HİPERSTATİK SİSTEMLERİN

MESNET ÇÖKMESİ VE SICAKLIK

DEĞİŞİMİ ETKİSİ ALTINDA KUVVET
METHODU İLE ÇÖZÜMÜ
Mesnet çökmesi durumunda kuvvet metodu ile çözüm yapılırken
uygunluk denklemleri hiperstatiklik derecesine bakılarak direk
yazılır. Mesnet çökmesinden dolayı meydana gelen katkılar virtüel
prensibine göre yazılır. Her bir mesnet çökmesi için o yöndeki
deplasman ile aynı yönde oluşan kuvvet çarpılarak denkleme
ilave edilir.
δ1 = δ1w + δ1t + δ10 + δ11 X 1
δ1 − δ1w = δ1t + δ10 + δ11 X 1

δ 1 − δ 1w = J 1
J1 = δ1t + δ10 + δ11 X 1
 δ 1 − δ 1w = J 1
Burada ifade edilen J1 değerini hesaplamak için; 1 nolu yükleme
sonucunda sistemde oluşan mesnet reaksiyonları hesaplanır,
daha sonra da mesnet çökmesinin olduğu her yönde deplasman
ile o yönde oluşan mesnet reaksiyonu çarpılır.
Eğer hiperstatiklik derecesi 1 den büyükse diğer birim yüklemeler
içinde aynı işlemler yapılarak J2, J3 tek tek hesaplanabilir.
 ÖRNEK

B 6m C 8m D

8I 8I

1 cm
0.5 cm 3m I

A
1.5 cm

2 cm

Yukarıda verilen sistemde A mesnedinin yatayda 1.5 cm sola, düşeyde 2 cm aşağıya doğru
çökme yaptığı; B mesnedinin 0.5 cm aşağıya ve D mesnedinin 1 cm aşağıya doğru çökme
yaptığı bilinmektedir. Bu çökmelerden dolayı sistemde oluşan M, N, T değişim diyagramlarını
çiziniz.
İzostatik Esas Sistem

X1
B D

8I 8I

X2
 Dış yük olmadığı için X0 yüklemesi yok

X1 yüklemesi

X1= 1 kN.m M1
B D B D

8I 8I + +

1/6 1 1/8
I

7/24
 X2 yüklemesi

M2
B D B D
8I +
8I
1
+ 1/8
I

A
1
1
X2= 1 kN.m
1/8
 J1 = δ1 − δ1w = δ10 + δ11 X 1 + δ12 X 2
J 2 = δ 2 − δ 2 w = δ 20 + δ 21 X 1 + δ 22 X 2
M1
B C D B D
8I 8I + +

1 cm 1/6 1 1/8
0.5 cm I

A 1.5 cm

2 cm
7/24
 1   7  1 
J 1 =  −  * 0 .005  +  * 0 .02  −  * 0 .01   = 0 .00375
 6   24  8 

EI J1=2.1*106*36.4*10-4*0.00375 = 28.665
 X2 yüklemesi

M2
B C D B D
8I 8I +
1
0.5 cm I 1 cm + 1/8

A 1.5 cm 1
2 cm 1

1/8
 1  1 
J 2 =   * 0 .02  −  * 0 .01   = 0 .00125
 8  8 

EI J2=2.1*106*36.4*10-4*0.00125 = 9.555
 J1 = δ1 − δ1w = δ10 + δ11 X 1 + δ12 X 2

M1
B D
+ +
ds
1/6 1 1/8 δ11 = ∫ M 1M 1
EI

7/24

1 1 1 1 1 1 1 1
EI δ11 = * ( L i k ) + * ( L i k ) = * ( * 6 *1*1) + * ( * 8 *1*1) = 0.5833
8 3 8 3 8 3 8 3
 X2 yüklemesi

M2
B D
+
1 ds
+ 1/8 δ 22 = ∫ M 2 M 2
EI
1
1

1/8
1 1 1 1
EI δ 22 = * ( L i k ) + L i k = * ( * 8 *1*1) + 3 *1*1) = 3.3333
8 3 8 3
 M1 M2
B D B D
+ + +
1
1/6 1 1/8 + 1/8

1
1
7/24
ds 1/8
δ12 = δ 21 = ∫ M 1M 1
EI

1 1 1 1
EI δ12 = * ( L i k ) = * ( * 8 *1*1) = 0.3333
8 3 8 3
 J1 = δ1 − δ1w = δ10 + δ11 X 1 + δ12 X 2

J 2 = δ 2 − δ 2 w = δ 20 + δ 21 X 1 + δ 22 X 2

28.665= 0.5833 X1 +0.3333 X2

9.555 = 0.3333 X1 + 3.3333 X2

X1 = 50.38 X2 = -2.17
 50.38
B D

M
B D
+ +
2.17
48.21
50.38
ı

2.17
Sistemin moment diyagramının çizilmesinin diğer bir yolu
da süperpozisyon denklemlerinin kullanılmasıdır.

Sistemde herhangi bir noktadaki kesit tesirlerini hesaplamak için

M=M0+ M1 X1 + M2 X2 + M3 X3 +……..+Mn Xn
T = T0 + T1 X1 + T2 X2 + ………..+Tn Xn
N = N0 + N1 X1 + N2 X2 +………...+NnXn
Süperpozisyon denklemleri kullanılabilir. Bu denklemler yardımıyla
sistemde istenilen noktadaki kesit tesirleri hesaplanabilir.
 M1 M2
B C D B D
+ + C +

1/6 1
1 1/8 + 1/8

A X1 = 50.38 X2 = -2.17 A
1

7/24 1
1/8
Sistemde herhangi bir noktadaki kesit tesirlerini hesaplamak için
M=M0+ M1 X1 + M2 X2 + M3 X3 +……..+Mn Xn

A noktasında MA =M0+ M1A X1 + M2A X2 = 0+0+1*(-2.17)= -2.17

B noktasında MB =M0+ M1B X1 + M2B X2 = 0+0+0= 0 MD = 0
C noktasında MCB =M0+ M1B X1 + M2B X2 = 0+1*(50.38)+0=50.38
MCD =M0+ M1B X1 + M2B X2 = 0+1*(50.38)+1*(-2.17)=48.21
MCB =M0+ M1B X1 + M2B X2 = 0+0+1*(-2.17)= -2.17
 SICAKLIK DEĞİŞİMİ ETKİSİ ALTINDA
KUVVET METHODU İLE ÇÖZÜM
Sıcaklık değişimi sistemlerde iki farklı şekilde görülebilmektedir
1) Üniform Sıcaklık Değişimi

h ∆ds = ε*to*ds
ds ∆ds
ε = Isı genleşme katsayısı
t0= Ortalama sıcaklık değişimi
ds= Çubuk boyu
2) Üniform Olmayan Sıcaklık Değişimi
ε*tÜ*ds
h ∆φ
ds ∆ds ε*tA*ds

ε .t a .ds − ε .tü .ds ε .(t a − tü ).ds ε .∆t.ds

∆ϕ = = =
h h h

δ1t = ∫ M 1.∆ϕ .ds + ∫ N1.∆ds.ds + ∫ T1.∆ν .ds

∆t
δ1t = ∫ M 1.ε . .ds + ∫ N1.ε .to .ds
h
1) Üniform Sıcaklık Değişimi

∆t
δ1t = ∫ M 1.ε . .ds + ∫ N1.ε .to .ds
h
δ1t = ∫ N1.ε .to .ds
δ1t = ε .to ∫ N1.ds
Normal Kuvvet eğrisi altında
kalan alan
2) Üniform Olmayan Sıcaklık Değişimi

∆t
δ1t = ∫ M 1.ε . .ds + ∫ N1.ε .to .ds
h
∆t
δ1t = ∫ M 1.ε . .ds
h
∆t
δ1t = ε . ∫ M 1.ds
h
Moment grafiği altında kalan alan
ÖRNEK

B C
3I Yukarıda verilen sistemde 20 Co
ortalama sıcaklık değişimi
I 4m olması durumunda oluşacak
I
M,N,T değişim diyagramlarını
çiziniz.
A 12 m D
İzostatik Esas Sistem

B C
3I

I I 4m

X2
A 12 m D
X1

δ1 = δ1w + δ1t + δ10 + δ11 X 1 + δ12 X 2

δ 2 = δ 2 w + δ 2t + δ 20 + δ 21 X 1 + δ 22 X 2
 δ1 = δ1w + δ1t + δ10 + δ11 X 1 + δ12 X 2
δ 2 = δ 2 w + δ 2t + δ 20 + δ 21 X 1 + δ 22 X 2
X1 Yüklemesi
B C B 1 C
3I +
1
I I 4m
+ M1

A 12 m D D
A
X1= 1Kn.m

+ N1 -

1/12 1/12
 X2 Yüklemesi

B C B 4 C
3I
+
4 4
I I 4m + +
M2

X2= 1
A 12 m D D
A

B C

+
1 1

N2

D
A
 B 1 C
+
1
ds
+ M1 δ11 = ∫ M 1M 1
EI

D
A

1 1 1 1
EI δ11 = L i k + * ( L i k ) = 4 *1*1 + * ( *12 *1*1) = 5.333
3 3 3 3
 B 4 C

+
4
+ +
M2 ds
δ 22 = ∫ M 2 M 2
EI
D
A

1 1 1 1
EI δ 22 = 2 * ( L i k ) + * ( L i k ) = 2 * ( * 4 * 4 * 4) + *12 * 4 * 4) = 106.667
3 3 3 3
 B 1 C B 4 C
+
+
1 4
+ + +
M1 M2

D A D
A
ds
δ12 = ∫ M 1M 2
EI
1 1 1 1 1 1
EI δ12 = * L i k + * ( * L i k ) = * 4 *1* 4 + * ( *12 *1* 4) = 16
2 3 2 2 3 2
 δ1t = ε .to ∫ N1.ds

+ N1 -

1/12 1/12

δ1t = ε .to ∫ N1.ds = 10 −5 * 20 * ∫ N1.ds

−5 1 1
δ1t = 10 * 20 * ( * 4 + (− * 4) = 0
12 12
 δ 2t = ε .to ∫ N 2 .ds
B C

+
1 1

N2

D
A

δ 2t = ε .to ∫ N 2 .ds = 10 −5 * 20 * ∫ N 2 .ds

δ 2t = 10 −5 * 20 * (12 *1)

EIδ 2t = 2.1*106 * (80 *10 −4 ) *10 −5 * 20 * (12 *1) = 38.4

B C
3I δ1 = δ1t + δ11 X 1 + δ12 X 2
I I 4m δ 2 = δ 2t + δ 21 X 1 + δ 22 X 2

X2
A 12 m D
X1

5.333 X1 + 16 X2 + 0 = 0 X1 = 1.96

16 X1 + 106.667 X2+ 38.4 = 0 X2 = -0.655

B C
3I

I I 4m

X2 = -0.655
A 12 m D
2.62
X1 = 1.96
0.66
- 2.62
0.66

-
+ X2 = -0.655
1.96
D

X1 = 1.96
ÖRNEK

B C
3I

I
I 10 kN/m
4m

A 12 m D

Yukarıda verilen sistemde dış yük ve 20 Co

ortalama sıcaklık değişimi olması durumunda
oluşacak M,N,T değişim diyagramlarını çiziniz.
İzostatik Esas Sistem

B C
3I

I I 4m

X2
A 12 m D
X1

δ1 = δ1w + δ1t + δ10 + δ11 X 1 + δ12 X 2

δ 2 = δ 2 w + δ 2t + δ 20 + δ 21 X 1 + δ 22 X 2
 δ1 = δ1w + δ1t + δ10 + δ11 X 1 + δ12 X 2
δ 2 = δ 2 w + δ 2t + δ 20 + δ 21 X 1 + δ 22 X 2
B C B 1 C
3I +
1
I I 4m
+ M1 X1 Yüklemesi

A 12 m D D
A
X1= 1Kn.m
B B 4 C
3I C +
4 4
I I 4m + +
M2 X2 Yüklemesi

X2= 1
A 12 m D D
A
 X0 Yüklemesi
B C
3I

4m I I 10 kN/m

40
A 12 m D

6.667 6.667 160 - 80

-
B

-
M0

A D
 δ1 = δ1w + δ1t + δ10 + δ11 X 1 + δ12 X 2
δ 2 = δ 2 w + δ 2t + δ 20 + δ 21 X 1 + δ 22 X 2

B 1 C 160 - 80
+ 3I C

-
B
1

-
+ M1 I I
M0

D A D
A

1 1 1 1 1 1
EI δ10 = L i k + * [ L i ( k1 + 2k 2 )] = * 4 *1* (−160) + * ( *12 *1* (−80 − (2 *160))) = −586.667
2 3 6 2 3 6
 4 160 - 80
B C
C

-
+ B
4 4

-
+ +
M2 M0

D A D
A

1 1 1 1
EI δ 20 = L i k + * [ L i ( k1 + k 2 )] + L i k =
3 3 2 4
1 1 1 1
= * 4 * 4 * (−160) + * ( *12 * 4 * (−80 − 160)) + * 4 * 4 * (−80) = −2666.667
3 3 2 4
 B C
3I
δ1 = δ1t + δ10 + δ11 X 1 + δ12 X 2
I I 4m
δ 2 = δ 2t + δ 20 + δ 21 X 1 + δ 22 X 2

X2
A 12 m D
X1

5.333 X1 + 16 X2 + 0 -586.667= 0 X1 = 65,61

16 X1 + 106.667 X2+ 38.4-2666.667 = 0 X2 = 14,8