Professional Documents
Culture Documents
Nazioarteko Merkataritza
Nazioarteko Merkataritza
2
MAITE GOÑI EIZMENDI 2008-09 ikasturtea
5. ATALA Nazioarteko merkataritza
Munduko ekonomia, ordea, kontrako norabidean doa; gero eta erlazio gutxiago dago ekoizpen
tokia eta merkatuaren artean. Prozesu honi globalizazioa deritzo eta bere ezaugarri ekonomiko
nagusia hau da: mundu osoa merkatu bat da eta ekoizleek eremu horretan lehiatu behar dute
beraien artean. XIX. mendean hain garrantzitsuak izan ziren merkatu nazionalak eta lokalak
desagertzear daude. Zein da nazioarteko merkataritzaren garapenaren arrazoia?
David Ricardok, Adam Smithen ikasleak, bere maisuaren teoria osatu zuen.
Bere ustez, herrialde batek abantaila konparatibo erlatiboa du produktu
guztien artean merkeen ekoizten duen bakarrean. Demagun, aurreko
adibidearekin jarraituz, Euskal Herriak merkeago ekoizten dituela bai
metalezko tresnak, baita ardoa ere. Baina metalezko tresnak %30 merkeago
3
MAITE GOÑI EIZMENDI 2008-09 ikasturtea
5. ATALA Nazioarteko merkataritza
egiten ditu eta ardoa, berriz, %10 merkeago bakarrik. Euskal Herriak, orduan, metalgintzan
espezializatu behar du eta Errioxak ardoan, bakoitzak produktu horietan abantaila konparatibo
erlatiboa duelako. Horrela, bi produktuen ekoizpena handitu eta bere prezioa merkeagoa
izango litzateke.
Adam Smithen abantaila konparatiboaren teoria azaltzeko adibide bat erabiliko dugu.
Demagun bi herrialdek, Frantzia eta Alemania,
telebistak eta txirrinduak ekoizten dituztela.
Frantzia trebeagoa da telebistak egiten Alemania
baino eta hau, berriz, trebeagoa da txirrinduak
ekoizten. Frantzian, 100 langilek, 160 lan ordutan,
500 telebista ekoizten dituzte hilean; Alemanian,
langile eta lan ordu berdinekin, 300 telebista
ekoizten dituzten bitartean. Txirrinduei
dagokielarik, Frantziak 200 egiten dituen
bitartean, Alemaniak 300 ekoizten ditu lan
baldintza berdinetan. Frantziak abantaila
konparatibo absolutua du telebistetan eta
Alemaniak txirrinduetan.
ABANTAILA ABSOLUTOA
Frantzia Alemania Guztira
Langile kopurua 100 100
Pentsa dezagun, orain, Frantzia trebeagoa dela ere txirrinduak ekoizten eta 320 txirrindu
egiten dituela aipatu lan baldintzetan. Kasu honetan ere lan banaketak emaitza hobeak lortuko
ditu, Frantziak hobari erlatiboa duelako telebistetan.
4
MAITE GOÑI EIZMENDI 2008-09 ikasturtea
5. ATALA Nazioarteko merkataritza
ABANTAILA ERLATIBOA
Frantzia Alemania Guztira
Langile kopurua 100 100
Lan orduak 160 160
Orduak/telebista 32 53,3
Orduak/txirrinda 50 53,3
Ekoizpena espezializaziorik gabe, 50 langile arlo bakoitzean
Telebistak 50x160/32 = 250 50x160/53,3 = 150 400
Txirrinduak 50x160/50 = 160 50x160/53,3 = 150 310
Ekoizpena lan banaketaren ondoren
Telebistak 100x160/32 = 500 500
Txirrinduak 100x160/53,3 = 300 300
ABANTAILA ABSOLUTOA
Gipuzkoa Nafarroa Guztira
Langile kopurua
Lan orduak
Orduak/makina
Orduak/ardo litro
Ekoizpena espezializaziorik gabe, 50 langile arlo bakoitzean
Makinak
Ardoa
Ekoizpena lan banaketaren ondoren
Makinak
Ardoa
5
MAITE GOÑI EIZMENDI 2008-09 ikasturtea
5. ATALA Nazioarteko merkataritza
2 PASAIAKO PORTUA
"Duen fisonomia bereziari esker itsasontziei babesleku hobezina ematen die eguraldi txarra
dagoenean eta instalazioen eta makineriaren aniztasunari eta kalitateari esker bertaratzen diren
itsasontzi guztien beharrei erantzuteko gai den portua bilakatu da Pasaia. Pasaiako Portua portu
naturala da, itsasontziei erabateko babesa ematen dien badiak osatutakoa."
Pasaiako portua web orria
PASAIAKO PORTUA
"Hain zuzen, arintasuna da portuak eskaintzen duen abantaila
nagusienetakoa. Izan ere, itsasontzien batez besteko egonaldia
izugarri murriztu da azken urteotan, lan-sistema
arrazionalizatzeari esker.
Azken urteetan, bere trafikoaren hazkundeak frogatzen duenez, Pasaiako portua Gipuzkoak
duen irteera naturalik onena da nazioarteko merkataritzarako.
6
MAITE GOÑI EIZMENDI 2008-09 ikasturtea
5. ATALA Nazioarteko merkataritza
Erdi Aroa
XIV-XVI. mendea
7
MAITE GOÑI EIZMENDI 2008-09 ikasturtea
5. ATALA Nazioarteko merkataritza
XVI. mendea
XVIII. mendea
Aro Modernoa
XX. mendea
8
MAITE GOÑI EIZMENDI 2008-09 ikasturtea
5. ATALA Nazioarteko merkataritza
Estatuek beti izango dute modua inportazioak oztopatzeko metodo berriak asmatzeko eta
nazioarteko hitzarmenak saihesteko. Horregatik, borondate politikoa erabakigarria da
merkantzien elkar truke librea bermatzeko.
Gaur egun, beste bi dumping mota ditugu hizpide: ekologikoa eta soziala. Lehenengoan,
ingurugiroa kaltetzen duen ekoizpen sistema erabiliz prezioak merkatzen dira eta,
bigarrenean, eskulan merkea erabiliz (haurrak, presoak, esklaboak...) kostuak murrizten
dituzte.
9
MAITE GOÑI EIZMENDI 2008-09 ikasturtea
5. ATALA Nazioarteko merkataritza
10
MAITE GOÑI EIZMENDI 2008-09 ikasturtea
5. ATALA Nazioarteko merkataritza
11
MAITE GOÑI EIZMENDI 2008-09 ikasturtea
5. ATALA Nazioarteko merkataritza
4 NAZIOARTEKO ERAKUNDEAK
Nazioarteko merkataritzaren garapenak zenbait tresna behar ditu bere jarduerak segurtasunez
burutu ahal izateko. Lehena, truke unitate fidagarri bat da, nazio
guztietan onartua eta beste moneten erreferentzia gisa erabil
daitekeena. 1914 arte, urrea izan zen truke unitate hori eta moneta
guztiak bere banku zentralean zeuden urre erreserben araberako balioa
zuten. Herrialde bakoitzak bere monetaren balioa urrearekiko
finkatzen zuen eta prezio horretan urre bihur zitekeen. Horrela,
ordainketa balantzan defizita zuen herrialdeak urrea galtzen zuen eta,
alderantziz, superabita zuenak bere urre erreserbak handitzen zituen.
Gerra arteko garaiak urre patroiaren gainbehera ekarri zuen. Orduan gertatutako krisi
ekonomikoak urre kopuruak ezin ziola ekonomiaren
garapenak eskatzen zuen erritmoari jarraitu argi erakutsi
zuen. 1944an, Bretton Woodsen (AEB), 44 estatu bildu
ziren sistema berria antolatzeko. Lehenik, Nazioarteko
Moneta Fondoa (International Monetary Fund) sortu zuten
mundu mailako merkatua ordenatu eta trukeak errazteko
asmoz.
12
MAITE GOÑI EIZMENDI 2008-09 ikasturtea
5. ATALA Nazioarteko merkataritza
ARIKETA
Joan zaitez Nazioarteko Moneta Fondoaren gunera (Fondo Monetario Internacional, FMI)
eta erantzun itzazu galdera hauek. (http://www.imf.org/external/spanish/index.htm)
13
MAITE GOÑI EIZMENDI 2008-09 ikasturtea
5. ATALA Nazioarteko merkataritza
14
MAITE GOÑI EIZMENDI 2008-09 ikasturtea
5. ATALA Nazioarteko merkataritza
5 ORDAINKETA BALANTZA
Nazioarteko merkataritzaren azterketa egiterakoan, Ordainketa Balantza dugu elementurik
baliagarriena. Bertan, herri batek besteekin dituen moneta fluxuen gorabeherak islatzen dira.
Hona hemen Europar Banku Zentralak Ordainketa Balantzari buruz emandako definizioa:
Ordainketa Balantza bi ataletan banatzen da: kontu korronte balantza eta kapitalen
balantza. Eta lehena lau azpiataletan zatitzen da: merkataritza balantza, zerbitzuen balantza,
errenten balantza eta transferentzien balantza.
merkataritza balantza
Kontu korronte balantza zerbitzuen balantza
errenten balantza
transferentzien balantza
kapitalen transferentziak
Kapitalen balantza
kontu finantzarioa
Herrialde baten ekoizpen sistema lehiakorra denean, bere esportazioak handituko dira eta
inportazioak gutxitu. Begira ezazu Euskal Autonomia Erkidegoko datuak EUSTATeko datu-
bankuan, kanpo-merkataritza atalean, eta bete ondoko formularioa.
15
MAITE GOÑI EIZMENDI 2008-09 ikasturtea
5. ATALA Nazioarteko merkataritza
1. Nora doaz euskal esportazio gehienak? Aipatu lehen hiru bezeroak eta zein ondasun mota
diren.
2. Nondik etortzen dira inportazio gehienak hona? Aipatu lehen hiru hornitzaileak eta zein
ondasun mota diren.
Orain espainiar Estatuaren datuak bila itzazu INEko webgunean, INE base, kanpo
merkataritza, eta osa ezazu ondoko taula (http://www.ine.es/)
Begira ezazu nola dagoen osatuta espainiar Estatuaren Ordainketa Balantza INEren orrian eta
bete formulario hau (kontu ekonomikoetan, ordainketa balantzara joan behar duzu) azken
urteko datuekin
biak kontutan
harturik
16
MAITE GOÑI EIZMENDI 2008-09 ikasturtea
5. ATALA Nazioarteko merkataritza
Errenten Balantzak soldatak nahiz mozkinak jasotzen ditu, bertan lan egiten duten
atzerritarrenak edota atzerrian lan egiten duten bertakoenak. Lehenak negatiboak eta
bigarrenak positiboak izango dira. Adibidez, atzerritar batek bertan lan egiten badu bere
errenta kanpora joango da, beraz, negatibo kontabilizatuko litzateke eta, alderantziz. Beste
hainbeste gertatuko da enpresen mozkinekin. Euskal enpresa batek kanpoan egindako
inbertsioengatik lortutako mozkinak positiboki kontatuko dira gure errenten balantzan eta
atzerritar enpresen inbertsioetakoak, berriz, negatiboki; adibidez, multinazionalenak.
Joan zaitez INEra (Kontu ekonomikoak/Ordainketa balantza) eta bila itzazu ondoko datuak:
Errenta
ARIKETA
Errenten balantzak bi osagai ditu: lan eta inbertsioen balantza. Desorekarik ikusten al duzu bi
azpibalantza hauen artean? Azal ezazu egoera hau.
17
MAITE GOÑI EIZMENDI 2008-09 ikasturtea
5. ATALA Nazioarteko merkataritza
Ongizate estatuak bere hiritarren bizimodua hobetzeko hainbat politika burutzen ditu, honek
transferentzien kopurua handitzea ekarri du II Mundu Gerratik aurrera.
Transferentzia arruntak
Kapital transferentziak
18
MAITE GOÑI EIZMENDI 2008-09 ikasturtea
5. ATALA Nazioarteko merkataritza
ARIKETA
2. Erregioen garapenaren orrietan (política regional) bila ezazu zeintzuk diren FEDER
eta Kohesio Fondoen helburuak.
19
MAITE GOÑI EIZMENDI 2008-09 ikasturtea
5. ATALA Nazioarteko merkataritza
Kontu finantzarioan atzerritarrek gurean egindako inbertsioak eta bertakoek kanpoan egiten
dituztenen arteko saldoa islatzen da. Inbertsio hauek mota desberdinetakoak izan daitezke:
Zuzeneko inbertsioak: atzerritar batek lursail, etxe, eraikin, enpresa bat erosten badu bertan,
edo bertako enpresa batek kanpoan inbertitzen duenean. Helburua epe luzeko
errentagarritasuna bilatzea da.
Epe luzeko eta motzeko kredituak: bai kanpoko erakunde batek bertakoari kreditu bat
ematen dionean, bai hemengo erakundeak atzerritarrei ematen dienean.
Erreserba aldaketak: defizitak dibisen erreserben jaitsiera dakar eta superabitak igoera.
Kontu finantzarioa
ORDAINKETA BALANTZA =
Kontu korronte balantza + kapitalen balantza
20
MAITE GOÑI EIZMENDI 2008-09 ikasturtea
5. ATALA Nazioarteko merkataritza
Egoera honek epe luzean herrialde horren ekonomian ondorio latzak ekarriko ditu: inflazioa,
lehiakortasun eza, monetaren debaluazioa, eta abar. Azkenean, bere
Ordainketa Balantza orekatzeko kanpoko maileguak eskatu beharko ditu,
Munduko Bankuak ematen dituenak, eta honek zorpetzearen gurpil
zoroan sartzea dakar. Ondorioz, herrialde batzuek bere defizitak
orekatzeko maileguak eskatzen dituzte eta mailegu hauen interesen
ordainketak bere defizitak areagotzen ditu, amaierarik gabeko zorpetze batean murgilduz.
6 GLOBALIZAZIOA
"Industria handiak Amerikako aurkikundeak prestatu zuen mundu merkatua sortu du. Mundu
merkatuak merkataritzaren garapena, nabigazioa eta lurreko garraio guztiak ikaragarri azkartu
ditu...Mundu merkatuaren esplotazioaren bidez burgesiak izaera kosmopolita eman die herrialde
guztien ekoizpen eta kontsumoari."
Karl Marx, Manifestu Komunista. 1848
Globalizazioa zer den jakiteko, bere eragina bost ataletan aztertu behar dugu:
• merkataritza librea
• multinazionalen inbertsio zuzena
• burtsako kapitalen mugimendu azkarra
• migrazio handiak herrialde garatuetara
• komunikazio teknologien garapena eta homogeneizatze kulturala
Merkataritza libreak garatzeko aukera ezin hobea ekar diezaieke herrialde atzeratuei; izan
ere, bere kostu baxuei esker, herrialde garatuak baino lehiakorragoak dira, batez ere, eskulan
merkea eta aski formatua baldin badute, Europa ekialdeko herrialdeak bezala. Baina,
liberalismoa hainbeste aldarrikatzen duten nazio garatuak izaten dira lehenak euren merkatuak
babesten herrialde txiroetako produktuen aurrean.
21
MAITE GOÑI EIZMENDI 2008-09 ikasturtea
5. ATALA Nazioarteko merkataritza
Joan zaitez ATTAC erakundearen webgunera eta bila itzazu globalizazioaren kontrako
arrazoiak eta leloak.
22