Ερυθροκυτταρικά έγκλειστα.

Ιωά ννης Σπ. Παπαδά κης, Ειδικευό μενος Ιατρική ς Βιοπαθολογίας ΠΑΓΝΗ

Ηπατίτιδες Α και Ε.
Ιωά ννης Σπ. Παπαδά κης, Ειδικευό μενος Ιατρική ς Βιοπαθολογίας ΠΑΓΝΗ

ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ
ΒΙΟΠΑΘΟΛΟΓΙΑΣ
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3.

ΕΡΥΘΡΟΚΥΤΤΑΡΙΚΑ ΕΓΚΛΕΙΣΤΑ.

ΙΩΑΝΝΗΣ ΣΠ. ΠΑΠΑΔΑΚΗΣ

ΕΙΔΙΚΕΥΟΜΕΝΟΣ ΙΑΤΡΙΚΗΣ
ΒΙΟΠΑΘΟΛΟΓΙΑΣ ΠΑΓΝΗ

2011

1
 Ερυθροκυτταρικά έγκλειστα.
Ιωά ννης Σπ. Παπαδά κης, Ειδικευό μενος Ιατρική ς Βιοπαθολογίας ΠΑΓΝΗ

Ε ρυθροκυτταρικά

περιέχουν έγκλειστα υπό

έγκλειστα

φυσιολογικές
(Erythrocyte

συνθήκες.
Inclusions)
χαρακτηριστικές δομές που μπορεί να παρατηρηθούν στο κυτταρόπλασμα
των ερυθρών αιμοσφαιρίων του αίματος. Τα ερυθρά αιμοσφαίρια δεν
Έγκλειστα
παρατηρηθούν σε κάποιες αιματολογικές διαταραχές. Η παρουσία τους μπορεί να
ονομάζονται

μπορεί να

είναι ενδεικτική μιας ανωμαλίας στην ερυθροκυτταρική σειρά. Η εμφάνιση, η

σύνθεση και η φυσιολογία των εγκλείστων είναι χαρακτηριστική για κάθε τύπο
έγκλειστου. Κάθε τύπος έγκλειστου μπορεί να είναι εμφανής σε περισσότερες από
μια κλινικές καταστάσεις.

Ταξινόμηση ερυθροκυτταρικών εγκλείστων. Τα ερυθροκυτταρικά έγκλειστα

ταξινομούνται στις παρακάτω ομάδες: Έγκλειστα που προέρχονται από διαταραχές
της ωρίμανσης κυτταρικών οργανιδίων (Developmental Organelles), έγκλειστα που
προέρχονται από μη φυσιολογική αποδόμηση της αιμοσφαιρίνης (Abnormal
Hemoglobin Precipitation), μικροοργανισμούς – παράσιτα - πρωτοζωικά έγκλειστα
(Protozoan Inclusions) και artefacts. Τα έγκλειστα που προέρχονται από διαταραχές
της ωρίμανσης κυτταρικών οργανιδίων είναι τα πολυχρωματόφιλα ερυθροκύτταρα
(Polychromatophilic Red Cells) - δικτυοερυθροκύτταρα (Reticulocytes), τα σωμάτια
Howell – Jolly (Howell-Jolly Bodies), οι δακτύλιοι Cabot (Cabot Rings), η βασεόφιλη
στίξη (Basophilic Stippling) και τα σωμάτια Pappenheimer (Pappenheimer Bodies).
Τα έγκλειστα που προέρχονται από μη φυσιολογική αποδόμηση της αιμοσφαιρίνης
είναι τα σωμάτια Heinz (Heinz Bodies) και τα έγκλειστα αιμοσφαιρίνης Η
(Hemoglobin H Inclusions). Στα έγκλειστα από μικροοργανισμούς, παράσιτα και
πρωτόζωα περιλαμβάνονται τα έγκλειστα πλασμωδίου ελονοσίας (Malaria) και τα
έγκλειστα του πρωτοζώου Babesia.

Η μελέτη των ερυθροκυτταρικών εγκλείστων με έμβιες χρώσεις και ειδικές τεχνικές

είναι απαραίτητη όταν υπάρχει υποψία HbH ή στην ηλεκτροφόρηση υπάρχει ταινία
στη θέση της HbH (συνήθως τετραμερής β4), όταν υπάρχει υποψία α θαλασσαιμίας
(ανεπαρκής ή πλήρης έλλειψη παραγωγής της α αλυσίδας) και όταν πιθανολογείται
ύπαρξη ασταθούς αιμοσφαιρίνης (δομικές παραλλαγές από μετάλλαξη συνήθως
των αλυσίδων α ή β της HbA (α2β2), γεγονός που οδηγεί σε αστάθεια και
αιμόλυση).

2
 Ερυθροκυτταρικά έγκλειστα.
Ιωά ννης Σπ. Παπαδά κης, Ειδικευό μενος Ιατρική ς Βιοπαθολογίας ΠΑΓΝΗ

Οι χρώσεις που χρησιμοποιούνται για τη μελέτη των ερυθροκυτταρικών εγκλείστων

είναι η May – Grünwald – Giemsa, η χρώση για σίδηρο με σιδηροκυανιούχο κάλιο
και οι έμβιες χρώσεις. Η May – Grünwald – Giemsa χρησιμοποιείται για τη μελέτη
των σωματίων Howell – Jolly, των σωματίων Pappenheimer, της βασεόφιλης στίξης
των δακτυλίων Cabot και των παρασίτων και πρωτοζώων. Η χρώση για σίδηρο με
σιδηροκυανιούχο κάλιο χρησιμοποιείται στη μελέτη των σιδηροβλαστών και των
σιδηροκυττάρων. Οι έμβιες χρώσεις (χρώσεις για τη βαφή μη μονιμοποιημένων
κυττάρων, όπως κυανό κρεζυλίου, ιώδες μεθυλίου, κυανό μεθυλενίου)
χρησιμοποιούνται για τη μελέτη των σωματίων Heinz και των έγκλειστων
θαλασσαιμικών συνδρόμων.

Τα πολυχρωματόφιλα ερυθροκύτταρα (Polychromatophilic red cells) είναι άωρα

κύτταρα της ερυθροκυτταρικής σειράς που έχουν εισέλθει πρόσφατα από το μυελό
των οστών στην περιφερική κυκλοφορία
Πολυχρωματόφιλα ερυθροκύτταρα με
γκρίζα κυανή εμφάνιση και
(αντιστοιχούν σε νεαρά ερυθροκύτταρα ή ΔΕΚ). μεγαλύτερο μέγεθος από τα άλλα
ερυθρά
Πολυχρωματόφιλα ερυθροκύτταρα με γκρίζα κυανή
Η διάμετρος τους είναι μεγαλύτερη από αυτή 9 εμφάνιση και μεγαλύτερο μέγεθος από τα άλλα ερυθρά
των ώριμων ερυθροκυττάρων (διάμετρος RBC =
6-8 μm). Δεν έχουν πλέον πυρήνα αλλά
περιέχουν ακόμα κάποια ποσότητα RNA.
Ανευρίσκονται στο φυσιολογικό αίμα σε
αναλογία μικρότερη του 0,1%. Σε περίπτωση
αναιμίας, η παρουσία τους στο επίχρισμα
περιφερικού αίματος είναι ενδεικτική
αναγέννησης (regeneration). Τα πολυχρωματόφιλα ερυθροκύτταρα σε χρώση
αιματοξυλίνης – ηωσίνης εμφανίζουν ερυθροκύανη – μοβ χρώση. Η παρουσία
αιμοσφαιρίνης προσδίδει με τη χρωστική ηωσίνη χρώμα ερυθρό. Η παρουσία
υπολειμμάτων ριβοσωμικού RNA προσδίδει με τη βασική χρωστική αιματοξυλίνη

3
 Ερυθροκυτταρικά έγκλειστα.
Ιωά ννης Σπ. Παπαδά κης, Ειδικευό μενος Ιατρική ς Βιοπαθολογίας ΠΑΓΝΗ

χρώμα κυανό. Με τη χρώση Romanowsky (Wright-Giemsa, Diff-Quik®)

χρωματίζονται ελαφρά βασεόφιλα.

Πολυχρωματόφιλα
ερυθροκύτταρα στο Δυο πολυχρωματόφιλα ερυθρά
περιφερικό αίμα
10 Δυο πολυχρωματόφιλα ερυθρά
8

Τα δικτυοερυθροκύτταρα ή ΔΕΚ
(Reticulocytes) είναι άωρα ερυθρά αιμοσφαίρια, ελαφρώς μεγαλύτερα (κατά 10
μικρά) από το ώριμο ερυθροκύτταρο. Παρά το γεγονός ότι είναι απύρηνο, το ΔΕΚ
θεωρείται άωρο γιατί διατηρεί οργανίδια απαραίτητα για την παραγωγή
αιμοσφαιρίνης, όπως ριβοσώματα, μιτοχόνδρια και θραύσματα της συσκευής Golgi.
Αποτελούν φυσιολογικά το 0.5 – 1.5% των ερυθρών αιμοσφαιρίων του περιφερικού
αίματος. Αναπτύσσονται και ωριμάζουν
ΔΕΚ με χρώση Wright ΔΕΚ με χρώση Wright
στον ερυθρό πολφό του μυελού των 13

οστών, όπου παραμένουν για μια με

δυο ημέρες. Κατόπιν απελευθερώνονται
στην κυκλοφορία του αίματος, όπου
κυκλοφορούν περίπου για 24 ώρες
μέχρι να ωριμάσουν και να
μετασχηματιστούν σε ώριμα ερυθρά
αιμοσφαίρια. Το ερυθροκύτταρο
θεωρείται ώριμο όταν έχει ολοκληρωθεί
η παραγωγή της αιμοσφαιρίνης και τα κυτταρικά οργανίδια έχουν εξαφανιστεί.
Λέγονται ΔΕΚ λόγω του δικτυωτού σχηματισμού ριβοσωμικού RNA που γίνεται
ορατός μικροσκοπικά μετά από χρώσεις όπως το νέο κυανούν του μεθυλενίου (new

4
 Ερυθροκυτταρικά έγκλειστα.
Ιωά ννης Σπ. Παπαδά κης, Ειδικευό μενος Ιατρική ς Βιοπαθολογίας ΠΑΓΝΗ

methylene blue). Τα δικτυοερυθροκύτταρα με χρώση Wright εμφανίζονται γκρίζο-

κυανά στο επίχρισμα περιφερικού αίματος, λόγω των υπολειμμάτων RNA στο
κυτταρόπλασμα. Οι έμβιες βασικές χρώσεις, όπως το new methylene blue N ή το
brilliant cresyl blue (στίλβον μπλε του κρεζυλίου), χρησιμοποιούνται για να
προσδιορίσουν τον ακριβή αριθμό των ΔΕΚ, αποκαλύπτοντας το ριβοσωμικό τους
δίκτυο (ριβοσωμικό RNA). Ο αριθμός και το μέγεθος των ΔΕΚ σε ένα επίχρισμα
βαμμένο με χρώση Wright παρέχει πολύτιμες πληροφορίες για την αποδοτικότητα
της ερυθροποίησης.

ΔΕΚ με χρώση new methylene blue N ΔΕΚ με brillia nt cresyl blue

15
14

Σχέση πολυχρωματόφιλων
16
ερυθροκυττάρων και ΔΕΚ

Τα πολύ άωρα ΔΕΚ

είναι τα
πολυχρωματόφιλα

Διαχωρισμός
πολυχρωματόφιλων και ΔΕΚ
με έμβιες χρώσεις

Αυξημένη παραγωγή ΔΕΚ παρατηρείται γενικά σε καταστάσεις που χαρακτηρίζονται

από αποδοτική ερυθροποίηση και καταστάσεις «στρες». Τέτοιες είναι οι
αιμολυτικές αναιμίες, η οξεία και η χρόνια απώλεια αίματος και μετά από θεραπεία
μεγαλοβλαστικής ή σιδηροπενικής αναιμίας, οπότε παρατηρείται αυξημένη

5
 Ερυθροκυτταρικά έγκλειστα.
Ιωά ννης Σπ. Παπαδά κης, Ειδικευό μενος Ιατρική ς Βιοπαθολογίας ΠΑΓΝΗ

παραγωγή ερυθροκυττάρων και ΔΕΚ από το μυελό των οστών. Τότε μεγάλα σε
μέγεθος ΔΕΚ, που φυσιολογικά περιορίζονται στον μυελό των οστών, εντοπίζονται
στο περιφερικό αίμα. Αυτά τα κύτταρα μπορεί να είναι διπλάσια σε μέγεθος από τα
φυσιολογικά ώριμα ερυθρά, έχουν ελαττωμένη περιεκτικότητα σε αιμοσφαιρίνη,
έλλειψη του ασθενέστερα χρωματιζόμενου κέντρου και πολυχρωματοφιλία.
Ελαττωμένη (ή φυσιολογική) παραγωγή ΔΕΚ παρατηρείται γενικά σε καταστάσεις
που χαρακτηρίζονται από μη αποδοτική ερυθροποίηση. Τέτοιες είναι η μη
αποδοτική ερυθροποίηση με υποπλαστικό μυελό, όπως στην απλαστική αναιμία, η
ανθεκτική αναιμία και τα χρόνια βαριά νοσήματα. Επίσης παρατηρούνται
ελαττωμένα ( ή φυσιολογικά) στη μη αποδοτική ερυθροποίηση με υπερπλαστικό
μυελό, όπως σε δυσερυθροποιητικές αναιμίες, μεγαλοβλαστικές αναιμίες, τη
σιδηροπενική αναιμία και τις θαλασσαιμίες.

Το φυσιολογικό ποσοστό των ΔΕΚ στον ενήλικα είναι 0,5-1,5% με απόλυτο αριθμό
25000-75000/μl, εφόσον ο φυσιολογικός αριθμός RBC=5.000.000/μl και στο
νεογέννητο 2-6%. Η αξία των ΔΕΚ σε απόλυτο αριθμό είναι σαφώς πολυτιμότερη
από την τιμή σε εκατοστιαίο ποσοστό. Παράδειγμα: Βαριά αναιμικός ασθενής έχει
Ht 16%, αριθμό RBC 2.000.000/μl και ΔΕΚ 3%. Φαίνεται να έχει
δικτυοερυθροκυττάρωση (αποδοτική ερυθροποίηση). Ο απόλυτος αριθμός ΔΕΚ
είναι 60.000/μl, άρα τελικά συνηγορεί προς μη αποδοτική ερυθροποίηση.
Επομένως, σε μια γενική αίματος μπορεί να δοθεί η εντύπωση αυξημένου αριθμού
ΔΕΚ ενώ αυτό δεν ισχύει. Ο CRC (Corrected Reticulocyte Count - CRC) προσδιορίζει
τον ακριβή αριθμό των ΔΕΚ σε σχέση με τον αιματοκρίτη δίνοντας μια πιο αξιόπιστη
παράμετρο. Ο τύπος είναι ο εξής:

                                                         Αιματοκρίτης
                    CRC = % ΔΕΚ (X) ------------------------------------
                                               Φυσιολογικός Αιματοκρίτης (45 %)

Αν ο αριθμός ΔΕΚ ενός ασθενούς είναι 6.5% και ο αιματοκρίτης είναι 28% τότε CRC
= 6.5% (X) 28% / 45 %= 6.5% (X) 0.62 = 4.04% (ήπια αποδοτική αναιμία).

6
 Ερυθροκυτταρικά έγκλειστα.
Ιωά ννης Σπ. Παπαδά κης, Ειδικευό μενος Ιατρική ς Βιοπαθολογίας ΠΑΓΝΗ

Τα σωμάτια Howell-Jolly (Howell – Jolly Σωμάτια Howell-Jolly

bodies) είναι κυκλικά σωμάτια (συνήθως 22
Howell – Jolly bodies

έκκεντρα) μέσου μεγέθους μέσα στο

κυτταρόπλασμα (διάμετρος περίπου 0.5
μm). Συνήθως είναι 1-3 σε κάθε
ερυθροκύτταρο. Αποτελούν υπολείμματα/
θραύσματα πυρήνα οφειλόμενα σε
πυρηνορρηξία, ανεπαρκή αποβολή του πυρήνα των ορθοχρωματικών
ερυθροβλαστών στο μυελό των οστών και υπολείμματα πυρηνικής χρωματίνης.
Χρωματίζονται όπως οι πυρήνες των ώριμων ερυθροβλαστών με χρώμα βιολετί.

Σωμάτια Howell-Jolly
24

Σωμάτια Howell-Jolly
23

Η παρουσία σωματίων Howell – Jolly στο περιφερικό αίμα παρατηρείται σε

περιπτώσεις σπληνεκτομής / υποσπληνισμού (στο μυελό των οστών φυσιολογικών
ατόμων είναι δυνατό να παρατηρηθούν μερικά σωμάτια Howell-Jolly μέσα στα
ερυθροκύτταρα, τα οποία όμως αφαιρούνται από τα μακροφάγα στο σπλήνα, ώστε
να μην παρατηρούνται στα επιχρίσματα περιφερικού αίματος), φυσιολογικά στα
νεογνά λόγω αωρότητας του σπλήνα, στη μεγαλοβλαστική αναιμία (διαταραχή στην
παραγωγή του DNA με αυξημένη παραγωγή σωματίων Howell – Jolly και σε
συνδυασμό με υποσπληνισμό έχουμε μεγάλες ποσότητες στο περιφερικό αίμα),
στις θαλασσαιμίες, τις χρόνιες αιμολυτικές αναιμίες, στη δυσερυθροποίηση και τα
μυελοδυσπλαστικά σύνδρομα.

7
 Ερυθροκυτταρικά έγκλειστα.
Ιωά ννης Σπ. Παπαδά κης, Ειδικευό μενος Ιατρική ς Βιοπαθολογίας ΠΑΓΝΗ

Οι δακτύλιοι Cabot (Cabot Rings) είναι

Δακτύλιοι Ca bot (Ca bot Rings)
πορφυροί δακτύλιοι ή σχήματος 8 δομές 29

στο κέντρο ή την περιφέρεια του

ερυθροκυττάρου. Πρόκειται για
υπολείμματα πυρήνα (υπολείμματα
μικροσωληνίσκων από τη μιτωτική
άτρακτο ή της πυρηνικής μεμβράνης).
Παρατηρούνται σε περιπτώσεις
δυσερυθροποίησης, βαριάς αναιμίας, δηλητηρίασης από μόλυβδο,
μυελοδυσπλαστικών συνδρόμων, μεσογειακών συνδρόμων, έλλειψη Β12 και
φυλλικού οξέος και λευχαιμίας.

Η
30 Δακτύλιος Cabot 31
Δακτύλιος Cabot και σωμάτιο Howell-
Jolly

Δακτύλιος Cabot
Δακτύλιος Σωμάτιο Howell-Jolly
Cabot
Βασεόφιλη στίξη
33
Basophilic Stippling

βασεόφιλη στίξη (Basophilic Stippling) σχετίζεται με την

ανεύρεση αρκετών μικρών διάσπαρτων βασεόφιλων
εγκλείστων στα ερυθροκύτταρα. Τα έγκλειστα αποτελούνται
από RNA. Σχηματίζονται από ιζήματα ριβοσωμάτων από
μετουσιωμένα μιτοχόνδρια ή μπορεί να περιλαμβάνουν και
συσσωματώματα μορίων φερριτίνης (τότε εκτός από τις
πανοπτικές χρώσεις χρωματίζονται και από κυανούν της Πρωσίας κυανομέλαινα).
Είναι πολύ σπάνια σε μικρό αριθμό ερυθρών στα φυσιολογικά άτομα ενώ
απαντώνται στις θαλασσαιμίες, τη μεγαλοβλαστική αναιμία, όταν υπάρχουν
ασταθείς αιμοσφαιρίνες, στις αιμολυτικές αναιμίες, σε λοιμώξεις, σε περιπτώσεις
δυσερυθροποίησης (σιδηροβλαστικές αναιμίες, ερυθρολευχαιμία, ιδιοπαθής
μυελοϊνωση), σε ηπατικά νοσήματα, σε περιπτώσεις αλκοολισμού, σε

8
 Ερυθροκυτταρικά έγκλειστα.
Ιωά ννης Σπ. Παπαδά κης, Ειδικευό μενος Ιατρική ς Βιοπαθολογίας ΠΑΓΝΗ

δηλητηριάσεις από βαρέα μέταλλα (μόλυβδος, αρσενικό, βισμούθιο, ψευδάργυρος,

άργυρος, χαλκός). Αποτελούν κύριο εύρημα στην κληρονομική ανεπάρκεια της
πυριδινο-5-νουκλεοτιδάσης (ένζυμο για αποδόμηση του RNA). Το ένζυμο αυτό
αναστέλλεται και στη δηλητηρίαση με μόλυβδο.

Basophilic Stippling
Βασεόφιλη στίξη
35
37

Τα σωμάτια Pappenheimer είναι βασεόφιλα έγκλειστα με συσσωματώματα

φερριτίνης υπό μορφή αιμοσιδηρίνης σε ερυθρά περιφερικού αίματος που
καλούνται σιδηροκύτταρα (φαγοσώματα που περιέχουν σίδηρο). Εντοπίζονται στην
περιφέρεια ερυθροκυττάρου και είναι συχνά σε άωρα ΔΕΚ. Η αφαίρεση των
σωματίων Pappenheimer πραγματοποιείται από το σπλήνα. Οι χρώσεις που
χρησιμοποιούνται για τη διερεύνησή τους είναι, λόγω των ριβοσωμάτων και της
φερριτίνης, οι πανοπτικές χρώσεις και το κυανούν της Πρωσίας (δοκιμασία Perl’s).
Τα σωμάτια Pappenheimer εμφανίζονται μετά από σπληνεκτομή, στις
σιδηροβλαστικές αναιμίες, τις αιμολυτικές αναιμίες, τη δρεπανοκυτταρική αναιμία
και τη δηλητηρίαση με μόλυβδο.

Σωμάτια Pappenheimer
42

Σωμάτια Pa ppenheimer
43
Τα σωμάτια Heinz (Heinz Bodies)
είναι τελικά προϊόντα αποδόμησης
της αιμοσφαιρίνης (καθίζηση
οξειδωμένης και μετουσιωμένης

Ιωάννης Σπ. Παπαδάκης Ειδικευόμενος Ιατρικής Βιοπαθολογίας ΠΑΓΝΗ

Εργαστήριο Αιματολογίας
 Ερυθροκυτταρικά έγκλειστα.
Ιωά ννης Σπ. Παπαδά κης, Ειδικευό μενος Ιατρική ς Βιοπαθολογίας ΠΑΓΝΗ

αιμοσφαιρίνης). Πρόκειται για σφαιρικά σωμάτια μεγέθους 1-3 μm. Είναι 3-5
συνήθως σε κάθε ερυθροκύτταρο, ως επί τω πλείστον κοντά στη μεμβράνη του
κυττάρου. Διακρίνονται με χρώση μόνο με methyl violet ή brilliant green (έμβιες
χρώσεις). Ανιχνεύονται στις ασταθείς αιμοσφαιρίνες, κατά την οξεία αιμολυτική
κρίση λόγω ανεπάρκειας G6PD ή άλλων ενζύμων του κύκλου της πεντόζης, κατά το
οξειδωτικό stress από φάρμακα ή τοξικές ουσίες (δηλητηρίαση από χημικά) και
μετά από σπληνεκτομή.

Heinz
bodies
47

Τα έγκλειστα αιμοσφαιρίνης Η βρίσκονται στην α-μεσογειακή αναιμία. Η

κατάσταση αυτή χαρακτηρίζεται από πλήρη απουσία μέχρι μικρή έλλειψη
αιμοσφαιρινικών πρωτεϊνικών αλυσίδων α και μικρή έως μεγάλη περίσσεια
αλυσίδων β με αποτέλεσμα το σχηματισμό τετραμερών β4 (αιμοσφαιρίνη Η – HbH).
Αυτό έχει ως αποτέλεσμα την καθίζηση τετραμερών β4 σε μικρά κοκκία στο
κυτταρόπλασμα των ερυθρών. Είναι εμφανή με έμβια χρώση στίλβοντος κυανού
του κρεζυλίου, η οποία τους προσδίδει χρώμα κυανό (4 σταγόνες αίματος
επωάζονται με 0,5mL Brilliant cresyl blue για 20 λεπτά στους 37°C). Τα ΔΕΚ
βάφονται κυανομέλαινα.

10
 Ερυθροκυτταρικά έγκλειστα.
Ιωά ννης Σπ. Παπαδά κης, Ειδικευό μενος Ιατρική ς Βιοπαθολογίας ΠΑΓΝΗ

Έγκλειστα αιμοσφαιρίνης Η
PCR και επίχρισμα περιφερικού αίματος Τα
51

έγκλειστα από παράσιτα αφορούν την ελονοσία (Plasmodium falciparum,

Plasmodium ovale, Plasmodium vivax, Plasmodium malariae) και τη μπαμπεσίωση
(Babesia). Χαρακτηριστικό εύρημα στην ελονοσία είναι ο δακτυλιοειδής
σχηματισμός (τροφοζωΐτης) με μορφή μονόπετρου δακτυλιδιού. Συχνά
ανευρίσκονται και άλλα στάδια ανάπτυξης του παρασίτου (π.χ. γαμετοκύτταρα) στο
περιφερικό αίμα.

Η μπαμπεσίωση προκαλείται από το

παράσιτο Babesia microti.
Παθογνωμονική είναι η τετραεδρική
μορφή του παρασίτου στα ερυθρά.
Παράγοντες κινδύνου για την
μπαμπεσίψση αποτελούν η σπληνεκτομή και η ανοσοκαταστολή.

11
 Ερυθροκυτταρικά έγκλειστα.
Ιωά ννης Σπ. Παπαδά κης, Ειδικευό μενος Ιατρική ς Βιοπαθολογίας ΠΑΓΝΗ

Τα εμπύρηνα ερυθροκύτταρα (NRBC) παρατηρούνται φυσιολογικά κατά τη

νεογνική περίοδο και σε μερικές περιπτώσεις φυσιολογικής εγκυμοσύνης.
Μοιάζουν με μικρά λεμφοκύτταρα. Τα λεμφοκύτταρα έχουν λίγο και σχετικά
βασεόφιλο πρωτόπλασμα και πυρήνα με εμφανή κομβία χρωματίνης. Τα NRBC
έχουν πλούσιο και οξύφιλο πρωτόπλασμα με πυκνοχρωματικό ομοιογενώς βαμμένο
πυρήνα. Εμπύρηνα ερυθροκύτταρα (NRBC) παρατηρούνται παθολογικά σε
συγγενείς καρδιοπάθειες, π.χ. τετραλογία Fallot (έλλειψη οξυγόνου), σε σοβαρές
πνευμονοπάθειες, π.χ. ΧΑΠ (έλλειψη οξυγόνου), σε νοσήματα με
λευκοερυθροβλαστική αντίδραση στην περιφέρεια (συνεμφάνιση άωρων μορφών
κοκκιώδους σειρας και ώριμων ερυθροβλαστών) Το 1/3 των περιπτώσεων
λευκοερυθροβλαστικής αντίδρασης αφορά οξείες λευχαιμίες, το άλλο 1/3 των
περιπτώσεων μυελοσκλήρυνση και κακοήθειες και το άλλο 1/3 των περιπτώσεων
άλλα αίτια, όπως θρομβωτική θρομβοπενική πορφύρα, αιμολυτική νόσο νεογνού,
μετά από αιμορραγία, μετά από ακτινοβολία. Τα εμπύρηνα ερυθρά προσμετρώνται
στην γενική αίματος ως λευκά αιμοσφαίρια καθώς οι αιματολογικοί αναλυτές δεν
μπορούν να τα διαχωρίσουν από τα μικρά λεμφοκύτταρα, αν και οι τελευταίας
τεχνολογίας αιματολογικοί αναλυτές τα μετρούν. Αν υπάρχουν 5 ή περισσότερα
εμπύρηνα ερυθρά (nRBC) ανά 100 WBC σε μια γενική αίματος, ο ολικός αριθμός
των λευκών πρέπει να διορθωθεί με βάση τον αριθμό των εμπύρηνων ερυθρών αν
δεν έχει γίνει διόρθωση από τον αναλυτή.Ο τύπος είναι ο εξής:  

μη διορθωμένος αριθμός WBC X 100 = διορθωμένος αριθμός WBC

12
 Ερυθροκυτταρικά έγκλειστα.
Ιωά ννης Σπ. Παπαδά κης, Ειδικευό μενος Ιατρική ς Βιοπαθολογίας ΠΑΓΝΗ

αριθμός nRBC/100 WBC’s + 100

Άσκηση: 8 εμπύρηνα ερυθρά παρατηρούνται σε επίχρισμα περιφερικού αίματος

ενός ασθενούς. Ο αριθμός των λευκών που έδωσε ο αναλυτής Coulter ήταν 17,400
mm3. Ποιος είναι ο πραγματικός αριθμός των λευκών; 

17,400 X 100 = 1740000 = 16,111 mm3 corrected

8 + 100 108

Εμπύρηνα ερυθροκύτταρα (NRBC) Nucleated RBCs

62

• Not normally present in

63

adult patients PS
• Present in:
– Severe hemolysis
– Profound stress or
hypoxemia
– Myelophthisic condition
– Leukoerythroblastic smear

Οι
κρύσταλλοι αιμοσφαιρίνης είναι
τετραγωνικού σχήματος κρύσταλλοι που παρατηρούνται στην αιμοσφαιρινοπάθεια
C και την αιμοσφαιρινοπάθεια SC.Σε σοβαρές καταστάσεις πάνω από το 10% των
RBC’s περιέχουν κρυστάλλους. Στην αιμοσφαιρινοπάθεια SC υπάρχει μεγαλύτερη
ποικιλία στους κρυστάλλους. Οι κρύσταλλοι της αιμοσφαιρίνης C απομονώνονται
ξεπλένοντας τα ερυθρά και εμποτίζοντας τα σε κιτρικό νάτριο..Οι κρύσταλλοι
αιμοσφαιρίνης C είναι πολυμερή βήτα αλυσίδων της αιμοσφαιρίνης A που έχουν
υποστεί καθίζηση. Όταν παρατηρούνται κρύσταλλοι αιμοσφαιρίνης C
συμπαρατηρούνται κατά κανόνα και στοχοκύτταρα.

13
 Ερυθροκυτταρικά έγκλειστα.
Ιωά ννης Σπ. Παπαδά κης, Ειδικευό μενος Ιατρική ς Βιοπαθολογίας ΠΑΓΝΗ

70

HgbSC disea se with ca noe a nd sickle cells

“Wa shington Monument crysta ls”

14