VIŠA POSLOVAN ŠKOLA „ČAČAK“

MEĐUNARODNA EKONOMIJA I
FINANSIJE

SEMINARSKI RAD
MEĐUNARODNI MONETARNI FOND

PROFESOR STUDENTI

Dr. Radomir Šalić Mladen Filipović 101-029-09

Mario Živković 101-074-10
Milijana Đuričić 101-043-10

PEĆINCI, 2011.
SADRŽAJ

Uvod.... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... ..... ..... .... ..... .....3
Istorija Međunarodnog monetarnog fonda... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .... ...4
Aktivnosti MMF-a.... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... ..... ..... .... ..... .5
Odluke u okviru MMF-a.... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... ..... ..... ...5
Izvori sredstava Fonda.... .... .... . ... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... ..... ..... ...6
Neki od programa Međunarodnog monetarnog fonda.... .... .... .... .... .... .. .. .... ..6
Predlog reformi Međunarodnog monetarnog fonda.... .... .... .... .... . ... .... .... .... .8
Zaključak.... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... ..... ... .. .... ..... .... .... ....9
Literatura.... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... ..... ..... .... ..... .... .... ...10

2
 UVOD

Međunarodni monetarni fond (engl. International Monetary Fund – MMF) osnovan je

na Konferenciji u Bretton Woodsu 1944., a Statut Fonda stupio je na snagu 27. 12. 1945.
Sjedište Fonda je u Washingtonu. U Fond je učlanjeno 184 države.Međunarodni monetarni
fond je međunarodna organizacija zadužena za nadzor globalnog finansijskog sistema
nadziranjem kamatnih stopa i bilansa plaćanja, kao i za pružanje tehničke i finansijske
pomoći.

Fond je osnovan da:

a) upravlja pravilima ponašanja u vezi s politikom valutnih kurseva, konvertibilnosti

valuta i plaćanja vezanih uz transakcije tekućeg bilansa,

b) osigura sredstva zemljama članicama tako da se mogu pridržavati pravila ponašanja

dok ispravljaju ili pokušavaju izbjeći neravnotežu u platnom bilansu i

c) utemelji instituciju u kojoj se države mogu savjetovati i surađivati na međunarodnim

monetarnim pitanjima.

Polazište u postavljanju svrhe i zadataka Fonda jest ravnomjeran razvoj međunarodne

trgovine i njezina doprinosa privrednom razvoju, doprinos stabilnosti valutnih kurseva sa
strateškim ciljem ostvarenja svjetske konvertibilnosti i smanjenja neuravnoteženosti
međunarodnog platnog bilansa država. Međunarodnom saradnjom i instrumentima pomoću
Fonda zemljama članicama sa ograničenim rezervama omogućava se finansiranja
kratkoročnih deficita.

3
Istorija Medjunarodnog monetarnog fonda

MMF je osnovan na svjetskoj konferenciji o monetarnim i finansijskim problemima

održanoj u Bretton Woodsu 1944. godine. Osnovu za njegovo funkcionisanje činili su planovi
sačinjeni u Velikoj Britaniji i SAD-u. Razvoj Fonda možemo pratiti kroz dva perioda:

Prvi period

U prvom periodu ciljevi MMF-a bili su sledeći:

-Omogućiti ekspanziju uravnoteženog rasta međunarodne trgovine i time doprineti

povećanju i održavanju visokog nivoa zaposlenosti i visokog nivoa realnog dohotka;
-Učvrstiti stabilnost deviznih kurseva;
-Uspostaviti multilateralni sistem plaćanja tekućih transakcija;
-Na osnovu mogućnosti korišćenja sredstava Fonda za korekcije platnobilansnih
neravnoteža, uspostaviti povjerenje među zemljama članicama u pogledu dugoročne
međunarodne monetarne stabilnosti.

Početna ili pristupna obaveza svake članice Fonda sastojala se uglavnom iz

ustanovljavanja pariteta svoje valute i iz uplate odgovarajućeg iznosa finansijskih sredstava.
Paritet se određivao u odnosu na zlato ili u odnosu na dolar, pa se stoga ovaj sistem naziva
Sistem zlatnodeviznog standarda. Eventualna promjena pariteta mogla se dogoditi samo ako
se zemlja nađe u tzv. fundamentalnoj neravnoteži i uz suglasnost Fonda. Određivanje iznosa
financijskih sredstava za uplatu kvote zemlje članice vršilo se proporcionalno parametrima
koji reflektiraju snagu nacionalne ekonomije. Kvota se uplaćivala 25% u zlatu i 75% u
domaćoj valuti.

Uskoro se javlja problem likvidnosti Fonda koji je nastao iz jednostavnog razloga tj.
zbog prihvaćanja zlatno deviznog standarda kao osnovne poluge međunarodnih monetarnih
relacija.

Drugi period

4
 Kretanje vrednosti dolara

Grafik kretanja vrednosti dolara.Drugi period započinje i traje do danas kada MMF
početkom 70-ih godina 20. veka zapada u najveću krizu dotada. Odliv kratkoročnog
dolarskog kapitala u inostranstvo, dalje održavanje visoke stope inflacije u SAD-u izazvalo je
brojne špekulacije na štetu američkog dolara.
Predsednik SAD-a je 15. augusta 1971. godine objavio ukidanje konvertibilnosti
dolara u zlato i uvođenje dodatnog poreza na sav uvoz u SAD. Tim činom je prestao
funkcionisati međunarodni monetarni sistem na principima ustanovljenim u Bretton-Woodsu.
Krajem 1971. godine postignut je sporazum, gdje su SAD povećale cenu zlata za 8,57%, SR
Njemačka i Japan su smanjile cenu marke za 5% i jena za 8,5% u odnosu na zlato, dok su
Velika Brianija i Francuska zadržale cene zlata istim. Nakon toga dolazilo je do još nekoliko
korekcija cena, sve do sastanka na Jamajci 1976. godine, gdje se MMF preobrazio u sistem
valutnih područja, kao što su sistem evropskog valutnog fluktuiranja, zatim dolarsko
područje, područje francuskog franka, područje britanske funte i područje SPV-a.

Aktivnosti MMF-a

Tri su glavna područja aktivnosti: posmatranje, finansijska i tehnička pomoć. Nadzor

se sastoji od procene propisa o novčanoj razmeni zemalja članica s obzirom na uvjerenje kako
jaka i doslijedna ekonomska politika vodi stabilnom deviznom kursu, te pogoduje rastu i
razvoju svjetske ekonomije. Financijska pomoć uključuje kredite i zajmove članicama MMF-
a s platnim bilansom koji podupire politiku prilagođavanja i reforme. (Podatak od 31. januara
2001. pokazuje kako MMF devedeset i jednoj zemlji daje oko 65,3 milijarde dolara kredita).
Što se tiče tehničke pomoći, MMF pruža stručnu i tehničku pomoć svojim članicama pri
kreiranju i sprovođenju finansijske i monetarne politike, osnivanju institucija, dogovorima s
MMF-om, te statističke podatke.

Odluke u okviru MMF-a

Odluke se u Fondu donose u više organa. Odbor guvernera sastoji se od guvernera i

njegovih zamjenika koje imenuje svaka država članica. U pravilu su to guverneri nacionalnih
banaka ili ministri finansija. Odbor guvernera ima svu vlast, osim one koje je prenio na
Izvršni odbor.
Posebne nadležnosti Odbora guvernera su primanje novih članova, određivanje visine
kvota, dodeljivanje posebnih prava vučenja. Odbor se sastaje jednom godišnje na godišnjoj
skupštini Fonda, koja se održava zajedno s Odborom guvernera IBRD. Izvršni odbor
sastavljen je od izvršnih direktora, njihovih zamjenika i glavnog direktora Fonda koji je isto i
Predsednik Izvršnog odbora. Izvršni odbor sastoji se od 20 članova. Pet članova imenuju
države s najvećim kvotama, a ostalih 15 biraju države članice; svaki izabrani član raspolaže
glasovima države koja ga je izabrala. Izvršni odbor bira glavnog direktora Fonda. Uobičajeno

5
je da se za tu funkciju bira osoba koja dolazi iz evropske države, a njegov zamenik je
Amerikanac. Fond je organizovan kao deoničarsko društvo.

Izvori sredstava Fonda

Glavni izvor sredstava Fonda su članarine koje su po iznosu jednake kvoti vezanoj za
nju. Članarine se plaćaju pretežno u domaćoj valuti s mogućim kombinacijama plaćanja u
posebnim pravima vučenja ili drugim valutama. Za svoje djelatnosti Fond prikuplja sredstva i
zajmove. Poseban način pružanja financijske pomoći državama članicama ostvaruje se
prodajom valuta druge države članice ili posebnih prava vučenja.

Posebna prava vučenja (engl. special drawing rights – SDR) uvedena su u praksu
Fonda dopunama Statuta. Poslovi u vezi SDR vode se na računu posebnog vučenja.
Svaka država koja je prihvatila izjavu da preuzima obveze učesnika računa SDR ima
pravo učestvovati u računu posebnog vučenja. Praktično se ta prava vučenja ostvaruju tako da
Fond prodaje državama valute ili SDR u zamjenu za njihovu nacionalnu valutu. To se naziva
kupovina ili vučenje iz Fonda. Pravno-tehnički se ne radi o kupovini niti pozajmici, ali
ekonomski učinak je isti.

Sredstva Fonda dostupna su samo na kraće određeno vrijeme. Države koje su vukle
(kupovale) sredstva od Fonda moraju postepeno kupovati svoju nacionalnu valutu pomoću
drugih valuta ili SDR. To se naziva "otkup" nacionalne valute, a ekonomski učinak je isti kao
otplata. Do 1970. sredstva Fonda koja su bila namijenjena uravnoteženju platnog bilansa
ustupana su za vrijeme kraće od godine dana. Ti sporazumi poznati su pod nazivom stand-by
sporazumi. Nakon 1970. praksa Fonda je bila finansiranje programa prilagođavanja stand-by
sporazumima u rokovima i do tri godine. Država koja želi koristiti opšta sredstva MMF-a
mora dokazati da joj je potrebna valuta drugih članica zbog svoga platnobilansnog položaja.
Pored toga ona je dužna sprovoditi politiku utvrđenu u sporazumu sa Fondom. Ta politika
razrađuje se kao poseban program stabilizacije, a Fond ima pravo nadzora sprovođenja
programa.

Neki od programa Međunarodnog monetarnog fonda

U svojoj bogatoj praksi, uz angažman visokokvalifikovanog kadra, Fond je razvio više

od 45 različitih programa davanja pomoći, a naročito praćenje i ocjenjivanje njihove primjene
i sprovođenja politike stabilizacije.

Nabrojaćemo samo neke:

a) rezervna tranša (engl. reserve trench), višak nacionalne valute koju Fond drži u
svojim opštim sredstvima (General Resources Account), vučenja ("kupovanje valuta" iz
rezerve tranše) službe za uravnoteženje platnog bilansa, a Fond nema pravo ispitivati jesu li ta

6
sredstva potrebna državi ili nisu. Za upotrebu tih sredstava ne plaćaju se naknade (kamate), a
provizija koju naplaćuje Fond za te transakcije manja je od uobičajene provizije koja se
naplaćuje za kupovinu specijalnih prava vučenja ili valute druge države članice. Država
korisnica tih sredstava također nije dužna nakon određenog vremena ta sredstva otkupiti;

b) kreditna tranša i stand-by sporazumi, su redovan način davanja zajmova Fonda.

Zajam je dostupan u četiri tranše, a svaka iznosi 25% od vrednosti nacionalne kvote države.
Kreditna tranša se može dobiti direktno ili preko stand-by sporazuma koji odobrava Fond.
Sporazum osigurava državi članici povlačenje sredstava u određenom iznosu u određenim
rokovima i pod uslovom da poštuje mjerila i uslove sporazuma sklopljenog između države
članice i Fonda;

c) produžena sredstva Fonda (Extended Fund Facilities), imaju dalji rok korištenja i
mogu se vući i do 140% nacionalne kvote. Njihova upotreba moguća je ako su teškoće države
vezane uz platni bilans, proizišle iz strukturnih faktora koji su izvan domašaja države. Radi
ponovnog uspostavljanja rasta nastoji se tim programima povećati uvoz;

d) sredstva za finansiranje kompenzacija (Compensatory Facility), kao poseban način

zaduživanja uveden je 1963.godine kako bi se osigurala dodatna sredstva državama članicama
namijenjena prije svega proizvođačima primarnih proizvoda. Uslov odobravanja tih sredstava
je da su proizvođači ostvarili deficit u platnom bilansu kao rezultat naglog i smanjenog
prihoda od izvoza, a da je smanjenje izvoza i njime uzrokovan deficit bio izvan mogućnosti
uticaja države. Radi kompenzacije smanjenih prihoda od izvoza moguće je vući najviše do
100% kvote;

e) sredstva za finansiranje tamponskog udjela (Buffer Stock Financing Facility),

uvedena su 1969.godine kao novi oblik olakšica u otplati zajmova. Koriste se kao dopuna
sporazumima o zajmovima kojima se predviđaju olakšice radi ublažavanja učinaka velikih
promjena izvoznih cena, odnosno naglih promjena prihoda od izvoza. Države članice mogu ta
sredstva kupiti u visini od 50% nacionalne kvote;

f) dodatna sredstva finansiranja (Supplementary Financing Facility), odobravaju se

samo u vezi sa kreditnim tranšama stand-by sporazuma i sporazuma o produženim sredstvima
Fonda. Uslovi pod kojima se daju dodatna sredstva jednaki su uslovima iz glavnih sporazuma.
Za korištenje tih sredstava potrebno je da su ispunjena dva uslova: rokovi predviđeni za
uravnoteženje bilansa moraju biti duži od godinu dana, a visina sredstava koja su potrebna
moraju prelaziti ona odobrena u kreditnim tranšama ili produženim sredstvima Fonda.

Naime, američki dolar, zbog najsnažnije pozicije i najčvršćeg položaja u svjetskoj

trgovini, postupno preuzima vodeću ulogu u brettonwoodskom monetarnom sistemu, te
postaje glavnom rezervnom valutom zemalja članica. 60-ih godina 20. veka, uprkos svom
posebnom položaju dolar je sve više slabio. Opadanjem vrednosti dolara, narušava se i
mehanizam međunarodnih monetarnih odnosa, te problem likvidnosti dolazi do punog
izražaja. Zbog toga 28. jula 1969. godine ustanovljena je šema kreiranja novih rezervnih
sredstava Specijalna prava vučenja (SPV). Ta nova sredstva zapravo se kreiraju samo
knjigovodstveno među zemljama članicama.

7
Predlog reformi Medjunarodnog monetarnog fonda

Evropski Parlament predlaže reforme Medjunarodnog monetarnog fonda.Države

članice EU trebaju bolje koordinirati svoje pozicije unutar Međunarodnog monetarnog fonda
(MMF), a Fond bi trebao značajnije doprinijeti Milenijskim razvojnim ciljevima, glavni su 
zaključci Odbora za ekonomska pitanja Evropskog parlamenta usvojeni 31. januara 2006.
godine.  

Tema izveštaja Odbora je strateška ocena Međunarodnog monetarnog fonda. Prijedlog

da EU ima samo jedno mjesto u Međunarodnom monetarnom fondu, koje bi zajednički držala
Komisija i Ecofin, a djelovali bi pod nadzorom Evropskog parlamenta odbijen je, a predlaže
se da Eurozona, ili ako je moguće, Evropska zajednica, glasa kao jedinstveni blok. Ako
Evropska zajednica postane članom Međunarodnog monetarnog fonda, držat će 31, 92 %
glasačkih prava, ostavljajući iza sebe Sjedinjene Američke Države, koje su još uvijek glavni
dioničar Fonda sa 17, 11 %.

Parlament smatra da Međunarodni monetarni fond treba revidirati podjelu kvota i

glasačkih prava da bi bolje odrazio trenutno stanje svjetske ekonomije te pomogao novim
privredama i zemljama u razvoju. Odbor također predlaže bolju koordinaciju između MMF-a
i Svjetske banke  da bi se promovisala razvojna pitanja i postizanje Milenijskih
ciljeva.Vezano uz liberalizaciju financijskih usluga u zaduženim zemljama, članovi Odbora za
ekonomska pitanja smatraju da ona treba biti postupna i stabilna, te usklađena s
institucionalnim sposobnostima svake od zemalja. Slično, liberalizacija u državama s niskim  
dohotkom mora se odvijati u okvirima Svjetske trgovinske organizacije.  Konačno, Odbor
smatra da zadužene države ne moraju potpuno otvoriti tržište, nego da u određenom
vremenskom razdoblju mogu zaštititi pojedine industrije.Konačno, Evropski parlament je
podržao namjeru za razvojem obrazovnog i zdravstvenog sistema zemalja u razvoju, te
predložio  da MMF razvija politike za prevenciju nove dužničke krize te pozdravio širenje
inicijativa prema jako zaduženim državama.

8
Zaključak

Na osnovu izveštaja od 26 jula 2007. godine Međunarodni monetarni fond prognozira

da će svetska privreda rasti bržim tempom nego što se to isprva predviđalo. Revidirana
projekcija stope rasta je 5.5 posto. 

Prognoze za brži rast pogotovo se odnose na Rusiju, Indiju i Kinu, koja će – tvrdi
MMF – imati privredni rast od 11.2 posto. Novi izveštaj ponešto je snizilo stopu rasta u
Sjedinjenim Državama – stopa rasta američke ekonomije iznosi će 2 posto. 

Kao i u prošlosti MMF i dalje predstavlja međudržavnu i monetarnu finansijsku

instituciju ali danas s gotovo univerzalnim članstvom. Njegove se aktivnosti i politika
sprovodi temeljem Sporazuma (Articles of Agrement) a izvršava se putem organizovanog
vođstva u formi Odbora guvernera (A Board of Governors), zatim izvršnog odbora (An
Executive Board) i Upravljačkog direktora (A Managing Director) s timom od oko 2000
zaposlenika.

9
 LITERATURA

www.MMFsite.org
www.entereurope.com
www.brettonwoodsproject.org/institution/MMF/index.shtml
encarta.msn.com/encyclopedia_761553862/international_monetary_fund.html

10