Wychowanie

demokratyczne
Wychowywanie to proces trwający całe życie. To
przekazywanie dziedzictwa kulturowego, wzorów
zachowań oraz przygotowanie do życia w
społeczeństwie. Celem wychowania jest
ukształtowanie osobowości wolnej, która kierując
się własną wolą, dokonywać będzie wyborów
zgodnych z  zasadami moralnymi oraz
funkcjonować w środowisku, którego jest
ogniwem.
Styl wychowania charakterystyczny dla danej rodziny jest
wypadkową sposobów i metod oddziaływania na dziecko
wszystkich członków rodziny. W rodzinach małych,
dwupokoleniowych, o stylu wychowania decydują przede
wszystkim rodzice, gdyż oni właśnie sprawują funkcje
wychowawcze. Na styl wychowania wpływają wówczas
poglądy rodziców na to, jak dziecko powinno być
wychowywane, jak należy wpływać na nie w różnych
okresach jego życia oraz do czego zmierzają różne formy
i środki kierowania jego postępowaniem. Poglądy te
bywają mniej lub bardziej skrystalizowane i opierają się
przeważnie na własnych doświadczeniach rodziców,
wyniesionych z ich rodzin macierzystych, oraz na
obserwacjach różnych sposobów rozwiązywania
problemów wychowawczych w życiu codziennym przez
innych ludzi.
Wyznaczniki wychowania demokratycznego :
-Wysokie wymagania
-Rzadka kontrola
-Nagradzanie
Demokratyczny styl wychowania jest najbardziej
korzystny dla rozwoju osobowości dziecka. Naczelną
jego zasadą jest wzajemne poszanowanie praw
wszystkich członków rodziny oraz dopuszczanie dziecka
do współudziału w życiu rodziny.
Ten styl wychowania cechuje się akceptacją dziecka,
ma ona jednak charakter warunkowy tzn. ,że jest
zależna od zachowania dziecka. Dziecku okazuje się
aprobatę i serdeczność pozostawiając mu jednocześnie
dużą swobodę działania, co nie oznacza braku
kontaktu. W istotnych sytuacjach bowiem następuje
interwencja wychowawcza. Z jednej strony dziecko jest
nakłaniane do samodzielności i wykazywania
inicjatywy, z drugiej natomiast strony korzystając ze
swobody wie, że w razie potrzeby czy
niebezpieczeństwa może liczyć na pomoc rodziców.
Naczelną zasadą stylu demokratycznego jest wzajemne
poszanowanie praw wszystkich członków rodziny. Rodzice
ustalają wspólnie z dziećmi zakres obowiązków i
przywilejów dla każdego z członków rodziny. Dziecko wraz
z rodzicami i innymi członkami rodziny omawia i dyskutuje
rozmaite sprawy, planuje i organizuje sposób spędzania
wolnego czasu, rozrywki czy wakacje, zastanawia się, jak
rozwiązać kłopotliwe problemy, uczy się zasad współżycia
społecznego, wypowiada swoje zdanie i przyczynia się do
podjęcia określonej decyzji, uczy się liczyć ze zdaniem
innych oraz współdziałać z rodzicami czy rodzeństwem i
udzielać im pomocy w razie potrzeby. Dzieci
wychowywane w ten sposób Starają się, w miarę jak
dziecko dorasta, wprowadzać je w problemy życiowe
rodziny. Uczą poszanowania pracy, szanują także pracę
dziecka. Rodzice wychowujący dziecko demokratycznie
starają się przy każdej nadarzającej się okazji rozwijać
jego aktywność, współdziałają z nim i cieszą się z jego
sukcesów, a w razie porażki wspomagają je radą lub
zachętą.
Daje to pole do rozwijania
własnej inicjatywy oraz
kształci postawy
prospołeczne. Dziecko zna
zakres swoich obowiązków
i zadań, nie zostały mu one
jednak narzucone, lecz
dobrowolnie je przyjęło,
czasami z własnej chęci, a
niekiedy dlatego, że
wyjaśniono mu sens i
konieczność podjęcia się
ich dla dobra całej rodziny.
Więź emocjonalna dziecka
z rodzicami jest silna,
przeważają zdecydowanie
uczucia pozytywne,
wzajemne zaufanie,
sympatia i życzliwość.
Dziecko, rozwijając się, poznaje również kary
przewidziane za złamanie obowiązujących norm.
Stosowanie kar ogranicza się tylko do minimum. Nie są
to oczywiście kary typu: bicie, obrzucanie obelgami czy
upokarzanie. Zgodnie z podstawową zasadą dyscypliny
demokratycznej, ma ona nauczyć dziecko tak kierować
swoim zachowaniem, że będzie ono postępowało dobrze
nawet wówczas, gdy nie jest pod kontrolą i presją kary.
Rodzice są świadomi niezbyt wysokiej skuteczności kar i
tego, że godzi on w autonomię dziecka. Rodzice, którzy
wybrali demokratyczny styl wychowania, nad stosowanie
kar przedkładają przekonywanie i tłumaczenie. Starają
się wyjaśniać dziecku niepoprawność jego zachowania. I
przybliżają je w ten sposób do zrozumienia istoty
przewinienia.
Demokratyczny styl wychowania posiada wszystkie zalety
wychowania liberalnego ( częściowo również
osiągnięciowego) a pozbawiony jest ich minusów.
Wychowanie to sprzyja wytworzeniu się u dziecka
uporządkowanej wizji świata i stwarza zachętę do jego
samodzielnego poznawania. Umożliwia szybkie
opanowanie zachowań akceptowanych społecznie ale nie
zaszczepia zbytniego konformizmu. Ponieważ ma
miejsce internalizacja ( tzn. przejęcie, uwewnętrznienie)
norm społecznych połączona z dużą samodzielnością i
aktywnością jest bardzo prawdopodobne, że dziecko
wytworzy w sobie motywację zadaniową i
allocentryczną.
 W przeciwieństwie do wychowania liberalnego rodzice
stawiają wymagania dostosowane do możliwości
dziecka, starają się uniknąć negatywnych konsekwencji
w postaci wystąpienia frustracji u dziecka (mogłaby ona
zaistnieć przy zbyt wysokich wymaganiach). Rodzice
starają się także nie wpłynąć hamująco
na rozwój osobowości dziecka przy wymaganiach
zbyt niskich.
Osoby tak wychowane są silne psychicznie, dojrzałe
społecznie i emocjonalnie, odporne na niepowodzenia,
nie boją się nowości. Posiadają rozległe zainteresowania,
potrafią rozumieć i interesować się problemami innych
ludzi a także pomagać innym.
Wychowanie demokratyczne
w rodzinie
Polega on na wzajemnym akceptowaniu wszystkich
członków rodziny. W rodzinie demokratycznej
występuje wypracowanie zakresu praw i
obowiązków. Każdy jej członek ma prawo do
otwartego komunikowania emocji, przy
jednoczesnym obowiązku liczenia się z
odczuciami pozostałych osób. Wymaga to
ogromnej dojrzałości rodziców, ale również
pewnego stopnia dojrzałości dzieci.
 W rodzinie tej członkowie posługują się kodem językowym
rozwiniętym. Według B. Bernsteina komunikacja ta
zorientowana jest na osobę. Ważna jest treść
komunikatu i każdy członek rodziny jest pełnoprawnym
mówcą. Większość rodziców jest przekonana, że wobec
dorosłych nie należy pozwalać sobie na krytyczne uwagi,
które mogłyby urazić ich godność. Osoby te czułyby się
dotknięte i wzajemny stosunek mógłby na tym ucierpieć.
Rodzice sądzą jednocześnie, że jeśli chodzi o dzieci, rzecz
się ma zupełnie inaczej. Sądzą, że dziecko nie czuje się
dotknięte i fakt, że jego duma została urażona, nie
zagraża zerwaniu stosunku. Rodzice twierdzą nawet, że
dzieciom potrzebna jest krytyka i że nic nie szkodzi, gdy
ich samopoczucie od czasu do czasu zostanie
przygaszone. Z tego powodu obowiązkiem „dobrych”
rodziców jest dostarczenie dzieciom takich komunikatów
dla ich dobra. W rodzinie demokratycznej dziecko ma
prawo do wyrażenia swojej negatywnej oceny pod
adresem rodziców.
Demokracja w takiej rodzinie wyraża się w tym, że rodzic
egzekwuje poprawne zachowanie od dziecka i od siebie.
Rodzice powinni stanowić wzór dla dziecka, dlatego sami
nie mogą postępować nagannie. A przez jednakowy
obowiązek i równouprawnienie, dzieci wzrastają w
atmosferze szczerości i zaufania. W rodzinie
demokratycznej miłość okazuje się dzieciom w umiejętny
czyli mądry sposób. W postaci: kontaktu fizycznego,
kontaktu wzrokowego,
okazywania uwagi
i utrzymywania dyscypliny.
Dziecko bardzo potrzebuje
bliskości fizycznej,
ponieważ wzmacnia ona
wieź emocjonalną
i poczucie bezpieczeństwa.
W czasie rozmowy rodzic powinien pamiętać o kontakcie
wzrokowym. Wzmaga on poczucie szczerości.
Okazywanie dziecku uwagi daje mu poczucie ważności,
dowartościowuje je. A dyscyplina jest dla wychowanka
widomym znakiem, że obchodzi rodziców, Ze zwracają na
nie uwagę. Dyscyplina porządkuje chaos różnorodnych
doświadczeń dziecięcego świata, oddziela dobre od złych
zachowań, wprowadza normy współżycia społecznego.
Brak dyscypliny i zupełny permisywizm męczy dziecko.
Według E. Hurlock dyscyplina systematyzuje i
hierarchizuje wartości, uczy samodzielności i szacunku dla
praw innych ludzi. Dyscyplina demokratyczna większy
nacisk kładzie na nagrody niż na kary.
Wychowanie dziecka wymaga od rodziców wiele poświęceń,
ogranicza swobodę, jest obciążeniem finansowym,
pochłania czas. Styl demokratyczny umożliwia jednak nie
tylko samorealizację dziecka, ale i rodziców, ponieważ
zachowanie ich dziecka stanowi dla nich nagrodę.
Wszyscy członkowie rodziny nawzajem odczuwają
przyjemność przebywania z sobą i poświęcenia z
przykrego obowiązku starają się zmienić na przyjemność
bycia potrzebnym, bycia dobrym w swojej roli. Ten styl
bazuje na zachowaniu spontanicznym i szczerym
komunikowaniu uczuć. Rodzice są w stanie korygować
swoje strategie wychowawcze. Jednocześnie fakt, że
dziecko poznaje odczucia rodziców i liczy się z nimi
umożliwia mu lepsze zrozumienie pobudek ich
postępowania. W takiej sytuacji wychowanie dziecka staje
się aktem tworzenia prawdziwie bliskiej i przyjacielskiej
więzi między dzieckiem a rodzicami.
Na to jaki styl wychowania zastosują w stosunku do
swojego dziecka rodzice zależy to częściowo od tego w
jakiej atmosferze sami byli wychowani, a częściowo od
tego, co uważają za dobry sposób osiągnięcia
określonych rezultatów wychowawczych. Bardzo często
rodzice ulegają też opiniom osób postronnych.
Koniec
 Bibliografia:
1. Maria Dudzikowa, Maria Walczak: Wychowanie, Gdańsk 2007
2. Marian Nowak: Teorie i koncepcje wychowania, Warszawa 2008
3. Mieczysław Łobocki: Wybrane problemy wychowania, Lublin 2004