လြတ္လပ္ၿခင္းကို စီးနင္းလိုက္ပါခဲ့ႀကသူမ်ား

၁၉၆၁ ကာလတံုးက အေမရိကန္ၿပည္ေထာင္စုအတြင္းမွာ လူထုအခြင့္အေရးတန္းတူမႈအတြက္ တိုက္ပြဲဝင္ခ့ႀဲ ကတဲ့

Freedom Rider ေတြကို မွတ္မိႀကပါလိမ့္မယ္။ အေမရိကန္တရားဥပေဒဟာ အသားအေရာင္ခြဲၿခားမႈ ကို တကယ္ဟန္႔တားႏိုင္၊မႏိုင္
ဆိုတာကိုစမ္းသပ္ဖို႔အတြက္ ဝါရွင္တန္ဒီစီ ကေန ေတာင္ပိုင္းေဒသေတြဆီ ခရီးထြက္ခ့ႀဲ ကတယ္။ သူတို႔တေတြရဲ႕လုပ္ရပ္ကို ထင္ရွားတ့ဲ
ႏိုင္ငံေရးသမားေတြက အထင္မႀကီးခ့ဲႀကပါဘူး။ Freedom Rider ေတြရဲ႕လႈပ္ရွားမႈဟာ သူတို႔ရဲ႕ လူထုအခြင့္အေရးလႈပ္ရွားမႈ( Civil
Rights Movement) ကို လာၿပီးထိခိုက္ႏိုင္တယ္ လို႔ယူဆႀကတယ္။ ဒါေပမဲ့ ႏိုင္ငံေရးသမားေတြ ေမွ်ာ္လင့္မထားတဲ့
အၿဖစ္အပ်က္ေတြက အေမရိကန္ေတာင္ပိုင္းေဒသတခုလံုးမွာ ၿဖစ္ခ့တ
ဲ ယ္။ တိုင္းၿပည္တၿပည္လံုး Freedom Rider ေတြရဲ႕လႈပ္ရွားမႈကို
စာနာနားလည္စြာပူးေပါင္းပါဝင္လာႀကတယ္။ သူတို႔တေတြရဲ႕လႈပ္ရွားမႈ ႏွစ္(၅၀) ၿပည့္အၿဖစ္ အေမရိကန္ၿပည္ေထာင္စုမွာ
ဂုဏ္ၿပဳပြဲေတြ က်င္းပေနပါတယ္။ လြတ္လပ္တ့ဲ အာရွအသံရဲ႕အဂၤ ါေန႔ညပိုင္းအစီအစဥ္မွာတင္ဆက္ခ့တ
ဲ ့ေ
ဲ ဆာင္းပါးေလးပါ။

“အဲ့ဒီအရာက ေလၿပင္းတခု ဒါမွမဟုတ္ လိႈင္းတခုလိုပဲဗ်။ ဘယ္က လာၿပီး ဘယ္ကိုသြားေနတယ္ ဆိုတာ မသိရဘူး။

ဒါေပမဲ့ အခ်ိန္တန္ရင္ေတာ့ အဲ့ဒီေနရာမွာ ခင္ဗ်ား ေရာက္ေနရမယ္ ဆိုတာကိုေတာ့သိေနတယ္”

ေသာတရွင္မ်ားခင္ဗ်ား

လြန္ခ့တ
ဲ ့ဲ အႏွစ္ ငါးဆယ္ (၁၉၆၁) ခုႏွစ္ က လြတ္လပ္ၿခင္းကို စီးနင္းလိုက္ပါခ်င္သူေတြ ( Freedom Riders) ဟာ
အခုလုေ
ိ မလထဲမွာ ခရီးတခုကို စတင္လိုက္ႀကပါတယ္။ သူတို႔ဦးတည္တ့ေ
ဲ နရာကေတာ့ အသားအေရာင္ခြဲၿခားမႈ ၿပင္းထန္တ့ဲ
အေမရိကန္ေတာင္ပိုင္းတခုလံုးဆီသို႔ ၿဖစ္ပါတယ္။

“ဗာဂ်ီးနီးယား လိုၿပည္နယ္ေတြမွာ စားေသာက္ဆိုင္န႔ဲ ၿပည္တြင္းခရီးသြားသူေတြအေပၚ အသားအေရာင္ခြဲၿခား ဆက္ဆံမႈေတြကို

ေလးေလးနက္နက္စဥ္းစားၿပင္ဆင္ေလ်ာ့ေပါ့ေပးမယ္ လို႔ ၿပ႒ာန္းထားခဲ့ေပမဲ့ လက္ေတြ႔မွာေတာ့ ထူးမလာပါဘူး။
ေတာင္ပိုင္းသားေတြက တန္းတူညီမွ်ေရးအတြက္ တိုက္ပြဲဝင္ေနခ်ိန္မွာ က်ေနာ္တို႔တေတြကလည္းလြတ္လပ္ၿခင္းမ်ိဳးေစ့ကို
သယ္ေဆာင္ဖို႔အတြက္ စတင္ခရီးထြက္ခ့ႀဲ ကတယ္။ ”

CORE လို႔ေခၚတဲ့ အသားအေရာင္ဆိုင္ရာ၊ တန္းတူမႈကြန္ဂယက္ရဲ႕ ဦးေဆာင္အဖြဲ႔ဝင္ (၁၃) ေယာက္ဟာ

ဂေရးေဟာင္းဘတ္စ္ကားေတြန႔ဲ Trailways ဘတ္စ္ကားေတြေပၚတက္လိုက္ႀကၿပီး၊ ဝါရွင္တန္ဒီစီမွ ေတာင္ပိုင္းေဒသဆီသို႔
ခရီးထြက္ခ့ႀဲ ကပါတယ္။ သူတို႔အဖြဲ႔မွာ လူၿဖဴ (၆) ေယာက္န႔ဲ လူမည္း (၇) ေယာက္ပါဝင္ေနပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ သူတို႔တေတြ
မစၥစ္စပီၿမစ္ကမ္းဆီကို ေရာက္တ့အ
ဲ ခါ ဖမ္းဆီးခံလိုက္ရတယ္။ အာဖရိကန္လူမည္းေတြဟာ လူၿဖဴေတြန႔ဲ ဘတ္စ္ကားအတူစီး
ခရီးထြက္လာတဲ့လုပ္ရပ္ကို ရာဇဝတ္မႈအၿဖစ္အသတ္မွတ္ခံခ့ရ
ဲ ပါတယ္။
“ Eastview Klavern # 13 ဆိုတာ အယ္လ္ဘားမားၿပည္နယ္မွာ အႀကမ္းဖက္မႈေတြကို လက္ရဲဇက္ရဲက်ဴးလြန္ေနႀကတဲ့
ေကသံုးလံုးလူၿဖဴ အဖြဲ႕႔ေတြေပါ့။ သူတို႔ရဲ႕ အစီအစဥ္က အန္နစ္စတန္ၿမိဳ႕ကစၿပီး Freedom Riders ေတြကို စတင္တိုက္ခိုက္မယ္။
ဘာမင္ဟန္ၿမိဳ႕မွာ က်ေနာ္တို႔ကို အဆံုးသတ္ေခ်မႈန္းမယ္ေပါ့။ မွတ္မွတ္ရရ။ အဲ့ဒီေန႔က ေမလ (၁၄) ရက္၊ အေမေန႔ေလ။
က်ေနာ္တို႔စီးလာတဲ့ ဘတ္စ္ကားတာယာေတြကို ထိုးခြဲပစ္မ့ဲ လက္နက္အခြ်န္ေတြကို စတင္ၿမင္ လိုက္ရၿပီး
ဘတ္စ္ကားဟာကားလမ္းေဘးကိုထိုးက်သြားတယ္။ ၿပတင္းမွန္ေတြ ၿဖိဳခြဲခံလိုက္ရၿပီး မီးေလာင္ဗံုးေတြ တလံုးၿပီးတလံုး
ေရာက္လာတယ္။ ကားထဲမွာ မီးေတာက္မီးလွ်ံေတြထဲက ထြက္ေၿပးဖို႔ႀကိဳးစားေနတဲ့ က်ေနာ္တုိ႔တေတြကို ေကသံုးလံုးေတြက
ေစာင့္ရိုက္တယ္။ အေသသတ္ဖို႔ႀကိဳးစားတယ္။ ဒဏ္ရာဒဏ္ခ်က္ေတြန႔ဲ ေဆးရံုဆီကို ထြက္ေၿပးလြတေ
္ ၿမာက္သြားတဲ့ သူေတြကို
ေဆးရံုဝန္ထမ္းေတြ၊ ဆရာဝန္ေတြက တာဝန္ခံကုသမေပးရဘူး။ က်ေနာ္တို႔ကို လက္ခံကုသတဲ့အတြက္ ညက်ရင္
ေကသံုးလံုးဂိုဏ္းေတြက လာေရာက္တိုက္ခိုက္မွာကို စိုးရိမ္ပံုရတယ္ေလ။ အႀကမ္းဖက္သူေတြဟာ က်ေနာ္တို႔န႔ခ
ဲ ရီးအတူထြက္ခ့တ
ဲ ့ဲ
အသားအေရာင္ခြဲၿခားမႈကို ဆန္႔က်င္သူ လူၿဖဴေတြကိုလည္း အၿငိဳးထားရိုက္ႏွက္ႀကတယ္ေလ။”

ၿခိမ္းေၿခာက္တားဆီးမႈေတြရိွေနေပမဲ့ Freedom Riders ေတြဟာ သူတု႔ရ

ိ ဲ႕ခရီးစဥ္ေတြကိုမဖ်က္ခ့ႀဲ က ပါဘူး။
ဒဏ္ရာရေနသူေတြကိုေဆးဝါးကုသရင္း ခ်န္ထားခဲ့ရေပမဲ့ လူသစ္ေတြကိုထပ္မံစုေဆာင္း ခရီးထြက္ခ့ႀဲ ကပါတယ္။
ေကသံုးလံုးအႀကမ္းဖက္သမားေတြရဲ႕ ကားမီးရိႈ႕မႈေတြ၊ မီးေလာင္ဗံုး သတင္းေတြက တစထက္တစမ်ားၿပားလာတဲ့အခါမွာ
လူထုရဲ႕ဆန္႔က်င္ကန္႔ကြက္မႈအသံေတြက က်ယ္ေလာင္လာခဲ့ပါတယ္။ ဒါေႀကာင့္လည္း Freedom Riders ေတြကို
ကာကြယ္ေစာင့္ေရွာက္ေပးဖို႔ ဖက္ဒရယ္အစိုးရက အမိန္႔ေပးခဲ့ပါတယ္။

“ က်ေနာ္တို႔ခရီးသြားသူေတြကို ေစာင့္ေရွာက္ေပးမယ္လို႔ဆိုေပမဲ့ ကားဂိတ္ေတြမွာ အႀကမ္းဖက္ တိုက္ခိုက္သူေတြက ေစာင့္ေနေတာ့

ဘတ္စ္ကားေမာင္းမဲ့သူေတြက အစ အလုပ္မဆင္းရဲႀကဘူးေလ။ ဖက္ဒရယ္အစိုးရက က်ေနာ္တို႔တေတြအတြက္
ကားေမာင္းမဲ့သူေတြကို စီစဥ္ေပးဖို႔ပန္ႀကားခဲ့ပါတယ္။ တဘက္မွာေတာ့ ဖက္ဒရယ္အစိုးရဟာ ေဒသဆိုင္ရာအစိုးရေတြရဲ႕
မူဝါဒေတြအေပၚ ဝင္ေရာက္ စြက္ဖက္မႈမလုပ္ပါဘူး ဆိုတ့လ
ဲ ိုက္ေလ်ာမႈကိုေပးခဲ့ရပါတယ္။ အက်ိဳးဆက္ကေတာ့ က်ေနာ္တို႔
တေတြကို ေဒသဆိုင္ရာအစိုးရေတြက လြယ္လြယ္ကူကူဖမ္းဆီးေထာင္ခ်ခြင့္ေတြရေတာ့တာေပါ့”

အေမရိကန္သမၼတ ကေနဒီကလည္း Freedom Riders ေတြဟာ အေမရိကန္ၿပည္ေထာင္စု အက်ိဳးစီးပြားအတြက္

မ်ိဳးခ်စ္စိတ္မရိွသူေတြ၊ ၿပည္ပေန ေၿမွာက္ေပးတဲ့အရာေတြ၊ ကြန္ၿမဴနစ္ေတြဆိုၿပီး စြပ္စြဲရႈတ္ခ်ခဲ့တယ္။ ဒါေပမဲ့ Freedom Riders
ေတြကေတာ့အေမရိကန္သမၼတ ကေနဒီ ကို အာခံမ့ဲ လႈပ္ရွားမႈေတြကို အရိွန္ၿမင့္လိုက္ပါတယ္။ Freedom Rider
ေကာ္မတီကိုဖြဲ႕႔စည္းလိုက္ၿပီး လူသစ္ေတြကို အသုတ္လိုက္အသုတ္လိုက္ခြဲၿပီး ေတာင္ပိုင္းဆီကို ခရီးထြက္ခြာခဲ့ႀကပါတယ္။

“ က်ေနာ္တို႔တေတြရဲ႕လႈပ္ရွားမႈဟာ အေမရိကန္ၿပည္ေထာင္စုအတြင္းက လူၿဖဴေတြန႔ဲ လူမည္းေတြႀကားမွာ

ေလးေလးနက္နက္သြယ္တန္းထားတဲ့ လူထုအခြင့္အေရးတိုက္ပြဲတခု ကို စတင္အုတ္ၿမစ္ခ်လိုက္ႀကၿပီေလ။ Freedom Rider
ေတြရာခ်ီအဖမ္းခံရေပမဲ့ ေနာက္ထပ္ ရာေပါင္းမ်ားစြာ လာေရာက္ပူးေပါင္းႀကၿပန္တယ္။

ေသာတရွင္မ်ားခင္ဗ်ား

၁၉၆၁ ႏိုဝင္ဘာလမွာေတာ့ ဘတ္စ္ကားမွတ္တိုင္၊ စားေသာက္ဆိုင္၊ နားေနခန္းမ်ားအပါအဝင္ ေနရာအႏွံ႕အၿပားမွာ ခ်ိတ္ဆြဲထားတဲ့

အသားအေရာင္ခြဲၿခားမႈဆိုင္းဘုတ္ေတြၿဖဳတ္ခ်ခဲ့ရပါေတာ့တယ္။ Freedom Rider ေတြ ေမွ်ာ္မွန္းခဲ့တ့ဲ လြတ္လပ္စြာခရီးသြားလာခြင့္၊
အာဖရိကန္လူမည္းေတြလည္း ဘတ္စ္ကားထိုင္ခံုေတြမွာ ထိုင္ႏိုင္ခြင့္ကိုရရိွခပ
့ဲ ါတယ္။
“က်ေနာ္တို ႔က ေခါင္းေဆာင္ေတြေပၚလာလိမ့္မယ္ လို႔ထိုင္ၿပီးေမွ်ာ္လင့္မေနသလို၊ တရားရံုးမွာ ဘာေတြၿဖစ္ခ့တ
ဲ ယ္
ဆိုတာကိုေစာင့္ႀကည့္မေနပါဘူး။ လြတ္ေၿမာက္မႈကို အခုခ်က္ၿခင္းလိုခ်င္ေနတဲ့သူေတြေလ။ “ ေနာက္မွ ယူခ်င္တယ္” လို႔
ေၿပာခ်င္တ့သ
ဲ ူေတြမဟုတ္ဘူး။ က်ေနာ္တို႔အတြက္ေတာ့ ေႀကာက္ရံ႕ြ မႈေတြဆိုတာကို ၿဖတ္ေက်ာ္ခ့ၿဲ ပီးၿပီ။ ေသအံ့ဆဲဆဲအခ်ိန္ေတြကို
ရင္ဆိုင္ႀကံဳေတြ႕ေနရရင္ေတာင္မွ က်ေနာ္တို႔ရဲ႕အလုပ္ေတြကို ရပ္တန္႔ၿဖစ္လို႔မၿဖစ္ႏိုင္ဘူး” တဲ့

လြန္ခ့တ
ဲ ့ဲ ႏွစ္ (၅၀) က လြတ္လပ္ၿခင္းကို စီးနင္းလိုက္ပါခဲ့သူေတြရဲ႕ပံုရိပ္ေတြကို ဂုဏ္ၿပဳရင္း

ေသာတရွင္တို႔လည္း ေမလထဲမွာ ခပ္ရဲရဲ ခရီးဆက္ႏိုင္ႀကပါေစ။

ေအာင္မိုးဝင္း