Professional Documents
Culture Documents
ινδουισμός
ινδουισμός
● Ο Ινδουισμός δεν αποτελεί μια και μοναδική θρησκεία αλλά είναι ένα σύνολο τοπικών
θρησκειών και συναντώνται στην περιοχή. Οι ρίζες του Ινδουισμού βρίσκονται 3.000 χρόνια
π.Χ. και είναι ουσιαστικά ένα συνοθύλευμα παραδόσεων, δοξασιών και θρησκειών που
αναμίχθηκαν με το πέρασμα του χρόνου και έδωσαν αυτό που ονομάζουμε σήμερα
Ινδουισμό. Αυτό που χαρακτηρίζει την θρησκεία του Ινδουισμού είναι η πλήρης απουσία του
δογματισμού που χαρακτηρίζει άλλες θρησκείες όπως τον Χριστιανισμό και τον
Μωαμεθανισμό. Πρόκειται για μια θρησκεία γεμάτη αντιθέσεις που συνθέτει πολλά
ετερόκλητα στοιχεία και παραδόσεις από άκρη σε άκρη της ασιατικής ηπείρου και που πήρε
την σημερινή μορφή της 1500 χρόνια π.Χ., με την πρόσμιξη βόρειων πληθυσμών των
λεγόμενων Αρίων που κατέφθασαν στην Ινδία.
Ο όρος "Ινδουισμός" χρησιμοποιήθηκε για πρώτη φορά γύρω στο 1830 από Ευρωπαίους
μελετητές. Με τον όρο αυτό ορίζονται ο πολιτισμός και οι θρησκείες που αναπτύχθηκαν
στην περιοχή της ινδικής υποήπειρου ,που εκτείνεται από την κοιλάδα του ποταμού
Ινδού, έως τον Ινδικό ωκεανό.
Οι Ουπανισάδες γράφτηκαν απ΄ το 800 ως το 500 π. Χ.. Εδώ, σε αντίθεση με τις Βέδες
που θεωρούν τον κόσμο καλό, καλή θεωρείται μόνο η θεϊκή πραγματικότητα που
αποτελεί το υπόστρωμα του σύμπαντος. Η υπέρτατη πραγματικότητα είναι το Βράχμαν.
Το Βράχμαν είναι το Όλον, το Παν από το οποίο εκπορεύονται το σύμπαν, και όλα τα
όντα. Είναι εκείνο που δημιουργεί, συντηρεί, μετουσιώνει και απορροφά και πάλι το
καθετί. Το Βράχμαν βρίσκεται μέσα σε όλα τα πράγματα και είναι ο εαυτός όλων των
έμβιων όντων. Αυτό το θεϊκό στοιχείο που υπάρχει μέσα σε κάθε τι, καθώς και στον
άνθρωπο, ονομάζεται Άτμαν.
Σύμφωνα με τις Βέδες, η λύτρωση επιτυγχάνεται με το σεβασμό και την υποταγή στο
Ντάρμα, ενώ σύμφωνα με τις Ουπανισάδες επιτυγχάνεται με τη σταδιακή απόσυρση του
νου του ανθρώπου από τον εξωτερικό κόσμο στον εσωτερικό, ώστε το Άτμαν του να
ταυτιστεί με το Βράχμαν.
Παρ' ότι ο Ινδουισμός δεν έχει ένα ενιαίο δόγμα περιλαμβάνει κάποια στοιχεία τα οποία
αποτελούν "κοινές αλήθειες" για όλους τους πιστούς του:
Στον Ινδουισμό είναι απαραβίαστη η ιερότητα των βραχμάνων, της κάστας των ευγενών
που κατέχουν κληρονομικά πνευματική υπεροχή. Ως ειδικές εκφάνσεις του Βράχμαν, οι
μελετητές και διδάσκαλοι των Βεδών, οι βραχμάνοι, θεωρείται ότι αντιπροσωπεύουν ένα
ιδεώδες πρότυπο ιερατικής καθαρότητας και κοινωνικής υπόληψης.
Κατά την κλασική περίοδο, από το 500 π.Χ. και μετά, ο Ινδουισμός πήρε τη σημερινή
μορφή του και εξαπλώθηκε ραγδαία, με τη βοήθεια και της σανσκριτικής γλώσσας.
Από αυτή την περίοδο και μετά, οι τελετές προς τιμήν των θεών δε γίνονταν πλέον
υπαίθρια, αλλά σε ναούς με αγάλματα των θεών, μπροστά στα οποία οι πιστοί
άφηναν τις προσφορές τους. Μετά τον 4ο αιώνα π.Χ., ο Ινδουισμός απειλήθηκε από
την εξάπλωση του Βουδισμού, αλλά καθώς ο τελευταίος εξαπλώθηκε τελικά προς τα
ανατολικά, ο Ινδουισμός ανέκαμψε σημαντικά και τον 4ο μ.Χ. αιώνα αναγνωρίστηκε
επίσημα.
Ισλαμική κυριαρχία
Μετά τον 8ο αιώνα, το Ισλάμ είχε εξαπλωθεί στη βόρεια Ινδία, και πολλοί Ινδουιστές
είχαν μεταστραφεί σε αυτό. Την ίδια εποχή, ομάδες πιστών, υπό την επιρροή του
μονοθεϊστικού Ισλάμ επιχείρησαν να εισάγουν το μονοθεϊσμό και στον Ινδουισμό. Την
ίδια εποχή σχηματίστηκε και η «αίρεση» των Σιχ, οι οποίοι είναι μονοθεϊστές και
θεωρούν ότι είναι εντελώς διαφορετική θρησκεία, καθώς πιστεύουν σε ένα μείγμα
ινδουιστικών και ισλαμικών δογμάτων.
Βρετανική κυριαρχία
Μετά την ανεξαρτησία της Ινδίας, το 1947, προέκυψαν προβλήματα στη συνύπαρξη
Ινδουιστών και μουσουλμάνων, τα οποία οδήγησαν στην απόσχιση των
μουσουλμάνων, οι οποίοι δημιούργησαν το Πακιστάν. Έτσι, η Ινδία έγινε ένα κράτος
με σχεδόν αμιγή Ινδουιστικό πληθυσμό.
ΤΡΙΑ ΕΙΝΑΙ ΤΑ ΒΑΣΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΤΟΥ ΙΝΔΟΥΙΣΜΟΥ
Ανυπαρξία ιδρυτή
Μη σταθερό δόγμα
Είτε σε ιδιωτικό βωμό είτε σε μικρό ναό είτε στα μεγάλα λατρευτικά κέντρα, η
τελετή του πούτζα γίνεται μπροστά στην εικόνα ή το άγαλμα της θεότητας
που επιλέγει ο καθένας, συνοδεύεται από καμπανάκια, λιβάνι και φως και
περιλαμβάνει προσφορά σε λουλούδια ή σε τροφή και την απαγγελία μιας
προσευχής ή μιας μάντρα. Οι βραχμάνοι προσεύχονται τρεις φορές την
ημέρα, απαγγέλοντας περισσότερες φορές τη μάντρα Γκαγιάτρι: "Ας
διαλογιστούμε πάνω στην υπέροχη λάμψη του θαυμαστού όντος που
δημιούργησε τον κόσμο! Ας καθοδηγήσει τις σκέψεις μας στην Αλήθεια!". Το
μοναστικό ρεύμα δε χρησιμοποιεί εικόνες, αλλά εξασκεί τη σκέψη μέσα από
το συνεχή διαλογισμό.
Διατροφή
Κυριότερες γιορτές
Κατά την Ινδουιστική κοσμογονία, ο Βράχμα αρχικά διαχώρισε τον εαυτό του δημιουργώντας
την Θεά Σαταρούπα, η οποία μεταλλάσσονταν διαρκώς, κάτι που έκανε τον Βράχμα να την
ερωτευτεί και να την ποθεί. H Σαταρούπα όμως δεν έμελλε να γίνει δική του: κάθε φορά που
την πλησίαζε ο Βράχμα, εκείνη μεταλλάσσονταν σε κάποιο ζώο, πουλί, έντομο ή ψάρι,
αναγκάζοντας τον Βράχμα να μεταλλάσσεται κι εκείνος στο αντίστοιχο αρσενικό ζώο, πουλί,
έντομο, ψάρι κλπ... Κι έτσι δημιουργήθηκαν όλα τα πλάσματα του κόσμου.
Στην προσπάθειά του να βρεί και να πιάσει την Σαταρούπα, ο Βράχμα απέκτησε 5 κεφάλια.
Μα ήταν τέτοια η εμμονή και η λαγνεία που τον είχε καταβάλει, που ο Σίβα του έκοψε το ένα
κεφάλι για να τον επαναφέρει στα λογικά του... Κάτι που απέφερε αποτέλεσμα, μιας και ο
Βράχμα πράγματι συνήλθε, σταμάτησε να καταδιώκει την Σαταρούπα και πήρε για σύζυγό του
την κόρη του και Θεά της Γνώσης, Σαρασβάτι.
Κατά μια άλλη όμως εξιστόρηση, ο Σίβα έκοψε το ένα κεφάλι του Βράχμα, για να τον
τιμωρήσει για την αλαζονεία του, όταν ισχυρίστηκε ψέματα ότι είδε την άκρη του άπειρου.
Επίσης, κατά μια άλλη κοσμογονική θέση, ο Βισνού προηγείται του Βράχμα και τον
γέννησε από τον ομφαλό του.
Τέλος, μια ακόμα κοσμογονία, αναφέρει ότι ο Βραχμάν, το Υπέρτατο Ον, δημιούργησε το
νερό, μέσα στο οποίο τοποθέτησε τον σπόρο του, απ’ όπου ξεπήδησε ένα χρυσό αυγό.
Μέσα απ’ αυτό το αυγό, γεννήθηκε ο Βράχμα -ο γιός του Υπέρτατου Όντος/Πνεύματος,
και η Μάγια -η θηλυκή έκφραση του Βράχμα... Αν και σε αυτό το σημείο, η μυθολογία
μπλέκεται λίγο, μιας και την Μάγια την συναντάμε αλλού ως κόρη του Βράχμα και σύζυγό
του.
Ο Βράχμα απεικονίζεται ερυθρόχρωμος, με τέσσερα κεφάλια που συμβολίζουν την
παντογνωσία και την παντεποπτεία του, και έχοντας μερικές φορές λευκά γένια, που
συμβολίζουν την σοφία και την αιώνια φύση του. Έχει τέσσερα χέρια, που συμβολίζουν την
κυριαρχία του στις τέσσερις κατευθύνσεις του ορίζοντα. Τα αντικείμενα-σύμβολα που
συναντώνται να απεικονίζεται να κρατά στα χέρια του, είναι:
~ Οι Βέδες (αρχέγονες γνώσεις, διδαχές), που αυτός δημιούργησε και προσέφερε στους
ανθρώπους.
~ Ένα δοχείο με νερό ή μια καρύδα με νερό, που συμβολίζει την ανάδυση του κόσμου από το
νερό.
~ Ένα κομπολόι, που τον βοηθά να μετρά τον συμπαντικό χρόνο.
~ Ένα κερί.
~ Ένα άνθος λωτού.
~ Ένα τόξο.
~ Ένα σκήπτρο που μοιάζει με κουτάλι, που υπενθυμίζει την ροή του ιερού ελαίου ή γάλακτος
και την πυρά της καύσης των νεκρών, μιας και ο Βράχμα είναι -εκτός των άλλων- ο Κύριος
της Θυσίας, με την μεταφορική αλλά και την κυριολεκτική έννοια.
Επίσης, συχνά εμφανίζεται καβάλα σ’ έναν λευκό κύκνο, που συμβολίζει την αγνότητα και την
πνευματική προσπάθεια του ανθρώπου να προσεγγίσει την αγιοσύνη. Ο κύκνος αυτός, έχει
επίσης την δυνατότητα να ξεχωρίζει το καλό από το κακό και μπορεί να μεταλλάξει το νερό σε
‘σόμα’ (θεϊκό νέκταρ) ή σε γάλα.
Σύζυγοι του Βράχμα είναι η κόρη του Σαρασβάτι, η Άντιτι, η Σαβίτρι και η Γκαγιάτρι.
Γιοι του, οι «νοογεννημένοι» (μιας και τους γέννησε με την σκέψη του), είναι ο Ντάξα και οι
τέσσερις άγαμοι και αγνοί Κουμάρα.