Ονοματεπώνυμο: Διάρκεια: 3 ώρες

ΤΑΛΑΝΤΩΣΕΙΣ

ΘΕΜΑ 1

Οδηγία: Στις ερωτήσεις 1-4 να γράψετε στο τετράδιό σας τον αριθμό της ερώτησης και
δίπλα το γράμμα που αντιστοιχεί στη σωστή απάντηση.

1. Έστω ένα σωμα που εκτελεί Α.Α.Τ. και όταν βρίσκεται στη θέση x1 η δυναμική του
x1
ενέργεια είναι ίση με την κινητική ενέργεια. Σε απομάκρυνση θα ισχύει:
2
α. Η δυναμική ενέργεια είναι διπλάσια της κινητικής.
β. Η κινητική ενέργεια είναι επταπλάσια της δυναμικής.
γ. Η κινητική ενέργεια είναι τετραπλάσια της δυναμικής.
1
δ. Η δυναμική ενέργεια είναι ίση με το της ολικής ενέργειας.
4
Μονάδες 4

2. Στο διπλανό σχήμα φαίνεται το

διάγραμμα επιτάχυνσης – χρόνου
σε μια ταλάντωση, της οποίας
ταλάντωση, της οποίας το πλά-
τος είναι Α=20 cm
α. Τη στιγμή t=1s το μέτρο της
ταχύτητας είναι μηδέν.
β. Τη στιγμή t=2s το σώμα
φτάνει στη θέση x=-20 cm.
πt
γ. Η εξίσωση της ταχύτητας είναι υ=10πημ cm/s.
2
δ. Τη στιγμή t=3,5s το σώμα περνάει από τη θέση χ=-10 cm.
Μονάδες 4

3. Στη διάταξη του διπλανού σχήματος τα σώματα Α, Β,

Γ εκτελούν εξαναγκασμένη ταλάντωση δεμένα στα
άκρα τριών ιδανικών ελατηρίων των οποίων τα άλλα
Κ K 2K
άκρα είναι συνδεδεμένα σε μια ράβδο που εκτελεί
ταλάντωση σταθερού πλάτους αλλά μεταβλητής
συχνότητας που αρχίζει να αυξάνεται από πολύ
m 2m m
μικρές τιμές. Η σειρά με την οποία τα σώματα θα
(A) (B) (Γ)
συντονιστούν είναι:
α. Α-Β-Γ β. Β-Α-Γ γ. Γ-Α-Β δ. Γ-Β-Α
Μονάδες 4
4. 21 διαπασών είναι έτσι ταξινομημένα, ώστε το καθένα να παράγει 5 δια-
κροτήματα ανά δευτερόλεπτο, όταν πάλλεται με το διπλανό του. Αν η
συχνότητα του τελευταίου διαπασών είναι τριπλάσια από τη συχνότητα
του πρώτου, τότε οι συχνότητες του πρώτου και του τελευταίου διαπα-
σών είναι αντίστοιχα:
α. 100, 300 β. 50, 150 γ. 45, 135 δ. 100, 200
Μονάδες 4

5. Ένα υλικό σημείο αναγκάζεται να εκτελέσει ταυτόχρονα δύο απλές αρμο-

νικές ταλαντώσεις στην ίδια διεύθυνση και γύρα από την ίδια θέση ισορροπίας. Οι
ταλαντώσεις έχουν ίδιο πλάτος Α και ίδια συχνότητα.

ΣΤΗΛΗ (Ι) ΣΤΗΛΗ (ΙΙ)

1. 0 α. Α

2. β. 2Α

3. γ.Α

4. δ. 0

ε. A AΑ

Στη στήλη (Ι) αναγράφεται η διαφορά φάσης των δύο ταλαντώσεων και
στη στήλη (ΙΙ) το πλάτος της συνισταμένης ταλάντωσης. Να αντιστοιχίσετε τα
στοιχεία της στήλης (Ι) με τα στοιχεία της στήλης (ΙΙ).
 Μονάδες 4

6. Να χαρακτηρίσετε στο τετράδιό σας τις προτάσεις που ακολουθούν με το

γράμμα Σ, αν είναι σωστές, και με το γράμμα Λ αν είναι λανθασμένες.
α. Η δύναμη απόσβεσης σε μια φθίνουσα ταλάντωση κατευθύνεται πάντα
προς τη θέση ισορροπίας.
β. Σε μια εξαναγκασμένη ταλάντωση κατά το συντονισμό, η ιδιοσυχνότητα
του ταλαντωτή είναι μέγιστη.

γ. Αν διπλασιάσουμε το πλάτος μιας ελεύθερης Α.Α.Τ, τότε διπλασιάζε-

ται και ο χρόνος που χρειάζεται το σώμα για να πάει από τη μία ακραία
θέση στην άλλη.
δ. Η δύναμη που δέχεται το σώμα όταν διέρχεται από τη θέση x1=Α/2
έχει διπλάσιο μέτρο από τη δύναμη που δέχεται το σώμα όταν διέρχε-
ται από τη θέση x2=-Α.
ε. Αν τη χρονική στιγμή t=0 ένα σώμα που εκτελεί απλή αρμονική ταλά-
ντωση κινείται κατά την αρνητική φορά, τότε η ταλάντωση έχει αρχική
φάση.
Μονάδες 5

ΘΕΜΑ 2

1. Στο διπλανό σχήμα φαίνεται η γραφική K(J)

παράσταση της κινητικής ενέργειας Κ 4
ενός σώματος που εκτελεί απλή αρμονική
ταλάντωση σε συνάρτη ση με την απομά-
νση x από τη θέση ισορροπίας του.
α. Στη θέση απομάκρυνσης x1=0,1 m -0,2 +0,2 x(m)
η κινητική ενέργεια Κ και η δυναμι-
κή ενέργεια U ικανοποιούν τη σχέ-
ση:
 i) K=U ii) K=3U iii) K=2U
Μονάδες 3
Να επιλέξετε τη σωστή πρόταση και να δικαιολογήσετε την επιλογή σας.

β. Η δύναμη επαναφοράς Fεπ και η απομάκρυνση x από τη θέση ισορρο-

πίας ικανοποιούν τη σχέση:
i) Fεπ=-200x (S.I) ii) Fεπ=-100x (S.I) iii) Fεπ=-400x (S.I)
Να επιλέξετε τη σωστή σχέση και να δικαιολογήσετε την επιλογή σας.
Μονάδες 3

(1) μ (2)
2. Ο πυκνωτής του διπλανού σχήματος έχει
φορτιστεί με φορτίο Q. Τη χρονική στιγμή t0=0
o μεταγωγός μ μεταφέρεται στη θέση (1) και το
κύκλωμα εκτελεί ηλεκτρική ταλάντωση με πε- +Q
ρίοδο Τ1. Τη χρονική στιγμή t1=2T1 o μεταγωγός 4L C L
-Q
μεταφέρεται ακαριαία στη θέση (2). A

Για το χρονικό διάστημα από t0=0 έως t2=4T1 να σχεδιαστούν οι γραφικές παραστά-
σεις σε συνάρτηση με το χρόνο:
α. του φορτίου του πυκνωτή
Μονάδες 3
β. της έντασης του ρεύματος που περνά από το αμπερόμετρο Α.
Μονάδες 3

3. Κύκλωμα περιλαμβάνει συνδεδεμένα σε

σειρά αντιστάτη αντίστασης R,
μεταβλητό πυκνωτή χωρητικότητας C C
και πηνίο με συντελεστή αυτεπαγω-
γής L. Το κύκλωμα διεγείρεται σε
εξαναγκασμένη ταλάντωση συχνότητας
f. Μεταβάλλοντας τη χωρητικότητα C
R L
του πυκνωτή, το πλάτος της έντα-
σης του ρεύματος που διαρρέει το ~
κύκλωμα είναι μέγιστο όταν C=C0. Χα- ~
ρακτηρίστε καθεμία από τις παρακάτω ~
~
προτάσεις ως Σωστή η Λάθος.
α. Η χωρητικότητα C0 του πυκνωτή είναι ίση με:
1
C0 =
4π f 2L
2

Μονάδες 3
 β. Αν η χωρητικότητα του πυκνωτή γίνει ίση με C=4C0, η συχνότητα της
ηλεκτρικής ταλάντωσης του κυκλώματος υποδιπλασιάζεται.
Να αιτιολογήσετε τον χαρακτηρισμό που δώσατε.
Μονάδες 3

4. Ένα σώμα μάζας m=0,2 Kg εκτελεί ταυτόχρονα δύο απλές αρμονικές

ταλαντώσεις με ίσες συχνότητες και με εξισώσεις x1=0,2ημω1t και
x2=A2ημω2t (x1, x2 σε m), οι οποίες εξελίσσονται στην ίδια διεύθυνση
και γύρω από την ίδια θέση ισορροπίας. Η δυναμική ενέργεια της συνιστα-
μένης ταλάντωσης αποκτά τη μέγιστη τιμή της Umax=160 J κάθε 0,01π s.
α. Η εξίσωση της συνιστώσας ταλάντωσης x2=f(t) είναι η:
i) x2=0,2ημ100t (S.I) ii) x2=0,4ημ200t (S.I) iii) x2=0,6ημ100t (S.I)
Να επιλέξετε τη σωστή πρόταση και να δικαιολογήσετε την επιλογή σας.
Μονάδες 4

β. Αυξάνοντας λίγο τη γωνιακή συχνότητα ω2 της συνιστώσας ταλάντω-

σης x2=f(t), χωρίς να αλλάξουμε τη γωνιακή συχνότητα της x1=f(t),

παρατηρείται αυξομείωση του πλάτους της συνισταμένης ταλάντωσης

2
με συχνότητα Hz.
π
Η εξίσωση της συνισταμένης ταλάντωσης είναι τώρα:
i) x=0,4ημ2tσυν104t (S.I) ii) x=0,2συν2tημ100t (S.I)
iii) x=0,4συν2tημ102t (S.I)
Να επιλέξετε τη σωστή πρόταση και να δικαιολογήσετε την επιλογή σας.
Μονάδες 3

ΘΕΜΑ 3

Στο κύκλωμα του σχήματος η πηγή έχει ΗΕΔ Ε=10 V και εσωτερική αντίσταση
r=2 Ω. Οι αντιστάτες του κυκλώματος εμφανίζουν αντίσταση R1=8 Ω και R2=
10 Ω, το πηνίο είναι ιδανικό με συντελεστή αυτεπαγωγής L και ο πυκνωτής
έχει χωρητικότητα C=4μF. Αρχικά ο διακόπτης δ1 είναι κλειστός και δ2 ανοι-
κτός. Ανοίγουμε τον διακόπτη δ1 και τη χρονική στιγμή t=0 κλείνουμε τον διακόπτη δ2,
ενώ ο μεταγωγός είναι στη θέση (1), με αποτέλεσμα να έχουμε
ηλεκτρικές ταλαντώσεις. Τη χρονική στιγμή t1= 10−3π s μετά την έναρξη της
ταλάντωσης, ο πυκνωτής έχει εκφορτιστεί για πρώτη φορά.
 R1 δ1 δ2

A
E,r R2 C L
B
R 2

μ
1

α. Να υπολογίσετε την περίοδο της ταλάντωσης.

Μονάδες 4
β. Να υπολογίσετε τον συντελεστή αυτεπαγωγής L του πηνίου και τη μέγιστη
τιμή I της έντασης του ρεύματος που διαρρέει το πηνίο.
Μονάδες 6
γ. Να βρεθεί η χρονική στιγμή t1 κατά την οποία η ενέργεια του μαγνητικού

πεδίου του πηνίου γίνεται για πρώτη φορά τριπλάσια της ηλεκτρικής
ενέργειας του πυκνωτή.
Μονάδες 7
δ. Τη χρονική στιγμή t2=0,2π s μεταφέρουμε ακαριαία το μεταγωγό (μ) από τη
θέση (1) στη θέση (2) χωρίς να σχηματιστεί σπινθήρας, δημιουργώντας το
ln 2
κύκλωμα RLC. Εάν η σταθερά της φθίνουσας ταλάντωσης είναι Λ= s−1
π
να υπολογίσετε:
i) τον αριθμό των ταλαντώσεων του κυκλώματος από τη χρονική στιγμή t=0 έως
τη στιγμή που το μέγιστο φορτίο του οπλισμού Α είναι Q1= 10−5 C.
Μονάδες 4
ii) το ποσοστό της ενέργειας που μετατράπηκε σε θερμότητα εξαιτίας
του φαινομένου Τζάουλ στον αντιστάτη R από τη χρονική στιγμή t=0 έως
τη στιγμή που είναι Q1= 10−5 C.
Μονάδες 4
Na θεωρήσετε ότι δεν υπάρχουν απώλειες ενέργειας λόγω ακτινοβολίας και
ότι η περίοδος της φθίνουσας ταλάντωσης είναι ίση με την περίοδο Τ της
αμείωτης ηλεκτρικής ταλάντωσης.
 ΘΕΜΑ 4
Δύο σώματα Σ1 και Σ2 με μάζες m1 και m2 αντίστοιχα ισορροπoύν με τη βοήθεια ενός
αβαρούς νήματος μήκους α στα άκρα δύο κατακόρυφων ελατηρίων με σταθερές Κ1 και Κ2
όπως φαίνεται στο σχήμα 1. Το σώμα m1 αποτελείται από δύο συγκολλημένα κομμάτια

Κ1

m1

+ α

m2

Κ2

Σχήμα 1

συγκολλημένα κομμάτια ΣΑ και ΣΒ.

Στη θέση αυτή η τάση του νήματος είναι F=10 N ενώ το ελατήριο σταθεράς Κ2 έχει το
φυσικό του μήκος. Τη χρονική στιγμή t=0 κόβουμε το νήμα οπότε τα σώματα ξεκινούν να
ταλαντώνονται. Θεωρήστε ως θετική φορά και για τις δύο ταλαντώσεις τη φορά προς τα
κάτω. Η γραφική παράσταση της επιτάχυνσης σε συνάρτηση με την απομάκρυνση από τη
θέση ισορροπίας για το σώμα
μάζας m1 φαίνεται στο σχήμα 2.
α(m/)

2,5

-0,1 0,1
x(m)
-2,5

Σχήμα 2
 α(m/)

2,5

-0,1 0,1
x(m)

Σχήμα 2

α. Να

υπολογίσετε τη μάζα του σώματος m1 και να γράψετε την εξίσωση της

απομάκρυνσής του σε συνάρτηση με το χρόνο.
Μονάδες 5
β. Να υπολογίσετε το ρυθμό μεταβολής της ορμής τη στιγμή που το σώμα μάζας m1
ακινητοποιείται στιγμιαία για πρώτη φορά. Πόσο είναι το πηλίκο του μέτρου της δύ-
ναμης που ασκεί το ελατήριο σταθεράς Κ1 στο σώμα μάζας m1 προς το μέτρο της δύνα-
μης επαναφοράς που δέχεται το σώμα εκείνη τη στιγμή;

Μονάδες 5
γ. Η κινητική ενέργεια του σώματος
m2 σε συνάρτηση με το χρόνο φαί- K
νεται στο σχήμα 3. Να γράψετε τη
χρονική εξίσωση της δυναμικής
ενέργειας για την ταλάντωση του
σώματος m2 και να υπολογίσετε το
μέτρο του ρυθμού μεταβολής της
κινητικής ενέργειας τις στιγμές
που η κινητική του ενέργεια είναι π/20 t(s)
Σχήμα 3
Κ=0,25 J.

Μονάδες 6
δ. Κάποια χρονική στιγμή και ενώ το σώμα μάζας m1 έχει διανύσει διάστημα S=4 m
3
με κατάλληλο τρόπο αποσπάται το κατώτερο κομμάτι ΣΒ με μάζα mB= m
4 1
και πέφτει ελεύθερα, ενώ το άλλο κομμάτι ΣΑ κάνει απλή αρμονική ταλάντωση.
Το ΣΒ συναντά το σώμα μάζας m2 και συγκρούεται πλαστικά με αυτό τη στιγμή που το
m2 έχει κάνει μια πλήρη ταλάντωση από τη στιγμή της απόσπασης. Την ίδια χρονική
 στιγμή, την οποία θεωρούμε εκ νέου ως t=0, ένα βλήμα μάζας m0=1 Kg που κινείται
κατακόρυφα προς τα πάνω σφηνώνεται στο σώμα m2 με ταχύτητα υ=6π m/s.
i) Na υπολογίσετε το μήκος α του νήματος.
Μονάδες 4

ii) Ένα σώμα Σ3 εκτελεί ταυτόχρονα δύο απλές αρμονικές ταλαντώσεις πάνω
στην ίδια διεύθυνση και γύρω από το ίδιο σημείο. Η πρώτη ταλάντωση x1=f(t)
συμπίπτει με αυτή που εκτελεί το σώμα ΣΑ, ενώ η εξίσωση της δεύτερης τα-
λάντωσης είναι x2=Α2ημ(ω3t+φ0), όπου Α2 είναι το πλάτος ταλάντωσης του
συσσωματώματος m2, mB και m0, φ0 η αρχική του φάση και ω3= 5 ω2, όπου ω2
είναι η γωνιακή συχνότητα ταλάντωσης των τριών σωμάτων του συσσωματώμα-
τος.
Να γράψετε την εξίσωση της συνισταμένης ταλάντωσης.
Μονάδες 5

Δίνoνται: g=10 m/ s2 , π 2 =10

n.arabatzis@yahoo.gr