Architectural Technology V

Architectural Acoustics
Part 1
Contents
 Introduction to the course (Derse giriş)
 Building physics factors (Yapı fiziği etkenleri)
 Architectural acoustics (Mimari akustik)
 Architectural lighting design (Mimaride aydınlatma tasarımı)
 Sound fundamentals
 Sound (Ses)
 Frequency (Frekans)
 Sound level (Ses düzeyi)
 Sound level calculations (Ses düzeyi hesapları)
 How sound perceived by human (İşitsel algılama)
 Loudness-dBA (Seslilik)
 Timber of sound (Tını)
This presentation contains building physics factors
(architectural acoustics and lighting design) in architecture.

Bu ders kapsamında yapı fiziği etkenlerinden “mimari

akustik” ve “aydınlatma tasarımı” konularını içermektedir.

BUILDING PHYSICS
FACTORS
YAPI FİZİĞİ ETKENLERİ

Architectural
Architectural
lighting Heat and humidity
Acoustics
Design Isı ve Nem
Mimari Akustik
Aydınlatma Tasarımı
Building pyhsics factors as
sound, lighting, colour,
temperatures, humidity, air
movements have an important
role on our living quality.

Akustik, aydınlatma, renk, ısı,

nem ve hava hareketleri gibi yapı
fiziği etkenleri yaşam kalitemiz
üzerinde önemli rol oynar.
A deficiency in one of these physical
factors can spoil the balance of the
environment; equally so, surroundings
which contain disturbing social or
psychological aspects can be
uncomfortable.

Bu yapı fiziği etkenlerinden herhangi

birinin eksikliği çevresel koşulların
dengesini bozarak bizi olumsuz yönde
etkiler, konfor koşullarının
yetersizleşmesine neden olur.
 Architectural acoustics is the science of controlling sound within buildings.

 Mimari akustik yapılarda türlü açılardan ses denetimini sağlamayan bilim

dalı olarak tanımlanabilir.
 Architectural Acoustics
Mimari Akustik

Room acoustics Noise control

Hacim akustiği Gürültü denetimi
 Room acoustics describes how sound behaves in an
enclosed space.
 Hacim akustiği kapalı bir hacimde ses alanı ve sessel kalitenin nasıl
olması gerektiğini tanımlar.
 Noise control:Noise control is an active or passive
means of reducing sound emissions.

 Gürültü denetimi kısaca, gürültü oluşum ve

yayılmasını aktif ya da pasif olarak azaltmak
konularını içeren bir bilim dalı olarak tanımlanır.
 Architectural lighting design is a
field within architecture that concerns itself
primarily with the illumination of architecture.
 Aydınlatma tasarımı mimari mekanların
aydınlatılmasına yönelik bir bilim dalıdır.
Sound Fundamentals
Sound
We usually mean audible sound,
which is the sensation (as detected
by the ear) of very small rapid
changes in the air pressure above
and below a static value.

Ses
İnsan kulağı tarafından
algılanabilen hava basıncında
meydana gelen küçük değişimler
ses olarak tanımlanır
Sound Fundamentals
Sound in air is produced by the
vibration of a surface, such as a
loudspeaker diaphragm, moving the air
molecules back and forth. This causes
an alternating condensing and
rarefaction of the air molecules,
creating pressures slightly above and
below atmospheric pressure.

Ses hoparlör diyaframı gibi bir yüzeyin

ya da bir nesnenin titreşimi ile hava
moleküllerinin ileri geri hareketi
sonucunda ortaya çıkar. Bu titreşim
atmosferik hava basıncında küçük
alçalma ve yükselmelere neden olur.
 Sound Fundamentals
These pressure fluctuations create a
wave which travels through the air,
similar to waves moving across the
surface of water.

Akustik basınçta oluşan bu

dalgalanma hava ortamında iletilir. Bu
olay suya atılan bir taşın oluşturduğu
dalga hareketine benzer.
Sound Fundamentals

When we hear a sound, air

vibrates against our eardrums
causing them to vibrate also.
These vibrations are detected
and analysed by our brains.

Atmosferik basınçta oluşan değişimler kulak zarımızı titreşmeye

zorlar ve bu titreşim beynimiz tarafından analiz edilerek ses
olarak algılamamızı sağlar.
 Sound Fundamentals

 Although it is usually air

that acts as the transmitting
medium, sound can be
transmitted by other media,
e.g. water, building
structures.

 Ses çoğunlukla havada yayılmakla birlikte su, farklı maddeler

ve yapı taşıyıcı sistemi gibi farklı ortamlarda da yayılır.
Sound Fundamentals
 Sound travels through the air as a sound wave. A
sound wave consists of a disturbance moving out
from a source to surrounding places with the result
that energy is transferred from one place to
another.

Sound motion through the air.

 Sound Fundamentals
There are three components of sound (Sesin üç bileşeni vardır);
frequency, amplitute and timbre
(frekans, yeğinlik ve tını)
Frequency (Frekans):
The number of pressure variations per
second is called the frequency of sound, and
is measured in Hertz (Hz).
The normal hearing for a healthy young
person ranges from approximately 16 Hz to
20000 Hz (20 kHz).

Saniyedeki titreşim sayısına frekans denir ve

birimi Hertz (Hz)dir.
Sağlıklı bir yetişkinin frekans algılama aralığı
yaklaşık 16 Hz ile 20000 Hz (20 kHz)
arasındadır.
Sound Fundamentals
Some sounds in frequency domain
(frekans alanı içindeki bazı sesler)

16-16000 Hz arası oktav bantlarda

Sound Fundamentals
Sound Levels and Decibel
The definitions of sound levels and decibel are related to the
amplitude of the signal. The absolute value of the sound intensity (I)
can be described in Watts per square meter or W/m².

Ses düzeyi ve desibel sesin yeğinliği(büyüklüğü) ile ilgilidir. Ses

yeğinliği (I) m2 başına watt (W/m²) cinsinden tanımlanır.
 Sound Fundamentals
Audible sounds:

These values give about 2-3 dB

sound level, and represent the
human threshold of hearing (the
lowest level that can be
perceived).
The threshold of pain or feeling
(the level which causes pain in the
ears) is about 120 dB as shown in
the drawing.

Duyulanma aralığı:

Grafikte de görüldüğü gibi insan kulağının alt duyulanma eşiği ~2-3

dB, üst duyulanma (acı eşiği) ise 120 dB’dir.
 Sound Fundamentals

 Examples of sound pressures

(μPa) and sound pressure levels
(dB)

 (Ses basınçları (μPa) ve ses

basınç düzeylerinden(dB)
örnekler
Sound Fundamentals
Sound Pressure
Examples
Level Lp dBSPL
Jet aircraft, 50 m away 140
Threshold of pain 130
Threshold of discomfort 120
Chainsaw, 1m distance 110
Disco, 1 m from speaker 100
Diesel truck, 10 m away 90
Kerbside of busy road, 5 m 80
Vacuum cleaner, distance 1 m 70
Conversational speech, 1m 60
Average home 50
Quiet library 40
Quiet bedroom at night 30
Background in TV studio 20
Rustling leaf 10
Threshold of hearing 0
 Sound Fundamentals
Sound level calculations
(Ses düzeyi hesapları)

Adding Sound Levels (Ses düzeylerinin toplanması)

If the sound levels from two or more sound sources have been measured
separately, and you want to know the combined sound pressure level of the
sound sources, the sound levels must be added together.
However, due to the fact that dBs are logarithmic values they cannot just be
simply added together.

Sözkonusu ses düzeyleri bir ya da birden fazla ses kaynağından geliyorsa ve

toplam ses düzeyini bilmek istiyorsak bu ses düzeylerini toplamamız gerekir.
dB birimi logaritmik bir büyüklük olduğundan bildiğimiz aritmetik toplamla değil
logaritmik toplama yöntemi ile toplanır.
 Sound Fundamentals
Sound level calculations

Since any level expressed in

decibels is based on the logarithm
of a ratio, it is not possible to add
levels arithmetically. If two lawn
movers each produce a sound
pressure level of 60 dB, their
combined level is 63 dB-definitely
not 120 dB!

Logaritmik büyüklük olan dB aritmetik olarak toplanmaz.

Örnekteki birbirinin aynısı 60 dB ses üreten iki çim biçme
makinesinin oluşturduğu toplam ses düzeyi 63 dB’dir (Kesinlikle
120 dB değildir)
Sound Fundamentals
Combination of decibels by tables
If the sound level of the sound sources are equal
(Ses düzeyleri aynı ise toplam ses düzeyi)

Number of sound sources (n) total level (dB)

1 N (level of one sound source)
2 N+3
3 N+5
4 N+6
5 N+7
6 N+8
7 N+8,5
8 N+9
9 N+9,5
10 N+10
n N+ 10 log n
Sound Fundamentals
If the sound level of sound sources are different

(Ses düzeyleri farklı ise ses düzeyleri toplamı

Level difference of sounds (dB) Level to be added (dB)
0 3
1 2,5
2 2,1
3 1,8
4 1,5
5 1,2
6 1,0
7 0,8
8 0,6
9 0,5
10 0,4
Sound Fundamentals
Start combining by; lower & closer values
(toplamaya düşük ve birbirine yakın olan değerlerden
başlanması önerilir)

When you make calculation by using the

tables, in general it is a good practice to
combine levels which have lower values first,
particularly if there are a number of them and
one level is much higher than the others.
 Sound Fundamentals
a more practical table for sound sources having different level
(farklı düzeyleri toplamaya yönelik pratik tablo)
Level difference (dB) Add to the highest level (dB)
0–1 3
2–4 2
5–8 1
9 – 10 0.5

Sound level calculations

For example if the levels 40, 40 and 43 dB are to be added, 40+40=43,

and 43+43=46 dB. That is, increasing the acoustic energy by two times
equals a 3 dB increase, and by four times, a 6 dB increase.

40, 40 ve 43 dB’in toplamını bulmak için önce küçük ve birbirine yakın

(aynı) değerleri toplarız, 40+40=43 dB. Çıkan değeri de 43 dB ile
topladığımızda 43+43=46 dB elde ederiz. Akustik enerjiyi iki katına
çıkardığımızda 3 dB, dört katına çıkardığımızda 6 dB artış olmaktadır.
Sound Fundamentals
Sound level calculations

Another way to add dBs is to convert the individual dB

values to linear values, add those together, and convert
back to dB using the following equation
(dB toplamının diğer bir yöntemi logaritmik olan dB
değerlerinin aşağıdaki eşitlikle lineer değerlere çevrilmesi ile
gerçekleştirilebilir.) :
Sound Fundamentals
Sound level calculations

Subtracting Sound Levels

(Ses düzeylerinde çıkartma)
Sometimes it is necessary to subtract the background noise
from the total SPL.
(Bazı durumlarda ses düzeyinden ortamın fon gürültüsü
düzeyini çıkartmak gerekebilir)
Sound Fundamentals
Subtracting Sound Levels
Decibel subtraction is accomplished in the same manner, expect the
antilogs are subtracted instead of added.
(Desibellerin çıkartılması işleminde de aynı yöntem kullanılır. Lineer
değerlere dönüştürülmüş olan dB değerleri birbirinden çıkartılır.)

For example, the background noise level is 40 dB and the total level with the
compressor operating is 45 dB. The level of the compressor alone is
determined by;
Örneğin fon gürültüsü 40 dB olan bir hacimde bulunan bir kompresörün
toplam oluşturduğu düzey 45 dB ise, kompresörün tek başına gürültüsü kaç
dB’dir.

Lc = 10 log (1045/10 -1040/10 ) dB

= 10 log (31.623 -10.000) dB
= 10 log (21.623) dB
= 43.3 dB
 Sound Fundamentals

How sound is perceived by human?

(Sesin algılanması)

Eventually most problems in architectural and environmental acoustics

must consider the phenomenon of human hearing. When sound is
received by a person there is a transformation from the phsycal aspects
of sound to the psychological.

Most people will find that their hearing is most sensitive around 1-4
kHz and that it is less sensitive at high and low frequencies.

İnsan kulağının sese karşı karşı duyarlılığı yüksek frekanslarda

daha fazladır. Bu duyarlılık 3500-4000 Hz’de üst düzeydedir.
 Sound Fundamentals
How sound is perceived by human?
Ses insan tarafından nasıl algılanır?

Loudness then, is the magnitude of

the sensation experienced by
someone hearing a sound.
Seslilik insanın işitsel algılama
büyüklüğü olarak tanımlanabilir.

Intensity is a measurable, physical

quantity. Loudness depends not only
on the intensity of a sound but also
the sensitivity of the listener's ears
Yeğinlik fiziksel olarak ölçülebilen
bir büyüklüktür. Seslilik sadece sesin
yeğinliğine değil aynı zamanda
kişinin kulak duyarlılığına bağlıdır.
 Sound Fundamentals
 How sound is perceived by human?
 The shape of your hearing
response curve probably
depends on loudness. For
most of us, the curve is
flatter at higher sound
levels
 Grafikte görülen eş
duyulanma eğrileri insan
kulağının sese karşı
duyarlılığın
göstermektedir. Eğriler
yüksek ses düzeylerinde
düzleşmektedir.
Sound Fundamentals
dBA
The most widely used sound level filter is the A scale, which roughly corresponds to
the inverse of the 40 dB (at 1 kHz) equal-loudness curve. Using this filter, the sound
level meter is thus less sensitive to very high and very low frequencies.
Measurements made on this scale are expressed as dBA.
40 Eş duyulanma eğrilerine denk gelen A ağırlıklı ses düzeyi filtresi en sık kulanılan
skaladır. Bu eğri değerleri kullanılarak insan kulağının alçak ve yüksek seslerdeki
duyarlılıkları lineer ölçülen ses düzeylerine uyarlanır.
Sound Fundamentals
Timbre of sound (Sesin tınısı)

Sounds may be generally characterized by

frequency, loudness, and quality. Sound "quality" or "timbre"
describes those characteristics of sound which allow the ear to
distinguish sounds which have the same pitch and loudness.
Timbre is then a general term for the distinguishable characteristics
of a tone. Timbre is mainly determined by the harmonic content of
a sound and the dynamic characteristics of the sound.

Bir sesin ne sesi olduğunu anlayabilmemize yarayan ses bileşenine tını

denir. Aynı notayı aynı düzeylerde çalsalar bile bir kemanın tınısı bir
piyanodan farklıdır ve bu fark bizim müziğin hangi kaynaktan çıktığını
anlamamıza neden olur.
Sound Fundamentals
Timbre of sound
(Sesin tınısı)

Timber of sound is consisted by the fundamentals and harmonics.

The nth harmonic = n x the fundamental frequency.
(Sesin tınısı temel ses ve uyumlularının bileşiminden oluşur)