REETKASTE KONSTRUKCIJE

Pretpostavke o konstrukciji: (1) sustav je sklopljen iz pravocrtnih tapova (2) tapovi sustava su prizmatini, konstantnog presjeka (3) meusobno su vezani u vorove idealnim zglobovima (bez trenja) (4) optereenja su zadana u smjeru osi tapa i u vorovima sustava (5) materijal je idealno elastian (6) vrijedi hipoteza malih pomaka i malih deformacija (7) ravnotea se uspostavlja na idealnom (polaznom) stanju Kinematika stabilnost i statika odreenost Nuan uvjet kinematike stabilnosti osnovni geometrijski nepromjenljiv lik sastavljen od tapova - trokut
4 2
4 6 1 2 5 8

6
11

1
3

10

formiranje reetkastog diska Broj tapova n koji je dovoljan da reetkasti disk s brojem vorova n bude geometrijski nepromjenljiv: n = 3 + ( n 3) 2 = 2 n 3 Da bi reetkasti disk postao nosa:
n = 2 n

Ispitivanje dovoljnog uvjeta kinematike stabilnosti: kinematikim metodama (preko naina vezivanja: na elementaran nain ili temeljem baznog nepromjenljivog lika) statikim metodama
Graevinska statika 1 Reetkaste konstrukcije

Vedrana Kozuli

58

Primjer: Ispitivanje geometrijske nepromjenljivosti metodom nultog optereenja

4 4 2 8 3 1 5 2 6 5 3 9 6 1

A
4

S4 S4
2

S5 S7 S5 S9
3

S8

S3 S9 S1 S1 S7
1

S6 S8 S2 S2

S3 A

S6 B

Sistem je neoptereen A = 0 , B = 0 pretpostavka: S7 0

Vedrana Kozuli

Graevinska statika 1 Reetkaste konstrukcije

59

Vrste reetki
Naziv reetke: - prema nainu vezivanja: konzolna, gredna, gredna s prepustima, trozglobna, luna, reetkasti stup, itd. - ovisno o geometriji unutranjih tapova (ispune): V, N, K reetka tapovi gornjeg ruba - gornji pojas tapovi donjeg ruba - donji pojas pojasevi: poligonalni i ravni (spec.) paralelni ako je tap ispune uspravan - uspravnica ili vertikala; ako je tap pod kutem - kosnik ili dijagonala

Konzolne N reetke

V reetka

K reetka

Gerberova reetka

Vedrana Kozuli

Graevinska statika 1 Reetkaste konstrukcije

60

METODE PRORAUNA

metoda vorova metode presjeka: metoda momentnih toaka (Ritterova metoda) i metoda projekcija metoda zamjene tapova analitiki i grafiki postupci. Izbor metode ovisi o cilju prorauna.

Elementarna pravila koja vrijede openito za reetkaste nosae: 1. 2.

P

S1 S1 = S2 = 0

S2

S1 S1 = P S2 = 0

S2

3.

S2

4.
P S2

S1 S3 = 0

S3

S1

S3

5.
S1

S2

S4 S1 = S3 S2 = S4

S3

Vedrana Kozuli

Graevinska statika 1 Reetkaste konstrukcije

61

Metode vorova
a) Metoda vor po vor - grafika primjena
vor 1 V1
2

vor 2
S1 S3 S4 S1 V2

vor 3
S6 H2 S5 S2 S3

V2
6 3

V3
10 5

S2 V1 H1

H1
1

11

vor 4
12

vor 5
S10 V3 S6 S11 S9

H2
2

4 4

8 6

S7

S5 S4 S9

vor 6

S8 S7 S12

S8

-- Maxwell-Cremonin plan sila

V1
c 1 d a e i l 3 h

V2
g

V3
j 5 k

H1

H2
2 f 4 6

plan sila Maxwell / Cremona

a e b
i

d h j

c g

Vedrana Kozuli

Graevinska statika 1 Reetkaste konstrukcije

62

b) Metoda vor po vor - analitika primjena

Primjer: Konzolna N reetka

V1 S2 H1
1 2

S2 S3

V2 S6
3

S6 S7

V3 S10
5

10

S10 S11

S1

S5
5 7

S9
9 11

H2

S1

S3
4

S5

S7
8 4

S9

S11
12 6

S4

S4

S8

S8

S12

S12

Jednadbe ravnotee:

Yi Yi Yi Yi Yi Yi

=1 =2 =3

= 0 S1 = V1 = 0 S3 = S1 sin = 0 S5 = S3 sin V2 = 0 S7 = S5 sin = 0 S9 = S7 sin V3 = 0 S11 = S9 sin

Xi Xi Xi Xi Xi Xi

=1 =2

= 0 S 2 = H1 = 0 S 4 = S3 cos H 2 = 0 S6 = S2 + S3 cos = 0 S8 = S 4 S7 cos = 0 S10 = S6 + S7 cos = 0 S12 = S8 S11 cos

=3 =4 =5 =6

=4 =5

=6

Vedrana Kozuli

Graevinska statika 1 Reetkaste konstrukcije

63

Primjer: Gredna V reetka

2

S3 S4

S3 S5

S7 S8

S7 S9
9

S1

S11
11

S1
2

S4 S2

S5

S8 S6

S9
10

S11
7

Ay

S2

S6 V1

S10 V2

S10

Prethodno se moraju odrediti reakcije. Jednadbe ravnotee:

Yi Yi Yi Yi

=1

= 0 S1 = A y sin = 0 S4 = S1 = 0 S5 = S4 + V1 sin = 0 S8 = S5 = 0 S9 = S8 + V2 sin = 0 S11 = S9 = 0 ve iskoritena

Xi Xi Xi Xi Xi Xi Xi

=1

= 0 S2 = S1 cos = 0 S3 = (S1 S4 ) cos = 0 S6 = S2 + (S4 S5 ) cos = 0 S7 = S3 + (S5 S8 ) cos = 0 S10 = S6 + (S8 S9 ) cos = 0 ve iskoritena = 0 ve iskoritena

=2 =3 =4 =5 =6 =7

=2

=3

=4 =5 =6

Yi Yi

Yi

=7

Vedrana Kozuli

Graevinska statika 1 Reetkaste konstrukcije

64

c) Metoda ravnotee svih vorova odjednom

V1
2

V2
6 3

V3
10 5

H1
1

11

H2
2

4 4

8 6

12

Sustav jednadbi ravnotee vorova:

0 1 0 1 sin 0 0 0 0 0 0 0 0 1 0 0 0 1 0 0 0 0 0 0 0 0 0 cos 1 cos sin 0 0 0 0 0 0 0 0 1 0 0 0 1 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 1 0 1 sin 0 0 0 0 0 0 0 0 1 0 0 0 1 0 0 0 0 0 0 0 0 0 cos 1 cos sin 0 0 0 0 0 0 0 0 1 0 0 0 1 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 1 0 1 sin 0 0 0 0 0 0 0 0 1 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 cos 1 0 S H 1 1 0 S V 2 1 0 S H 3 2 0 S 0 4 0 S 5 0 0 S V 6 2 = 0 S 0 7 S 0 0 8 S 0 0 9 0 S V 10 3 1 S 11 0 0 S 0 12

U matrinom obliku:

Ds = f

s=D

D - matrica koeficijenata koji su funkcije geometrijskog poloaja tapova reetke s - vektor nepoznatih sila u tapovima f - vektor optereenja u vorovima

Nuan i dovoljan uvjet kinematike i statike stabilnosti:

det D 0

Vedrana Kozuli

Graevinska statika 1 Reetkaste konstrukcije

65

Metode presjeka
a) Metoda presjeka - grafika primjena (Culmannova metoda)
Primjer: Gredna poligonalna reetka
poligon sila mjerilo sila 1cm :: 1kN F1 A R

Rd F2 F1 Rl
t G K D K D

G c

Rl F2 B

ravnotea itave reetke: F1 + F2 + A + B = 0 ravnotea lijevog dijela: Primjer: 'K' reetka

poligon sila mjerilo sila 1cm :: 1kN

A + F1 + G + K2D = 0 1+3
c

A R

F1

F1 Rl
G K2 t

Rd F2

K2 K1 D
K

G c

Rl B F2

c
K1 D t

ravnotea lijevog dijela:

Vedrana Kozuli

K = K1 + K 2 A + F1 + G + K + D = 0
66

Graevinska statika 1 Reetkaste konstrukcije

b) Metoda presjeka - analitika primjena (Ritterova metoda)

Primjer: Gredna poligonalna reetka
poligon sila mjerilo sila 1cm :: 1kN F1 A R R

Rl F2 Rd B F2

F1

Rl
G rg g K d

rd

RD

RK
rk

RG D A
k

Uvjeti ravnotee lijevog dijela reetke:

MR D MR K MRG
Vrijednosti sila u presjeku t-t:

= d D rd R l = d D M R = 0
D

= k K rk R l = k K M R

=0
G

= g G rg R l = g G M R

=0

MR r D D = d Rl = d d MR r K K = k Rl = k k G= rg g Rl = MR g
0
G

Vedrana Kozuli

Graevinska statika 1 Reetkaste konstrukcije

67

Analitika metoda presjeka u sluaju paralelnih pojaseva

t

RD

RG 3.5 V V V
D

3.5 V

Sustav jednadbi:

MR D = 0 D =
Yi
tt

MR d
tt

=0 K=

T -sin

uvjet ravnotee projekcije sila u smjer okomito na pojasne tapove

MRG = 0 G =

MR g

Metoda zamjene tapova - Hennebergova metoda

Primjer:
P
4 4 2 8 3 1 2 5 3 9 6 1 3 2 8 4

P
4

X1
z

5 3 9 6 2

X1
1 1

A A

B B

zadani nosa

zamjenjujui nosa

Vedrana Kozuli

Graevinska statika 1 Reetkaste konstrukcije

68

P
4 4 2 8 3 1 2 5 3 9 6 1

A
S30
S 40

z10
S5

S8
0

S 90
S 60

A A

B B

4 4 2 8 3

z1
9

S 91
3

S31

S8

S 11
S 41

z11
S 91

S21

S
1

1
1 1 2

51

S8

S 61

A A= B = 0

Sila u i-tom tapu zamjenjujue reetke:

Si = Si + Si1X1
Si Sila u zamjenskom tapu:
Z1 = Z1 + Z11X1 Z Z1 = 0 X1 = 1 Z11
(0) ( 0)

( 0)

(0)

Si1

- sila u tapu i izazvana vanjskim optereenjem - sila u tapu i izazvana djelovanjem jedinine sile X1 = 1

Vedrana Kozuli

Graevinska statika 1 Reetkaste konstrukcije

69

Reetkasti nosai s paralelnim pojasevima

Primjer:
g1 v1 k1 v2 g2 k2 v3 G3 G3 RD3 V4 K3 D3 K3 D3 d4 d5 d6 d7 d8 V4 k4 g4 v5 g5 k5 v6 g6 k6 v7 g7 k7 v8 g8 k8 v9 h

1
d1

2
d2

RG3 P2 P3
3

P1
1 2

P4
4 5
0 1 M h

P5
6

P6
7

P7
8

d1 g2

d2 g3

d3 g4

d4 d5

d6 g5

d7 g6 g7

d8

+
V4 K3

Sile u pojasnim tapovima:

1 0 Di = + M i ; h Sile u dijagonalnim tapovima: 1 0 Gi = Mi h

Ki = Sile u tapovima vertikala:

1 0 Ti sin
0

Vi = Ti 1

Vedrana Kozuli

Graevinska statika 1 Reetkaste konstrukcije

70

Reetkasti nosai sa K - ispunom

rk3
I IV

g2 g1 v1g v1d k1g k1d d1

0

RD3
rg3
V 3g V 3g V 3d V 3d

G3

G3 K3g k4g v K3d k4d

g4 g5 v4g v4d k5g k5d d5 g6 v5g k6g v5d k6d d6 v6g v6d

v2g k 2g v2d k2d rd3 d2

K3g K3d

Rk3

A A

II

RG3 D3

D3
III

d4

B B
0

Vig RKi

Kig
ig id

Vig

Kig
ig id

ig
Gi1

P p ig

id
Gi
(i1) d

V id

Ki1 d Di1 Di Pid

i
V id

i
Kid V id

Kid

(i1 )

Ki1 g

Vig

Sile u tapovima donjeg i gornjeg pojasa za vertikalno optereenje:

Di = 1 0 Mi ; rdi

Gi =

1 0 Mi rgi

Sile u dijagonalnim tapovima Ravnotea vora i:

K ig + K id = R Ki

SiX = 0 : K ig cos ig + K id cos id = 0 K ig =

Rezultanta sila u dijagonalama istog polja:
R Ki = K i (sin ig + f i sin id ) ;

cos id K id cos ig
ig = id

K ig = f i K id

R Ki = 2 K i sin i

R Ki = Sile u tapovima vertikala Ravnotea vora ig:

1 0 Mi rki sin ( (i 1) g ) cos

Sip = 0 : Vig =

K (i 1) g Pig

Ravnotea vora id :

SiY = 0 : Vid = K (i 1) d sin (i 1) d + Pid

D i = G i = 1 h M i ; 1 0 T P ; 2 i 1 ig
0

Nosa s paralelnim pojasevima, i = : Ki = 1 0 Ti ; 2 sin Vig =

K ig = K id = K i ;

1 0 Vid = Ti 1 + Pid 2

Vedrana Kozuli

Graevinska statika 1 Reetkaste konstrukcije

71

Reetkasti nosai sa sekundarnom ispunom

P1

P2

P3

P4

P5

P6

P7

P8

P9

P10

P11

osnovna reetka sekundarne reetke Sile u tapovima proraun sila u tapovima sekundarnih reetki proraun sila u tapovima osnovne reetke
sekundarni nosa 1. sekundarni nosa 2. sekundarni nosa 3.

P1

P2

P3 R1d R2l

P5

P6

P7 R 2d R3l

P9

P10

P11

P I = P4 + R 1d + R 2l P II = P8 + R 2d + R 3l

PI

PII

Konane veliine sila u tapovima:

Si = Si + Si
I II

II

Si sila u tapu i u osnovnom nosau Si sila u tapu i u sekundarnom nosau

Vedrana Kozuli

Graevinska statika 1 Reetkaste konstrukcije

72