СО БЛАГОСЛОВ

НА НЕГОВОТО ВИСОКОПРЕОСВЕШТЕНСТВО
МИТРОПОЛИТ БРЕГАЛНИЧКИ Г. ИЛАРИОН
ТРОИЧНИК, број 30

НА КОГО МУ СЕ ЈАВИЛ ПРВО

ВОСКРЕСНАТИОТ ГОСПОД? ...6

Свети Нектариј Егински

БЕСЕДА ЗА НАШИТЕ ДОЛЖНОСТИ
КОН СВЕТИОТ ЖРТВЕНИК ...10

Св. Игнатиј Брјанчанинов

Христос воскресна! ЗА НАВИКИТЕ ...15

Протопрезвитер Михаил Помазански

ИЗВОРИ НА ДОГМИТЕ ...19

Свештеник Владимир Елисеев

ПРАВОСЛАВНИОТ ПАТ НА СПАСЕНИЕТО И
ОРИЕНТАЛНО-ОКУЛТНИТЕ ДУХОВНИ ТЕХНИКИ ...26

КРАТКО ЖИТИЕ И ЧУДА

на преподобниот отец наш Гаврил Светогорец ...34

ДУХОВНИ СОВЕТИ
ОД СОВРЕМЕНИТЕ СТАРЦИ ...39

Григориј Борисович Тељнов

КОПЈЕТО НА ЛОНГИН ...44

СТАРЕЦ НИКОДИМ (МАНДИЦА) ...46

Навистина воскресна! ИЗБОР НА ЖИВОТЕН ПАТ ...51

ДЕТСКИ ТВОРБИ ...53

Старец Гаврил Грузиски

ПОУКИ ЗА СПАСЕНИЕ НА ДУШАТА ...54

ТРОИЧНИК - списание за православна вера култура, уметност, образование и воспитание, година IX, број 30,
април 2011 г., излегува четири пати годишно.
Издавач: Брегалничка Епархија на Македонската Православна Црква, Штип.
Главен и одговорен уредник: Митрополит Брегалнички г. Иларион. Уредувачки одбор: јеромонах игумен Дамаскин,
протоереј Николче Ѓоргев, свешт. Влатко Мирасчиев, дипл. теолог Жаклина Трајчев, дипл. теолог Жаклина Ѓоргиева.
Лектура: игумен Дамаскин. Дизајн: ѓакон Тони Петрушевски.
E-mail: slovo@t-home.mk Печати: Европа 92, Кочани.
 ВОВЕДНИК
Митрополит Брегалнички г. Иларион
ХРИСТОС ВОСКРЕСЕ!
„Ден на Воскресение, да се просветлиме луѓе!
Пасха, Господова Пасха, зашто од смртта кон
животот и од земјата кон небото, Христос Бог
нè преведе, пеејќи ја победната песна.“
Благочестиви христијани!
В
оскресението е вистина која раѓа радост.
Тоа е првина на новиот живот, влез во
благословеното Царство Божјо. Непрестајна
радост и вечно торжество на Црквата е Христос
Кој воскресна од мртвите, ја победи смртта и го
испразни адот со семоќната божествена доброта и
љубов. Радоста и торжеството на Православието
е радост и торжество на Воскресението на
распнатиот Христос, односно радост и торжество во
Воскресението и по Воскресението. Така разбираме
колку радосно искуство на Воскресението ја
напојува и образува православната побожност и
живот, вера и етос, и со колку воодушевување се
празнува не само во полноќната Пасхална Ноќ, но
и во секоја православна Литургија, која е Служба
на победната радост, трајна Пасха, царски празник
на Оној Кој е Господ на Животот и Славата. Кога
се причестуваме со Телото и Крвта Христови,
учествуваме не само во неволјите и страдањата на
Крстот, но и во радоста на Воскресението, која доаѓа
во светот заедно со смртта Христова. Тоа е смрт која
ја уништува смртта, која постанува слава и живот,
победа и Воскресение.
Воскресението е почеток и икона на новата
твар во вечниот живот, живот кого Црквата
го нарекува „осмиот ден“ од создавањето.
Воскресението е почеток на животот надвор од
времето, знак на идниот век, Царство на Духот, во
кое Бог ќе биде сè.
Православието го сочувало првобитниот
карактер, односно атмосферата на првобитната
христијанска заедница, а тоа е изобилната
радост, која не само во овие свети воскресни
денови особено ја чувствуваме, но секојдневно,
во сите денови на нашиот живот, без разлика на
искушенијата и маките со кои се соочуваме и ги
трпиме, а која Бог со љубов ни ја дава заради
поревносен подвиг во борбата за Царството
Небесно. Оваа радост на единството на човекот
со Бога, единствено е карактеристично за нас
православните, зашто во оваа благодатна радост се
пројавува особено голема веселба на душата, затоа
што силата на гревот и смртта е победена, демоните
се обессилени, власта на сатаната е разрушена, а
силата на злото е уништена. Затоа, во душата на
секој верник кој е одново роден, започна новиот
век на божествениот живот, исполнет со слава и
убавина карактеристични за животот во вистинската
вера и побожност.
Причината за нашата радост не е од овој свет,
ниту пак од неговите лажни и краткотрајни болни и
мачни задоволства, туку од Победоносниот Христос,
Кој во овие свети денови изобилно ни ја дарува за
наша утеха за малиот и скромен подвиг што сме
го направиле во светата четириесетница, односно
во големиот пост. Иако трудот беше наш, сепак
победата е Негова, зашто без Бога не можеме да
направиме ништо, никакво добро, бидејќи сè доаѓа
од Него, од Неговата човекољубива милост. Радоста
во Бога е посилна од радоста на овој живот. Оној кој
што ќе ја пронајде не само што нема да се занимава
повеќе со страстите и гревот, туку нема ни да
обрнува претерано внимание на овој земен живот.
Возљубени христијани!
Нашата Света Македонска Православна
Црква, навистина е Црква на Воскресението.
Со векови е Црква страдална, која заедно со
нашиот православен народ претрпе големи
маки и страдања, угнетувања и искушенија, кои
како најубави миризливи цвеќиња сè повеќе го
украсуваат нејзиниот маченичкиот венец. За нас
мачеништвото стана секојдневна реалност со која
православниот човек секојдневно се соочуваше.
Така е и денес! Многу сили на темнината и денес
жестоко војуваат против нас христијаните, но
4 • • • TROI^NIK • • •
христијанското страдање и неговото соочување со
крвавите сили на гонителите од овој свет, секогаш
завршува со Победа на Воскресението. Оној кој
во своето срце негува чиста, жива и пожртвувана
вера, и кој во овие пасхални денови зема живо
молитвено учество во богослуженијата кои даваат
вистинско значење и смисла на овие торжествени
денови, Семилостивиот Бог ќе му даде благодатни
сили да ги издржи сите напади на непријателот
со кои секојдневно се соочува во својот живот.
Поминувајќи по страдалниот голготски пат со
својот Крст, сигурно и победоносно нè очекува и
Воскресниот Ден.
Драги браќа и сестри!
Со особена празнична радост го подготвивме
ова ново издание на нашето заедничко
списание, надевајќи се дека ќе ви ја зголемиме
пасхалната радост со богатите содржини кои ви
ги подготвивме. Наша особена радост е што овој
број на „Троичник“, е украсен со малото скромно
житие на нашиот голем чудотворец св. Гаврил
еп. Велички, кој во најтешките денови на нашиот
народ се покажа како вистински столб на нашата
Македонска Православна
Црква – Охридска
Архиепископија,
вистински
духовник
кој со
својот
• • • TROI^NIK • • • 5
аскетски живот секојдневно како жртва се
принесуваше пред Божјиот престол, молитвено
застапувајќи се за нашиот народ, кој се соочуваше
со мрачното комунистичко безбожие. Затоа, отецот
Гаврил Светогорец е навистина многу значајна
личност за нас, бидејќи со него започна една
светла страница од историјата на нашата Црква,
со него започна возобновувањето на монаштвото
во Македонија, кое под ударот на повеќе зли
сили, за жал, беше згаснало. Но со св. Гаврил
Светогорец, воскресна монаштвото и по неговите
свети молитви се рашири по целата наша земја.
Затоа да се трудиме личноста на овој голем наш
светител секогаш да ни биде светлозрачен пример
на кого треба да се угледуваме за подобро да го
изградиме и уредиме нашиот православен живот,
пример кој треба да го следиме, особено денес.
Затоа, по неговите свети молитви ќе се трудиме
во секој нареден број да објавуваме податоци за
неговиот живот, како и за многуте чуда, кои со
Божја благодат овој светител ги направи, не само
додека беше жив на земјата, но и сега кога живее на
небесата. Од неговите свети мошти не престануваат
да се точат исцеленија духовни и телесни, кај оние
кои со вера и љубов се молат на светителот за да им
помага во овие денови на искушенија. Таква е
нашата вера православна, таква е нашата
Светиклиментова Црква, чудотворна
и света, која со своите светители
кои што ги раѓа, ни дава
стабилен темел на нашиот
духовен живот исполнет
со изобилна радост,
која треба да извира
од нашите срца
преку сите денови
од нашиот живот,
сè до оној миг кога
и ние заедно со
ангелите ќе запееме
во Небесниот
Ерусалим: „Нека се
радува небесата,
нека ликува
земјата, светот нека
празнува, космосот
видлив и невидлив,
зашто воскресна
Христос, Радоста
Вечна“, Амин!
 празници
НА КОГО МУ СЕ ЈАВИЛ ПРВО
ВОСКРЕСНАТИОТ ГОСПОД?
Н
а кого од луѓето му се јавил најнапред
воскреснатиот Спасител на светот? Чии
били блажените очи, кои пред сите го
виделе Царот Христа во славата на воскресението?
За јавувањето на Господа веднаш по Неговото
воскресение, светиот апостол и Евангелист Марко
пишува: „А Исус, кога воскресна во првиот ден
од седмицата, ѝ се јави најнапред на Марија
Магдалина“ (Марко 16, 9.) Оттаму, толкувачите на
Светото Писмо заклучуваат, дека првото јавување
на воскреснатиот Господ било на св. Марија
Магдалина. Но, црковно-богослужбените книги на
Православната Црква укажуваат, дека пред сите,
воскреснатиот Господ го видела Пресветата Дева
Марија, Мајката Господова. Во богослужението во
Неделата на Мироносиците Црквата се обраќа кон
Богородица и ѝ воспева: Радувај се со апостолите,
Благодатна, Чиста, Која си го видела Твојот Син и
Бог воскреснат, и прва, како причина за сеопшта
радост, Сенепорочна Богомајко, си слушнала
„Радувај се!“.
Понатаму, почнувајќи од првиот ден на Пасха
па сѐ дури до самото одание на тој светол празник,
ние постојано ја слушаме торжествената песна на
Пресветата Дева: „Ангелот ѝ пееше на Благодатната,
радувај се и пак ќе речам радувај се, Твојот Син
воскресна тридневен од гробот...“ Не може а да не
видиме од тие песни, дека Божјата Мајка прва го
слушнала од ангелите благовестието за Господовото
воскресение, а исто така и прва го видела Својот
Син во славата на воскресението. За нас е важно
учењето на Светата Црква за тој настан, а тое е
откриено и јасно изразено во синаксарот на светата
и велика Пасха. „И најнапред“ – „Божјата Мајка
дознава за воскресението, седејќи крај гробот со
Магдалина, како што говори Матеј“. Кога го опишува
животот на св. Марија Магдалина, св. Димитриј
Ростовски исто така одбележува, дека воскреснатиот
Господ се јавил најнапред на Пресветата Дева:
„Господ толку ја милуваше“, пишува тој за
Магдалина, „што по Своето воскресение Он ја
почести како? - ѝ се јави најнапред, веднаш по
јавувањето на Својата Пречиста Мајка“. Учењето
на Светата Црква за јавувањето на воскреснатиот
Господ на Божјата Мајка пред сите други, е согласно
и со Светото Писмо, односно – со кажувањата на
четирите евангелисти за воскресението Христово.
1. Од времето на Христовите страдања до
самото слегување на Светиот Дух врз апостолите, во
Евангелието не се спомнува посебно ниту за името,
ниту за делата на Богородица (Јован 19, 25-27;
Дела 1, 11-14). Од кажувањата на евангелистите
гледаме, дека целиот Негов собор на ученици бил
силно раздвижен – и жените и апостолите одат и
брзаат од едно место кон друго, се среќаваат тука
и таму, раскажуват, се советуваат, се колебаат и се
во недоумица, се уверуваат и пак бараат докази.
Самиот Господ им се јавува на Своите ученици
– час на еден, час на повеќето од нив заедно. Им
ја докажува вистината за Своето воскресение кога
им ги отвора духовните очи на нечувствителните,
дозволува да го допрат недоверливите, вкусува
храна пред учениците, ги објаснува пророштвата
кои говорат за Него. Со еден збор, сите стануваат
учесници во големиот настан. Но Онаа, која по
природниот ред на нештата би требало прва да земе
најживо учество во настаните што ја окружуваат,
останува незабележана во време кога Нејзиното
срце, пронижано при распнувањето на својот Син од
оружјето, како што прорекол Богопримецот Симеон,
би требало да прелива од најчиста радост, која е
толку потребна во сегашното жално расположение?
Што означува тоа? Дали навистина Пресветата
Дева не земала никакво учество во настаните,
кои следеле по воскресението на Нејзинот Син
и Бог? Не, тоа не е возможно. Но, зошто тогаш
евангелистите не ја спомнуваат посебно? Поради
две потполно природни причини. Прво, учеството
на Пресветата Дева, како Мајка, во настаните околу
воскресението било толку непосредно, се наоѓало
во таква тесна врска со суштината на околностите,
што за него, како за нешто сосема вообичаено
6 • • • TROI^NIK • • •
и нормално, немало ни потреба да се спомнува.
Другата причина за молчењето, исто така сосема
природна, ни ја разоткрива синаксарот: сведоштвото
на Мајката за воскресението на Својот Син, поради
роднинската врска помеѓу нив, напротив, би можело
да го направи истото сомнително. Но, за да не биде
сомнително воскресението поради мајчинството,
евангелистите кажуваат дека воскреснатиот Господ
се јавил најнапред на Марија Магдалина. Заслужува
да забележиме, дека во сите случаи, при коишто
се налага да говорат за роднините на Спасителот,
тие се изразуваат со особена претпазливост, која ги
отстранува сите противречности.
И така, молчењето на евангелистите не е доказ
дека Божјата Мајка не била помеѓу оние, на коишто
Господ благоволил да им се јави по воскресението.
Сега да го разгледаме прашањето, дали е основана
• • • TROI^NIK • • • 7
претпоставката, дека Пресветата Дева бил кај
гробот Господов во светлоносното утро на Неговото
Воскресение. За таа цел, потребно е да знаеме
каде се прибрала Богородица по погребението на
Спасителот, со кого ги поминала денот и ноќта на
таа сабота, која изминала помеѓу погребението и
воскресението.
2. Св. Јован Богослов сведочи, дека при
крстот Исусов стоеле Мајка Му, сестрата на Мајка
Му, Марија Клеопова и Марија Магдалина (Јован
19, 25-27). Природно е, тие жени да останале на
Голгота до симнувањето на Телото на Спасителот од
крстот. Длабоката посветеност, чувството на дружба
и роднинска врска со покојниот нивен Близок и
Господ, несомнено не им давале да си заминат
пред тоа време. Св. апостол и евангелист Марко
дополнува, дека Марија Магдалина и Марија Јосиева
останале крај Спасителот до крајот на Неговото на двата празници – саботниот ден и бесквасници,
погребение и запомниле каде Го полагаат Неговото кога по законот на јудеите веќе било забрането
Тело: „гледаа каде Го полагаат“ (Марко 15, 47). Св. да остануваат надвор од своите домови. И жените
евангелист Матеј сведочи дека двете Марии, од кои требало да го напуштат светлоносниот гроб
едната била неизмерно ревносната Магдалина, и по Господов додека да мине саботата. Краткото време,
завршетокот на погребението останале уште некое стравот од Христовите непријатели, строгоста
време блиску до гробот: „седеа спроти гробот“ (Мат. на законот за саботата, уште повеќе засилена од
27, 61). Ако туѓите жени не го оставале Телото на строгите фарисејски обичаи и општата тага, не
Спасителот до последниот миг, можеле ли да Го им дозволувале на Христовите пријатели да се
остават Мајката и возљубениот ученик на Господа? разделат помеѓу себе. Последователно на тоа, ако
Не, сите тие останале во градината до таа минута, Божјата Мајка била заедно со другите при Крстот
кога сѐ завршило и сите присутни се разотишле, и погребението, тогаш таа сигурно била со нив и
кога си заминал и Јосиф од Ариматеја (Мат. 27, 60). при нивното враќање во Ерусалим и најверојатно
Но, погребението завршило многу доцна, денот бил останала со мироносиците во домот на св. апостол
петок и саботата веќе се развидувала, забележува Јован Богослов.
св. Евангелист Лука, т.е. настапувала сабота (Лука 3. Кога минала саботата, во која мироносиците
23, 52), голем ден (Јован 19, 31), поради слевањето биле принудени да молчат, т.е. поради заповедта
да не преземаат
никакви важни
дела, кога настапил
посакуваниот миг и
станало возможно да
го посетат Господовиот
гроб, кога Магдалина и
другите жени уште во
предутринската темнина
се приготвувале за пат,
можело ли со нив да
не тргне и Пресветата
Дева и Мајката на
Господа? Не – поради
чувствата, заради
законот и обичаите
таа била должна да
отиде. Мироносиците
тргнале кон гробот,
за да го довршат,
недовршениот поради
недостиг на време,
обред на погребение
на Спасителот, како
што одбележува
синаксарот на Неделата
на мироносиците: „брзаа
недовршеното поради
малку време тогаш да
го довршат“, т.е. брзаа
да го исполнат својот
долг кон Умрениот.
Но должностите кон
мртвите паѓале најмногу

8 • • • TROI^NIK • • •
на живите роднини на починатиот – целиот
погребен обред требало да го извршат пред сѐ и
највеќе роднините и блиските. Последователно,
Пресветата Дева како Мајка на Својот починат Син
требало, поради барањата на законот и обичаите,
да присуствува на погребалниот обред, кој
мироносиците се приготвувале да го довршат.
4. И Таа навистина присуствувала на него.
Синаксарот на Пасха известува, дека по Своето
воскресение Господ се јавил најнапред на Својата
Пречиста Мајка; како доказ таму се наведуваат
зборовите на св. евангелист Матеј: „како говори
Матеј“. Но што говори Матеј? На едно место читаме:
„а таму (на погребението) беа Марија Магдалина
и другата Марија, кои седеа спроти гробот“ (Мат.
27, 61); а на друго место: (во длабокото утро на
Христовото воскресение) „дојдоа Марија Магдалина
и другата Марија да го видат гробот“ (Мат. 28,
1). Кој се крие под изразот „другата Марија“?
Синаксарот објаснува дека тоа се однесува на
Пресветата Дева Марија, Мајката на Господа, што е
природно и повеќе од веројатно.
Затоа што:
а) ако тоа не била Таа, тогаш евангелистот
би кажал имено која Марија, а не неопределено
„другата“, бидејќи тој тука говори за две Марии, од
кои едната ја нарекува направо Магдалина; освен
тоа, малку пред тоа, раскажувајќи за распнувањето
на Господа и избројувајќи ги таму присутните свети
жени, светиот евангелист ја нарекува секоја од нив
со сопственото нарекување: „Меѓу нив беа Марија
Магдалина и Марија, мајка им на Јакова и Јосија, и
мајката на Заведеевите синови (т.е. Саломија)“ (Мат.
27, 56). Изразувајќи се определено на едно место,
евангелистот и на друго место, при едни и исти
околности, би се изразил исто така определено, ако
не би имал намера да каже нешто особено.
б) останатите евангелисти, кога говорат за
мироносиците во утрото на воскресението, ги
нарекуваат со сопствените имиња и презимиња.
Св. Марко ги нарекува Марија Магдалина, Марија
Јаковова и Саломија (Марко 16, 1); св. Лука ја
додава кон нив и Јоана, Хузиевата жена; Марија
Клеопова е посочена кај св. Јован Богослов како
стои крај Крстот. Значи, кога св. евангелист Матеј
наместо определеното нарекување го употребува
неопределеното „другата Марија“, јасно е дека
тој сака да ја разграничи таа Марија од сите
останати Марии, да ја посочи имено Таа, Која
што сите христијани можат да ја познаат и без
• • • TROI^NIK • • • 9
особено нарекување и Која не требало да ја узнаат
непријателите на христијанството. „А таму беше
Марија Магдалина и другата Марија, - на сите
ни е извесно Која е Таа, - Мајката Господова“:
тоа е непосредната смисла на кажувањето на
евангелистот Матеј. Кон тоа ќе додадеме и дека кај
св. евангелист Лука под неопределените изрази: „и
некои други“, „и другите со неа“ (Лука 24, 1-10) без
сомнение се има предвид и Пресветата Дева.
в) евангелистите доста често користат и
прикриен начин на изразување таму, кадешто
околностите го налагаат тоа. Така на пример, кај
самиот евангелист Матеј читаме: „Одете в град
при тој и тој човек...“ (Мат. 26, 18). Св. евангелист,
се разбира, го знаел името на човекот, зашто и
самиот бил во неговиот дом на Тајната вечера, но се
изразил прикриено. Раскажувајќи за ученикот, кој го
пресекол увото на слугата на првосвештеникот, св.
Матеј кажува дека „еден од оние што беа до Исуса,
протегна рака и извади нож,...“ (Мат. 26, 51). Но,
тој знаел многу добро, дека тој „еден од оние“ со
Исуса бил токму св. апостол Петар (Јован 18, 10).
Говорејќи за себеси, св. Јован Богослов постојано
употребува неопределени изрази: другиот ученик,
тој ученик (Јован 18, 15), другиот ученик, кого го
милуваше Исус (Јован 19, 26; 20:2 – 4, 8).
г) ќе додадеме и уште една околност: сите
евангелисти еднодушно сведочат за Марија
Магдалина, дека таа била првата по ревност помеѓу
жените мироносици, нешто како началница и
предводничка на останатите жени во светлоносното
утро на Воскресението Христово. Притоа, црковното
предание и на Исток и на Запад, едногласно
утврдува, дека од времето на распнувањето
Господово, истата таа Марија Магдалина станала
неразделна сопатничка, пријателка и собеседничка
на Пресветата Дева Марија. Од тоа природно
можеме да заклучиме, дека кога Марија Магдалина
се подготвувала за пат кон гробот Господов,
Пресветата Дева на посакала да остане сама
– отишла и таа да го види гробот и бездушното Тело
на Умрениот, но го видела Воскреснатиот.
Радувај се со апостолите, Благодатна и Чиста,
Која си го видела Твојот Син и Бог воскреснат, и
прва, како причина за сеопшта радост, Сенепорочна
Богомајко, си слушнала „Радувај се!“
Превод:
Братството на Манастирот
Св. Гаврил Лесновски
 светоотечка ризница
БЕСЕДА ЗА НАШИТЕ ДОЛЖНОСТИ
КОН СВЕТИОТ ЖРТВЕНИК
Свети Нектариј Егински
„Но Христос, кога стана Првосвештеник на
идните добра, со поголемо и со посовршено
светилиште, неракотворено, односно не
онакво какво што се прави на земјата, ниту со
крв козја и телешка, туку со Својата крв влезе
во светилиштето еднаш засекогаш и изврши
вечен откуп“ (Евр. 9, 11).
К
ој би можел со зборови некогаш да го опише
она, што Божјото милосрдие го направи
за спасение на човечкиот род? Или, кој би
успеал некогаш да ги опише или со перо да ги
испише големината, природата и бројот на овие
божествени дејства? Делата, направени од Божјото
човекољубие за човештвото, не само што се
многубројни, туку се и несфатливи и ги преминуваат
границите на природата. Од создавањето на светот,
па сѐ до доаѓањето на големиот Првосвештеник Исус
Христос, давателот на идните добра, Бог направил
толку прекрасни дела за спасение и усовршување на
човекот, што никое време нема да ни биде доволно
сите да ги изброиме. Темата, за која се зборува во
прочитаниот цитат од посланијата на Свети апостол
Павле, е кажување за круната на делото, која е
направена од Божественото човекољубие.
Човекот, откако згреши и падна под товарот на
сопствениот престап, стана жртва на сопствената
безволност, достојна за жалење. Гревот, поставен
како преграден ѕид помеѓу него и Бога, го лиши од
неговата благолика благодат, до што дојде поради
неговиот однос со Бога. Силите на душата ослабнаа,
а спознајниот елемент на човековото делување не
моежеше веќе правилно да го распознава доброто,
бидејќи оддалечувањето од Бога му донесе духовно
помрачување и нераспознавање на вистинското
добро, вистинските богатства. Волниот елемент,
врз кој влијаеше оној спознајниот, го засака злото,
додека сетилата се насладуваа, припивајќи се околу
тоа зло. Ваквата состојба на човекот, бидејќи е
противприродна, му донесе секаква пропаст. И таков
крај ќе му беше неизбежен, ако Бог не му пријдеше
на помош.
Божјото милосрдие се појавува како
заштитник на спасението на луѓето. Начините
преку кои Бог му се приближуваше на човекот беа
разновидни: вдахновенија, откровенија, дејства
врз човечката духовна и сетилна природа. Со
овие средства милосрдниот Бог ги насочуваше
и управуваше човечките чекори. Пророштвата и
сите предвидувања ги претставуваа токму овие
божествени дела, кои имаа за цел да го насочат
човекот кон патот на вистината. Но, човечкиот род,
иако вака беше воспитуван од Бога, не можеше со
вакво воспитување да дојде до такво совршенство,
да го воспостави својот првобитен однос и заедница
со Бога, затоа што познавањето на Божјите барања
и свеста за својата бедна морална состојба, не
беа доволни да го обноват човекот, кој пропадна
од гревот. На тоа воспитување може да се гледа
како на некој вид подготовка за освестување на
својата ништожност и барање кое пред нас го
поставува Спасителот и Обновителот. Жртвеникот,
кој го подигна Мојсеј, беше најголемо сведоштво
за ова барање кон луѓето. Тој жртвеник беше
место за умилостување, кое сведочеше токму за
оваа свест на човечкиот род, преку која човечкиот
род се спознаваше како грешен и нечист. Затоа
и свештеникот прво принесувал жртва за своите
гревови, а потоа и за народните незнаења.
Човештвото така молело за безгрешен свештеник,
неосквернет и свет, одделен од грешниците; за
свештеник кој ќе може да го обнови човекот,
пропаднат од гревовите. Основач на овој жртвеник
беше Господ Исус Христос, Кој, станувајќи и
Оној што принесува жртва и самата жртва, се
предаде Себеси на Бога како жртва неосквернета
10 • • • TROI^NIK • • •

на благоугоден мирис, и Го умилостиви Бога кон
човечкиот род, влегувајќи еднаш за секогаш во
светињата преку Својата крв, и така наоѓајќи вечен
откуп за човештвото. Еве, тој жртвеник сѐ уште стои
пред нас, подготвен да им дава на луѓето благодат,
осветување и избавување; подготвен да го обнови
целото човештво. Бог, смилувајќи се на човечкиот
род, Го стави среде човештвото. Отсега, од него
зависи дали сака да се спаси.
Колку ли Му должиме на нашиот Бог, на
нашиот човекољубив Создател! Кој може со зборови
да ја искаже големината на нашиот долг кон
човекољубивиот Бог? Со каква мерка на зборови да
ја измерам бескрајноста на Неговата големина? Тоа
дело не е во моите граници. Затоа ова го оставам
на свеста на секој од нас, и нема да зборувам
• • • TROI^NIK • • • 11
ништо за овој долг. А, би можел овде и да
завршам, бидејќи укажав на сѐ што стори
Бог заради човечкиот род. Но, бидејќи тој
жртвеник е подигнат за на човештвото да му
пружи најголеми духовни дарови, за одзив
е потребно и продуховување на луѓето,
како и колку е можно, па затоа сакам да
зборувам за нашите должности кон светиот
жртвеник. Всушност, треба да знаеме дека
Господ ни ги предаде овие богати дарови
под извесни услови, а кои произлегуваат
од значењето на жртвеникот. Значи, ние
треба да ги почитуваме тие услови за да ги
примиме даровите. Поинаку, не само што
нема да имаме корист од светиот жртвеник
кога му пристапуваме, туку ќе ни биде и за
голема осуда. Знаењето на должностите е
повеќе од потребно, бидејќи, ако знаеме
дека тој жртвеник е подигнат затоа што
немало спасение, следува дека само од него
можеме да примиме спасение. Според тоа,
должностите мора да се знаат, затоа што се
важен фактор во спасението, и знаењето за
нив мора да биде точно и јасно.
Наша должност кон светиот жртвеник е
осветување на жртвеникот; ние го осветуваме
жртвеникот, ако прво му го принесеме како
жива жртва, света и богоугодна на Бога,
нашето словесно богослужение, и второ,
ако пристапувајќи кон причестување со
божествените тело и крв на Спасителот наш,
Кој овде се жртвува заради наше спасение,
потполно сме свесни дека достојно приоѓаме.
Секој поинаков принос, како и недостојно
пристапување, се смета за презир кон
светињата и осквернување на жртвеникот, а Господ
ги казнува оние кои недостојно приоѓаат.
Апостолот Павле, сакајќи да ги сочува своите
ученици од овој престап, ги поучува со овие, вредни
за внимание, зборови: „Оној, кој недостојно јаде од
овој леб и пие од оваа чаша, виновен е кон телото
и крвта Господови. Човек прво нека се испитува
себеси и потоа нека јаде од лебот и нека пие од
чашата, бидејќи оној што недостојно јаде и пие, јаде
за суд и осуда на себеси.“ Значи, имаме најголема
должност, додека пристапуваме кон светата
Господова Трпеза, да се испитуваме себеси и дури
потоа да јадеме од лебот и да пиеме од чашата,
зашто поинаку јадеме и пиеме за осуда на себеси,
како оние што не ги разликуваат во ова Телото и
Крвта Господови.
 Но, на какво испитување мисли тој и на
какво разликување? Одговарајќи на ова прашање,
велиме дека, кога вели испитување, мисли на
преиспитување на сопствената совест, и второ, на
правилно сфаќање на божественоста на светите
Тајни и нашата сопствена недостојност. Ако во
нас го нема ова, тогаш ние, немајќи потполна и
точна свест за возвишеноста и величенственоста
на Тајната Вечера која ни се предава, недостојно
приоѓаме и јадеме и пиеме за своја осуда.
Црквата, боговдахновено толкувајќи ги овие
зборови на апостолот, ги возвикнува кон оние што
се подготвени за причестување со пречистите свети
Тајни следните боговдахновени зборови: „Со страв
Божји, вера и љубов пристапете.“
Вака возвикнува, бидејќи во овие зборови е
содржано целото Павлово учење. И навистина, кој
од оние во кои има имаа страв, вера и љубов, би
можел да се смета недостоен за причестување?
Стравот Божји во Светото Писмо се смета за
најголема доблест. Човекот се нарекува и ословува
„оној во кој е стравот Божји“, кој живее според
законот Господов и ги почитува Неговите заповеди.
Во Светото Писмо на многу места таквиот се
нарекува блажен. Спротивен поим во Светото Писмо
изразуваат зборовите „во кој нема страв Господов“,
а кои го осликуваат беззакониот и лош човек. За
првиот поим зборува и Црквата со зборовите „страв
Божји“. Така, секој нека се испитува себеси и оној
што ќе се најде дека го има овој страв Божји, како
што бараат Светото Писмо и Црквата, т.е. да е чист,
невин, свет, да не е измешан со други чувства,
тогаш нека се смета себеси за достоен, онака како
што вели првата прозба на Црквата, и храбро нека
пријде. Но, сѐ уште нека не приоѓа, ако претходно
не се праша себеси дали навистина верува дека
лебот и виното што се принесуваат, се Телото и
Крвта Господови, кои се излеваат за спасение на
светот. Кога и во ова ќе се најде себеси достоен
за божествената причест, тогаш нека пристапи,
полн со љубов кон Бога и кон ближниот. Ако, пак,
почувствува дека неговата љубов кон ближниот не
е таква како што бара Господ, тогаш нека отстапи
еден чекор и нека отстапи од Светата Причест, сѐ
додека не се помири со својот брат, зашто поинаку
сè уште не може да се смета достоен за Светата
Причест. Важноста на оваа последна заповед,
Црквата сосема јасно ја изразува во зборовите на
молитвата пред Света Причест, кога вели: „Човеку,
ти кој треба да Го јадеш телото Господово, пријди
со страв за да не бидеш изгорен, зашто тоа е оган.
И пиејќи ја Божествената крв заради заедница со
Него, прво измири се со другите, а потоа, храбро
јади од Божествената храна.“ Вака наредува
Црквата, која своја поткрепа наоѓа во зборовите на
Евангелистот Јован, кој јасно и гласно вели: „Секој
што е роден од Бога, грев не прави, ... секој што
не го љуби братот свој, не е од Бога. Зашто тоа е
пораката што ја чувте од почетокот, да се сакаме
еден со друг... “ (1. Јов. 3, 9-11). И на друго место:
„Ако некој рече: ,Го љубам Бога’, а го мрази својот
брат, тој е лажливец: зашто, кој не го љуби својот
брат, кого го видел, како може да Го љуби Бога,
Кого не Го видел? И таа заповед ја имаме од Него:
кој Го љуби Бога, да го љуби и братот свој“ (1. Јов.
4, 20-21).
Според тоа, љубовта кон ближниот е
показател на љубовта кон Бога и мерка која го
мери количеството на љубов кон Бога. Од овие
зборви се гледа дека Господ му наредил на оној
што принесува дарови на жртвеникот, а притоа сѐ
уште чувствува лутење кон својот брат, да го остави
дарот пред жртвеникот, и да поита да се помири со
братот. „Ако принесуваш дар на жртвеникот и таму
се сетиш дека брат ти има нешто против тебе, тогаш
остави го дарот таму, пред жртвеникот, па оди и
најнапред помири се со брата си, а потоа дојди и
принеси го дарот свој“ (Матеј 5, 23-24).
Значи, ако Господ не му дозволува принесување
дарови на жртвеникот на оној што не се помирил со
својот брат, како ќе му дозволи Света Причест на
оној што му се лути на братот.
Љубовта кон ближниот е производ од
љубовта Божја. Љубовта Божја, како бескрајна,
е со неограничена природа и затоа се шири на
сите. Оној што не го сака својот ближен нема
љубов со неограничена природа, па според тоа,
нема љубов достојна за Бога, па не Го сака Бога.
Оној, пак, што го сака својот ближен, Го сака Бога.
Таквиот, искажувајќи ја својата љубов, ги искинал
синџирите на самољубие и себељубие, и тој може
да има бескрајна љубов, љубов достојна за Бога.
Самољубието е единствената брана за љубовта, која
го ограничува да се сака само себеси. За таквиот
е невозможно да Го засака Бога, ако не го засака
братот свој. Оној што Го сака Бога, не може да не
го сака својот ближен, затоа што Бог престојува во
срцето на оној што сака. Божествената благодат,
која престојува во човекот, го крши обрачот на
себељубие и самољубие и ја ослободува љубовта,
која сега се шири на сите. Недостатокот на љубов
12 • • • TROI^NIK • • •
кон ближниот, претставува и недостаток на љубов
кон Бога. Така, лаже оној што вели дека Го сака
Бога, а го мрази својот брат. Значи, пристапувајќи
кон причестување со пречистите Свети Тајни, покрај
страв Божји, треба да имаме и вера во светињата
и љубов кон ближниот. Инаку, јадејќи и пиејќи
неразумно и нерасудливо, јадеме и пиеме за своја
осуда, не разбирајќи дека тоа се Телото и Крвта
Господови. Уподобување кон она што го бара
Црквата е насушна потреба. Ако светиот жртвеник е
подигнат поради изостанување на спасение, никако
поинаку не треба и да го сфаќаме. Оддалечувајќи
се од него, се оддалечуваме од патот на нашето
спасение, бидејќи Спасителот јасно и гласно рече:
„Ако не го јадете телото на Синот Човечки и не ја
пиете крвта Негова, не ќе имате живот во себе. Кој
го јаде Моето тело и ја пие Мојата крв, има живот
вечен и Јас ќе го воскреснам во последниот ден“
(Јован 6, 53-54). Значи, работата е поставена чисто
и јасно: или доблест и вечен живот, или грев и
душевна и телесна смрт. И ако недостојно го јадеме
и ако го одбегнуваме ова јадење, немаме живот во
себе. Вечен живот им се дава само на оние кои се по
• • • TROI^NIK • • • 13
Бога живи. Значи, или доблесен живот со небесното
Царство, или нечист и лош со вечен пекол. Среден
пат нема. Или треба на крајот да се покажеме
како вистински приврзаници на нашиот Спасител
Исус Христос и вљубеници во Неговото вистинско
христијанско живеење, или поинаку нема спасение.
Да, браќа христијани, треба достојно да се
причестуваме, затоа што на оние кои достојно се
причестуваат не им се дарува само спасение, туку
и многу други дарови, кои го покажуваат човекот
како икона и подобие Божјо. Кои од овие најпрво,
а кои подоцна да ги набројам? Зарем со Светата
Причест не стануваме причесници со Телото и
Крвта Христови, зарем не се соединуваме со Бога
и зарем не доаѓаме во заедница и допир со Него?
Зарем од ова соединување не примаме дарови од
Светиот Дух, љубов, радост, мир, долготрпеливост,
добродушност, вера, кротост, воздржување и многу
други добродетели? Зарем не ни се раскрилуваат
очите на душата? Зарем умот не ни се бистри и
срцето не ни се чисти? Зарем, осмелувајќи се на
божествена причест, не ни е единствена желба да се
 на Севишниот и го возвишува човекот.
На крај, тој свет жртвеник е лествицата
на Јаков, која ги поврзува Земјата и
Небото, а ангелите кои се симнуваат
и качуваат по неа се достојни
свештенослужители на Севишниот, кои
повторно се качуваат, за кај Бога да
испросат прозби и молења за Неговиот
народ, и повторно се симнуваат, за да
ги донесат на народот, предавајќи му
благодат, осветување и избавување.
Ваков е, драги браќа христијани,
овој жртвеник, и ваква е жртвата
што се жртвува на него. Скаш ли
уште сега да бидеш заедничар на
неговите богатства? Го сакаш ли своето
спасение? Стани вистински христијанин,
имај страв Божји, вера во Светата
Тајна Причест и љубов кон Бога и кон
ближниот. Но, бргу погрижи се за тоа,
бидејќи можеби не ти останува многу
време. Смртта доаѓа како крадец во
ноќта и беден е оној што ќе го затекне
без единственото оружје, Светата
Причест, зашто на таквиот ќе му биде
страшно присуството Господово.
Ајде, браќа христијани, да се
погрижиме за своето спасение.
Сегашното време на пост е најдобро
претставиме пред непоткупливиот Судија, имајќи го
за подготовка, затоа што постите, ноќните бденија
само ова образложение? Но, зошто да ги изоставам
и осамувањето се многу плодоносни средства за
сите оние добра, кои божествената причест ѝ ги
покајание. Примерот на оние што се причестуваат
донесува и на нашата сетилна природа? Зарем таа
е силен поттик за оние што отсуствуваат од
не ги исцелува срцата и телата на болните, кои со
Светата Причест. Да Му се помолиме на Христа од
вера ѝ пристапуваат? Зарем многупати не ни дарува
срце да нѐ зацврсти во борбата што ни претстои,
живот, кој избавува од опасност, правејќи многу
и да нѐ покаже како достојни заедничари на
чуда? Спасителот ѝ ја даде на Црквата жртвата
Неговото пречисто Тело и Неговата чесна Крв,
од овој свет жртвеник како неисцрпно богатство,
за Евхаристијата да ни биде на радост, здравје и
за ние, како од неисцрпна ризница да ги примаме
веселба, а во Страшниот ден на судењето да дадеме
плодовите на своите молитви, угодни на Бога. Да,
со радост благопријатен одговор на Страшниот Суд.
браќа Христијани, ние од тој свет жртвеник примаме
Амин.
толку многу богатства, што ниту едно време не би
било доволно сите да ги раскажеме. Беден е оној Превод:

што не знае да ја цени оваа крв на Спасителот, која, дипл. теолог Жаклина Трајчев
принесена на Бога, станува извор на неисцрпни
благодати, која го претвора Неговиот праведен
гнев во милостивост, ни ги измирува долговите,
ги услишува нашите молитви, и благодатта на
Светиот Дух се спушта, па силите на нашиот дух
и душа се укрепуваат, и богатство од Неговите
милости слегува, правејќи нѐ свештенослужители

14 • • • TROI^NIK • • •
 светоотечка ризница

ЗА НАВИКИТЕ
Св. Игнатиј Брјанчанинов

Н
авиките имаат моќ слична на природните не си дозволувај ни да го допреш ближниот без
својства: Христовите следбеници треба да исклучителна потреба – и навиката на скромност ќе
стекнуваат добри навики и да ги избегнуваат направи за тебе да биде сосема соодветна големата
лошите навики. добродетел на целомудреноста. Твоите ближни ќе ја
Млади луѓе! Бидете претпазливи и внимателни: почуствуваат скромноста во тебе и затоа пред тебе
во својата младост посветете особено внимание на ќе немаат никаква смелост, исто како кога стојат
стекнување добри навики: во своите зрели години и пред благоуханите светињи, исполнети со трепетна
во својата старост ќе се зарадувате на богатството, стравопочит.
кое без труд сте го стекнале во младоста. Ништо не ѝ штети толку на целомудреноста,
Исполнувањето на вашите навидум како навиката на смелото и слободно однесување,
најбезначајни желби, не го сметајте како
малку важно: секое исполнување на желби
неизбежно остава свој впечаток на душата.
Впечатокот понекогаш може да биде многу
силен и може да претставува почеток на
опасни навики.
Дали коцкарот знаел дека токму таа
игра ќе биде негова страст, кога првпат
ги допрел картите? Дали алкохоличарот
знаел дека започнува самоубиство, кога ја
испил првата чаша? Така ја нарекувам таа
несреќна навика, која ја уништува и душата
и телото.
Еден несовесен поглед честопати
задава рана на срцето; неколку повторени
погледи толку ја продлабочуваат раната,
што таа едвај се излечува по долгогодишни
молитви, по долгогодишен подвиг и плач.
Учители и наставници! Создавајте
добри навики кај младите, оддалечувајте ги
од пороците како од голема несреќа.
Пороците се како вериги за човекот
– тие го лишуваат од морална слобода,
насилно го држат во смрдливата кал на
страстите.
За човековата погибел доволна е една
порочна навика: таа постојано ќе отвора
влез во душата за сите гревови и сите
страсти.
Научи се да бидеш скромен: не си
дозволувај на себеси никаква смелост, дури

• • • TROI^NIK • • • 15
Крст на ридот Ѓуриште.

кое го отфрлило законот на скромноста. молитвата и размислувањето за Бога.

Научи се да се воздржуваш во јадењето: Сите светители воделе особено сметка за

преку воздржувањето ќе му овозможиш здравје и умереното земање на храна, но и за навиката на
виталност на телото, а на умот особена енергија, обична храна. Цената на дневната храна на апостол
толку неопходна како за спасението, така и за Петар изнесувала неколку парички.
земните работи. Колку ужасен порок претставува пијанството!
Ненаситноста не е ништо друго, туку лоша Тоа е страст, болест: колку што потклекнуваме на
навика, неразумно, ненаситно задоволување со желбата, таа влегува во телото, а преминувајќи во
злоупотреба на изопачените природни желби. навика, ја стекнува онаа сила која ја поседува и
природната особина.
Научи се да се храниш со наједноставна храна.
Кога ќе се навикнеш на неа, ќе ти биде повкусна од Христовиот слуга треба да се чува од пијанство,
сите јадења, а исто така е многу поздрава. но и од навиката на конзумирање многу вино,
бидејќи тоа предизвикува силно возбудување на
Навиката на едноставна храна, иако навидум
телото и ги побудува во него животинските желби.
толку неважна, материјална навика, дава огромна
„И не опивајте се со вино, во него има разврат“
слобода и морална сила на луѓето! Таа навика бара
(Ефес. 5, 18), рекол апостолот. Дозволено е
исклучително мали трошоци за храна, многу малку
конзумирање вино во сосема мала количина; ако
време и сосема мал труд за нејзино подготвување.
не можеш да се ограничеш на умерена употреба,
На сиромашниот човек, кој навикнал на обична
подобро ќе направиш целосно да се одречеш од
храна, сиромаштијата не му претставува проблем.
виното.
Колку е тежок преминот од богатата и
Свети Пимен Велики рекол: „На подвижникот
префинета трпеза кон обичните јадења! Многу
најмногу од сѐ му треба трезвен ум.“ Виното му
луѓе се приморани од околностите да го направат
ја одзема на човекот способноста да го сочува
тој премин и притоа, преминувајќи, многумина
умот трезвен. Кога подвижникот се изложува на
од нив го загубиле здравјето, дури и морално
дејство на вино, тогаш при ослабен и помрачен
се поколебале. Од таа несреќа би ги сочувала
ум, пристапуваат неговите непријатели, и во
разумната и навремена навика на обична храна.
неговиот ум повеќе нема сила да се бори против
Особено за човек кој сака да се посвети себеси
нив. Оптоварен со дејството на виното, тој се
во служба на Христос, навиката на обична храна,
повлекува во бездната на гревот! Во еден момент
може да се каже, дека има бесценети последици:
се уништуваат плодовите на долготрајниот подвиг,
таа овозможува да се избере најосамено место за
бидејќи Светиот Дух го напушта гревовниот човек.
живеење, ги прави непотребни честите односи со
Затоа преподобниот Исаиј, египетски отшелник,
луѓето – ги отстранува сите причини за расеаност
рекол дека љубителите на вино никогаш нема да
и на тој начин овозможува целосно предавање на
се удостојат со духовни дарови: овие дарови, за да

16 • • • TROI^NIK • • •
останат во човекот, бараат постојана чистота, која е
возможна единствено во постојана трезвеност.
Среброљубието, непромисленоста, презирот,
безобзирноста претставуваат опасни болести
на душата и настануваат затоа што порочните
тенденции ја помагаат паднатата природа на
човекот. Со помош на навиките, тие раснат,
созреваат, го поробуваат човекот.
На тој начин дејствува и телесната страст,
иако му содејствува на паднатиот човек. Блажен
е младиот човек кој, штом во него за првпат се
појави страста, сфати дека не мора да се предаде
на страстите, туку треба да ја потчини на Божјите
закони и внимателноста. Страста отфрлена при
првото нејзино барање, лесно се покорува на умот и
понатаму поттикнува помалку барања, дејствувајќи
како пакосник врзан со синџири. Задоволената
страст ги засилува барањата. Страста која господари
со разумот на човекот, со тоа што таа долго и
постојано постигнува задоволување, всушност
господари, како тиранин, над телото и душата и ги
уништува нив.
Сите страсти се развиваат во човекот, затоа
што тој им попушта, тенденцијата на зачестеното
попуштање преминува во навика, а преку навиката
страста постанува насилен господар над човекот.
„Плаши се од лошите навики“ - рекол преподобен
Исак Сирин – „повеќе отколку од демоните.“
Штом грешната желба, или страста, започнува
да дејствува во нас, треба да ја одбиеме. Следниот
пат таа веќе ќе делува послабо, а понатаму и
целосно ќе стивне. Но ако биде задоволена, таа
секој следен пат дејствува со нова сила, стекнува
сѐ поголема власт над добрата волја и на крајот
создава навика.
Гревовите кои сме навикнати да ги правиме,
ни изгледаат безначајни, без разлика колку и да се
тешки. Новиот грев ја ужаснува душата и затоа таа
бргу не се одлучува да го направи.
Страстите се лоши навики; добродетелите се
добри навики.Овде станува збор за оние страсти и
добродетели, кои човекот ги стекнува и усвојува во
своето дејствување, во својот живот. Понекогаш во
светоотечките дела, на страстите им се припишуваат
разни карактеристични болести, којшто падот ги
предизвикал во нас, разни видови огревовеност,
заеднички за сите луѓе. Со тие страсти се раѓаме;
добродетелите се нарекуваат човекова природа,
природни, добри својства. Таквите страсти
и таквите добродетели не ставаат никаков

• • • TROI^NIK • • • 17
одлучувачки печат на човекот; таков печат става
доброволно прифатената наклоност, редовното
или често задоволување на таа наклоност, редовно
исполнување на нејзините барања.
Христовиот слуга мора да се избори за што
поголема слобода од лоши навики, за тие да не
му го попречат патот кон Христос. Тој мора да се
оддалечува не само од директно грешните навики,
туку и од сите оние кои водат кон грев: на пример,
од навиките на луксуз, од разнежнетост, расеаност.
Понекогаш најнезаначајните навики ги врзуваат
нашите нозе и нѐ оставаат на земјата – а мораме да
бидеме на небото.
Млади луѓе! Ви го повторувам спасоносниот
совет: додека се наоѓаш во морална слобода,
избегнувај ги лошите навики како вериги и темница;
стекнувај добри навики, бидејќи тие ја чуваат,
утврдуваат и потврдуваат моралната слобода.
Доколку некој во зрела возраст се подготвува
да му служи на Христос и за жал, веќе стекнал
многу порочни навики, или навики на луксуз и
разнежнетост, кои обично ја држат душата во
состојба на слабости, тој не мора да се предава на
униние и малодушност, тој мора храбро да влезе во
борба против лошите навики. Победата над нив не е
невозможна, со Божја помош.
Решителната слободна волја, осенета и
поткрепена од Христовата благодат, може да ги
победи и најзапуштените навики.
Навиката на почетокот жестоко се противи на
оној кој сака да се ослободи од нејзиниот јарем; на
почетокот таа изгледа непобедлива, но со време, во
текот на непрестајната борба против неа, при секое
непокорување на неа, таа станува си послаба.
Доколку во продолжувањето на борбата,
поради било какви неочекувани околности се случи
да бидеш победен, не се збунувај, не паѓај во
безнадеж: започни ја борбата повторно.
Присилната борба против порочните страсти
Бог ја смета за мачеништво, и кој ќе извојува победа
во таа борба, тој добива венец на исповедник,
бидејќи се подвизува заради Христовиот Закон.
Милостивиот и семоќен Господ го прима секој
кој приоѓа кон Него, ја подава својата десница, за да
ги прифати нашите слабости.
И затоа, дури и целиот да си во лоши навики,
како во тешки вериги, не очајувај во стекнувањето
на слобода. Започни невидлива борба, бори се
храбро и решително, великодушно поднесувај ги
своите порази. Понекогаш Бог нѐ остава самите на
себе, за да искусиме колку сме слаби во сопствената
самотија и заради тоа спознавање да се држиме
неотстапно до Бога, бидејќи Тој единствено може да
го победи гревот кај оние, кои навистина сакаат да
видат дека гревот во нив е победен. Амин.
Превод:
Ѓакон Илија Поп-Гонов
18 • • • TROI^NIK • • •
 вероучение

ИЗВОРИ НА ДОГМИТЕ
Протопрезвитер Михаил Помазански

Н
а што се засноваат догмите? Јасно е дека
догмите не се засноваат на рационално
расудување на поедини лица, па било тоа
да се отци и учители на Црквата, туку врз учењето
на Светото Писмо и на апостолското Свето
Предание. Вистинската вера, која се наоѓа во
Светото Писмо и апостолското Свето Предание,
даваат полнота на изучувањето на верата, која
што ранохристијанските отци ја нарекуваат
„Соборна религија“ и „католичко учење“ на Црквата
(католичко=Соборно). Вистината на Светото Писмо
и Светото Предание, кои се соединуваат хармонично
во една целина, ја сочинуваат „Соборната свест“
на Црквата, со која управува Светиот Дух.
СВЕТО ПИСМО
Под Свето Писмо се подразбираат книгите кои
се напишани од светители, пророци и апостоли,
под дејство на Светиот Дух, па затоа се нарекуваат
боговдахновени. Тие се делат на книги на Стариот
Завет и книги на Новиот Завет. Црквата признава
38 книги од Стариот Завет. Некои од нив ги
соединува во една и по примерот на старозаветната
Црква, нивниот број се сведува на 22, согласно со
бројот на буквите од еврејската азбука. Овие книги,
кои своевремено влегле во еврејскиот канон, се
нарекуваат „канонски“. Кон нив се додава група
„неканонски“ книги, тоест такви кои не се внесени
во еврејскиот канон, бидејќи се напишани по
заклучувањето на канонот на светите старозаветни
книги. Црквата ги смета за корисни и поучни и
последниве книги; таа определила овие книги да се
читаат за поучување, не само во домовите, туку и
во храмовите, поради што се наречени „црковни“;
Црквата ги сместила во Библијата во еден кодекс
заедно со канонските книги. Во катихетска смисла
ги става на друго место и на нив гледа како на
додаток на канонските книги. Некои од овие книги,
според нивниот углед, толку се приближуваат
до боговдахновените, што на пример во 85-то
Апостолско правило 1 трите книги Макавејски и
книгата на Исус, синот Сирахов, се набројуваат
заедно со канонските книги, и за сите во целина
се вели дека се „почитувани и свети“; меѓутоа,
ова само го покажува односот кон овие книги кој
настанал во старата Црква, но секогаш се внимавало
на разликата која постои помеѓу канонските и
неканонските старозаветни книги.
Светото писмо признава 27 канонски книги
на Новиот Завет. Бидејќи светите книги на
Новиот Завет се пишувани во различни години од
апостолско време и поради тоа што апостолите
ги посветувале овие книги за разни црковни
општини во Европа и Азија, а некои од нив и не
биле посветени за определено географско место,
нивното собирање во еден комплет или кодекс
претставувало навистина голем предизвик. Покрај
тоа, неопходно било строго да се внимава, помеѓу
книгите со апостолско потекло, да не се вметнат и
некои таканаречени апокрифни книги, претежно
составени во еретичка средина. Поради тоа,
отците и учителите на Црквата од првите векови
на христијанството биле особено претпазливи во
испитувањето на книгите, дури и кога тие носеле
имиња на апостолите. Честопати, отците на Црквата
определени книги внесувале во своите списоци со
забелешка, со несигурност или сомнителност, или
пак поради ова не давале целосен список на свети
книги: ова било неизбежно и служи како показател
на нивната претпазливост во таа света мисија. Тие
не се потпирале на себе, туку го чекале општиот
глас на Црквата. Картагинскиот Собор од 397 година
во своето 33-то правило ги набројува сите книги
на Новиот Завет, без исклучок. Свети Атанасиј
Велики ги наведува сите книги на Новиот Завет, без
и најмало сомневање и разликување, и во едно од
неговите дела списокот го заклучува со следниве
зборови: „Еве го бројот и имињата на канонските
книги на Новиот Завет! Тие претставуваат
определена основа, поддршка и столбови на нашата
вера, бидејќи се напишани и предадени од самите
апостоли на Христос Спасителот, кои биле со Него и
биле научени од Него“ (Синопсис на свети Атанасиј).
Истотака свети Кирил Ерусалимски ги набројува

• • • TROI^NIK • • • 19
новозаветните книги, без и најмала забелешка
за било каква разлика помеѓу нив. Потполно ист
список постои и кај западните црковни писатели,
на пример кај блажени Августин. На тој начин,
Црквата соборно го утврдила целосниот канон на
новозаветни книги на Светото Писмо. Ова Свето
Писмо, како што вели свети Јован Дамаскин,
претставува „Божествен рај“.1
СВЕТО ПРЕДАНИЕ
Светото Предание во првобитна, точна смисла
на зборот, означува предание, кое потекнува од
древната Црква уште од апостолско време: помеѓу
вториот и четвртиот век тоа било нарекувано и
„Апостолско предание“.
Треба да имаме на ум дека древната Црква
грижливо го чувала својот духовен живот од
некрстените; нејзините Свети Тајни навистина
билe „тајни“, и биле чувани од нехристијаните;
при нивното извршување – на пример Крштевaње
или Евхаристија – не можело да присуствуваат
нехристијани, ниту пак бил запишуван поредокот
на Светите Тајни, туку се пренесувал усно.
Меѓутоа, во тајната што се чувала од некрстените,
била содржана суштинската страна на верата.
Ова посебно јасно ни го покажува свети Кирил
Ерусалимски (IV век). Започнувајќи со христијански
преданија за лица, кои сѐ уште не изразувале
конечна одлука да постанат христијани, светителот
го дава следниот вовед на својата поука: „Кога
некрстените се поучуваат за верата, а некој те
праша: ’што кажаа учителите?’, не им прераскажувај
ништо на оние што се надвор. Бидејќи ти ја
предавам тајната и надежта на идниот живот.
Сочувај ја тајната за Дарителот на награди. Никој
да не ти вели: ’Што ќе биде ако и јас дознаам?’
И болниот бара вино, но ако му се даде во
несоодветно време, од виното ќе настане умствено
пореметување, при што ќе настапат две штетни
последици: болниот ќе умре, а докторот ќе биде
осомничен“ (Катихизис, за оние кои пристапуваат
кон крштевање). Во една од понатамошните беседи,
поука за верата, свети Кирил повторно забележува:
„целокупното учење за верата се содржи во неколку
стихови. Сакам да го запамтите од збор до збор, и
20 • • • TROI^NIK • • •
многу внимателно да го повторувате помеѓу вас,
не запишувајќи го на хартија, туку да го запишете
со сеќавање во срцето и да внимавате во текот на
вашето учење, никој од некрстените да не чуе што
ви е вам предадено...“ (Петта катихеза - беседа за
огласените). Додека пак, во неговите запишани
поуки за новопросветените, т.е. оние кои веќе
пристапиле кон Крштевање и кон крстените, тој
ги предупредува на следниов начин: „Кога ќе ја
добиеш за читање оваа поука за просветените
– оние кои пристапуваат кон Крштевање и верните
кои веќе го примиле Крштевањето – никако немој
да ја дадеш на огласените, ниту на било кој друг,
кој сѐ уште уште не станал христијанин, затоа што
ќе одговараш пред Господа. И доколку ја запишеш
оваа поука, тогаш како пред Господа, запиши
го и ова предупредување“ (Воведно слово кон
новопросветените).2
Свети Василиј Велики (IV век) ни дава јасно
разбирање на Светото Апостолско Предание преку
следниве зборови: „Од догмите и проповедите кои
се сочувани во Црквата, некои ги имаме во писмен
облик, а други сме ги добиле тајно, од Апостолското
Предание, кое ни беше доверено. И едното и
другото имаат иста сила за побожноста, што никој
нема да ја оспорува, дури ни оние кои не се многу
упатени во црковните правила. Бидејќи, ако се
осмелиме да ги отфрлиме непишаните обичаи,
како да немаат голема важност, неизбежно ќе го
повредиме и Евангелието во она што е најважно.
И не само тоа: од апостолските проповеди ќе
оставиме празно слово, без содржина. На пример,
да го спомнеме, пред сѐ, првото и основно: кој во
Светото Писмо ги поучувал оние што веруваат во
името Господово, да се осенуваат со крстен знак?
Која книга од Светото Писмо нѐ учи, при молитва
да се свртуваме кон Исток? Кој од светителите
ни ги оставил во писмена форма, молитвата за
претварање на лебот во Евхаристија и молитвата
за благословување на Чашата? Бидејќи ние не се
ограничуваме на оние зборови, кои ги споменува
Апостолот во Евангелието, туку и пред нив и по нив
произнесуваме и други, како такви кои имаат голема
сила за Светата Тајна, добивајќи ги од непишано
учење. Исто така, по која книга од Светото Писмо
ја благословуваме водата за крштевање, и елејот
за помазување, па дури и самиот оној кој се
крштева? Не го правиме ли тоа, во согласност
со премолчаното, тајно предание? И што уште?
Кој пишан збор нѐ поучил на самото помазување
со елеј? Од каде и трикратното потопување на
• • • TROI^NIK • • • 21
човекот и другото што се однесува на крштевањето,
одрекувањето од сатаната и неговите ангели, од
која книга на Светото Писмо е преземено тоа?
Не е ли тоа од ова учење, кое не е објавувано и
соопштувано, и коешто нашите отци го сочувале во
тишина, недостапно за љубопитност и откривање,
бидејќи со право се научени дека тишината ја чува
светоста на Тајните? Бидејќи каква смисла би имало
писменото објавување на учењето, кое некрстените
не смеат ни да го погледнат?“
Од овие зборови на свети Василиј Велики
можеме да го заклучиме следново: како прво,
изворот на Светото Предание може да се пронајде
во почетниот период на Црквата, и второ, дека
тоа се чува внимателно и се признава едногласно
од страна на отците и учителите на Црквата, во
време на нејзините големи отци и почетокот на
Вселенските собори.
Иако свети Василиј дава бројни примери на
„усно“ Предание, тој овде и самиот прави чекор на
„запишување“ на тие непишани зборови. Во времето
на слобода и победа на Црквата, во четврти век,
целокупното Предание се запишува и денес се чува
во црковните книги, кои претставуваат додаток на
Светото Писмо.
Старото Свето Предание го наоѓаме:
а) во многу стари црковни книги – „Правила на
светите апостоли“;
б) во символот на верата од древните помесни
Цркви;
в) во древните литургии;
г) во најстарите акти, кои се однесуваат на
христијанските маченици: овие акти за мачениците
не влегувале во употреба како веродостојни, без
претходно испитување и одобрување од страна на
локалниот епископ, а биле читани на христијански
собори, исто така под надзор на старешината на
црквата. Во нив гледаме исповедање на Пресвета
Троица, Божеството на Господ Исус Христос,
примери на молитви кон светителите во службите,
вера во вечен живот, на оние кои се упокоиле во
Христос и друго.
д) во старите записи на историјата на Црквата,
особено во историјата на Евсевиј Памфилиски, каде
се собрани многу стари литургиски и догматски
преданија, на пример за канонот на светите книги
на Стариот и Новиот Завет;
е) во делата на старите отци и учители на
Црквата;
 ж) и конечно, во самиот дух на животот на
Црквата, во верно чување на нејзините основи, кои
потекнуваат од светите апостоли.
Апостолското предание, кое Црквата го чува и
штити, со самото тоа постанува Црковно Предание,
тоа ѝ припаѓа нејзе, посведочено е со неа,
паралелно со Светото Писмо, се нарекува „Свето
Предание“.
Сведоштвото на Светото Предание е неопходно
како потврда, дека сите книги од Светото Писмо ни
се предадени од апостолско време, дека се појавиле
во апостолско време и дека се со апостолско
потекло. Тоа е неопходно заради:
- правилно разбирање на одделни места на
Светото Писмо и спротиставување на неговото
искривени еретички толкувања;
- востановување на догмите на христијанската
вера, затоа што определени вистини на верата во
Светото Писмо се изразени потполно одредено,
а други не сосема јасно и точно, па затоа бараат
потврда од Светото Апостолско Предание.
Покрај тоа, Светото Предание има скапоцена
вредност за нас, затоа што од него можеме да
видеме дека целиот редослед на црковната
организација, канони, богослужби и обреди, се
вкоренети и засновани врз начинот на животот на
древната Црква.
СОБОРНАТА СВЕСТ НА ЦРКВАТА
Православната Христова Црква е Тело
Христово, духовен организам, чија Глава е Христос.
Таа има еден дух, една заедничка вера, една и
општа Соборна свест, со која раководи Светиот
Дух, а која своите судови ги заснова на конкретни,
одредени основи – на Светото Писмо и Светото
Апостолско Предание. Оваа Соборна свест е
својствена за Црквата отсекогаш, но на одреден
начин била изразена на Вселенските Собори на
Црквата. Уште од најстарите христијански времиња,
биле свикувани помесни Собори на одделните
православни Цркви, двапати годишно, согласно
со 37-то Апостолско правило. Исто така, многу
пати во историјата на Црквата биле оддржувани
регионални Собори на епископите, со поголем
обем од Соборот на одделните Цркви, и најпосле,
Собори на епископите на целата Православна
Источна и Западна Црква. Црквата признава седум
такви Вселенски Собори. Вселенските Собори точно
формулирале и утврдиле многу основни вистини на
христијанската православна вера, заштитувајќи го
старото Црковно учење од еретичко искривување.
Истотака, Вселенските Собори формулирале
многубројни закони и правила на општоцрковниот и
приватниот христијански живот, кои се нарекуваат
црковни канони и го направиле задолжително
нивното подеднакво исполнување. Најпосле,
Вселенските Собори ги потврдиле догматските
одредби на повеќе помесни Собори, а исто така и
догматското изложување, составено од поедини
отци на Црквата (на пример, исповедањето на
верата на свети Григориј Чудотворец, епископ
Неокесариски, правилата на свети Василиј Велики и
друго).
Кога во историјата на црквата се случувало
архиерејските собори да допуштат појава на
еретички ставови во своите одлуки, соборната свест
на Црквата била вознемирена и не можела да се
помири, сѐ додека не била обновена и потврдена
автентичната христијанска вистина на друг собор.
Треба да имаме на ум дека Црковните Собори ги
донесувале своите догматски одредби а) после
внимателно, исцрпно и потполно разгледување на
сите места во Светото Писмо, кои се однесувале на
поставените прашања, б) сведочејќи притоа, дека
вселенската Црква токму на тој начин ги сфаќала
наведените упатства на Светото Писмо. На тој
начин, соборните дефиниции на верата, изразуваат
согласност помеѓу Светото Писмо и Соборното
Предание на Црквата. Тоа е причина поради која
и самите овие одлуки, од своја страна, постанале
вистинско, неразрушливо и авторитетно
Вселенско и Свето Црковно Предание,
засновано на факти од Светото Писмо и
Апостолското Предание.
Се разбира, многу вистини за верата се толку
јасни и директно превземени од Светото Писмо,
што никогаш и не биле подложени на еретичко
искривување, па за нив и не постојат посебни
соборни одлуки. Додека пак, другите вистини се
потврдени на Соборите.
Помеѓу сите догматски соборни одлуки, самите
Вселенски Собори за првостепен и основен го
сметаат Никео-Цариградскиот символ на верата,
забранувајќи било каква промена во него, не само
во неговите мисли, туку и било што друго да се
додава или одзема во неговите зборови (одлука
на Третиот Вселенски Собор, која понатаму се
повторува во Четвртиот, Петтиот, Шестиот и
Седмиот Собор).
22 • • • TROI^NIK • • •
 Дефинирањето на верата во повеќе помесни
Собори, а истотака и некои изложувања на верата
од Светите Отци на Црквата, кои се прифатени
како раководство за целата Црква, се набројани во
првото правило на Шестиот Вселенски (Трулски)
Собор.3 Наведени се во „Книга за Правилата на
светите Апостоли, светите Вселенски и Помесни
Собори и свети отци“.
ДОГМА И КАНОН
Во црковната терминологија е прифатено
догмите да се нарекуваат вистини на христијанското
учење, вистини на верата, а каноните – прописи
кои се однесуваат на уредување на Црквата, на
управување со Црквата, на обврските на црковната
ерархија, свештенослужителите и секој христијанин,
кои произлегуваат од моралната основа на
евангелското и апостолско учење. Зборот канон е
грчки збор, чие буквално значење е: прав и долг
стап, мерка за оддржување на точен правец.
• • • TROI^NIK • • • 23
Делата на Светите Отци и учители на Црквата,
како раководство во прашањата за верата
За раководење во прашањата за верата,
за правилно разбирање на Светото Писмо, за
разликување на вистинското Предание на Црквата
од лажното учење, ние се свртуваме кон делата
на Светите Отци на Црквата, сметајќи дека
еднодушната согласност на сите Отци и учители
на Црквата во учењето за верата претставува
несомнено обележје на неговата вистинитост.
Светите Отци се бореле за вистината, не плашејќи
се ниту од заканите, ниту од гонењата, па дури ни
од смртта. Светоотечките објаснувања за вистините
на верата 1) овозможиле точно изразување
на вистинското христијанско учење и создале
единствен догматски јазик; 2) овие вистини ги
дополниле меѓусебно со докази, користејќи го
Светото Писмо, Светото Предание и воедно навеле
разумни основи за нивно формирање.
Во богословието се посветува внимание и
на некои одделни мислења на Светите Отци или
учители на Црквата, за прашања кои немаат
определено општоцрковно решение. Сепак овие

мислења не се мешаат со догмите во вистинска
смисла на зборот. Постојат и такви одделни
мислења на некои Отци и учители на Црквата,
за кои се смета дека не се согласни со општото
соборно верување на Црквата, па затоа и не се
прифаќаат како раководство во прашањата за
верата.
Вистината на верата во богослужбите
Соборната свест на Црквата за учењето на
верата, исто така се изразува и во православните
богослужби, кои ни ги дала вселенската Црква.
Задлабочувајќи се во содржината на богослужбените
книги, ние самите се утврдуваме во догматското
учење на Православната Црква.4
Превод:
Ѓакон Илија Поп-Гонов
БЕЛЕШКИ
1
„Апостолски правила“ или „Канони на светите апостоли“
претставуваат збирка од 85 црковни правила, донесени од страна
на апостолите и нивните наследници. Црквата официјално ја
одобрила оваа збирка на Петто-шестиот (Трулски) собор, во 692
година, како и во првото правило на Седмиот Вселенски Собор
од 787 година. Определени апостолски правила биле
цитирани и определени од Вселенските Собори,
почнувајќи од првиот, оддржан во Никеја во 325 година,
но збирката како целина, најверојатно, не настанала
порано од четвртиот век. Името „апостолски“ не значи
дека сите правила или целата збирка се составени
од апостолите, туку единствено дека се во духот на
апостолското предание (токму како што ниту сите
„Псалми Давидови“ не се напишани од пророкот Давид).
Осумдесет и петтото апостолско правило ги набројува
канонските книги на Стариот и Новиот Завет.
2
Таквата строгост во однос на откривањето
на христијанските Свети Тајни на луѓето надвор од
Црквата, не се сочувала долго во еднаков степен.
Навистина, ектенијата „огласени, излезете!“ и понатаму
се објавува пред почетокот на Литургијата на верните,
но тешко некаде во православниот свет да се инсистира
огласените или неправославните да ја напуштат црквата
во тој момент. Денес се изгубила смислата на овој
чин, сѐ што е „тајно“ во христијанските Свети Тајни,
лесно е достапно до секој кој знае да чита. Текстот
„Катихизис“ од свети Кирил е објавен на многу јазици
и во многубројни изданија. Сепак, православните
христијани, кои сериозно ја сфаќаат својата вера и
ден денес покажуваат голема почит кон Светите Тајни,
толку својствена на древните христијани, кои грижливо
ги чувале Светите Тајни од љубопитноста на луѓето
надвор од црквата и христијанството, кои лесно можеле погрешно
да ги разберат овие Свети Тајни и да постанат сомнителни. Дури и
ден денес, ние треба да внимаваме „да не ги фрламе бисерите пред
свињите„ детално говорејќи за Светите Тајни на православната
вера, пред оние кои се само љубопитни, а немаат намера да
пристапат кон Црквата.
3
„Петто-шестиот“ собор (692 година) е оддржан всушност
единаест години после Шестиот Вселенски собор, во истиот царски
двор (по кој се нарекува „трулски“), „со цел да ги дополни Петтиот
и Шестиот Вселенски собор, во однос на утврдувањето на правила,
бидејќи споменатите два собора се занимавале исклучиво со
научни прашања и не донеле ни едно правило“. Така, одлуките од
овој Петто-шести собор се прифатени во Православната Црква како
продолжеток на Шестиот Вселенски собор. Текстот на овие правила
може да се прочита во: Др Радомир Поповиќ, „Вселенски Собори“,
Белград, 1997, стр. 93.
4
Треба да се забележи дека составувачите на богослужбите
често биле големи богослови. На пример „Осмогласник“, книга
на дневни служби во осум гласови, во суштина претставува
дело на свети Јован Дамаскин, Свет Отец од осмиот век, кој го
систематизирал православното богословие од големата патристичка
епоха.
24 • • • TROI^NIK • • •
• • • TROI^NIK • • • 25
 кривоверија
ПРАВОСЛАВНИОТ ПАТ НА СПАСЕНИЕТО
И ОРИЕНТАЛНО-ОКУЛТНИТЕ ДУХОВНИ ТЕХНИКИ
Свештеник Владимир Елисеев
Во името на Отецот и Синот и Светиот Дух!
В
о следниот текст ќе ги споредеме „техниките
на духовен раст“ на источните и окултните
мистични учења со православниот пат на
спасението. Во центарот на нашето интересирање се
наоѓа прашањето со какви чекори и на кои начини
се остварува спасението во Православието и кои
се принципиелните разлики помеѓу овој пат и сите
останати патишта.
Во дадениот текст немаме цел темелно да ја
прикажеме содржината на неправославните учења
и критиката на нивните доктрини. Апостол Павле
кажал: „Не впуштајте се во разни туѓи учења; оти
е добро со благодат да се поткрепува срцето, а не
со јадења од кои немаа никаква полза оние што ги
употребуваа“ (Евр. 13, 9).
Се чини дека е многу поважно да се покажат
психолошките последици кои настануваат по контак-
тот со тие учења, како и она што се случува со луѓе-
то и на кој начин доаѓа до деформација на личноста
поради нивното влијание. Негативните последици се
најважен фактор кој не може да се порекнува, тие
се сосема доволен аргумент при разгледувањето на
овие учења и убедлив доказ дека не е потребно да
се запознаваат читателите со нивната содржина, за
да немаат повеќе штета отколку корист. Искуството
покажува, дека дури и незаинтересираното читање
на окултна литература претставува процес на со-
единување со мрачните сили, невидливо труејќи и
убивајќи ја душата на читателот.
Избравме ваков пристап следејќи ги зборовите
на Спасителот: „По нивните плодови ќе ги познаете.
26 • • • TROI^NIK • • •
Се бере ли грозје од трње, или смокви од чичка?“
(Мат. 7, 16).
Видливиот и невидливиот свет
Денес сите сме сведоци на наглото ширење на
окултни и далекуисточни мистични учења меѓу луѓе-
то, кои се потполно неупатени во духовните односи.
Критиката на тие идеи е можна единствено од не-
која друга духовна позиција. Во нашиот случај – тоа
е позицијата на Православието. Затоа природно е
да видиме, што ни кажува Црквата по прашањето на
целите и средствата на оние достигнувања кои ни ги
предлагат ориенталните и окултните системи. Овие
системи во целост нѐ упатуваат како да проникнеме
(мислено и чуствено) во невидливиот свет, нудејќи
ни клуч за спасение по тој пат. За патиштата на
продор во невидливиот свет, подетално ќе говориме
во наредните поглавја.
На секој православен христијанин му е познат
Символот на Верата во кој што е речено: „Верувам
во Едниот Бог Отец Седржител, Творец на Небото и
земјата и на сѐ видливо и невидливо“. Веќе од овие
зборови јасно се гледа дека покрај видливиот свет,
познат на сите нас, постои и свет невидлив – недо-
стапен на видот, слухот, допирот, мирисот и вкусот.
Накратко, тој свет не е достапен на нашето сетилно
спознавање. Неговата недостижност не би нѐ инте-
ресирала, ако невидливиот свет нема никаква врска
со нашата судбина. Така, станувајќи православни
христијани и верувајќи во Бога, ја полагаме на Него
сета своја надеж во спасување од непостојаноста на
времето и телесното постоење. Имајќи го во пред-
вид карактерот на нашиот иден вечен живот, ние
имаме однос и кон невидливото, бидејќи и самиот
Бог е невидлив. Освен тоа, од вероучењето на наша-
та Црква ние знаеме за постоењето на позитивни
и негативни дејства кои доаѓаат од невидливиот
свет, за постоењето на ангелски и демонски битија
(суштества) кои се борат за нашите души. Оваквата
состојба не ни допушта да останеме рамнодушни
пред фактот за постоењето на невидливиот свет, и
делува разумно и сосема основано да се има стре-
меж да го запознаеме тој свет, за да се заштитиме
од неговото погубно влијание. Зарем да се штитиме
од климатските и другите влијанија од видливиот
свет, а да се спротивставуваме на деталното и сери-
озно познавање на законитостите на невидливиот?
Целокупната човечка цивилизација и култура која го
опкружува нашето постоење во видливиот свет, се
• • • TROI^NIK • • • 27
потпира на научните процеси на познавање на тој
свет, на неговите особености и резултати кои од тоа
знаење произлегуваат. Логично е да се претпостави,
дека истото правило е применливо и во невидливиот
свет, дека е можно да се разберат неговите влија-
нија и оние лошите да се оневозможат, влијаејќи на
позитивен исход.
Признавањето на постоење на невидливиот
свет е главна претпоставка за негово запознавање и
прв чекор кон појаснувањето – поради што тој свет
за нас е невидлив?
Зошто невидливиот свет е невидлив
Според учењето на Црквата, причината
поради која не го чуствуваме невидливиот свет
е гревопадот на првите луѓе, кој квалитативно ја
изменил суштината на нивниот живот, а следствено
на тоа, и на нашиот. Во согласност со измената на
суштината на животот, се изменило и човечкото
тело, како и неговите способности.
Свети Игнатиј Брјанчанинов, повикувајќи се на
преподобниот Макариј Велики, пишува: „До падот
човечкото тело било бесмртно, без болести, без
неговата сегашна тромавост и дебелина, туѓо на
гревовните и телесни чуства кои му се својствени
денес. Неговите чувства биле неспоредливо пофини,
дејствувањето широко, сосема слободно. Облечен во
такво тело, со такви органи и сетила, човекот имал
способност да забележува духови... Бил способен
да општи со нив. При тоа, имал дар на Боговидение,
дар на општење со Бога, бил сроден на светите
духови... Со падот, се изменила душата и телото
на сите луѓе. Во личен поглед, падот претставувал
воедно и смрт. Во таква состојба на умртвеност,
од причина на крајна огрубеност и отромавеност,
телесните чувства веќе не биле способни да опш-
тат со духовите, да ги видат, да ги чујат, или да ги
почувствуваат“.
До гревопадот, човекот имал способност не-
посредно да го согледува духовниот свет; по падот,
тој дар го изгубил. Која е причината на оваа загуба?
Свети Игнатиј вака објаснува: „По падот на првите
луѓе, пред осудата и прогонувањето од рајот, Бог им
„направи облека од кожа и ги облече“ (Битие 3, 21).
Кожната облека, според објаснувањето на Светите
Отци (Свети Јован Дамаскин - „Точно исповедување
на православната вера“ книга 3 гл.1) ја означува
нашата сегашна груба природа која заради падот
се изменила: ја изгубила својата префинетост и
духовност, задобила тежина и дебелина. Главната
причина за промената на нашата природа е падот,
но измената е направена по волјата на Семожниот
Творец, според неискажливата Негова милост кон
луѓето... Преку допуштената огрубеност на нашето
тело сме станале неспособни физички да ги за-
бележуваме духовите, во сферата во која сега се
наоѓаме. Ќе го објаснам тоа. Заробени сме поради
природната наклонетост кон злото. Ова наклонетост
станала својствена на паднатата човечка приро-
да; слична е на склоноста на демоните да прават
зло: „Помислите на човечкото срце се зли уште од
младини“ (Битие 8, 21). Но во нас доброто и злото
се помешани: според паднатата природа, се стреми-
ме кон злото, а борејќи се против тие стремежи, се
трудиме во доброто. Демоните, напротив, секогаш
се насочени кон злото. Кога ние би се наоѓале во
физички допир со демоните, тие брзо би го развра-
тиле човекот, непрекинато поттикнувајќи го на зло,
непрекинато соучествувајќи во злото, заразени со
примерите на престапничката и кон Бога непри-
јателската дејност... За кратко време, по конечно
насочување кон злото, луѓето би станале демони-
зирани; покајанието и подигањето од состојбата на
падот за нас би станало невозможно...
Премудроста и милоста Божја поставила пре-
града помеѓу човекот, отфрлен на земјата од рајот
и духовите симнати на земјата од небото - а тоа е
грубата човечка природа. Слично на ова и земните
закони со затворски ѕидови ги одвојуваат злосторни-
ците од општеството, за да не прават штета и да не
ги расипуваат другите луѓе“ (преп. Касијан).
Целта на нашиот живот на земјата
Свети Игнатиј ги поврзува особините на
нашето тело со целта на нашиот земен живот:
„При размножување на човештвото, во неговата
сегашна состојба на пад, телото ѝ служи на душата,
на ист начин како што пелените му служат на
новороденото тело. Замотано со пелени, телото
на бебето добива правилен облик, додека пак, без
пелени неговите екстремитети, заради мекоста би
можеле да добијат погрден облик: така и душата,
облечена во тело, сокриена и одвоена преку него
од светот на духовите, постепено се изградува
себе си преку изучувањето на законот Божји, со
христијанско живеење стекнува способност за
разликување на доброто од злото (Евр. 5, 14). Тогаш
на неа ѝ се дарува духовно гледање на невидливиот
свет, како и, ако се покаже дека тоа е во согласност
28 • • • TROI^NIK • • •
со целите на Божјото раководење со неа, сетилно
гледање, бидејќи заблудата и соблазната за неа се
многу опасни, а искуството и знаењето корисни.
При разделувањето на душата од телото преку
видливата смрт, ние повторно влегуваме во светот
на духовите. Од ова се гледа дека за успешен влез
во светот на духовите, неопходно е благовремено
поучување во Законот Божји, и дека заради тоа
преобразување, на секој човек му е дадено од Бога
извесно време во неговото туѓинување на земјата.
Ова туѓинување се нарекува – земен живот“.
Од погоре реченото сосема е јасно дека:
1) Господ нѐ лишил од можноста за општење со
невидливиот свет исклучиво заради наша корист;
2) Целта и смислата на земниот живот не
вклучува во себе неопходност за познавање на
невидливиот свет, но тој има за цел да нѐ подготви
за допир со него, кој во својата полнота ќе се
покаже по смртта;
3) Допирот и општењето со невидливиот свет
во нашето земно постоење може да биде опасно за
нашата душа.
Овој заклучок е потребно добро да се запомни.
• • • TROI^NIK • • • 29
Самоволното навлегување
во невидливиот свет е недопуштено
Од досега реченото, јасно е дека било каков
самоволен обид за навлегување во невидливиот свет
и воспоставување на контакт со него, може да има
опасни, катастрофални и честопати непоправливи
последици. Во нашата сегашна падната состојба,
полнотата на знаење за сѐ што постои не е корисна
и ни се заканува со страшно погубување. Нужно
е минимално знаење, кое го опфаќа она што е
неопходно за нашето спасение, а никако она за
задоволување на нашата љубопитност. Според тоа,
ограниченоста на нашите можности за спознавање е
одредена од самиот Господ, а е за наше добро: „Оти
по нешто знаеме и по нешто пророкуваме; а кога
ќе дојде совршеното, тогаш ќе исчезне делумното“
(1 Кор. 13, 9-10), пишува апостол Павле, само
кога човек ќе се научи да разликува добро од зло
– сведочи Свети Игнатиј Брјанчанинов, – задобива
дар на гледање на духови, а кога тоа е согласно со
Промислата Божја, што е исклучително, добива и
дар на сетилно гледање.
 Правилниот пат во познавањето
на невидливото
Постепеноста на нашиот пат на познание, во
идеален случај, и во условите на нашето телесно
земно постоење, може да биде поделена на три
меѓусебно поврзани етапи:
1) етапа на изучување на законот Божји (со цел
на стекнување способности за јасно разликување
на доброто и злото и развивање навика да се прави
добро).
2) етапа на духовно согледување на
невидливиот свет;
3) етапа на сетилно гледање на невидливиот
свет.
Овде треба да се констатира дека се многу
малку оние кои го совладале првиот степен
– степенот на праведноста. Што тогаш можеме
да речеме за вториот и третиот степен? Сепак,
заради целиот процес на вистинското познание ќе
ги опишеме и особеностите и на вториот и третиот
степен.
Степени на духовно гледање
Добро ни е познато дека покрај јасното сетилно
гледање со очи, човек може да го научи и ткн.
„умно созерцување“. Според учењето на Светите
Отци, нашиот ум и срце се своевидни органи за
гледање, но тие не ги примаат сигналите кои
доаѓаат од материјалниот, вештествен свет, туку
реагираат на мислите и чуствата (помисли и чуства
од душевна и духовна природа, ако ја користиме
светоотечката терминологија). При тоа важно е да
се има предвид, дека оние мисли и доживувања
кои одговараат на умот и на срцето изгледаат како
самостојно постоечки облици, способни однадвор
да предизвикаат дејство на умот и на срцето,
„влегувајќи“ во нив. Ова се гледа од следниот
цитат: „Нашиот ум има способност на мислење и
способност на забележување; Со помош на првото
тој стекнува поим за предметите, со помош на
второто добива поим за ликовите на предметите.
Ѓаволот, потпирајќи се на првата способност,
се труди да ни соопшти гревовни помисли, а
потпирајќи се на втората способност се грижи во нас
да втисне соблазителни претстави“.
1. Три видови на можно влијание врз нас
од страна на паднатите духови
На едно место Св. Игнатиј говори за три
видови на можни дејства врз човекот од страна
на паднатите духови, во времето на нашето земно
постоење. Тие се:
а) дејство преку помислите;
б) дејство преку фантазии;
в) дејство преку допир (5, т. 3 ст 58-59).
а) За дејството преку помислите
Светото Евангелие покажува дека ѓаволот прво
положил во срцето на Јуда Искариот помисла за
предавство на Богочовекот (Јован 13, 2), па дури
потоа влегол во Јуда (Јован 13, 27).
б) За дејството преку фантазии
Дека преку фантазии ѓаволот го искушува
човекот, се гледа и од искушенијата на Богочовекот:
ѓаволот му ги покажал на Господа сите земни
царства и славата нивна „за момент“ (Лука 4, 5)
во мечтата (фантазијата). (Тука е очигледно дека
под мечтаење се подразбира нешто слично на
вообразување, илузија, халуцинација).
„Демонското фантазирање делува на душата
многу штетно, будејќи во неа особена наклоност кон
гревот. Јавувајќи се често, тоа може да предизвика
непоправливи погубни впечатоци“.
в) За дејството преку допир
За тоа како дејствува ѓаволот на човекот по пат
на допир, читаме во Книгата за Јов (Јов, гл. 1 и 2)
и во евангелската парабола за жената која ја врзал
сатаната со необична неволја (Лука 13, 10-16) (5, т.
3, с. 59). Од Книгата за Јов гледаме дека сатаната
може да се допира до надворешните услови на
живот - да ги менува, како уништувајќи го имотот
и роднините, така и со разорување донесувајќи
болест.
„По допирот и контактот со демоните се
јавуваат телесни страсти и се развива болест, на
која не делуваат обичните човечки лекарства“.
Во таа смисла, ако во нашето постоење е
оневозможено сетилното гледање на невидливиот
свет, тоа е затоа што умот и срцето, па дури и
• • • TROI^NIK • • • 31
телото, се отворени за неговото дејство на нас.
2. Што е тоа духовно гледање?
Умот и срцето се поврзани со сферата на духот.
Токму затоа забележувањето со умот и срцето
на помислите и чувствата кои доаѓаат однадвор
се нарекува духовно гледање. Но, и тие наши
духовни очи се слепи. Тоа слепило не значи дека
дека ние не сме способни да примаме помисли и
доживувања кои ни наидуваат однадвор или да
мислиме и доживуваме. Нашето духовно гледање
може да се дефинира како способност на оценување
и правилно толкување на помислите, доживувањата
и чувствата. Токму со таа способност ние не
владееме. Слично е со обичното гледање кога
гледаме некои делови, но не сме во состојба да ја
согледаме целината и да спознаеме што е суштината
на предметот. Св. Игнатиј пишува: „Нашиот ум и
срце се заробени со слепило. Поради слепилото,
умот не може да ги разликува вистинските помисли
од лажните, а срцето не прави разлика помеѓу
духовните чувства и душевните и гревовни чувства,
особено кога последните не се воочливо груби.
Поради духовното слепило секоја наша активност се
покажува како лажна, како што Господ ги нарекол
книжниците (учените) и фарисеите „безумни и
слепи“ (Мат. 23, 17) „водачи на слепи“ кои самите
не влегуваат во Царството Небесно и не ги пуштаат
другите да влезат во него“.
3. Услови
на избавување од духовното слепило
Услов за прогледување и избавување од
духовното слепило и стекнување на духовно
гледање, е Божјата благодат која го осенува
човекот. „Таа не се јавува по човечката волја,
туку од допирот на Божјиот Дух со нашиот дух,
по сесветата волја на Сесветиот Дух“, пишува св.
Игнатиј (5, т. 3, с. 55). Тоа пред сѐ значи, дека
ако не се вознесеше Спасителот на Небото кај Бог
Отецот по Своето распетие, тогаш и Светиот Дух
не би дошол кај нас, како што самиот Исус Христос
зборува за тоа: „Подобро е за вас Јас да си отидам,
оти ако не си отидам, Утешителот нема да дојде
при вас; ако пак заминам, ќе ви Го пратам... А кога
ќе дојде Он, Духот на вистината, ќе ве упати на
секоја вистина“ (Јован 16, 7-13). Природно, оној
кој не Го примил Христос (Христос евангелскиот, а
не измислен како во окултизмот) нема да Го прими
Господ Исус Христос им ги мие нозете на апостолите.

32 • • • TROI^NIK • • •
ниту Светиот Дух, и некоја нехристијанска религија на гледање се задобива со Светиот Дух, така и
не може да ги даде даровите кои се стекнуваат гледањето го нарекуваме духовно, затоа што е
само со дарот на Светиот Дух. Меѓу тие дарови плод на Светиот Дух. Тоа се разликува од обичното
е и избавувањето од духовното слепило. Погоре согледување. Согледувањето е својствено на сите
реченото покажува дека никаков наш личен напор луѓе; секој човек се занимава со согледување кога
не е начин, средство или метод на „загарантирано“ сака. Духовното гледање е својствено само на оние
духовно просветлување, како и тоа дека овие кои се очистуваат по пат на покајание; тоа се јавува
напори не донесуваат, сами по себе, неизбежен не по волја на човекот, туку преку нашиот допир со
развој на вакво видување. Колку и да ја иситниме Светиот Дух, значи по сесветата волја на Сесветиот
земјата и да ја подготвиме почвата, ако во неа Дух“.
не посееме зрно, нема ништо да никне. Така е
Разликувањето помеѓу обичното согледување и
во овој случај: сите наши напори и методи кои
духовното гледање, кое го воведува Свети Игнатиј,
постојат заради самоусовршување, се подготвување
за нас е многу важно.
на почвата; зрното мора да го посее некој друг.
Денес сите знаеме за медитацијата како
Ова е многу важно да се запомни заради нашите
главно средство за саморазвој во источната
наредни разгледувања на различните методи на
мистична пракса. Медитацијата и духовното
„самореализација“ и „саморазвивање“, кои изобилно
гледање (созерцанието), психолошки се многу
ни се нудат на секој чекор. Кој е тој друг што го сее
слични процеси, и она што свети Игнатиј го
зрното?
кажува за созерцанието има непосредна врска и со
Веќе видовме дека тој другиот може да биде
медитацијата. Медитацијата и нејзините плодови
лукавиот дух, кој нѐ заплиснува со лажни помисли,
не се духовно гледање во кое исчезнува духовното
гревовни претстави, или донесува телесна болест.
слепило; тоа е пракса на лажни ликови и чувства,
Тоа „семе“ нè води во пропаст. Само Господ,
кои уште посилно го заслепуваат духот, додека
полагајќи во нас семе на спасение, а не плевел на
не падне во стапицата на необични и залудувачки
гревот, може да ни даде вистинска прозорливост.
доживувања, од кои што со тек на време, човек не
Тоа семе е благодатта на Светиот Дух, Кој нас, при
сака да излезе. Во медитацијата нема присуство на
Светото крштение, нѐ препородува за духовен и
Светиот Дух, ниту пак има покајание – најважните
свет живот, како што е речено во „Православниот
услови за духовно гледање. Без покајание нема
катихизис“ на епископот Александар (Семјонов
очистување од гревовите, а во нечиста душа не
– Тјан-Шански).
се вселува Светиот Дух; речено е „Во лукава душа
Самото крштение не е доволно за стекнување мудрост нема да влезе и нема да престојува во тело
на духовно гледање, зашто очистувајќи се од што му робува на гревот; зашто Светиот Дух на
гревовите праку Светата Тајна Крштение, човекот премудроста се оддалечува од лукавството, ќе се
не се избавува од навиката на грешење, и набрзо отстрани од неразумни умувања и се засрамува од
неговата душа станува повторно помрачена од неправдата што се приближува“ (Мудр. Сол. 1, 4-5).
гревот. Тогаш е неопходно да се прибегне кон
Повикувајќи се на други Свети Отци, св. Игнатиј
Светата Тајна Покајание, за да може преку неа
Брјанчанинов пишува за духовното гледање:
човекот да се излечи од гревовните рани кои ги
„Ненадејно тоа доаѓа, ненадејно заминува, не
задобива во секојдневниот живот, кој за него
зависи од нашата волја, зависи од подготвеноста:
станува поле за непрекината духовна борба и
врата во духовниот свет е смирението“. Според
подвиг. Св. Игнатиј пишува дека при вистински
овој начин за стекнување на духовен вид, за
духовен подвиг, благодатта Божја добиена на
избавување од слепилото, од лагите и заблудите,
Светото Крштение, почнува да нѐ исцелува малку по
должни сме да постигнеме одредена внатрешна
малку од духовното слепило.
подготовка, која се изразува во поимите, особено
Тој продолжува: „Како спротивност на важни за Православието, а тоа се покајанието и
состојбата на слепило ние почнуваме да влегуваме смирението... (продолжува во наредниот број)
во состојба на гледање. Бидејќи во состојбата
Превод:
на гледање она што созерцува е - умот, затоа и
ѓакон Емил Атанасов
гледањето го нарекуваме, според светите Отци,
умно гледање, т.е. умствено. Бидејќи состојбата

• • • TROI^NIK • • • 33
 житие
СВЕТИЛНИК
НА МАКЕДОНСКАТА ЗЕМЈА
Кратко житие и чуда на
преподобниот отец наш Гаврил Светогорец
В
о облагодатените монашки заедници, луѓето
не живеат световен живот исполнет со земни
задоволства, но секој ден се вознесуваат со
духот кон небесата и нивната душа се исполнува со
божествена љубов. Овде молитвата нема граница,
туку постојано, деноноќно ја бараат милоста Божја.
Се откажуваат од привременото и земното, за да
го достигнат вечното и бесмртното. Се одалечуваат
од светот, за мистично да се сретнат и соединат
со Бога. Тоа се ликови на добродетелта кои се
посветиле на самопожртвуваниот подвиг на љубовта
кон Бога и кон секој човек. Тоа се души, кои
осознале што е тоа вистинска љубов кон човекот,
што води до љубов кон Бога.
Една таква душа, исполнета со љубов кон Бога,
која зрачи со утеха и исцеление е и преподобниот
отец наш Гаврил, епископот Велички. Целиот негов
живот е блескав пример на подвижништвото, на
една огнена љубов и надеж на Божјата милост,
на самопожртвуваност и безгранична љубов кон
ближниот. Тој се удостоил за божествени дарови и
сили на чудотворство, иако настојуваше да остане
непознат следбеник на Христа, сепак, по Божја
промисла, стана прибежиште за секоја страдална
и огревовена душа. Тие што го познаваа овој
смирен монах, потполно разбраа што значи изразот
„човекот е образ Божји“. Македонскиот народ имаше
особено голема милост Божја, што се удостои од
него да произлезе еден голем подвижник, сличен
на оние што ги сретнуваме во аскетските дела на
Светите Отци. Таков подвижник, кој го извршувал
делото за кое св. Ап. Павле вели: „Веќе не живеам
јас, туку Христос живее во мене.“
Овој голем светилник на благодaта Божја,
преподобниот отец наш Гаврил Светогорец,
вистински слуга Христов и избран сад на Светиот
Дух, е роден е на 10. март 1926 година во градот
Штип. Уште од своето детство, бил добро воспитан
и научен во христијанските добродетели од своите
благочестиви родители Методиј и Гора Парнаџиеви.
Уште како мал, тој стремејќи се кон Небесното
Царство Христово, презрел си земно и привремено, а
својот ум и срце целосно ги предал на Бога. Својата
вера во Троичниот Бог, како духовна наметка ја
наследил особено од неговиот татко, кој својата
жива христијанска вера и побожност, а особено
молитвата, успеал да ги всади во срцето на малиот
Мијалче. Зашто, неговиот татко имаше ваков обичај:
секоја ноќ, иако изморен од дневната работа, а и
со влошено здравје, да се моли два часа стоејќи.
А кога не можел, дали поради замор или поради
болест, тогаш наредниот ден стоел на молитва по
четири часа. На ваков начин, тој го скротувал своето
тело, притоа давајќи му на неговиот син вистински
пример на благочестив православен живот. Така,
преподобниот Гаврил, уште како мал го возљубил
православниот подвижнички живот, и бил подготвен
од своите родители за идните подвизи и искушенија,
со кои Бог го прослави.
Особено надарен од Бога, тој ги изучил
световните науки, но неговото срце, во нив не
нашло толку голема наслада, каква што нашло
во Светото Писмо и во делата на Светите Отци.
Основно образование, а потоа и гимназија
завршил во родниот град. Од 1944 година бил
учесник во народноослободителната борба на
македонскиот народ. По демобилизацијата се
запишал на Факултетот за ликовни уметности во
Белград, каде што редовно го посетувал храмот
Божји и усрдно се молел на Бога. Иако, затоа што
одел в црква, таму го гледале со други очи, тоа
на преподобниот, не му пречело и секоја недела
бил присутен на божествената Света литургија во
храмот Божји. По дипломирањето, во 1955 година,
работел како професор по Уметност и Историја на
уметност во Гимназијата и Учителската школа во
Штип. Паралелно со работата во училиштето како
профсор, епископот Гаврил работел и како скулптор.
Неговите прекрасни експонати и сега се наоѓаат низ
парковите во Штип, но и на други места.
34 • • • TROI^NIK • • •
 Отфрлајќи ги од себе сите земни пристрасности
и сладострастија, и поттикнат од силната љубов
кон Бога и од големата желба за подражавање на
Светите богоносни Отци, преподобниот отец во 1963
година ја напушти својата татковина Македонија,
барајќи пусто и осамено место за молитвен подвиг
во градината на Мајката Божја – Света Гора Атонска.
Самиот негов подвиг за да стаса до Атон бил голем,
бидејќи со молитвата во неговиот ум, тој тргнал
пеш од Солун, и по три дена и три ноќи, тој стасал
• • • TROI^NIK • • • 35
во Света Гора. Но, лукавиот ѓавол не можеше да
ја поднесе присутноста на преподобниот во ова
свето место, и затоа бараше начин да го протера од
ова свето место и да го скрши неговиот богољубив
подвижнички дух. Така, лукавиот направи си, за
тој таму да биде во мошне незавидна положба, да
не биде примен со љубов од ниту еден манастир,
а за него било уште потешко тоа што доаѓа од
Македонија, чијашто Црква во тоа време се борела
за својата автокефалност. На тој начин, епископот
Гаврил бил слободен да оди каде
сака и да биде срдечно приман,
но само како привремен гостин!
Сите овие искушенија и неволи,
преподобниот смирено и кротко ги
поднесувал, за си благодарејќи Му
на Бога и на Неговата Божествена
промисла, не осудувајќи никого,
бидејќи многу јасно знаел дека
зад сето тоа стои сатаната и
неговите мрачни ангели, а не
луѓето. Решен за храбар подвиг
и за жестока борба со демоните,
тој решил да остане во градината
на Мајката Божја, па макар и без
дозвола од официјалните власти.
Така тој живеел во пустина и се
населил во пештера, но многупати
живеел и на отворено, имајќи го
небото како покрив, месечината
како кандило, а ѕвездите како
свеќи кои го осветлуваaт неговиот
трудољубив аскетски живот.
Подвизувајќи си храбро, уште
на почетокот надминал многу
тамошни монаси и се удостоил
со обилна благодат, со која
Семилостивиот Бог богато го
надарил.
Тој ги посетил сите
манастири во Света Гора, а
најмногу се задржал во рускиот
скит „Камена“. Човекољубивиот
Бог, гледајќи ги маките и
страдањата кои за Неговото
име ги трпи овој праведник,
Се смилувал на него, и за
усовршување во добродетелите,
го предал на стариот 84-годишен
руски монах, отец Татјан Иванов.
Така, отец Гаврил, добил и
духовен учител и старец, на кого беспрекорно му
бил послушен, на кого му ги исповедувал своите
помисли и од кого барал душекорисни совети.
Во една криза на болеста, тој го однел овој свој
старец во неговиот матичен манастир „Свети
Пантелејмон“. Во манастирската болница, по околу
два месеца, старецот Татјан ја предал својата
душа на Бога, па скитот го наследил блажениот
Гаврил. Тој од овој благочестив старец се научи
на скитското безмолвије и подвижништво. Во
почетокот на управувањето со скитот, голема
материјална помош, како и масло за кандилата,
темјан и друго, набавувал од рускиот манастир,
потоа од српскиот, бугарскиот, како и од грчките
метоси „Моноскилит“, „Свети Николај“ и од
грчкиот манастир „Свети апостол Павле“. Во овој
манастир Подвигоначалникот Христос и го удостои
со пресветлиот монашки образ, со ангелската
схима, добивајќи го името Гаврил. Понатаму, тој
ревносно продолжил да се подвизува со пост и
воздржување, во молитва и бдеења, наложувајќи си
на себе разновидни строги подвизи на монашкото
живеење. За цело време додека претстојувал
таму, тој избегнувал контакти со луѓе. Сметал дека
зближувањето со Бога најдобро може да го оствари
преку оддалечувањето од луѓето. Со ова, тој го
подражавал големиот подвижник Авва Арсениј
Велики, смирено угледувајки се и уподобувајки се
на овој голем светител. Во ова славно монашко
место, Бог го обдарил и со дар на исцеление и
прозорливост.
Но, Сезнајниот Бог промислил ова големо
светило да засветли во неговата татковина,
па така, тој се вратил во својата родна земја.
Длабоко смирен и воден од желбата да биде
совршен војник Христов, тој по доаѓањето во
Македонија, се подвизувал во повеќе манастири:
„Пресвета Богородица“ во село Побожје – Скопско,
„Свети Димитриј“ – Марков манастир, „Пресвета
Богородица“ во Матка, каде што често се повлекувал
на молитвено тихување во планините на Матка,
далеку од луѓето, за да Му угоди повеќе на својот
Спасител. Во манастирот на Матка, во неговиот
испоснички подвиг му се придружил и неговиот
татко, кој при монашкиот потстриг го добил името
Кирил. Така, родителот станал ученик на својот
роден син, а пак синот, како искусен духовен отец,
смирено и понизно го раководел својот татко. А исто
така, и неговиот татко бил ревносен монах и силен
молитвеник. Еднаш отец Кирил се молел во храмот
за луѓето, кои прелажени од ѓаволот, таткото на
лагата и измамата, доаѓале пркеу дента испратени
од бајачи и гледачи, од слугите на сатаната и
неговите мрачни ангели. Отец Кирил со солзи
во очите се молел за нив за Бог да им го прости
гревот: „Господи, прости им на сите овие денес
што згрешија. Не знаат. По простота, по незнаење
одат таму и ги лажат. Прости им Господи.“ Он се
помолил за сите, и толку ѝ била угодна молитвата
на Пресветата Владичица наша, упатена од овој
праведник, што наеднаш од нејзиниот пречист
образ излегла голема светлина и целиот манастир
внатре заблескал. Од иконата на Мајката Божја
како да пламтел пламен. И тогаш паднал на колена
и почнал да плаче како дете и да се радува. Потоа
станал и уште еднаш, и уште еднаш, таа светлина
засветлила трипати. Додека се случувало ова чудо,
преподобниот Гаврил бил на молитвен подвиг во
планината, бидејќи тој имал богољубива навика,
36 • • • TROI^NIK • • •
со една просфора по цела недела да се подвизува
надвор од манастирот, во тивката шума, со
молитван плач да се моли за сите луѓе. Но, и овде, и
во ова свето манастирско место, завидливиот ѓавол
се нафрли на преподобниот. Лукавиот Не можеше
да ги поднесе неговите рамноангелски подвизи и
трудови, со кои преподобниот ја очистуваше својата
душа, бидејќи неговите подвизи кои тој ревносно,
од преголема љубов кон Господ Исус Христос,
секојдневно ги вршеше, го изгонуваа, а особено
неговата силно распламтена молитва како оган го
гореше. Затоа, тој не му даваше мир, туку сакаше да
му наштети со следното искушение: Една ноќ дошле
некои од луѓе од Штип, коишто преподобниот ги
знаел дека се оженети, дека имаат свои семејства.
Но, во манастирот дошле со некои други жени и
побарале од преподобниот да им даде соба да
спијат. Тој им рекол: „Ќе ве ставам жените во еден
конак, а мажите во друг.“ Со тоа тој го растурил
нивниот гревовен план и тие, налутени и со закани,
го напуштиле манастирот. Рано наутро, околу два
часот по полноќ, како што е светогорскиот обичај,
отец Гаври и отец Кирил служеле Божја служба во
храмот. Штом излегле од храмот по молитвениот
труд, дошла полиција испратена од бесрамните
луѓе, со цел да ги протерат од манастирот. Отец
Гаврил стоел со бројаницата, додека полицајците
настојувале да го напуштат манастирот. „Излегувајте
од манастирот, бргу збирајте си ги работите, и
да ве нема“, биле нивните зборови. А отец Кирил
на тоа рекол: „Добро, манастирот е за монасите,
како вие нас нè протерувате, па ние го чуваме
манастирот... „Ма, да не ве гледаме, излегувајте!“
И едниот го подбутнал отец Кирил, а тој паднал на
земјата и просолзил. А отец Гаврил само молчел
и со наведната глава се молел. „Утре ќе дојдеме и
да не ве најдеме тука“, порачале полицајците и си
заминале. Ноќта, толку многу наврнало снег, што
целиот град Скопје бил блокиран и никој не одел на
работа, ни децата на училиште, туку сите го чистеле
снегот по улиците. А отец Кирил му рекол на отец
Гаврил: „Гавриле, гледаш ли, мојата солза не падна
на празно. Ајде сега нека дојдат да нè прогонат.“
Но гледајќи ја Божјата промисла во си, тие го
напуштија манастирот и водени од Божјата грижа
и заштита, се населија во манастирот Св. Гаврил
Лесновски, многу славен манастир, изграден од
преподобниот Гаврил во единаесеттиот век. Тука
тој, заедно со својот татко, угледувајќи се на
светителите Божји, се предаде на строги подвизи
и со пост и бдение го умртвуваше телото свое

• • • TROI^NIK • • • 37
и го потчинуваше на духот. Неговата храна се
состоеше во сув леб, неретко мувлосан. До зејтин,
јајца, млеко и сирење воопшто не се ни допираше,
само во саботите, неделите или некој црковен
празник, од послушност кон заповедите на Црквата
Божја, од кандилото со прстот вкусуваше по малку
зејтин. Во неговата ќелија немаше кревет, бидејќи
преподобниот само малку одмараше на земја,
а останатото време го поминуваше во борба со
помислите и демоните. Греење во ќелијата исто така
немаше, зашто тој, во својата постојана молитва,
ревносно ја бараше топлината на Светиот Дух. Така
тој храбро се бореше и војуваше против желбите
на своето тело и против демоните, неретко трпејќи
од нив и удари по телото. Додека војувал против
лукавите демони, тој како вистински Христов
војник се облекувал во оружјето Божјо: молитвата
и бдеeњето ги користел како непобедливо оружје,
а пак верата и постот како штит, со кој ги гаснел
вжештените непријателски стрели. Тој толку
свикнал на псалмите Давидови, така што целиот
Псалтир го знаел напамет. А сите негови трудови
и подвизи, маки, страдања и молитвени воздишки,
единствено на Единиот Сезнаен Бог му се познати.
Така, само небесните ангели и небесниот хор на
светители можат да ги раскажат сите подвизи
на овој земен ангел, зашто тој не дозволуваше
некој од луѓето да го види тоа негово ревносно
живеење, имајќи ги на ум Божјите зборови: „Да не
знае твојата лева рака што прави десната“ (Мат.
6, 3), ниту пак сакаше некој да му оддава за тоа
слава и чест, туку вешто ги избегнуваше човечките
пофалби, за да не биде прелажан од ѓаволот со
лажна слава, која може да го уништи целиот негов
труд во спасението. Тој не обрнуваше внимание на
суетните грижи на овој свет, туку единствено се
грижеше за очистувањето на својот ум и срце, за
тоа, како да биде далеку од вревата на луѓето, а си
поблиску до Бога. Затоа, секогаш кога во манастирот
ќе наиделе поголем број на луѓе, тој тивко и
незабележително ги напушташе, оддалечувајќи
се од човечкиот метеж и празните разговори, а
посветувајќи се на молитвате во околните пештери.
Дури и кога претстојувал во манастирот, од неговата
уста не можело да се чуе никакво празнословие, но
само поуки за патот кон спасението.
Затоа беше ракоположен во свештенички чин,
а потоа, на 28 Август 1989 година хиротонисан
во епископски чин со титула епископ Велички,
за да биде пастир на словесното стадо Христово,
кои барајќи го Бога, секојдневно доаѓаа кај него
на исповед и бараа духовна поука за спасение на
својата душа.
Преподобниот отец особено голема љубов
чувствуваше во своето смирено срце кон Светата
земја, каде што нашиот Господ Исус Христос при
Неговиот земен живот го проповедаше Евангелието.
Така тој од својот манастир во Македонија,
неколку пати го посети Светиот Град Ерусалим, на
поклонение на животворниот Гроб Господов. Таму
тој се поклони на сите свети места, молејќи се за
застапништво пред Бога. Имал голема желба да
биде чувар на Божјиот Гроб, макар само еден ден. И
Бог ја услишал смирената молитва на Својот слуга,
и го удостоил три месеци да биде чувар на Гробот
Господов.
Во тоа тешко време за македонски народ,
кој прелажан од сатаната му служеше на
комунистичкото безбожие, Отец Гаврил со
својот богоугоден подвижнички живот засветли
како светлозрачна ѕвезда во темнината на
комунистичката заблуда. Неговиот свет живот
допринесе и многу комунисти да го почитуваат и
сакаат, гледајќи во него нешто свето и чисто, нешто
што не и од овој свет.
Конечно, Семилостивиот Бог, откако го утврди
својот служител во сите добродетели, го повика
овој наш преподобен отец во Неговото бесмртно
царство, откако богоугодно поживеа на земјата
во многу строги монашки подвизи и неуморно
трудејќи се во исполнувањето на Божјите заповеди,
покажувајќи се целосно подготвен за вечниот
живот. Приближувајќи се кон крајот на овој
привремен живот, тој се разболе, и благодарејќи
му на Бога за сета Негова милост и човекољубие,
држејќи го Светото писмо во своите раце, од кое
како најсовршена сладост, постојано се насладуваше
со Божјите зборови и заповеди, на 12. јануари 1990
година мирно ја предаде душата своја на Бога, Кого
неизмерно го љубеше и на Кого безрезервно му
служеше. Тој ги затвори своите очи за овој земен
привремен живот, а ги отвори за небесниот во
бесмртното Царство Христово, во кого заедно со
сите небесни сили и преподобни отци, Му оддава
слава на Небесниот Отец, заедно со Возљубениот
Негов Син, и Светиот Дух, сега и секогаш, и во
вечни векови, амин.
Подготви:
Братството на Манастирот
Св. Гаврил Лесновски
38 • • • TROI^NIK • • •
 ДУХОВНИ ПОУКИ

ДУХОВНИ СОВЕТИ ОД
СОВРЕМЕНИТЕ СТАРЦИ

• Старец Јаков Еубејски •

Н
е нè осветува местото во кое што
живееме, туку начинот на кој живееме.
Можеме да бидеме и на Света Гора, а во
мислите да бидеме во светот. Или, можеме да
бидеме овде (во светот) со тело, а умствено на
Света Гора. За вистинскиот монах, каде и да оди,
секаде е Света Гора.
Не возгордувај се, чедо мое, бидејќи денес
кога се причести лицето ти заблеска како сонце.
Човек мора да се чува од гордоста, дури и кога
напредува.
Луѓето се слепи и не гледаат што се случува
во црквата за време на Светата Литургија. Еднаш
служев и не можев да излезам на Големиот Вход
заради она што го видов. Одненадеж почувствува
дека некој ме турка и ме води кон жртвеникот.
Помислив дека е чтецот. Се свртев и видов
големо крило на архангел врз своето рамо, кој
ме водеше да излезам на Големиот Вход. Колку
чудесни работи се случуваат во олтарот за
време на Божествената Литургија!... Понекогаш
не можам да издржам и се онесвестувам на
столот. Моите сослужители мислат дека нешто не
е во ред со моето здравје, не сфаќајќи што сум
видел или слушнал.
Мајка ми имаше толку милостиво срце, што
ја раздаваше и облеката која ни беше потребна.
Кога ќе видиш место за молитва, прекрсти се
и помоли се на светителот што се почитува таму,
бидејќи светителите се присутни таму и нивната
благодат ни помага. Кога вадам честици за Света Причест, гледам
души како поминуваат пред мене и ме молат да ги
Верниците не треба да зборуваат едни со други
спомнам. Дури и кога би сакал, не би можел да ги
за тоа што исповедале, за детали од својот живот
заборавам.
или за духовните напори.
Мора да се грижиме за своето здравје, бидејќи
Кога свештеникот вади честици и ги спомнува
Бог ни даде лекари и лекови. Не смееме да бидеме
имињата на верните во текот на Проскомидијата,
рамнодушни.
ангел Господов се спушта, го зема поменот и го
става пред престолот Христов, како молитва за оние (На родителите што прашуваат што да прават
што се спомнуваат. кога децата не ги слушаат): Молете се со вера,

• • • TROI^NIK • • • 39
советувајте ги со што поголема љубов, благо,
зашто, простете, ништо добро не доаѓа од
строгоста. Затоа се бунтуваат и заминуваат... а
денес живееме во Содом и Гомор и уште полошо.
Мораме да внимаваме на она што го бараме
од Бога во молитвите, бидејќи не знаеме, кога се
молиме за некое искушение, ако Он ни го даде,
дали ќе можеме да го пребродиме.
Му се молев на Бога да ми подари да
можам да го гледам човековото срце гледајќи го
човековото лице – за да му помогнам. И Бог ми го
подари тоа.
Кога ги причестувам луѓето, никогаш не ги
гледам в лице, но понекогаш ги гледам лицата на
оние што пристапуваат. Тогаш гледам дека некој
има лице како на куче, друг како на мајмун, трет
како некое сосема застрашувачко животно. „Боже
мој“, велам, „тие се луѓе, зошто имаат животински
лица?“ Исто така, има и такви што пристапуваат
кон Светата Причест со мирен и блескав лик;
штом ќе се причестат, лицата им заблескуваат
како сонце.
Не колебај се (да дојдеш на исповед). Не
срами се. Што и да си сторил, дури и најголем
грев, духовникот има власт од Самиот Господ
Исус Христос и од Апостолите со епитрахилот да
ти подари прошка. поставуваше прашања, а старецот Му одговараше.
Имав обичај да одам на погреби и да ги Кога влегов, испрашувањето се прекина. Му
посетувам моите селски гробишта. Секако, тоа пријдов на старецот, му се поклонив и му ги дадов
не значи дека сум меланхоличен или дека имам манастирските клучеви... Видов, чедо мое, дека е
некој психолошки проблем. Одев и философирав запишан целиот наш живот: дела, зборови, помисли.
за суетата и минливата природа на овој живот и За сè ќе мора да дадеме одговор. Што се однесува
мислата за смртта заживуваше во мојата душа. до мојот старец, дознав дека душата добро му
помина.
Кога се упокои мојот старец Никодим, се молев
да дознаам каде му отиде душата. Видов, не во сон, Отфрлај ги лошите мисли и фантазии што ти ги
туку со дух, како старецот ме повикува да му ги прикажува ѓаволот. Немој ниту да ги забележуваш.
однесам клучевите од манастирот бидејќи Големиот (Како момче) сакав да излезам од дома и од
Првосвештеник пристигна. Пријдов кон вратата селото, да отидам во блиската планина, каде што ќе
од неговата соба, која се наоѓа над влезот во пронајдев или ископав мала пештера за себе. Сечев
манастирот. Кога се приближив, слушнав расправа: гранчиња од грмушките и ги ставав на земјата,
прашање – одговор. Тропнав на вратата, влегов во покривајќи ги со старо ќебе, врз кое клечев. Таму со
собата и што видов... Мојот старец стоеше гологлав, часови се молев.
со наведната глава и прекрстени раце со голема Душата на мајка ми беше проста. Таа, заради
стравопочит. Наспроти него седеше на престолот моето слабо здравје ме викаше „есенска птица“.
Големиот Првосвештеник. Престолот лебдеше
Сострадувам со оној што се исповедува.
на висина од еден метар над земјата. Лицето Му
Сочувствувам со неговата болка. Страдам и плачам
блескаше како злато, како чист восок – не можам
за него. Го молам Свети Давид по исповедта да
да ти го опишам тоа, чедо мое. Во скутот држеше
заборавам сè што не ми е потребно и да запомнам
отворена книга во која беше запишан животот
сè што ми е потребно за молитва. Се молам за
на мојот старец. Големиот Првосвештеник му

40 • • • TROI^NIK • • •
покајникот. Се грижам за него и го чекам повторно
да дојде.
Деца мои, ниту една молитва не е залудна.
Молитвата ме одржа во текот на овие многу години.
• Старец Јосиф Исихаст •
К
ако да се спасат душите...по тоа копнеам, тоа
е оган во моето срце, божествената љубов во
мене, со која постојано горам.
Не плаши се од болест, дури и кога си на работ
на смртта. Бидејќи Бог е постојано присутен, зошто
да се грижиш. „Во Него живееме и се движиме“.
Нашето страдание е во неговата прегратка, со
Бога дишеме, Бог нè окружува, Го допираме Бога,
таинствено го вкусуваме Бога. Каде и да се свртиме,
каде и да погледнеме, Бог е секаде: на Небото, на
земјата, во бездната, во шумата, во каменот, во
твојот ум, во твоето срце. Не гледа ли Он што трпиш
ти? Колку страдаш? Пожали Му се и ќе видиш... ќе
добиеш исцеление и во душата и во телото.
Засега живеам во пештера. Имам прекрасно
спокојство. Јас сум најсреќниот човек, бидејќи
живеам безгрижно и постојано се засладувам
со медот на безмолвието. А кога ќе се повлече
благодатта само малку, тихувањето доаѓа како втора
благодат и ме заштитува во своето пристаниште.
И така, болката и тагата во овој заморен живот
изгледаат помалку важни. Во сегашниот живот, сè
до последниот здив, тагата секогаш доаѓа измешана
со радост.
Ако Божјата благодат не го просвети човекот,
можеш да зборуваш колку што сакаш, но тоа нема
да ти биде од корист. Човекот те слуша за миг,
но наскоро му се враќа на она што го привлекува.
Сепак, ако благодатта дејствува веднаш, заедно
со твоите зборови, тогаш се случува моментална
промена, според наклоностите на тој човек. Од тој
миг неговиот живот се менува. Тоа се случува со
оние чии слух и совест не се закоравени. Спротивно
пак, ако и ден и ноќ им зборуваш на оние кои
слушаат за доброто, но не слушаат и си остануваат
со своите зли намери, дури и ако им ја дадеш
мудроста на Отците, и ако направиш чуда пред
нивните очи, го свртиш и целиот тек на Нил кон нив,
тие нема да имаат корист од тоа.
Запрашај се, има ли вера во тебе или, можеби
те води световната мудрост? Но, ако си ставаш
во рацете Божји, ќе видиш, си стекнал вера, и
несомнено, без прашања, Бог ќе ти помогне. И
• • • TROI^NIK • • • 41
така, дури и ако сатаната безброј пати те искушува
да ја напуштиш верата, согласи се подобро илјада
пати да умреш, отколку да ја послушаш световната
мудрост. Така пред тебе ќе се отворат таинствените
двери и ќе се зачудиш како претходно си бил врзан
со синџирите на световната мудрост. Тогаш ќе
полеташ со божествените крилја над земјата и ќе
вдишуваш нов воздух на слободата, од кои, секако,
другите се лишени. Сепак, ако согледаш дека се
управуваш според сопствената мудрост, и ако во
најмала опасност губиш надеж и очајуваш, сè уште
не си стекнал вера, а со тоа и надеж во Бога.
Ниту една жртва не е толку угодна пред очите
Божји како телесната чистота, која се постигнува со
крв и со голема борба.
Земјоделецот ја ора нивата, ја чисти, ја сее
и чека милост Божја. Ако Бог не испрати дожд и
поволен ветер кога му се потребни, макотрпната
работа е залудна. Исто е и со нас. Ако Бог не ни ја
испрати благодатната вода на очистување, лишени
сме од плодовите, а нашата работа им станува храна
на демоните, бидејќи ги привлековме со своите
страсти и ништо нема да ожнееме. Не смееме да
заборавиме дека, ниту доблесните дела, доколку не
се направени од вистинска причина, стануваат зли.
(Против мрачните сили) не се бориме со
колачиња и со алва, туку со солзи, душевна болка
до смрт, крајно смирение, големо трпение и
непрестајна молитва.
Непријателот е утврден и целосно наоружан
во сите три места од кои е составен човекот: во
душата, во телото и во околината. Не ја пропушта
можноста да го притиска човекот и да ја испитува
неговата вера. Ѓаволот, според секоја околност,
напаѓа и се спротивставува на нашата одлука.
Сепак, негова главна цел е да ни ја повреди душата
и да го понижи човекот како предавник и како оној
што се одрекува. Ако успее во ова, ја намалува
желбата на човекот и неговата ревност. Сето тоа
се случува заради верата, но во исто време, со
верата си се потврдува. Ако верата е разнишана, си
трепери и линијата на фронтот се повлекува.
Помагањето на другите, давањето милостина и
сите други надворешни добри дела, не го смируваат
злобното срце. Но, смиреноумието, болката на
покајанието и скршената волја го смируваат духот
на гордоста.
Има такви, чија душа е мека и нив е лесно да
ги убедиш. Има такви чија душа е тврда и тие тешко
се согласуваат. Помеѓу нив има голема разлика,
како помеѓу памук и железо. На памукот му е
потребно само помазание со зборови, на железото
му е потребен оган и печка на искушенија за да се
работи со него. Човекот што има цврст карактер,
мора да има трпение во искушенијата за да дојде до
очистување. Ако не е трпелив, тој е како светилка
без масло, бргу се гаси и се губи.
Кога умот ќе стекне молитва и човекот ќе
почувствува радост од тоа, тогаш молитвата ќе
почне сама да тече, без човековиот напор. Кога
човекот јаде, оди, спие или се буди, во него
одекнува молитвата и тој е во мир и во радост. Кога
енергијата на молитвата долго трае, во човекот
настанува Рај. Ослободен е од страстите и станува
друг човек... Види, види! Потоа молитвената радост
станува неопишлива.
Молитвата без внимание и трезвеност е
губење на време, борба без награда. Мора да
бидеме внимателни над нашите сетила, внатрешни
и надворешни, бидејќи без внимание, умот и
душевните сили се расејуваат кон суета и обични
работи, како што непотребната вода истекува на
улица. Никој не може да се вознесе на висина,
ако не ги презрел долните работи. Често кога се
молиме, умот ни бега од една на друга работа, каде
што сака и по она што по навика го привлекува.
Заради тоа е потребно да се присилиме да го
собереме умот и со внимание да ги кажуваме
зборовите на молитвата.
Умот ја храни душата и што и да чуе или да
види, добро или лошо, пренесува во срцето, во
центарот на човековите духовни и телесни сили.
Пред искушението да има можност да ти го
привлече умот со помисла, уништи ја со молитва. Не
давај му да влезе!
Бегај од зли помисли како од оган, не
забележувај ги воопшто, за да не се вкоренат во
тебе; не очајувај, зашто Бог е голем и им простува
на грешниците. Кога ќе згрешиш, покај се и присили
се да не грешиш повторно.
Преку самопознание христијанинот станува
помудар од другите луѓе. Во исто време, тој го
развива смирението и од Господа прима благодат.
Она што не даваме да го користи Бог, други ќе
го користат. Бог ни ја даде заповедта да сакаме со
сето срце и душа, за лукавиот да не најде во нас
место за покој.
Кога благодатта дејствува во душата на оној
што се моли, љубовта Божја ја преплавува душата
до таа мерка, што тој не може да го поднесе својот
опит. Потоа со љубов се однесува кон светот и кон
човечкиот род, кого толку го сака, што бара на
себе да ги превземе сето човечко страдание и тага,
само за да ги ослободи страдалниците. Сострадува
со секого што е во тага и неволја, дури и со
бесловесните ѕверови, плачејќи кога ќе помисли на
нивното страдание. Тоа и е својствено на љубовта,
на која молитвата и дава сила и вдахновение.
Заради тоа, оние што ѝ се посветиле на молитвата,
никогаш не престануваат да се застапуваат за
целиот свет. Колку и да звучи чудно и смело, овие
луѓе заслужуваат да им се продолжи животот
(светски). Знај, ако таквите луѓе престанат да
постојат, доаѓа крај на светот.
Кога некој твој познаник, кој те осудува и те
искушува, е присутен, речиси е невозможно тој
да не ти пречи, колку и да се трудиш. Кога ќе му
простиш и ќе се помолиш за него, ќе се опоравиш од
тагата и жалоста.
Почеток на патот кон вистинската молитва
е борбата против страстите. Невозможно е да
се напредува во молитвата, сè додека постојат
страстите. Наспроти тоа, присуството на
молитвената благодат нема да престане сè додека
човекот не е немарен или горделив.
Не гледаш како со секоја изговорена молитва
многу демони паѓаат и отстапуваат. Само гледаш
како ти си ранет. Знај дека и тие се претепани и
дека бегаат. Секогаш кога ќе покажеме трпение, тие
скокаат и бегаат, а со секоја молитва сериозно се
ранети. Така, во војна, не очекувај дека, додека ти
пукаш со куршуми, тие да ти возвраќаат со алва и со
чоколадо.
Дејствувачка љубов без потчинетост не постои.
Како можеш да сакаш и да служиш, ако најпрво
не се потчиниш на нечија волја? Секе движење на
дејствувачката љубов е служење и така, оние што
слушаат служат на два начина. Од една страна ја
покажуваат својата вера во оној што заповедува, а
од друга, ја покажуваат својата љубов со ревносна
служба.
Кога некој би сакал да живее со мене, ќе ги
слушне моите молитви и воздишки и ќе ги види
солзите што ги пролевам за сите мои браќа. Цели
ноќи се молам и извикувам: „Господи, спаси ги сите
мои браќа, или и мене избриши ме! Не сакам да
бидам сам во Рајот!“
Превод:
Дипл. теолог Жаклина Трајчев
42 • • • TROI^NIK • • •
• • • TROI^NIK • • • 43
 христијански светињи
КОПЈЕТО НА ЛОНГИН
Григориј Борисович Тељнов
Една од најголемите христијански светињи – ле-
гендарното копје на легионерот Гај Касиј (Лонгин),
со кое тој ги прободел градите на распнатиот Исус
Христос – според преданието, се наоѓа во Ерменија.
Најновите истражувања, кои ги направиле спе-
цијалистите од Велика Британија, потврдиле, дека
копјето е оригинално. Токму со него му бил нанесен
удар на Исус Христос кога бил распнат на крстот. Во
Евангелието е напишано, дека „еден од војниците
со копје ги прободе неговите ребра.“ И тој војник,
по име Гај Касиј, рекол: „Навистина овој човек бил
праведник!“ Според преданието, Гај Касиј поверувал
во Христа и на Крштението го добил името Лонгин.
Заради проповедање на христијанското учење умрел
44 • • • TROI^NIK • • •
како маченик и бил прославен како свет. А неговото
копје станало голема ризница на Христијанството.
Светот го знае под името „копјето на Лонгин“ или
„копјето на судбината“.
Во Ечмиадзин – духовната престолнина на Ер-
менија, светото копје се чува во древен храм. Сега
тој е опремен со најсовремени аларми за обезбеду-
вање. Царевите и императорите во текот на 2000
години сметале дека, оружјето натопено со крвта на
Христос, ќе им овозможи да управуваат со светот.
Историските хроники сведочат дека многу владетели
биле убедени дека го имаат оригинаното „копје на
судбината.“
Eрмeнската светиња
Се претпоставува дека „Копјето на судбината“
било и во рацете на Хитлер. Историчарите потврду-
ваат, дека мистички настроениот Адолф во младоста
со часови стоел во Виенскиот музеј на историјата
на уметностите пред витрината во која се наоѓало
„Копјето на Лонгин.“
Потоа, кога Австрија станала дел од територија-
та на Третиот рајх, Хитлер ја прогласил таа релик-
вија за „империјално богатство“ и бил убеден дека,
имајќи го „Копјето на судбината“ може да го пороби
целиот свет. Почнувајќи ја Втората Светска војна,
Хитлер слепо верувал во непобедливата мистична
сила на реликвијата. Постои документирана по-
тврда, дека во 1945 г. Хитлер наредил „Копјето на
судбината“ да се однесе со подморница на Антаркти-
кот. Но, не усеале да ја исполнат неговата волја – во
последните денови од војната реликвијата ја скриле
во бунар во Нирнберг. Тоа тнр. „копје на судбината“
го нашле Американците и во 1946 г. го вратиле во
Австрија. Но, гласините дека оригиналното копје
останало во САД, а во Виена се наоѓа само копија од
него, не стивнале до 2003 г., кога било направено
детално истражување на реликвијата. Се утврдило
дека тоа копје што поминало преку рацете на многу
владетели кои посакувале да владеат со светот – е
многу старо (VII в.), но е – само копија на копјето на
Лонгин.
Другите копја – реликвии, кои се чуваат во
Ватикан и Краков, се покажале како уште подоцни
копии. Научниците дошле до заклучок, дека ори-
гиналното копје на Лонгин е она што се наоѓа во
Ерменија.
Постои доказ дека раната што му била нанесена
• • • TROI^NIK • • • 45
на Христос е токму од такво копје. Тој доказ е на
познатата Торинска плаштаница. На жолто-белата
позадина од крваво-кафена боја се отпечатале црти-
те на неговиот лик и фигура, со трагите од раните.
Експертите-криминалисти, кои ја проучувале
плаштаницата, установиле дека човекот што бил
завиткан во платното, добил рана од копје со дол-
жина од 4,5 cm, меѓу ребрата. Според мислењето
на лекарите, копјето ги пронижало ребрата, белите
дробови и го повредило срцето. Под раната, на
плаштаницата останала дамка од крв што припаѓа
на групата А+.
Според мислењето на познавачите на старо
оружје, фаталниот удар не можел да биде нане-
сен со долгото и тешко римско копје на пешадиец
(„хаста“) или со копјето на коњаник (“пилум”). Тоа
е трага од копје од типот “лонхе”, кое го користе-
ле легионерите на воените гарнизони. Како што е
познато од Евангелието, војниците што ја извршиле
казната, биле легионери.
Копјетo што се чува во Ечмиадзин, точно
одговара на величината на раната. Подоцна на него
бил додаден крст. Но, тоа оружје било исковано
уште пред Христовото Распнување!
„Копјето на Лонгин се чува на ерменската земја
од III век - раскажува владиката Езрас. - Потсетувам
дека Ерменија е првата држава во светот, каде
христијанската религија станала државна уште
во 301 г. Ечмиадзин во превод од ерменски
значи: „Место на слегување на Еднородниот.“
Нашиот народ смета дека овде се случило второто
јавување на Исус Христос по неговото Воскресение.
Ерменската Црква ја осознава својата мисија на
чуварка на најголемата христијанска светиња и во
сите времиња му била верна на Христос.“
Историјата на ова копје се следи уште од
Голгота. До XIII век тоа се чувало во семејството
Гегардаванк, потоа реликвијата ја пренеле во
Ечмиадзинскиот храм. Монасите ја чуваат како
голема ризница. Некои верни што се помолиле
покрај него - се исцелиле дури и од рак. Но,
реликвијата никогаш не паднала во раце на
злосторници, кои сакале да го поробат човештвото.
Превод од руски: ѓакон Тони Петрушевски
 современи свети ликови

СТАРЕЦ НИКОДИМ (МАНДИЦА)

ДУХОВЕН ОТЕЦ И МИСИОНЕР НА РОМАНИЈА (1889-1975)

(продолжение од минатиот број)

О
тец Никодим рече: „Постојат четири типови
луѓе на земјата:
1. многу зли (ѓаволски луѓе): тие се
борат против Бога, Црквата и човекот - всушност,
тие хулат на Светиот Дух и им прават зло на своите
добротвори.
2. сурови: оние што им се одмаздуваат на
ближните, кои враќаат со зло за зло, кои не
простуваат, немаат трпение да истрпат неправда и
оние кои остануваат во пијанство и распуштеност.
З. хумани: оние што со добро враќаат на добро
и ги сакаат оние што нив ги сакаат; оние што паѓаат
во грев, но стануваат.
4. духовни: оние што им прават добро на своите
непријатели; всушност, оние што простуваат, кои се
милостиви и зборуваат добро за оние што ги мразат,
како и оние што постојано ја созерцуваат вистината
и Божјиот закон.
Уште рече: “Христијанинот има четири видови
на родители:
збор што излегува од устата на Бога.“ (Мт. 4:4);
- биолошки: оние што ни дале живот во склад
- преку свети молитви, молејќи се упорно во
со законите на природата;
смирение и со внимание;
- родители на душата: кумовите на Крштението,
- причестувајќи се со Телото и Крвта на
Венчанието или Монашењето;
Господ наш Исус Христос; ова е највозвишеното
- духовни: свештениците и духовниците; Причестување без кое никој не може да биде
- нашиот Небесен Отец: Кој нѐ створил и се спасен.“
грижи за сите наши потреби. Монахињите од манастирот Варатек и Агапија
Ние треба да ги почитуваме и да ги слушаме велат дека отец Никодим бил човек на молитвата.
своите земски родители и мораме постојано да го Во својата келија се молел со рацете подигнати
славиме и фалиме Господ.“ кон небото, се молел во храмот, на пат, во шума,
Отец Никодим рече и дека: „Постојат четири постојано славејќи го Господа. Кога би ја завршил
видови причестување: својата молитва, би ја отворил вратата на келијата
- кога правиме добри дела во склад со зборот и разговарал со луѓето, исповедајќи ги и утешувајќи
Божји: „Кој ги има заповедите мои и ги пази, тој ме ги сите. Понекогаш неговото лице би сјаело со
љуби; а кој ме љуби, него ќе го љуби и мојот Отец. благодатта на молитвата и радоста на Светиот Дух.
(Јн. 14:21); Еднаш некој човек обременет со многу
- преку внимателна послушност кон Божјиот тешкотии дошол кај отец Никодим и му рекол: „Оче,
збор, т.е. преку читање на свети книги, преку голема жал е во мојата душа и не можам да издржам
богослужби и духовни химни, според зборовите кои веќе. Советувај ме, оче, што да правам?“
велат: „Не живее човек само од леб, туку од секој „Не очајувај, брате“ - рече старецот.“ Помисли

46 • • • TROI^NIK • • •
на овие тешкотии: погледни го животот на Исус,
животот на св. Јован Крстител, на светите апостоли,
на светите маченици и на сите свети отци. Сите
што го следат Христа мораат да поминат по патот
на страдањата, зашто нема друг пат на спасението.
Не можеме да ја стекнеме радоста на спасението,
додека прво не ја вкусиме чашата со страдања на
животот.“
Еден дена некоја жена дошла на исповед
кај отец Никодим и тој ѝ рекол: „Читај ја оваа
книга внимателно, запиши ги гревовите што си ги
направила, а потоа, клечејќи пред светите икони,
прочитај ги седум пати со покајание и со солзи.
Потоа, дојди на исповед. Зашто, Нееман Сириецот
седум пати е потопуван во реката Јордан и бил
очистен од чума, така и ние треба да се покаеме од
срце за Господ да нѐ очисти од чумата на нашите
гревови.“
Овој чудесен духовен отец потполно предано
се посветувал на спасението на душите кои му се
доверувале. Сите ги примал со љубов, внимателно
ги исповедал и ги советувал мудро. Бил личност на
одлучни и силни зборови.
За молитвата го кажуваше следното: „Бpaќа,
да се молиме постојано со трезвеноумие и со
внимамание. Да не му дозволиме на умот да скита за
време на молитвата. Зашто, ако мислите на нешто
друго, на тоа и се поклонувате и вашата молитва
станува грев, зашто се поклонувате на идолите на
својот ум, а не на Христос. Затоа, да се обратиме на
Бога, за да ни даде сила и знаење - да се молиме
како што треба. И ако нашите мисли заскитаат, да
ги вратиме назад, како што овчарот ги враќа овците
што избегале од стадото.“
Еднаш некое духовно чедо рекло: „Оче, дајте ни
поука!“ Старецот одговорил: „Браќа, треба да имате
вера во Бога дека она што не го може човекот, тој
може да го направи за миг. Не плашете се од ништо,
освен од Бога. Затоа, чувајте го неговите заповеди
како зеницата на своето око, зашто е негова славата
во вечните векови. Амин!“
Отец Никодим имал голема почит кон Божјата
Мајка на која ѝ посветил многу молитви и прекрасно
напишани страници. Ја бранеше честа на Пресветата
Деве со силни зборови пред еретиците и сектите,
исповедајќи дека таа навистина е Богородица и
посредничка на нашето спасение. Не дозволуваше
на нејзината икона да ставаат украси и скпоцени
предмети.
Овој неуморен духовен отец многу се грижеше
• • • TROI^NIK • • • 47
за спасението на сите. Ги советуваше монасите
да бидат беспоговорно послушни и да се молат
постојано. Луѓето од народот ги советуваше
чесно да работат за својот леб и редовно да одат
на богослужби. Сопружниците ги советуваше да
раѓаат деца и да ги воспитуваат во стравот Божји;
силно се бореше против разводите и абортусите.
Ги повикуваше младите на послушност кон
своите роцители, да се образоваат, да се пазат од
пијанство и оид распуштеност, за да бидат од полза
на себе и на заедницата во која живеат.
Ги бодреше и ги охрабруваше луѓето како
отец, раководејќи ги како духовник и тешејќи ги
со мајчинска љубов. Освен тоа, со своите молитви
лечеше болни, зашто му била дадена силата на
благодатта на Светиот Дух.
Некој монах склон кон тихување го прашал:
„Оче Никодиме, што е покорисно за монасите
денас: да се молат во тишина или да помагаат за
спасението на другите?“
Треба да ги извршуваат и двете работи: пред
сѐ, треба да nостојат молитвата и светиот живот, а
потоа мисионерската работа која е дејствена љубов
и духовна милостина. Када ќе ја видиш куќата на
соседите во пламен, можеш ли да останеш и да се
молиш во тишина, а да не фрлиш ниту кофа вода на
оганот? Денешниот свет гори во оганот на омразата,
на распуштеноста и гревот. Ние монасите треба
да помогнеме во спасението на луѓето колку што
можеме.
Отец Никодим им велел на своите ученици:
„Кога бев ракоположен во свештенички чин, тајно
му се помолив на Господ да ми подари дар на слово,
дух на мудрост и дар на раководење на душите
по патот на спасението, за да можам што повеќе
Христијани да водам кон Царството Божјо. Одлучив
да не примам пари за верските обреди. Но кога
видов дека со тоа станав камен на сопнување за
другите свештеници и дека верниците се натажуваа
заради одбивањето на нивните дарови, одлучив
пред Бога нивните дарови да ги примам во храмот.
Еден дел од парите го делев на сиромашните, а
другиот дел го користев за издавање и купување
на духовни книги што ги делев бесплатно. Така
правев целиот мој свештенички живот и со помош
на молитва, добар совет и свети книги, многу души
се вратија кон Христа“.
На едно негово духовно чедо кое се карало со
мнозина му рекол: „Не е добро за Христијанин да
го губи времето во разговори кои водат кон кавги
и поделби. Победник во
дискусијата е оној кој на
почетокот изгледа дека
ќе биде поразен, но до
крај останува смирен и
благонаклонет и со љубов
кон оној со кого не го дели
своето мислење.“
Понекогаш старецот
ќе им речеше на своите
ученици: „Нашиот
Христијански народ многу
го сака Бога и ја сака
праведноста, но од нив
зема само од сопствениот
џеб. Ретко се наоѓа некој
кој би им помогнал, би ги
насочил и вистински би
ги поттикнал во доброто
и на патот на спасението.
Срцето ме боли што не
можам да направам повеќе
за овој народ, оти јас сум
коска од нивните коски и
тело од нивните тела. Кога
би можел - би одел од куќа
до куќа да разговарам со
нашиот побожен народ, да
ги поучам во вистинската
вера, да им оставам
некоја поучна духовна
книга, заедно со нив да се ги искористат за чинење грев, не само што нема
помолам, да ги утешам во жалоста и да се радувам да ти донесат добро, туку и ќе бидеш одговорен
во радоста, за да не се чувствуваат осамени и затоа што со твојата скржавост и алчност си
оставени.“ ги довел во состојба да грешат. Ако приготвиш
Отец Никодим даде исклучителен мисионерски голема гозба и нагостиш цело село, ако облечеш
придонес во доставувањето на православни сиромашни во нова облека или дури и ако цркво од
духовни книги до побожните луѓе. Понекогаш на темели подигнеш, ништо нема така да го разгневи
своите духовни чеда би им рекол: „Една добра нечестивиот како кога ќе дадеш некому добра книга
христијанска книга е ангел Господов, бидејќи те да чита христијанска книга во која како во огледало
учи да Го познаеш Господа и да го засакаш; ти може да ја види состојбата на својата душа,
ја открива убавината на животот во Христос и те нејзиниот морален пад и огревовеност“.
учи да ги сакаш луѓето, те чува од грев и се грижи Еден побожен старец го прашал старецот: „Оче
за спасението на твојата душа. Ако наместо пари свет, живеам во куќа која ја наследив од својата
во твојот живот собираш свети книги и ако по тетка. Што можам да направам за покој на нејзината
твојата смрт твоите наследници ги продадат, нема душа?“
да ја изгубиш користа од нив, бидејќи ќе ти бидат -„За да имаш силна надеж за нејзиното
примени како духовна милостина, затоа што каде спасение,“ му одговори старецот, „и да го добиеш
и да отидат книгите, тие ја носат светлината и ја внатрешниот мир, би било добро, во склад со
доведуваат душата до познание на Бога. Ако им твоите можности, да купиш христијански книги и
оставиш пари и недвижности, а твоите наследници

48 • • • TROI^NIK • • •
да ги раздадеш на оние кои копнеат по вистинска
милостина, за читајќи да ја спознаат Божјата
волја. Покрај заупокојните служби за починатите,
христијаните се здобиваат со голема духовна корист
кога подаруваат свети книги на оние кои сакаат да
се спасат“.
Во врска со Светата Тајна Исповед, им
зборуваше на своите духовни чеда: „Бидете
внимателни кого доведувате на исповед. Не ги
доведувајте луѓето од улица, ако не престанале
со своите гревови. Не ги присилувајте луѓето, туку
јасно кажете им што треба да прават за своите
души. Ако не го остават пијанството, распуштеноста,
кавгата, мрзливоста и останатите пороци, таквите
оставете ги на милоста на нивните срца. Ако се
решат да ги остават гревовите на кои робуваат,
за да водат добра, христијанска борба со молитва,
пост, редовно посетување на богослужбите, давање
милостина, помирување со своите ближни, правилно
пристапување на Светите Тајни и преку послушност
кон црковните пастири, тогаш дајте им душекорисни
книги и помогнете им во подготовката за Светата
• • • TROI^NIK • • • 49
Тајна Исповед. По добра подготовка треба да ги
запишат своите гревови почнувајќи од детството,
да ги читаат со покајание пред светите икони
со ден постење, потоа треба да донесат одлука
за напуштање на гревовите и за добротворење
како плод на покајание и стражарење над себе
и поставување на добар почеток за поинаков и
подобар живот. Единствено на тој начин нашиот
народ треба да ја спознае мистиката на Светата
Тајна Исповед. Меѓутоа, ако дојдат во брзница, без
покајание и без подготвеност да ги напушат своите
гревови, гревовите остануваат во нивните срца и
тие се причестувааат со Светите Тајни за своја
осуда.“
Во една прилика отец Никодим им рекол
на група верници: „Драги мои, дури и ако сте
некрстени, страдањето за вистинската вера или
за светите книги има сила да ги очисти гревовите
на оние кои страдаат без роптање. Оној кој
страда за вистинската вера и за светите книги се
вбројува во мачениците на Црквата Христова. Со
помош на таквите православни книги многу души
се ослободиле од ропството на страстите кои ги
воделе, како пијанството.
Браќа мои, да ги сакаме светите книги,
почнувајќи од Светото Писмо, Житијата на Светиите
и молитвениците и со отворено срце да ги даваме
на другите за нивно спасение. Парите што се дадени
за свети книги се жртва мила на Бога. Порано или
подоцна ние ќе заминеме од одовде, но ако на
нашите наследници им оставиме што повеќе свети
книги, им остваме наследство; и на нив и на оние
кои ќе дојдат по нив“.
Некое духовно чедо го прашало отец Никодим:
„Дали христијанинот кој предано прави добри дела
и ја напојува својата душа со свети книги, но не оди
редовно на Исповед и не ги исполнува советите на
духовникот, може да биде спасен“.
Старецот му одговорил: „Ако некој има многу
свети книги и се труди да ги исполнува Божјите
заповеди, но не се исповедува и не е послушен на
некој опитен духовник, не може да се спаси. Тој
наликува на на човек кој оди во аптека по лек, но
аптекарот го нема. Без оној кој знае како да му ги
припише вистинските лекови, болниот нема да се
излекува. За своите духовни чеда, духовниот отец
е лекар, учител, татко на душата, жив пример во
Христа, посредник, патеводител, гарант пред Света
Троица, застапник пред Синот и извор низ кого
благодатта на Светиот Дух слегува на неговите
чеда. Со неговите раце се простуваат гревови,
преку неговите зборови се дознава вистината и по
неговите молитви благодатта на спасението доаѓа
на земјата. Добриот духовен отец има огромно
значење во животот на христијаните.“
Последните години од животот (од 1962 до
1975 г.) старецот ги поминал во манастирот Агапија,
во тихување и молитва. После 55 години предана
служба на Црквата Христова, отец Никодим ја
предаде својата душа во рацете на Господа, во ден
недела, 6-ти јули 1975 година, однапред знаејќи
за својата смрт. Монахињите од Агапија и Варатек
го положиле неговото тело до Второто Христово
Доаѓање пред олтарот на црквата во која тој
возвишено служел повеќе од половина век.
Превод: Сашо Стојчев
50 • • • TROI^NIK • • •
 ИЗБОР НА ЖИВОТЕН ПАТ
Во збирката на одбрани сведоштва од животот
на Светите Отци, се наоѓа и овој особено
поучен пример, кој нè учи по кој пат да
појдеме во својот живот.
Р
аскажуваше еден старец дека познавал
една многу побожна стара монахиња, која ја
прашал зошто го обрала монашкиот живот
и таа, воздивнувајќи, му го раскажала следново:
„Моите родители се упокоија уште кога бев дете.
Татко ми беше смирен и тивок човек, но со слабо
здравје. Многу се грижеше за спасението на душата
и ретко се гледаше со соседите. Кога беше здрав,
ја донесуваше дома својата скромна плата, но
поголемиот дел од својот живот го помина страдајќи
и строго постејќи. Толку беше молчелив, што
можеше да се помисли дека е нем. Мајка ми, пак,
спротивно од него, живееше развратно и нечесно,
така што никој не ѝ беше рамен во целата околина.
Беше дрдорлива и секогаш со некого се караше.
Често го поминуваше времето во пијанчење со
најрасипаните мажи. Домашниот имот го растураше
и затоа ни недостигаа средства за живот, иако
имотот беше голем. Толку го злоупотребуваше
своето тело, што ретко некој од нашето село да се
беше сочувал од неа чист. Од детството па си до
староста не боледуваше, туку секогаш беше здрава.
Таков беше животот на моите родители. Татко
ми, бидејќи многу се измачи од долгата болест,
се упокои. Само што почина, небото се наоблачи,
почна да врне дожд, и громови светкаа, грмеше и
три дена непрестајно врнеше дожд. Поради лошото
време, не можевме да го погребаме, и луѓето нишаа
со главата говорејќи за ова чудо: овој човек без
сомнеж бил голем грешник, кога ни земјата не го
сака. Но за да не почне телото да се распаѓа во
куќата и со тоа да се оневозможи живеењето во неа,
некако го погребаа, иако дождот подеднакво силно
врнеше. По смртта на татко ми, добивајќи поголема
слобода, мојата мајка уште повеќе се предаде на
злоупотребување на своето тело, и од нашиот дом
направи јавна куќа, поминувајќи го животот во
најголем раскош и веселење. Кога пак умре, имаше
великолепен погреб, така што изгледаше како и
• • • TROI^NIK • • • 51
убавото време да зема учество во нејзиниот погреб.
По нејзината смрт, останав како дете, а
телесните желби веќе почнаа да се појавуваат во
мене. Една вечер, почнав да размислувам чиј живот
да го земам како пример, дали на мојот татко,
кој живееше скромно, тивко и воздржливо, но за
сето тоа време во животот страдаше, боледуваше
и тагуваше, а кога почина, земјата како да не го
сакаше. Ако таквиот живот му бил мил и угоден на
Бога, мојот татко кој така живееше, немаше толку
да се намачи и да трпи толку јадови. Подобро е да
живеам како што живееше мојата мајка, си реков
во мислите, да се предадам на задоволства, раскош
и телесно сладострастие. Мајка ми не испушти
ниту едно нечисто дело, целиот живот го помина
во пијанство, користејќи се со здравјето и среќата.
Што да правам? Дали треба да живеам како мајка
ми? Подобро е да им верувам на своите очи и на она
што е очигледно, подобро е да се насладувам со си,
отколку да верувам во она што не се гледа и да се
откажувам од сè. Кога јас, проклета, во својата душа
се согласив да го одберам животот на мојата мајка,
настана ноќ и јас заспав. Во сон ми се јави и застана
пред мене еден човек, голем и страшен, кој ме
гледаше со гнев и строго ме праша: „Кажи ми што
си мислеше во себе?“ Уплашена, не смеев ни да го
погледнам, а тој со уште посилен поглед повторно
го повтори своето прашање, да кажам каков
живот ми се допаднал. Изгубувајќи се од стравот и
заборавајќи ги сите свои мисли, реков дека ништо
не сум размислувала. Тогаш, тој ми го кажа сето
она што тајно го размислував. Немајќи каде, почнав
да го молам за прошка и му ја објаснив причината
зошто така размислував. Тогаш ми рече: „Ајде да ги
видиш твојот татко и твојата мајка, па тогаш да го
одбереш животниот пат по своја желба! Откако го
рече тоа, ме фати за раката и ме поведе. Ме доведе
до едно големо поле, чија што убавина неможе
да се опише, каде што имаше многу градини со
разновидни родни дрвца и ме воведе во нив. Таму
ме сретна татко ми, ме гушна и ме целива, велејќи
ми умилно: „Ќерко моја!“. Го гушнав и јас него и го
замолив да ми дозволи да останам со него, но он ми
одговори: „Тоа сега е невозможно, но ако тргнеш
по моите стапки, ќе дојдеш тука
по кратко време. Продолжив
со молбите за да ме остави при
себе, но оној кој ме доведе таму,
повторно ме фати за рака, и
рече: „Ајде да ти ја покажам и
твојата мајка за да видиш како
гори во оган, за да знаеш по чиј
начин на живот да го устроиш и
својот живот. Тогаш ме доведе
до едно мрачно и смрдливо
место, откаде што се слушаше
крцкање со заби и лелекање,
и ми ја покажа печката во која
гореше силен оган од растопената
смола. На влезот во неа стоеја
некои чудовишта. Погледнав во
нејзината внатрешност и ја видов
својата мајка. Таа беше во оганот
до гушата, крцкаше со забите
(од злоба), а оганот околу неа
пламтеше и голема смрдеа се
ширеше од црвот кој не умира.
Погледнувајќи ме, извика со
плачлив глас: „Ќерко моја, тешко
мене, овие маки ги трпам поради
моите лоши дела. Ги исмејував
воздржливоста и другите
добродетели, мислев дека мојот
живот во сладострастие и разврат
никогаш нема да престане,
пијанството и прејадувањето не
ги сметав за грев, и ете, казнена
сум во пеколот кој го заслужив.
За кратковремено грешно Изработила: Ана Строиманова, Vб одд., ОУ Никола Карев, Пробиштип
насладување и за ништожно
веселење, сега се мачам со пропаднам во пеколниот оган!“ Нејзините лелекања
страшни маки. Тоа ми е платата за презирањето и мене ме натераа на солзи, и јас почнав да лелекам
на Бога. Ме постигнаа многу големи маки. Сега е и да плачам. Тие повици и плачот, ги разбудија
време да ми помогнеш, и сега сети се дека со своите и оние кои беа со мене во куќата. Тие ја запалија
гради те доев. Затоа, сега врати ми со добро, ако ламбата и ме прашаа зошто толку многу плачам, а
некогаш нешто добро сум ти дала! Сожали се над јас им раскажав за моето видение. Тогаш се одлучив
мене, ќерко моја, зашто овој оган ме пече, а не ме да го одберам животот на мојот татко, откако, по
спалува. Сожали се над мене, зашто очајанието ме милоста Божја, се уверив дека на сите оние кои
јаде и ми ги зголемува маките. Смилостиви се, подај живеат грешен и порочен живот, ги чекаат вечни
ми рака и изведи ме одовде.“ Кога одговорив дека маки.
неможам тоа да го направам, бидејќи се плашам
Превод:
од тие чудовишта, повторно почна да запомага:
Братството на Манастирот
„Помогни ми, ќерко моја, не презирај го плачот на
својата родена мајка, сети се на болките кои ги Св. Гаврил Лесновски
поднесов при твоето раѓање и не ме презирај, да не

52 • • • TROI^NIK • • •
Љубовта Божја Велигден

Во училиште седам и безброј мисли редам, Велигден –

како светов низ разни патишта нè води, Празник е свет,
не светов љубовта Божја е Таа што нè води. шарени јајца
се бојадисуваат,
Вседржителот Исус е Спасителот наш, и со најубави
кој е со нас во секој час, сликички се украсуваат.
за Него копнее душава моја,
и спас за неа има во Бога. Велигден се слави
Кога Господ Исус Христос,
Љубовта не е еден обичен збор, Царот на мирот – воскреснал,
туку всушност таа е скапоцен Божји дар, И тогаш,
треба постојано да ја имаме во нашите срца со поздрав радосен,
и само така ќе има спас за нашата душа. се поздравуваме,
и со шарени јајаца
Љубовта Божја пребива во нас, се даруваме.
затоа што Он душата своја ја положи за нас,
не бојте се христијани, Он е тука секогаш за нас, Стефанија Златкова, Vб одд.
љубете се еден со друг ОУ „Никола Карев“ - Пробиштип

Велигденска песна

Велигден е празник
Наш најличен!
Православен, христијански
На Божик по радоста најсличен.

Божик кога славиме,

Секаде каде што се оди,
Се поздравуваме со поздравот:
Христос се роди!
Навистина се роди!

И поздравот велигденски
налик е на песна,
Сите се поздравуваме со :
Христос воскресна!
Навистина воскресна!

Јована Златкова, Vб одд.

ОУ “Никола Карев”- Пробиштип

• • • TROI^NIK • • • 53
 ДУХОВНИ ПОУКИ
ПОУКИ ЗА СПАСЕНИЕ НА ДУШАТА
Старец Гаврил Грузиски
За Бога
Морето ќе пресуши, планините ќе се урнат, но
Христовата слава нема да помине.
Смртта е преобразување. Не плашете се од
смртта - плашете се од Судот Божји. Замислете како
ви чука срцето кога сте пред професорот на испит.
Колку е пострашно да се стои пред Бога на Суд!
Божјата големина не може со ништо да се спореди.
Кога го изговараш името на Господа, стани и
прекрсти се.
Непрестајно стреми се кон Бога. Бог, гледајќи
го твоето стремење, ќе ти даде си што ти е
потребно.
Не Го остава Господ човекот, човекот го остава
Бога. Пеколот е разделеност од Господа.
Праведникот не се плаши од Бога.
За љубовта
Бог е бесконечна љубов, бесконечна добрина и
бесконечна праведност. Оној кој ја сака добрината и
праведноста, го сака и Бога и Бог ќе го засака како
роден син.
Гревовите на друг човек може да се
разобличуваат само со срце полно со љубов.
Ќе биде среќен оној кој ќе научи да сака. Само
немојте да мислите дека љубовта е вроден талент.
Човек може да научи да сака и ние тоа треба да го
правиме.
Во духовниот живот нема да има никаков успех
без жртва за Господа и за ближниот. Без жртва нема
да научиш да сакаш.
Бог не прима празни зборови, Бог сака дела.
Добрите дела се всушност љубов.
Живеј така, што не само Бог да те сака, туку да
те сакаат и луѓето - нема ништо поголемо од тоа.
Ако некој е болен и ако му е потребен лек, а
треба да се донесе оддалеку, можеби и ноќе, и низ
шума треба да се мине кадешто талкаат волци – и ти
без размислување тргнеш на пат заради спасението
на ближниот - тоа е всушност љубов.
Во последните времиња луѓето ќе ги спасува
љубовта, смирението и добрината. Добрината ќе ја
отвори вратата на Рајот, смирението ќе го воведе
човекот во него, а љубовта ќе го покаже Бога.
На земјата нема човек кој би можел во
потполност да објасни што е љубов. На земјата тоа
не можеш ниту да го сфатиш.
Ако мразиш макар еден човек – во неговиот лик
го мразиш Самиот Христос и далеку си од Царството
Небесно.
Човек се учи на вера и љубов преку неволите.
Егоизмот е непријател на љубовта. Егоистот
ништо не дава, сака само да добие. Ќе му биде
малку дури и сето богатство на светот.
Мразете го злото. А човекот кој прави зло
сакајте го и сожалувајте. Можеби оној кој денес
прави зло, утредента преку молитва, солзи, пост
и покајание ќе се очисти и ќе стане сличен на
Ангелите – си е во волјата Божја. Имало многу
такви случаи. Јасно е дека треба да се сака својот
непријател, ама како да го засакаме Христовиот
непријател?! Не треба да го мразиме – тогаш ќе
можеме и да го засакаме.
Треба да се сакаат сите. Но ако не можеш,
макар на сите посакувај им добро.
Љубовта ќе скроти дури и суров лав.
За добрите дела и намери
Бог ќе ти врати стократно повеќе од она што си
го потрошил правејќи добри дела.
На овој свет и живееме за да правиме добро.
Бог од нас го бара срцето. Но, без добри дела
нема да можеш да му го дадеш срцето на Бога.
Помагај на сиромашен човек - тоа ќе биде твојата
54 • • • TROI^NIK • • •

жртва кон Бога. На сите треба да се посакува добро,
но за правење добро потребна е мудрост.
Кога правиш добро се качуваш за еден
степеник, а кога грешиш - се спушташ. Целиот наш
живот е такво движење.
Како човековата душа може да биде мирна кога
ближниот е во опасност? Ако дома имаш болен и
нема кој да го гледа, подобро да не одиш во црква,
туку да останеш дома.
Кој се труди за доброто на ближниот - се труди
за самиот себе.
Човекот сам си го благословува својот живот
со добрите намери. Бог на човекот му дал слободна
волја.
Благодатно дело е да храниш гулаби и други
птици.
Окото е огледало на душата; ако душата сама
• • • TROI^NIK • • • 55
не посака, окото нема да гледа во
лошото.
Прво лекува Бог, а потоа лекарот,
но кој не се заблагодарува на лекарот,
не се заблагодарува ниту на Бога.
Трудбеникот е достоен за награда.
Разумот и рацете на лекарот прават
богоугодни дела. Кога јадеш сети се на
гладниот, жедниот и на оној што страда.
Ако те наклеветиле, на доброто ти
одговориле со зло, немој да држиш зло
во срцето. Прости и радувај се, зашто
благодарение на тоа си се приближил на
Бога за неколку скалила.
За последните времиња
Запомни: Христос е Еден, друг нема
да има.
Иако некогаш се зборувало за
доаѓањето на антихристот, немало
такви знаменија и знаци. Имало војни,
но немало небесни чуда и сиопшта
разединетост.
Во Грузија се менуваат обичаите.
Вака ќе ги препознаете оние кои ќе
подлегнат на светските соблазни:
ќе одат голи. Христијаните ќе бидат
пристојно облечени. Според каноните на
Светата Црква жената не треба да носи
панталони. По човековата облека се
гледа и неговата духовна состојба.
Храната на која се става бројот на антихристот
не може да ви наштети. Тоа уште не е жиг. Треба да
се изговори молитвата „Оче наш“, да се прекрсти,
ороси со света вода и така ќе се освети секоја
храна.
Немојте да јадете леб од човек кој го примил
жигот на антихристот.
Во последните времиња следбениците на
антихристот ќе одат во црква, ќе се крстат и ќе
проповедаат евангелски заповеди. Но немојте
да им верувате на оние кои немаат добри дела.
Вистинските христијани можат да се препознаат
само по делата.
Вистинската вера наоѓа место во срцето, а не во
разумот. По антихристот ќе тргне оној чијашто вера
ќе биде во разумот; а оној чијашто вера ќе биде во
срцето, ќе го препознае антихристот.
Местото на кое ќе се става жигот на
антихристот не е дланката, туку показалецот. Тој
со помош на компјутер ќе се става под кожата и
нема да се гледа. Прво ќе биде по желба. А кога
антихристот ќе завладее и ќе стане владетел на
светот, сите ќе бидат принудувани да го примат
овој жиг. Оние кои нема да го примат ќе бидат
прогласени за предавници. Тогаш по десет до
петнаесет луѓе треба заедно да одите во шума.
По еден, двајца немојте да се спасувате. Што и да
се случи, не губете надеж во Бога. Господ ќе ве
научи како да постапувате. Кој ќе биде цврст во
верата – нема да почувствува ниту глад, ниту жед и
природните катастрофи ќе го одминат.
Во времето на антихристот луѓето ќе очекуваат
спасение од вселената. Токму тоа ќе стане
најголемата мамка на ѓаволот: човештвото ќе бара
помош од вонземјани не знаејќи дека се тоа демони.
Ако украдеш, ќе прекршиш една од десетте
заповеди. Оној кој така ќе постапи секако ќе го
прими антихристот. Верниот човек ќе се надева во
Бога. А Господ во последните времиња ќе направи
такви чуда за Својот народ, што еден лист од
дрвото ќе биде доволен за цел месец. Човекот кој
вистински верува во Бога ќе ја прекрсти земјата и
таа ќе му даде леб.
Во последните времиња немојте да гледате во
небото: може да се соблазните од чудата кои таму
ќе се случуваат - ќе погрешите и ќе загинете.
За Божјата Промисла и судбина
Бог со Својата највозвишена Промисла го
испитува човекот.
Без волјата Божја, демонот не може да помести
дури ни трошка.
Никогаш не губи надеж во Божјата Промисла.
На човекот му е тешко да проникне во Божјата
Промисла. Постојат допуштение, волја Божја и
Промисла Божја. Допуштението е кога Бог му
дава на човекот слобода. Човекот тогаш го прави
она што го сака. Кога дејствува волјата Божја
човекот го прави она што Бог го заповеда. Божјата
волја секогаш донесува добро. Промислата Божја
управува: час дозволува допуштение, а час волја.
Кога не можеш да решиш некое прашање и не
знаеш што да правиш, препушти ѝ се на Промислата
Божја и не размислувај повеќе за тоа.
Некои велат „му било судено“. Но ако на
човекот така му било „судено“, зошто тогаш Бог му
суди? Ние самите сме „ковачи“ на својата „судбина“.
Ако човек загине неразумно, изложувајќи го својот
живот на опасност, тој ќе направи грев, а судбината
со тоа нема никаква врска.
За духот, душата и телото
Душата се состои од три дела: помисли, чувства
и желби. Помислата е во разумот, чувството е во
срцето, а желбата е во целото тело. Кога се појавува
некоја желба, целото тело се возбудува.
Бесмртниот дух има три својства: страв
Божји, совест и стремеж кон Бога, што птиците и
животните го немаат. Бесмртниот дух е во крвта, но
тоа не е крв.
Порано, пред паѓањето во грев, на духот му се
потчинувале и душата и телото. По гревопадот се
прекинала врската со духот и душата останала под
власт на телото. Што посакува телото - душата го
прави. Душата го движи телото, а духот разумот.
Бог заради човековото спасение во него вткал
совест. Духот е разумен и знае си за совеста.
За смирението и покајанието
Сите искушенија ќе поминат покрај смирениот
и нема да го допрат. Без смирение никој нема да
влезе во Царството Небесно.
Ако не паднеш - нема да го спознаеш
покајанието. Јас сум и самиот голем грешник и затоа
ми е жал за грешниците.
На христијанинот не му доликува да тагува.
За Бога сите гревови се како каменчиња во
море. Нема грев кој би бил поголем од Божјото
милосрдие.
Човекот треба повеќе да се кае со срце отколку
со солзи.
Господ ќе понижи и ќе возвиши. Кога ќе почнам
да се сметам себеси за подобар од другите, ставам
на својата глава дијадема и излегувам надвор
босоног. Луѓето ме гледаат и се смеат, а јас гледам
какво ништавило сум.
Оној кој ќе се понизи себе си – ќе се возвиси.
Смирението е неугаслива, на Бога угодна свеќа.
Милоста е злато, смирението е брилијант.
56 • • • TROI^NIK • • •
 Црква Св. Никола, с. Буриловци.
Спознај ја својата немоќ.
Ако си згрешил – веднаш кај се.
Совеста е честичка од Бога во твоето срце.
За спасението
Никогаш немој да Го издаваш Бога. Истрпи ги
сите искушенија и ќе ти се отвори вратата на Рајот.
Не се грижете за телото, размислувајте за
спасението на душата. Оној кој ги победил својот
јазик и стомак, веќе е на правилниот пат.
Без неволи нема да се спасиш.
Нема сите да се спасат. Бог нема да те спаси
ако за тоа не се молиш. Оној кој ја спасува својата
душа и на другите им помага со збор или дело, ќе ги
исполни Христовите заповеди.
Како ќе се спасиме ако другите би правеле си
наместо нас?
Времето е голема милост. Тоа на човекот му се
дава заради спасение.
За гревовите
Дрзок е оној човек кој не ги гледа своите
гревови и има високо мислење за себеси. Сите луѓе,
кои се горди и суетни во срцето, се одвратни во
• • • TROI^NIK • • • 57
очите Божји. Ако сметаш дека си подобар од другите
– одвратен си му на Бога.
Не примај како прилог „јудини пари“. Вакви
пари сигурно ќе те вовлечат во грев од кој нема
брзо да се извлечеш.
Нема грешник кого Бог не би го примил преку
Покајание и Причестување.
Туѓите гревови не се твоја работа. Ти седи и
плачи за своите гревови.
Престап е да се печатат икони во световниот
печат.
Прекршувањето на ветувањето е голем грев.
Треба да се има само еден страв - страв човек
да не направи грев.
Голем е гневот Божји врз жените кои направиле
абортус. Кајте се и молете се непрестајно Бог да ви
го прости гревот на чедоубиството.
Непристојноста и бесрамноста се почеток на
секакво зло.
Оној кој издава неправедни наредби греши
повеќе од оној кој ги исполнува.
Безпричинското спомнување на името Божјо е
недопустливо. Се прекршува третата заповед.
Неправилно е да се бара од некого нешто што
човекот сам не го дава.
Не смее да се обоготворува земниот човек.
 Немој да даваш совети ако не ја знаеш
духовната состојба на ближниот. Твојот совет може
да го уништи.
Секој грев е непријателство кон Бога. Освести
се! Со Кого војуваш?!
За гревот на осудувањето
Ако видиш убиец, или блудница, или пијаница
кој се тркала по земјата, никого немој да осудуваш,
зашто Бог го попуштил неговото поводило, а твоето
го држи во рацете. Ако го попушти и твоето, ќе се
најдеш во полоша позиција: можеш да паднеш во
гревот за кој го осудуваш другиот и да загинеш.
Не осудувај, судија е Самиот Бог. Оној кој
осудува е како празен клас од пченица, на којшто
секогаш му е подигната главата и кој затоа гледа на
другите од висина.
За верата
Твоите искушенија се поради неверието. Моли
го Бога за простување и засилување на верата.
Верата е од Бога дадениот талант.
Оној кој живее без вера во Бога и без Црквата
ист е како и богохулникот.
Кога во твое присуство ја срамат и понижуваат
твојата вера, а ти молчиш, полош си од тој хулник.
Благодари Му на Бога што си се родил како
православен. Биди цврст во верата, не подлегнувај
на искушенијата, и не грижи се дали луѓето од друга
вера ќе се спасат или не. Тоа не е наша работа. Бог
е милостив.
Помал грев е да се биде блудник, отколку
еретик.
Кога треба да се брани верата, а ти тоа не го
правиш, твојата душа гине, а ако загинеш бранејќи
ја верата – ќе достигнеш во Царството Небесно.
Екуменизмот е ерес над ересите.
Православната Црква е брод кој плови во
разбранет океан. Ние, православните се наоѓаме
во овој брод, а луѓето од другите вероисповеди
пливаат сами.
58 • • • TROI^NIK • • •
 За молитвата
Молете се за сите. Ви оставам завет: молете се
и вашите молитви ќе поместуваат планини.
Прашуваш како да се молиш и за
непријателите. Прво почни да се молиш за оние кои
најмногу ги сакаш, на пример, за своите деца. Потоа
моли се за останатите членови на твоето семејство.
Па моли се за сите свои соседи и роднини, за да
немаш непријатели. Благослови го градот во кој што
живееш, но Тбилиси не е единствен - благослови
ги сите жители на Грузија. Ниту Грузија не е
единствена, опкружена е со други земји, моли го
Бога луѓето да не војуваат. Сега кога си се помолил
за сите и кога останал еден непријател - немој ниту
него да го оставиш. Моли Го Бога да го исполни
неговото срце со добрина, а разумот со мудрост.
Ете, така ќе можеш да се помолиш за својот
непријател.
Ако не ги исполнувате заповедите Божји, не Го
вознемирувајте Бога со многу молитви. Тој нема да
ги услиши и вашата молитва ќе ви се запише како
грев.
Кога пред иконите и крстовите направени од
твоите раце се молат други луѓе, дел од благодатта
преоѓа на тебе.
Ако молитвата не ја следат добри дела
– молитвата е мртва.
Ако некој за време на молитва те замоли за
помош, а ти му кажеш: „Ќе ти помогнам кога ќе
завршам со молитвата“, знај: твојата молитва не
му е угодна на Бога. За таквата молитва се вели:
„Молитвата негова нека се запише како грев.“
Ако станеш сведок на кражба, а не можеш да се
вмешаш, изговарај „Оче наш“.
Сите дела и срдечните молитви принесувај ги
на Бога на жртва.
За оние кои се наоѓаат во пеколот, парастасот е
како дневна светлина за затвореник.
Молитвата за покој на душата е потребна и на
упокоениот и на оној кој се моли.
Господ ќе се смилува на психички болниот
човек кој направил самоубиство. Меѓутоа, ако
човекот свесно се убие, оди во пеколот. Но за него
треба да се дава милостина и да се прават добри
дела. Понекогаш и таквите излегуваат од пеколот.
• • • TROI^NIK • • • 59
За разумот
На човек кажи му еднаш, два пати, три пати, а
ако не сфати, остави го.
Биди во чистота и невиност на срцето како
дете, но немој таков да бидеш по разумот.
Кога демонот ќе завладее со човекот, тој пред
си му го одзема разумот.
Лошо е кога јазикот трча напред, а разумот
заостанува.
За светињите
Човек не смее да го целива ликот на иконата,
доволно е да ја целива рамката со свештен страв.
Треба да се целива со љубов и надеж.
Светата вода и нафората многу укрепуваат.
Треба да се земаат со вера.
Разно
Немој секогаш да им веруваш на своите очи
и на своите уши - и едните и другите можат да
излажат.
Детето слуша си во мајчината утроба. Говорете
му Божји зборови и така ќе го воспитате.
Некои тврдат дека не ја чуствуваат блудната
страст, но тоа е глупост: додека постои разлика
меѓу половите, ќе има и борба. Главно е заради
љубовта кон Христа да не се приоѓа кон жена кога
човек ќе го нападне телесната страст. Токму тоа и е
подвигот.
Духовникот треба да се избере по своја
желба, но кога човек веќе ќе го избере, треба да се
потчинува. Но ако духовникот учи на ерес, бегај од
него како од оган.
Кај старецот треба да се доаѓа за време на
духовни потреби и духовно искушение, за да се
праша за совет и да се поучиме на мудрост.
Кој во деновите на Светлата седмица плаче
поради своите гревови наместо да се радува
– постапува како Јуда.
Господ ни ја покажува туѓата неволја за да ги
омекне нашите срца.
Превод:
ѓакон Емил Атанасов
Литургија и освет на крстилна во М. Каменица
На 10. 04. 2011 година, 5-та Недела на Великите Пости, посветена на св. Марија Египетска, препод. Петар Мегленски,
св. Иларион Исповедник, Неговото Високопреосвештенство Митрополитот Брегалнички г. Иларион, во црквата „Успение на
Пресвета Богородица“ во М.Каменица, во сослужение на свештеници од Брегалничката епархија, отслужи Света Василиева
Архиерејска Литургија. На крајот од Светата Литургија, Митрополитот г. Иларион одржа пригодно слово и ја освети новата,
целосно фрескоживописана крстилна во камбанаријата при црквата во М. Каменица. На свечениот ручек, Градоначалникот
на Општина на М.Каменица г. Дарко Митевски на Митрополитот Брегалнички г. Иларион му врачи Благодарница за
целосната подршка и соработка помеѓу Епархијата и Општината.

Акатист во Штип
Неговото Високопреосвештенство Митрополитот Брегалнички г. Иларион во Петтата недела од Великиот Пост, на
08. 04. 2011 година, во Соборниот храм „Свети Николај“ во Штип, богослужеше мало повечерие со Канон и Акатист на
Пресвета Богородица, во сослужение на свештеници од штипското архиерејско намесништво. На крајот, Митрополитот г.
Иларион, кон присутните верници, произнесе пригодна беседа.

60 • • • TROI^NIK • • •
 епархиски настани
уредува: ѓакон Сашо Ристов

Камен-темелник за изградба на нов Плоштад во М.Каменица

На 31. 03. 2011 година, Неговото Високопреосвештенство Митрополитот Брегалнички г. Иларион, во присуство на
Претседателот на Р. Македонија г. Ѓорѓе Иванов, Градоначалникот на Општина М. Каменица г. Дарко Митевски, Членови на
Собранието на Р. Македонија, Министри при Владата на Р. Македонија, Амбасадори во Р. Македонија, Личности од Јавниот
и Приватниот сектор и многуброен народ, освети и постави камен-темелник за изградба на нов Плоштад во М. Каменица и
одржа пригодно слово.

• • • TROI^NIK • • • 61
 Камен темелник за изградба на нова црква во с. Кучичино.
На 05. 03. 2011 година, Св. Лав еп. Кетански; препод. Агатон Римски, Неговото Високопреосвештенство Митрополитот
Брегалнички г. Иларион, во сослужение на свештеници од Брегалничкта епархија, го изврши чинот осветување и
поставување на камен темелник за изградба на нова црква посветена на Св. вмч. Трифун во с. Кучичино, Облешевска
парохија – Кочанско архиерејско намесништво, општина Чешиново – Облешево.

Недела на Православието во Штип

На 13. 03. 2011 година, Прва Недела од Великиот Пост – Недела на Православието, препод. Василиј Исповедник;
препод. Касијан Римски, Неговото Високопреосвештенство Митрополитот Европски г. Пимен и Надлежниот Архиереј
Неговото Високопреосвештенство Митрополитот Брегалнички г. Иларион, во сослужение на повеќе свештеници од
Брегалничката епархија, во Соборниот храм Св. Николај во Штип, отслужи Света Архиерејска Василиева Литургија. Празнично
пригодно слово одража Митрополитот Европски г. Пимен а Митрополитот Брегалнички г. Иларион Му се заблагодари на
Митрополитот г. Пимен за братската љубов кон Брегалничката епархија што дојде и отслужи Света Архиерејска Литургија
на денот на прославувањето на Неделата на Православието. По тој повод Митрополиттите г. Пимен и г. Иларион зедно
со свештенослужителите празнично изнесоа икони и при тоа се испеја големо славословие и тропарот на Неделата на
Православието а за тоа време православниот верен народ се поклонуваа и ги бакнуваа иконите во знак на победа на
Православието и враќањето на Светите икони во употреба. По завршувањето на Светата Литургија, Митрополитот г. Иларион,
во својата резиденција на Исарот во Штип, приреди заедничка братска трпеза на љубовта.

62 • • • TROI^NIK • • •
Проштевање во Штип
На 06. 03. 2011 година – Прочка (Недела сиропусна; препод. Тимотеј; св. Евстатиј Антиохиски) во Соборниот храм
„Св. Николај“ во Штип, Неговото Високопреосвештенство Митрополитот Брегалнички г. Иларион, во сослужение на
свештеници од Брегалничката епархија, отслужи Света Архиерејска Литургија и одржа пригодно слово. Истиот ден, во
истиот храм, Неговото Високопреосвештенство Митрополитот Брегалнички г. Иларион отслужи вечерна богослужба, по
што се изврши традиционалното проштевање и верниците побараа и добија прошка од својот пастироначалник и од
свештенослужителите.

Чествување на Свети Гаврил Лесновски во Лесново

По повод Празникот на Лесновската Светиња – Свети Гаврил Лесновски, во предвечерието на празникот, на 27.
01. 2011 година, Неговото Високопреосвештенство Митрополитот Брегалнички г. Иларион во сослужение на Игуменот
на Лесновската Обител отец Дамаскин со браќата при Лесновскиот манастир и свештеници од Пробиштип и Злетово,
отслужи Празнична Вечерна Богослужба. На вечерната богослижба на Литијните стихири се изнесе иконата на Светиот
Гаврил Лесновски и потоа Митрополитот Брегалнички г. Иларион го благослови и пресече празничниот леб, по што
одржа пригодно слово. Утредента на 28. 01. 2011 година, Неговото Високопреосвештенство Митрополитот Брегалнички
г. Иларион, во сослужение на Игуменот на Лесновскиот манастир отец Дамаскин со браќата од манастирот и свештеници
од Пробиштип и Злетово, отслужи Света Архиерејска Литургија, одржа пригодна беседа и го благослови и пресече
празничниот леб. На Светата Литургија покрај верниот православен народ присуствуваше и Градоначалникот на Општина
Пробиштип г. Тони Тоневски.

• • • TROI^NIK • • • 63
 Се упокои во Господа протоерејот Васил Анчев од Виница
На 25. 01. 2011 година се упокои во Господа протоерејот Васил Анчев од Вница на 86
годишна возраст. Протоерејот Васил Анчев е ракоположен во свештенички чин 1964 година и е
парохиски свештеник до 1988 година при храмот Св. Архангел Михаил во Виница. На 26. 01. 2011
година Неговото Високопреосвештенство Митрополитот Брегалнички г. Иларион, во сослужение
на свештеници од Брегалничката епархија, во црквата Св. Архангел Михаил во Виница, го изврши
опелото на починатиот протоереј.

Чествување на Светиот Николај, Патрон и Заштитник на градот Штип

На 19. 12. 2010 година на празникот на Светиот Николај Чудотворец – архиепископ на Ликискиот град Мир, во
Соборниот храм Св. Николај во Штип, кој е Патрон и Заштитник на градот Штип, Неговото Високопреосвештенство
Митрополитот Повардарски г. Агатангел и Надлежниот Митрополит на Брегалничката епархија г. Иларион, во сослужение
на Игуменот на Лесновскиот манастир отец Дамаскин и свештеници од Брегалничката епархија, отслужи Света
Архиерејска Литургија. На Светата Литургија, празнично слово, одржа Митрополитот Повардарски г. Агатангел. По Светата
Литургија, Мирополитите г. Агатангел и г. Иларион, заедно со Градоначалникот на Општина Штип г. Зоран Алексов,
свештенослужителите и многубројниот православен народ, извршија Литија од Соборниот храм Св. Николај до Градскиот
Плоштад, каде го благословија и пресекоа славскиот колач, по што надлежниот Митрополит Брегалнички г. Иларион одржа
содржајна беседа. По ова за православните верници беше организирана културно естрадна забава во знак на чествувањето
на Светиот Николај Патрон и Заштитник на градот Штип.

64 • • • TROI^NIK • • •
Вечерна во Свети Николе и Духовна Академија во Свети Николе и Штип
На 18. 12. 2010 година, на празникот на Светиот Николај Чудотворец, со претходна изготвена програма за
одбележување на Патронот и Заштитникот на градот Свети Николе, Неговото Високопреосвештенство Митрополитот
Брегалнички г. Иларион, во сослужение на свештеници од Свети Николе, во храмот кој го носи името на Светиот Николај
Чудотворец, отслужи празнична вечерна богослужба, одржа пригодно слово и го благослови и пресече празничниот
леб. По ова во кино салата во Домот на културата, Митрополитот Брегалнички г. Иларион заедно со Градоначалникот на
Општина Свети Николе г. Роберт Ѓоргиев и Советниците на Општината и многуброен православен народ, присуствуваше
на Духовната Академија по повод Патронот и Заштитникот на градот Свети Николе. На академијата свое обраќање имаше
Митрополитот г. Иларион кој им го честита Патронот и Заштитникот на градот кој го носи името на Светиот Николај
Чудотворец, а потоа свое обраќање имаше и Градоначалникот на Општината г. Роберт Ѓоргиев кој на најзаслужните
граѓани за афирмација на Свети Николе им додели награди по повод празникот на Градот.
Истата вечер во 20:00 часот во салата на Економскиот Факултет во Штип, Митрополитот Брегалнички г.
Иларион, присуствуваше на Духовната Академија по повод Заштиникот и Патронот на Градот Штип, во организација
на Градоначалникот г. Зоран Алексов и Советот на Општина Штип. На свечената академија свое обраќање имаше
Митрополитот г. Иларион и Градоначалникот на Општина Штип г. Зоран Алексов кој им додели признанија на граѓани за
допринос за Градот Штип по повод Патронот и Заштитникот на Градот Штип.

• • • TROI^NIK • • • 65