BÖLÜM - - 1

Kurt asiretleri, 1700'lerin sonlarina dogru Haymana daglari civarlarinda gorulmeye

baslanmistir. Bunlar gruplar halinde yayiliyordu. Asiretler Resvan - Cihanbeyli- ve Sihbizini
federasyonuna bagliydi. Bunlar, Osmanli yonetiminin zorunlu mudahelesiyle batiya
gocertilmelerininin yanisira yeni otlakliklarin bulunmasi ve alanlarinin gelistirilmesi icin
buradaydilar. Kurtlerin Konya bolgesine ne zaman yerlestikleri konusunda kesin bir tarih
vermek zor, ancak adlari 1767'lerde duyulmaya baslandi. Fransiz cografyaci Perrot 1850'lerde
Haymana Kurtleri ile soylesiler gerceklestirmis ve bunlarin birkac kusak once burada
bulunduklarini vurgulamistir. Kurt asiretleri 1800'de yil boyunca dogudan bu bolgeye
gelmislerdir. Gocebe Kurtlerin uzerindeki yonetim kontrolu azdi. Bunlar, ancak 1880'lerde
Osmanli yonetimi icerisinde entegre edildiler ve bu yildan itibaren Sultana vergilerini
odemeye basladilar...

Yasar Kemal'in romanlarinda da goruldugu uzere, bunlarin gocebe hayati ve gelenekleri bir
tarafa birakip surekli yerlesime gecisleri hicte kolay olmamistir. Daha onceleri yaylalarin
kisilere verilip kullanim isi dengeli bir bicimde yapiliyordu. Osmanli yonetimi bunu (baskiyi),
Kulu civarlarindaki yazlik otlaklari kullanan Kurtlerin kendi eski yasam bicimlerini
terketmeleri icin yapmaktaydi. Buraya yerlesim, bir asiret ya da akraba grubuna verilen
topraklar uzerinde ev insa etmeleri ve yerlesmeleri anlami tasiyordu. Osmanli ve daha sonrasi
kurulan Turkiye Cumhuriyeti doneminde devlete ait topraklar, surekli yerlesim ve yeni koyler
insa etme amaciyla dagitilmistir.

Yarasli Koyu 1662'de kurulmus eski koylerden birisidir. Gunumuzde Kulu civarlarinda
bulunan Kurt koylerinden Dipdede 1830, Celep 1839, Tavsancali 1845, Serefli 1863,
Beskardes ve Karacadag 1890'da kurulmuslardir. Karacadag'a gelis ile ilgili olarak koyde
yasayan birisi soyle anlatmaktadir: Bizler pek hatirlamayiz, ancak buyuklerimizin
anlatiklarina gore, kislari Adana'ya yazlari ise Haymana'ya gelirlermis. Ceyhan taraflarindan
buralara gelmislerdi. Cadirlarda yasamlarini surdurmekteydiler. Daha sonra buraya
yerlesmeye karar verdiler. Daha sonra cevrenin gozden gecirilmesi icin atli iki oncu grup yola
cikmakta. Birisi Dondurma, digeri Yalinayak'a gelir. Gruplarin basi, iki ayri yerlesim yerinde
yerlesme ile ilgili gerekcelerini dile getirir. Boylelikle Resvan asiretlerinin bir kolu olan
Halikan'a bagli bu grup ikiye ayrilir. Sozkonusu bu koyler halen bunlara bagli..."

Ayni eserde, yerlesim yerlerinin insa tarihi ile ilgili bilgiler de ilgi cekici:

"Kulu: 1954'te ilce oldu. Ilcede Turkler cogunlukta. Turkmenler ve Ermeniler de var.
Ermeniler, 1930'dan sonra Turkiye'nin bircok yerinde oldugu gibi buradan ayrildilar. Burada
yasayan Kurt aileler var. Ancak buradaki tarihi gecmisleri pek eskiye dayanmiyor. Son
yillarda Kulu cevresindeki (yayla) bu sayi cogalmakta. Gecimlerini saglamak icin evler ya da
kulubeler satin almakta. Bunlar daha cok Agri tarafindan gelenlerden olusmakta.

Hisar: 1923'te Antep'in Islahiye kazasindan gelen muhacir

Kurtler tarafindan kurulmustur.(Aslinda gercegi tam
icermeyen bir idda,Cunku kurtulus savasi baslamadan once
Hisar'da dedelerimiz vardi.).
Kozanli: 1800'lerde kuruldugu sanilmakta. 1954'te belediye oldu. Adana'nin Kozan ilcesindan
gelenlerden olusmakta. Halkin cogunlugu Turk. Ancak eski kaynaklar, bunlarin Turk degil
Kurt oldugunu belirtmekte.

Tavsancali: 1955'ten bu yana kasaba. Burada yasayan Kurtler Adiyaman, Mus ve

Diyarbakir'dan gelmistir. Bunlar Halo veya Omeran asiretlerine baglidir. 1845'lerde yerlesim
alani olmustur. Buranin eski adi Omeranli ya da Omerhanli, burada daha once yasayan Kurt
buyuklerinin ismi olsa gerek. Bu isim halen orada yasayanlar tarafindan kullanilmakta.
Zincirlikuyu: 1967'den beri kasaba. Burada yasayan Kurtlerin kokeni Elbistan ve Maras'a
kadar uzanmaktadir. Kurtler buraya 1750 ile 1770'li yillar arasinda gelmislerdir. Ilkin
Ankara'nin Karagoz, 1800'lerde de Zincirlikuyu'ya (o donemde Kurtoglu ismiyle taninmaya
baslandi) gelmislerdir.
Acikuyu: Koyde yasayanlar Kurt kokenli. Tavsancali'ya bagli bir yayla olarak dusunulmustu.
1954'te Kulu'nun ilce olmasindan sonra, yayla sakinleri burayi koye donusturduler. Koy adini,
buradaki kuyu suyunun fazla tuzlu olmasindan dolayi Acikuyu olarak almistir. Burada icme
suyu sikintisi devam etmektedir.

Agilbasi: 1855'te Tatarlar Kafkaslari terkederek Kirim ve Romanya uzerinden Anadolu'ya

varmislardir. O donemdeki yonetim bunlari koyun o zamanki adiyla Mandira'ya
yerlesmelerine izin vermistir. 1861'lerde Ermeniler de, Erzurum ve Sivas cevresindeki
katliamlardan kacarak buraya gelmislerdir. Ermeniler burayi sonradan terketmistir. Burada
civardan gelen Kurtlerin nufusu giderek cogalmaya baslamistir.

Altilar: Daga yakin kurulmustur. Burada yasayan Kurtlerin dogudan, Haymana taraflarina
geldikleri daha sonra buraya yerlestikleri, koyun adini buraya gelen ve 6 kisiden olusan
gruptan aldigi belirtilir. Koken olarak Adiyaman, Urfa ve Sivas civarlarindaki asiretlere
baglidirlar.

Arsinci: Koy, 1847'lerde dogudan (Kurdistan-Cev.) gelen Kurtler tarafindan kurulmustur.

Beskardes: Burada yasayan Kurtler Urfa, Siverek ve Adiyaman'dan gelmislerdir. Ilk once
Altilar, ardindan Tavsancali, en son olarak 5 kardesten olusan bu topluluk bugunku koyu
kurmuslardir. Kêy adini bu kardeslerden almistir. Sevki veya Sefkanli asiretine mensup
koyluler daha sonra Deli Suleyman, Doymazlar ve Haci Mahmutlar kollarina ayrilmislardir.

Bogazoren: 1854'te kurulan bu koye ilk gelenlerin Tatarlar oldugu belirtilir. Nufusun bir
kismi Kurtlerden olusmaktadir.

Bozan: 1908'de kurulmus. Kurtler buraya Kozan taraflarindan gelmislerdir. Ilkin Kisla yaylasi
ve Yapali koyu civarlarinda yerlesmis daha sonra buraya gelmislerdir.

Burunagil: Buradaki Kurtler, Agri'dan, 6 yillik muhacirlik sonrasinda 1919'da Kulu'ya

ulasmis, daha sonra buraya yerlesmislerdir.

Canimana: Kirsehir'den gelen ve Sihbizini asiretine mensup Kurtler tarafindan 1902'de

kurulmustur.

Celep: Bir kisim kaynaklara gore burasi Erzurum, Adiyaman, Elazig ve Sivas'tan gelen
Seifkari asiretine mensup olan Kurtlerce kurulmustur. 1765'lerde Beskardes ve
Zincirlikuyu'ya ulasan Kurtler, 1839'da kendilerine verilen buraya yerlesmeye baslamislardir.
Copler: 1870'te kurulmus. Tatarlar buranin hava sartlarina uymakta zorlaninca 1900'lerde
Beskardes'teki Kurtlere satmislardir. 1922'de zorla surgune tabi edilen Kurtler de buraya
yerlesmislerdir. Koy, bugun bile bu eski ve yeni gruplardan olusmaktadir.

Dipdede: Burasi bir Kurt koyu. Buradaki Kurtler 1830'da Erzurum taraflarindan buraya
gelmislerdir. Dipdede isminin burada yasayanlarin atalari oldugu sanilir.

Karacadere: Bir Kurt koyudur. Tarihi ile ilgili bilgiye

ulasilmamistir.
Kirkpinar: 1885'te kurulmustur. Burada yasayan Kurtler Maras, Islahiye ve Sivas'tan
gelmislerdir.

Sogukkuyu: Koy halki Kurt'tur. 1843'te Canimana'ya konaklamislardir. Daha sonra burasini
imar etmislerdir. Serefli: 1863'te kurulmus. Koy sakinleri Kurt kokenli olup Mus taraflarindan
buraya gelmislerdir.

Tavlioren: 1870'lerde Tavlu bey himayesinde buraya gelen Kurtler, ilkin bu koyun 2 km.
kuzeyine yerlesmislerdir. Burada cikan sorunlar yuzunden Ankara'ya bagli Tiras'a
gecmislerdir. 1900'lerde buraya, koyun bulundugu yere tekrar gelip yerlesmislerdir. Tuzkaya:
Tokat'a bagli Turhal kazasinin Kazava koyunden gelen Kurtlerden olusmaktadir. Bunlar
Halikan asiretinin bir kolu olan Cutkan'a baglidirlar. Buradaki Kurtlerin gocebe olduklari,
bunlarin ilk etapta Cukurova'ya geldikleri ve buradan Kulu'ya, ardindan burayi insa ettikleri,
koyun ilk adinin ise Herema Cutkanli oldugu belirtilir. Koyun ismi 1932'de degistirildi.

Yazicayir: Yozgat'in Akdag'indan 1890'larda bu koyun 2 km. yakinlarina gelen Kurtlerden

olusmakta. Kurtler 1920'de buraya yerlesir.

Yesilyurt: Gaziantep ve Sivas'tan gelen Kurtler tarafindan kurulmustur..." (4)

Kaynakca: 4- Kulu utvandrarbygd i Turkiet, I. Lundberg-I. svanberg, 1994 Uppsala.

BÖLÜM - - 2
iÇ ANADOLU KÜRTLERi

Ic anadolu kurdleri milli ozelliklerini yuzyillardir korumuslar. Kapali toplum yapisina sahip
oldugundan kendi aralarinda onemli bir dayanisma var (Koy yasami).Yasli kesim yani bugun
70 80 yaslarinda olanlar Erivan radyosu
Ic anadolu'ya kimine gore surgun kimine gore daha iyi bir yasam icin kimine gorede konar-
gocer olarak buraya geldiklerini soylerler..
Ic anadolu kurd genci 15-16 yaslarina geldimi, "Ben kimim, Nerden geldim" sorusuna yanit
ariyor. Yaslilar ise susmayi tercih ediyor..
Gencler bu sorulari sorarken arastirma alani olarakta iki unsur gelir.
Birincisi=UNiVERSiTE Ikincisi=AVRUPA
Universiteyi kazanip buyuk illere giden gencler diger Kurd sehirlerinden genclerle tanisip
onlarla bilgi alisverisinde bulunuyor....
Ikinci=AVRUPA Ic anadolulu kurdler ekonomik nedeniyle buyuk bir sekilde Avrupa'ya
etmislerdir.
Bugun Avusturya, Isvicre, Hollanda, Danimarka Norvec, Isvec, gibi Avrupa ulkelerinde Kurd
nufusunu Ic anadolu kurdleri olusturuyor..
Avrupa'dakilerlede ayni seyler gecerli.Dogulu kurdlerle tanisinca birlikteydik neden
ayrildik??
Bu dusunce etrafinda siyasal ve kulturel olarak ayni dusunceleri paylasiyorlar, ve kendi
topraklarinda degilde baska ulkelerde ekonomik sinirlari icinde bulunuyorlar...Yurtseverlik
ise bu bulusmanin adi oluyor..

ASiRETLER

Asiret nedir? Gercek yada zahiri soy kutugune ve akrabaliga dayali sosyo-ekonomik bir
orgutlenme bicimidir.
Gunumuz Kurdleri ayakta tutan dilin, tarihin, unutulmamasi ayni zamanda politik bir tercihi
icermekte.
Tabi bugun Ic anadolu'da Asiret reisi yok. Yalniz asiret koyleri mevcuttur.
Ic anadolu kurdlerinin mensup oldugu asiretler arasinda; en onemlisi olarak
Sexbizin(Sihbizin) asireti gelmektedir.
Digerleri Resia(Raso), Canbeg, Zirka, Teriki, Sixan, Heciban, Seweda,Psiya, atman asiretleri
gelir.

SEXBIZINLI ASiRETi FEDERASYONU(SIHBIZIN)

Sexbizinli asiretinin Haymana'ya ne zaman geldikleri bilinmiyor.

Caldiran savasindan sonra bu kurdler Ic anadolu'da Haymana ilcesine yerlestiriliyor..
1514 yilinda asiret reisleri Seyh Huseyin onderliginde kalabalik sekilde goc ediyorlar.
Tam olarak geldikleri yerler:KUZEY IRAK'IN BEZEYAN bolgesi, Mus, Malazgirt, Elazig,
ve Varto'dan gelmislerdir.
Haymana'nin 29 koyune dagilan asiret ilk yerlesim yeri ise Yenice bolgesidir 1894 Ankara
vilayet salnamesine gore Yenice'nin o zamanki adi Sihbizinlidir.
Sexbizinli asiretnin koyleri toplami 36 dir.
Canima, Dipdede, Sogukcesme, Karacadere Konya KuLu'ya baglanmistir.
Sexbizinli koylerinin bir cogu dag yamaclarina kurulmustur.
Ote yandan asiret kendini pek hissedilir olmasada Palaniler ve Kerkukluler olarak adlandirir...
Derekok, Durutlar, Kayabasi, ve Mandira koyleri Kerkuk'ten geldikleri icin Kerkuklu
oldukarini belirtirler..
Sexbizinlar Ic anadolu'da Canbeg ve Terxan asiretiyle icli dislidirlardir. Bu yuzden aralarinda
zaman zaman surtusme olmustur.Terxanlilar kendilerini cesur, Sihbizinlilar ise kendilerini
hirsiz sayarlar.Cok akinci ve savasci ruhlari vardir.
1, dunya savasinda Ataturk'u develerle karsilayanlar onlardir.
Yine bir deyise gore Terikilerden birinin elini ayagini kesip atsei bu ayak ve elle karistiran
Sihbizinlilardir....

RESiAN(RISWAN)FEDERASYONU Halk dilinde(RASO)

Raso asireti kendi arasinda pek cok kola ayriliyor.
12 kola ayrilmaktadir. Kollarin adi ve dagildiklari bolgeler soyle.
NASIRLI-KOLU(YENiCEOBA, KUSCA, BURUMSUZ, KARAGEDiK, SEREFLi)
XALiKAN-KOLU(GOLYAZI, YAPALI, KARACADAG)
OMERA-KOLU(TAVSANCALI,BESKARDES ALTILAR, TAVLIOREN,
,YAZICICAYIR,COPLER)
SEWKi-KOLU (BULDUK,KERPiC,GUZELYAYLA,CELEP,ZiNCiRLiKUYU)
CELKA-KOLU (YESiLYURT,KIRKPINAR,HiSAR,KUTUKUSAGI(bir bölümü))
MOLiKA-KOLU (KIRKISLA)
BILiKA-KOLU S.KOCHiSAR'IN AKTAS KOYU HARiC TUM KOYLERi VE BALA
ERBASAN)
SIXBILA-KOLU(KIRSEHiR,BOZTEPE VE CiCEKDAGI)
MiFKA-KOLU(KIRSEHiR BEREKETA CiCEKDAGI)
CuTKA-KOLU (CiHANBEYLi-KULU)
MiHiNA-OXCiYA KOLU(TAVSANCALI,KARACADAG,YOZGAT YERKOY)
Raso asiretide ic anadoluya surgun edildi...
Adiyaman Kurdu olan bu asiret bir takim isyanlar sonucu Kuzey Suriye'ye surgun edildi.
Daha sonra buraya alisamayan asiret daah sonra Ic anadolu'ya getirildi..
Geldikleri yer tam olarak ADIYAMAN-BESNi VE KAHTA'dir.
Genel olarak Adiyaman Kurdcesini ayni konusur.

NOT:Kirsehir Bereketa,Cicekdagi,Boztepe,Ankara, Bala,Erbasan haric digerleri Konya'nin

KuLu ve Cihanbeyli ilcesine bagli koylerdir.

CANBEG ASiRETi FEDERASYONU

Canbeg asiretide surgun bir asirettir.

Onlarda ayni Raso asiretiyle hemen hemen ayni zamanda Ic anadolu'ya gelmistir. Geldikleri
yerler ise MALATYA VE URFA'dir..
Ama daha cok Malatya'dan geldikleri soylenir..
Ic anadolu'da genellikle Konya'da fazladirlar.
Aksaray'dada Canbeg asireti mensuplari bulunur.RLER iSE MALATYA VE URFA
KURTLERiDiR.

SIXAN ASiRETi

Ic Anadolu'da Haymanada'da yasayan asiretin 1780 yilinda Urfa'nin Suruc ilcesine bagli
Ziyaret koyunden Haymana'nin Emirler, Kesikkavak, Emirler Eskicalis, Buyuk Konakgormez
ve Eskisehir'in Mahmudiye ilcesibe bagli Balcikhisar koyune yerlestikleri rivayet ediliyor..
Sexanlilar ise bu tarihin kendileri icin dogru yalniz Ic anadolu'ya gelmeden once asiretin
Suruc'ta gocebe olmadigini yerlesik olduklarini bilmedikleri bir nedenden surulduklerini
soyluyorlar.
Kimisi Suruc'ta aile kavgasi (Kan davasi) yuzunden topraklarini, kardeslerine biraktiklarini
dile getiriyorlar...
Hayman merkez ve dort koyunde Polatli, Bala'da Sexanlilar yasiyor..

MiKAiLi ASiRETi

Mikaililer daha cok Haymana'da yasiyor ve bu asiretin 1855 tarihinde Dogu Bayazit'tan
Haymana ve Polatli'nin inler koyu cevresine gelip yerlesmislerdir.
Ama bu gelip yerlesmeleri "Hop" diye olmamistir.
Bu asiretin Zirka olma ihtimali ninde gozonunde alinmasi gerektigi soyleniyor...
Kurdistan tarihi adli eserinde M.Emin Zeki Zirka yada Zirikanli'larin yaklasik 500 aile
olduklarini
ve bunlarin Ankara'nin kuzey-batisina geldiklerini belirtiyor..

Konya Kürtce konusan köyleri...

Cihanbeyli ilcesine bagli olan Kurd koyler..

Beskardes
Beyliova
Bulduk(Gunde Bulduq)
Cimen
Colkoy
Damlakuyu
Beskavak(Buyuk)
Beskavak(Kucuk)
Golyazi(Xalikan)
Gunyuzu(Cudkan)
Kandil
Kelhasan
Kirikisla(Molika)
Kutukkusagi(Kutiga)
Kusca(Hacilaro)
Saglik
Yapali(Qemera)
Yeniceoba(incove)
Zaferiye(Kayisoglu)

KuLu ilcesine bagli olan Kürtce konusan köyleri..

Acikuyu(Birtalik)
Altilar
Arsinci(Germik)
Beskardes(Torina)
Burnagil
Bozan
Celep
Copler(Copli)
Dipdede
Gokler
Hisar
Karacadag(Xalikan)
Karacadere
Kirkpinar
Serefli
Yazicicayir(Mehina)
Yesilyurt(Celikan)
Tavsancali(Omaro)
Zincirlikuyu(Gordoglu)

Sarayonu ilcesine bagli olan Kürtce konusan köyleri..

Boyali
Kadioglu
Sarikaya

Yunak ilcesine bagli olan Kürtce konusan köyleri..

Besisikli
Cayirbasi
Hatirli(Gunde xofe)
Hacifakili(Kamaran)
Haciomeroglu(Hacimaran)
Imamoglu(Bodan)
Karayayla
Kurtusagi(Kurdan)
Kocyazi(Civikan)
Meselij
Odabasi(Halisinan)
Ortakisla
Ozyayla
Saray(Golan ga)
Sinanli
Suluklu(Galikan)

Celtik ilcesine bagli Kürtce konusan köyleri...

Kasoren(Rengan)
Adakasim(Sorikan)
Buyukhasan
Isakusagi(Sagan)
Kucukhasan

Ankara Kürtce konusan köyleri...

Bala ilcesine bagli olan Kürtce konusan köyleri

Asagihacibekir(Axlera)
Asagioren
Aydogan
Bektasli(Rostika)
Buyukbiyik(Emera)
Buyukcamili(Camiliya Mezin)
Cigdemli
Davdanli(Davdana)
Derekisla(Xecaniya)
Egribasan
Erdemli(Yayla Kesike)
Erginkoy
Hanburun
Kesikkopru(Kesika)
Kucukbiyik(Gunde Hectehir)
Kucukcamili(Camiliya Cuk)
Tatarhoyuk
Tepekoy(Kulika)
Suguzel
Yukarihacibekir(Axlera)

SerefliKochisar ilcesine bagli olan Kürtce konusan köyleri..

Akarca
Aktas(Mihina)
Buyukdamlacik(Hezino)
Buyukkisla
Dogankaya
Kanlikisla
KucukDamlacik(Heciyo)
Odunbogazi
Yusufkuyusu

Golbasi ilcesine bagli tek kurd koyu

Karagedik

Kirsehir Kürtce konusan köyleri...

Cicekdag'na bagli Kürtce konusan köyleri...

Cicekdagi(Cicek)
Acikoy(Sorik)
Alahacili(Galikan)
Bahcepinar(Torin)
Barakli
Canakpinar(Ramiko)
Dohankas(Kungus)
Konurkale(Konir)
Mahmutlu(Qisle)
Pohrek(Gedar)
Sahinoglu
Yalnizagac(Zekera)
Boztepe ilcesine bagli Kürtce konusan köyleri..

Camalak
Cevirme
Cigdeli
Cimenli
Harmanalti(Sayipli)
Huseyinli
Kulhuyuk
Oksuzkale(Haladin)
UcKuyu
Uzunpinar

Akcakent ilcesine bagli Kurd koyu..

Avanoglu

Navend ilcesine bagli Kürtce konusan köyleri..

Gollu
Korpinar(Kaniya kurik)
Seyrekkoy(Hurmik)
Taburoglu
Tasinburnu(Mala bene)
Yesiloba(Guri)

Kaman ilcesine bagli Kürtce konusan köyleri..

Agapinar
Cadirlihacibayram
CadirliKormehmet
Hirfanlar
KekilliAli
MollaOsmanlar

IÇ ANADOLU KÜRTLERI -2
Dünya tarihinin bazi evrelerinde, var olmus bir çok halk topluluklari, yaratmis olduklari
yüksek kültür ve tarih degerlerine ragmen yok olup gitmislerdir. Bu yok oluslarin dogal,
sosyal ve siyasal bazi etkenlerden kaynaklandigi üzerinde tarih bilimcileri hem fikirdirler.
Halklarin yokoluslari salt ilkçaga tekabül etmemektedir. Ortaçag'da ve 20.yy'in ilkbaslarinda
da yok olmakla karsi karsiya kalmis halklar söz konusudur. Sömürgeciligin dogusuyla; isgal
edilen topraklarin kültür uygarliklari ve degerleri sömürgeci güçlerin saldirilarina maruz
kalmis ve tahrip edilmistir. Sömürgelere misyonerler gönderilmis, katliam ve zulümle onlarin
kültürlerinin, dillerinin, degerlerinin ve yerli dinlerinin ilkel ve gayrimedeni oldugu kabul
ettirilmeye çalisilmis ve yerli halklarin yarattiklari tüm deger

Bunlari anlatmamizin bir nedeni; ayni tarihsel sürecin farkli sekillerde de olsa, Anadolu ve
Mezopotamya topraklarinda da yasanmasi gerçekligidir. Türkler'in Orta-Asya'dan çikarak
Anadolu'ya yayildiklari dönemlerde, tarihin de kanitladigi gibi girdikleri topraklari yagma ve
talan ederek, halklari ya zorla sürmüsler ya da yerli insanlar zulümden kaçarak göçebe
konumuna girip kendilerine baska yurtlar edinmislerdir. Bunlardan biri de Mezapotamya -
Kürdistan halklaridir. Daha sonralari kurulan Osmanli imparatorlugu döneminde de ayni
politikalar farkli yöntemlerle devam etmistir. Özellikle Kürtler üzerindeki asimile politikalari,
islam ve hilafet kalkan olarak kullanilarak; ümmet kisvesi altinda sürdürülmüstür.

Osmanli 17.yy'dan sonra girdigi sarsinti dönemlerinde, artik Kürtlere yönelik yasalar
çikarilarak zorla dagitilmalari ve hatta uzak yerlere sürgüne tabi tutulmalari söz konusu
olmustur. Karsi gelenlere saldiri ve katliamlar söz konusudur. iste bu saldiri, katliam ve
sürgünlere tabi tutulanlardan bir bölümü günümüzde iç Anadolu'da yasayan Kürt toplumudur.
Ama ne hikmetse yok olmus topluluklarin tersine, iç Anadolu Kürtleri 250 yillik bir sürece
ragmen, kendi dil ve topluluklarini koruma, yasatma ve yasama erdemliligini
gösterebilmislerdir.

Kürdistan'dan sonra en büyük Kürt kolonisi olan iç Anadolu Kürtleri, kimliklerini koruyor.
Hatta okuyan insanlarin aile içinde Türkçe konusmasini "Xag Wirek" diyerek ayipliyorlar.
Onlar, 68 ve 80'li yillar arasinda gelisen devrimci-toplumsal muhalefette yerlerini alirlarken;
Kürdistan'in bir çok yerinde o dönemlerde kendine ayak bulan Türkiye soluna, iç Anadolu
Kürt toplumu fazla sempatiyle bakmamis, aksine, ilk dönemlerinde DDKO içinde ve daha
sonralari ise, farkli Kürt örgüt ve partilerinde yerlerini almislardir. Onlar Kürdistanlilarin
yaninda olmayi ve onlarla iliski gelistirmeyi kendilerine bir ayricalik saymislardir. Bu, bilinçli
bir taraf olmaktan ziyade, Kürt olmalarindan kaynaklanan bilinçalti ve güdüyle olusan ilkel
bir Kürt kimligine sahip olmalarindan kaynaklaniyordu.

HADEP'in iç Anadolu Kürt yerlesim birimlerinde (sirasiyla; il, ilçe, kasaba, köy) aldigi oy
orani, burada Kürt kimliginin bir resmini verir. Bu ayni zamanda, Kürt sorununu salt bir
ekonomik sorun olarak gören devlet düsüncesinin de bilimsel, olmadigini, aksine çürüklügünü
ortaya çikariyor. Ekonomik olarak güçlü degerlere sahip ve bu düzlemde de iktisadi istemleri
pek de olmayan iç Anadolu Kürtler'inde de, ilk planda Kürdistan'daki gibi, kendini dayatan,
Kürt kimligini taniyip özgürce ifade edebilmesi istemi çikiyor karsimiza.

Kimligin taninmasi isteminin bu Kürt kolonisinde de kendisini dayatmasinin nedenlerinden en

önemlisi;1984'te baslayan gerilla savasi olmustur. Çünkü bu özgürlük savasiyla, Kürdistan'da
da hizla gelisen ve büyük bir ivme kazanan, Türkiye'de de tüm toplumsal, sosyal dinamikleri
sarsan ve uluslararasilasan Kürt halkinin özgürlük mücadelesi; Kürt kimliginde ve
uluslararasilasmasinda bir rönansi yasatmistir. Genelde Kürt halkini etkileyen mücadele, iç
Anadolu Kürtleri'ni de yogun bir sekillenmeyle karsi karsiya birakmistir. Bir yandan
Kürdistan'da ülke ve kimlik kavramlari insanlarin beyinlerinde netlik kazanirken, diger
yandan iç Anadolu Kürtler'inde de ülke ve kimlik kavramlari arasinda bir kargasa
baslatmistir. O gerillaya katilirken, ülke bilincinden çok, Kürt kimliginden dolayi katilmistir.

250 yillik tarih sürecinde kendinde özgü bir kültür ve degerler birikimi yaratan iç Anadolu
Kürt toplumunun; Kürdistan Ulusal Kurtulus Mücadelesi içinde yer almasinin örneklerini
verirken; 74'te sehit düsen Mehmet Bayram, faili meçhul bir cinayete kurban giden HEP
Ankara il baskani Av. Faik Candan, yüzlerce sehit gerilla, hapishanelerdeki onlarca özgürlük
mahkumu ve HADEP eski Genel Baskani Murat Bozlak'i anmamak mümkün mü?

iç Anadolu Kürtlerinin Yerlesim Cografyasi :

Basta Konya iline bagli Cihanbeyli, Yeniceoba, Yunak, Kulu kazalari olmak üzere bu
kazalarin köylerinin % 90'i Kürt köyüdür. Yine bu köylerle sinir olan Ankara'nin Haymana,
Polatli, sereflikoçhisar ve Bala ilçelerinin Kürt köyleri ve onlarla sinir olarak Hirfanli
Baraj'indan itibaren Kirsehir'in Kaman ilçesi, Pisyan asiretine mensup Kürt köyleri
baslamaktadir. Kirsehir merkez köylerinin yarisi, Çiçekdagi kazasinin % 60 'i ve Boztepe
kazasinin ise % 80'i Kürt köyleridir. Burada Konya, Ankara ve Kirsehir il sinirlari arasinda
olan Kürt yerlesim birimlerinin birbirine ya sinir olduklari veya arlarinda çok az mesafe
oldugu görülmektedir. Yine bu illere sinir Aksaray'da Kürtler vardir. Aksaray Kürtlerinin
çogu Kürtçe'nin "Dimilî / Zazaca" diyalektigini konusmaktadirlar.

Yozgat Kürtleri; genellikle, Yozgat, Çorum, Tokat ve Amasya il sinirlarinin kesistigi

bölgededir. Bu bölgeye serpistirilmis Kürt köyleri Çekerek, Zile, Alaca ve Ortaköy ilçelerine
baglidirlar. Burada meskun köylerin sayisi 41'i bulmaktadir.

iç Anadolu Kürt toplumunun kültür birligi içerisinde olan ancak, daha çok Kürdistan'la
cografik yakinligi olan Elbistan'la, Kayseri ili Sariz ilçesinin Kürtler'i ise yogun bir nüfus
birikimi arz etmektedirler.

Bu incelememizde, daha çok Kirsehir, Ankara ve Konya Kürtleri üzerinde duracagiz.

Asiretler :

iç Anadolu Kürt asiretlerinin en büyükleri kuskusuz ki Resvan, Canbeg, (Cihanbeyli) ve

sexbizini'lerdir. Bunun yaninda yogun bir nüfusa sahip Koçgiri ( Sanz ), Badili, Mahasi,
Pisiyan ve Beski gibi asiretlere de iç Anadolu'da rastlanmaktadir. Bir çok asiret Kürdistan'dan
küçük guruplar halinde sürüldükleri için Resvan ve Canbeg asiretleri arasinda erimistir.

Bir asiretler konfederasyonu olan Resvan asireti hakkinda yazili olan eski belge, serefname ve
Osmanli imparatorlugu'nun iskan belgeleridir. serefname'de Resvan asireti Hasankeyf
eyaletinin en büyük 8 asireti arasinda sayilir. Necdet Sakaoglu, "Köse Pasa" adli eserinde;
"Dogu Anadolu'nun en namli ailelerinden olan Resvanzadeler, bir yandan konfederasyon
üzerinde mukaata voyvodasi , bir yandanda Maras , Malatya ve Besni malikaneleri mutasarrifi
olarak 200 yili askin kendi bölgelerinde mutlak söz sahibi oldular. Bu ocaktan 1650 ile 1850
arasinda çogu mirmiran rütbeli Halil Pasa, Ömer Pasa, Mehmet Pasa, Süleyman Pasa,
Abdurrahman Pasa, Ömer Pasa(2), Abdurrahman Pasa (2) gibi taninmis derebeyleri gelip
geçti. Devlet, bu hanedanin nüfuz alanina disardan yönetici göndermeyecek derecede
çekingen davranmayi , zulüm ve taskinliklarini kulak ardi etmeyi seçti. Mesela 1750'de "

"Sen Resvanoglusun - bulunmaz narhin

Asilar öldürür - verdigin vergin

Altinda arap atin - elinde kargin,

Kollarinda cingirakli balar da döser..."

Resvani asireti hiyerarsi ve örgütlülük biçiminde baska bir çok asiretten farkliliklar
göstermekteydi. Yusuf Halaçoglu, 8.yüzyilda Osmanli imparatorlugu iskan siyaseti adli
yapitinda: "Resvan asireti gibi bazi tesekküllerde ise, kethüdalari, ihtiyarlari ve diger söz
sahiplerinin istedikleri sahislari Boy beyi yapma yetkisine sahip olduklari görülmekte ve
asiret Kethüdalari ise, tabi olduklari Boybeyi tarafindan tayin edilirlerdi. Buna ragmen
Kethüdaligin irsi bir müessese oldugu ileri sürülmektedir." diye aktariyor.

Diger en büyük asiret olan Canbeg (Cihanbeyli) asireti ise Ulus diye anilmistir. Y. Halaçoglu
ayni yapitinda Cihanbeyli asireti için; "Güneydogu ve dogu Anadolu'da Ulus adiyla anilan
büyük asiret" diye bahsetmektedir. Resvan asiret konfederasyonu kendi içinde bir çok asirete
ayriliyor. Bunlar sirasiyla; Belikan, Celikan, Oxciyan, Cutkan, Xelkan, Sêfkan, Nassir ê,
sêxbilan, Mifkan, Omeran, Berkati, Sevidi, Moliki, Canbeg (Cihanbeyli)'dir.

Tek tük köyleri bulunan Milli asiretinden bilinen alt asiretler de söyle; Hatunoglu ve
Hacibanli'dir.

Asiret federasyonlari içine girmeyen asiretler ise; Taburoglu, Pisiyan, Mahasi, Beski, Badili,
Atmani, vs. dir. Bunlarin yerlesim birimlerinin adlari ise genelde Kürtçedir. Ancak Türk
devleti bu Kürtçe isimleri de Kürdistan'da yaptigi gibi degistirmistir. Örnegin; Zakêrê ismi
Yalnizagaç olarak, Qisla ismi Mahmutlu olarak ve Omêran ismi Tavsançali olarak
degistirilmistir.

Nüfus (1990):

Kirsehir merkezi ve kirsal alanda toplam Kürt nüfusu 50.000, Ankara da 100.000, Konya'da
170.000 civarindadir.

200'ü askin Kürt yerlesim biriminin (ilçe, kasaba, köy) bulundugu Konya, Ankara, Kirsehir
illerinin sinirlari içinde, il merkezleri dahil iç Anadolu kökenli Kürt nüfusu toplam olarak
300.000'i asmaktadir. Buna, bu illere daha sonralari Kürdistan'dan gelip yerlesen nüfus dahil
degildir.

Özellikle baskent Ankara'da yasayan nüfusun dörtte birinin Kürt kökenli oldugunu söylersek,
bu üç ildeki toplam Kürt nüfusunun yaklasik 1 Milyonu buldugu söylenebilir. Bu nüfus
toplamina Çorum, Tokat, Yozgat, Amasya, Aksaray, Nigde ve Kirikkale'de yerlesik Kürt
nüfusu eklenince 2 Milyona yaklastigi söylenebilir.

Kürdistan'dan kopus tarihleri, nedenleri ve geldikleri yerler :

iç Anadolu Kürtler'inin göç tarihleri daha çok Osmanli imparatorlugu'nun ikinci yarisina yani
18.yy'in sonlariyla 19.yy'in ilk yarisina tekabül etmektedir. Bu göçler, siyasal ve ekonomik
nedenlerden kaynaklanmaktadir. Osmanli imparatorlugu'nda özellikle ikinci dönemin birinci
çeyreginde meydana gelen isyanlarin kimlikten çok ekonomik nedenlerden kaynaklandigi bir
gerçektir. Ama imparatorlugun yönetici kadrolari ve özellikle padisah için bu sürgünlerin esas
nedeni Kürtleri dagitip, eritmek ve böylecede zararsiz, asker ve vergi deposu yaratmakti.
Çünkü Osmanli imparatorlugu dagilma ve yikilma sürecine girmis; bir yandan Balkanlar
olmak üzere birden çok cephede, komsulariyla ve bagimsizliklarini elde etmek isteyen
halklarla savasa girmistir. Zaten 1683 yilindan beri devam eden savaslardan dolayi masraflar
artmistir.
Hazineyi doldurmak için vergi mükelleflerini arttirmak, diger yandan savas cephelerine asker
yetistirmek için ilk akla gelen potansiyel konar - göçer asiretler olmustur.

Asiretler konar-göçer olmalarindan dolayi, yaylak ve kislak bölgeleri arasinda hareket

etmekteydiler. Yaylak ve kislaklari bazen birbirinden çok uzaklarda bulunmaktaydi. Erzurum
yaylalarina, Firat nehri'nin çiktigi yerlere yaylamaga giden bir asiret kislak için Suriye
çöllerine ve iran'a kadar inmekteydi. Bu devlet için bir çok sorumluluklari da beraberinde
getirmekteydi. Bir yandan vergi alinamamasi, asker elde edilememesi ve diger yandan
sürüleri ile yaylaklar arasinda gidip gelmelerde çevredeki tarim alanlarina zarar vermeleri en
büyük sorunlardi. Yine bu sorun hakkinda Yücel Özkaya'da sunu aktarmaktadir; "Türkmen ve
Kürt asiretleri bir yerde durmayip, yaz - kis yer degistirmekte ve yer degistirirken gitmis
oldugu yerlerin halkina da zararlari dokunmaktaydi. Bu asiretlerin meselesi, 18.yy'in ilk
yarisinda devleti devamli ugrastiran büyük bir sorundu.

Yukaridaki nedenlerden ötürü asiretlerin iskana tabi tutulmasina geçildi. ilk olarak 1692'de
baslatilan ve göçebe asiretleri yerlesik hale getirmeyi amaçlayan iskan uygulamasi zor
yöntemi kullanilarak yapilmaya çalisilmistir. Yani bu iskan politikasi bir sürgün ve
cezalandirma eylemi olarak uygulanmaya konulmustur. Esas amaç olarak

a-) Göçebe asiretleri yerlesik hale getirip tarima yöneltmek, böylelikle vergi açigina kaynak
bulmak,

b-) Asiretleri iskan ettirmek suretiyle, onlari disiplin ve denetim altina almak ve bu yolla asker
devsirmeyi ve vergi toplamayi kolaylastirmak. iskanlarin amacina ulasmasi için asiretleri
bölüp parçalamak, birbirine kirdirtmak da yöntemlerden biri olmustur.

ilk gizli çetecilik

Son günlerde Türkiyede aktüel olan devlet içi çeteler, hizbul-kontra gibi devlet tarafindan
organize edilmis, katillerin ve çetlerin tarihçesi 1808'lerde kardesini bogdurarak tahta gelen II.
Mahmud'a dayanmaktadir. II. Mahmud, Tuna boylarinda sikisan askerini doyurmak, asker
açigini doldurmak için, Kürt asiretlerinden yararlanmak istedi. Ancak asiretlerin önce dize
getirilmesi gerekliydi. iste Türk tarihinde ilk olarak devlet eliyle, devlet içinde gizli çeteler
olusturuldu. Bunlarin bir amaci da Kürt asiretlerini dagitip, "zararsiz, yararlanilabilecek" bir
konuma getirmekti. II.Mahmut tarafindan olusturulan bu çetelerin ilk icraati ise II.Mahmud'un
kardesini bogarak öldürmek olmustur.

iç Anadolu Kürtleri'nin en büyük asiret federasyonu olan Resvan ve Canbeg Asiretleri'nin

iskani bu dönemin devletini çok mesgul etmistir.

Cengiz Orhunoglu, (Osmanli imparatorlugu'nda asiretlerin iskani); "Cihanbeyli Asireti'nin

iskani hakkinda sunu aktarmaktadir; " Güney-Dogu Anadolu Asiretlerinden olan ve eskiden
beri oturmakta olduklari Gerger kazasini terk ederek Çemisgezek, Pertek ve Sagman
kazalarina tabi köylere gidip, ahalisini sürerek kendileri yerlesen Cihanbeyli, seyh Hasanli ve
Dede Sülü vs. cemaatlerinin bu hareketleri, Çemisgezek Kadisi Mevlana Mehmet tarafindan
bir arzla istanbul'a sikayet edilmisti. Bunun üzerine 1705 yilinda Cihanbeyli asiretinin
Rakka'ya sürülmesine gönderilen fermanla emir edilmisti."

Ancak onlarinda iskanlari Resvanlarla ayni döneme tekabül etmektedir. Yinede Kürdistan'da
iskan isinin zor oldugunu görmekteyiz. 1692'de baslayan iskan siyasetinin tam basariya
ulasmadigini ve bu isi sonuca ulastirmak için 1866' da tekrar devletin ise koyuldugunu ve
hatta adina Firka -i islahiye denilen bir komisyon kuruldugunu görüyoruz.

Ankara Haymana'da sexbizini asiretinin iskan tarihi için Avrupali gezgin Hüterroth'un iskan
tarihi olarak verdigi 1800 ile 1810'u dogru buluyoruz.

Yine baska bir yabanci kaynakta Kürt asiretlerinin 17.yy'in sonlarina dogru Haymana
çevresindeki daglarda görünmeye basladiklari aktarilmaktadir. ( Bak. çev. Gabar Çiyan ) Ayni
kaynak Resvan ve sexbizini asiretlerine bagli kisilerin Osmanli idaresinin kontrolünde batiya
zorla göç ettirilmelerinin yanisira , hayvanlarina yeni otlaklar bulmak, otlaklarini genisletmek
için de buraya gelmislerdi diyor.

18.yy boyunca Kürt asiretleri Orta Anadolu'ya gelmeye basladilar. 1850'li yillarda, Fransiz
asilli cografyaci Perrot, Haymana'li Kürtlerle yaptigi söylesilerden yola çikarak, Kürtler'in
enaz birkaç kusak önce buraya geldiklerini açiklamaktadir. (Çev. Gabar Çiyan) Bu asiretlerin
mümkün oldugunca daginik , birbirinden kopuk yerlestirilmeleri özellikle planlanmis ve
uygulanmistir.

" 18.yy'in ortalarindan sonra Kulu çevresinde yeni köyler kuruldu. Bundan baska yaz boyunca
gezinilen yaylalar, yerlesik hale dönüstürüldü. Günümüzde Kulu'da bulunan Kürt köylere - ki
bunlar göçerlerin yerlesik hale getirilmesinden sonra insa edildi - örnek verirsek , Dipdere'nin
1830'da, Celep'in 1839'da, Omeran (Tavsançali)'nin 1886'da, serefli'nin 1863'de, Beskardes ve
Karacadag'in 1870'de, Kirkpinar'in 1886'da, Tuzkaya ve Yaziçayir'in temelleri 1890'da atildi."
(Çev. G. Çiyan ) Türk devletinin Kürtlere yönelik zorunlu iskan ve daha sonralari sürgün
siyasetleri günümüze kadar farkli sekillerde, devam etti. iç Anadolu'ya toplu asiret
iskanlarindan sonra; Cumhuriyet Türkiye'sinin de sürgünleri eklenmistir.

Agri isyani'ndan sonra iç Anadolu Kürt köylerine bir çok Kürt gelmistir. Bunlara verilen ad
ise "Muhacir" olmustur. Bu "Muhacirler" ordaki yerlesik Kürtlerle evlenerek kaynasip akraba
olmuslardir.

Burada M. Emin Zeki'den bir pasaj aktarirken sürgünlerin Kürtler için, zor ve zalimane
gerçeginin, günümüzde yakilan 3000 köy ve yerlerinden edilen 3 Milyona yakin Kürt
insaninin " Kaderi" ile çakistigina sahit olmaktayiz. M. E. Zeki ; "1919 yilinda,
Osmanlilarin 2. ordusunda erzak ve yiyecek sikintisi da bas gösterince,
Diyarbekir ve yöresindeki Kürtlerden asker ve sivil olanlar yurtlarini
birakarak Musul'a gitmeye zorlandilar. Bir bölümüde Adana ve Halep'e
sürgün edildi. Çogu yollarda açliktan ve hastaliktan öldü. Bu arada Musul'a
kadar gelebilenlerin anlattiklari olaylar, o masumlarin kitleler halinde
yollarda yada erisebildikleri sehirlerin cadde ve sokaklarinda topluluklar
halinde ölüsleri; dinleyicilerin ve görenlerin yüregini parçaliyordu." diyordu.