Volume 3, Issue 23 Qershor 06 , 2011

Our Words
Weekly Issue
“ N E W L I F E ” J E T A E R E

S P EC I A L ËNDRRA SHEKULLORE E KOSOVËS, RIBASHKIMI ME ATDHEUN AMË (fq.8)

P O I N T S O F
I N TE RE S T: Prof. dr. ESHREF YMERI Më 12 qershor të
vitit në vazhdim, mbushen 12 vjet që nga
Reunification with its
koha e përfundimit të luftës në Kosovë. Që
country, Kosovo’s asokohe dhe deri tani, Kosova vazhdon të
century’s old dream. ndodhet nën një administrim ndërkombëtar, i
cili duhej të kishte marrë ngjyrime simbolike
No Sided articles and
pas shpalljes së pavarësisë së Kosovës. Nor-
no restriction for our malisht, çdo qytetar i thjeshtë i Kosovës, gjatë
members, our guest kësaj periudhe, ka pasur të drejtë të
and our friends. shpresonte dhe të besonte se vëmendja e
bashkësisë ndërkombëtare, sidomos asaj
Latest needs for our evropiane, duhej të përqendroj tërësisht te
community and the Kosova, pas gjithë atyre krimeve që kreu
latest resolutions kundër saj shovinizmi serbomadh, të cilat
zanafillën e kanë te Kongresi famëkeq i
Our Free Voice Berlinit dhe Konferenca po aq famëkeqe e
through our words. Ambasadorëve në Londër. Por, çuditërisht,
pas përfundimit të luftës, ndodhi krej e
kundërta në qëndrimin ndaj Kosovës. Shefi i
UNMIK-ut, zoti Lamberto Zanier, siç bëhet e
ditur nga faqja e internetit e 16 prillit 2011,
I N S I D E T H I S
ka deklaruar se "pas ndërhyrjes ushtarake, një
I S S U E : pjesë e bashkësisë ndërkombëtare mori anën
e Serbisë. Me shpalljen e pavarësisë, Kosova
Faqe nisi rrugën e saj, por nuk ka mundur ende t‟i
Bashkimi 1 shkojë deri në fund. Aktualisht është e bllo-
kuar në mes të rrugës".
Me pjesë të bashkësisë ndërkombëtare, sipas
Arkivat flasin Camer- Faqe
fjalëve të zotit Zanier, duhet nënkuptuar
isht 1-3
Bashkimi Evropian, i cili filloi të përkëdhelte
Serbinë, në vend që ta vinte para përgjeg-
Visar Zhiti, Pellumb Faqe
jësisë për krimet e rënda që kreu në Kosovë.
2-3,
Groca, Vasil Tabaku, 4-5 Botimi i librit të Karla del Pontes dhe raporti i
Mimoza Rexhvelaj, senatorit Dik Marti, të cilët kërkojnë të ven-
dosin shenjën e barazisë mes kriminelit dhe
viktimës, janë dëshmia më e pastër e faktit se
Kujtim Stojku,Aferdita Faqe
Paja, Gresa Pirana, 5-7 ARKIVAT DHE BIBLIOTEKAT E BOTËS FLASIN ÇAMËRISHT ( fq. 3 )
Gentiana Mikushnica
Ndërsa gjeografi i lashtësisë Pausanias thotë:
”Chimeriumi ishte një gji detar me shumë
Rita Saliu, Deshira porte e limane,dhe përshkohej nga dy lumen-
Faqe je, Thyamis dhe Acheron.
Haxhi, Ahmet Murati,
6-7 5-Në shumicën dërrmuese historianët dhe
Lediana Kapaj, Zhorzh 7, 8 albanologët dëshmojnë se raca ilire ishte
Send, Sofie Ziri dominante, p.sh: Von Hahn kishte 3 teza:
1-Epiriotët-Makedonasit-Iliret ishin popuj
barbarë,pra jo greke sipas Strabonit.
2-Përsëri sipas Hahnit, (Ilirët-Epirotasit-
Adresa Faqe Makedonasit) ishin e njëjta racë, por me
Anetaresimi 8 emërtime të ndryshme dhe flisnin gjuhë të
njëjtë.
3-Dhe se këto rraca ishin te gjitha ne thelbin e
tyre pellazgo-ilire.
Bashkimi Evropian, nën presionin e neo- ardhur keq që korit të multietnizmit i bash-
carizmit rus, është radhitur përkrah Ser- kohet edhe klasa politike kosovare që deri
bisë dhe kërkon që edhe Kosovën ta tani ka qeverisur dhe vazhdon të qeverisë
ndëshkojë pa të drejtë për krime lufte, formalisht vendin.
duke akuzuar, çuditërisht, për një gjë të Prandaj, për të dalë nga ky rreth vicioz ku
tillë Ushtrinë Çlirimtare të Kosovës. është katandisur Kosova, bëhet më se i do-
Në këto kushte, ka ardhur e është krijuar mosdoshëm ribashkimi i saj me atdheun amë,
një rreth vicioz për perspektivën e Kos- çka është një ëndër shekullore e popullit
ovës. Qëndrimi përkëdhelës i Bashkimit shqiptar të Kosovës.
Evropian ndaj Por ribashkimi i Kosovës me atdheun amë
nuk është shpëtimtar vetëm për Kosovën. Ai
po aq shpëtimtar është edhe për atdheun amë,
Shqipërinë Londineze. Për ta nënvizuar edhe
më shumë rëndësinë historike të këtij ribash-
kimi edhe për atdheun amë, dëshiroj të
ndalem në një fakt konkret.
Qytetari shqiptaro-francez, gazetari Ervin
Baku, para disa vjetësh, ka dërguar nga
Brukseli këtë informacion mjaft domethënës
Ethnic Albania Map
për një të përditshme shqiptare:
"…Shqipëria me origjinë është e krishterë.
Serbisë ka sjellë si pasojë që kjo e fundit, Sot ajo është 70% myslimane… Kjo e
në veriun e Kosovës të krijojë një vatër të shqetëson shumë Evropën Perëndimore ku
përhershme infeksioni politik që e ka bërë aspirojmë të integrohemi. Po e them troç dhe
të pamundur stabilizimin e situatës për pa doreza: nuk është as korrupsioni, as krimi i
gjithë këto vite me radhë. Qoftë UNMIK- organizuar, as trafiqet që po na vonojnë kaq
u, qoftë EULEX-i nuk kanë bërë asgjë për shumë hyrjen në Evropë. Jo. Aderimi dhe
zbatimin e rregullave të një shteti ligjor në vazhdimi në Konferencën e Vendeve
këtë pjesë të territorit të Kosovës. Islamike përbën një handikap tejet të kon-
Veç kësaj, fryma e platformës së Ahti- siderueshëm drejt Evropës së Bashkuar.
saarit për një Kosovë multietnike, i ka Kjo nuk do t‟u thuhet kurrë zyrtarisht politi-
dhënë krah pakicës serbe që ajo të mos kanëve shqiptarë nga interlokutorët e tyre
njohë dhe të mos zbatojë kurrfarë normash evropianë. Por mua personalisht më është
juridike. Shpallja e Kosovës si një vend thënë më se një herë në tavolinat e Brukselit
multietnik është një blasfemi që përdoret dhe Strasburgut. Dhe më është thënë nga
kundër së vërtetës historike. Është për të personalitete eminente të Bashkimit Ev-
Po ti referohemi edhe një gjeografi gjerman
Heinrich Kiepert, kur argumenton tezën e tij
në librin (Manuali i gjeografisë antike)ai
citon”se raca Epirotase nuk ka asnjë lidhje
me racën Helene, por ajo i përket familjes
iliro-pellage”.
6-Pasi lashtësia na tregoi kodet gjenetike, se
ne jemi drejtë për drejtë trashëgimtarë të
pellazgëve,s „ka se si të ngelë në hije gjuha
jonë shqipe, ku Naimi i madh thoshte, Dal-
lëndyshe bukuroshe..a mos vjen nga Shqipë-
ria? Eni vjen prej Çamërie, me këto milëra
fjalë e me gluhë perëndie...është gjuha pel-
lazgjike, gjuha e Homerit, është gjuha e
heronjve të Trojës. Eduard Shnajder një
studiues francez që shërbeu në qeverinë
 P a g e 2 O u r
Pres. Jahjaga në darkë me Presidentin Obama ne Varshavë (fq.2)
Vazhdimi
gëzojnë një jetë të lirë dhe sigurt, të mbro-
jtur me ligj, me përparim individual dhe
shoqëror. Përvoja e veçantë e vendit tim
dëshmon se janë disa kushte që duhen
plotësuar për një tranzicion të suksesshëm:
paqe dhe siguri; institucione demokratike
të përgjegjshme, transparente, dhe
shumëkombëshe, një respekt të thellë për
sundimin e ligjit, një ekonomi tregu me
konkurrencë të lirë, siguri për pronën
private dhe publike, dhe marrëdhënie të
mira me fqinjët. Kjo është ajo që duhet ta
kemi në dijeni kur kemi të bëjnë me
demokracitë e reja në fqinjësi me Ev-
ropën”, tha më tutje presidentja e Kos-
ovës, Atifete Jahjaga.
“Evropa do të jetë e tërë dhe e bashkuar
atëherë kur të gjitha vendet e Ballkanit
Perëndimor, përfshirë Republikën e Kos-
ovës, të jenë plotësisht të integruara në BE
dhe NATO. Një Evropë e tërë dhe e
bashkuar, me një politikë kohezive të
jashtme dhe të sigurisë, do të jetë një aleat
ARKIVAT DHE BIBLIOTEKAT E BOTËS FLASIN ÇAMËRISHT (fq 3)
osmane të Shkodrës, shtoi në librin e tij
për “Pellazgët dhe pasardhësit e tyre” më
1894, ku gjuha shqipe paraqitet si
“tingëllimi më i pastër e më besnik i
gjuhës pellazge”. Dhimitër Kamarda
filolog italian me origjinë shqiptare botoi
veprën “Një ese e gramatikës krahasuese
rreth gjuhës shqipe” më 1864, vërtetoi me
dokumenta lashtësinë e gjuhës shqipe. Si
një ndër gjuhët më të vjetra në botë. Ne
çamërishte thuhet pikërisht "klaj". Në
vende të qaj, njësoj si në rastin tjetër
"klumësht" në vend të qumësht, "gluha"
ne vend te "gjuha" dhe "gola" në vend të
"goja", në dialektin çam deshifrohen edhe
disa shkrime të zbuluara në Perugia
(Itali), ku ka mbishkrime në gjuhën etrus-
ke te shkruajtura mbi pllaka guri, ku
i besueshëm që ndan përgjegjësi globale
me Shtetet e Bashkuara të Amerikës. Së
bashku ne jemi një komunitet i vlerave, i
cili siguron paqe dhe siguri ndërkom-
bëtare, dhe ndihmon demokracitë e reja në
fqinjësi me Evropën dhe më gjerë. Vendi
im pret me padurim që të japë kontributin
e tij brenda komunitetit transatlantik dhe
të BE-së në arritjen e këtij qëllimi”, tha në
fund të fjalimit të saj presidentja Jahjaga.I
filloi punimet Samiti i liderëve të Evropës
Qendrore
Presidentët e 20 vendeve të Evropës
Qendrore e kanë filluar takimin në Var-
shavë, ku diskutohen transformimet aktu-
ale në botën arabe dhe për tranzicionin e
rajonit kah demokracia.
Pritet që në takim të marrë pjsë edhe
presidenti Barak Obama, gjatë një darke
pune me liderët e vendeve pjesëmarrëse.
Në takim merr pjesë edhe presidentja e
Kosovës, Atifiete Jahjaga, ndërsa në
sesionin e pasdites Presidentja Jahjaga do
t‟ju drejtohet pjesëmarrësve me një fjalim,
ndërsa për shkak të pjesëmarrjes së saj në
shumë fjalë marrin kuptim vetëm ne
çamërisht, sipas autorit Niko Stillo. Nuk
mund te anashkalojmë rolin e albanologut
të shquar danez Holger Pedersen, që gjithë
jetën e tij e kaloi me studimin e gjuhëve
indo-europiane dhe në veçanti me gjuhën
shqipe, ai i jep një rëndësi të veçantë
dialektit të zonës së Çamërisë. Pederseni
kërkoi dhe mblodhi shumë përralla dhe
gojëdhëna në atë zonë me një rëndësi të
veçantë lingustike, ku vinte theksin
dialektit të Shqipërisë së poshtme dhe në
veçanti çamërishtes. Interesante është se
në bibliotekën mbretërore të Kopenhagenit
është ruajtur në origjinalin e saj një citat i
shkruar nga vetë ai në dialektin çam: O
shokë, aman, aman, / arritëm këtë zeman, /
si e gjem, ashtu e lamë. Ai ruante dhe një
korrespondencë me albanologun e shquar
samitin në Varshavë nuk po marrin pjesë
Serbia dhe Rumania.
Në samitin e Varshavës, pos tjerësh,
marrin pjesë edhe presidenti i Shqipërisë,
ai i Kroacisë, i Bosnjë Hercegovinës,
pastaj presidenti i Maqedonisë, i Malit të
Zi, e të tjerë.
Jahjaga u takua me Presidentin e Hun-
garisë, Schmitt
Varshavë, 27 maj 2011 - Presidentja e
Republikës së Kosovës, zonja Atifete
Jahjaga, e cila po qëndron në Varshavë të
Polonisë dhe po merr pjesë në Samitin e
liderëve të Evropës Qendrore, zhvilloi sot
një takim me Presidentin e Republikës së
Hungarisë, z.Pal Schmitt.
Presidentja Jahjaga dhe Presidenti Schmitt
diskutuan për bashkëpunimin mes të dy
vendeve, bashkëpunim i cili është në nivel
shumë të mirë dhe i cili duhet të intensi-
fikohet dhe të zgjerohet edhe më
tej.Presidentja Jahjaga theksoi në takim se
synim parësor i popullit dhe i institucion-
eve të Republikës së Kosovës është in-
shqiptar Eqrem Çabej, ku ishte në dilemë
për etimiologjinë e shprehjes habitore ne
dialektin çam” çklata” ku Çabej ia zbër-
then në mënyrën mjeshtërore ç-kle-
ata...pra ç‟qenë ata/ç duan ata, pra edhe
njëherë, dialekti çam ruan format më
arkaike të shqipes vjetër. Johan Fon Han
1811-1869, austriak i diplomuar për
drejtësi në Universitetin e Haidelbergut, i
cili shërbeu si gjykatës i shtetit të ri grek,
dhe më vonë si nënkonsull në Janinë, ai iu
fut studimeve të gjuhës shqipe bashkë me
të ndriturin gjuhëtarin shqiptar Kostandin
Kristoforidhin. Botoi tre vëllime “Studime
shqiptare mbi kulturën, gjuhën dhe histori-
në”, duke nxjerrë përfundimin se shqipja e
sotme rrjedh nga ilirishtja, dhe kjo e dyta e
ka burimin nga pellazgjishtja. Pse nuk
mendojmë pak?! Çfarë e shtyu William
W o r d s
tegrimi në Bashkimin Evropian, që do t‟i hapë
perspektiva të reja vendit tonë.
Ajo gjithashtu theksoi rëndësinë e liberalizimit
sa më të shpejtë të vizave për qytetarët e Kos-
ovës. Të dy presidentët diskutuan edhe për
dialogun e filluar ndërmjet Kosovës dhe Ser-
bisë dhe Presidentja Jahjaga tha se zgjidhjet që
do të ofrohen duhet të jenë zgjidhje evropiane
dhe në funksion të përafrimit të të dyja vendeve
me BE-në.
Nga ana e tij, Presidenti Republikës së Hun-
garisë, z.Pal Schmitt theksoi përkushtimin e
vendit të tij për përkrahjen e Republikës së
Kosovës drejt agjendës së integrimeve evropi-
ane të Kosovës.
Duke theksuar se pavarësia e Kosovës tashmë
është një çështje e kryer dhe e përmbyllur,
Presidenti Schmitt tha se duhet të punohet edhe
më tej në drejtim të njohjes së këtij realiteti
edhe nga ato shtete të cilat nuk e kanë bërë këtë
ende.
Presidentja Jahjaga dhe Presidenti Schmitt
diskutuan edhe për vizitën që Presidentja do të
zhvillojë në Hungari.
Shekspir,ai kurrë nuk e kishte vizituar Shqi-
përinë e asaj kohe (Albania) që të bazonte
komedinë e tij (Twelfth night in Illyria)
“Natën e dymbëdhjetë ne Iliri” ku ai i konsi-
deronte Ilirët simbol të forcës dhe burrërrise,
vërtet kemi një vend që na krenon.
7-Fustanella Ilire,duke hequr pak nga modes-
tia jonë,mund të themi se është veshja më e
bukur në botë, por as këtu grekët nuk kanë
hezituar të përvetësojnë këtë stil veshje. Ja si
shprehet autorja Eugenia Paulicelli në librin e
saj duke ju referuar studimit te Mikale Skafi-
das ”fustanella shqiptare është një veshje që
trashëgohet prej ilirëve, stërgjyshërit e shqip-
tarëve të sotëm,ai i referohet sociologut dhe
palenteologut të shquar hungarez Baron
Nopsca,i cili mbron tezën e tij me argumentin
se edhe Keltët (skocezët) kanë trashëguar
këtë veshje nga legjionet romake të mbushura
 V o l u m e 3 , I s s u e 2 3 P a g e 3

ER
OV

me ushtar ilirë, të cilët pushtuan Britaninë. Sërish
ky autor konfirmon se grekët e huazuan këtë veshje
në luftën Turko-Greke, nga luftëtarët Suliotë të
krahinës së Çamërisë, dhe e bënë veshjen e tyre
kombëtare ”kjo fustanellë i jep finesën dhe vitalite-
tin Çam valles legjendare të Osman Takës, duket
sikur ata Levent kërcejnë ne majën e gjërit. Por kjo
fustanellë s‟mund të mos shoqërohej nga “Qeleshja
e bardhe” që bën pjesë tek elementët dallues dhe
interesantë ,e mbajtur nga populli shqiptarë nga
lashtësia deri ne ditët e sotme,ajo është unikale për
nga forma dhe ngjyra e saj e bardhë si dëbora.
Mund të quhet pa frikë një nga simbolet predomi-
nant të racës sonë,shumë popuj si latinet,që kishin
kontakte me viset e Ilirisë i dallonin
Shqiptarët nga kjo qeleshe e bardhë dhe i
quanin Alban vjen nga latinishtja (Alba-
ngjyrë e bardhë) edhe kjo ngjante shume
me Alpet,dhe emëroheshin të atilla sepse
në majat e tyre rrezet e diellit ndesheshin
me dëborën stoike,po kështu e bardhë si
bora qëndronte edhe Qeleshja në kryet e
shqiptarëve përmbi kokat e malësorëve”
8- Do doja të ndalesha në karakteristikat
dhe antropologjinë e racës çame që nuk lë
pa ngacmuar asnjë udhëtar të atyre anëve
duke i përshkruar në kujtimet e tyre,ja si
shprehet Tomas Kambell në një nga
revistat mujore londineze te vitit 1856, për
finesën dhe elegancën e racës çame. “Çamët
janë paqësore, dhe të parët e fiseve janë të
përkushtuar pas tregtisë dhe bujqësisë.
Pastërtia e racës ka bërë të mundur munge-
sën e skrupulozitet, në pjesën më të madhe
të tyre janë me flokë gështenjë, Ata vishen
me gusto dhe me sharm, rrobat e tyre shkël-
qejnë duke u zbukuruar me dantella të
qëndisura prej ari”.
9-Në një ekspedite që bën Björn Forsén në
Thesproti (Çamëri) konstaton një gjendje
shumë të mirë ekonomike të banorëve të
Çamërisë duke theksuar si më poshtë: “Në
Çamëri kishte shumë njerëz të pasur, pra një
shtrese fisnikësh dhe feudalësh(bejlerë dhe
agallarë) ata jetonin nga qeratë dhe të ard-
hurat që u vinin nëpërmjet tokave të shumta
që ata kishin trashëguar, Aravantini tregon
se ”20 familjet më të mëdha të Çamërisë
kishin një rivalitet me ç do regjim që vin-
te”sepse ata posedonin territore me sipërfa-
qe të mëdha tokash dhe kullotash, dhe me
këtë moto shteti grek më vonë kreu reforma
agrare në dëm të latifondistëve shqiptarë,
per ti ulur kokën dhe nënshtruar.
10-David Urquhart, një udhëtari dhe kroni-
kani i viteve 1830-1840,kur viziton zonën e

Në Borås të Suedisë Sfilata e Modës

prezentimin që bëri rreth kulturës dhe Promovimi i dokumentarit mbi punimin e mysafirët e vendit mikpritës dhe qytetar të
që të paraqitet para publikut salla e Muzeut të traditës shqiptare për miqt suedez në këtë veshjeve kombetare shqiptare me ide të komuniteteve tjera, në këtë Revy mode të stilit
Textilit jehoi nga brohoritja dhe duartrokitja mnaifestim, shkrimtarin dhe publicistin Bora Balajt e me kameren dhe skenarin e bashkëkohor.
madheshtore e qindra të pranishmëve në sallë. Hamit Gurguri për kontributin e tij në Gezim Arifit, ishte një gjë sublime e këtij Qëndisja e skenës me përjetimin nga afër të
Muzika e zgjedhur per mrekulli nga Gezim afirmimin e gjuhës dhe histrisë sonë manifestimi, natyra e virgjër shqiptare, të bukurive natyrore shqiptare si; kështjella
Arfifi, përgatitja fantastike e veshjeve nga Bora kombëtare. rinjët e të rejat me ate bukurin e mahnit- mesjetare e Dukagjnit, jehona e këngëve,
Balaj, grimimi orogjinal dhe me përmbajtje nga shme, bukiritë natyrore, muzika e zgjdhur fjalëve të shkruara artistike, valleve me koreo-
stilistja e njohur Flora Balaj edhe më ia shtonin Ekspoziota për mrekulli grafi mjeshtërore, kuzhina e bollshme shqiptare
madhështinë këtij evenemangi. e foto- nga Gezim e cila u mireprit nga të prtanishmit krysisht për
grafive me Arifaj ishin mrekulli nga miqt suedez, ambienti familjar
Ishte kënaqësi dhe shihej gëzimi dhe krenaria e veshje ato cka me shqiptar dhe mbi të gjithat, prania e institucion-
bashkëkombasve të pranishëm në manifestim me kombëtare e të vërtetë e eve të mkomunës Borås në këtë manifestim,
rastine prezentimit të traditës sonë kombëtare punuar nga bënin këtë këtë ditë do ta bëjnë që vërtetë të kujtohet
nga ana e të rinjëve dhe të rejave shqiptar nga fotografit dokumentar gjatë".
qyteti Borås, Kinna, Skene, Gislaved, Nösjö, profesionist sio një
Falkenberg, Kristianstad, Trollhätan. Edhe të kosovar kryvepër të Qendra Kulturore Shqiptare ”Migjeni” në
rinjët dhe të rejat ndiheshin krenar, shihej ajo Shkelzen Arifajt. Borås është kujdesur që të gjithë pjesemrresit e
krenari në fytyrat e tyre, u qeshte nuri në veshjet Rexha zgjoj Sfilatës të ndihen mirë dhe i falenderon per
kombetare, veshje të cilat nëpër shekuj kanë interesim Zëri të resë punën dhe mundin që janë duke dhenë në këtë
ruajtur traditën tonë shqiptare. tek të nga qyteti evenemang mbar kombëtar, falenderon edhe
pranishmit Nösjö anëtaret e stafit të Agjensisë së Modës ”Bora”
Ky manifestim është i pari i këtij organizuar në me atë Agnesa nga Gjakova për nje punë të madhe në
Skandinavi, por që beri jehonë tek bashkëkom- spekter Drenovci mbledhjen dhe ruajtjen e këtij thesari të cmuar
basit tanë. QKSH ”Migjeni” në Borås falenderon bukurish të veshjes shqiptare, bukurisë mahniti të pranishmit, ishte një surpizë për kombëtar.
gjithe ata që ndihmuan n ë realizimine ketij natyrore, asaj veshje karakteristike shqip- adheruesit e këngës shqipe. Sfilatë mode me veshje Kombëtare Shqiptare
manifestimi dhe pershendet poetin Remzi Basha tare me ata djem e vajza fantastik. Prezn- në Borås të Suedisë
per kontributin e tij dhe dhuratat që ndau për të timi i Kullës shqiptare që ishte një kala e Salla e Muzeut të Textilit në Borås u bë Dita e kulturës shqiptare në Borås
rinjët pjesëmarrës në këtë mnaifestim, pastaj vërtetë e shqiptarëve me shkuj. “arenë” ku, bashkoi bashkëkombasit tonë, E martë, 22 Mars 2011 15:57 Sokol
veteranen Qibrije Hoxha për kontributin në bashkoj të rinjët dhe të rejat tona, flamujt, Demaku

ARKIVAT DHE BIBLIOTEKAT E BOTËS FLASIN ÇAMËRISHT (nga fq.3)

Epirit bie në kontakt me një zonjë
fisnike të klasës feudale të kohës, dhe
mahnitet nga inteligjen-
ca e saj, por jo vetëm, ai
magjepset nga stili i
veshjes që mbante ajo
zonjë dhe i bën një
përshkrim shumë ele-
gant: “Veshja e saj e
punuar në stilin e quajtur
Çamiko(Tsamiko), e
cila, ishte qëndisur nga
artizanët e Janinës,
kishte një përbërje
pambuku dhe ngjyra
relaksuese, qëndisur me fije ari dhe
argjendi që të verbonin,dhe padyshim
ishte gjëja më e përsosur që kam parë
ndonjëherë”.
11-Ndërsa autorja Rozana Mozaki
shprehet kështu për çamët në librin e
saj( Vallet greke për amerikanët):
“Në kohët e sotme vallja çame është
bërë pan-helenike, ajo kërcehet si nga
meshkujt ashtu edhe nga fe- burrërri,thua sikur u ngjan maleve nga personi i dytë në linjë, i suan synimin e tyre me planin (A) pra
mrat,emri i kësaj valleje vjen nga që ka përreth për nga madhështia.” ndeshim tek vallja çamiko me shpërnguljen, tjetërsimin e pronës,
Çamët,banorët 13-Sërish shohim (tsamiko), kombësisë dhe territorit, me format më
që kanë jetuar në kontradiktën dhe emri i së barbare kundër një popullsie myslimane
rajonin e Çamë- absurditetin e shtetit cilës buron të Çamërisë, dhe jo vetëm te saj,ata
risë pra në Epir. grek që e përvetëson nga shqipta- tashmë po mundohen të konkretizojnë
Ajo po ashtu vallen çame dhe e quan rët-çamë.” planin (B) ,pra helenizimin e të ashtu-
quhet edhe atë greke,por emrin Në konklu- quajturit vorio-epir. Këtu marr shkas të
kleftiko, sepse dhe origjinën nuk zionin tim, perifrazoj një varg “Në vendin tim, në
është kërcyer mundet t‟ia tjetër- në fund të vendin tënd, na vjen një grek na bënë
edhe nga kaçakët soi,por sa herë që pyet këtij shkri- kuvend”, por kjo do të jetë vetëm një
apo luftëtarët një grek se çfarë valle mi dua tu ëndërr e mbetur në sirtarët e atyre që
suliotë të cilët po kërcen...?ai me drejtohem shohin ëndrra me sy hapur. Në përfun-
kontribuuan në krenari thotë që po shqiptarëve: dim do doja të theksoja se kjo është
çlirimin e Greqi- kërcej çamiko,dhe Ja përse vetëm maja e ajsbergut, ka shumë e më
së më 1821.” sërish e pyet,ç do të është kaq i shumë dokumenta dhe argumenta që
12-Në librin (Greqia )te Paul thotë çamiko? I habitur rëndësis- vërtetojnë autoktoninë tonë në trojet
Hellander,citohet dinjiteti dhe ngre supet dhe nuk di ti përgjigjet. hëm edhe esencial Epiri për stërgjyshore epirotase. Do doja që të
krenaria e valles çame: “Vallja, Ju ftoj të lexojmë me kujdes se si grekët,sepse aty vuloset historia vështronin ata që kanë sy, dhe të dëgjo-
shpesh herë karakterizon nuancat shprehet Tullia Magrini, ish e Mesdheut dhe e botës antike. nin ata që kanë veshë përpara fakteve që
dhe natyrën e atyre që e kercej- profesor i antropologjisë në fakul- Pra,grekët e kanë ndarë në dy na bëjnë zot në trojet tona. Historia jonë
në,dhe s ka si të ndodhë ndryshe tetin e Bolonjës: “Natyra e valles plane platformën e tyre për i ngjan lisit të Dodonës Pellazgjike.
dhe në Epir,aty ku kërcehet vallja Greke virtuoze (solo) të tilla si helenizimin e Epirit, në planin A ”Mijëra sëpata i ranë dot s‟e prenë,
(çamiko) me një dinjitet dhe (squats) apo hapa, te mbështetura dhe B, pasi mbaruan dhe plotë- mijëra zjarre i vunë dot s‟e dogjën”.
 P a g e 4 O u r
38 VJET NGA REVOLTA E BURGUT TË SPAÇIT DHE QAFË BARIT
22-23 MAJ 1973 EDHE PADURIMI ISHTE
BËRË I PADURUESHËM...Nga VISAR ZHITI
Në burgjet e diktaturës komuniste, në atë të Spaçit
dhe më pas të Qafë-Barit ka patur dy revolta të
burgosurish, rebelime kundër kushteve çnjerëzore
në burg, por me thirrje të hapura kundër diktaturës
dhe komunizmit. Të dyja revoltat, të vetmet në të
gjitha burgjet politike të perandorisë komuniste
ndodhën në muajin maj, në data të njëjta, 22 e 23,
ajo e Spaçit në vitin 1973 dhe 11 vjet më vonë në
Qafë-Bari. U shtypën me gjak e hekur, me bur-
gime e pushkatime. Në kujtim të tyre, për të
nderuar vuajtjen dhe qëndresën po botojmë pjesë
nga libri i Visar Zhitit, "Ferri i çarë", burgologjia e
Qafë-Barit.
REVOLTA
...edhe durimi s'durohej më...
...filloi paraditen e një dite pa emër, pse pa emër,
ishte 22 maj dhe quhet dita e revoltës së të burgo-
surve të Qafë-Barit, po ja, nga që ditët në burg
janë tepër njëlloj, si uniformat e burgut, me vija,
ditët kështu, netët si uniformat e zeza të policëve.
Brenda telave me gjemba dukej sikur kishte shen-
jtorë të sfilitur dhe djaj të marrosur.Brigadat e
natës, ndërresa e tretë e të burgosurve, qenë kthyer
nga puna, kishin 2-3 orë që prisnin më këmbë dhe
s'jepej urdhri të shkonin në fjetore. Gjysma flinte
më këmbë. Mbështetur te muri, te shoku, te
shkallët, tek telat me gjemba. Vurrata të zeza
nëpër fytyra, o nga të palarët, o prej tmerrit, që
shihnin në atë copëz ëndërr.Urdhër i komandës.
Prapë turni i parë!" "S'kemi pse kthehemi, - këm-
bëngulnin të burgosurit. - Jemi të lodhur, duam të
flemë, të vdesim". "S'ju lëmë të vdisni pa bërë
normën". "Në darkë prapë". "Jo, tani!" "S'ka
material, mor zotni, s'ishte faji ynë".
Po i kujt, yni? - bërtisnin policët.
Po i kujt, juaji" - ia kthenin të burgosurit.
Fytyrë më fytyrë. Kthetër më kthetër. U avitën dy
Sokolat, ai me mbiemrin Sokoli prapë dhe Progri.
Çfarë doni? Ju çfarë doni? Normën! S'ka.Po plas
më duket. Erdhën Tom Ndoja, Martin Leka,
KLOS, NJË NGA VENDBANIMET E VJETRA NË SHQIPËRI nga Pellumb Gorica
shpella ka disa të thelluara, ku mund të rrinë disa
vetë në këmbë. Në kohët e lashta kjo shpellë mund
të ketë qenë e banueshme, se brenda saj vihen re
shenja bloze dhe gjurmë zjarresh. Dikur janë
gjetur skelete njerëzish, fosile kafshësh, objekte
arkeologjike. Me këtë shpellë ndërlidhen mjaft
gojëdhëna interesante që ka lidhje me këtë
vendbanim e kalanë e Qafës. Kjo gojëdhënë
duhet të nxitë speleologët të bëjnë gërmime, për
të vërtetuar nëse kishte diçka të vërtetë nga ajo
që përflitet në popullin e kësaj krahine për
lidhjen e këtij vendbanimi me kalanë e Qafës
ndërmjet një tuneli. Kur janë vendosur çengelat?
Afër këtij vendbanimi si mburojë është një
kreshtë shkëmbore. Diku në të gjenden të
ngulura shufra hekuri (në popull njihen çenge-
lat). Gjithkujt i tërheq vëmendjen kjo dukuri.
Njerëzit edhe sot pyesin: Kush i ka vendosur?
Kur janë vendosur? Si i kanë vendosur?
Hamendjet janë të çuditshme. Thuhet, mos vallë,
kanë shërbyer për ankorimin e anijeve në kohërat
kur ujërat mbulonin edhe këto lartësi?! Por, fakti
që, materiali i hekurit është përdorur shumë kohë
më vonë e hedh poshtë këtë hipotezë. Fotografi
sulovar, Pajazit Senja, një historian amator i
krahinës së Sulovës, mendon se këto hekura të
ngulura janë përdorur dikur pas ndërtimit të kalasë
nga banorët e vendbanimit të poshtëm, për të
Kostandin Gjordeni, Lush Bushgjoka.
Të tjerë pas tyre. Po aty ishim. Ikni.
Ikni ju. Shtrëngim dhëmbësh, noful-
lash. Uli duart…Bamb një hekur -
kumboi kafka? - me një hekur nisi
revolta e Spaçit, e rrëmbeu një i
burgosur dhe doli nga birucat. Po i
binin çangës për t'u mbledhur të
gjithë në mensë. Shqeva sytë mbi
çangën sikur të mos e kisha parë
kurrë, një predhë topi e varur. Bosh
është apo ka eksploziv brenda, mund
të shpërthejë, kur, kur? Pse po na
mbyllin? Mos duan të rrahin në
praninë e të gjithëve ata që
kundërshtuan? "Po vunë dorë, do t'u
përgjigjemi, - mërmëriti dikush pranë
meje. - Gati jemi. Atë që do ta bënim
më vonë, ta bëjmë tani..." U drodha i
tëri. Të jetë themeluar vërtet parti në
burg? Si...gur...isht... Çfarë do të
bënim më vonë, kryengritje? Vdek-
jen, vdekjen. Po shtoheshin policët.
Dyndjet e tyre të zeza si shpesh po i
shihnim këto kohët e fundit.
Vazhdonte futja jonë një nga një në
mensë. Një si kënetë e ngritur lart në
qiell. Ajo e ferrit, e tharë, plot me
skelete të burgosurish. Si shi do të
bjerë mbi ne pluhur kockash, do të
bien eshtra nga lart, vetëtima të
plakura, kafka…U futën nja 10-15
policë. U përhapën në krye. Pastaj u
futën policë të tjerë me të burgosur
të tjerë me pranga në duar ose të
lidhur me tel, veshur me leckat e
punës, me fytyra të nxira aq sa s'nji-
heshin. Ata...Ra heshtje barbare, e
cila u ça kur hyri brenda oficeri i
rojës. Si zakonisht nuk përshëndeti,
s'kishte pse.
"Ce s'e betë normën (j)uve, të de-
nuar? Ë, ce? Ce na hapni punë pa
punë... Këtu ju mbajmë për punë dhe
jo për istorira. Në galeri, marrsh, kush
të dëgjojë emrin. Maskarenj, pisa".
Policët lëvizën. Filloi rrahja. Përballë
ndihmuar luftëtarët e kalasë në tër-
heqjen e ushqimeve dhe armatimeve
me anë të litarëve. Sigurisht, për një
dukuri të tillë fjalën e fundit e kanë
studiuesit. Fakti është se, për këto
hekura të ngulura, flitet shumë në
Sulovë. Janë zmadhuar nga gojëd-
nesh. Të burgosurit e lidhur mundoheshin
t'u shmangeshin goditjeve, mënjano-
heshin, por shqelmi me çizme, sa të
mëdha, staliniste, u dërrmonte kërcinjtë e
zhveshur, uleshin pak sa për vetëmbrojtje,
por grushti s'kuptohej nga vinte, rënkime,
gjak. Paloseshin më dysh për të pakësuar
vetveten, por grushte të shumta, shkopinj
gome binin mbi ta, derisa binin edhe vetë
mbi dysheme.
U-u-u-u-u-u-u-u-u, u ngrit një ulurimë e
kudoshme. U kreshpërua. Hera e parë që e
ngrinim zërin së bashku. Qenkësh i
fortë.Po na jepte kurajë britma jonë, po i
besonim asaj. Mjaaaft, s'keni tuuuurp,
thirrën zërat më të guximshëm. Kri-mi-ne-
lë! Hapu, dëgjova një gulç pranë, çohuni!
Stoli i gjatë u shkul, u ngrit lart, u shty
dorë më dorë dhe hop u hodh drejt e mbi
kokët e policëve duke dërrmuar ç'gjeti
përpara, kapela me yll, qafa e shpatulla,
tabela, xhama. Grupi ushtarak s'pati kohë
ta mblidhte veten. Oficeri i rojës u pataks i
pari dhe tregoi me gisht nga salla që po
dallgëzonte. Policë u vërsulën mbi rreshtat
e parë, që të goditnin, por u goditën ata
nga stola të tjerë e fshesa e pjata. Kjo po
ndodhte në krye. Të burgosurit nga fundi
hipën mbi tryeza për të parë ç'bëhej.
Pluhur dhe britma dhe shqyerje dërrasash,
pastaj krahësh. Të guximshëm të tjerë, më
të krisurit, po çanin përpara, duke hipur
mbi kurrize e kokë, drejt betejës. Një
tryezë u ngrit lart dhe u hodh me rrapël-
limë andej ku policët dhe oficeri i rojës
nuk po iknin dot.Po fluturonin stola si
zhgaba druri, rrapëllima, thyerje xhamash.
Të dalim jashtë dhe të na shohin kush
jemi! Dera u përmbys e, duke shkelur mbi
të, u turrën jashtë policë e të burgosur. Një
patericë vringëllinte anë e kënd. Shih,
shih, Haxhi Baxhinovski, Bajram Vuthi
me leva, ku i gjetën? Po thikat? Janë të
mencës. Ia nguli në bark? Kujt? Of-icerit...
Lazër Shkambi rrokulliste parvazin e një
dritareje. "Eviva! - thirri
Vllas Koçi, - Poshtë Partia e këtyre!"
hënat Sa, dikush mendon se nuk ekzisto-
jnë, janë fryt i imagjinatës së sulovarëve.
Në shkëmbinjtë janë gjetur guaska të
futura në
sipërfaqe e
në masën e
gurëve.
Çfarë
ndodhi me
këtë vend-
banim?
Kur dhe
përse është
braktisur?
Mos është
shkatërruar
nga ndonjë
tërmet,
epidemi,
kolerë, apo
mos vallë
banorët
janë lar-
guar për
t‟iu shpëtuar barbarizmave të ushtrive
turke? Në rast se mund të qëndrojë arsyeja
e fundit, ku mund të jenë shpërngulur,
brenda apo jashtë trojeve shqiptare? Disa
W o r d s
Nëpër këmbë kapela ushtarake me yll të kuq
e oficerit të rojës. Rrekej ta merrte, desh ra
edhe vetë dhe se kush e nxori nga këmbët e të
burgosurve për të mos e shkelur, Petriti m'u
duk, e ka nga fshati maskaranë, se kush klithi.
Oficeri i rojës, i çoroditur, s'po kuptonte se
pse urdhrat e tij s'kishin më vlerë, nuk zbato-
heshin, përkundrazi. Si është e mundur? Ç'po
ndodh?! Mosni, kuisi, ka pasoja të rënda
kjoooo-oh!Po ç'të bëj? Të rri iki po nga? Ku?
Dolën në oborr kacafytje të tjera, të filluara
që brenda, vazhdonin me kollotumba e rrapël-
limë.Nuk e kupton, kryengritje? S'dihet ku do
të dalë. Ikë, të thashë… Një urdhër priste, nga
kushdo qoftë që ta zbatonte menjëherë.
Oficeri i rojës nxitoi nëpër shtegun e thurur
me tela me gjemba, më i madh iu duk vetja, u
ngut drejt portës, që të nxirrte te dalja në ballë
të komandës. Ndjeu të thirrura, poshtë komu-
nizmi, iu bë se dëgjoi fare afër, s'e paskan me
mua, iu duk se mendoi, bo-bo, mori thellë kjo
punë, iu duk sikur mendoi prapë mbi mendi-
min e mëparshëm dhe gurë, shumë gurë mbas
shpine, ku u gjetën gurët, ç'pastrim i keq
kështu, iu bë se po e ndiqnin hapa të tjerë,
ndoshta policët e tij, mos ishin të burgosurit,
mos po donin ta kapnin rob, ta mbanin peng,
ta linçonin… dhe ia dha vrapit me ulërima
për t'i dhënë kurajë vetes. Do të përgjigjej që
e la kapelën me yll të kuq në dorë të armikut.
Por s'kthehej dot më. Vërtet po e ndiqnin
armiqtë, por ushtari te kulla sipër portës
zbrazi automatikun. Ku, ku? Në ajër, pse? Por
nga dritarja poshtë e komandës një tjetër
oficer qëlloi me revolver në drejtim të të
burgosurve. Njëri prej tyre ndali, u ul më
gjunjë dhe vuri dorën mbi shpatull afër qafës.
Aty ku i përvëloi. Pa gjakun e vet mes gish-
tave, s'ndiej ndonjë dhembje të madhe, tha,
s'është gjë vdekja, oh. Plumbi për fat nuk i qe
futur thellë në mish. S'duhet të ketë rrezik
jete, jo, po thoshin ata që e rrethuan. Rrezik
jete apo vdekjeje? Lërmë, shtyu, të sulmojmë.
Kush është plagosur, kush? Ai djali i ri nga
Durrësi, Kosta Gjordeni. Një tjetër pranë hoqi
këmishën e vet dhe ia vuri mbi të çarën e
përgjakur. (vazhdon javen e ardhshme
dokumente na bëjnë të njohur faktin e shpërn-
guljes së popullsisë gjatë shekullit të XV në
rrethanat e pushtimit turk. Duke u njohur
edhe më një gojëdhënë që tregon për shpërn-
guljen e banorëve në këtë periudhë kohore,
mund të hamendësojmë se, ky vendbanim
është rrënuar prej pushtuesve osmanë në
shekullin XV, atëherë kur u pushtua dhe
kalaja e Qafës. Kështu, popullsia e këtij
vendbanimi, e gjendur në tmerrin e mizorive
të panumërta të pushtuesit, u detyrua të
largohet nga trojet e të parëve. Si argumente
të largimit të saj mund të radhitet edhe epide-
mia e kolerës, për të cilën gojëdhënat dësh-
mojnë: “një pjesë e mirë e banorëve kanë
vdekur, ndërsa ata që shpëtuan u zgjodhën
për banim troje të tjera përreth, të mbuluar më
keq nga varfëria”. Dhe “ikën me ato pak
plaçka që mundën të merrnin me vete. Largo-
heshin kokulur, duke lënë pas një vend të
begatë”. Me largimin e banorëve nisi gradual-
isht dhe rrënimi i pakthyeshëm i këtij vend-
banimi. Gjithçka u kthye në gërmadhë, por në
kujtesën e brezave qarkulloi gojëdhëna e
vendbanimit të dikurshëm shkëlqimtar. Kurse
afër tij, në një kohë tjetër, nisi të vazhdojë
jeta në themele të reja.
(vazhdon jave e ardhshme)
V o l u m e 3 , I s s u e 2 3 P a g e 5

FORMIMI I KUQ
Në pasditen e njohjes te kafja
kryesore e qytetit, një person
që priste në këmbë para
tryezës, së profesor Vasjarit, i
zgjati dorën me buzagazin e
nderur tejpërtej fytyrës:
-Më fal profesor, quhem Faruk
Birani, jam mësues letërsie në
fshatin Kotovash...Ju kam
dërguar me një shokun tim
para ca ditësh, një cikël me
poezi, që po të kishit mundësi
t‟u hidhnit një sy, para se t‟i
çoj te gazeta e letrarëve të
rinj...
-Oh, po, po i lexova. Kam
krijuar mendimin se ju mund të ecni
në poezi, po nuk i kam me vete
të flasim konkretisht për to! Uluni! -
e ftoi profesori, duke i treguar me
dorë karrigen përballë.
Teksa kolegu i largët po zinte vend
në tryezë, profesorit i shkuan sytë te
thonjtë e tij të zinj të paprerë, te
jaka e ndotur e këmishës dhe te një
përvijim i errët në cepat e buzëve,
ku kafja e tharë po e denonconte se
e kishte tepruar me alkool. Këto
konstatime të para i lanë përshtyp-
jen, se poezia dhe poeti që e shkru-
ante, kishin mes tyre një mospër-
puthje keqardhëse.
-Ju adhuroj, për talentin dhe fjalët e
mira që kam dëgjuar nga të gjithë
mësuesit e rrethit për ju! - filloi
menjëherë lëvdatat e veta Faruku,
duke lëpirë buzët herë pas here. -
Për mua është fat që gjendem pranë
jush në këtë rreth dhe që po më
jepni mundësinë të ulem përballë
madhështisë dhe famës suaj, që e
njeh gjithë republika... I rënduar
nga këto fjalë të fryra, Vasjari i
hodhi vrulltas një vështrim të mpre-
htë. Faleminderit, po nuk është e
nevojshme të më ngjyeni kot me
gjithë këto furça boje, mjafton që ne
Vullnet Mato
jemi kolegë! - ia preu i mërzitur
në çast nga ky nxitim i tjetrit për
ta lartësuar në sy më shumë nga
ç‟ishte në të vërtetë.
Në vijim të prezantimit, miku
nga fshati e ftoi të kthenin
ndonjë gotë se bashku. Por, kur e
pa se mësuesi i vjetër e refuzonte
alkoolin kategorikisht, ata u
ndanë shpejt, për tu takuar të
pasnesërmen pasdite në
mbledhjen e krijuesve të rrethit,
ku profesori do të bënte prezan-
timin e tij dhe do t‟i jepte mendi-
met e veta për ciklin poetik.
Faruku ishte një tip që i ngjante
hijes. Mjaftonte të binte fare pak
mbi të dielli i buzëqeshjes së
tjetrit dhe nuk i ndahej këmba-
këmbës. Kështu i pashqitur si
hija, ai filloi ta priste profesor
Vasjarin kur dilte nga orët e
fundit të mësimit, sa herë i kishte
vetë bosh ato orë dhe vinte në
qytet me autobusin e linjës.
- Ah, ç‟fat do të ishte për mua
sikur të jepja mësim në këtë
shkollë, ku mund të isha pranë
një njeriu kaq dashamirës, i cili
po më ndihmon kaq shumë në
krijimtari! - i tha Faruku kur
njëra nga vjershat e tij, të
përforcuara nga Vasjari si
krijues me përvojë, u botua
te faqja letrare e gazetës
rinore.Duke marrë shkas
nga ai botim i vockël, ku
publikohej për herë të parë
emri i Faruk Biranit,
Vasjari në një mbledhje të
krijuesve, shprehu mendi-
min para drejtorit të arsimit
të rrethit, se dega e letrarëve
do të forcohej, po të afro-
heshin nga periferitë disa
talente, të cilët mund ta
gjallëronin jetën kulturore
të qytetit.Nuk vonoi, dhe
vjeshta e emërimeve të reja,
e gjeti Farukun mësues në
shkollën e mesme të qytetit.
Vasjari, me njohjet e veta, e
ndihmoi te drejtori i fermës
për t‟i lëshuar atij një kthinë
banimi te barakat e magazi-
nave, ku ishin strehuar edhe
nja dy beqarë të tjerë.
Tani pas mësimit, Faruku
endej gjithë orët e vona
klubeve me persona të
rëndomtë që e mbyllnin
fundin e ditës me fundin e
gotës. Ca kohë iu gjatë xhiros te shëti-
vardis një amatoreje të torja e qytetit, Vasjari
kulturës, e shkoi me të te kthina
cila shumë shpejt e e barakës ku stre-
përçmoi për jetën e tij hohej kolegu. Për
të çrregullt dhe për habinë e tij, vuri re
pakujdesinë e pafal- aty se Faruku kishte
shme në higjienën mbuluar mbi tryezën
personale.Vasjari, si e shtruar me gazeta
familjar i shkëputur dy pjata me mish dhe
nga thashethemnaja për u kishte hequr tapat
intimitetet e orëve të me kohë dy shisheve
vona të qytetit, e ftoi me verë “Kabernet”.
rastësisht kolegun -Dua t‟ju kthej qeras-
Faruk në studion e tij jen me verë te shtëpia
për t‟i treguar biblio- juaj, e cila më ka lënë
tekën. Aty e qerasën mbresa të pashlyera
gruaja e shtëpisë dhe për mikpritjes tuaj
më pas e bija e ndod- familjare...
hur të dielën e ardhjes -Ne jemi kolegë dhe
së saj te prindërit nga nuk ishte fare e
studimet universitare. nevojshme të harx-
Faruku i dehur para hoheshit për mua, në
kohe nga mikpritja dhe një kohë kur duhet të
nga gota me verë që i kurseni paratë për të
vunë përpara, nxitoi gjetur nuse! - bëri
për ta ftuar më pas shaka Vasjari dhe pas
profesorin e tij të këtyre fjalëve vuri
adhuruar te dhoma e (vijon javen e
vet.Pas lutjeve të ardhshme)
shumta, një mbrëmje,

Poemë nga Lasgush Poradeci, sjelle nga Sofie Ziri (vazhdon javen e ardhshme)
Foli Kryeprifti i math, Mos zbulojnë shpirtin tim, Kështu bëjmë ne të gjithë Ne të dijshmit që lexojmë Ka Lugat me të E ka fajin
Shumë i math e shumë I ditur, Se kështu e do ky popull Popullin duk‟e mashtruar. Iliadën ... Odisenë... vërtet? Kryeprifti;
Foli shumë i vetëdijshëm Që s‟di gjë nga ky mashtrim. Bashkë me Kryeg-
Me Sokratin mëndjendritur: Ti je filozof por ti Feja jonë është trifish: Nuk ka Zeus, as nuk jyqtarë!
Kështu popullin e verbër Po më bën teologji: Shkencë e Art e Poezi, ka Zot,
Foli e tha: ”Sokrat, Sokrat, Unë e bind të m‟adhurojë Unë teolog, por unë Zoti jonë është njifish Ferr, Lugat t‟imag- Fajnë e kemi ne të
Unë që, o miku i em, Fronin tim, si Kryeprift, Po të bëj filozofi. Ay quhet Dituri. jinuar : gjithë,
Rri mes popullit në Tempull, Verbërisht të m‟a forcojë. Po ka popull të Që, mbi fron duke
Si mes deleve një dem, Po më bën e po më pyet, Ne që jemi kaq të ditur, paditur sunduar,
Sa për Zotin, sa për Zeusin, Po të bëj e po të pyes Kaq me mënd e kaq të sgjuar, Popull q‟ènde s‟është Nuk shpjegojmë
Unë fare nuk besoj Sa për Zotrit-djalli i martë ! Ti i ditur, unë i ditur, Si besokeni në Zeus, sgjuar. as Zot, as Zotër,
Në ka Zeus a tjetër Zot, Kështu forcoj fronin tim, Ç'kundërshtin na ndan nër- Në një Zeus t‟imagjinuar? Popullin për t'a
Unë bëj, për sy e faqe, Unë Kryeprifti i lartë. mes? Kush ka faj që sqaruar.
Sikur lus me shpirtin plot. Kur imagjinon ti Ferrin; s‟është sgjuar
Perandor, Kryegjyqtar, S‟kemi fare kundërshtim, A ka Ferr për nënë dhet? Populli në botën Kam faj unë që
Papo shtirrem që, besnikët, Kryeprifti shumë i squar As për Zeusin, as për Fenë, Kur imagjinon Lugatin mbarë? s‟besoj,

Shkrime private nga Fjoralba Brahimaj

Kapitulli III.
Ky artikull shpreh një njohuri të madhe
në lidhje me njohjen jo vetëm të his-
torisë por edhe të kulturës.Vangjel
Koça pasi sjell data edhe fakte të
shumta në lidhje me lindjen e “Idesë së
madhe,jep një kuptim të saj dhe me
përmbajtjen e saj .Në këtë artikull do të
shohim një thukësi mendimesh dhe
idesh të qarta të këtij mendimtari
patriot në lidhje me çështjen kom-
bëtare.Në këtë artikull jep një ide më
të qartë në lidhje fazat nëpër të cilat ka
kaluar dhe ku synonte të ndërhynte apo
të ndikonte ,apo ku kishte arritur të,
politika dhe feja për të realizuar këtë
“Ide” në Shqipëri.Ky artikull tregon se
Vangjel Koça sjell nëpërmjet argumen-
timit historik dhe filozofik përshtypjet
e tij për çështjet e ndryshme që e
shqetësonin .
Duke iu përmbajtur temës së qëllimeve
të shtetit Grek në lidhje me Shqipërinë
dhe me “Idenë e Madhe”në një artikull
tjetër “Monomania greke”2,ironizon në
mënyrë të thellë e të hollë
“Idenë”greke me fakte dhe të vërteta
historike paqenësinë e mendimeve dhe
kulturës greke,duke I kujtuar se ishin
shqiptarët ata që krijuan shtetin dhe kul-
turën e Greqisë së sotme,në
fusha të ndryshme duke ia
kundërvënë përpjekjes për
tjetërsimin e kulturës Shqiptare
dhe aneksimin e saj nga
Greqia si rrjedhim.
1. Kulla,Ndriçim
“Në udhën e Shqiptarizmës”,
fq14 ,Plejad,Tiranë.2000
2. Po aty,fq20
Duke vazhduar të merret me
çështjen patriotike Vangjel
Koça , përveç problemeve që
shqetësonin atëhere Shqipërinë
e Jugut , në shkrimet e tij do të
trajtojë edhe çështjen kos-
ovare,dhe pikërisht në artikul-
lin :”Kosova:Pavarësia Kom-
bëtare problemi Shqiptar”1.Ky artikull me
të vërtetë është një prej përgjigjeve që
shtronte Nebil Çika në “Njëmendësinë
shqiptare”.Në këtë artikull Vangjel Koça
thekson faktin se “nuk do të merremi me
të gjitha problemet që shtron Nebil Çika
me “Njëmendësinë shqiptare “të tij .Do të
prekim vetëm ato që na duken kryesore
dhe dhe që qëndrojnë në rrethin e proble-
meve tona mendore të mëdha”2
Duke vazhduar më tej në
lidhje problemet që
parashtron dhe zgjidhjet
që ofron duket ideja apo
forcohet rrembi patriotic
dhe atdhe dashuria por e
gërshetuar me një
ndjenjë të fortë realiteti
dhe vëshrime nga e
ardhmja e përbashkët e
dy viseve të ndara padre-
jtësisht.Në këtë shkrim
Vangjel Koça thekson
faktin se përveç faktorit
ekonomik që do të sillte
bashkimi me Kos-
ovën ,ekziston edhe
identiteti kulturor dhe
gjuhësor që u mundëson dhe kërkon këtë
bashkim “Përmbi interesin dhe kundër
interesit zotëron gjithmonë zëri I gjakut, I
gjuhës dhe I historisë, që I mbajnë kombet
në këmbë dhe I shpëtojnë nga rrebeshet e
shekujve”3.
Duke na dhënë një analizë të detajuar se
pse kombet bien nën pushtim përpos shkaqeve të
përmasave që mund të jetë ai.Iluzioni për pavarësiqë
I mbannë këmbë dhe nuk I lejon të zhduken duke
ilustruar këtë fakt me historinë e largët e të afërt
shqiptare.Vangjel Koça bën një kritikë të thukët duke
u larguar nga politika dhe duke trajtuar vetëm çështjet
me rëndësi të vërtetë për kohën kur është shkruar ky
artikull.
Në vazhdim të shkrimeve të tij me temë patriotike do
të hasim edhe një shkrim me tone educative,”Dita e
lirisë shqiptare”4e shkruajtur pikërisht më 28-vjetorin
e Pavarësisë, ku me nota patetike do të përshkruhet në
shumë pak rreshta dhe në një renditje të ngjarjeve me
një figuracionmtë denjë për një njeri të letrave.Në
këto shkrime ndjenja e atdhedashurisë jepet
nëpërmjet argumenteve dhe aksiomave filozofike në
mbështetje të ideve në shkrimet e tij.
1. 1.Tomorri,1943,Nr159,4 korrik.Ribotim
Kulla,Ndriçim “Në udhën e Shqiptarizmës”, fq90-
94 ,Plejad,Tiranë.2000
2. Po aty
3. Po aty
4. Tomorri ,1940,e enjte,28 nëntor. Ri-
botim Kulla,Ndriçim “Në udhën e Shqiptarizmës”,
fq95-97,Plejad,Tiranë.2000
Vangjel Koça përveç shkrimeve me karakter patriotik
do të ketë edhe shkrime me karakter shoqëror dhe
humanist.Këtë e vërtetojnë më mirë
 P a g e 6 O u r
Gjatë udhëtimit të tjerët edhe
kishin dremitur paksa nën
tronditjen monotone të ecjes së
makinës, nmdërsa unë isha
tërësisht i përq ën-
fruar në dretjtimin e timonit
përmes atyre rrugëve të
vështira, vecanërishtë rrugët
brenda territorit të Shqipërisë.
Rrugët në territorëin e Kosovës
sapo kaloje Qafë Moriniën,
ishin të rregukkta dhe pa gropa,
dukej sikur hyje në një hapsirë
tjetër...
I telefonuam Sarandës. Së pari,
do të pinim kafenë dhe mar-
tinin e preferuar, të tre u ulëm
në bar me sytë nga dera në
pritje të Sarandës.
Piktori tha se e gjithë kjo, ishte
shprehje e një barbarie arkaike
mbetur si atavizëm tek një
pjesë e njerzëve.Nuk mund të
quhej thjeshtë një hakmarrje e
drejtpërdrejtë kanunore, mbase
dhe një shprehje e koncentruar
xhelozie.
-Jo, tha gazetari nordik,mendoj
se ka takime me nyjet e një
politike konfliktuale. Ju shqip-
tarët, përgjithësisht jeni tejet
konfliktual dhe të rreptë në
politikë. Mendoni, se gjithçka e
ka çelsin tek politika.Në të
vërtetë, politika, veçanërisht
këtu tek ju ka padyshim lidhjet
e veta me krimin e organizuar,
Rita Saliu, Mimoza Rexhvelaj, Gresa Pirana, Gentiana Mikushnica, Deshira Haxhi, Aferdita Paja
RITA SALIU
TE URA PER NE ku me thanë Zara ka mbetur
ÇAMERI
Takova mretëreshën Teutë
tek priste delegatët e Vazhdova të ecja drejt nënës
Pavarësisë
derisa Bilal Xhaferi i për të më kthyer në Dardani
dhuronte lule
Me Konstandinin me
Doruntinën
te Ura e Shenjtë hidhte
valle Rozafa
te Molla e Kuqe priste
Nëna Terezë
Në Kuvendin në Kala te
Rozafës
Naimi, Fishta, Samiu,
Mjeda, Dara,
Skiroi, Noli, Çabeji,
Ymeri, Poradeci,
Rugova,
shkruanin ALFABETIN E
Lirisë
Në gjithë boten mblodha
lule
në majat e Bjeshkëve te
Nemuna
te Molla e Kuqe rruges
Egnacia
arrita në Anadoll
kalova oqeanet deri në
Amerikë
u ktheva prapë, prapë
shkova në Nish
në Kalabri e Sicili
BALETI I DRERIT TE PLAGOSUR nga Vasil Tabaku
me opinionet dhe fatet e
individëve, por kjo nuk
mendoj se përbënë thelbin e
kësaj që po diskutojmë.Kam
frikë se kemi tyë bëjmë më
tepër më përpjekjet për të
zhdukur një argument më
shumë për në Gjyqin
Ndërkombëtarë të Hagës…
Ndërsa përsa i përket argu-
mentit tjetër atij Kanunit
tuaj, nuk di c‟të themë,
mbase gaboj por mund të
mos jet një argument
bindës...
Unë heshtja. E gjithë kjo më
kishte befasuar.Padyshim
që gërshetoheshin mjaftë
probleme, veçanërisht ato të
raporteve të politikës dhe
rrolit të njërëzve të veçantë
sikundër ishte Helena dhe
Milloshi.Por gjithësesi, unë
i tyrembesha përgjigjes
bizantiniste të ndonjë grupi
shqiptarësh fanatik, të cilët
nuk mund ta pranonin
lidhjen e një vajze shqip-
tareme një djalë serb…
Ndërsa përsa i përket
veprimit të Kanunit, nuk e
besoja pasi sipas Kanunit
nuk vihet dorë mbi femrat
cilat do qofshin rrethanat...
-A e di ti, më kishte thënë
dikur në Tiranë një mili-
tantë i nacionalizmit, se
dhe ktheva për në Çamëri
jetime
që më priste buzë detit
aty ku është ngulitur rrënja
Mimoza Rexhvelaj
PUTHJA E FSHEHTË
Se fshiva puthjen...
mbi buzën e tharë.
Ku cel trëndafili
plot epsh...
pasion...
zjarr...
..Eh ,ky mall
që djeg e vret
lotë parreshtur derdh.
Të dua!
Puthmë!
O puthje e fshehtë!
edhe në varr
do të ruaj të shenjtë.
O puthje mizore...
puthje e fshetë.
Gentijana Mikushnica
Ankth mesnate
Gjum i rende,
shpirti im
mesnat e hershme
e pa mbarim,
pres agimin
me padurim.
Djersitem, kollitem Aty ku dielli, i lë pak vend hënëns
ne nje nate te gjate të dalë ,aty ti shihje dashurinë,
çfarë monstre mund të lind
nga bashkimi i një shqip-
tareje me një serb apo grek?
-...Unë vetëm kmisha
ngritur supet i habitur nga
ky hamendësim i cud-
istëshëm dhe një lloj psi-
koze e cuditëshme...
-Një përbindësh, një lloj
monstre që nuk do të dij ku
ti vendosi këmbët, në cilin
truall, kë do të ket atdheun e
vërtetë?…dhe militanti
a jam duke fjetur?
apo ankth ne mesnate.
Zgjohem ngadal
nje drite ne tunel
vazhdon nate e gjate
ne mua perhere...!
Gresa Pirana
Zhurma e shkopit
Rrugët e ketijë qyteti sonte
qenkan bosh,
dëgjohet vetëm ky shkopi im
tak-tak…
udhërëfyesi im e shoqëruesi im
i këtijë rrugëtimi sot..
Lodhem,shumë lodhem
disa hapa dëgjoj,
them:
“Kush është”,
qetësi,…gjethet lëkunden..
Rëndes ndiej në shkopin tim
filloj dridhem…
Dikush dorën më shtrëngon
“Nuk je vetëm mami,jo më,
erdha” ,
zë i harruar më thotë…
Nuk ndjeja zemrën time më
ndjeva ca lot më përshkuan
ishte biri im,
Biri im,biri im
që nga tokë e largët erdhi..
erdhi…
shkumonte nga mllefi. shme.Nuk është fjala thjesht
Ne shkuam në spi- për fizioinominë se sa për atë
tal.Gjëndja e të dy të verragë të egër e cila do të
rinjëve ishte përgjithësisht ishte kështu dëshmia e për-
e mirë, por fytyra e jetëshme e një ngjarjeje të
Helenës kishtë psuar një rëndë…
Autorët e masakrës ende nuk
ishin identifikuar.Policia
ndërkombëtare e UMNIK-ut,
kishte dhënë disa versione,
por asnjë prej këtyre version-
eve nuk ishte zyrtarizuar dhe
nuk ishte dhënë si komuni-
katë për shtyp.
Dikush, një nga hetuesit, më
thirri mënjanë.
-Kamë porosi nga Millosh
Sushiçoviç tju lë në dorëzim
këto sendë të tij dhe këtë
çantë.Nuk ka ndonjë gjë të
rëndësishme, ca shënime dhe
disa libra…
Në faqet e bllokut gjeta këto
vargje të cilat i botova në
gazetën “Drita”, organ i
Lidhjes së Shkrimtarëve dhe
Artistëve të Shqipërisë:
Kosovë e bukur
Tragjikisht e përgjakur,
çarje vertikale të thellë, çdo hap që hedhë
për të cilën mjekët nuk drithërime…
dhanë garanci se do të Erdha dhe mbeta Kosovë,
bënin gjithcka dhe plaga e Kisha hyrë
thellë nuk do të linte Në vendin bosh
shenjë.Padyshim që kjo Të zemrës sime….
ishte edhe më e trishtue-
dashurinë e pastër atje eshte ku gaz duhet te
nënë e bir.. shtyp...me duhet te ec...
Gruaja e rënduar nga jeta ..dhe te pres...
në çast,gjuan shkopin si fllad i lehte ere qe fryn...
bërtet: ....dhe mire di ylberin te
“Bir,….biri im” sjell !
një hap hedh tutje, Me zotin do perleshem
në përqafim struken të dy .......henen harroi sonte te
si dy të urritur për një kaf- ndez !!!
shatë.
Kujtim Stojku:
Dëshira Haxhi .FYELLI.
Zoti harroi Henen te ndez
E dua melodinë e magjep-
Nje mije mendime sur të fyellit
koha pas si hije e zeze Kur e dëgjoja duke i rënë
e ardhmja rend te me ndjek ulur nën hije
si plumb kalon prane per nje Zëri i magjishëm ushtonte
moment në mes pyllit
Dhe zanat e malit përrreth i
Erresire e plote mblidhte.
burim qe ka filluar te shteroj
ne syte e tu stop ka frenuar... Kur valë valë përhapeshin
....dhe vera ngriu ne got ! k‟to tinguj gazmor
Dhe era i përhapte lehtë
lehtë
Me shikim te mjegulluar Ndalej drenusha dëgjonte
henen do coptoj me thike do tingujt melodioz
e pres Tingujt e magjishëm
e penduar si vetetime do ngjiteshin deri n‟re.
arratisem
me lotet e henes,gjurmet do Kur fyelltari pushonte i
mundohem te fsheh... lutesha t‟më tregonte
Se si i bie kaq bukur mor
...me merr... me jep..me aman
kerkon.... Çjan‟ këta tingij që gjakun
e humbur midis endrrash te t‟ndezin,ëmbël t‟dehin
humbura Dhe ti kaq bukur i bie sa
lum qe ka ndaluar te me lot e qan.
rrjedhe...
W o r d s
Kosovë
E bukura
E serta
Çdo hap i hedhur
Drithërimë!
Hyra në gjirin tënd
Dhe mbeta
Isha diku
Në zemrën time…
Këto vargje i kishte shkruar
një poet serb.Vërtetë mbeta
i sugjestionuar dhe i mre-
kulluar. E putha Milloshin
në ballë duke iu thënë se
kishte shkruar një perlë
poetike.Ai buzëqeshi, më
falenderoi dhe më kërkoj që
ti rrija sa më pranë Helenës
dhe të bëja kujdes, pasi nuk
i dihej ndonjë agresioni të
mundëshëm edhe në spital.
E garantova Milloshin për
këtë dhe kërkova nga
autoritetet e policisë së
UMNIK-ut garanci për
jetën e të dy pacientëve.Ata
më garantuan për këtë duke
buzëqeshur.
-Këtu, tha shefi i tyre,
askush nuk mund të deper-
toj, pasi është një garanci e
nivelit të lartë.
(vazhdon javen e
ardhshme)
Po ja m‟thoshte fyell-
tari,kjo melodi është mall
e brengë
Këtu janë gurrat krojet,
zalli, këtu buçasin rrufetë
Këtu i kemi të gjitha
stinët, malet me dëborë
vjeshtë e behar
Ky u këndon të gjitha
luleve, lëndinave plot me
bar.
Por po ta dëgjosh me
kujdes ai s‟këndon veç
gëzime
Ai vërtetë shpirtin ta ndez
me këngë dhe vajtime
Dhe këto vaje prej tij
dalin si ujëvarë
Prandaj të dridhet shtati e
shpirti t‟gufon dallgë
dallgë.
Aferdita Paja
ZEMER VETEM TY
TE DUA
Qendro me mua
Thuame sa me do
Te dy nen pemen e jetes
Te lutem mos me trad-
heto
Te kapim dashurin ne
delir
Mes ndjenjash dhe
pasionesh
Prane njeri tjetrit te
ndjehemi mire
Qendro me mua
Zemer vetem ty te dua
 V o l u m e 3 , I s s u e 2 3 P a g e 7

Shkrime nga Kujtim Stojku

LAKURIQ.
Zhvishi rrobat e tua dhe rri vetë lakuriq
Gati t‟hidhesh në lumë për t‟kaluar në
anën tjetër
Rrobat do t‟mbeten në këtë breg hiç mos
u mërzit
E nesërmja përpara të prêt pa zhelen e
vjetër.
E nesërmja do të shkëlqejë nga dielli
flakërues
Krenar dhe plot dritë lind ai në agim
Sytë e tu si dielli janë zhibrues
Flakën përzhitëse mban në duar me
guxim…
MISTER.
Dallgët e detit çuditërisht
herë ngrihen herë ulen
Përpëliten si në ethe me
temperature të lartë
Pastaj gjumi i zë mbshtjellë
n‟çarçafë t‟bardhë
Dielli dhe qielli ndjejnë
rënkimën e dallgëve t‟mëdha.
Pastaj mbi të duken
retë,ballin ja fërkojn me
ledhatim
Temperatura ulet dhe ai të
buzqesh lehtë
Pak më parë ushtonin dallgët
mizore
Dhe pas kësaj rri dhe pushon
i qetë.
Bregu guximtar prêt dallgët e
tij hesh në shpirt Në fytyrat e të gjithëve shoh se
T‟ cilat me uri sulmojnë ndaj Si skllota e dëborës paturpësisht të buzqesh liria
tokës pështyn në fytyrë Këtë rrugë të mundimshme me gjak e
Dhe kur era fryn me tërbimin e Duke sjellë ditët plot ngricë dhe acar… kemi larë.
saj të zi PAS FITORES.
Shkumën e bardhë si kompresa Por tashmë duhet ta qartësoj shikimin
ja vë kokës. Pas fitores përsëri u mblodhën të gjithë Permes llumit dhe poshtërsisë që banon
sëbashku midis nesh
Po kështu dhe qenia jon‟ Sfilitur dhe përgjakur duke ecur dri Që ti njoh të gjitha duhet t‟vazhdoj
n‟brendësi tollovitet n‟gju me gjak kërkimin
Si dallgët e detit mbështillet Dhe buzëqeshja si rreze drite n‟fytrat Me ajër të lirë t‟ngopem,t‟lagem nga
me shkumën e bardh‟ tona përflaku vesa e butë n‟mëngjes.
Pastaj dalëngadalë vjen dhe Më në fund fituam dhe këtë fitore e
qetësohet kishim hak T‟rënët i kam para syve që binin para
Bëhet e kthjellët si deti pa vale. meje duke puthur token
Thinjat kanë filluar t‟shpeshtohen në Dhe asnjë rënkim nuk dëgjoja kur ata
Mister është vargu për t‟zbu- flokët e mia jepnin shpirt
luar dramat njerzore Deti i zemruar ngrinte dallgë,mbuluar Si testament amanetin e tyre me vete e
Sa here turbullohesh e kthjello- me shkumë t‟bardhë mora

Zhorzh Sand/Victoria Xhako

Viktoroa Xhako:MBREMJA LETRARE
(Fragment nga romani)
Babai i fali G. stilografin „Parker“, me majë
floriri, me kapak vishnje e trup ngjyrë argjendi.
Një vit plot ky stilograf u bë shoku i pandarë i
G. Sa vargje hodhi G. me `të në bllokun e
trashë me kapakë të verdhë. Vargjet buisnin në
kokën e saj dhe miku i ngushtë, stilografi
„Parker“, ia rrëshqiste mbi fletë. – Dua të
vazhdoj studimet e larta për letërsi, - i tha
babait.
…………Në pallatin e kulturës ishte organi-
zuar një mbrëmje tematiko – vallëzimi. G. do
të recitonte poezinë „Maliheri“, me të cilën
kish fituar çmimin e parë në konkursin e rrethit
letrar të gjimnazit.
„Po nuk do të rrish për vallëzim. Do të gjesh
një shkak e do të largohesh“, ishte urdhëri.
G. veshi fustanin e saj të preferuar, me rombe
të bardha e të kaltra. Andia po e priste. Ia
shihte shqetësimin.
-Thuaji babit të jetë tek pallati i kulturës në
orën pesë! – G. e pa me sytë e butë të trishtuar.
–Ti do të vish tani me mua në
shtëpinë time, të vesh edhe unë
fustanin e bardhë me shirit të
kaltër mbi gjoks, pastaj të dyja
shkojmë në sallë! –
Vajzat u përshëndetën me ba-
banë dhe u nisën. Duhej t`i binin
qytetit mes për mes. Andia ia
mori dorën G, ia futi poshtë
krahut të saj dhe ecën me nxitim
drejt shtëpisë. U gjendën në sallë
pa shkuar ora pesë. Babai ish
ulur në një karrige pranë derës.
Në fytyrën e tij endej një
buzëqeshje e lehtë. Vajza e tij do
të recitonte përpara publikut!
-Pas recitimit duhet të largo-
hemi, baba! –
Ishte mjaft e emocionuar. U
afrua tek grupi i recituesve.
Andia nuk ia ndante sytë. Re-
citimi i parë…i dytë….i gjashti
emri i saj. Kish fituar vendin e
parë.Tema e poezisë së saj
nuk ish aktuale. Lufta
kundër fesë, feja, opium
për popullin. Për këtë luftë
po shkruhej shumë. Kishin
filluar kazmat e para për të
shkallmuar kishat e xha-
mitë. Nënkua mbante në
shtëpi ikonën, me shenjtin
me emrin e babait. Prandaj
G. kish zgjedhur një temë
tjetër, po aq aktuale.
Luftën për liri!Recitoi me
vështirësi. Sytë e sallës,
mbi `të. Sytë e qeshur të
babait, mbi `të. U drodh
sikur një tufë fijesh të
zhveshura elektrike e
fshikulluan si gjarpërinj.
Në këmbë, pranë babait,
„ai“, me sytë blu të thellë,
si deti. Mbërthyer tek G.
Diçka kish folur me
babanë, sepse u përkul përsëri tek
goja e babait, e përsëri ngriti blunë
e thellë mbi G.Vazhdoi të reci-
tonte. Me mundim. Duke iu drid-
hur zëri. Duke iu mbajtur fryma.
Faqet po i pëlcisnin nga zjarri.
Mbaroi. Në sallë pllakosi heshtja.
G. vari kokën. Keq! Ajo nuk dinte
të recitonte. Ngriti ngadalë dorën
me fletën ku ish poezia, që të
fshihte sytë.
Dy pëllëmbë trokëllitën. Andia
duartrokiti e para. Pastaj salla. G.
uli dorën menjëherë. Pa nga babai!
Andia e përqafoi. „Danubi blu“ u
çlirua nga orkestra dhe përfshiu
sallën.
–Eja, baba! Duhet të shkojmë! –
Babai i përkëdheli kaçurrelat.
-Vallëzo me djalin! –
-Duhet të shkojmë, baba! –
Sytë e zinj të babait e panë me
çudi.
-Vallëzo me djalin! – përsëriti.
G. iu muar fryma. Pa dorën e
zgjatur drejt saj, ngriti sytë një
çast, i uli sërish dhe eci pas tij
drejt pistës. Aq shumë ishte e
hutuar, e tronditur, sa nuk i la
babait fletën me poezinë.
Vallëzoi si e ngrirë. Rrëshqitasi
pa sytë e Andias. Të pikëlluar.
Fleta me poezinë, në supin e tij.
Sytë e saj në gjoksin e tij. Nuk
rrotullohej dot se i hapej fustani,
mbushur me pala. Nuk shkëm-
byen asnjë fjalë. As emrat. Dy sy
të ftohtë, pa ngjyrë, ndiqnin G.
me vëmendje. Pas vallëzimit pati
pak humor. Një recitim:
“O ju dele të argjendta,
Lum si ju çfarë mbani
brenda………”
G. mori babanë prej dore e të dy,
në heshtje, dolën nga salla. Nuk i
pa sytë blu që t`i përshëndeste.

Pjesa e dytë nga historia
jonën
Sllavët dhe qasja e tyre ndaj
ilirëve/shqiptarëve ndër
shekuj
Mos lejimi i vënies së
emrave shqip të fëmijëve
Mos lejimi i të folurit shqip
në brendësi të kishave
Ndalimi i të folurit në shqip
në vende publike dhe hapi i
fundit
Hyrja e paftuar e priftërin-
Sllavët dhe qasja e tyre ndaj ilirëve/shqiptarëve ndër shekuj nga Ahmet Murati
jve serb nëpër shtëpitë arrit në masë të madhe me nga Ballkani. Rumanisë kundër pasi që nuk mundën Së pari u bë dëbimi,
shqiptare duke tentuar ta largimin e shqiptarëve nga pushtuesit Osman, të bënin asimilime masakrimi i shqiptarëve
gjenin se kush flet shqip feja krishtere në fetë tjera Siç dimë Serbët gjatë serbët e penguan të për mese 200 vite. nga Serbia e tanishme
Këta kanë qenë hapat e përkatësisht në islame. pushtimin Osman kanë arrinte të takohej. Kjo Tashmë s'kishte qendrore, pastaj të asaj
sigurtë që kanë asimiluar Çdo person që ikte nga qenë vasal të tyre dhe se ndryshoi në masë të mbetur asgjë tjetër nga Serbia e tanishme
popullsinë iliro/shqiptare kisha serbe nuk kishte më për këtë nuk janë quajtur madhe rrjedhën e pos ta luftonin, jugore.
ndër shekuj. pengesa t'i emërtonte sipas nga popujt përreth servil. ngjarjeve. Pas mese masakronin popul- Këto u bënë për të sigu-
qejfit pasi që më nuk ishin Gjatë kohës së 200 vitesh gjegjësisht latën shqiptare kudo ruar sa më shumë
Pas shekullit të XIV me nën zgjedhën serbe. Lar- lavdishme të Gjergj që nga vitet 1750 e që gjendej. Për këtë vend në Ballkan për
ardhjen e perandorisë gimi nga kisha i pengoi Kastriotit - Skënderbeut, tutje kemi raste të gjë ekzistojnë fakte të serbët.
osmane në Ballkan procesi shumë serbëve në real- kur Skënderbeu deshi të shumta të dhunës ndryshme duke
i të asimiluarit në sllav izimin e planeve të tyre bënte marrëveshje me ndaj shqiptarëve. Kjo filluar nga 1876 e (vazhdon javen e
filloi të dobësohej e kjo u për zhdukjen e shqiptarëve Janosh Hunjadin e ka ardhur si vegël tutje. ardhshme)

Pluhuri i harresës!
Do mbulohemi një ditë,nga
vetë pluhuri i harresës,
do na zhduket krejt pa-
pritur dhe vetia e kujtesës,
do na fshihen gjurmët, që
mes hallesh lamë në jetë,
më s'do mundemi të
shikojme sa i bukur është
ky det....
Se kam friken që të fle,më
trishton mos jem e zgjuar,
më tremb dita kur do
iki,diku larg për tu har-
ruar,
nuk e di në ç'botë do
shkoj, ku e ka misterin
vallë,
Lediana Kapaj
a ka dritë,a do ketë
ujë,dashuria është më
gjallë?!....
Dhimbje kam që më mos
shoh, lebetitem mos kem
lot,
s'mund të lë ata që
dua,s'mund të rri pa i parë
dot,
e përbuz të vrazhdë qetës-
inë,zhurmën dua të dëgjoj,
dua ti shijoj unë tin-
gujt,dua këngën ta lën-
doj...
Dua diellin që ta
shoh,dua yjet ti veshtroj,
dua shiun të më lagë,dua
boren të më mbuloj,
dua luleve tu mbaj
erë,dua gonxhen lehtë të
çelë,
dua të qesh,dua të
shkruaj,dua frutat vetë ti
vjelë....
Nuk e di a do kem
ftohtë,shumë e dua
ngrohtësinë,
a do jem e robëruar,a do
kem aty lirinë,
a mos vallë do jem e mjegull...ku sundojnë parë botën....një çarçaf i
vetme dhe me shpirt veç gurë varri.... bardhë, e kam ndjerë
te përcëlluar, Asnjëherë nuk jam shiun,pikat permbi ballë,
çfarë mekati zot të munduar që dhimbjes kam dëgjuar zogjtë sa
bëmë,përse jetën ke ti ngre lapidar, bukur kendojnë, kam vënë
dënuar?! edhe pse statuja të re te femijët...me ëndrrat
Vetmi lënduara në zemra lodrojnë! E sodita diellin
Vetmi e mallkuar si njerëzish shikoja, dhe kam ndjere ngroht-
kuçedra pareshtur nëpër vargjet e përlo- esinë, kam shëtitur
sëmbon.... tura pak balsam për yjet ,kam njohur magjinë,
në shpirtin e brengo- shtirtrat e vrarë, kam lakmuar hënën për
sur dhe të tharë të çdo dhe mes tyre e pam- formën e plotë, jam larë
udhëtari... poshtur,plot me me burimet...pirë ujin e
Dëshira e lënduar dhe shpresë...jetën ftohtë!
e etur shteron.... dashuroja! .(vazhdon Javen e
duke lene pas saj një Shikimi im.. E kam ardhshme)

Non Profit Charitable
Organization
“ N E W L I F E ”
1774 - 76 street
Suite D3
Brooklyn, New York
11214
Phone: 718-594-0511
Fax: 201-795-4795
E-mail: Endri@newlifeaaco.org
Building a Future One Person At a Time...
ËNDRRA SHEKULLORE E KOSOVËS, RIBASHKIMI ME ATDHEUN AMË (nga fq.1)
ropian. Ndaj dhe vendosa t‟i ndaj
këto radhë me lexuesit e mrekullue-
shëm të "Koha Jonë" (Citohet sipas:
Gazeta "Koha Jonë", 15 gusht
2006).
Klasa politike që ka drejtuar dhe
vazhdon të drejtojë Shqipërinë
Londineze, domosdo që e ka ndier
këtë presion të nëndheshëm që i
është bërë nga ana e strukturave të
Brukselit dhe të Strasburgut dhe ka
marrë masa për t‟u ardhur atyre në
osh. Në vitin 2003, parlamenti kaloi
ligjin për gjendjen civile, sipas të
cilit duhet të bëhet regjistrimi i
popullsisë përmes vetëdeklarimit të
gjuhës, përkatësisë etnike dhe fesë.
Gjatë këtyre tetë vjetëve që kanë
kaluar, këtij ligji paradoksal, të
pahasur kund në legjislacionin
ndërkombëtar, nuk i është bërë
kurrfarë publiciteti në mjetet e
informimit masiv të Tiranës. Por një
ditë të bukur, një ministër i qeverisë
Berisha, zoti Genc Pollo, aty nga
fundi i vitit 2010, njoftoi publikisht
se në prill të vitit 2011, do të fil-
lonte regjistrimi i popullsisë, sipas
atij ligjit të sipërpërmendur që deri
tani ishte vënë "nën surdinë".
Për kryerjen e këtij regjistrimi,
domosdo paradoksal, Brukseli dhe
Strasburgu paskëshin "emëruar"
Athinën si "dado" të Tiranës. Dhe
WE ARE ALSO ON THE WEB
WWW.NEWLIFEAACO.ORG
J E T A E R E
qëllimin e "përkujdesjeve" të veta për punën e këtij
regjistrimi, Athina e shprehu publikisht përmes
deklaratës shoviniste të konsullit grek në Korçë
Teodoros Ikonomus, i cili kërkoi që popullsia e
Korçës të vetëdeklarohet si popullsi greke.
Në pikësynimet e heshtura afatmesme të Brukselit
dhe të Strasburgut, pikësynime këto që përputhen
tërësisht me strategjinë e kahershme të shovinizmit
grekomadh, fshihet një manovër tepër djallëzore: të
bëhet regjistrimi i popullsisë me vetëdeklarim të
kombësisë, në mënyrë që të realizohet një rritje
skandaloze e numrit të elementit ortodoks, të blerë
me asprat e Athinës, me të vetmin qëllim që të
arrihet në shpalljen edhe të Shqipërisë Londineze si
një vend multietnik. Dhe qëllimi final i këtij aksioni
politik është shndërrimi i kombit shqiptar në një
bashkësi laramane multietnike, pa fizionomi kom-
bëtare. Pra, sipas finales së këtij aksioni politik, në
Evropën Juglindore nuk ekzistuaka një komb shqip-
tar, çka përbën një shtrembërim të së vërtetës his-
torike për ekzistencën mijëravjeçare të etnisë shqip-
tare në trojet e veta etnike kompakte.
Ishte pikërisht arsyeja paradoksale e regjistrimit të
kësisojshëm të popullsisë në Shqipërinë Londineze,
që bëri të dilte në skenë zoti Kreshnik Spahiu dhe
Aleanca Kuq e Zi, që deri tani ka grumbulluar mbi
30 mijë firma për hedhjen poshtë të ligjit të gjendjes
civile për regjistrimin e popullsisë.
Nga sa u parashtrua, bëhet urdhëruese domosdosh-
mëria e ribashkimit të Kosovës me atdheun amë, për
ta shpëtuar kombin shqiptar nga fryma e multietniz-
mit që kërkohet t‟i imponohet, për të kënaqur epshet
shoviniste të fqinjëve tanë sllavogrekë. Sepse
ribashkimi i Kosovës me Shqipërinë Londineze do
Cdo njeri mund te behet anetare dhe te bashkoet
me misionin tone per te krijuar nje shtet te vogul
ketu ne kete continent te madh. Te ndihmojme
njeri tjetrin qoft dhe me nje keshille te thjeshte.
Kjo eshte nje thirrje per te informuar njeri
tjetrin plus dhe per projekte te ardhshme qe jane
ne pune e siper. Se shpejti nje Shkolle Shqipe
Anglishteje dhe nje vend ku te gjith njerezit te
gjejn nje strehim nga cdo hall apo nevoje. Bash-
kimi ben fuqi dhe Zemra e Vullnetarit nuk ka
cmim.
mit serbogrek, i cili përçarjen e kombit
shqiptar e ka pasur në qendër të strategjisë
së vet shekullore. Këta intelektualë le të
mos harrojnë një amanetporosi që u ka
lënë brezave pasardhës Shoqata "Vatra", e
cila, më 28 janar 1918, në letërprotestën e
vet, drejtuar kryeredaktorit të gazetës
"Mançester Gardian", shkruante:
"Shqiptarët u detyruan t‟i përuleshin
vendimit të Evropës, por ata nuk i quajnë
tokat e aneksuara si të humbura përgjith-
monë" (Citohet sipas: Arben Puto.
"Çështja shqiptare në aktet ndërkombëtare
të periudhës së imperializmit". Shtëpia
Botuese "8 nëntori", vëll. II. Tiranë, 1987,
f. 663).
të krijojë kushte për afirmimin edhe më Nënkuptohet që Unionit Gjithkombëtar Shqiptar do
me forcë të identitetit të kombit shqiptar, t‟i duhen mjete të fuqishme financiare për ta
si një komb unik, me perspektiva të jetësuar objektivin madhor që i ka vënë vetes për-
shkëlqyera zhvillimi, me troje kompakte para. Këto mjete financiare do të jenë të nevojshme
në Evropën Juglindore, për hapjen e jo vetëm për përballimin e një pune të drejtpërdrejtë
perspektivës edhe për ribashkimin e sqaruese në radhët e popullit të thjeshtë, por edhe
trojeve të tjera etnike në Maqedoni, në për hapjen e një kanali të posaçëm televiziv, përmes
Mal të Zi, në Serbinë Jugore dhe në valëve të të cilit do të komunikohet drejtpërsëdrejti
Greqinë Veriperëndimore. me teleshikuesit për domosdoshmërinë e ribashki-
Është e qartë se Unioni Gjithkombëtar mit me atdheun amë. Prandaj duhet kërkuar edhe
Shqiptar do të hasë në shumë pengesa ndihma e biznesmenëve kosovarë me orientim
për arritjen e këtij objektivi madhor. kombëtar. Në të njëjtën kohë, Unioni Gjithkombëtar
Pengesat kryesore për arritjen e këtij Shqiptar duhe të përgatitet edhe për zhvillimin e një
objektivi të shenjtë do të hasen, para së referendumi mbarëkosovar, në mënyrë që të vilet
gjithash, në radhët e elementit brendash- drejtpërsëdrejti mendimi i çdo qytetari për domos-
qiptar, të përfaqësuar nga një takëm doshmërinë e ribashkimit të Kosovës me atdheun
intelektualësh që hanë bukë në trojet amë dhe klasa politike në pushtet të vihet para një
shqiptare, por që bëjnë duanë e shoviniz- fakti të kryer.