మాల ాహి .

pdf - 2
సం. 2 కథలు (1954-1964)

1
 షయ సూ క

1. బోర్కర్ ేఖర్.................................................................................................................................3
2. ా ధ్ ాంతం ై ి ధ్ ాంతం..................................................................................................................4
3. వకు ా ే ై ీ. ..........................................................................................................................6
4. ేటి ాయ్రుథ్లు..........................................................................................................................9
5. ఓటుకోసం ................................................................................................................................11
6. “ఋణానుబంధ రూ ేణ ...” ........................................................................................................15
7. అసహజం ................................................................................................................................19
8. ముగధ్ ......................................................................................................................................23
9. మా ోటలో...............................................................................................................................29
10. ా ాబం..................................................................................................................................34
11. అ ే ాయ్లు ...............................................................................................................................39
12. నడుసు
త్ నన్ చ ితర్ .....................................................................................................................48
13. ఉ ేద్ ాలు మం ే! ...................................................................................................................55

2
 1. బోర్కర్ ేఖర్

“ ీ కటట్ ా కి అరథ్ రూ ా తకుక్ ొ చ్ం .ి కొం ెం ద గ్ ర

ి ుంటే ఇదూ
ద్ , మ ల్ ే ి ేచ్ త్ ాను,” అ ాన్డు
ేఖరు బర్ మాలేసవ్రం ో.
“అరథ్ రూ ా ే! ాద గ్ ర
ి లే ే,” అ ాన్డు ో ీ తన సస్ యత ల
ె ల్ ి ేసత్ ూ.
“ఇహ ఇ ాళ ేరు కొటేట్ త్ ారు.”
ేఖరుకి ా ాపు ఏడు ొ త్ ోం ి. “ అనన్యయ్ అ ి ి ే ో?”
“అనన్యాయ్? తనన్కుం ా వుంటే ాలు, ఇ చ్నంత. వుండ ే వుం ి క ా బోర్క ే ,” అ ాన్డు ో .ీ
“ఏం ెటట్ ి బోర్క ే ?” అ ాన్డు ఖ
ే ర్ సప్ృహ ా. ో ి తపప్కుం ా ాయం ే త్ ాడు అనుకు ాన్డు ాడు.
ఎలా ై ా ాయం ెయాయ్లనుకు ాన్డు ో ి. “ఉండు, అ ి ిచూ త్ ాను ానన్ ా ి ,” అంటూ లోప కి ె ల్ న
ో ీ అటేట్కాలం వయ్రథ్ ం కాకుం ా ే దవడ తడుముకుంటూ వ ాచ్డు. హం చూ ి ె ల్ ోబోతునన్ ేఖ ిన్
ఆ ి ో ీ, “ఇంద”అంటూ మబుబ్రంగు ెనున్ ఇ ేచ్డు.
ా ిఉ ేద్ శయ్ం గహిం న ేఖర్, “ ానన్ ా క
ి ి ె ేత్ ?” అ ాన్డు భయం ా.
“ఫర ాలేదులే. ో ంద ొదుద్ న్
ే ె ేప్ ాను. ఇంకోటి ె త్ ాన ాన్రు,” అ ాన్డు ో ీ.
000
ఆ ాయంతర్ం ో ీతం ిర్ “ఇదు ో, ఇ ౖె ా జాగతత్ ా ాడుకో,” అంటూ మబుబ్రంగు కలం ేతులో డ
ె ుతూంటే
ాఘ్ంత ోయాడు ో ి.
మ ాన్డు ేఖ ిన్ “నువువ్ న
ె ున్ ఎవ ికి అమామ్వు ా?” అ ో ీ అ ి ేస ికి, ేఖర్ ెలల్బోతూ, “ఎక్స్కూయ్జ్
. ానన్ ార ె లేదు ా,”అ ాన్డు.
ో ీ న వ్, “ఫర ాలేదులే. మ ి నన్ ా అ ి ి ే ఇవవ్క ో ే ఏం య
ె ాయ్ ??” అ ాన్డు.

( ెలుగు సవ్తంతర్, లై 9, 1954)

3
 2. ా ధ్ ాంతం ై ి ధ్ ాంతం

“ఏం ోయ్ ఈమధయ్ రచ త ై ోయా ేం?”

“ ే ా?”
“ఊఁ. మం ‘ ా ధ్ ాంతం’ ా ావులే.”
“ ా ధ్ ాంతం? అవును. ా ాను. అ ే?”
“అ ే? ఆకథలో ాము బ
ి ంధువులు మా ంటిదగగ్ రు ాన్రు.”
“అవును. ల
ె ుసు.”
“ ాళు
ల్ చ ి ారు. కోపం వ చ్ం ి.”
“ ాళల్ కా? కా?”
“ ాళల్ కే. కు గరవ్ంట. అందుకే ాళల్ ద అలా ా ేవుట.”
“ ేను ాళల్ ద ాయలే .ే ”
“అ ేలే, ాళల్ ాళల్ ద.”
“ ాళల్ ాళల్ ద ాయలేదు. పుచచ్కాయ ొంగలు.”

“ నన్ కథ చ ి ే ోయ్.”
“సం ోషమం ీ.”
“అ ేఁ టోయ్. ే ల్ ే ా మారచ్కుం ా అలా ా ే ావ్.”
“ ేరల్ ు మా ి ేత్ మటుకు ాళు
ల్ గహించలే ా?”
“ఏ ై ా ేరల్ ు మా ి ేత్ బాగుం ే ి. ... ేను ేన్ం అనడంలేదు. కథలు ాయడం మం ే. లేక ో ే ఇలాటి
అ ాయ్యాలు అంద ికీ ఎలా ెలు త్ ా ? న
ే నన్ ి మారుప్మాట.”
“అవు ెల్ ం ి. ఎపప్టికెయయ్ ి పర్సత్ ుత అపప్టికామాట ఆడమ ాన్డు క ా క .”
“అబేబ్, నున్ ే ేం అనడం లే ోయ్.”

ఇంటోల్ ాళూ
ల్ న ేన్ అంటు ాన్రు. ై ాళూ
ల్ న ేన్ అంటు ాన్రు. అం ా ా ే తపప్ంటారు. అ ే ో కథ
జాఞ్పకం వ త్ ోం ి. దర్ ోతునన్ రచ ర్కి క ా ాయకుడు ా ాతక్ ిం రచ ర్ ం ిం ాడట తనకే
అ న్ క ట్ ాలు ెటట్ న
ి ందుకు. ై ా తనకి ముగుగ్ ాడ ల
ి ల్ లై ే ఆరుగుర ా ి రచ ర్ అసతయ్పర్ ారం

4
 ే ింద . అలాగ ఉం ి ఇ ి. అసలు ాళు
ల్ ఏఁ అనలేదు. మధయ్ ాళల్ కెందుకు బాధ? అసలు హె ిడ్ ంగు ైన
ఎడం ే ేపు మూల మూడకష్ ాలలో పర్కటించబ ిన “గ ప్క” క ించలేదూ?
ముకోక్టి ఆంధుర్లలో ఏ ఒకక్ క
ి ీ ో క లేకుం ా ాయడం కషట్ ే. అందుకే ఒక ి ధ్ ాంతం స
ే ుకు ాన్.
“ఇహ ద ఏ ీ సూటి ా ేలచ్క, ముంచక, మధయ్సథ్ ం ా ా ాచ్ ” అ !

000

(గమ క. ీ కి ముందు “ ా ద్ ాంతం” అ ఒక గ ప్క ా న

ే ు. ా కా ీ ాదగగ్ ర లేదు. కా ా ద
వ చ్న ాయ్ఖాయ్ ాలవలల్ ఇ ి ాయడం జ ి ిందనన్మాట!)
( ెలుగు సవ్తంతర్ ె ట్ ంె బరు 3, 1954)

5
 3. వకు ా ే ై ీ.

ై ీ ాయడం ార్రం ం ాను.

అబ ధ్ ాలు ఆడకుం ా ఉండ ా కి ఇ ాళ ఎం.ఐ. ( రల్ ఇన్స్టర్కష్న్) కాల్సులో ే ట్ ారు ఒక ఉ ాయం
ె ాప్రు. నన్ పుసత్ కం కుటిట్ అందులో ఆ ిన అబ ధ్ ాల న్ ార్ ి, అ ి కాల్సులో పర్ ా ీ చద ా ట. అంటే
ఇంకెప డూ మ ల్ ఇలాటి ొర ాటు ా వవ్నూ అ అనన్మాట.
అబ ధ్ ాలపుసత్ కం కుటిట్ అమలోల్ ట
ె ట్ ాను.
ే ాలేల్వు.
అనన్యయ్దగగ్ రున్ం ఉతత్ రం వ చ్ం ి. మూడు ా ాలోల్ వసు
త్ ాన్న .
ఏడు ో లున్ం ై స
ీ ంగ మ ిచ్ ో ేను. ప
ే ు అనన్యయ్ వ త్ ాడు. మావ ిన న
ి తం ిర్ నన్కొడుకు
సుకొ వ ాచ్రు వ న
ి సుకెళల్ ా కి. ఆశచ్రయ్ం ా వుం ి వ ిన ఇంకా ఇంటికి ాకముం ే
సుకె ల్ ో ారు కాబోలు! అలా అ ే ేట్ ష ల్ ో ే కూ ోచ్వల ిం ి ...
వ ాచ్రు అనన్యాయ్ వ ి ా. ఇలు
ల్ నన్ ి. కింద ెండుగదులూ, డ
ే ద ఒకగ ీ ...
ఇరుకూ, కాకూ, ై ా ాన.
ోజ ాల స
ే క
ి ి 12 గంటలైం ి. అమమ్కై ే ఏకాద . ేం ిల ిలల్ ా ి ో ేం. మ ి 10 గం. కొటేట్స క
ి ి ేతులు
క ి ే ే అల ాటు.
ఇ ాళ కూ ా ప ెన్ం .ే అమమ్కి ావ్ద ోష వ త్ ోం .ి ై ా “ ాకోసం రం ా ఎందుకు ఉండడం,
ోం య
ె య్లేదూ?” అంటూ స ాన్ ొకుక్లు ొకేక్ మామ ారు.
ఎంబార్ డ ీవరుక్ ే ే ేర్మ్ ి ి ో ం ి వ ిన స యం ో. అ ల్
ీ లేదు.
అమమ్కి వంటోల్ బాగులేదు. మావ న
ి ేనమామకోడ తరఫు ాళు
ల్ ట వ ాచ్రు. ా ొకటీ, ఇలూ
ల్ ఏరూ ఏకం
ేసత్ ూ.
ేడ దగ ివ న
ి ఆక ంచుకుంటోం ి.
తను కిందనుంటే నన్నన్యాయ్, ానన్ ారూ, మామ ారూ, తముమ్డూ అం ా ేడ ికె ల్ ొచుచ్. ఈసంగ
తనకి అరథ్ ం కాదు. అమమ్ ననున్ ప
ె ప్ వవ్దు. “ఒకక్ ో లో మాట ో ొటుట్కోడం ఎందుకు” అంటుం .ి
వ ి ా ాళల్ చుటాట్లు ె ల్ ోయారు.
వ ిన ొదుద్నన్ కా ీల ే ా లేవదు. మ ాయ్హన్ం టి ిన్ అ ే ా డ
ే ిగదు. కొం ెం కూ ా
భయంలేదు. ె ేప్ ాడు లేక ో ే స ి.

6
“ ె ేత్ ా ఏప ెయాయ్లో ె ద”నన్ మ ి (వ ిన) ఎదురుగుం ా క ిం న ప కూ ా ే ే ికాదు.
ేను ల్ ాసులు ె ి ే తను మం ళు
ల్ ోసు
త్ ం .ి ముగుగ్రున్ం నలుగురు ఆడ ార స
ే క
ి ి ాకు కూ ా
ప తగులోత్ం ి.
అమమ్కి జవ్రం. వ ేచ్ ో ే చుటాట్లకి అంతూ ొంతూ లేనటుట్ం ి. అందులో కొంద ిన్ వ ినకి కూ ా
ె దుట!
ానన్ ారు ాజమం ీర్ ె ల్ ారు. మామ ారు కూ ా అనకాప ల్ ె ల్ ారు (బాగుండద కాబోలు). ఆయనకొడుకు
మాతర్ం ఉం ి ోయాడు.
ాకు కాకు క ిం ే ెండు. దటి ి ేను ేసత్ ునన్ ప మధయ్లోకి వ ిన ావడం, ెం ో ి
ాకా ి ాలూ, పుసత్ కాలూ యయ్డం ... యయ్వదద్ వ న
ి ో ెపప్లేక చ ేచ్ ా న్.
ఆబ ధ్ ాలపుసత్ కం ం ి ోతూం ి, సు ే ి ం ే ేను. ఆ ే ట్ ారు ె ల్ ోయారు మ .ి
ఇ ాళ అకక్ ో బ
ె బ్లా ేను ననున్ “ ెలల్ ెమామ్” అ ొదద్ . లేక ో ే ప మ ికీ, ాలమ ికీ, వ న
ి కీ
అంద క
ి ీ ల
ె ల్ ెమమ్ ే ా?
ానన్ ారూ, ాళూ
ల్ వ ేచ్ ారు. అమమ్కి ఉషణ్ ం ఎకుక్వ ం ి. “ ే ొండు ా ేల్ మామ్, ఇ ాళ” అ ాన్ను
వండ వవ్ద ె .ే
“ రు ా లే ఆ సర ాలూను,” అం ి అమమ్. ల
ి ల్ లంటే తలు
ల్ లకి అలా అ ిసత్ ుం ి కాబోలు!
వ ిన ొ ి ే ేటట్ ు చూసూ
త్ ంటుం ి ఎందుక ో? “ఏం, చూడకూడ ా?” అంటుం ి. “చూడకూడద కాదులే”
అ న ి ే ి, న ేవ్ ి అకక్ణుణ్ం లే ో ేను. తను గహి ేత్ బాగుండును ఇలాటివ న్.
ఇ ాళ నన్ తమా ా జ ి ిం .ి బా జ్ ౌక్టు ెర్సుస్లో ధులోల్ రుగుతు ాన్డట. ోడుడ్ ద లబ ి
మాఅనన్యయ్ మామ ారు క ిం ారట. ే “ ేట్ షన్ ఎకక్ ో ె దు కాబోలు. రం ి చూ ి త్ ా” అ ాన్డట.
మ ి యు ాలూ జ ాలూ ఎవరు భ ించగలరు? అంటుం ి అమమ్.
మా అమమ్మామ్ ాత ారూ అమమ్ చూడ ా కి ెండు ో లు ల
ై ల్ ో పర్యాణం ే ి ఇంటోల్ ఒకక్పూట
ఉం ే ారుట.
అనన్యాయ్, ా మ
ి ామ ారూ ప
ె ప్కుం ా ి మాకి ెకక్ే ి ా ర్ ప గ
ి ంటలకి ా ీ ా ోజ ా కొ ాచ్రు.
మధయ్ ేం మా ి చ ాచ్ం. ఇహ అప డు ఉప ాయ్ ాలకి తగులుకు ాన్రు. యుతులు “కటాన్లు
పుచుచ్కోకూడదుట”. బా ా ే వుం ి. కా బహుమా ాలూ ె ల్ లో చ ి ం ే కటాన్లు కూ ా పుచుచ్కోరట.
మావ న
ి కొ న్ పుసత్ కాలూ, ల్ ాసులూ చూ ిం ం ి మ ల్ ! బలవం ాన ఇ చ్ ె ల్ ారట. బహు ా నన్ నన్
పుచుచ్కోరు కాబోలు. ాబు, బహుమా ాలు మనకి లేవ , కొనుకోక్లేమ ఇ త్ ా ే టి? ఈమాటు ఏ ై ా
చూ ిం నప డు అ ి ే త్ ాను.

7
అనన్యాయ్ వ ి ా అందరూ ె ల్ ోయారు.
ఇంకే క ించడంలేదు ై క
ీ ి.
000

( ెలుగు సవ్తంతర్. న్ 24, 1955)

8
 4. ేటి ాయ్రుథ్లు

ికుక్మా న ోడుడ్ అనుకుం ి ొ మ్ ోమాటు ఈ ా ి తపప్ మ ోగ లే వ ల్ క.

జా క ి ికుక్మా న ోడుడ్ కాదు. లెకక్ ెటట్ద న
ి కారుల్ నడు త్ ా ఆ ోడుడ్ ద. లెకక్లేన న్ కాళు
ల్
నడు త్ ా ఆ ోడుడ్ ే.
ఆ ోడుడ్కి ఇరుపకక్లా గు ి ెలు ాన్ . ఆ గు ి ల
ె ల్ ో ల
ి ల్ ల ఆటలకీ ఆడ ాళల్ ళల్ ాడుకకీ ఆ ో ేడ్ ికుక్.
కాలే సూ
ట్ ెంటల్ కీ, ి ేర్కష్కులకీ ికారల్ కీ ఆ ో ేడ్ క
ి ుక్.
ఎదురుగుం ా వసు
త్ నన్ ము ి ా టీ లా ీ ఎదు ోక్ ా కి ముచచ్ట పడు ోం ి ెనకునునన్ ఓ
ాటుబం ీ.
ో లాడుతునన్ ల
ి ల్ లు ఏ ో ాట అందుకు ాన్రు.
ైకిలు ద ె త్ నన్ సూ
ట్ ెంటు కా నడకన తలొంచుకు ోతునన్ అమామ్ ో క
ె ి ా “కాలే కెళత్ ు ాన్ం,
ీ ంచు త ల్ ” అ ాన్డు. అనన్తర ాత ఘనం ా ఆ ల
ి ల్ హంలోకి చూ ాడు.
ెనక ీటులో ెధవ “మ ాళల్ ో మాటా డ్ ా కి భయమా?” అంటు ాన్డు.
ఎ న్ కుకక్ల ి ేత్ ాకేం అ మ
ీ ా ా ా ి ో ే మ ేత్ భంలా న ి ోతూం ి ఆ అమామ్ .
చకచక నడుసు
త్ నన్ ఆ అమమ్ క
ై ిలు ె ల్ ోయాక ఓకష్ణం ఆ ిం ి. ైకల
ి ు ాలా చూ డ్ ా కి కాదు -
ికుక్ ోచక, ముందునన్ కారూ న
ె కునన్ బం ీ ఓ ా ొన్కటి ాటేవరకూ.
ఆ ిన అమామ్ చూసు
త్ ాన్డు క
ై ిలు ద న
ె క ీటులో ాడు కులా ా ా ఇకి సూ
త్ .
అమామ్ కోక్పం వ చ్ం ి.
చదువుకు ాన్ సం ాక్రంలే ధ
ె వలు అనుకం ి క ి ా. అనుకు ేలోపున కారు ాటి ో ం .ి
అనుకు ాన్క అమామ్ ముందుకి ా ిం ి. ముందు ాడు ా ేఅ వుంటాడు. ా ి ల
ె ల్ ెలే కాబోలు
కాలే లో చదువు ోం ట
ి . ా న్ ఎవ ే ా ఇలా ే అంటే ా ికల
ె ా వుంటుం ో? ా ెక్ల్. మాటాడక, మాటాడక
ా ి ో ే మాటా ా .
కాలే వ ేచ్ ిం ి.
కి ల్ కొటుట్ద గ్ ర
ి ముగుగ్రు ెధవలు ధ
ె వద జ్ ా ొలకబోసూ
త్ ిగ ెట్ కాలుసు
త్ ాన్రు. ఇంటిదగగ్ ర పసు
త్ లు ాన్
ైకొ ేచ్స ికి ద జ్ ా. ఏ టో ా ే ొకడు. ి న ఇదద్ రూ న ేవ్రు. తన గు ిం ే కా ోపు, కూరుచ్ ే న
ీ ు,
ెగ ా ే ీను. ఆ ారల ొకాక్ ెధవ కలెకట్ ా స
ీ ులో గుమా త్ ా కొడుకుట. ేటుద గ్ ర
ి మ ో ెధవ ంచు

9
వు ాన్డు. అందరూ ెధవలే. ట
ే ుదగగ్ ి ాడు మాతర్ం ల
ే లేదు. ె ల్ ా నయం ోనూ య
ే త ోనూ
అ ి డ
ే ు, “ ి ఆ ట్ా ై ాస్ అం ”ీ అ .
ొళు
ల్ మం ి ోతునన్ వ ల్ కకి ఇంకా మం ిం ి. కెందుకు అం ామనుకు ె ిమలు ిప్ ల
ే చూసూ
త్
ైన్స్ అం ి.
ా ీ అ ాన్డతను ెనకిక్ త గ్ .ి
ముందుకు ా ి ోతునన్ వ ల్ క అనుకుం ి “ ా ీ ఎందుకు, అణకువ చూ ినందుకా” అ . అంతటి ో
అ ోలేదు. ట
ై ింగ్రూం ద గ్ ర
ి కొ ేచ్స ికి తనకాల్సు ా ే మ ొకడు ఓ కా తం పటుట్కొ ేచ్డు.
అందులో ఓట్ ఫర్ ... అ ఉం వ
ి ుంటుం .ి ా ీ అ ాన్డతను ఆకా తం అం స
ి త్ ూ ...
“ ేం ాకు ిక ెండ్ ెయయ్కక్ ల్ ద
ే ు. ాకు ెలుసు ఎవ ికి ఓటు ెయాయ్లో” అనలేదు. కా కా ితం
సురు ా సుకు అలా అ అంటే బాగుణుణ్ అనుకుం .ి ళల్ కి ఓటు ెయాయ్ . ఆడ ిలల్ ౌర ంచడం
ే దు కా ికి ఓటు ెయాయ్ . కాల్సులో ోల ే న
ి ా ి ోరు ముయయ్లేరు కా న
ే ు ఓటు ెయాయ్ .
తలొంచుకు తన ా న
ి ోతునన్ మ ి చూసూ
త్ ఊరుకోలేరు కా ... కా ...
ఇవ న్ మనసులో అనుకుం ి. ముఖాముఖీ అడగలేదు. తనఓటు ఎవ క
ి ీ ెయయ్లేదు. అంతమా ార్న ఎవ ో
ఒకడు ెలవక మానలేదు.
వ ల్ క ఓటు య
ె య్లేద ె ి, ె న ా ి అనుచరులు ే య
ె య్దలుచుకు ాన్రు.
ఆ ె నడుసు
త్ ంటే తం ఇవవ్క ో ా ాడమ కోరక ో ా లె ట్ ్ ైటంటూ కదం ాడ ా ారు.
ఆ ెచుటూ
ట్ వునన్ ా పకక్నునన్ ోడ ఎదురు ా ఉనన్ ేటు “ ఓటెవ ికి?” అ అడుగుతు ాన్రు.
వ ల్ క ఊరుకుం ి. అ ి ావ అనుకుం ి. మ ో ో “అదు ో ోయ్, మధుబాల” అ ాన్డు.
ొళు
ల్ మం ి, పళు
ల్ ిటట్క ి న
ె ు ి ి చూ ిం ి వ ల్ క.
ెదద్ ా వునన్ కళు
ల్ ఇంకా ెదద్వ ే .
“ఎవ ార్ ఇ య
ి ట్, ఏ టి ేలత్ ు ాన్వు?” అం ి.
ఆశచ్ ాయ్రథ్ కాలాల్ లుచ్నన్ నలుగురు ఇ ియట్స్లోనూ ఏ ఒకక్డూ ముందుకి ాలేదు న
ే ూ
ేలత్ ు ాన్నంటూ!

( ెలుగు సవ్తంతర్, లై 8, 1955)

10
 5. ఓటుకోసం

“నువువ్ ెర్ ి ెంటు ా ఎందుకు కంటెసట్ ు య

ె య్కూడదూ?” అం ి శ ఖ
ే .
“అవును ఎందుకు ెయయ్కూడదూ?” అ ాన్ను ఆలోచన న సూ
త్ .
“ఫన్ కాదు. జం ా ే ె య్. న
ే ు పర్ ోజ్ ే త్ ాను”.
“ ఓటు ాయ్రంటీ అ ెలుసులే. మ ొక ఓటు ఏ ీ?”
“మ ొక ఓటు ఏ టి?”
“నువువ్ పర్ ోజ్ ే త్ ావులే. ెకండ్ య
ె య్ ా కి మ ొక ఓటే ?ి ”
ఇ ఫ్ ియా ిటీ కాం క్స్
ెల్ ల
ీ వకు.”
ఆ ోజే మ ాయ్హన్ం అహలాయ్ ే , ెండు రూ ాయల ి ా ట్ ో ( ాసత్ క తకోసం) స ా ష
ే న్ ాఖలు
ే ే ాను. అరుణా ే కూ ా కంటెసట్ ు స
ే త్ ునన్టుట్ ె ి కొం ెం భయంలాంటి ి ే ిం .ి ఆమాటే శ ో అంటే
“ ెవర్ ైండ్” అం ి.
కా ావ్ ింగ్ ా ీఎతు
త్ న ఏ ాప్టు ే ిం ి శ ేఖ. ఆఖ క
ి ిఆ బ
ె బ్ ో ఊ ల్ ో అందరూ కూ ా ిజల్ట్ కోసం
ఎదురు చూడ ా ారు. “ఫలా ా లే స్” కాలే కి ఎవరు పర్ ి ెంట్ అవు ా ో అ . కొంద ద
ి ృ ల ిట్ ో శ ేఖే
కాం ి ట్
ే ా గు త్ ంి పబ ిం ి. తర ాత అలాటి పర్మాదం జరగకుం ా జాగతత్ ప డ్ ాం అనుకోం .ి
ఇంకొక ాలుగు ో లు ఎలకష్న్ వుందన ా ఆ ి ారం మ ాయ్హన్ం శ వ చ్, “ఓమాటు కలప్లత
కలుసుకోడం మం ి. ికారు ా ె ల్ వ ద్ ాం” అం .ి
“కలప్లత ఎవరు?” అ ాన్ను.
“ఫ ిట్ యర్, లే ె త్ ా, పద” అం ి వగరుసూ
త్ “తనవలల్ ా క ఓటు
ల్ సుళువు ా వ ేచ్ త్ ా .”
“పద, సవ్ంతకారు కూ ా వుం ి,” అ ాన్ను. ( ా ి కాదులెం ి!)
“ముందు రుకిమ్ణిద గ్ ి క
ి ి ె ద్ ాం. తనకి ెలుసు ా ల్ లల్ ు.”
“రుకిమ్ణి మన ో వసు
త్ ం ా?” అ ాన్ను.
“ఏం?”
“రుకిమ్ణి మన అ ొ ెంట్ ల
ి ేషన్స్ క ా” అ ాన్ను.
“ఆ ట్ ా ాల్! ఈ నన్ ాటికి ల
ి ేషన్స్ ల
ి ేషన్స్ అ పటుట్కూక్రుచ్ంటా ే టి? ఇందులో ద
ె ద్
క ొ చ్ే ేముం ి కనక.”
“లేక ో ే ఏ ఎ ెం ల్ కో అ ే మన ాళల్ అకమ్ం ా అములయ్ న
ై ఓటు దు ివ్ గం ే త్ ారంటా ా?”

11
“కాదు మ .ీ అకక్డ బంధు ీర్ చూ ి ేత్ ఏ ో లాభం,”
“ఆమాటా జ ేలే. ఇపప్డలా ే జరుగు ోం ి. మ ి ాయ్యా ాయ్యాలు ఆలో ంచడు సవ్లాభం
చూసుకొ ఎందుక ో,” అ ాన్ను.
శ కి ఎవ ి ద సు ే ిం ో, “మన ాటి ె లేక” అం ి. ో ట్ ా స
ీ ు ాటేక మూ ో సందులో
పసుపు ేడట. ా అకక్ క
ి ొ ేచ్స క
ి ి ైలమాలో ప డ్ ాం. కు ి ప
ే ు ే ా? ఎడం ప
ే ు ా?
“టాస్ ే ద్ ాం,” అ ాన్ను.
“ ావ న్ ోటల్ ూ, ెకుక్లూ,” అం ి శ .
ఆఖ క
ి ి వరుద
ై గ్ ర
ి ఇచచ్ ావలా అప పుచుచ్కు టాస్ ే ేత్ అ ి ఎడం ేపు గ్ ంి ి.
“నువువ్ ెళల్ ు. ేం కా ల్ ో ఉంటాం,” అం .ి
ేం అంటే తను ెలల్ ె న్ సుకొ చ్ం ి. ముగుగ్రం ెళల్డ ే ట ా ెలల్ ెలు కూ ా వ చ్ం ి.
“నువువ్ ా. ననున్ ేను ఇంటర్డూయ్స్ స
ే ుకోవడ ే టి”అ ాన్ను.
“ఇంతమం ి ళ
ె ల్ డ ే టి దండయాతర్లా?”
తపప్ స ి ా ఒకక్ ా న్
ే ె ల్ ాను. ేటు ె ి వరం ా గ ి , లు ేరుకు ాన్ మానవుల జాడ
క ించలేదు ఆ భవం లో. కుక్ కుక్మంటూ వుంద ి.
ెండంగలలో కారు ేరుకు ాన్ను, “అ ే కలప్ల ా ే అంతఃపురమ ే ా కో నమ ాక్రం. పద, ెనకిక్
ో ాం. అ ే లు
ల్ ? య
ె ాయ్లకొంప ే. అ ంటోల్ మనుషులు ఇ వ్ బుల్◌ా కా లో రుగుతు ాన్రు.
ాళు
ల్ దయాయ్లు. కెలా ె ిందంటా ా? ెండుమాటు
ల్ ి ాను. “ఎవరూ?” “వసు
త్ ాన్”ననన్
మాటలొసు
త్ ాన్ కా వసు
త్ నన్ మ జ
ి ాడ లేదు.”
“ హం. న
ే ు వ త్ ాను పద.”
“ఉహుఁ. వ త్ ాను కాదు. ెళల్ ు. ేను మటుకు మ ి ాను,” అ ాన్ను.
శ బలవంతం ద కు ి ప
ే ు ఇంటోల్కి ె ేల్ ను. ఎవ ో ఒకా డ ో ాలో కూ ొచ్ ే ి ంటూ, ేపరు
చదువుతూ, ప మ ికే ో ప
ె త్ ూ ే ననున్ చూ ి, “ఎవరు కా ా ?” అం ి.
“ స్. కలప్ల ా ే ా ిఇలు
ల్ ఇ ే ాం ి?”
“ఇ ి కలప్ల ా ే ా ిలల్ ు కాదు ా లత ఇకక్ ే వుం .ి లోప కి ా,” అంటూ ప మ ికి లత
ిలవమ ె ప్ి ం ి బహు ద జ్ ా ా.
ేను “ రు” అంటుంటే, “నువువ్” అంటూనన్ ఆ ె అసభయ్తకి ొచుచ్కు ాన్ ాఅవసరం కనక అటేట్
పటిట్ ంచుకోకుం ా గుమమ్ంలో ే లబ డ్ ాను.
“ల ా నువూవ్ ఒకే గూ ా?”

12
“ఏ నం .ీ ా ి ఇకన క్స్ ె న్.”
“ఓ , నువూవ్ ల ా ెర్ం ాస్?”
“ఊఁ, ఆఁ, ెర్ం ేస్నం ీ. అంటే ఇప డు ే ెందుకొ ేచ్నంటే ..”
“ఏ ో మాటాల్డుకో ా . అం ే ా?”
“ ెదద్ ీకట్స్
ె ఏ కావం ీ.”
“అ ే తర ాత ఎప ై ా మాటాల్డుకోవచచ్నన్మాట.”
“ఇప డు లేల్దం ీ?”
“ లులేకేం. వ చ్ే సు
త్ ం ి. జస్ట్ ఎ ట్. ఇంతకీ ాకు ెపప్కూడ క
ీ ెట్లా వుం ి.”
“ ెపప్ ేత్ . ఏంలేదం ీ. ఈ ఎలకష్నల్ లో ...”
“ఏ టి? కా ావ్ ింగ్కా?”
ేను కూ ా అంత ా ే ఆశచ్రయ్ ోయాను. జం ా కా ావ్ ింగ్ అంత రఅప ాధమ ాకు
ె దంతవరకూ.
“అ ే కమూయ్ సుట్ ా?”
“కాదం ీ.”
“ ా ట్ల
ీ ో ాకేం పర్ ేయం లేదం ి.”
“ఐ ీ. ఎవరు కా ీ ఇ ేత్ ...”
తల ి ిం ి. కలప్ల ా వదుద్, కామ న
ే ువూ వదుద్, ముం ీ డ వదులుచ్కుంటే ాలు అ ిం ం ి.
“ ామాట ఇంటికె ల్ ో. చదువుకు ే ాళు
ల్ చదువుకనన్టుట్ండక ఇ ేం బుదుధ్లు? బాగుప ే ఉ ేద్ శం
లేదూ? కొ ేత్ జా ెడు లే ాళల్ కి ఇ ేం జబుబ్-- ా ట్ల
ీ ూ, పర్ ా ాలూను. ెదద్ ా ేల్ చ చ్ ె ీ డబుబ్ ె చ్
చ ి ఏ ో ఉదధ్ ి త్ ారనుకుంటే ే పర్పం ా న్
ే మరమమ్త్ ేయ సంక ప్సు
త్ ాన్రులా ఉం ి. కు
ఎ ేన్ళు
ల్ ? కు మారుక్లె న్?””
ఆత ావ్త ా ెకక్ ో వ ల
ి ే ి, కా ల్ ో నుం ి, “ఇంటిక”ి అ ాన్ను రసం ా. కా ల్ ో శ కి అం ా ె ాప్ను.
“కాలే ఎలకష్న్స్ అ ప
ె ప్లేదూ?” అం ి.
“టై వవ్ం ే ఎలా ెపప్ను?” అ ాన్ను.
ఆ ాయంతర్ం అరుణా ే మాఇంటికొ చ్ం ి. మ ాన్డు కాలే కిమామూలు ా ె ల్ ాను.
శ ా ప
ే ు కోర ా చూసూ
త్ దూరం ా కూరుచ్ం ి. తనద గ్ ి ికె ల్ “ త్ ార్ ేసుకుంటు ాన్” అ ాన్ను
నవువ్తూ.
“ఏడవలేక ోయావ్,” అ తను ముఖం టిల్ ం అంటుంటే ాకు న ావ్గలేదు.

13
శ ఒక ముషం వూరుకు అం ి “ నన్ మనం ె ల్ ం ి ఎవ ింటికో ెలు ా?”
“ఊఁ.”
“అరుణా ే ఇంటికి.”
ఒకక్ ముషం తనంటే ఏహయ్ ావం ఏరప్ ిం .ి క అంటాడు ముందు ద ా, న
ె క ద ా, కు ిఎడమల ద ా
ద ాఅ .
ముఖాముఖీ ా ో ె ప్ి వుంటే. ...

000

( ెలుగు సవ్తంతర్ ఆగసుట్ 12, 1955.)

14
 6. “ఋణానుబంధ రూ ేణ ...”

“అ ేఆ షను ఏ ైం ి మామయాయ్?” అ ాన్ను భయపడుతూ, భయపడుతూ.

ఆయన మామయయ్ కాదు ా ెదద్ ాళల్ ేరు ెటట్ ి ల
ి వకూడదు కనక ...
“చం ీ ావ్, న
ే ు మ ేచ్ ోయాను” అ ాన్రు మామయయ్.
ఏం ెపప్ను? “అఖిల ారత కుటుట్యం ార్ల” చ త
ి ర్లో సువ ణ్ ాకష్ ాల ో ఖింపద ిన ఒక మహదయ్ం ార్ న్
పటుట్కు , “మ ేచ్ ో ేను” అంటుంటే.
తన ొమమ్ కాదు గనక ే సుకె ల్ ఎవ ో చ చ్ ో న ి ాన్ ా ి జ ాన్కి (చ చ్ ో ం ి జ ాను)
ఎరు చ్ ి ి చూడకుం ా ఊరుకోగ ేడు!
000
ెండు సంవతస్ ాలకిందట --
ి ార నకష్ ార్ల న్ సమకూ న
ి ఒకా ొక భసమయంలో టైలరు ాజాకెటల్ ు ాడు ే ి సుకొ ాచ్డు.
“ఒక షను కొ ే ద్ ాం అమామ్” అ ాన్ను.
“కొ ే ద్ ాం” అం ి అమమ్.
ెండు ో ల అనంతరం “మంగళ ారం శంకరం షను ె త్ ాడు” అ ె ిప్ం .ి
ేను ోమ ారం ె ల్ జాకట్ ీ స్
ె ె ేచ్ ాను.
మంగళ ారం ేను సూక్ల్ ం వ ేచ్స క
ి ి షను ఇంటోల్ వుం ి! ాపుటిట్ న ో కే ా అంత సంభర్మం
కలగలేదు! ఆతృత ా మూత ాను!
కళు
ల్ ి ాయ్!
“ ెకండ్ ం ా?” అ ాన్ను సహం చ చ్.
“అ ే ఏం? షన్ చూడు,” అ ాన్డు శంకరం గం రం ా.
మ ోమాటు చూ ాను. ా కి షటిలూ, బా నూ లేవు. ండ్ ల్ వుం ి కా ీ కి ఎటాచ్ య
ె ాయ్ . కొ న్
సూ స్ లూస్ ా వు ాన్ . కొ న్ ఊ ి ావడ ే లేదు. షన్ అ ించుకు ే ఒక ఇనప ొకుక్లో
అంతకనన్ ఉండగల లో ాలే టో ాకు ె దు.
ఎలా ై ే ేం - ఆయం ార్ న్ బాగు ేయ ా కి ఇ ాచ్ం. ప ి ో లవుతుంటే, అ ి మన ి కాద , ఆ
షన్గల ారు ి ల్ ె ల్ ోతు ాన్ర (అకక్డ ి ర్
ే ే ే ాళు
ల్ లేర !) యమరజ్ ంటు ా కా ాల
మంగళ ారం ఇ ేచ్యమ ఆ ి ేరర్కి ె ాప్ం. ఆదు ద్ ా మ ి!

15
“అలా న
ే ం ”ీ అ ాన్డుతను ాయ్ ారలకష్ణం ా.
ైన వ ించబ న
ి “మంగళ ారం” మూడుమాటు
ల్ గ ం ం ి. ాజాకెట్ ీ స్
ె అ ే పురుగులు
కొటేట్ ా కూ ాను.
“చూడమామ్ టిట్త ల్ ! సూక్ న్ం వ ేచ్ప డు ఒకమాటు అడగ ే, ా ల్ ో ే క ా ఉం ”ి అ బ మా ే, ె ల్
మ ీ ఎ ి ిం ి, “ ేను ెళల్ను ఆ ాపుకి. ఆ ా క్ె లు మనమాట ించుకోడూ! ొర ారూ, తమ ేన్నం ీ
అ ె ాప్ . కలక త్ ా ం ామాను ా ాలంటాడు.”
“కలక త్ ా ఏ టే? మా ో జరమ్ అ ె ాప్డు.”
“ఏ ాకేం ల
ె ుసూ!” అం .ి
ప చ్ అబదధ్ ం. అమమ్ ో ేఁ ప
ె త్ ుంటే అ ి నడం ేను చూ ాను. ఏం య
ె య్ను? కాలగ లెమమ్
ఊరుకు ాన్ను. అపప్టికి షను ద అ మానం మూడువంతులు చ చ్ం ి.
“మం ొడ ే త ి ం ే ోయ్,” అం ి అమమ్ శంక ా న్చూడ ా ే.
“ ే ేం ే ానం ీ?” అ ాన్డు ల
ె ల్ బోతూ.
“ఆ ి ర
ే రు చూడు ఏం స
ే త్ ు ాన్ ో.”
“ఇం ా ే ేత్ అ ి ప ేసత్ ుం ా?” అ ాన్ను ేను.
త్ వుండు. అ ి ఎంత మం ి
“చూసూ షన్ ెలాస్?”
“ ాలా మం ి. అసలు అలె జ్ ాండర్కి పురు ోతత్ ముడు పం ిన ఉతత్ మకానుకలోల్ ఇ ొకటి.”
“ఇ ేమాట గురుత్ంచుకో. ఆ ి ారం షన్ ె త్ ాను,” అంటూ శంకరం ె ల్ ోయాడు. సూరయ్చందుర్లు గతులు
తపప్కుం ా “అనన్పర్కారం” ఆ ి ారం మా షను మాకి ేచ్ ాడు.
ోజ ాలు సగం ము ిం గబగబ షనుదగగ్ ర ే ాం అం ా. అకక్కి క త్ ింపులు వచుచ్ కనక ( ాకు ావు
గనకనూ) అ ి క త్ ించ ా కీ, ేను కుటట్ ా కీ ఒపప్ందం అ ో ం ి.
“ ేను ఇ ి ప ా ”ే అంటూ తయార ం ి ముదుద్ల ె ల్ .
“ లేల్దు ెళల్ ు. ఆరు ేల ొ మ్ ివందలఎన ైమూడు అ దులకష్ల అర మ
ై ూడు ల
ే ు ట
ె ట్ ి హె చ్ం
సుకు ా” అ ాన్ను మంద ంపు ా.
“అమ్..మ్...మ్... మా” అంటూ అ ి కెన య
ి న్ ఇంజనులా కూత ెటిట్ం ి.
“స్...స్...స్ ము య్ ోరు. నడు అవత కి. లెఖక్లు య
ె య్క ో ే ానన్ ా ి ో ె త్ ాను. ల
ె ు త్ ోం ా?”
“అ ే ాకు రుమాళు
ల్ కుటిట్ త్ ా ా?”
“ కెందుకూ రుమాళు
ల్ ?”
“అ న్ మా ి ో ే .”

16
“ ా ెస్న్స్. దగగ్ ర మాయడ ే టి? రంగు మారుతుందం ే. ప లోల్ ే ేత్ కాలవు. ళల్ లోల్ ే ేత్ ానవు
రుమాళు
ల్ .”
“అం ...మ్....మ్..” ెం ో పర్ ారం ో అకక్ బాధ ప ిం ి.
“అబబ్బభ్ కుటిట్ త్ ాననకూడ ా. ను ెవ్ళు
ల్ చంపకం, వూ ికే చంపక. ేను కుటాత్ను,” అం ి.
“చూడు కుటిట్ న ” అ ాన్ను ెండు అకక్ముందు ప స
ే త్ ూ.
“ ెం ింటోల్నూ మూ ో ి బా ా వ చ్నటుట్ం ”ి .
“అబేబ్. ఇ ీ ఇకక్డ కుటుట్ బా ా ే వ చ్ం ి,” అం ి కింద మ ి న అంచు చూ ిసత్ ూ.
“అవును సుమా,” అ ాన్ను. అకక్డ అసలు కుటుట్ పడ ేలేదు!
“ఆమాతర్ం ేతకాదూ,” అ స
ే ికి ాకు అ మానం జం ా ే ెబబ్ ం ి.
“ఊఁ. ీతలు ీసుకు పకపక క త్ ిం ే ినటేట్? ఇవతల మడత చూసుకో ా . బా న్లో ారం చూ ా .
లైను తపప్కుం ా చూ ా . సూ ి దగగ్ ర ారం చూ ేత్ ాన్కోఆప ట్
ే ేసత్ ూం .ి Needle and thread raceకి
బా ా ార్కీట్సు అవు ోం ి. ఎ న్ ాటు
ల్ ఈ బొకిక్ షను ో. క త్ ింపులకేముం ి, మూ ేళల్ ిలల్ ెయయ్గలదు
క ెత్ ర అం ి ేత్ ,” అ ాన్ను. ఎంత కొతత్ ారుట్లు ే ి ాఅ ి క
ె ెండ్ ం ే మ ి!
000
మూడు ల
ె లు గ ి ో ే .
ఒక ో మామూలు ా ే సూక్ కి ె ేల్ ను. సూక్లు అ ో ా ే మామూలు ా ి ి ా ా ే మామూలు ా
క ిం ే షను క ించలేదు.
“చందర్ం వ ాచ్డు. అత కూతురు అ ే ో ప ీకష్కె త్ ోం ిట.”
“అ ే ో ప ీకష్కి ఆ ెవ ో ె త్ ే మన షను ఎందుకు?”
“ ాలుగు ో లు ాడుకొ ఇ ేచ్ త్ ాన ాన్డు,” అం ి అమమ్.
ఆ ేళ (ఆ ేళ ం ) షను అవుసరమ న పనులె న్ ాకు తట ిథ్ ం ే లెఖక్లేదు. గత
ెండు ెలలనుం క ించ గ బులూ, జాకెటల్ ూ, రుమాళూ
ల్ ఒకటే టి అ న్ను. అ ే కాబోలు
మానవ ైజమంటారు.
బ ామ్ ల్
ె కేలండరుపర్కారం ఎ ి ెలలు గ ి ే కా మామయయ్లెకక్ ననుస ిం ాలుగు ో లు
అవలేదు. (ఇటువంటి షయాలోల్ ఆయన ి బర్హమ్కలప్ం అనుకుంటా!). ఆతరు ాత ెండు ారుల్ క ిం ాడు
కా ఈ షయం ఎ త్ ే “ ేపు పం ిం ే త్ ా ేల్ ”ే అ ే ాడు హం టిల్ ం .
ఏ ోప ద ి ల్ ె ల్ న శంకరం ఆ ోజే వ ాచ్డట. మ ాన్డు మా ంటికి వ ాచ్డు.
“అనన్టుట్ - షను - ఏ ీ? వ క్ి ం ే ా?”

17
“వ ిక్ంగ్ కాదు. ాక్ అవుట్ అ ం .ి ”
“ఏమ ం ?ి ”
“మాచందర్ంమామయయ్ లేడూ? ఆయ ే కూతురు కుటుట్ప ీకష్కె త్ ోంద ఇ ి సుకె ల్ ఎవ ో చ చ్ ో న
ి ాన్ ా ి జ ాన్కి ఎరు ాచ్డట.”
“అ ే టి?” అ ాన్డు శంకరం ఏం అరథ్ ం కాక.
“ఏ లేదు. ఇకక్ణుణ్ం సుకె ల్ ోయాడు. అ ీ ముఖయ్ షయం. ఇప ే అంతటి జ ాన్ ా ికి ఎరు చ్
ి ి పుచుచ్కోవడ ే ట గప్ ప్ ా ఊరుకొ ాన్డు,” అ ాన్ను క ి ా.
“టార్జె ీ ే ే ారు త్ ా కి” అ ాన్డు శంకరం ెనకిక్ జేరబడుతూ.
“ఏం?” అం ి చంపకం.
“అ ి మా ి కాదు. మాఅమమ్ త ల్ ఎండ్ ినత ల్ కి కామన్ ార్ప ట్.ీ అ ే - ఆ బా న్, షటిలూ అ న్
ినత ల్ ద గ్ ర
ి ఉం ి ో ే నన్ ట్
ై లో.”
ాకరథ్ ం కాలేదు. ైట్ జ ి ి ే కేవలం షటిలూ, బా న్ ఊడ ీ ి పటుట్కు ోవడం ఏ టి? ఆమాటే అంటే
అత కీ అరథ్ ం కాలేదు.
“అదం ా ాకు ె దు . ఇం రు కనక బాగు ేసుకో అ మనకి ెర్జెంట్ ే ే ిం ి. ఇంతకీ ఇపప్టి
క ా ాగం ఏ టంటే ఆ డ అమామ్ ే అ ి కా ాలంటోం ట
ి . అకక్డ బాగు ేసుకుంటాం పం ించమ
ార్ ిం ి.”
“ ెర్జెంట్ ే ిన ి ి ి సుకోవడ ే టి?” అ ాన్ను, అంతక ాన్ ఏ ెపప్లేక.
“ ెర్జెంట్ అంటే అ ే ి ేరు ెయయ్మ ,” అ ాన్డు నవువ్తూ.
“అ ే ఇ ాళ ాయంతర్ం ఆయన వ త్ ారు. అడుగు ా,” అ ాన్ను ఏ ో ఒకటి ె ాప్ కనక.
ాయంతర్ం జం ా ే మామయయ్ వ ాచ్రు. అరజ్ ంట్ ప దఅ ె క
ి ా ె ల్ ఇప ే వసు
త్ ాన్రుట.
అడగ ా వ ద్ ా అ ఆలో సు
త్ ాన్ను. శంకరంకి ఏం జ ా ావ్ల కాదు, శంకరం ాళల్ మమ్మమ్కి ఏం జ ాబు
ెప కుంటాడ కాదు ాబాధ - ఎవ ో ామరూ ాలు ె య ాళల్ యంతర్ం ె చ్ ేం బాగు ే ేత్ ,
మ ొక ెవ ో ాడుకుంటు ాన్ ే! ఏమ ా ీ న్?

000

( ెలుగు సవ్తంతర్ ఆగసుట్ 26, 1955).

18
 7. అసహజం

తను “చదువుకునన్ ి”. తను చదువు ోం .ి తన నడతలో, నడకలో, మాటలో, టులో తను
“చదువుకునన్ ి”. మ ికీ మృ ా కీ - చదువుకునన్ ాళల్ కీ చదువుకో ాళల్ కీ మధయ్ గల ే ా తనలో
సప్షట్ ం ా పర్ ంబో త్ ోంద తన అ ార్యం. తనకి అ ార్యాలు వు ాన్ . సరవ్మానవ ౌ ార్తృతవ్ం ద
నమమ్కం వుం ి. తం అంటే రుద్షట్ న
ై రవ్చనం వుం ి. తను మాట తూలదు. ఎవ ై ా మాట తూ ే
సహిసత్ ుం ి. మ ికి ేధసుస్ం ి కనక మ ి అసందరభ్ం ా, అసంబదధ్ ం ా అ ార్కృతం ా మాటాడవల ిన
అవుసరం లేదు అ తన అ ార్యం.

ాన పటట్ ే వజర్ ై ా పర్కా ంచదు కనక, పం ి ి లే ే లతలు ననలు ొడగవు కనక,

బం ారపప్ ెల్ ా కై ా ోడ ర
ే ుపు అవుసరం కనక, పర్ మ ీమ ి కావ ా కి ార్థ క దయ్ అవసరం.
అందుక ే దయ్లే ప ిలల్ అమాయకం ా మాటా ినప డు తనకి జా స
ే త్ ుం ి. ా కి లా కల్ ా
మాటాడడం ే ాప్ల తను ాటుప ిం ి కా ఆ యతన్ం ఫలవంతం కాలేదు.. ా కి కారణం
ామా కవయ్వసథ్ లో ావల ిన మారుప్ ఇంకో ెండు త ాల ాకా ాదు అ ె ి ో ం ి తనకి. అం ేత
తను ఆ ప ిలల్కి అకష్రజాఞ్నం క ిం ే ఉ ేద్ ా కి ఉ ావ్సన ె ప్ి ం ి. కా ఆప మ ి ఎంత ప కి ా
మ ో ె యజెపప్వల న
ి ో వ చ్ం ి ఓ ో న. తను సవ్చఛ్ న
ై ెలుగులో “తూ ోప్ళల్ యాస” ో స
ె ిప్ ా ఆ ల
ి ల్ అరథ్ ం స
ే ుకోలేద ఋజవు ేసుకు ే న
ి ం ఆసనన్మ ం ి.

ఆ ఫలా ా ో న కాలే లో ఒకసభ జరగబో ోం ి. అ న్సభలాల్ ెండు పూలకుం ీలూ, ఒక టేబులు కాల్తూ,
మూడు పూలమాలలూ ఉంటే తపప్ జరగ సభ అ ి. కాలే ావ్హకవరగ్ ం అదృషట్ వ ాతు
త్ లేక
సవ్శకిత్ ామ థ్ ా లవలల్ అ న్ ేక ించగ ారు కా పూలకుం ల
ీ ు ొరకలేదు. ఆ ెండు అమూలయ్ ైన
వసు
త్ వులకొరకూ ాల ైన ఆ మ పటట్ ణంలో త
ె ుకుక్ంటూ ి ే టెమ
ౖ ు లేదు కనక, అ న్టికంటె
దగగ్ రలో అందుబాటులో తన ఇంటిలో ే లభయ్ం కనక తనఇంటికి జా ంట్ ెకట ీ ాసు వ ేచ్డు.

తను కూ ా ఆ సభకి జరు అ సభ జయపర్దం ా ేత్ బాగుంటుంద కూ ా సూ ం ేడతను. అంత

మ ాయ్ద ానూ అసమమ్ ె యజే ిం ి తను. జా కి తనకి మనసులో ా ాల ే వుం ి కా ొంటోల్
బాగులేదు. ాలా ా ించదగగ్ షయం. పూలకుం ీలు మాతర్ం సం ోషపూరవ్కం ా ఆ సభకి
అ ిప్వవ్గలదు. కా తనదగగ్ రునన్ ఇతత్ ి . ంతపండు ో ో , బార్ ో ో ా ష్ ె ి ే తపప్ అ

19
 ాణించవు. తనపూలకుం ీలకి పూ త్ ి ా ాయ్యం ేకూరచ్డం షయంలో సహజం ా సంపూ ణ్ ాం ీకారం
ె ాడు ఆ జా ంట్ క
ె ట ీ. ప ి ము ాల కాలా న్ ె చ్ంచ ా కి అతడు ద
ి ధ్ ే.

అంత ప
ే ు అతను ం ోడం తన మ ాయ్దకే భంగం అ అప ే ో ం ి. ాలా బలవంతం ే ేత్ తపప్ అతను
కూ ో ా కి సమమ్ ంచలేదు. అతను ాలా మ ాయ్దసు
త్ ిలా క ిం ాడు తనకి. ఒక కప కా ీ ఇ ేత్
బాగుంటుంద కూ ా తటిట్ం ి. అకక్డ దల ం ి కక్ం ా.

కా ీ ెటట్ ా కి ఇంటోల్ ాలు ండుకు ాన్ . తను అంత ొందరప ి ఆ సదు ేద్ ా న్ అత ో ెపప్క ో ే,
ఆ మానవుడు వదుద్ వదద్ ఎంత తు
త్ కుంటు ాన్ తను నకుం ా, ో, ో, యూ మస్ట్ టేకంటూ అనక ో ే
త కుక్లో ఇరుకోక్క ోను. కా జ ి ివుండవల ిన ా న్గు ిం వగ ఏంపర్ జనం? ెరటి ా న
ి
అ దగగ్ ర ా వునన్ అయయ్రు టేలుకి ప ల
ి ల్ పంపడం తపప్ ేయగ ిం ేముం ి?

ప మ ి కా ీ ో వ ేచ్వరకూ అత న్ ఊ క
ి ే కూ ో ెటట్డం బాగుండదు కనక సం ాషణకి ఉపక ం ం ి.
ాసుకి మనసు సం ాషణ ద కాక కాలే లో స ాంత ాళమందు ఇంకను జరగవల ిన పనుల దునన్
కారణాన త ొకక్ ే మాటలాడుతునన్ందున అ దు ము ాలోల్ ే అ న్ సబెజ్ కుట్లూ స ేవ్ అ ో ే .
లోపలున్ం కా ీ మటుకు ాలేదు.

త ే మ ల్ పర్ త్ ావన దలెటిట్ం ి. “మనుషులోల్ ఎంతటి తర్ న

ై ాళు
ల్ ఉంటా ో. మాసరవ్ంటు ె డుకి
వునన్ ం ితనమూ, తల కాక్, కృ ర్మ ాగ ిక ా, కుతరక్మూ చూ ేత్ భూమండలం అం ా ె కి ా
మ ల్ ా లాటి ి ొరుకుతుందనుకోను. ఏ ై ా ె ేత్ అరథ్ం ేసుకో ాక స
ి త్ ుందం ే. ఆమ ి తతత్ ం
ఆలో ంచం .ి స ి గ్ ా పర్ ో న
ే ు ొదుద్ ేన్ చదువుకో ా కి కూరుచ్నన్కష్ణా ే ాన్ ా కి ళు
ల్ ిదధ్ం
ేసత్ ుం ి. ాయంతర్ం ేళ స ీ గ్ ా ా బాట క
ి ారుడ్లు ముం ేసుకూక్రుచ్ ే ేళకి పురు పటుట్కు
తయారవుతుం ి ఊడు త్ ానంటూ. స ాలకష్ ారుల్ ె ాప్ను ఎవ ై ా వ చ్నప డు పురుకటొట్క ే ా మా న
ి
అటట్ మ ో ే ా పటుట్కు తయార ొదద్ . కా ఆ అవ ారంలో దరశ్న వవ్డం సర ా ే ా కి ...”

ాసు ఏ ై ా అనక ో ే బాగుండుదనన్టుట్, “బహు ా చుటాట్లొ ేచ్ ే ా, గ ి శభర్ప ి ే ే ా

అనుకోకుం ా ే ఏకమవు ా ,” అ ాన్డు.

తన ఊహకి ఆ ా ంటు అందలేదు. “వ చ్నచుటాట్లు ె ేల్ వరకూ ఆగలేదూ?”

“ ా కి ఇంటోల్ మ ేఁ ప ఉండ ా?” అనన్ పర్శన్ తటిట్ ం ి కా ాసు పర్ న్ంచలేదు.

20
“ఏ ై ా నన్ప ా ేత ే ం ాలంటే ఎక్ ట్ ా ఇచుచ్కో ా .”
ాసు మ ొక ా ి ం ితు ా బలప ి ే పర్యతన్ం ేయకుం ా ఉండలేక ోయాడు. “డబుబ్కి ాలా
ఇబబ్ం ి పడు ోం ే .”
“ఓహ్, ా ెస్న్స్” అ ే ి ాలుకక్రుచుకుం ి తను.
ాసు గ
ి ుమమ్ం ేపూ, ోడగ య
ి ారం ేపూ మా ిచ్ మా ిచ్ చూ ాడు. టింగు అ దు గంటలకి
దలు ట
ె ట్ ా ణ్ త
ీ సమయానన్నుస ిం .
ోడ దగ య
ి ారం అ దుగంటలు కొటిట్ం ి.

తనకి హ ాతు
త్ ా తటిట్ం ి ఒక కాల్స్ ేట్ ో మాటాడ ా కి “మా ప ి” అ ే షయం ఏమంత
ెచచ్తగగ్ షయం కాద . గ
ి గ్ ు ో హం కం ి ో ం ి.

“అమమ్ ారూ” అంటూ లోప న్ం కీచు ొంతు ిం ం ి. ఆ సవ్ ా కి ఇదద్ రూ - ేరు ేరు కారణాలకే
అ ా - తృ ల్ ప డ్ ారు. తను లే ఆప ిలల్ అలా అసహయ్ం ా అ ి నందుకు బు ిద్ ప
ె ప్ ా కీ, కా ీ
ేవ ా కీ లోప కి ె ల్ ం .ి ఆ ిలల్ ల్ ాస్క్ అం ిసత్ ూ,, తడబడుతూ, వగరుసూ
త్ ె ిప్ం ి - దగగ్ ల్ ో వునన్
మూడు టళల్ కీ ఆ భ ి ాన శలవ , ాలు ో అ దగగ్ ర టలు వూ క
ి ి ెం ో వర వుంద . ా కి
వునన్ ఒకక్గుం ె ోనూ అమమ్ ా ి ఆజఞ్ కి రుదధ్ ం ా ికత్హ త్ ాల ో ావడం అ ాధయ్ం.

తను ా కంఠసవ్ర షయంలో ఒకటి ెండు మాటలు అ , ెండుకప లలో కా ీ ో ార్ ంగురూములోకి
వ చ్ం .ి మంద సం ేసత్ ూ ఆల ాయ్ కి కష్ త్ ారనుకుంటానం ి.
ాసు హ మ్ద చ
ె ుచ్లూ న
ి ాత ోడలాటి న ొవ్కటి ి ి మాయమ ం .ి ఒకక్గుకక్లో కప కా ీ
ోటల్ ో ోసుకు , ఆ ాయ్ కి కృతజఞ్ తలు ె ప్ి స్
ే లో రనన్ర్లా గుమమ్ం ాటేడు.

ఆ తర ా కష్ణంలో నన్రకం ొ మ్ అ నటుట్ అ , “ఆహ్”, “ఇ ే టి”, “నువువ్” “నువువ్” వంటి

రకరకాల శబాద్ల న్ క ికటుట్ ా ిం ే . తను కళు
ల్ గటిట్ ా మూసుకుం ి. ెండు ేతులూ ెండు
ెవు న్ ప ిర ిం ా . ఒకక్ ముషం ేపు అలా లబ ి ో ం ి థ్ ాణు ై. తన వ
ె ు న్ తను
నమమ్గ ి ే, “నువువ్ ఇకక్ క
ి ెందుకు వ ాచ్వు” అ అడుగుతునన్ మ ి తన ా ి.
“ను వ్కక్డ ప స
ే త్ ు ాన్ ా?” అ అడుగుతునన్ మ ి జా ంట్ క
ె ట ీ ాసు.

21
మూ ో ముషంలో తను గుమమ్ంద గ్ ి క
ి ి వ ేచ్ ేళకి కిందప ిన ప మ ి లేవ ీ ే పర్యతన్ంలో
వు ాన్డు ాసు. “అ ి” ప ి న ా ెంకులు ఏ ే పర్యతన్ంలో వుం ి. ాసు కూ ా ా ెంకులు
ఏరుతు ాన్డు వం ి.

“హే భగ ాన్, అ ె ె కెందుకు శమ. అ ి సు

త్ ం ల
ి ెం .ి ే ప
ె ప్లేదూ ా ొగరు. కు ెలుసులా ఉం ి
ఈమ ి .”

ాసు ా ెంకులు అ న్ ే ినటుట్ పూ త్ ి ా నమమ్కం కు ి ాక, ె ల్ ా తలె త్ , “ ెలుసు. అ ి ా ెలల్ ెలు”

అ ాన్డు.
తను గతుకుక్మం ి. కాలే లో సరవ్ ా ారణం ా తనకాల్సు ట
ే ుస్ ఎందుకు అత త
ే బెం లు త్ ా ో,
ారథ్ క ామ య
ే ుడ ఎందుకు అవహేళన ే త్ ా ో ఇప డు పూ త్ ి ా అరథ్ మ ం ి.

మ ాన్డు ఆ అమామ్ ప లోకి ాలేదు. తను ఎదురు చూ ినటుట్ తండబుబ్లకోసమూ ాలేదు.

ఆ ాయంతర్ం ాసు మామూలు ా పూలకుం ీలు ఇ ేచ్య ా కి వ ేత్ కూ ోమ ెపప్ ా కి తను
ేరుచ్కునన్ దయ్ల న్, తన ాగ క
ి త అం ా, సంసక్ృ అం ా, తన ేనర్స్ అ న్ క ి తన త
ే ఒకక్
పలుకు కూ ా ప కించలేక ోయా . అత ెలల్ ె కివవ్వల న
ి ెండురూ ాయలూ అత కి ఇ ావ్లో
ఇవవ్కూడ ో తను ేరుచ్కునన్ సభయ్త ప
ె ప్లేదు.
ాసు కృతజఞ్ తలు ె ిప్ ె ల్ ోయాడు.
తర ాత ాసు కాలే లో క ిం నప డు రు అనలేక ో ం ి. నువువ్ అ ే ైరయ్ం లేక ో ం ి.
కథ అసహజం ా ఆ ి ో ం ి.

000

(1955 ార్ం ాలోల్ శవ్ ణ ప ర్కలో పర్చు ింపబ ిం .ి ).

22
 8. ముగధ్

సుబబ్ల ిమ్ ో అచచ్నకాయలాడుతూ కూచుంటే టై ెంత ం ో ాకే ె దు. సుబబ్ల ిమ్ ాళల్ మమ్
సంజ ప
ీ ం ెటట్డం చూ ి ే లో ాళు
ల్ ప
ె న వ ిలే ాను. అప డు గు త్ ొ చ్ం ి ఆక . ే ొ త్ ాన
సుబబ్ల ిమ్కి ె ిప్ ఇంటికి వసూ
త్ ంటే ఆలసయ్మ నందుకూ, కొతత్ ప ికణ
ి ీ మాపుకునన్ందుకూ అమమ్
ఏమంటుం ోననన్ భయం జాఞ్పకం వ చ్ం .ి
“అదు ో వ చ్ం ”ి అ ాన్రు గుమమ్ంలో లబడడ్ ననున్ చూ ిం ానన్. అమమ్ ేపటికూరకి కాబోలు
ోరు కుక్డుకాయలు ఈ ల
ె ు త్ ోం ి నటిట్ంటిగుమమ్ంలో కూచు .
“గుంటూరులో బాబా దగగ్ ర వుం ి చదువుకుంటావుటే” అం ి అమమ్ ా ేపు చూడకుం ా.
“ ాకు మ ల్ టార్న్స్ఫర్ అ ం .ి ా ో ాటు నువువ్ కూ ా వూరూ ా రుగుతుంటే చదువు ఏం
ాగుతుం ?ి గుంటూరులో బాబా ద గ్ ర
ి ఉం ి చదువుకో య ెస్ స్ అ ేవరకూ.” అ ాన్రు మం ెడు
వరసూ
త్ .
“అకక్డ బామమ్కూ ా ఉం ి ా. ేం కూ ా అప డప డు వ చ్ చూ ి ోతూంటాంలే,” అం ి అమమ్.
“ షట్ ం” అ ే ి కొతత్ ప ికణ
ి ీ మా న
ి టుట్ ాళు
ల్ ప ి గటట్ కముం ే పకక్గ ల
ి ోకి ె ల్ ోయా.
మ ాన్డు అమమ్ ెటట్ ె స ద్ ,ి జాగతత్ అ ాలుగుమారుల్ ె ిప్ం ి. బం ి ఎకేక్వరకూ బామమ్దగగ్ రకే గ ా
ెళుతునన్ ి అ సర ా ా ే వు ాన్. బం ి ఎకేక్ ేళకి చప న దుఃఖం - ి న పలుకు త ల్ - వ చ్ే ిం .ి
కా ఎవ ై ా ఎకక్ క
ి ై ా ెళత్ ునన్ప డు ఏడవకూడద బామమ్ ె ప్ి ం ి. ప ికణ
ి ీలో మహం ాచుకు
బం ిలో కూచు ాన్ను. “ ామలకష్మ్ణుల” ెడలో గంటలు ఘలు
ల్ న ా . ెధవఉ ోయ్గం అ ిం ం .ి
లేక ో ే ఏ టి? అప డు ా నన్ప డు అమమ్, ానన్, బామమ్, బాబా , అందరం ఎం ో చకాక్ క ి
ఉం ే ాళల్ ం. అప డూ ఇలా ే ానన్కి టార్న్స్ఫర ో ం ి.
గుంటూరులో ానన్ ారు ననున్ వ ల
ి ే ి ె ల్ ోయారు. జాగతత్ ా ఉండమ , బు ిధ్ ా చదువుకోమ , అలల్ ి
ె య్దద్ , అచచ్న ాయలు ఆ ొదద్ - ప
ె త్ ూనన్ంత ేపూ గంగ ోలులా ఉ ాను తల.
“బామమ్ ఉం ి ా” అ ాన్రు ఆఖ మ
ి ాట ా.
“ఊఁ” అ ాన్ను.
ానన్ ారు ె ల్ ోయారు.
“అటాల్ లబ ి ోయా ేం? ఇకక్డ కా ీ చపప్ ా చలాల్ ి తగలడు ోం ”ి అంటూ వంటింటోల్ం ి న్ సవ్రం
ఖణేలమ్ం ి - మా “ ామలకష్మ్ణుల” ె ల్ ో గంటలాల్. ఏ ో బెంగ ా వుం ి. ె ల్ ా మాటాడ ాదూ అ ిం ం .ి

23
కా ీ ా ే ,ి ాన్ ా క బటట్ లు సుకు ాన్ ాలగ ి ేపు ె ేల్ ను. అకక్డ ి ెంటు ొటెట్లో కొ ా ళు
ల్
వు ాన్ , చలల్ ా. మావూ ల్ ో చ
ె చ్ చ
ె చ్ ా బా ళు
ల్ ే ే ోడుకు ోసుకు ే ా న్. కొ ా ళు
ల్ ాకు
నచచ్లా. ఎం ాకాలంలో ే ి ా వుంటా , చ కాలంలో చలల్ ా వుంటా - ా హంలా. ఈ ేళకి ంబో
ఏం ేసత్ ుంటా ో, లేగదూడ ో ఆడుకుంటుంటా ో, అమమ్ ముగుగ్లు ెడుతుంటే ేనూ అంటాడు ఆడ ల
ి ల్ లాగ.
“ఎంత ేపు ఆ జలకీడలు, అకక్డున్ం వ ేచ్ ే ై ా వుం ా? అకక్ ే కాపురముంటా ా?” ి న్ మ ల్
కేకే ిం ి.
త్ ాన్ బటట్ లా స
“వసు ే ుకు వ త్ ా.”
“బటట్ లు ాక కి ె య్చుచ్ ా. బ క
ి ి ేళవుతూం .ి కాసత్ ా ాలు చూకో ాదూ?”
అ ే టో ి న్ మాటాడుతుంటే గుం ల
ె ు దడదడలాడ ా .
“త ి ే ా ా. ఆ స
ే ుకు వ త్ ా,” అ ాన్ను బుటట్ లా లేసత్ ునన్ లం ా ెండు ేతుల ో ొకక్ి డ
ె ుతూ.
“ఎందుకు త ి ేవు? ననన్ ి ి ే ె ేప్ ా న్ ా.”
ాకు కోపం వ చ్ం ి. ాబటట్ లు ేను ఉతుకుక్ంటే తనకెందుకు? ే ేం ఇంకోళల్ బటట్ లు ఉతుకుతు ాన్ ా?
ాబటట్ లు ఇంకోళల్ ఉతకమ ాన్ ా?
“ఉతుకోక్క ో ే ాలవు. ాకు ాలుగుజతలే వు ాన్ .”
ి న్ ెను ర గ్ ా ే బటట్ లు తవ్రతవ్ర ా ఆ ే ి ఇంటోల్కి వ ేచ్ ాను. ి న్ అనన్ం ారు త్ ోం ి. మ ి
కటుట్కోలేదు. మ ి బామమ్కెటల్ ా? పరు త
ె త్ ు వ
ి రం ాలోకి ె ల్ ాను.
“బామామ్! ి న్ మ ి కటుట్కోకుం ా ే వంట స
ే త్ ూం ి,” అ ాన్ వగరుసూ
త్ . ఇకక్డ అ న్ తర్ం ా ే
వు ాన్ . ఏ ేళప డు చూ ి ా అ ాయ్తమ్ ామాయణ ీ ా ామాంజ య
ే చదువుకు ే బామమ్
ి రమ చూసూ
త్ ం ి! ేను ఆశచ్రయ్ం ో చ చ్ ో ా ే అ ిం ం ి.
“ ి న్ మ ి కటుట్కోలేదు” అ ాన్ను ి ి.
“అవును. చ న్ళల్ ాన్నం ి న్కి పడదు. ఇంతకీ కు బ ికి ో ే ఉ ేద్ శం లే ా ేం?” అం ి బామమ్
సనన్ ా నవువ్తూ.
“ఏంటి బామామ్! అమమ్కి పడలా? ి న్ అమమ్కంటే నన్ ా ేం?” బామమ్ కూ ా ఇంత అ ాయ్యం ా
ఎందుకు మాటాడుతుం ో ాకు అరథ్ ం కాలేదు.
ాకోక్పం వసు
త్ ంటే బామమ్కి న ొవ్సూ
త్ ం ి. “అమమ్తరఫున వకాలాత్ పుచుచ్కు నువువ్ ోటా ేటట్ ు ాన్ ే. ో,
ో. ెలుగుపుసత్ కం సుక ా,” అం .ి

24
 కమారుక్ ి ిం సనం ా న ోట లబ ి ే ొలల్ ా క
ి ి కూ ా ధరమ్బు ిధ్ పుటిట్ ం ిట. ఈ బాబా ఇంటోల్
ాళల్ ందరూ ఒకక్రకం ా ే మాటాల్డుతు ాన్రు. సూక్లుకి టైము అ ేవరకూ ాకి చ్న నన్గ ిలో
పుసత్ కాలు సరుద్కుంటూ కూరుచ్ ాన్. బైటక
ి ి ాబు ిధ్ కాలేదు. అమమ్ ఏం ే త్ ోం ో? కొతత్ బ ి ఎటాల్ ఉంటుం ో ...
“బజారుకి ె ల్ ాలంటే ించుకు ావరు. మ ల్ గంట కొటేట్స క
ి ి తయారవు ారు ంటా కి వంటింటోల్. ఏం
తగలే ే ి కంచంలో ...”
ి న్ ఇటాల్ మాటాల్డుతుంటే సు ి ా కి ెఱుకు ోట ెళ ె ాళ్ ినటు
ల్ ంటుం ి. అ ే టో! ఎకక్ ో
గయాయ్ గంపకి మలేల్ వుం ి. ఆ డ ే లో బాబా ఒ ిఠ్ కీలుబొమమ్. ి న్ అ న్ మాటలు అంటుంటే
బాబా ఒకక్మాట కూ ా అనడు. బామమ్ కూ ా ఏ అనదు.
ా నన్ప డు ానన్కి టార్న్స్ఫర్ అ నప డు ానన్ బామమ్ ఎంత ా బ లా ారు మా ో
వ ేచ్యమ . “ ెదద్కొడుకుదగగ్ ర చ చ్ ో ే కా లో చ చ్ ో నటుట్”ట. బామమ్ స ే ా ానం ి.
“ఈవూరు ాకు కనన్త ల్ లాటి ి. ఈగడడ్ ద పుటాట్ను. ఈగడడ్ ే ఒర ా ” అం .ి అసలు సంగ అ ి
కాదు. బామమ్కి బాబా అంటే ఇషట్ ం. లేక ో ే అమమ్ ి న్కంటె ఎంతబా ా ేసత్ ుం ి వ
ే లు.
“ఏవ మ్ ీ ! వ చ్ ముదద్ ం ి ో. ళ
ే వు ోం ి.”
ీ ా ే ! అనకూడదూ? ీ ట, ీ .. .సు బ్ అనన్టుట్.
కంచం ప
ై ు చూ ేత్ ఏం ాలో ాకే ె యలేదు. ోసకాయ పపూప్, ోంగూర పులుసూ, దబబ్కాయ
ఊర ాయా - ఇందులో ే ే టి ాతలకాయ. ై ా అ న్టోల్నూ ననున్ ే ే ఖారం. ఈ డకి
పుటిట్ంటి ాళు
ల్ ెం ెక ాల రప ోట ఇ ేచ్రుట. ఈ ధం ా అంద ికీ ె యజేసత్ ుం ి కాబోలు ఆ ై ోగం!
“ న ే. తవ్ర ా కా య్. అమమ్కి మలేల్ కాకలు న
ి ె య్ కాదు. రుచులకి ాలవ్ కాబోలు.”
అబబ్బబ్, ఆ టు
ల్ మా ే ేత్ కడుపు ం ా ం ి ెటన ిట్ ంత ఫలం. నన్ప డు ఓకథ చ ి న
ే ు. ఓపంతులు ా ి
ారయ్ పులుసుకుండ ఆయన ె త్ న పగల ొటిట్ ఏ ా మ
ె మ్ం ిట. న
ే ు కూ ా ...
“ఏ టా నవువ్లు కంచంలో ె ేయ్సుకు ? ి న్వంట నవువ్ ా వుం ేం?”
“ ాకు ెరుగు ొ య్,” అ ాన్ అనన్ం అం ా పకక్కి ట
ె ిట్ , హం గ ొదలా స
ే ుకుంటూ.
“ ా కి ేపుడుకూరలు తపప్ ిగవ్,” అం ి బామమ్, పులుసు కలుపుకుంటూ.
“ ేపుడుకూరలూ, ఆవకూరలూ గుంటూరులో బ కే ా? ఆఅనన్ం ముందుకి య్. పులుసు
స సు
త్ ం ి,” అం ి ి న్ అ ా ట్ీ స
ే త్ ూ.
“ ాకాకలేల్దు.”
“ఏఁ ొ చ్ం ీ ఆకలేల్క ోవటా కి? అ ా ఇ ి ఎవ ి ో క? అటాల్ పండు రపకాయలేల్ హం
ెటట్ ుకూక్చుంటుం ి.”

25
“ ో క కాదులే.”
పు ెళల్ ుమం ి. “ ె ద్ ా ాన్ లేదూ? ోటికెం ొ ేత్ అం ా?”
“ఊరుకో అమామ్!” అ ాన్డు బాబా .
“ ో లెం ి. నన్ ిలల్ ా కేం ెలుసు. అ ా జ ే ె ిప్ం ిక ా,” అం ి ి న్ నవువ్తూ, త ే ో
అకక్ ికి మ మం ద నటూ
ట్ , బామమ్ కానటూ
ట్ .
గుడల్ ళు
ల్ కుకుక్కుంటూ ె ల్ ె య్ కడుకుక్ ాన్ను.
సూక్లు కూ ా నచచ్లేదు. కొతత్ ల
ి ల్ క ా. ఒకక్ ై ా పలక ించలేదు. ాళల్ లో ాళు
ల్ లు
చూసుకోటమూ, ా హం చూటట్ మూను.
సూక్లు వ ి ట
ె ట్ ా ే ఇంటికి వ ేచ్ ాను ఎవవ్ ి ోనూ మాటాడకుం ా. ావ్ ా ాన్నుకు లుచ్ ాన్.
మావూ ల్ ో అమమ్, బామమ్ ఎవరు ాన్ బ ిబటట్ లు మా ి ేత్ కా ఇంటోల్కి ా వవ్రు. మ ి ి న్ ఏమంటుం ో?
“అటాల్ లబ ి ోయా ేం? టి న
ి ు చలాల్ ి ోతూం .ి తవ్ర ా కాళు
ల్ కడుకుక్ ా.”
“మ ి బటట్ లు మారుచ్కోవదూ
ద్ ?” ా ోటి ో ే ెపప్డం ఇషట్ ం లేక ో ా త ిప్ం ి కాదు.
ి న్ మ ల్ ఘలు
ల్ మం ి. “అ ే, అకక్ ే ిలో ే మారు త్ ా ా? ా ట
ె ల్ ో ధరమ్వరం ె వుం ి. ెండు ే ేత్
ఓణీలు ేసుకో ా కి ప కొ త్ ా . అ ి మడత ట
ె ట్ ుకుంటే ప
ే టికి ప కొసు
త్ ం ి.”
ి న్దం ా ఒక తంతు ా వుం ి. అ న్ ాకి ే ఇహ మ ల్ ా మారచ్డం ఎందుకు? “మా ానన్ ాకు కొతత్
ె త్ ా ల్ ,ే ” అ ాన్ను.
“ఓయబోబ్, ౌరుషమూ ...” అం ి ి న్ ీ ాఘ్లు సూ
త్ .
ఇంతలో బాబా కూ ా వ ేచ్రు. ఇదద్ క
ి ీ ెండు ేల్ టల్ లో పకో ీలు ె చ్ం ి. ిపప లేదు స క
ి ా ాటిలల్ ో
ఉ ల్ ాయలు ే ిం .ి బామమ్ ఎటాల్ ంటుంద ? “ ాకి ే వదుద్” అ ాన్ను.
“ఏం?” ి న్, బాబా ఒకే ా ి పర్ న్ం ేరు.
“బామమ్ ంటే ేనూ ంటాను,” అ ాన్ను కా బొటన ేర్ ో ల
ే ాసూ
త్ . ి న్, బాబా - ఇదద్ రూ పకపక
న ేవ్రు.
“ఓయబోబ్, కునన్ ేర్మ ాకెందుకుంటుం ి? కు బామమ్ ే ాకు బామామ్?” అం ి ి న్.
“ కు అతత్ ారు కా ా?” ఇప డు ప
ె అనన్టుట్ ఎదురుపర్శన్ ే ాను.
ి న్ ఇంకా నవువ్తూ ే వుం ి. “ ా బం ారుత ల్ , బామమ్ ఫల రం మూ ింటికే అ ో ం ి కా
ను.”
ెదద్ ాళల్ ో మాటలే టి? బాబా ె ిప్నటుట్ ొదుద్న స ి ా అనన్ం నలే ే ఆక మా ేచ్ త్ ోం ి.
ెదలకుం ా పకో ల
ీ న్ ే ి ాగ ిలోకి ె ల్ ోయాను. ాకెంత ఆలో ం ా అరథ్ ం కాలేదు. బామమ్

26
ఉ ల్ ాయ పకో ీలు ఎలా ంటుం ి? ి న్ ోటాల్ ి ిం ం ే . అంతప ే ేటట్ ు ా ే వుం ి ఆ డ
ాలకం చూ ేత్ .
“ఏయ్, ీ ా! లే. లే. ఇంకా చదువుకుంటు ాన్ ే అనుకు ాన్ ి ేత్ పలకక్ ో .ే అటాల్ దర్ ోక ో ే
వ చ్ అ ి ి ే అనన్ం ట
ె ట్ ే ా న్ ా. లే ాలుగు ెతుకులు పడుకో, ా.”
మతు
త్ ా తూలుతునన్ ననున్ ె య్ పటుట్కు సుకె ల్ కంచంద గ్ ర
ి కూ ోబెటిట్ం ి ి న్. బాబా అపప్టికే
కంచంముందు కూచు వు ాన్డు. “అనన్ం ే ి పడుకోలేక ోయా ా?” అ ాన్డు ననున్ చూ .
ేను మాటాట్డలేదు. ంటునన్ంత ేపూ దర్ వసూ
త్ ేవుం ి. ి న్ ోల ా ఏ ో ె త్ ోం ి. అటాల్ ే ోజనం
అ ంద ిం పకక్ పరుచుకు పడుకు ే ేళకి దర్ ే ో ం ి. ఇక చ చ్ ా ాదు దర్. అటూ ఇటూ
ొరుల్తుండ ా ే ప ి గంటలు కొటట్ టం ిం ం ి. ి న్ బామమ్కి ా క
ర్ ి పూ ల
ీ ు ెయయ్లేదు. ాపం
బామమ్ ఏ నకుం ా ే పడుకుం ి. ో ఇం ే ా?!
ెమమ్ ి ా లే వంటింటి ేపు ె ల్ ాను. ి న్, బాబా ా పకక్గ ల
ి ో దర్ ోతు ాన్రు. బామమ్ వరం ాలో
పడుకు వుం .ి ొమమ్ ి ల్ ో ం ే .
బు ిడ్ ప
ీ ం ె ిం , వంటింటితలుపులు ార ే ాను లెట
ౖ ు ఎవ ికీ క ించకుం ా. కా ఏడబాబ్లో
ోధుమ ిం ి ఉం ో ప ెయయ్టా కి అ గ్ ి ెటట్ ె ఎకక్డ వుం ో? చప డు య
ె య్కం ా ెతుకుతు ాన్. అ న్
ామానూ
ల్ ొ క
ి ేటపప్టికి ాలుగుగంటలు అ వుంటుంద ిం ం ి ా ార్ణా కి. ల్ ాసు ో ం ెలోనుం ి
ళు
ల్ సు
త్ ంటే ఠంగుమం ి. “చ ాచ్”ననుకు ాన్. తలుపు ాటున నకాక్ను.
“ ాడు ఎలకలు, ఒకక్ ో తలుపు య
ె య్టం మ ిచ్ ో ే ాలు,” అంటూ ి న్ బయట ొ ెల్ ం ట
ె ేట్ ిం ి.
ేను వంటింటోల్ ఇరుకుక్ ాన్.
ఇప డు పూ ీలు ే ి ా బామమ్కి అం ే ట
ె ల్ ా? బామమ్కి ె ా ె .. ో బామమ్ ిలు ద్ ామంటే ి న్ ా
లేసత్ ుం ే . ి న్కి ె ిందంటే ాకికక్ ే క ాల కష్ం ఖాయం. మావూ ల్ ో అమమ్ ా దర్ ోతూ
ఉంటుం ి కాబోలు. అటూ ఇటూ చూసు
త్ ంటే ర
ె టితలుపు క ిం ం ి. ఫర ాలేదు. ఆతలుపు సుకు
పర్కక్సందుగుం ా వరం ాలోకి ోవచుచ్.
పూ ీల ిం ి క ి పర్కక్న ట
ె ట్ ి కిరస ా లు కుంపటోల్ ో ాను. ప అ నూ ె కా ల
ే ోపున పూ ల
ీ ు
వ ేత్ ేత్ ే ంచటం ముషం కూ ా పటట్ దు. కిరస ా లు ీ ా ండు ా వుం ి కాబోలు కాసత్ ఎకుక్ ే
పడడ్ టుట్ం ి, అ ే ేం లే, తవ్ర ా ప అవుతుందనుకు అ గ్ ప
ి ులల్ ీ ాను.
భగుగ్మం ి మంట.
“అ మ్, మంటలు ాఎతు
త్ న”

27
క ల్ ిప్ చూ ేటపప్టికి ి న్ ఒ ిలో వు ాన్ను. తనకొంగు ో సురు ోం ి. బామమ్ ఒకపర్కక్న కూరుచ్
ఉం ి. కా ... ి న్?
భయం ా చూసూ
త్ బామమ్ ైపు ఒ ి ాను.
“ఏం ేసత్ ు ాన్ కక్డ? ఇం ాకా ఎలుక ల
ి ల్ ను ేవ్ ా?” అం ి ి న్ ెమమ్ ి ా నవువ్తూ.
“బామమ్కి ా క
ర్ ి నువువ్ పూ ీలు య
ె య్లేదు ా. అందుక ేను ే త్ ాను అ ,” అ ాన్ను వసు
త్ నన్ ఏడుపు
ఆపుకుంటూ. చ జవ్రం వ చ్నటుట్ వణుకు వ త్ ోం ి.
“ఇంత అమాయక ప్ి లల్ వయా ేం?” అం ి ి న్ బుగగ్ ల
ి ల్ ుతూ.
ి న్కి కోపం ఎందుకు ాలే ో ాకు అరథ్ ం కాలేదు.
“స ేలెం ి. అరథ్ ా ర్ అంకమమ్ ాల . బాగుం ి. పదం ి. పడుకోం ి. కాసత్ లో పర్మాదం త ప్ి ం ి. పద,
ాద గ్ ర
ి పడుకుందువు ా నువువ్,” అ బామమ్ బాబా , ి న్ పం ిం ే ి, ననున్ ె య్
పుచుచ్కు వరం ా ప
ే ు సుకె ళ్ం ి.
బామమ్ పర్కక్న పడుకో ా ే ాకు అమమ్ జాఞ్పకం వ చ్ం ి.
“మనవూరు ె ల్ ో ాం, ా బామామ్! మనం ఇకక్డ ఉం ొదద్ ు. ి న్ మం ి కాదు.”
“ ా, అటాల్ అ ొ ాచ్? ి న్ ాలా మం దమామ్. ాఅల ాటు
ల్ ి న్కి ె వు. ై ా అరభ్కు ాలు. ఎనన్
ేసత్ ుం ి ెప ? ేనూ ద
ె ద్ ానన్ ోయాను. అందుక అవ న్ వ ల
ి ేసుకు ాన్ను. కు అవ న్ అరథ్ ం
కావు,” అం ి బామమ్ ాముంగురులు సవ స
ి త్ ూ.
బామమ్ ె ప్ి ం ి అరథ్ ం స
ే ుకోటా కి కొ ిద్ ేపు ఆలో ం ాను. పునన్ చందుర్ ె ెన్ల బామమ్ముఖం ద
పడు ోం .ి బామమ్ సనన్ ా నవువ్ ోం ి.
“నువువ్ ాలా మం ా బామామ్,” అ ాన్ను బామమ్ ైపు ి ి పడుకుంటూ.

( శవ్ ణ. నవంబరు 15, 1959).

28
 9. మా ోటలో

“ఇదు ో ఇ ే ఆఖరు, మ ి ఇషట్ ం,” అం ి అతత్ యయ్ అ ోమారు కక్ అం ిసత్ ూ.

ఇ ివరకు ాలుగు కక్లు ఆ డ ే త్ ో ఇ చ్న ే అ ే వరసకమంలో భూ థ్ ా ితం ే ే ాం. తగుమాతర్ం
బాధ ప డ్ ాం కూ ాను అలా జ ి ినందుకు. అం ేత స
ే ం ిలో ఏ ై ా స ే ద ణ
ి ా మా
సం ెంగ కక్ దు ా ా అ ేం గటిట్ ా శచ్ ంచుకు ాన్ం. ఎందుకై ా మం ద మాబాబు
మ ొక కక్ కూ ా ె ాచ్డు. ెండూ క ి ాటా , ఒక ేళ ఒకటి చ ేత్ ఏ ి చ చ్ం ో ె కుం ా ( ెండూ
చ ేత్ తగు ే లేదు.)
ఏ ై ా ేకింగులో వునన్ప డు చూడకూడదు అంటుం ి మా అకక్.. అందుకే కాబోలు ెదద్ ాళు
ల్ వంటిలల్ ు
గ ాడు చూడకూడదు అంటారు. ఏ ై ా మా “ ోటప ”లో ావంతు మటుకు సూప ివ్జను. ఎపప్ ై ా
ో ేత్ మాట ాయం ే త్ ా. అం ే. ొప లు తవవ్డం, ళు
ల్ ోయడం, పురుగు పటట్ కుం ా చూడడం, పటేట్ క
చూడడం - ఇవ న్ అకక్ వంతు. అసలు జా కి ాప ే కషట్ ం అ మా అమమ్ ెబుతూ వుంటుం .ి మ ి
మా అకక్ ి కాయకషట్ మూ, ా ి తల ో ప ను. ఈ సందరభ్ంలో ేను బోలెడు కథలు ప
ె ప్గలను.
ఇప ెందుకు ా ...
మా ఇంటోల్ బొ ాప్ ెటల్ ు బర్హమ్జెముడు ొంకలాల్ ెరుగు ా మాకు ఇషట్ ంలేదు కనక. జా ట
ె ట్ ూ,
సనన్జా చ చ్ ా ెంచలేక ోయాం. కారణం భూ ారం అంటుం ి మాఅమమ్. మా అకక్ హసత్ మ్ద
“మా ెడడ్ నమమ్కం“ మాకు.
తత్ ం ద సం ెంగ ట
ె ట్ ు బాలా ార్యంలో బాలా ి ట్ ాలు గ ి “నూనూగు సముల నూతన్ యౌవనం”
పర్ ే ం స
ే క
ి ిఅ ళ
ే ల్ ు పటిట్ం ి. మాపకిక్ంటి మామయయ్ ా ింటోల్ కొతత్ ా పుటిట్ న ాన్ ి ాప అకష్ ా ాయ్సం
ేసుకుం ి. హెస
ౖ ూక్లోల్ అ ల్ ల్ ి న
ి ేను యూ వ స్ి టీ సూ
ట్ ెంటునయాయ్ను. మా సం ెంగ గగ్
ొడగలేదు. అందరూ “ ొడుగుతుం ి, ొడుగుతుం ి“ అ ాన్రు. ావ్ ానకి ముతయ్పు పప్లు ఎదురు
చూ త్ ాయంటారు. ేం మటుకు సం ెంగ గగ్ కోసం పడడ్ ేదన అనుభ క
ై ద
ే య్ం.
ేం అంటే మా ిర్య ైన సం ెం ికి క
ి ాప్లకులం అనన్మాట. కక్కి ప చ్మాన ాయంతర్ం ేళ
ాబా ా, అప ాహన్ం ఆ పకక్ ే ఉనన్ నన్ కొటుట్గ ల
ి ోనూ ా ర
ిథ్ ాసం. ో ే తూరుప్ ికుక్న మా
అ ాప్యమామ్, ద ిణ క
ి ుక్న పకక్ ాళల్ అ ాప్యమామ్ ఓ కనున్ ే ి వుం ారు. కక్కి ఉతత్ ర శ
ి న కొతత్ ా
అకష్ ా ాయ్సం స
ే ుకునన్ ాప ోల్ ారుక్. అటు ప
ే ు ేం ఎవవ్రం చూడ ాదు అనన్ ి ష ా.
కక్ ాలూకు ేరు మటుట్కు మా అకక్ సంరకష్ణంలో స ా వృ ిధ్ ొందు ోం .ి

29
 ో ొదుద్ న్
ే చూ ే ా న్ అం న
ి కొమమ్నలాల్ వం . ఎకక్ ా కనుచూపు ేరలో - అ ే ఆకొమమ్ వుళల్ లో -
గగ్ లాటి ి క ిసత్ ుం ే న .క ిం ే ి కాదు. ేముడు బొ త్ ా లేడ ిం ం ి ఆఖ ికి. కా ,
ప ి ల
ి ల్ లు పర్తయ్కష్ మ
ే ుళు
ల్ అంటుం ి మా అమమ్. జ ే కాబోలు. లేక ో ే ాబా ం ాకు క ించ
గగ్ పకక్ ెరటోల్ ఆ ాపకెలా క ిం ం ి? ఆ ో మా ంటోల్ పండుగ స
ే ుకు ాన్ం. అ ే, మా లు
చూ ిన ాళు
ల్ అలా అనుకుంటారు.
చందుర్ ిలో మచచ్లాగ మాలో నన్ సం ేహం ె ి ిం .ి ఆ ఒంట ి మణిపూస ఏ ఒకక్ ికి ెం ా ? అ ి
టా ి కొమమ్న గగనంలోకి దృ ిట్ ా ిం ం ి చూపరుల ఊ ిసత్ ూ. అకక్ ి ాక్మకరమ్. ా ి
“పుషప్ లాపం” రచ త మనసు. ాప మటుకు అ ి తన హకుక్భుకత్ ములు ా ా ం ం ి. ి న
ఇదద్ రు క
ి ాప్లకులూ - మా అ ాప్యమామ్, పకిక్ంటి అ ాప్యమామ్ - కొం ెం ైరయ్ం తకుక్వరకం ాళు
ల్ .
“ ొ పంట ేము క
ి ి ావ్ “ అంటుం ి మామమ్.
“ముందసలు అ ి పూ త్ ి ా పుయయ్ యయ్ం ి ముందు“ అంటుం ి అమమ్.
ేం ా న్ పుయయ్వదద్ ంటే క ా!
అ ో ో ాయం ార్ కి గగ్ ే లకష్ణాలు క ిం ే . మామనసులు కే ిం ాలు కొటేట్ .
“అ ే ా న్ కొయయ్డం ఎలా” అ ాన్ను. పుషప్ం ద ో ా ే ా మనసు ల
ి ల
ి ల్ ాడుతుం ి అ
ఇపప్టివరకూ ఎవరూ గహించలేదు. కా ఏ ై ా ా సం ేహం ఓడు కాలేదు.
మ ాన్డు ెలల్ ారుఝాము ే లే , ాన్ ా ికాలు ము ంి సం ెంగ ట
ె ట్ ుకింద సమా ేశమయాయ్ం. న
ే ు
మం ొడు న
ై ద
ె ురుకర పం ి ల
ి ోం అమమ్ చూడకుం ా లా ే ాను. ాప ాళల్ నన్యయ్
పుసత్ కాల ార్యరులోం నన్ ాకు - ోరదర్వయ్ ే - సుకొ చ్ం .ి మాబాబు ొ ెకర తయారు ే ాడు.
ఆరునన్ ా, ఏడ స
ే క
ి ి ొలోమ ట
ె ట్ ు ద ప డ్ ాం అందరం. గగనమా గ్ ాన ా లో కులా ా ా
ఉయాయ్లలూగుతూ ఉంటే ఆ గగ్ పటుట్కోడం మాకు తలకు ం న పన ం ి. సగం సగం డుతూ
ెండలో గ గలాడుతూంటే ాకు జం ా పుషప్ లాపం జఞ్ ిత్ కొ చ్ం ి.
“ ా ి కూ ా క హృదయ ే “ అ ాన్ను ాలోచన ా, జా ా చూసూ
త్ .
అందరూ రగబ ి న ేవ్రు.
హమ్ అంటూ బాధ ా మూ న
ే ు. అందుకే కదూ “అర క
ి ాయ క తవ్ ేదనం ర ి మా ఖ మా ఖ” అ
తు
త్ కు ాన్డు ఆయ ెవ ో ..
“మమమ్ న్లా ాశనం ే ేత్ కే టి లాభం?“ అ ాన్ ాకుకి త ి ా న ెండు ేకులు.
“ బాధ ాకరథ్ ం అ ం ిలే“ అ ాన్ను మూక ా ాటి ప
ే ు చూసూ
త్ .

30
 తత్ మ్ద శమప ి క
ే ులు ేకులు ా పువవ్ం ా ాల ొటేట్ం. జా కి ఈ కి ాతకృతయ్ంలో న
ే ు మన ా
ాలొగ్నలేదు. అంతమాతర్ం ేత పువువ్ ాల ొటిట్న కీ త్ ల
ి ో ా ాలు ాకు ాకుం ా ోలేదు.
మ ాన్డు ొదుద్ ేన్ ాప వ చ్ం ి. ాకింకా దర్మతు
త్ వదలేల్దు.
“అకక్ల మూలు పూలు కా ే ” అం .ి
మూడు! ల్ ో య
ి స్!
″ఎకక్డ?″ అ ాన్ను.
″మూలు కా ే అకక్ల″ అం ి త
ే ులు ప తూ.
″మ ి త ో ా త
ె త్ ు పూ ం ా?″ అ ాన్ను నవువ్తూ.
″త ో ా ెతత్ ు పూతు
త్ ం ే ?″ అం ి ననున్ ల ీ ి.
″అబోబ్ ాలా ల
ె ు ే″ అ ాన్ను అటేట్ ెంచకుం ా.
ారం ో లు ి స
ే క
ి ి మా చంపకవృకష్ం జత పువువ్లు అం ిం ే ిథ్ కొ చ్ం ి. పంపకం ావంతు.
బాగుండద ముందు ో మా అకక్కి ేచ్ను. ెం ో ో ాపకి ాచ్ను. తర ా ానుస్ మామమ్ ి అంటే
రుగ్ణసవ్రూపుడ న ేము ి ి. వంటింటోల్ ేము ప
ి టుట్ న
ె క సం ారం ా స
ి త్ ునన్ మూ ికమ ా ి.
ఆ తర ాత అహం బర్ మ్ ిమ్.
ఆ ెం రంగు ె ద అ ద్ ాలు కుటిట్న నలల్ బౌల్ స
ే ుకు ాన్ను. నలల్ ముఖమల్ ెప లూ, కళల్ కి కాటుకా,
తలోల్ సం ెంగపూలు - ఒకటీ ెండూ కాదు ాలుగు ట
ె ట్ ుకు బ ెస్కుక్తుంటే ఎంత గరవ్ం ా అ ిం ంద
... .. అ ే అంత గరవ్ం కూడదు. కాక ో ే ఏమ ెపప్ను? కుంజరయూధము ోమ కుతు
త్ క ొ చ్ ే ఎలాటి
ీ ంగులు క ే ాకు ె దు కా ా సం ెం ి పూల ద ఒకక్ అమామ్ అ ా కా ెంటు
ెయయ్క ోవడం ా ఆతమ్ ౌర ా కి ొడడ్ ట
ె ట్ ు. అంతకంటే రం ి ార్ట్ ెంటులో పూయ్ను అడగడం.
“ ఇంటోల్ పూ య
ే ాం ీ?” అ ాన్డు హం ంకి ట
ే ంత స
ే ుకు .
“ఊఁ” అ ాన్ను మామూలు ా.
“ ాకు ె చ్యయ్రం ీ?” అ ాన్డు మ ల్ అ ే స ేఖలు హం ద ెరుసూ
త్ .
తృ ల్ ప డ్ ాను. హై ోడ్ కాపు ెటిట్ంచుకునన్ ఒకా ొక గ కి సం ెం ిపూలెందుకూ?
“ను ేవ్ం ే త్ ావు?” అ ాన్ను నవువ్తూ.
“మా ల
ి ల్ కి త్ ానం ”ీ అ ాన్డు గ
ె గ
ి గ్ ు ప ి ోతూ.
ె టింగ్ రూంలో ఆడ ిలల్లందరూ ఒకక్మారు ొలు
ల్ మ ాన్రు. ే ంక అకక్డ వుండడం మ
ే ం కాద
ె ల్ ా జారుకు ాన్ను పుసత్ కాలు సరుద్కు .
ఆ ాయంతర్ం ఇంటికొ ేచ్స ికి అకక్ ే లో ఓ కారుడ్ముకక్ క ిం ం ి.

31
“ ేపు పువువ్లు కోయయ్ ా కి ఆరడ్ రల్ ు లేవుట.” అ ాప ె ప్ి ం ి. ఇ ి కొతత్ అల ాటు మా ంటోల్.
“ఎందుక ?” అ ాన్ను కొం ెం ఆశచ్రయ్ ోతూ.
“మా ెర్ండు కలక త్ ా ె త్ ోం .ి ష ేట్ నులో కలుసుకోమ ా ిం ”ి అం ి కారుడ్ ో సురుకుంటూ.
“ ా కి పూలగు త్ ైజయం మాలా పటుట్కె త్ ా ా?” అ ాన్ను సయ్ం ా.
“ఏం పటుట్కెళల్కూడ ా?” అం ి లాయరులాగ.
“ ాకేం. పటుట్కెళల్ ు, అసలు పువువ్లు పం ిం నువువ్ మా ేయ్”
“తనకి సం ెం ి అంటే ాలా ఇషట్ ం”
“బాగుం ి. సం ెం ిపువువ్ల ాన్ ొడుడ్ఖారం అ ాన్ సర ా పడ వ
ె రు ేనూ అమామ్ త ిప్ం ” అ ాన్ను
గుంటూరు ెండు తలుసూ
త్ , అమమ్ చూసూ
త్ .
“ఊఁ బాగుం ే సరసం. కలాల్ కపటం లేక ో ే కనన్త ల్ ో సరసం ఆడమ ” అం ి అమమ్ -
మా ా ోప ా ాలు పండు రపకాయపచచ్ ిలా అ ంి కావచుచ్.
ె ల్ మ ో అరగంటకి వసు
త్ ందన ా ాజా ా అపప్టికప డు కో ి, త ిగుడడ్ లో జాగతత్ ా చుటిట్ పటుట్కె ేల్ ం ఆ
పువువ్లు ేనూ అకాక్.
ఆ కం ార్ట్ ెంటు ాళల్ కోసం ప్ె షల్ ా ే ర
ే ుట. చుటట్ లూ, ము ిట్ ాళూ
ల్ , ము ికిగుడడ్ లూ - అ ే వ ి బో ీ.
ాం ీ ఇలాటి ెటట్ ల
ె ల్ ో ే పర్యాణం ే ినటుట్ ెదద్ ాళు
ల్ ప
ె త్ ుంటే ాలా ారుల్ ాన్ను. అపప్టోల్ థరుఢ్ కాల్సులో
ానులు కూ ా వుం ే కాదుట. ఎంత కషట్ ప ి ఉం ాలో ఆలో ంచు అ ాన్రు న
ై ె ప్ి న ెదద్ ాళు
ల్ . మ ి
ఇలాటి సహపర్యాణీకులు ఆ ో లోల్ ఆయనకి ొ ికా ా ఎప డ ా? ేను అడగలేదు. అలా అడగడం
అ ేయతకింద వసు
త్ ం ి క ా!
“ఈ సం ెం ిపూల ాసనలు ఈచుటట్ ొగలమధయ్ ంతప ిమ ాలు ద
ె జలు
ల్ తు ాన్ ఉ ా ిపచచ్ ల
ి ాగ”
అం ి మాఅకక్ ేన్హితు ాలు.
“ తం అంటే అ ే మ ”ి అం ి ై ా. జ ేన ిం ం ి ాకు. ఇంతటి గుణ ాఠం ే ిప్న మా సం ెంగ
ెటట్ ుకి మనసులో ే ధనయ్ ా ాల ిప్ం ేను.
ప ి ో లు ి ేస ికి ా ప
ై ు కొమమ్లు పూత అ ో ం ి. ఇ క
ి ాదు ప అ మా ల్ ాసట్ ర్ ఆఫ్ ా స్
ి
కృషణ్ పరమాతమ్ ో ె ాప్ను ము ైఫ్ ఒకక్ పువువ్లు పూ ేత్ ాకు ప ిహన
ే ూ ఆయనకి పద రూ అ .
ఎలా ై ా ేవుడు మం ా ే. లంచం పుచుచ్కు ప ెయయ్ ాళల్ మాటే టి?
స ి గ్ ా ము ైప్ ఒకక్ పువువ్లు పూ ం ేముడు ేము ిన ించుకు ాన్డు. కా అ న్ పు ాణాలోల్లా ే
ఇకక్డ కూ ా కిల్కుక్ ెటడ ేట్ ు. ో ాలుడు ఎం ై ా గడుసు ాడు. ా కొయయ్బో ే స ి గ్ ా పద రు పువువ్లే
అం ే .

32
“ఇంత ′లే ా ి ై′ వు ాన్ మ
ే యాయ్ కృ ట్ ా! లలు మాలాటి అలుప్లకి అ ద
ే య్ం క ా!” అ ాన్ను ా
ప ిహన
ే ు పువువ్లూ ేను సుకు , ఒక పువువ్ ఆ బొమమ్ముందు వుం . మామమ్ ఉ ి చూ ిం .ి
ేను ా ిత్ కు ా న్ కాన ె ిప్ ా నమమ్ ా డ.
ఇంతలో ాబా ద ఏ ో చప డు ిం గబగబా పరు ె త్ ాను. అనకాప ల్ బాణాకరలాటి గడకర ఒకటి
సుకు అకక్ అకక్డ లబ ి వుం ి.
“మం ారనూ ెలో ేసుకోవచుచ్ క సం ఒక క
ే ుఅ ా కొయయ్గ ి ”ే అం ి ననున్ చూ ి.
స ేన మ ొకమాటు మామూలు ా పువువ్ ాళం ా కొయాయ్ల చూ ేం. ాలేదు. స ే పూ త్ ి ా ి ో ే
మ ాన్డు ెటట్ ు వూ ి ాలెచ్ య్చుచ్ అనుకు ాన్ం. అ ీ కుదరలేదు. న
ై ె ిప్న గడకర సుకు గటిట్ ా
ొకాక్ను ొ ిమదగగ్ ర. ె ల్ ా ేకుల ద కొటేట్ను తర ాత గటిట్ ా కొటేట్ ను.
“ఏ ట ా ఏజనమ్లో ో రు కి ాతకుల పుటిట్ నటుట్ ాన్రు” అమమ్ కింద ం కేకలే త్ ోం ి. “సం ెంగ ే ి
ేసత్ ుం ి. తల ొ ిప్ వసు
త్ ం ి ...”
ఈ ాకష్స ల ద ఏ కరుణ అ ా మ ల్ పుషప్ లాపం ెం ో ాగం ా చుచ్.

000

( ెలుగు సవ్తంతర్.. న్ 13, 1959)

33
 10. ా ాబం

“ఉళళళళ ... ా ... న్మా ా ా కా రంగ ా ా ..

త ిక అవత నుం ార థ్ ా లో ి త్ ోం ి జోల ాట. బం ి ాడు ామానం ా ఇంటోల్ ెటేట్ ో లే ో
చూసుకు ా ికి డబుబ్ చ్ పం ి ాను. కురు ేతర్ంలో ధరమ్ ా లా, ఐ. ి. ాఖలు ే ిన గృహసుథ్లా,
ా ిన ోటకూరకాడలా ామానల్ మధయ్ లబ డ్ ాను. ాలో ాకే సనన్ ా న ొవ్ చ్ం ి. నన్ప డు మాఅమమ్
ాకు జోల ాట ా ిం ో లే ో కా ై ా ిటీ ే ేళకి ే అదృషట్ ం పటిట్ ం ి.

“ న్ మా ా ా వ చ్ం ి ల ిమ్ ా ే ..

ఆ ిల ీమ్ ా ే అమామ్ ో ఆ ా ...”

ద గ్ ర
ి ా వునన్ ెటట్ ె ద కూరుచ్ం ామనన్ ఆలోచన కూ ా ాలేదు. ఇంటికి ా ా ే ల ం న ఈ ావ్గ ా కి
ఉ బ్ త బ్బైబ్, ఆ ా ార్ కి అకష్ ాలా కొయయ్బా ి లబ ి ోయాను. ాకు ఇంకా జాఞ్నం ా ో లోల్ సం త
ీ ం
దలు ెటట్ ాను. మ ాన్ ే మాఅనన్యయ్ ాదగగ్ రకొ చ్, “ సం ీతం చరమదశనందుకుం ి. ఇహ ాధన
అవుసరం లేదు. ఇదు ో రుదు,” అ ాన్డు. ల్ ే ప
ే రు ద అందం ా ి న ిద్ అకష్ ాలు ాకళు
ల్
ె ి ిం ా . “ ానకాకి” అ ఉం ి ా ద. గు ెప్డు నువువ్లూ, పు ి ెడు ళూ
ల్ అందుబాటులో ఉంటే
లుచ్నన్ ా ాన ా న్ మాపకిక్ంటి సవ్రల ిమ్కి ార ో ి ఉం ే ా న్. కా జ ి వ
ి ుండవల ిన ాటి
తలుచ్కుంటూ కూరుచ్ంటే లాభం ఏ టి? ా ఉ ి చూ ిం ి “కాలే కి ెళల్ ా?” అనన్టుట్.

ఉసూరుమంటూ ెటట్ ల
ె ొకొక్కక్టే పకక్కి లాగడం దలు ట
ె ట్ ాను. టైమ్ టేబుల్ ఏ టో? ఏ ే
ా ాల ే , ఏం చదువుకు ె ల్ ాలో ... అం ా ొడవ ా ఉం ి. ై ా ి మాలో ేపథయ్సం ీతంలా
త ిక ెనక ఆ మూయ్ కూక్! ఇకక్డ ే ే ోచ ి ెలగబెటేట్ త్ ాన మాఅమామ్ ాళూ
ల్ పం ిం ారు.

ఉళళళ ... జోలా ...

జోలా ి పం ెరుపు ొండపం ర

ె ుపు ...

అమామ్ ా ర
ె ుపు తన ా ిలో ా ..

అసలు ళు
ల్ ఈఊ ిక,ి ఈ ంటికి వ చ్ ఎ ాన్ళల్ ం ి? ఈ ేటలో ాళల్ ం ా ఎలా ఊరుకు ాన్రు? ఒక
నన్పం వంటి ే ీ తయారు స
ే ుకోలేదూ? లేక ఈ మ ఇలాల్లు పర్జలకో ికను మ న్ంచలే ా? - ఛ. ఛ. ఈ
ఆలోచనలు ె ట
ే ట్ ు లేవు. ా చూ ాను. అరగంటలో ాన్న ా ాలూ, కాలే ర
ే ుకోవడమూ - అ న్

34
జ ి ి ో ా . హ ావు ి ా తు ాలూ, సబూబ్ సుకు బాత్రూంకి అడుగులు లెకక్ ట
ె ట్ ాను. స ి గ్ ా
యా ై ెండు ప డ్ ా . ఈఇంటికి స ిహదుద్లోల్ ఏమూలకి ె ల్ ా ెంపుడుకుకక్లా ెంట ప ేటట్ ుం ి ఆ
సం ీతం.

ఓ ో ి కుకాక్ ఒ ెడ్ ా ి కుకాక్

మా ంటికీ ాబోకే మాకు శ ారమూమ్...

శ ాష్ అనుకు ాన్ను. కాదు, ైకే అ ాన్ను. జం ా ఇంత ఇ ి ా జంటకవులాల్, జో ెదద్ ులాల్,
కారయ్కారణ ావంలా, సం ీతమూ ాహితయ్మూ ా ి ోవడం ాలా అరుదు. ఆ డ ఎవ ో కా ...
జానపద ాహితయ్ంలో మం అ రు క ిన ా లా క ి త్ ోం ి. కాదు, “ ి త్ ోం ”ి .

ఇంత ప
ే ుజ ి న
ి షయ ేకరణ అం ా జోల ాటల ే. ఇ ి క సం ెలుగుకాల్సుకై ా ప కి ాదు.
ొ మ్ ీ ఏ ై అ ం ి. కాలే కి ర
ే డం ఎలా? ఏ ో కం ి ీగలపుటట్ క ి ం నటుట్, ఎకక్ ో తు ాను ే న
ి టుట్,
భూ కం స
ి త్ ునన్టుట్, ఏ పర్ళయ సంభ సు
త్ నన్టుట్, గుం ెలల్ ోం ఒకటే ఆం ోళన.

ఎలా ో గ ికి ాళం ే ి ో ెడ్ కాక్ను. ోడడ్ ద నడుసు

త్ ాన్ ే కా ఆ జోల ాట జల ాతంలా ిసత్ ూ ే
ఉం ి. మధురుమ న త
ీ ం మ ల్ మ ల్ మనసులో ె ి నటుట్. హ ాతు
త్ ా ాకో అనుమానం క ిం ి.
ఇంత ప
ే ూ ఆ జోల ాటే ిం ం ి. జం ా ఆ ాప దర్ ో వుంటే ల
ే ుకొలుపు ా ొచుచ్ ఆ ళ
ే కి.
కా ఒకక్మాట ాఆ ల
ి ల్ “కుఁయ్”మనన్టుట్ ించలేదు. అసలు అకక్డ “మ ి ిలల్”వంటి
ప ారథ్ ేమ ా వుం ా అ . ...

మ ాయ్హన్ం కొం ెం తల ొ ప్ి ా వుం ి, ఓ గంట కాల్సు మా ే ి గ ికొ ాచ్ను. నూలు ా ాల ో ొంతుకు ి
ిం , గుం ెలోపల సూదులు గు చ్ ే ఎలా వుంటుం ో అలా ఉం ి మనసు.

మా టిట్త ల్ ఏ ి? మాకనన్త ల్ ఏ ?ి

మాబం ారం ఏ ?ి మా ె ారం ఏ ీ? ..

ఇంకా “బూ ద
ి క క ఏ ీ? మాకొ ి కారం ఏ ీ? అంటే ఇంకా బాగుంటుం ి అనుకు ాన్ను.

మా ాజా ారు ఏం ేసత్ ు ాన్రు? బహుమా ాలెవ ికాక్ ాలోయ్?

పరు త
ె త్ ుకు ా ాలోయ్, ఏం ె ాచ్ ో ప
ె కో ాలోయ్ ...

ఆపురుషకంఠం తృ ల్ ప డ్ ాను. ాకేం బోధపడలేదు.

35
“మాకు ఈ ఉతు
త్ త్ బహుమా ాలేం అకక్ ల్ ద
ే ు. ైలాన్ ౌను కా ా . ె ప్ి ంచమ ప
ె ప్ ”ే అంటూ ఆ డ
ొకా త్ ోం ి.

“ఇపప్టికే అ దు ాన్ . అమామ్ ప న్రు ో ి, పువువ్ల ద ెంచు ా ా ఏం?” అ ాన్డతను.

“ ెంచు ే ెంచు ాను,” అం ి ఆ డ రూకష్ణం ా.

“అబోబ్స్ .. రు గమా త్ ా ా ి ా ా లం .ీ టిట్ టిట్ ల చ్ ... ఉష్ ష్.. నవవ్ం ా ా స

ే ుకుంటా ా?”

నవవ్ ా కూక్ ా అసహయ్ం అ ిం ం ి ాకు. జం ా ఆ ముదుద్ య

ె య్డ ే టి? ముదుద్ య
ె య్ ా కై ా
ఓ రూ ెనూన్ ఉం ొదద్ ూ? ఇలా ెం న ిలల్లే ా వరకి ఎందుకూ ప కి ా దుద్ల ే ి? అప ే
మ ో ా క
ి ోసం ాకులాడ ారు - ాళల్ ాలుగు కొటట్ డం, టట్ డం, తముమ్ ాము టుట్కోడం, - జం ా
ఆమాతర్ం ఇం త
ి జాఞ్నం లే ా? లేక ాళల్ కి గురుత్ండ ా? మ ల్ కాలే సంగ జాఞ్పకం వ చ్ం ి. గబగబ ాళం
ే ి కాలే కి బయలేద్ ాను. ి ాలో ెళల్క ో ే టైముకి అందను. ల
ి ల్ ల ెంపకం మాట వ
ే ు ెరుగు ా
లెకచ్రర్ కాల్సులోకి ా వవ్క ో ే న
ే ు ాడుకో ా జోల.

ాయంతర్ం కాలే ం వ ేచ్స ికి మ ల్ అ ే ోల ..

అ త్ ా ... అ త్ ా .. త్ ా త్ ా త్ ా ల
ి ుసు
త్ ంటే పలక ేమం ీ, పలక మ
ే ం ీ .. ించటంలేదూ .. త్ ా త్ ా..”

“అంటునన్ ి ను ావ్? అ ా?” లోప ం పర్శన్.

“అమమ్నన్ ాజా ారం ీ ించటంలేదూ? భలే ా ే. అ ేమామ్ .. త్ ా త్ ా ...” అంటోం ి దటి ఆ డ.

ాళు
ల్ స
ే త్ ునన్ ా ాబా కి ాకు ాకూ, అసహయ్మూ, ే ిం .ి ాళల్ మనసత్ త్ ా న్ ల
ె ుసుకోలేక
ఆలోచనలోల్ ము ి ోయాను.

“ ీరఘ్ం ా ఆలో సు
త్ ాన్వ్,” అంటూ నవువ్తూ లోప కి వ ాచ్రు ా నన్ ాటి టీచరు రమా ే . అపప్టికి
ా ఈపర్పంచంలో ే వునన్సంగ ాకు గురుత్ ాలేదు. ఆలోచనల ో ా హం ాకే కృతం ా
క ి త్ ోం .ి

“ఏ లేదం ”ీ అ ాన్ను. అలాటి సమయంలో ఆ డ ననున్ చూ ినందుకు ిగగ్ ు పడుతూ.

“ఏమం ీ, ాలు కా ే ా? ాల ళ
ే అ నటుట్ం .ి ాజా ా ి కడుపు ఏడు త్ ోం ి,” త క
ి అవతల ఆ డ
అంటోం ి.

“ నం ”ి అనన్టుట్ రమా ే ా ి ేపు చూ ాను.

36
“ ాకు ెలుసు ాళల్ ,” అం ి ఆ డ రహసయ్ం ా.

కీచు, కీచుమ ిం ం ి ఏ ో మరబొమమ్కి కీ ఇ చ్ వ ి నటుట్ అవత నుం ి.

“ఒ ేచ్, ఒ ేచ్, ఓంటమామ్, న్

ె వరూ చూడరూ, ఏలుతు
త్ ాన్ ా, .. ఏడవకు, ఏడవకు ె ి ాఅమామ్ ా,
ఏ ి ేత్ కళల్ కారు లాలూ ..” బుజజ్ ింపు ా ాడు ోం ి ఆ ే. మధయ్ మధయ్లో మ ల్ కీచుమ ిం ం ి.

“ ిగగ్ ులేకుం ా అలాగ ా ాం ే త్ ా ేం,” అంటూ ా అసంతృ ిత్ ల

ె ల్ ిం ేను సనన్ ొంతు ో.

రమా ే ారు న ేవ్రు.

ాకు చ చ్ే ంత ి గ్ ే ిం ి. ఆ డదృ ట్ ల

ి ో ే ంకా ోరుత్ ారం చదువుతునన్ పదమూ ేళల్ అమామ్ .ే

“ఎలాగ?” అ ాన్రు ఆ జ ామాటకి జ ాబు ా.

ాకు కోపం వ చ్ం ి. న

ే ు మాటాల్డలేదు.

“ఆతలుపు ే ివుం ా?” అ ాన్ ా డ వంటింటి ప

ే ు చూ ిసత్ ూ మ ల్ .

“ఆఁ” అ ాన్ను, ఎందుకో అరథ్ ం కాక.

“అ ే అలా ె ద్ ాం, ా,” అ ాన్ ా డ లేసత్ ూ.

ేను జ ాబు ె ేప్లోపున ఆ డ ోడుడ్ ద వు ాన్రు. ఒక ముషం తటపటా ం ,గ క

ి ి ాళం ే ి
ె ేల్ ను.

ేం ఎం ోదూరం ళ
ె ల్ లేదు. పర్కక్ గుమమ్ ే. మధయ్లో త ిక లేక ో ే, అం ా ఒకే ఇలు
ల్ .

“ఏమమామ్ కమలా! ఏం ేసత్ ు ాన్వు? అమామ్ ో ఎకక్ ా ిక లేనటుట్ం ే,”అంటూ రమా ే ాప ద

కూరుచ్నన్ వయ్కిత్ పలక ిం ారు.

ఆ డ మమమ్ న్ చూడ ా ే లే లబ ి, ఎం ో ఆ ాయ్యం ా “రం ి, రం ”ి అంటూ ఆ వ్ ం ం .ి

రమా ే ననున్ ా త్ ోకత్ ం ా ఆ డకి ప ిచయం ే ారు. “మా ాజా ా ి చూడరూ” అంటూ మమమ్ న్
లోప కి ఆ వ్ సూ
త్ , ఆ డ పకక్గ ల
ి ోకి ా ి ిం ి. ాకెందుకో కొం ెం చ ేసత్ ునన్టుట్ అ ిం ం ి. అ ి
ఆనంద , ఆశచ్రయ్ , ఆతృ ో ...

మౌనం ా ా ల్ దద్ ి అనుస ిం ాను.

37
ఆగ ి ా ల
ె ుతురూ లేక మసక మసక ా వుం ి ావణ ేఘాలు ఆవ ిం నటుట్. ఒకమూలన
ఉయాయ్ల ొటిట్లో ెలల్ ాటిన్ దుపప్టి ద ెలల్ ల
ై ాన్ ౌను క ిం ం .ి లైటు ే ారు. ఆ ంటి
మణి ప
ీ ంక ిం ం ి. ెం ళ
ే ల్ ు ె త్ ా ట!

ేను ఆ “అమామ్ ” ఎంత ంత ా చూసు

త్ ాన్ ో, ఆ అమామ్ ననున్ అంత ంత ానూ చూ త్ ోం ి.
ాకు మ ో నంత పన ం ి. ఉం ,ి ఉం ి ఆ “అమామ్ ” కీచుమంటునన్ ి.

“కొతత్ తత్ పలక ిసత్ ు ాన్ ేంటోయ్ అమామ్ ారూ,” అం ి ఆ మాతృ ే ము ి ి ోతూ.

రమా ే నవువ్తు ాన్రు.

ఉయాయ్లోల్ ాన్ ి నవువ్ ోం ి ‘ట’!

ఇంటికొ ేచ్క రమా ే ారు ె ేప్రు. ెం ేళల్కితం పుటిట్ న డడ్ పు ట

ి ిలో ే ో ంద , అపప్టినుం ీ మ
చ ం ఆ ె అలా క
ై ాబొమమ్ ో కాలం గడుపు ోంద . ఆ ె ఎలా ో ఒకలాగ బ కివుంటే ాల , భరత్
కూ ా అభయ్ంతరం ెపప్ర .

ేను కొ ిద్ ో లకే ఆ గ ి ఖా ే ి మ ోగ క

ి ి మా ి ోయాను. ఆ ె తలుచుకునన్ప డు మాతర్ం ాకు
ాకు కలగదు. తంలో తృ కోసం
ిత్ ఏ ో ఒక ఆలంబన కా ా క ా అ స
ి త్ ుం ి.

( ై క్ సమా ార్. కలక త్ ా. 1959)

38
 11. అ ే ాయ్లు

తలొంచుకు తం ిర్ ా ిన ఖండకావయ్ం ాలూకు పూఫు చూ త్ ోం ి ారద.

ారద చూ ి ఆ ి ోయాడు చలప ఒకకాలు గుమమ్ంలోనూ ఒకకాలు గుమమ్ం ై ా ఉం - ర న్ంగ్
ేస్లో ాం య
ి న్లా.
కొనకంటిలో మ ి ె ి నటట్ ే, “ఎవ ోలే” అనుకు , కావ ేత్ ా ేల్ ిలు త్ ారు అనన్ ోరణిలో దృ ిట్
మరలచ్లేదు ారద.
చలప సం గ
ి ధ్ ం ా ఓ ముషం లబ ,ి “మామయయ్ లే ా?” అ పర్ న్ం ాడు మందరసవ్రం ో.
ారద తలె త్ , “ఓ ” అం ి కొతత్ ా గురుత్ పటిట్నటుట్. అలా అనడంలో కాసత్ తడబడుతూ, “ను ావ్?” అ ే ి
చప న “ ానన్ ారు లేరు. ఇప ే వ త్ ాన ె ప్ి ె ల్ ాలా ప
ే ం ి. వ ేచ్ త్ ారు,” అం ి గబగబ.
చలప , “ ో లే. మ ల్ వ త్ ాను” అ ాన్డు ెనకిక్ రగబోతూ.
“కూ ోచ్కూడదూ ఒకక్ అ దు ము ాలు” అం ి కా అత ా ిన్ అకక్డ అలా ఆకటట్ డంలో తనఒ ల్ ో ఏ
లకష్లు కు ియవు. ఆమాట అతను గహిం ేలా, “ ానన్ ారు ాజమం ిర్ ెళత్ ు ాన్రు ా క
ర్ ి. ెండు మూడు
ో ల ాకా ారు,” అం ి మ ల్ .
చలప కూ ోచ్ ా కే శచ్ ంచుకు ఓమూల ప ి ఉనన్ ాతప ర్క ఒకటి ర ేయ ా ాడు.
కొనకళల్ లోం ారదరూపం ల ా క స
ి త్ ూం .ి ారద అపరం బొమమ్. పువువ్లాటి మ .ి
“ఏ ై ా ప ద వ ేచ్ ా?” ారద యాదృ ఛ్కం ా పర్ న్ం ం ి.
కా అందులో ం న
ై కౌతుకం వయ్కత్ మవుతూం ి.
అప ే ారదకెలా ె ిం ి? ఆమాటే అడుగు ామనుకు ాన్డు, కా “ ొం ా ా, కరవకు” అనన్టుట్ంటుం ి.
“ఏ లేదు”. ఎంత రల్ కష్య్ం ా అం ామ పర్యతన్ం ే ి ాఏ ో ె ా ే ిం ం .ి
“అం ే ా?” అం ి ారద గుం ె ం బండ ిం ినవతు ా.
“హేళన, హేళన,” అనుకు ాన్డు చలప . అంతకనన్ “ఆమాట ెపప్ ా కి ఇంతదూరం ానకక్ ల్ ద
ే ు,
ఇంత ప
ే ు ీ ించనకక్ ల్ ద
ే ు, ఇంకే ే ా పనుం ా?” అన ి ి ే బాగుం ే ి.
“మాతముమ్డు దురదృషట్ ” అ ాన్డు గతం అప ే జాఞ్పకం వ చ్నటుట్.
ారద ె ిమల ద ల ా ె ి ిననవువ్ ఆ ాయ్కాయ్ న్ ర ిం ం ి. “ఇ ే థ్ ారణ?” అం ి.
000

39
 ారదకి జాఞ్నం వ ేచ్స క
ి ే తనకి త ల్ లేద ెలుసుకుం ి. ె ల్ ా ఇలు
ల్ చూసుకుంటూ ోరుత్ ారంవరకూ
చ ి ం .ి ోరుత్ ారం చదువుతునన్ ో లోల్ ే, ఓ ో ఇంటికి ా ా ే తం ిర్ ో, “ ే ంక సూక్ కి ెళల్నం ీ,”
అం ి.
ఆయనకి అరథ్ ం కాలేదు. “ఎవ ై ా ఏ ే ా అంటే ప
ె . గుం ే ి కొటేట్ త్ ాను,” అ ాన్రు.
ారద మాటాడలేదు. మ ాన్డు సూక్ కి ెళల్లేదు. ారం ో లు ో ేక, తం ిర్ దశరథ ామూమ్ త్ ి ారు
“ ో , ై ట
ే ు ా ెటక
ిర్ ిక్ కటుట్,” అ ాన్రు.
ారద అం క
ీ ించలేదు. మనుచ త
ి ర్లో ాలుగు ప ాయ్లూ, మ ారతంలో ాలుగు ప ాయ్లూ,
కందుకూ ి ాయ్సం ఒకటి - ఇందులో మ ల్ ెండు ప ాయ్లు “అ ం ా ట్ంె టు” - ఎందుకొ చ్న చదు ి? - ఇ ీ
సూకష్మ్ం ా ఆ ిలల్ అ ార్యం. అంతకంటే ఒకకమంలో ఇంటోల్ చదువుకోడ ే ేలు. అ ే ఆ కమం
ఏ టి అంటే అ ి ఆ అమామ్ బురలో ఎపప్టికి ఏ ి స ి అ ి ేత్ అ .ీ ారద అ ి ిన ఘంటువూ,
అమరకోశమూ ఏద ి ి ే అ ి ె ేచ్ ారు ఆయన. తనకి ో నటుట్ అరథ్ ం ేసుకు ే ి. అరథ్ ం కాక ో ే
ఊరుకు ే ి. కొ ాన్ళు
ల్ ో క
ే మ ల్ ే ి. ఆ ధం ా ఆంధర్ ాహితయ్ం ో ారద ప ిచయం వృ ిధ్ స
ే ుకుం ి.
అ ా చలప , అత తముమ్డు సుందరం దృ ట్ ల
ి ో ారద ోరుత్ ారం అ ా ాసుకాలే మూరుఖ్ ాలు!
ారదకి ప ిహే ేళల్ ు వ ేచ్క, ఓ ో న దశరథ ామూమ్ త్ ి ారు “ ాంబూలా చ్” వ చ్నటుట్ ె ేప్రు. మ ే
ైసంబంధం కాదు. నన్పప్టున్ం అనుకుంటునన్ ే, ేన క
ి ే, సుందరం. ఇహ ారద ి ా
అడగవల ిన అవుసరం ఏ టి? ఇప డు మటుకు ప
ె ప్వల న
ి అవుసరం ఉం ి ాదు ఆయన ె ప్ి ం ి.
ఊ ికే యా ాలాపం ా ె ప్ే రు. ె ేప్క ారద ఏమంటుం ో ఆయన ఎదురు చూడలేదు. ారద ఏ
అనలేదు.
మ ాన్డు ఆ ఊ ల్ ో ెం ిళల్లోనూ ఇర ై ాలుగు గంటలు గ ి స
ే క
ి ి నల ైఎ ి గంటలు పటిట్ం ి. లే ా
ఆ ెం ిళల్ ాళల్ కీ అలా అ ిం ం ి. ఒకటి ె ల్ కొడుకు ా ి ి. ెం ో ి ె ల్ కూతురు ాళల్ ి. మూ ో ో
ెలల్ ారలేదు. ఇంకో గంటకు ెలల్ ారుతుందన ా చలప ాళల్ పకిక్ంటికు ాడు ైకల
ి ు ద బాణంలా
దూసుకువ ేచ్డు.
చలప తం ిర్ హ ాతు
త్ ా గుం ె ొ ిప్ వ చ్ కళు
ల్ మూ ారు. నన్ ాళు
ల్ , “ఒకొకక్ ి జనమ్ ేషం. కోడలు
గృహపర్ ేశం, అతత్ ా ి అ న్
ి పర్ ేశం ా ెత ఉండ ే వుం ి క ా,” అ ాన్రు. ఈ మాటలు ారదపరం ా
అనన్ . “ఆ ఆసప్ ర్ చలల్ ఆసప్ ర్. ేమం ా ె ల్ లాభం ా వ త్ ారు ాకట్రల్ ు. జబుబ్ ో లోప కి ె ల్ న మ ి
మటుకు తన ెండుకాళల్ దన ి ైకి ావడం చూడలేదు,” అ ఆసప్ ర్ దు ెమ్ త్ ో ారు కొందరు.
తత్ మ్ద ారదకి కావ ిన మామ ారు పర్పంచపు ాటకరంగం ద తన ాతర్కి భరత ాకయ్ం ప కే ి

40
ఊరుకొ ాన్రు. అ ే ఆయన ఎటిట్ అసమయంలో ే ారు, ా వలల్ క ే దుషఫ్ ాలే టి అ
ఆలో ంచలేద ే ె ాప్ .
ె ల్ మాట మ ల్ ఎవరూ ఎతత్ లేదు. ా ంటోల్ ె ల్ ప కి ాదు. క ాయ్ ాన ై ే ఓ ప ా కి ఆలో ం ొచుచ్ కా
ప ిగహణం అసలే ప కి ాదు ఏ ా ివరకూ.
ారద ఎటిట్ దురదృషట్ ో -- పుటట్ ా ే త ల్ ోవడం, చదు ొంట బటట్ క ోవడం, తం ిర్ క ా ైకి ాలేక ోవడం
-- దల నవ న్ ఈ ె ల్ ెడడం ో క
ై ి వ ేచ్ . ఆ అమామ్ నషట్ జాతకు ాలు అ ాన్రు. ఏ ా ి
అ ేక దశరథ ామూమ్ త్ ి ారు కబురు ట
ె ట్ న
ి ప డు చలప కూ ా ఇంచు ంచు అ ే ాషలో మాటా ి
ఆఖ ిమాట ా, “అమమ్ ి అ ోరకం, నమమ్కాలూ అ నూ. మనం ెపప్లేం,” అ ాన్డు.
ఆయన, ారద తం ిర్, ేచ్షు
ట్ డ లబ ి ోయారు. ఇందులో ఎవరూ ం ారుహ్లు కారు. ఆయన
ెను ి ి ి ె ల్ ోతుంటే, చలప ేటు ాకా వ చ్, “ఏ అనుకోకం ”ి అ ాన్డు.
దశరథ ామూమ్ త్ ి ారు ఆ ేళ అలా భంగప ి ఇంటికొసూ
త్ ండ ా చూ న
ి ఒక సంసక్ృతం ే ట్ ారు ఇందుకే క ా
హిమవంతుడు ారవ్ ప ిగహించమ వు కోర ా కి సం ేహిం ాడు అనుకు ాన్రు. ఆ ో తం ిర్
పలక ించ ా కి ారద భయప ిం ి. ఆతర ాత ారం ో లు ఆయన ారద హం చూడలేక ోయారు.
ఆతర ాత ె ల్ సంబం ాలు చూ ారు.
కటన్ం ఎం త్ ారు?
ఏ లేదు. ఆ ిత్ అం ా తత్ ం ె య్రూ ాయలు. అం ే.
ిలల్ చదువుకుం ా?
లేదు. చూ డ్ ా కి చకక్ ా ఉంటుం ి. కా ఆడ ల
ి ల్ ె ల్ ేసుకోడం చూ డ్ ా కి కా ే!
ప ాటలు వచుచ్..
ప ాటలు ా ా ెల్ వరు ఈ ో లోల్?
ఎవ ో ఓ ె ల్ కొడుకు వ చ్ “ఈఅమామ్ ే కదూ అప డు సుంద ా కి ఇ ద్ ామనుకు ాన్రు” అ ే ి
ె ల్ ోయాడు.
దశరథ ామూమ్ త్ ి ా ికి ఏం య
ె ాయ్లో ె లేదు.
000
“ ాజమం ీర్ ఎందుకు ెళత్ ు ాన్రు?” అ ాన్డు చలప మాట మా ాచ్ల ో, ఎదుటిమ ి మం
ేసుకో ాల ో.
ారద అవమాన ారం ో కృం ి ోతూ, “ఏ ,” అం .ి ఆ ఒకక్మాట, ఆ ె ప
ై ు ఒకక్ చూపు ాలు సగటు
మ క
ి ి సంగ ే టో అరథ్ ం స
ే ుకో ా కి.

41
ఆయన ఏ ో సంబంధంగు ిం ా ించ ా కి ెళత్ ు ాన్రు.
ారద ఆకష్ణంలో ఓ ా ాచ్ల ిం ం ి.
“ ా ిం మనసు ాడు ేసుకోకు, ార ా! జ ి ే ఎలాగూ జరకక్మానవు.”
ారదకనున్లలో రు సుడులు ి ిం ి. తనపటల్ జరగకూడ జరుగుతు ాన్ . ఆకష్ణంలో ారద
చప న ోరు జా ిం ి. “ ానన్ ారు ఇంత ోభ పడ ా కి కారణం ఉ ోయ్గం ం ిటర
ై ా బాధ
వ ి ంచుకోలేక ోవ ా కి కారణం మూరఖ్తవ్ం,” అం ి ఎటువంటి ప ి ిథ్ తులోల్నూ మాట తూల ారద.
చలప కి హ మ్ద చురక ే న
ి టల్ ం ి. అతను లే ె ల్ , కూజాలో ళు
ల్ ల్ ాసులో ోసుకు , మ ల్
వ చ్ కూరుచ్ ాన్డు.
ారద ఈచరయ్ క ెటట్ ంి ో లే ో ఆ ె హృదగ్ త ా ాలే టో ప
ె ప్డం కషట్ ం. ఏ ో తటిట్ , అకక్ న్
ి ం
లేవబో ం ికా ఈలోపలే చలప అందుకు ాన్డు.
“ కు ానన్ ా ి ద ఎంత ౌరవముం ో ాకు మా ానన్ ా ి ద అంత ౌరవమూ ఉం .ి ”
ఉంటే ఆయన ఇ చ్నమాట ఎందుకు ెర ేరచ్ ో ారదకి అరథ్ ం కాలేదు.
“మూఢనమమ్కాల నువూవ్ న
ే ూ ఇకక్డ కూరుచ్ కొటిట్ ా ే చుచ్. హేళన ె య్చుచ్. కా
తరత ాలు ా వసు
త్ నన్ ాంపర్ ాయా న్ ోర్ ి ాజనడం - క సం మన ముందుతరం ా క
ి ి అంత ే క
కాదు,” చలప కష్ణం ఆ ాడు.
ారద మాటాల్డలేదు. లే ాల ెం ోమారు ే న
ి పర్యతన్ం కూ ా ఫలమ ం .ి
చలప మ ల్ అందుకు ాన్డు. “ ో , న
ే ు ేతకా ాణిణ్ . అసమరుథ్ ి . అమమ్ కు ప ా ి కాదు క ా.
ను వ్ే నచచ్ ెపప్కూడదూ?”
“ఇప ే వ త్ ా,” చలప మ ోమాట అ ేలోపున ారద అంత థ్ ాన ై ో ం .ి అతను మాటా న
ి అ ేకపు
మాట, అసందరభ్పుసల ారదకి న
ె ున్లో ొ ి నటట్ ం ి. తనక ాన్ ాయ్వంతుడూ, అనుభవ ఞ్ డూ,
ెదద్ ాడూ అ న చలప ఇటువంటి సల ఇవవ్గలడ తను అనుకోలేదు. ఇతడంటే తనకి
ఒకా ొకప డు ౌరవం.
“ఇప ే వ త్ ా”ననన్ ారద ఎపప్టికీ ాక ోవడం ో చలప వంటింటిగుమమ్ంలోకి త ే వ చ్, “మ ి ే
వ త్ ా,” అ ాన్డు.
ారద ం ో, ే ఊరుకొం ో తలెతత్లేదు.
చలప తటపటా సూ
త్ అ ాన్డు, “ కు అ ాయ్యం జ ి ిం .ి ఆ షయం ాకు ెలుసు. కా అమమ్
ఎప డూ అంటూ ఉంటుం ి పద రు పళల్ లో ఒక పలు
ల్ షం అ . నువువ్ ఏమ ాన్ నున్ ోభ ెటట్ న
ి
ాపం మమమ్ న్ కటిట్ కుడుపక మానదు. అం ే ే ప
ె ప్దలుచుకునన్ ి, వ త్ ా.”

42
 ారదకి మనసులో మం ిం ి. దటిమారు ెబబ్ త ి నప డు క న
ి ంత బాధ ెం ోమారు త ి నప డు
ఉండదు.
“ఎందుకు బా ా! మమ్ న్ కుటుంబా న్ దూ ిం , దు ెమ్ త్ ో ి, ే ొన్లు
ల్ కు ే ి ఏముం ి?” అం ి
ామయం ా.
చలప ెండడుగులు ే ి మ ల్ ఆ ి ోయాడు. అత ొ చ్న ప ?
“ ొన్కటి అ థ్ ంి చ ా కి వ ాచ్ను,” అ ాన్డు.
ారద మాటాడలేదు.
“అ ి వలల్ అవుతుం ి,” అ ాన్డు.
“” ాంపర్ ాయా కి రుదధ్ మ న ి కాక ో ే ...” ఎంత ా ా మాట న ాడకుం ా వ చ్ం ి.
కష్ణ్మ న ఎండ ెబబ్ నన్ ా ి హంలా అ ం ి చలప హం.
“ఇలాటిమాటలు ఎనన్ ా సహి త్ ాను ఒకక్ ా ఒకక్ కొడుకోక్సం,”
“కిషట్ ు మ
ి ాటా?”
“ ా ిమాటే. దటున్ం ా ెంత ె ైన ా ో కూ ెలుసు. యూ వ ిస్టీఫసుట్ వసు
త్ ంద ార్ణాలు
ార ో ి చ ి ేడు మూ ేళల్ ూను. ా ప కష్
ీ ల ేళకి ఒళు
ల్ ె ి త్ ార్ అ ేడు. ఈ ఏడు ానన్ ారు
ోవడం ో మ చ ం నంతప ైం .ి ”
ారద ావరహితమ న హం ో ంటోం ి.
“ఇప డు ఫస్ట్ కాల్స్ కాదుక ా ెంకడ్ కాల్సుకి ప ాన్లుగు మారుక్లు తకుక్ ొ ేచ్ . ఈసంగ ె య ా ే
ా ేం ే త్ ా ో ఊహించ ా కి కూ ా భయం ా ఉం ి,” చలప ీ ా ీనం ా హం ట
ె ిట్ అ ాన్డు
ఈమాట.
ారదకి అత అరథ్ ం బోధప ిం ి. కా ఒక ాడు ొరు ింటోల్ ఉం ి, ఆయన అ మా ా కి ాతుర్ ాల న
తను ఇప డు ఆఅ మా ా న్ ఇలా మారుక్లు అ ి ి ఖరుచ్ ా ంచవచుచ్ ా? ఇ ి త ినప ే ా? జ ే.
ఈప తనవలల్ అవుతుం .ి కా చం ా లేదూ?
తరత ాలు ా వసు
త్ నన్ “ ాంపర్ ాయం కా ే కా దూరం ా లేదూ?”
చలప కి ఈమారు కోపం వ చ్ం ి. ముకూక్ హం ె ప ా ా వ
ె ో “ కొడుకు ీశకిత్గూ ిచ్ మాకేం
ెలుసు?” అనన్టుట్ ా మాటాడుతూం ి ేనతత్ కూతురు. అకక్ ికీ తమా ంచుకు అ ాన్డు, “ ే ే
కోర ా కో ిక కోరడంలేదు. ఎం ోమం క
ి ి త ిన ారు అ ో ేత్ మారుక్లు క ి కాల్సు ఇవవ్డం అంద క
ి ీ
ె ినసంగ ే క ా,”

43
“అ ే ే ెందుకు కలగజేసుకోడం?” అం ి ారద - కొడుకు త ిన ాడ ో ేత్ కొడుకీక్ ా ేల్ ఇ త్ ారు
అనన్ ావం వయ్కత్ ం స
ే త్ ూ.
చలప ఈసం ాషణ పూరత్ నటుట్ గహిం ాడు. “ ి ఎండ్” అనన్టుట్ం ి ఆ ెసవ్రం.
“ఇహ వ త్ ాన ెపప్డం కూ ా క
ె ిక్ ిం నటుట్ంటుం ి. ఇపప్టికి మూడుమారుల్ ె ాప్ ామాట. ా తంలో
ే ెవ ీన్ ఏ ీ అడగలేదు ోరు ిప్. నన్ ా ై ా ేత పడడ్ టుట్ ఇ న్ మాటలు ఎవ ి ే ా పడనూ లేదు.
నువువ్ం ాకా ె ాప్వు క ా మమ్ న్ ొభ ెటేట్మ . అ ి అనుభవంలోకి ావ ా కి ఇంతకనన్ ఇంకే
ఉందనుకోను. నువువ్ మాకే ాయం ెయయ్కక్ ల్ ద
ే ు. మనం ఇహ కకష్లు ా ించుకో ా కూక్ ా ఏ
లేదు. అ ే నయం,” అ ే ి చరచర ె ల్ ోయాడు చలప .
ఆ ేళ ారద ా ర్వంట దలు ెటస ేట్ క
ి ి ఏడు ాటిం ి. ప ేసత్ ూండ ా దశరథ ామూమ్ త్ ి ారు వ ేచ్రు.
“ కోసం చలప బా ొ ాచ్డు,” అ ె ిప్ం .ి
“ఎందుకు?” అ ాన్ ాయన. ఈమధయ్ ఆ ంటికీ ఈ ంటికీ మధయ్ ాక ోకలు త గ్ ి ోయా .
“ఏ ” అం ి కుంపటోల్ ంతబొగుగ్లు టపటాల్డుతుంటే ెనకిక్ జరుగుతూ.
మ ాన్డు సుందరం ోడుడ్ దక ి ేత్ అ ి ర
ే ు దశరథ ామూమ్ త్ ి ారు చలప ఏ ై ా ప ద వ ాచ్ ా
అ .
సుంద ా కి అరథ్ ం కాలేదు. ారద ఎందుకు ప
ె ప్లేదు? “ఏ ప ద వ ేచ్డనుకోను,” అ ాన్డు.
000
ప ి ో ల ం ి. సుంద ా కీ ిపూయ్టి కలెకట్రు ారమామ్ జానకికీ ె ల్ శచ్యమ నటేట్ అందరు
శచ్యం స
ే ుకు ాన్రు. ఆ ేళ ళ
ె ల్ ున కాసు
త్ నన్ ఎండ ఒకక్మారు ా ఉ ి ం ి. అ ె! నుకులు
పడుతునన్టుట్ ాన్ ే అనుకు ేలోపు ే ాన రున కురవ ా ిం ి. జలు
ల్ ి ి కొడు ోం ి. వ త్ ాదులాల్టి
మనుషులు ఎదురు ా లో ెనకిక్ కొటుట్కు ో ేటట్ ు ాన్రు.
తం ిర్ ిలోం ఇంకా ాలేద ారద భయపడుతూ కిటికీదగగ్ రకి వ చ్ం ి. వరం ాలో వయ్కిత్ ఒకక్కష్ణం ఆ ి,
“ ేను” అ ాన్డు.
ారద కూ ా ఓ కష్ణం ఊరుకు , “ను ావ్?” అ తలుపు ిం ి.
వజవజ వణుకుతూ లోప కొ చ్ే డు సుందరం. పూ త్ ి ా త ి ి ో డ
ే ు. ారద లోపలున్ం తు ాలూ, లుం ీ
ె చ్ ఇ చ్ం ి. మ ల్ లోప కి ె ల్ తం ిర్కోసం ల్ ాసుక్లో ఉం న కా ీ ల్ ాసులో ో ి సుకొ చ్ం ి.
“మామయయ్ ఇంటోల్ లే ా?” అన ి ాడు సుందరం, ఇంతవరకూ ా దద్ ిలోనూ ఏ ఒకక్రూ మాటాడలేద
జఞ్ ిత్ కి చ
ె ుచ్కు .
“లేరు. ఎకక్డ కుక్ప ి ోయా ో ఈ ానలో. ెండు ో లున్ం ఒంటోల్ బాగులేదు కూ ాను,” అం ి.

44
అదనన్మాట హం ా న
ి టుట్ండ ా కి కారణం అనుకు ాన్డు సుందరం. మ ల్ అత కి ఏం మాటా ాలో
ె లేదు.
ారదకి అకక్డ ఉంటే బాగుంటుం ో లోప కి ె ళ్ ో ే బాగుంటుం ో ె లేదు.
“కిషట్ ు క
ి ి కాల్స్ వ చ్ం ి ధరమ్మా అంటూ,” అ ాన్డు కృతజఞ్ ా ావం ె ల్ య
ి ా.
“ ా ేముం ?ి ి రణ్యం అలా వుం ి కాబోలు,” అం ి ారద.
సుంద ా కి హ ాతు
త్ ా ాను ారదపటల్ అ ాయ్యం ా పర్వ త్ ంి ాన , అ నప టికీ ా ాతూ
త్ భూ ే వలె
ఓ ి గల ారద తమ మ న్ం , ై ా ఉపకారం ే ి తన సహృదయత పర్కటించుకుంద తటిట్ ం ి.
ఆమాటే ెంట ే ారద ో ె ప్ి , కష్ ంచమ డ
ే ుకు జా ి ోబోతునన్ ఈమాణికాయ్ న్ ే కిక్ంచుకుంటే
బాగుండు అ అనుకు ాన్డు. కా ఆమాట ప
ె ప్డం ఎలా?
“మామయయ్ ాజమం ీర్ ె ల్ వ ాచ్రు కాబోలు” అ ాన్డు పర్ త్ ావన ా.
“ఆఁ, వ ేచ్రు,” ఒకక్మాట రుపులో సమా ానం ె ేప్ ి, లోప కి ె ల్ ో ం ి.
సుందరం వంటిం ేపు నడవడమా, ి ేపు నడవడమా అనన్సం ిగధ్ంలో కొం ెం ప
ే ుం ి, ెండడుగులు
వంటింటి ే ే ే ి, “ ేఁ ెళత్ ు ాన్,” అ ాన్డు.
“ఆఁ” అం ి ారద ా ి ప
ే ు ఒకడుగు ే ి.
“ఒకమాట. ొర ాటులో ేన్ ో అనడం జ ి ిం ి. ఆమాటలో జం ను వ్ే ఆలో ంచు,” అ ాన్డు.
ారద రసన ా న వ్ం ి ఆ ె ిమ రుపులో ఎ న్ అ థ్ ాల ా ప
ె కోవచుచ్. “ఒకమారు ఒప కుంటావు
కా ఎ న్మారుల్ ఒప కుంటావు ాయ్గంధం లే ప వు ” అ ఉం ొచుచ్. “ఇంత లకడలే
మ ి ా?” అ కావచుచ్. ఏ ై ే ేం ారద ె ిమ కదలచ్కుం ా ే సుందరం అకక్ ినుం ి క ి ోయాడు -
మం కో ెడుకో.
000
“సుందరం ఏ టి? ప
ి ూయ్టీ కలెకట్రు ా ి అమామ్ స
ే ుకోనంటు ాన్డుట,” ఎవ ో దశరథ ామూమ్ త్ ి ా ి
అ ి ారు.
“ఆ ” అ ాన్ ాయన.
“అలా ఆ ఁ అంటా ే టోయ్ ఆకాశంలోకి చూసూ
త్ ను. మన ారద ే తపప్ ఇంకెవ న్
ీ ేపటట్ న శపథం
పటేట్ డ ఊరు గ గ్ ోలెతత్ ుతూంటేను,” అ ాన్ ా ే లా ి.
జా కి జ ి న
ి కథ ఇ ీ. సుందరం ఆ ళ
ే ఆ ాన ా ర్ ారద చూ ాక ాను ొరబ డ్ ాన , ఆ ొర ాటు
ిదద్ ుకో ాల రూ ి ేసుకు ాన్డు. ఆ న
ై ఇంటికి ళ
ె ల్ ా ే జానకి స
ే ుకోన , ారద స
ే ుకుంటాన ,
వ ాలు అడగవదద్ ఒకే ాకయ్ంలో ె ప్ి ఊరుకు ాన్డు. చలప క ి ి చూ ి ా లాభం క ించలేదు. ో ా

45
చలప ఏ హం ో మామయయ్ ా ింటికి ెళల్డమా అ ఆలో సు
త్ ండ ా ే ఊ ి ా ే ఆయనద గ్ ి క
ి ి ర
ే ు
ఆ ారత్ .
దశరథ ామూమ్ త్ ి ారు ఆ ారత్ ఊరుకు ాన్రు. తర ాత ారద ో అ చూ ారు. “ఛూ ా ా, సుందరం
ే ిన ొర ాటు ిదద్ ుకో ాలనుకుంటు ాన్డుట,” అ .
“కలెకట్రు ారూ ాళూ
ల్ ాంబూలాలు కూ ా పుచుచ్కు ాన్రు,” అం ి ారద. తం ిర్కి తనఅ ార్యం సూటి ా
ెపప్లేక. తం ిర్ హంలోకి సూటి ా చూడలేక ోతూం ి. తననుం ఆయన ఎటువంటి మన త్ ా ా కి గు ి
అవుతు ాన్ ో చూసూ
త్ ాన్ త ే ేయలేదు. ఏం జనమ్ అ ి త్ ోం .ి
“ ాంబూలాలకే టి? మనం ఇ చ్న ాంబూలాలూ పుచుచ్కు ాన్రు, స
ే ుకు ాన్రు,” హేళన ా
న ేవ్ ాయన.
ఈయనకి మ ా ోతూం ే ! ారద వ
ి టాకులా కం ిం ం ి.
“న ోన్ ి త ోన్ ే ా? త ోన్ ి న ోన్ ె ా?” అ పర్ న్ం న ౌర్ప ి తలపుకొ త్ ోం ి.
“కా ీ సుకొ త్ ానుండం ి,” అం ి ారద లోప కెళత్ ూ.
దశరథ ామూమ్ త్ ి ారు, తన మ ో ద
ే నకి కారణ ైన కూతురు ఎదుటినుం ి ొల ి ో ా ే, తనకి
అల ాట న భగవ ీగ్ ాపఠనంలో ము ి ో ర
ే ు.
ఆయనకి మ ి కా ీ ాలేదు.
అ ే ో ము మాపు ళ
ే ప మ ి అపప్లమమ్ కొడుకు సుందరం ే లో ఒ నన్ టి ెటిట్ ె ల్ ోయాడు.
“ ొర ాటు ిదద్ ుకుంటానంటూ అ ే ొర ాటు మ ల్ య
ే డం ె ైనప కాద ాకు ో త్ ోం ి. ఇంత ాకా
ావడ ే ొర ాటు. జానకి కష్మాపణ కోరుకోడం సమంజసం కదూ.”
సుంద ా కి ఈ టీ ఎవరు పం ే ో అరథ్ ం అ ం ి. అతను ాఘ్ంత ోయాడు.
000
సుంద ా కీ జానకికీ అటట్ సం ా ె ల్ అ ం ి. ె ల్ కి దశరథ ామూమ్ త్ ి ా ి , ారద రమమ్ ొకక్ి ొకక్ి
ె ాప్రు చలప దంపతులు.
ఊరు ం ఊరు ళ
ె ల్ డం కనక ె ల్ కి ెళల్లేదు కా మగ ె ల్ ా ింటోల్ గృహపర్ ే ా కీ, సతయ్ ా ాయణవర్ ా కీ
ె ల్ ె ల్ కొడుకిక్ కటన్ం చ ి ం వ చ్ే రు దశరథ ామూమ్ త్ ి ారు.
ఆరభ్టం రు ా అం ా ము ి ాక, ె ల్ కొడుకు లు కక్ ా ే ె ల్ కూతు న్
ి అ ి న
ి దటిపర్శన్,
“అ ే కు ారద ఎలా ెలుసు?” అ .
ీ కి వధువు జ ాబు అ మయపుచూపులు. “ ార ెవరూ?”
“ ె దనన్మాట” అ ఆశచ్రయ్ప ి, ఎందుకలా అ ి ా ా అ ారప ి సుందరం ాలుకక్రుచుకు ాన్డు.

46
“అ ే ె ా లో సరవ్రు ా ప ేసత్ ూ చ చ్ ోయా ే నట ాజన్ అ ” అ ే ి, “ఇ ాళ ి మాకి ె ద్ ామా?”
అ అ ి ాడు తర ాత ఏపర్శన్కీ ా వవ్కుం ా.
000
“ఒక ా ి ప న్స ేతం ా మా ంటికి ా,” అ ారద ఎప డూ సుంద ా న్ ఆ వ్ ంచలేదు.
“ఇ ీ జ ి ిన సంగ . ఈ ే ారద,” అ సుందరం ఎప డూ జానకికి ప
ె ప్లేదు.
తనచుటూ
ట్ ో క ిసత్ ునన్ వందలా ి పర్జలోల్ “ ారద” ఎవ ో, సుందరం అ ి ినపర్శన్కి కారణం ఏ టో
జానకి ల
ె ుసుకోలేదు.

(ఆంధర్పభ
ర్ , , ె ట్ ంె బరు 14, 1960)

47
 12. నడుసుత్నన్ చ ితర్

“నవంబరు ఒకటో ా ీఖు” అం ి కేలండరు.

“ఆరు” అం ి ోడనునన్ గ య
ి ారం.
ాయంతర్ం ళ
ే .
ోటద
ి గగ్ ర ెటట్ ుకోబోతునన్ ాల ల్ ాసు కింద ెటట్ ే ి, కలాయ్ణి “అమమ్యయ్” అంటూ ఆద ా బాద ా బెలట్ ుజోళు
ల్
ేసుకోడంలో ము ి ో ం ి. ప ేళల్ తనసూక్లు చ ితల
ర్ ో ఇ ాళ తను ప ి ము ాలు ఆలసయ్ం ా ె త్ ోం .ి
“అమామ్! ెళత్ ు ాన్!” అ కేకే ి ెళత్ ునన్ కలాయ్ణి, “ఎకక్ ికి?” అ త ల్ వంటింటోల్ం అడగడం ో కష్ణం
ఆ ిం ి. ఈసమయంలో తను ో ఎకక్ ికి ెళత్ ుం ో త ల్ కి ె ా?
“సూక్ కి,” అం ి ఒకక్ అంగలో ేటు ాకా ె ల్ .
“కలాయ్ణీ!”
“టైమ ో ందమామ్,” అ నసుగుతూ ెనకిక్ వ చ్ం ి. ాలు ాగడం తనకి అ షట్ ం. ాగక ో ే
అమమ్కి కషట్ ం. కలాయ్ణి ాల ల్ ాసు సుకుం ి.
“సూక్ కి ెళత్ ు ాన్వు కాబోలు” అం ి ఆ డ ోరు కుక్డు ఈ ల
ె ు సూ
త్ . “ ేషట్రు ో ేపటున్ం ాన
ె ిప్ ా.”
“ఆఁ?”
ాల ల్ ాసు కిందపడడ్ శబాద్ కి ఆ డ తలె త్ కలాయ్ణి ప
ే ు చూ ిం .ి
సథ్ బుధ్ ాల లుచ్నన్ కలాయ్ణి, ె ల్ ా ర
ే ుకు , “ ేపటున్ం ాలేన ప
ె ప్ ా? ఎందుక ?” అం ి
రసం ా. వండుకునన్ అనన్ం నన్ ాకా నమమ్కం లేదంటే ఇ ే ా?
“ఏంలేదు. ఉటిట్ ే,” అం ి త ల్ కిందపడడ్ ాలు తడువ ా కి ఉదుయ్కుత్ ాలవుతూ, “ ె ల్ ే ిరం ా.”
కలాయ్ణి గుమామ్ కి ఆనుకు లుచ్ం ి. త ల్ అనన్మాటలు అరథ్ ం కాలేదు. తనకి ఏ ళ
ే ల్ ప డు స ి గ్ ా ఇ ే
ో న దలు ట
ె ట్ ంి ి. జవ్రం వ చ్నప డు ె ల్ ం ి. ాన వ చ్నప డు ె ల్ ం .ి అలాటి ి ఇ ాళ “ఉటిట్ ”ే
“ ేపటున్ం ాలేన” ె ప్ి వ ేచ్యాలా?
“ ెళల్ ు అ ప
ె త్ ు ాన్ను. ప ిహే ే ల్ ొ ాచ్ . కలాయ్ణీ, ె ిప్నటుట్ ెయయ్డం ేరుచ్కో,” అం ి ఆ డ బొమలు
ము ి , మ ల్ ోరు కుక్డుకాయలు ఏరడంలో ము .ి ఆ డకి ెలుసు కలాయ్ణిబాధ. కా తనూ, కలాయ్ణీ
క ి ా ఎదు ోక్లే శకుత్లు! ఆ సంగ పర్సత్ ుతం కలాయ్ణి గహిం ే ిథ్ లో లేదు. అందుకే ఆ డ ఇప డు

48
కారణాలు వ ించడం, ఆ ల
ి ల్ న మ్ంచ పర్య న్ంచడం ెయయ్లేదు. అందుకే ాలామం ి ద
ె జ్ ాళల్ లాగ
“ఒకొకప డు క ే మం ద”నన్ ా త
ె ా, “ ె ల్ రమమ్” ా ిం ం ి.
కలాయ్ణి ంచునన్ సథ్ లంలో ం కదల ా కి ప ిహన
ే ు ము ాలు సుకుం ి. క ి న తర ాత మాతర్ం
సూక్లు ప
ే ు ళ
ె ల్ లేదు. ఇంటి ానుకు ఉనన్ నన్ ోటలోకి ె ల్ బొ ాప్ ెటట్ ు ానుకు లుచ్ం .ి
ఆ పకక్న సూదులాల్టి జా గగ్ లు డ ా కి తయారు ా వు ాన్ . ోట సగంవరకూ కనకాంబ ాలే.
ాటిమధయ్ ఒక ాప ా బలల్ లా లబెటట్ ర
ే ు. కు ి ప
ే ు పంచలో లైటు ే ేత్ ఈ ోటలోకి ల
ె త్ ురు వసు
త్ ం ి.
ఆ ా ద కూచు ఎ న్మా ల్ ో అమమ్ అ ి ిం ి తను ానుస్ సూక్లోల్ ేరుచ్కునన్ షయాలు. తను
ఎం ో ఉ ాస్హం ో ఆ అ నయాల న్ ే ి చూ ిం ే .ి
కలాయ్ణికి ఆపుకోలే దుఃఖం వ చ్ం ి. ఆ ాప ా ద పడుకు ఏ ి ం ి. ోజం ా ఎండకి కా కా
ఉనన్ ఆ ా ే ిఆ ల
ి ల్ కి ె లేదు.
ప ేళల్కిందట దలు ట
ె ిట్ ం ి. అ ళ
ే ఆ ోడుడ్ ద అలా ె ల్ ోతూ గజెజ్ ల చప డు , లోప కి ొం ి
చూ ి, “ఇకక్డ ానుస్ ే ిప్ త్ ా ా?” అ అ ి ిం ిట తను. ష
ే ట్ రు న వ్, “ఆఁ, ే ప్ి త్ ాం. ఇలా ా,”
అ ాన్రుట. ఆయన ఆమాట ె ప్ి ఇపప్టికీ నవువ్తూంటారు. ఆ అడగడం, “ఇకక్డ వంకాయలు
అముమ్ ా ా?” అనన్టుట్ం ి అ . ఆ ెంట ే తను ఇంటికొ చ్, “ ేను ాన్స్ ేషట్ ి ో మాటాల్ న
ే ు. ప ి
రూ ాయలు కా ాల ాన్రు. స న
ే ాన్ను,” అం .ి
కలాయ్ణి ాటయ్ కష్ణ అలా ార్రంభమ ం ి. ల తకళలంటే అ రు గల త ల్ దండుర్లు స న
ే ెంట ే
ఒప కు ాన్రు. అపప్టున్ం నన్ ాయంతర్ంవరకూ ివ్ ామం ా ళ
ె ల్ గ ిం ి. “ ేపటున్ం ఎందుకు
ెళల్లే ో” అరథ్ ం కాలేదు కలాయ్ణిక.ి “ ె ిప్నటుట్ నడం ర
ే ుచ్కోమ” ె ిప్ం .ి తను ఏ ాడు కాదం ి
అమమ్మాట?
ఏ ిచ్ ఏ ిచ్ ొమమ్ ి ల్ దర్ ో న కలాయ్ణి అమమ్ లే ి ంటోల్కి సుకె ేల్ ళ
ే కి ే ి లో ఆంగల్ ంలో
ారత్ లు బ
ె ుతు ాన్రు.
“అనన్ం పడుకో,” అం ి త ల్ .
“ ేను ాయ్నుస్ కాల్సులు ఎందుకు మా య
ే ా ?” అం ి కలాయ్ణి ఆ శ
ే ం అణుచుకుంటూ.
“ ెదద్ ా వ వ
ే ు. ఇంకా ాటాయ్లూ, ాటకాలూ ే ేత్ బాగుండదు. నలుగు ి ోళల్లో పడడం తపప్. అ ీ కాక
మనం టూ
ర్ పులో ే ి ఊరూ ా రగబోవడం లేదు. అందుకే వదద్ ాన్ను. మనసంతృ ిత్ కి ఇపప్టివరకూ
ేరుచ్కునన్ ి ాలు,” అం ి ఆ డ అనునయం ా.
కా కలాయ్ణి మాతర్ం ఆ డ ె ిప్న పర్ మాటా ములుకులై ొ ి ే . ెదద్ద ం ిట! ఇంక ాటాయ్లు
బాగుండవుట! ఇపప్టి ాకా ర
ే ుచ్కునన్ ి ాలుట! ... నలుగురూ నవువ్ ారుట! కళంటే ళల్ కునన్ అ రు

49
ఇ ే ా? ఇందుకే ా తను ఇ ాన్ళు
ల్ తపసుస్ ే ిం ?ి ారు ో ి, రు ో ి ెం ద
ె ద్ ే న
ి మాను
ఇప ిలా దలంటా న ికే ి .. ఇంకా “మన సంతృ ”ిత్ ఎకక్ ి ం వసు
త్ ం ి? ెదద్ ి అ నంత మా ర్ాన
ిగగ్ ు పడవల న
ి ఈ దయ్లో తనకి నన్ప డు ఎందుకు అ రు క ిం ర
ే ు? “ నన్ప డు బటట్ లల్ ేకుం ా
ి వ
ే ు. ఇప డు కూ ా రుగు ా ా అలా?” అంటోం ి త ల్ . అ ే ా ఉపమానం? నన్ నన్టివరకూ
తను ాన్స్ స
ే త్ ుంద ఇంటికొ చ్న ాళల్ ంద క
ి ీ ఎంత గరవ్ం ా ెప కు ాన్రు. తన ొటోల న్
ఇంటి ోడల ం ా, ెండు ఆలబ్ములలోనూ లేవూ? డబుబ్కోసం గజెజ్ కడ ాన ా ెప డూ అనలేదు. అ ి
కారణం కా ే కాదు.
కలాయ్ణి ా ాన ే ిం ి ఆ ా ర్ ఇంటోల్. ఆఖ ికి త ల్ కళల్ ళు
ల్ ట
ె ట్ ుకు ే ాకా, తం ిర్ ఎనన్డూ పర్ద శ్ి ంచ
కోపం పర్ద ిశ్ం ే ాకా అసలు కారణం వ ిం ే ాకా ె ల్ ం ి. ప
ే ు కలాయ్ణి చూడ ా కి ె ల్ ారు
వసు
త్ ాన్రు.
కలాయ్ణి తనగ ల
ి ోకి ె ల్ తలుపు స
ే ుకుం .ి మంచం ద పడుకుం ి. క న్ళు
ల్ ాలేదు. కణతలు
ే ోతు ాన్ . ార్ణం ఎందుకు ోవడం లే ో ఆ ల
ి ల్ కి అరథ్ ం కాలేదు. ... ె ల్ కొడుకు వసు
త్ ాన్టట్ . ఎవ ిన్
అ ి ి స
ే త్ ు ాన్రు ఈ ఏ ాప్టు
ల్ ? తనకి ప ళ
ే ల్ ు వ చ్ందగగ్ రున్ం తనకి ాను ా ఆలో ంచుకోడం ే ిప్, తన
వయ్కిత్తవ్ం లబెటట్ ుకు ేందుకు ోహదం ే ి, ఆఖ క
ి ి తన వనమా గ్ ా న్ రణ్ ంచుకు ే సమయం
వ ేచ్స క
ి ి ప గ్ ాలు ాళల్ త
ే ులోల్కి సుకు ాన్రు! తను అనుకునన్ ే టి?
ే ట్ ారు ఎ న్ ెళుకువలు ె ేప్రు .. ా కీ ాటాయ్ కీ ఉనన్ ామయ్ం ... ాస ాలే రమణీయకం ా,
ఆకరష్ణీయం ా పర్ద శ్ి ం ే ాటయ్మవుతుందట. ాటాయ్రంభంలో ే ే అ నయా కి, ఒకొక ముదర్కీ ఒకొక
ేవత ఆ ా ిం , ఆ పర్థమ పర్దరశ్న అ న్
ి , ాయు, వరుణా ి ేవతల ఆ వ్ ంచడమ రూ ిం న
ాటి ఆయన ఉతుస్కత, ాటయ్కళలో ేయవల ిన ప ి ోధనగు ిం చ ిచ్ం నప టి ఆయన ాం ితయ్పర్కరష్,
మణిపు ి కథక నృ ాయ్లకీ, భరత ాటాయ్ కీ ే ాలనూ ిప్ ె ిప్నపప్టి ఆయన ప ి ల ాదృ ిట్ - తన
ముగుధ్ ా ే ేత్ . ఆ కళలో ే తన జనమ్ అంతమవుతుం ి అనుకుం .ి “అటు ెళల్డం ాలు, ఇహ ఇటు
పర్యాణం ె య్” అంటూ ెనకిక్ లాగుతు ాన్రు అమామ్, ానన్ ారూను! ాజహంస కాకులోల్ బతగగ్ ల ా?
తను సం ారంలో?! కలాయ్ణి ఏ ెలల్ ారుఝాము ో దర్ కొ ి ిం .ి
మ ాన్డు ొదుద్నన్ ఎంతకీ ెరుచుకో గ ితలుపులు త ల్ కి “ఇ ేం అఘా ాయ్ కి తలపడలేదు క ా!”
అ ి ,ేత్ బా ి బా ి బలవం ాన ె ి ిం ం ి ఆ డ. కలాయ్ణి కళూ
ల్ , హమూ ా ఉండడం చూ ి,
“ఖరమ్” అనుకుం ి ఆ డ మనసులో ే.
కలాయ్ణి లోల్ సం ీతం ేషట్ ిన్ చూ ి, “ ేను సం ీతం మా ేసత్ ు ాన్నం ,ీ తం ానన్ ా ి అ ి ి
సుకోం ,ి ” అం ి ధృఢసవ్రం ో.

50
“సం త
ీ ం ఎందుకే మా య
ె య్డం?” అనన్ అమమ్ ప
ే ు కలాయ్ణి చూడకుం ా, “అ ి మాతర్ం ఎందుకు?” అ ే ి
అకక్ ినుం ి ె ల్ ో ం ి.
లౌకయ్ం ఎ ి న
ి అమమ్, “ రు ారం ో లు ో క
ే రం ి,” అం ే కా ల
ి ల్ గు ిం ఆ డకి అంతకనన్
ఎకుక్ ే ల
ె ుసు. కలాయ్ణి మ ల్ ఎప డూ సం ీతం ష
ే ట్ రుముందు కూ ోచ్లేదు.
ఆ ాయంతర్ం త ల్ బలవంతం ద ె ల్ కొడుకుముందు కూరుచ్ం ే కా ఆమ ి ఎవ ో అ క న్
ె త్
చూడలేదు. ాళు
ల్ అ ి న
ి పర్శన్లకి సమా ా ాలు ెపప్నూ లేదు. ాళు
ల్ ె ల్ ో ేక, అమమ్
నచచ్ ెపప్ ా కి చూ ేత్ , కలాయ్ణి ఉ ి చూ ి తనగ ిలోకి ె ల్ ో ం ి.
“అ ాన్ కి ా ”ే అంటే, వ చ్ మంచంముందు కూచు అనన్ం అటూ ఇటూ కె కే ి ె ల్ ో ం ి.
“ ాలు ాగ ”ే అంటే “ఏం? ాలు ాగక ో ే ె ల్ ేసుకోన ాన్ ా ఆ ె ల్ కొడుకు?” అం ి.
“ఇ ి మ ల్ ఎప డు మనుషులోల్ పడుతుం ో?” అ త ల్ , తం ీర్ బాధపడడం చూ ి, కలాయ్ణి ేలవం ా
టూ
ట్ ిచ్ం ి. బలం ా ా పలక కొ ి ే ముకక్లు ె ి ి ో ా? ఏ ముకక్ పటుట్కుంటే ఏ ముకక్
ఆగుతుం ?ి కలాయ్ణి కాలే కి ెళల్డం మా ే ిం ి.
అమమ్, ానన్ ారు తనమనసు మ ల్ ంచ ా కి ే న
ి పర్య ాన్లు వృ ా అ ే . “అందుకే అంటారు
ఏ ే ా మ ొప్చుచ్ కా పప్డం కషట్ ం” అ అం ి అమమ్ ా గ్ ా.
ఓ ఆ ెన్లు
ల్ ె ల్ సంగ ఎతత్ కుం ా ఊరుకు ాన్రు. కొ ాన్ళు
ల్ అలా అ ే, అ ే సరుద్కుంటుంద .
కా కలాయ్ణి మటుకు ో కో రభస ెసత్ ూ ే ఉం ి. ఆఖ క
ి ి ఒక ో అమమ్ కళల్ ళల్ పరయ్ంతమ , “ఆ ాడు
అతత్ ారు ా ిం ం ి. ఇప డు కూతు ై ా ి త్ ోం ి. ఏజనమ్లో శతుర్తవ్ ” అం ి సు గ్ ా.
ఆమాట కలాయ్ణికి కషట్ మ ిం ం ి. కా , త ేం య
ె య్గలదు?
ఏ ె ి ెలలతర ాత, ఒక ో ోజ ాలదగగ్ ర అమమ్ ె ల్ ా దలు ెటిట్ం ి, “అత కి ానూస్,
సం ీతం అంటే ాలా షట్ ంట.”
కలాయ్ణి తలొంచుకు ోజనం ే త్ ోం ి.
“ఏ , అదృషట్ ం బాగుంటే, ెళల్ క
ే అత ే ె ిప్ంచుకోకూడదూ. .. ”
కలాయ్ణి వవ్లా లే ం ి. “అలాంటిమాటలు ా ో ఎప డూ అనకమామ్! ప ెధ్ ేళల్ ు ెం న కు అరథ్ ం
కాలేదు ా ఆశలే టో .. ఇంక ... ఇంక ... “ కలాయ్ణి మాటాల్డలేక లే ె ల్ ో ం .ి ె ల్ ోతూ,
గుమమ్ందగగ్ ర లబ ి, “ఇంక న న్
ే అడకక్ం .ి ా ో ెపప్కం ి. షట్ ం ఎలా ఉంటే అలా ెయయ్ం ి,”
అ ే ి ె ల్ ోతునన్ కలాయ్ణికి “ ీ కింకా నన్తనం ఒదలేల్దు,” అ అమమ్ అనడం ిం ం .ి
ెల ో ల ాడు కలాయ్ణికీ ము ా ికీ భ
ై వం ా ె ల్ జ ి ంి ేరు ెదద్లం ా క ి.
ె ల్ అవ ా ,ే ము ా ి కలాయ్ణి సుకు గుంటూరు ె ల్ ోయాడు.

51
ము ా ికి ాటకాలూ, సం త
ీ ం ి చ్ ఎకుక్ ే. ాటయ్క ాస తులోల్నూ, ానక ాసంఘాలోల్నూ ఎప డూ
ము ి ేలుతూం ే ాడు. కలాయ్ణి దటోల్ ము ావం ా ఊరుకు ాన్, తర ాతత్ ర ాత ము ా ి
బలవంతం ా, అతను టికెక్టు
ల్ కొ ేసత్ ూ ఉండడంవలాల్ అత ో ాటు తను కూ ా ాటకాలకీ, ానసభలకీ
ెళల్డం దలు ెటట్ ంి ి. అ ే ఇంటిదగగ్ ర మాతర్ం ము ా ికి ఆ షయాలు చ ిచ్ంచ ా కి లుం ే ి
కాదు. కమం ా ఇంటోల్ “సం ీతం” అ ాచయ్ం ా మా ి ఊరుకొం ి. అ ొక “టాబూ.” అసంసక్ృతం.
ో లు గడుసు
త్ నన్కొ ీద్ కలాయ్ణికి ఏ ో ె ా, కా గ్ ా ఉండ ా ిం .ి ఏ ో భ ించలే ఆ ద
ే న ా ఉంటుంటే,
ఆఖ క
ి ి ఒక ో ఆ ం ి ే ి , బెజ ాడ ాళల్ కి ా స్ టెస్ట్ ఇవవ్మ కోరుతూ ఒక ఉతత్ రం ార్ ి
ప ే ిం ి. ారం ో ల ాడు జ ాబు వ చ్ం ి. ఆ ఉతత్ రం అప ేఆ స
ీ ు ం వసూ
త్ నన్ ము ా ి
అందుకు ాన్డు.
“పర్భుతవ్ంనుం తమ ికొ ేచ్ ాఖీదులే టో?” అ ాన్డు ము ా ి కవరు దునన్ స ివ్స్ ట్ ాంపులు
చూసూ
త్ .
“ ిప్ చూ ేత్ స ి ోతుం ి క ా,” అం ి కలాయ్ణి కా ీ ికాకష్ను కలుపుతూ.
ము ా ి ా టోల్ కు ీచ్లో కూరుచ్ కవరు ిప్ చూ ాడు. అత కనుబొమలు ము ివ డ్ ా .
“ఏ టి ి కలాయ్ణీ?”
కలాయ్ణికీ ె లేదు. “ఏ టం ?ీ ” అం ి దగగ్ క
ి ి వసూ
త్ .
“ ే ి ాళు
ల్ ా స్ టెసట్ ుకి ఈ శ ారం రమమ్ ార్ ారు. నువువ్ ాళల్ కి ార్ ా ా?” అ ి ేడు ము ా ి.
అప డు అరథ్మ ం ి కలాయ్ణికి. “ఆఁ. ే ే ా ేను. ఏం ోచడంలేదు. అందుకు,” అం .ి
“ప్చ్. ఇ ాళ ే ి లో, ప
ే ు ట్ ే ా, ఎలు
ల్ ం ి ాయ్నూస్ .. ఇ ాకు నచచ్వు కలాయ్ణీ. ఛ,” అ ాన్డు
క ా మా , రస ఞ్ డూ, ాయ్వంతుడూ అ న ము ా .ి
కలాయ్ణి తృ ల్ ప ిం .ి మరుకష్ణంలో కలాయ్ణి అకక్డ లేదు. ఆ ాయంతర్ం ము ా ికి కా ీ ాలేదు.
ఏమాతర్ ి న వ ి త ల్ ేరు కూ ా ఆ ాక్రం ో మా ి ో ం .ి
ఆతర ాత ారం, ప ి ో ల ాడు ము ా ి హ ావు ి ా వ చ్, “వంట ే ర
ి ం కా య్. ఏకా
దండయయ్పంతులు లోల్ ోటు ాదయ్ క ే ీ ఉం ి. టికట
ె ల్ ు సుకు ాన్ను,” అ ె ాప్డు.
“ ే ాళ ాలేను. రు ె ల్ రం ి,” అం ి కలాయ్ణి ాంతం ా.
“ఏం?”
“తల ొ ప్ి ా వుం ి.”
“మాతర్ ేసుకుంటే అ ే ోతుం ి. ఇతను ోటు ాదయ్ం ాలా బా ా ా త్ ాడ అందరూ ెప కుంటారు,
పద,” అ ాన్డు ము ా .ి

52
కా కలాయ్ణి మటుకు ాలేన ఖ చ్తం ా ె ప్ి ం ి. ఆ సవ్రంలో శచ్యా న్ చూ ి ము ా ి
మాటాల్డకుం ా ె ల్ ోయాడు.
ఆ తర ాత ెండు, మూడు మారుల్ కూ ా కలాయ్ణి అలా ే ెయయ్డం ో ము ా క
ి ి ఏ ో అనుమానం వ చ్ం ి.
“ఏం? ఈమధయ్ నువువ్ అసలు ేటక
ి ీ ావడంలేదు.” అ ాన్డు.
కలాయ్ణి మటుకు అ ి ా ారణ ే అనన్టు
ల్ , “ఏం లేదు. ా ాల ఉండడంలేదు,” అం ి.
“ ి ో ం ే టి సర ా?” అ మంద సం ే ాడు ము ా ి.
“ఆఁ, ాంగతయ్ంలో,” ర
ె ుపులా జ ాబు ె ిప్ అకక్డున్ం ె ల్ ో ం ి కలాయ్ణి.
“ ే ేం ే ాను? లోకా న్, మనుషు న్ అరథ్ ం స
ే ుకోడం ేరుచ్కో ా తను,” అనుకు ాన్డు ము ా ి ర
ే ం
ఒప కోలే మనసత్ తత్ ం ో.
000
“సుపుతుర్డు ఉతత్ రం ా ాడు,” అ ాన్డు ము ా ికొడుకు హ ి ా న
ి ఉతత్ రం కలాయ్ణి దకి ి .ి
“ఏం ా ాడు?” అం ి కలాయ్ణి ఉతత్ రం సుకుంటూ.
“ల ీమ్ సమాను ాల న అమమ్కి,
ే చ్న టె ాం అం ిందనుకుంటాను. ాప ముమూమ్రుత్లా ో కే. ఇంకా ెలై ా కాలేదు. అప ే
కాళూ
ల్ ేతులూ కొటుట్కుంటూ ఎలా ఆడు ోం ా ల
ె ు ా? జానకి ఏ లా ే ఉంటుంద , ే ే ెడ ాన
అంటోం ి. నువువ్ ాలా అదృషట్ వంతు ా ట. ాప కూ ా అంత అదృషట్ వంతు ాలు అ ా ట. మ ి
ను వ్ె ప ొ త్ ావు చూడ ా కి? జానకి ాపకి ానుస్ ే ప్ి త్ ానంటోం ి.

ఇటు
ల్
హ ి

కలాయ్ణి కళు
ల్ మూసుకుం ి. ాప తన ో కట! ఎలా ఎకక్ ి ం వ త్ ా ఈ ో కలు? తన తన
ాయనమమ్ ో క అ ే ారు. మ ల్ తన మనుమ ాలు తన ో ం ?ి ఇలా ఒకళల్ డలు మ ొకళల్ ద
ఎందుకు పడ ా ? ఇలా ాతమూకుడు తరత ాలా ఎందుకు వసు
త్ ం ి? తన అదృషట్ ం? ఏ షయంలో తను
అనుకునన్ ి అనుకునన్టుట్ జ ి ింద ? తను ా ిం ం ే టి? తన ో ందట. ానుస్ ే ిప్ త్ ారుట!
ఈవయసునుం ీ ెంచుకునన్ ఆశలు ...
“మనవ ా న్ తలుచుకు ము ి ి ోవడ ే ా? ాకు కా ీలాంటి ి ఇవవ్డం ఏ ై ా వుం ా?” అ ము ా ి
నవవ్డం ో కలాయ్ణి కళు
ల్ ె ి ఈలోకంలో ప ిం ి.

53
కా ీ ెటిట్ స
ె త్ ునన్ కలాయ్ణికి హ ాతు
త్ ా ఒక ఆలోచన తటిట్ ం ి. ఔను, జ .ే ాయనమమ్కి తన ాటి దయ్
లేదు. ఆ డకంటె తను ర
ె ు ే. తను ా ించలే ి ఈ ాప ా ించద ఎందుకు అనుకో ా ?
“ ా కి ‘ జయ ార ’ అ ర
ే ు ెటట్మ ాయం ి. కు శలవు ొర గ్ ా ే చూ డ్ ా కి ె ద్ ాం” అం ి
కలాయ్ణి దర సవదనం ో.
ాలాకాలా కి కలాయ్ణి హం ద ె ిన రన్వువ్ ఆశయ్రయ్ం ా చూ ాడు ము ా .ి

(ఆంధర్స తర్ ారప క

ర్ . ె ట్ ంె బరు 8, 1963)

54
 13. ఉ ేద్ ాలు మం ే!

ఆంధర్ శ
ే ంలో ఒక లాల్లో ముఖయ్పటట్ ణంలో బస్ ట్ ాండు ం కాలే కి ె ేల్ ా ల
ి ో సూరయ్చందర్లా ీ స ివ్స్ ెడ్
వుం ి. ామానయ్ం ా బ ట్ ాండుకీ కాలే కీ మధయ్ పయ ం ే పర్జలు ఎంత ొందరప లో వు ాన్ ఎంత
పర ాయ్నం ో నడుసు
త్ ాన్ ఆ సూరయ్చందర్లా ీ స ీవ్సుదగగ్ ికి వ ేచ్స క
ి ి ఓమారు ఉ కిక్ప ి చుటూ
ట్ చూ ి
ముందుకి ాగు ారు. ా కి కారణం లేక ోలేదు.
ద ం లా ీ ె ల్ ా దులుపుకు ె ల్ ో ే absent minded ొర్ స
ె రు ై ా ల ేయగల ఒక తర్ న
ై
ధవ్ అకక్డ సంధయ్ ేళలోల్ స
ి త్ ూ ఉంటుం ి. ఇ ీ అ సప్షట్ ం ా ెపప్లేం కా ోలూ, స ాన్ ా, బాంజో,
మాండ న్, ిటార్, య
ి ా ో ఒకక్మారు ా ి ేత్ వ ేచ్ ధవ్ ో వుంటుం ి అ .ి ాకష్సులు
వసం ోతస్ ాలలో ఓలలాడుతు ాన్ ో, వ
ే తలు సమ ో ాస్హంలో ే యాడుతు ాన్ ో అ ప క
ి ుల
అకక్జప ి ే ఆ ాదం (ఆరత్ ాదం కాదు) పుటుట్పూ ోవ్తత్ ాలు అ ామానయ్మ న .
మధయ్లో దలు ట
ె ట్ ి ెనకిక్ ెళల్డం డర్న్ టెకిన్క్ కనక అసలు కథ ఇప డు దలు డ
ె ాను.
ఆవూ ల్ ో కాలే లో ఇం ల్ ష
ీ ు ి ార్ట్ ెంటులోనూ హిసట్ ీ ి ార్ట్ ెంటులోనూ ఒకక్మా ే ఖా లు ఏరప్డడం
చూ ి, గవరన్ ెంటు ారు ఇం ల్ ష
ీ ులోనూ, హిసట్ ీలోనూ ి ీలు క ిన ఓ నవదంపతుల ఆవూ క
ి ి
టార్న్స్ఫర్ ే ారు. ఆ అమామ్ ేరు లత. లతలా ే వుంటుం ి కూ ా. అత ర
ే ు ావు. అత న్ మాతర్ం
ఏ ావు అనలేం. అత కి ాలా వచుచ్. ాళు
ల్ వ చ్న ారం ప ి ో లోల్ ే ాలా ాపుయ్లరు అ ో ర
ే ు.
అంటే ొ టికల్ ఆం ిలులో క ా. మామూలు ా లత అ ాన్, ావు అ ాన్ “ ాపం, మం ాళు
ల్ ”
అనుకు ే ారు అందరూ.
మ ో ారం అ ా అవకముం ే, లత మం హు ారు ా ఇలల్ ం ా సరద్ డం దలు ట
ె ట్ ంి .ి
“ఎలా ై ా ఇలాల్లు క ా” అనుకు ాన్డు ావు, హరష్పఫ
ర్ ులల్ మానసం ో. లత ఏ ి ిం ాల కూ ా
అ ిం ందత కి.
“ఏం? న న్ం స
ెర్ ు య
ె ాయ్ల చూసు
త్ ాన్ ా?” అ ాన్డు.
“ఉహుఁ. మమ్ న్ కాదు,” అం ి లత గం రం ా.
ావుకి అరథ్ ం కాలేదు. “మ ి?”
“సవ్రణ్ ా ి ోజ ా కి ి ాను.”
ఒకక్ ముషం ాటు ావుకి ోట మాట ాలేదు.
“అప ే దద్ ికీ అంత ేన్హం అ ో ం ే టి?”

55
“ఎంత ేపు కా ా ?” అ లత సవ్రం త గ్ ంి , “ ాలా మం మ షం ీ,” అం ి అత న్ ఉ ికస
ి త్ ునన్టుట్.
“అవునవును. అందులో ఈ ో లోల్ మం ాళు
ల్ ాలా అరుదు కూ ాను,” అ ాన్డు ావు కిం త్
అపర్సనున్ ై. కొం ెం ప
ే ూరుకు , “అ ే కెన్ .. ...” అ ాన్డు ల ా ముఖు ై.
“ ో, ో,” అం ి లత ముఖు ాలై, “ఆ డ పరమ ాఖా ి,”
“ఏం? ఈ ో లోల్ వ ణ్ ాంతర ోజ ాలకి తప లే ే.”
“వ ణ్ ాలూ, కృతులూ కాదం ీ పర్శన్. అంద ి ీ ఏక నలు ే క ా,” అం ి లత సు గ్ ా. సవ్రణ్ ‘సువరణ్ ం’ కాదు.
“ ో , ఏం ేసత్ ు ాన్వు?”
“వంకాయ కూర, ర
ె ుగు వడలు, ములకాక్డ పులుసు.”
రసం ా కు ీచ్లో కూలబడడ్ ావువంక జా ా చూ ిం ి లత. వంకాయా ఓ కూ ే ా అ అత ి ావం.
“ఒకక్ ో కే క ా, సరుద్కు ోవడం ర
ే ుచ్కో ా ” అ లత మన .
“ గు ిం ే ాబాధం ా,” అ ాన్డు ావు.
“అంటే?”
“అంటే భరత్ అ థ్ ాక ో సత్ ిముందు ం లే ిన ఆడ ా కి ఊరథ్ లోకాలుండవంటారు ద
ె ద్ ాళు
ల్ .”
“ , అలాటి అ ా ాయ్లు అనకం .ి ”
ావు ోరు మూసుకు ే ి , ేపరు అ ేవరసలో ేప్డు. ాపం, ఆ ో ావుకి కంచంలో ె య్
ోటి ాకా ె త్ ే ఒటుట్.
“ఏఁవం ీ, ఒంటోల్ బా ా లే ా? అలా వు ాన్ ేం?” అం ి సవ్రణ్ వరణ్ న
ై అత ి హం చూ ి.
“ఏంలేదం .ీ ఏ ో జాఞ్పకం వ చ్ం ి. ాథుడు గరళకంఠు ి స ాలు ే ాటట్ షం ా న
ే ర గు ావు
కా పల ాట బచచ్ ాకం పులుసు ో జొనన్కూడు ంగు చూ ద్ ాం అ ”
లత కష్ణం ా చూ ిం ి ావు ేపు.
ావు గబుకుక్న మం ళల్ ల్ ాసు అందుకు ాన్డు.
క ట్ ాలెప డూ మం ాళల్ కే వ త్ ా ట. క ట్ ాలొ ాచ్యంటే మం ాళల్ ఉం ా ట.
లేక ో ే ావు ఇలా అ ోజనం ా ఉండను కాక ఉండన ం ిపటుట్ పటిట్ ఉం ే ాడు.
లత ఇలా అవమానం ాల ఉం ే ికాదు ప ేవు మూలం ా.
సవ్రణ్ ఆ రవయ్వ ాలద గ్ ర
ి తన ో ొసగ ాళల్ ో ేన్హం ే వ
ి ుం ే ి కాదు.
అ న్టికీ ాళల్ మం తన ే కారణం.
సూకష్మ్ం ా ఆ ముగుగ్రూ ఆ సమయంలో ఆలో సు
త్ నన్ ాటి ా ాంశం ఇ ీ.

56
 ోజ ాలు అ క
ే ా, అవకుం ానూ, అందరూ లోల్కి వ చ్ కూరుచ్ ఆకులు నములుతుండ ా, “ కు
సం ీతం వచుచ్ ా?” అ లత సవ్రణ్ అ ి ిం ి.
“ ాదు. మ ి కు వచుచ్ ా?”
“ ాకూ ాదు.”
అకక్ ి ో ఆ సం ాషణ అ ోవల ిం ే కా ెలుగునవలలా, ల
ె ుగు ి మాలా, అ ో నటేట్
అ ో మ ల్ తలె త్ ం ి.
“ ేరుచ్కుం ామా?” అం ి సవ్రణ్ .
ావు కుక్ కుక్మంటూ లత ేపు చూ ాడు.
“తపప్కుం ాను” అం ి లత ఆనం ో ాస్ లు వదనంలో ె ల్ రుసు
త్ ండ ా.
లతకి అ థుల ఎలా ఆద ిం ాలో ెలుసు అనుకు ాన్డు ావు సవ్గతంలో.
ాలుగు ో లు ో క
ే , లత ావు ో, “కాకి ా ి ిలో ెంకట ా ిత్ ార ఒక సం త
ీ ం ష
ే ట్ రు ఉ ాన్రుట.
ె ల్ సుకురం ి,” అం ి.
“అ ే టి?” అ ాన్డు ావు కొతత్ ా చూసూ
త్ .
“ ె నటుట్ నటించకం ి. ముం ే క ా సవ్ ణ్ ా న
ే ూ ేరుచ్కుం ాం అ శచ్ ంచుకునన్ ి,” అం ి లత.
“ఊ ికే అ ాన్వనుకు ాన్ను,”
“కాదులెం ి,” అం ి లత కొం ెం క ినం ా.
ావు “స ేలే” అ ాన్డు.
ా ర్ లత మ ల్ “కనుకుక్ ాన్ ా?” అంటే లేద ాన్డు. మ ాన్డూ అ ే జ ా ాచ్డు. మూ ో ో కాసత్ ైరయ్ం
ెచుచ్కు , “ఇప డు సం ీతం ేరుచ్కోక ో ే ఏం, ల ా?” అ ాన్డు ెమమ్ ి ా. అత కి సం త
ీ ం అంటే కోపం
లేదు కా ఎ ెచూయ్రుల సహించలేడు. ా ీత్ య క ే ల
ీ ు అరథ్ ం కావు. అం ేత అతను నగ ిందలాల్
ే ి లో ల తసం ీతమూ, ి మాలోల్ ా ీత్ య సం త
ీ మూను. ె ల్ చూపుల ా ే “ అమామ్ ాడదు
క ా, ాట ేరుచ్కుంటాన ే ట
ె ట్ దు క ా” అ అడగలే ే అ ా ించవల న
ి ోజొ చ్ం ి అత
తంలో ఆఖ ికి.
లత కష్ణం ఊరుకు , “స ేలెం ి,” అం ి. కా అ ి ాలుక వ ి ం వ చ్ం ి.
మ ాన్డు కాలే లో సవ్రణ్ “కనుకుక్ ాన్ ా?” అ పర్ న్ం ం ి లత .
“లేదు, ఇ ాళ కనుకుక్ంటాన ాన్రు,” అం ి లత.
“ ేను ణకి ార్ ాను” అం ి సవ్రణ్ , “ ెండు ో లోల్ జ ాబు ావచుచ్.”
లతకేం ె ాప్లో ోచలేదు.

57
సవ్రణ్సర ా చూసు
త్ ంటే లతకి హు ా ొ త్ ోం .ి అటు ావు రు చూ ేత్ రు ా ి ో ోం ి.
“ జం ా ాకేం కా ాలో ాకే ె డంలేదు,” అంటూ తనలో తను ొణుకుక్ం .ి
ఆ ా ర్ మ ల్ ావుద గ్ ర
ి “ఆ షయం” ఎతత్ కుం ా ఉండలేక ో ం ి.
“సవ్రణ్ ణ ేకరుకి ఉతత్ రం ా ర
ే ుట” అం ి.
ెండు ో లు ో ేక సవ్రణ్ కి జ ాబు వ చ్ం ి అ మ ో బులెటన్
ి ె చ్ం ి. మూ ో ో బులెటిన్ -
ణ క
ే రు ఆ ి ారం ఉ ల్ ో గ
ి ు ాడు ణ ో స .
ఆఖ క
ి ి ావు సు గ్ ా, “నువువ్ ఈసం త
ీ ం ఆపు ా ా? ననున్ స ాయ్సం పుచుచ్కోమ ాన్ ా?” అ ాన్డు.
లత తహ ణ
ి లోచ ాల ో అత ేపు చూడడం చూ ి, “అ ి కాదు. న ేన్ం య
ె య్మంటావు ెప ”
అ ాన్డు మందర థ్ ా లోకి ి ి.
“ఓహ్! ర ి ఒక ొర్ ొజలు అంటే ఆలో ంచవచుచ్. రు గహిం ా ో లే ో కా సం ీ ా కీ, స ాయ్ ా కీ
కూ ా ప ెన్ం ే ేల్ ాధన రణ్ ం ేరు,” అం ి లత కుదుటప ి.
“పర్భు ావ్ న్ ప ెన్ం ేళల్ ు శలవు అడగ ా?” (హేళన ా)
“ఇవవ్రు కాబోలు” ( ిగులు ా)
“ ా కేముం ?ి ఎకస్పష్ నలు అ ెప కుం ాం. ార్ త్ ాను - మాఆ డ సం త
ీ ం ర
ే ుచ్కుంటాను అంటోం .ి
ఆకాలప ి లో ేను స ాయ్ ాశమం చ చూ ాలనుకుంటు ాన్ను అ . ఇ ి spiritual study కనక, సట్ ీ
వు ఇ చ్ ా ఇ ొవ్చుచ్,” (మ ల్ హేళన ా)
“అ ా ఇవవ్ం అంటే ...” (ఇంకా ిగులు ా)
“అప ే ాఈ క
ి ారుడ్ ఆపు ా ా?” (క ినం ా)
“.. ... ..” ( సస్ యం ా)
ఇలాటి సం ాషణలు అవుతూండ ా ే, ఆ ి ారం వ ేచ్ ంి ి. ాం ో ాటు సవ్రణ్ , సవ్రణ్ న
ె క ణ ేకరూ, ఆ
ేకరు ో ణా ావు ా ింటికి వ ేచ్ ారు.
“బాగుందం ీ?” అం ి సవ్రణ్ .
“బా ా ే ఉం ి,”అ ాన్డు ావు.
లతకి ణ చూసు
త్ నన్కొ ీద్ ముచచ్టే ిం .ి సనన్ దంతపున ి ీ ో ె ి ప
ి ి ో ోం ి ణ. ేళం ే ే
సుకు వ ాచ్డు ఆ ేకరు.
“ఇకక్డ ఉంచమ ాన్నం ీ. రు ాయంతర్ం ఆ ణ ష
ే ట్ రు ి ేత్ , ఆయనకి కూ ా చూ ిం
డ బ్ ేచ్ త్ ాన ాన్ను,” అం ి సవ్రణ్ .
“అలా ే ె త్ ాలెం ి,” అ ాన్డు ావు.

58
 ాళు
ల్ ె ల్ ో ేక, ావు లత ేపు ి ి, “ చదువుకునన్ ఆడ ాళల్ ో ెలవడం కషట్ ం సుమా,” అ ాన్డు.
లత ణ ప
ే ు ం దృ ట్ ి మరలచ్కుం ా ే, “లేటు ా ెలుసుకు ాన్రు,” అం ి.
“ముం ే ెలుసు.”
“మ ెందుకు స
ే ుకు ాన్రు?”
“ ేను దటే ె ేప్ను మాఅమమ్ ో, ాకు చదువుకునన్అమామ్ వదూ
ద్ , ‘ ాక ా ొ ాచ్డు పదుద్
చూడం ’ి అ కాలే కి ాకుం ా ఉంటే ాలూ అ . మాఅ ేమ్ ‘ఈకాలపు చదువులలా ే వు ాన్ ా,
ా కై ా య ేమ్ ఉం ా ’ అ నున్ సుకొ చ్ం ”ి అ ాన్డు ావు.
“ ద గ్ ి ే కదం ీ చదువుకు ాన్ను.” ావు లతకి . .ే లో ఇం ల్ ష
ీ ు ె ప్ే డు. ఆసంగ ఆ సమయంలో
అతను మ ిచ్ ోవడం అత దురదృషట్ ం.
ెండు ల
ె లు రకుక్ం ా ావు ణ శవ్ ాథ ా ిత్ ా క
ి ి ా త్ ోకత్ ం ా పం ల
ె ాపూ, ాంబూలాలూ,
ెండువందలరూ ాయలూ సమ ప్ి ంచుకు , లత ేత “ ా ణ” అ ిం ాడు. లత ఆనందం చూ ాక, అతను
కూ ా “ ే ెంత దు ామ్రుగ్ణిణ్ కాక ో ే ఆ ిలల్నంత ోభ డ
ె ాను” అనుకు , తనున్ ాను న
ె ున్
చరుచుకు ాన్డు ే ిన స ాక్ ాయ్ కి.
కా ో , ాయంతర్ం ేళ ణ ేషట్రు వ ేచ్ ేళకి ఇంటోల్ ఉండడం మటుకు అత కి శకిత్కి ం నప
అ ం ి. అ ేకారణం ా అతను మా న్
ి ంగ్ ాక్ కూ ా అల ాటు స
ే ుకు ాన్డు.
“ ో , ాపం” అ లత కోపం ెచుచ్కోకుం ా ఊరుకుం ి.
ో లు ఎప డూ ఒకక్లా ే జ ి ి ో ే కథలు ఎకక్ వ
ి కక్ ే ో ా . కాకి ాడ ా టెకిన్క్ కాలే లో
లెకచ్రరు ా వునన్ ార ి కలక త్ ా ం వసూ
త్ ా ల
ి ో ల
ె ల్ ె చూ ి ో ాం అ ి డ
ే ు.
అనన్ ా ి చూ ి ాలాసం ో ిం ం ి లత. ార ి వసూ
త్ ఓ టేపు క
ి ారడ్రు ె ాచ్డు.
“ ె య్, చూ ద్ ాం” అంటే, “ ా కి ఏ ో నన్ ి ర
ే ల్ ు య
ె ాయ్ , లేల్దు ొమమ్” ాన్డు.
ారం ో లు అందరూ సర ా ా గ ి ర
ే ు.
ార ి ె ేల్ ో కు ముందు ో ావు ో, “బోలెడు ొపప్లు ె త్ ావు కా ాక ాక వ చ్న బావమ ి ి
స ామ్ ంచ ా కి ఓ ా ట్ీ ే ా ెటట్ వ
ే ు కావు,” అ ాన్డు.
“అ య్! అంతమా ార్ కే నన్బుచుచ్కో ాలా? మాటమాతర్ం ె ేత్ ా ట్ల
ీ ేం ఖరమ్ న
ి న్రూ
ల్ , ాయ్నుస్
ోర్ ామూ అ ేం ెయయ్క ోయా ా? ో ేల్ , ేపు నలుగు ిన్ ి ో ప
ి ళు
ల్ ో త్ ానుండు,” అ ాన్డు
ావు ార ి ఓ ారుసూ
త్ .

59
అనన్టుట్ ా ే ావు నలుగు ిన్ ి ాడు. అందరూ కబురుల్ ప
ె కుంటూ లత ె ిన ెప్షలుస్ ఖరుచ్
ేసత్ ు ాన్రు. ఇంతలో పకక్గ ిలోం ఉఫ్మ , ీమ శబద్ ం వ చ్ం ి. “ ోతలా ా! ఇప డు రు ి ాటకం
ంటారు. ... ..”
లత ార ి ేపు ి ి, “ఏ ో ి ేరల్ ు వు ాన్య ాన్వు?” అం ి.
“అకక్ ల్ ద
ే ు కాబోల ే,” అ ాన్డు ార ి న వ్.
“ ... ... ఇప డు ల ా ావు ా ి క ే ి ంటారు,” అ ావు ొంతు ిం ం ి.
“ల ా ావు ఏ టి? రు కూ ా ా త్ ా ా?” (లత ొంతు)
“స ే, ల ా ే ారు ఇప డు జంటసవ్ ాలు ా త్ ారు.” ( ావు)
“ ేను కృ ా త్ ాను.” (లత)
“స ే ల ా ే ారు ఇప డు చల ల
ే ే వ
ే ు అ ే కృ ా త్ ారు.” ( ావు)
“అ ి కృ కాదు. వరణ్ ం.” (లత)
“అయాయ్! ఇంత ేపూ జ ి ిం ి ాటకం. ఇప డు మ ల ా ే ారు ా ం ే ి ణ.” ( ావు)
ఒకక్ కష్ణం శశ్బద్ ం.
“ ా ... ా ... ా ...”
“అ ే టి?” ( ావు)
“మా ేషట్రు ె ేప్రు ముందు ా ా ా ా ంచమ ,” (లత)
“కా య్.” ( ావు)
కొ న్కష్ణాలు శశ్బద్ ం.
మ ళ్ టింగ్ ... టింగ్ ... టింగ్ ... సు
త్ ం ి కొం ెం ేపు.
“ఆ ే ా ేం?” ( ార ి ొంతు)
“ఇప డు ల
ై సుట్ ానుస్.” (లత)
“అ ెకక్డ ేవడం? అనకాప ల్ నూకాలమమ్ జాతరలో మా ేనలు
ల్ డు కొనన్ డప లబం ి కావ ేత్ .” ( ావు)
“అనన్యాయ్! పకో ల
ీ లో ప
ి ప ెయయ్ ా , ఉ ల్ ాయ ెయయ్ ా?” (లత)
“ ిటట్ం ా ప చ్ చ్ి త ి ంచు జనమ్లో మ ి ోకుం ా.” ( ావు)
కొ న్ కష్ణాలు శశ్బద్ ం.
“ ేవు ఎదుట ాటిక ంటారు. క కుమారు ి ఆతమ్ ష నం ి.” ( ావు)
ార ి ొంతులో “ ా షట్ ం. ా షట్ చ్నటుట్ ా త్ ా. ాకళల్ కే ి క ి ేత్ ా ద ా త్ ా. ధన ాసులపర్కక్
ా ిదర్ ం, సుజాఞ్నపు ేతర్ంలో ే అజాఞ్నపు బర్హమ్జెముడు ొంకలు, ఆపర్కక్ ే ాశ, ఆనందం పర్కక్ ే

60
ఆకందనం, అడుగడుగు ా ఘాన్లు, ఆశలకు అ ాంత ాలు, ఆశయాలకు ఆనకటట్ లు, అ ే ాల ద
చ న్ళు
ల్ , ఆలోచనలకి బే ల
ీ ు, ఆద ాశ్లకి ఉ ి ాడు, ఉ ాస్ కి కంటోర్లు, ఉ క
ేర్ ాలకి ష
ే ను, ఇహంలో ో
ేకె స్, పరంలో ో ఎ ిమ్షన్, కళల్ కు కటకటాలు, కడుపులోకి కంకర, తల ాతలు వంకర ...
టింగ్ ... టింగ్ .. ( ణ)
“స ిమాపద స ప
ి ద ... ప ా ... పదప ా...” ( ావు)
“ఎకక్ ికోయ్?” ( ార ి)
.... .... ....
లత ె ల్ గుప్ ప్ ా ె న్ ివ్చ్ ఆఫ్ ే ి ావడం ో ఆ ా ోతం ప స
ి మాపత్ మ ం ి.
అ థులం ా ె ల్ ో ేక, “ ాకు ె కుం ా ేను మాటా ినవ న్ ికారుడ్ ే ారు కదూ,” అం ి లత
ప ి న
ీ వదన ై.
“ఆఁ. ఏఁ ైం ిప డు?” అ ాన్రు ఇదద్ రూ న వ్.
ఆమాటకొ ేత్ లత ా ం న ా ంపులు మధయ్లో ె ి ే ి, ావు ా ం డ
ే లతకి ె దు కనక
అడగలేదు.
మ ాన్డం ా లత ము ావం ా వుం ి. ా కి కారణం ఆ ాయంతర్ం లత ావు “ జం ా ా ా ంపు
అంత రం ా ఉం ాం ీ?” అ అ ి వ
ే రకూ ె లేదు.
ావుకి జాలే ిం ి. జం ె ేప్ ద్ ాం అనుకు ాన్డు. కా జం ె ేత్ తననుకునన్ కారయ్ం ాఫలయ్ం కాద
జాఞ్పకం వ చ్ం ి.
“అబేబ్, మ ీ అంత ఇ ి ా కాదనుకో. ను వ్ంకా ఎ ెచూయ్రు క ా. అందు ేత ...”
అ ాన్డు ేశ ా తటసథ్ ా ానన్వలం సూ
త్ .
“అవునవును. ార్కీట్సు ాలదు. ఇంకా బా ా ార్కీట్సు య
ె ాయ్ ,” అం ి లత.
ాపం! ావు అ ాక్ అ ో నసంగ లత గమ ంచ ేలేదు.
ఆ ాటినుం ీ లత, సవ్రణ్ల ార్కీట్సు ివ్గుణీకృ ో ాస్హం ో ాగు ోం ి.
ఆ ాటినుం ీ ఆ ెండు ణల కలకలలే ఆ ోడుడ్న ిం ే గరగరలు.
కావ ేత్ కాలే ోడుడ్ ద ాయంసమయంలో క
ి ారు ా ె ల్ చూడం ి సూరయ్చందర్ లా ీ స ీవ్సు ెడ్స్
ఇపప్టికీ క ిసత్ ూ ే వుంటా !!

(ఆంధర్స తర్ ార ప ర్క. న్ 19, 1964)

61