Pitra. Spicilegium Solesmense. 1852. Volume 3.

>«• .
>^--!'A"
.
'
.
.•
Digitized by the Internet Archive
in 2011 with funding from
University of Toronto
http://www.archive.org/details/spicilegiumsoles03pitr
SPICILEGIUM SOLESMENSE
COMPLEGTENS
S ANCTORl) M P ATR C M
SCRIPTORUMOUE ECCLESIASTICORUM
ANECDOTA IIACTENUS OPEUA.

PARISIIS. — EXCUDEBANT FIRMIN DIDOT FRATRES , VIA JACOB, 56,
SPICILEGIUM SOLIiSMENSE
COMPLKCTENS
SAINCTORUM PATREM
SCRIPTORUMQUE ECCLESIASTICORUM
ANECDOTA ilACTENUS OPERA
SELECTA E GR^CIS OlllEMALIIJUSQUE ET LATINIS CODICIBUS,
I>UBLICI JURIS FACTA
CURANTE DOMNO J. B. PITRA

O S. B. MONACIIO E CONCHEGATIOSE GALLICA
ÔXNULLIS EX ADBATIA SOLESMF.NSI OI'EM CONFEUENTIDtS.
TOMUS TERTIUS
IN QUO Pr.KClPUl VF.TEIIF.S AUCTORES DE RE SYMIlOLICA
PROFERUISTUR EI' ILLU.STRANTUR.
PAIUSIIS,
PHOSTAT APUD IIHMI.N 1)1 DOT IRATRLS,
INSTITITI KnAISCl.i: TVrOriUAPIlOS.
M UCCC LV.
51^3
N013IL1 VlllO
•
CAROLO
COMITI DE MONTALEMBERT
OLIM INTER FRAJNCIAE PARES •
EX XLVIRIS GALLIGAE ACADEMIAE
IIEIIOUM •
CRLGE SIGNATOKL.M ITLIO
• •
QUO VINDICE
PATUIIS SACRISQUK AEDIFICIIS

• •
UEFLORUIT HONOS •
MANSITINCOIXMITAS
MELITONIANUM OPUS
QUO
REI SYMBOLICAE ET ANTIQUORUM ARCANORUM •
CLAVIS PENE UNIVERSA

• •
CONTINETUR
EGREGIO DEFENSORI
•
CIIRISTIANARUM ARTIIJM ET INTERPRETI

• •
PERITISSIMO
ORDINISSANCTIBENEDICTISTUDIOSISSIMO-
CONSCRIPTORES
D. D. D.
Sricilecr. Sdesm. Tom lli. lah. \\\
.V- jv * A»-
<*c.-
^ \A O 9 r>
^s^
bpicileg. Solesm., lom 111 lab I.'
AIVECDOTORUM aiOiNLMKiMORUM PTCTLHiE
AD TOMLM ACCESSERUNT.
Tilb. I, n. Meiisa eucharislica cura pane ct pisce, v. p. 506, n. 22.

Saccrdos maniis jiani et pisci imponeiis, orans mulier, v. ibid.
•). Piscis dorso fcrcns canistrum sacris panibus refcrtum ,

v. p. oGo, n. 21,
Tal). II, 11. 1. Convivium in quo de panc ct assi"; piscibus cpulum fit, v. p. 566, 568.
2, Convivium septem discipulorum ad lacum Tiberiadis, v. p. 568, 569.
4. Piscator, de quo v. p. 506, n. 22.
5. Delphinus anchorac implicatus, v. p. 571.
Tal). 111, 11. 1. Lampas translixo dclphino ornata, n. H8, p. 578.
2. Cccna Dominica e Sacramentario viii Sa;c., v. n. 120, ibid.
3. Christus rex cl saccrdos pisci bcncdicit, v. n. lo6, p. 579.
4. Gemma ex annulo S. Arnulfi Mctensis, v. n. T19, p. 578.
5. Imajûncula pcnsilis, in qua piscis calici iniponitur, v. n. 166, p. 580.
0. A, B, C. Sculptura Ecclcsiai S. Gcrmani a Pralis, Parisiensis, v. n. 176, p. 582.
Sclicmata ,
548. 1" Pars cxhibetur coemcterii Callistiani, v. p. 565, 566, 570.
2" Titwlus in Indicc monuDienloruui, etc, rescriplus n. 6, v. p. 572.
5Si. 1° Tilulus in c(cmcterio Callistiano rcpcrtus, v. p. 572.
2" Gemma sive b;clylus, descriptus p. 509, n. I.
.
SIGLA
CODICUM PR^CIPUORUM QUI IN HOC TOMO ADHIBENTUR.
CODICES GR^CI ET ARMENII.
A Bibliotli. Parisicns. Impcr 2426.

B — 1140 A.
r — 2509.
A — 2027.
E — 590.
q- — 929.
A' Armeiiius Mecliitaristaruni Venetorum , 1
B' — Parisiensis 62.
T' — Mecliitaristarum 2.
V Pliysiologi veteris texlus ab interprelationibus allegoricis distingnendus 558
CODICES LATINI.
A Codex Bibliolhecffi Trecensis , inscriptus sub numero SIO.

B Codex Bodleianus, e Claromontano descriptus Grab. iv.
C Codex Mesmianus sive Theodulli Bii)lia, in BibU Paris. Imper. Supplem. lat 687.
D Codex Biblioth. Argentoratens 195. A. 106.
E Codex Bibliotb. Trecens 827.
F Codex Alcobacensis in Bibl. Ulissipon xl.
G Codex Parisiens. in Bibliolh. Imper 2527.
H Codex Bililioth. Pictavensis 70.
~ Loci in uno codice A exstantes. Cs. Prolegom p. xxi.
-r- Loci qui in eodcm codice desiderantur. Cs. ibid. et infra P« 2, n. 3.
[fîde ad calcem hvjus tomi locupletiorem indicem omnium codicum qni duobus tomis exigendis inservierunt.]
PROLEGOMENA
AD
SPICILEGII
SOLESMENSIS
TOMUM III.
Satls multa tam de Clavis libro quam de ejusdem com-

mentatoribns in superiore tomo praefatus sum ut omissa
, ,
priore hujus voluminis parte, statim ad posteriorem acce-

dam quae, angusto quidem in spatio, non pauca tamen mo-
:
numenta, neque ignobilia continet.

Varronis enini, Origenis et Hieronymi trium sane viro-
,
rum quorum unus vel amplissimam hujusmodi avsxôTwv bi-

,
bHothecam sufficienti laude cumularet, nomina sub uno et

primo lemmate ab initio praefiguntur. NoHm autem hanc
qualemcumque laudem ita Spicilegio vindicare quin prius
,
eam nobiUssimo et erudito viro Thomoe Phillipio Medioinon-

,
tani musei conditori jure merito rependam. Cui eninivero

,
olim Atrebatenses codices discutienti ad manum venit inein-

brana, codici 854 assuta, in qua latere aliquid rarum tam
vehementer suspicatus est vir gnarissinuis, ut eam, licet
nullo auctoris nomine insignitam, ad suos et j)auciorum anii-
corum usus, domestico pi^clo committeret. ()u:v vero ;vque
rarissinui plagula, ex dono cl. viri , in schcdis mcis anghca-
nis jaccbat quum nuperrime scnitatus cam vigilantius,
,
agnovi alacer et sahitavi illain llieronvnii ad Pmbam episto-

lam, in (pia Varronis et Origcnis oj)cra confercbat; qiiani
ij)se, suo in libro fîronini iUiistrinm^ (juasi nionstravit di-
gito; (juam pric cicteris Kulinus dente livido corrosit; (ju;c
(leni(jue crudito cuilibct, sivc Varronis studioso sive Ada
,
111. a
n PROLEGOMENA.
mantini, movit, ut jam Erasmo
talia a tribus sa^culis desideria
solet, solatium
aliud non esset quam quod acerl)e desperanti
illud (cHcec epistola, inquit, prorsus intercidit una cum
:
indice, qufe nostro bono periit. Nam si superesset, magis

etiam discruciaremur, ejus viri tot egregia periisse monu-
menta. » Da igitur veniam et epistolam et indicem restituenti.
NuUi enim dubio locus, quum ea quse unus nobis Rufinus
parcissime rescripsit, Mediomontanee plagula? adnloveris, si-
milia utique simillimis. Ad htec quis Dabnatam leonem ex ,
ungue non enim utramque bbrorum re-

agnoverit.^ Praeter
censionem, vere Hieronymianam non desunt Stridoniano ,
sale conspersa, qualia de Paxamo et Apicio, de conchis et pa-

tinis et de turbarum saHvis. Nihil confidentius et lubentius
,
in vulgus emisi. Verum ut meo, qui nondum edita promise-

rim officio fungerer, parum esse duxi novum et certum cu-
,
dere titulum, nisi, tam mea quam amicorum ope, novam

instituerem codicis Atrebatensis recensionem qua fere om- ,
nia utriusque indicis elogia sinceritati integerrimse resti-

tuuntur.
Ne vero nimium fieret Erasmis desiderium ex tot exstincto-
rum Kbrorum funebri nomenclatura, nonnihil tam e Var-
rone quam ex Origene, idque novum, e tenebriserui» Novse
utcumque sunt, vel post multos editores Varronianse Senteii- ' ,
tlcB ad Paxianiim aut Paxamwn, eumdem opinor, quem in ,
nova epistola cavillando laudat Hieronymus; eas enim, ma-

xime ad fidem codicis hactenus neglecti quod miror, utpole ,
in amphssimo Bibhothec?e imperiahs theatro palam positi,

partim nitori primo restituimus, partim auximus additamen-
tis, accedente inprimis fragmento ex unica quse hicem viderit
Varronis epistola[p. 3i8-32o]. Sunt etiam fragmenta e libris
rerum naturalium minus forte sincera quae spero tamen
, :
fore ut deinceps meliora redhibeam et auctiora. Sunt deni-

que paulo post habita temporis ratione qusedam Origenis,
,
,
a vetusto lexicographo ^seculi viii Ansileubo ex ignotis , ,
commentarioriim interpretationibus excerpta [p. 396-396].

Quse inde ad finem sequuntur, quum maxime ad rem sym-
bolicam spectant uti jam antea ita deinceps locus erit sin-
, ,
gula convenientius et uberius tractandi. Quorum in hoc

prooemio satis erit indiculum brevem texuisse.
(1) Editores, Scilicet eas quum inve- quain edere j)lonas atque ipse ad no- :
hisset cl. V, J. Quicherat in codice Atre- vani codicis Ati ebalensis recensionem ,
Ijatensi 65o, inde nonnulias praelibare et quo consilio uti nosjuvit, ullro iu)rlalur
ostentare vel post alios voluisse videtur (cf. Biblioth. dc V Ecole dcs Cliartcs,
rarioris operis gustu allectus potius iii^' serie, t. i, p. ^).
,
PROLEGOMENA. iii
Varronem excipit Loxus medicus, forte neqiialis, certe aii-

tiquissimus, cujus unum (ere nomen, vix non corruptum, ex
uno Alberto Magno liactenus ad nos pervencrat [p. 32i-3s>.'^].
iSeque multo praeeuntiljus recentior Dami('.i:mon Tertul- ,
liano notus et Arnobio, innno, nt videtur, Pbnio non incom-

peitus, a cujuslibello de Lapidlbus nostra variorum ^^.cTioVjyojv
sylloge incipit [infra p. lviii et p. 324-335].
Ejusdem fere argumenti est libellus Cethel sive de Sigil- ,
lis lapidiim, qui opportunam prnebet occasionem veteres Ju-

dfcorum de re symoolica traditiones attingendi [p. 33'5-337].
Proxime seqnitur variisque locis occurrit Physioloc.us ut ,
aiunt, sive e fonte primigcnio vetcrum Gnccorum [p. 338-

374, 534], sive ex diversis Armeniorum [p. 37^-390],
itthiopum [p. 4^^]? Arabum [p. 535], Latinorumque
[p. 4'^] versionibus, nunc piirinun integre restitutus.
Ad haec vetusta de naturis rerum aut allegoriis documenta
satis aj)tc accedunt ([uatuor et decem eximiic notic fraginenta,
quibus insignia Damostrati Apamensis, Timotliei Atlicnicii-
sis, et JMetrodori Lampsaceni nomina non fallaci fuco librarii
alleverunt [p. 39i-3()4]- ^^^ "^g non stat quin eorumdem iii
censum addicas novem alia quie proxime sequuntur, nisi
tibi rem facessant subjecta mox iisdem ypyicaol xal GTiaeia, ceite
Astrampsycho Mago adjudicanda. Sed Iilcc alias [p. lx].
Christianorum agmen ducit Oiugenes [p. 395, 3^6] e la-
tino, ut dixi, glossario excerptus.
Tum TicHONii septeni Rcgularum Ijrevis epitome [p. 3()7]
et S. Nili epistolion[p. ^^H^quasi viam sternunt, cpiain, ut ita
dicam cxhilarat jucuiido et clegauti celeumatc 1\\ti\icius
,
cpiidnm llibernicus, Scotorum apostolo rccentior[p. ^^(j].

Habcs dein spiritualium fonnularum quasi T/s^taTaa in mi-
noribus Iuicheiui iîossis [[). 4oo-/|()()J, de([uil)us iufra.
Intcrjccto rursus vctcri llhythmo de cvangclicis canouibus
[p. /107], illic, ([uasi in o[)[)()rtun() diversoiîo , lcctor tantis-
[)cr ([uiescat, mox in h()S[)itiol() nostro exccpturus (rUEc.oiuiM
MA(;r»fiiM ; (piindonandus vcrc [ônlilicio muncrc tre-
ab illo
centarum ct dcccm dc re S[)irituali formularum, ([u;c alias
Mclitouiano commcutario s[)aisim ([uidcin iuscrt.T, jam nno
intuitu cons[)iciuntur ct [)lurimis accresciint non antca
,
editis |[). 4<>^-1 1^>|-
A(l hujusmodi lormulas rcfcr, ut iufra dicturus siim, tuni

Salvatoris cucomium, ([uod iiobis asscr\avit ci)dc\ Isidoria-
nus VII aut 4i7|i '""^ cxccr[)ta (|u:c uobis cJh"^-
viii sirculi [p.
dcm ;ctalis glossaria Ansilcuf)i cl Lbarcii Lluoncnsis [îicsli-
tcre[[). |i.S-/|'.ii].
(t.
jy AD TOMUM ITI PROLEGOMENA.
PRunENTii deinceps amI)o JEdificium spirltuale describunt

illemetro, hic soluto sermone; quonim unus Aurelius est
« super aithera notus,)> et alter
cognomine GaUndo, sive
Tricassinus; sed prior a posterioris ornatus commentario,
quandoqnideni ita viris doctis placuit unius et misere mutili
codicis titulo dubio utciimque supplere [p. 421-424].
Unus quoque Thomas Cantipratanus nobis asservavit
Adhelmum philosophum, sed in exiguas dissectum lacinias,
quarum priecipuas eo libentius coUegimus [p. 425-427],
quod hunc philosophum eumdem omnino essecum quodam
celeberrimi Joannis Erigenae fratre non minima suspicio
est [cf. p. xxvij.
De Rabano ejusque allegoriis notitise infra positae nihil
addiderim [p. xxiv et 428-446].
Regerere etiam pigeret quae ad illustranda variorum6vo-
fxacTDca sacra, tam ab ahis quam a nobisedita [p. 446-45i],
opportuniori loco diximus [p. xii-xviii].
Jam ad voluminis metam haud injucundo calleducet Ano-
nymus Aiiglus Cisterciensis de quo libenter multus eram in
praecedenti volumine [Proleg.y p. xxvi, infra p. 452-488].
Denique non deerit qui longioris vise terminum floscuhs
inspergat Petrus videUcet Capuanus priinus e nostris et
,
,
prae omnibusuberrimusiôi-iâllegoricaee^yiyviT/i? [p. 489-498].

Facile animadverterit lector nec inopportunum duxerit
ad Gregorium magnum, Rabanum, Anonymum Cistercien-
sem et Petrum Gapuanum accessisse accuratum indicem lo-
corum omnium qui in praecedenti ad Clavem commentario
nominibus eorumdem inscribuntur.
Sed quum rerum omnium universitatem Summa haec sym-
bolica , una forte provincia excepta complectitur necesse
, ,
visum est, statim ab initio singularem de Re Symbolica dia-

triben mox sequuturam in hoec inserere Prolegomena, tum
ad peculiarem in Ich-
decuit, ut nihil allegorico orbi deesset,
thyologiam sacram excursum sub extremo voluminis stadio
me accingere [p. 499]? quem
bonis avibus incoepi, ut
ita
priusquam attigissem metam, se vise ducem dederit illustris-
simus Eques J. B. dv. Rossi, fessumque viatorem per amoe-
num et splendidum iter ad finem fauste perduxerit. His
fruere, bone lector, et fave.
DE RE SYMBOLICA
y^d Cla\>ein S. Melilonis iUuslrandani,
Quod In superlore toino pollicebar , liuic nic pnemissurum ob in-

coepti operis necessitatem , (jualenicuni([uc meum di; lle symbolica tra- .symbohca
diciuro
ctatum, non aggredior ([uidem quin ab illo consilio (pia; me amovcant ,
])olius (juam (juffi illuc referant vel invitum bene j)erspiciam. Prima
, ,
quidem ejusmodi disputationis (jualem etiam nunc multi et summi viri

,
instituere solent, ea lex est , ut si quls hanc j)roviiuiam suscej)erit,

disciplinarum j)enc omnium j)olleat j)eritia, maxime latinarum et gricca- lexobeimda
rum litterarum utatur copia, innno plenitudinc ne(jue desit eidem tam nooobhius,
,
oricntalium quam
occidentalium anli(juitatum consuetudo, ut tudli ;etati
sit novus, nulla in gente hospes , ideoque , sive veterum fabulae , sive
loquelae , sive monumenta in sermonem veniunt, promtus et idoneus

arbiter illico reperiatur. Nemj)e alt<Ma mea conditio est
Quid j)lura?
qui ave/.fôTa promiserim, ut (ju;ecumque vel de tritissimo argumento,
in medium proferam nova et nulli hominimi fando audita sint. Unde
,
timendum ne si j)auca dixerim, vix trita regeram; simulta, imprudens

videar; si nihil , infantissimus. 2.
Verumtamen j)rosilio , utspopondi, nonnisi notulas e cariosis mem- pro mo<iulo tan-
'""' "^'"
branis corrogatas ad manum habcns, caeteramque j)auperculam e mona-
stica lectione suj)('llectilem. Qua quidem vetere succinctus armatura, tam
indole ot religione mea, quam j)rudentia cohibeor, ne, inter cataphiactos
equites consulaiesve eruditionis imperatorcs, in aj)erlum campuin de-
scendam. Placet angulus, s(jualore obsitus et pulvere, quein hisce exiguis
circumscribam terminis qua^nam videlicet fuerit inter nos fortuna vel
:
historia rei symbolicae in spiritualis intelligentia; formulis consignal£e.

IVIissis igitur (juaBcumque extra notos Ecclesiae cancellos , imino vel
intra illius sej)ta qujccunujue privato ex arbitrio nata sponte([U(> exorta,
indc in immcnsum vagantur , ea inihi maxime chrisliana crunt , (juic At spxrituaUs
quasi publico consignata sigillo, jêr authenticas regulas sive xavovt-raaTa ^\\nm\iUi^
aup-SôXu^Ti; explicantur; liaic enim cum Eucherio di.xi spirilaalis intclli-
gentiiv,Fornadas. 3.
Sed a prinu) hoc liinine eruinj)unt, denso examine innuinera hiijus , Qu.r primum
^**
argumenti vocabula (jiUT, nisi breviter et pressc significata, caliginem
,
"'^,',uîûr
in meam indueerent oialionem onnu'm(jue consilii inei viam el ralio-,
nein obnubilarent. Quod mvstice lalet in symbolo id gr;e(is 77Vcii|y.a, ,
vou;, To a77o'pp-/iTov, ix'j'7T-/;piov, avTiTuirov; hilinis, arcaniirn, sjtiritiis, s/n-

rttualis intcllecttis. Quod vero tegit sentenliam , his est littcra, si\e
/ustoria ; illis to ^-/itov, to YpafJf-p"-*, 6 tutto;. Utrunujue si consideraveris,
symbohim h;d)(;s, (juod consuetudine , slrictius (juain
iii ('C(lesi;istic;i
solet ;ili;is, usur]);iiuluin venit. Iîto eniin sensu svmboluin (|U()d\issi- ,
gnuin esl, '^xaaov. Noslio ;uilem (ju;dem e\j)riniuiit j)leri(jiu' îllcgoiici,
iiostri iiilerj)reles j)roj)rie sigiium esl

,
(juo sub reruin ;iut vcrboruin iii- ,
tegumentis, mysleri;i su[)i;i ii;itur;im j)osit;» (ju;e noscere nosli;i refeil, ,
significanlur. liide omnium j)i;rcl;uissini;i svnibola sunl el re( lissime di-

cunlur Ecclesi;e calh()lic;e sacramenta, (juibus superna mysteria el signi-
ficanlur et efficiuntur.
VI DE 1{E SYM150LICA.
Ccrtiiin ost aiitcin ossc duo snpra natnralem rcnnn ordlnoni ,

quae non
deinde Svtw; ex-
plicantur. sunt sino Doi cuni divino agnosconda luniine,
disponsationo, noc nisi
tuni aniniani Clnistianis dotibus Instructam , tum Ecclcsiam a Christo

condilam in pr.iescnti ffivo ct in futuro pcrficicndam.
,
Ubi igiliu-a rerum corporalium signo ad animam juxta clnistianam

dignitatcm compositam transicris , moralis scnsus est , alitcr moralitas',
•/161)10; TpoTTO?. Asccnderis superius, tlbi erunt,
ut aiunt graeci generatim ,
Yvwc7t5, -h avwOswpia, irapaSoV/i, aivtyp-a, 9U(7i,o>,OYia, avaYcoYvi , aT^V/iYOpia,
TpoTToôYta. Prcssius Ecclesiam hic manentem intuentur,

voro latini, si
sunnmt (dlciôriani ; (inagogeii, quumad superiora et futura suspiclunt,

Quffi Ycro sive moraha, sive allegorica, sive anagogica, ita dictantcDco,
e veleri testamonto ab ipsis scriptoribus sacris in novi figuram transfe-
runtur, aut ex utroquc ab iisdem aptantur in Ecclcsise imaginem , ea
sublimius et proprie {Tyy/ dicuntur ^. Valere autem easdem definitiones,
quahcumquc modo symbola exprimantur, re, exemplo, aut verbo, vel
pictura, sculptura, ahavc quahbet artc, perspicuum est,
Adcuncta vero pertinet, id quod totius rei nostrae caput est, ut qui-
hbet dcmum de christianis symbohs sermo fiat, semper ab ordine
naturah ad subhmiorem ascendatur^ adco quamdiu intra humani or- :
dinis fines constiteris non habueris nisi metaphoram , prosopopceiam,

,
ahave dictionum aut emblemata rerum, quae a nostrorum Tpo-

crj(^7i[jt.aTa
TTotc, ut proprie loquar, toto coelo distant, Audi summum rei ahegoricae
hierophantemGrcgorium, argute, ut solct, et kiculenter Scripturse figu-

ras definientem ^ : « Scriptura , ait , scientias omnes atque doctrinas,
ipso etiam loquutionis suae more , transcendit : quia uno eodemque ser-
mone dum narrat textum, prodit mysterium ; et sic scit prseterita dicere,
ut eo ipso noverit futura praedicare ; et , non immutato dicendi ordine,
S. eisdem sermonibus novit et ante acta describereetagenda nuntiare. »
ipsis
Obiter qiiapsi- Qua quidem auctoritate perpensa visum est Angelo Aquinati, quo ,
tiim an sit ve-

rnm cilra Scri-
quid oculatius.'' sensum spiritualem adeo esse Scripturee sacrse proprium,
pturiieet Eccle- ut extra ihius interpretationem ab Ecclesia institutam , legitimum non sit
sixauctoritatem
symbolum?
(1) Dicuntur. Quge tamen et alia hu- mam concludere non dubitat, Id vero
jusmodi non adeo subtiU discrimine hitius intellexisse palres ex innumeris
,
fuisse semper notata, quin promiscue tcstimoniis dicat unum JuniUi « Quid :
haud semel accepta fuerint, ne duhita. est -cuTro;? Quam nos figuram dicimus
Sed tantine est addere ista duo vocabula sive formam. Quid est ergo ? Prsesentium
{xuOo;, Legenda, tam esse toti ecclesia- aut praeteritarum aut futurarum rerum
,
sticae antiquitati inaiidita ,

quam hisce ignotarum per opera manifestatio. » Et
diebus frequenter et temere usurpata? in fine « Veteris testamenti figurae ad
:
Caeterum de variis id genus vccibus novum intentione respiciunt; novura

lexicographi sacri aut ipsimet theologi autem futurae vitae beatitudinem repro-
negligenter et minnscaute egerunt, Egit mittit, ct sicomnia ad futnri saecuh spem
novissime muho diligentius R, P. Pa- ex ipsa intentione currunt, » De part.
tritius e S, J, De interpret. S. S., lib, i, dii>. leg., lib. 11, c, 16, 17, —
(2) Jscen-
c, 8-iA , in eo tamen parcior , quod in datur. In eodem plane sensu intehi-
typologinm stricte dictam cogat sensum gendum esse cultum Mosaicum , dum
omnem spiritualem, nec eos esse velit contra gentihum ritus humi perpetuo
typos , nisi ea quae in veteri testamento, repunt et intra natiuaha versantur,
peculiari Dei consilio, ad futura, Chri- K. Chr, W. Bahr, lutheranus h*cet, satis
stum scilicet et Ecclesiam aut morum probe assequitur in rariori opere, caute
informationem accommodantur; unde tamen legendo Symholih des Mosaischen
—
, :
lypos et lypica verba sive spiritualia e Cullus Heid., 1837, 2 vol.

,
i^)DeJi-
novo testamento exsulare contraD, Tho- nientem, Greg., Moral. xx, c. 21.
CAP. I. DE FORMULTS GENERAORUS. vii
symbolum, noqiio noc vcrum; ac

si sollus Dei osset rosot acta
tutiiin, sed
ad hnjusmodi significatum attollci-o. Undo, quum omncs Mclitoniana?
Clavis foimul.c, no una (|uidcm excopta, o hihlicis fontibus et iisdcm ad
singulas diligcnlcr admotis, dcrivcntur miniino importunum crit cum ,
DivoTlioma quaTcrc « utrum inaliisquam in sacrisScripturis, pr<'ot<'r in-

tcllcctuin littcralcin ot historiciMU , cictcii scnsus disliiigui (lchcant. »
Quod illc ncgat, addita hujusinodi dcclarationc : u Spiritiialisscnsiissacra;
Scripturic accipitur cx hoc (juod rcs cursum suum pcragcMitcs significant
aliquid aliud ([uod pcr spritualem scnsum accipitur. Sic autcm ordinan-
tur rcs in cursu suo, ut ex eis talis scnsus possit ac( ipi , (juod cjus solius
cst (jui sua providcntia rcs guhcrnat , (jui solus Dcus est. Sicut cnim
homo [)otcst adhihcrc ad ali([uid significandum ali([iias voccs vcl ali(|uas
sinuliludincs fictas, ita Dciis adhihctad significalioncm arK[Uoruin i|)siiin
cursum rcium susc providcntia; subjoctarum. Significarc aulcm ali^juid

pcr vcrba vcl j)cr similitudincs fictas ad significandum tantum ordina-
tas, non facit nisi sonsum littcralcm ^. Undc , in nulla sciontia, humana
industria invcnta, j)ropric loquendo, potest invcniri nisi littcralis sonsus,
scd [s()iritualis] solum in ista Scriptura cujus S()iritus sanctus cst actor. »
JNoliin urgcic (juod alius coiisc(jucnttu' intulcrit, non cssc ulluin ancxlracmnem
•ew"g'«'n-
cxtra thcologiam syiiiholum. Modo satis crit staluatur, noslra j)rofccto
in divinis vcrsari , ad summa acccdero, ncc nisi mystic<c ihcologiaG
sublimitali ccdcrc. Cujus vidclicot ot hicc symholica sunt (juasi j)rimus
gradus, (juum sint jir.cvius j)cr imagincs corporcas ascensus ad contcm-
j)lationcin, (juac ij)sadcinum , imaginibus scpositis, tota in co cst ut
siin[)Ii(is aninhio unioncm cuin sinq>licc Dco quam puri.ssimam cfficiat.
nis crgo circums(rij)ta tcrminis, rcsj)icit (liscij)lina illa, ((ua ani- ^*-
main , inystic» ct asccli("a3 thcologi.c axiomata ; (jua Ecclcsiam, litur-

gicai, doginatica3, canoni(\T; (juarum jurc oxistimavcris ip.sam csse, si
doctrinassaci-asrccte capis, nobilissimam ; sin cjus origincm ct majorum

instituta, longc anti(juissimain. Utrum vcro ah ortu suo ad nos us(jue
vcn(!iit, nonnullis instructalcgihus, rcgulis, canonihus, (jiucsituri, codcm
ordinc dicturi siunus ac in j)ra'ccdcnli diatriha, j)rimuin i\v formulis cx
univcr.sa s()iriluali inlclligcntia sumtls, dcindc dc iis (jua^ ad singularcm
tantum cjusdcin noliliam pcrlincnt.
CAPUT PRIMUM.
DF, FORMULIS T.\ UNIVERSA RK SYMEOI.IC^ SUMTIS.
Siiul hoc prlori ct gcncrali tractatu, quiiujuc j)i;c (\Ttcris

niihl , in 7.
nominandi viri, INIclilo, Euchcrius , Grcgorius ]\l;iguus, U;th;imis in lii.^torica
Maurus lU'rn;u(]us Clarcvallcnsis; non j)roj)tcrc;i ([iiod co^ lolius

, '^'1
^-.j^ll^lllo'^
lhcologi;c symbolicic c;irdincs ;il([uc coIiinm;is oiniiiiK» Iwihcri n[)<)rtc;»l ,
scd ([iiod h;ic n()t;ilionc noiniiiunt, :id id ([uod inslilui, s|iii-itu:iliuiu for-
inuhuuiu gcucra ct incrcmciil;i dislinguciH^ ;clalihus, nihil ;i(comiii()-
(hdiiis cxislimo. lit igitur ;i nomiiic ([iiod intcr rci nostriu incun;ihula
cnunti;ilur, j)roficis(âr, j)r;cfigcndus.
(i) Litleralcw. S. Tliom.ns, I. P. q. i, .n. lo; Quodlih. vii, (j. (\ .n. \\, i ^» , iG.
VIII
Art. I,
Sanctus Melito.
8. Illiiin cnimvci-o facilius (lixerim totiiis provincioB mcae gerere perso-

ad Melitoneni, nam, quum ab co pendcat quidquid de re allegorica ante Origenem ste-
lcrit. Atquc detin-, quod vix ac ne vix quidem ncgaveris etiam tunc ,
fuisse Christianis signorum arcanorum doctrinam, nondum quidem

onmi absolutam numcro necdum exquisitissime limatam, sed Clavem
,
denique, ex apostolica îâcxaXia exsculptam, et eam Alexandrinis an-

tiquiorcm, jam ex hoc labore meo ut non parum emohimenti erit, ita
nec minima sancto Melitoni laus comparabitur.
Communis enim hominum opinio est, qua nihil esse potest theologiae
exandrinis an- symbohcae exitiosius, scihcet eam e palaestra Origeniana in campum chri-
tiquiorem,
stianorum insihiisse. Inde quot convicia in nimiam juvenescentis Eccle-
facihtatem, quot in senescentis ineptam, ut aiunt, dehrationem? Et
siffi
quanto vehementiora in latinos quoscumque patres , ac si graecis stoH-

hanc Alexandrinorum novitatem,
diores, unico vesano duce abrepti, in
conferto agminc, proruissent? Sed deteriorem conditionem nobis fa-
cere solet quisquis paulo altiora repetens ,
quae allegoriae sint primordia,
anquisierit. Aut enim a Philone nulhus vel apud
, vix recutito homine ,
siios nominis telam retexet ; quam quidem sententiam Photius primus

,
videtur intrusisse * Aut auctores Philoni dabit nescio quos sophistas

. ,
a Pliilone
et Platone alie-
platonicos aut stoicos, tunc temporis otia in veterum fabuhs argute in-
nissimum terpretandis male terentes ; id quod nobis Porphyrius acerrimum in op-
probrium vertit ^ Non phira , sed nec saniora ab optimis nostris vindi-
.
cibus inde ad ultimum Moehlerum ^ et merito spectatissimum nempe

, :
aiit hinc Pheremonem , Nicomachum Cornutum ; aut ilhno Philonem,

,
Eleazarum, Aristobulum , plerosque <|£u^£7riYpacpoi); ementitaque larva, ,
ducere nostrorum famiham Viden' utrinque qualem hostes de Ecclesia

1
triumphum agant 4 ?
9. Sed falsamesse utramquehneam, ut aha multa, duo primum evincunt,
primas tum neminem ex iha infensorum hostium turba , quae in Origenem
praestat redu-
cere (ormulas
sive vivuin, sive mortuum soeviit atrociter , ante Photium impegisse in
spirituales. illam ab Adamantino invidiosam nebulonum judaizantiumaemulationem ;
tum cahimniamaPorphyrio e graeculis allegorizantibus petitam neminem

refricuisse. Fuere, non diffitear, qai Orlgenemjusto nomine reprehen-
derunt quod in investigandis ScrJpturae arcanis aut moduin excesse-
,
rat aut certas non tenuerat regulas; nullas vero eum habuisse quibus
,
regeretur, nec accepisse quas habuerit nisi ab inani philosophia aut anti-
quata Synagoga , caetera demum de suo audacter excogitavisse , vereor
ut qui haec dixerit oliin, non inveniatur.
Sed alterum est quod Alexandrinis multarum errorum excusationi
(i) Intrusisse. In Biblioth. cod. io5. Cf. Huet , Origen. lib. 11 q. i3. Ruaeus,
xxi. —
,
« A
quo oninis allegoricus S. Scripturae Proleg. in 1. 11, p. (4) Agant. Lege
sermo in Ecclesiam venerit. » (2) Ver- — totam hanc trajôediam cum magno ap-
tit. Apud Euseb., Hist. eccl. vi, 19. — paratu expositam in G. Rosenmuller,
(3) Moehlleruin. Patrol. tom. 11, p. iig. Hist. Interpr. lib. SS. 5 vol. 1795-1812.
DE FORMULIS SYMBOLICTS. n 10.
crit, cjiillnis videlicct fauste coiitigit praccipuuin allcgoricae iutcrprctati ()• qua.si|>si Aleian-
driui veterum
nis fundamcntuin aptlssimc! tangcrc ct j)ra!clarius quain sivc ante cos sivc esse,
j)ost, a (juocuinc|U(; factuin fuit, j)rofcrrc ct tucri : scrvari vidciicct
ab Eccicsia catiiolica intcrprctandai Scriptura? rcgidam , cx aj)ostolis ad
episcopos dcrivatam (jua, (juuni noii incssc Scrij)turis sacris myslicos
;
scnsus citra impictatcm dici nccjucat, juhctur (juis(jue cos erucre, in-
sistcndo vcstigiis aj)ostoIoruin , maxiinc Paidi ct Joannis, (juin ct ij)sius
Vcrhi Dei Salvatoris excniplo ct documcnto '. Ita (llcincnti Alcxaiulrino
pcrsuasum crat extra Ecclesiam nullani csse svinholorum ac mvstcrio-
ruin D(!i Clavcm, ut novo usus vocahulo avTiy.leiâ sivc falsam Cla- ,
vcni, diccrc non duhitavcrit rcgulam lia,'rcticoruin « Non oportct cnim :
um(juain, ait, sicut faciunt (jui hairescs sc(juuntur , adultcrarc vcritalcm,

ne(juc furari rcgulam ergo attingunt sermoncs,
Ecclcsia?. Qui iinj)ios
aliis(juc tradunt, nc(jue vcrhis divinis recte, sed perverse uttmtur; ne(jue
ipsi in rcgnuin coelorum ingrediuntur ne(juc cos (juos dcccj)crunt si- , ,
niuit assc(jui vcritatcm. Vcrum nc(" ij)si introitus clavcm hahcntes scd ,
falsain (juaindam, ct, ut dicit consuctudo, avTiy.>,£'.'Ja, id cst avcrsam

davcm j)cr (juain iioii rclaxato vclo, ut nos ingrcdimur, pcr Doinini
,
tradilioncm scd cxciso ostio ct muro Ecclcsiae perfosso, vcritatcm

,
transgrcdicntcs ,
j)rincipes ac duccs mystcriorum aninije impiorum ^ cf-
ficiuntur. » II.
A (juo (juidcm furorc ncmo intcr Alcxandrinos cautius ahslinuisse sc Et Ecclesiae

traditioncm
visus cst (juam infclix Origcncs, (jui latcntcs in Sciij)turis scnsus idco conslaiitrr assc-
tciicrc sc j^rofitctur (juod ca totius Ecclcsiec una cst scnlcntia ; nc^juc vclle rueruiit :
sc in iis vetcrum vcrha cxcutcrc ncc sj)crarc fon; ut per

scrutandis nisi ;
sc cos dctcgat, « (juum iis tantum innotcscant cjuihus gratia Sj)iritus

sancti ((juam singulis fcrc j)aginis dcprccari solet) in verho sapicntia^ ct ,
scicntia', condonaLiir. » Infcliccm tamcn illuin dixi cujus scrij)ta fraude ,
audacissima, vcl ij)so viventc, corruj)ta fucrc; infcliciorcm dicam si, ,
(jua; suinina vidctur fuissc sua dcincntia, Scrij)tunc sciisum littcialcm

oiimcin j)cssuin dcdcrit.
quil)us ccrle
Scd (juo dilficilius sluj)(;ndi Origcnis errorcs concipi j)Ossunt , tanto
auclores sunl
ininus cuin unuin onmihus csse in allcgorica intcrj)rctati()nc auctorcm ,
j)crsuasum crit. Adducantur si(jui(lcin neccsse forct in j)artcm novitatis,

(|ui(lin falsitatis cum nonnullis dicain? noii solum cjusdcin asscckc, scd
(i) Doriirnerito. « Eo noininc Origcncs ooOi Tr,v xXeiv £/ovt£<; auTOi Trj; £i(jo'ootj
l;Mi(lan(liis cst (|ii()(l (liscitiora ct <|iiihiis [Matt. XVI, i(). Liic. XI, 5a], 'lEuor- oe
(jiiieslio plaiic dccisa s't noii oiiiisci it, Tiva xai, {•»(; c{(r,aiv r, cuvrÔsta , avTtxXeioa,
ciijiisniodi siiiit I (lor. ix, (); xi, i S()(|. ot' r,; ou T:?iv auXatav (xvaTTETaTavTî; , oWnep
Galat. IV, ii .s(|(|. Kplics. v, !ii. tioloss. ii, r;;x£i; Kopiou TTapaoo(7£(i)C tWu-
Ota Trj; Toî
iti, 17. llcbr. VIII , 5; IX , 1 ; XI , i s(|(|. \i.i^ irapdOupov 01 avaTeaovTj; xai ciopu-
,
(;f. r/r Princ. lib. iv, n. xa, i3. Coiilra âvTe; XdOpa to teiviov t?,; MxxXrjTia;
Ccls. iv.u RiiaMis, in prul. t. ii. p. xii. OntpCatvovTe; Tr,v dXr.Oetav , (jnjaTaY(«>Yo'' '^^?
(2) liiiiiiontm. Oi Toivuv t(ov aatCiov «ttto- T(T)v diiCôv 'l/^jyr,; xaOiJTavTat. Stii>rii. vii,
fxevoi XoYôv , a/.AOi? ts £;apyovT£; \yr^Z\ i\j '
7) I'- ^*J7) ^y*^' ^''- Oiii^cn., ilr Vnricip.
TOi? /OYOt; Toii; Otioi; aXXa £;/)i/.apTT)i/.iv(i); IV, 8, <),loni. I, j). .'i7-/|y. Fra^rii. iri />s.
cuY/poîAtvoi , ouT£ auToi EtTtaiiv tt; Ty,v I, t. II, p. Ctx^K Ililariiis (pii nuilt.i cx
PaatXttav Ttov oCipavoiv , oiJts ou; e;rj7raTr,- Ori^cnc dcscn|)sit , cadcin li.ihct in
(Tav, £(T)ijiv TUY/,(iv£iv Trj; aXr,Oeia;- dXX' proaMii. Cnrriirt. i/i ps. 11. 5, 6.
X CAP. I, ART. I.
Palres aposlo- advofsarll fnioqno fcvc. omncs, nna cnin Oaup.acTai? consplrantcs. AfUln-
lici,
canlnr vctcrcs ([nornni vcrha ct cxcnipla scqnitnr, Ircnjens, ipsc Mclito,
]*apias, (Jcnicns, ignalius, Ikirnabas , viani ab aposlolis sti-atam cietcris
Aposloli, piaMnonstrantcs. Arlihicanlnr ct aposloli , scd in primis ecclcsiae Alcxan-
(lrina;et Asianffi fundatorcsPctrns, Panlns et Joannes, (|uornm nllimns
vidctm", snh divino afflatn, conspcrsissc in tolius canonis hihlici clansula
proijhclica pcnc iiifmitam arcanorum et symholorum mnltitndincm ,
immo Cl)iistiis qnasi totins alh^goric.Te intcrprctationis avanscpaâuoaiv Adducatur dcni- .
ipse,
qne ipsc Dcns ct Dominus, Christus Salvator, qni suo protulit ore, suo
spiritu dictavit in novi fojderisinstrnmcnto quadrinycntas circitcr et ,
amplius qninqnaginta allcgoricas dictiones, quas cuique in promtu sem-

per erit, et recensere juxta formularum nostrarum rationem, et Melito-
nis more exigere.
Tantnm enimvero excmplimi qnum non deceat obiter adorare , hic
mnlta nltro notanda vcniunt; primum adeo communem fuisse ct in
omnium animis inveteratmn symboUcum sermonem, ut eo evangclicus
Magister cum omnibus indiscretim utatur, nec nisi raptim et pancissima
vel inter familiares duodecim explicel; deinde, non pauca ex arcanis ejus-
dem verhis et parabolis lecta fuisse in vctustissimis Synagogae vcl rcpu-
diatae libris, quorum etiam nunc vestigia supersunt ^. Porro quemadmo-
dnm Jndaei ne quidquam cum christianis habercnt commune , ab
,
hnjusmodi novitatihus abhorruissent ita profecto divinus antiquarum ,
traditionnm instaurator inventa ista Philoniana et Platoniana cum cae-

teris Judseorum novis et falsis opinionibus, fuste et flagello e templo
diviniis an- expulisset. Jam postremo, insana minime videtur non paucorum e
tiquariim Ira- summis doctoribus nostris sententia existimantinm remansisse ad Chri- ,
ditioimm instaii-
rator, sti tempora suhlimiorem quamdam et oralem legem a Moyse ad septua-
ginta seniores traditam ^, quae inde in I.evitarum et Proplietarum colle-

giis, in Nazaraeorum sodahtiis, et, Philone ipso teste, in asceteriis
Therapeutarum et Essenorum ^ exculta, floruisse dicitur.
43. Ne jam duo dumtaxat, e re omnino
notiora testimonia referam , haec
ne Jiidseis nostra, velim potissimum perpendantur. Unun>, quod in hoc tomo nunc
quidemdiffiten-
tibus. tandem profertur e hono et veteri anonymo, nimirum triginta et
quatuor Christi nomina symbolicae totidem Messiae 7rpo<j-/iyopiai
, quas ,
singulis Hebraeis, sed adultis traditas fuisse perhibetur [vid. p. 44^]

, •
Cujusmodi appellationes mystico sensu non omnino depravato in re-

, ,
centissimis quae circumferuntur lexicis abditarum apud Judaeos loquu- 'i
tionum invenimus.
Adde quod majoris, ni fallor, momenti est, Maiemonidem, facile
,
omnium a Christo Judaeorum doctlssimum, in praecipuo suo tractatu

Perplexorum doctore sive More ]S ehocliirn^ circa finem saeculi xii edito,
(i) Supersunt. Vid. J.Driisii 1 177 Pro- r//>(7?-M/«. Excussisse juvit et hic laiidare
verhia, in Crit. sacr. vi, p. iSSg, ne non piget avsxSoxov Jac. Caffarelli Lexi-
adducam libros Sohar, Sepher Jetzira., con cabalistic.um , « in quo voces omnes
et Eleazar in Aristobiilo plane Melitonis admirandarum rerum... quae habentur
instar disserentem. Eiis., Prcep. Ev. viir, iii omnibus Hebraeorum lihris curiosio-
10. — (2)Traditam. Prae caeteris Hila- ribus explicantur,etc. » Quod peculium

rius, p. 6 28 b.
e; —
(3) Essenorum. Pliilo,
—
D. Haffringue mecum ab amico viro Hai-
gnere communicatum
t. I, p. 475, 476; t.ii,p. 438. (4) ^^»- est.
DE FORMULARUM ORIGTNE. XI
stalini ab liiitio tam proximc ad miiltas Clavis fonnnlas acccssissc ut

alteiutrum inclo infoiri oporteat , aut in maiuis ejus clevenisse c(u,'pclam
cominenlalorum nostroium collectanca, aut acl ejus usc|ue ffitatem in
scliolis JKhraicis y.avoviT^y.aTa allegoricffi interpretationis , a nostris noii
ahsimilia, perclurasse '.
n.
Versamur enimvcro ,
pcne otiosum est dicere , in re libera , cjiiam Unde manifesta
furiiiiilanini di*
nulla c|ulclem lex, sive anticjuis, sivc reccntiorlbus data , nisi profecto
gnitag, reiii
aut clc; fide aut dc liturgia sacra publice tractandis agatur, ita jussit csse tamcii lihera
circumscri|)tain , ut a vetcre symbolorum intellcctu discedere sit ncfas,

ncc jain ullus sit accominodalitio , ut aiunt , sensui novo locus : c|uk
tanuMi libcrlas in liccnliam abicrit , nisi cx vcncranda forinularum spiri-
tualiiim originc;, c|uanta sit carum dignitas, [)robc novcris. Qikc c|uum
fortassc non ita inultis pcrsplciatur, non decrit nasutus liomo a me c|uac-
siturus, cui proficuum et cjuorsum illud inorosum etopiniosum argulandi
genus, boni nostri Patres, doctores cjuoc|uc
ut in cx)ndcndis lot allegoriis
et sancti inartyrcs ab a;vo apostolico insudaverint. Paucis satis erit fa-
ctiun. ]\ivr cnim cst
(( ul ciim Bcrnardo locjuar, miranda j)rorsus ct mi-
,
spil non sine
seranda buinanaruin conditio aniinaruin ut licet tain inulta fbrisingcnii ,
hiiiniiia
Dei .sapicntia
vivacitatc j)cr( ij)iant, cgeant omnino figuris et aeniginatibus cjuibusdam
corj)orcarum siinililudiuuin, ut ex visibilibus et extcrioribus j)OSsint vel
alicjuatcnus invisibilia alcjuc intcrna conjiccrc^. » Dcindc, mcminisse
juvcMit cjualis, Ecclcsia nasccntc, fuerit animorum condilio, cjuam cjuidem
a teinj)cstatc nostra oinnino abludcrc non dixcrim. Crevcrat in immen-
sum id dc cjiio jam Saloinon concjucrcbatur , (pOapTov yap '^coji.a âp-jvei
^{/•jyr.v, sive |)cssiina incntis Tro^.-j^ppovTuô; cx inbabilationc tcrrcna dcj)ra-
valio ^; eo pcjor cjuod fbrtasse ab idolorum initio segcs crrorum ingens
fuit pravus ille usus symbolorum ct facillima cum antitvj)is tyj)orum
confusio. Quuin cniin mundus co finc conderctur ut Dcum (jucin iii
ille
se visuri suinus, j)rius in suis cieaturis, cjuasi in ludo cjuodam ct scbola

divin<'ocontcmj)lalionis, intucrcnuir, illic demum Iiictuoso crrorc, oinnia
jam dii crant , a ciinclis vero Dcusaberat. Acccdit illa cjua', lain luc-
rcticoriuncjuam infidclium scelcrc, j)er orbem iiu:rcl)ucrat, occultarumct
inagicaruinarliinn fallacia, cjua'c\ imivcrso rcrumcorjôrcaruin tbcatroet
iniilcmodis j)crvcrsorum symbolorum lacjucis tcrriculamcula sua accivo
veral . Scd (|uid jam banc tucar discij)linain, cjuum nosccre satis sit cam
iiiissc ab co traditam, cjui Clavis Davidica est, cjiio aj)cricntc , nemo instiliil.i
a Cliii>lo,
claudit; claudcnlc, ncmo aj)ci'il '• .*
(Jnum satis sit cain (juasi digifo inon-
slrari a .sanclo Matlbia, cujus unaiu rclicitcr uobis asscrNa\it Clcincns
rt .iixi^tolonini
Alc.vandriiiiis vociilainNcrcaurcain, (jua nos admiraii jubct j)ra'scn- (( fiicomio
comnicnil;tta.
lia, ac per ca nos gradatim acl ullcriorcm cognitioncm altollcrc '. »
(hiuin satissit caindcm a divo narlboIoina*o nccjue iiapccnim ab .\rcc)j)a- f
gita ficta fuissc crcdain) dici « coj)iosain cssc tbcologiain ct ininiinani,

evangcliiiin siniiil ainj)Iiiinct inagnum v\ riirsus concisum ''
: » scilicct, ut
(i) Perilitrassc. Quin Jcgc (jua» iiilia VI ilirr. ()/'iJ. procrin. 11. ?>
, j). 117. —
iiot.iiitur ;i(l |). i.xxxvi. — (a) Cnrijiccrr. (6) Coficisnm. l)ioiiy.s, Arcop., clo Tlieol.
.S. Hfiii. u, |). i>.Î'|, (d. JMJ.
()|»|). I. ull. iiiv.sl. c. I 11. 't , t. |). 701J. (if. coiniu.
—
, 1 ,
— [S] Dcpnivdlio, .Sa|iii'iil. ix, l.'». (.ord. 71M. .Iii(i;ci-» ôlciiiiic cral iw-
(/|) Aprrit. Apoc. iii, 7. — (5) Jttollcrr. bii/ii

I».
/furvutii bivc lilteralc, dtilmr kntnn,
C.lciu. Alcx. , Stroiii. II. 1'clav. Cf. <lr ct spiritiialc sivc iiiitgnitm , itiihar gadol.
XII CAP. I, ART. I,
ait (locliis c|iu(Iain interprcs, ob rcrinn qiias continet amplitiuUnem mole

(juidcni cxigiuim, scnsu autcm ct perfcctione maximum quo videlicet ,
ex crcaturis iii carumdcm conditoris notitiam, ([uae cst symljolica theo-

logia, dcvcnilur.
15. rcrum nostrarum cxordio et principio ad
Jam vcro ut ah hoc j)rimo
Iticppisse vero
projîora pcrgamus, vclim spirituahs intclhgentiae formulas monitum te
conslal linjns-
inuili loniiiilas arclissimo nexu coahiisse cum arcani quse dicitur disciplma. Quae
('umarcanidiKci-
{iliiia;
(juiiin non tam gcntihum metu instituta fucrit quam ut ab Ecclesis do- ,
ctrina htercticorum dcpravationes arcerentur, inde arcanorum rciigio

paulo remissior ab initio fuit tum saeculo demum tertio arctius obscr- ,
vata est, ncc statim post Constantinum saltein in Oriente, a juris sui ,
iit ab initio con-

rigorc ccssit ' Ilis praemissis facile concedetur, Ucuisse symbolorum
. ,
srriplfX
gcneialiiu, formulas vel a mimo eevo generatiin conscribi , ut fuisse ahas sive htur-
gicas sivc canonicas , jam in confesso est ^ ; quae tamen scripto consi-
,
gnatae, antistitum procurationi committcrentur, ut dum e manibus non

exciderent sive earum authenticse versiones , sive primigenius textus,
qucm fortc tuht iiimius secreti tenor interim selecta signorum arcana , ,
partim fiierint
in vulgus ac in primis ea Christi nomina quee duphcem ejus naturam graphice
eiTiissap.
describebant, coram plebe et cum perfcctis catechumenis recitarentur.
16. Exstant enimvero hujusmodi nomenclaturoe supra viginti , neque nu-
Qiiaiia symbo- mcro fahor quarum breviorem non incommode dixerim esse cseteris
,
lica tliristi no-
niiiia quonim aetate priorem. Jam non jiiget eam in hoc loco reponere, ex unico fere
exstant lecen-
siones
cxcmplari manuscripto ^ superstite, Silvii cujusdam ignoti nomen prae
XXII; se ferente quam religiosissime describam
,
:
Prima Silvii,
Sumcn
£i|)(0.11rttio.tlta.Dita.0abd.0ap(eutia. VERSVSSILVIIDEGOGNOMTOSAL
3oIirf , ^porta . «îgas . ttf s . <§fmma . |j)ropl)cta . Soccvbofl j»
Jflfsaias . 5obootf) Kabbi Sponeos illcîator
. . .
es
tJirigo . Colomba ilTanos . . |)etra . iilios . €mmoniil)cl
o>
tJinca . Ipaetor . ©oie . |)ar . Habir . llitts . (Dlioa
iou9 . jjJonia [Paries] ^lgnos Uitobs ^co 31)CdU0

. . . .
t)f rbom jômo Ecte Capis [Dominusj. IDomos omnia

. . . .
fr
1
(i) Exacta. Cf. impiimis Einman. ducentis,inagni nimirum laboris esse et

Schelstrate Dissert. apolog. contra Ten- periculia de jirimanostra constitutioneet
tzel. Rom. i68!j; Tentzelii Disputat. dc postrema refectione, de typis et veritatc
disc. arc.Witteb. i68H. Jnimadversiones, ac testamentis, » aliisque hujusmodi ar-
i686; Jo. Lud. Schedius, de Sacrisopert. canis scitc et tuto dicere. (3) Manuscri- —
vet. Christ. Gottiiig. 1790. (2) Est. — pto Monuit Montefalconius eosdem ver-
.
Quaestionem satis ojierose agitatam de sus repeiiri iu Vatic. cod. 553, fol. 126.
origine formularum liturgicarum solvit Neque alios novi memorari. Codex enim
nujierrime rev. admod. Abb. Solesnien- Caroli de Monchals a Labbeo descriptus
sis. in Inst. liturg. 1. 111 ,
ji. 17 sqq. Syin- idem est ac noster Parisiensis 227 3. Edidit
bolicam vero theologiam sub illo seve- eos primum Goldastus in Manuali bibli-
riore siiîllo fuisse consignatam, ut non co.^ et ex codem Arevalus ad v. 104 Eleg.
pauca sunt testimonia, sic uno exemplo Sedulii, sed uterque ciim prooernio in-
defungar, Nazianzeni \0r. 11, 36], inter concinno, quod spurium mihi videtur
easob quas, saccrdotio suscepto, in Pon- glossema. Malim cum illis conferre si-
tum fugerit, unam causam egregie pro- miles Ennodii versus quos ex antiquiore
DE SYMBOUCIS NOMENCLATURIS. MIl
Septem iii quibus quiiiqiiies novem ("iiristi nomiiia

igitur iliossenai-ios
pra^dicanlur ad annosam pertinere
, autiquitalem idcirco milii j)ersua-
sum est, quod liehraica vocabula eisdem inneva atl Bethleemiticas Ec-
clesi* cunas pro|)emodiun referunl.
Sed ecce eadem haec noinina, quasi suh oculis conjunctim posila , s(>ciinila,
Clemens, maximein Paedagogo, noii semel respicit quippe quorum de- '
;
Alexandrina
cem inseruit suavissimo illi parvulorum ad Jesuin hvinno (|uem videtur
ex ore Neophytorum excepisse^. At eniin similem noinciwlaturam in
Alexandrinorumcatechumenorum TraiêjTrou-) ruisse decantatam, ()ri<fe-
nes ipse idoneus testis est. Quum enim ab exordio commentarii sui ad
Joannem incideret in nomen Xoyo;, ralio^ secundo loco a Silvio positum,
ansam arripuit omnem pene seriem caeterorum evolvendi inter quae ,
fusius exponuntur sdpienlia liuncii^ rcsarrcctio vita^viuy veritas^ ^ ^
porta, paslor, Doininus, inagister {rahbi), palcr rc.v^ vitis^ panis, ,
A ctQ.^ a<rnus, sacenios, vinâ, lapis^ Jlos^^ elc.

Bene est (piod tertiam hujusmodi formulam, eamque ex armario Hie- tertia, ffiei-oio-
rosolymitanaj Ecclesiae S. Cvrillus, catecheticus ille doctor, piomereet lymitana
solemni non dubitavei'it encomio illustrare , ({uod hahes in ejusdem
oratione decima , ubi ex multis Christi nominibusduodecim sj)lendi(liora
sigillalim describit 4.
Quarta, quai est Constantinopolitana , duodecim (juoque nominibus qiiarla, Cons'-
tan-
(luaduin noiiienclatura sacra eum reno- omnia , Cliristus /e.ius. — (i) Respicit.
(inopolitana
vavisse ptitein ; ne(jut,' eos rej)elerc noii Cf. t. I

,
j). iiii, I. 10; 119, 1. IO-25;
jiivat \Carin., lib. i, y] : 12 1-125, ed. Potter. — (2) Exce/iissc.
T.i, p. 3 12. Caeteruin, quibus voluj)e est
Corda domat (|iii cuiicla videt, qucin ciiiictj trcmisciint,
« Fons, via, dextra, lapin, vitulus, leo, lucircr, agnuii,
vctera et uova commiscere, non celabo
>• Jauua, »|ics, virtus, vcrbiim, sapicnlia, vatcs, j)oematii liujiiscc iiiitiuin ex illo hvmiio
« Hoslia, virûltiini, pailor, nioiis, rctc, culuiulia, ipiem apud Eurij)idein in Diaiia; laudes
« Maiimia, gigas, a<|iiila, sponsiis, |>aliciitia, vciiuis,
eruinj)ens canit Hij)j)olytus (7T£.:.avoi»o'-
" Filiii» cxcclsus, Uomiiius, Dcus, oiiinia Cliristus. ><
IViiiic precor, ut dictis adsit, etc. po;, a veiiationc rcdiix [v. 58], desum-
tuin nianifesto \ideri; id enim odor.itus
Sed eadein ac Siivii teniere , ojînor, cst seinel et iteruin nasiitiis ille Villoi-
lliixeriint in S. Dain.isi oj)era , noii sine soiiius, in Anecdot. t. 11, j). y8 , et
mendisjne^jue coclicii)us satis sulfiaganti-
Piacet e divcrsis varietates relegere,
E/)ist. rinaricns. j). <j2. — (3) Elos. Orig.
hiis. Ojij). IV, 22 D s(jtj., iibi j)liira mo-
inulto
(juii)tis nostra illustrentur v. i. ,\/jcs :
iict csse Cliristi nomina cateclimncnis
V(t(t,.\(dus,nitio, iii Damasoeilito ineti tiin edisccnda, ncc oiniiia sibi sali-) iiitcllc(l;i
delicit. S(t/jic/iti(i , inons ^ ineris , Cioldast. coiKjueri vidctur. « Alcjue rcj)iilauti
— V. /». f ir^(t ,c<)luinn(i,tn, i>.f. EninKt- milii (jti.-enain frctjucnter dicuiitiir dc
nnchiuc Dani. fîrô coluiiiixi ni. p. f. , ,
Cliristo ab crcdcrc vo-
iis qiii in ipstim
Eiitinnniicl, lux Goldast. Prieplacet no- liiiil, mirari siibit curiMin tolidcm iiiijx)-
ster sj)ot)daicus. —
V. 6. Eons /xtrics , sita nomina Servatori nostro, (juie vix
agnits V. l. iiropiliator Dain. setl (Jol- numcrari j)ossimt j)lcriim(pic
, lia-c si-
dastus -.fons, jxtnis, ct/ios. Qu;e vo\ hai- lciilio j)ci tiaii.>>cant , ;it(jiic co-
ctiiiiusi
bara codici l*aris. deest, cui verbuni ex- iiiiiiincntio facta fuerit, illa iminutent
cidit. l.cêiidiiin noii siiadeo : ct ^m, rcpii- iioii proj)iifscd tvj)icc JcMiin liis no-
,
ynante, noii syinbolisiiio

scd clcâuli.i. , minibiis .ijijxllari diicntes. " Id lorlasse
Audaciorne erit conjectiwa illic legeiitis noii satis j)eiisitari solet, scliolam .\lexaii-
cetos^ V î;eco xrjij-, j)ro cclebcii iiiio diiiiain liiissc c,itC(-ticli< .1111 j)otius ipi.iin
syiubolo 'i/Ou;, ad imod /i>n\ ct /ntnts tlicologicam ju-csbytcrorum vidclicrt
provocanl? —
V. 7. Ut/iis, tlonttis, oinntn ciiOjcJxaAiiov,
,
scd iioii cj)iscoj)oriim, (jiio-

codcx, ciii forlc supplciidmn c\ l.nuodin iiini ncmineni illi uiihju.iiu j)i;('liiisse
el(loldasl()r/o////«//A, nisi rursus cuin D.i- novcrim. —
('|) Dcurihit. S, Cviill., C,i-
maso sj)oiulaicuiii tudcris ; la/jis, (Idhius, lccli, \, n. i, j). 1 ij //, ed bU,
XIV CAP. I, AKT. I.
constat, quain oinniumGrfBCorum patrum xopucpaw?, 6 Geo>;oyo; nimirum,

produxit '.
ea <|ua;'illius csl cclchritale, in ffivum
qiiinta, !\'ys- Multo vcro plura (|uam qua^ liic obiter attinguntur ,
praedicata fuissc
sena tcstatur Nysocnus, quum, data oc-
in IJyzantino j)atriarchatu luculcntcr
casione de perfccta christiani viri forma disserendi, huic themati plane
catcchelico (juatuor et viginti Christi nomina attexuit % quai jam erit
recensio (juinla.
soxla,
Scxla Gallicanai Ecclesiae non decrit quidem sive amanuensium
,
quse ,
GalUcana;
incuria, sive Augustmi eam Gregorio cuidam orientali aperte adjudi-
cantis auctoritate, diu in Byzantinae Ecclesiae jus et Nazianzeni peculium
ccssit donec nostri Galliae litterariae conscriptores traclatuni de Fide
orthodoxa adversus Arianos Phcebadii Agennensis episcopi esse bonis
et lcîtimis acumentis tandem evicerint. Quonimirum docemur quanta
fuei'lt ad fidei intcgritatem el incolumitatem veterum nostrarum formu-
larum efficacia, c[uum in sestu Arianae tempestatis sanctus ille episcopus,

symbolum, ut aiebant catechumenis suis traditurus, confidenter pro-
,
ponit 3 ter septena Christi nomina , quasi totidem tela in Arianam pra-
vitatem torquenda.
seplima, Ro- Agedum, Romana et pontificia erit septima , prseter eam quae supra
mana;
Silvio datur ^ cui nimirum jus civium nomenque suum S. Damasus for-
,
tasse contuleric. Sed mallem eidem integrum restituere insigne proce-

mium, Gclasiano de libris legendis decreto prsefixum, hactenus vero aevi
edacitate misere corrosum in quo tamen dignoscitur ahquis sacrorum
:
hbrorum indicuhis praemissis allegoricae interpretationis canonibus

,
quos a commemorandis Christi xxii nominibus, sanctus pontifex inchoare

statuerat ^.
oclava, Sed euge en octava nuperrime

: procurante ,
perilhistri Maio
Aquileiensis
S. R. E. pridem cardinah, e patriarchio Aquileiensi prodiit, quam por-
rexit S. Nicetas, exposuitque in tertia homilia, ex iis quas Competentibus,
slve « renatis hominibus per fidem et sanctificatis , secundum Evangehi
formam, » recitare ^ solebat.
nona,
Riu'sus in Galliam nos revocat sanctus Orientius, Ausciensis episcopus,
AquUana;
ciijus tempore cdxl) , crescente fidelium numero, jam usu venit
(a.
ut baptismi solemnia cum Christi natalibus haberentur. Tum vero , de-
clinante prisca disciplina arcani , penes quemtjue episcopum fuit uberius
mysticas formulas edere et exornare inde illud Auscitanae ecclesiae :
carmen de JSafmLate Domiru, in quo triplex de epithetis Salvatoris

commentarius metricus eo retexitur artificio , ut primum jejuna series
nominum , sexies novenaria , praemittatur ; tum interjecto de Trinitate ,
epimetro , per quinquaginta versus eadem nomina fusiori stylo rescri-

bantur claudatur denique rhythmus laudatione , in qua duodecim no-
;
mina caeteris in cumulum accedunt '
Produxit. Naz. Orat. xxxvn, n. 1^,

[i) Migne (6) Recitare. Maii, Collect. Fet.
t. p. 647 E,6/|8 A.
I, —
(2) Attexait. SS. 330.
t. (7) Accedunt. Gal-
VII, p. —
Nyss. Opp. t. II, p. 712. —
(3) Proponit. land., X, p. 194, 195. Legenti Silvii
t.
Galland., Bibl. vet. PP. t. v, p. 261. — titulum queni modo descripsimus, in

(4) Datur, monente Arevalo. Cf. siipra promtu erit nonnuUa in Sirmondiano
Silv. — (5) Statuerat. Iciem edidit in textu emendare, ut v. i3 « Dextra, co- :
postliminio Sedulii col, 781-790, ed. lmnba\9t\vm. co/Mw«rt], puer.» V. 14 :

DE SYMBOLICIS NOMKNCLATURIS. XV
Verum ciijiisnam Ecclcsiae tcstis decimiis fiUtiriis sit ille Magniis Felix X
Knrioilii
Ennoclius, ani!)igilin', ((uum Vrclale natus, Mc(li(jlancnsis alunuuis, l'i- llalica ;
cincnsi dcnuun ascilus fucril Ecclcsiu?, diaconus cl cpiscopus. Ilal)cs

supra al) codcm e vclcrc tilulo, ul vidclur, xx\ Clu-isli noiuina clcganter
disposita pronunciala in natali S. Epiphanii, a. post (jhr. CDXCVi.
' et
At((ue undccinuim catalogum ]Iis|)ana Ecclesia lihcnter recitahit, XI
Jlispuna;
eum((ue aut ]Iis()alcnscm hahe dun» versaveris /^t}mo/<)i^/fis \ii\doy\ cl ,
6'e///(v/^/V/j;aut Tol(!tanum, ((uumtihi tahulas longc locuj^lctissimas, mo-

dcsto tamcn, scd nou injucundo lilulo, S. ]lil(lc()h()nsus inscri()scrit ,
lidplisnd maiui
(i(liiol(iliones ^\\(\ llci rjuo pcri^îlur posL Ijdplisuuifii ,
vidclicet actiu"us neo()hytum suum per flores, volucrcs, animalia in-

numcra, ac si, in novi ()aradisi th(;a1ro, Adamo alteri nova iterum ap-
()cllan(la , cum ()io ct pei'[)etuo ad Christum respcctu, pro()onerct ^.
Indiculi alii trcs aut Gcrmanorum Ecdesitc aut iv.\\ Carolini crunt , XIIXIV,
Germaiioruni
monimcnta; ((uoi-um unum lUd)ani Mauri alias c\()licui*; alium in
hcati Nolkcri lro()ario ', ullinuun in ((uodam hvnuiario ah crudito (icr-
mano rcc(Mis (;dilum ^ invcncris.
Ad sacrorum iKmiinum slcmmata octo alia sivc
haic ({uatuordccim , XV-XXII, nunc
primiim ediUr.
Gra?corum sivc Latinorum una cocgimus [infra |). 44^^-4^ •]• Qii<J<l
nostras c Grajcis symholas attinct, in (ârum prima recenscntur ju\ta Na-
zianzenum Luminu mjsticd xiv sive ra (pojra ((ua? illuminandis catc- ,
chunKMiis ()ra>luccre solchant. .Sccundam su()ra, uhi Synagoga' Iraditiones,

lcligimus. Tcrtia mov lcg<>tur. Qiiarla clsi ad duo ct nonaginla Christi
cognomenta assurgat mutilam ()ulo nihilomiuus t(uum noii ()auca
, ,
lesecta essc moneat vix ad sccuudam littei-am ductus ordo al()hal)clicus.

Simt deni((ue his duodcnaelogia sancti Joannis l}a()tistae, eo((uc solo no-
minc cuncta illuc spcctare ((uo ciclcra, dcclaratur. Magis tamcn c re crit
du()l(!x divinorum iiominum indcv latlne cxactus, prior a capitc notatus t7.
cuiiisdam W idoiiis iiominc, a finc vcro svmholico monogrammatc ha()lis- (Jti.iriim

omniiiin ()uanta
niatis <|)12i;-/12ll insignilus; ()ostcrior dcccm hchraica I)ci iioiuiiia rhy- sit (liunilns
tlimis iinmivla largius ciiuiilial. Qua* ut fauslc ahsolvanlur, c\ci()ict du- ri'|(rlcrt' nun
pigft.
()lcx ad heatissimam Virgiiicm hvmnus, uiuis gra*coriun alj^liahclicus,
(jucmlecturuscsstatim, el altcr in (juo cjusdemsunt Lxxxviii eiy.oviTaoi^.
Elsi 110^1111 ah inilio cl de rc satis iiola tuha caucrc a-i-rc liidc rc- ,
inui.<; Adaiii, loj^c Filis, .fddiii. V, i'5(), suis ([iiiTe dixit Jiicrdotis, |). 11"^, iic([iic
iil)i : citr snnrtiiiii
, (iinnuio lcgiiin : <tir iui[)cri iinc Moiie in Ilymnis lat., |). 5.
stiiwri , rt'S|)cctu ad pra-lixa iii v. lo sa- (5) Edilttni. i\lont', I. I. j). 9. — (C) li(xo-
fia iioMMiia; cx ([iiiiiiis ctiaiii susjiicor viTuou; \\. A irîiiis xi\ haud iiiconcin-
«li'cssc iiniiiu vcisimi jiost i'i(), iinino nc ornavil l'ctrus dc Kijâ iii .hiiiint, ail
uiiiiin aiil allcniin ad cal(Tin (|iiil)iis , Kvan^cl. v. 72 ([luc >j)cro fore ut alias ,
r.liiisliis, iit lhrs(iiirtt.<! jiistiis ct Driis, ciiiii c\iinio illo |)ociiiatc cdanliir. U.i-c
ilcniin cclclircliir. — ^
(ij Di^piisitii. (lal- vcro co liiliciilitis iii coi()iiid( 111 a[)[)iii-

laiid , t. \i, |i. Mj.',. — (2) Proponr- dcio jussi (jiiod , lia>c inc.i laiii cxilia ,
rct. Ilaliiz. Misrcll. 11, pa^. iTict'^;), vcliiti villoô straiiiinc su|)|>(>silo, sub-
—
,
cd. IMansi. ('<) l''.ii>linii. Toin. 11 Sjiir. dil.i vidcn III tcLr illi aiir.il;f ct (iiirjiu-
pa^. /i^).
— (/,) 'rmi>nrin. (juod acc(r- rc;u (|uain iii t. i, ilc tmiiutrnlnt» It. fif-
dcic jiissil Aicvaliis ad /'mlri^. l'ni- f;i/iis conrr/Jtii, c\. [>. (lar. Pass.i^li.i S. .1.
dciit. n. V. 17, id cs'<c iioviiiii ciiin aliis , Iiiscc (licl)iis ordiii iiico-jiit : i[iicin nio-
iii(|iiit, raliis, rc (jnidcin vcla jaiii oditiiiii iicri foitc jiivci it lliiôiii^ ,S. \ . cssc clc-
in Pc/.ii '/'/if.f. niirrt/. t. I, [». 1
, ct diii ganlcs vcrsiciilos ««(ttcotou;, al) illo t. i,
antc tritiiin iii (Ihliclov. 1'lliiciilnr. Iil>. \. j). "Vao addiirlos, lcstc a-ijiiali aucioi ,.
A (jiio tanicii {\v I.cvis noii al)>liiiiiil iii nosli (>, iii f . II
,
[1 ',1 'i.
XVI CAP. I, ART. I.
cedam qulii Iterum itcrumquc lectorem moneam hujusmodi sacro-

rum nominum diptycha mavimi esse momenti sive ad veterum chri-
slianoruni tilulos, gemmas, picturas, monumenta quaeque declaranda,
sive ad priscorum doctorum tam cum
Judajis quam haereticis disceptan-
tibi more andabatarum gla-
tium inlelligentiam. Aut enim lii pleriquc
dium in tenebris venlilabunt, aut necesse est fuisse hinc et inde com-
muncm quamdam symbolicorum Cbristi nominum loquelam, quam nemo
detrectarct, (luin se ipsum extra omnem fidei communionem extorrem
faceret. Alioquin lusus esset ineptus et perpetuus Justini cum Tryplione
dialo'nis immo non pauca Apostolorum cum Judaeis certamina.
'
;
Sit vero in confesso id quod audacius

ano- visus fortasse est asserere
nymus auctor quem inter nostros nomenclatores secundum posuimus, vel

apud veteres Judaeos fuisse Messiae nomina perpetuo usu consecrata^.
Vide quantuni inde erit antiquitatis ac (T£[i.voTyiTo? brevissimis Christi
vocibus, quoties se simpliciter dicit Dominum ostium, vitem , agnum
,
et aUa id genus quibus quum ,

singuhs enuntiandis os aperit , se esse
omnium sgeculorum exspectationem uno verbo profitetur ^. Sed oc-
solum Jiistini esse

(i) Dialogus. '!ion catur : « Linea media , Lignum vitae,
egre^'ium illiid opus, sed veram referre Lex scripta, Veritas, Thiphereth, Scien-
historiam, dubio caret. Iii qno tamen, tia, Terribilis, Judicium, Tu.» Connume-
tacentibus et assentientibus Judaeis, san- rantur insuper alia cognomina una cum
ctum philosophum juvit congerere uno istis, et sunt Jacob, Israel, Pater Israel,
:
tenore varia Christi nomina; ac si omni- Humilis, Fortis, Pax, Salomon, Tertins,
bus ille esset « rex, sacerdos, Dominus, Coeli, Dies sabbati, Vir, Perfectus, San-
angelus, homo, dux, exercilus[p. 1^7 b, ctus benedictus, Modicae irae, Misericor-
a; iBg b, ed. BB.], sapientia, filius, ange- dia ,Lac Mel , Dies , Candelabrum,
,
his, Deus, Dominus, verbum, ap/tcrTpa- Luna, Sabbathum, Ego, Homo, Altare,
TriYo;[p. iG5 e] sapientia, dies, oriens,
; Aurum. » —
{Z) Profitetur. Graecis sem-
gladius, lapis, virga, Jacob, Israel [p. 0.06 per haec placuisse, exemplum habes il-
c]; angelus, vir, filius, puerulus, lapis, lustre in silva densissima divinorum
sapientia, Joseph , Judas, stella, oriens, epithetorum quae alphabetice produxit
Israel, virga, flos[p. 23i (;],'jet sic porro Theodorus Ducas Lascaris imperator, in
centies. — (2) Consecrata. Ex anecdoto orationenuperedita aCI. Maio, Bibl.nov.
Caffarelli Lexico, jam semel hiudato, tom. VI, pag. aSg. Simile 6vopia(jTi)t6v
quo continentur sententiae excerptae ex in schedis nostris reponi monuimus in
octo praecipuis theologiae kabbalisticse tom. II Proleg. pag. xviii. Omnino vi-
libris, inter quos Portce Lncis, Portce ju- denda quse notavimus infra pag. titi^
slitice^ letzirah,Theiuana, Pardes, R. n. I. Nolim in hacdivinaquadam polyo-
Jos. Ghicatilia de Nomine^ una cum va- nymia jam Ipaaiov in via sibi invetiissc
riorum expositionibus, ecce quaedam ab exsnltent qui,omni data occasione, post
initio satis apposite descripta Ado- : « duo jam annornm aevi chrisliani
millia ,
NAi[t. I, p. 51, plnra sunt cognomina ipsi ethnicos adhucnosesse ubivis detegunt.
appropriata, scilicet Benedictio, Puteus, Non me fugit sua esse Buddae nomina 58
Beerseba, Mare, Omnia, Lapis pretiosus, ant 12, sua 32 cognomina physica, suas-
1
Domus sanctliarii, Divinitas , Tabcrna- que 80 pulchritudines, quas eleganter

cnlum foederis, Justilia, Gladius
vindi- recensuit Abel Remusat [Mines d'Orient,
cans vindictam fcederis, Ego, Malchnth, t. 83-20I; /ow/7?. des Sao. 1819,
IV, p.
Aqnila, Sic, Lignum scientiae, Terra vi- p. 625). Non me latet olim in profanis
ventium, Liber vitae, Ista, Dicere sive Grsecorum et Latinorum hymnis fuisse
Dictio [AoYOi;,Verbum], Lex ore exhibita, frequenlem epithetorum congeriem. Ne-
Omnipotens, Eloim, Fons aqnae vivae, quc ignoravi illum in Villoisonii Anec-
Justus, Terra Israel[/'o//rp Lucis, in voce dotis ( t. I, p. 123) hynmum a Bacchi
Adonai]. — Iod , he , vau he [ Jehovah nominibus 99, vocibusque 100, in 24
in eodem libro, ibid. p. 247] expli- versibus, operose elaboratunn Sed et
DE SYiMBOLICIS NOMENCLATURIS. XVII
currit mlhi Joannes Geometra cjul liunc primum formularum orhem

circumcurrente per alphahetum linea efTieiat , Dionysiacum hyiniium ',
neque fallor, imitatus in laudem intemeratae et 7:oX'jajvJp.oj Ko'f/;; ' :
MeXTrcopiev Geoiraida, '5ee''y.e\ov, a^ÔopovjjAfpov, dÔopovJiiyY.v

ed.
Acropov, ayvoxaTr.v, aypavTov, avaxroToy.eiav,
ivaxTOToxEiov
Baci>.i<â, pacO.-oyeveâ ,
[iaTilr.YeveTeipav ib.
revvoyevapj^riv, yevvoOeov, YevoyrjOeâ ,

youvo^v, Y£r<0"fC<v. cod.
Aoi<7i6eov, ÔToXuTpov, êivoXJTtv, doToe'jy,TOv, S£f<o).vtr,v cod.

SoTieyxTov ed.
EvOeov, e'jto<îva, iye^niyxor, , eOvop-JTTiv,
ZwoTo'xov, âOeov, ^âo^rw^TTiv, ?^wodoTetpav,
Hv-cpo^r;, rjfûOeov, rinov, riTTioîopov, âoowoT.v \b.
©eXîOeov, Oe^.^-y^pova, Oel^taeVT;, IJaoooTEipav «6.

Oeo'77ai<â,
f.litpoâf, cod.
loTcapeiov, if-jjxaaTov, io^^^p-jv, tu.epoe<7'7av,
r,266Eov ib.
KorriAOYevfl , xaTay.aprov, xXeivr^v, xo^TfAoyjvatxa,
liberaUter concedam exstitisse hymnos non esl incognitus, etsi plura omiserint
ad Venerem tcr centum cjusdem nomi- plane. Ex edit. Fr. Morelli transiit iii
nibus infercitos (J. Lydus, dc Mcnsib. Bibliotli. PP. graeco-Iat. A|)par. t. iii,
p. 92). ISoque aegre Servio suffrajjarcr, p. [\\!i. — Cod. Paris. i63o,
(2) Kopr.i;,
cui placet Hecatcn dici ob centum ejus i. i3i. Ab
argumento nonadmoduin
illo
eTric&ojvrâa-ca indeque cecinisse Maro-

, recedunt tum encomia quae variis in locis
nom :« Tcr centum tonat ore deos, » ;K- cdidimus sub Ironaei p. 4)) •int
( t. i
,
neid. vi 5 10, co quod

, ter ccntum <« Melitonis (l. 11 , p. l), aut Isidori (t. ui,
nimiina Hecates \forte lcg. nomina ?] in- p. 417) nomine, lum exposiliones allego-
totiuerit. "Quid pluraPEcce alia et plenis ricsB Genealogiarum Cbristi, quales odi-
manibus largiar quis enim ignorat om-
: dit Ailcrannus ^/^/. PP. xii, 79,, ubi
(
nium Orientalium ore celebratissima singulis Patriarcbarum nominibusCbristi

99 Dei nomiiia? quae in gemma discrtis- virtutes praedici feruntur. Hibernicis
sime legit arabice inscripla cl. v. Ray- adeo baeo solemnia erant, ut monialis
naud [Monnmcnts arabcs du cnbinet <le qusedam Saec. viii , e Germania ad fra-
M. dc Blacas, tom. 11, p. 1G-2/,), eodem trem siium scribens suam biscc nomi- ,
vero el Maracci (in Alcoran. Sur. 17, nibus Dei bcbraicis epislolam concludat
p. l\\t\) testibus, centesimum nomen esse (Vid. Bonifac. cpist. C). Cf. ctiam dc 110-
Jebovjc porditum,sedet nomina aliis nu- minibiis Cbristi bebraicis, Cbr. Boned.
morari insigmora 7 , aliis 36, aliis 72; Micbaolis, dissort. dc xii nominib. Christi
demum noii doosse quil)us nomina sunt divinam ipsius naturam dcsignantibits.
1001, quae quidem quotidie neopliytus i707.Tam latinorum igiturquam graeco-
Mabiimedanus centies et soinel iiisuper rumost talis Doum aiit saiiotos appcllandi
rccitat; non dcossc doniquo alios bis oonsuotiulo. .Nain pnetor iiolissimas Lati-
epitbolis 1001 utentcs tboracis instaret norum lilaiiias, (luo V(>l tria adciimulum
mouilis. Cf. (lliardin, t. vi, p. aGo; Her- libontor addidorim : pi imo quidam mo-
,
niiiig. Maliiimcdnniis precans, j). iia; na( bus e nosli Romariconsis, iii codice
is,
Hotlinger, lUst. oricnt. pag. 38G. llaec sa,'C. x-xi quoiii D. t!almotus sub ooulis
,
miscrrima oon-
igitur est cbristiaiioriim vidotur Iiabiiisse,encoinium IJ. V. .Mariae
dilio , ut niliil sit iii bomiiium viscori- o uiillo ot amplius soxconlis opilbolis
biis insitiim , (piod suiim «-sso iioii viii- roloxuit [iV'jr. litl.dc Ixirr. iii oalal. aiiol.].
dicont. llomo onim cst unustpiiscpie no- Deindo Cliristopluui Vberden oliam 111
stiiim et nibil biim.ini a so alioiiiim pii- luooiii odiliis ost, a. ilii}), 'Ihesttiiriis no'
lat. — (i) Uyniiinin. Qucm supia mo- miiiitm J)ci ct hnminis Jcsii , vii libris
mini , oodem modo incipientem : MeX- contcntus et diiobus voluin. iii-folio.
TOoixEV [iaffiXria, oodcmcpio strucliim arli- Sod iioiiduin, nisi crravoiim, idoin liiois
ficio. Procli similia exslant \niintholo'îii. muiius coik-osniiiu iiiimcnsis I-'iilôiilii
Joaiinos adoo rara sectatus ost ut jtlora- Maraccii voliiminibus, iti (piibiis insuiit
quosoliisbaboat, qiii tainon nonniill.i cx Hiiiblematd rucharistica ot Kpithela .Mu"
optimis classicis accopil. Loxicogiapbis riana ac dc Nominibiis Dci/xinv vl </c ,
m.
XVIII CAP. I, ART. II.
AaoyapYi',>aoOa[J!.€£a, liTi]^, Xaof^.axaipav,

|ivipc9a9J ed. MupiOsov, [jt.upix.ocr[Jt.ov, [7.upi<pavYi ,
[xupty.XviTOV %
vaoOeTov ib. Nao7ro'Xov, v£o'xo(T[xov, vao'9sov , veoTrXacTnv,
vatOrtoXov cod.
Z£IV0T0'X.0V ^, ÊVOTpeTTTtV, ^£tVo5o'>COV, ^£Vo'0-/l)ÔV,
vaonXdaTiv id.
O^Xîov, 6).Sto£pyo'v, ov/fTopa, 67.6o(ô'T£tpav,
££vu6>iXviv ed. navTOJtpaT-^ , TravTalxTi, iraat6£'-/;v, TracrixlviTOV,
PuGTtv, puctTTO^tv, pucty£vv£a ,

pucTtxocr[XOV,
forl (iudioxoo-fiov
SwTEtpav, c^V/iysvsTtv, c£XaXa[y.7r£a, (7£[xvviv,
TptTToy£v^, Tpt[j.ay.atpav, Tptacocpaio, TptG^V/ivov,
Yij^tvov, uij;t)caO£r^pov, uTrepTaTov, ut|^t[A£5ou«7av,
<J)ojTOTo'xov, (pa6[ji.op<pov, <pa)To66)ôv, âeOouaav,
f. «{'WXOfr^JSfrTiv.
Xpu(;o'x£xlov, yaîecaoiv, j(^puc760povov ,
)(_api5coTtv_
"têuôXeTviv, <|û)(_avov, ^^-^X^^jWCTptav, (j;a>.Tto^vi
fix,uTaT-/iv, tbpatav, wptov, tbptoTvaioa.
Art, II.
S. Eucherius.
18.
Quantumvls ab Ecclesia caute provlsum fuerat ne pravum in sensura
Ab Eticlieiio
sive divina oracula, sive fidei sententiae traducerentur, per duo fere
incipit aiter for-
mtilariim saecula , vix ullus modus
abeundi in omnis generis novitates
fuerat
spiritiialiiim de<
maximc inter modica
Gracos. Nec
tumultus origo insania Origeni-
fuit
lectus.
starum, cuncta in allegorias immutantium qua nonnulli in alium sco- ,
pulum acti, nescio quid corporeum vel in Dei summi substantia ex-
tuderuut. Quo reciproco variorum et multiplicium errorum aestu
quo sive
Origenistae, sive disjecti animi et dissoluti , in foedam manicheeismi colluviem tam prono
Manichsei alveo defluxerunt, ut ab extremo Oriente inde in Occidentis fines
allatalues, cum maxime per Africam Hispaniam et Aquitaniam ne , ,
Roma quidem excepta, pervagata sit. Id vero istius errorum monstri

caput est, ut, sive boni sive mali ejus principii indolem respexeris,
pura ac simplex Dei idea in crassum coeat figmentum, cui neque
hominis neque materiae omnino conditio deest et imbecilHtas quod a
, :
gentilismo vix uno gradu dividitur. Cui malo ut prava symbolorum

intelligentia facile datura esset incrementum ita pura eorumdem et ,
accurata oeconomia quoddam remedium praestare poterat ; qua videli-

cet integerrime explanarentur vocabula, quae summi Dei naturam et tri-
impugnarentur,
pHcem hypostasin tam a mundo quam ab homine , tam a bono quam a
malo angelo secretam et prorsus separatam definiunt.
19.
Huc vero mihi spectare videntur non modo Eucherii formulae , de
ut et mnllis in quibus mox, sed commentarii demundi et hominis opificio, feracissima, si
Hexaemeron quae fuit, symbolorum materies. Atque mirum quot hujusmodi Hbri tunc
et iiominis
opificium temporis exstiterint, sive novo labore conditi aut recens e graeco translati
commentariis. in latinum sive , catenarum instar , e vetustissimis interpretibus excer-
;
pti. Quorum etsi jam aHas, semel et iterum, longo ordine deduxerim
catalogum ^ veHm his addas , certe tunc adhuc superstites commenta-
,
rios in Hexaemerum Papiae, Philonis(f/e Microcostm))., Pantaeni Alexan-
Nominihus Divinis et Dei hominis, etc. (2) S£tvoTo'xov, êtvoooxov ioiiice ita forte
— (
I
) MupixXviTOv. Praecedentia edidit vatoTToXov. — (3)
,
Catalogum. T.ii, p. 186,

iiiiper cl. P. Passaglia, 1. I. p. 197.— 273.
DE rORMULlS EUCHERIANIS. xix
tlrinl, Tlicopliili Antioclieni, Maximi, Victorini phllo3oplii , Diodori

Tarscnsis, Ceponii, Joannis diaconi, Olymplodori. Neque ab ilio agmiiie
dimoveam strenuos grfecorum interpretes quos plerum(jue ignotos piget
mc non posse appeliare una Joanne, cum diaconis romanis Kuslico ,
Pelagio, cum Victore Capuano, liellatore, Aniano, Eusladiio, Uianio,

Urso, Evagrio, Epiplianio, jNIuliano, Boethio, Facundo Ilerniianen.si.
Sed et omnes propemodum Lirinenses et Vivarienses monachi nonii-
nandi essent : inter quos exstiti.sse plures Melitonis nostri interpretes aut
abhreviatores, vix est dubilandi locus.
Sed ne omnium ducem taceam, Cassiodorus varlorum textus aut ver-
siones universas, quoadlicuit, in suo museo Vivariensi coilegit, et prae-
cipuorum indicem retexuit cujus |)riestat prinia verha recilare , :
u Prlnium est, inquit, ut ad inlroductores Scriptuiie diviiue solhcita

mente redeamus, id est , Tichonium donatistam, Augustinum de
Doctrina christiana, Adrianum, Eucherium, Junilium '. »
Missis triluis Africanis, quam([uam ab hoc argumento minime alie- Cas.Modori
teslimonium.
nis, juvat pauhsper immorari in dualnis non minimi pretii vocibus :
Euc/i erium , Adi ia nurn.

Priuseniin est de Euciierii in spiritualem intelligentiam Fornadis tc-
stimonium primum. Posterius vero, cum akero Piiotli, unicum est quod
sciam in tola anti([uitate elogium de Adriani ad Scripturain giaaytoYvi '.
20.
Is a quo sua Photius orditiir, ajHid Craecos egit quod inter nostros
Eucherius, ut parcis videlicet manihus carperet j)otissimume primis ca- EiaaYulYi
pitibus Melitonis, quai de Deo et Eilio Dei maxime adversus grassantes in Scn/jf.5acr.
hajicses faciebant. Tria dicit iii textu sacro j)eculiariler observanda,

aliaob .seiisum, alia ob verba, alia ob composltionem. Ultima ad grani-
maticorum cuvTaîv merito amandal. Sed eorum qua3 acLsensum et verba
pertinent j)riora sub ([uinque et decem disliiu lionibus comprehendit.
,
Quarum explanationem sivc sxiXugiv Ttov priOevTwv [sicj îaipececov tri-

, ,
ginta aliis sectionibus inserit qua^ ad verbum jMohlonianas iormulas, ,
cum iisdem auctoritalibus sacris, referunt ;

posleriora slinihler, eadem
ratione exacta , (juatuor et quadraginla articulis continenlur. Ea est
Adriani eiGaYOjyP) t-/î; ypacpr,?, yprrriao; Tof; eiTayojxsvoi? -h [iifi^Xo;.
21.
llcrum ad Eucherium, (\v. ([uo jani iion scmcl ct j)ost scxccntos, rursus pt de Kurtierii
/onnuiis
accederc iuvat. Vereor tamen ut mulli noii novcrint triplex esse Eucheria-
•'.. ,. ~ .
ii- -i- •
spinfutihous,
num oj)us sj)irilualium formularum primum : videhcet mscribitur Glossw quanim
sive formuhe minorcs : (juarum cccxc ([ua [loluimus dilig(>nlia collcctas, syDlaxistnpiex;
nuiic [)iiinum c vcliislissimis mcmbranis cruimus [Iiifia fol. /|()()-/|()()|. l'minores;
Alia.' suiit ionnidiv inajorvs , ab iis (jua" vulgo Icgunlur iioii [)aruiu 2° majore*;
divcrsa,', scd ([uas retiiicnt ct j)rimic cdilioiics ct codiccs projjcinoduia

universi. Qui vcro fiat omnibus Palruni
ut ex bibllolliccis, c\ccj)la llo-
riacensi pcrexigua et rara, cxchidantur, non satis vidoo^. Scd ia illis
(1) Jiinilittni. (lassiod. Irist. div. litt. liin.-p, i65o. — (3) Fiilco. l'iiiicc|)s rditio
c. X, |). /|45 , etlil- Vcn. — (a) VAaaLî<y(r^. fiiniut {arit m , i\ux Pan/criiin, Scli<pn<'-
l'li<)t. cod, a. Crit. sacr. t. vi , p. 11. nianniim, ali<)s<jn<' latnil,('st s.tc. xv,sine
Primnm iii liiccin j^r.Tca protulit Mar<i. loconcc ann<>,<'l<-\^tat in Itilil. I.ainhclli.
Freli» r, Auîisl. \ iii<l<'l. i()<ii,ciiin il<f- n. 3S R<-|)ctita <li-iii<l<'
',, , <jii.i>i nov.i, ali
sclieiii nolis, /|". Ka(l<in laliiie traiistnlit Krnsino ct (iratunilro, Basil. i5'io, nc-
Aloys. Lolliiis, iiitcr siia ojiiisrula, \\v\- g!c< 1.1 v<ro a rrohcnio <|iii nrassicnno ,
Xj CAP. I, ART. It.
consillum scrutator ille verborum

sane apcrtius se prodlt Euclieril :
ililifêntissinius, cujus consilio Agroetius

Capri grammaticam absolvit \
ipse^^sibi novam Ciavis Melitonis

reccnsionem reservavit, ut ea maxime
selifêret quae ad explananda dogmata
conducebant, ut veterum sententias
in bonam, quaeve in malam
ex rccentiorum oplnionibus declararet, et quae
partem de Deo videlicet et Cbristo aut de diabolo et antlcbristo essent,
sedulo distingueret. Hffic porro misit filiis duobus, episcopis, cum plebe
cbristlana abilliscommunicanda.
Tertium denlque est quod a tribus fere sseculls ejus
,
nomine inscribi-
i" vulgalap.
tur, laudatur, expilatur, varium profecto et dublum opus, in quo non
pauca, ut dlxi, e Gregorio, Isldoro aut venerabill Beda audacter vidi suf-
furata sed in eo prseserlim a praecedente diversum quod huic proemlttltur
quidem argumenti
6)ôy.8pw? libellus similis , alius tamen auctoris huc ,
eo incommodlus invectus quod exinde non pauca regeruntur inepte. bls
Interea quum libellus iste ad ea quae de aetate Eucberiana dlximus,

aptissime spectet quumque splendida Melitonis loca in eo praeclare re-
,
praesententur extra oleas vagari non videor, si fata illius repetam. Sed
,
ecce Illas altera retexenda mihi.

In hoc prorsus rerum articulo quo ego nunc, stetit a. 5^8 Conra-
,
i ,
22.
dus Brunus, quum in singulari suo de Imaginibus libro ad eadem Eu- ,
Qiiibus
incommode cherii scrlberet ' : « Etsi haec inter opera Augustlni impressa reperia-
praemissum est
aSsffTTOTOV mus, et Erasmus ex facilitate styli subodorans non esse Augustini , eum-
piSXiov
dem Hugoni Victorino ascribat tamen hunc nobls scrupulum eximlt, ,
quod
quod is tetus llber, in duobus prlmis capltibus Eucherii, ad verbum re-
iiou Eiiciieiio
lantiim fertur, utjam certum et verum auctorem habeamus quem inlquum est
dederunt
laborum suorum memoria et honore defraudare. » Belle quidem, sed vix
censura columnis affixa, censor ipse suum fecit auToleêl libellum totum.
sed Gersoni,
Totus abliinc prostat, emtore non semper monito in mole operum Au- ,
Bonaventurae, gustini, Hieronymi, Bonaventurae ^ . Inde ad codlces si respiclas, per me

procurante, ibidem , a, i53i, vulgatam Utonis, sive Eucherii fuisse formulas
invexit. Piior tamen et tertio prodiit ut non solum episcopiset clericis familiares,
onccdota , in Biblioth. Floriacens. , a. sed etiam sanctimoniaUum manibus per-
i6o5 (Nisi forte omnium antiquior editio missas, quum id genus aUqua petierit
habenda sit a. 1468, quam notavi in ca- S. Florentina ab suo fratre S. Isidoro
talogo recentioris auctionis). Sed Brassi- legeuda, cui iMe haec respondit « Dicis :
canensis editio ex uno et incognito co-

, formulas spirituaUs inteUigentise compo-
dice exacta, per omnes BibUothecas Pa- nendas, tibique mittendas » Et paulo
trum secundis auris navigavit. In hac post :« Igitur quum in Ubris sanctis
obitervidiloca,conceptisverbis,interpo- oculi Domini, utcrus Domini , pcdes, ar-
lata e Gregorii MoraUum lib. xii, c. 17 ; ma, etiam Domini scripta reperiuntui...
6 lib, xviii, c. 27 e libro xix, c. 48 (cf.
;
requirendum est quaUter ista per Spiri-
Eucher. edit. Migne, col. 745, dcpalma, tum sanctuni figurali expositione rese-
cum Greg. edit. Venet. pag. 629) e ; rentur.» Non est quod vellicationes Are-
lib. XXXII, c. 5, 6; in I Reg. c. x, etc. vali levioresin hujus loci auOsvxiav oxcu-
Genuinum vero textum tam multi codi- tiamus. Cf. Isid. t. vi, p. 11 4- —
[}) -^h-
ces, boni et antiquissimi referunt, ut solvit. Fabric. Bibl. lat. iii, /,14. —
inde satis liqueat quanti
veteres fe- eam (2) Scriberct. Vide de Imaginibus, c. 4,
cerint. Ad eam aut certe ad
fortasse png. 11. Mognnt. fr. Behem. iS^S. —
Melitonianas formulas aUudit Faustiis (3) Bonaventurce, t. vii, p. 34o, ed. Lugd.
Regiensis iii epist. ad Sacerdol. apud , VII, 1495, edit. Rom. 1596. Natus inde
Canis. tom. i, p. i, p. 363, Notatu quo- error, quod aUus genuinus Bonaventu-
(jue dignum ,
jam a saeculo vu sive Me- rre tract*itus Determinatio terminorum
DE lORMLLIS EUCHERIAMS. XXI
hcet omittas rcccntioros ', quil)us Gcrsonis, Seraphici doctoris, aut fortc
(quos tanicn non vidi ego, ncquc, opinor, Erasmus, a ([uo rccitantur^ Vic-
torini ct Anselmi , nomina pricfixa fucrc. Vix te obiter monitum velim
qucmdam csse anonymum Steculi xii , honaj frugis , Igniace/isern scri-
faiiileimo
ptorcm, quidni Guillclmum a S. Tlieodorico ? qui rursus libcllum inter
S. Tiieodorici,
sua, neglccla j)rorsus junctura callida, integrum r(,'sciipsit. Scd nomie
Rabauo,I&idoro,
salulandi raptim et Rabanus et Alcuinus ct Isidorus ' (|ui, aucloris qui-
dem supprcsso nomine, cumdem edidere totum.^ primus in ingenti ,
opcre r/e Uni\êrso; sccundus, juxta morem siium, ad instar dialogi;

tertius , intcr Senlentias. Verum tibi sunt non pauci codiccs saculi
Aiigiistino,
IX et VIII , fortc vii , (pii rotunde scrip.scrunt in capite Augustinum , dc Fiil(;eiilio,
Essentia Divinitnlis et de indivisibilitatc atqae immensitate ejus ^.

Hieronymo,
Sunt tibi alii ((uo(juc j)r<Tccdcntium «T^jualcs, Tlicronymo inscrij)ti cum ,
eodcm fcrinc boc clogio, breviori ct saniori de Mcmljris JJomini Ne- :

^*
.
quc imus dcest (jui liilgcntium sibi auctorcm vindicat ^ nec dcni- ,
quealtcr, (jui llilarium^ scd qui Eucberium, ne unum quidem hactc-:

et Uiiario.
nus novi. Tum dcmum alii sunt ( vix cnim invcnies aliquid oLî-
CTTOTov fre(jucntius rcscriplum ) nc(jue pauciorcs, ncque recentiores 7,
in (juibus di; (juovisauctore silcnlium allum. Caetcrum ad Euchcrii a3vum
acccdcrc duxcrim hujuscc libclli fusiorcm tcxtum (jui cxstat in Augu- ,
Ipse
stino cum addililia aj)j)cndicc (jua Manichffii et Priscillianista.* exagitanlur. iibelliis
(liiplex, anctior
Sed brcvior, qui Hicronymo ali(juando datur et Euchci'io, (jucm solum KiKlierio
(TjY/povo;
Isidorus rctinuil, longc anti(juior mihi est. Dirigitur cnim in Juda?os et brevior aiiteni-
Gnosticos, eaquc fulget rerum et vcrborum ccavoTr.Ti (juae antcnicaena , (^nus pcr me
cril.
tempora non ded(;cet. Quin immo idcm a Novaliano non obscure exj)ila-
tur, tum Arcoj)agitica .saj)it, nc(jue fortasse aliundc dcnuim dcrivatur
quam a simlli libro Aristobuli -uefl twv 6vo(/,a"(o[;,£v(ov o); 0£oO (xeXoiv^.
Art. III.
Grcixorius Masinus.
(( Nunc ergo hycrcticaruiu j)lcl)ium j)rincij)cs, auctoritatem sancta? Ec- Moralia pr.r
ca'leris e formii-
clesiap i)crj)cii(lcnlcs, ccssanl hxjui, ct (juasi ori suo digitum supcrj)onunt, lis eduxit
duiu falsis (jucrelisnon ralionc vocis
, se reprimi , sed virlutis maiui Gregorius M.,
significant. Vocem suam duccs cohibent ,

quia nimirum hi (jui post sc
crranlcs j)oj)ul()s iraherc conantur, ne lo([ui pcrversa nimc audcant , et
quod sa>culi
aucforitalis fr(Miantur jjondcre, et virtute rationis Haec illc. Nu-
*->. » ejus aurei erat,
meri ciiim jâcalissiini s.Tculum .scjitinuim i\st , aMas vcrc aurca, id (juod
tltcul(><^. (t. VI, p. ioojcd. Lii|;(l.) iistiein rcccnliorcs i8G5, 363o, 270, Sorl). i5'i8;
vcrbis iiicij)it : Dinnipolcns Dciis , clc. Oxon. IJniv. <)(> I.inc. 55, .S. Trin. 34.
,
Ilier. O/jj). t. XI, p. 175, Vallars.; l. v, .Anihros. /jH A. Scd Vall.irsio siia non de-
p. 117, edit. 1515. Aiiû.st. 0/)/k t. viii riiit conjectura, ut iiovuin cliam post lot
—
,
p. iu)(), cd. I5I5. (i) Jicccntiorcs. CA. ali(isauclorcmc\co|îlarct,Paiiliimncscio

Trillicin. 35i, (iod. Aij^cnlor. G. 335. (|u<iii prc^l)ytcrum p.innonicn^cm , ad
(a) Isiildrus. Vidc Etymol. vii; et Sentcn- Hicr. xi,col. 175. —
(5) findicnt. Apud
tiarii/n, iil). i, c. 5; Ual)an. {tic Univ. I. i, 'rrilluMuinm. {(>) —
Ililitriuin. l)c (pioali.is.
j), 5;;), Alciiiii., 0]>i>. (liib. t. iii, p. /(".».3. — (71 licn nftorcs. Cod. Albiciis. /|3, s;vc.
— (3) Ejus. Coiitnli obiter pr.-eter iioii- ix; Par. 1637, i85o, 3358, 3879, *'^*-- '*•
iiiillos codd. Paiis. S. Andomari, 3<)H, i) ct — (8) M£A(T)v. Cf. Novat. (/c Trinitntc. Kd.
Curiiotciis. 7, s.i'c, VIII. (/)) Doiinni. — !\Ii^nc. 8y5. Eusch. I^-. cv. viii lo. ,
Cf. Argeiit. lo.j B., Paris. ioo8,sa'c. x, ct — (<j) liiilionis. Greg. Moral. lib. xix, 11. u.
xxH CAPUT I, ART. III.
alihi ciim Mahillonio ct Bcda nostio , dicere non dubitavi '^, quum
riicntc in occasmn suum orientali orbc , daturo mox ab spurio propheta
poenas dirissimas vero ilhicesccnte splcndidius in altero coelo
, sole
faccm e Gracis crcptam Gregorius manu sua accepit et firmiter tenuit,
qua c sacro Scripturarum igne accensa, non setatem illam dumtaxat,
maxime Sancto- sed a;vi christiani pcrcnnitatcm mirum in modum illustravit. Ingen-
tcm enim suh ocuhs hahemus seriem mox proferendam hbrorum et
rnin
feracissinii.
auctorinn ([ui ab iliius ore et manu per omnem Ecclesiam pendent. At
quanto magis prodigio simile esset, si recuderetur album sanctorum qui
e singuhs Moralium^ Homiliamm Pasloralis , Sacramentarii 2iY\.dh\is,^
^
fontium instar ab illa romana rupe manantium in vitam fleternam ex- ,
sihcrunt. Nam profecto morahum pater is dicendus est. Et quse avicula

dicta cst ipsius aurihus leniter illapsa, ea mihi visa est quot verba , tot
illi instiilasse scmina, quae innumeros in flores eruperunt, ac deinde orbi
christiano fructus protulerunt uberrimos. Quae quidem columba , ut

cum eodem loquar, pennis deargentata foris, primum intuentibus blande
affulget ; sed a tergo deaurata, oculos perstringit , si quis eam penitius
respiciat. Nemo sane e Patribus nostris fehciori commercio hsec duo in
unum conjunxit, tum summam rerum subhmitatem, integritatem , pleni-
tudincm; tum eximiam verborum simphcitatem, ut pene de illo quae ipse
de Scripturarum flumine , dicam « quasi quemdam eum esse fluvium
,
planum et altum , in quo et agnus ambulet , et elephas natet'*. »

2i. Unum fuit magni illius ingenii artificium , ut quasi prse ocuhs habens
Alios sensus varios sensus allegoricos qui e httera emergere solent, omnes saepissime,
mysticos
saepe recenset formularum instar, coram auditoribus ex ordine proponat, iflos dein prae
caeteris qui ad mores efformandos inserviant efficacius, excutere, ador-
nare, consecrare delectetur. Indejuris omnino nostri erat ex iflis Gre-
gorianis formuhs silvulam decem et trecentarum [vid. p. /joc)] ad usus
nostros caedere. Recensuere alii longe plures^. Sed vix ad duo millia
sistet, utlgnatiusCasinensis'^, quicumque diligenter singulas ejuspaginas
evolverit.
Tiam dedit Sed eo usque Gregorlus non sectatus est moralitates , quin ad ornan-
Isidoro et aiiis
de dam litteram, quasi consilio dato,multas venaretur rerum proprietates,
proprielatibus quas integrius, ejus, ut videtur, ductus exemplo, Isidorus Hispalensis,
reriim
disserentibus. in suas Etymologias coegit. Nae ille mihi a via aberraverit , qui Hispalen-
sem autumaverit immensum illud opus absolvisse , aut veterum thesauros
ethnica repurgasse faece, ut qualemcumque saecularium disciplinarum bi-
bliothecam conderet. Immo vero tene eum firmum litterae sacrae posuisse
fundamentum, ut ex illo structura triplicis sensus spiritualis assurgeret.
Sed mox, ubi de Rabano, qui Isidorum continuavit, plura hujusmodi.
Gregoriani aevi triumviratum perficit venerabilis Beda quo praeside, ,
(i) Dubitavi. Mabillon. Jcta SS. or- tertiam recipiat, quam idem testatur se,
din. S. B. saec. 11, praef. n. 1. Hiat. cle prout ab ipso loquente excepta est, sic
S. Leger., introd. p. vii, Paris. i8/i6. — dereliqiiisse; abhinc quippe formularum
(2) Elephas natet. Epist. ad Leandr. c. /|. tela, nuilis velata textilibus filis, aperte
Opp. t. I, p. 5, 6. — (3) Plures. Si cui se prodit, v, g. lib. xi , n. 7 , p. 368 ;
placuerit propius intueri Gregorianum XIX, n. 5; xv, n. 19, 20; XVII, n. 22;
illud artificium, suadeo
ut, omissa illi XIX , n. 2 xxiii, n. 49; xxvii , n. i5;
prima secunda Moralium parte, quas
et XXIX, n. 56 ; xxxi, n. 5i ; xxxiii, n. 2.
secundis curis elimavit S. Doctor, se in l etc, — (4) Casinensis. cod. 118
DE FORMULIS GRECORl AMS. ixiu
25.
tam rorum naturalium quam scnsuum mysticoium in([uisitio in scliolis In qiiain atjuo
hibernicis floruit. Quilnis cliam excmplum dcdit dupliccm metcndi segc- pcdc
vencrabilis
tem symbolorum, ab ffivo ajxjstolico in dicm pcrpctuo et uberiori se- Bcda iuces.sit.
minc rcpullulantcm una est connnentatio in Ilcxacmeron, altera iii

:
Cantica canlicorum illa dc mundi (;t liominis crcation(;

: lucc vcro dc ;
Ecclesiae ct animaj refcctionc inlclligcnda. Cyclum enim cclebcrrimorum

Hexaemeralium. interprctum aug(,'t Iriplici opcre, mctrico primum,
inquo sexdies ad scx mundi ffitates liaud inconcinnccomj)onuntur; dcinde
perpetuo in Pentatcuclium conuncntario; tum peculiaii liexaemcro,
quod fere simul Calli et IJritamii |)rimum cdidcrunt nuj)er et cnm iisdcm
plausibus cxccj)(;runt '. Solcnuiiorcm vero anticjuos intcr ct rcctntiores
personam agit, dmn mcdius in ainborum tcrminis stal, ad ostium hortuli

mystici , sponsi ct sj)ons;e canlica cxposilionc triplici adornaturus.
Prima cst avTippriTixov ^ (juo Pelagium hostem ab hortulo arcet; secunda
est proprie £n()a>.aaiov , tcrtiam dixcrim Yp-/;yopio/.EVTfova, sivc stromata
quibus versiculos omncs Canticorum cum verbis Crcgorianis alligavit^.
Ncque absliiuiit sc a diiobusaliis capitibus ,
qua;j)Ost j)hvsicain Jobi |)ro-
phctiam quas noii ila j)ridcm .Moialis doc-
ct lilurgicas Ezcchiclis visioiics,
tor j)ra30ccuj)avcrat, j^rofcclo syinboloium sunt loci lci'acissimi lt'inj)liim ,
vidclicet Salomonis et tabernaculi arca, vasa vestimcnla Scd (juo ,

''.
facilius digito contrcctetur quot ab imo e tribus illis ducibus agmina

indc subscqiiantur, j)ra;sto sit, ut promisi series qualiscunKjiie corum ,
qui non tantum vestigiis Cregorii y.aTa 770'â institcrunt scd nomen ,
quasi tcsscram, ct formulas (juasi viaticum, dc manu ad maniim tra- ,
diderunt, ut tota lcgio cx uno duce ct vexillo dicatur Grcifviiana '.
S/EC. VII.
26.
S^c. XI. Pliilippus de Gra-via.
Cl.iudius Classitanus. S. Leo pp. IX. Simon Arilighcmcnsis. Acrcdiint

Alulfus ct Bruno. Scriptiircs
Paterius. SÊC. XIV.
Joannes Cluniacensis. Grefjonani.
Isiiiorus. Pelriis Carnotensis.
Lann-ancus.
Taio. Wigcrus Ultrajeclensis.
lledericus. S>EC. XII. Tliomas Dockinp.
Gislebertus Universalis. Ricliardus Hanipoolc.
SiJC. VIII.
Adalltertus. Zenobius Strada.
Ladkenus sivc Lallicenus An- Ruperlus Tuitensis.
S^c. XV.
glus. Pclrus Trcccnsis.
VcMier. Bcda. Iliibcrtus Scultcputeus.
fJuillelinus dc Canipcllis.
Maiuibertus. Ricbardus Cuninîoii.
(iMrncrius S. V.
Petiiis Blescnsis. S.tx. XVI.
S.EC. IX.
Petrus Lonôbîrdus. Gregorii Sncculuni.
Alcuinus. Guillclinus S. Tlicod. Antunius Carala.
Adri.uiu.s papa.
S.cr.. XIII.
Joanncs Scoius. S.F.C. XVII.
Nirolaus Mutiiis.
Jncobus Iloniey.
SiEC. X. Nigcilus ^Nirckcrus.
David Lenfiint.
Jacobus Foliiuerius.
S. Odo Cluniaipnsis. Eus(;icliius heiisiiis. S«c. XVllI.
Ignatius (îisincnsis. Guillclnuis Mcdlitona.
i\e Tobias a Nalivilnlc.
Jounnes Ahhus. Joaniics dc (inindissuno. 1). Augusl. Calincl.
(i) Excepcrtiiit. Dc Ik^xaemcro, cf. luin, edidit spiiiia in C. (1. Sed coiiiiiuuie
t. V, p. H-jti; II, I, 190. Uiuliiin juin iiio- slclit antc fincincap.i. — (1^) k'estiiiifnla.
nurrc, (|ii('in Hcdn siio iii cniitica coiii- Iliid. t. II, p. H()/|.— (')) (tir^nriiiiiii. Loii-
ineiitaiio Jiiliaiuiin cx.iîtal, ciiui om- iûiw crat siiiûlos cx ordiiic dcsi-nlicic ;
Pclajîliin —— (a) 'Avxip^TiTixov. Vciici-. Bcil. iiiulc rariorcs illic inodo dcsiîiabiiiuis :
Opi). t. 11. {\) ^(liifrtiiit. Post Maiin- ( :l.iii(iiiis (lassitaiuis dicitnr ali (irciôi io
nu» lleuMiis [Jiihl. p. i(J8), iit aiici dd- iiuilla dc libn^ âciis (|(ios, ipso Idipuiilc,
xiiv CAPUT I.
ART. IV.
Rabanus Maunis.
27. In quo, gente ninilrum germano, sed litteris ac magistris quasi sco-
A Rabano novus tico, integra sevi carolini indoles exprimitur. Quae enim bonee litterae,
forninlariim
et symbolorum pene ex orbe barbarico expulsae, in ultimosHibernos exsulaverant, jam
ordo,
de victoribus triumphantes, inde in Galliam, in Germaniam, in Italiam
usque receptse, academias scoticis instructas disciplinis, incoluerunt
quarum in primis floruit Fuldensis sub magistro et abbate Rabano
Mauro. Et ab eodem incipere videtur nova formularum series,
sicut
per elementa litterarum digesta , ita ab illo rei symbolicae novus ordo
nascitur, quem tamen a Gregorio et Isidoro aiiquatenus diximus
oriundum in quo variae rerum proprietates uberius longe quam antea
:
ad allegorias accommodantur.
tum alphabeti- At sub Rabani nomine syllogae tres Allegoriarum, non inodicum dissl-
ciis ,
quaies miles superavere. Brevior, sed eadem, ut spero, sincerior, ut pote quae
sunt triplices
Rabani alle- pressius et genuinos Rabani libros et consimilia Melitonis lemmata
gorix, assequatur, nunc primum in medium producitur. Est et alia quae sin-
guHs lemmatibus addit quasi brevem allegoriae explicationem, quam,
monente uno codice Pictavensi, bonae notae, leviter videtur perstrin-
xisse et emendavisse Adamus Praemonstratensis, ut alias jam notavi.
Tertia demum, caeteris deterior, sola in editis libris comparet, quae
adeo oscitanter et temere prodiit, ut, praeter innumera loca hiulca,
absona, inepta passim consarcinetur e laciniis Gregorii, Isidori
,
Eucherii , ex integris homiliis in medium positis, quinex Hildeberti, ne

tacito quidem nomine, versiculis ^. Jam vero in hoc volumine, quod
audierat exponi, ex ore suo excepisse. exstant in codd. Casinens. Est Giiil- —
Sigebert. n. 44- —
HodericusMoralia de- lehiii de CampeUis in cod. Trecensi epi-
floravit circa a. GSo.Fabric. —
Maimberti tome Morahum haud incomta nec tanto
—
,
codex vni, Deo favente, superesl

saec. viro indigiia. InschedisD. Calmetjure
et pie asservatur in Majori ./Edueusi haereditatis accepisse se testatur ejus ne-
seminario. — Ladkenum hactenus nemo pos D. Fange prseclaruin in Job commen-
praeter Notkerum nomine excitaverat tarium quem a Moralibus non omnino
sed eumdem certe invenio designatum in recedere significavit. —
(i) Versiculis.
catalogo librorum Murbacens. ssec ix, in Quos videre est ad vocem Byssum :
quo Libereuglagarum Ladcenjilii Baith.

: « Unde Hildebertus Cenomanensis epi-
Vix anui 60 sunt, quum eumdem hunc scopus hoc modo dicit : « Nunc est ecce
codicem D. Gerbert oculis suis se vi- Byssus » qui tamen non exstant in
disse testabatur in itiuere suo alleman- ejusd. Opp. Ad vocem humerum as-
nico, p. 368 , sub illa rubrica Ecloga
: suilur duplex nescio ciijiis homiha, utra-
quam scripsit Lathcen filius Baith de ino- que satis prohxa, de bouo pastore una,
ralibus Job quas Gregorius fccit. —
Adria- altera de filiis Noe. Et sic aha bene
nus I regestum excerpsit, eadem for- nuilta. Excitabo raptim istiusmodi quae-
tasse ratione qiia usus est Antonius Ca- dam obvia qiiae piguit alias carpere
, :
rafa S. R. E. card. in mantissa ejusdem ad vocem Botrus, ubi nequitice, legey«-

regesti ad t. 11, epist. Decret. Rom. i5yi : stitice' ad Butyrum, pro nutus carnis^ Ic-
« utiliora euim quaeque decerpens, xiii 1. gendum virtus charitatis. Ad CarOy irtt'
—
:
ad II redegit. » Joann. Diac. Scotus in mortalitatis corruptio (!), pi'o mortalitatis.

Job occurril in Catalogo saec. xi S. Na- Paulo infra : mundce , ubi
cogitationes
zarii apud Maium, in Spicil. Rom. v, 16 1 codices : invidce. Rursus ibidem opera
— Ignatius monachus et Joannes abbas carnis exornant. Supple voceni omissam :
:
DE FORMULIS POST RABANLM. XXV
nonnihil arduum erat, satcgimus ut, temperatis opportune signis, stcl-
charactere, triplex ilia ac peue quadruplex

lulis, italico cditio in pau-
cis paginis suh uno intuitu conspicerctur [ vide iufra p. ^-^Q-V^^]»
necjue interim aut anecdocta loca omitterentur, aut (juaedam edito-
28.
rum sphalmata crassiora '.
tiim
Polioritamcn jure noster est Kahanus oh illud sjjissum opus (juod in renim nalura
editi lihri de Unwerso, aptius vero manu scripti signant De serniu- |iia-cipuus
i|iiHle opiis
nuni aul rerurn proprieUile el niysLica sii^nijicatioiw. Quid illi in eo de iniverso
conscrihendo consilii fuerit, palam fecit in duplici epistola nuucupato-
lia, una ad Ludovicum regem, allcra ad Ilaymoncm Halhcrstadicn-
sem ^ (juihus monemur Rahanum suos in usus adduxisse in(jue
:
unum compegisse i" velcrum lihros de i\aluris reruin ; i varioriuu

etymologias, (juarum prcccipuas ac pcne oinnes partcs Iiahct Iîdo-
rus; cjus enim, vix mutato ordine, xx lihros in duos ct xx dispertitus
est; 3" formulas spiritualis intclligeutia?, uon Eucheni (juidem, sed
Melitonis nostri puras putas, juxta TheoduHi receusioncm. Qux^ ut
li(juido perspiciantur, sit priorum lihroruui hreve illud schcma, fonti-
bus quam accuratissime designatis ;
De U/iii>., lih. i, c. i, col. i/»-i7 r Isic/. Etym., I. vii, c. i, ii. 3-/jo.

ab initio
col. 17 c ad fiti Mclit., c. i iiitcyr. Mciituiiiaiium.
c. II, ad ct)l. 21 r /.v/V/., c. 11 intcgr.
col. 21 ad 23 ^ Mclit., c. 11 integr.
« Opera carnis munditiam cxornaiit. « Ad editionis vulgatae interiiolatiim. Ex liac

V. Maniis , ct chorda erra-
Firga , bis aoeaTT-^Ttov codicum copia facilis venia erit
tur eadcin pcrsccutio clivina, |)ro pcr-
: rccentioribus et clarissimis liistoriic no-
ciissio clivina. Ad Nervus cliviiia esscntia , sti;e litterariaiConscriptorihus (|ui,(|uuni
est sententia ; sed ecce duo pisccs , siint iiujjer aiit Rabani aut Garncrii Liiiyo-
duo perce, rcgia et sacerdotalis, iibi duce iiensis autPctri Cantoris sylloâs dcscii-
pcrsona; uitro icgcnt ctiam j)iicri iiui hcrent, non scmper jirohe siint ciijus(|ue
« nonduin aere iavantur. « Ex lioc discc, auctoris nomcn asscijuuti. Cl liist. liu. dc .
leclor , (]uain de{)loranda sit auctorum laFr., t.xxii, p. 17-20 nbicodexParis.

:
nostroruin fortuiia, (jiii tvjîs sa'j)ius 599certe ll.ihaiiicst, Potiivcro Caiitoris

detiirpaiitur (|iiaiii illiiitraiitur. — codcx Gi3, Ilugonis deuiuin ca (jiia; de-
(1) Crassiora. Ilariiince allegoriarum ad scrihuiitiir j). 17; qiioriini (|uidcm viilâ-
inanuin liabui codd. Parisiens. 588, 58() lis textus (t. II, j). .',75) cl. Acadcmico
A, ^y*jj GjjG, G838, S. Vict. 871, miiiiis movissct stomaclium, duni ihidcui
S. Germ. 329, Mazarin. P. 127/i; Tre lcgissct « Scrnio prius dchct vciiire ad
:
cens. iG«>7, Go Valen-

i3o.'|-, Piclavciis ; liinain, » uhi mir.ihundiis iii cod. Icît :
lianens. li. 3, ii;Monteiis. 8358; Hrii- '<Vcnirc ad lu/iciin. (2) Halhcrsta- •• —

gens. 379; H.nâcomit. /,', (1379. '*'>' dicnscin. Ad Caioliim '<Siiiit in copliira :
aiiglicanis, Aruiidcl. 298 ct 3^3; Oxon. exposita do rerum naturis et verhorum

Mcrtoii. 200. Quoiiiiii uiiiis omiiiuo I\a- pro|)riclalihiis, iic( noii cli.un Ai' iiiv>lica
l)ani iiiimiiic iiiscrihitiir, .S.'iii^criiiaiicii.>>is rcrum sij^niiiciilioiic. Ad llaviiKiiicin :
339, sed nec i^rima nianii; (jnocum ior- '<Ncnit in mcntciu ut jiixl.i nKirciii aiili-
lassc facit codc.v (!asiii. .V^^fiucm Moiilc- (|iioriim, (pii dc rcniin ii.iliiiis cl noini-
lalcoiiius sign.ivit licibani vnraindanuin. iiiini ahpic vcihortim clymoloîis pliii.i
Itcni duo duintaxat, Trecensiset Brui;cn- conscripscrc , ipse ali(|uod condercm

sis, olim (;l;\rcvall., ct I)iiiicns.,c\ c(iilcin dc rertim natiiris cl vcrhorum pniprie-
CislciTiciisiiim loiilc noslriim Uahaiii , lalibus, scd cliain dc mv->tic.i rcriiin ca-
rcferiint tcxluin, lonê hrcviorcm et .siii- riimdcm si^nilicalionc. » 0|>[>- ' v ,
ceriorcm. (iaKtcri codd.ciim Adaiiiil'ia'- p. 10, ii.cdil. Miîic. Conluli codd.

inouslralcnsis reccnsionc coiuordaiil. lii P.iris. i\}o, ^Gdrt. Nc(pic ciiiiii livc
nullis cnini jxiic dicam occuircic lc\luni j)auca sinc incndis cdidcrc.
XXVI CAP. I, ART. IV.
c. in, toliim Isid., c. in, integr.
c. IV, col. 26f — c. IV, n. I.
col. 26 c/, 27 n-d Ex ignota Symboli fid. exposit.

C. V, atl col. ?>o b Ifiid., ib. c. v.
col. 3o6 ad 32 « Grcgor. Mor.

col. 32 a-c Mclit., c. iii, art. 3.
lib. 111, IV, V, nuiliis cratMelitoni locus. Isid., lib. xi, c. i, n. 1-8.
lib. VI, c. I, col. i37 adcol. iSj) Z». . G/vgor. in Moial.
col. iSg b ad 140 a.. . . Melito , c. v, art. i, n. 4 , cum
Gregorio mixtus.
col. i4o a Gregorius solus.
col. i/io a-d. Isid., ib. n. 9-1 3.
col. 140 c/ad 141 ^.. • . Melito mixtus, cum Grcgorio, c.
iii, n, I.
col. i4i ^ ad 142 a.. Tsid., ib. n. 14-17.

. .
col. 142 «, b, c ad 143. Mclito, c.v,32, cum Grcgorianis.
Et sic porro. Ex eodein hoc opere non minus quam ex

vene- alio
29, rabilis Beclae de Naturis rei'iwi haud illibenter derivari putem innu-
Idem
...
libroium
mera eiusdem arsunienti collectanea, ciuae iii eo ferme conveniunt,
J '
p . . ' . . , , ;
gemis, scotis cjuod, exposita, juxta veterum opiniones, naturse notitia, hanc veluti
*°lo"oi)ius'""
alteram divini cujusdam codicis scripturam allegoriis exornant id :
quod Scotoi'um curiositatem magnopere videtur allexisse. Ex eorum

fortasse penu aut e Rabani schola prodiit cujusdam Adhelmi philosophi
hbellus, cjuem speciminis instar parcius excepimus e simillima, sed
ampliori Thomae Cantipratani compilatione [ p. âS]. Quumque vix
alia setas est quam Carolina in qua se philosophos dixere hbentius
medii aevi scriptores, neque aliunde omnino ignotus est celeberrimi
Scoti frater, eodem nomine Adhelmus
ideinque agnomine philoso- ^,
phus, ejus esse hanc opellam, ego lubens neque solus subscribam.
Eorum enimvero philosophorum scoto-germanorum indolem refe-
runt, nec omnino anostris abludunt membranae copiosissimae, cjuas prae
jiire symbolicae caeteris hodiernorum incuria a tineis blattiscjue eripere negligit, vete-
storiae; scholasticorum et grammaticorum cbristianorum miscel-
i'U'n scilicet
lanea de etymo, numero, computo; c\mh\\s, scholasticolis pueris, ut
aiebant, non ea tantum tradebantur quae supersunt ex optimis Graeco-
runi Latinorumque monumentis, sed iis accedebant, immixtae vulgaris-
simis glossariis et algoritJimis .,
arcanae rerum symbolicarum siguifi-
cationes : superque praedicaut tum ea quae obiter ex Ansi-
id quod satis
leubi et Ebarcii lexicis corrasimus [p. 4'8-42i], tum Remigii, Papiae,
Hugutionis Heliae , Auxilii et sexcentorum anonymorum glossa-
,
ria. Haec igitur erat plerumque candida veterum Scotorum philoso-

phia, qua vix aha gens aut aetas saniorem habuit; sed quo simplicior
et ingenua magis, caeterisque a fide alienis immunior, eo promtius
in symbolicam sublimitatem efferebatur. Nonduin enim Occidentem
infecerat sive Arabum, sive Byzantinorum malesana scientia, utpote
aut ratiocinio audacior, aut putidis astrologiae, magiae mythologiae ,
oppleta deliramentis. Hibernici vero magistri sua e melioribus vete-

rum, omnia fere e sacris et ecclesiasticis fontibus hauserant. lllis
certe neque deerant Latinorum optimi, neque Graecorum germani
(i) Adhelmus.Xxs. cod. S. Germ. 1108, scotti Aldelmus fecit hanc paginam. Cf.
a. 896 scripti, Ie{,'itur : Frater Johannis Patrolog. t. cxxii, p. xxiv.
DE FORMULIS POST RABAMM. xxvii
codices, ab Augustino, Theodoro, Renedicto et aliis huc usque allati %

ex quibus effloi'uit litt(;ratura tam allegoriis bil)licis (luam classicorum
rbetorum flosculis distincta. Yisne illas visitare scholas? Ecce tibi eas
patere jubet Venerabilis magister (|ui ha!C de Theodoro et Adriano
scripsit : (( Kt ([uia litteris sacris simul et sa?cularibus abundanter ambo
erant instructi, congregata discipulorum caterva , scientia salutaiis
quotidic flumina irrigandis corum cordibus enianabant; ita ut eliam
metrica^ artis, astronomica^ et arithmellcajecclesiasticai {sic'. disciplinam,
inter sacrorum apicum volumina, suis auditoribus contraderent. Indi-
cio est, quod usquo hodie supersunt de eorum discipulis qui latinam
grajcamquelinguam ajque ut projjriam in qua natisunt, norunt. Ne^jue
umquam prorsus ex quo Britaniam petierunt Angli feliciora fuere ,
tempora ^ w Si quis autem attent(; evolverit subtilissimos Scotorum

tractatus de naturis reium, de numei-Is, dc conq)ulo, de astronomia, de
septem artibus, persiiasuni illi erit eorum in manlbus, diu ante Arabum
versiones, versatos sedulo fuisse, pra^ter latinos Plinium, Senecam, Var-
ronem, etiam Graecos insigniores, Ilippocratem, Galenum, Theojjhra-
stum, Dioscoridem Oribasium, Euclidem Aristotelem pene totum ^.
, ,
Scotica) tamen scientiai arbitror apj)aratum non parum fulsse

auctum et ornatum ex Italica j)hilosophia (jua?, eadem hac ictate, in , 7)0.
sciiolis Patavinis, in Rcjbbiensium Casinensium Romanorum et Si- , ,

nec itaiis
a lenimK quo-
culorum monasleriis, non minori laude floruit. Ili vero Ilibcrnos una
manu, altcra Grajcos, forte ct Arabes nonnuUos attingebant. Inde prapcipuorum
mirum oxortum cst onmium fcre littcrarum commercium, (juod ex

Hiberniaet Ilalia quasi in commune emporium, apud Rhenanos mona-
chos convenit; ex quo, ut notissimos aut tantum iheologos omittam,
ncc nisi pliysicos cxcitem, qui (juum venas rerum rlmarenlur, iiuui-
mera symbohjrum arcana exculiebant, rariores cflluxerunt libri Ccol-
fridi, Sedulii Scoti, Vcremberti Sangallcnsis, Rassatii Ainati, Pandulfi, ,
Constantini Africani, Joannis ejus discij)uli, (juiiujue (âsinensium ,

Hermanni Contracti, Wigerici Metensis, Markardi et lleriberti Epter-
naccnsiiim, Hildemanni Senonensis , Ethelwoldi Wigornlensis, I^ru-
nonis Gladbacensis, (iuillelmi Hirsaiigiensis, Abbouis Floriacensis
JNotg(,'ri medici Rernelini, Adclholdi Teutcarii, Eraiiconis, Atloiiis,
, ,
Adielardi, ()'Creati, Leontii mvthograj)hi etc. Quidni addideiim et ,
pbysicos poetas haud inconcinnos, Aldlielmiimj Renedictum Crisj)um,

caialopi»
Strabonem Milonem Thcodoricum Odonem j)seudo-macruin llu-
, , , ,
brcviior aiim-
'^'"'^'
goncm Eiigdunensem et (iiios Alfanos, iterum (iasinenscs?
Sed in tiaiisciirsu ha'c de j)ne(ij)ua Pliysiologorum et Allegoristarum
ietate, (juam (julsîiie solcl j)l(>iiis buccis j)lumbeam (Ii(titareet fcrream :
cui potiiis, ob rci .syinbolicic jiericultim, ciimcn foc crim nimiiini de-
disse levioiibus et jjrofanis littcris, facilius iiidiilsisse iiaturali j)liysica?,
nec t(meras satis |ji;ebuisse aiues classicis exlraneis({iic musis, aut
(i) JllfKi.a'. Hfd. I/i\r. rrrl. i, 'jCr, iii, simc |)osItiim a rll. vv. A. et ('. Jniir-
a3; IV, i8. — (>.) Tnnfiora. Ilr-d. td. iii, (l.iiii iti DiMiuisit. critif. (/r .fri.tlntr/. Int.
'Ji3. Et cf. Doctisîiui Sinilli iiot. ad caiii- int,ri>r. l».ir. iH/,i.Scdcf. J.O. Halliwcll
d«'iii liisl. n. f», lo. — (i) 'iotuiii. No- liiiniiiiiith(iiiittii'n.\.inn\. i8'<i), p. 5^.
luinub iiiuiis exccdcrc liinitcin cruditis- N«'(iuc oiuitlc (ju.c inli.i </e I'/tj iiu/ogis.
xxviii CiVP. I, ART. IV.
Plinii, Solini, ct hujusmodi Phi-
inliiuscaute flores carpsisse Varronis,
losonhoi-uni. Scrl in hoc iidem
laudandi maximopere, quod, quum ele-
venarentur, demisso tamen scientiore
canliorem sermonem studiose
fastu, nihil non omisere, ut sive metris popularihus, sive picturis, sive
vul-arihuslibris, reconditiora magistrorum
arcana in vulgus dissemina-
Successit vero ilhid satis prospere ut idem illud aevum, conviciis
renL
nihilomuius adeptimi spirituahs
sannisque tamdiu proscissum, eam sit
theoriaj suhtihtatem, ut quae etiam
nunc doctissimos latent, intimus
penitior rituum Ecclesiae sapor,
videlicet monumentorum intehectus,
illa eliam tunc, id quod ex ho-
inystica totius natur» physlologia,
miliisvulâribus ipsisque rudimenlis catecheticis patet, vei e plebecula
mulierculas minime fugerent. Alia quidem erat, nemine diffilente,
hujusmodi eruditio omnium^ alia clericorum, alia fortasse monacho-
rum. Nondum enim fuerat penitusantiquata disciplina arcani, cujus ad
sajculum xii manifesta hahes vestigia in ea quam retinuere externae
et internffi monasteriorum variam scientise sacrae oixovopiav sed

scholae ;
quod inter claustrorum penetralia a monachis diu noctuquein lege Do-

mini meditantibus hauriebatur, ut ilhid libenter scholasticis eorum
propinabatur, ita idem hi clericis ascripti , pro cujusque conditione,
e pulpito in vulgus eructabant. Si quid vero omnibus commune, si quid
gratum et desideratum si quid avidius haustum, in imisque gustatum
,
preecordiis, totum hoc, quodcumque erat, ad spiritualis doctrinse intel-

ligentiam pertinuit. Sed quo breviori schemate cohibeam argumentum
latissimum, quo non lam symbolicae, quam totius scientise christianae
31. fines et incrementa comprehenduntur , syllabum exigam eorum qui
cni accessit
apud christianos dixere generatim, peculiari tamen libro, id quod sco-
index scrip-
toruin ticis magistrls frequens erat, de rerum natura, ordine aut proprieta-
deNaturis tibus, quorum utinam e latibulo exeat primus, Manlius Theodorus,
rerum.
Augustini amicus, quem Salmasius sua contrectavit manu!
Maiilius Thcodorus de Natum rerum.

Heliodorus <^^^ Natura rerurn exordialium,
Isidorus c . . . . de Ordine crcaturarum. — De Natura rc-
ruin [an Etyniologioi .'']
Jacobus Edessenus de Universo.

Venerabilis Beda d^ Naturis rcrum.
Rabanus Maurus iiem [forte libri de Universo].
Adhelmus philosophus iteni.
Hu"o S. V de Proprietatibus rerunt.

Alvredus (^'^ Natura rcruni.
Alexaiider Neckam de Natnra rerum, metrice.
Thomas Cantipratanus de Naturis rcruni.
Albertus Magnus. item [forte Hbri de Jnimaiibus].
Bartholomaeus de GUnnvilla de Proprietatibus rerum.
Guillelmus Peraldus de Naturis rerum.
Joannes Zamorensis de Proprietatibus rerum.
Giroldus l
Simon \ ord. FF. PP de Natura reruni.

Thom. Bon. Joannes )
Robertus archiepiscopus Roccae S. Joan. de Proprietatibus rerum.

Gaufredus Cochlearis iteni.
Vincentius Bellovacensis de Natura rerum [al. Spec. naturale\

P. Berchorius item [Reductorium morale].
Ab his de nat. rer. laudantur Lucretius, Varro, Seneca Egnatius, Archytas , etc. ,
DE FORMULTS S^C. XTT. XXIX
ART. V.
S. Bernardus.
32.
Dicet allquls : Quamquam aetas illa prae ca?tei'is et forte plus justo Bcrnardiis
istius modi (lisciplinam excolucrit, mirum
jam prima acie profecto est noster est
praemilti Bernarclum, cujus ingenium fervidum, spontaneum, regula?

non necessariai impaliens, adeo in intei-pretandis scripturis veteres
terminos concussit, ut a formulis quibuslihet perpetuo divortio dchue-
rit recedere, nisi forte nomen istud idcirco in anteccssum profcratui-,
quod a Bernardo, ex opinionc oinnium, totum saeculum xii j^roficis-

citur.
Nempe non una neque tantum ideo quod ullimi
liac milii causa est,
non tam nt
veterum formularum classici intcrpretes ex eadem sunt familia Cister- (Jistfrcieiisis
ciensi cujus Bernardus parens altcr et dux maximus fuit sed propterea :
quod ipse, candide dicam, Meiitonianus est, inde noster.

[Non enim miiii contigit l)onis avihus accederc ad l)ihliotliecam
qii.im ut
Clarevailenscm, jam Tricassinam, nequc ii)i manu evolverc mea codiccs Meiitoiiianiis,
permultos quoruin plerosque sanctissimus ahljas digito suo lihavit et
consecravit, quin tacite mecum mirarer unde et cur tot lihri ejusdem
fere argumenti, allegorici scilicet mei, et Gregorius et Gregoriales om-
nis generis, Euclierius, Beda, Bahanus, tum demum duo unius Melitonis
exemplaria, exfjue illis palmare meum et j)ancraticum, totius liujusedi-
tionis fundamentum. Suhihat eiiim ultro iiiquircre, quum Bernardo crjy-
ypovov esse lioc exenq)lar sole sit clarius, j)erindc' ac hihliorum codex
Ti-ecensis, in cujus marginihus vestigia sanctae manus dcpreiiendere so-
ient, anne et ille saccr et hic meus Meiitonianus iocum non liahucriiit
in ejusdein armario ahhatiali? Anne in tugurio illo, « pisaliis torcjuihus
circumtexto, « in qiio Divus, affecta valetudine, solus meditationihus
vacare gaudehat, uiide postremo exii.'runt j)riina' illaeet pra^ ca^teris niel-
lidiue iii Cantica canticorum iiomiliie.' Ageduiii, pcriculiim fcci, etciuum
Melitonem recens rescriptum, (|iiasi coram liaherein redivivum et spi-
rantem, decem priores illius paranymphi iii epithalamium sermones, in
Tiocprimo secessu sacro ct ca-iesti commercio certe ciictatos iegi itc- ,
rum, ((ua potui rcligione, neqiie ulia opinione praeconcepta nisi forle ,
coinmuni (|ua longe alia exspcctatiirus erain; Iiin("(|ue Bernardum, illinc

e rcgione Mclitoiicm, ([uotics non ohiler et leincie sed (uiasi dato ,
consilio iina convcnirenl, stylo distinxi, propc» in Imiiccc niodiini :
Rk.rnardus. IMki.ito. 33.

Sornu) 1,11. S. Canticiiin, i. c. saiict.T (l(^- Cap. x, 3f». (laiiliciiin ad (onfciiipl.iii-
sidrriiiiii aniiiKCjVcl a'tciiii conniihii vaiii. — ,
Canliciiiii, scicnti.i. In ps.ilmo:

ob
Prasorlim
stTinoiu^s in
sacrunicntimi, expriincns caslos,jii- n Ointntf Dnmim» ctinticitm nncuni. •
C C.
cundoscpic coiii|)lcxiis aniniornin. Iii .Salonionc : « ('nnticii cn/iticnnini, m
II, n. I. ()s osciilans, i. c. \ cilmiii Iio- C.ip. i, <>. OsDci, liliiis cjns.
mincni assnnicns. (lap. .x, 2.i. Osciiltiin, rcconciliatio lio-
'i. Osciiliim, pcrsoiiaCliristi cx iitroipic. ininisin Dciiin : " Ktosciilntu^ cstcinii.^
G. Osciilctiir iiic «sciilo oris, Dciisli.it (Ihid. cl. /<<//'(f«( conniicnt.irinin : Oscn-
lioino[Kadcni inscrni. VIII, IX, i,i,'i]. Inm, doiia .Spiiilns N.incii, 1
CAP. I, ART. V.
Bern. — m S. Osculari pedes, i. e.

, a.
Memto. — Cap. I, 18. Pedes Domini,
seternitatis Et caligo sub
stabilitas
splendoribus Majestatis caeci-
:
coram pedibus ejus.

tatis calitjinc obvolvi.
qua Cap. I, i^- ManusDomini, divina ope-
3. Osculari manus, virtus ejus sine
ratio.
niliil possum facere.
Cap. X, S%. Pedes, debilium sustentatio.
IV, Pedes, primordia conversionis.
I.
Ib. 25. Manus, operarii vel opera.
2. Manus, proficientium opus.
genera sunt, Cap. III,I. Spiritus, Deus. . angeli. . . .
V, i-io. Quatuor spiritus
angelicus, et qui con- spiritus, ratio... spiritus, animaeju-
'pecoris, noster,
mentorum.
(lidit istos.
et condensn De monte umbroso [Vulg. Pharari\ Meli-
IV, 3. De monte lunbroso
toni solemne cf. t. 11, p. 109, 1. ii;
^
êTedienSy in sole posiiit tabernaculuni
;
142, 6, 3i «; 143, 9 a; 34i, 8, etc.

suum, i. e. obtulit carnem suam sa-
pientibus carnem.
— Cap. iTi, 5. Sol, manifestatio Dei in
carne In sole, etc Cf. quae supra.
Os habet Deus, manum, pedes... :
^.
frequenter Deum comme- Cap. 1, 24. Stare Domini, patientia divi-
6. Scriptura
morat nunc quidem stare, ut Adora- :
nitatis. — 34- Ambulare, delectari in
Et operibus sanctorum Etambulabo in-
biinus, etc; nunc ambulare, ut :
:
ter eos, et ero iilis Deus.

habitabo inter illos, ctc.
Nunc currere, juxta illud : Exsulta- Cap. X, 63. Currere, in operibus bonis
exponit.] properare.
vit, etc. [Singula spirilualiter
Ib. Si recte caput Christi refertur ad Cap. I, I. CaputDomini, ipsa divinitas.

deitatem [item x, 8], puto non incon- Cap. II, 19. Pedes Domini, homo assum-
grue pedes ad hominem pertinere. tus a Verbo.
7. Sapientia Dei auro designatur. Cap. VI, I. Aurum, sapientia.
8. Pedes, vestigia divina , signa operum.

53. Vestigia, signaoperum Dei.
VII, I. Manus, latitudo una, fortitudo a5. Manus, potestas. fortitudo. . .
altera. Cap. II, i3. Dextera, beatitudo.

Sponsa anima sitiens Deum spon- Cap. X, i5. Sponsa, Ecclesia vel anima.
a.
sus, Christus.
,
;
— 14- Sponsus, Christus, ideo quod
vni, 6; IX, 1, 2, 3 [cf. supra, ii]. a Petra et ab initio sit promissus.

5. Duo ubera sponsi, duo ingenitae man- Cap. VI, 4i. Ubera , sensus cordis...
suetudinis argumenta... verba Scripturae.
6. Lac, pinguedo gratise et internse dul- Cap. IX, 21. Lac , simplex doctrina Ec-
cedinis. clesiae.
8, 9. Duo
ubera, praedicatio evangelica. Cap. II, 14. Ubera Domini, Evangelica
Vinum, contemplatio. doctrina.
10. Et pulchre vino comparant affectum Cap. VIII, loS.Vinum, gratia Spiritus.
earnalem. Cap. viii, 108. Vinura, libido.
X, 4. Unguenta sunt contritionis, devo- Cap. vii, 3i. Unguentum , gratia Spiri-
tionis et pietatis. tus sancti.
u.
Unde Bernardo Haec abiinde erunt ut in formularum spirltualium historia, non so-
et ejus setali lumpraestetBernardusnomen, verum sedem tanto nomine dignam acci-
non
nllimasitsedes, piat ; et quemadmodum illiussseculo duodecimo primas rerum nostrarum
cedere jubemur, sic tantum magni saecuU principem in novissimum
recipere se subsellium dedeceat; maxime « quum hodie, inquit aequalis
ejus biographus, ubique terrarum spirituales quique, loquente eo seu
tractante, stant cedendo praecedenti, et sensibus ejus vel intelligentiis
submittunt sensus vel intelligentias suas *. »
maxime ob Viden' quomodo, surgente illo, orbis exsultet universus? Ne a meis
luijusmodi
recedam, ecce innumeros in Cantica canticorum interpretes quos post
commeDtarios,
illius vestigia, in odore, ut ejus verbis utar, concurrentes, traxit amor;
lat. t. III. —
Solcmne. 'Non desunttam
(i) nisi a Melitone deriventur, vix tilla
in Bernardo quam
iu recentioribus v. g. causa erit, cur, Vulgata posthabita, tam
in Petro Cantore, in Petro Capuano non obsoleta superaverint. (2) Suas. Gal-—
paiica veterum versionum loca^ quae fredus, de Vit. Bern. lib. i, 70.
DE rORMULlS S.€C. XII. xxxi
tralii namque eos nocesse erat qui cum eo eodcm campo cursu cer-
in
tabant. Ilacteiius c|ui(li;n) in illo clauso canticorum liorto non pauci
tenloria fixerant, alii aliis alacriores, ut tlicologije niysticie aromala sibi
compararent, quippe quum antc Bernardun), ut alias sevcriore calculo
putavimus[lnfra, p. i68],sexaginta et qui suprasunt ' vere fortes viros,
in circuitu throni arcana rcgis custodientes, inveiiimus. A Ikrnardo
autcm ad alterum sa'culum censum cxtcnderimus, forles sexaginta
si
alii ^ facillime repcricnlur, intci- qiios bis septcni Cistcrcienses, coronas

ante sponsi et sponsa? pedcs sparsuri elegantissimas. Qiiid plura, ut
liomincm suspicias? 35.
sive aetatcm noveris, sive
INequc a Bernaido Ilugonem Yictorinum amlcum a Clarcvallensi
,
ct miitiiam con-
cordjani
fratre, sejungamus. Ambo cniin sunt, ([uales dumtaxat ingentia quon- Cistfrcifnsiiim,
tlam sajcida pcpcrcruiit. Al Bcrnardus orbi Ilugo vero urbi piieerat, , Sanvictorino-
ruiu.
et quemadmodum Clarcvallcnsis fons oinnem Ecclcsiam inundavit,
,
ita omnes Parisicnses scbolas ^, inde in

scaturiebat Sanvictorinus in
munduin universum clfundcndus. lllud enim firmissimc tcncudum a ,
"Victorino et ab (^jus scliola, quam asceseos perfusam odoramcntis, con-

templationi assiduam, quin et arcani quadain disciplina ( cam cnim
saepius reverentia Magistcr allegat) et veterum traditionum rcli-
cum
gione venerandam videre mihi vidcor, inde profccto cuncta Farisien- eiParisienMum:
sium mngistrorum et discipulorum univcrsitas suam acccpit mysticam

ct cua6oAiy.ojTaTr,v indob^m, (jua; tum illorum faina.' ct nomini inluTesit^,
etiamquum, oj)pressa novarum disciplinarum molc, illa juvenesccntis
academiaj mystica teneritudo induruit, in robur longc diversum
immutata.
Quamdiu vero stctit lllud sfficulumBernardinum, fcclt Cistercien- 30.
siuin, Sanvictorinorum , Parisicnsiunujuc magistrorum ainica conspira- quam in primis
cernere eil
tio, ut, symbolica nibil innovaretur. Quam
quuin alias, tum in rc
ainicc conscrtis manibus singuli procedcrent, id in primis dcclarat
modcsta et rcligiosa sivc ad Cistcrcicnscs sivc ad Sanvictorinos secessio
pra3cipuorum Parlsin.ne scliola; magistrorum. Quum cnim non sine
niagno innumcrorum audicnlium plausu Scripturaruin corj)US univcrsum
(i) Sitrit. Rcrcnsilis cniiii f)^ iiitcipro- ( icnsis, fcrc onincs c Piivdicaforiim or-
tibus aiitc Hcrnardiiin, I. I., addi- llic- dinc), bciitiim Joiinncm Domiiiici , Nico-
roiiyimini (|ucnulain cx ninllis codd., laiim de Gorrlian, (lUerricnni de S. Quin-
Scjicnntliiiin aMiatcin, apiid Zocâin in liiio, (iiiillclmiim de Mclitona, Tancre-
cataldô codicnin co|iticurinn lioijîano- duin iiononicnsem, Joanncin deSar/.iaiiu,
riim, Orosinin paitiin cditinn ad .Icfn ac dciiicinc, iion ultimum e Cistcrcicnsi-
MM. Ostiinsium (iicjôrinin Illil)ciila-
, l)iis, tril)iis(|iic ct dcccin aliisanniimcran-
niim, si llciiiiofulcs, Patciiiiin cx Mnnili- diiin.Jiiricliiiin l''ri/.oncn),!Marinni liorluli
biis, l-loriim c\ Aiiihrosio, Kahaniiin ol) Mdritnîtnliii] dortissimum ;il)l>atcin.—
({lassas forle incditas, iMattli.x-iim ('.anta- 1) Stliotns. Vix ullus est s»-culi xii liher
cii/.cnnm, r|nciii bis c\tia Idciiin siiiim frc(iiicntius n'scrij)tus (iiiam IIni,'oiiis
]>osiii iii mco indiciilo, (•iiillcliiitim iit- .illrôriif /'. rt N. 7 i\tiiiitr/ifi, (|iia^ tam
Brcda Casincnscin, Stcplianuin (incm-
ct ipsins (|iiiim ]*iirisiensium pliirium rs%c,
dam aicliicpiscopnii/, loi ic rcccnlioitin. docct cod. S. Nict tyi'\. Cf .\ll). I.ehnof,
— [i) .llii.Scxaînta (|iiidcm iii codcm iii lliif^n viiii .V. rirt. tind itic tlirntofîsche
cnlalogorcccnscntnra Hcrnardo ad (incm /{'rlitii/if,'. I.ips. iS^â. — (',) InlKr.tit.
sirciili xiii (|iiil)iis plj^crct sallcm iioii
,
\ idc tcNlimoniiim auctoris innrtilitntiim
,
addcix'sc|)tcinalios((iiioi uin imiisC.istci - siCC. W, \\\ /ir-nlr^. loin. li

, p. XXX.
XXXII CAP. I, ART. V.
37. allegoi'ice exposuissent Guillelmus e Campellis, Petrus Comestor, Petrus

in Petro Cantor Alanus agmini canoniconim regularium,
Uiiiversalis, priores
Cantoro, Alano
Universali, posteriores albis monachis nomen illustre dederunt; unde fortasse effer-
buit utriusque Ordinis in investigandis Scripturis studium quod mirum :
in modum vel apud remotissimos Cistercienses , Scoticos, Frisones et

Lusitanos '
exarsit, nec, praeter id quod vulgo creditur, umquam in illis
aut cseteris monachis Benedictinis exstinctum est. Ille vero Tricassinus
presbyter, cui sua in evolvendis membranis inexhausta voluptas nomen
indidit Petri Manducatoris, quum primum adelibandis Clarevallensium
38.
vicinorum codicibus, nequeariolari temerejuvat,certe non abstinuisset,
Petro
F.l
Comestore. jamParisincecancellariaesuffectus,itaad siccumebibit universam publicae

palsestrae doctrinam, ut novos fontes in solitudine inquisiturus, sese in
Sanvictorinos recessus totum immerserit; ut in illo coaluerint omnia
qu£e tunc magistrum, sacerdolem , monachum commendabant.
Quae causa praecipua est, cur Historide schohisticse et aUegoricae man-
39. serit diu et ubique auctoritas ingens ; cur Magister Historiarum^ ut aiunt,
Hisloria
Ciijiis eadem usus fortuna ac Parisiensis alter, Magister Sententiarum suos ,
scholastica
habuerit et bene multos interpretes, abbreviatores, defloratores. Insu-
eamdem ac libri
Sententiarum davere in Lombardum dialectici, philosophi, theologi; Comestorem vero
nacla rortunam.
degustaverunt poetae, pictores, artifices elegantissimi. Omnes fere Sum^
mge, ut aiunt, quum Angelicae tum Seraphicae, a fundamento Senten-
tiarum super astra exsurrexere : exsurrexit fortasse sublimior Summas
historialis ^ commentarius in amplissimarum basilicarum,
fastigio tot
quae ab immensa mole quasi profectae, inde per
Parisiensis cathedralis
Galliam omnem ac christianum orbem universum, in eadem hac aetate,
Historias scripturales ubique repraesentaverunt.
Sed ne a codicibus litterisque meis abeam huc certe pertinent,
illa exeinplaria biblica gallica ilfijyic, et Parisina, vulgo dicta 6iblc

,
l)i0tortaujf , JJ^^*''^^^^ molatm, 6tbU6 l)i0torifs, ou sont ics tîstoircs

SCOlasticjUfS ,
quae per se sola singularem amplissimamquamdam et
40. condidere lltteraturam ^. Habet enim Comestor suos commentatores
peculiarem neque ignobiles, Stephanum Tornacensem, Langtonianum et Rober-
qiiamdam pe-
perit tum Rilwarby, ambos Cantuarienses archiepiscopos, quos non piguit
litteraturam,
postillas in Historiam scholasticam dictare, et Joannem Gersonium,
Cancellariumillum, a quo prsecipuapars evangelica novis curis resumta
est '^.Habet suos populares interpretes, Guiardum Desmoulins
David Aubertum, Joannem de Kely Joannem Blesensem^. Habet ex-
,
(i) Lusitanos. Quod hodiediim praeclare rialis. Itacodd. Paris. 587 etNavarr. 98.
testanturmultiet magni pretii Alcobacen- — Litteraturam. Vix ullus est Bihlio-
(3)
ses codices Ulissipone asservati, qiiorum thecae msstse catalogus in quo multa id
plures de re nostra toti sunt, sed pleriqiie geniis non occurrunt; sunt enim codices
saeculo xii aut xiii conscripti. At vel in Anglicani, Batavici, Germanici, Floren-
sola Clarevallensi abhatia non deessenf, tini, Caesenates, Casinenses, NeapoUtani,
])raiter muUorum opinionem, scriptores, quosvideapud MontefalconiumetHaenel
theologi , concionatores ,
poetse optimae innova utriusque editione apud Migne
notaj el non pauci numero , qui etiam inscripta Dictlonnaire des mss. quam eru-
nunc in codicihus Tricassinis latent. Tri- ditus V. Lud. Mas-Latries procuravit. —
ginta ad minushaheo recensitos,nonnul- (4) Est. Cf. ad haec nomina Echard, Fa-
los certe posthac editurus. —
(2) Histo- bricius, Hist. litt, Galliar, etc. — (5) BlC'
DE FORMULIS S^C. XII. xxxni
ccrplores S. Bonaventuram in Hiblid Pauperum , Barllioloiii£eiiin de

Liica in scliolaslica nova historia , Oynuin in lectionHjus anecdotis '.
llabet ad vulgus, (|ualis anonyinus ille aiiglus, a (juo ex-

j)i'fficones
stant « explicationes sive concioncs Ijrevicula^ ex allegoriis Petri C>o-

mestoris ^. » Hahet denicjue suos poetas de quihus niox, suosque picto-
res etartific(is, (jui ea niteiit artis elegantia, copia,opulentia, ut (piiedani
fuisse regio suintu elahorata^,(puedain opera Joannis IJrugensis confecta
reputentur ^. Qiiorum palinam j)cr ine detuleris incoguilo scriptori
etpictori*, a S. Ludovico forte in opus ascito^, sed (juem vidi mi-
sere discerptum adeo ut ejusdem alia in codice Sangermanensl alia
, ,
sujjer j)luteis Bodleianoe et Musei hritannici, alia in j)Iagulis cujusdam

a(|uitanici (|uaternionis jaceant. 41.
lluc eodein iure perlinent variffi in vernaculas linguas rlivlliinicac el novam [loe
translationes , (ju.e, superstitc adhuc tcT) usque ad ullimas

FloXj^payo),
Ecclesiifi fines jiervenere. Ilaec altera ejusdem generis est litteratura,
neque arctiori finita limite, sed suavior et concinnior, ea scilicet sei'ies
Bihliorum metricorum, qua? prajcipue quidem a Petro de Kiga, deinde
ahejus correctore /Egidio Parisiensi, sed primitus ah Estore, aiiti(|iiitus
vero a Melitonianis fontihus derivaiitur. En pene dicam nasci novaiii in
litteris christianis poeticam. Usque ad h.ec enim tempora , ex industria
quadam, sed forlasse oh arcani disciplinam necessaria, id ununi sihi
statueruiit nostri poetffi fere omiies, nudam sacrorum lihroruin aiit
christianorum litTOum historiam metrorum lepore adornare, ac, par-
cissime adliihitis allegoriis ^, ea tantum qua3 omniumerant, in vulgus
rhythinorum sein|)er amantissimum effiuidere. Sed ecce a sicculo
Haec qiiiilem ab
XII alia rallo est christianorum j)oelariim. Priores (juidem, spatio an- injtiu
sjcciili XII
gustiori indusi, elegantiori veleruin mctroruin venustate (lorent; imipit,
clariiis
j)osteriores vero, effusis hahenis, ruptis anti(juai poeticae et graminaticje
repagulis, sed ne(jue parallelis leoniiii versus lincis impedili, (juanto
audacius iii allegoriae cainj)uin exspatiantur; (jiiec illis alia typorum et
figiirarum spectacula; quot symholorum lenociniis luxuriaiitur !
Viam aperit noster (antiquiorein enim av£/CôTov non iiiveni ^ , [Jher
senscni. Cf. codiccs Faris. yallic, 6702- volumcs qiii scniblcnt appartcnir nii
67«. r», (37o5% (i8i8-(i8'i9, «82;)% 7268% iiicme otivrai^c, ct cxccutcs |)ar Ic iikmiic
72G8\ 7'jif)8''».Quoriim occasionc video artistc. » —
(li) Ascito. Ifa cciiMiit ipii
iiicniorahiin Pctrutn saccrcloteni Trcccn- plamdas ejiisdcm paiicas descripît cl.
Ticvircnscm, ciinidcm |)l;iiic ,i(!
sciii sivi,- al)l). Aiibcr [Mcin. dcs nntiq. lic i'oi/rst,
Conurstorcm ipMiiii. —
(i) .Ini-cdotis. Cod. i838, p. 157;. — {^:) Allciôriis. Nulliis
Paris. /|/|G; F.cliard, a. i/|6/|. — Conic-
["x) certe iis data opcra utitur, iiisi forte cx-
storis. llarlciaii. i'/i/|. — {'\) F.UihoKnd. cipias Tlicodiili c<I(>jâm, rpii iii cadcin
Cod. Amhian. 108, in (|iio (ucre -jtooo ii- poctica' aitis iiiimuLitionc cpia , iiiclio
guriu l)il)l. w\^\ Sancio dical.X'.
tcnlur. Qiiod dccodd. l'aris. (iSij^, ()8'i(;'
—
(/j^ Hrpii- nc^lccto, allcj;oria pr;cpl,iciiit
baiidit totus cssc niilii vid«'ttir. —
, compro-
(8) A'<>//
«lisscriiit Camiis in ?\(tt. etc.rtr. niss. t. vi, invcrii. .Scd \cllcni alilcr (pi;im jcjiino
p. io(), a (|iio rcscimiis in |)ostcriorc co- iiominc nossc ttiin (iiindclbt rtinii nc-x io
diccinessc |)icturas nuiiieru 5i5'i,eariim- fpiciii. sicctili V, si Vossiu litles, ct Lain-
(jiic sumtiis .x-stimari |)ossc prctio circitcr bcittim Atrcb.itciiscm itpiid F.ibriciiiiii,
()(),o()o Iraiic. —
(.')) l'ii liiri. Iii cod. .Saii- ipii omiiia bibli.i iiictiicc ilcscnpMcriiiit,
gernian. '.>7, tibi praMixa cst folio |)rimo iiim ctiam abbalcin Israelem qticni Cal-
Iia'c nota « iM. Ccicnlc .t vii
: Oxloid
;i
,
li.c lillcriiri.c ^criptorcs camdcm scricin
Hihl. Jiodl., ct aii liriiisli Miisciim dciis viiliâribii^ ilivllimi'^ a ^.cctilo xi coiii-
ill. C
XXXIV CAP. I, ART. V.
42.
pnpfigurationis' Chrisd et Ecclesios\ cujus auctor Plilllppi regls et
conspiciia in
lihro
B«-tradje teinpora liisce clare designat :
prafiguratio-
num ChrisH Philippiim regeni nunc pcllex niiliifu-ayit
et Ecclesix
Quse tantum procerem Salomonem ludilicavit.
Qul quum egregie uberrime In singulis fere versiculis hlstorias et

et
allegorias alterna vice premat, nedum aiceat a lectione arcana qucni-
quam, ipse sua dirigit ad monialesquasdam et quasi coram slantos :
Vos, o praesentes qu?e dicimini moniales,

Hujiis reginae [Esther] mores vilamque tenete,
Et quam vovistis servate virginitatem.
Quin puerulos respicit, ludumque litterarium sine discrimine, ipse

magistcr praeiens, inducit in hanc veterum arcanorum initiationem :
Est et adhuc aliud, cur haec metra sim modulatus :
Grata scholasticoUs plus esse hquet metra prosis;

Haerent et memori menti citius metra prosis.
Testis nempe mihi Deus est, cui cor patet omne,
Me neque rumores hinc aut captare favores,
Sed rogo, qui iegit hajc, orando Deum mihi placet.
43.
longe Porro ilh symbolorum orbi ihuxisse medium et subhmiorem Petrum
splendidior in
Aurora de Riga (cujus Jarora ex immerita nocte in hicem vehm prodeat longe
Petri ile Riga, a copiosiorem quamhorum commentariorum), testes idonei sunt et ubicpie
quo litteralura
alia supej-stites exemplaria sine numero, sine fine diffusa. Ipse ego supra
centum in manibus habui , centumque ahos et id quod amphus est ^ ,
promto calamo recenserem. Rursus auctori Petro non defuere îopOwTat,

censores, commentatores; quorum alius Aurorse. sutun Luciferuni
dedit ^ , ahus ex iUa coegitepitomen 4, ahus edidit Ecclesise Specuhmi ^ ;
hic canonicus Praeinonstratensis encomium prooemio preefixlt^, ad
calcem ihe Dominicanus, Alanus Linensis, copiosum retexuit indicem7;
Cisterciensis alter et Austriacus, Ahmannus, post eum Cantica cantico-
rum eadem chorda reddidit^; aher denique, longe caeleris praeclarior,
iEgidius, primum Parisiensi laurea, deinde episcopatus infula, utferimt,
donatus, mediocrem quidem Aurorae apparatum, sed non modicam suo
proficiscitur, calculo et censoria virgula praestitit auctoritatem 9.
misisse referunt. Vid. t. vii p. aSo, et sed rarior instructa suis omnibus appen-
codd. Yindobon. Lat.
,
theol. 6i3. — dicibus in Cantica canticorum, in Actus

(i) Ecclesice.CoA.ÂYis. i^SS.Iidemcon- apostolorum , et Recapitulatione. At ra-
scriptores Hildeherto videntur hoc opus rissima in qua non desunt Jeremiae la-
assignare, decepti a vetere codd. Anglic. mentationes. — (3) Dedit. Trecens. cod.
——
catalogoqui nomen illud fragmento ejus- 1164. (4) Epitonien. Cotton. Vesp. D.
dem Libri exiguo ideo attexuit quod XX. (5) Speculum. Mus. Britt. reg. P.
proxime prsecedebant Hildebertini noti 147. — (6) Pra^fixit. In cod. Ultraj. 77
versus de Sacrarnenlo altaris. Sed si pri- canonicus deS. Mariano Autissiodorensi
mae conjecturae mese fidem adhiberem, nuncupatur. — Tndiccm. Cf Leland
non deerant signa quibus totum Librurn et Tanner. — ['f)
(8) Rcddidit. Cod. Vindo-

darem Roberto Arboricellensi, qua de bon. Theol. 147. — (9) Auctoritatcm.
re serius et tutiiis anejuiretur. —
(2) Est. Hist. litt. dc 1(1 Fr. xvii , 36. Dicitur in
In sola BibliothecaParisiensi magna siiiit nonnullis codicibus (Harleian. 627), non
circiter 40 codices. Verum etiam illic rara soliim episcopiis, sed Bituricensi patriar-
est editio primigenia a solo Petro exacta, chio ,nescio quo jurc, ascriptus.
DE FORMULIS METRICIS. XXXV
Qiio quitlcin pervcQerlt Gallorum nostroruin et Parisiensium fania,

(Jocumento sunt et Hermannus ' ilie noster, Werdinensis ahhatiae cu-
stos, jam inter Westphalos Petrl de Kiga uinmlus, supplementum Au-
per on)nem per-
rorae, cui Proverhia Salomonis desunt, in amplissnno suo Didic.ianiin
lalu Lcclesiam
horlo (laturus; et vicinus ille Jacohus a Maerlaiid, (juein multi (juasi
hatavum Homerum salutare soleiit^, certe insignis Comestoiis inter-
pres in suo rhythmico et grandi opere, iiijmbijbfl inscripto. Quam- nec
in recenlioii
diu autem hoc idem noslrorum decus perstiterit, doccnt et ad tempora a.-tale oinninu
nostra rderunt recentiorum sive in IJisLoria/n sc/iolasticam ^ sive in ex&tiucla.
ejus versiones cui£e non semel iteratae, (juihus simillima aut edita dc-
nuo fuere aut variis exacta epitomis, aut rhvthmis Gallorum,
, Italo-
rum, Tuscorum([ue expressa ^. 4i.
Porro illi a3V0 bernardino,caeterorum facile magistro et principi, erant cujus [)ra.-ci[iua3
in tractandis symholis paucae admodum leges eo efhcaciores quo,

legea.
pauciores : veterum videlicet normam sequuntor acerrimam sed in iis ;
([uainon constanti traditione, non iege latasanciuntur , unusquisque sui

juris esto; neu vero exlra sacrorum lihrorum elementa ad mundanas
vagentur varietates, tum sarla tecta iittcra siet lum liaheat cujusvis ,
allegoria3 fundamentum. Minimc in tropos aperiunda ([uaecunKpie

ah liistoria stant, sed (|uae usus, (juae sensus ultroneus capit; cuncta
denique symholica uiiuni fincm, principium unum respiciunto, A et
£2, Cinistum.
Quod vero aut metro aut vuigarihus rhythmis interdum utebantur,
an oh ingenii acumen ostendeiulum an propter venandos plausus ? ,
Minime rcrum; sed vclerum more legislatorum vulgi ingeiiio consu- , :45.
iehant, non elegantiore proinde, sed potius (piam simplicissima usi exponit Petrus
Canibiuj.
dictione. Quas (piidcin scrihendi et exponendi regulas nemo candidiiis
dedit (juam lieiioni liber cujusdam Petri episcopi ([uem aliis non , ,
niiiil duhitantihus, ego iuljcntius in Parisiensiiun agmen et inter eorum
(i) Hermannus. Me qiiideni piulerct 3niio Dni .m.CC.

tam perfiiiictorie nieo de Hermaiino .\'.\"l). U33 tb. niio.
agere, nisi inilii spopoiulissem forenl ad <Dicii)Ut^ c.u (fncicl.
ennulein, nli acl ca,'teros inetricosrormn- bcrtu!) Coloui. lu.

larumcnininentatores revertar. Sed sclic- rljirpr.
(liilain saltcin
ijna ;elas
Inslorieain hic ioci inlljâin,
llcnnanni ct cjns libri aiinns,
— (2) Solcnt. Nolim amico et eriuiito vi-
10 J. Alb. Albcrdinyh Thijin noii plane
(Je (piibns silenl oinues, clare statnitur,
asscntiii, a (ino nou p.iiici nc(pie ij^no-
c lil). II V. 'i57i-5'i.S(), iil)i mcininil noii- Macrlandio vctusiio-
biles poetie Ticnscs,
luillorum a^vi sui tvrannornm rcs. scite connnmcr.intnr iii clctraiili libi
jâlliceconscripto Dr iit litlcnittirf /ui r-
—
:
(îii iiiiscruH lar.ciaiil, KcclrtiniiiiiiK.- gravant,

jiindtia, ^laiiiu ('iiiiiitii
laiuldisf , i8j/|, pa^. i4-a5, 84-yi.
Sic |)i(i 1- rcili-i ici
,
l'.ii^'<'ll>t'i'lt* , cailis, (ûliiiiiciisis :i|>cx. ('iy Lx]>rcs\a. K.xslanl ciiiin ; Fion tto <li
Ilunc iiiorlfiii viJit idiM iif|itciia iiuvcinliris : tntta la biblia i.\tonata , apud Gilill. de
INain Wiliihrnnii lucc caiiciitc riiilj
Kontaiictto, Venol. i53i ; Les figtircs tla
Nui(|nc corunaturuin [In miHff. Vi-;. iv) bin fnit illa
lliiic lioriiiii incrili.s cstocoruna, Ocu:*, [Juuriiin. fictl Jcstaincnt c( tlii yiuuvcl,M\ unitatiu-
Aniio iiiillcno bis cciitrno i|nui|iir dcno iicin Jiihlia- jiuupcrum, j5o'i; Jtiûra tle
Kt i|niiito, niartyr liic |ircluisuH uliil.
la lUblc tltiistrcc ilc huilains /iufiâi.\
,
Iloc iiicii'|iit o|ins (iusliis llcriiiBiiniis in aiiiio,
Lni^d. i5G!i, aiict. (îuill. (incruiilt ; ilciii,
lluici|iic sci|iicns ii|icri tcrniiiiiis aiinnH rral.
siib codcin titnlo, anct. Cav. dc roiilonv,
Tum iii murgine lubricatni i-s litulns : ibid. 1J70, jI m'I.; i'iîtrc.\ dc lu Jiiblc
C,
XXXVI CAP. I, ART. V.
ascrlbam ' ut fuerit tertius a Petro

:
Lombardo, Cambolla-
xopucpatou;
gesta et non pauca tam V.c-
uusdo Nc.nours dietus, qui post egregie
collata munera, in sacro ituiere cum mih-
lorinis quan. Cisterciensibus
tibus cruce signatis suscepto,
apud Damietam, a. 1219, mortem baud
codice , eoque autograpbo, ut
inoloriam oppetiit '. Porro ex unico
et censuris quae bujusmocb proto-
coniicio ex additamentis bturisque
post alia in commentarios cor-
typa solent insignire^, pauca lubet,
ro-ata, excipere, quo nibil esse potest
ingenuum magis, minusque fu-
Initium est , post abqua 4
c-Jdum, sed rusticum jam pene dixerim.
:
Si meruit titulum vel bbri nomen

habere,
Istud opus Benoni liber incipit^ intituletur.
Incipit Prologus^^
P rincipium de prlncipio mibl Principium sit
e t fmis, sine quo nec principium

neque finis
5 T ransiet ad laudem, nec opus laudabile fiet :
R es , sine Principio Cbrislo, declinat ut umbra.

V os legitis scriptum : sunt omnia facta per ipsum,
S icut declarat Joanuis lectio sancta.
e rgo principium det Principium mibi Cbristus :
10 P ost, Christus Finis dignum tribuat mibi finem.

I esus principium, Jesus factus mihi finis.
S uasit tantillum fieri, ne nil ageretur,
C um damnosa quies sit amanti vivere recte.
O b multas ergo causas hunc texo libellum,
declarees par stances, auct. G. C. T. (Ga- fieri possunt do viii sextariis bladi, et
briele Chapuys), ibid. iSBa; Figure della mil/c attcrtia. » Gall. chr. I. \. — (4) Ali-
Ga-
Biblia, illustrata di stanze tosc. auct. qua. Incipit enim Nomina cunctorum
: «
briele Simeone , Lugd

i566,, iSô, sunt infra scripta librorum, » sacrorum
1577. Venet. 1^74. Non defuit denuim scilicet, quos adducturus est in allegori-
Historice scholasticce editio recens Ve- , cum commentarium. Hi sunt Pentateu-

neta, 1728, neque Epitomequaedam ejus chus, Josue, Judicum Regum, Ruth,
ad instar expressa, sed longe languidius, Esdras et Macchabaeoium. (5) Prolo-
,
—
quamquam notissima, ea scilicet quae digus. In margine, sunt notukie ejusdcm
citur Bible dr Rdjaumont. — (i) As- mauu, (pias iiohii omnino omitlcre. E re-
cribam. Cf. Hist. litter. xvii,'pag. 212. gione igitur ab initio :
(2) Oppetiit. Haec fusius in Gall. c/irist. Granitnata principii cujiisque reeollige versus,
vii, col. 86-90. —
(3) Insignire. Cod. Si ciipis actoris nomcn liabere libris [sic\.
Paris. 8110, olim inscriptus mmxxv , — 4. Principium. Alicujus operis,»

—V.V.
t ib.
161 1, 4147. Averem, ut dubiis exsolvar enim ut bono
5. v-Fict. Difficilc est
meis, incidere in indiculum librorum peragantur exitii,qua3 malo sunt inclioa-
quos testamento idem dedit Sanvictori- ta principio. » Ib. —
V. 6. Umbra. « Vel
nis, juxta illud in eorum Necrologio con- Ego sum A
sine fine Cliristo, qui ait : «
scriptum « De cujus beneficio habuimus
XL
:
ad emendos reditus elBibliothe-

libras
principium et
et ii, Ib. V. 7.
(iuis. » —
Ipsum. Et « Sine ipso faclum est nihil.»
:
cam xMii librorum.» Sed, inter multas

largitiones, vide ilUid obiter « Habuit
:
— V. 11. Finis.
Oui consolatur speranles firmiter \n se,

praeterea de ipsius beneficio eleemosyna
Matcr ut infanteiii, propria qucm gessit in alvo.
nostra cc Ubras ad emendos reditus, de
quibus, in die anniversarii ejm, nnlie pau- — V. 12. Ageretur. «Unde Semper ali- :
peribus distribuuntur mille pancs , qui quid facito operis, ut Diabolus te occu-
FORMULyE MLlRICyE. XXXVII
ij P cllat ut ipse labor, fastitlia si (jiia molestant

V el noii neglcctum consumant otiacorpus
S cd solidct mcntem labor utilis et moderatus.
\Acroslicfiis rcsiimitur iii fine ultimi fol. 1 18 v'.]
F aclorem nunc ergo tuum mecum venerentur

€ t supcrexaltent , cjUiTb sunt ab origine lacta.
20 C antica dent illi cocli,sol, sidera, luna
I n ([uibus antc Deum gaudent justi sine fine;
T erraque laudet eum ([ui tot sibi munera praestat;
O c ipsum faciant illi mare, (lumina, fontes.
C antcmus resonet soror Aaron Moysitjue.
:
25 O stcndat Danicl , Dominus f[uid fcccrit illi;
P sallarit tics [)ucriIknedictus es! Omni[)otenti

:
V irtutcm([ue ejus canat yEgy[)tus l^harao({ue :
S eniper cum laudcnt, nec cessent praeraeinorata.
Sequilur prologus, foL .3.
Eriidicndoniin piclas iii llieolo{;ia Omni creatoris, non ad pravstlgia falsa...

Hxc scribi inetris introJtirloria fecit, Possumus hi.itoriani ciini cerla nosse figura:
Ex quilius ascensus facilis fil ad agnitioncm Nuuc Evangelii clangat luba , frivola pellens.
33 Hic aperil quare melris opus induit iltud.
More patnini voluil sua mctris te.vere verba. Qnos iii fasciculo comprcssi slrictiiis islo.
El deriiit inelrice de prosa sciibere srriptum 59 Sed qiiamvis |)alres nostri siih nuhe fuerunl,
:
Nani si ]iro.saic(! scripsissel lioc, aiguercliir INoii (|uidqiiiii di.xere tamcii signandu rigiirut
Sensiiin ciim verbis de lii)iis siiiripiiisse , (îue siint incilhara, noii siint resoiiaiitiu cuncta,
''"
Kt sic |)rol)ros(! s|)uliiiin vcsiisse icoiiis... Scd tantiiiii cliorda-; ncc siint tamcn ahjiciciida
Ne te livor edux, (|ui iii inliiiiis pasciliir, arclet, Oa-tcru, (pi;e ncqiiciint diilci frcmilii rcsonare.
A (piilius lioc niullum .Mimlum fiiit, inluearis 55 Nain (|iuc iion rcsonant, siiiit nuxiliuiilia rhordis,
:
Qiiultuor Kcclesiie doclorcs, laiide rorusci, I)um lciidiint illas cdiincxus rirmitrr in se...
Isidoriis, Viclorinus, ncc non Origencs, l tililcr pust lia-c qiiiddam rcur esse notandiim,
'iS y.i jilurcs ulii (pios esl lal)or cniimeruri ,
, Scilii cl uiiam rciii diveisu noturc frc(piciittr :
I)e scriplo ^clcre iiisi siinl cniicleare Sic Hicriisalcm, qiNC signat i|iiulliior isl.i,
Qiias inveneriiiil tcctas siil) niibe figiiras. CO Kcclesiam, binas urbcs, aiiimanuiue lidelem.
Ex qiioruni pratis studiii decerperc flores,
patiini invrniat. ^/lieron.l « De slercorc Pcr (jiias sigiiaiitiir (i;;nipnl.i poctica vana.
Y(ix cst in raiiis aliiid niliil utilitatis.
(.'iiiiii boiiiii l;i|)t(lal)iliii' pi^cr [Kcrl. wii,
ligiurnlis clniuat « rcsnnabilis ccho. »
a.]. )) — V. ;io. " l.l inctris (lclcctationc
Sic iii
Ulliina ilcdit Ovidiiis, Mrtnin. iii, v. 3j7,

forliiisad stiuliuin aniniiis inralcscat.
— V. 37.. /uii.ui. Iii(l(> iiivcliiliir
u
nictricc
aiit .\nson. cpi^r. V. /jo. IjCoiiis.
()i). —
(Juiltns addil c\cni|(limi Jcrcmi.v, .Salo-
cl cnulilc iii cni(lilioiiciii |ioclicain bo-
iiioiiis, Davidis, Jol), Aratoris, IMo-ipcri,
iiiis illc, ctijiis cn cl.Kisiila :
-Scdiilii 1'nidcntii , Tlifnlori \ IJoctliii ?

,
Pla"a 5cruri<l.i riiit raii.iniin iiniiiiilio firda :

— \ . /jG. /iiiui rtiiif. Cotl.
]
XXXVIII
CAPUT II.
DE PIlyECIPUIS FORMULARUM SPIRITUALIUM ORDINIBUS.

46.
Proposilo praj- Emcnso qiiod a Melitone ad Bernardiim proposulmus, per latam
generalinm formularum viam, itinere, jam declinare debemus in unam
cipiiariiin
roimiilariiiii
ordiiie ant altcram ab cadem via semitam, amceniora forte et quee lectorem
juciuulius recreent, inventuri dum moderatiori impetu acti enite-
,
nnu-, ut praefati ab sumus, in unum aut alterum genus pecu-

initio
liarium forinularum nos recipere, quod videlicet minori pomoerio fini-
tum, facilius lustrabimus.
Nonnc vero excutienda loca forent, quot in toto Melitone conti-
tot
nentur diversa symbolornm lemmata, quoe rerum universitatem am-
biunt? Otiosum certe non erit primuni relegere praegrandis hujusce
operis lineas preecipuas et vere antiquas, sive nostram, sive alteram
47. quam Tbeodulfi diximus, respexeris recensionem.
sive juxfa Quod ne hanc omisisse me conquerantur, quse
attinet posteriorem ,
TlieoHuKi recen-
in illa primuni oculis offunditur rudis quaedam et caliginosa rerum
sionem.
confusio, baud aegre tamen in simplex illud resolvitur discrimen quo ,
veleres solebant mundi universitatem in coelum, terram et aquas dis-

tinguere. Haec est enim trina rerum machina, quam modo Petrus epi-
scopus cecinit [v. 20-24], eadem trita in antiquissimis hymnis qualis ,
ille, qui eadem ac nos recenset , hisce editus diebus ^ :
Cujus trinus apex statuit tria maxima rerum :
[Cf. t. II, Prol. p. Lxvi, initium dist.]

Sol, Iiina, astra, polus radiarunt liimine mundum;
\Ih. distinct. 67-184.]
Fons, pecus, herba, frutex terras variavit honore;
\lh. disl. 185-875.]
Piscis, concha, lapis, sal, murex aequora complet.
\Ih. dist. 876 ad finem.]
48.
sivejuxtaedi- Si qtiid vero cum ea quae nobis praeplacuit Clavis ordinatione , in
tionem
nostram
solemnioribus veterum christianorum monumentis affine est et consen-
taneum, illud mihi est canticum triiun puerorum, olim toties graphico,
anaglyphico, musivo opere relatuin, quo videlicet e fornace, hujus
mundi imagine, creaturae omnes in communionem laudis ad Deum
adducuntur. Hic enimvero et illic, proemisso ad Deiim prseludio \Melit.
cap. 1, II], primum quffi in supernis sunt, praeconium incipiunt [cap. III];
tum terra etplenitudo ejus, montes et metalla , fontes, fluminaque

c. IV, V], )toc[Ao? enim ab homine [xiy,pox,o'cr[i,w vocem et jubilum accipit
cap. VI]; resonant «omnia germinantia in terra [c. VII]»;
indeetab illo
ab illo « vohicres coeli, omnes bestiae et pecora [cap. VIII, IX] »; et

enim « benedicunt Deo filii hominuni [cap. X] » quanto vero effusius :
civitas Dei, gens sancta, regale sacerdotium [cap. XI]. Sed utrinque non
deerit trinum illud et unum doxologiae, in quo cuncta nominanturet nu-
merantur [cap. XII, XIII]. INamque aliud non est sublimis illa creatu-
rarum sive symbolorum contemplatio, quam bymnus ex omnium ore,
(1) Diehus. Cur. Fr, Jos. Mone, Missal. gall. ix.

DE PR7ECIPUIS rOnÎULAT^rM 0T^DT>TRT:S. XXXIX
ad Deuin cffusus. Cui liominum, no plura addani, iion

cffigie, simiilacris
obvium illud (luod magnus ille pr.nedirabat Antonius, grandein librum
esse mundiim liunc, in quo, volut anliquarii periti manu, pulcberrimis
lilterarum iiotis, ipsius auctoris ornamonla sunt descripla '? Quod ele-
ganter retulit auctor opistoKTC ad Dometriadom « Iri pulcliritudiiie •'
:
coeli et terrae, quajdam sunt pagiiifc ad omniuin oculos sempor patcnles
ct auctorem numqiiam
tacontes, quariiin protestatio doctrinam
suiiin
imilatur niagistrorum ct clo(|uia Scripturariim. »
Caeterum si cui volupe erit immensum totius creatura^ libi uin evol-
vere, etiam alibi a nobis provisum cst ne suus illi lcctionis ampiissimae
indiculus dosit. Nam
ad singiila (>lavis capita in aj)j)ondiccm accodeie
jiissimus syllabum praecipuorum de eodem arguinonto scriptorum^, qiii
tali ordine oocurrcnt :
Ad sunt quadraginta quinque scriptores de pr.Tcij)uis

capita I et II,
Dei et Cbristl nominibus, quibus addc quae supra fusius, ubi de no-
menclatiiris sacris cgimus.
Ad lU, alii tres et deceni qui supernarum rerum allogorias proprio
stylo attigerunt, quos in promtu fuisset e commcntatoiibus in culc-
stem Areopagilic Iliorarcbiam duplo adaugere.
Ad IV et V, octoginta intorpretes de bexaemcro ct de bominis oj)i-
ficio, quibus paulo supra semel ct iterum [p. xvin, \xvii] non j)aucos
addidimus.
Ad VI, VII, VITI et IX, fcre omnes pbysiologi sivc veterum sive ,
orientaliiim ot ju(l;eoruin sivc cbristianoriim de (juibus inox abiinde.

, ,
Ad X, ccnttim ct quin(|uaginta octo commcntatores in Cantica Sa-

lomonis, fjuorum mominimus non semcl [p. xxiii, xxxi]. Scd cata-
logiiin nostrum doncienlc pagina [t. II, p. 168] abruj)tum, duj)Io
,
majorem is effioict qui ca^teros non omisorit, j)ra;scrtim si aiiony-

,
mos, aetatc, pondeic, numcro miniine dcspiciendos, in intcgrum cen-

sum congessci'it.
Ad liturgioam caj)itis XI ajij)ondiooin infra rodoundiim,
49.
Ad diio ultima caj)ita (juiiKiiiagonorum nominum sorios ajijicnsa cst,
I-
• • •
I 1 i »
•
neqnc omissis
111 iiuliois sj)ociom potius (juain in al)S0lutum consuin cxacta , ex iniiu- suiisiiiiis
moris dc iiominum cl iiiiincroriiin allegoriis scripsoruiit utruiiKiue

(lul : 'l""*' ^îiin^las
argumoiifum ncccsse nobis ent, in se(|uontibus tomis, (juibus reser- ei co|.i.)Mus,

expiicaut.
vantur veteies grammalicl et malbomatici, retractare.
Vola dct liirK; j)elago omotioiido si cui aes tiij)lo.\ et robur; ogo ,
vcro coiitraliotis, sociiiidiim illiid : « littus ama , » (bij)lioi taiilum

d(;fiiiigar oxciir.su, uno in liliirgioa, alloro in j)livsiologi(a sMiibola,
scd luec ad uiiivorsam fiMine mundi croaluram , illa voro j)one lefe-
lenda ad oinnoin bominum vitam, utiiujue ad sacram Dei conlemj)la-
tioiiem. Iluc ciiim us{jiie noii j)iocedore j)enes mo non (>st, iip^jiio ob
(juoiiimvis lcctorum faslidia, fas eril argumonlum boc a tlioologiu
S(!Jiingoie.
(1) Dfsciipta. VS. Pclav. de Opificio (lclicct ila br(>viloriiii(l()iu)iiiint'(>.\|)ri>ssi,

VI Divr. Procriu. u. \. —
(u) Denutriti- iil (|iui> vtilô (l(* liisiT sniptoribtis tia-
(lciii. Inlcr <'|)isl. Ainbros. xwiii. Ilitr. (liiiitiir, (';i'('o ('iil.iiiio I cltiU riiii , (|iiiiiii
l. XI, |). \.'j. — (}) .Scri//li>niiit. i)ujc vi .siii::iil.i^ iiolilias (lisciiluiuli milltis oiii-
XL
Art. I.
De liturgicomin symbolomni Fovnndis.

50.
Priiniiin pccii- Repetcnti ab origlnc id formularum genus, non mlnus arduum
liuriler
crit se intra certos limites cohibere quam ipsum Dei cultum signa,
, ,
dicendiim
(1e litnrîcis monimenta ct templa rite et strictim circumscribere.
symboiis.
Multiplex enim cst Dei t.emphuTi aspectabile, quo sese exserunt quae
in ipso cernere non vales, per ea vero quae facta sunt, intueberis. Pri-
mum quidem et nobilissimum templum mundi est, cujus architectus
« Verbum, quo coeli firmati sunt; decor, Spiritus ejus; » exemplar,
Qiioriim imago Dei; archetypus, una sanctissima Trias; encaenia vero, in para-
fontemetlinem,
diso facta, « quum laudarent simul astra matutina; » primus autem
homo, sacerdos, « ilhs in diebus adolescentiae suee, quando secreto
Deus erat in tabernaculo suo; et juxta menses pristinos, quando super
caput suum splendebat lucerna Dei. w Interim tu hoc mihi cum Pa-
tribus considera non exegetica modo, sed et Uturgica esse quae toties
attigi, veterum in hexaemeron ^ commentaria.
Scd neque omiseris illud Patrum esse sententiam tria tantum tem-
: ,
pla, figurativa et umbratiha, jubenteDeo, ipsi fuisse ab hominibus

cedificata, Noe scihcet arcam, tabernacukun Moysis, Salomonis tem-
plum quorum rursus Sapientia, invisibihs architectus; exemplar, Ec-
:
clesia; avTtTUTCov praemonstratum, corpus Christi. Verbum enim caro

factum eorum singulorum est archetypon arcae videhcet, in orbis :
funere innalantis, quum invokitus in cunis aut stratus in sepulchro

jaceret; tabernaculi vero, dum « colonus in terra et quasi viator decU-
naret ad manendum; k tempU demum , regio apparatu compositi , quum,
glorioso rcge ex inferis redivivo, portas suas principes sustulorunt,
illo
et elevata? sunt portae ajternales. Tu porro et mecum considera, haec

quoties adierim, non meae provinciae excessisse me limites, immo cedere
in jus proprium rei symbohcae quaecumque aut mysticam Noe navcm,
aut Moysis arcam, aut Salomonis sanctuarium ilkistraverunt.
Haec de umbratili templo quibus per te velim aestimes, quum ea sit
:
argumenti nostri copia in coelestium exemplari et umbra, quanta in Ec-

ipsiusnave, in ampliori illo t;t perfectiori tabernaculo, in sanctis
clcsiae
quae non manu facta, sed ipsius coeli templa sunt, futura sit theologiae
symbolicae dignitas et abundantia.
Ut enim eamalia commendant, puta tum antiquitas ejus, tum argu-
mentorum ubertas ingens, tum in ea excolenda suinmorum ingeniorum
frequentia, monumentorum sive exstinctorum, sivesuperstitum praestan-
tia, ita profecto nihil magis laudem ejus exaggerat, quam quod in
instituendis , regendis , exphcandis , ritibus sacris haec certe prae
caeteris omnibus disciplinis partes sem-
primas nacta ab antiquo est ,
perque retinuit. Unde quaecumque in commendationem totius rei sym-

bolicae hactenus dixi, eadem si ad intelligentiam mysticam sacrorum
nino locus fuerit, — (i) Hexaemeron. j

cod. 212; Arias Montanus in Crit. Sae,
Cf. Petav. de Opif. vi dier. c. i; Phot. j t. vi, p. 6o3 , etc.
DE LITURGICIS SYMBOLIS. XLI
riluum retuleris, lanto veriora erunt, ([uanto pvx cunctis ecclesiasticne

scientiae disciplinis ea quae maxinie sancta nuncnpatur ac vere tlieolo-
gica, iiturgia pra^stahilior est.
Verum enim ibi est antiquitas cum primis namquc hymnis com- :
51.
munium et piiblicarum precum incipiiint eariimdcm interprelationes, antiqiiitatem,
quarum non cgo solus nec j)rinuis ab Epistolis S. Paiili aut ex Apo-
initia
calypsi rcpetam. Sed ut taceam de Ilerma j)astore ', de Areopagiticis,
de Conslilulumibus npostolicis nemini jam displicuerit a nobis afferri
^
domesticum testimonium, e primo Spicilegii tomo^, cujusdam bon.-c fru-

gis anonymi fortasse omnium primi qui nunc supcisit in vetiistate
,
christiana, rerum liturgicarum interprelis. Is enim ab initio tempora

respicit aperte observationi ritiium judaicorum proxima, et li(juido
enuntiat hac in re littera sit et spiritus, ct ([iianta fiierit in iitra-
c|iiid
que secernenda veterum antistitum sollicitudo « Dicturi ([uid sccun- :
dum litteram reprobari vel quid spiritualiter obscrvari debeat, prius

,
cogimur ainatoribus lilteraj respondere adversariis([ue verilatis Vpios :
quum cgo possim jure repcrcutere, magis eos blande et leniter allo-
quens, ad agnitionem verilatis venire cupio, ([ui quum radicis amaruin
corticcm luminare cupiunt, poma spernunt, j)ulverem([ue auri mi-
rantcs, formata metalla dcs[)iciunt; ([uia ct si secundum litteram lcgis
observare cuncta contendunt, velamine posito supei* faciem Moysis,
spiritus et veritatis luce illuminari ne([ueunt. » Et in fine « Ha>c a me :
dicta propter eos (|ui (juum facic christiani videantur, per judaici sen-
,
sus impietatcm corpus Christi, id est Ecclesiam, suis schismatibiis

scindere non metuunt. » Diceres haec a dissensione Corinthiorum vix
iino die discedere. N'»
Sed fatendum, ut rebus ex frequenti usu promtius conlritis, im-

fit variolalrm
et (opi.iin,
mcnsam fuiss(; pcr singiilas ;ctates stragcm moniimentorum liturgicorum,
sed cum maximc maniialium id genus compendiorum (juibus minister
(juis(jue in suo dirigeretur officio. Unde, sive interierunt, sive alicubi la-
tent,(juam Tnulta (juibus innotescat j)rimaeva sacroriim rituum exegesis,
subsidia desiderantur! Desiderantur enim ad excutiendas ([ua^ dicuntur
a[)()slolorum avacpopai, praeter ca ([ua? adluic jaccnt in codicibus syro-
runi, 'rryj)hon 3, vctustissimus auctor (/(/ Dichotoindfilius aliis(jue anli-
qiia* Synagoga' Dionysius dc / usiOus suc/is'*, ac ciclcra Arco-
ritibiis,
pagitica ([iiorum, oj)inor, uteoriim (juae exstant, j)ars longe splcndidior
ct sinccrior refcrret Ecclcsi;e ritus, (juos gnarus (juis(jiie jiomo dcsj)i-
ciet nunwjiiam. Desiderantur, (juibus acccdamus ad incunabula |)rc(um
iLphesiiiaium, (jiia; ab Ircnano Lugdunenses et Callicana; sunt, lorlc et
llisj)ana', S. llij)[)oIyti llyrnni ct cnnticd^^ ij)sius Mclilonis libcr
<lc ilicDoniinicd eiiisdcm ct , sexccntorum •jTTov.v/aaTa cl avTiiirT./.a
sive de Pascha,sive dc (juai tadccima luna. Dcsidciantiir, ad dctcgcn-
dos peculiares Jicclesia^ afiicana* lilus haclenus intactos «^t Arclweus :
(lc iUintisinv , « (jui j)ost discij)ulos Domini (>j)iscoj)us fuit Lcj)tanic
(i) Pd.slorc.CJ. |). 'J'.;^ infia. — (a) Tomo. versiam nov.i liiniiiia injicict, si (|iiis ad
Pag. 9. —(^) Tryphnn. t. 11, |». n>i. <aiii ilciiiiii,
l.uf, iuccsscril.
pi.rlucciitc ritiuim ^.icro-
iiinucti. Cl.
{l\) Sacris. Ccrtc iii triti:>.siinaiu coiilio- iiiii) [^Jj
xLii CAP. II, ART. I.
urhls '
» de vcstihiis Aaron^ ot Novatiaiius de Sab-
ct Tertulllanus
halo, dc Oralioiic (h Sunimo Saccrdote et Agiustia dc Conipulo
, ,
pasc/iati, et Verociuidiis .luiiconsis* in Cuntica ccclcsiastica^ ct Lici-

nianusCarthaginensis, novissinuis Africanoruin dc Baptisnio GuYypa<p£u?.
Desiderantur, ad cognosconda vcteruin Hispanoruui officia, Couautius
ralanlinus, dc hyinnis et psalmis^ Osii Cordubonsis libor unus de
intcrpretationc Vcstiuni sacerdotaliuni ^, et alter de observatione dis-
ciplin.T Dominicae, qui enimvero usque ad liaec tompora exstilisse visus
est in codice Floriacensi, saec. ix, sed eo loci quo 7.ei[;//i'Xiov illud inci-
debat, nunc mutilo. Desiderantur ad instituenda liturgiae gallicanae
,
symbola et stemmata, Rbeticii cuvTavjita de Baplis/no Hllarii Pictavcn- ,
sis hyniiii ct niysleria, Licinii Bizuntinorum liitualia ^,

et Protadii
Antlumi, « viri inlustris et legatarii, ad Tbeodoricum rogem Francorum

epistola de Obsermtione cihoruni^ », Ordo S. Mamerti Yieunonsis
de his quse ad officiuni niissse pertinent et de expositione ejusdem ^,
Salvianus, Voconius, Museus Massilienses de Mysteriis sacris quae ,
au perierint eo magis dubitandum est quod hic illic eorumdem super-

sunt fragmenta; sed hisce etiam diebus e tenebris repentino prodiere
et novae Missse, ut aiunt, gallicanse, et sancti Gregorii Turononsis
liber de cursihus EcclesiaslicisT Desiderantur denique ut tuto sciamus
.
quae fuerit supplicandi prima lex Mediolanensium et Italorum septen-

trionalium Mirocles et Theodorus^, ambo Mediolanenses, INicetas
Aquileiensis de ritibus Jgni paschalis ; Victoris Capuani Rcticulus
liher sii>e de arca Noe ; Petronius Bolonieusis de ordinatione episco-
porum 9. Graecos vero quot tulerit aetas, et orientalium exegetarum
turba quam effusa in tenebras ruerit , etiam post emortuales nostros ct
55. amplissimos catalogos \infra p. xlvi] dictu difficile est.
atque Quae tamen supersunt, his non deest, pro argumenti dignitate, aucto-
auctoritatem
ritas. Si enim aliquatenus conceditur tantam non esse generali symbo-
lorum iutcrpretationi sanctionem ab Ecclesia dalam ut ab illa tamquam ,
a definita sententia recedere non liceat ,verumtamen, ubi de liturgia ,
Opp. t. I, p. 85. — (i) Vrhis. Maii, saeculi, sed in incendio oollegii Turno-
Spic.Rom. III p. 707. (2) Jimccnsis.
,
— nii die 3 aprilis a. 171/1 inciuerem eva-
Sed Verecundus e schedis nostris praelo nuisse dicunt de (|uo saepe
: salivam mo-
jam paratus, in luceni exire gestit. — vit Casin. codicis 3^5 [Montefalc. Bibl.
— (3) Sacerdotalium. Cf. Fabricius, Bibl. nis.f220] inscriptio falsa et frustranca.
gr, Sigebertus, n. 38, diserle asserit eum — Georgii Florcntii,
(7) Ecclesiasticis. S.
scripsisse de Observatione Dominiccu disci- Greg. Turon. De cuisu stellarum ratio
plina; ^ quem etiam nunc
titulum prae se qualiter ad officium implendum dcbcat
fert codex Aurelianensis 62-70, sed iu observari , sive de cursibus ecc/esiasticis
loco unde 4 quaterniones scelesta manus nunc primum edidit Frid. Haasc e cod.
suffurata est. —
(4) Ritualia. Cf. Bolland. Baniberg. saec, viii, Yiatislav. Jos. Max.
—
X febr. 4 i3. Hist. litt. de la France, t. iii, i853, 4. (8) Theodorus. Sed Argelati
pag. 532. Uom Ceilber, Hist. des A. E. nobis auctor est in Scriptorib, Medinla-
xviii, 498. Dunod vetera quaedam liu- nensib. ad a. 7^0, exstare Theodori eo:-
jusmodi monumenta edidit in ap[)endic. Ambrosiani et ejusdam
positioneui officii
Hist. suce Bizunt. ecclcsice et comit. — quaedam de Antiphona septies repetita in
(5) Ciborum. Hactenus non comparuit Bieviario Mediolan. ed. ann. 1490. —
in catalogo S. Nazarii, ssec. xi, supra
iiisi
(9) Episcoporum. Cf. Bruno Bruni praef.
laud. —
(6) Ejusdem. Supererat adhuc ad Opp. S. JNicetae Aquileiensis et Argi-
sanctissimi praesulis opus, initio ultimi lati, Hist. scriptor. Mediolanensium.
DE LITURGICIS SYMBOLIS. XLIII
agitui-, locum csse accoinniaclatitio privalorum hominum sensui,

vi.x.
statuendum est. Aut enim illic, si thibia (]v significatu occurrant, tacen-
dum; aut fas minime est a conslaiiti majorum opinione declinare. Certe
ptihlica lege hcnc; et sancte ah Kcclcsia provisum est, ne, fpium prerandi
formula lcgeni crcdcndi statuat cjui-^ciuam suopte marte tcmcre novas ,
orandi ac sacrificandi consuctudincs invchat; imo non tantum ut firma

ct intcgra littera j)crmancat sedulo Ecclcsia invigilavit, sed ne secus
vcrha accipcrentur aut liherius, illis adjecit signa , motus , actiones,
quae ita religiose circumscripsit, ut ex iis (piasi ultro procederet rituum
intcllcctus. Insupcr,
spiritualis asseverandum rpiod ihitpie prapsertim ,
supra diximus, non esse symholum nisi quum ex signo j-erum sensihi-
lium mcns ad suhliTniorem graticC ordinem transfcrtur, illud hic ccite
suam vim assctjuitur ahsolutissimain. (hiidt|uid intclligerctur aliler aut
pi'a?dicarctur, certc monstro siniile evaderet.
Fuere, vcl acadcmiis, docti ct graves, vere
in l^rotcstantium viri tjui in
tlicologicain
illo mythorum hodicrno, indignati sunt ritus Mosaicne legis ad
|)ruritu
vilem causarum naturalium fincin, aut turpem originem cthnicarum
consuetiidinum rcferri inf(uiri vero t|uidtjiiam aliiid in niinima re a
;
Dco institula piffitci' salutem hominum, f{ua nihil Deo tlignius'. Quis
igitiir spii'itu non incitaretur, tpium prffitcricns et vitlcns uhifjue decan-
tari allcgorias ct simulacra, ac christiana cum philosophorum et ma-

gorum somniis permisceri, eos audiat de Theologia symholica ex tripode
oracula fundcrc, tpii nc Dcum f|ui(lem ignotum colunt ? « Age, inf|uiunt,
noimc sole clarius est ad te ustjue, aut temere aut consulto, devenisse
lustralia, thiirificationes, ncomenias, alia id genus?» Et sole clarius hoc
esto, scd ct illud primum : lihros Ecclesia? ritualcs, a Ecvitico et (lencsi
rcpctuntlos, ioiige cssc antif[uio!'es tjuam tjuaelihet rituum ethnicorum
xavoviijjxaTa , si tjuoR supcrsint ovtco; , tjuum in confcsso sit omnino
pcriisse et Rotnanorum et Graecorum libros jiontificios, netjue arcanain
orientalium rituum historiam esse hactenus tlcfinitam. Dcinde, si tjuid
in illis aut caetcris vcrc antitjuum noverint, a communi patriarchalium
riliuim originc manassc, ncc nisi suiim Eccloiam rccupcrasse, (jiium
eadcin acccj^crit aut similia cgcrit, a sj)Uii() svinhohsmo rcj)nrgala. ,
cum gravi Tcrlulhaiio dc diaholi /.x/jZ-OJ.x conli-

Dciii(jiic tjuid vctat
denter fjua-rcre « A (|uo intcllcctus intcrvertatur ? A Diabolo scilicel,
:
cujus sunt |)artcs intervertcndi veritalcm, (jui ipsas qiuxjue res sacra-
mentoriim divinorum, idoloriim myst(M-iis jemulatur. Et si adhuc ,
mcmiiii, Milhra sigiiat illic fiontihiis militcs suos, celchrat el |)anis

ohlalioncm cl imagincin rcsuricclionis indiicit, ct suh gladio rc(limit
coronain '. (^)iii(l (jiiod cl siimiimm |)onli(iciiiin uniiis iiii[)liis statiiit?
,
(i) Dif^nids. Laudavi jnm aiitca Cj^rc- iil iu apcrto sit, e regionv constantcr p«>-
^'iiiiii opiis (;. (",. Jiiilir, c/c Ciilttis nin nitiir clliiiiciias si\c oi icnl.iliiiin si\<> ,
stiii i syniholisrno. In ([iio iioii |).iii(i ad- occidcntaliiiin, (pia> liinc ct indc iu |iura
(hiciintiir ( iiiu ro coiiscnliciitcs. I|isiiis- iiiliira' rcliîoiic sciisibiliuiiKpit* crassi-
iiicl lihcr loliis iii «•(> vcrtiliir, (iilliis S( i- liidiiic conslstcrc pcrpctiio dcci.iialnr,
licct Mosaici liiiciu oiuncin liiic pcitincrc caiiiipic jaiii iiiiiiccssi*scnlcniiaiu (icrina-
iit pcr cxl(.'ruas ipsitis fonuas, id cst sivc iioruiu, coohstiualiorciu (|uo(|uiMpic |h>>
syiuhola, sivc Ivpos, uuilas ct spiriliia- nitiiis ^cnlilia sacra pcrsprxcril. •
i\ ('<*•
lis Dci siiu|)li(itas rc|)r:cscutctur. (Jiiod rnnnni. !S'onnc singula ista vcrlia com-
XLiv. CAP. IT, ART. I.
hahet ct habet et continentcs. Caeterum, si Numae Poinpilii

virgiiies,
insignia et privilegia ,
supcrstitiones revolvamus, si sacerdotalia officia
si sacrificaUa ministeria
et instrumenta et vasa ipsorum sacrificiorum
ac piaculorum et votorum curiositates consideremus ,

nonne manifestc
morositatem illam judaicaj legis imitatus est? » Hactenus Tertullianus
'.
55.
acdeiiiuni
ainpliliHliiieni
Scd vindicata obiter in iis quoe ad ritus pertinent formularum nostra-
iicmonuu vidcl, rum auctoritate, quid de illarum iii hoc eodem genere dicemus abun-
dantia? Quidve fuit oliin in oinni hominum vita, quod non fuerit
ritu sacro et symboUco consecratum? Ita censuit cana antiquitas quoe ,
ab homericis moribus non ita recedit, quum quidquid fieret, sive domi,
sive in via, sive in bello, sive in conviviis et nuptiis, sive in funeribus
et suppliciis, Deo dicaretur , nec sine multiphci ad Numen respectu
absolveretur. Haec mirum in modum, post intermissa sseculorum spatia,
Ecclesia hominibus restituerat quum immensas
,
ad coelum basilicas
ciigeret, quae christianae plebi erant forum, thcatrum compita, arma- ,
mentarium, domicilium quasi perpetuum. Quae obiter tetigi, ne quis

miretur unde in praegrandi capite nostro xi, quod est de civitate, quasi
promiscue congerantur ea quee tum ad civilein et domesticam, tum ad
56. liturgicam vitam spectant.
dum sallem Haecdemumpaulo uberiorestylo retractare juvit, ne, dum vetera excu-
timus, hospites videamur in iis quae hac nostra tempestate omnium ani-
Kcri|itoriim
liturgicorum
evolvat mos enimvero rerum liturgicarum ubertatem quae quum
detinent. Vide ,
bibliotliecas,
de iis interituris jam conclamatum esset, ut non ita pridein apud iio-
stratesaugurabatur, virtutenova reviviscant splendidiores.lnde estquod
quum instructae fuerint ante et post cl. F. A. Zaccariam copiosissimae
auctorum liturgicorum bibliothecae, singula tainen tot omiserint scripta
scriptoresque quot fere continent. At mihimet, absit enim csteros im-
merentes virgula censoria mulctem, a paucis mensibus libuit, spicas
post terga metentium neglectas colligenti, undecimo Clavis capitulo se-
lectum attexere iiidiculum, in quo erui centum et quinquaginta cir-
citer rituum sacrorum interpretes. Sed ecce, praeter non paucos a me
supra laudatos ex omissis primuin et cousulto [ p. xli, xlii], practer
octoginta anonymos a saeculo vii et forsan antiquiores, data opera, si-
lentio pressos, piget nos tacuisse angustiam omnes Innocentio HI
ob loci
recentiores quorum hic tantuin praecipuos, nec nisi manu scriptos aut
inter rarissima palaeotypica editos recenseam :
s(ni(I el iterum Sjec. XIII. Evcrardus Vallis caularun). — Summa

adaucias.
Petrus Caniotensis. — Speculum Ecclc- dc fcstis,
siccswe Manuale ^. Jacolûs deVitriaco. — De Sacramcnto
Alexander de Yilla Dei. — Ecclesiale. nltaris.
Giraldus Cambrensis. — Gcmma animce. Albertns Magnus. —
Expositio Missce.
Hugo de S. Caro. — Expositio Missoi. Herberlus de Allissiodoro. —
De Sacra-
Joannes de Garlaiidia. — De myst. Eccl. mentis.
Guillelmus de Monte Lauduno. Sacra- Joannes dc Rupella. — De Sacramento
mentale. altaris.
mentariis inservient picturarum e Cceme- Edendumjam propedieminintegerrima

terio Praetextatijdequibus infra, p.5io. Carnotensis basilicce B. M. V. Hisloria y
— {i)Tertulliano.De Preescription. c. 40, quam illustriss. Pictavensis episcopus
pag. 57, ed. Migne. (2)— Manuale. feliciter suscepit adornandam.
DE LlTrRGICIS SYMROLIS. xr.\
SeC. XIV Marciis Ephesiniis. De sacra Litnrgiu.

Heniicus -— De
Petrus tlc Alliaco. — De coloribus qiiiius <Je Has>.ia.
— Dc Sdcramciitis.
officio Missoe.
ntititr Kcclcsid.
Joantics Marclicsiniis. — Glossrv siiper
Joannes .Sil>enbendcr.
ctc periigcndi (fficitim.
Diicctorium re-
respo/isoria et antiphonas,liymnos et
lcêndds anni.
Caroliis de .Seli^'cnstadt. — Expositio
Beinai(lus de Parcntinis. Si/per Sa-— Missce.
Joanncs de Heerenberg.
cri/iciiiin Misscv.
Mcmoriale di-
Albertus deBrixia. Item. — vinoriiiii officioniin
—
Heniianinis Mo/Iionsis. —
Rationalc di-
Knyclliardtis.
riim (fficioruiii.
l)c Cclcbrationc divino-
vinorutii officioriitn ex Durando abbre-

viatiiin.
Gcorgiiis Ciiiisfell. — Dircctnrium olfcii.
De Festib. sac. Tliomas de Fort. Lectura supcr noctur-

Henr. von I.angenstein.
Benedictus XII. —
Dc Horis canonicis. nis.
Henricus Kalteysen. — Moralisatio dc
S.«c. XV. tcmplo Salomonis.
iJemetrius Oemislus. — Dispositio litur- Jacobus de Salato. — Supcr Missani.
gice patriarchalis. S.KC, XVI.
Joannes de Beclistoffen. — Quadniplex Joanncs LuHicr. — Expositio seii postilla
Missiv expositio. super horits ad usuiii rumanuiii.
Secl Iteruin ad fiiicm properandum est ,

quem dabunt tres codiccs
ollm Sciioncnsis al)l)atla3, quorum primus cauo- est Sigcbertl Tlames,
nici ontlioimiu el ciereinonuu uni Misstej cum
rcgidai"is, cxpositio
imaginijjus elcganlissime piclis; scciuidus cclchcrrimi J). Calmet trac-
Idltis de Saeranientis ; tcrtius, ab cjusdcm ncpote et Seiionensis ab-
bate 1). Fange scriptus, in quo Inslitiitiones de sacranientis cum di-
serlissima appendicc dc libris liturgicis, opus vere insigne, sed malis
avibus natmn
pcrpctuo ol)livio consecralum.
et 27.
Jam litpiet banc partcm disciplinae symbolicai ct nomina
indc satis nfriim cx|M>iuli
ct monumenta sibi vindicarc baiid ignobilia. Hic vcro, scrius fortc, scd jn'n^!i\T,'iK,'ji"lj
tanuMi rccurrit problcma ([uod sicut mc suspcnsum bactcnus tcnuit, iiiiJoif.s,
ita aliis ultro mittam solvendum cur us(|uc adco langucrit apud (ir;e-
:
cos et Oricntalcs tbcologia symbolica, ma.vimc a scccssu ab Ecclesia

matrc, iit pcne intcrcmta fucrit in niullis corum ec(dcsiis, ncc nisi
paucissima bic illic catalogis nostris inspcrgcrc licuerit '. Scd addc
(|U()(I minimc Infitiar, icmansiss(! lum piccum ct rituum formulas sa-
cras vctustissimis symbolis adcumulum rcfcrtas; tnm carumdcm cxposi-

lioncsoplima.' iiolu', ct illaa pncslanlissimis viiis, plciuiii(|iic p.itriarcbis,
arcbimandrilis, antcsignanis. .Xcccdit dcinum aliud ([uod, (|uolics vcl
gra'(Mili sc([iii()ris aivi litui-gica attigcrimt, ([uasl sobrli subito lacti,
insanirc dcsinimt, iit (11111 iiostiorum optimis r<'ccntiorcs, v. g. Nicolaus
Aiidid<'nsis nupcr c<litus, Simon riicssal()nlc<'nsis (utiiiam galli<e <Ic-
lui!j, (Ircgorius (labasilas, a'([UO ct IIiimo |)<'dc [jroccdant. .\<l b.i'<- <Ic-
muiii, duin a|)ii(l cosdcin, iit ^livl, dis<'i|)liiuc symbobca', sl liturgiam

c.\<.'<'j)(iis (ortassc ct [)livsiologi luciiias, s^pialorc ct vclcriio soi<Ios('Uiil ,
nilium ([uantuiii In vctcriun |)octarum <'t niNlbologorum arcana liii-
(i) Licucrit. Kxciissis itcriiin «.clic- Dionvsii Mclilciiciisis,

.loaiinis !Maur(t|ii,
ilis iioslris, iiiliil lcrc cst (|U(i(l adda- .Maici m(ma( lii .Mk li.iclis (!. P. patr.
,
iiiiis cataloiô infra posito, paj;. 9.7H, iiisi .Scd cl moncaimis tiiuiin esseot rcctc siih
Syris aiiniimiiciiiiis Itabav maîiiim, ct iiiiico lcmmatc posiliiiii Nicolaiiin ct
iiicmorcmiis paiica Joaniiis I''.ucliailciisis, 'rlicod.truiii .\ii(li(l( 11^(11), sic diijilici ru
XLVI CAP. II, ART. I.
genda ne sacerdotibus aut diaconis, imnio nemetropolitanis qui-

cffiisi,
dem oxceptis, certaliin in hujusmodi quiscjuiiias mystice exponendas

restuent et scatufiant non nota pOoXoyoujAeva Eustalhii Olympio-
: cni ,
dori, ulriusque Tzetzae, Maxinnque Planudis ? Sed haec obiter.

Ne vero beiium intentare dicar ex vanis rumoribus, non satis dih-
gciiter examinatis orientaiium ecclesiarura monumentis, harum in gra-
tiam hic subjiciam quod hactenus vcl pro nostris omnino negligi opor-
luit; quum enim non de precum formulis sed symbolorum quaestio ,
esset, necesse erat ut abstinerem a congerendis officiorum collectaneis,

nec nisi eorum interpretes allegarem. Sed quum menon piguerit expis-
cari liturgica gra^ca et asiatica usque
musei Britannici co-
in syriacis
dicibus, haud ingratum lectori erit, eorum quae hic invenerim, subdi
catalogum, e schedis doctissimi aeque et humanissimi viri W. Curetonii
exceptum aetate codicum ab ipso designata.
,
58.
Et orientaliiim
moiiiimenla
Liturgia Aposlolorum, codd, r4493, 14496, — Lazari Bar episcopi Bagdadensis,
Salti ,
i4f>44, 14693. 14690, 14692.

eSyroriim codi- — Jacobi
S. , recensita a Jacobo Edesseno — Thoma; Heracleensis, 14492.
cibiis
14493, 14690, 14691, 14693, 14694- — Joannis Bar Salibi,
14691.
cilantur
— Joannis
S. apostoli , 14690, 14691, 14693, — Mosis Bar Ceph», 14692.
14694. — Joannis Iâr Siisan,
14693.
— S. Marci, 14692. — Philoxenis, 14690, 14693, 14699. Formular.
—
•
S. Clementis Romani, i4493, 14498, 14690. 14601.
S. Igiiatii, 14690, 14693. Benedictio aqua; Philoxeno ascripta, 14499.
— S. Dionysii AreopagitfB, 14690,14691, 14693. Ordo Baptismi Bar Joanni ascriptus, 14499.
— S. Xisti papae, ^4691, 14693. Lectionarium doniinicale lolius anni, a. Sa^scri-
— S. Coelesiini papae I, i4493, 14690. plum, pro ecclesia Achudemse (lectiones V. T.
— S. Julii pap», 14493, 14495, 14690, 14692, concordant cuiu lxx), i4485.
14694. Lectionarium siiiiile ejusdem anni, quod item
— S. Basilii, 14497. cum Lxx concordat, 14484. llem, 14407.
— S. Cyrilli Hierosolymitani, 14493. Pars I Leclionarii V. et N. T. ab Alhanasio An-
— S. Gregorii Theologi, 14493, 14494, 14690, tiocheiisi, a. 1000 dati, Ecclesia; Bosnensi,
14691, 14693. 12139.
— S. Euslathii, 14498, 14693. Jacobi Sariigensis marlyrologiiim, 171 58.
— S. Maruthae, 14694. Eucholojîa Jacobilarum, a. io34, 12145; x saec.
— S. Clirysoslomi, 14690, i4693, 14694. 12146, 12147, 12 148 ; sjec. XII, 12149.
— Dioscori Alexandrini archiepiscopi 14690, , Psalterium cum canticis synibolo Nicaino , et
,
14693. oratioue ad Christum, scriplore Marutha Xe-

— S. Cyrilli Alexandrini, 14690, 14692,17200. iiaia, saec. vi, vit, i4433.
— Severi, i4495, 14498, i4520. Evangeliarium S. Seigii ad monlem Sayo, a.
Ordo Baplismi Severo asciiptus, 14493, 14495, 1189, 12177.
i4499< i45oo, Epistolarium cum Actibus Apostolorum acquisi-
Anapliora Timothei Alexandrini, 14520. tum a Joanne, Sergii filio, a. 622, scriptum
Liturgia Mar. Jacobi, 14498, 14499. ssec. VI, 14478.
— Curiaci, Antiocheni palriarchce , 14562, Epistolariuni > aliud, scriptum a. 534.
ann. 8i5, 14690, 14727, 14745, ann. 788. Append. Hieronymi Winghii miscellanea litur-
— Jacobi Sarugeni, 14690, 14692. gi« orieutalis '.
— Jacobi Edesseni, 14691.
cognomine in codicibus inscriptum. — exstare ct hic describi vel ipsi Belgae

(i)Epistolarium. His locupletatur cata- eruditi forte mirabuntur continentur :
logus liturgiarum orientalium , quem ad igitur in eo 1° Receusio missarum xl ,

cumulum exegisse videhantur Abraham quarum uhima est INicolai Zacchi filii
Echellensis ad Ebed Jesuin , Eusebius Vehib, chaldaice composita in monaste-
Renaudot,iu Z,//Mr^. oriental., Jos. et Al. rio Deptarensi, a. loiS; 2" De nomine
Assemaiii in Bibl. oiient. et Cod. litnrg., Missae ejîstola ad lectorem 3° Caeremo- ;
Schulting iii Catalogo xl liturg. orientul., niae commuiies; 4° In Missam S. Jacobi

ac passim Maius in suis codiciim arabicor. animadveisiones ; 5° Coptorum Missae,
syriac. coptic. catah)gis. — (2) Orienta- orationes et benedictiones, quae in eoruiu
Codex Tornacensis, cum paucissimis
lis. missaU continentur ex arabico in lati-
ex immensa strage ereptus, quem iliic num conversa^, a Leonardo Abele episco-
XLVII
ART. II.
De Phjsiotoô
59.
Quantum a praecedente recedat ultimuni hoc di.sceptationis nieae ar- Pliysiologiiin
rei s)iiilM)lic«e
guinentuni, uno verbo eloquar e liturgia videlicet reni syinbo-
satis :
I>€iie
licam accepisse perpetuum decus et incrementum; Pliysiologum vero exitiosum
eidem mansisse in pr;eci|)uam exitii et inramiae causam, ijua' certe nisi

sua demum Ecclesia servavisset, sustulisset omnein allcgoiiai um disci-
plinam. Kn (jua ego stalui pro(;edere et us(|ue({uo, ne ([uiiUjuam ab
initio celem. Quae igitur sit mali labes et unde, dicendum deinde, ;
qua via primum serpserit , et ([uid adversnm fuerit, ([uid coinmotbim ;
interim quibus se Physiologus fictitiis

dSiriTzoTOi; sive auclorum sivc ,
interpretuin commendaverit nominibus. lôrro dc singulis dicere aggre-

diar, si prius quuj causa ine in banc disputationem inducat, dixero.
1.
60.
Pauclssiina in JVIelitonis formulis sunt qiue Pbysiologi indolem vel (|iiiim a mi>is
e\clii(li:r(* vul-
ali([ual(!nus referant ([uod certe ab illarum aiiti(|uitate, sincei-ilale et
:
lein,
auclorilate est, Unde omnino Pbysiologum excludere stalueram lum ab

longicjribus Prolegomenis, tuni a mole duorum borum voluminum
quibus non pauca alia su[)petebaut; pra3sei'tiin ([uum viderem opti-
mos viros eodem inunere tam pra;clare functos, ut et mibi et caeteris
eos otium fe(;isse jure existimarem.
Sed, ut fit sa^pe in hoc curriculo aliud ex alio occursat. Fecit ,
enim trium amicorum incredibilis bcnivolcutia, (juaj me in hanc viam

invitavit^ ut pedcm rcferre peue piaculo duxeriin.
Primus est, habita, ut soleo, ratiouc teinporis, merentissimus ex tiiiiiii .inii(^-
nini cuns|iiratiu
Ordine nostro (;t Mecbitaiistarum familia, Uever. P. Gabriel Aiza-
vouski, ([uo procuiante accepi e tribus Armeniorum codicibus verna-
culam Physiologi inteipretationem, (juam j)rinue ct florentissima'
genlis ajtati ipse assignare non dubitavit : (jua proinde exein|)Iaria
graica iv aut v sa-culi jam rcdiviva sub [)crcgriuo babitu coraiii
stetere : facta ([uij)|)c cum
codicibus gnecis Parisicnsibus diligciiti
collatione, jain (piod haclcnus deerat, |)aratum visum est critciium,
quo ex immanium varletatum farragine textus sincerior eincrgeret.
Comitatis vcro el amicitia; omnes numeros dissi|)assem nisi prius ,
Kcv. 1'. Clarolus (>ahier, a ([iio cnim vero Phvsiologum gra'cuin litlera-
lus orhis exs|)cctabat, inc ccrliorem fecisset, (jua est animi gianditale,
se illiiin mihi non modo |)crmittere lotuin, scd et gratum sibi iore si
cum consimili arincmo iiico et suus ie(|uo |)edc in mcdium irct.
po Sidonieiisi iiilcipictc; 5" iU-hi/.iono di siia iia/.ioiic; ij" Iiitoriiia/.ioiic dclla iia-
D. Lcoiiaido pi(-^ciilala alla SS. ili |>a|>.i /.ioiir assii ia dctl.i .Nc^toii.iii.i ;
10" U.i-
Sislo V, a (lic i;) apr. .i liJiS^; (>" Aloihi;» îi.iîio ct iiiloi iiia/ioiic di (iilli i (ii-
bnpli/aiidi jii\la riiiiiii Clir. Ecclcsia>; stiaiii dcir Oriciilc, d.il lU-v. iVl^r I.i (»-
7" l''.pisltila l.coiiai (li .Vbclis ad card. Aiil. iiardo .\|ii'|r; 11" l.itiiii:ix> (•r.ccoiiiiii
Saiiloi iiiiii, kal. oct. a. 1 iiHo ; h" liironiia- l'.isi li.ili iriiipoii propihc, gi.cic; i a"
zioiK- dcl 1'alriurca dc' Oiacobili c dcllu K.idciii , oiui!>Mi cuiiiiiniiii.
XLVIII CAP. II, ART. II.
Ab hoc Igitiir incltatus, mox descriptis quinque codicibiis, (luorum

et varionim
coiliciiiii
alii melrice, alii soluto scrmone, cuucti ferc sinc ulla lege sustjue
vei'sioiiiiin(|iic
(le((ue sua vertebant, ecce incidi, imprudens
et confidentior, ut ego
copiu
dicain, iii tales et scriptorum barbaro-gr.TCorum et stolidorum ama-

nuensium insidias, ut multis in locis non esse suspicarer nisi axoxp-/i[xva,
(papayya;, [iapaOpa '. Sed tertius non defuit amicus, quem nominasse
satis erit, ut nemo jam sit miraturus, Uiibnero mecum hsec lustrante,
ad metam esse me tulo et alacriter perventurum. Quod si quid inest
laudis meritique hoc trumvirali dono et opere, totum hoc quod-
in
cumque est, iisdem acceptum ferri jubeo.
Tum non minus jucunde accidit mihi ut praesto essent E. Renan
promtissima subsidia, quibus sive arabicus, sive aethiopicus Physiolo-
gus, uterque latens in thesauris Parisiensibus nostris, ex toto orbe ad
cuniulum congestis, pro re nata, meos in usus cederet ^.
II.
61.
impiilernnt me Jam quis demum ille sit sine nomine scriptor, nulli tameii locorum
aiiqiiateniis
ignotusauthospes, quo vixalius est frequentius peromnium gentium ora
iit
(licerem :
et eloquia tralatus? Quod ut e nominis

de qua tot eTu[i,(o ordiar, <puciv,
theologorum lites, primus Aristoteles definivit^, idem esse plane ac oO-

ciav sive substaiUiam. Hinc affinia (pucioloyeTv «pucrtoloyta , (pucioXoyo?,: ,
quae primum ad quamlibet de rerum substantia inquisitionem apta-

bantur ^.
iiixle Quum, autem post setatis aureae litteras et Alexandri per Orientem
Physlologi
nomen itinera, crevisset in immensum tam rerum gestarum notitia, ({uam in-
apud grBecos dagatio naturalium, indidem non minus coeperunt veterum fabulae
obsordescere , inque diem moveri non paucae quaestiones ambiguae tum
de causis ({uae fei'ebantur rerum exordialium, tum unde tam inirandae
deorum origines. Quoe quidem utcumque explicandi duplex methodus
subiit, una historica aut pragmatica, qua p,uOou; ad humana facinora
referrent; altera, qua ex ipsa naturae et elementorum vi cuncta duce-
rent; eam utique exegesin in promtu erat physicam dicere, sive Phy-
siologiatn ^.
(i) BocpaOpa. Qiia tamen censura no- aniinalium xxxir, in S. S. memoratorum,

lim carpere exiniium nostrum codicem syriace e cod. Bibl. Vaticanae nunc pri-
A is enini semel descriptus adeo mihi
: mum edid. vert. et ilhistr. Olaus Ger-
planus visiis est, ut libenter aijstinuerim hard. Tychsen. Roslochii, 1795, in-12,
ab interpretatione latina utquidporro : f. XI- 194. —
(3) Definivit. Phys. lib. 11,
phjsiologum lalinuin edereni, post edi- c. I. —Aptabantar. Qiio sensu non
(/|)
tionem quam nnper cumulatissime pro- semel occurunt in aurea; aetatis scripto-
curavit R. P. Caliier [Melangcs d'archeo- ribus, quorum vid. Aristotel. libr. i,
logie^ t. II, III et iv) ?
—
aliquamdiu enixis meis votis defuit, Phy-
(2) Cederct. Unum c. 8. Mctapliysicor. [edit. Did. p. /»79,
3/(], Tullio confirmante, Divin. i, 4i :
siologi videlicet Syriaci libeUiis sub fine « Naturae rationem quam physiologiam
saeculi ultimi primuin et semel in lucem Grseci appellant, notam esse sibi profite-
datus. Quem irustraetanxie in omnibus bantur. » —
(5) Physiologiain. Brucker,
fere Parisiensibus Bibliothecis inquisi- I, 920, 924» Lobeck, Aglaoph.
Hist. pliil.
tum, RR. PP. societatis Jesu
in ditissima 753. Chr. G. Heynii, dc Superstit. origin.
Bibliotheca Parisiensi, tandem inveni, se- cx Symbol. usu, Opusc. acad. t. i, p. 226.
rius quidem, textu gra?co jam edito. In- J. H. Pareau, Disput. de mylhol. sacri
scribitur : Physiologus Syrus seu Historia cod. interpret. Traj. a^l Rh. iSi^.H.Nic,
DE PHYSIOLOGl NOMINE XLIX
Eo factum est enirn ut paulo aliter usui-parentur, maxinie inter Ale-

xandrinos, qutt' attigimus vocâljula : oj-t-.? cr'at, non nuda suljstantia ,
sed abditaj rebus aut in nobilissiinis virtutes et efficaciie,

in singulis
quibus et gignuntur moventurcjue, et alia inovent et educunt. 4>j'7'./.ol
vero ac (pjîoXoyoi qui occultas causarum naturalium rationes et sym-
patbias scrutantur. Et ^'jci>ca porro, arcana quuidam remedia, amuleta^ 62.
dynamera pbysicorum '. qiialeve
A Graecis vero ad Latinos eaindem ductam fuisse tebim, ut phna apud latiiios
cxempla ostendunt, ne memorem Jubui JMauritani regis, ingeiiio et

loco ab Alexandrinis quain proximi, librum <lc P/iysiol(>ij;i(i, sed forsan
graece scriptum, Serviiiin ae(|ue africanum juverit adducere testem.
In co quippe legitur ad /Eneid. vi, uc)'^ « Acberunta vult (juasi de :
imo nasci Tartaro, bujus aestuaria Stygem creare, de Styge autein

nasci Cocytum. Et biec est rn/lhologiu. Nam ph)sioloiîa boc babet,
quia qui caret gaudio (aj/aipwv), sine dubio tiistis (^cT-jyvo';) est, tristitia
autein vicina luctui est (-ôj/cjoj, /lco^ ). »

Servio afiicanuin coinitem dare placet Fabium Fulgentium, auctorem
libelli de expiicandis fabulis quae continentur in Virgilio , aliquando
iiiscripli : l^kysiologicif sivc conlincntia rirgilii^^ in quo etiam lauda-

tur Melissus Euboicus, qui « oniniurn physiologorurn sententias dispu-
tavit '. »
Quibus non legre concesseris consimilia esse 6pv'.0oYvw[j.wv ^, X-.Ooyvoi-
{Xtov, (pjTioYvcoaoiv, TTjXciXoYo;, quae sensim in euin etiain dellexere sensum
ut in illis inteliigeretur non tain qui naturani, quam qui auguria, amu-
lcta, arcana pliysicorum sectatur.
vaii Teuten. de Orig. et progr. apud J/i- cTtoi Osot] i(TTopixto; [emendavit aptissime
tir/. allegoricce jtibular. iritcrprct. Il)i(l. Scguicr, pro absono editorum ^rjTOpt- :
1823. —
(i) Pliysicorurn. Non ita priclein XMC Ann. de /)hi/ns. iii* sct. t. i, p. igS]
hajc suo teinpore increbuisse Pliilo liy- (j); £Tt\ TO 7rA£i(jT0v xal ou cf,'jaixto; r, u.aOYi-
blius luculenter testatur, quiim, Eiisebio jjLaTtxto; [fortc pocticus scholiastcs scri-
refcrcntc, invcliilur in rccentissiiitos illos pscrat \ u.£v r.Otxoi;] r,X),r,Yopr,iTav. Tres
qui post auOoYpaiou? cmerscrant, quod (piidcni scnsiis citia littcrain adliihuisse
cjua; ilcdiis j)iaedical)aiitur, ad ailcgorias illos £;riYr,Ta; arhitror, historicuni, phy-
et physicascxplicationcs, vi factaveritati, sicum, inoralcm , in quihiis tamcn iiMiti-
pcr iiiauditani anti(]iiitati tropoloîam ,

tticndis, ut dirctur inirn , nihil oniiiiiio
traduccbaiit. ()l vsojtxtoi twv 'upoXoYiov aA- comiuiinc hahcnt ciiiii no>ti is inlciprc-
AyjYopia; x«i jxuOou; e7Tivor|i7xvTE<; xoti toi; tibiis. — (3) yirgilii. Quo tilulo lubiico
xoauixoi; TraOriaocji ti.iffive.ii'^ TrAûaa-vO'., iniiitchar ut cumdcin intcr cos (jni-
liuaT/^pia X5tTiJTr,Tav dr Prw/mr.
(J'',iiscl). biis l'livsiolot;iis ascribitur, icccnscrcm
Evang. I , t. I, p. ii, edit. Heinich.). Kt (juod cxcidit infra p. loi. [\) Dis/ni- — ,
itcniin : I ou; uaXatou; xai TTptoTO^j; Tot tteoI tavit. l'ndi' iiiiroirur \'ossio ct Lobcckio
Ottov iju(7Tr|(Taa£vou; ar.o^v £i; (j,'j7i/.a; otva- |)laciicrit .Mclissum historicis fahulariim
(pspstv TpOTToXoYtct; \t.rfi' atXrcfo^jiKî tou; iiitcrprclibus acccnscrc Agt(in/)/i.\>.i)6tj.
iT£pi Oioiv u'jOou;. Il)id. p. 4'i-
,
H.uc stoicis — (Sl 'OpviOoYvtoatov aut aliquid hiijus-

placuissc iiotuin, iiiiiiio iionniilla hiijiis- iiiodi suspic.iri liibct cssc lc^cndiim iii
iiiodi dictitaii jaui iMato ipsc sijîiilicat, iMiiiii locis iibi cxcitaiitur hl )ri TTipi opvi-
ncc sine Socratico sale. Cl". Lohcck OoYOvia;. Ita cliain til/tngni>nion lcycn-
^ i(), 10, (pii ihidcin
j4g/ftr>/>/i. Klciisiii. dum cssc iii .Viiibrosii ad Psalm. cxviii
stviviu /jiiysio/ogoniin cxcyil. ['i) F/co. — II. .'1 1 , iibi cdili nialc /</()//r)///(>//,aj)lissiiii(.'
,
Data occasiontr , alins excitctur locus moiiuit IVIillcr [Journ. dcs savants , juin
T/.elza;, K.vcj^ct. p. Ke^potXttov xai il-xXott- 18') |). dc .\\ibus
"^7^). nuXo^X.ovo; sivc
/|. '1,
(p«TO; xa\ Ao[/.vlvo; Trept tiov r,p(.')ti)V xil t(ov mcmoratur. l)c pliysio-
fabclla a (Mint-io
tiootTTio^v fOariv scilicct, cf. Ilcsvcli. Tioa- I
^nomoiiia laccro noluimus ob nostruiu
111.
jL
CAP. II, ART. II.
A(l mlruni cadem vei-ba transiisse, alio tamen

clirlsllanos Igitur iill
consilio et sensu (juam primum immutato. Tatianus prinuis cst neqiie ,
1(1 notare otiosum,

qui (juum esset e nostris, diserte physiologos Elliiii-
65. cos in causam adduxit^
(|iio sensii Primusetiam Clemens Alexandrinus novam ([uamdam et cliristianam
iisurpatinn a
invexit pliysiologix^ significationem
* cujus quidem initium deprelien-
:
Christianis
disse milii videor, in lioc loco integerrimerescribendo^ «Perfectonobis, :
ait, universo proposito, quum jain commentarios, quales voluerit spi-

ritus,ad usum instantem ministraverimus (quaidam enim ante veritat(^m
omnino prajfari nect^sse est), tunc vere gnosticam aggrediemur physio-
logiam [tviv toj ovti yv(oaTix,-?iv ûGioloyiav] parvis ante magna initiati ,
mysteriis, ut vere divinae sacrorum interpretationi [x^ êiy. ovtô? Upo-

©avTial niliil sit impedimento prius expurgatis atque typice explicatis
,
iis quse oportet ante historice sciri et tradi ; ea vero quae secundum
veritatis formulam instituitur physiologia , sive melius initiatio, ex
rerum exordialium enarratione incipiat, et inde ad divinam ascendat
64, contemplationem. »
Et a Clemente Quds si probe assequor, id meditabatur summus ille vir, rerum

Alexandrino
invectiim,
naturalium seientiam, prius aliena faece expurgatam et praevia iliustra-
tam symbolorum et doctrinarum christianarum traditione, ad sublimio-
rem evehere physiologiam, quae, instituta juxta veritatis regulam, et
a mundi opificio seu commentario in Hexaemeron deducta, ad Deum
invisibilem per ea quae facta et conspecla sunt, pertineret. Haec est
fi avco Gecopta, quse tantopere Alexandrinis placuit , et eamdem non
sernel se esse expositurum Ciemens polHcetur '^. Nobile profecto opus,
sedarduum;namque quot inhacGraecorum antiquitateinvaluerant falsae
Loxi medici iiisigne fragmentum. — t. II,p. 632, t. I, p. 55 ; ubi diserte So';av

(i) Jdduxit.V. 278, ed. BB. {i)Signifi- — laTpiKYjva physica distinguit, quod dein-
catinnem. Non desnnt in eo loca , iibi con- ceps discrimen, a saeculo circitcr viii ,
sneto tiinc tcmporis nsu loquitur «Haec : plane evanuit. Apud medicos, cpuaio-
sunt itiqiiit, quae de rerum principiis
, XoYixY) (eTndTv^jxri) pars est medicinai quaj
.scrutanlur [ toc Ttept ap/^wv (puCTioXoYV)- naturam hominis universam a conccptu
OsvTa] sivc Graeci, sive caeteri barbari. » ad extrenuim usque senium disquirit
Stroni. IV, /|75. Et iterum « Medici ce-:
(3) Rescrihendo. TeXeiojQeicrrif; TOtvuv t^?
rebrum frigidum csse ex diligenti na- 7rpo6£(T£t»(; ^[xiv aTCdtay)?, £v ol<; av ^{i\'i\'S't\ to
turae conteinplatione [c&ucrioXoYouvTEi;] co- IIveujjLa OTrou.vr^jj.a(jt, Trpbi; Tr,v xaTSTOiYOU-
gnoscunt. « Cui certe prseiverat Phiio ,
(jav £ûiTrip£T0u|ji.£V0(; Xpsiav •
TToXXr) Y^fp '^
in quo tam veterem qnam recentem phi- Twv 7:po)v£YO[j(.£vojv 6cf-£iA£C70ai vf\c, (xXri6£ta?
losophiam physicam facile est invenire. (XV(XYX'1 ' to't£ C)r\ Trjv tw ovTt YVOJc;Tixr,v u-
Quum enim ait eam esse physiologidm (TtoXoYiav jji.£T£ta£v , Ta [jiixpa TTpb twv (jt.£-
quae de coelo disserit rebusque coelestibus Y(xXo)v uLvr)6£VT£? (jLuaTr)pt'wv •

mc, (jiriSiv £[/.-
\de Ebrietate.^ p. 870, 35 Polt.J, veterem TCoS())v Trj 6£ta ovTO)? UpocpavTttx Y'V£(T6at,
dicit sophistarum disciplinam, quani So- 7rpOX£Xa6«p[JL£'vO)V xat 7;p00taT£TUTTO)(Jl£VO)V
crates insectatus est.Sed in altero loco Twv 7rpot(TTopr)6r)vat xai TrpoTrapaooOrivat
novissimam memorat, tum ad pragmati- §£o'vTO)v •
r) YO"JV xaTa tov t^? cxXr,0£ia;
ca referens quae mathematicorum more xavc)va Yvo)OTtxr)<; 7Tapaoo'(y£0)q (I>uatoAOYta,

de ccelo enuntiantur, tum « subtiliorem [jlSaXov o£ £7:oTrT£t'a, Ix tou 7r£pixo(j(/.OYOVtai;
esse aiens naturae cogniti(mem, quce in r)pTr,Tat X(5Y'ju •
£v6e'vo£ ctvaSaivoucra £7ci to
virtutem comparandam, ccdere dcbet, » 6£oXoYtxbv £too<;. Ib. iv, p, 564,1. 27.I11-
aliter,ad sensum moralem accommodari. teiprelis vero loca noiinulia, non pa-
« Is enim est , inquit, Physiologice fru- rum , et (piidem necessario, temperavi-
ctus. » Dc Nominum mut. p. 589, aS. Cf. mus. — (4) Pollicetur.WiXe aeque notabi-
DE PHYSIOLOGI DISTI>CTIO>K. LI
de Doo et liomine scnteritla!, tot erant ab iisdem de natura ipsamet

niendacia; sed ut illas radicitus exstirpare nostium crat, sic ne tan<êre
(juidem hsec, donec fidei non ohessent,Ji,cclesia;niiniinedisplicuit.Quiljus
taiiK!!! inniti non potcrat (Menicntiiia r, avoj Oewiia, (juin p(;ricuhun ficiet
cuin liihiico siniul (orru^^n^h fundamento.

tamen Clementinam yvwaiv ex cosmoj)ocia institutam tum e
Arrisisse
multis hujus tetatis in Ifexaemeron commentariis evincilur, tum cx '
liac ipsa voce (pDcrioXoyia, ({ua; hujusmodi lihris non semel jniefixa us(}ue
adliuc remansit, ut etiam nuiic fcrunt Nysseni, pseudo- Eustalhii,
vSimeonis junioris et aliorum maiiuscripta cxemplaria ~zf<. (p-jfjioXoYia; ',
id est de prima sive niiindi sive lujmiiiis conditione. Go.
Qnain (juidein dic(;ndi consuetudincm ah gra;cis alexandrinis ^ ad la- inde latum ad

Arricauus;
linos, et quam hreviore africano itinere perlatam fuisse, sponte fhiit
ex hoc Apologetici '( Sed cleganter (piidem sihi vidcntur /)/i/s(u/o-
:
îcr per allcgoiiam argumentationcm de Saluino interpretari, tempus

esse, ctc. » Et itcrum Scjjtimius illc liaud illejjide « Sed (|uid ego cuin :
argumentationihus p/iy.siolo^îcis ^^'>

» At pliira illc lihi ihidcm.
WiXic minus iiota, nisi fallor, nec satis a celehratissimis

igitur de re
lexicis^ d(;clarata, opportune praemissum iri autumavi, ([uihus illu-
strctiir id in (pio omnis disputalio vertitur, 6 ^hyTioXoyo?, sive <t>L»(j'.o>>o -fi
yta Sed inde jam efficitur, Physiologum versari in luhrico, ancijji-

•*.
tem(pie et invidiosam tractandam esse causam (ju» non unum ,
prolapsionis ct i'uin» periculum symbolica3 disciplina^ creatura sit.
II.
m.
ITactenus dcclarata vocahuli significatione jam minus aegre unde qnsp aiiiman-
tiiiM)
veiiiat ipsa rcs, ([uajve sit, aut (pi(j se ferat, intclligetur, si piius
(listiiictio pro
IMiysiologi , (pialis nunc exslat, lineas de|jinxcrim At ne morosa dr- . variis
interpretilms;
tincar dcscriptione, ecce tihi suh oculis pr;ecipiius codex noster gra»cus,
(picin aUhiopicus y.a-a rofâ se(piitur, p(jsitis e regionc latino, arahico,
syro et armcnio Physiologo. Postrcnuim vcro in cditionc nostra ordi-
naiida polissimum se(juuti siiinus; sc(juel)anlur enim arnicnii inter-
j)rclcs c(jdic(;s grascos v s.x'culi, si dc ijjsorum a^tate constitcrit, (juorum
|)roind(; caUeris recenliorihus prajcundi niunus erat.
Ifiii lociim (jucii) in t. ii, j).i3,|jrotiilimus. nec noniine abludit Tliom.TeCamjjanclhu

— (i) Coinnifntdriix. fVid. sii|)., j). xviii.) P/iYsio/ofîii cpiloiiislica. (!(. Monir.iiic.
— Nysseni, ile Hoin. (iiii/ic.
(a) /Hionini. Hil)l.mss. ad cod. Palav. /,rii. (W A/f-
cod. ScoriaU-ns. x, ii. Simooiii.s jimior. xdndrinis. \ id. Atliaii. .S>«'Y'f. , cd. I'a-
cod. Coisl. '2<)i : M-pixv) r?;? (puiioAOYta; lav. t. II, j). I i8 B. lie Seinr/itt- , j>. /,7.
Tiepi Tr,; tou xoijjiou XTiattix; xal ty;? xoAct- ()rit^«'ncs c\ vcrs. Kiil. llom. xviii, ct alia
OE(i)<; Tou 'Aoaix. INciido-Kiistalliii , cod. iiili.i. — (.',) P/nsio/oîi i\. T«Ttull.
Lcydciis. Voss. gr. Q. 3o, otveTtiYpocfo;, </t' I'ni-s(ri/Ji. I. II, j). /,, 11. — (!j\Lfxiri.*,
()|>l).
.scd (iiiiMiiio iiK ipiiiis, iil I (liliis al> Alla- iVolim laiiicn aspcni.iri (jiia' ;i(l i,i/(ti'jXo-
tio lcxliis. Joaimciii .S((tliim, salis ^;r»- yiiv (lisscriiil .Si(|di.iiMis, «pioin iii novn
cis.sai-u |)r(irit'iitcin , id torU; iton iuît, cdilioiic liucns(jiic iiondimi iicrvcni^^n
.si al) ij)so cst liliihis codici aiijîico im- |>if;«-t. .Scd Canciiim jjiiic oiimiiio siluistt'
j)Osihis : Jimiinis .Scotti /i/iysin/oiîd niiss. miror. — ((>) ^l>\j(H','Mj--ii. it.i (•odcx l'|iv-
add. Miis. Ihit. i io3()), a (juil)us iicc ic siolo};i Medioinoiilaiius.
(/.
LII PHYSIOLOGUS.
Mthiopicus 2. *
34. XeXtoiov. 62. IlETeivd; [g-rt ////?«].
Grfvais * et
35. Aevopov ireptoe^tov. 63. B^xatXiaxoi;.
I . Aecov.
*36. IleptaTepat. 64. AaYt»)di;.
*2. ilaujia viXiaxr^.
37. Topto'!'.
'^. Xapaoptoi;.
38. riupdSoXot XtOot. Armenius *.
4. HeXExavoi;.
39. MaYvvi?. Leo.
5. NuxTtxopaq.
40. npif»jv. Hydrops.
6. 'Aeto;.
41. [riepi Ttov ayttov Tcai- Lapides igiiiferi.
7. 4)o7vi^.
Stov 3.]
*8. "ETTCoi. Serra.
42. ~l6i?. Charadrius.
9. "OvaYpo?.
43. Adpxoi;. Pelicanus.
*io. *E/iSva.
l\(\. 'ASauiavTivoi; XtOo;.
11. "Ocpt;. Nycticorax.
45. 'EXe^cpai;.
Aquila.
12. MupiXYl^.
46. 'A)âTr|(; xai Mapyapi-
13. 2£ipr|V£? xai 'Ovoxev- Phcenix.
xaupot. Upuiia.
47. "OvaYpoi; xai TTtOrjXO^. Onager.
14. 'E/ivo;.
48. 'Ivotxo; XiOo?, Vipera.
15. 'AAtOTTYl^.
49' Eptooto;.
16. IlavOyjp. Serpens.
5o. Suxatxivoi;. Fonnica.
17. 'AaTTtooyêXtovr).
18. nipot;. Add. in codd. B, F. Sirenes et Onocentauri.
'19. Ttj-j/.
5i. AevSpoxdXacpoi;.
Herinacius.
20. MuppirjxoXeîov. 52. 2TpouOoxaiy.-/iXo;.
Vulpes.
21. FaX^. Panthera.
In cod. A. Cetus.
22. Movdxeptoi;.
23. KaffTwp. *53. IleXiapYO?. Vultur.
24. latva. 54. riaitjv. Perdix.
a5. 'Evuoptoi;. *55. Tpuf Myrmicoleon.
26. 'l)(V£lJ[XtOV. * 56. FopYovv^. Mustela.
27. Koptovr). Enydrus.
28. Tpuytov.
In codd. E, C7. Unicornis.
29. BaTpa/ôc. 57. KtJtOV. Castor.
30. "EvuSpo; patpajôt;. 58. Apxo?. Ichneumon.
3i. "EXa-ôq. 59. "E/îSva Tou IleXaYOu Arbor indica.
32. 2aXa_aavSpa. 60. DaTupo;. Cornix.
33. 'ASaw.a?. 61. 'IiTTCOxevTaupo;. Turtur.
(i) Grcecus. Praeivere nobis i" Pon- bus multa proverbia et signa circumfe-
tius de Leone, tjui, raro cjuidem ausu, runtur atque legenti utilis futurus est.
e codicis sui 36 capitibus « undecim , ait Sermo ide leone. » Post iiltimum:«xLVii
ille, oww/,»e caeteris \evo«plurimnetiam sermones de bestiis et avibus et arbori-
resecavi, nonnulla adjunxi. » 2° An- bus de quibus parabolae fiunt. Laus Deo
dreas Mustodoxides , in auXXoYrj IXXr]- semper. Amen et Anien. Fiat, fiat. » Ordo
vixtov avsxodTcov ,
graece tantum et ad capitum, ut dixi, idem omnino est qui
i5o exemplaria edito, Venet. 1826, iibi in codice grseco A j;)aucis exceptis de
,
exstant, praeter nonnullorum fragmenta, quibus niox et in addendis ad calcem.

capita undecim integra , tit.do quidem, Sed in utroque eadem similiter redun-
sed non tenore nostris similia, hic ubi dant ac bis repetuntur. In aethiopico
asteriscum notamus. Neutraigitureditio j)rsemittitur S. Epiphanii homilia. —
impedit quin et haec nova sit. ]Nos vero In uno e Parisiensibus aethio-
(3) Ilaiot.jv.
fugit anonymus graecus de Animalibus pico legitur; sed graeca suj^peditavit co-
quemMatthaeius edidit Mosquae, a. 1812, dex Oxoniensis; haec et illa latine facta
nisi in urbis incendio conflagrarit. — damus p. 4 '6. Neque jam j)ejor lit tri-
{2) JEthinpicus. E splendido codice saec. bus sanctissimis piieris conditio quam
circit. XII, nuj)er in Bibl. Par. a. D. Ro- Amos prophetae, cui gallicus quidam Phy-
chet d'Hericourt, allato; incipit in hunc siologus locum inter sua moralia anima-
modum : « Liber qui dicitur Fisalgos, lia sine piaculo dedit. —
(4) Armenius.
qui tractat de bestiis et avibus, de qui- Vid. infra, p. 374.
PHYSIOLOGLS. LIII
HiriirKlo. Arabicus 5. 20. Dc corcon [al. dor- sivc Syronim ct

cas, capra). AraLiuiii;
Ccrviis.
Avis Zcrahav K Leo. 21. Dc onagro.
Apis. Sei pcns. 22. De folica.
Tigris. Formica. 23. De [lantcra.
Hu pupa. 24. De a->pi(lo calonc.
Syriaciis, Strulhiocamclus. 25. Dc pcrclice.
Elc phas. 26. De iiiiistclla.
I. Hyaena 2. Arbor iiidica. 27. De asida structio.
2. Caslor, Vulpes. 28. Dc tiirtiirc.
3. Cerviis (lama. Urinatorcs. a9- Dc ccrvo.
4. Viilpes. Dcl phinus. 3o. Dc salamandra.
5. Viverra iclineuinon. Capra^. 3i. De simia.
6. Vipcra. 32. De carniiim esu vel
7. Scrpcntes. piscium.
8. Salaniandra sol.iris. Latinus'^
19. — vnlgaris. Add. in B. sire latioorum ;
10. Kriciiis. A.
1 1. Mustela. 33. Coliiniba?.
12. Myrmilco. I. De natiira lconis. 34. Vipera.
i3. Forinica. 2. De aulalo|)s. 35. Scrpens.
i/i. Acpiila. 3. Dc ccrobolim lapidcs 36. Arbor pcrindex. .
i5. Cliaraclrius. ignifcri. 37. Elcj)has.

16. PlKcnix. /i. De scrra in mare. 38. Agathes.
17. Falco inilvus. 5. De caladrius. 39. Adamas.
18. Arclea ibis. 6. De pcllicano.
19. Viiltur barhatus. 7- De nesticoracc. InC.
ao. Pelccaiius graculus. 8. Dc acpiila.
21. Strix oto-''. 9- De fcncx. 40. Rinoceron.
22. Upupa. 10. De uppiipa. 41. Crocodrilliis,
23. Merops apiastor ''.
1 1. Dc forniire. 4a. Draco.
2/i. Corviis. 12. De scrcnisct unocen- 43. Lociista.
25. CoUiniba tiirtiir. tauris. 44. Scorpion.
26. — vulgaris. i3. De luMcnacis. 45. Culex.
27. Iliriindo. 1/.. Dc hibcs. 4«. Cameliis.
28. Sirenos. i5. Dc vulpc. 47. Lacerfa.
29. Strulhiocamelus. 16. De monoccrus. 48. Piilli hiriindinis.
3o. Cctus. 17- De castur. 49- ]\lilvus.
3i. Hvdriis. 18. Dc hicnnacpie. 5o. Piilli corvorum.
32. Dclphinus. 19- De hildris. 5i. Aranea.
nacteniis Pliysiologus propi-ie clictus : sed lorige pliiia coniplectetiir,

sisinguias ejus partes, cjuous(jue se extcuclaut , conspexeris. Suut euini
uheriores auiiuanliuiu volatiliuiu pisciuui , genuinantium lapiclum ,
a-jvaycoYai, (|uas, pro rc nala satis erit ohiter reccnsere, cpuim eo

,
pauciorihus ornanlur allegoriis, cpio prolixius physica crispulaut.

(hiem veio clescripsimus , idco acl nostia pertiii(»t (|ii()(l coustanler iii
co lcgiiutur rcriiiu naluialiiim euarratioucs , cpiihns coiisc^picnfer

annectitur iutcrprctatio allcgorica, plcruiiKpic e sacris dcclucta paginis;
(i) Zeralinv, lalinis nostris non igno- cpiimur scripturam codici» anficpiioris ,
tiis omnino. Cf. Aildmdii. — (2) Ihtrria. |ii\la ii(ivis>>imaiii (•dilnimin Mrl. (
Initiiiiii codici Valic. dccst ; cf. (pi.e sii- tiiili. I. II, p, 9',) fx 4 ccidd. cx.K lam,
pra.— (3)f>M. Al. Nycticorax. (f^).-///ia- (pioriim anficpiior sa>c. viii , neriicnNis
.Urr. Idcin ac pcrdix. — Arahirus. (5) 73'^, nobis crif \;(lcindc Hnixcll. 10(174,
ci)d. Paris. 5o. — Capra. Caetcra
(()) in II; Itcni. 3i8, C; Pans. 2780, I). Viginli
codicc dcsidcrantiir. — Latinns. Sc-
(7) circitcr alios codiccs, dataoccasionc, in-
Liv CAP. II, ART. H.
at eam (lisserendi mcthodum formulis nostris proximam esse et agna-
67. taiii, ncmo non vidcrit.
idem pliysio-
vcro dc Pliysiolo<To inquisitioni illud praeluccat necessc
l'ro|)Osit;c
aii
Idîis, idciii rcor, alium csse Physiologum, alios cjusdem eppveuTa?, haud secus ac a
ct iiilciprfs; iin
ulei(|iit' in |>lii- «^cnuino iEsopicarum fabularumauctore nemo uUusdubitatquin ablcgari

res iturus; dcbcant e-TripOia sive £p[j.viv£iai, quae postmodum explicandis apologis ac-
ccsserunt. Tanta namquc in rerum ordine et copia inest nostris codici-
bus et vci'sionil)us discordia, quanta omnium est, absque ulla cxceptione,
in co constantia, ut ab interpretatione allegorica egregie secernant pliy-
siologicam ex^ppacriv. Neque desunt codices grajci, qui, quum conjunctim
hujusmodi physica prooemia repra^sentant ideo allegorias aut ad cal- ,
cem rejiciunt [B], aut minus integras retinent [F, A], aut metrice ligant,
dum ca3tera soluto sermone fluunt [E, CJ"], aut denique, quod videre est
in intcrprctc syro, £7i:i[xu0ta allegoricapene omnia prsetermittunt.
Immo Ansileubus noster [p. /[iS] Physiologum latinum allegoriis de-
stitutum legisse existimandus est.
Quge quum ita se habere viderem , esse meum duxi et haec et illa
insigniori cy\iJ.Buo, sive menisco, cunctis physiologi locis praefixo, in edi-
tionc nostra commode distinguere.
Rursus, per nie non stabit quinplures fuerint prioris partis auctores,
tum quia tam saepe plurali quam singulari numero excitantur, tum quod
ex uno fonte difticile est tantam effluxissecodicum,reccnsionum et ver-
sionum varietatem. Quorum tamen unusprae caeteris fuerit insignior et
xar' eôyvjv dictus, sic dicendus pariter nobis deinceps , ne confuso no-
minum agmine oratio perturbetur.
III.
68.
qui foiiles et Physiologum igitur si quis nudum
integrum relegerit, ita eum
et
quae oiigines,
comparatum esse videbit, ut nihil in eo sit vere sincerum quod non ,
ethnici cujusvis philosophi indolcm deceat, quin immo non pauca sed ,
maxime de lapidibus, dubiam illam abditarum rerum indagationem

sapiant quse sub initium a^vi christiani omnium animos incenderat.
nisi
Ut satis ipsa dictio recens per se fert, ita si quis loca physiologi certa
opud clnssicos
iiivenienda, et conceptis verbis expressa altius repetere voluerit, tempus et oleum
perdet. Non omnino quidem aliena ab iis quae is decantat, hic illic
rcperire est; qualia de lepore apud Democritutn de Herodotum et ;
cervoet serpente apud Xenophontem, Sophoclem, Virgilium;de Ciconia

apud Aristophanem, Artemidorum, Platonem de ichneumone et ibide ;
apud aegyptium Manethonem; de phoenicis et serpentis ay/ipacta, apud

innumeros, ut leonem taceam quos fere omnes salutaverunt ^ quae :
fraattingimus,qiiorum quatuor Parisien- in-S"); multo plura addidit Allatius ad

scs. — [i) S(ilittaveru/it. Innumera testi- pseudo-Eustathium, p. 62 sqq.; paulo di-
monia varii editores Physiologi conges- versa Vindobonensesacademiciad Cliry-
sere. Nonpauca quidem primus Pontiiis ,vo5-/o/«/ Physiologum (cf. infra p. lxxiv);
de Lcone, quae recudere satis habuit nu- ad cumuluin extulit

qiiae variis in locis
perrimus Physiologi a Guillelmo Clerico J\.P. Cahier [Vitraux de Bourges , ma-
gallice conscripti commentator [le Bes- xime ubi de leone, de pelicano; Melanges
tiaire cUvin, parC. Hippeau Caen, iSSa,
,
archeolog.y 1. 11, iii, iv ad Physiulogum),
DE PIIYSIOLOGI ORIGIMBUS ET FONTIBUS. LV
(|iiiilcin et his siinilia si intuearis, pcr inc adco tibi sint jcjiina ,
per-
functoria , nictaphorica , duminodo fiierint sincera planc, ut desunita
nicrito dixeris e vaga plcl/is oj)inione, qua^ ubivis terrarum et temporum
mirabinum id gcnus fabcllarum scinper rcfricuit.
AH(|uis facilc dicct, affinius nihil esse cum iÊsopico argumcnto.
Agcdum , ita confidcbam, doncc non lcvitcr cxcusscrim (|uot(juot,
opinor, feruntur, iion solum Êsopi, Babrifc, iMucdri, Avicni fabiihc, sed
ct Pilpai ct Lochman, cx (juibus tres {|uatuorve apologos vidi cum iio-
stris conscntire. Paucissima igilur (jua; inde ct aliundc apud vetcres
Grajcos nobiscuin faciunt', aut sc([uioris aevi essc iiquet, aut lcvioris
analogifc quam ut (juid(|uam cx illis lulo extundatur.
Paulo (jnidcin discrtius ([Uic 'iullius pro Scduro , a|)ud Isidorum
(;lKabanum dc castorum pio|)rictatc plane pbysiologica ait
, ilcdi- : (c
munt se ea paite corporis, propfcr ([uain maxiine cxpcluntur w Quic '^.
Satyricus ctiani non obscurc rcspiciebat. cy.
Sed jam liis in temporibus vcrsamur quae profecto fucre hujusmodi sallPin apiid
Alcx.iiiilniios
libcllorum feracissiina. Quum eniin duce IVIaccdonc (iracia illa a , ,
( iica iiltiniii
,
crc|)undiis in novarum rcrum ct incrcdibilium dcliciis inmitiita, totum Ptolein.forum

tempora.
Oricntcm [)crvagaietur, jam tcm[)ciarc sibi ([ui [)otuissct, ([uin omncm
movcrct ia[)idcm tantilli [)rodigii testcm, omiicm dc rebus arcanis li-
bjiim aut tabcllam cxcuterct ? quae quidein lepa, [j(.aYi/.a, Tcpx-^Tia, a'-',-
'TTa, ()auaa'(jia (z-/.o'J<7[7.aTa ,

[)rono flumine quasi in j)aratum sibi alvcum
ad Bibliothecain Alcxandrinam convcncrunt; cuncta vcro picnis am-
plexibiis cxccpcrunt tuin Ptolcmajus II, qui, teste Diodoro, l)cstiariiin ((
incom[)crtas et prodigiosas naturas^ w undique scrutatus cst; tiiin All,

Piiyscon ncm[)e ille scai Evcrgetcs II, rcrum mirabilium ;c([uc curiosis-
sinius invcsligator '^, cui dcdita di(;ata([uc vidcnlur Astram|)sychi sa- ,
ccrdolis ct libcllorum sigillatoris, to Xaê-jT-zfpiov ^, Archelai Ta 7:apafô;a,

forle etcjusdcm [Hwî>~r,, ([uo libro rcs siiigulari nutiira piicditas, ([uaiia
sub Dcmocriti, Anatolii aliorum nominibus Têpl (7U|JL7:aOcia)v ;cal avTt-
et
77aOcu~iV venditanlur, com[)Iexus est '^.
Exindc jam IMiysiologi noslri indolem, ac pcne i[)samet verl)a satis

apcrlc rcddunt Ucmocritus in ou-îoAoy''^'-'!''--'''^'-? Anligonus Caryslius in »
icTTopu^îv 77apafô';wv cuvaYojy?, /l'Miaiuis, Diodorus, Acliillcs Taliiis, IIo-

,
ia()ull(), Oppianiis, Plutaiciius, Aristcas, Di(l)inus, Philostralus, Apii-
leiiis, Cialenus, ([uoruin tcstimonia |)()st novissimos Physiologi editores
rcccnscrc longum crat. I"^x ([uibus si ([uid non tcmcrc allatiim e Nostro
vid(;lui', i(I cssc [ûlcm |)otissimiim ([uod dc nonnuHis aiiiiiKilibiis
nt laccjim (iiii«!(iini(|ii(! clcf^ânlcnj llo Isiil., furninl. xii, c. 7, u. 7i. .lu\cn.,

I a|)iilliMls ciiilioiiciii ('(iracl. v. I.cciiiaiis iSiiiir. Mi, 'i'i-3(>. — V, .\iitiirn\. l)i«»-
adoriiaiit. iJudc al) luijiiMiiodi locis i|iia' (lor. 111, Mi, |). I Jo, ii Uid.
li) J/i- —
siil) ociilis lialjcrc iioii iicj^lcxi, liic loiiô vistif,iiti>r. iMaltcr, Es-iiii sur l' Ec. li' .flex.,
ordiiiu rccciisciulis , iiico Jiirc sii|)crsc t. 1 p..î. (»)ua' ciiiiu illc dc Pliiladclplio
dco. — fi) luK iiint. Scd iic(|uc ouiisi- c\
,
;Vlli('iia'o dicit , cci Ic ad riiN^coiicm

iiiiis (jiias iiu|)(M- K. IVIillcr ciiicbat ccodd. pcrlinciit. — (5) .Va;tuTy'piov , sivc rce-
Paris. [Notirc ct rxtr..^ I. .\iv), Vix alios Uiiit l'i tliaîreuni, itc inrtihus; vid. |>aulo
coiisiilas, |)i'a'lcr apoloiôs <!<• (\i.\t(in\ dr iiiii.i j). I \.
— ;<) Kst. Lolicck., .4^/<ii>/>/i.,
Clutiiulriit, ilr Siiniii ( .'l'ooi)i cl Italui.c p. 7.|;y. jNouduiu cst (|uod sciam |)li'iiis
fal). i8'jt , v.u<j, i^y cd. I''uiia; 117.KS. cxacta immcris Alcxandrinornni mIc-
i'iHal)i. cd. Scliiicid), [1) Expctuntitr. rtiiu lii^toiia, iua\iiiic iii ii^ iin.c ciiiu
Lvi CAP. II, ART. II.
merc fictitiis tam portcnlose exprimitur, iit cadem a multis excogitari

nequeant : qualia suntquaeNostcrdoCharaclrio rcfert,hanc nempe avicu-
lam si ah a^"io caput avcrterit, niortem renuntiare, salutem
illico ei
vcro proximam, si moriturum intueatur, cujus quippe quum aegritu-

ilincs hauscrit cbibcritquc, eas ad superna secum effert et dissipat. Ilaec
porro Suidas inter Didymi philosophi adagia^ retulit, et Phitarchus
suis immiscuit Syrnposiacis ^ , Ileliodorus vero in sacris Êgyptiorum
70. hbris de AuimaUhus conscribi asseverat ^.
maxime Lectos cnimvero fuisse hujusmodi sacerdotum veterum libros non

in saceriiotum xxvwxm est testimonium ; quum etiam nunc sacerdotis Horapoilinis lepo-
'
YXu(ptx,a exstent ;
quum Chaeremonis yEgyptii , sacrarum litterarum
scribjB,fragmenta de avibus a Johanne Tzetze asserventur 4; quum si-
milia Philo I3yblius in Thaautanis tabellis evTai; Upai"? exarata moneat ^:
ouum eodem Philone Byblio iterum apud Eusebium teste sciipserit de ,
Reptdibus Epeis, sacrarum htterarum scriba, summus deorum inter»

pres, idemque translatorem grsecum nactus Arium Heracleopolitanum ;
quum denique Hyginus retulerit quaedam de ariete ascripta Leoni
^gyptio , qucm et Tertullianus memorat, et Augustinus sacrorum
aegyptiorum antistitem vocat^; poslremo quum ipsimet Judaei Alexan-
drini nobis introducant Eleazarum quemdam Pontificem coram Ptoie-
maeo de animaiibus immundis disserentem 7.
IV.
71.
Item Eo minus in hisce nimium me
existimem, quod vel inlercisa iila
esse
quam varia in-
doles, quum Piiysioiogi nostri teia, quasi quaedam stromata sacerdotalis zooiogias
sacra animalia
retinuisse videtur. Vix enim iiabet uiium sive animalium , sive volu-
respexeris
crum sive piscium caput quod non fuerit, inter caesa et porrecta
,
alicui deo consccratum. Namque hic iion desunt Cybeiae leones, Jovis
aquiia, Junonis pavo,* Veneris coiumba, Minervae noctua Dianae cer- ,
vus, corvus Apollinis, ^scuiapii seipcns, Cereris draco, Neptuni del-

pliinus, Herculis iiydra, Bacchi tigris et panthera.
et quam dubia Etsi iterum quo eundum sit percuncleris, ut aliqua Piiysioiogi patria
patrla, si locum
besliarum quae- tibi notetur, singuiorum animalium vestigia obstinatius odorari
noii
sieris
et persequi aliud enim alio te ducet, quum promiscuo agmine conve-
;
:
nerint onager Arabum et TEtiiiopum strutiiio, avis armenia Zerahav,

ponticus fiber, indica formica , ichneumon aegyptius , niliacus ibis;
nec desit, si Pontio de Leone fides, ceiticus urus, aut si nostros iibros
maiueris, hydropus aut elephas, uterque ad nescio quod Oceani iittus
deambuiaturus. Quidnimecum te recipias in omnium gentium et viato-
rum emporium iiiud Aiexandrinum, nostra inventurus omnia inter lepo-
Y^Xucpiy.a Horapollinis, maxime si cum eo viginti praecipua Piiysiologi
Orientallum commercio versanliir. De Allatius ad Eustath.p. 1 18. [p^Moneat.

quibus mox ])auca, ubi de Juclaeis Alexan- Euscb. Prcep. evang. lib. \, ^. l\\ c.
, —
—
•
drinis. (i) Jdngia. Ad vocem txTspoi;. (6) Vocat. Tertull. , de Corona, 7, p. 86.
— (2) Sympnsiacis. Opp., t. 11 p. 828 Aug. fle Civit. Dei, I. viii, 5, 27. —
(7) Dis-
Did. — ,
(3) ^.s-*6>('(?r«r. Heliodor. jEthinp., j^/w/^f/w.Euseb. Prrep. Ev. l. i, 8, g. Fi-

lib. III, c. 7, 8; juxta Plutarchum, ctitia quidem, non nego ; sed aevo chri-
p. 828, 829 Did. —
(4) Asserventur. stiano antiquiora esse concedes.
DE VARIA PHVSIOLOGl INDOLE. LVII
capila contuleris Diceres excitam ab infcris (;t redivivam veterem so-

^ ?
pliistarurn (lisciplinam f|uam sannis ([uondam cxplosam c ccclo Socrates

,
(lejeccrat. Diceres, cjuum jam in liac tempcstale non (leesscnt Titanica

l)racl)ia (|ure Olympum omncm a fundamcnto concutcrent, itcrum confii-
gisse (leos in Mcmpliiticinn cxsiliuni, sulxiucomnium animaliuin figuris
periclitantem abscondisse (livinitatcm .
tampn via
enim instar Osoaayojv mihi sunt (}uicinn(jue, Euhemcro du-
TiTocvojv
fjiia;
ftati.s rerla
ce, thcogoniam omnem ad historiam humanam dctrudehant ^, (juorum (liiciint ail
Al«"\an<lriii.irn
placita, non sine affcctato consensu a |)riinis apologistis exccpta et exag- curiusitatein;
gerata fvide ct relege elo(juentissimum Melitoncm nostrum in suhvcr- ),
sionem idololatrire facile convertchanlur. Indc Euhcmcri ac caeteroruin

historicorum apud novissimos c^thnicos infamia, (jui tamen pedihus
in pliysiologiam ibant^ utj)ote crassiori i[)Sorum ingcnio ct imjniris
istiusmodibrutorum animalium potius (juain l;ominuni moribus ac-
commodatiorem. 73.
Non inirum igitur floruisse etiam tunc, ct maximc intcr Alexandri- ad nltimonim
nos , tot j)hysiologos (juoruin post Plinium trcs catalogos amj)lissimos priiiiliiiin
natnralpm plii-
alias reccnsui[t. ir, p. 4^7, 5 19, (;t infra p. ()8], (juibus addcsis ct j)ccu-
losopliiam ;
liares tcsI Oa-ju.a^Ticjv scriptores, (juorum j)reccipuos Auhis Clcllius ct

Joanncs Tzetzes describunl *, et alios sive fictilios, sivc non, Idpartum
rcgcin Apuleium de Jîscihux q\ dc Anim(dH)Us Philoncm
yEgypti , ^
irepl ^tocjv Dionysium de Avil)us Phemonoe (/^ Rc (iccipilniiia ^

''*
, ^
Zoroastrum 7:epl cp-JTco); PuMosum dc /ytV////.»', iNIoschum Pliocniccm ,

,
physiologum scd et hcrlxuum^ rudicum^ (irhoruni^ viribus Aristan-

;
(/(,'
druin, Mcnandrum, Pythagoram Oribasium % Mvrepsum, Platonciii ,
Aj)ulciuin, Pseudo- Alcxandruin Diagoran Painj)hiluin Antonium , , ,
Musam, Agalhinum ac dcmuin (juos data opcra Kj)ij)lianius laudavit^,

;
Ncoj)hytuin Milhridatcm, (lallislhcncm Philoncm, lolauin Bilhy-

, ,
niiim, Cratevan, Andrcam, Bassum, [Siccratiim a(; Pctroniiim. 74.

Nec physiologos vcl stiij)ida dctcrruil ct bruta la[)idiim natura ad ve.sanam
coiiimdcm cnim in ccnsuin vcnirc oj)ortct llcrmclicos libios -cp-. >tO(')v, pliNsiia* macix
iilndiiRiii ;
Onomacrilum -epl ).vO(ov Y^.-j-p-?,;', ClaManidis libriim ^ //(' /V/r*/c/.v vir-
lutd)us, s) nijxithiis ct (inliputliiis Inpidum^ (H'ium ,
pisciurn ^ hcrlxi-
vunupie , Africanum, scu j)scudonymuin t{ov x,£';t(ov auctorcm 'J, ct
(i) Cnntittcris. Dc l«;on(\ p. 9.20, cd, rcm .11)11(1 Tzct/.cm, Chil. vii, ///t/. 1/,/, ;
Lrcinans; (lc |)cli(aii(), p. -^78, 171, i^^^, iitnini(|iic loriiin discrtc adoniaît J.
/,o/, ; (lc a(jiiila, j). î/, , 3/,a, 3.',8 38o, I{ci''cr (ic Xivrcv Trmtilions tt-nitoto''.,
—
,
170, 178, 3r)2, 3o/, , /,o3; (le iipM|>a, Paiis, 18 ')(), l*rrf., p. xx\ii). (-1) Ztooiv.
tlc onaîo, p. 32, 7.3 i , 9.09; «lc vipcra, A (jiio scriptiis, Knscbio lcstc, II. K. II,
p. Vu ; (lc poidicr-, p. 38o ; dc iniistcla, I8 iô A/i-avop-i; ?, TTtpi tou Xdvov //£iv
:
p. 333, 3(jfi ; dc c.istoic, lil). n, c. (i"), -% iXo^cx s'~>'. libci" plaiic plivsiologiciis.
omnino nt Pliyîol.; dc tiiitnrc, p. 73, — (5) Oribdsitis. In vctcrccataloijo IMnr-
3'2(), 5.'>, a85; dc Iiv;ciia, p. fiij, 7/, 3fIo, liaccnsj, s;vc. i\ , Icîtnr : l.H'cr hrtt>iirins
36.*, clc. — (7) Dfti ii(lrli(i/ir. (^)ii()rniii l'n(i\ii, In .Mnnlispcss. i(ii, s.TC. xiii ,
iii sciic c\ antirjiiis \v ab llccala-o, c Mvrcpsiis Alr\.iiiili iniis , itc .irboriiin

rc( (iilioi ihiis al) Knlicincro \v cnunu-ra- virliitil). — ((>) I.iiii(lin\t. ()/'/)., f. I, p. 3.
vit I.olicck in A^^tdopli .
p. (J87 s(|(|. ,
— (7) rXj^r.,-. Sni(l;isad li. v. — (8 Li-
Idcin pliysicos vix \, «|iiod inirur, rcccn- briim. Kxslat •î.fce iti «o^ld. Paris. 'i ', i;),
suil, p. i53. — ^3) l)i:^cril)iirit. Oclo siint 7*»37. — («^) Aiiclnreiti. Qiiidni Jiiliii> no-
31)11(1 A. Clcllinni, Nnrt. attic. i\, ', ; Av • slcr, dniii anlc convcrîoncm ? (^n.iin-
LVIII CAP H, ART. II.
quos hivvius recenscbo Draconein , Agatliarclildeni , Aristobulum,

,
Dcu<'liini, Tferaclitem Slcyonium, Tlieophilum Dorolheum, Zenothe- ,
niin, Macrohium ' Ptolemaium , Armanusium Antiochenum^, Dercyl-

,
him Saniium, Pseudo-Aristolelem, etc.
In (juihuslatuisse ohstinatissimic magiffi etidololatria) deliramcnta indo

infertur, cjuod hisce lihellis consecratum erat inhccrere quihusdam la-
j)idihus i^/.^îujoK;, peculiari ritu alligatis aut exsculptis, penitiorem ivep-
yeiav sive ad morbos sive ad tempestates aliave infortunia averrun-
canda inuno, idque firmissime retinuerunt novissimi alchemistarum ^,
;
prcTter hanc e natura vim ingenitam, iisdem, prout hac vel illa figura
inscul])antur , infundi virlutem, quae ex situ caeli , plancfaruuiquc
aspectu, eo temporis articulo in quo cffilantur, ah illis quasi ehihitur ac
perpetuo retinetur.
Sed neque ipsi hominum naturse pepercisse arcanorum introspi-
ciendorum tetram lihidinem, nimis notum, quum, prseter caesa et
porrecta in aris, nullum esset corporeum membrum cui cum amuletis
aut sideribus, cum inferis supernisque diis, sympathiam non indidcrint.
75.
Cujusfortassedementiae exemplum protulissem egregium, si integrum
quorum exem-
pla sunt de physiognomonia lihellum, ex Aristotele,PolemoneetLoxo consarcina-
quae e Loxo
iiiedico ediinus,
tum ab ethnico collectore, edidissem sed monitus eram id sibi suscepisse
:
J. H. Bormannum, Leodiensem, a (juo nihil nisi scite et argute elaho-

ratum exspectandum est 4 veniam ab illo, spero, adepturus, dum saltem
;
unum Loxl medici, cujus illi libenter connuitto historiam illustrandam,

fragmentum ex aliena penu detraxerim [p. 32 1], breve quidem, insigne
tamen, quo is vere physicus quasi ludendo non celat quam levi discri-
76. mine a hestiis hominem separari existimet.
et Daniigeionis Quid, quod hominem lapidi pene mancipari vult alius quem nunc
libcr
de lapidibus.
primum (liam in lucem paulo audacius profeio [p. 3^4] Damigero-
nem. Statim ut incideram in hanc opellam, acriter sensi e singulis spi-
i'antem membranis ethnicae vetustatis odorem. Mox enim restitui no-
men in codice quasi capite truncatum [/iber ji//nigeroms\'j tum accessi
qiiam iion pauca ejiisdem in Geoponicis lum, ad me non pervenisse recens synta-
redolent nescio qiiid christiani ethnica gma L. Stephani, inscriptum De quel- :
depravatione infetcitiim. Lege lib. vii^ (jues pretcndus lapidciires clc Vantitpdtc
c. 14,9,29, 3o, 3i, elc. , et jam vide (Mem. de TAc. des scienc. de S. Petersb.,
ex his quale vencnum iiiesset vel rei vi^^sciiie^scienc. poht., t. "vwi^.QS.Script.
rusticaevetenim, et quantiim periculi. Iiistor. fragm., cur. C. Miiller. ed., t. iv,
— (i) Macrobium. Diviiiet ahquis in ind. ad — Alchemistnrum.
v. Ai6ot. (3)
quid sibi velit ilkid Mncrobius , cle : E sexcentis editionem unius recentioris
Palliis , cjuce suttt lapiclum nnmiita , iu novissimam adisis , Camiili Leonardi
cod. Voss. lat. 91, jiixta catalog. bibl. Spcculum lapidum , Hamburg., 1717,
Lugd. Bat.Colomes. AdisisFabric, Bibl.
lat.,t. iii, p. 186. Exstitisse nanique Ma-
in-i2, p. 128. —
(4) Est. Spem conlirma-
vit iiuper alter Leodiensis IXXoyiuonaTOs,
crobii qualecumque hipiciarium usque ch v. M. L. Polain , neque idem ipse
ad ssec. xiv, coiislat ex fragmentis quse Bormannus conscribi neglexit iii t. iv
apud Berchorinm auctoremque Mo- Breviorum comntentatinnum Acadcm.
ralitatum et
,
circumferuntur.
alios — Bruxell., ser. 2, n. i. De dunb. codd.
(a) Antiochenum. Excitat cuni ahis Ah- /nss. , saec. xi-xiii s. Caeteriim in cc)d.
med Teifaschy (Fior di pensieri sulle Leodiensi sunt tantum excerpta trium
Pietre prez. Firenx. 1818, p. 47). Fe- auctorum,qiiorum diio Aristoteles etPo-
cit quoci hodicdum exarsit repenle bcl- lcnion de Physiognonionia alibi exstant ,
DE PHVSIOLOGO APUD JLDJ-OS. LIX
ad Tertulliani, AiTiobii, Apuleii, Parrliasii' de eodein testimonia relegi ;
fjUfficuiiKjue ejusdcm in (ieoponicis jacciit ^ pi;esciliin me viyilantio- ;
rem retinuere varia Plinii loca in (|uibus Magoruin iiifamiam de lapidum

virtulibus irridet salse aut detestatur ^. Qua; oinnia cum nostris satis
aj)te consentiunt ut jam auctorem prodant gra^cuni primilus, inter-
,
tpie alexandrina versatissiinum. Si liaec niecum justa iance libiave-

ris, nullus dubito qtiin in nieain inclineris scntentiam, tandein post
duo iere annoruin millid,ex orci noct(! in qua nou immerito diras ,
iucrit, exciri feralein libellum vel etlinicorum aiiatbeinate c(ni(Ixuin "^.

A (pio saltein id erit emoluinenli ncmpe videant deiicatuli lujstri ,
(jui cliristiana irrident, (|uibusnam errorum funiculis vel ex gcmmuris ,
(juibuscum digito iudunt, iri clirenlur, nisi tam animarum, (|uain oinnis
insupcr ingemiscentis creaturaj libertatem Ecclesia vindicasset.
V.
77.
Nec jain laUior erit reruin facies, si quis ad gentein israeliticain sc sed a piiysioio-
jinla-os
converlerit. Sed aliud liaec nieditanti ta?dium, quiim et Juda;nm iii
Si.i
caiilt" iion al).
eamdcin flagitioruni jKirtcm ultro cucurrisse noverit ^. Quid pluia? sliiiui>.>>e iiiiiiii)
iTi.vji* iii lilaiii

Gra-corum asscntatioiicm ne extiacbo-
INaiiKjuc Alcxandrini Judici in ,
pruiutiDsiiuc
runi gentium tunc tcmjjoris in oibe dominaiilium crevisse videreii-
tur, eo venerunt ut tum piacita sojdiistica, tuin liistorica mendacia
plenis inanibus in suos liiiios ingererent quid iniruni eo8deni noluisse, :
iie bac (|uidciii j)iivsiologiie j)ravae infaniia, esse Graecis inferiores?

in
Excogitavcrunt enim (jua3 et confidenter Flavius Josej)lius rala iiabuit, et
cum licta rescripsit arrogantia, scilicet esse iiescio (jiiani cp^jTioXoyta; v/.ô-
civ, (juani ad Salomonem niodo dcferrent, sod ad Moyseii, ad j)a-
iioii
triarciias, ad ij)suniiiiet Adainum, ct us(jue(juo non? Ex eo eniiii (juod

iit miilta tt>»ti-
protoj)lastus cunctis animantibus dedit iiomeii j)roj)rium colligunt , lllUllld,
Adamuin insignein pbil()soj)liuin fuisse, qui naturas omniuin animaliuin

tenuerit probe, ut inde juxta cujus(jue proj)rielateiii noincn iiididerit.
Sed et Flavio j)nesto luere illae Setiiianae coiuinnai (jua» secretain et side-
ralein (lis(ij)liiiain, (juasi in arca saxea reconditain, e diliivio r*rij)ereiit ;
et aiiis, j)si;u(lej)igiaj)lia Pliilonis cbronica , (jUie Augustiiius novisae
iiitejîiiis iii roll. Sylhiirîaiia Sr/i/jt. vii, i3, i!\\ IX, 18, afi; X, la, 3o, 63,6.',,
—
,
p/iysiof^fioni. vetcr. , Alteiiburg. 1780.

, 65; XII, 12, 35. (3) Dctcstntiir. Mdc,
De Loxoautcin piTpnuca iiovi, (pia* ohi- si lnl)ct , iii priniis iil). xxwi , a(), i;
ler l(;î iii lcvidiii.sciilo (jiisdcin arj^n- XXXVII, 3 , 14, 37 , 5i , 59, 60, 73, elc.
iiiciili lilicllo, j.^:illicc cdito, scil (jiii vitle- — (.',) Corifixuin. nnocinn noii nicdio-
tnr tianslaliis c I\lio dc Aliaiio si\c \\\- ciitcr (-onstiiliiini ipiic aiii.iiiila\ i iii |)o-
(Inl)anciisi [rlf l'liisorii>iniii [siej , l'adn;v, .stci i()rc>> iiota-<, scd plciaipic a P.sciido.
1/17/,, cd. Pan/croct Ilainio i;iiiot.i. Itcr- Ilildcj^.iidi^ |iliysiii^ iiliclii^ dcsci ipta. —
(]nc libcr lescrijisit iiiitini Ailici t. .Ma^n. ) .'\i>ii/it. idcndi oiiiiiino <|iu plciiins
\
(|iiciii cf. (Ir Aniiiittlil)., t. vi, |). )i, col. liac i\r rc cêiniit A. Ferd. Dliluir, Gesc/ii-
X b } a6 (/; 35, a c; 36, n ; (>•],
3.'j , 1 <l ; clitr iirii/ /hir.\trllitfi^ ilcr jitt/isc/i-iilcxiin-
a (/; 7 c; 76, 'i c ; 77. u r. - ( ) Pnr
1 , '.>.
1
(Intiisilirn }{rli'^. - P/nloso/i/itr , llallc,
r/umi. I*rioia, p. 3a/| dedi. Iii A|)iilcii i83', , iii 8". A. F. r.ricircr, hnii.\r/ie
.4/M)li>ff, i/infj;., c. iju, p. '^),',,cd. Klinciili. C.rsrliiclitc t/rs (/rc/iristr/tt/iti/tis e. t/i.
lcjô, iicinin»; (•ontradiitnro, /himif^rnifi /'////.. . t. j, .Slutf-art, i835, in-«". Nc(|iit'

itinfîis , nlii /hiiiiif^rlofi. (If. V liasii oinillcnda di^scrtatio âllica rccciis, in-
—
1 1
epist. XI iii T/ies. irit. , t. 1, j). 'i«'. scripla Essiti liist. rtcrit.sur Cluflr jiitve
:
(a) Jaccfit. Lib. 11, ')0, 3i ; v, xi, ix, ^7 ;

iF ./lc.f., po^- rabiic J. Uict, l'aris, i85.j.
,x CAP. IT, ART. ir.
videtiir, quiiin alliidit ad lianc Jiidaeonnn sententiam, in deserto scili-
cet Moyse, sculptas fuisse gemmas secundum motus et

ipso jiihente
cursuin sideruin ^. Una est enimvero et illa sane Judaeorum laus abun-
danlior, qua jam pcrsonuit Oriens universus, stupenda Salomonis
scientia, cui coclitus datam fuisse tum divinarum tum etiam natura- ,
lium rerum peritiam, et Regum [ITI, iv, 33] et Ecclesiastici [XLVII, i6,
18] et Sapientia3[VII, 0^0] locupletia absolutaquc sunt testimonia; quam
quideni pcritiam, quamdiu sapuit, mire cum symholiciscoaluisse, decla-
rant I^roverbia, Paraboloe, Cantica, quibus allegoriarum silva divinitus
consecratur, ne parabolarum tria millia, ne carmina quingenta supra
millememorem, qua; quum Ezechias paulo ante captivitatem pai-tim col-
legerit, e manibus exsulantium per oinnem orbem disseminata fuisse,
absonum minimc est. Sed his non contenta Judaeorum jactantia men-
tita est ejusdem sapientissimi regis esse spuria sine numero, sine
nomine, quorum unum gloriabundus ostentat Josephus, Incantationum
quidem, ex herbarum virtutibus, quas oculis suis se vldisse tibi jurat
judaeus ille Apelles ^. Quocum dextras junxere contribules, de quibus
Joannes Lydus : « Hebraeorum docti, inquit, praesagii rationem bifariam
distribuuiit, in crnfxsra et Tspara, et G/iasra csse volunt ea quae
inaere exsi-
stunt, Tepara vero ea qure in terra tamquam contra natura apparent^. »
Eteiiim, ne veteres Gnosticos judaizantes referam^^, annon putide
78. fuerunt ista infecta lue immensa Mischnae et Thalmudi volumina ^ ?
ila Astrampsy De ista Judaeorum perversione et cum Alexandrinis in profligatas ar-
clii nostri
a7ioa7raiT(/.aT'.a tes conspiratione nostrum erat, quandoquidem huc veniendum esset,
satis evincunt. novum afferre testimoniuni, quod habes infra [p. ^q/j] ubi c-/i[Jt.ei'a xal
yp-/i<T[xoi Astrampsychi , Upsox; xal îSTûov Plolemaei regis £7:t(7(ppayi(jToij , in
eo tantuin clara quod ex sacris Ribliorum nominibus, illic ad sortes ma-
gicas alligatis, coram manifestatur, vel ante Christi tempora, aut saltem
antiquitiis, spuriosAbrahae filios ex arbore pessimaescientiae plenis buccis
comedisse. Ex quo etiam loco, totoc[ue libro avexrôTw quem sedulo et
cauteevolvimus, aliisqueabunde notum est, jam tuncjacta fuissesemina
thcurgioe judaicae et artis cabhalisticae, quam pene totam e rei sym-
bolicae depravatione, sed maxime e vesanis physiologiae arcanae menda-
ciis erupisse, sole clarius est. Quot inde mala manaverint, quot Ecclesiae
nascenti et adolescenti pericula et damna intulerit sceleratissima ista

ultiinorum e gentilitate philosophorum et antiquissimorum e Judaeis
magistrorum conjuratio, dictu difficile est.
Haecquum ila fuerint, jam quo nostra totaoratio pertinuit, eo ventum
est, utquaecumque tam ad gentes quam etiam ad Judaeos e veteri natura-
(i) Sidcrum, De CiviL Dei, xxi, 6. Cf. Salomoniaca post mtdtos abnndc recen-
Chr. G. Heyn., de Gcmniis astmlogicis snit D. Ceillier, t. i,p. 258. Qnibns adde
et mngicis i/iler nmulela habitis, opiisc. Physiologum cod. Ambros. C. 2, de quo
acad., t. I, epim. 5. Tieclenian, de Ma- p. Lxiv. —
(3) Jppnrent.TiG mensib. iv,
gin, p. 102. Minus ad reni est J.G. Eicli- 1)7, p. iii. — (4) licfcrnrn, Cf. '£ipiY£V.
horn de Gemmis srulptis Hehrmorum ,
, (&iXo(7o:pou[x. 98 S(iq., 102
V, 7, p. 3i ; ,
in-/,'', i8i3. —
(2) JpcUes.MxA. Ant. 140, gS. —
Volumina. lu primisres-
(.5)
Jud. VIII, 2, p. ao7 Did. Qnibns Jndgeo- picio satis multa Iiic illic sparsa de rcbus
rum fabnlis patuhis anres et promtiorem rusticis et medicis, qnalia fere siintBy-
calainnm praestitit bonus P. Pineda, de zantinorum Geopnnicn .,qu?e, dumcthnica
Rebus Salomon. lib. in, c. ?3. Spuria regerunt, vix ab ironia temperant.
DE PHYSIOLOGO APUD GR.ECOS. LXI
lium symboloriim disciplina pervenerint, ea vel arile Ecclesiae teinpora

dissipata fuisse ac miserc in hac colluvie physiologoriMn suffocata,
recle concludatur.
Quid vero acciderit christianis, slmili (|uadum phvsiologia utenlihus,
hoc enim nolumus negare nc(jue possumus, jam necesse est paulo
fusius inquiramus.
VI.
79.
Saneluhrico Physiologi loco aut ahstinendum prorsiis erat, aut tan- Necjue majorem
fiiissn nrd-i u-
tum, uhi minus venenoscE salebra; pede suspenso, hac illac eundtun. , loruin
Abstirmit (juid(Mn Ecclesia romana, (juamdiii novit anguern siih herha prHilfiitiain
qii.iiii iiiiiaô-
latere, cujus prudentiam mox locus erit diligcnlius considcraiidi. riiiii ,
Gi'a3ci vei'o Orientalesfjiie aliter, vel ah ipsoinitio, idco fortasse (juod

non ai(juc illisrcjs erat oinnino intcgra. (jnecus enim |)livsiologus (ji'a3-
corum inmanihus terchatur, inde j)er totum Oiientem diffamalus quid- ;
ni eum non solum in scholis alexandrinis, sed et ultro citro(jue in ludi

magisteriis concrepaverit , ut fahularum yEsopicarum ritu, medita-
retur eum alumnus (juivis in ultimis suhselliis sedeiis, aut (juisque
puer inter crejjundia veisaret ?
Talein enim fuisse primajvam Physiologi conditioncm suadent non eriint qui dent
veniain, ul)
tam puerilis e.jim et (juasi infmtis sermonis indoles, aut similitudo cum locoriim
fahellis scholasticis, (juani ipsorum Latinorum consuetudo, eo tamen eldisripliuaruin
ntcebaitatein,
hhello jjar'cius (juarn Gi'aeci et tardius utentium. Philii)|)us de 'Fhaun ',
primus quem novimus vernaculas linguas Physiologum

in transtu-
lisse, disertc de eo pionuntiat :
lcco Mt bfstiaiff, un liiuf ^c tjfamaivf...

€ii un liucif ît ^c iiiaiumairc
Cluf nm apflum bfstiaivf...
Ui pliis luUt saufv ^f ffs pfvfs
Cuv ufvtus ft luv manaivfs
j5i alt livf tif lapiâivf
CXui fst filvait iif i^vammaivf.
Ut candida est ot ohvia lihelli indoles, sic tamcn arte non carct
nec (juadam argiitandi ratione callidc dissimulata, (juin cx conlrovcrsia
ortus vidcatur, ahis cjusdem auctoritalcm luciilihiis, aliis ncc lihtdlo
suam (idcm ohligantihus, nc(jue ah illo, (|ualiscum(juc dcinuin cra(,
omnino r(H'cdcntil)Us; undc (;t illud ah initio constaiitcr j)i-aMnissum o :
ctuaioXoyo; eX£;e, (jiiasi |)encs (jucin lidcm esto; ct

: (juodcunKjui' l.in- ,
dein dixerit, esto hene, >ta).to; oJv o «UjtioVjyo; eXeêv. Ila'c utcunujue
notanda crant, (jiium viv alio in lihio cadcin rcj)crics.

At (irajcos sivc litigandi iitccssitas hiic imj)ulcrit , sive ciuiositas,
(9) Tlntuu. Tlioiii. Wiij;lil fdiilit iii îis cvcitatiir. Pliili|i|>iis tlcscriliil aiii-
Pnpiilar Trrnlises, etc, |>. ao, iibi inscri- iiiali.i avcs li.et Inpides i5. (Jii.x'
Ui ,
bitiir : I.c livrc dc.t rr<'atiiri<:. Sfil mu) Mi|>ia, cxsl.iiit |>. 108, li", liS. .Siinili.i
iiuiiiiiic obitcr ;i|)iitl ciiiikIciii Plijsinln- n li 1 1 iii Giifiis/iht i.lici liai tiif> Uclluiii,
LXII CAP. IJ, ART. II.
80. ne ab illo quid-

tlum ad Physlologum dilahuntur, id primo sihi cavent
sed et propter
vigilantiani quam accipiaiit quod non sit aliqua in Scripturis .sacris consecratione
vetermn tcn-
pra-Iihatum. Deinde, niliil brevissimis Physiologi lemmatibus additum
taiKiainliacvia.
est nisi illudipsum hihlicum elogium, quod unum interpretalionis loco
Syrus reliiiuit. Postremo, accedente allegoria fusiore, iis tamen eam
cohibuere terminis ut praecipua dumtaxat, non omnia in mysticam
interpretationem cederent « Exeinpla enim, ait recte Isidorus Pelu-
:
siola, et post eum Gregorius Magnus, non universe explenda, alioquin

non essent exempla, sed res eadem ^ »
His vallis munita physiologia, nedum omnihus displlcuerlt, satis
honoritice cum illa actum est, dum alii ad eain lihenter provocarent,
alii data opera eam perpetuo commentario adornarent.
Immorari pigeret in scriptoribus recensendis , qui obiter hoc vel

illud caput obvium habuere, adiereque; sed prsestat eetate aut nomine
majores notare paucis.
81.
Parum ahestquin nostrorum agmen duci velim a LXX Interpretibus,
Quoriim antesi-
gnani ob nonnullade leone, de phoenice, de charadrio, de myrmicoleone ^, ex
ferme snnt lxx
hehraeo audacius reficta. Nostra certe de mustela pene ctuTQke^ti refert
interpretes,
Eleazarus apud Aristean ^, quem aut unum twv O' faciunt, aut illis
aequalem, certe alexandrinum.
cerle Jam a Philone ad nostros, praeeunte Clemente, et inde usque ad
Alexandrini ultimos alexandrinse Ecclesiae, Athanasio tantum excepto, series decur-
patres;
rit prope continua. Clemens enim, ne multa excutiam, de hyeena et de
turture planePhysiologo quadrat ^. Item primus omnium quem noverim,

Origenes Physiologum suo nomine diserte appellavit ^, eumque tam
frequenter de charadrio, de leone, de cervo, de ciconia, devulture, de
perdice expilavit ^, sed tacita satis constanter singulorum locorum
allegoria, ut ex his duo per me recte intuleris, eum quidem Physiologi
£3c^pa(jei? naturales prae oculis habuisse , ignorasse vero recentiorum
hanc ergo viam, ah Adamantino giarea et silice constra-

allegorias. In
tam, confidenter eunt 7 Eusehius Caesariensis, Clementinarum auctor,
Isidorus Pelusiota, Nonnus Panopolitanus, Cyrillus et Eulogius, ambo
Alexandrini; sed alius Alexandrinus evadit iliinc, Pseudo-Eustathius in
82.
Hexaemeron, cui certe nihil cum Antiochenis commune.
deinde Syri Proximi Syri sequuntur, quihus dux non deest, S. Ephraemus, etpost
et caeteri eum Jacohus Edessenus ^; tum Armenii, deinde Arabes, postremo
orientaies.
non alii ah aliis, sed e graecis fontibussua quique hause-
iEthiopes, qui
runt, idque tam alacriter, ut a primo litterarum suarum ortu eos
Eadem. Isid. rv , Epist. 237.

(i) refert, allegoria intacta ,
quam prae cae-
(2) Myrmicoleone. Job iv, 11 ; xxix, 18, leris excitare debuisset.Haec vero e Rn-
Levit. XI, it\.-^[%)Anstean. Eus. Pr. Ei>. fini versione ; graeca dudum exciderunt.
VIII, 9.
— —
(/,) Quadrat. Paedag. 11, 18;
— [GÊxpilaoit.lnCds. lib. i, iv; in Cant.
Stromat. 11. (5) Appellavit. In Genes. homil. III ; in Jerem. horail. iv et v; in
hom. XVIII « Convenientius aptabitiir
:
huic loco [Genes, xlix, g]mystica exjio-

Levitic. homii. vii,etc. —
(7) Eunt. Eus.,
Cleniens, apud Isidor.
Pit. Const. IV ;
sitio, in qua Catulus Leonis Christus non Etym. xi; Isid. Peius. iib. i ep. 4 16;,
soliim tropice, verum etiam physice Cyriil. de Ador. 111 in Zachar. v

; Eu- ;
[quodomnino retinendum,alii tropkus, : log. contraNovat., lib.iv; Eustalh. yôi-

physicus]. Nam P/ijsiohgus , de Catnlo, sim. Nonnus inZ)/o«j^. lib. xxvi, xli
etc. [cf. infra p. 63g]. <I)u<Tiy.yiv excppacjiv (8) Ede&senus. S. Ephrem in Job. xxxix,
DE PIIYSIOLOGO APLD GR/ECOS KT ORIEMALES. lxiii
liujusinodi naenias in dcliciis lialjuisso significeiit quui supersunt apud

omues Oriciitales Physioiogi iiitcrprctatioiies.
Cffitcri vcro graici, sivc oh Antiochciioruin
Origenistas studiiiin, in CaRtPti enim
firaeci ions»' [iir-
sivc(juia cxtra Aicxandriani locus ni^n erat lain frccjucntcr ad hanc pro- ciu^ li.ic
vinciam adcundi, primum ahslinerc se a Physiologo vidcntur. Quaicnim mtrc»; utiintiir.
adducuntur Chrysostomo, Nazianzcno, Nysseno, Theodoreto,

c IJasilio,
pertinent ferc omnia ad phccniccm, ad turturcm, ad dclphiuos, ad ser-
pcntcm f[u.'c uhivis tcrrarum puhlici juris crant. Scd vcrgcnlc aurea
,
setatc ad Myzantinam, quuin jam Gi"a?culi suhlimiori contcmphilioni

imparcs, in tricas scnsus llttcralis toti incumhcrcnt apposilum cst iliis ,
arrisisse novissimam hanc thcologiae symholicic appcndiculam de qua

nobis sermo est. Jam illain pcr catcnas dispcrtiri; jam illam non solum
in ethnicis Nonni Dionj.sidcis , in Tlcliodori fictitiis poeinatiis, in
classicorum auctoruin scholiis, opportuno satis loco, sed et in ipsis
rcrum ccclcsiaslicarum chronicis, congcrcrc lotain (puc fuit Michaelis :
GlyCcC dcridciula insania; jam dcni(|uc mullis ct divcrsis reccnsioni-

hus Phvsiologum cxciilcre, (pias nccessc cst una cum (Jrientaliinn vcr-
sionibus, sigillalim cxpcndamus. 83.
'Jatianum esse intcrprctum ducem ct Physiologi cpialis exstat inlegri Qiiro, jiirene
annon
auctorem scntcntia cst 11. P. Cahier, a quo nihil pcrfunctorium, non ailjiKlicctiir
scmel, ncquc obscure asscrta '. Favet cnimvcro, (juod lihcllus ah ha>re- 1° Tatinnn;
ticis conscrij)tiis rsse in Gelasiano dccreto dicitur; ([uod Tatianus j)ri-
inuscstc chrislianis (|ui vclcrcs^û-Ti.oXoyo-j; discrtcaj)pcllct '% puta Juhain

regcm, Orj)hcum, Piiilochoruin arusj)icem, Mctrodorum, Aiistodcmum
(c (jui nihil in Hoincro non rcfcrt ad physioloîani ; » (juod idcm de
rebus physicis ct medicis lihcnter multus est ^ ; quod gentc assyrius lit- ,
teris alcxandrinus, suopte ingenio audax novarum doctrinarum phis ,
justo fautor, Encratitarum scctaj j)arens exstitit, quos in allcgoriis las-

civiissc constat ct (juoriim j)lacita a nonnullis Physiologi caj)ilihus (dc
clcphantc, dc turturc, dc castoic), ahludunt; dcni(jue non jjcniliis
(juod ij)soinct tcsl(! locuj)lctiorc, priinus nostrorum unum TTspl X^hnn^
ti-aclatum cdidit ^. Scd, dc auctorum ct codicum silcntio nc Io(juai\
ncc urgcain illud, ct Physiologum csse anti(juiorcm, ct epjxr.veia? rccen-
tiores, ohslat i(lij)suin lcstimonium allatum, in (juo sc d(> aniina in co-
(lcm lihro disscruissc asscrit, (juod ah Phvsiologo nostro alicnum om-
nino vidctur. 81.
Alia sunt (jiia- j)ro l'^[)ij)hanii jurc; inilitant : in [)iimis inagnus >' Kpiphanio
rodicum conscnsus quorum dccein nomcn cjus j)r;cfi\um hahcnt
,
''.
Eidcm noii dciicgatur lihclliis Trepl XiOo^v, (jui et ijjse nostrum in iiii-
suin vcnit. Sed et in authcnticis ejus scriptis noii jâuca inxstris siinil-
lima rcj)criiiiitur; solcmne cniin cst illi singulas h;creses cum j)cssiinis
bcstiis ;i(; rcj)tihhus irridcndo confnic ''.
Quod huc IS;isiliiiiii (juo(|Uc ;i(ldii(\'if, tinuin csl c liliilo forl;issc : 3" llaulio
dc Alar^nrita ; Jac. Kdcss. iii r.cii. \i i\, (/,) /u/if/it. P. U71 r; d. p iGC, ad^. —
fic Crntstf. — (i) .1 ssrrta.CS. yitrdii.v (lc ('i) Hii/irnt. Ollulxiii. H)!), {no; l'.iris,
Boiir^rs 77-1S2, Miliin^rs iirrlii-nli)'^., 2'|"jfl , I I '|ii, -Jiiyx' , S \\ ; N iiuldlniii. jf»,
\. II, |).
I».
H7. — (u) ApprUct. P. 378, cd. y>.'\ii I.Jiiiil». (Iil>. V, VI, v»i)rl omiiiuiu
RB ; cf. |i. ».90, 'yiyi -^^H c a85 i.î).
, , ,
— |niiu*c|»s Amhnis. F,, iG, p.irt. Mipcr.,
(3)/i-.vr. II). |). 7.7/,, 77 'i, 7./<,n. V»".
- i.ic. X. — ('»! Con/irrr. (T. tiii/i<r. \\n.
Lxiv CAP. TI, ART. II.
conimentariis ejusdeni in Hexaemeron imposito Trepl (ûaioloyicct;, ansam

arripuere Gr.Tculi et ipsi dare Pliyslologi iiiterpretationem, ut diserte
exprimitur in codice Ambrosiano C. a Eppz/iveia tou ayiou BacriXeiou.
:
'O Sk u.iyoi(; llT.ailtioc, aH-/iyopix.w; •/ipa-/{v£ui7e^ •jirveup-aTi/tw; uTraT^laâ; tou

*.
(jo<pcoTa'Trou SoXop.covTO? zxq Toiv aXo'ycov (^wcov (pucrei?
86.
Sed Armeniorum Physiologum esse
traditio est Pliiloni Carpatliio
4" Philoni
Carpathio ascribendum, cujus quidem rei non nisi levia vestigia in ejusdem
commentario in Cantica canticorum deprehenduntur ^.
87.
Etsi ab hujusmodi commentatiuncula toto ingenio et ore abhorreat
b° Chrysosto-
rm; Chrysostomus, nomen tameu ejus interpretes Latini codicibus suis non
paucis ^ audacter apposuerunt, quod quidem nuperrime typis consecra-
runt academici Vindobonenses Neque hesternum est facinus quod
^*. :
enim pene ad stuporem nonnullorum afferam, exstat testis fere aequa-

lis, et nomine et dignitate et doctrina venei-andus, Verecundus ille
est, episcopus luncensis in Africa, qui non exiguam sseculo quinto per-
sonam egit et Constantinopoli exsulavit idem enimveroin grandi opere :
quod quarto Spicilegii tomojamcuro inserendum, non obiter, sed diser-

tissime declarat, locum e Physiologo verbatim expressum esse Chryso- ,
stomi Lege^ inquit, Physicorum historias peritorum, Plinii Secundi,

: cc
Sohni, aliorumque multorum, in nostris autem Joannem Constanti-

nopoiitanum, in hbro quera de NaUira besUamin scripsit et invenies :
balaenam nostra p. 352, •jrepl acTTiôêXcov/i?, n. 2] tantoe latitudinis

[ cf.
longitudinisque corpus habere ut mensurain trium habeat et amphus

jugerum;ita ut, quum fallendis nautis enatant super aquas, insulae ab
ignorantibus existimentur^. » Vix aha nostris arctius necti invenies.
6° Eulogio Eulogium vero Alexandrinum tetigisse idem illud argumentum et
Alexandrino; loca Physiologi exornasse nonnulla, fidem faciunt qua; modo subjicienda
sunt ejusdem avex.^0Ta.
89.
Sed nos ad aha dubia referunt quse codici Taurinensi 248 praefixa
7° Damasceno
Studito' graece leguntur in huncce modum « Damasceni episcopi Studitae li-:
bellus, in quocollecta sunt ex veterum philosophorum hbris quaecumque

de avibus et terrestribus atque raarinis aniraantibus ab his dicta fue-
runt, et coramunior interpretatio subditur.
Neque inutile foret liquldius noscere quosnara sibi auctores Pliilip-
an foitasse
et aliis, exqui. pus de Tliaun arrogaverit, quos vocat UcbrOJ U tJaillauj, li |jl)il0S0pl)e
rilur,
Cinjgius, ûvkil U
Daillant, tw son ^scrit, QlUopatras, ftc. Aut etiam
quis Philatus ^\\XQ.mpIi/siolo^Litno/niiiunL animaliuni vocat doctus Ar-
(1) tl>uij£i^ Cod. ssec. XV, cartac. Di- potius quam physlologi. Haec et quae su-
gims est codex cjui diligenter exculia- |)ia leguntur, praestitit doctus et bene-
tur, c|uamquam recentior. Interpretatio volenlissimus vir Car. Daremberg. —
enim a cseteris recedit,nec satis asse- [i) Deprehendantur. Cf. Bibl. PP. t. v, p.
quor utrum in eo ex Basilio detur 666 d, 668 g, 678 a, 685, 68-3. Arme-
commentarius perpetuus, an obiter ad- niorum traditionem retulit J. B. Aucher,
ducatur in cap. i, ut inde continuetiir in magno arm. lex. —
(3) Non paucis. Fuit
variorumCatena. Abinitio legitur 'Ap//] : Murbac, saec. viii ; exstant etiam nunc
CUV 0cW TO-J Ufflo)vdYOU TOU aO'Iltj)TaTOU Remens.E,336-, Paris. 2780; Gotwic. loi,
TTspl Twv (pija£o)v Twv aXo^yc^JV. Cod. alius XI saec. —
(4) Vlndohonenses, Vid. supra
Ambr. B. 146, 1. xvii, continet xxi ca- t. II, p. 480, n. i5. —
(5) Existimentur.
pita sive fragmenta Hexaemeri ejusdem, laCant. Jon8e,p. 198 apographi nostri.
DE PHYSIOLOGO APUD GR/ECOS. LXV
inenlae lilstoricus, Vartaniis, .sa?riili XIH; aiit (lenif[iio fjuemnnm Arma-

nusium Antioclienum de Idpidnm vivliitibus noii semci in aiabico
ejusdem aigumenti lihro 'reifaschyusexcitaverit. Psellum (juidem eadein
exornasse, et Manuelem Phile in insigniores Physiologi partes, omissis
pene allegoriis, non inconcinnos inspersisse iamhicos, notius est quam
ut in illis hic detineamur.
Ne(jue plura nohis nomina clare asserta suppetunt; sed cjuid dc i>0,
anonvmis senliendum sit, facile j)rolixior esset disj)Utatio. Locus enim Neqne tacetur
dandus esset , anonymis.

i" Interpreti Armenio, qucm oh eximiam dictionis su» elegantiam
doctissimi Mechitaristai non duhitanl auieie aetati Ilaicanai reservare '
:
euin uti(|ue novit Yartanus, et Mechitar Kosschius, Armeniorum

./Esopus^;
2° Interj)reti Syro, quem vetustissimum esse eo maxime nomine
opinor, «juod et physicfe ejus enarrationes cuin j)uriore textu graeco aj)-
prime concordant, nec ulla illis, pra;ter loca Scriptura?, alligavit assu-
menta ^.
3** 4° T)6 interprete Arahico, donec integrior codex inveniatur,
et
vix erit disputandi locus quein forte una cum intt^gerrimo translatore
;
nostro iÊthiopico opeitC pretium erit non oinnino omittere.

5"et G" EGraecis duae saltein adhucexstant recensiones,rerum ordine,
copia et delectu satis diversae, quarum primam tihi exhihet codex
noster A, cui B suffragatur et ali(juando A, secunda vero in notas
nostras rejicitur, excepta e codicihus F et A.
y" E et Q adeo diversam aheunt in viam ut non metricum niodo,
sed novum opus in illis sit potius, quain Physiologi commentarius, id
quod ex ultimis editionis nostne capitihus quisque facile videat nec :
omittat aecjuus l)Oiius(ju(! reium icstimator, meditari quam arduiim

fuerit e rustica ista |)oliticorum crTiycov strihligine j)auca (juie iiunc
primum edimus, exsculpere. Consaicinatorem vero fuisse male feria-
tum (juemdarn monachum multa j)rodunl sed et aegyptium tam oh ;
Antonii veterunujue cremitarum laudes, (juain ex aliqua scrij)turae

coptica harharie haud inepte colligitur.
8" AveiTiYpacf/tov nostroium vix seriem ahsolvet scholiastes codicis
nostri T, quem forte alii invenit;nt in integriori codice iiheriorem.
()" et lo" Eteniin nostris (jiKxjue accensere par erit xMos^juensis
anonymi hrevem historiam animalium, (juem notavi suj)ra, et alium
de varia et inrinita reruin naturalium coj)ia (juein hisce diehus I'^. Miller
cum mulla, utsolet,et elegaiiti erudilione in lucein educlt.
(i) Rescrvarc. V. iiifr. p. "^76, iiotam nna ciiin novo tcxtii iiostro nunc
fiisi,
j^r.Tviaiu <lt; c()(licil)iir>. Versio longf aii- primtim |iro|)fmo(liim prodfiint —

(liorcod. I" oa lalioiK- in A', HMfcurtala (2) /-'vy^/rv. A (|uo, iit iii i,'r.ecis faluilis ,
vidflur nt (|ua-(laiii miiiiis saiia aul lio- rfspicitiir ca|iul (Ir ('hnniilrio. — ('i Ai-
nosla rfs(;caifntur. Sod iioliin hic dimit- sumcnta. C.odici noslro -^r. A satis con-
teie Ifclorfin (iiiiu mfciiiii sfiiifl atîiif staiitfr ( oiiNnitil ; scd uoii dfstint varia
itcnun j^rato c t la-lo oculo iiUucalur ijua (jMil)us ad it dcllcclit. Ali.e varictatfs oc-
elcjântia iiitfant, qua unciali di^nitate ciirrunt sive ol» syri amanncnsis, sive
Supfibiaiil Armfniorum lypiiiiii, rfcfiili ob iiitfr|irflis gr.a^ca pra* ociilis liahfu-
pliiiidx) a Pai isifii^îluis 'Mccliitarisiis tis iif:;li^'fntiam , cni (d) aiiti(|iiitatcm
III.
LXVI CAP. II, ART. II.
91.
Unde paiica de Sed utcumque elapsus e bestiarli graeci, syri, arabici, setliiopici salc-
incerlo aiictore
concluduiitur. bris, quas pro virili parte rimari et inclagare sategi ecce quffistioneni ,
de Physiologiauctore, qualem fere invenimus, relinc|uimus iii dubio. Ut

enim externa teslimonia hinc et incle pari marte contendunt, ita, si
inleriora textus G/i(j-era respexeris, aqua tibi haerebit nihilominus. Una
res ex tot praestantissimis nominibiis temere, ut videtur, adhibitis , satis
manifesta est nihil sequioris aevi graeculos omisisse ut ieviusculae
,
opell.-e fictitiam compararent auctoritatem; miium enim , dum negli-

gerent doctrinae christianae summa capita, dum theologiam symboli-
cam flocci facerent pene omnem, quantum ineptiolis dederint et utinam
non perversis Ex insulsa namque mox in pessimam iere physiologiam,
!
ut non solum cum Judaeorum deliriis, secl et cum somniis Arabum,

amentes ipsi et socordes , concertarent. Quis enim ignorat Syriam et
iEgyptum , quum semper, tum maxime vi et vii sseculo receptacula
fuisse magicae, fatidicaeque disciplinae, philosophisque et astrologis
abundavisse, certatim conquirentibus telesmaticos et chemicoslibros ^?
Quibus nec in ipsa novaj Romae aula caesareoque palatio defuit hospiti-
um, quum Leo sapiens, ut aiunt, ac plerique Byzantini imperatores,
Ptolemaeorum aeinuli, repudiatas jam et obsoletas Êgypti et Orientis
artes exemplo suo et muneribus refoverunt.
Sed ultimam meam de physiologo graeco sententiam ut absolvam, si
quid ex antea dictis optaverim, statutum illud saltem erit, fuisse veterem
quemdam physiologum ad prima aevi christiani tempora aut Graecorum
92. veterum ultima referendum, quem placet inter Alexandrinos vixisse.
Quorum in co- Cui enimvero sententiae ultimum accedet adminiculum ex illis
ronide sunt
Euiogji
av£>tôToi? aTCO(J7ra(7[xaTioi;, fortasse non modicum raris, illustri certe in-
av£x6oTa. signitisnomine, S. videlicet Eulogii, primi a Cyrillo Alexandrinorum
patriarchae, non dictatis ignobiliter nec tanto nomine indignis ^ :
I. Tivo? eve>t5v 6 o(pt? avscf)y[X£vou; eyet tou; oipOalpLou? 5toi[j!,c6(ji,evo;
Iva Tov avai(j0viTov toOtov pXeTuovTe; o(3piv ouTcotrl 5ta)tei[/,£vov, to toO vovi-
ToG xaTavowfxev ^ oêco; aiJTTvov , xavTeuOev Trpoaej^co^ji.ev "^

[AviiroTe t-/iv to-
,
Tpav a<pe[X£voi XeXyiOo^Tco? , jcav Sox-'^ ^ 7ip£[/-etv , Trap' auToO ^viyGw[X6v ei? 0a-
vaTov.
II. O oe Xecdv Ttvo? £vex£V av£Cj)y[X£vou; eêt tou? 6cp0a\(JLOu? )cot[/-co[X£vo?;
Iva To xaToc XptciTQV £VT£u6ev TrpoTuTTcoGetvi [jLU<7Tvi'ptov , avaTreacbv /taGa cp'/i-
<Ttv , £X,oi[x-/!i'G-/i cb; 'Xecov. Oc>7r£p yocp 6 'Xficov /.ai x.ot[;.c6[A£VO(; iy.(fo€ei tou; xe-
pitovTa? xat ^£uy£tv TOtEt ^ta to tou? 6(pGal[xou; av^coy^JLEvou? £)(_£iv xat boy.s.h
£V aXviGeta opav outco xal 6 êcTTOTVi; vi[/.wv XptcTo; ,
[ztxpov uTTVcoca; ev tco
CTaupco co? avGpcoxo? , £)(_cov 8l , coi; 0£o; , ixvecoy[jt.e'vou; toui; ^fpGa^XÂOu; tvJi; Oeo'-
TviTo;, xavTEuOev toc? twv âi[JLovcov cpocXayyai; excpo^vjae^, lyzi tou? ocpGaX.-
(xou{ [avecoy[Jt£'vou? 7 ] xoi[ji.co{jt.£vo?.
III. O oe Xayooi; Ttvo; evexev ocvecoy[jtevou; ej^êt tou? 6cpGa*X[Jtou? xot[/.c6-
[Agvo?
nemo veniam non dabit. — (i) Lihros. (5) Aoxel ib. — (6) 'ExcpoSrjue lft\ too;
Joann. Lyd. Praef. p. xv. — (2) Indignis. (3c{/6aXiji.ou<; xoi(j(.oj[j(.svoi; cod. Legendum s i-
E cod. Paris. 5a64, fol. —

29. (3) K(XTa- detnr excooSsi xai oTi £/£t. — (7) 'Avao-
voouasvov cod. — (4) npO(je'xo(jLev ib, — ytj.evou;. Cf. infra, p. 33g.
DE PHYSIOLOGl LATTM ORTU. Lxvii
Iva [AaGwaev evTeuOev oti /.al o dix.aio; oO y.aTa^puy''! "^ XpiTTO? reTpa,
xaOa ''|*riCt , /caTarpuyr, TOii; XaYwoi"? ,
yprrppov ael tov Tr,; «iiavoia; 6o6aAaov,
y.aTa Tov eiro^vTa* « Eyw KaOe-j^to , xal -/i x,ap4ia (jloj ayp-JTTêr, « xe/.TrTai,
(xriroTe Tai? ivedai; ey/CJpa'/) toO Tai; i}/'jyai; YiJAwv ocel evedpe-jovTo;.
vn.
93.
Cernitiir prudenlia Ecclesiae Romanae a prinia qua3 apud Lalinos Lalinis Pbysio-
conceptis vcrhis expressa liabelui' Phvsiologi rncmoria ; (luae quipne
i.rl est '?""'*..
•iii-ii-i
.
solemnis illa (jelasiani decreti

•
censura, eadem lorte

I r \
a Damasi teinj)o-
iiinotHsritcx
censura
Gelasiana,
rihus repetunda, cujus praestat hic proferre tenorem :
« Eiher Ph/sioloiûs\, ah liaereticis conscriptus , et beali Ambrosii

nomine j)raesignatus, apocryphus'. »
Sunt multas hujus dccreti sententias vel ideo emolliendas esse
(jui
putant quia in co hhri dicuntur apocryphi (jui auctore certo (h'stituti

fuerint ; vel (|uia non iidem illic damnantur, quain qui nunc su-
persunt similiter inscripti ego vero, (juod ad Physiologum atlinet, in
:
neutrum volo me recipere eftugium. Teneo suh liac furca pendere et

nostrum et non immeritum, illic(jue hunc eumdem remansisse, a ])a-
inaso ad Gelasii et Hormisdae tcmpora, j)ul)lica sententia susj)onsiim.
Quo enim lempore a septem summis Pontilicihus eadem censura aut quae obiier Tin-
«licaiur,
acrius data fuit aut renovata, eliam tunc pestilens aura qua;dam Mani-
chuMsmi totum, ut dixi, perflavit Occidentem, neca Komaquidcm ahs-
linuit. Eadem j)orro et Priscillianistaruin lues, quae maxime serpsit
ohtecta libellis id genus apocryphis; quorum alii evangelicas et apo-
stolicas origines ementiti , alii occultas rerum causas et proj)rietates
scrutati ferehantur.Sed omnes, quavis data occasione, illud perversum
onmi re aut eventu ineluctahilem naturam autcon-
insinuabant, esse in
ditionem sive bonain sive inalain; unde introducerent oiniiia esse ani-
inata, ij)sosque laj)i(les e[;.T:e']/'j/wcOai , ac si vel in saxis vii-tus boni
princij)ii alligata contineretur, usque adeo ut fere omnia superstiliose
honorarent ^ ; qua; j)rofecto aperta via erat aut Magorum (lagitiis aut
ineptiis gentilium in orhem r(;ducendis.
Alteiulruin eiiimvero detegcre facile est in anli(|uiore F^hysiologi t."»"» t'^ 'pso
paile, (juam j)er me licet lotam gcnlilitati restiluas. (juis enini in j)ura
luce evangelii loeus iis (juae illic effuliuntur de leonis anhelilu vivilico,
de oculo cliaradrii nunc bono, nunc inalo, de phumicis j)alingencsi, de
pelecani, onagri, casloris et viperae turj)i edacitate, de laj)idum symj)a-
ihiiset virtutihus, de aeliteejTO/.io), de indico hvdropicorum amuleto, dc
herha oj)litlialmica de adamaiite dicmonuin averrunco, etc., ne hic
,
satis siinilia vellicaiida curcm (jua> in aj)j)cn(li('em dc t/Oio; svniholo

relcgavi. Ila;c et alia mihi videntur fc( isse, maxiine inter Orientalcs et
ab islamica tcinj)estate, fortunain Phvsiologi et famaiii uiide caMera ;
iion j)auca, (jnae aj)iid Syros aut Armenios dcsunt, libenter resrcueriinl,
nisi ad eosdem IMiysiologus niiiiiis integcr pcrvcnerit.
(i) Apocrjftlius. Miiiisi Inncil. viii, I scrlliir.— •il //"/i";</rc///.Titiis Hoslrnu,

i5i. Qiia: Dainasi cssf, •ikmi lcvilcr as- J
lil). n, c. Vj, Ciallaiul. t. v, |). \ii.
e.
Lxviii CAP. II, ART. II.
qnamexcjiis Sed nec lii latiiie asservatls et in liac posteriore eppveiwv parte,
christiana certe et repurgata , tlesunt puticla salis : qualia si ea cuni
"Sbus!'
nostris conferas, quae pene dixerim respicero gnosticas /Eonum genea-
logias sive KaraSacei^, ubi irepl Swx-^po? ait p.£Ta ayyeXwv ayyelo?, p,£Ta :
avOpwmov avOpwTTo;, jjLETa eôucuov eôucta [

p.eTa Opovcov Opovo? ] , sco; auToO
xaTa6a(j£co; [vid. p. ^Sg]; neque saniora quae paulo post, ubi de leone
catellis insufflante : outw? xial 6 xavTOxpaTcop ©eo?, 6 twv oXojv £^vi-
TraTTip
yetpe tov n:pcoTOTO)tov uaV/ii; y.Ti<7£co?, ac si ille creationis primogenitus,

aliena potius, quam sua virtute, surrexerit. Quod alii aliter refingere
tentaverunt, sed prudentius quam felicius, dumhi leaenam insufflantem
et in ea Spiritum sanctum, illi vero, dissipata allegoria, totum de uno
Christo intelligunt. Sed et aliud in eodem et rarum in orthodoxis voca-
bulum, cap. vi 6 ^YijAioupyo? -/ijAa? £y£vv-/ic£ [p. 348, et iterum p. 362].
:
Neque certe omnibus placuerit aut Christus ille, modo alatus et phcenici
similis [p. 345], modo -;ra[j.-i70iy.iXo? etiamque in spirituali natura variega-
tus[p. 359.]; necfue incantatio 7vv£uij.aTix./i ^ta -nroTîTîcov ayaOcov [p. 3^6].
Jam quld illud, angelicas potestates in Christum nasciturum non inva-
luisse [p. 355]?Quid, duos vultures esse Mariam et Gabrielem [p. 369] ?
Quid, universa creata concatenari cumDemiurgo, aquo omnia pendent

[p. 362]?Alexandrinorum foetus profecto est allegoria de margarita, quam
Origenesprimus et post eumCyrillusmultis exornarunt[p. 366]. Deinde
pejus mihi et gravius olent non pauca c[uae Ophiticam sapiunt sectam,
gnosticorum ut fcjedissimam, ita diutissimerepullulantem lege potius et :
cautissime quaecumque enarrantur candide de serpente, de pelicano, de

pico, de monocerote, de arbore Trepi^^îco et illius umbra; nec omitte
notarum varietates, sed neque tum ancipitum interpretum dissimiles
allegorias, quum alia prudenter ab illis, maxime ab armeniis auctoribus,
omissa. Tum demum, ne taceamus nomen ssepe in hac causa pronun-
tiatum, alia certe a Tatiani et Encratitarum fanatico rigore non ablu-
dunt ^ quaenon tantum apostolos introducunt Encratitas [p. 346, c. xi],
sed et Christum [p. 345-52]; et notam c{uoe inurunt non secundis
modo nuptiis [p. 358], sed et monogamiae [p. 365], et alia plura id ge-
nus nec obiter, nec inconsulto asserta [cf. p. 36 1, 343, 34« , 354, 36 1].
Nonne haec satis , unde causa cadat is potius, absolvatur vero Ponti-
flcii decreti censura et totius Ecclesiae latinae cauta oi/Covop!,ia ? Quam-
quam non diffitear ante Gelasium aut Damasum hic illic esse Physio-
logi * vestigia, sed ea pene tanlum apud Afros, Alexandrinorum vicinos,
et praeeunte, ut reor, Tertulliano, qui quum in multis Tatiano suffra-
garetur, eumdem et pleraque venditare potuit
hucusc{ue aemulatus,
quae a Cypriano, Arnobio, Novatiano, Lactantio, Augustino , temperata
licet, non absunt. Vix alibi similia erunt, nisi apud eos qui in Graeco-
rum consuetudine versati sunt, quales fuere Ambrosius, Rufinus

94. Hieronymus, Graecorum interpretes.
In quo nihil Sed cur Ambrosii nomen Physiologo inscriptum fuerit, nonnulla pro-
tnbnendum r . tt •
r. ,
-i- 11 u
esse Ambrosio, lecto hLexaemeri loca a Basilio accepta causam dedere; caeterum nullus
(1) Abludunt. Vid. in addendis ad caeteris physiologis, fortasse longe anti-

calcem , nonnulla ex Hildegardianis li- quiora. — (a) Pliysiologi, Rufinus no-
brio niedicis non modicum diversa a men habet, de Bened. Patr. I, i, n, 2.
DE LATINI PHYSIOLOGI PROGRESSU. LXIX
omnino codex uHibi quod noverim exstat tanto nomine insignittis, nisi
Magd. Oxoniensis pia.'ferat
cjuod iinus e lihraria S. Mariaj illud ; Kx-
cerpla ex Atnhrosii Hexaemcroii de naturis besiiarurn '. Libri deni-
fjue latiniincomta barbaries a Mediolanensis notissima plirasi abborret. 95.
Quantominus is Ilieronymo tribuendus erit, etsi in veteres ejusdem Neqiie Hieio-
nymo
editiones quaKlam ftagmenta, male cum spuriis coba;rentia, temere inge- statuitur.
sta sint. Unus enim est,vald(; (juidem anti(juus, sed adeo mutilus ut
vix uno capite constet, Carnotensis ^, saeculi viii, (jui aperto nomine
Hieronymum auctorem Pbysiologo vindicat. 96.
Sed a Gregorio feliciora Pbysiologi latini fala incipiunt. Alia erat Sed
a Cr(>gorio M.
rerum facies, (juum renovato orbe et sublala imperii romani maje-
,
commendatiir
state, vetus superstitio non nisi deridenda jaceret: inde faciliores lusus an imni«rito?
Sidonii et Foitunati, omnem pene mytbologiam vapulaie |)Otius (juam

laudaii carminibus suis permittentium. Non mirum igitur tunc Pbysio-
logoEcclesiam pepcrcisse, qua?, ut gentilium fana et delubra non evertit
funditus, ila j)ciiitus eorum libros numquam abolevit. Caeterum non
pauca illic erant (juae saniora facillime evaderent : namque vide vel ia
gra;cis nostris, minus caule defaecatis, quid praeclare dicatur de Cbristo
Deo [p. 274]» I^<-o <"t bomine [p. 368], incarnato ex Maria Virgine Geo-
T0/«;) [p. mortuis redivivo [p. 3^0, 36^]; cjuid de Eccle-
353, 355], a
siie unitate [p. 3^7, 35o, 35i, 3G3, 366]; de Ih-crcsis detestatione
[p. 349]; quam mysticc sacrameiita Ecclesiffi describantur verbis ex

arcani disciplina ad severiorem trutinam pensitatis. Baptismus enim di-
citur Trry/i aewao;, 'jiîop asvvaov [ p. 3/i4 348]; prenitentia autem, ,
TT/iy/i .uSaTtov , u^top ^wv, to aytov «^wpov, /.oivtovov ev [j.eTavota [p. 35f), 36()];
Eucbaristia vero, sanguis e latere C.bristi in caHcem instillatus [p. 343J,
apTo; £7:o'jpavto; xal Trve-jjj.aTt/Co; [p. 354], "'^ ^'''^ 'rp'i<p''li apTo; arro o-jsavoOi
Y.oiZTfjT.c, et £'jot:to; (j).366), Cijy}\ /,al too'^-/) ravTwv (p. 36^) ; non negligun-
tur obiter j)ix' et vetustai consuetudines Ecclesiae de jejunio (juadrage-
siinali (p. 353), de signo Crucis (p. 364), de ascetica disciplina sive
ro>.tTeia(p. 35o), quorum ccrte Pbysiologus testis estffitate veiieraiulus.
Hene igitur erat, mutato lemporc amoto(jue p«u'iculo, dccrcti ge-
lasiani anatbcma a Clrcgorio Magno adeo benigne mitigari, ut IMiysio-
logo, intcf iMoralcs ct Hornilias non scmel acceplo -^, (juasi jus lalina;
ct cbristiaiiie civitatis rcstitucrelur. 07.
Inde igitur videre cst non paucos codices Isidori noinen ostcntarc ', siiltinde Isidor
noniiDO
Tolclanum, Parisiensem, Elorentiiium, nc^jue (jubia cjusdcm Pbysiologi circumlaltis
loca ab ij)so Ilisj)alensi in Etymologias ascitaj inde elyinologici bujusce
magni vestigiis insistcrt; c;elcros lexicograj^bos rcccntiorcs, ct abun-
danlcr cx eodcm fonlc baurirc, EiicbcriuiiKjuc ct INIclitoncm inisccrc
cuin IMiysiologo; iiidc rursiis llisjânos iii libcriorcm (iicjôni ct jsnlori
viain convciiirc, Julianum
Eugcinuin Tolclanos, iiia\imc llildcj)b»m-
ct
siiin, (jui j)cnc lotiim Pbysiologi agniei) in suo neopiiylorum jiobl bap-
tisinum ilincrc circumducit ^.
(1) Jicsticiriiiii. N. Wi. — (a) Carnotcn- Arcsali I.uil(>ri(inii ^ v, i.xxxvi , ;, ,

(^l>i>.
sis. N. 3. —i58;(i) Acccpto. i'A. Mdriil. v, 2,
ôg c;xxxi,
t.
—
IV, p. fiai. Itciii Spicil., t. 11,
Vid. siipra p. xv; Jul.

p. .',H<i.
col. 157, IX, /,8, »>/|, (5) Circiimiiurit.

lo3() il, ctc — (,',) Oatentare. Paris. 28i.'>. Pomcr. .-tdi-.Jiiil. lib.i;S. Kiit;cnii Cnnn.
Flurciit. S. Cruc. pl. xx.vii, ii. 9. Cf. p. I, 12, i3, II, »7 3i.
LXX CAP. If, ART. II.
97.
Scoto-Rermani hunc cainpum emisit Hiber-
Seil qiiasi ruptis repagulis se effusius in
ma\ime
nica illa schola ciijus opiniosam indoletn ingeniumque curiosum antea
cis
placuit.
proforebam. Ex hac cnim palsestra Aldhelmus Malmesburiensis qui non
obscure nostra in suis .nenigmatibus respexit; Adhelmus aiter, Ansi-
leubus ille et Ebarcius, quos introduxi non paucis Physiologi spoliis
onustos; Rabanus demum ac caeteri germani, Scotorum discipuli quo- :
rum quidem iti usns Fuldensis abbas cyclicam de rerum natura scien-
tiam delincavit; Walafridus vero, dum inde exempla ab eleganti suo
horlalo aut ab inedito Herbario non abigeret, neque illis ampliorem et
niulto magis venerandain sedem in perpetua Scripturarum Glossa invidit.
His proximi sunl Robertus Canutus, Grsecoladensis, Plinii deflorator;
et Theodericus Metensis, a quo habemus metricam Solini metaphrasin
et varios de monslricosis rhythmos in nostris schedis asservatos.
A Rheno ti\ins Alpes, proclivi itinere, physiologia permeavit, pa-
ratumque invenit hospitium tam inter Bobbienses hibernicos ac Bene-
ventanos ca?terosque e Longobardis magistros, quam apud Casinenses
ultimosque italos graeci Physiologi ferme contribules. Yix enim cre-
,
dam Bassatium abbatem Casinensem , in suo de Exemplis natura-

libus libiô, aut Petrum pariter Caslnensem in quadam Solini abbrevia-
tione % parcius eo argumento usos fuisse quam bonus hic noster Petrus
Dainianus, qui bestiarium fere totum, monasticae vitae muneribus haud
illepide ada|)tatum eidem illustri conventui ejusque abbati merentis-
,
simoDesiderio, jain penein pontificatum evecto, mittere non dubitavit'.

Libenter enim dicam Ecclesiae nuinquam displicuisse candidam rerum
naturalium considerationem. Quin vide semper quoddam interces-
sisse commercium sanctissimorum virorum cum variis mundi spectacu-
hs, immo eo lubentius cum animalibus, avibus, floribusque eos lusisse,
quo sublimiori contemplationi vacabant ut in illis aliquando pri- :
stinus ordo redintegraretur, quo, « quasi quoddam amicitiae pignus

totius creaturee factus est homo, utpote omnibus in eo coadunatis. »
Etenim Deus qui instauravit omnia in Christo, in eo « universae crea-
turse vinculum amicitiae visus est condonasse^. » Haec Hilarius praecla-
98. rissime in Spicilegio.
Inde multa Qusequidem ab Irenaeo forsan ad Hilarium relata, mansere et Latinis
Plijsiologi
exemplaria,ver- communia et Gallis nostris frequentia, nulli vero solemniora quam
siones, Gregorio Magno, neque umquam penitius intellecta quam in ea sancto-
rum aetate quse usque ad sseculum xii, continua quasi ubertate,
ab illo
effloruit. Unde non miror cur etiam tunc temporis condiderint prae-
cipua Physiologi exemplaria^», una et gallicas, germanicas, saxonicas
interpretationes, etundenam univei\sa naturoe meditatio totlibros de re
99. medica, de arte computatoria, de matheseos O£o>ôyou[/.svoi? excitaverit.
compendiaria Sed adeundi in primis sunt libelli tres metrici, omnino nostri, ut-
vel
auctaria :
pote de bestiis, de lapidibus et de floribus scripti et vulgatissimi.
(i) Ahhreviatione. Cf. Montfauc. Bihl, tal. Colmar.; S. Urbani, in catal. saec.
1.
mss. codd. Casin. 873. (a) Dtibi- — xii; Harl. 3^44, 475l ; Duac. 673; S.
tavit. V. t. II, p. 480. —
(3) Condnnasse. Theod. Rem.; Rothom. i35-32o; Oxon.
Spicil. t. I, p. io3. —
(/i) Exemplaria. add. 58, etc. (^)InterpretationesîS^\diA.
Cf. p. Liii, n. 7 et adde cod. Metens. D, Wright, Hoffmann, Karajan; cf. Archiv
63; ArJ3'entor. 196, 41/,; Murbac. in ca- fiir Kunde Osterr. Gesch. 1. 11, p. 552.
DE PHYSIOLOGIS METRICIS LXXl
Prlmus Throbaldi IMiysiologus % quo duodecim selecta eprisca

cst qualia
^"°^ ri'eobaldi
syllogecapitula metrice exponuntur, demtisquae insulsiora visa sunt, et
addito brevi conimentario, sed qui nictris recentior videtur. Theobal-
dus vero [al. T/icoldflus, Cihddas, T/i(llj(il<lits\^ modo Senensis dictus,
modo Placentinus episcopus, oriundus videtur e l.ongohardia in eoque ,
vixisso tempore quuin, (lonstantini Africani fama florente in inda- ,
gationem rerum natuialium Itali non pauci incumherent. 100.

Alius est lihellus pariter metricus, de /jipiduni virtuti/tus^ srrpe sine Marbodi
auctoris titulo, quarido([ue suh Evacis, plerumque sub Marbodi fâut
Mat/i()(/f.,di\\i Mei'b(H/i) noinine editus. Auctori vero quem cerlius desi-
gnare non ausim, pnelucebat Eva(;is (juoddam cruvTayty.a a libcllo I)a-
mig<Monis nostri diversum. Quos generatim sibi auctores fuisse indicat,
tamen nomina vix um(|uam apponens, notavi Pliriium, Soli-
singulis
num, Priscianum, Theophrastum et Aristotelem, cujus Lapidarium ,
numquam impressuin,Beckmann, diligentissimus libelli ^laibodiani

J.
cditor, inagnopere desiderabat *. Marhodo solent accenseri alii de xii

lapidibus sacris rhythini aut quos referunt codices longe versiculi ,
ipso vetustiores, sed a simili Epiphanii lihro certe deducendos. Tum ab

eodem recto tramite venit vetustissima versio quadruplcx in praecipuis
altae anti(juitatis idiomatibus vernaculis, gallice scilicet, saxonice, da-
nicc et italice sciipta, neque id modicam dignitatem Marbodiano li-
hello confert ^.
101.
Terlius denique ejusdem ([uasi familiae est. Sed ille aeque ac pra3ce- pseiKio-M.irri
dens, fere totus in physica reriirn enarratione, ut vix a suminis labris sive odoms,
symholica prailihet. Satis splendido nomine inscrihitur, Macri vide-

licet llmilii, Maronis aniici, cujus opera dolendum est aetatein non
tiilisse, quum illis uherrimae aniinalium, avium, plantarumque pro|)rie-
tates contincrentur. Dudiini vero annotarunt, alia prorsus vena fluere

Pseiido-Macri libruin (/c //erlns^ qucm juxta fidem duorum bon;o nolae
codicum, Parisicnsis uriius in ([uo Odoni cuidam ascribitur, ct allcrius
Dresdcnsisqui (liscrtius nomen OdonisMagdunensis enuntiat ^*, cerlo pu-
tem esse auctori restituendum, ccrte({ue Gallico, ut cx hcrbarum nomi-
nibus constat, scu ille sit, ut cuidam placuit, Otto Morimundi, sive, ut
(i) Thcnhaldut . Ita in plorisqiio codd. incocst romplcincntiim |)liilosoplu)riim

Thcthitldus itnlicus iii Hiirlcian. 3o(/i,saBc. (pii tractavcriiiit dc lapidibiis |)i'cliosis
XI. Tlicnl)aI(i./V<)j/o/. in AiiiikIcI. 2/,3ct ct aliis iion |)i'ctiosis, ct do lapidibiis
5oG. Tliriilndus iii Lcydciis. , saic. xiii. chiris, et aliis iion claris. Hunc libriim
Cibnliliis\i\ n.isilcciisi, Hiiilchcrtus iii Aii- lccit mai^nus Aristotclcs, lilius Nicoina-
dcgav., 707, ct alias Filihcrtus, c.\ aiiia- clii , inaLîstci' Alc\aiidri i\laj;iii rcijis,
niiciisiiiui iiicui ia niit calalogoriiin splial- Piiilippi Maccdoiiiiiii lilii. Kt eô Irnns-
niatc,«Mi vidclicct (jiiod |)ro\iinc Ilil- lcio ipsuiii CN î.cco scrnioiK' iii idloina
dcbciti cai iiiiimI)Iis .icccdci c soict, — siioium \cl .Syroniiii ,
clc. " .M.n liodi
[%) Dcsidcrtihnt. Propcdiciii , iiisi lallor, Ldiruin dc f^cmniisy cd. aii\. i-t illiisti'uv.
cdcndiis a Cl. v. l5onii.iiis, cx codicc
licodicnsi 77 variis liiijiismodi lilicllis
,
J. ncckin;iiin, (".olt.,
\'ci sioiiciii (•:illi(.iin
1
";;!).
dcdit
— (3) 1'iinfrrt.
ncaiii;cii(ire
rcfcrto qiionim iit giistiiin li.ibcas, en
: insno ilildtdicrlo, p. 1677. Saxonica cx-
pauciila Iiicipiaiiiiis, iii noiniiic Do-
: •<
st:iiil iii (iotl. Tib. A, 3. Ilcniiciis Ilar-
iniiii (|iii est siiic |)riiicipio ct siiic fiiic, pciislrcii^, circa .1. 1 aVi . d.iiiicc li :iiislii-
pulcliiiliidiiicin lihii iiiiiîii Aiistoiclis Jil, il;ili( c vcro Kiiciicriiis llcncivciiniiis ;
ttt doclriiiam (piiu siipcrat docli'in:is cl. ('.iioiiianl , Handh. der Buclicrkundr,
omDium alionun pliilosopliuniin ... n.nn \xi\M., iH.ji, p. a. ',.'». — [.\) £nuntiat.
Lxxii * CAP. 11, AKT. II.
ct HuRonis ferunt codlcfs, Otlo Magdunensis [de Meudoii). ^quo

pedc altcr ejus-
Lugdiincnsis (jucni unus codex Turonensis, saec. xii mihi
iibri..
dem ffitalis viani Irivit, ,
legendum obtulit. Is est magister Hugo Lugdunensis, liactenus ignotus

qui fusioie argumento disserit De virtutibus hcrbnrum.DWxên-
aTT^^co?,
tcr veterum fontes adiit, nec eum piguit nomina proferre, pleraque
tamen ex Plinio, inter quse raptim excipiebam Dioclem <ê Alliis^ Plan-
sagoran (sic), Themeson de Plantaginis viribus ^ Hippocran, Ascle-
pium, Palladium, Walafridum Strabum% Galenum,Xenocratem, Dios-
coridem, Pythagoram, Catonis et Chrysippi de Caule libellos, Philo-
102. nem de Helleboro, Olympiam Thebanam, Apollodorum, etc.
Pionobslantibiis Sed hisce hbris de lapidum et herbarum virtutibus defuit prudentis
Bernardi que-
relis,
censoris manusquae inTheobaldiPhysiologumxii tantumanimaha,eaque
prorsus innoxia induxit. Yerum eo jam perventum erat, ut irrumperet
physioiogorum turma in omnem Ecclesiae campum, eorumque t/.ovic>[xoi
quapicturis, qua vitreis fenestris, qua belluatisetconchyHatis tapetibus,
qua columnarum capitelhs sediumque sacrarum sculpturis, passim of-
fenderent. Frustra omnino fuit vel animosior eloquentissimi Bernardi
zelus,quum ea inbonisCluniacensibus, quaeper Ecclesiam liberrimojure
fiebant, adeo acriter reprehenderet totumque Physiologi gregem, in-
,
caute et candide in claustri Cluniacensis, ut videtur, parietibus depictum,

censoria virga exagitaret^ : coram legen-
« Cseterum, ait, in claustris,
tibus fratribus, quid facit illa ridicula monstruositas, mira quaedam
deformis formositas ac formosa deformitas? Quid. ibi immundae simiae
[cf. Physiol. cap. liv, p. ^70]? Quid feri leones [ib., cap. i]? Quid
raonstruosi centauri [cap. xv, de Sirenis et Onocentauris]? Quid seini-

homines [cf. de Satyris., c. lviii]? Quid maculosae tigrides \Phys.
arm. cap. xxxv, p. ^96]? Quid milites pugnantes? Quid venatores
tibicinantes [cf. cap. xxv, r\. 1 de Unicorni]? Cernitur hinc inquadru-
pede cauda serpentis [forte i^/yphonisy, illinc in pisce caput qua-
drupedis [an hydrippus ?\ Ibi bestia proefert equum, caprain trahens
retro dimidiam. Hic cornutum animal equum gestat posterius \i'hino-
ceros ?y\ldL\ii multa denique, tamque mira diversarum formarum ubi-
que varietas, ut magis /ei,'e/e libeat in marmoribus quamin codicibus. »
In eo quod ultimo ait sanctus ille vir, sui ipsius emendator erit
aptissimus, si emendatione indigeat ; immemor forte novissimam hanc
suam et Gregorii Magni esse sententiam, « hoc scilicet idiotis praestare
picturam cernentibus , quod legcntibus scriptura; » immemor a cre-
pundiis Ecclesiae inter areopagitica dictitari aptiores esse, ad sublimia
Dei referenda , vilium quam nobilium rerum formas, ut ininus sit ar-
chetypon cum typo confundendi periculum; iminemor denique eorum
quae modo ab ipso dictante accepimus, de miranda et misera hominum
103. conditione, imaginibus indigentium.
certatim omnes Ut utfuerit. ante et post Bernardum, numquam defuerunt exempla,
in pliysiologum
incumbere. neque insignia nomina, vel Cisterciensium , quibus magis ac magis
Physiologus commendaretur. Vix enim unum est ex illius capitulis quod
non fuit ab Honorio Augustodunensi in Speculum Ecclesise^ invectum;
Paris. 8454. — (1) Strabus. In Herbario, 1 Epist. ad Guillelm., Opp., 1. 11, 539 ^qq.
de quo paulo supra. — (2} Exagitaret. \ — (3) JS^cc/e^Vc. Nuperrecusumpostunam
DE ULTIiMIS PHYSIOLOGIS LXXIII
cuncta ex indc et iiberius repetenda sive in sexcentoruni homiliis,

illo
sive in llerradis abbatissa; Hurlo dcHcidriini^ sive in Hugonis S. Victoris

qua? ferebantur Monasticis inslilutioiiihus. Js'on abstinuere gravissinii
viri, Urbanissimi Doniiii anglici, Donnii Koberti
cjuuni exstet : «
Lincolnierisis liber de vii vitiis capitulihus cum venenosis anima- ^
libus comparatis '; » nequ(; piissimi, (juum iti libello eximia» asceseos
referto Joannes Inslitor xx avium pennas et colores intexu(;rit '. Cer-
tamen (leni(|ue est quis et quali nomine jureve edidcrit Restiarium,
Volucrariiim, Lapidarium, ut Galli sibi vindicent Ilugoncm de Folieto, ^
Alanum Insulcnscm, Joanncm S. Lbiulfi, Guillelmiim Pcraltum, Guil-

lelmum Glericum, Ricbardum a Furnivalle; Aiigli veroPb, de Tliaun^,
Alfiedum, Odonem Sliirtonianum, Ilicbardum Koso, Jo. Gornubicnsem,
Gualterum Gambricum, Th. Walleys, Jo. J.,udgate; Germani autem et
Batavi, Cuonradum a Mure, Henricum a Gruce, Guilb^lmum Utetiiio-
vium, Florinum ^ nescioquem, Magniim Arnoldum, Hu-
Albertutii ,
goncm Ptaemonstratensctn ; Moravi, Janum Dubravium; Hispani deni-

que, Kartholomanim a Kragantiis *^. Quie igitur a^tas umquam illuxit
Pbvsiologo splendidior? Sed ex illo ipso splendore quantae in rem
symbolicam offusaj tenebrae m.
Ut enim ad Kernardum revertar, exemplum liabes ne immodcratam Quiil re-s
symbolira inde
qiiidcm sanct£e animae (juerelam temiiendam csse. Valicinium enim detrimeiiti ce-
perit
illud erat multorum damiiorum (|uje niox in Ecclesiam ex piava reruin
naturalium curiositatc ct perversa pictoruin liccntia a Kestiario dcriva-
runt. Id enim argumentum, postiiabita veteruiii monacborum pruden-
lia, neoterici artifices, plerum(juc laici ct saeculi libidinibus immixti, tiou-
numquam occultis et perversis asciti sodalitiis, tam promiscue usurpa-

cditioncin ex codice saec. xii, Oltcnbii- allcgorici roinmcntarii in Ovidium, 1.
1,
raiio , cur. Mign. — (i) Conipnrutis. Cod. p. G63. \i\it .1. Liidiâlc, .t. i/|.|0,
II, n.
Brugens. 119. —
(2) Intcxuerii. Sa?pc ad scd ct rccentius J. Duhravins, qtiihus
cuiii jirovocatur in capitc iioslro vm liidcntihiis, o|)in()r, cxcidcrc, illi qiiiilcni
(lc Avibus. —
(3) Fi/i(liccnt. Cl. iiilia Parlianicntuin volucruni, liiiic \ vvoCnnci-
p. 101, ot ad singiilos fcre Fabriciuin liuni aninialiuni. —
(5)Florintiiii qiicm cx
aiit OudiniMii aut Cavcuiii. Pcrpaiua iiiiico Lipsicnsi codicc I.cv-.cr cxcitavit,
addidcriiii Alani licsliariiiiii

: roiitiiicri valdc siispicor cssc, uti llildchcrti I'liy-
in quicslionilitis <|uil)usdam iialiirali- sioloûiii , rclcjândtim in lihrarioriim
hiis <|uas ohitcr cxcerpsimus infra p. inciida, (pitiin noii |)auci lihclli ins( ri-
55, d. V. IIaur(}.iu niqx-rrinic visuin hantiir Florctiis ct Florinus [codd. Pa-
cst [^4tlicn(riiin , i85^, p. (>H3] , ijua- ris. .S/,7.<j, .S',i/,, «.',35, S.Vict..',6',,clc.l,
ipiuin a siniilihiis lihcllis toto ctclo di- qtiihus cuin niisccllaneis ct Tlicohaldi
sl<'iit, jiotiiis cas acciiis<'ain («etiris lihiis \crsti.s avsTTiYpaiovc, pcriiidc ac ciiiu Hil-
(lc Rcniin iKiturii. I)(! Hicliardo a l-uriii- dchcrti pociiialiis, tcmcrc immi>)Ciici iiit.
vallc disscruit I*. Paris. in liibl. de l'K- Ilcnrici Cistcrcicnsis est codex Vimloh.
ciilc (tcs < liiirt. , t. II, p. ?ti. Cf. Notir. ct Dojîii. 5^8. !)<• Alhcrico, dc ArnDldo
cjctr. (Ics niss. , t. v, p. 277. — (/|) iMii- vidc (pia> inox notantiir. Coiiradtim .1
li|>puin dc Tliaun , cdi^l. Tli. AVri^lit iii Miiic Arimdcliantiii ^76 asscrvavit. An
Pi)j)ul(ir Trcdtiscs on scicnccs,ilv., I.oiid., rJiiMlcin tractatiis alpli.ihcticiis Ir.itris
iK/|i. (•ii.dtcriiin Cainhricuiii, ahhatciii Coinadi, itc C.cininis ct l.apitlibus, .ipiul
M()ri;aiiinscin , scri|)sissc ilc (iniiiKilibus IMoiitiaiic. inlcr \ indohoii. n. 3o? —
rt ai'tl)us,ic(cil Pol. I,cvscr,p. y88. Ipsc (()) liraântiis. Atictor iiohis cst K.i liar-
Tlioinas Wallcys [i3 ',(>! lihriini siiiiiii dr <lu-> a<l a. 1270, narlliolom.jMim dc IJr.t-
Natiini bcstiaruin riiin tnnritlizntionc ,
yaiitiis lihriim ilc Aniiiialibus c\ iimllis
Ecliardo viilctur ineinorassc iii pro(cniio collcjîssc ct composuissc.
Lxxiv CAP. II, ABT. 11.
vere cuncta snsque deque ita subverterunt, ut vel a saeculoxiii, jam

fugerit pene tlieologia symbolica a levioribus basilicarum altarium , ,
librorunique choralium ornamontis. Viret enimvero ubique luxurian-

tium arbnsculorum, fruticum, vineolarum et florum nbertas; discurrunt
hac omnis generis animalia, aviculae volitant, exagilantur venato-
illac
res piscatoresque sed ludicra plerumquesunt, et oculis data spectacula.

:
QuEe utinam fuerint eadem castis oculis innocua, digna Christianis !
Sed uno exemplo nimium confirmetur et Bernardina querela et quod ,
superius a nobis de funesto Physiologi exitu propositum fuit. Quid enim

non dicturus Bernardus erat de hoc unius lineae nostrae in innnensum
incremento ad describendas vulpeculae fraudes? quod profecto neque in
105. nieliorum morum nec in humaniorum ,
litterarimi bonum processit'.
sed et praeser- Nolim a me non observatum eadem, , in hac veteris physiologiae de-
tim ob
spiirioriim
pravatione, inter christianos accidisse, quee de ejusdem ortu apud Ale-
molem temere xandiinos antea retuli. Qualis enim olim, post Alexandri Magni per
invectam,
orientem bella animos incessit, peractis praecipuis bel-
et itinera , talis
lorum sacrorum expeditionibus rerum novarum et incredibilium ve-

,
sania, nemagia quidem excepta, neque alchymia, sed necastrologia stoli-

dissima. Ecce tibi sunt Ptolemseorum instar Germani illi Caesares ^, certe
in librorum graecorum et arabicorum, maxime hujusce argumenti, ver-
siones promovendas promtissimi. Quibus vero Maecenatibus, eorumque
aemulis Anglorum, Arragonum,Gallorum regibusnon satiserant genuina
Aristotelis, Hippocratis, Dioscoridis opera quin spuria iisdem, sed et ,
Pythagorae Platoni Hermeti, ^sculapio Ptolemaeo

, , Cleopatrae, et , ,
Chrlstianis sacrisve auctoribus, Salomoni ^ Abrahae, Cypriano, Au- ,
gustino, Hieronymo, et ipsismet recentioribus ac pene superstitlbus

Hildegardi, Alberto Magno, Thomae Aquinati audacter ascripta, plenis
amplexibus acceptarent. In illa igitur aetate Caesarea Germanorum,
quum maxime in eorum regione, tum in caeteris ad septentrionem ver-
gentibus diu ante Byzantinorum in Italiam adventum, physiologiam
,
106. unacumomni re symbolicamiserefuisse depravatam, existimandum est.

qu.ne Sed audi post Bernardum anonymum quemdam Anglum forte et ,
anonymus asserentem quae- et luculenter

Cisterciensem, ingemiscentein diserte
anglus deplorat.
cumque statuenda mihi erant, in prooemio eximii opusculide imagini-
bus in Ecclesia pingendis, quod e codicibus anglicanis spero fore ut
eruatur et publici juris fiat
''
:
(i) Processit. Vix consuluere tiim

satis cundum erit. Certe non pauca excitatu-
fabellarum levitati, tum operis sui pon- rus estsuspiriainscriptus ineo TiilliiHor-
deii conscriptores Historise lilterarise tensiiis aut Lucullus! Nec minora Her-
noslrae, quum amplissimam setlem quam mannus in Euclicieni, Moderatus clc agri
vix summis theoiogis aut pliiiosophis Mensura, etc. — (a) Ca^sares. Fiiderici
noti suut libri dt re accipitraria et ejus-
H
concesserunt , iis et id genus najniis in
suo tomo XXII nuper fecerunt. A quibus dem jussu edita translatio librorum Ari-
tamen vellem non esse omissam , quae stotelis de Animalibus. (3) Salomo- —
certe non foret otiosa, Baldoini cceci ni. Cantipratanus studiose edidit epist.
apologiam cle nctibus Hysengrini : ita fcrt Aquilae, Symmachi et Theodotionis ad
in codice Sorbonensis bibliothecae , sub Ptolemceum J'egem de Avibus nobilissimis.
n. L, fol. II, Richardi de Fiirnivalle î- — (4) Fiat. Primosevulgavii cl. V. Thom.
biionomia, queiu quidem catalogiim a cl. Phillips e codicesuo, saec. xiii in ca- ,
Praeside Ph. Lebas diam in lucem pro- taiogo Mediomontano, ad n. iioSg. Sed
duci, neque vanaspesest, nemini inju- suspicor non deesse aiioscodd, angiicos.
CUR OBSOLUERIT SVMROLICA DISCIPLINA. LXIV
Uolens in sanctuario Dei fieii picturariim ineptias, et deformia (|iixdam, por-

tenta majîs ornamcnta, optabain si fieri posset mentes oculosqiie fuielium
(jiiain , ,
honcstius et utilius occupari. Qiiiim enim noslri ti-mporis ociili non soiiim vana ,
sed etiam profana saepius voliiptatc capiantur, ncc facile putaverim inanes eccle-
siae picturas lioc tcmpore posse penitus abroj,'ari pr,-escriiin in calliedralibus ct
,
baplismalibus ccclesiis, ubi publicae fiiint stutiones excusabilrm arbitror indul-

,
geiitiam, si vci cjusmodi picturis deieclentiir. quae, tanupiam libii laicoriim, siin-
plicibus diviiia .ûggeraiit, i-t litteratfjs ad amorem exciteiil Scri|)luraruni.Siqiii(lem,
iit pauca tanâmus dc pliiriljus, (piidnam (icccntius est, quid friictuosius spcculari,
circa l)ei altariiim, aquilas bicipitcs, uniiis cjusdem capitis lcones qiiatuor, cen-
tauros pharetratos, fiementes accphalos Cliim%ram, ut finûnt ioyici [physiolo-
,
gi?], fabulosa vulpis etgalli diliidia, simias tibicincs, et onos liras [ovOj /jpa?]. Vel
rertc contemplari gcsta patriarcliariim, lcjîs caercmonias, prasidia jii(Ii( iiin, typi-
cos regum actiis, certamina prophetariim, IMaccliabaeorum triiimphos, opera I)o-

ITiini Salvatoris, ct jam coruscantis evan^'clii rcvclata mvstciia? Naiu adoo au}.;iista
est vctcris ac novi tcstamcnti scrics, (juatinus honcstum ct utilc postjuincntci, iii
adinventionum turjMtiidine, inimcros, ut aiunt, jocosos effiindamiis. Sed hsec fan-
lasmatuin liidibria jjaiihitim introdiixit j)ictorum ncfaiida pra?siimtio, (juam iiti-
(jue tanto lciiij)ore non dcbuit ccclcsiastica gravitas acccj)tassc. Nam acccjitarc visa
est, (jiiod rcjjrclicnsibili non dcsinit siistlncntia tolerare. Ad moderaiidam ita(jiie
pictorum liccnliam , immo

ad iiiformandam corum operam in ecclcsiis iibi j)inî
pcrmittitur, dit,'('ril praesens calamus adajiiationcs quasdam rerum ^'cstanim ex
Vetcre ct Novo tcslamcnto cuin suj)crscriptionc binorum vcrsuum qui rcm gcstam
Veteris testamcnli breviter elucidant et rein Novi convenienter adaj)tant etc. ,
107.
Finom (licendi iniprudenlor fecero, nisi prius tres alias causas, prcTter sunt alia' ransa
trps ciir
imnioderatuin Pliybiologl usum, easqtic gencraliores ac pr.nccipuas, qui-
symholira disci-
bus hrcviter a Bernardo ad aitatem fere nostratn ullima dcclinatiliiun pliiia ahierit ;
synd)oloiuin liistoria aljsolvetur, 1" Nova arpn-

tandimptliodus;
Priinam cam esse dixerim quae, desertis vetcrum monachorum gym-
nasiis, spretisque classicorum auctorum ct Iâtrum de verborum peni-
tiofl indagationc ac religiosa traditionc discipliiiis irriij)it in pu- ,
blicas et novas academias vesana distingucndi et argiitandi lihido, cjuae

primoCiOrniricioriim dicta cst, tiim Scliolasticorum '. Exindc enim mo-
veri symbolorum tcrmini (\ux non nisi e sacris Scriptiirls
plerifjiic :
accipiebantiir, taiitum ex illa non sumi; (pia? exemj)]a parce erant ex ,
omni parte ad fastidium us(}iie, ut verbo eoruin ular, mysticari w <( ;
neque solum sacra ct biblica rei'um naturaliiim clogia c\ universis

partibus torfjucri in allcgoriam, scul (juidcpiid oculos, manus, iinmo
C(j'Ium subiit , in niordli.stitioiics , ita rursus aicbant , cvadcrc. Addc
qua} in bis tcmj)orum inlcMvallis, sivc c givccis fontibiis bausla, sivc
e luibalis Aiabtim iivulis, ncquc scmcl a malc olciitibus Ju(la>oiuin
puteis, orbem intindarunt veteris pbysiologia» volumina. Paiicis a ScT-
cido xiii inc(rpto annis, ea ingruc!)at copia Spcculoium, Distiiictionum,
Summarum dc rcriiin natiiris, ut Tliomas Cantipralaniis , jiost (jiiin-
dccim imj)rol)i laboiis aniios, a'gic absolvcrct xix siios ejusdcm argu-
menti libros'-*, cx (ialli.c, (lermaiii.e ct \ngli;r codicibus comjîlalos;
(l) Scholasticornni. Vidc .Stcj)hani tiimultuosis Porretanoniin , Albricano-

Tornaccnsis ct Humbcrti (I>- Homanis nim, Par\ ijionlnnoriim ct Uobcrliiiorum
dc ^raiiimalicariiin disci-
qii.Triinoni.is scholi^ Parisitiisibiis, iii Disscit. cl. v.
plinarum iiiua cl (".odolicdi .S. Viclo-
I I.cbdMif ( ///»/. fci l<'M(i\lii/iir et cirllr
—
,
ris vcrsus minime illcjiidos de uovis ct tlr Paris, 17'iy, p. ^53 S(l(|.) [i) U-
LXXVI CONCLUSIO.
ut Viiicciitiiis Bellovaccnsis et Barlliolomaeus de Gianvilla vix potue-

rinl, iile suuni Spcciduin naturale^ hic vero Proprietates reruni im-
incnsis tomis circumscribere.
moles in symbolicam disciplinam tota recidet? An erit unius-
Ilseccine
ciijusciue ad plebem concionantis hoc volvere saxum, immensis insuper
oncratuin alU'goriis? Ita voluere ^ Sed quis animum induxerit v. g.
tripHcein illam Vincentii Bellovacensis fabricam ita posse in tropos con-
verti ut e singulis commatibus Speculoruni naturalis , tnoralis, histo-
/•/«//iêxsculpantur concionatorise allegoriae? Fuit enimvero artifex ille;
fuit noviorbis latoret Atlasalter,Petrus BercboriusPictavensis, enostris
quidem unus, jam pene e monasticarum scholarum magistris ultimus.
Quid,quod intra Vincentianum opuspressus et exaestuans,longe amphus
sibi praestitit pomoerium? Habuit quoque triplex primum, brevius cir-
:
cumductum, dici jussit Reductorium rnorale : redeglt enim illuc in qua-

tuor et decem libros universas quas Vincentius novit rerum proprie-
tates; sed in quinto et decimo de suo addidit quae omisit Bellovacensis,
innumera poetarum figmenta, totum orbem fabularum. In sexto demum
et decimo edidit quas a Rabano et Comestore historicas Scripturarum
,
figuras mutuatus est. liisce igitur omnibus et singulis sua attexitur

allegoria et hoc quidem primum illi erat lieducforium seu Breviarium.
:
Tum fusiora repetiit eadem , novoque juxta litteras ordine singula di-
gessit, idque appellari voluit Repertorium morale. Et haec ad quinque
spissa volumina solent assurgere. Ecce tertium opus meditabatur, In-
ductorium morale ^ in quo, non jam aridis dialecticee aut litterarum
elementis, sed sua usus potius, ut aetas tulit, facundia et grandiloquen-
tia, cuncta ad concionatorum commodilatem exornaret; at consilium
est morte interceptum ^.
t)ros. Fore ut eos in lucem det, speni fide creaturarum, lestes adducat, ut, si
lecit ideniBormannus hoc opus ra-

, quse ssej)ius audita de Scripturis et in-
rnm esse ratus et quantivis pretii. Se- culcata non movent saltem nova more
,
ptem enim tantum coclices cognitos esse siio pigritanlium aures demulceant. »
declarat in laud. dissert. cjuibus tamen Vide aperte deseri Scripturae et tradilio-
liibet addere duodecim alios cjuos aut num viam, ut profanse philosophise le-
manibus terere obiter aut nosse certo nociniis tepidi et fastidiosi auditores
contigit Paris. 6286, 6590, 6838 A;
, captentur. — (•2) Intercepttiin. Neque
Sorb. 633; S. Vict. 871, 907; Ma- spissa librorum molesdeterruit sive
illa
zarin. L. 1270, Carolopolitan. unum, amanucnses, sive typographos, sive

unum Argentoratensem, Merton. 68, translatores numerantur editioues duo-
:
Taurin. /|6o, 470, Arundel. igS.Verum decim ab auno 147 4 ad 1692, quarum
illis aliquando inititmi , plerumque nuUa est omuibus jierfecta numeris; in-
nomen auctoris deest cjuem et Cantim-
: tegriorem vero e Reductorio et Rej)erto-
pratensem et Cantijjratanum quum vide- rio in duobus tomis constantem eiuditi
rim apj)ellatum, suaviorem elegi lectio- Sanvedaslini monachi in suo Duacensi
nem. —
(i) Fotuere. Non displiceateum- collegio procuraverunt. In schedis habeo
dem audire Cantipratanum « His ergo : recensitos codicesxvi, qui praegrandia
sciiptis si quis studiuni habuerit, argu- vohimina aSefliciunt; quidam aut au-
inenla fidei et correctionis morum, in- ctori sunt sequales, aut archetypi chara-
tegumentis mediis repe-
siifficientia cterismos exprimunt. Ad calcem Pari-
riet , ut interdum, pra^dicatore quasi e siensis exemplaris, inscripti Supplem.
vestigio Scripturarumapte digresso, ces- Int. 10, tabula Repertorii dicilur ab au-
s;intibus eloqniis prophetarum, ad evi- ctore in curia Romana Avenionensi exa-
gilationem brutarum mentium, occulta cta a. i34o. In alio codice \Gr. August.
QU;E SYMnOLOBUM rORTUNA RF.CENS. Lxxvir
Quo vero facillus digito «jucm tangatur scopulus

SH oinnis in
fere Theologia synibolica corruit ac dissipata est, mox elenchuin rete-
xani variarum hujusmodi FJihliothecarum symholicarum, ah l-",ncvclo-
papdiis sa;culi XIII ad novissimam Cervarii T.aiireti, «xhjiic Ordinis nostri,
Sibarn (tlleiôrifiriiin^ (jua nondum iimnensa illa tantie inolis oj)era clau-
duntur. Ea forte fuit optiini l)ei providentia, ut, f|uum fieret in istis
turrihus ajdificandis altera linguarum confusio, codtMn leinpore schola-
sticorum sermo novus nasceretur, asperior sono, sensu rigidior fer- ,
reus (juidem et quasi aeneus, sed quo fieret armatura fortium anto- ,
quam conderentur novorum hostiurn imhellia tela iit iiiconcussa ina- ,
neret, quae sive veterum symholis, sive recentiorum syllogismis, sempcr

vicit Veritas. 108.
Yenere igitur anlicjuariim traditionum contcmtores acerrimi, (juoruin 2° nova in
s.icris |)ciliirl).T-
impelu et iclihus iteruin a luiulamento concussa est vetus symhcjloruin tiu Liitlieraiia;
disciplina,qua?, (juum jam mole sua fatisceret, vergit eo promtiusin in-
teritum. Sed notanda quaedam lex et conditio (|uasi necessaria in hii-
juscemodi ruina visuin enim est symhola in sciiismate superfuisse
:
aliquando, in iiaeresi nus(juain ([uanto minus in illa omiiium lueresewn :
colluvie qu.'e pcr aiitiphrasim llcformatio dicta est, Huc enim venit
quod antea, angustiis premimus, ut, ([uuin fero nihil
coarctati , silentio
de haereticorum pseudosymbolis diximus, illud nunc paucissimis ahsol-
varnus videlicet cum supremo cujus([uo privati ingonii criterio nullain
:
stare posse theologiam symbolicam; (jui|)j)o quum posito tali funda- ,
mento, nequo tiieologiae, nec adeo ([uid([uam syndjoli concipi jjotestinde

substiuctum. Theologia? enim desint duo necosse est, sino quihus nulia
umquam orit, ot antiquio do Deo sontentiae et communos. Yerum nihil
41-45], legitiir In riiie tomi iir : «Expli- bulis, magnis cum landibus ipse provo-
c\\.\ii\wv Rcdiictoi ii nionilcs (\y\oi\ iii Ave- cat. Ejusdciii jiliira laudaiitur oj)cra (juae
nione luit f.ictum, Paiisiis vero corre- cxj)cii(lciidi alia crit occasio. A\) illo
ctiiin ct tahiilutuin a. Domini i342. » Ad iiicij)imus reccnserc et cogcrc in conli-
calcem vero tomi iv « Kxplicit '3' pars
: iiiMim numeroriiin ordincin ad liiicin lia-
et wMnwA liciJcrtorii /nnmlisvt pcr coiisc- ruiiicc iiotarum, auctores varios (jiios in
(piciis toluin Kcj)crtoiiuin inoralc cuin liiijusinodi oHciidcljam, laros noii
lil)i is
suis additionibus ct supplcmcntis , locis scmcl aut plane incogiiitos. Collcctanca

siiis, iit decet, ordiiiatis, factum a fiafre vero iii j)rimis cligcmiis (jua? jicciiliarcni
Fetro IJcrcliorio, j^rioic Saiicti IVlaiiri sihi lcccriiiil viaiii ct cx^jiiisitiorcs lihros
Fossatensis, nionaclio O. S. B. de Ficla- cxciverunt, ncc nos nisi partes (pins-
vi;c parlilius oiiuiido. Qiicin (iuidtiii li- (lam cvolverc,(juisciiim omuia? auLjusti*
com|)lcvit siipradicliis Iralcr IJcr-
1)111111 loci j)crinittciit. lii judlogo iyitur j)r;e-
cliorius a. U. i'359. » Scd Bercliorio non fati lihri xv K('</iictiirii Ucrclioriii-. îbi ^
(lccst vcrsio {âllica, (|iiain adornavit Ki- j)r;eliixissc moiicl : i. lMili;cntium | Plan-
chard. Lcljlaiic, cdidiUjuc l'ai isiis, i r^S.'!, ciadcmj, 1. Alcx.indruiii [INcudo-Cialli-
8°. Aiictor ali(juan(lo ascitus liiit vicc stlicncmj , 3. il.ibaiiiiiii [c\ liliro iiico-
caiicctlarii in laiiiiliam Pctri dc i'ratis, (;nilo], 4. rccciilem Aiioiiymiim [an Al-
c|)isc()j)i Prifncstiiii cl cardiii. K. II., cui licrictim?], ct :>. âlliciiiii (jiiciiKl.un aii-
dicavil oj)us, cujus stcmnia ^cuti-

ct ctorciii |ccrlc IMiilijijxiiii (1<- \ iii i.icd, ms.
lititiin vider«; miiii vidcor in cod. .Si/f>//l, <)()S(),in-f()l. Iiil)l. l»ar. ilcv. darch. >e|)t.
lnt. (), (juciii arcliclvj)()ii iiidc lccc- 1S7/, : « (Jiii :i(l iiisl.iiiti.iiii Ji);iiiii,c ijMuii-
I
rim. Scd l{cr( lioiii jicrsonaiii .imj)liiicat (hiiii rcîii.c 1 i;iiici.c, idciii .irûiiiciitiim
alia vjrifamonissimi coiisuctudo, rran- rln tlimicc tractavil. Iii lihris vii , i\ ct
cisci dc Pclrarclia, ad (jiicin iii jîoloô X, (lc (nibi/s ,
piscibui gt tini/niilib/is^ ail-
libri XV iiondum cditi, dc poctaruin la- ctorcs illi |ii:i'ci|)iiisiiiit, jua-Icr ostjims 1
Lxxviii CONCLUSIO.
coinniuiio, ubi quisque sui juris est; nihil majorum nulla antiquum ,
ubi
lex immo ubi ne ab hesterna quidem tua opinione hodiernam regas.
Tunc necesse est symbolis deesse puriter suam substantiam, sive exter-
nam, To pviTov, id est vocabuluin communi et inveterata significatione
declaratum , sive internam , hoc est to [i.uaTyipiov, quum serius ociusve
extra veritatis lumen in fumum
noctem evanescat sincera mundi
et
mystici seu supra hominem positi fides et notitia. Dato igitur consilio,
non temere aut casu, mihi contigit tum a veterum tum a recentio-
rumhaereticorum symbolis, in hac longa satis historia, abstinere prorsus.
Mox enim abiilis unoaut alterosaltumeta attingitur primo, acommuni :
et antiqua traditione symboiica transeunt ad singulares opiniones

,
deinde, misere abrepti fatali quodam in circulo, pedibus eunt ad natu-

ralia, ad ultimas gentilium mystagogias, aliquando et foedissimas.
Exemplum habes in novissima, utaiebant, Reformatione. Prima qui-
dem fuit illi epocha symbolorum singularium , quae Cocceiana fa-
tuitate repraesentatur quum id sibi nonnulli Protestantium theologi,
,
quibus non erat nisi symbolorum avTixXet;, finxerunt, nihil omnino

poni in toto veteris legis corpore quod non debeat in novi foederis alle-
goriam, et juxta singularem cujusque viri divinationem , refundi. iEtas
altera nostra est quse protulit recentes mythologastros , quibus sive
,
gentilium aut christianorum , sive sacrorum aut profanorum sym-

bolorum una jam clavis est, pura putaque natura , quse est enimvero
absolutissima totius symbolismi profligatio.
INon neminem audio aientem me longe opinione falli, postquam rei
:
symbolicae criterium tutissimum et antiquissimum, in solo Dei verbo, ea

quae dicta est Reformatio invexit, restituit , vindicavit. Belle quidem!
Sed, ohe! tu mecum considera, teste jam orbe universo, non dogma-
ticum modoetethicum sensum Scripturae, vel in rebus saluti maxime ne-
cessariis, sed tibi ipsummet historicum pessumdari. Quae ei'gojamerit
inrerumgestarum allegoriis incolumitas! INae, tibi sit primum fidei sym-
bolum, et erunt typorum arcana symbolica. Sint mysteria ccelitus data,
et demystica theologia meditaberis. Sit Deus, sit Chiistus, et tunc de
symbolo hiscere verbum permitteris. Sed agedum, data sine traditione
Scriptura, aut omnia erunt allegoricecapienda, et Cocceium nobis resti-
tues; aut illa tantum, quae ex arbitrio elegeris, et cur illa ? Verbo, aut
409. insulsa erunt symbola, aut nulla.
3° novissima Tertius deinde vel intra orthodoxorum terminos et ab Ecclesiae
Jaiisenistica
hseresis. cancellis irrupit hostis, longe caeteris astutior, infestiorque rei symbo-
in similibus Vincentii Bellovacensis tra- "Vincentius Bellov. 24, 25. Jacobus,

,
ctatibus nos alias [p. loo], longo ordine Joanneset Philippus de Vitriaco. In libro
invenimiis , (luorum plerosque is ab illo XI de Lapidibus : 26. Albertus, de Mi-
accepit 6. Albericus, 7. Andelinus [Al-
: neralibus, 27. Augustinus, 28. Basilius
dhelmus], 8. Aristoteles [de charadrio\, 29. Bernardus, 3o. Constantinus , 3i.
9. Magister Aurorce 10. Cicero, 11. , Dioscorides, 32. Gregorius M., 33. Her-
Chrysostomus 12. Galenus, i3. Hila-
, molaus in Corollariis ad Vincenlium,
rius, 14. Hugo \de Folieto\, i5. Luca- 34. Hieronymus, 35. Hoilus Sanitatis,
nus, 16. M&crohms \jde Lapidibus], 17. 36. Isidorus, 37. Josephus, 38. Lapicla-
Martianus [ex Thoma Cantipratano] rius, 39. Magi, 40. Marbodus, 41. Pia-
18. Ovidius, 19. Petrus Alphonsus, 20. tearius, 42. Plinius, 43. Solinus, 44- Se-
Philologus [constanter pro Phjsiologus], neca, 45. Thomae enarraliones iu Pauli
21. Sigibertus, 22. Theophrastus, 23. epistolas.
QVJE SYMBOLORUM HODIERNA CONDITIO. lxxix
licae. Ut eiiim sine lacte morialur necesse est infans recens natus, inar-
cescat sine rore flos, sine niediilla contabescant ossa, ita syinbolorum
succus est sacfa liturgia; ineduila, religionis iniegritas; lac et cihus ,
pia et firma riluum consuetudo. At, velis, nolis, fuit intor nos haeresis
quae inter pluia illo egregie mactata est elogio, eam esse (intilituriî-
carn; eam et ego dixerim, verhis sit vcnia, (intisyniho/icdrn. Etenim
et hic dies et volumcn hoc mihi tlcficient, si tolam tragcEdiam quatenus ,
mea est, enarraverim. Hoc unum velim tihi strictius ohservatum si :
lihros evolveris qui a duohus saiciilis agunt de historia Kcclesiai Iitte-

raria, ne unum quidcm, et expertus dico, inveneiis scriptorem, qui,
quoliescumque occurrerit perpetua illa Patrum methodus allegorica, et
cenlies occurrit tuin in Scripturis exponenrlis, tum in luendis dogma-
tihus, tum
rudihus instriUMulis, nulhis est, aio, qui iioii statim eriiin-
iii
pat in cachinnos, ([iii non sannis et scommatihus n;eiiias illas veterum

explodat: criticos illos videres, longo aginine, alios aliis morein geren-
tes, sed hcterodoxis catholicos, quasi impositam redhihentes persoiiam,
allegorica certatim irridere. IIoc ludihiiorum vulnere longe exitiosius
quam ullo alio telo confossa cst veneranda illa arcanorum 'Ihcologia. Sed
vide rursus quomodo suo validiori telo seinet error confodiat. lllis, in-
quam, quihus grave erat aniles Patrum inora-
delicatulis et >tpiTi5C(oTaToi?,
litales vel olfacere, fuere, ut eoruin verhis utar, Figurist.T, miniine a
sacris oiaculis, sed a mulieiculis foede tripudiantihus extundentes vati-
cinia. Hac enim insania totum sajculum proxime elapsum personuit. 110.
Ex hoc demum discessuriis argmnento, vereor ne videar theologiae Qnibnsexfausls
symholica^ aut acerhius dej)loravisse fata, aut citius et minus caute symhoiUam
funera pene instruxisse. Ahsil enimvero desperantis cujuscunu|ue sen- tlieolugiuii).
tentia, existimantisfpie actuin oinnino csse de praeclara illa disciplina

(juae per duodecim aevi christiani saecula praeomnihus floruit, quae quum
vel in aliam iret minusque sccundam se(|uentis aevi tempestalem

per tria certe saecula innumeros ex(jue o|)timis et e praestantissimis sihi
comparavil palronos; quae, etiam (juuin indicto in veterum arcana et
inysteria hello totus oihis conflagraret , (piasi (oncilii 'riidentini coin- (|iian)
coii)iiuMiil;int
mendafa encomio, qiiuin illa sit in ratcchisnuim Koiiiaiiuiii inscrla
est
suiMiiii ct s:nR'ti
senlcnlia ', « magnain vim hahciv hiijusmodi figuias ad (•vcitaiidos (idc- (loctore-.
liuin animos revocandanupie rcruin pulchcrrimarum memoriam.» Liule

tanti pretii fuit exquisilissimis sacra; synodi intcrpretihus et vindici-
hiis, sanclis videlicetCarolo IJorromaJO
Francisco Salesio ^, ut eain ille
',
monitis et peculiari tractalu ccnscret iiuulcaiulam, hic vero(*anuIein suo

perpetuo usu ct (^xcmplo (Oiisûrarcl. Jam vide an cilra impictatcm di-
cere cui(|uam liceal cam pcriisse Scnptur.e sacra' expoMtionem (jua?
non vivit modo a*teinuiiupic vivet in omnium Paliiim lihiis, sed ((uain
in perenne fidci rohur ct errorum novissimorum pcrpetuain confiila-
tionem manere mansuranupie omniiio crcdcndiim cst. Eleiiim, iit um (
{l)Sent('ntia.V.i. Caterliisni.roin., c. x, iioii p.mc;i,c\ illiiis oi« cxccpta (lili{,'cii-
n. 8. — Bnrmni(ro. Vi(l(M|Ma' iiifia lut-

("i) lcr, iicidiiiii iii viilt;iis ciiiiss:i ;
i|iia; si-
taiilni' :i(l llici-diiviii! 1..'iiircli SiUain il iiiilliiii.i Miiil ( iiiii cjiisdtiii .iliisj.iiii bciic
legoiii :iiii. —(i) Siilrsio, INncs iiic mimI lllllllis , C pllNsloloÔ ad sdlllilliKtl ;i llico-
caiulid.u illitis ct :)ltissiiii:i> :iniiii:r vcil):i loî;v Diyslic:!* arcnna accoiiiniod.itis.
LXXX CONCLUSIO.
liodierno theologo non ulllini corte subsellii loquar % falsum est quod
facilius et conimunius dictitatur, non nisi e litterali Scripturae scnsu
efficax duci argumentum. Nec id, ut plures volunl, docuere sive Au-
fTnstiiuis ad Vincentium llogatistam ^ sive Tliomas in Quodlibeticis^,
quum neuter in allegatis locis, liquido agat de sensu mystico, quum,

otsi detur agi, neuter universe neget valere in controversia finienda
statuendove dogmate sensum mysticum, sed tantum quando « non ha-
bentur manifeste testimonia quorum lumine illustrentur obscura, »
scilicet quando sensus ille mysticus ex probatis auctoribus et idoneis
non deducitur. Haberi vero testimonia eaque ex probatissimis aucto-
ribus, saltem per duodecim priora, quse sunt proprie saecula patrum
evicimus, eademque in sequentibus nedum dixerimus deficere, immo
ad cumulum et abundantius suppetere conquesti sumus.
qnam sacra Denique illud est invictum spei argumentum etiamsi nimirum sym- ,
tiietiir liturgia, bolicse theologiae mundus deesset, jam illi templa christianorum super-
futura ; illic eam, vel ab orbe universo exsulem confugium habitu- ,
ram et certum domicilium. Erit enim heec illi arx tuta, hic portus tran-
quillus, haec propria civitas, cujus praeter eam nulla umquam regina
futura est. Hoc demum inviolabile sanctuarium quo incolumis tegenda
est et a cseteris discernenda, quum etiam nunc, ut Eucherii sint no-
vissima vcrba^, « ne illa caelestium arcanorum dignitas passim atque ,
indiscrete cunctis pateret, recte procuratum est ut illa eloquiorum Dei
perperam
castitas a promiscuis cunctorum oculis, abdito suo,' quasi
t quodam
t vela-
. ,r . . c
conciiideretur. niine pudicitiae, contegeretur ^. »
(i) Lnquar. Beelen., Dissert. theol. de stratae , facultas mihi concessa fuerit
multiplici sensu S. S., Lovan., i845. omnia alterutrius itineris millia gratis et
(2) Rooatislam. Epist. ^3, t. viii, ed. BB. sine stipe emetiendi; quo fit ut tam
— (3) Quodlibeticis. Qnaest. 7, art. 14. — cito possim ad typos meos aut meos co-
(4) Verba. In procem. Formnl. spir. in- dices reverti, quam statim, re confecta,
tellig. epist. adVeranum. —
(5) Contcgc- ad meos Solesmenses aut in monasterio-
retur.Ex amplissimo prooemio non ejô lum nostrum Locogiacense ad Pictavos
recedam qnin facta deinum occasiono
, confugere. Huic dono cujus mihi pro-
utcumque opportuna, litteris conscri- fecto dulcis erit et perpetua, uti par est,
bam quae certe perenniore velim monu- memoria accedit aliud quod non mi-
,
mento consecrari. Quantam debuerim nori me persaepe voluptateperfudit,quo

impcndere operam in cxciitiendis Pari- videlicet amoenum invenio promteque
siensium bibliothecarum codicibus, ne- paratiim hospitium, facta insuper orna -
mo ullus non clare perspiciet, quando tissimae bibliothccae copia , in Parisiensi
ex indice ad calcem posito noverit in seminario S. Spiritus, ut vere amonaste-
duos modo Spicilegii lomos circiter rio non umquam recedere inihi videar,
ducenta latinorum , graecorum orien- , quum vel iii Urbe, inter eximios piissimi
talium codicum exemplaria corrogata illius sacerdotis ac venerandae memoriae
passim a me fuisse. Id quod nullate- Patris Francisci Libermann alumnos
nus exsequi potuissem, nisi duo suinmi ac lilios, quasi sub almi Spiritus alis et
pretii muiiera, ita saiie optimo Deo proin Immaculatae Virginis Mariae corde
vidente, collata mihi essent simul. TJnum et pecullaii tutela degam susceptus.
est quod, ex largissima munificentia cll. Utrumque proin, ut edendo huic Spici-
Virornm qui praesunt novae viae aParisiis legio aeque fuit necessarium , ita nolui
ad Cenomannos usque aut Pictavos ferro penitus meis lectoribus ignorari.
LXXXI
SYLLABLS ALCTORUM
QUl FORMULAS SVAIBOLICAS GENERATIM EXEGERUNT.
1 50-170. S. Mf.mto.... Clavis. [t. II, Prol , p. x.wri morales Altare[cod. 5Ia-
,
45o, S. EucHF.aits [siipra Forniulie Spiritualis intelli- infia p. 452]. zarin. P.

1252J.
p. xv;r, iiifra p. 400]. gentiu; ininoies. Majo- — S;ec. xiii. A:i0MV.Mr Ci.arc- Dislinclioiies Angelus. —
res — "Vuljjal.-e. VAr.i.F.NSf.i [infra p. 4H7]. Pri)iiituar. e\ J'P. Aser.
Sific. v" ytdriantis [stipra p. i:l(TaYWYr, 'cr,; Yp^rii^ 1220. Hugo de Miiomari Sj)cculiim spirituale el ca-
XIX, /. II, Prol.p. x.xii]. [cod. Paris. 4148]. nonicum.
SyS-fjo/t. S. ORKiORius M. Foriniilic fjregorianre, ciijus 12'ii). S. Aiiloniii'. dt^ Padiia. Concordanlia.' morales S. S.
[t. ui, p. xxi, 4oy|. iiiitiuni Aer, etc. .. . ? rjeiiediclus de Rciiio Distincliones exemplonim
670. J. Hildephonsus [supra Aiinotationes sive iter post [cod. Avenion. ]. moral.
p. xxv]. haptisinuin. 12 ',8. Raynerus de Isorclla Dictionarium var. eiiid.
856. B. Rabanus Maurus De Univeiso. Allegoria- — [Fdbric. ]. relciliiiu.
[siipra p. XXIV, iiifra p. riiin biblicar. cditio tii- i25o. RarlliolouKeus de De j)ropiit-lalibiis rerum ,
428]. pliX. (ilanvilla '

[iransl. gallicc, aliai allcgoiianim »i\e
1 70. Gariierius S. V. [Hiit. Gregorianum ed. Jo. Pi- ilalice, germaiiice , sa'pe Tropologiarum in utrum-
liit., XIII, 4oy]. card, Paris., 1608, in-8°. edit.J. qtie texluin.
1 180. Adaniiis Pnfmonstrn- Keet-nsio Mciilonis, Rabaiii i2 5o. Nicoiaiis Biardus Dislincliones Tlieol. et mo-
teiisis [cot/. P/c/. 70, t. n, de Allfgoriis.ci ilieroiiy- [Echard; Panzery ral. Abuondilur maluiii.
p. Lxxxii, iiifra p. 428]. ini de Koniiiiibiis hebraic. — Suniina de Aiisiineii-
1187. Ferraiidiis Petri de Figune l>iblioriini 2000 pro lia : " Diiplex esl absl.»
Fiiues [cod./inibiaii. 108]. Saiicio rege Arragoii. — Pelrus Canonicus. Pantheologium [Fabric.]
1197. Petrus Ca.ntor^^ II, Dislinctiones jlbil, I!J)liis
I2j(). Tuomas Cantiprata- Liber de naliiris rerum,ed.
Prol., p. xwiii, supra priefixa;, cod.Harl. 28i(i; Nus [supra p. i.xxv]. dupl. in codd.
p. xxxii]. excer|)la', Arundel. 245. 1260. Jacob van Maeiland. Rijmbibel xwvj.
— De !r()|)is S. Sci i()l.
12^)0. Adamus de Marisco Elucidatorium
[y>.
S. .Scrip-
laoo. Absalon,ahbasSpi-en- Gariierii S. V. abbie\ialio
[Lelong, p. 5cj6]. liiiie.
ckeirbaceiisis. Gregorialis.
i2C(j. Roberlus Keldelilh Florilegium spirituale \Fa-
1200. Ar.AMUS An IWSLI.IS. Ociilus, sive Sumnia Quot
Meliosens. abb. bric.]
[1. II, p. XXVII ,
Prol. modis, vel Aniina ed. s.
1272-73. Pelrus de Lcmo-
, ,
Distincl. a. i M\i,Abrahain.
tupra p. XXXII, iiifra p.
55].
a. Argentor.
R. Paflraed.
Daventr.
vicis [cod. Sorb. 782] '. — a. 136"^, Anima,a(jui/a.
1274. S. Ronavenlura. Biblia pauperum [o|)p. t. vj.
iai5. Alexander Neckain Elticidariuni l)ibl. Corroi;a-
[cod. Merlon. 254. lio. PronielbeidelocisSS.
i2(jo. Giiido Ebroiccnsis Dc Clavibus Scripl. S. m
[Th.]. vii Ticonii legul.
121O. Sle|)lianus Lan;;ton. Suniinu Riblioruin Adani, ,
[Cod. Arinani. Paris. 121 iibi es. De Siinilitiidiiii- 129U. Mauhicius HiBLaNic. Distiuctiones. Circa abje-
A.|. bus : Nec miles in bello, [/. i\,p.\\\\. ctioneni,
12 1<). l'EriiiJS UE MonA Roâ alpliabctica, sive Suiii- 121)5. Nicol. dc Gorrlian Dislinclioncs m.ijores A-
[ /. II, Prol., p. XXVI 11 ina dc ai te pra-dicandi. iHisl.lill.delaFr., t. xxi. beuntiiim. — Miiiores.-/'/!-
iiifra p. '1
8y]. bulalio.
1217. Guilleliniis Leicc- Siniilitudinarium. — I)c i2<jS. Jacobiis de Voragine C;oni|>endium moiale. Abs-
slriensis [Fuhric.]. iro|)is Sciipt. S. [F.chard , cod. Mcrloii. linentia nitdtiplex. —
fj-io. Amonymus ANt;i.us Distinclioncs monasliru: ct 236J. Tabula- supcr liisloriai.
(i) Glanvilla. Qiiod ad Viiiccnlliiin et Rcr- (|iiusi inlcresscni in url)is rcyia! ccclcsiis, illis dio-
choriiiiii ciîiiuis, idcin cl illic agi coiiscnta- hus S. Liidovici, ct (|uis c jjuliîlo siiii;uluruin, ct
iicuincst, iil c xi.\ libris ISui lliuloinaM sullcni (juidaut (iiiuli horu dixis-)Ct, (]uusi diîlo coiitrc-
(]natiiorcvolvunuis, niiniriiin xii dc Avilnis , \vi ctuns. Indc illuin indiciiluiu j^ro sua dili^'cnlia c\-
(Ir Mrtnllis, xvii dc llerbis ct arborilms , ct ciilcic nonoinisit Kcliurdius, /)'/A/. onl. l'I'., l. 1,
xviii (lc Aniiiitilibus ; <]iiuiiiin uiicloritulcs , ]). v.fiS. l t iiidc crucrtt noiniiiu3oc siiis (juornin
oniissis (]iux' juin fcceiisciilur siib nuiiiciis 1,8, sci inoiics hrcvitcr j^crsli iuûntur ; scd cl ciicilcr
y, la, i(j, 17, 18, ao, 26, a8, !ia, 34, 38, Hij, i5 niinoriliti paritcr ihidcni cxcitaiilnr ciiin to-
l\i, /|'i, /iî, siinl iiisiiiicr : /46. Alluuuu/ar, \~. tidciu ulii^ sivc rc^nlurihus,sivc suTulurihiis, sivc
Allicdiis [
IVIulincsl)uricii>is?l , iii \ \Ai\\s /ihin- .luoiivinis ct iiicoûiti-.. .Ncrjiic iiidc luntiiin no-
tariiin Aini)rosius, A listotelcs, t/e Piantis,
, /,8. uiiua,loca, horas ct aiiditorcs uovcris pra^cipuo-
sccuuduni uovuin liunslatioucin, .\<). Avircniia, I iiiu coiicioiialoi uin rjui iii urhi- Pansuiisi ser-
5u. Eiinnclins[:'], 5i. (ilossu, :Vi. llclius, jL lli|»- luoiicin li.ihuiic uiiiiis laî cl ijî; scd cti.iin
l>ocra.s, 54. ISLiyistcr iii y//.v/f;/vVi- [(loincslor], S.î. concionandi inclhodiiin ci ar^Muncula, ])lci'uni-
Muiliiis [Vurro?], .Mi. Papius, 5^. llahuiiiis (jiic c\ .dlciôriis, (jualis inlcr jilura sci luo illc fr.
58. Kcini{îus, fjy. Sulcniituni. — (a) LfHKivi-
,
.Siiuoiiis 'Ircccnsis , ud Lti|)crain, coi.iin liliis
vis. Vix uliiis codcx crit vcl iiilcr collccluncu isla rcyi-., dc ( cdro ct .Muri.i , ouii.CoXix:"; ctdlatis.
notitiis lillcrariis rcrcrtissiinu , (jiiciii iiiaîs vo- Iiitcr illos concioiialorcs scnu-i at(|nc itcruiu
lujjc niilii liiciil cvohcrc : siîiiidciii ciiiu co rxcmril iiuiîsli.i Bci^liiuu ,
fi'!. jSo, iG',.
111.
LXXXII SCRIPTORES
i3oo. N. {Cf. siipra t. ii ,
Conipemlium morale per i3'|0. Guillelmus dc Sou- Summa ox Moralil). Gre-
/). XXX ]. brocardos '. thampton [Fabric.]. gorii. Incip. Abstinentia.
— Osmoiit , Gaulhier ile Lîmage du moiuie ^ ou le i34i. Conradus de Halber- Triparlitum moraie : i^ZyV-
Melz , Gausseiu, Raoul Livre de Genese, i/ir^. stad. [cod. Vindob. tli. cere temporalia, — -i Ar-
Crisuoii , etc. 756J. tiiim tnvenlores,- 3 Ab-
— Anlouius Anglade [cod. Exposilio vocabulonnn r,i- slinentia, Acedia.
Aveiiion.]. bliie. i'>\i. Guilielin. dc Monli- Defiuilioveri)orum.y/Z'////(7o
Albertiis O. FK. M. Alpbabetum originalium. bus [cod. Unit'. Ox. ccc. — Similitudiiies. — Di-
[Eiltard]. 43, ctc.]. Arcns.
stincl. llieolog.
N. [cod. BriixclL 2499.] Alfaganum, Aaron. i343. Buon-Joannes Mcs- Voiumen quatriparlitum
— jKgidius de Sabina. Direclorium ori;;inaliiim. sanens. [Ecliard], per faiiuias figurarum
— Joannes de Aileman- Tabuia originalium , sive raoraiium.
nia [Ecliard]. auclorilalum PP. i344.HugoViriay[B.ro;TO.]. De (iguris hisloriarum.
— Jacobus Cislerciensis Item [Vid. iiot. iii inarg.]. 1346. Anonym. Cisterciens. Sertum florum moralium !•.
[cod. Trec. 278]. Sangerm. i353].

[cod.
i3o(). Gualterus de Brugis Item. lucipit : Jbel [cnd. 1348. Joan. Foisbam [Fa- Moralitates rerum.
[cod. Taiirin. 459]. Taitr. 45^]. hric.].
i3i/|. Joannes Gorus de S. Summa de exemplis et si- 1849. Robert. Hoiiiot. Dislinctioiies Adnlatio. —
Geminiano sive Heiwicus miiiludinibus. Item. Abominabitiir.
[Panzer]. i35o. Joan. l"ellon. [cod. Pera peregrini , sive ioci
i3i(5. 7EgidiusdeRoma[tW. Exposilio vocabnior. Bi- Merton. 70 Latid. 1367]. communesex SS. PP.Ab-
Paris. 6483].
— Jacobus Vilalis a Furno
l)liiie.
Speculum morale. Lugd.

bas. — Summa moral.ex-
tiacta e Pera peregriui.
[Panzer]. ifii S.Venet. 1^94 i6o3.
i ,
— Henricus de Malines Siicculum divinarum ot na-

i35i. Raynorus
1357. Franciscus de Bacone
a Rivallo. Panlheologia [Fabric.].
Reperlorium
[Codd.Briixell.-i.'] i^-jôo]. tiiialium rerum. prffdicato-
[Fabric. ]. riim.
i32i. Jacobus de Lausauna Moralilates. Iucip. Aditrit.
[Briix. 5119]. excerpta edit.Paris.i528. 1359. Anonymus Miia'-Val- Campedore^^^sivecoiiectan.
i326. Petrus Faiaca [Ecli.]. CompeudiumdonorumS.S. iis [cod. Voss. 81]. e Rabano, Barthoiom, de
i328.PetrusdeBruniqueilo' Hisl. \. et N. T. juxla or- Gl. et 60 aliis.
[PanZ:, cod. Paris. 3273]. dinem alph. 1359. PetrusBerchorius. [r/«/. Exstant Alani Linensis,
iJ3o. Matthias Farinatoi-. Lumen anim;e4, sajpius ed. sitpi p. i.xxv, i.xxvi ; cl. Joannis Coliimba^, Joan-
i336. Janus a Zwoila [Fa- Alpiiaiietum theoiogicum, liiogr. univ,, l. IV]. nis Griindmaniu tal)iii;e
bric.]. sive tropi utriusque Test. et iudices iii lopertor.,
i338. Simon de Boreston. Alplial)etum de pra;Jical)i- et reductor. Berchorii.
[Echard. cod. et Merton. libus. Abstinentia. Ui- — i3Co. ManfrodusTerdonen- Poiylogium.
Oxon. ci]. stinct. Ahjicere, seciiii- sis [jradding].
ditm aiiclorem. — Joannes Herefordiens. Tabulaoriginarium7,//(7;-o//.

— Joan de Baiba [Coll. N. Tabula. Abstinentia c. d. [cod. Mazarin. 120, olc.].
"9]- 1370. Nicol. Dunelmensis. Originalia doclorum.
{\) Brocardos.Hic eo magis immorari jiibe- gile etichanteitr; Melanges arch(Jo[. ct litter., Pa-
mur, ne diligentissiuio qiii-
cjiiod vel apucl suos, ris, Franck, i85o, p. 427; Leroux de Lincy,
dem Echardo excepto, de auctoreillo omnium Bitlletiii dtt BiblinpJtile ; et prae caeteris, cl. v.
altum est siientium. Tum vero e pictura operi Ferdinandi Denis elegantem libeilum , (]uem
praefixa, quae auctorem sedentem inter aviculas iiiscripsit : Lc Monde enchnnte. Paris, i843,
et scribentem sub habitu Praedicatorum expri- ]>. 317, 321. — (3) BriiniqucUo. « Opus aureiun
mit, tum ex elogio Jordani « magistri ordinis, fecit in quo omnes N. ac V. T. iibros ad singu-
piae memoriae,» inferre pronuiTi est et ejusdem ias aj)propiavit » Fal)ric. ex chron. Os-
materias,
ordinis ipsum esse, neca secundi magistri setate nabiugensi. (4) —
AnimcB. Jussu Joannis xxii
multum recedere. Sed gallicum eumdem esse si- coiiq)ositum, de quo vide Panzer. (5) Mora- —
gniiicant concordantiae gallicae hic illic latinis liuiii. Adcalcem codicis : « Explicit s. f. m. dis-
annexae : v. g. Accipiter, gnllice Ostours; Ochus, tractorum, per ordiuem aijihabeti collectorum
gall. Huans ; Psittacus ,
g-fl//. Papegaut; IJlula, j)er quemdam monachum Cistcrciensem , stu-
gnll. Buhors. Scripsisse autem eum putem post deiitem Parisiis in domo S. Beinardi , a. i34G.
Vincenlium ob simiHa auctorum testiinonia qiiae Ejusdem videturqui moxsequitur tractatus qui-
ab illo is videtur accepisse, quae videinfra p.ioo. dam moralis de naturis quarumdam gemmarum.
Illi tamen praeterea sunt auctores qui supra n. 7, Prima capitula sunt desculptura arielis, leonis
:
8, i8, 24» 27, 3i , et insuper 60. Alexander : ct sagitlarii,degemnia sculpta cum tauro, virga
[Traliensis?], 61. Beda, 62. Clemens PP.,63. et scorpione, de adamante et obstinato, de
Experimentator, 6/,. Jordanus magister, 65. cheledonio et jiace, de asbesto et charitate, de
Jacobus [de Vitiiaco ?], 66. Joannes Phiioso- geratico et Christo, de seleuite et amore, de
phus [Erigena aut Damascenus]. (2) Moncie. — sapphiro et pauperlate, etc. (6) Cainpejlore,- —
Praeterhunc, caeteros omnes vernaculi sermonis Cod. ad calc. index alphab. 62 auctorum. —
libros omittimus. De quo cf. Lacroix du Maine, (7) Originnlitun. Praecipua est variarum ouvaYio-
t. III, p. 88; Edelest.duMeril, Comment. siir Fir.
Ywv quae inscribuntur tabula , compendiiim , al-
SlMRITl ALHM lORMl LAIU.M, Lxxiiir
J370. Rogeiiis Herefoidien- Kxpositiones vocabiilorum i.',oo. Walteriis de Virdiino Sunima ad omiie proposi-
sis [Pa/jiic.]. tuliiis JiJhliii-. [F.ciiard]. tiiiii ad rrperiendum aii-
i3*li. Ricliaidus a La\iii- Diclioiiai iiiiii S. Sciijiluiie. cloiitatcs sanclarurn ct
gliam [IJi/jI. carmclil.]. Iiicijiil: Cassioc/oriis sit- Scripi. S.
per Ps. — Maicus Lliiiciiais [Fa- Di^tinclioiies Abstinentia
N, [Panzer]. Ais niemoraiidi per figuras bric. ]. mtiltip/icltcr.
evangelisl. — Michael Aignanus [Bib/. Aljiliahetum llicologlciini
i3f)o. Joan. Riomyaid. I. 0|jus Trivium ex Irihiis carme/it.]. Abyssits. Nola (jiiod duo
[Panzer. llein. cod. Oxoii. lcgih. diviii. raiion. ct lestam.— Lilt. A, B, C.
Vol/. novi aa8, elc.]. civilil). A/i/ias iwn potcsl. — Oiiido de Mcsnilio [cod. Distinrtioncs Abjicere:Jn-
a.Stimnia iira^dicaiitiiiiii : Sorhun. 16(7]. cobiis.
A/ntinentia suiim iiiimi- i/lo;. Joan.Marey [ffib/iot/i. Compeiidium originalium.
vum. 3.Distincliones Ab- (IIIg. ].
fectio. A/ijecti et denressi. 1(10. Alantis ct Nicolaiis Moralia Eihlior. Elticida- —

I iyo. Joaimes de Schono- Disliiicl. de viliis el viitii- de Liiina [Fabric. Ecliard] riuni SS. Indcx iu Re- —
via [Dibl. carme/it.]. tihiis. Absconditnt se ductor.
mii/ti. I ',20. Alaniis de Riipe. Rosariiim. Adversittu.
1397. Henriciis de Hassia De VM ClavilmsS. Scriptur. — Antoôus dk R^MPiGor.- I. F>ihlia aiirea. Abstinentia,
[Pamrr. Fa/irlc.]. ^'ocaljiilaiiuiii liililiciiui. l.is [Paiizer, codd. liru- acedia. —

2. Dislinrtio-
...? N. [cot/. Taiir. i'ic,\. Polyanllica invslicii. xel/. 2487. Iiiido/ion. Tli. nes niiiior et suh eodem
...? N. [cocl. Ilar/.]. Rosariuiii llicologic. 8o5. Cf. t. II, p. xxx]. initio.
...;' N. [coi/. Paiis. 3.S32]. Moralilaliiiii '
liliii v. I (23. Jacobiis de Siisalo Disiinciiones pro arle colli-
...: N. [coi/.F/or.S. Cr.p/. LilieiSolilarii, distinclioncs [Kcliard]. gendi.
IG, cod. 8]. Abstinentla. Abslincre. ti-?.5. Arnoldus Roteroda- Vaticanus ' , ciini Ciirru
l)/iai(;ttini, (lircrtoriiiiu orifînn/iuin, (loctoriiin ori- io3. Liber Joratlt, 10/,. Scntcntiae Prosperi,
<:;iiin/i(i [sivi; loca autlicntica iiiicloniin] , lcvitcr io5. !\I;i,\imus, loG. Vitai Pl*., 107. Phvsioloijus
(jiiicicin is rioslcrcst, scd copiosissinia rcruin va- mctriciis, 108. Isaac, 109. Ilomcrus [in libio
riclatc plcnnn(|uc insignis. Knotabani raplim cx (/c piigiiisct astutiis Bestiaruni « Liipus cst valde
niia ct piiina Ilcrcfordicnsis fabnl.e litlcia, sc- vigilcl timct i^'ncni ctc. »], 110. Juvcnalis, ,
(jiiciitcs auctores : 67. Damasccniiin, G^. Hay- iii. Jiritto ex anctoribus , 112. Passionalc,
inonem, 69. Joscphiim, 70. Origeneni, î.Cas- ii3. Plato, ii/,. Historia ^raeca de Alexandro,
sianuin ,
7'i. Iniioccntium PP., 7^. (la^saiiuni, I IKynatius, 1 16. Matîstri Parisicnscs, 117.
5.
7/|. Antonium abbatcm 75. (lypiianiiin (Ar- ,

Vir|j;ilius, 118. Hngulio, Aristotcles iu P/nsi»-
iioldnm de Bonavalle], 76. Ansclinuni, 77. ^noinia , in lib. xv dc Ponio discordice, Macrobii
Hn{,'oncm S. V., 78. Hicliardum S. V., 79. iicrbariuin mctricuin , versus Chrysostomi, 119.
Tlicophilum siipcr Mnrcuin 80. Orosinm supcr , ilotuliis lc{.ji^ mosiiicne a .FudaMs papa? oblatus,
Cnnticii 81. Alcxaridruin Ncckam dc unturis
, , 120, SMljiitiiis Scvcitis, 121. Martinns sccuii-
icruin, î. Palladiiim, 83. Boctliium, 8/,. Valc- diim augures [«//r/.v Miirtianus, 3Iartin>. Aii Nar-
rinm IVIa.\iiniim, 85. Tro^Mim Poinpciiini, iri li- ro? non Capclla]
ccrtc 122. AIiikk liar (?) , ,
bro.xr, 8G. iicncdictum abb;itcin , 87. Dioiiy- 123. Sumina dc viliis, 12.',. Canoncs dccrcli
siiim Areopagitam, ct (pii supra nominantur 125. Damasius in libcllo suo, ctc. (a) fati- —
miiii. II, i/,, 27, 29,31, 32, 34, 38, /,/,, /,8, /,9, (tiniis. Aiiclorcm esse Thomain dc Cndorto
^7, Gi, Ga. — (i) Moralitntuin, Krit cpii alius vidctnr sigiiifuare nola jiarti 3" iinnc
pia'lix;i : •«
iincloris non esse putct codiccin Oxonicnscin liactiilnm sermocinaiidi composuit

de arte
(;ollci.'ii novi 1^7, in quo incst " libcr dc frater Thomas de Ciidcrto , ordinis riatriim
nioralitatibiis'corpornm cdclcstiuin ct clcincn- hcrcmitaium S. Augustini, a. i.',^^, ">c'd hic
loriim clc. siib dircclione ct inlormiiliitiic
, , onii>siis cst jirologus cjiiMlcm Tlioma'. » Kt ta-
Hciicdicti (;. S. Nicolai in carccrc Tnlliano.» Cic- nicii ;ul c;dccin cjusdein |)artis legitur : « Kxj)li-
liriim ('i'cM-il in co, nt in ca-lcris, niiiiia jain cil lcilia jiars islius scii fnticani, a. I). i.',^^,
iiiiilcs libroiiim , (pi:u (pio iillcrius proccdit, co iii mcnsc novcmbii ct in inonastcrio N iridis-val-
{,'raviiis preinit tlicolo<j;inm svmbolicam. Huc lis in Zonia canonicoruin rcgul.iriiim jirojie
iîtiir convcniiinl ,
pr:ctcr jani iiddiictos niim. liiii\cll;iin , ditcccsis C.inicracciis>is ,
jicr me
I, 8, II, 12, iG, 17, 18, 20, 2/,, 29, Jo-3.',, 38, Iralicm Arnoldiim dc Ilollandia, dc Ilotcrdain,
/,2, /,4, /,G, /,7, /,8, /,9, 53, 5.',, 60, G9, 71, 7G, cjusdcin iiioiiastcrii j)rolcssuin, jicr nie scri-
77, 88. Prudcntiiis, 8g. Arcopagila atlar-
8.', : /Jtuin ctconi/'i/atuin ct cnngrci^ntuin, ad lioiiorciii
90. Al|)haj;anus, 91. Pctri Itincra-

c/iitcctnin, ct hiiidcin Dci ct IMatris cjus, ct sanctoruin
rium^ 92. Cassiodoi iis , 9^. Ptolonia-us, 9/,. conicssoriiiii Aiiûslini i.t \\iiiiis, jkuijx rtiiii
liisloria Tibciii Cii's;irir., (p. Aliâzcles, 9G. advoc;iti. Naticano siibjicitiir aliiid cjiisdcin
"
Jioclhiiis ^/r Acripitniius, 97. yViiclor Propi icla- ojMisciilimi i/c lurru triuin/i/ui/i jilaiic ;illi'i;ori ^
tiiin j
IJai iholoiiKciis] , (j8. J,co Pl'., 99. llc- (imi. l ndc i> idcm (sl Arnoldus llolcrodamcn-
^'ula S. I-'rancisei , 100. Kvanêliuin iiirantix* sis ciii K.ibricius iirio lciumate dedit
, Mi>rali~ :
ii. N., 101. Ohnarliar, 101. Alanus ab iiisiilis, sationtim currunt triuniftlialcin, >'aticanus\ei'o iii
LXXXIV SCRIPTORES
mcnsis [ cod. Jiritxell. triumphali, ulerqne de re i.'i5o. Guillelinus Fonteines Distinctiones al|)lial)elicfe
1169, 1170]. allfgorica. [ iltul. cod. Mediomout. iii psalterium : Per ahjs-
i43o. Thotiius Gascoigne Diclioiiar. theologicum '. S.
sum Scriptura;,
1729?].
[cod. Liiicoln. 117, 118]. Veritates coUeclic ex S. S. — Simo magister. Canipanus».
etPP.
— N. [cod. Saiig. i853]. Fiores morales ^.
i.\Si). yEîdiiis de Sabina.
[Paquot, Uibl. Be/^.].
Orisinalium direclorium.
— N. [cod. Ball. 88]. Dist. Monast. Abstinenlia,
Ires partes ; i'' ct 2* siiiit rerum

clividitiir ratain esse editionem ab erudito viro M. Patti-
oimiiimi sylloge alphabetica, piiinum a litt. A son, qui,quum ad legitima castra trarisierit.jain
ad J, deiiule atl ultimam ; tertia est « de arte alii debuit facem hauc tradere, quae utinam nou
faciendi collationem, » quae finitur regulis» circa exstinguatur! Opusinsigneincipit Jbsolutio. : —
rhytlimonim formationem, » ubi de xii praeci- (2) Campanus Sic inscribitur codex Turonicusj
.
puis rhythmonim generibus. Prima in cod. Campani tamen ibi est tantum epistola ad Si-
Bruxell. excidit; in secunda citato stylo tabel- monem maîstrum de operis praestantia ; tuni
lis e.\cepi auctores supra non inemoratos , qui seqiiitur prologus in quo Simon ipse suos de-
sequimtur: 126. Sedulius, 127. Floretus, 128. tegit fontes, designatis locis ubi inventi sunt,
Ricardus jiulex Veuusinus, 129. Heraclites, i3o. et singulis libris ad quasdam classes reductis.
Leges, i3i. Lactanlius, i32. Sallustius, i33, E graecis 200. Dionysius Alexandrinus, 201.
:
Terentius, iîft. Boccacius, i35. Quintilianus. Oribasii libri sex, 202. Genesis Musionis libri
i36. Petrarcha, 137. Martinus Polonus, i38. 111, 2o3. Paulus, 204. Galenus ad Glauconem
Isocrales iii exhortationibus , 1^9. Medicinal, tum ex Latinis 2o5. Cassius Felix, 206. Simpli-
:
i/|0. Painphilus, 141. Matthaeus Vindocinensis cius, 207. Zeno, 208, 209. Epichimiorus (?) et
iii jE(/uit'ocis, et Tobias Metrificatus, 142. Gau- Joanuicius medici, 210. Chalcidius, de natuice
fiedus in Poctica, i43. Jacobus Beneveutanus, cssentia , 211. Guido in quodlibcto suo, 212.
144. IMontenarius in Liincc Cleri , i45. Baldo iEgidius [Corboliensis], 21 3. Felicianus, 214.
iii Fabulis 146. Socrates, 147. Chronica de
, Bartholomaeus ; deinde, nondum translali e grae-
Nugis [au Joannes Sarisber. ?], 148. Varro in co : 21 5. Hermes, de Corporibus transmutandis,
Momlibus , 149. Henricus de Samaria, i5o. 216. Algazel, de Quatuor transcendentibus , 217.
Querulus [Vitalis Bles.], i5i. Dares, i52. Otto, Palemon, de Signis naturarum, 218. Morienes,
i53. Stapulensis, i54. Susanna [Petri de Riga], de Zonis et climatibus , 219. Belinus, de Inven-
i55. Aiator, i56. Sextus, i^y. Apollonius, tione artium ; hi porro Toleto inventi Julius :
i58. Pctronius, iS^. Euclides, 160. Priscianus, Celsus, de Mirabilibus naturce 220. Centobius, ,
i6i. Proculus, 162. Liber Rudiuin doctrinae, de Giro orbis, Evax, de Sigillis lapidum, Aristo-
i63. Fulgentius historiciis 164. Historia tri-
,
teles, de Dimensione terrce ,221. Nestorius, dc
partita, i65. Andreas fl(^/ Valterium, 166. Apu- Oceani circulo; illi vero in monasterio alleman-
leius, Tullius dcRepublica [ex Lactantio], alias nico ; 222. Archytas Tarentinus, de Eventibus
in Hortcnsio [forte ex Aujûstino], 167. Papinia- in natura , 223. Alkabicius in Perspectivis
nus , 168. Auctor invectionis lamentativae con- 224. Theophilus, Breviarium diversarum artium
tra vitia , 169. Julius Celsus, 170. Ennius, [uiiper a cl. v. de TEscalopier publici juris fac-
171. Albertanus dc Doctrina disccndi et taccndi, tus]. Froutinus iu Descriptione universi; item
172. Morales [sive philosophi circiter xxv, In- Cadurci ; Constantinus, de Naturis , 225. Eve-
ter quos Domitianus iMirasistratiis niedicus ,
, nus de Contentis in urbe Roma, 226; Palen-
,
Epimenides poeta, etc.], 173. A. Gellius, 174. ciae demum 227. Summa Themistii; denique
:
Similitudines, 175. Hugo Floriaccnsis , 176. in Anglia 228. Amphites in edictis Philosopho'
:
Gilbertiuus, 177. Catullus,. 178. Facetus, 179, rum, 229. Pandulfus, de Meatibus terrce, aSo,
Fiontinus, 180. Sidonius, 181. Flos inediciuce. Joanncs Mesue, 23 1. Philaretus. Postremo ait,
182. Solinus dc laude mcmorice , i83. Chronica « Parisiis florere» Theophrastum, deParte sensi-
Hollandiae, 184. Geta, i85. Claudianus in Mi- Differentia regionum,
tiva, i'ii.S\^\\o\Aii\\\m,de
nori, 186.Speculum mundi, 187. Tertullianiis, 233. Albertum commentatorem de Aere, —
188. Alda /rt i7tulicres , 189. Zozymas [carmen (3) Flores morales. Incipit : « Narrat philoso-
Hildeberti], 190. Ovidius Sulmonensis, inlibro ph. » adducuntur Historia transmarina [Ja-
:
de invocationevitce, ic)\.Y.\moA'ws, 192. Archi- cobi de Vitriaco], 234- Magister Gervasius in

trenus[Jo. Hanvillens.], 193. Alpharabius, 194. libro suo de Mirabilibus terrarum, 235. Grego-
Ex Labyrintho Everardi ; pjusdem doctrinalc, rius Turonensis, 236. Vegctius, 2^7. Seneca,
195. Solimarius, 196. Beinardus Silvester, poeta tragicus, Philo in libro de Naturis rerum
197. Evax, 198. Sigebertus, 199. Auctor de [sed videtur legendus Plinius e locis allatis;
mnribus medicorum. —
(i) Theologicum. Non idem alias dicitur ex arabum depravationeBel-
omisit diligentissimus H. Coxe in recenti cata- linus et Bellius.], 238. Vitruvius, 239. Orosius
logo codd. collegiorum Oxon. hunccodieem dein Ormesta mundi [Histor.] , Historia Brach-
bito insignire clogio; immo addere egregie pa- mannorum, liber de Naturis rerum [Thomae
DE FORMLLIS SYMBOLICIS. LXXXV
— N. [cod. Bnixell. ao,o5o]. Flores paradisi '. i5oo-i53o.Placus Aiidi-eas. I>exicon biblicum [Panter].
i45a. Pelrus Hispauus Keperloriiim morale. — Heiiricus Kegius. P.iblia al|)liabetica [ib.].
[Ecliard]. — Joan. Toltz. Tropi biblici [ib.].
1460. Hieronynius de Ma- Morales Nobiles [ cod. — Andr. Allhamer. Silva biblicoruin nomi-
rangione. Ilrug. 24]. num [ib.].
14C6. Juaiin. Marchesinuii Maniinotrectus. — Joan. Bern. Forlius. Vocabular. ecclesiast. [ib.].
[Paiizer].
— de
Joaii. .\ltenslaig. Vocabular. theologic. [ib.].
1470. Lliicus de Leiidelin
de Kotenburg [cod. Ar-
Liber theologlte, dictus Si-
niilitudmarius.
— Andreas de Autores. Thcologia swnbulica S. S.
1594. Joan. Ferdinandus. Divinar. Scriptiirar. juxla
geiilor.].
— Melber dc Cerolzliofen Vocabnlarius pra;dicanlium
SS. PP. senleutias ihe-
saur. alpliabelic. Me-
[Hciiie, II, 022]. seu Yariloquus.
tymnx
— Siaion Pelri... Cunitula Abslinenlice.
iD-fol.
— N. [cod. Bruxcll. 2278]. Tabula Parisicnsis. Absti- 1597. AntoDius dc Azllore. Tlieologia
hlero;;lyplii('a
syinbolica
pro tolius
slve
iienlia.
Nicolaus Radulfus De cxemplis sarr. Script. |)i iiii. et ge-
14:3. el similitiidi-
[Uibliolh. nelnens.\. iiibus reruni. Ronio.' nuinoseiisu. Salmauticx,
14:3. ia-4».
1480. Bernardus Savonentis Vocabulai iiini Ecclesiastic 1 5<)5- 70 1 Hierony mus Cer-
1 . Silva seit Horlus fluridui
[Panzer]. Mediol. i5o3. varius Laiirelus O. S. K. allegoriarum tolius sacia:
— Joan. Uesligiiis [Pitzeus]. Vocabular. bibllcuoi ed, abba.'. Moiitis S. Itlicis Script. corapleclens ejus
Lond. Guixoleiisis 3. sciis. inysticos el littt-r.
1485. Henricus Jerung Eliicidarium Scripturar. urd. alph. Sunt editiones

[Panzer]. IX ab a. 1575 ad I 701.
1485. N. [Panzer]. Dislinciiones exemploriini — Georgius Veuetus. De harmonia muudi nume-
V. et N. T. lica.
— N. [codex Argenlor.]. Triplex tabula auctorita- iGoo. rranciscus de Maceda Clavis Scriptur. sacra*.
tiini,materiar. et figurar. [Lelong].
Script. Sacr.
— N. [Pamer]. AI|>liaLietum sacerdotuni.
— Joan. Melchior [ibid.]. Clavis prophetica.
— N. [lbid.\. Dictionariuin panpenim ad — Kraiiciscus de Avila [An- Pigurx Bibliorum.
usiim ]>riudicantium. ton. Bibl. Iiisp.].
i4o5. Joaiines Lalbury [Fa- Alpliabetiiin morale. Absti- 1627. Oonsellius [Helg. Do- Hieroi;Iyphica sacra. Anl-
'bric.\ nendum esl a dcliciis. minicanum, j>, 86]. vcrp.
de Cantiprato] 'ilô. Ilicgippus [Hegcsippus,

, siensis. Sunt distinctiones io5, plcrunujue nu)-
de ExcUlio Judicor.], i\i. Cato, 2/j2. Petrus rales, quae incipiuiit ab abstinentia : Praecepit
Dainiaims 2/j3. TlicDpoinpiis,
, 2/|/|. Fabia- Dcus Ada*. v/ Scriptus cst codc.x a. 1470. —
niis ct Solinus 'i/|5. Eusebius •xt^d. de Initiis
, , (3) Guixolensis. l)e cjiio pra;claiiim c.xstat jiuli-
Cisterciensium , 247. Versus dc injerno itfi. , ciuin S. Caroli Borromaii apud Possevinum, ,
(ifsta Harlaam, 2/(9. Coiuincntalor super librum Bibliotli, srlect,cap. 4^ « Carolus aiitcm Bor- :
de Aiiimalibus, 2 5o. Chronica Godolredi, 25 1. romanis, vir sanctus, quuin Imjiis Silva; iisuiii
Kaleiiddrium Bcdai, a52. Coinmenlalor super cuperet faciliorem ac rrucluosiorem, statucrat
Fulênliuni, 253. Flavianus iii jêstis Or.'ecorum, reiiiin qii.e vocihus allcj;oricis desi^jnabantiir ac
254. Naluralcs [Physioiogiis], 255. Joannes dc pi imo ponimtiir, voc.ibula pr.vpcmcrc, <picm l.i-
Abbatisvilla , 25(>. Alexandcr nariator, 257. borcin rorlasse piiis alicpiis ct doctiis siihcipict. »
Hclinandiis 258. Synimachus, de Sodomia
, Immo suscepit ipse, quuiu e.xstet Mediolani sa-
2 2G0. Pftrus Cluniaccnsis 261.
5(j. Mcjclici , cra cjusdcni maiiu scri|)la Sdfn jxistnmlis. \.
—
, ,
Phitarchtis, 2G2. Kufiiius. (i) Poradisi. Inci- Aryclat. t. III, p. 194. Laurctaiiam vero novies
pit « Pro titulo noincn iioii iiniiicrito sortitiis
: tvpis niaiidarunt, i» Barciii. i570, 4"; 2" Venet.
est. u Pi .XMiiittiiiitiir indiccs iv, in (pioruin iiltinio r575; 3" Paris. i583; 4" Vcnet. 1587; 5"
lc^cbam, prjulcr plurcs jain appcllatos ;2G3. l*c- Colon. apiid Jo. Gymnicum, 1G12; Qt" Luj^dim.
truin Ravennatcm, 2G4. Valcri.inuin , 2G5. Grc- iG2a; 7" Colon. apud euindcm iG3o fol.; 8" , ,
ôriuin Na/.ian/.ciiiim, 26G. ('lillcbcrtiim iii (;.iii- ibid. 1G81 9° ibid. 1701. Accc^scrc ad calcein
;
tica, 2G7. Hilariiiin, 2G8. Sccuiidum ph., 2Gy. tract. pccuhaiis ilc myslcriis numcroruin, ct
Horatiiim, 270. Statium, 271. l.iicrctiuiii, 272. iiidcx ^ciical()^'i»iis SS. Sali-. rrctpiciitcr cliam
Maximiaimin, 27*3. jl^sopum,274. de Yienf^rino, iiimc occuri it Silv.i illa, mullo sanc ciim lal)Oie
275. Marfialeni, 27G. Hildc{,Mrdcm 277. F.iisc- ,
cxacla, pUruuupic t.imcn fnistraiuo, (pium aii-
biiim KmcMimm , 278. l'.ipili;iiiiiin philoô- clor ad siuîilaiia SS. 1'atniiii loc.i polius
|)lmm , 279. Athanasium, 280. Kphrcm, 281. (piaiii ad communes formulas piovt)cct, nec
Bcrcnj^.irium, 'riilliiiiii Ciccr. iii libro Ciiiisniuni, iii-pu-
282. IMiiloncm de Elcmc/itis , 283. AiimHiim ri.i ciim ^ciiuiiii.') promiscue illi pr.CNlit(rui)t.
Lixovienscm 28'(. Petiuiii , Blcscnsein 285. , Ciijiis inveslij;iis alios iustilissc Hi^panos lacile
Aniaimiu 28G. Calpurnium.
,
— (2) Tabula Pari- cicdidcrim, ipiiiN taincn \i\ novisse me piyel.
LXXXVl scRiPTOKKs \n: foumuijs symbolicis.
1629. Maxiiiiiliaiuis San- Theologia symljolica, ctc. iGSo. Cuilcjlinus de Monte- Clavis Davidica, sive arcana
danis S. J. Mofjimt. /|". Marsaiio. Scii[)t. sacr. iii-fol.
iG5o. Lucas de Moiitoja. Siiilidos inetaplioric. tle lu Pesenlius Clavcs
i();?7. l',lyseiis sacrorum arca-
S. S. [Bihl. Capuci/ior.]. nor. al(iue inyslerior.
— BiTiedicliis, Doctor Paris. Silva allogoriariim iii tolam
1718. Pelrus de Brelaigne Clavls Davidica sive appa-
Garii. S. r.].
[Pii'./. I5il)l.
[Jiil>l. Aiigustin.]. rat. ad S. Scr. Mouachii.
1682, Keacl), ed. Loiid. Clavis metaplioranim S. S.
i66o-i-:i5 Pliili|)pus Picinelius et Aug. Eialli. — Mundus symbolicus » , fol. Col. iîS.'^
Maiomoiiides. / More Nebockim, sive Doctor perplexonim 2, ad obscuriora scripturae loca

Bt"u Juda aben Tibou. velut clavein conferens, arabice nunc piimum bisce diebus edendum
Ii39-i855.
Jo. Biixtorf.
j
1
cur. Mobl. —
Hebraice translulit sa;c. xii. Ben Juda aben Tibou.
J. Mohl. I
Latine, vetus interpres, et recentius J. Buxtorf. Basil. 1629 4".
(i) Syniboliciis. Libriim luinc et seqiientein [Emblemata partim ethica, partim physica, par-
(juasi extra censum ponimiis nostrum; a no- tim vero historica, cum symbolis et inscriptio-
sfris enim longius aherrant. Quorum til)i prior nibus cl. viror. qiiibus emblematum sacror.
sistit symbolistarum gentem pene innumeram, lib. iinus additur, Francfort., i58i, 4»), Gabr.
olim, quum maxime sajciilo xvii, tum Italicos Rollenhagen [Nticleus cmhlemat. selectissimor,
Hispanos florentissimam; eorum nimi-
iiiler et Colon.161 1, Ultraj. 16 13, etc), Didacus Saave-
rum qui heroiciim emhleina excoluerunt. In quo dra [Princcps politicus),F\or. Schoonovius [Em-
allegoriarum gencre prae caeteris sacra lex erat
,
hlernat. partim mor. partim etiam civil. cum
(luplex primo symbolum non ita tritum, sed
: ,
nec inauditum proponere, deinde illi appendere

latiore interpretatione, etc).
Enixe optandum
(2) Perplexoriim. —
est ut viro et libro tamdiu fa-
lemma sive sententiam brevem, argutam, clas- mosissimis suam restituat celobritatem nova
sicam , qua viri aut facti cujusdam insignis textus arabici primigenii editio quae nunc sub
specieset injago ad vivum expiimereiitur.Taiita praelo sudat egregiis J. Mohl curis et studiis.
erat luijuste artis celebrilas, 1 nullae tunc pii- 11 Quod vero monui supra, multam intercedere
blicae festivitates, niipti?e, exsequiae, regum coro- concordiam Perplexorum doctorcm inter et 110-
nationes aut triumphi imperatorii sine cmble- stros symbolicos Theologos, ea mihi videtur
inate //e/o/co concipi possent.Qiiod quidem aryu- maxima causa cur in More Nehochim et aucto-
nientiim, e re natum, ex ingenio ciisum, totiim- rem celeberrimum tot fulmina principes syua-
(pie in naturali, civili, luimano oidine conten- gogarum olim intentaverint. Eam vero concor-
tum, fere nihil habet commune cum formulis diam nuda capitulorum primae partis recensio
nostris, certa traditioneusuque perpetuo et per et collatio cum Alani Summa Quot modis aut
veram theologiam coiisecratis. Ecce scriptorum Petri Cantoris aut Capuani distinctionibus, pcr-
nomina quae Picinellus, ipse eorum facile prin- spicue declarabit. Hinc enim et liinc , iisdem
ceps, inter praecipua commendat, quibus egoad- saepe verbis exponitur quid sit in diviiia scri-
didi pauca: Andreas Alciatus,Paul.Aresius, J. J. ])tura videre [More Neb. c. 4] femina, frater,
:
Boissard, C. Bovius, Octav. Boldomis, Lucretius soror [c. 6], riasci, parere [c 7], soliiim, sede-
Borzah, Henricus Engelgrave, J. Ferrus, Andr. re, stare, surgere [c 9-1 5], Adam, homo [c. 14],
Fredericus {Novaemhlemata, latine, germanice petra, rupes [c. 16], appropinquare [c. 18J,
et gallice,
1617; aliter Viridariiim hierogljpliico- transire, venire, reverti, ire [c. 21-24]» habitare
morale, P hilosophia practica, elc.cnm iisdem
-v e\ [c. 2,5], pes [c. 21], dolere [c. 29], concedere
88 imaginibus), Hieronymus Gambertus, Vin- [c. 3o], ira et zelotypia Dei [c. 36J, facies, post,
centius Gililiertus [Sacrw coronaj, Civitas Dei, posterius [c 3^, 38], cor, animus, anima [c. 39-
Torcular), Aloysius Jiiglaris, Sigismundus Lau- 41], vivere, mori [c 48], ala [c. 43J, Dei oculus,
rentius, Alcibiades Lucarinus, P. Maccius [Em- visus, auditus, odoratus [c 44-4?] > îae Dei
hlcmata moralia, Boiion. 16-28), Jacobus Mase- [c. 54 J, requiescere [c. 67 J. Quae vero omnia
nus, Sebastianus a MatreDei [SymholaDelpara;), dum more plerumque expojît, nec
christiano
Cl.Fv. McnesUier [La pkiiosophicdes images, ou provocat ad Philonem, quem nomine non vide-
Reciieil de quantite de devises avec le jugement tur novisse, neque ad Platonem aut philoso-
dedeux centsouvrages qiii ont (itcf faits sur cette phos quos potius ut adversarios quam ut aucto-
matiere. Paris, 1682; Vart dcs cmhlemcs, ou res excitat, sed ad suos antiquissimos et doctis-
s'enseigne la morale par les figures de la fable, simos et eosdem Synagogae magistros, ad libros
de rhistoire et de la nature. Paris , i68/,; La Talniudicos, Medrasch, Targum, Mischna, Ba-
philosophie des images enigmatiqnes , ou il est reithoth, Jad, Siphre, Hacharuthim, ad Onke-
traitedes enigmeshi(irogiyphiques, oracles, pro- lum, cseterosque Rabbinos, Jonathan Ozielis fi-
pheties, talismaiis, etc. Paris, lium, Eliezer, Akibha , Jochanan , Chaninah ,
1694). J. Orazeus
Hortens. Palavicimis, Blasius Palma, Silvest. Tarphon, Aben-Adi, Aben-Bachar, Aben-Zaig,
Petra sancta [De Symholis heroicis), Barthol. Aben-Aflach, Abubachar, filium Alzaig, etc. Sed
Rossi [Hieroglyphica syinbola), Nicol. Reusner tandem manum de tabella.
SPICILEGIUM
SOLESMENSE.
TOM. III
PARS PRIMA,
OI'A r.ONTINENTUn
S. MELITOMS CLWIS CAPP. I\ XIII
CI.M \.\IUOIU \1 CO.M.MI-NTAIUIS.

SPICILEGIUM
SOLESMENSE.
SANCTI MELITONIS,
SAKDENSIS EPISCOPI,
LIBKR QLI DiriTin CLAVfS.
CAPUT IX.
Di: RESTIIS F/r ClTEniS AMMANTIBIS '.
I.
-f- 1. Ammalia , evangelisl.T : « El in medio ojiis, siniililiulo (inaliior aninia-
liiini ^. »
-^.- 2. Jiisli : « El audivi voceni alarum animaliuin ,

perculienlium alloiam ad
alloram ^. »
B -:- 3. Simplices : « Animalia lua liabilabiinl in ea '. »>
H- 4. Cogilaliones : « Et ingressus vidi, el ecce omnis simililudo icplilium, ct

animaliiim ahominalio ^. »
-^ 5. Animalia (pwn ruminaiil, (|u.'e in lege munda dosciil)uiilur , liomincs siint

sancli, (li\ina piircopta oroclcordo, sive opcre scmpor mcdilaiilcs, , ul ost illud
10 iii psaliiio : « .Mcditalio cordis mci in conspcclu luo sempor *'. »
yi
(1)l Auimniilibiis.
.'iiifiimiii tun.y . iriia> cssc
Diins i.'>M' iii lioc
iiiiu (aiiiir partcs
caiiilr uurii'> disfinguilur. Iii ciptcris vcro codicilnis, aut priiiia insi-
...;.._ :_ I ..;i....
iiciniiii iiuii iiliviiiiii
i.li rril : i|ii.'iriiiii jirior, in cddiciliiis ^'iiiori litlcrn pars iilrai|iic oriiatur, nut rciiiaiisit locus,
iicislris , .1 jiimcnti-i ct iiiilinriliiis jic-.tiis iiici|iit; |io- riiluii aiido r|>i>dciii tiliilo salis apcrtc parntiis , tiiciii-
slcritir, iili |ilrriiiiii|iic \ari:c Plivsiolofî ciiiliiiiu'S , or- liraiin laincii allii viiciiuh. t^hiiliiisiiain porri> liiscc coJi-
liitiir a icdiic , it liila c^t iii lcr.iriiin iiiiiriliiiN .kI .lilr^d- cihiis ciiiivcinaiit vari.i iillirnriini aul iiotariiin sigla,
ri.iin acciiiiiiiiiiilaii(iis. DiMiiiisiliiin cst aiiiii iilriiiii ii.cc i|iia> conliiiuo iistirpntiin siiiniis, vcl iiciniiii> iiinuciilc,
iiii poslcrior cliaiii lcin|i(ire sit , iitruin lia'c iicciliiiii , lcctor, iii prniiwiiiis iioslris iiivcnios. Uiiiiin tc luoiiituni
iiisi jiiin rcciiiiciliato ciini orllunloxii liilc vclcri /'/ii/.vio- vclinins in rrcipiciili rcceii>ionc codicuni pcr lias lil-
/()(/(i, taiiiii'111 |niiilici ct I lirisli.iiii jiiiis fai ti liicrit. (ci.iH Hli, iiuilani li.iiicri ralioiicni sinc liltcr.i' K , «ivo
('iiininoiliini crat siii<;iilis |ir!fiiiilli articiilos diios, iii codicis sc\li, ipii a capilc iv jniil oiiiiiiiio dcliciili.il. —
iiirilio capitc iiitcrjcctos salis iinportuiic , iiiiiiiii uil li) .lrii);i(i/ii«i(i. Kiiccli. i, ii. — (^^ Alleritiii. \b. v,
aiiiinalia, allcrinn ail lnslias '/.j'j' o/ov pcrtiiicnt''ni ; il- 17). — ('ij /•."(!. Ps. Lxvii, 11. — (ti) .iboiiiiiialiu. Kiccli.
tiî iiisiiprr prioi i parli liliiliiin , i|iio iillinia in M i I (! VIII, 10. — (0) >r»;ipc< . Ps wiii, \Ti.
III.
2 s. :\n:!.iro.Ms clavis
-f G. Aniinalia qiia> non niniinniit, peccatoros imnnmdi, legi operam minirae

dantej^,nec in ejns meditationo seivientes.
~ 7. Animalia, quaMingiilam lindnnt, etrnminanl, quae in iege inunda descri-
bnntur, liomines sunt fidelcs in utroque testamento credentes, et, velut in duabus
5 ungulis, pedem operis firmo gressu ligentes.
-^ 8. Animalia qufc ruminant, et ungulam immunda narrantur,
findunt, quae
populi suntJuda?orum, qui testamentum velusore medilanlur, scd novum minime
recipiunt.
Animalia cornuta, quie in sacrificio Dei offerri praecipiunlur, quorum in
-f 9.
10 esu fidelium carnes comeduntur, sicutvituli, arietcs, hirci, cervi damulce et ca- ,
preoli, virtutes significant sanctorum, cornua virtutum adversus diabolum et vitia

peccatorum gestantes.
YETERUM VARIUS C03IMEISTAR1US.

EucHERius, cd. I, ]). 15; ed. ii, col. 752 Rabainus'', de Universo, lib. vii, c. 8, col.
15 B se referl ad dislincl. 4. 199 sqq.
Gregorics M. Animalia, simplices qui Petrus Cantor. Animales sunt quidam
sunt in Ecclesia, ut ihi « Animalia tua, etc. scientia, ctnon vita, qui bene vivunt, et pa-
— Irratiouahiles molus animae ; unde : rum sciunt, sicut prius apostoli. Alii, vita
rilii Ruhen
Gad, qui haec animalia extra
et et non scientia , videlicet mali bene litte-
20 tcrram promissionis nutriiint, ad montcm rati, qui hcne sciunt, et bene docent, et
JudiPtfi cuiii fratril)us non ascendunt. — male vivunt. lingnam dant Deo aiiimam
Ili ,
Animalium nomiue sancli evangehstae si- autcm diaholo. Alii vero utroque qui pa- ,
gnantur, ut in Ezechicle « In mcdio e. s. : rum sciunt, et niale vivunt.

q. a.» — Viri sancti , ut ihi : « Et audivi Petrus Capuanus ad litt. xvi, cx art. 3.
25 etc» Sancta enini animalia suis vicissim se Significat animal quatuor evangclia, et qua-
alisferiunt, quuni ia supernee heatitudinis tuor evangelistas. Ezechitl : « Et ex me-
appetitum considcratis invicem altcrius
, dio eorum quasi similitudo quatuor anima-
virtutibus, excitantur. lium,» qua; etiam, secundum Apocalvpsim,
Gregorius apud Garnevium S. V., Hh. « erant plcna oculis anle et retro"'. » Eze-
30 m, c. G, p. 105. cliicl : « Quataor quatuor
facies uni, et
Rabanus. Animalia, quatuor evangelistcfi, pcniice uni, » ([uia unusquisque eoruin ad
ut « Similitudo, etc".
: Sancti in Eccle- — Christum quadruplicem aspcctum dirigit,
sia, ut « Animalia tua hahitahunt in ea. »
: dum de eo Jigit, qui fuit homo nascendo,
— Cupidi, ut « Animalium abominatio de-
: vitulus moriendo leo resurgendo , aquila ,
35 picla in pariete ". — Duo latrones, ut : « In ascendendo. Et ha'c quatuor in ipso Christo
medio duorum animalium^. » unusquisque eorum exscribit, et a flucti-
(1) Gregorlus. Referat se leclor, si lubet, ad ca mum Clarevallensem (cs. ib. p.2, n. 18; p. 3, n. 19;
quse in prolrgomenis dc siiigulis iiilerpretibus fusc p. 10, n. 11) quid sentiendum dc Pelro de Mora,
;
(lixinuis : \idclicet intcr niulta , i[iiocnam sit ulra- Card. S E. R. et episcopo Capuano (cs. p. 22) ; quid
([ucEucbcrii cditio pcrpctuo a nobis coUata cum Me- etiam de auctore ncc illepido , nec ineleganti Distin-
litonianis (juid sibi velit Grcôrii Magni surnmTila cx
; ctionum monasiicariim (cs. p. 92, n. 1) quid demum ;
ipsiusmet conceptis vcrbis concinne cxprcssa , eadem dc variis poelarum adncxis ad calcem singulorum ar-
omnino cuni Grcgoriano Bibliorum Bcllevallensiuni ticulorum ornanicnris (cs. ib. p. ^, n. 6 p. 9, n. 10 ; ;
glossario , iicc multum alicna a Gregoriano Garncni p. 92, n. 5; p. 113, n. 12; p. 125, n. 8; p. 200, n.
Sanviclorini (cs. l. ii p. 2, n. 10; p. 5, n. 17); quid, 2). —(2) Pariete. Ezecb. vui, 10. (3) Animalium. —
—
,
allegoria^, Rabani breves ab editis prorsus diversa?, lum Habac. m, 2. (A) Rahamis. Quum omnia quae in lib.
iisdcnj tamcn tnm libris de Univcrso satis affmcs (cf.
,
xxn, de Universn ad noslra se refertinl, in boc unico
,
ib. p. 2, n. 11); quid counnunc sit intcr Rabanum, F*c- landato cap. 8 congesta sunt, satis est ea semel boc in
Irum Cantorem Garnerium Lingonenscm ct Anonv-
, loco confcrenda adduxisse. —
(5) Hetro. Apoc. iv, 6.
1)1- I5i:STIIS.
bus n)ii)i(Ji iii alttini sdstollitur peiiiiis coii- tiiiu fcno suo vescitur, et quicscit, vilibus
tcniplationis. pascitur, sessoreiu suuni iion disccrnit
Anonymls Domimcanls '. lucipit rom- oiieiifcruiii c-l *.
pendintn moralc de qnadriipedihus, per bro- Hcsfia- a vastando dict*, qnia morsibus
'•>
cardos dislinctum, art. i, n. 1. OmiU' ani- ct iinîilis sa'vinnt. Hoc nomcn j)ro|}rie
nial Iiabcus caiidam |)ilosam, l)al)ct [)ar\um con\cnit lconibus ct tigribus, pardis, lu-
caput et jnaiidibulas mai^nas : sic (pii priu- pis, vulpibus, ciiuibus, ac cauteris qucp vcl
cipantiir iutcr liomiiies, ct liabeut famili;is, ore vd unguibus sa'viuut '.
hoc est caudas pilosas et superlluas, parvi

Anitnalia.
10 capitis sunt, et sensibus minorafi, et liabent
iiiaudihiilasmagnas, fpiia nuiltos tcnciit, Quatuor Kvangclista'. Cupidi.
qui supcriluc cousumunt ca dc (piil)iis (]c- ."âucli. J)uo latroncs.
bent paupcrcs sustcntari...
Petius i)e Higv.
Oinnc aniiiial carcns pulmone, carcl
8.
li voce, scd uon convertif ur qui euim spc non :
Aurora, iu f.evitic, v. noi)-()2S.
elevanturad co'lum, os in oralionc apcrire Omniaanimalia non runiina)tt

(luo' el un-
non possiiut. Quid cnim pctcrcnt, qui uou gu/as dividu)tt, ntunda sunf.
spcraiit?
hi jiriniis istiid debos cognoscerc, lcctor,
9. Crementiim omuiiim animalium cst Oniiiia qiia' lecit, iiniii(!;i crejissc Dcimi
2" in co in quo delectantur uaturalitcr. Quis .Sed iiioi'cs iioiiiiiimii verl)is iiiiiûntiir in istis,
(lclcctabit uos, nisi optimus Cliristus? et Qiia^ sordcsaniiiiffi inimditiaiine notant.
ipsc dclicia' rcctorum cordc oiuuia aufcm :

Omiie peciis cujiis os niminat, imj.'ula (iijiis
i)i\iditur, cibiis cst imindus, lk!)ra'c, tii)i.
qua;ruiit dclcctationem naluralitcr...
(]iii lum nmiinat os, nec (Inditur uii.i;ula, nuiiidus
I I. Oiiinc auimal carcus lcUc diu >i\it, ]\oii valct essc cibus, iinino cavendus erit.
25 ut elc[)lias , ccrvus, dclpliini : sic man- Accipe (|uid iiotetlioc. Honio justus niininat escain,
sucli liu'rcdital)unl terram, vivciilium sci- Dum |)r;i'c('i)l;i Dci scmper iii orc iicrit.
licel.
Lnsul;i (inditur iiuic, quia lcfîs scripta vetusta',
I".t s.icra \erl);i nova-, dividit iste (Ide.
ANOJNYMrs Cl.\revai,li;>sis. Aniiual
llimiiii;it Hel)ricus le;j;is [^racepta, scd illi
communc iiomcn est omiiiuin animaiii lia- Nutanti non est iinpula (ixa [ledis.
Mbcnliiiin. Multas liabct sjiccies; nam sunt Nani si!)i noii rccipil diio lcstamcnla, i*atrcmque
anti^cli, liomincs, \olucrcs, vcrnics, [)isccs -. l-.t .Niitiini iion sull ip.se tciuro lidc.
ScliisiiKitico li.\a ni;iiict uimu!;i cuni I'atie .Naluui
.lumcnta nomiua
:
indc fravcruut, (|Ui)d

Susci|)!t, cl lcficni crcdit iitranujuc d;itain :
laborcm vel ouus, suo adjutorio,

iiostiiini
Scd (piia doctriiiiim non susci|)it orc lidcleni,
bubvcbcndo \cl arando, portant '. Jumcu- Dicitur immiindus, et ivmovciidus crit.
I[.
'''
I . Ji-MENTi^M, corpiis .Salvaloiis •'
:
(f Kl iinjio.suit illml in juinenluin sinnn ". >>
(1) Dominicanns. Errctibi tinviini, poxt tot rmlcnK olini i:;iii>tiiiii suiidciit rniliics |)luro5, qiialo!! iii piilili-
rerdiii Mclilniii.iiiMi iini inlcrprclcs, iiiin<' prnrcro cnm- ris i rrrciisi cl ('.ainolciisi liiiilioiliccis cf. t ii,p..'>l7.i
inciiliiloiciii ,
( rainilia lliiiiiinicaii.i, iil onnics <iiiiiiiiiiii - - /'i.vc.v. l''iTc siindi.i ipiiil lliij;. .sJ.
r. |. li,u.-U8.
reliîoniim ordiiics, ciim vctrriinis locpnliorrs , siio — (i») l'o)liint. iiicc npiid iNidnriiiii, Kli/mvl. \ii c. I
—
,
qiiiipic urdinc, saiictn .Mciiloni riiiiiiilciitiir. Is niilciii 7, iilii nu-iiiis lcuiliir : .4iainlo juvenl. [4) t'sl
iiiilii csl siiT. \iii (lc-.mcntis, (ic^'cncrciiii|iic >apil a-l.i- Cr. IIu;;. S.V. il>. |>. 409.
—
(S) .SVriMw/. Ilcniiii
tcin, iiiiiiis it s\iiiliiilicis ionliliiiN rciiiot.iin, ipiiiiii iit Isiil. il). r. 2, 1. It •Molct .\iiiiiiymii- ('Inrcv.illciisiscnn-
lcrtori l.istiiliiiiii iioii iiiovciiiit ipiicciiiiiipic c\ (mi miiiiis tcxcrc nr cviaN liiijusrcinodi iiutilias , ipi.i<i plcriini-
ailiitiiri , exiiiiiltis iicd pirpiiui'ii,cii(pic iion nscilniilci' ipic o!iiitlimii«. — (0) Sdlvaloiix , ul i/ini/nm lotunl
c trilis solccli. (/1'lcriiiii cnniiicm iioi) iiiiinino Fni^'-.' It D, (i. //1 Fvangftit) ll-t;. — (7 Suum. Luc. \, "l.
I.
4 S. ftlELlTONIS CLAVIS
2. Simpliciores
'
: « Flomines el jnmenla salvos facics, Domine '. » -=- « Qul
dat junicntis escam ipsorum^. »
^
3. Gulosi ct luxuriosi
''•
: « Computruerunt jumcnla in slercore suo ^. »
-^- 4. Posilus sub clisciplina « Ut jumcntum factus sum ^. » :
5 5. Sensu tardiores « Inlerroga jumenta, et docebunt te '. »

:
-f-
Inlellectu et eloquio carentes. In psalmo « Ut jumenlum : f. s. »
-f (j.
VETERUM VARIUS COMMEIVTARIUS.
EucHERius, ed. T, p. 15 ad G ; cd. ii, col. noravit '-.» — Luxuriosi, ut : « Compu-

751 uad 3, G. truerunt j. i. s. s. » — Caro Christi , ut
Crf.gorius M. Jumentuni, quilibet sul) (iPosuit vuhieratum in jumentum suum ". >>
10 disciplina positus, ut ibi : « Ut jumentum — Humilis, ut Eactus : « s. u. j. ante te. »
factus s. a. t. » — Carnales liomines, ut ibi : — Rrutce dudum mentes, ut : « Qui dat

« Computruerunt j. i. s. s. » Jumentum j. — Impedimenta
e.» saeculi, ut : « Habe-
*
quippe in stercore suo computrescerc, est inus jumenta pknama. »
carnales bomines in foetore luxuriae \itam Petrus Cajntor. Jumenta dicuntur quan-
isfinire. — Mentes dudum l^rutae, ut ibi : doque peccatores unde in Joele ; « Com- :
< Quidatj. e. i.» Jumenta quippe escam putruerunt, etc» —

Quandoque simplices,
accipiunt, mentes quum dudum brutae saut « Jumenta e. n. m.», id est simpbces,
:
crae Scripturae pabulo satiantur. Hujus — sed utiles, qui non sunt adeo docti, sed
saeculi impUcamenta, ut in libro Moysis : fide pleni. —
Quandoque praedicatores
20 « Nos servi tui babemus jumenta plurima, unde « Non alligabis os bovi trituranti^\«)
:
ne facias nos transire Jordancm'*. » Qui Item « Qui

: dat j. e. i. » Quandoque —
jumentaplurimapossident, Jordanem trans- praedestinati unde « Novit Dominus, pa-
; :
ire refugiunt; quia qui multis hujus saiculi ter famibas, numerum jumentorum ^. '
implicationibus occupantur, babitationem Petrus Capuawus ad litt. ix, art. 39.

25 coelestis patriae non requirunt. — Tardiores Jumenta dicuntur praedicatoies, propter la-
seiisu, ut in Job : « Interroga, etc; » quasi borem quem exercent in agro Dominico
diceret : ipsi quoque qui sensu tardiores et patientes, propter mansuetudinem; et
sunt, creatorem omniumBeum fatentur. minores, propter simpUcitatem. Mab autem
Gregorius apud Garnerium S. V., lib. dicuutur jumenta, propter sloliditatem et
20 III, c. 1, p. 92. insipientiam, vel propter inbonestatem et
Rabainus. Jumenta, pudicitia, quia semel luxuriam.
in anno conveniunt ad procreationem sobo- Prima jumenta arant in agro Dominico.
lis, ut « Tradidit jumenta
: eorum gran- Secunda, ad alioriim refectionem , id est
dini'-'. " — Sensus pigri, ut : « Interroga exemplum, occiduntur. Tertia reficiuntur
35 j. c. d. t. » — Yirtutes, ut : « Jumcnta feno doctrinae, quod nascitur in montibus,
eorum morle
in conclusil "*.» — Praedica- scilicet praedicatoribus. Quarta, tamquam
*
tores, ut « Producens fenum jumenlis
:
.» ' irrationabilia, non discernunt. Quinta be-
— Simplices, ut « Jumenta eorum non mi-
: stiali motu luxuriae laxantur.
(1) Fideles in Ecclesia, sed spirittiali intelleclu ca- jiretationi paulo insolentiori facemadinovebil aiictor Di-
renles. In psalmo B-G. —
(2) Doinine. Ps. xxxv , 7. stinctionuni monastic. infra excitandus. — (10) Con-
— (5) lpso7'uni. Vs. cxLvi,9. [A) Homines Inxvriosi. clusit. Ib.50. — (11) Jumcntis. Ps. ciii, 14.— (12) iMi-
In Joel B-G. — (5) Sno. Jocl i, 17. - (6) Sum. Ps. noravit. Ps. cvi, 58. —
('15) Suum. Luc. x , 54. —
Lxxii, 15. — (7) Te. Job xii , 7. —
(8) Jordanem. (14) Trituranti. ICor. ix/9 I Tim. v, 18.— (15) Ju-
—
;
Num. xxxii, A. [9) Grandini.Vii. lxxiv, 48. Inter- mcntoruni. lôrle rcspectu ad Prov. xii, 10.
I)i: I5LS1IIS.
P;ir cst jiiiiUMitis, ciii desunt luniina inentis

acccptiouc juincnta tucruut
:
Fii priiiia
llis eti.iin similis est ventn', vel inL-uine \ilis.
pradicatorcs, quaudo vonicrc pradicatiouis
Kcclcsia.' \cl muudi arcam proscidoriint.
— .lumciitum si^Miificat obcdicntem et plcne
suhditum; ut ihi : « Ut jumentum factu.s
5
In sccunda jumcnta fucruuf martyics,
,
qui lOcclcsiam suo sauûiuc luudavcruut

sum apud tc, cl cfô sempcr tccum. —
Quidam dicuiit pcr jiuucnta, (piia semcl in
quaudo sanguincm sanclorum impiifudc-
<<
anno cocunt, castos vcl castitatem dcsigiiari,

runt in circuitu Jcrusalem, ct non crat qui
ut ihi : '< Tradidit ^M-andiui jumcnta coruiu ;•
sepclirct '. » In tcrtia, fucrunt lunoccutcs,
quod ita cxpouuut : permiît ptidicitiam
qui insuasimpIicitatcChristum tcstatisunl,
uxorum quorumdam îolciita liostium libi-
10 (piando mittcus Herodcs occidit omucs puc-
diiic Sed pra'fatum vcrsum puto
poUui.
ros (pii craut iu IkMlilccm. In (piiiita, jii-
cougrucutius csse cxpositum iii distiuctione
nioula Iticriiut miuorcs .)uda'i, (pii arhitra-
de Graudiue \ « Tradidit j;. j. e. ct posscs-
bantur obscquiuui se pra'starc Dco, (pio-
sionciu corumiûi, - id csf, dura' afflictioni
uiam «sicoguovisscut, uiimquam l)omiuiiiu
tradidit corpora, ct imi)aticntia' corda. -
'5 gloria3cruciri.\issent-. » In quinta, jumcuta
fucrunt Sodomita;, (piando usquc ad inno- Esl iyilur jumentum
minahilcm lihidiuom prorupcruut.
Diciiiitiir aiilcm jmncuta, quasi jiiva- Sul)Vciitiouis. \'oluptatis.
mcnta prima crgo uos juvaut ad coincr-
: Simplicitatis. Suhjcctiouis.
20 sioiicm; sccuuda, ad paticnliam; tcrlia, ad 1'atuitatis. Castilatis.
tcmporalcm sustcntatioucm ;
quarta nos — .luincuta significaut bouesla corporalia
hcduiit pcrscqucndo; quiuta, pcruiciosum cxcrcitia, ([ua3 suut spiritus adjumcnta, ut
cxcmplum dando. siint jcjuuia, vigiliic, llcxioucs gcnuum, et
Disri>crioM M MONVSTicMt. lil). rir, dc vocitlcs oratioucs, quihus spiriftis hominis
-^^
Jitmentis. .Iiimcuta ajuvaudo dicta suiit, juvalur ad promcrciuiiiiii rcLMUim ctclorum.
(piia lucc auimalia usihus hominum suut Ibcc jiimcuta, id cst adjumcnta per mor- ,
plurimum ncccssaria. l'ndc corpus nostri talc pcccatum coucluduiiftir, id cst, Iii;an-
IU'dcmtoris siguincatum cst pcr jumcii- liir, irritautur, ct fiuiit inutilia ad [^romc-
luiii, ut in illa [)aral)ola cvanjiclica, iihi icuduiu \itam ictcrnam; undc dr (piihus-
30 vuluciatus a latronibus jumcuto Samaritaiii dam tcrrihilifcr dicifur psalmo >on iii :
narratur fuissc impositiis, et ductus iu sla- pcpcrcit a mortc aiiimas corum, ct jiimcuta
buliiiii. Liulc Pclrus lliiâ : Tt caro, ctc. corum iii luorlc couclusit. •
[xHile infra]. — .lumciilasiûitieantsimpliccs, \\o.\YMis Tiu-CKNsis. Dc PtPtntettlia

ut ibi Qui dat j. c. i.;» id est simplicibns
: « Nota ((uod corpus csf sicut jiimcutum >cl
35 cscam compctcutcm, id cst simpliccm.
sihi asiiius. (piod |)()i'tat aiiimam pcr muudiim
Undc .'Vpostolus « Tauupiaiu parvulis in : isliim; ct (iiiia pi^num esf, dcbcf puuiii cal-
Christo, lac Nobis |)()tum dcdi, iiou cscam '
carihus picnifcufia' ct tiinoris. .'^cd siiul
Parvum parâ dcccut tuuicam paixam : (pia'(lain calcaria fcrrca rtisiicoruiu ; falia
fccit Anua Samucli. — .luiiu-uta si^Miilicaiit siiut ptcuilculia facta proj^tcr limorcm piciuu
'lo fatuos ct hcbclcs; iiudc : < Iloiuo (pium iii •,'chcuualis hic csf tinior scr\orum. Sunt
:
bonorc cssct, uoii inlcllcxit, < id csi, iiou ct ctilcaria dcaurata mililum falia sunt :
comparatus cst juiucn-

iiitcllif;ciitcr v'/\l; pduitcntialacta tiiuorcamissionis i;Ii)ria', ct
tis iiisipicutihus, etc» .luiuciita si^^nili- — talia Miiit facta fiinorc amicali. Siiuf cl cal-
canl \{)liipluos()s undc ('.()m|)iilriic- ; : can:i, dcauro facta , tpialia sunf rcL,Mim ot
''Sruul, clc. ;
» id cst , canialcs lioiniucs iiuporatoruiu : talia siiul pnnitoutia facfa
corru|)ti suiil ct ahomiiiahilcs facli, iii opc >oIuiu ainoro Dci ; hio cst fiinor lilialis. • ipii
ribus carnis f(rdis ct fcclidis. pcrinauct iu sa'culuiu â-culi '. "
(I) Sfixliiel. Ps. i.xxvMi , r». — (i,) Crnri/i.iissent. iline. LoiuiUiillrg.tluiii lonlimi'» ilinius. — .M S.tculi.
I Cor. II, H. — {7i) hsram. 1 (]or. iii, 3. — (4) (iran- Vf xvm. 10,
G S. 31Ll.lT0iMS CLAVIS
AnONVMLS CL\REVALLJiJNSJS. PlCTJtUS I)E RlGA.

Aurora, iuEvangelio, v. 2730-2758.
Jxmenium. In Jericho dc .lorusaleni facieiis lionio lapsum,
Incidil iu gladios ; saiicius ense, jacet.
Hunc in transcursu viderc levita, sacerdos;
Cai'0 Christi. Simpliccs. Sed luiliuni confert ille vel ilie bonum.
Iluniilis. Luxuriosi. Aspicil advena vir, qui Custos dicitur ', illum ;
3!entcs dudum bru- Qui pietate openique tulit.

fuit niotus,
5 Sensus pigri.
Iniponit niiseruin jumeuto, vulnera tractat,
Virtulcs. ta^.
Infuudens oleum proficuumque merum.
Pi-aedicatorcs. Inipedimcnta sa^culi. (lurandum domino stabuli commisit, ut ejus
Curam devotus et studiosus agat.
Ille iniser designat Adani, ([ui de paradiso
ElBLIA COD. BeLLEVACENÎS.
Corruit in numduin, saucius ense Satan.
iSon istum sauat jMoysis lex, sive prophetse.,
Jumenta. Donec Christus adest, qui medicina fuit.
Est caro jumentum, pro uostra sumta salute,
Qua moriens hominem sponte redemit homo
10 Carnalcs homines. Hujus sa^culi impli- Est oleum pietas vuium, compuuctio culpse
;
:
Mentes dudum cameiita. Cuilibet ista duo suut medicina reo.

Qui stabulum servat, segrum curando, magistros
bruta\ Tardiores seiisu.
Qui curant animas per sua verba, notat.
JIT.
1. Equus, corpus Cbristi *

: « Ecce vir in equo albo. » Et propter passioneni^ ;
« Et ecce vir equo rufo stabat inter myrleta, qua3 erant in profundo ^. »
in
15 2. Eqmi.s alhus, sermo evani^êlicus ^, vel baptismi figura « Et, ecce equus : al-
biis; et qui sedebat super eum, datus esl ei aixus ^. »
3. Eqiais n/i;er, poenitentise figura, vel famis, ubi et supra.

4. Equus rufus , effusio sanguinis, ct belia , vel martyrum cruor : « Et ecce
equus rufus; et qui sedebat super eum, dalum est ei sumere pacem de terra. »
20 5. Equus pallidus ,
pestilentia , ve! Anlichristi advenlus : « Et ecce equus pal-
lidus; et qui sedebat super cum, nomen illi Mors. »
6. /ilbi equi , corpora sanctorum « El exercilus qui : est in coelo, sequebatur
eum in equis albis 7. »
7. Prsedicatores ^ : « iîisisti ectuos tuos in mare, turbanfes acjuas niullas ^. w
25 8. Aposloli, sive marlyres : « Numquid prcX^bebis equo fortitudinem ? »
9. Carnalis polontia : ^ Vaj qui ascenditis super equos, ut descendalis in Êgy-

ptum ^^. » -^ « Fallax equus ad salutem '^ Hi in curribus, et hi in cquis '^. »
-r Et in psalmo : « Ab increnalione tua dormitaverunt qui ascenderunt equos'^. »
-^- « Nolite fieri sicut equus et mulus '^. » ~ \w Jeremia
'
10. Lubrica vita '» : :
so « Equi amalores et emissarii unusquisque ad uxorem proximi sui hinnie-

,
bant '^. »
(1) Dicilw. In intcrprotaliono viiljiari nominum ib. — (7) .llbis. Apoc. xix, ii. — (8) Aposloli. InHa-
hcbriuronim 8a);(nr(a (licitur Custu(lia. {'"2) Domini. — baciic B-G. — (9) Multas. Habac. ui, 15. — (iO) Jicjyp-
In Apocalyiw B-D. Albo. Apoc. vi, 2, al. Vul^'. — tum. \s. XXXI, I, vet. inlerprct. — (II) Sdlutem. Fs.
(5) Et in Zarharia ob .sanrjuini.s nihorcin.
,
(4) Pro- — xxxit , 17. — (12) Equis. Ps. xix , 8. — (15) Equos.
funclo. Zacliar. ii, 8. —
Seiino priedicatoris B-D.
(5) r i.xxv /. Peccatorcs luxuriusi B-G.
14-)
— (6) Arctis , idest scrmo priVdicationisB-D. Apoc. (15) Mtiliis. Vs. XXXI, 9. —
(il5) Hinnichant. Jerein. v, 8.
1)1 : Hl-STIIS. 7
il. Pr;nsoi)s nHindiis '

: « Fiat Dan coliiljor in via , cvra.-les in ilineiihns, nl
niordeal caleancutn cqni , el cadal ascensor cjns retro *. »
-; 12. Snpcrbia : « 1:^1 subnervabis equos eoruni ^. »
-f 13. Dignilas sa^cnli : « Yidi servos in eqnis, el principe? amluilanles quasi

5 servos '^. »
-: 14. Prjrparalio recl<'P intcntionis : « l'](|nns paralns in di"' b"'lli , scd Donu-
nns saiuten» liibuit \ »
VETEULM VARILS CO.MMEMAHH S.
PHVSior,o(iLs ^ apiid JfUdcfonsuni, c. 72, iu C(rlo, scquebantur cuin in cîuis albis. .

10 E{'CHi;iui s, 0(1. I, |). 1."); cd. ir,col. 7^2 is lU'nc aiitem >anctorum (orijora cipiis albis
ad 7 ct 8. a-^siinilantiir, (piia ct aIôic iiistitiic et ca.s-
Gr.KC.oiui s M. li^piu.s, lubrica sila piaô- limonia' candorc clarncrunl.

ruiu, ut ubi : «.\olitr iicri, ctc — Di^nitas (;»>E(;o!'.H s apiid (larnerium S. E., lib.
tcniporalis; uudc Salomon : « Vidi, iiupiit, iii, c. 2, p. 05.
15 .scrvosincquis,etc.>Scrviincquissunt,duin nMiWis ct Anonymls Clarkvat.lfnsis.
pcccutores prcesentis vitu; di.unitalibu.-» elTc- luinu.-^, bumanitas Cbristi, ut : "Ecceequus
nmtnr, — Pra-sens .'•a-culuin , ul ibi : " Eiat albus. — Pra'dicator,
» >'um(piid ut : « [).
Dan coluber, elc. < Lngulas (juippc ccpii c. f. » — Im[)ius, ut Eipium asccnso- : <•
cl
iiiorderc, cstcxtrcnia sieculi fericndo coiitin- rcm dcjicit in marc — Pricsens *. •.

sieculuin,
20 ^Gvc. Cujus ascensor retro cadit, quia amant : " unu;ulas
.'Jordcns — Cor- c(pii, etc. »
tor saiculi, cv liac vita repcnlc deeidcns, pus bomiuis, ut Eijuns paratus ad diem
—
:
ad ([ua; supplicia ducalur, nchcit. iJcnc aii- b^lli. HonorsaTularis, ut « Fallax e. :
tcm e^pius liuiic niuudum insinuat ,

qui a. s. .' — (;(i'tus j)crsequutornm, nt : - Eqnns
pcr eliUionem suam in cih'su labcntium tcin- rufus. » — |-'orma lia-icticorum, iit : " Eeee
25 pornm spiimat. — Pr.cparalio rccta' iiilcn- e(pius niuer. • Anticlirisliis. iit : Eece
tiouis,ulibi : l^îuus paralus i. d. b., ctc. " C(|uus pallidu^. • — Eibidiiio-us. nt : « >'o-
Scilicet Doiuinus salutciii tribuit , (piia litc (ieri s. c. o. m « -Apostoli, iif : M\-
contra tentationes sc (juidem aninuis pra'pa- sjsti iii m. e. t. > — Sii|)crbi et divites, ul :
rat, .scd nisi adjuêtur dcsuper, saiubritcr " Ya' (jui descendunt, ctc. — Corpora elec-
30 non dcccrtat. — Quilibct sanclus pra-dicatorum, ut : " Sccpicbantur eiini, ctc." — Su-
tor. ut in Job : « >'iiiii(piid prabcbis, clc. ..
perba' conitationcs, ut : Rc\ non mulfi|)li-
1'orlitudo iiicipio, îrlus ânclitatis iti pra-- cabit sibi cquos ''. ..
lalo ; liiiiiiilus in collo , M)nus pra'dicalio- IMrm s Cwron. Eipni^ intcliiîtur quan-
nis in verbo '. — Sancti pra-dicalorcs , ul (lo(|uc sui)crbia, ul ibi : Ab incrc[)alione
.'».•»
ibi : " I\Iisisli iii mari , etc. >< Vcnicutibus tua, etc. ' Ihin : lallav c. .i. s. .• —
enim sanctis pra-dicaloribus, oiniic cdi- «piod Pra'dicali(); undc : Lipiitalui mco , m
iii pcslifcra scciirilalc loi|)iiil, iiiipiilsii sa- curribus Pb.iraonis, as^-imil.wi tc, .imica
lutifci i limoris exj)avil. — Elceloruiii cor nic.a
'" — Ipsc ('.hriNtiis . nl ibi : « Eiaf
pora; undc .loauncs : ' Exercitus (pii siiiit D.ui colubcr, ctc. -
(1) S.TCiiliini. In (inirsi : 1'iiil .. . rjiis rrliit , iiiioil — (6) l'liy.<siulogu.^. Nrroso csl niominrrlt liic lcrlnr
i!r /lulirhrisUtiiiiuiliiisilinii iiilrllii/ilur H-(i. — '2i Kr <|iM' annolnvimu!! in I. ii, p. (S().— 17) \erbo. Mundo.
Iro. (iciic-i. xi.ix . 17. — Eiiriiiii. Jcimu- xi (>. — .\lii«. Si Miire. \:\oi\. w. I. !• —Equos. Dcnlcr.
—
,
\7>i
(4) Servo.1. \icv\. x, 7. (S^ TribuU. IVov. \xi, !>i. \u\. !(.. - iU, .\Uo. Canl. i, 8.
8 S. M1'L1T0IN1S CLAMS
Equus auimae rationalisest corpus suum;
Equi alhi siyniniaut slaLuui iiuioceutium
uude bcatus Gregoiius quodam loco super
et virgiuuiu pallidi stalum confcssorum,.
: ,
rubei et rufi, Job'^ sic loquitur Equus unicuique sanctae

proptcr aniictioucm carnis
:
;
suas animae est corpus suum, quod et ab illicitis

statum mart}rum, qui laveruut stolas
novit coutiuentiae fraeiio rcstringere, et im-
5 iu saujûiuc A^ni.
pulsu cliaritatis in exercitationemboniope-
Petrus Capuanus ad litt. v, art. 40.
ris laxare.
Equus Inveuimus in Apocalypsi per equum hu-

manitatem Christi designari, uhi scriptum
.Etherem. Mundanus. est ita « Yidi coclum
: apertum; et ecce
equus albus, et qui sedebat super eum, vo-
Caro Cliristi. Luxuriosus, irratio-
cabatur Eidciis et Verax et iujustitia judi- ;
10 Angeli, auimee sauctae nabilis et stolidus.

cat. » « Vidi coelum apertum, » id est, iu-
et corpora glorifi- Superbia tt vana glo-
tellexi coelestemysterium. « Et ecce equus
^^^^'
cata.
albus » id est homo ab omni peccato om-
,
Preedicator et quili- Agilitaspraveementis

nino immunis; « et qui sedebat super eum,
betsauctus. et fragilitas caruis.
id est Deus, qui erat in homine, « \ocaha-
15 Tartareus. tur Eidelis, » id est in proposito, «Verax,»

in \erbo et in facto ; « et in justitia judicat »
Equus rufus, vir sanguinum, coetus perse- unicuique pro meritis retribuendo. In eo-
quutorum. dem libro legimus alio loco, quatuor equos
Equus niger,hxYCticus, dux infidelitatis. cum suis sessoribus apparuisse; primus
Equus paUidus, hypocrita, jejuniis pallens. fuit albus, et significabat chorum apostolo-
20 Equum eethereum insidctDeus,scilicetcar- rum, Spiritu sancto a peccatis purgatum.
uem Christi per unionem ; angelos, per con- Secundus rufus, persequutores, praedicato-
templationem justum, vel praedicatorem,
;
rum sauguinem sitientes, figurans. Ter-
per gratiae \isitatiouem, \el conferendo fortius niger, manifestos haereticos designans.
titudiuem. Equum mundanum insidet im- Quartus pallidus, hypocritas et simulatorcs
25 pietas, scilicetluxuriosum, per voluptatcm; siguilicans. In Zacharia prophela legimus
superhum, per glnriae elationcm; agilita- ascensorem equi rufi stetisse inter myrtcta;
tem pravae mentis, per vanitatis levitatcm. sed ihi per cquum rufum designatur corpus
Equum tartareum insidet diabolus, scilicet Christi, proprio sanguine rubricatum ; cu-
equumrufum, per crudelitatcm; equum ni- jus ascensor inter myrteta stetisse dicitur,
30 grum, per doctrinai falsitatem ; equum pal- quia Dci Eilius cum temperatis et mitibus
lidum, per simulationem. commoratur.
Distiinctio:num moaasticarum lib. ir, Equus diaboli est omnis qui per mortale
de Equo. Equum legimus Dei, cquum ani- peccatum subditus est iili , sive sit rufus
mae rationalis, equuiu diaboli, equum h.o- crudclitale, si\e sit niger infidclitate , si\e
35 minis superhi. sit pallidussimulatioue,si\e sitereclus ela-
Equus Dei praecipue fidelis praedicator tione, sive sitfervidus lihidine, vel alio quo-
est, quando eumportatper mundum, dequo libet irrctitus criminc.
ipse ait ad beatum Job « Numquid praebe-

: Equus dignitates et sublimitates hujus
bis equo fortitudiuem ? » Prius dat Deus
' saeculi significat ; unde Siilomon : « Vidi
1*0 fortitudincm equo, et postca hinuitum, qiiin servos iu equis, » id est, peccatores in di-
rcctus ordo est, ut prius iu se, qui doctu- honoribus coustitutos.
guitatil)us ct
rus est caeteros, \itia restringat, et sic do- Equu.j siguificat supcrbos, quia cervico-
cendi auctoritatem acquirat. sus est; libidinosos quia lubricus est;
,
l) Fortitudinem. Job xxxix, 19. — (2) Job. In Moral. iib. hxâ, c. 15, n. 27, col. 1009 x.
DE nKSIIIS.
iinde:« Nolitc lieri , etc. >> Et in Isaia :
« Eqiii amatorcs et emissarii facti sunt, etc. » Dignitas tcnqioralis. Saiicli [)ra,'dicator€s.
Eqiiiis est inundus; unde in illa jjroplic- I*ra'senssa,'culum.
tiasnncti Jacobdc Antichrislo, qui dcstirpe Hkkmanm s Wkrdinensis.

j J)an nascitur, dicitnr : Eiat Dan , etc. -
Quani scntcnliam Petrus de Riga sic cxpo- Ilorlus (lcliciar., lib. ii, ^. (i059-097'2.
nit : Est equus, ctc. [vid. to/n. n, p. 208]. Et INiitrit equmii fortein sollertia mititis, aiidax
ibi : « Equus paratus in dic bcUi : scd Donii- l t bclli \i(tor tempore prwvaleat.
Ilujiis mvstcrii scire fliruram,
nns salutem tribuit, > quia « nonvolcntis, si (|iia'ris
Quilil)et esse potcst liic e(pius liomo.

10 neque currcntis, scd miscrentis est Dei. »
Uic e(iuus ir(jiius liomo sit, semper mente paratus
'.
Vcrsns magistri Hildcberti Omnia [)ro Domiiio jiistilia^pie pati.
I',x ope cfrlesli (it, si (iiiid lialietiir lioncsfe, Iste dies bclli prrrsciis est immdus; in isto
1' t veiiil a siiperis, vcl aiias beiie, vcl meditcris. Pufinabit coiitra crimiua justiis liomo.
Vel dic, illa dics quod sit sa'vissima bclti,
BlBl>IA CODIC. BeLLEVALL. Oiia cnptum, terram ef ciincta crcata movet.
l t cr)iitra vitiiim, miindiim, .Satanam qiioque pu-
15 Equus.
Promta sit lioc l)cllo iiostra piidica caro. [gnet,
l.ubrica vita pravo- Pra-paratio rccta' in- Si t)ene puimasti, tales bostcs superando,
Ciiristus pro mcritis pra'mia digaa dabit.
rum. tcntionis.
IV.
-^ MuLLs, irralionabilis (luisijue. In psalmo : « Nolilo ficri sicul ecpuis el niu-

lus ^. »
20 VETEULM VARIUS COMMEMAUILS.
PiivsioLOGLS apiid Vinceul. Ilellovac, tal, rc{)cnlc claudicans, im|)()lcntcm sc ulle-

\i\, c. 0.'). rius progrcdi mciitilur; scd asccnsor, cui
ELCiii:iiiL's,ed. i, p. I.} ;cd. ii, col. 752 u. notic siint fraudcs ipsiiis, crcbra itcratione
Raijaûs. Mubis, pigcr [uhi siipra]. calcarium, |)()lcntiam prislinam ci rcstiluit:
25 A>o\VMUs Claki;valli:nsis. i\Iiilns, tai'di sic fictitii , considcrantcs ()[)iis diflicilc ,
cl stolidi ct slcrilcs a jjonis opcriluis, ut : cariiis (piictcm apj)ctcnt('s, sc impoJcntcs

Imponctis Salomoncm filiiim siipcr mu- ad opcra viiiiiosa mcnliuntur; (piiirc dc-
lum '." - ^011--^^ cariialis, ul : Absaloii, J)ciit calcaiibns picnitcntia' |)nniii, cl crc-
scdcns mnlo, ini>rcsstis cst sublcr (picr- bra cxcrcitalionc coiji.
30 cum '. » Slciilcs a fctu noccndi , vcl \ii- .{. .Miilus, ut dicil Plivsiolomis ', est
{^Miics incntc , ut : - Adduccnt IVatres ves- (piasi mcdium iiitcr c(|iinin cl asinain; (picin
lios iii c(piis, (piadrifîs cl mnlis '
Con- (pii asccndit, (piasi tcmpcrantia vcliitur;
lcmplatio, nt stipra : "Imponclis, ctc. » — (piia (pii portaliir C(|iio. -iipcibia vcliilnr;
LuMiriosns, ut : « iNolilc licri, ctc. ••
(pii a>iiio. pi^'ritia; (pii iiinlo, tcmpciantia.
35 A>(),\\\Ms DoMiMCAMs, iii ('oiupeiidio i. .Miila par\a, nt dicit l'cdl.iduis\ a
morali Quadrujx-d. ])er brocardos , art. \\. niatrc dcpcllitiir. cl ad inonlcs aspcros |uis-
2. Muliis, iil dicit Alcxandcr ", (pinin ccrc mittitiir, ul laborcin, a>>ûcfacicns sc in
villain ccrnit iii (pia sc [icrnoctaturum pii a'talc tcucra, solidala conlcmnat. Sic in ju-
(1) llildrhrrti. Inlcr oilitos, vcrsicnlos scipipnlcs pilis rcicnsioiirni vctrriim pliysioloj;oruiu. — (7) Phti-
riiislia inqiiisivi. — ^) MuUis. Ps. i\xi,'.l. — ;."> .l/t«- .sidIiiijiis. Isiilor. (!". Ht>/iiii>l. I. \\\ , c. 1 , 57, niit
n.
linn. III llcp. 1,0:^. — (i) II Itcg. xviii, !». — (.»$) .Mu- ViiiriMiliiim Hollovnrpus S|)friiL nn/. I. l.--(8) Psal-
/i.T. Is. lAM, HK — ifi) .\le.i(iniltr. Viitc ail (atcrm rn- l<ulius. tôiislnntrr iii lod.
10 S. MKLlTOiMS Cl.AVIS
vcniule, iii aspcritalc coiirctionis (lcl)es nn- * yVbsalou : osl o.\ se noxius ipse sibi,
* Duni transire parat, ramis coiutensa rollexis
tiiri, ut solidatus in bono, niala contcni- * Obvia por orines arbor inosoat ouni.
nns. * lêiulonteni diniittitequus pendondo ropertum;
* hunc triplici cuspide dextra .loab.

Perforat
Pkjjujs ct JxiDiLS Pauisieivsis '.
* Judam suspensum nolat Absalon arbore pendens,
Aurora,m II Reg., v. 261-270. Qiii (lliristo pacis oscula falsa dedit.
Vol potius populus signatur hebraeus in illo,
* Iji nnilo residcns, fugionsquo, sub ar])ore transit Oui somper Cliristo fraude molestus erat.
V.
1. .Camells, Cliristu.s '^

: « Liquaiites culicein, et ciinjeluiii glutienles. »
2. Gentilitas^ : « Facilius est camelum per foramen acus transire ,
quam divi-
tem intrare in j-egnum coelorum '^. »
10 3. Amor mundi ^ : « Quo

Rebecca descendit ^ de camelo. »
viso,
-f- 4. Peccator, moribus dislortus « Cameli eorum ut locustae 7. : »
-^ 5. Distort.T et lumida3 cogitationes « Job camelos possedit ^. : »
VETERUM VAEIUS COMMErsTABTUS.
PiiYsiOLOGiJs apiid Chryfioslomum , eod. est animal dcsignari. — Distortse cogitatio-

15 B, c. 23. — Apud Ilugon. S. F., lib.iii, nes et tumidae ; bos autem camclos cum
c. 20, t. iT, p. 438. beato Job possideiuus, utsi qnid altum sa-
Elcheriijs, ed. i, p. 16 nd 3 ; ed. ii, col. pimus, bumiliter deponamus, et tumidos

752 c, Dad 1, 3. cogitatus nostros ad fraternae necessitatis
Gregorius M. Camelus, Dominns Jesns tolerantiam iiiflectamus.
2oCbristus, nt ibi «Liquantes, etc; » id
: Gregorius apud Garnerhim S. V., lib.
est diniittentes latronem, et Salvatorcni oc- iji, c. 5, p. 103.
cidentes. Ille cnlex, qui furando vulne- Kajjakus ct Akokymus Clarevallewsis.
rat camelus, quia se ad omnia nostra
^; iste Camelus, Cbristus, ut « Colantes culicem, :
bumiliter portaturus inclinat. Vitia gen- — c. g. " —

Tortitudo vitiorum ut « Re- , :
25 tilitatis,ntnbi Bebeccam ad Isaac venientem becca descendit de camelo. » Potestas —

dorso canieli deduxcrnnt, quia Ecclesia, ad sa3culi, ut « Inundatio camelorum ope-
:
Christnm e\ gentilitate iiropeiîns, in tortis riet te '". » —

Dispensatio terrenorum, ut
vitiosisqne convcrsationibusvita' vcteris in- « Posscssio ejus, tria miliia camelorum. »
venitur. — Samaritani, qui qnasi ruminant, Petrus C.\puanus ad litt. iii art. 67. ,
30 dnm exparte verba legis accipiunt, et quasi Camelusmalns, bonus, optimus. Malussunt
nngulam iion findunt, dum cadeuj ex parte pcccatorum gibl)o deformes. Genesis « Re- :
contemuunt. — Terrenaruin rcrum dispen- becca[EccIesia' '], conspectolsaac [Cbristo],

sationes, quas, quia aliqnid babcnt ssculi, descendit de camelo [deformitatem depo-
aliqnid Dei, per comiuunc illud necesse suit]. Etilla , toliens paliium [virtutes] , cito
(1) Parisiensis. Poslerioris vcrsus asterisco distiri- bccca nuptura sponso suo Isaac descendit. In Genesi
gui notatuui est. —
(2) Alii cnmelum nomimmi Chri- B-G. —
(6) Dcsccndit. Genes. xxiv, 6i. (7) Lo- —
stnm intelkxerunt,proco quod hnmilianclo semet ipsum
pcccatorum noslrorumonera portavif B-G. Glulicntes.
custx.ittA. VI, 5. —
(8) Possedit. Jobi, 3. (9) Vulne- —
rat. lu ca quam diximus secuudam Eucherii edilionem,
Matt. wiii, 24. —
(3) Populus genfilium, ycccatorum multa inde expilata viilentur, ct rectius forte legitur :
oncrihns vnuslus, vcl moribus distvrlus. In Evangelio CuleXj suswrando vulncraf. Cum nostro tcxtu con-
B G. —
(4) Ca-lorum Malt. xix,2i (5) Amor
— cordant Biblia Bellevall. ct Garuerius S. V.— (10) Te.
mnndi, cujus fignram camclus ille gerelat, quiim Re- Is. Lx,6. —
(11) Ecclesia. Uncis iuclusa e marg. cod.
1)1 : iJLîiis. II
opcriiit f-e. » — (lamcliis boiius (Jiciinliir cundus rtimiiiaf mandata Ivci, ^cd noii lin-
sancti fidclcs, ad portanda oncra ohcdicn- dit ungulas unifafis Kcclesiie. Tertins ru-
tiy; forlcs. Isaias : « Inimdatio camclorniii miiiat ."âliifem iKiminum , scd m;n iiiulit
opcricttc. » Jol) : < luit possessio c. m, c.
t. >• ungul.im |)o()uloi'um , immo duos parietes
5 — (lamclus optimus, Christus. Kvangc- in sc conjunxit. I'i'imus '[)cccatoi-" a Jcru-
liiim :. " Vm' vohis, Scril);c et Pliarif-a-i, co- salcm rsfatu giati;e iu Jci-iclio |^dcfccliim
Janlcs, ctc. » imiiidi^ descendcns, a lafionibus (Uemoni-
Primus iiicurvatur ad portandas sordcs biis I
vulnerafur. Secundu:; liydria Ucbcccae
immunditias pcccatorum. Isaias
ct lii- : •
[giatia potatur. iVrfius i^C.hrislus .ad susci-
locurvarc, ut transcamus '. - Nonnc ad lias tanduin [genus humanunr lilium Sunamitis
sordcs portandas inclinala fuit mulici" illa rKccIesia»], inclinatur [[ler incarnafioneni].
(|iiain l)ominuscrc\il, ttSalan incurvavci-af Ilic tci-fius camclus cst ab inifio [ira'fii:iira-
(lcccmctocto aniiis? Secundus inclina\it sc tus ', etc.
ad [)ortaiid<i oncra fralriim. .Noiiuc ad fi"a-
i*KTIU s iii; I{l(..V.
i5lruinoiicra |)orlanda se incurvabaf Paiiliis,
([uum diccbat : « (juis infirmalur, ct cgo
Aurora , in (lencsi, v. I21H-I-22I .
iion infirmor? (juis scandali/atur, ct ct;o
uoii uror':' » H : « (Jiiofidic morior [)i()- [Vid. lom. II, /). I(i5.]
])fcr gloriam vcsfram, fralics \ " Tcrlius

20 incliiia\it ad porlandam [xcnam [icccafo-
sc In Evani-d., v. •)i'il-21iH.
rum. 1'aulus llxinanivil scmct i[)sum : <
,
Divcs (|ncii) fôniimis simiicni facit csst' cnmolnni
foi"mam sci'\ accipicns '. " Aii non ad no- i
Ksl <'ili(niis tiirêiis reliiis, am.ntor opiim.
strain sarcinam portandam sc incurvavit, Oui retiiiet (iiiod h.iliet, et ijon extendit egenis
([uando Samarifanus ap[)ro[)iaus sauciafo, Palmas, e!'(icitur iste canielus hoino.
\on luiiic poita \iruni reciiiil niiiuis arrta ed
2i iucur\avit sc, imposuit cum su[)cr jumcii-
obslanl
tum suum, ct indiixit in sfabulum?
Ostia elaus<n, velut janua, linien, hanius.
Prius ruminat corficcm liltcru', scd non Scd \ilii pondus deponeus, et sua sparêns
findil ungulam s[)irilualis intclligcnticL'. Sc- Per iuodi( iini Iransit ilie toramen acus.
\l.
i. AsiNus, corpu.s hiiiiianuiii'' : « Et im[)Ositerunl vostinionfa sua sujier euin, el

socnni (U-supiM- scdcio fcconinl ". »
v Iii libio Judicuin « (Jui a;>coiRlifis sii[)cr ni-
:
lciifes asinos ". Ifcin ibi de Axa 9 lilia Calcl) , ([ua' aiiiiiia' i^crit iiiiauincm .
dici-
,
fiir : « (Jiium([nc sitiiiiirassef, sedcns in asino '". »
t>. (Icnfilis-' : « Coi^novit bos [ôssc.ssorcin sunm , ct asimis |.ra'sc|)0 (lomini
stii ". » -; " Mcafi ([iii scminalis siiiicr omiics a([iias immiffcnlcs pcdcni bovis cl
asiiuu '^. )'
s.\
3. Slulfiis : « Noii aialji> iu bovc ct a.siiio ' '. »
H \. Kcclosia , vcl anima lidolis : « Ifu in casfclluiu ([noil conlra vos cst, el
adilucilu mibi asinum ' '. r>
— IKif. Cor. — lliiniauiiin rt i.opuhis gnilinm. ^7 Frrt- —

2«).
(1)
—
Traiiseamus.
(r>) Fratrcs.
Is.
I
i.i,
('(»r.
2r».
\v,
(2)
51. — (i)
II
,I(ti/)i.
\i,
/i.x. rinit.
((i
.Mall. \xi, 7.
,
— ^Hj l.wnoj Jnd. r, 10. —

M, 7. — Sfipninliir iiiiiiiis (!l) .inca U, C —
llO) .Uino. Jo». X». IS.— (H) Idrm
riiil. '.'i) l'r:rflf/iir(itiis. iioit
Mlcri lola- piipiilus ijrntium. In hiia B (1. di^ .Sui. 1». i, 5. —

ipi.iin >f\ ol s(>\ii(;inla
m('nli>,l)iTvilpni(liunlnM!ii',(lnnli.>
lijitiiM' I.liii-li
iii
iii
iiiarninr .uil Miiira —

(15; .isiii.y. Is. \»xii, iO. 14) .i.-.nii>.H ml, «'«/- — wu,
liiiiMni (li>ji(Iis lin nlciitir illuslraliv. (Jnis nil Iiiit iis- ft(Hi in prrdiralivni? nc snrifs B-d. Ociilcr. fO.
(|ii(' iianrgacxlcndi nnslrnni inniniciilarinin |i«l(rclnr? — (IS) Asii.utit Mall.wi.î.

12 S. MELHOiîS CJ.AVIS
-^- 5. l\iii[)eruiii suslciilalor : « Asinum pupilloruiii abegcrunl ', » in Job do
hcurelicis.
6. Pritnoênild mala vita
(isiiu\
''
: « Piimogenita asini redimes. w -f- a Prlino-
genitum asini mutabis ove ^, » hoc est primordia luxuriosje vita3.
VII.
5 1. AsiNA, Synagoga ''
Ligans in vineam pullum suum,

: « et ad vilem , lili mi
asinam suam ^, » -^- « lavabit in vino slolam suam. »
-f- 2. AsiucT, simplices : « Boves arabant, et asinae pascebanlur juxta eos^. »
-f- 3. Simplices cogitationes [ubi sitj^ni].
-^ 4. Caro afflicta. De asina Balaam correctionem habuit suae vesaniai.
ID VETERUM VAEIUS COMMEATARIUS.

PnYsiOLOGUs cipud Eugoii. S. V., lib. i, boves enim asinfc reficiuiitur, quum simpli-
c. 22, p. 438. — Apud Vince7it. Bellov., ciores aniinffi, prudentioribus junctae, eorum
XIX, 1 I . intelligentia sustentantur. — Lascivae com-
EucHERius, ed. I, p. 1
5 ; ed. ii, coL 752 c, motiones humani cordis, quas bene Job in
15 D ad VI, 1, 2, 3,6; ad vii, 1. possessionem habuit, quia vir justus, eos
GregoriusM. Asinus, pigritia viri stulti, sub speciali dominio cohibens,reprimit. —
ut ibi :« INon arabis, etc, » id est, fatuum Simplices cogitationes quas dum a dupli-
in praedicatione sapienti non assocics. — citatis errorc compcscimus, quasi in campo
,
Gentilis turbae stolidilas, ut ibi : « Cogno- liberae puritiitis Carohumana, emittimus. —

20 vitbos, etc; » quia \idelicet Judaicus po- a quasessor ejus Balaam corripitur quando
pulusDeum quem colebat, rcspuit^ et gen- clatus spiritu humilitatis bonum quod te- ,
tilitas legis pabulum quod non babebcat, nere debuit, ab fifflicta carne memoratur.
accepit. —
populus et quaelibet
Gentilis **
, Gregorius apud Garnerium S. V., lib.
fKlelis anima, seu etiam ecclesiastica intel- II, c. 3, 4, p. 96.
25ligentia, ubi Dominus, super asellani se-- Babanus. Asinus, vel cisina, populus
dens, Jerosoloymam venisse perhibetur. gentilis, ut : « Cognovita. p. d. s » J u- —
— Alienae necessitatis sustentator, ut in daeorum stultitia, ut : « Exspectate hic cum
Job : « Asinum pupillorum abegerunt ;
» asino » — ut Asinum
Infirinus, : « p. a.
id est , fidelem indigentium adjutorem ad Pigritia stultorum. ut Non arabis : « i.
30 suam pcrlidiam hairetici pertrahentes, eum b. c. a. — Vita imsnunda, ut Priino- : n
a bonorum juvamine removcrunt. Vita — genitum a. m. 0. Caro nostra, ut

imimmda, ut ibi Primogenitum a. m. : << " Axa sedens s. a. s. » — Synagoga, ut :
o.; » id est, immundeevitec primordia inno- « Invcnietis asinam e. p. c e. » — Luxu-

centiae simplicitate convertes. — Caro hu- riosi, ut : « Quorum carnes ut carnes asi-
35 mana, ut ibi : « Sedens Axa supcr asinum, norum '". » - Sensus petulantes, ut : « Qui
suspiravit; » quod est, anima , Ccarnalibus ascenditis s. n. a. » — Elcctae animae, ut :
motihus praesidens, coelestia concupivit. « Perierant asinae Cis, patris Saiil " . » — Sim-
Asinae, quilibet laboriosc simpliciterque plices, ut Erant Job quingentae asinae
: « '
^.
viventes, ut : « Boves arabant, etc. » Juxta — Laboriosi, ut « Boves arabant, etc. : »
(1) Ahegerunt. JoIj xxiv, 111. (2) Exordia vita; — (7) Heperit cod. — Generalis populus
(8) — ib. (9) Asino.
luxuriosx. In Exodo B-G. (3) Ove. Exod. xiii — Gfii:'s. \xii, 5. — (10) Asiiiorum. Ezccli. xxiii, 20.
13. —(4) Synagoga Judxorutn. Jn Gencsi B-G. — (1 5) 6V((;L I Rog. ix,— 3.Quingentx [i^) asinae.
[5] Suam. Genes. xlix,11. — {6y Eos. Job i, 14. Job i. 5.
Di: Bf:STILS. 13
Pktrls Capuanus ad lilt. i, art. 00. gnificat Iuxui'iam vel luxurio.sos ; utide pro-
pbeta : Quorum carnes, etc. »
Asinus. Asinus, quia borribilcm emittit \ocem,
signiticat carncm bumaiiain ,
qua- (}uanto
Brutuin animal. Caro. irrationabilior, tanto liorrihilius coiitra >[)i-
Synaôf,'a. Initium prava; con- rituiii clamat. Ouod asiiius vcl aNina car-
Gentilis |)0()ulus. versationis. Dcm sif,mi(icat, babcs iii iibro .hidicum, ubi
Simpliccs aiiimifi. StoliditasJudu-orum. intcr cu'tcra ita .scri[)tum cst : Axa scdit
super asinaiii , ct sus[)iravit. Cui Patcr
Asinus etiam, Cliristus. Asinus cuim ad :
Quid babcs? ]'.\ illa : Tcrrain australcm de-

littcram liumilc auimal cst et abjcctum ct :
disli jiiuiic irriguam. Kt dcdit ei

iiiilii;
dc Cliristo rcputavimus
ait Isaias : « INos
patcr irriguum su[)criiis ct irrigiitim iufe-
>•' cum quasi abjcctinu ct novissimum viro-
rius. » Axa, su[)er asiiiam scdciis ct suspi-
rum '. Asinus a[)tum aninial cst ad oncra
))
portanda cl ip.sc Cliristus oucra pcccato-

:
rans, ot lidclis aniina, carni im[)crans ct
Dctim stis[)irans. Tali aniiiia' ([uaiid(K[uc
lum uostrorum iii crucc portavit. Asiiius
dantursiuc lacrymisqiucdam aiistralia, s|)i-
pahulo quod i[)se fcrt, rdicilur postiiio-
ritiialia Dci bcncticia, ([tialia suut ahstiucn-
ij dum ct Cliristus in oncrc pcccatorum no-
:
tia, coiitiucutia, vigilia-, clcciuosv ikc, [)sal-

strorum, qua- ip.se lulit, rcfcctus fuit ad-
iiiodia' ct orationcs [irivatic. Qua' ([uaiido-
modum ct dclcctatus. Aonue reticicbatur et
([iiidciii suut sinc lacr\mis, licct sint tcrra
dclcchihaliir c\ ipso oncrc suo , (|uaiido
atislralis, id est |)osscssio spiritualis ; ta-
obialiis cst, ({uia ipsc vohiit? Asinus ctiam
iiicn quia iiiiuus bahciit dcvotionis, [los-
2J stolidiim ct iiii[)ru(lciis aiiimal rcpiitalur :
.sessio sunt teriu' arciitis; iitulc qtiidam

dc Cbristo Paulus : « (hiod stultum cst Dci,
ait " :
sa|)icutius cst bominil)us-. » Jiiinio ct
quodiim modo imprudcus erat ,
quia ,
juxta Quum caro jejunat, datur arida terra |)('lenti
quod ait Paiiliis, « qua- stulta sniit muiidi Qiiuiu geiia rore inadet. luiinida terra dntiir.
25 clcît Dciis, ul coiifuudcrct fortia. »

Irrigtitiiii vcro siqicritis cst llcrc c\ dilec-
DlSIINCllOiNrVI MONASTICAULM lll). I, (/('
tioiic rcgiii ; irrigutiiii iufcrius cst llcrc pra'
Asino'^. Asinus in sacra Scri()tiira ct tctris tiiuorc sti|)|)licii.
litlcrisct aurcis inscribitur, id cst, iu mala .Vsiiius, (|uia fortiscst in [)0stcri(uibus, ct
sijiui(icati(me et in bona acci[)itur. .Vsiuus, in antcrioiihus dcbilis, sigiiillcat cos (jiii
Jo (juja animal stolidiiin cst, si^nificat stulti- fortcs suiit iii c\sc([iicudis ncgotiis tciiqiora-
liam vcl ijisos stultos. llndc IVtrus Higa '
: lihiis, cl iiilinui îii s|)iritualil)iisi : ([iialcs
r('[)rclicii(lit hcatus llicroiiv iiiiis. sc cuiii

Stultus stultitiani SyiKijôf^jc siîiat asellus.
illis rcjirclicndciis, u( cos lihcriiis rc[)rc-
Asiuus, ([iiia aiiimal tardum cst, sii;ni- liciidat, sic lo(|uciis : l'crvcnlissimi iu (cr-
(icat pi^Mitiam vcl pi<,n"os ; uiidc Boctliius : rcnis, in c(clcslil)us vcro frigidissiiiii sii-
35 Scfj^nis ac stupidus t()r[)cl :' Asiuuin vivif '. miis; ct iii luiiiiiiiis uia\iiiiaiii cvliihcntcs
.Vsinus, (piia animal lihidinosuin csl, si- alacritatcm , ad iiiajora t(U[)Cscimus.
(1) Virorittn. (s. tni, i. — (-2) lliiminihus. I (ôr. II.cc illu. Sniiiora (lciii se(]ntiiitnr, qn,i> idcirro iiitcgra
I, 'z.') — Til l)c asiiii) \h inilii) aiiclor isti; sno iioii pc- tc\tni siipcriori iiiîcriiiiiius. — ( "'.7<'. In lurura ,
|i( rtil iii};cni<i,\i(leli(rt j;rniniiiiUiiM nsi|nua(l \csiiiiinni (icncs. V. IIUl, frci|iiciitir ailn<lnnt \ctcrcs ad hunr
vennndi e( ronp;ercm{i stndio : nndi cniin ipsniiiiint : loriini :
<( /l.siiius (licitnr (|iriî .sinc sensii . n\) a <]no(l csl sitif,
cl srtius [sicl (|noil csl sensiis [aii loi tc -.oO; |u'ssinic iA.'i|iCCtaiit AbuliJlii |iiirri, (]iii» illt- rcliqiiil .
rctorln»?]. Nnni .v<>«ti.v pcr s sinnilicat scnsnin. Criws .SiTvaiitc« 3«iiiiiiii ()iii roiiira iinu« rral '
|ii'r (•
[xoi/&;l , roiiniiune. .Vccno.v |icr .vc '<7xr,<T,l , uiii- Stiillni, rlc.
liiain. Eev',; Jicr ;( , perei/riiiuni. i)iuv oiniiia lircvitcr (,>ui iiuiic r\«pr«'Uli« iipîil jilrt«r llruiii.
liis \crsil)ii«:
(' i'iiiiiiiiiii)(' 4i-i|iii'iis, .V iiiiilii jiiK, V |>i'ri'^'riiiiiiii — f.S) rM»7. Ih.Cuns. /•/.. p.li7r.,7. ,;«»)
— .-(i/. IVlrns
.V
I
er tr sfDûiii siîiilirjrc •dlrl. dc Hnrn, iii .iurora, Jndir. v. i(».'«. i(»*(.
n MKIJTOMS CLAVIS
IVr asinum siniplicos dcsignanlur, \\i ProverJ)iuin PêluUe :
ibi « Bovcs arabant, etc;

: » quia doclores
Si spes non esset, cor tristitia crepuisset,
vcrbuni Dci pmedicaiil, ct siin[>lici(n'es aus-
eullaiit. Akoinvmlis Clarevalleinsis. Asinus stoli-
5 Asinus, (jiiia iininnndiini csL aniinal, vi- dus, hebes, obliviosus; retro fortis, ubi im-
lam imiuuiidam siûilicat, vcl ipsos im- mundior; ante debibs, ubi crucem portat.
mundos; undc « Frimogeniia asini redi-
: Horril)iliter clamat; luxuriosus, tardus, se-
mesove, » id est, priorisvitae immunditiam giiis; oneriferum animal. Cjthara delecta-
per sequenlem redimes innoccntiam. tur eum, calcat, si bivenerit. Dum pullus
10 Asinus, quia unimal mite est et mansue- pulcher est; turpis, quando senescit; super
tum, signilicat mites et mausuetos, qui sterquiiinium paleas comedit, durum ani-
Cliristum liabeut sessorem. mal in laboribus est.
Asiiuis, quia est animal oneiitVrum, vili
Asinus.
pabulo contentum, ct crucis formam gestat
15 in humeris, significat veros pastores anima- Populus gentilis. Synagoga.
rum, qui non quaerunt quae sua snnt, sed Judceus. Luxuriosi.
quae Jesu Christi; ([ui per compassionem lufirmus. Sensus petulantes.
])roximi crucem portant in mcnte, et per Pigritia stultorum. Electae animce.
maccraiionem carnis propriae crucem ge- Vila immuuda. Simplices.
20 stant in corpore. Hi siguati sunt per Issa- Caro nostra. Laboriosi.
cliar, dicente dc eo Jaeob : « Issachar, asi-
nus fortis, accubans inter tenninos, vidit re- PETRtlS DE RlGA.
quiem, quod esset bona, et terram, quod
Aurora, in Numer., v. 558-583.
oplima; et supposuit humeros ad portan-
25 (lum '. » Issachar interpretatur ?.[erccs, et Conductus Balaam fuit ut maledicat Hebrseis :
Sed nialedcta uiagi sunt bene dicta magis.

signilicat bonos praelatos qui sunt merces
Insidet bic asinff; niutuni loquitur pecus •
ensem
bonornm subditorum. Nam subditi boui Kon videt angelicum sessor; asella videt.
bonos merentur habcre pastores. Bonus Muta prius plebs gentilis loquitur modo laudes,
pastor asinus fortis cst : scd asinus, c[uia Christe, tuas : istud signat asella loquens.
30 mitis, quia mausuetus quia multum one- Cujus erat sessor aliquis qui falsa docebat
,
Sacra coli, donoc respuit illa deos;
i"atus; fortis, quia iuvictus, quia coiitra
Donec Ghristus adest, qui consilii fuit alti
superbos rigidus, paratus Angelus, et gentos subjugat ille sibi.
Vel carnem nostrani signare videtur asella,
Parcere subjectis et debellare suporbos -.
Est animus sessor quo solet illa regi.
Talis pastor accumbit inter terminos , id Sed (it sa3pe vagans animus, dum pessima quaedam
'
Cogitat, obstat ei verbere trita caro.

55 est activam vitam et contemplativam, attin-
Vultimplere viam Balaam, sed trita flagellis ,
gens a ad iiuem fortiter, similis Aoth
fiue
, Et divina vidons, tardat asella viam.
qui utraquc manu utebatur pro dextera. Amplecti mundum (piorumdam vota laborant,
Talis, quia vidct mcntis oculo requiem Scd votis obstat verbere trita caro.
l\am nos a vitiis nniudanis sape retordant
quod bona, id est pacein pcctoris, et
sit
Corpoi"is anxiotas, damua, flagella, fames.
ft" terram qnod optima id cst immobilem ,
Ouidam saepe viri preee pulsant astra frequenti.
mansionem patriae coilestis, supponit \\\\- Sed steriles reddit vita maligna preces.
meros ad portandum, quia spes pi';einii so- Hinc loquitur Balaain « îlors justorum mea liat
:
lalium cst lahoris. C-.ito :

Scd necat iioi' votum meute cupido vigens.
Consilium dcdit ille Iialacb, qua turbet Hebraôs
Spcni reline ; spes una boiniuem iu niorterolinquit Arto, quibus fraugat hostica ca.stra dolis, etc.
(i) Porlundmn. Genc?. xlix, W. _ (2) Superhos. ^neid. vi,85r>. — I?,) Vaf/iisn].
T)K HKSTns. 15.
viri.
1 . BovFS, aposloli, vel Cceteii pnedicalorcs : « Non alli.âl)isos bovi Iriluranli '. »
12, Judaicus populus^ : « Coyiiovit bos posscssorem suuni \ Buati (jui scniiuali.i
super onincs aqua>, iinmiKcnles pcdciii bovis et asinac *. »

3. Luxuriosi ^ « Slatini scquuntur cam, qua.-i bos ductus ad vicliniain''.
: »
"^ 4. Sapiens « Non arabis in bo\ e el asino /. Oves et boves univcrsa.s ^.

: »
-: 5. Mansuetudo docloium « Bovcs cum leonibus in lcmplo : sculpti sunt ^. »
-f- 0. Bonum opus « Non arabis in primomcnito i)0vis '". »

:
-1- 7. Zabulus, in membris suis lioc csl lia,Telicis. In Job , : « Kcmim nl bos
comedcl ". »
10 VKTERLM VAKIIS COMMKNT.VIIILS.
PiiYsioLOC.us apud Uugon. S. V., lil). Clieriibim , scicntia; bovcs, mansuelud)

III, c. 19, p. i37. doctriiia' ; leones, severitas disciplina'.
KiniF.RH s, ed. i, p. 15; cd. ii, col. 75:5 (Jnix.oim s ai)ud (larncriitm S. ]'., lib.
A ad I . III, c. 7, ]). 107.

»s Giii;(;oRH s .M. Bos, judaicus poi)idus ,
H.MJVûs. Bos ,
pra'dicalor, ul : « ôii
jugo lcgis attrilus, ut " Cognovit bos, aral)is,etc.'> — (^perarius, ut "Nonobtura-
—
il)i : :
etc." llonio lascivus, ut ibi : - Statim- bis o. 1). t." — ()|)us bonum, ut «Nonara- :
que se^juitur eam, ctc» — ])iabolus,ut ibi : bis ciiin p. b. •

— Judaicus jôpulus, ut : \n
(1 Fenuni q. b. c.»; id cst carnaliuin \il;iin iimgiet bos , ([uiiin ante i)ra'-;e|)c plenmii
:io prava' suggeslionisdentc corrodct. — lioino slclcril '-!'' — (ienlilis populus, ut : (io-
sapiens, ut il)i : « Non arabil i. 1). e. a.;- gnovil bos p. Lucas e\angclisla, ut
s.' — :
id cst, non juiigcs sa])ienlein in pra-dica- " lâcies bovis a sinistris '.» Katuus, ul
'
— :
tionc cuiu slullo. — Laboriosus pra-dica- Se(iuitur eain , etc. — Patriarclia', ut :
tor, ut ibi : Noii ol)lural)is o. b. t.; » id " >'itulum dc bobussine maeula '
\<> — Per-
25 est, non ncgabis stipciidia pra'dicanti. — feeli, ut : - Honcs arab;int , et asina'ju\ta
()j)eratio boiia, ul ibi : " NOn arabisi.p.h.; > cos ''. " — Piudati, ut : Jumenta iii moii-
id *esl, iioii pcrlralies in exeinpluin tenera tibus et bovcs '".•> — Doetoresnianûcli, ut :
priiicipia bona! opcralioni>, ne iiiens adliiic. liiler coronas el plcclas, leoues et l)o\es
parum (iniia, aut pcr laudcm elatacorrual, et Clicrubiin '^» -- Diabolus, ut IVnmu : •
30 aut per \iUipcralionem percussa conlabe- (1. 1). —

c. » ILerctiei ut Boves eoruiii, :
scal. — Hoves, mansueti doctoies, ul ibi : crassa' '"." — Cupidilatcs, iit : " Ju!,m bDimi
Tn vasis tein])li iiitcr coronas et jileclas , eim (imiKiuc — Oblationes I
'.• cor(lis,ul
bovcs ct lcoiics ct Clierubiiii cxsciil[)la siml . ()ITcr;un tibi l)0\cs cuin liircis-".
Coroiia* siml vicloria; ])iccla', eoncordia; Pi:iius CvMon. I*r;cl;ilii^ diciltir h 'S
(t) TrilHianli. DiMilir. \\\, i. (i) lôpulus, ni — i:>j lCiis. JmIi I, 11. -- Itl Itiwrs. W. xin, 10. —
Chrislo nrdens. In fsain B-(i. (3)S«h//>. I». ii, Tt. — (17i.(7i«'/-u6t//i. Fidfni laiidiinliir ii) odili» llihini, ul
— (4) /l.vin,?'. Is. xwii, ^jn. (Kl //»r/in devr\>lHs. In — fcrliir, .iUrgitriis, rl sir fxpoiiunliir : « Pi-r lt>irs, »i>-
Saluinone Sltiliui vain sriiuilur lJ-(i.
: ^(»; Vn lnnain. — îlalioiiis in,iii«ut-l,i' ul in iii lilirn Kcîini l'ii:irs i>i
—
, :
Prov. VII , ±i. (7) Asino. Dfiilcr. \xii. 10. — liiisihus fl boves et rlfruliini . i|uo I iii pr.rl itis dini ri-
(8) Vnivvrsas. Ps. vm, 8. (9j Sunl. 111 Kcg. vii, — (;iiro i't sriiMitio cssi' deliiMil ('o<:itatioii<"( in.iiisuolir. »
29. — (10) Iknis. Driit.T. xv, 19. iW) ComrM. — li roôri.111,1 iioiiui iion a^îiovvcrit. — '18 (Viwt.r. P«.
Jol) M., 10. (li Slrlrril. Jolt M, r». (ir>) .si/ii- — t. II 111, 1 1.
-
19] (»t«i>i7i(*. l.u.wiv. 19.— iO //«-
slris. I'if.i'ili, I, 10. — li Vau':i. I,p\il. iv, 7>. — < l.v. Ps I w Vi.
.10 S. MIXTTONfS CLAVTS
proptcr mulla qiw in bovc attcnduntur : proveniunt : et laborc prffidieatorum illip
quia bos cornua sicut et pnulatus

bal)ct ,
fruges bonorum operum
virtutum pro- et
vcniunt quic ad vitam anima; exiguntur.
pro coruibtis habetscienliam ulriusquetc-
stamcnli qua possit lia-reticos vcntilarc ;
Nonne ad bas fruges producendas tam Pau-
,
lus (|uain ApoUo laborabat, quando Paulus

5 undc in mitra pontificali duo sunt cornua.
— Quia l)()s ruminat ita pra;latus pcr :
,
plantavit, Apollo rigavit, Deus autem in-
iuccm Icffis T)ci mcditationcm. Quia bos — crementum dedit?

scindit ungulam : ita praelatus per utriusque DlSTINCTIONUM MONASTICAll. lib. I , dc
teslamenti scientiam ,
per Dei et proximi Jiove. TJos signilicat Lucam evangelistam,
10 dilectionem, per fidem utriusque naturae in ut ibi : « Facies autem bovis a sinistris
Cbristo. —
Quia bos exarat terram ita et :
ipsorum quatuor.« Et in bis versibus^:
cordasubditorum, voniere pryedi-

prffilatus Virgo Joaunes, avis vitulus, Lucas ; leo, Marcus ;
--cationis. Talis bos cognovit possessorem Est homo IMatthffius quattuor ista, Deus. :
'
suum, ct non alius; sed cognitio alia est in Est liomo, nascendo ; vitulus, niortem patiendo ;
Est leo, surgendo; Jovisales, alta petendo.
15 priescnti alia in futuro cognitio quae ba-
, :
betur in praesenti, oenigmatica est; quee erit Bos praedicatorem significat, ut ibi : « Non
infuturo, comprebensiva. aUigabis , etc. ;
» id est, non denegabis
victum doctori exponenti Scripturas in
Petrus Capuainus ad litt. ii, art. 13. T^lcclesia, vel elicienti spirituales sensus de
bistoria.
Bos.
Bos significat bonum operarium * ut ,
30 Proedicator. Magistri et princi- ibi : « De stercoribus boum lapidatus est

piger " Stercora boum increpatoria verba
''.
Judaicus populus. pes baereticorum.
Cbristus. sunt praedicatorum quibus Tcprebenduut ,
Bos autem animal est mansuetum mun- ;

vitia peccantium quae vitia, quia babent ;
dmn eo quod ruminat et ungulam findit;

,
impuritatem siiie verbis turpibus exponi
,
25 animal etiam aplum jugo; et per laborcs non possunt et ideo talia verba bouin ster-
;
ejus fruges illae deveuiunt, quae ad vitam coribus comparantur. Ex bis lapidatur
bumanam sunt necessaria baec autem bene :
piger, id est condemnatur, vel dure incre-
competunt praedicatori. Bos namque animal P^^^tur quia ad explenda Dei praecepta iie-
,
est mansuetum et prcedicator per patien-

:
gligens invenitur et segnis.
sotiain mansuctudinem Nonne banc serval. «os significat bonam operationem , ut

S( rvavit beatus Andreas, quando cum po- ibi : <-
Nou arabis in primogenito bovis;»
puli in sua passione vellent eum eriperc vi, id est, non exercebis in publico primordia
dixit : Nolite, fratrcs, in seditionem con- boni operis.

vertere quietom Domini nostri Jesu Chri- JNam quia laudis amor vix ad plenum superalur,
35 sti ^? Bos animal mundum est, eo quod ru- Jus est ut virtus, donec sit lirma, tegatur.
minat et ungulam findit : et praedicator Bos signiiicat morum gravitatem, ut ibi

ruminat ])er meditationem, et ungulam fin- « Planta pedis corum, ut planta vituli ".
dit per discretionem. Bos est animal aptum Nam gravitas incessus, morum indicat ma-
jugo : et pra^dicator aptus cst jugo Christi. turitatem.
i.0 De prcedicatore namque praecipue dicitur Bos significat mansuetudinem ;unde in
in Genesi «Dcposuit bumerum suum ad
: basibus templi leoncs ct bovcs et Chcrubim
dcportandum'-.» Labore etiam boum fruges sunt cxpressa. Bases in templo sunt sacer-
(1) Christi. apud Galland. Bibl.

Acta S. Andrefc Est avis; in Cliristo cunela notare potes.
Vet. PP. p. t. Kii
(2) Deportandtim. Gcnes,
I, A. — ,
Est liomo, (Jum vivit ; bos, diim moritur; leo, qiianiio

Lxix, 56. —(5) Versibits. Eadem elogantiusin Aurora, Carne resurgit ; avis, qiiaiido siipcrna petit.
V. 55-50 Evangcliorum : — (4) Bonum operantium operarivm. Cod. Nonnulla

Clirisliis iMunn, CliiiÛis vlliikis, Clnisliis jco, Clirisliis
desnnt. — (5) Pifjer. Eccli. jxii , 2. - - (G) Viluli.
Ezech. I, 7.
I)i: HK.STIIS. 17
dotcs in Eccle.sia; per lcones, lerror scvc- A.NONYMUS ClAREVALLF..\SIS.

ritati.s;pcr boves patieiitia mansuetiidiuis
figuratur. Cato :
Bos.
Constans ct levis, ut rcs expostulat, esto.

Prccdicator. Diaboliis.
5 Uossignificat clectunipopuluinex Judii'is, 0|jerarius. HaTetici.
ut ibi : '< Cognovit bos possessoreni suum," Opiis boniiin. Cupiditatcs.
quia quidain .Iudu'i ad fidcni con\('rsi pos- I.ucas evangclista. Oblationes cordis.
sessorem oinnium Cluisttiin agnoveruiit. Patriarcbu',
Bos signilicat cervicositatein ut ihi , :
10 « Offerain libi boves cum bircis'; » id cst, PH.1iI'lGLRATrOXL.M CllUISTI ET ECCLESI.K

ad bonorcm tuum dcstruam in me ccrvi- lib. II, v. 72-2-7;i-2.
cositatcm cordis, cum pcslilentia carnis.
lios significat fatuitatcm ; undc scripttiin Ille [Job] bovcs, asinos ct oves, simulatquccanielos,
Servos, ancillas, satis iit pra-dives, liabebat.
est in Parabolis dcadolcsccntc stulto : « Sc-
Spiritualiter ha?c Cliristus tcnet, Kcclesia* rex :
15 qiiilur mcrctiiccin, quasi bf)8 d. a. v.; > id

Pontidccs, rci/es, scxus utriiisque (ideles,
est, quasi fatuus ncsciens, ductus ad inor- Uoctores, dociles, pastores, aiiricolantcs,
tcm suam. Prudentes, luimilcs, idiotas et meriones'
Hossignificat curiositatenijUtibi : " Juga Advocat Kcdcsiu' Christus, qui re.miat ubicpie.
Job prinuiin pecudes narranfur, ac indc clientes
boum emi qiiiiKpic '.» Unde :
âni piscatores facti sunt priino lideles.

:
uxor cccnani clausere vocatis

Villa, boves, : Hinc pcr piscentes Christus docuit sapicntes,
'
-0 Mundus, cura, caro co-kim clausere renatls. Debilibus nuiiidi subdens sibi fortia inundi.
IX.
1. Taurus, anliqui palres ^ : « Tauri mci etallilia moa occisa snnl ^. »
2. IMiaris;ei siiperhi " : « Circumdederunt me concilia taurornni, in vaccis popu-

lorurn ^. »
-f- 3. Supeil)iic cervix : « Suiiiile vobis soplem lauros et septem arietes, ct ilo
25 ad servum ineuni Job -K »
-f 4. Potcslatcs .sicculi liujus , corim supcrbia' Immilcs plebes ventilantes. In

Jcremia : « Muiîstis ut tauri '". •- l<]t alibi : « Et lauri cuin potentibus ". »
-r o. Cbristus. In Cenesi : « Kt in furore suo sul)iicrva\erunl tauruin '\ »
VETEHIM \ AUiLS COM.MEMAUILS.
30 PiiVsioLOOLS apud llu(j(wom S. V., lib. a Domino dicitur: « Suinitc vobis .septcm
III, c. 18, p. 437. Apiid yi)i(ritl. livUo- — latii-os cl scptciii arictcs, it ilc ad scrvum
vac, XVIII, 88. iiicum Job, et olfcrct bolocaustuin pro vo-
ErcnERiLs, cd. i, p. I."); cd. ir, ctil. 7.)l bi-^. » Tatiros cl aiiclcs in sacrilicio offcrrc,
r) ad .'{.
csl stipcrbiiiii dticattiin convcrsionis liuiiii-
y-> (Ini;<;oRri s M. Tauroruin noiniuc ccjiviv litatc mactarc, ul, cdoinita cerîcc su|K'r-
supcrbiu' designatur, .îcul aiiiicis beali Job bia', discant, obcdicudo graliu' scptiformi,
(!) Ilircis. Ps. i.xv, l.*l. — (2) QiiiiKiue. Liic. xiv, (8) 1'opulorum. P». nvii , ^l. B-(i iuldnnl : il est,
19. Sniil V. llililcl). 1:2'2(». — MviiDiirs. Gl().<;sa fitrbe lasrivifntrs. — \\)j Jiili xi.ii , 8. — JO Vauri.
siiprn Imriiin ,
i'()l,
cndciii niaiiii :
[T>j
Qintsi itsiiKis .wnsu. — Jcicni. L, II.—

,
(II) l>i)te>tlibus. U. \x\iv. 7. —

(i) l'isieiili\t. Sic codcx . iilipic siiadct clansiila iliUli- (1:2 Siilnierrant laurum (1. Suffixlrrunt iiiuruii\\u\f.
niira. — (fi) l'itlrrs, siiw ])ru\iln't:v. lit Hrawivlin H-(j. II). i'.t, (i; rnin noslia vcrîinic CDiiciirilnnt TorluUiaii.,
--C) Stinl. Mall. xsii, 4.— (7) HarfHci U-ti.— Ilierun., Uuliii. , Ainl)ro!i. apud Sahaloriuiu.
18 S. Ml^l.ltOWS CLWIS
sequi, qui duduni porirc coiial)antur.
— latus est pro uobis omuihus. Paulus : « Et
ipse assistens pontifcx futurorum honorum,
Tauroruni iiominc patrcs vclcris lcstamcnti
dcsignautur, ut iu Evaiij^clio « Eccc pran- :
non pcr sanguincm liircorum et taurorum,
scd pcrproprium sanguiiicm, introivitsemel
dium mcum ])aravi. Tauri, etc, ct omuia
iu sancta ccterna redemtione inventa ''. »
sparata, vcnilc ad uuj)lias. » Ac si apcrtius ,
j)alrum pra;ccdcutium aspicite Atnonymus Dominicanus, de Quadrupe-

dicatur :
dib. per brocard. art. xxxiii.

morlem, et remedia vitcC vestrae coguoscite.
Taurisuntanimal luxuriosum, ut dicit
Gregokius apud Garnerhm
1.
S. V., lib.
Aristotcies unde fertur quod corvi pugnant
;
II, c. 10, p. 115.
10 liAiUNis et Anow^mus Clarevallensis. cum eis, punguntque oculos eorum rostro :
sic dial)olus peccatorcs impugnat, eruendo

Tauri, Juda'!, ut « Tauri pingucs ohscdc- :
runtmc'.» — Patres vctcris tcstamcnti oculos rationis.
iit :Tauri mci et a. o. s. »

« — Gcrvix su- 7. Taurus tonitroa non timens, in prin-
perbine, ut Sumite, etc.» : ' — Haeretici eipio coruscationis remanet in prato pa- ,
CougTCgalio t. i. v. p.» scens sic muUi non curantes de verhis

:
15 ut : «
terrihilihus, vcl peccatores, de minis prae-

Petrus CapuajVUS ad lit. xix, art. 80. dicatorum vciicraentihus contra vitia, fa-
ciuut semper quae eis placeut. Sed vaccae,
Taiirns
id est simpiices animae, timent, et malum
fugiunt.
In malam parlem.
jEternus, Christus. 8. Taurus silvestris, ligatus ad arborem
20 Anliquus^ patresve- Potentes hujus sae- fici. mansuescit : sic cor, quantumque ela-
teris testamenti. culi. tum , dulci admonitioiie , \el correctione,
Modernus ,
quicum- Ha^retici vel si aniore ligetur arbori dulcedinis, cru-
que sanctus. Superbi. cis videlicct.
Taurus autem ad litteram fortis est; cor- 9. Tauri, ut dicit Soliuus % tantae feroci-
25 nua producit, ct ungulam fnidit immola- ; tatis sunt, ut capti animas feritate proji-
batur etiam Domino sed et Christus fortis : ciant : sic superbi vel libcri , in servitutem
fuit rohore. Psalmus « Dominus fortis et : rcdacti.
poteus.» jXonne fuit rohore fortis, quando 10. Sauguis tauri iuterficit serpentcs,
David noster, vere manu fortis manu in- , maculas facici tollit , fel vero ejus cuni
30 ermi et etiam cruci afllxa , debellavit aerias mellc et balsamo oculorum vitia curat :
potestates? Ipse produxit cornua, scilicet sic Cliristi passio diaholum occidit, macu-
crucis. Sed taurus producit cornua in ca- las peccati delet; fel vero, id est amaritudo
pitej Christus produxit in manihus. Ha- passionis ejus memorata, sed cum melle
bacuc : « Coruua in manibus ejus-.»His devotionis ct balsamo devotce orationis ,
35 cornihus ipse ventilavit hostes nostros , oculum auimae sanat, ut videantur propius
quando Dominus rcgnavit a ligno et Da- , dcfectus et peccatum.
vid noster antiquum illum Goliam gladio Awonymus Trecensis. Impius vix retra-
ipsius, ligno scilicct quo occidcrat homi- liitur a peccato. Notandum Isidorus dicit" :
nem, potenter dejecit. Tindcbat ctiam ipse quod hubalus odit et persequitur omue ru-
fto Christus uugulam tamquam taurus, in duo , beum. Ideo venator, volens capere bubalum,
testameuta, quum dicchat : « ]Non vcni lc- videns eum cum impetu venientem, ponit se
gem solverc, sed adimplere \» Taurus etiam retro arhorem magnain. Tunc huhalus cre-
Domino immolahatur et Christus immo- : dit se cornihus percutere ; ita iufigit in ar-
(1) Me. Ps. XXI, 13. — • (2) Ejiis. Hab. iii , A. — (G) Dicit. In Eiyinul. xii, c. 1, n. S5, ubi de Biibalo
(5) Adiinplerc. Malt V,
— Sulhms. C. 2:b,
17^
cf.
— Invenlu. lieiir.x, A.
(4)
Plin. HLst. nat. viii, 21. —
quidcm agil , minimo vero vcrbis iisdem ac Noster
(5) utihir.
i)i: ni:sTns. 19
bore conui quod arborc detinelur, el
,
OtTerat iste marem sine lahe : sit erj;o \irilis,
tunc a jaculis venatoris prosternilur, et oc- -Nil nuiliebre ^'erciis, eriinina qua^qiie cavcns;
Kfliciat (jiie hoiiuin, non laudis amore. sed rcdis
eiditur. Sie spirilualiler, quuni verbum vel
Anjielicy, Moysis quaiii notat illa doinus.
iaetuni displicel honiini impatienli, illc vo- Sic Doniiniiin placas, si te fugiente favores,
•''
lens vindictMre, eum tanto impelu movetur HaTcat in c(tlis anchora fixa spci.
im|)alienlia , (juod propriis eornibus et Iste inaniiin ponit supra \ituli caput ; islud
Kxi)iat, est firanini, proficiensque reo.
niotibus .sic detinelur in impatientia, ut a
Iniponcndo inanns .se devolinn iiotat esse,
jaculis venatoris inferni transfigatur, et sic
Ceu dical .Mnnns offero s|»onte ineum.
:
pcr ])eccatuni impalientia; morilur. Kxi)iat lioe hoinincin, si mnniis froiite screna
1" II. Delractor morilur s[)iritiialil('r (juan- Offerat; est hilaris diumis ainore l)ci.
Kt corain Domino \itulum m;ictabit, ut istiid
dodelraliil. iNotandum : IMiilosophus , bb.
rson hoino, scd Domimis approbct, optct, amet.
II, de Animalibus, dicit (piod sanûis lauri
A |>iieris Varon ofterri dcinde jiibetiir
erudus comestus bominem [)erimit, sieut 1'urpmiiis vituli, leîe jnbeiite, crnor.
venenum : sic dctractor, ([iiando loquitur Altaris [jcr circiiitiim fimdendus ab illis
1' de faelo alterius, non ex charitate, sed ad Kst roseus sanguis, deforis, ante doinum.
Signanturpueris Aaron vi-ilcs animanim;
infamiam. Ideo [^roliibctui' concessio san-
Altari, Christus, Kcclcsia'\e doinus.
guinis : " Carnem '
et sanûinem iion co-
Sanguine hominis perversa voluntas,
si^Miatur
medetis. Qua'sul) corde cupido mali...
latet, sive
Fimdatur sauijuis, moritur caro pra\a \oluntas :
Petuus de Kiga. Tollatur, cernes carnca vota mori...

Altari Christo sic hostia nostra jubetur
20 Aiirora, in Levil., v. 4 1-SO.
Impoiii, |)er cum (|uiim placet illa Patri
Sive per Jxclesiam, (piam di.xiimis cssc notatani
llis breviter tactis, aeein^ror ad lioc lioloeaustiim
Allari, sine quo victima nulla placet.
Quod lieri Jiissit de l)o\e sermo Dei ...
X.
1. ViTLLUS, Cbrisliis : « El mlducile viliibini sairinatiim ''.

» -f « Cnciinil .Vbra-
hani acl arinenlum, el lubt indo viliiliun lencrriimmi el 0[)limum K riacebil Deo
2s siiper vilulum novcllum '. »
-f-
2. Kl in aliam [larlem : <* Confregil Domiiuis cedros Libani. » -f « Kl commi-
luiet eos tamquam vilulum Libani '. »
3. Sancli lide crcscentes : « Tunc im[)oneiil <u[)cr allarc luum \itulos*'. »

-^ « U(;d(lemus vilulos 7. »
30 i. JudaM lascivientes : « Circumdederunl me viluli midli, (atiii [)in£;iics obso-

(lerunl mc ^, »
5. l*r;edicalor : « Planla pedis ojus ut [)lanla viliili'-'. »
XL
ViTULA, mcns carnalis : « L![)hraim vitula (bxla (liliij;oro tritmam. »
vi;ti:hu.m v.viuis cckmmk.ntvkiiis.
Damasls, Canii vi, v. (1. . PiK»» itvim s, .l(/r. .1//UM., |). 'i(»'JA.
SvLMis, (/(• yOniinihits Clnisli^ v. 10. OiiiLM n s, (/(• yatir. /A»»/i., \. i, I.JS.
(1) (iirmiii. (Iiii. i\ l — (i) Snginalum, I.iii'. ((») Crfxcenles et n jugo tinjis Uliera eotla hahtntes. !h
—
,
XV, 12.» (7t) Oiiliinuin. (loiics. xviii , 7. (.i) iVu- psalntn H-ti. yitutos, I*s i , il. —
(7) ri/M/u5. 0$oo
ii'lliiiii. V<. ivviii, 7>'*. — . (Vt) l.iliniii. \'<. wviii, <!. xi>..".— Xi Ur. l's.\\i. 17. - \yyituli. Kiocli i. 7.
20 s. Mi:r;ri()Nis clavis
KucHERius, ed. ij p. 15; ed. ii, col. 753 b Supremus. Medius.
ad X, 1, 2.
l^HYSioLOGUS apud Ihifjomm S. F., lib. Sancti injudicio in- to innovati.
iii, c. 18. novati ct liherati ad reli-

Fidelis, ycI
5 Gregorius M. Vituli iiomine sanctus ab omni jugo. gionem conversus

pra?dicator dcsignatur, sicut in Ezcchiele Sacrificialaudis sive de novo.
dicitur : « Planta pcdis, etc. » lu sanctis orationum. Vita sanctorum
(juii^pe priedicatoribus planta pedis est ut Lucasevangelista. gravis et matura.
])lauta \ituli ,
scilicet niature incedens , et De superbia humi-
10 Ibrtiset divisa. — Yitulai nomiue mens car- liati.
nalisdesignatur, sicut perOseani prophetani

Infimus.
dicitur Ephraim \itula docta diligere
: «
trituram » Vitula enim laboribus assueta,

*
. Lascivi homincs. IMens terrenalis.
trituroe relaxata, plerumque ad eumdem la- Judiei indomiti. Idololatria.
15 boris usum, et non compulsa, revertitur :
Anontmus Clarevallensis. Vitulus et

ita pravorum mens, hujus mundi servitiis
dedita, et rerum temporalium iatigationi-
vitula a viriditate vocati sunt. Vitula immo-
labatur rufa, trima, immaculata.
bus assueta etsi sibi libere vacare liceat,
,
subesse tamen terrenis sudoribus festiuat. Est vitulus mundus, mitis, lactans, novus, in-
20 Gregorius apud Garneriiim S.F.^ lib. sons,
Sacrificativus, producit cornua, mugit,
in, cap. 1 1, art. 5. p. 117.
Absque jugo liber, saliens, alacris, pedelirmus.
IsiDORUS, Etymol. lib. vir, c. 2, n. 43.
Rabainus. Vitulus, Christus, ut : « Tulit [Sequuntur esedem distinctiones ac supra
vitulumde armento. » Superbia cordis — , in Rabano.]
25 ut « Offerat pro peccato suo îtulum ^. »
:
— Christus passus, ut : « Occidit vitulum

Petrus de Biga.
saginatum. »— Diabolus, ut : «recerunt vi- ^ttrora, in Exod., v. 1G39-165S.
tulum conflalilem \ » Caro uostra, ut — :
Oblatus vitulus ex armeuto datur arae,
" Tmmolaverunt vitulum, cL obtuleruut Christum designans quem tulit ara crucis.
30 puerum \ » —
Juda;i, ut "Circumdederunt :
,
Est vitulus hristus ; arnientum suut patriarcha?

(
me V. m. » —
Motus carnis lascivientes, ut Prodiit iude caro, sed caro labe carens.
« Tunc imponeut super altare tuum vilu-

Hic tener est vitulus, producens cornua, cujus
Ha?serunt manil)us brachia sacra crucis ",
los. »
Pro nati reditu fuit bic a patre necatus,
Vitula, caro Christi, ut : « Adducant ad Dum Christus patitur, Patre jubente, crucem.
35 te vitulam rufam, » — Uxor hominis , ut : Impositis manibus supra vituli caput, Aaron
« Nisi arassetis in vitula mea '
. » — Mens Cum pueris vituUun mactat, eumque sacrat.
Hoc expressa loco manus est pharisaâ per illos,
prava, ut : « Ephraim, etc. »
Ouae Christi capiti spinea serta dedit.
NoTKLRus, Sequent. xxxvi, v. 7. Yel Christi caput est Deus ; ergo manus super illud
Petrus Capuanus ad litt. xx, art. 138. Imponit, Christum qui negatesse Deum.
Sanguine tinguntur altaris cornua signat :
tiO Vitulus Ara crucem; signant cornua ligna crucis.

-«DBESBSai; ]N'am Cliristi sanguis imbalsamat inclyta ligni
Suprcmus. Medius. Brachia, dum clavis petra forata fuit.
Altarisque bases sanguis distillat ad imas,
Christus. Sancti Spiritu sanc- Ouum forat basta latus, et cruor ima petit.
3.—
(1) TrUuram. Osco xi,il.— (2) Viiulum. Lcv. iv, [
T Ren- i, S. — fS) Mea. .lud. xiv, 18. — (6) Cornua
(D) Conllatilem Exod, xxxii,8. -.^ (4) Puerum fira crucis al.
\
Dli. BKSTllS. 21
XII.
\. Vacca , caro Chrisli '

, riira proplcr passionem :
-f- « Praccipc filiis Israel,
ul adducanl ad le vaccaiii rufani \ >•
2. Ecclcsia, vel Judica : « Nutrict liomo ^ vaccam Ijoum et duas oves , cl proj
ubertatc lactis comedet butyrum '. »
^ 3. Jud;i'a Quoniam : « sicut vacca ^ lascivicns dcclinavit Israel *^. »
-i. Mentes lideles " H : « Ibant in direclum vaccjc pcr viam cju;c ducit IJellisa-
mis ^. »
5. Uiviles saeculi «Audile vcrbum Domini, vaccjc pingues '". » -r Carnalibus

^ :
viliis plcni ". In [).salmo « Concilia taurorum:inter vaccas populorum '-. » ,
"^
-^- C. Caro nostra : « Priccipc filiis Isracl, etc. »
yl:ti:rl3i vahujs commk.ntarils.
EuCHERius, cd. I, p. 1.") ad 5; cd. ir, ut : « (iradiebantiir vacc.c, ctc. — Princi-

col. 753 A ad 4, 5. pcs Isracl, ut : -Auditc v. d. v. p. » — Ani-
ij PiiY.sioLOGUsapud //«//0/1.5. V'.,lib. iii, ina' insi[)icntes, ut : « Congrcgatio , ctc. »
c. 10. Pi:trus Capuanus ad litt. \\, art. \'.V2.
Grlgorius. Vaccu! nominc innrmitas Do-

n)inica!incarnati()nisdcsigiiatur,sicut Moysi Yacca
a Domino dicilur : « Pra'cipc liliis fsi-acl,
Spirilualis. lufernalis.
20 ctc. ' Vacca lia'c bcnc rula dicitur, ([uia vi-
dclicct cjus liiiinanitas riibra pcr cruorcm Simpliccs. Scnsualitas.
passionis'' fuit. « intcgru) ittatis , » (|uia
Pra'(licatorcs. Supcrbi Sicculi.
oinnis opcratio Doniini pcrfccta est. — Vac-
caruin noininc incntcs fidclium dcsii^Miantur, Prrni s ni: Hic.a.
25 ul in libro Hc^ûin : « Vacca- ibant, ctc. »
AurorOj in Nmncr., v. '275-2.S0.

Tunc vcrc tcndiinus in Hctlisainis, (iiiniii
\ia rcctitudinis gradicnlcs, ad vicina crro- I'io nohis ohl.nta l>alri, caro (•.iiulidn Chrisli
rislatcra, ucc pcr alfcctuin pignorum,dccli- Bos est nif;i, (•riicein p.issa, cruoro ruliens.
Cliristi j)ortccl()s .ictiis \;icca' notat a-tas
namiis.
Intcura ; naiii (.Inistiis pcrruit oinnc boniini.
3 (lUKGORius ai)U(l (iarnerium S. V., lib.
^ acca jni o in;icnla<|iie caret ; (jiiia C.hristus ab onini
III, c. 8, p. I 10. 1'eccato lihcr vixit et ;ihs(|iie nola.
HaIIAMS Ct .\\0-NVMrS Cl.ARr.VM.I.rNSIS. Kxtra castra loras Klea/arns imniolat illain ;
Iinniol.il ;iiuloicin sic Syn;ii:oi.'a sinnn.

Vacca,('.liristiis, ut : Smnctis \accam rurain
lll;i necat Christuiii, peccans ex parte inalorum,
ictalis iiilcj^ra!. — iMcbs Isracl, ut : - Siciil
|".\ clfctonim parte heniiina nianens.
yj vacca 1. d. i. • — Scnsualitas, nt : Sumc Mic e\tr;i porl;iiii palitiir, scil port.i .sahitis
vaccam Iricnncin ''. " Viri s.iiuli, Nohilis illius passio facta tuit.
tibi
rdcra mi;ii Irrra Philislinuruin rfportarrrunt. Gr.il>ius

(1) Chri.sli, cttjus fKjuram illa ritfa (jerrhat, (Ir
qu.v \>er Irf/pin in sairi/liii) offrrri jir,rciiiirl>alur nil li.Tf , in apoKraplii sui mnrpinc : « Hicronyinu» Phi-
cujiis ciiiis Oj r.rjiiahal ;»»;»»/( ilrli( la \\-(i. — li\liiin iiosiiil; vcpliinuiula : a))ofJ)8j;; Juhiiulcipic to-
fitiis 11,
Hufaiii. Niiin. xu, "2. — (T»; J'li-hs jinlaiia irnliiis t(r.'s nhi Ir.iiisl.ilorfN Inliiii : atlui>hi/los. o ^H^ Hrth- —
['2.)
Chrishis. samis. llcp. vi. li. — S.rruli hujus. In .iino\

in
—
Chrislii. In Isiia U-(!.
(i) liuti/rinii. Is. VII, 21,
IIdiihi, id esl
iJi. — (iS) \'iiiTa. iil
ili.
ml \\.r,, — ilOi
I
Pinf/urs. Ani.
('.»i
ir, 1 . — 11 ) Ptm.r H-Ci.

juilaica lascivirns. In
jilrhs .\iniis W-Ci. — ((i) Israel^ [\'i) i>i>i>uturuin. V*. lxvii , r>l. — (15) pr.r frr-
Oscc IV, 21, torii(;c H-(i. — ", l'iilrles in lUclrsia. riirr pfljsioriij. Ilibl. Ucll. — ,11 Trirnnrm. Cicnc*
iiuorum fl;inram raccu ilt.i i/crrha:il, </i(.r arctw l>o-
22 S. MELlTOiNlS CLAYIS
XJil.
\. CoHNU , rei-nuni Clirisli : « El erexit cornii salutis nobis in domo David '. »
2. Conma septcui, poleslas Christi pcr omne tempus : -^- « Vidi agnum quasi
stantem. » -r « Occisum, habenlem cornua septem et oculos septem '^ »
3. CoruiKi , trophaûm crucis H- vel duo testamenta « Cornua , : in manibus

sejus; ibi al)scondita est fortitudo ejus ^. »
4. Regna mundis in Danielc.

-^ 5. Fortitudo justorum , et super injustos : « Peccalorum confringam cor-
nua ^. »
-^ 6. psalmo « Et a cornibus unicornuorum

Superbia. In humilitatem :
''
10 meam '. » Et ahbi « Omnia cornua peccatorum confringam. »

:
-f 7. Superbiadiaboh, vel potestas ejus, prtesenti in tempore, sive regnum An-
tichristi. In Apocalypsi.
VETERUM VARIIJS COMMEIVTARIUS.
EucHERius, ed. I, p. 29 ; ed. II , col. 766 Regi;e potestalis, undc : « Illuc producam
15 D ad 1,2. cornu Da\ id '" . » — Potentiffi ; unde « In
:
te inimicos nostros ventilabimus cornu '^.»

RaBANUS et AnOINYMUS CLAREVALLEiSSIS
Cornu, regia potestas, ut Sublimabit — Superbiee ; unde : « Nobte extoUerc in
cornu Christi sui^" Fortitudo, ut « In — : altum cornu vestrum. »
te ventilabimus inimicos nostros cornu "

.
»
Petrus Capuainus adlitt. in, art. 69.
20 — Eminentia Dcitatis , ut : « Usque ad
cornualtarisnostri'".» — Superbia, ut: «No-'
Cornu
lite extollere in altum cornu ' vestrum. »
— Brachia ut Cornua in mani-

crucis, : « Salutis vel protec- Potentiae.
bus — Sancti carnem excedentes, ut
ejus. » tionis potentia Gratise.
25 « Vidi agnuni habcntem, ctc. » Legis — • Christi.
,
Redemtionis nostrae.
impugnatores ut « Vidi bestiam ascen-
, : Reffiae disnitatis. Superbioe.
dentem dc mari, habentcm corrma dc- In primo cornu continetur cornu unctio-
ccm'". » —
Duo tcstameiita, ut « Bestia : nis. Evangelium :« Dc plcnitudine ejus ac-
habebatduo cornua sicut agnus'^. » Vir- — cepimus omnes"*. » Hoc cst cornu quod
30 tutum munimina ut « Cornua producen- , : conlinct unguentum quo sacerdoles et re-
tem et ungulas "'. — Potestas impiorum,
»
ges ungebantur in legc. Ex hoc cornu ma-
ut : « Cornua peccatorum confringet. — » navit unguentum iUud quod descendit in
Potcslas justorum, ut :« Exaltabuntur cor- barbam, barbam Aaron; a barba quoque
nua justi
'
'. » stillavit usque in oram vestimcnli, quando
35 Pj:trus Cawtor. Cornu est salutaris, sive Moyses de mandato Domini unxit eum in
proteclionis ; unde : « Et erexit, etc. » — sacerdotem. Hoc est cornu olei quo unctus
David. Luc. i, 69. — (2) Scptem. Apoc. \, 5. (10) Nostri. Ps. cxvi, 27. — (11) Cornu. Ps. lxxiv, 6.
— {\)_
(5) Ejus, Habac. i\\, A. — (4) Hcgnum saeculi hu- — (12) Deccm. Apoc. xiii, 1. — (15) Afjnus. Ib. 11.
jusb, C. RcfjnaD-G.— (5) Cornua. Ps. lxxiv, 1-].— — (U) Ungulas. Ps. Lxviii , 32. (45) Jusli. Ps. —
— (6) UnicorHium F. G. — (7)Mcam. Ps. xxi, 22. Lxxiv, 11. —
(IG) David. Ps. cxxxii, 17. (17) Cornu. —
— (8) Sui. 1 Reg. II, 10. — (9) Conm. Ps. xliii, 6. - Ps. xLUi, 6. — (18) Umncs. Joan. i, 16.
DL DESTUS. 23
cst Da\i(l fiiii.islsai. H(;c csl cornii (juo in- C(<nui sijiiiificat cujusf|uani praulatioiiis
citamuradbclla. Ifoc cst cornu (luo conô- ciuincntiani, qua boni biuc ulunlur, niali
camur ad con\ivium. iloc (^st cornu ([uo vcro malc, (juia niali pnilali tui i.lur m.ti(js
iinitainur ad fcstuin. ffoc cornu iuhilatur ctimpugnant l)onos,ju\ta illud pocticum":

5 j)co. Psalinus : '< fn lubis ductilibus, in Owursare capro, cornu ferit ille, i-aveto.
voce tubac corncfic » Ifoc cst cornu (luo '

.
cornua pcccatorum, sunt ct cornna
Sniit
cusloditur civitas de noctc. Tfoc est coriiii justorum, dc (luibiis Dcusdicit In psalmo :
(|uod ('(mtinct olcuin (juo nnîtur caput jc- 'Oinnia cornua pcccatorum confrinu;am, et
junanlis, olcuin (]c quo pra-cipitur : Olcum cxaltabiinlur cornua justi;"h(C ost, ut
10 dc capitc tuo non ddiciat ". " \]\ Iioc cornu brcvitcr (licam , ([uod oinncs linalitcr mali
I)rofusumcstolcum in lccUlio vidua.' Sarcp- in futuro sa'ciilocruut im|)otcntcs, et onincs
tana', (juod juxta Acrbum Kliic noii cst im- liualilcr justi crunt j;otciitcs.
minutiim, sicut nec livdria fariiuc defccit, p^r cornua sijinilicantur bi qui pncsunt
doncc stillavit Dominiis pluviam supcr tcr- popnlis; qiiia, sicut cornu ia ifincm mis-
15 ram. Ia boc cornu cflunditur olcum illiid sum, ((Etorcm molcstissimum de se emittit :
dcqiio si)onsaaits|)onso: OIcumclTusum '.

,ta irctor populi, i^^nc viliorum adustus,
uomcn tuum\ Kx boc cornu inanavit ina!;.' opinioni^ pulorcm kmge latcquc dif-
ungucntum illud cx cujus odorc, fracto fundit.
alabastro corporis Cbristi, rcplcta cst do- Coriiu significat fortitudincm , ut ibi :
'20 iiius mundi. ll\ boc cornii Samaritanus vi- (( In tc inimicos nostros vcntilabimus cor-
niim ct olciim infudit vulncribns sauciali, nu, » idcst, pcr tc inimicos nostros, da;-
(juando ap[)r()|)iaus allifj;avit vulncra cjus, inoncs scilicct ct inlidclcs bomincs, fortiter
iiifuiidciis viiumi ct olcuin. V.\ lioc cornii ct virttiosc fiipaiiins.
accc[)crunt olcum prudcntcs virgincs in va- Ilcm pcr corniia niitia' [lontificalis si-
2r, sis suis. I'^t c\ boc cornu [^rolluxit sanguis
iinantur duo tcslamcnta; iiiidc lciiimus de
icdcmti(mis et aqua baptismatis. Kvangc- Mojse, qui in quibusdam locis formam
lium : « Unus mililum lancea latus cjus nrossii [mntilicum , ([uod lacics cjus cornula
a[)cruit, et continuo cxivil sanguisct a[)[)aruit c\ consortio scrmonis Domini ^
"
"'H''^ •
quia ([ui sacra' Scriptnra', quu' cx duobus
30 DisTiNCTioMM Mo^vsTir.Mi. lib. i , (/c tostamcutis couslat , ubcriorcm babct m)ti-
('ornu. Cornuum noininc dcsiguata sunt tiam, contra inimicos Cliristi lidci froiitcm
bracbia crucis, ut in illa [)r(>[)Iictia llaba- |,;,[h.i armatani. Kt ([iiidcin rcctc Movscs
cuc, dc [lassionc Cbristi : " Cornua iii iiia-
ca[)ut bibuit cornulum, ([uia cor b.ibuit
nibus cjiis : ibi abscondita cst fortitndo, »
niansnctnm: ali()([iiin, si sa'vilia' cordis a[)-
sa ([iiia iii criicilixionc Cbristi |)atuit liiimana fucrit cmincntia [lotcstatis
[)()sita , cloniia
inlirmitas, cl latuit divina [lotcstas. tc ;'.!) illo. ([ui vis clongtirl a malo, mcino-
neala ciijiis l)nicl)iis iMiis illud [)rovcrbiuin : l'cnum Ii;ibct in
Sa'(li |)i'|)cii(lil prctiiim '.
cornu'* : lonuc liigc. I'cli\ iiii|)r(i|)ii;isbono-
Cornu signilicat lidcin carncm cxccdcn- rnin c>-t c;il;imit;is.
ao tcm, sccnndiim iiiiaiu cxpositioncm : fn Conin îgnilicat clationcm, >ivc clat;un

nomiiic tiio cvaltabitiir coiiiii iiosliuin. (lcfciisioncm , iil ibi : « Dixi iiii([uis :
>'«-
Cornii signitical rcgiaiu [lotcstatcm , iit lilc iui([uc agcrc. Kt dclin([nciilil)iis : Nolitc
ibi : '< Dominus sublimabil cornu Cbristi c\;illiirc cornii vc.strum. (,)uii, nt dicit
siii. ' 1(1 cst, Dcus Palcr Miblimcm cssc bcatn^ llicronvmns : .\ibil sic dis|)licct Dco,
lii oslcndct rcgiain potcstatcm Cbristi. vcliitccrviv crcct;i, [lost [)ccc;ituin.
(I) Cornr.r. I's. xi.vii, Tt. — (i) Df/irial. l'-C(li'. i\, I. II. |>. r.rii. — (fi) Pvctivuni. Virg. Krl. w, [H. —
8. — (5) Tiiutn. (.'miiI. I, I.— (i) .I^Mrt. Jo.m. \\\, i7) />(>mi»ii. K\oil. \i\iv, iS^. — (8) Cornu. Hor«t.
31. — (li) l'rrtittin. ^'"orUiiiiit. Iiyiiin. (/t> Crwv , cf. i Sal. IV, 7t\.
24 S. MIlI ITOiMS CLAVIS
Per cormi scimus significari Chrisluni, latoris sui , expressum erit

id est diaboli ,
ut ibi « Krexit nobis cornu salutis.

:
» Et simulacrum; qui quum sit amator obscuri-
tatis, transligurat se in angelum lucis.
per cornu novimus significari Antichristum,
ut in Daniele, ubi legitur, quod in medio
Hermaninus Werdiinensis.
5 deceni conuium quarUnc bestia; ortum est
aliud cornu parvulum '
; nam sccundum Ilort. deUciar., lib. i, v. 468-477.
Marginalem - quarta bcstia quartum est,
Tunc quoque ridcbo subsannans, duin timor ille
regnum, id est romanum, cujus bestiae de- Affuerit, Caiphas unde propheta fuit
cem sunt cornua romani imperii reges vel « homo moriatur,
Est, inquit, melius, ut soius
»0 regna, in quoe romanum imperium in teui- « Quam
pereat tota gens patriacque decus. »
pore Antichristi dividendum est. In medio Subsannat nasus, dcridet bucca, (iguram
eorum, id cst in principatu omnium, orie- Cum dcridcntc dcspicieutis hai)cns.
Hanc verborum sic accipe cornua Christus
vini :
tur cornu parvulum id est Antichristus, ,

Alta superborum despiciendo premit.
omnium, se si-
qui futurus superbissimus Tnnc exaltantur humiles, tibi, Christe, placeutes,
*5mulabit humillimum, tamquam qui habi- O Judaca tumens, quando superba ruis.
XIV.
*
i. Aries, Chrisius^ : « Ecce aries tenebalur planta, in virgulto Sabec^. »
2. Arieles, apostoli ^ : « Afferte Domino filios arietum ^. »
3. Mali prffilati ' : -f- « Facli sunt principes lui velut arietes non invcnientes
pascua. » -r In Ezechiele : « Cum hsedis et agnis et arielibus ^. »
20 -r- 4. Sacerdotes : « Tria sunt quse bene gradiuntur, leo, forlissimus bestiarum,
gallus succinctus lumbos, et aries^. »
-f- 5. Rationabiles spiritus : «Tollens Jacob virgas, ponebat eas in canalibus
aquarum, ante oculos arietum '°. »
-f- 6. Ducatus populorum : « Sumite vobis septem tauros et seplem arie-

25 tes ". »
VETERUM VARIUS COMMENTARIUS.
EucHERius, ed. I, p. 15; ed. ii, col. 753 ante oculos arietum. » Quod in nobis tunc
B ad 2. spiritualiter fit, quum ante oculos mentis
GregoricsM. Arietis nomine primus iu- nostra^ senlentiue constituuntur, in canali-
30 tra Ecclesiam sacerdotalis ordo exprimitur, bus divinorum voluminum ut tales fetus ,
ut ibi : « Tria sunt qua; iucedunt feliciter, operum genercmus, qualia, in vocibuspra*-
leo, gallus et aries.Apte quidem aries sa- » ceptorum, sancta^ actionis instituta conspi-
cerdolalem ordinem expriniit, quia sequen- cimus. —
Aries, ducatus sequentium po-
tem post se jôpulum, quasi ovium gregem, pulorum, ut ibi « Sumite vobis septem,
:
35 trahit. — Arictes, rationabiles spiritus, ut etc. » Tauros enim vcl arietcs offerre, est
ibi : « Ponebat Jacob virgas decorticatas superbum ducalum conversationis humili-
(1) Parvulum. Diui. vii, 8. (2) Marginalem.Ea est — edilores cxcepimus. — (5) Aposloli. Vcl prssdicatores
glossa ab altera Wulafridi, quaj dicilur ordinaria, et al- A. Vel ecclesiarum principes B-G. (6) Arietum. Ps. —
tera Anselmi Laudunensis, quae interlinearis, dislincla. Lxxxviii , 1. (7) —
Mali et principes pravi B-G. —
(^) Christus propter principafum B-G.
, (•4) Sahec. — (8) Arietibus. Ezccli. xxvii , 21. (9) Aries. Prov. —
Geiies. XXII, 15. Cf. Melilonis commentariolum super
cumdem hunc locum, quem
,\xx, 51.
—
(10) Arietum. Genes. xxx, 41,
tes. Job XLU, 8.
(H) Arte- —
infra e catenis post alios
l)E BtSTlIS. 25
tale mactare; lioc auteni sub scptcnario Ariele. Aries significat Cliristuni proptcr
consumatur, quia iiocessc cst cis (jui liu- principalum; uude :
iusmodi suut, ul no\itate scptiformis

'.
r
i
ara-
o
, Acnus,
r>
...
ovis, viuilus,, serpens,
i
aries, leo, verniis
. ,
>.
tia3 rclormcutur. , ,
5 GnEGORiLsapud^yarncn'Mm5.F.,lil). III, A^mius, proptcr innoccntiam; ovis, projjtcr

c. 1:5, p. 120. paticntiam ; \itulus, proptcr ohcdicntiam ;
TsiDOHi s, Ehjmol.^ lih. mi, c. 2, n. 1.'3. scrpcns, propter sai)icntiam; aries, proptcr
KabaiNls et AôrsYAiLs Clarevalle.n- principatum ; ko, proptcr resurrcctio-
sis. Arics, caro Christi, ut : «Vidit arictcm ncm, forlitudincm ct coulidcutiam ;
vrrmis,
10 lix'rcntcm cornihus. » — I\Iotus iracundia- I^roptcr liumilitatcm.
ut : '< Ohtulit arictcm in liolocaustum '
. » .Vrics siîiilicat carucm Christi ; unde
— Apostoli, ut Induti arictcs ovium^. : « » arics immolatus est pro Lsaac vivcnlc ,
quia
— Ordo saccrdotalis ut Tria sunt , : " caro Christi inortcm passa est, dcitate im-
— Pnclati ut
,
etc. » , : « Affcrtc d. f. a. » piissihili j)criuancntc.

15 — Hationalcs quiquc, ut : « Posuit vir- quia dux cst ^'rcgis, significat
Arics,
f,'as —a. o. a. » Ihcrctici , ut : Principcs tam |)rincipcs laicos ([uam pra'latos ccclc-
t. V. a. » siasticos; unde in Daniclc Ic^miuus per arie-
Petrls Capuaisus ad litter. i, art.. 50. tem fuissc ligurattim Darium rcgcm IVr- ,
Aries campi, nmudi, coeli et tartari. Pri- sarnm. VI dc liujusmodi ;irictihus dixit
20 iiuis , matcrialis. Arictes mundi , apostoli, Dcus [icr Isaiam in consolationcm primi- ,
(lui totum mundiim pra-dicatione sua post tivai la-clcsia; " Omnc pccus Ccdar coii/^ :
^^
sc tra.xcriint, (juia « in omncin tcrram cxi- grcgahilur lihi ; arictcs Nahaiolli ministri- j^ . ^ >
vit sonus corum '. .\rics c(L'li, Christus. -.
hunttihi*^. '-
Genesis : « Vidit Ahraliam , ctc. » Ariclcs Arictcs dicti sunt aposloli, qiii cornihus
25 tartari, ha^rctici qui alios post se scducunt. utriusîuc tcstamcnti luercticos ventilahant
Primus pascit lierhas camporum. Sccuii- undc cst illud : « Affcrte Domino filios aric-
dus, graminaScri[)turarum.Tcrtius, pascua tum, » id est vosmet ipsos, quos pcr Kvan-
virtutum et honorum o[)crum, vcrhi gra- gclium apostoli Cliristo gcnucrunt. Kst
ti;i : llorem lilii ,
pcr castit;itcm; (lorcm aiilcm Domino tilios arictum atfcrrc, con-
30 viohc, [)cr liiimilit;ifciii ; llorcm rosa', [)cr vcrsos ad lidcm Cliri>ti, a vil;i, id cst con-
martyrii [)aliciitiain; llorcm oliva', [)cr mi- vcrsationc vctcri , ;id iiovam tran>fcrre.
sericordiam; (lorciu uvu', per pnrdicatio- Arictes dicuntur quilihct honi piulati;
ucm ; (lorcm s[)ic;c, pcr honorum opcrum dc (piolihet est illud Psalinista' • Montes :
maturit;itcm. Qu;irtus [âscit fcnum (cm- exsultavcrunl ut arictes^. » Arictcs ctiam

35 [loralium. dicuntur mali pnchili. rndc Jcrcmi;»s in
Priinus csl (lu\ [)ccorum; sccundiis, diiv Tlircuis : « r;u'ti sunt priiicipcs cjus, id
sim[)ii(-iuiii ;
tcrliiis, du\ omiiiiiin lidclium; ol Sviuigogir, siiut ;i. 11. i. [i. Talcs
(iu;irlus, du\ Iwcrclicorum. suut [)lcri([iic modcnii [)i;clali , non invc-
Itein arics, [inchiti ([ui dchcnt immohiri nicntcs, ([uia noii ([u;iiciitcs, [lascua Scri[)-
jio [)r() suhdilis. S;i|)iciiti;i : « Tria siiiil, clc » liir;iriiiii, scd ;ir(lcntcr iusistciitcs [lascuis
— Itcm, rati()iialcs.(Jt'ncsis : • Jacoh virg;is, c|)ul;iriim. Dc liis [lotcsl dici (|iiod [ilus iii
clc. » Itcin, su[)crl)i;i. Ps;iliniis : 'Ciim in- s;ilmon(', (|uaiii iu Salomoiic lcgunt ", ctc.
ccnso aricliim *. »— Kcm, motus ir;icuu(li;c. \rics hcsli.ilil;ilcm dicitiir sigiiiliciirc , ut

I.cviticus : •< Ihccohlulit a. i. h. 11)1 ilolociiu.^t;! mc(lulhil;i ollcram tihi,
rii DismciioM VI MO!N vsricAii. lih. v, Ae ciim iiiccnso arictuin. Scd^pii;» nlitcr con-
(I) ir,iloruuslinii. l.iviL Mii, ^28. — {"2) Oviiim IN. ox^Linl n|>iiil niniMsimi in Prrrelo lolics ril. cl l>i»I.
—
,
i.xiv, 17. -
[7)) llitrum. IN. xmii, 6. — (I) .\iulum. i.liim. I. Mi , f II. M. — li U. i.\. 7.
ri/.i
Ps. Lxv, 1.^. — (.^) IVrHii.v. Ilirc ol scf|iicnlia veliTi.s 7 .liir/r.t. V*. t.xiii, l. — 8 Lfjunl. (U^ngoln illiic
ile Suminilius (/iriiii.v fnrniiilns pxliiljciil , cl |ilor,i(|iio insulsn |i|ura islinînoili . ol lrilij>iiu.i. irsocBniu».
20 S. MELITOÎS CLAVIS
illud lccloris arbilrio Qimni Christi morlcin vervex vitulusquc figurcnt,
grae cxpoiii potcsl,
llem variando tamon, distal uterque sibi.
rolinquo. ,. ,. Sicnatur vitulo niors qu3e fuit in {Tuce (Ihristi,
.,
proptcr \irlutcni fcriendi, dicitur
Arics ,
q^,.,,^^ surgens uiira noiuit ilic pati.
niachina quicdam ad niuros dissolvcndos Yictima vervece signatur, quec datur ara;,
5 valida. Unde qiiidam aduiator dixissc fcrlur Quam modo prcsl)yteri voce manuque sacrant.
Offertur totus aries, quum Clhristus in ara
Julio Ca^sari, iuvadcnti Italiam
'
:
Creditur oblatus, qui Dcus est et liomo.

His aries actus dispcrget saxa lacertis. Totum non offert in Clnisto, quisquis adorat
Absque Deo carnem, vel sinc carneDeum.
Hujus instrunicuti \iin bcatus Augustinus Christi signantur testes vcrvece secundo,
transtulit ad designandum assultus diaboli Quorum grata Deo mors prctiosa fuit.
ita scribcns ad Bonifacium comitcm
- 3Ii-
10 : Discipuli bis sex aries fult iste secundus,
ror quomodo tam subito murum lidei aries Post Christum quorum purpura pinxit Inimum.
Inde canit cytharista pner « Domino dominorum :
rupit inimici.
« Hos affcrtc, gregis quos genuere duces. >>
Petrus de Riga. Bisseni patres sunt crgo duces gregis horum :
Prolcs, pro Christo qui meruere mori.

Aurora, iu Exod., y. 1673-1692.
HeUMAANUS WERDINEiNSIS.
15 Unus post vitulum vervex occiditur, Aaron
Imponente manus progenieque sua. [Vidc infra art. xxxvi.]
XV.
1 Ovis, Chrislus, propter patienliam : « Sicut ovis ad occisionem duclus est^. »
2. Simplices, vel martyres ^ : « Omnia sabjecisti siib pedibus ejus, oves et bo-
X'es ^. )) -r- « Propter te mortificamur tota die , sicut oves^. )) -r In EvaugGlio
20 « Oves meai vocem meam audienl'. ))
3. Reprobi : « Sicut oves in inferno posili snnt; mors depascet eos^. »)
-^ 4. Vita activa et contemplaliva : « In die illa nutriet homo vaccam boum

et oves duas '-*. ))
-^- 5. Fidelis ex Judacis : « Et fuit possessio ejus septem millia ovium et tria
25 millia camelorum ^^. »
-f- 6. Innocentia cogitationum per ove?, sicut per camelos distorlse cogitatio-
nes, ubi supia.
V Oves dua:, populus gentium. In Isaia «Nutriet homo, id est Christus,
7. : ))
« vaccam boum et oves duas, et pra3 ubertate lactis comcdet butyrum. ))
£0 VETERUM VAmUS COMMEINTARIUS.

Physiologus apud Pelrum Damiani ,
Orientius, de Nativ.IJom., v. 4 ct 138.
opusc. Liii, c. 25. k^vi& Hugonem S F., . EucHERius, ed. i, p. 15: ed. II, col. 753
lib. 13, p. 436.
iii, c. — Apud Vinccnt. B ad 5.
BeUovac, xviii, 70. Gregorius M. Oves, fideles ex Judaeis,
35 Damasus, Carm. vi, v. 5. sicut de Christo, sub nomine beati Job, di-
Sylvius, de Nominibus ChrisH, v. 9. citur : « Et fuit, etc» — Yel oves, innocentia
îCETAS, Serm. iii, p. 330. cogitationum. Oves enim septem millia pos-
Ilaliam. Lucan. in PJiarsal. I, 4G0. — Co- Doves. Ps. vni , 8. — (6) Oves. Rom. viii , 36. —
(1)
milem. Intcr Aug. Epist. spiir. G, t. n, col. 1575.
(2)
— (7) Audient. Rom. xx, 27. — (8) Eos. Ps. xi.viii, 15.
(5) Est. Is. Lin, 7. — (i) Popidi fideks BG. — — (9) Duas. Is. Yii, 11.— (10) Camelorum. Jojj i, 3.
Di: UKsiiis.
sidciiius, (luuiii cogitalioiics iiiiiocuas per- sacrumcnlo ulturis, Coiuc tûu reficit inenles
fccta cordis niunditia et exquisilo vcritalis nostrus, >'onnc carne sua relicicbut discipu-
pahulo iiilra uosiiict ipsos pascinius. — los, quuiido accepit .Jesus punem, ct bcnc-
Quiiibcl iiinoccntes et siniplices, ut ibi : dixit, ac frcgit, ct dedit discipulis .-uis
5 « Oninia subjccisti sub pedibus cjus, ctc. » diccns : « Huc cst corpus mcum'''?. Ovis
(ii!i;(;()i'.n.s ajjud (jarneriuni S. V., iib. pcllc pcdes munit cl Cliristus pcllcsua,
:
111, c. 14, p. 123. ([uam pro nobi.s po.suit, ct dcposuit in pas-

IsiDORiJS, Elyinol. lib. vii, c. .'{, ii. \'2. sioiic sua, pcdcs affccluum noslrorum coiitra
R.ViiAMS. Oncs, innoccntia, ut : <• Dcdc- dcsidcria tcrrcna communivit ,
quando pcl-
••^
runt ci unusquisquc ovcni unam '. " — (lliri- lcm [)ro cuncta (puc liabuit liomo
pcllc, et
stus, ut : « Tamquam o. a. o. d. » — llomo illc, dedil pro anima no^tra. 0\is nos vcl-
rcdcmlus, ut : > Invcni ovcm (juam pcr- Icrc vcstil : ct Cliristus vellcrc carnis suu.',
(lidcrain ". >' — Angcli , ut : " Dimisit ovcs (juod in cocxcrcNit, (piaiido dcsccndit sicut
iu dcscrto''. » — Populi lidelcs , ut : " Lgo pluvia iii vcllus, uudilatcm nostru' naturae
15 ipsc pascam ovcs mcas ''.
» — C()fi:itati(mes Acstivit. Faulus : <• (juotqiiot in Ciiristo
muiKJa', ut : « Iji;nis Dci lactas ovcs con- baplizati cstis , Cliristum induistis '". •
sumsit^." — Heprobi, ut: « Sicut oves, etc." Ovis balatu suo agnos colligil : ct Clirislus
— 1'ctulantes molus mentis, ut : « Si dc ovi- balatu suu' doctrina- disciiûlos coUcgit. (his
bus fucrit oblalio ". » — IJonisubjecti , ut : fimo tciram fcrlilcm rcddit : et Cbri.stus,
2" "
Paricbant ovcs varios fclus'.» — Simi)lict'S, quando iii passionc faclus cst sudor cjus
iil : " Oinnia sub pcdibiiscjus, oncs, etc. » sicut gutta; saiiguinis dccurrcntis in tcr-
JVoTKKH, Sequcnlia wxvi, v. 7. rum, etqnum unusmililiim luncculatiis(^jus
apcriiit, ct cxivit sanguis ct u(iua tcrram
Petrls Cai'i:aûs ad litt. xiv , art. 28.
,
lAclcsia^ fecundavit.
Oves
DlSTI.XCTIOMJM MONASTICMi. lib. Ill ,
(/c
2j Ca'li. Mundi. Ove. Ovis, animal innoccns cl ulilc, signili-

cat Chribluiii, ([ui lamquam ovis ad oecisio-
Christus. (icnus lium;mum.
ncm diictus cst; uiidc vcrsificator :
Aiii^cli. Ju(la'i vcl gentilcs.

SiirnirK-ativam vera reniovit ovis.
Salvaiidi. (Jluicumqiie justi.
'Jarlari. .Vam, sicut idcm dicit :
Sii^na reccsserunt ; siizniricata ninncnt

"> Hvpocrita'.
Ihcrctici. Ovcs dicunf iir omncs clccli. proptcr man-
Damiiati. suctudincm cl paliciitiam; undc judcv jiis-
Cliristus ctiam dicitur ovis proplcr ca tus ovcs st iluct a dcxtris.
(liia' iii ovc considcrantur. Ovis naimpic Oves dicunlurapostoli cteu'tcri inart> rcs,
55 lactc iios nulrit; carnc sua iios rcllcit; pcllc |)roptcr pcrfeclioncm palicnliu'; undc cst
pcdcs miiiiil ; vcllcre vestit ; balatu agnos illud Dominicum : « Kcce cgo niitto \os,
colliiiillimo lcrram fcrlilcm rcddit. Ibcc
; sicut ONCs in iiicdio luporiun ". I.t in
''.
aulcm omiiia iii Cliri^to \criiis atlciidiiiitiir. liMimo dc martvribus canimiis
()\is laclc iios niilril ct (Ihrislus laclc
:
Cicdiintiir iil.itiiis moro hidcntiiiin ;
'0 doctriiia! smc infanliam noslram niitrit. Non iiiiiniuir itsoikiI, iion i|iuriiuonia ;
Nonnc ex orc cjus fûstavcral siionsa lioc St'(l rordo tacito, inons Iiene consria
{lonscrvat p.itientiain.
lac, (piiim diccbjit : Comcdi favum mcum
(•iimmcllc; bibi viniiin cum laclc iiico "*:'..
OvissiL,Miiricat iniioccnliam. iil : Priino-
o\c '' idcst, im-
0\ is cariic siia nos rclicil : ct ChrisfiH, in uciiit.i a-ini iniit.ibis .
(1) liittm. Jol) \iii II. — (i) Pn-ilidrrnm. i.ui \. 1. — ^'.l) I/<M»i. MnU. xxw. -1«. — lOi Imhiistis.
w, (). — (7)) ])rsnlo.
.
11». \. — i) Mrns. Kzpcli. x\iv,

.
(i.il. 111. "27.— (Mi /.i(;>o'H.-»i. M.iU. \. I(». — (li) Ca-

— —
|
1."). (ri) Coitsuinsit. Jol) I, 1(J. (()) Obltilio. \.v\. imi.us. (Jiii cijilnl iiilo};or in lirn. roiii. iul icvji. mm,—
111, (i. — (7) lu-lits. (jciKS. xwi, S. — (8) .Mrt). (liiiil. (15) Ove. U\oil. xwiv, 'iO.
28 S. MKIHONLS CLAVIS
mundiliani vitic prioris rcdimcs iiinocentia nerit : exeunt ad deserta
sic milites Christi
\itae soquentia. mundi, cxpositi plu\ia3 tribulationum do- ,
Ovis, quia animal utilc est, scd labori ncc pastor Christus ad eos \enerit, ad re-
miuimehal)ile, signilicat ncgoliosum otium quiem producendo.
5\ita' coutemj)lati\«; unde « Qui furatus :
12. 0\is, ut dicit Physiologus, non dolet
fucrit bovem, et vendidcrit vel oc-
ovem vel tonsuram \clleris, sed tondentem se pascit
ciderit, quinquc boves pro uno ])o\e resti- lacte et carne propria : sic boni benefaciunt
tuet, ct quatuor oves pro una ove \ » inimicis patienter ,
quia sustinentmala quce
Bovis nomine aliqucm de quinque sensibus inferuntur.
10 corporis pulo significari. Bovem ergo ven- 13.Ovcs, ut dicitPylhagoras % et anima-

dere, est pro explcnda illicita \oluptatc ali- lia quadrupedia, domestica, quum \iderint
quem de quinque sensibus corrumpere; oculum lupi erutum, timent etfugiunt sic :
bovem vero occidere, est \el sensum pec- bona anima pra\um timet intuitum \el ma-
cato assucfacere \el coneupiscentia3 mor-
,
lum aspectum concupiscentis.
15 talis peccati indulgere. Unde « Qui \iderit :
14. Arborcm si ovcs depaverint, \ix pro-
mulierem ad concupiscendum eam ^, etc. ficiet ; unde earum morsus arboribus est
Pro uno autcm bo\e, quinque rcstitucndi exitialis : sic lingua detractorum, bonos;
sunt quia qui unum de quinque sensi-
,
\el, si diabolus suo morsu animam depa\e-
bus corruperit, si inde digne satisfacere rit, raro post fructificabit.
20 voluerit, omnes corporis sensus de caetcro
districtius cohibebit.' Per o\em, quae est Akokimus Clarevallensis.
animal utile \alde, sed labori miuime ha-
Ovis.
bile, \it3e contcmplaliva; negotiosum otium
puto dcsignari. Hujus prsecipua exercitia Innocentcs. Eeprobi.
25 quatuor mihi esse \identur : primum, si- Christus. Motus mentis.
lere; secundum , legere; tertium, medi- Homo redemtus. Boni subjecti.
tari; quartum , orare. Qui igitur unam Angeli. Simpliccs.
o\em, id cst uimm ex his quatuor exerci-
tiis, \el per negligcntiam \endiderit , \el Petrus de Riga.
30 per diuturnam omissionem occiderit, si di-
gne \oluerit culpam corrigere, et plcne re- Jurora^ in II Reg., \. 177.
cuperare gratiam, omnibus his quatuor ar-
« Quidam pauper erat, quidam ditissimus ; unam
dentius insistcre del)ebit. « Pauper ovem, centum dives habebat oves.
Ovis significat fatuitatem, utibi : « Sicut « Pauper ovem pascebat, ovis pascebat egenuni
35 oves in inferno, ete. » « Vir dabat huic pastum, lac dabat illa viro.
Ovcs dicuntur subditi; sicut pastores, « Sustentans inopem, lanam cum lacte niinistrans,
« Ha3c inopi victum deliciasque dabat.
prjclati unde est illud sancti Jacob « Si
; :
« Vidit et invidit dives tulit banc ab egeno, ;
oves meas plus in ambulando fecero labo- « Ex hac hospitibus dans alimenta suis.
rare, morientur grcges cuncti una die ^. » « Rex igitur, profer quid vir rcus iste meretur ?
:
Akonymus « Qua^ scelus hoc dcbet ultio digna scqui ? »

'•0
DOMiiNiCAivus, dc Quadruped.
pcr broc. xxi, Rex inquit : « Reus est uecis luijus criminis au('tor,
0\es fortes ut dicit Pliy-
1 1 . ,
« Bisque duas inopi reddere debet oves. »
siologus exeunt ad loca descrta et ma-
'
, ,
« Tu vir es iste, Nathan ait. Uriam spoliasti
nent sub pluvia, donec pastor ad cos \e- « Conjuge, vel vita; dignus es ergo mori. »
(J) Ove. Exod. xxn, 1. — (2) Eam. Mnll. v, 28.— ccns. excepla, quem vidc 1. !.
— (S) Pythagoras. Apud
__
(5) Die. Genes. xxxiii, 15. —

(4) Physiologus. Hoec et eumdcni xviii, 70, referuntur ad Pythagoram, in
lia.'c
quae niox idem adducil, desunt iu omnibus, quns no- libro Romanorum. Omnia quaj excitat anonymus , c
verim, Physioiogi editionibus uua Vincentii I3cllova- S}-riu'o naliirali nccepil.
I)i: HI-STIIS. 29
XVI.
1 Agnus, Chiistus « Ecce ai^nus Dei '

: '. »
2. Sancti « Pasce agnos meos^. »

:
3. llomines lascivienles : « Incrassatus est gladius mens de sanguine hirco-

rum ct agnorum '^. » -^ « llolocausta arielum ct adipeni agnorum » '.
XVII.
5 i . AcNA, vila acliva : « Agat poenilentiam, el offerat agnam de grege ''

, » h- de
eo qui poccavit , et oblivionc transgressus esl ; -^ « sive caprain , » quod est
contemplativa' vilic figura.
-r 2. Septcni (li^ni oX n^nx qua; in lege Deo in sacrificitnn offerri
srpteni ,
prieci[)iunlur7, sanclorum omnium pleniludinem, vel operis innocentia? obtinent

10 myslcrium.
3. Fclns iênielli, duo charitatis pra^cepta '^
: « Omnes gcmellis fetibus, et
sterilis non esl inler easy. »
VETERUM VARIUS C03IMi:>TARTUS.
Pii\sior.or.i s apnd Jlildefnnsunt, c. (18. nola ((uod atjna de grcgibus snniitiir, quia
!5 — Apud Ifiujoncni S. V., 111). iii, c. 15. niultoruiii excmplis activic vila' studiuin
Damasus, Decrrt. conc. Rom., p. 789. rcforinatur.
NiCETAs, Serni. iii, p. .'{;{(). CiKE(;oniLs apud Garnerium S. 1'., lih.
Piioi-iiAniLs, adv. Arian., p. 202 a. III, c. 15, p. 12'i.
Ki (:iii;im s, ed. i, p. KJ; cd. ii, col. 753 d IsiDoiu s, /s/i/mo/. lih. vii, c. 2, n. i2.
20 ad XM, 1, 2. |{vi!VMS. .\f;iuis, Cliristus, iil : Aiiniis
OuiKNriis, cleNaliv. ])oni., y.4 ct liUJ. siiic inacula iniinolatur
'
'.» — l.uhricus, ut:
'-.
Giii;(;()itii s M. A|;iu iioinin^^ Clirislus, .
Sccjiiiliir cain, (jua-i a{,Mui> la«-ci\iciis -
|)i()|)l('rinno('('iiliani ct maiisuctndiiicin, dc- — Aposloli, iit : « i:cce (>go initto \ossicut

sif:natur, ul iii Isaia : « (Juasi aifiuis corani a^nos ' '. ' — \ iii sancli, ul : Iii hracliio
2j loiidciitc se'", clc» — Airna, \ila acli\a, ut suo conj:;rogahit aûos ' '. » — Siinpliccs ot
dc co (pii juiamciiliiiii traii--|4rc(lilur ohli- innocoiilcs, ut : •• 1'ascc auiios incos. «< —
\i()iic,sciii)tuiiicst : "Offcral, iiiipiit,atiiKiiii \ itaacti\a,ul : "OITcrataiiiiain dc^Mcirihus..
dc i^MCîhiis, sivc cainviiii. <> (hii ciiiiii so \\\M, \. 7.
.\oTKi.R, Seînenlid
conspicit |)ii voti proiôsituni Niolassc, stu- 1'i.rius Caniou. Aîuis dicitiir Cliri^tiis,
(liosius dchct simplicilatciii hoiiiopcris, vcl i-Ko toZ (XYvou, quod cst pium clChrisluH ' '
30 :
zcliiiii siihliiiiis conlcniplationis offcrrc. i:t Rola pictato iios rodoinit. — Ab aîiosoondo;
(1) Chri.stus, prajili-r iniioceuliiim. In l-.vangflin W- [\i, tMs. Ciiiil. i¥,2.--(10) .SV U. iM, 7. — II /hi-
G.— (2) /).i. Jo.ui. 1,2«.».— (r^) Meus. Jonii. \\\, Hi. uwliitur. Kxmi. \ii. !.'>. — 12 I itsciiuns. l'ro». \ii,
— M) Aijnonim. Is. \xxiv, (J. — (.'>) .tijmruui. Is. 22. -- \\T>i .{(jnus. M.ill. \, H». — îi Agnos. U.
I., II. — (fi) C.reije. I.evit. T, 0. — (7) l>r;rn]t\unlur. II M, II. — (I.^Sl /'lum. \U iMilor. h:t\/m. Iil>. ill , c.
Niiincr. xwiii, II. — (K) l'r;iiv\ilu , iil rst ihlfilio I, II. I:!. C.odox : iKiuunii'i , i/ikxJ esl pium. l.iiriiil
/)<'i et inuiinii. In Ciinliii.i ciinliiurum lJ-(i. — I

•.
1 .. ._.
«•iin.-iul.irf jiixl.i
• I..
Isuloium.
1
."..
30 S. ;M!:LTT0MS CLAVIS
tradunt qui dc naturis rcruni agnnt,

eiiiin Petrus Capuaivus ad litt. i, art. 58.
quanlacumque fucrit pecoruin multitudo,
agnum nialrcm suani, longe positam, solo
Agmis
l)alala aanoscere. Altcndcre dcbcmus liaec
Cor{)orcus. J^thereus, ipse Chri-
5 in Cin-isloinnumcra multitudo circum-
:
Nivcus, aliquis in- stus.
stabat Christum crucilixum alii irride- ;
noccns. Tartareus ,
quisque
bant moventes,capita sua, et dicebaut
lascivus.
Vah ! qui destruis tcmplum Dei Alii ! flc-
Christus dicilur agnus propter innoccn-
bant suj)er innocentem condemnatum. Alii
tiam; propter mansuctudincm; quia Patrem
10 pcrcutiobant pectus suum, mirantes super
agnovit in cruce, obedicntia; et matrem
his quu3 \idehaut. In tanta multitudine
cura; sicut agnus inmagno gregc balan-
matrcm agnovit quia Virginem virgini
,
tem matrem agnoscit quia nos rcfecit car- ;
sancto Joanni commendavit.
nc sua ; et quia lana sua nos vestit , id cst
Afjmis Dei ter dicitur in Missa, ac si di-
virtutibus.
15 ceretur primo : Agnus Dei ,
qui agno\isti
DlSTINCTIOlNUM MONASTICAR. lib. I , cle
Patrem obediendo usque ad mortem, qui
Agno :
tollis peccata mundi (per passionem enim
ea tulit a nobis et delevit), miserere nobis.

Est princcps magnus tumidis leo, mitil)us agnus.
Secundo : Agnus Deiqni agnovisti bu- , Agnus significat Christum, propter sin-
20 manum genus redimendo, qui toliis, etc. gularem inuocentiam, quia ipse solus vera-
Agnus Dei, qui agnovisti matrem,
Tcrtio :
citer dicere potuit «Princepsbiijusmundi :
pendens in cruce, et eam Virginem virgini in me non habet quidquam^. » Unde de

commendasti, qui tollis peccata mundi, da eodcm ait Joannes Baptista : « Ecce a.
nobis pacem. d. « —
Agnietiamdicti suntejus imitatores,
2j Ter ideo dicitur, ut crjus corpus triforme quoruni pra-cipui sunt apostoli ct caeteri
quod est in coelo
intelligatur; illud scilicet, ejus perfecti discipuli. Quibus ipse dixit:
glorificatum et mysticum quod in terra ;
, « Ecce cgo mitto vos, sicut agnos inter lu-
adhuc ambnlat et quod in sepulcrum ; pos. » —

Agni omnes boni subditi intelli-
usque ad diem judicii quiescit. Bis dicitur : guntur ut ibi « Montes exsultaverunt ut
, :
30 Miserere nobis; tertio variamus, quod sum- arietes, et colles sicut agni ovium. » Per
tum est de vcteri lege, ubi quum clamarcnt montes et arietes designata est sublimitas
ad Dominum, dicebant « Domine, ])arce :
prffilatorum; per coUes et agnos, humilitas
populo tuo ; » tertio \ariabant, et dice-
'
subditorum. Per agnos designati suntinci-
bant « Et ne des
: haereditatem tuam in pientes, infirmiores boni, in Ecclesia, c[ui
35 opprobrium. » In hoc quod dicei)ant bis : pra3 caiteris abundantiori indigent alimento
Parce, nos dicimus bis Miserere. Et quod :
et cura. Undc Dominus bis dixit Petro :
tertio variabanfc, nos etiani variamus, di- « Pasce agnos meos, » et semel ci di.xit
centes : Dona nobis pacem ". « Pasce oves meas.» De iunoceutibus, quo-
(1) r«o. Joel II, 17. (2) Pacem. Lectori non dis- — rum bfcc est ralio dum CbristLis est in altari, petimus
:
pliceat nota triplex ah ipsomeL Cantore suis continuo ab eo misericordiam ct veniam et pacem quia per ,
apposita « L Solet autcin quc-eri intcr ecclcsiaslicos vi-

:
cum redemti sumus. Alioriim IhTCC esl ratio , ut ipse
ros utruiii debeat dici in pra>dicta auctoritatc Mplora- misereatur nostri ct det nobis paccm, petimus, ctiam
buntji) an « plorabanl inter vestii)uhnii et altaresacer- quiun ipse non cst pra;sens corporaliter in altari , ut
dotcs, dicenles Parce, elc. » Dicimus cpiod in Joele
:
ostendamus nou solum de eo pra!sente scd ctiam de ,
liabelur plorahunl, et in Esdra plorabanl [forte rcspi- absenle confidore. 111. Et ba?c varialio similiter lit in
cit ad I Esdr. iii, 12, ubi Flebanl sacerdotes, elc.J. :
missa pro defunctis, inParisiensi ecclesia « Agnus Dei, :
11. Nota (piod quiluisdam ecclesiis dicitur A"-nus

in elc, dona eis re piicm dona cis iuduigenliam dona ;
;
Dei tcr coutinue , scilicet antequam sacerdos ulatur cis rcquiem sempiternam. » Ha3c sibi ad litteram , uti
corpore Dominico. In aliis dicilur semcl aute percon- ct superius relata Garncrius Lingoncusis dcscrilienda
—
,
tionem , et post perccpiloncm EucbaristiLV bis. Prio- curavit. Qnidquam. Joan. xiv, oO.
(5)
i)i: lu.sTiis. •i\
niin noimulli pcndcnlcs ad ubcra malrun), ubcra transeurrit, matcrua soluiii sugciis :
pulo dixisse Viryilium, in illa edoga cujus sic agni Chri.^ti , rclietis miiiidi consola-
initium est : tionibus , solatia Cliristi, (|ui cos amore iu
cruee peperit moriens, soium aflectant.
Sicelides niiisio, paulo niajora canamus :
5 Sponto sua sandyx pascentcs vestiet ajnios.

'}. Sanguis agni, ut dicit .\viceiiiia, epilep-
tieos sanat cuin îno : sic nos (]ui epileptici
Sandyx eniiu lieiba esl cujiis sueco lanu'
cramus, (|uantum ad animam, ante adu-n-
inlinet;e ruheuiu eolorem aceipiunt. Inde
tnm Clirisli, agni iuimaculati, ejus li\ore,
per lierbam illam ri;;ui\>tur martyriuin. Iii
seilicet .sanguine, saiiali sumus, et sanamur
eadem ccloâ pi'oplietavil idem poela, de
(iuolidic iii vino .sanguinis sui.
10 Ciiristi nalivitate, dicens :
.lam nova progenies ca'lo dcniillilur alto. Anonvmvs Cl.vrf.vai.lexsis.
Quod bealus .Vuguslinns de Cliristo diclum Agnus.

esse testalur'. Voluit eiiiiii Veritas lesti-
moniuin liabere eliam ab inimieis, (|uia Cliristus. Simpliccs.
i:. iioii est lestimonium
validius honitatis ,
Aposioli. Vila aetiva.
(juaiii(iuodal) inimieo profcrtur. Potestau- \'iri saiicli.
tem de omnibus Clirisli marlyribus jna*-

Pr.T-FIGLRVTIOM M ClIRISTI ET KCCLESIE
missi versus senlentia conveuienter iii-
lib. II, V. 1G-.i7.
tellifri.
20 -Vnonymls domimcanus, de Quadrupe- Vcspcre, iiiactalo .Iiuhcis pasdia (II in amio :
dihus per brocard. art. ir. Salvos iecit iios, nuiiidi sub (ine, l)ei inors.
.\gnus dietus esl (piasi pius, ut dieit

Klixo, crndo ]\loysos vesci vctat agno :
1.
V.st ('!n-isti dcitas omnoin siiprn rationem.
lsid(jrus,eo (juod prtE ceteris aniiiialibus
I.ex equidcm \etnit ne commimiatnr os auni
nialrem cognoseit, etsi iu maguo gregc er- ISon os pendenlis fractum fuit in crnce Christi.
rj raverit : sic agniClirisli seinper verba ejus A|_Mnis iactiicis commanducaUir amaris :
libcnter audiuut, et ad euiii , elsi per pec- Crimina lleiis diiiiic, i)aiu'm, viniim valct csse.
\ cinctis oditur, haciilosqiic tciientihus, aixniis :
catum erraverint , faeililer coiivertuntur.

Doctores casti siistenlantiir dape (hristi.
2. .\gnus, ut dicil .\ml)rosius, (|ui a eibi ]\oii ciim fermento (piis hehr;cii.>^ vesciUir a^îo :
ct potus desideiio leiietur, alieua lauien Canic iViii C.hiisli nescit (]uicumqiic snpeibit.
XVII I.
30 1. HiRCi, |)eccaloies •*
: « Oflorani tihi l)Oves ciim biicis ^. »
*2.. Peccatores, vel Anlichii.stus ''

: « Eccc aulciii hircus caprarum ^('nicbal ab
afitiilono ^. »
-f 3. Ilirri (lito, utenjue populiis, Jiid;corum scilicel el .ênlilis, ex Iraduce poc-

cati vcnieiites.
3^ : '^- 'n l.ovilico autein duos hircos Chrislum el iJarrabam inlcllexoninl.
VKTIJU M VAUILS CO.MMIi.M \IJ1I S.
PinsiOLOGi s apud JluijoncmS. V,, lib, lii cmuii s, cd. i, p. Hi; cd. ii, col. 753
iii, e. 10, p. 4;J7. it, ad 3, i.
(1) Tcslaliir. Aw^. ilr Ciril. Ih-i , I. x, 27; A>. bu.i (id Chrislum coitvtrsi. /m pKi/rno B-G. — (5) Hir-
Cxxxvn, r» cci.Mii, ii. IJ. Virj;. lul. iv, 1 li, -15. — ci.1. IVi. t:xv, i.*». — i} Sire iirulilrs. I>i /»<ii.n'.V U-(j.
(!2) ]'cl
;
rrruniiilio pprraluruiii A. !'rrriilorr.\ r.r griili-

,
— (.'») .l(/i(i/<(Hr. Daii. Mii, r».

32 S. JVIKLITONIS CI.AVIS
RABANUs.Hirciis, Cliristus, ut «Hircus Christum designari dixit , sicut patet ex

—
:
emissarius pcccata populi portahit'.» liis vcrsibus :
3Iotus luxuria', ut : « Tollc hircum pro

Ante foros templi, binos lex applieat hircos
peccato^» — Immundilia caruis, iit : « Of- Uni (lesertum destiuat, alter obit.
:
5 feram tibi b. c. — Opera li. » poiniteutiae, Christus diversis respectibus hircus uterque :
ut : « Hircos cum meduUa tritici'.» Nam tulitin ligno, vivit in arce poli.
Petrus Cavuainus ad litt. viii, art. 22. Sed nota quod, si hircus, qui in desertum
'
Purgationis nostrae, Chrislus.
emittebatur, Barabbam significat, per deser-
lCulpiB, carnis lascivia et petu- tum signatur infernus, propter liorrorem,
quia sempiternus horror inliabitat. Si
ibi
Hircusl laiitia.
vero Christum ligurat per desertum dcsi-
I
Pcenitentiae, satisfactio pro pec- ,
gnabitur coelum, propter libertatem, quia

catis.
quse sursum est Jerusalem, libera est.
DlSTIlNCTIOiNUM MONASTICAllUM lib. II, de
Hirci figurant perversos principes terrai,
10 Hirco. Hircus significat Christum, propter
et prcclatos Ecclesia?. Unde dicit Dominus
similitudinem carnis peccati. Assumsit enim
per prophetam : « Ecce ego judico inter
Christus non similitudinem carnis, sed si-
pecus arietum et hircorum^. » Per hir-
militudinem carnis peccati, quia yerissi-
cos tales etiain designavit Persius ^, di-
mam sumsit carnem ;
quae, quia passibilis
cens :
15 fuit et infirma ,
similis fuit carni peccati
sed quia sine omni culpa fuit, tam originali Hic aliquis, de gente hircosa centurionum ,
Dicat quod sapio satis est mihi, non ego curo

quam actuali, ideo caro fuit, sed non caro :
Esse quod Archesilas, a;runinosique Salone.

peccati, quianon concepta in peccato, nec
per peccatum. In lege, duo hirci statueban- Hircus, quia petulans animal est, si-
iotur ante fores templi, vel ostium taberna- gnat luxuriam ; unde : « Offeram tibi
culi, quorum unus occidebatur, alter in boves cum hircis, » id est, destruam in me,
desertum emittebatur; qui etiam emissa- timoris et amoris tui caiisa , cervicositatem
rius dicebatur. Hircus qui occidebatur, mentis cum petulantia carnis.
Christum significat, qui pro nostris pecca- Per hircos quia de pilis eorum solent
,
25 tis occisus est, et inter latroncs crucifixus, lieri cilicia, quae sunt vestes pcenitentiiim,
secundum propheticum illud : « Tradidit in significantur opera poenitentiae ,
quae in
mortem animam suam, cum scelcratis re- omni gradu virtutum necessaria sunt in
putatus est ''.
» Unde Apostolus : « Qui dedit liac vita. Uude scriptum est in cantico Deu-
semet ipsum pro no])is, iit nos redimeret teronomii, de populo christiano, sub specie
50 ab omni iniquitate ^. « Alter hircus, qui Judaiorum : « Constituit eos super excelsam
non occidebatur, sed emittebatur iii deser- terram, » usque ad, « hircos cum
et ceetera
tum , Barabbam significat, qui verus pec- medulla tritici ". » MeduUa cnim tritici. id
cator exsistens, temporali vita injuste do- est puritas Dominici corporis, sumenda cst
natus, postea descendit in infernum. Hil- cum hircis, id est cum contritione cordis
35 debertus " tamen per utrumque hircum et afflictione corporis. Per hircos avari et
22.
(t) Porfabit. Levlt. X\\, (2) Peccato. Levil. — Ilerum ibi Chrislus diversis virlutibus , ubi Noslcr
—
:
IX, 5. Tritki. Deuter. xxxii, 14.

(5) (-4) Est. Is. — rectius quam eleganlius Diversis respecfibus. Sed
:
Liii, t2. —
(S) Iniqultate. Tit. ii , ii. (G) flilde- — jam sole clarius eral hasce Rabani editas allegorias
lertus. Noli inter edita ejusdeni carmina cl hunc te-
trastichum quserere
ejusdem aevo esse multo recentiores.
—
(7) Hircorum. —
.sed invenies, sinc auctoiis no-
; Ezech. xxxiv, 17. (8) Persius. In Safyr. iii, v. 77.
mine, inserlum in Rahani ailcgoriis, heu! quam foedis — (9) Tritici. Deuter. xxxii , 14. Iterum prnB oculis No-
maculatum ntevis : ecce enim ibi Unus de ferro mit-
: stri ponebantur a//c5'0J'/,'!?Rabani interpolalse, idii ideni
tifur; ubi vel ceccus viderit legenduin : Unus deserlo. locus amplissimo commenlario vcrbatim illustratur.
1)1. UESTIIS. 33
immisericordes designantur, auctore Virgi- ANOifYMis Clarevalleksis.
lio, ut il)i
Ilircus.
Qui Baviiim non odit, amet tua carniina, Ma^vi. (Ihrislus. Immunditia carnis.
Atque idem jun^'at vulpes, et n>ulgeat hircos. Motus luxuriae. Opcra pcenitentiae.
Pu i;ii(;lratio.mim Christi et EccLEsif.
b Hirco solchant anliciuitus rcinunerari ,
lih. II, V. 181-194.
qui tragoedias scribchant , liac rationc , ut
l.ex di\ ina diios oftVrri pro-cipit hircos •
quia foedis vcrhis ct turpihus uti solchaut In partemque Dci qui vencrit altcr corum,
tragici , in sui lahoris pricniium , todinu Occidctiir, ait, vituloqiie prius jugulato
,
aiiimal accipcrcnt. Uiide, (luum (luidaiii SaiiLriiiiic ciim vitiili sani;uis iniscebitur hfpdi.
Alter at hirciis, non e.\ sorte Dci
ait, (pii
10 scholasticusdcciuodam cpisco{)o tragtcdiam lit,
Omnia portahit populi peccata super se,
mordaccmquondam com[)osuisset, clcricus,
Expiilsusque prociii iiiiiinbilur in loca tcsqua.
familiaris cpiscopi, cidem scholastico hir- Ilis hircis populi :cmiui sunt si^^nificati,
cum transmisit, cum scripto contincnti hos Oentes, Juda'i, peccatis amho miselli.
vcrsus :
Ex his vero ndem Christi qiiiciimquc rccepit,
Christi rcgnando consors erit ac patieiido :
Et sic mixtus erit vituli ctim santîiine sanguis.

15 Pontilicis maia tii trajiico scripsissc^ l)oatu
Qui non crediderit Christo, sine line peribit
Diceris : idcirco tado douaboris liirco.
Pcrpctiiumque cliaos locus ejus crit, simul et mors.
XI\.
1. Caprea, caro Salvaloris, ob situiiitudinein carnis peccali : « Fuge, diiecte

nii, assiniilare caprccie '. »
2. (apreip, jusli ex gentiiilate ^ : «Capilli tui sicut greges caprarunt quie ascen-
20 (lenint de monle Galaad '. »
VETEHUM VAKTUS COMÎENTARIUS.
I*nYSioLOGis apud Chnjsostom. cod. A, unde in Ecvitico capra juhctur offtrtf.Af?'^

c. l.i ct 27 B, c. 11. Apud IhKjonem; — Caj^ra lcrrcslris sunt i)a'nitciitcs de ter-
S. V., lih. I, c. 13, p. 422. renis ojicrihus, id cst pcccatis. Canlidim :
i5 Elcmkrhs, ed. i, p. 10; cd. ii, col. 7.").{ '• Dcntcs tui , sicnl \i\v\ tonsarnm vtl /
K ad 2. caj^rarum, qu<e asccndunt dc lavacro , ^
Rauaiscs. Caprea, Christus, ut: < Similis id cst collcctio j)(rnilcntium. — Capra a'tlic-
cst dilcclus mcus caprca' '.« — Ecclcsia, rca dicitur Ecclcsia. Gcncsis : Snmc tihi
ul : " Hc\crlcrc, dilcctc ini , similis esto \accam, cl cajiram tricnnein, » id cst Sv-
'.0 caprcu'. ' — Virlutcs aniinarum , til : iia;,M)<,Miii , ct l.cclcsiain (jtia' crcdif in Tri-
" .\djin'<) vos j)cr caj)rcas"." — ('.aj)ra, Ec- nitatc. Dicifnr cfiam (Miira a-flicrca vila
clcsia, iit : Suiiic lihi vaccaiii Iriinam cl conlriii|)lali\a. lAodiis : Ollcraf aijnam
ca|)ram. • — Conlcmj^latio, iil : Ollciant cf caprain'*, id csf vitam acfivam ct con-
aj^nam dc ^'icîhns, \cl cajjram '.-• t('iiiplati\:ini.
Pkiuis CiAin a.m s ad lill. iii, ail. (18. I*riiiia jiascil iii iiioiilc snjifrhia', ct car-
Cajna tarlarca dicunlnr iiiali \iliis firlidi ; jiit licrhas ôlnjifalis cf lu\nri;i'. Sccuiida
(1) Ihi. Hrloy.iu, v.DO. - ri) ('apn:r. Canl. viii. ((j|jt(i. Mvc lii' iiii>ieti |.r(>iiu>iui' aj;itur.— (K) Caprtjr.
I V. — (!)) (irntHilalc inlerduin venienlrs H-(i. — Canl. V. '.>. — ^r») Capreas. (^nnl. iii, 3. — (7) C'(i-
(•i (UtUuul. C.iiit. IV, 1 : \i, i. Iii lior .trticulo sivi- (lc inim. (icnc» w, U. — (8) (Vi|<r<JMi. L«'»il v, C.
III.
34 S. MKLTTONTS CLAVTS
pascitur ia valle trislitia\ et potatur aqua poenitentesinduuntur; hirsuta; immolatur;
poenitentiai. Tertia pascitur in colle cliarita- fecunda est.
tis etjustitiae,ubi relicitur per pascua Scri-
Capra.
pturK.Quarta pascitur iu excelso cmpyrei,
5 et eligit iilia iEtei-iuT gloriae. Canticum : Contemplativ;i vita. Pcenitens.
« Ut pascat in hortis, et lilia colligat '
.
Pffinitentiae opera. Peccator.
AwoNYMUs Clarevallensis. Caprea, sil-
vatica dicta quasi capiens ardua , cujus Petrus de Riga.

,
filii capreoli acutum visum liabent; herbas I. Aurora, in Levit., v. 478-487.

10 eligit ; ad alta nititur.
Sed quia nemo suum votum semper tenet, agnam
Alta petit, pretiosa legit, super ardua degit,
Offerat acceptam de grege, sive caprani.
Intuitu claro sapienter vulnera sauat.
Activa3 vita? mores humiles notat agna
Caprea Christus. Nam decet hxc humiles innocuosque viros.
— Ecclesia.
Clare capra videns, pascens in rupibus allis,
15 — Virtutes.
Cor contemplantis pascua summa notat.
Et bene de gregibus oblatam dicimus agnam,
Caprae ,
quai agrestes sunt ,
quas Graeci, Sed non de gregibus dicimus esse capram.
pro eo quod acutissime vident, dorcas ap- Namque greges multos sibi copulat actio Liae
pellaverunt "; morantur enini in excelsis Et paucis nubis, ore venusta Rachel.
montibus, et, quamvisde longinquo, vident IT. luCant., v. 242-245.

20 tamen omnes qui veniunt. Capra ruminat,
Et similis caprea? Christus, quia plebis hebraese
ungulam findit, in pasccndo duos pedes
Ortus de genere, carnem dignatur habere
sursum tendit aliis duobus innititur foe-
, ;
Et quia de veteri sanctorum germine natus
tida est; ex ejus pilis est cilicium, uude Exstitit, hinnuUis est cervorum jure vocatus.
XX.
i . HoEDus, Christus ^ : « Non coques hoedum in lacte matris suae *. » -f- Et To-
25 bias : <c Videte ne furtivus sit hoedus. »
2. Antichristus : « Numquam mihi dedisti hoedum de capris, ut cum amicis
epularer ^. »
3. Reprobi ^ : « Et statuet oves a dextris, hoedos aulem a sinistris ". »
H- 4. Interdum autem et justi, ob confessionem peccatorum. InJeremia « Re- :
30 cedite de medioBabylonis, de terra Ghaidaeorum egredimini, et estote quasi hoedi ;
ante greges ^. »
5. Duo himuiU capreas , duo populi^ : « Duo ubera tua sicut duo hinnuli ca-
prffi ^". »
VETERUM VARTUS COMMENTARTUS.

35 Eucherius, ed. i, p. 16 ; ed. ii, col. 753 quem ritum, toUetis et hoedum '
V » —Poe-
ad 3, sed alia interpretatione. nitentia, iit : « Mittam tibi hoedum de ca-
Rabanus. Hoedus, Christus, ut : « Juxta pris ^^. » — Appetitus carnis, ut : « Coxit
(1) Colligat. A ppellaverunt

Cant. vi, 1. — (2) forma. In Evangelio Hoedos auteniB-G.
: (7) Sinis- — —
15.
'At^q xoO 6;u oEoy.cGOai. Isid. xii, c. \, n. (5) Chri- — tris. Matt. XXV , 55. —
(8) Greyes. Jerem. l, 8.
stus^ propter similitudinem carnis peccati. In Deute- (9) Judxorum scilicet et genfium. In Canticis canti-
ronomio B-G. (4) Sua;. Deuter. xiv, 21. (S) Epu- — corum B-G. —
(10) Caprx. Cant. iv, .'i. [\\) Hce- —
larer. Lnc. xv, 19. —
(G) Hoedus peccatorum esl dum. ExoH. XII. 5, —
(12) Capris. Genes. xxxviii, 17.
i)i: nrsTiis. 35
Gedeon lioedum*. » — Volupluosi sciisus Per luedos sij^nificantur peccatores quau-
corporis, ut : « l'asce lia*dos -. " — Re- docpie cJigcndi quandocpic rej)robandi. ,
probi, ul : « Statuet h. a. s. » Kligcndi, siveelecli, ut ibi Dixit Rcbecca :
filio suo Nadc ad ^refêm et affer mihi

:
,
Petuls Capuakls ad litt. viii, art. 21.
duos iHcdos optiinos, ut faciam iiidc cscas
Hcedus j)atri tuo, quibiis libinler vcscitur". Duo
liojdi oj^timi quibus rctcctus cst Patcr\ buut
CoBleslis, Clirisliis. Infernalis.
clecti cx utroquc pojûlo quoruin conver- ,
Spirilualis.
Lasciviu.
sione et popiiitcntia Dcus Paler delectahili-
Fideles. Peccatum.
ter relicitur undc csl illud - (iaudium est
; :
iu ctt'lo sujicr uno j)cccatorc jxcnitcutiam

Pceniteutes.
afzentc \ <• l{ej)rol)i dcsiLMiaiitur jicr ba,'dos;
DlSTINCTIONUM MONASTICARLM lib. II, undc in Kâiii;cIio lcgilur (piod ovcs ad de\-
de Hoedo. llodus ab Edendo dictus cst ', tcram, badi j)oncndi sunt ad sini.stram;
ct
etc. Per badum designatus est Dominus ct
quia electi assumendi sunt ad gloriam re- ;
licdcmtor nostcr ,
j^roptcr similifudincm probi tradendi ad pamam. Et quidam de
carnis jicccati, sicut ct j)cr bircuni. Liidc, noslris .socium suuin ad virtutum studia
quum lcgislator in Exodo dc iininolatione
exbortans, inter catera ait :
agni pascbalis lcfêm tradidissct, subjecit :
In (|uein credis, ciii te simiil ot tua dedls,

« Juxta qucm ritum tollclis et bo^dum, etc.
tii
Muudos a fcrdis, ut oves discernet ai) liocdis.

Vcl liadus crat Doininus Jesus Cbristus Ju-
dieis, rcpiitationc, id cst peccator, illis .sci- Pcr bocdos dcsignantur turpia dcsidcria
licct qui ei conviciabantur , diccntcs ci : cordis, ut iii illa scntcntia sponsi ad sj)oii-
'• Da-moniuin babcs '
! » Et illuininalo illi sain, sccundiiinscnsuin inoralcin : Si igno-
qui erat caicus natus, dixcruiit ((uidam cx ras te , o pulclierrima intcr imilicres, cgre-
cis dc Cliristo : <Nosscimus quiahic bonio dcrc, ct abi post ve.stigia prcirnm, ct j)a.sce
pcccator cst '. » Et Pilato « Si non esset : Inrdos tuos juxta tabcrnacula jâstorum ". •
liicmalcfictor, nontibi tradidissemus cum.» Comminatoria albxjuutio est vcri amatoris

Vcl j)cr iKJcduin idco riguralus cst Cbri^tus, aniinaruin Cliristi, dctcrrcntis aniinam, suis
quia ij)sc liostia crat j)ro pcccato; undc : donis illustratam, nc siijjctbiat ; j)ricdiccn-
'« Cbrislus pro pcccatis nostris mortuus cst, tisquc ci ,
quod si sujKrbicrit, suain aini.s-
justusj)r()injustis, utnosoffcrret Dco", ctc. • sura sit gratiam ; qua amisâ , turj)ibus et
si{.,Miilicat pcccatum; undc Jacoi),
ll(cdus llagitiosis cflicienda sit siinilis. Dicit crgo
patrisuo Isaac escas jira-bilurus, j)clliculas aniina, (jua' c\ doiiis mcis fctcta cs j)ul-
iKcdoriim circumduxit manibus, (juia Cliri- cbra, ct comj)aiatioiic molliuin ct clfcinina-
stiis, Dcum Patrcin nostra convcrsionc rc- loruni ajijiarcs jiulclirior ; si in suj)crl)iain
lcclurus, manibus suis cxtcnsis in criicc ,
cadciido iiinoiMs lc, (juod cst jiropriiiin su-
iiostra j)cccata porlavit, ct ca cruci sua- af- j^crboruiii, c^^vdcrc dc lainilia cl lainiliari-
(ixit. Tj)sc cniin j)cccaln, non sua (jua- niilia lalcmca, ct abi (juo |.iula tc duccl, ct cu'lera
LTanl, scd iiostra (jua' mullact iiiagna crant, oblcctamcnta. Abi, iiKiuaiii , jiosl \cslii;ia
portnvit in corjiorc suo, sujicr lij,Miuni. grciûm , cl pascc bd-dos tuos, id cst tnrpi-
(I) llathnn. .Iii.l. vr, i'J. (2) Hn-dox. Caiit. i. 7. — undc nirJicu.^ quidain ni( :
— (3) F.drndi). Pliira lllc lutdil, ot lu liuli.s pliini in S:i nP lit liorrnri >liimirlio i|.iOil diilrp lil oh.
isiil. hh/miil. xii, r. I, ii. 17». llii ii.ilanil.i iiiiill.i .\rc- .'scriiilliir nutcin vcrliiini rdfir] pcr <• •.ini|)liccm ; no-
valiis (.oiij{cssil nriivikr qui.loiii it luiii (;ravissiniis,
, nion |icr he a<|)iralaiu , dillcrcnlKf c»u»a. il.ic illo •
;
ni|uil, aucloriliiis, inlcr (ju.is, »i iubt-l, cl Noslio da i|iui> ut nlisoivu» , mcuiiueri» hivdum ruo vh diâninid
(icuiii, (|iiciii sa'|iiiis viilcris scrio .•avillari : x ll.i-diis , idciu dicluiii (|uani fiiilinn. " Jinn. vn^ — ;
'
.
iil, iili rtlni(lii (iiilu^ csl : .-sl i iiiiii s.iiiiilus cl >.iiiiis 'JU ,:; /;.»/. Joan. i\, H. -
I IVU. m,
—
:
|iia' .lini, sciiiccl sa|i()r cl saliilirilas. cilii I iiiilciii |)cr- IS. 7 I r.vri/Hr. (icnc». wvii. l».
(8) .{genU.
liriiiiit. .Sa>|)c iiaiiii|i i . ilii- illc sinc ill.i rcciptliir ; Iiii \v. 7, lU. — i>i Vititoium. Lnnl. i,7.
3.
36 S. MELITONIS CLAVIS
bus carnis tuae acquiesce motibus; juxta ta- pelles ad calceamentum ,
pilos ad operi-
bernacula pastorum, id est, juxta corpora- raentum.
lem immunditiam carnis desideria foven- Hoedus.
tium. De qualibus ait beatus Petrus in
Cliristus Confessio peccati.
5 epistola canonica : « Epulati , inquit , estis
Peccator. Poenitentia.
super terram et in luxuriis enutristis corda
Appetitus carnis
vestra » Vide , lector , et considera quod
'
.
superbiam cordis sequi soleat contumelia Petrus de Riga.

carnis; unde est illud » Gomminuam eos :
I. Aurora, in Deuteron., v. 171.

10 ut pulverem ante faciem venti ut lutum ;
platearum, deleboeos^. » Pulvisenim, id Non coques hoedum in lacte matris.

est,vanus et instabilis fit Jiomo per super- J^cclesiae lenis correctio lacte
notatur
biam, et consequenter lutum idest, visu , Matris; etesthcedus turpia facta gerens.
borridus et tactu foedus. Per luxuriam ante Sed levibus poenis sordens et pessimus actus
J5 ruinam exaltatur cor « Omnis qui se exal- :
Non est purgandus, immo dolore gravi.
tat, humiliabitur \ Deus superbis resistit,

II. In Cantic, v. 90-94,
bumilibus dat gratiam \ » conversis ad Do-
minum. Si te nescieris_, o pulchra, malum patieris :
Exi, non tardes, post coetus currere fcedos

Anonvmus Clarevallensis. Hoedi foedi,
Sub pede pastorum, non agnos pasce, sed hoedos.
*o foetidi, luxuriosi, pilosi, barbati, acutis cor- Ergo tuum decus observa, ne nigra voceris,
nibus et altis munili ; lac dant ad escam Quae splendore meo fieri formosa videris.
XXIJ.
1. Lac, prisca lex ^ 4 « Pulchriores sunt oculi ejus vino; et dentes, lacte can-
didiores ^. »
Lac simplex doctrina « Tamquam parvulis in Christo, lac vobis potum dedi,
2. :
25non escam; nondum enim poteratis '. » « Jael aperuit utrem lactis ^. » ^
3. Doctrina Ecclesiass « Mamilla regum lactaberis '°. » :
4. Sinceritas " « Quasi modo genili infanles, rationales, sine dolo, lac concu-
:
piscite, ut in eo crescatis '^. »
-r 5. Et in aliam partem : « Quis pascit gregem, et de lacte gregis non come-

»odit^^?x)
VETERUM VARIUS COMMEINTARIUS.

Eucherius, ed. i, p. 22 ed. ; ii, col. 7G0 vobis potum dedi, non escam. » — Carna-
B ad l, 2, et in alium sensum. lis vitae remissio , ut ibi : « Non coques
GregoriusM. Lac, doctrina simpUcium, hoedum In lacte quippe
in lacte matris suae. »
E5 qua Verbumcaro factum evangelizatur, vel matris suae hcedus coquitur , si peccator ,
qua praedicamus Dominum JesumChristum, poenitentia indigens , remissioris vitae sua-

ethunc crucifixum; unde Apostolus « Lac : vitatibus dissolvatur.
Vestra. Jacob. v, 2. Lapsum auctoris corrige.

(1)
—
2.
— (8) Lactis. Judic.
trimij Ecctesix parvulos mitriens B-G.
iv, 19. — (9) Aposlolorum doc-
—
(2) Eos. Ps. xvii, /15. (r>) Humiliahihtr. Luc. xviii, (10) Lacta-
14. [i)—(iratiam. Jac. iv, 6. (5) Lex , pcr — hcris. Is. Lx, 16. —
(H) Mentis sinceritas. In epistola
Moysen prolata ; unde yrxdicatortljus novi testa- Pctri : rationales B, C, G. Ralionahiles D, E. —
menti, per Moysen, diciiur in GencsiBG. (6) Can- — (12) Crescaiis. I Pelr. u, 2.~(I3) Comedit. I Cor,
didiores. Gciies. xux. 12. — (7) Poferaiis. I Cor. iii, IX, 7.
Di: iJi:sriis. :J7
Raba.mjs. Lac , oido conceptioiiis , ut : \. Dedi vobis lerram lacte et melle ma-
" Sicut lac mulsisti ine '
. " — Doctrinasini- iiantem '^.
plex, ut : « Lac dedi v. p. n. e. » — Sini- H. liihi vinum m. c. l. m.

pliciores auditores, ut : ' Hihi vinuiiiineuni C. Qua.si parvulis in Christo, lac, elc.
cuin lacte nieo ^. » — Tnnocentia, nt : « Co- I). \oii fofjups hwdum, etc.
lumba' qua; lacte sunt lola; \ — ISoiia L. .S7 le (actaverint pcccatores , ne ac-
actio, ut : « IJihite îniini et lac '. —
" IJlan- (juie.scas eis
'
dinientuin peccati, ut : « Nou coques, etc» y. Meliora siint ubera tua vino, elc.
— Doctrina legis, ut : Dentes ejus lacte «

I.ac milii noii «Tstate novuni, uec fricore dosit''.
10 candidiores. " — Administralio temporalis,

Quidam codices babent desit, pro defi-
iit : " Candidiores Nazara-i ejus lacte ^. »
cit. Lac iiovum candidum caiidum est et ,
dnlce; lac vetus unum ex bis babet, sed ei

Petuls Caplakls ad lill. .\iii , art. .U).
desunt duo babet eniin candorem, sed nec
:
calorcin, iicc dulcorem, ({uia frijîdum est et

Lac
acidum. Lacti no\o bciic instituta \ita bo-
minis comparatiir qiue calida est per cha- ;
Dulce. Amarmn. ritatem candida, per castitatem; dulcis

; ,
per socialitatem. 1'elix cui lac istud non

»3 (Iratia Dei. Doctriiia legis.
deest, nec a.'state , nec frigore , id est nec
Doctrina Cliristi. Adulatio.
prosperitate, nec advcrsitate.
\ ita ajterna. Cor ohduratuni.
Lacti etiaiii novo comparabilis est evan-
Spirituale. Corporeum. gelica doctriiia ,
qua* calida est , ([iiia nos
docet perfectam cliaritatem ,
quuiii dicit :
Terrena doctrinasim- Seinen liominis. « Diliyite inimicos vestj-os ", etc. » Caiidida,
20 plicinm. Sustentatio vita;
quia docct perfectam castitalem, ubi dicit :
raiiia nitida. pra-sentis.

« Qui vidcrit mulierem ad concnpisccndam
Priino lactc dulci, id est gratia Dci, iiu-
eaui , jam iiKrcliatiiscst eaiii in corde suo"\«
Iriiintiir incipientes; secundo, proficicntes;
Diilcis , ({uia docct perfcctam miscricordiac
terlio ,
pervenientes. Primo lactc amaro , pictatcin, ul ibi : - I^stote misericordcs
25 scilicet obscrvantia Icâli , nutriiintur Ju- '
sicut et Patcr vester cn'lestis ' .

»
da.'i ; secundo, (arnalcs lertio, id cstaccdia

;
Lac significat doclriiiain simplicciii (|ntc
iiialitia', incbriaiitnr obstinati. Primo lacte
inliiinis inlellcclibus saliibrisest et congrna.
spiiiliiali, scilicel siinplici (loclrina, laclaii-
riide P.iuliisail : l'acti estis, (piibus lactc
Inr iiifantcs et inlirini; sccnndo, id est ni-
opusesl, non ôlido cibo
'
', etc.
30 toic boiuelama', reliciuntiir |)ro\iini. PriiiK»
Lac signilicat inliriiios boiios , \cl .sim-
lact{! corporeo, formatnr bnmaiiuiu genus
jilices et innocentes ; uude sponsus in Can-
secundo, reficiiiiitur omncs generaliter, tam Hibi vinuin, etc.
ticis : " ; • id csl , justitia
boni (|iiaiii niali.
fcrvidos ct simplicilate innocnos mibi de-
l)lSII$;iIO^LM AlONASllCAIl. Ml). III (/(•
,
lcctabiliter iiicoiporavi. martvres et
\ cl
.'«5
Lacte.
viri;incs fa( ile dc lioc inundo in regna cce-
Icstia, l.iiiKpiam iii iiitciiora iiica, trajcci.
I.cx Moysis (A), pietas(B), simplex (loctriiia (c),
I
\()lllpt<1S (d) ,
Moialiler spoiisus bibit viniiin cum lacte ,
(i.iriiis ndiilantis lac , blaiidiis sernio (i:) vocatur, ((uia ei placet .*;everitn8 jnstitia" , tciii|H'rala
.Simlque (piibus iio\a le\ .>* , lac dici jurc |)titatiir. lciiitatc inisericordia".
(1) .»/,•. J..I. X, 10. —(-2) Hho. C.inl. V, 1.— — (7) hUs. Prov. 1(1.— I. .S Hfsti. \\T^\\. Krl ii. "ii.
(5) l.ol.v. Ciiiit. V, 12.— (4) t.ac. U.I.V, L— (H) /,«- — [$)\estios.\\nn.\, H. (10 Stio. Mnll. v, ^._
rlr. Tlircii. iv, 7. — ((J) Mnnnnlvm. Dciilcr. \xvi, I'.). (II) C<xtr:,li.i. Mali. v, |S. - i lii ( Vm. Hrbr. r, \\
38 S. MlilLlTOINlS CLAVIS
Lac signilicat illiid geiius sci-iptunt', cjtiod dum, etc; » id est, peccatorem non solum
dulce est sentcnliis ct ornatum cultu scrmo- fcedum, sed foetidum, mediocribus Ecclesiae
nis Talis scriptura cst prophetia Isaiaj.
'
. disciplinis non purgabis. Nam secundum
Talis etiam scriptura libi-i Hilarii, Ambrosii, modum culpae debet disponi modus disci-
5 Gregorii Nazianzeni , cpistola} Hieron^mi plinae. Est igitur
et quidam libri et tractatus sancti Augustini
Lac
et quidam ejus sermoncs et epistolae.
Item per lac quidquid ad cibum pertinet Simplicitatis. Corporalis sustenta-
designatur, sicut in distinctione de Lana. Virginitatis. tionis.
10 Lac significat adulationem quia verba , Pietatis. Adulationis.
adulatorum candida sunt et dulcia id est ,
Venustatis. Vokiptatis.
comta et blanda unde Salomon " Fili si; : ,
te lactaverint peccatores , etc. » Et filius Hermawnus Werdinewsis.

Sirach : »Vir impius lactat amicum suum, Hortus deliciar., lib. i, v. 288-295.
15 et ducit illum per viam non bonam ". »
Fraudis adulator si te vultlacte cibari,
Lac signiticat carnis voluptatem; unde Ut trahat ad scelera, tu fuge mortis iter.
est illud : « Non coques bosdum, etc. ; » id Lac peccatoris, niundana libido, cupido
est, non patieris peccatorem carnis voluptate Carnis, qua? suadet illecebrosa sequi.
dissolvi; nani carnis filius dicitur qui carnis Felix qui tali nou curat lacte cibari,
Qui peccatoris ire recusat iter.
20 sequitur voluptatem. Potest tameii haec sen-
Qui caste vivit, reprobi consortia vitat
tentia aliter cxponi sic : « Non coques boe- In prato regis flos speciosus erit.
XXII.
1. Caseus, sensus spiritualis ^ : « Accipe ephi polentte (hoc est, trium modiorum
mensura), et decem formellas casei fer tribuno ^. »
2. CoagLdatuni , vitiis concretus ^ : « Coagulatum est sicut lac cor eorum ^. »
25 3. Charitate concrelus : « Mons Dei, mons uber7. »
XXItl.
1. BuTYRUM, evangelicus sermo, deductus a iacte legis ^ : « Tulit quoque buty-

rum et lac 9. »
2. Fructus Ecclesise primitivae '° : « Bulyrum et mel manducabit '^ »
VETERUM VAEIUS COMMENTARIUS.
30 EucHERius, ed. I, p. 22 ; ed. ii, col. 760 Rabanus. Caseus, soliditas mentis, ut :
B ad XXII, 2. « Sicut caseum me coagulasti. »
(1) Sermonis. IndeNosteransain arripit subtiliter et creftis. Disl. deest in B, C. —

(6) Eorum. Ps. cxviii,
prolixe tiactandi Jud. iv, 17 sqq. Cuicommentationian 70. — (7) Mons coagulatus , mons uber, id est Chri-
locum alicubi daturus sim, adhuc dum nescio. Nunc ad stus, iiel Ecclesia^, G. Montem Dei , montem uberem
clausulain festinandum erat. — (2) Bonam. Prov. xvi, B-D. Ps. Lxvii, 16. —
(8) Sicut in Genesi de Abraham
29. IUic, uli supra, iu eadeni Noster chorda aberravit. narratur, quod cum cxleris dapibus, Iioc est vilulo et
— (5) SpiritualiSj ît quidam vohtnf , sicul iii libro lacfe, hoc ipsum butyrum in prandio Domino obtulit
Regum pro David scrihitur : Dixit ei patcr suus B-G. B-G. —
(9) Lac. Gcnes. xviii, 8. (10) (Jua; ev Ju-—
— (4) Tribuno. I Reg. wii, 17,18. Triluno , quod dxis credidif. Tn Isaia B-F. —
(11) Manducabif. Is.
est decem prseceptormn legis figura B G. (S) Con- — vii, 15.
Dl:: H1::SI IIS. 39
Butvrus, huinanitas Christi, ut : liutv- >()Ii \i(lcal riNulos fluminis, lorrentcs
rum mel comedet. "
et Doctrina patriar- — nicllis et biilyri ". - riumcn est Spiritus
charum, ut « Butvrum de armenlo '. »
:
— sanctus ; rivuli ejus , dona Spiritus sancti.
Vita contemplativa, ut : « INon vidcat rivo.s Torrcntes mellis ?unt sententia* continentes
sfluentes torrentem mellis et l)utvri-. » — diilcissima mysteriadiAinitatis. Mclnamque
Virtus charitatis, ut : < In fiala principum dc rore ccrli habcl origiiicm, undc :
oJjtulit hutvrum \ » — Fecunditas l)ona' Mel (JefiTtiir api, quum ros dcsccndit ab api '•'.
actionis , ut : « Tulit butvrum Abraham. "

Audi .'entcntias ca-Icsti mcllc manantcs
— Pinguedo îrtutum , ut : Qui lortiter
priiicipio ciat Vcrbum, Torrcn-
:
lopremit ubera, elicit butvrum '. IJnclio >- — "
tcs
lii
butui sunt sentcntia' de incainatioiie

ctc. •
poDuitentiie, ut : « Lavabam pedesmeos bu- Doinini pcr Siiiritum sanclum edita?, ut cst
tyro '. >>
haec Verbiim caro factum est "*. »

: «
Petkls Capijanls ad litl. ii, art. 10. lUityrnm signilicat sancla corporis exer-
cilia, qiialia siiiil jcjuiiia, vigilia', flcxioncs
liutyritin gciiuuni, (1 hiijiismodi. riide Isaiasdicil de
Christo, (luod butyrum ct mcl coincdct,»
is Humanitatis assunitu'. Intclliycntiie.
(jui ipse ct bonis exercitiis nostris corpora-
Opcralionis bome. Pa-nilcntiu!.
lihus dclcctatur et spiritualibiis, iit .sciat
DisiivciioM .\i ,M().\ASTn;AH. lib. i, de
id est, ut scire nos faciat, rcprobarc nialum
Jhilijru. Hutvrum, ([uod pingue est et cali-
dum, ])ingiicdinem signilicat elcemosvnai
etcligcrc boiiiim. >am pcr utraîuc acccdi-
niiisadciiiri, acocdcndo illmniiiamur. Undc
20 \('l pietatcm e\ (jua ipsa veuit, vcl pramium :
« .\ccc(Iitc ad cum, ct illiiniiiiamiiii ''. -

unde bcatus Job ait
(juod ac([iiirit; Quis : <•
lUilyrum significat spiritualcm h^gis in-

mihi dct ut sim sccundnm dics pristinos! ..
paucis inlcrpositis, adjunît

tclligcnliam; imdc : Hutyrum dearmento,
i:t : « Qiiando
et lac de ovibus. » >'am de provectioribus
lavabam ])cdcs Job intcr- mcos but}ro. "
25 prctatur Dolcns; liguram gerit Cbristi, de

habcmus spiriliialcm , dc minus provectis
quo Isaias « Verc Janguorcs nostros ipse

:
siinpliccin; undc \\y (jiiidam mjignilicus,
tnlit, et dolores nostros i])se portavit". »

magister Pctriis cgrcgicait
rlc >IcIi(Ia ' -'.
:
Lac .Moyses Iraxil, 1'aiiliis de lactc hutyruui

Pcdcs cjus sunt pncdicatorcs sancti qui ,
Lex ahiit pueruni, gloria vera virum.
])ortant cum i)cr iimnduni dc (]iiil)us ipsc ,
sodixit prophctam
])cr : Inhabitabo in cis ct AôxvMi R Clarev\llensis.
inainbiilabo '. » Hos Domiiius butvro |)cdes Ihityntin.
lavat, ([uando lemporalibus credentiuin l)c-
neliciis eorum laborcs lievigat. Vcl j^cdcs Doclrina patriarcba- Fecunditas operum.
cjus siint ])aui)cres, qui hic extrcmi rc])u- ruin. Pingucdo virtutnm.
3s taiitur, (iiii hiitvro lavantnr, id cst clecmo- Vila conlcmpIatiNa. P(cnitcnlia.
s}nis rclocillanliii'. Virtus cliarilatis.
lUilvriim significat inyslcrium incarna-
Hkhmaxnls NN KinUXENSIS.
lionis Dominica', sivc i^^sas scntenlias sacra.'
Scriptura', ([ikc ip>am incarnalionemcxpri- Hintus delicifir.. Iih. ii, \. 1)(;N()-<)70;L
40 inunt. CiKh' in libro bcali .loh dicilur dc Forliter ubcra (|iii prcmit, clicit iiulc hutyniin :
li} pocrita, prophclando, noii iiilcrprclaiido : Iii se luystcriuin res ^jerit ista tvpuin.
(I) .innenlo Uculcr. xxmi, I i. i; Huli/ri. Jnh — liUiri'i «imili, «cd inrlrn ilivcr<n : (ui î);nincnluicxcu-
\x, 17. —17») Ituh/rum. Jiul. v, 2.^. (il Huty. — tiiiulo (':iiij;iu5 niill.T! |ira'«titit sn|i|i<linj. — lO^ t!xt.
ruin. Prov. xiii Tm. (.^) —
Huhiri). Joli \\\x, (5.
, — Joan. I, 1, li. - ir lll\iiiiniiimini. l'<. xxxiii, (». —
(6) furtdvit. Is. Liii , i. (7) tnamliuliitu. II C.or. — [\t) 1'flrus (/( .\tfliil(i. l>c iiuo piitcin îliiijiic bnrlcnus
XVI, 16. —
(8) Butyri. Job x\, 17. (9) .i/.r. In ul- — ninucf. Silciit cnim vcro hnbricius, CnTcti». (iitim.
liina vocc iuesse dobct sensus aliu!< nr iii |Mirrcdcnli, (îidin . ctr.
/iO S. MEMTOMS CLAYIS
Subtilisensu saucti duni niystica verl)i Quam merituni poscat, quamque rogare queat.
Mens discendo sugit, ubera sancta preniit. Est modus denique fines
in rebus, sunt certi '
:
Ad votum sanctum non lac, sed pingue butyrum Ubera discreta sic ratione preme.
Effluit hoc signat nuuiera larga J)ei.
:
Si nimis emungis, sanguis de naribus exit;
Pascua larga Dei staut semper aperta petenti, Instar ad hujus agunt ubera pressa nimis.
Vicinumque pecus grandius uber habet. Credere vel scire qui plus vult quam quod oportet,
Sic pro lacte fluit nobis cceleste butyrum, Elicit a mammis sanguinis iste cibum.
Quando nos sanat unctio sancta Dei J)a nobis bibere fldei sic ubera, Christe,
INam scit diviua dare plus clementia nobis, jEternus vitae pastus ut inde fluat.
XXIV.
10 Mel, dulcedo divini eloquii

1. ^ : « Quam dulcia faucibus meis eloquia tua !
super mel et favum ori meo. »

2. Dulcedo Christi ^ -^ « Constituit eum super excelsam terram
: , ut comede-
ret fructus agrorum. » v « Suxerunt mel de petra'^. » Et in psalmo : « Et de petra
melle saturavit eos ^. »
15 3. Dulcedo peccati et vita voluptuosa ^ : « Cave ne offeras mel, neque fermen-

tum in sacrificio meo 7. »
-f- 4. Gratia spiritualis : « Spiritus enim meus super mel dulcis ^. »
XXV.
1. Favus, Christus ^ : « Posuerunt coram eo partem piscis assi el favum mel-

lis »«. »
20 2. Scriptura divina " Comedi favum cum melle meo '^
: « »
-f 3. Illecebrosa '^ deceptio hsereticorum. In Salomone : « Favus distillans,

^''».
labia meretricis »
XXVI.
-f- Cera, caro Christi : « Factum est cor meum, lamquam cera liquescens '^. »
YETERUM YARIUS COMMENTARIUS.
25 EuGHERius, ed. I, p. 22; ed. ii, col. 760 Comedi favum cum melle meo. Dul-
B, adxxv, 1,3. cedo carnis, ut « Fermentum et mel
: noii
Rab.ûs. Mel , divinitas, ut : «Torrentes erit in sacrificio Dei. » — Doctrina Christi,
mellis et butyri '
^ .
» — Sapientia spiritualis, ut Suxerunt mel de petra, »
: «
ut : " Mel invenisti comede quod ; suffi- Favus divinitas Christi

, ut « Par - , :
30 cit
'^. » — Contemplatio, ut « Mel : et lac tem, etc. » —
Humanitas Christi, ut «Co- :
sub lingua mea ^^. » —Animae sanctai, ut : medi f. c. m. » —

Litteralis intellectus, ut :
Fines. Horal. i, Sat. i, 106. — (2) 1'rxcep- tisdulcedinc plena. In EvangelioB-G. (10) Mellis. —
iorum
(1)
In psalmo : Quam
Dei. B-G. Mco. dulcia Luc. XXIV, 42. —
(11) llabens mel et ceram A. Melle
Ps. cxvui, J03. —
(5) Salvaloris Dei B-G. (4) Pe- — spiritualis sapientix' replela. In Canticis canticorum
tra. Deuter. xxxii, 15. Eos. Ps. lxxx,— 17. B-G. —
(12) Meo. Cant. v, 1. (15) lllecebrosa—
(5)
(6) Propter quod etiam a sacrificio Dei per legerri' B-C. —
(14) Meretricis. Prov. v, 3. (15) Lique- —
prohibitum e5(B-G.— (7) Meo. Levlt. ii, 11.— (8) Dul- scens. Ps. xxii, 15. —
(16) Butyri. Job i, 17.
cis. Eccli. XXIV, 17. — (9) Caro SalvatoriSj, divinita- (17) Sufficit. Prov. xxv, 16.— (18) Mea. Cant. iv, 11.
I)K HtSTIIS. 41
Favus dulcis ûlturi nieo '. « — Pra^dicatio, tain cic^âiitcr vcrsilicatus cst. ut lili dare
ut Favus distiliaiis iabia
: '< tiia, sponsa-. - iioii diil)itciii illud poetriu- pra.'coiiiiiiii :
— Vôluptas caniis, iit : < Aiiima saturata (Jiinie tulit punotuni qui miscuit utilf dulci •
calcabit ta\uni ^. »
Ait eniin
5 Cera ,
peccator, ut : « Sicut cera qu* :
fluit a facio ignis \

Lex NCtus, iit
« — :
Ai(i[)e |)er <erani Ctirncm de \ irgine vcram ;
Factuni cst cor ineum tam(|uam cera li- Per lunicn, numen, majcstatisquc cacumcn.
(luesceiis. »
Ccra sigiii(icatsacraniScri|)tuiani, sccmi-
Petrls Caintor. Mel cst malorum, sciii-
duin cxpositioncni C.assiodori "^, siipcr illuin
10 cet scieiitia ScEcularis et volujitas tempo-
versuni : « Factuni cst cormcum, 'aniquam
ralis, de qua dicitiir Mcl distillat d. 1. : <
in mcdio ventris mci.

m.» — Ikatorum, scilicct visio Dci compre-'
... , ^ ,
cera liquesceus
^
Verba Cassiodori sunt lia,'C Id c>t, cScrip-
»r i ^ • i • i
:
i i ,
•
<
icnsiva mei eliquatum ad quod

bicc cst
secrctum, (luia c
: ,
i- •» .„ »
•
• •
i
., / '
,. . . tui\c elicmt Nriplura, id
suspirat dcsidenum prop icta; diccntis ,
, : , •
/i .• , » •
m
•
-\honorum,
^ i ,
1
, , .
' ... cstsapiciilia et voluntas Cbristi, (luajcrat
15 « Quam dulcia, etc. •> scilicct
ScTiptiiris claii.sa, criicitixo Domino, liqne-
fidcs incariiationis : bic est favus qiicm ,-,,^.^^, ^.^^ ^,^ ^^.,.^^^ .,^1^,,, ^^ „„,,^^.^ i„,i,.,^ji i,^.
Samson invcnit iii orc leonis. Tnllat incl lclliiicrcnt. Indc subdit « In iiicdio vcn- :
pravorum; mcl bcatorum pcr spcm dc- tris iiiei. » Idem de eodcm, [lost pauca :
bonormii dclcctat ct sanat.

lcctat; incl
Hcnc niysteria legis cera) comparat (luaj ,
20 Petiiis (^PUAM s ad litt. vi, art. i).

tunc luccm rcddit, qiiiim calore dissol-
Favus cst ([uasi compositum quoddam, c\ vitur.
ccra scilicet et mclle. Itaîuc aurcis litteris
Ccra signilicat inlirmitatcni liiimanam ,
scribilur tribus inodis : cst cnim favus,
qiuc facilc rcsolvitur, vd intcnsioiicm p(cn;p
caro contincns divinitatcm; vcl justus, sa-
damnatorum, ut ibi : < Sicut cera (.[ux lluit
25 piciitiam ct Si>iritum sancluni; ct littcra,
a facie ignis, sic iicrcant pcccatores a facie
allcgoriam vcl moralitatcm. Scribitiir ct
Dci ^. » Vel secundiini aliani cxpositionem
faviis tctris littcris, et dicitiir illcccbrosa
sancti Augustini **
: Ccra sigiiilicat cor pcc-
deceptio exprimens mel adulatioiiis.
catoris pa-nitciitis. ciijus duritia a facic Dci,
Idem, ad litt. xn, art. 42.
iu pa-nitcntia)
id cst pra,'scntia gratiic cjus,
Mel. lacrvmis solvitur.

sn
Ccra, (piia omiics fornias iiidiffcrcntcr
rcci|)it, signilicat inconstaiitiam ct impurita-
Divinitas Cliristi. Spiritualis intclli-
tcni ; midc cst illiid pocticmn dc (piodani
Dclectalio ct jucmi- gentia.
jiromlo cl procli\i ad \itia : " Ccrciis in vi-
dilas c\ \crl)is Cciitilis populiis.
Dci. Voluptas pcccati.
liiiin llccli '. lndc ct sinccrmn (piasi siiio
ccia (licitiir, (piia piiriini cst ct dcriccatum,
35 DlSTINCTIOM M MOXASTICAH. lil). 1, (lc
sccmidmn illiid :
Cera. Ccra ([ua- opiis aiîiin est, (juas ma-

Sinccnim nisi vas, ([uodcuuKûc iutundis, acescit '"\
Ircs cssc cl \ir^Mncs ciiriosis rcniin iiatii-
ralimii iiKpiisiloribus coni|)crlmn cst, ciir- >'ani siuceyis., nicdia corrcpia, coiiijioiiitur
nciii siiîiilicat noslri lUdcintoris , (piani cx .<(/<(' ct caric, id cst piilrcdiiic; midc csl
HQ ipsc siimsit dc gloriosa ct iiitcnicrala scin- illud .\post()li : a Ut sitis sinccrcs ", clc. »
pcrquc Virgiiie. l ndc (piidain (W nostris lisl igiliir :
(1) Meo. Vm\. \xiv , IT», {'!} S;»t)/i.s«. (!ant. iv, lil. Iloi.il. 1 Efiist II, V. .")l. — IL Sinrrtrs. !ii$oli-
—
.
M. {?>) Fnvtiin. l'rov. xxvin, 7. (i) Ignis. Ps. — luiii iiri]iic vcro |)rorsus iiintidituiii ^rnii)iii.itirii«,iriis Ncliislis, <|u c rcrriisi li.it Forrclliiii .til h.

(()) ('(i.s.siodoti. Sii|)cr 1's.ilm. xxi, IM. ()/)/». ii, 71. — V. Iniiiio iju.i' liir [iroilurilur .\|iO'>loli Irrtio, r.ulriii
(7) l)ri l's. I XVII , 7). — (H\ .{ui/iisliiii.
()l>|).
t. v. [). cxsl.il nniul >nli.i(criuiii c t .xld. ^,iii);rnii. el C.liinv
14-2, <I.MI. — î») rierli. llonil. 11). v. K;".— |0\ .f r.v- '
iiiout ('.f. .n^l niili|i. i. 10.

42 S. MELlTOiMS CLAVIS
Munditijc et puritatis. \erba; iinde « Favus distillans L m. »
:
Scientia) et claritatis. ravus pro dulcedinc poni solet; unde

Cera { Poense et inlirmitalis. vel stullus amator , vel doctus versificator
Jnconstanliie et dolosiiatis. ait :
Tristitia) pccnitentialis.
Basia plona favi mihi das ; ideo tibi favi.
Liber ii, de Favo.
Favus significat iinperfcctiores bonos, Lib. IV, dc Melle. Mel aliud bonorum ,
qui, quia res hujus mundi possident, licet aliud malorum , aliud beatorum ^ [pene ad
5 eis licite utantur, cereum tamen aliquid ha- verbuni ut in Pelro Canlore.]
bent, id est inlirmum unde sponsus in ;
Hermainnus Werdinensis.
Canticis:n Comedi favum c. m. m. » Id est,
imperfectos bonos cum perfectis miiii in- Eorlus deliciar., lib. ii, v. 7425-7438.
corporavi.
Dulcedo mellis liquor est pronitus comedenti
10 Favus signilicat sacram Scripturam, quae promta legi.
Sic est nioralis llttera
sensum spiritualem habet in liltera, sicut Dicitur esse favus, quum cevds mel sociatur,
favus mel habet in cera. Unde Salomon : In semysterium mcl habet atque favus.
Elicis a cera sicut mel Uttera legis
« Comede mel, lili mi, et favum dulcissimum
,
Sic tibi mysterii dulcia mclla dabit.

gutturi tuo » Hic puto per mel,
'
. novum
Doctrinas ut prarrellit sapieutia cuuctas,
i5testamentum; per favum significari vetus. Sic vincunt cunctos mella sapore cibos.
Favus significat Clnnstum, quia favus est ]\Iysterii satiare favus quem nou valet, ille
mel et cera, Christus Deus et homo. ,

Simplicis historia? dulcia mella legat.
Suxerunt oleum de saxo, mel quoque, duro,
Favus quandoque in malo accipitur si- :
Petraque fudit aquas haec petra Christus erat.

:
gnificat cavernosa, inflativa et male dulco- Petra vetus lex est, nova lex sunt mella favusque ;
20 rata haereticorum dogmata, vel adulatorum Elicit a vetere lex nova lege typum.
XXVII.
OviLE, Ecclesia^ : « Fiat^ unum oviie et unus pastor ^. »
XXVIII.
-f 1. Pecora ,
simpliciores quique, minus prsediti rationis^ subtilitale. In Salo-
mone « Diligenler agnosce vultum pecoris tui
: , tuosque greges considera 7. »
r 2. Peccalores voluplatibus saeculi dedili. In Zacharia : « Pasce pecora occi-

25 sionis ^. h Et in psalmo : « Oves et boves, insuper et pecora 9. »
XXIX.
-i-Grex, fidelium congregalio, vel cseteri veterem conversationem in bap-
I.
lismo relinquentes. In Canticis canlicorum « Dentes tui sicut greges detonsarum :
qu?e ascenderunt de lavacro ^". »

-r 2. Peccatorum collectio. In Jeremia « Congrega eos, quasi gregem ad victi- :
80 mam ". »
(t) Tuo. Prov. XXIV, 13. —
Bealorum. Mel, in~
(2) (5)Pastor. Joan. x, 10. —
(6) Ratiocinandi B-D, G.
quil idcm in finc, a corruptioiie conscrvat mel enim — (7) Considera. Prov. xxvn , 52. (8) Occisionis. —
fructus qui facillimc solvuntur putrediiie , sicut sunt
,
Zach. XI , 4. (9) —
Pecora. Ps. vin 8. (10) De la- ,
—
—
,
cerasa et pira, diu sana conservat. (5) Ovile ovium ^ — vacro. Cant. iv, 2. (11) Ad viclimam. Jerem. xii, 5,
Ecclesia. In Evangelio. — [i) Fiet. D, E, G. —

1)1:: bLSillS. 43
Elchkrils, ed. (, p. 1."); ed. Ji, col 7.5;j ianam iiinocentis conversationis ; diabolus
D ad XXVIII, 1. autcin c\ suisnon exprimit nisi arpiam. et
Rabainus. Grex,conventus electoium, ut: fovet ineislinum scilicet aquaiii turbidain,
—
:
"Noli timeie, pusillus grex '.» C(i;tus per- qua vinuni verae intelligcntia' corrumpitur,
5 fectoriiiii, ut : Dentes tui, etc. » — Ordo et linum dolositatis, de quo sariili rctia
paTiitenliuni, ut : « Capiili tui sicut ^M-ex conficiiintur. Chri^tns tondit a suis supci-
caprarum -. " — Fmperiti, ut : Diripiieriint Ilua \itioiiim; diabolus tondcre nititur a
greges, et paverunt eos \ » — Comcnli- suo giTgc lanam honcstu) convcrsationi.T.
cula reproborum Abi post vesti- , ut : «
luEM ad litt. \v, art. 53.
10 gia gregum '. Ordines sanctorum >- — ,
ut " Sustiilit euin de gregibus ovium ". »

:
Penis.
Pccora populi , iit : Constitue inagi- Subditi in licclesia. Carnales vobiptati-

—
,
strospecorum ^ " Cu])idi, ut ' liisu- Siinj)Ii(itatejunioies bus dcditi.

per ct pecora cainpi. iii llcclesia. Irrationabilcs mo-
15 Pj:riiLS Caplaûs ad litt. viii, art. 23. tus.
Grex Christi (juandoipie dicuntur minores
incipientes, vei pdnitentcs, quia de simpli-
A^nwMvs Clai\evalle>sis.
cioribus cligit pricdicatores ; (luandofjiie Ovile.
grcx cjus dicuniur majores. — Grex diaboli SMiagoga.
quando(picdicuntiirstuiti. Canticum licclesia.
20 : " Abi
post vestigia gregum. > Quandoque iia,'re-
Pecus.
tici. Canticum : « j\e vagari incipiam post
greges. » Ha'rcticiis. Poiiuli.
Christus est pastor ovium suaruin; dia- Peccator. Cupidi.
25 bolus cst dissipator siiarum. Christus colli-
git suas diabolus suas dispcrgit. Christus
Hkrmanivus Weri)ine>sis.
;
ponit se ipsum pro salvando grege suo; Horlus dcliciar., iib. ii, v. 8(i()6-8G69.
diabolus ingerit se ipsuni pro dispergendo.
() dives, (livos! iioii omiii tomport' \i\fs:
Christuspro suo pugnat;diab()lussuuin im-
i'ac 1)6110, (liini \ivis, posl niortem si vivoro \is.
30 pugnat. Christus in grege suo fovet lac et Sic rogo, pastor, ovos, si dosiiiat osse potestas,
lanain, lac scilicet simplicis doctrina', et Ut tibi rofrna Dei det boiia oura Kregis-
K\X.
\. Partou, Chrislus : « Eiô stim pastor bonus ". »
2. Pasloics, apostoli ^ : « Dabo vobis paslores socundiim ror mrnm ,

ot pa-
scenl vos scicntia el doctrina '->. »
35 3. Hcprobi sacoidolcs : >< Grex (li>|)crsiis j)()piiliis inciis ; pastorcs (>()iiiin do-
(luxcrunt cos '^. » -^ << Pastorcs luiilli (lcnioiili siint ". ^-
-^ A. Aiilichristus. Iii /acliaria : « Ecco ego siiscilo pastoicm in (cn.i, (|iii dis-
persa non coliiijat '^, » el Ciclera.
(1) ('•rr.r. Liic. xii,

7>'i. {"1) raprnruiii. (liiiil. vi, t. — A Vel r,j7r» I irvlesiarum. In l'roi>fielii lUG.
ji»i/i( i;irv
— (3| Eus. Jol) \xi\, !2. (ij tinf/iim. (l.iiil. i, (i. — C.rteri fir.rilicatores \\. —
(9) DtKfn»in. Jorfm. iii,
— (.1) Ovium. I's. Lxwii, 70. (G) /Vro»ij»i. Goiu-si. — 1?«. _(!()] t:„s. Jeriin, i.. (J. —(11) Sunl. Jcrcm. xii,
xi.vii. 7. — (7) /<(jr»((,s. J.inii. M, II.- (8) Pr.rdiialori-s 10, —

(li) CvUignt. Znclinr. m. |(i.
44 S. MI^LHOINIS CLAVIS
XXXI.
V 1. CusTos , Dominus. In Job : « Tibi pcccavi, o cuslos hominuni ' I » Et in

Isaia : « Quid de nocle, cuslos ""
? »
-^ 2. Cnstodcsy apostoli, vel c?eleri pr»dicatores. In Isaia : '< Super muros luos,
Jerusalem, constitui cuslodes^, tota die et lota nocte^». »
EucHEKius, ed. I, p. 18; ed II, col. 756 iacite, quae autem faciunt, nolite facere ".
B ad XXX 1,2, 3. ,
INon dicunt, quia nesciunt : necfaciunt, quia
Damasus, \i\Decrelo, p. 789; in Carm. nokmt. Quahter ergo praedicabunt ,
qui
VI, V. 5. verbum nesciimt et opera nolunt ? Pastores
10 Sylvius, de Nominih. Christi, v. 9. ergo sitis, non tonsores ut quaeratis salu- ;
Obientius, de Nativ. Dom., v. 2 et 125. tem animarum, non lac et lanam ovium.
IsiDORiJS, Elymol. lib. vii, c. 2, n. .30. Pastores dico, non mercenarii; « quia mer-
Rabanus el Anonymus Clarevallensis. cenarius fugit, quum viderit lupum venien-
Paslor, Christus , ut : « Ego s. p. b. » — tem '^ »
15 Da^monia ut : « Eecit Isaac puteum, pro Petrus Capuanus ad litt. xv, art. 43.
quo
,
rixati sunt pastores Gerarae ^ »

— Pastor coeli, pastor mundi , et pastor tar-
Perfecti viri, ut : « Pastores loquebantar ad tari. Pastor coeli , Christus. Evangelium
invicem Mercenarius
^ ut
. »« —
Vae , : « Ego sum p. b. » — Pastormundi est prae-
pastoribus Israel, qiii pascunt semet ip- latus. Evangelium : « Et pastores erant in
20 sos »
"^
.
—
Cogitationes animi, ut « Pasce : regione illa , custodicntes vigilias noctis
hoedos tuos ^ » Rectores, ut « Qui in- — : super gregem suum "'. « Pastor tartari, —
trat per ostium pastor estovium ^. malus praelatus quia non tam salutem ,
NoTKEii, Sequent. xxxvi, v. 10. ovium quaerit quam lanam et lac id est
,
,
Petrus Cantor. sacerdotes ex eo , temporalem utilitatem. Jeremias « Pasto- :
25 quod pastores estis, tenemini esse operarii. res eorum seduxerunt eos. » Pastores quo-
De quo quid dicam ? nisi verbum Domini que tartari, mundi philosophi. Exodus :
<'Bonus pastor aiiimam suam ponit pro « Supervenerunt pastores et ejecerunt ,
ovibus suis Gregorius dicit Qualiter '". » : eas '^. » Pastor etiam tartari, specialiter
tradet animam suam pro ovibus suis, quieis Anticliristus. Zacliarias : « Suscitabo, etc. »
30 non vult tradere ahmoniam '? Pastores

'
— Christus autem dicitur pastor noster,

estis dicti. Debetis autem pascere triplici- quia educit nos ;
quia custodit atque guber-
ter primo, exemplo sanctae conversationis,
: nat; et quia pascit nos. Pascit autem nos
ne quum aUis praedicaveritis , ipsi reprobi corporaliter. Qui dat jumentis
Psalmus : «
verbo sanctae praedica-

efliciamini. Deinde, escam ipsorum""'. Spiritualiter. Evange- •>
sstionis. Tertio, pabulo sauctae consolationis. lium « Panem

: nostrum quotidianum da
Sed hodie versumest in contrarium. Dicit Do- nobishodie'^ » Sacramentaliter. Evange-
minusiuEvaugelio « Super cathedram Moy- : lium « Accipite;
: hoc est corpus meum '^.»
sis sederunt scribae et pharisaei : quae dicunt Doctrinaliter. Evangelium « Non in solo :
[\) Hominum. Job

vii, 20. f2) Custos. Is. xxi — Joaii. XI, 11. — [\\) AUmoniam. Gregor. Homil.
11. — (5) Constituti custodes B, C, F. (4) Nocte. — XIV, t. I, — (12) Facere. Matt.
col. 1484. D. xxiii, 2.—
—
— —
Is. Lxii, 6. (.^) Gerar.T. Gencs. , 7. xm Veiiientem. Joan.
(15) 15. Suum. Luc. x, (14) ii, 8.
vicem. Luc. ii, 15 (7) Ipsos. Ezecli. xxxiv, — — Exod.
(15) 11,17. Ipsorum. (16) Ps, cxlvi, 9.
(8) Tuos. Cant. i.— (9) Ovium. Joan. x.2.— (10) Sm;a-. (!7) Hodie. Luc. xi, 5.— (18) Meim. Malt. xxvi, 2G.
DK BI-STIIS. 45
pane vivit homo, sed in omni verbo quod Offert dona Cain Domino de fnipibiis; offert
Frater de f:reiL'ibus, dispare corde tanien.
procedit ex ore Dei '
. " Pascit etiam ieter-
naliter. Kvauffelium : « IJeatus qui mandu- Ibiil. in Kvang., v. 24.39-2444.
cabit panem in regno ccelorum *. »
Centiim pastor oves una relictis liabuit ;
perit :
5 Petrus de Riga. Omnibus hic aliis qujerere venit eam.

Nos ovis illa suinus, quos primi culpa i)arenti3
Aurora, in Genes. v. 672-070. Pcrdidit; cst pastor omnia Cliristus aleus.
Kxfolit arva Cain, colit ejus pascua irater : Angelicos cives sursuni dimisit; amictu
llic terric fructus congregat; ilie, ^.'reguni. Corporis indutus, inde reduxil ovem.
XXXII.
1. Mkrcrnaiuus, improbus sacerdos *

: « Merccnaiiu.s autcm cl (iiii iion esl pa-
lu stor, cujus non
ovcs piopria' •. »suiit
2. Judaicus populus ^ « Quanli niercenaiii, : iii iloiiio patiis^' moi , abundant

panibus' ! »
-^- 3. Fidelis quisque, piopter toleranliaiii laboiuin : « Sicul servus desiderat

unibram, et sicul mercenarius pricslolatur finem operis sui ^. »
XXXIH.
15 -^ Inquilinus, liaerelicus ; mercenarius, populus Judjporum. In Levilico : « In-
(|iiilinus sacerdolis et inercenarius non comedent ex coy, » lioc est sacramenluni
corporis Domini.
VETERUM VARIUS COMMKNTAHIUS.
EuciTERns, cd. I, p. 1.3; cd. ii, col. 7.")0 mino in lAauijelio , scilieet pastor, mercc-
20 n ad XXXII, 1. nariiis. et primo, Kvaiiirelium
fiir. I)e :
Raiiams. Mercenarius, justus, ut » Si- : " Honus pastor aniiiiam snaiii ponit pro
cut mcreenarii dies ejus '". » — llvpocrita, ovibus suis. De sceundo, lAanijeliuin
' :
ut : " Mercenarius est, et iion sunt ovcs " Mercenarius etqui iion est pastor, ete. •
propria*. » De tertio, Kvanu;elium Kt liipus rapit et : •
2^ Pktius Cmmams ad lill. \v, art. 3.">. dis|>er^;it.>' Primiis, bomis piiclatus secun- ;
Mereenarius duplex, vel pio mercede ((r- dus, iiialiis; tcrtius, li;neticus. Piimiis ei-
l(sli, \el pro mereede terrena. De |)rim(), *io est audiendus ct imitandus Sceuiidus
lAantêliuin : Oiianti mcrcciiarii, clc. est audicndus ct tolcrandus, scd iiou iini-
De Mereenariu^ iugil
seciind»» : , ete. tandiis; terlius e.st praravendus ct fiigien-
30 IMimusexspectal merccdeiini-ternam, el lai- diis.
dtiin est ei donee \eiiiat merces ipsa. .iul) : \\(»>\Mis (.1 \iii \ \i i.i:>sis. .Merccnn-
<< Sicul mereenarii d. e. » Sccundiis rcccpil liiis, po[)iilu> Judaiciis, ut : Quaiiti, ele.-
inereedem siiam lcrrcnain. 1'riiiiiis acccpit — Vir saiictiis, ut : Siciit iiiciccnariu^
(•(eluiii ; secuiidns, terrain. prastolatiir f. o. s. — Pialalus, pro lcr-

3s Tres aulcm persouie distiiii;uiintur a l)o- rciio liicro scrvicns. iit : - Mcrceuarius et
(i) Ih'i. Mall. i\, l. — nrlonim. I.u.-. xiv, 1*1.

(2)
— f.*i) /'i»/iu*w5 Jud.roriim. In Kvaitgeiio H-G. —
—(^) Ivifriibi, servientes Domino uon pro iimorr hin- ((J) Mercenarii i>utris K. — '7) l'anH>iis. I.ii.-. w. 17.
tuni (liriiio. spil el jirotrmiinrali rctriliiiliiiut'. In Hvtin- — (8)Suj. J..b vii, i. — (l)' Ho. Lcfil. \iii. 10 -'
j/r/ii; 114'^, ilfcsl iii li. — ii l'rii\iri.i. l\i.\n. \. \-. 10 Hjiis. J.jI» vii, I.
46 S. MELITONTS CLAVIS
qiii n. e. p. » — Justus, ut : « Sicut lucr- Neque mercenarim edat, neque advena.
cenarii d. e. »
Proximus est omuis instructus dogmate Ctiristi
TEgidius Paiusieinsis. Hic te ccrtiOcet, consolidetque fide.
Ad Auroram, de agno Paschali, iu Exod. Qui sunt circa nos, alieuos dicimus omnes,
Et procul a nostris Guibus esse sitos.
i V. 673-676.
XXXIV.
1. FuR, dies judicii ' : « Dies Domini , siciit fur in nocte, ita veniet '. »
2. Diabolus Et fur spolians latrunculos a foris

^ : « 4.
-h 3. Mors ex improviso veniens « Si sciret paterfamilias qua hora fur ve- :
niret, vigilaret utique^. »

10 -f 4. Latrones, daemones. In Job : « Simul venerunt latrones ejus, et fecerunt
sibi viam per me^. »
r 5. Fures et latrones, hajretici, sive Judseorum doclores. In Evangelio : « Hoc
autem scitote, quoniam si sciret, etc, non sineret perfodi domum suam. »
15 EucHERius, ed. II, col. 769 b ad 5. sicut fur '^. Fur etiam coelestis diesju-
» ,
Rabawus. Fiir, haereticus, ut « Eur : dicii. Paulus « Dies Domini, etc. »

:
non venit, nisi ut furetur et mactet «

"^
.
— Fures quoque infernales duplices fur :
Maligni spiritus, ut Ubi fures effo- : «

enim infernalis, diabolus. Osee :« Fur enim
diunt •*. » ingressus est e. I. s.; » quia non potest ali-
20 Petrus Capuanus ad litt. vi, art. 35. quem exspoliare , nisi eum prius ab Eccle-
Fures materiales, spirituales ccelestes et , sia trahat. Fures etiam infernales, vitia
infernales. Fures materiales duplices dici- : et peccata. « Evangelium : » Nolite the-
tur enini in Evangelio deJuda, quod fur ^ saurizare, etc. »
erat; et loculos Domini habens, ea quae mit- AwoivvMus Clarevallensis. Fur, haere-
25 tebantur, portabat. Fures etiain materiales ticus. — Maligni spiritus [ut in Raban.]. —
dicuntur Scribee et Pharisaei, et cupidi prae- Occultus inimicus, ut : « Per noctem erit,
lati qui plebem spoliant. Isaias «Principes : quasi fur ^ » *
.
tui infideles, socii furum ' ^ •>
Hermannus Werdijnensis.
Spirituales fures similiter duplices : fur
I. Bortus deliciar., lib. i, v. 296-301.
30 enimspiritualis diciturmors. Evangelium :
" Si sciret, etc. » Fures etiam spirituales Insidiemur sanguini.

dicuntur simoniaci doctores, Judcei et hae- « Ut res insontis rapias, fundendo cruorem,
Evangelium « Quotquot autem ve-
retici. : « Talibus illecebris participare cave. »
nerunt ante me, fures sunt et latrones " .

Omnes latrones uotat, et specialiter illos,
Per quos effusus, Christe, tuus cruor est.

»5 Coelestes etiam fures duplices : scilicet
Arentes hi sunt stipula^, quas de Paradiso
ipse Deus. Apocalypsis : « Ecce ego venio Exstirpat Salomon, quasque gehenna cremat.
Dies clominiB, C. Quod qitando venit, ignora-

(1) dem modo. — Ulique. Matt. xxiv, 43. — (6) 3/e.
iur A. — (2) Veniet. I Thcss. v, 2, (5) Vel malus
— (5)
Job XIX, 12.—-(7) Mactet. Joan. x, 10.— (8) Effoditmt.
/iomoA.— (4) Foris. Oseevii, \. Latrunculos, hoc est Matt. VI, 19.— (9) F?/r. Joan. xii, G. — (10) Furum.
ha[-reticos: a foris , extra ronventum Ecclesix B-G. h. I, 25. — (11) Lalrones. Joan. x, 8. — (12) Fur.
Alilev i.xx et vulgal. Dislinclio bis legitiir in B-G eo - Apoc. XVI, 1.^). —(13) Fur. Job xxiv, 14.
1)K HKSillS. 47
Lt trabat ad facinus, partiri partibus a>quis

II. Ibid., V. 318-327.
Permittil S(K-iis latro cruentus opes.
Domus noslras spoUis implebimus. Scd .Iu(l;ea, tiios si (luos ai^novil amicos,
Obscfiuio jimLMl iii tua damna decus.
>on impleta doinus spoliis tua (^nudeat istis, Kt quosdevotos libi ccrnitct esse iideles,
Nam caret eventu sordida pra^da bono ... Odit tunc et adbiic perlida persequitur.
5 Sortem non niittas cum talibus; illa cruniena Qnoriim pcrfidiiL' liucm vix livor iiabebit
Non libi provideat sanguine parta cibos. Dum natus luerit pcrditiouis homo.
XXXV.
i. Aper, dial)olii.s Exlerminavit eam aper de

: « silva, et siDguiaris ferus
2. Titus et Vespasianus \
XXXVT.
\. PoRCt, liomines immundi ^ : « Si ejicis nos, mitlc nos in porcos *. Ne milla-
'" tis margaritas voslras anle porcos '. »
2. Dicmones, vcl immunda3 cogilationes*' : « VA m'\>\[ illum in villam suam, iit
[)ascerct porcos ". »
3. SiK^s, aposlalai^ ad ea qua3 flevcrunt revertenles : <( (ânis reversus adsuum

vomilum, et sus lo(a in volulabro ^. »
15 -r 4. Peccalor rcctc intelligcns, el luxuriose vivens. In Salomono : « Circulus
aureus in naribus suis, mulier pulchra et fatua '". )'
-r 5. Ila^retici, de quibus in lege pra;cipitur, ob lioc quod ungulam limlunl et

non ruminant, ne a lidelibus eorum carnes continganiur " quia iidcm hierelici, ;
licet titrunKiuo testamentum legis et Evangelii suscipiant, sed quia spiritualiter non
zoruminanl, immundi sunt.

-^ 6. Porci/ia, peccala. In psalmo : « Salurati sunt porcina '^. »
-f 7. Jtis carniiun , cogitalionos sordidic, ex quibus prava, velut decocta, proco-

dunt. In Isaia : a Oui comodunt carncm suillam , et jus profanum in vasis eo-
rum ' *, M id est in cordibus oorum.
25 Yi:il'UUM VARIIS C()M.MI;M AUIl s.
PiiTsioLOGis apud Ifufjon. S.V., Itb. iii, HvRVMS. Porci, conti^mtorcs vcritatis,
c. 17. —
.\pud yiticenlium /y«//oi\, 1. wiii, ul : ' Non miltatis m. a. p. ' — llominca
c. 80. niali, ut : " Mittc nos in i,mt|,'ciii jjorco-
EucnKRiiJS, ad \\\v, 1 cd. i, p. 1 i ; cd. rti;ii.
80 II, col. 751 c; — ad x.wvi, (i ed. i

, i).
"il Pi:iins ('ai'1 vm s ad lill. \\, art. ^yl
cd. n, col. 7()0 A. Porci Ncl sucs tantiim lctris littcris.scribun-
(!) Fcrus. l*s. i.wix, I i. — (i) Quidam (lulrin lulabro. 11 IVlr. ii, ii. (10) Hatua. Pro». xi.ii. —
hunr feruni Vrs\unianunt tt
(ijiruin rt singtildrrin /'t- — (ir Conliniiantur. L''vit. xi, 7. \\i) Porrina. —
tiini ,
prinriprs Koniiiniiruin iiilrlli</i rolunt H-tl.
,
— IN XVI, I l, iilii \\i\^.iiA S.iturati sunt filiis. Fnriiint
:
(5) Kt hi.vuriosi. In Kvangrlio H-G. — (4) Porros. riiin Nostrn vctcnM, mngno ronscnîi, ot fncili liip<iu,
Miilt. vui, :^l. —W hirros. Miill. vn,6. — (fil /m- oli siinililii(iincin prxrnruin voc.thtilorum v:i(o< ct
inundi sjiiritus. In 1-Ji'itni/rliii lJ,(i, — 17' /'(»•(•«<. I.iic. 'j\,.,.. r.f. n. S.ilulior. Hibl. sarr. lat. vtrs. anl. I. II,
XV, l.'i. — Sj l'iriiilrnlrs nrr/lifjrntrs Hli. — {[)] \'t)- p.r>l. — (l."»^ Horum. U. c.\\, 11.
48 S. IMETJTONIS CLAVTS
tiir, etiiiterdum deslgnant luxiiriosos. Psal- fragilitatem corporis, non considerant sed ,
mus : « Saturati s, p. » —
Tnterdum etiam iirmi corde usque ad mortcm pro justitia
designant ha^relicos. Evangelium « Noiite : certant.
dare, etc. » Sapientia « Circulus aureus
:
'
3. Venatores, quando aprum provocaluri

5 [doctrina] in naribus suis, mulier pulclira non percusserunt cuspide acutissimo, sunt
[in verbis] et fatua [in sensu].» Porci enim inin periculo mortis nisi arborem propin-
,
terdum etiaiu in pascentes conversi dirum- quam ad quam confugiunt , invenerint , vel
puut illos : et bicretici doctorcs interdum in loco humiliori reliqua terrae planitie se
dilaniant. — Aliquando etiam designant dae- membrispresserint; quia, quum dentes

totis
io mones. I'2vangelium « Cupiebat ventrem

: eorum recurvantur, nisi erectum attingere
suum saturare de siliquis quas porci man-,
non possunt. Sic contra aprum diabolum
ducabanf-^.^-Porci namque siliquas semper ad arborem crucis confugias vel ad veram ,
comedunt, sed numquam eis saturantur; et humilitatem recurras ,

quia « humiles spi-
daemones semper peccataappetunt, el num- ritu salvabit. » Nisi enim elatum per su-
15 quam eis saturantur. Nonne semper sau- perl)iam attingere non potest.
guinem nostrum sitit adversarius ille no- Tdem, ibid. art. xxii.
ster, tamquam leo rugiens circuit, quae-

qui 3. Oculi porcijUldicitPhysioIogus^, na-
rens quem devoret? turale figmentum habent , ita ut in terram
AwoNTMUs DoMiwiCAiNus, in Compendio necessitate sempcr intendant : sic in iiite-
20 moraUdeQuadrupedib., per brocard. art. v. ritum avari.

1 Aper silvester, ut dicit Liber rermn
.
,
4 Porcus, ut fertur a Physiologo, mori-
bestia fortis est, quae nullam doctrinam bo- tur, si ei unus oculus extrahatur sic quum :
norum operum recipit, sed semper saeva et per diabolum vel terrena , oculus intelle-
ferox est. Nigri coloris dentes magnos et rectus eruitur, liomo facile per peccata mo-
25 curvos habet, semipedalis longitudinis, qui ritur.
incisionibus apti sunt; unde in viva bestia Anojnvmus Clarevallensis. Aper, Ves-
possunt ferrum incidere ; a mortua vero de- pasianus et Titus :« Exterminavit eam, etc-
tracti, vim iucisionis perdunt. Per apium Porci.
silvestrem, homines significari
saeculares
30 possunt, qui ad litteram nullam doctrinam Contemtores vej-ita- Homiues mali.
laonorum operum recipiunt sed semper ; tis.
feri, saevi, atque feroces, nigri, id est tur-

T)f: gratia novi testameinti
pes, impiiin gestibus judicantur, etc.
lib. i, V. 488-493.
2. Aper animal lassatissimum est; unde
35 in venatione lassatus, subsistit in posterio- Inde duos Gerasenos, aegros nimis atque furentes,
ribus, etlassitudinem, atrocitaterigida au- Sanans, restituit vitsn montisque saluti.
Permittit porcos invadere dsemoniorum
ceps, dissimulat, duellum conferens vena-
Colluviem; in stagnum datur ille suum grex.
torum. Sic fortes, in bello mundi, pugnantes Qui porcos imitantur, quasi vas lemurum sunt.
cum antiquo serpente, lassitudinem, id est Vivens more suis, perit ut vas perditionis.
XXX Vil.
fto -^ i. Bestia''% diabolus : « Et mala bestia non Iransibit per eam^. »
-rr 2. Da^mones : « Omnes bestiai agri ludunt ibi , in hcrbis monlium ^. »
(1) Atireus. Prov. xi, 22. —

(2) Manducahant. Luc. Hic incipil altera pars capituli , cum peculiari titulo,
—
XV, 16. —
(3) Physiologus. Hic locns ct seqiiens, tan- ut nionuimus, p. \. —
(^5) FMm. Is. xxxv, 9. (6) Mon-
tum apud VincenliumBpllovacensein I. I. — f4) Bestia. tium. Jol) XL, 15.
•i- 3. Vilia : « Auferarii nialas beslias'. »
•r- 4. Tiirha pra)dicatorum Antichrisli : « Vidi aliam besliam a.scendentem de

tcrra, liabcntcm cornua duo, similia agni, ct loquebalur ut draco ^. »
-f- 5. Mcntes irrationabiles « Beslia si leligerit monlem, lapidabilur ^ : >»
5 -: 0. Simplices « Potabunt omncs beslia' ngri ^. »

:
-^ 7. Motus carnis « Et besliac terra; pacitica» erunt libi ^. »

:
-^ 8. Quatuor besli.o, (pialiior cvangpjisfie.
VIITKRIIM VATîrS COMMKNTAnirS.
PuYsioLOGrsapiid Ihujon. S. V., lih. ii, Rabams. Bestia, convcrsus a peccato,

'oprol. ut : « Gh)rifical)it ine hestia agri "^. > —
Elcherils, ed. t, p. 11 ; cd. ii,col. 751 ii Mens irrationalis, ut : '• Si hestia t. m.
ad l,.5. 1. » — Jiidaiciis popiilus, ut : Restia de-
GnEGORii s M. IJostia, diaholus, iit in prn- voravit .loscpli ". > - !*eccatuin criniinalc ,
plieta : " .Mala hcstia per cani, ctc. ; » id e.^^t ut : < Bcslia n. t. p. c. » — Sociclas rcpro-
'5 per Ecclesiam. — Turha discii)uloruni Auti- borum, ut : - Vidi b. a. d. m. » — Anti-
clirisli, ul iii Apocalypsi : « Vidi aliani, etc» christus, ut : ' Missa cst bestia in sfagnum
Dc tcrra asccnderc, esl de terrcna gloria ignis". » — Se([iiaces Anticliristi, ut : « Vidi
superbirc; duo cornua, sapientia el vita, in aliam, clc. » — Diaholus, ut :• Hcstia qiiani
(liiihus pcrlivpocrisini sanclilatis Agno \ idc- Aidi, ct fiiit, ct nou — est '•'.
.Indici ca-cati,
2otiir cssc consiniilis. — Mcns irralionahilis, ut : " Pertransihunt omnes hc.-lia-. » —

nt ihi : < Ik-slia si tctigcril, ctc. » .Mcns (ieutilcs, ut : « Polahunl o. h. a. — Sim-
eniin .sensu, non ratione ducta, si ad con- j)lices, ut : « Ciravit Dciis omnes hestias
tciiiplalionis alta sc crigit, superni pondcris tcrrae'". » — Increduli, ut : -
Puiiuavi cum
ictihus necaliir. — DaMiioncs, ul in .loh :
hestiis Ephcsi ". . — Spirilus malii;ni, uf :
25 •
Onmcs hcstia' agri ludnnt ihi. ^ IJcstia' • Oniues hcslia' a. 1. i. <> — Inslahiles mo-
(piippc agri in licrhis inontiiim ludiint, (piia tiis cordis, ut : « Hc>lia' terra' p. e. t. »
nialitiiii spiritus iu supcrhoriiiii ojjciihiis

PiiTRUs (ÂFLAMS ad lill. 11, art. 12.
dclcclantiir, ct eoruiu corda ad illicilas j)i'r-
tialiunt cogilaliones. — Motns carnis, ut /lestia.

^" ihi : « Et bestia' agri p. e. t. " Pacificc
uanKpie ferra' iiohis ])cstia; Iloiiiincs bestialitci Anticliristiis.
faciunt, (iiiia
inoliis carnis, (pinin nos tcntando laccssunl, vivcutcs. Dainoncs.

ad anioreni inliina' (piictis iinpclliint. DisrnrnoMM monvsticar. lih. i, de
(!iii:(;(»Rii s apud (iantcriinn S. V., lih. Jieslia'-. Hcslia propric convcnit iininilihus
^^ iii, c. 10, p. 125. aiiiiiianlihus (piii' orc vcl uiiguihus siu-
(1) Heslia.i. Levilic, xxvi, fi. — Ihitru. Apoc. (|iiniKlo I.aliiii, sicut iii Iiac dictione .Vanubium. Di-
iiii, 11. — p) Lapidahiliir. lilxod, xi\, 12, ITi. Ilcbr.
C2)
ciliir eiiitn Maiiiiliiiiiti, iittasi .Manuvium, iil csl, Manus
:
VII, 2(1.— (41 Agri. l»s. ciii, 1! (.'J) —

Tihi. Jol) v,2r..
. Vin, ot ronipoiiititr c\ ^rititis rt Vi.i. ()unit(loquc Tcr*«
— ((•) .igri. Is. xi.iii,2(). — {~i)Josr))h. ticiics. \xx*ii, viro poiiilttr i |iro b. sinit iti liac ilii lioiic ric;in/i, qu.T
r>ri. — (Sj li/nis. A|)r)c. xvii, 20. — (U| Ksl. Apoc, xmi, rotn|ii)iiiliir c\ bis c{ c genlus, quo<l cst (lcci-ni ; inJo
II.— (I(»j Tnr.r. (iciics. i,2i.— (II) /i/i/ic.vi. I Cor. Viniiili, (ptnsi liis (lcccin.u Tijtk xsi a-JT'^;. l'an'c liar-
\v,2r». — (12) lieslia. .Auclorii istiiis priiripiiiciii iii liaro |;rniitmalico, cni iii^ ii)ittiina (|ut(lcin sitspicio in'*
rclricaiiilis siiis cl vclcriiiii |:r;iiiiiiiiitii 'oriiiii li iris , s.cpc c-sc pol rnt V'iiinli oriiiipliiiii c-sc al» colico il<aT\.
atilcii iiotil.iin , cl i.stic .iniiuscc : « Bcslia , i|ii,isi Viistia (Jiiidiii saltctti iion dcpr.iv.ito dosrripsctil li.i'c Isidori :
(liciliir, a \ a>lnii(lo sriliccl. V.i poiiiliir b lillcni pro r « Vigiiiti dicli i|itod stnl (/rroiii bis yrnili, v pro 6 lit-
coii<oiiniilc . i|it(iil rrciiro (irivci laccrc solcnt ct ili- (crn pojito. u Klymol. Iili. iti. r. ", n. 4.
III.
I
50 S. MKMTONIS CfAVIS
viuiit, vel utrisque, sicut sunt lcoues ctti- lapidandi, id est, durius increpandi sunt
grides, parcli, ursi , lupi et hujusmodi; vel punieudi.
uude Salomon Lco, « lortissimus bostia-

:
Metirisc qucmquc suo modulo ac pedc, verum est^,
rum, ad uullius pavcbit occursum '. » Be-
ait Horatius. Cui consonat Phnius di-
sliae uomiuc ducmon maximus, pnc siugu-
,
5
designalur ceus^ : Nullius rei mensuram agit, qui suam

lari superbia et crudelitatc ,
Job In- ucicit.

undc de eo scriptum est in libro : «
Bcstia» siguificant incrcdulos ex infideli-

gredictur bcstia latibulum, et in antro suo
morabitur". » Bcstia iugredietur latibu- tate, obscurum habcnles intellcctum, se-
10 lum, quando diabohis intrabit in Antichri-
cundum illud « jNisi crcdidcritis, non in-
:
telligctis*"';» nnde Apostolus « Si ad bestias

stum. iXam Antichristus, quiasimulatorerit
:
et hypocrita, recte dicitur latibulum dia-

secundum hominem pugnavi Ephesi quid ,
mihi prodest si mortui non resurgunt? »

boli ,
qui sub umbra dormit et in secreto ,
Td est, si rationabiliter disputavi contra ir-

calami. Bestiae omiies mali angcli indiffe-
15 rcnter dicuutur, ut in preefalo libro , ubi rationabiles ; si non est mortuorum resur-
Dominus de Bchemoth intcr ctetera sic lo- rcctio, inutilis mihi est rationabiliter acta
disputatio.
quitur Huic moutcs lierbas feruut; et
: «
Bestiarum nomine praelati et qui ma-
omnes besliee agri luduut ibi; » quia in
jorcs sunt in populo designantur ut ibi
moutibus, id est in cordibus superborum,
:
,
« Bestiae et universa pccora

"^
» Bestiae ibi
ludit tiirba doemoniorum. Item de eisdem
.
20
majores pecoraminores significantur. Sed
in psahno « Ne tradas bcstiis auimas confi-
: ,
nota quod praelati vel majorcs non propter

tcntes tibi%» id est, ne tradas malis ange-
lis homincs te laudantes, vel ad laudcm
crudelilatem vcl fatuilatem ibi bcstiae di-
tuam, sua peccaUi couliteudo, sc ipsos ac- cuntur, sed propter libertatem, quia multa
25 cusantes. Homo enim per animam intelligi-

licent praelatis ,
quae non licent subditis;
tur, a parte totum.

quibus sulubre dat consilium Pbilosopbus,
diceus Quauto plus licct, tanto libeat mi-
:
nomine, prae nimia audacia et su-
Bestiae
nus. Suuttamen qui perbestias malos prae-
perbia, exprimitur Antichristus; unde in
latos, per pecora malos subditos dicunt fi-
Apocalypsi dc eo prophetatum est ita :
gurari, qui Dci justo judicio sese concomi-

30 « Apprehcusa est bcslia, etc. » Stagnum
tari soleut, secundum iliud proverbium Ye-
ignis stabilem pjjenam significat, in qua
tulcV^
Antichristiis manentem habebit civitatcm.
:
Bestiee gcntiics besliaiiter viventes dictae Non veto sal foedum sordeus condire butyrum.
sunt, utibi : « Potai)unt, etc, » id est, de Bestiarum nomine bcstialis carnis motus
35 omni gcnere gentilium aliqui de aquis sa- figurantur; unde est illud propheticuni ad
crae Scriptuiae potabunt. auimam obcdicntem « Bestise tcrroe paci- :
Bestia indoctus et hebes dicitur, ut ibi : ficce e. t., ' quia necesse est ut caro obediat
n Beslia si tetigcrit, etc. » Sacra Scriptura spiritui qui plcnc oi)cdit Crcatori.
in arduis et arcanis mysteriis nions est, ut Bestia credulos significat, ut in ilia
60 quum loquitur de Trinitatc, de Eucharistia, senteutia Epimenidis, quam Apostolus de

et hujusmodi, de quibus disserere vel dis- saeculari fecit ecclesiasticam : « Cretenses
putare noii conceditur iudoctis ; hoc est sempcr mendaces , malae bestiae , ventres
enim monlem laugere. Quod si fecerint. pigri'\ » De tribus vitiis reprehendit eos
(I) Besliarum. Prov. xxx, 30. — (2) Morahttur. — (6) Infelligeiis. Is. vn, Ex ant. vers.
9. (7) Pe- —
Jol) XXXVII , B.- - (5)TM. Ps. lxxiu, 19. (4) Est. — cora. Ps. cxLvui, 10. — (8) Vefulx. Vide quoe nolan-
Horat. 1 Epist. u\, 78.— (5) Dicens. Plin. in Panegyr. tur in t. n, p. 211. — (9) Pigri. Tit. i, 12.
I)K HKSTFIS. 51
Apostoliis : scilicet falsitate, crcdulitate, ilcûiu iTfrnator ct terraruni dominator,
pulositate. Quaiii niliil iiisinuas tcrrena ijotestasl

Quuni debellasses ac pluriina regna teneres,
Anojjymls Claiievallensis. Adversuscfrli wjoiu iiiinis intuniuisti ;
Conversus n peccato. Corque tuuni vidit (|ui voccni sanûinis audit.

Quo circa tibi inox turf.'enti caiita vox
Mens irrationalis. lit :
<<Rex, can-as proprio, l)rutescas Corde bovino « !
Invidia Pulsus cs absfjuc inora solio perdensquf lri!)uiKil, ,
Bcslia. j Anticlirislns. F.s, ut equus, fjraincn potas, ut daniula, lluuien

;
Maligni spiritus. Annis et septcm .silvas camposque pererras;
Peccata. Kxaclis annis, niiscranie Dco, rcsipiscis;

rra'ditus criiccris conbs ratioiic prioris;
Motus cordis.
Qui detruserunt solio, te restituerunt.
l*R^Fir.l.RATIO>UM ChRISTI ET EcCLESI/F. Uicc iuiliir lalis tanti iiiiitatio regis
lil). III, V. 8.34-850. Orbi sil toti diviiii fornia timoris :
Quo procedit opus, cor omni sorde lavemus.

Tu, Nabucliodonosor, pacis sou faderis osor,
xxxvriT.
I. Leo, Clirislus, propler fortitudinem '

: « Vicit leo de Iribu Jiida *. -f Et in
Amos : « Lco rugiet; qiiis non tiniebil? Dominus loquutus e.st; quis non proplie-
) tabit^? «
-f- 2. Marcus eviingelista, vel (Ihristus : « Simililudo vultiis eorum , facies ho-
ininis ct facies leonis a (lexliis ipr=orum quatiior ^.»
3. Diaholus^ : -^- « Adversarius nosler, lanKpiam lco rugiens''. » ^ In psalnio :
« iXcqnando ra[)iat ut leo animarn ineam^ » El alibi : « Sedit in insidiis cum di\i-
) li!)us in occullis, sicul leo in cnbili suo^. »
-r- i. Antichristus : « Insidialur in occullo, qiiasi leo in spelunca sua !'. »
-r- Uaplor conversns « Vilulus ct leo et ovis simul morabiinlur '". »

5. :
6. Iôncs, doctorum scverila.s ". In vasis lempli, inter coronas et plectas, boves
cl lcones et Cherubim exsculpta sunt '\

» 7. l\!ali tyranni '
' : « Grex dispersus, populus nieus; lconcs ejecerunt eiim '^ »
WXIX.
1. Le.ena, Ecclesia, -f vel anima : « Non calcavcrunl (\im niii institorum, nec
pcrtransivit pcr eam le;rna '^. »
^ !n Jo!) : « NuiiKpiid capics lciLMia* |tra'dam , aut
animas caltilonim ejiis impleliis"'? »
-:- 2. Habylonia « Uugitus leonis : et vo\ leaMKc : ct dentcs c.itiilorum leonum
, contriti siint '^. »
-: \\. .Mens humana : « El propter Mqierbiam cpiasi leaMia capies mo '**. »
(I) ncqniim el forliludiiwtn. Iii .1;io(Vj/(/;)m H-(i. — l(/l(/f III I '

))i,;ii /.-. , ,• ( .tTi* flî
(2) Juda. .\|)in'. v, T). —
\Tt) l'ii>i)liiiiiltil. Aiiiii'< iii, 8. ['"'"">''"' D.K.ti .(»•.— lij.SMH/.
— (-1) Quiituiir. V./vvU. I, -2. —
(5j Ub forlitudinrm iil llij;. VII, :*'.». — (l.li
:
Potfslales
,
utvuU fmjut. Ih
(
ef midelitalrni. In p.salmo K-G. — fH) Itw/irns. Jrremia B-Ct. (1-1) /.;«»«. — Ji.|««iii. 17. —
I Polr. V, 8. — (7) Mram. Ps. vii. T.. — (S) Snn. |'s. (1.^1 Lrna. Job xwiii, 9. — K» Imitlrbis.
i. .
Job
XVI, «)|.— («.)) Siia. I's. X, \). — (10) Moralninliir. U. xxxMii. r>'.». (17) Sunl. Job IV. — 10. — i|8) .»/••. Job
XI, (i.- (II) Pr.rimiti liccksij; [in H, 1':'
/''.7.-si,( ; V, lli.
!•
52 S. MELITOINTS CLAYIS
XI..
-r- \. Catulus leonis, Christus Dominus , fortis a forti genilus. In Genesi

« Judas catulus leonis : quis suscitabit eura ^ ? »
2. fatn/i leouiim , pra^dicatores ^ : « Numquid capies leaense pr?edam, aut ani-

mas catulorum ejus implebis?»
5 -r Daemones, vel mali homines « Et eripuit animam meam de medio catu-
3. :
lorum leonum^. » -f- In psalmo « In medio catulorum leonum dormivi contur- :
balus 4. » Etahbi «Catuli leonura rugientes, ut rapiant et quferant a Deo escam

:
sibi ^. »
xrj.
CuBiLE LEONUM, mundus, vel quodlibet regnum mundi

i. : « Ubi est cubile leo-
10 nura, et pascua catulorum leonura ^. »
2. Corda reproborura : « Ortus est sol , et congregati sunt, et in cubilibus suis
se collocabunt 7. »
•f 3. Cubilia draconum, corda impiorum. In Isaia : « Et erit cubile draconum

et pascua strulhionum ^. » Et alibi : « In cnbilibus in quibus prius dracones ha-
15 bitabant 9. »
Physiologtjs f/rwcus , cap. i. — Apud Cr.EGORiTJS M. Leo, Christus, ut ibi Leo : <>
Epiphauium, t. ii, p, 189, 191. fortissimus bestiarum a. n. p. o. > De quo

Physiologus armenus, c. 1 alibi : « Vicit leod. t. j. » — Marcus evan-
20 Physiologus apud Chnjsoslomum , cod. gclista, ut ibi : < Facics leonis a. d, i. q. »
A, B, — Apud Isidorum, — Apud — Diabolus, ut

c. 1 . Adversariusc. I. ibi : « v. c. t.
HUdefonsum, 66, — Aiyud Ansileuhum,

c. — ut Justus, 1. r. » Viri justi securitas, ibi : «
fol.57, 4, — Apud Petrum Damiani quasi confidens, absque terrore

5. leo erit *".
— Apud Theobaldum Uildeberlum, —
c. 3, utibi etInsidiatur oc- Anticliristus : « in
— Apud Hiujon. S.
,
25 c. 1. Insidians enim per miracu-

V., lib. ii, c. 1 culto, etc. » est
—Apud. Vinceniium Bellovacensem, lorum speciem per fortitudinem 1. xix, ; leo, saecu-
c.72, 74. •
larem. — Quilibet raptor, ut in Isaia :
Damasus, Decret. p. 790; Carm. vi, n Vitulus et leo morabuntur simul ; » quia
V. 6. et qui mactatur, et qui niactat , in caulis
30 Sylvius, deiVomm. C/jma, V. 10. sanctae Ecclesiae pariter convenient. — Leo-
Phoebadhjs, adv. Arian., p. 262 a. ncs, severi doctores; unde in vasis templi,
EucHEBius, ed. I, p. 14; ed. ii, col. 751 inter coronas boves et leones,
et plectas ,
B ad XXXVIII, 1,2; xxxix, 2. et Cherubim exsculpta sunt quia videlicet ;
Obientius, de Nativ. f)om. v. 1, 115. ita debent esse scieutiae plenitudine docto-
(1) Eum. Genes, xlix, 9,— (2) Catnli leasnx , apo- — (G) Leonum. Nalium ii, ii. — (7) Collocabunt. Ps.
stoli, uhi et supra BG. (">) — Leomm. Ps. lv, 5. — ciii, 22. — (8) StruLhionum. xxxiv, 15.
Is. (9) Ua~ —
(4) Conturbatus. Ps. lvi, Vk — (5) Hihi. Ps. ciii, 21, lltabant. Is. XLV, 7. — (10) Erit. Prov. xxviii, 1.
i)i: i5i:sTiis. 53
rcs iiislructi, utetl)oum inansuctiidiruMn tc- Juslusquaî lco c. a. l. c. — Popiilus ju-

ncant, ctlconiiin forlitudiiiciii non amiltant. daicus, ut : Susccpciiint mc, sicut ico
Positi niiniriiin inlcr coronas ct [)lcclas, id j)aratus ad praMlam '. .\ustcritas icgis, —
cst, iiitcr fortitudiiicm hoiii opcris quo ad ut i:.\anicu a[)um iii ore lconis '.
: «< —
5 victoriam currant, ct cliaritatis concordiam Impcrator romanus, ut Liberatus sum : ••
(jua se ab iuvicem non disjuiigaiit. Suhlcr de oic ic()iiis \ Crtidciis, ut « Lco \el — :
cos aulcm lora dcprchcuderc est custodia.' , tirsus tolici)at ariclcm '. »— Atitichristus,
viiicula suhditis tcncre; ut nec boum man- iit : - Qtiasi ico i, s. s. • — Diaboius, ut :
suctudo in /cli fcrvorc amittatiir , ncc lco- rain([iiaiii lco riigicns. »— cvan- ."\Iarcus
nuin tcrror in mansuctiidiiic dccrmctur. gclista, tit :

< Tacics lconis, ctc. — I?a[)tor,
l.coimin catuli , dicmoncs, ut ihi : < Ca- itt : Vittiius ct ico, ctc. — Scvcri doctorcs,
luli lconiiin riigicntcs, ut rapiant. » Cattili ut : " Iiitcr plcctas et coronas, 1. e. b.
iconum rugiiint, (juia nc(iiiissimarum po- l.ca'iia, i:ccicsia, ut: " Mon pcrtransiît
tcstatum inuiidi spiritus iinportunis tciita- |). c. i. <: — >lcns iitimaiia , ut : <•
Pcr supcr-
i5tionibus insurf;unt.Qui taincn a Dco cscam iiiaiii q.i. c. m. — Mundus , ut : ••
lUigi-
pctuut, (|uia capcrc aniinas iicqucunt, nisi tus i(a'na', ctc. -
jiisto Dci judicio pcrmitlaliir. Catulus, Christti>, tit : « Catuius icouis

Lcuiua, sancla l^cclcsia, sicutdc Judau' rc- Juda. — Populus >'
jtidaicus, ut : « Suscc-
prohatioiie dicitur pcr Job : <• Non calca- perunt mc, — Diabolus, etc. >•
ut : Catiiius
10 verunt cam filii iustitorum, ncc t. p. c. I. » lconis a Samsonc pcrimilur. " — Apostoli ,
lustitorum ccrlc (ilii pricdicatorcs sunt ct ut : « Aniinas catulorum lcoiium iinplc-

succcssorcs apostolorum, (lui uti(|uc Ju- l)is. — Hcprobi, ut Catuli lconum ru- : <
da'am calcarcnt, si Syiiagoga: \itia virlutis gicntcs, — Dctractorcs, ut

ctc. )) : Dciitcs
caice [)rcmcrcut. r.cicna (|uoquc pcr caiii catulorum lconuin sunt. — Da- contiiti »
'' non transit,quia gcntium coiicctioni de- moncs, ut .Vnimam mcam cripuit :m. « d.
dila, nc(jua(iuam se in illius populi pra,'di- c. —
I. ut cdunt de
(icntilcs, : • Catclli
calioue diutius occupavit. Qua' l)enc lca;- micis qua* cadunl dc mcnsa'. — Cuhilia
iia diciltir quia malc vi\cntcs iii viliis icoiiiim, convciiticula malorum , ul : l)c
ore
,
saucta' pra'dicatioiiis inlcilicit. — i5ah\- ctii)ilihiis lcoiitim. • — Corda gcntiliiim, ut :
'•i lonia, ut ihi :«lUigitus lconis, ct vox, ctc. < In c\il)ilil)us, ctc.
Ac si apcrlc (iiccrct : nos idco niiliis llagci- .\()im;ii, Scquentia, \\\m, v. 7.
lis altcrimtir, (luia ct virtutcm aiititpii iios- Pi;riius C.\MOK ct C.\iim:uii s Lim.o.nk.n-
tis, ct malitiam terrciia! civitatis, ct pcrsua- sis. Leo cst Dcus, undc : • Vicit ico, ctc. •
sioncm omniuin rc|)rol)oruin, vita' mcritis — .Mart\r, uiide hcuc gia- : «Tria Miiit ([ua'
S5 snpcrando calcamus. ,.'Mcns humaiia; — (liuntur, lco fortissimus bcstiariiiii ad iiul-
niidcJoh: Kt [)roplcr sn|)cihiain ([. i. c. iius [)avcl)it occurstiin ctc. • llic cst mar- ,
m.; ' ([tiia cniin lihcra mciis [)cr sii|)cri)iam t\r (|iii |)c(icm tiiixit in sanguinc, ut lan-
mortcin iiiciirrii, siih disciplina' cuslodia dciii volarct sii|)cr [icniuis \ciitoriim. — Za-
mclius cai)la \\\\\. imlus, dc ([uo IVtrus : • Lco rugicns cir-
lo (1ki:(;<)UH s a[)U(l (idnwriuni S. 1'., iil). cuit , clc. " — Princr|)s imiîus , vcl [>o|)u-
111, c. 17, IS, |). i->H-i:{_). itis ", dc (|iio Saloiiioii : Pigcr dicit : I.co
IsiDoiiis, Klymol. iih. vii,c. "2, ti. 1.'l. forlis cst in iiicdii» [)lalcaruin '
; • ([uia frc-
lUii^Ms. I.co, Christtis, Nicit [lialca tcircl, cl attraiiit cos ([tii
—
til : iiiit iii ,
lco (lc trihti .iiida. Dctis jtidcx, iit ; < l.co lit.iin Uiiciil \iain, ([tia> dttcit ad inorlcm.
13 rtigict, ([. n. t. ' — Forlis s|)irilualilcr, ul : l'rimu> lco c>l \ita; sccuiidmi, vi\us; tcr-
(\) VmUiiii. W. \si, 1:2. — (i) l.ioni!t. Jinl. \iv, 1 wii, T» l — (5) Mfnsn. Lur. <»( HUosoftttus. — Alii
8. — [Ty) Leonis. II rrin. iv, 17. — (4) Arirlem. IIU-^. |
ouiM. oKiiriicriu^. —
{7i Hateiirum. IVo». \\M, 1^1.
54 S. 31EiJT0iMS CKAVIS
tius, mois ;
quartiis, mortuus. Loo viviis Quia nobilis ira leonis superbis rcsistit et
propric dicitur inarlM*, qui iiou timct quid })rostratis parcit; sic et Deus superbis re-
faciat ci lionio. J>co mortuus cst aliquis sislit, bumilibusautcin dat gratiam.
egregius in scicntia, scd reprobus iii vita ;
Dial)olus autem dicitur lco propter
unde Salomon : « Mcliorest cauis mortuus,»
id est idiota et simplex qui etsi voce sua Principatum. Fortitudinem'.
,
aliquosnon instruat, spii-itualis tanien Yitae Sitirn sanguiuis.
bonis exubcrat « leonc mortuo » id est; , DlSTIINCTIOlNUM MONASTICAR. lib. III, dc

aliquo egrcgio in scientia et vitoi rcprobo. Zcojfc.Lcopcr figuram dictus est Dominus
10 P. Catvtok. Diabolus leo dicitur proptcr Jcsus Christus; unde lcgiinus in Apocalypsi
fortitudinem; uude : « Quuni fortis armatus dictum fuissc ad Joannem: « Eccc vicitl. d.
exit atrio suo, in pace sunt ea quae possi- t, j. » Unde quidam de iiostris non impru-
det '
. » — Propter principatum ; undc : denter ait
« Venitad me mundi princeps bujus, et in Quod leo de Juda libri signacula solvit,
15 nie non babet quidquam ". » — Propter Hoc est quod Christus, surgens a niorte, revolvit
ardorciu libidinis undc in Job : « Torti- Veluiii Scripturac : \ ero cessere ligura!.
;
tudo est in lumbis ejus, et virtus ejus in Videamus in quibus vel propter quai Chris-
umbilico \entris ejus^ » Propter sitim — tus assimilatus est leoni. Leo fortis est et
sanguinis; unde « Adversarius vester, etc.: impavidus, sicut scriptum « Leo for- est :
20 —Dicitur lco ,
quando graditur et aperte tissimus, etc. » Christum vero fortem fuisse
saevit, ut in primitiva Ecclesia, in perse- et impavidum, nullus ambigit fidehs, quum
quutione martyrum.— Draco, quando volat dicit Scriptura : « Justus quasi leo , etc. »
et nocet aperte, occulte, callide. Et draco Leo, quando quaeritur a venatoribus, ves-
fuit, quando, jam cessante tempestate et tigia sua cauda obliterat et tergit, ne inve-
25 per Dei gratiam Ecclesia dilatata, excitavit niantur : et Dominus Jesus Christus dia-
haereses, ut occulte noceret quibus exstir- ;
bolo et Judaeis texit indicia suae deitatis
patis ab Augustino et abaliis doctoribus, infirmitate suae humanitatis. Leo dormiens
excitavit in Ecclcsia falsos fi'atres, qui dura- apertos habet oculos : et Dominus Christus
bunt usque ad tempus Antichiîsti, in quo dormicns id est mortuus cx humanitate,
,
30 talis erit persequutio qualis non fuit ab vigilavit ex deitate, secundum illam vocem
initio mundi. — Serpens ,
quando serpit et ejus in Canticis « Ego dormio, et cor :
ligat. Contra hunc pugnavit mulier in meumvigilat '.» Cor, quia intimum est, fi-
Apocalypsiêt Samson, et MoysesiniEgypto. guratdeitatem. Leo, quando catulus est, per
Petrus Capuakus, ad litt. xi, art. 34. tres dies a nativitate sua jacet sine vita vel
sensu; tertia die, patris rugitu suscita-
35 Leo vel leiena
tur ^ . Sic et Dominus Cbristus , die tertia
Tartari. Mundi. Cceli. mortis suae, quae est Ecclcsiae suae nativitas,
suscitatus est a Patre dicente : « Exsurge,
Diabolus. Ecclesia. Christus.
Antichristus. Anima. Justus.
gloria mea ! exsurge ,
psalterium et ci-
Praedones. Marcus.
Potentes.
tliara Leo homini prostrato parcit et
''. » :
Christus cor contritum et humiiiatum non

/lO
Dicitur autem Christus leo proptcr
despicit.
Regiam dignitatem. Confidentiam. Leo dicitur diabolus propter elationem ,
Principatum. Rugitum. rapacitatcm , crudelitatem , voracitatem;

Fortitudinem. Terrorem. unde quidain ait :
(4) Possidet. Liic. xi, 21. — (2) Quidquam. Joan. xiv, — (5) Suscitatur. Niliil in omnibus Physiologi editio-
.— (3) Ejus. Jol) XL, J). — l/i) Vigilat. Cant. v, 2.
|
|
nibus solemnius.— (6) Ct7ft«?-a. Ps. xlii , i, cvii, 5.
I)i: IJKSTIIS. JJ
Accipi! cur dictus lco sit serpeiis iiuiledictus : Jis li'0 tenihilis, scd iiou cs bos sociiilis:
iVamtimet, csttjuf nipax, cst fcrus, cstque vorax. l ndc dfciMis Itiisis noii » s, bohus tilii rasis.
l)e hoc leone dicit heatus Pelrus iii epislola A>()>\Mi s DoMiMCAMS, iii ('oinptHdio
canonicci : • Adver.sariiis \cstcr, etc. » inorali jjcr Orocardos de Quadrupedibits sw-
5 Lcoui proptcr crudciitatem coin|jarati vienlibus , c. \xxi\
sunt ScribcC ct Pliarisa-i, conspiraiitcs iii I . Lco, utdicit Isidorus",princcpscbtoni-
uecem Domini; uiidecst illa vox Cliristi iii iiium hcstiarum ; aiiimos cjus indicat frons
psalmo " Susccpcrunt me » a ,Iudu tra-
: ct cauda; \irlus cjiis, in pcctore; frcmitus,
dcnte ct Piiato jiidicaiite, » sicut lco paia- iii cajiitc : ^ric militum Cliristi, \cl rcunaiido-
10 tus, ctc» J.coiii comparantur Scribic ct Plia- rum iii rcgiio c(i'lcsli, aiiiinositatcin ct honi-
ris;ci ct principes populi, (jiii potenliorcs latcmindicalprinciiiium \ila;ellinis ; \irtus
crant ad nocciidum; calulo vero lconis coruni magna iii pcctorc, pcr caslitatdii
comparantiir iiiinores, virihiis in)i);ires ,
stahililiisscnsuum, iii c;ipitc (".lirislo.
scd voluiitaic iâres " (|iii lial)i(<il)ant in i\h- 7. Si lco dormiat in ua\i, periclilalur
5 ditis, >' id csl iVaiidiilciilis consiliis. navis sic (|iiam(liu anima cst in na\i coi-
:
IvConi, proplcr Id-torcm dcnlium^comjia- jjoris , si Cliiisliis sojiitus fucrit. iii dcliciis
ralur liarelicns, proj^tcr vcil):il)lasplicmia' pcriclilahilur.
iiiide leîmus in Apocalvpsi, de loeiislis Ji. Lcicna catulos morluos parit, bic(|uc
(jui cxicrunt de tumo piilci , (juod " (lciilcs trihus dichus cuslodil, doiicc \cnicns pater
carum eraiil. ul dentcs lconum '. » Puteus in faciem corum e\li;ilat, ct \ivilican(ur.
est proriiiKliis ct coMiosus piiLjanorum. I'ii- Sic |)rimo lapsii ])rimi jiarciilis, nalura hu-
miis (|ui cxit c\ lioc jiiitco csl tiiinida, Umic- iiKini, (iuol([iio( lilios rcj^crit, morluos p;ir-
brosa alijuc confiisa doclrina lia.'rcticoruni, (urivit; scd tiihus dichus, id cst Irihus
qucc oriiiincm liahet ex crrore gcntilium tcmporihus cusloditi liiiilis, ah Adaiii usijuc
5 j)o[)ulorum. I)e lioc fumo exicrunt locusta', ad >'oc, a .Noc usipic ad Moyscn .Mo^se , ;i
homiiies vidcliccl instahilcs, (jui ncc vohiiit us(|ue ad tcmpus .Machahicorum eo , teui-
cuin conlcmplalivis , iiec gradiunliir cuin porc vcni( [latcr omiiium Cliristus , , (|ui
activis; sed siiliuiil ct dccidunt, cl virciilia c\liala\it sua sacra doctrina in facics co-
f^rîlia' in aiidilorihus .suis orc maicdico rum, ct |)cr mortciii su;im cos \i\ ilica\it.
coiisunuiiil ; (luoruin (lciilcs sunt ut lco- S,"). Dicil Isidorus, (juod quum lc;ciia
iiiim, (juia vcrha corum pulciil per hiaspluv gcnuerit c;ilul!im, Irihus dichiis dormire
iniain. fcitur, doiK c iâlris frcmitu \cl ruîlu quiisi
Pcr leoncm tcrror sevcritalis signilica- licmcfactus ciihilis locus, suscilal catulum
tur; unde : <• In hasihus, ctc." Hascs lcmpli dormicntcm : sic (Jirislus, ([uum iios in
5 suiil Mcclcsia' pra'liili, (iiii liriiiiimcntum cs^c criicc ^ciiuit, liihus dichus (lunniît iii sc-
(khciil cl su.slciitiuiiciiliim ciclcroiiiin. Iii [lulcro, doiicc tcrr;c molus lactus (st ma-
liis inscparahilcs (lchcnlcssccomitcsscvcri- p;nus, cl cx tunc c\cit;ilus cst iii hcncdicta
liisdiscipliiiir cl lciiilii> iiiiscricordiii', iie;iul rcsurrcclione.
jii-titiii riîda, aul lciiitiis sit rcniissa. Ila- .\i.\Ms, in (Jiiifsliunibus*. — (juare lcuii-
ruiii iillcriim, id csl lciiitalcm (piidam dc , culiis nioi luiis ^'cncrctiir, cl tcrtio dic ru-
nosliis iihhali suo dccssc coikjucsIiis i-st, tlilu [latris suscilctur? Dicilur (iiiod leo
diccns : ;iiiiin;il siccissimum csl dc ii;ituiM; cl sicci-
(I) l.eonutu. .\|)oc.ix, 8. — {"2] Ixuluius. Ktfpnul. alio insigiiiori (itido tli>liiiûcndti», idcin(|uc »rdicct c^tx)
Iilt. .\ii, c. 11, 11. T), -l, oli-. lii lioc loco |)i;i' cirteri", Isi- ciiiii co ijucin riitlicniiiis Htstiinium iiiincti|).it. (ûr
(lortiii r<'i ^Miiliolicii', i|ii:iiii \ixiililii ii|i<'r(c lcli|;it, Tii- alitcrMiiliiiiiiiis, l)rc\ilcr dixiinu" in /''u/cûfii. riiuin,
.siiis iiidiil^cl , vclcrciiii|iii' l'liy-ici|of;iiiii ;i|)crlc c\|>ri- iillcriiiiMc lociiin .'-tilis ctit tiic dcldiassc, ut rudis ct
niit. — (7») {iu.raliunihua. (Juciii iiiiiic jiriimiin iii lu- ,tud.icioris ihgcnii lcluni , .\l.iiio>|uc Mli» congruiini,
coin producinius Aliiiii liliclluin, crudilo viro vi.^ûs e»l i|uis<pic racilo (l(*|irchcn<l.il.
56 S. ÎWJTOMS CI.AVIS
tatis îoleutia huiniditas ccrebri ingrossa- leunculo uno perficitur diatrico ', quia ca-
tur, et valdc viscosa cnicitur. Sed dum in- lidissimus est, in istis tribus periicitur :
viscatur oriliciis et principiis nervorum Iii primo enim diatrico, in catulo humor
animalis, pcr quiE spiritus trausmitti de- qui in oris vcnarum continetur, dissolvi-
'-'
beat ad instrumenta ', animal licet sit vitur ; in sccundo, via spirituum oppilatur,
vilicatum tamen
, lalctsicut mortuum , ct aditus eis ad mem])ra sensim praepara-
quia pro impedimento spiritus non scnsum tur; et tertio diatrico incipiunt videre ".
habet, nec motum et quamvis calor csse

;
Anonymijs Clarevallensis.
debeat, et sit fortis 4n eo ex nalura, quia
»0 multum calidum est tamen, propter ni- : Leo.
miam diaphoresin - pororum, effectus calo-
Cliristus. Antichristus.
ris, dum est in utero matricio , debilitatur,
Deus judex. Diabolus.
utnon possit humorem viscosum dissolvere,
Fortis spiritualiter. Raptor.
eteuphraxin^ nervorum facere; aegritudiues
*^
Austeritas legis. Marcus evangelista.
vero ex interiori aeris pori constringuntur;
Crudelis.
calor in interioribns confortatur; et fortius
in primo die incipit agere in humorcm, ut Lesena. Cattili.
eum dissolvat. Ita et iu secundo. Tertio vero

Ecclesia. Christus.
die, quo animal calidissimum est, cx motu
Mcns humana. Populus judaicus.
20 cholera?, quo magis habet insultum, caior
iMundus. Reprobi.
magis confortatur. Pater etiam, qui cali-
Da^mones.
dissimus est, superveniens, et fortiter ru-
Gentiles.
gitum faciens, calore flatus et etiam spiri-
tus aerem calefacit, qui gratia simiUtudinis, HeRMANIVUS WeRDINEjXSIS.
25 etetiam impulsionis violentia, aures et na-
Hortus deliciar., lib. ii, v. 5684-571 1.
res subintrans , leunculi calori naturali
cooperatur. Qui duplicalus, iuinio ettripli- De iiuce flt corylus, de glande fit ardua quercus
catus, humorem oppiiantem ''
dissolvit. Qno Magnum senno bi-evis parturit iste typum.

dissoluto ct cducto, dum spiritibus ad in-
Regcm coelcstcm signat rex iste ferarum
llex leo, rex Christus, rex moritura regens.
80 strumenta patet aditus, perficiuntur motus Qui siccas meutes liilaret, leo nobiiis imbrem
et sensus, et animal vivilicari videtur. De .luda genitus impluat ille mihi
Quare autem hoc simiU modo non faciat Ut mens et lingua, sancto rorata liquore,
leaena, ratio estquia in essentia, ex natura Ipsius ad laudem vera loquendo canat.
« Tres leo naturas '
et tres habet inde figuras. »
sexus, liumidior est; unde flatu suo humo- Consulat auctorem noscere qui cupit has.
35 rem potius ingrossaret, quam dissolveret. Bina luce solet catulus dormire leouis,
Et quia ita sit, videmus in catulis qui ex eis Postque duos surgit evigilatque dies.
generantur, et ca^ci per novem dies per- Et sic tertia lux de somno suscitat illum,
Qui stirj)S hinc vere dicitur esse leo.
manent. Et unde hoc, nisi ex humiditate
Quos parit exstinctos, natura teste, leacna,
glutinosa et glutinante palpebras, quia et Hos leo rugitu suscitat ipse suo.
«lO hoc animal siccissinium est? Sed quod in Ccelestem noUitiste Patrem, qui voce potenti
(1)Instrtmenla , seu , ut moderni aiuiit , re.spira- tcxtum a niendis expurgare. Sed viri erucliti vesligiis
tionis organa. —
(2) Diafuresin cod. Aiatpopri-rt;, traii- insistentem mc juvat designare prscipua veteruin loca
spiralio dissolutio.
, — (5) Eufraxin cod. ]:lija)pa(TTo; cum Physiologo fere in omnibus consentanea. Adilo, si
expHcatu fucilis. —
{^ Oppilantem, cui vocabulo con- lubet, yElian. de Natur. animal. Vih. ix, 50; cf. iii,
Irarium omnino sensum dat vox gallica desopiler. — 51 IV, 54; v, 59; vi, 1, 22; vii. G; ix, 50; xii, 7;
;
(5) Diatrico. Ita cod. silentibus glossariis forsan leg. xiu, t4;*xvii,26. Plin. viii, 16-21. Sohn. Polyhist.
Dietico. Joannes de Janua Dieticus j scilicet se de
: c. 27. Oppian. Cyneget. iv, v. 111. Leemans ad Ho-
dieindieniCHStodiens —
(6) Videre. Nec nostrum munus rapoH. 1, 49. C. Caliier. Miscellan. archasol. i. ii, p.
est , nec bujusce nottc angustissimic locus , aut quid- 115. —
(7) Naturas. Eo ipsoversu incipit P/i2/.stoio-
quaij) agserere de Alani physica indugatione, aut ipsius gus Tiieobaldi, ut circumfertur.
i)i: iJtsTiis. 57
Excital ;i mortc dc luinulof|ii(' Jesuni. Sicut erit reprobis hnjiis ;.'ravis ira lcoiiis,
Terribili cuiii vocc lui)a', rex iste jui)cbit, Sic justis liilaris, niitis ut aLMius, crit.
Tcin|)orc judicii, surgerc plasnui suuni. Nain velut exhilarat arentcs ros pius hcrbas,
Ad rreniituni cujus tunc, heu ! trenict onujis; iiii- Sic justos rclicit, (|iiaii(lo \ ciiitc " caiiit.
quis Lt iiiilii ciiiii justis dicastuiic diilce •

\ eiiitc, -
5 'Juuc sine spe dicet : » Ite, maligna coliors! » Tc, bonc Christe, rogo nuiic lleriniaunus ej;o.
I. HiiiNocEKos, Clirislus Doiiiinus, propler forliludineiii '

: « Ciijus fortiUulo î-
inilis est liiinocerotis \ »
"1. Polestas siuculi ^ : « Niiiii(|iii'l volel liiiiioceros servire (ibi '.' »
WAW
-f I. MoNocKuoN , lioc est Unicoh.ms, Chriblu.-. Iii p.saiiiio ; " Ei dileclus sicul
10 lilius unicornuoruin \ »
-r "2. l niconias^, supei bi , vcl unuiii liabenles testaincnluiii. In psalino : »' Kl

a cornibus unicornuoruiii liuinililatem meani". »
VETKKIM VAHIIS COMMLM AHirS.
PinsioLO(;( s Gnecus, c. 32. Rliinoccros vel unicornis idcin aiiiinal cst.

15 Phvsioloc.i s AnncnKS , c. '.Vl. Diciliir atitciii rliinoccros , Cbristus : \X
l'insioi-0(;i s apiid ('hriisoslom. cod. A, (lilcclus,clc. Diabolus. Job: «>'iiiii(piid
('. .S; 15, c. 5. — Apiid Isidonnn, c. 13. — rliiiK)ccr()s,ctc. '
— Cnicornis aiitciii vcl liii-
Apiid Pediini l>(uni(i)ii, c. '23. — Apud //>/- iK)C('i(»< aniiiial cst , (piod noii liabcl nisi
fjon. S. V., lib. II, c. G. — Apud Vinccnlitint. uiiuiii coriiu, ct dicitur cjus natnra', (piod
20 /{ellnv.., \i\, U\ niillo modo [lotcst capi , iiisi ampb \u ct
Ki cni;iin s,('d. I,p. I i ad \i,ii, 2, \liii, siiiti virij;inis : eri,'o ct Cbrislu^ bcnc dici-
2; cd. 11, col. 7.")l d ad .\liii, I. (iir rbinoccros, (piia ct ipse iiitcr omncs
CiUKooRii s >I. Hliiiioccros ,
polcns (pii- polcntcs siiitjiilarc babiiit cornu potcnlia',
libcl iii s;i'('ulo; iindc Doiiiiiiiis ad .lob : ct rc-^ni izloria cjtis (piasi uiiicoriiis ; ipsc
25 " .NiiiiKjiiid volct rbinoci ros scrvirc libi.' » ctiam captiis cst amplcvu ct sinu illius \ ir-
NuiiKpiid is (pii fahia clatioiio cxtollitiir, ginis, dc (pia Isaias : l.ccc >irô concipict
siiu; incis adjiitoriis tiiii' pra-dicalioni stib- ct parict liliiim ". ••
.lcrcmias : « >'ovum
dctiir? Vcl poi)iiliiiii .liidaiciiiii iiitcllif^c. lacict Domiiiiis siipcr tcnaiii : mtilicr cir-
'.
(iiii:(;()iin s aptid (idnivrinni .S'. 1'., .id cuiiidabil \iriim > •{rcmio utcri siii
30 XI, II, p. I i7. Scd '{[)<{' diaboliis iiicri(o rliinoccro^ m I
lt\it\Ms. Itliiiioccro.^ , ali(piiN polcus, iiiiiconiis dicidir, (piia ct ipsc pra- c.rtcris
iil ; .NmiKpiid, ('(('. " liabiiit coinu cla(ioiiis, dc (pio iii psilmo :
l'K'rui s Caima.nls ad litt. xmi, ar(. 2U. ' .Nolilc c\(ollcrc iii altum cornu vc>lruiu. -
(I) Invirlam ftirlUuilinnn. In luulinmiiinio U-(i. polenti.f, ft unuin saiulorum regnuin ii, (i, D. (>. 1'^.
— ("1) Hhinuiprulix. Dculor. xvxiii, 17. (I^) forlis — \\\\\\ , (». — (fi) Vnivurnea. Iliid. — (7) Meam. I'».
f/i(i.v(/uc . .Mi't' j). .V. Iiiijnx. /)i 7((/) ii-(i — ,1] Tibi. \\\, 'i-i. — (K) l-ilium. 1>. Mi. I \. - (W' iyut. Jorciii.
Jot ) XVXIX <!.
\- iHiiiirninnn , id r.^l iiinjularif iXM.ii.
58 S. IMEJ.ITOIMS CLAYJS
Ipse cliam capilur aniplcxu Virginis illius, morem illeccbrcm quo inficit acrem. Ani-
(le qua ait Paulus « Despoiidi eniin vos : nial miluraferventissinrum altrahensaerem,
uni viro virgincm caslani cxhibere Cliri- sentit cam

idoneam, quasi temperatura)
sibi
slo '. » Qui cnini \irgo pcrniansil inmcnte sui magis cnim prosc-
spirilus fcrvore ;
5 sua diai)olum capict in sua tcntationc.

,
quitur. Undcfcrvor spirilus et cordis pau-
Nonnc capitur amj)lexu Yirginis, quando latim immutatur. Tandcm ad virginem
ipse qui virgo et sanctus cst, supcr aspi- j)erveniens ubi aereni puriorem ct hunii-
,
dcm ct basiliseum ambulabit, et conculca- diorcm attrahit spiritum, temperantia cum

l)it leonem et draconem?
quanta cst vir- mediocritate cor dilatant unde mitigatio :
10 ginitas carnis ut scilicct indomita anima-

, sequituranimalis; quia delcctatur in tani
et
lia domet, ct Filium Dci in gremio portet, muliebri acre, ut uberius eumtrahit, in siuu
diabolum ctiam liget ejus reclinat '.
Alani qiuesliones. Quare virginis am- Akonymls TiiiiCEiNSis. Rhinoceros, Chri-

plexu capitur rhinoccros?Rcsponsio. Rhi- stus , ut : Cornua illius , cornua rhino-
Vo noccros est auimal furiosissimum et valde cerotis. »
impetuosum, quia calidissima^ est natura^;

PeTIIIJS 1)E lilGA.
undc praabundat spiritibus fcrventissimis,
qui impetuose dilatant cor. Scd fcmiua fri-
Aurora, \n 1 Keg., v. 47, 48.
gida est et humida, animalibus altcrius spe-
20 ciei temperatior; et pra?cipuc virgo, qua;
Exallalum esl cornu meum in Domino.
adhucretinet humiditatem ct tcm[)erantiam Hoc cornu vera; crucis inclyta cornua signant,
nativitatis , spiritum habet frigidum , et hu- Quse nos exaltaut conciliantque Deo.
XLIV.
1. Pardus, AntichristusEt heslia quse ascenclebat de mari, similispardo^.»

"^
: «
«'
r- 2. Peccalor conversus « Pardus cum hoedo accubabit. ^ :
25 -f 3. Diabolus, vel peccalor, moribus variis *\ In Jeremia « Sicut Jilhiops :
non mulabit pellem, et pardus varielatem suam 7. )>
YETERUM YARIUS COMMEATARIUS.
Physiologus di\)iid Hugonem S. F..lib. Rabanus. Pardus plenus vitiis , ut :
III, 2. — Apud Vincentium Bellov., xix, 76. « Pardus cum h. a.

,
» — Hypocrita, ut :
30 EucHERius, ed. i, p. 14 ; ed. ii, col. 751 « De cubilibus leonuni , de monlibus par-
B ad 3. doruni ^ .
»
GregoriusM. Pardus cum hoedo accu-

« Petrus Capuawus ad litter. xv, art. 54.
babit. » Pardus autem cum hoedo accubat, Pardus aiitein interdum aureis litteris scri-
quum is qui peccatoruin suorum maculis bitur, et designat poenitentem. Isaias « Ac- :
35 varius fuit, cum eo qui sc dcspicit et pecoa- cubabit p. c. h. » Interdum tetris litteris
torem fatetur, humiliare consentit. scribitur, ctdesignat peccatoremvariis pec-
Cregorius apud Garnerium S. V., lib. catorum maculis deformem. Jeremias « Si :
III, c. 20, p. 138. potest, etc. » Et montes pardorum dicuntur
Chrislo. II Cor. xi, 2. (2) Reclinat. Siquis — malitiai varielate aspersus. In y/pocalypsiB-G. —
(1)
saniora quaesierit, dubit cl. vir sfepe infra lauclaiidus (4) Pardo. Apoc. xui, 2. —
(5) Accubabit. Is. xi , 6.
C. Caliier [Melang. archeol. t. ii, pag. 220 sv. Vitraux — (6) Varius D, E. (7) Suam. —
Jerem. xiii, 23.
de Bourges , n° 72^ png. toO sv.) — (3) Antiihristus (8) Pardorum. Canl. iv, 8-
blll>. 59
liacresiarclia'. Caiiticuni : « j)e cubiiibus simulato malitiam tcgnnt intcrnam, >iciiuc
lcouuni d. ]ii. |). >>
siin[)lices aniinos dcci[)iunt, cl iilii ini([uita-
AôwMLs DoMi.MCANLs, ibitl. liroc. \\i. tis eoruni captatione delectantur, ( t spccia-
1. Pardus, sccuiiduiu Isidorum cst sc- , litcr volucruin, id csteievaloruni [)er subli-
5 cuiiduni j.;cnu.s post panllicrani , colorc va- niitatem ingenii, vel subtilium.
rius, \cl()cissiniiis ctiain inaniino; cst autcni
ad sanguincm valdc pncccps, sallu pra^dam AnO^VMI S (',r.VKKV.\LLK>SlS.
capit; accidit aiilcin sa-piiis ut ctiam vclic-

Pardus.
iiicnti saltu ad niortcm ruat. Sic falsi et du-
10 plices varictatc coloris, id est exterioris a[)- iMcnus vitiis. Ciudelis.
[)ctcntia! lalsitate dc[)icti, velocisquc ac lcvis llv[)Ocrita. Yarictas pcccatoruin.
volunlatis [)roximoruni sanguincin , id est iluiieticus.
subslanliam vcl bonam lainain [)ra'cii)itantcr
crfuiidunt, sic([U(' subito |)ra'dam ca[)iMnt I'i:ri'as di: {{k.a.
id cst, ([uod voliicriinl im[)lcnt. Scd [^rocul

!•'
Aurord, m Daniel, v. '2'2\-'2'M).
(lubio, saltu, id cst festinanter, ad nioilcm
'rcrtin post iilaiii pardus, L'rstnns a\isalas,
icternain, etintcrdum, Dcijudicio, cor[)()-
Cu\ (jiiatiior capituin driiuie coroiia datiir.
ralcm [)ro[)craiit.
Rcijiuiiii (ira-conuii. ([Mod .Vlcxaiidri inauus auvit,
2. l*ardi in .Africa, ut dicit Plinius. intcr Defcndit, paidus ista notarc potcst.
20 condcnsa arborum folia vcl rainos sc abs- i-lst pcllis pardi \ario distiiicta colore :
condiint, sic([uc in pra^tcrcuntcs dcsiliiint, Kt varias Lrcnles sulxlidit iste sibi.

In inortein pardus saltu ruet ini[)etus istiiin :
eorunujue pru'dactpotissiniaAolucruincras-
In n.ortcs liomiiuun saltihus ire facit.
sanlur : sic liierctici etfalsi doctores, foliis,
.Mas pardus Uabel celeri \ictoria cursu
:
id est verborum politaelofiuentia, vcl babitii Ornat Ale.xandrum, dum sua fania volat.
XLV.
25 Ellphas , iiiinianis [leccalor : « El addiiccbant ad Salomonem simius et elo
[ibaiites '. ))
VLiTERUM VAHIUS COMMliM AI{ILS.
PinsioLor.Ls (/raif., c. 41;apud Kpijtha- Khur

uiuni, p. l'y,i.
so IMivsioLOdi s a|)ud ('hrtjsoslom., A, c. S, Castitatis. Fortiludinis.

|{, c. 18. .\|)U(I Isidoruni, c. .{j .
.\piid lnc()rru[)ti(niis.
'/'hcohalduni ct llildcbcrl., c. 10. .Vpud Priino cborc candida fnit .Vtincs, Ai;atba,
Vclrum Daiuiaui , c. —
2'.\. .\j)iid lluijon. ([iia' i)ro|)tcr ridcin caslitalis jussa (^st sus-
S. r., lib. II. c. '2:). — Apiid Viuccut. /!rll. piiidi in a'([iiiilc(), ct jiro virtiinitalc scr-
S5 XIX, 'M). \anda iiioitcm criidcli^siinam piTlnlit. —
Ki ciiKitii s. cd. I
,
|). I i
; cd II , c(d. Scciindo cborc idboialus cst 1'anliis ,
(|iii
7.") I II. fortitci |)ii^na\il ul bcstias Kphrsi. — lcrlio

IMcTiu s Capuanlis ad lill. \, ail il. iiicorin|)liis c>il Clirisdis , (pii iiupiit iii
I.lcplias aiiimal maj^niim ot ciijiisossa caii- INalino : « .\on dabis sanctnm Inniii \i-
"0 dida suiil cl dcsiiîial ca^litalcm. I>t crtjo dcrc C()rni[)lioii('in *'.
(1) t7.'y»/i«»i/<'A. 111 lU-g.x, 2-2. —(2) Cotrujiliunem V>. \\i, K».
60 S. I\lt:LlT()INlS CLAVIS
Llepliatilos etiaiu sunt >eiitris cultores, insidialur ei, quia si cxlra aquam parerel
quoruiu Deus venter est. Unde in Macchu- slatim draco fetum ejusdevoraret masculus ;
baiis Eleazajus pcrcussit elepiianlein iii ven- quoquc non recedit ab ea, quando paril,
tre, et occidit euin '. propter serpentcm, quisemperinimicus ejus
5 AiNOiNYMiJs DoMiiNiCAN. Ibid. ait. xi\. est sicut draco. Sic lilii spiritunlcs debent
,
1. Eieplianles, secunduni Isidoruin, gra- in aqua devotionis ac munditia; educari, ct

tissiinos hauriunt lapides , odorem inuris saiu])ribus cxhortationil)us confortari, ncc
fugiunt, pabulum et quod ab eis fuerit con- dimitti propter serpentcm et draconem iii-
tactuin, sumere recusant sic electi lapides : feriii, qui circuit quaerens quem devoret.
10 gratissiinarum \irtutum diligunt; odorem 25. Duifi puella' virgineae pergunt in de-
corruptiouis vel inalai societatis fugiuut una fcrens
sertuin, ubi hubitant clephantes,
cibum et contactum vel male acquisitum , urnam aut vas quoddam; allera gladium
etcujusmodi aliter malee corruptionis coii- quibus altavoce cantantibus, audit elephas
tactum salubriter recusant. et propeaccurrit; moxque naturali instinctu
^^ 2 Elephas, ut dicit Aristoteles, in desertis
. virgineae carnis innocentiam recognoscit,
arbores etiam magnas sua fortitudine pro- et amore dulcedinis castimoniam vcneratur,
sternit : sic interdum probi viri, habitantes carumque pectus et ubera lambens, mirifice
in deserto poenitentiai et solitudinis, suo in soporem resolvitur : nec mora, puella te-
exemplo ac virtute sua3 pra^dicationis ar- , nerum ventrem perfodiens, sanguinein fun-
20 Jjores magnas, id est homines saeculares di- dit; altcrafusum in urna recipit, et ex Iioc
gnitate elatos, prosternunt in via humiUtatis sanguine reguin purpura tingitur. Duae vir-
et cogitatione sui. gines suut Sjnagoga et Ecclesia. Synagoga
18. Elephantes suut audacissimi, quuin tenet gladium, quo Christus, doctrinasua
sanguis uva; passa; vel meripraetenditur : sic lanibens ejus ul)era, superfluitates et infir-
-5 Christi milites, quum sanguis uvie passaein mitates amovendo, intcrfectus est. Ecclesia-
cruce ostenditur eis per reprcesentationem. que teiiet calicem, vcl urnam, rcceplaculum
19. Elephantes , ut dicit Pliysiologus -, sauguinis Christi. Et hoc sanguine animcB,
tempore quo volunt filios procreare, vadunt regali thalamo diguie , tinguntur et si-
ad orientem, usque iu proximum paradisi, giiantur.
so iiisi invenerint mandragoram, de cujus fru-
Petrls de Biga.
ctu prius gustat femina deinde masculus ,
ejiis suasione, et tunc conveniunt, et conci- Aurora, in Macchab., v. I 19-130.

pit femina. Sic voleiites assequiprolem spi- Pra3codeiis alios elephas superemiuet uiius,
ritualem, debent attendere prope paradisum, In cujus regein tuire inanere putaut.
35 per rationis sublevationem ad Deum acci- ,
Ac Juda" frater, Eleazarus ha;ret in illuni
Intuitu volathuc, laudis amorc caleus.
pere etiam devota supplicatione mandra-
Hinc periuieus , ac iude premens , ferionsque fu-
goram beatam Virginem,
, et ejus fructum rensquo,
gustare per dulcedinem devolionis , et tunc Per luedios hostes pra?parat cuse viaui.
procul dubio erit proles laudabilis spiritua- Etse supponeus, elophantem perfodit, istum
ao liuni liliorum. Diruit; ut victor, victus et ipse ruit.
Fste vir exprimit huuc qui caruea vota rofraeuans,
20. Elephautis feinina, tempore partus,
Peccatum superat, sed tauieu iude tumet.
ingreditur aquam, usque ad ubera, et ibi Tuuc veluti victor beuedicitur, ot quasi victus
parit super aquain propter draconem qui
;
Quaudo lualum superat, mente superbit Iionio.
(1) Eum. 1 Maccliab. vi, 45. — (2) Physwlwjus. Cf. cum lextu gracco ct uriucuo, pauio iufra.
|)f: ni.sTHs. (ii
XIA [.
Ursus, diaboliis f
-f vel Tilus et Vespasicimis] Et egressi sunt duo ursi de
: «
saltii, et laccraverunt ex iis quadraginla et duos pueros'. » ^ llem ibi c Venie- :
bat loo o[ ursus, ot tollebat arietem de i;rego '. »
VKTI-RIM VAHILS COM.MENTARirS.
5 PiiYsioLor.us Gr.Tcuft, c. 57. — Diabolus dicitur iirûs, (piia crucntat ct

PHvsioi.or.iis apud P. Damiani, c. 2.3; sauijiiincin clTundit. — Ursus ctiam dicitnr
apud Hwjoii. S. K. , 111). iii, c. G. — Apud rcijnuni Mcdonim ct Pcrsaniin. Danicl :
Vimenl. liellovac., I. xi\, 120. llccc alia bcstia similis iirso '. »
Klcherics, ed. i, p. 14 ; ed. ii, col. 75

.\no\vmus Clarevallexsis.
10 n ad 1
I)cl)ilis in rnpite, Ibrtis in rcniltus. ursiis

Hahaûs. Ursus, crudclis, ut : « Vitulus
Kt
et ursus pasccnUir '. » — linnmnditia, ut
r.ipil, cl
I,ntrantes odit
pjis.siis pliircs (oiisuiiiit iiianes
iiiel diliîf et cnlpfacto
—
; ;
M Lconom et ursuni iutcrfcci. " Ini|)cra- Pclvi c.Tcatiir; saltat, tcslis;|uc dichiis,
torcs Roniani, ut K^rcssi llunc labor arilii.'it uraxior. Scd non suiis horret
: < s. d. u. »
Diictor, (luum plebi soleat pra-bere tiinoreni.
15 IM;ruus (Iapi v>us ad lilt. \\, art. 137.
Silva', Titus ct Vcspasianus. Ursus
I
Tcrnc, geiitilcs convcrsi.

I Crudclis. linpciatorcs roinani.
Ccpli, Deiis, fcrocitcr viudicans ini-
Ursm Immunditia. (iciililitas.
qiiitatcs.
Ha^reticus Diabolus.
richcmia', IhTrctici, sivc diabolus
.Fu(I;ci.
aut vitiji.
TitusctYcspasianusdicuuliirursi,proptcr Pr KFIOUr.ATIONUiM ClllUSTI ET Er.CLE.SH;

fcrocitatcin. — (icnlilitas convcrsa dicitiir
lib. IV, V. 0'.9-()58.
ursa, pro|)tcr fiuniliaritntcin (|uia jnin do- .laiiupic ([iiatcrdcnos subnocte nurslus ephebos,
,
{)u\ ciilvo diciiiit Klisa'o : Scandc, rcbiirre'!

20 niestica cffccta, pucr p;u\ulus pasccl ursos.
Queis
— Dicitur Dcus ursus, proplcr vindictani ct
iiialcdixit,
.lu(la'i(|uo criiccin
eos in-si ncciiere Lieinelli
faciunt consccndcre (Ihristimi.
indij^nalioiicm (luani cvcrcct in j)cccatorcs Dec iirsis aiinis al (Hia<lrai.cinta diiobiis,
ct iii |)cccata. — llaTctici (liciintiir ursi, Advciniiut

Ac pueros
iirsi, \cl TiUis, \ cspasiaiius
illos abliiiLinnt (liL'ladiando.
;
proplcr liuinanain siiiiililiidiiicin : iiain sicut

(Jiiod siipcivsl iiiorti. toto dispcri;itiir orbe.
23 jioiniiii ursus assiiuilatur, scd noucstlioino :
Sic irridciitcs iii (.alvari criicilivum ,
sicliypucrita vidctur cssc jiistiis, ct noii cst. Scinpcr oberrabunt, nec Jerusalcni remcabiinl.
\IA II
-: I. Ticnis , (liiibolus, vcl li\ pociila : « Tigris poriit , oo (piod noii liiibciol
priudiim ''. »
-f !2. '/'/Lir/.s- /(//////((/, iulordum iiiroijaalia. Iii .lob, ulii >uj)rii.
30
VI Ti:iU .M \ \\\\\ S (OMMIMAKIl S.
PinsioLoc.us rn;//c//i/.<;, c. .{."). c. 2. — .\pud Vinrenl. llrlli)V(U\ \i\. | 12.

IMivsi()L()(;us ;i|)U(l l'clniin Ddininni Ei ( heuh s, ( d. i. I i ; ( d. ii. 7.) I c ;ul 2.
(I) /'«fMi.v. IV llc^'. II, î. — (i) lle nrri/e. 1 Hr^. | mi, .'».— .'»"
lifhunf. Il.i. Uniis i^nol.t voy, iii-î i-\ iina
^vii.ol. — 7)) l'iibniilnr. U. \\. 1 .--'-i' Lrsii. D.ut. | iiim riplmni llrulcr. oio. — ili l'r.nlam. Ji>l) i», ||.
02 S. !\IKL1T()NTS CLyVVIS
Grkgorics M. Tigridis nominehypocrita quod formicas comcdit ct occidit, scd a vo-

([uilihct desiguatur unde Ehpliaz beato ; latilibus rapitur et occiditur. Est ergo for-
Job, taiuquam maculis simulationis Yarium micis leo , ct volatili])us formica. Sic ergo
argucrct, dicit : « Tigris periit, ctc. » Ac si amici bcati Job asserunt ipsum fuisse et ti-
5 apcrte dicat : \'arictas tu.c simulationis ex- midum iu |)otcntcs et sffivnm in subjectos
stincla cst, quia cl adulatio laudis ahlata ,
et minores. Cujus sicvitiam dicunt periisse,
etiam tua hypocrisis prsedam non luihct, quia sic fuerat percussus a Dco. Hoc et hae-
quia percussa divinitus humanis favorihus imponunt catholicis. Sed et diabolus,

retici
caret. secundum lias proprietates, merito dicitur

10 Gregoriijs apud Garnerium S. V., Jih. myrmicoleo, quia ct contra resistcntes est
III, c. 19, p. 1.3G. debilis , et contra consentientcs fortis. Ne-

Rabanus. Tigris, hypocrita, nt : « Tigris que enim praesumit animam dejicere, nisi
pcriit , etc. » — ]Mortalitas nostra ,

ut : per consensum fuerit incurvata. Propter
« IMansit juxta fluvium Tigris '
.
-> quod et Paulus dicit « Nolite locum dare :
ij Petrus Capuaivus ad litt. xix , art. 81. diabolo ^ »
Tigris dicitur et animal et flnvius. Prout

Hermannus Werdinensis.
tigris dicitur animal, dcsignat hypocritam,
vcl diabolum. Joh « Tigris pcriit ctc. » : , Uortm deliciar .
, lib. ii, v. 52.31-5254.
Tigris aulem animal cst macnlosum, diver- Fetil)us ereptis, occurrore nialo furenti
20 sas maculas habens. Hic est hypocrita qui , Urs3C crudeli, quam, furiose, tibi.
'
latentia quidcm hahct vitia sed interdum ,

Ursff placari casu saevitia posset
foris prodcuntia quasi colorcm superficiei Est sine lege tuus, o furiose, furor.
,
IMasticata tibi dulcem dabit uva liquorem
diversis maculis variatnm et quasi varias ,
Fractaquenux , nucleum; dulcia mella, favus.
habet tunc maculas simulationis. Dicunt IMysterii typicum sic pandit littera sensum,
25 ei'go amici Joh, et haerctici catholicis : « Ti- Pra^sens excutero si volis ista tibi,
gris periit, ctc. » Quasi periit nunc simula- Gentilem popuUnn crudelem denotat ursa ;
Sa3vior isti plus schismaticus furor est.

tio tua, quia jam adnlationis locum non in-
Tutius ergo fuit sanctis occurrere Genti,
venis, et ea qu« egisti, egisti simulatione.
Quam
male schismatici perlida tela pati.
Diaholus quoque ,
pro multiformi astutia , Nam, quamvis gentes Christi sanctos laniarent,
30 secundum allegoriam, hic tigris appellatur, Dura tamen Christi sub juga colla dabant.
cujus astutiae maculosse sunt et multifor- Nemo schisniaticos ferientes fraude sagittas,
Aut exstirpare, sive cavere potest.
mes. Paulus : <• Non enim ignoramus astu-
Vel dicas quod sit haec sffiva diabolus ursa ''
tias ejus. » Gregorius tamen dicit - quod Sanctis ablatis, nam furit ipse sibi.
Lxx interpretcs aliam ponunt hic litteram ,
Eripitur levius catechumenus hosti,
isti
35 scilicet myrmicoleon. Dicitur autem myr- Et reprobum levius hujus ab ore trahis,
Schismaticos quam
falsos, corruptosque fideles
micoleon sicut idcm exponit, formicarum
,
Ad rectam revoces catholicamque fidem.
leo, vel exprcssiusformica ctleo. Estautem,
Ne ferus occurrat is hostis, uterque crudelis
ut ait, animalparvum,in pulvere manens. Fac nobis tritas, o pie Christe, vias.
XLVIIL
L Lupus, diabohis^ : « Mercenarius videt lupum venientem , et dimitlit oves

(lO
el fugit ^. »
(t) Tigris. Tob.vi, U — In Moral.

(2) Dicit. lib. tibus,Hermanni locum ad articuluin pra>cedenlem re-
IV, c.
—
40,1.
Ursse.
1, col.
De
136
tigride
D. — Diabolo. Ephes.
omnino
(5) 27.
silcntibus nostris va-
v, ferendum adJucimus. —
(F>) Vel tyrannus A. (6) Fti- —
(4) gif. Joan. x, 12.
i)K ni:sTiis. (;:{
2. Paiilus '
: « Ikmjiimin, Iiipiis rapax. »
3. Hrcrclici , vcl principos niali : '< Vonionl ad vos in vo^^limenlis ovium; intus
anlein snnf, lupi rapaces » -V VA propliola
'•. iii : « | Jndices ejus liipi] vospere, non
relinquebanl in manc ^. »
^- 4. liaptor conversus : « Iliibitahit lupus cum airno '. »

-; 5. Sunt el lupi diLMiiones, ubi et supra.
\i::ti:rlm vvrh s commi-.ntarils.
Pinsior.or.i s apud Ifildefnnanm, v. f)7. elcctionis est milii iste ^ . Manc comedit
— y\piid Pelnini Damiani, c. '2.'). — Apud pra'dam ,
quia Ia[)idatores Sle[)liani " po-
10 Vinctnt. Brllnvnc..,\\\, 81, 88. sueriint \eslinu'nta siia .secus [)edes ado-
EucHKRns, ed. I, p. 14 ; ed. ii, col. 7.")1 lcsecntis qui vocabatiir Sauliis". " Vcs[)eie
c, ad I, :\, 4. dividit s[)olia, jiixta quod idem ait de se :
Ghkgohils apud (jdrnerium S. V., lib. « Sicut et iii omnibns ecclesiis doeco'', etc. ••
m, c. 21,]). i:}8. Dl.STINCTIOMJM MO.NASITCAI'.. lib. III, ilc

15 Harams. Lupi , dolus ct fraus prnvo- Lupn. Lnpus animal valdc rapax esl, et '",
riiin, ut : < Intrinsccus autom sunt hij)i ci iiorcm êlicmenler a[)|)etcns et quiiin ;
ra[)accs. •> oimiibiis iiiansiidis animalibus sit [iro vi-

Petulis rAPUANUs ad littcr. xr, art. :^."). ribiis infesliis , maxime tamen o\ibiisesl
Lupus crucntus, fraiidulcntus ct violfiitus. inimicns : eas iiam([iie non solum in campis,
20 l-upi crueuti sunl raplorcs cl pcivcquiito- sed et iii caulis invadit. Liipi collum inflexi-
res. Evaiiifclium :
' l^ccc cf>() mitto vos si- bilc (\st ; oeuli ejus de noelc Iiieent, taiii-
cnt ovcs in nicdio lupornm '. ' — Lupi qiiam luccrna', et , tcslc Solino ", villum
fraiidulcnti siiiit pru'dicalorcs Anticliristi, amalorium ijcstit in eauda. Liipus li<,:niam
Iia'rctici ct livpocrita'. Hal)<icuc : « Leviorcs perit diaboli : cnim sem[)er rapinis
i[)sc
25 pardis eqiii coruin, ct velociorcs liipis \c- iiisislil , ([iiia animas liomiuum (|uas Deus
sperlinis"." — Lupi îolcnti, cpii \ioIcn- crcaît, (jui verus et Iciiilimiis eoruiii cst
tiain inrcrunt sihi et aliis ad obtinendiim Dominus, sibi subderc non ccssat. Cruorem
rcLiiium. (lcnesis : - Rcnjaiirm liipus rapa\. lii|)us velicmcnlcr a[)[)ctil : et diabohis ([ui
I)c Paiilo tamcn illiid s|!C(ialitcr iiilclli- omnibiis niorfalibus |)cccalis [)ascitiir. ma-
30 fritur diclimi. >am cl ipsc Pauliis fuil dc \inic liomicidio dclcclalnr. Illc ciiim liomi-
Iribii nciijamiii, jiixta (iiiod ipse de sc ail. cida hiil ab iiiilio, (|uia [)cstifcra [)ersua-
Lt tnnnc juventutis siia' eoiiiedit pr.Tdam, sioiie sua, [iriinos [)arcntes noslros utra([uc
(piam lacicbat iii oîbiis Clirisli. Actus : iiiorte, id esl cor[)oris et anima;, |)ercmit, et
« Saulus adliiic spirans minariim et cirdis [)rimaiiiilloriim |)rolcm, idcst Cain. iii[)arri-
3i iii discipiilos Ciuisti, ctc. Scd vcs[)crc con- cidiiim dciecil. Idco saiic dixi, (|iiia jirimos
ver.sioiiis, diîsit spolia, (him firadns Kccle- [larcntcs nostros utra([uc morte [icremil,
sitc ordinavit. Acliis : Vndc. ([iioiiiam >as ([uia mortaliler eos |)eccaie lacicns, in nni-
(I) Poiiuhi.s .lu(l.ri>niin ,iiiliiiiii IfiDpoir in ( liri.\lo pst morsiis. A )'jx<i; cnlni hjni is iicinwii dcriv.iliim c>t,
crpdiliirii.s , 1(7 riiulii.\ iiii().stolii.<! ul iiuiilunt rolunt. (iiiia Ijiiii» (lc fSfnriv siint liiiioriim. Dinliir cliam /i/-
—
.
In llnic.si WAi. (:2) lliijmn:'!. Malt. vii, ITi. — cisra rnnis a hipa ct caiic jiPiiiliis [cf. I>id. Ktiimol.
(I^) M(t)n'. S(i|i|i(iii. 111,". I.oriis (iccsl iii V.. Iii in'li'ri« Mi, r. II, II. 20, -i^, 2S, ct »ario<i Tctcnini loros iliidcni
a cnpilc , co(liiii(|ii(" motlo iiiiitiliis. — (i) Afjno, Is. ali Arcvnlo in notis addurlos' ; iindc VirîliiK, in Hu-
XI, (i. — ilij l.Hporum. MmU. x, K). — [()) Vesiwrti- roliris 111, I7--(V. iiilrodiicciis |>a>tiircm xiciiim >iiiiin
«i.v. Hal). 1, H. —(7j l.slc. Act. i\, IT». — (H) Suii- riirliarmicntciii, Ijcisur mcnlioiicin faril, qiiiiin dicit :
lus. Aci. Mi. :iT, _ ^9) jjorro. I Cor. vii, 17. — ônne rgo Ir «iJi Mainoni*, pruiinr, c^prum
(lO) /.i/;<i',s. |)c morc siio ilic ;:iiimma(i(a |ir.i'rij;it Kt< l|irrF iii«iill(.«, niiilliiili Utraiilr iit-i«rii,
proifiiiia, (|inc ilc iinirc iio>lro liiii' rclriKlimiis : « l.ii- I I (11111(11 rliMKiirin : •• (.)iin niinc «r |irori|iil ille*
|'iluc, roj;r |>rr»n « lii pnsl r»rffl» Isicbst.
a >v)Ao; (cod. /ico.v) j^ra-ro iiomiiic dcrivatur,
1
fiiis (|ii(id
Htino '"Ifrprclaliir Mordcii'' , (|iiia lii|ii nlrocisîmiis -- (II) So/i»i<», In Polnhisl. c. 8.

64 S. MEUTONTS CTAVIS
ma pcrcmit, ct moriciKli cis ncccssitatem gurati duro corde ct in rapacitate sua et
mcdiantc illorum asscnsu inllixit. Lupi ,
malitia pertinaces ;
quorum pertinax ma-
collum indcxibilc : ct (lial)oli incloma])ilis litia notari potcst per lupi inesibilitatem
est superbia. Oculi lupi de nocte luccnt ut qua versantur immobilitatem.
ct terra; in
5 lucerme, quialuercsiarcba-stultis, qui noctis Per lupum vero aquatieum possunt figu-
nomine non absurde dcnotantur, vcridocto- rari, qui, rapacitati insistentes, facile con-
res esse videntur. Sicut cnim oculi Cbristi vertuntur et corriguntur, quorum conver-
esse dicuntur vcri ct ortbodoxi doctores, tibilitas per eorum potest notari esibijita-
ita oculi diaboli esse dicuntur recte anima- tem, et aquae inquaversantur mobilitatem.
10 rum callidi dcceptores. Et notandum quod Unde :
ipsi etiam lupi dicuntur, quia de morte Escasatis munda lupus est quem confoves unda,
pascuntur. De talibus enim ait Dominus :
Humani nemoris cultor nou est cibus oris.
« Altendite , etc. » Solent enim haeretici
AlNONYMUS ClAREVALLENSIS.
sauctitatcm simulare in conversatione, ut
i5facilius exaudiantur in erronea prcedica- Lupus.
tionc. —Per lupum, quia villum amatorium Persequutor. Praelatus sua quae-
gestat in cauda, figurantur voraces et gu- Diabolus. rens.
losi, qui per gulam iucidunt in luxuriam. Raptores. Haeretici.
Nam, sicut ait beatus Hieronymus Per or- :
20 dincm mcmbrorum cst ordo vitiorum. Unde Pri:figi]RAtiojnum Christi et Ecclesif.

quidam de nostris ait :
lib. I, V 657,
Paule, Dei praeco, niundi sanctissimc doctor,
Ventre sunt sub ventre tuniescunt,
cibis pleuo, quae
Quando Ilacliel peporit, te Benjamin vocitavit.
Deque gulse coeno Veneris vinaria crescunt. Doctor et EcclesicTC datus, hanc vexando dolore
25 — Lupi dicuntur recle homines inlmmani,

Hinc te jurc siii gnatum vocat iiia doioris.
Te Joseph vidit, quum lux tibi coelica fulsit.
maxime illi qui liumani sanguiniseffusionc, Pusio parvus eras, quia Christi paee carebas,
sicut pater eorum diabolus, delectaniur. De iSam faniam Christi penitus delere volcbas.
quibus ait Dominus discipulis suis « Ecce :
Te Joseph flevit : Christus tibi lumen adeniil.
Quum faciem tunc te baptisma pia\ it.
lavit,
ego vos mitto, etc.»
lude scyphus Joseph sacci reperitur iu ore ;
Est et piscis qui lupus aquaticus dicitur, Est inventa tuo legis nieditatio corde.
20 qui quidcm pisces comedit, scd comcditur Argentum nituit,. quuni sacci vincula solvit :
ab hominibus. Mullimi istc differt a lupo Post legis nodos, Ev.angelium dociiisti.
tcrrestri, bumano ineptusest. Unde
qui esui Benjamin onines superavit portio fratrcs :
Nam, Paule, data tii)i prfficellit gratia cunctis.

fortasse pcr lupum tcrrestrem, sive, ut
Pra^dam manc rapit Benjamiu, vespere pascit :
accommodatius dicam, silvestrem, sunt fi- Tu prius iusequoris, sed postea dogmate pascis.
XLIX.
35 i. VuLPEs, tentatioiies '
: « Capite nobis viilpes pusilias^, exterminanles vi-
neas ^. » -^ Et in libro Judicum pro Samsone dicilur : « Apprehendit trecenlas vul-
pes, et ligavit faculas in caudis earum i. »
2. Dolosi •''
: « Ile, dicite vulpi illi Herodi ^.
-f 3. Diabolus, vel dcTsmones. In psalmo : « Tradentur in manus gladii', partes

uo vulpium erunt^. « Et in Jeremia : « Propter montem Sion quia disperiit, vulpes
ambulaverunt in ea 9. »
(t) Hxretki. In Canticis cantirorunt B-G. — (5) Dolosi atque callidi pcccatores. In Evangelio. —
(2)Parvas E. —
(5) Vineas. Ciiiit. ii, i.'}. B-G ad- (6) Ilerodi. Luc. xni, 32. —
(7) Gladii, hoc est, pec-
dunt Id est plebes fideliwn. Et in Uhro Jndicunij pro
: cafores parles v. e. B-G. —
(8) Ernnl. P<. lxu ,
Samsone dicilvr. (-4) —
Earinn. iwiWc. \\\ 4. — f9) Ert.Thren.v, 18.
i)n MKsriis. 05
VlilERLM VAHILS COMMLMAiUl S.
PjnsioLOGLs '
yrsecus, c. 17, apud Eiii- jjuilos <>allinie, sciiicet Ecclesia.' lilios, ad
phan., c. 21, p. 211. [)ra'danduni eos et retrahenduin a lide. —
V\i\sn)LO(,\ s arnienus, c. 17. \'ul()cs iiociva', sivc priiiii niolus,ad luoduin
INn -iolo(;ls apud lsid()ru)ii, c 12. — vulj)iuni, silcutct occultc iiocciit. — Vul[)cs
Apud TheobaJduni cl Ilihleljerliim, c. 5. — dccc[)toiiae , scilicet hicrctici , ad nioduin
Apud l*elrum Damiaui c. 7. , — Apud vulpium, fcetent. >iiin et idco lcpro>i in
fluijoiiem S. V., lih. ii, c. .5, — Ai ud Vin- vctcri tcstauiciito os hahchaiil vcste contcc-
centium BeJlovacena., I. x\ , c. 122. tum, ne scilicet aiihclitu suo fa-tido alios cor-
1/ LuciiERiLs, cd. I, p. 15 ; ed. II, col. 752 riiiii[)crcnt. Lt haerctici fa-tore doctrinae et
A ad I, 2, 3. Acrhornm siiorum corriini[)Uut [irovimos :
Rarvms. Vulpcs, Hcrodcs, ul : « Dicilc ct idco tciicudiiin cst os coruiii cl cohihcn-

\ulpi illi. » — Dolosi, ut : - Vulpcs fovcas duiu, iic noccant, (|ui;i vcrha corum IVclidji
hiibcut "".
" — Hccntici ul , : « Capite no- sunt et [)eslilcuta. — Viil[)cs tcntativa', scili-
15 his, ctc. » — Pcrsc(iuutorcs, ut : « Sainson cet dicmoncs, ad modnin Mil[)iuiu profuudi
cuni facihus dccurrcrc fccit vulpcs. " — sunt ct occiilli, ct vix ca\ciitiir.
.Maligni s[)iritus, ut : - Tradculur in ma- AvoNwiLsTREcnxsis. I. iNotnndtim :dia-
nus j^ladii ,
partes vulpiuni crunl. holus com[)aratnr vulpi, proptcr assiini-
I*i;riu s Cmt VMS ad litt. xx, art. l.iO. lalioncm iii scduclionc : dtiin eniiii iiou
20 Nidpcs frau(hilcnta', violcutcC, uociva', dc- hahel cscaui, liugit sc mortuam, ct cxtrahit
ccplori.c et tentativa'. Vulpcs fraudulcutuj liiijiuiiui, et sic accedciites aves, quaî ad
sunt suhdoli ct insidiatoiTs. Talis crat Hc- cadavcr, ra|)it et devorat. Sic diaholus,
rodes, dc (pio dicitur iu Lâuficlio : I)i- cadaver dc ca'lo dccidit, os
factiis ([iiando
citc vulpi, ctc. » — Vulp(\s violcuta!, prin- a[)cruit, ct liiigiiam cjccit corani avihus, id
25 cipcs niundi cl ])ersc(|uutorcs. l*saliinis : csl priinis |)arcntihus, ct sic ail alimcnliiiu
l'artcs\. c. '. — Valpcs uocivic, priiiii attraxit, ct dccc|)it. Item, proptcr as>imi-
niotus. Cauticuiu : « Capite nohis, ctc. -. lalioncm in hahitationc : maiiet euim in
1'iiini si(iiii(lcm iiiotus cl parvuli el recen- cavcrnis tcrrae. Hoino , lcrr.i cavernosa ,
tcs, anleiiiiam crcscaut, cohihcudi siiut ct |)i()|tlcr oculos, aurcs cl narcs (.t os cjus;
30 allidciidi ad pctiani (^hrislum. — Vulpcs ihi hiihitiint miI|)Cs , id csl dicnioiics.
dcfcploria' suut hicrctici. .Iiulicuiu : " C('[)il ^litthici xii : . \ iiljics li)\c;is hahciit ; Filius
trcccutiis vul|)cs, ct fiiccs li<;aNit ad ciUKlas, iiulciii hominis noii hiihct uhi stinm Cii|)iit
([Uic slaliiu |)crrc\cruut iu scgctcs IMiilisli- rcclinct. > rii(|uc iii hoiiis. - Oiiincs iuitcui
norum. Sifiuidcm iKcrclici , ([uainvis fa- dccliiiiivcrunt, iioii (\sl ([ui facial hoiuini \»
i5 cics liahcaut varias ct scctas dixcisiis cl — Itcm assiinilatur cl cotii|)iir;ilur viil|)i,
dogm.itii, iii (-iiiidis liimcn suiit li<:;ati et [)ro[)tcr coiiformilatcm iii moliouc : (licitur
convcuiuiil, scilicct ad succcndcudiuu sc{;e- cuim Vtil|)('s. ([uasi Voluîcs; voluhilihus
tcni Lcclcsiic— \ ul|)cs lcutiili\ic siiiil dic- cnim iuilViictihns iiiccdil : sic diaholiis » cir-
luoiics. L\iiiij;cliiiiii : - \ul|)cs fovcis, clc.u ciiit (|ii;crciis ([iicm dcvorct. Psalmus :
ao Vul|)cs fiiiudiilcnlic, sciliccl siilxhdi et < Iii circuilu iiii|)ii iuiil)iil;iiil '.
insidiiitorcs, ad iiiodiim viil|)iiiiii , iioii di- 2. NoliiudMiii, ([iiod i|iiidain volunt ha-
rcctc, scd tortuosc inccduiil.- Viil[)cs \ io- hcrc vitam [)r;csciiiciii ct rtitur.im, ct utram-
lenla*, sciliccl priuci|)cs iuiiiid;iiii cl |»(i- ([uc iioii [lossuiit hahcrc; utr.Kjiic dclicicu-
se(}uiUorcs, ad iiiodiim Mil|)iiiiii , rii|)itiii! lc , sc [icrimnul ; similcs rciiiirdo , ([ni
(1) Pltj/siologus. liiilr s.iiii' oriliixnriiiil v,'iri.i' om- Htst. lUt. (U- la ff. t. XXII, |i. Hm — ciyHrjbfnl.
iiiuiii ^'iMitiiitii , innxiiiic l'i'.iiicoriiiii , faliulir ili' riif/x- .Mitt. Mii, iO. — ,r») Uoninn. l*s. xiii. •i. — -ii Atr^
Miit Hiniirilo, niKis liiciilriilcr cxposuit ('l. v. Kiiiiricl hiilaiit. V«. M.").
m.
transieiis juxta pontem, vidit in aqua um- Obgannit vulpes; avibiis magis insidiatur;
bram casei, quem in ore portabat; credens In foveis latitat, tortuspede, fatet in ore.
liabere utrunique , utrumque perdidit , et Vulpes.

submersus est.
5 4. num-
Advocati suut sicut vulpes quie Dolosi. Persequutores.
quam recte incedunt. Judic. xv, dicitur quod Hairetici. Mabgni spiritus.
Samsou vulpes, quae ad facies erant divisae,

Petrus de Riga.
ligavit per caudus apponendo ignem et sic ;
mittendo eas in segetes Pbilistinorum, totas Aurora, in Evangel., 2505-2510.

10 fruges eorum destruxit. Sic mali advocati « Herodes, dicuut Domino quidam Pharisaei,
in causis suis non ratione incedunt; in facie « Perdere te quaerit ; et quia quaerit, abi. »
sunt divisi, quia in publico videtur quod At Jesus inquit eis : « Vos illi dicite vulpi,
« Quem sicinformat turpis imago doli,
quilibet fideliter causam suam agant. Sed « Dicite : perficio quasi cras hodieque salutes
in cauda sunt bgati, quia iu occulto sunt K Me consummabit tertia deinde dies. »
15 conjuncti, et bene conveniuut et sciunt quid
De Renardo ^ et Isengrino.
erit de iine causae ; et sic destruunt homines
simplices confidentes iu
Cur timeas frater ? olim ratione timebas
, :
eis.
Sed cur non timeas regula nostra vetat.
Anonymus CLAiiEVALLENsis.Vulpes dicta, — Ut tibi credatur, geris Isengrine, cucuUam ,
quasi Aôhipes '

, etc. Yersus : Sed licet ante parum, nunc tibi credo minus.
L.
20 i. Onager, Christus : « Quis dimisit onagrum Hberum , et vincula ejus quis

solvit -^
?
Arrogans quisque 4 -^ vel heereticus « Alii quasi onagri, in deserto egre-

2. :
,
diuntur ad opus suum ^. » -f In Jeremia « Onager, assuelus in sohtudine, in de- :
siderio animae sua? traxit ventum amoris sui ^, » id est spirilum superbiae.
25 3. Judaei ' « Sed et onagri sleterunt iu rupibus
: traxerunt ventum quasi dra- ,
cones ^. »
-^- qui cuncta agit qua) desideral

4. Is : « Et quasi pullum onagri, bberum
se natum putato. »
-^ 5. Gentihtas : « Numquid rugiet onager, (juuin babuerit herbam '"? »
30 YETERUM VARIUS COMMEiMARIUS.

Physiologus grsdcus, c. 1 1 . Gregorius M. Onager, vir sohtarius, ut
Physiologus armenus, c. 11. ibi Quis dimisit , etc. « Onager liber et
: «
Phvsiologus apud Chrysostom. ,

cod. A, absolutus nierito sohtarius dicitur, qui ab
c. 7 ; B, c. 1 1 .
~ Apud Isidorum, c. 17 hominum remotus nuHo conversatione ,
35 Apud Pelrum Damiani , c. 33. — Apud bumanae cupiditatis ambitu, in servitute

Hugonem S. F,, lib. ii, c. 11. animi captivatur. Vel Dominum melius —
Eucherius, ed. i, p. 14; ed. ii. col. 751 signilicat, qui, pro eo quod particeps est
D, 752 Aad 1, 3. naturse nostraj, non culpae, nostro peccati
Volupes. Eadem ac in anonynio Trecensi.

(1) — Solvit. Job xxxix, S. — [A)Quisquej id est amator vanse
(2) Renardo. lu marginc Aurorse, cod. Paris 810-4, in gloriae — B-G. (5) Suum. Job xxiv, 5.— (6) Sui. Je-
Levitico , ubi de milvo , cum hac nota ])roxima : rem. Si. — ii, (7) Vel superbi A. Principes Judxo-
f in quibus tatnen est moralitas. (5) Christus, vel — rwmB-G. — (8) Dracones. Jerem. xiv, 6. — (9) Pulat.
solitariusk, Monachus deserta inhabitans. In JobB-G. Jobxi,l2. — (10) Herbam. Job vi, 5.
DE BESTIIS. 67
\inculo tenetur, solus inter niortuos libor. affecfat. Sed et isti per solitiidines ac cam-
Yincula vero ejus solutu siint ,
quiini in- pos licentia' et voliiptaturn di»<urrunt.
/Irmitafes passionis in resurrectionis glo- Disti.nctioxlm mo.nasitcar. lib. iv, de
riain Iransicnint. — Is qui in deîdeiia sua Onftfjro. Onaiier est asinus silvestris : jiis
r, cffraMia liburtate fcrifur, sicut de viro vano sijîiiticat populuiu gculikTU , ul ibi :
dicitur : « Kt quasi pullum o. s. 1. ]). » — « JNurncjuid ', etc. »
Gentilis po[)ulus, iit ibi : «rsuinquid rii- Onager signilicat gentiles pbilosopbos;
giet, cte.» Tunc autcm onager iste berbaiu de quibus est illud propbeticum (jaudia : -
invenit, quum graliam diviuie incarnalio- onagrorum, pascua gregum donec luit- '
,
10 nis acccpit. — llaTTtici , iit ibi : « Alii tatiir spiritus de excelso.» Gaiidcbant enim
qiiasi onagri iu deserto egrediuulur ad opus grntiles dogmatibus suis

})bilo-opbi in ,
suum. iNou euim Dei

•> sed opus suuiu , niundamc sapieuti;e argumentis armatis, cl
agunt, ([ui , sana cieterorum doctrina rc- pomposa' ebxpienlia' cultu politis quibus ;
licta, [)r()pria d(*sideria stulta libertatc se- pasecbantur aiiditorum greges, quoruin \a-
isquuntur. — Onagri
Judaii, ut iu .leremia : -
riije erant sect<T, ut pcripateticorum, aca-
sleteruut ete. In ru[)ibus steterunt, qui
, >'
demicorum stoicorum ct epicureoruiu
, ,
spem suam nou in Dco, sed in bominc po- donec Spiritus sanctus missus cst die ren-
sueruiit, diccules « >on babcmus regem, : tecostes su[)er di>cipulos. INam exinde ,
uihi (licsarcm '. » p()sl([uam cx im[)erio Domiiii in oiuiiem

20 GiiEcoMius apiid Canier<um 5. V., lib. terram exivit sonus eorum ijrcedicationis
3, c. 22, p. 110. stultam ostcndit Deus esse bujus mundi

Pktrus Capuainus ad litl. xiii, art. 29. sapientiam, per Kvangelii doctrinam, sicut
Onager est asiuus silvestcr, babilans in ipse priedixerat per propbctam : <• Perdam
solitudinc, noii iii domo; et ("-bristus dc sa|)icnliaiu sa[)ientium , ct iiitclligentiam
23 domo .liida-orum abiil in solitudincm gcu- prudeutiuiu rc[)r()l)al)o '. »
lium. >oiine traiisiil (magcr isle iu solitu- Ouagri signilicant .luda-os; unde « Po- :
dincm , ([uando ad ,
Domino accedeiite tabunt omnes etc. » Per bestias agri dcsi-
,
suscitandam liliam arcbisuiagogi, baMuor- gnatu; sunt gcntilcs bestialiter viventcs, et

roi.ssa retro veniens et limbriam tangens, inculti,qui, post([uam ad fidcin Cbristi suut
30 [)i;cri|)uit sanitatein ? et (lunin dixerunt conversi, sa|)iciiti;e .salutaris a([ua sunt po-
A|)ostoli. « (Jui;i repulistis verbum Dei, eccc lati; .lud;eisstiillce\s|)ect;intil)usMcssi;im, ct
transimus;ul gcnles'-.' — Oiuigcr mtiiubiiuis [)crmaiiciitil)iis iu iiidigciili;i >;iliilaris vcrbi.
du[)le\, scilicel jiubiicus [)()|)ulus ; sed lii iii Oiiagii îgiiilic;uil falsos rcligiosos, (pii
sollludinc litter;e dcmoranlur, domum s[)i- subjcctionis neeessitateiii iioii ferentes, ut
35 ritu;ilis iulclligeuli;e non intrantes. INoniie j)ro|)ria' voluntatis \i\ant arbitrio, cauiobia
manscrunl iu soliludiiic liltcnc, ([uaiido (lcscruut, cl ad erenium sc transferunt
pucri \bi;ili;c c\s[)ccl;ivcrunl, cum .iîiio, ([u;isi veri possint essc ercmila' ,
qui f;il.si
el stolidilalc sua,a(l radicem moiitis,ucc in fucnint C(i'uobil;c. Sed credibilc valde est,
allum allcgori;c ;isccii(lcrc [loUu-riiiil ? — (|no(| ciio cxpugnctur iii solitiidinc, qui
do Onagcr cti;iiu miin(l;iiiiis ,
gentilis j)o|)ulus; facilc terga dcdil in iuultitudim'. .Nam de
undc ct [)('r [)ulliim indomitum, (|tii ctim lali boiiiinc lcrribilc dicltim csl illud [)ro-
asiuii ;ul Dominuin iidduclus esl, sunt de- ])bclicum : « Venalio leonis, ou;iger in soli-
sigiiali, ([tiia i[)si iion fucranl jugo lcgis aul tiidinc ". • Tacilc ciiim ;i leoue diabolo ra-
[)ro[)licl;iruiii domili. — Oii;igcr tarlarcti^^, [)iliir \cl ca[)itiir, ([uiim solns esl, <|ui facilc
»5 qni libcrc ;igit ([tiid([iii(l dcleelJit at([uc iioii \iiH(l);iltir. ([ikiikIo solus; non cial. Dc
(1) Crsarein. Joan. tix , 1;». — (5) (irntvx. Art (Irm viili' iiirm , iii pnrte ii. — (4) Grtfium. h. tjtii,
xiil, -10. — (Ti) Sunniuiil. Aiirlor nit : ..
(Jinr srtitriilia I l. l?t.- (N^ nrpro6oN). I Cor. i, U.— (ft) .Soii/Mrfm*.
iii ilistiiictitiiie dr llvrba (lui)lirilrr cxiiosita rsl. » Kam- lirrli. xiii, ij.
5.
(i8
lali igitur iinpleUir ad lilleram iilud au- Anoinymus Cl\KEVALLLi\SIS.

Uienticuin : « Yiesoli, (juia quum ceciderit, Onager.
sublevantem '.»
nou liabet
Pauper. Contemplativus,
AiNONYMUS DoiNiiiMCANUS, iOid.avl., LI.
Populus gentilis.
5 Onager in solitudinibiis et in loeis al-
tis bai)itat, ubi propter llatum \entorum, Petiils de Riga.
diu siiie potu Aivit : sic "viri perfecti soli- Aiuora, in Job, v. 354-359.
ludines ereuii vel reiigionis pcteiites , lia- Est onager plebs gentilis, silvestria quaereus ;
bilautes in alto per mentis sublevationem, Bos Judijca jugo legis carnaliter ha^rens.
,
Dat gemitus plebs gentilis cum murmure tristi,

in propter beneticium gratiie S[)iritus saucti
Donec eam satiet et pascat gratia Christi.
diu Yivunt sine iecreationii)us ye\ cibis
At Judsea tenens legem uon corde sereno,
corporalibus. Coram praesepe patitur jejunia pleuo.
LI.
Onocentauri, -^ lubrici et elati : « Erit cubile draconum et pascua strulhionuin;

dceniones onocentaari occurrenl ^. »
«5 VETERUM YARIUS COMMEINTARIUS.
PHYSIOLOGUS gr^CMS c. 15. , Gregorils apud Garnerium S. V. , lib.

Physiologus armenus, c. 15. iii, c. 23, p. 146.
Physiologus apud Chrysoslomum, cod. RabajNus. Onocentiiurus superbus et
—
,
A, c. 5 B, c. 3. ; Apud Uugon. S. V., luxuriosus, ut : « Erit, etc. »
20 lib. II, c. 3. Ainojnymus Clarevallensis. Onocentau-

Gregorius M. Onocentauri, lascivi ho- ri, Yitia.
inines et elati ovo; enim asiuus, in quo
: Petrus de Riga.
lascivia; in taiiro autem superbiae cervico-
Aurora, in Deuteron., v. 45-48.
sitas figuratur, ut in Isaia : « Et daemonia,
25 inquit, onocentauris occurrent. » Maligui
Cum bove si socies asino, non campus aretur:
Hicdoctos, fatuos dcuotat ille viros.
enimspiritus valde bis pro votosuperbiuut, Doctus cum fatuo uon spargat semina verbi,
qui inde gaudent unde flere debuerunt. INe boua qua; docet is, destruat hujus opus.
Lll.
1.Cervus, \ir spiritualis ^ « Sicut desiderat cervus ad fontes aquaruiu'*.

: »
-r In psalmo: « Monles excelsi cervis^, »

30 2. Palriarcha3^ : « Fuge , dilecte mi , el assimilare caprea? , hinnuloque cervo-
rum 7. »
-f- 3. Apostoli^: « Vox Domini perficienlis cervos^. »
LIII.
Cerya, Ecclesia, vel caro Christi

i. ^° : « Cerva charissima et gratissiraus hin-
nulus; ubera ejus inebrient le''. »
(Vj Sublevaniem. Eccle.

—
iv, 10. —quibusOccurr^nt.
(2) h. qui ex eadem stirpe secundum carnemnatus est, diri-
—
——
XXXIX, 14. tur : Fuge B G.
(5) Viri spirituales, aliitudine
in (7) Cervorum. Cant. ii, 9. (8) Ccn-
Scripturarmn pasruaest, Inpsalmo^ G. — (A)Aqua- templativi A. (tJ) Cervos. Ps. xviii, 9. (10) Caro—
runi. Ps. xLi, 2. —
(b) Cervis. Ps. cin, 18. (6) Pa- — Dominij serpentes necans B-G. —
(H) Te. Prov, v, 19.
triarchas; unde in Canticis canticornm pro Salvatore, Te, id est evangelira dorfrinn B-G.
i)i: Hi-srns. C"J
2. Prjedicatorfs : « NiiiiKjuirl partum cervaruni observasti '

? »
MV.
HiNNULUs, Christus"' : o Similis est dilectus meus hiiuiulo cn[)rPcT^. «
VJiTERUM VAIUUS COLMEMARIl S.
Physiologus grtecus, c. 32. — Apud gno\it '". » Et tandcin conclusus fuit in

'j
Epiphttn.^\i. 10.3. partc iHius neinoris, scilicet iii descrto.
Physiologus armpmts, c. .32. Fvvaufieliuin : < Duclus est Jcsus iii descr-
Physioi,og( sapiid Chnjso.^lnm. A, c. 13; tuni". " Venator liiijns ccrvi fuit I.iicifer.
Ti, c. 17. — A|)nd llildefons., c. G9, 70.— K\iin<^'eliuin : < l't tentarefur a diaholo. •
Apiid Theobaldnni cl ItHdehcrt., c. G. — Minislri cl coailintorcs cjus fiicrant iniiio-

10 Apiid IhKjnn. S. F., lib. i, c. 14. — Apud res dieinones. Psalmus : « Catuli lcoiuiin
Vmceuiinm liellovac. lil). xviii, c. 35. , rnfiicutcs, ut rapiant Funis circumpo-

'-. »
EiCHKRirs, cd. I, p. 14; ed. ii, col. 751 situs fuit triplex : tentatio de gula vana ,
G, 752 A ad Liii, 1, Liv., gloria et avaritia. De his funihiis dicit Scri-

lUiiAM s. Ccrvus, fidclis animn, iit : « Si- ptura : < Funicnlus triplcv diliicilc riim-
I ) ciil — Antiqiii Patrcs, ut
cerviis, ctc. » : pitur '^. » Hctia qiuc ci anle|)osiiit iil cum
'.
Siinilis cst dilcctns, — Contcnipld- ctc." caperct, fuerunt tcniporalia. K\aniiclium :
tores, ut Montcs c» — Mundi con-

: •< e. " IIa;c oninia tihi dabo ". » Paraverunt et
lciutorcs,ut: Posuit pedcs nicos taniquain " foveas. P.salinus : « Foderunt antc faciein
cervoruni — Sanctitates, '. Adjuro» iit : meain foveain' '. » Cornua quihus se mutuo
i, vos per caprcas, ccr\osque canipormn \ » hortahantur, fnerunt varia; su::gcstioues
Ccrva, piicdicntor ucglijjcns, ut : «Ccrva dainoniim. Paiiliis Ut pos>itis resistere : <
in aQ;ro pcpcrit''. » — Doctorcs, ut : < Par- advcrsiis insidias diaboli "*. • Caiics qni
lurieulcs c. o. » ciicumlatrahant cnin, fuernnt .huhci. Psal-
UiniinU , viri spiiitualcs , iit : « I)uo nius : .Circumdedcruut niccanes multi'",
2' ubcra tua sicut duo hinuuli '. >•
quoriiin quidain fiicrmit inajores , cnm
PrrRis Capu.msus ad litt. iii, art. ()(>. instanlia |)(M-sc(|uentcs , scilicet scriha- ct
Cervus inlcrni, iic^di<i;ens pricdicator. .Icrc- principcs illi (iiioruin impulsu ct inîdia
inias : « Ccf-va pcpcrit in atjro, cl diinisif.» esl occisiis ; (jiiidam minorcs, qui majores
— Ccrviis imindi, miijorcs spiriliiahs cl iii sc(|iicl)anfMr. Panliis /clmn Dci hahe- : .
y> Ixclcsia. Vo\ Doinini

I'salimis : pra'|ia- hanl , scd iioii sccmidum scicntiain '". »
rantispcrvos".» — Ccrvus I)ci diciliir lni- Diicfor ct incifator istoruin eaniiin fiiit Ju-
inaiiitas Chrisli. ritMliis |isaliMi ; Pro das. Kvaiiijcliuin : .Vccepil ab eis cohor-
ccr\a miilnlina "." tciii cl militcs, uf eaperent Jcsnm ''. I.a-
rertiiis illc ccrvus venalitmi snhjacuit (piciis (|uo fandcm ctim (*cpcruiit fiiif
,5 iii ncnioic liiijiis minidi. I'.\an^cliiiin : miivcipiila (Miicis. I'.\aii<.icliiim. " llcccasccn-
' In immdo ciat, cl iiiMmIi>s cnm mm co- dimii^ .)( rosolvinam, cl lilius htMiiinis fra
(1) Obxfrrnsti. Jol) \xx\\, 1. 2) /i» rorpurr snn: — jiiita volorr» iiilirpr. -- 10) Cognorit. Jonn. i , 10.
(ûod e.sl hrihsin
proplrr (irnliiim riirioialrinH-Ci.
,
— II) nrxnluiii. Mnll. IV, 1. — M Hniunnl. W.
— (I^) ('rtfiff.7'. ('.iiiit. 11, 9. (4) Crrvuruiii. l». wii, — «111. 21. — (ir>) Humpilur. Ivile. iv. 12.— li Dabu.
!î — ('nmpnruiii. (Iniil. ii 7 <c Id cst , îiadri)
f.'i') Mall IV "I. — I.S; forrnm IN. l>i, 7. — IC») /)i<i-
—
,
—
:
\obis uniiirc siiiulil ilis incnlnniin .illrij. ((»| /'«•- •• — IhiU. 1'!||||('<I. \i , H. 17 UI.//I. Ps. XXI, \'i.
peril. JcriMii \iv, ;>. —

(7) IHniiuli. Cuiit. iv, 5. - (IHKSVirMMMM». Ilom. «, 2. — (lU) Jfnim. Jo,in.
(B) Crrivs. Ps. xxvm, '.). — "J MnluHnn. Ps. \x\ . XMII, 3.
(letur Sed istum laqueum solvit et eva-

' . >•
perfectis quantum ad vitam aiternam.
,
—
sit. Judicum « Soluta sunt vincula ejus,
:
Peccator unde David ait in psalmo
, « Qiii :
sicut lina ad odorem iguis

-.
» Hoc laqueo perfecit pedes meos tamquam cervorum,
soluto, aufuiiit in supercilium montis, ubi super excelsa statuens me. » Cervus, quum
5 tutus est a venatoribus et omuibus circum- fugatur, ad loca spinosa et lutosa transibt
latrantibus, id est iu emp} reum. Psalmus : simibter peccator, si occurrat sibi amor
Elevata est magnificentia tua super coe-
« divitiarum, qui pungit solbcitudine, si lu-
los ^ » Canticum « Surge, dilecte mi, as- : tum luxuriifi vel abcujus voluptatis foetidae,
similare capreie , biunuloque cervorum su- mente transibre debet. Cervus deserit val-
10 per montes aromatum
''
. » les et ascendit montes ita peccator debet :
Ala]N[js ^. Ouot modis cervus dicitur. deserere terrena et petere coelestia. Cervus
Proprie, dicitur animal silvestre. Cbri- — senex devorat serpentes et tunc nimio ar-
stus, vel bumana Cbristi natura, ut babetur dore currit ad fontem ; post cujus potura
in titulo psabni : « Deus, Deus meus, respice deponit veterem pellem et cornua, et reju-
15 iu me. » Dicitur ibi : « In finem, psabnus venescit sic peccator occidere debet serpen-
:
David, pro cerva matutina.» Elegantercom- tes , id est diabolum, ad fon- et currere
paratur bumana Christi natura cervae ma- tem, id est Christum, deponere veterem et
tutinae, qnia sicut cerva, surgens in mane, bominem, id est peccatum et omnia opera
cornibus suis penetrat et pertransit dumeta, mala, et cornua, id est superbiam, ut di-
20 et constituit se super montis excelsa : sic cat cum David : « Quemadmodum deside-
Cbristus, mane surgens, in somno mortis, rat, etc. »
transivit spineta poeuarum et mortabtatis, Anonymus Dominicanus in Compend.

et constituit se in excelso ;
quia post montis mor. de Quadrupedib. art. xviii.
,
resurrectionem , transiit in coelum; pene- 1 Cervi, ut dicit Pbnius ", mulcentur fi-
25 travit et dumeta, id est humanos defectus ;
stula pastorab et cantu; fugiunt, audito latra-
cornibus, id est potentia divinitatis, evasit. tu canum : sic multi fugientes sermones , ad
Ideo comparatur cervae, et non cervo , ut mundi deflectunt et
fiistulas et cantilenas ,
notetur quod bumana natura infirmior est ad haec convertuntur unde Apostolus ; :
divina. — Propbetee, ut inCantico

«Adjuro : « A veritate auditum avertent ad fabulas ,
30 Yos per capreas cervosque camporum. » , autem convertentur. »

— Sancti; unde in psabno « Montes : Cervus est animal simplex ut dicit
2. ,
excelsi, » id est apostob, « cervis, » idest Plinius. De omnibus stupent in tantum, ut

sanctis, sunt refugium » id est, sancti si
'« ; , equo aut bucula propius accedente liomi- ,
tribulantur, debent recurrere ad montes nem juxta venantem non cernant aut si ,
35 excelsos , id est ad apostolos, vel ad eorum videant, arcum, sagittas mirentur sic :
exempla. « Petra, » idestCbristus, est « re- ignorantes, sacra dogmata respuentes, de

fugium lierinaceis, » id est peccatoribus mirantur, stupeliuntque adeo,
factis divinis
conversis et poenitentibus, qni sic figurantur ut sub umbra prosperitatum temporabum
hic per herinaceos propter berinacei pro-
,
non considerent diabolum persequentem ;
fto prietatem. — Keopbytus, vel perfectus, senec enim ,
peccatorum torpore subducti
cundum quod iliud dupUciter exponitur : irruentes suae mortis sagittas advertuut,
« Quemadmodum desiderat cervus ad fon- quousque eorum sanguinibus inebrientur.
tes aquarum » hoc enim exponitur ; vel de 3. Cervi, ut dicit Glossa super Cantica,
neopbytis, quantum ad baptismum; vel de cabgantibus ocubs , serpentes comedunt ;
(l^ Tradetur. Matt. xxvi 2. (2) Ignis. Jud.xv, — nius. De eo et variis infra laudatis aut laudandis, cf.
14. ——
(5) Cosios.Ps. viii,2. [A) Aromafum.C:mt. viii, —,
ejusdcui Hist. nat. lib. viii , c. 32 ; Solin. Polyhist.

14. (5) Alanus. Edita, lector, habes, sed a tribus c.22 Scrvius ad Eclog. Virg.
; viii; Origen. hom. v in
obrula sneculis in oblivioue sane immerifa. (6) Pli-
— Cant. Isidor. Elym. lib. xu, c. \ , n. 18-2].
I)E BKSTTIS. 71
hausto fonte, visum recupcrant, super- c.niibus inscquutus, aquam intraverit, bi-
lluaque (lcponunt : sic si scntias ardo- bcns a iassitudine relociilatur, et ad cur-
ribus mundi carnisvc tcntationil)us tnu' siini rcj)aratnr : sic anima sancta a canibus
mcntis oculos culi<iarc, scrpcnlcui iiilcrui infcrni pcr mundi abrupta insc(|uuta, va-
5 conteras pcr paMiilcntiam, baustoquc fonte riisque tribnlationibus coarclata, si ad fon-
lacrvmarum, contritionis aqua gratifcqtie tem Cbristum pcrveuire potest, recreatur
purgantis, visum recupcral)is, supcrflua- assccuraturque, diccns Ecce, Deus sal- : <
que dcponcs. vator mcus, fiducialitcr a^jam \ etc.»

. 4. Cervi, ut dicit Aristotcles, quuni pu- 12, 13. Cervi tcncros fctus studiose oc-
10 j,rnant , victus obcdit victori obcdicnlia cultant intcr profinida frulicum vcl berba-
lorti : sic duro
victus a diabolo scrvitio runi, pcdccastiîant adlatcndnm; quum(|uc
obligatur; qui autcm viccrit, coutercteum. invalucriut, ad fugam robur eos excrcitio
5. ('crvi, ul dicit Aristotclcs, quum im- doceiit, assucscuntctiamsaHreperabrnpta :
pinguaiilur, iatcnt proptcr venatores : sic sic Cbristus, volcus tencrosfctus custodire,
1' ali([nis (juaiito magis |)roficit ,
quantum ad viam liuinilitatis profunditate Scri[)tura-
Deuni, tanto |)lus dcbct abscondi ])cr liu- rum docct, ut sic abscondantur a diabolo
niilitatcm, [)r()|)lcr inimicum. I)ostca su[)|)cdifarc carncm ,
[)cr pa^nitcn-
(). Ccrvi intotina, ut dicit Aristotclcs, tiaiu ct îta' solitudincm; quum autcm sic
sunt valdc f(r.tida; unde uon comcdunlur invalucrint , docet majora, ut tandcm per
20 a canibus, nisi quando valdc famclici sunt muudi al)ru[)ta saliaut in îtam a'tcrnam.
sic persona levis, vaga, dissoluta, sa'pe fcc- 14. Hinnnlus, ut lcgitur, agilisest, cursu
tet quoad animam; quare canibus inferni vclox, visu perspicuus , ungulam scindit
famclicis c\|)f)nitur. ct in summis [)ascitur : sic aijilis ad l)cnc
7. Aquila, ut dicit Plinius, |)ugnat cum opcrandum, vcloci cursu ad co-lum tcndit
25cerv(), el supcr coniua cjus scdcns, pulvc- visu j)crs[)icuus, advertit vcrsutias mundi;
rcmcollcctum exciitit iii oculos ejus, pcnnis scindit et uiigulam, et dividit a se super-
oia Ncrbcrans, doiiec in ru[)cs cum pra'ci- Ihiitatcs, ct tnlis in summo paradiso pasci-
|)itct : sic diabolus su[)cr potcnlum cornua tur ct dclcctatur.
scdciis ,
[lulvcrcm divitiarum in oculos co- I.'). Hinnulus ca[)tusab bominc, ct modi-
.10 rum [)r()jicit ,
j)cnnis(|uc clationmn cor cl cuiii iii \iiicul() ductus sc(juitur , illuin cf
ora vcrbcrans , sic eos cajitos ad ru[)cs in- noii ligatus : sic cor ca|)tum a Dco, (luctnin
ferni dcducit. Ninculis cbarilalis , sciii|)cr sc([uitur Cliri-
8. Ccrvi ,
qiium se gravatos seiitiuut, sfum, ct non ligafum, id cst sjionfauce ; e
dicit Isidorns, scrj^cntcs de cavcrnis extra- coiifrario, caj^fum a crcafiira, vinculafum
35 liunt, ct sujicrat \ciicni [)criiicicm eorum ainore inordinafo , scinper se([uitur (|uod
[labiilo : sic scnticns (•onscicutiam suam allcctat ([uadam inclinafione, licct ii<»ii li-
inliiiiiain , cvfraliaf scr[)cntcm dc cavcrna gatur oinnino.

cordis sui iii sancta conlc>«si(»nc, cl sic, [icc-
rafi j)crnicicsuj)crafa,ciiral)itur in instanli, Ano^ymis Clarkvalle^sis.

Ao !). Ccrvi , ut dicit Isidoriis , (licfainnum
( fVVWs
bcrbain jnodidcrunt; nam cuin co jiasti,
sagitfas accc|)tas cxcufinnt : sic [icr licrbam ^l'»''" "" ;ilt.'niis(on)nrai opom ; modo spinas.
'i ''•'•'1'' l''t..s.. âlin.s i.uii. at.pu' vn.fiio
cvculilur;
coiifritionis
sic cx cibo licrba',
., ,
sauitta
', ...
jicccafi
111 liorto
• .
\irmn;ili
ncI
1
col-
Mtacto, lontis lianstii lotns ni\t>iu'S«Mt.
'1.'. Iccla', C.lirislo scilicct, oiniiis doloris sagitt;i .--- " —^ — —

extraliilur dc cordc buinano... I"idclis aiiiina. Saiicti,
II. Dicunl vciiatorcs, (juod si ccr\us ;i (,ontciii|)l;iforcs. Docfores.
(I) Aqani. K. \ii, "2.

72 S. MELITOINIS CLAVIS
Hermaivnus Werdiaensis. Dogmata pravorum quae lugatatque terit.

Hinnulus istius populus quoque dicitur esse,
Horlus delidar., lib. ii, v. 362-372. Virtutum meritis atque decore nitens.
Hinnulusestanimalcastum,nullum quoqueleedons:
Odit et insequitur colubros castissima cerva Sic vivat natus, laetificando patrem.
,S!C uxor casta sit tua, scorta cavens. Hinnulus Kcclesiie dicatur lilius esse,
J':cc}esiam ceiva merito signaudo figurat Caste vivendo, quisque (Ideiis homo.
LV.
Dama *, -f- Christus, in corpore suo : « Et erit quasi dama ^. »
VETERUM VABIUS COMMENTAmUS.
Physiologus grsecus c. 42. , Hermannus Werdinensis.

Physiologus apud Isidorum, c. 16. — Horlus deliciar., lib. ii, v. 458-459.
10 Apud Petrum Damiani, c. 21.
Littera siccursu captantis damula fraudem,
EucHERius,ed. 1, p. 15;ed. ii,coL767a.
:
Aucupis et laqueum callida vitat avis.

Karawus. Damula, diabolus, ut « Quasi ;
Dsemonis et mundi fuge veloci pede fraudem»
damula fugiens. » Virtutum pennis alta petendo vola.
AiyoNYMUs Clarevallensis. Damula Est animal mundum, velox et acerrima visu
15 diabolus [ut supra]. Contemtor mundi, — Dammula , doctorem mysteriando notans

Hujus ad exemplum sit provida cura magistri,
etcoiitemplalione sublimis unde «Eruere , :
Corpore cum mundo lumiue cordis habens.
quasi damula de manu inimicorura^ » Dor- Aucupis evadit laqueos avis, alta petendo :
cas interpretatur damula ac pro eo quod ;

Sic Satanam fugiens, cor super alta leva.
acutissimevideant, dorcadas auo tou SspxeaOxi Vult ut sis cautus, scelerum contagia vitans,
E,t fraudes Satanee schismaticique dolos.
20 appellaverunt ''
LVI.
Ibices, sancti fortitudinem in cornibus, id est divina prsecepta, gestantes : «Num-

quid nosti tempus partus ibicum ^ ? »
VETERUM VARTUS COMMEISTARIUS.
25 Physiologus grxcus , c. 42. — Apud « Super petras, quae solis ibieibus pervia:'
Amileubum foL , 35, 4. — Apud Petritm sunt

^
.
Damiani c. 19. , — Xpnd Hugon. S. V., Anonymus Clarevallensis. Ibex , avis

lib. I, c. 57 ; lib. ii, c. 15, p. 123. Nili fluminis, etc; aquam ingredi timet
Raranus. Ibices ,
praedicalores , ut : quia natandi notitiam nescit, sed juxta lit-
30 « Numquid nosti, etc» — Viriperfecti, ut tus nocte ac die ambulat, qusereus aut mor-
(1) Damula, quod et aupra^. — (2) Dama. Is, xni, commentatores, Noster, adeo promiscue habent,
uli et
iA. — (o) Inimicorum. Prov. vi, 5. (-4) Appelki' — ut in eo arliculo eamdcm rerum confusionem
re-
verunt. Isid. xii, \, 11.I6. —
(S) Ihicum, Job xxxix, 1. mansisse lector inirari non debeat. Cf Isidor. lib. xii,
— (6) Sunt. 1 I4pg. XXIV, 3 —
(7) Avis. Ibicem , ca- c. 1, n. 16 c. 6, n. 55. Haban. de Unirerso, lib. vii,
;
preae genus, et ibin, Niliacam avem , Isidorus , Raba- C.8, col.204 A. C. Cahier. 1. 1. p. 201 sq. Ipsummet
nus et alii liquiclo distinguunt, plerique vero Physiologi Isidori locum .secundum Noster excilavil .ib inilio.
1)1. Btsnis. .i
tuos pisce.s aut cadavcra ; lial)ct lonyuni col- i)ra'ci|)itantcs , iii suis se cornibus ilbcsa
lum, sicut ciconia, ut ct ah uiu purp:ct, ct ci- suscipiiint '
biim dc j)rofuudo clicint. Ha-c si r()cutil)us Ibirp.s.

inimicaest. Ilas >ro\scs (lctiilitad .Mthiopcs.
j .Uiud f^cnus cst in solitudinc, dicti ibiccs, Pncdicatorcs. N iri pcrfccli.
quasi avices, eo quod ad iiistar a\iuni ar-
iu sublimi in-
Prrias ni; Higv.
dua et excclsa tcneant, ct
liabitent, ita ut dc sublimilatc vi\ bumanis Aurorn, in l.evitic. \. ~'.\^-7^().
obtulibus patcant. Ihcc aiiimalia iii pctris

Rostriini frraiulo •.'ercns, niilli volucnim nocel ibis,
10 altissimis commoranlur , cl si qiiaiido fcra
.S»'(J (•()liii)r.'is rostro (liripit, on vorat :
rum vcl bommum advcrsitatcm scu.scrint, sic multi nollent alios uirhare, sed in se
de altissimis .saxorum cacuminibus sese Crudeles, inortis dira \eneiui bibimt.
lA II.
Hf.rinaceis, porrator ^ : « Petra refupiium herinaceis ^. » -f- « El ponani eam in
possessionem berinacei ^. »
r, vi:n:i{iM nakh s coaimkmahu s.
Piivsioi.ocii s (y/v/r»<.<5. c. K;. cata sua, a strci)itii miiudi ct Noluptatibu->.
PiiYsioLOGUs arnicnKi, c. I(». pcr quas vairabatur, colliuitur iii se ipsum.

Pinsior.o*;! sapiid Cfiry.uiîlonuiin, 15, c. id csf iii sccrclum cousciciitia" siue. Isaias :
18. — .\piid Isldornni, c. 2S). - - Apud An- ' Hcditc, pr;c\aricaloi'i's, ad cor'.-
•io .sUeuhuni, fol. i8, .">. — Apud Pelrum l)a- QuaiitMm a 1 diias iiltimas ])roprictates.
miani, c. 7. .Apiid //(/70)*, .V. 1'., lib. 11, dcsiiiuai dupliccs ct dolo<os, qui peccata
e. \. siia dcfcuduut. Ibi fo\c.im liabct bcrina-
CuciiERH s, ed. i, p. 1.") ; ed. ii.col. 7')2\. ceiis : nam cl doiosus fovcam duplicitatis ct
|{.\B\MS. Hcricius, vifium excusationis, dcccptionis inliabitat. Kvaiiiiclium : • Viil-

•'.»
25 ut : « Ibi liabcbat fovcaiii bcricius pcs fovcas liabciit". • llcricius siinilitiidi-
Pf.trls Caplam s ad litt. viii, art. '2H. iiciu babct porci : cl bi (pii diipliccs -unt,
Ffericius aniinal liis|)i(luiii cst ct birsulum, ct pcccala siia dcfcudiiiit, t iin([iiaiii p(U-ci
et in se ipsum coii^lobatur at(pic colligi- iii ctcno \itioriim \ci>autur. Aii noii iii lioc
tur; bcricius ctiam in foveis manct, ct si- c(i'iu> vcrsabanfiir Ciefcnscs illi. ih' (|uib:is
so militiidincm liabcl |)orci. ait Pauliis : « Crclcuscs, iiiala' bcstia', \v\\-
Onaiitum ad dnas primas proprictalcs, trcs pi^ri '

?
dcsifîial |)(initciitciii , ipii couvcrfitur ad An()v\\iis I)o\ii\i(;a.ms, ihid., arl. S').
C.liristiiin. Psaliniis : Pclia r. Ii.- — NCI I. Ilciiciii^ anim.il ^|)iiiosum c-t ; spiuis
Incrcticiis, sccuiifluiii aliaiii littcram. Nam (piasi arinis c<mf ra iiisidias ^c dcfcndrl, ^pi-
:» cl [Krnitcns babitii suo Iiirsutus dcbct cssc nis dorsi fi uctiis coIliLjif ; liiiiic cli im Iiqms
ct liis[)idus. |{('<;iiiii : Vir [lilosus ct zon.i timct cl fii;îl : îc l)i)iii s|)iiii> contiilioiiis
l)cllicea ncciiietus ",• Cinis naiiKjiit' ct cili- a [icccati iii>idiis [)rofcuMnfur; IVuclus cliam
cium aniui sunt [Kcnilcutiiim. Ilcriciiis ^rafia' ac([uiruiit , cl c»is diabolu*» liincf ct
eliam in sc i[)siim coic^lobatiir al(|ii(' colli- fuuit.
1,'ifur : cl [Kcnifcns ([iiaiido xiiitatiir [icc- '1. liciiciiis, nt dicil .ViiibroMiis, fulnri
(1) Su.f('i/)«i(nr Miillii iilir c prlnio Isidori loro, (i) Ufrinacfi. Is. xiv. i3. — Hrririus.
f5) I*. xiii»,
siiprii l:iiiilal(i. — lii l'cri(itiir (1(1 ('litixlum rtiinir.su.'!. Ifi. — Hi) .{•riuitus. IV 11.--. i, 8.— Vor. U. xi.m.S.
(7^
In f)saliii(i li —
(t. (^l //«•riitacft.f. l*s. cui , IS.j — 8 //<»6.>fi/. MaU ii.i.iU. — '.^ fi.
l'i<jri. Tit. i.
providens, in fovea sua habet plures vias dum tangitur, inacervumse colligit;dum
et foramina, per qua3 respiret, ut quando non spectatur, membra exserit. — Hericius,
boream fliire putat, foramen in parte illa peccator, ut : « Petia refugium h. »
obturet, vel aliud aperiat vel e converso ,
5 sic electi contra omnes tentationes muniunt

Hermannus Werdtnensis.
se, ut habeant diversas vias evadendi. Horlus deliciar., lib. ii, v. 9510, 9511,
Anonvmus CLAREVALLETNSis.Hericius spi-
nosus est; cito irascitur; aculeis tegitur; [Infra, ad art. sequenlem].
LVIII.
Lepus, timoratus homo : « Lepusculus, plebs invalida, qui collocatin petra cu-
10 bile sunm '. »
VETERUM VARIUS COMMENTARTUS.
EucHEimjs, ed. i, p. 15; ed. ii, col. manducat : sic muudus vel diabolus ludit
751 a. cum homine, quando prosperitates trans-
Rabanus. Lepus, iniquus et tamen doc- mittit; sed in fine iuordendo morsu guttur
15 tus, ut " Lepus
: nam etille ruminat ^.
: ejus fortissime striugit; ideoque creatorem
Anonymus Dominicanus, ibid., Broc. 19. suum recognoscere vel confiteri non potcst.
1. Lepus hieme albescit, aestivo tempore in 5. In pedibus leporis, ut dicit Physiolo-
colorem suum redit ut ait Ambrosius
, : gus, sunt pili unrle videntur pilosi
; ne ,
sic refrigeratus omnino a malo carnis aestu, laedantur in saltu; iiabet etiam lepus os
2« albescit munditia mentis. pilosum sic boni viri noii habeut os pi-
:
Lepus crura posteriora habet longio-

2. losum ut fatui sed pedes id est affec-
, , ,
ra unde faciUus ascendit, quam desceiidit;

, tiones pilosas virtutibus ; et talcs non lae-
cubile suum in petra coUocat : sic, qui in duntur, id est, non depravantur in saltu
fine vilae suae inagis in bouo dilatatur. Qui projiciendo.
25 cubile suum in petra poenitentiae coUocant, Sanguis leporis, ut dicit Tsaac, confert
G.
faciliterad coelos ascendunt. venenum sagittae armenia^, et ejus coagu-
3. Lepus est animal timidissimum; unde lum cum aceto conlra venenum: sic sanguis
et raro nisi de nocte exit ad pastum; tem- Christi, contra sagittam peccati; et coagu-
pore messis exsultat, et movetur ad ludum : lum, id est commixtio nostrae humanitatis
30 sic boni, timidi Deum offendere, cibum de cum aceto quod bibit in cruce, contra omne
nocle, cum dolore et huiuilitate, sumunt. vencnum peccati.
Psalmus : « Potum moum cum fletu misce-
bam ^. » Tempore autem retributionis, ple- Ajnokvmus Cla«evallensis.
narie exsultabunt, quia qui seminat in la- Lepus.
35 crymis, in exsultatione metet.
Fertur quod mustela ludit cum le-
4. Hoino mundus. Ecclesia catholiea.
pore, et tandem lassati gutturleporisdenti-
bus appreheudens, acerrime stringit qui :
morsum sentiens, evaderefugiendocouatur, Horlus deliciar., lib. ii , v. 9496-951 1.
ttQ sed doloso pondere aggravatur ; tandemque Est j)lel)S invalida tiiiiidus lepus et fugitivus,
corrueutem improba bestiola et necat et lloc leve nomeu liabens a levitate pedum.
(1) Suum. Prov. xxx, 20. — (2) Ruminat. Levit. xi, 6. — (3) Miscebam. Ps. ci, 10.
DE BESTIIS. 75
Hoc animal timidum nimis, invalidum, fui,'itivum, Scriptum pro lepore quidam ponunt chiroprillum
Ecclesiam potcrit signincare sacram. In \cteri poteris hoc reperire stylo.
Ha!C est invalida, quic non ulciscitur ense, Hoc animal |)arvum muri similatiir et urso,
[ Itori tribuat scd male facta Deo; Nirtiis in exijzuo corpore tccta latet...
5 A rcprobis pacem qua- spcrat haljcre tyrannis, Hoc animal petris lurret tcrra-quc cavornis,
Quos ru^;iti\a \itat lurc, mcdiantc Ueo. l't lepus, Kcclesiain mystilicaiido notans.
Collocat in petra timidus lepus istc cuhile : Pro specic lcporis, herinaceus iiivenictur :
Firma suis timidis pax ,

pctra Christus erit. Altera sijîiat idcm littera mysterium.
LIX.
i. Canes, apostoli '

: « Lingua canum luornm e\ iniraici.s *. »
10 2. Sacordotes inali ^ : « Canes muti, non valentes lalrare ''.

» -^ « Kl canes im-
pudentissimi nescierunt saluritalem '. »
3. Judjci : « Quoniam circumdederunt me canes''. »

4. Gentiles " « Non estbonum sumere pancm filiorum,
: et dare canibus". »
5. lla'retici : « Videte canes, videle malos opcrarios '•'. » -f Videle concisiones.

irln Dculeronomio : « Non inferes prelium canis in domo Dei lui'".» -f- « Foris ca-
nes " ! »
"' canis vivens leone mortuo '^.
6. Peccator : « .Melior est »
7. Rixosi vel detraclores ''^

: « Quo i si invicem mordetis et comcditis '^. »
-;- 8. Adulalorcs : « Sed et canes veniebaut et lingebant iilcera "'. »
20 -^ 9. Apostata : « Sicut canis revertitur ad vomitum , sic stultus ad stulli-
tiam '". w
10. Calclli , gentiles'*^ : « Etiam, Domine; nam et catelli ediint de micis ipKc
cadunl de mensa dominoriim suorum "'. »
VETEULM VAIULS COMME.N TAUILS.
Physiologi s {irsPCAts^ c. 57. pnari. Ilis cuim vulncra liiificrc, cst ipsa
20 PiivsioLOC.i s apud lliujonem S. V., lib. (piu' in nohis planjîiiuis, inala laudarc. —
III, c. I
1, p. 43.'). Ila'1'ctici , vcl rccidivi jxcuitcntcs ; undc
EiciiLUU s, ed. I, p. 10 ad 4,ct iii aliuin s(ri|)linn cst : « Sicut c;iiiis i(Mcrsiis ad \o-
sensuiii; cd. ii, coL 7.'):} n ad I cl 'i. iiiiliim, clc» .lii(la'i, Doiiiimiiii (.lu'i>liiiii
(ini;(;()iiii s y\. C.aiics, saiicti pricdicalo- cn'ru'iiala rabic pcrscipiciitcs, iit ibi : '(".ir-
rcs, iit iii l''.van^M'li() : « Scd ct cancs veiiic- cuiiidcdciuiit lu. c. m.» — (iculilcs; uudc
.•^0 l)aiit , clc.i' Sancti clciiiiii doctoi^cs, duiu Doiiiiiius : « .Non est, iinpiit ,
honuiu su-
pcccaloiuin crKiiint coiifcssioncs, (piasi iil- uicic, clc.u
cera Lazari caiics linûiiit. — Potcsl autciii (iuL^.onii s apud (inrnrrinui S. /'., lib.
pcr linclioiiciii caiiiiiii ailulaiilitiiii lin<j;ua siiii , c. 1*2, p. IIS.
(1) Pr.iilirdtorcs A. — (i) Inimiris. l's. i.wii, "21. iliiiholiiin : ciiiieni vero , ijrntileiii vel homiiiein p^ca-
BG id pst fx Jnthis. — (5) Citnft uiuli, sncrrdotes tnreni arriiiiendHm pulanl . eo c/Mfxi ad /Idem vel jHr-
itnpruhi. In KrrUsin, ih.— (i) l.itlrarr. Is. i vi, 10. nilpnliuin possil irnire ; ille vero non renit, — [\ i .H-
— (')) Siiliirilaleni. III. II. — i(!) 1'aiies. I's. x\\, 17. Irrutros se larrraulrs. In .{\hisIoIo \\-Ct. (L^ ('o- —
— (7) 1'iipuliis jiriiliuiu. Iii hAiiiiijiliii U-ti. — (H) Ca- meditis. (Inlal. », !*>. Inlrr siH-raliros notissinia .\.
nibus. MuiT. VII, ^7. ('.)) Diierarios. l'liii. III, «.. — — (10) Clcera. l.uc. \vi,il. —(17 Slultiliam. rrov.
MO) ri(i. nculcr. vxiii. 18.— (M) Caiirs.
iurs. .\pm
.\ xxti, XXVI, 11. — (I8j Fideles e.r gentibus, in Christo crt-
iii. — (15) \'i'l (frnlili\- inipuliis
(irnlilis i>iii)Uliis .\..
.\ — [ir>i Mitrlno
liio. di-nUs. In KranqeUo B-O. —
(19) Suorum. Mntl. w,
Eccl c. IX, i. i)-(i }:lossaiii iiildiinl istniii Ilir Irinicnt, :i7.
76 S. MKLITONIS CLAVfS
Rabanus. Canis, peccator inipudens ut , : quia caDis latrat , lingua vulneiibus vnede-
« Canis revcrtitur a. v.» — Poenitentes, ut : tur, doininum longe posituni sagacitate sua
« Melior est c. v. L m. » — Infirmus, ut : odoratnr , l)oni preelali comparautui- cani-
« JNumquid canis cgo, quod tu venis ad uie bus.
5 cum l)aculo '
? » — Vilissimus, ut : « Quem Petrus Caplainijs
pcrsequeris, rex Israel? canem mortuum - » Cani.
— Apostoli , ut « Lingua c. t. e. i.
: >> —
Non licet sumere panem, et In malo. In bono.
Gentes, ut « :
inittere canibus. >' — Judffii, ut : «Circum-

Tergens, honusprae-
10 dedcrunt me canes multi. » — Reprehen-
Occidens, diaboliis.
Pcrsequens perse- dicator.
,
sores, ut : «Nolile dare sanctum canibus. »
qiiutores. Pflpuitens peccata
— Detractores, ut Yidete canes etc» ~ : « ,
MordcDs, haercticus lugens.
,
Pra3dicatores ut Canes lingebant ulcera , : «

Lingens, rautus prae Vilesceus, gentilis.
ejus." — Mali prsedicatores ut Canes , : «
dicator.
15 muti, non valentes latrare. »
x\lN01\YMUS ClAREVALLENSIS.
Petri s Ca^ JOR. In cane commendatur
Canes.
latratus utilis, lingua medicinalis, sag.ici-
tas mirabilis quia solo tactu aeiis longe , Judaei. Contemtibilcs.
positas sentit venationcs: (idelitas commen- Gentiios. Peccatores.
2odabilis, qnia doniinum suum per invia et Praedicatores.
pervia sequitur et obsequiiur usque ad Petrus de Riga.
mortem. H;ec omnia fuisse iu patre Au-
I. Anrora, \n Tobiam, y. 159-11)^).
gustino, qui libros ejus diligenler inspexe-
Pergens Tobias Medonim venit ad url)eni,
rit , indubitauter agnoscet; quia quasi
Et catulus sequitur ejus euntis iter :
25 latrans contra h^rcticos et falsos fratres Ut salvent geutes, Christo venicnte, sequuntui-
disputavit, quasi medicanter verba vita? Doctores ejus verba, docendo fideni.
fleternye habuit, quod est salubre antidotuni Lectio sacra caues doctorcs nominat : illi
contra molestias Sieculi et animi languores. Latrant, perimunt; lii sacra verba serunt.
Hi latrando gregeni servant a dente lupino
Canes dicuntur immundi, sivc peccato-
Hi servant animas hostis ab ore ma!!.
30 res; unde Canis r. a. v. » Persequu-
: < — II. Jbid. 191-403.
tores unde Circnnidcdernnt m. c. m.
; : «
— Pigri unde Isaias « Canes muti n. v.

, :
Praicurrit catulus, doinini quasi nescius, astans
1." —Boni praedicatores unde : « Lingua ,

Ante fores,
In caue signatur doctor
cauda gaudia latus
:
agit.
canis uicera lingit,
canum, etc.» Et propter rabidam famem — Linguaque doctoris est medicina reis.
35 dicunturcanes unde « Lt famem patiea- ; :

(Zauda Jjoni signat operis fineni, vel lionoreni
Suninia? niercedis qua> sine fine n)anet.
tnr utcanes, etcircuibunt civitatem in mor
Rlanditiis cauda^ gaudebat, quum dominorum
talitate *. » — Juduî ,
propter indiscre- Vicinus domui se videt esse canis :
tionem latratus; undc « Circumdedcrunt :

Sic et doctor ovat, operum de fine suorum,
me c. m.» —
Gentiles, propter immundi- Ouum .ludrcorum cernitadesse fidem.
wi tiam unde « Non est bonum, etc. » :
Gaiidet idem doctor, quum cernore credit Hebrsos
;
Vitam, quam vcrbis line carere docet.

Canis ca^cus nascitur, dominum agnoseit,
Post canis adventum , qui tamquam nunlius exstat
dentes habet corrosivos, sanguineni lingit, Tobiffi, surgit ca?cus, abire parat.
ad vomitum redit. Juxta has quinque pro- Corpore cepit iter pater, offendens pede, donec
prietates comparantur mali canibus de qui- ^»' ('« Pêns porrigit ille mauum.
"5 busdicitur «Vae vobis, canes muti,» pigri,
, ^.
i p
somnolenti, « non valentes latrarc » Sed
:
,
,
' ' ^''f'^
^''^'^''
Y'^^^^
Verba scquendo, fide
'*"''";'' '^'
sui'git, T
amatquo'n'"
Deu
!
n pnus, offenso pede, tactis ca^ca malignis,
juxta alias praedictas {^roprietates , scilicet, Donec lux fidoi plena refulsit ei.
(1) Bacnlo. I Reg. xvn, 43.— (2) MorUmm. I Reg. xxiv, 45. — (5) Morfalitate. Ps. lviii, 15.
\)\. IJLSJIJS. / /
lA.
Venatu«ks, aposloli ct ciL-(eri prtcdiratoro.s

1. : « .Mitlam eis \f'iiatores. el \o-
nabuDtur os do omni nionte^. " ' '
2. Diuiiioncs ^
: « Venanles cepeiunt nie ,
quabi avem, inimici mci i^Matis^'. «
-f 3. \'cnalor, Clirislus. In Isaia, secundum lxx : « Ecce (piemadmo lum leo,

3 aul caliilus leonis, in vcnatione quam ca[)it, ila veniet \ »
:- i. Diabolus, in cujus fiiûram Nembrod, ille giijas vcnalor coiam Domino^.
vi:ti:i{i M varils comml:m arius.
PhTKLs (J.\i>TOii. Venatio nlia est licita notetur feritas coruni iid ipios niitteban-
II l cuiisa iHcessitatis, ad vietum vel >estl- tur.
1 luiii : alia illieita , ul causa \oluplalis, iii rLTULs C.wi \.Msad litt. \\, art. 130.
(piolibet. —
eausa peisonu', in clerieo; 1 1
/ enalorcs
imde e\ eoneilio Agatlieiisi, de venatione :
i:pisco])is presl))'teris, diaeoiiibus eaiies

, ,
Aureis Jillcris. 7'elris lilleris.
liabere iion liceat ad venaiKluiii, aut acci-
15 j)itres',etc. — rtcaiisa temporis, iiiQuadra- .Vpostoli. I yranni.
gesima. — Ut causa inliuiiiaiiitatis, iii air- IMicdicatores. Aniatorcs sa.'culi.
iiaria : inliuinanuni eiiiin est liomines cuni Dcemones.

dentalis besliis in areiia pugiiare, quod nou Dieunluriiuleiii diemoius \enatoivs, qiiia
soluiu evercere , sed ct aspicere, et lioc et in terra etiain usuiii lial)cnt vcnaloruni.
ionierito dicitiir ars necpiissima **.
!lal)ciit ciiim rcfia frauduleiitia' el iiisidiii-
NCnatores dicuiilur diaboluset dcLiiiones. lum iid Ccipicndos lideles. Jereiiiiiis : .. lCxpan-
propler iiislruineiita \eiiiiloruiii (juibus (lit rete pedibus nieis'\" Scd lioc rete, sicut
utiiiitur. Ilabenteniin laqiieos; undc : (lo- dicitur iii Sapicntia , « frustia jacitur aiile
'
j;ita>erunt, et absconderuiit laipieos. Kt oculos pcmiatoruiii '. Proplcr ipiod et

25 di.\erunt :Quis \idel)it eos'? - llabent lo- Paulus ait : .\oii ciiim iiriioraiiius ;i^tulia>
'
>eain ; undc rodcruiit ante

: Jacicni mcaiii cjus '. " llabeiit funcs. PsiiJiniis : 1'uncs
foxeaiii, et ineidcrunt iii caiii '". . Ilabent peccatoruiii circumpUxi sunl inc''\ lliilicnl
Kiigittas; uiide : <•

Para\eruiit siiuillas snas liupieos. P aliiuis : l.aîuciis contritus cst,
in pbaretni". Venator ferescnipcr in malo el iios libcrati snmus'^. - Habcnl eornuii sii-
30 aecipilur in Sei i|)tura saera, sicut piseator in pcrbiic Nclmalitia'. Psalmii- : .Nolilcevtol-
boiio '
*; laiiicii ali(pii(i in\ciiilur, ut in Jcre- lcrciii altum cornu \cslrum Ilibentar- "*.
inia : « l^ccc enini Ncnatorcs niittain, > id ciiiii doli ct mcndaiiorimi. P>«iilmns « Ar- -.
est pricdicalorcs, iqiostolos, (pii iion ii sna cuiii conlcrct , cl coiifriiigct iiriiiii
'
'. »
venaloruiii proprictiilc dicti suiil, scd ul lliibciil saiiittas tciiliitioiiis. Psiiliiiu> : « .V
(11 Veiiahuiil U-l). —

[i] Miiiilr. Jinin. ivi, lll.— — '\'i ln Unio. (,)ii.i' «Oi|mintiir, in t'><li«i' Solo nicn»i
(3) \'el pidii B (J.
lioininvs [\) linili.s. riiicn. iii, — ilcsiilcrantiir : aililita putcin cv nmis auctoris ;iul cjus
52. — (5) yeniel. U. xxxi, l. Juxla vfU-rein iiil('r|ir«M. ilis'-i|uiliiruiu ciiriH aiit cujtiMl.ini srri|itoris liiligculia.
— (fi) Duniinu. (hmu-s. \,'.). ^7i .iniiiilirs. c. '.'>'\. — llii sc li.ilicnl oninia Oaiilons scri|il.i , rcfcrt.i inulti!i
Maiisi Cuiuil vm, iiil. TtTii.— (8) .Viv/in.v.vMHd. Ail- \iiricliililuis. — (\7)} .Veis. Tlircn. i , 17». — |l l'eii-
iliiiil iiiiiiiiiilli coilil. II 1). i.wxvi (^/. (|ii,r rrri-iri nl iiiiliiiiiui. Prov. 1, 17. — (l.S Aju.v. II C.or. ii, II. —
coipu.s KiiioniiKin vuli-iiliir. — Û /•.o.v. l*». i.xiii , (>. (llii Wc I'». i:xviii,(il. — J7, .Suiniij». IN. i;\xii,7. —
-- (1(1) Eam. l\. i.vi 7. — (II) Pharetra. Fs. i. 3. (18) I>50M»».r». unv,(i. — (19) Arma. P>. \i.v, 10.
n S. MELITONIS CLAVIS
sagitta volante in dic '
Habent eqnos su-
.
» 2. Humilitas Christi fuit nobis neces-
perbi*. Psalnius : « Fallax equus ad salu- saria. Notandum : venator volens feras ca-
tem-. » Hahent eanes, seilicet persequuto- pere, induit se similibus vestibus arborum,
res. Psalnius Cireumdederent me canes
: « inter quas fene baj)itant, sicut veste Airidi,
5 multi '\ » Usum et venatorum Iiabent; pa- vel aliis foliis arborum , ut ex ista simili-
rant enim foveas. Psalmus « Paraverunt : ludine ferae attrahantur et non fugiant. Sic
ante faeiem meam foveam. » Parant insidias. I)ei Filius, volens peccatores silvestres Deo
Psalmus « Insidiatur, ut rapiat paujê-
: capere et ad se trahere , voluit nostra bu-
rejn. '
» manitalis vestibus indui, ut ex similitudine
10 Dieuntur etiam venalores propter vio- nos attraberct. Ita dieit Apostolus : « Ha-
lentiam. Epistola eanonica « Adversarius : bitu inventus ut homo ^ »
vester circuit tamquam leo rugiens ''

» Est
enim diabolus leo et draco. — Propter san- Anonymus Clarevallensis.
guinis, id est peccati, effusionem. Evange- Sicut vcnator , sic hostis quinque requirit
15 lium «Homieida fuit
: initio" ab —Propter .
» Retia cum telis, laqueos , foveasque, canesque.
consuetudinem mentiendi. Evangelium :

Venator, prtedicatores heeretiei, ut : < In-
« Ab initio mendax est et pater ejus.»
veni morte amariorem mulierem quam la-
AinoinymusTreceinsis. I. Notandum quod queos venatoris * » Carnales bomines, ut
.
—
20
diabolus homines eapit, sieut venator cer-
vos. Venator enim volens eapere cervos, fa-
« Venatio leonis, onager in eremo".» Da3- —
mones, ut « Liberavit me de laqueo vcnau-
:
cit sibilos similes fdiis cervorum. At vero
cervi non experli insidias venatorum, cre-

tium.» —
Saneti "viri, ut « Factus Esau vir :
gnarus venandi et Iiomo agrieola '". »

dentes quod sint filii, veniunt ad illos sibi-
los, et capiuntur, et oeciduntur. Sed qui Hermaixnus Werdunensis.
25 experti sunt, nonveniunt, sed ad oeeulta Hortiis deliciarum , lib. i, v. 342-349.
nemorum fugiunt, etabseonduntse, ne au-
Quum capiat volucres auceps nialus , liaud tamen
diant, et sie evadunt manus illorum. Sic
Piete capit, nieute qui suj)er astra volant. [illos
diabolus proeurat sibilos chorearum, ut Dogmata falsa vel illecebras lioc rete figurat,
incautos bomines et laseivos eapiat et spiri- Qua; stultos liomines iliaqueare solent.
so tualiter oceidat. Sed cauti, insidias diaboli Sed mens, corde Dei retinens etfratris amorem,
Evadet laqueos, quam auferet ala duplex.
experti, fugiunt, et abscondunt se, ne au-
Felix aurata; quem ponit penna columbffi
diant, et sic evadunt mortem spiritualem. Hos inter flores, et geminatus amor.
LXI.
•f i. Lamia, diabolus vel daetnones. In Jeremia : « Sed cl lamia nudavit niamil-'

lam, et laclavit catulos ". »
35 -^ 2. Ha^relici, vel quilibet hypocrilae. In Isaia : « Ibi cubabit lamia, et inve-

*
nient sibi requiem '^. »
LXIL
PiLosi, daemones. In Isaia : « Et pilosi saltabunt ibi *^. »
(1)Die. Ps. xc, 6. —

(2) Salutem. Ps. xxxii, 47.— VII,27. —
(9) ^rmo. Eccli. xm,23. (10) Agricola. —
(5) Mulfi. Ps. XXI, 17. —
(4) Pauperem. Ps. x, 9. — Gen, XXV, 27. —
(11) Catulos. Thren. iv, 5. —
(5) Rugiens. I Petr. v, 8. —
(6) Initio. Joan. viii, 44. (12) Requiem. Is. xxxiv, 14. —
(13) Saltabunl ibi. Is,
— (7) Homo. Phil. II, 7. —
(8) Venatoris. Eccie. . xiu,28.
DE BESTIIS. •9
VETERUM VAIUUS CO.MMEATAUIUS.
M. GnE(;()i«ii;s. Laniia! , liccretici , vi-l ncm hominis, (|uantuin ad usuin ratioiiis,

psetidopradicatoivs, humanaiii (iiiidciu fa- \idciiliir liahcre; quantum ad pedcs siii
cieni, sed helliiiiia eorda gorentes ; utidc : rcfi;iininis \cl airectionum suarum, hrutales
5 « Uainia3 nii(Ia\ei'imt , ctc. » Tunc haTclici simt. Vcl sic : aliqui supcrius, id cst in
catulos la(;lant, (jtium male setiuaccsparû- \ila' stia' principio, liomincs fucrunt, rcclo
loruiii animas in imiîclatc stia nulricndo judicio ralionis utcntcs; in linc taiiun \ilie
contirmant. dcsipiciitcs, hiutalilcr \iMint.
IUti\nus, Laniia, simulatio, ut : « Ihicu- Anox^mus CLvnuvALi.ii.Nsis. Lamia a la-
10 hahil lamia. » — Pilosus , spiritus immtiii- niando dicta, eo qiiod laniat catulos suos.
dus , ut : " Pilosi saltahiint ihi. » — Siiper- Lamia, bestia crudelis, et quai aliis hestiis
lluilati sliidens, ut : « l>au pilosus, et cgo crudclior, s<e\it in eattilos suos ,
j)C(Ies
lcnis'. " — \ ilis ct hinnilis, iit « ICIias \\v hahct equinos, ca'tcra feminca suiit. Qtii-
pilosus, » el Joannc>. dain .hida'orum ptitant ea cssc de luriis
15 A>o.^YMLs DoMiMCAM s,/6jd. art.xxxii, inferni, id est dc Parcis, eo quod minime
1. Uainia est aiiimal maiinum et crudele parcant.
noctc silvis exit, et hortos intrat , arbo- Laniia, diabolus, \v\ h\pocrita, \o\ pru-
ruiiKiuc ramos dissipat; et hoc per hrachia dcntia earnis, ut : •< Sed et lamite, etc. »
lorlia ct ad oinnem actuin hahilia quum- ;

IMIosi, facie admodtim jjrata, et pestieu-
20 (luc Ncnciunt hoinincs ad prohihcndum , losis motihus iiKpiicli. Siinl liomines adun-
pugiiat cuin cis, ct mordct cos sic mali, : cis narihiis, in frontihus cornua hahcntes,
in inalitia crudclcs, honorum dissipatorcs, et caprarum pedihus pedcs similes : hos
quum reprehcnduiilur ,
ptif^nant contcn- nomiulli Faunos (icarios \ocant-.
tionihus, mordent injuriis.
Pilosi.
25 2. Dicit Aristotcles, quod morsu lainia'
Nuliu-raliis , non sanalur, doiicc rtitiicnlis Spiiilns iimiiiindi. Supcilluitati slu-
heslia; ôccm audicril : sic, nisi (ihrisli in Iltimilis ct \ilis. dcns.
cruce rugicntis \occin aitdicris, cjus com-
Pui;iiGUU.vrio>LM Ciiiusri i:r Euclesi.e
plciido mandata, a morsu diaholi non cu-
lih. I, \. .ÔS-.MO.
30 rabcris.
II. I.amia est crudclis.sima; lamen fcli- Al siipplnnliitor .lacob ore \ocaliir hcbriro :
bus lencris Inc priL'het : sic chrislianus nuiiulo (iii|)licavit.

Siin|)liciter \ixit, iiec se
iliiiic atlVirc (luos ad se niatcr jubet luctlos.
lamia criidclior cst, (piia patiliiltim coiiso-
Illius at((ueluanus texit de pelliluis boruin.
latioiiis M'l dulccdinis proximo non im- >;Mn coMceptus hoino (iluistus dc Pueuniatesanclo.
35 pcndit; iindc .lcrcmias : •<
Uamiic n. m.- S;iucta lleliccca suo (|Uod dc\ocitaminc si;;nal,
4. Laiiiia adco crudelis esl, (piod niilli Indiilus vesles Ksau valde preliosas ,
parcit : sic ncc iNianni. i'ilosus, ut dicit lloc est, exponens lcucm siinul at(pie |)ropbetas,
In se .lud.cos el ficutes credcrc tccit.
Cilossa supcr Isaiain , animal cst (piod li|.,Mi-
()l)M)l\it(pie inanus birciiiis pcilibiis ipse ,
i"am liomiiiis hahct Mipcrius, sed inlcriiisin Iii criice laiiLMiores nostros portûido siipcr sc :
'lO pedcs hcslia- desinit. Sic mulli siinililudi- (.l^ristus cuiin piditur pro pecc;itis alienis.
TAIII
MusTKLA, liiiii tiiîira. In l.cvitico-^. »>
{i) Lenis. Genos. nvu.ll. — (3) Vwant. Cf. UiJ. L/ym.xi, c. 3, n. il,2i. —(3) Lnittcu. 11, 2y.
80 S. MKLITOîlS CLAVIS
VI:TI'IU M VAHIUS COiVllMKlNTAllllS.
VaYsioLOiiV6 (jnecus et armen., c. 23. Ira mulierem-,etc. " licrba, naturaliter co-
Physiolocls apud Chryiôstomim !>, c. gnita, Cbristus est ,

quse berba collecta cst
16. — Apiid Pelrum Damiani ^ c. 17. iuYirgine, de qua dicitur Horlus concUi- : «
5 A\n\dhugonemS. V., lib. ii, c. 25.— Apud sus, etc. » Tetus ergo, id est opera nostra,
Vincenlinm BeUovac. xix, 133. si mortificata fueriiit per peccatum, camus
Kacaals. Mustcla, vita pia\oruiii : « Mu- ad berbaui Cbristum coram illo corda ,
stelani uon coinedetis. uostra cffuudcndo iu sancta confessione ,
Anojnymus Domiwicaaus, Compendio

in ipsumque in animo contrito et humilitatis
10 morali per Brocardos ; de Quadrupedibus spiritu deprecando, et sic vivificabuntur,
minuHs, art. iv. 3. Mustela , ut dicit Cle- id est, vitam a^ternam merebunlur.
mens papa, ore concipit et ore parit; quod 6. Mustela serpentes persequitur , adeo
tamen Isidorus negat. Ore concipiunt illi ut basiliscum iuterimat ; sed , eo inierfecto,
qui propter ventreas vel gulositates illecti coinmoritur : ipsam siquidem intrantem
15 faciunt vel iacere intendunt pro aliquo vel cavernam basilitci, fugit busiliscus ; sed iu-
contra aliquem quod antea non fecissent sequens occidit eum. Sic Christus basili-
quare et ore pariunt, malos conccptus evo- scum , id cst mortcm nostram
moriendo ,
inendo. Sed non dubito quin perierint in destruxit quia diabolum usque ad inferna
;
finali judicio : nam quod injuste evomue- insequens contrivit eum. Hoc dici potest
,
20 rint, cum igne ardente, in os eorum retru- de sanctis mnrtyribus.

detur; de quibus Apocalypsis « Quia nec : ANOiNYMUS Glarevallensis. Mustela
frigidus, nec calidus evomam te de ore , hypocrita, vel heereticus, ut : « Mustela et
meo ' .
» Projicientur enini a facie Domini mus et crocodilus.
dicenlis ; « Ite, maledicti, etc.

25 4. Mustela super omnem medicorum ar-
PR.EFIGURATIONUM ChRISTI ET EcCLESI/E
lib. II, V. 103-169.
tem perita esse dicitur , quia si fetus suos
mortuos invenerit et a serpente vel alio ,
Lex vetuit vesci mustelis atque lacertis,
bujusmodi interemtos, per heibam natu- Passeribus, milvis et oloribus, atque camelis,
cognitam, eos vivificat, aut redivivos Murenis, suibus, corvis quoque, vulturibusque.
raliter
Christus enim tales sibi non incorporat umquam :
30 facit. Spiritiialiter : fetus nostri , opera

Scilicet instabiles '•',
scu furcs ^, sive rapaces ^,
nostra, quos diabolus uititur per peccatum Immundos", tumidos' discordes* ac , lutulentos^,
interimere. Apocalypsis « Draeo stetit con- : Lascivos'", lubricos <
'
, cultores veutris '- ineptos.
LXIV.
Talpa, haerelici'^, sive daemones, vel idola''.
VETERUM VAmUS COMMEISTARIUS.
35 Physiologus apud Hugon. S. F., lib. EucHERius , ed. I, p. 16; ed. ii , col.
iii , c. 26. 753 c.
Meo. Apoc. ni, 46. — Mulierem. Apoc. xu, Lululentos. Ibid. Sties. — (10) Lasciyos. Ibid.
4.
(1)
— (3) Insfabilen. SupPcT,
(2j
inter lineas, Lacertos.
(9)
Passeres. — (M) Lubricos. Ibid. Murenas. — {i^Ven-
— Fures. Ibid. Mustelas.
Rapaces. Ibid. — tris. Ibid. Vultures. —
(15) Hxretici, ob ingenii tardi-
(4)
Milvos. —
[Q) Immundos. Ibid. Corvos. (7)
7"«/«/-
(5)
— tatem et cordis C3ScitatemB-G. (14) Idola. Cf. Lev. —
dos, Ibid. CycHos. (8) Discordes.—Ibid. Camelos. — XI, 30; Is. 11, 20, ut iufra.
1)1. l{hSTIIS. 81
1'k'iimjs (^\i>la>ls, ad litt. xix, art. 110. iutclligentia,', sed iu scissuras petrarnm ct
'I'alf)a; nd litterain animalia snnt qiia' scin- (•a\ernas .saxorum, id est iu veram el lir-
|)('i' sul) tcrra \ersantur. Dicuiilur autcin inain doctrinam, ubi jam firmaratione \qv-
lalpa; falsa dof-mala liaTcticoruin. Isaias :
sctur, ct iuNcniat sihi di\crsa virtutum
'•>
« Indic illa projicietlioino idola argenti sui, foraiiiina, quihus ad veiitatcm pcrvenitur,
el siiiinlacia auri sui qua' fecerat sihi , ul audicndo mandatum Petri in epistola ca-
adorarel talpas et Nespcrtilioncs, ct ingi-e- nonica : « Parati reddcre rationcm omni
dictur scissuras pctraruin el iii ca\criiis dccaqua-innobiscst
,
j)0sccnti, fideet spe '.»
saxoruin, a facie fortitudiiiis Doinini '. ' Si- Quandoquc j)er talpam intelliguntur ama-
10 cut eniin lal[)ie ct \espcrtiliones luceni fu- tores terrcnorum. Jx'\iticus : « lla'c quoque
<;iunt, ea'ci anlein sunt : sic omnia dogmatii intcr polluta reputahantur " , etc. >. ôn
contraria veritati ctiam ca'ca sunt. Kvaii- ddiimal .Mo^scs liorum animalinm na-
eniiii
gcliuin : « Sinite illos : caici sunt et duces turam. Sed(jua* j)erha'csignificantur, nobis
(;ecoruin-.«Mabent(|uidein talpir et \esi)er- oinni inodo prohihentur, quihus dafuin est
'
' liliones oculos, scd non \ident Incem : sic co'lum respicere, rectos incedere, non cur-
ct lia'retici ociilos qnideiii rationis liahenl \os; per (juod mnlicr illa (jnamdiu fuerat
luccni autem \crilatis non atleiidunt. h\aii- curvata, ncc omnino potcrat sursuin aspi-
^'eliuin : " Ahieiis fodil illum in teri*a ' ;
cerc, a Doinino erecta est.
el ca'tcra, dc (juoruin inlelligentia ait Pau- A?iONYMI S ClAKE\ ALLEASIS. Talj)a, cu-
-" Ins : « Tcrrena , earnalis, diaholica '. » \A pidns, avarus, terrain fodicns, ut : « Adorct
sicut lalptc terrain semper inliahitant, et talpas "^
et vespertiliones.
tcrram ctiam, ut dicunt, comediint : sic ct
lueretici lcrrenum scnsnin sequuntur, et Hermajninus AVehdiveissis, lil). r, v. 622.
in eo (lelectantnr, ct eo pascuntur. Sed
Kossor , iil eripiat tecfuni sul) niontibus auruni
;' (|iiniii liomo talis projccit lia-c idola et falsa
Quid(|iii(l oliosse polest, ejicit omne toras
dogmala, ut in supcriori proplictia diclnin 1'rojice sic saTuli sordes, iit tiilgeal iii te
cst , ingrcdilnr, non jain in tcrrain carnalis Aiiruin virtutis, sic placeas^nie Deo.
1A\.
-; AhANEA, buinaiia fraiîlilas. In j)salino : « rabcsioio focisti \eliit aranoaiii
aniniain cjiis^. » lu Isaia : « Tolas ' aranca* lcxueiunt. »
VKTKRIIM VAHirS CO.MMr.NTAIUl S.
l*ii\M()i,()(.i s ai)U(l f hrysoatoiiHDii i;, :{•). iniiscic capiuntur, cl taincn cito riiiiiiîtiir ;
1'iciii.iin s, cd. 1, p. 10; ed. ii, col. eorjûs (Iikxjuc aranca' cilo fabescil. Ikpc
7.M A. aiilcin hciic comjjctnnt ju^to. Vianca cor-
Pktrls Caim anus ad lil. i, ait. 2.). Ara- jnis liahct tcnne : et justiis jur ahstincn-
3i nea dicifur jnstus, (|iii aif iii psiilmo :
•<
Ta- tiam aftcnnat carnein snain. 1'auliis : . Ca-
bcsccrc fccisfi, efe. • lii aranca antcin ad sligocoijjus incuin '". < Tihias hahcf loimas,
litfcrain se\ j)rinci|)alitcr affendiintiir : (juia jnslus hracliia dilcctionis ct oj)cruin
.Vranea ciiiin corjius liahct fcniic. ef tihias cvfcndil ctiaiii usqiic ad iiiiiiiicos. Psalmiis :
longas; in allis vcrsatiir; lila suhtilia facif • l.afnin mandalum fuiiin nimis ". » .\ranea
"" c\ (jnibns cliain lclam tc\it; ij^sa fcla in allis \cis,iliir, sii-nleUaiuli. I'.\angcliuin :
(1) Ihmiui. U. II , "20. — (i) C.vioruiii. Mall. w l.cvit. \i , r»0. —(7) Tiilpas. N II, iO. — (8^ Hjus
—
.
M. — ;:^; rcin/ Malt. XXV, 18. î^ Diahnlini. iiicoU. 1\. wsviii. li. — (U) rr/<i.T. U. i.i\, 5.- 10 »/fii.n.
lir, iri. — (.S N/x'. I l'elr. iii, !.'». — <>) HrjiulnlKiulur. l Co r. IX iT. — (11) .Viim.v. r». cxvui, '.»(1.
III.
82 S. MELlTOiMS CLAVIS
« Qui supra tcctum est, iioii desccndat » ' suut in populo meo viri tendentes pcdi-
Arauca c lilis subtilibus quae facit tclani , cas**.»Propter fatuitatem, quia aranca sc
te\it et justus, ex lilis bonorum operum,
: ipsam eviscerat, ut telam faciat. Sic nialus
dc quLl)us in Proverbiis : « Quaesivit lanani sibi prius rapuit innocentiam ,
quam alii
5 et linum, et operata est ^.» Isaias : « Prae- pecuniam. Psalmus Sagittae parvulo-
: «
cisa est velut a texente vita mea^.» Hac rum factae sunt plagae eorum". » Et propter
tela capiuntur muscse et illae de quibus : vanitatem. Isaias : « Telas araneae texuc-
Sapientia: « Muscae moricntes perdunt sua- runt, telae eorum non erunt eis in vcsti-
vitatcm unguenti '; » quia conversatione mcntum, neque eis opcrientur.»
lobona circumvolantes cogitationes pra.'pe-
diuntur, ne noceant nobis, eo quod « fru- 4]VON\Ml s Clarevallensis.
stra jacitur rete ante oculos pennatorum ^» Aranea.
Tela etiam araneae cito rumpitur et con- :
versatio viri justi cito transit. Sic tela et Vanitas vitae. Anima afllicta.
15 conversatio Abel cito rupta est ,
quando
Hehmawnus Werdinensis.
Cain fratcr suus consurrexit adversus eum,
et interfecit ipsum. Ipsum etiam corpus Eort. deliciar .,lib. II, V. 2648-265
araneae cito tabescit , et caro nostra cito
Ut capiat niuscas , suspendit arauea telas
marcescit. Ipse etiam justus intus timore Et quos non poterat vi , rapit arte cibos.
,
2odivino tabescit. Habacuc : « Consideravi Praeparat iu corde vir iuiquus retia fraudis
opera tua, et expavi".» Ut capiat justos fraude doloque viros ...
Qui mel iu ore gerit et retro pungere quaerit
Arauea etiam dicitur malus. Job : « Sicut
,
Uujus amicitiam uolo mihi sociari.

aranearum telae fiducia hypocritae
, % » et Ha3c inter flores regis sunt alba ligustra
hoc, propter dolositatem. Isaias : « luventi Quee suffocando lilia pulchra ligant.
LXVI.
25 -f- Reptilia, terrense cogitaliones : « Et ingressus, vidi : et ecce onmis simili-

tudo replilium, el animalium abominalio '°.»
LXVII.
Ran^, d?emones
1. : k Yidi de ore draconis spiritus tres immundos in niodum
ranarum ".
-r 2. Haeretici, qui in cceno vilissimorum sensuum commorantes, vana garruli-
30 tale latrare non desinunl. In Exodo ^\
VETERUM VARHjS COMMENTARIUS.
Physiologus grsecus, c. 38. Gregorils M. Reptilia,terrena3Cogitationes

EucHERics, ed. I, p. 16; ed. ii, 753 d [wf sttpraJ.Haecreptiliasunt iiitra parietem,
ad Lxvii, 1 quandovertunturcogitationes intramenlem.
(1) Descendat. Matt. xxiv , 17. — (2) Est. Prov. (8) Pedicus. Jerem. v, 26. — (D) Eorum. Ps. liii , 8.
xixi, 13. — (3) Mea. Is. xxxviu, 1. _ (4) Unguenti. — (10)Abominatio. Ezccb. viii, 10. — (11) Ranarum.
Eccle. X, 1.
pavi. Hab.
— (o) Pennatorum. Prov.
—
t, 17. — (6) Ex-
—
Apoc. XXVI, 13. B G Sunt autem spiritus
—
dxmonio-
iii, 2. (7) Hypocritse. Job viii, 14. rum. (12) Exodo. viu, 2 sqq.
DK BKSHIS. 83
Ghegoiiius apud Garnenum S. V., lil). ims, vel ainor tcrrcnus; uudc dicitur quod
111, c. ;};J, p. 100. raua in os cauis projccta rcddit caucm iiiu-
J{AiJAi\us. HarKJU, liaTetici : « Dcdil tcrtum quia frc([ucntcr piulatus a corre-
,
rain coruiu rauas ' . ctionc vcl a sciitcutiai ccclcsiasticae lationc

5 1>i:tiu s Cai'Ua>ls ad litt. xmi, art. '.i7 cessat, tactiis timorc muudano \cl auiore
ilcptiiia niala smit cogitatioucs \cncuostC, tcrrcno.
ct sciisus iu maluiu proui ac circa lcrrciia DlSTlNCTIOM\I MONASTICAR. lil). IV, dc
\('rs;iiit(-s. Lc\ilicus : « Omnc rcptilc iiu- Rana. Raua siguilicat adulatorcs, vcl adu-
muiulum crit'." — l{c[)tilia j^cjora sunl lalioncs. Raiia cuiiu , liccl vilc sil aiiimal
10 liiMirio.si ctgulosi. Lc\iticus : « Hcptilc uou Aocalc tamcn cst , ct nuiitos. luaximc au-
taugcs \ » — Kcptilia pcssiiua suut spiritus tciii dclcctat curiosos. Dc siguificatis per
immuiidi cl coruin suggcslioncs. IValmus : rauas dicit rsalmista, iiisi fallor, mvstice,
« Illic rcptilia, quorum uou cst numc- licctdc rauis matcriulihiis Iiistoricc «Dcdit :
riis ''. » tcrram e. r. iu penctralibus rcgimi ipso-

1'riina rcplilia \crsautur circa tcrrain rum.» Iii pcuctralihus cniiu rc-iim sunt
islam \isil)ilcm ,
quia omnis corum cogi- J''»'>;l'
,
quia faniiliarissiini priiuipum et
latio iii lcrrcnis \crsalur. Sccuuda colmio piielalorum sunt adulatorcs, loqucntcs cis
voIuplatis,guUcatqucluxuriu!scinvolvunt. placcutia, ct îdcutes eis vaiia. Uude qui-
Tcrtia vcrsantur in lioc acrc caliginoso daiii ait
20 aUpic ohscuro. Hodie suniinus processus iu aula

IJaiKc autcm (luaudoquc dicunlur da'mo- Pestis adulandi.
ucs ct corum sugiicslioncs. Apocalypsis :

i:t alihi :
« Vidi (Ic orc, ctc. •> Siiiit cuim spirilus (l;c-

Quid lloina) faciam ? mentiri noscio *,
UKmum facicutcs signa, ct proplcr liauc \i-

Polcutum graliaiu dat adulatio. >'on suut
•.;5sionciu cousucvcrunt hoiuincs dcpingi in
isti Llixi similcs,
modiiiu raiiaruin. Ha; rauae ex se ycucuuiu
Qui cnntus sirenum surda |)eitrai)siit aiire.
dcccptionis cffuudunl. Pauliis : « TiiiKH) nc
siciil sci pcns scduxit I]\;im, ila ctiaiu cor- Jcrusalcm csscnt, siuc duhio
Si eniiii civcs
rump;iiitur sciisus vcstri '. » - l{ana' cliaiu pcrcgrini Hahylouis, id cst totam s])cm in
30 diciiiitur garruli poct;c, \cl oblatrautcs honis futur;c \il;c hahcnlcs, (piod uoiucn
lucrctici. l*saliuus : " .Misit ranaiu, ct cxtcr- L'l\xis \idctur iunuirc. Llyxcs cuiin in-
iiiiii;i\it cos". >• lla' autcm rau;»! garriuut, tcrprctatur iicrcgriniis Vcrus cnini s;i- ".
scd inutililcr, quia coruni doctrina noii piciis pcrcgriuuscst omnihus ci\ihus Hahy-
piolicit , iicc aliiiuid utilitalis aflVrt. Aurcs loniic. Audi vocciii ciijiis(l;im sapicntis iu
35 liuncu oncraiit, scd îucnlciiil iiou rcliciunl. ps;iIino « lAtraucus: laclus suiu IVatrihiis
L\;ingcliuiii : « (',upicl);it \cnlrcin siiuiii sa- mcis, ct pcrcgrinus liliis in;ilris m(;r '"'. «
lur;ircdcsili(piis (puisporci m;iu(luc;ih;iiir .•• n,mic signilicaiit gciililcs philo.-oplios ct
AlanijS. Haua propric dicilur (piidaiu lucrcticos; uiulc sanclus Augustinus dicit
vcrmis garrulus h;ihilau.s iu ;Kpiis. — IMii- in scriuouc (/c (/«Tcm r/u)r(//.< " : Pliilosophi
io losopluis raii;c ci)iuj);ii;il)ilis. proplcr iniiu- ct li;crctici, (pii;i fals;i ct iuiilili;i profcruut,
(l;iiitiam scrmonis; uiidc in p^-îliiio : ••
Kt quasi ran;c suiit iu p;ilii(K's lutosiiN ; pcr
dcdit l. c. r., •• (piii pliilosophi ct li;crctici siipcihi;iiii cuiiu cl iii;iiicin coiitcutioiicm,
circa tcrrcn;i \crs;uitiir. — riinm' iniiii(l;i slrc|)iliiiu li;ihcrc poNMint , (loclriiiim >*;i-
(I) lUtmts. Ps. civ, 30. — (2) Kril. L.'vil. v, ±— c( innle fiTinto itoclarum grcgr , riijui (iunUcru^ M.i|ili
(5) T(in;ivs. II). \i, II. — (ii \uinnus. Va. (.iii, i.'i. atilcsi.îMiiiii cral, Itosli-i iii clcruiii oiniii^m iiifciiîs.ii-
- (rij \rslri. I (lor. \i , 5.
—xv (li; /•.o.v. IN. i.wvii, l."i. iiiii^ cl riiliciilus. — U) /ViYi/i i;iii.v. Alliulit .nl ^rx-
(7) Mdiuluroliiinl. I.iic. , 1(5. — (H) Sfscio. ciim '()'>jiifj; , iiinlo (lciliicliim inb ti^; 6oo0. —
Oninlic malo rcriKi.i. I';.i(li'in onim clTiilivil iilcin iti (10, nvMi,
Mf.r. l'». 9. — [\\i Chordis. T. V. Opp.
t. II, p. 51(3, i|ua> ncniu iiun viilct ciui e gainilo isto in .Ippend. Serm. sxi , n. 3, d^ deiein Plagis.
6.
81 S. MKLHOMS Ci.AVlS
pientia; insiiiuiiro non possnnl. Qni (Miim lUiu nou est niiiiierus.» — CiOgilatio (errciia,
christijina' voj-ilati coiilracliciuil, ct in va- uL: " Oiiinis siiniliLudo reptilium.'
nitate deccpti alios (icci|)iuiiL rauo; siini
, ,
, Ka'rcticorum gajrulilas.
Laedium affcrentes auribus, iion cibura uien- liana. Da^mones.
5 tibus. '
(Uipiditas, vel luxuria.
Kanai etiaui dicuntiir sophista; cl ialsi
dialectici,qui loqiuuitali student ob Jau-
HkHM A .NA L S V/ I;1U)1AENS1S
dein huinanam et inanem gioriam. Uude tlorlus deliciar., \\h. ii, v. 1072-1079.
magister Serlo scholas \anitatis relictu- ,
Deliciet corvus citliarizans ciim Philoniena ,
Sic qui doctorem vult superare suum.

in rus, ait *
:
Stultus et irrisor quod non est se putat esse,

Liuquo coax rauis, cra conis, vanaquc vauis; \ endicat hic sinc re nomen inane sibi.
Ad logicam pergo, qua? inortis non tiniet ergo. Sic, iu monte sedcns, jactas te scire medelam,
!'.t sanarc feras, pallida rana tumcns.
Anoiwmus Clauevallensis. l{e[»tiiia ,
ilinc humiles parvosque vocat sapieutia . nanKpic
spiritus immundi, ut : « lilic replilia quo- tJic stultus noii est erudiendiis homo.
LXVIJl.
15 FoRMicA, providus operarius : « Vade ad formicam , o piger '\ »
VETERUM VARIUS COMMEINTAEIUS.
Physiologus gr^cua, c. 14. Apud Epi- — esse formicoead canis formam, qiis arenas
phanium, p. 212. aureas pedibus ernunt quas custodiunt, ,
PnYsiOLOGrs armenus, c. 14. ue quis auferat captantesqiie ad neeem

,
2« Physiologls apud Chrysoslomum, A, 17; persequuntur.

B ,
29. — Apud Isidorum, c. 10. — Apud Formica, vir prudens, ut « Vade adfor- :
Theobaldum el Hildebertum 14. ,

— Apud micam, etc»
Ansileubum f. 14 3. Apud Pelrum
, ,
— Hermawnus Weudinensis.
Damiani c. 23. Ai^nd Hugonem S. F.,
, —
25iib. II, c. 29. — Apud Vincenlium Bel- l- ôrlus deJiciar., lib. ii, v. 470-487.
lovac, XIX, 134. Provida, nec ratiouc vigens, animalque pusillum,
Eucherius, ed. i, p. 16; cd. ii, col. Sit formica tibi putchra ligura, piger;
753 D. Quffi sine consilio , sine jussu , tempore veris

Congregat, ut coinedat, quum riget aura gravis.
Anonymus Claiievallen.'îs. Formica
Sic homo qui ratione viget congregat aclu
, sic ,
30 dicta eo quod /e?'a/ micas farris % cujus Ut de pascua messe metat.

cffilesti
solertia muita. Providct enim iu iiiturum, Hic sapiens Satomon hortatur quemque vacantem
pneparat a'state qiiod hienie comedat IJ t mihi si uequeat provideat sibimet.
et ,
bordeum Hoc praesens tempus pulcherrima dicitur ffistas,

in messe auteiu elegit triticum ,
Sic et hiems, quod sit illa tremenda dies.
non tangit. Dum pluit ei stiper friimen- Nam quales fructus luibeant tunc horrea mentis,
35 tum, totum cjicit. Dicuntur in .Ethio[)ia ''
Hic modo coilectos illa vidcbit hiems.
,
(t) Ait. Ecce iteruni recocta crambe, uti videre est lt,i Isidorus ex Servio in /Eneid. iv. — Dicuniur.
II
, p. 499. ~ (2) Piger. Prov. vi^ 6.— (S)Farris. Ex eodcm, post Soliiiuui c. 45.
i)i: lu-sTiis. H.)
fAlX.
1. Vrrmis, Cliri.slus '

: « Ego autcni siini voniii?, ol noii lioino'. »
2. (iiipidilas, vel conscienlia peccati ^ : « Kt voriiiis eoruiii iion niorilur ''. »>
-: 3. Dulccdo illius, verniis''.»

Caro : «
-f \. Progonics hominis « Ecce luna non splenrlet, et slelljo non sunl iiiuikI.i' :
'
iii ('onspectu ejiis quanlo ma.qis honio, putredo; et lilius hoininis, vermi.s''? »
:
:- .1. Cogitalioiies in(jiiiela; : «Putredini dixi : pator iikmis es ; inalor moa ct
soror mea, vormihiis ".
-: (). Carnales cura3 : « Simul in pulvere dormienl , et vermos oporionl oos^. •>
vETEi\rM VAmrs coMMr.yrAnirs.
1 PiivsioLoci s apiid Hufjon. S. V., lih. Cini;c.oRn s apnd ffrtnieri»m S. T., lih.
III, C. .')'l. III, c. ;].i, p. I()l
I'j ciiMiii s,(d. I, ]). Ki: cd. II, col. 7.')1 \ TsiDORi s, Etymolofj. Jih. vii, c. 2. n. »H.
;id 1,2. lUli.WlS Ct .V.NON^MLS ClAIU;\ VLLENS.
(iiirooims M. Vermium noniiiie cop,i- Vcrinis, Christus, iit : < \vô sum v. e. n. h.
1.^ lalioiics iiKpiieta! dcsignantur , siciit per — Liixuria Diilccdo , iit : > i. v. « — Con-
hcatiini .loh dicitiir : < Pater incuses, etc. rcprohoriim
scientia , iit : < A'crmis e. n.
Matcrct soror vernics smit, qiiia, cxnatura m." — Conce[)tio opcris, iit : Malcr mea
coiTiiptihili ct consiicliidiiic, pcr\crsa co- c. s, m. V. — Tormciita inlcrni, iit : "()[ie-
iîlaiiiiis, iil (iiiasi (piihiisdaiii Ncniiihiis, sic riincntimi liiuin cniiit vcniics '.
20 iii(|iiictis coj{itali(Hiil)iis iii nicntc fatijic- Pr;iiu;sCA^TOu. Vcrmi conqiaraliirChri-

iniir. — Vcrines, carnaics ; iiinic .lob : < lii stiis, [)r()|)tcr nascendi siiiiilitiidincm; qiiia
piiiêrc dormicnl, clc. > iii |)iihcic ciiini siciit ^crinis sinc coilii nascitur, ita Chri-
doriiiirc, cst in lcrrcnis dcsidcriis ociilos stiis sinc îrili scaiinc. — Pro|)tcr cariii^
claiidcrc mciitis. \ crnics vcro, ([iii dc eariic frajiilitatcin ; iindc in lihro Hci,Miin : << Vcr-
55 iiasciiiitiir, cos siiiiilitcr opcriiint, (piia si\c iiiis tcncrrimiis, id cstDavid, « octoginta
diîtis, sivc paiipcris suiicihicnlis aniiiiiiiii iiitcrrccil iiiio iin|)clii '"." — Pr()|)tcr \'\\i-
ciira' cariialcs prciniml . — Vcrinis iKiniin'' tatciii : iiiidc : • l\c[)iitaviiniis ciini (juasi
lioniiiiis pro'j;ciiics dcsi'îiatiir; sic pcr IJiii- lcprosiini , cl [)crcii.ssiiiu a Dco , ct liiiini-
d.iddicilnr : 'Filiiis hoiuinis vcrniis." Hcctc lialiim " . ' — Pro[)lcr silcntiiim; iindc ;
\criiiis diciliir, (piia jaiiicx iiiorliiliiiiii cor- aiidita nov cjiis in [)lalcis '-.
>'*
< >ioii cst
poriim corniptioin' propai;atiir. — Ncrniis, — Pro[)lcr inccdcndi iiinduni, (|uia sicnt
Cliii>liis, iil ihi : Ivô siiin \ . c. n. h. » \crmi> sc orc tialiil , ila ct Christiis sna
— Caro, siciil dc liixinioso pcr hcaliiin .loh |)ra'ilicationc sc Iraxil iis(jnc ad |)atiliiiliiin
dicitiir : << I)iiI(*cdo i. \ ; ipiia liic (pii iii cnicis: (iiidc : (Jnia l'iliiim Dci sc iioini-
.'. dcsidcrio carnalis corrii|)lioiiis c\a'slual iiat'\ - Itcin : I)i\il ciiim : lilins Doi
ad l'(rtorcni piiti-cdiiiis anlicial . simi ' '.
iji Cliristiis . pm liutnilihiti' assuiiitd iJ.I), llninili (> Virmis. Jnli \\\ . (5. — (7) Wnnibus. Job wii. I l.
tiili' riinii\ iissinnl r 0, M, (J. — f'2) lloinn. l's. xxi,7. — ^S /.1«. Jiili x\i, il), — 5) Vrrints. 1«. xiv , II.
— [T>) l'rrriiti, vrl linliires inffini A. \fl iiisr ijui — jn lin\ietu. II llrj;. \xiii, 8. — (ll! lluniilinlum.
lifriius i'sl, Chrislus \\, (',. In Imiin H-d. — (11
.\i(
Mn- U. i.iii, i. — (li HiUeis. M.ill. 111,

I'.». ^13 .V«. —
ritur. Is. LXM.iil. — ri) \rrtnis. J<>l> wu . li, — niindt. Jon» xi\ , 7.— (I i) ilim. Mall. \\\ii, 13.
Petuus Capuanus ad litt. xx, art. 17G propter incedendi supra modum, etc. [ut
et 177. in P. Cantore]. Hic est vermis qui percus-

Vermis sit cucurbitam vel hederam Jonai prophetae.
Jonas : « Laetatus est super hedera [vel

Figiinu, Cliristus. Liixiiriae , corrodens cucurhita] laetitia magna. Et praeparavit
5 Sci-ipturte , varietas luxiiria. Deus vermem , et percussit hederam et ,
ipsius. Vindictae, cui datiir exaruit'-." Hic est vermis qui clamat de
Terrae , homo cor- caro liominis, in ligno : « Scarabaeus ^
de ligno clamavit
ruptus. mortis \indicta. [vide, t. II, p. 516, Scarabfeus]. »
Conscientiae , con- Geliennae, pcenae ge-

10 scientia vitiis san- henuales. Petrus de Eiga.
ciata.
Cur Chrislxis comparatur vermi. Com- Aurora, inExod., v. 1001-1008.
paratur autem Christus Yermi, propter na-
Quod vermcm nianna parit , hoc est gratia magna
seendi similitudineni nam, sicut vermes de ;
Vermis enim nianna Maria fuit.
est Christus;
15 terra nascuntur, sic ipse de terra virgine Nec vermis coitum , nec novit Virgo niaritum
natus est. Isaias : « Aperiatur terra, et ger- Nec venit hic coitu , nec coit ilia viro.
minet Salvatorem ^ « — Propter carnis fra- Plus illo de pane legens plus non habet ille
Sive minus suraens, non habetinde minus.
,
gilitatem. Regum : « Princeps inter tres ipse

Sic est in Christi quod sacras corpore quantum ,
estquasi tenerrimus ligni vermiculus. » pars capit una brevis.

20 Propter vilitatem. Propter silentium — — Hostia tota capit ,
LXX.
-^- I. TiNEA, hêretica pravitas : « Subtus te sternetur tinea'^. ^dificavit sicut
tinea domum suam^. »
-r- 2. Tentatio carnis : « Tinea comedet eos, qnasi putredo ^. »
-^ 3. [Vita praesens :] « Ubi fur non appropiat, neque tinea corrumpit7. »
25 VETERUM VARIUS COMMENTARIUS.
Physiologus apud Hugon. S. V., lib. nera non agnoscimus, nisi postquam ab eis
III, 54. confossi in mente fuimus,
Gregorius M. Tineae nomine carnis ten- Gregorius apud Garnerium S. V., lib.
tatio in persona tentati
designatur ; sic m, c. 34, p. 165.
hominis per beatum Job dicitur « Qui : Rarajvus. Tinea, haereticus, ut : « jEdifi-
so
quasi putredo consumendus sum , et quasi cavit s. t. d. i.'>
vestimentum quod comeditur a tinea^.» Petrus Capuanus ad litt. xix, art. 68.
Bene ergo dicitur quod homo tamquam Tinea vermis est, qui latet subrependo, et
vestimentum a tinea consumitur quia ,
consumit vestes. Est autem tinea invidiae,
35 nonnumquam tentationum nostrarum vul- quae studium lacerat bonum, et unitatis
(1) Salvalorem.
Is. xlv, 8. (2) Exaruit. Jon. iv, — fusins duxi illustrandum in tom. u, 1. 1. — Tinea.
7. — ScarahrVus. Locus libro clesignamlo pnratus,
(o) Is. XIV, U. — (5) Suam. Job xxvii 18.
(4)
— (6) Pu-
remansit vacuus eo forle quia anceps liperebat auctor
, Iredo. Is. i. , 0. — (7) Corrunipii. huc,
,
xii , 5/). —
circabiinc ScripturmUicum insolentioreni, quom proin (8) Tinea. Job xiii, "IH.
D£ BESTIIS. 87
conjunctionom et compassionem, quasi \e- reuasciturad pastum, consumtione sic sine

slcm , dissipjit et corrodit. I^vanfzclium : consumet corporacorum, quiqiiaTcnt nior-
« .Xolifc tlicsiiiirizare, etc. » — Tinca liixii- tcm ct uon invciiicnt eam ; desideiahunt
riu- diciliir ipsa liixuria. Sapieiilia : <• Dc mori, ct fiigiet mors ab cis, sicnt dicitiir in
5 vestimento procedit tinea, et amiiliere ini- Apocalypsi : Propter quod et dicturi sunt
«
qiiitasviri'.» — Tinca gehcuna' dicitiir po-na monlihus : Caditc sujKn* nos Kt rujjihus !
i,a'heiinaiis. Isaias : «Suhtus te sternetur, Operite nos '. »
etc. " Tinea gehenna', Acrmis scilicct con-

scionlia', cx veste ct congeric actiium no- \>().\vMi s Clarevallkwsis.
1« strorum oriliir, (jiii actiis |)('r veslcm caruis

Ila-reticus.
argiiimtiir. Ha'c corrodchal lin<iuam divi- I
lînea. l Tcntatio.
lis illius (jui sepultus est in inferno, unde
1
Tormcntiim inl'ci'ni.
ct orijîncm liahiiiL : pcccaverat enim ct
liu<.Mia (pii piinichalur in eo proptcr

, ;
Hehman>ls Werdiê^sis.
v> ([uain pfcnam vchcmcutcr dicehat : n 3Iittc
l,a/aruin , ut iutiut;iial cxtrciiiiim digiti HorlHS deUclar., lii). i, v. ()10-GI7.
sui ', uu lalcntcr con.ûiuit \v-

etc» Ihcc cli
TlK^sniiros nnindi (•ui)idoriim cura ro(iuirit
stiuienta damnaloium; quia licet vidcantur (^)iia'silos(|iie tcnct anxictatc gravi.
cousuini [)ropter immcusitatcm pa^narum, Sod (juuTat cupidus ccclestes (lui.sîue lidclis,
20 laiueu sem|)er durai)uul ad j)a'uain, et ideo Quas puri cordis arca recondit, opes;
Condiliis in sulcis, enitor (lueni providus eniit
siiic consumtione cousuincutur. Rsalmus :
Uic est thesaurus, gcninuujue cara nitens.

Mors dcjiascct cos '," id cst , itcrum ct Ilic est clectus jîscis, (juen) coclicus
hanius
ilcrum j)ascet. Sicut herha pasta scinpcr AUialiit, ii) vase i)erj)etuo(jue locat.
LXXI.
-f- Behemoth, diabolus : « Eccc hehemolli ,
quem feci tecum^. »
LXXII.
25 I.EviATiiAN*', jdcm BC scrpens , dialjolus : « Et visitabit Dominus in a;ladio suo
duro super leviuthan .serpenlem7, -^ et occidet celum qui est iii mari ^. »
vkti:rlm varils (:ommi:-\tariis.
GuEC.ORiiiH M. Scrj)cns [lcviatlian\ dia-

IIehmanm S WeRI)I\ENSIS.
holus, iit ihi :
•<
Siijier l('\iallian scr[)cntciu
vcctem, su[)cr l(\iathan .scr[)(utcin tortiio- //or/K.s- (lcUciar., lih. ii, v.!)(ii8-0()79.
30
siim.' Vectis nutcm dicitiir, (|iiia ohstiiia- n Siint tria , rc\ Salonion iixjuit, liene (jua' gra-
tiis ; sci|)cii^, (juia inollis cl Iiihricus. Veclis, diuntur;
(jiiia ii^-^jiic ad uccciu jicrcutit ; scr[)cus " IVIici (juartuin scd |)edc lcrit iler.
,
n Nullius leo , rex Idrtissiniiis atijuc for.iriiin ,
((iiia iiialilia' vcnena dilTiiiidil .
()i(iM>>iiin incluil , ncc lri'i»idaiidi» t"iii;it. »
y, Pktris Capuands ad litt. XX, arl. is:). llic csl ilie lct», sepleiu sii;nacula solxens,
lichcinnlh infra p. ".)7]. âtuin dc Jiuia (jucni lcîs ossc trihu
(1) Viri. Kccli. xui, \7i. — (2) Sui. Lur. ivi, 21. Srrprntrm vrnlrr [rorrinilnr vfctf]. Srrpmtem lor-
— (3) Kos, Ps. xi.vui , 1.*i. — (i) Sox. Apoc. VI , 1(1. luosuin V.. Iii npo^rii|>lii> (irnl»i.ino aliiiiii" orudilus
— (.•$) TiTuni. .loli \l. , 10. — (0) Id rst srrpriis (liii- qiiiMn ct rirnl)inni o«i<c rror, not.ivit : «Vulg. vfrtem.
Itiilus. Iii hiiiii M-(i. 7) Srriiriilnii vrntrr
,
H. — P'-<2, Cod. Mcni. vrlrmn. » — (8) In mari. \i.

Sfrjiriilriii irtrrriiii,^ (i. Srrfiriilrin liirliiiisuiii |) WMl. !.
.s,s S. MEJJTOINIS Cr.AVlS
Isliiis graditui" virtus secura leonis, Ut cadat ipsius mens ab amore l)ei.
Oueni treniit infernus, ot mare, terra ,
polus. Hos Anticbristus sequitur , vir perditionis :
<• INon trenio , Cbristus ait, mundi si venerit ad me Hic, Salomon dixit, post tria quartus eril.
»
Princeps , in me nii inveuit esse suum '. » Hic pede feiici curret, tamen absque Kaiute,
•">
yEterui galius qui uobismaiie diei Post mortaie decus mortis iu antra rucns.
JNiintiat, est doclor dogmata saucta canens. Hic serpens stultus uimis iu sublime levatur,
Succin(;tos galluslumbos bal)et iste beatus Esse Deum dum se fiusiit, ad ima ruit.
Quum carnem iuxuriare suam.
proliibet Hunc iuterliciat divini spiritus oris ,
Dux ijregis est aries; et doctorem uotat iUum, Rcx cffili, damuaus fulminis igne sul.
10 Qui domini servat et bene pascit oves. Hunc si prccscisset bic casum perditionis,
Nullius regis huic fortia castra resistunt In coelum uollet os posuisse suum.
JNulla tyrannorum dira flagella movent. O Salomon trabe nos iu florigerum paradisum
, ,
Kec prece, nec pretio , nec vi justus separatur, Nenos deceptor mortis in antra trahat.
Lxxiir.
1 Serpens , Christus, propter sapientiam * : « Et sicut Moyses exaltavit serpeu-

ir, tem iii deserto^. -^ Estote prudentes, sicut serpentes '*. »
2. Diabolus : « Sed et serpens callidior erat omnibus animanlibus quos tVcerat

Domûs Deus^. »
-^ 3. Serpentes , diaboli^, vel homines impii. In Evangelio : «Serpentes, ge-
nimina viperarum 7. »
io 4. Capiit sevpentis, prima peccati suggestio : « Ipsa conterel caput tuum ^. »
5. Pectus serpentis, venenata consilia, vel typhus superbiff' 9: « Supra peclus

gradieris. »
Physiologus grsecus et armemis, c. 1.*^. tibi serpentem seneum. »

— Tncredulitas, ul
25 — Aiiud.Epiphan., 205. p. « Numquid pro pisce serpentem dabil
Physiologus apud Chrysostomum A 4 , ei ' ? „ Diabolus ut — , : « Serpenti puh is
B, — Apud Isidorum 18. — Apiid
8. , c. ejus. » — Detractores, ut : « Aeuerunt lin-
Bildefonsum, 64, 65. — Apud Ansileu-

c. guain suam , sicut serpentis » Peccala, '
. —
bum, fol. 194, '2. — Apud Theohaldim et ut « Misit in eos Dominus ignilos scrpen-
:
'
zo Hildebertum , c. — Apud Pelrum Da-

3. tes
^
-. " — DiCir.ones , ut : « Cum furorc tra-
miani, c. 22. Apiidfi ugonem S. F.,lib. hentium supcr terram, atque serpentium' ^ .
III, c. 40. — Apud Vincentium Bellovac., Petrhs Cantor. Serpens dicitur diabo-
1. XX, c. 7, 1.3. lus ,
quia serpit et ligat ;
quia serpcuti-
EccHERius, ed. I, p. 16; ed. ii, col. nam naturam habet. Haec cst enim natura
3.5 754 Aad 1, 2, 3. serpentium, ut liominem nudum fugiant :
Gregorius M. [vide supra p. 87]; — similiter facit diabolus. Sic ergo securius
apud Garnerium S. F. lib. in, c. 27, , transibit nudus, quam mollibus \estitus.
p. 151. Non hujus mundi sarcinis involutus sis,

Rabanus. Serpens, Christus, iit : > Fac ut serpentes impediant iter tuum : < Sicut
(1) Suum. Joan. xiv, oO. Plura ex his, sed noii om- Gencs. ui, 1. — (C) DiabolusB-D. — (7) Viperarum.
nia exstant tom. II p. 490. (2) Vcl mor.s Christi — Matt. xxni, 55. (8) Tuum. Genes. ui 14. — - -
—
,
,
A. Cujus figuram serpens ille xneus gerehat , quem (9) Vel inlimi cordis malitia, ubi est supra B-G.
Moyses in ligno suspcndit ; in cujus intuitti percussi (10) Ei. Luc. XI , H. {li)Suam. Ps. cxxxix,.4. — —
a serpentihus sanahantur B-G. (5) Deserto. Joan. — (2) Serpentes. Niini. xxi, 6. — CIS) Serpentium. Denf.
III 14.
. —
(/t) SerpentPs. Maff. x, 0. C5) Dominvs. — xxxn, 24.
j)i; r.r.sriis. 89
Mo}ses, ctc.> Notaest liistoria, qualiter tilii suiit arics in (lenesi pro l.saac inimolatus,
Israel, nninnurantcs pcrcussi sunt al) igni- id cst Cliristi buinanitas ; et Isaac, ([ui
tis serpcntihus in (lcserto. Tunc .Mo\scsc\ cliain immolafioncmcvasit, id e^t('jusdi\i-

prtccepto Doiniiii serpeiitcm aineimi in per- iiifas, (jua; iii passione iiuUain sensit l;i'-
j tica e\alta\it, ad fpiem lilii Israel res[)i- sioiicm. Iloc erfjjo ca[)ut scrvando c>a»if.
cientes, a scrpcntiuin morsilms sanahan- (piia ' non mori-
rcsurtrens a mortuis, jani
tur. Pcr liunc serpentcni a'neum iii pcrtica fur. mors illi ultra non domiiiabittir '.
cl
e.xaltatuiii , intelliîmus Cliristum crucifi- — Scd medius ser[)ens, id cst justus, banc
xum, (piia pcr serpeiilem niors iiitra\it iii [)ftidciifiam ol)servat ca[)ut autcm jusli csl :
10 munduiii ; idco per eiim mors signitieatiir. lidcs ; ([iiod >i bene scrvaf iu>liis, licct ;ilias
Serpens ille aMieiis similitiidincm liabiiit sustincat bcsioncs, cv;idit tamcii ad >itam
serpciitis; .sed non liabiiit vciienum : sic el s[)iritualcin , ad ([uam vitam sine ca[)ilc
(lliristiis siinilitiidiuem liabuit carnis pec ncf(uaquam sufficerct. Paulus : - Sine (ide
cati , sed iion liabuil vcneiuiiii peccati; quia iiii[)ossibile cst [ilaccre Deo '. >.
1 si venenum peccati liabcret , \encno peccali Dicitur eniin alia .ser[)cntis proprictas,
Ouotiens erô a scrpentibus
noii liberarel. qiiod s[)Uto vcl s;ili\;i liomiiiis jcjuiii jjcri-
pcrcutimur, id cst a da-monibus Miliicra- ,

inifur cf inorilnr. Saliv;i autcm sa[)icnti;i
mur, ad bunc scr[)cntcm res[)i(iamii'^. Dei Piitiis esl, (piia a ca[)ite s;ili\a dcsccii-
dit, ct i[)se rilius exiAit a Patrc. et vciiit iii
PiaiKs (;\PLiA!Ni.s ad litt. wiii, arf. *M).
muridnm. Ilvanijclium : * l.utum fccit c\
snuto '.» r;r<,'o cl liac sali\a, id est sa()icii-
2)1 Seriêns
tia Dei, pcrcintus est aiitiînus illc colubcr
Supreni k.^ hifiniiix. tortuosus, scilicct diabi)lus, d Satanas
((luindo ' .Vnêlus . ([ui babcbat cla^cm
(Ibristus. Miindana [)liiloso[)liia.
ab\s>i, seciindum \[)Ocal^ [)>in , et catenam
Iluinanitas ejus. Aencnosa [)ersuasio
ma^nam in manu sua, ajiprcbcndit draco-
Mcdiiis, iiistiis. Diabolus.
ncin, scr|)ciitciii anfiinitim, (|ui cst diaboliis
2i Dicilur aiitcin bar cs.sc [)iiidcntia ser-
ct Satains, et liiia\il cum cl misil iii ;ib\s-
pcntis si\c callidifas, ut c,'i[)uf scr\cf fain- '.
Slllll >
([uam \ilain suam, ct([iiantiimcum([iictui'iif

Mali \cro com[)aranlur -cr|)ciilibiis [)ro-
[icrcussus vcl vulncratiis, scu ct detriiiicatus
[)ter ([uafuor : sciliccl , [U()()lci- ;i>liili;im.
in c(>r[)ore, duininodo ca[)ut .servet, cvadit.
I';\aiig(liuiii : '
I ilii liujus sa-culi [)rudcn
.".0 Krjro et sii[)rcmus scrjiciis, id (>st (Ibiisliis,
liores suiil liliis Dci in Nuis ncncralioni-
camdcm |)iudcntiaiii cusl(idi\it. (laîul au- biis". '. — Pro[)tcr b iicm iiici'ssuiii. (ic-
teiii i[)siiis c^t diviiiilas.
miiliciis, vir; ca|)Ul viri, Cliristus
Pauliis : •
Ca^ni!
iicsis : '
Su[)cr [)cctus tuum i;iadicri.s. —
; ca[)iil
Pro[)lcr \ciiciii cmissioiicm. P-;iliniis : \'c-
Cbrisli, Dciis'.
illa'sum,
. Iloc ca[)uf omniiio scr\a\il
di\itiitas in
iiciitim ;is|)i(|iim sub l;ibii- lorum .
—
3.% (jiiia [lassionc iiullam
Pro[)lci' \iiliiosif;ilcin (I c;iii(l,c rc\ulii-
jioluif siisliiiciT licsioncm , licct corjnis
lionciii. P.iiiliis : Scrmo c(num scr()il u(
i()sius, id cst biiinaiiilas. vuliicratiim liic-
ciiiiccr
ril ct cliam morltiiim. Ili iiaiii(|iic sunf diio
\N(>N\ \ll > Cl \lil.\ \l I 1 \-|S.
birci iii l.c\itic() : (piortim tiuiis imniolaba-
Sfriniia.
«•0 lur, ct ba'C esl biimaiiifas Cliristi : «-t allcr
in dcscrtuiii ciiiii |)cccalis [)o[)iili iniftcba- Cbristus. 1 .iinili;u iii-^ imnucus.
tiir, cl ba'c est liujiis (li\iiiit;is. Iloc cliam Di;iboliis. Pcr\( r*.i liomincs.
(t) Ihiis. I ('(ir. \i , r». C.r. siipni I. II, |). t cl i.*>. 4 Siiitii. Jtinii. u, li. .*i) .lfi;/.«.vw»;i. .\nor. »\, I.
Ili.s iiiii|iiiiiil |ili'iicnic' toilirfs .Mrlit.iiiiuiii. — •i lt,i. — ,(ii (iinnaliuiiibti.^f. I.ur. x*i 8 — i Hnrum.
tiiinnliiiiii ncim m . '.). — i^] /),•,,. II. •in- m 11. — I*s. \iu, ^; csixix, i. — '81 CaHrrr.
,
II Tim. n . 17.
90 S. MELITONIS CLAYIS
PRyl-FIGURATlONlJM ChRISTI Ct ECCLESI/I'- Petrus de Riga.
lib. II, V. 279-293.
Aiirora, in IVumer., v. 502-515.
Ultio terribilis rursum pro niurmure venit
Flammivomus serpeiis cliscorpit mordicus artus Post Aaron mortem niovet ilbc murmiu'a, mannam
Blasphematorum longavpie via^ querulorum. Spcrnit, serpentum vuUiere turba |)crit.
5 ,
At non dclcntur pcnitus nam fusilis eere :

/Eneus in Ugno stat serpens vulnera sanat ,
Sanateos serpcns, dum respcctatur ab illis. Quuni percussus in hunc hunina lixa tenet.
Sic crucc suspensus, sanat tua vuhiera Christus
Ncquacpiam fratrcs sunt frivola talia verba
, ,
Lucida lucc Dei, mdlea mellc.

coelcsti
Si tua mens (idci hnnine tangat eum.
.-Encus in Hgno serpcns est in crucc Ciiristus
jo Nam qui murmnriis pccuali morc rennigit, :
Virus non habuit iste, uec iilc dolum.

Omnia causando semper se justificando
.
cum sua mcns ct disccrpit (juasi serpens. Hscc duo mente vide , vires serpentis et aeris
Rodit
A tanris superesse m.dis forsan fuga possit, Quod sit homo Christus ,
quod Deus inde nota ,
Imnnitando viam qui vult acquirere vitam ,

I\lors in scrpente , deitas signatur in acre,
,
15 Si fabricct casti sibi clavos ipse timoris.

Nam durare nihil longius sere solet.
Quis ? quasi transfossus, et cum vitiis crucifixus A ser])ente datur mors mortuus est liomo Christus; ;
Respectet, Christi memiuens mortem crucifixi. Sed deitas durat et siue morte manet.
LXXIV.
1. Draco , diabolus : « Draco isle quem tu formasli ad iliudendum ei ^ » -f Et

alibi : « Tu confregisti caput draconis magni ^. »
20 2. Dracones, principes gentium ^ : « Glorificabit me beslia agri , dracones et

struthiones^. »
-^ 3. Principes Judseorum ; « Onagri steterunt in rupibus, traxerunt ventum
quasi dracones ''. »
-^ 4. Malitia : « Et erit cubile draconum , et pascua struthionum ^. »

Physiologus apud Chrysostom., B, c. latio bonitatis antefertur. — Antiquus ho-
15. —
Apud AnsUenbum, fol. 95, 4. Apud — stis , ut ibi : « Vidi angeium descendentem
Hugon. S. V., lib. iii, c. 40. Apud Yin- — de coelo , et apprelieudit draconem anti-
centium Bellovaccnsem , 1, xx, c. 29 et 32. quum serpentem qui est diabolus et Satanas,
30 EucHERius, ed. i, p. IG; ed. ii, 754 a et ligavit eum per annos mille **. » — Dra-
ad 1, 2. cones, principes Judajorum, ut ibi : « Ona-
Cregorius M. Draco, Antichristus, ut gri, etc. —
Da^mones, vel vitia, ut ibi
••
ibi « Draco misit caudam

: et traxit ter- , « In cubilibus in quibus prius dracones ,
tiam partem stellarum in terram ^. » Huic habitab.uit, orietur uitor calami et junci **.»
35 auleui draconi stellas in terram trahere , est — Gentiles, vel aperte mali, ut ibi : < Glori-
eos qui videhantur sludio \it8e coelestis licabit me, etc. »
inhferere, iniquitate operti erroiis invol- Gregorius apud Garnerium S. F., lib.
vere. — Malitia, ut ihi de perversa mente III, c. 27, p. 152.
dieitur : « Erit cubile dracouum et pascua Raranus et Anojnymus Clarevallensis.
M struthioiium ; « quia ihi et latens maiitia Draco, diabolus, ut : « JMichael et angeli
callide tegitur, et intuentium oculis simu- ejus piffiliabantur cum dracone '". «
— Mun-
(IJ Ei. Ps. cni, 26. — Magni. Ps. lxxmi, 14. — (G) Struthionum. Is. xxxiv, 45. — (7) Terram.
— ()) Dxmones, in pmlmo
(2)
: tu contribulasti [confre- Apoc. XII, 4. — (8) Mille. Apoc. xx, 2. (9) Et —
cfistiE] caput [capita E. C] Draconis R-G.— (4) Stru- jiinci. Ts. xxw , 7. —
'10^ Cnni dracone. Apocalyps.
ihiones. Is. xi.iii.20. — Ji) Dracones. Jerein. xiVjO. XII. 7.
I
DE BKSTIIS 9t
dus, nt : « Draco iste, ctc. » — Antichri- esse causam vitfe, magis tamcn in>«idiatur
stus, ut : "
Eccc draco maf,ams ct rufus '
.
» ci ,
quando ipsc hihit. Sic draco infcrni
— Spiritus Mialigrii, ut : - Krit cuhile d. diaholus, licct scmper in>idictur iHiiniiii
— lloniiucs malitiosi , ut : « Fratcr fui dra- proptcr aniiiiam, qua* est causa vita*, tiiiic
couum -. " — Juda'i, ut : « Traxerunt scn- tamcn magis, (piando vidct (piod laxatus
sum q. d." — (lcntilcs, ut : - Glorilicahil sit perpcccatiim. i-iguradc l.oth qiii com-
me, etc. • misit dclictiiiii cuin iiliahus suis.
2. Diaholiis (Iccipit miiltos, proniittciido
Petiils Capuainus ad litt. iv, art. 39.
longam vitaiu. .Xotandum : draco ( lcpluiii-
Draco. tem, qiicm non potc^t Niiiccrc, cjicit fraiidc.

Extcndit suam caudain in \ia clcphantis,
10 Lucifcr. Principcs Juduôrum. qua pcdcs ejus iinolvit, ct sic ipsum ad
Miuorcs difmones. Antichristus teiTain dcjicit et occidit. Sic diaholus eauda
Pi:;riu s (iANiOH [Cf. suprd, art. 1, GOl. mortis, id est, confidcnt(N in eo, (|uamdiu
DisriNCTiOMM MONAsricMi. lih. I , de vivont, ipsos inultos iinohit, et (itim cre-
J)rac<))ie. Draco signilicat diahohim, ut ihi :
duiit (liii vi\crc ct in tiuc vita^ |)cr\cnirc,
15 <<
Factuin est in ca-lo pra-lium, etc» Pric- diim non ca\cnt,suhito cadcnt ])cv iiiortcni.
liinii in ca-lo est disseii.sio in Ecclcsia, in Apoc. xii. .< Draco trahchat cauda sua ter-
(juo (•(clo Michacl et angcli cjus pugnahanl tiainpartem slcllarum, pcr qiias inti^lli- •
coulra diaholum. Lv'/\ in (jiiadain scriplura guntur majorcs qui hahcnt aliosilluiiiinare.
lia'C \crhii : .Nihil capitc draconis s[)K'iKli-
20 dius est, scd nihil virtulc \cueiii ahiiii- Petuls de Riga '.
dantius. Unde recte diaholus fijûralur [)er

Aitrora, in Daniel., v. 700-801.
draconcm, quia quum sit plenus venciio
malitia^, transligurat se in angclum lucis. Stib telluiT latens, draco parte jacebat in illa ,
Est autcm diaholus draco ct leo, sed draco linicin sjope vomens, raro |Kitcre volens.
Vivciitein plehs essc Dciiin H.ihylonia credciis ,
2s occultc iiisidiaudo, Ico apcrtc im|niiinaii(lo.

riiure sacris |)recibiis prona colehat emn.
Draco signilicat inaliliosos. (iide hcatiis Istiim coinmciidans , rex inttilil l\oc Danicli :
Joh l''ratcr fui dracoiiuin ct socius stru-

: ' « ()tiin Dciis liic \ivat, ncino neiiare potest. u
thiouum. " Ciii Daniol : " .Mi re.v, ttia sit concessa potes-tas,
l t raciain citiiis liiinc sine liisfc inori. »

Anonymiis Trecensis. I. Vhsorhcrc iii-
lllc polcstatem dcdil hoc (]tiod \t'llct auendi.
30 titur diaholus hominem maxiine per pec- Accipit hic adipem ciim picc, cum(|tic piiis.
catum. Draco, liccl naturalitcr adversclur Iloccoxit, n)assas confecit , iii ore draconis
clcphauti proplcr cjus sanguincin,qucmscil Projecit ; crepiiit illc, peremtus ohit.
LXW.
I. (lor.riu.n, dialioltis : « Kt obslotricanlt» iiianu cjus, cdiK^tus (^l ct (ôliibcr
lorltiostis •'. » -: <' (hii (lissipat scp(>iii , niordohit ctiiii ('oltilicr ^. )>
.iri -: ll. Anliihiislus : »< Fiat Daii coluhcr iii \ i.i

''. )>
VETEHl M VM5IIS COMÎIMMUrS.
l'ii^si()LO(;iis [r/*. .si//)r(r Si;iti'i:isn:M|. (iiiEooniis M. Coliihcr, diaholns. iit iii
(InEooHirs apiid (iiiriieriufii S. 1, lih. Joh : Et ohslctricaiitc, ctc." Anticliri-

III, c. 28, l.iH. slus, ut ihi : l'ial Dan c. i. v. (hiiacnim
(I) Hiifiis. Apoc.

VII, .". —
(2) Dniroiiuin. Joii \\\, Chrisli projerttis esl iliaMus </« corilibux lniminum
2<). _ i7t) Kiff,,. cr. ipiip 8iipiM p Jin, i'i I. II, p. ."r.-j, H (1. Jol». \vi, ir». — (5) CoMtrr. Krd.'. \. S. —
470. — ( il /'i)»7i(c(M/.v , iil f\l inrilinnti Ihnnnii /cv/i tii \'iil. (ictK^S. Ml\, 17.
0-2 S. MKMTOMS CLAVIS
(loIribu Oaii venire Aiitichristus creditur, Krgo ct prinius coluber, id cst caro Cliristi.
rcctc Dan co]ul)er in \ia fieri perhibetur. coluit uinbrain pccnalilalis et niorlalitatis
Kst crgo Dan coluher in via, quia iu pra-- jiostra', quaiido popiilus ((ui ainbulabal in
.sentis \itd\ latitudine, eos anibularc pro\o- tcncbris vidit luceni inagnam. 1'^t iu sc ipso
..cal, quos, quasi parceudo, palpat ; fit tcnebras et nmbram nostric mortalitatis
cerastcs seinita, quia quos a religionis di- assumsit. Sccuudiis colubcr, id est supcr-
strictionc non dejicit, quasi cornutus scr- hia ct conciipisccntia. colit umbram iniqui
pens, cornibus potentia' prcmit. talis. Tcrtius, id csl Antichristus , colit
HAIiVNUSCt AlNOAYMUS ClAKEVALLENSIS. umbrom conculcationis ct simnlationis.

11* Colubcr, Sapientia incarnata, ut « Yirga : Quartus, sciiicct diabolus. colit umbrain
vcrsa cst in colubrum'.» Diabolus, ut — cordiuin teucbrosorum
. Eductns est coluber tortuosus.- Viiti- —
christus, Dan c. i. v.
iit : > Fiat
Kerma^ms Wkrdinensis.
Pi-rms Capuanus ad litt. iv, art. 78. Hnrlm deliciar., lib. i, v. 7i9-75fi.
15 Coluber dicitur caroChristi. Ex.odus « Pro :
jccit virgam, etc. » Coluber, supcrhia vel — Eruaris a via maUi

versa Joquitur^.
el ab liomine qui per-
concupiscentia. isaias : « De radice colubi-i

(superbia, coucupisccntia) cgrcditur regu- noxia suadet,
Qul perversa docens, aaiinie til)i
lus - (consuetudo pcccati). > — Coluber cliam Ct coliibri virus, hic iiigiendus homo.
20 dicitur diaholus. .!oh : « Ohsteti-icantc Hunc iiobis supra Salomouis carmina moiistrnnt,
Sanguinis iusidias ([uando cavere jubeut.
manu , ctc. >
Vel via schismatici tibi sit \itanda nialigni,

Dicitur autein coluher, quasi Colciis
Perfidia? tua mens ne trahat Inde notani.
umhram, quia scilicet suh terra in cavcrnis Hos caveas laqueos ; hsee ne semita turpis
et tcnehrosis locis atque umhrosis manet. A te cnrratur , sta ,
prohibendo pedtnn.
Lxxvr.
2r. 1. Uk(U!liis, dioholus : " Et in caverna reguli qiii ablaclalus fuerit , manum
suam mittefi. »
2. D;emones Kcce ego inuniltam vobis legulos quibus non esl incanialio,
''
: «
et mordc!)UiU vos''. In quo eral serpens flatu adurens". ^)
-f- 3. Anlicliristus « Ova aspidum ruperunt, et (luod confotum est

: erumpet ,
30 in regulum ^. »
LXXVJf, rAXVflL
1. Aspis, qui verbum Dei dedignanter audit y : « Sicut aspidis surdce et oblu-
rantis aures suas '". »
"2. BbuKhesuggesliones ", vel forles et subitaneae tentationes : '< Caput aspidum
''*.
suget »
35 -: 3. Super foramina aspidis '^ »

Aspis, diabolus : «
i. Aspis, peccalum; Basiliscus, mors « Super aspidem et basiliscum ambu- :
el conculcabis Iconem et draconem ', -f « id est diabolum el Anlichrislum. '

labis,
(1) Colnbnini. Exod. iv, 3. — (2) Regnlvis. Is. siv, rilia peccatorum , sanclis prjsdicationUius [pra^dicato-
—
:^9. — {Ti) I.oqultur. Prov. w , 12. —'(-4) MUlel. Is. rihvs E] aurem cordis non accommodanles B-G.
xij 8. — Vel\vssim3e tentationes A. Daemones flatu
(5) (10) fiuas. l's. i.vii, T). —
(11) El in aliam partem.
cof/itationis corda hominum mdnerantes I5-fl. — Jn.lob.pro impio B-(.t. —
(12) Suget. Joh x\, 1(5. Hoc
— (6) Vos. Jerem. vui, 17. [1] Adurens. Deu- — c.sf inspiraliones diabolivel daniionum B-G. (15) As- —
leron. viii. Ui. — (8) negulum. Is. lix , ;5. —(9^ /)(/- pidis. is. XI H. ,
—
(M) Dracniiem. P.s. xc , 13.
1)1 I'.I>T1IS. y;{
vt:ti:i5i M variis commkntahii s.
\'\\\-ioU)iA <. 'd\)[id Chnjsosloinuin, \>, c. A.spis, diaboliis, ul : Siijjlm- nsjjideiii.
10. — A\)iid AnsileHliiiin , i\)l. .}.'],.'{, 4. ctc. — IJcprohus, ul : Sicut a^.pidis

.\[jud Pelruin Damiani , c. 17. — .\ptid siirdie, etc. " — Sa^vitia occulla diaboli. iit :
> liugon. S. V.,l'\\). \i, c. 'M. -Apud Vin- Iii foramiiie aspidis. - — Spiritus lualigiii,
ce.ntiinn liellovacens.. 1. .\v, c. 20, "J I . ul : Panis illoriim MM-tctur iii lcl aspi-
(iiii:(;oiuLs M. ncguhis, diabolus, ut ibi : diiiii -. — Sug|;estio diaboli, ut : Capul
•
In cwcina rcguli, clc. Oiiofl uliipic in aspidum siigct. I)(jlosi, ut — : NCnciium
carnalus Dominus lccit, quaiido ini(pioium aspidum sub Iibiis eorum '.
10 corda divina potestate lcnuit. — Anticliri- Pi.nus (IvpivMs ad lilt. i, arl. (»7.
slus, ul ibi : < De ovis aspidisuiciliir. (|uod .V.spis, diaboliis. Isaias Super foramcn, : •
(•oiif(jluiii cst in ei.s, eriimpcl iii rcgiiluin." etc. —

Aiiticliristiis.
•• Psalmus Super :
(juia Nidciiccl is ([iii in se nutricnda dia- aspidcm ctc. Ilic ^cnciuim pcrsc(|uutio
.
boli consilia recipit, momljrum iniipii canis cmillcl contra IJiocli ct liliam. (pii in
15 pitis fiictus. iii .\iiticliristi (orpus accrcscil. liiic lcmporis , Dco i^crmilicnlc. facict bel-
— Hcjûli, pravissimi diiMnoiics ut in jjro- liiin conlraillos, et supciiibit illos. — Aspis
l)bcta : " Immittam Nobis scrpcntcs, ctC' est (piilibet obstinalus (iiii \crbtiin Dei
Aspis, (jiiilibct mtIjI Dci surdus audi- non vuit audirc. Rsaliniis : I uror illis
lor, ut in psalino : Sicut asjjidis surd;e ct sccundum similitndincm serpcnti.s, et sicut

20 oblunintis aurcs suas;" unam (piippc au- a. o. a. s.. Dicilur aiiteiii maliis aspis. (jui
ri'm lcrra' a|jplicat, altcram oppilal canda. Miidiiscstad boiiuin, (iiii tortuose inccdit
iil . poslcrioribus tcrrcnis inlcntus, ncc iid <|ni vcncnum cmittit. Paulus : Sernio
iiiitcri(jra se cxtcndal, ncc co-Icstibus appc- eorum, ut canccr serpil '. •
lcndis assiirgat. — lUandic siiggcslioncs, AnoiN\mls Cl.viikv vlm .\sis.
25 \cl subitic
liones, ut in .lob
immundoriim spirituuni
: - ('iiput aspidis sngel;''
tciita-
.^.-
Dianolus.
^'^tmam^^
l5/)/<
- ^«^—
hcpidbu>.
.
id cst, iiii(pnc suggcslioiiis inilium. in jjii-
latumcordis, .isscnsii sorbcnlc. Iriijicict.

Su-gcstio (jcculta. Dolosi.
'"îi^vitia (jcculta.
Ciii-coiiiLs apud 6'(/r»cn»m .S. T., lib.
30 m, c. -20 ct ;JI, p. 155, 15!J. Ialiu.mil.s Di m l.mlnsis.

Rahams. Hcgulus, concii|jisccntiii. iil :
,v u
Dc radice colubri
,.
egressus
I
•
t
cst rcguliis'
II Ifinionnicslirnn,
•" lib. mi.
— Diaboliis. ul
.,.,." Oiiod : confoliim cst e.
Kh-mis ct s(>i|).ns siisp.,.sus
\ iilner;. sc.ncntniii ini' (1110(1. if

. n ..;ni.i;Mi.r.in>
jiiro iiiv.Tl
I. r. - Anlicliristus, ul
,
:
,
lii caNcrna
,,.:„eus , a.t.rmis serpens
,
, lu.mc roi,ora lim.i

3s reguli, clc. Scaiulcns . sohis c.il pifii;! medelii . Deiis.
IA\I\.
I. \ti'ii:v, \ii)I('iilii \ cl lciiis cl (liiitiiiiiii lcnliUio : •• l',l occiilcl (11111 linmi.i

vipor.r '. "
(icniinin.i vip(M'ariini ". >

T ^. Di.ilioliis \ol niinislii ojiis. Iii l'!\ .iiiîjlio : .1
[\) liefjulu.'!. U. xi\ !'•. ,

— ii .l.v/»irfr/»;i. .iiili w . n, 1". — ."»1 I i|mt,» , Joh. i\, l(». — i»»' \'iyfrarum.
H, — (3) Eoruiu. r». Mii, 7». — 4) Snpil. 11 lnn
I
| l.m . III. 7.
VETEKUM VATxIUS COMMEIVTARIUS.
Phisiologus gnecus et armemis, c. 12, Yipcra aiitem ad litteram dicitur primo,

Physiologi iS apud Chrysostomum, A, c. qui occidit patrem, id cst diabolum, cujus
IJ — Apud Isidornm, 27.
B, c. 25. c. filii sumus iiatura eumque suis bouis ope-
Apud Ansileubum, foL 242. — Apiid Pe-
; ,
5 ribus occidit, et a se separavit. Hiuc lilii

irum Damiani 22. — Apud Hugon. , c. Zebedici, qui cum Zebedaeo patre noii po-
S. F., lib. 21. — Apiid Vincentium
II, c. terant sequi Jesum , relictis retibus et
Bcllov., 1. XX, c. 48. patre, sequuti sunt eum. Sed secunda î-
Elcherius, ed. p. 16;ed, II, col. 754b. i, pera, id est diabolus, occidit patrem, id est,
10 Gregorius M. Yiperue nomine Aîolenta Dominum Cbristum qui eura creaverat,
,
Ycl levis et diuturna tentatio diaboli desi- suggessit occidi. Paulus «Sienim^ cosuo-
gnatur, ut per l)ealum Job de Iiypocrita vissent, numquam Dominum gloriae cru-
dicitur : « Caput aspidum suget, et occidet Hinc uxor Pilati misit ad eum
cilixissent.» ,
e. I. V. » Aspis parvus est serpens vipera ; diceus « Nihil tibi et justo illi
: multa enim ;
15 vero prolixioris est corporis. Aspides ova passa sum in nocte per visum propter ,
gignunt, atque ex ovis eorum lilii procrean- cum \»

tur. Viperije autem quum conceperint , lilii Vipera autem, ad litteram, prudeutia
earum in ventrem ScEviunt, qui ruptis bite- utitur serpentina, etveneno mortem infcrt.
ribus matris, ex earum veutrc procedunt. Sedet serpens anliquus erat callidior cunctis
20 Quid per aspides pravos, nisi latentes sug- animantibus , et per serpentem mors in-
gestionesP Caput aspidum sugi!; bypoerita, troivit iu niundum.
quia initium suggestiouis occultae pravum
prius in corde nascitur. Sed occidit eum Ajnowymus Clarevallewsis.
lingua viperai , quia postmodum capta / Tentatio.
25 mens veneDo virulentae tentationis necatur. Vipera. Actus peccati.
Gregorius apud GarneriumS. V ., lib. I Diabolus.
III, c. 3o, p. 160.
Rabanus. Vipera, tentatio diaboli, ut Petrus de Riga.
Occideteum, etc» Actus peccati, ut —
30 Leaena et leo, et ex eis vipera volans '
»
Aurora, in Act. Apostol., v. 985-995.
.
Petrus Capuanus ad xx, art. 178. litt. Dumque rogum sarmeuta Ibveut, flammaique fa-
Vipera approbanda et vipera improbauda. villam,
Viperae approbanda^ sunt apostoli et pra^- Vi[)era prosiliit : Pauli mauus excipit illam.
Indigeuaj Pauli digitis iuha?rcre videutes
dicatores. Evaugelium : « Genimina vipe- Serpeutem, secum sparguut hcec verba, loqucntes
35 rarum ,
quis vos doccbit fugcre a ventura « Iste vir est latro , vel proditor, aut homicida ,
ira Nos eniiu sumus geuimina barum Occisor fratrum , vel matris, vel patricida. »
viperarum qui docti sumus et quotidie Excutit ha^reutem serpeutem Paulus in igne ,
—
,
docemur fugere a veutura ira. Nec uocuere sibi partis tormeuta maliguaj.
Vipera
Plebs pra^dicta videus coucepit meute stuporem
,
,
improbauda dicitur diabolus. Job « Caput :

Quod uullum poterat Paulus seutire dolorem :
30 aspidum suget." Clamant, quod Deus est , coelesti dignus houore.
LXXX.
-r Cerastes, Autichristus, ut quidam volunt. In Genesi « Fiat ''*
Dan coluber in
via, cerasles in ilineribus. »
(1) Volans. Is. xxx, 6. — (2) Enim. I Cor.n, 8. — (3) Eum. Matt. xxvu, 19. — (4) Fiat. Genes. xlix, 17
J>i: HKSIIIS. 95
lAXIX.
-f ScoiUMLS ,
(liaholus vel minislri ejiis. \n K\angeIio : « Dedi vobia poteslaleiii
calcandi super scrpenles el scorpiones '. »
LXXX.
f LvciiKTA, inc(Mla vita; \ariclas. in Lcvilico \
vi;n:Ku.Ai vAiurs C()>nii:.NTAuii;s.
5 Ki CHKiui s, cd. I, p. lOj ed. ii, col. A>()>\.Mi s Clai;i.\alle>sis.

754 ]{ ad lAxix.
Cerasles , Antichristus.
Hauainus. Cerastes, Anticliristiis : < lial
Daii , etc." Scorpio , dcspcratio — , ut :
l)cs[)cralio.
" >um(juid porriget illi scorpioncin '

/ " — Scorpio. Dclractorcs.
10 Dctractorcs, ,ul : - Cum scor[)ionil)us lia-

'
Du'moncs.
hiliis '.>• — Da-nioncs, ut : « Calcandisujicr Lacerla, (Ii\cs, tcrraiii todiciis, i<l cst
scrpcnles et scojpiones. »
tcrrcna quicrcns, unde laccrta iinmundum
iniqui, ut Lacerta iion est animal, et comcdi prohibctur.
I.accrta, \ita : «
comcdctnr. »
Pb i:figlratiom m Cmusn cl i:(;(:!.t.si i:
ij Pkthls Caplaals ad lilt. xviii, art. 01

lil). I, \ . ~',V.i-~6().
Scoi[)io dicitur dcspcratio; siciit ovum,
J)aii iii()i"<lel)it ('(luiiin , sessonjiic retro c.idct ejus.
spcs. Kvan^cliiim : .\ut si [^clicrit, ctc. »
— Scor|)i<) cliaiii dctraclorcs. Lzccliicl : « El

Sed satvontein mc, tameu, o Ueus, openar
Ac si dixisscl : Moricris, Cliristc; rcsuri^cs :
te.
cum scorpionibus liabitas. -

tt ([ui crcdidcril libi, |)er|)otc niorte carel)it '.
LXXXJ.
30 Sanguisdga, diabolus : « Sanijuisugji; duie sunt liliio, dicentes : AlTor, aHer^, »
id cst , cupiditas et luxuria.
VKTLRUM VAIUUS COMMK.NTAIUI S.
i'Eriu]sCAi'LAKLS, ud lill. wiu, art. 93. closvuiMC, ettciTii (|u;c iiuni([iiiim .satiatnr
Sanûisiiâ , ad liltcrain, dcsi<^Miat incntis aijua; it;nis \('ro num([Uiim dicit : SuHicit.
2i lubricilatcm. Sapicnlia : « Sanj;nisuj;a' dua' Inrcrnus ciiiin insatiiibiiis. Isaias : " l'i()-
Minl lilia*. » lla' diui' lilia' s;in^;uisii<ia' , id csl |)tcrC(i (lilata\il inlVinu^ iiniiiiam siiiim , (t
luhricitatis, sunt luviiria cL i)liilarti\ ria ,

;i|)cniil o^ cjiis iil)s([iic tcrinino ^ .
" Os \ iiha',
id cst cii[)i(litas, si\c iimor ;ir^'cnti. Ilii' siiiit ,
i(i c>l inci<tri\, c>t in-iiti;il)ilis. !{ci;um :
sicul dicilur in Sa|>iciiliii , (|ua' sciiipcr di- « 1 ili mulicris ultio ra|)icntis \iruin\ »
30 cunt : " AlTcr, alTcr. •

Quin utruiii(|iic vi- Tcrr;», id csl Jivarus, osl insiitiabilis. Kcclc-
tiorum isloriim cst insatiiibilc. Saj)icntia : hiaslcs : >on s;itiiihilur oculus îsu^^jctc-
« Tria sunt insatiabilia, ct (|u;irtum ((iiod Uiiis vcro i;cliciinii' niiin([uam dicit : Siif'
niimquam dicit : Suriicit, sciiicct inlcrnus, ficit, ([uiii sciiqicr ardchil, ct tiimcn luiin-
(Ij Scuiitioiifs. Liic. \, l'.l. — 'i) l.fvitiro, \i iiIm iiitiiprolnlio 5Cor|iionis ju\ln .luronim. — A/- ^y*)
rJU. — (3) Srorpioiicm. Lxir. xi, 12. — [V Hiililns.

,
frr. I*ri>\. \\\, I.S. — ^7j Tcriiiiiio. U. v.li. —8 Ji-

Eicch. II , <j. — (?) Car$bit. Cf. l. ii
, [>. r>'2 47U, , » HHi. 1 Rig. n, 30. — (y) yisu. Eccli-J. it, 8.
d(i S. .Mi;i,ll().MS CLAMS
(|iiam coiisuiiKUir malciia illa quam rom- !)c sccuiida :
l)urcl. .lol) : " i)eN()ral)il tn)S it;uis ,

([Ui uou Cr('scilanu))nuiiinii,(jH;uiiiiiui|)sa|)('(Miiiia(')i'.scit '.
succcudiiur. »
IIkIIMAAMJS WKKDINliNSlS.
DlSn^CIIOM M MONASTICAR. 111). 11, dc
Jfortus deliciai'., \\b. n , \. 9-J70.
filia. rilia diaboli suut vilia majora; uudo
Sci'pens saiiiiuisuga i-cgoin (lcsiguatabyssi,
sci-iptum est S;iui;iiisug;e duue, etc.» Per
: <
Qui sitil oiiiuc srclus ct I)il)it om))i' uefas.

saujiuisugain diaboliis iiguratur,quia, sicut Laxat avaritia i;i'cmiuu) ))ui)Uiuaiii satianduni
sauguisuga sauguiue, ila diabolus pascitur Nec carncm satiat focda lihido suam.
pcccato. Unde sanctus (iregorius : Vita Crcscitamor uum!))i,quantum ipsa pecunia crescil,
Crcscitluxuria sic rationc pari.
,oi)eccatoris cibus est scrpentis. liujus duoi
iNec missura cutem nisi pleua cruoris hirudo -
iiliie, per quas multos slbi acquirit generos,
Sic Satau setcnium crimin;! uostra sugit.
suut iuxuria ct avaritia. l)e prima :
Ut tecum coclestia balsama , (Jiriste , sugainus ,
Kt lassala \iris, iiecdum satiata recessit. Sanguisugas aninia;, rcx ,

procul esse jube.
1.XXXII.
-f J. DiABOLLS ', capiil omnium niaioruni. Jn Habacuc : « Percussi.sli caj)tit de

lo domo impii '». »
-r 2. Corpus Zdhuli'^ , reprobi omnes. In Job : « Corpiis ejiis sicul scula fii-
silia.
-f 3. Oculi ejus , vel ilenLcs, hieretici sive pravi omnes doctores. In .Job :
« Oculi ejus, sicut palpebra diluculi. In circuilu deniium ejus formido^. «

20 -f Nares Zabuli, inspiraliones illius
4. pravse. Ubi et supra « De naribus :
ejus fumus procedit '. »

-f 5. Os Zabuli'^, loquuiiones ejus, quibus corda hominum occullis cogitatio-
nibus alloquilur. In Job « De ore ejus flamma procedit '. » :
f 6. Liiigua Zabuli , sapientia sajculi hujus, vel hiv.reiicorum dogma. L'bi ei
25 supra : « Et fune ligabis linguam ejus '°. »
-^ 7. Oj\yrt Z<^/^w//^', poientes quique etfortes in maliiia, sive hseretici. InJob:

« Ossa ejus sicut fistula asris '^. »
'
8. Carlilago ejus, minus poteutes in maiitia, quam ii qui ossa nominantur.
In Job : « Cartilago ejus sicut laminae ferreae'^. »
30 -7-9. Haliius Zabuli , inspiratio ejus occulta , per quam corda peccalorum
amore carnali ardere faciat '4. in Job : « Halitus ejus prunas ardere facit '^. »
-f 10. Faeies Zabuli, Antichristi adventus, vel aperia ejus malitia. In Job :
« Faciem ejus priecedet egestas '^. »
(-1) Cmc/f. .luven. Saf .

-xiv,158. —
(2) Hirudo. Isid. 1. 1, Fusiiia. Job XLi , 0. — E, G.
(6j Diluculi.?)\c
lioi-at. Art. poet. -476. — (5) Diabolus. In nonnullis Valpebi-iv ' diaboli B, C, D. Deest Rabano. Apud
in
codd. aiiiculus ille rejicitur post cap. xi. Eadem in co- Isid.absonc Denles ejus, vel : dementes hxrelici^ sicul
dice regio Vaticano 18S0, pene ad verbum , inserun- pravi oiunes. Formido. Job xli, 5, 9. Cf. supra t. u, p.
tur in £'/2/moior//!.s Isidorianis, ])ost cap. i, lib. xi, teste ÔO.— (7) Provedit. Ib. H, t. ii, p. 204. (8) Zu- —
Arevalo, Opp. p. 520. Arevalum vero fugit
t. ii, Isid. hidi sapientia B, C, in quibus caetera omissa. Hinc
oadem et integriora verba exslaic apud Rabanuni, veio corrigas veliin quoe truncata oxstant in t. ii p.
iib. VI de Unicerso, c. iii his tanlum prrcmissis ab , 20i, 1. H
et 12. (9) Procedit. Ib. 10. — (10) Ejus. — ,
utroque Sciendum vero esl quod quando meinbra ho-

: XL, 20. (11)— Os ZabuliB, G. (12) Jiris. Ib. —
niiiiisel humani actus diabolo ascribuntur, non sccun- 15. VerisD. —
(15) Ferrcv. Ib. In rnalitia male omit-
duu) historiam , sed sccundum allcgoriam accipienda tilur in Isid. et Rab. —
(14) FacitT>. Cf. t. ii,p.204
sunl quia in multis locis Scriptura; sacra; huiusmodi ot corrige Arevali aTio^sTzarjiidv.ov Inspiratio ejus oc- :
,
species invcniunlur. Nam caput etc. (4J Impii.

— culta per corda hominum^ vel peccatorum amore car-
Ilabac. III, lo. Cf. t. ii, p, 195. (5) Diaboli. E, G, —
^,
nali eamdem faciat. (15) Facit. Job xli, 12. — —

et ita constanler. Ccr diaboli , deinde cor ejus sicut. (16) Prxcedat egestasB, C. Ib. 15.
DE BESTIIS. 97
~ Carnes Zahiili, infirnii quiquc, in corpore ejus,
\i. et minus valentes pec-
caro. In Job « Mciiibra carniuni ejus coliccrcntia sibi '.
: ;>
-r 12. Tesliculi Zabuli, hairelici, vel prawc

cogilaliones, subtililcr vinculispec-
calorum obliganles. In Job : « Nervi testiculoruni cjus perplexi '. »
5 -^ 13. Cawla Zahuli, Anlicliristus , vel consuclutlo peccandi. Ubi et supra :
« Slringit caudam suam ,

quasi ccdrum ^'. »
-^ 14. /)(>rmire. Zaljuli, est in cordc reproborum rcquiescere. In Job : « Sub

umbra dormit, in secreto calarai ''. »
-^ 15. Pasccrc Zahuli, in peccalis impiorum deleclari. In Job : « Huic montes

10 herbas ferunt ^. »
EucHERius, ed. I et ii, passim in cap. 7. Dco dicitur ad Iiomincm : < Ecce Vclieniotli
Gre(;orils M. in MoraJium ° lib, 32-.'i4. q. f. t. » Ipse nainquc ciim honiinc factus
Raiunls, de Universo.,\\h. vi, c. 3. Quo- cst, non unitatc tcmporis , sed cognititme
15 modo humana membra aacribanlur diabolo rationis, quia in cniicta rcriim natura, prae-
[col. 17'.), 180, pcnc ad vcrbum\ ut aupral. tcr liomincm, iiulla ratioiialis crcatura cst
PeTRUsCaISTOII CtGAUÊRIUS Ll^GONEN- condita, nisi aiit(clus. Quidijuid rationc uti
.sis [vid. t. II, p. 59]. non jiotcst, cum lioininc factum iion intel-
Petrls Capuanus ad litt. iv, art. 20. liîtur. Dicitur erj?o liomini : .
Oiicin fcci
20 Diabolus dorniit, quiesccndo in cordibus tccum, " utduin Iiomo cum, qui in ratioiic
inaloruiii. Subuinbra, ctc» Sicdor-
Job : « sccum factus cst, periissc considerat , \ ici-
inicbat diaholus, quando, duni fortis ar- nuiii sibi castim supcrbia', ex ipsa pro[)in-
inatus ciistodiret atrium suum in pacc ,
qiia sui pcrditiono, pcrtiincscat.
crant oniiiia (|ua' possidcbat : dorniitio dia- DlSII.\CTI()\L.M MOÂSIICAK. lil). III, dc
23 boli traliil ad danuiationcin. Evangeliuni : Inferno. Infcrnus locus est iicrpctuoruni
« Assumil scptcni alios spirilus ncquiorcs tormcntorum, qua^ prieparata sunt diabolo
sc, ct inf^rcssi liabitant ibi ". » et anjiclis cjus. Qiii locus infcrnus appcl-
[Cf. supra, t. II, [). 1!).] latur, (piia iii iiili-riorihus [)artil)us tcrrai
Fdem, ad litl. xx,art. 185. Vclu^motli cs-^ccrcditur. — liilcriiiis, (piia liahitatio da;-
30 intcrj)rclaliir aiiimal ; dcsi^n;it autciii dia- moiiuin cst, sif,Miilical jiravos liomiiics, in
boliiin , (|iiia (juasi ralionale aniinal ciiiii (piil)us maliiiiii s|)iritus liahitaiil. Indc est
liominc coiiditus cst, ct utcns rationc, sicul i II 11(1 iii .\|)ocalv[)si : '<
Infcrnus ct mors
lioino. Job : « Ecce Vclicmolli (piciii fcci niissi siinl in stai,Mium ijîiis ardcntis", u id
tcciim. Dicilur autcm (piasi bos 1'cnum cst, rc[)r()l)i liomincs et dicmoncs mittciuli
35 comcdcrc , (piia suijt^cstionis siia' dcnt»' suiit in ii;ncin inc\slint,Miil)ilcm, (|ni siixni-
coiitcrcrc imindam vitam spiriliialium i\u;v- ficaliir [)cr statjiium iunis ardcntis, ([nia
rit : l)()\cs ii;iiii(|iic iion iii>i iiitiiido lcno staîium stahilitatcm siîiilicat. — liifcrnus,
uluiitiir ; (|tio(l (piidcm pra'valcl iii liis(pii ([uia itic\|)lcl)ilis c.st , siLMiitical a\aritiam,
iiiundam îtam pcr stti(liiim ductiiit, scd c\ \cl c(»r a\iiii, ([iiia scri[)tiim cst ; • .Vvarus
fio illa placcrc Dco iion appctuiit. Dc lioc a non im[)lclur [)ccunia "*. >•
Undc Salomon :
(i) Sihi. II). II. Minux valenles percatis l.iid. — iiullfi (li!«linrtiaiii< cxcppla, ronimrntarius prr|)<<tiiii!i iu-
(2) /V»;i/..;i. Jol) M,, h2. Distin.liodopsl iii H, {'.. V.r- \iniliir in il(^rri|tlii>tu' nl|p);orica Ui IumiioIIi ot I.cviii-
roiUM! I('j;itur iii It.iliaiiii : Vniiulis jicrculiirvs liijnnlrs. lli:in. ajiiul (uniilcin 1. 1. — (71 \ rrtum. d. Icct. ra-
— (r>) Cfilrum. .I(»l), 11) —(.i) Culami. 11». 1(».— (.%) /V- riiis, (|Uir nuprn. — |8) Ihi. Mnlt. xiv , 4,*i. — (9) Ar-
runt. III. 1. — {ii) Moialium. Miijiis ciiiiii nrtuiili , ilrntis Apoc. \M. S. — (lU) /VrKiiiii. Kcclf. v. 0.
111.
98 S. MELTTONIS CLAYIS.
Iluec sunt Iiulo rcccssit, ita mortis amara tulit.
.< Tria siint insatiabilia, etc. »
At deitatc potcns petit iiifcra spiritus ejus,
tria \itia, qiuT, quo al)un(lantius assequun- ,
Atra(jue collucent atria luce uova.

tur qu()(l(l(>si(lerant, eo ardentiori desiderio Clarior astivo crux siderc sacra refulget,
sestuant, id est avaritia, luxuria, invidia. Wec magno vis est luiiiinc niagna niinor.
5 Infernus, quia locus tenebrosus est, signifi- Lux tencbras pellit ,
portas(]ue potentia sternit
unde Non In crucis adventu vincula dura cadunt.

cat ca3citatem mentis ; est illud :
«
Vincla caduut planctus^jue vacant, tormenta (]uie-
est in morte qui memor sit tui ; in inferno
,
scunt
autem quis confitebitur tibi '
?» INisi prae- Dissiliunt vectes , mors perit , horror abit.
cedat gratis infusio, per quam datur culpai Gaudct Adam , laetatur AIjcI ,
plaudit Noe, plaudunt
10 cognitio, non sequitur salubris peccaticon- Millia sanctorum jus cecidisse ferum ;
Jus vitii , jus exitii jus perditionis

fessio. Infernus significat ipsum diabolum, , ,
Jus perimentis Adam nosque reos in Adam. ,
quia crudelis est et insatiabilis et implaca- Inipia coelestem mirautur tartara pacem
bilis ; unde « De manu inferi et de pro-
:
Antidotumque stupent vulnera prisca novum.
fundo laci ^ .
» Pallentes Erebi trepidare timore phaianges
Virtutcmque crucis vis inimica pati.
15 Laureintius Duwelmensis.
Auctor mortis atrox flet mortem morte peremtam ,
Hijpomn. lib. viii. Infirmus vires jam nihil ipse potest.

,
De spoliatione inferni. Hunc Deus alligat , et pius explicat ante ligatos

Liuquens ipse malos , eripit inde suos.
Rex regum quo ,
se mea musa reflectat
APPENDIX AD CAPUT IX.
20 AUGTOPES DE ANIMALIBUS.
I.
APUD PLINIUM ^
iEIius Stilo. Antipater. Artemon.

./Emilius Macer. Apelles, Thasius. Asclepiadus.
iEschines, medicus. Apion. Attalus, rex.
25 jEschrion. ApoUodorus, Lemnius. Bacchus, Miletus.
Agathocles, Chius. Apollonius, Pergamenus. Bion.
Agriopas. Apollonius, Pitanaeus. Botris, medicus.
Alexander, Polyhistor. Archelaus, rex. Byttius , Dyrrachenus.
Amphilochus, Atheniensis. Archidemus, medicus. Ca3cilius.
30 Anaxilaus. Archytas. Callimachus.

Anaxipolis , Thasius. Aristander, Atheniensis. Caro.
Andreas. Aristogenes, medicus. Cassius Hemina.
Androtion. Aristomachus, Solensis. Celsus.
Antajus. Aristophanes. Chaereas.
35 Antigonus , Cumseus. Aristoteles. Chrysippus.
^(I) Tibi. Ps. -VI, 6. —

(2) Laci. Ps. lxviu, 16» — librorum suorum, indicavit ; indicem vero locupletio-
Plinium. Quum e Plinianis fonlibus suos dedu-
(3) rem edimus e septem hbris Uist. nat. viii, ix, xi, xxviii,
xere rivulos cjuicumque inter auctores cliristianos de XXIX, XXX, xxxii attcnte recensitis. Sicui placuerit non-
animabum naturis scripsere aut historias
aut alle- nulia de singuHs auctoribus notitia brevis, quae ad omnia
gorifis baud ineptum visum est catalogum bic descri-
, ubi cxcitantur loca lcctorcm accurale ducat, adcal edi-
bere auctorura quos PHnius undequa(|ue suos iu usus
, tionem ejusdem Plinii ab erudito v. E. Litlre nolis et
comparavit : nonnuUos autem ipse, ut videtur, iii capite gaUica versionc cleganter adornatam, ad calcem hbri i.
APPE.NDIX AD CAPUT IX. 90
Cicero. Hippocrates. Oppius.
Coluniella. Homcrus. Orpheus.
Corneliu.s iVepo.s. Horus, medicus. Ovidius.
Cornelius Valerianus. Hy^Mnus. Pel()i)s.
5 Coruncanius. Icetidas, mcdicus. Philarehiis.
Ctcsias. Jacchus. Philiscus, Thasius.
Dalion. JoIIas. Pliili^tus, Syraeusanus
Demetrius, pliysicus. Juha, rcx. Plaulus.
Dcmocritus. Julius Aquila. Pol\bius.
) Diodorus Pricna3us. , Laberius. Pomponius Mela.
Dion^sius. Lais. Procilius.
Dion, Coloplionius. Lueilius. Salpe
Diophaiies. Lueius Piso. Saserna.
Diotimus, Tliebanus. Lvsimaehus. Seropha.
• Domitius Calvinus. ]Ma'cenas. Seneca.
Duris. ftlagon. Scrvius Sulpitius.
Klepliantis. Mamilius Surra. Sextilius.
Ijnpedoelcs. Megasthcncs. Sexlus Niger.
Mpigcnes, Hhodius. Mclissus. Sornatus.
'
l'j'asisfratus. ]\Ienander, Heraelcensis. Sotira.

Eudoxius. Menander, Prienijeus. Stabius Sebosus.
Kuphronius. Menecratcs. Tarquitius.
Evanthcs. Messala Corvinus. Thcmison.
Eahianus. Metellus Scipio. Trasylius.
Fabius. Metrodorus, Milctus. Trebius INigcr.
Fenestclla. Mieton, Smyrnieus. Trogiis Pompeius.
(iranius, medieus. Mucianus. Turraniiis (iracilis.
Ile^csias, Maroiicus. lNeoi)toIeinus. liiibrieius.
Ile^^^csidemus, Cytlinius. INieander. Valerius riaecus.
Meriiiij)pus. INigidius rigulus. Yarro.
Ilcropliilus. Olympias, Thebana. Verrius Placcus.
Ilesiodus. Oiiilius, medicus. Virgilius.
11.
APUD ISIDOHUM '.
/Llianns. Cicsar. Horaliiis.

.Lmilius .Maccr'. Cicero. Horlensius.
AlVanius. Donatus. Ju\enalis.
Aratiis. Diiuonlius. I.iielantius.
Ambiosius. I"istus. Lii(-aiiiis.
.\ii(>n\ iiii poelie. (ialeiius. I.iu rctius.

Arisloleles. (iregorius. .Martiiilis.
yVugustinns. Hicronymus. Nicvius.

.\uliis (iellius. Homerus. îgidius.
(I) Isidonim. V.\ (liioiius tnnliiin Klyvwloij. librisM Inis hic rouprorc lun{(uiu crat. — (2) .Vncter. Non lantuin
ct Mi , nlii iKistni iiliaiiliir, iiKlimu ivtfMiiiiis ; riii iinu c'liil<r, nt iMiniiis, scd i<iii('c|itis r.iriiiiiiilitis V.iiiiliuiu
iniiiiiiiiiin i)|ii<in rdiitnicri- iii stiis iiiilis liri.iiiiis, (llia- isiilonis adiluiit. noi|Ui' somcl, ulanlca nu<iuniiiiis, scJ
ron, Aruvaiiis : at [idst iilo!> plur.i Ju sinûii^ au> tori- triltus iii loci», lib. \u, c. •4, n. H
; 7, u. I'J; S, u. 3.
Novatianus. Placidus. Solinus.
Origenes. Plato. Strabo.
Ovidius. Plinius. Suetonius.
Palladius. Pythagoras. Terentius.
6 Persius. Quintilianus. Tertullianus.
Philadelphi. Sallustius. Yarro.
Phjsiologus. Servius. Yirgilius.
III.
APUD VINCENTIUM BELLOVACENSEM '.
jEsculapius, in libro de Mi- / Isaiam. Philosophus *
10 til ^. 1 Jeremiam. Physicus.

s^
Alcides, in libro de Venenis. ft 1 Danielein. Physiologus.

S 1
Alexander, polyhistor. ^ I Ezechielem. Platearius.

Algazel, Super de sensii et 1 \ xii Prophetas. Plinius.
sensato ^.
^ Lucam. Priscianus, ad Cosroe '.
15 Almanzor. ad Hebraeos.
Epist. Pythagoras, in libro Roma-
Ambrosius. \ Apocalypsim. norum.
Andromachus. Gregorius Magnus. Rabanus.
Auctor, sive Vincentius ipse. Gregorius Nyssenus ^ Razi, m
Almanzor.
Avicenna. Guiilelmus de Conchis. Rodolphus % in Levilicum.
20 Bali. Hali. Bufus \
Basilius *. Hesychius, in Leviticum. Seneca.
Belbetus, in libro de Sensibus Hieronymus. Serapion.
Cassiodorus. Liber Jorath, de Jnimalihus SoUnus.
Constantinus Africanus. Isaac, in Bixlis. Suetonius.
25 Dioscorides. Isidorus. Thomas Cantipratanus , sive
^ ' Leviticum. Orosius. Liber de Naturis rerum ' **
ft II Begum. Lucanus. Valerius Maximus.

«2 1 Job. Palladius. Vegetius.
1 j
Psabnos. Papias. VirgiHus.
30 -3 1 Cantica. Petrus Damiani. Walafridus Strabus.
\ Proverbia et ParaboL Petrus Comestor. Zeno, de Animalibus ^
'
(1) BellGvacensem. Sub oculis habet leclor quasi tria mero, e veteri versione. —
(5) Nyssenus. In Hbro de
sex saeculorum stadia, tresque metas sive columnas a Imagine ^ seu de Opificio hominis , ex antiqua pariler
summis viris Plinio, Isidoro, Vincentio, adomniumdi- interpretatione. — (0) Philosophus. Ab Aristotele, ul
sciplinarum honorem, amplitudincm et censum positas. mihi visum est, distinclus : ita certe laudatur proxime
Speculi igilur naturalis libros tres de animalihus variis, ante vel post Stagiritam. — (7)Cosroe. Multa ex hoc
xviii, XIX, xx,sediilo perhistravimus, ut, quantuiii cila- libcllo nuperrime in primam lucem prodiere e schedis
tus oculus caverc potest, omnes demus,quotquot magnus cl. V.Quicherat [Ecole des chartres, 2<^ serie, t. vi).
Speculator in lucem adduxit auctores, non in ahenis (8) Rodolfus. Lege Badulfum Flaviacensem, egregiura
obiter inscrtos, sednominatim a se ipso excitatos. Se- Levitici commentatorem. —
(9) Rufus. An Ephesi-
quimur uUimam Bencdictinorum Sanvedastinorum cdi- nus, quem mox publici juris factum iri pollicitus est
tionem-; aiias enim libri iidom sunt xix, xx et xxi. — cl. V. Darembergius ipse , opinor, dijudicare non
,
(2) Mitil. Arabicus utiqiic cst

ad nianum sunt, ex eodcm haec vcrba
liber, ut cl-imant , f|uffi omittet. —(10) Rcrum. Mirum auctoris nomcn fuisse
« Si calcave-
:
a Vincentio coasvo et contubernali constanter suppres-
rit Zosach, id est equus ul)i veslijrium fucrit Doritn,
,
suni. — (H) Animalibus. Eum librum pra; oculis ha-
id est ursi, accidit stupor ejus pedi. » — (5) Sensato, buisse, nec c Plinianis laciniis depromsisse Vincentius
auctore Aristotele.— (4) Basilius , videlicet in Hexae- visHs milii est in cap. 64-, lib. xviii, quocum cl. c. SO.
DE BESTIIS. 101
IV.
AUCTORES
QUIBUS ADSCRIBITUR PHYSIOLOGUS AUT BESTIARIUM VETUS
Salomou. Hieronymus. riorinus.

Aristoteles. Pbilatus, a[)U(l Armenos. Hildebcrtus aut IMiilibertus.
5 Dcinocritus. Pbilo Carpatbus. Hu^'o de S. Victore.
Juba, rex. Isidorus. Alanus dc Insulis.
Tatianus. Theobaldus Sinensis, alias Odo Shirton.
Epiplianius. Placenlinus. Guillclinus Peraltus.
Anibrosius. Damasccnus Studites. Joainics Cornubicnsis.
Chrysostoinus. Euigenlius. Se\lus Parisicnsis.
V.
VETERES PHYSIOLOGI INTERPRETES, EDITORES ET COM.MENTATORES.
Tcrtullianus, dc Animalihus Petrus Damiani. Jacobus Macrland.

muiKlis el immumlis. Intcrprcs grammaticus. Coinnicntatorcs gripci duo,
Novatianus, de Cibis legali- Intcrprcs saxoiiicus. in Physiolo(jum.
15 bus. Philip[)us deTbaun. Petrus , Picardus clcricus.
Triphon, de vacca Uufa et Glossa in Theobaldum. Guillclmus, >'ormannus clc-
dicholomalibus. Theodericus, de Monstruo- ricus.
Duo interpretes arracni. sis animalibus, mctricc. Robcrtus dc Furnival.
Intcrprcs svriacus. Inlcrprcs arabicus. licsliarius de vii viliis ct vir
!o Inlcrprctcs latini plures. Intcrprcs tbcotiscus. virtutibus.
Ansileubus. Vetcres inlcr[)ictcs âllici. Joanncs Sancli Ebrulfi, dc
Hildcfonsus. Guillclinus Utenhovius. AUc(joriis bestiarum.
(1) Vettis. De illo ct scquciili arliculo, nc in ini- sivc iu Prolegom. sivc iiifr;i uhi lic IMiysioIopo prscco
iiiciisuni notulic crcscaiit, sntius visuiii cst oinniuo liic arnicno, cl arahico , sivc variis iii notis hic illic dis-
tncuissc, prxsertiiii quuin lianc camdcm provincium, jcclis,
pro wudido suscipiinus.
CAPUT X.
DE HOMINIBUSV
1.
1. ViR, Christus : « Et ecce vir % Oriens nomen ejus^. ^- Vir quoque unus
in medio eorum, vestitus lineis, atramentarium scriptoris ad renes ejus^.
et »
sEt alibi : c Convertimini , filii revertenles, quia ego vir vester^ »

Spiritus, id est rationalis sensus « Caput raulieris vir ^; » id est animcT.
2. : ,
Ilem ibi « Yir non debet velare caput, quia imago Dei est".
»
:
-f
3. Anliquus hostis
^ : ^
« Maledictus vir , qui annuntiavit palri meo dicens ,
:
Natus est tibi puer masculus 9. » ^ In Habacuc « Sicut vinum potantem se deci- :
pit, sic erit vir superbus, et non decorabitur

'°. »
10
-f- 4. Ecce vir Gabriel ^'. »

Angehis : «
-f- 5. Perfectus quisque « Accinge, sicul vir, lumbos tuos ^^ » :
-^ 6. Perfecti « viri, ad vos clamito '^. »

:
-^ 7. vElates sêculi « Ecce sex viri veniebant de via porlae superioris ^4. „
:
15 -f 8. Vir et uxor , anima et cavo;fi/ii, opera ab utrisque genita. In Exodo

«'Serviet tibi cum uxore et filiis '^. »
-f 9. Christus et Ecclesia. In Apostolo : « Propter hoc relinquet homo patrem

et haerebit uxori suse, et erunt duo in carne una ; ego autera dico, in Christo et
Ecclesia '^. »
20 -f 10. Diabolus et urbs Babylonis, hoc est conventus omniura malorum.

11. Viri, apostoli, vel c?eteri pra^dicalores. In Isaia « Yiri sublimes ad te :
-f
^'^.
transibunt »
^ 12. Et in malam partem : « Yiri impii dixerunt apud te, cogitanles non
recte ^^. »
25 -r 13. Viri et midieres , fortes et infirmi. In Exodo : « Oranes viri etmuHeres,

menle devotae obtulerunt denaria ^9. »
De hominibus. Mirum quanla sit in eo capite stio erit de vita civili et publica, de urbe ct orbe poli-
(1)
locorum interturbatio et niale disjectarum partium va- tico quibus sua non deesse mysteria, quis mirabitur ?
rietas, quam multa interpolentur, quam misera rerum
— ;
(2) Chrislus. In Zacharia : Ecce veniet vir B-D.
confusio, eaque in omnibus fere codicibus occurrat. Cujus oriens nomen ejus E. —
(5) Ejus. Zachar. vi
Mulla deesse palmari cod. A nimis oppido patet. Ca3- 12. — (4) Ejus. Ezech. ix, 2, —
(5) ]'ester. Jerem.
teris vcro in codd., iiiitium, quod in hoc articulo tan- XIV, 22. —
(6) Vir. I Cor. xi, 3. —
(7) Est. Ib. 7. —
dem proferimus, capiti v immixtum est alia suut, (8) Diaholus D-G. In quibus ea distinctio extra locum
multis intcrpositis, rejecta in caput

;
iv, alia in ca- multum vagatur, uti et infra dist. 10. (9) Mascu- —
put XI. Codicem A
quod hactenus feci-
prse ceeteris lus. Jerem. xx , Ib. —
(10) Decorabitur. Habac. ii,
mus, sequimur; ncc usque adeo unius vestigia premi-
,
5, _ (11) Gabriel. Dan. viii , 21. (12) Tuos. Joh —

mus quin juxla cmteros codices , unum alterumve XL, 2. —(15) Clamito. Prov. viii , 4 (14) Supe- —
,
articulum suis, ut visum est sedibus restituamus. In rioris. Ezecli. ix , 2. — (15) Filiis. Exod. xxi, 3. —
capite V acluni est de Jlomine y.olV o/cv allegorice de-
,
(16) Ecclesia. Ephes. v,31. — (17) Transibunt. Is.

scripto, ac prKcipue de ipsius opificio , ut aiunt, cor- XLV, 14. —
(18) Recte. Sapient. ii, 1. — (19) Dena-
porisque ac membrorum raystica significatione. Nuiic ria. Exod. xxxv 29. Denaria B-C. Denarios D E.
, ,
vero de Huminibus disserondum, ac potissimum de re Ornues addunt Et in malam parlem, in Salomone :

:
domestica ac familiari ; nam in sequenti capitulo qux- Mulieres insensatas. Cf. art. seq. d. 5.
DI- HOMIMIJUS. 103
II.
i. MuLiER, Ecclcsia ^
: Muliorem forteni fjuis inveniet '^?
«
2. Sapientia ^ : -^- « Quae niulier habons draginas decem '^? » -^ In Sulomono :
« Liclare cum muliere adoiescentiiu tuaj ^. » Item iiji : « Fruere vita cum uxore
quam dili.gis^', » quia conjugem qui amplexus fuerit, gcnerabit ex ea filios, non
5 fiiias 7, id est virtutes, non vitia.
-f- 3. Mentes carnalium : « Quasi una de stultis mulieribus loquuta est ^. Mu-
lieres eorum insensata» 9. »
-f- 4. Anima *", qua3 rogitur a rationc, sicut corpus ab anima.
-h 5. Pro sexu « Factum ex mulicrc ". » :
10 -T- 6. Pro infirmitatc : «IMcIior est ini(|uitas viri, quam benefaciens mulier '% »
id est infirma mons.

-f-Urbs Babylonis, qua3 totius mundi
7. gerit liguram : « Vidi mulierom
ebriam dc sanguine sanctorum '^ »
-f- 8. IlaMotica pravitas : « IMulicr stulta et clamosa, plcnaque illeccbris ''*. »
15 -f 9. Mtdiercs dnw, plebs judaica ct lucrelica. In Zachuria « Eccc niuliores :
dua3 portantes amplioram '% » id est dial)oIum.

V 10. Miilicres sepfern,, scptiforme Ecclcsiac sacramentum. In Isaia : « Et ap-
prelicndent septem mulieres virum unum '^, » id est Christum.
VKTERUM VARIUS COMMKNTARIUS.

20 EucHERiiJS, cd. I , p. 17; cd. ii , col. ccnticU corrupforcni dcmoustrat. — Viro-
754 n ad iirt. i, dist. 1,0; ad art. ii rum nominc pcrfccfi viii exprimunfur, ut
dist. 2, 4 , 5. ad l)catum .loh ah Fliud dicitur « Mcmcnto :
Adriainus, Ki(jotY">YO, '^') V- (piod i<^noras opus, de quo cecincrunf \i-

(Jni:(;oiuus. Viri nomiiic Cliristus intcl- ri '\n Ac si apcrtcdicat : de qiio fortcs (pii-
25 lifjitur, sicut pcr Fzcchiclcin dicitiir : < Vir ((ue loquuti sunl , (^jus o\)cvi\ \uiv incntis
qnoquc vcstitiis liiicis, clc» Kccfc dicitur ()ciilisal)sc()ii(hinfur,(piia mcnsuramfircno-
Christus vcslitus lincis, qiii iiiduiucntum tifia', co ipso (piod hunianifatc circiimscri-
8ui corporis noii cx corriiptionc com- hcris, transcunt. — Virorum noiniiic scv
mixtionis sumsil. Ilahult vir istc atramcu- a'tates sicculi dcsij;naiitur : siciif [icr F/c-
sotariiim scriptoris ad rciics , (juia scriplu- cliiclem dicitur : « l'x'cc scx \iri \cnicl)ant
ram tcstamciili novi, posfquaiu disecssit dc via porfa" supcrioris, ctc.;» pcx îri, id
coiididil. — Viri nomiiic anli(pius lioslis cst .scx a'tatcs lnimani u:ciicris, dc >ia por-
dcsiîiatur, sicul .lcrcmias ail : - Malcdictiis fa* siipcrioris Aciiiiint, (piia a conditioiic
vir, (pii aniiuiiliavit, clc. » Inimiciis pafri jiaradisi, siciit ah iiiiiicssu miiiidi , a siipc-
ssnaliim ninsculiim dciiiiiitiat, (piando hiiic liorihiis gcncratioiiihiis c\olvuiitiir. Oiia;
miiiido ciim iiucm pcrsuasit , factiim iiino- porta ad aipiiloncm rcspicil , (piia vidclicct
(I) JCiclesid proplrr filioritin firnvrntioiirtii. In Sii- — (8) t:sl. Jol» n, 10. — (9) lnsm.<ial.r. Snp. m, 12.—
lollioiii' W-Vt. — j
Ci) llirniirl. Vio\. x.wi, 10. — 7t'j .l/u (tdj ,hi(Hi(», .Mic raro , uhi rl .vH/ird . ( uiiiil iiiulirris
lier, tel u.ror. .S'H|»irnM'« H-G. — (4) Derrm. Lnc. xv, rir. hlruini sirul iiniiiia rrgil corîus , ila rl ratio
18. — (.'») Tu.r. Pmv. v, 1K. Lorus »ioosl in D. — animam H-ll. Ila rl ralio rnjit animam B , (!. —
(0) IHliiiis. 1'crlf. ix , i). (witrra i|iiii' tMiii(|iiiiiii c /1 1 I
.Mulirrr. Ctn\. iv , l. — (ji) ilulirr. l-.rrli, \ui,
Scri]i(iira (l;iiiliir, iiiilla vorsii» r(|inP?;riilMl , iiiillns 1J. — (irii Sanrliium. Annriil, tvii, <i,— I t) lllrcr-
('(iiiiiiu'ul.'ii'iii> iiMiiiiiiit, iiiî nii' IIII.M, luin iiuliliî-iis Oris. 1'iov. IX, ir». -- (l;S) Amyliuram. Ziicli. v. 9.
liiincn, inquisitio fi-rcllciil. — (7) Filios ol /ilius U, ('.. — (IG) Lntim. h. iv, 1. — (17) Viri. Jol» xxxvi, H.
104 S. IVIELITOINIS CrAVfS
mcns, huniani generis vitiis aperta, nisi runt viri. » — Hoeretici, ut : « Viri sangui-
calorcm charitatis desereus torporcm men- , num declinate a me \» Sensus corporis,
, —
tis appeterct ad hanc mortalitatis latitudi-
, ut « Quinque viros habuisti. »
:
ncm non exisset. « Et uniuscujusque vas Mulier, sapientia Dei, ut «Quae mulierh. :
5 interitus in manu ejus " quia unaquaeque ,

d. d. »
— Christus , ut : « Eermentum mulier
generatio, singulis quibusque aetatihus evo- abscondit iufra sata tria —Ecclesia ut *
.
» ,
luta , ante Redcmtoris adventum, sua ope- « Mulierem fortem — Virgo Maria, q. i. »
ralione hahuit unde poenam damnationis ut : Mulier circumdabit virum.» — Genus

«
sumsit. humanum ut Ecce mulier habens

, : « spi-
10 Mulier, sapientia Dei, ut ibi : Quee mn- ritum — Anima
infirmitatis ut ° . » fidelis,
lier habens dragmas decem , etc. » Haec mu- « Mulier sapiens domum aedificat sibi '". »
lier, accensa lucerna, dragmam rccepit; — Vanitas mundi, ut Mulier circumdata : «
quia mox ut ejus divinitas in carne appa- purpura bysso' —Crudelitas, ut «Vidi
et '
. » :
ruit, humanam naturam in ingenuilatem mulierem ebriam de sanguine martyrum.»

»5 pristinam reparayit. — Impietas ; unde Za- — Doctrina heeretica , ut : « Mulier pulchra
charias Ecce inquit mulier sedens in
: « , , et fatua'^.»—Impietas, ut Mulier : « sedet
medio amphoree. I^t dixit Haec est im- : i.m. — animae «0 pulchra
a.» Sanctae : iiiter
pietas. » Haec amphora avaritiam signat mulieres'^.» —Subditi cum mulieri- : «Viri
in qua sedens impietas massam plumbi in bus proebuerunt —Voluptuosi, arniillas'\ »
20 os accepisse dicitur, quoniam impietas ava- ut 'IMulieresdominabunturcis.'^ — Sexus,

:
'
ritioe peccati sui pondere gravatur. — Mu- ut Factum ex muliere. —

: « » Infirmitas :
lier, per naturam, ut ibi : « Quid mihi est « Homo natus de muliere '".»
ct tibi, muiier ' ? » Solet enim \irgo, muhcr Petrus Cawtor. Vir, in sacra Scriptura,
dici. — Mulier per infirmitatem , ut : « Me- non tantum ad litteram accipitur, ut ibi :
25 liorest iniquitas viri, quam benefaciens mu- « DixitDominus mulieri Samaritanae Quin- :
lier ; » quia nonnumquam etiam culpa que viros habuisti, et hic quem nunchabes,
fortium et occasio virtutis fit; et virtus non est tuus vir. » Per quinque enim viros
infirmorum occasio peccati. , Mulieres — quinque sensus intelliguntur, qui non re-
mentes carualium, ut ibi « Quasi una de : piitantur ad bonum vel ad malum, usque ,
30 stultis mulieribus loquuta, etc. » —Yitia ;

ad annos discretionis per sextum virum, ;
unde Zacharias : « Yidi , ct ccce duae mu- error iufidelitatis quo ipsa detinebatur. ,
lieres egredientes, et spiritus in aUs earum.» Sed mystice per primum virum intelligitur
Hae duae mulieres superbia et vana gloria praeceptum datum Adae de ligno prohibito.
sunt, quae avaritiae amphoram portant. Per secundum, praeceptum de semine mul-
"^
35 Gregorius apud Garnerium S. V., lib, tiplicando : «Crescite, et multiplicamini' .
>
IV, c. 2, p. 173. Per tertium, praeceptum de divisione lin-

Eabanus. Vir , Cbristus , ut : « Femina guaruni. Per quartum praeceptum de arca. ,
circumdabit virum^. » — Intellectus, ut : Per quintum praeceptum de circumcisione

« Voca virum tuum , et venihuc ^ » .
— datum Abrahae. Per sextum de quo hic di-
,
ao Animus noster , ut : « Deditque viro suo citur « Hic quem habes n. e. t. v., » lex
:
et comedit\ » — Diabolus, ut : « A viro inteJIigitur quia lex neminem duxit ad,
iniquo eripe me ^ . » — Error animae , ut : perfectum. Quum ergo ratio deberet eam
« Qui nunc est, non est tuus vir ^. » — Ro- regerc , scilicet Samaritanam , sequebatur
busti et spirituales, ut : « De quo cecine- magis errorem.
Mulier. Joan. ii, 4. (2) Viruni. Jercm. xxxi, — Prov. XIV, 1. —

(H) Bysso. Apoc.xvii,4. (12) Fa- —
22
(1)
—(3) Huc. Joan. iv, M. (4) Comedit. Genes. — tua. Prov. II , 22. (i3) Mulieres. Cant. i , 7. — —
III, 6. —
(5) Me. Ps. cxL, 2. (6) Vir. Joan. iv, 18. — (14) Armillas. Exod. xxxv, 22. (15) Eis. Is. iii, 2. —
— (7) Me. Ps. cxxxviii, 19. (8) Tria. Matt. xiii, 33. — — (16) Muliere. Job xiv, \. (17) MuUiplicamini. —
— (9) Infirmitalis. Luc. xiii, — '11. (10) Domum. Genes. i , 28.
DK HOM f.Mims. 10.^
Vir dicitur a vi, sine qua non cst vir, et tia laudat. — Vir sensualitatcm dcsignat;
ita ncc beatus; uiidc : « Hcatus îr qui non undc Domiiius dixit Saniaritanuj : « Quiu-
abiit in concilio impiorum '
;
>- ncc regnuni quc viros babuisti. «
codH intrarc poterit; Jinde in Lvangelio :
Vir not.it intatcm vir, sexum vir prohitatem,
; ; ,
5 « A dicbus Joannis Haj)tist;e regnum coclo-

rum vim [)atitur '. » —A virtutc, id cst a
Idkm, lib. IV, de Mulierc :
Cuiu-tis prrrfer , here , tractatum dc muliere.

cbaritatc, ([uui antonomasticc dicitur vir-
tus , de qua dicitur : llabc charitatcm , et Mulicramollilicuomenaccepit.Scd nosse
fac quidquid vis^. Verba sunt sanctorum nos convenit quod est mollitics laudabilis
10 in Rlossis Sine qua quyelibct scientia qua3-
:
,
et vitu[)crabilis. De mollitie laudabiU cst
libet virtus, quantumcumquc magna, im- illud Lcges emollicndie sunt, uon exas[)c-
:
perfecta est. —
A virore quidam cnim in : rand.e. De moUitic vitu|)cral)ili ait ([uidam :
princi|)io vircnt, in finc dcsiccantur, id cst, Malc luilii cssc malo, ([uam molliter ', Est
bcne incipiunt, et maic liniunt. Hi non igitur satis a[)lum ct eîdcns ([uod cst mol-
15 siuit viri a virore dicti; undc a virorc litics [hona ct] mali, J5ona, [)ictatis; mala ,
dictus seuiper viret, quia finis, non pugua, volnptatis : boua, miscricordia; ; niala iu-
coronat. Si ergo vis esse vir beatus , sis vir xuriae,
a virore, et a vi , et a virtute dictus. Ad Iias distingucndas ct propagandas nos
Vir in sacra pagina uotat adjuvct illa nuilicr, cui dixit Dci J'ilius ct
suiis, dclilio, sccuiidum carnem non sno :
20 yKlatcm. Scxum. « .Mulicr, cccc lilius tuus*'..' Jgiliir niiilicr

Saccrdotii dignita- Ncquitiai amplitudi- dicitur J)ci sapientia, ut ibi : « Mulicr Iia-
tem, nem. ])ens dragmas dcccm, ctc, » Qua; sentcntia
Fortitudincm cor- Sensus. in distinctione de Lucerna ex[)osita est [in-
[)oris. fra, in cap. xi].
25 M MONASTrc.vRrM lib. V, dc
l)isTi>CTio>[ Mulicr dicitur quasi mollicns bcrum.
Viro. Vir quando([uc notat scxum, ut ibi Ibcc cst Dci gcnilrix iiloriosa, intcmcrata
de Domina JVcundata sinc viro. :Quan- — ct illibata Virgo \irginum .Maria , ([ua- no-
doque s[)onsum licet non intcrveniat opus , l)is [)cccatoriI)us , suis gloriosis [)rccil)us,
nu[)lialc; undi! ,l()sc[)li a[)|)cliatus est vir pro|)itium iacit Dci suuiii(|uc lilium, Domi-
30 beata; iMariu' Virginis. — Quand()((uc bo- iium nostrum Jcsuin ('.liristum. JM-obatnm
mincm masculum [)crlecta; cctatis ; undc cst in 'riico|)liil(). J^t cuidam nionaclio or-
*
[)octa : dinis noslri bcat.i .Maria a[)|)aruis>c fcrfur,
IMultiiin (iissimilcs, hic vir, ot illo piicr. iii cnius (liadcmatc idcm moiiaclnis vidcrc
— Quan(I(>(|uc jjcrlcctiun liomincm inlcii^rrc

\i(lcl)atur
sciilptam :
banc scrii)turain cîdcntcr in-
35 virtutis; undc ct (lliristiis dictus cst \ir, ut

ibi : " Hcatus Nir (|iii non al)iit, ctc. » — Qtii(l(|iii(i volfs , tua prolcs (laro. noii niorahitur.
Diaholus dicilur vir, [)i'o[)tcr |)ra'sumti()- Dc liac gloriosa ct iiilcmcrata inulicrc,

neni ct audaciam , ut ibi : >Ialc(bctus vir cui (labricl arcliangclus divit : ncncdicla
qui aninintiavil [)atri nico , dicciis : Natus tii iii niulicril)ii>> \ scri[)tiiiii cssc crcdo
iio csl tilii [)ucr masculus. • Patcr est mundus in .\|iocalv[)si : « Siiinum magniim a[)[)aruit
i.^^tc (lc (juo canialitcr nascinMir : |)ati"i cri,'o in c(rl() **, " id cst in clcctis i\v stir|H' .\l)ra-
naliim ina^ctiliiiii (lcinintial . ([ii.iiido liiiic Ikiiii , cui Domiiiiis iiiai:iiaiii rciii |iroiiii-«it ,
niuiido (li.iboliis cuiii ([iii iiialc :iuil , îii- (licciis :

n .>|iilli|)lical)o scmcn tiium sicut
Htcr egissc [)crsua(b't, cl iiilirma (|uasi for- stcllas coli'. Mulicr aniicta solc» Sol Inc
(I) Impionim. Ps i., i — (2) Valiiur. M.ill. \i /.>i.«r. it, 2i. — \'o] Mollittr. F.i.l.m t. 11. p iSl>.—
12. — (0) Vis. Aiiû^^tiii. hi Hpixt . .hiiiii. tr. vii,ii..S (tj /uH.f. Joaii. tit, 2(1. — (7) .Mulirril'U.<i. I.iif. 1, 2S.
C(l. (1. t. m, col.^ririrS.— (l) Porta. ()>idiiis sciliicl] — (8) Cah. Apoc. xii, I.— (0) Ccrli. Goncs. \\\ . 10.
singularem gratiam Dei genitri- Mulier

sigiiificat
cis, quae sola inter mulieres cst corpore

quia unus Ecclesiae particula- Anima errans sive
mater et \irgo. Sol namque
,
,
Samaritana.
tantum est, a solitudine nomen accepit. Et res.
5 ideo ipsum maximum mundi luminare po- Anima hominis. Caro.
in designationem illius Concupiscentia car- Massa reproborum.

situm est recte
quae soli Mariae. matri nis. Impietas.
admirabilis gratiae ,
Christi coUata est quae Falsi religiosi. Vitia.

Domini nostri Jesu ,
Voluptuosi praelati. Infirmi.

ventre beato,
10 Gaudia habens
niatris cum virginitatishonore
nec haberc sequen- PR/EFIGURATIONTJM ChRISTI ET ECCLESI;E
Kcc primam similem visa est,
tem '. lib. III, V. 736-756.
« Mulier, inquit, amicta sole , » id est ea

Ecclesiam sanctam Salomon Christumque figurat
singulari ornata gratia quae omnem humani JMuUimodis verbis hic pauca libet memorare
: :
sensus acumen reverberat "... « Et luna sub « Nullius occursum pavitabit, ait, leo fortis :
»
15 pedibus ejus id est mundus sub affectio-

,
» Indubitanter enim Christo metus abfuit omnis ,
« GaHus succinctus lumbos nuUum trepidabit »

nibus ejus. Praeterea sub pedibus ejus est
:
Tutus doctor qui semper castificabit.

erit
mundus quia ipsa est domina totius mundi.
, « Fortis , ait mulier per quem poterit rcperiri
, : ? »
Non enim fas est dubitare quod sit domina Sciiicet Ecclesiam quis fundabit, nisi Christus?
mundi quae mater Dei « Et in capite
est : « Non exstiuguetur ejus sub uocte lucerna » :
,
20 ejus corona stellarum duodecim.» Duodc- Ecclesi?cque iidem franget tentatio nulJa.
norunt comprendere fusum: »
« lllius digiti
cim stellae sunt duodecim opcra misericor-
Nempe stolam vitae sibi uet quicumque fidelis.
diae. Sex cnim sunt opera misericordiffi cor- « Pauperibus palmas extendere non pigrilatur : »
poralis, totidem spiritualis. Ilnde recte

et Mysterium fidei gentilibus insinuabit.
visa est coronam duodecim stellarum ha- « Atque sua3 domui frigus nivis haud dubitabit :
»
Vincet perfidia? torpore rigentia corda.

25 bere in capite, quae noscitur esse regina
« In portis sponsus parebit nobilis ejus : »
misericordiae.
Coram Pilato Christus Deus exalapatus
Mulier dicitur Rex apparebit, quando judex erit orbis.
Hsec mulier Christum loquitur sic per Salomonem :
Ecclesia. Hseresiarcha. « Oscula, quecso, suo sponsusmihi porrigatore,etc.»
III.
-^ 1. UxoR, bona operatio : « Si emeris servum hebraeum , sex annis serviet

30 libi , in septimo egredietur. Cum quali veste intraverit, cum tali exeat : si habens
uxorem , et uxor egrediatur simul ^. »
-f- 2. Carnalis cogitatio, mentem lacessens : « Dixit autem iili uxor sua : Ad-
huc tu permanes in simplicitate lua ^? »
IV.
-rr 1. ViDUA, anima : « Pavit enim sterilem qua? non parlt; viduae bene non
S5 fecit ^. »
Sequentem. SedaVms Carm. 'paschalA. u,\. 67,

(1) cum exspcctant. — (3) Simtil. Exod. xxi, 5. — (4)
domi
Ttia.
68. Cantalur hodie in Nat. Dotn. ;id Laiul. ant. 2. Job II, 9. Codexacldil : Forisinterpcil gladms, ct
Vide varict. t. n, p. 525. —

(2) Reverberal. Multa ex mors similis esl, qua; ad rem nou perlincnl, nisi fortc
uberiore commentario demi oporluit, quee ahuni lo- ob allegoriam Gregorianam. —
(5) Fecit. Job xxiv, 21.
DE HOMIMBUS. (07
-h 2. Ecclcsia : « Yitluam ejus benedicens benedicam '. El causa viduiti non

ingreditur ad cum '. »
-h 3. IMebs haerefica : « Yidua^ illius ,

'> id cst lucrelici , « nou plorabiint^
Et vidutu eorum non plorabantur "*. »
VETERU3I VARIUS COMMKMARIUS.

GnrcoRius M. Uxor, cariialis cogitatio, Uxor justi.
ut iii bhio Job « 1)1 xit uxor, etc. » Uxor :
malcsuadcns estcaruaHs cogitatio meiitcm Vita activa vel coii- S[)es pra'smiicus et
lacesscns. — Viduae nomiiic, auima ut per ,

templativa. altiora conspieiens.
10 beatiiin .)ob dioitur : « Pavit sterilem ,
Sapienlia. Opcra bona.
etc." Caro iioii sohiiu stcrilis, sed cliaiii 1|)i;m, art. ')'2. Vidiia matcriaHs , spiritiia-
quuj iioii |)aril, dicilur, (juia suo seiisu ho- lis, inoralis, ca'lc>tis cl iiircnialis. I)c priina
uas cogitalioiics gigiieri' , uec iu ultiiiiis va Paubis Vidua eligatur non iniuus scxa-
: •<
let. Hanc iuicjuus pascit, quia carnis de- giuta aunorum '. « Vidna spirifualis est
'
—
15 sideriis scrviens, curain auima; vitauKjUC saiicta Ecclesia [)ro qua vir ejus Cliristus
,
coiilcmuit. mortuus est. Evaugelium « Vidit milten- :
Gregouh sapud ^rtrnfnum 5. K,lib. iv, tem a'ra ininula duo '. Vidua moralis '
" —
cst rHlcUs aniiiia. Job « Cor vicbue coiiso-
c. 4, 5, p. 180, 181. :
Rabaaus. Uxor, Kcclcsia, ut : « Spou- latussum"'. » —

Vidua calcstis est ([uu3
20 sain uvorcm agiii'.» Sapicntia justoriiiu, — vidua cst virtute contincutice et castitatis.
ut « Uxor tua sicut vitis ahuudaiis''.

: >' — Judith aulem Judith rclicta cjus
: « luvit
Excmpbmi bouum, ut « Virgiucin ducct :

vidua jam trihus aunis et mcnsihus sex ;
uxorcm\)' — Actio bona, ut : « Diligo uxo- et luec crat iii oiunihus famosissiuia, quo-
rcm et libcros, uou cgredior".' — VoIuut;is niain tinichal vakle I)oiiiiiiiim , ncc erat
«lugrcdcrc iu arcani, tu ct iixor qui lo(iucrctur i\v ca vcrbiiin inalum ''.-
25 bona, ut :
tua''. ' — N'olu[)tas cariiis , ul : « Uxorcm \ idita inrcrualis cst \idua dclic.ila. Paulus:
duxi , el ideo noii possum vcnire '". » — " Qua' iu dcliciis viît, inortua est'*. »
Vidua , Ecclesia, ut : « Abstulcruiit pro Vidua ctiam iuferualis aiiinia seducta. Job :
piguoie bovcm viduae' ' .» Anima praâ, ut :

« Viduic illius noii [ilorahunt , " id esl plehes
30 « Viduam ct rcpudiatam uon accipict '
'. » seductic.
— Aninia homiiiis, iit : « \ idua* iiou bcuc-

AxoNYMis ClaIievali.e>sis.
fecit. IMchs lucrcticis suhjecla, ul : « \i-
duas diiiiisiNti vacuas
'
'.
U.ror.
IMnius Capuanus nd lilt. xx, art. 80. l-cclesia. Actio boiia.

Sapicutia justorum. Volimlas hona.
35 IJxor iAcin|)liiiii hoiiuin. Nolu|)tas i-ariiis.
Dei, lidclis aiiitua. Diaholi, s) uagoga Sa- llrnM ^>Ms \N rr.DiM Nsis.
Mali. taua'. llorlus dcliciin., dc Miilicrc foiii. Ai.rrn.
(hrisli.
Carnalis Noluplas. .Iltpli (loctiiii.i soiKil , |-.c(l»'si,mi(|ii«' liuunit :
.>()S (loccl isl.i lldcni. iMrUiriciKlo Dco.

Consciciitia |)t'a\a Sniicta Ecelesia.
Qiii.s rcpcriic \;i!ct lortcm ,
vi I iilij, iniilicroni.'
fio Sa|)icutia caruis. S^nngoga. Ilar bniin rcs vciii(»tc rpf;'*"»^ prdcnl .
(1) Hriirdiaim V*. cxxxi . 1.'i — (2) Eutti. h. i, duT. Jol) XXIV, r». — li) Atripifl. Ficrli. lu» 22;
2:^. — (r>) rinnihuiil. Joh xtvn, 1.'). — (ll rioin- rci-liiis forlp rcîiirit .kI l.pril. ixi, 1. — (l!i
,
yarua.t.
bntilur. Ps. i xxvii, (51. — (N) Ai/iii. .\jior. xxi. *.). -- Jiili XXII. !>. — ;ir .\ninvuin.
1
I Titn. v, 9. —
^(5) MiiiHtluns. Ts. t.wvii," — 1\ V.ruiiiii. I.cvit. xxi, 1;)) /)Mii. I.iir. XII, 2. — (lli) Sum. J«.|) itix. iri. —
115. — (8) Egivdiiir. Kx<ul. \\i , .S. — (Uj iun. Gi'- ilTi Mnluin. Jiulilli, viii, i. — (18) \hrlua rsl.
ncs. VII, 1. — (10) Vtnire. Lur. xiv, iO. — (M) Yi- I Tiin. V, 0.
Haec mulier saiicta , Chrlsto sponsata fideli Adveniens, illi, Christe, redemtor eris.
Dicitur Ecdesia, vel sacrosancta fides.
Beth.
Hscc fortis niulier idcirco dicitur esse,
Lcviatlian superans schismaticosque viros. Beth quod designat confusio signat eamdem, ,
5 Quis tantus vir erit qui tam fortem mulierem

,
Quam non
confundet judicis ille dies.
Repperit ? Uude venittam pretiosus homo.^ Cor sponsi Christi confidit in hac muliere ,
Christus homo , procul adveniens de culmine cceli Foedere sponsali cui sociata fuit.
Ecclesiam fortem perficitesse suam. Confidit quia progeniem fidei sibi gignit
Quam nullus redimit patriarcha , sive propheta : Et quod in illius semper amore calet.
V, VI.
10 1. FiLius hominis , Christus : « Quum venerit in majestate sua et omnes sancti

cum eo ^ »
2. Filii hominum , fideles in Ecclesia ,

pertinentes ad Filium hominis ,
qui est
Christus : « Secundum hominum^. » Spiri-
altitudinem tuam multiplicasti filios
tuaiiter renati in Ecclesia^, H- quibus per Psalmistam Dominus dicit «Filii, :
15 audite me^. » Et de Ecclesia « Qui haliitare facit slerilem in domo, matrem filio-
:
rum la3tantem ^. » ~ Et sicut Apostolus ait : « In Christo Jesu per EvangeHum ego
genui vos '^. »
~ 3. Yirtutes sanctorum. In psalmo : « Filii servorum tuorum inhabitabunt7. »
— 4. Et in malam partem. In Salomone : « Nequissimi filii eorum^. »
20 ^ 5. Hsereticorum discipuli. In Job : « Si multiplicati fuerint filii ejus in gla-
dio9. »
-f 6. Reprobi omnes. In epistola Joannis : «In hoc manifestati sunt filii Dei et
filii Omnis qui non
diaboli. est justus, non est ex Domino , et qui non diligit
proximum suum ^°. »
II
25 -f 7. FiLiA, anima fidelis, sive Ecclesia. In psalmo : « Audi, fiha, et vide
-f 8. Et in malam partem : « Filia Babylonis misera ^^. »
-f 9. Filise , animee sanctorum. In propheta : « Ero vobis in patrem, et vos

eritis mihi in filios et filias'^. »
-f 10. Filii , yd Jilias Jemsalem , fideles in Ecclesia. In Canticis canticorum :
30 « Filiae Jerusalem , si inveneritis dilectum meum ^^. »
~ 11. Filia Sion, Ecclesia, vel anima^^. In Sophonia : « Lauda , filia Sion;
jubiletur Israel ^^. »
-f 12. Filii Sion , filii Ecclesiae. In psalmo : « Filii Sion exsultent super regem
suum ^7. » In Joel : « Et vos, filii Sion , exsultate in Domino Deo veslro ,
quia
S5 dedit vobis doctorem justitise ^^. »
-r 13. Filii Juda, fihi Ecclesiae. In psalmo : « Exsultaverunt filii Judae ^9. »
(1) IX, 26.— (2) Hominum. Ps. xi, 9. Cf.

Eo. Luc. sera. Ps. cxxxvi, 8. —
(13) Filias. II Cor. vi, 18.
1. 1, 90.
p. 1 —
(3) Populi fideles , per apostolorxmi prse- (1-4) Meum.
Cant. in,5. Dist. haec et sequentes exstant
dicaiionem in Ecdesia renali, sicut Apostolus ait : In in cap. XII ad Jerusalem et Sion , in plerisque codd.
C/imfo B-G. —
(4) Me. Ps. xxxni, 12.— (5) LMan- nostris. —
(15) Non Ecclesia, sed anima sancla^,Ci.
tein. Ps. cxii, 9. —
(6) Vos. I Cor. iv, 15.— (7) Inha- — (16) Israel. Sophon. iii, 14. Jubilatu, Israel C.
bitabunt. Ps. xxxvi,29.— (8) Eorum. Sapient. iii,12. Jubila , filia Jerusalem D. (17) Suum. Ps. cxlix, —
Filiorum E. —
(9) Gladio. Job xxvii, 14.— (10) Suum. 2. —(18) Justitix. Joel ii, 22. (19) Judae. Ps.xcvi, —
1 Joan. lu, 10. —
(11) Vide. Ps. xuv, 11. (12) Mi- — 8.
Di: IIO.MIMBUS. 109
VETERUM VARIUS COMMEMARIUS.

EucHERius, ed. I, [). 17; ed. ii, col. fuilJudas. — Imitationc; nnde : «Utfiliisitis
755 cad 1, 2, 7. Patris vcstri qui in ca^lis e.st"-"'. » — Diffi-
Orie^tius, de Naliv. Dom., v. 0. dcntia-; iindc y\postoliis ad Ejilicsios : "S[)i-
5 AdRIANUS, KtT^YWYr,, B', ;/. ritus qui iinnc operatur in filios diffidcn-
Raijanus. Eilius, Cliristus , ut : « Filinm tia; '"', » vel dc (juibns diffidiliir. — Inc;
ancillip tUcE ' . »
— Meini)i'uiii Ecclesiie , ut : uiidc Apostolus ad Eplicsios : « >'os eramus
« Mortuus effcrebatur lilius -. » — Populus natura filii iric-*, » id est vindicta,', ge-
Judaicus, ut : « Erat filius senior in agro.» Iienna3 ; id est, dcbitorcs daiiinationis itter-
10 — Populiis gentium , ut : < Eilius meus niE. « Xatura » dicit, quia, peccantc prius
mortuus erat, et revixit '. » Angeli ut — , liominc, viliiim iiiolc\it pro natura.
« Quadain die, quum venissent lilii Dei*.' Eilii liomiiuim , [)cr iiatiiraiii. — Dicmo-
— Aposloii , ut :
'< >ion possunt lilii sponsi nuiii, pcr iinitiitioiicm. — Sanctorum, jier in-
lugerc^. » — .luda'i , ut : « Sumere pancin l\- strnctioncm. — Dci , [)cr ado|)tioncin. De

15 liorum, etmittere canibus — ".» Viri sancti, ])iimis dicitnr : « Eilii honiiuum, us(|ucqno
ut : «>unc filii Dci sumus\» — De malo gravicorde-'?" Insccundos imcliitnr Doiiii-
redcnntcs ad bonum, ut : « Eilii aliciii iii- nns diccns «Vos ex patre diiibolo cstis -'^.•>
:
vctcrali snnt". — Seqiiaccs alioriim , ut :

Pro tcrtiis dicitur » Alfcrtc Domino filios :
' Uoiigc lieiit filii ejns — a salnfc '•'.'

llifirc- arictum '. » Quartis promiltitur ad()|)tio,
20 tici, ut : ' l)c iiianu lilioruin alienoruin '".^ sccundum illud : « Reati pacifici, quoniam
— Auditorcs, ut : « Si mnlliplicati lucrint filii Dci vocabuntnr. •
filii cjus in gladio. » — Homincs a Dco Petrls Capuaaus ad litt. vi , art. 33.
crcati , ut : «Orabam filios uteri mci". »
Filius
— Opera bona, nt Sahabitur mulier pcr : «
25 filiorum generationcm '-'. Dci. Slaloriim.

Eilia,Ecclcsia, ul : '•In porlisfiliicSion'^.» IJonoriiin. Diiiboli.
— Aiiiina ut Eilia mea a (hemonio êxa-
, : <
Eilius Dci per naturain vel per ieternam
lur '*.» Caro, ut —
Eilia IJabvlonis misc- : gcncrationem dicitur Vcrbum. Psalinus :
ra ''. >• — Jiidai , iit : « Etiredimini , lilia' n Dominus dixit ad me Eilins mcus es tu : :
30 Sion, ct îdctc ""'.

» — Infirmi, ut : « Eilia' bodie gcnui tc"'*. » Oni ct dicitiir filius —
tibi sunt? observa corpiis caruin '\ •
— Sa*- iiiatris, |)cr tcmporalcm iiativilatcm. Evan-
cularcs, ut : l'iliic Sion ainbulavcrunl gcliuin Virgo |)C[)crit filiniii >unni jui-
: <•
cxlciito collo "*. » iiio;icnitnin -'^ Oui ctiam dicitiir lilins

•
Pkiiius Ca.ntou. I'ilii snnt adoptione; Ecclcsia'. A[)()calv[)sis : Pc|)cril liliiiin iiia-
35 undc : •• Ego di\i : Dii cstis ct filii cxcclsi sculuiii , ([ui rccturns cral oiiincs gcnlcs in
oiimcs '". " — Ucgcnerationc ; nndc : • Ei- >irga fcrrcji^"." Qiii ctiaiii diciliii- liliiis no-
lioli mci (juos itcrum parturio •" , > cl isti stcr, si fcccrimns volmitalciii cjiis. I.vangc-
omncs siinl lilii crncis. — .Mtcrna Ikcic- liiiin : Qiii lcci-ril volnntalcin Patris inci,
ditatc; iiiid(; :
<> Hcati iâcilici. (pioiiiain lilii ijiM' nuiis Iratcr, cl sortu-, ct inalcr cst ".
/,o Dci vocabuntiir ' .
>• liiijiismodi liliiis non Diciiiiliir cliain alii lilii iKi inultis inoilis,
(1) Tu.r. Ps. LxxTV. Ifi.— (!2) Filius. l.uc. vii, 12 — fl8) CuUo. U. III . 1(5. —
(19) nmnes. Vs. i.xxxi, fi.—
(o) Hrvi.ril. I.iic. XV, 21.— (4) /)ri.J(.l) I, f.O. — ('I) l.u- (201 l>arluri,i. (ml. iv. P.l. 211 U. -. Matl. —
pfre. MiiU. IX, — Canihus. Mnll. l;>. ((i) w, 2(>. — V. '.». - i22i h:.il. M.ill. V. i:>. : Jeuti.r. —
(7) Joun. — (H)Suut.
.S'i/»iH.v. I 111,2. l*s. xvii, iVt. — K|>ii. II, (52. Cr. Jol>xi.i, 2."). — fii) h.r. l:\>\ics. ii.
Salulp.
(•.)) — Joli V, i. (10) /l/i>Ho;i/;/i. Ps. cii.m, 7. —
r> (2.^) Cordc. Ps. IV, r>. — (2fi) Kstis. Joaii. xiii,
— (II) — — .)tri Jol) XIX, 17. (12) (iniiriitiiiium. I iim. H. — ^27) .trittum. IN. xxvin, i. — (28) Gfnui le.
in —
II, Siim. W. (ir>) IX, 1'). (I i) IV.»(i/ii>-. Miill. p,. ii^ 7. — ^2y) /'» i(»iui/riiiMir/i. M.-tll. 1. 25. —
17. —
XV, r.xxwi. — (ir;i Misfrii. IN. H. (Ki^ Vi.lilr. ,r>n> yirifa fernn. ,\|ioc. xii. 5. — (ol) Miilrr fst.
Cuiit. II.— (17) t:arum. Knli vii, 211. — MiUl. xii", 50.
scilicct : crcatione. Job : « Qiiadam die quum propter fiUas Jerusalem% » quia fidcles anl-
assisterent filii Dei coram Deo , afluit inter ma3, licet argento divini eloquii non splen-
eos et Satan '
. » — Nutritura. Isaias : « Fi- deant auro divinee contemplationis
, iiec
lios enutrivi et exalta\i". » — Collalione rutilent, nec purpura martyrii rubeant,
^ honorum temporalium. Isaias Primoge-
: « tamen per dileclionem Dei et proximi per-
nitus meus Israel ^ » . — Fide. Evangelium : venient ad regnum Dei. Filiae signifi-
« Justiiicata est sapientia (Christus) a filiis cant carnales quosque et leves in Ecclesia;
suis \ )- qui scilicet in eum credunt , et eum iinde : « Filiae tibi sunt : conserva corpus
houorant. — Adoptione. — Imitatione. — earum , et ne ostendas faciem tuam bilarem
10 /Eterua ha^reditate [ut in Canlore]. Ali- ad eas. » — Filia Babylonis caro est, in
qiiando dicuntur etiam filii specialiter an- vitiorum confusione enutrita ; unde « Fi- :
geli. Job : « llbi eras, quum me laudarent lia Babylonis misera. » Filiae animae sunt —
astra matutina, et jubilarent omnes filii appetitus ejus Oculus meus de- ; unde : «
Dei '
? » praedatus est animam meam
in cunctis ap- ,
15 Filia Dei dicitur petitibus carnis meae * » Filiee Dei di- . —

cuntur virtutes unde legimus iu vita sancti ;
Sapientia. Fidelis anima. Joannis Eleemosynarii, quod Eleemosyna, in

Ecclesia. Filia Chrisli , Caro specie pulcherrimae virginis ei apparens,
Fides integra. ipsius. ait Ego sum prima fiiiarum Regis^.
: — '
Filii Filiae vero diaboli sunt vitia majora \yide
20 supra, p. 96].
Bonorum. Malorum.
Petrus et tEgidius.
Bona opera. Mala opera.
I. Aurora, inEvangel., v. 1892-1901.
Quos in fide gi- Haereticorum disci-
* Progrediens ex sede Petri , Salvator in urbem
gnunt. puli.
* Tendit , cui nomen dicitur esse Naim.
Qui imitantur eos Filii diaboli mali. * Hic adolescentem quem jam tumulare ferebant, ,
25
DlSTINCTIONUM MONASTICARUM Ijb. II, * Suscitat, in moesta gaudia matre novans,
de Filia. Filia Dei allegorice dicitur Eccle- * Qui videt exstinctum prius, et tunc luce fruentem,
* Miratur populus, magnificatque Deum.
sia ; antonomastice , beata Maria ; tropo-
logice, quselibet anima fidelis. De qualibet Filius hic viduae ,
quem Christus suscitat extra
Portas est aliquis qui grave crimen alit.
,
istarum congrue intelligitur in psalmo :

Qui cadit in culpam non solum mente , sed actu ,
30 « Audi, filia, et vide.» Sed de sancta Eccle- Sed tales surgunt saepe, jubente Deo.
sia seu de sancla ftlaria proprie intelligi-
,
II. Ibid.,\. 2449-2470.
tur laus illa : « INlultae filiae congregaverunt
Vir geminos genuit pueros puer unus , Hebraeos :
divitias, tu supergressa es universas " »

Gentiles , aiius vir notat ille Deum.
.
;
Sed si de sancta Ecclesia intelligatur illa Cum patre major habet curas ; minor omnia vastat,
^^ sententia ,
per filias ibi intelliguntur con- A patre discedens , cum meretrice manet.
gregationes gentium philosophicorum sive Sic Judaea prius Domini prsecepta tenebat
,
Quum gentes agerent otia plena malis.
ha^rcticorum. Si vero de beata Maria, ma-
Omnibus exhaustis , niiser ad patrem redit orans ,
tre Christi et virgine, sit intellecta lau- Invenit veniam pacificumque patrcm.
datio ,
per filias omnes animse fideles in Plebs ita gentilis post idola facta fidelis, ,
'"''
Christum credentes debent intelligi. Per — Promeruit veniani propitiumque Deuin.
infirmiores boni significantur
Amissum puerum pater excipit ore sereno
filias , unde ;
Occiso vitulo , fercula grata parat
scriptum cst in Canticis quod Salomon in digitis datur; artus vestis honorat
, Annulus
« media ferciili sui charitate constra^ it Emittunt modulos organa plectra , lyrae.
,
(1) Satan. Job i, 6. — {% Exaltavi. Is. i, 2. — 5. — (7) Jcrusalem. Cant. iii , 10. — (8) Mes.
(5) Israel. Exod. iv, 22. — Suis. MaU.(4) xi, 19.— Tliren. iii, 51. —Regis. BoUand. (9) Acta SS. ad
(5) Dei. Job xjtxYui, 7. — Universas. Ps.
(G) xxxvii, diemxxm Jan.p. 500, c. ii, n. 11.
i)E noMiMniis. III
Occisus vitulus Chrisfus fuit in cruce passus : VA lioet in fratreni major livore f.'ravetur,
Fcclosiiitu rcdirnit istc criiorc suo. Huic taincn arrident âudia la-ta patris.
Anniiliis istc fideni (leinonstnil ; vestc notatur Sic licet iinideaiit Judu>i (lentibus, illas
Innnortalis iiuuor : dat Deus isla suis. Cautibus augelicis suscipit aula poli.
VII.
5 -^ 1. Infans, Chrislus : « Delectabitur infuns ab ubcre, super foramine aspi-

dis '. »
-f- 2. Neo[)hyti, vel novilii : « Quasi modo geniti iufantcs, rationabile sino
dolo lac concupiscite '. »
-f- 3. llumiles, vcl insontes : « Ex oro infanlium vcl lactentium perfecisti lau-
10 dem ^. />
T 4. Infdnlia, innoccntia parvuli. In [)salmo , ubi supra.
VTII.
1. Parvulus , Christus "•

: « Parvulus natus est nobis ^. »
-r 2. Parvuli, sancti , spiritu hunnles. In psalmo : « Custodiens parvulos Do-

minus '^. »
15 -f 3. Et in malam partcm. In Osee : « Parvuli corum elidantur 7. »
-f 4. Cogitaliones pravae, priusciuam in opere perliciantur. In psalmo : « Bea-

tus qui tenebit et allidet parvulos tuos ad pctram ^. »
-^ 5. LacUmtcs , fide proficienlcs , ubi et supra.

-r 0. /Ihlactalus ^ Christus ,dc quo per Isaiam « Delectabitur infans al) ubere, :
20 super foramino aspidis, et in caverna reguli ({ui ablactatus fuerit, manum suam
raitlet. »
-r 7. Ablactati^ perfecti, a simplici cibo doctrinro abstracti, ubi et supra :
« Ablaclatos a lacto, et appulsos ab ubcribusy. »
IX.
i. PuER, Christus « Puer autcm Jesus proficicbat '". Pucr natus est nobis. »
:
25 2. Doo servicns " « Ecce ogo el pueri mei, quos mihi dedil Di>iis '^. »
:
-f- « Quando orat Omnipolcns in tabernaculo meo niccum, ct ni circuilu nieo puori
'
mci'-*. Piicri , quid pulnicntarii habclis '•
? »
-: 3. rcneriludo noviliorum inchoantinm « Hoves arabanl cl asin;e pasco-

cl :
banlur juxta eos, et irrucrunt SabaM lulcrunliiue omnia, cl pucros pcrcusse- ,
30 runl y;Iadio , cgo solus

el cvasi '-*. »
-J i. Prophelicus scrmo « : \\>\. pucr unus hic "'. » Ibc csl [)ucr k\\\\ miuilur
ad doducendam Ucbcccain, in conjugio Isaac '".
(I) yl.v|)i(/i'.v. Is. XI, 8. — (i) ConcHjiijcifc. I IVlr. coilico Arôiitliionsi li.ro lr.in>l>i('i oodom inodo o«so.
II, 2. — (!>) Laudem. 1'«. vni, a. — (l) Chri.slus, udi \\)) ibertiu.t. U. xxviii, l). — (lUi l^rnfi' lelHil. I.uc. i,
el xuiira ll-Ci. — (r») u, (>.
Subi.i. Is — (Ji) Ikiminus. 8(J. — (I I) Sancti , (I purilale appcllali. In /.«rtici ;
I's. i;xiv. (i. — (7) ElnUiulur. Osco xiv, I. — iS) /V- fcVci- U-G. — /li) Deus. U. viii. 18. —
(I.Tl l/ri. Joli
tram. cxwvi, \). .$| Iuit (iniliius, iit ii|ii)^ni|)li.
('s. X\i\, 8. — i\$ llabetis. Jo.in. xxi, —
tt. il.S> Sjlus.
suo : Sonnulla islir Irunxposila sunt seil ex Mesmia- , Jol) I, 1.^. —
(
(16) Hic. Joan. vi,l» (17) Isaac.

fto co(/iV(' ila resliluuntur. Nolaiuliiiii pia-lcroa ol iii (joncs. isiv, .'li.
112 S. MELTTONIS CLAVIS
-=- 5. Innocentes, sed adhuc infirmi : « Ignis Dei descendit de coelo, et tactas
oves ,
puerosque consumsit '. »
H- 6. Circumspectiones menlis, sive cogitationes, ut supra : « Pueros percus-

serunt. «
5 H- 7. Stulti : « Nolite pueri effici sensibus ^. »
-f- 8. Puer centum annomni, peccator : « Quoniam puer centum annorura

morietur ^. »
X.
-f- \. [PuELLA^, Ecclesia] : « Sic et sic loquuta est puella ^. Soror nostra
parvula ^.
10 -^ 2. [Lex Moysis] : « Vocemus puellara, et inquiramus '. Egressa est

puella ^. »
-f- 3. [Prophetica doctrina] : « Non est mortua puella, sed dormit^. »

Orieintius, denat. Dom., v. 6 et 150. Puer, Christus ut « Puer parvulus mi- , :
15 EucHERius, ed. I, p. 18; ed. ii, col. nabatur eos *^. » Populus Judaicus, ut —
756 A adviii, 1, 2, 3. « Est puer unus hic. » — Innocens , ut
Gregorius M. Infans Dominus , , utibi : « Laudate, pueri , Dominum ' ^ . » — Cives
« Deleclabitur infans, etc. » — Infans patriffi coelestis , ut : « Pueri mei mecum
quilibet regeneratus, quilibet noviter con- sunt ''*.»
Judaei, ut —
« Ursi laceraverunt :
20 versus, sicut de quibusdam per Petrum di- quadraginta duos pueros '^. »
citur : « Sicut modo geniti, etc. " — Pueri, Petrus Cawtor. Parvuhs sive juvenibus ,
qui in coelestibus mandatis deserviunt; unde Salvator ait : « Sinite parvulos venire ad
.lob, in persona Ecclesiae « Quando erat, : me'''. » Paulus : « Nolite pueri effici sensi-
inquit, Omnipotens, etc. » — Inchoantes bus , sed maUtia parvuli estote. » Ipse filius
25 etteneri , ut ibi : « Et percusserunt pueros Sirach : « Quoe in juventute tua non congre-
gladio. » Tales enim pueros hostis gladio gasti, quomodo invenies eain senectute '^?»
percutit , dum seternitatis desperatione Basilius : In quibusdam te exhibe senem
transfigit. — Vel
per pueros occupationcs in quibusdam infantem. Perfectus enim
mentis intellige, quas ignis descendens dicitur, nou qui in aetate, sed qui in sensu
30 de coelo urit , dum cordis nostri custodiam perfectus est non tibi obest puerilis aetas
:
flamma livoris incendit. si f ueris meute perfectus nec proderit aetas, ;
Gregorius apud Garnerium S. F. , lib. si fueris parvulus sensu

'
^.
IV, c. 7, p. 184. Puer dicitur Christus, propter officium;

Rarawus. Infans, Christus, ut : <
Delec- unde « Non veni ministrari
: sed minis- ,
S5 tabitur, etc. » — Electus, ut : « Infans octo trare ^ » ^

. —
Propter paupertatem unde ; :
dierum circumcidetur ^**, » — Sermo Dei, «Vulpes foveas habent Fihus autem homi- ,
ut : « Si formatus fuerit infans '

\ » nis non habet ubi caput reclinet ^^ » .
• Consumsit. Job i, 16.

[\) (2) Sensihus. I Cor. — — (10) Circumcidetur. Genes. xvii . 12. — (11) In-
XIV, 20. —
{5)Morietur. Is. lxv, 20. (4) Puella. — fans. Exod. xxi , 22.— (12) Eos. Is.xi, 6.— (13) Do-
Desunl initia trium distinct. in uno codicc, nbi cfctera minum. Ps. cxii , 1. — (14) Sunt. Luc. xi , 7. —
supersunt. E conimcntariis utcumquc sujiplentur de- (15) Pueros. 111 Reg. xx 19. — (16) Me. Marc. x
sidcralQ. — (5) Puella. IV Rcg. v, i. — (6) Parvula. 14. — (17) Senectute. Eccli. xxv , 5. (18) Sensu.
,
—
,
Cant. VIII, 8. — (7) Inquirumus. Genes. xxiv, 5,"). — Basil. Cf. t. III, p. 850 A. (19) Ministrare. Malt, —
(8) Puella. Genes. xxxiv, 1 .- (9) DorHnV. JilaU. ix, 24. XX, 58. —
(20) Reclinei. Luc. ix, 58.
m: ho.mlmbls. 1 1;{
Propter piiritatem Pcccatum non ; unde : « sccuiidum a'tatcm et verissimam iniioccnliaB

fccit \ > —
Proptcr liumilitatem unde ; :
puritatcm; unde: <- Pucr iiatus cst nol)is. ..
u Ilumiliaît scmct ipsum ^. Propter — Piicr sigiiilicat fatuitatcm , vd sciisus par-

mansuetudiiicm; unde Mansuctus sicut : <
vilatem, aniiiii lc\ilatcm, inlirmitatcm non
5 ovis qucc portaturad victimam^. » Prop- — tam cor[)oi is ([uam mcntis, ut ihi, sccun-
tcr ohcdicntiam undc Christus lactus ; :
dum scnsuiu moralcm « cxlcn(Jas : » ,
cst pro nohis ohedicus. » Scdmaxime prop- Ahraliam , manuin tuam supcr pucruin ' « ;
ter hccc tria dicitur pucr : proptcr purita- idcst, o pra'late-, nc aggravcs potcstatcm
tcm, siniplicitatcm ct ol)('dicnti;nn.
tuain sui)cr inlirmum , aiit su[)cr tihi plene
10 Pucri dicuntur, proptcr u.'talcm ; undc :
suhditum, (juiaanti([ua lauscst ct gcnerali-
« Pueri Hehricorum, etc. " — Proptcr lui-
ter a[)prohala :
militatcm ; undc : - >'isi eidciamini sicut

parvuli*. > — Pro|)tcr omnimodam purita- Parcere subjectis, et del)ellare superi)OS.
tem; unde : Pucri mci mccum sunt. — "

Dixit quidam dc simplicitatc [)ucroruiii
15 Proplersimplicilatciii ; undcPctrus: - Quasi ([iiod mc diccrc dclcctat :
modogcnifi inrantes. Kt Laudalc, pucri, : .Soneut l.iudein piicri , souont et provecti
Dominum. » Kt supcr huiic vcrsuiii dicit De cistiTua vetori [)ariter ejecti.
Augustinus ]\cmo, nisi pucr, iiitrat in re-

:
A>o>\MLs CLAiiEVALLENsis. Pucra [)Uri-
gnura crclorum '. Propter stoliditatcm — ; talc vocatus, ([uia purus cst; nondiim adliuc
20 undc « Pucri num(piid pulmcntarium lia-
: ,
lanugincm, ilorcmquc gcnarum liahens.
hetis? Itcm Malcdictus pucr ccntum
.' :
Pucr innocens cst, puriis, .simplcx, vcrax,
annorum. Ait cnim Isaias Pucr ccntum : -
munilicus; pro [larvo tcin[)crat iram Ucsus, ;
annorummorictur, ctpeccatorccntumanno- non mcminit ad matrcm rccuirit. viilmis ,
rum malcdiclus, » illc scilicct qui ctsi diu, ostciidit , malri dc facili lacrMiialur. Vci
25 tamcn pucrililer vixit , scrviens vitiis.
pucr dicitur **
a |)us, quod c^t cu^todia, ([uia
Pi:thls (Iapuanus ad Htt. \m, arl. 33. suh cu.stodia dchct cs.sc. Pustula dicitur a
Piter. pus, quod cst [lutrcdo, unde vcrsus :
Pus ,. \)ro putre(/o,r\on dcclinaltile puto ;
Chrislua ,
proptcr ^l/;o,s/o//, proptcrob- Piis declinatur, cusiodla quando uotatur.
~ scrvantiamdiînorum Vcrsus
Purilalcm. mandatorum. Purus ct innrnius, fatims. Icnis, humilis, infans,
so Ilumilitatcm. Ecchsia, proplcr r.st puer ; iiicultiis , iuniuhis . docilisipic, juciiiidus
Mansuctudincm Lacsus non incniiiiit ; par\o coutcntus, ohedit.
Ohcdiciitiam. Iliimililatcm. Vuer.
Ministcrium. Simplicilatcm.
Viior vcl pnrviihia. (Ihristiis. Iiinoccns.
P()[)iilus judaicus. Civis co-lcslis.
3j Lc\ mosaica. Iûeri a-fatc.
I'l LCOILS nLLLOVACK>SIS '\
Pr()[)lictica doctrina. - inlcliigcnlia.

lrum(iiu\ de Chrisli EcclcsitT
Piinci|)cs stiilti. — sciisii.
l tiu])lii.<
iii lil). \ 1.
el ^
Primi mofiis. Iiuiiiilitatc.

Nascere, liix niundi. ôx, orcide, tctra profundi.
DlSH^CIlONLM MON VSI ICMU M li|).\, (le Pa\ rrit iii li-rris , ipi;c ttmr dcsciiidct .ili a^lris;
fto Vuero. Pucr " dictus csl Dominus, cl fiiit Ittis iiiiii dr.irniirin nii liirt . iioii ;\^na liotnin ;
(Ij Fnil. W Cor. V, '21. — >2 /psinn. Pliil. n. S. CiMiscii inii i'( |s|i| ,
jitistii iii> i\ i);iioli>ril>us
— fTt) irliiiiiini. JiMcm. \i, l'.l. lljic inniiia <l.iimi jjnimm.iliii'*. V»Msi>iili nlii «• .'i/»ii<»ii/r;iij .Mallli.iM \ iii-
—
I
Isiil. Klym. XI, c i, ii. II.

I. (i) Parnili. iMnU. dorinpn!ti<<; nlii, nosrioqiio fonlo , Irividrs. — .'.•) Hfl-
xvMi, 7>. — (.'») Ciiltnuin. Aiinnsl. l\niiir. in ps. r\ii, liiviirrn.î.^. lilliiliiio piMii' i> nostiis |-ii <i\ndiolird x.nlilui»
II. I, l. VII .rol. l7Si H. i;; /'»(,r. Pi^rlii.lK in — |iri>ili( iilo Kiiiroiiis . a-l.ilc i|iiiil<Mii r.rliMis pri"r, m-
i>lymon, iili iiifni ••iion C.lnrivill.
Vnviuui. (!i'- — ^7) ipi)- I iiiilo s;'.iii' inriTiiir , lu-ipio idliino loro Ii.iIiimi-
ncs. XXII. I-. — (M) Dirititr. rrins i-lymon ox Viirroni-, iln«. Po oo rj. IHsl, rri lillrr. frnHc. L viii. I ir>.
III.
Agnis atque lupis , canibus concordia cervis Quum caneres le carminibus te non superarent
, ,
Tunc erit , et nullum serpens spuet ille venenum. Orpheus atque Linus, quamvis in carmine docti,
In caput antiqui calcabis tu, Puer , anguis. llle diix puer ille Dei juvamine freti,
Calliope genitrix ,
geuitor licet esset Apollo ,
Nascere, lux mundi. Nox, occide, tetra profundi. Orpbeu , musa tibi , Line, sit musa? tibi rector.
5 In cordis nebula quum lux tibi mane refulsit, Regibus hoc celat Dominus, servisque revelat;
Quam licct ignorans, lil;as summo tenus ore,
, Parvulus hoc scivit sapiens quod scire nequivit ,
Optasti vitic spatium suptresse suprema?, Est nova par veteri, par ultima musa priori.
Ut de temporibus pueri, diviue poeta Infanlis linguam vult, qui facit esse disertam.
XI.
4. Adolescentes , operibus proficientes * : « Scribo vobis , adolescentes, quia

10 fortes eslis^, et verbum Domini in vobis manet''. »
f 2. Et in aliam partera^^ : « Adolescentia et voluptas vanas sunt ^. » -r In

psalmo «Juvenes eorum comedit ignis ^. »
:
-r 3. Jiwenes , alacres in Deum. In epistola Joannis « Scribo vobis juvenes, :

,
quia vicislis malignum.»

15 -f 4. ^JdoIesceiitulas , animse reproborum, quse tantum audire delectantur ,
niliil operis boni actione generantes. In Canlicis « Adolescentularum non est :
numerus'. »
XII.
4. Senes, consummati justitia^

Mortuus est senex et plenus dierum 9. Cani : «
sunt sensus hominis et ?etas senectutis vita immaculata ^°. » ,
20 -f 2. Item ", in malam partem, de peccatore perfecte stulto qui nescit pro- ,
videre in posterum.
-r 3. Juvenes ei senes , apostoli et proplietae. In Joel : « Senes vestri somnia
somniabunt, et juvenes vestri visiones videbunt ^*. »
25 EucHERius, ed. I, p. 18 ed. ii, coL 755; ; juventute mea '*. » — Initium bonse vitae,
adxi, l, 2, 3 ad XII, I, 2. ; ul : « Sicut dies juventutis tuae, ita senectus
Rabanus. Juvenes fortes ut « Seribo , , : lua '^ » — Reversio ad bonum, ut : « Re-
\obis,juvenes,quiavicislismaligimm. » — novabitur ut aquilae juveutus tua ^**. »
Lascivi, ut : « Juvenes eorum c. i. » — Adolescentulae animaj sanctorum, ut , :
30 Leves, ut : « Videbant me juvenes, et abs- « Adoiescentulae dilexerunt te *\ »
condebantur
^
' . » — Juventus, prima^va Senex, perfecti. ut : « Abraham mortuus,
a;tas hominis , ut : « Deus, docuisti me a etc. » — Maiitia antiqua , ut : « Lactentem
Adolescens B, C. Fideles, sive operibus proficien-

(1) summati in suUitia, sicut in Genesi... et in Salomone :
tes , B-G. (2) Scribo vobis Joannes
in epistola Joannis Cani B-G. —
(9) Dierum. Genes, xxxv, 29. (10) Im- — —
B, C. Lcge Juvenes , et adde quce in 1 disl. Utramqiie maculnta. Sap iv, 8. (H) Item Dist. deest in E, —
enim iii uiiam conflnre liieret. (5) Manct. 1 Joan. n, — (12) Videbunt. Joel ii, 28. [io) Abscondebantur. —
13, 1-4.
——
(4) /w malampartem. G. Dist. 3 et -4 desiinl Jol) XXIX, 8. (14) Mea. Ps. —
l\x, 17. (15) Tua. —
in B, C. [b) Sunt. Eccle. xi, 10. (6) Ignis. Ps. — Deuler. xxxiii, 25, (16) Tua. Ps. cii, 5, —
(17) Te. —
ixxvu , 70. — (7) Numerus. Cant, -vi , 7 (8) Con- Caut. I, 3,
DE HOMTMBUS. 115
cum liomine sene'. - — Maturitas, nt : Idkm ad litt. i\, art. 24.

-' Dominus afl jndicium venict cum seni- Infanlia
bus ^. n — l'ra.'Iati, ut Sencs ejns piu- : <•
dentiam doceant^. » — Senecfus, perfcctio, jl^^tatis primu'Na'. Gratiie.
5 nt: ' Ihisad patrcs tnos iii scnectnte hona. *. J.iltenc. Kecle^-iiE.Soh^teiiim in-
— Dercctiis \irtiitum, ut : .
Ne projicias InlcUiiicntiie. fantia l-cclesiae distin-
me iii tenipDie sciiecUilis ^. puiah usque ad.Noe; pueritia, n Noe

Adiiin
Pinuis Ca,\tor. Ju^cnliis estnatura', U8(|ue ad .\hraham adoiescentia ah .\hra- ; ,
Hcilicet letatis; uiide : -

Junior fui , etenim '''T» "sM"^' 'i'* I>'>\'id us-
losenui ", etc. » — Culpa': iiiulc : » Delicla q"<' «'»^1 transmi-iralioiicm 15 d).\ lonis; viri-
jiivciiliifis mea^ et iLnioranlias meas ne mc- ''t;'5^^ 1''^'»' '"• <-lMisliim ;

dccicpi'a senec-
miiicris '. « — (Iraliie; uiide : Introiho ad t"«. <"' ''"i^^"' "'""'I' . <!"•""'<» l-<-' lcsia uon
altarcDci, ad Dciiiii (iiii i;eli(icat juventu- poterit parere propter Aiiticliristuin.
tem meam **. •> — (ilori;e; undc llenova- : luLM, il)., art. '2.">.
tsbitur ut a. j. t. " — Virtutis; nnde " Spcs :

Juventns
inea a juventute mea '•*.
» — Krroris et te-
meritafis ; unde : In (|U0 coiiiiiit adolcs- /Ktalis (ihristus
ccnlior vi.im sii;iiii '"? » Castilafis; undc — :

'remcrit;itis Sauhis.
'
l!;d)il;ihil juNcnis cumTirj;iiie sua " . " (/'sfitafis lo>cpli.
2" Scncclus est unde ;etatis; : '
Seiics , nt I.onganimitafis Joh
piitres '-. ..— Di^nifatis; unde : '.
Kxalfent Aciiminis sive disere-
cuin in ecclesia plchis, ct iii catlicdra senio- tionis Danicl.
riim '^. — Corrupfionis , secundiim (juod Clorificationis * Christus resur-
niundiis dicitiir sencscere ; unde Apostolus :
gensamortuis.
25 " Oiiinc (|iiod aiitiiiuatur ct yeiiescit, prope Ii)i:m ad lilf. wiii , art. '.>',].
intcrifum csf. ' ^ » Sfncrfits
Pirriu s Capuanis ;id lill. i, arl. :V1.

Discrctionis. l';iliii;ili()iiis.
Adolesccns, \el adolesccntia per ^ratiam,
.l']l;ilis. Ini(|iiit;itis.
sunt aufiinenta honoriim. (^)iiando(|ue dici-
30 fur per lidcm noNain primitiva lOeclesia. — DlsriNCTIOM M MONA.SHCAIl.
Jtivenlule. Juvenliis ;ilia iialnr;i',
Hl). 11 , (/<J
.ilia
.\dolesccnfiil;ccfi<»m, pcroh^cipiii im|)cnsim
culiKi', ;ilia u;ratiie, alia lilori;^. Jnvcntiitein
et r.iiiiiri;irif;ifis gr;ifi;i!n, dicuiifur lidclcs.
— Dicifiir (pi;iii(io(iiie iuhdc^ceiis |)ci' |;is-
ii;ituiie
fiie
omnes noverunl, ipii alicujiis scien-
hahent memoriam. De h;»e tamen (pii-
ciî;im sivc m;ilili;iiii. Actus ; <.
\X tcslcs i\v-
diim iiit . rc|)rclicn(lens (piosdam ipii in jii-
35 posiicrunl vcsfimenta sccus pedcs adolcs-
centis '*. » — l^vanticliiim : Adolescens,
vcnfulc sfiidioê conurci^Miit fcmpoiiilia, ne
in scncefiilc tiihebcaiit iiiopia
tihi dico, siir^c '". • — Adnlta cliam riiit
: iiif it;i([iie
sic :
lc\ iii primiliva l'.cclc>i;i , (pi;e jicr .Mo\scii

lii (licliiis jiiveiitiitis
dcsit;ii;itiir in lixodo : Sii^ccpit miilicr
Tiiiiciit iiiiiios scnfctiilis
Uo (Svnaiôua piicruin ( lciicm , el nutrivil, Nc tDlttlllil llcstitllliii
udultniiKpic tr;i(lidil lili;c l>li;ir;ii)nis j^ciilili Dcsil cis s|)tcii(li>r ciitis.
Kcclcsi;e) , (juic illiiiii iuldjiliiv if iii lociim 1.1 diim (piicnint incdinm' \ vcr^;unt in eon-
'^. cos vifium spccie
lilii Iriiiiuiii : f.illif NirtiiliN.
(I) Snie. Pciitcr. xwii. 2*). — (2) Sniihus. I~. iii, (10) Suam. I»». r.xviii.O. — dl) Sua. U. nn. K. —
I i. — {7>) norfdiil. IN. «;iv, 22. — l\) Hoiia. ("iciics. (12) }'oh,-s. l Tim. V, I.— (ir>) < IN ,:vi.r>2.
XV, \^. — (."i^ Srnrilulis. IN. l.w . ".». — ((•) ,SV;ii/(. — ^li) Hst. liclir. VIII. ir». — I
<.VN/u. Arl.
1'«.
. ., . ..-..,_...
\\\\\, 2.'). — (7)^ . , Mrminnis.
«.. _ . Ps.
.... niv
.,.,,,..
8. ,
— VII,
.... M.— WW Surgfi.
j,
I.ii.-. .......
VII, I i. - ' • p hVil. Bind.
itii. (itllU
(8) Mium. l's. xi.ii , l). — - (Dj JUvti. 1*8. txi , 7. — ii. iO. — (J7)
IKi lUrdium. Uliv(limii<i rortit.in rnnliittnlur
8.
Juventus culpae alia est praecipitationis et vicistismalignum. » Hanc autem juventu-
audacise, alia lubricitatis et lasciviae. De illa tem commendavit sanctus Sixtus in beato
ait Psalmista : « Delicta juTentutis, etc. >
Laurentio dicens ad eum Nos qunsi senes
, :
De hac dictum est illud : « Juvenes eorum leviorispiignae cursum suscepimus te quasi ;
5C. i. », id est, lubricos eorum et lascivos juvenem gloriosior manet de tyranno triura-
comedit flamma libidinis. In illa naraque phus £t haec commendatur in illaDomini
''
.
ffitate calor naturalis abundat ,

qui parcitate promissione prolata per prophetam ,
qua ,
ciborum potuum reprimendus est. Quia

et consolatur Ecclesiam primitivam moestam ,
sicut ait beatus Hieronymus, non /Etusei de paucitate fidelium : « Complacuit, in-
10 ignes non Vulcania tellus nou Vesevus
, , quit, Domino in te, et terra tua inhabitatur
et Olympus tautis ardoribus sestuant ut ju- , habitabitenimjuveniscumvirginesua; » id
veniles medullai vino plense et dapibus '
est fortis operarius cum infirmo pudico et
Tunc Venus in venis , ignis in igne , furit. continente,
Sunt seues in quibus ista juventus inve- Juventus gloriae tunc erit quando refor- ,
15 nitur ; unde quidam ait

mabit Dominus corpus humilitatis nostrae,
configuratum corpori claritatis suae. Quod
Veterascunt corda senum
Nec refreenant motus renum. nobis praestare dignetur, qui vivit et regnat
per omnia saecula saeculorum. Amen.
Sed sciendum quod juventus ista ,
qua;
non setatis est , sed lubricitatis quo-
, licet in AwoNVMUs Clarevallewsis.
20 libet homine sit vitiosa , in senibus tamen Juvenis.
estignominiosa ,
juxta quod ait quidam ver-
sificator egregius : Fortis. Prima aetas.
V
Non par puerumque senemque reatus
involvit Lascivus. Initiumbonse vitae.
Errat amando puer ssevit amado ^ senex. , Lenis. Reversio ad Deum.
25 Nam ubi pugnat amor, ibi casus excusa- Senex.

bilior. Est autem , sicut fere omnibus ma-
nifestumest, gravior in talibus infestatio Perfectus, Malitia vetusta.
juvenum quam senum ; unde quidam ait :
Maturus. Defectus virtutura.
Deliciisplenum dum ver adventat amoenimi Praelatus.
30 SoUicitans juvenum corda movensque senum ,

FULCOIUS.
Affectu quivis ducatur et ordine quovis,
Deliciis , fateor , innovor ipse novis. Utrumque, de nupliis Christi et Ecdesise
in lib, III.
De juventute gratiae est illud : « Deus,
docuisti me a juventute mea, » id est a Heu ! quia nemo potest , vel parvo tempore vitae
renovatione mea per gratiam. Heec multi- Perpetuo gaudere bono ; tristis, quia Isetus
35
Lsetior unde fuit , mox tristior inde futurus.
plex est; sed non est mese facultatis omnes Arboris in morem quae ponit habetque decorem ,
ejus species exprimereduas tantum ad in- : Vivit homo qui idem jam feiix jam miser idem.
, ,
structiones pauperum, quibus ego vades Ver intrat : foliis viret hsec. Intravit et anstas :
Floribus arridet , ramisque propaginat umbras.

sum % assignare et auctoritalibus asserere
Autumnus sequitur se ferre negans, aliei\um :
40 tentabo. Altera est poenitentiae , altera vero Postulat auxilium , non duratura diu sic.
fortitudiuis de iiia qua; est poenitentiae, est
: Venit hiems , cujus boroas comitatur et Eurus,
illud in psalmo « Renovabitur, ut aquilae,:
Imbres et glacies ,
grandisque procella pruinae :
Fetibus ^ et foliis stupet arbor dedecorata

juvenlus tua.» De illaquae est fortitudinis,
Dum viret et lloret, fructumque fereudo decora.
loquitur beatus Joannes in epislola cano-
Sic homo dum vivit ,
per tempora fluctuat altum,
f,5 nica, dicens « Scribo vobis, juvenes, quia
:
Ut rota , nunc supra graditur , nunc volvitur iufra.
Dapibus. Hieron. Epist. liv, n. 9, t. I, p, 287,

(1) — Vates sum. Cod. —
(4) Triumphus. Apud Bol-
— (2) Amado. Ita codex, nec videtur bis legendum :
(5)
land. ad diem x Aug. p, 490, ex S. Ambros. Offi<:.
amando; sed fugit me et sententijE el vocabuliacumen. 1, I, c, 41. — (S) Frnctihus , forte melius.
ni: HOMiMius. 1 1
XIII.
i. ViRGo, Ecclesia', fidc integra : « Desponrli enini vos uni viio virgineui
castam exhibere Christo*. »
2. Continentes ', sive propter Deuni , sive propter cccnodoxiam : « Simile est
regnum coelorum decem virginibus ^. » -^ « Virgo Israel , revertere ^. Et virgines
5 eorum non sunt lamentaliu ^. Virgines meie et vidua^ " . » -f Et iu Amos propliuta :
« In illa die deflcient virgines ^. »
-f 3. Animic sanctorum , a corruplione mundi per (piinque sensus corporis

conlinentes. In Evangelio : « Simile esty, etc. »
VKTERCM VARILS COMMENTARIUS.
jo Damasi s, Carm. vr, v. 4. nes pro teternis non faciunl (luid-

niali , (pii
Sylvils, de Noiiiinih. Christ. v. 8. quid faciunt; sapicntcs \cvo pro ieternis

Elcuerils, ed. i, p. 17, ad 1, 3; ed. ii, faeiunt. De sajiicnlihus dicit Isidorus : Qui
col. 755. casti perseverant et virgines, angclis Dci
'
Orientils, de nat. Dorn. v. 1 ct 1 14. efliciuntur aupialcs '.
15 Rauanls. Virjô, heala Maria, ut : « Ecce Virginali statui triplex assignatur privi-
\ir<j;() concipict ct pariet '". » — Kcclesia, lcgiuiii : fructiis ccnlcsiinus, canlare can-
iit : " Dcspondi, ctc. » — Aninia sancta, ut : tieuni iiovum, sc(pu Agiiuni utnxpic [ledc.
« Virgineni duect UNoreni". — Meiis Unde j)ra'eminentia ([uam hahchunt in
prava, ut : « Sedc in pulvere , lilia liahy- futuro , \irgines scilicet, martNres et pi*ae-
20 lonis '". ' — Plehs Judaeoruni , ut : •
Virgo lati , appcUalur aureola, qua- seilicet eis
Isracl projccta est ' '
.
» dchctur.
Piniu s Camou, Virfiincs qiucdani sunt Virtiinitas alia (|ua' cst casta, de qua di-
fatua', oiuiies sciliecl mali , (pii noii hoiiaiii cilur : Dcspoiuli, clc; ct dc hac dicilur :
conseientiain , scd huiiianaiii laiidcni (|iiu'- Virjînilas im|»lct ea'luiu, sicul lcrram con-
25 runt; ctideo lanipades coruni iu ad\entu ju- ju<;iiim. Virgiiiitas easta est ,
qiuc pro iiter-
diciscxstin|;uunlur. l nde in l!vani,'clio hyi- nis tanluiii ohscrNatur, ct major est \irtus
liir non liahenl nicrcedciii (piia rccc-
(piod , qtiam iiiart\rium : nain uno niomento iit
pcriint laudciii. Qiucdam sapicnlcs si\c — martvrium: scd \irgiiiilas cum huta et
pnidcnlcs, omncs scilicet hoiii (pii in hoiiis , piigna longa. - - Alia (puc non est easta,
3u ()j)('i-ihus(pia- tacidiil, noii (piaiiiiit laudcin ncc csl virlus, (puc dici soU l caniis inlc-
hiimanam, scd hoiiain consciciiliaiii. I)c liis grilas, (piia si îigiiiitalciii (piis scr\a\crit
> ir;;iiiil)us , laluis sciliccl cl sapicntihii^, proptcr cupidilatcin fanui' acI lucri tcmpo
dicilur iii livanj^clio : Siinilc est rcjiiiiim ralis, \irginilate eastacarct. Dc luic diritur:
c(i'l()ruin, clc. >

Dcceni \ irjiiiics sniit uiii- N iriînitas si lahitur, niillatciiiis roparatur.
35 vcrsi crcdciilcshoiia opcia cxhihcntcs; lam- Vii-iUstinus : >iliil prodcsl virginitas cor-
padcs, hoiia opcra ; olciim, j^ralia, si\c hona poiis , iihi opcratiir corniplio miiilis ' •.
conscienlia. \ irîiies crô latua- sunl oni- llcm llicr()ii\ mus : Niliil prodot luihcrc
il) hcrleiia . <<» i/koi/ sit fide iiuurru}ilti . tn .l;iu- lali. V-. iwmi.Im. — 7 Ii(/iM . Tliroii. ii, il. -
shilo\Wi. — Ci) riirintu. II Cor. xi,!i. p) .[nini.r — (8) Virijiiies. Aiiios vin , I". — ^«1 Est. Art. lotii*
citnliiifiiliiini . iioii iirofiter .flvrnam rftribiilioncni . liict i\v rrjiritiir iii B-G. — ÎU Variet. U. Mi, 14. —
seil prîjilir fdrornii latuli.s /iiiinnn.i-. Ibi rl .\uiira Î I l.iorein. Lc\\\. \\i, 15. - 12) liabijtoixis. \% \i.vii,
—
1
Kl ijiiiminr (alii.r H-d (l) Vinjinibiis. Mall. \\v, 1. — iir>) Esl. Auio» V, 4. — U' .i\i(uates. hiil. t vi,
1. __ (ri) {{«lerlvre. Jureiii. im, 21. — [\j) Lannn |). -iWi. — (15j .Mtiitis. Atijtusl. ()j.|.. ». V. |i iiori.
carnem \irginem , si mente quis nupserit ^ omnia farniliariter et plenius no\erat, quae
Itein dicitur : Virginilas in corpore niliil postmodum alii coeli novi annuntiaverunt,
proderit, si charitas aut humilitas a corde tamquam angeli ascendentes et descenden-
discesserit. tes super Filium hominis, nunc divinitatem
Petrus Capuakus ad litt. xx, art. DO.
ejus, nunc humanitatem ejus, tamquam
diesdiei \erbum, enarrantes. Haec est sex-
Virginitas
tupla spica Joseph ,
quae , in fame hujus
Carnis. Mentis. Tartari mundi, grano fi umeuti horrea nostra reple-
Virgo
\it. Haec est liscella illa scirpea, in qua
noster Moyses in\entus Hic est rubus, est.
lJni\ersalis, Ecclesia. Spiritualis, mens puin quo apparuit Dominus Moysi. Haec est
1" Singularis, beata Ma- dica. illa nubes, quae filiis Israel manna pluebat.
ria. Infcrnalis, mens cor- Haec est virga Aaron ,
quae, licet arida , su-
Particularis , Judsea. rupta. bito tamen germen protulit, et fructum ube-
A^îrgo singularis ,
gloriosa Virgo Maria. rius pullula\it. Haec est urna aurea, in
Isaias Ecce îrgo concipiet. » Haec est
: « qua manna continebatur. Haec est \ellus
15 nubes illa lucida, quee soiis formationem Gedeonis quae area remanente sicca, com-
,
,
praecessit, et de qua factum dicitur corpus pluitur. Ha3C est funda illa Da\id quae la- ,
solare, quando sol justitiae « ascendit super pidem unnm emisit, qui Goliani antiquum
niibem levem ut ingrederetur iEgyptum ^.
, postra\it. Hic est thronus Salomonis, quem
liaec est terra illa rubra \el \irgo de qua , rex fecil sibi de ebore. Haec est domus illa,
20 primus Adam formatus est, quando descen- quam Sapientia sibi aedificavit ,
quando ex-
dens sicut phnia in \ellus, « \eritas de cidit columnas septem, et septem doua Spi-
terra orta est, et terra nostra dedit fructum ritus sancti ejus nientem solida\erunt. Hic
suum ^ » quum aperta est terra et germi-
; est hortus, in quem ascendit dilectus colli-
na\it utique Salvatorem nec minus fuit de ; gere fructus pomorum suorum. Hicest iiber,
25 terra \irgine et inculta sola manu Dei for- de quo dicit Isaias : « Dabitur scienti lit-
niare humanam carnem, quam de carne teras , et dicetur ei : lege ^ . » Haec est mu-
Virginis, sola manu Spiritus sancti, sine lier, secundum Jeremiae \aticinium,
quae,
commixtione alicujus, formare aliam car- « circumdedit \irum gremio nteri sui^. »
nem humanam. Ha^c est aurora, quae so- Ha^c est porta in domo Domini, quae, se-
30 lis ortum Noe
praecedit. Haec est arca illa cundum Ezechielem, semper clausa mansit
per quam huma-
sal\atum in diluvio genus quia \irgo ante partum \irgo in partu ,
num, quia scilicet iu mari hujusmundi, \irgo post partuni. Hic est mons, de quo,
« ubi reptilia quorum non est numerus » '', secundum Danielem, lapis sine manibus et
sahantur et benedicantur hi qui per mu- opere \iri praescinditur. Haec est oliva
85 lierem fuerant maledicti, quando scilicet, quae a Zacharia propheta prospicitur, quia
mutato nomine Evae, angelus illi dixit Virgo sancta illud oleum eliquavit, quod
« A\e, gratia plena. » Haec est columba illa infusum est \ulneribus sauciati. Hoc est
emissa quae manentibus in arca paceni
,
castellum, in qno Martha excepit Jesum, et
mundo reddit;im nuntiavit. Haec est Sara Maria sedebal ad pedes ejus, quia in cas-
M sterilis ,
quae per repromissionem , contra tello pecloris sui illae duae \itae , activa et
naluram, fecunditatem accepit. Haec est contemplati\a , conjunctae fuerunt. Haec est
scala il!a Jacob ,
per quam angelos ascen- mulier amicta sole, quae , secundum Apo-
denles et descendentes respexit, quia et per calypsim, habet in capite coronam stella-
hanc apostoli et evangelistae multa didice- rum duodecim quia apostolorum duode-
,
fts runt de Christo , utpote ab ea quse secreta narius circulus hanc et adorat et adornat,
'
(1) Nupserif. Hieroii. t. ii p. 227. —
(2) .€gyp~ — [A) Numerus. Ps.cni, 2S. — Leffe. Is. xxix, 'J1.
Inm. Is. XIX, 1. — Ch)

,
Siium. Ps. iaxxiv, 12; i>xvi, 7. (6) Siii. .JorPin. xx\i, 28.
{.^)
DE ITOMTMBUS. 119
juxta quod legitur in Actibus : Hi omnes Publica nostra salus, Virgo Maria parit.
lla^c parit iindc perit tuus furor et tuus error,
erant perseverantes in oratione unaiiiniiter
Ouo tu , (|uo nati deperiere tui.
cum nmlieribus et Maria malre Jesu '. -
Ouos stcrnis, relevat quos vincis ;

, ipsa resoivit
Quos la-dis, sannt; quos premis , ipsa fovet.
Laurentius. Destruis instaiirat cacas illiiminat urpes
, ; , ; ,
5 Ilypomiieslicon , in lib. vir. Expedit ; occi(bs \ivilicat. Quid cnim est? ,
Pcr te noiuie nialum est ? Per tc confusio, per te

Eva parens ,
pariens pro piiznore pi^nora mortis , Anxietas, |)er te niors mala cfrpit atrox.
Qiiod paris , ecce perit ; (piod vel oijcst, idabest. Sed maia. scd probra, sed fcra mortis acumina pellit,
Danuia tuis , tii)i probra paris ; sed danuia tuorum Virao sahis virtus femiiia mater honos.
, ,
!• t tot proljra tui dulce levainen liai)eiil. Si qua tiii scclcris vestiuia stare videntiir,
10 \ irgo Uci , niediciiia rci , tua teque jinabil ; Irrita \irginea jain probitale cadent.
XIV.
~ Sponsus, Christiis, i(Jeo quotl a Palre ab inilio sit promissus. In psalmo : « Et

ipse tamquain sponsus procedens de llialanio suo ^. »
XV.
1. Sponsa , Erclesia : « Veni a Libano, sponsa, veni a Libano ^. »
-f- 2. Vel aniina, ubi supra.
VLTEI{U3I VATiTUS COJI^TLMAETUS.
Damasus, Carm. v. 3, et Decrel. col. 790. I)e prinio sponso et sponsa paritcr dici-
Sylvius, de Nomin. Chrixti, v. G. tur : « Lxicruiit obviain s[)oiiso et sponsce '.
KucnKiuis, ed. i, p. 17; cd. ii, col. llic spoiisus haiic s[)oiisain de>|)oiisavit iii
755 I) ad XIV ct \\ ad i. , 1 l incarnalione, vcl in [lassione, (juimdo eain

20 OiuKNTius, de Nal. Dom., v. ct 128. .'i proprio san<;uiiie redinicudo, cain sibi ia
Isinonus, Elymol., lib. vii, c. 2, n. 'M\. s[)Oiisani acijuisivit. Sa|)iciitin : « l.^redi-
NoTKEii, Sei\uenlia xwvii, v. 10. niini, lilise Sion, ct vidctc reji;cni Salomo-
Petuus Cantoi». Lcclesia dicilur spoiisa neni in diadcnialc quo coronavit euin ma-
in patiiarcliis ; ainica, iii propliclis; proxi- tcr sua , iii dic dcs|)onsationis illiusV » Et
25nia, iii aposlolis; columba, iii !Miiiia ct iii |)ra'sciiti (|iiidcni lacta cst (lcs|)onsatio
Josepli; ronnosa, iii coiircssoribiis; soror, dumtaxal, (jiiaiido accc[nt siion^âa sjionso
in virînibiis; (lotcin saimuiiiis. K|)istola caiioiiicn : « IVon

IÊHU s CiAPUATSUs ad litt. wm, arl. 11. c()iiii[)til)ilil)i!s auro ct aruciilo redcniti fni-
Sponsiis, Cliristiis. 1'saliniis : > 'raiiKpiaiii niiis , scd [)rctioso saiiiîiiiic at;iii imin.icu-
30 spoiisiis,etc. r.jus sponsacst Lcclcsia. I.vaii- lati". > Kt |iii;iius lidci. Paiiius : • Fide
^nliiini : " (hii stal , cl aiidit, et gaudio inniidniis cord I conim '\ - Acccjiit ctiain
âudcl |)roptcr vocein spoiisi *. — Spoii- anliani sacianiciitonini. Kt liiiic foita>se
sns aulcin dicitiir aiiiiniis, ciiiiis s|)»)nsa di- ctiain dicilur iii Canlicis : « Vciii dc l.ibaiio,
cilur caro, cui aiiiiiiiis tanii|uaiii spoiisiis s[)onsa; vciii (b* l.ibaiio ; vciii. « (Juia de-
M, dcl)ct pra-es.sc. Isaias : < 'raiiKpiani sponso, -[Mnisata fuil jiriniii lidc in Abrab.tm, (|iihii-
alliiiavit inilii niitrani , cl sic spoiisa dcco- do crcdidit .Vbraliam, cl rc|)iitatuin cst ei
<
iM\ it mc oriiainciitis -. » ad juslitiam '". Sccundo, |)( r ariliam sa-
(I) .hsH. A<l. 1 , I i. - (2) Sl/n. l's, \MU . (i. wv, I. —(7) /MiMi. Cnnl. iii. 11. — (8) hiimarulali.
(") I.Ukiiiu (iiiiil. IV, 8. — (i) SjKtiMi.
\si, Joaii. III
iii ,
,
i'.l I IVlr. I.H).— ^\ij huniin. Kj.lio». v, in. — (lO) Ju-
— (ri) (innniiinlis. N. i.xi, |0. (Gl S/i((»i.v.v. Miiit. slilinm. Gnl. iii , (i.
V2() S. MELITO.MS CLAVIS
cramenloruminMoyse, qiiaiido « onmcsin per fratres suos , nota homines in hoc ex-
Mo} se baptizati sunt in nube et in mari » ^
. sistentes.Quamvis autem ipse al) eis fuit
Tertio quasi per dotem sanguinis iuYerbo, venditus et cruciiixus, non reddens ma-
quando in sauguine teslamenti sui « eduxit lum pro malo, sed ipsis redire volentibus
5 vinctos suos de lacu in quo non erat
, convivium magnum prteparavit ; et mittit
aqua ". » Traductio autem ipsius sponsa^ quotidie et misit suos discipulos omnes ;
liet in futuro, quum traducetur sponsa in invitavit.Et ibi, sicut Joseph, secundum
lectum sponsi. Interdum ergo ardenter de- dignitatem primogejiiturae ponet id est se- ,
siderat sponsa oscula futura inquiens in , cundum merita. Et ipse quum primogeni-
10 Canlicis « Osculetur
: me osculo oris sui »
'^
; tus sit Patris , ideo primum locum obtinet,

quando sponsus, qui eani supposito bra- ut ait iu Psabno Et ego primogenitum
: «
cbio temporaiiter modo sustentat, eam in ponam illum , excelsum prae regibus ter-
lectum traducens, recipiet inter amplexus. rae '", » et post ipsum alii electi, secundum
Cantica « Lseva ejus sub capite meo
: et , sua bona opera.
15 dextera illius amplexabitur me » Om- '*. — Unde Augustinus in quodam sermone :
nes autem fideles animaj sunt una sponsa Ordo in illa patria servatur talis, quia una
ei per fi(iem desponsata. Paulus « De- : gioria fruentiir omnes, tamen plus et mi-
^'.
spondi enim vos uni viro virginem castam nus, secundum merita praecedentia
exbibere Cbristo. » Anonvmus Clarevallensis. Sponsuspru-
20 Ajntokius de Rampigollis '^^
iii Figuris dens, providus, castus, diligens, sollici-

hiblic, c. 9, Beatitudo. « Dicite invitatis ut tus, mansuetus, benignus.
veniant, quia parata suut omnia ^ . » Abud :
Sponsus.
« Beati qui ad coenam agni vocati sunt ^ . »
Videmus quia in nuptiis principum bene Cbristus. Animus.

25 0rdinatis, unusquisque ponitur secundum Spoiisa casta , fidelis obediens , munda
, ,
dignitatem , ut principes et barones et mi- amans, timida, ornata, pulchra, vere-
lites et ibi paterfamilias ordinat omnia cunda.

;
bene, secundum necessitatem. Sponsa.

Spiritualiter. Nuptiaj suntseternge beati-
tudinis bene ordinatse quia nuUus indi- Ecclesia. Anima. Caro.
30 ,
guus potest intrare. Matthaei xxii «Amice, : Fulcoius.

quomodo buc intrasti non habens vestem ,
Utrumque, de nuptiis Christi et Ecde&ise,

nuptialem ^? » Et ibi paterfamilias coeleslis
in lib. VII.
unicuique tribuit locum, secundum suam
35 dignitatem. Joannis xxv « In domo Pa- :
Christus ab ^gypto remeat de nocte lucerna
,
Proliciens aetate, simul virtute superna

tris mei multae mansiones sunt ^. »
Heroas lieros sapiens inter sapientes.
Figura. Genesis xliii. Joseph, dum Et jam tempus erit quo summus poscat honores
dominaretur in terra Jigypti fratres suos Et regi coeli spousetur filia niundi
invitavit, et magnum convivium ilbs para- Coelum cum terra respublica fiat una.
aovit, quamvis ipsum in terra nativitatis De Christi thalamis age jam, praecursor honeste,
Dic, age , dic mundo quod firmet pignora natae
vendiderunt pro triginta argenteis Ismae-
Cum Christo dic divitias dotemque puellae.
litis. Sat fuerit felix, talem sortita maritum
Moraliter. Per Joseph, nota Christum Qui rex et Deus est, et in hoc reges super omnes.
(1) Mari.
I Cor. x, 2. —
(2) Aqua. Jerem. xxxvin, tensem. Adisis Prolegomena, rem, uli est, inspecturus.
13.— (3) Sui. Cant. i, i. —
(4) Me. Cant. ii , 6 ;
— (6) Omnia. Luc. xiv, 7.— (7) Sunt.
Apoc. xix, 9.
viii, 3. —
(5) Rampigollis. Ecce tibi , lector, nomen
— (8) Nuptialem. MaU. xxii, 12. (9) Sunt. Ib. 2. —
novum, sed notus auctor. Idcm enim is demum est — (10) Terrx. Ps. lxxxviu, 18. (11) Prxcedenlia. —
quem antea designavi inscius.4non2/mMHi Priemonstra- Forsan e. serm. ccxxxvi, 5, in append. t. v et col. 298.
I)i: HOMIMIU s. 121
Sub teneris amiis virlus perdura Jo;uiiiis Ac pra'Conatur quod regi spousa pareiur,
Ambitdesertuni , (•alifiii paral ct dat aperturn Sicaieiis «Omiiis, prope vestra redemtio, gens, cst.
:
Ut veniat sponsiis, spoiisi praccedit aiiiicus. .Muiiduni miinda decfiit; et sponsuni. sponsa pu-
Krigit e.xemplo, (igit tentoria verbo. dica. •>
\VI.
5 -1. NuPTi/K, copulalio Verbi divini vA carni.s. In Kvangelio : « Simile esl
regnum ca^lorum homini regi qui fecil nuplias fiiio suo'. »•
-r 2. Socielas angeloruni el liominuin, per Doniinum ChrisUini facla. In Evan-

golio : « Et vos similes hominibus cxspeclanlibus (lominiim suum, quando rever-
lilur a nuptiis ^. »
XVII.
10 Thalamls anima, vel Ecclesia

\. ,
: « El luensus esl tiialamum uno calamo in
iongum, ot uno in latum ^
v 2. Lterus Yirginis : « Et ipse tamquam sponsus procedens de Ihalamosuo^. »
•^- 3. Mens devota : « Henjaiiiin, amanlissimus Domini, tota die commorabilur

in ihalamo '. »
15 vrn:i{r.M vahhs coMMr.MAiuus.

(liux.oiiii s apiid Gainerium S. V., lih. i:t i>tic iiuptiic sunt leuitinue, quia sunt
\iii, c. IH. sponsi el sjmnsie. Et humiles suut ,
qui.i
Hmianls. >iuptiu', giiudia a'teniu' îtiu, siitil reijis et plehis. Kl suut utiles , (luia
iit : " Oiiiindo revertitur a nuptiis. " — Vo- sunt sahatoris et salvandoriim. — Aliai
20 catio licclesia', ut : « Qiii fecit n. f. s. » unione Verhi ad huinanani
sanetissiiiice in
'nialaimis, uterus Maria', ut : - Tiim naturani, seeunduin id « Verhuni caro :
fpiiiiii spoiisiis, etc. •> — .Mens devoti» , ut : faetnin est " et alihi T.TiiKpiain spon-
'•'; : •
" Qiiiisi iii liiiiliuno tofa dic c<iinmor;ihitiii-. •

siis [). d. l. s. Ilciii : " O-ctilctiir inc oscnlo
— Viri siuicli, ut : liilcr tlial;iiiio<, (piin- oris Mii. " Hic iiiiptiie eelchrat;e fucrunt in
^'o quc cuhitos ". » iilcro N irginis.
Pltju sCAvroii. .Nupliic, ;ili;i' siiiil >piri- IMrnus Capiamjs. Nupliiirum (piiiluor
liiides, scilicct s.uictii' iiniinii' po^t |i('((m- sniil <:;eiicr;i : priniie, inter \iruiii cl u\o-
liiin rcdeuiitis iul Deuiii , (pii ciiiii c.i (ini- rciii; secund;e, iulcr Deuin el ;iniinain lide-
liir; uiide in iîiiii : - Vulgo dicilur : iiiu- leiii ; lcrtiie, iiilcr Vcrhuin cf cariicin ; (jiiar-
^" licr si (hiiii>-cril \iiuiii suiiiii . iimiitpiiil tic. iiilcr CliriMuiii cl l.cclc.-i.iin uiii\crs;»-
ad ciiiii redihit iuiiplius? i:t tn tiiiiicii rc- lcin. Priiiiic liict.c >-unl iii Ciui.i (i.dil;i';c. De
vcrtere iid iiie^. •>
Iteiii de islis «hciliir : sccundis Piuilus : Dcspondi , etc. • Dc ler-
« Despondi , clc. Ilic iiiiptiii' celchr.inliir tiis, i:\an^;cliimi : • Siinile cst rcmuim,
in cniijuiiclionc Dci iid aiiiiiiain lidelein. — elc. Detpiarlis, Vpoeal\psis: Veneruul
^•' .Vliic siinctiores, Chrisli el l':c<'lesi;e ; uiidc : nupli.c .Vgiii '"'.
I'rinia', eorporalcs; .sc-
" Sieiit s|)onso idligiivil iiiilii mitriiin, et ciiiidic , s|»iritu;ilc>; lcrli.c, s;icraiiicnl;iles ;
sicul sponsii dccorinil iiic (iriiiiiiiciito ". (piiirUc c(ilc->tc-. Iii primis iiiii>tii-', sunl
(1) Stto. Mnll. \ii, i. — [-1\ Suiiliis. l.iir. \ii, r»(i. D.iilir. iwiii, IJ. (i luhilos. Eifili. \i .
7.
— [7i) Corda saiulnniin. Iii Hziihirlr B-G. I.alitiii. ^7, .Mi'. Jcroiii. III , 1. — ,H; Ornamfiilit. I». l\i , lU.
B/itIi \i . 7. — (i'' .S'i/(i. l's wiii, (>. — .'il Thalaiiii). — (,y K.it. Joaii. I. 14. — ;iO .Igni. .\jh»c. xi\. 7.
duoin carne uua; iu secundis, sunt duo in has nuptias fuerunt inaures et ilhi orua-
spiritu uno in tertiis, sunt duK natunx! in
; menta quae protulit Eliezer, servus Abra-
persona una; in quartis, sunt duo in cor- hae , et dedit Rebeccie, pro parte Isaac. In-
pore uno. Primaj nuptiae contractee fuerunt aures autem sunt obedientia. Armillae, ope-
5in paradiso; secundae contrahuntur in poe- ra bona, quae manus et brachia ornant.
nitentia ; tertiae , in Virginis utero; quartee, Vasa aurea , sapientia; \asa argeutea, elo-
tempore gratiae, in mundo. quentia : hic enim est scyphus argenteus
In nuptiis autem tria principaliter atten- aegyptiacus, qui in sacco Benjamiu minoris
duntur, scilicet sponsalia ,
quae praecedunt, fuerat repositus. Vestes fuerunt \irtutes.
10 ubi exigitur consensus, et celehratio ipsa- Psahnus : « In Ycstitu deaurato , circum-
rum nnptiarum, quee fit cnm solemnitate, data varietate". » Adolescentulae sponsae
ettandem traductio in thalamum nuptia- fuerunt pneliae illae quae comitatae sunt Re-
lem quae subscquitur. Haec autem et in sa-
,
beccae : hae sunt particulares ecclesiae ,
quae
cramentalibiis nuptiis , scilicet in unione cum gentili Ecclesia universali venerunt ad
15 Verbi et carnis, etiam possunt intelligi. Tue- Christum. Psalmus Adducentur regi vir- : «
runt enini sponsalia in his qui praecesserant gines post cam ^ » Aula in qua celebratae .
apostolos , scilicet in patriarchis et pro- sunt hee nuptiae fuerunt atria domus Do-
Namquisi interrogata sponsa, sci-
phetis. mini, scilicet militans Ecclesia. Thalamus,
licet humana natura de hac conjunctione , uterus Virginis. Annulus, quo subarrhata
20 exprimit consensum suum in Canticis : est sponsa, iides. Lectus, unitas Ecclesiae.
« Osculetnr me osculo oris sui^ » Postea Canticum « Lectulus noster floridus ^ »
: .
quasi sequuta est celebratio in utero Virgi- Qui nostrum dicit, socium babet. Ministri,
nis. Evangelium « Concipies et paries fi- : apostoU. Paulus «Ministri ejus, cuicredi- :
lium ; hic erit magnus et iilius Altissimi distis " . » Magister

*
" et dispensator harum
25 vocabitur ".postmo-» Subsequuta est nuptiarum , Spiritus sanctus. Evangelium :
dumtraductio in lectuni, quando naturam « Viitus Altissimi obunibrabit tibi'^ »
suam, quam sibicopulavit Verbnm, tradn- Quasi citharoedus, David, Regum : « David
xit in coelum , ubi in lecto nuptiali quiescit. percutiebat in organis '^ » Ipse quasi sal-
Sedetin coelestibusnu[)tiis, scilicctChristi tator. Regum : « Et saltabat totis viribus
30 et Ecclesiae, quasi sponsnlia praecesserunt ante Deum*\ » Et licet Goliam gigantem
quando Abraham misit EHczer procurato- dejecit , fregit ora leonuni , ursos dilacera-
rem domus suae ut filio suo Isaac Rebec- , vit,ego tamen plus stupeo David saltantem,
cam ex gentibus advocaret; quae interro- quam l)ellantem vel triumphantem. Ipse
gata a parcntibus : « Vis ire cum homine quasi fatuus. Regum « Et impingebat in :
35 isto? respondit : Vadam \ » lii istarum au- ostia portae

'
'. >•
Quasi funambulus fuit ibi
tcm nuptiarum cclebratione observata est Elias, qui, quasi fune quodam per aera gra-
illa celebris solemnitas ,
quae solet nuptiis ditur, dum in curru igneo rapitur. Quasi
exhiberi. Inyitatores namque fuerunt pro- astrologus Ezechiel, qui quasi astrolabium in
phetae. Evangelium : « Misit liora coena^ manu suaaspicit, quando rotam in medio
'•oservum suiun dicere invitatis, ut veni- rotae Quosi magi Zacharias et
conspexit.
rent '. » Paranymphus sponsi fuit Joannes Joannes in Apocalypsi qui modo equos al- ,
Baptista. Evangelium « Amicus autem : bos, modo nigros, modo rnlos et alias di-
sponsi stat, et audit eum, ct gaudio gaudet versas species, quasi oculos deludentes,
propter vocem sponsi '. » Donalio propter subito rcpnesentant. Moyses et Aaron, dum
(1) Sui. Cant. i. -1. — (2) Vocabifur. Luc. i , 32. Praetei" allegorinm, nnilta de moribus nup- sftc. xii, in
— (5) Vadaw. Genes. xxiv, 58. —
(i) Venirent. Luc. tiis, da-
bic iiotare est, qnns iectori diligcnti ultro sese
XIV, 7. — Sponsi. Joan. 19 —
(a) iii, ((i) Varietate. liunt ob-crvandn. —
(il) Tibi. Luc. i, 55.— (12) Or-
Ps. xuv,
10.— Eavi. L'J.—
Ci) Fluridus. Cant. Ib, (8) (janis. II Ueg. vi, 5. (15) Devm. 11 Reg. iii, 14.— —
1, 1f).
— Cor. —
(9) Creclidistix. 1 Magister. iii, i"), (iO) {U).Portce. IReg. XXI, 15,
DE HOM[MTÛS. I?.*?
virgain convertunt iii coluhrum , acjuani in qiiic egressae sunt post eam , cum tympanis
sanguinem, et Cietera liujusniodi, mai-os in rt clioris ,
quihus [)necir)chant Cantciims : •
liis iiupliis rc|)ricsciilaul. (iraiidcm aspc- Domiiio. linmo cl (piasi iMnpanislria;

cliim cxliihuit Jacoh , scalaui scilicct, cujus mulUc iii liis ini()liis suiit omiics qui car-
5 cacumcn ct c(rl(im taiijicrc vidchaliir. Otiasi ncin doiiiant. TiipudiaNit omiic gcnus mu-
halhuticiis ct vcrha .s^llahicando proiiuii- sicoi-um; psallchal iii psaltcrio , tan;.;(l)at
lians Jcrcmias, qui ait : < A, a, a, Do- cilliaram ,

pcrculithal t\ iii|)auiim , soiiahat
minc Dcus , eccc ncscio loqui '. " liii- huccina , intonahat coriiu ; modulahatur in
munda prolcrt lahia Isaias, cui os calculo choro, resonahat iii chordis , mclodias for-
losuinto dc altari mundalur. Oua>i iiiutus mahat iii organo. juhilahat in cMiihalis. ]>t
clliciliir Moyscs, iii(|uiciis : - li\ qiio lo- catcra' solcmnitatcs nuplialcs, si diligciitcr
(liiutus cs ad scrviim luiiin, iiiipcdilioii^ cl allciidantur , iii liis nuptiis jiotcruiit iiive-
l.irdioris liiigua' TaiiKiuam liistiio sum '. >
niri '.
cum acccpit uxorcra

loniicaria Osce, (pii
Pf.tuls I)i; 1\h.\.
15 foruicariam. Mirandiim spcctaculum pruj-
hiiit Daiiicl , (iiiando occidit draconcm et Aurora, iii l>\angcl., v. 2707-2718.
ohluraxit ora lconuiii ; ct socii cjus , (|uando
l\egls (iliiis osl Verbuin Patris; est oaro sponsa
cxstinxcrtml iiiipcltim ignis. Oiiasi pcr
Christo juncta; tlionis, \irjiiiiis aula s.u-ra.
acia volavit llahacuc , (piando angclus ar- .Servi (|iii (•ioninnt . ^ os rci:!.! lercuia pos( iiiitl
2" ripiiit ciim cnpillo capitis sui, et tiilit pran- .Suiit Patres legis, (liscipuli(|ue .lesu,
diiim Daiiicli. Quasi oculos liidilic.ins ct Qiii per scri|)fa nioneiit Jutheos credere Clu-islo ;
(piadam ciDcllatc (icrcuticns fiiil J>lisa'us, Sed plei)S prou.T innio credere liirdat ei.
Qui uon iutra\it, lcstiva \este coruscus,

((uando aorasia jicrcussit illosqiii vcncrant
Kxpulit luinc honiineni rejiia mensa foris :
ad (icrcuticndiim i|)siim. Qiiasi lyiiqianislri.i llic (iesii:uat eos (luos noii dilectio vestit,
25 Maria soror Aaroii ,
()ro()liclissa , (jiuc ()()sl Quoruni iioii orual nienii)ra pudoris lioiior.
Iransitum maris lUihri siimsit tyiiq^.iiuim iii Quos iicet uua lides juslis conjuu^:at , ab iilis
Tenipore judicii dividet iynis eos.

manii. Quasi caiitatriccs alia; mulicrcs
WIII.
-r Adulter, Zalmliis, vol (la_^monc^s. In Isaia : « Vos aiiltîn jiccedito luic, lilii
;m2;uraliicis, scineii adultori el fornicari;r '^. »
30 -f FoiiMCARiA, carnalis propa.qatio, sive |)lol»s jiidaica , .sivc aniina j»('ccalrix,

iibi cl siipra.
\\.
-r Merktriv , aninia pcrcalrix, ((ua*, ilcicliclo \iio rcrlosli , iil csl (Ihristo, hiIuI-
lerinos do (liahnl > iiiii|iiil;ilis tViicliis coricojiil : <( l-ions inoKiricis racla osl
tibi \ ).
(H hniiti. Jcrpm. I.'.). — (i) .Smhi. Kxod. iv, 10. I. II. |i. 151.")); Iiim cn>dcin.iliiii(lorniiIii' n i|nodiim Ai«»-
— [?>) Invciiir!. Olciiin rirlc iidii iierdct «piicii iiiiin' linii i/'i'/. p. '.ir^ ; Kcd liis $;inc lonjjc prirslit «in|i|is-
(Itipuiiiii "!'.'. j'-7T.v ciinriTcl ciiin siiiiiliiiii'^ \clciuiti lii- siinii^ llcrtoi niiiî.lolionsi< in rifiinm (!%|)iiui'r.im
dis, (pinle!» sinil ('iviiii Ci/priinii, iil rirnimrcrliir ; i<iii'*- romini iilarius , in ..>ilic(li< no<tri'> c\ dono II. I'. C.diirr
tlciii inctii|iliin«iH lt.'d)ininn:i ipi.r ocnirril in rDire-i- iisscrvuln*, rr!icrviilnsi|iic S|iii dcîi proxiini< viiliiiiii-
liiis iiiiiMiiillis ; ilriii ,Vi//7/,r /rf/i.v

,
lorlix, i\un* nnpor i,i|„is.— (41 K()r»i'r(ir/.7'. U. i.\ii,3. — '3) fifii. Jrrrni.
ciliilii 11 11(1 V. l'",(lcl. Dtiinpril i7'(iX.v/r.v lalinrs jioj.i/r. iit.n.

124 S. MELITOMS CLAVIS
XXI.
V LuPANAR, id est locus meretricosus % conscienlia hominis peccatoris, vel cor-

pus in quo aduUerinos cum d?emonibus perpetrat concubitus. In Ezechieie : « Et
destruam lupanar tuum ^. »
VETERUM YARIUS COMMEINTARIUS.

^ EuGHEiiius, ed, I, p. 18; ed. ii, coL 750 b in fenestra , salvatur : quia et gentilis E]c-
ad XX. ciesia coccinum sanguinis Ghristi ponit iu
AdIIIAISUS, EiTaYOJYî, B', x', xa'. fenestra oris sui,ipsum confitendo ; vel con-
Eabatvus. Meretrix, anima polluta, ut : fitetur coccinum qui emissus est de fene-
« Facta est meretrix civitas fidelis ^. » stra lateris Christi quando unus ,
militum
»0 Petrus Cantor. Fornicatio spiritualis lancea latus ejus aperuit, et exivit sauguis
duplex minor per quodlibet peccatuni
,
,
et aqua.
major, per idololatriam. A]NTO]NIUSDERAMPIGOLIS,inF/ywr.6t6/lC.
Petrus Capuanus ad litt. vi, art. .32.

c. 31 , de Judicio. « Projicite eum iu tene-
Fornicalio spiritualis
bras exteriores "^
. » — Figura. Apoc. xvii
ubi legitur quod angelus Domini ostendit
Omne mortale Uxor fornicaria damnationem meretricis magnae, et vidit
*^
Idololatria. Synagoga. Joannes mulierem sedentem super bestiam
Item ad litt. xii, art. 12. habentem capita septem et cornua decem.
« Et mulier erat vestita auro et lapide pre-
Merelrix.
tioso et margaritis, habens poculum au-
Concupiscentia. Synagoga. reum in manu sua, plenum abominatione et
Anima infidelis. Gentilitas. in fronte nomen ejus scriptum : Babylon
'^"
Artes liberales. magna, mater fornicationum et abomina-
Meretrices quandoque dicuntur artes libe- tionum terrae ^. »
rales. Evangelium
Et dissipavit totam : « Moraliter per hanc bestiam nota diabo-
:
substantiam cum meretricibus vivendo , lum ;

per septem capita , nota septem pec-
luxuriose » Hi sunt medici nihil proficien-
' .
cata mortalia ;
per deceni cornua , decem
-^tes, in quibus haemorrhoissa expenderat transgressiones pra^ceptorum Dei. Per mu-
totam substantiam, nectamen potuerat libe- lierem accipe naturam huraanam quam ,
rari. Hi sunt panes qui non saturant, ju\- Deiis tam multipliciter ornavit dotibus cor-
ta quod dicitur « Quare appenditis argen-
; poris et animai, scilicet sapientia, intel-
tum, el non in panibus et laborem vcstriuu, ; lectu, \oluntate; qua; tenet in mauu sua
30 et non in saturilatem ? » Hae sunt siliqiuT '^
poculum delectatiouis , el implevit manus
illffi porcorum de quibus fdius pi'odigus
, suas foetore immunditia'. INam maia qua;
ventrem suum saturare cupiebat; \enlrem egit, et non pccnitentiam fecit, scribuutur
quideni oncrant, sed non reliciunt, quia lan- sibi confusead fi'ontem. IMittitur autem et
tum verborum aures onerant,
ventilatione ducitur peccator supcr hanc bcstiam ad
35 sed spiritualem refectionem non prieslant. poenas inferni.
. Meretrix quandoque dicitur S\nagoga..., Anotnymus Clarevallewsis. Eornicaria
quandoque gentilitas. Hiec est Raab mere- laqueus est diaboli vitiorum sentiiia, ve- ,
trix, qua; per funeni coccineum, ap])ensum natrix pecuniEe, peremtriv animaruin.
—
(i) DomusmeretricumE.— (2) Tuum. Ezecli.xvi, (4) Z,u.z;u/aMe. Luc.xv, 30.— (5, Sa/«n/a/em. 1s.lv, 2.
— 21. —
j
39 , viilg. Et destruent. (5) Fidelis. Is, i , I —(6) Exteriores. MatL xxii, 15,— (7) Terrx. Ib, 4,
m: HOMIMHIS. \'2S
rornicaria, peccatrix anima, (it . « Perdi- HKRM\>>f s WkHDFIIKNSIS.

(listi omiics qui (oriiicaritijr abstc'. >
—
(lariialis propagatio, vel jilcbs jiidaica,
Uortus deliciar., lib. ii. v. 8.")i)0-8G0fi.
iit :
n Semeii adiiltcri et fornicaria'. » * Qiiid leviiis >

vento? liiliiicii. Qiiid liiliiiiinv^ finna.
3 Meretrix, Ecclesia qux fornicata cst olini *
Qiiid fama ? niiilicr. ()uid inulicre? nihil.
cum idolis et dcCinonibns ct vitiis, iil :
Fcmina vana vatii veiiti rctinetur ad instar
.NaiiKpu' vaiia \olitaiit ista vcl ista via.
« Thamar sedit in liabitu mcretiicio -. »
— Doctrina hffiretici, ut : • Favus distillans

.Non offendatiir isto boiia femiiia M-rbo
Cui similis inilla res j)retiosa nitet.
labia iiier(;tricis \ » — Aniina, ut : " Quo- Sit tibi stclla maris mnlicr commissa [)udira ;
jo inodo facta es meretrix, civitas (idelis? " Herodias tibi sil femina jiincta mala.
xxri.
~ 1. Prj=;gnantes, nnim;p
verbiim D(jmini nuper concipienles, et fidcliimi ,
necdum in opere parlurienles; siciit in Kxoiio, pio conlentio>is doctorihus dici-

lur « Si (luo viri rixantes percusserinl mulierem prjrgnantem
: et abortiim fece- .
rint ^, » id est, veibum lidei perditlcrint. l)c his nanupie auimabus lidelium per
15 Amos de hicreticis dicitur : « Secueruul praegnantes (Jalaad ^. »
r 2. Pr?cgnanles, anima; peccatorum , cupidilatum cogitaliouiiius plcna', do

quibus in Evangelio : « Vae pra^gnanlibus et nutrientibus in illis diebus ' I »
XXIII.
V I. Pariens ,
aure cordis , fidei \erbo concipiens , et in confessione vel
opere generans, sicut in Jeremia de tidelibus dicitur : « Inter quos erit ca^cus et
20
claudus, pra^gnans et paricns^. »
^ 2. In malam partem : « Concepit dolorem , et peperil iniquitafem 9. »
VETKRl M VAUirS COMMKNTAKIIIS.
Pktrls Capuanus ad. litl. \vi , art. 31. Cliristus invohis' '. — Parturit fidclis aiiima,
Parturil vcl parit Dcus Patcr. Isaias : Oui ([iiaiido boiiuin (onccptiiiii iii opii^ j)rodu-
alios [larcrc facio, nunnpiid ct c^m) i|)sc iion cit. Apocalvpsis: - (',laiii;ihal parliiricns, ct
pariain '"? > — .\b lioc paitiiritiir l"iliii>. Sa- criiciahatur iit pariat' *, » id cst , ul iiou sit
jiicntia : " .\ondum montes gravi inolc con- infructuosa. Paiturit maliis, dnin .^ conccpit
stitcrant, et cfjo parliiricbar
'
' .
• — Parturit dolorcin, ( t pcpcril iniquitiitem - ; vel ha»-
vcl |)arit Kcclesia lilios, quos suis sacra- rcticus, dum jiroducit ad opus pravosdisci-
mciitisfovct ct iiutrit. Abhacpariuiitnr lidc- pulos.
lcs illi, (pii in cius iiNmo ad iin;iL;iii(-m Dci for- Priina partuiitio c>t ab ;i'tcnio, cl cst ine-
inanlur. Isaias : •
Qiiis ûniiit inilii islos ' ^? .-
iian abili^. .S-iuiida fiiit iii tciiiporc t^ratia',
— Parlurit pra-dicator inslriicndo, cl parit ct hicc parturilio collaiidabilis. Icrti.i par-
auditores iu sacra doctiina. Pauliis : " \'i- turilio fuil po>t tcmpiis ^raliu', cl cst liiec
jjlioli, (pios itcruni parturio, doiicc fonnctur parturilio appctibilis. (juarta lit ((uolidie,
(1) Te. Ps. uxii. 'il. — (4» Merrlririo. (li«iip«, — K /'«n>M.t. Jorcm. xxxi .8. — 9 btinuilalem.
XXXVIII, tfj. — (~>) Mrrflriiis. l'rov. v, ?. — 1) {)uiil W \\\. iri. — lUl lUiruxm. Is. lim.II. — \\ l'arlu-
—
1
leviu.s. Diio priini \crsiis iniilto iiiili(|iiiorcK, t> lonliiiiis rifliar. 1'iot. viii, i.N. li Isliis. U. xii\, il.
classiiis (liTiviuiliir. — ^ri) tWrrnil Kxoil. \i, "ii. — IT); /n vobis. Gnlnl. iv, !',• — |4, f/ ixtrial. Apoc.
(6) Galaad. Amos i, 15. — (7) Dielius. Lur. x\i. 'iT).
et hsec est parturitio remimerabilis. Quinta IMuudi, Salvator, culp» salveto piator;
Salvetoque dator veiu'a;, generis reparator.
et sexta lient inaxime in fine temporum, et
IMundi salvatrix, culpjc salveto piatrix.
erit utraque parturitio terribilis.
Salvetoque datrix venia; generis reparatrix. ,
DisTiiscTioiv. MONASTic. , lib. V. De sinu. û fons signatus, clausulaque , clausaque porta.

* Tu Domini teinpium, tu sedes laniinis alnii. i
Siirus
Tu rosa de spina. Tu nobilis indole bina
Virginis et niatris genitrix et filia Patris
Sccreta rcquics. Faniiliariias Dei. , ,
In gremio niundum fers , Virgo, ferendo ferenteni.

Conscientia. Regio. INascere, luxmundi. ]Nox, occide, tetra profundi.
FULCOIUS. Dum medium cursu nox inteuipesta teneret
Et geims humanum
, volucresque fera^que silerent,
Ulrumque, de Niiptiin Chrisli et Ecdesise, Sermo tuus Pater, omnipotens a sedibus altis
,
10 in Jib. VI. Processit, summus rex regum regia proles; ,
Per quem nascuntur nasceutia, nascitur infans

Wascere, lux muudi. INox , occide, tetra profundl '.
Ingrediens clausamportam, clausamquereliuquens.
XXIV.
-f SiERiLis, sancta Ecclesia ante Salvatoris adventum. In Isaia : « Lauda , sle-

rilis, quee non paris^ » Et in psalmo : « Qui habiiare facit sterilem in domo ^. »
YETERU»! VARIUS COMMENTARIUS.
15 Petrus Capuakus ad litt. xviii, arl. 52. torum judaizantium. Actus apostolorum.:
Sterilitaii «Quid tentatis imponere jugum super nos",
quod nec nos nec patres iiostri portare po-
Culpue. Grati*. Gloria^. tuerunt? » Sterilitas etiam culpae est, qua
Sterilitas culpae triplex, scilicet qua olim caro sterilis est a productione bonorum
gentilis Ecclesia steriiis erat a procrea- operuni. Job : « Pavit et sterilem, quae non
20 tione filiorum spiritualiuni. Isaias : « I.iE- parit '
. » — Sterilitas gratiae est virtus vir-
tare, sterilis, quae erumpe et non paris ;
ginitatis. Paulus : « Beatior autem erit , si
clama, quse non parturis. » Hic est mortuus
Sarrae uterus, qusjaniamiserat vim pariendi
sic permanserit *. » — Sterihtas gloriaeest,
qua coelestis Jerusalem sterilis est a procrea-
Haec est sterilitas Rachehs qua^ postmo- tionefiliorum. I']vangelium «In die ne-
, : illa
25 dum tamen facta fecunda est. Sterihtas quoque nubent, neque nubentur, sed erunt
que culpae est, qua Synagoga prius fecun- sicutangeh Dei in coehs^. »
da, modo sterilis est a procreatione sobolis
spirituahs. Sterilitas autem provenit
Pr^figurationum Christi et Ecclesi^.
vel ex
defectu aetatis vel ex infirmitate, lib. II, V. 859-865.
, vel ex
30 impotentia viri : ergo et Synagoga vel
sic Anua prius sterilis , fecundaque postea facta
lex sterilis est propter aetatem. Paulus Veridicis verbis de Cbristo talia dixit
:
« Pulvere de terrac Deus elevat inquit, egenum

« Omne enim quod antiquatur et senescit
,
« Ut sedeat cum principibus regnetque per ajvum.

prope interitum est ''. « Et ex infirmitate. « Morte triumpbata, Cbristus scandit super astra
Paulus : « Neminem ad perfectum adduxit « Et qui dives erat, pro nobis factus egenus ^" ,
35 lex ^. » Et propter defectum viri , seu doc- « Post exaltatus , ?noderatur cuncta serenus.
(I) Profundi. Cf. supra, p. Ho et infra in cap. xi. Nes. Act. XV, 10. —
(7) Parit. Job xxiv, 21.
—
— (2) Paris. Is. uv, I. — (5) Domo. Ps. cxii, 0. — (6)
Permanserit. I Cor. vii , 8. (9) Cadis. Matt. — M
(•i) Est. Hehr. viii, 13. — (5) Lex. Hebr. vu, 19. —
(8)
XXII, 50. —
(10) Egenus. II Cor. vii, 9. V
DK HOMIMBUS. 12:
XXV.
-f- \ . Pater, Deiis. In Isaia : « Ero vobis in patrein '. » Et inEvangelio : « Lnus
esl Pater vesler in coelis^ »
-f 2. Iloino, primus Atlani. In Isaia : « Pater noster primiis |)ercavit K »

~ 3. iMuncJus, sive diabolus. In Evangelio : « Vos tle palre diabolo estis-*. »
5 -T i. Pntres, apostoli , sive propheta.'. In psalmo : « Pro palribus tuis nati
sunt libi filii ^. «
-f 5. Et in aliam partcm. In Zacharia : « Patres vestii , ubi sunt ^'

? »
VETERUM VARIUS COMME.N TARIUS.

Sylvius, de Nominih. Cltrisli, \. 1. tas unus Dcus supcr omiiia bciicdictus.
, ,
10 KucnKuiiJS, ed I, p. 17 ; cd. 11, col. 755 a Amcu, amcn. Pra-lcrca soliis illc patcr uos-
ad. 1 et 5. lcr cst vcrus , (iiii nos potcsl laccrc liiios
AnitiANUs, Kido-Ywvr, , A' •/)'. lVx6'. Dei ;
quod solu^ |)()lcst faccrc Dcus.
Rauanls. Patcr, Dcus, ut : • OculiiiTi(|iii Dicitur tameii patcr, (jui nos carualiter
8ul)8aiiniit i)alrcm '. -
— Piu'latus, ut : « Pa- gcnerat. Dicuutur ct [)atrcs, ([ni iios >\)\v\-
15 tcr nii, currus Israci ct auriga ejus *. » — tualitcr gcucraiit; id est ,

qui suis .'âuctis
Pr()t<>|)lastiis, ut : .< Pater mcus ct matcr monilis, doctriuis ct cxcmplis, uos ad Pa-
mca
rior, ut
(lcrcli(iiici'uiit
: Oiiis patcr ejus '°?

me
Quisqiic siipc-
Muiidiis,
°.
— —
Ircm iioslrum [)iincipalcm qui Dcus
pcr ipsius gratiam convcrlunl ([uia ,
,
:
cst,
i>ti
ul : « M.dcdictus (lui annuutia\it palri [)alrcs nostri sccundarii sine principali Pa-
20 mco " . " — Diaholus , ut : ..
V08 cx patrc trc uiiiil possunt facere. Audent tamcn se
diahoio cslis. •'
qui cjusmodi sunt , o[)crante gralia Dci in
illis, |)atrcs se i()S()S a[>pcllarc coruiii (juos
Petrus Capuanls ad iitt. \v, art. M). Dco pcr llNangclitim gcniicruiil. Uiidc Pau-
Pater Itis : .
Licct dcccm millia [â-dagogorum
hahcatis in Christo, sed non miiltos [)alres:
C(v\eHis. Terrealris. nam iii Chiisto Jesu [)cr I>iiugclium \(>>
gcniii '\ >' « llgo , in([uil , \os gcuui , >• sed

25 Dciis Paler. Pater gcncratioiic. [incmisit « ln Chiisto Jcsu. ^
—
:
Filiiis. iidci imililioiic. Piilrcs cliam solcimis vocjirc nntritios vi-

Triuitas. — solarcpiil.ilidiic. los ; iiiidc hcatiis Josc[)h |)atcr Christi a[)-
Angcli. — [)ra'dicalionc. [)clliilus cst , ([ui;i uiitiilius cjiis fuit, ct
Terrestris. — adiiiiuistrationc. [)ostcii ([uiii [)utal)atur [latcr cjus essc.
lufvrnnlis. Patrcs ctiam noslri dicimlnr ct snnl [iric-
90 Aposloli. lati nostri, (|ui iiohis in >|)iritualihiis ct lcm-
Palriarchic. Mundiis. [)oralihiis proîdcrc lcncntur. Scd multi
iMoplicla'. l)i.d)olus. hodic siint, ct anlc liicc tcm|i(tr;i fucnmt ,
Priorcs aiili(piitatc. qui sc siiis suhdilis maîs Mtricos. \c\

DivriNcrio-Ni M monasticaiu m lih. iv, domiiios cxliiltciit , (|u;iin [latrcs. Uiidc d«'
'\ I!st au-
35 dc Palre. Palcr a patrando dicilur '
talihusdicit hcalus (ircgoriiis : .Miilli ((uiim
lcm palcr uoslcr, id est crcator, tola Triui- rcgiiuiiiis juiii sUNci[)iuiil , ad laccraiulos
(!) 1'atrfm. Jiicin. \\\i, \); 11 C.r. M. IS — x\x, 17. — IV H.i:.ii, \i.
(8) Ijui. \) Mf. IV. —
('o:/i.v. Maic
(2) Ca: . \\v, ii;. — (7) /'(•((•(11 (7. 1>. \i.ui, wvi, 10. —
(10) hjus IH.'g 1. M. (II .Uev. —
27. — (i) /;»/i.v. Jimii. uii, ii. — ifi) /'i/m. IN. \iiv, J.Tt'111. \\, V). —
^li; Ihntur. l*iJ. hlymul. n, c. ft,
17. — (U) Sunt. Zuch. i, J. — (7) Patrem. l'rov. n. 3. — (15) (iViiKi. I Cor. n, ili.
128 S. MIJXrOiMS CI.AVIS
subditos iiiardescunt. Terroiem potestatis tur Item ut diutius vivanuis. Eccle-

". '.
exliibent; et qnibusprodessedcbuerant, no- siastici iii « Qui honorat patrem suum

: ,
non habent vila vivet longiori. » Item ut a Deo benedi-

cent. Et quia charitatis \iscera
dum \ideri appetunt, patres se esse minime camur. Ecclesiastici iii « Honora patrem :
^ recognoscunt '. Et lios qnidem videmus in tuum ut superveniat tibi benedictio a Do-
,
monasteriis inter ca-teros pridatos elatiores, mino. •

—Item est pater spiritualis, qui de-
quos in saeculo vidimus despectiores, secun- signatur per Abraham, qui iuit palermul-
duin illud poeticum :

tarum gentium *". Genesis xvii , et Ec-
Asperius uiliil est liuniili quuni surgit iu altum^. clesiastici xliv , dicitur Abraham
pariter
,
di- magnus p. m. g. Et iste tenetur curam alio-

'0 Quos alter poeta reprimere curavit ,
rum gerere, item alios iustruere, item ahos

cens :
quicumque repente
supportare et protegere. Propter primum
Fortuuam patienter liabe ,
Summus ab exili progrediere donio. dicitur Matthsei xx : « Simile est regnum

Patres etiam solemus a ocare seniores no- coelorum homini patris familias qui exiit
unde Apostolus « Seniorem ne inprimo mane " . » De secundo , I Macha-
15 stros ; :
sed obsecra ut ])atrem '. " baeorum ii Etecce SimonMachabaeus; scio

: »
crepaveris ,
quia vir consilii est ipsum audite semper,

Pater etiam malorum dicitur diabokis, eo-
;
eum Unde Domi- et ipse erit vobis Pater '^. » De tertio,

rum scilicetqui imitantur.
Vos ex patre diabolo IV Regum ii : « Pater mi, currus Israel et
nus ad Judaeos «
20 estis, «
:
et opera patris vestri vultis facere.»

auriga ejus. » — Item est Pater coelestis,
Matthaei v : « Estote perfecti sicut et Pater
Est igitur pater
vester coelestis ^ ^ . » Et iste est Pater iniseri-
cordiarum qui consolatur nos in omni tri-
Creatione. Educatione. , ^
bulatione et laetificat. II Cor. 1 : « Bene-
Generatione spiri- Praelatione.
dictus Deus et Pater Domini nostri Jesu
tuali. Imitatione. \ /«
Christi, Pater misericordiarum Item

25 Mauricius % Dislinctiones super litt. P,
luminum, quia ad modum lucis omnia com-
cap. 19, Pater. Triplex est pater : naturalis.
municat. Jacobi ii : « Omne datum optimum
Exodi XX Honora patrem^ tuum. » Et
; « "^
descendit a Patre luminum . » Item dicitur
huic debemus tria beneficentiam. Eccle- :
Pater omnium quia omnia gubernat.
,
siastici iii « Gloria patris non erit in

:
Ephes. IV Unus Deus et pater omnium
: «
sooblivione ". » Item supportationem. Eccle- qui super omnes et per omnia et in omni-
siastici iii « Fili suscipe senectam patris
: ,
bus nobis ^ » Sapientiae xiv « Tu autem,
'
. :
tui. Item honorem. Malacbiae i

"^
» « Fi- :
Pater, gubernas provideutia '\
lius honorat patrera*. » Et hunc honorem ^*.
Anonymus Clarevallensis
debemus patribus triplici ralione primo, :
Pater.
35 ut in filiis jucundemur , et in petitioni-
bus nostris exaudiamur. Ecclesiastici iii : Naturaliter. Imitatione.
" Qui honorat palrem jucundabitur in fi- ,
Generatione. Doctrina.
liis , et in diebus orationis suae exaudie- Posteritate gentis. Veneratione.
(t) Recognoscunt. Gregor. Hom. xvu, ii. 4. (2) In — plaria manu scripta. De illoS. Dominici alurano plura
—
uin. Claudian. in FMtrop. vi, 181
altuin (3) Palrem. I — mProlegom. — (S) Palreml. 1. 12. (6) (Jblivione
Tim. V, \ (4) Mauricius. Nec omnino noviis, neque

.
1 1 Tui. Ib. 14.

-15. _ (8) Patrem 1. 1. 6.
(7)
— —
ex uitegro nolus esse debet is auclor partim enim C^d^ Exaudielur 1.1.6. (10) Genfium. Genes. xvii —
edilcesunt illius Distinctiones alphabelica' , scilicet
;
4 Eccli. XLiv, 20.

• — (11) Mane I. 1. 11. (12) Pa- —
usque ad tt. E [Distinct. per abecedarium , Venet. fer\. I. 6S. —
(13) Coelestis 1. 1. 48. (14) Miseri- —
1603, ed.unica), partimquoad csctera jacet incodicibus cordiarum 1. 1.5. —(1.^) Luminum 1. 1.
1". (16) No- —Tua
contemtus : neque is jure merito speriii censebitur, his I. 1 6. — Providentia\.
(17) 1. 14 vulg. a. p.
quem \idelicet prae caeteris olim vulgatum fuisse osten- p. gubernaf. —

(18) Clarevallensis. Easdem refert di-
dunt innumera quae ubivis cxstant ejusdem exem- stinctiones, quas Alaniis in quofmodis. Summa
DE HOMLMBUS. 129
Petrus de Riga. -Mens tua mitescat: merces, possessio terrac.
.
Quum "dimitte" rot:as, datur iude scientia; cuipas
Aurora, in Evarifiêl., v. 131 1-1 '531 llijcc lugere docet : solamen crit tibi merces.
Quunu|uc petis « |)anem », valcas ut fortior esse,
« O Pater alnie, tiiumnomen sit sanctincatum.
- Adveniatquc tuuni re^Miuni per secla be.ituui.
Estiries iiijus/itix : satiatio mentis,
5 « Velle tuuni
Consiliumqyw datur per quod discis misereri. ,
lial in terra, sicut in altis.
Qimrn [)elis Advcniat », datur intellectus, ut ille
« Tu pancm uostrum da nobis quotidiauuni.
-
Debita diniitte nobis

Det til)i cor niiin''um : inerccs Ueus esse jubctur.
« , ut iios inimicis.
« Sanctilicetur > ais ; datur liinc sapientia, quae te
» Et nou perinittas ut nos tentatio vincat.
Pacijicum reddat es inde vocandus.
filius
« Sed tutela malo tua nos defendat ab omni. »
:
*" Si sua dimittis liomiui connnissa realii

Amen. ,
Ksse petislibrum, recipis. « Pateraimc timorem >•

Te Pater absolvct ,
qui cor opiisque videt ;
Si non dimittis, tibi nulla remissio (iet
y'a«/>enewH]ucsapit: tria suntiucc pra?mia,ret.'num.
n Et ne nos » i-onkrt pietalem ; dat pietas ut
A Patre coclesti, cui maia qutcque patent.
XXVI.
-r 1. Mater , Ecclesia. In psalrno : « Malrcin laUantem '. »
filioi-uin
*^ ~ 2. Coilestis Jerusalem. In Apostolo : « Qua3 autem sursum est, libera esl
maler omnium nostruin *. »
-f 3. Synagoga Ju(Jiuorum ,
pro tpia Dominus per Jercmiam loquilur, dicens :
« In sceleribus vestris dimisi matrem veslram '. »
f 4. Babylonia, sive carnaiis generalio. In psalmo : « Quoniam pater meuset

20 maler mea deroiiquerunt me ^K »
VETKRUM VABIUS COMMEM ABIUS.

Eiichi;rils, cd. i, p. 7; ed. ii, col. 755 Uvan^cliiiin : « Kccc matcr tiia ct Iratrcs
'
A, it ad I, '2. tiii foris stant, ([lucrcntcs tc '. » Kt inatcr

RAn.v.M.s. Mator , civitas calcstis, ut : cjiis Virjro .Maria. Kvangcliuin : ">'oniicliic
" " Quui sursiim, etc. » — Ixclcsia, ut : « Qui cst liliiis fabri , ciijiis iios no\iinus patrcin
dcspicit partuni niatris suuj — '. » Virfiô cl inatrciii
'
' ? » Matcr ctiain cjiis, (piicuin-
iMaria , ut : « Vidctc rcf^ciu Saloinoiiciu in (Hic l)ona opcra facinnt. KNanû'litini : " Ipse
diadcmatc quocoronavil ciinimatcr siia". » inciis fialcr, ct soror, ct iiiatcr. .Matcr
— (Iralial)ci, ut : « Coiiiiiiba nica iiiia cst (|iio(|ii(' ('jns, cliarilas Dci Palris. — .Matcr
»0 malris suaj \" — Natiira viliala, iit : • Pufrc- bonoiiim liiplcv : triuiii|)bans Kcclcsia , ct
(liiii (ii\i : Malcr mca cs'*. •-
— SMia^'oâ Uccicsia iniiilaiis, ct ctiam jiiwdicalorcs. —
iil : " Doncc introducain in (loiiiiiiii luatris .Malcr ctiani inaiorum, pntrcdo ct corrii|)lio.
incu!", o — l'ra'(licalor, iit : > Ipsc inciis concnpisccnlia, \cl nabylonia, ciN itas sa'culi,
IVatcr ct soror ct inalcr cst '". » — Coiicii- Mcclcsia cadcin conscrNal in liliis snis (Hul'
33 j)isc('nlia , iit : « Dc vcntrc inatris iiua' tii malcr solct scr\arc in lilio. Conccjjil naiii-
cs prolcctor inciis" .' — Tcrra, iit : Us(|ii(' (pic inatcr l!ccl('>ia lilios , primo pcr iii-
in (licin rcxcrsioiiis in inatrcin omniiiin' ^ » urcssiiin l.cclcsia' , (piiiin cos priiiio cniu
Peiui s Capuamis ad lill. \ii, ail. IS. ((iiadain .sojcmnilalc iii llcclcsiainintroducit.
MalcrClirisli (piadriqdcx: sciiicct Sviiajôfâ. Sccundo, porlat iii nlcro pcr cvorcisimiiii.
(1) l.rlantvm. Ps. ciiii. D. — ("2) Soslrum. Cial.il. indiiit ciiin Viif;.i Miria. « — (7 Su.v. V.t\nX.\\i, H. —
IV, 10. — Veslram. Apiul Isaiuiii l, — ,.S l.s. Joli \Mi, \\. — î) Slc.f. l'.nnl. \in, .'».
U\ Me. Ps, XXVI, 10,

(."))
— Su:v. Prov, xxx

(,»4) 10.
, c. 1.
— (10) ft-j/. Mnlt. \u NO. — (II) Mtm. P». l\\, 6. —
—
, .
(6)SMa. Cnnl. m, 1 I. rvciiiit iMdciniii l//ci/r)ni.vcililis (li> Omnxum. Kcili. il, I. 17» J>. Mall. iii, 47.
glossa <i Kl cl, ditiîlc
: (iliiisluin, in liuiiMiiil.ilc ipiî — 1 l-li .Ud/ri-Hi. Mall. \iu, ^'»; Joon. vi, 4-.
III.
t.lo S. MELITOÎS tlLAYlS
Terlib, JiaHuril et lahorat, ut eos mittat iii Coiisolator optiine,
Dulcis hospes aniraae,
luceni, per catecliismuni et instriictionem,
Dulce refrigerium.
laborando etinterrogaudo « Yis baplizari? :
Iri laborc requies

Quarto, pariteos per baptismum, emitteudo
In acstu teniperies
5 in lucem gratiae. Quinto, lactat et nutrit In fletu solatium.
simplicL doctrina a Pascha usque ad Pen- ,
Lava quod est sordidum

tecosten.Sexto, in Pentecoste suscipiunt
Riga quod cst aridum
Spiritum sanctum ad robur, per confirma- Sana quod est saucium.
tionem episcoporum, et quasi ad solidum
Fove quod est frigidum
10 cibum accedunt.
[Flecte quod est rigidum]
DlSTINCTIONUM MOWASTICAR. lib. III, de Rege quod est devium.
Matre. Mater universalis Ecclesia^ est gratia
Spiritus sancti unde de ea sponsus suus ; Mater est sancta Ecclesia , secundum il-
dicitin Canticis «Unaest columbamea, uhd : liid : « Eili ne abjicias disciplinam patris
,
15 est perfecta mea, una est matris sua^, electa « tui , et ne dimittas legem matris tuae **, »
genitrici suae '
. » Spiritus uamque sancti id est instituta Ecclesiaj. Quia, sicut dicit
gratia yere est mater Ecclesiaj ,
quia cara sauctus Augustiuus , sicut transgressores
non solum gignit, sed et educat et erudit, legum divinarum, ita contemtores constitu-
custodit etconsolatur. Generat enim eam iu tionum ecclesiasticaruni coercendi sunt.
20 spiritu, secundum illud : « Quod natum est Hcfic una est, sicut et ejus unus est sponsus
de spiritu, spiritus est^. » Educat, secun- Christus; unde et ipsa dicit « Dilectus :
dumillud « Super aquam refectionis edu-

: meus mihi et ego illi ^ » Et sicut unum
, .
cavit me. autem Domini fercba-

Spiritus caput est quod cst Christus ita et uuum
, ,
tur ^ , » vel secundum aiiam translationem corpus est, quod est Ecclesia. Nam, sicut
25 « confovebat, super aquas. » Erudit, secun- multa membra unum corpus faciunt, ita
dumillud Dominicum ad Apostolos « Pa- : multi fideles unam Ecclesiam unde Aposto- ;
raclitus autem Spiritus sanctus, queni mittet lus : « Uiius panis, unum corpus multi su-
Pater in nomine meo ille vos docebit , mus in Domino ' ° . »
omnia'. Conservat, secundum illud Joan-

» Mater antonomastice dicitur beata Maria,
30 nis, in epistola canonica « Omnis qui natus : inater Domini, quia enim supra niodum di-
est ex Deo non peccat ^ » Quod dicit
, . : ligit Christum ideo tenerrime diligit cliri-
,
«Non peccat, » intelligendum est ad mortem, stianos. Et quia cos teuerrime diligit ideo ,
quia paulo ante dixerat « Est peccatum ad : eoruni miseriae clementissime miseretur :
morteni, non dico ut pro eo roget quis. » unde et mater niisericordias dicitur. Proba-
35 Etfortasse peccatum ad mortem, quod iion tum est exemplis iufinitis, maxime autem
corrigitur ante mortem. Consolatur, quia in Theophilo. Et quuni ipsa sit filia univer-
proprium est sancti Spirilus consolari lu- salis EccIesicE, qua; est mater omnium vi-
geutes et tristes. Quod quum multis possint ventiuin, ipsa etiam niater esse videtur Ec-
sacra3 Scripturai seutentiis ostendere, placet clesiae ; nam quuni sit certissime mater ca-
ao tameu in testimonium adducere quod in pitis, iion incongrue mater esse intelligitur
laude Spiritus sancti vir vita et doctrina ve- Mater igitur Ecclesia Mariae et
et corporis. ;
nerabilis magister Stephanus de Lange-

, Maria, mater Ecclesiae. Et sicut sancta Ec-
tuun", gratia Dei Cantuariensis archiepisco- clesia multum , ut justuni est , diligit Ma-
pus, ait in quadam egregia sequcntia, quam riam, plus tanien Maria Ecclesiam. Ecce
£,5 de Spiritu saucto composuit % ita :
cui minus dimittitur ,
plus diligit. Illa est
(1) Sux. Cant. VI, 8. (2) Est. Joan. iii, 6.— — posuit. Nola coaitanei viri et conteiTanei , nec iudili-
(5) Ferebatur. Genes. i, 3.— (4) Omnia. Joan. xv, 26. gentis nec imperiti testiinonium , de re a muitis
— (5) Peccat. I Joan. iii , 9. (6) Langhton alias, — agitala,
,
novum el gravissimum. — (8) Tuas. Prov. i , 8.

qui lloruit iniiio sacc. xiii, obiit a. 1228. — (7) Com- — (9) /UJ.Cant.ii, 16.— (10) Uomino. V.^hes., ly/i.
DE HOMLMBUS. 131
rfônostramatcrverissinia, qujuiiosinaxiine Maternostra terra dicitur, quia ex ipsa

diligit. iNiliil eniin sic verain niatrein pro- liabenius qnantuin ad corpiis , orijjinein
,
bat, sicut vclieinensdilcctio. IJndc est illud ah ipsa, suslcntalionein; iii ipsa rcsolutio-
vetus etvulgo trituin provcrhium iiciii [)alicmur. Lnde : < Grave jiigiim supcr
5 Oninis amicus aniat , mater plus omnibus una.
filios Adaiii , a dic exitii>^ coniin dc vcntrc
inalris coruiii in dicm scpultura;, in nialrciii
Adcamus igitur cuni liducia thronum gra- oinnium. »
tiaj ipsius, clamaiitcs :

IMatrcs dicuntur noverca;, iioii propter
Monstra tc esse niatrem , dilectionis affcctioncm , vel educationcm ,
non solum Christi, sed et christianorum. sed proptcr doininationcm. >on tanicii in
10 i;i inipetra nohis a lîlio tiio iinigcnito, fra- di\iiiis liltcris iiiciiiiiii inc imcnissc iio\cr-
Dco nostro Do- cas inatrcs \ocari', scd in sa.'cularihus, ut
tre nostro priino^cnito , et
onmium pcc ihi :
miiio, nostroriiin rciiiissioiiciii
caloniincl \itaiii pcr omuia sa.'ciila sa^cu- Utnox lon^â (piili-is mentitnr amica, diesque
loruin. Lonfia videtur opus ut pif.'er aimus
del)eiitil)us ,
15 Matcr etiam nostra cst Ecdesia calestis ; 1'iipillis, quos dura premit custodia matriim, etc
undc Apostolus . Qinc sursum est Jcrusa-

:
AnonymlsClahevallensis. Maler in pa-
lem, lihcra cst, qiiic cst matcr nostra. » ,.i^.„(i„ .,„xjjj .
j^ educaiido sollicita in cus-
;
Matcr priiniliva' Kedcsia! diciliir Syiia- lodiendo dilincns; in ainore fervcns ;

pucro
goga, cx quacorporalcm hahct nii-incm. ,.,^,.„„i ostcndil ali(niid ut ciiiii rcvocct
20 J)c (pia matrc, piclalis matcnia! ohlila allc- ah um
i„t,.a ucstal liliuiii : iiilia cuiias cdn-
ctuin, lilia siia jiiste (pKcritur, diccns :
cal; niiiic Noliihiiihiis (piihiisdaiii dctcrrct
«Filiimatrismca' pugnavcrunt coiitra inc '
.»
nunc blaiidis dciiiulcel; (luohu> uhcrihus
Hajcest Mcdca (jua3 a viro suo justc, qiiia
,
[lascit; gaudct ([uuin cum videt palri assi-
pro mcrilis, rcpudiata, proprios liliosintcr- inilari.
25 fecit.
Matcr.
Malcr diciliir K\a, ul ihi : « Patcr mcus
et inalcr mcadcrcliqiicniiil inc ;
» idcst, iii Civitas c(dcstis >'atura vitiafa.
malismullisctmagnisexposucruntmc Adam Kcclcsia. Concupisccnlia.
et Eva. (( Doininus aiitcin assuiiisit me , • Virgo Maria. Terra.
50 id cst naturaiii hiimanain , ut liheraret mc
Petius i)i; Hic.a.
ab omni malo. Vcl patcr ihi intdligitiir dia-
bolus; inalcr,coiicii|)iscciitia. De haccniin, Atirora, in Cantic, v. 370.386.
scciindum (piaiiHlam cxposilioncin (piani lc- mater Synaôua
Dicifiir Kcclesia^ fuisse,
gissc iiic incmini, dictiiiii cst : - Aon coquo l)e (pia docfores meriiit sanctos habuisse.
J5 ha'(luin iii ladc matris siuc, ••
id cst, [iccca- Scil feuci Kcdesia diiectum doiicc iu uHiem ,
torcin concu[)isccntiaj carnalis illccchris non iMalris ducat eum, spoiiM) taciens ilii sedem.
âiiKpie lidem Cluisfi .lud.cos illa doccbif,
paliaris dissohi.
Kf cifo convcrsos iii muiidi liuc \idcl)if.
Malcr dicitur Kcdcsia dc gcntihus, iit
Quoriim pars, (puedam e(i'lcslia siiiL-ula sperneiis,
ihi : " Qtii hahilarc lacil stcrilcin in doiiio, llierebit ea-lo, Cluistum per a^nifjmata cerncus.
fto matrem lilioniiii lalanlcm; » id csl licdc- Ihid., .) i
siain dc gcnlihus, ([ii;c ([uoiidam crat slcri-

In flialaimim matris appreusum diicere ('.bristuiu
lis, facit habitaic iii doino coiiimuiii , lioc
MliUir , licbra I» p()|iiilo tpii,i pr:cdi(;,f islum.
cst iii uiiitalc lidci , cuin [)(.)piilo clcclo c\ subcruuf (piiim cuiicfa niina",
JM iiiuiidi liin',
Judais. C.redeturîue Deus, el Cbrisio credct llebiwus.J
(1) Me. Cttiil. 1, Ik — (4) lovari. Vidu Inmcii Levil. xi, 11.
XXVII.
-f Frater, Christus, de quo

1. in Cantico canlicorum Ecclesia dicit : « Fra-
ler meus milii, et ego illi '. »
-f 2. Fratrcs , apostoli, sive omnes sancli. In psalmo : « Narrabo noraen luum
fratribus meis '. »
5 -f 3. Et in aliam partem. In Job : « Fratres mei pricterierunt me, sicut tor-

rens^. »
XXVIII.
SoROR , Ecclesia : « Soror mea et sponsa. »

EucHERius cd. I, , p. 17 ad xxvii ; ed. ii, ror Christi , scilicet saucta Ecclesia et lidelis
10 col. 755 B ad xxvii , 1, et xxviii. anima, estetiam sponsa ipsius. Canticum :
RA15A1NUS. Frater, Christus, ut : « Quis « Quam pulchrae sunt mammae tuae , soror
iDilii det ut te fratrem nieum inveuiam V» mea, sponsa' ^ » Soror Ecclesiae, Synago-
!
—
— Christianus quilibet, ut : « Si quis frater ga unde et de Ecclesia ipse Christus ait Sy-
;
noniinatur inter vos ^. » — Bonus homo, nagogae Soror mea parvula est, et ubera
: <•
15 ut : « IUe meiis fratcr et soror et mater nou habet. y-

—Soror justi dicitur sapientia.
est ''. ') — Apostoli ut Vade ad fratres , : « Sapienlia : «Dic Sapicntia3 : Soror mea es''.»
meos ^. » — Secundum carnem, ut Ecce '^
: » Sororcs etiam justi dicuntur virtutes. Job :
luatcr tua et fratres tui . » « Ib.mt filii ejus, etfaciebant convivia unus-
Soror, Ecclesia primitiva, ut : «Soror mea quisque in die suo , et niittentes vocabant
20 parvula est ''. » — Putredo carnis, ut : « Ma- trcs sororcs suas ' ', » fidem, spem et chari-
ter mea, etsoror mea, vermibus '". tatem. —Una etiam virlus dicitursoror alte-
Petrus Capuainus ad vi art. 34.

rius , ut contemplativa est soror activae. Et
litt. ,
hae sunt Rachel et Lia, duae uxores Jacob ;
FralTQS, hae etiam sunt Martha et Maria, duae sorores
Secundum naUiram. Secundum gratiam.

Lazari. — Soror etiam humanae naturae di-
citur infirmitas et corruptio. Job : « Dixi :
25 Nativitate. Per charitatem. Soror mea, vermibus. »
Consobriuus. Per fidem. DlSTIiNCTIOlNUM MONASTICARUM lib. II,
Consansuineus Per imitationem. de Fralre. Eratres quatuor modis dici in

Contribulis. Per communes paren- Scriptura sacra, beato Hieronymo docente ,
Secimdum gloriam , tes spirituales. didicimus natura

,
cognatione ,
scilicet , ,
30 Christus. Perprtedestinationem. gente, affectu. Natura, ut Esau et Jacob.

Idem adlitt. xvii, art. 55. Soror Christi, Cognatione, ut Abraham et Loth. Legitur
Ecclesia. Canticum : « Aperi mihi, soror cnim Abraham dixisse ad Lolh « Ne sit :
mea' ' .» Et soror Christi dicitur quilibet lide- jurgium inter me et te, fratres enim su-
lis et justus. Ista3 sorores cum fralre Christo mus '^ » Gente, ut omnes Judaei. Affectu
35 habent eumdem Patrem per gratiam sed , ut sunt omnes qui sibi in\icem fidem ser-
non eamdem matrem per uaturam. Heec so- vant. Sed affectus iste geminus est : videli-
(1) IllL Cant. II, 16, juxta vetereni — interpretat. (8) Tui. Matl. XII, 47. —
Est. Cant. — viii 8.
— Tomns. Job IS. — (9) ,
(2) Meia. Ps. XXI, 25. (5) vi, (10) Vermibus. Job xvii, 14. — Mea. Cant. v,2.
(11)
(4) Inveniam. Gaiit. viii ,— 1. Gor. 11. — Vos. I v, (12) Sponsa. Gant. iv, 10. — Es. Prov. vii, A.
— (6) Est. Malt. xii, 50. — Meos. Maic. m, 35.—
(7) —
(5)
(14) Suas. Job I, 4. (15) — Sumus. Genes. xui, (15)
8.
DE HOMOIBUS. 133
cet spiritnalis et carnalis. Affeetu carnali

PRr.FICUR\TIO>LM ClIRISTI ET ECCLEST T
fratres erant Pilades et Orestes. Hunc af-
fectum poeta genlilis persuaderc voieus, lil). I, V. 081-730.
quia spiritualera iiesciunt, ait ' :
DiliKiHir cunclis plus ^'ualis a patre Joseph :
5 Seniper liahePyladcm aliquem, qui curetOrestcm. Hirredes AbraluL' superas onines , bone Cliriste.
Pra-ccpit .loseph pater ejus visere fratres :
Spirituali affectu verissimi fratres fiicrunt

.Misit quippe Deus (>hristum nos ad redimcndum.
Pctrus et Paulus; unde dc eis juste canit i,, Dothaim Joseph lcgiiur fratres repcri.s.se
Ecclcsia ^ Gloriosi principes terrai , quo
: Quuin Christus venit, totus deteccrat orbis.
modo in vita sua dilexeruiit sc , ila et iii
l tfiue xidciit tVatres, niox tractant de nccc Jo.seph :
l t per opus no\it Christuiu Judavi pcrcniit :

10 inortc non siint separati.
,
At Joseph vestis de sanguinc tini:itur ha'di;

frater signiiicat parililatem, vel siniilitu-
Testihu^ a falsis accusatur caro (ihristi...
dincm, ut ibi » Qui inollis est el remissiis
:
Quuin inulicr lose|)h sc despexisse \idcret ,
in opere suo, frater est sua opera dissipan- Saltcm quod potuit, fccit chlanndem , tulit illi;
tis •'. » Eratres dicuntur iiniiis lidci seu re- Aufu-it Joscph merctrici vestc relicia :
IHa^so Verho, cnicif.xa fuit caro Verh.

i5lioionis profes.sores : Undc beatus Job :
,,
'
. >on Deus occ.sus, ca.-o passa tanicn luit cjus.
.. Irater liii drac..iuiin et socius strutlno-
o pudihuiidc Joscph , tua quisprffconia narret?
num *, >' id e.^tmalitiosorum et simulatorum. Scrihcic quis possit , (piamvis .•cticcre (luis ausit ?
Potiiit lioc diccre Ulirislus dc quibusdaiii , Israel altiis amor pr;o cunctis iVairihus in te,
^^^'^^,^ '"^'^''^ fomentans fcrbuit in te.
qui cognati eius eraiit secundum earncm. ,
„„ ,, ... ,. , ,.,. ,, .^ Vendunl eunuchus em.t

eriro tc tratres; tc.
20 Mauricil-s. /hslmcl. super Idt. 1-, c. .,3.
j^^^, ,),,„, ,,,ectans humilcs non dcse.-uit te.
Fraterrulas duplex est, mala et bona. Mox equidcm dominus tuus a-dituun. stamit te.
Mala in miiltis consistit; iii contcntione, in Antitp.us sed adhuc inimicus persc(jiiitur tc.
perditione etinali procuratioiie, in menda- ISam ([iiia pulchcr cas, mi.hcr iêtiilaiis adamat te :
cio et
.!•
derisionc , iii
e iii-
fraudulcnlia ct decei)-
ii Ouod
^. .
volo lac, iiuniit
,. ^
i
;
'j
iain lihcrtum laciam
-
te;
' '
INoctc dieque meo bene commendaho , ,
viro te.
2otione, in fratrum impuonatione et pcrse- iv,-viîl ast oculiis , ncscit dormirc super te;
quutionc, iii miseria cl opj^rcssionc. — Itein iiî.e pote.iter cii.n de ta..to surripuit te.
est fratcrnilas firatia;, et Ikcc consistit in Quummulicr \cil)is dest..p.osolliciiat te:
miitua supporlatione quoad Kn clicis, domi.u.smihi tradidii omnia. non tc.

tr.bus ,
paupercs;
: in
in voluntatis
,
'.'
sii|)erioris
.... ,
adim-
IJlius i.xo.-e..i , (lo..iinam mih. , .10.. temcro te.
AufuL-is ci-o. Tcnct lucc vestcm ; ...ah.c-at te.

30 plctionc; in rratriim rcvertcnlium a pcc- ouam.-cdcunte viro monstrans,nimis i.isimulat te
cato cono;ratulatione. Wivv fratcrnitas valcl Illc sihi cicdciis, iit viuci.l;. pr;ccipit;it te.
ad pacis conscrNalioncm ad pictalis coni- 1.1 losc;. scciii.i Dcuscst, ihi i.otir.cal te.
,
âm (piid porte.ida.it aperitur somnia pcr te.

molioncm, ad bumililatcm, ad liostium e\-
lli.ic |)iiiccri.;. tiii vvSi mc.nor iusiiiuat te.
puj^nationcm \ C;.iTcrc s..blaliim Phai-ao t..i.c co.isiiluit lo.
35 A.NONYMis Cl\ri:vallensis, Quod hc.c rcspoi.dcs, llLiypto pr;cposuit te.
S..pi)licilcr r.;itrcs ;i(lcuiit ip.i ve.ididcM.it tc;

Frater. ,
Qi.i(p.c p.il;i\cruiil dudum nocuisse , rouMiit te.
Cliristus. .\pOSl()ll. 'I'.. co:.'.ioscis cos; aL'.iosccc scd i.C(i.ic....t le.
l ris eos verbis , vei.iaipie dala , rete.i:is le.

Cbrislianus. 1 ratrcssecundumcar-
Iiidc |);itrcm s;iiicliim prodiici |)r;cci|iis ad te.
noiuis bomo. iicm.
Kl p;ilcr ct lr;ilrcs oiniics iMritcr rcpctuiit le.
/lU Soror Dole pudiciti;c inerito(|ue Deus decorat tr.
('.aslos nos facial l)omi..us, te siibsidia.. tc

DilcclioiK l.cclcsia.
Comialionc. Pulrcdo r;irnis.
(1) Ait. Ovidii.s, iln nrtneil. nuior. v. ^SO.— (2) Kf- 1 — (') F.iinignalionnn. Oini-iiinu» in.ipn.im loslimo-
clrsiii. Hrcv. dil siilfraij. SS iii laiidil». — Tt) l)issi)inii- 1 nioriiin nmi.im Ji« sin(:iilis .isstM-doiiiliiis .ili .iiulorc,
lis. 1'iov. wiii ,

il. — (l) .Shulliionuni. Joli \i\ , ±K \ jiuU ri.Kiii Coiiiunlantitiruin . coufCsU III.
134 S. MELITONI^ CIAYIS
XXIX.
Primogenitus, Christus, de quo in lege

1. « Omne primogenitum sanclum
Domino vocabitur ^ "
2. Populus JudsDorum. In propheta : « Primogenitus meus Israel ^ »
3. Primogejiita ^
primitiva hominum vita, pro qua in lege : « Omnia primoge-
5 nita fiiiorum tuorum redimes^. »
Petrus Capuawus ad litt, xv , art. 32. tritione, in qua redimimur a culpa actuali
Primogenitus Dei Judaicus populus. « Pri- tertiae, in gloriosa resurrectione quando
mogenitus m. i. » —
Primogenitus Ecclesiae redimemur a miseria temporali.
,
10 Christus. Apocalypsis « Qui est primogeni-

: Primae signantur per iilas quae in pascha
tus mortuorum et princeps regum terrae '
. » offerebantur unde praecipitur Levitici xxiii,
;
— Primogenitus hominis quem primo ge-

, quod « offerant spicas virentes , tostas
nerat. Genesis : « Ego sum filius tuus pri- igni Per spicas virentes signantur par-
^ . »
mogenitus Esau ^ ,
> —
Primogenitus animae vuli in prima aetate per ignem, \irtus pas- ;
15 dicitur principium boni operis. Exodus : sionis in baptismo per quem est mundatio ,
« Sanctifica mihi omne primogenitum quod a palea originalis peccati , sicut in spicis,
aperit vulvam".» —
Primogenita ^gypti qiiando in igne torrebantur, separabatur
sunt principatusdaemonumet gloriasaeculi, granum a palea. Nota etiam quod in his
ut superbia, luxuiia, et caetera hujusmodi, primitiis offerebantur thus et oleum : in
20 qui in fme percutientur. Job « Consumat ^ : thure vero, fides de divinitate ; in oleo, de
brachiaejus(impii) primogenita mors (su- humanitate. Nota quod offerebantur in pas-
perbia). » — Primogenitum vitiorum est cha ,
quando
filii Israel liberati sunt ab
carnalis appelitus, qui nobis ante alia vitia jEgypto. Pascha interpretatur transitus
inest quasi ab ineunte aetate. jEgyptus, tenebrae hoc est dicere, quod pri- :
25 Christus dicitur primogenitus Ecclesiae mitiae innocentiae offeruntur in baptismo

,
quia primus surrexit ad immortalitatem. in quo est transitusad gloriam, et in quo li-
Dicitur et primogenitus Mariae virginis, non beramur a pcena carentiae visionis Dei, quae
post quem alium, sed ante quem nullum ge- significatur in tenebris. Istas primitias Deo
nuit. offerunt qui juventutem suam in servitium
ao Mauricius. Distinctiones super litt. v , Dei expendunt.
c. 66. Primitix. Tria genera primitiarum Itemsunt i)rimitiaepoenitentiae,dequibus
offerebantur in tribus festis, videlicet in festo Levitici xxiv, ubi dicitur quod « debent of-
paschae , pentecostes , et scenopegiae , quas ferri duo panes novi primitiarum de simiia
debemus Deo offerre, ut dicatur de nobis : fermentata '". » Qualitatem quum di-
dicit,
35 « Hi emti sunt ex omnibus primitiae Deo et cit : novi debent esse; quantitatem, quum
Agno^» Primae primitiae sunt innocentiae ; dicit duo. Sed notandum quod primitiae
:
secundae, poenitentiae;tertiae, gloriae. Primae primae erant de granis, secundae de panibus.

offeruntur in baptismo ubi redimimur a , In quo signatur quod plus requiritur in pri-
culpa origiuali ; secundae offeruntur in con- mitiis pcenitentiae quam innocentiie quia
, ,
(t) Vocabitur. Luc. n, 23. — (2) hrael. Exod. iv, Exod. xm 2. , — (7) Consumat. Joh xviii, \o. —
22 —(5) Hedimes. Deuler. 6.— 4.— (9) 10.— (!0) Fer-
(8) Agno. Apoc.
xii, (4) Terra^. Apoc. xiv, Igni
I, 5. — (5) Esau. Genes. xxvii , 19. — (6) Vulvam. nientata 1. 1. 5.
1. 1.
DE IIOMTMTJUS. 135
usus liberi arbitrii et dolor dc pcccato. ><'o- de quibns Psalmus : " Quam dilecta taber-
tandum etiam quod debeiit esse de siniila uacula tua, Domiue'! " Ad quam solemni-
ferinentata, quantum ad naturam. (Iraimm tatem veuient boni eum exsultatione ,
por-
enim niolitur, ut liat farina : sic et debc- taiiles manipulos suos et se ipsos offerent
5 mus moli iiitcr molam timoris et spei, sive Deo, primitiaH plenas bonis o[)eril)us. Et
gaudii, de quii)us dicitur, Dcuteroiiomii iiota (|ii()(l lia- primilia' offerebantur iu terra
XXIV : « >'on accipics loco pignoris iiiferio- jiromissionis, cpiia primitia laudis et gra-
remet superiorein molam '
. > liiferior mola tiarum actiones pro liberatione a p«'na , et
timor est; superior, spes; inter quas ((ui adeptione gloria- qua* duo notantur : iii
i"m()litiir, liabct matcriam primitiarum pic- adcptioiie lerrai promissionis et libcratione

iiitentiie. .Notaiidiim etiaiii (luod ista simila ab .Kg\j)to. Offerciit boiii iii tcrra eolcsti,
(lebct essc fcrmcntala , iioii fcrmcnto ^c- (|ua' diio Noliiit Domiiuis piolilcri illiim (pii
tustatis; Mattluei xm , ubi diciliir quod liujiiMiiodi priiiiitias offcrcbat. Kt tuuc dc

« mulier abscondit fcrmeiituin iii tribus sa- liis dicetur ab angelis in Apocalypsi : « Hi
istis farina^ '-. >> Tria sata sunt tres vires emtisunt primiti;c Deo ct Agno. »
anima; fcrmcntum, cliaritas.

anima.'; farina,
Petrls di: Riga.
Fermciitum cnim in fariua absconsum, pa-
stam lcvat; sic ct ipsa cliarilas trcs vires , Aurora^ in Genes., v. 1724-1741.
anima' : rationalcm , ad coîiitioncm pec- n Tii prinioiienltus, virtiis nica, tii<iue doloris
20 cati; coiuiij)iscil)iicm, ad dolciidum dc pcc- << Priiicipiuni , doiiis iinpcriocpie prior.
cato; irascibileiii , ad dctestationcm. >ota « Sicut ;i(pi;i livor est effusus : crescere nuin(juain
quod dcbenlesse duo panes, (juia priiiiitia' iiempe euliilc patris. »

« rôssis! hcsisti
In primofrenito coiinoscimus Israel isto,

p(i'iiitentia' debent esse in contritioiie dc
(jui populiis Doniiiii dicitur esse prior.
commissis ct omissis. iSota etiain (piod Iia3 jy-^.-^^^^^. ,.,5^ J)ei virtus; nani virihusejus
2,') primifia' offeruiitur in coiitritionc, secun- \ icit et attrivit pliirinia l)clla Dciis.
diim spiritiim ; secuiidiim littcram, iii pcii- Dicitiir essc prior doiiis . iiain primitus istum
Iii po|)iilum fluxit trratia lari/a I)ei.
lecostcn, in (|iiin(jiiiigcsima dic iib cxitu dc
Iliiicpopulo patiiit mare ; iiianna polus dedit; un-
/Eg\ |)to : in quo iiumcro notatur rcmissio dam ,
pcecati, (|iiam conscquimiir iii contritionc, Petra; eolumna viam sol redeuudo nioram. , ; ,
30 iibi cl redimimiir a culp;i actuali. Kst tamen iste jiatri factus (|uasi causa doloris,
Tcrlia; [irimiliic sunt gloriic, quic offcrc- Diim criicc piiiiit cum qiicm iici:at essc Deum.
j*iitris detiirpiil lecliim , sponsam cruciiixi
baiitur in scciio|)('giii , ([Uic cral fesluiM ta-
{'rohris, tormentis , morlc j:ravare studens.
bcniaciiloiiiin. Hoc fcsliim crit iii [liitria ,
Scd miiiiii mcriiit plclis, c\ (pio Titiis llcl>ra'os
quaiido luibilabiinus iu labcruaculis illis, De[)ellens , iirsi more, vonivit eus.
XXX
r. f I. .\Mir,i, aposloli , vol omni^s sanrti. In I'1vnn£j:olio : « Jnm nnn di(Min vos
scrvos, scd aniiros '. »
-^ 2. Kl iii iiliiiiii [liutcm : « Amico, ([iiomoilo liuc iiiliiisii, iion lijibcns veslem
nupliaUnn ''? »
-^- \]. Soddlcs, ii|)().>t()li. Iii Canticis ciuiluorum : « iNo vuijari iucipiaiij po&t i^rt)-
'lo iôs sodalium luorum ''. »
(1) ,V()/(i»i I. I. 0. — (2) r(/n/i.v I. I. 7)7).— ^r») /)<) I ri) .VH/^/m/i'»». M.ili. wii, \1.— (i) Tuorum. Caiit.
ininc. I's. ivxviii, 2. — ij Amuos. Joan. xv, |;». — |

i
> 0.
XXXI.
v ViciNi ,
propinqui. In Exodo : « Assumet vicinum suum, qui junclus est
domui ejus '.» Et in Salomone : « Melius est vicinus juxta, quam frater procul *.»
XXXIL
f Proximi, hoc quod supra, hoc est propinqui fide. In Salomone : « Venite,
raanducate, et bibite, et inebriamini, proximi mei ^. »
EucHERius, ed. I, p. 18; ed. ii, col. 755 horninibus gratis confert, sicut qui oculos
D, ad XXX, 1 et xxxii. claudit, subtrahit a se lucem. Nulli enim
Kabainus. Amicus , Christus , ut : « Ipse Deus subtrahit gratiam. Amicus, se- —
est amicus meus, fihoe Jerusalem ^ » .
— cretorumrevelatione undeDominus « Vos ; :
10 Proximus noster, ut « Si spoponderis pro : dixi amicos. » —

Operis exhibitione unde ; :
amico tuo ^.» Animus noster, ut Ami- — : < «Vos amici mei estis, si feceritis quee praeci-
cus meus venit de via". » A solo nomine, — pio vobis. » Amicus enim dicitur necessa-
ut « Amice, quomodo huc intrasti, etc»
: rius qui non reliquit hominem in neces-
— Angeli , ut : « Quae habitas in hortis sitate.
,
— Amor inseparabilis qui Deum

— Praedicatores ut
,
15 amici auscultant '. » , omnibus praeponit. — Insuperabihs qui

«Concident eum amici*. — Sancti, ut » numquam a memoria excidit. Singula- — ,
«Vos amici mei — Amica Ec- estis ^ . » , ris, qui unum solummodo quserit, scilicet
clesia,ut Ecce tu pulchra es, amica
: « Deum. — Insatiabilis ,
qui in dilectione Dei
mea — Angeli, ut Convocat amicas
^*'. » : « satiari non potest. Primo gradu amoris di-
20 et vicinas
^
' .
» ligit homo tota auima secundo ; , toto corde
Petrus Cantor. Amicusfictus, sed solo tertio, tota mente. Primo, ex delibera-
nomine unde in Salomone « Amicus in
; : tionis consilio ; secundo , ex affectionis de-
tempore necessitatis deseret te » Et '^. siderio tertio , exercitio.
;
Dominus dicit ad J udam « Amice ad quid : ,

Petrus Capuanus ad art. '28.
25 venisti » ^
V —
Momentaneus, quales sunt
Amicus
litt. i ,
qui ad tempus credunt, et intempore ten-

tationis recedunt. — Mensae socius, ut ait Mundi. Fortuna.
Jesus filius Sirach — Verus '
' . qui dixit Diaboli. Secretorum resera-
cum Paulo : « Weque raors , neque vita Dei. tione.
80 separabit nos a charitate Christi '
^ » Hoc Nomine. Operis exsequutione.
revelatum erat Apostolo , et quilibet potest Idem, ad litt. XV, art. 45. Proximus
dicere hoc quia mors vel vita non separat
, dicitur, impensa beneficii, Deus proximus, ;
hominem a Deo sed homo separat

, se a Deo, ratione prims nativitatis, omnis homo pro- ;
et subtrahit se a gratia Dei ,

quam Deus ximus ex ratione fidei proximus etiam
,
;
(1) Ejns. Exod. xii,4. (2) Procul. Prov. xxvii, — 15.— (H) Vicinas. Luc. xv, 9. —
10. —(5) Mei. Cant. v, 1. (4) Jerusalem. Gant. i, — 10.—
(12) Te. Eccli. vi,
(13) Venisti. MaU. xxvi, 50.— (14) Sirach L 1.
46. -(5) Tuo. Prov. vi, 1. (6) Via. Luc. xi 6. — , supra. Quae sequuntur, a niultis codicibus cxsulant;
—(7) Auscultant. Cant. vm, 15.— (8) Amici. Job xl, exstant vero in Solesmensi ; cui desunt, quae infra de
25. — (9) Estis. Joan. xv, 14. (iO) Mea. Cant. i, — Amore, — (15) Christi. Rom. viii, 58.
Di: HOMLMRUS. 137
ratione consanguinitatis. Persequutio ctiam unde illud : Hami quidem se tpneant. Ami-
Dci dicilur proxima, quando homincm cor- cus lidclis amico lideiiter succurrit; securc
ripit ct ciiiendat. denudat animo sccrcta sperat rcmedia; ,
suscipit ab eo consilia; dilif^Mt fortitcr in-

Idoi ad litt. xx, art. 148.
ter adversa; tcgit arcaua; pro eo palitur
5 Vicinua fortia; transit maria ; congaudct in pros-
peris; compalilur in advcrsis.
Terrenus. Superniis.
Amirus
Juxta terram manens. Angeli.
ridc conversus. Clirislus. Christus. Omnc- pcr nuci
lid( ,
DlSTINCTIOJSUxVI MO:VASTICAU. lil). IV, dc Animus. communioncm.

10 Proximo. Amator saeculi Viri sancli.
Proximus dicilur Hermatsnus Werdihensis.
Conditione nalivita- tioins. Ilort. deliciar., lib. ii, v. IIGM 171.

tis prima'. Proffssionc unius rc-
Non inipone tuo fcrnientum frauilis aniico
Cognalionc carnis. ligionis. Ouuin sincera fides de bonitate tua est.
n iAJiihitionc miscra- .Sifraudando noces tii)i qui confidit aniico
Duplcx pnena tibi perditionis erit.
Tempore, niento , loco, natura, gente propinquo. Quaiidocum(|ue potcs heiierac; noli nocere , :
\ itrc reddctur inde coroiia tibi.

AiXONVMUs Clarevalle^sis. Amicus ,
n llinc suppiantator mibi factus erat, Da\idinquit,
« Pane nieo paslus , falsus amicus homo est.

dictus al) liamo, id cst catcna charilatis;
XXXIII.
-f 1. OscuLUM, reconciiiatio hominis in Deum , sicut in Evangelio do prodiô

10 lijio dicitur : « Et osculatus cst cum '. » Et in Apostolo : « Reconciliati sumus
Deo per mortem filii ejus '. »
V 2. Et in malam parlcm : « Juda, oscido fiiium hominis tradis M »
VKTKRllVI VARIUS COMMENTARIUS.
Baranus. Osculnm,donaSpiritussancli, cundum ad manus; tcrlium ad os. Primuin

25 ut : « Osculctur mc osculo oris sui *. '
— susci|)iinit pcccatorcs , (juando jkm- |)(rui-
Charitas, ut : « Osculuiu non dcdisti mi- tctitiam ct vcniam rcconciliautui- Dco. I".\aii-
lii^." — Dcccptio, ut : •< Mcliora smil gcliinn : ll;i'c uon ccssavit osculari pcdcs
vulncradiligcntis, quam fraudulcnla oscula mcos '.•> Sccuiidum suscipiunt justi ctamici,
odicntis ". » (piaudo rcmuncrationcm rcci|)i('ntcs |)ro sci-
so Pi;tiius CAPUAisusad iitl. \iv, art. 10 vitiis, osculautnr mauus dominoruin mio-
Oscuhtm rum. Psalmus : • .lu^litia ct pa\ osculat.c
suiit
^*.
• Ju^tilia cuim liomiiiis cl p.i\ Dci
liouum Mtihtiti.
conjuiicta' snnt iii omiiihii^ . (piia niî liomo
Rcconciliatoriiim. .Mcrclricis. opcictiir justitiaiii , iiou hahcl paccm a Dco.
Rciiiuiicralorium. Mlalioiiis. Tcrtiiim siiscipil llcclcsia , (inando in iucar-
B5 Contcmplatoriiim. Pio(liti()iii< natioiic osculatus cst cam spoiisus. Cau-
Primum honum susci()itiu' ad [xdcs ;
sc ticuiii : • Osculctur mc osculo oris siii. »
(I) Kiim. I.iic. \v, 20. — li) Kjus. »0111. V. 10 — [li) Mihi. l.iic. Mi, i.S. — f.) Or/icn/i.f. Prov. \\\u, (>.
{Tt) Trtiitis. I,uc. xiii, l. — (l) Sui. (liint. i . 1. — — ^7) .Mcos. Luf. VII, 4^. — (8) Siint. l*s. nxxn, 1.
Osculum malum est meretricalis oblecta- Osculum.

tionis. Proverbium : « Apprelieusumque Dona Spiritus sancti. Deceptio irauduleji-
juvenem deosculatur * . » Osculum elationis
Charitas. torum.
est, si quis extollitur de operibus, et col-
Petrls i)e Riga.
blaudat opera sua. Job : « Si osculatus sum
meo ^ Et osculum est Aurora^ in PassioneD.N.J. C, v. 325-336.
mauum meam ore »
prodilionis et deceptionis. Evangelium :

Tunc illis iterum : « Jam surgite, dixit, eamus,
« Accedit, properans traditor ille mei. »
<> Juda, osculo filium hominis tradis ^
!
»
Vix ea dixit, adest Judas diracque cohortes, ,
AwoNYMus Clarevallensis. Osculum fi-

ArmatEC gladio , fuste , sequuntur euin
10 liis dare dicimus pacem amicis, uxori
, Quas et pontifices , quas et populi seniores
basium, scorto suavium. Item osculum est i\liserunt, uteant, arripiantque Jesuni.
His dederat siguum fur ut raperetur ab illis
ciiaritatis, basiuin blanditia3, suavium vo-
,
Ille vir , os cujus tangeret ore suo.

luptatis. Yersus :
Accedens propius dedit oscula ficta Magistro.
,
Cui Salvator quid, amice venis ? »

ait : « Ad ,
Basia conjugibus sunt. oscula dantur amicis, QuumqueJesusdixisseteis :«Quemquacritis? adsum,

15 Suavia lascivis miscentur grata puellis. Sum Jesus, » exhorrent, et cecidere retro.
XXXIV.
V I. Risus, gaudium sempiternum, sicut in Salomone pro Ecclesia dicilur
« El ridebit in die novissimo^*. »
-f 2. Et in aham partem : « Ego quoque in interitu vestro ridebo^. »
20 Rabanus. Risus, gaudium spirituale ,ut laratio pro aeternisJob « Donec impleatur . :
« Risum mihi fecit Dominus".» Laelitia — risu os tuum. » Et apprehensio quaedam ju-
mundi ut « Risus dolore miscebitur ^ »
, : .
cunditatis et admirationis. Genesis « Ce- :
— Abraham in faciem suam et " »

Gaudium coeleste ut « Donec implea- , : cidit ,
i'isit .
tur os tuum risu ^ » Neque enim dubitando, sed applaudendo

25 Petrus Capuanus ad litt. xvi, art. 10. et admirando risit. Kt ab hoc eliam risu
Risus Dei triplex : dicitur enim Deus ri- fdius dictus est Isaac qui interpretatur ,
dere, dum mala nostra dissimulat, et dif- risus in figura tamen illius veri Isaac, qui
:
fert misereri. Diciturquoque ridere erga est risus et gaudium nostrum. Propter
sanctos, id est, sanctorum vias prosperari. quod angelus, in ejus nativitate, inquit
et
30 Ridebit etiam in futuro erga damnatos, id pastoribus : « Ecce ego vobis annuntio gau-
est, De primo
eos dignos irrisione ostendet. dium magnum'^, etc» De cujus tamen iletu
Job « Si flagellat, occidat semel et non
: , licet multa legantur in Evangelio , dc risu
de poenis inuocentum rideat ^ » De secundo . ejus non memini me legisse, et ideo, « me-
« Si quando ridebain ad eos non crede- , lius est ire ad domum luctus, quam ad
35 bant '". » De tertio Sapientia « Ego in in- : domum convivii '\ quia cor sapientis ubi
teritu vestro ridebo. tristitia , et cor stultorum ubi laetitia. »
Risus bominis triplex : gloriae, gratiae, — Risus etiam gratiae duplex , scilicet gau-
cnlpae. Risus gloriae duplex, scilicet exiii- dium et laetitia bcatitudinis aelernae. Pro-
Deosculatur. Prov. vn, 13. (2) 3/eo. Job — XIV, 15. — (8) Risu. Job vni, 21. — (9) Hideat. Job
(1)
XXXI, 27. — Tradis. Luc xxii, 48. (4) Novis
- — IX, 23. — (10) Credehant. Job xxix, 14. — (H) Risit.
—
(5)
simo. 1'rov. xxxi, 2S. —
(5) Ridebo. Prov. , 26. i
— Genes. xvii, 17. — (12) iMagnum. Luc. ii, 10.
(()] Dominus. Genes. xxi, 6. (7) Misrebilur. Prov. — (15) Convivii. Eccle. vii, 3.
PE HOMINTBUS. 139
verbium Et ridebit in die novissimo. »
: « Sonum emittcndo. Propria mcrita ex-
Risus ctiam sanctorum erit, in futuro, ap- Nequitiam pcrpc- tolkndo.
plausio divina; justitiijc erga damnatos. trando. Alios deprimendo.
Hisus culp<c qiiadi-uplcx cst : cst enim risus Ilumiinam laudcm Pccnam ietcrnam
Jjdclcctalionis illicifa', risiis lacilitatis nimiic, iicqnirendo. merendo.
risusquc iiifidclitatis et dillidcntiie , risus
etiam facultatis perniciosa?. Pll.r.FIGURATIOM M CnilISTI ET ECCLESH-
Mauhicius. JHslinclioncs super litt. R. lib. I, V. 754-700.
c. 52. Qui rident.
Kx storili Sara proles ost vita heafa ,
10 Nota quod mali rident^ Sed tiiiic (jiiiini cessaDt licri niiiliebria Sarir :
Ut nohis liqiieat niilliim bcne frnctiOcare,

Voluptatein quo.'- Poenilcnliam nefjli- Diiiii fViiitiir miiiKli complcxibiis illecehrosis.
rcndo. fjjcndo. At qui turl)iiiil)iis miindanis excniciatur ,
Lasciviam oslen- Adulando. Nec eontristatur , scd gaudia concipit ex his,

Parturit hic Isaac, qui risum nomine siynat.
dcndo. Dissimulando.
XXXV.
15 ^ \. Saltare, totis viribiis in Domino p;au(]oro, sicnl in libro Rep;nm deDavid
dicitiir : « El saltabat coram arcam totis viribus '. »
-f- 2. Et in aliani parlem , in Evangelio : « Cantavimiis vobis tibiis, ct non

saltaslis
VETERUM VARTUS COMMEMARTUS.

20 Petrus Capuanus ad btt. xviii, art. 57 sepb : '<
Revertcrc in Juda-am". •> —A (ia-
lihea iid Jordiiiicnuquiii, (iiiiiin l);q)ti/;irctiir
Saltiis
oiniiis populus, et , Jesu hapti/.ato , aper-
Sapientiic inearnatie. Eielitiae. tuin cst cielum. — .\ Jord;ine iu de.sertuiu,
(jratiic. Lascivi.e. a deserto in inontcm altiiin, ;i inoiilc iii
Siiltus iiutem Christi fnit, ;i sinu Patris in piiiii;iciiliiin templi. iil lenlaretur ii di;i-
25 utcniin niiitris, qiiia et « in |)iiiKi|)i() erat bolo. — .\ viillc in montcin cvcelsnin, ipiia
Verlnim. • el NCrlnim caro fiicluin cst^. « " assiiin>it sihi l'clriiin (l Jiicohiiin cl Jo;in-
— \ l'iilic iid innii(liiin , ((uiii exivit a nein , ct triuisli^nr;itus cst antceos'.» —
Patre, et vcnit in nuindiim '. — A niiitris \ prii't()rio ;i(l ['ihiliim ; ;i Pihito ;kI crucem,
iilero in pnesepio , (iiiiji < pei)cril lilinm (pii;i i< l*il;itiis tr;i(li(lit .lcsiim ci> , iit criici-
30 siiiiin |)iimo^ciiitiiin ', etc. » — A pnesepio lij;erctur "*. .V crucc ;i(l ^•cpiilcriiin, (pii;i
in lcmplnni, (piiii ,
'
(|niim inti-odiiccrcnt « Josc|)li ;ih Ai iiii;itliu'a deposuit euin iii iiio-
jmcriiin .lcsiim piirentcs cjns in tcm|)liiiii ,

iiiimcnlo no\o. " — .\ sepulcro ad inlcr-
feccrunt secundiim consiicliidiiK in Ic^ms niim , (pii;i clevat;e siiiil porUe a'tcrii;ilcs
proeo".» —A icinplo in >;iziirctli , ipiiii

,
iiilcriii, nt iiitinirct rc\ i,'lori;c. — .U) iu-
35 reversi sunt iii (i;»lil;ciiin. —

A >';i/.;irclli iii fcris ;iil siiperos, (pii cdnxil înclosMios
;1');^'\ pliiiii , (piiii an^M-liis Domini iippiiriiil ,
(lc l;icii , III (pio iioii ci;il .iqu;i; iiidc Siiila-
dicens : " Eiiê in .i;^'\ pluin ^ — Ah vit :id (ii>cipiilo>, (pi;iiid() intra\it ud eos
yE^,\pt(> iii (iiiliheain , ipiia dicliim esl .lo- j;iniii> clausis. — \h iipostolis iuca'luiu,
(Ij Viribiis. II \{i^^. VI, II. — (i) SnUostix. I.ii.-. r» /•,'(). I.iir. I. '.I. — 7) .f',7j/;i/»Hj. M.ill. ii, I.~ —
VII, ri^. — (\i Hsl. Jonii. I, I, l-i. .— (i Muuilum. M^ Juiiravi. II.. iO. — (lll"Kus. M.ill. xvii i —
Jmiii. ivi , iH. — (.")! I'rim<);ii'uiluin. MiiU. i , ifj. — ,10) Crucifigerflur. .Mill. wvii, il!.
,
quando assumtus cst in coelum; ab homine Anonymus

Clarevallensis. Saltare
Dcum quia ad Tatrcm suum et spirituale gaudium , ut « David saltavit :

ad ivit
Patrem uostrum
,
, ad Deum suum Deum

et t. V. V — Gaudium carnale, ut : « Saltavit
nostrum. — A crucifixo iu regem, nam filia Hcrodiadis. »
squia factiis cst obediens Patri usque ad Petrus de Eiga.

mortem Dens Pater « exaltavit
, ideo et
Aiirora, in Evang., v. 2228-2259.
illum et dcdit illi nomen quod est super
,
Herodem natalis festa colentcm

omne nomen » Adhuc tamcn magnum '
. — Contigit
Prinoipibus lautas instituisse dapes.
,
saltum facturus est, quando a coelo veniet Afftiit huic festo reginse filia , saltu
1* ad judicium, quia Dominus ad judicium Et gestu regi docta placere suo.
veniet cum senatoribus populi sui. A judi- Qua3 qiuuii saltasset regique placeret, ad illam :
« I\lunus ait , quodvis si velis , illud habe. »

cio tandem saltabit iterum, et saltum fa- , ,
Et jurans sanxit, quoniam quodcumque petisset

ciet in coelum quaudo, pleuo jam corpore,
, Promissis staret inviolata fides.
dicet illis : « Venite, benedicti Patris mei » ! Consulit haecmatrem. Caputut petat ipsa Joannis,
*^ Utinam et nos possimus saltare cum ipso !
Instigat mater : sic petit iila caput...
Sensus is est typicus legalia sacra Joannes,
Et saltabimus vcre si iteruin parati sumus
:
,
Christus habet legem significare novam.
sequi ipsum per bona opera et imitationem,
Collige sic : quoniam Jesus exstat obitque Joannes,
sicut ipse ait Petro « Scquere me -. » :
Gratia ,
jam lege dcficiente , manet.
XXXVI.
-f 1. Canticum, scientia. In psalmo : « Cantalc Domino canticum novum ^. »
2" ^ 2. Canticum j ad contemplativam ;

/?jy//^//v? refertur ad activam vitam, ubi
et supra.
XXXVTI.
^ I. PsALLERE, opus bonum exercere : « In psalterio decem chordanim psal-
lite ei ^. »
-f 2. Psalteriunt , opera bona. In psalmo : « Psalterium jiicundiim cum ci-
25 Ihara ^. »
-f 3. Psa/tfriam (lccem cliordarum, decem prfficeptorum legis. In

operatio
psalmo, ubi et supra. Item ibi : « In decem chordarum psalterio cum cantico et ,
cithara ^. »
XXXVIH.
JuRiLATio, clamor spirituali fervore expressior, sive gaudium quod humana
30 lingua plenius fari non valet. In psahno : « Beatus populus qui scit jubilatio-
nem 7. »
VETERUM VARIUS COMMEOTAEIUS.

Petrls Cawtor. Cantant quidam in gau- Domini \ »— Et alios invitent; unde : « Ut
dio; unde « Exsultate, justi, in Domi-
: cortina cortinam trahat'". » Et : «Qui audit,
no rectos decet collaudatio
; » Ut rele- **
. — dicat : Veni '
' .
»
35vent dolorem; unde » Ut cantent in viis : Cantant quidnm carmen ,

qui peccatorum
Nomm. Pliilipp. iv. — Me. Luc. v, 27, ctc. 2. — Juhilationem. Ps. lxxxviu 16. — (8) CoU
(1)
—(5) Novum. Ps. xLvu, 1, 4. (-4) Ei. Fs. xxxii, 2.
(2)
— ( (7)
laudaUo. Ps xxxi, 1. —(0) Domini.
,
Ps. cxxxvii. 5. —
—(5) 07 /mra. Ps.Lxxx, 5.— (6) C«7/!ara. Ps. xxxn, |
(10)2Va/ia/.Exo(l. xxxii, 20.— (II) IVni. Apoc xxii,17.
DE HOMLMBLS. 141
lapsum non senserunL — Lanicntum, qui a distis quia dictum estantiquis : (Mio liabc-
pcccatis per pocnitcntifc laincntuni resur- bis iniiiiiciiiii , ctc. » — Lroptcr [)romissa ;
gunt. —
Vae, qui pcccant ct non pciMiitcnt. uiidc : (I Hcati paupercs s[)iritu, ctc"*. » In
Lt lioc cst quod alibi dicilur, quod alii mo- \ctcri tc^tamciilo tciiqioralia. iii novo spi-
5 riuiitur in yLgyplo, elc. ritualia [iroiiiittuntiir.
Cantare dcbcmus pure , id est in fidc Caiiliciiin novum dicitur novum tcsta-
quia « sinc lide impossibile cst placcrc mcnlum, propter signa ; unde : « Inno\a
Dco V » — Ikcto operc, quia < fidcs sine signa, et iminuta mirabilia " Proptcr . - —
operibus niortua est '. » — Lura intentionc, alTcclum, undc "Induite novum bomincm,:
10 quia « si oculus tuus simplcx lucrit, totum ([ui sccundum Dcum crcatus cst in ju-titia
corpus lucidum crit ^. » Lt Iiic est purus ct sanctitatc vcritatis '•'. — In novitatc''
»
cantus. materiaj no\um fuit, (iuiavirgo [)C[)crit;
Canticum est vetustatis; canticum vetus undc : « iVovum facict Dominus, — ctc. »
est in miseria Sceculi. Lstud cantant qui cba- Quantum ad doctrinam ; unde Atbcnienscs
jjritatem non babcnt.canticum — >'ovitatis; dc Paulo dixcrunt Quis est isle scmini- : «
novum est in gaudio spei boc cantant qui : vcrbius, novorum da^-monum pra'dicator' .'»
babcnt cbaritatem, licct dormiant. Jubi- — — Quantum ad novaopera; unde Vcritas :
lationis; canlicum jubilalioinscst iii visione " opcra non fecisscm qiia* iicmo alius fc-
Si
Dci. I)c priiiu) diclum cst Supcr lluinina : <- cit,pcccalum iion babcrcnt '*.> Quaiitiiin
20 IJabylonis etc. » De secundo dicitur
* , : ad infcroriim dcsccnsioncm et ca[)ti\orum
« Cantate Domino canticum novnm. » De rcdcmtionem; undeZacliarias « Tuaulem :
tcrtio dictuin cst : « Lxsultatc J)co adjutori in sanguinctcstamenti cduxisti vinctostuos

nostro, jubilatcDeo Jacobin vocifcrationc'.» dc lacu in quo non crat aqua °. » Quan-
'
—
Primum cst in poLMiitcntia; sccundum est in tum ad resurrectionem et asccnsionem;
25innoccntia; tcrtiuin in gloria. Primuin can- undc .\[)ostoIus : " Ipsc iniliaAil iiobis viam
ticum cantatur post transilinn iiiaris Hubri, novam secundum vclamcu
, id c>t car- .
(|uasi in ripa inaris ; sccundum, [)ost longos ncm '''. » —

Lt quanlum ad advcnlum ad
dcscrti circuitus, (luasi in ripa Jordanis; judiciuin; unde : « Lcce creo coelos novos
tcrtium, post univcrsum laborcm ct lcrram novani '". »
, in terra
50 sancta [)romissionis. Cantica Lvangelii sunt tria : ct idco quia
Canticumdc incarnationcdicitur novum. sunt cvaiigclica , stando cantaiitur.
[)roptcr Cliristmii novitcr incarnatuin ;
l*riiuiim cst Ma(jnif\c<it ; ([iiod licct [)ii-
unde : « >ovuin lacit Doiniiuis su|)cr tcr- iiiuin ît cdiluiu a bcata >laria, ([imm r;ii-
ram : mulicr circumdabit virum " >•

grcinio /abclli salula>sct cam , sccundo (Miiitur,
35 utcri sui. — i'ro[)ter novum mand.itum scilicct in scxta bora, boc est ad \cs[)cras;
de dilectionc inimicoruin undc « Audistis ; : idco ([uod lcgiluribi : « Quia rcs[)c\it liu-
quia dicluiii cst aiili([uis Odio h.ibcbis ini- : iiiililatcm ancilla' su;c '", •
id cst Lcclcsi;e
micuin tuiiin. Li,m) aiilcin dico vobis |)ili- : ct ijiîus >l;iri;c : quod laclum c-t in scxta
gitc iiiiinicos vcslros \ clc. Ilcin : .-
Man- ;cl;ilc, ([ui;i tuiic rcs|)c\il Dcus gcnus buin;»-
fiodatuiii noviiin do vobis , ut diiiâtis invi- nuiii. i;i ;igit dc iiuMiiuilidUc ibi : - Susct'-
ccm ". » — Lrojilcr liomiiicm iiiiio\aluin; [)il Lr;icl, etc, » ct idco canl;itur iii >c\lo
unde : « Hcnovaiiiiiii s[)irilu iiicnlis vc- ollicio.
slric ". " — Lroplcr [iricccpta; undc : « Au- Sccuiuluiii, Hcncdklus, ([uia liccl .ît sc-
(I) Drn. ll.l)!-. XI, (>. — (i) Ksl. Jncol). ^20, 20. xwvi, (».— (li) yiiitatis. Kplics. i»,iL — (13) .Voti-
— ,
i
(r>) llrit. .M.ill. ^1,-22.— (i) lUibyloHis. l»s.(:x\tvi, tale. Qiiii' sfi|iiiinltir iisijiu' .lACantira rvangtlii, lii»-
1.
— (.S) yuciffialioiif IN. 11X11, 3.
iium. Jc- — ((>) \ siiiit intoil. SolosnuMisi. — [\\'\ l'r.rdirator. .\rt. x»ii,
nMii. xiii, '2-2. —
(7) Vfstros. Malt. il.— S /,m-i- v, 1S. — (1.^) llabrrrnl. Jo.Tii. xv t\. — t(> (,û.,.
—
.
rnn. Jo;m. xv. 17. i'.)i —

Vrslr.T. Kplus. iv, i!>. /.ii.li. \x, II. (17) fariirm. Il.hr \, iO —^18, .Vo-
(10) Spiritu. liphes. iv,-2. (II) .UuabUiu. liccli. — t(w;i. Is. ixv, 17, — (lU) SuJL. Luc. 1, W.
142 S. MELITO]?Jt^ CLAVIS
ciiiido edituni a Zacharia , ejus nato filio, /OpereDeo servire.
prinio cantntur, quia agit de resurrectione n II

. Opcre vcrbo Dcum laudare.et
ibi : « Kt crexit cornu salutis nobis *, etc. »

j
Supcriora contcmplari.
Et loquitur ad pucrum qui fuit aurora so- (Dcum honis oprribus hiudare.
5 lis ct idco cantatur in Laudibus, in quibus
:
Jubilus cst quuin tanta Uctitia cordecon-
siniiliter agitur de resurrectione, ut «Deus : non exple-
cipitur quanta scrmonis efficacia
rcgnavit, etc. » Etqtiia niane surrexitChri- tnr, quod nec abscondi potest, ncc sermo-
stus , ideo cantatur diluculo. nibus fiperiri et tamen quibusdam motibus
;
Tertium Nunc dimitlis, ct ideo in septimo promitur quamvis uuilis proprietatihus

,
10 officio cantatur, quia septima aetas est qui- exprimatur.

cscentium, iibi erit pax; et quia de hac (Gaudium inelfabile.
Jubilus
pace agitur in hoc cantico, cantatur in sep- (Spirituale gaudium.
timo officio.
FULCOIUS,
Anonymus Clarevallensis.
15 Canticum est yox cantantis in Istitia. Can- Utrunique, de Nupliis Christi el EcclesiiB
ticum psiilhii est quum id quod organum
Incipit :
modulatur, vox postea cantantis eloquitur.

Bella superna canam rem nolo dicere vanam
Psahmis vero cantici, quod humana pryelo- , :
Dicam quo pacto Rex atheris hoste subacto

, ,
quitur, vox autem organi modulantis imi-
,
Ut reguuiii caperes, tamquam Patris unicus ha?res,

20 tatur. Canticum de aeternis lit mentem ;
Obsideas niundum, superaudo vota, secundum-;
exhilarat; pigros excitat; devotos incitat; Quo Iffisus la?dis quo ca^-sus vulnere ca^dis
,
concordiam re[)arat. Perfossis costis quid ad ultima dixerit hostis.

,
Per validum scutum solvent tibi regna tributum

Gratiae fidei et charitatis.
Et merito dextra dominaberis intus et extra ;
LaititicE de nova gratia novi tes-
Cunlicum lllosjure promes quos multo sanguine demes.,
tamenti. Fugit membra \ igor tua sit tibi debita virgo ^ :
Laus creatoris. Gaudia tadarum non linquam Christe tuarum, , ,
Psallere est organum sumere, quod psal- Unicus ut nupsit , vel qualiter unica nupsit
25 terium dicitur, et pulsu manuum vocibus Ut coeli soboles coeant et terrea proles :
Hac decuit cura reparari regna futura.

concordarc ; vel psahiios cantare.
XXXIX.
-f 1. CiTHARA, pectus devotum, in quo tamquain nervi siint virtules, hoc est
spiriluaiia bona. In psahno : « Exsurge ,
psalterium et cithara 4, » id est opera
cum fide.
30 -f 2. Et in malam partem. In Isaia : « Cithara, et lyra, el tympatium, el vinum

in conviviis vestris ^. »
XL.
-f Chord/e , virlules in corde sanctorum extenlec. In psalmo : « In chordis et

organo °. w

S5 EucHERius, ed. II, coL 768 d ad xxxix, 1 . « Confitemini Domino in cithara ' » Vita . —
Rabanus. Cithara, recta operatio, ut : activa;ut : « Psalteriumjucundumcum ci-
(1) Ndbis. Luc. i, 69. (2) Secundum, an pro se- — afferretur. — (4) Cithara. Ps. lvi,9. — (5) Vestris.
cundoadveHtu?—{Z) Virgo. Sensus et rhytlunus defi-
ciunl. Defuit
Is. V, 12. — (6) Organo. Ps. cl, 5. —(7) Cithara.
quoque codex alius , quo raedela aliunde Ps. xixu_,2.
OE HO.MI.MHUS. 143
thara — Morlificatio carnis, ut

'. >'
: > Psal- fectuuin slrepitus .scntit. In illa lignum fuit
lite Domino — iu cilliaia ". » l>a'titia, iit : cariiis suhstanlia. (!liorda' , varia dclcctus
" Versa est iii luctimi citliai-a mea ''.
" — circumstantia. 1'na chorda fuit famcs alia, ;
Suaîtasconsolationis, ut : « Psallebat David sitis; alia, passio ; alia , compas-io alia, ;
5 iii citliara *. " mors; alia, corporis ct anima.' solutio. Js:ta3
.\lvinus '. Cithara quol modis dicilur. — chorda; sihi conôna' fucrunt , ({uia omncs
Proprie dicitur (iiioddam orffanicuminstrii- in defectu concordes; omnes in calamitate
incntuin. — Tcinpus trihulalionis, uiidc iii conformcs; omncs a carne, quasi a ligno
psalmo : " (ônfilchor tihi in cithara, Deus proces.serunt omucs uniformitcr carni ad-
;
10 meus'', " id est in tem|)ore adversitatis. — lia.'seruiit.
(lithara, servitium pro terrenis; psalteriuiii Petuls Capuanus ad litt. iii, art. 2'«.
|)ro a;tcrnis ; unde in psalino : '< Laudate
Cilhara
eum in psalterio el cithara % •'
id est, in
mentis devotione et carnis mortificatione. Suprcnia. Media.
fj — 1'Asultatio; unde Joh : « Versa est, ctc. »
— (-onipassio; uiidc Isaias : « Venter meus Laudatio divina. Prosperitas.
ad Moah ut cifhara claiiiahit ". Sij;;nificat <>

— Excmpla sanctorum. Morlilicalio.
voluptatis ct >o-
iMlium Dci, (lui luit cithara moriendo, quia Jnfiina, cithara illicita;
cilhara rcsonat ah iiilcriore parlc j)saltc- lupluosic dclcctatiouis.

;
20 riiim, rcsiiigcndo, (juia psalterium resonat A>0->YMUS Cl.uiev.vllensis.

a sujicriori; gloria , asccndcndo; undc iii
Cithara. Chord:c.
m
psahiio : '< Kxsurge ,
gloria mea ; cxsurgc,
Mortificatio I.a;titia con- Pi-rccpta Cnro a (ôr-
psallerium et cithara : exsurgam diluculo. "
,
cariiis. solatioiiis. dec(?m niptioiu' li-

(Ihristiis cst gloria Dei gloria sui gloria
, ,
Vilaactiva. Suavitas. legis. bera.
25 angcli, gloria hominis. clc. Kt ila (Ihristus
Petuus de Rio.v.
hiit gloria Palris secundum divinam iiatu-
rain; psaltcrium, secundiim animam ci- ;
Aurora, \\\ I Hcg. v. ^VJO-^Î^.
Ihara, .secuiulumcarncm humanam. Psalle I*er sonituin citliara- (luaiu taiigehat David , ater
riuin a su|)eriorc rc.sonat, decem chordas ha- Spiritus exibat, rexciue^ sereiuis erat.
INon erat iii cilliara vis fauta sed iii cruce tiliristi
30 hct; totuiiiad animam Chiisti iicrtinet : ipsa
,
Dulcisona , cujus illa li;;ura fiiit.

a sii[)cri(>ril)us insoiuiit , (\[[\d tantummodo IJuno cuin nervis e.vtensis passio Christi
cceicstihiis iiilcnla luit. Christi slatus (piasi lucrucc siL-iiatur , da'inonis ariua terens...
decein chordas sihi consonas liahiiit. Priiiia Kefiius iude luror sic arsit, ut in Da\id liaslain
ct supcrior chorda luit aiiima* ad lilium Dci l)iriV'eret , cilharain dum reît ille nianu.
Deciuiantc Daud, iiouaudiit liasta .Saulein :
85 uiiio; secunda, immunitas a pccralo; lcrtia,

Scd solus parics saucius iiide luil.
iihpossihilila^ pcccandi; (|uai-la, plciiiludo
(jiiid silti Mill (|U()(I, (piiiin reuein \esania torquet
scicndi ; (luiiita , (•oiitciiiplalio cd-lcstiuin
;
Per citharam nuilcel liunc ciliiarisla puer ?
Pt'\la, aspcnialio lcncstriiiiii ; scptiiii;i, Tcr- 1\cl:c Saulc jtotest .ludaa siiperlta iiotari
F.sl luiiiiilis liiirisli \era liiiura Da\id.
vor charitiilis; octava, (lcsidciiuin noslra'
Cluistuin hlasplieinaiisduin Judaus fiirit , illuin,
'losalulis; iioiia, caniis cl anima' sociclas
diilce Idipieiuln lo\et
;
laiiupiain [>cr cilliarain ,
deciiiia, C.hiisti piissihililas. Ksl cilliara' caiilus l.\anêlii smuis illa
Siiiiilitcr, secuiiduin carncm hiimanain, lleyeiu deinulcet ; hoe inala corda ino\et.
Chrisliis liiit cithaia. Citliara rcsonat ith Dmu citliarisl.i cauit, re\ li.ist.uu niiltit; at ietuin
Susccpit paries , iiil pntieulc Da\id.

inrcrlori , iii cilharaesl ligiium, chorda' uni
Sic duiu (lulcc ItxpieusCliristus cilliari/nt llel»r;eis ,
»5 ligno iiiharcntcs, ah codciii Iil;iio procc- necem (juaril llehr.cn m.inus.

lluic infcrre
(h'nlcs. humaiia Christi caro ah
Similitcr Scd dmu \i\us aliit ad i^cules, iiou uisi solain
inlcriori parle insuniiit, (piia multoruin dc- Diinliaiu \oli sauciat lia^la luali
nuiht rodivi\uui. Ilcdiviiro Ifrlor

CUfima. Vs. --[i) CitlHvn. l\. \i;\ii, in. i/ii(I/'M/i5 iit , ,
i.x, lli.
—
.
(t)
5. — (7») ,Uc(j. l.s. wwiii, sr>l. - (ij ( iiliiiiii. I lU'^:. ni l.illor. in.|il,iii.lil liluMilcr.
— —
Mfus. Ts. XLU 4.
^Ci, ,
XVI, !23. — (5) Aluiiuf. Libculcr mlco uil Aluiuuu cx ^7j Cithara. cl, 5. (H) Ctamab%t. h. wi. 11.
XLT.
-f Organum, homo, sive corpus Dominicum. In psalmo

1. : « Laudale eum in
chordis e( oigano '. »
-r 2. Et in aliani parlcm dc vana impiorum laclitia. In Job , : « Tenenl tympa-
num et cilharam, ct gaudent ad sonitum organi » '^.
XLTL
5 -f 1. Tympanum, corpus altenuatum jejunio. In psalmis : «Laudateeum in tym-

pano et choro ^. »
-r 2. Et in aliam partem « Tenent iympanum, etc. » :
EucHERius, ed. I, p. 31; ed. ii,coL 768 delectantur hujusmodi musicis instru-
10 ad xLi , 1 ; xlii, 1 meiitis.
Eabapjus. Organum, Isetitia mentis , ut Primum fuit pulsatum in fine veteris tes-
« Organum meum iu vocem flentium '.»— tamenti, quandoipse Dominus peecataper-
Praedicatores, ut : « In salicibus suspendi- tulit in corpore suo super lignum; secun-
mus organa nostra ^ » dus pulsabitur in fine \itae prsesentis
15 Tympanum afflictio , carnis , ut : « Lau- quando tympanis Deus expu-
in citharis et
date c. i. t. »— Operatio bona, ut : « Sumite gnabitimpios. Tertium pulsatur inyitaprae-
psalmum, et date tympanum ". » senti quando sancti mortificant corpora
,
Petrus Cawtoii. Virgines dicuntur tym- sua in medio juvencularum tympanistria-

,
panistria;, propter carnis afflictionem ;

quia rum. Quartum pulsatur quolidie ,
quando
20 tympanum fit de corio animalis extento in- sumitur psalterium a majoribus, et a mino-
ter duo ligna ita \irginea caro,
: inter ribus datur tympanum. Quintum pulsatur
spem et timorem. in illo voluptuoso convivio , de quo inquit
Petrus Capuanus ad litt. xix, art 18. Isaias : « Cithara, lyra, tympanum, tibia et
Tympanum ad litteram est instrumentura vinum in conviviis vestris, et opus Domini
25 musicale, qiiod fit de corio mortui animalis non aspicitis ' » .
desiccalo et extento in ligno ;

pulsatur de Possunt autem tympani et proprietates
manu, ut sonum reddat. Est autemtympa- superius posilae ctiam spirituahbus tym-
,
num redemtionis , caro Christi in cruce; pauis assignari. Kam et in tympauo redem-
tympanum glorificationis , caro mutata a tionis nostrae possunt inveniri. Tympanum
30 praesenti pa^nalitate , vel laetitia sanctorum enim fit de corio niortui animalis et caro ,
de poena reproborum ; tympanum mortifi- Christi mortua fuit iu cruce. » Est aries
tym-
calionis, caro mortificata in praesenti ; qui immolatus est ab Abraham super aram.
panum temporalis sustentationis , tempora- Tympanum fit de corio exsiccato . et caro
lia quae dehentur praedicatoribus a quibus Christi exsiccata fuit in passione. Psalmus :
35 recipiunt spiritualia ; tympanum illicitae de- « Exaruit velut testa virtus mea , et in pul-
lectationis, voluptas superflua, qua aliqui verem mortis deduxerunt me*. » Et haec
(1) Orgmo. Ps. xl, 5. — Organi. Job xxi, 12. — Nostra. Ps. cxxxvr, 2. — (6) Tympanum. Ps,
— (3) Choro. Ps. CL, 4. — (4)
(2)
Flentium. Job xxx, 31.
j
l
(5)
lxxx, 3. — (7) Aspicitis. Is. v, 12. (8) Me. Ps. xxi,
DE HOMmiBCS. 14;
est cucurbita vel liacdera, qure quidein um- quia Christuspercrucislignum fiiit primum
braculum fecerat Jonaj; sed arcfacta est, extentus, postmodum
f,'loria im- cxaitatus
ut Ninive salvaretur; quia oportuit ut mortalitatis; nam, quia et obedicns fuit Pa-
cucurbita carnis Christi aresccret, ad hoc tri usquc admortcmcrucis, propter quod et
» utmundus salutis remedium invcniret. Tit Pater exaitavit illum '^lona. immortalitatis,
quoque tympanum dc corio extento in liet per ejus resurrectionem nos etiam resur-
gno : et corium carnis Christi extentum fuit gcmus. Pulsal)itur et hoc tympanum manu
in ligno crucis. Actus : « Quem vos interc- divina^ potcntiaj, qua3mortuorum corpora
mistis, suspendentes in ligno Et hic est '
. » suscilabit, ad hoc ut sonum laudis reddant
David in cithara, qui dum in ipsa psalleret, in atcrnitate, quando ipsc Dominus « in ,
malignoruiuspirituum impetusfriiMiabatur; jussuet iii vocc archanircii, etin novissima

quia ct David noster vere manu forli dum tuba dcscendct dc ccrlo, et mortui rcsur-
,
in cithara crucis psallcbat, malignos spiri- gent ^.. »

tus per eain refraenavit ,
quaiido manu in- Anonymus Clakevalleivsis. Organiim fi-
5 erini ct etiain cruci aflixa ,

quasi tangcns ci- stnlas habet in inodmn turrisordiuatas,coii-
th.iram, dcbcllavit acreas potestates. Tym- corditer sonanlcs; llatu follium sonat**; liii-
paiium ctiam ad hociitsonuin reddat, m;iiiu guis ligncis ab iiitcriorc partc coustruitur,
pnlsatur. Kt tympauum carnis Christi piil- qnas disciplinalitcr nuigistrorura digiti re-
satum fuit manibus crucingcntium , ct so- priinunt, ct graudissouam quam suavissi-
num rcddidit salutis ct redcmtionis nostra.-. mam cantilcnam faciunt.
Sonitum salutis rcddidit ,
quando audivit Organum.
latro illum salutifcrum sonum : « Hodic
mecum crisin paradiso ^. » Kt quando cla- LjEtitia mciitis. Virtutes , ct bona
mans voce magna Jesus ait « Pater , : , in Prajdicatorcs. opcra.
3 manus tiias commendo spiritum mcum '.
Suavitas adulationum Concordia cliarita-
Kt Iux'c diccns, cxspiravit. » tis.
Tympanum quoque glorilicationis nostni; Ttjmpanum.

dc corio et de pclle mortui animalis.
fiet
Afflictio cordis. Carnalis kctitia.
Paulus: « Mortui qui in Christo sunt, re-
Opcratiobona. Morlilicatio caruis.
• surgent primi \ » Eict hoc tympanum de
corio arido ct exsiccato a vigore \ita; prai- PetRUS DE RlGA.
sentis. E/cchicI : « Vaticinarc dc istis ossi- Aurora, iu Exod. v. 047-95*2.
bu8. Et dixi : Ossaarida, cccc cgo intromit- Post niaris cirressum , i.uiilcs irratesqne canebat
tam in vos spiritum ct vivctis '. » Eict , Tyiupana ijopiilsaiis illa Maria vetiis.
15 quoque tympaiium istnm de corio extcuto, Post lavafniin Christi , (}uuin nos aqua sancla pia-
vit,
extcnto, inquam, in liguo illo vita*, de quo
l'ro n()i)is juhilat \ iri.'o Maria Deo;
dicilur in Ajiocalyijsi Vinc(>nli daho :
Qu.c i)eiH' |)ulsa\it (|uasi tympaua cujus , iii ore
cdcredcliguo vita;"; vcl iti lignocrucis, •>
I.aus fuit cl jubilus , ct caro labe careus.
.\Llll.
f 1. Cnouus , concordia cbarilalis. In psalmo : « Laudalo cuiu iu tyinpano ot

io cboro^. »
-r 2. Kl in aliani partem. In JtMOinia : « Vorsus osl in luctiiiii ohorus nosloi,

cl organuin uioum in vocoin lloiiliuiu '". »
(i) Ufino. Art. V, !>0. — (2) Paradiso. I.ur. x\iii, A|).if. II, 7. — (7' Rf.<!urij^nl. I ("nr. \v..Si. — S' .s.i
43. — p) Mrum. I.iic. \xiii, it». [\) 1'rttnt. I nus- iml. Iliii' lisqiic sMliiii.'» apiul liii^. S. \ . I. ii, n. 47i.
sal. IV, 15. — (5) \'wftis. Kiccli. ivxvii, i. — (6) I i/.i — (») Choro. Ps. ci , 4.— Ô) flfttttum Tlircn. », 15.
III. U)
146 S. MELITOmS CLAVIS
EucHEiiius, ed. I, p. 31 ; ed. ii, coL 768 hoc canlicum cantabat Paulus, quum dice-
ad 1. bat «: Mihi autem absit gloriari, iiisi in
Rabanus. Chorus, concordia [ut supra]. cruce Domiiii, pcr quem mihi raundus cru-
5 — Congregatio electorum, ut « Quid îde- : cifixus est *?» —
Cantus qui fit per exspec-
bis in Sunamite, nisi clioros castrorum '
? tationis securitatem , affert lietitiam et ex-
Petrus Capuanus ad litt. iii* art. 9. sultationem. Epistola canonica : « Filioli,
Cantus lit in choro per conlemplationem. nonduin apparuit queni exspectavimus :
Psaimus : « Hymnum cantate nobis de cau- quum autem apparuerit, similes ei eri-
10 ticis Sion. Quomodo cantabimus canticum mus ^. »
Domhii in terra aliena ^? » Per laudem, — Debet autem cantus esse affectuosus ut ,
Psalmus « Cantabo et psahnum dicam

: , scihcet mens consonet voci. Debet esse fru-
—
Domino '\ » Per delectationem. Psahmis: ctuosus, scilicet ut aedificet alios. Debet
« Cantabiles mihi erant justificatioues tuse etiani esse gratiosus, scilicet ut placeat co-
15 in loco peregrinationis meae \ » — Per ex- ram Deo.
spectationis securitatem. Psalmus : « Mise-
ricordiam
Anonvmus Clarevallensis.
judicium cantabo tibi
et Do- ,
mine '^; » judicium cnim cantant, qui illud Chorus.

cum gaudio et securitate exspectant. Bene
20 autem cantare, est corde et opere Deum lau- Praedicatio evauge- Conspiratio in ma-
dare. lica. lum.
Cantus qui fit per contemplationem, rele- Vocum concordia. Concordia morum
vat laborem ex solUcitudine temporalium. Concordans laus et charitatis.
Psalmus « Quis milii dabit pennas , sicut

:
sanctoruin.
25 columbae? etvolabo,et requiescam.^^Nonne Petrus de Riga.

sic cantabat Joannes ,
quando supra pectus
Domini in coena recubuit? Cantus qui fit Aurora, inCantic, v. 995-1001.
perlaudem, toUit taidium de exspectatioae. IMilitiae poterit chorus in Sunamite videri,
Psalmus « Quare tristis es, anima mea?
: Si plebs illa gravis, quse uunc est nescia veri
30 spera in Deo quoniam adhuc confitebor Conti-a perversos Clhristi defendit honorem
,
illi ^ » — Cantus qui fit per delectatiouem,

Jussa loqueudo Dei, fideique tenendo rigorem.
Porro per Ecclesiam quia couverteutur Hebraei,
removet tristitiam de transgressione. Nonne Alloquilur sponsam spousus cum laude trophaii.
XLTV.
f 4 . Tuba Dei '°, vox manifesta. In Apostolo : « In jussu, et in vocearchangeli,
et in tuba Dei, descendet de coelo ". »
35 -f 2. Vocis exaltatio^^ in prsedicationedivina, sive exsullatio in laude Dei'^. In

psalmo : « In tubis abietum et voce tuba^ cornecB ^^'. » Et in Amos : « Si cecinerit
tuba in civitate, et populus non expavescit '^. w
•rr 3. Tubcv, reprobi, vel diabolus.
-T Tuba3 duas, veteris et novi Testamenti prtedicatio. Inlibro Numeri

4. : « Fac
fto tibi duas tubas argenteas, ad evocandam synagogam ^^. »
(1) Castronm. Cant. vi, 12. (2) Aliena. Ps. — (10) Dei. Cf. t. II, p. 21. Dislinctione ilia concluditur
cxxxvi, 4. —
(5) Domino. Ps. xxvi , 6. (4) Mex. — cap. I in B. G. —
(11) Coclo. 1 Thess. iv, 15. —
Ps. cxviii, 54. —
(5) Domine. Ps. c 1. (6) Re- ,
— (12) Exsultatio D , E. —
(13) In lauclem Dei E. —
quiescam. Ps. liv, 1—
(7) Illi. Ps. xli, 12.— (8) Esi. (lij Corncae Ps. xcvii, 16. — (15) Expavescit. Ainos
Galat. VI, 14. —
(9) Erimus. I Joan. in, 2. — III, 6. — [iô) Synagogam. Levit. xxiii, 24.
DE HOmNIBUS. 147
VETERUM VARIUS COMMOTARIUS.

EucHERius, cd. I, p. 4 ct 13; ed. II, 7.'J8 rucrunt , et philo.sophorum maculosa do-
B et 758 i>, ad 1. gmata, mundana' saj)iciitia! arguniciitis lir-
llAUAisus. Tiiba , sonus praedicatiouis ,
mata, \ircs ainiscrunt. Tuba ct pj'a.'dicatio-
5 ut : « Canitc iii tuba '
. » — Vox potcstatis tioncm virtuosam id cst efficaccm ct af- ,
saicuiaris , ut : « j\on rcpulat tuba sonarc flucntcm, signilicat; undcest illud : IJuc-
claniorein '. >•
— Favor iiunianus, ut :
« IVoli cinalc i. n. t., » id est in tcmpore gratiic,
tuba canerc antc tc ^. » — Duo pra^ccpta qua,' dcsignatur pcr noviluniuin ,
qiiia tuiic
charitalis, ut lactibl, : <• ctc. » — Pradica- nova facta sunt omnia, sonantc pricdica-
10 tiones, ut : « In sinistris lampadcs, in dcx- tionc vclicmcnti ct valida.
tris tubas *
.
» Tuba significat jactanliain ; undc : « Quum
Petuus Capuanus ad litt. xix , art. 910. facis, etc. » Siinilc invcnitur in Isaia, dc jc-
Tuba yenca , argcnlca , cornca, fcrrca. Tuba junio : sic namquc scriptum est : « ^'olilc jc-
aGnea dicitur aperta \ox Dci, sacra Scriptura, junaresicutusqup in hancdicoi, utaudiatur
15 sonora ct constans prujdicatio les naniquc : in cxcelso clamor vester '", " id est, ut jc-
sonorum cst inctallum juxta iliud Pauii : juniuin Ycstrum pcr jactantiam dcclainctnr.
" JEa sonans ct cynihaluni tinnicns
,
'. » — Tuba ctiam signilicat voccin ministcrio

Tuba argentca , sancti pra-dicatorcs , duni cmissam angclorum undc cst illud « As- ; :
ct splcndcut argcnto cloquentiifi. Gencsis : ccndcns in jubilo, ctc. » Asccndcntc cnim

20 <<Scyplium mcuin argentcum pone iii ore in ca'lum Rcdcmtorc nostro insonuitjubi- ,
sacci °. » Nuincrus « Fac tibi duas tubas : lus aposlolorum et tuba angdorum.
argcnleas ct ductiics, » quic scilicct produ- Tuba etiam signilicat signuin cvidens
cuntur ct proficiunt tunsionibus pcrsequu- qu()dcum([n(' illudcrit, ((uod in advcntu
tionum.
— 'luba cornca sunt sancti ,
qui at- judicis fict; undc A[)ost()lus : « Ciinct cnim
fcclus carnis supcrant; qui, licct in carnc, tuba, ct mortui rcsiirgcnt incorru[)ti
1
25
lamen supra carncm vivunt sicut cornu , Est igitur tuba ca'Iica, ctc.
adlm'rct, ettamen eam exccdit, etsic firmum In clara nube, n)e, peccali sine nuhe,
e.st et capax \ocis utris([uc his tubis aurcs : Vocc tonante tubic, suri^cre Christe, jubc. ,
Dei delccUntur. Psalmus « In tul)is ducti- :

AuxiliniT, pin aeiiitrix et virô Maria ,
\ irgo fccunda genilrix , plus ictliere munda.

30 libus ct vocc tuba' conica'. Tuba fcrrca ,
dicitur tcrror fuluri cxaminis, inllcxihili- Akonymus Claukvalleissis.

tas diviiKc justitia'. Ainos : « Morictur in Tuba.
sonitu >loab, in clangoicm tuba' \ »
Pncdicatio. Diio ()iicccpla cha-
DlSTINCTIONUM MONASTICAU., lib. V, dc
Fa\or lioiniiium. ritatis.
85 Tuba.
I. Ca:Uca, aiKjcJorum : « AscemUf Dcus Pinuus ct yEciDiLs.
in juhildlionc^ ct Domiiius in vocc tubir^. » Aurora, in Josuc, v. (».")-7i.
II. lurlcsiastica , (loctorum : " Buccinate ISoii \i tiirharum Jeritlio ruil , immo tubaruin ;
neomcnia tulm ". » Arcu Jud.ci phis valel arca Dci.

in
Dcjccit J«richo scptenus circuhis arca*
ao 111. So\)histua, simulalorum : >
(Juum 1'tas hiiic mundo septima llnis erit.
facis elccmosytiam, noli luba cancrc. ••
^)umn cccincrc Iiiit nrhs pcrpcssa ruiiiam
tiii).c .
,
Crcde Irium Ircs esso tiil)as, quas fcrri' feruntur Praleril cl mundus iste cauenle lubn. ,
Angelus cl doctor et juslitia* siinulator.

* richs licinMM tuhis Jcriciio circiimf<iii.il uri»em,
'
liidc murus sicijuc IriiimpiKit cam.
riiil ,
Tiil)!! signilicat snhliincs pricdicalorcfl

anuis, scd verborum \irlulc sacrorum,
:
• INon
Mliartim tuharuin slrcpitii imiri .lcricho cor- \ iiicit .imatores nrbis in orbe litlps.
(I) ruha. Jocl 1, 1.'). — (-1 Cldiiiiimn. Joli \\ii\, \i.iv, I. ;7j rub.i Amos 2. — ,s) rub.i. P.
24._(3) 7>. M;al. VI, -2. — (l) /li^.a.v. Jnd. vii.i8. \iti, (?. y; Tuba. r». iixx. 4.
. II ,
— (10) restrr. U.
— (5) Tinnicm. 1 Cor. xill « 1. — ((!) Sacci. Ooitei I.TIII , 4. — (i J ) iHcwruyti. I V.at. xf ,'
8
lc).
XLV.
^ Cymbala, labia Dominum confitentia, vel dilectio Dei et proximi. In psalte-
rio : « Laudate eum in cymbalis bene sonantibus '. »
EucHERius, ed. i,p. 31; co1.768d, 769 a testamenta , ut sonent : alae autem alterae
5ad XLV. cherubini se invicem tangebant '. Nonne

Eabakus. Cjmbalum, loquacitas, ut : se invicem taugebant, ut sonarent, et sonus
« Aut cymbalum tinuiens. » Prffidicatio — verae doctrinae dareut ,
quum Dominus di-
Aulichristi ut « Vae terree cymbalo ala-

, : , cebat : « Audistis quia dictum est anti-
rum ^ »— Sermo charitatis, ut « Laudatc

! :
quis, etc.?» Tetigit novum vetus, et sic so-
10 cumin cymbalis. » num dedit verae doctrinae.

Petrus Capuanus ad litt. iii , art. 25.
AwoNVMUs Clarevallensis.
Cymbala dicuntur duo testamenta , ycI di-
lectio Dei et proxirai, Yellabia nostra Deum Cymbala, labia Deum sonantia; unde :
laudantia. Psalmus : « Laudateeum, etc. « Laudate eum in c. b. s. »

15 _ Cymbalum tinniens est qui non operatur — Diversa charismatum dona; undc :
secundum quod prsedicat. Cymbalum — \ero « Porro cantores Heman et Idithum in cym-
duarum alarum dicitur Antichristus. Isaias: balis concrepabant. »
« Vae terrae cymbalo alarum » !

— Falsa fama ; undc : «Factus sum velut
Cymbala autem ad litteram semper sunt aes sonans, a. c. t. »
20 combinata quotquot sunt, et se invi-

aenea,
Cymbalum.
cem tangunt, ut sonent quae bene compe- :
tunt duobus testamentis ; nam et ipsa sunt Loquacitas. Praedicatio Auti-

combinata. Ezechiel conspexit rotam in me- Sermo charitatis. christi.
dio rotae. Sunt et duo testamenta senea, per
25 sonoritatemetdurabilitatem. Nonneseneaet Petrus de Riga.
sonora esse dicebat Dominus Deus Jesus haec Aurora, inExod., v. t449, 1452.
cymbala , vel duo testamenta ,
quum dice-
Quod totum cingit altare uotatur iu aere ,
bat : « Omnis scriba doctus in regno coelo-

Semper nos jubilare Deo.
iu ecclesiis
rum profert de thesauro suo nova et ve- Vel uotat ees resouaus campanas, sive magistros :
30 tera ^ ? » Mutuo etiani se tangunt duo llcC souitu populos , hi ratioue moveut.
XLVl.
~ i. Lyr^, exsultatio sanctorum. In Paralipomenon : « In iyris et nabliis^ »
-r 2. In malam partem, in Amos : « Et canticum lyrae tuae non audiam ^. »
Anonymus Clarevalleinsis. Lyra, Ec- Deo in cytharis et lyris et tympanis. »

—
55 clesia vel Scriptura, ut : « Ludebant coram Concordia malorum , vel laetitia luxurian-
(1) Sonaniihus. Ps. cl, S. —

(2) Alarum. h. xvin, 1 IU Reg. vi, 27. (5) NaUiis. — I Paral. xv, 15. —
l._ (3) Veiera.Mntl. xiu^ 51. (4) Tangebant. — \ (6) Audiam. Amos. v, 25.
I)E HOMLMBUS. 149
tium , ul : « Citliara, ct lyra, ct tympaua. » pcrfictc ac plenc Dominum laudabunt.

Piixnus Cantou. Juhiius cst mcutis c\- Petius Capjanls ad litt. ix , art. G.
sultatio. quaj nec taceri potcst, ncc pra) Jubilus pru-dicationis, exsultationis et lau-
sui magnitudiuc plcnc potcst cxprimi. In dationis. Jubilus pra-dicationis est commu-
5 jubilationc tria concurrunt intcllcctus; '
: nis cx natura cordis ct oris. Job : « Doncc
unde « Psallite sapicntcr'-. » Vox uu-
: ; implcatur risu os tuum, ct labia tua ju-
dc « Psallitc Domino in citbara, in vocc
: l)il() ^ " Jubilus cxsultationis cst gaudium
psalmi •'. >' Opus; undc : « Intcllcctus bo- (piod ncc oinniuo potcst exprimi, ncc om-
nus faciciitibus '. ' Jubilus cxprimit in nino taceri. Psalmus : « Ascendit Dcus in
10 priucij)io diclionis, infirmitatcm noslram, jubilo", » quandoscilicet intucbantur cum
ut : « Tamquam sponsus » , et illud Jerc- euntem in ca-Ium. Jubilus laudis est lictitia
mitc : « A , a, a, Domiuc ,
puer ego sum vocis, sententia verbis expressa, j)roductio
nescio loqui \ » — In medio orationis scilicet quaidam cantandi, qu;c solct licri
imperfcctioncm laudis , ut in versiculo suj)cr aliquam dictioncm vd syllabam. Pri-
15" Vcsj^crtina oralio. » ['iidc magis appro- mus jubihis cst in ^crbis, sccundus in
banda cst consucludo Ixclcsiarum, in qui- cordc, tcrtius in voce. 1'iimus, ad aliorum
bus talcs vcrsiculi sub impcrfccla oralionc utilitatcm; secundus, ad propriam jucun-
profcruiitur, ([uam eartim , iii quibus j)cr- ditatcm; tcrtius ad diviucC laudis immcnsi-
fecta profcrtur oratio. De bac imj)crfcc- tatcm. Primus in activa, secundus in con-
20 tionc dictuin est : « Imj)crfcctum mcum tcmj)lati\a, tcrtius in utraquc. Istc autcm
vidcrunt ociili tui". » — In linc oratio- tertiiis quandoquc lit iu principio dictio-
iiis, dcsidcrii magnitudinem, sicut ct annis, ctc.
tiqui Patres primum desiderabaut adven-
Maltik:ii.s. Disdncliones super Utt. T,
tum , diccntes in Isaia : « IJtinam disrum-
25 pcrcs Ctt'los , ct desccndcres '^
I « sic et nos c. 80. Jubilus
secundum. Sed sccundum quosdam signi-
Iii tcrra In via
ficat gaudiiim eorum qui suiit iii jiatria,
(jiiia adliuc cxspcclant corporum glorifica- Cordis. Asccnsio Cbristi, de
tionem. Indc cst (juod in die rcsiirrcctionis Oris. (jua juhilaiif aii-
so iion jiibilamiis (jiiia Cbristi jilcnam iii cor- geli,
,
Oj)cris.
j)orc ct anima n^siirrcctioncm cclcbramus. lii patria — Sancti Patrcs,
Similitcr ncc in laudibus quic in mcmoriain — Ajiostoli,
l)oininic« resurreclionis caiitantur, cjnia Honorumla-tautiuiii — lj)se Cliri^tus.
Domiiiiis ca liora rcsurrcxit linitis vcro
;
in calo.
35 iiiatutinis laiKlibiis, jiihilalur, scilicct j)ost
LAUnENTHS.
iMiiddte Doniiiiuvi (le (trlis, cl llciicdictus,
(jiiia noiidiiiii j^lcnam liabciit glorilicalio- Ilypomnesticon, in lib. mi.
iicm illi (jui siiiit iii jiatria, (jiiia iii aiiima Naiu vcliil .1(1 (•itliarnin Iria smit adliilKMula,
tanlum. Scd iii comj)lctorio, iiiiila lil jiibi- Ars mamis attjiio lidis, rcstamoii ima sonat;
,
'lO qiiiaconsummalam signilical hrliliam

latio, Ars(li(lat,laii'_'it(|iio niamis; scd nccmamis mueiis,
Ncf soiiat ars dutaiis, cliorda^nu' sola soiiot :
snnctorum, (jui in corjjorc ct aiiima rcsiir-

Sola»|iu' sir 1'roli's lit liomo , licft lioc o|tt'ri'iitiir
gentes, niliil amjiliiis dcsidcrabunt ; scd hisiimil t't Prolcs, .Spiritiis at(|iio 1'atcr.
(II Juliilits. Af) nr^Miinciilo iiolini Ii.it ii|)i vid,-iiii- ralcriiiiic rcrtaliin incsson» fororint. — (2^ Sitiiieiiter.
tiir niiiiis rcccdcic ; ciiiii rilliaia ciiiiii cl Iviu jul>i- V-. MM, H. — \7>^. 1'saliiii. IN. xovii, K. — [A) Fwien-'
liis;i|)iiil vclcrc* cliriil)iiliir. ('..clcrimi liic, iili lcrc sciu- lihiis. l's. c.x, 1(1. — (.*>) l.iniui. Jorcni. i, •». — (> rMi.
jicr , adco iii (luitorc idmiidiit lioiia- i'rii^'is doctriim l's. (.\x\viii, l(i. — (7) l>f.u'enderrs. Is. i.\iv. 1. —
—
,
ut cjusdciii post voslinia 1'ctnis dc Mora , Maiiriliiis, (K) Jubilo. Jidi Mii , il. (!•) Jubilo. Vt. iLVi, (i.
150 S. MELITONIS CL4VIS
XI.VII.
-r \ . Vestimentum , Ecclesiae fides , sive virtutum varietas , vel nationum di-

versitas. In psalmo : « Astilit regina a dextris tuis , in vestitu deaurato ^ , circum-
amicta varietale *. » Et in Isaia : « Consurge, induere fortitudine tua, Sion j
induere vestimentis gloriae tuae, Jerusalem, civitas sancta ^. »

-f 2. Caro hominis. In Salomone « Omni tempore sint vestimenta tua can- :
dida'^, » id est, nulla pollutione luxuriae sordida.
•f 3. Simulatio hypocritarum. In Evangelio : « Venient ad vos in vestibus

ovium, intus aulem sunt lupi rapaces ^. »
4. Vestimentam Christi, caro ^ « Ecce vir vestibus lineis 7 \yid. t. n, p. 37]. »

:
10 5. Electi ^ « Circumda tibi decorera

: et induere speciosis 9 [//>.]. » ,
-r 6. Vestimentum. sanctorum , opera justitiae, sive fideles Christi. In Apostolo :
« Quicumque in Christo baptizati eslis, Christum induistis '°. » Et in psalmo :
« Sacerdotes tui Domine, induantur justitia ''. »

,
-f 7. Vestimentum impiorum, opera iniquitatis. In psalmo « Induantur sicut : ,
isdiploide, confusione sua ^^. »
-f-
8. Vestis nuptialis , fides, vel , ut quidam volunt, charitas. In Evangelio :
« Amice, quomodo huc intrasti, non habens vestem nuptialem ^^ ? »

-f 9. Vestimentum lineum, virtus animae, sive munditia charitalis. In Levitico :
« Vestietur sacerdos vestimentis lineis et femoralibus '4, «
2" -^ 10. Vestimenta sacerdotis , opera justitiae. In psalmo : « Sacerdoles tui,

Domine, induanturjustitia. »
-r 11. Plebs fidelium. In Levitico : « Caput suum non discooperiet , et vesti-
menta sua non scindet ^^. »
XLVIII.
-f 1. Stola, indumentum baptismi, vel fides. In Evangelio : «Cito proferle sto-

25 lam primam et induite eum '^. »
,
2. Caro Christi \yid. supra t. ii , p. 39].

Adriaivus, EicaYWYvi A', i6'. B', x«r'. non agnovisse, quam postagnitam,
justitiae
EucHERius, ed. i,p. 15; ed. 11, coL 759 c retrorsum converti ab eo sancto mandato
80 adxLvii, 8; xlviii, 1. quod traditum erat ilU.
Rabawus \yiid. supra, t. ii, p. 38]. Vestis lanea, dicitur simplicitas. — Li-
Petrus Cantor. Vestimentum novum, nea subtilitas ; unde in lege dicitur « Non :
opus bonum; vetus, peccatum. Qui autem indues vestem lana et Uno contextara '"^. »
quodlibet bonum opus et peccatum in quo Vestis quae ex lana et hno conlicitur, linum
85 manet conjungit, totum amittit, et major interius celat, in superficie lanam demon-
etiam scissura lit quia melius erat ei viam
,
strat. Vestem ergo ex lana et lino contex-
(1) Deaurato solus G. — (2) Varietate. Ps. xliv, 3. fideles. — (9) Speciosis. Job xLv, 5, — {iO) Induistis
— (3) Sancta. Is. ui 1. , —
Candida. Eccle. ix,
(41 Galat. III, 27.— (H) (12) Sua.
Justitia. Ps.cxxxi, 9,—
8. — (b) Rapaces. Matt, vii , 15. (G) Corpus as- — Ps. XXXIV, 20. —
(15) Nuptialem. Matt. xii, 12. —
sumtum B-G. Caro assumta alius, cf. t. ii, p. 57^ (14) Femoralibus. Exod, xxix, 5. (IS) Srindet. —
not. 10. —
(7) Lineis. Ezech. ix, 9. (8) Electi omnes, — Levit. X , 6. —
(16) Eum. Luc. xv , 22, (17) Con- —
ut in JobB-G. Al, Item vestimentum Christi populi textam. Deuteron. xxii, 11,
,
Di: Fio:\rrNiBU8. 151
tam iiidiiil ,
qui siib loqinilione l)land;i siib- iii qiiaDominusillusnse.stab Ilcrodc, est in-
tilitatcm celat maliti<T. nocentia, ([ui£ a iiiundi ;im;itoribiis fatuitas
DlSTIlVCTIONUM MONASTICAIl. Hb. V, dc reputatur; unde Job : « Dcridctiir ju.sti
Vesle. Vestis Kcclesiai, id est munimentum, siin()licitas ''.

7Ki;yptii abominantur oves*^.
5 Christusest; vestis
is (^hristi est Ecclesia — Ncstis stragiilata [ru/c in/^ra, p. 158] —
Veslis esl Vestcs sunt institiita morum, qu;c nobis ab
iKgyptiis, id est muiidi .s;i[)icntibiis, licct
Cultus vita; exterior, Opera bona. mutiuiri. — Vestis gestus matu- \irilis est
gravis. — Vestis muliebris

Yirtutes, Iiiipassibilitas et im- rus ct ge^tus est
10
l'cliis et
Orpus.
caro. mortalitas.
Veslimenla Christi
lascivus — Veslis Josepb pol\mita,
et levis.
id est pluribus guttis distincta, significat
Corporis membra. sacraiiiciila.
carncm Chrisli projirii san^Miinis rcs|)crsain
Veslis sanct;e animrcestjuslitia, sinequa giilfis; undc dc Domiiio bcalii> .Inaiincs in
nulla Deo placet oblatio. — Vestis regalis
Aj)()c;iIn |)si , circa liiicm sic I()(|iiitiir : « \.t
videlur essc patieiitia, |)cr qiiani liomo sui erat indutus veste asj)ersu sanguine, et no-
15 possessor efficitur; unde : « In patientia
men ejus Verbum Dci ^. » — Vcstis ex lana
vestra j)Ossidebitis animas vestras'. « Con- et lino context;i fallaccin significat \\U\m,
cordat illud poelicum'-. »

duj)licium, quam s;icra danuiat Scri[)tiira ,
Tunc oninia jure tenebis, dicens ">'oii indues, etc. » Hac vcstccon-
:
Quum poteris rex osse tui.

tr;i diînum [)r;i'ceptum falsi fratresindiiiiii-
20 — Vestis virginalis videtur esse \erecundia, tur, ([ui « loqiiiintiir [)acem ciiin [)ro\imo
juxta illud poelicum : siio,malu autein in cordibus eorum'*. »
Contra talium falhiciaiii nos Calo instruit,
l*ulchra vi-recundus te.xerat ora rubor.
diecns
— Vcstis nuptialis est charitas , (]UiP. dignos
:
Fac ut devites sub falso corpore niites

25 nos facit |)erpcluo regis ictcrni convivio.
Nec eredas und;uii placidani non es.se piofiindam.
Vestis Kcclcsia! est ipsa tribulatio, qua; bo-
Simpli(it;is veri faina est ; iVaus, licta loipicudi.
mincmi)lcruiiH|uc tuclur a\itiis, siciit vestis
ab inclcmcntia acris; unde esl illud [isalmi- Anonvmls Clahevallensis.

stu} « Abyssus, sicut vestimcntum, amic-
:
Vestimentn.
30 tus cjus '.» Per abvssiiinprofiiiida tribulatio
dcsi<j;natiir , (pia; saiictam llcclcsiain duin , Hunianihis CJirisli. TJona cvcin[)l;i.
piirât ct biiiiiiliat, a \itiis (.'oiisfrNal el Ordo iidclium. Doiia i;rati;c.
îrtutibiis siiblimal. l ndc cst illiid in Cc- Viri s;Micti. Munditi;!.

nesi : « Miiltiplicatie sunt a([u;c su|)cr lcr- Martvres. Se n e n l t i ;e Sc r pt ii vx.
i
35 raiii, etlevaverunl arcain in siiblimc a ter-
la \ ' Tribiilalioncs nos doccnt lcrrenu Pf.tris I)i: Tîca.
dcs|)iccn! cl aiiiari^ cidcslia. — Vesles lisau,

Aurnni, in llxod., v. I.>'20-I;')31.
([uibus IU'l)ecca indiiil .lacob, snnt sacra
S.iiitla fuitv(>stis Aarou, vilauKpio prohatam
Dci ci()(jiii;t, ijUoiKhiin Jiid.coruiii |)ojiiilo
Siiiiiat sanctos iniuuiiosipic lacit
, (pia?
iiocredila, (piibus iiuilcr ^r;iti;M)rii;nil |iojiu- liaiic vcsleni levil inlcr diu) lii;ii.i sacerdos
luiii V()c;itiim cv genlibiis. — Vcslis ;ilbi» , (^liiuiii inores êiiiiiio fonuat ainoi« suos.
(1) Vfxlras. Lxic. xxi, 1'.). — (2) Pnplivum. Claii -

siis ipiiis liic piinorclilict,i]tii(i licct (rili sunt in scliolis,
(lian. Iltmor. roiis. iv, 2()|. — (5) h!jii.i. Ps. i;iii , (i. iioii lanieti iU in clntislris :
— (i) Tvrra. (Iimu-s. vii 10. — \")l Sniii>li<Hus. Joli l'M iiiilii crrde MiTO; 1 iliim <r<l KalmU M00o(t
—
, .
XII 4. ((')) llres. (iiMics. M.vi, 7)1. lii viil^. jk/.s/i» A MtTo; llrtatiiituiii . ile M'j'Jo; M«tlioloj;i4 ;
—
,
Sril l.iMirn r\it.i nr Ir (All.it l.il.tmila

res oriuni. (7) /Vi. A|)or. xu, \7t. u Kl iiotn , i\il- .
ftliTOC ;;<itt.iin •oiial; lniit' trrtli» 1'rlymila.

ai -
I I
(lil Nnslcr iMdciii, qiiod iii hnc. irutionc fin/i/i/iitd ,
('(Miliis cst sii|>iiiiii syllali.iin, iioii îi|icr it, siciil lIiTC c Grirciimo, opinnr, Kvcrnnli H* lliunicnsii.
illc,
i|iiiil;iiii iiii|iiMill ( ivnlciuliiiil, i|iii ('iMisiii-liuliiuMn siuiiii (JiiiC j;riicis lillcri» cxliilicnitis c.i rotlcx jiilini» cl do- ,
nilioni pridcrrc iumi vcrciiliir. .'^niicr lioc cxsliiiit vim- pi'.i\.ilis. —

^b; ioruia. l's. iivn, 5.
Fila sacrae vestis sunt pax pietas ct hoaestas ,
Aaron et nati vestes texuntur , ut horum
Spes , doctrina , lides , virgineusque pudor. Quisque sacerdotum posset honore frui.
Non hac veste fuit quidam couviva coruscus Nani modo presbyteri , seu summi , sive minores
Quem spernens raisitregia coena foras. Conficiunt Christi corpus, idemque sacrant.
XLIX.
5 -^ i. LiNUM, fides Ecclesise, sive carnis munditia^, vel spiritualis in sacris Scri-
pturis intellectus , sicut in Salomone pro Ecclesia dicitur : « Qusesivit lanam et
linum, et operata est ^. »
-f 2. Et in aliam partem, ab occulta malilia. In Levitico : « Non indues vesti-

mentum ex lana et lino contextum. »
L, LL
" V i- Lana, fides Ecclesise, ubietsupra « Quaesivit lanam. » :
-f 2. Et in aliam partem propter falsam simplicitatem « Veniunt ad vos in

,
;
vestibus ovium ^. »
-r 3. Vellus, populus Judaeorum. In psalmo : « Et descendet sicut pluvia in

vellus, et sicul stillicidia 4. »
15
EucHERius, ed. I, p. 21, 23; ed. ii, Lana immunda, fictio et dupiicitas.
col. 761 A, ad xLix et li. Lana verbi Dei consistit in figuris, in
Rabanus. Liuum , populus gentilis, ut : prseceptis, in prohibitionibus , in consiliis.
« Linum fumigans non exstinguet '^. » — Haec lana crevit quando veteri testamenlo
,
^" Subtilitas, ut «Non indues, etc.K Spiri-

: — additum est novum. Tonsa vero fuit, quan-
tualis intellectus , ut « Quaesivit lanam et : do ablata sunt caeremonialia. Ex hac lana
linum. » contexta est vestis qua Ecclesia induitur
Lana, simplicitas, ut : Non indues,
« contra frigus haereticorum. — Lana carnis
etc» —
Virgo Maria, ut : « Ponam hoc \el- virgineae fuit in utero Virginis. Haec lana
25 area
lus lanae in — Bona ut **
. » actio , : crevit in vellus quum assumta est a Verbo.
« Quaesi\'it— Mansueti ut Qui dat
1. » , : « Psalmus : «
,
Descendet sicut pluvia in vel-

nivem, sicutlanam'. — Subsidia tempo- » lus. » Forcipes ad tondendam hanc lanam
ralia, ut : « Lanis operiebamini, gregem attuht Gabriel , scilicet obumbrationem Spi-
autem meum non pascebatis * . » ritus sancti, qua exstinctus est in ea fo-
'° mes , et virtus AlLissimi quae supervenit in

Petrus Capuanus ad litt. xi , art. 37
ea. Abluta autem fuit munditia virginali
Lana ab omni humore noxio siccata calore et ,
fervore fidei, quando consensit. Evange-

Suavis. Munda.
lium « Ecce ancilla Domini liat mihi se-
: ,
Sustentatio tempora- Verbum Dei. cundum verbum tuum ", » etc. [Cf., t. ii,
lis. Caro Virginis. p. 39.]
'5 Bona opera. Idem, •> art. 40.
ibid.,
{\)Sive carnismunditiadeesliaB^C^D.—lîÊst. — Area. Jud. vi 37. — Lanam. Ps. cxLTn,

Prov. xxLi, 13. —
(5) Ovium. Matt. vii, 15.— (4) Stil-
\
46.
(6)
— (8)
,
Pascebatis. Ezech. xxxiv, 3.

(7)
licidia. Ps. lxxi, 16. — (S) Exstinguet. MaU. xn,20. I —(9) Tmm. Luc. i, 38.
DE HOMLMBUS. 153
Linum forti raulieri, iu cujus laudibus dicit Sal(j-

mou : « Qu<esivit lauam , etc. » Fortis
Dcitatis. Castitatis. Dolositatis. uaniquc ha?c mulicr sancta cst Kcclesia; for-
Linum dcitatis cst divinitas (lliristi. Para- tis paticndo , ct mulicr paricndo ,
qua' iu
boltC : • Quicsivit lauam ct liuum, ct ope- sacris Scripturis - ((ua-sivit lauani ct li-
rataest, » consuendo scilicct lias duas na- num, » id cst simpliccni doclriuam ct sub-
turas in vestemnostram.— Linum castitatis tilcm; « ct ojjcrata cst consilio manuum
est iutc?:ritas carnis, vcl castitas ipsa. L\o- suarum, " quia inde forniain vivcudi do-
dus : « Filiis Aaron paral)is lineas vestes ' . cuit lilios suos, juxta iutcri^retatioucm for-
10— Liuuni dolositatis, subtilis ct fraudu- tium opcrariorum suorum, qualcs fucrunt
icns malitia. Apocalypsis : « Opcriat .sc Augustinus, llicrouynms, llilarius, Am-
l)yssino splcndcnti et candido -. » Lt ctiam brosius, (ircgorius, ct uou pauci. >o\ia
alii
ornatus vcrborum. Evaugclium :

« luducba- vcro cst subtilitas malc utcutibus, dc (jua-
tur purpura ct bysso '. » libus ail Isaias : « Coufundentur omncs qui
'^ Ide.m ad litt. xx , art. 135. opcrantur liuuni , pcctcutcs et tcxcntcs
subtilia\ Dc liaTcticis dictum est, (jui
»
iCoeleste, caro Virffiuis. artificiosa et mcudosa compouunt dogmata,

Aerium, Ecclcsia gcutium. quibus quasi quibusdam rctibus implican-
Terreslre, Judiea rcmaucns arida.
tur incauti.
DismcTiOM M MONA.sTiCAR. lib. III, dc Liuum, qnia dc terra oritur, ct maguo
Lino. Lini scmcn terram iu qua scminatur, labore nativum dcponit colorcni, siiiuilicat
desiccat ct rcddit infecundam ; uude doc- castitatcm, quK, uisi paucissimis qui eu-
20 tissimus poctarum ait in Georgicis '. » nuclii nati sunt, sine niagno labore uou
provcuit
Urit enini campiim lini segos , urit avona?
Uriint lelha'o perfusn papavera somno. Tres sunteunuchi : piimus sic nascitur ; alter
'lYuucatin- , ccriobs est ; tertius, ut meroatur.
Linuin igitur, quia terraj tollit piugucdi- Si potes, isesto; sinou, \el oordoniodesto
nem fraudulcntiam significat ; nou omncm êrvi lactori , (pii dat majora minori.
,
25tamcu, sed arguUun quia iu ,

uiuim uon iT^je bcatus Augustinus quodani l.uo.
possunt simul et scmcl babitarc falsitas ct ajt ; i„tcr omnia martvria christiauoruni
charitas, (pnc congaudct vcritati. Uudc Do- sola suut duriora pra-lia castitalis , ubi (pio-
minus pcr sauctuni Moyscu uuunupicm(|uc \\(\\-umx e.st pugua , ct rara vicloria «. Kt. ut
nostrunicallidilatcm vitarc jnhct, diccns : ,|(. spi„is n)sas colligani, mulli rcpulsam
30 " .Non iuducs vcstcni c\ laua liuoquc con- Junoiii cl Palladi, poinum aurciiin \ «Micri
lcvlani ; " lanam cxtcrius ostcndit litium , iu- ccusciit tiihucndum a'sliniatur cuiin siini- :
tci'iu8 celat. Talis cst îla .'înuilatoris ct iiiiiin honiim cssc voluplatcin. I)c judicio
callidi ,
(pii cxlcrius pra-lcudit siiiq)licita- Uaridis iujiislo (piidaiu scholaslicus ait :
tcin , iutcriiis tcgit ct tcuct dolosilatcm. Dc

Judical liaiid \oro, .sod jiidiiio 1'arisuuo',
35 (inali cordc (piidaiu ait
Kt Venori misoro oodit oum Pallado Juuo
Quum cor vulpinum vellus pr.Ttoudit o\iuum ,
Quid liuiim siguiliccl , hahcinus i\ co
Sid) tali pelle non est vulpis sine relle.
(piod lcgiinus in llxodo. ({iiod liuiiiu ct lior-
Liiuim igilur signilical sublililalcm, (pia* dcuiu licsa Kiiiit, co (piod hoidciini cv«.ct
hcnc utcnlihus csl saliibris cl liuctuosa , iircus, ct liuuiugcrminarct lolliculos. Porro

»0 malc ulcutihus, noxia. Iloiiii fiiit cl cst inoralilcr, id cst jn\ta scusum mnralc lU
{\\ Vfsles. V.xoi\. ixviii, 10. — (2) Camlido. Apoo. Aiigiist. <>}>p. 1. V. .i|i|». SiTiii. ((Xiii.n. 2. — (71 Paris
XIX, 8. — Ct) Ih/sso. l.ui-. XVI, i;i. — (4) Ceonjiiis. inio. \'M i|iii Ic^mI /'(irmii(>. i't5i liarh.in tox adjccliv.i,
Lib. i,v.77.— (ri) Suhi, lui.h.Tiit, i[).— [Vi] \;, lonii. (• 1'iiiute.
154 S. MELITONIS CLAVTS
liniim germinans folliculos est castitas ger- rantur in munditia corporis, et nivi in
minans superbiam, quae quidem cito \wdi- munditia cordis. Unaqua^quenecessaria est;
tur, quia plerumque superbiam cordis se- unde quidam ait :
quitur contumelia. Res estjucunda, res cara Deo, caro munda :
5 Liuum significat sacerdotalem dignita- Tu quoque cor munda si vis vitare profunda.
,
tem ; in veteri testamento pracepit

per Moysen, ut sacerdotes in templo vel
Domiuus
— Laua quia ex ea varia vestimentorum
,
genera fiunt, quibus bomines ornantur,

in tabernaculo ministrantes, vestibus lineis
reverentiam significat et bonorem. Unde
uterentur;undede clementia nostriRedem-
ad pastores mercenarios Dominus loquitur
10 toris loquens Isaias, inter csetera sic ait :
exprobrando per Ezechielem « Lac come- :
« Calamum quassatum non conteret, et

debatis, et lanis operiebamini, » id est , ex
linum fumigans non exstinguet. » Per cala-
revercntia vobis ab illis impensa bonoraba-
nuim significatur gentium nopulus, ad
mini ; « gregem autem non pascebatis , »
oranem ventum tentationis diabolicae se
nec prsedicationis verbo, nec bonae opera-
flectens per linum fumigans , populus Ju-
15
;
deeorum a custodia mandatorum Dei, pro-

tionis exemplo. — Lana significat simulatam
sanctitatem ; unde in Osee loquitur : « Mu-
pter traditionem hominum, languescens , et
Uer fornicaria, » id est anima haeretico-
ideo fnmosamerroneam, doctrinam
id est
,
rum erronea doctrina seducta, « vadam post
cmittens. Moraliter, calamus quassatus est
amatores meos, qui dant mihi lanam meam
20 infirmus in opere; linum fumigans, infir-
et liuum meum^. » Lana significat ibi si-
nms in fide.
mulatam charitatem; Unum, simulatam
De lana. Lana significat simplicitatem;
unde « Non indues,
: etc. » — Significat
castitatem.
tractabilitatem ; unde : « Dominus dat ni- Anonymus Clarevallensis.

25vem, sicut lanam, » id est, ii qni tra- Vellus.
ctari non poterant, tractantur. Lana, —
quia vermes nutrit carnis significat cor- ,
Uterus virginalis Libri veteris testa-
ruptibilitatem; nnde Isaias de reprobis :
Yirtutum opera. menti.
« Sicut vestimentum, sic comedet eos ver-
Laurewtius.
30 mis et sicut lanam, sic comedet eos tinea .»
;
*
Hypomneslicon^ in lib. vii.

De lana tinea nascitur, et lanam comedit :
Virginis et proles in velleris imbre notatur

et libido de carne nascitur et carnem cor- ,
rumpit. —
Lana alba significat castita- Nam
Vellus nanique niadens est ea Virgo parens.
lieet hoc et eam premat caro, non tamen illud;
tem corporis, vel gloriam immortalitatis; Nec peregrina premitpassio carnis eam.
35 unde in Apocalypsilegimus, « quod capilli Adjice fructiferam typicae nucis , adjice virgam
Filiibominis erant quasi lana alba, ct quasi Sunnnum Virgo ducem dat velutilla nucem. ,
Et primum quasi terra virum, vir protulit Evam :
nix -, » Perfecti namque lanai albae compa-

Christum Virgo dabit, Christus et Ecclesiam.
LTI.
~ 1. Coccus, charitatisardor,vel cruciatus mentis^ In Exodo,idemqnodsupra.
-r 2. Et in malam partem. In Ezechiel « Yidit viros vestitos hyacinlhino ^\ » :
LIII.
&o ~ Byssus, castitatis vel continenliee candor. In Exodo, idern quod supra.
1.
-^ 2. Et in aliam partem. In « Erat quidam dives qui induebalnr

Evangelio :
purpura et bysso7. )j
"' ^' ~ ^^) ^''-^- ^'^°'^- I. ''^- — — (S) Criicis mentio. Euclicr. mendose. — (G) Hya-
rf^l^'"''"^^^'
[o) Meum. Usceu, o. — (4) Vellere. Gcnes. xxx, 52.
I
| cinthino. Ezccli. xxni, 6. — (7) Bysso. Luc.'xyi, 19.

DE IIOMINinrS. 155

EucHERius, cd. I, p. 29; ed. ii, col. 700 Itcm bvssus sifjnificat tcmjicrantiam ; unde
D, 767 A, ad Lu, 1, liii, 1. in ilxodo offcruntur, intcr ca-tcra ,
liNacin-
RvnANUs. Coccus, ardor cliaritatis ut , : thus, purpiira, coccus ct byssus pcr qucc
5 « Coccuni bis tinctum » Passio Christi ' . — qiiatuor tolidcm virtutcs cardinalcs
,
dcsi-
ut « In inanu et aure ligavit coccinum '.
: -
f!;iianlnr : per iiyacinthum sif;natiir j)rudcn-
Byssus, justitia, ut « Rvssinum eniiii : tia, pcr (piam Dei co^nitionem habcmus
sunt justificationes sanctorum'. » — Car- jicr purpuram, justitiam; pcr coccum, lor-
nis afflictio, iit : -< Coccum bis tinctiiin ct titudo, marlyrum jxr byssnm (pia- de ;
10 byssum rctortam.» Virginitas, ut : « Rys- tcrra oritur, qua- cÎ nicdia ('Icmcntornm ,
sus et purpura indumcntum cjus *. » — sicut in sphu-ra miiiidus c\idciitcr aiiuo-

Decus \irtutuin, ut : « Tcntoria de bysso scitur, siynificatnr tcmperantia, qutu cst
retorta ''.
» — Cultus extcrior, ut : « Induc- mcdia virlutiim,
batur piirpiira ctbysso. »
AÔMYMtlS CLAnEVALLENSIS.
15 PktuusCapuainus ad litt. ii, art. KJ. Rys-
Cnrciia.
.sus castitatis , sanctitatis et superstitiosae
b)quacitatis. Primus" est contincntia ; se-
(^harilas, Sanguis inarlyrum.
ciindus est convcrsatio sancta ; tcrtins est
Passio Cbristi Consuctudo i)cccandi.
inutilis ornatus et venustas verborum, quo
20 pliilosophi pra'cipuc utcbantur. Petrus de Riga.
l)lSTI>CTIONUM MONASTICAIl. lib. I , de Aiirora, in lixod., v. lJ0.3-r27G.
^y.s.so. Est genus vestimenti linci, subtile,
Coa-usbis tim-tus J.yssusqucretorto, hya(-lnthus
candidum; '
et si-nilicat caslitatcm
^
(iiiia
'.' , •
Ptirpura cortinisniixta tuore dccem.
magno
sicut Iiiiiim
, ,
lahorc dcponil natn iim Desiunantur in his aer tellus. aîua cfrluin, , ,
25 colorcm, ita bomo magno laborc castitatis l,t .loseplii tcsiis scripta \etust;r' .soiKmt.
acquirit candorcm. — Itein byssus signifi- Byssus sijjnat liuinuin, (|uia nascitur inde ; hyacin-
t\nis,
cat iustificalioncs sanctorum pcr (juae- .
Aern nnin concors est m utro(iuc cnlor:

,
:
cunupic sancta exercitia, vcl aiiimtR vel cor-

Purpura siiinat .Kpiain, (piia pisci nuhit jKpioso;
poris, coiupiisifa; undc in Apocalypsi scrip- Coccus se coiifert, teste ruhore , polo.
so Itiiii cst : R}ssinum significat j. s. — Ornatiir (ilis byssi cortina retortis ,
Hyssiis culftim vihc cxlcriorcm siâiKicat, Diini pcr\ei>a ledit plehs sociata honis.
Sacri fontis afpiain cortina* purpura sii;nat
(juciii hahcnt ct hypocrita', (pii siint ornati
. .... ,. , ... Ow.v lotis apcrit rcLWia Itcata Dci.
« ut simihtildo (cmpli \ - (piia non snn( Dci î cli\ina doces, spiendct cortina hvacintlio,
tcinplum, scd siiiiililudincm cjus habciil. — Et (piasi suspensus '" aere suriît lioino, ,
S5 -f PrRPinA, niartyrii specics ,

por cruoroni ; undo dicilur : V;r illis ipii qnnsi o\
ro|îa (lii^niljito lorra', lior ost oarni iiiipoiaiit, o( vidis non rosisliiiit ". In hixodo :
« Oninis (|ui porcipit oorde, alTcicl inilia noiiiino, iiui iiiii, ;u|u'onliiiii ot ;i'raiiiciiluin,
liyaoinlliiMii ,
piirpiir;iin , ooociiiii ct byssiiiii '
', »
VETERL.M VAIUrS COMMI.NT VI5II S.
rio I',i ciiEiui s, cd. I, p. 20; cd. ii, col. 7(ifi n. l'iiIi,M»r (Ms(il;i(is , u( : .T.s , byaciullniiii cl
R\|(\m;s. Piirpurii, jiiissio Chiisti , ut : piirpui;im, » — Supcrbia, iil : « Iiidiiiba-
Coma' capitis Ini sicul piirpuia''. — (iir pnrpur;i (•( bysso '
\-
(1) Tiiirluni. Kxixi. xxv, i, — (i) ('ocrinutn. Oeiws. lii .(«/. Juiiaif. i. III , c. 7, n. ". (0) VrHUtla, aWat. —
XXXVIII, "21. — [Tt) Stnicltinini. Apoc. \\\ , 8. — — lllj Ht nuin su.\pfu.\us, (il.--^|l1 Heîilunl. Niiiil
(i) l<:jiix. Prov. xwi,'^'^. — .'ij lU-litrla \'.\. xxvii, '.). li'\lu s.irro siiniic. —
(li llyssum. K\oii. xxv, iJ, ."
— ili l'riiiius. itii juiilor i iinstaiilcr nliiipii- Vflfrrs l; iililiT Vnlj;. — ^l.") hiri>ura. Cîit. vii, .').
noii paiici. — (7) Tfuiiili. W. i.\i.iii, l'i. — (8) .Simaul. (1 l) /<.f/i.«o. Liii'. XVI, l'J.
DlSTINCTIONUM MONASTICARUM lib. IV, lios et cum filiis infirma; sed fortis contra
de Piirpiira. Purpura sanguinem Christi adversarios et firma.
significat , vel carnem ipsius sanguine pur- , Purpura videtur posse designare quo-
puratam. Et recte. Ipse enim est rex verus, rumdam praelatorum Ecclesiae fastum et tu-
5 qui nullo suorum eget, et omnes illo. Ipse morem, quia, more principum terrenorum,
verus rex subditis suis incutiunt sine culpa terro-
rem. Hi enim mihividentur designari per
Qui coelum terramque regit per saccula ^
divitem illum qui induebalur purpura et

De liac regis purpura ait doctor sanctus, bysso et epulabatur quotidie splendide et
, ;
in hymno de sancta cruce " : his illud adjiciebat malum , quod pauperi
Lazaro non misercbatur et ideo sepultus :
10 Arbor decora et fulgida

est in inferno. Sunt enim hodie non pauci
Ornata regis purpura.
qui nomitie et Iionore ornantur pastorali
Purpura significat martyres vel marty- et in oflicio sacerdotali quod signatur per ,
rium unde in laudibus fortis mulieris, quae

;
byssum gloriantur fastu regali , qui de-
,
Ecclesiam significat, ait Salomon, imnio signatur per purpuram , et satisfacere cu-
15 Spirilus sanctus per Salomonem « Byssus :
rant voluptati carnali ,
quae designatur per
et purpura indumentum ejus. » Unde qui- epulationem splendidam , et non compa-
dam ' :
tiuntur infirmo fratri spirituali ,
qui figu-
Nunc est Ecclesisc byssus nuuc purpura vestis

,
ratur per Lazarum. Et ideo post hanc vitam
Quac per bella , rosas; per pacem lilia gignit. morti subduntur aeternali.
20 Mulier igitur fortis recte dicitur Ecclesia Petrus de Kiga.

quia viro suo , id est Christo , non solum Aur ora, in.Exod., v. 1415-1422.
est necessarie, sed et voluntarie subdita,
Isti •'
sunt coeli , testante colore hyacinthi
et a mundi immunditiis invicta. Vel mu- Quos memorat coelos esse propheta David.
lier, quia pariens; fortis ,
quia patiens. Isti purpura sunt, quia vestit purpura reges
25 Mulier, propter fecunditatem prolis ; fortis, Dumque regunt populum , regia jura tenent.
Isti sunt gemino coccus bis tinctus amore
propter sufferentiam laboris. Mulier, quia
Quos bene tinxit amor fratris, amorque Dei.
fihos parit in dolore, sed et fortis, quia in
Isti sunt byssus cui fila retorta fuere,
,
viri perseverat amore. Mulier, propter fi- Fortes in Cbristo spe ,

pietate , fide.
r.v.
-^ 1. Balteus, accinctus virtulum, sive circunispectio mentis'^. In Deuterono-

30 mio : (( Habebis paxillum in balteum 7, » id est, slimulum compunctionis.
2. Et in aliam partem. In Job : « Balteum regum dissolvet, et praecinget fune
renes eorum ^. »
LVI.
CiNGULUM, spiritualis operis amictus. In psalmo : « Praecinxisti me lajtitia 9. »

35 Gregorius M. Balteus, cingulum casti- solvet, etc. » Saepe enim contingit, ut hi
tatis ut in Job « Balteum regum ipse dis-
, : qui se in continentia regere videbantur.
(1) Sa?CMZa. Sedulius in Carm. pasch. et in Missis p. 192 —

(5) Daviil, in Ps. xvni, 1 (6) Accinctura . —
B. M. V. ad introilum. —
^2) Criice. Fortunatus , in virtutum B, C. Accinctio D. Sive inspectio B, D. Sive
hyran. ad laud. lemp. Passionis.
(3) Quidam. Si-
— circumspectio C. —
(7) Balteum. Deut. xxni, 15.
—
milia, non eadem tamen, ex Aurura^ descripsimus in {%)Eorum. Job xii, 18. —
(9) Lxtitia. Ps. xxix, 12.
11, p. 417.
t. n., (i) —
Isfi. Apostoli scilicet; cf. infra
(4) Isti Circiimdedisti me Vulg.
II
DE HOMIMBLS. 157
propter supcrbiam custitatis ballco spoliaii- — Zonain sacra scriptiira multa significat :
tur, et rcncs eorum fuiiibus pcccatorum Kst cnim zona charitatis, dc qua lcgitur in
pra.'cinguiitur. Apocalvpsi, ubi rcfcrtur (luod angclus ap-
llABANUs. Balteus, contincntia, ut : «Bal- pariiit sancto Joanni, « (pii pracinctus crat
5 teum —
r. d. carnis, ut
» 3Iorti(icatio ad mainillas zona aurea".» — Lst zona casti-
'<
Dedit Jonathas David omnia, usque ad tatis : hiccest zona pcUicea, qua erat circa
balteum — Unitas '
ut Joab
. » Dc- fidei , : " lumbos Joannis Baptista?, ^ ct circa hiiiibos
dissem decem baltcum unum siclos et -. ->

Kliic. — Kst zona absconsionis, in qua disci-
— Animus noster, ut Posuit cruorcm : « habcre pcrhibcntur. — Est
puli Christi a!s
iopra'lii in baltcum ^. » zona Chrislus
hiiinililatis, ([ua pra.'cinxit se,
Cingulum, vigor justitia;, ut « Cingu- : ut iavarct pcdes discipulorum suorum. —
lum tradidit Chananaio '. ». Kst zonajustitia.', qua-commemoratur in illa
rETKLs Cai'UANLS ad litt. xx, art. 11.'}. prophctia Jsaia-, dc Christo : « Kritjustitia
Baltcustcrtium vcstimcntum, quo, nc circa c. — Est zona mortalitatis; uiidc
1. c. ->
:
15 pedcs saccrdotis dcflucrct, tunica cingcba- « ]\on glorictur accinctus a?que ut discinc-
tur, actionis bona; dcsignat cxpcditioncm. tus", — Est zona fortitudinis; undc
» cst
Vcl accingitur baltco mundititc, nc vento illud Psalmistai dc Christo : < Acciiigcre
elationis aditum pandal, nc charitatcm fri- gladio tuo supcr fcmur tuum, potcntissi-
gcre faciat , nc hyacinthina pra'sumtionis me**.» i'.it in laudibus fortis imilicris scrip-
20 boiia opcra impcdiat. lum est, in Provcrbiis : « Accinxit forlitu-
Cingulum, quo alba stringitur, rcprcssio dine lumbos suos '"'.» — Est zona simulata
est jactantia; et vanitatis , nc pcr jaclantiam rcligionis ; unde Isaias de hvpocritis : « Erit
castitatis mcritum pcrdatur. cispro suavi odore fa;tor, et pro zona funi-
Idem , ad litt. xxii, art. '.i. culus ", » id est, pro bona opinioiie, ex
sanctitatis simulationc fictor, et dcfcctio ex
_„^^^ ^..-^^
.^
iiiu[uitatis
^^'^•«<> ^^ l)liantastico,
manilcstatioiic;
vcrus et scvcrus
ct pro oriiatu
crii-
'T)ignitati.s.' . . . Dccor' virtutum^^
Charitatis Dilcctio Dci iii nos. ciatus. Zona ctiam dicitur pcccandi assidui-
Sive contincntia!. tas, vclconsuinmataini(iuitas, qua.' miscrum
Castilatis
Cupiditatis . . . . Tcnacitas avaritix'. I»'Ccatorcm totum ainbit ct ligat uiidc cst :
'""^ Psaliiiistic dc Juda pioditorc, vcl alio

30 DisTiNCTioNUM MONASTiCAiiLM, lU). V, dc
IH'<'catorc (jui vcnit in pr.)l.iii(liim iiialo-
Zona. Z(ma propric ciiigulum hominis di- ,
niiii . Tiat ci su-ut vcstiincnlum (pio opc-

citur. Translativc tamcii dic.uiliir zona3 :
•""'> ^'* "'^"^ ''«"'' praciiigi-

quinquc plaga; c(i;li; undc cst illud Virgilia- ^l"^» •^^'"'l'^"'-
niim in Ccorîcis ^
:
tur''.» A qua nos dclcndct .sancta I rinitas,
unus Dcus , supcr oiiinia bcncdictus in .se-
35Qiiiiiqiu'tciientc(rliiiuzona;, (iiKinimunacomsoo cula. Aiiicn. KxpUciunl I)is(incliones mo-

Scinpcr solt' riiliciis, ct torrida scnipcr ai» i^Mic; nasdcu' el moralcs.
Quain circnincxtrcniadcxtra lava.jn.- Icrunlnr A>()\VMLS Cl, \ni;v vr.I.i: \sis. Cinijulum
(;a'iHilca^'lacic;.-oncrct.cat.i,ici.iil.nlmsalris;
^,,.,,.^^,,, .,,„.,, ^ arucilto, lani.lc prctios,) si-
;
Mas inler inodiaiiKinc (uuc mortalibus a'gns , . ' '
'.0Mun..rcconc.'SsaMliMm..
gnuni csl h.Mi.Mis.
Cingiilmn, corona vita' a't«'rna' ; uiulc :
Et paulo po.^l :
„ Praringcl .sc , ct facicl illos discmiihc-
ToiidcnKinc plaLâi tcllure prenumtur. «'»' " — Dccor " virlulum ;
undc : « Cin-
(i) Halleum. 1 Uck. xvm, -i. —(2) rnum. 11 llcj;. 1, ('.. — (8) Disliitclus. III R.'^;. XX. 1 _ ,9) PoUh-
—
.
XVIII, 11. '7>) Haltrum. 111 Hct;. ii , ,N. - ( i) < lui- /n.vifNf. IN. ti.iv, l. — (10 Sitos. 1'rov. xwi, 17.
Hdii.io. l'rov. \\\\ , "H. — (Ti) (ivonjHis. i, v. i.~r>- \\ hinirulus. Is. iii, 21. —(121 1'riringilur. Ps.
238. — (G) /lH»"ea. Apoc. i, 15. — (7) DaiHistyV. Marc. cvm, ly. — (13) IHscumlKie. Joau. iiii, 14.
158 S. MEUTONIS CLAVIS
gulum fecerunt dejbysso retorta, hyacin- Petrus de Riga.
tho ' , etc. •> — Castitas ; unde : « Sint
lumbi — Fides unde
^'estri prtEciucti -. » ;
: Aurora, in Exod., v. 1620-1623.
«Petrus tunica succinxit se^ — Justitia; »
Balteus ex bysso tunicam constringit , lioneste
5 unde cinguhim lumhorum
: « Erit justitia Factus, pliimatuni qui sapicbat opus.
ejus \ — Virtus; unde Pruecinxit me
» : « Balteus est carnis macies candorque pudicus ,
\irtute. » ]\Iore levis plumsc ,

quae cor ad alta levant.
LVII.
Chlamys, laudis ornatus. In Salomone « Chlamydem fecit viro suo

f : ^, » id est
vestimentum quod tamquam de duobus lestamentis confectum est.

,
LVIII.
10 ^ 1. PoLYMiTUM, varia virtutum charismata. In Ezechiel : « Unxi te oleo , et
veslivi te discoloribus ^. »
-r 2. Et in aliam partem : « Negotiatores tui » hoc est Tyrii ,

« multifariam in-
volucris hyacinthi et polymitoruin ,
gazarum pretiosarum 7. »
LIX.
Stragulum, virtutum diversitas, vel gentium in Ecclesia varietas. In Salo-
-f
15 mone w Stragulatam vestem fecit sibi byssus et purpura indumentum ejus. »

: ;
VETERUM VARIUS COMMErsTARIUS.

EucHERius, ed. I, p. 26; ed. ii, col. stica.Psalmus « Diviserunt sibi vestimenta
:
764 A. mea \ » ' —

Vestimentum etiam exterius ,
Petrus Capuatvus ad litt. xx, art. 113. sancta Ecclesia vel diversitas nationum.
,
20 Vestimentum exterius multiplex. Vesti- Psalmus « Astitit regina in vestitu deau-

:
5 I
meutum enim exterius est habitus rehgio- rato, circumdata varietate

nis. Evangelium « Attendite a falsis pro- : Vestimentum superius [vide t. ii, p. 38].
phetis qui veniunt ad vos in vestimentis
ovium ^. »
,
Vestimenta exteriora sunt— Vestimentum
25 corpora nostra. Evangelium « Plurima au- :

Inlerius. Inferius.
tem turba straverunt vestimenta sua in
via ^*
. » Sapientia : « Omni tempore vesti- Charitas. Fallacia duplicita-
menta tuasint candida'".» Vestis quoque — Unitas ecclesiastica. tis.
exterior Judsea. Job « Scidit vestimenta

, : Intelhgentia verbi Opera impiorum.
30 sua^ * . » — A^êstimenta exteriora,opera bona. Dei. Conversatio prava.
Apocalypsis : « Qui vicerit sic, induetur Virtutes. Haereses.
vestimentis albis '^, etc. » — Vestimenta Gloria Dei. Regnum et sacerdo-
exteriora ipsi sancti ,
qui sunt ornamen- Justificatio. tium Judcfiorum.
ta ejus. Evangelium : « Vestimenta ejus Perseverantia. Persequutio.
35 f acta sunt candida sicut nix '
^ . - — Vesti- DlSTIlNCTIONUM MONASTICARUM lib. V, (fe
menta exteriora sunt sacramenta ecclesia- Veste. Vestis stragulata fortis mulieris est
(i)Hyacintho. Exod. xxxix , 29. (2) Prxcincti. — — (7) Pretiosarum. Ezecli. xxvii, 24. — Ovium, (8)
Luc. xn , 55. —
(5) Se. Joaii. xxi , 7. [A) Ejus. — MaU. VII, 15.— Via. MaU. 8.— Candida.
(9) xxi, (10)
Is. XI, S.
—
(5) Suo. Prov. xxxi, 28, ubi lxx duplicia Ecclc. IX, 8. — (M) Job 20. —
Stia. i (12) Albis.
pallia fecit viro suo. Vulg. de-viro lacet, el lcgil slra-
:
Apoc. iii, 5.— Nix. MaU. xvn, —(14) Mea.

(13)
,
2.
gulatam vestem, —
(6) Discoloribus. Ezecli. xvi, 10. Ps. XXI, 19. — Varietate. Ps. luv, 10.
(15)
Dt 110ML>JliUS. 159
\ita sanctonnn , varictatc virtutiini dccora, sunt, flantc austro, quia rlilcctionc Dei ct
in (|ua paticiilia ru])ct iit i-osa, castitas can- proximi acccnduiitur , iiispiraiitc Spintu
dct ut liliuMi ,
liuiiiililiis pallct iit viola'. saiiclo; ct apcrtiiis si^Miidcat austcr Spiii-
Lil). 1, de Analnr. Austcr vciitus calidus tmn sancluin, in (|uadain scijiicntiadc ulo-
5ct pciictrativus in Scripturis sacris sa'pc |)o- riosii Virgiiic NirjAiiium composila , sciiicct
nitur in dcsigniitTonc Spiritus sancli , ut :
iii lioc versu :
« Nonnc vcstimcnta tua calida sunt, (|uuiii

Jlorcns liortus, oustro ll.'iiite
pcrflata fucrit lcrrii austro''? » Scutciitia ,
Porta clausa post et ante ,

liicc s[)iritualilcr iiilcllccta vidct pra-liitis ct
Via viris invia.
10 doctoribus Mcclcsiic iid liuiiiilitiitcin conscr-
vandiun. (lommoncfacit cniin cos convcrsio- Pll i:iIGLRATl()MIM ChRISTI ET 1xCLESI.£
nciii vel conversationcm discipiilorum suo- iil). III . v. 50-.")7.
ruui, non suiE indiistriue, scd f^ratiir sancti

Spclico David latuit , fugiendo Saulem
Spiritus essc ascrihcndani. Dicitur erj,'o gm-ni si vHltt , il)i poUiissVt pordm' I)a\id:
15 doctori : <•
INonnc vcstiincnta, ctc. » Ycsti- Kriô scidit piutcin cliiijniydis , scdxivcre sinit.
menta docloruiii sunt coniin honi discijjuli, ^"«^''' •'"'"' ^"''"' '^'""s occuit.it deitiitcm
„ • . v , • 1- • llinc ;i Jiidicis cst punis lioino rcnutiitiis
i«iu.uiiii.-,,
qui sunt ornamciitii ii)>oruni. iNain ex disci- t i- •,• ,
'
.
' .
, .
Invidiii (|uoruni crucilii:ilur et tiunuliilur.
,
pulis comproi)iiliir masister, et i,doria pa- ,,,„„„ ,„,,,i, p,„ „„„

p,..,,,, ,„|t ,„.^.j,,,.,.^. chnsins,
tris esl liiius sapiens. lliEC vestimenta calida Scd cliliunydcin scidit, (luia rofîhus lios inulihnit.
LX.
20 -f 1. Or.namenta, virliilum varicla.s, vel diversjc charismalum graliic. lu Ezo-
chiclc : ti Intlui le sublilibus , cl ornavi le ornainenlis ''•.
»
-f 2. El in aliam parlcm , ob liaM'elicorum pravilatem. iii Salomonc : « Ecce

mulier in ornamcnlo merclricio ^. n
\X\.
-f 1. Inacris, obedicnlia, sive inlellcclns in Sciipturis reclus. In Exodo « Viii

25 cum mulicrilnis pncbueriml armillasct inaiircs, annulos et dc.xlraliii ''. »
-r !2. Et iii maliiui piirliMii, ob formiitinnem viluli (•oulliailis, Iii Exodo : .< rollito
inaurcs aurcas de uxoium et liliiinim veslrai um Jimibus, et afforfc ad ino '. » El
in iibro Judicum, (UxitGcdcon ;iil populum : « Datc niilii inaurcs ex pia'da vc-
stra **. » Inaures ciiim aiireas Ismaclilic , id csl obcdiend^s , sibi liabero consuc-
30 verunl. Et posl pauca : « Eornicalusque csl oninis Isracl in eo. »
lAII.
1. ToRQLKs ,
pi;i'dicallonis dccus. In Ezecliicl : « Dcdi armillas in manibus luis,
cl torijucm circa collum tuum ». »
12. El in malam piiilcm , iii libro Judicuiii : « Pr.rtcr tonpios iUHca.'^ cameio-
riim '". »
lAIII.
35 -f Armmjwv:, dccus opcris, vol virlus. In Exodo : « Viri cum mulicribus piicbuc-
runl armilliis. »
(i) Viola. Viilc pluru df im/c , siipra, p. I.*)i. — Inrii). IVov. vii, JO. .Mrrflririo, ob h.rrftiram pra-
(2i .Im.v/»o. CI' l. Austro. Joli xx\mi,
II, p. 71). — (^1) nlatfm (i.—idj Hr.ilralia. l\io<l. ww.ii. — 7i .Mr.
l7. —
(1] Onuniirntis. l*!/.i'ili. \vi, II. Oniuiiuiilu li. luoil. Itlll, 2.— (K;IV.N/r(l. Jiul. Mll, il.— '.l//"i,Mm.
Sluliiu scpiilur iii (1. In Suluinoiu: : nxe, [b] Alcre- — liucii. vvi, l'J. — ;IU) Cameluruiu. Jud. »iii,i7.
160 S. MELITOiNlS CLAVIS
LXIV.
-f Dextralia, recta operalio , ubietsupra.
LXV.
-f DisciUMiNALiA , discretio boni et mali , ubi et supra.
Gregorius M. Armilla insigne bonae , Idem ad litt. ix, art. 5. Inaures obedien-
5 operationis, quaRebeccae manusper Abrahse tiae, intelUgentiae, sacrae Scripturae , et ido-
servum ornatur ,
quum ex doctrina di- lolatriae. Inauris obedientia^ dicitur humilis
viui sermonis quaebbet fidelis anima bonai obedientia audiendi. Sapieutia : « Inauris
actionis efficacia decoratur.
,
aurea et margarita fulgens "^

. » — Inaures
Eabanus. Armilla , misericordia divina, intelligentiae, auditus etintellectus doctrinai.
10 ut : « Armilla perforabis auriculas ejus '
. » Genesis Suspendi itaque inaures ad or-
: «
— Justificatio, ut : « Cognosce cujus estan- nandam faciem ejus *. » Isaias « In die illa :
nulus et armilla ^ . » —
Opera praeposito- aufcret Dominus inaures et annulos. » —
rum, ut :
« Armillas et iuaures. » — Actiones Inaures Scripturoe, ipsa sacra Scriptura spi-
decalogi , ut : « Armillas, pondus siclorum ritualiterintellecta. Exodus : «Tollite, etc.
15 decem'.' — Fortitudo Dei, ut armilla, qua Abstulit ergo eis inaures aureas ,
quia eis
perforatur auris diaboli '. spiritualem intelligentiam Scripturae non

operum bonorum ornamenta.
Dextralia , dimisit. — Inaures idoloiatriae dicuntur or-
Petrus Capuawus ad btt. i, art. 31. Ar- namenta seu cultus idolorum vel avuritia, ,
milla ad Htteram est ornamentum brachio- quae est idolorum servitus. Genesis « De- :
20 rum, vel manuum. Est autem armilla Dei derunt ei inaures quae erant in auribus ; at
et armilla justi. Armilla Deiest misericordia ille infodit eas sub terebintho ".
ejus nos protegens. Job : « Numquid armilla Idem ad litt. xiv, art. 3.
p. a. e. » Nam in misericordia Dei tollitur
Oniatus
potentia diaboli , ne nobis noceat. Armilla
25justi duplex est, scilicet fides. Genesis : Coeli , sol, luna et Ecclesiae, sancti.
« Quid pro arrhabone dari? Respon-
tibi vis caetera luminaria. Diaboli, fallaciae hae-
dit Annulum (signaculum secretorum)
:
Animae, virtutes. reticorum, et vitia.
et armillam, etbaculum(rectitudinem ope- Idem ad litt. xix,art. 12.Torquesad]it-
rum) ^
Armilla etiam justi sunt bona
» teram ornamentum est colli. Est autem tor-
30 opera. Isaias « In die illa auferet Dominus
:
ques intelligentiae operationis bonae , et
,
armillas et mitras ". » Armilla Dei est ad voluptatis illicitae. Torques intelligentiae est
munimentum prima ad ; armilla justi , verus intellectus in verbo praediâtoris , et
ornatum mentis; secunda, ad ornatum sapientia coelestis. Isaias « In die illa au- :
corporis. Has recepit Rebecca in dotem ab feret Dominus lunulas et torques. » Tor- —
55 Eliezer servo quia et Ecclesia Abraham , ques operationis bonae est operatio bona, et
gentium a coetu apostolorum ornamenta torques in collo est perfecta et rotunda ope-
bonorum operum accepit in dotem. ratio in praedicatione. Genesis : « Vestivit
(1) Ejus. Job. XL, 21.— (2) Armilla. Genes. xxxvni, Genes. xxxviii, 18.— (6) Mitras. h. iii, 49.- (7) Ful-
25. — Decem. Genes. xxiv 2.
(3) , —
(4) Diaholi
i
1 gens. Prov. xxv, 12. — (8) Ejus. Genes. xxiv^, 47. —

maxilla alias. Respicit ad Job xl, 21. — (5) Operum. \ (9) Tereiiniho. Genes. xxxv, 4.
DE HOMIMBIJS. IGI
eum stola byssina ct collo lorquem aurcaiu David arina aurea et torqucs quas
lulit
circumposuit '. '• l)c torquc \olu|)tatis il- hahchant scrvi Adadczer^." Pcrfcclio —
licita.', Daiiid : <- Quicuinqiic lcf>t't scriptu- opinioiiis, ut: Addatur gratia capiti tuo,
-
ram lianc, torqiicm aurcain iiahchit in collo. cl tor(jiics collo tuo "^. »
5 Si ergo valcs scriptuiain lcgcrc , ct inlcr-

Armillse.
pretationcm indicarc milii, purpuia vcstic-
ris, et torqucin aurcam circa collnin tuuin
Miscricoidia disina. Opcra pivcpoîtorum.
habcbis-.» Scd (pii;i illicituscrat ornalus istc
Justilicatio. Dejctralia, opcra.
ct voluptas, statiin rcs[)on(lit Danicl: ' Mu- Discriminalia , opera discretionis , ut :
10 ncra tua sint tihi, ct dona tua; domiis altcri

" Ouidcpiid ct iiifra pra-hucrint , armillas
da. " Prima lorquc animiis ornatur, ([ui in-
et annulos et discriminalia. «
tellcctu Scriptur* ct ctetcris virtulihus de-
coratur. Sccunda ornatur homo justus. llx PiniaS I)E RlGA.
sunt inaurcs ct armillec quas Kliczer, servus
isAhralia', |)rotiilit ct dcdit Hcbcccu'. tt \vdi
Aurora ,
m Kxod., v. •i():',;{--20(G.
dua3 tor(pics nccessaria; sunt ad ornatum Fortiter astrinizens fortes armilla iacertos,
cujuslihct doctoris, ut scilicet consonct ^ ita Fortis doctoris forte (iiriirat opiis.
doctrina.', ct sit faclor vcrhi ct non audilor Si verho Doiniiii (iiiis obidit ,
pra^het inaurem,
Iniplens devoto corde (iiiod aure capit.
tantuin , sccundum (ûod Jcsus crat potens
AnnnUis arcani siiznat siLMiacuia verl)i :
20 iii opere ct sermoue. iSoi) dcl)einus enim cui(|uc |)rotunda loqui,

AisoNYMLs Clarevallensis. Iiuiuris Ornanienta nianus dextra', dextralia , de.xtros
obcdicntia, ut : < Inauremaurcamunam \ « Insinuant actus, nulla sinistra notant.
— Dccor hnmilitcr argucutis, ut : « Inaiiiis

\ as aiiri niens est saiîens ; spcs sumnia, liyacinthus;
aurea — Doctrina, ut 'Ornahitur

, elc. » :
Justitia' virtus, purpura ooccus, amor.
Byssus, iminda caro; capra^fpie pili quibus asper
;
25 inaurc sua ct monili \ » Texitur ornatus, aspera vita patrum.

Torqucs, sapicntia, vel inlcllcctus, ut : llocdomus Kcclesia' fulgore coruscat, et instar
« Dedi arinUias , elc. » Eloquentia ut — , ;

Pavonis , vario picta colore micat.
LXIV.
i. Annulus , {[i\c'\ signacuhim : « Dale annuhun in manu ejus 7. »
-f 2. Annulu.s, ohsii^^natio sacra' legis. Non cniin oninibus palel mystica et oc-
soculla sacne Sciiptiira' intelliiôntia. In .\pocaly|isi : « Vidi lihruin in dextra sedeu-
tis, sii^niilum sij^Mllis seiilem ^. » VA alihi : « Clausi sii^nati([n(' sunt sermoncs i', »
TAV.
CiriCLLUs, (iicmnspeclio, vel circuilus in Sciipturis "^ : « NuuKiuicl poncs circu-
liim iii narihus ejus " .* »
Vi.rKHlM \ AIUl S COMMI.MAIiilS.
85 KucnKRiis, cd. I, [). "iG; cil. ii,i(tl. (Iiu:(.()uii s M . VnniiliiN, îi:niiii) lidci. m-1
76 i A ad i.xiv, i. pi;;iin^ niqili.iruin lAclcsiu' : ([uod hi nc iii
(I) CiriumjMsuit. (itMif». \i.i, 12. — (2) llairhis. Sepli-m. .\|)or. » , 2. — (9) Sermonfs. Ayw. ix ,
Dan. v,7, [Tt) ikiiii. Soh. wm 11. — (ij Mnnili !?' — (10 sanctorum
CtrrumsfH'! tio adirrsus tnsi-
,
Os.o. II , 15. —
I
(.S) ,l(la,i<-zer.
,
11 Wof^. vui 7. — dia.<t diaboU divinilus ins})irala H-G. — ÎU tjus. Jol).
(G) Tuu. l'rov. I. rJ. — (7) t:jus. Luc. xv, 22.

,
— \i. II
I
III. I
H52 S. MELITONIS CLAVIS
manu ponitur, ut et fidcs clarescat ex opcre, Annulus doctrinam evangeli-

significat
ct opera cx formcnlur.
lide cam quae perfecta cst et sine angulo cr-
,
RAiiAisus. Amiulus, signaculum Mci, ut roris; undc quatuor annulis aureis arcae
« Datc annulum, clc. » l^vangclistie, ut— : tcstamenti vcclcs aurei semper iuhaerere \i-
5 « Pcr quatuor arcae angulos, quatuor an- debantur, quia quatuor CYangeliorum doc-
nuli crant » '
.
—
Fraimia teterna ut ,
: trinae pastores aniinarum et omnes sancti
« rundcs in vcclibus annulos aureos

^, >> praedicatorcs pcr leciionem et meditatio-
,
DisTiiNCTioisuM MONASTiCAii. lib. I, de nein, sicut dicitbeatus Gregorius in Paslo-
Annulo. Annuii usum primus Prometheus rali, jugiter debcnt inhaerere.

10 legitur adinvenissc, qui et ipsum ex fcrro Per annulum signilicatur perfecta custo-
lieri instituit, volens per hujusmodi anuu- dia % etc.
lum naturalem figurari amorem ;

quia, sicut
Anont^mus Clarevallensis.
ferro pene omnia donuuitur, ita quaecuinque
ralionali vel sensibili vegetantur anima, na- Annuhis.
15 amorc ducuntur^ Idem etiam inslituit
turali .
ipsum annulum in illo poni digito, in quem Signaculum lidei. Evangelium.

deprehendit venam cordis descendere, quem Praemia eeterna.
nos medicum appellare consuevimus ;
per
hoc aPlatonicis dissentiens, qui dicunt ani- Petrus et iEGiDius.
20 mam principalem sedem habere in cercbro ^Mjora, in Exod., v. 1291-1344.

et nobiscum senticns, qui eain principalem
sedcin habere dicimus in corde et ibidem , Ex auro circli decies sunt quinque parati
nasci amoris affectum. Postea vero idcm vir Per quos velorum copula facta fuit.
Circlis auratis decies suut quinque uotati
acutissimus, videns quosdam sapientia^ stu-
Libri quos iniplent aurea verba Dei.
25 diosos , suis cognatis vitiosis honestos ho- Quot circli , tot sunt libri nova lcx habet octo :
,
mines extraneos ob amorem honestatis proe- Lex antiqua tenet cum quater octodecim.
ferre, perpendit esse et alium quemdam
* Istius tandcm iibri sunt et duodeni
* Autiqusc legis , si numerando legis

amorem qui ctiam vinceret naturalem
, ;
:
* Quinque Mosis, Josue,Judex, Paralipomenon,Job,

propter quod idcm Promethcus instituit la- " Bis bini Regum Rntb David
, ct Salomon
,
3Q
pidem quem adamantcm vocant qui ferro ,
* Ezechiel , Jeremias
Daniel , Isaias ,
,
non cedit, in ipso annulo ferreo debere in- * Esdras, Pbilo Siracb pleua vigore Juditb,
, ,
seri , ut in cordibus hominum utrumque * Hester amocna genis Tobias , et Macbabaei.

,
* Scripta propbetarum sunt duodena simul.

amorem, notaret dcbere esse , sed alterum * Nenipe TNehemiae dedit liospitium liber Esdrae ;
quem nos spirilualcm dicimus, praevalere. *
Et Rutb judicibus liospita facta subest;
35 Annulus signilicat lidem ; unde sponsa a * Scriptorisque sui Baruch librum Jeremias
sponso suo aimulum accipit, quem conser- * Post libri recipit posteriora sui.
* ilinc Evangelii scriptores quatuor augent

vare tenetur per quod notatur fidcm inte-
;
* Librorum numerum , continuantque suos.
gram manere. Et fihus pro-

inter eos dcberc * Post, Apocalypsis, Paulique volumen, et Actus
digus reversus ad patrem, annulum in manu * In numerum veniunt, canonicusque liber.
jnssus est accipcrc, ut iidcs per opera cla- His libris veluti circlis Synagoga ligatur
j,j
Ecclesiae, plebi plebs gregibusque greges.
rescat, et opera per fideni firmentur. ,
LXVl.
f Spec la, prsecepta divina, sive exemplum prsecedentium patrum : « Fecit et
labrum fereum, cum base una '^, de speculis mulierum ^. » hoc est sanctarum ani-
marum.
(1)Erant. Exod. xxvn, 4. —

(2) Aureos. Exod. mentario et lenui rei symbolicae incremento. (S) Una. —
XXVI, 29. —(5) Dicunlur cod. —
(4) Custodia. Eo Ita codd. Cum basi sna Vulg. — (G) Mulierum. Exod.
loco adducit I lleg. v, 12 vi, 5 sqq. cum multo com-
; xxxvui 8.
I
Di: IIOMI.MHUS. 1G3
VETFJIUM VARIUS CO.MMI^MARIIS.
Ghkgoiuls, Hahai^ls [Cf. t. n ,

|). 339 ,
aspicicbant in serj)eiitem a.'ncum, et sana-
340]. baiitnr? — Iniaô aiitem rei, et non rcs ipsa
Pkthls Capuatnds adlitt. wiii, art. 23. qine apparet in speculo, est imHj;inatio qua
5 S[)e('iiliiin Uei, specnluin animi et speeuliim modo videmus Deuin. Ipsain eniiii rem et
inundi. S|)eciiliiin Dei est (ides. Paulus : substantiain eius niodo videre noii ptjssu-
« Videinus nunc per speculiiin ', » — Spe- inus; jiixta (piod ipse ait .Movsi : • >'on vi-
culum animi, e\ein|)la sanctoium. Kxodus : dcbit ine liomo, el \ivet * ; " sed jier^piain-
« racies et lahium , etc. " Quod eti;un lej,'i- dam iina<>inationein ipsum etiain minc iide
10 « de specuiis innliei iiin, " id est
tur factuin conspicimus, Ônne
imaginationem per
exemplis sanctorum. Speculuin muudi — quamdam, et non per ipsam substantiain
est sacra Sciipluia. Kpistola canonica : rei Nidcbat Abrabain Deum, quaiido Ires
.
" Si quis auditor est verbi et iioii faclor vidit, et unuin adoravit?
liic comparabitur viro consideranti vultiim Sed et in s[)eculum Scriptiira' sacra', li-
15 nalivitatis suie in speculo. (lonsidcraNit gniim ciii insidct îtruin potcst intcllijji lit-
eiiiin se, el abiit, et statim oblitus est qnalis tera. >oniielia'c suiit lij,Miasetiiii, unde facta
fuerit '". » est mensa propositionis? — Vitrum jielluci-
In speculo autem quatuor principaliter duin potest intelligi spiritualis intelligentia,

considerantnr, scilicet : lignum, vitruin qua' lucem sapientiai in se liabet. Hic est
20 quod i])si lijiiio insidct, intuitus, ct imago splcndor illius stella' quam videnint magi,
(juie in ipso vitro conspicitur, non (piidein (|iiand() veiierunl adorare Doiniiuiin. — In-
rcs i[)sa, sed ip>ius iinaô. -Krjô et iii spe- tuitus, (iu()(juis inluctur in lioc spcculo, est
culo lidei liîiiim potest intclligi crux (lliri- iiilclKctus pcrspicacitas. >onne lioc intuitu
sti, quain piincipaliter credere debemus. aspexit Danicl in parietem, quaudo scriiitu-
25 IIa'C sunt illa duo lij^na (luie colli<êl)at \ idua ram illam : Mane, Tliecel, Pliares, et oculis
Sarcptana. Nain sicutexaltavit >Ioyses ser- aspcxit, et intellectu plenius coiiipreliendit,
penlein in dcserto, ila et l'"ilium liominis at(pie exposuit? — Imago autem ipia liomo
ex.dlari o|)ortcl)at in lii;no. — \ itruin lu- aspicit iii lioc spcculo, et iion i|)sa rcs, cst
cidiiin, qiiialigno insidct, e^t a(pia baptiMiii, (igura cl spcs luuiidana ct transitoria, de
30 (|iKe c\ lij;no criici> dulcorata cst , ct san- qua potius agitur in sacra Scriptura , (piain
j;uine in cruce fuso cst rubricata ,
quaiido de ipsa snbstanlia iiuindi. Panliis : > Prie-
uniis inilitiiin lancca latus ejus apcruit , el tcrit enim ligura liujus muiidi"'. • IVonne
exivit sanfj;uis et aipia. Iloc cst inare v ilrciiin specics iniindi eral (pia' traiisibat, (piaiulo
in Apocalvjisi siinile crvstidlo. .Noniic valdc juiabal angclus, in Apocalv|)si, per > iven-
85 Incidinn esl lioc vilruin, cl aipia clara tem in sa'ciila sa^ciiloiiini, (|iiia tcmpus am-
(|uan(lo adco oinnes inaciilas abliiit? ipiia pliiis non ciit ?
ipii cicdidciil el bapli/alus rneril, Cliri>tiiin SpcciilaetianupiandiKpicdiiunlurfaôres

et noviiin liomincm induil in l)a|)lisino. — sa'culares. Isaias : lii dii' ill.i aufcrel Do-
Inluittis cst motiis lidci , (|iio ino\ciiiur ad minus periscclidcs , inaurcs , annnlos. cl
fio ('redcndnin. r.âiiiêliuin : « IMiilippc , (pii acusctspci nla ", » idest sarularcs favores,
îdel ine, vidct et 1'atrem '. >'onii(' liiccst Ii)i:m ad litt. w, art. Vilrum ' pu-
I7.>.
inlnilii^ illc (pio morsi a ser|)cntil)u-< ii:iii!is riim cst cl iniiniliiin , lihidmn cl pci^spi-
(1) Si>enilum 1 (ior. xiii, \-2. — (2) Fuerit. J:u(il>. i, ilo Mtro -ilil, iiiH-riiis mmiii C^n|)iinniis illc liar ilo re
2:^. — (3) Pattrm. Joan. xiv. '.>. — (4) \H<vt. Kxoil. diiisiTuit. Undo ouindcm do «noculo qiiAin dc
ihi t«in
xx\m, 20, — (.'i) \futifii. I Cor vii , 31 . _ ((',) Spi-- >itro dlciMilcin. siiniil ot (-oiisiitto addiivimii.s, uli liam (
Cl( Ui. Is. 111, 23. — (7) ViliHt)). rmii i, iic rxri«|)lii (tiii- alms (li- r.rN>l.illo. I".i. (|u.f in 11. |>. 331), ad Cry-
di<in Viiicuntio Uulloviucnsi , i|iii |)rii't<r iitiiiiciii >|ii'iii staHum.
I I
cuum, et parvuiu ctiaiii radio \isibili et ra- nestra vitrea. Uude et secundum hoc, vitro
dio solis. Est ergo vitrum duplex : vilrum comparatur Virgo Maria, per quam inte-
scilicet Ecclesia3 militaiitis, el vitruni Eccie- gram perdurantcm lux suprema et vera ,
siai triumphantis. Propter pnnuim proprie- mundo illuxit juxta quod de ea dictum :
5 tatem , sciiicet qua vitrum ])urum cst et cst Ut solis radius intrat innoxius fene-
:
mundum, dicitur vitrum Eccltsiae militantis stram vitieam, sic Dci Filius, imino subti-
baptismus, propter puritatem; quae etiam lius aulam virgineam quando erat lux
,
;
est necessaria in baptismo. Propter secun- vera, qua' illuminat omnem huminem ve-
dam proprietatem vitri, scilicet quia vitrum nientem in hunc mundum et hoc « Ver- ,
10 lucidum est splendidum ac perspicuum,

, bum caro factumest, ethabitavitinnobis,"-
vitrum Ecclesi» triumphantis eruntcorpora et per vitream humilitatis Mariae iliapsa est
glorificata ,
propter s[)lendorem et perspi- Spiritus sancti gratia. Per vitream inlel- —
cuitatem quam hahehunt. lectus, lux sapientiae cor illustrat; per vi-
Tn vitro autem , sivc in speculo , ap- tream timoris Domini gratia spiritus sancti ,
15 paret imago : ergo et iu primo vitro ap- illuminat mentem nostram.

paret imago , id est conformitas Chrisli Akonymus Clarevallensis.
quam suscipimus in baptismo. Sed et in vi-
Fides.
tro secundo , id est triumphantis Ecclesiae , Speculiim Exemplum bonum.
scilicet corporibus glorificatis, apparet ni-
Favor saecularis.
20 hilominus imago, id est conformitas Christi,
sive glorificatio quae jam praecessit in Chri- Petrus de Riga.
sto. Salvatorem exspectamus,
Paulus : «
Aurora, in Exod., v. 182,3-1826,
qui reformabit corpus humilifatis nostrae
Preecipit hic ex aere labrum licri Deus, iu quo
configuratum corpori claritatis suae » '
.
Aaron cum pueris se lavet ejus aquis.

25 Vitrum quoque ad litteram purum visui Labrum baptismum notat, in quo quisque fidelis
est , etiam radio solis , sicut apparet in fe- Mersus et ablutus, criraine mundus abrt.
LXVII.
1. Calceamentum , mysterium incarnationis : « Cujus non sum dignus recum-

bens solvere corrigiam caiceamenti ^. »
-f- 12. Calceamenta prseparatio pacis. In Apostolo , : « Calceati pedes in praspa-
30 ratione evangelii pacis ^^ » - In Ezechiel : « Calceavi te hyacinthino ^, » id est
spe regni coelestis.
-^ 3.calceamenta exempla pr?ecedentium patrum. In Exodo
Sunt et « Et cal- :
ceamenta habebilis in pedibus vestris^'. »

-f 4. Calceamenta opera mortalitatis vel exempla pravorum hominum. In
, ,
ssEvangelio : « Neque peram neque calceamenta7. , »

EucHERius, ed. I, p. 21 cd. ii, col. 759 ; sti , ut : « Jn Idumaeam extendam calcea-
a, ad 1. menta **, > id est gentilitati revelabo incar-
Eabanus. Calceamentum,luimanitasG]iri- nationem meam. — Praedicatio , ut : « Fer-
_ (i) Snx. Phil. III, 21. — (2) •<obh.loM\. i, 14. — Ezoch. XVI, 10.— (6) Vestris. Exod, xii, H. (7) Cal- —
(5) Calccamenli. Marc. i, vii. Cf. f. u p. 45, not. ccamcnia. Liic. x, 4. —
(8) Calceamenta. Ps. lix,10.
6-9. — (i) Pacis. Eplies. vi, IG. — (l))
,
Ihjacinlhino. Salis constanter codd. liabent Calciamenta, calciati. :

l)\: HOMIMHCS. 1G5
riini etuu.scalceamcntunicjiis '

. < — Operatio, sancti Joannis Baptislap : « Non sum dignus
ut :
'• Posuit Abner terrorem prielii iii cal- solverc corrigiam c dccamentorum cjus ,
«
ccamcnto suo ^. Actio niortifera, ut " — : id csl, incaruationis ejus exponere inyste-
" Soive calceamontuni de pedibus \ » — rium. — Calceamcntum significat doctrinam
5 Kxterna iôna ut Kt caiceamenta b. i.
, : - evangclicam, ([ua- nobis icpra-scntat formam
{). V. " — l']xferna mala, iit : " >'olite por- o|)cium Cliristi , sicut calccamcntum for-
lare calccamcnla. » — >Iorti(icalio mcm- main liabct [)C(lis. De lioc calccaiiicnto dicit
brorum, ut : « Quam pulcliri ingrcssus tui i[)sc pcr |)ropliclam : lii Iduiiiaam, ctc, «
in calccanientis '
! » id est in gcntilitatem , tcrrena tantum s.t-
10 Pktrus Cantor [vide lom. ii ;;. 13, 44]. ,

[)i('ntcm , deditam
et extcndam
terrcnis ,
Petrus Capuanus [ihid., p. 41]. doctriiiam cvangclicam. Kxtcndam, id est

DlSTINCTIOM M MONASTICAR. lib, I, de abundantcr tribuam, \cl [)atcntcr cxponam.
CnlceamcuU). Calccamcntum siu:nilicat mor- — Calccamcntum signilicat aiiti(inoruiii pa-
lilicationcm ôliiptatum cariiis; undc lilius truin excm[)Ia, ([uibiis o[)crum nostrorum
!> |)rodii>us, (jui viNcndo luxuriosc cum mc- grcssus munirc dcbcmns; undo cst illud dc
rctricibus omncm sub^tanliam suam pro- sponsa' laudibus in Canticis : -. Quam piil-
degerat , inler c;elera ([Uic accepit, ([uum cliri sunt grcssus tui in calccamentis, filia
rcversus esset ad [)atrcm ,

[)cdes jussus est princi[)isl » boc cst : o Kcclesia, lilia ])rin-
calceari , ut pcr castigalioncm cor[)oris mu- cipis, id c>t Clirisfi , noii soliim crcafionc,
20 tarcntur alTcclus cordis. — Calccamcntum scd ct morum inufafionc '
\cl : o tii , lidclis
signilicatvinculum cul[)a' mortalis; undc aniina, ([ua' cadcm cs ratione illius lilia, ([ui
dicitur Movsi Solvc calceamcntum de : <• est llosllorum et dux moruin) , « pulcbri
pcdibus tuis. » Non enim dignus vel visio- sunt gressus tui iii calceamcntis , » id est,
ncm inagnam vidcre, vel in loco sanctostare, boneslie et bonorabilcs sunt actiones tuie iu
25 (|ui in mortali pcccato est ligatus, ([uia san- antiquorum [)atrum excm[)Iis.
cloriim cst sancta cognoscere, ct mnndorum
Ano^ymus Clarevallensis.
mtiiida contingcrc. — Calccamcntiim signi-
lical cliaritalcm, ([ua^ conlra vcncnum scr- Ca}c<'amcnlum.
[)cnlis, idcstmaliliamdiaboli, nostrosmunit
30 alTcctus. Cndc cis([ui agnuin [)asclialcm csu- Ilumanifjis Christi. Kxfcrna bona.
ricrant, pra'cc|)luui cst utrenesaccingercnt, l'ra'dicatio. — mala.
calccaincnta babcrcnt in [^cdibiis, ct baculos Aclio mortifcra. Morlilicatio.
tcncrcnt iii manibiis ; (piia iiisliim cst ct
l*Ri:ri(;i ratioûm ('musri kt Ixcle.si e
i!"cc.ssarium , ul <pii ad sacrosanclum l)o-
lib. II, V. i;5-l(i.
3.")
mini c()r|)us acccdiiiil , liabcant in corporc
l)f|)osilis cnliîs, Moyscs Domiiio propiavit
caslilalcm; in alTcctibus , tbaritatcm ; in
Imniimis tc, tlhristc, îdeltit.
optribiis, rcctitudincm. — Calccamcnluiii (•iiiiclis \itiis,
Dciiosilis (MJiuis, ;iriUTc iiiimm iii-c adiiri

si>îiilicat Doinini iucarnationcm, ju\ta illiiil .Movses conspexit : imindo tu corde vidcris.
L\\ 111.
V Tapktia, vaii.i' piiilosoiiJiDiiiin cl hincticonim sccl.r ', siciif iii Salomoin» ib'
w JiaMclicii |)riivilali' (liciftir • « liiloxiii l(»rliim mciiiii rimibus, » id o.-l vinculis pec-
ciilorimi, M nlstravi t;i[)('lil)iis cx /Mgyplo |)ictis ''. »
(I) KJHs. DiMitd-. xxiii, 2.'>. — (2j Sui;. 111 Hi-j;. wicn/i.v. Cttiit. vii, 1. __ ^ri) Vnri.i. . . srcla V. I i .
—
n. .ir». — (I^) 1'cilibus. Miod. m, 5. — (i^ Citlrnt-
I
\
<".) I'iitts. rrov. V II 1«.
166 S. MKLITONIS CLAVIS.
LXTX.
-^ PuLviLLi, hoc est cervicalia capitis, adiiiatio sacerdotum ,

peccatoribus adlii-
bita. In Ezechiel : « Va3 qui consuunt pulviilos sub omni cubilo nianus '. »
VETERUM VARIUS GOMMEINTARIUS.
Gregorius M. Pulvillus, mollities adu- per quod faciUus penctrant et seductmt.

clatoriae laudis, ut ibi : « V* qui consuitis Paulus Subintrant domos viduarum ^
: «
,
omni cubito manus.

pulvillos sub » Quod ctc. » Coloribus quoque rhetoricis et variis
quidem illi qui ad magnificauda

faciunt, ornatibus quasi rationum adornant figmen-
opcra peccatorum laudes undique suavis , ta sua. Sapientia : « Circuhis aureus in nari-
10 adulationis congerunt. bus suis, pulchra muUer et fatua \ » Ta-
Petrus Capuatsus ad litt. xix, art. 96. petia etiam adusum hominum substernun-
Tapetia ad litleram sunt substratoria - quae- tur.Hujus autem substratoria, quasi mundi-
dam , variis coloribus et quasi quadam pi- tiam conservant in hominibus, ut scilicct
cturatione depicta. Quae quandoque intelli- homines mundiores sint a pulvere, et )iu-
15 guntur ad litteram, quandoque dicuntiu^ jusmodi inquinamentis et ipsi confingunt :
figmenta haereticorum , coloribus rhetoricis figmenta sua et doclrinam illos qui eam
et variis dialecticorum tendiculis qiiasi pi- suscipiunt conservare a pulvere peccato-
cturata. Proverbium « Tntexui, etc. « Ad : rum, et omnibus inquinamentis vitiorum.
htteram tamcn hoc proponit meretrix hi- Unde ct dicunt in psahno « Transmigra :
20 scivo juveni, ut ct oculorum tentct ille- in montem sicut passer**. » Quasi traiisi :
cebras, quibus aspcctu nefando irretitis, ad nos qui sumus mons in emineiiti positi,
facihus penetret ad seduccnda mentis ar- et tunc eris sicut passer solutus a vitiis.
cana. Ait autem : « Tapetibus pictis ex Dicunt enim Quidquid Ubet, Uceat
: tibi in
iEgypto, » quse erat terra gentihum, quia vita tua, quia nec potes agere, nisi m<ile
25 a gentibus initium habuit hujus ornatus in vita; dummodo in fine suscipias doctri-
verborum. nam nostram, securus eris.
Solent autem tapetia fieri ex lana, et va- Ano]nvmusClarevalleinsis. Tapetia sive

riis coloribus depingi, et tandem ad usum tapeta ordiuntur, texuntur, multos habent
hominum substerni; quee et in figmentis colores, varios flores, diversas figuras in-
30 haereticorum inveniuntur. Tpsa enim eorum tertextas ; lecta ornant,
figmenta quasi materiam habcnt hmeam Tapetia ornatus verborum philosopho-
dum in principio quasi lanam rehgionis rum et hoereticorum, ut Dedan : « institorcs
praetendunt in habitu , ut praetextu honesta- tui in tapetibus ad sedendum ^ » .
tis faciUus homines trahant. Evangelium :

. Hermainjnus Werdinensis.
35 «Attenditeafalsis prophetis^,etc.» Praeten-
duntenim, dictum est, Linam in habitu,
ut Hortiis deliciar., Ub. ii, v. 696-709.
pallorem in vultu. Evang. « Exterminant : Funihus intextus lectus ,

pictoque tapete
enimfacies suas '*.
« Abstinentiam in gustu. Mollior, ut mecum dcliciando cubes.
Funes, jussa Dei pulchri pictura tapetis
Paulus : « Prohibentiumnubere % abstinere ;
Ornatum iinguao pulchraque verba uotat.

1,0 a cibis. » F.t hoc quasi rehgio est, quasi
Sic ligat incautos vitiorum fune raagister ,
esca superposita hamo et aculeo falsitatis Quando pcrversos ad sua vota trahit.
Manus. Ezcch. xiii, 18.

(1) (2) Suhtractoria, el — MaU. VI, 16. — (5) Nuhere. I Tim. iv, 3. — (6) Vi-
aliassuhstractoria cod. Itcni infra, alias legilur Puiu- duarum. I Tim. v 15. — (7) Fatua. Prov. xi, 22. —
turatione. —
(3) Prophetis. Matl. vii, 15. —(4) Suas. (8) Passer. Ps. \, 2.
,
— (9) Dedan. Ezech. xxvii, 20.

APPODIX. 107
Vel peccatorum funes suiii retia quoruin ,

Dulccs illccebras pulchra pictura lapetis,
Decipiunt sauctos liaudc doloqiu! viros. Qua- capiunt oculos, sif:nilicare potest.
Unde David Fiiiies inc complexere nialoruni,
: < Iliinc lucresis lccluni sternit et adiillera, slultuni
Kl pedibus laqueos coinposuere nieis. » Ad .se perlidia luxuriase trahens.
APPIvNDIX AD CAPUT X.
VETERES IN CANTICA CANTICOUUM COMMENTATORES '

,
'AvexSoTOl, VF.L QUOnUJI VIX FRAGHENTA Sll-ERStJiT, ASTERISCO NOTANTfR.
S.FC. II. S^c. V. .\poniiis.

*
ApriL;ius.
*S. Thcophilus, Aiilioclicii. S. Grcfi;oriiis, Nysscnns. 'S. Maximus, CP.
*
.luliaiius l>claiu'usis. *Eulalius ,
grarus.
1« S.r.c. III. * Thcodoriis '
Mopsuestcnus.
* Thcodoriis Amaseaj. S.EC. VIII.
",
*
'S. Hi|)j)olytus , Portiiciisis. Polychronius, ApanicTaj.
()rii!:(Mics -. * Paulus Orosius. Vcncrabilis IJcda.
*S. Victoriniis, Pctahioncii- *S. (".yriliiis^ Alcxandriniis. Anil)roîiis .Viilpcitus.
sis. riicodorctus, Cyrciisi.s. Juslus % Ori^clitaiius.
Philo, (".ar[)alhiiis.
li S.F.C. IV. *S. iNilus. S.EC. IX.
' ' Augiistodu- Alcuinus '•.

S. T^liclicius , S.T.C. VI.
ncnsis. Viiêlomus.
*S. Mcthodiiis, Tynis. Procopiiis, riaz.Tus. ' IJcreniiaiidiis.
*S. Athaiiasius, Alexaiidii- Cosiiias, liidicopleustcs. ' Liitperlus llirsauyieii-
,
io mis. (lassiodorus. sis.
'S. Ililarius, Pictavicnsis. Ilcsvehius. Willeraiinus.

'Tii|)hyllius, Oypriiis. Hayiiio. Ilalhcistadiensis.
*
Muschius , (!a'saricnsis. Si:c. vii. * Ahrahaiii Heth - Hahaii
S. Il|)ipliaiiius, ('yjirius. Svrus.
-'•> ' Diodoriis '
, T;irscnsis. S. l>idorus, Mispalciisis. 'Isaae, I intronensis.
(1) ('i)minriit(ih)rrs. NuIIub osl o snrris lihcr , cpii ipii noininnlns niiclorrs forsnn iiiinicro stipomrcnt. —
.\innlior( III (lcilcril iillc^Mirins iiKMciKli (Miiipiiin ; iiidi- ["i) (Iriifriirs.
I'ciic iiilcr (lcpirdilos aninimcr.uidiis
nniliis i|iii |iliiri's qii.ini iiiirra rtiii(ii'<iriini Cniilii-ii ci iii- priiiiiis ciiini lihcrct oclo |>o«lci'iorcs (;rn'cc (-1 Inliiic po-
siîiiorcs iiacliis Mt iiitci'|irutcs : c re iîtiir iioilra est ricriiiit. — ^.~)) Itlirliriui. \ ido uiiuiii ipiotl siiporot frnji-
lioriiin iiitcr|iiTliiiii iiidicciii aiiiicctcrc cnpili x, iilii incnliini inSpuil. (. i, p. ITO. U) Dioilunit. Cf. .M.-ni,
intilt.i (lc C.lirislo cl !',c( lcsin , siili iioiniiiilnis viri ct (\)ll iiiint vrll. Srr. t. Vlt, p. I^.^s. — (.S^ Th^xlorus.
niiilicris, Rpoiisi cl snoiisic , fnilris cl xiroiis, clc, iv>- Cf. cjusd. Hibliulli. uov. t.vi, y. \'ii. — (ti) Thfodorus.
ntxio; cxpoiitiiitiir. Scd voliiiiicii vohiiniiii cssct iiddcn- Cf. ib. I. VI, p. I iS.— ^7) lyriUus. Cf th. ( ii, p 47R.
diini , iit ilc siiii;iilis intci |iri'liliii^ nolitin (pinlisriiin- — \\^) Jusliis. Oci iirri( npiid Jic. l.cloiif; , n. I 1 !.*>,
(pic ii(loi'iinrcltir. Hcniilliiniis dili^^cntiorcs lcrlorcs nd ncsrio qiiis Ju^liis Aruonliiicnîs , ct apiid Nolkcruni
ltililii)lln'r(i>n .siinaiii Jac. l.clont;, cl nd ca'lcros rci pn- I^Pcx. T/irs., I, |i. i Jiisliis l.ii(;iliinciiî^ : ulriiiiiipio
Irislic.c cl cxc({clicic liistoricos. N i\ pniicn liic illic por- vntdo stispicor niit in rortiin iialui.i iikii slaro, au( cuui-
ruiictoric luilnrc niiiiiuis cst. Coiisiilto oiiiisiiiiiis iiilcr- dcni plnno 0!<sc t-niu Orprlitnno. 9) .iUuinus, idriii
proles saiculu \v rcrcnliures el oiiiiiis a<la(is anoiiymos •pioquo ac Albuinus in CC. jtnln iionnullo* roti.
168 APPEiNDlX.
SyT.C. X. *Eobertus, Graecoladiensis. S^c. XI V.
*Irimbertus, Admontensis.
Remigins,Aiitissiodorensis, *Eobertus, Herefordiensis. ^Henricus Lexinton.
Micliael Pselliis, senior. *Luitbertus. *Adamus Whodiimensis.
^Theodoricus S. Albani. *Hugo a S. Victore. ^Henricus de Aquila.
5 * Marinus, mon S. Maximini . EichardusaS. Victore. * vEgidiiis de Columna.
Trevirensis. * Adamus a S. Victore. *Henricus de Frimaria.
*Theodericus S. Albani. *Henricus, Lincolniensis.
S^c. XI. Êadulfus, Fontanellensis. *Simon Helton.
* Galfredus de Peronna.
, ^Hermannus de Schildis.
* Abdalla Abulpharagius. *
^Philippus Harvengius. Eadulfus Higdenus.
* Michael Psellus, junior.
^Ncophytus, greecus. Eobertus Holkoth.
10 * Lutgerus Luneburgensis.
, *Petrus de Eiga. ^Thomas Jorsius.
* Gillebertus.Westmonaster. *
*Guillelmus Parvus. Eichardus Maydeston.
* Gregorius Olympiadas. *
AVolbero. Nicolaus Germanus.
* Meginhardus.Herbipolens. *Paulinus. *Matthaeus Cantacuzenus.
* Marbodus , Eedonensis. Êobertus Scriba. * Bartholomaeus Parvus.
* Keinhardus, Reinhusianus. *
15 Bartholomaeus de Bragan- * Petrus de Bruniquella.
Robertus de Tumbalenia. tiis. *Philippus Ottenburgensis.
*Landericus de Yallanio. *Eichardus Hampolus.
Cistercienses xii et xiii s. Ûdardus. *Gerardus Serina.
Thomas Wallensis.
S. Bernardus. ^MC. xiir. *Robertus de Monstrolio.
^Galfridus, Antissiodorens. *Petrus de Tumbalia.
20 Galfridus, abbas Altae- *Stephanus Langhton. * Joannes de Vineta.
Cumbae. *Guillelmus, Alvernus. * Joannes Wicleffus.
Gilbertus de Oylandia. *Guillelmus, Burgensis. ^Matthaeus Cantacuzenus.

Alanus ab Insulis. Eadulfus Niger. * Gregorius de Bridelington.
Thomas, Cisterciensis. B. Albertus Magnus.
25 *Guillelmus, Melrosensis. S. Tliomas Aquinas. ^JEC. XV.
^Joannes de Forda. *S. Bonaventura.
* Jacobus Anglicus.
*Guillelmus Boderishinens. Petrus de Alliaco.
* Henricus de S. Cruce. Thomas, S. Andreae Vercel- Guilleltuus Absellius.
Joannes Halgrinus, Abba- lensis. Philippus Alberti.
villaeus. * Guillelmus Northampton.
30 Joannes Gersonius.
Aelredus, Eieyallensis. ^Simon Langbton. Henricus de Has.sia.
Guillelmus, abbas S. Theo- *Guillelmus Messclechus. Hermannus de Tarvisio.
dorici Lucas, abb. montis S. Cor^ Nicolaus Kenton.
nelii. Leonardus Giffonensis.
&JEC. XII. S. Petrus de Tarentasia. Matthaeus Polonus.
*Simon Affligliemensis.
, Michacl de Insula.
35 Anselmus, Cantuaricnsis.
S. *Bernardus de Trillia. Arnoldus Oliverius.
Ândreas, Paphlagoniensis. *Alexauder Neckam. Bernardus deEossergio.
Honorius, Augustodunens. *Alexander Halensis. , Alanus de Eupe.
"Anselmus, Laudunen.sis. *Joannes Peckani. Joannes Eussellius.
S. Bruno, Astensis. "Vardan, Armenus. Joannes de Verdiaco.
* Rumpertus,
jig
Limburgensis. ^Gregorius, Cosroce filius. Joannes Wurotham.
Eupertus, Tuitensis. *Joannes de Whctamstede. Jacobus Perez de Valencia.
DI:: CIVITATi:. ir,9
CAPUT xr.
DE VARIIS .EDIFICATIONUM VOCABULIS
I.
i. CiviTAS % Ecclesia : « Jerusalem qiirr cTdificaliir iit civilas \ » -f « Mons

Sion , latera aquilonis , civilas regis magni '. .Kdificabitur civitas Doniino a lurre
Hanancel ^. »
5 Anima
2. : « Fluminis impetus liclificat civitatem Dei''. » -f « Plui super civi-
tatern unam , et siiper altcram non plui ". »
3. Patria coelestis : « Non hahemus hic mancntem civitalem ^. »
4. Babylonia , respublica diaboli '-^

: « Quis deducet me in civitatem muni-
lam '" ? »
10 -f- o. Scriplura " ; « Invenerunt me vigiles, qui custodiunl civiUitem ". »

6. (îviidlcs , ecclesia^, vcl anim;i3 '^ : « Et jcdificabuntur rivitates Judae '
'. »
-^ « Dc civitatibus fecerunt viros gemere '^. Et judificabuntur deserla a sse-

culo '''. »
7. Corpora reproborum '7 : « Et civitates eorum destruxisti '^. Et civilatcs

i5Corum succendit ignis '9. »
-f- 8. Congregaliones pravorum : « Ilabilat in civitalibus desolatis et in do-

mibus desertis, qua? in tumulos sunl redacta^ ^^*. »
-r 9. Fides, spes, charitas. In Deuteronomio : « Urbes magnic et ad coclum us-

que munitic '". »
20 VETEHLM VARILS C03IME.NTAR1LS.
Ei.cuEiin s, cd. I, p. 30; cd. ii, col. 7()7 — Saucla Fcclesia ; undc Jcrcinias : F.di-
D ad 1, 2. ficahitur , inquit , civitas Domino a turre

(iREGOims M. Civitatis nomiiie patria c<e- llaiiaiicel usque ad portam aiiiûli, et e\ihit
lcslis exprimilur, ul de Sai)ieiilia leîliir : iillia iioiinam meiisura'. Ifanaiieel jzr.itia
25 " Misit aucillas siias, ul vocareul ad arcem Dei iiileri)relalur. Iii anijiilo aulem diiplex
et ad iiKruia ci\ ilalis. > Clirisliis enim , sa- j)aiies jiini,Mlur. Ci\ itas er^M) Domiiii, id est
pienlia Dei , iiilirmos liahire pra-dicalores sauela Feclesia. a liirre Ilanaiieel u>-(pie ad
al)jeet<)S(Hie\oliiit,(pii (idelcspopiilosad spi- porlam aiiiiuli a'di(icalur, (piia a eelsitudiiie
ritualis [)atria' a-dilieia superna eolliêreiil. siiiieriue ^ratia- iiiehoans . us(pie ad in{;re.s-
(I) .r.iliflriorum K. Tituliis (loesl iii D, (i, iti rodd. fra : livilas , infrntus, df (/Mo in psalmo : quis B-G.
B-(i nrticiili paiiris cxi-fiilis , ila (-a|) x si'i|iiii!iliir, iit — (10 .Wi<iii/(ir)i. I's. r.vii . 11. — (II) ('(iuo»! vflrris
primi |ii)iiaiitiir
,
«rt. 77)- IzO, ([iios rx(-i|i|iii)( art. 1-117); Ifstainrnli B-(i. —

(12) Civilalfm. H< hr. xiii , 14.
scd iii A iniiiti) iiniK-iorcs (|iiaiii iii IMi. — {'i) Ci- (15) Jud.ii. Hcclfsi.r Chrisli vfl animr fldfhum. In
vilds Dfi, F.rrU-sia vrl aniinti In l'.\alino : l''liiminis lisalnu) B-(i. — 1-4) 7ii(ir. Ps. nviii, T^\. — (I.Si lle-
—
, . f
B-(i. — {7,) Cirilas. I's. r.\x\, T». — (li ,U(i,7»ii. P<. mrrr. Joliwiv 12. -- (!()) S.vculo. Is,
, I\|, 4.
xt.vii, Z. — (.")) Uanaixfvl. II Ksilr. m I. — (()) /Vi. (17) Corda vel corpora impiorum B-G. — (18) /V-
—
,
I's. I.XV, .S. (7) 1'liii. .\iiios IV, 7. — (K) Civilalfm. slrurisli. Ps. is, 7. — (l'.l^ lijnis. M.tU. \m,7. —
(].lllt. Ill , 5, — ('.)) Hulii/liiniil, iil fst rf.spuhlird , in (2l)i Kcdacl.v Job XV, 28.— ^21 .»/M»n7.t. Dcuti r,
Caiilivis cantirurum , idcm qiiod .\u}>ra. I".t |i mlo m- 1. -i.s.

170 s. mi:l(tonis clavis
suin utriusquc populi extenditur , ct exit — ridcles EcdcsiiE , ut : « De civitate viros
ultra normani mensura;, quia illos quoque gciiiere fecerimt. » — Cogitatioiies pravae,
interiin capit quos numerus coelestis mcn- iit : Hahitat in c. d. »
surae non recipit. Anima liumana, ut

,
— Petuus Cantor. Civitas est malorum ;
5 ibi : « Pluam super civitatcm , ctc. » Pars unde Osee « Ego Deus et civitatem non
: ,
una compiuta cst, et pars quue non com- ingrediar ^. » Bonorum unde « Jeru- — ; :
j)!uta cst, aruit. Quum enim verba sanctoe salcm quai, etc. » Beatorum ;unde Apo- —
mens suscipit, alia repel-
prffidicationis alia stolus « Exspectamus
: futuram Jerusa-
lit, super uiiam Dominus civitatempluit, et lem, cujus civitatis conditor est Deus et
10 super altcram non pluit; quum vero quis artifex ^*. »
ab uno vitio emendatur, in altero delinquit; Civitas malorum coepit a Cain, quia pec-
una eademque civitas cx parte compluitur, catum celavit; unde : < Numquid ego custos
ex parte siccatur.— Civitates, iideles Eccle- mei sum
fratris » Quia desperavit; '"? —
siiB, ut in Job : « De civitatibus fecerunt unde « Major est iniquitas mea, quam ut
:
15 viros gemere.» Ha^retici namque, perversis veniam merear ^ » Quiainobstinatione ' —

hujus mundi potentibus adlia^rentes dum , permansit et quia factus est vagus super
,
boiiorum concordia persequuntur, quasi de terram.

civitatibus viros gemere faciunt. Pravo- — Civitatcs refugii sunt quinque; primum
rum congregationes sicut per Elipbaz de , enimrefugium est poenitentiacarnis; secun-
20 pravo divile dicitur « Habitat in civitati- : dum, afflictio vitae; terliura est pro nostris
bus desolatis, etc. » Civitates desolata^ sunt etaIienispeccatisconteri;quartum,proCiiri-
conversaliones prava^ ; domus dcsertai , ini- sto patimartyrium; quiutum, ad coeleste dc-
qua3 cogitationes ;
quae , deserta^ a Doinino, sideriumcontemplatione suspendi. Ha^c Apo-
in tumulosredigimtur,quoniam, dum pravi stolusexhibet, ubi, secarnalem reputans et
25 quique confusis sibi actionibus conjungun- venumdatumsub peccato « Omnia, inquit, ,
tur, ostendunt procul dubio quod a statu sustineo propter eum , ut ipsi salutem con-
vitae deciderunt. sequantur '^» Etquuin asserit se paratum
Gregorius apud Garnerium S. V., lib. alligari in Jerusalem « IXon facio, inquit, :
XIII , c. 1, p. 547. anjmani meam pretiosiorem quam me ip-

30 Rabanus. Civitas patria ccelestis, ut : sum. » Ultimum manifeste declarat ,
quum
— Ecclcsia,
,
« Jerusalem q. ae. ii. c. » ut : accensus superno desideriorum : « Cupio

« Surgam, et circuibo civitatein'. » — dissolvi , inquit, ct esse cum Christo '^. »
Yirgo Maria, ut : « Gloriosa dicta sunt de Quia ergo hic non babemus manentem civi-
te, civitas Dei ^. » — Humana conversatio, tatem sed futuram inquirimus fugiamus
, ,
35 ut : " Contemnit multitudinem civitatis ^. » ad civitatem refugii ut per eam redeamus ,
— Anima sancta , ut : « Non potest civitas ad illam civitatem cujus mansio est in glo-
abscondi — ''.
» Gentilitas, ut : « Fluminis riosa et tcterna beatitudine, et interminabili
impetus loetilicat c. d. » — Populus ju- jucunditate.
daicus, ut : « Ouomodo facta est merctrix Petrus Capuanus ad litt. iii, art. 55.
40 civitas Melis "'? Mundus, ut « Civi- Civitas materialis, spiritualis, infernalis ,
tatem fortium ascendct sapiens Cor — coelestis.
viri saucti, ut In civitate tua imaginem Civitas Dei sita cst et disposita ad simili-
ipsorum ad niiiilum redcgi ^ » Corpus — tudinemmatcrialis civitatis Mfabctenimin
bominis, ut « Civitatem iilorum dcstruxit. »
: circuitu suo montes, liabet defensorem. Ha-
Civitatcm. Cant. iii, 2. — Dei. Ps. lxxxvi, grediar Osee -Ki, 9. — Artifex. Hehr. xl, 10.
(9)
—
5.
(1)
—(3) Civitatis. Job xxxix , \i. (4) Abscondi.
(2)
— (10)
.
Sum. Genes. iv, 9. —

(11) Merear. Ib. 15. —
Matt. V, \\. —
(5) Fidelis. Is. i, 21. (6) Sapicns. — (12) Consequanliir. II Tini. ii, 10. (13) Christo. —
Prov. XXI, 22. —
(7) Redegi. Ps. lxxii, 20. la- — (8) Phil. i, 25. —
(15) Civitatis. Vix tenues damus lineas
DE CIVlTATi:. 171
bet fossatiini, miinim ctaiifeiniirale, scilieet considerafa sit maf^Mia. > l^t pauci in ea sunt
Salvatorem. Mmi Imjus civitatis constructi \iii. » id e.sf viriliter af;enfcs, qiiia multi
sunt cx vivis lapidibus. Hi laiîdes connec- siint in ea infirmi et imbecilles ,
paiici \\v-
tuntur ccninento charitatis iinde arca !ia;c ; tuosi et fortes ; multi carnales, |)auci spiri-
5 liiiitaerat bituniiiie isto inlas et extra. riin- tiiciles: (jiiod (itiiiiatum est per arcam .\oe,
dainenta Jioriun iiiiiroriim fiieruiit apostoli, (pia* in infcriorihiis liiit anipla, iti suj>erio-
cteoruin fundainentuin iminobile fuit CJiri- rihus anûsta. Liide 1'eti us de Miua * :
stus. Ilabet etiam turres in sui ambitu.

Amplior est pcotidiiin ; voliK-niin pars strictior : eccc
Habet arina. Habet vigiles, et lii bal)enttu- Iinpielas rei.'iiat pliirinia, rara lidcs.
10 bas vel cornua, quibus insonant de noctc.
Habet custodes, et unum singiilarem en>to-
— CiNitas dicta est beata Dei genitrix et
vir{,'o .Maria; iinde ; •
dloriosa, ctc. - Lt in
d(in, id est Deum. Hahet arcein. Ilabet
se(|ucntia :
fontes et uniim sinjûilareiu fontein

, sci- ,
lieet eharilatem. Ilahet ihimina ad aqiianda Tu civitasrcjisjiistitia',
15 pecora, <|uatuor Ihimina Evangeliorum et Tu inatcr es misericordiff.

;
unieum (lumen sinfi;ulare, Siiiritiim san- — (avilas miiiidiis dicitur; unde : •> Civi-
ctuin. Ilabet doinus, habet vicos ct platcas. lafem forfium ascendet sapiens * ; " id cst
Habet molendina, et elibanum ; elibanus Chrisfus siij)erabit mundum; (iiiod se fe-
efiam inlellii,Mtiir ipsa trihulatio. Hahet pi- cisse ipsc docuit , lo(|iicns ad discipnlos :
20 nes. Ilabet balnea et lavacra. Ilabet iîiem. n (lonlidife , eô vici miiiidum ''. •• — C.ivi-
Ilahet eives forlissimos et i)ulcheirimas tas, congregafio luereficoruiii Kgo ; iindc : •
mulieres. Habetportas. Hahethortos. Ilahet Dominus , et uon mutor et civitatem non ,
pascua ad alenda pecora. Habet animalia di- ingredior. » — Civitas, infcrnus; unde :
versi generis. Habet îneas, et ideo vinum. '<

(Jiuis dcducet, etc. •> Desiderio desideravit
23 Hahel sejêtes in cainpis, et ideo [)aiiem. Chrisfus liberarc suos de inferno.
Ilahet sylvas ct nemora, et de liis addiicnn-
Civitas.
tur lij^na in iisiim ciNitatis. Sita aiifein est
ha'c civitas supra mare, et ideo liabet co- Corpus. llomo justus.
piain j)iscium; unde rele Petri in Kvangelio (icntilitas. — incrcdulus.
3« rumpebatur, quia pleiium erat maj^nis pi- IMchs judaica.
scibiis. Ilahet ct co|)iam (-arniiim tam ani-
Ptriii s KfiscoiTS ^.
malium; Actus : < IMacta et mandiiea '; «
(piam Nolafiliiim. I',\anu;elinm : « (".oii-ide- lietnKmi.

rate volatilia c(i'li ", efc. -
Ivripil libcr Esdnr. Prologus.
3:1 l)l,SII\<;ilONl)M MOISASIIC, MU M lll). I, (lc
l t rnil ('diclimi, post aimos se[)tiiai:iiita,
r(i//aê.("/ivitatis nomincdesitinafurco-jestis Oiii caplixali fiicr.iiit, siiiit iiidc rei:r»'ssi
palria ; uiide : » îoii liaheiniis li. m. c. •<

— 1 iiiic accuratc tein|)liiin DoiMiiii rciio\atur
.Sic el lciiipiiriliiis (•oinpiclis oiniiiims iiiis
Pra'sens llcelcsia; unde : (livitas par\a, ,
(Jtia' repetil scplcin rcvoliilio icrla (li« rnin ,
ct pauei iii ea viri '. » l.eclesia eniiii ic-

Sos ad Jcrii.s;ilciu saiictaiu transihiiiins onuies
'in spectii iiicrcdiiloriim esl par\a, licct pi r 'ê De iniscra vila tenebrosi carceris hiijns.
n riiiii oniiiium (\\\x iti rndicc ndiimhraiidii- : loiiis iiiiiii »i>(l ccco, (liim fclride Uign ciulices Pnriiiiens«^sc\oi\rt,
(lci'st, i'l |iici'ai|iic' iiirrii <<i;jiiiMtiiii < \|ili<'iiM(iir : iiiliil ta- ad maiiiis \ciiil iiicxs|ic< lalii» illc Pclrus cpiMrnpus
—
,
iiKMi iirirlrr lcca Sc'rij)liir.r nmiîniii.'». ^ji Mitmluid. ( iijii'1 iioiiicii cl o|)us (|iiiliiistinm iii nmhigiiis ncro<iti>
Acl. X, i:^. —
(î) Ccli. Mall. VI, t»(».— (5) jvri. Kcclc. cliii liisilius Inliicriiit, crit nliusdiccndi lociit. Acccdnt
IV, I.i._(4Wf»>/(i. Kx Aiironi, iii Cciics v SMU, Hill. l.iiitiiiti novi iipcriv liliiliis ipictn aii lor ip^c, pr.i' CA*-
—
,
(.'») Siipiens. I'n>v. \x\, H.i. — ((i^ Miiiidiiin. Jnaii. lcris incomliis cl iiiMia\is, iii »ci|uciili lcmitinlc iiiniiu
—
,
XVI, "»0. (7) 1'i.ini.s l\i'i.s(.(ii'U.s. K^c) (|iiiilciii l.iiii foi-saii min, iitn rcrlc elc|:ai)li.i, pra-ritit :
iiiilii i|iiaiii lcclori |iaiiiii aiilc |i()lliccl>ar Idrc iit iiiilc

nirriiit liliiliiin \r\ lilm iiniiicn lulicr*
iitillniii iioviitii ciiiiiiiiciitalorciii laiito illi corpori Mc .Si
- liliiil i<|> . lU.-tMoai /i/vr i'ic</>if iiiiilulrlur

lilcMii.iiin , loli|ii<' iiilcr|itcliiiii a^Miiiiii adKciscurcin
172 S. Mi:iATONlS CLAVIS
Ibid. § II. Quod rex Bahylonis diaboU iij- Nam rapuere prius de nostris plurimavasa,
Legem Evangelii baptismum psalteriumve,
pum gerit.
,
,
Et nomen Christi, se Christicolas perhibentes.

Humani gcneris notat hostem rex Babylonis
Qui de Jerusalem plures trahit in Babylouem :
§ lir. De redilu populi injerusalem.
5 Sed miseraus Dominus quando vult retrahit illos, Quum redount ad Jerusalem, qua; est visio pacis,
Ad primum cultum divinum restitueudo. Errore abjecto, caligine tersa oculorum,
Hacreticos signant qui tunc cum rege fuere
, Integra vasa ferunt velut iu melius renovanda.
11.
i, MuRus, Christus '

Ego nuirus
: « in circuilu ejus ^. » -^ « Et ecce murus
forinsecus in circuitu domus undique^. »
10 2. Scriptura'^ : « Ut aedificentur muri Jerusalem ^. » -^ « Ecce in manibus meis

descripsi te ; muri tui coram oculis meis semper ^. »
-=r 3. Fortes in Ecclesia : « Non ascendislis ex adverso , nec opposuislis mu-

rum pro domo Israel 7. «
-f- 4. Munitio fidei , vel disciplina^ : « Quasi rupto muro et aperta janua j ir-
15 ruerunt super me ^. »
-T- 5. Obstacuium peccati , vel impedimentum benefaciendi : « Et in Deo meo

transgrediar murum 9. »
6. Duritia peccatorum, ubi et supra ^°.

-f
-r hominum a
7. Exclusio paradiso. Qui murus , sicut per inobedientiam
scprimi hominis humano generi positus est , ita per obedienliam Salvatoris resera-
tur. In psalmo « In Deo meo : t. m. »
III.
Antemurale, patriarchse, vel prophetae : « Ponetur in ea murus et antemu-

raie ' ^ »
IV.
i. Maceria, slructura operum, vel munimentum disciplina), vel protectio Dei,

25"vel cusfodia angelorum : « Deslruam maceriam ejus^^. Ut quid dejecisli maceriam
ejus ''? Tamquam parieti inclinalo et maceria? depulsae '''. »
2. Difficultas perficiendi tnalum : « Ego sepiam viam tuam spinis, et sepiam

eam maceria
30 EucHERius, ed. i, p. 30 j ed. ii, col. 768 GREGORiusM.Murus, munitiodisciplinae-,

A ad II, 2, 5 Bad iv. ; unde.lob : « Quasi rupto muro, etc. » Quasi
Dominus et Salvator. In Zacharia B-G.

(1) — xni , 5. — (8) Mc. Job xxx, 14. —
(9) Murum. Ps.
(2)Ejm. Zachar. u, 5. —
Undique. Ezech.xL, 5. xvu, 50. — (10) Supra. Iii codJ. B-G, respicilur ad
— (.3)
(4) Munimenla Scripturse divinx , vel prophetx, Is. n, 15. — (11) Antemurale.h. xxvi, 1. (\2)Ejus. —
aul tiancli. In psalmo^-G. (S) Jerusalem. i's. l, — Is. V, 5.— (15) Ejus. Ps. Lxxix, 15. — (14) Depuls/e.
20. — (6) Semper. Is. xlix, 16. — (7) Israel. Ezccli. Ps. Lxi, 4. — (15) Maceria. Osee ii, 6.
I
DE CIVITATE. 173
enini rupto inuro, hostis in^^rcdilur, qiium sancti. A[)ocaI\ [)sis ;

< Lapidcs pretiosi
maliâioruni spirituuni \el lioniinuin sua- omnes inuri lui ". » Etiam murus extcrior,
sione discipiinu' finnitas dis>i[)atur. — Ncl munimcnla Ecclesia; vcl protectio di\ina ,
pcrniuruiii lidcin inlclli^c, qua-, si iii alio- sacranunta et Ctctera Eeelcsia' munimcnta.
!>ruin cordc deslruitur, conliniio [)crsc(iuu- 3Iachahici : < .Muro luo inc\pUL:iiahili cir-
torilius iiTuciidi uiidi(|uc adilus aperilur. — cuincinf;e nos Domine*. » .Muniinciitum ,
Murus, Cliristus , ut in Ezccliiel : < Eece ,

etiam silcntii murus cxterior intellifiitur.
inquit, murus forinseeusi. e. d. « Murus Salomon « Sicul muius patcns, ah>que mu-
:
enim nohis intus est Deus; niurus foris est roruin amhitu, ita vir ([ui non [)otest colii-
10 Dcus-lloino. — Hona; uiunitionis ob.sta- hcrc in loipicndo spiritum suum ". »
eulum undc [^roplicta

; Ll in J)co, ctc. » : -
}furus
.Murum namque in Deo tran.sj;redimur
quum quicque nobis advcrsantia cjus vel Inlerior Superior.
amorc vineimus, vel virlute ealeamus.
Fidcs. Ecclesia.
15 Antemiiralc, ordo proplicticus, ut ihi :
Anima justi. Cliristus.
« Ponctur iiiea, ete. »
Inferior.
Rlaccria , munilio disci|)rin;e , ut ihi de
vinea viri stulti : " \'A maeeria laj)i(lum de- Murus ohsistcntium Qui aliiim iii [)cccato
structa crat ct disci|)lina [)alrum ah cjus vitiorum. dctciidit, ut liu--
20 eordc dissoluta [icricrat'. » — Dilficultas rctici et philosoplii , qui alios muniuut sua
pcrlicicndi [jroposituin , ut ibi : < Sc[)iani falsa doctiina.
viam tuam, ete., » id est, dcsideriis pravis, Christus dicitur qua'Iihet corum (|ua' sunt
quaj opere eomplere deereveras , ohiccm in muro : dicitur enim fundamentum la- ,
difficultatis oj)j)onaiii. pis, ca"mcntum charitalis, [)orta, fcncstra

25 CiiiA.oinLii i\\nid (Jarnevium S. V., lib. lurris,[)ropuj4naeuluin[/'/(/t'(/(.sp(/f/<'/i;jY)j/.-i .
XIII, e. 3, p. 5oO, 551, 552. DlSllXniOM M MOASTICAH. lil). III, (ie
IUhanls. Murus. Christiis, ut Salva- : << Muro. Murus Ecclesiaj, id cst tulamcn tt
tor ponetur in ea murus et antcmuralc. » — ddcnsio , Cbristus est; unde : < Custodit tc
Ecclcsia, ut Ef:;o murus i. c. e. »: Ad- — Dominus; Dominus [)rotcctio tua '. » —
."50 versitas, ut In Dco m. t. m. » :Disci- — Murus est cliaritas [)crfecta, quie foras mitlit
[)liiia ut «,Uu|)lo miiro i.
: s. m. » ,
— tiiiiorcm initialcm, (juod |)erl"ccliocharitatis
Ecclcsia' , ut : Ttilcrunt j)allium meuiii niitlil ini[)crlVclioncin timoris. Et nola , le-
cuslodcs murorum '. » — Nirtules, ul : ctor , ([uod [icrfcctam hic voco charitatcm
« Princc[)seo([uoruin dcstruxil muros Jciu- illain ([ua' c«)iilirinata cst, sicut fuit cliari-
35 salcin '. » — Princc|)s mundi, ut : <•
Muri tas Pauli , (|ucm nulla ini|)ui:natio ])otcrat
Jcricho in luhis corriicrunl \ » sc[)ararc a charilalc Christi. lalis cliaritas
Maccria, disci[)lina cordis , ut :
..
Macc- vcrc cst miirus, ([Uiin nullus >ol\ il assultus;
riain c. d. » — Eatus Cliristi , ut •
• lii ca- undc : Miiro luo iiic\[)ui,MiaI)ili, clc. " —
vcrna maccriie. • — llcj,MUiin jiidaicum, ut .>Iuri sunt dcfcn-orcs l'.cclc>ia'; iindc : •
Su-
''" « l'l (|uid (1. m. e. » — {'idcs ct o|)cratio, [)cr muiDS tuos, Jcrusalcm, conslitui cu.slo-
ut : " Intcr duas maecrias, ([uibus vinca; dcs '", » id cst lumclos. — Vcl muri sancla?
einfichantur '. » Ecclesia', sunt lidi-lcs doctrina' sii[)cr ([uas
IM;rius CAPrvNiisad litl. \ii. ait. ii. Dominus con-tituil cu>to(lcs ortliodoxos
Murus, \cl maccriaextcrior (lii|)lc\, sciliccl doctorcs. — Muri anima' \irlulcs sunt. Do
(\) hrierat. l'rov. x\iv , r>l. — (ij Mtirurtini. iiilri' M.itlinli.Toriini ; scil iii oPic. Dom. Oclobns
Cant. V, 7. — (7») Jfrusdli-tn. Jcreni. i,ii, 11. — iilii lc^Mliir In.iloria M.irli.ilin<onim. Viiirjis cliam aii-
(i) (\>rrufruiil. Jos. vi.ilO — (?») Ciuiifliuulur. Niinicr. li|ili. <.al)lt. .inlc Dom. iii Nov. cl ii .*> cjusd. Doiii. iii
x\ii, -2Tt. — ((>) iui. 1'iiliiis rciiT :i<l l''./ctli. xxviii, 171, llnN roiii. — (S).SiiHm. Pro». x\v, i«. — ^ll) Zurt. IS.
antTii!) xm, til. — iTj Ihminr. Nilul similc iii mIic- cxi. •'). — ÎO) Vuitudai. N. lxii, (•.
171 s. mi':litonis clavis
hujusiuodi muris tcmbilis est valde, secun- Petrus de Riga.

dum moraiem seusum,iu lil)ris Regum , illa
I.^wrora, inC;mtic.,Y. 1209-1210.
scutentia qua? refert, quod Nabuzardan ar-
chimagirus, id estpriiiceps coquorum, de- Spiritus a Cbristo datus Ecclesiam quasi murum
Etllcit, et validum nulHsque minis ruiturum.
5Struxit muros Jerusalem, quia \cnter, cui
mauua cura coci serviunt, fidelis animae II. Propugnacula argentea, v. 1211-1214,
perdit virtutes. Beata Jigyptiaca dellevit,
Hscc sunt eloquio miracula juncta nitenti
dicens '
:
Quem Petrus et fratres docuere vigore potenti.
Kam sonus Ecclesia! per partes quatuor orbis
Quam niale uam memiui placuit mihi copia viui
, ,
Exiit, estque sahis diversis reddita morbis.
10 Quam male captatur cibus, uudc libldo juvatur
— Murus malae consuetudinis significat III. Egomurus, 1221-1224.
obstaculum; unde In Deo m. • « t. m. »
Llbera seu turrim sua dicitur haec habuisse
— Muri hoeresiarchas,
significant vel malos Qua; fortes legitur aUosque viros ahiisse.
JNam post(}uam datus est quasi spiritus istis,
principes Synagoga;; unde : « Tota diecir-
INutrivit validos doetosque patres ope Christi.
15 cumdabiteam super murosejus iniquitas ^.»
V.
1 TuRRis , Christus ^ : « Turris fortissima nomen Domini ^. »
2. Virgo Maria, vel Ecclesia ^ : « Et tu sicut turris gregis perfecli, nebulosa

filia Sion ^. »
3. Scriptura Colium tuum sicut turris David^. »

'
: «
20 -4. Superba corda 9 « Dies Domini super omnem murum et super turrim
:
omnem excelsam ^°. » In Isaia « Quum ceciderint turres ". » :
-^ 5. Vita perfectionis « Quis ex vobis volens turrim a^dificare ^'? » :
-^ G. Aititudo gratise « -^dificabitur civitas a turre Hananeel ^^. »

:
7. Turres, Apostoli, vel perfecti quique : « Et abundantia in lurribus luis ^^. »
VI.
25 v pROPUGNACULA , testimouia Scripturarum, sive exempla prtecedentium patrum,

ubi et supra : « Sicut turris Daviil quse sedificata est cum propugnaculis suis. »
VETERUM VARIUS COMMENTAEIUS.
EucHERius, ed. I, p. 30; ed. ii; col. Hananeel usque ad portam anguli aedificari
768 A ad 7. perhibetur quia sancta Ecclesia a eelsitu-
,
30 GiiEGORius M. Turrisnomine altitudode- diue superncfi gratiae inchoiins iisque ad ,
signatur,sicut per Jeremiam dicitur «iEdi- : iugressum ,

susceptionemque construitur
ficabitur, etc. » Civitas Domini a lurre utrorumque populorum ,
judaici videlicet
(l)'D«cens.Hildebert. VUaS.Mar.,\. 381.— (2) Ini- in Canticis canticorum B-G. — (8) David. Cant. iv,
quitas.Ps. uv,ll. —
(o) Salvator. In Salomone B-G. 4. — Corda reproborum, duplicitatis malitia cons-
(9)
— (-4) Domini. Prov. xvni, 10. (5) Turris ^ Ecrlesia. — tructa. In Sophonia B-G. Superbia Zahuli, in Isaia,
In Michaea B-G. Et turris gregis D, E. (6) Sion. — ib. — (10) Excelsam Sopbon. rorte intuelur i, 16.
Mich. IV, 8. Acldiint B-G. Filia Sion , id est divinis Versio omnino nova. —
(II) Turres. Is. xxx 21. ,
sacramentis obumhruta. Quiclam autem hanc iurrim (12) /Edificare. Luc. xiv, 28. —
(15) Hananeel. Jerem.
Virginem Mariam intelligunt — (7) Scriptwa divina. XXXI, 58. — (14) Tuis. Ps. cxxi, 7.
DK ClVn ATE. 175
aUjiic £:;ciililis : « Kt crit ultra norniaiu suiii lial)cre ad Ijauc turrcm, nc ab hostihus
mcnsuric, » quia usque ad cos tcuditur, qui conculcctur. Hacc turris llnnum muuiineu-
norinam justitia; transcuntcs , intra mcu- tiim cst confnfjficutibus ad ipsaiu : si qui-
surai ca'l(!stis uumcrum uou suut. — Turris dcm (|ui in arca , id esl iu Kcclcsia uou
5 nominc circumspectio designalur , sicut a invcniuntur ,
pcrcuut in diluvio hiijus
sj)ouso dicitur : < >'asu.s fuus >icul tiirris ,
mundi. l)i»|)ouiliir ha-c turris ad spcculau-
quiE est in Kihaiio '. •' Quid pcr iiasum nisi duin liostcs a rcmolis. I.saias : Vi\it I)o-
provida sanctorum di.scretio dcsifjnatnr? minus, cujus VfHm Siou eniin iu Sion \ >
Recte ergo nasus Ecclesiaj turri iu Lihano intcrpictatur specuUi, a (jua scilicet hostes
10 siniilis dicitur, ([uiasanctoruin providadis- louiiiiis .spcciilantur. Supcr hanc turriin
cretio, duni sollicitc circuiiKiiiiupic conspi- staut spcculatoci-s illi dc (}uihiis lcjiitur in
cit , iii altuin posita ,

priusquam \cniat danticis : •• luNeueruut mc \iiiilc.s(|ui cii.sto-
'"'.
culpa, dcprchcndil. diuiit civitatcin
llu.'c turris munita cst •>
GiiixoiuLS apud Garmrium S. V., lib. propuguaculis, id est e.vemplis Christi , ue

15 XIII, c. 5, p. 551. valeat expuguari.
IUb.vnus. Turris, robur pra'dicationis ,
Sed ct Scriptura' sacrae turris conslructa
ut : " Collum tuum sicut turris eburnca. » est e.\ lapidihus, id est auctoritatihus ct di-
— Hiimilitas, ut : « Quis ev vobis v. t. m. » versis scntcntiis Patriim ; ([iia' jâritcr cx
— Supcrhia, ut : « Turris , cujus culmcn ca^mcnto cx[)ositiouis hos la[)idcs coiitrluti-
20 pcrlingat ad c(cluin ^. " nantc coustriiilur; sustollitur in altuiu iu ,
locis proluudioris doctrince

'^ ad
""
,. n I-., . ,/K, et usiiuc ;
Petrus CvpuANUs ad
I '
litt. \ix, art. 101. '
, ^. .
'
.
co'luin, quia etiam cacumcn cjus taut,Mt ad

^"''''^ cceluin. I)is[)(»uiturautcm ali{[uaudo ad mu-
nimcntiiin civilatis illius , (|ux sita est iii
montihiis sauctis, id est Ecclcsiu' ; muiiit

Ecdcsia. Deus. Elati. euiiii sacra Scri|)tiira lA-clcsiain, in^friicndo
20 Ai)ost()li. Virgo Maria. .Vrroganfcs. qualitcr rcsistat hoslihus. ad — Aliqiiaudo
Pra-lati. Scri|)tura. Diabolus. s[)cculandum hosles a rcmoto. In hauc fur-
Turris autcm ad littcram constriiitur riiii ad s[)eculanduin asccndit Pauliis ,
la[)i(lil)us ct Cicmciito , crii-itur iii alluni , ([uando ra[)tus est us([uc ad lcrtium c«i'-
cl dis|)onitur vcl ad inunimcntiim caslri liim. Ihec etiam tiirris miinita cst [)ro[)u-
30 scii ciNitalis, ncI ad s|)cciilaiuliiin re- gnaculis, c\ ([iiihus [jiiiziMlur, id cst flo-
niota: i|)sa cliam iniiuilur [)ro[)iii,Miaculis. ([uciilia' muniincnlis ct ari,Miiiicutis.
Simililcr aiilcm c( lurris Ecclcsia- coiisli- Scd cl tiirris illa co-lf-tis, id csf Viriio
fuilur ('\ vivis la[)i(lihus. Isaias: « SterMam Maria , pouslructa cst rx hqiidihus ctiam
j)cr ordiiicm la[)i(lcs j^rcfiosos ''. •-
Et c\ [)olilis, id cst sauclis [icrsonis ([lue [)ouuu-
3,, ca-mcnfo cluiritalis, ([uo ijisi la|)idcs coii- liir iii tjcucaloîa i[)sius. Iii liac famcu cou-
<;liitinantiir ct coHiiîintur, « iu i|U() oinnis structionc ([uidam |)ositi tiicnint la[)idcs
«•dilicatio coiislrucla crcscif *. >• Turris rudcs i'f ini|)iiliti, iit i^cntilcs ; (|uidaiii cliaiu
criuiliir in altiiiii , ct saucfa Ecclcsia ,

[)cr tiir|)cs cl scahrosi , ut |)cccaf()rcs : sed c\
cmiiiciitcm cou\crsatiouciii, iii alluiu criiii- ca-mcnto t;cncralionis la[)idcs i|)si vel [u-r-
ftotur,eliam usfiuc adco'luiii. Sfaiuifiir autcm sona' conjiiuiiiiufur ct conucc liiutur. A l)co
hivc liirris ad miiniiiK iila caslii hujiis crcctn csl ha-c turris, et asceudil in altnm .
miindi. Iloccniin caslrum pcr saucfam Ec- iit in utcro suo suscij)erct uiiiiicnifuiu Dci
clcsiam inutafur, ut |)ossif ([uisiiuc rccnr- NCibuin luancus iu siuii 1'afris. 1'osifa csl
(I) Ubntw. Cnnl. vii . l. — (2) Cirlum. Goiio». 1 lo>s. u, 10. — ^.'i) SiaM. Is. mi, 9. — ^G) CivUatem.
II, 4. — (3) PretioMt.i. Is. iiv, |! . _ (4) Crescit. Co- |
Cnnl. iii. Ti.
17G S. MKLITONIS CLAYIS
in medio civitatis Dei , de qua dieta sunt Petrls de Riga.
gloriosa, ad munimentum contra hostes
lidei nostra;, juxta illud usitatum, quod Aurora, in Cantic, v. 510-521.
de ca legitur : Cunctas haireses sola intere- Turris David colluni tuum, quse eedificatur
5 misti '
. Posita est ad speculandum remo-
propugnaculis.
ta de quibus dicunt
, « Quis ostendit no- :
bis ])ona ^ ? » Per doctrinam namque filii Extendens collum procul aspicit ut venientes ,
Hostes pra^caveat signatque viros sapientes

sui coelestia contemplamur. Haec turris mu- ,
Qui contra Satanam ([uairunt munimen habere

nita est propugnaculis virtutum, quibus Insidiasque student iilius et arma cavere.
10 ipsa fuit uudique plene referta ei plene mu- Doctores igitur per colluni jure notantur
nita. Ne veniaut hostes meditando procul speculantur.
Sunt turris, quia summa petunt, coelos penetrantes,
Anonimus Clarevallensis. Nil praeter Christum variis in rebus aniantes.
Turris. Ha?c turris David est , qui natus de patre Jesse
Creditur, et mauibus fortisrex dicitur esse.
Bobur pradicationis. Superbia hujus llleuotat Christum, sine quo labor estsine messe
15 Humilitas. niundi Linguae doctoris, si Christum sentit abesse.
VII.
-r SuBURBANA, popiilus , sub obsGrvantia legis vivens , in Levitico ^.
VIII.
1. ViLLA ^, vilis conversatio et ignobilis vita : « Et misit illura in villam , ut

pasceret porcos ^. »
-^ 2. Terrenus labor : « Abierunt alius in villam suam ^ ... »
20 3. Fi//a3, plebes christianae 7 : « Yeni, dilecteraij egrediaraur in agros, com-

moremur in villis ^. »
Raranus. Villa, massa impiorum, ut : mortis est villa paganorum , heereticorum

« Misiteum, etc. » Dominium superbiae, — et ssecularium. Evangelium « Invenerunt :
25 ut « Villam emi
: et ideo non possum ve- , quempiam Simonem Cyrenaeum, venien-
,
nire ^ » — Gentiles, ut : « Commoremur in tem de villa hunc angariaverunt, ut toUe-

:
villis. » ret crucem ejus '^. » Hanc villam mundia-

Petrus Capuanus ad litt. xx, art. 140. lis couversationis ^ emit qui vitam disso-
'
,
Villa vitae, et villa mortis. Villa vitoe, sancta lutam in mundanis exercet et dominandi ,
30 Ecclesia. Haec est villa quae dicitur pulcber- potestatem affectat.

rima, quod interpretatur Capharnaum '".
Ergo prima villa, id est sancta Ecclesia,
Evangelium « Quanta audivimus in Ca-
: est modo extra urbem illius supernae et
pharnaum, fac et hic in patria tua .» Villa
'
' triumphantis Jerusalem. Paulus : « Supe-
^ (t) Interemisti. Brev. Rom.

in festis B, M. V. Gant. VII, H. —
(9) Venire. Luc. iiv, 18. —(10) Ca-
ant. ad Malut. ui Noct. —
Bona. Ps. iv, 6. (2) — pharnaum. Nos quidem omnino fugit hujusmodi in-
(5) Levilico. xxv 54. —
(i) Mundialis conversalio terpretatio a vero non parum aliena rectius enim
—
, ; :
,
et vila (lissoluta. In Evangelio B-G. (b) Porcos. — ]'illa consolafiuiiis. —

(U) Tua. Luc.iv 25,
Luc. XV, 1.5. —
(6) Suaiii. Malt. xxii, 5, (7) Plebes
— (12) Ejus. Marc. xv, 21. —
(15) Conversationis. Haec
,
fidelium. In Canticis canticorum B-G. (8) Villis. — lcgcl)atCapuanus in Meliloniano textu codicum B-G.
DE CIVITATE. 177
rioi- autein Jerusalcin ,

lihera est ,
qua,' est et exsules ad eivitatem sancta.' Ecclesia.' de-
Jiiater noslra '. » Secunda \ill;i est \ita hcnt anhelare, sicutad lianc anlielabat pro-
sa'cularis extra urheni sanctaj Kcclesiae et di<;usille (lui ait in villa « Surgani,et iho :
civitatem. Psalinus >'isi Doniinus cu- ad palrem \ «

5 stodierit civitatein , frustra vigilat qui cu-
Anojjymus Clarevallensis.
slodit eam ^. "
Villani autem dicuntur a \illa. In priina VUIa.

ergo villa manentes sunt exsiiles îllani et
[teregrini ah illa civitatc superna. Gene- Massa impiorum. ricnfiles.
losis : « Dies peregrinationis mca' i)auci et Cura' niundi.
mali '. » Taulus : < Quia peregrini et ho-
Petrls de Riga.
spites suinus in lioc mundo '. » In scciinda
villa mancntes villani sunt pcregrini et exsu- Aurora, in Cantlc, v. II 00-1 II.").
les a sanctai Ecclesia.' civitale. Primi ergo Kxit c.m

sponsa nmiKh.min. sponsus in annin,
15 villani et exsules suspirarc dehcnt ad su- Onnm Dcns iinincnsns faciens secorporeparvnni
pernam patriam, si quidem quiim \idcainus Kcclesiam sihi dcsponsans in ventre puella?,
e.iin (|ni tantuin per annum cxsulfuit a pro-

^'t'"""''*^ '"•^'<:';/ -7'""" '«^ '"'»;"'' s'^";;>
, . , .',, .
'
Qui manef 111 villis (Inin iientcs salvat , 111 ilhs ,
|)ria palria ad illain snspiraie, qnanto su-

,
y^ i,,,^,,, ,.,,,,1 ^^^ gj, ,^„ jp,, jiei.
s|)irio aiiholandnm est ad illam supernain Condidit ecclcsias et easdefeiulere ((rpit
;n patriam noslram , a qua tol aiiiioruiii niil- Conspicit aitcntc si pra-stet \inea llores,
lihus cxsulainus scilicct ex ([uo prolopla- ""'" stndet K cclesia primos contemnere mores.
,
. •. IV 1 1- . Prospicit in Iructns, si (loriim ucrmina cresount,

stos nostros expulit Deus de paradiso, et ' •. . V
' ' '
Dum teiuMic mcnfes alKjna virtute
, .
nitcscunt.
, .
collocavit ante eum clierubim et llammeum Attendit llores si punica mala dedere,
gladium atquc versatilem? Secundi \illani Dum vidct exemplis |)erfectos (|uosque nitere.
1\.
ir, 1 . DoMus , corpu.sChristi '"'

: « Sapic^ntia jrdificavit tibi donuiin ". »
-f In [isalnio :
(( In (lonio Doiiiini ivimus cuni consensu ^. »
2. Kcclesia : -^. ><Doinus inea doinus oralionis est 9. » v In psalnio : « In doino

Domini i. c. c. »
3. Corda et corpora ridolium '" : « Et sumentos desanpûino ap;ni, |)onctis su[ier
50 nlrun)([iio [)Ostom et in su[)erliiniiuiril)us domorum ", in ([iiibus etlelis iilum '^ «
-; " rollo i^rabatum luiim , et vade in donium liiam ' \ »
•i. Corda ot coriôra re[)r()b()iiim 'i : « Oriontiir in (lomihiis (ôrum s|)inir ol iir-
liCcU, el ro|)lol)untur domus oorum (Iraconibus '

'. »
-; 5. Ilabitatio (•(elestis "' : « lu (loiiio Paliis moi mansionos mnlla> suiit '".
Scimus anl(Mn quoniain si toiioslris (lonius no^lra dissclvaliir '''^.

Passor invonit
sibi (loinum ''. Doiiius aulem ([iiiim aMliruarelur , de la[)iilil)iis dulalis al(|iio [lor-
(1) Noslra. (laliit. iv, 21) — (2) /vV/di. I*«. (Wvi . li, li{;c (/oi»Jori(»).(.ir.diiii iinl.iiiU'. — (li) lltuin. Kxod.
I. _ Mali. (mmios. xi.vii, i>.
(7t) (i) .Wi/»i(/t). Il.l.r. — \ii,7.— (l^) Tuain. Mnn- ii, II. — ^14) Corda re-
I
XI, 1S. —
(*>) l'ntrnn. \.\u\ \v, |7. ((>] Cart) S<il- — prolioruni. In haia Onrlur i. : </. r. s. iil rsl solitudo
^Vatoris assiiinlti vrl sancla lurlrsia. In Saliiinnur s.iriili U-(i. li.ii- lcgiint |iaii|o iiifra, c\lr.i loriiin, iinn
—
.
IB-G. —
(7) Domum. Prov, ix , I. (8) Cunsrusu. nini (lisl. {'i. —
(IS) Drarvnibtu. Is. xtii , il. —
|P». I.IV, l."». .tinhiiliirinius r. r. G. ('.•) Hst. Malt. — (l() llaliitarulum rirlrslf; pas.<ier iil infra <|ii(id Inir .
Ixxi, 13. — (10) Ctirdti fiilfliuin ,vrl roriiora in H.roilo: . n tiiliiiiii-. — (17^ Siint. Joan. \iv, "i. — (ISi Dissol-
\P<nU'lis (le sanf)uinr IMi (||) /)y»/io B-K. Ihiiniis — iiilur. 11 (!or. \. I. — (I'.l) Iknnum. IN. nxviii, I.
III. t i
feclis a^dificata esl; et malleiis et securis et omne ferramentum non sunt audita in
tlomo, quum a^dificarotur ^, »
-f- 6. Conscientia : « Iiigredere, et includere in medio domus luae ^. »

-f- 7. Fabrica virlutum : « Diligcnter exerce agrum tuum ut poslea , aedifices
^ doinum tuam ^. »
-f 8. Doinus iliaboli , conventus omnium malorum. In Salomone : « Ne forte

impleantur extranei viribus tuis, et labores tui sint in domo aliena ^. »
EucHERius, ed. I, p. 31 ; ed. ii, col. 768 « Sapientia aedificavit s. d. » — Mundus, ut

10 B ad2, 6. " Vasa in domo non descendat tollere » ' *^
.
GiiEGORius M. Domus, coelestis Ecclesia, — Familia ut « Loqueris de domo servi

, :
iit ibi : <> Donius autcm quae sedificatur, la- tui ". »^ —
Delectatio favoris, ut « Inni- :
pidibus dolatis et politis aedificata est \ » tetur super domum suam, et non stabit '
^.
— Corpus Christi, ut ibi : « Sapientia aedifi- — Populus .Judaeorum , ut : « Revertar in

15 cavit s. d. >'
— Conscientia, ut in Ezecliiele : domum meam — *'\ » Gentilitas, ut : « Do-
« Ingredere, etc.Jubetur enim propheta » mus Jacob de populo barbaro ^\ » Pro- —
ut domuni de campo redeat, quatenus ex tectio Salvatoris, ut « Herodii domus dux :
his quee dicit, qualis et ipse sit intra con- , est eorum '. » Anima prava, ut « Do-
'
— :
scientiam agnoscat unde ; et alibi dicitur : mus evasperans est '". » Mors carnis, —
20 « Tolle grabatum tuum et vade in , domum ut « Ubi constituta est domus omni vi-
:
tuam. » Et alibi de nmliere forti : « Consi- venti '\ » —Diversi ordines, ut : « Deus in
deravit semitas domussuae, et pauem otiosa domibus ejus cognoscetur '^. » — Conscien-
non comedit ". » Semitas domus sua3 anima tiae bonae , ut : « Replevit domos tuas ar-
sancta considerat , quae cunctas conscientiae gento — Cogitationes pravae, ut In
'". » : «
25 suae cogitationes subtiliter investigat «Pa- : domibus quae in tumulos sunt

deserti, re-
ncm oliosa non comedit, » quae quod de sa- dactae "°. — Corpora humana, ut Qui
» : «
cro eloquio intelligendo percipit , corara habitant domos luteas — [Cor hominis], ^' .»
Deo operibus ostendit. — Cceleste habitacu- ut : « Consideravit semitas domus suae. »
lum, ut ibi : « Passer invcnit sibi domum. Fabrica virtutum, ut : « yEdifica tibi domum
30 — Fabrica virtutum , ut ibi : « Diiigenter in Jerusalem ^". »
exerce, etc. Petrus Cantor. Domus est spiritnalis;

GiiEGORius apud Garnerium S. F., lib. unde Apostolus « Templum Dei sanctum :
XIII , c. 6, p. 555. est, quod estis vos

^^ » Materialis, unde: —
Eabanus. Domus, patria ccelestis, ut : « Domus mea d. o. e. » Coelestis, de qua —
35 « Inhabitant in domo Domini » Ec- '^
. — Jesus « In domo patris mei m. m. s. »
:
clesia , ut : « Domum tuam decet sancti- Prima est quasi consistorium, in qua saucti
tudo ^. » Mens, ut « Dilexi decorem
: sedijudicant; secunda, quasi refectorium,
domus tuae " — Humanitas Christi ut , : ubi bonis operibus sancti se reficiunt ; ter-
JEdificaretur.m Reg. vi, 2.— (2) Tux. Ezech.

(1) bit. Joh VIII, 15.— (15) i/mm. Luc. XI, 24.— (14) iJar-
m 24.
,
—
(5) Tuam. Prov. xxiv, 27. (4) Aliena. — baro. Ps. cxiii,! . — (15) Eorum. Ps. ciii,l7. — (16) Est.
Prov. V, 10. —(5) Est^ III Reg. vi, 7.— (6) Comedit. Ezech. II, 5.— (17) Viventi. Job xxx, 25 —(18) Cog-
Prov. XXXI, 27. —
(7) Domini. Ps. xxii, 16. (8) San- — noscetur. Ps. xlvii , 4.— (19) Argento. Job ui, 15. —
ctitudo.Ps. xcu, 5.— (9) Tux. Ps. xxv, 8. -(10) Tol- (20) Redactse. Job xv,28.--(21) Luteas. Johiv, 19.—
?ere.Mall.xxiv,l7.— (H) 7««. Ps. xlvii, 4.— (12) S/a- (22 Jerusalem. IlIReg.u, 56.— (23) ros.lCor.ui, 17.
DE CIVIJ ATE. 179
lia, quasi dormitoiiiim , iu quo , screnala pcccala qiia' e\ carnis coiicupisccntia nata
conscienlia, saiicli (joicscunl. l*i'ima dicitur iiicntcm (»hlciichraiit: slillicidiiim, pcccata
lemplum Dei; secunda, domus Dei j tertia, quic aliundc pro(liiuiit; malaconjiix, .sa-
«'tcrnae visionis. |)icntia carnis qnu' inimica est Dco, vd

,
> Domus est sacra Scriptura; nndc In : « mala conscicntia ipia; rationi rcpngnat. Si
domo Domini i. c. c. > IJeatitudo a;terna, — (picm cr^M) sua vcl alicna inquictaveruiit \ i-
ut : « Domiiicdilcxi d. d.
— PriKsens
t. — item : < Do- lia, confiii:iat ad ciihilc. Ihi, si boiiam rc-
mum tiiaiii, d. d. s. » Ecclesia ;
pcricl conjii^cm, ipiicscct: si nialam, aiii-
iindc : Domus raea d. o., etc. Decor

" >• |)lius tiirhahiliir. Hona conju.x , sive boua
10 liujus domus sunt sancli. Vel ita Do- : uxor, sapicntia Dei cst.
mine, dilcxi mc tibifacere dccoram domum Doraus honiinis cst caro projiria; unde
etlocum in quo gloriosc liabitas. — Tiium- .)ol) : " Qiii hahilatis in domihus lutcis. »
plians Kcclesia; undc : > Introiho in do- — Manufacta et vi>ibilis; niide villicns :
miim tuam,Dominc '. » — Cliristus; undc : < Quum amotus fiicro a villicationc inca,
15 " Hcrodii doinus d. c.c. » — Ilomo sanctus; rccij)iciil mc iii domos siias '. •
undc : " Anima justi sedes cst sapicnlia' ". » Donius mundus; undc
da'iiioiiis est :
— Itcm : « Super quem requiescet spiritus " Ecce nnnc princeps hujus mundi %etc.»
nieus, nisi siiper liuinilem et quictum ct — Cor hominis pcrversi; uiidc : « Hever-
Ircmcntcm scrmoncs meos?" Itcm « Tem- : tar, ctc. " — Filii difhdcntia.' , vasa iniquita-
•20 pliim Dci sanctum cst quod cstis vos. » ,
tis, uhi supra.
Indc Aii^Misfiiius, (leverbisDoinini^ Ipsuin : 1'Kriu s CAi»L.\NUsad litt. iv, art. iO.
corpus tuiim lcmplum csl Spirilus saiicti.
Domiis I)ei.
Yide crgo ([uid facics dc tcinplo Dci. Si cli-
ftcres in Ecclesia facerc adullcrium inter Aniina jiisli. Ecclcsia mililans.

25 ipsos paiictcs, cpiid te esset scclestius .*
Ecclcsia matcrialis. — triumphans.
Domus Dei dicitur conscicntia unde , :
Dotnus lioniinis, matcrialis.
« Distrihuilc domus cjiis, ut cnarrctis in — iLvmonis, cor iiiipii.
progcnic altcra '. " — Animus liominis dc DlSJlNCTIONLM MOIS.\SnCAR. Hl). I, de
liac domo lcîtur : >
Saiîcntia a-. s. d. »
Domo.
30 — Animo diclum cst : < Disponc domui
tua;, etc. ^, » ut Isaias Ezccliiic rcgi Jnda.
Domm
Pcr virliitcs aniimis disponit domui sua-;
Dci. Uu„ uitis.
(jua' ct ipsa^ disponcnda' sunl , nc supra
muiidiim sihcscanl. Tciii|)liim. Conscicntia.
Xj Doiniis anima' csl ipsc lioiiio ; anitiiiim Sacra Scri[)liira. Coi|)us.
ôco ralioncm , cui laiii(|iiam patrifaiiiilia^ lidclis aniiiia. Diuboli.
carnis ct aniina' nostru' liadila csl cuslodia. Militans Ecclcsia.
Dc liac domo Salomon : Tria siint (iiur riiiimphans Ecclcsia. Maloriiiii coiij,MCjia-
noii siiiiiiil liomincm (|uiesccrc iii (loiiio llcala Virjio >laria. tio.
(lO siia : liinius, stillicidium, cl inala uxor ": Iliiinanitas Cliri>li. Maliis honio ct rc-
id csl, pcccalum iîioranlia', |)cccaliim sii:^- ll.ihilatio rcliyioso- |iitil)i.
{icslionis, pcccaliim pr(»piia' concnpi-^ccn- iiiin. liiUiniis.

tia';scd ihi << iimpiiliitciii mcdilaliis csl m .Elcrna sanclorinu Sa'ciilaris coimrs.i-
cuhili suo. <> Sic ex[)onilur : riimiis sunl bcatitudo. Iio.
M) nominr. 1'-«. V, K. — (2) Sn{)i,tili.r. Piov. xiv, \\, 1. — (U) Iror. li, viilgnribii* fnrlo |>ro\orhii* ; ilrc»!
T^yf —(7,) Dumini. V.(. Aiij;. O/i/j. I. v, p. S7H. Sniii. cniiii iliiiil iii Provorliii* »niri*, nri i uiirord.it rtiiii ti»,
t.i.xi. —
(-4) Allira. Vs. xlvii, li.— (.'J) Tut. IV H.>'. \7i. — (7) .<u</J. l.iir. \vi,4. — (HM/Mnrfi. Jonn. \iv,W.
1-i.
'80 S. MEIJTONIS CLAVIS
— Domus Dei dicitur beata Yirgo Maria, Donius mea totus niundus
Semper ero vagal)undus,
in qua Deus liomo corporaliter liabitavit
uude : Felix qui Deo ex summa linaliter

potest
Domus pudici pectoris

dicere : « Domine, dilexi decorem domus
5 Teniplum repente fit Dei tuae. » Iste enim nec mundum, nec ea quae
Intacta , uescieus viruni in mundo sunt diligere probatur, quia
Verbum concepit filium.
— Domus etiam Dei dicitur habitatio re- Alterius vires subtrahit alter anior.
ligiosorum ; unde (fuidam de quodam mo-

10 nasterio ait :
Leno ferre pedem talem non dehet in oedem ,

Hortiis deliciar., lib. ii, v. 2674-2681
Hachabitare domo del)et honestus homo.
— Domus bominis , conscientia ejus;

Est domus Ecclesia justorum nescia labem
Cujus stat semper inviolata fides.
,
undc : « Tolle grabatum , etc, » id est, at-

Ha3c est in pelago mundi partim peregrinans,
15 tolle a fossis vitiorum corpus tuum , et Partim cum Christo coelica regna tenens.
vade in conscientiam tuam ut de catero ; Hfficsupra petram Christum fundata manebit
qui hactenus extra te ya- Sancto stans opere catholicaque fide.
intra te habites ,
Haec pulchros flores plantat Salomonis in horto
gabaris. Non videtur intrase habitasse qui
IMittenselectos ad tua regna, Deus.
,
de se ipso ait :
X.
20 CoEN.\cuLUM , altitudo meritorura ' : « Et ipse vobis ostendet coenaculum ma-

gnum ^. »

EucHERius, ed. i, p. 30; ed.ii,col. 768 et potum; quartum , ut convivio stet suum
B, verbo tenus. tempus, ne qui de longe veniunt sua uti ,
25 Petrus Cajntor. Ecclesia distinguitur in laetitia prohibeantur. Hsec omnia inqui-

auditorium in ccenaculum iu thahimum
, , runtur ad convivium coeleste quod Fi- ,
quia prius debet liomo discutere peccata lius Dei , rex reguni et Dominus dominan-
sua et ventilare, antequam uccedat ad mentium, voluit servare.
sam Domini sicut ait Apostolus « Probet
, : Figura. Hcster, Assuerus rex ma- etc. ,
30 autem sc ipsum homo et sic de pane illo , gnus qui regnavit ab Indis usque ad
,
edat, et dc calice bibat ^. » Et sic probatus iEthiopiam super centum et viginti octo
,
ad mensam Domini potest accedere , et provincias fecit convivium magnum

, in ,
deinde, serenata conscientia, iu thalamo domo mirabili quae columnis marmoreis et

cordis sui quiescere. argenteis sustentabatur et habebat gem-
35 Antonius de Rampigollis , in Figuris mas diversicolores, ad modum siderum, in
biblicis, c. ix, Beatitudo, art. 2. « Inebria- tecto concamerato et lectulos aureos et ar-
,
buntur ab ubertate domus tuae'*. » Nota. gonteos; eterant ibi mensae mirabiles, etha-
Aliquis magnus volens magnum convivium bebautur ibi cibaria oplima et vinum nobi-
pri3eparare, solet quatuor considerare pri- : lissimum; etduravit convivium septuaginta
'•omum, tempus aptum; secundum, locum dies "
amtrnum; tertium, cibumoplimum, vinum MoraUter. Per hunc regem nota Christum,
(1) Vel scienti,v. In Evangelio

—
B-G. — —Maqniun.
(2j sua fecit, ailornavilque Petrus de Riga in versiculis
—
,
Luc. xxii, 2. Cor. xi, 28.

(5) (4J Tua\
Bihat. \ inde sequentibus. (6) Dies. Centvm et octoginta
Ps. XXXV, 9. —
[p) Suslentahatur. Nonmilla descri- (l:cs. Eslli. 1 , 4. Ibi idem Pctrus, qui infra, legebat :
buntiir c fabulosis Alexandri geslis, qu.T et liberins centuni cf septuaginta.

isi
i)i: civnATi:.
Susis in urbe tliromini |)Osuit , ([iia' (luaslibcl urbes
qui irgnal a inari us(|U(' ad niai-e, cujiis
JSon est a;(iuales passa fuissc sibi.
regni non ent liuis. Hic servavit liaic qua- (iiitini larjia |)aravit
Tertiiisaiiiiiis erat re^ni,
luor ut supra : primo , teinpus aptum, in 1'raiidia rcx ducibus |)riiici|)il»us(iuc suis.
quosumus, videlicet tcinpus gratia.', qiiod I'i;cstitit lioc scptem dccicsceiitunKiiie dicbus,
5 noJ)is hac vita concessit , et super lianc
in In re^'is celcbri sidereaiiiic domo.
Quam donius liac , si cousulis tdiis
fcstiva fuit
vitam non liabebimus. Secundo, iocum ap-
/iefjis .llexuiKlri scirc legendo potes. ,
tum ; unde Haruch : « Deus Isracl . (luam Pvobur |)raM)ebat argcntea niassa columnis
ingens cst doinus tua '
! " Tcrtio, (juod pro- Qiias maiius artilicis sculpserat arte nova.
videatui- de cibo optimo; imiiio i[)sc nobis Tectum lulizebal, iiistar co-li cameraliim,
'"duodecim fercula praeparata ministrabit, (;um o(clo certans pcne decorc pari...
Post(iiiam siimsenmt rcaalia fen-iila rmein ,
videlicet sanitatem sine languore, securila-

(:oii\ivas aliosregia mciisa vocat.
tem sine timore, rccpiicm siiie labore, noti- Rex jubct ut popiilus, (pii Susis in urbe moratur
tiamsineerrore, pacein sine rancore, juvcn- Coiiveniat , sciiis festa dicbiis au'at.
Kxtra septa doinus exstabat porticiis liorto

tutcm sinc scncctute, gaiidiiiin sinc iiKcrorc,
,
Fioxima llorijiero, dcliciis(|ue dato.

'^ vitain sinc moitc, clarilalciii, iMi|)assibilita-
Rex jiibel bicc omni populo pra^clara parari
tcm, agilitatcm, siibtililatcm. Quarto, (|uod Fercula, pinceriias stare novare scypbos. ,
convivium non stat ad

u'terna! bcatiludinis riiirima coiiviviis ex liorto gratia lluxit,
scptiiaginta dies, ut convivium regis As- CondibaUiue cibos bortus odore suo.
Iii specie [)asccns oculos, nares in odore ,
sueri, sed sinc line, qnia leternum.
lii gustu, fauces; nobilis borlus erat.
-" Unde Augustinus, in SoJiloquio " : Ibi Qiurlibet arbor ibi confcrt tria fit medlcina :
crit a'tcriia rclcclio, pcrj)clua dilcctio, ju- .Morbis, (itesca fami.

fcssis iimbra, lit
cunda posscssio, omiiium dcsiderioruin im- iSon ali(iuam slcrilcm prudens natura reliiiuil
])lctio et itterna iruitio. Non illic arbor vivcre virgo potest.

In medio spieiidens stat vinea, nobilis auro,
ANONYMLsCLAREVALLENSlS.CocnaCUlum, Argciito ycmmis, ignca, clara ,
nitens.
,
-5 diversitas meritoruni vel babitantium iide- iMateiies inerat argcntca vitibus ejus ,
lium; undc : « Cu^nacula ct tristcga fa- Aurea |)almitibus, (inam superabat opus.
cies''. •• — Hcquics animarum , nt : « l*er Distincti vario gcmmarum sidcrc liotri ,
coclilcam asccndcbant in coMiaculuiu '. -

— Peiic vidcbantur gignere \ellc mcriim.
lllic fiilirebant tentoria pieta; columna"
Kmincntia \irtutis cl contcmplalioiiis, ut :
Argeiitiim; fimcs pur|)ura, b\ssiiseranl.
3" lps(; oslcndct vobis c. g. s. « — Scriplura Lectos insigiiit iiitor ar:;cnli, riibor anri,
sacra, ut : < Manserunt discipiili [)ost as- Sequc smaragdi miscct utriîue color.
,
(;onvi\as ridcrc facit (|iuc ridct iii aiiro

ccnsionem Domiiii, in coMiaculo '. »
,
(iiitta , so|)ore meri diilcis , odora nimis.

Pethls j)e Higa. (^)uoriim materies ibi iioii erat aiirea , servi
Kxsilium faciiint oiiinia \asa pati.
Aurora , iii l.stlicr, \ . l-()8. Convi\as mulccl iii odore, sa|)ore. colore
Dcdigiiaus s|)ccics liaccbicus illc liciuor.
^^ DoDcc ad .Ktl)i()|)tiiii teiTas veiiiatiir al) Iiidis , >on potiim speciebus adiiltcral
ali(|iiis ullis,
\U%v siil) Assiicio siihdita tcna luil. i>on 'iclbidi r.,iccluiiii caiiiio maritat ibi.
iliiicsoli Yvm YV'X\u cciitciia iiiinistraiis , Ct potiim siuiiat iioii csl coii\i\a cuactiis ,
l'i'oiia jacens, liiiiuilis suh [icde reîserat. Ad libitiim sumit pocula (iiiisiiiie suinu ''.
\I
1. rAHEHNACi LLM , Cbrjsli coi |)us "

: (( In >()l(^ |)(>~iiil lahcrnaciiliim Miiim ^*. -
2. Kcclcsia , vcl aiiima iKMcgriiKiri.s jn t(Miii !' : -; u \'A addiic^Mit (Mi:ii .'uI ostium
(I) TiKi. H/ir. jii. '21.— (i) Solilui,u,o. Cr. CjiiK — Tabfrnacutum Itei ,cor\uis Salvatoris. Inpsa!-
t. VI, y. S'.li — r> rarirs. (tono». vi, l(>. — (l)C(r- (j)
iiutttAj. — Suum. r». wiii. (». — /J) Tabernaru-
mculuiii III lb-|;. M, 8. — (ti) ( iruiiculo. Arl i, H. lum
(8)
.sancfa HnUsia, sive aninia /idelis , •»• }tere-
l>ri
— (()) Suum. Cr. Uiu-lliii Adver.iarior. lib. xxxi, r. |.*). ijrnialionibus mundi hiijus dcjens. In \>sahno D-d.
182 S. MliLlTOISIS Gl.AVlS
tabernaciili Ecce (abernacnlurn Dei cum hominibus, et liabitabit cum eis ^.

'.
Ponam tabernaculum meum in medio eoruni ^. Tabernaculum enim lactum est

primum, in quo erant candclabra et mensa et propositio paiium '*. v In psalmo :
« Quoniam ingrediar in locum tabernaculi admirabilis, usque ad domum Dei ^. »
5 Kt in Apostolo « Tabernaculum quod fixit Dominus et non homo ^. » De hoc

: ,
labernaculo in Exodo Dominum Moysi loquutum fuisse narratur : « Facies mihi

sanclificationem, et inde videbor vobis ". »
-f- 3. Virgo Maria : « Et qui creavit me, requievit in tabernaculo meo^. »
-f- 4. Patria coelestis : « Post velamentum autem tabeinaculi, sancta sancto-

10 rum 9. » Secundum quod
Domine, quis habitabit in tabernaculotuo '"?»
dicitur : «
-f- 5. Scriptura'' « Ingresso Moyse tabernaculum foederis : descendebat co- ,
lumna, et stabat nubis ad ostium loquebaturque cum Moyse, cernentibus uni- ,
versis quod columna nubis staret ad ostium labernaculi. »

•^ 6. Corporea habitatio « Loquente Domino ad Moysen, unusquisque in ta- :
isbernaculi sui foribus stabat, et adorabat. »

-f- 7. Gorpora : « Deus destruet te, de tabernaculo luo '^. »
et evellet te
-^ Habitaculum mentis
8. « : Quis mihi tribuat, ul sim sicut fui in diebus
adolescentia3 mese, quando secreto Deus erat in tabernaculo meo ^^ ! »
•rr 9. Gogitationes : « Ignis devorabit tabernacula eorum ,

qui munera libenter
20 accipiunt ''^. »
-^ 10. iEdificatio terrenae felicitalis « Abundant tabernacula praedonum : , et

ipsi audacter provocant Deum '^. Tabernaculum impiorum non subsistet ^^.
Propterea Deus destruet le etc. » ,
VETERUM VARIUS GOMMENTARIUS.

25 EccHERius, ed. I, p. 28 ad 1, 3; ed. ii, hernaculi noniine aedificatio terrenae felici-
col. 766 B ad I, 3, 4. tatis dtsignalur, sicut per Baldad dicitur :
GuEGORius M. Tabernaculi uomine hahi- » Tabernaculum i. n. s.Bene ergo

« ita di-
taculum mentis designatur sicut per bea- , citur, quia yilia fugientis amatores , dum
tum Joh dicitur «Quis mihi tribuat, etc.: studiose se in praesenlibus construunt, re-
30 Qiiidenim in hoc loco tahernaculum, nisi peiite ad aiterna rapiuntur incendia.
hahitaculum mentis accipimus? Per omiie Gregorius apud Garneriiim S. /^., lih.
namque quod cogitando agimus, iii consilio XIII, c. 7, p. 556.
cordis habitamus. Quisquis autem mandata Rabanus. Tahernacuhim, patria coelestis,
Dei tacitus cogitat secreto illi Deus est in , ut « Domine, quis h. i. t. »
: Humanitas —
3b tahernaculo. Tahernaculorum nomine cogi- Ghristi, ut « In sole posuitt. s. »
: Virgo —
tationes designantur, sicut per Ehphaz di- Maria iit « Sanctificavit tabernaculum
, :
citur « Ignis devorabit tabernacula eorum,

: suum Altissimus ^ » Ecclesia, ut « Eccc '
— :
etc. » Ignis tahernacula devorat, quum tahernaculum d. c. h. » Gorpus nostrum, —

aestus avaritiae cogitationes devastat. — Ta- iit "Quamdiu sum in hoc tabernaculo'*. »
:
(1) Tabernaculi. Levit. iv, A. — (2) Eis. Apoc. (11) Scriptura. Deficientem texlum supplevinius in
XXI , 3. —
Eorum. Exod. xxix,
(5) M. 45. -— (4) Pa- hac dist. et seq. juxta Capuanum Exod. xxxiii , 9,
num. HebiMx, 2.— (5) Dei. Ps, xli, S.— (6) Homo. 10, 11. — (12) (15) Meo. Job xxxix,
Tuo. Ps. Li, 7. —
Hebr. viii , 2. — Vobis.
respectu ad Exod.
(7) An 10.— Job xv, 34.
(\i) Accipiunt. (15) Deum. —
XXV, 8, 22?-(8) Meo. Eccli. xxiv, 12.
(9) Sanc- — Job XII, ().— (16) Snbsistet. Job viii, 22. (17) Allis- —
torum. Hebr. ix, 3. (10) Tuo. Ps. xiv, 1. — — simv.s. Ps. xLv, 5. —
(18) Tabernaculo. II Pelr. i, 13.
Di: CIVITATi:. 18:{
— Mcns iiostia, ut : « Secreto Deus erat iu il)i : « Kacite vobis amicos dc mammona
tabernaculo meo. » — (lonversatio inala ini(|uitatis, ut (|iium dcfeceritis, rccipiant
ut : « Longe facies a tabeniaculo tuo ini- vos in ictenia tabernacula '-. » — Tabcrna-
quitatem '
. » — Caro impii, ut : « Afnif,'et(ip culiini cst Kcclcsia miliums, ut ibi : Ta-
5 relictus in tabernaculo suo '-.
.. — IVlieitas bcniaculuin factuin esl priiiiiim. " lltdicitur
tcrreiia, ut : < Tabernaculum i. n. s. » — Sancta, quia sancta est niililans Kcclesia,
An^êli , ut : « Quam dilecla tabernacula licet non sit omiiino ab.sque culpa. Se- —
tua V » — Anliqui sancti, ut : Quam pul- cuiidum taliernaculum cst Kcclesia trium-
ehra tabernacula Jacob '
! » — (ienliles, ut : pliaiis et \ocatur Saiicta sanctorum
, (juia ,
10 Tabernaeula eorum in terra salsuînis '. » in Kcclesia tritimplianlc niliil est i)olIutum.
— Oimina, ut : " In tabernaculis eorum — Tabernaciiliiin dicitur cor bominis, id
non sit qui inliabitct ''. est ipsa conscicntia; iinde : Vox e\.»-ulta-
Pktius CvMoii. ]\lilitans Kcclesia ideo tionis et salutis iii tabcrnaculisjustorum'"'.,»

diciturtabernaculum, quia sicut labernacu- qula^-secura mcns, quasi juj^ccon\i\iiiui'\»
*5 lum militantium est et peregrinanlium ita ,
— Tabcrnaculnm dicilur corpus buinanum;
ct Kcclesia, in qua exsistentes, iii via pcre- uiide beatus Petrus : ^ Certus sum (juia
velox est depositio t;d)ernacnli mci *''.»
t;rinamur. Unde - Heii milii quia inco- :
,
latus mens prolongatus cst M » Viatores Kt ipsiim sacrosanctum coipiis (.lirisli, iii
cnim smnus; iinde Non babemus bic : > quo ipsc contra diabolum put:na\it, ciim-
20 manenlcm ci\itatem " etc. 3Iilitia cst vita , (juemoriendo de\icit, tabcrnaculi noniiiie
liomiiiis supcr terram ". » lA Dominus ad dcsignatum est; uiide cst illud propbeticum
Movsen Tac tiJii tabcniaculum, ad instar
: de resurrectione Dominica • Suscitabo :
(juod vidisti in moiitc '". » tabernaciiliim David ipiod cccidit '". Iii
I*j:tiils CapuaiMjs ad litl. \v,arl. 10.). mortecnim Cbrisli, cecidit Cbristus, cccidit
diabolus. Sed Cliri>tus tantiiin sccundiiiii
25 Tabernaculum
caineni, mortcni gustando; diabolus vcro,
Malerialc. Si)iriluah'. potestatcm ûain iii pcrpctiium [iLrdciido ;
unde scriptum ol : •
Kortis impcgit iii for-
Mundns.
Corpus buinanum.
Militans Kcclcsia.
Mdis biiiiiaiia.
teni, ambo pariter cecidcruiil'\» — Taber-
uacula, ([uia liabilaciila >unt fundamenta
Sancti. Sacra Scriptura. iioii Iiabciilia iii lerra, sed paxillis tcrrii' in
30 Ccelesle. Infcrnale. (irmiler bicrciilia, siiinificant coinersioiies
ct vilas .sanctorum, (pii tcrrcnis iilnntnr c\
Triumplians Kcclesia. Siipcrllua terrcno-
iiecessitalc, scd in co-lis liabilant dcîdcrio
Caro Clirisli vcl dis- , niin conijrcâtio.
pcnsalio incarnalio- Corjiora rcprcilxt-
ct ainore; undeest illud iii Ke\itico : Omnis
([iii {\v ticncrc est Isracl, lial)ita\it iii tabcr-
nis. riim.
iiaculis'"*.
35 Protcctio divina. Ktcrna supplieia.
Anon^ Ml s Ci.ahkvai.i.ensis.
DlSTINCTIOM M MONASnCAIl. lil). I\, <lr
'I'nhrrnnruhnn
Tnherudi-uh). iabciiiaciili noininc c(cluiii
dcsi^Miatur . nl ibi : Cliiistus assislens Virgo Maria. Kclicilas tcrrcna.

|)ontirc\ fiiturnriiiii lioiiornm, pcr ampliiis Mch"' iio>lia. Vnucli.
'«0 cl p«'rl'ccliiis labci iiaciiliiiM '', clc. — la Coincrsatio nosda \iili(|ui saiicti.
bcrnaciila diciiiiliir co-lcstcs maiisioncs, iit tcrrciia. Criiiiina.
(I) htiiiiiil<ilnit. Jiilt XXII, 23. — -, .SiM. Jiili w ,

Il.l.r. IX, II. (liî Tabfrnarula. I.iir. tvi, {). —
2<». — (3) /'f«/. I's. i.i\xiii,i. - (l; Jaroli. Niiin. xxiv, l.~> Jiislorum. I-> cxvii I.*). — 14 ('ON|-|(-IM»t.
— .
,
*i, (f{) Sal.iU(jini.^. Jnli xxxix , \K — ((») InlmhHrl. IVov. XV. I.t. _ MJj) Mri. II Polr. i, 14.— (10) C^
P». i.tvm , ±i\. — (7) Ksl. IN. cxix , r». —(8; rivila- ridil. .Vino- ix, II. — iT '
riinr Jor. xi.vi, li.
lirm. llfhr. xiii , I i. — (9) Trrram. Joh vii, I. — — 18; Holiilavil in lu' » .l'»llU IXIII
—
1
(10) .Mimle. Kxiiil \\v, l(». (H) Tabernaruliim. v 41

184 S. BH-LITOiMS CLAVIS
LAURJiETlLS. Hinct patrium petit ipsa soium, petit inclyta coelum ;
Pax ibi cautus ibi lux ibi dulcor ibi.

, , ,
Hypomnesttson , in lib. iv.

Sed sit dura licet via muUa viatica multum ,
,
Sed res ipsa sacram mihi foederis applicat sedem Roboris bic in ea quisque fidelis habet.
Applicat iit replicem quid sit, iibi quid agat. ,
Cbristi namque , omnia Christi
caro , Cbristi cruor
5 Kcclesiam domus ista iiotat ; desertaque^, muudum Sacramenta juvant atque tuentur eos.
In mundo labor est quo peregrina meat.
, His cibus arma , salus est Cbristi caro cbrlsma ,
, ,
Ad patriam via ; mundus ei via plena laboris , lavacrum.

Et via qua timor est qua flagrat atque dolet.
, Haec alit , haec munit , liaec quoque curat eos.
XII.
Templum, corpiis Chrisli

1. « Solvite tempkim hoc, et in triduo resuscitabo ' :
10 illud ^. » -^ Unde et Samson, destructo templo plures moriendo occidit ^. ,
2. Corda vel corpora ^ « Templum Dei sanctum est, quod estis vos ^. « -^ « Si
:
quis autem teniplum Dei violaverit disperdet illum Deus ^. Nescitis quia membra ,
vestra templum Dei sunt "

? »
-r- 3. Ecclesia prassens : Tu Domine universorum qui nullam habes

« ,
,
indi-
15 genliam ^. Vox de templo , vox Domini reddentis retribulionem 9. «
4. Fidelis populus , ut supra : « Et altaie ante faciem templi '". )^ Altare , mens
templum, populus.
-^ 5. Anima justi : « Yidi Dominum sedentem super solium excelsum et ele-
vatum, sub ipso erant replebant templum '^ »
et ea quse
20 -=- 6. Templa idolorum, corda vel corpora reproborum.
EucHERius, ed. I, p. 29 ; ed. ii, col. 767 fecerit , non jam quod ipse , sed quod sub
15 ad 1, 3. ipso est, contemplatur. — Corpus Christi,
Gregorius 31. Tenipli nomine aninia ut ibi : « Solvite templum hoc , etc. » —
25 justi designatur ; sicut Isaias, quum se Do- Fidelis populus, sicut per Ezechielem dici-
minum vidisse fatetur, dicens : « Anno quo tur : « Altare ante faciem templi. » Bene
mortuus est Ozias , vidi, etc. « Quando lidelis populus dicitur, ut ait Apostolus :
Ozias, rex superbus ac praesumtor, moritur, « Tcmplum Dei sanctum est, quod estis vos."
Dominus videtur ;
quia, quura mimdi hujus Altare ante faciem templi est ,
quum multi
30 elatio a desiderio meiitis occiditur , tunc in sanctce Ecclcsias conspectu sunt positi.
mens gloria Domini contemplatur. Sedet Qui ffiterni judicii memores , semet ipsos
Dominus super solium excelsum et eleva- quotidie Deo sacrilicium in lamento com-
tum, id est super coelestem gloriam et ange- punctionis mactant.
licamcreaturam, quye solidataet confirmata Gregorius apud Garnerium S. V. , lib.
35 dicitur caemento diviuce confirmationis. Re- xm, c. 8, p. 560.

plent et templum ea quae sub ipso suut , Rarawus. Templum, patria ccelestis, ut
quia et mens, quum iu contemplatione pro- < Sanctum est templum tuum mirabile in
(I) Corpus Salvatoris assuiiUum. In Evangelio B- Cor. ui, 17. —

(7) Sunt. I Cor. vi. 19. (8) Indi- —
G. — (2) lllud. Joan. u, J9. — (5) Occidit. Jiul. xvi,
I
gentiam. Pontific. Rom. in Consecrat. Ecclesiae. —
30. — (4) Templum in civitate, fidelis in Ecclesia. In (9) Retributionem. Is. lxvi, 6. (10) Templi. Ezech. —
Apostolo B-G. — (5) Vos. 1 Cor. x, 15. — (6) Deus. XL , 47, — (11) Templum, Is. viii, 1.
I
I)K CIMTATi:. ISo
aequitalc '." — Corpiis (lliri.sli, ul : Solvilc doiiio Domiui [)oncrciitur. T\rus tunc erat
t. Ii. » — Virgo Maria, ut : Doiniuus iii ficntilium; l.ihanus interprctatur candida-

tcniplo sancto suo ^. » — Kcclcsia, iit : " lu tio : ([uia .scilicel conversa i,'entilitas misit
templo ejus omncs diceiit gloriam '. » — ad Dominum viros claros et candidos. scd
5 Corfius iiostrum , ut : « îcscitis, etc. — seciiri iiicrcîiitiouis de montc supcrbia' dc-
Mens dcvota, ut : - Si quis tcmplum d. v. » jcctos ct Iiuiniliatos, ([iii ad noriiiiiin c\aii-
— Yiri saucli , ut : > Tcmplum l)ci san- j;'clic;e vciiliitis institufi,in a-dilicio Ixclc-
ctum ost, ([. e. v. -'
— Ca[)acitas intcllcctus siu.', quis([iic pro suo nu-rito vcl tcmporc ,
angelici cthumaui, ut : « Et ea quae sub ipso collocarcntur. Misil ctiam artificcs, id est
10 e. r. t. >' |)liiloso[)lios, ;id veram s;ipiciitiam conver-

Petrls Capuaisls ad litt. \i\,art. lOG. sos, qui |)()pulis regcndis gratia crudilionis
pncponcrciitiir. Talcs fucruut tcm|ioril)iis
Tcniphim
Apostolorum Dionvsius Arc()[);i'.Mt;i . magi.s-
Mediiim. Siipremum. tcr in Arco[:;ig(), ct Cvpriiiiius, cgrcpius

doctor martvrum fortissimus. Misitquo-
ct
Ecclesia. Corpus Cliristi. <[uc aurum, viros scilicct sa[)icntia et iu-
1''
Sanctorum corpora îrfiô Maria. gcuio daros : talis fuit l?asilius. doctor
Anima sancta. I)ifimuiii,([U()i\ con- magiius. Pro liis c\s[)cctat Hiram , scilicct
slrii\it Saiomoii. Mcclcsia, dona gratiic co'lcstis. scilicct triti-
lil yedificationc autcm tcmpli Saloiiion tcnct cum vcrbi Dci. Triii tiibulala tics ordincs
iiguram Cliristi; tcmplum vcro , ii<;uiam desiguant iii saiicta Kcdcsia, >cilicct coiiju-
ô Kcclesiu', juxta qiiod (piidam licct poeticc, gatorum , coutiiicntium ct virtiinum. Mliil
recte tamen et vcre, dixit :
erat in temjilo ([iiod ;iiiro iion tcgcrctur.
Rox SiiloiDon fecit teinplnni quia iiiliil cst in Kcclcsia, quod cbaritate non
C.njns instar et ('\('in|)lnin decorctnr. Dcaurata cr;it [ôrticus, quia
(;iu'islns et ICcclcsia.
|)atrcs vctcris tcstamciiti [)cr diaritiiliin
25 Saloiiion nanupie icdificavit tcm[)iiim. ct Dco [ilacucruut aiiLicIis lio>[)itio , rccc[)ti.^.
Cliristus Kccicsiam. Iii a^^dilicationc lciii[)li Dcaiiratum i[)sum tcmplum, ([ui;i « cliari-
luerunt arlifices latoini et lif^norum ca,'so- las diffusa est in cordibus nostris Dc-
". -
rcs in adilicationc vero Ccclcsiic suiit ar-

: auralii csl doimis iiitcrior. ct cicnacula auro
liliccs pra'dicalorcs et aposloli. 'Iripliccm tccl;i, (jiii;i ct iu c(rlcsti [)atria rctiiiat cb;i-
30 matcriam jiosuit Salomoii in coiistriiclionc iil;is. Vari;c c;d;itura' v;iri;c suiit virtulcs
lcm[)li, scilicct la|)i(Ics, liîia ct auriim. I.a- lA'dcsi;i'. M;irc;ciicum siixiiilicît b.i|)ti>-miim,
pidcs sijûilicaiil lidci lirmitalcm; liiiiia dc- (jui |)riiiio |)r()[)ouitui' iiili;uitil)us iu l.cclc
sii;naiit s[)ci suhliinilatcni; anriim iiisinu.it siiiiii, (|iii;i lioc cst [nimum ct ([ii.isi fiiii(I;i-
cliaritalis lulôrcm Sii|)cr liiinc liipliccin mciitiim omiiium sacr;uiicntorum. >lciisu

y.> matcriam princi|)a!itcr coiisur$.{it a'diliciiiiii ;iurc;i cst sacra Scri|)tur,'i, s[)iritii;ili inlcl-
licclcsia' : nam sinc lidc im|)ossil)ilc cst litjciili;! cl;ir;i. Di\crsa \;is;» lcm|)li suiit
placcrc Dco *. \X : • lidcs siiic ojicrilnis ;imiii;c rc[)lcta! variis doiiis S[)iritus s;iiicti.
[cliarilatis' mortiia csl '. <> Qiiarlo aiiiio (Miod iu r\ro litiii;; \cl lajiidcs |)ra'i);ir;ib;iii
rci,Mii Saloinoiiis c(c[>il lcmpliim a-dilicaii ; liir, d siiic soiiitu inallcoinin d lcii;iinc;i
/lO ([uia |)iisl [)ra'dicalioiicm (jiiatiKM' l''.\aii<;c- lorum in tcm|ilo |)ostiiio(liim |)oiicb.iiitni°,
liorum |)cr i|uatuoi |)ai'lcs miiiidi c(i'|iit l.c- (l( siginit ([uod in iiiiiudo |)ost tribiibitioiicm
clcsia c\ .luda-is ct fjcnlilnis idiiiiiiri. Miît ;i(l juslitnim rcforiiiiimiir : d |)i)stmo(luni iii
lliram, rc\ Tvri , Salomoni liiiii.i ccdiinii, (-(dcsti [i;itria sccuiidum mcrit;i lriiii((iiillc
dc Lihiiiio |)ra'cisii , cl ;il)icuiiii, (jiiic iti |)i;cmiis rciniincK iiiiir. S;iloiuoii tciiqiliim
(1) .fjiuitalv. Ps. uv. (1.— ^2) Suo. IN. x . ."i. — (.n) Morhia tsl. Jacob. ii , iO. — ^fl) Soslris.
(i) Gloriam. IN. xwm, '.». — (i) M'o. Il.lir. \i, ('.. U.HIl. \ ,
.'».
septem annis aedificavit, ct octavo, perfecit Ast domus ipsa Deiest in coelis aedificata,
et dedicavit quia Cbristus sanctam Eccle- Sed iiou de lapide vel ligno materiaii
;
Immo de sanctis cunctisque lidelibus ejus.
,
siam in praesenti sieculo quod septem die-

,
Quum fieret domus hacc Salomonis materialis,
rum circulc volvitur, constiluit et congre- Facta est de petris perfectius ante dolatis
5 gatatque justificat, et post resurrectionem, Kon fuit auditum ferrum , nec raalleus ullus :
compieto numero, in octava aetate octava ,

Sic ex marmoribus perfectius ante politis
Coelestis domus est prBeter sonitum aedificata;
benedictione glorificat.
Non sonus est in ea doctoris sive magistri
DlSTINCTIONUM MONASTICAR. lib. de Nec ferrum , nec doctrina? sonat illic.
lingua?
Templo. Est amplum longum^ latuni dimensio triplex
, :
10 Templum. Tres sunt virtutes quibus hxc constructio surgit.

Interius ligni decoratur tegmine templum :
Corpus Christi. Sacra Scriptura. Mysterium crucis hoc templum illustrasse videtur,
Maria
Virgo Mi '
Ecclesia militans ^. Sub qua protecti servantur ab hoste fideles.
Quum sacrabatur domus ha3c , replevit eamdem
Ccelum. Corpus justi.
Gloria summa Dei satis ostendens manifeste
,
Petrus Episcopus. Quod templum atque domos ejus praesentia replet,

Diligit , et visit , salvat regit atque gubernat ,
15 Bennoni, in lib. Reg., § xxx. Quae fiunt et consecrantur in ejus honore ,
Construxit templum Salomon, et Christus hoc Vel Christi adventum signavit gloria dicta ,
ipsum :
Qui veniens orbem fidei splendore replevit.
XIII.
1.FuNDAMENTUM, Christus ^ : « Fundamentam aliud nemo potest ponere, praeter
id quod positum est 4. »
20 2. Fides, H- «Exinanite, exinanite usque ad fundamentum
vel prasdicatio :
inea^. Ut sapiens architectus, per gratiam quse data est mihi, fundamentum in
ea pono ^. «
3. Apostoli -h « Fundamenta ejus in montibus sanctis7. Jam non

, vel sancti :
estis hospites et adven?e, sed estis cives sanctorum supersedificati super funda- ,
25 mentum apostolorum ^. Ubi eras, quando pouebam fundamenta terrce9? IMaledi-

clus qui resedificat ruinas Jericho. In primogenito suo fundamenta iliius jaciat ^°.»

Damasus, Decret., p. 790. Fundamentum aliud, etc. » — Fides, ut
EucHERius, ed. I, p, 30; ed. ii, col. 768 Exiuanite, etc. Occulta diaboli , ut
30 B ad 1 1 , DenudastifundamentausqueadcoUum' .»
« '
IsiDORUs, Etymol. lib. vii, c. 2, n. 41. — Apostoli ut Fundaraenta e. i. m. s. »

, : "
Gregorius apud Garnerium S. V., lib. — Preedicatores, ut « Ubi eras q. p. f. t. :
XIII, c. 9, p. 363. — Elationes superborum ut « Montium , :
Rabanus. Fundamentum , Christus, ut : fundamenta comburet '-. Delectationes »

—
(t) Maria. Pauca bonae frugis, brevitalis causa , tan- sanctorum, ut aiunt, apud nos adoratio, et aequi boni
tum excerpantur ex hac dist. « Adurabo ad teni- : faciant bujusmodi verba veterum candide prolata. tan-
plum sanctum tuum, id est illam gloriosam Virginem denique non ila recenter invectam dislinctionem dulia;
in qua liabitare dignatus es, non ei latriam exliibendo, et latrioe^ vel apud Anglos, esse fateantur. (2) Mili- —
sed duliam, in timore tuo casto , fdiali et reverentiali. tans. Eosdem ilJi quos supra Capuanus versus recitat, ,
Adorabo arf illuin qus est templum tuum id esi per — ,
(3) C/iristus,vel fides, sive apostolorumprxdicatio.

illam adorabo et illam proptor te qui es sanclus
te
,
In Apostolo B-G. — (4) Est. 1 Cor. ni , H. — (S) Ea.

,
sanctorum, pliis(|uam alios sanctorum vencrabor. Te,

,
Ps. cxxxvi, 7. — (6) Pono. ICor. 111,10. —

(7) Sanclis.
inquam per illam adorabo, id est, pcr illam adjutus,
, Ps. Lxxxvi, 1. — (8) Apostolorum. Epb. ii, 19, 20. —
tibi qui Deus meus es , lalriam veracitcr pxhibebo. » (9) Terrse. Job xxxviii, -4. — (10) Jaciat. Jos. vi, 26.
Haec meminerint scriploris nostri coiicivcs bodierni — (H) Colhim. Habac. iii , 15. —
(12) Comburet.
quos nimium insanire tacit adeo decantata illa et etlinica Deuter. xxxii, 22.
l)i: CIVITATK. 18:
tcrrena; , ut : lluvius subvertct funda- lidcs; «Kxinanitc, ctc. • Yo\ est

iindc :
iiKMitiim coruiii '

. ' — Principes , ut : ininiicorum Kcclesiai sese iuviccm cohortan-
<< riiu(l;iinciita inontiuin conturhata sunt ".• tiiiin. ut omnes virtutcs Kcclcsia.', seu lide-
Pkiiu s Ca.moh. l'"uii(laincntuiii cst [xi'- lis aiiiiiuc , ct i()sain fidcm dcstriiaiit. —
5 iiitciiti;c; ab islo incc[)il Jcsiis, ct .loaunes Pia'cc[)la Domini ; uiidc : lundamcnta
pra^dicarc , iinde : > Po'iiitciitiain ai;ile ^.» tfctcrna su[)ra [ictram solidain ; ct manduta
— I''idci ; fides enini dicilui' fiindainentuin Dci, iu corde mulicris sanctifi '. Cha- —
omnium aliariim virliitiim. — Haptismaluin, litas, unde : lii cliaritatc radicati et fun-
piuraJitcr, riuia triplcx est, in a([ua, in san- dati ^. » — lit nota(|ii()d lidcs fundamen-
lopiiiiic, in fKcnitcntia. — Tmpositionis ma- tuin spiriluali^ a'dilicii dicilur, [)ropter iii-
nuiim. — l"idci resurrcclionis. — Advcnlus clioationcm; cliaritas vcro ,

[)ro[)tcr coii-
Domini ad judiciiim. l'A i[)sc Cliristus dici- liniialionem ''.
Inr fundamcntum ct a[)osloIi liindamcnta. ,

Avo^YMUs Clmif.vat.t.u^sis.
Christus; unde Apostolus Fiindamcntuni :
15 [)ositum cst a Cliri>to Jcsu, qui solus c>t I-tonhimenlmn.

fundjiiiicntum. — Apostoliis, iindc i[)se ait :
"Lt sapiens arcliitcclus ete. Qiuc

fundamcnla iioii sunl contraria, ([iiia
,
-
— ctiain
Cliri-
Chri^tiis.
I"idcs,
lilalioiics
rum.
superbo-
.\|)o.Ntoli. Ddcctationes tcr-

stiis lundaincnluiii [losuit in sc ipso, sacra-
Priedicatores. renae.
20 mcnla operando
salutis, in ([iiibus (idcs est,
A[)ostolus \ero fiindamcntuin [lonchat, au- Heiima^nnus Wi:ri)i>knsis.
ditoruni fidcm inscrendo.
Ilorlu.^ deliciar. lib. i, v. 10i(i-10o5,
Pethus Caplanls ad litt. iv art fiO. ,
Fundaincntum siifircmum, Christiis, vd fi- Fcclcsiam (irniaiulo tiinm . i)nin(li(|iie rcatuni

:i5 dcs cjiis scii Triiiitatis. — >Ic(liiim diciintur
.Natuiii , suiiinie I'att'r , iit liuit iie jul)es.
Dicitur esse tua Cliristus sapientia, per quem
apostoli. — Inlimum malorum et supcrho- rirmifer Fcclcsia' stnt solidata (ides.
rum, da-mones et vilia, Corda i)eal()rum diviiii luininis ardor
DisTiiNCTioNUM imonastk:aii . lih. II , (le Non urens lustrat, ut timeantot amcnt.
Ooctores s;iiicti siiriiantiir iiominc cfrli,
Fnudanwnlo. 1'iindaincntuin Kcclesia' [)iiii-
-^"
ci[)ale Christus cst. — Sccimdariiim [)a-
Kos
(Jiios saccr irradiat .Spiritus ii:ne sacro.
triarcliii'. pro[)licta' cl a|)o-t()li. — Sfiiritualc,

,
coelos stabiles fccit prudcnlia Cliristi
Discipulis (irma nam petra Christus erat.
\l\.
1. Paiuf.s, liuinanilus Chrisli -

: « T;nii([iiain [)ari(^li inclinalo el luaceria: iiii-
piilsjn ". Ecce .slal jiosl [larieleiii nostriiiii •', »
2. Stiiictura '•'
bonoruin o[)('iiiiii , iilii cl su[)ra.
•»•'
:\. Siniiilalio hyîociitaruni " :
.. |p,M a^dilicahant [lariclcni ; illi aulcm liniclianl
cuiii liito al).-<(|iio [laleis. »
\\ .
-^ Piiii iiA //t /Ktr/c/r, co;îtationcs [irava' in conlo hoininis. iii K/.ccliielo ; u Ecco
oniniji i(l()l;i (loiiiiis Israd (l('|)i(l;i ciiinl in [)iiii<'l(* ''.
(!) Korum. .lol) wn, jCi, — (2j Si/ii/. V*. xvii, K. ;> ,i/,;i,, H (i. — ^8/ Impuhj-. l'-. ixi i. —
— —
.
'i^]^'*'
(j) Aqilv. .Miill. m, i. — (i) Hamtr. Hrrli. \w\, .•iirum. Cniil. ii 9. — (10) In $lructura. h(i.
44. — (f$) l'uiiilnli. Plplics. ui, 17. — (0) ('unfinnaliit- 11 f.7 (luritia iiriratorum
,
.\ , nilililii li.u* ^«'nlriitia

nem. Iiuli! iitirlnr .si< ich'\\ ml cii c|iiii' cx.Hliint in I. ii, (ircgorinnn : Vrnata nostra teiiarant inler nos tt
p. "l"!"!, i((l.i — (7) Cori>u.t S(ttvalori.i assuuil um . in l)i<um. — (14) Pariflf. Miocli. viii . 10
188 S. MELITOIMS CLAVIS
VETERU31 VAIUUS COMMENTARIUS.
EucHERius, ed. I, p. 31; ed. ii, col. 768 duo populi , Judaicus et gentilis. Paries
c ad 2.
Infimus.
Ghegouius M. Paries, iiatura humanita-
5 tis nostrae unde sponsa de sponso dicit in
;
Peccatum , interpo- paries dealbatus.

Cantico » Et ipse stat post parietem nos-
:
situm inter nos et Hiereticus paries

trum » quasi enim post parietem stetit
;
.
,
Deum. singularis.
qui iiitra assumtae humanitatis naturam di-
\initatem suam nobis occulta\it. — Peccati Inimicitiee, inter Ju- Structura malorum
^" aedificabat parie-
daeos et gentiles. operum.
durities , ut ibi : « Ille
Hjpocrita, qui est Duritia subditorum.
teni , etc. » Parietem namque eedificare, est
obstacula peccati construere ,

quae utique Petrus de Riga.
illi liniunt qui peccantibus adulantur.
Gregokius apiid Garnerium S. V., lib. Aurora, inCantic, v. 246-259.
15x111, c. 10, p. 504.
Post niurum uostrum stetit iucarnata Sophia
Rabanus et Anonimus Clarevallejnsis. Quum caruem sumsit de Virgine matre Maria,
Paries, humanitas Christi : < Et ipse s. p. In qua delituit deitas , quam ferre nequiret
p. — Corda [leccatorum
» homiisis : « Eili ,
Oninis honio , si posse suum monstrare veniret.
fode parietem — Obstinatio '

. » : « jEdifi-
Qui per cancellos aut ostia spargit ocellos,
Partim spectatur , partim latitaudo moratur
•io cabat parietem — Peccata Con- r. a. 1. » : «
Sic Cliristus siguis rutilans per opus deitatis ,
:
vertit se Ezechias ad parietem ". » Et carnis poenas tolerans per opus pietatis
Picturse, diversitates \irtutum, ut : « Pi- Aspexit per cancellos supere faciendo
,
cturas varias quasi prominentes ^. » Signa , patratis et iu his Deus esse patendo
Post murumque stetit, ut homo sese ipse gerendo,
Petrus Capuaivus ad litt. xv art. ,
25 G6. Paries supremus, corpus Christi. — Esuriem patiendo sitimque dehinc moriendo.
Aspexit per cancellos per signa patere
,
,
Medii sunt duo parietes Ecclesiae, id est Ut deitas voluit, ut homo per probra latei*e.
XVI.
5
1. Tectum , corpus > : « Quod in aure auditis ,
prcedicate super tecta
2. Inlentio coelesiis operalionis ^ : « Et qui in tecto est, non descendat lollere
de domo sua quidquam 7, »
30 3. Obscuritas Scriptura3 sacrye ^ : -f- « Et asceuderunt super tectum, per tegu-

las 9. Fiant sicut fenum tectorum ^^. »
YETERUM YARIUS COMMENTARIUS.
Rabakus. Tectum, coelum, ut : « Sicut Petrus Capuainus adiitt.xvm, art. 108.

passer solitarius in tecto " . » — Subtilitas Tectum aithereum, coelum empyreum. Psal-
Scripturae, ut : Nudaverunt tectum, ubi
« mus « Sicut passer, etc. »
: Aereum — ,
eratJesus. » — Caro nostra, ut « Etquiin : conversatio alta et vita contemplativa. In

tecto, non descendat. « Evangelio et in tecto dicitur esse ,
qui jam
Parietem. Ezecli. vui , 8.

(1) (2) Parietem. Is. — B-D. De domo sua (j. Matt. xxiv, 17. —(8) Velamen
xxxviii, 2. —
(5) Prominentes. III Reg. vi, 29.
— legis et ohscuritas sanctarum Scripturarum , nec
(4) Corpus hominis. In Evangelio B-G. (5) Te- — plura in liac tlislinct. apiid B-G. —(9) Tegulas. Luc.
cta. Matt. X, 27. —
(6) Id est vita contemplativa. In v, 19. — (10) Tectorum. Ps. cxxviii, 6. — (11) Tecto.
Evangelio B-G. —
(7) Aliquid tollere in domo sua Ps. ci, 8
DK CIVITATi: 189
excessit saecularem conversationein. — Muu modi causa descendi rc dchet ad hihoniii
(laiium, pra*dicatiomanifesta. KNangelium : vifje activae.
" Quaâuditis, etc. »
— Tartureuiii (luplex : Ala>ls. Moraliter indc dicifur ([uod
scilicet convieiorum et in^piictudinis. In in s[)irifiiali a-dilicio liistoria fundamcntiim
3 Sapienlia, tccta perstillantia et litigiosa mu- jacit, allegoria parietcm criuif , tropologia
lier comparantur. Et superbia, Psalmus tectum cousummat.
" Fiant s. f. t. »
DlSTI.NCTIONUM MOÂSTICAR. lil). \ , (le

AlVONYMLS ClAREVALLENSIS.
Tecto. Tectum est gloriosissimus ille locus Ca-lum.
j
10 in ([uo Dominns noster Jesus Cluistiis cor-

Teclum. Suhtilitas Scripturse.
poraliter liahilat; unde esl illius illa vo\
Caro nostra. '
in psalmo Vigilavit Dominus in resur-

:
rcctione, ({ui dormierat in passionc, etfa- Pltriis de Riga.

ctus est sicut passer in ascensione. Solilarius
AKiora, in l".stlicr, v. I.")-.'V2.
15 vero factus fuit in tecfo, id est siniîilaritcr
in su])Iimi mansione. — Tectuin sif^nificat '{'ectiini fulijelj.it iiistar ca-li camerntiim ,
mvsficum intellectum [ciile

sacraeScripturie (liiin c(i'l() (•crt.nis peiie decore |);iri.
itifmînp. II]. —
Tectum signilicat (piod in Illic ;ir(li'i).'nit iinit;nit('S
l.ux iiicrat fjemmis, sidereustiue nitor.

sidcni t;eiiim;p :
inanifesto est; undcestillud Dominicum :

Iii sfpteni izenimis errantia sidera septem
io-Qucd in aure, etc; » idest,quod didici- lllic aspiceres cursibns iro va^'is.
slisin secreto, docclc in piil)lico. Tectum — Solem chrvsolitluis, Innam complexa smarai^dus;
corpus no>truiii siiiuilicat; iinde (luilihct .I;ispis , Mcrcnriuni; t()pazins(|uc , Joveni.
Marti nubit onyx \ eiius esl conjuncta bervllo
iiostrum dehet diccre Domiiio : > Doinine, ; ;
Magnes Saturnum adesse senein. liiiret

non sum ûh lccfiim
di^Mius ut intres
Porro treininarniii his sex sculptnra li,i:uris,
25 meum Scd istiid non est diccndum, pc-
'. "
His sex siiiiiorum par similis(|iie fuit
nitus a perce[)tione Dominici corporis ah- \er\ex, bos, ^.'emini, canccr leo virgo, statera, , ,
stincndo .scd nos huiniliando.

,
Tectiim — In septom gemmis signa tot illa nitent.
Scorpins, arcitenens. c;i|)ricornus, fusor aquaruni.
suhlimitasest contemplalionis; unde istiid :
Pisccs iii i;cininis, (piiiKpie \iL.'ciido nitent.

" Qiii in tecto, etc; » ([uia ([ui in otio est Sic duodena coliors gemniarum cum duodeno ,
30 \iiie conteinplativie , niillius tcrrciii coni- Ordinc si^norum liidit honore pari. ,
\\ II.
I. i*Avi.MiMrM, liuiuililiis audiloruin ' : « h^l ('(liixil iiie ml atriiiiii L'\f(.Mius, et
ecco anlo i<;i/,opliyl;icia [);iviincntiiin stratiiin la[)i(le in alrio [)cr circnitiini '. »
V 2. lliiniiliatio ct aflliclio aninue. In [i.siilmo : « Adluusit pavinienlo aniiua

raoa "^. »
viTi.iu M VAiurs COMMKVrAHirS.
KuciiF.niiis, cd. I, |>. ihcd. II, col. 7<».S hiiit (iiim iîi/.(>[»liylaci.i . id c^l doctoivs,
!•; nd 2. [(.ivimcnliim [)cr circuifum, ([uia eis adli.v-
(inKi.oiiii^s M. Pavimciitiini , liiiiiiilit;iN rct cf suhj;icct liiimilifas iiiiditonim. — Sol-
;iiidiloi iim, iil ihi : f.diivil mc ctc . • II.i- licitiidi» kriciiilatis , \cl ciir.i c.iiiiis in dc-
(I) Mriini. Miill. vin. S. ['i l-'i(lrliuiii, iLrlrinnin 1 aiilrU <i. — ^) l»riiMMi Kic» h. \i . 17. — i »/c.r.
xancturiiiii jxilienlir siisi iiiiiiihiim. In h^zrthifle ht \ IN. tiviii ,

i-~i.
190 S. MKLITONIS CLAVIS
sideriis ,
qua3 est mors animac ; a qua mortc Auditor, ut : « Ante gazophylacia , etc. »
se resuscitari orat qui dicit : « Adha'sit p.

Akonymus Clarevallensis.
a. m. »
Gregorius apud Garneriuni S. V., l\h. lCaronostra.
5 XIII 22 p. 591.
c. PamMentMm.| Cor humile.
Hauanus. Pavimentum, caro nostra, ut :
Auditor. (
« Adhaesit p. a. m. « Cor liumile ut — ,

:
sic tere tigmentum , sicutteritur pavimentum.
« Tcxit pavimentum tabulis abiegnis '
.
» Luceat, ornetur, poliatur , et hinc solidetur.
XVIII.
-^ \. Atrium, lalitudo regni coelestis : « Et porta atrii interioris contra portara

10 aquilonis el orienlalem ^. «
-^ 2. Latitudo vila3 praesentis : « Portam quoque quae respiciebat viam aquilo-

nis atrii exterioris, mensus est tam in longitudine quam in latitudine ^. »
H- 3. Charitas : « Et fecit frontes per sexaginta cubilos, et ad frontem atrium

porlaiundique per circuitum^^. »
15 H- 4. Conteinplatio Et mensus est latitudinem a facie portae inferioris usque
: '<
ad frontem alrii extrinsecus, centum culîtos ad orientem et aquilonem ^. »

-^ 5. Latitudo oeternae vitoe : « Introile portas ejus in confessione, alria ejus
in hymnis ^. »
20 Gregorius M. Atrii nomine a^ternae vitae operis per fidem, vel in sanctis desideriis
latitudo designatur, ut ibi : « Introite por- per contemplationem.
tas ejus , etc. » Ad alria enim per portas Gregorius apud Garneriim S. F., lib.
tenditur, quia per confessionis ostium ad XIII, c. 21, p. 587.
tEternae solemnitatis iatitudinem pervenitur. Rarawus. Atrium , sancta Ecclesia, iit :
25 — Atrii nomine latitudo vitae praesentis ex- « Adorate Dominum in alrio sancto ejus "^
.•"
priiiiitur, ut in Ezechiele : « Portam quae —Mundus, ut : « Quum fortis armatus cu-

respiciebat viam, etc. » Exterius quippe stodit atrium suum ^ » — AmpUtudo fide-
atrium est vita praesens, qus in longitudine lium ut , Mensus est atrium longum
et mensurutur, quia peccator
latitudine centum cubitorum ". » — Circuitus seecula-
ductus ad fidem et in longitudinem spei
^
30 , ris , ut : « Petrus in atrio sacerdotis " .
»
teudilur, et iu charitatis latitudinem am- Plebs infidelis, ut : « Atrium quod foris

pliatur. — Atrium , latitudo charitatis ; est templum, ejice foras ^\ » Prophetae—
atrium namque aute fronlem aedificii non etapostoli, ut :
« hitroite atria ejus iii confes-
est aliud quam in perfectioue operis latitudo sione ''. » — Praecepta charitatis, ut : « In
35 charitatis. — Contemplatio
«Men- , ut ibi : atriis domus Dei uostri '
^
. » — Coeli secreta ,
sus est etc. Quia Redemtor noster quo-

, » ut : « Concupiscit et deficit anima mea in
^
tidie per doctores, iu mensura perfectionis, atria Domini » ' .
metitur vitam fidelium , vel in spe boni Petrus Cawtor. Alria Domini frequen-
(I) Abiegnis. III Rcg. IS.

vi, —
(2) Orientalem. Luc. XI, 21. —
(9) Cuhiforum. Ezecli. xl, 47.
Ezech. XL, 23. — (5) Laliludine. ]h. 20. (4) Cir- — (10) Sacerdotis. Matl. xx\i 69. (11) Foras. Apoc. , —
cuitum. 11). li. — [li) Aqicilonem. Ib. 19. (6) Hym- — XI, 2. —
(l2) Confessione. Ps. xcv, 8. (15) Nostri. —
nis. Ps. xcix, 4.— (7) fyw.^.Ps.xxviii, 2.— (8) Suu7n. Ps. cxxxiii, 14. — (14) Domini. Ps. lxxxiii, 3.
DE ClVITATr. 101
tanlur, proplcr laudcrii ; iindc : « Lau- niistae : « ToUitc lioslias ,

ctc. » Ho.stias
(lans invocal)o Dominuiii '. » — l'roptcr tolicre, est corda ct corpora divinis oljse-
orationem ; unde : > Introibo in (ioiiiiiiii (|uiis prieparare. Et poiiitur tollcrc pro cx-
tuain -. " — Propter instructioiuni ; undc tollcrc, siiiiplcx pro coiiiposito, ut in illo
5 in libro Sapicntia) : < Appro|)iatc ad iiic, in- ^cisu Lucani '

:
docti , et con^rcgate vos in doinuin disci- 'iollitc jani [)ridem victricia , tollito sipna.
plinui '. » — Propter sacramcnti pcrccplio- in atria Dci introire, cst pcr lidcni ct bo-
ncin; undc : «Constituitc dicin solcmncm nain opcrationcm ab apostolis conlirmari.
in condcnsis '. » — .Vtrium rcprobos signilicat, (jui pcr viam
10 Pi:trus Capua?>ls ad litt. i, art. 77. latam et spatiosam inccdunl , (juu' ducit ad
Atria c(Elcstis Jcrusalcm fidclcs, vel pra*- niortcm. Dc lioc atrio dictum cst : « Atriuni
—
,
scns Ecclcsia. .\tria tcrrcstris Sion ,

in- (piod cvtra tciiipliiin cst , nc mctiaris'"; »
grcssus virtufis. — Atria lUibvlonia,' inlcr- (juia damnandi corain Dco uullius (juanti-
nalis, latitudo voluptatum, \cl circuitus sa'- tatis sunt quia ncc sunt. Lndc I«âias
,
:
15 culi. — Atrium diaboli, mundus ''

« Omnes gentes quasi non sint sic sunt ,
DlSTINCTIOiNUM MONASTICV». Hb. I, de coram eo, et quasi niliiluiii cl inane rcpu-

Alrio. tata; sunt ci " .
" — Vcl pcr boc alrium spc-
Atria suiit octo , sex tanttim congrua docto. cialitcr dcsignali sunt ba^rctici proptcr cx-
Atriuindicitur Ecclesia triumpbans, pro- dusioncm ; unde dc boc atrio diclum cst
20 ptcr pcrrcctu' libcrtatis latiludincm : < Qmi' sancto Joanni : < Atrium quod cxtra tcm-
cniin sursiim cst Jcrusalcm, libcra cst '^
.
« ])lum cst, cjicc foras ;
" id cst, ba-rcticos qui
Dc lioc alrio ait psalmista Dco " Mclior cum fiddibus non crcdunt communitcr, .se-
cst dics unainatriis tuissupcr millia'.

:
- — para ab cis corporalitcr. — IVr atrium dc-

Ecclesia militans, proptcr pcrcgrinationcm, signatur tota collectio malorum pro{)ter ,
(piiaîuamdiusumus iiiboccorporc, pcrcgri- ainplitudincni, (pioriim quidam futuri boni.

25
namur a Domino ".« Dc boc atrio scriptum Dc boc alrio ait Dominus in l!\angcIio :
cst " Adoralc

: Dominum, ctc." Urium — Ouiim fortis, ctc. " Pcr atrium dicilur —
Caii)liu' cst sa-cularis circuitiis; ignis acccn-
a (pnl)u.s(lain non indoctc dcsignari plcna
sus in boc alrio cst cupidilas tciiiporalium ;
«<''^'"t''» dcititis, proptcr comprdicnsioucm;
80ininislri,diemoncs;mulicr, Noluplas carnis, uiide dc Cbristo (pii siniul fuit \iator d
cum moiatur, ct si nonvcrbis, ta-
comprcbciisor, ait psalmista : >
Ucatusîucm
Qiii istis
incii factis plcruuKjuc Dcum iicgat. Atriuiu clcgisti d a-suiiisisli I babilabit iii atriis
quaiido(|iic diciliir \ita acti\a, |)r()|)tcr

tuis. l'"sl cpilogus igitur :
disciirsum localcm ;
(piaiidixpic vila coii- Atriuni
v^ tciii|)lali\a, [)roplcr lalitiidiiicm iiunlalciii.
l.ibcrtatis. Contcmplationis.
Dc uti-()(pic atrio (|ui(lam in rli\ tbnio (|uo-
Pcrcgriiiatioiiis. Kxclusionis.
dam satis curialilcr ait :
Iiitrodiidioiiis. N agalionis.
Alriuin cxtcrius vita esl acliva
.Vdministralioni? (.omprchciiîoiiis.
In (|uo sacrilicia simt liijtir.iliva.
'lO Atrium inlcriiis cst coulcmpl.itiva ;
I*i:nii s i)i: l\n, \.
Dcmoliliir piiiûia , macciat l.isciva.

.-1 «/•(»/(/, iii l".\()d., \. 1 1(17-1» 1(5.
— Atrii iiominc dcsignanlur aposloli , j^ro-
/''(i('j>.< j/i inlroilu tahcrnaculi tfiUorium.
ptcr introdiiclionciu ; ipiia pcr cos inlrodii-
(Jiuum rciics licri julicaut lcutoria . siimmus
cimur in rcgimm Dci ; tiiidc cst illud |)s;il- IU'\ uiuim licri Jussit lioiiurc uu\o.
(1) Ihiunnnm. Ps. xvii . \. — (2) Tuain. P-;. v, 8. O.uitoro. — i(')i Ksl. (;.ilal. tv itJ. —
— {"S) Disripliiii. J'".riii. 1.1,^)1. — \i) fiiiiili-iisis. Ps. iuxiii. II. — ^8) Duimiio. II Cor. v,
(7)
—
.Vt/ii<».
^J^ Lucant.
P«.
Civii, 27. — ^rij Muudiis. Qiiir (iniiiin <Iii|iiiaiiu.i coci- hi l>htirsal. —(10) Metiahs. Aj»oc. si,
(5.
2.— ^||)
cliulit, ri'|ii'li'ii(li) pciic nd M-rbiini cmli-tii (jiki> suprn in i:i. \*. XI.,
\''>.
^92 S. MELITONIS CLAVJS
Cocco vel liysso, seu nnirice , sive hyacintho, JFAis in ingressu stant : nam conccditur ilhs
yEdis in ingressu lenditur ilhid opus. Intranti popuio pandere claustra poli.
Siuiinius apostoiici chorus ordinis inde notatur ,
Isti sunt coeli , testante colore hyacinthi
.Solvere qui populum, sive hgare potest. Qiios memorat coelos essc propheta David^-, etc.
XIX.
H- Vestibulum, hiimilitas : « Fenestrae autem ejiis et vestibulum et sculptura;

erant secundum mensuram portae quae respiciebal ad orientem ^. » Per fenestras
conlemplatio ;
per vestibulum , humilitas; per sculpturam, opera bona.
VETERUM VAEIUS COMMENTAEIUS.
GiiEGOniusl^r. Vestihulum, Immililas, si- Petrus Capuakus adlitt. XX, art. 14.3.
10 cut per Ezechielem dicitur de porta quae
Vestibulum
respiciebat ad aquilonem : « Fenestrae ejus,
etc.Per orientem itaque hi, qui in inno-
>'
Figurae. Angustiae.
centia qua per conversionem nati sunt, Poenitentiae. Delectationis volu-
perstiterunt; per aquilonem vero lii, qui iu ptuosae.
i5peccatis Lipsi sunt, designantur. Per por- Vestibulum figurae fuit vestibulum templi et
tam quoque ccelestis aditus designatur ;
per vestibulum tabernaculi. Vestibulum ante
fenestras , contempLitio ;
per vestibulum ostium templi, sicut etiam ostensum est in
humihtas; per sculpturam, bona operatio. visione Ezecbielis, fuit lex ante Chrislum,
Porta ad aquilonem ea omnia hahere perhi- qiii solus est ostium Ecclesiae. Per vestibu-
20 betur quae porta ad orientem
,
fenestras :
lum siquidem intrabatur in templum per ;
contempLitionis vestibulum humiLitatis

,
, legem venitur ad Christum. In hoc, sicut in
sculpturam bonse operationis. Omnes nam- vestibulotempli fueruntquasiduae columna^,
que bi qui in conveisione nati sunt, pot tam Abraham et David. Vestibulum tabernaculi
babent ad orientem omnes qui in peccatis;
est lides ; sicut enim per vestihulum intra-
25 lapsi sunt, portam babent ad aquilonem sed ;
batur in tabernaculum, ita per fidem in Ec-
si ad poenitentiam convertuntur ad amo- , clesiam. In lioc vestibulo lidei fuerunt co-
rem coelestis palriae recalescunt. — Fides, lumnae multa^ quas enumerat
dispositae ,
sicut per Ezechielem dicitur : « Septem gra- Paulus in epistola ad Hebra'os circa exem-
dibus erat ascensus ejus, » sciUcet portfe, pla fidei, et tandeni concludit de omnibus :
30 « Et vestibulum antc eam. Septemquippe

»
« Hi omnes testimonio fidei probati inventi
gradihus ad portam ascenditur ,
quia per sunt *. ' — De vestibulo poeniteutiae inquit
sancti Spirilus septiformem gratiam aditus Joel : « Inter veslibulum et altare plora-
nobis regni coelestis aperitur. Vestil)ulum bunt sacerdotes ^"
. » In hoc vestihulo licet
quoque ante gradus et portam est, quia prius multae sint columnae dispositae, tres tamen
33 ad fidem venimus, et postmodum per spiri- spccialiter ad majorem evidentiam dispo-
tualium donorum [ostium], coelestis vitae nuntur, scilicetDavid, Matthseus et Paulus.
aditum intramus. PsalmiDavid, EvangeliumiMatthaei, epislolae
Gregorius apud Garnermm S. V., lib. Pauli plus caeteris Scripturis in Ecclesia Dei
XIII, c. 20, p. 584. frequentantur ut scilicct a quantislibet
,
M Eabainus. Veslibulum , vita aeterna, ut : omnis tollatur dcsperatio peccatorihus

« Vestibulum portae ei'at intrinsecus ^ . » quura audierint David adulterura et ho-
(1) David. Videsupra p. iS6. (2) — Oricntem. vcnti sunt. Hchr, XI. 59. — IV^) Plornhunf sacerdotes.
nzrh. XI,, 22. — (3) Inlfinsenis. Ih. 9. — (4) /«- Jofl II, 17.
l)i: CIVITATE. VJ3
micidam , MattUaeiim tolonariuui , Paiilum « Qui deamhulahat quotidie ante vestihu-
Ixclesia! tantam proptcr
porsecjuutorem , lum domus, in qua eleetiJL' virgines serva-
misericordiaui, veniain consequulos, ut eo- hanlur ^. •>
rum scripta in Kcclesia Dei tantam ohli-

neant auctoritateni. In lioc etiam vestihujo
Pktrls de Riga.
emiiiens coluiiina iuit latro ille , qui tam yl«ror«, in Kxod., v. I12.'J-1 'r28.
amare [KJLMiituit incruce, utaudierit : « llo-
Facies in inlroiiu lahernaculi quiuque co-
diemecuin erisin i*aradiso ', «et ^laiidalena,
lumnas.
quando per po-nitentiani et lletimi diniissa
10 sunt ei pcceala iimlla, (|uia dilexit inulluin. Quinquo libros Moysi sifrnantes fiuiiiqui' coiunuKe
— De vestihuio anj.ûstia' Jeremias : « Vrm-
Kt
Surpunt ex auro, qua; capiteila .'cnint;
(|iii;i pra-cediint sciisikiuc iiitcnt, .ilioniin
cepit ergo rex Sedechias ut Iraderetur Jc-
lemias in vestihulo carceris'. " — De ve-
Ili (iiiasi
/Ks resonaiulo
libroiuin siinl spiiitale c.iput.
i)ascs liaruin creat ; inde notemus
stihulo delectationis voluptuosa; llcster : .Scniper in Ecclesia verba souare Dei.
XX.
15 I. PouTA, Chrislus '
: « Ecce porla Domini; jiisti intrabiint per eam ^. »
2. IJlerus Yirginis*' : « Vidi porlaui in domo Domini clau.sam 7. »
3. Scriplura '^, vel opera justiliio : «Elevamini, porla^ aHernales , ct inlroibit

rox gloriii; '->. »
Corda'°, vel aditus menlis

\. : « Possidebit semen tiium ' portas inimicorum
20 suoriun '^ »
-f- 5. Ecclesia : « Apcritc mihi portas juslilijp '^. n
-^ G. Prccdicalorcs : «Eccc ego slernam per ordinera lapides tuos et fun- ,
dabo le insapphiris, et ponam jaspidem propugnacula tua el portas in lapides ,
scul[)tos '^. »
J5
-f- 7. Dics judicii : « Et contcrentur non erit qui eripial in porta , et '^. »
-^- 8. liona aclio : « Quando procudebam ad portam civilatis, cl in [lialeu

parabant cathedram mihi '''. »
-: 0. Exitus ab hac vila : « Stabat autem in porta '7. Non confundelur, ([uum
lo([uctur inimicis suis in porta '^. »
30 -{ 10. Ignoranlia boni et concupiscentia mali : « Omnem escam abominala est

animaeorum, et a[)[)ro[)in([uaverunt us([U0 ad portas morlis '9. Ego di\i : In di-
midio (licrum mcorum vadam ad [)ortas inferi ^°. »
\'ita dclicata « Inlralc [)cr ani;u>lam [)orlanj ^'. »
-f- 1 I . :
-; 1*2. Vita rcliiîosa, vcl [)aupertas voluntaria, ut su[)ra.

^^ -: i:{. Pravi tloctorcs : « Portas vultu.s cjus ([uis a[)criel ^^? »
(I) Pinadixo. Luc. xxm, 1^). — (2) Carceri.i. ]c- duin obsili' [a diabolo d. obess.r D, E] , ihtslea n
icm. ixxii 8. , —
P) Sfnalianlur. Mslli. ii , II. — Chrislo itossess.i' U-K. In Cenes. IJ (', sive audilus (i.
( l) ('iiristiix, vrl fiiles. In jisiilnut H-(i. II i'r fiurlii \'.. — (11) iuum. id est Chrislus U, C, K, (I. Possi debil
Inlroibunt in cam 1), K. Ilaiu' (!ir,atv liiudiil lloiilli. sanclu.s, id est Chrislus. — ^li) Suorum. Goiics. wii,
Ui-tiil. nacr. t. i, '21(5. — (."i) Ham. Vt. (:xvii i(». — 17. — (nj Juiliti.r. Vs, oivii , ly. — (II) .\ruli)tos.
—
,
(()) \'iri/ini.s cunon vcleri.î le.\liiiiicnli. In

Miirij; , sire Hriinal. Job
U. Liv, li. il.Sj v, 4. — (1(5 .Vihi.
Ezechivlc U-tl. (7) Clausam. —
K/ccli. \i.iv, "i. — Ji>l>iM\, — (17) furta. V.WiU. 7. \L, —
.>. ÎH) l'orta,
(H) Scri])tur.v xacrx ^poslitti sive opera B-(i. T. i/i- P». oxwi, :».— (lil) .Vortis. Vs. cvi, 18.— ^20) Infrri.
—
,
—
,
vin:r, vel aposhili K. (9) lilnri.r. l's. x\iii, '.) xwvni, In. — îl) Portam.
Is. .Mall. vii, 13.—
(10) ('ordii honiinuin, sivc aditus mentis a zabulo tlu- \ii) Apentl. Job xli, 5.
111. I >
^94 s. MKrnmis clavis
-f- 14. Acliones prav?p, vel bon?e : « Qui exaltas me de portis mortis , ut an-
nanliem omnes laudaliones luas in portis filiae Sion '. »
H- 45. Por/cv, adversse potestiites tenebrarum : « Numquid aperfcT sunt libi

porta3 mortis ^ ? »
5 -f Portx i/ifernf
JG. ha^retici vel opera , , iniquitalis. De quibus portis in
Evangelio Dominus pro Ecclesia dicit « Porta) : inferni non pricvalebunt adversus
eam ^. »
XXI.
1. OsTiuM , Christus : « Ego sum ostium : per me si quis introierit, salvabitur,

et ingredietur et egredietur "^. » -f Et psalmo
in : « Dominus custodiet introi-
10 tum tuum exitum tuum usque in
et sa^culum ^. »
2. Desideria carnis « Tu autem quum orabis, intra in cubiculum tuura
''
: et ,
clauso oslio super te, ora patrem tuum in abscondito '. »

3. Introitus^ ad fidem vel religionem vel inchoatio boni operis « Et addu- , :
cet eum ad oslium tabernaculi 9. »

15 -^ 4. Fides, seu visio Dei «Et mensus est ostium contra ostium ^^. :
-^ 5. Initium cognitionis divinse « Elias operuit vullum suum pallio, et :
ingressus, stetit in ostio speluncae '\ »

-^ 6. Intellectus : « Et per singula gazophylacia ostium in frontibus porta-
rum ^^. »
20 -f- 7. Exitus : « Quum egrederetur Moyses ad tabernaculum , surgebat uni-

versa plebs; aspiciebat terga ejus, et stabat unusquisque in ostio papilionis
sui ^^. »
-f- Discretum silentium

8. : « Pone , Domine , custodiam ori meo , et ostium
circumstantiffi labiis meis ^^. »
25 -^- Prsedicatores « Quis conclusit osliis

9. : mare, quando erumpebat, quasi
de vulva procedens ^^? »
-^ 10. Claustra timoris divini « Quis conclusit, ut supra. » :
-^- 11. Virtutes « Et posui ostia et vectes, et dixi

: Iluc usque venies, : et non
procedes amplius et hic confringes tumentes fluctus tuos »^. »
,
30 VETERUM VAEIUS COMMENTARIUS.
Damasus, Carm. vi, v. 2. EucHER., ed. I, p. 30; II, c. 768 b ad

Sylvius, de Nommibm Christi, v. 6. XX, 3; XXI, 3.
NiCETAS, Serm. iii, p. 331. Gregorius M. Porta, Cbristus, sicut de
(1) Sion. Ps. IX, 15. — (2) Mortis. Job xxxviii, 17. Clauso ostio , ora E, G. (8) Ostium tabemaculi, —
— (5) Eam. 18.— (4) Egredietur.
Matt. xvi, Joan. x, prxsens vita ^ sive inlroitus ad fidem^ vel inchoatio
9. EgredieturE^ G. Addunt B G. Introiius , ingres- bonorum operum. In Levitico B-G. (9) Adducent —
sus per fidem in Ecclesiam ; egressiis, per dissolutio- E , tabernaculi super caput hostia?
, et ponet manum
nem carnis ad contemplationem divinam [a conlem- s«*B-G. Lcvil. IV, 4. (10) Ostium. —
Ezech. xl, 15.•
plalione D, E]. In Evangelio : Et ingredietur, et re- — (11) Speluncse. III Reg. xix, 13. (12) Porta- —
gredietur [egredietur E, G] et pascua inveniet. In rum. Ezecli. xl , 58. —
(15) Sui. Exod. ixxiii, 8.
—
psalmo : Dominus B-G. - (S) Sxculum. Ps. cxx, 8.— (14) Labiis meis. Ps, cxl, 5. (IS) De vulva pro- —
(6) Cogitatio mentis
In Evangelio B-G.
, sive aditus
— (7)
[Auditus Ej cordis.
Abscondito. Matt. vi, 6.
cedens. Job xxxviii, 8.
10.
(16) Fluctustuos. —
Jobxxxviii,
DE CIVITATK. \db
sequacibus Judaôrum per Klipliaz dieitur : cia, etc. ; ' id est intellectus in doclrina prtc-
« (loutcrcntur in porta etc. » 1'ilii (juip[)e , dicantium. — Ostiuin papilionis, cxitus car-
liujus stulli populi, (|ui anlc incarnationcin nis. in ([uo intcrini iiilirnius (juililjcf stat, ut
Cliristi, corrucrunt in poi-ta, contcrenlur, \el indc voccin >Io\sis a-tcrua âudia pra?-
5 dum in ipsa rcdeintionis pra-sentia, a divini- dicantis audiat. — Desideria carnis , ut iln :
tatis ohsequio repuisi, ceciderunt. — Porla • Inlra in cuhicula tua , claude cstia tua. u
quid([ui(l iiohis aditum vel daninationis (luhicula inâTdimur, ct ostia claudinius

—
,
aperit, vcl salutis. quod

F)ics judicii, ut quum in sccrcto mcntis positi, illicita desi-
supra dictum cst de reprohis Contcren- : '. dcria cocrceinus. — Sancti pradicatores,
10 tur in porta, ctc. — Dics mortis, ut
» ihi : ut ihi : « (hiis conclusit, clc. ()>-tiis mare
« >ioii conrundctur i. p. " In hac ])orta ah concluditur, (pium j)ra'(licatorcs sancti per-
inimicis ohloquentihus non conlundiiiiur ,
se(jucntium tumorii)us()pponuntur. Vel ibi-
si non habcinus pro quo insultationcs dia- dem, per ostia claustra diviiii timoris inttl-
holicas vercamur. Porta,actiobona; unde — liye. — Virtutes, ut ihi : " Posui vectes et
i5job : " Quando procedehain ad porlain ci- ostia. » Quuin ciiim elcctus(piis([uc lcntanti
vitatis , ct in [)latea ])aral)ant callicdrain vitio virtutc renititur, (iiiasi inarc intra
niilii. ' Poi ta enim civitalis bona aclio di- ostia rctinctur.
cit ur, ])cr quain ad convcntuin caiestis rciiui lorcs, prima nasccntis cogitationis initia,
exitur. — Doctores Ecclesiaj , cui dicitur ut ihi : «Statim in foribus peccatumadcrit.»
20 pcr j)ro|)lictain : « Ponam in jaspidem pro- Tunc cnim pro pcccatum adcst
foribus
pugnacula tua, ct ])ortas tuas iu lapidcs quum ij)sa cogitationum uostrarum initia
sciiljjtos. » Sancti cnim doctorcs, (juia quod snhoriciis cul[)a jam obsidet. Scd nos do-
Io([uciites asscrunt, vivcntcs ostcndunt, minamur illius, si rationis impcrio iu mc-
rcctc .sculj)ti lapidcs mcinoranliir. — lN)rt;c, liora convcrtimus id, quod culpahililcr ag-
25 iniqui doctores, sicut dc Lcviatlian ad hca- grcdi tractahamus.
tuin Job dicitiir : » Portas vultus cjns quis (Iukc.orius apud Garneriuni S. V'., lib.
aj)erict? >•
(Juasi dicat Doininus : nisi ego, \iii, c. 11, 13, 14, p. 5()G, 573.
qiii magislroserrorum pers])icuac()gnili()nc Isidorls, Etijmol. lib. vii, c. 2, n. 38.
iiianilcslo. — Actioiics hona', scu j)rava', ut IUiums. Porta, Cliristus, ut : > l.onge
30 ihi : (J|ui cxaltas mc, clc. » — l*otcstatcs ficnl lilii cjusasalutc, contcrcntur in [)orta.»
a(l\crsa'; unde Doininiis ad Job : « iNuiii- - - .Maria Nirgo, ut : « Porla Ikcc claiisacrit,
([uid a])crta! tibi sunt port:c niortis? • llas ct non ai)crictur. - — l"idcs, ut : l.oque-
autciii Dominns aj^cruit
[lortas(luando , tur iniinicis suis in ])orta. •< — ()j)U>ju>ti-
dcsccndcns ad infcros, corum lortitiidincm tia', ut : « Quaiido ])rocc(lcham ad i>ortain
sssupcravit. — Vel i^ravorum cogilalioncs civitatis. " — Kxitus vitic, ut : • Ocnlos
mcntcs' intclli;;»', (pia! sc Dco ajicriuut, liahuit ad portam '
. — Pra-dicator, ut :
(iuuiii rc.itiis suos liiiiiiilitcr conlilcntiir. I.l [)ortas liias in hqiidcs scul[)los. —
Osliuin, ('.liiislus ; undc i[)sc ait : •
\.<^() \ irlulcs moralcs, ut : • Apcritc m. p. j. •
8. o. » — Fidis , seu visio Dci , nl ihi : — Opcra mala ut ,
: • Qni cxaltas mc d.
do «r Mcnsus c. o. c. <)., " (luia pcr o>tium lid( i |). — Scnsus
in. • (luiiiquc, iil : >olilcin-
apcrittir aditiis visioiiis Dci. -- Diviiurco- rcrrc oncra vtstra jicr jJortaH''. — C.on-
gnitionis iniliiim, sicul dc Klia diciliir : suctudo jiraNa, ut Kl contrivil jôrlas :
" Ingrcssus stclit i. o. s. .-

In ostio s[tcliiii( a' aTcas '. " DoclriiKc ba-rcticoriiin—nl , :
starc, csl, rc[)rcsso cordis noslri ohsliculo, Toi la' infcri n. p. a. c. — Doctons ini-
M ad cognilioncm vcritalis cxirc. — Inlcllc- <[ui, iil : » Porlasv.c.q. a. —
ritimum
ctus, ul ihi : « l.t [)cr sinûila ga/.oph\ la- jmlu iuiii, ut : " iNohilis in porlis vir cjus '. •
(1) rorlam. Eii'cli. xi, 1. — Ci) l'urtas. 11 liMJr. xvii, lU. — (3) .f;ri-.it. Ts. f.vi, 10. — (4) Ejui. IVot,
xx\i, "20
i3.
>I9G S. MELITONTS CLAVTS
Ostiuin , Christus , ut : « l!lgo s. o. » — Portse IX in ulraque Jerusalem.
Foramen inlatere Christi, ut : « Ostium la-
teris mcdii Si ' . » — Ecclesia, ut : « ostium
Vetus.
Fontis
Equorum.
est, compingauius ilhidtabulis cedrinis". »
patriarcha- Sterquilinii.
5 — Contemplatio, ut « In \isione Dei, juxta :

rum. Scutariorum.
ostium interius. » Os nostrum — - , ut :
Nebulosa. Piscium.
Tacni nec egressus sum ostium ^
«'
, . » — Clausa. \a\\h
I
Intelligentia verbi, ut : « Jam ostium clau- Petrus Capuainus ad litt. xv, art. 67.
sum est , et pneri mecum Cor sunt ''. » — •
Coeli
10 auditorum, ut : « Ecce ego sto ad oslium Porta. Ostium.
—
,
et pulso ''. » Prjjcdicatores, ut : Posui

«
•
"vectem et ostia. » — Dilectio Dei ct proximi, Ecclesia sancta Christus.
ut : « Duo ostia de ligiiis abiegnis ". » — Angeli regni Gladius versatilis.
Desideria carnis, nt : « Quia non conclusit Virgo Maria Sigillum virgiuale.
ib ostia \entris ^ » — Spiritus maligui , nt : Judicium futurum.. Sententia finalis.
« Ostia tenebrosa vidisti \ » — Cognitionis EcclesicV portw.
Deiinitium, ut « Stetit in ostiospeluncae. » :
— Exitus carnis, nt « In ostio papilionis : Doctores ac pra^cipue Ostium.

stabant. » — Yirtutes, ut : « Posui Ycctes XII apostoli Littera doctrinae.
20 et ostium. » Sacramenta ecclesias-
NoTKER. Sequent. xxxvii, v. 9. tica Fides.
Petrus Cajntor. Operatio bona Charitas.
Portx. Virtutcs Humilitas
Portx inferi.
Christus. Doctrina Scripturee
25Prophetae. sacrae. Haeretici. Sensus corporis,
Apostoli. Optima studia. Vitia et peccata. Janua infcrni.
/ Contritionis DisTiNCTioiNUM monasticar. lib. III, de
Porta l Confessionis. Porta.
^Bonae operationis.
Portee hominis sunt quinque sensus Praeceptum porta si vis pateat tibi porta
,
qua- ,
Ducens ad vitam , vestemque Joseph polyniitam.

rum duae principales sunt visus et auditus ;
30 unde Sophonias : « A prima porta erit cla- Porta Christus est, sicut et ostium et via,
mor % » a visu scilicet, quum raali, audito Nam sine eo, id est nisi per eum, nemo ve-
verbo aspero « Surgite, mortui » exeun- : ! nit ad Patrem, id est aeternae patriae haeredi-
tes de sepulcris, videriut se esse damna- tatem De hac est iilud propheticum, ex voce
.
tos. « Et a secunda, ululatus, » ab auditu, Ecclesiae conversae degentibus , seu cujusli-

35 audito scilicet verbo asperrimo : « Ite, ma- bet animae noviter conversae ad Dominum :
ledicti! » « Aperite, etc, » id est, exponite mihi sa-
I
Haeretici, et eorum doctrina. cramenta et mysteria sacrae Scripturae, quae
Porttc inferi. l Mortis pravae cupiditates. sunt porlfe justitiae, quia per eas dinoscitur
I
Peccata, min;T?, l)landitiae. vera justitia ; « et ingressus in eas » per spi-
Portae sunt in quibus est mors, ut daemones ritualem intellectum « confitebor Domino,»
,
et haeretici ; — quae sunt mors, ut vitia; — id est, laudabo Dominum. « Haec porta Do-
fto per quas intrat mors, ut quinqnc sensus. mini, » id est Domiuus Jesus Christus, et
(i) Medn.
Reg. vi, 8. III
(2) Cedrmis. Cant. vin, — Job xxxvni 17. —
(9) Clamor. Sophoii. i, 10.
—
9. — Job x\xi, 34.
(3) Ostiiun. (4) Sunt. Luc, xi, —
,
(10) Vallis. Placuit sane, dum bella sacra per occi-

7. —(5) Pubo. Apoc. III, 20.
((>) Abicgnis. III Keg. — clcntem' iervorent, liujus modi expositio, ([uam alias
VI, 54. —
(7) Ventris. Job iii 10. (8) Vidisti. , — corle edcmus.
DE CIVITATK. 197
« justi intrabmit in cam, •> qiiia soli justi PortcT apostoli sunt, ([uorum linguie cla-
audituri suiit : « Venitc , bcnedicti Patris \cs c(rli factai sunt, quia pcr corum \crba
nici '
.
->
ct cxcmpla [latct nobis ingrcssus rcgni ca'-
Porta cst gloriosa Dci fj^cnifrix ct imma- lcstis, Dc liis [)ortis scri|)tiim cst in .\iK)ca-
^culata Virgo Maria, dc qua dicit Doniinus I\[)si ubi bcatus Joanncs dicit vidi.-^sc se
,
per K/ecbiclcm : « Porta liicc, ctc. > I*orta civilatcin, ciijus crant [)orta' duodccim '.»
clausa csl bcata >Iaria Virgo : porta, quia — Mors ctiain [ôrta cst bonis ad regnuin ,
mater; clausa quia \irgo; porta clausa , ,

nialis ad supplicium ha'c est eniin [)orla :
quia mater ct \irgo. Porta, in(juani, cst, fcrrca, quo; ducit adcivitatcm, id est stabi-
10 (jiiia Cliristuni pcpcrit; clausa cst, ([uia \i- Icm inansioncin, sivcconsolalivam, sivccru-
riiin ncscivil; porla igitiir clausa , (juia ciativain *. — itcm [)orla' Sioii snnt tiinor
pucrpcra ct [)nra , fccunda ct intcgra. Mi- benc buinilians et ainor bcne c\allans;
rarisne, lcctor, porlani clausam? Magis mi- [)orta; mortis, timor malus et amor inalus.
rare \iain inviain. Lndc cst illud in se- Verba sunt magistri Pctri Kemcnsis^.
«5 qucntia : luiDEM , dc Oslio.
Florens hortiis .•lustro flante, Oslium ".

,
forta claiisa post et ante ,
\ ia NJris iinia. Cliristus. IJona c\cin[)la ^.
Sacra Scri[)tura. ()s nostruin.

Dc liac porta dicitur , iinino ipsi dicilur - :
Mberum arbitrium. Intclligcntia verbi di-

20 Tii r('j:is alli jaiiiia ,
Fides. \ini.
Kl porta iucis ruigida.
Oris custodia.
ILl itcruin :
Hehmannus Werdine^sis.
Paradisi porta
Per ([uain lux est orta ,
f. Ilortus deliciar., lib. i, \. :V.)0-V.)d.
25 Nalum tuuiu ora 'lurbaruni capita, portas urhisque rcplendo,
l't iios .solvat a i^ccratis, ctc.
I.iiicra vo\ clanint , vcriia saiutis lial)ens.
riirlianim capita inundi dicit csse polentcs,
De liac porta ait ([uidain clcgantcr, dicens :
.Sui)iii)ies iiuin<li (juos lionor csse fai-it.
Porta saliilis, ave ,

per tc patet exitiis a vaj. Ad tales Cliristus clamat : Puruate reatum,
\ ciiit ait iwa \a'; (piod (|uia toiiis, ave ! Festinal jtulex c(<'li<'us, estquc |iro[)c.
30 l'A (liius (piidain :
Kst prope coinpuiictis (piuin diLrnalur miscris ,
Ostia (|num piiisal iit luat a<-ta inaliis. ,
Nos, o porla Dci , iiosti\T portus rcqiiici, Krgo ca\c, ^ladiiiiii (pii siimis matcriaicin ,
Noslric slcila spci , riitilaiis aiinira dici iSc iiladio \criii tc sccct ira Dci.
Dc luua lidci duc ad solem s|)cciei,
Lt sil visa Dei nostric facies facici.

II. llnd. , V. iUO i08-
l rlis c>t Kccle.sia , varia' collectio pcntis;

35 Portu' lilia' Sion sunt virtulcs, sicul porta' dicimus csse forcs.
lliijus discipulos
inorlis sunt vilia. — Inlcri sunt liicrclici ,
Krjio forcs iii cis (iliristiis, (piia pra-dical , onuies
scii inali |)ricl;»ti cl princi|)is, pcr <|iios sc- In se credentcs ad sua rcuiia Iraiicns.
<|uaccs coruin iiitranl iii iiirciniiiii. .Non -oli \ il dic cssc lores lias majorcs Synauoaa!
Qiias luslrat, lidci justiliaviuc juhar.
lalcs p<'rcunt, ^piia
Sic ai;e (pii L-ladium siimsisli spinHialcm .
/)0 !Mol)ile mutalur sein[)cr cinn [)rinci[)e vul!.;us. Nc L'la(lio [icrc.is ipii stat in orc Dci.
(I) i)fri. MiiU. \iv,"l. — (2) Diritur. Urov. Koin. linnc \i(le iii lom. pr.rrcdcnli ad Ci-dniiii. Dlilcr iii\c-
;iil liiiid. iu olV. (lc U. M. V. — i^) Duitilriim .\|>«ic. liiliir Nostcr in liypocrila» ; iu l.iic< ,
impiil . \U dclc-
\\i, ^"1. — (i) ('nii-ialifunt. .Miit ainlor iii iiisiorciii rliint
c\positioiioiii Kxod. xwii, ili, iiiT n <Ui>s\ii iiriliiiunii l<( li|iiiiiin pirl^ l.iliiilr , fnitiriilj |i«,Ugriiiii .
rccedil. — - (.N) l'rtnis liic Uciiicii;.is iilciii vidctiir ••iim Auririil.K «•illiirir rnllrfla «onlr ilolrnlr*.
Cnntorr iinstro , ipii inlcrdiiiii lioc iioininu insiîiitur. Scd cgo, jii\li) Ismiiiiiim, milii c( mci» riinori (cod.
— (()) ().\7ii(»/i. tjiuc oiiii..ii)iiis, ci 5iiiii lcrc \crl)n sairft (viHovi) niircs suiil "iirdic (•:cl<Tonim. >• .S.ilisnon \tidc-
jiiiii siitis c\|iri'ssa in idilciii lnu- iirlic. — ^7] H mn~ linm iiiiid silii vcllit loi-ini islc liiMilis.îmus. ncc iillo
}lii. Miill.i il<i (-oii^csl.i ili- ciilniiis talnilis ct odoriliu!) (picm srinm coiiMinili loco illustratus.
198 S. MELITO^JS CLAVIS
XXII.
-f- i. LiMiNA ,
pa(res antiqui : « Et mensus est limen portfn juxta veslibulum
portae intrinsecus calamo uno '. «
H- 2. Scriptura, vel unusquisque prsedicator : « Ipsa quoque duo limina habet
interius et exterius ^. »
XXIII.
^ -f- SuPERLiMiNARE [mentis intentio] ,

quae proeminet actioni, vel frons corporis :
« Et sument de sanguine agni, ponent super utrumque postem

et et in superlimi-
naribus domorum in quibus comedent illum ^. »
GregoriusM. Limen, patres novi testa- Limen coetus patrum veteris testamenti
—
,
10 menti, ut ibi « Et mensus est, etc. » Cala-

: ut « Mensus est, etc. »
: Fides, ut « Ma- :
mus autem sex cubitis et palmo tenditur ,

nus Dagon abscissi» sunt super limen '. »
quiavidelicet, indoctrinaPatrum, etsumma Superliminare, intentio cordis, ut : « In
perfectae operationis, et initium supernee superliminaribus domorum. »
contemplationis invenitur.
Petrus Episcopus.
15 Superliminare , mentis intentio, quse ,
quasi portae [superliminare] , superemi- Jiennoni, in Exod., § xvi.

net actioni ; unde per Moysen dicitur : « Su-
Israelitarum illiniuntur sanguine postes
ment de sanguine agni etc. » Sic et , qui ]Neangelus ille malus credentes Isedere possit;
fronti signum crucis imprimit superlimi- , Imprimiturque crucis signum sub fronte fideli
20 nare suum agni sanguine munit. Ne interitu seterno damnentur justi ut iniqui.
JNon absre puerifrons tingitur absque pudore :
Gregorius apud Garnerinm S. V., lib.

Coufiteatur eum quem Judsei cruciarunt
XIII, c. 12, p. 570, 571. Pectus , ut absque fide ne credat debita credi
Rabanus et Anonymus Clarevallensis. Unguntur scapulac , ut Jesus actus imitetur
XXIV.
i. Fenestr^, sensus^ : « Intravit mors per fenestras^.»

25 2. Affectus « Et ipse
: stat post parietem, respiciens per fenestras^, prospi-
ciens per cancellos ^. »
3. Cogitatio , vel mentis intentio 9 : « Vox cantantis in fenestra; corvus in su-

perliminaribus ejus ^°. »
-— 4. Pra^lati « Terra usque ad fenestras

: et fenestrae clausae '^ » ,
80 -~ 5. Mentes contemplativae « Et fecit fenestras obiiquas in ihalamis ".

: »
Uno. Ezech. xl, 6.

(1) —
(2) Exterivs. Non lcgitur tus, in Canlico : EcceB-G.
canticorum (8) Cancel- —
in Vulg. —(5) Illum. Exod. xii , 7. (-4) Limen. — los. Caiit. II, 9. —
Cogitatio cordis, vel ipsa nien-
(9)
I Reg. V, 4. — (5) Fenestrx , visus , auditus , odora- tis intentio. In Sophonia B-G. —
(10) Ejus. Sophon.
tus. ef cseteri sensus carnis B-G. (6) Fenestras.
— V, 1-i. —
(11) Claiisce. Ezech. xli, 16. — (12) Tha-
Jerem. ix, 21.— (7) Auditus fidei, vel cordis intellec- lamis. Ezech. xl, 16.
Dli CIVITATK. 199
VETERUM VARIUS COMMKNT VIJIUS.
EucHERiLS, cd. I, p. .31 cd. ii, col. 708 ; stus, qui cst fcncstra arca', vclctiuiii niiiiKli
c, ad 2. liiijus; ct lineslra latcris cjus. Kaah, quae
GnEGORiiiS M. FcncstfcC i)ra'l;ili Ecclc- ,
cst ^MMitilis Ecclcsia,|)crfmK'm coccincurn dc
5si(C; iindc^ l']zccliiel : « Terra us(|uc ad fc- fciicslra pcndcnleni, salvatiir, id c^t, pcrlioc
ncslras, cl fcne>tra!clausa', » (|uia niiniriini, (luod eredil sanûinein IUi\is>e de leiiotra
quiiin lcrrcna cogitatio in saccrdotihus cre- latcris cjus. — Ecnestra illuniinans duplev
scit, fcncstra' lumcn non fundiint, quia ipsi cst, scilicct, apostoli. Canticnm : - Et ipsc
sacerdotcs ab officio pra^dicalionis ohniu- stat , etc. « Per lios naiiKpie aspcxit et as-
10 tcscunt. — Scnsuscorporis; undc Jcrcmias : pieit ipsc Dctis inundiiin. Ecncstra; etiain il-
'<
Asccndit niors per fencslras nostras. « E Iiiiiiiiiaiites diciintiir pra'dicatores. — l'c-
contra dc justis dicitur quod suiit « siciit ncstra illiiininata diciliir aninia. Et fcncstra
coliiinba; ad feiiestras suas ' ; » (|ui per c\- obliipiata iiiciite pofol iiitrllitii aniina
tcriores scnsus corporis non rcspieiiint in- caiita, (pi.c scilicct liiincn recipit, forem cx-
!) tentionem rapacitatis, s(xl simplicitatcni piic cliidit. liciiiim : « Fecitquc iii tcniplo fciK^-
considcralioiiis. — Mcntes contcinplativa!; stras obli(iuas. .. — FencstrcC obscurantcs
uiidc E/ecliicl : « Eccit, iiiquit, feiiestras in sunt quinqucscnsusnostri, pcr quos obseu-
tlialaiiiis obli^piis. » In fenestrisaulein obli- ritas ct inors iiitrat in aiiimam nostram.
(|iiis r)ars exlerior (|ua' Iiimen recinil . aii- ,, „
,
'
•. . . ,
, , ,
. ri.TUUS DE RlGA.
20 giisla est, pars verointcrior dilalatur; quia
niiiiiriim nicntcs contciiiplativa' , (piainvis Aurnra. inCcncs., v. 916-923.
paruin ali^juid dc vcro luminc vidcanl iii
T,;,dit Jmhei scii.nira (jucl ad l;.tus .•.n-a:
scmct ipsis, tamcn magua amplitudine dila- Crystallina fuit facta fenestra dccens.
taiitur. llic socer exprimit criior cjus cujus ai.ertuin
.'^'"''' '«•"»^^tr;'ît militis liasta laius.
2> (iREGOHirs aiKid narnerium S. F., lih.
if '-- ,
niscutecrvstalli \iivs : |)arit illa inicantes
MII, c. lo, p. .)//.
Scintillas soli sululita , rore niadcns.
I{,VR.\M S Ct AÔ.NYMLS Cl. VRl.V.VM.ENSIS. sic P..tii , vcro
duni Christus ohcdit
soli , ,
Cor Iioininis , ut « Appendit: iJaah funciii lllustrat niuiid.nn sanûii.is iinhre sm.
iii — lidcs,
fcncstra^. " iil : « .Vperi fcnc- ., . ,
30
,
stram orientalcin — • . , 3
. »
M- /M .•
.»iiracula (.liristi
1 •
,
"• ''» 'osiic, v. S()-:)l.
iil : '< Prospicicns per fcneslras \ » — Do- ()uun) totam .lericl.o rnpiat subversio, cocco
elores Eeclesia,', ul : « Eceit Saloinon fcnc- '''•'••"' "'''"' <••"""' P»'''i"li' "";> naah
stras iii leinplo •'. .. — lnleriia> co-ilatioiies. ^'"""' '-•""" "'"'»1'"" r;!!"'"» "'«•••"•''•'
^
«oli
ul: .
,^ .
,
Daiiielorabaf.aperlislencslr-is".
, . .. ,. r • .•
• _ l-.cclesia'
n,„is n.cnucus l.aTcns

Cnrisli saimmne
,
vita datiir.
pendcnsque le,..stra>,
35 luterna' contcinplatioiies , ut : < Eccil fcnc- Seivalal.liosic l\aal), rcMpie -cnus.jue suum
stras obliipias in thalamo. » — Scnsus cor- Kcclesiam salvat roscuscruor iii cruce fiisus
poris. iil: « (^)iiasi coliimha' ad fene.sti-as
(Jncm mmi.lo laleris sacra lencslra pluit.
Sivc leneslra polesl oris conlcssio dici

SllflS "
,
Qua \ivi (ilirisli morte rcdemlus liomo.
I'i;riu s (,vpi VM s ad litter. vi Ci. , art. i.-.^,,.;, ,,.,.ta Uaal. nen)o mortem fu^-it : c\lrn
fiM EeiiesLia salvansduplex : scilicel ipsc Chri- i-n-lesinm nulli viia s.ilus(|uc daiur.
— {7i) Oricnldlcm. IV U»g. im, 17. — ; i) /•'»•„.•-

|
(>] Ffiirstns. Dnii. vi. 10.
XXV.
-^ I. Gradus % spiritualis ascensus. In psalmorura titulo : « Canticum gra-
duum. »
^ 2. Gradus ebuniei , antiquorum patrum exempla. In psalmo : « A gradibus
eburneis , ex quibus te delectabunt ^. »
Gregorius M. Gressus , cogitationum testamentum , octonarius ad novum , certis

motus, ut ibi : « Oculi ejus super cos, omnes ex causis, merito referuntur; unde et Salo-
gressus eorum considerat ^
. » mon ait : « Da partes septem , nec non et
Eabanus. Gradus profectus hominis , octo '•',
» id est, vive secundum doctrinam
10 ut « Populus stabat in gressu suo
: » ''. — utriusque testamenti.
Virtutes spirituales ut « Per singulos , :
gradus pronuntiabo eam '^. » — Dona Spi-

Petrus de Riga.
ritus sancti , ut « In septem gradibus
:
Aurora, in iv Reg., v. 314-347.
ascensus portae ^ . »
15 Petrus Capuanus. Gradus intelliguntur Hoc in regis Achab horologio fuit actum
Perque gradus denos umbra reversa fuit ...
spirituales ascensus. Sed leguntur gradus in
Porro figurarum Christi vetus umbra per illos
templo, gradus in Salomonis throno, gradus Descendisse gradus fcrtur ad ima soii :
in psalmo. lu templo leguntur fuisse quin- Christus ,

justitiee sol , ascendisse per ipsos
decim in throno Salomonis fuerunt sex
;
Postquam surrexit, fertur adastra poli.
20 in psalmo sicut in templo quindecim. In
,
Quum Dcus alloquitur Jacob velut angelus illic ,
,
Descendens Deus est fit prior iste gradus. :
templo fuerunt gradus virtutum inthrono, ;

Post hoc descendit Deus exstitit in patriarchis ,
gradus bonorum operum in psahno, gra- ; Illos multiplicans : sit gradus ille sequens.
dus scientioe etcognitionum. Post quindecim Quam Moysi tribuit , Deus est in lege loquutus :
namque gradus intratur in tcmplum quia Dicitur et merito tertius iste gradus.
,
per ascensum virtutum intratur ad gloriam.

In .Tosue quartus, per quem perduxit Hebraeos
25
Et divisit eis debita regna Deus.
Psalmus « Ascensiones in corde suo dispo-
:
Est in Judicibus quintus summus quia judex ,
suif. » In throno fuerunt scx gradus ad ; Judicium per eos , consiliumque dabat.
thronum enini Dei qui desiderat ascendere, Post in Regibus est sextus , quia rexit Hebraeos
oportet eum Ipse per lios reges, regia jura docens.
per sex gradus, id est per opera
Septimus in vobis sancti justique prophetae
,
30 misericordiae , ilhic ascendere. Illa autem Per quos praedictus fulsitin orbe Deus.
sunt quai enumerantur in Evangelio : « Esu- Est in praesulibus octavus ; namque sacerdos
rivi, et dedistis mihi manducare **
, etc. / Ipse sacerdotcs pontificesque dedit.
Senarius namque quiperfectus
numerus, est Quum Deus assumens carnem descendit in alvum
Virgineam nonus , dicitur esse gradus.
perfectionem denotat operum. Quindecim
Post tormenta crucis , faciens ad tartara Christus
35 gradus numerantur in psalmo, quibus ascen- Descensum , decimum monstrat adesse gradum.
sis itaque et cantatur allekiia, quia
finitis, Sic quasi per legis umbram veniendo per istos
post cognitionem utriusque testamcnti vera Huc descendisti Cbriste benigne gradus.
, ,
laus potest Domino decantari. Quindenarius

Ac iterum sicutsol justitiae per eosdem
Ut surrexisti scandis ad alta poli.
,
namque constat principahter ex octonario
Sic umbram veterem veri fulgore serenans
ito et septenario : septenarius autem ad yetus Oris clave tui clausa patere facis.
(1) f^radws. Disf. (leest inE. (2) Delectabunt. — VIII, 7. —

(5) Eam. Job xxxi,37.— (6) Portx. Ezech,
Ps. xi,iv,9. Itacodd. B-D ex ani.vcrs.
— DclectaveruntE. XL, 6. —
(7) Disposnit. Ps. lxxxiii, 6. (8) Man- —
(5) Considerat. Job xxxiv, 21. (i) Suo. Nehem. — ducare. Matt. xxv, 55. (9) Octo. Eccle. xi, —2.
Di: CIYITATE. 'iOl
XXVI.
-i- 1. divinoium praoceptorum adversus impios. In psalmo

Ser/i:, repagiila
« Quoniam confortavit scras portarum tuarum '. »
2. Se/w , columna3 inlerjccla) [i-^/V/ injhi\.
VETERIM VARIUS COMMK.NTARIUS.
5 Petrls Capua^ls adlitt. xviii, art. G7. niir sunt ol)staeula auriuin contra verba [)er-
Scra ad lilterani firinatMr ostium , ut tuta nieiosa, ne illa scilicet audianuis, et intrent
sit donuis , nec patcal aditus exlraneis vel aniinani noslram ; et etiain ca-tcroruin sen-
hostil)us, nevc inlrinsecus loris exeat anii- suuin eliiusiira, ne inors intret [)er fcnotras
cus. Suntauteni sera; Ecclesia', et seriE ani- sensnum nostroruni. Eeclesiastieus : " Ori
lomai. Scrjfi Ecclesiie sunt repajûla et obsta- tuo fac ostia, et seras anribus tuis ^. »
cula contra liostes. Psalnuis : Qnoniani,

Petrls de Rir..\.
ctc. » H(E seru' pra'ci[)ue erunt eonfraeta'
quando virînihus elaudetur janua.
Aurora ^ iii Evangel., v. 27.")i)-'27(ii.
fatiiis
Mis etiani seris eonfortalis, de intrinseeus Virt:inil)iis tatuis sijLrnaiitur corpore c.isto ,
15 foras non exibit ainicus. ISoune luinc exitimi S('(l iion cordc , (juibus tnloria vana [)lacet
Qua; non intus liahent oicum |)ietatis , anioris

amicoruin fieri iion possc asseruif Abra- ,
K\('m|)live l)oni , sed cor inanc izerunt

liam, ([uuinait » Chaos niagnnm lirniatuin
:
Tiilcs iion audit c(i'l('stis jamin |)uls;int
est intcr nos et vos ^? » Sera' (idelis ani- — Sero seras ; sterili cum
;
[)reco vota seruut.
XXVII.
-f 1. Clavis, a{la[)ertio sj)irilualis. In Evangelio : « Accej)istis davem scienti;e;

20 ipsi non introislis, et eos qui introibiint ,
[iroliibuistis '. »
-f !2. Ilem cliivos jiistiti;r , misericordiii' [)ielatis(|iie virtules. In Kvan^fiio :
« Tibi dabo daves rei^ni C(elorum \ »
-f 3. Clavis, apertio sacrnrum *' Scri|)turaruiii , vel poteslas liijauili atque sol-
vcndi, seu jus "
inlroducendi ad vitam , sive excludendi ad mortem ; sicut [ler
2s Isaiiim dc Salvalore dicilur « Diibo clavem domus David siqier liumeros i^jus, cl
:
a[)criet, et non esl ([ui claudiil ". » Kl iii \[)()('iily[)si « Ilabeo chives morlis et iu- :
ferorum » '•'.
VETEIU M VAHIIS COMMI.NTAHH S.
EfCur.RM s, ed. i, |). 2."), 27; ed. ii, col. iiiedi;uite dc^xndcl iid /oiiain cuiii eorriui;»,
.10 7(13 \, <id '2, W. ctc\ iiliii [larle biMcliiii. (|nibii> coiiqirehen-
Ai.VM s '" /;/.<;. Cl;i\is luopiie diciliir iii- dit seraiii. — Seienlia; unde iii E\;mi;elio :
slruiiienliiiii illiid ferreiiiii (|Uo a[)erilur < V;e vobis, seribii' et jth.irisiei, (|ni li;ibc(is
arcii , h;il)eiis e\ iiii;i [liirle iiiiiiuluiii. ([iio cliivem scienli.e , nee inlr.ilis, iu'i' ;dios iii-
(I) Tmrum. Ps. c.xi.vn , \7t. — (4) Vin. I,iir. \t\, — '\)) Inferorum. Apor. i, 8. — (lOi Alam-s. CUvi»
S6. — [7i] iui.s. Kcrli. wviii, «^S. — (\) 1'iuhibtnslis. Mi-liliihi.iiijr <Mliliiri p.irrrrr Irrlor noIiI, liiim Iniir .ir-
Liic. xi,,S2.— (.^) ('M/orHHi. MiiU. \\t, l'.t. ())S"fi'- — liiiilo .iiliuii iiiilit Ithrriii^ indulgrnK, lliirtnrriii Inn-^r'
litnim I'l. —
(7) lliijus D. (8) Chuilut. Ww.^l. — Mili-m jiiniritc ilinu»«uni , ruisu» in »rcnani proforo.
202 S. MELITONIS CIAVIS
trare permittitis. » —Potestas ligandi et sol- Hyec davis redemtionis nostrae facta est e
\endi, et discernendi intcr lepram et lepram, carne Virginis unde assumsit primitias
,
ct interpeccatumetpeccntum; undeCliristus massae nostrae. Nonne caro Virginis fuit

ait Pelro et ejus sequacibus «Tibi, » et tuis : materia bujus clavis quando in semine
5 vicariis, dabo claves regni ccclorum. »
<-
— Abrahae benedictae sunt gentes? Nonne in
,
Christus unde in Apocalypsi « Haec dicit

; : fornace uteri virginalis fuit fabricata haec
Sanctus et Verus qui habet clavem David ,
clavis manu Spiritus sancti, quando, quum
qui aperit et nemo claudit » Clavis David '
. quaesivisset Virgo de modo banc clavem fa-
ideo dicilur Christus quia a David linea ,

bricandi, rcspondit Gabriel : < Spiritus san-
10 propaginem ducit; quia librum David va- ctus superveniet in te - ? » Ignis accensus
riis obscuritatibus signatum aperuit quia ;
ad fabricandam hanc clavem fuit ardor ,
in David niaterialiter gesta, in se spiritua- vel vehementia dilectionis divinae. Paulus :
liter complevit quia humanam naturam, « Adeo dilexit Deus mundum ut Filium ,
;
inDavid peccato chausam, in se per gratiam suum unigenitum daret ^. » Nonne in hunc
15 aperuit quia Yirginem clausit quum de
; ,
ignem multum flavit umbraculum Spiritus
utero ipsius prodiit quia librum septem ;
sancti quando in Virgine superveniens
, ,
signaculis involutum, quem clauserat, rese- omuemin eofomitem exstinxit, et rubigi-

ravit, dum forma hominis septem nostra
in nem removit , ita quod Filius Dei ingressus
patravit sacramenta redemtionis quia qui ;
est ejus uterum sine macula? Mallei quibus
20 januam coeli clauserat, solus aperuit; quia producta est haec clavis, fuerunt tunsiones
ligatos vinculo peccati, quum confitentur, persequutionum et tribulationum. Incus
quia se librum claudit sapienti-
al)solvit; superquamfuittunsa et producta, ipsa crux.
bus et revelat humilibus ; quia corda ho-
,
Psalmus : « Dinumeraverunt ossa mea ', »
minum claudit et aperit. Aperit etenim et numerabilia fecerunt, extendendo in

25 corda ad intelligentiam iidei aperit ora ad ; cruce. Forcipes quibus tenebatur, fuerunt
preedicationem verbi Dei aperit intellectus ; duo testamenta quae Christum annuntia-
,
Scripturarnm aperit naluras rerum ape-

; ; bant. Lima qua depurgata fuit haec cla-
rit sensum ad cognitionem ; aperit affectum vis ab omni etiam poenalitate, fuit gloria
ad dilectionem ; aperit linguas doctoruni ad immortalitatis, quando Christus resurgens
30 docendum ; aperit corda populorum ad cre- a mortuis, jam non moritur. Stylus hujus
dendum; aperit intellectum ad Scriptura- clavis terminatus ad annulum, fuit ejushu-
rum cognitionem ; aperit os ad earum prae- manitas. In symbolo Minor Patre secun-
^ :
dicationem; aperit corda audieutium ad dum humanitatem. Annulus huic stylo vel
fidei susceptionem. lineae conjunctus , fuit divinitas ,
quae caret
33 Petrus Capuanus, ad litt. iii, art. 58. principio et line. Nonne ipse erat A et ii
Clavis coelestis regni. Evangelium « Et tibi : primus et novissimns, principium et fmis?

dabo c. r. c. » —
Clavis doctrince, reseratio Hac clave apertae sunt portae abyssi ferreae
scilicet Scripturarum. Evangelium « Vee : quando contrivit portas cereas, et vectes fer-
vobis, scriba} etpharisoei, etc. Clavis reos confregit. Hac clave reseratae sunt ja-
40 redemtionis nostree ipse Cliristus. Apoca- nuae coeli, quando ascendens Cbristus in al-
lypsis : « Haec dicit qui tenet clavem David. tum captivam duxit captivitatem. Hacclave
Prima clavi aperit vcl claudit praelatus ;
amota est romphaea a paradiso deliciarum ,
secunda, praedicator; tcrtia, solusCbristus. quando, postquam introivit semel in sancta,

Per primam occluditur aditus diabolo ;
per aeterna redemtione inventa ubicumque ,
M secundam , aditus crrori et falsitati ;

per fuerit corpus, illic congregabuntur aquilae.
tertiam, aditus inferno. Anowymus Clarevalleivsis. Clavis dicta
[\) Claudit. Apoc. iii 7. — Te. Luc. i, 35. 1 Paiilum pro Joanne Capuanus scripsit. (4-) Mea^ —
— (2)
,
(5) Darel. Joan. ui^ 16. ^stu oralionis abreptus , |

Ps. xxi, 18. —
(5) Symholo^ Atbanasii utique.
Dli CIVITATL. 203
quod daudat ot aporiat ; modica cst, ma- Mors fimit nnte Doiini , iiec curat \icta troptijrum
Iiistal rcx fortit coiifriiii:it ot ostia niortis.
^nam evolvit soram ; intorrasilis ; oslium ;
Omnia sole inicant, ncc liahent qiiid tartara dicant,

aperil ct claudit ; iu modico luco coutiuc- Qmiiii inaiics erclii lcrcltiaiiliir limiiiie [tlHflii :
tur; in bursa includitur, acI adzonam j)or- lartareus victus Ireniit iii sua rcgua tyraumis.
statur; sub sitîllo custoditur; slrcpilum Miicula torpcscunt; iibi pax cst, cunota qiiies<-unt.
facit quum ajKril; |)retiosa custodit; hcnc r.t veliit aiitiqmis dolct hostis, yaiidct amicus,
Vociluis exsiiltaiit .sancti , tenchraquc resultaul :
iioto ct domcbtico traditur; vilis et ahjccta,

» ilxspectate , vcnis , iicc post sliita tenipora fallis ,
sed maf^na operalur. « S|)cs desperatis solatio sola lij:atis.

,
« Cliriste ,
quod ardebaiit. tu cpiod lanicnta jiete-
Clavifi.
liaiit.
« Siiccurris poenis jierplexis atque catenis.

10 Christus. Inclii>io cordis impii. '< Paiide scpiilcra lco duc tccmn (li!.'iia trophaeo,
, ; ,
Apcrtio .sacrcc Scri- Potcstas doctorum. '< Qiiam dcsponsasti Sioii, qtiam iiiortc parasti. ,
pturic. « Vivus in rrternum , denudas victor avemuin. , ,
FULCOIUS.
« Oriia jam scdcm sjioliis, rex jpthcris, irdcm.
« Sur^M', caro, i;im (li\a caro, cuin iiumiiie cliaro,
SriHiTi s. De reseralione iiifcrui, in lih. m. « .Scaiidc poli jam lcnipla , caro , cuin fo-dere claro.
« Te sacer i|)sc patcr , te cogit , et aHlicra confort,
15 Rex leo , rex agiuis siirtiit : c.Tditiir ajziiiis " Quo su|)or ire jubcs, tibi ccdeiit sidera, nul)es,etc.
Spiritus exivit , niodicuin caro pace quievit.
XXVTFr.
i. CoLLMN.^s, angolicae virlules vel praMlica(oro.s '

: « Petriis ct Jacol)iis el Joun-
nos (jiii vidcbanlur colunintne csse ^. » -f « Columna3 ca^li conlrcini.scunl et pavent
ad nutuiii ojus ^. »
20 H- 2. Fortes conlra diaboli tcnlationcs : « Qui vicerit , faciain illuin coluinnam

iii l(Mnj)lo Dei niei '''. »
H 3. ^]vangclist;i3 : « Facies coluninas qualuor, ct basos caruni veslies ar-

gento •''.
»
-: 4. Yirlules, ut siipra.
XXIX.
2i 1. Bases COLU.MNAUI m ,
jirojilicla^ '', -^- îrlules sanctorum vcl intcnlioncs, ut
supra 7.
-f- 2. Doclorcs : « Supor ijuo bascs illiiis solidata* sunt '''

.' »
-: 3. Scripliua) : « Criua illius, coliinina; niarniorca* -'. »
xx\.
^ (]ArLT coLiMNAniM, (lluislus. In Aj)()stoIo : « Cajnit \iri Cliri.^^tus '". »
XXXI.
.10 ! Sf.r.f, coluinnaMnlorjocta' , concordia pra^dicalionis " . In F\oilo.
(\)rnlinnnT labrrnaruli.dorlures Krrlrxi.r. In .ipo- Hiorc,?". Cnnl v, I.S Korynn (<\lr.i loi-iim cxinl.tl ill.i di-
xtolo Jaciiliiix el Jontiurs rl f >;i/wjv ll-(i. — {'i) Fxsr. sliiu lio , nf» rci.il.i , ul viiKliir, .ul irl. pr.vcciliMilcni.
(inliil. II, *.). — [7t) tijus. Joli xwi 11. — iii Mri. liixlcni l.iincn iii loto c»l n|nul Itali.iiiiiin. ;|0 l'hri- —
— —
.
Apoc. 111, 12. [ii) .irjjrnlo. li\od. xtxvi , oli. nlui. 1 (!(>r. M.S. (II PfrrijrinalionisW-C. Ad tpioni
((5) l.ibi i Iniisrl prophrl<irniiiH-(i .
[1) Sujnt. I''\<>.1. l''.\i>ili liximi icspiiMiilnr , ii<>ii li<pii'l. Nilnl li^dict N iil-
ib. pussim. — (8) .Si(M<. Jol) \\\Mu , 6. — (!•) Mur- ;;.it I ilc liiijiiMnii(li seris, aiil « oluniiii» iiitcrjccli».
204 S. MELITOIVIS CLAYIS
VETERIJM VARIUS COMMENTARIUS.
EucHERius, cd. I, p. 31; ed. ii, col. gento. » —

Patres veteris testamenti , ut :
ad XXIV, 2. «Tabulae basibus argenteis impouentur^»

Gregorius M. Columnae, sancti evange- Capitella, duo testamenta, ut : « Duo ca-
5 lista3, sicut ad Movscn dicitur < Eacies co- :
pitella super capita coliimnarum '°. »
lumnas, ctc. » Bases argento vestitae qua- Petrus Cantor. Columiiae comparatur
tuor columnas tabernaculi sustinent quia , Christus, propter fortitudinem; unde :
prffidicatores Ecclesiae, divino eloquio deco- " Quum forlis aruiatus custodierit atrium
rati, quatuor evangelistarum dicta et vcrbis suum , in pace sunt omnia quae possidet.
10 et operibus repraesenlant. Si autem fortior eo supervenerit , vasa sua
Bases, prophetae, quia, dum tcmporis or- diripiet " . » — Propter decorem ; unde :
dine apostolos Christi , in sacri a^dilicii con- « Speciosus forma prae filiis hominum ^'. »
structioue, pra3veniunt ,
qnasi bases sub — Propter altitudinem ; unde : « Qui de
columnis constituuntur. Intentiones ani- — terra est, de terra loquitur, et qui de ccelo
15 mae quia vita interior virtutibus
,
quasi , venit super omnes est ^ »
, Propter direc- ' —
columnis, innititur ; virtutes vero in inten- tionem ; ut « Et omnia quaecumque faciet,
:
tionibns, quasi columna^ in basibus, collo- semper prosperabuntur \ » Et ' in Salomone:

cantur. « Recta est via ejus, et callis cjus dire-
Gregorius apud Garnenam S. F., lib. ctior ^'^. »
20X111, c. 16, 17, p. 579, 580. Petrus Capua]nus, ad litt. iii, art. 60.
Raranus. Columnae, divinitas Christi
Columnx
ut : « Praecessit eos in columna ignis » '
.
—Humanitas Christi, ut « In columna nu-

:
Terrx.
bis per diem -. » — Hnmilis pra^dicatio
Coeli.
25 Christi, ut : « lu columna nubis loqucba- Christus. Ecclesia.

tur ad eos \ — Angeli, ut Columnee Dona Spiritus san- Apostoli.
coeli contremiscent. » — Apostoli,ut: « Ja- cti. Doctores.
cobus, etc. » — Praedicatores, ut : « Facies Angeli.
duodecim columnas cum totidem basibus "*
.
Christus autcm dicitur columna nubis
30 — Actiones Christi ut « Crura illius co- , : per diem, per noctem nubis, pro-
et ignis ;
lumnae marmoreae.» — Scripturae sacrae, ut pter humanitatem, ignis propter divinita-

« Columnas fecit aj-gcnteas ^
. » — Eectitudo tem. Nam de ejus humanitate dicitur in
lidei et vitae, ut : « Statuit duas columnas ^*.
Isaia « Dominiis ascendit super nubem le-
:
— Virtutes mentis , ut : « Ego confirmavi vem "^ » et de divinitate in Paulo « Deus

; :
35 columnas ejus \ » Principes Judaeorum, — noster ignis consumens cst

I 7
Haec co-
ut « Columna? terrae concutientur ^ »
:
— lumna pra^cedcbat populum Isracl tenden-
Vir sanctus, ut « Qui vicerit, faciam eum: tem ad tcrram promissionis quia et chri- ,
columnam in templo meo. » stianum populum tendentem ad terram ,
Bases, consilia diversa, ut < Crura ejus, Christus sua passione

: liajreditatis a^ternai ,
/lO s. c. m. —
Apostoli ut « Super quo 1). t. , : pra^cessit.
s. s. » —
Praedicatores Evangelii, ut « Fa- : Circa columnam autem tria consideran-
cies columnas , et bases ejus vesties ar- tur, scilicet basis sup[)osita, stylus erectus,
^(t) Ignis. Exod. xiii, 21. (2) Diem. Ib. W. — — 23.— (10) Cohimnarum. III Reg. vii, 16.— (11) Diri-
{Z) Eos. Ps. xcviu,7. —
[i) Basihus. Exod. xxvii, piel. Luc. I.I, 21. — (12) Homimim. Ps. xliv, 5. —
tO. —
(5) Argenteas. Cant. iii, 10. (6) Columnas. _ (15) Est. Joan. iii,ol. — (14) Prosperabunlur. Ps.i,
111Reg. VII, 21. -
(7) Ejus. Ps. lxxiv, i. (8) Con- — 4.— (15) Directior. An poliiis Js. xxvi, 27? —
cuticntur. 3ol) ix, G. —
(9) Imponentur. Eccli. xxvi, (16) Levem. Is. xix, 1. — (17) Est. Hebr. xii, 29.
Di: civrrATi:. •205
cpistylium .suprcmiini. Ifa-c tria circa co- hus totius fahricai pondus crijiitiir. Co-
Imiiiiam iiostram immobiltiii possumus iu- luiiina ca[)itcllum liahct ct h;isim: Mdili-
venire, Hasis uamqiie ad pcdcm coiumiia' cium sustinct; fortis est, alta, dirccta, gra-
ipsiiis cflicitur , liaic cst caro ij^sius Cliii^-ti. cilis, riîda, dccora, plana, [)olita, scul|)ta,
5 Ipsa iiaiiupie caro (|uasi basis ct scabclluiii (lc[)i(ta ; de divcrso ^'ciicre hqiidum et
ejus exstitit. Psaliiius Adorale scahclluiu : « [)ictioso lit.
pcdum cjus '. " Kpistylium quod cst caput ,

Cohtynna.
columiicL', intcllifiitur diviiiitas in Christo,
quai fuit caput liumanitatis. Canticum : l)i\initas Christi. Scri|)tura'sacra;.
10 " Capiit mei sicut aurum opti-
dilccti , Iluinanitas. Virtiitcs nicntis.
miim " Stylus autcm rcctus intcllitiitur
'. Anucli. Vir sauctus.
anima Cliristi, Sicut cnim in stylo columna; rra,'dicatorcs.
juiiîintur hasis ct cpistylium, sic in aiiima
Petrls Episcopus.
Christi , ct pcr cam ,
juncta est divinitas
15 carni ; nc([uc potcrat carni divinitas uniri, Benuoni, m Kxod., § xxxix.
nisi mcdianlc anima rationali. Dc hoc stylo Scriptores Kvangelii siiiit rite column.T :
dicitiir in symholo nostra' lidci : Kx aniina Qiiatiior lios inonstraiit petra (idei solidatos ;
H;l' siintde ;iri:fnlo luce cloijuii radiantes.

rationali et liumana cariic suhsistcns. In
Sunt hases liarum dicti ratione proplieta'
ipsa aiitcin coliinina qiiatiior [)riii(ipalitcr
Striicturaiu r.ccicsia' (jui a lonuo tcmpore [lortaiit.
20 attcnduntur : scilicct, rcctiludo, lirmitas, lloc su|)ra fuiid;imciituin Kcdesiam a-dilicaruiit
|)Iaiiities si\c [)olitio , ct rotunditas. Ila^c At(|ue lldcm lirmaverunt Evangelioruni.
columna nostra immohili si dili- P'sse column;iruin ca|)ut auri credimus illum
aulcm in ,
,
Quem caput essc viri dedarat epistol;t Pauli.

f,'ciitcr attcndimus possumus invcnirc, etc.
,
Coiiiuiiclim biiuc bases tabulis subiiiuntur
.\NOi>VMisCf.Mu:\ \r.i,i;.\sis. Colunina' [iro l)um de iiic;irn;ito concordavcre i)i'()|)heta'
:!'>
longitudiiic ct rotunditate vocala', in ([ui- Kcclesiam solid;iiit (jui [lost \enere inadstri.
XXXII.
CoRTiS^: TADERNACLLi , imilliludo fidciiuni, (idei funibu.s atquc Scri|)turaruni pia'-

cc[)tis suspensa.
XKXlll.
Ansul/K cORTiNAiUM, /ij (U int/iiiui' , ca^lcslia [)raTepta , ubi ct snpra.
VKTKIU M VAHIl S COM.MKM AIULS.
H\i! VM s. Cortiiia,vir sancliis, iil : - I,on- IMrriu s ni; Hk. v.
30 <'itii(l() corliii;i' hah('h;it lri<;inta cuhitos ^. <•

I. AurQVu, iii Ixod., N. iJo.^-lWO.
AvoNYMi s Ci,Mii:\\i,i,i:\sis. Cortiii;! (\i^
Dcna l;il)('rii;icul(im cortin.i dei-orc \cuustat
di\crsis lilis intcviinr, \;iiiis lldrihii^ iiisi- l.cclcsi.im n';.'iii dciia iiiterc lacit.
îiitur, hisloriiis contiiicl, lciiijiluin vcl do- >.im(pu' lol ac»|uiruiil re^'i rcizuin rofiones
Discipiili (piorum nciit
. orl»e sonus.
niiiiii oriuit.
Iiilcxtiislapidum iiiiiltoriiiii staniine . s,nnct.im
.1.') Corlina', (idcliuin mcntcs; iindc : - I';icics
Kcclcsi.im panc» consliuil onial , . a:.'il.
(lccciii corliihis {\v hysô retorla ct li\;i .Sic ot rortinis, intilliplicis .i^mint* lili
ciutlio *. •>
Dispositis, a'des illa iKnrata fiiit ...
(I) Hjus. IN. xcviii. !.). — (4) 0\)t\mum. C.iiil. v, 1 1. — (3) Cubilos. Exod. \ivi. i. — l llya.iHlh). III. I,
20G S. MELTTONIS CLAVIS
lAlutuus hiuc nexus cortinas quinque maritat, Pax , doctrina , lides ,
pictas , affectus et oninis
Quinque manent aliaj sub ratione pari. Csetera virtutum pompa notatur eis.
Pars luTc Judceos gentes pars iila ligurat,
, Harum virtutum species cstfcquaMiyacintho ,
Hos tanien aut illas copulat una fides. Nam iluit e summis sedibus omne bonum.
5 Ausarum legitur index color esse hyacinthi, Vlrtutum populus virtutibus his , velut ansis ,
Cortinasque ligant, associantque sibi. Fit sibi counexus, vinctus amore pio.
XXXIV
-^ Saga ciliciiia undeciin , peccaloruni forma , in Ecclesia quinquaginta cir-
;
culis [appensa?], id est sub specie poenitentise % ubi et supra.
XXXV.
1. CiRCULus , circumspeclio ^ : « Numquid pones circulum in naribus suis^? »
10 -f- 2. Circuli aurei, spirilualis intelligentiae in Scripturis circuitus "'.

In Exodo :
« Circulos aureos prseparabit^. »

-f 3. Quatuor circuli aurei , in quibus arca portabatur, quatuor Evangeliorum
libri, quibus Ecclesia per quatuor mundi partes praidicatur. In Exodo.
XXXVI.
-f Vectes, de lignis imputribilibus, circulis intromissi , fortes praedicalores

15 mente incorrupli , evangelicae prsedicalioni semper intenti.
Rabanus. Saga rectores Ecclesiee ut , , cutimur interdum quassamur.

et Vectis —
« Saga undecim de pilis caprarum ". occisionis, diabolus, qui eos quos seducit,
Petrus Capuanus ad litt. xx, art. 144. occidit. Job « Super Leviathan, serpentem
:
Vectis defensionis, Cliristus. Job « Posui : vectem * » quia scilicet in malitia est indu-
,
20 vectem et ostium \ ^ Vectes portationis, — ratus.

sunt praedicatores. Exodus « Facies quo- : AwoiNVMUS Clarevallensis. Saga pree-'
,
que vectes de lignis setim et operies eos , lati Ecclesiae.

auro ^ » His vectibus portabatur arca tes-
. Circulus , flos castitatis , vel ornatus di-
tamenti, id est Cliristus, ad corda audito- vini eloquii; uude « Circulus a. r. n. s. » :
25 rum per praedicationem. Hi vectes semper — Adjutorium occultum divini judicii

inerant quatuor aimulis, quia praedicatores unde « Numquid pones, etc.
: Perfectio >^ —
semper inesse debent quatuor Evangeliorum \itoe aeterna;, unde « Euerunt quinque ve-
—
:
libris, per lectionem scilicet et meditatio- ctespositiincirculisaureis '". '

Pcrfeclio
uem. — Vectes percussionis sunt peccata et genuinae charitatis ;unde < Erunt ex utro-
:
30 tentationes diaboli, quibus incessanter perque latere altaris , ad portandum " etc. » ,
(1) Suh spe poenitentias B-G. Totus is locus vilio- culus totus quatuorin locis varie dispertitur. —
sus in codd. — (2) Circuminspectio sanctorum adver- Facies B C. Exod. xxv, 12. — (6) Caprarum.
sus insidias diaboli divinilus inspirata. In Job B-G.
,
(5)
Exod. xx\i 7. —
(7) Ostium. Job xxxviii, 10.
—
—
,
Circumspectio E. (5) Suis. Job xl, 21. (4) In- — (8) Auro. Exod, xxv, 15. (9) Veclem. Is. ixvii, 1. —
telligcntix dcest in loco 2. Illa
enim distinctio, quae — (10) Aureis. Exod. xxvu, 7. (11) Portandum. —
desideratur m
E , bis in caeteris repetitur : quin arti- Exod. xxvii, 7.
DE CTVITATE. 207
Pktkl.s i)i: Riga. Marce, Matllicee, Lura , vos notat illiid opus.
I. Aurnra/m 11\(h\., v. 1157-1101. III. Ibid. M. i;u5-i;5-i2.

Qiiatuor ex auro circli suiit bis duo iibri,
Qui iiostra; ieîs aiire.) scripl.i teiieiil. Legifer hiiic Moyses undcna parat saga, tecti
Vecles liaTentcs circlis, rircaiii(|ue fcreiites Causa : peccatrix turba notatur eis.
,
Doctores sif:nant, perspicuosque viros. Perfectuni nuiiicruin quia deserit ordo .sagoruni,
Qiii noniiiii scriptis lucrcnt, •j;cstantque Hiinc qiii pcrfccfiis respuit cs.se iiotat.
perorheni,
Saiictoniin vitani Ncrha serendo Dei. Hideiit cortina' vario splendore colorum,
Li^Mia sctim vectes forinant , et eos tefjit auruii)
Sed saga tristia suiit, as|>era, plcna pilis.
10 Ltdoctor fortis sit, safiiensqiie siniul.

Sic et pfrfeclos virtiitiini pompa .sermat,
Sed rea plehs f.'ia\is esl, liispida, plcna malis.
U. Ibid. VI. 14G9-1472. Cortinas vincunt luimero saua neinpc : malif,'ni
Bis hini circli fluntex a>re : Joaunes, Exceduut uumero divitiisque bonos.
XXXVll.
T ym.K fiu/cf/, luhirn hGnUindo fif///s a/-s(rf/fe/^s, vita prtosens isla deficiens,
; :
iila succcdcns. In Salomonc « Anleqtiam riimpalur fiinis argenlcus, el recurrat

:
15 vilta auica '. »
XXXVIII.
V 1. FuNis, fides Trinilatis. In Salomonc : « Funiculus triplex noii rumpitur '. »
^ 2. Fit//('s ,
populi fortcs , in Trinitatis fide contexti. In psalmo : « Funes ce-
cidcrunt milii in priuclaris ^ »
-^ 3. Prolongatio pcccatorum. In Isaia : « Va? qui trahitis iniquitates in funi-

'•^0
bus vanitatis ^. »
XXXIX.
CATENULi«, testimonia Scripturarum invicem se contincntia.
XL.
V AiiMiLL.i. , circumplcctciis i^cnus humaiuim miscricordia ilivina; pt r quam

misciicordiam non sinct perire quos pr;cdcstinavit ad vitam. In Job : « Kt arinilla
pcrloraljis maxillam cjus ^. »
VKTKUU.M VARirs COMMIl.NT VIUUS.
25 (lnEc.onn s M. Arinilla, pr;rposit(irniu (piii' pioliihnit ,

adliiic pdiiitiiiti.i' roiiic-
vahic lahoiaiitiuiii opcra ; niuic : « Pia'l)iie- (liiiin ostcndil.

iiiiil arinillas". » — (arcuniiilcrlcns nus Ivvnwis. Vilta, pra'di<ati<t . iil : « Sicut
(li\ina nii.scricordia ; uiulc pcr hcatiiin .l<d) vitta coccinca , lahia liia". >• — Spes ctrli
(K; l.cviathan (licilnr : Aiil .irinilla pcrfora- ut : l.i^MhiMpic caiii vilta liAacinthina *. »
lu l)it iii.ixijlaiii cjns? .M.ivilliin ciiiiii l.cvia l)i\in.i pr.cccpla , nt : iNuiciiUs in cis
tlian pcrloial , (liiiii nohis ,
po.sl pci'|)cti-,ita vittas hvaciiilliiii.is '.
(I) Aurva. Kcclo. \ii (i. — i2) t\Hui\>itu>\ Krdi'. Joh \i. -21.— r.j ArmHlas. Etod. \x\*. 22.— (7) Timi.
IV, IS. — (7)) 1'r.vdaris. Ps. xv,(».
,
— (K) Vunilalis. (!.inl. IV, r> — ^8; Ihjaciulhuta . liiod. iwiii, a". —
II. V 18. hvnnlalrm V.. /'i«riiri(/ii D, li. — (5) l'}HS. (U) llyacinthitias. NumiT. iv, S.**.
Armilla, diYina misericordia, opera prae- res , restringit capillos cogitationum ne dif-
positorum [ut supra]. fluant ad illicita. Tertia vitta, scilicet gravi-
Petrus Cafuawus ad litt. i, art. 31 Ar- . tas mentis atque discrctio, constringit cor
milla ad litteram est oniamentum bracliio- ne vagetur per vana et inutilia.

5 rum vel manuum. I']st autem armilla Dei Idem adUtt. VI, art 45.
misericordia ejus , nos protegens. Job :
« Et armilla p. m. e. » Nam in misericor-

dia Dei toUitur potentia diaboU, ne nobis
^ —Funes
^——
culpx.
-- .1 --^
Funkulus
triplex.
gratise
Connexio peccato- ^- •' ^ ii^ ^

noceat. Est armilla justi duplex, scilicet
rum. Fides.
10 fides et bona opera. Isaias : « In die illa au-
Illicitae delectationes. Spes.
ferat Deus armillas et mitras ', etc. »
Deceptiones. Cliaritas.
Ad litt. XX,ad litteram di-
art. 19. Vitta
Potest et in nialo accipi funiculus triplex,
citur quae constringit capillos, ne defluant,
id cst , in peccati delectatione , consensu et
operatione. — De funibus
et eos capiti astringit. Vitta aurea dicitur
vindictae sive ge-
15 plenitudo cbaritatis, etiam cogitationes
henna^ dicitur in Evangelio, quod Dominus,
nostras circa caput nostrum id est circa ,
facto flagello de funiculis, ejecit vendentes
Deum , constringit. Ecclesiastes : « Ante-
quam, etc. » — Vitta coccinea sunt praedi-
etementes templo ', vel in praesenti ad cor-
reptionem, vel in futuro ad damnationem.
20
catores, quia passionem Christi annuntiant.
Sicut enim vitta constringit capillos, ne de-
— De funibus gloriae psalmus « Funes ce- :
fluant, sicmentes fluxas.

praidicatio — ciderunt mihi in praeclaris. »
Vitta linea ad litteram est qua operiuntur

Petrus de Riga.
humeri et constringuntur ne huc et illuc
,
diffluant : baec est gravitas mentis et discre- Aurora^ in Exod., v. 1603-1608.

25 tio
,
quae animum , ne per varia se diffun- In medio tunlcae capitale ligat sibi praesul
dat, constringit. Isaias : « In die illa auferet Ut capitis sensus non sinat ire vagos.
Dominus vittas et theristra. » Primavitta, Ne tunica; leviter possit ruptura minari,
Illius in gyro textilis ora micat.
id est charitatis pleuitudo , constringit ca-
A grege ne prsesul se disrumpat sed honestos ,
pillos cogitationum , ut adhaereant capiti IMores ad finera protrahat, ista monent.

30 id est Deo. Secunda vitta, id est praedicato-
XLL
-f L Sancta sanctorum^, coelestis illa patria, et inleriora regni coelorum.
^ 2. Mysteria quffique Dei , vel regna coelorum ^. In Apostolo Non enim
: « ia
manufactis sanctis Jesus introivit , exemplaria verorum , sed in ipsum velum , ut
appareat nunc vultui Dei ^. »

35 EucHERius, ed. 29 ed. ii, col. 767 C.
r, p. ; vestimentis ornari, scilicet scientia et vir-
Antonius de Rampigollis in Figuris tutibus, quia, secundum Gregorium, sicut
Biblic, c. bb, Sacerdoles, art. 2. vestes ornant corpus exterius , ita virtutes
« Sacerdos intrat semel in s;\ncta ^ » ornant animam interius. Debet igitur qui-
Spiritualiter : Sacerdos Dei debet pretiosis libet sacerdos has vcstes servare mundas :
(IJ Mitras. Is. lu, 19. — Templo. Joan. ii, lo. Mysteria quoque d. v. regnum E. —
— (5) Sanctorum. Distinctio
(2)
prior inseritur in B-G
(4)
Ilebr. IX
(5) Dei,
24. Manufactis Jesus E. In ipsum ccelum
,
post arj. XXXIV posterior infra

; post art. i.xxv. Non de- D, E. Vultus Dei D. Appareat vultui G. (6) Sancta. —
sunt ilndem alia similiter posita
peregrinis in locis. — Hebr. ix, 25.
i)i: ciMTATi:. 209
tuiic polcst coclcstc gaudium jucuudc iii- iiidc Chrysostomus de Dirjuilate saccrdo-
"•
,
trare. /(///, lil). III : Sacerdos Dci, aspice tuam di-

J''i(jura. Exod. \.\i\ , ul)i lcgimus quod gnitatem : agis in tcrra, sed oflicium tuum
saccrdos ,
qiiando volcbat intrarc saucla- c(i'Icstibu8 ncgotiis continctur. Itcm Bcda
s saiictoruiTi scincl in aiino, iuduchatur l)\sso ])rcsh\tcr '
:() diguitas saccrdotalis I ncscio
iLsquc ad pcdis, luihchat iii capitc laininaiu si alitpja sit talis. >aiii iii coruin mauihus,
aurcaiii'. Purlubat aulcin iu pcctorc ra- ut iii ulcro N irgiuis, incarnalur Dci Filius.
tionalc, ([uod crat duodccim lapidihus ANOPiYMLsCLAnEVAi.LFNsis. Sanctu.iriuiii
pretiosis i>cr qualuor partcs distincluin ; ct babchat altarc thymianiatis, vclum iii iii-
lo liuiucralc, super captil ,
quod crat triparli- troitu, quiuquc columiias, mcnsam, can-
tum, ut co fortius cssct. Et tunc apparuit dclahriim; omnihus saccrdolihus p.-itcbat.
ci Dominus iii suncto sauctoruiu , sciucl in Saucta-sanctoriim li.ihiiit arcain hcdcris
anuo. vcluni iu introitu, quatiior coliimnas; soli
MoralUcr. Vvr l)\ssum albani ct caudi- ponliiici sciiicl in auno palchat, aurcuui
15 dam nota candorcm castitatis, quain saccr- babcnli thurihulum.
dos Domini dcbct liabcrc usquc ad pcdcs Saiicluarium, Ecclcsia, ul : • luccndcrunt
id cst us(iuc ad lincm vitie suac. Pcr ra- igiii sancluariuin tiiiim iii tcrra".» — Sccre-
tioiialc circa cor, nota munditiain cordis. tum divina' disposilionis , ut : Doncc iii-
liidc Matthtcus : « Hcati muiido cordc, trcm in sauctuarium Dci ^.» — C(i'lc>tis pa-
20 (|uoniaiii i[)si Dciim vidchiiiit-. >- Iii fronte Iria, iit : " Saiictuarium luum ([uod lirma-
dchcl liahcrc saccrdos laiuinani aurcam , id vcrunt manus tuai ".
cst vciccuudiam, pcr quam houcslas scrva-

lur. Dchct ctiam habcrc bumcralc duplcx Petrus Episcopus.
;
scilicct prccdicatioucm populi ct coufcssio-

Beiinoiti, in K\od., J^
lvi.
2r. ucin pcccatoruin. Et tunc scmel, id cst in
tcriiiiiio vita' sua', si hu'c .scr\avcrit, potcst (">uiul sfincl iiitrabiit sanctoruni in s.iiicta sooerdds,
inlrarc sancla sanctoruin , uhi Dciim \idc- Si^'nilicarc dicin cugnoscitur illins anni ,
bit facic ad faciciii. — Quia igitur saccrdos

Quo Cliristus passus Dominus, verusîue sacenlos
lnti"nis ;i(l l'atrein îctor cn los |)en('travit
,
;
angclus Doniini cst, sccuiiduiu Malachiam , (^natcnus Ininiano i;eneri lenirct cinndeiu ,
2" Eahia saccrdolum custodiunt scicntiam*

.. ;
Oraiis pro cuuctis \ere credenlil)us iii se.
XLII.
l)ro riiF.iuiuM , (liio lcstamciila , lci.,'i.^ cl £,'ralia5'->.
VETKULIM VARllS CIJ.MME-NTAIULS.
ELCiiEniLs, cd i, j). 2i; cd. ii, col. Ano.WMIS CLAnLVALLUNSIS. IMciiiludo

70'2 A. scicntia'; iindc in iisaluio : Ascciulit su-
35 ilvitAMJs. Clicrubim, angclus sanclus, pcr Clicrubim ''. — Sciciitia Dci rcfcrli ,
ul : " Cliciub duas facics liahchal '"'. •

— (|iiia siiiicr illos scdcl Dciis '\ — Cliarilas,
Duo tcstaii.cnla, ul : « Duo Clicruhim \ci- ([iiia charitas csl i^lcnitiido scicntia'; sino
lchaiit vultiis '

' . II
qua mcriloria noncsl scicnlia, vcl pcrfccta.
(I) Aiirram. Ainlnr i|iii coiitilio (;oiislnnrn'ii!ii .if- — (.*ii l>ifsfijtrr. Iiioral. .inlc iiii*».uu .
qn.T AiiKuMiix)
riiil, iicc r.irtc licriiMiiis sc v.iliiit lialicri liiisiiilcin vulno (ril)uilnr.— (('») Tfira. V*. Lwni. 7. — ^7) lt<i.
i|)sc , iit Milrliir, iiirrii (cxtiiiii niUlulil triitoiiirc

,
: IN. i.wii, 17. — (H) Tu.r. V.w\. \r, 17. — («.>) Kl

(Binr îtl^rii loniirn, (|ii.>(l linilicdiiin cri( : (>'(i/((- >,ralir dc>5( in W-V. ilO^ lliiMnit. Kmli. \ .
l.ahii. — î) ]'iiiilninl. Mall. v, 8. — [Ti; Sii,-nliain. Ji\.— 11) riW/M5. Kvi.l. x\v, 18.— ili) Chnulihii.
Mnl.ii li. 11 , 7. (i) Clirj/sostoiuus.T. i, i)i>p. p. il)7 U. IN. xvn, 1 1. —
{\^] l*fus. IN. i\x\i, 2.
III. • 4
Petrus de Eiga. Dicitur esse Cherul) perfecta scientia ; legem
Exprimit hic veterem dcnotat ilie novam.
,
Jurora, in Exod., v. 1 175-1182. Dum fabricas aurum, labor est ut ductile fiat
Sic nec eris sapions absque lal)ore gravi.
Mutuo respiciunt ibi se Cherubim duo : mundo Ilie vel ille Cherub , respectum mutuo figens
Ductilis cx auro factus uterque nitet. Est sibi concordans lex nova lexque vetus.
XLTII.
5 Arca testamenti, Ecclesia. In psalmo : «Exsiirge, Doniine, in reqniem tuani

tii et arca sanctificationis tuae \ »
VETERUM VAPJUS COMMENTABIUS.
EucHERius, ed. I, p. 28; cd. ii coL , Judaeorura et gentium angulari lapide. Rc-
766 B. quiescet super montes Armenice, in mundi
10 Gregorius M. Arca, Eedemtor noster, consummatione. — Arca significationis, ut
ut in lege , ubi altare auceuni ante arcani ad ]Moyscn dictum est : « Facies, etc. » Tn
fieri prtecipitur. Quid est enim ante arcam hac arca [infra p. 212]. Haec arca Christunj
aureum ficri, nisi
altare sanctorum corda, significat. Hasc arca circum Jericho per
coram Redemtore nostro, sacri amorisdesi- septem dies portatur, dum Cbristus, usque
15 derio collocari? — Pra^sens Ecclcsia : « Fac in fmem quod septem diebuscircum'
saeculi,
tibi arcamde lignis ]a;\igatis ^. »
Yolvitur, pricdicatur. Hujus arcae vectores
Raranus. Arca , corpus Christi , ut : sunt apostoli, omnes sancti prcedicatores.
'< Arcam de lignis setim. » — Ecclesia, ut — Arca gazophylacii, in qua servabatur
« Surge, Domine, etc. » — Doctor, ut : pecunia, ad sarta tecta templi resarcienda
20 « Percussit Dominus Ozam eo quod teti- ,
necessaria. In hac ergo arca reservamus
gisset arcam » .
—
Mens sancta ut « Fac
'^
, :
thesaurum quem babemus in Christo, « in
tibi a. d. 1. I. »
quo sunt omnes thesauri sapientiae, » quan-
Petrus Cawtor. Arca liberationis sicut , tum ad divinitatem « et scientiae ^ » quan-
,
arca Noe, de qua dictum « Eacies, etc. » :

tum ad humanitatem, « reconditi. » Sal- —
25 Htec arca facta est a Deo Patre in incarna- vationis scilicet Christus
, « in quo sunt ,
lione , « de Hgnis IseYigatis , » per peccati omnes etc. »

, —
Sanctificationis scilicet ,
immunitatem; « de lignis politis, » per yir- Ecclesia unde ; « Surge, Domine, ctc.
:
tutum splendorem; « de lignis bituminatis,

Petrus Capuawus, ad litt. i, art. 63.
per gratiae plenitudinera de lignis etiam ;
Arca
30 compaginatis, per Verbi unionem. Politaest
in diluvio, in nativitate. Columba rCcepta Libcrationis. Sanctificationis.
est in baptismate. Fenestra aperta est in la- Significationis. Salvationis.
tere arcee, in passione. Ostium crystaHinum'' In prima arca architectus fuit Noe ; in
clausit Dominus a foris, in rcsurrectione. secnnda , Movscs in tertia Petrus , ; in
35 Ccenacula et tristega facta sunt in ea, in quarta , Spiritus sanctus. Prima fuit in
ascensione. Columba emissa est, inSpiritus aquis dihivii; sccunda, in aquis contradi-
srmcti emissione , scilicet in pentecoste. ctionis; tertia, in aquis persequutionis
Animalia muuLla et immunda in ca salvata quarta, in aquis baptismi. Tn prima ser-
sunt per praedicalionem apostolorum, in vati sunt bomines ; in secunda, sacramenta
I) TiLV. Vs. cxxxi,8. — (2) Lrvigath. Goiie?. vi, nnin. De liac Jiul.Toram traditionc vide Pctnim de
1-i. — (5) Arcam. II Reg. vi ', (J, — (4) Cnj&tnUi-
|
\
Rig.i, siiprii , p. 199. —
(5) Scienlia.'. Coloss. ii, 5.
DE CIVTTATi:. 211
Fxdesiie ; iii terlia, fiulvanlur iiiarlyrcs, arca orat iirna aurca , IiaLcns manna: h\
qtiia non cst locus veri niarlyrii cxtra Kc- liac Yir^MUC, corpus Cliristi, unituin dcilati.
clcsiam ; in qiiarta, cliarismala doiioriim. — Pcr lianc eliain arcain cujuslilxt s.iiuli
1)ISTI,NCTI()M.M MO.\ASTI(:\l'.l M Hl). I, ile liominis aniiiia litiiiralur, (iiita iii oiiiiii
5 Arca. saucta aniiiia liominis adulli sunt illa Iria
qutE pcr inanna ct virgain ct tabcllas desi-

Marcus, non monaclii servetur in arca
marc.'i , :
ôn vcnit a lucc lucruni postpoucrc Liic.t. pnantur, qnx sanctus David a Domino pc-
tit dicens : <• l>onitatcni et di.<ciplinain ct
Arcas diias
catas in vct(.ri lcîmus testamento,
c.\ praecepto Dei fuissc f.diri-
unam
Fcicntiam doce me. " — Magistcr llugo, in
y,],,,, ; i„scril.i!..r Arca ^npienti.r , qm-
ioqua.d.citurarca>oc;altcram,qua;appcl-
tu,, ,,,,, ^,s\û.l, id .^st, arcain >oc,
laturarcatestamenti. Per arcam .Noc pra-
^^^^,,,,^ i-,,i,,\,,:\ arcam sapicntia', arcam
scns Lcclcsia convcnicntcr finûratur, qum ^j,,,,..,^ ,.^ ^,^ ^^-^.^ îj^.j^,^^ ^^_
T)crmixt()sli;il)ct honoscum malis. Pcr illam „,1. ,• n ^ :....:.:
commodaliiis apiicllassct arcam juslitiu',
vcro arcam qua; dicifiir tcsl.imciiti (lUcC
,
Priinam fccit, etc. Huc usque vcrba ma;i:i-
iserat iiitra saucta sanctorum, Iriumplians
stri Huiioiiis '. Pcrarcam >'oi', qua-oslium
Ecclcsia recte sif,Miatur; dc qua, ut milii vi-
liabuit in lalcrc, lI^Miratur corpus Cliri^li,
dctur, dicit in Apocalypsi bcatus Joanncs
qtiod ipsc suinsitcx \'irfiinc, (|U()(1 in (Tucc
cvanp;clisla : « A[)ertuin cst tcmpliiin Do-
pcndcns , vulncratum cst in laterc. quod
« mini in cado, el visa est arca testamcnti
si^Miilicat ostium in latere arca'. Dc qua ait
20 >' Domiiii in tciiiplo cjus'. < lu vcnitiir tanicii
qiiidam nostri tcnqioris :
cl iiiilitans Ilcclcsia pcr arcam dcsi|j;nata;

undc(ircf4()rius in libr()/*a.v/orfl/c,cap.xxiii:
Corporis arca patet , nc to niare sorbeat, intra :
INe pereas cxtra, non csl latus al)S(iuc lencstra.

Quid per arcam •^, nisi sancla Ecclesia, etc.
— Pcr hanc ctiiiin arcam crudila boni pas- — Arca dicitur cor liiimanum; unde san-
25 torisaiiiiiialiîiralur, ibid. cap. xviii : Mis- ctus Grepôrius " Ante Dci oculos nnm- :
ccnda cst lcnitas cum sevcritate, etc. — quam cst manus vacua a muncre, si arca
Pcr liMuc arc.iin siiinilicatiir qiiaiidofiuc sola cordis rcplcta fucrit bona vohinlatc. .Vrca —
Jxclcsia clccloriiin , iit ihi : <• Surj^c, Do- tcstamcuti si;;iiiru'al sacram Scripluram
minc, iu rctiuiciii tuain, Iti ct arca sancti- (luain illi poiiuiil juxta idoluiii I);m()u, (pii
30 licalionis tu;c. » De liac arca ait Pctriis sci(Milia pollcnt ct vita poUuuntur. — llciii
J{i-;i ' : pcr arcam Noc siûilicafur conscicnti;i pcr-

fcctc pdMiifcutis. >'ain (luot ct (lualcs stint
De jiistis (pii siint stal)ilcs , vivcnt(|uo por a^vuin ,
Conslruit Kcclesiani vcra Sopliia I'alris. in ;irc;i nuuisionmn distinctioncs, tot in

aninui p(riiifcnfi proniofioncs. lu arca pri-
— Pcr hanc arcam (lcsi;,Miatur sacratis<im;i
ma, id cst inliiiui, iiKiiisio cst stcrcoraria
sr. Dci -ciiifrix cf Vii-o Maria,dc qua .sanctus |,.,.p j,^^ j,, .,„i,„.i |H.aatorum cuin po>nifcii-
Amhro.siiis aitinquodamhyniuo' :
lia rccoidafio. Scciinda apofliccaria ; luir
Heata iiiatcr, iminorc est Scripluraruin vcl iiuindafoiiim Dci mc-

Ciijus .siipcnnis iiriifcx , (lif;»lio. Tcrfiii bcstiiiria : luec OKt iiiorum
l\luii(liiui pii;;illo coiitinciis, cariuiliuiu siippoifafio. Otiarta pccoraria :
"» ^ ••""'' ^"'' •"'•' '•'•"'^"« •^'

har cst carnis cdomatio^. Ouiiifa aîaria :
H;i'c ;irc;i iiilriiisci us csl dc;iiii;if;i , qiii;i lucc esl rcrum spiritiuilium contcmplalio.
Ii;cc Vir^M) sancf.i csl ct fiiit c(U'porc cl spi- Ctir cam sic appcllcin , li;i'c cst rafio :
ritii. \iiniiii c\fci'ius, vir<;inifa8 corporis « Ifnnio nascitiir ad lahorcm, ct avjs ;id
auruni intcrius , virînif;is cordis. In liic Mil.ifuin. "
(l^ hjiis. .\|i()(.. XI. ll). — til .Im/m. T. 11. ()();<. — \' Ihjmmi. .\(l in.iliil. in «fl. H. .M. V. iii S.ihl». —
col. 7h> I). cl iiilr.i -27> 1;, iiiitic 1)111-1. II, c. () cl II.— (.N) Huf)unis. Vide ')/»;>. t. ii, i> r»Oi, col. i. — ^l» r.rr-
(7>) Hiijii. Kxsl.iiil iii ,|i(ro)<j, ml (Jcncs. v. .SUict Sir». 1/01 ius, Viiic ()ji;i. I. 111, rol. I li V..
«J.
2!2 B. MELITOINIS CLAVIS
Petihjs Eriscovus. Arca sacTamnotatEcclesiam, quaj regnat in asiris,

Inlra sanctorum gaudia summa manens.
Bennoni , in Exod., § xxxviir. Durant ligna setim putredo non nocet iUis
,
:
Sic sancli durant et sine (ine nianent.
aurum tegit ^rca nitens auro tegitur quia splendor inaurat

Aream ligna setim statuunt ; illam ,
Intra sanctorura sancta locata fuit.

Sanctos et tegit hos summa Sophia Patris.
,
XLIV.
V Propitiatorium super arca, Christus in capite Ecclesia3. In epistola Joannis :
« Advocatum habemus apud Palrem Jesnm Christum, justum ; et ipse est propitia-
tio pro peccatis nostris '. »
YETERUM VARIUS COMMENTARIUS.
Babawus. Propitiatorium Christus ut , , : Exprimitur Christus interveniens mediator.

,
10« Facies propitiatorium de auro puris- Hoc arca^ suprapositum Christum caput esse
2 Indicat Ecclesise cui a dextris atque sinistris
:
^^'^^ '
"
Consistunt Cherubim; Cherubimque, scientiaplena.
Anonymus Clarevallewsis. Propitiato- Hic amor est geminus, per quem Deus insinuatur,
rium , caro Christi, vel ipse Christus [ubi Quosinenemo potest ad eum properare videndum.
supra]. ^^' ^^^ ^"^^' tiliPrubim duo testamenta vocata,
"
Qux Christi sacranienta occultant et obumbrant.
15 Petrus Episcopus VuUihus hi versis sunt sese respicientes
p
•
K•
'
Quum convertuntur in sensum spiritualem.
Jiennom, in Lxoa. 1
, ^ xxxviil. Tunchencconcordant, quumspectantalterutrumfe.
np ^nroniliatorio *
^^^ utrinque teguntet dictum oraculum obumbrant:
^ Sic ffinigmatibus obscuris atquc (iguris
Jam vero per positum ^ testamenti super arcani Testamenta duo velant Christum Ecclesiamque.
XLV.
V Urna aurea, caro Salvatoris, munda perpetua divinitatis dulcedine. In Exodo.
20 VETERUM VARIUS COIMMErsTARIUS.
Petrus Cantor. In arca recondita erant est, anima Christi continens plenam sa-
urna aurea hahens manna, tabulue testa- pientiam, qua reficiuntur etiam angeli.
menti, virga Aaron et liber Deuteronomii ; Psalmus « Panem angelorum manducavit
:
reconditus est in latere arcoe. In urna aurea, homo "*. » Virga designat sacerdotalem po-
25 Christi humanitatem in manna, ; ipsius di- testatem Christi ; tabulae, quodipse Christus
vinitatem ; in tabulis, utriusque legis con- est dator legis. Insuper est propitiatorium ,
junctionem; in virgaAaron, sacerdotalem Christi ,

qui pro nobis propitiatur. Pau-
et regiam potestatem; in libro Deuterono- lus «Etipsecst propitiatio pro peccatis ^.»
:
mii, secundse legis , id cst novae, intelHgi- Duo Cherubim, omnes ordines cceli qui in ,
30 mus in Christo consummationcm. eo consistunt, qui invicem dilectione con-

Petrus Capuaivus ad litt. XIX, art. 105, nexi sunt; qui et propitiatorium obum-
Tahernacuhim. De his qux erant in arca. brant, per quod notantur cssc ejus mi-
In arca erat urna aurea, habeiis manna, id nistri.
(1) NoslrisA Joan. ii , 2. — (2) Purissimo. Exod, Idem infra ad lioc : arcae supraipositum. — (i) Ilomo.
XXV, 17. — (3) Propitiaiorium in glossa interlincari.
{
j Ps. iaxvii, 25. — (5) Peccalis. IJoan. ii, 2.

i)i: civiTATi:. •21 .5
rETRUS EpISCOPUS.
'
Consimilis, quod fitimeutum notat urnac,

QiiiX' per matcriam tcrrcna, sed aurea tota.
Bennoni, in Exod., xxxix. Non urnam solaiu .Moyscs coiiclusit iii arca :
^S
Innno cum tabulis virgam dcposuit illic.
Ncc solum Virsio Ciiristiim siiscc|)it in alvo
Vir^'a dusc tabuljc , vas concluduntur ia arca :
,
In qua cum Cliristo 1'atrem FlamciKjuc recepit
Respectu vario designnnt ha^c tria Clirisluui.
Tns iu Maria; tria in arca clausa fueruut.
5 Virsa saccTdotcni , re^êni quoquc dcnotat ipsuni;
lloc quod sit vcrum, tali rationc probatur :
lilius uriia aniiiiain afllatain inanna deitatis;

\'\T'fâ. potcstatem (|u:c Patri ascribitnr edit;
Conscius ex tabulis lit secrcti ipsc paterni '.
Qu,x'\e datnr .Nato sapientia , nota [)it aurum est;
*
Sive per lianc arcain sifiiiatiir Virgo i)cata,
Spiritui sancto bonitas, qua^ sij:ni(icatur
* Cui i)enecoiiveiiiunt quic dc arca conimcinorantur.
Pcr tabiilas, in monte, Dci diiiito variatas.
10 *
Continet arca urnam sed Christum, Virginis alvus. ;
O \ irîo felix , oinni digiiissiina lande,
l rna tenet manna \ irgoque tciict dcitatem
*
, ;
Quac Salvatorem, qui te fecit, geuuisti,
*
Kst dcitas in caruc lalcns maniia quod in urna.
rirgo mancs semper ,
quia virgo post, in et anie.
'
Lrua caro Chrisli, sine peccalo tamcu illi
XLV.
-f Mens.\, Dominus Jesus Chrislus, (lui csl rcfectio cleclorum , sivo unilas lidci.
15 In psalmo : « I'arasli in conspeclu meo mensam^. »
VETI-RUM VARIUS COMMENTARIUS.
Elcherius, ed. i, p. 2;"); ed. ii, col. id est eontemtorcs mundi , « ct satura-
/h.J A. buntur''. > — Tertia totius Trinitatis iii
Rahanj s. :\rensa, velus leslaniciiliun, ul : e(eIo, qua; dicitur mensa a-lerna' releetio-
20 n Calelli eduiit de meiisa doiiiinoruin suo- nis, id est vita aeterna , de qua Veritas di-
runi '\ » — Altare, ut : « Ad mensain nia- cit Et ego dis[)ono vobis, sicut di^îo-
: «
gnam .sedisti \ " — Sacra Seriptura, ut : suit mihi Pater mcus regiium, ut edatis et
« Parasli iii e. in. m. » — Gloria e(i'lestis, l)il)atis siijxr mensam ineain in regno ,
ut : « I':datis et bibatis su[)er mensain ineo. " \d liane sedent eom[)relien<ores.

25 meam "^ » Mensa esl |)er(lilioiiis, id esl daiiioiiio-
I*i;tiu s Camoii. .Meiisa est triplev : nim; ut in lOxodo : • Sedit [)o|)iiliis nian-
1'rima Moysis, in deserto ,
qu;e dieitur dueare et bibere '"'. ' — ()[)erationis boiue;
mensa propitialionis, de (jiia dieluni est : unde : " >Ieus eibus est ut faeiain voiuiita-
« Eacies et mensam de lij^nis setim". » .\d tein Patris mei ". - — l\enitentia' ; uude :
30 Iiaiie sedent Jiida-i, (|uil)us (lictuin est :

'
Euernnl milii laer\m;e mca* panes die ac
" Sedislis ad ineiisam ineaiii, et iion estis noete '
^. » — (".()ntem|)lationis, seilieet saera
saturali; iiihi^tis viniiiii iiieuin, cl iioii Scri|itur;i ; iiude (liciiiiu esl : < 1'iira^li, ele. <•
estis inehriati '

.
• — Secuiida (Jiri^li , iii (Jliiiiluor ineii-~;e [)e(les >unt ([u;iluor inodi
lêelesia, (pue dieitur mensa sacraiiieiitalis, iiitclligendi. Diiodeeim [);ines , duodeeiin
35 seilieet Eueliaristia , de ([ua Aîosloliis : a[)()sl()li. Pateiue ;uire;i', ciiin [);inibus siqier-
" jNon [loteslis eoiiiinunieare mensa' (lliristi ()osit;e, siu;nilie;iiil |)erfeetioneiii ;eleriKim
et mensa' (heiiionio^rum **. » Ad liaiie sedeiit (|ii;e [)r;»'dic;ilioue a[)()stoloium uei[uiiitur.

viatores; iiiide el l.ucliaristia dicilur îali- Pu^'illiis lliiiiis bonaiii o[)er;itioneiii îunili-
cuiii. I)e liae dieiliir : < Edeiil paii[)eres, •
e;il.
(I) I'(ili'nii. Qui nslcrisco notnnliir vcrsus , los in i\ii, Ta). — ^C) Srtim, E\oil. \xv, 'i." (1) Infhriati.
iiinrînc ('(idiris nb uuctorc ipso aildilo» fuissc n*sliiiio :
Apff. I, 6. — (8) IXrmoniorum. I Cor. x, il. —
(•adfin 1 (tIc innnus ulii(|uo , cnlenKiuc vonn. — ('.li Saturatmntur. !N. \\i, il. — (I0> Ihbfrf. V.mh].
(2) Mntsam. Ps. xxii, fS. — [7») Siionim. Miirc mi, \\\ii , (i. — ^ll) Mfi, Joau. I», r»l. — (li) .\vclf,
tiS. - (i) iivdisli. Eccli. \\\i, 1-2. — (6) JUium.Lu^. r.. \i.i. I.
214 S. MELlTOr^lS CLAYIS
areusam paravit Dcus patiendo caro : ujca dixit edunt dc micis quae
: « Catelli
eniui ejus ante passionem cruda erat et cadunt de meusa dominorum suorum. »
inesibilis post vero in cruce , tamquam iu Gentiles namque ad fidem conversi, qui
;
sartagine, cocta fuit et esibiiis. — Ordi- catelli dieuntur, fiuia filii sunt domino-
5 naudo ut sub specie panis earo

, , et sub rum patrum, non crustas litterae legalis
specie viui sanguis sumatur. — Potestatem edunt, id est asperos sensus et aridos , sed
presbyteris confereudo : soli enim presby- intelligentiae spirituales micas , id est sen-
teri corpus Cbristi conficiunt. sus subtiles et delicatos.
Mensa tropologica est sacra Scriptura,
Petrus Capuawus ad litt. xii, art. 21.
de qua ita Psalmista : « Parasti, etc. ; » id
10 In mensa est , intelligeutiae meee aperuisli sacram
Scripturam ,
qua spiritus meus et delecla])i-
ScTiiHurse Eucharistise,
liter reficiatur et efficaciter solidetur ad-
Ycrsus daimones et pravos bomines, qui
Cibus sobdiis , loca Cibus, caro Cliristi.
crudeliter persequuutur. Scutum enim fortc
difficiliora Potus, sanguis ejus.
est contra persequutorum tela Scripturai
Potus, faciliora. Dapifer, sacerdos.
sacrae tam leclio ciuam meditatio; unde :
15 Dapifer,Spiritus S. Ministri, diaeoni.

« Beatus bomo quem Do- tu erudieris,
Ministri , angeli. Fercula gratiae et
,
mine , et de lege tua docueris eum ut mi- ,
Percula, diverseesen- virtutes quae per-

tiges ei a diebus malis \ » Et iterum : « Tri-
tentiae. cipiuntur iii sa-
bulatio ct angustia invenerunt me ; man-
Vasa, littera. cramento.
data tua meditatio mea est^. « Et « Nisi :
20 Mensa est aeterna^ refectionis.

quod lex tua meditatio mea est tuuc forte ,
Mcnsa dffimoniorum, id est perlida doc-

pcriissem in bumilitate mea ' » .
Irina bajretieorum.
Mensa allegorica est communicatio cor-
DisTiNCiTOJVUM MONASTiCAii. lib. II, de poris Christi , de qua Apostolus Non : «
Mensa. Slensam mibi ad manum opportune potestis , etc. » Et alius : « Ad mensam ma-
25 occurrisse congratulor : est enim tempus gnam sedisti? scito quod talia te oportet
adversitatis. Scriptum est autem in libro praeparare; » id est, ad talia prajparatum

psahiiorum « Parasti i. : c. m. mensam esse, ut videlicet, si necesse sit, paratus
adversus eos qui tribulant me. « Sed boec sis promtus mori pro Christo sicut et
et ,
suis iu locis plenius expouentur. Est igitur ipse pro te mortuus est, juxta illud Psal-
mistae « Quid retribuam Domino pro om-
:
30 Mensa
nibus quae retribuit mihi? Calicem salu-
Historica. Allcgorica. taris accipiam et nomen Domini invo- ,
Tropologica. Anagogica. cabo ^

. »
lÎcusa bistorica est mensa materialis quae ,

Per Domini verbum dcpeilo quidquid acerbum :
in priori tabernaculo juxta ostium posita Hocmc solaUu', miinit, cibat, auxiliaUir.
S5 erat supcr quam pouebantur paues propo-

, Porro vae iiomini illi , semel et iterum , cui
sitiouis. Htec significabat veterem legem, Dominus dicit « Ecce mauus tradentis :
super quam nobis proponitur doctrina apo- me mecumcst in meusa. »

slolorum qui eamdem legem spiritualiter
, Mensa auagogica cst, ut a^stimo, visio-
iuiellexerunt, exposuerunt,praedicando uis Dei ina^stimabiiis et intermiuabilis re-
/,0 observaverunt, et observare alios docue- fectio. Dc bac mensa ait Dominus discipulis
ruut. Haec est mensa de qua niulier Cuua- siiis : « Sicut disposuit, etc. »
(1) Mulh. W. xcni, 15. — (!2) Ed.Vs. cxvui,l.i3. — (5) Mea. Ib. 9i. — (i) Iniocubu. Ps. cxv, 13.
Di: civnATi:. 215
Hi:nMA>M s Wi;ri)Ii\ensis. Scripturam sacram mystica mcnsa iiotat.
Vini niixtiira cariii deitas sociata cst
llortus deliciar., lib. ii, v. 81-8(5.
OiKc |)oliini \ita.' dcliciasque dedit.
Allcrnis dapibiis , lône Rex, me pasce : niinislienl Miscnit lioc vinuni , bina; quiim do^mata legis
Dulcoris îisttiin fcrciila rara niihi. KrHcit psse paris , mvstcriaiido ligans.
^ Gusfa\i inandata l)ei, (|iia- sunt liona valde; llanc incnsam poiiit .sajiientia , spiritiiali
Fercula dctrursuin pulchra Sophia inilii. Inlirmos aniinos doi:niale qnaiido cibal.
.Si ncqiieat capere meiis arcanum deitatis,
Jbid, V. 10;JC-1()15.
ririna fidcs nobis sunita Dci caro sit.
Crelestis victus animas dulcediue pasceus Amcu.
XLVJI.
-r Candelarrum Domini, vcl .sancla Ecclcsia aiit

, corpu.s , tlivina ScriplLira. In
") Zacliaria : « Yidi a doxtris altaris candelabra duo ardcnlia '. »
XLVIIf.
-f- I. LucF.RNA , Cliristus : « Luccrna pedibus mois Vcrbiim Imiin^. »

-^. "2. Piauliciilionis clarilas : « Aut quii3 mulier liabcns draclimam unam, non
accendit luccrnam ^ ? »
-^ 3. Ecclcsiic fides, vcl opcra justiliic. In Salomono : « Proplcrea noii

is c.\slinguetur lucerna ejus per totara noctcm '. »
-f 4. Sc.plcin luccriuv , candelabro supcrposiUc , sepliformc Ecclcsia^ sacramcn-

lum , vel fides ^.
YETERUai VARILS COMMEMARIUS.
Ei ciiKRiLs, cd. I, p.25; cd. ii, col. 7G.") culo \ » — Gratia Dci , ut : < Siilciulcbat
20 A , ad \i,\ II. siipcr caput lucuni luccrna cjiis ". « — Scri-
(iRKdoiui s M. LiiccriKi Ciiristus , iii (|uo pliira sacra, ut : « Quasi liiccrna luccns in
toslji caruis ct liimcn ccniilur dcitalis ;
caliuiuoso loco '". " — Scriiio piU'dicationis,
iinde iu Lvanj^clio iiuilicr acci-ndit liiccr- iit : « Luccrna pcdibus iii. v. t. « — Hoiia
iiaiii, iil rci)cri;itdraclimnm. — Clarilas i^ra-- \ita', ubi : >'ou accciiduiit luccriiaiu, cl po-
2'j (licatioiuiiii , (lua' liiin sub niodio poiiitur, iiiiiil cam sub inodio. » — Intcrna couvcrsa-
(Iiiatido lucris t('in|)oralil)Us applicatur ; sii- lio, ut : Luccrna Doiiiini spiraculuiii lioiui-
pcr caiidclabruin vcro poiiiliir, (luuiii slii- nis " .
(iloria rcproboniiii , nbi : .
I.u-
(lio cor|)orali ciira pra-dicalioiiis aiitclcr- cciiia iiiipiorum iioii cvstiiiuiiclur '\ • —
liir. [Vi(U' l. II, II. IH-2.] boiia Spirilus saiicli : ul. •> Luccrna.s scptcin
.10 Hammnis. Luccrna, C.liristus, ut u Noii : poucs iii labcruaculo ''. " — Viri saiicli,
iioiiilur luccrna sub modio ". « Ainicus — ubi : l.uccrna-lucciilcs iii tabcrnaculo ".•
spoiisi, ut lâravi Iiiccrnani Cliristo - - Clarilas boiiorum opcruiii, ubi : Siiit
iiico'. '
.lustilia .'«ancloruiu , ut : « Noii liimbi \cslri pia-ciiicli, cl luccrn.c aixlciilcs
cx^liiimicliir i. n. I. c. " — Opus hoiuiin , iii iiiaiiibus \c.slris ' '. "
:•. ut : Liiccrna scinpcr ardcbil iii tabcnia- l'i I la s CvvKui. rom. ii. p. \6'2.j
(I) .lidnitiii. Znth. IV, '2. Alil. Vul^. — (2) Tuuin. Kxoil. \\\ii. 20. — Û) fjiw. Jol» \xix, T) - (1(1 l.oco.
I's. <;\Mii, ll)."). — (!^) l.iuriiKtin. I.uc. \\,H. — ^ l) .Vi>- II iMi. 1.1'.».— ^ll //.,m..ii5. IVo». ix, 27.-1
(7<'i/i. 1'iiili. \xxi, IS. — [b) Siiitiftinnis Hrrlrsir sa- 12 H.islinyiietur. Jol* wit, 20 — i|r») TabrrHaculo.
ir(imi'nliiin,iil/i<lt's, in A'.iWo (1. — (('») Miniiti. Mniv. \'.\(n\. x\v r>7. — II; /Vi/>cr-»i(i( iWu. Leu(. tiiv, 2.
IV, 21. — (7) .l/n,.ri. .,\\M, 17. — (8) Tabnnaculo. — ;ir?)
,
Vtstris. I.lli . \ll,'*>.

216 S. ailJATOiMS CLAVIS
Petrus Capuanus ad litt. xi , art. 23. ctus proedicator luccrna est, et geminam
cx sc popuhs exhibct hiccrnam aliam vcrbi, :
Lucerna vcl lampas

aliam cxempU. Dc quibus duabus luccrnis
Exlerior Inlcrior quidam ait :
Prima luccrna patet sormone , secvmda coruscat

Preedioatores. Gratia Dei.
Exemplo quod ait lingua
: , fatetur opus.
sOperatiobona. Intcntio pura.
Superior. Inferior.
— Lucernae dictac sunt apostoli , de quibus
Dominus ait in Evangclio : « IXemo accen-
Christus. (iloria mundana. dit, etc. « Dominus namque non ideo fccit
Verbuni Dei. Hoeretici. apostolos verbis sacris profluos, et chari-
Joannes. Opus sine charitate. tate fervidos, ut sanctitatem ct scientiam
sibi a Deo datam sub modio sub cura ct
10 Accedunt in mediuni quatuor illi fabri,
terrcnorum absconderent scd ut plebem ,
quos ostendit Dominus Zacharice prophetir,
sul)jcctam EcclesitC vcrl)o et excmplo eru-
ut nobis lucernam istani supcriorem, id est
dirent. Et nota quod omnis praelatus lu-
Christum, componant atquc disponant, sci-
cerna csse debet , et maxime episcopus
licet quatuor evangclistaj. Itaque apponat
isMattheeus testam, qui ejuscarnemdescribit
unde Petrus Riga ^ :
de regia tribu, inquieus « Gcnuit Joseph, : Igne lucerna niicans tria dat splendet, calet , urit. :
\irum Mariae de qua natus est Jesus qui

, Hffc tria prsesul habet sub ratione trium.
» Oleum apponat 3rar-
Vita splendorem demonstrat amore calorem ;
Yocatur Christus '
.
,
Et quum peccantes arguit urit eos. ,
cus, qui de ejus misericordia inquit « Mi- :
20 sereor super turbani ,

quia jam triduo ex- — Lucerna dicitur vetus testamentum
spectant me nec liabent quod mandu-
, quasi enim tcsta ejus estasperitas littcralis;
cent ^. » Lychnum apponat Lucas qui de ,

hmien Ycro, ejus sensus spiriUialis. Dc hac
hujus anima ait : « Clamans voce magna, lucerna scriptum est in Apocalypsi quod
ait : In manus tuas commendo spiritum «Jerusalem non egebit lucerna, neque lu-
25 meum ^. » Ignem apponat Joannes, qui de mine sohs » quia Ecclesia triumphans
*"'
igne divinitatis suae inquit : « In principio non egebit doctrina veteris vel novae legis.
erat Yerbum, et Yerbum erat apud Deum, et Et nota quod est
Deuscrat Yerbum. »
DlSXmCTIONUM MONASTICAR. lib. III, (le Lucerna
30 Lucerna. Lucerna lumen habet in testa, et

Fidei et pietatis. Voti et intentionis.
ideo significat Christum, qui Deus est et
Exempli et operis. Scrutiuii et investiga-
homo. Lumen enim quod desursum cst, si-
Yerbi et eruditionis. tionis.
gnificat deitatem testa, quae de terra est,
;
significat carneni. Lucerna appellalus est — Petrus de Riga.

35 a Domino bcatus Joanncs Baptista, loquente
eo in Joannis Liudibus ad Judaeos ita « IUe :
Aurora, in Exod., v. 1227-1232.
erat lucerna ardens et lucens '*.
» Arsit Post mensam positam , candclabrum peto sursum ,
uamque Joannes desiderio regni ccelestis; Erigo , desuper hsec lumina dara loco.
luxit vero exemplo boni operis et verbo do- Intra multa Dei candelabra , ductile factum
Ex auro mundo clarius istud erat.
ctrinaesalutaris. Ycl arsitper aemulationem,
Hinc hastile rigens, calamosque scyphosque, si-
luxit per bonam operationem et sacri ser- mulque
monis praedicationem. Omnis namque san- Sphaeras , ac demum lilia juucta legis.
(l) Chrislus. MaU. i, IG. — (2) Manducent. Maix. V, 35.

Joan. v, —
(5) Rif/a. Sed lu-cc ubi laterent in Au-
•
II, 36. — (3) Meum. Luc. xmu , 46. — (4) Lucens.

j
\ m-fl^ bc|uido non\idebum. —

(6) Soiis. Apoc. xxi, 23.
I)i: CJVITATL. •217
Lucis in hoc opero siirnafiir limiiiiis .'nictor Splucriila qiiam volvens acitas, esl linsiia masistri,
Cereiis Kcclcsiic, (lliristus ul)i(|iic niicaiis. Quam rotat ctvohit doctor ubi((ue bonus.
Cliristi inajcstas nuuido sif;natur in auro, IJIia dcsitrnant irtcrna; pascua vita?,
Qui fuit in inundo inmiduset al).sf|uc nota. Qu;c scmper viridis frermiiia veris habcnt.
5 Hastilis (irmus rii:or Kcclesiam notal istam ,
Illos se|)tcnis sii.Miari credo lucernis ,
Qu;c stat in advcrsis iirma ri<:ore suo. Qiios (|uicum<pie sacri 1'neumatis implct amor.
Desipnant calaini scrihcntcs digna ma.t:istros, Qui siint liix muiidi, non sunt tamcn hi sine fumo:
I'er qiios exivit diilcis in orhe soniis. .Nam sine peccato viverc nulliis habct.
Desif-Miarc scias cyatlios '
qui \ina rc(juirunt Doctorum liii'-'u;i' siuit emunctori;!, pcr quas
10 Subjectas mentcs quaj sacra verba bibuiit. Fulgorcm recipit la?sa lucerna suuin.
XT.IX,
-f- i. Paxillis, Doniiniis Jcsus Christtis, iii cofile (liscipiiloiiiiu (lelixiis, sicul
in Isaia de co dicilur : '< Fii,Min iiiuiii iii donio lideli \ »
-f 2. Coinpuiictiouis stinnilus. In Deuteionoinio : « ilabcbis locum cxlra castra,

ad quoin ei^redicris ,
gcrens paxilluin in balteo ^ »
15 -f 3. /\i.ii//{ irrri, in tabernaculo ,
palriarcharuin el propliclaruni obtincnl sa-
crarncntuni.
VETERIM VARIUS COMME>TARn S.
RviiANLS. Paxilhis, Cliristus, ut : « Vi- Lsaias : > Paxillus, qui fixus est in loco 11-
f,'am illuiu i. d. t.
»
— Coinpunctio, ut : <• Ila- deli. » Ah iioc dcpcndcnt omnia I)oii;i no-
20 |)('|)is locuni, ctc. » stra. — P;ixillns, pcrs(vcr;intia iii sapicntiji.
PhruLs Caimjam s, ;i(l lilt. w, ;irt. (iO. Sajîcntia : " Qiii rc(piicsc;it jnxl;i donium
Paxilii cvloriorcs (licuntiir .>>;uicti Patrcs, iliiuSjCt in p;irictihus (jiis ligcns palum '.-
qui Ecclcsiain firnuun tcncnl. Exodus :
" Tani paxillos cjus quain atrii cx ;cre fa- Petuus de IU(; v.
2jcics \ » — Paxillus intcrior, cordis com- Aurora, in Dcntcr., v. (ii-67.

punclio. Dcutcronoinium : « (Icrcns paxii-
Tccum paxillum fjerc; terram |)erlode; \cntris
iiiin in i)iilt('<), • sciiiccl ('oinpiinctioncin ;
h()(' lilii lsr;ici aI)S('on(Iiiiil stcrcor.i .û;i. — lcx vclus isla jubet.
lMiri.'amcnta tcijc
InsLu' paxilli, fodicns compiinclii» mciitcm,
:
Paxillus supcrior dicitur ipsc Christus. \ t'l;it (piod ficdc meiis mcditata fuil.
I..
30 -^ 1. .Vltaui: (ittnii///, ips;i (livinilas, vd iilliludo Hdci. in Kxodo : (-Non a.-ccn-

des per i^raiius ;i(l ;ilt;ire niciiin". -> ll iu psalmo : « runc iiiiponcnt siiper altaro
luuin vilulos ". »
-r 12. Corpus Salvatoris assunituni. iii Ilxodo : « .Mt;»re de terra facics inihi *^. »
-i- 3. Sancta Kcclesiii. lii Dciiteronoinio : « (Juuin transieiilis Jordanein , a'di-
3r, ficato altare de iapidibus, ipios rerruin non tetiiîl ;', « id esi do .smctis tideliims,
(|U08 nnllii scliisniiit;! Iiirrcsiuin iiul contiiiuiuiilio peecati luiiculiivit.
(I) nrsi(jnnfr jmta rnlatlnKi — Fulrliuin rirs. Kiod. \\*m, lU. — î) 1'alum. V.ccVi. \it, "i'.*. —
(li'fl.ni\ l>. Iii ..)(•(/(« flilrliiim (i.
,il.
I'iilrli.
(2)
U. x\il ,
-"'. tl Mrum. \-.\im\. i\, iC. — (7) Vilulos. I'». i. il.
— (7t) Hallrt). lloiitcr. wiii, l^. Kf/m/t>ri.« «Mi re- — (S) Mihi. Kiod. n, 2i. Facitlis K. — (9) Ttttyil.
quisitd iinlur.r D , (1. iit r.njuisita n. K. — (I) /'«i- Dciilcr. wtii, .N.
218 S. MFXJIOIVIS CLAVIS
i- Pascua ScriplLiraruiii. In psalnio « Lavaboinler innocenlcs manus meas,

i. :
el circumdabo altarc luum Domine '. » ,
-^ 5. Allare, corda sanclorum. In Levitico « Ignis autem in allari sempcr arde- :
bit ^, » id est ardor charilalis.

5 -f 0. ylltare xrcuin'^, corda carnalium, in quo altari carnes in holocaustum
cremabantur *.
-f 7. Cormui (lUaris, altitudo coelestis patria?. In psalmo : « Constituite diem
solemnem in confrequentationibus , usque ad. cornu altaris ^.
VETERUM VARIUS COMMEISTARIUS.
10 EccFiERius, cd. I, p. 29; ed. ii, col. quod offerimus , scilicet lidcs. Psalmus :
7671] ad 1. « Passcr invenit sibi domum et turtur nidum

Eabainus. Altare Con- , divimtas, ut : -^
ubi reponat puUos suos ' ^ ; altaria tua, Do-
stituitediem solemncm in condensis, usque mine virtutum. » Idquod offerimus, bona —
ad coriui altaris. » Caro Christi, ut — : conscientia. Psalmus « Tntroibo ad altare :
15 « Repulit altare suum ". » Humanitas — Dei. » —

Id quod coincdimus Eucharistia. ,
verbi, ut : « 41tare de terra facies. » — Paukis « Habemus altare, de quo non ha-
:
Ligimm crucis, ut : « Isaac posuit in al- bent potestatem edere qui tabernaculo de-
tare ^ » —
arcanum ut « Cir- 3Icntis , : serviunt '. » —
Propter quod offerimus,
'
cumdabo altare tuum dihiculo**. » Fi- — beatitudo a^terna. Psalraus : « Imponent

20 des, ut « Imponam super altare tuum vi-
: super altare tuum vitulos. »
tulos '^
. » — Vita sanctorum, ut : « iEdifi- Per primum in quo offerimus, corpus
cavit Noe altare Domino Devotio*". » — Christi figuratur. Pcr secundum, arca Noe
cordis, ut : « Si offers munus tuum ad alin Iluctibus sa^culi gul)ernatur. Per tertium,
tare
'
' . » — Cocli secretum, ut : « Introibo piscis super prunas assatur. Per quartum,
25 ad altare Dei » ' ^ . simila Domino consecratur. Per quintum,
P£trus'Ca]ntor. Per altare intelligitur manna de ca4o in deserlo hujus sa^culiman-
mens hominis; unde in lege praiceptum fuit ducatur. Per sextum, in teira promissionis
fierialtare quadrangulum et coucavum; intratur.
ideo quadrangulum quia mens humana ,
IlNCIPIUNT DlSTIlNCTIOlNES MONASTIC^. Al-
30 quatuor principalibus virtutibus muniri tarc aliud anagogicum aliud allegoricum ,
,
debet.Eadem quoque debet esse concava, aliud tropologicum, aliud historicum '^.
ad recipiendum verbum Dei atque ignem Estigitur altare anagogicum, vel coelestis
dilectionis tumor enim infusa impellit.
: Jerusalem, vel ipse Deus ; unde : «lutroibo
Petrus Capuanus ad litt. i, art. 74. Al- a. a. d. »
35 tare, id in quo offerimus, sive corpus,. Exo- AUegoricum quinquepertitum est; sci-
dus : «Aitaredeterrafacietismilii.» —Super licet corpus Christi, crux Christi, fides
{\)T)omine. Ps. xxv, 6. (2) Ardchil. Levil. vi, — sitam Nota quod hajc vox ava per se tria significat
: «
— ——
12. (5) Ait7~eimi B, G, E. (-4) Cremabanl ^ qui opera dva rectuiii sursiiiii re sciLpcr adha;reiis.
Fcrtiir , ,
carnaliuni deplorant E. (5) Allaris. Vs. cxvii, 27. Esl enim ava recluni ; uiule "AvaXoyia, id est recta
— (6) Suum. Thrcu. ii, 17. {l)Altare. Geiies. xxn, — divisio. Est et ava, re inseparabilis praepositio unde
It. — (8) Diluculo. Ps. XXV, 6. (9) Vilulos. Ps. l, — Analytica [Avd/TJcjii;?] , id est resolutio :
;
Awi? enim
21.— (10) Domino. Gencs. viii , 20. (11) Altare. — solutio interprctalur ; e( 'AvdaTaCTn;, id est, resurrectio.
MaU. V, 23. —(12) Dei. Ps. xui, 4.— (15) Suos. Ps. Est et dva sursum; unde 'AvaYw-yr), id est sursum du-
i.xxxiii, 4.— (U) Descrviunt. 1 Cor. ix, 13. (15) Ili- — ctio ,Est igilur intcllcclus sacrae Scripturff! ana-
etc.
storicum. Ul a liniiue suo toliis prodeat auctoriiie, gogicus, qui sursum ducit animuin ad coelestia. »
ille
ecce tibi notulani ab ipso in lextu sutis iiiconimocle po- Hactenus ille, latinis litleris grjEca satisprobe relereus.
i)i: ciMTATi: 210
christiana, sacraScrii)tiira, iiiinislri altaris. \irintihus. rndc posuit Dominus homincm

— Corpus Christi, ul ihi : " Altare de lcrra in pai;uli.-«o, ut opcrarctur et cuslodirct il-
facietis mihi. » Christoenini altarc de terra luni :
faccre, est eum crcderc corpus sunisissc de

quam quaprerf parta tucri.
>"oii niinor cst virtus
5 hcata Virginc Maria. — Crux Christi unde :
,
— Dcaltari
;
historico ait Dominus in Kvan-

Ara crucis , tiiniulif|ue calix , lapidisquc patcna
gdio : " Si offers rauuus tuum ad al-
Sindouis officiuin candida byssus liabet.
tarc, etc. >>
£st igitnr
— Tidcs christiana; undc ihi : -
Imiioncnt AJtare
super altare tuum , etc. >> Yitulos jjoncre,
10 cst innoccntiain nova' vitic fidci coiijunf,H'rc. Id in quo ollcrtur. Matcrialc.
— Sacra Scriptura; iinde : « >'()ii |)lanta])is Id quod — Corpus Christi.
lucum, ncquc omncm arborcm juxta altarc Id cui — Deus.
Domini I)ei tui '. » Qnia non dchcmus iii Id a (pio — Saccrdos.
expositione sacra* Scriptura' scctari cloqucn- Id pcr quod — Fidcs.
15 tia3 conqiositioncm, scddoctrina' vcritatera. Id proptcr quod Yita a.'tcrua.
Ministri altaris; undc : « Vos qui transi-

Ano?i\mi;s Clakevalle>sis.
turi cstis Jordaiicm, cfc, » id cst, ordinate
Allarc.
minislros altaris, dc lidclihnsquorum intc-
gritatcm criminalis cnlpa non momordil. Ilumanitas \ crhi. l'idcs.
20 Allarc tropologicum, id est morale, cst I)i\iiiilas Chrisli. Cccli .-cci-ctiim.
lidelis hominis conscientia; undc « f.a- :
IJ},MHiin crucis. Dcvotio cordis.
vabo intcr iiinoccntcs maims mcas, « id cst, Yita sauctorum. [L'bi supra. ]
ita lavaho opcra mca pcr vcram et plcnam
[xrnitcntiam, (piod cum innocciifibus dc-
Prrnus de Ruia.
2i pulahor. i:t postca circumdaho altarc
« Aurora, in Kxod., v. 1 1li7-l i «2.
tuum , » id cst cx omni parte custodiam Cbristi siîiatur altaris iiomiiu' spoiisa :
conscicntiam meam
nc aliquis patcat adi- ,
Sc Christo niactaus, quis(|uo fit ara Doi.
Dc liLMiis altarc seliin ('oiitcxitiir : iiidc
tus iiiimico; unde onini custodia serva cor
Colliô (]uod juslis \ita pen-nuis eril.
tuum. iNain minor nohis sollicilndo in coii- Quadra lit altaris species , (piia (|uatiior orbis
30 scrvandis (luam in conquircndis dchet csse Parlibus Kcolesia' stat solidata Jides.
M.
I . Vasa, (idelc:^ ^. -: Uudc pr;rcopluni cst do Lcvili.s ul nh anno n iiêsiuu) (piiulu
lal)(Mn;u'Mlo sorvi.uit, scd a quiM(|uai;osiino custode.^^ vasoiniii liant '. ;- In Apo-

slolo : " In mn.mia niituiii ilomo nou solum suiil vasa auira ol ari;enlea," sed el
lii^nea ol liclilia '. »
xj ^. ti. Saiicli pra'(lical()i(!s : « \'as (iloctionis niihi osl isto '. »
-: ;i. Iii(li.-;cij)liuatiis homo : « Vas t|uod non hahehil operculuni , nec lijâlu-
raiii (losiipor, iiniiiuiKluin orit ''. »
-: '(. Patics clccli : i> Noii ooiiiiiiulahunlur [iro o.i \a.sa auii cNoclsa ot ouii-
uonlia ". »
.'•(» -: .*). Iiilolliiônlia* nosliio capacila-> : « Oniuo \ as .iiireuiu iii douai ia Doiuiiii
8oparaluiii o-l ^. »
(I) 7/(1. M.iilrr. XVI, il — (i; Ka.vfl in laheniai nlit, 1."i. — il)) Knl. Niiiii \i\ , I.'». — (7) Kmutrnlia.
Hilfles
— (l)
»/i Eidciia U-G. --
riililiii. II Tim. II,
(5) Fiaul, Niinur. iii, S.
-10. — [ti) htf. Acl. IX .
Joli
l'\...l.
iwiii
\\i\,
, 17. Alilor di(tiii(:(iilur
"lî.
iii Viil|t,
— (H| £»1.
220 S. MELITOINIS CLAYIS
-f- 6. Conscientia : « Prudentes vero acceperunt olcum in vasis suis \ »
V 7. Corda [Cwtera clcsant].
VETERUM VABIUS COMMENTARIUS.
EucHERius, ed. I, p. 2G; ed.ii, col.703 Eabakus. Vas, intelligentia divinitatis,

5 c ad 1
, ut : « Omne vas, etc. » — Approbatio Dei,
Gregorius M. Vas, indisciplinatus, sicut ut :Vas electionis e. m. i. »
« Corpus —
ad Bloysen dicitur : « Vas quod non habe- nostrum, ut « Sciat unusquisque vas suum
:
bit operculum, etc. »Tegmen namquc oper- possidere \ » — Angeli, ut « Omnium

culi vel ligatura est censura disciplinie. — vasorum iu cultum ejus Prophetae, '\ »
\:
—
10 Capacitas nostrae inteliigcntiae , sicut per ut :« Nec commutabuntur vasa auri. » —
Moyseu dicitur « Omne vas aureum in do-
: — Haeretici « In eo paravit vasa mor-
:
naria Domini separatum est. « Quasi dicat tis ". » —

Corpora nostra, ut « Euerunt :
intelligentia divinitatis tanto ab inferiorum vasa puerorum sancta ^, Corda nostra, •> —
amore disjungitur, quantum ad sola quae ut : « Prudentes virgines , etc. » — Homi-
15 amanda sunt, sublevatur. Vasa, sancti Pa- — nes, ut : « Mitte oleum in omnia vasa ^ »
tres sicut per beatum Job de sapientia dici-

, — Eeprobi, ut : « In vasis papyri super
tur « Non commutabuntur pro ea etc. »
: , aquas ". »
Sapientia Dei, apparens in carne, a carnali Petrus Cantor. Est vas electionis; unde
conversatione nos redemit; unde Christus Dominus ad Paulum « Vade etc. » : ,
—
20 Dei Filius non unus esse prophetarum, sed Probationis, quando ad ignem persequu-
unusprophetarum Dominus creditur. Va- — tionis non frangitur, sed solidatur unde ; ;
sorum nomine, lidelium animae designan- « Vasafiguli probatignis '". Fragilita-

tur, sicut per Moysen de levitis dicitur «Le- : tis; unde « Habemus, : etc.
vitee ab anno vigesimo quinto tai)ernacuIo Petrus Capuainus ad litt. XX, art. 145.
25 serviant, et quinquagenario custodes vaso-
Vas
rum fiant.» Quasi dicerct : qui adhucimpu-
Aureum. Dei.
gnantium vitiorum certamina per consen-
sum delectationis tolerant, aliorum curam Christus. Uterus Virginis.
suscipere non praesumant ; quum vero bella Sapientes. Animae sanctae.
30 tentationum subegerint, animarum custo- Argenleum. Coeli.
diam sortiantur. — Vasorum nomine, no-
Paulus. Coelestis patria.
strae conscientia^ , ut in Evangelio, de decem
virginibus legitur : « Simileest reguum eoe- Praedicatores. Luminaria coeli.
loruni decem virginibus. » Et infra : « Pru- jEreum . Mortis.

35 dentes acceperunt oleum in vasis suis. »
Sancti perseverantes. Occisionis sententia.
Prudentes oleum habent iii vasis quaudo ,
Personae ecclesiasti- Vindicta Dei.
nitorem gloria? intra conscientiam retinent,
cae. Haerelici.
Paulo attestante qui ait « Gloria nostra :
,
Fictile. Perditum.
testimonium conscientiae nostrae ".»
hsec est,
fto — Vasorum nomine corpora nostra, sicut Corpora. Qui peribit usibus
per Paulum dicitur « Habemus thesaurum : Uxor. Domini.
istum in vasis fictilibus ^. » Minores. Reprobi.
(1) Suis. Matt. XXV, 4. —

(2) Nostrw. I Cor. i, d2. Ps. VII, 14. — (7) Sanc/a. I Reg. XXI, 5.— (8) Vasa.
— (5) FictiliUis. II Cor. iv, 7. (4] Possidere. — IV Reg. IV, 4. — (9) Aquas. Is. xviii , 2. — (10) Ignis.
I Thessal. iv, 4.— (5) Ejus. Exod. xxv, 0.^{6)Morlis. IJccli. XXVII , 6.
DE CIVITATK. 221
Vas lerreum. Perdilum. lcbor tibi, iu vasis |)salmi, vcritatem tuam,

Deus \ » —
Sunt vasa «^loriu', .sancti scili-
Cor fatmim. (larriili , siiie o[)er- cet filorificati. \asoruin nominc arma vcl
1'eccatore.s. ciilo discrctionis. alia ([ua-libet instrumenta api)cilantur. rnde
DlSTINCTIONLAr MONASTICAR. lib. V, (le in l>.ecliicle ubi in cditione vultiata de sc\
,
s Vase. N'as (|uand()(|iie dicitur soliini corpus viris dieitur, (|iii [iercusscrunt ciNitatem
huiiiaiiuin ; uiule cst iilud Apostoli coni- Jcrusalcm , ([uod iiuiis([uis([ue babcbat
mendantis valide virtutcm castitatis : < Hicc vas interfectionis in manu sua ' , » i.\x
est voluntas Dci, sanctificatio êstra, ut intcr[)rete8 « secnrim [)osuerunt. — Yasa

10
sciat unnsrjuisquc, etc.
scientia; iinde
Vas dicitiir coii-
« Prudcntcs vir^Miies, ctc.
:
— ••
\ocantiir a [)hvsicis venie
Sunt ita([ue va.sa gratiie, contumclia,',
humani cor[)oris.
con-
ilauc sentciitiam prope c\ponit .Macrobius ,
scientia.', Scriptura-, gloriu;.
diccns '
: Yirtutis tViictum sapiciis in
IMlEITGUHATIONLM CllIlISTI ET ECCLESH:
conscienlia ponit; iinperiVctiis, iii ^.iloria.
liber ii, v. 12:M27.
Mens hoininis, scu incmoria, utihi : « Cor
'^ slulti (jiiasi vas conlractum, omnem 8a{)icn- Ille facil iiiensas ,
pliialas, cilicinaque sasa,
tiain non timebit '^.

»
— '1'otus liomo ; sed
'JliurilxilMiii, cnthodras , arcan) , septcnîiu' liicer-
nas :
electi dicuutur vasa gloriic, reprobi \asa F.cclesiic Christus Scripturffi pabula ' pra^stat
contumclia'. Sunt vasaScriplurie, sacricsci- SanctoruiiKiui' prcces'', ctdo^^mata' i-ccta prionim,
licct scntculia'; uiide : < >'ameteg() cond- Uivcrsos(iue yradus, ct inuncra **
1'iicuiiuitis aliiii.
Lll.
^'' MouTAiuoLv, liihulatio niailviinu '. Iii Kxodo.
r.iii
Sartaco,
1. zeliis, vol comjiassio '" : « Kl tti, lili mi, jiono sarlac;inom intor lo
ol civilalem ". » -f I)c hac sarlaginc Aposlolus lonuilur : « niiis soaiKlali/.atiir, cl

''^? »
cgo non uror
2. Tribulatio ' *
: « Ossa sicul in frixorio confrixa sunl ''. »>
23 YI.TKIU M YAIUl S COMMI.NTARHS.
Uarwcs. IMorlarioluin, mcns liominis ,

PrrRrs Cvciams. Panis iii sartagine
ut : " T('i'cl)at |)0|nilus maiina iii morla- [r/(/r, t. ii, [). liH].
ri()lo'\ - — .Martvris: .. lacies mortariola Anonv mus Ci.ari.v vli.i.nsis. Mortariola,
et lliiiribiila '". • triluilalio, ut : liiliilit Saloiiion iii ttiii|i|iiiii
:o Sartago, /.('liis aniiiiarum , ut : ' Sumc Dci huii ias , fu>cinulas, |)hialas ol morla-
sartaiiiiuin, elc.» Tribulatio, iil : Qua' ri(»la dc aiiro [lurissimo "*. - Amaritudo
''. Po[»nlus lcrihat, clc.
iii sartaiîne olco c()n<|)('isa liiuclur cDrrciilioni-, ut : •< -
(1) THrvns. Mmrtilt. ln Suwii. Si ijjiuii, 1. ii, c. 10. — in/irmitalis. In K3<"</ii>^ n-(J. Iliitl. nrl. N2, 5:» c( .'i9,
(2) Timrhil. Kr.li. vm, I7.— (3) Deits. V*. i.xx , 2i. — nii c.ilrein cap. va^nnUir. vi — (II) Civilatrm,
(4).Si<o. Kz.tIi.u. t.— Piiljiiht.Cilo^^îiX iiil.il. U.ii- V.„rh. IV, :>.— ;li) Iror. II Cor. î . 'i'.». - ITv Vri-
.s.r. — ((>) ihiii ihiifiiin.
(.1)
II). — i7) Cathrili.i iliiil. — l,i>l>ilio vit.r pr.rsfHlis. /h /wiWmo H-Ci. — I i) Siim/.
— —
.
(H) VII [.urrrii.r. ili. — S,iiirloritin inarhivuni in l>» ,;i, .i. 1.*^) .l/urfiirio/o. Niim. \i, S. Î(>) Fhu-
)«7.v.vi«»ic Uilnir rl Iribulalin
(!•)
dura B-(I. — iO) /c/iiv nhuUi. K«o.i. XXI, 29 — 1 17) trigetitr. Lcvil. u . il.
— (|8)
(
rcrlitu(lini.\ atlvrr.\us pvrraln rt rumpa.Ksii) fratrrn i /'Hri5.vM»o, III Ucg. VII, S.

222 S. MrXlTONIS CLAVIS
ut Incensum totum fiat ul Istud ojûs
Corda sanctorum plcna \irtutibus ,
,
:
Suaviter ut spirot oblatio talis et astra

« Duces o])tulorunt in donariis duodecini Transeat , et Domino fiat amoenus odor.
mortariola '
.
» Hoc altarc notat cor : in isto ligna struuntur,
In sanctis scriptis si nieditando studes ,
Sarlago Sisludium meritis actus comitantur honesti
Rlemhra supcr ligna ponis agendo bonum.
5 Zeius animarum. Tribulatio. Porro sacordotis signatur nomine Christus,
Inllammans quidquid cogito, quidquid ago.
Petrus de Uiga. Siccgo fio per hunc holocaustum, quando ministro
Viribus ex totis , corpore, mente, Deo.
I. Aurora, inLevit.jV. 121-134. Talis amocnat odor Dominum , qui florc rosarum
Et super altare sucoendet quapque saccrdos. Gratior est , supcrat balsama mella premit. ,
LIV.
Lagena , corpiis : « Confregit Gedeon lagenas ^. »
LV.
10 i. Lacuna; cor hominis ^ : « Omnis laguncula implebitnr vino. »
V 2. Hseretici. In propbela : « Qui faciebant iacunas ad capiendos pisces ^. »
LVL
i. Phial^., corda doctorum ^ : « Et super tbronos viginti qualiior , babenles
pbialas aureas plenas odoramentorum ^'. »
- 2. Persequutio Et quartus angelus effudit pbialam suam insole '.»
: «
15 -r 3. Palens in peccatores ira divina. In Apocalypsi « Septem pbiabne novis- :
simae, iroe Dei ^. »
LVIL
•r- Cyathi, parva et angusta scientia : « Cyalbi et pbialae in mensa 9. »
LVIII.
\ . Utres ,
corpora ^° : -^ «Quia faclus sura sicut uler in pruina ". » ~ In Evan- m
gelio : « Vinum novum in utres veteres mitti debet '^. » '
20 -f- 2. Cogitationes : « Congregans sicut in utre aquas maris '^. »
3. Corda « Neque mittunt vinum etc. »

:
,
4. Et in abam partera pro Judaiis, ubi etsupra : « Neque mittunt, etc. »
I
(4) Morlariola. Numer. vn , 86. — (2) Lagcnas. Odoramentorum. Apoc. v, 8.
(6) (7) Sole. Apor —
•luJ. VII, 19. (5) —
Corda homiiiiim, sa^pientin' vinum —|
XVI ,8. (8) Dei. Apoc. xv etxvi. (9) Mensa. Exocl.—

retinentes in propheta B-G. (4) Pisces. Is. xix, 10.— — XXV, 29. (10) IJires , vasa htimani corporis B-G.
—
,
(S) Doctores in Ecclesia , ampla doctrina referta — •
(11) Prvina. Ps. cxviii, 85. (12) Dehet. Mnrc, —

B-G. Referii, in Exodo D, Scientia referti E. — 22. — II, (13) Maris. Ps. xxxii, 7.
I)i: CIVITMK. 22?,
VITEiaM VArJUS COMMKMARIUS.

EucnERius, ed. r, p. 23; ('d. ii, col. 701 vo])is liomo lagcnam nqiiae porlan?. —
B ad Lviii, 1. (lorpora tcrroiia, ut : « Gedcon ctsocii cjus
Grf.oorius M. LagcniR, corpora noslra, coiilVcficrnnt lagcnas. »
5 sicut dc sociis (Icdconis lcpiliir, quod cuin l.a^qincnla,corpusCliristi,ut : -Constrin-

lagcnis ct lainpadilnis ct (tihis ad (jiuliuin gct lajiunciilain in ttrrorc Corjmra ^. • —
proccsscrunl. Ili aulcm lajiciias in sinislra, tcrrcna, ut : « Quod lagunculas novas dis-
tubas vcro in dcxtera fcrehant; significan- ruinpit ^. »
tes quod Cliristi martvrcs j^ro magno lia- IMiial.c , aninia liominis, ul : « In j)liiala
10 hcnt graliam pncdicationis, corporiiin vcro obtiilit hutvrum '. » — Doctorcs, ut : « l*a-
causani pro miniino. rabis acclabula ct (^bialas ^. »
Pbiala', largic pra'dicalioncs; niidc in Cvallii, humilcs [i/6< .«j/prfll.
lahci'naciilo j)liialuc ct c\allii lacli siiiit, nt Poiius Capi am s ad litt. xi, art. 1;").
qui CMibcraiilcdoctriiia llucrc non ()ossun(, Lagcna' dicuntur buinana.' iiicntcs. Jcrc-
15 sallcmcvalbis honi vcrhi ministrarc aliquid niias - Omnis laguncula implchitur vino. -
:
in silim (jroximi ligurcntur. — Pliiakc, snj)- Et corpora sanctorum undc de clcctis Gc- ;
pliciuin ()crscquutionis, ut ibi : « Kt quar- dconis, etc. Sancti cnim tuhis pra'dicationis
tus angclus c. j). s. » rhialim namquc in claniûnt, corj)ora contVinguiil ahstincnlia
solc ctTinidcrc , cst viros saj)icnli;c lulgorc et laboribus. f.amj)adcs ctiaiii niiraculo-
20 luccntcs j)crsc(|uutioMis turhinc offuscarc. rum tcncnt, (iiiihus tcriiti IkisIcs (hcmo-
Itcr, carnalis coiiilalio, sicut jicr j)sal- ncs fuganlur. — l.agcna ctiam Jidcs bi-
mislam dc Doinino dicilur Congrcgat : « ()tismi. Uvangclium : < I.agcnam acjua» haju-
s. i. u. acjuas maris; » id cst, amaritudincm lans". »
jjcrvcrsa' mcntis, quasi in utrc congrcgat , Idem ad litt. xx, art. 170.
Dominus (juando jxilcstatc sua nc crum-
~""^^—rier.
—
^.-v , ,
j)at cxlcriiis in voccm ()ra\a' libcrlalis, clau- -^- "^

'
dit. —
Clriiim nomiuc, corda clcclorum, ut Litlcra lcgis. Saiicla Kcclcsia.
in Kvanuclio \iniim novum i. u. v. »

: -<
Sunctus. Ueccator.
Giu:r.onius a()ud (iarucr'un)i S. 1'., lii). rirrnis Episropus.
30 \vi, c. .'), H, •), (). (;'iK, (551, ().)2.
Jicnnoni, iu .ludic, ^ iii.
lUliXNUS Ct AN(»VMUS Cr.AIM-VALLK^SIS.
Qiiid liiba ? (juid l;mii>.is ? (jiiid dicitur csse lagena ?
Utcr, l'cclcsia, ut : « Conp,rcgans, ctc. »
Ci.inior doctonim, miraciila, corpora iiostra.
Littcra lcgis, nl :
• Tcdlcns jiucrum cl utrciii ciMistns, <lii\ nostcr . t.ilcs .nd ppclii dntit ,
aqua' . » — Mcn.s prava, ut : " Statiiil (Jiii coiilcmiiciilcs siia corpora , tortilcr liostcs
35 a(jiias (juasi in utrc. » — Corpus morlalc ImpiiLMiant, stcrmint, siciit .Samsoii , luorieiido.
— Corda
,
liostcs criidclcs .xliipncnmt .iiitc l.iL-cnas,
nt : • l"'actus s. s. u. i. j). " sjiiii-
\ isis lampadilius, \iclori tcrâ dcdcrc.
tualiiiin, iil: <• .Ncc millimt, clc. »
Namtpu' mali .sanctis positis in corpore rcstant;
i.agcna', lidcs hajilisnii, ut : « Occuircl Scil daiit tcrjja inali, post(|iiani iuiraciila ocrmint.
M\.
"
1. Oi.LA, Syna^'oga : « Ollani acconsam cgo vid(.'0, cl farics (^jus a facio aqiii-
hO loni.s
(I) Auu.r. CiciK^. \\i. I i— (4) Tenorr. U. x. "•. Mar.'. \i\. I". — (7) /*/W« judaira , nii\Uilalf car-
— I7t) lH.irtnitiiil. Juli \x\ii. in. --fij Ihiti/rnin. Jinl. iiiili iinrii.Mi. In Jfrvinii n-(i._ (8) (lUam sunrtHsaiii
v,i2r». - (.; /•/m<//</,v. K\.mI. \xv, i'.L - ,(; n.ijiit.in^. V . (i. .li^Kl/.illi.v. Ji'ri'111. I, t.~i.
224 S. MELITONIS CLyVVlS
^. Piirsens mundus ', vel anima peccalrix : a Pone ollam supcr prunas vacuam,
doncc incalescat ccs ejus » =*.
3. Damnalio ^ « VuUus redigenlur in ollam

: » '^.
-^ 4. Carniilia-opera « Quando sedebamus ad ollas^. » :
5 -f- 5. Gencris prosapia, ut quidam volunt. In psalmo « Moab : olla spei mcae^, »
propter Rulh '.
EucHERius ed. I , p. 24 ; ed. ii , col. 7G2 mihi versificator cgregius

dilas. Testis cst
D, ad 2, 5. qui de Trojano loquens excidio sic ait ^. ,
10 Gregorius M. Synagoga vel quod-

Olla, ,
Tradunt cuncta neci prasdscque cupidiue
lihetcarnalc cor; unde « Ollam s. e. v. » :
— Obiirmant Grajci pectora clausa preci.
,
,
caeci
Olloe, carnalia opera, ut ihi « Quando, etc.
Gregorius apud Garncriiuii S. F., lib.

:
— Olla prophetarum liaec est lex

iilioruin :
mosaica; unde Petrus Riga Olla [vid. in- :
15
XVI, c. 6, p. 649.
Petrus Capuainus, ad litt. xiv, art. 33.
fra] cujus flamma est gratia.
,
Est olla —
damnatorum, de qua csl illud propheticum:
Olla coelestis est uterus Virginis. Psahnus :
cujus flamma est ge-

« Moah olla s. m. » namque Virgo— Ipsa « Vullus r. i. o.; »
Iicnna. —
Est oUaMoabitarum, dequa scri-
de genere Moah fuit. Nam et Ruth Moa-
— ptum est : < Moab o. s. m.; » ha^c est per-
hitis in ejus genealogia descrihitur.
sequutio a falsis fratrihus, cujus flamma est
20 Ollaspirituahs, littera legis.Regum: « Mors
in olla ^. » — Olla infernaUs, mens raahtia invidia.
contra Deum succensa, vel Synagoga in cjus

Anokymus Clareyallensis.
persequutioncinflammata. Jeremias « 01- : Olla.
lam succensam e. v. »
Trihulatio. Malitia diaholi.
25 DlSTmCTIONUM MONASTICAR. lih. IV, ik
Mcns reproba. Opera carnis.
Olla. Ollarum quinquefariam legisse me
memini in Scripturis sacris distinclionem :
Petrus de Riga.
est enim olla Jigyptiorum super quam ,
Aurora., in iv Reg., v. 2G6-27I.
sedebant filii Israel in Jigypto : ha;c est Olla prophetarum completur agrestibus herbis :
soluxuria, cujus flamma est gula. — Est Lex vetus olla fuit verba severa tenens. ,
Gustus amarus erat sed sal vir sanctus in ollani

olla Rabyloniorum ,
quam Jeremias vidit
;
Mittens pulmentum gratius inde facit.

,
succensam, et faciem ejus a facie aquilonis Lex austera fuit scd doctrinee sale fusa ;
htec est crudelitas , cujus flamma est cupi- Dulcorat Cliristi gratia legis onus.
LX.
^ Incensum, orationes sanclorum. In psalmo : « Dirigatur oratio mea , sicul in-

85 censum in conspectu tuo ^". » [lidc Thus, in t. II, p. 413.]
LXI.
4- Sacrificium, oblatio jusliti?e. In psalmo : « Sacrificale sacrificium justitise ^^ »
(1) Vel gemis humantim , sive quxlibet animo pec- (5) Ollas. Exod. XVI, o. ~ (0) Mex. Ps. ux, 10. —
cattim igni tribulatiunis apposita B-G. (2) Ejtis. — (7) Proptcr lUiili (leesl in E. — (8) Olla. IVReg. iv,
Ezech. XXIV, 5. Do>iec iitcoluerit E. (5) Damnatio — 40. — (0) Ait. Hadem in t. ii, p. 294.— (10) Tito. Ps.
senipiterna, In Joel B-G. — (•'••) (Hlam. Jocl ii, 6. — cxL, 2. — (11) ,Justitia\ Ps. IV, 6.
DE CIVITATi:. 225
LXII.
-^ IIoLOCAUSTLM, id Gst lolum combustum , lotus fide accensus , sive carnis

morlificalio. Est enim quidani ignis cliaritatis omnia membra liominis in propiios
usus assumens , ut non oa permiltat mililare [)eccalo. In {)salmo : « liolocaustum
njeduilatum olTeram tibi '. »
LXIII.
5 -f Uo^Tik /)ac//ic(( opus miscricordiju; quac ideo hoslia pacifica appellatur, eo

,
quod hosti diabolo resistal'% et l)eo hominem reconciliet. in psalmo « Tollile ho- :
stias , et introite in atria ejus -^. w In lauro veio , continentia» cultro, in ara cordis
supcrbia juiûlalur •^. In ariete, furor. In hirco, libido. In vitulo , carnis \oluptas.
In agno, lascivia. In lui'dis, peccata diversa. i*or turlurcm et columl)am , n.un-
lodilia castilatis et simj)licitas cordis in sacriticium Doniino orCerlur. In similagine,
puritas menlis, vel opera misericordi;u. in primitiis, inilia bonorum operuiu , vcl
bona voluntas. in dccimis, porfectio bonorum opcruni.
VETE11L3I VAllILS C0MME>TA111US.
EucHLRius, cd. I, p. 21) ; cd. ii, col. 707 liabet anle oculos cordis, quoniam coluinha
»> B, c ad Lxi, Lxii, Lxiii. lideni DoiuiniccL' passionis siyuilicat, sccun-
Pltuus Camok. OflVrri voluit Christus duiii illud : « Coluinha inoa in roraniiiiihus
prinio, in tcmplo, juslo Siiiioui , a paroiiti- pclia', ct in cavornis niaccria' "'
. l'oliaau-
hus; sccimdo , iii alrio , Pilato pcrlido tciii crat Cliristus \ — Cuin uuo pari
"
tcrlio, Dco Patri, in palihulo, \n'o paronli- tmiuruni, ([ui conlincuti;un cor- iiiciilis ct
2" biis. Quuin scni[)cr ohlatus cst, ([uia i[)sc [)oris lidclitor custodit. — Cuiii
coluiiiba ct
voluit, ut ait i|)S(' |)cr Isaiani, ct vcre voluil, tuiiure, ([ui castilatcm ct siuqjlicitatcm of-
non necessc iial)ehal olferri iii lcmplo, iit fcit cuin eo et proco, iion pro luundo ; et
sacrilicarcliir , ([uia cral muiidus; iicc crat iste solus gratus cst Clirislo : luiiur ciiim
examiiiandiisiii |)i;ctorio, (|iii iioucral rcus; avis e.^t easlitalis.
23 ncc arii;;(ii(Ius crucis palihulo ,
tpii non Saccrdolcs offcrunl dc itrcê, (piaiulo mi-
crat im|)ius. Scd ([uarc voluil!' Quia sie do- norcs in niinorihus |)roNchunl ; ilc ariiicnlo,
eiiil, iit nos ila faeiuinus. Oiunis cniiii Cliri- quaiido majores ad dc avibus, iiiajora ;
sli aclio, uoslra est leclio. Noncniiu suflicit ([uando colihcm cvchunl ad culcstia. Hoc
iiohis, si iiostra ollcrimus, iiisi ct iiosiiu t tri|)lcx sncrilicium licb.il iii Iej,'('.
30 ipsos in holocauslum Domiiio otrcraiuiis ;

Saciilicium lri[)lcx : iii carnc; cariicm
uutlc et iios iiioiicl Apostolu^, scrihciis ad iiku lal (|iii ipsam moiiilicaii' uoiico^-at. —
liomaiios : Ohsccro vos, fratre-, ul cxhi- lii tordc ; cor mactal ([ui sc imiiiuiid.i co-
bcaliscorpora vestra liostiaiii viNcnlcm^. >< îlalione iioii iiuiiiiiKit. - lii o|)crc; o|)cre
OlTcrK.hrisliim cuiii columhii, (pii olTc- niaclal ([ui iii aycuilis liuiiiaiium f.norciii
35 reiido Eucharisliiuii, Dominieain [lassionciii iiou cousiderat.
(1) Tibi. l's. i\v, l,"». //.)/«)((iu.v/<( V., i\. — rl) Krsi- I dc uilipihus pnri/fcurMm, ijiin' cxslaiil in L ii, |>. HTt.
slal. l.nlimiiii i|iii(li'iii nurlornii litcc iiiiuiiiiil, ni. I — [{) Juijulata M. (ti) —
Vivrnlrm. Uoni. xii, i.
ixslanl iii iixl. A. — {Tt) lijux. V*. xcv, .S. ii-(« (iiKliiiil [ i}\) .UuciTiX'. Caiil. ii, I i.
—
J) Chiiilus. l C.or. \, l.
III. i5
Antosius de Rampigollis, in Figuris contritionis et pasnitcntiffi ,
quia Deus non
liblic, c. xLiiijdc Oraiione^n. 1. « Diriga- exaudit peccatores. Quum igitur cor abest,
tur, Domine, oratio mea incensum in
sicut oralio non est Deo accepta, quia, in psahno
conspcctu tuo » ^
. Et nota quod monstra " Oratio ejus fiat in pcccatum ^. " Item par
5 sunt rara , quia natura dedit unicuique turturum notat quod oratio debet esse cum
suam naturam ideo quum homines vident; gemitu quia turtur reddit pro cantu gemi-
;
monstra admirautur. Et ideo in domibus

, tum. Et turtur habet duas alas, sicut oratio
nobilium sunt cara. debet habere Immihtatcm, ut patet de pu-
Spiriluaiiter. In domo principis mittitur biicano qui se humiliavit. Alia ala debet esse
icmonstrum, quum ad coelum mittitur oratio cliaritas unde Isaias ; Qui sunt hi qui ut : <>
indevota habet enim duo capita, quando

: nubes volant, et quasi columbai ad fenestras
cor est ad terrena et lingua ad coelestia ; suas •''
, ? »
ideo exaudiri nou meretur sed yelut mon- ; Petrus Capuakus ad litt. viii, art. 12.
strum turpiter de palatio divinae majestatis Hostia redemtionis nostrae, Christus; hostia
15 repellitur. Tentat enim Deum, qui sine de- pro peccatis i)ro pace inter corpus et ani-
;
votione cordis orat. Plus valet devotio cor- mam reformauda ;

pro gratiarum actione ;
dis quam oris loquutio. Unde poeta : pro salute. Christus fuithostia DeiPatris, et
liiit pcrfecta propeccatoribus, tumquia sine
Non vox, sed votum non musica cordula, sed cor
;
peccato, tum quia corpus habuit aptum ad

Kon clamor, sed arnor sonat in aure Dei.
immolandum tum quia sponte se obtulit. ,
-0 Quid prodest strepitus labiorum ubi cor ,

. Idem ad litter. xviii, art. 12.
est mutum ? sicut enim vox sine modula-
tione est vox animalis, sic oratio siac devo- Sacrificium
tione est sicut mugitus boum.

Extcrius, Interius, Superius,
Figura. Levit. xiv, ubi legimus quod
25 Dominus ait ad Moysen ^ Dic filiis Israel :
Gorporum uo- Poenitentia3. Corporis et
ut non offcrant in templo claudum vel mu- strorum. Laudis di- sanguinisDo-
tum, vel vitulumcontagiosum; sed de])ent Bonorum ope- vinae. mini.
offerre agnura sine macula, aut vitulum sine Laudis aeternae.
rum.
diminutione membrorum, autparturturum.
DlSTINCTIONUM MONASTICAR. [Vide t. II,
30 Igitur erat in Jerusalem probatica piscina ,
p. 473.]
ubi animalia prius probabantur quam offe-
rebantur. Laurentius.
Moraliter. Per clauduni vcl mutum vel
Hypomneslicon, in lib. ix.
vitulum contagiosum nota orationem inde-
35 votam vel immundam, ut quando homo orat Qualiter ohlationes antiquas offerimus.
pro aUqua rc contra salutem animae, vel
Et veterum memores quam multa litasse leguntur
quae inducit ])eccatum. Unde Chrjsosto- Tur|)e putant vacua velle venire mauu.
mus Qui orat pro fdcinore vel pro morte
: Luxuriamcohil}endo,capros;fastunujuepremendo,
alterius pro divitiis vel honoribus
, vel Tauros; aut agnos mite sequeudo litant. , ,
;,o mundi viles ad Deum preces mittit. Sed

,
Dat caput incipiens ; perstans dat corpus eorum ;
Dat caudam complcns tot bona fme bono.

debetofferre agnum sine macula, id est se
IMeus et casta caro pro turture ; proque columba ,
prol)are ,
quod non sit in pcccatis mortali- Simplicitas sapidum pro sale pectus adest.
;
bus : tunc enim debet se lavare in piscina Auri priicbet opes, etc. [T. ii, p. 4GG.]
(1) Tuo. l's. C\L, 2. — (2) Moysen. Plura simnl paucula ex allegiilo Lcsil. xiv. (5) Peccalum. Ps.
congcssit tiiiii c vetcii. tuin c uovo tcslaiiieiilo, îx
|
| cviii, 7. — (4) Sw;ii'. Is. i.x, 8.

DE CIVITATr. '227
LXIV.
-f i . Saceudos, Dominiis Jcsus Chrislus. In psalmo : aTu cs sacerdos sccunduni

ordincni Melchisedocli '. w
-f 2. Saccnloles , sancli. In Lsaia : « Yos saccrdoles iJoniini , ôcabiniini niinl-

slri Dei noslri^ »
5 -f 3. El in nialani parlcni. In Malachia : « Yos, saccrdolcs, qni polkiislis nomen

meuin ^. »
YITERUM VARIUS COMMENTARIUS.
Damasis, Carm. vi, v. 2. Christo, ct pro quo iiiit uncttis. Oiiomodo

SvLVius, de \ominib. r/u'., v. 0. Christus saccrdos ohlulit sacrilicium. C,>uo-
10 jNicetas, Serm.ni, p. 330. modo Christus saccrdos pra-dicavit admo-
OuiKNTius, de ISal. Dom., v. 1). nendo. Quomodo Ciiristus saccrdos iiitcr-
IsiDOiiLs, EtymoL, lih. vii, c. 2, n. 30. ])cllat. — Quilihct sanctus uii«,m unctionc
IUba^ls. Sacerdo.s, Chrislus, ut : « Tu dchcl. Quilihctdchct prccdicandoadmoucre.
es 8. i. X. " — Halio no>tra ut : < Si sa- Quilihct dchct intcrpcllarc — Quomodo
—
,
15 ccrdos qui unctiis cst pcccavcrit "*. » (jui ordinaiilur in saccrdotcs , hac omnia
— Quomodo saccr-
,
Piiclati, ul : • Ducitsaccrdotcs in}.;lorios '. » dchcnt in sc ohscrvarc.

INoTKEii, Seqiieut. xxxvii, v. 10. dotes sumus lux niuiidi. Quoiiiodo sumus
rtTHLs CANTor.. Saccrdos , Christus : sal tcrra". Quomodo sumus luccrna super
proptcr uiictioncin ,
proptcr ohlationcm, candclahrum. Quoinodo .sumus civitas supra
20 proplcr iiilcrccssioncni ; uiide : » Proptcrca inontcm posita. Quomodo sumus montcs.
iinvit tc''. Ohlatus ost, cpiia ipsc voiuit', Quomodo siiimis])aliiiitcs in vitc. (Uiomodo
sciiipcr vi\ciis ad iiilcrpcllaiulum ". » — Sa- ûmus jiastorcs sumus
o\iuiii. Quoiiiodo
ccrdos dicilur aii^clus; iukIc iu Malachia : davigcri rc^ni Ctt'lc>tis. Quomodo ûmus
Lahia saccrdotuin custodiunt scicntiam
<-
,
mcssorcs. Quoinodo sumus agricohc. Quo-
25 et cx orc cjus rcquiruiit scicnliain; aiij;clus modo talciita [)atris familias rccciiimus. Quo-
cniiii Doinini cxcrcituum cst ''. » modo (lchcmiis Iructuin attcric. (Juomodo
1*i:tiuj8 Cm'LANLs. Sacerdos trihus mo- (lchcmus vijîlarc. (Juomodo conslituil nos
(lis, hono. Saccrdos cwli cst Chrisliis.
in Doiiiiiius siijicr familiani stiaai. (Uioinodo
Psaliiius > Tu cs ctc. " — Saccrdos imiiuii
: , mis-î suinus. (Juoinodo dchcinus iii^tarc
30 dicitur vcl {^cncralilcr , id csl (piilihct saii- ]ira'dicationi. QmMiiodo dchcmus aniiuntiarc
clus. Epistola canonica : •• Vos cstis j;c- [laccin. (Jiuoinodo sumus iiiscatorcs htuni-
nus clcclum, rci,'alc saccrdotium '". " Vcl iiinu. (Juoinodo dchcmus acccdcrc ad altarc.
spccialitcr, qui scmcl mi^Mtur cl ordinalur (JiKunodo dchcmus scminarc. Qiuunodo su-
in saccrdotcm. ;
Scfiiicnlia (unlum i\i(iluUs inus lundamciita Ecclcsiu'. Quomodo dchc-
IM murtjinv ruhricatia dcsiijnarc vural. C.ur mtis non solum diccrc. scd laccrc, cl circa
ri
Movscs dicitur saccrdos. l)c (pialuor illis hoc mullic li|.;ura'.
(pii coinpctuiit saccrdoli. — (hiod ca (iu;v A>ONVMLs CLAni:vAi.i-E>sis. Saccrdos

compctunt saccrdoli , vcrius con\cniuiit liahct noincii coniiioîluni cx gra'Co ct Intiiio,
[\)\\tflvht.srili-r/i. Ps.cix, A. — (i) So.ith. I>. i.xi, t IN. xLiv, tt. — (7) ]\tluH. Is. i.ui. 7. — i8' Inlfrpfl-
(5. — (7)) Mfum. Malnrh. i, (i. — (i) Pfccarerit . I.p- I Uindum. Hihr. vii , 2N. — [*X Hst. Malacli. ii, 7. -
vii. IV, i"). — (5) Ingloiiui. Joji xn , I'.). _ '(P Ti\ \ ftul Sdcerdofium. I Pilr. ii. ?•
i5,
228 S. MELITOISIS CLAYIS
quasi sacrumdans sicutenim rexa regen- : Petrus Episcopus.

do, ita sacerdos a sanclilicando vocatus est Bennoni^ m Gencs., § xii.
consecrat enini et sanctificat Sacerdos lit- '
. Atque reverteuti, devictis hostibus ipsis,
sacris induitur vestimentis Melchisedech accurdt Abrac sine fine saccrdos.

teris instruilur :
,
,
,. . . ... /-ii.-,i-- „ <- I

panem et viuuni, majora
Obtulitet '
fisurans,
b >
5
^ assistiti,,, cor ypus Cliristi consecrat cl
aitari u.ôxoi
uiLuii ,. ,
j ,
'
11.. Perquod eratpecudumsacrameutum evacuandum.

sumit ligat et solvit, benedicit et maledicit,
; ^.^^^^ rex est pacis ,
qui discipuiis ita dixit
orat pro se et pro populo errantes revocat, ; Rex est justitia} ,

qui judicat omnia juste.
corrifît delinquentes Huic honor est geminus, quia rex est atque sacerdos,
Sacerdos, Cinîstus'. — Ratio — Prailati. Jf

Rex
«
.^^« P^^^"' ^^
judex erit "^"^c
'^'''T ""^^f^
m prajsenti saeculo ipse luturo
'" ''''•
[TJt in
10 [t/f
'
n } 1
liaOano.j
,
Huicque sacerdoti decimam tribuit patriarcha.
LXV.
•f 1. Vestimenta sacerdotum, opera justitiao. In psalino : « Sacerdotes tui , do-

mine Deus , induanlur justilia ^. »
•f 2. Plebs fidelium. In Levitico : « Caput suuoi non discooperiet, etvestimenla

sua non scindet ^. »
15 -f 3. Tunica hjaeintliiiui , Christi Ecclesia , ejus sanguine decorata. In Exodo.

-^ 4. Superhunierale .,
virtus operationis, ab humeris significata. In Exodo :
« Et fecerunt superhumerale de auro, et hyacintho, purpura, et cocco bis tincto

et bysso retorta 4. »
-f 5. Uationale , doctrina, vel rationis a pectore declaratio. In Exodo : « Et

liofecerunt rationale opere textiU ^. »
Duodecini lapides in rationah \vid. t. II, p. 333].

-f 6. ,
-f 7. Poderis, hoc est tunica, doctriua secretior. In Exodo « Et fecerunt ve- :
stimentum podere sub umljone opus texlile totum hyacinthinum ^\ »

, , ,
f 8. Tintinnabula aurea, vestimentis inserta, sermo pra^dicationis operibus

25 conjunctus.
-f 9. Malapunica, tintinnabuhs permixta, unitas fidei, et concordise charitatis,
ubi et supra.
-f 10. Lanuna aurea, crucis in fronto praefiguratio , vel manifesta justitia. In
Exodo : « Et fecerunt laminam auream , et scripserunt in ea htteras deformatas :
30 Signaculum sanctitatis Domini 7. »
VETERUM VARIUS GOMMENTARIUS.
EucHERius, ed. i, p. 29; ed. ii, col. 7G7 unionem hamanitatis et divinitatis. — Ami-
A, B ad 4, 5, 7, 10. ctus, quo caput tegitur pro galea, et signi-
Petrus Caintor. Vestimenta quibus sa- fjcatgaleamsalutis. — Alba, quai pro lorica
35 cerdos induitur sunt sandaha quibus pro ,
totum corpus tegit, significat castitatem. —
ocreis utitur. Hoc calceamentum significat Cingulum, proarcu; subcingulum, propha-
humanitatem ; pes divinitatem ; corrigia , retra assumit, et est subcingulum quiddam
(1) Sanctificaf. Huc usque Isidor. Etymol. librvni, (5) Tcxtili. Exod. xxxix, 8. (6) Hyacinthinum. —
c. 42, n. 17.— (2) Justilia. Ps. cxxxi, 9. - (5) Scin- Exod. xxxix, 20. Notanda versio hujus loci qui om-
det. Lcvit. xxi, 10. — (4) Retorla. Exod. xxvjii, 6.— nino Sabuterio defuit. (7) Domini. —
Exod. xxviii, 36.
,
DE CIYITATE. 229
in stola qiiod ligatur cum cinprnlo.— Stola, utvenirctad Domiiium. — Tunica sipnificat
quii! collum circumdat quam quasi iias- ,

Aitam activam, vtl potius vita' acliva' curas,
tam, contra rcsistcntcm vihrat. Orariuin — quM- iinpcdiuut lioinincm in spiritualihus
istud sivcstola qu;c pcndct a dcxtris ct a
, boiiis. Ilinc c-t quod sponsaôcala a spoiiso
5 sinistris, signilicat justiliain, qtiain dcbcmus a contcin[)latioin; ad actioncm, dicit Kxui : «
habcre in prospcritatc et in advcrsitatc. — mc tunica mca (luomodo rursus induar,
Manipulum, quoproclavautitur, qno ctiam illa *?» —

iunica sif^nificnt l)ona tcmpo-
oculosabstcrgiinus, portamus inlajva; quod ralia inagis ncccssaria ,
sicut tunica intcr
significat fidcin qua dcbcmus abstergcre ,
ca-tcras vcstcs magis ncccssaria cst unde ;
10 tcncbras mcntis; ctcst in lajva, quiadcxtera est illud : « Si qnis vult tccnm jiidicio con-
scmpcr dcbct csse libcra. — (âsula ,
qua tcndcrc, ct aiifcrrc iâliiiiin, diinittc ci ct
quasi clypco protcgiinur, significat clinrita- tunicam. > Id cst , bona tcmporalia , quie
tcni quia omniuin major cst charitas.
,
minus ncccssaria sunt tibi, ûlt aufcrrc?
Manus ctiam libro, pro gladio, armattir. Proptcr bonnm pacis, ct ([ua' magis ncccs-
15 Pf.trus Capuanus [(/e VesluTrenlis, lu- saria sunt, dimittc. — Tuiiica cliam doctri-
nica. malis punicis, vid. supra, p. 151 , ct nam significat; unde legiinus quod sancta
^
t. II, p. 39 ct 37'».] matcr sancti Samuclis, ci tunicam
Aiiiia,
DisTixniONUM MONASTir.AR. lib. V, dc par\am fccit, quia nimirum parvuin parva

Veslimenlis [vid. supra, p. 151 ]. —I)e Tu- dcccnt. Undcquidam ait :
20 nica. Tunica Domini inconsutilis est unitas Quod viniim prius, indociis dofîa profimdum ;
corpus Christi, quod uni-

EcclesiaJ, ciuaj est Da tenerum teneris ; sic fiet dognia rotundum.
etsacramentorum muniturctorna-
tatcfidei
^5^ initur lunica
tur, .secundum illud « Kccc quam bonum :
,
^-i»^ -^ '
^
ct quam jtictmdum habitarc fratres in Sancta* unitatis. Tcrrcna' possc^ssicmis.
25 ununi , IJonum cst munimcn et ornatus
'
! Charitatis. DoclriiKc salutaris.
jucundus. Sicut vcstis tcgit a frigore ita , Aclivilaboris.
unitas sancta munit a mortc. Ecce quom Pr.TRvs Enscoprs.
utilis unitas cstet iucunda, (luia sicut fcrda n i^ c ,, •• i ...
,. ,• .. , ,
•
r., , //enno/u, in Exod., ^ hi-iA
di.scordia, ita pulchraconcordia.Tunicabirc
50 esl iiKonsu! ihs (piia ha-c sancta' Jxclcsia^
''''''^''''' ''*1"'""^
^' '''''^"'
,
•
.
,
v.v.âiuo
,
?."r^"'
Qjaris in ciipiteeius et ;mrca l.uiima ^T'\'
monstrnnt
unitas, non humaiui iiulustri;i vcl sanctitatc
yi.:,ern:r Iii.is s|)l.Mi.i.)rnn , ii.ic est deit;.tis.
vcl opcrc cst confccta, scd .solo diviiio opcre *
ll;rc li.miinein Clinsiuin ; ista, D.-i notat aurea
'"'•'"' "•
cst Ecclcsia' sanct.c collata. Et hoc cst (piod
*""'•"•'' ^'•'"''"'" '•><'*'S''^"' "'.'"ilVs»'''«
< Dcsupcr contexta pcr totum ^ »
''"•'^ '•'""'''
.sc(niitur :
... .
I-,
II . 1 V.riijit a.l .•.cltiin iios ips;i iiva»'intliiii;i vestis.
3r. Si cniin htimano .sensu, sludio vcl labore cs.ct „,,
,,,„ -^.^, ,„.,,^, ,,„,,„ „,',„ ,,„.,,., „,.,„, ,
contpiisita, non esset « contcxta dcsupcr. »

Conieijit et iioimlos lidei ;;lutiniis numerosos,
Si ;iulcin vcl ex p;»rtc cssct scnsu ac(piisil;i (Jiuos |)()|)iiIos iiiulii|)lifitas .)|)(Mimi t.Miet intus.
humaiio, non cssct « dcsupcr contcxta pcr ''"'''" -'•;•";"'• >^""' imtiniial)ula mala :
, ,.,,„ I- •
. ,
• !• 1 i'i .• Iii medio !''.eeiesia; doetores eon.stituuntur
totuiii. " l nirc eiiim in lidc ct di cc loiic ,, . <..,:. i;. ,...,
(Jii.)nim (li).'lrma
,
res.m;iiiS(iue sei.Mitia lmi:u.T
/.0 divcrsoruindi.ssidculcs aniinos, non \irlutis -i;,,..;, ,„r;,s,,iie aries, ie;;i.s.|ue, l.âuu.-liuiue.
human;.' i:t con- scd muncris cst diviui.
,
,,^. SuperhumeraU.
grue dicitur li;i'c tumca fuissc incoiisulilis ,
nc possit uiiKpiam dissidi.

'
T.inica sij^ni-
'^
. '
_ .
"'^';
\
^'''^•"''V"^
de\tr;i et ia'\;i
*'Î
•"'=:•""" •"''"''
l;i|)i.les m e.i |i.)siti
^'l':''']'-
sunt :
fic;it charilatcm : h;i'c csl ('nim tuni.a (jim ,ii,|„osunt popuii : dexler pentilisli.abetur,
ii-j • IVtrussticcinxit sc, ct misit sc in iiMfc ',
ln.lai.Mis (|u.)ndani d.'\ter, iimi.- ips.- sinister . ..
(1) lnum. Vs. rxxxii, l, — (2) Tohmi. Jonn. tit, . — (^>) Tutiunm. Mnlt. v, .iO. - [{>) Uicfm. Vorsus
23. — (I>) Maii'. J.).in. XXI, 7, — (i) Jllu. Cniil. v, 5. | in in,iiginc ati.lililinii.
At ratioualc variat lapidum ordo quaternus : Moribus et precibus se populumquc rcgens.
Hoc Evangeiicuni sermoneni rite figurat. Non nisi veste hyacinthus in
aliud splcndet , ista
Hocque ligant vittae depressum pectore in Aaron, Signans quod totus praesul ad astra volet.
]Ne cor sacrificis vexct meditatio fluxa Paulus erattotus inclusus podere, dicens :
5 Sed ratio sola stringat cor sacrificantis. « Dissolvi cupions , opto videre Deum. »
Sunt patriarcharum bis sex quoque nomina in illo

Exemplum quorum studeat sacrifex imitari. Jbid., Y. 1263-1270.
Coccus bistinctus, byssusque retorta, hyacinthus,
Petrus de Eiga. Purpura cortinis mixta fuere decem.
Designantur in his aer tellus aqua ccelum , , ,
Aurora^ in Exod., v. 1595- 1G02. ,
Ut Josephi testis scripta vetusta sonant.

Byssus signat humum, quia nascitur inde, hya-
10 In veste poderis totus erat orhis ierrarum '
cinthus
Podcris est vestis quac terrae continet orbem Aera : nam concors est in utroque color.
Et caput et corpus procsulis illa tegit. Purpura signat aquam , quia pisci nubit aquoso ;
Sic mens pontificis toti supereminet orbi Coccus se confert teste rubore, polo. ,
LXVL
-f \. bona opera facere, vel recte docere. In Apostolo « Si quis
J^.DiFicARE , :
15 autem a^dificat supra fundamentum hoc, aurum argentum lapides pretiosos ^. » , ,
-f 2. Et in aliamparlem, pro populo Judseorum, per Malachiam dicitur « Ipsi :
sedificabunt et ego destruam ^. »

,
LXVIL
^ Destruere, mala opera exercere, vel male docero

i. '. In Salomone : « Unus
retedificans, et unus destruens ^. »
20 -f 2. Et in bonam partem. In Jeremia «Ut destruas : , et scdifices^. »
LXVIIL
RuiNosA corda reproborum peccatorum impulsibus destructa. In Ezechiele

i
:
-f ,
,
« Numquid qui in ruinosis habitant, ha^reditate possidebunt terram7?»
VETERUM VARIUS CO]\lME?STARIUS.
EucHERius, ed. I, p. 26, 2 ed. ii, col. ;

Quidam super petram , scilicet Chrislum ,
25 763 D ad Lxxv, lxxvi. qui stahilcs sunt iu \irtutibus ; unde Apo-

Petrus Cantor. /Edificant lemplum qui- stolus : « Si destriiatur hujus habitationis
dam super terram, qui scilicet intelligunt tabernaculum hahemus in coe-
, a^dificatum
ct non faciunt unde « Qui audit sermo-
; : lum » ^''.
—
Quidam aurum argentum ct ,
nem meum ct non facit, simiUs est homini lapidcs preliosos quidani lignum, fenum ; ,
30 eedificanti super arenam ^ »

— Quidamsine sUpulam. Pcr aurum intelligitur dilcclio
cicmento parictem, scilicct infirmi ; unde Dci pcr argcnlum dih^ctio proximi
;
pcr , ;
« Parieti inclinato ct maccria^ dcpulsic^. lapidcs preliosos , hoiiaopcra; per lignum.
(!) Terrarum Sa|)icnt. xviii , 2i.

—
(2) Prelmor..
— (r;) Jidificos. .lercin. i, 10. — (7) Terram. E/ccli.
1 Cor. III, 12. - — (5) De.slruam. Malacli. , 4. i
— XXXIV, 24, 27. —— (8) Arenmn. Lnc. vi,.48.— iUj De-
(4) Malcdicere E. Deslrucns. Eccli. xxxiv, 28. putsx. Ps. Lxi, -i. (10) Coilum. 11 Gor. v, 1, 2.
(5)
Di: CIVITATi:. 2:?l
feiiiim, .slipiilain, cKinahiliii, id e^t vciiiali.i Hl RMA.VM S \VlKI)IVE>S1S.

pcccata inlcllij.Minliir , nl illoiiim .sciliccl Horliia dcliciar., lil). i, >. 77i-78.j.
qui lcrrciiis adliaTcnl , Dco laiinii oiiiiiia I)iiitiir cssc (loiiius, \cl seinil.i itroii.i \oliintas
j)()sl|)oneiilcs. II;l'C crcinahilia diciinlnr, (iordis el alii-clus, ad scfliis oiiine luciis;
qnia Vel caro liixurians doinus est, in (inc rcsurgens,

5 iii ignc purgalorio oiiiniiio pnrâl)iiii-
li,Miil)iis alcniis c.nrnis ut .icta liiat.
tur. Dc isto ignc agitnr super ii c})istolam
Sortitiir similem siiiiili ratione ruinam
Pauli '. Sic gravior tamen erit ijinis iste Scmila pcrlidia" scliismaticiqiie domus.,
quam (|iiifl(jnid liomo potest pati in liac Qua; dum lirma putat consistere , corruet; hujus
vita. Pcr lignnrn iiitclliguntur parva })cc- .Nam fimdnmcntum mollis nreiia teiict.
locata, scilicct vcniaiia; pcr fcniini, miiiora

Idem (jiii cnicial lalroiics, non niiiuis ureus,
Ilarum delicias piiniet ille rofriis.
})cr sti})iilain , ininima; unde Aposlolns :
Tales urentes stipiilas exstirpat ah liorto ,
" Si quis autem ajdilicat, etc. »
Tra^cipit ct Saloinon it;nis iit iirat eas.
LXIX
-f- Mlnd.vre, a vitiis cxpnrgare. In Evangclio : « Tcligit cuni Jcsus dicens : Volo,
mundare. Et confcrliin mundata cst lcpra ejus \ »
LXX.
15 -T \. Scop.E, curcc superstilionis, pr0|)(cr vanani i^loriam ^. In Evangelio : « Et
veniens invenit (lonuim vacantem scopis mundatam et ornatam » , '.
-h 2. Et in aliam parlcm. In Isaia « Et scopabo eam scopa terens ; '', w id est

salisfactione p(XMiitcnliaj.
VI:TI:IU >[ VARILS COMME>TARirS.
20 Petuls Catstor. Mnndatur qnis pcr ba- ctionilnisct qiiasi siiinisdolorum com})Iccli-
plismiiin; undc Isaias i.avamini, iniindi : < tnr; dchct cniin jKciiilcns dc sin^nilis })0c-
cstotc''. " — Pcr iHcnitcntiaiii ; niidc ^-Cor catis dolcrc. Profiinditur ctiaiii n.i\ iiiu>ntnin
mnndiiin crca in iiic Dciis '. - — Pcrdcc- doinus a(]na, (jiiando iiuindaliir sco})a nc ,
mosMiaiii; undc : Peccata eleemosvnis j)iil\is donuiin ijisam obnnhilcl cri;o ct :
25 rcdimc **. nos dcbcmns mciilis nostra" i})sa contritionis

PErRLS Capuanus ad litt. xviii, art. 08. sc()])a, a(]na })crfuiidcrc lacrMnarnm, iic \i-
Sco})a iivnlvA cst \\r<iM corrcclionis , sivc tioriim iinlvis c\surt,Mt cf obmibilit incii-
conlrilio ct confcssio. Isai.is : « Sco|)cl)ain tciii noxtram. — Sc^qiam li\ jiocriNis îdc-
cam s. t. •> — Scojia ciil});c csf su])cr.sliti<» , b.inlnr c\ sjiinis iilcctcrc illi (jiii iil iii.ilms
30 iiiniidilia liv|)()crilaruiii. i:\aii^'cliuiii :

• lii- \ idcrcnliir jii^-ti , N})iiias liâbaiit iii aii^'iilo
vcnit eam v. s. m., » id cst liy))ocrisi. palliorum suoruni, iit cis })uncti rcvoc.iron-
1'riiiia sordcs vitiorniii c\pi'llit a doiiio (iii ad mcmoriain mandalornm Doi''.

incnlis; sccnnda cx})cllit virlutcsal) lios])itio
Ih:it\i v\M s \VrRi)iM.\Ms.
cordis. Scopa aiilciii ad liltcram csf instrii-
mciitniii <]iio(| coiiqilcclilnr c\ (iiiil)ii>-daiii
Ilnrlus tlrlicitir. Dc iiiiiliorc forli, S\hi:.
3',
licrhi.-. sjiinosis, cl (]no })a\iiiiciiliiin doiiiii-^^ S\i)i: inlcr})rit;iliir ooiisol.ilio. (]ui;i lido-
mundaliir : sii* autcm ct contritio cx })Uii- libiis F.oclcsiu', |)osl lacrvma'^ })rol1ucnlo> il
(i) l'nuli. Indiro ninnslrnt suinn opiis innlitinn, in-i \ii, ii. — ^.'> Trrm». I- ti\, i"». — ((») Kslolr. I».
fallor ncr iii(li}:Miiiii lini'. - (i) ijK.v. Mnll. \iii. Tt. 1 . —

I(i. i"; Ihui. IV. I , \-l. — (8j Hfdime. Dan. iv,
— {'*)
,
l*er Vdnain uionain E. — {l) Oninliim. Miii. '1\. — (U) /»i». Cr. Vil. lalrum.
graves fletus consolalio scqnitur triplex
,
: dit, » id est, paupcribus dispcrsil ; unde
nam qui in dolore sunt, consolatione indi- consolationem divinam iiabebit.
gent, quae per miscricordiam Dei ; et qui
fit
Sade significat bona consolatio vitae :
poenas criminum luerunt, sperant veniam;
5 et qui lacrymis delicta laverunt , requicm Nobis solamen csto Redemptor. Amen. ,
merentur. Hanc seraitam domus suae, id est Cor pravum lustrat sapiens , et consiliando
homo, accusansse Amputat et sanat si qua nociva videt ,
animae, consideratjustus
Divinis oculis confessio quando revelat
ipsum ante Deum, et purgans conscientiam Cordis in hospitio si qua nefanda latcnt.
suam, ut panem coelestem otiose non comc- Sive viam cordis doctoris cernit ocellus
lodat, id est indigne vel « otiosa non come- : Quando facit sterilem fructiflcare flcum.
LXXI.
-r SpoNGiAcava, infidelitas Juda^ôriim. In Evangelio : « Circumponentes spon-

giam obtulerunt
,
ori ejus ^ » ^
LXXII.
-r Fel , amaritudo malitifc. In psalmo : « Dederunt in esca mea fel ^. »
VETERUM VAEIUS COIÎMENTAmUS.

15 Eabanus. Fcl, persuasio doemonum, ut : Petrus de Riga.
« In fel aspidum intrinsecus ^ » Infide- . —
litas, ut « Dederunt in e. m. f. »
: Ma- — AuTora, dePassione D, N. J. C.,v. 651.
litia diaboli, ut : « Exentera piscem , et fel

Inde Jesus , nostram quserens sitiensque salutem
repone tibi ''
. »
Protulit hoc « Sitio \vid. t. ii, p. 150]. »
:
20 Petrus Capuanus ad litt. vi, art. 26. Vir quidam nequam, malus,hispidus,impletaceto,
Fel dicitur amaritudo quam Christus in pas- Iniponens calamo vas, hysopoqueligans;
Porrigiturque Jesu sapiens hic potus acetum
sione sustinuit. Psalmus Dederunt in. e. : «
,
Fel, myrrham tribus his potus amarus erat.

m. f. » —
Eel quoque amaritudo quam san-
:
Hebrsea? gentis raentem vox signat aceti

cti sustinent in poenitcntia. Psalmus « Cir- :
Quaj distorta vclut spongia torta fuit.
25 cumdcderunt me amaritudine felle ct '
.
» Scripturam signat calamus quae dicit « Acetum :
K Porrexere mea?, felque dedere siti. »

Feletiamamaritudopcccati. Actus « In : felle
Quae corpus sanat , hysopus , brevis herba , flgurat
autem amaritudinis et obligatione peccati
Pro nobis humilemsalvificumque Jesum.
video te esse " »
.
LXXTII.
CuRRUs, societas impiorum vinculis peccatorum ,

alligati. In Exodo : « Currus
30 Pharaonis et exercitum ejus projecit in mare '. »

Rabanus. Currus raagna peccata ut :
— Prselatus raansuetus, ut « Currus Is-
« Currus Pliaraonis, etc. » Coetus san-

,
—
,
rael ". » — Res raundi instabiles, ut . Hi

°
ctorum, ut « Currus Dci deceramillibus *.
: in curribus ^
. »
(I) Elns. Joan. xix,29. —

(2) Fel, Ps. Lxvni , 22. Thren. ni, 5. —
(6) Esse. Act. vm, 23. (7) Mare. —
—
In esrawE. —
(5) Intrinsecus. Jobxx, 14. (A) Tibi. — Exod. XV, 11.— (8) Millibus. Ps. lxvh 18. ,
Tob. VI, 5. — (5) Circumdedit me felle et labore. Ita (9) Israel. IV Reg. n, 12.— (10)C'Mm6Ms.Ps. xix, 8.
DE CIVITATE. 2.33
'.
Petiius C.v^tor
Sa!vilia llorum equorum nurxgx
Impatientia ^^Tcrrena
Tcrrena fclicitatc Timor.
Tir
Audacia ^Mundana pompa Puc

Pudor.
Iinprudcntia
Vcslium mollilic
Venlris ingluvic Tcrrona abundanlia — Torpor ifrnavix.
Olii libidinc Prosperitatc- -Infida sccuritas.
Somni rcsolutionc
^"—^Pusillanimitntc
Auriga
j5 (
Avarit
/^^— — Inliumanitatc Rapacitalc
.Ardor liabcndi.
solet esse
l^ (jontcmlu Dei Tcnacilalc
•Ohlivionc mortis
Petrls Capuaivus ad litt. c, art. 40 inccclum. — Currus triumplium sipiificat.
Duo enim crant anli(piitus gcncra trium-

Currit
pborum uniim cpiod in cquo licbat, ct di-
:
Dcus Oiniiia rcplciKJo. ccbatur ovatio; altcrum i?loriosius crat,

Cliristiis. . Mundaiiis noii lijcrmdo. ct ficbat curni diccbatur^pic laurcatum. ,
20 Aiiijclus ... 01)so([uiuin iu iios implendo. Uiidc [)rivatum sigillum llcnrici, lilii comi-
Jiislus Virtiilihus proficicndo. tis Andcgavcnsis ct Matliildis impcratricis,
Injiistiis... Pcccalis conscnticndo. ([uondam rcgis Anfjlorum, sculplos babcbat

Diabolus... Supcrbicndo. iii jas[)i(lc currum ct scr[iciitcm tralu>ntcm
DlSTINCTIONUM MONASTICAR. lib. I (h ,

curriim, cum suscriptionc liac iii mctallo ' :
25 Curru. Cnrrusalius cst Ial)oris et cxcrcitii, i*iicinu.oicino.infu.»icino.9iciniintc.tropI)fum.
sifjnificans Ecclcsiani inilitantcin, dc (jiia ait (D.uo&.pruiirntrr.ncio.signnt.iKrpfntiiviinrtcici.
sanctus Drnid : " Ciirriis Dci dcccin milli- — .Vliiis cst clationis ct [)ra'ci[)itii , (pii cst
bus multiplcx. Ecdcsia cniin miillipicv ciirrus IMiaraonis [)rojcctiis iii marc. —
csl in dcocm inillibiis, id cst in bis (pii pcr- Aliiis cst consolatioiiis ct bciiclicii , (|ui cst
'" fcctc obscrvant dcccni lct;is mandata, vcl boniis praMatns, dicciitc l.lisa-o ad Eliam •
jiost baptismiim iii niilluin mortalc pccca- " Palcr mi, curriis ImmcI, ct auriga cjus. »
Inm labcndo, mI posl lapsuni pcrfcctc p(c- Currus scilicct siistcndando, auriga rcijcudo
nitcndo. .Miiltiplc\ cnim cst in talibus llc- Ilara avis iii tem...
clcsia , (piia (piidam conim siint in ordinc — Alins cst dcvoti(mis ct obsc([nii, cur-
'5 clcricali , ([iiidain in monaclMli, (piid.im iii
riisscilicct .losc[)li, ([iiool)\iam ^ciiit [latri.
laicali. I'.t iii bis (nnnibiis multiplcx cst iniil- Islc cst boniis ( t lidilis siibjcctus. " Ouis c^t
ti|)licilas condilionum cl •^radiium. — .\liiis liic? et laudabiimis cum \ «• " Snhuin mc
cst cxaltationis ct praMiiii, si^nilicaiis Ecclc- fac, Doininc, ([iioiiiam dcfccil snnctus'. •
siaiii ^lorilicafam post judiciiim. Et Iwcc noii elatiis.^ nolo scinv

(Jinis sit prn*l;itus
''"
litûrala cst pcr ciirrnm (pio l.lias ascciidit 1 .1 riTtiis (luis siiIijiTtus sntis im|>erot irac ?
Canlor. Scbcnia prir orulis Icrlori posituin nccc- .iiiliMU illc . i|iicm riidi\ iin.i lillir.i II dcsipnnt , in
(1)
pimus cod. i{rii^cn<.i 7>{\\^, |iiui'i« iii tcxtii finfiidalii rivilnlc in>i>tni (!i'iii>inaiicii!ii iiatii* , (indcfrcdi Puli-bri
u\tn rodicciii noslniiii Si)lcMiioiisrm. — Mrhillo. liliiis (iTna^liv PIan(ak:incoriim' (iKtiv pninus, (^bnt
["1}
—
,
i \v\ splitn|;istira< ^tudiosos iioii ru);irl is loriis , qiicin ,,. liS'.»."— (^) Eum. hccli. «xi, D. (4) Sanctus.
fusius illustnirc , ut dciiiil, ibi iioii v.ical. llciiriciH Pv M, I.
231 S. MELITONIS CMVIS
LXXIV.
1. Deus aulem rex noslcr anlo sjccula \ »
Rex, Devis : «
-f- 2. Christus « Habens in vestimento et in femore scriptum

: : Uex regum
et Dominus dominantium ^. »
-f 3. Diabolus : « Ipse est rex super omnes filios superbiai ^. »
5 -r 4. Regcs , sancti '''

: « Deus, qui das salulem regibus^. » -f Et in libro Re-
gum : « Polens est , el dat virtutem regibus ^. »
-h 5. Angeli : « Nunc enim dormiens silercm cum regibus7. >>
-f- 6. Qui se regunt : «Et nunc, reges, intelligite; erudimini, qui judicatis ter-
ram ^.
10 -f 7. Pravi doctores. In propbeta : « Regnaverunt, non ex me ^. »

et
-f 8. Reges Tharsis, exploratores laetitiaj. In psalrao « Reges Tharsis : et in-
sulae munera offerent ^". »
LXXV.
-f 1. Regina , sancta Ecclesia. In psalmo : « Astitit regina a dextris tuis'^ »
-f 2. Reginee , anima3 perfectorum ,
qua3 non sunt ancillse peccati. In Cantico
^=*.
15 canticorum : « Sexaginta sunt reginse »
-f 3. ConciibincX, animae quorumdam christianorum , semen verbi divini sus-

cipientes, et a servitute generantes, ubi et supra : « Et octoginla concubina). »
YETERUM VARIUS COMMENTARIUS.

Damasus, in carm. yi, v. 2. dcm per regcs apostolos ct sanctos praedi-
20 Sylvius, de Nominib. Christi, v. 2. catores intellige ut sit iste seusus dicentis
,
EucHERius, ed. I, p. 17 ed. ii, col. 755 ; illud si non peccasset, ct non redemtus
:
A ad Lxxiv, 1,3; lxxv, 1,2. ascenderem ,

quo prsedicatores sanctos cum
Gregorius M, Rex, Deus Pater, ut ibi magno constat laborespervenire. — Quilibet
« Simile est regnum coelorum hominiregi, sancti; unde Eliu de Domino dicit : « Non
25 qui fecit suo ^ « Christus
nuptias lilio ' — aufert a justo oculos suos , et reges in solio
^
perpetuum *". «
utibi « Deus, judicium tuumregida
:
» ''. collocat in
Unde ex persona ipsius Job dicit: « Quum Rabanus et Anonymus Clarevallensis.
sederem quasi rex , circumstante exerci- Regina, Ecclesia, ut : « Astitit, etc. — Su-
>
tu^^. » Quod utique in cordibus nostris perbia Sedeo regina ^ »

vitae, ut : « *
— Devo-
30 agitur, quum ibi Christus cogitationum mo- tx animae, ut « Reginae laudaverunt te ^
:
^ .
tibus principatur. — Antiquus hostis : « Ipse Rex, Deus pater, ut « Regi qui fecit n. :
enim cst, etc. » — Reges, angelici spiritus, f. s.» —

Christus, ut « Quasi rex, c. e. » :
utibi : « Nunc enim , ctc, cum consuhbus Spiritus sauctus, ut « Rex qui sedet in :
terrffi, » qui regunt et

et subjectos pacificc , solio suo ^ — Preedicator ut
^
» , : « Regcm
35 spirituali reipublicae consulunt. Vel ihi- — locusta non habct — Sanctus ^**. » , ut : « In
(1) S,i'cula. Lxxm 12. —

Ps. Dominanlium. Ps. 10. —
(2) Tuis. Ps. xliv, 10. — fercnt. lxxi, (11)
—
,
Apoc. -xix 16. — Superbi,r. Joh 25. Reginx. Gant. — xliSuo. Matt. (12) vi, 7. (15) xxii, 2.
(4) Apos((jlis vel

, (3)
sancti cxteri B-G. — Regibus. — Da. Ps. — ,
Exercitu. Job (14) Lxxi, 2. (IS) xxix,

Ps. cxLiu, 10. (6) Refjibus. — Aut non aut me — Perpetuum. Job xxxvi — (17) Regina.
(3)
pxstat, 1 . (16) , 7.
is locus iugit. — Rcgibus, Job 14.— Ter- Apoc.
(7)
—
iii, Cant. — (8)
Suo xviii, 7. (18) Te. vi, 8. (19)
mm. Ps. ji, 10. — Oscc
(0) J/c. — Of- Prov. xx, 8.— viii, Prov.
4. xxx, 27. (10) 1 (20) IJaljet.
I
Dt CIV ITAfi:. 235
virlule liia liL-labitur rcv '

. ' — lniqiius, ânujue aiiimas fetrus, corpora Ca-sar iiabel.
ut « Sicut rcgcm, qui pncparatiir ad prnn-

:
Dc regibus corporum cst illud Astitc-
lium — Peccatuin ut Calcct cuni
^. » , : -
runt rcgcs tcrra' \ » Dc rcgibus animarum

:
qiiasi rcx, iutcritus — Diabolus ut '. < , :

Vos autcm genus cleclum rcgalc saccr-
:
5 « Ipsc rcx, cst— Hcês, angcli, ctc. >' ut :

'
". Etnunc, regcs,De

,
« Cum rcgibus c. c. t. » — Prajlati , ut

dotiuin
—
'
Hcges etiam coram sumino Rege

utri.squc : «
« Et nunc, rcgcs, intclligitc. » — Viri

etc. »
sunt omnes qui se ipsos pcr ij^sius graliam
sancli , ut : « Rcges iii s()li(),<;tc.» — Sensus bcnc regiint; dc quibuscst illiid: Qui das >
intcrni , ut : « >oli rcgibus dare \inuin \»

salutcm rcgibus. >'ullus ciiiiu recte rcx
10 — Oui de castitate supcrbiunt iit " Bal- , :
diciliir, (pii j)cccati servus cllicitur; undc
teum rcgum dissolvit*. » Supcrbi, ut — :
vir qiiidam, cxccllcntis sapicntia' pariter
« Proccdunt ad reges totius terraj ". »
ct cloqucntia.', regcm qucmdam instruens,
iiiter cietcra qiiibus euiu inslitnit, ait etiani
Pktrus Capuanus ad lilt. wii, art. 2.
bu;c''':
liex
Si metuis , si prava cupis , si dueeris ira ,
Servitii patiere ju;.Mim, totorahis iiiifjnas

15 Supremus. Medius. Infimvs. Intcrius teues ; tunc oniniajure teuei)is ,
Qiium poteris rex esse tui.

Dcus 'rrinilas. Justus. Diabolus.
Con.sonat liuic scntcntiai quod judcx carmi-
Dciis l*atcr. Animus. I*cccatum. '
niiin ait in Lyricis ' :
Dcus yiliiis. Rcx. Doctorprav,

Dcus Spiritus, Potcns. Y scnsus. I>atius reges avidum domando
Spirituin , quani si I jt)yam remotis
^"
Rc(jina. (indit)us jun^'as, et uteniuc
l'(cnus serviat niii.
Kcclcsia. rideles.
Anima. Superbia.
— I\cx ctiam diabolus dicitur, (piia ip>c cst
rex supcr omnes iilios suj)crbia'. lu-go nul-
Di.sti:vctio!Vi:m monasticar. lib. iv, dc
lis siipcrbis rcx cst Deiis ; id cst, nullus
Regc.
siipcrbus ci parct ut rcgi. \iv illi (piicum-
25 Rcx Dctis, et C.cs.-ir, Pefnis, r.ilio, (|!ioqiie scnsiis, que ipse est ,
qui illi rcgi iioii scr\il, cui
Dawnon , virjustiis, Scriptuia testc, nolatur.
scrvirc regnarc est. — Hcginn noininc a|>-
Rc\ vcrus illc , (pii rcgit omuia ct uon pcllanliir (pi.itiior ;iiiiiiKc pasîoncs , (jii.c
rcgitur. Indc ad cuiii bxpjitur sic (Jiri- rcgiiarc solciil iii cordibiis ;iiiial()rum
slianus IMiilosopbiis "

:
miiiidi. rudc Viigiliiis '
' :
90 () (|ni |ier|)etua inuiuliiiii ratioii(> ;^Mit)ernas, lliiK- inetiiiinl , (iipiiint , t:audent(jue , dolentîue.
'Jcrraruni (-()'ti(|iie sator, (|iii lein|ius at>a>NO Quid ad rein .^
Irejul)es, stal)itis(nie ntancns daseiineta nioveri. Dc bis ait noclbius

'
' :
Ipse igitiir \criis rcx cst, cui est rcgniiin riandia |)ell(>, Nee dolor assit
illc bciicdicliis cl uloriostis 1'elli' liiiiDrein l.iil)ri(-;i nieiis cst

iiiiniobilc ; ît iii , .
jssa-culal — llcucs cliaiii (jiis iimncr(> miiiI

Speiinpie liii.';il() \ inct.i (-alenis.
ct jiidicio. (piidam corporum , i|ui(lain aiii- II. cc îiiil noiiiiii.i i|iialiior rcgiim .i (jiii-
iiiaiiim. biis (-;ij)lus is| I.olli '

', ctc. — S(-d lii rcucs
(I) /(.-/. l's. w, tJ.— r2) rr.rlnnii. Jnti w, t>l. — li|i|>i (li- ('..(«liliom^ iii lirstis .{U.raiulri. — I 1 l.yri-
(5) Inlriiliis. Jiil) xviii , 1 1." -

(•!) \'iniim. IVov. twi, ii.v. Iliiriil. 11 11,1. II, U — 'lii yirgiliti.t. E »jiurio
4. — (•'») IHssoliil. Jiili XII IH. — ((ii Tny.i-. A|)(ic, ('ariniDC. — iliii lUnthius. /)i- cunsol. l'hilos. I. I.
— —
,
ivi, 1i. (7/ i'/iiii>Mtji/iiis. (;r. I. II, |). iiiri. Dcnin. in( Ir. 7. 11) Lolh. Iiidc N(i«lir abil iit inuoon-
tol. 1. III, iiiclr. U. — (8) i,<ri\i\ W. ii, J. — ,'.», S.urr- !«iiiii p.iiTr^nii (Jc ipi.il(i(ir rcîlnK (]iioruin noiniiia
riofi\im. I IVlr. ii, ",».—(10) llrc. Viiliiiliir i f .- I'tiisi-^nitir.itiiM , rlMnoloiî.i» rnîiis ipi.iin fclicius diccrit.
occiduntur ab Ahraliam, qui interprctatur IMultorum summus rcx est hoc tempore nummus.
pater multarum gentium, etsignificat ratio- Nec mirum : multi sunt omni temporc stulti.
nem, vel rationabilcm, id est discretum vi- FuLCoius Bellovacensis.

rum. Sicut sapicns pater filios suos regit
Ulrumque de Nuptiis Chrlsti et Ecdesise,
5 sub disciplina , ita ipse affectiones suas ,
lib. VI,
cogitationes , loquutioncs
operationes suas ,
moderatur et regit et intra debitos fines SpraiTus.

cohibet. Tali viro offert Melchisedech , rex
Nasccre lux mundi nox occide tctra profundi.
, ; ,
Salem, panem etvinum; id est Christus Janua nascontem jam proferat aurea regem
10 rex justitiffi, qui cst sacerdos in seternum Quem pra^stolautur reges quem sustinet omnis ,
secundum ordinem Melchisedech ei offert Et favet imperiis excelsa vcl ima potestas.
,
Virgam virtutis producat virga salutis
corpus suum et sauguinem sicut ipse ait ,
;
Inque manu dextra sit virga? ferrea virga ,
apostolis «Accipite, et manducate; hocest

:
Et quasi vas figuli confringat colla supcrbi...
corpus meum, quod pro vobis tradetur ^ » Nascitur Êternus ; Lxtatur ct ordo supernus.
15 Et sicut legitur : « Abraham Melchisedech Custos inde gregis didicit natalia regis ,
Et videt, et plaudit, lactus visum esse quod audit.
dedit decimas ex omnibus ", » ita vir sanc-
Stellamaris solem complectitur, innuba prolem.
tus et sapiens quidquid perfectionis habet Stella docetportum ; fert reges regis ad ortum.
Deo attribuit. Denarius enim numerus per- Haec dux stella ducem monstrat lux pracvia lucem
fectus est, et perfectionem significat , sicut domum profert dux substitit, et magus offert.
Stella ,
me Reges vcnerunt Arabum, et tria dona tulerunt.

20 ostendisse aestimo in dislinctione de De-
nario. — Regem etiam nummum vocavit
Nudaut thesauros quod thus, quodmyrrha, quod
,
aurum
quidam, dicens. » Rex, Deus est, ethomo, dantmyrrha, thurevel auro'
LXXVI.
-f- CoNsuLEs , angeli vel praedicatores : « Nunc enim dormiens silerem , et I
somno meo requiescerem cum regibus etconsulibus terrac'*. »
LXXVII.
25 i. Dux^, Chrislus «Ecce testem populis dedi eum, ducem et prseceptorem^.
: »
V Et alibi : a Et servus meus David princeps in raedio eorum '. » ,
2. Prasdicatores^, ubi supra.

3. Ha3retici, ve!*mali pr?elati 9 : « Dimitte eos : caeci sunt et duces ca^corura.
Si ca3cus csecura duxerit , ambo
foveam cadunt ^°. »
in
30 -f- 4. Titus " imperator. In Daniele « Cum duce venturo. : »
-f- 5. Principalia vitia : « Procul odoratur bellum , exhortationem ducura et

ululatum exercituum ^^. »
LXXVIII.
-r 1. Princeps, Christus. In Ezechiele : « Ut princeps sedebat in ea, » hoc est,
in porta clausa, « et coraedebat panera suum ^^. »
35 2. Princ/pps , apostoli, vel sancti ^* : « Yidi servos in equis ^^ , et principes

quasi servos ambulantes super terram '^. »
(t) Tradelur. Matt. I Cor. xi, 2i. (2) Omnibus. — (9) Judxi , hxretici , sive doctores improhi. In Evan-
Gcnes. xiv,20.— (5) Auro. Cf. supra p. 112, 126, gelio B-G.— (10)
Cadunt. Matt. xv, 14.— (11) Titus.
— (4) Terras. Job in 14. (S) Dux Dominus J. C. — Dan. IX , 26. —
(12) Exercituum. xxxix 2S. ,
—
In Isaia B-G. —
(6) Prxceptorem.
,
Is. lv, 4. — 13) Suum. Ezech. xuv, 3. (14) Apostoli deest in —

(7) Eorum. Ezech. xxxiv, 24. (8) Sandi prxdica- — -G. —
(15) Equis id est peccatores in carnali po-
—
j,
tores, eo quod trahant fidelium greges post se B-G. ientia B-G, (16) Terram. Eccle. x, 7.
Di: CIVITATE. 237
3. Hfcrelici, vel praelali mali '

: « Piincipe.s exslilerunt , et non cognovi '.
-f- Principes cessaveiiinl loqui ^. Erfu.sa ojI conleiijtio super principes ^. »
-f- A. Qui cogilalionibus suis principantur : « Eduudit despectionem supcr

[)rincipes, ct eos qui oppressi fuerant, relevat eos ^. »
vi:ti:rum varius coîmuntahius.
GuEGORiLS M. Consules, anffclici spiritus, Consulcs, viri saneti, ut: « Cum coiisulibus
ct saiicti pruidicatores ; uiide Job : « >'unc terru'. » — Dux, Cbristus, ut : •
Dux fuisti iii
ciiim, Quia niiniruni cum aiitêlis

etc. » miscrieordia tua [)0[)ulo tuo ([ucm rede-
homo linguam sc-
quie.sccret, si persuasoris misti'^." — A[)Ostoli, ut : «Obtuicruiil duecs
10 qui noluisset. Ikne autem consules vocaii- iii dcdieatioiie altaris ^. » — Piu-dicatores
tur, qui spirituali roi publica; coiisulunt, iit : n Iii^M-ediaiitur [lortas diiccs *. » — ,
dum uossibi socios ad regiuiin jungunt. Pravi doetorcs, ut : - Qui \oeas duces iiii-
Duccs, errorum auclores, sieut ex persona pios ''.

« — Hu.'retici , ut : Vocem suaiu
i:cclesi;e dieilur per beatum Job Voeem : « cobibebaiit duecs. " — Vitia [irineipalia,
15 suam cobibebaut, etc. » Quia nimirum bi, ut : ' Odoratus exliortatioiiem ducum. "
([11 i [)Ost se crrautes populos trabere solc- Princeps, Cbristus, ut : « Pater futuri
baiit, ne loqui nunc [jerversa audeant, et sicculi ,
prince[)s [)acis *". » — Pnclatus, ut
auetoritatis fruMiantur {)ondcre , et virtute <>>'on vocabitur ultra insi[)iens princeps' ' . »
ratioiiis. — Priiicii)alia vitia, sieut dc saneto — Diabolus , ut : « Priuceps muiidi liujus

20 viro sub e([ui spccie dieitur : « Proeul odo- iu iiic iioii liabet ([uic([uam *'. >-
— Vciifer
ratur, cte. « 3Iiles ciiim Dei, dum solerler bomiiiis, ut : ' Priiiecj)S co([uoruin dr~
pra;viderc îctorum cerlamiiia nililur, bel- struxit muros Jcrusalem '\ - Iiitcllcctus
lum procul odoratur, ct dum mala pruicun- noster, iit : « Si pcccavcrit princeps '*. »
tia ([uidmeiiti [)ersuadere âleaut pros[)i- Aiif.;elus , iit : « tcce Mieliael, uuus dc
25 cit, cviiorlationem dueum iiaris sagacilatc [)riiicipil)us *'. » — Aiôstoli, ul : <>
Consti-
de|)rcbeiKlil; (lum vcro confusiouein sc- tucscos [)riiicipcssu[)er omnem terram '*, «
(|ii('iiliiim iiiitjuilatum eoiiKjiieit, ([iiasi ubi- — Ilectores Leelesiu' , ut : " Sedcat cum
latum exereitiiiim odoiando eoiiiioNcil. [)riiici[)il)us '\» — Su[)erl)i, ut : ••
Aon ac-
Priiici|)es, ([iii maiîio coiisibi jiidieiosuis c('[)it |)ersoiias [iriiicipum "*. « — Iberetici,
30 coj:;ilalioiiibus |)riiici[)antur, ul [)erbeatuiu ut : " Piiiiei[)es cessabant lo([ui. "
Job dc Doinino dicitur : > I^Huudit des[)ec- PLrnLS Ca.ntoii. Priiicc[)s iiiteiliîtur dc
lioiiem su[)er [)riiiei[)es, ctc. " Su'[)e eiiim anêlis, unde .Micliael [)riiicc[)s vestcr. » : •
ju>lo jiidicio Dei coiiliii^'il, ut et boiii [)cr llem Ut collocct eum cum [)iiiici[)il)iis -,
:
••
su|)cri)i.im corru;iiif, cl [icecatorcs [)ci' bu- id cst eum aiii,n'lis ;

" cuiii [iriiici|iiliiis [)o-
35 mililalciii surâul. — llaretica' [iiinitalis |)iili siii ' '
, » id cst eum a[)o.st()li.-^. — De

auctorcs, ut ibi : « Priiicipcs ce.ssabaut lo- ihemonibus; uiide : •< Veiiif eiiim [)iiiiec[)s
([iii. •- liujus iiiuiidi , etc. » — Dr biMiis bomiiiibus;
(iHKconii s a[)iid (iarncriuni S. U., 1. n iiiiilc : l'iince[)s [)o[)ulormii eonnrcjiati
— De
,
c. '.), 10, II. suiit eiiiii Deo .Vbrabaiu ^**. " malis
''0 Il.VIl.V.MS Ct A.VO.NV.MIS Cl VUi;v.\LLE.>SIS. boiiiiuibus; uiide : Princi[)e> tiii iiilidelcs,
(Ij huifs imiiii. In ],ro\iliila H-Ij. — \^1) Coij)h>ii. ^l:* {iiiirijuiiiii. Joaii. XIV, 5l). — ^l." JcrusiiUm. Jo-
O-ici- vm, l. — (5j Lmiiti. Jiili \\\\, il. — (4) l'iiiu I- iciii. xwix, r>. — II l'rince}>s, I.o\il. iv, ii.
iws. l*s. r.vi, 10. — (.S) Eus. Joh xv.til. — (li, Iddt- ^l.^) Priiiriinhus. Daii x, 1^). — (|(i) Terram.Ys. xliv,
iiiisli. Kxoil. XIX, ir>. — (7) .illiiri.\. NuimT. vii, 2. 17. _ (17) /•n,iri;»i7.iM. I Upp. ii , 8. — (18) hinci-
(S) Diicf.t. U. Mii, "2. — ,'.)) /Hij)io.v. Jol) \x\iv, IK.— fium. J«l) XXXIV. 10. — ,U)) Sui. Vt. cxv, 8.-—
[lU) raci.s. Is. i\, (i. — îl) Priiufps, U. xwii, >>. — (iO) Abraham. Ts. xim, Ii).
238 S. ]\IEL1T0NIS CLAYIS
sociifurum omncs sequuntiir retribulio-
' ; cessit erroris coecitale , ut cum scquamur,
nem, et amant munera. » Communiter — scparando nos ab Ecclesiae uuitate.
tam de bonis quam de malis unde « Diis ; : Idem ad litter. xv, art. 3.
non detrahes ct principibus populi tui non
,
Principes
5 maledices -. »
Anonymus Clarevallensis. Princeps Cwhstes. Aerei.

praeeminet dignitate bonoratur ministris , ,
Dcus. Diabolus.
stipatur, militi])us decoratur, gladium por-
Angclus. Daemoues.
tat, timclur; \index estmalorum, bonorum
Terreslres. Tartarei.
10 defensor [Sequuniur exdem distinctiones
qusd supra in Rabano]. Magnates Haeretici.
Petrus Capuanus ad litt. iv, art. 31. Apostoli. Prailati mali.
Dux poli, Christus. Psalmus : « Dux mi- Petrus de Riga.
hi es, et enutries me^. » —
Duces soli
Aurora, in Genes., v. 1836-1853.
15 apostoli. Psalmus : « Principes Zabulon ,
duces eorum \ » Dux inferni diabolus — ,

Iôn auferelur sceptrum de Juda et dux de
et omnes maligni spiritus. Paulus « Prout :

femore ejus, etc.
ducebamini euntes ^\ » Dux erroris, hae- — « Nec sceptrum periit Juda; de sanguine donec
« In muudum
missus a Patre Christus adest...
,
»
resiarcha. Job «Yoces suas cohibebaut du-:
Judas designat Christum , quem laudat in altis

20 ces. » Primus nos praecessit crucis vexillo , Angelus iu tciris pronus adorat homo.
,
ut eum sequamur imitatiouis cxemplo. Se- Colla superborum prcmit ejus dextera soli :
cundus praecessit pahna martyrii, ut eum Servitium praibent cuncta creata sibi.
sequamur compassione proximi. Tertius Bina luce solet catulus dormire leonis
Postque duos surgit evigilatque dies.
praecessit elatione superbise , ut eum sequa-
Sic et lertia \u\ de somno suscitat illum
25 mur appetitu inanis gloria^. Quartus pra3- Qui stirpis Juda^ dicitur esse leo ^.
LXXIX.
4- 1. Servus, Chrislus, in carnis abjectione, sicut in Isaia de eo dicitur : « Ecce

servus meus , suscipiam eum ". »
-^ Doctor fidelis in Ecclesia. In Evangelio « Quis, putas, est fidelis servus

2. :
et prudens ^ ? »»
30 ~ 3. Et in aliam parlem de pravo doctore , ubi et supra « Quod si dixerit ilie :
servus in corde suo '^. »

-f 4. Homo peccator. In Salomone « Servus verbis non corrigilur, quia quod :
dicis, intelhgit, et respondere contemnit^". »

^ 5. Se?vi, sancti. In Joel « Sed et super servos meos " et ancillas raeas ef- :
35 fundam spirilum meum '^. »
LXXX.
i. Ancill/E, animpe sanclorum , vel propter uirumque sexum virorum el mu- |
lierum : « Sed et super servos et ancillas, etc. »
(1) Furum. Is. i, 23. —

(2) Maledices. Exod. xxii, (7) Euni. Is. XLii, t, —
(8) Prudens Malt. x\iv, 45.
28. — Me Ps. XXX, A.—{A) Eorum. Ps. lxvii, 28. _ Suo. Ib. iS.
(9) —
(10) Contemnit. Prov. xxix,
— (5)
(3)
Euntes. I Cor. xii ,42. —
(6) Leo. Gf, supra 19. —(11) In Joel ct super servos et super G.
:
—
p. Sl Sfjq. et inrra iii Physiolog. flepi ),£'ovco;. — (12) Meum. Jocl u, 29.
DE CIMTATl:. 230
2. Aposloli ,
proptcr carnis inQrniilalcm, sicut in Job pro Zabulo dicitur : a Et
alligabis eum cum ancillis luis ^ »
Animoc peccatorum
3. , in Xahum : « Milcs caplivus adduclus est, el anciliio
cjus minahanlur gemcntes '\ »
YJ:TI'RLM YARIUS C()M3IE>TARILS.
livTiASLS. Servus , Christus, ut : « Ecce Pra'('ordia fatui , rota plaustri :
s. m. " — Angolus, ut : ' Conservus tuus Qua' seniper inurinuiat, duni tenuin portat.
ct Iratrujii tuoruni^. >- — Populusjudaicus, PEniLs Cai'la>ls ad littcr. I, art. .33.

ut : " Servuni nicum vocavi , ct non rc-
si»oudi '. » — Tontalus alicpiis, ut : « Sicut Ancilla
ser\us dcsidcrat unihraui^.» — Corpus

Per suhjcctioiicm
noslrum, ut : " Servo meo : Eac lioc, et fa- Ecclcsia.
cit '". ' — I)ial)olus, ul : « Accipies cuiu

Pcr humilialioncm
IVr admiuistratioiicm
R. Yir<:o Maria.
ser\uni scnipilci-nuni ^. » . . . Apostoli.
r. Aiieilla, ICcclcsia, ut : « SaUuiu nic f.ic fi-

Per servilcm timorem. Svuagoga. .
iiuui aiuilhc *. « — Caro corruplihilis, ut :

Pcr intclli^cntiam carna-
" Ejice ancillain ct niium cjus — Pr;r- ". » lcm Eittera.
(Hcatorcs, ut : Eigahis euui cuni ancillis Servus.

luis'". "— Humiles, ut Ciharia : < aucillis
10 suis. " — 3Icntcs Judicoruni clTcmiuaUc , Cliristus. Malus.

ul : « Aueilla' mca; sicut alicnum hahuc- Justus. Judaicus poj)ulus.
ruul mc " . »
Timidus.
1*i:thls Ca^tor. Ancilla dicitur quau- J)i.sri.Ncno.N, MoxASTiCAR. lil). I, de Ati-
doque Ecclesia, proptcr suhjectionem ; un- ciUa.
!5 (le Omniasuhjccistisub pedihus cjus '-.
: "
— Quaudo{pie hcata Virgo, proptcr liumili-

]Nol)ilis aiicilla felix est viri:o Alaria
iVascitur i\ illa 1'alris iiicarnata .Sopliia.

,
tatcm undc « Quia rcspcxit humilitalcm

; :
aiicilla' sua' ''. » — Quaiiiloquc Swiajôya, Matcr cst, ct inlacta

Aiicilla dicta hcala
proplcr scrNilmi timorcm ; uiidc : I.jicc Virgo Maria, (iroplcr pcrfcctam liuiuilila-
53 aiicillam ct iilium cjus. - — Quandoiiuc tcm undc l).i\ id siih pcrsoiia Chrisli - Sal-
; :
apostoli, proptcr disccruendi oriicium ct vuiii iiic fac lilium aucilhc tna'. - Et
cariiis IVaîlitatcin ; uiidc, iii lihro Sapicii- ip-a in cantico suo : Rcspcxit Dominus ,
liic ,
parato luandio, misit palcr familias ctc. " — Ancilla dicitur Suiaôga, si\c lcv
aiicillas, id csl apostolos, ut adduci ic iit iu- vclus, propltr scrNilcm timoicin; uiidc
I.,
>ilalo> ' '. Apu.slolus :
" ScripUim cst (juoniain Ahraliam
S<.>rNiiinl (piidam iii latitia , ut lilii , iiun duos lilios liahuil, uiitim dc aiicilla, cl al-
( oacli vcl nccosilate coiiii)ulsi ; — lii appa- lcruiii dc lihcra. •>
Et j)aulo posl : <-
Ila-c
iciilia, ut hvpocrita'; — lii ucîuitia, ul suiit duo tcsl uiicnla ' ".
lluiniliorcs, vcl
diaholus; — lii a\arilia , ut mcrccnani; — ccrtc iiifcriores iii Ecclcsia; uiidc do forli
lo lii liislitia, ut Juda'i; — lu ani:aria , ul mulicie .scrijitum tst , (ju(ul (hdit nharia
clau^lralcs multi , cum Simcoiic C\rcua'o, ancillis suis; » (juia l.cclcsj.i dal Mmjiliccm
dc (piihus dicitur : doctiiiiam inlirmioi ihiiN imnihris. — Mi-
(I) Tuis. J..1) \i ,2L — (i) C.emfnli-s. Nuliiiin ii, 7. (10) Suis. IVo».
». \\\i, i:». — li .»/.. J..1» xu i:i,
— (.)) Tuuiuin. AjKic. XMi ,
'.•. — \Jk\ Hesiuiinli. Jii'. — '• v^. M.i, s.
' — ir> s,u. Li.c. I,
,
u.
XIX, l(>. —(.*>) Imbrum. J«»l» mi, 2. — iCil Fn /,'. .\I.iU. — . .\<l plnr.i »iinul rniicota rcsi>ctii.
— —
I
VIII ".).
(7) Sfmpilrrnuin.
—
Joli m., i5. (H| An-
—
Cf. .Mill. \%\\ , Ti; Pro\. i\ . 15. — (1&) Testamenla.
Cill.i . l*s. i\\\v, I". >*(, fjus. liriu<. x\i, |U, «i.il.ii. o, 'ii.
nores doctores propter angustiorem capa- Servus.
citatem ; unde legitur in Parabolis, quod
« Sapientia misit servos suos et ancillas, ut Christus. Tentatus-
vocarent ad arcem et ad moeuia civitalis ; » Angelus. Corpus.
B quia Cbristus misit majores et minores doc-
tores ut Yocarent hominem ad charitatem
,
PllJiFlGUIlATIONUM ChRISTI ET ECCLESM
et morum
honestatem, vel ad vitam con- lib. ii,v. 364-374.
templativam et vitam activam quae circa , Pergens ad pugnam quis , si videat mulierem ,
multa versatur. Et concupiscat eam forma facieque venustam

Anonymus Clarevallensis. Ejus CcEsariem radat succidat et ungues
10 Ancilla hu- ,
Cogat eam lugubri lugere suos iu aniictu

milis, obedieiis, verecunda, timida, fidelis, ;
Et sic uxorem taudem sibi sumat eamdem.

sollicita, operosa, inculta. — Servus Qui discipliuas didiceruut philosopliorum ,
Atque poetarum metra fabellasque canoras ,
Proditor ingratus idiota piger memor irse
, ,
,
,
Scripturas tractare sacras caveant velut illas

Dilapidans, et jussa uegaus est servus iniquus.
Ad seusus curvare suos timeaut pia verba
15 Sed sua sensa levcnt ad coclica dogmata saua
Ancilla, caro corruptibiiis , unde : etc.
— Ecclesia — prcedicatio [Ut in Rabano]. Per qua; directi, per quae sint mundificati.
LXXXI.
V 1. Inimicus, diabolus. In Evangelio : « Inimicus homo hoc fecit ^»
V 2. Inimici, Judaei, vel ha^relici. In Michsea : a Inimici hominis, » id est Christi,
u domestici ejus ^. »
20 Jchersarius, diabolus. In Zacharia

-^ 3. : « Et Satan slabat a dextris ejus, ut
adversarelur ei^. »
-f 4. Crudelis, diabolus. In Salomone : « Ne des ahenis, » hoc est daemonibus,
« honorem luum , et annos tuos crudeli 4. »
LXXXII.
-f L Alieni, daimones, Judaî, sive ha^retici. In psalmo : « Quoniam ahcni in-
25 surrexerunt adversum me ^. »
-r 2. Extranei , dffimones. In Salomone : x Ne forte impleantur extranei viri-

bus tuis, et labores tui in domo aliena ^.w
YETERUM varius commentarius.

EucHERius, ed. I, p. 32; ed. ii, col. qui inimicos non habet victoria caret. ,
so 765 A ad lxxxi 1 , Inimicos habuit Christus scribas et pha-

Rabanus et Anonymus Clarevallensis. risaôs; unde : « Circumdederunt me canes
Adversarius, sacra Scriptura ; unde : « Esto multi"'. » — Novitatis amicos, de quibus
consentiens adversario tuo ''
. » — Diabolus; dicitur : «Jesus autem noncredebatseipsum
unde Adversarius vester diabolus, tam-
: « eis : nec erat opus ut quis ei testimonium
35 quam » leo^ . —
Populus incredulus unde ; : perhiberct de homine; enim sciebat ipse
« Irritat adversarius iiomen tuum ^. » quid esset in unde homine " .
» — Fictos ; :
Petrus Cantor. Inimici sunt necessarii « Magister, scimus quia verax es et viam ,
(1) FecU. Matt. xni, 28. — (2) Ejus. Mlcli. vii, G. (7) Tuo. MaU. V 25. — (8) Leo. I Petr. v, 8.
(3) Ei. Zach. III, 1. _ Crudeli. Prov. v, 9.
(4) — 9) Tuum. Ps. cx
,
2. — (10) MuUi. Ps. xxi, 17.

(S) Me. Ps. Liii, 5. — (6) Aliena. Prov. Y, 10. — 11) In homine. Joan.
,
ii, 24 .
DE CIVITATE. 241
Dei in veritate doces '

. » — Alios debiles Anotsymls Clarevallehsis.
qui dicunt : « Durus est hic scrmo, » et Inimicus.
ahicrunt ^,
Diaholiis. l'ia.'dicalorcs
Iiiimicus Dci dicitur, qui cultum Dco
ilumo malus. mali.
5 dehitum idolis cxliihet; unde : <« l^t servie-
runt plus ercatune quam crcalori ^. » — Ju- Pi:trls I)E Riga.
daeus qui pcrscquutus est Christum , sivc

yiurora, m Evangcl., v. 1205-1208.
Adversarius liic divinus semio vocatur :
haereticus, de quihus ad (^hristum dicitur :
Si peccare velis obviat ille tibi ,

;
'• Donec ponam inimicos tuos scahellum pe- Iste vrlat Jieri qua; suiit contraria cnrnis
dum tuorum '. » In vita , dici qua; caro nostra potest.
LXXXlfl,
10 -^ CivEs, fideles. In Apo.stolo : « Sed csliscivessanclorum etdomcslici fidci
VETERIM VARUIS COMMENTARIUS.
EucHERius, ed. I, p. 30; ed. ii, 709 n. vitas snpra montein posita » id est non po- ;
Rabanus. Civcs, fidcles, ut « Cives : test din latere hoino in eininentia virlutum
sanctorum e. d. f. Judfci pcrsequentcs, - — eonstitntiis. — Ilomo incredulus, vel. in-
*5 ut « Cives autem
: ejus oderant eum ". » — justus : " Quomodo sedet sola civitas '" ! •>
Diaholus , ut : « Ahiit, et adhx'sit uni ci- Solus esl, qui sine Deo est.
vium ^. » C(rlcstis patria civitas est securitatis;
Petrts Ca?«'tor. In civitate sunt rcx pra'sens Eeclesia, necessitatis ; heata .Alatcr
oflicialcs, plchs; eodein modo iii homine et Virgo Maria, lecunda; eastilatis, incor-
20 malo civitas intclli<,îtur : rex est diaholus; rupta' e()rrni)til)ilitatis , eo.'leslis tcrreni-
olTicialcs, pcdes et manus ;
piehs, tumul- tatis , si)irilualis eorporeitatis, diviiuT hu-
tuosai cogitationes. manitatis, ineflahilis dip^nitatis ; mnndiis
DlSTINCTIONUM MONASTICAR. lih. I , De civitas vanitatis; gciitilitas eonversa, san-
civilate. Civitas [Vid. supra, p. \7\\ eor- eta' novitatis; noii eoinersa, vefnstatis;
2ri pns, unde : ^«Terra vestra deserla, ei\itales plchs jiidaica , e(i'eitatis ; infernus , e;ilami-
vestra' succensa! i^Mii**. ' Terra est deserlii, talis ; con^MTfâtio hareticorum , rapncita-
(piando sinc Spirilu sancto de .sc deseri- tis ; homo .sancftis, lciralitatis ; malus, in-
lur;eito corpus vilioriim llammis exurilur. (piiefndinis ; sensus honiinis , euriositatis
— Sensus corporei unde et is qui (|uin(pic ; corpus , contrarietatis. Sinijula prohare
;
talenta duplicaverat, audivit « Esto supra auctoritalihns faeile

30 :
cst , fiindo, sed non
(priiKpiecivitates". Cientililas c(mversa > — scrihendo; ideo istud leetoris studio d( le-
unde : « Plni snpcr uiiam ci\itatem. » — ;
liiHpio
Non conversa; undc El siiper altcram : •-
non plui '". » IMchs judaica; imde — :

PeTRI S !)E RlC.A.
sa « Quomodo facta est merelri\, civilas fidc- Aurora, Dcnlcron. , \. l;M-l."ti.

lis, plenajndicii " ? " Plchs naiiKpic jndaiea,
Qui fii^'is .IC^ypluni. non ejtis res|)iu* ti\<'m :
qnondain fidclis in I'alriarchis ,

|)oslca est
1.eîl'er iusiLinis |)ra'ci|)il ist.i tibi.
mcrctriciita cuin idolis. — Civitalcs, lionio Sic (|ii;ini\is nitindiiiii t'(n:i;is, de piilNorc intindi
virluosus; nndc : " .Non potesl ahscondi ci- l'i rlVclo ptiiiis non |)uit's issc l.iiinii
(I) Dorrs. Marc. iii, I i. — (•*) Miii-nint. J.)iin. vi 14. — (7) ( iciiif». I.ur. \* {'.».— ^S hini. Is. I, 7.
—
, ,
Cl.— (:^| Crfiilori. Ui>m. i, —

i.'». (i) luorum. l's. i
\, — (1)1 Civiltiles. I.iic, \i\. I*.). vlO) 1'liii. Amosi»,
2. _ ^K) tîiici. Uplu-s. 11, lU. — (C) Eum. Luc. xii. 7.— II yM</tcti. I». 1,21.— (14) Civilas Tliroii. I, I.
in. i(;
LXXXIV.
-f I. JuDEx, Deus. In psalmo : «Deus judex fortis et paliens ^ »
-f 2. Judiccs , apostoli. In Evangelio : « Sedebitis super duodecini tribus

Israel ^. »
LXXXV.
1. JuDiciUM, discrelio boni ac mali vere utique justitiam loquimini, recta
: a Si
5 judicate, filii hominum ^. » -^- « Si separaveris pretiosum a vili 4. »
Damnatio futura ^
2. : Qui credit in me non judicabitur^.
« w v « Qui autem
non credit, jam judicatus est, » hoc est condemnalus.
3. Confessio poenitentis% accusantis se et laudanlis Deum
Reduc me in
: «
memoriam judicemur simul ^. Quod si nosmet ipsos
, et dijudicavimus 9, non uti-
10 que judicaremur '°. » -^ Et in Job « Et dignum ducis super hujuscemodi aperire :
oculos tuos et adducere tecum in judicio " ? »

,
4. Prciesumtio de justitia propria '' « Quid vultis mecum judicio contendere? :
omnes dereliquistis me '^. »
~ 5. Separatio bonorum etmalorum ab invicem. In Evangelio « Et separabit :
15 eos ab invicem ^^. » Et in psalmo «Judica me, Deus et discerne causam

: ,
meam ^^. »
•r 6. Injusta reprehensio, vel damnatio. Tn Evangeh'o : « Nolite judicare, ut non

judicemini Qui non manducat manducantem non judicet ''.
^^. , »
-^- 7. Judicarey damnare « Bealus qui se non judicat ^^. » :

Rabawus. Judices, praelati Ecclesiae, ut : mus poenitentiara. Angelus, etadvoca- —
«Dedit eis judices , ut judicent eos. *
^ » — tum habemus justitiam. Nam animoe egredi-
.
Mali praelati, ut Adducet judices in stu-
: « enti de corpore occurrunt boni angeh et
porera ^". » — Judaii Christum judicantcs,
,
-'
maU. Quod si iidehs est anima recipitur a ,
25 ut : « Vultura judicura ejus operuit honis sin autera, a mahs. Et quod boni
:
Judiciura , discretio , ut : « Judicate intcr angeh et mah tunc occurrant, ex Vita heati
me et vineara ^ ^ . » — Separatio, ut :
« In vir- Martini colhgitur et ex Legenda heati Fur-
tute tua judica rae ^\ » — Damnatio, ut sei ^^. —
In futuro, Deus, in die judicii ,
« Arripuerunt judicium manus raeae ^''.

coram quo advocatus noster sola ipsius mi-
80 Petrls Caktor. Judex noster est in prae- sericordia. Et hos quidem judices haberaus;
senti sacerdos, coram quo advocatum hahe- sed solus Deus judex districtus dicitur,
(1) Patiens. Ps. vii, 12. (2) Israel. Luc. xxv, — quorumdam proisumtio, et de propria se exaltans ju-
50. Sedehitis super sedes duodecim, Judicantes D^ E. stitia, de quibus Dominus per Jeremiam respondet ,
— (3) Homimim. Ps. lvii, 2, (4) Vili. Jerem. xv, 19. — dicens B-E. —
(15) Me. Jerem. ii, 29. (14) Invi- —
— (5) Futura, sicut in Evangelio, pro fldelihus veri- cem.. Malt. xxv, 32. —
(15) Meam. Ps. xlii, 1. —
tas loquitur , et de contrario de reprobis B-G. — (16) Judicemini. Maft. vii, 1. —
(17) Judicet. Rom.
(G) Judicahilur. Joan. iii, 18. (7) Pamilentis , in — XIV, 5.— (18) Judicat. Rom. xiv, 22.— (19) ôs. Jud.
eo enim quod se accusat, et Dei justitiani laudat, ve- II, 16,— (20) Stuporem. Job xii, 17. (21) Opcruit. —
rum judicium est. De hoc judicio Dominus per Isaiam Job IX 24. ~ (22) Vineam. Is. v, 5. — (25) Me.
loquilur, dicens B-G. —
(8) Simul. Is. xliii, 26. — Ps.
,
ciii, 5. — (24) Meai. Deuter. 41.

xxxii ,
—
(9) .Judicaremus B-G. (10) Juclicaremur. I Cor. — (2b) Fursei. Vide utrumque locum et alia bujusce-
31,31. — (11) Judicio. Jobxiv, 5. — (12) Falsa modi int.ii, p.56 sqq.
DE CIVITATE. 253
quia non cst acceptor personarum ;
quia ficat iiumililalem in illis vcrbis : - Sine
omnium pcccatorum punilioiiciu lial)Ct; ct modo, siccniiii nos oportct implcrc omncm
proptcr pcrnam intcrminal)iicm, et proptcr justiliam Justitia dicitur fidcs ,
quia
sevcritatcm. Judical Dciis in luturo, idcst, justificat. — Empliatice signilicat ipsos jus-
' dijudicando mcrita et loca ut ascendat tos, ut ihi : Quoadusîue
< justilia convcr-
—
,
Jerusalcm, et dcscendat Hiibylonia adjudi- ; tatur in judicium '?» Justitia dicitur

cando ; undc : « Itc malcdicti. » Itcm : « Tol- pra-mium justitiu-, ut ibi : • l)i>pcrsit, dcdit
latur impiiis, ne\idcat gloriam l)ci ', «idcst paupcribus, justitia cjus manct in sa^culum
majcstatcm Divinitatis. sa'culi''.»
' Judicat Deus inpropsenti, disccruendo fbidem. De Judicin. Judicium significat
merita, ctsi non loca, quia modo mixli sunt cfficaciam rationis disccrnciidi inter con-
boni cum malis ; undc : « Judica mc, Deus. » traria , ut ibi : > Ephraim fractus judicio
— Kxcajcaudo;
,
Munc judicium iiiidc : « cst (juia c<i'pit abirc post sordcs ^, » id cst de-
muudi. — (lorrigcndo, » llagcllat (juia : « bilitatus cst a \olu[)tatc cfflcacia rationis
> ut corrigamur. — Miscraiido; midc » : (lisccnicudi mala a boiiis ct Ncra a falsi.s.
-Judicarc humili — Et
piipillo ct "'.
» ita Liulc quidam ait
miillil)lcx cst judicium Dci, et in pra.>scnli
INou honiiiies, sed liuimnn placol lios peoudesque
et in futuro. vocari
DisTfNCTioNUM MoNASTiCAR, lih. IV, de Quos carni constat , sprcta ratione, jocarl.
'i
Juslilia. Juslilia cst \irtiis uiiicuiqiic Iri-
Jwlicium siijnifical
buciis (piod suumcst; ha-c (^st uiia cardiiia-
liuiii virlulum, quam pcripatclici poniiiil Examiiiatioucm cri- Scparalioiicm.
intcr plconexiam ct quariim moncxiam ,
minis. Damnalioncm.
altera supcrflua, allcradimiuuliv;i, utraquc Peccati punitioncm. Piohationis ccrtitudi-
3 est injusta; quia uhi virtus, ibi modus, nem.
*
sccundum illud Judicis carminum ^
Discrclionem. Rcprchcnsioncm
Est modiis iii rcbus, siiiit ccrti deiii(|ii(' liiies, PeTRIS I)E RlGA.
Quos ullra citiiKiue ncciuit consistere roctuin.
Aurora ^ in Evangcl., v. 'J(MO-'2()'»7
Quod (|ui(laiii dc modemis suhtilitcr impli-
rcrrenus judex erat, abs(jue tinioro suporni
I)
cuil, dicciis :
Judicis , clatus, dunis , iniîuus, ntrox.

niodicum vero postca iiiii^'c
Junfze nioduni inodico ; ; I'^t tamoii assiduc \idiKC clamantis nd auros
Kt niodo tum modicuiu ncscit iiabcre moduiii. Qiucriila \o\ iiiUal, sulisidiuiiKjiio tulit.
Iiiiproba vo\ vidux si j^rnvas nioliiat nures

Et nota quod cst justitia pricsidcns ,
qua' ,
\ o\ tua (|uaiii citiiis iititiir auro Doi

scdciu habct in mciitc, ct juslitiaobsc^picns, Si sis assidiius ot su|»|)lc\ in i^rccc clanios
& id cst usus ipsius virtulis. — Juslilia sigui- liilus et oxtorius, oordo voi oro siinul.
lAWM.
-^ CiiiRor.RAPHUM , consrriplio hoiiiinis jieccaloris cuni dialxilo. Iii .\j)oslolo :
« Kt cliiroiîaphum (lecroli quod eial contrariiiiii noliis"'. »
(1) /).'i. Is. XXVI. 10. — (2) UumiU. —V<. x , 1«. rniidii , ipind in riini sriitrntinm pvroninuinifalionis
(S) Carminum. llornl. 1 Sat . i,Il)(». — Jusliliam.
(l) iiijtiktc (ulil , i(a coiiqucslus i'»(
iMnU. 111, 1.^. — {^) Juilii ium.Vn. xt.iii,!?». — Sxculi. ((5)
V^. (.1 ,7». — (7) Soritrs. OsfO V, I I . — IH'' Hrf>rvhrnsii>-

.liiillriiiin
Aul
iiro-rriit iii
Irtilalr nuii |>rnlulil rrror Ailir.

nir Inlil : aul rrgloni« ,
u,in. Iii (>x|insilti)iit> i>iiif;iilni'iiiii ilistiiirtiDiitiin iiiiilln ilf

Va in fine :
more siio nddtnit. Aii dorlo «'Irjiniiliivf, iit jtiilii'f»,

< rur|ic ril ilnrtori, qiium rul|>.i rrdirîiit i|i«uin. »
11 ro tilii |i»iir;i « (.)tiiilnin ipioin iioiiiiniirc iioii rtiro,
—
:
ilc ipiod.ini i>|iis('0|)o , (aiii mI.i i|iiaiii dm Iriiia vcik'- (9) Sobis, Colo<5. M ,
II.
l(i.
244 S. MELITONIS GLAVIS
LXXXVII.
~- Cautio, agnilio, vel recordalio peccatorum. In Evangelio : « Accipe cautio-
nem tuam , et sede ; cito scribe : Quinquaginta ^ »
LXXXVIII.
-f 1. Testes , apostoli, vel cseteri fideles. In Apostolo : « Teslimonium dici-
mus de Domino quod suscitavit Jesum Christum a mortuis ^. »
,
~ 2. Falsi Judaei, sive hseretici. In psalmo « Quoniam insurrexerunt : in me

testes iniqui^. » Et in Deuteronomio : « Stelit, teslimonium falsum proferens ad-
versus proximum suum '''.
»
VETERUM VARIUS COMMENTAmUS.

EuCHERius, ed. II, col. 766 c ad lxxxyi, effusione, in carnis maceratione, in proximi
10 et Lxxxviii, sed in alio sensu. compassione.
Petrus Cantor. Chirographum vel de- Martyres sunt veteris testamenti, ab ini-
cretum, sententia decreti a Deo data : « Qua- tio temporis usque ad tempus gratiae. Ve-
cumque morte morieris ^.
die comederis, teris ergo testamenti martyr dicitur, qui vel
— Peccalum Adae, cujus rei eramus, a quo in figura Christi mortuus est, ut Abel;
15 Christus nos redemit. — Memoria trangres- vel pro veritate quam dicebat , ut Isaias
sionis illius mandati. De quotriplici chiro- serra lignea sectus, Jeremias lapidatus,
grapho : « Et chirographum , etc. » Ezechiel excerebratus ; vel pro lege Dei
Petrus Cantor. Testes Domini, apostoli; sicut septem Machabei. —
Et novi marty-
unde Dorainus « Vos eritis mihi testes in
: res sunt vel qui in loco Christi sunt occisi,
20 omni Judaea ". » —
Martyres, quia non so- • sicut Innocentes; vel pro veritate, ut Joan-
lum loquendo sed etiam moriendo confessi
, nes Baptista; vel qui pro fidei christianae
sunt. —
Confessores, quos Dominus confi- testimonio, id est Christi passione, de qui-
tentes ostendit , dicens Ezecliieli : « FiU ho- bus dicitur « Sancti per
: fidem vicerunt
minis , contestare , et dic : Venit fmis venit ! regna ". » Et hic proprie martyr martyr ;
25 finis M » Et timendi sunt quia isti testes , enim testis interpretatur, sicut Stephanus
non dormiunt , neque dormient, omnia con- diciturprotomartyr, scilicet primicerius
servant in corde suo. Noli ergo dicere, martyrum. Vel qui, firmusin fide, illatam
quum peccas : Nemo me videt, nemo me sibi mortem sustinet patienter, quamvis
audit. Noli errare, quia isti non irridentur. non pro fidei testimonio, ut beatus Thomas
30 Vae autem homini illi
,
per quem isti lo- et Lambertus.
quentur Petrus Capuanus adlitt. xix, art. 10.
Testis qui metu cujuslibet occultat veri-
Testimonium et Testes
tatem , iram Dei super se provocat ,
quia
magis timet hominem quam Deum, ex con- Cceli. Terrse.
35 cilio Agathensi ^, etc.
Martyres dicuntur acervus testimonii. Pater. Spiritus.
[Vid. t. 335.]
II, p. Eilius. Aqua.
Martyrum tria sunt genera : in sanguinis Spiritus Sanctus. Sanguis.
(1) Quinquaginta. Luc. xvi , 6. (2) Mortuis. I — (8) Agathensi. Tutn adducilur liic canoti extra ordinem
Cor. XV, 13. —
(5) Iniqui. Ps. ixvi, 12. (4) Suum. — positus, editus ex veteri canonum coUect. (Mansi. viii
Deuter. y, 20. —
(5) Morieris. Genes. ii , 11. — 559), tum alia de falso testimonio , scite quidem dicla,
(6) Judwa. Act. i, 8. —(7) Finis. Ezech. vii, 2, 6.— sed ad rcm nostram minime. —
(9) Regna. Hebr. xi,55.
DE CIVITATK. 245
Teslis Ut paupertatcni lldci ditaret in illo ,
Et ditein faceret inunere lcgis euni.
Ecclesiic. Jnfcrni.
II. In Daniel., v. 103-r2().
Christus. Vermis.
Praeter tres pueros statuam plebs omnis adorat.
Conlra nos ,
pracdi- If^nis.
Acccndit niinius rcj:ia corda furor.
5 cator. Dcspcralio.
Fornaceni jubet acccndi. Strcpit igiiis in illa ,
Contra Deuni, hairc- Talsi lcslcs. V.l solito gravior sc|)tu|)la llainina fiiit.
ticus. Idololatrae. Trcs in foriiacis niedio iiiittuiitur: ct illos

Qiii miserc viros, flamma vora\it cdax.
AjNONYMLS Clarevalleasis. Tcstcs jusli-
Fiamma novcm ctibitis suriicns decies qiie quater-
ticB et vcritatis ul « Trcs sunt (pii lcsti- , :
Quos prope fornacem
10 nioniiiin dant in c<i'lo '. Sa'viti;cct cru- •> — ad pueros descendens excutit igneni,
An.i.'eliis
sentit adesse, \oiat. inis
dclitalis, ut « Tcstcs dcposucrunt vcsli-

: Flare facit \cntiim roris in iL'iie t:ravi.
mcnta sua secus pcdcs Saiilis
'"
.
>
— .Miscricor- Trcs iiiitur laudem cecinerc Dco IJciiedictus
1'atrum nostrorum sit sine fine Deus. »
:
diu) ct pictatis , ut : « Adliihc tccuin unuiii

liymniis qui post Rcncdicite currit,
lllc sc(pieiis
vcl duos tcstcs, ut in ore duoruin stct omnc In laiidcs Domiiii prodit ab ore trium.
15 verhum \ » — Constanti.c ct fortitudinis, Rex stiipet hoc et ait « Tres tantiim misimus in-
, :
ut : « Eritis inihi testcs iu .lcrusalcm. Quartus adcst, qiiasi sit Filius ille Dci. » [tus
Timc prodire jubet rcx dc fornacc cancntes,
Petiils de Riga. Laudantes, hilarcs et siiie iabe viros.
Rliraiitur quod in liis combustio nulla capilli
I. Aurnrn, in Tohia, v. .'}l-.']().
iNon vestcs ustic non odor iirnis erat.
,
Toliis siibscripto bis quinque talcnta Gabclo Edictumquc dcdit rcx ne dives vel cgeinis
20 Tradit, cof^Miatuin rebiis egcre videns. Promat in illorum verba profana Deum.
Sic |)('r scriplorcs lejîs cominisit Ilcbranis Restituitqiic tribiis qiios est iariîtus lioiiores
Gentili populo ,
jussa doceudo Dci Primilus, ul patriaiu sicul ct aule regaut.
LXXXIX.
^ 1. FoRTis-», Dominiis. In psalmo : « Doininus fortis et potcns ^. » In Job :
'( Sapiuns cordo ct forlis rohorc ''. »
25 -f 2. /'orte.f , sancli. lu (ânlicis canlicorum : « Eccc lcclum Salomouis scxa-

i^MUla forlcs amhiunt cx forlissimis Isracl ". »
^ 3. Foriis, diaholus. lu Evan.qclio : « (Jiuim forlis armalus custodit alriuin

suum, iii i)acc siint oa (jua» possidct **. )) Itcm ihi : « Et allii^MVcril forlcin ^. »
Vi:Ti:RrM VARHS CO.M.MK.NTAims.

30 l{\iiAMs Anonvmus Clarevallensis.
ct Lectum quo rcciibet, noslro facimiis Salomoni.
lortis, Christus, ut Vocahilur nomcn :
Suiit sc\a«inta : dccies se\ c\|)rim() juste.
cjus forlis '"." — Diaholiis, ut : Diim for-

Tcr dciiiim iiumcrum
l".\primiliir ; sciio iiuinfn)
lcîs pra'ccpla \ctusta'
, .sfx ord«) dicnim,
lis armalus, ctc. » Jiida-i, ut : Irrucrunt
Pcr (juos deciirrunt ciim line negotia rcnim.
iii mc forlcs
'
' . » — Da^moncs , ut : <• l'or- Pcr scx cri:o dics (pii iiiss.i Pci studucniiit ,
S5 tcs ([ua'sicrunt auiinain incaiu '''. » ()l)scr\arc dcccm , plciiiim iiiiiiicriim lciiiicrunt.
Isti noverunt imiiiirc cubictila rci;is
Pltris |)i; |{i(;\.
Duiii rcmovciil bostcs . s,iiicUc muiiiiniiio lci;is.
/li/ron/, inCaulic. v. iOO-ill. Iliipic lcnciit ul.idiosmanibus .s.uim \crbanotantiJr
Si muiidiim fuîmiis , iiec nectiimir ad mali proiii, lii irladiis; maiiibus, (piiinKpioddicunt, o|H'rantur.
(1) (ii/.». I Jonn. v,7. — (i) .SVjiWi*. AcI. vii .'w. E. G riiiii B similior. — (.î VoUns.. Ps. mii S. —
—
, ,
(3) Verhum. Mnll. xvui ,

\k\. — (4) VorUs. « Ibrr i^fi) Wobort. Job 11,4.— (7) ls%-at\. C.axw. \\\ , 7. —
omnia invcis.i ronfusatpio Minl iti tod rolli-îi .^. J. (8) l'ossulft. l.iic. XI, il. — [\V Foi!em. M.irc. iii
alquo coil. Misiiiiniio roliUiti. » ll.ii- (irnliiiis, in i7. —

(10 /•or/ij. U. 11, ().— ^ll Ivrl^s. Pi. L\iii,
,
margino apo^^rnpbi sui. Kudcin propc conrusio in U, l Pcsunl in E. —

(12) .Wr.iw. Ps. lui, 5.
Hermannus Werdinensis. Christus, tartarei dum premit arma ducis.
Oppida vel tunc istius destruxerat hostis,
Horliis deliciar. lib. ii, v. 6485-6496. Dum Deus ascendit, nos redimendo crucem. ,
Spemquc suam perdit et robur dux tenebrarum

<}uis fult hic sapiens , ascendens fortia castra Idola dum cultus et sacra fceda ruunt.
Qui virtute sua roboramagna terit? Quilibet ascendit hscc mundimocnia doctor,
5 iEterni virtus Patris, et sapientia Christus. Quum saucta; fidei semina sancta serit.
Filius iste tuus Virgo Maria , fuit.

,
Perfida schismatici dum vincunt tela magistri
Ingrediens munduin, virtutem djcmoniorum Sancti doctores, idola sive terunt;
Virtus ccelestis dissipat atque terit. Quando sacro purgant vitiosas dogmate mentes
Asccndeus mundum , destruxit castra potentum Depereunt stygii robora spesque ducis.
10 XG.
-f 1. DivEs , Deus. In Aposlolo Deus, qui dives

: « est in misericordia ^ »
~ 2. Populus Judaeorum , de quibus in Evangelio : « Facilius est camelum per
foramen acus transire, quam divitem in regnum ccelorum^*. » Alii autem bunc
divitem superbum qnemUbet intelligunt.
j5 JL. 3. iJivites , sancti. In Apostolo « Quia divites ; facti eslis , in illo , in omni
sapientia et prudentia ^. »
-f 4. Judsei, vel superbi hujus mundi. In psalmo : « Divites eguerunt et esu-

rierunt -\ » Et alibi : « Divites dimisit inanes ^. »
XCI.
20 H- 1. DiviTiiE, divina eloquia : « Et bibent sitientes divitias ejus ^. »
H- 2. Sapientia « Divitiffi salutaris sapientia et sclentia'. »

:
-f- 3. Consiliorum acumina « Si Isetatus sum super mullis : divitiis, et quia

plurima reperit manus mea ^. »
-f 4. Virtutes animse, sive sermo sapientise. In Apostolo « Quia divites facti :
25 estis in omni sapientia et prudentia». » Et in Salomone « Possessio animae viri :
propriae divitiae ^°. »

;^
5. Et in aliam partem, pro ha^retico. In Job : « Divitiasquas devoravit, evomet,
et de ventre iilius extrahet eas Deus ". »
30 EuCHERius, ed. II, col. 756 ad xc, 1, Camelus enim Christusest, qui se ad por-
3,4. tauda onera nostra humiliter inclincwit,

Gregoiiius M. Acus nomine angustia et per forameu acus transiit, quem per an-
dorainicae passionis exprimitur, quia illa gustiam passionis de diabolo triumpha-

scissa quodam modo indumenta naturee divit. — Acus nomine idem Christus potest
35 gnatus est resarcire , ut ihi : « FaciUus est utique subtiUs et rectus
intelligi, totus
camelum per foramen acus transire quam per diviuitatem et quasi in prima parte
,
divitem intrare in regnum coelorum ^ » '

. acutus , per incarnationem vero, vekit in
(1) Misericordia. Ephcs, ii , 4. (2) Coelorum. — (8) 3Iea. Job xxxi, 23. — Prudentia. Ephes. i, 8.
Matt, XIX, 24.— (5) Prudentia. ICor. i, b,— (4) Esu- — (10) Divitice. Undenam
(9)
haec, non detegebam. —
rierunt. Ps. xxxiii, H. —
(o) Jnanes. Luc. i , 53. — (11) Deiis. Job XX, 15,— (12) CceJorMm. Malt. xix,
(6) Ejus. Job V, 5. —
(7) Scientia. Is. xxxiu, 6.
— 24.
DE CIVITATE. 247
postcriore parlc, passionis vuliicrc perfo- punclioncm. Sicut cnim arundo facile fran-
ratus est. Acus spirilum carni consuit, ju- gitur, et ei incumbcns dccipitur, ct manus
dicum liomiiicm angclo, crcaturam
fycntiii , cjus vulncratur, ita divitiu- cito frantiuntur,
Per lianc camclus trausit, quiim
creatori. ct eis incunibcutcs decipiuiit ac laedunt;
sgentilis populus, idololatriui scrvitute gil)- unde : « Facilius cst caiiielum transire pcr
hosus, per passionis ejus mystcrium, ad re- aeum, etc. > Ad
Acus porta crat in
litteram
media salulis acccdit. Jerusalcm ', per ([uam si camcli (kbcbaut
Gregorius npud Garnerium S. V., lib. intrare, uecesse crat ut onera corum dcpo-
VIII, c. 6. ncrentur. Unde benc Dominus dixit Fa- :
10 Rahanls. Dives , Deus ut , : < llomo qui- ciliusest, id est minus diflicile, camclum
dam erat divcs qui babcl)at villicum '
. » — pcr illam portam qu;e Acus dicebatur, in-
Populus judaicus, ut : Homo (piidam crat frarc, qiiam divitcm, sic mancntcm et di-
dives ,
qui induchatur purpura -. » — Ama- vilias amaiitcm, iii regiium ca-lorum in-
tor muiidi, ut : -^ Divites cgueriiiit, etc. " trarc. — \ cl camclum ClirJNtus
mysticc, pcr
15 Divitiie, verba lcgis, ut : « Divitias ([uas Jiguratur, qui oims peccatorum nostrorum
devoravit, etc. » — Consilia, ut: « Si la.'ta- portaît; unde facilius cst Christum pro
tus siim i. m. d. « — Contcmplatorcs Dci dilcctorihus sicculi pati quam sicculi ama- ,
ut : » Pasccris in diviliis cjus '\ » torcs ad lidcm converti. — Vclalitcr, facilius

Pktiii s Cantoi'.. Divitia', sivc tcmpo- cst gcntilcm populum gihbo pcccalorum dc-
20 ralia caduca iu se, quia ca-
hoiia dicunlur formcm ad Jidcm couvcrli quam Juda'um
, ,
duut; in nobis, quia traliuul liomiiuiu ad iôpulum ,

qui se divitcm rcjûtat in lcgc
casum, id cst ad mortale pcccatum. et prophctis, quum tamcu paupcr sit , in
Divitiic, sivc temporalia, dantur (juibus- rcgnum ca-Iorum intrare.
dam ad illicicudum , sicut Judoiis; unde : Qui divilias vel opes congrcgant , igncm
25." .Uidi, Isracl , maiulata vita'; si scrvavcris in sinu portanl; cum colubro dormit, (pii
ea, dabo libi tcrrain llucntcm lacctmcl '.» opcsambit.

— Quibu>daiii ad solalium; undc Lieva : « Diîli;c comparaiitur foveir Uid. p. '2751.
sub
cjiis mco, dextera am-
capite et illius Divitias quidam contcmnuut voluiitatc,
mc
plcxabitiir — Quibusdaiu ad dam- '. « ul vcri claustrales; ([uidam voluntalc. ct
so nationcm; unde : < Proplcr dolos posuisti non rc , ut [inclali ; ([uidam carcnt in rc,
cis, dcjccisli cos dum allc\arcnlur ". ' scd non voluntatc, ut [laujicrcs ([ui noii
Divitia' cum laborc ac(|uiiuntur, cum suut [)au|)crcs s[)iiitu; dc istisdicitur : Dc-
tiiuorc [lossidenlur, cuiu dolorc amilluiilur. tcrior rota |)lauslri IVnum [)orlat, ct scm[)cr
Coiilcmtui cssc dcbciil , (|uia mciitcm lia- iiiuriiiural.
35 bcntis sollicitudiuc [luuguul , ([uia su|)cr- DiNitias nmantcs, noii divitcs rc|)rchcn-
hiam gcucrant , ([uia iiou diu |)o»idcu- dit Ajioslolus, ul (licit (iIos>a : >ola ([uod
tur, (|uia \'u\m cundi ad Dcuiu im()c(Iiunt. A|)()sloIus iioii c\|)rohra>il divilias, scd
Di\itias, sivc l('m|)oralia Dciis ([uaiido(|uc morhuin caruiii, id csl su|)crl)iam.
sublraliit , siciit matcr |iai-\iii() cihiiiii,
Pfthis rAPrA>Jsnd lilt. iv, art. 21.
loquaiido ipsum c(Miculcal.
IHvili;i' Dei. Ilotniuis. Dialioli.
I)i\ilia' coiiiparaiilur aruudiiii |)r()|)tcr
dccc|)lioucm ,
[)ro[)tcr fragilitatcm ,
[)ro[)tcr Divinilas. Vircs. .Mali.
(1 yniiiuiii. l.uc. \vi, !. — (i) /'MCjiurd. I.iit. ramrluiu lnc dcMjjn.iri inncni nauticum primn* .ii<e-
Tivi, li).— {7i) Fjns. V*. XXVII, 3.— (ij Mel. luod. ruit. tjiiod ut id.inîliilc ;\c n<nuni c-t, iiu|uit Z< t;cru«,
111, rt. — (5) Me. (lanl. Tiii , .^. — (ii) .iUfvarenlur. iln npolrriri» nrridrt. Sril porprmm , ipnornntin ndapii
I*<. i.txii , 18. Ptrjiit :i(liliii-iM»(lo ()'<.tiinoiiia (ircjzorii, iiitcr IIilirTos cl Arnliiis iisil.iti, non ininn» dc rlc-
Ilioroiniiii (*t c\ciii|<liiiii |iliilci>'ci|ilii (licsaiiros iii iiinrc idi.iiiti' i|u.iiu ilc ciinclo. Itiiino, pcrît lirotiu», idcm
cflundciitis. — [~\ Jiiutdlfin. Id notiiiiiKrnsino.rt ali co imciiitur .i|iiid >clrrr»(cliolii< rnliliinicw magislros. Cf.
inlcr anilcs rnliiilus rcpntntuiii. TIk o|>lijlnctiis \cro pcr ('ri7if. tacr. I. iv, p.
IV.
p S8f .|H.
Divitix Dei. Hominis. Diaboli. Divitise.
Justitia. Yirtutes. Superbia. Verba legis. Contemplatio Dei.

Potentia. Legis intelle- Avaritia. Consilia.
Sapientia. ctus.
Hermanjnus Werdinensis.
5 Akonymus Clarevall. Divitiae, spinse, Horlus deliciar, Ub. i, v. 980-987.
sartago, gibbus cameli , capilli Mngdalena^, India non gemmas aurum nec Arabia , mittit
bona vaga ,
pennata , brevis vita3 longum Tale tibi ,
quales dat tibi Christus opes.
viaticum ,
paleae carnis , laqueus diaboli. Non dicat quod inops sit , quem sapientia ditat
Copia terrestris homincm cito dcserit; ef- Est dives valde munere quippe Dei.
lofert, et curis lacerat coelum secludit; ha- ;

Nam bona perpetua praecellunt gaudia mundi
lla;c tecum pereunt; hxc sine fine manent.
bentem non satiat, quia quo quis plus ha- Rex Salomon gemmae non comparat hunc pretiosae,
bet amplius optat.
, Occasum cujus nescit habere jubar.
xcir.
f 4. Pauper, Christus, sivo populus fideHs. In Apostolo : « Propter vos pauper

15 factus estquum esset dives ^ ,
» Et in psahno : « Iste pauper clamavit, et Domi-
nus exaudivit eum ^. »
-r 2. Paiiperes, sanclj, humiles InEvangeho « Beati pauperes
spiritu. : spiritu^. »
Et in psalmo : « Non sprevit neque despexit preces pauperum » '^.
-f Pauperes, divites sa?cuh hujus, virtutibus vacui. In Apocalypsi

3. « Dicis :
20 quia dives sum et dilatus, et nescis quia tu es pauper et mendicus ^. »
-r 4. Inops, populusgentium humilis. In psalmo «Suscilans a terra inopem*'. » :
Et alibi : « Eripiens inopem de raanu fortioris, » hoc est de poteslate diaboli.

EucHERius, ed. II, col. 756 c ad 1, 2. est in fruitione Dei; pauper, in miseriis
25 Petrus Cantor, Petrus Capuanus et ScEculi. Pauper est, quia de paupere matre
Garnerius Lingowensis. Christus pauper natus est, pannis vilibus involutus, in loco
dicitur, quia paupertatem habuit reruin vilissimo reclinatus. caeca miseria homi-
temporalium; uude « Vulpes foveas ha- : nis ! quod creatura dedignatur similis esse
bent , et volucres coeli nidos, etc. \ » — suo creatori, suo redemtori. Christus enim
80 Quia paupertatem habuit poenae non cul- , pauper f uit ct homo paupcrtatem verecun-
,
pa3; unde « Ego vir videus paupertatem

: datur. Qui cum imitari noluerit, cum eo
meam » ^ —
Ouia paupertatem pra'dicavit
. iion regnabit. Unum scio, quod quanto
unde Nisi quis renuutiavcrit omnibus
: << quis pauperior cst, tanto copiosius et af-
quae possidet", etc. » Et « Vade, vende : flucntius habct undc possit placere Deo,
S5 omnia quae habes '". » Quia paupertatcm — ctc.
eligit; unde « Inlirma mundi elegit :

Pauperes
'
Deus « ' .
Dei, Humiles.
Petrus Cantor Garnerius. Christus
et Mundi, Usu pauperes.
simul in unum dives et pauper est dives :
Diaboli, Cupidi et avari.
(1) Dives. II Cor. viu, 9. — (2) Eum. Ps. xxxni, 7 Ps. cxii, 7. — Nidos. Malt. viii , 20. —
(8) Meam.
— (5) Spiritu. Matl. v, 5. — Pauperum. Ps. XXI,
x Tiiren. .
(7)
— (9) Pojsede^ Luc. xiv, 53. (10) //a- —
25. — (S) Mendicus. Apoc. ui
(4)
,
17. — (6) Inope bes. Malt. xix
iii, -1
, 21. —(11) Deus. I Cor. i, 27.

DE CIVITATE. 240
Quein bene si quis habet, quacso quid est quod
AisoNYMUs Clarevallensis. Paiipcrtas, ,
habct ?
humilitas spiritus, ut : « Bcati j)aupcres
Nam, si magna pctis, Deus cst supcr omnia mapnus
spiritu V » — Gcutium igiiorantia ct Judico- Si bona quam l)0uus est diccrc nemo potest.
,
,
rum Propler miscriam inopum et

, ut : « Si speciosa cupis ? Opias ,
quis eo speciosior
sgcmitum paupcrum ^. » Dcfcctus virtu- — Si

Forsan opes? Dat opes divcs et ipse manet.
te cclsa juvant generosaque , quam gcnerosus
,
tum, ut : « iQfirmata est in paupcrtalc virtus

Ouamvc sit excclsus, nemo relerre potcst.
mca ' . «
Quod si fortc potcns juvat ct pius esse, potcstas
lluic pia , seu pietas cst siiie line potcns.
Laure^tius Dunelmensis. Quid morer? Ipse poli , terrac maris auctor, et
,
llijpomneslicon, iu lib. vii. omnis

Quod fuit , est , et crit ,
pnstat oritzo boni.
10 Quania possidet, qui Dcutn habet. Huic famulans, regnat; parens, domiuatur; He-
bracus
O qualis jactura, Deo praponere quicquam! Senit , et est liber subditus, cstquc potens.
XCIII.
-^ Sacculus, thesaurizatio in Doniinum. In Evangeiio ^ : « Facile vobis saccu-

los qui non vclerascunt ^. »
XCIV.
V Pera, viclus sollicitiitlo ^. In Evangclio : " Non pcrani in via '. »
li VETERUM VARIUS COMME^TARIUS.
EucHERius c(I i p. 22, 2.'i , , ; cd. ii, col. intcllif^cntia' cst intcllcctus fidclium, in quo
701 A ad utrumquc. scvplius arf?cntcus rcponitur, id cst clo-
Rabanus. Sacculus, aninius ncj,'ligcns, (lucntia divina. — Saccus rcdcmtionis nos-
ut : " Misit in sacculnni i)crlusuni \ •> — tne fuit morlalis caro Cbristi : Psalmus :
20 Cor poMiitcns, ut : " Signasti, (luasiinsac- < Conscidisti [in passionc 1 saccuin mcnm,
culo, pcccata mca '. ••
ct circuindcdisli mc in rcsmrcctioiic' hcti-
PinRrs Cai'Uam;s ad iitt. wiii. tia
'
' . ' Dc sacco avaritia' ail Doininus apo-

Sacrus slolis : <> >olitc portarc sacculuin, ncquc
pcram. « Sacculus îoria; duplcx , clc.
INrnilcnlia'. <il()ria'.
23 lnlclii^M'ntia-.
Pi; nu s EcisrdiMS.
Rcdcintionis. .Indicia Dci occulta.
//(»»0/11, in (lcncs. si^
\\\i.
Avaritia;. PiMinia ii'lcrna.
ab- HciiJ.imin in sacco scyphus ariicnli ropcrilur :
Saccus iiain(|iit' vcslis vilis csl , cl

|)i\inuin clo(|uium sic Pauti corporc fulget.
jccta : ct pdiiilcns sr ipsuin dcbct abjiccrc
Splciidiiit ar^;ciitiiin, piicri s.icci orc sohito :
30 in omni bninililalc, nt dicat : - Saccum l'.\ oitilis Paiili (jii.»'d.iin s(pi.iiii;c cocidcnint,
consui supcr facicm incani '". • — Saccus ^ iiicula scu sacci, aiit vcleris Nelamina lcgis.
(I) Spirilu. Mnll. v, — 7>. ii hiuprrum. Ps. xi, fi. Virlus solliciludi)
—
V., (». ('orrciimn* r .Tlcrtii cx luiihe-
—
— Mca. IN. \\%, II.— (i; In Hzrrhirlr IJ C— rio. (7 »1(1. l.ur. I. I. S l'rrtusum. Apg.ri i,
(5)
Vetrrasrunt. Luc. x,i. —
(tJ) Vicus soliludiniih. C. _ !<») }ira. Ji)l) 1», 17. —(10) .Veavi. Job lu. U).
(.*{)
Virlus soliludii ('. in iiiargino. Virtus solitudinit P. — (tl) l..vtilia. Vs. x\i\,ii.
XCV.
-!- MoDius, corpus humanum,
vel legis litlera, vcl populus Juda3orum. InEvan-
gelio : « Nemo accendit lucernam , et ponit eam sub modio '. »
XGVI.
-r 1. Statera, aequitas, vel divinae gubernationis potentia. In Isaia : «Etlibra-

vit in pondere montes, et colles in statera ^. »
EucHEmus, ed. i, p. 23; ed. ii, col. cere negotiando ; in secunda ,

preedicando
762 c, ad xcvi. in tertia operando.
Alanus. Statcra, prava diaboli persua-
sio unde in Apocalypsi « Et qui sedebat
; :
Anonymus Clarevallensis.
10 super cum,habebat stateram in manu sua ^.» Slatera.
Statera itaque diaboli est prava ejus persua-
sio qua promittit terrcna ut auferat ca3-
, , Christus. Judicia.
lestia. —
Crux Christi, iu qua ponderatum Discretio.
est pretium nostrse redemtionis, id cst cor- Petrus de Riga. 4
15 pus Christi unde in hymno
;
'
:
Aurora, inEvangeUo, v. 115.5-1174.

Statera nostri corporls
Praedamque tulit tartari. Sed uec sub modio latitare lucerna jubetur :
IUa notat Christum, qui dat in orbe jubar.

— Judicium ,
quo
merita ponderantur Ponitur illa loco sublato namque locatus :
sicut in statera librantur pondera; unde In cruce Salvator spargit ubique fidem.
Unde appeudantur Est alius sensus Accendis , Christe , lucernam
20 Job : » peccata mea , ct
:
calamitas quam patior, in statera * ? » — Dum testani carnis numinis igne reples.
Quem non includit legis mensura nec uni ,
Justitia ; unde in psalmo : « Mendaces fiUi Judaeae tantum lux ea nota fuit.
hominum in statera ®, « id est in libra Sed super Ecdesiam Jesus hanc afflxit ut omnes ,
justitiae. Adventus Christi lumen adesse sciant

Impendantque Deo Patri grates et honores
25 Petrus capuanus ad litt. xviii, art. 35.
Nou sibimet sine quo non valet esse bonum.
,
Staterapecuniae. Sapientia : « Statera dolosa,
Et quia praecepit Christus nova ne quis eorum
abominabiUs Domino \ » Statcra Scri- — jEstimet ut legem destruat inquit ita ,
,
pturse. Psalmus « Mendaces fiUi, ctc. »

:
— « Coelitus implere, non veni solvere legem,
Statera justitiae, Dauiel « Mane, thecel, :

Quam Moysesjussit, non abolere volo. »
Lex vetus impletur quum qualiter illa teneri
phares ®. » In prima mentitur ct decipit ava-
,
30
Debeat ostendit per sua jussa Deus
,
rus; in secunda, heereticus; intertia, hy- Quum mcl de terra succum de cortice granum
,
,
pocrita. lu prima ergo debemus verum di- De palea gemmas ex adamante trahis.
,
(1) Modio. Luc. XI, —

33. (2) Statera. Is. xl, 12. Ifgitur : Sfatera facta corporis. — (5) Statera. Ps. lxi,
— (3) Sua. Apoc. VI ,
—
5. (-4) Hymno. Venantii For- 10. — Statera. Ps. lxi, 10.
(6) — (7) i)om«no. Prov. xi,
tunati esse noscilur, intenip. Passion. ad Vesp. \ulgo \.—{S]Phares. Dan. v, 27.
DE CIVITATE. 251
XCVII.
~ I. Necotiatokes, apostoli, sicut in Jol), pro Zahuli corporo , iil esl oninihus
iuifjuis , do iisdem pr;odicatoril)us dicitur : « Conciilcnl euin ainici ,
divident eum
negoliatores ^ »
^ 2. Ilein, in malam partem. In Ezecliiel : « Negotiatorcs tui cum agnis ct

5 liccdis veniunt ad to '. »
VETERIJM VARIUS COMMENTAIUUS.
Petrus Ca^tou et (JAR>Ei\irs Linoo- ct merces suas dans .Egyptiis, abcis mcrccs
NENSis. Mcrces Dci sunt paudimii et porsc- suscepit.
verantia , Merces
et in futuro \ita ccterna. Petrls Capuanus ad litt. \i, iirf. 18.
lo/Egypti, eulpa, mors, labor et dolor. De- Negotiatio bona duplex : scilicet gratia qua
dit erp;o r('(|uieiu |)r() lahorc, vitain pro quis exponit temporiiliii pro s[)iritualil)iis ;
morte, gaudiuiii pro dolore; (juia, iit ista et prccdiccitio, qiiiii [^riediciitores aniiiiiis lu-
daret, illa suscepit, euliâni \ero non aecc- crantur. ProNcrbia : -< Eaeta cst ([iiasi naîs
pit. Scd iEgvptii luercedeiii culpic volebant institoris, dc longc [)ortans panem suum \ •
15 attribucrc , dicentcs : «Magister, sciinus N(^gotiatio mala du[)le\ seilicet simoniaca :
quia verax es , ctc. » Sed pcritus mercator

hccrcsis qua quis exponit s[)iritualia [)ro
,
hanc falsam merccni rcfutavit ostenso de- tenij)oralil)us. Psalmus ' Quia non cognovi :
nario « Cujus cst iiiquit, iniago et super-

: , negotiatores, introibo in poteiiliiis Do-
scriptio lia;ci' Dieuiit ei : Ca'saris. Reddite niini '*.
» Et negoliatio mala , doctrina lue-
20 crgo qua> sunt Cicsaris, Cicsari. » Istc incr- rctieorum, et subornatus iic inendax scrmo
cator fuit sinc dolo. Ecce quomodo merca- corum. A[)oealvpsis : « Negotiatorcs tcrra'
tor fuit Chrislus ; dolosam eniin monetam flebunt et dol(i)unt suiêr illam ,
quoniain
non vult. incrces eorum nemo amplius emet ". »
Si ergo tu vismercator csse optimus, foe- PErRi s Episcopus.

25 nerator egregius ,
priideiis merceuiu-ius, da Jienuoni, \n Ccnesim, ^ xwi.
quod iion potes icruierc, ul coiiseiiuiu-is
(listoriKuu inlr;i\it J()Si'|)h tunicii S|)oliiitu.s ;
quod uon [)()s>is iuiultere; da modieuiu, ut Ivit iid iiitcnium (".liristiis siiic ciiniis .uuii-tu.
conscquaris (•entuplmn; da idieiiiuu jjosses- (lousilio .Fiidip vciiuni(l;itur lsin;u'litis :
sionem iil consequaris aiteruiuii liicredilii- (llirislus rcLTessiis rKlfi commerci;i leoil.
,
\ ('iiditus est pretio triiiinta " (len.iriorum,

30 lcm. Eccc (luomodu mcreator fuit Christus.
.losepli sij<nilicans et .loS('|)li siL;nitic;itii$.
Merciitor, si>c negotiiilor fuil Chrislus Idcirco virtute Dei , (jui cst triiuis ct uniis,
quin uH\igio \irgin;ili .Egvplum inliiiNit, (listeruiim , Infcrnum cuiu Inudc evivit uler(]ue.
\C\lll.
V 1. rvTiiF.nRA, (loclrina vel doccndi polcslas. In psiilmo : « Iiuiitbcdia scnio-

rum biiidont cuin ^. »
33 -r 2. noclrinii lcgis Moysi. In Kvangclio : « Supcr ciitluMlrain Moysi scdcrunt

.scriba» ct |)li;iris;pi !'. »
-f [\. ilirrcticortiin doclriim. In i)s;iliii() : « El in Ciillicdra |)cslilctiti;r non sc-

dit'";» scdore cnim doccni cst.
(1) Seftoliatorr.i. Joli ti. i.S. — (4) Tf. Kitc.li. ri"*, niagnn ronvriuiii. — \i\) Kmft. Apoc. tviii. tl.
WMi ,
"2-2.
(7)) Hs. Mall. x\ii . 18. — (1' Snuin. (7 /rf.7iiiM. c.r. t II, |> '2s:i.- s' Fuiii !'.,. VI, r>i.
Piov. \x\ij I i. — (fi) IJumiHt. Va. l\\, ili. Ita ycto- — l"Jj /Vi<i#iA.ti. Matt. xiii, i. — ;lll StiiU. Vf. 1, \.
EucHERius, ed. I, p. 34; ed. ii, col. Evangelio : « Super cathedram Moysis se-
762 B, ad 1, 3. derunt scriba) et pharisaî. » In cathedra

Petrus cantor et Garnerius Lingonen- Moysis, nuUa remissio,
ista, id cst in lege
5 sis. Cathedra sive sedes est Dei diaboli , nisi in igne et sanguine nisi in cinere et ,
Petri, Moysis. Sedes Dei est Dei-hominis victima et mactatione auimalium. In ea

unde « Vanum: est vobis ante lucem sur- etiam prohibetur ne umquam mel, scd seni-
gere ;
postquam sederitis » id est
surgite '
, per sal in sacrificiis offeratur. Mel enim
post humiliationem Deus eniiu post mor- ; dulce, sal vero amarum est.
10 tem exaltatus est. —
Quidam vero sedent in Petrus capuanus ad litt. iii , art, 46.
peccatis quidam in poenitentia. Sedes dia-

, Cathedra
boli , sive cathedra est in inferno , ubi est
ejus potestas. Sedet autem ibi diabolus Doctrinae. Judicantis.
tamquam in cathedra, immittens sugges- Pestilentiae. Ambitionis et jactan-
15 tioiies per angelos malos. Quatuor pedes Regnantis. tiae.
hujus cathedrae sunt quatuor genera tenta- Petrus de Riga.

tionum sive suggestionum. Prima appellatur
Aurora , in Cantic. v. 422-442.
in psalmo timor nocturnus ; secunda , sa-
Ex auro locus est reclinandi quia mentes
gitta volans ; tertia , negotium perambu- ,
Êterna gaudent requie , qua^ sunt sapientes.

20 lans; quarta, incursus daemonii meridiani. In vera requie paradisi vota reclinant
His insidet et prseeminet ille qui rugiens Hae quibus angelici cives bona summa propinant.
circuit quaerens quem devoret. Sunt et alii Ad tam pra^claram requiem patiendo venitur
pedes gehennalis cathedrae calor scilicet Nec nisi per poenas sapiens hac pace potitur.
,
Purpura quse roseum monstratur habere colorem ,
frigus , fator, tenebrae.
Signat eos qui pro Christo fudere cruorem :
25 SedesPetri, sive cathedra, prima in na- Isti per gladios tormenta , flagella , dolorem
vicula , quam sibi ex officio piscandi elege- Sunt velutadsummi subvecti regis honorem.
rat; secunda, quam dedit ei Dominus ex Quid facimus miseri qui tales non iraitemur ?
,
]N"e sociemur eis animi torpore ligamur.

officio preedicandi ; tertia quam in cruce
,
,
Non sumus e Libano putrescere nescia ligna
praedestinatio divina prseparaverat ;
quarta, Quos corrumpit adhuc carnis putredo mab'gna.
30 quam remuneratio ccelestis reposuerat in INon sumus argenti postes , qui nulla docemus
throno regni, ubi duodecim apostoli sede- Verba Dei populum , nec sustentare valemus
Nec nobis reclinandi prospicimus loca pura.
bunt judicantes duodecim tribus IsraeL
Mens acie cordis nescit penetrare futura
Petrus cantor. Sedes Moysis sive cathe- Ascensus rosei non possumus esse coloris.
dra est duritia vel lex Moysis , de qua in ]Nam nos pro Christo non purpurat unda cruoris.
XCIX.
35 -f ScABELLUM, humilialionem subjecti. In psalmo ; «Donec ponam inimicos tuos

scabellum pedum tuorum ^. »

Rabanus. Scabellum, incarnatio Christi, sedes est, et terra scabellum pedum meo-
ut : « Adorate scabellum pedum ejus ^. » — rum *. »
«•0 Servitus boni operis, ut : « Coelum mihi Petrus Capuanus ad litt. xviii, art. 58.
(1) Sederitis. Ps. cxxvi,2. — (2) Tuorum. Ps. cix, 1. — (5) Ejus. Ps. xcviii, 5.— (4) Meorum. Is. Lxvi, 1.
DE CIVITATE. 253
Scabellumincariiationise.sthomoassumtus. pedihus Christi judicantis, quando . Patcr
Psalmus : « Adorate s. p. e. » — Scabeiluni non judicahit quemquam, sed onniejudi-
inqninationis sunt pcccatores. Isaias : « Cod- cium dabit Filio suo '
lum mihi, etc. » — Scabellum subjeetionis Petrus Episcopus.

5 est plcna illa subjcctio qua omnes inimici
tandem subjieicntur Christo. P.salmus
Bennoni , in Genesi. § xxxi.
:
" Sede a dextris , etc. » — Primum secum Do sene patre fuit sicut Josepli peneratus,
tulit Doininus Jesus secundmn calcavit ;
Sic, senc jam niuiido , natus de Mrgine Christus.
Per tunicam polyniitam quam fecit pater illi ,
pedibus suis; tertium in futuro erit plene ,
Exprimitur niimcrus po[)uIorum in corpore Christi.

10 subjcctum. Scabelluin autein solet snpponi (iompietum in Ciiristo (juidîiiid per somnia \idit :
pcdibus ergo scabclluin humanitatis sup-

: Ipsum namque colunt sancti sub nomine solis.
I)Ositum fuit pcdihus divinitatis, nam hu- Kcdesia' vcro splcndor, sub imai:iiie luna*
manitasfiiit calceamentumdivinitatis; pec-

Forma in stellarum, numerosa pbalaux populorum.
Patris verba noUiiit Judacorum asperitatcm ,
calores fiierunt supposili pcdihus potesta-
QiKC dum cofjnoscit Christum de se fore natum
15 tis diviiiic; omncs inimici ejus eruiit sub Tenniit adorare , nec Cbristum vult venerari.
c.
-r 1. Rex *, diiibolus. In Job : « Ipse est rex supcr iiniversos filios siiperbitT Ka
-r 2. Pri//ce/js, diiiboius, sivo Anlichristus , sicut in Ezechicle : « Dominus de
caMo loquilur'^, dicens : Fili honiinis, leva plancluin supra principcm Tyri ^, » id
est principem tribuiationum^.
20
-f 3. ./lu/c.i, idem qui ot supra. In Evangelio : « Audite quid judex iniquilalis
dicat : non faciet Dominus vindictam servorum suorum "?»
-^ 4. Menddx , idem qui el supra. In Evangelio : « Qui lofiuitur menilacium
(le suo loquitur, quia mcndax est et paler ejus ^. »
-^- 5. lloniicidd, idcm (jui ct siipra. In Evangelio : nlllc homicida fuilal) inilio.»
2.1
-f (). Adultcr , idem qui ct siipra. In Isaia : « Vos aulem accedilo huc , niii
auguratricis ct fornicaria' '•'. »
-^ 7. Fur, idcm (jui cl supra. In Osee prophcta : « Ki fur s[)()lians laliiinculos,
hoc csl liiurelicos, a Ibris, extra convenlum Ecclesiiu. [/ id. supra p. '.JG-1J8.|
CI.
30 s. Co(ii:KHE, vcrbum Dei siihlilitcr in cordo medilari; spirilualilci cnim Ira-

clare, quasi mentc decoquero cst. In Lcvilico.
CII.
~ 1. Toiinis ol 'ritio, humaniim gcnus pcr Doininum Jcsum Christum, a perpe-

'" scmiustum, ah^lractiim. non
lua comhuslionc Iii /;i(hiiria ; « NiinKpiiil i>to tor-
ris cruUis cst (V^ ii^no " ? »
/1) Smo. Jonn. V. ±-i.. — \^) Itr.r. Iiis.Titur illic iii

:'»
quilur K. — (.*>) Tyri. Kicrli. nviii, tj .
— ((>) rri6«-
CiOild. nssiiiiii'iitiiiii iIIikI totuin Irrc i'\ vnriis |irii*('i>- IdliDins V.. — Stiorum. [1) \«iii,7. — l.nr. (S) t'jus.
— ÎO) Ua-
,
tlintiliiis lcniin.ililiiis, adililis aliis S. S. loris, i-xrcr- Joaii viii, II. — Furnicari.r (9) l<. L\li,r».
|iturn. — (">) Sitiiribi.r. Job xui, 25. — (i) Ue ro lu- iitnaliuiie K. — ^li) Zaclur. lyite iii, i.
-r 2. Titiones duo , potestates saeculi hujus atque hseretici, uno consensu Ec-
clesiam persequentes. In Isaia : « Nolite limere a duobus caudis litionum fumigan-
liura istorum ^ . »
VETERUM VARIIJS COMMENTARIUS.
5 EucHERitrs. Martyribus fabricat nolendo, volendo coronas

Gregorius. Dum babyloniaco recoquit pia corda camino.
Cf. t.n, p. 184et447. Fraudc , furore , dolo terrore dolore , flagello
, ,
Kabanus.
Promissis , donis vel honoribus atque coronis
Petrus Cantor. Et blandis verbis crebris alapis et acerbis
,
Petrus Capuanus ad Utt. iii, art. 61, Exhaeredando plerumque vel exsiliando
10 62. Cauma vel calor detestahilis est inceu- Argumentando subsannando minitando
, ,
dium haereticorum, quo ipsi ardent ad alios Ridendo fleudo mulctando, fugando, necando.
, ,
Sic fabricant omnes reprobi vexando fideles.

,
comhureudos. Osee « Omnes calefacti sunt,

:
Sufficiat paucis fabrum fabrosque notasse.
utclihanus, etdevoraveruntjudices suos -.»
— Approhahilis, ardor charitatis. Psalmus Petrus de Eiga.
15 « Ossa mea aruerunt prai caumate \ » — Jurora, in iv Ueg., 372-377.
— I. v.
Appetihilis est calefactio spiritus. - Incx-
tinguihihs, ignis gehenna; [cf. t. ii, p. 448]. Muris Jerusalem validis munita, coquorum
Carbones Principe destruitur : ma?nia lapsa ruunt.
Virtutes animae sic princeps destruit alvus
Gratise.
Comparat arma coquus, dans renovansque cibos.
Culpse.
Nam neque quis poterit virtutum tangere culmen
Si dominetur ei ventris iniquus amor.
20 Apostoli. Peccatores.
Sancti. Vitia. II. Ibid., in Tohia, v. 217-220.
Dona Spu-itus Doctrinse, Exempla
Fertur quod jecoris intus color excoquat escas
sancti. sanctorum. Ut digestio sitcongrua facta cibi.
Pr.efigurationum Christi et EcclesI;« Quo peragenda modo sint quse tu saepe revolvis
Uh. i, V. 42-52. Dum recolis ,
jecoris decoquis igne cibps.
25 Stirpe Cainina primus faber est generatus :
CIII.
-f 1. Fames, egestas fidei et ademlio verbi divini^^. In Evangelio : « Facta est

. fames valida in regione illa , et ipse coepit egere^. » Et in Isaia : « Propterea ca-
ptivus ductus est populus meus, quia uon habuit scientiam, et nobiles ejus in-
terierunt fame ^. » Et in Amos « Ecce dies venient, dicit Dominus, et mittara
:
30 famem in terra non famem panis, neque sitim aqupe sed aucliendi verbum
: ,
Domini 7. » Et in psahno « Ut eripiat a morte animas eorum

: et alat eos in ,
fame ^. »
-f 2. De hac fame verbi Dei pro viro justo in psalmo dicitur : « Junior fui
etenim senui, et non vidi jiistum derelictum, nec semen ejus quserens panem 9. >>
35 Et in Salomone « Non occidet Dominus fame animam justi ^°. »

:
_ (1)
Istorum. Is. vii, 4. —
(2) Suos. Osee vii, 7.
— Is. V. 13. —(7) Domini. Amos viu , 1! (8) Fame.
.
—
(5)Caumate. Job xxx, 50. —
(4) Fames et egestas et Ps. xxxii , 19. —Justi. Prov.
(9) Panem. Ps. xxxvi, 23. Egeîspane
ademtio B-D. —
(5) Egere. Luc. xv, 14. (6) Fame.
— D, G. — (10) x, 3.
Di: CIVITATE. 255
CIV.
^ {. Sms , hoc quod ot suporius, ariditas cordis, ubi non est verbum Dci. In
Isaia : « Multiludo corum siti cxaruit '. w El in Jeremia ; « Prohibe pcdem tuum ab
aridilate, cl guttur tuum a sili ''.
»
V 2. Et in bonam parlem : « Beati qui esuriunt et sitiunt justitiam ^. »
VETKRUiM YARIUS COMMKNTAIUIS.
Rabams. Famos, inopia \irtulis , ut : mcirtyrum occi.sorum non possunt satiari.

« Attcnueturfanic robur ojus '. » — Tenta- Sic Dacianiis uou potcrat satiari dc pfcna
tio, ut : " lu fumc tc cruct a niorte — ^. » Viiiccutii. Talcs cxprc.ssc similcs sunt dia-
Taciluruitas iiuilu , ut : « INon fauicm pa- bolo. — l.slsitisjustitiuj ct a'(piitalis; uudc :
10 ni.s, etc. » « Hcati qui csiiriunt, etc. » l)c liac fortc di-
dcsidcrium bonuiu ut
Sitis, lu sili ,
: - citur iii psalmo : « Cucurri iu siti '-. » —
mca potavcruut me accto". » Cupiditas, — Kst sitis miscricordia; et cliaritatis; haec
ut : « Kt cxardcscct contra cum silis ^ > fuit sitis Domiiii in crucc pciidcntis ct di-
DlSTFNCTIOMJM MONASTICAIt. bb. IV, (lc ccntis : < Sitio '\ » — llst sitis f,doria' ct
b Sili. Silis, pr.clcr illam (|ua' carncm cru- bcatiludinis; uudc : « Silivit auima mca ad
ciat , uudli[)lcx : cst sitis avarilia; ct cupi- Dciim foulcm vivum ' *. » — l.st sitis indi-
ditatis ; li;cc fuit silis Crassi, cui diccbant gcnticc et miscra» paupcrlatis; de liac dicit
Parllii : Aurum sitisti, aurum bibe. Undc : Jcrcmias : « Adlucsit liufjua lactcutis ad pa-
Quo plus sunt pota? ,
plus sitiuiitur aqujc ". latum suiim iu siti '\ » l.actcus cst pravus
!0 Itcin :
intcIIi^H'iilia ct iiilirmus. Omuis cniin (jui
lactis uoii cst particcps, cxpcrs cst scrmoiiis
Tantiilus a labris sitiens fui:ientia caplat
Fluniina
juslitiic. Scd lac cfiaiu illi dccst , cujiis in
siti liiiiiiia adlia-rct palato, id cst iioii sugit
Dc siti cupiditalis cstillud lloratii " :
(piod jicr liiiiiuaiu solct licri.
Liiigua, iuge-
Quod til)i iiiiil.i sitini (inirit copi;) lyniplur,
niuiu, vcl (piod magis rcor, inijcnii dcsiiinat
25 Narraris medicis ;
quod (piaiito plura parasti,
cxcrcitium : palatum , mcmoriam. .VdluTrcf
Tanto |)lur;i cupis , nulline fatfrier audes.
vv<io liiimia pal ilo, (piuiii
— Dc siti luxuriip omnia hxc possuiil iutcl- gciiiiim scicutia' (piod commciidct
iiiliil acipiirit
iiicinoria'.
iii-
liî ; voliiplas cuim caruis ct cupiditatis di-

Pi;i ui s Caplaxls ad litt. vi, art. I i.
viliarum siuil diuc iilia> saut;uisu<â', (puc
Fanies
50 scmpcr (liciuit : affcr. Sitis ista (Ic>i|^'natur
pcrsilim .Narcissi, dc (juo pocta ait :

S})iiiliialis. ( iflr.îtis.
UunKpic sifini scdare cupit, sitis allera crcscit '".

.\pl)ctitus diviui opc- S.diili^ auimarum.
— Kst sitis malilia' cl criidclilalis; iindc ''''•
Hcdcmtiouis hoini-
Chrvso^tomus dicit dc llcrodi' ipiod iu sili - - vcrbi Dci. iimn.
s saiiiûiuis pcrmaiicbal. i'!t iu libio bcali .lob — juslili.c. ln/tniali.<.
dicitiir dc (piibusdam qiiod • calcafis for- Dcsidcriiim couvcrsio- - -.^
cularibus, sitiiiiil " ; qui sciliccl d('|!(i'uis iiis rralrum. Carculia vcrlu Dci.
(1) F.nintil. \<. V, r.. — ("2) || J.ifiii. ii, 2N.

.Si7i. 1 lli. Iltlili ...u tibi... flnirft... narrarfi. (^.d. \ulli
— (5) Ju.sliliaiii. Miill. V, — (>. Fjux. Jtib xviii, li.
(i) urf.irirr. -
:
t\{)frfscil. Da hnr nili N«r«iMi rf. 0»i«l.

— (.^) .Uorle. Jol. V, iO. — (C) Aceto. V*. liyui, ii. M.l.iin. III. loT. — (ti) Sitiunl. Jnli xiiv H.—
— (7) .S'i7i.v. Jol. xviii, ;(
— (8) Aqu.r. (Wu\. fasl. i, li) .s.n. r». i.u, «. — (151 Silio. Jo«n. iit
.
*H. —
215, -2\[}, lloial. Sat. I, 08. —[{)i
Uuratn 11 V-.>U. (I ij Vnum. Ps. xLi, 3. — iÎ.Ni inli. Thrcn.
.
iv, 4.
Fames spiritualis, Infernalis , Petrus de Eiga.
Dcsiderium uniri sa- Desiderium volupta- Aurora, inEvangel., v. 1 105-1 120.

cramentis Ecclesiai, tum.
Hic qui pauperiem suffert ex niente, beatus :
quibus anima pasci- Angelus praepositus Regni ccelorum munere dives erit.
tur. fami. Mitis quem tristis non asperat ira , beatus
iDEMadlitt. xvni, art. 15. In qua nullus obit, ille fruetur humo.
Qui luget patrise amore , beatus
ccelestis
Sitis
Nam solamen ei gaudia plena dabunt.
Esuriens homo justitiam sitiensque , beatus :
Gratise. Malitix. Huic miserator erit dans sua dona Deus. ,
Qui dator est hilaris miseris miserando beatus

, ,
Sitire virtutes. Cupiditas. Angelicus veniet hunc satiare cibus.

10 — salutem malorum. Iniquitas. Qui, mundum vitans, est mundus corde, beatus:
— videre Deum. Miserise^ temporales lluicdabitur clara luce vidcre
Cor sine gerens qui gaudet pace
lite
Deum.
, beatus :
In Christo, sitis salu- angustiae.
Dicetur merito filiusille Dei.
tis nostrae. Gehennsdy in damna- Illi quostorquent injusta flagella, beati:
tis. Regni ccelorum porta patebit eis.
cv.
-: CiBus, sermo, vel voluntas Domini. In Evangelio : « Meus cibus est ut fa- I
15 ciam voluntatem ejus qui misit me ^ »
CVI.
V PoTus , idem quod. supra : « Et torrente voluptatis tiiag polabis eos ^. »
CVIl.
-r 1. Ebrietas, sobrielas mentis. In Actibus Aposlolorum « Ebrii sunt isti ^. : ^>
f 2. Crapula vitiorum. In Evangelio « Attendite, ne graventur corda vestra :
in crapula et ebrietate ^k » Et in Salomone : « Velut si spina nascatur in manu

20 ebriosi ^. »
CVllI.
Sobrietas, temperantia. In Apostolo : « Vigilate sobrie, et nolite peccare^. »
VETERUM VARIUS COMIHENTARIUS.
EucHERius, ed. I, p. 21 ; ed. ii, col. 760 luntatis, de quo Cliristus dicit : « Meus
D ad cv cvi. etc. » — Animae, in Christo, scilicet con-
,
25 Petrus Cantor. Cibus vel esca est vo- templatio divinitatis, a quo numquam jeju-
Joan. lY, 54.

(1) JV/e. —
(2) Eos. Ps. xxxv,9. Volunta- que exponit Petrus Canlor. — (5) Isti. Act. ii, dS. —
tistuasB, G. Inmargine apograptii Grabiani « Pro vo- : (4) Ebrietate. Luc. xxi, 34.
— (5) Ebriosi. Prov. xxvi,
luptatis. » Ulramque lectionem liabcnt veleres, utram- 9. _ (G) Peccare. I Cor. xv, 34.
DE CIVITATE. 257
navit Christus Provideham Do- ; unde :

< luptatis tua^ , " alia littora ,
id cst delccla-
miiium iri conspcctu meo semper'. » — tioriis tua', qua.' dicitur torrens, non ideo ut
Scriplura;; unde « >'on in solo pane îvit : sit traiisitoria beatitudo, scd copiosa, « jm-
liomo ^. " —
Humana' coiivcrsationis, a (pio tahiseos, " et potabcris, qiioniam apud te
i jejunavit iii passione, qiiia nullum sibi pi iiot 1'oiis vila'. »
ler uuum lalronem incorpoiMvit de quo , DisrncnoNLM mo.wsticak. lib. i, de

dicitur : « Et operui iii jejunio animam r/6o. Cibi nomine desij^natur corpus Chri-
nieam'. ' — Corporabs, a (|uo jcjuiia\it sti; iiiide : « Caro niea vcre cst cibus ", -
Christus; iiiide : " Qiuim jcjiinasset qiia- id est vera refectio, qiiia ditziie sumenti eani
lodraginta diebiis '
, etc. " — Iii(i|»icn!ium , dat \itam ;eternam ;
uiidc quidam ail :
iii p(t'nitcnlia; uiidc : " Fucrunt mihi la-

l\e\ sedet in c(riia,
cr}ma; panes die ac nocte '. » — Proli- Turl)a cinctus duodena.
cientium, in sacraScriptura unde ; : "Sedisti Se tenet in manibus,
ad mensam ? vide (jiialia ap[)osita sunt Se cibat , ipse rihus '^.
is tibi ", ct scito ([uod taiia oportet te pra;- Cibus cst doctrina verbi Dei; unde
(larare.» — Kt in lliicharistia; uiide : « Pro- Quis putasestlidelis servus, qucm consti-
bct autem sc homo ^
,
etc. » — Pcrvenicii- tiiit Domiiius siipcr faminam suam , ut det
liiiin , in a'terna r-cfcctionc ; undc : Ut iljis cibum in tcmpoic ? Cibus ' '
— mahis,
edatis et bibalis super mensam meam ^ »
doctriiia ha-rclica; undcSalomon >c de- : "
20 Ebrietas duplex : corporalis, cx imniode- sideiTs dc cibis cjus, iii quo est pauis men-
ratione j)otus provenicns, ct spiritualis. Dc j^cii
'
'. « Est etiam
prima dicit Salomoii : Vinum suavitcr in-
Cihus
Irat a j)rinci[)io; sed in fine mordcl)it ut
eoluber '. » Itein Ilisiliiis : Siciit jii-cis j)ra'- Pncmiiim c(elestc. Dclectatio carnalis.
25 i)arat sc ad accij)icii(iiiin haniiim, ila ebrio- Dclcclatio s[)iritualis. Consobitio.
siis, ad accij)iendum inimicum. Itcm Apo- PtTKis Cvi'LA.M s ;id lilt. iii, art. .")
I .
stolus : " Nolite inebriari vino , in quo est

Cihus
luxiiria'". » >'on dicit vino sim|)liciler , ____-^^,___.__^-__^
(juia inulti[)lcx. Est eniin vinurn aliiid Dci,
r/ii/s// Ilominis
3„ (jnaiido aliijiiis, oblitus tcrrcnorum , vche- ^^,— __ -
^
mentcr inteiidil divinis in j)ia'scuti vel iu OluHriciilia. Tcrrcslri-sub^lantia.

fuluio, id cst, dc (•briclale {2;rali;e et f^doria- S;dus no^tra. ('.orru|»lil)ililas.
dicilur : " lncbri;il)unlur ;ib ubcrtîtc do- Cihnis Dei , Ecclcsia Vohijitas illicita.
iiius hi;e, )) j)ra'sentis sciliccl Ecclcsia' vcl ad Dcum convers;i. Cibus j,Malia'.
33 fulura; Jerusalcm; tunc cnim in rc cbiii Cihuis angcU , Chri- Eucliaristia.

erunt, id est |)lcni, (iiii modo s[)craul, " et sliis. P(enitentia.
lorrcnlc Noliiiit;ilis tuu' , » id est Sjiirilu />.7'//jo»i'.s, jiisti (jiios Doctrina.
sanclo, " j)ol;ibis eos " ; vel • torrcntc vo- tcutatioabôrbuit. .Etcrna t:lori;i.
(\) Set»}).)-. l\. XV, H. Ilomo. Mall. iv, l. — (2) — intelligas (|uod Cliristus se , id cst nicnil^rn su.i , ciba-
(3)
—
McatH. l's. nviii, II.
fi) nirbus. Mntl. iv, -2.
—
— —
vil cnrnc sua, bcnc intellijjis rt sane. " Hav illc: qua?
(ri) AV/c. Ps. ii.i. -i.
,(ij Tihi. Prov. xtxi. \. uiicis iitclii(liiiilur. vi\ ca srrvnvil inarpo, rorcipibiis ni-
n\ llitmo. I Cor. xi,;2H.— (8) Mram. Luc. xxii, :>().— iiiiniin l)il)lio|ic};i itciic abl.ila. C.ilcruiii oiiiiicin vole-
(9) <i)lulirf. Prov. xxiii, 7>'2. 1(1) l.unirid. Kidips. — ns bvniiii anibifjiiilatcin Aijuina* aiifcrri vidclur vo-
V, 18. —(II) Cihus. Joaii. VI , :>(}. (12) Cibus rii, — luissc , (juiiin cccinil, noslroruin forte non iuscius
lcctor, fnvc, auilique non inronciiiiin nrn-luilia nd sploii-
In •iijirrmT nortc «rn» ,
diiliiiii .\ii};rli .\(|iiiiMtis li>mniiiii.Si'il i|isc Nostor noliiil
Urriimlirnt nim rra(riltu«,
en tilii |i('rliiiirliirii' Ii.iIhti, i|iii|i|ii- i|iii nolavcrit li.i'(* :
(iltuin liirb.r tliiiidrna: .
uSimI ntlciiilc, U-clor, i|iio(l iii liuc ornliuiiculn [ic cilxtl So Jit •UI4 nianilnit.
ipsr ribus, (lii|ilci csl iiilcllcctiis unus crroncus, altcr
—
:
tanus; si ciiiin sic iiitelliâs', i|iiotl ipsc (llirislu" in pro- ÎIM Tfmpurr Mall. Xliv, ±S. I l UcMf/dCli.
prin pcrsoiin cariiciii siiaiii coiiicdil , crrn.H. Si niitcin Prov. wiii, *.
III.
258 S. BIELTTONIS CLAVIS
Idem ad litt. xv, art. 12. Gloria vana est ; nil gula, nilque superbia prodest
Sobrius et fortis , prudens hac omnia pellit.
Potus bonorum
Spiritus.
Angustiae. Convcrsionis frater - Ad thalamos residet Jesus sedetque magister ,
Discipuli pariter , thalami simul inscia mater.

Scripturffi, vel intel- nae.
6 ligentiae. Malorum HOMO.

Vinum defecit reor hoc pars semula fecit
: ,
Eucharistiae. Fallaciae et frauduleu- Torquet et allidit quia sic, ubi gaudia cernit,
Gloriae, de torrente tiae. Et magis infestum Christum dolet esse vocatum.
voluptatis, Stultitiae et culpae.
Quod potuit, nocuit , quum vina negare putavit.
Quod si deficeret panis ,
plus tristis abiret
Pasceret hospanis, missuruspoculavitis.

FuLCOius Bellovacensis.
Spiritus.
Ulrumque, de Nupliis Christi et Ecdesiw
Auctor aquae plenas sex imperat esse lagenas.
lib. VII.
Vertitur in vinum portans mirabile binum,,
IMutat pallorem commutat et unda saporem.

10 HOMO. ,
Nec non est uUa sitis cui miscetur pocula vitis, ,
Vade mentes littera sanat',

retro, Satanas, quia Quap. nescit falcem nec poscit tempore calcem,
Non tentare monet Domlnum ; quod inania*donet, Coram discipulis primum haec miracula fecit.
CIX.
-f Promtuaria, cordis receptacula. In psalmo : « Promtuaria eorum plena, eru-

ctantia ex hoc in illud ^. »
15 VETERUM VARTUS COMMENTARIUS.
EuCHERius , ed. I, p. 21; ed. ii, col. tium in De primo legitur, angelo di-
ccelo,
761 A. cente ad Mariam Spiritus sanctus super- : «
Petrus Cawtor. Coenaculum sivetaber- ^, veniet in te ^. » De secundo, in Genesi, dicit

naculum, caro Christi « In soleposuit ta- : Dominus ad Noe, loquens de fabricatione
20 bernaculum suum ', » Caro cujuslibet — arcae, in figura Ecclesiae : « Coenacula et tri-
hominis unde Apostolus
; Nos qui sumus : <> stega facies in ea ^. » De tertio dicitur in
in hoc tabernaculo ingemiscimus gra- , psalmo : « Domine, quis habitabit in taber-
vati ^ » . —
Ecclesia miUtans ; unde Dominus naculo tuo '
•*
?
ad Moysen « Fac mihi tabernaculum ad

: IncoenaculoprimoâdmodumSunamitis,
jgCxemplum illiusquod vidistiinmonte", » posuit Christus mensam in celebratione
Ecclesia triumphans unde « Quamdilecta ; : coenae. Mensam quando sub in coena posuit,
tabernacula % etc. » Coenaculum quod fecit forma panis et vini corpus et sanguinem
nobis Dominus, Dei Eilius, triplex est pri- : discipulis veraciter distribuit; de qua mensa
mum in carne secundum in Ecclesia ter- , , Apostolus dicit : « Non potestis communi-
30 tiuminvitaaeterna. PrimumfuitinVirginis care mensae Christi et mensae daemonio-
thalamo secundum in hoc mundo ter-
; , ; rum i i
— Sellam posuit in passione
(1 j Sanas cod. An respicil notum S. Benedicti num- enim e toto illo capite belle illustrantur. — (^) Suum.
mum? — (2) Illud. Ps. cxliii 13. — Cosna- Ps. XVIII, 6. —
(5) Gravati. II Cor. v, 4. — (6) Monte.
cultim a promtuarii cella non ita distat , quin eo loci
, (5)
Exod. XXV, 9. — Tabernacula. Ps. lxxxiii , 2.
(7)
—
adducere liccat insignem Cantoris locum , quem su- (8) Te. Luc. I, 5S.— (9) Ea. Genes. vi, 16.— (10)7'mo.
pra ob nonnuUas angustias omisisse piguerat. Multa Ps, XIV, 1. — (11) Ddemoniorum. I Cor, x, 21,
DE CTVITATE. 259
quoniam inlignoiisqucad mortcni, mortem fonle diviniC bonitatis ,
quid ntriljuemus
autemcrucis, se humiliavit, sicut in psalmo Domiiio pro omuibus quai retrihuil nobis?
ipscait « Tucognovislisessioucm mcam '.
: unum saltcm pro mulliplici parvum pro
— Lcctum posiiit in ollicio sepullura'; nam magno : iaciamus ci in nol)is
,
tai)crnaculum
Dsabbatoreciuievit iuscpuicro, quasi in lccto, aut co-naciilum, iioc cst i{)>umlcmplum de
sicut ipse per prophetam ait : « Caro mca quo dicit Apostolus « Tcmj)lum J)ei san- :
requiescetin spe - .
» — Caudelabnim |)osuit ctum cst, quod estis \os ". « Hoc autcni ta-
in resurrectione , scilicet in resurrectionis l)cruaculijm {)arvuiii est e\ humaiia inlir-
manifestatione. milatc.
10 Inca*naculosecundoposuit mensam, sci- hoc cornaculo ponamus ci mcn>ain
In
licet Hcripturam sacram. Scllam, iu pas- — sciliccl dc convcr>ati(»iie uostra ipsiiis re-
sionis sua'imitationc; Christus cnim passus fcctioiicm. Cibiis euim et refcclio l)ei cst ut
e.st pro uobis, nobis rclinqucns cxemplum. faciamus cjus voluntatcm. l'onamus ci .sel-
— J.ectum, in requie contemplalivorum. lam , id est simus jusli quia throuus J)ei
15 — Candclabrum , scilicct lucem bonoium est anima ei lectumjusti.
sicut Ponamus
,
operum uiide « Sic luceant opera vcstra

; : ipse ait Supcr qiicm recjuicscct spirilus
: «
boiia coram homiiiibus, et fjÎoriliccnt Pa- mcus.'nisi siij)cr liumilcm et (luictiim et ,
Irem vestrum (jui iii ca'lis est '. » trcincntcm scrmoncs iiicos ''.
iN)namus ei
Tn ccenaculo tcrlio posuit mcnsam, .sci- candclabrum, luccm scilicet bonorum opc-
20 licet resurrcctionem a-ternam, sicut ipse rum iit ([iiuiii ita pcr cuncta houcstum ei
,
dicit : " Ut edatis ct bibatis super mensam para\imus boc tabernaciilum, pcr primum
meam '. » — Scllam, id est judiciariam po- ipsius cu-uaculumasccndamusad secuudum,
lcstatcm; iinde Vos : << qui scquiiti cstis et de .sccundo ad tertium.
me ', ctc. » — Lcctum, id est rcquicm bca Petrls de IUg.\.
2r. lorum. — Candclabrum id cst sc ipsuiii
,
Aurora, in Cantic. v. 180-189.
Deum, iu luccm aiiimariim, siciitdicit ])sal-
Iutroduxit me rex in teUam viuariam.
mista : « J)()iiiinus illiiiiiinatio mea". \A
l'or (•t'll;iin \iiii sii:iialiir \ita R.iclifiis
in lucein corpoium : ibi cuim fulp;cl)iiiit
.
'.
Duiu coiiteiiiplatiM' (-u^lciitia \ila lidelis.
sicut sol , iii rcguo 1'atris eorum Cella ineri possunt et saera scripta vocari
so Ouuiii crfj.o tot bona deriveiitiir ad nos a Qiia3 inonslrant in (|uo J)eusaut lioinodebet ninari.
cx.
-r ScAL/E, sanclorum profcclus. In Gonesi : « Viditquc in somnis .sculam slanlom

.super leiram , et cacumen illius lan.uens ca?lum '". )>
VITI.IU M VAUILS (:o.M.Mi;>TAUlLS.
Pi-rniis CAiHiANUsad lill. wiii, arl. r.d. fcctus \irlutuiii. lii priiua asccuditur \m'V
ss Scala Scripluru! , ct scala ^doria'. l)c priiiia lcclioiicm ; iu sccuiida ,

pcr upcratiouem.
(ienesis : ••
\ iditipic iii soiiiuis, ctc. » — lii iiniiia ascciiduiil |)r.cdicaiido alla, cl dtv
Dcsccunda psaliiius : •-
AscxMisiones iii cordc .scciidiliir aiiiiiiiiti.iii(l»» liiimilia. In sccimd.T
disposiiit ". ' scal.i asfcudiiiit opcraiido. ca (puc pcitiiicnt

Priiii.i |)i(ircctiis Nciciitiic; scciiiida . pn>- ;id (li\ iiiiiiii <iiltiiiii, -cilicct iii (»r.itioiiibii«J,
IN. ctxxvni, 2. — (i) S,.f. IN. w. '.I.

(7) Korum. Malt. \in. V). — (8) »W. I Cor. iii. 17.
(1) )l,-t,m.
Mall. V, H). — (*i .Vi-tiiit. l.iir. wu, T.O. — i;".)i Urox. I-. uwi, 4. — (10) ((Whki. (Jfucs,
(7i)
- (:i)
l\st.
.!/<•. Mall. M\, iM. — [[Ji .)l<„. Ps. xivi, I .

— \\\\u, li. — (II) />u/>oiuW. r>. t«\m.C.
;•
260 S. MELITOiMS CLAVIS
jejuniis, vigiliis, et caeleris in hunc modum. misericordiae et prima beatitudo. — Qui in
[
Sequentia ex tilulis in margine indicentur.] primo gradu apposuerunt colores [ita reccn-
In scala attenduntur quatuor. Quatuor sen- sentur sigiUatim septem gradus,septem dona,
sus inveniuntur in scalaScripturae. Quale — septem beatitudines, septem colores].
5 fundamentum et quae
^ spondae
^ in scala Scri- ^. n t^
pturae.— Qui gradus. Quomodo ascenditur PrJiFIGURATIONUM ChRISTI ET ECCLESI;E
primus gradus. — Secundus. — Tertius. — 523-534.

lib. 1, V.
Quartus. — Quod sustentaculum. Post hsec louginquam Jacob aiifugit regionem ,
De scala gratiae , et quod pavimentum in Et lapidem capiti supponit nocte sequenti.

10 ea vel fundamentum. — Quod fulcimentura Et quum dormiscit , scalam per somnia cernit.
Ifec innixa solo tangebat vertice coelos
in scala gratiae septem gradus sunt, septem
dona Spiritus sancti.— Quae spondae. — Scandunthac superi, descenduntusqueministri.
Evigilans ergo lapidem Jacob ungit olivo.
Quomodo spondis collateralibus virtutum Hic Jacob est somnum passus spontanee Christus.
gradus sunt innectendi; ctquatuor septena- Hic lapis est unctus prx cunctis Christus inunctus.
:
Erectus lapis est Christus de monte resurgens.

:
isriisibi conjunguntur in ascensu virtutum.

Scala quidem Christus qui nobis est via factus :
Quomodo primo gradu conjunguntur se-

in Hoc scandunt sancti fando prseconia verbi
ptem dona et septem petitiones, primum opus Per quam descendunt, dum fantur humillima Christi
CXI.
-f 1. Sapientia, Christus. In Aposlolo : « ChristusDei virtuset sapienlia ^ »
-f 2. Doctrina coelestis. In Apostolo : « Sapientiam loquimur inter perfectos =*. »
20 -f Hujus mundi philosophia. In Salomone

3. « Sapientia hominum non est :
mecum ^. » Et in Apostolo « Stultam fecitDeus sapientiam hujus mundi »

:
''».
~- 4. Sapiens, Deus. In Job « Deus sapiens corde et fortis robore ^. » :
-r 5. Sapientes, sancti. In Osee « Quis sapiens intelligit et sciet haec ? quia :
rect?e viae Domini et jusli ambulabunt in eis ^. »

,
25 6. Philosophi , Juda3i, sive ha?retici. In Apostolo : « Dicentes enim r>e esse sa-
pientes, stulti facti sunl^. »
Damasus, Sylvius, Phoebadus, Nice- scit homo decipere fratrem, et congregare

TAS, Orientius, IsiD0Rus[F/d. t. II, p. 11]. pecuniam; quam habent filii hujus sceculi
30 Petrus Cantor. Sapientia carnis dicitur, magisquamregni; dequa dicitur « Sapien- :
quascit homo laute procurare se iion solum tia hujus mundi stultitia est apudDeum ^ « .
ad necessitatem, sed ad superfluitatem, po- Item « Perdam sapientiam sapientium ^",

:
tius de terrenis quam de coelestibus cogi- etc. » —

SapientiadiciturDei, quascithomo
tando ;
quam habentilli quorum Deus venter despicere terrena et amare coelestia. De hac
35 est qui potentes sunt ad bibendum vinum.
,
dicitur « In malivolam animam non intra-
:
De hac dicitur « Sapientia carnis jnimica

: bit sapientia ^', » id est spiritus sapientiae.
est Deo *. » — Sapientia mundi dicitur, qua Et sic non est contrarium quod ait Aposto-
(1) Sapientia. I Cor. i, 24. Cf, t. II, p. 10, 1. 54. I, 22. Hgcc vehm conferas cum art. 16, cap. 1, tom. ii,
(2) Perfectos. I Cor. ii 6. — (5) Mecum. Prov. p. 10. — Dco. Rom. viii, 7. — (9) Deum. I Cor.
XXX 2. — (.4) Mundi. I Cor. i 20. — (5) Robore.
(8)
iii, 19.— (10) Sapientium. I Cor. i, 19.— (11) Sa-
Job IX, 4 (6) Eis. Osee xit, 10. — (7) Snnt. Rom. pienlia. Sap. i, 4.
I)E CIVITATK. 261
lus : << Qui sapiens sil)i \idct)ir - sapientia

PETIILS DE RlGA.
mundi, - fiat stultus, utsit sapiens '. » Unde
sic objicitur si stultus, qiiouiodo sapiens 4
: ? Aurora, in Reg. iii, v. 99-1 'i.
llcce.Qui sapiens sii)i videlur sapientia

5 mundi, liat stultus credendo Christum essc Pnr-cedens Salomon omnes ratioue peritos
IMus aliis seiisu darus in orbe fuit.
passum, et mortuum, et quod Virgo peperit,
.Scripsit aMiiKiuata tot (luot fr.int tria nullia : soripsit
quod est stultitia apud •,'entiles; et ita erit Carmina tot (juot erat niiliia ijuinîue caueus.
sapiens sapientia divina. 1'riuia voluptuosa Si trcspersonas credis tria niillia scribis, ,
secunda luinultuosa iii uv<ô-

cst iu deliciis; Lege no\a veteris leiris aîifima lo(juens.
Si servare Deo sensus j)er (juin^jue laboras,
lotiis; tertia l)ona et devota in r(;i)us di\inis.
Das de carminibus millia (jiiinquc Deo.
Prima est inimica Deo; secunda stultitia ,
Quid(juid in arboribus xirRultis, (loribus, herbis,,
apud Deum tertia, veraet famiiiaris Deo et

; Seminibus\e latet, in Salomone [)atet.
amica. Omnes naturas pecudum copnovit, et omnes
Akonymls Clarevallensis. Sapientia di- Reptilis , et j)iscis omnis , et omnis avis.
Invenit voces (juibiis adjuvarc solebat
15 citur asapore, quia sicut gustus aptus cst
^groriim morbos, subsidiiinujuc dabat.
ad (liscretioneni saporis ciboruni sic sa- ,
Obvia si)iritil)iis invenit verba mali<:nis :
pientia ad dinoscenliani reruni at^jue causa- Inde liii:ai)at eos non rcmanere sinens. ,
rum. Sapientia cst cognitio reium et intel- De cliaracteribus liiit auctor, (juos pretiosis
Insculpsit iicmmis'-, mira jôtcnter 3i:ens ...
lectus causarum qua; abusione aliquando ,
Disseruil Salomon a cedro doiiec ad lierbam
?" accipitur in nialo, sicutastulia inbono. Sa-
Quam dicunt liysoj)um, ctirrere \erl)a sinal.
|)ientia est reruni qiue sunt supernui et im- Cedrus sublimis Deusest; liysopus, brevis berba,
mulabilem substanliam sortiuntur. Sapien- Ksl homo : solus habct Christiis utranKjue simul.
tia (lici solet (\u,v intellectiMU aternorum A ccdro (Ibristiis parvam descendit ad hcrbam,
Ad carnem veniens a deitate sua.
riinatur ;
prudentia, c[Uii' coiporeis sensibus
Aut hysopus sii:nat humiles cedrnsijiie superbos ,
:
25 experiuntur; vel sapientia in divinis, pru- .lustum jiidiciiim Christus utris^jue dabit.
denlia aut scienlia in bumanis negotiis. Porro snjêr lii:na rex disseruit , (juia j)eiidens
Sapicnlia. In liirno, Christiis jiidicat inde reos.

Templum rex Salomon in terris, Christus in altis
Deus. Consiliiini (li\inuin. Coiislruil; illa doiuus jiraiiterit, ista manet.

Intellectus dc diînis. Sapientia saeularis.
CXII.
30 : I. Stllti , sccunduin sjrculuin , sancti , .«iciil in Saloinono de iisclom sunclis
(iiciliir : « Stullissiinus suin virorum , et sapicnlia non cst ineciiin '. »
-f 2. Stulli scctinduin Doininiini, sujiicnlcs bujus iniindi. Iii ])salino :

< Siimil in-
sipiens et slullus pcribunt '. »
VKTKUrM VARILS COMML.NTAIUCS.

>5 DLsmcrrioNUM monasticah. lib. i\, dv ^'indi domuiii ad doinum, et ai:ruin agro
Sftpiciitia. Kst sapientia liiijus iiiuudi, de eopulaiidi, usipie ad lenninuiu loei , id est,
(pia dieit \postolus : « Slultaiii tVcil sapien- usqiieijiK) totiiin 0('tu|)eiit. .S-d tales (pianto
tiaiii^. » l.sl aiiteni sapientia ista iimi, iiiimo solluiliiisciir.int cxtenora, tauto iiiiiius eu-
abusu inulli[)lex : et (pitiiii de oiiiiiibus e\- r.int iutt riora , «pKe potiora sunt exlenori-
(to pliearo non possuin vel iniinorari , dabo bus. >'am
exeiiipluin : siint (luidaiii sapientes eoiijiin- vilius esl aryentum auro, virttitil)iis aunim.
(1) ,S'fl;)i(»iv. 1 Cor. 111, 10. — (i) (irinmis. \ uir '•>,

)tfniin. l'roY. wt, i. — j t rrrtbunl. V$. XKiii,
in nltoia liiijus touii parlc muUa ilf sigiiln lainiluin. \ II. — ^'<; Saf>i<iituiiit. I C.t. i, -0.
2G2 S. MELITONIS CLAVIS
Et ideo sapientes iioii sunt, quia potioribus Pr^figuratioinum Christi et Ecclesi^
viliora praeponuntur. — Est sapicntia ser- lib. III, V. 250 sqq.
pcnlis. Nam de serpcntc dicitur « quod erat
Floruit'' in scriptis quibus omni notuit orbi
sapicntior cunctis animantibus, quec erant Quae sit reptilium natura , natatiliumque,
5 super terram *
. » Ha3c est sapientia ,
quae Quadrupedum , voiucrum , fruticum , simul ac flu-
numquam in cor meum sit; liijec est enim viorum

Lignorum lapidum radicum spirituumque
, , ,
malitiosorum sapientia, de
fcralis et funesta
Vis huniauorum, seu virtus angelicorum,
quibus scriptum cst ^ Sapientes sunt ut :
Quidconferre queant herbarum jura medelffi.
faciautmala, beneautemuesciuntfacere-. Hoc est moralem rationalem physicalem
, ,
,
10 Est et sapientia carnis quu3 mors est Hanc omnem prorsus naturam sic patefecit,
,
qu8e utique illorum est qui artificiosas occa-

Ut nil quod prosit honiini, tacuisse supersit ...
Hei! talis, tautusque ruit, fractus titubavit,
siones cxcogitant quibus carni quasi ra- , Occidit inflatus mulierclis infatuatus ...
,
tionabiliter parcant. Isti parvi pendent ut Altipetax Satanaset magniloquaxve mendax ,
miiltum dormiant etparum vigilent, parum Ut compianaret tam celsa cacumina montis
15 laborent manibus, multum verbis inanibus,
etc. Inquorum consilium non veniat anima
Eluctaretur tot propugnacula mentis
Subrueretque simul tanta) fundamina turris
J
Scalam qua tantos suevit conscendere muros,
,
mea , oro te , sola corpore mater et virgo , Repperit , erexit ; debellando superavit.
Maria. Femina scala fuit ,
qua tanta columna subacta est.
CXIII.
~ 1. Languor, viliorum morbus. In Exodo « Si observaveritis priBcepta mea, :
20 omnem languorem quem induxi super JEgyptum, non inducam super le*. »
~ 2. Infinnitas impossibililas mentis. In Apostolo « Qui infirmus est, olus
, :
manducet ^.
CXIV.
-f Ferris, carnalis cupiditas, insatiabiliter ardens, sicut inEvangeiio, socrum

Petri figuraliter febricitantem dicit ^.
25 VETERUM VARIUS COMMEINTAIilUS.
EuCHERius, ed. II, col. 765, 76G ad Petrus Capuainus. Christus eadem egit
CXIII , 1 circa genus humanum ,
quae corporaliter
Petrus Cawtor. Tnfirmus dicitur non medicus agit circa infirmum. Ipse nam- —
firmus in fide unde « Infirmum in fide ; : queprimo visitavit infirmum, id est genus
30 accipite » . —
Vel facile aegrotans unde
'^
; : humanum, in magna infirmitate et languore
'<Infirmitatibus mei gloriabor ^ » Vel . — constitutum. An non venit ad visitandum
eeger in praisenti unde « Miserere mei ; : infirmum, quando exivit a Patre et venit in
Deus quoniam infirmus sum
,
» Et nota **
. mundum, et visitavit, et fecit redemtionem
quod sicut infirmis corpore omnes cibi cor- plebis suse? Ipse diligenter consideravit mo-
35 porales sunt insipidi, ita infirmis mente spi- dum infirmitatis nostrae. Exodus : « Vidi
rituales cibi sunt sine sapore, ut abstincntia, afflictionem populi mei in J^gypto, et sciens
hujusmodi sicut econ-
oratio, praedicalio, ct ; dolorem ejus, descendi ut liberem eum ^^. »
tra sanis omnia hujusmodi saporem habent. Immo et modum diversarum infirmitatum
(1) Terram. Genes. iii, 1. — (2) Facere. Jerem. iv, Marc. i, 30. — (7) Accipile. Rom.xiv , 1. — (8) Glo-
22. —(3)
—
Floruit. Salomon scilicet. —(-4) Te. Exod. riabor. II Cor. xii 5. — Smi. Ps. vi, 3.
XV, 26. (5) Manducel. Rom. xiv, 2. — (6) Dicit. (JO) Eum. Exod. ni
,
, 8.
(9)
DE CIVITATE. 263
no.strarum. Ezeehicl : •
Ouod pcricrat, re- sanitatcm. Kvangclium : '
Ecccsaniis factus
(luiram ; rt(iiiod abicetuin lucrat, ailigaho; cs ,
jain noli peccarc, nc detcrius tihi con-
ct (juod intiiumni fiicral, coiisoiidaho ; ct tiugat '. » .lcrcniias : " Sana iiie , Domiuc
quod pingue et fortc, custodiaiu '. > Kliaui ct sauahor ; sah uiii mc fac, ct salvus cro *
.
•'
5 cuiu diiigenter consideraus, iiKjuit iu Isaia :
PU.KIIGI RATIOM M CHUISTI ET KCCLESII:,

<< Omnc ca|)ut laiiguidum, ctomue cor mce-
rens ; a planta pedis us([ucad \erticem, non De (jralid N. rcs(., \. liO-i.-jO.
cst iii co sauitas; miIiius ct livor, et plaga Ante pfdes Cliristi sese Pclrus illico stra\it
liiiuens iion cst circumligata , ncc curala Sic oraiis :
• A iiic, roô, [peccitore recejde. »
" medicaiuinc , iicc fota olco". >< Diiclaiii iii- iloc errore l*etri fr.itres ca|\eniit icplij cari
duxit, (juaudoahstincntiam a lualo tradidit,

Lt qui plus a^gret, incdicuin propecuret. lieri
Sic vicinari (liiristiis omnis.

s.'it.'it:rit reiis
etquando ipsc (|ui peecatum uou fccil, in sc
Invidi.i Sat.iiia" inors iiitra\it in orheni
ipsuin nohis |)ra'hcns cxcmplum, (juadra- Et seducta fuit inulier, male crcdula , statim ;
girita diehus ct (|uadraginta noclihus jcju- 'lcrtiiis at post lios fiiit Adain pncvaricator.
\ enit sic ordoceu mortis oritro vita'
15 navit. Apposuil tnordacia, ad noxia rc{)cl-
, :
lloc intellifjiinus, !Marco scriliente beato,

lenda, (juando j)o()uliiin dura' ecr\icis acris
Qui primo s.iiniiii fnctum scribit furiosuin
incrc()atiouil)us arguchat. Aii iion uiordacia l*er Domiiuim Ciiristum doiniuatorem dominan- ,
cl aspcra a()()(jsuit, qiiando vinuin iufuiidit tuin.
in vulucrihus sauciati cl (juando lieulnccC Inde socrus Petri, qiKC febricitans reparatur ,
,
-"
Fitque ministratrix tii)i Cliriste necessariorum , , :
inalcdixil? A()()osuil lcnitiva cl solidautia ,

Qui liiint sani sic deiicnl esse ministri.
,
(juaudoet olciiin iiifudil et alligaNit \uliicra.

Tostea lcprosus, qiiia credit, purilicatur.
ISie crgo cxclusit inlirmitatciii , ct induxit Hic vere Deus est. cui talia coiiderc jusest.
c\v.
-r Paualyticus, auima vitiis di.ssoluta , aUiuo iu i^rahalo carnis sua> lan.mioro
()eccaloruiii do()res.sa. In Evangelio : « Ecce paralyticus in g;ral)ato [)orlahalur a
25 qualuor ^. [Vide Dislinctioiics nioiuislicds in altora hiijus vol. parte]. »
CKVI.
-r 1. Eepra , (.loclrina liaTClicoruin vana el falsa'', vcl Juchcoruui iulidelilas,

sive contaniinatio |)CCcatoruu). In Eovitico : « I.oiiuutus est Doiuinus ad .Moysen el
Aaron, dicons : lloiiio in cujiis^carno et culo oitus fucrit divorsus color sive ()ii-
stula, aul (}uasi lucens (juidjiiam, id est ()lag;a K'[)ra% adducolur ad Aaron sacer-
.io dolcin , vel ad ununi (juoinlihot lilioruni ejus. (^\\\ (juiiin vidorit loj^rani in cute, ot
pilos in albiiin iinmutalos, [ilaga lo[)ra osl, el ad arliilriuui ejus so()aral)itur". »
V 2. I.c/intsi incdpilc, liaMolici Doniinuni Josuin Chrisluiii l»las[)iiouiantos.
-f W. /.c/>n>s/ in Ixirlxi , iidoiii liaMolici do iiicariialiono Salvatoris, voldo san-

clis a[)osl()lis ()rava .sonlionles.
55 -f \. I.c/nosi toto cor/HWc , iideni (jni cl sii|ir.i, lila>(>lioniiain suaiii in oinuoin
Scripttir.uum scMion» [ônni.^^conlos.
-^ .'). I.i/)i(i ttiincns , inllala siqioihia.
-f (). I.c/mt hninilis, .«-imulatio cordis, vol latons ltl.is[tlu'iiiia.
(\) CustiKHam. F/.cli. \x\\\ , IH. — (f\ (Keo. U. rtin. \Mi, li. —" M.iU. H.2.— (G^ FttUo
1,0. — (.') Coulntijtit. Jo.iii. V, II. — (l) iVo. Jc- <i/'/ur viina V., — !ur. Lc\i(. MUf 2.
-1- Lepia rabcns iracundia cordis.

7. ,
~ 8. Lepra alba, hypocrisis.

f 9. Lepra lii doiiio , infidelitas, tota in plebe.
-f iO. Lepra iti
veslimenlo, vitia carnis.
-f II. Lcpra iii carne viva,
peccata anim?e.
-f 12. Lcpra
volatica, vitium quodlibet aliud ex se generans.
EuCHERius, ed. I, p. 28; ed. ii col. , inordinatam praesumtuosamque usur-

officii
766 A ad cxvi, 1. pationem. —

Lepra qua percussus est
Jo Petrus Capuanus adlitt. xi,art. 18. Le- Giezi, cui cum tota progenie sua lepra Naa-
pra dicitur interdum nota infamiae, quani man syri adhaesit , significat simoniam , id
mali falso impingunt bonis sicut reprobi , est rerum spiritualium pro
affectuosam
dicunt de Christo in Isaia « Nos reputa-
, : temporaUbus emtionem vel venditionem.
vimus eum quasi leprosum » Sed haec le- '
.
De qua specie leprae quidam dixit egregie :
15 pra in cute est, id est in sola falsa opi- Bonum Dei non douatur,
Nisi gratis conferatur
nione quae evanescit veritate comperta.
,
,
Quod qui vendit vel mercatur

Hinc Jesus sacerdos magnus visus est in
,
Lepra Syri vulneratur.

vestibus sordidis quia et de Christo scri-
, Quem sic ambit ambitus
ptum est Vidimus eum non
iu Isaia : « Idolorum servitus,
20 habentem speciem neque decorem. » — Templo sancti Spiritus
Non compaginatur.
Lepra etiam interdum dicitur mortale pcc-
catum. Leviticus « Si locus leprae humi- Item lepra in capite haeresis de deitate
,
lior fuerit carne reliqua

:
', » id cst, si pecca- vel crimen in praelato. Lepra in barba — ,
haeresis circa doctrinam apostolorum vel ,

tor est inferior viris spiritualibus in Eccle-
peccatum
Dei, Lepra ergo in carne est,
crimen in senioribus. Lepra tumens —
25 sia
in conscientia; quae lepra animam ipsam

superba defensio peccatorum. Lepraru- —
lacerat atque corrumpit. — Est bens, nimia iracundia. Lepra alba, hy- —
inlicit,
etiam lepra simoniae. Regum « Lepra pocrisis. —
Lepra in domo, infidelitas, vel
Naaman adheerebit tibi et
:
seiiiini tuo aliud crimen in subditis. Lepra in vesti- —

mento, gula in luxuria, vel certe magna et
30 usque in sempiternum ^. » Hic est morbus
mauifesta carnis vitia vel assidua aut fre-
qui et dantem et accipientem
,
contagiosus
—
,
quens scurrilitas, vel dissolutio in gestu.

Lepra quoque dicitur hairesis.
inficit.
Numeri Praecipe fdiis Israel ut ejiciant

— Lepra in carne viva, crimen scienter
de castris
« :
[Ecclesiae] omnem leprosum '' commissum ex infirmitate. Lepra flore- —

[haereticum]. Hic etiam morbus contagio-
scens inanis gloria vel ambitio.
, , Lepra —
35
Paulus
»
Sermo eorum serpit ut can-

livida, invidia. —
Lepra humilis, simula-
sus.
cer^ »
: «
tio humilitatis. —
Lepra in parietibus con- ,
spiratio seu quaelibet mala unitas malorum.

DlSTINCTIOlXUM MONASTICAR. Lc-
pra qua percussa est Maria, sororMoysis,
lib. III.
— Item lepra in carne viva, misericordia
vel passio nimis indiscreta.
fto
significat elatam su])ditorum de praelatis
suis detractionem ; sed hoc per veram poe- Petrus Episcopus.
nitentiam cito curatur. — Lepra qua per- Bennoni, in Levitic, § viii.
cussus est rex Osias significat ecclesiastici De lepra sequitur ,
qusc lepra est dogmata falsa
(1) Leprosum. i, Is. liii, 2,4. — (2) Reliqua. (4) Leprosum. Numer, v, 2. — (5) Vt cancer, II Ti-
Levil. XIII, 50. — (3) Sempiternum. lY Reg. v, 27. — moth, II, 17.
DE CIVITATE. 265
Cujus sunt plures spedes capitis lepra prima , : In cute vel carnc leprani gestare videnlur,
In Patre vel Nato quum quis peccat sceleratus, Oaudia qui carnis quasi sunt a-terna fateutur.
Ut nonatistjo ve! sicut INestoriani. I*alli(ln lcpra fidem l'rai:ilemque vileuKpie (igurat.
In barba lepra est ,
quum de sanclis male creduiil: Denotal infectam mentem rubicunda cruore.
5 Quum quasi barba viri, sic sancti ornaniina Cliristi. Oui se de merito falso jactant, notat alba.
Qui Ecclesitf; insultant ,
jrestant in corporc lepram ,
Livorcm invidia' demonstrat lurida lepra.
Ut suntqui stulte (irmant (piod nemo resurget, Cultii pcrêrso deniLTatam nifzra mentem.
Conjugium damnantes et gra\iora lalrantes. Crimen avariliac lepra llorescens mauifestat.
CXVII.
-^ Medicus, Chrislus. In Evangelio : « Non eiênt sani niodico, sed niale ha-
10 bcnles '. »
VETEHUM VAKIUS COMMENTARIUS.
Petris C.vpuanus ad lill. xii art. 8. , primo visitat infirnuim, dcinde attcndit ct
Mcdicuscorporiimctmcdicus animarum. Dc considcrat innrmitatcm ;
post, prffligit diaj-
primo i)r()loi,Mis Evanji^clioruin l.ucas mc- : lam ; dcindc apponit mordacia ,
pcr qua*
15 dicns, n.itionc Syrus. Dc .-ccundo psnlmus : pr;ccidit pntrida ct rcpcllil liiimorcs noxios;
•
Aum(|uid incdici suscitabunt, aut conlite- postmodum apponil lcniliva alque fomenta,
buntur tibi *? » Primus bonus, sccundus per quie consolidat vuhierata , vcl corpus
iiiciior. Primus tcrrcstris,sccundusca'lestis. rcintc{jfrat,etsic, rcpulsainfirmitatc, inducit
Primuscrgoexbibct mcdicinam tcrrcstrem, sanilatcm. onicium corporalis mcdici ctiiun
20 cl idco plcrumquc inutilcm et sine effcctu ;
dcbct mcdicus spirilnaUs. (Juo-
j)cr.sc(iui
undcctmuiicr bjcmorrboissaiilaevangclica, modo Christus eadem cfjcrit cirra (jeuua hu-

in mcdicis quidcni tolam sui)stantiam suain manum, qusccorporaliter mcdicusagit circa
expcndcrat; .sed quia tcrrcstremcxbibcbant iii/irmum [vide infra p. 'iGC}, 207].
mcdicinam, niliil profcccrat, nec poterat
Petuls de Uig v
25sanari. Evanf^cUum « Mcdicc, cura te :
ipsum '. » Sccundumcxliil)ctm('dicinainc(c- Aurora, in Tobia ,

v. i)l-l()_.
lestem, ct idco scmpcr nlilcin ct cflicaccm. lloc nomcn Rapliael Mcdicina Dei sonat : unus
Kvanf^^dium : « OuodcniiKiuc liuavcris su|)cr 'st nicdicus \enis, tpii mala noslra tulit.
Anpclus, ad patrcm T,.bia' ductus al. illo

lcrram, cril li-alnm ct in colis '. IMimns ,
,. . " .... .
, Iiiliilil lioc vcrbuin : (laudia mentc lo\e. "
50 mcdicus cst cx arle, sccundus cx oflicio. ,^„,„,„,,i, (^,„.,„„„ ,,ebcnt mihi gaudia ci.mu.
.
„
rrimns, cv scicnlia. Isaias : .. >'on sum mc- Q„i (('iicbras paiior nibpieîdcrc sinor. - ,
dicus, ct in domo mca noii csl |)anis : noijlc Anêlus inquit ei ."îs fortis mcntc |)ropinquo
: •.
.
coiistilucrc mc princi|)cm populi '. . Sc- Tcmporc curabit tc Medicina Dci -
no ... I- 1- .Sic per \irtiit«'S, qiias csl opcraliis in ista

cuiidiis
,
iii('(
,
iciis ('\ Cs alc. r.Nan''cliuin : ,} ,
' '
,,. , ,.
' '^
<.arne .lesii> , inultis dando , ,
salutis opem .
S5 Tibidabo cl,i\cs n-iu

-. ((pIoiiiiii ". •
Mcdi- ,,„|.,,., ,,„,,„1,,, |„.r ,,,u'm susc(>,.cral ortum .
ciis autcm, audila iiilinnUalc alicujus, Ostcndii (piia sit 1 ilius ipsc Dci.
C\\ III.
-f 1. Fi.rxus SANf.LiNis, pioftisio pcccaloruin. In I.evilico.
f 12. ProJlH\inin scininis , iinniotlcrala locpiulio. lu l.cvitico.
(1) llahfnlea. Maiv. ii, 17.— (2) ri7)i. Ps. i.xxwii. 1 \m. \\\. — (rJ) /'(.pu/i. 1$. iii. 7.-^0) Ctr/ornm. M«U.
\\, — (7,) Ipxiun. I,m-. iv. 'i'. — (.1) Crlis. Milt. | \\i, I'.».
-f 3. Nocturna peccatorum occulla cogitatio. In Deuteronomio.
polliitio ,
f 4. Miilier menstruata, anima immundis cogitalionibus polluta. In Jeremia

«Omnes quaerentes eani , non deficient; in raenslruis ejus invenient eam ^ »
CXIX.
-f De debilitate membrorum^, in Levitico

Loquutus est Dominus adMoysen di- : «
5 cens Loquere ad Aaron et filios ejus Homo de semine veslro per familias, qui
: :
habuerit maculam, non accedat ad altare ^, nec offerat panes Deo suo si caecus :
fuerit, si claudus, si torto naso, si fracta manu, si gibbus, si lippis oculis, si

impeliginem habens in corpore
ponderosus '^, etc. » , si jugem scabiem, vel
1. CiEcus &\Q'\iuv qui superna luce privalus, quo gressum operis tendat
^
10 omnino nescit. De hac caecitate sacerdotum per Malachiam dicitur « Si offeratis :
caecum ad immolandum, nonne malum est ^ ? »
2. Et in bonam partem. In Evangelio « : Si caeci essetis, non haberetis pecca-

tum ^. »
3.Aurern abscissam habet, qui obedientiam in Dei praeceplis non exhibet.

15 4. Lippis oculis est, qui ingenium quidem intelligentia) habet sed hunc solli- ,
citudo sa^culi superna contemplari non sinit.

5. Torto naso est qui ad discrelionem boni et mali idoneus non est.
,
6. Linguam abscissam habet qui fidem rectam minime confitetur. ,
7. Manum fractam habet, qui ab actione recta 7 exsors vacat.
20 8.Claudus est, qui quo gressum operis tendat, videt; sed eum infirmitas men-
tis hoc agere non sinit. In Levitico.
9. Et in bonam partem. In Evangelio « Et pauperes el debiles induc huc^. » :
10. Gibbus est, quem terrena cupiditas deprimens, mentis oculos ad coelestia
contemplanda elevare non sinit.
25 11. Confractis testiculis est, qui viriles sensus adversus vitia non habet.
12. Ponderosus est, quem prava cogitatio indesinenter gravat in menle.
13. Scabiem in corpore habet, quem luxuria carnis devastat in mente.
14. Impetiginem habet, quem avaritia dominatur in corde. Alii hanc impetigi-
nem conciliabula haereticorum intellexerunt. In Levitico.
so 15. Abstractus est '°, qui, peccatis propriis exigentibus, a corpore Christi, quod
est Ecclesia , separatus est.
VETERUiM VARIUS COMMENTARIUS.
Petrus Capuanus ad litt. xv, art. 38. totum hominem sanavit in sabbato. Sana-
Quomodo omnia membra
Christus sanavit vit enim corpora. Evangelium « At ille, :
z^ corporis nos^n. Ipse autem supercoelestis singuIismanusimponenscurabateos'\>'Sa-

medicusintegramsanitateminduxit,quando navit animas. Evangelium « Jesus autera :
(1) Eam. Jerem. ii, 2-4.— Memirorum. Quasi

(2) Al. (7) — Malum fructum habet D. Qui a ratione
titutus in B, C , deest in — Non ascendat ad
D. (3) recta B-C. — Huc. Luc. 21. — Vacare B,
(8) xiv, (9)
altare meum E. — (-4) Ponderosus. 20 Levit. xxi, sq. C. — (10) Abstractus E addit supra lineam
est : scili'
— (5) Est. Malacli. i, 8. — Peccatum. Joan.
(6) ix cet pelle. — (11) Eos. Luc. 40.
iv,
DE CIVITATE. •267
« videns fidern illoriini dixit paralUico : Lxprobravit incrcdulitatcni illorum et

- Fiii , rcmiUunlnr lihi iicceala tiia '
.
" duritiani cordis '*. ' Sana\it pcdcs Ait :
Sanavit sinynla nicinhia corporis uostri. paral\lico : Tihi dico : Sur^c. I.t confe-
Sanavit cnini ocuios. Kvan^ciinm : « Pra;- slim sur{,'cns, tulit lcctum in qno jacebat
5tericns vidit ca-cuni a n;itivitalc ^ , ctc. » et al)iit '^ » Aa non sana>it sj)iritu.dcs pe-
'
.\n non sanavit oculos mcntis, quando apc- dcs iilius cui dixit : Sequcrc nic ' !
•>
luil discipulis scnsum Scripturarum ? Sa- Itaquc a planta pcdis usquc ad verlicemom-
navit aurcs. Dixit : « tph[)lieta, (juod cst nia incmhra corporis nostri sanavit, (luia
adapcrirc^. » An non sanaît anrcs cor- omnc capiil laii|-Miiduni , ct omiic cor iiiu;-
lodis, quuni adco lihcutcr eum audichant, rciis, non cral in eo sanitas.
ut dicerent : « Verha vita' a,'ternie Iiahcs '
? »
Petrls ])f. J\\c,\.
Sanavit narcs : < Statim apcrltc sunt narcs
cjus '. » Aii 11011 sanavit narcs, ([uando, Aurora, in Levitic, v. 811-8.38.
fraclo alahaslro , domns iinplcta cst odore ?

jji.jt,,, ,,1^ ,^^^.„5 q,,,-
^ „,„„ji ^„,,,^0 pieuus,
^
15 In cnjiis odore adolcscciitulie cucuircriint. Ad liniien vit;i' (•iriicre nescit iter.
Sanaît os : < Ouuin ejccisscl (hcinonium ,

Kst eiiiudus, (|ui uovii iter, sed currere tardus
hoc muudo, carne lisanle pedem..
loqiiutus cst nuitus". « An mm samiNit lla-ret iu
Kst lorto luiso ([ui duice fatetur aniaruni
,
os, Ilehncorum clamal);int
quaiido pueri
Kt sanctos actiis judicat esse inalos.
diccntes Hosanna iilio DaNid"! Sci-
: -
Fractus pes et fracta inanus reputantur in illo
10 navit maiium I'^xtcndc manum tuam, » : <<

Qui claiido pejor ad bona nulla valet.
dicilur ei qui Iiahchat iiianum aridani ". IJic est .t.Ml>IJosus , (|ucn) nuiiidi sarcina curvat,
Nec fascis '
cordis suninia \idere siiiit.
An non sanahat iii.inus Thonia,', ([uuiii dicc-
'
I"st ii|)i)us ciijus mens intrenio niicat intus,

l)at : •
Affcr maniiin tuam, ct initlc in laliis
Sed cariiale tainen illud o|)ac;it opus.
mcum ''
.'
Kt iioli cssc incrcdulus, scd lide- Albuiro ciccat ociilos, etdcuolal illuin
25 lis. » Sanavit dorsum. Kvanjêlium : <«
Kcce Qui tumet ascribens oandida facta sibi.
,
Per juL'em scabiem succensa libido uotatur,

mulicr ([ua3 omnino non potcrat sursuin
Ker\et, id est, falet rorpus utroque nialo.
aspicerc , dimissa est ah inlirmitatc, et sta-
\ ulnus a\arili;c notat inipetus ille decoreni ;
tim erccta est'". non saiiavit dor- ' Aii Menibroruni cordis vulnerat illa decus. ,
sum, et curvum ercxit, (luum >I;ii:(I;ilciuc lôndcre (lcprimitur, cpii lu\uri;c tiiL:it actum ,
50 inclinahc rcsjiondit :
« .Noli me tanfzcre ; non- '">»'«' •'""*'" '" •"'^'••f sustiuet illud onus.
I'«;nlictisviiiissi (p.is se senseril a-ijrum,
dum cniin asccndi ad Patrcm mcum '
'
? .
Ke\ jubet ut p;mem 11011 s;icret ille silii.
Scihcct in corde tuo qnasi curvata es, ct î,. ,., ,,,;,.di,.,is uuh si .piis.pie icuetur,
ideo erigcre, Ut me tangas. Sanavit cor. Clirisli carnesacra iion babet ille frui.
c\\.
-f Hksin.v, ('(pl(^slis ineiiiciiia. In Jercinia : « Niiiii([iii(l non isl resina iiHia-
in K("clcsia, inodicns '*^? » Itcni pro[)lcr
j5 laad ? » 1(1 osl « aiil iion csl ilii il)i . ;iiii-
luani pcccatuium laiii;uoro iiiliriuaiii : >< Ponito rcsinani ad dulorcin cjus, si forlo
sanelur '7. «
CWI.
-r Pix, iiKjiiinanicntnni ct nii^rcdo (lcliclonim. In Salomono : « Oui tauiît jiicom,
in(piinal)iliir al» ca '**. »
(1) riirt. Mnll. u. 'i. — (4) âlififith-. Joan. iv. 1. I.iii \iii, I". — (1 1) Mrum, Jo»n. tx. 17. —
IM' /or-
— —
.
— ["S) Adnjtffiir, Marc. vii , î. (4) llrtbe.i. Jn.iii. ./iv M.u. xM. U. (i:\) Ahtit. MnU. IX. «.7
\i, (»'.). — (n^ hJjii.w Mnrc. vii, Xi — ((>) t/ii/ii,T. l.iir. I i »/>•. Mnrr. il, I —
I. (1.^) h'ii' k^ ronhs. C.otld. —
\i I i. — (7) Hiiviil. Jooii. III, {'^. — (8) .iriilnm. iKil /fci. JiTi-in. VIII, ti, — (17) SttitelHr. Jorcin. ii.
—
,
Miill. \ii, l3. '?J) .Vium. Joaii. «,±"1. — (10) Ai/. 8. —(18) ta. Ki-cli. xiii. I.

EucHERius, ed. 1, p. 30; ed. ii, coL 760 Dat verus medicus , lac solidumque cibum.
c ad c.vxi. Ne desperarent, promisit opem deitatis
Cordibus iufirniis littera lecta modo.
Anoinymus Clarevallensis. Resina, poe- Hi ne precsumaut de se , scnsus meliores
snitentia, ut Numquid iion est, etc.
: « »
Instruit, atque monet littera sancta sequens.
Hermannus Werdinewsis. Firma fides, mediante Deo, fit robore major,

Hoc ope fitfirma debilitata fides...
Hortus deliciar., lib. i, v. 916-929. Quorum mens solidata nequit frangi , neque flecti,
Inlirmis firmisque Deus veram medicinam Ossis eos solidus denotat iste rigor.
CXXII.
-=-
Lectum, Ecclesia, id est Christi requies. In Cantico canticorum
i. : « Ecce I
10 lectum Salomonis; sexaginla forles ambiunt'. »
^ 2. Quies spirilualis, hoc est contemplativa vita. In Salomone « In lectulo :
meo eum per noctem qusesivi quem desiderat anima mea ^. » Et in Evangelio , :
« Tunc duo erunt unus relinquetur

in lecto, » unus assumetur, et "^.
^ 3. Corpus hominis, vel infirmitas carnis. In psahno « Dominus opem ferat :
»*iihsuper lectum doloris ejus 4. » Et alibi « Lavabo per singulas noctes lectum :
meum ^. »
-f 4. Vi(a opiilenta, sicut in Amos pro divilibus hujus sseculi dicitur : « Qui
dormitisin lectiseburneis^. »
-r 5. Illecebrosa haereticorum deceptio. In Salomone ; « Intertexui lectum meum

20 funibus 7, » hoc est vinculis peccatorum.
f 6. Tribulatio vitse futuras. In Apocalypsi : « Ecce mitto illam in lectum, et 4
qui moechantur cum ea, in tribulatione magna erunt ^. »

Raranus. Lectus , caro , ut : « Domiims meum. » — Carnalis voluptatis, ut ibi :
25 ferat , etc. » — Concupiscentia ut Le- , : « « Qui lascivitis in lectis eburneis. » — Êter-

ctum meum L r.— Delectatio carnis,
» nae beatitudinis ; unde : « Pueri mei mecum
ut : ascendero in lectum strati mei ^.
« Si sunt in cubili^^. » J^lternae damnationis
— Reprobus sensus, ut « Mitto Jezabel in : unde «Stravi lectum meum in tenebris' \ »
:
lectum '" » .
Distinctionum monasticar. lib. iii, de
30 Petrus Cantor. Lectus est sacrae Scri- Zec/o. Lectus significat conscientiam, inqua
pturae ; unde in Cantico « Lectus floridus, : sanus, id est justus quiescit ; aeger, id est
tigna domorum nostrarum cedrina »
*
' .
— peccator, torquetur; nam
,
« secura meus
Contemplationis ut « Erunt duo in, :
quasi juge convivium \ » Et e diverso,
lecto, unus, etc. » Ecclesia^; unde « En — : nemo, se judice, nocens absolvitur :
35 lectulum Salomonis, etc. » — Conscientiae Turpe quid ausurus , te sine teste time.
unde : « Lavabo per singulas noctes lectum Et nota quod conscientia crudelium et ma-
(I) Ambiunt. Canl.

ui, 6. (2) Mea. Cant. iii, 1. — Apoc. II, 22. —
(9) Mei. Ps. cxxxi, 3. (10) Lectum. —
— Relinquetur. Matt. xxiv, 40.
(3) (4) Ejus. Ps„ — Apoc. II, 22.— (H) Cedrina. Cant. i, 15.— (12) Cu-
XL, 4.— (o) Meum. Ps. \i, 7. (6) Eburneis. Amos. — bili. Luc. XI , 7. —
(13) Tenebris. Job xvn , 13.
—
VI, 4. — (7) Funibus. Prov. vii , 16. — (8) Erunt. (14) Convivium. Prov. xv, 15.
DE CIVITATE. jr.')
litiosorum, lectus cst ferrcus, qualis fuit sif^nilicat fEteruam bcatiludincm ; uudc :
lectusO^, regis IJasan conscicntia voiu- : < Pucri mci mecum sunl in cujjili. >
—
ptuosorum fa.'tidus, qualisfuillectus >Ioal), Carni.s iMfirmitatem, ut ihi : Dominus
de quo legitur " quod requievit in fu'cibus opcm fcrat illi, etc. ; » nt virtute enim
ssuis'. Conscientia castorum lcctus est
>' corpori po.ssit pra^valere. — Lecti noniine
floridus, de quo sponsus ait spon.^-a.' in Can- historiu: sacra' texlus siirnificatur, ut ibi :
ticis : '< Lectus nostcr Horidus. " — Lcctus « Mala aurca in lcctis ar^cntcis • ubi '"'
,
vitam contcm[)lativorum; unde

significat : rubor auri et nilor argcnli pulcbrc conve-
Lrunt duo, ctc. » Aam ncius contcmpla-
' niunt possuut j)cr lectos ai;4Ciilc()s pura
:
lotivus assumetur ad gloriam, falsus rclin- auditorum ciuda siguari, (luibus divin<£
quetur ad ponam : sapientia' verba tamquaui iiiala aurea coni-
Hiiic mola debetiir ; ager , liiiic. INIola, niimdiis ;

mittantur. — Lcctus, sccundum cxpositio-
.Subdita plebs ager est ; vita quieta , tborus-. nem .sancti .Wignstini supcr bunc locum :
— Lectus gravem adversitatcm

siguificat ;
" Tollc grabatum tuuiu, ct aiubula, " signi-
15 ut in Apocaly|)si, ul)i Dominus minalur tical proximum , lioc cst lollcrc grabaluin,
quod sit puniturus fornicariam Jezabcl portarc |)ro.\imuiu portantcm se. Lnde et
diccns : « Lccc cgo, etc. » Lcctus signi- quidam dc nostris quodam loco ait :
ficat sensualitatem ; unde : < Tolle gra- Qui damno proj)rium, fraternum porto reatum,
Si (lua^ris (piare? responsum sit tibi gratiim
batum » id est, '
, attolle sensualilatem
: :
Qui me sanavit , dixit mihi ; Tolle grabatum.

»0 tuam a voluptatibus caruis, ct in bono
profice ; unde :
Est igilur leclus
Diim cogo corpus, terrena luole gravatuiu ,
Spirilui prointo pra'Stare piiim faniiilatimi Consciciitia'. Profcssionis.

lUinala non facicns, faciat bona , tollo grabatmn. Contcmplationis. IJcalitudinis.
''> — Lcctus siguilicat tcrrcnam facultatcm ;
Adversitatis. Carnalis fragilitatis
unde : « Lgredialur sponsus dc cubili Scnsualitatis. et voluptatis.
suo '. >' — Carnis voIui)latcm; unde :
« iVon in cubilibus ct impudicitiis '. » — Petris de lllG.V.
Erroncam et supcrsliliosam opiuioiicui ,

\. Aurora, in Caulic., v. 152-1.").').
10 (piu' bumana! sapit-nlia! rationibus ct argu-

!\Fo pnlcbram deitas facit etcaro .<;iimla decorani
uicnlis csl conlcvta, ct sa-cularis cl()(pu'n- Ml iialtct obscdiiiim dcitas , caro nil \itioriim
lia- coloribiis c\[)olita; undc mcrctrix [)ara- I.cclnlus cst spoiisa- contcxtiis graminc llorum ,
bolica qua" biercsiarcba' vcl i[)sius crroris •)""> '"«"s plena bonis virtutes spirat odonim.
,
tciu't typum, dc mundana sa[)icntia ct clo-

11. Ibid., V. 3 id-3i8.
15 quculia sc jactans , ad se curiosos anditorcs
vocat, diccns : « Intcxui fiinibus jcctulum Lectiis spcrctiim notat in (pio sponfia quicscil
lucum slia\i ta|)ctil)iis j)iclis c\ .L!L;\[)t().

N()\ mimdimi si;;iial , ipii hicis jjaiidia ncscit.
;
.Scd (|uia (piod (piarit miiiido non cernitur isto ,

I''uncs sunt [iliilosopliia' arguiiicntatioiu^s;
Siibdidit lioc vcrlimn dc s[)onso judice (
ta[)ctia [)icla, rliclorici colorcij. — Lcctus a Surgam, lustrabo loca , etc.

. 'bristo ;
CXXIIJ.
,u : 1. SoMNis, ihors. In Kvangolio : « Morani aiiloni facicnto .-^[lonso , (lormila-

vcrunl oinncs ot (lormiorunl 7. »
(I) Suis. JtrtMii. xi.Mii, II. — (2; Thorus. [ii Au- ti , l(>. — (.S" /f)ij)i«/i" 1,'ii.v. Hom. \iii, l!> -- ti .ir-
rura ml Hvuii^fl.
, \. :2l Ki, , ol nxniA liililil)crl.. i). (imhis. Piov. \\v II. — ~ Ikiriitifnint. Mall.
1002. —
(7t) (iralxilum. Jo.in v, II. — (.i) Suo. Jocl v\> . r».
,
270 S. MELTTONIS CLAVIS
-f Torpor mentis in opere bono unde in Salomone pigro dicilur « Usquc-

2. , :
quo, piger, dormis ? » Et in Aposlolo « Qui dormiunt, nocle dormiunt^. »

' :
-^ 3. Dormire , requiescere transitu ^ apud Christum. In psalmo « Numquid :
qui dormit, non adjiciet ut resurgat ^ ? »

5 -^ 4. Et in malam partem de peccalo cum torpore, in Apostolo « Surge, qui , :
dormis, et iiluminabit te Christus^. »
-f 5. Dormire, ab operibus mundi in Domino quiescere. In Salomone : « Ego

dormio , et cor meum vigilat ^. »

10 EucHERius, ed. i, p. 27 ; ed. ii, col. 755 — Est somnus culpae unde « Hora est ; :
Aad I, 2. jara nos de somnosurgere '. » Gloriae;

'
—
Rabanus. Somnus, mors carnis , ut : unde : « Si dorraiatis inter medios cleros
« Quum dederit dilectis suis somnum ^
.
» pennae columbse deargentatae ^ ^ . »— Mortis
— Quies mentis, ut : « Somno meo re- transitorise ; unde : « Lazarus amicus noster
15 quiescerem Torpor negligentiae ut
*. » — , : dormit'". Soranus iste bonus est bonis
»
« Quando de somno consurges ? » Hy- '*

— unde Quura dederit dilectis suis som-
: «
pocrita ut « Velut somnum

, avolans non: nura, etc. » Malus est raaUs de quibus ,
invenietur
^
" . » dicit Psalraista « Dorraierunt soranum
'^. »
Petrus Caixtor. Mortui dicuntur dor- suura
20 mire propter certitudinera resurrectionis Anowimus Clarevallensis.
quia, ut ait Apostolus ad Corinthios
Somnus.
« Omnes quidem resurgemus, sed non
omnes imrautabimur ''. » Propter fa- — Quies divitum. Quies conteraplatio-
ciUtatem vel celeritatera resurgendi quia ,
CcEcitas peccatorura nis.
25 in momento, in ictu oculi, et ideo dixit Neghgentia. Carnalis delectatio.
Dominus in Evangeho « Non est mortua :
puella, sed dorrait *-.» E contra, Scriptura Somnium

dicit Christum esse mortuura, non dor-
raientem, ut in fide solidemur. Propter — Delectatio vitae.
Scriptura clausa.
Vaniloquiuni.
Mystica sacramenta.
30 integritatera ,
quia sicut homo totus a sora-
Cogitatio tenebra- Hypocrita.
no surgit, ita raorluus totus resurgit. Et
rum.
propter haec tria mors dicitur dormitio.
DlSTINCTIONUM MONASTICAR. hb. V, de Petrus de Eiga.
Somno. Somnus multipliciter in sacra Scri- Aurora, in Cantic, v. 681-688.
35 ptura accipitur. Est autem somnus naturae
Cor sponsi dici possunt illius amici
unde Sorano refectis artubus, etc. EtCato
: :
Qui vigiiant corde fugiunt mundum sine sorde.
,
Plus vigila semper , ne somno deditus esto :

Dormiit in carne Christus vigilat deitate. ,
Nam diuturna quies vitiis alimenta ministrat. Qui loquitur cunctis Ego dormio vos vigilate.
: ;,
Vel dici possunt hac sponsrc verba loquentis :
Et poeta ^ ^ :
Dormio sed vigilant intus mihi lumina mentis.
,
ftO Stulte, quid est somnus, gelidsc nisi mortis imago ? Dormio carne quidem non mundi sentio curam , ;
Louga quiescenti tempora fata dabunt. Sed vigili sensu mercedem cerno futuram.
fl) Dormis, Prov. Dormiunt. I Tliess. vi, 9. — (2) 9. — (10) Invenietur. Joh xx,8. — {ii) Immuta-
V, 7. — transitum apnd Chri-
(5) Requiescere post bimur. Cor. xv , 51.
I —
(12) Dormit. Luc. viii, 52.
stum, ita an mclius Eucherius? (4) Resurgat. Ps. — — (15) Poeta. Ovid. II. Amor. ix, 41. (14) Surgere. —
—
,
XL,9. (5) Christus. Ephes. v, -14. (6) Vifiilat. — Rom. XIII, 11. —
(15) Deargentatx.
^
Ps. lxvii ,
Cant. V, 2.— (7) Somnum. Ps. cxxvi 2. (8) Re- , — 14. — (16) Dormit. Joan. xi, 11. (17) Sumn. Ps. —
quiescerem. Job iii , 15. (9) Consurges. Prov. vi. — LXXV, 6.
DE CIVTTATE. 271
CXXIV.
^ i. VrciLARE, cordis custodiain adliibere , vel in operibiis bonis resurgere.

In psalmo : « A vigilia malutina usque ad nocteni s[)eret Israel in Domino '. »
Ôculos cordis ad supernam lucem contemplandam aperlos habere. In

2.
Evangclio « Beali servi illi quos, quum venerit Domiuus
:
inveuerit vigilau- ,
5 les ^. »
^ 3. Et in aliam partcm, pcr Isaiam : « Succisi sunt omnes qui vi-ilabant ad

iniquitatem ^. »
V
Fuluradie resurrectionis, a mortuis resurgerc.
4. lu Danielo : « Multi dehis
qui dormiunt in terrii3 puhero, evigilabunt'^. »
VETERIM VARIUS COMMENTARIIJS.
10 EucHERius, ed. i, p. 7 ; ed. ii, col. 7G."> — riallicinium, sivc galli cautus; [)er tcr-
ad 1. tiam, a|)[)ctilus virtutum; suh ([ua iargilio
lUitANUs. Vigilos, Augeli, ut : « In .scmi- clcemosvuarum , lacrvmarum, Ire-
elTusio
tentici vigilum decretum est^. » — Pasto- quentatio orationum. Autelucanum, sive —
ros, ut : « Invenorunt me vigilcs *^. » diluculum : per quartam, desideriuiii a'ter-
5 Petiius Cantoh. Praelatus dicitur vigil, norum; sub qua sunt similiter tres ohli- :
qui in alto excubat : ita et pru;Iatus Ecclesiaj; vio tem[)oraIium coutcmplatio spiritua- ,
uude : « Ascende in montein, tu qui evan- liuiii, exs[)ectalio ieteruorum ''. «
gelizasSiou \ » — rndique circumspicit Anoji^mis Clauev allk.nsis. Vigilia» cor-

ita et pra'latus; uude iu Cantico amoris [)us allliguut ; iiostium iusultiis [)ra'cavcul
!0 oculi appcllatur. l nde ctgallus, [)er quem fures et malas hcslias arcciit ;
[iro timore
pra'latus iulclligitur, circa qucndibet ven- vel devotione celcbrautui-.
lum iullcctit se, ([uia pra'latus ouuii se per- Vigilia;, sollicitudo custodiu', ul : > So-
se(|uutioni o[)|)()nit. — Alios a somuo exci- i)rii estote, ct vigiiate
'". » — Resurrcctio
tat : ita et pra-latus, diceus : Surge , (jui Cliristi, ut : Quiim vigilassct >oe, et co-
15 dormis. « — Solatia vigiliarum liahcl : ila guovisscl ([iiid IVcerit liliiis ''. . — Vita no-
et [)ra'latus, diccns : « Caulabiks milii stia , iii corpore, iit : Christus [iro nohis
cratit justilicatioues tua* . in loco percgriua- iiiorluus cst; > ut : > Sive vigilemus, si>e
tiouis meii' ', musica instrumeiita.
" ut (lormiamus '^, etc. " — lustantia oratiouis,
Vigiliae noctis suut qualuor ([uaruiu , ul : Vigiiate, et orate, neiutretis lu tciita-
([iKelihcl coutiiict tres lioras : caiiticinium; lioncui ' '. — Resurrectio justoruni , ut :
[)ci- |)i'imam iulclli<îtur coiitcmtus muudi, « .Mulli de lii> (|ui (ioniiiunt iii [)ui>cre,
id cst hoiioruiii, di\iliaruiii, vohqilaliiiii. — cvigiiahuiil. » S'(iulilas iiiali o[iciis, ul :
IntciiqicsliN uiii ; |)ei' sccuu(laiii mnililicalio Siiccisi Miiil, etc. «
cnrnis, suh ([ua au(l,itur frcqueiis jejuiiium, Pi.TUUs (iAPUAiHUs ad litt. w, art. ^^.i. t.
>:> lai)oi- manuum, u.ssidiiita^ vigiliarum. II, p. -20].
(1) Domino. V*. r.txw , (i. — (2) Vigilattle.t. l.uc. ainpliHsimo ti^\(nun) ninliidi ndnrnnvit Potrns ('apu.i-
\ii, r>7. — (3) litiiiinliitciU. l*. \\i\,iO. (i> luiiji- nns cui jiiiu i'l diiiiri'|i< \i\ ullus \ocus uril. —
—
,
labunl. Pau. xii i. {ti} tJit. Uiin. iv, ll. - ilO) 1 ii/iUilf. l l'ilr. \,H. — ^ll Fitius. (.iiMU'» n,
—
,
f()) rt//«/('.v. Canl. III . 3. — (7) Sioii 1«. xl , 9. 2i. — li Ikinniaiints. l Tbcw. *, 10. — J5) /Vn-
(8) iVp.r. l*». cwiii, .'»1. — (y) .iitentoruin. Eailoin talionein. Marc. xiv, 3ij.
Vigilat LiBER de Gralia N. T. v. 106-1 16.
Deus Ilomo Angelici chori reboant coclestibus hymnis :
« Sit pax in terris, aiimt, et gloria coelis. »

Per miscricordiam. Gregem commissum Virgineus partus pastoribus insinuatur
— ciistodiam. custodiendo. Cernere festinant, Christumque vident et adorant,
:
— poenani sive vin- Claustra cordis obser- Gavisi repedant; quKcompererant, nianifestant.
dicationem. vando per oratio- Divinse legis qui se meditamine pascit
Qui cor couservat, quem non sopor ullus enervat,
AngeVus, ministe- neni.
Cujus mens vigilat seseque Deo refigurat,
rium suum explen- Per contemplationem. Nec bene quo faciat praestolatur dubium cras.
do. — studii attentionem. Sed satagit ,
properat , hilarizando benignat
10 Diabolus, velperse, vel per membra sua, llle Deum plane poterit laudare videre. ,
ad decipiendum et nocendum.
CXXV, CXXVI.
V 1. MoRTUi, reprobi omnes. In psalmo « Non mortui laudabunl
Vivi, justi ; :
le, Domine sed nos qui vivimus, benedicimus Dominum '. »

;
2. Moriui mundoy justi. In Apostolo « Mortui enim estis, et vita vestra abs- :
15 condita est cum Christo =^. »
3, Vwenles mundo et Mortui Domino , peccatores. In psalmo : « Descendant

viventes in infernum ^. »

EucHERius, ed. I, p. 19; ed. ii, coL 756 omnibus; haec est a Deo, et est bona
20 D ad 1,2. Gratiae in praesenti ;unde Apostolus « Vivo :
Raeatsus. Vita, gloria temporalis, ut ego » vita gratiae ,

jam non ego , non vita
« Quare misero data est lux , et vita his culpae quahs scilicet exstiteram « vivit
—
,
,
qui in amaritudine animae sunt ''? » vcro in me Christus '^, » novitas Christi
Probatio operis , ut « Vita carnium :
, sa- apparet iu me. — Gloriae in futuro, unde :
25 nitas cordis ^. » — Mors , exstinctio vitae, n Quum Christus apparuerit vita vestra,
ut : « Qui exspectant mortem , et non ve- tum et vos apparebitis cum ipso in glo-
nit ". » —
Superbia, ut « Cousumat brachia :
ria * * . » Haec est a Deo, et est melior. »
ejus primogenita mors'^. » —Diabolus, ut

« Habeo claves mortis et inferni *. » — Moritur
30 Odium supernum Formido mortis , ut : «

Bonus Malus
cecidit super me Peccatum, ut '. » — :
« Ne umquam obdormiam in morte '". » Mundo. Morte poenae.

Poena aeterna ut « Qui talia agunt digni
, : , Voluptatibus. — culpae.
sunt morte »
^
' . Sibi. — damnationis.
35 Petrus Cawtor. Vita poenae; unde « Si :
Mors.
in hac \ita tantum sperantes sumus in
Christo ^. » Haec est a Deo.
^
Culpae; unde — PoenaUtas. Delectatio prove-
« Inimici mei vivunt, » haec est ab homine Dissolutio corporis niens ex carne.
et est mala. —
Naturae quae communis est ,
et animae.
(1) Dominum. Ps. cxiii, 17. — (2) Christv. Coloss. Apoc. 1, 18. — (9) Me. Ps. liy, 5. — (10) Morte. Ps.
III,3. —
(3) Infernum. Ps. liv, 16. (i) Sunt. Job — xii, 4. — (H) Morte. Rom. i , 32. — (12) Christo.
xxxix, 15. —
(5) Cordis. Prov. xiv, 50. (6) Venit. — ICor. XV, 59. — (13) Christus. Galat. ii, 20. —
Job 111,21. — (7) Mors. Job xviii, 15. — (8) Jnferni. (14) (Uoria. Colos. iii, 4.
DE ClVITATi:. 273
Mors. dia fiia super vitas '. » Iii omni enim con-
ditionc, gradu ef professione ,
qiiidam mi-
Mortificatio earnis. yttenia dainiiafio.
sericorditer salvantur , (luidain juste da-
Diabolus.
mnantur. rnde satis evidens est qiiod ine-
DrSTINCTIOMJM MONASTICVn., lil). III, (la
lior est iniserieordia Dci siqier vitas.
"•>
Vila. Vifa vcra el siiiniiia ae pro|)rie u-lerna
Vita dicitur ipsa conversatio sive boiia,
est ipse aiictor vit;e , Deus, « iii quo vi\i-
sivc mala. Hoiia, tit ihi : rtiit \ir vita' ve-
nuis, inovcinnr et sumus'. •> Si qiiidciii
nerahilis liratia r.cncdicftis et nomiiie ".
viviinus iii vila , movenuir iu via , siiinus
Domiiic, a paucis de terra di-
^lala, ibi : «
iii veritafe. Viviinus iii iininortali ; inove-
vide eos in vita eoruin' , " VX in illis ver-
10 inur iii imniohili ; siimiis iii immiiUihili. *.
sihus Persii
ftaque Ncritas imintitahilis facit iit simiis ;
>()ii pipptoris erat stiiltis daro teniiia reriiin
via immoliilis, ut heiu! simiis; vita iininor- iisiiin r;i|)ida' periniltcri' vita\
Dflicin , of(jiii'
falis ^ iit beate simus. Itiitiir Ncrifas di-

[i)i:\i ,
(/(' Morlc. .Mors a mor.sii iioincn
\ina confert essentiain via, jnstitiani; vila,
;
traxis<c\idcliir, co quod [)riimis parcns no-
i5^loriam.'< |]ô suin, ait Salvafor, \ia, \cri-
ster, qiiando jiomiim \clittiin momordit. in
fas et vita *. » iNoli, lector, putarc, (piod
mortcm ceeidit, id est incvilabilem iiio-
Salvator iiosler nohis via sit tantuin in co
riciidi nccessitafcm incurrit. riide 1-ortuiia-
quod est liomo. Scriptum est cnim :"Sancli "
tus ait :
csfote, qiioniam ej;o sancttis sum Domiiius Do parontis protoplasti

20 F)eus vester '. " VA ipse Dominus dicit in Fraiulc lacla coiulolens,
Ilvanîclio : « Kstotc niisericordes, sieut et Qiiando pomi noxialis
Palcr vester ca'lestis miscricors est '. » Vlorsii iii niortcm corriiit
Ipsc liLMiuni tiiiic notavit , etc.
Amhulcmus ergo iii via qiKE est siiie ohli-
qiio, siiniis iii vcrilate qiuc cst sinc dolo, l lulc lames et mors et mille pericula inortis.
2r. cl vivcmus in vifa qua' est siiie tcrmino. — Morsalia nafura' , alia ciil[)a', alia ge-
Itein est vita nalura', vita culpa; , vita licnna', alia gratiic ; uiide versus :
gralia', vita gloria'. Prima est mortalis; sc- F.st niors nalura', inors eulpa', niors(|ue êlienna'
cunda, inorttia; tcrtia, vivens quarla. im- Vita' eonsortem quartam dat gratia mortcm.
;
morlalis. Dt; jirima T/". supra /*. ('milo- Dc iiiorlc iiafur;i' cst illtul : < ('.hrisltis
30 reni\, etc. faclus c>l Palri ohcdiciis iisijik' ad inor-

Vitain ctiain nostram appcllamus iilorio- tcin
'
", ctc. " — Mors naltira' sc|);ir;it aiiimam

sam \ ir^Mnciii, (|iui' nohi^ aiictorcm vila' a cor[)ore ; inors eulj);i' sc[)ar;it aiiinuim a
tfcnuif , (|tia' nohis la|)sis \itain gratia' siiis Dco ; iiiors gehcnna' sc[)aral totum homiiiein
prccihiis cl mcritis acquiril, qii;c iii \ila ;il) oiiiiii eommodo; niors gralia' se|);irat
35 {^ralia' iios ad \itaiii gloriie iititrit, tpia' iios aninuim liiiinaiuiin a iiuiiido, id c^t ah aiiiore
a inortis auclore [)rolc^Ml, cf iii linc viia- intiiidi. ll;iiic inoi tciii dixil lM;ilo s;i[)icnli-
morlalis ad \itain sinc morlc pcrdticit. hiis ;i[)|)ctciul;im. — l.t nol i ([iiod inors ctil-
l iidc ci lam \occ cordis (|tiaiii (nis ( ani [);i' cst lri|)lc\ : |)riiii;i cst |)ra\a couitalio ;
intis : Sal\c, rct;iiia miscricordia', \ita,(liil- sieiiii(I;i. [)r;i\;i o|)cr;itio; lerlia, [)ra\a con-
uo ccdo, el spcs iiostra, sal\c. siicttido. Dc liisi^nid.im ait :
\ ita cliaiii (liciliir ccrlus inodtis \i\cn(li; Mens inala niors iutiis ; nialiis ;ictiis, niors foris usiis
(iikIc diccrc solciiins : lia'c c^t \ita iii(tii;i-

riiinli.i . |)tiell;i , puer, iMi/arusista notaiil.
cliortim ; lia>c aiiachorclariim \cl(rcmit;i- Mors cti;iin diciliir (li;tboltis; niKh^ in
rtim ; cl lia'c cst \ila c(i>nol)il;iriiiii. l iidc \poc;il\[)si lct:iliir t[Uod scchiili sii|)cr
ii:> psalinist I dicil Dco : .Mcliorcsl misericor- ci|iiiiin [);illidtiiii iiomcii cr;it Mors ''; au-
Î)Shhiu.«. .\rl. XVII, :2X. — ['ij Vilti, Jonn. mv , (i. lil). II. r I . — ^" /.«Miiit. l'.*. \\\ , II. — N l'ii.\>i.
— (7t) Vmlrr. L«'vil. xi, U. —(4) Ksl. luc. w 5(i. .s<j/. V. V. yri, ".II.- '.»; .Ii/. Fortmi.il. ('rin»i. Iili. i.
— (f}) Vilas. P-i. i.xii, i. — G) .VoHiiiir, S. (Jrog.

,
/*(ii/. — (10) Morlrm. IMiil. ii. «,—(11) .Vurs. Xyoe. vi, 8,
III. iS
ctori namque mortis jiomen est Mors qui :

In cruce pascha novum Christus manducat ibique ,
Ad se cuncta sui transitione trahit.

sedet super equum pallidum, quia ipse ses-
Palmam conscendeus , fructum sibi colligit ejus
sor est et agitator hypocritarum ,
qui ligu- Ascensor Christus; crux sacra palma fuit.
ranturper cquum pallidum quiaipsiex- , Atfructuspahnai quidquidtrahit incrucc Christus.
,
5 terminaut facies suas, utappareant homini- Quffiris quid trahitur? tartara, terra, polus.
Lusjejunantes. Et nota quod mors mortis Sicmedius ccelo terraeque Dei mediator ,
Atque hominum, comedit pascha salubre suum.

est auctor Yitae, sicut olim ipse dixit per
Arboris et fructus legit undique quos ita lectos ,
Osee : « Ero mors tua, o mors ! ero morsus Protinus in corpus trajicit ipse suum.
tuus, inferne '
. » Unde quidam ait Crux, arbor vita;; fructum tibi fert ea vite.
10 Vivens vita, Deus, mortem moriendo momordit
Summi membra ducis Hgna tulere crucis.
Mors mortis moritur ; mortua vita redit.
Lignum Ugna juvant opus expiat arboris arbor ;
Fructibus horrendis fructus amandus obest.

Petrus Capuanus ad , litt. xx , art. I ; et Cur mundum redimens mundi gerithaec ea formam ?
litt. XII, art. 29. Quatuor hicpartes, quatuor illa tenet.
Si beue rem spectes oriens a vertice fulget,
Vita
Austrum teva tenet; dextra quod alget habet,
SoHs et occidui plaga sub pedibus soHdatur,
15 Dei. Homlnis.
Quas redimit sacra crux exprimit ipsa plagas.
Tincta cruore tuo , Jesu bone , crux tua fehx
Deus Pater. ProYidentia;. Gloriae.
— Filius. Naturae. Culpae.
Per te cuncta tibi jure subesse dedit.
Crux tua uostra quies mors est tua vita tuorum
— Spiritus. Gratiae. Gehennae.
,
Deperit et moritur mors mala morte tua.

;
Trinitas. Hic dormitAdam, dat et hic latus illius Evam.

20 Mors. Frater et hic in agrum ducit et urget Abel.
Hic arca; lateri composta, fenestra columbse
Panditur, hicque virens fertur ohva tibi.
Gratiae. Gloriae.
Sanctus et hic Isaac aries quoque cornibus haerens
,
Culpae. Gehennae.
Hic inter vepres , et sacer ignis adest.
LaUREWTIUS DUINELMENSIS. Hic toga talaris perfusa cruore videtur
Et sacer a sa^vis venditur ilie Joseph.
Hypomnesticon, in lib. VIII.
Hic tibi , ciun virga simul et serpente levato
25 Dc Ugno vilse. Legislator adest et fugat hoc quod obest.
,
Plus aquilis vexilla crucis, plus efficitarmis Hic quoque coccineus tutela, Raab tibi funis ,
Arbor , plus ferro ligna beata crucis. Pendet, et hic botrum mystica ligna feruut.
Terras arma domant; crux exsilit alta polorum. Hic Elysa;us adest , et mersa securis ah imo
Urbes iila timent; tartara sava, crucem. Enatat ad lignum, sic quoque sicca petit.
Crux hominem, superis ; crux alligat infima summis Navigat hic Jonas mittendus in aquor ibique ;
30
Crux fugat omne malum ; crux facit onme bonum. Absorptum triduo hestia claudet eum , etc.
CXXVII.
-r- 1 . FovEA , lerrenarum rerum abjectio : « Absconde eos pulvere , simul et

facies eorum demerge in foveam ^. »
-f- 2. Latebrae defensionis : « Ibi habuit foveam hericius"^. »

35 -f- Fossa \mmi\itais
3. , : « Ingredere in petram , abscondere in fossa humo , a
facie timoris Domini ^. »
-f- 4. Patientia «Fossa : in altari fieri prsecepit, ut in ea superposita holocau-
sta serventur •''.
»
-f 5. Damnatio peccatorum. In psahno : « Ut mitiges ei a diebus maUs , donec

60 fodiatur peccatori fovea ^. »
—
(1) Inferne. Oseexiii, lA. — (2) Foveam. JohxL, 8. 10. — (5) ServenUir. Exod. xxxvui, 4. — (6) Fovea.
(5) Hericius. Is. xxxix, 15. — (4) Domini. Is, u,
j
1 Ps. xcm , 13.

DE CIVITATE. -275
-^ 0. Damnalio diaboli vcl Anlichrisli. In Proplicta : « Et indagabunt Assur,

id esl Anlichristum, « in fossa Neriihroth '. »
-r 7. Doius , vei iaqueus in morlem. In psahno : « Lacum aperuit, et fodil cum,

el ipse incidit in foveam quam fecit ^. »
>
-r 8. llcoretica deceplio. In Salomone : « Fovea profunda eslmeretrix, et pu-
leus angustus ahenigena ^. »
VETERUM VARIUS COMME.\TARIUS.

EucnERius, cd. I, p. 27; ed. ii, col. 705, Fo^ca, mahtia dcceptionis, ut : ("^lncidit i.
0, ad 7. f. q. f. » — Vitium e.vcusalionis, ut : « Eo-

1« Cregocils M. Fovca, kTrcnarum rerum vcam li. ii. » — Scnlcntia mortis, ut : Fo-
uhjcctio, vcl iiifcjiii l)arallirum undc Do- ; dcriint anlc faciem mcam fovcam '. » —
minus ad Jol) Ahscoiidcs eos, etc. »
: liilcrnus, ut : " Projeeerunt cum iufo\eaiii
.lusto uaiiKiue judicio, superhoruiu facics grandcm '. » — Fossa , humiiitas, ut :
iii fovcain mergilur quia iiilerilio cordis « Fos.sa i. a. f. " — Mcmoria hominis, ut
—
.
,
15 corum inicrius unde pcr abjc- dejieilur; « Fossa a([ua'ductus replcta est '^. »
ctionem reruin terrenarum, iii qua ex in- Virtus [)atientia', ut : «Abscondcre, etc. »
tenlionc merûnlur, laiidcm ad i)arathruiii — Tcrrcna cu[)iditas, ut « Argciitum fossa
:
inleri leudunt. —
Lalchra dciensioiiis undc ; humo operuit '. »
prophcta « Ihi hal)uit f. h. » Hcrieius

: Petris C.vpuanus ad iitt. vi, arl. I'J.
20 cnim, (luum dcprehenditur, |)ropriis se spi- Fodit Deus a^^ruiu cordis nostri in quein ,
culis dcfciidil ne luaiiu tcnealur; scd dia-

, cxiit qui seminat serainarc immilleudo hu-
holus dc mcnte quaiii vehit propriam fo- mihlatem, \el daudo trihulatioiiis pressu-
Ncam possidct, contra monila (orri^îcutis ram. Fodit pra'dicator fos.sorio increpatio-
lclum iui([u;c dclcnsionis iiilorqucl. — iiis siue. Eodit doctor, secrctum Scri[)tunc
25 Caliiditas undc sui)
iKcrclica; pra\itatis; rimando. Fodit ctiaiii quiciiiii([uc juslus,
specic merelricis per Salomonciu dicitur :
secum spe ([uiesceiido. Fodit maliis, insi-
" rovca p. e. m. » dias ijarando, \el mortis seuteutiam dietan-
Fossa, humilitas, ut ihi » Ahsconderc : do. Eodit diaholus, iiitcriora hominis j)c-
in fossa liumo a facic timoris Dci. » Quod netrando, utaliiciat. Est ctiam
3» uliqiic tunc ritc facimus, si tcrrenas cojiita-
Fovea vel fossa
lioiics ciicrciiles, ah ira districti judicis iii
huiiiilitatc uostra; iiicntis ahscondamur. —

PaMiitcutia' ct humi- Tcnqioralis fclicita-
Palicnlia ; unde in altari fossa esse dicitur ,
litalis. tis.
in (pia supjiosita holoeausta servenlur. Si
Paliciili;c ct loiiiia- (ichcuualis jkcikc.
35 cnim in altari cordis nostri paticnlia» fossa
iiimitatis.
non fuil , totiim saerilieiiim noslrum vc-
iiiciis anra (lis[)cr|,Mt. Iia>c aiilcm fossn IIeumanms \N i.uium nsis.
uiiiiis cuhili csse j)crliil)clur, (|iiia, uhi |)a-
//or/KS dcliriar., lih. ii, v. tiSi;5-(iS2(».
ticntia iu)n amittilur, ihi uiiilas luslo-
liic ty|)ice miTrlrix lia-c (liciliir osse U\i'ii;«
00 ditur.
Illiiisos nlliiin noniiii.nt fssp l.ncuin.
Crkcorils a[)ud (Marnerium S. V., lii).
\ ci (lic li.inc |o\c.uii lorc .scliisin.it;i l'.ils;i prtirun-
VI, c.ll), '20. (iain.
HvitvMs ct Anonymus Clarkvallensis. l'cli\ cst si (jnis \it;it utr;un(|ue liicin.
(1) SeinbroHi. Mirli. v, <>. \'.\ vclcri intcrprrl. laiii

wii, I l. —
U) Fuvfiim. iN.ni, 7. (.'i) (.VnM./rm. li —
n gnrco r|uaiii a \\i\f. ilivcrsa. Ci) Fnit. Ph. mi , — Hc^. \Mn, 17.-;n) fi/. III Itcg. i\ni,o,\ (7) ()/>/•- —
K>, tJfloilil iUin,il iiiiidil V.. — {7}] MirniiiiDii. Prov. ruil. Josnc vu , 21
I.S.
27G S. MELITOINIS CLAVIS
CXKVIII.
-f Sepulcrum, memoria mortis et resurrectionis Domini. In Isaia
1. « El erit :
sepulcrum ejus gloriosum ^ »
^ 2. Corpus peccalis subditum, sive simulationes quoeque. In Evangelio « Vae :
vobis, pharissei et scriba3 quia similes eslis sepulcris dealbatis^. »

,
5 i- 3. Hffirelicorum praedicatio. In psalmo : « Sepulcrum patens est guttur eo-

rum ^. »

EucHERius, ed. I, p. 19; cd. ii, col. lam, de domo, solo verbo
ejecta turba
757 Aad2. suscitasse fertur. Tu quoque, si vis puel-
10 Rabanus. Sepulcrum, secretum contem- lam tuam, id est animam, divinitus susci-
plationis, iit : « Ingredieris in abnndanlia tari, ejice turbam de domo, scilicet tu-
sepulcrum Loquutio prava, ut
*. » — : multuosas cogitationes aliter enim non :
« Sepulcrum patens est g. e. » Corpus — curabitur puella. Resuscitando Lazarum in

terrenum ut « Qui exasperant qui habi-
, :
,
monumento quatriduanum, fremuisse, la-
15 tant in sepulcris Reprobi, ut « In : crjmasse, clamasse voce magna perhibetur
circuitu Assur sepulcra ejus » '^.
non quod Domino tam facilis non fuerit re-
Petrus Caintor. Mortuus in domo pecca- surrcctio Lazari , sicut puellae ; sed Domini
tuni est voluptatis. IMortuus in porta, pec- facta aliarum rerum sunt exempla. De hac
catum loquutiouis. Mortuus in sepulcro sententia quidam versificator ait : Mens
20 peccatum operis et praâ; consuetiidinis. mala [vide snpra, p. 273], etc. »
mortui tria genera peccatorum si-
Isti tres Petrus Capuanus ad litt. xviii, art. 89.
gmficant, de malo ad bonum revertentium.
Sepulcrum
Mortui namque sunt in domo qui sine ,
demonstratione operis conceptam uequi-

Supremum
25 tiam adhuc in corde servant. Illi signifi-
cantur per puellam mortuam in domo. Vita JEterna.
Mortui in agro sunt qui culpam per con- Vita contemplativa.
sensum conceptam, in sensuum propala-
Mens justa, in qua Christus quiescit.
tione per operationem demonstrant. Isti
,
30 significanlur per agro

filium viduae in Medium. Infimum.
suscitatum. Mortui iu monumento sunt,
Sancta Ecclesia vel Voracitas.
qui non sola voli^ntate latent, vel etiam
conversatio bona. Simulatio.
actione peccatores sunt, sed jam in lon-
Confessio et poeni- Adulatio.
gam consuetudinem suam nequitiam pro-
tentia peccatorum. Iniquitas profunda.
35 traxerunt. Isti rcctc possunt dici quatri-
Incineratio homi- Damnatio, vel per-
duani et foetidi, quia omnibus eos cogno-
iium. ditio.
scentibus sunt oneri et detestationi ; et isti
per Lazarum significantur. Rcsuscitatio DlSTINCTIOÛM MONASTICAR. lib. V, dc

istorum mortuorum significat justificatio- Sepulcro. « Sepulcrum patens est guttur »
1*0 nem peccatorum. Et tanto levius resuscita- vorautium vorandis carnibus semper prae-
,
tur quis per gratiam,quanto minus mortifi- paratum unde est illud « Scpulcrum, etc»
;
:
catus est per culpam; imde Dominus pucl- Et congrue sequitur « Linguis suis dolose:
(1) Gloriosmn. Is. x, 11. — (2) Dpalbotis. Matt. Job V, 20. — (5) Sppulcris. Ps. lxvii, 7. — (6) Ejus.
x\iii, 17. — (o) Eorum. Ps. v, 11. — (4) Sepulcrum. Ezecli. XXXII, 2:2.
m civiTATi:. 277
ugcbuiit, oomos est vorantibiis udu-

" qiiiu illam scntcnliain : -
Iiisredicris in abun-
lutio et loquacitus. ndo divcs ille (|ui quo- ( (laiitiii s('[)iil(ruin. • Sc[)ulcri nominc \ita
tidie epulahutur spleudidc, plus iii liuûu coiilcm[)laliva signiliculur, ([uod iios ub
arsisse lcgitur. — Secunduui uliuni cxposi- lioc niiindo (juasi iiiortuos scjiclil , duiii a
5 tioueni « sepulcruni j)uteiis est gultur, - id tcrrenis dcsidciiis sc[iaratos, in intimis ab.s-
est doetrina biereticoruni, (iiii per vcrbu condit. — Sc[)iilc-ruin siijuilicat [iroluiiduiii
fa'tidu l)Iusplicuiia;, f(rtorcin pcssiinuni damiiati liominis latibiilum , uudc : - Dive.s

cxiiulunt. — Sc[)iilcra dcull)atu fifiiiruut scpullus est iii infcrno. »
liypocritus , ([ui s[)ccicni suuctitatis ostcii- J^.s'/ ii/itur septtknnn

1" laiit iii [)ul)lieo, et qua; faciuul iii occulto
Voracitatis. /Eterna; dunmatio-
turpe est dicere. I5eiie sepulcris dealbatis
Pra\i dofj;niatis. nis.
comparaiitur bypocritu' , ([ui cxtciius or-
Voi(i[)latis. Coutcmplalionis ^.
nati, et iiiterius sunt sordidi. II i sunt, se-
Anow.mis (!f..\Hi;\ Ai.i.Evsis. Sc[uilcriini
cundum satyricuni '
'5
foditur, la[)idibus ciiiijjitur, mortuuin susci-
Qiii Ciirios .sinuii.iiil et l)<i('cl)analia vivunt.
— S('[)ulcruiii aiiimu' iii [icccatis mortua'

()it,
r;il ,
vcrmibus
f(ctorciii
scrilurit,
emiltit, cluudilur, crigilur,
[)utrcdincin y;cne-
estcorpus suum; uiidc de reprobis dicitur

scul|)turis insiguitur , iiiscribitur, [)olilur,
quod scpulcra eoruni eruut domus eoruni
<<
dealbatur.
ia aiternuiu - quia reproboruin cor[)ora ; >>
SepuJcnin).
20 in rcsurrectione non iiiutaiitiir in niclius,
sed resurgunt in [)cjus, quia cruiit passibi- Seeretuin eoiiteinpla- Corpus rcprobo-
lia, iit siint iiiodo, scd noii crunl mortalia, tioiiis. rum.
iitmodo. l iidecst illud de rc[)roi)o : " Labo-
FuLCoius Bi:llov.\.censis.
rabit iii a'teriium , et vivct adliuc iii (iucm. >
Utnunque , de Xupliis Clirisli et Ecclesiw,
25 L'nde ct versificator quidatn ait :
iii [irolofjô.
ISon venit ad metas niortis miscrabilis a?tas,
Nfscia liniri scinpenitie vidctiir oriri.
Intcrius inunda cor , Spiritiis, iirne vel unda
,
l'ectore inundato, niun(lata(|ue rector halieto,

Quiini [jeccatores niiltunliir in inleriores
Inferni ialehras, ifjncm ])ariter(iuc tenehras Miiiida(|ue nc tnrhet vetns hospes, et nbdita turpet.
nec ab uiiKpiain reditiiri. Qiiid dahis cxcinphun, jiie. si facis boc tihi teinpluni,
30 .Sein[)er passuri , liis
(Jiiod vcliil insoiniiis cuslodia possidet oinnis,
.Nuni(piain ciiin rcproliis coiilin;;at portio iioliis.
— Sc[)iilcr;i (licuiilur Nolu[)tulcs carnis, ut

(ioiicio inorhoriiin
i'"()rlis cl ;inii;ilus,
,
pcrfecta cohors \itioriini.'
dc\lram coiitVrre p;u;itus ,
ibi : « Sicul vulncrjili dorniicntcs in sc[)ul- .Mri;i custodil , lonpiet ,

popukilur el odit
cris'. " Vulncrati suiil ([uos (liabolicu' tcii- lliinc iiain lecit beriiin, nonjus, injuria \eruni.
55 tiilionis lcla conlixcniul. I.t lii su'[)c dor- .sic impunc tcret , (iu;uitum niiscr incola inicret
IV'r solitiiin inorcni, doininum \ult ilie priorein.
niiunt in sordidis \()lii[)lutibus carnis, siciit
Spiritiis. exsnrue, rorlein tu fortior uri:e ,
dicitur dc .Moab, ([iiod " rc((uic\it iii fu-ci-

Nie^pie tui juris deposcens, irrnc iniiris.
biis siiis '. • llanc nobis rc(|ui('m di-suudcl l^liiidslas? cur parces tua dcxtera \endicet arres. .^
([iiidam diccns : .Ne, pie ,

de>ist.is, ;i;;e tnrres, lolle halistas ,
'larpei;iin .sedein diiin franjjere , earceris a'dein

un iles est nota satis, noii lial>et (|uid(|uain novitatis :
.\ti|iie c;ipi faciles aulas, irrninperc milcs

S[)iritiis indc pcrit, si cnrni dujcia (luarit.
— Sc[)iilcrum signilicat (•()iitcm|)lalioii('in ,

1'o.ssil ,
l'osten eaptives
iit evpleliis taci.il
, captivnin deiii(|ue di\es
lii.i niiiniii;i l.i-tus.
jiixtu bculi (ircgorii cx|)osition('iii siqicr Vddc tnis castris , <|u;i' non \ioiantnrin astris.
Drlirino redinal oilorr (rpiilrrum

(!) Sali/rirunt. Juvpiinl. n, -
(2) .fUrrninii. «1111111
7». V-. ,
xiMii, '.1. 12. — !»j Sfpuliiis. Ps. i.xwvii.li. — (l).s'Ki.f.

()ua' Ulrt 1(1 Iroui roiiiidii pjiir nto. »
Jcrciii. M.vm, I !.- i."i) ('(»»i/f'»»i;i/(i/i(i(ii.v. Alisololii jniii Idcni vcro Noslcr ini»rcri> voliiil iililc diiiii, dtim
rxpdsilioii'' , niirtor , i|iinsi |irir|i(islfri'< ciiris , vidcliir iOnpcit«S; «ddil : « SopuUTinu rsl otinni p<rnilcnli.i
.'iildiili^si' si'.pii'nli's iKiliil.is (jii.is, fdrsaii Sii|(cri' Anijld- ipiift, sitMil sc|iidrriini lepil corpori ninrtiii . iln pinii-
riiiii iiiiiiiHiHiii iiiii i;iisliiiii |ii'ni' dixcriiii, (Iixi5<c si id lciilin lcjjit jicrintn ; nmlc Jai-oli «cpcliri >oliiil in ><•-
niilii iîiiisciiil ilnljiiiiiiri iiu-i lcclorcs : n Sppulcri iu)- |)iil('ro, ipiKil r>iiii'ral iii lcrra ('.liaiinnn , ipiia lioniik
niiiic ipiiihini sriitisliciis r.iri (c salix cl riiriulitcr dc- iiiitnliir roiilrn vili.i 111 iindiu natioiiis pra^.e ct [)i'r -
siîinMt arldcrcnni (pri/c), diccns ita : \crsa', fcpidcrum }ilii fodit |)<vnilcnlin' »
278
APPENDJX AD CAPUT XI.
RITUALIUM LEGIS ANTIQUiE ET NOViE SACRAMENTORUM
VETERES IINTERPRETES (1).
S«;C[JLUM I. Hermas. — Liber Pastoris^.

riiilo, Judaeiis. — De Circumdsione. — S. Dionysius. — De Hierarchiis. - De
5
De Animalibus sacrificio idoneis. — De Sa- Hymnis divinis \

crificantibus.
S^c. IV.
S^c. II.
S. Melito.— De Dominica die ^. S. Rheticius.— De Baptismo^.

10 Anonymus. — De Solemnitalibus, sabba- Osius Cordubensis. — De interpretalione
•
tis elneomeniis^. Vestium sacerdotum ^
Tertullianus. — De Aaron. — Vestibus — Liber hymnorum mys-

S. Hilarius. et
De Oratione. — De — De Cibis " judaicis. teriorum.

Jejtmiis. — De Firginibus — velandis. Atbanasius. —
S. paschalcs Epistolso '",
15 De Cultu feminarum. — Ad uxorem. S. Cyrillus Hierosolyraitanus. — Cate-

S^c. III. chesis mystagogica quarta.
S. Cyprianus. De Habitu virfjinum. Diodorus Tarsensis. — De Animalibus

Origenes. In Exod. In Levitic, etc. — et Sacrificiis.
Novatianus. —
De Pascha et de Sabbato. S. Ambrosius. De
ministrorum. Officiis
20 S. Victorinus Petabionensis. In Exod. — — De Virginibus, etc. De iis qui myste- —
— In Leviticum. riis initiantur. —
De Sacramentis lib. ii.
Monumentaincertsextatis,sedvetustissima. De Baptismo.
S. Clemcns ct S. Hippolytus. — Constitu- S. Pacianus.—-De Baptismo, ad catcchu-
menos.
tiones apostoUcse^.
(I) Interpretes. Ea tantum lcctor ibi qua^rat, qua? brum de Oratione Muratorius auxit insigni parte antea
i
arcana et symbola enucleanl. Missos igitur
rei liturgica; inedita, hactenus nimium neglecla, in qua pra;-
fecimus auctores bene multos, qui autformulas lilurgicas clarissime de ritibus veterum christianorum agitur.
sineexpositione condiderunt, autexillis moverunt quoe- Tertium opus Terlulliano ascribit codex unus olim ,
stiones doctrinaisymbolicffi extraneas. E reautem nostra asservatus in nova Corbia quod tamen solcnt Nova-
duximus esse antiquos commentarios inExodum,in Le- tlano dare. Cf. Maii Spicil. rom. t. v
,
p. 210. ,
—
viticum, in templum Salomonis quippe toties tetigit (5) Apostolicx. Variorum dissertationes brevi argu-
;
eadem Melito inClavis capite pra^cedenti. Eo iubentius mento recenset A.Zacc. Bihl.rit. t. ii, p. 7. (G) Pa- —
ad bujusmodi irivaxa instruendum accedimus, quod storis. Cuique attenle consideranti bunc Ubrum uti ,
quum CL Ant. Zaccaria in BiUiolh. rituali multas

, ^, et mibi apparebit in eo recondi veterem poenitentiee
,
digesserit et omnimodi argumenti tabulas auctorum li- aut cbristianae fidei disciplinam, juxta varios calecbu-
turgicorum illi tamen ea deest quam instiluimus. Ip-
, menorum gradus. —
(7) Divinis. Zacc. 1. \. 14. Fra-
sius utique vestigiis insistentes , ultra sa;culum xii gmenta coptica ejusdem De canticis sacris edidil Gcor-
ubi ejusdem series cbronologica sistit, pedem ipsi nos gius in Act. S. Colluth. p. 470. (8) Baptismo. Ut —
figere nolumus at multa , infra easdem mctas
; qu<Te ,
omittimus quae oriri fecit controversia de baptismo
aut omisil consulto, aut neglexit, quam accurate addi- btTereticorum ita sedulo indicanda ducimus qufficum-
,
mus. Profuissc autem nobis Reverendissimi Abbatis que ubivis tcmporum aut locorum fuerunt scripta de
noslri Instilutiones liturgicas, ncmo non videbit. — ritibus cl mystcriis l)aptismialiorumve sacramenlorum.
(2) Dominica. Cf t. ii Spicilegii, Proleg. p. ii , et ad Porro ba;c attigissc Rbeticiiim innuit locus unicus qui
calcem prolegom. — Neomeniis. Ib. t. i, p. 9. supercst apud Contra Julian. c. 1, t. x,
S. August.
Opusculum
(3)
quod primum edidisse laitamur , est
illud p. 516 ed. Ben. —
(9) Sacerdotum. Omisit Zaccarias;
oppido prima cxpositio rerum liturgicarum qua; bacte- Isidorus meminit cum eo encomio « Composuit et :
niis sitlonge veluslissimis temporum notis instructa. aliud opus de inlerpretatione yeslium sacerdotalium
— (4) Cibis.Plcraque ha;c solentadrem liturgicam re- qua; sunt in veteri testamento, egregio quidcm sensu
—
vocari omilti vcro opus primum , quod miror. Sanc
, el ingonio claboratum. » T. vii ,
142, cd. Arev.
p.
Hieronymus TerluUiani bbriim de restibus Aaron in (10) Pascltales. Nuperrime et splendidissime edita; a
epist. 128 ad Fabiolam meminit, ncc sine laude. Li- Cl. Card. Maio , in Bihlioth. nova PP. t. iii.
ai>pi:m)i\ 270
Jacohns Nisibenus.
S. f)e Jejutun ct — Jacohus Saruffcnsis. De Sacrificio jno —
Delectu cibornm. l)e 7'ahernacHlo. — dcfuuctis. —
Ordo Baptismi.
S. Nicetas. —
Competenlibus ad baptis- Joaniies, S. R. E. diaconus. — Epistota
mum libelli vi. ad Senarium.
5 Theophihis Alex. — /)e sacris ^fijsteriis., Oiianns Adiahcnus. f)e causa sokmni- —
sive de sacris supeUectilibus Ecclesiw Dei ' tatis //osannarum. —
/)e causa Eeriic sextx
— EpistoUe paschales. auri. —

/)c causa /iof/ationis.
S. flicronvmus. — f)e Vestcsacerdolali Isaac Syrus /)c divinis }/ysteriis.
ep. cxxvrii.
.,
.Icsiiiah. /)e —
Sacramenlis Ecdesiie.
*'•
Severianus Gabalitanus. — f)c Baplismo Josc|)h lluzita. — Dc causis celcbriorum
el Epiphania. Eestivitatum.
S. Nerses Magnus. — Expositio rituum S. Germanus — Expositio
Parisieusis.
}/is.îr (jalhcanic '.
armenorum.
S. Anaslasius Sinaita. — De sanchs tribus
S/EC. V.
(Juadra(jesimis. — /)e sabbato.
*5 AuKustinus.
S. —
t)e Snmbolo ad calechu- S. Grciiorius Turonensis. — Liber de
menos. —
f)c Catechizandis rudibus. De — Cursibus ecclesiaslicis.
cura pro mortuis. Licinianus Cartiiaînensis. — /)c sacra-
S. CyriiluK Alexanchinus. — Epislohe mento baptismi.
paschales. — tn Exodum. — fn Leviticum. Ilcsychius Hierosolyinitanus. — fn Le-
ô S. Proclus CP. — De traditionibus .VisscV viticutn.
divin.r. S. Maxitims. —
Mystago(jia ^.
Salvianus. — Sacramentorum homiliic Cosnias Indicoplcustcs. Taberuacuh —
sive de Mysteriis sacris. descriptio.
Micha.'as Syrus. — De quinquc causis Ses-

S.iic. VII.
25 .<iionum. S. Gregorius M. — /Iomih;r in Ezcchie-
Narses Garbana. Expositio Sacramen- lem, niaxinie hhri II.
torum. Grcgorius, episcopus Annenus. — De

- Sacramcntorum Afyslcriis riluum ct Offuiis ecclesiastiris.
31usa,'usct Voconius.
vohimcn.
S. Lcandcr# —
Epistola dc Daplismo ad
^' Pclnmius ll()h)niensis. — f)e Ordina-

(ircijor. t*l\
— De
S. Isidoius. divinis Officiis Ub. ii.
tionc episcoporum
Marius Victorinus. — f.iber in f.cvilicuin.
S. Ilildcronsus.
Cyriacus .Nisihcuus.
f)e cognitione tldplismi.
—
S. (laudctitius. — /loniihn; in E.rodum.
mcnlorum
Expo.îitio .sarra-
— tn f)i'dicalionem.
ph(iiii;r.
ct dc causa .\ahritatls ct Epi-
35 S. iMaincrtns Vîcnnciisis. — Ordo de his

.lacohus Comiucnlalor. — ticccnsio litur-
(juir ad of/iciuin .]/iss;r prrtinct, cl dc c.rjto-
iji;r S. flasilii. — /'^pislola ad 'fhoinam —
silioiic cju.îihnn.
— ad Joanncm, ad .id;rum —
tc, de , t ritibus
Jlcsjciiius Salonilaiiiis. lii l.crihcuiii.
iiiyssir Syrorum.
&m:. VI. S. Jounncs Maro. /V Sacerdotio — Ex-

'"> S. Mccliiis rrcviicnsis. — l)c Viiiihis ser-
posilio hturgi;r .S'. Jiicobi.
roruiii f)ci. — f)c liouo f'sahnodi;i'.

8i:c. viii.
Mvamiiis. — f)e Vcshliu.^ monachorum riicodorus Mcdiol.inciisis. - - Sprculum

.fujjipli, curuuiiiuc si<inif\cahonc. maluhnalis officii '.
(I) hfi. (Jiioil i)|)iis Hicroiijmus latiiiiim fecisse ;iia , riijii» IntiiiA versio , iiilrrprclo An.i»la»io , |>cnciXHd»c.
• ilid Miiiteii. .I»i«''(/. Ih. V , p. Sr». — (?>) Jlly.stagu- i. III
, p. (xr.xiiv.
280 AD CAPUT XI
S. J3ecla Venerabilis. - De Tabernaculo et AValafridus Strabo. — De exordiis el in-

vasis ejus, ac de vestibus sacerdotum. — De crementis rerum ecclesiasticarum.
Templo Salomonis. De Officiis. — B. Bal)anus M. De sacris Ordinibus, Sacra-
Trumherus. —
Dc Officiis ecclesiaslicis. mentis divinis et Vestimenlis sacerdotalibus.
5 Acca. De ecclesiaslicis sui chori Officiis. Joannes Scolus. — Areopagitica.
S. GenuanusCP. Rerum ecclesiastica- . Isaac Lingonensis. — EpisloJa in cano-
rum Theoria '. nem Missw. — De Sacramento altaris.
Joannes IV, Armenoruni patriarcha. — Florus. — Expositio Missse.
Expositio rituum Ecclesise. Joannes Dara. — De Sacerdotio Jib. iv.
10 Abraham Bar-Lipha3. — Expositio Offi- Angelomus. — De divinis Officiis.

ciorum. Moses Bar-Cepha. — Expositio ana
Gregorius Systrai. De causis Festorum. phorie.
Cyprianus ]Nisibenus, item. Stephanus , archiepiscopus Sunniensis.
Cutbertus Herefordiensis. — De Officiis — Expositio Offtcior. Armenor.
15 clericorum. Georgius IT Armenus Patriarcha.
,
—
B. Ambrosius Autpertus. In Leviticum'^. EpistoJa de sacris Armen. ritibus.
— Sermo in dedical. Ecclesix.
Joannes Mailrosius. — De immacuJatis
Sj-c. X.
Miistcriis
'\
Bemigius. — In Canonem — De
missse'^ .
20 S/i:c. IX. singuJis festis Sanctorum. — De Officiis di-
Carohis M. — Encyclica de Baptismo vinis De eccJesiaslicis Indumentis. — De

ejusque rilibus. Dedicatione eccJesise.
Odiibertus Mediohinensis, / „ ,
Helpericus. Cur nataJitia sanctorum in
r -j T 1 T.r [Respons. de 1
Leidradus Lucdun. ^lagnus \ „ ,. , JivAitia ,
parasceve vero in Iristitia ceJebra-
I iJantismo
25 Senonensis, JesseAurehanen- / .J
,..r mus'^.
sis,
. 1
Amaiarius lortunatus, /
.
enist.
„ , , \adCaroliM.
Josues Meliteueiisis. — De Festorum ct
Maxenlius Aquileiensis etc. \

f
Mysteriorum causis.
B.Alcuinus. Epist.deratione Baptismi. Gobertus, Laudunensis. De tonsura^ ves-
30
— Sepluagesimse, Sexag. et Quinquagesim.
Thcodulfus. — De ordineêt ratione ri-
limentis et vita cJericorum.
Samuel, Abbas. De Festis — et Officiis
d
tuum Baptismi. Armenor.
Sigcberdus Narbonnensis, et Amahiciis Anauia cpiscopus.
, — Liber de Festis et
monachus. — Responsio archiepiscopo Na7'- Offciis Armcnor.

bonensiad diversas quwstiones de Baptismo. Michacl Psellus. — Expositio sacrse Ji-
35 Philoxenus. — De Officiis ecclesiasticis. turgisemetrica ^.
Amalarius Metensis. De divinis Officiis. Georgius ArbelcC. — DecJaratio omnium

—De ordine Anliphonarii. — Eclogx or- in eccJesiasticorum Officiorum , et causa eo-
dinem Missee. — EpistoliJd. rumdeni necnon enarralio divinse oecono
,
Leovigildus. — De Habitu cJcricorum. mise Festorum dominicorum.

'•0 Auastasius, interpres Exposilionum SS. Gezo. De Corpore et Sanguine Domini ^
Maximiet Germani '', LibriPontif. edit. ult. Herigerus. —
De divinis Officiis '\
(I) T/ieoria. Eanulem cuin Maxinii Mystagogia la- Divinor. Officiorum, inter Alcuini opera dubia. —
tine fccit Anastasius, et utiamijue Carolo Calvo dedi- (7) Mclrica. Asservata in schedis nostris et in appa-
cavit : cpislolam ct totum opus Spicilegio noslro ratu Sptcilcg. —
(8) Dotuini. « Ubi plura de rilibus
auspice Deo
rescrvamus., — (2) Levilkum. Catenas
,
missa; occurruut. » H;cc Mabilioniiis in Annalib. ad

variorum deinceps omittimus. — Mysteriis. Forte ann. 9.10, qui et prologum libri cum capitum indice,
Joannis Scoti ca;lerum jam ; opus
(3j
non cxstat. — iu 3[us. ital. t. i, cdidit. — (9) Officiis. Ideni esso opus r
(i) Gcrmani. Cf. (\\xm supra, not. 1 et p. praeced.not. 2. cum co (jLiod sub Alcuini nomine editum est, Cas.Ou-
— {V)) Missx. Exslat (piidem Fub eo nomine in Bi- din assevcral; idem forte ct ciim lil)ro de Ecclesiaslicis
bliolh.PP.; eadem ^cro jacct in cod. Trccensi, srec. officiis, (jucm F.isengrcinius attribuit Hcribcrto, Colo-
eircikr mu. —
(fi) Celebramus. inscritur in caj). 17 ,
niensi arcliiepiscono.
Al'l'LM)I\. 281
S.«c. XI, (Iiiillclmus S. Tlicodorici. — De Exposi-

Adcmarus. — Supphmrnlum nd Amn~ lione ^fisx;c.
larii opus dc divinis Officiis. Isaac — Epislola de Canone

de Stella.
S. Fulhcrtu.s Cainotcnsi.s. — I)e varielale Missie.
5 Officiorum divinorum. Y. —
IJichardiis a S. Ecchsix. f)c Officiis
S. Bruiio Signiaccii.si.s. — De Ornamentis — nonnulhc

.\llr<joriw Tabernaruli fopderis.
ecchsiij\ — JJe Sacrificio uzymi. — l'rmpIo Salomonis. —

I)e l\'mph) f)r
Petrus namiaiii. — De VII lloris ranoni- Ezcchiclis.

ris. — J)e \L cl XfJf Jfvbrirorum mansio- Dionvsius Mditciicnsis, — Expositio re-
10 nibus. — Exposilio Canonis .)//.si<7; '. rum )nyslirarum, ([ua' in sacris Ordinatiu-
Kinliardus. — Cwremoniis JJe Jirclesiic. nibus contincntur. — Commentarius in Li-
S. Osmondus — Dc Sarishcriciisis. Officiis turjiam S. Jarobi.
ecchsiasticis. Petrus Veiicrahili-. — NucJeus de Sacri-
Hcrno. — J^Jissarum.
f)e institutione ficio .Missw.
15 .loaniics Ahrinccnsis. — JJber de Offiriis .foaniics Bdcthus. Jhitionah divinorum
ecrhsiasdris. officiorum.
S>F.C. XII. Joanncs Cornuhicnsis. — Summa de scp-
tcm Canonibus ^.
S. Aiisclmus Cantuaricnsis. De Sacra-
mcntis ct Officiis divinis. Kohcrtus Paululus, J)e Civremoniis, /i-
20 Scraphinus, Ilimgarorum cpiscopus. — bri tres ".
— Commcn-
.Uicrolofjus'^, insjnodoa. lOOiJcditus. .Vrnulfiis a monte S, Kligii.
J{. VvoCarnotcnsis. — l)c Sacramenlis nco- tarius in Canonem }fiss!V.
pliijlorum. — J)e exrcUcntia sacrorum Or- .Vclrcdus. — J)e Offiriis minislrorum.

dinutn cl dc vilaOrdinandorum. — f)c sirjni-
Tlicodorus Bar-Vclichun. — Dc clucida-
2j ficalionc Vcslium sacerdolalium. — J)c sa- lionc .)liss;r syriaca'.
cramcnlo Dedicalionis. — f)e convenioilia Sicardus Crcinoiicnsis, — .)Jitrale, vcl
vetcris ct novi Sacrificii. Summa de divinis Officiis.
H. Ilildchcrtus. — l)e .)fijstcriis ct Ordine iiicliardn.s Pncinoiislratcnsis. — De Ca

missw. — De Sacramcnlo allaris'^ )io))e .}fiss,-r.
30 15. Camcraccnîs. —
()(lo Canoncm ///
Ordoniiis, — f^xo^nolofjr.^tis , sivc fiatin-
Mis.îa;. nalc dirinoriDii Officiorum.
{{ohcrtus, — Pe
S. Laurciilii l.codicusis. Pclrus CcIIciisis. — E.vposilio mystica et
divinis Offu-iis. )noraUs mo.mici J'abcr)iacuU, iii ii lihr.
\\. lUipcrtus Tuilcnsis. ftrm \ Hichardus Pratcllcnsis, — />f5('ri/>/io Tein-

si Slcpliaiius JCduciisis. — /,i7;fr dr Sarru- pli Sahanonis.
mrnto altaris rt iis ([n.r ad illud nniosîue Micliacl (il\cas. Dr — ritihus Ihipfismi.
iiiinistros pcrtinrnl Adamus a S, Victorc, — Su)nina nietnca

Drogo Kcmciisis — Dr dirinis Offirils sru reriim rititalium cl cnnonicarum '.
Horis ntnoniris.
,
.Nicolaiis cl riicodoriis \udidcnsis. —

w Iloiioiiiis ,\ugusloduncnsis. — licmma Thcoria suinmaria de symboUs et mysteriis
animn'. in diviua hierurijia peractis.

Willclmus Malmcshui-icnsis. - .{bhrrvia- Innocciilius III. I)c Mysteriis .)liss;r.,
lio libroium Amalarii. Iil). III.
(!) .Miss.r. Nii|iir nliilil (lurti. .Miiius iii ('uU. vrl Iri IMcsciiMs 1'. .\ii~cliiii. P. Pirtori», clr.— (l^ llnn.
Seript.
omnp
1. M,
siilvi--i'
!>. ii.
|i()sl
p.
.ilios
SM. — (4) .Mirrologus. |)ul>iiiiii
nutiiinmit Z.ifrnii.is, Mirrnln-
Aliiiin ciiiin rs5t< i|unii) |)rirt-rtl(Mitrin .iiirtomn
s*nt n|uiil Znrrnr. I. I. p. 70. —
[^] Caiwnatus m»u
,
.
roii-
îiiii ^ rnni Inliiiciiilii, I. I. n. 7-. \ nlf (anicii i]ua' nl- (i»(/(U'<in.t nii.t!t.r: mur «rilirct c\st,il in ";iji, llii|;oii.
If^niiliir ilc .Si'r;i|iliiiin cpiscoiin lliiii;;.ir<M uin .ipiiil .S. V. I. 111. |i 5.").%, - ((») Trrs. K\sl.in( iliitlrin jnxl.i
liiitllijiiiiuiii, Lri/. /','((/. irghi llumj. t. i, |>. l'2M-|'.l(i, rotltl. ct liotlicrnoH rritiro», — (7) Canvnirarum. C(.
in fol, JTN.'». — (3) .\Uiiris. Ailtlo iiiiiiili.i inrminn l'c- 1>. Pci, 77iM. anrrd. t. i
,
pr«?f, usn.
CAPUT XII.
DE INUMERIS '
I.
1. Unitas, Christus, finislegis'^ «Audi, Israel; Dominus Deus : tuus, Deus

unus est^. » -f- «Et cubitus unus, finis utrorumque » '^.
2. Unitas fidei, vel charitatis, -f- vel Ecclesiae^, -f sicut in Actibus apostolo-
srum, de credenlibus scribitur : « Erat illis cor unum et anima una^. »
3. Universitas malorum', -f sicut in Evangelio : >c Et vidit ibi hominem unum

non vestitum veste nuptiali ^. »
-f- 4. iEterna feh'citas : « Unum est necessarium 9. Unum petii a Domino '^*. »
^ 5. Initium bene vivendi : « Si voluerit homo contendere cum Deo, non po-
10 terit respondere ei unum pro mille ". »
-f 6. L/nus, ad unilatem fidei sive operis perfectionem , sicut inGenesi, de

arca : « Et in cubito consummabis eam '=*. »
II.
1.Duo, ad duo testamenta'^ -r- « Duos cherubim aureos et productiies fa- :
cies ex utraque parte oraculi ''^.» -f In libro Regnorum « Et fecit duos cherubim :
15 decem cubitorum in magnitudine ^^. »

2. Duae personjB^^, regia et sacerdotalis f- quarum duo illi pisces, quinque ,
panibus adjuncti ''7, in Evangelio figuram gerebant.

3. Circumcisio et prajputium ^^ : « Et pax erit inter duos illos '9. -f Currebant
duo simul ^°. »
20 4. Boni et mali^'' : « Duo erunt in agro , unus assumetur, et alter relinque-

tur ^^. »
(1) Numeris. Cur commentariis jam finem feceri- unitatem deitatis. In Errodo B-G. —
(3) Est. Deuter.
mus, praccipua est causa duplex,
versa ; una, quod ex hoc capitc pauciora rcmanent in
satis utrinque divi-4. —
(4) Utrorumque. Ezech. xl, 12.
unitatem Ecclesice ^ sive fidei, sicut B-G.
(5) Unus ad ——
(6) Una.
cod. A fragmenta , eaque sublestioris fidei, quam ut Act. ap. IV, 32. —
(7) Unus ad unitatem malorum,
solitis adornentur sclioliis ; altera quod usque adeo sicut in Evangelio B-G. —
(8) Nuptiali. Matt. xxu, 12.
uberrima exstant de Nuw.eris multorum vcterum 6£o>,o- — (9) Necessarium. Luc. x, 42. —
(10) Domino. Ps.
You[j.£va ut ea nedum intraangustias capitis hujus xn
, , XXVI, 4. —
(11) Mille. Jobix, 3. —
(12) Eam. Act.
congesta coerceantur, immo visum sit multo satius in IV, 32. —
(13) Hic numerus ad d. t. B-G. (14) Ora- —
alios tomos reservari in quibus, Deo dante, colligere
; culi. Exod. XXXV, 18. —
(15) Magnitudine. II Reg.
poterimus mulfa, eaque vctusta, rara prorsus inco- 25. Et fecit in Dabir duo G. —
(16) Duo ad duas per-
gnita, veterum nostrorum computatorum et mathema-
,
sonas, etc. B-G. —

(17) Quorum figtiram ... figuram
ticorum monumenfa. Ca;terum, si cui placuerint scho- gerebant, In codd. quinque idem repetitur. Adjuncti.
ha parallela velerum is velim recurrat ad indicem,
, Matt. XIV, 17. —
(18) Duo ad duorum popidorum, id
ubi ad singulos numcros excitantur ex hoc volumine et est Judseorumet gentium. Sic codd. B-G. (19) Illos.—
praeccdenli loca multa, quibus numerorum allegoriae Zach. VI, 14. —
(20) Simul. Joan. xx, 4. (21) Duo —
satis explicanlur. Praenotandum est insuper in codici- ad electorum atque reproborum prxfigurationem , in
bus secundffi familia; exstare idem xii cap. quasi in Evangelio : Tunc duo B-G. —
(22) Relinquetur Luc, .
medio cap. iv, post art. de Annis. — (2) Hic numerus ad XVII, 34.
Di: NLMhlUS. 283
5. Anima ct corpus ^ : « Si duo ex vohis consenserinl super lerram ^. Num-

quid aml)iiial)i!nt diio parilcr, nisi consenscrint ^ ? « « Si dormierint duo simul, —
lovcbunlur muluo '».
»
-f- 0. Chrislus et Ecclesia : « Proplor hoc relinîuol homo patrem suum cl ma-
5 trcm , et adhiLMcbit uxori sua), ct crunt duo in carne una''. Qui adhaTCt Do-
mino , unus spiritus est ''. »
-r- 7. Vita activa et contemplativa, Marlha et Maria , Rachcl et Lia : « In die

illa nutriet homo vaccam boum ct duas ovcs '. Si oculus tuus dexter scandalizat
lc , erue eum ^. »
10 -^ 8. Pra^lali ct subditi.
-f 9. Duo, ad (liio pnccepla charitatis. In Evangclio : « In his duobus pra^ceplis
lola Icx pendct ct prophcUe-'. »
III.
Tres, ad Trinitalis mystcrium '" « Tres sunl (jui lcstimonium dicunt ". »
i. :
2. Ad passionis Domini et scpulturcTC et resurrcclionis sacramcntum « Vivili- :
15 cabit nos Dominus post duos dies dic tcrlia suscitabit nos, et vivemus ". » ;
3. Ad fidcm spcm et charitatcm. -f Quaium virtutum tres illa3 civitates, in

,
Deuteronomio, ad quarum refugia homicidcC, (pii nolens proximum occiderit,

confugerc pnccipilur, figuram habcro dicunlur.
4. Ad Iria tcmpora, ante logem, sub Icgc, et sub gratia Ecce anni tres sunl, : ><
ô cx quo vcnio (pucrcns fructum ex ficulnea el non invenio '^. , >'
T). Ad trimodam '*'

hominum opcrationcin , in bonum vcl in nialuii), iil cst co-
gitationo, sermonc ct oi^cro : « Si quisaHlificaverit supra fundaincntum hoc aurum,
argcntiim, lapidcs [)rctiosos, ligna, fenum, stipulam ''. » -f « Ibimus viam tnum
dierum '''. »
25 0. Ad trifaiiam fidclium professionem '/ : « Si tr(\s viri isli, Noc,Daniel et

.lob, fuerint in mcdio coium, lilium et filiam non libcrabunl , scd isli soli libcra-
bimtur '**. »
-r 7. Tria i^cncra [)eccati , cogitationis, hxpmtionis , opcrationis : « ChaldaM

fcccrunt trcs lurmas "•'. »
IV.
.10 I. QcATiou , Evangolisla'"' : « Et in modio eoruin similitudo quatuor anima-
(I) Aiiiiiia et rar(il\-(i. — '2) Tirrnm. Matt. xviii, fi:s.sionem rotitinfuHum o/ijuya/orMHi
. um . <
—
IU. (i)j Coiisfnseriiil. Ain. iii, o. Aiai cunicnit eis \ , rlrricurum , iiiunachurum et Ci. j..
iil est lie
l{.(J._a) ,Wu/Mo. Uicle. IV, 11.— (S) Vna. (ioii, ii hac triyarlilii in Kcclesui professione per t^sechitlem
—
!2J. (()) /i\v/. ICor. VI, 17 —(7) Oves. U. vii,-^!. Ihiuiinus UHiuilur. dicens : si Ires 1) (i. l lliiii.i iioii
— (S) /;«;;(. .Matt. v,:i'.l. — ('.Ij Vroiilwt.r. Mntl. xiii, iO. siiir niiiulo Aililtuil , iiult'i|iii> |>roiutiti« biKiu luiicc-
— (10) Tres. Ilir nutiieru.t ad t. m. B I). — (li) l)i- |)il ol fn«tiiiiuin cruditus vir Houihitii ,
qui «Imnacbo
runl. I .lo.iii. V, 7. Tria Mint i/u.vl), \l, Tria si f/tiij (J. |>i>|)crciuct suo, «icuiliciiiu variclaUiu iiotui»»cl wiiu.!
Te.fliiixiniiiiii iirrhihent \\ Cl. fl-) Vivemus. ()m'o vi, I.IIU1' |)ciiilcrc. ('f. Heliii. sacr. t. i. p. i'»2. ÎS) l.i-
r>. — (IT)! Iiireiiio. l.iii-, xiii . 7. — (H\ Trimoilam. beraluiilur. Kiccli. xiv. IW. —• i I'.' . Joli i,
Ui.sl. njiiiliir iii iii.irjjini' IJ, t^, !). — iili) Stijiulam. 17, ^20) numerus a
(>i<a/N< I . perti-
Ilic I-
ICor. III, 12.— (IG)/)i«TM;/i. luo.l. m, 18. - (17) /'ro- nel Kvangetia, In Esechiele D-G. Et es medio E.
284 S. 3IELIT0NIS CLAVIS
liura '. » -r- Ad dicla Evangelislarum : « Facies columnas quatuor, et bases earum
vesties argenlo ^. «
2. Qualuor cardinales virtutes : -^ « Filiis tuis et filiabus vescentibus et biben-

tibus vinum in domo fralris sui primogeniti, repente ventus vehemens irruil a
aregione deserti quatuor angulos domus^. »
, et concussit
3. Quatuor plagao mundi -^ « Et facies et pennas per quatuor partes habo-
^^
:
bant, junctseque erant penna; alterius ad alterum ^. » ~ In propheta « Ab :
oriente adducam semen tuum, et ab occidente congregabo te. Dicam aquiloni :
Da. Et austro « Noli prohibere^. »

:
10 -f 4. Ad corpushumanum, ex quatuor elementis compactum. v In Evangelio :
« F^cce paralyticus in lecto portabatur a quatuor '. »
V.
1. QuiNARiusad quinque libros Moysis -f- « Est puer unus hic, qui habet
^, :
quinque piscess. Est autem Jerusalem probatica piscina, quinque porticus ha-
bens '°. » — In Aposlolo « In Ecclesia volo quinque verba sensu meo loqui ". »
:
15 2. Ad quinque hominum sensus'=* « Quinque ex eis erant fatuae et quinque :
prudentes'^. Et uni dedit quinque talenta ^^. Bene dixisti Non habeo virum quin- :
;
que enim viros habuisti '^. »
VI;
\. Sex , ad dies sex^^ : « Sex enim diebus condidit Dominus coelum et ter-
ram '7. »
20 2. Ad omne praesens saeculum ^^ : «Sex diebus operaberis, et in septimo re-

quiesces '9. Et sex diebus colligetis manna ^°. » -f- Sex aetates speculi « Ecce ;
sex viri veniebant ^^ »
3. Ad operis perfectionem : « Ecce vir vestitus lineis, et in manu ejus cala-

mus sex cubitorum et palmi ^^. »
-f- « Et reddita sunt ei sex millia camelo-
25 rum 2^. »
-f- 4. Activae vitae perfeclio : « Si emeris servum hebraeum, sex annis serviet
tibi ^^. » Senarius ideo perfectus dicitur, quia primus in numeris completur par-
tibus suis, id estsexta, tertia etdimidia.
(i) Animalium. Ezech. i, 5. {^)Argento. Exod. — nibus B-G.— (15) Prudentes.UM. xxv, 1.— (t-i) Ta-
xxvu , 16. —
(5) Domus. Job i, 19. IV ad quatuor lenta. Ib. '16. — Habuisti. Joann. iv, 18.
(15) —
sanctorum virtutes, hoc est prudentiam justitiam .
(16) Sex : hic numerus ad dies sex in quibtis Dominus
fortitudinem et temperantiam B, G, E. Erant autem omnem condidit creaturam, sicut illud in Exodo B-G.
qui manducaverant quatuor millia homimim D. — — Terram. Exod. xx
(17) , 11. —
(18) SaBculum^ quod
(4) Quatuor, ad quatuor mundi partes B-G. (5) Al- — sex diebus facium
in est, ubi et supra BG. (19) Re- —
terum. Ezeoli. i , 8. — (6) Prohibere. Is. xmii, 5, 6. — Exod. xx
quiesces. — , 9. {'.10) Manna. Exod.
xvi, 26.
(7) Quatuor. Marc. —

(8) Quinque. Hic numerus
ii, 3. — (21) Veniebant Ezech. ix , 2. -(22) Palmi. Ezech.
—
adq. l. B-G. (9) Pisces Joan. vi, 9. (lOj Hahens. — XL, S. Addunt B-G. Sicut enim in sex cubitis opus
:
Joan. V, 2.— (11) Loqui. I. Cor. xiv,19. [\iL) Sensus, — perfeclum , ita et in j)almo contemplationis est prx-
id est visum auditum^ odoratuni j gustum et tactum. figuratio. —
(25) Campiorwm. Job slii, 12. (24) Tibi —
In Evangelio simite est regnian cceloriim dccem virgi- Exod. XXI, 2.
DE NUMtlUS. m
VII.
\. Septenarius '
ad requiem fulnram sancloriim. -f Cum soplem discipulis',
post resurreclionem, comcdit. « Vidi in mcdio Agnum stantem , haljonlem cor-
nua septem ^ » ^ In Exodo Sex diebus operaberis; sej)timo aulem die re- : «c
quiesces ab omni opere luo » '^.
2. Ad seplifbrmem graliam Spirilussancti « Qui sunt seplem spirilus Dci, missi :
per omnem tcrram \ Super lapidcm unum soplem oculi crant*'. »

3. Ad plenitudinem omnium sanclorum : « El liabobat in dexlera sua slellas
septem '. »
4. Ad seplilbrme Ecclesiii: sacramentum : -^ « Ef oscitavit puer scplies ^. »

1"
V Ubi et supra
septcm Ecclesiis quju sunt in Asia
: « Alilte
» '•'.
5. Omne pra^sens tempus'" « Soptcm diobus azyma comcdetis ". » :
6. Ploniludo poccali " « Et assumot septem alios spirilus nccpiiores se '^. « :
-f « Do (jua ojecorat soplem damionia '. » -^ Et in Salomone « Ne credideris oi '

:
(juoniam scjptcm nocjiiilia; sunt in anima illius ", » lioc estdiaboli.

i^ 7. IMeniludo fla.iêllorum Dci '''
: « Castigavi vos sopties pro peccatis vcstris ''. »
-r- 8. Scplem virlutcs : « Naliquc sunt ei seplem lilii '^. Et roquioscet super
cum Spirilus sapionti;o "J, etc. »
-f- 9. Peifoctio opcrum : « Supor lapidom unum scptcm oculi erant. »
~ 10. Ad diem s(i|)timum , in qiio, perfoctis omnibus , Dominus requiovit. In

^" Genosi . « Et requiovit die septimo. »
VIII.
1. Octo,
Skptem ot (juietis ot resurrcctionis obtinet sacramcnlum : « Titulus
psalmi pro octava ''". »
i>. OcTO, Dies judicii et rosurreclionis" ; -: « V.l monsus esl vestibulum porta»
'^\ »
octo cubitorum
IX.
'•'^
1. NovEM , ad sacramcntuiii , (juod liora Dominus nona emisit spiiilum. : In
Evan.i;eli() : « (arca lioram nonam clamavit Jesus voce mai;na 'K »
2. Ad novem ani,'ol(jrum ordin^s '», id cst An.êlos , Arclian.:,'elos , Tliroiuts, Do-

minationes, Polestates , Princi[)atus, Clierubim et Scrapliim '^ -f « Omnis lapis
(I) Siplein. Il-(i. — ij < um se.r iliscipulis nul., scil iVov. \\\i,i.*». — (IG) Seplemad perfertiunem flagfl-
\i'\!,n.<ieptein, nlliiilit fiiiiii ad Jiiiin. xxi.i. — Ti) Sfptrm. loriim Dei, in l.evHico H-(i. — (17) Vestris. L.rvil.
A|ior. V, (». — \l) Tno. luoil. \ni, 17. — (.*ti /Vr- XXVI . i\. — tS\ hilii. Jol. ,. i. _ 1U> s
riim. 1. I. '('») Kraiil. Za«liiir. iii, il. — (7) Srptem. \*. \i, "f. - îO; <k-tava. \'s. «i.cl alii. ^ '
A|»or. 1, 2C.. — (8) .S>j)/i>v. IV llrg. iv , 3.1. — iloc«t in B, C. — ad diem dominicam retur~
Cil) Octo
.
(9) /l.viV/. A|ioc. 1 , 11. — (III; Tempu.'! ifuod in septem reriionis sive omnium futuram resurrertionem , de
—
,
diettux riilvilurW -{.i,- (W) Vomeilrlis. luoil. \\\, |*l. i/ua tiluh psalmi vi srrihilur : •»» fiiinii ll-ll.
III
(1:2) .l</ plriiiluiliiifiii peciati. nl r\t .irptnn priunpa- ii liibitorum. Kirrli. \t, \). iiTi Vagmi. .Mll. —
tium nliurum. iii luauiirlio IJ-G . — ^17»! .<c. Liie. w xwii, l(». —
(il) ()r(/Mirt. sirut iiuidam putanl B-li.
2fi. — (li) l).vmunia. Mniv. xvi, «».—(13) lUius.
,
— Ciii] Seraphim, in pruphelis sivt .ipottolo. ib. i6.

286 S. MELITONIS CLAYTS
pretiosus operimentum tuum , sardius, topazius etjaspis, chrysolilhus, et onyx,
et beryllus, sapphirus, et smaragdus ^ » carbunculus, et
-^ 3. Ad omnium malorum plenitudinem, sicut in Deuteronomio, delectoOg,
regis Basan, qui figurat diabolum, scribilur quod novem cubitos longitudinis ha-
5 beret ^
X.
i. Decem, ad decalogum ^ : « In psalterio decem chordarum psalHte illi ^f. »
2. Ad perfectionem operis, vel plenitudinem omnium sanctorum, quorum

figuram decem illse cortiuce in tabernaculo tenent ^. »
-r- 3. Angeiorum et hominum natura : « Quse mulier habens drachmas de-

10 cem '^
? »
XI.
f Undecim. Hic numerus transgressionem legis vel peccatorum obtinet figuram

sicut et undecimus psalmus qui in ejusdem numeri sacramento prcesignatus est,
,
dicit « Salvum me fac, Domine, quoniam defecit sanctus7. » Et in tabernaculo

:
foederis, in similitudinem peccantium, ejusdem numeri saga silicina fieri prseci-

ispiuntur ^.
XII.
DuoDECiM omnes sancli^, qui ex quatuormundi partibus per fidem Trinitatis

1. ,
collecti, unam Ecclesiam faciunt. Hoc significant duodecim ilU iapides pretiosi '°.
Hoc significant duodecim tribus fihorum Israel.
^ 2. Diwdecim, ad aposlolos. In Evangelio « Duodecim apostolorum nomina :
20 sunt haec ". » Item ibi « Nonne ego vos duodecim elegi ^^ ? »
:
XIII.
-r Tredecim ad legis plenitudinem et fidem Trinitatis. In Ezechiele : « El mensus

est altitudinem portae Iredecim cubitis ^^. »
XIV.
QuATUORDECiM ad pra3sens tempus
1 . , , -f vel futurum '^ : « Immunda erit dual)us
hebdomadibus '^, » hoc est in proesenti et futuro. »
25 -f Quatuordecim , ad sacramenlum Dominica) gcnerationis.
2. In EvangeUo :
« Ab Abraham usque ad David generationes quatuordecim '^. »
Smaragdus. Ezech. \xvin 13.

(1) (2) Haberet. — cim illi lapides preiiosij ex quibus in Apocalypsi civi-
Deuter. iii, li. —
(3) Hic numerus ad decalogum, in
,
tasregismagni construilur , flguram habent. Hi sunt

psalmo B-G. —
(4) IIH. Ps. xxxii, 2. (5) Cortinx — duodecim t. f. s. sensu videnles Dominum B-G. —
qux in tabernaculo testimonii , juhetite Domino, factas (H) Ha:c. Matl. x, 2. —
(12) Elegi. Joan. vi,i7.—
sunt, obtinebant B'G. —
(6) Decem. Luc. xv , 8. (13) Ctibilis. Ezcch. xl, 11. —
(14) Fufurum, sicut in
(7) Sanclus. Ps.xi, 1.— (8) Prxcipiuntur. Exocl. xxvi, Levilico , de muliere qu,v genuerat hominem dicitur
'^-
—
(9) Duodecim ad omnium sanctorum pertinet sa- quod B-G. —
(15) IJebdomadibus. Lcvil. xii, 5. —
cramentum, qui B-G.— (10) Horum electorum duode- (1(5) Quatuordecim. Matt. i, 17.
DE NLMERB. 287
XV.
QufNDEciM '
, ad ({uictis et resurrectionis sacramentum '
: » P]t mansi apud eunj
diebus quindecim ^ »
XVI.
-^ SexdeciMj ad numorum sexdccim prophelarum.
XVII.
Septem et decem, ad omnes perfectos ''», qui decem praicepta ie£,'is pcr septifor-
5 mcm i^ratiam S[)iritus saucti operanlur.
XVIII.
-^ ViGiNTi ad pcrfectioncm opcris, quod per charilatein oporalur. Dccaloiûs enim

lciîs, per duo cliarilatis prtTcepta duphcatus , viiînti cfficit; uiido ct duo cheru-
bim, (juod est plenitudo scicnliiL', in tcmplo ejusdcm numeri cubitos habuisse
narrantur^.
10 ViGiNTi Duo , ad Hbros vcteris legis^*, secundum llebr.corum Hlteras.
ViGiNTi (iUATUOR, hic numcrus
quatuor librorum vcteris lestamcnli
vigiuti , so-
cunduiii Ilcbraôrum Iraditioncm^, vcl patres vetoris ac novi tcstamenti ; « Kl
supcr ihronos viginti (piatuor scniores sedentes ^. «
-f ViGiNTi uuiN(iUE, ad quinquo sensus corporis, (jui in semetipsis muItiphCali,

i^
ad hujus mundi pcrveniunl sacramcntum.
ViGiNTi ocTu ad Evangciii et iei^'is mystciium.
, Ad cujus numcri sacramcnlum
corlina' tabornaciili sexdccim cubitos in lonuiliidinc iiabucrunl in Exodo.
XIX.
TuiGiNTA, fiuctus conjugatorum Et dabunl fruclum, aliud ccalcsiinum

•'
: «
,
aliud voro soxajêsimum , aliud vero trigosimum '". »

-° TuiGiMA Tiiis, j)lcnitU(Io jclalis (^hristi " : « Uoncc occurramus in unilatcm lidoi,
et agnitionis lilii Dci, iu virum pcrfoctum, in mcusuram a;latii plouitudinisChri-
sli '\ ..
(1) (>t(i«(/rriHi, l\\c Nur/i<-ru.( l.c(j\x et KvamjfUi q. Patrrs vrttris ac noii trslamcnli in codem numcro in-
c. r. i>bl\nct n. H-(f. Art. xv-xviii noii .îiiil in 1>. — trllr.rrrunt. In
Afomly\>s\ B-(f. ^8) Srdmlts. A|k>c. —
(ii SkhI \n Arlibits {jiosloUffum fauhis tipi>stolvus XV IV, l. '•^ —
.M fruclus fidrliuii) n'Hjuij(tti'ruin in ,
itirbu.stiitit l'clro cotitmortilîx dii ilur U-(». ^Tf {iu\n- — HvitnijrUo l\.-(t. — JOj Tri^rsnHum. Mall. iiii, 8.
dfciin. (Jnlnl. i , 18,— (4)Aii nuinrrum vmnium pcrfcr. — (llj Triffinta duo, ad mystfrim» .rlalis yiM /)u-
lorum H-(l. - f.î Sarrnnlur. III lli p. vi 5. (G) .id
, — min\ts in carnr CKnvirsatuji rst, m A}Kntolo sicul i/mi-
siicnimcnlum (liniuirum citluminuin H-(i. — (7) Trti- busdain r.r /nx- vulrtur U, (1, E, (1. IU'C cl |>r.r«.'<l.
ttiliuncm u 'inibusdam fiijurain haberr dicilur. AUi irro .li^l. douiil III l> H-G. — (ISl (hrisli. K|>li. iv. 13.
XX.
QuADRAGENARiTJS, numerus legis et Evangelii obtinet sacramenlum; unde tot
diebus peragrala est terra promissionis per exploratores ^

2. Quadragesimae sacramentum Et quum jejunasset quadraginta diebus^. »
: 'c
3. Praesens tempus^, quod per quatuor mundi partes, omnis creatura ex qua-
^ tuor constal elementis. Denarius vero numerus in bonara vel malam partem per-
fectus est; qui denarius per quaternarium ductus quadragenarium implet^^: ,
« Quadraginta annis proximus fui generationi huic ^. Et in quadraginla diebus
et noclibus aperti sunt coeli ^. » ^ Et in prophela « Post quadraginta dies Ninive

:
subvertelur7; » quod, etsi secundum historiam eadem in civitate factum non est,
^" in mundo vero, cujus figuram civitas illa habuit, impletum erit.
-f 4. Qundragintn, ad resurrectionis sacramentum, in Actibus aposlolorum :
« cum eis dies quadraginta^. »

Et conversatus est
QuADRAGiNTA Duo ad numerum in eremo mansionum, vel ad numerum genera-
,
tionum quee ab Abraham sunt usque ad Jesum Christum.
XXI.
15 -^ 1. ad pentecostcn vel adventum Spiritus sancti in Actibus

QuiNQUAGiNTA , , :
apostolorum « Dum complerentur dies pentecostes^. »

:
-f 2. Quinqunginla ad spem et indulgentiam peccatorum; in cujusnumeri sa-

cramenlo quinquagesimus psalmus positus est.
xxn.
\. Sexaginta, omnes perfectos significat ^° : « Lectulum Salomonis, » id est
ô Christi Ecclesiam, « sexaginta fortes ambiunt ex fortissimis Israel ". »
2. Sexaqinla ad fructum viduis vel virginibus debitum : « Et dabunt fructuin.

aliud sexaaesimum ^^.
XXIII.
-f Septuaginta significat patres veteres '^ « Elegit Salomon septuoginta millia

:
operarios, qui portabant humeris ad ajdificationem templi "*. »

23 -f Septuaginta Duo ad numerum presbyterorum iMoysi, vel discipulorum quos
,
Dominus in Evangelii praedicationem elegit^^

-f Septuaginta quinque , ad numerum animarum quae cum Jacob in iEgyptum
descendisse narrantur in Actibus apostolorum ^^.
(1 ) Unde per exploratores israeliticos ejusdem nu- 5,4. —

9) Pentecostes. Act. ii , 1 —
(10) Sexaginta.
.
meri diebus repromissionis terra p. e. in libro Nunier. Hic numerus omnium perfectorum obtinet sacramen-
B-G. —(2) Diebus. Luc. iv, 1. —(3) Quadraginla. tum. In Cantico canticorum B-G. (11) Israel.—
Hic numerus omne prxsens sxculi hujus tempus figu- Cant.iii, 7. —
(12) Sexagesimum. Matt. xiii, 8.
—
raie dicitur : quatuor constat, etc. B. G.
Hincest quod per psalmistam dicitur B-G.
—— (4) Implet. (15) Ad veterura Patrum pertinere dicitur sacramen-
tum quorum figura Salomon ad asdificium templi
(5) Huic.
Ps. xciv, 10. — (6) Cceli. Et in diluvio ejusdem nu- LxxM qui in humeris portabant legit operarivs D.
—
,
meri dies totidem et totidem noctes super terram Do- (14) Templi. III Reg. v, 15. —'(15) PrasdicatiO'
—
minus pluit^-G. Cosli. Gcnes. vii, 4, 22. [1) Sub- nem elegit. Luc. x, 1. —
(10) Apostolorum. Act. vii,
vertetur. Jon. iii 4.
, — (8) Quadraginta. Act. i. 14.
DE NUMERIS. 289
XXIV.
Septuaginta el octoginta, atl figuram legis et Evangelii : «Dies annorura noslro-
runi, sepluaginla anni. Si auleni in potenlalibus, octoginta ', elc. »
-f OcTOGiNTA, ad (piorumdani christianoruin aninias, qiiee Domino fide tantuin,

non operibus cohiercnl; de quibus in (ânlicis canticorum : « Sexaginta sunt re-
sginai, » id est animie perfcctorum, « ct octoginta
^ concubinje-. »
XXV.
Centum, ad marlyrum fructum
i- , sive virginum. In Evangelio : « Et dabunt
fructum, aiiud centesiraum \ »
Centum quinquaginta tres'^, omnes electi « Ascendit Simon Petrus ct traxil :
rele in terram plenum magnis pisciijus centum quincjuaginla tribus ^. »

,
1» Trecenti*', ad martyres, vel omnes sanctos « Pugnavit Gcdeon ct treccnti viri :
(jui erant cum eo 7. »
QuiNGENTi, ad quin(|ue iutates raundi^, -r (fuibus transactis, Salvator mundi

mundum visitare dignatus est; in ciijus typum Noe, quum (piingentorum esset
annorum, divinitus inspiratus, aptavit arcam in salulcm domus suiu.
XXVI.
i^ MiLLE, perfectio vel rctributio acterna^ : « Yinca fiiit pacifico ; tradidit eam
custodibus; vir affert pro mcrccde ejus millc argenteos '". »
-^ IMiLLE DucENTi. Ilic numcrus apostolorum gcrit figuram ; ubi etsupra : « Millc
tui et duccnti pacifici , hi (jui cuslodiunt fructus ejus ". »
Septem millia, omncs elccti (jui j)lcni Spiritu sancto per hcbdomadam hujiis
''^
,
20 mundi ad regna c(rIorum colliguulur « Rcli(iui mihi septem millia virorum '. »
,
:
'
Decem millia ^^^ Idlrntd, ad dccalogum. -f In Evangelio « Et oblatus csl ei unus :
qui dcb(!bal ei decem millia talcnta '^. »
-f- Sexcenta millia (iUiNGENTi QUiNQUAGiNTA , ad sacramentum filioiuni Isracl (jui
egressi sunl de /Egyi^to , in Exodo "'.
XX\ II.
2s 1. Centum uuadhaginta quatuoh millia '7, ut (piidam volunt, elccli in iine credi-
liiri.
2. ('cnliini qmulnKînUi <m(iiuor tniUin, omncs virgines '^ : « El nemo poltTat

(licerc canlicum, nisi illa (•cntum et (piadraginla (pialuor millia. » \\'X post pauca :
M Virgincs enim siinl, cl lu oie corum iion cst invculum mcndacium "'. »
(1) Orluginla. Ps i.xxxix, 10. SetUuafjhilii, ad fi- mumli, ut nuihusdam pulatur, perlinel sacramenlum
(juram l. e. e. sicul in psalmo, D. Ditt. flci-sl in cir- H-C,. — («)j .Vitle, ad relrihutivnis l>eatiludinem in :
—
— — Cenlcsimiiin.
liT. Soiiagiuta romuhiur. U,
(2) (>. Mall. iiii H. Sitloinoneii-Ci. (10) .IrijenleoM. Canl. viii, 11.
(7i) — Miitl. xiii,S. (t) (,)ualui>r \'..
,
Ilic (II) Hjus. lii. 18 —

(Iz) //•«• numerus ad omnem eltc
iiiiincriis ijiniiiuin clccluruiii surritincnlum iu
nliliurt loruiii ftertinet sacraiuentum r/ni IHt. — (1^1 Viro-
—
,
iimirum figura , ejusdcm uumcri iiisre.t fiosl resurrrr -

rum. III l\c^. xviii, 18. ^ll llic uumerus ad de-
lionem Domini ab afM.^lolis i/i Kvangelio\ctiyninUirV.\ calogum perliuet legis: in Htxtngelto. (15) Taltnta. —
cn\iH rcfcruulur. W-ii. —
f.S) Trihus. Jniui. tti, II. — Mntt xviii , 11. —
(I0> Hiodo. DUl. »lcc«t in D. —
(d) l'rc(culi. itil niiinrrum ficrfeclorum nui per rru- i" Milha ad sacramentum elertorum i/wi ejr Jud.ris
rciit .lciu ilc inunilo Iriumplutnles, vicioria>n rejior-
, I
in fine muudi rredituri sunt in Christo , ut B-(l. —

lanl In iiuorum h/po Hedron, in judirum lihro ejus- (I8i .!(/ sacramentum omnium virginum . de iiuibus
—
.
dcm iiumcri lutgnalores eliijis.ê scrihilnr B-(t. — ubi supra , in .\poraltjpii U-(i. (19) .Vendacmtn.
(7) lui. .Iiiil. Mi l'.l. , (H) —
,((/ iiuiniiue .rliilunt .\pii.-. \iv, 7». 'i.
III. 10
CAPUT XIII.
DE NOMINIBUS HEBRAICIS \
§ I. DE CIVITATIBUS ET PROVINCIIS.
I.
Jerusalem, Visio pacis coelestis ^ « Quae autem sursum est Jerusalem libera
1 .
: ,
5esl, quse est mater omnium nostrum ^ Recordemur procul Domini, et Jerusalem '^
ascendat super cor vestrum ^. »

2. Ecclesia^, vel anima : «Lauda, Jerusalem, collauda Deum tuum, Sion '.
Jerusalem, quge aedificatur ut civitas Ecce ego creo Jerusalem exsultationem et
^.
,
populum gaudium 9.
ejus In tempore iiio vocabitur Jerusalem solium Dei et con- ,
10 gregabuntur ad eam omnes gentes '". »

Notandum quod ea quse ad Ecclesiam'' conveniunt, ad animam referri pos-
sunt fere ubique, ut hic « Lava a malitia cor luum, Jerusalem
: usquequo mo- ;
rabuntur in le cogitaliones pravcie '^ ? ^ Item ibi : « Erudire, Jerusalem ^'\ n

3. Plebs JudaBorum'4 : «Jerusalem, Jerusalem, quae occidis prophetas, ecce
isreHnquetur domus vestra deserta '^ Ruit Jerusalem, et Juda concidit^^. Ha^c est
civitas gloriosa, habitans in conlidentia '7. Quomodo facta est in deserto , cubile
bestiae?» v Item ibi [in Isaia] : « Ut non sit civitas, in sempiternum non a^di-
ficetur ^^. »
(1) Hehrakis. Deesse videtur caput illud ultimum quia haec vocabula non secundum linguffi hebraicae aut
tam C Mesmiano quam G Parisiensi sed in utroque ;
graecae proprietales, sed juxla typicas et symbolicas
extra sedem longc positum, eodem inloco jacet, vide- rationes exposita leguntur. Sed vide quid super hsec
licet in medio libri ii Instructionum Eucherii, quem
magnus Hieronymus , ipse Pliiloniana laline reddeiis
ambo continent ; inde ulriusque lectiones in usus no-
stros adductae. Constanter scquimur in nominum pro-
(in edit. Vall. 775), annotaverit.
t. iii, col. (2) Coe- —
lestis illa palria B-G. Coclestis fatrise E. Consentit
priorum scriptione Mesinianum, utpote longe antiquis- etymologiaj Philo aut Hieronymus, quoties varietas
simum. Et vero in bujusmodi glossematibus antiquio- non notatur singulasautem interpretationes diiigeuter
—
:
rem scripturam periti amant. Primus noster tituius e excussas invenies apud Vallarsium et Martianaeum.
Mesmiano accipitur, prajfigiturque ibi secundo Eucherii
(5) Nostrum. GaK iv, 26. —
(4) Becordamini B-G. —
Instructionurn libro ,
quem
Melitoniana Glavis^ sine (5) Vestrum. Jerem. li, SO. —
(6) Jerusalem, sancta
titulo, excipit. Secundus autem tilulus, ceterique in-
fra positi in tribus codd. B, C, G exslant. Quo vero pro-
Ecclesia , vel antma «n psa/mo B-G. (7) Sion. Ps. —
xLvii, 12. Lauda Deum E, Sion , item ibi B-G.
pius iu finem vergimus , lontes nostri ut turbidiores
(8) Civitas. Et in Isaia B-G. (9) Gaudium. Is. —
effluunt, magisque ac magis deficiunt exhausti , ita
Lxxv, 18. Gaudium. Jn Jeremia B-G. (10) Genfes. —
uberiori commentario quasi viam occupant et impe-
diunt quid enim non dictum est ab omnibus onoma-
Jerem. iii, 17. —
(11) Et notandum ... generaliter
:
conveniunt, hsec et ad animam r, v. sicut est illud in
sticis de Hebraicorum nominum sensu , elymo, my- Jeremia : lava B-G. Et nolandum ... possunt. Ea verbo
steriis, allegoriis?Unde satis erit praecipuorum inter- tenus apud Euchcr. col. 766 a. (12) Pravx. Jerem. —
pretum calalogum, qualis proximo fini hu-
retexisse
jusce capilis totiusque operis subnectitur. Vix putem
IV, 14. —
(15) Jerusalem. Jerem. vi, 8. (14) Ju- —
dasorum, vel ipsa terrena civitas. In Evangelio B-G.
opportunum mihi esse aut necessarium, lectorem — (15) Prophetas ; et post pauca ; ecce B-G. Deserta.
niouere ob nonnuUas elymologias violenter inepteve
Luc. XIII, 54. —
(16) Et in Isaia : ruit B-G. Conci-
deductas lum quia si quas in Clavi sua Meiito in-
,
seruerit, non tam eas ipsi qiiam Philoni

dit. Is. III, 8. —
(17) Et in Sophonia : Hxc ... confi-
Josepho, , dentia. Et post pauca quomodo B-G. Bestisc, Soph. ii,
aut mterpolatoribus quibusdam vclira
ascribas ; tum 15. — (18) jEdificetur. Is, xxv, 2.
DE NOMINIBUS. 291
r 4. /'V//V, yaXfiliic Jerusaleni , fitlelos iii Ecclesia. Iii Canticis canticorum :
« Filioj Jerusalem , si inveiierilis dileclura meum '. «
II.
1 . SiON ,
palria ca^lestis ' : «Sed accessistis ad Sion montem el civitatem Dei
vivenlis, Jerusulcni ^. » -f « Super lluinina Babylonis, illic sediinus et llevimus,
({uum recordarcniur Sion '^
. »
2. Specula Siofi , , visio'', vel contcu)plalio : « Lauda , Jerusaleni, Doininumj

collauda Deuin tuum , Sion ^. »
3. Ecclesia, vel aniina : « Surge et tritura, filia Sion, qnia cornu tuum ponam
ferreum, ct ungulas tuas ponam ujreas^. Consurijê, consurije, induere fortiludine
tua, Sion ^. »
4. Plehs Judjrorura , vel ipsa civitas in monte sita, qujc et Jerusaleni dicilur :
« Jerusalem dabit vocem suam

Doininus de Sion rugiet, » quia ex. eadein -^ et '->,
plebe Dominus secundum carnein genilus esl. El in Isaia « De Sion exibit lex :
et Verbum Domini do Jerusalem '". » Et in Michjca prophela : « Sion quasi ager

arabitur, et Jerusalcm (piasi acervus lapidum erit *'. »
5. /•'i/iiSion, filii Ecclesia} : « Et vos , filii Sion , exsuUale in Doinino Deo
vestro , quia dedit vobis doclorem justitia) '^. Filiic Sion exsullent super regem
suuin '^. »
-f 0. InUaSion, Ecclesia , vel anima. In Sophonia : «Lauda, liliaSion; ju-

'''. »
bilatc, Israel
IIJ.
Bahylon, Confusio vel Tmnslalio , seu genlililas ad Chrislum conversa '^

\. , :
M Mcraor ero Uahab et Babylonis scienlium me '^'. »
2. Ecclesia vel anima ptjcnitens « Dole et salage, filiaSion, (piasi parturiens,

, :
qiiia nunc egredieris de civitate et habitabis in legione, et venies usipie ad Ba- ,
byloiuMn; ibi liberaberis, et ibi rcdimel le Dominus do manibus inimicorum luo-

-
rnm I
3. Mundus, aut Boma : « Et Bai)ylon inagna venit in nuMnoriam an(e Dominnin,

darc ei calicem iiulignalionis siia' '^. l']l eril Babylon illa gloriosa in regnis inclWa,
in supprbia Chahheoriiin , sicul subvertit Domiiius Sodomain el (iomorram : Nou
habilabilur us(jiie iii ruu-m '". (âlix aureus Babylon in inaiui Doinini , inebrians
omnem tei rain : subilo cecidil Babylon , et conlrita csl '". »
V -i. lUihjlonii, confusi.
{\) Meum. Caiit. \, 8. Cl. limlicr. f<lil. i, |). 2S; r.i. .Mirh. iit , 42.— (12) Jusliti.r. Jool ii. 23. — (13) Sttmii.
II, nil. "(Kiutl I, 4. — (2) CiiUstis jmtriit. In .^/xi.iî/o Vi. c\iu, 2. — (M) Israrf. Soplion. iii, 14. (X
U-(«. — (5; Jfrusahin. Hrhr. xii , H. — li Su>n. Fiirlicr. pil. l, p. 2H ; rd. ii. fol. 7(>(i B «d 1 rl i —
IN. CXXIVI , i. — .">) Siwiul.r tisui H-(J.* l'ri«'lfriMi C — ( I
.*»
TritnsUttw <ifitlium ik/ Chrtstuiu fout frsit \\, ('..
ftililil nliissciiM l.iu liiriiiiiiiin : n \ cl rcrlc ; nnni liirc I'lrbis ronvers.r D. ii/ K. I'lftts nm-
Ihnsluin. In j>s.
risita.H n Diivul m nionlc conAtructfi cs|. » — (('») Sion. icf.Mi (J. — H>i .l/r. 1'«. l.sttvi , 4. SrirHlitms mr B,
f
IN. xi.vii, li. /;/ ifi »/.,7i»(i .Siir,/.- H-ti. — (7) .Krras. C. Ft ift Miih.ra (tolr H-G. —
(i7) TuorHin. Mi. Ii.
Mirli. IV, 17). ^ iKi .Si.iM. Is. 111, i. — («») Suitm. IV. 1(1. — IK; >"i<.» . .\|>or. im ii». Ir.r rjus H-d.
—
.
Aiui»». I, 2. — (10) JeritnaUin. 1». ii, 3. (11) trii. — lU) rinein. Is. xm, IW. — ^20/ t:^!. Jcrciu. ti, 7.
292 S. MlilLlTOiMS CLAVIS
-f 5. FUia Bahjlonis, anima peccalrix, confusioni tradila. In psalrao : « Filia
Babylonis misera '. »
[V.
1. iEiHiopiA^, Teiiebrse, gentilitas conversa : « ^flthiopia prseveniet manusejus

Deo ^. »
5 2. Reprobi , infulelilalis nigredine letri : « Sed et vos, TEtliiopes , interfecli gla-

dio meo eritis ^. » -^ Et in Amos : « Numquid et filii iElhiopum vos estis mihi,
filii Israel ^ ? »
V.
1. tEgyptus, Trihulatio vel Tenehrse , mundus conversus : « Venient legati ex

Jjlgypto ^. In die illa erit altare Domini in medio lerrae TEgypti. Ciamabunt enim
10 ad Dominum a facie tribuiationis, et mittet eis Salvatorem et propugnatorem qui
liberet eos7. »
-f 2. Item in malam partem. In Ezechiel : « Quum dedero terram ^gypti deso-

latam. Deseretur autem terra a plenitudine sua, quando percussero omnes habi-
tatores ejus^. Êgyptus in desolatione erit, et Idumeea in desertum perditionis 9. »
VI.
[
15 Tyrus, Jngustia\e\ Trilmlatio, Synagoga '"
1. « Et : eris in die ilhi in obli-
vione, o Tyre, septuaginta annis ". » Et post pauca « : Sume citharam, circui
civitatem, o Tyre, meretrix oblivioni tradita. » ^
-f Tyrus, pra3sens mundus. In Ezechiel «
2. Tyre, tu dixisti Perfecti de- : :
coris ego sum. » Et posl pauca « Ad nihil redactus es, et non eris usque in per-
:
petuum '^. »
20
VII.
Idumâ, Sanguinea vel Terrena , gentilitas conversa ^^

4. : « Et erit Idumaea
possessio ejus^''^.» Et « In Idumaeam extendam calceamentum
: mcum '^. »
2. Iduraaâ, plebs Judaeorura '^ : « Quod si dixerit Iduraaea : Destructi sumus,

sed revertentes aedificabiraus qua3 deserta sunt , ha?c dicit Dominus : Illi aedifica-
25bunt, et ego destruam "'. »
f 3. Et in aliara parlem, per Isaiam : « Inebrialus est in ccelo gladius meus, et ^
super Iduraseara descendet '^. »
(7) Misera. Ps. cxxxvi , 8. Cf. Euclier. ed. i p. 51, Lxvii, 52.— (7) Eos. Is. XIX, 19.— (8) Ejus. Ezech.
ad 3. —
(2) jEthiopia. Vox a grreco dcducta, uli se-
,
xxxii, 15. — (9) ferditionis. Joel iii, 19. B-G tamen

queus jEgyplus, utrumque tritum sed vide quae doctis-
: aliter : In Amos : JEgyptus. — (10) Trihulatio , po-
simc superhoc Vallarsiusdisseruil t. iii,p. 775 rto^ a, et pnlus Judaevrum. In Isaia B-G. —(11) Annis. Is.
775 not. a. Hic Grabii notani de usu velcrum scribendi xxiii , 15. —
(12) Perpeluum. Ezecli. xxvii, 3.
promiscue per d, z, th, consulto omittimus. (5) Deo. — (15) Plehs genliuin credens in Christo , in lihro Nu-
Ps. i.xvii , 52. Deo. Ilem in malain yartem reprobi meri.— Ejus. Nuin. xxiv, — Meum.
(1 i) 8. (15) Ps.
—
B-G. (4) Eritis. Sophon. ii, 12. (o) Israel. Amos. — Lix,10. — Judaeorum,
•
malitia B-G. —
(10) De- in (17)
IX, 7. Cf. Eucher. ed. i, p. 51. —
[6) JEgypto. Ps, struam. Malach. 4.-— (18) Descendet. i.xxxiv, Is. 3.
DE iNOMLMHl S. 293
vjTr.
^ 1. NiNivE, Spcriosd, miindus ad Deiini conversus. In Jona : « Surgc, et vade

inNinive, civilalcni grandein, ct praedica ibi '. »
T- 2. Item in malam partem, per Naliiim Onus Ninivo. : « » VA post pauca : « Ubi
est habitaculiim lconum , et [)ascua calulorum lconum \ » Ilem ibi : « Non esl
5 obscura contritio lua ,
pessima est plaga tua ^. »
IX.
1. Basan, Confiisio. Et super omnes quercus Basan '^. » Et in -f In Isaia : «
psalmo « Dixil Dominus Kx Basan converlam '. »

: :
-f- 2. Populus genlium. lu Jcremia « Hcvcrlctur Israel ad habilaculum suum, :
ut pascalur Basan ct (larmelum » Et in Isaia « Concussa est Basan ct Carmc- ''.

:
10 lus ', » id cst uterque populus Judicorum et genlium.
X.
1. Cedar, rcnchnv, mundus. -f In psalmo : «Ilabitavi cum liabilanlibus Cedar ^. »
-f 2. Et in bonain partcm, pcr Isaiam : « Omno pccus Cedar congregabilur libi ^. »
\Uuc usque intcrprelaliones alledoriae in cod. A.]
XI. Et post pauca : <<

Ad niliiliiiu rcdactus cs,
et non eris usquc iii jicrpetuuiu. "
1. AnAniA , Ilumilis, vcl Campcslris,
'"'
1. SiDON ,
Venalio. ~ In Jocl : Vcrum
15 Mcclcsia rx ^'cntibus : « Et vivct , et da-
'
quid iiiihi ct vohis, Tvrus ct Sidon? Cito
hilur ci de auro Arahiic ' .
»
vclocitcr rcddaiu îcissitiidincni vol)is siipcr
2. Kt iii aliaiu partcm : - Onus Arahiu: '
-.»
"'.
capuL vcsli-um »
XII. -f 2. Itciii in aliaiu parlom, iii Evan£;c-
I.Sahaa, Inccnsa , noI Beatn, llcclcsia. lio : " Et si in 'V\n) ct iii Sidonc facla' liiis-
Isaia « Oinnos de Sahaa vcnicnt sciil Nirtiitcs (iiuc factcP suiit iii xohis, olim
-f-
Iii :
lluis dcrcrcnlcs '\ • in cilicio ct cincrc scdcntcs jia-nitcrcnl '".

20 aurniii cl
2. Kl iii aliain partciu, por Jocl Ven- :

•
XV.
(lani filios vcslros, ct ^cnmndahuutur Sa-
hitis, gciili loiifîiKiua' '*. - Cadks, Sancld , -{ ncI lnnnacul(tta ,
-f id cst l.cclcsia '*. Iii psaliuo : Com-

\in, \IV. ''.
movchit Dominiis dcscrtmn Cadcs
-: Tvius, Au^juslia , \v\ TrihulatiOj
O Tmt, \\ I .
25 -r prffiscns iiiimdus in Kzcchicl : -
tii dixisti : Pcrfccti dccoris cijo suin '\ • -; Brnsiiii:, f.oiiiiitudn , l.cclcsia *'\ In
Jon. 2. — r.fonum. Nnlinm i\. I. — — ^ll. li(jJ;i.c. IN.nxi, !.'>. — (12) .4rnfct.r. N. \\i,
(1) Ihi.
.(S) Tua. II.. 111,
I, (2)
11).— M) niiuiu. u. II. r.—i:i) r-oM- ir>. — (ITt) liffrrrnlrs. Is. m,(». —[\i\ l.ongintjtLr.
vcrliim. P». i.xvii , 25. —

A\) Carmrlum Jrniii. i,, Jdcliii.S. I>FiM»;i(/(i/ii(Mf cn B. (1. n. rrnic >(i-
|<). — (ntmrlus. I». xxxm «.». iK) IrUnr. V». — li.rt l). — lir») Sum. Eiorii. \x<,\\, 2. — |i. . •,»«.
—
.
^7)
,„i,^ .}. —
(«)) Tihi, U. i.x. 7. |)i-in(ii' si<i|niintur in Jo.-I 111. 4. (17) Pvnilfrent. MnU. \\ , 21.-—
—
1(1(1 \ (Mtcroiiim iii>miniim l.i(>\i^Hima milm. iifc ni<>i IS .S(»ii.7(i KctWua D. (ID) Coiies. V*. wtiii.H. ~
ICIUIM*
,!•(fl\ .iiur iiîmk i< i- nnîi -«i''!
imiiorc( li.iiiirliMocliinnii-liorf
Miur iiiiihm 20
*.»• /Irr.».
,,, '.d II,
....-., .. C. llrrsalK
.-.- (i. -hmijtlHdo
., --
---- t:alesi.r D.
IIHtMti;i.i
l\in..l(.t;i.i',
t..*i...
» * \ i ,
... ,
.
, < i |
|
1
. 1
ftll
rorini» ctlilmi Mimu^.
'
(10) Hl vivft dcc — I H, l'ulrus salirlahs.

•tl'l
riiilo.
*
Alii lonpo
I'
ali.i.m C \
Regum : « A Dan usquc Berscbe '
. » clesia Christi. In Michaea : « Et tu , Beth-
leem, domus Eufrata % non eris minima
XVII.
in principibus Juda ®. »
riALiL/EA, Volutabrum, vel Transmi-
gratio favta. ^ln Evangeiio : « Quum sur- XXVI.
rexero ,
praicedam vos in Galilaeam ^. » Euphrata '% Ubertas, -f ubi et supra.
XVIII. XXVII.
Genesar, Hortus principum. -f In Evan-
5 Galaad, Acerviis iestimonii, -f Ecclesia
gelio ^ ^
sive sacra Scriptura; unde in Amos, pro

XXVIII.
haereticis dicitur Senuerunt praegnantes
: «
Galaad ^ . » Et in Jeremia « In monte :

Amaus'^, Populus abjectus.
Ephraim et Galaad saturabitur anima XXIX.

10 ejus ', » id est Ecclesia.
Cafarnaum, Ager consolationis .
-f In
XIX. Evangelio.
XXX
Jericho, Luna, id est mundus,-f- ob
hoc quod semper mutetur. In Evangelio :
fSAREPHTA '^, Incensd, sive Angustia
« Homo quidam descendebat ab Jerusalem P^^^^

XXXI.
in Jericho ^ . »
XX. Gessamawi ' ^

j Vallis pinguium.
j5 Galgala, Locus circumcisionis. -f In XXXII.

Amos : « Nolite quaerere in Bethel, et in Golgotha , Calvaria. -f In Evangelio.
Galgala nolite intrare, quia Galgala captiva I
ducetur et Bethel , erit inutilis **
.
»
XXXIIL
Nazareth, Flos munditice, vel Virgul-
XXI.
tum.
Bethel Domus Dei , , -r templum Judseo- XXXIV.
20 rum, ubi et supra.
Trachonitis, Negotiatio tristitise.
XXII.
XXXV.
Bethsamis, Domus solis, -Md est Eccle-
sia. In Begum : « Bethsamitae autem mete-
Gerasenorum ^% Salus bona.
bant triticum in "valle
"^
» , id est doctrinam XXXVI.
in humilitate.
LisANiA '", Nativitas tentationis.
XXIII.
XXXVII.
25 Bethainia, Domus obedientice. -f In Evan-
gelio. Sodoma, Pecus silens, -^ id est mundi
XXIV. caecitas , in epistola Petri.
Bethphage, Domus vallis. ~ Ubi etsu- XXXVIII.

pra; syrum est. Memphis, Interitus '
' . -fln Osee : « Êgy-
XXV. ptus congregabit eos, et Memphis sepeliet
Bethleem , Domus panis , -f id est Ec- eos '
^ »
(1) Bersebe B, C.
Reg. ni 20. (2) Galilxam.
I , — (H) Evangelio. Matt. xiv, 3-4. (12) Emmaus A, —
Marc. XIV, 28. —
(5) Galaad. Amos i, io.
•
(4) Ejns. — E.— (13) SareptaB, D, E. (14) Gethsamani A,B.—

Jerem. i, 19. —
(5) Jericho. Luc. x, 30.
•
(6) Inuti- — Gessemani E. —

[\^) Gerasimorum B, G. Gerasenio-
lis. Amos IV, IS. Nolite qnxrere BethelE. {l) Valle. — rumE. — (1G) Lysanix D. — [\1) Memphim inler-
I Reg. VI, o. Bethsamos A.—
(8) E/frata E. Ephrata pretatur de ore eorum apud Philonem. — (18) Eos.
G. — (9) Juda. Mich. v, 2. (10) Effrata E. — — Osec IX, 6.
m >o>i LMniS. •295
XXXIX. Miira, cl non potcrant l)ii)crc aquani dc

-^ Pernicien. -Mirra, (juia auiara erat''. '
THArfis '
. vln Isaia : « Stiilti
[)rincipt's Taneos '". »

XLLX.
XL. Llim, Arielrs, fortes. -f In Lxodo : - Et
PiiYTOX, O.s dcfeclionia. In F.xodo : « Et vencriint iii IJiin'^, id cst lilii Israel,
uhi crant dnodccim lontes apo-
'
.Tdificavcrunt civitatcs IMiaraoiii, Plivton,

'
', • id est
5 Ramesscs, et Aton, id cst llcliopolis '. -

stoloruin doclrina.
L.
XLF, XLII.
Syn, Tenlatio. In E.xodo : « Et venerunt
1. Ramasse, Comealio tine,r''. Het.io-
in dcscrtnm Syn ''. »
poLis, Civilaa soUst -7- ubi ct snpra.
-r 2. Itcm Rawrasp, roweslio tineiP, id LI.
est, ciipidilas iniindi. Iii Lxodo : » Lt RAPfiiniM, Viinitnii judicii ;

-f (jui cnim
loeprcssi filii Isracl dc Hamcsse, venernnt in henc c.viit dc tcntationc, securus \cnit ad
Soccoth '. "
judicium, nhi et supra.
XLITL LIL
SorcoTii, Tabcrnarula, -f id est conlcin-
SiNAi, Mcn.<iura, 9,\\e Mandatum ,
[\el
tns ninndi, ct cxpcdilio in via Dci. Iii
Tcntalio], vel Tuniulus morluoruin.
Lxodo.
LIII.
XLIV.
Otiion, Sifjna, -r- scilicet fides, -^ vel \ir- -f Madiw LJudirium^. In p-âlmo : « lac
15
''
ci sicnt Madian et Si.sara; ; et sicnt Jahin
tiilnin
in torrente Cison '". "
XLV.
LIV.
Li'ii\T.EUM ^, Ascensio lortuosa, -f id est
'
dirnciiltas iii opcrc, sivc anf|;nstia in \\n Vallis CilPv vuis ' , Mareria , vel Sepes,
IX i. [)ra'scns innndiis. lu (iencbi : •<

^cnit aii-
XLM. tem Isaac in vallcin dcraris'*. "
20 M\(;i)Ai.iM, 7'«;)('<, oijcrnin" ~ pro- LV.

1'cctns cst, sicnt est illud in Lvanjj;clio SvM MM
:
I . V, (|ii()d cst Custodia '
\ ha'rc-
« Quisex vohis volcns lurriin a'dilicare "?» licoruin coniiliahnla. -; lii Oscc : IVrcat
XLVIL Saminia, (|iii»ni.nn ad amariludincin conci-
nr.i.si:i'ii()v '", .Lsvrn.sio sprnil.i'. -f Asccn-

l.i\il Domimim snuin. (iladio lurcat , par-
vnli didcntnr^".
sns enim ad aclus ", spcenlu pcrtinct ad
;
'1. IMchs .Indaornm , idololafria* dc-
2i lidcin. In i-xodo.
dila. In Micliaa : 1'onain Saiiiari im (piasi
XLVIII.
accr\um lapidiim in a^ro, (pinin phinta-
Miiiitv, .imarihido , id v>\ l(<iis liltcra. Inr vinca; cl (lctiahain iii \allc l.ipidcs
2
-r In Kxodo : « Vencrnnt lilii Isrncl in cjn .
(I) Tnne.rD. Thanfo.t 0. f2) rn.i,<.v. I,. xit, — i/ri. ( r/ c, O. — (7) Phalfum (f. — 'S5' 1
'
i
wwi
11. — [T») //./..jjio/iv. Exod. I, 11. I.X.X xii 'IJ,. : l).— .^9) .Hdt/li arf. l.w. xw.iS— \o â
—
,
Ii.iliiiit simI viil)(iitn nnn linlirl. Grad.

; ij Comr- r,.— II) .!</ /i.it rt.7iM U-I). — [\i, t:ral V.iod.
.<iliii linfx (1, Itu itTiio; <jr,T'j; n|)ii<l l'liil. rl Mhmo. x\, ir>. — (\Tt) t:iim. E\<nl. i. I. - (li) fonlfs, W
Iii);. ^r. 11. Si-il ()ri^'(>niniuim li-tiion (liKcrtt! dnlict ftt funlfs .||Mij/u/u>'uiii !•!. F.tiid. XV, 4*.— ^lî) Sm.
'Vi.Mtnx, Kwfntix U n-f\\u;.; nnilo HiiTiinymiit : Hn- I-ixoil. svi I. Sin, sitirns. .S.n.i, /rM(<i/iij IMiilo. —
infssi'. |)nliiiliim liiirn*. —
Sucrolh. V.muI. \\\, Tu. (?i) ^|(1)
,
Vison. V*. inxii.

U). (17^ G«- D.cM in E. —
— (('») illitn l\. Klhon. olincnrn vox. (irab. S*yna fir- rari D. Grraristm D, C. (18) (««ram. GrnM. —
tuliiin iil rsl fiilri
, tr/ liiliitfs H. Sii/na flilri Vfl
, xxu. fi.— (19 tlst t:nlfsia B, (I.— .20: ItfHtur B. C.
vtrluliiin \). Siijna, id tsl fiilfi c. i<. E. >i(/mi (</ /i- i:iidanlur K. OK*e iiv. I. i!2L tijus. .Mirli. i, (i. —
206 S. MEIATONIS CL/VVIS
LVI. LXV.
Sichima", Ihm-erus, -f id est operatio. Laodicea, Tribus amabilis, ~ id est Ec-
In psalmo : « Laetabor * , et dividam Sichi- clesia, quae est amabilis Domino.
mam^. » LXVI.
LVII. 1 LiBAwus, Candidatio, -f idest, Chris-
.
DoTAiN, Defectio. Ibi enim, deficiente tus. In Salomone « Fons horlorum, pu- :
-f
5 dilectione , filii Jacob de morte Joseph fra- teus aquarum viventium quae fluunt im-
^
tris sui tractaverunt. petu de Libano . »
-f 2. Zt&am<s, baptismus, ubi et supra :
LVIII.
« Veni de Libano, sponsa % » id est a can-
AsiA Elevata -f sive Gradiens id est

, , , dore baptismatis.
Ecclesia ad superna virtutum gradibus pro- -f 3. Libanus, mundus. In psahno :
ficiens. In Apocaljpsi « Joannes, septem : « Confregit cedros Libani * » Et per Eze- .
10 Ecclesiis quae sunt in Asia ^ » . chielem « Ecce Assur in monte Libano ",
:
id est diabolus , vei quodlibet regnum po-

LIX.
tens in gloria mundi.
Ephesus, Voluntas, -f sive Consilium
LXVII.
meum , id est sancta Ecclesia , voluntate et
consilio Dei electa. -f Carmelus Salvator. In Canticis
1 .
,
canticorum « Caputtuum ut Carmelus '**.:
LX. -f 2. Carmelus, regnum Judaeorum,

Smyrna, Canticum eorum, -f hoc est templumsive sacerdotium. In Amos «Do- :
15 fidelium confcssio, ubi et supra. minus de Sion rugiet; de Jerusalera dabit

vocem suam. Et luxerunt speciosa pasto-
LXI.
rum , et siccatus est vertex Carmeli '
V »
Pergamum , Dividens cornua -f eorum , Item ibi : « Et si absconditi fuerint in ver-

id est Ecclesia haereticorum , timores^ vel tice Carmeli, inde scrutans auferam eos ' ^ . »
aeriae potestatis tentamenta. f 3. Et in bonam partem per Jeremiam

LXII. « Et pascetur Carmel et Basan ' ^ . »
Tyathira, Illuminata, -r Ecclesia, sole LXVIII.

20 justitiaelustrata. Thabor, Veniens lumen, id est ilhimina-
tio fidei. In psalmo « Thabor et Hermon :
LXIII.
in nomine tuo exsultabunt \ » '
Sardis, Principium pulchriludinis -f ,
LXIX.
Ecclesia ad Dominum Jesum Christum, qui
cst principium pulchritudinis conversa^. ,
1. Hermon, Jnathema, f humilitas poe-
nitentium se ipsos anathematizantium. In
LXIV. psalmo « Memor ero tui Domine , dc
: ,
Philadelphia, Salvans, -f id est Ec- terra Jordanis et Hermonis, a monte mo-

25 clesia proprios salvans populos. dico ' \ »
Metibor B.
(1) —
f2) Sichimani. Ps. lix, 8. — VII, 5. — (H) Carmeli. Amos — i, 2. (12) Eos. Ib.
(3) Asia. Apoc. i, 4. —
(4) Tumor vel lumores E. IX, 5. — (15)Z?asan. Jerem. l, 19. — (14) Exsulta-
Timore vel aerix potestati sunt tentamenta B, C. bunt. Ps. 15. — Lxxxviii, Ps. (15) Moclico. xli, 7. Inler
Tumores vel aeriarum potestatwn tent. G. (5) Ad — hanc fhstinclioiicm et sequentcm inserunlur in B^ C,
Dominum ... convcrsa E. In caelcris liaec tria verba dc- G tres articuli proxime postpositi; eosdem omnes
siuit. Jcsus Cliristus D. —
(6) Libano. Gant. iv , 15. — omisit E, (jui continuo legit : Hermon , analhema
(7) Spnnsa. Ib. 8. —
(8) Libani. Ps. xxviii, 5. — populus Judaôrum. In psalmo : sicut ros Hermon, ucc
(0) Libano. Ej;ech. xxxi, 5, — (10) Carmclus. dinf. phira. Hermonii D.
Di: .NOMLMimS. 2^7
-=- 2. Hermnn, Analheuta

populus Ju- ,
mabunt custodrs in monte Kphrnim : Sur-
da?orum, ut quidani vohmt. lu psalmo : îlc , et ascendamus ad Domiuum Deuni
" Sicut ros Mermou, qui descendit super noslruni'. •
montem Sion \ < id est in Ecclesiam.

I.XXIIL
LXX. Samr, Dena lucernir, est illumina-
-f id
5 -=- Or, Tfjnia, sivc Lumen meum. Ihi dc- tio (idci. In (lanlicis caiiticorum : C.orona-
funclus est Aaron. bcris a capite Ainana, de \ertice Ilcrmoii
et Sanir '. >>
LXXI.
-r Abarim, mons in quo mortuus est lAXIV.
Moyses. MoNTKS Seir, Ifispidi vel Uirci, -fhaerc-
,
LXXFI. tici. In ll/echicl Kccc mons

: ciro <ul te,
-f MoNS KciinMM, id est Friujifer, Vx- Scir, cf extcndam manum tuain super te,
10 clesia. In Jeremia : « Lrit dies in quo da- et dabo te doolalara '. "
§ II. DE FLU.MINIBUS ET PISCINIS.
I.
Geo\, Terro' gralia^ ,

~ (\u\'n\!=, A]\h\o\)'\x, JoRDAMS, Descensus , lluvius JudjCcp ,
dc paradiso emcrf^cns, sa|)icntiam hujus baptismi liûram liabcns ab boc quod Sal-
,
muudi sij,MiiIicans, sicut est illud iii Jcre- vator in codem Ilumine baptizatus cst.
15 iiiia : " Qiiid tihi cum via yK^^ypli, ut bibas
aquam turbidain " ? » VI.
II. SiLOA
Missus, id est Christus.
, In .*
Isaia « Pro co quod abjccit populus iste

PiivsoN % -^ Iluvius Indiir, idem quoquc :
de paradiso llueus. In (icncsi : > Ipsc est aquas Siloa, qiue vadunt cum silentio'", >
id cst doctrinam Sahatoris.

qui circuit omnein terram Lvihith \ "
III. MI.
20 Tic.Ris, Flexuosus. -f Iii Gcncsi : Ipse I^KTHSAiDA, Domus vetialionis piscina
, -f
tcndit contra Assyrios". »
iii Jiiiisalcm, iii (juaiu [victiimri iui;redie-
IV. baiitiir : idco ct probatiia, id cst pecuaris"
Kui'iinATEs, Frmjifer, -^ sivc Fhcrlas, appcllatur, (piod hostias in ca (iiioridaiii
uhi cl siipra. saccrdotcs hnabaiit.
.5; III. DK U.ENTIIIUS '^.
I. 11.
S3 lli:iini;i, Tran.feunles ,
-^ sivc Translaii I. Ji i>irs, Coufcssor *'\ ; id cst lidclcs,
'
Faiicti '. Iii psalmo : l!t transicruiil dc ('.hrislum coiijitciites.
^ciiic iii ^MMilcm , ct (lc rci^Mio ad pf»|)iiluin : 2. l.[ iii .ili.im partcin , iu Apocn-
allcrum ' *. • lN|i-c Jiidaos csso, d noii
(I) Sion. l's. r.xxxii. Tt. A vnrni»(/.i-(>ri(m niliil iii K. ftill.r su'i< oria tnulalio. Pliil. — (H) Kvilalh. (irnr». ii,
- (2) \n.slniiii. J<Ti'iii. wxi.Ci. — (7») .Sririir. (iaiil. n, M. — 19) .|.v.i.//ri(i.f. II). IV.— ÎU .s'i/c»i/(.i. 1». viii.C». —
8. «:r. Viilliiis. p. \i'{), II. ,1, cd. .Mijjn. — li />rv../(i- II /'(•( ii/t(ir« A, n. (.IKI r.(7rri/ir/»anMir I), K. Ulli-
—
I
/nni. K/irli. x\jv, 7». .Si>(|iioii!t tiliiliis «li-rsl m l), lv — iii.i III (^
iiiin I Ij) 1)0 ;n)/ih/m r/ gfiiiil>m li, i',. —.
.^>J
Trrni, 'iniliii 11, C. /'(»/»,%, .mit /ir ?» u;i/iiin IMiil. I ir>, lninsilurrs II, (, Siiinli. |)cr»l iii K.— ^14 .1//r-
• (li) Tinbiildiii. JiTtiii. ii, IH. — (7) l'lii/.\oii, o.v jm- riiHi. P». ci», ir>. — J.') Jiitl.i i , iimffs.Htrf.% U, l>.
sunt , sed sunt dc synagoga Satanae ' . » mam generationera non intrabunt in Eccle-
siam Domini usque in aeternum '^. » Et in
III.
Sopbonia « Yivo ego, dicit Dominus, quia
:
IsRAEL , Vidcns Deum -, - sancti, fide et Moab ut Sodoma erit et filia Amon quasi ,
,
munditia cordis Deum contemplantes. In Gomorrba ". »
Evangelio « Ecce verus Israel, iu quo do-
;
•f 6. Item in bonampartem, per Isaiam:
5 lus non est \ »
« Filii Moab obedientes erunt '*. »
-f Idumseus, populus gentium. In

7.
IsMAEL, Obediens ~ sibi, id est pecca- Deuterouomio « Non abominaberis Idu- :
tores, qui quod concupiscunt, faciunt. In maeum quia frater tuus est nec JEgj-
,
;
psalmo : « Tabernacula Idumeeorum et ptium, quia advena fuisti in terra ejus qui :
Ismaelitae '*
. » nati fuerint ex eis tertia generatione intra-

V. bunt Ecclesiam Domini % id est per fidem ' »
Trinitatis et lavacrum regeneratiouis.

10 Agareisi, Proselyti, id est alieni. -f Hoc
est peccatores a conveutu Ecclesiae alieni. IX.
In psalmo : « Moab et Agareni^ »
Amalecita, PopuJus lambens, -f^ id
1.
VI-YIII. est peccatores terrae ambientes. lu psalmo :
1. Idum-€i, Sanguinei, sive Terreni « Gebal et Ammon et Amalec '" » .
V id est daemones, sive peccatores. In -f 2. Atnalec, lambens, id est diabolus.
j5 psalmo : « Memorare , Domine , filiorum In Exodo : « In manu abscondita expugnat

Edom , et in diebus Jerusalem ,
qui dixe- Domiuus Amalec, a generatione in genera-
runt" : « Exinanite, exiuauite usque in tionem '
\ »
fundamentum in ea » '
.
X.
2. Edom, Sanguineus, Rubeus, vel vel I . Philisteni populi id est Cadentes ~ ,
,
20 Terrenus * , -f populus Juda3orum, ob ne- inimici de sua se extollentes

Ecclesiae,
cem Cbristi et propbetarum. In Abdia : scientia. In propheta « Yerum quid mibi :
« Haec dicit Dominus ad Edom Ecce par- :

et vobis, Tyrus el Sidon, et omnis termi-
•
vulum dedi te in gentibus; contemtibilis es nus Palaestinorum ? Cito velociter reddam vi-
valde; superbia cordis tui extulit te". » cissitudinem vobis super caput vestrum '
* .
25 3. -f Seir, Hispidus vel Hircus populus Item in bouam partem. In psalmo

2.
, -f :
Judaeorum in Cantico : Dominus de Saba « « Mibi allopbyli subditi sunt "^. »

veniet, et de Seir ortus est nobis '". » Et in
XI.
Isaia « Ad me clamat de Seir custos'
: » id
'
,
est Cbristus. Chananî, Instabiles, ~ sive Mobiles

30 4. -^MoAB, exlex. -r Ex patre, id est ex peccatores fundamentum non baben-
, fidei
diabolo. tes. In Cantico Tabuerunt omnes inha- : «
5. Amoiv , Filius generis mei, -^ sive Po- bitantes Cbanaan"". »
pulus turbidus , Judaei scilicet , ut quidam

XII.
volunt, vel baeretici. In Deuteronomio :
35 « Ammonites et Moabites etiam post deci- iEGYPTii, Affligentes, ~ id est impii vel
(1) Satanse. Apoc.

ii, 9. (2) hraelifa' videntes — slice dicitur canficum aul magnum canticumÊ. De
et infra Ismaelitse obedientes C.
: (o) Vej-e Israelita — Sion veniet. —
(11) Custos. Is. xxi, H. (12) jEter- —
D, E. Est. Joan. i, 47. (4) Ismaelilas. Ps. lxxxii, 7. — num. Deuter. xxiii, 5. (15) Gomorrha. Sophon. ii, —
— (3) Agareni. Ps. lxxxii . 7. ,'6) Edom ^ in diebus — 9. — (14) Erunt. Is. xi, li. Vulg. Filii Ammon. —
j. q. dicunt E. — (7) Ea. Ps. cxxxvi, 7.— (8) Veltei-- (15) Domini. Deulcr. xxiii , 7. (16) Amalec. Ps. —
renus deest in C. Notatiim est Edom apud Poenos tan- Lxxxii, 8. Populus lambens^ Judseorum B, C, D, G —
tum signllicare sanguinem, eoque sensu esse ab Augu- il7) Generationem. Exod. xvii, I-i. (18) Vestr-um. —
stino in ps. cxxxvi expositum.
(9) Te. Abd. 5. — — Joel III. 4. (19) —
Sunt. Ps. lix, 10. (20) Cha- —
(10) Xohis. Deuter. xxxiii , 2. Illud enim antonoma- naan. Exod. xv, lo; nota versionem.
I)E AOMIMBUS. 2'JtJ
dapmoncs, Ecclcsiae fidclcs opprimenles, XVI.

In Exodo : « Afdigebanl cos y^^g^plii ope- Exploralores
Regfs Tharsis , IppiHi.r.
ribus duris '. »
^ In psalmo : Reês Ibarsis el insulap
XFir. muncra offcrciit ". •>
-f I. S\MARiT/E, Custodes, lioccst liaTC- XVII, \VIII.

5 tici ,
qiii , sul) i)ra'tc\lu lcgis, iiiciulacium fioc.Tcrtum. ^ Magog De terto, id cst
, ,
colunt, atquc di\iii()riini ])ra'ccploruin cu- rcprobi, quos di;ibolii> in culmcn suiK-rbia'
stodcs seesse mcntiuntur. In Oscc. crigit ct sibi consciiticntcs facit. lu Apoca-
,
-^ 2. Samaritanus^ Custos^ id cst Cliri- 1\ psi : « Et scducet f?cutcs ,

qucc snnt supcr
stus. In Isaia Quid dc nocte, custos ? : >
quatuor angulos terra', Gog et Magojj '. »
10 quid de noctc -. »
XI\.
XfV. MosocH, Capiens -^ boc cst diabolus, ,
1. AssiR, Dcprimens^, id cst diaho-

animas .-^cmpcr ad mortcm capicns. Iii E/c-
-f
liis, liuinaniim gcnus dcprimcns. fii psai-
cliicle « Fili bominis,
; pone fi»cicin tuam
contra Gog tcrra Magog, priucipium ca-
mo : '< 1'^tenim Assur siiniil vcnit cum ,
illis '. »
pilis Moôcli ct Tubal ". »
15 -f 2. Assur^ diabolus, vel potcstates sa;- XX.

culi. In fsaia : < V;c Assur, \ir*ia! luroris vcl Delalus,
Tlbal, Deferens^ -f lioc cst
mei"'. » ftcin ibi Aoli timcrc, po|)ulc
: <
rcprobi , vd (li;ibolus, qui nialuiii scmpcr

mcus, liabilator Sion ab Assur. Iii virga infcrunl, aut dcfcccrunt ' '
ad mortcni.
enim pcrcutict tc, ct bacnlum suum leva-
bit super te in via Êgypti ^.
X\I.
20 >>
-r Assur Anticliristus. In Micbaca

.3. , : Persf:, -f Tentans, diabolus vel tcnta-
« Tunc crit pax tcrra' nostra*, quum sur- tioiics scmpcr infcrcns. supra
ubi ct :
rcxcrint in ca scptcm pastores ct oclo pri- « Pcrs;c cl lilbiopcs ct I.ibycscum cis '^ >
matcs bominum, id c^t pia'dicalorcs lcgis WIl.

25 ct Evangclii, « ct indagai)unt Assur, » boc
-^ iTlTHioPES, Tenehnr vcl Caliqo, id cst
est Anticbristum, < in fossa ^cbrotb ', » iii
iinpii, (piibiis diabolus, vcliit lciicbris cir-
daiiiii;itioiu> di;il)oli.
'".
cumscptus , iuccdit
•f i. Assyrii, /)(7)nmf»/c5, id cst iiiipii,
vcl d;rmoiics. Iu Jcrcmi;! : «

Quid tibi ciim WIII.
30 vi;i AssN rioiuiii , ul l)il);is ;i(|u;iiii llu-
EiRVi:s, venientcs ;- diabolus. Etonim
;
minis'*? scnipcr tcncbiic at(|uc tciitatioius conii-

-f .5. Et in bonam partcm : « Erit Isracl
taiilcsad ;ilios \cnirc lacit , iibi cl >ui)ra.
tcrtiiis .E;,'yptio ct Assyrio, bcncdictio iii
nicdio ternc ", •' in Isaia.

WIV.
(iOMFT\ , !r.T ronsu}nttiolio. ; In co ciiim
\V.
(Inis, âslita-- ct cxitium, \cl uiii\ci-sa qua'
3:, (jivi.Dii, impii ;
liomiiics , \cl (l.iiiio- ad niortcm pcrtincnt , \cnirc diiuntur. In
ncs. In Isaia : f'i,'rcilimini dc Hab^lonc, E/ccbiclc : - (iomoiTba ct uni\crsa aun)in;i
cl fugile a Cbaklais '". " cjus; T(»g«unKi ct latcra aîuilonis ". •
Duria. Exo.i. — (2) Noctt. Ii. \\\ II. (10) Chaldris. U. iimii iO. — M| l>tfrrmt. IH.
— (1)
(!>) Ihriijrns. 1'liil.
i .
—
t l.
i4) lllt.i V*. txjxii, U.

,
— i.\\\, i. (I iiiltlit : .l/<ii(itiiiir,{

.
. .li«tir»/i.i I. — M — Wii-
— —
—— (IM >.«.
(5) Mri. W. \, :>. (('.) .r.iwyl*- "'• -*• (") .V'^- (]off. A|it>c. \x. 7 J.'> 1\UHit. Kioili. iwvin, i.
rolh. Miili. V, .*>. VtTsio iiKolila |iioriius. — iKj /•/m- \\l] ltefervnl\i. Ib. ii.— (IG) Cinum-
t;iifii.v. Ji' rt'iii. II IS. — (!)) icrr.v. U. \ix. 'J l ^prituM inrfiltt V.. — (17) .4i/«iWomi. Ib. •>.
XXV. XXX.
ToGORMA, IncoJalus, -^significat omnem -r Jabiin , [ntellectus , id est peccatores
peregrinationem , hostis exsilium. in sua confidentes sapientia. In psalmo :
XXVI. « Sicut Jabin in torrente Cisson '. »
Og , Conclusio , -f id est diabolus ,

popu- XXXI-XXXIV.
lum Dei a regno coelorum excludere nitens.
-f Oreb, Foramen, id est corda reprobo-
5 In psalmo.
XXVII.
rum , ubi coluber , id est diabolus ingredi-
tur. In psalmo Pone principes eorum
: «
-r Seon , rex Amorrhaeorum , Tentatio
sicut Oreb et Zeb, et Zebea et Salmana ^. »
oculorum, id est diabolus , tentationes sem-
-f Zeb, Lupus, id est diabolus, ubi et
per inferens. In psahno.
supra.
XXVIII. Zebea, Hostia id est peccatores, quos
-f ,
Balac,Prsecipilans sive Devorans. ,

diabolus velut lupus devorat.
10 ~ Hic praecipitaYit Israel in idololatriae -f Salmana, perfecti in malitia, ubi et
cultum et devoravit eos morsu voluptatis

,
supra.
luxuriee. XXXV.
XXIX.
Doec, Motus; Idum/Eus, Terrenus, vel
-f
Balaam, Sine populo , vel Absque sub-
Sanguineus : « lutellectus David, quum ve-
slantia hoc est diabolus, vel haeretici,
; -^
nit Doec Idumaeus, et annuntiavit Sauli^.
15 qui non colhgunt populos ad salvandum
[Hic deficiebant codd. A, E.]
sed ad perdendum. In libro Numeri.
IV. DE DEO ET NOMINIBUS EJUS\
Adonai,
I. [»3TTt<] , in latinum dicitur 'lets^, Sum quisum] Qui est, tetragramma-
Dominus. ton ineffabilis ^
20 II. Sabahot [mj^23f] , Exercituum , sive VIII. Saddai[>iu], Omnipotens.

Virtutum ^.
IX. Iresvs^, Salvator, si\G Salvatoris.
III. El [ha] , Deus. X. Nazarenus Sanctus, si\e Mundus. ,
IV. Eli, Deus [meus]. XI. Messias, £/ncf w5, id est Christus.
V. Eloe [nbx] , Deus.
II.
25 VI. Eloim [ni?Si(], Excelsus'^.
VII. ElJEJE [hMX lTl?t< n>nK, 'Isu £<r£p I. Urihel ^", LuxDei.
(1) Cisson. Ps. Lxxxii, iO. —

(2) Salmana. Ib. 12. doctissime disseruit Marlianacus ad hunc locum Hiero-
— (3) Sauli. Ps. Li, 2. (4) Ejus. —
Caput primum nymi ad Damasum « Quod propria in Deo ponitur,
:
lib. II. Itistructionum S. Eucherii duabus incipit a iod , he iod ^ he, id est duabus lA, quae duplicata
,
primis distinctionibus nostris. Ctelera! plerumque in ineflabile illud et gloriosum Dei nomen efficiunt. »
alia abeunl. 0"'" prooemium libri ejusdem ad Salo- Solcmne fuit Origeni interprelari tetragrammaton per
nium inseritur, paucis variantibus , in Mesmiano C. IAO, Theodoreto vero per 'Aia (forte laia). Hieron.
Codex vcro G, qui exeo videtur descriptus, caret tam opp. ed. Vallars. t. iii, col. 1279-1281. (9) Jesus. —
prooemio , (juam initio capitis uterque a patriarcha- : Inde pressius sequuntur codd. nostri Eucherium, qui
rum nominibus consentit , et Eucherium verbo tenus multa resecuit, omnem fcre inlerpretalionem allego-
refert. Sequimurusque in finom cod. B, qui unus inte- ricam neglexit , alioque prorsus inccdit ordine. His
ger exstat , etiam ab Euchcrio fcre oinnino dissimilis. enim incipit distinctionibus Adonai. Sabaoth. Jesus. :
— (S) Virtutum. Inde Eucherius Iransit ad dist. 9. Nazarenus. Messias, Michael. (10) Urihel. 0u(itr)X, —
(6) Elo in excelsis C. « Secundum nomcn Elos , ler- TiOp OeoO. Etymolog. i. 'ApirjA, cpoj; OcoO. Etym. vi. 'Opiou,
tium Eloe j quod utrumque in iatiiium Deus dicitur, « co); •/.-jpiou. Lexicon Origen.; apud Hieronymi edilorcs.
apud Hieronymiana in ed. Vallarsii t. iii, col. 1507. cx Nomina ct lionores istorum.angeloriim liturgia ro-
Marlianfeo. —
(7) \i'.t. Ila pronunciasse vctercs Grac- iiiana in iiovissimis ofliciis recognovit.
cos lcstatur Ilieronymus. —
(8) Ineffabilis. Vide qu;c
DE NOMIMBLS. 301
II. MrcHAHEL, Ouis ut Deus

t
"
;)
;'
sive Po V. AzAHFX"', Visus Deo.
testas Dei. W. Chk.iu I!IM, Srientiw multiludo.
III. G.iBiaHEL, Fortiludo Dei VII. Seuai'HLM, Ardente.ij sive Ince-
IV. Rafahll, Medicina Dei. denle.'i.
I. Adam, flomo, sive Terrigena ', Christi malcdictione sempitcrna ah avo mulclatus
figurani gerens , de cujus latere Ecciesia' est.
sacramenta prolata sunt. XII. Chus, .Lthiops, diaholu<. pro quo

II. KvA, Vita, sive Calamitas, Kcclesiani in psalmo : • Pro verhis CIhh, lilii Ce-
signilicans, qua- inater est oinnium vi\en- iiiini . '
10 tium. NEMnoTH, Tyrannus, diaholus. Iii

XIII.
III. Abel, Luctuosus , vel Miserabilis denesi «Neinrod venator coram Domino^»
:
Et in Micluea : « Indaâhiint Assur • id («^t

qui in tjpo Salvatoris a fratre occisus est.
Anticliristuin, " in fossa .Nemrotli '^ lioc
IV. Cain, Possessio Lamoitatio, , vel
est iii dainnatione diaholi.
qui in fip;ura .)uda'oruin parricidium in fra-
\IV. AiiiAXAT, .Sanaus depopulatio-
15 trc perpetravit, sicut et illi in Cliristo.
nem.
V. Setu % /{p.«:«rrer//o, Sai\aloris fi<iu-
XV. Heiier, Transitus, sive Translatus,
ram jêrens ,
quia in i[)so resurrexit seiiien
oh lioc (luod ex ejus stirpe Hehra-i pro-
sanctuin.
creati sunt.
VI. Knoch , Dcdicatio, omnium sancto-
XVI. MELCHiSEnECH Rcx justus, Chri- ,
20 riim jiahet iinaginem , ob lioc quod septi-

- Tu es sacerdos
Stus Domiiiiis. In psalmo :
mus al) Adam translalus est.

in a'terniiiu secundiiiii ordinem Mekhi- ,
Yll Matuusala Mortuus est, vel Emi-
sedech "
,
.
»
'
sil
XVII. AnnAM, Pa ler exceJsus, \)ro\)Wv
1.
VIII. NoK, liequies, Salvatoris fêrit fifju- '"
priorem seilicet populum Judieoruin.
25 rain (jni divit Venile ad nie, oiiines
.Vnn vii\M. /*<//('» muttorum
, : <
'2. id esf ,
qiii lahoralis, et efô vos re(iuiescere fa- ^postol»»

gentium, sicul csl illiid in : Qiii
ciam ''
.
•'
coiilra spein in spe crcdidil , iit liciit patcr

IX. Sem, Nominalus ,
palriarchariiiii, nmltarum j;ciitiiiin ". »
prophetarnin aposlolorum gestavit per-
et WIII. Saua ', Princcps mra. '
Ixclesia'
30 sonaiii, (pii ex ejus slirpe promoli siiiit. fji^niiMm "crens ' '.
X. Jaimiet, Latitudo, iêiitium popiilum \|\. |>aa(;, Uisus, (|ni in t\ po Salvalo-

si^nifical , eo ipiod e\ ipso Kcclesia Chrisli ris a patre in .sacrificio ohlalus c-t.
loto orhe sitdilatata. X\. Hihecca, Patienlia,(\\\A\ iii l>pum
\l. Cwvw', Motits, sive Instatiills, l.irlcsia-, duos i)o|)u!os. Juda-orum ac Lieii-
(pii in similitudiiif liomiinim percalorum "'.

3., tiiim, iii ntcro porlavit cl êiiuil
(1) (,Hii ut Dem B. Ttj w; 0c6; 6 Wfy^^; ?| ivoptro; Malt. M, i». — (7) Canaan. Uist. 1 1 li 1". 1 1
— ,
.
O16;. (>figi'n. lrj\ (2) Asirl fistix l>ei B. 'AJJar,)., ini- I.S l'!nrlicrio dcsunt Is locn» iii U mulilut ; ihi noii
9«vV|; , opaai; , *i xp«to; , 9) lo/u; 0:oO. Orir/. U.r. Nit lc^;iliir 1(1 .fii/ti/i/ui/iiic, ncc (i/( avo. — .8, Vro «iiba
istiiis, iiiT rliaiii Kapli.u-lis iiirtiiiiurr IMiiio il IIuto- /ii.v filius H, C (•'cimiii. IN. 111. I. — ,yDommo.
nymtis. Km lu-riiis taiiltiin .Mu li.uli ti.ilirtrii ct Ita- (Jciios. X, ".*. - - 1*1) Srmrnth. Micli. r, IX Mipni
(t.
plincli loi-iiiii ilfilit. Dc Azni-I (-r. Cotrl. IM*. ,(;iu.</o/ i>. i7.S, n. 1. — M) .Mflrhisederh. V*. CU i. ,
—
t. I,
i>.
ii, II. (>;». — \7») Sivr lerrniiis. IMiilo in llii'- {\i 1'iitrr ii(/cii> 1. Pliil. .tium.
roii. iiiliM |>irt. aililit : iiul uk/ii/cmk ; iiiiMultiin corri);!- lloni. IV, IS,— I . lVincc|i« iii j>rin-
—
, ,
cl li'm> /(Tri(/c(U'. Miii-lu-rins, incrnin c\liilict ctvinolo- cc|is , Kuclior. (l,%i tterrns. Mcsni. .iddu gli>*>4<iiia
ginin , oiniii c\|ilirnti<iiic ileiililutain. — ^4; .SV//i, rr- l'!iu'licnnnis niintlliinuni : • Not«iuliiin i|noil tilnuvfur
.surrrcHiinis D. |-!ti>liciio dcc»l. — (.*ij Kl misit roiltl. iiKiittnilitii , ul c^t .Mirali.r \cl Snric l^nltiui im\ litlcntn
Ita Ori^'cn. iiiisil inorlfm, Miii-licr. .Morlis rmisMn Dciiniiiii^ ultli lcrit , i|u.r Intiicn n|)uil liclirA'o* P.itcr
—
.
\cl iiiiirl iiiis rsl . ct inlrrrmiavil IMitl. (i Faciam. lcpititr }>cr c/c;/(/iir coil I
— ll'> Kl ,t<-niiii Dcc»! M
XXI. Agar, Advena,\e\ Conversa, Syna- 3. Jacob, sancti, ex populo Judaeorum
gogae gerens personani qua cum filio ,
, id assumti. In Isaia : « Et nunc audi, Jacob,
est populo Judaeorum, de domo domini sui servus meus ^ » Et alibi » Et facla est :
expulsa est. portio Domini populus ejus, Jacob; funi-

5 XXII. IsMAHEL, Auditio Dei, populum culus haereditatis suae Israel **.
Judaeorum significans eo quod in linem

'
, 4. Israel, Videns Deum sed melius '•*
,
mundi Domino exaudiatur.

crediturus, a Princeps cum Deo, omnium sanctorum prae-
XXIII. Cetura^, Thymiama, idestincen- ferens imaginem qui per fidem atque ,
sum, Ycl odor bonus, sapientiam% ut qui- munditiam cordis, semper vident Deum. In
10 dam volunt ", significans, quae in senibus Deuteronomio Beatus tu, Israel. Quis
: «
plus Yiget. tibi similis, popule salvate in Domino :
XXIV. JoR, Magnus, sive Dolens. Hic scutum auxilii tui, et gladius gloriae tuae.
enim in suis verbis et passionibus Christi et Negabunt te inimici tui, et tu illorum colla
imaginem. '".
omnium sanctorum expressit calcabis «
15 Amici vero ejus speciem preetulerunt om- 5. populus Judaeorum. In Isaia

Israel, :
nium haereticorum. « Israel me non cognovit populus nieus ,
XXV. LoTH, Declinans, legis, utquidam non intellexit " » Et in Osee « Noli lae- . :
Israel ^
volunt, praeferens imaginem. tari »
^
, .
XXVI. Jacob, Supplantator, populi

1. 6. Jacob et Israel, uterque populus, Ju-
20 Judaeorum Christum ex eorum stirpe ge- ,
daeorum gentium, in Christo cre-
scilicet et
nitum, in passione supplantantes, sicut est dentes. In cantico, in Deuteronomio «facta :
illud in Osee propheta : « In utero supplan- est portio Domini populus ejus Jacob ; fu-
ta])it fratrem suum ^ » niculus haereditatis suae, IsraeP^. »
2. Jacoh, populus gentium, ob hoc quod XXVII, LiA, Laboriosa, in typo Sjuago-
25 iu benedictione patris fratri praelatus sit. gae, prior sorore in filiis fecunda.
In Malachia « Nonne frater erat Esau Ja-
: XXVIII. lUcHEL , Ovis Dei , ye\ Videns
cob? dicitDominus. Etdilexi Jacob , Esau Deum, typum Ecclesiae, quae in line mundi
autem odio habui " . concipit, praeferens.
VI. PATRIARGHARUM NOMINA.
30 I. 1. RuBEN
Fidensplios, sive Videns, crucifigentium , de quibus in Genesi : « Si-
patriarchas in medio, populus Judaeorum meou et Levi, fratres; vasa iniquitatis bel-
de quo in Genesi « Ruben primogenitus : lantia : in consiliumeorum non vcniat ani-
meus. Tu fortitudo mea, et principiuin do- ma niea * ^ .
^
loris mei » ''
. 2 . Item, in aliam partem, propter eos qui
35 2. Item, in bonam partem propter eos ,
ex ipsis credituri erant : « Dividam eos in
qui ex ipso credituri sunt. In Deuterono- Jacob, et dispergam illos in Israel '^. »
mio « Vivat Ruben, et non moriatur, et sit

: III. Levi, Appositus , siveAddilus, vel
parvus in numero '^. » assumtus, saucti perfecti. lu Deuterono-
II. 1. SiMEON, Audienii tristitia '", scri- mio : « Perfectio tua et doctrina viro
£,0 barum gerens personam, sicut et Levi sancto tuo, quem probasli in tentatione, qui
Pharisaeorum Dominum Jesum Christum , dixit patri suo et matri suae : Nescio vos.
(I) Populum DeiB. —

Cetura. DesuntEuclierio
(2) (H) Intellexit, Is. i, 3. (12) Israel. Osee ix, 1. — —
CiTJtera fere omnia. —
(3) Sapientiam. Nec plura E.
— (15) Israel. Deut. xxxii, 9. (14) Mei. Gencs. xlix, —
(4) Volunt. Nec quoque plura B. (5) Suum. Osee — 3.'
—
(15) Numero. Deuter. xxxiii, 6. (16) Audienti —
XII , 3. —
(6) Habui. Malacli. i, 2, 3. (7) Meus. Is. — trislitias C. Audiens tristitias D. Audivit tristitiam
XLiv, \. —
(8) Israel. Deuler. xxxn, 9. (9) Videns — vel nomen habitaculi . Pliil. in Exod. — (17) Mea.
Domini G. —
(10) Cakabis. Deuter. xxxiii , 29. — Gen. xLix, 5, 6. — (18) Israel. Ib. 7.
DE >OMLMI{L'S. 303
lli custodierunteloquiiiin tuum, ct prace- noniium : <- Dan, catulus leonis; lluct lar-
ptum servaverunt ' . » In Kzcchicl : « Isti giter dc Hasan
'
'. -
sunt filii Sadoc, » id est justi, ' qui acce- VIII. Gad, Accinctus*-', j)opulus fidclis
d»int de filiis Lcvi ad Domiuum, ct mini- Christi virtute j)racinctus. In (Jenesi:« Gad
strant ei '^. » accinctus jjra-liabitur antc eum '". « Et iu
IV. 1. JuDA, Confilens, sive Glorificana. Dculcroiiomium : « Hcnedictus ille in la-
Hic ciiim Christi gcssil iiiiat;incm (pii c\ , titudiiic; (iad (|iia>i lco rcquicscit "• »
cadcm trihu sccundum carncm cst ^^cnitus. L\. AsER, Lalitudo*'^, sivc licatus \iO\ni-
In (icnesi : « Juda, tc laudabunt fratrcs lus Ecclcsitc. In Gcncsi « Pinijuis j)anis :
'',
10 tui » ejus, et j)ral)cbit dclicias regibus''. Et in
2. Juda, Chrisli Ecclcsia. In psalmo : Dcutcronomium :
« Ik'ncdictus A.ser in filiis;
« Princcps Juda, duccs corum *; « id est tinguat in olco jiedcm suuni ; fcrrum et
apostoli. 1'^t alibi : « Kxsullavcinnt (iliae aes, calc;uiicntuin cjus -". "
Jud;r proptcr judicia tua, Dominc '. » VA X. INKcn I Ai.iM , fonversanles '' , sive
15 in Jocl : « Et Judu.'a in ictcrnum habila- Junctus, j)oj)ulus InCcncsi .\cj)h- lidclis. :
l)ilur ". )) talim, cervus emissus ". Kt in Dcutcro-

3. Juda, lilii Ecclcsia?. In psalmo
Filii ; nomium : « Ncplilalim ;il)und;inti;i j^cr-
« Exsuitavcrunt i\\\x Jnda? '. » fructur, ct plcnus erit bcncdictionc Do-
23
i. Juda ,
])lcbs Juda'orum. In Isaia mini
20 ,•
Ruit Jcnisalcm, ct .luda concidit ". » \l. JrtsrpH, Au(/mentatlo, sivc Amplia-
V. Zaiu L()> , Ilabilarulum jiulcfiriludi- tio : liic cnim Chri^li ircrit j)crs()n;iiii. In
iiia, populus Ecclcsiaj , intcr mundi tcnta- Gcncsi : " Joscj^li, filius accrcsccns ct dcco-
tioncs positus. In Ccncsi : « Zabulon in lit- rus aspcclu -'. » Et in Dcutcronoinium :
torc maris babilabit ". » Et in Dcutcro- ncncdictionc Domini tcrra cjus, dc pomis
25 nomio : "L;ctare, Zabnlon, iii cxilu tuo'".» cttili et rorc a(ju;c -'. »
VI. IsACH \H, e.si merm, ])<>puluslidclis, 2. Fsrael et Joseph , utcnjuc jMipulus,
KCii doctorcs l'cclcsi;c, pr;cccpl()i'um divino- Jud;c()rum scilicct ct j;ciiliu!ii. In j)s;iliiio :
riim oncra poilaiilcs' '

. Iii (lciicsi : "Is;icli;ir Libcnisti in brachio luo iiojjuluiii , lilios
asiniis ioitis, supposuil biiiiicrum suum ad Jacob ct Joscj)h '". »
30 j)orl;in(lum "^.»Etin Dcuteronomium: « Lo;- \ll. l!i;\.)AMi\, Filius dextenr, Ju(l;i'0-

larc, Zabulon in exitu tuo cl Isacliar, iii , ;
rnm jirafcrins li^ûram. In Gcncsi : « Hcn-
l;ibcniacnlis tuis. Popnlos ;id montcm \o- j;iiiiiii , liijius r;ij>a\ , manc comcdct pr«-
cabuiit, id cst adC.liristum. dam, ' i(l cst acccjil;» lc<;is sjjolia. •>
Et ve-
VII.Dan, JudiciiDu I.;iul Judiranfi, , s|)cn' di\i(lct sjjoli.i, hoc cst iiilcr utnim-
3i populiis Judironim, dc (pioruiii stirpc, ut (jiic tcst;unciitum lc<^'is ct E>;ini,'clii.
(piiihuii \oluiil, Aiiticliristus MMiturusc>t. \III. I. E«*iiHviM, h'rufjifrr.'-i\e thertas.

Iii (icncsi : « Ei;it D;iii coluhcr in vin, cc- Hic ciiiiii in co (jiiod fralri iii Ik iicdictionc
'
rastes in scmita '. » j)r;clalus ot , j)oj)uli i;cntium ^'crit iinaij:i-
'i. Itcm iii bonam partcm, iii Dcutcro nciii. In (icncsi : " Eacict tibi Dcus sicul
(\) Serravrrunt. Di'ul(>r. iwin.X. — Kicrh fi) fii. iti KtoH. — (Ifi) Kum. Cênct. il>. IH. — (17 Requie-
XI., Mi. — (5) 7i<i. Gciio». XLix, 8. — Eurutu. (4) P». aril 1. 1. iO. — (18) Hraltlutlo, Pbilo iu Gcncs. quod
i.xvii, "IH. — (J)) Dominf. Vt. xcvi , — 8. (G) llabita- ('nrripidir iii Kxnd. iilii lalitiido. UlruiiitjiK^ iiiilii viili-Uir
liitur. J<M'I 111. 20. (7) Jwli . Ps. \c.vi, H.-(H) Con- oriri (' (iiv(>r»rt !icri|>tiir,x ^loNi.itnrtiiii ;;r.\coniin .iiuiJ
—
.
lidil U. 111. S. — ('.!) Ihihifiiliil (i.n.H. \ii\. 1" i|ii.>^ : iiVip, K>gvt'<; iiidc .iln roni.111 n»iT'- ;o«.
(10) Thi). Dtiitir. xx\iii, 18 (11) .Uenes populi fide- — Ila gloonal. I , apud ViilUr*. col. Ili7. - t'J /(«-71-
iis , sire |). ihtna ;frstanles C. (14) Potlaiulum. — //w> I. I iO. — (iO) t:jus I. I. 2i. — (S1 Cow^rsam!
Cioiii-* xii\, II [\7i] Srmila. II). 17 —
14) /I(i.««ii». — I). ( 'it»i.vri»(ii'i/ me IMiil. — ' "
'II :!l.—
DciiliT. xwiii, ii. - l.'>i (,<!(/ trnlnlH) nivi- latrun- . . î.'. Ihtmtnt I. I. "i^. -- (J, II. ii. —
vulus , vcl (itrtiimi , IMiiloii. iii GciiOit. atldil umiir/us (i5) Aquji I. I i:.. — (iU) JiMei^ Vt, Ll\«l. 10.
304 S. MELTTONTS CLAYIS
l^phraim et Manasse, constituitque
siciit Ecclesiam constituti , et necdum rationis
Ephraini ante Manasse '. » Et in Jeremia : subtiJitate praediti. Tn Tsaia : « Vae corona;
Ephraim primogenitusmeus ^ »Etin Osee: superbiae Ephraim
, errantes a
ebriis !
« Ephraim quid mihi ultra idola ? Ego

,
Yino Et in Osee
^. n « Ephraim factus :
5 exaudiam, et dirigam euni

' » . est subcinericius qui non reversatur. Co-
,
2. Ephraimy heeretici. Tn Osee « Parti- : mederunt alieni robur ejus, et ipse nesci-
ceps idolorum Ephraim dimittat eum. Se- vit \ »
paratum est convivium eorum fornica- ; XTV. Mawasses, Oblilus, sive Obliviscens,
tione fornicati sunt » Ttem ibi « Ephraim '
. : populus Judaeorum. Inpsalmo « Meus est :
10 educit ad interfectorem filios suos ^. » Galaad, et meus est Manasses ^, Et Ephraim

5. Ephraim, divites saeculi hujus, intra fortitudo capitis mei. »
§VII.
EsAu, Rubeus sive Acervus lapidum,

I. Sephora, passer
2. ^^, veteris testamenti
populus Judaeorum. In Malachia « Nonne : gerit figuram.
frater erat Esau Jacob? dicit Dominus; et Yir. Gersen, Advena.
15 dilexi Jacob, Esau autem odio habui " » . YIIT. Eliezer, Dei adjutorium
IT. Phares, Divisio, hic enimpopuli Ju- IX. Eleazar, Dei adjutorium.
daeorum gerit imaginem. X. livji,Ignis, sive Zitmen Spiritus sancti,
ITI. Zara, Oriens, populus gentium, ob ut quidam volunt, obtinet sacramentum,
signum coccineum ,
quod obstetrix manui de quo in Exodo « Aaron autem et Hur, »:
20 ejus ligavit. id est Christus et Spiritus sanctus, « susten-

MoYSES, Assumtio, sive Limes. Hic
TV. 1. tabant manus Moysis '
%» legis austeritatem
enim in eo quod mediator inter Deum et prementem ad misericordinm flectentes.
hominem exstitit, Christi praetulit ligu- XI. FuA, Rubens, sive Verecunda. Haec
ram. vero ut quidam volunt novi testamenti
, ,
25 2. In eo vero quod in terram promissio- quod Christi sanguine rubet '*', obtinet sa-
nis non intravit, Judsorum sub lege viven- cramentum.
tium praetendit imaginem. XII. Pharao, Denudans eum, sive Dissi-
3. Alibi vero legis obtinet; mysterium, pator ejus, diabolus, genus dis- humanum
sicut est illud in EvangeUo : « Habent Moj- sipans, atque virtutibus denudans. De ipso
30 sen et prophetas ; audiant eos ' •*
. w enim per Ezechielem dicitur « Fili homi- :
Y. 1. Aaron, Mons fortitudinis, Christi, nis, assume lamentum super Pharaonem,

qui est verus sacerdos, gerens personam. regem iEgypti et dices ad eum « Leoni
, :
In psabno « Sicut unguentum in capite,

: gentium assimilatus es, et draconi, qui est
quod descendit ad barbam Aaron »
'
' . inmari^^.» Item ibi «Omne lignum para- :
35 2. In eo vero quod adversus Moysen, disi non est assimilatum illi et pulchritu- ,
cum Maria insurrexit in terram repromis- , dini ejus, quoniam speciosum feci eum ''^.
sionis non intravit , sacerdotium Judaeorura Item ibi « inclite atque sublimis inter
:
in se demonstravit. ligna voluptatis, ecce deductus es cum li-

gnis voluptatis ad terram ultimam
'''. »
YI. 1. Sephora, Passer, Ecclesiae typum,
fto quae ex gentibus Christo conjunctaest, sicut XITI. JosuE, salvator, tam nomine quam
et illa Moysis, fjraetendit imaginem. opere Salvatoris gerens personam.
(1) Manasse. Genes. XLvni,20.— (2) Meus. Jerem. 29. —(H) Aaron. Ps, cxxxii, 2. (12) Avis. Philon. —
—
XXXI, 9. — (3) Eum. Osee xiv, 9. — (4) Sunt. Ib. iv, Passer. Origen. —
(15) Moysis. Exod. xvii, 12.
\1. — (5) Suos. Ib. IX, 15. — (6) Vino. Is. xxviii, 1. [U) Ruhuit D. Tri<Tt<; deest in B. (15) Mari. —
— (7) Nescivit. Oseo vii, 8. — (8) Manasses. Ps. lix, Ezech. XXXII, 2. — (16) Eum. Ib. xxxi, 2. — (17) VI-
9. — (9) Habui. Malacli. i, 5. — (10) Eos. Luc. xvi, timam. Ib. 18.
DE NOMIMBUS. 305
XIV. Kthomel, Tempm ejus, f)eus ; \v\ XXVI. .\nDO, Servusejus.
liesponsio IJei '
XXVII. Samso.n, Soleorum, vel Solis for-
XV. AojH, Gloriosus. titudo, (lliri^li (ijiura.
XVL Semega» Nomen advenieus. , XXVIII. Dalila, faupercuJa, \d Silula,
XVII. IUhac, Fuhjurans. ?>ynn<i()iii\, sive caro.
XVIIF. DEititoKA, A])is, vel fjuiuax. XXIX. Kli, f)eus meus, rcprobatio de
XIX. (lEDEov, yenlalioiniquilatis eorum. sacerdotio Jiida.'oruni.
XX. AitiMELEcii, Paler mcua re.c, XXX. Smi HEi. -, Somen ejus Deus, Cliri-
\XI. ToEA Vermiculus. , stus, \cl Ecclcsia'.>accrdi)lium.
10 X.XII. Jaiu, tlluminans. XXXI. Sa( L, Expctilus, .sivc Iêlitio, re-
XXIII, Jeptije, Aperiens, \el Aperlus. guuiii Juda'oruiii.
XXIV. EsEitoN, Cofjilatio. X.XXII. Gessai ', fnsuLv, flolocauslum
X.XV. AiALON, F/i"e/J5 Deo. \cl Sacrificium.
5 VIII. REGES JLU.A.
I. Daviu, Desiderahilis, sive fortis wanu, .XII. JoAS, Ope)'ans, awc Tem])orahs.
15 Clirislus. XIII, \m\/.i.\.s, Po])\tlu)n tollots.
II. Jo.NATiiATV, Columbx donum, sivc Do- \IV. 0/ivs, ^''orlitudo Do))iini.
niini d<mu)n. XV. A/viu vs, .'lj/.ri7/i///i Don)ini \
III. AiisM.oN, Pater pacis, pcr aiitiphra- XVI. JovTHA, Pcrfect)is est.
sini, populus Juda'oruin. Wll. AcA/, Apprclioidens.
20 IV.Salomois, /âc/^cj/.s, Christus. Idcin XVIII. E/EciiiAs, Fortitudo f)o)nini.
ct Ecclesiastes id cst Concionator. Idcin , \IX. Ma.nasses, Obliviosus.
ct Ididv ', id est f)iJectus f)omini. XX. .Vman, f-ldelis, \v\ \ulrili)is.
V. RonovM, fAilitudo ])opuIi. XXI. JosiAs, i'bi csl incensuvt Domini?

VI. .\i!i \ ,
l*ater Doinini. vd f)o)ni))i salus.
23 VII. .\sA, Tollcns, s\\v Sustollens. \\ll. JovciiA/, ftobustus.
VIII. JosAi \T, f)omini judiciu))!. \XIII. JoACniM, Cujus cst pru'])ara-
IX. JonvM, Qui e.rcclsus
'*
vci inclius tio.
Sul)li)nal)ilur. XXIV. Eluciiim. Dciresurreclio.

X. AcA/iAS ", A])})rehende))s Don)i)iU)n. \X\. Jeciionias, l*rii'])aratio Dci.
3) \I. .\\\\.]\ , Tc))t]))(s f)onii)ii. \\\ I. Si.iuc 111 vs, Juslus f)o)nini.
^ IX. UEGES ISU.\EL.
I. Jkuoiiovm, Dijudica))S po]»tlos , \cl \ II. fnttcr putris.

Acvii,
Dij)idictt)is s)t]ier )ios. \\\\. llir/viiEi., FUtens sanijuinem,Mi!\
II. N w I , l.alral)ts. ibi est sterquiliniutn .
III \ \ss\ \ Piii(f)tcdn. W Jii '". //*><• vcl Kst.

y> I\ . llii.\M, .S.Tcnli \cl Orbis\ \ . Ji) V 1 II V , Ikidmslus.
V. ZvMiii, l'.<i(tlntits, vci C(n)licum meu))). XI. /vciiviuv, .l/«'j;j()r /)(»f;M»M "
\ I. Omiu, CrispiDts meus. .XII. Siii.v, Ftnbra rj)is, \tl /'elitio.
(\)()lltotiir'. Il.i, |iiit| IMiiloiioni, Eu(-Iii>riii«,qiii (Iiio- IMiilo. — (K) Kjrrtsu3. C, non Iwhol |;1owriiu «|Ui»<l »^-
(('|iH iiiiliix'11111 ficit, ifldilH dliiliT |;l«<î'iii ililidt i|iia' quilur. — ((*] IrrtSitK l»ii in H, C, rl ««•rundo loco
nll('^'iiriaiii iinii iilliii((uiil. — (i, Siiiimrl. DihI T^W vl 1>o»l ili«l, 8 5; i\, iil" I. 'iiiir (>r/iu3i(ix. — 7) //oniini.
!\I tiiiiliiiii iii ('., — (I^) (iV.v.îii . \i'\ Jfssf, Cr. rriidil.iin )i»l. I!> iii iinn P. nrt. Eu-licr. 0) Vrbis
iKihiiii Mirliiii.fi i'iil. tiriT cl rf ll.'(.*i cl II7M — (', — 10] Jfn, f.ijuc ail sc.l. XII l.inlinn i'i (! . quoiu
(-1) Diivii n , l). Eiirlicriu'» cuiii (', riiiMonlil. Iilulfu Eiiclicriu» rcfiTl. — 'H^ fi/iior /Miiim. Eucli.
UO
S06 S. MELITONIS CLAVIS
Xlir. Manaem Consolans. XV. Helta, Domini Dei '.
XIV. Faceias, Aperiens. XVI. Helis.eus, Dei meisalus.
§ X. PROPHETARUM NOMINA^.
I. OsEE, Salvalor. XI. Zachaiuas % Memor Domini.

II. JoEL, Incipiente Deo. XII. Malachias, Angelus meus.
III. Amos, Polens^ vel Forlis. XTI[. IsAiA, Sa/ns Doniini.
IV. AuDiA, Servus Domini. XIV. Jeremia, Excelsus Domini.
V. JoNA, Columba, Vel Dolens. XV. Ezechiel, Fortiludo Domini.
VI. MiCH/1'A, Quis isteP XVI. Danihel, Judiciuni Domini.
10 VII. ]\aum, Germen^ sive ConsoJalio. XVII. ZorxOBABEL% /pse magister Baby-
VIII. Ambacuc, Amplexans. lonis.
IX. SopnoNiAS, yl^scondens ettm. XVIII. JOSEPH, ^wciws.
I
X. Aggeus, Festus^ sivc Solemnis. XIX. JuDiTH, Laudans.
XL APOSTOLOEUM NOMINA.
55 I. l.SiMON^ Pone mwrorcnij \e\ Obe- IX. Matthûs, Donatus; idem appella-
diens. tus est Levi.
2. Petrus, Jf/noscens. X. Lebbus % Corculus, id est a corde.
3. Barjona, F ilius columhse, ^yviim])a- Ipse est Thaddeus; ipse est Judas Jacobi.
riter et hebraeum. Ipse est et trionymus.
20 4. Cefas, Petrus, syrum est. XI. Chananûs, Possidens, sive Posses-
II. 1. Paulus, Mirabilis. sio ; ita autem dictus Simon a vico Chana,
2. Saulus, Tentatio respicientis,\i'\Se- ipse estzelotes.

curitas. XII. Scarioth, Memorise Domini, vel
III. Andreas, graecum est
Virilis, ". Memoria mortis ejus. Hoc vero nomine ap-
25 IV. Jacobus, Supplantator. pellatus est a vico inquo natus est.
V. JoANNEs, Domini gratia. XIII. MA.RCUS, Excelsus mandato.
VI. Philippus, Os lampadarum. XIV. LucAS, 7pse consurgens, sive Ipse
VII. Bartholomeus, Filius suspendentis levans.
aquas. XV. Stephanus^ Norma vestra ; graico
80 VIII. Thomas, Abyssus, vel Gemitus autem sermone, Coronatus.
unde et Didymus graece dicitur. [Hic deficicbanl Melitoniana^ in cod. C.]
§ XII.
I. BREsiTH^îdestGenesJs.Gencsiautem II. Ellesmoth, idciit Exodus, sm exi-

dicitur quomodo aliquid sit, quod antea fns, vel egressus populi.
35nonerat. III. B aiecr a, £em7icutn.
(1) Deus Dominus. Eccli. — (2) Prophetx C. In mus. —(6) Decorus vel Respondens
pahulo. Orjg. Sed
graeco cjuodam glossario (Vallars. col. 1149), exslat si- nobiscum interprelatur ad Actuuni giossas. (7) Leh-—
milis TiEpixour), nempe 6voiJ,a [sic] TvposYjTwv, eademque haius. Ib. (8)—Slephanus. Quaj sequuntur ignoral
nomiiia eodem fere ordine legunlur, sed cum dissimili Euchcrhis.— [d) JMelitoniana. Ilis cquidem addit G
interprelatione. —
(5) Zacharia. Deest Euclierio. — varia nomiua , parlim supcrius, partini ab Euclierio
(4) Zorobabel. Deest il)id. —
(5) Sinwn. Conveniunt exposita verum ea tantum ibi recitanda sunt
;
Cai- :
omnia cum Origonis libello , nisi aliter nionotur , us- phas, Pontius Pilatus , Barrabbas, Eden, Hierosoly-
que ad fiiiem sectioiiis idcm vero i;j,norat distiuct. 2
; ma, Romaui, Grhcnna llcbrxi, Sadclucxi, Pharisjei
—
,
el 12; niajor etiam est consonsus nostri rura glossa- Galilxi,Samarit;v. (lO) Beresith. Ullimo revcrli-
torc gra;co i [Vall. c. 1155], a quo litulum acccpi- mur ad cod. B , D.
DK NO.MlMmiS. 307
IV. B.K\Ei)k]]\n, Numerm. VIII. y\u.\r.um, Regum.

V. Elladaijahim , Deuteronomium , id IX. Dkuuevami.n id est , Paralipome-
est sccuiida le.\ , in (]uo est evaugelica; legis tion.
prafiguralio. \. Tkhe astra ' , lioc est A7/ propheta-
5 VI. JosuE HE.^ jvLis, id est Jesu, filius rumUher...
Nun. [Iluc usque codices omnium integerrimi
VII. iiopiuyj, Judicum. -Sj^-]
APPKNDIX AD CAPITA \U et \IIi.
SCRIPTOHES PH.IXIPLT VLTLULS
DE NOMIMU.M I:T NUMKRORUM Slf.MFICATIONIIlUS.
T. IMiilo. — De Nominibushebraicis — '^. I.\. Ijiclierius, Instructionum lil). ii.
De Scplenario •'. — (jilossir.
II. Interinetes Nominum , apud veteres X. Fulgcntius TManciades. — IJber jdnjsio-

llcbrieos '.
logicus. cl dc seijtcuario ar iiovcnario nu-
III. De Nominibus hebraicis;
Ori^^cucs. mero.
— Liber de inlerprelalione Nominum, sive XI. Auaslasius Siiiaita. — Ktymologicon'.
Lexicon Origenianum "MW, Yv^.Ysvv-f;. \II. — Elymologiar.
Tsidorus. lib. \\.
IV. Oriou Tlici)anus. — Lexicon *. —.iUcgoriic N. V. et T.
V. I*scudo-Cypriauu8. — Coena ". XIII. .\ilcrauuus Scotus. — Iiiterpretatio
VT. Kusi'biusCa'sariciisis. — Libcr de situ inyslicaprogcnilorum NJ. I). ('.
et nominibus Locorum hcbraicorum "'

XIV. Joauiics — E.rpositio .Maro. Vorum
VII. Lpipliauius. — Dc Numcrorum mxj- S. Scripturiv.
stcriis ". \V. Vcu. IJcda. Delocis Actuum aposlo-
VIII. llicrouvmus, l'hilonis, (higenis, et loruiii. — Intcrprclatio vocum hebraicarum.
Eusebii iutcrprcs. — Epistol. ad Fabio- \VI. Aldhcliiius. — De Septenario "', et
lam, etc. de lic grammatica.
(I) .islra Sir rodil. Xll |)ro|ilii(.T (lictinttir npiid neiie dicam iminpnstis. l'.cco libi \ii pr.rco? pr.e*tal)tiiit
Jiidieos clioldaice ^CJ 'T
Ihre hexer. Orediiiii faril- \loiiliaiici)ii. ('(ilal.iofl. ('uisliu, p. l."it) sip|. llientnMii.
liiiie iiilerrupluiii hic Siripturn' canonciii riiissn qua : Ol>,>. e.l. Vall. l. III. col. III.'), »iri.'i, ll»i(i, ITTI,
coroiiidi- Mtliloiiiaua ilavis iiileêrniiie rl aiilisîiiiio 1187), I^.")l. ^Jiiiinim 1'iirle prie>taiili-simiiiii esj leiicoH
|)eriiriel)aliir. — (i) lleirniriî. Hjiisdem el On- iir.elixiim ('<iil. r.oisliiiiano I, <|ii>><l iitip<'rrime edi<lil
ônis i;liissaria iHtinn fecit llieroiiviinis , ililiînler lolileiilier'^, llalniiP. —
VeiiisiKsimmn et
(.%) l.e.rirou.
cdidil Marli.iiiaus, iioii siiliiiii lilnie et îaeu ali cliristi.imim, <'<l. li. .Stiirtiiis l.i|)s. iSiO. — tl Cirna.
inso rereiisila, sed niiiltis aiutiriis loni|ilelala. — liiimiiieiidatiir iiisiilsus ilK- lilieliiis ex eu nno, u( patct,
f.>) .Scji/c/K/rio. M\sliri> iiiiniirortiiii iiiteipretiliiis <pi<)<l iiim iiiiilla iii co coiigci uii-
v.irietite el vanit.ile
llicroiiyiiius viililur a);iiien iniii);ii(> nrcensere , diini tiir niiniiii.T sacrx; e.i cttusn ttl
imiiiinera .Scriplnrir
uiideriiii scriplore* dr inipari Sumero |)roreruntiir in ciir isti srripti.incula* proieinin Hnhanii» nniieril adili- ,
e/ji.s/i./<j <i./ I'<imintirhiuih , niiiiiniiii (lleiiiriii , lliii- dirit llerv<iis amplos comnienlarios tarii vari.i sub- ,
iioljtiis, Orifieiie-. , Dioiiysius , l'!ii«el)iiis , Piiiunii-i, trxiieniit srliolia , r.intiiiii> iilas , rlivllimos vcrnaciilo*,
Terliilli.iiiiis , ('.yprianiis , Vicloriiiiis , I.aclniiliiis, lli- (iii.ilia sMiil (iniidrriii , Jnnnnis, '/icliarir, .\.st'rliiii
larius (|uoruiu eniniv<>r<i putein opiis eilidi-«e

iiulluiii .Aiisilli ctc. (is. Kdelrsl. Diiinrril ilWsirs fHpul.^t. i
;
.siiiniilare (/ciiji/irtri .Vuriirruinscriptiini, sed oliilerom- el II, p

,
".13).
— '7 llrbrairvriim. Kdiiiil priinu* Mar-
lies lioc arîiiiieiiluiii «iiis iii iiliris l<lieis!.e. — ( l) llr- ti.iii.eiis , secimdiis po^t eiim Nallnrsius, .id calc. I. iii,
br.ros. I)iserlea|i|iillaiiliirali (Inneiie, iii hom. .'lO.viijirr nccedeiil<' l.itini inlerpret.ilione .S. Ilitronvmi , iliul.
l.evilir. . al) llieronymo in {>u:rslion. hrbraic. in (irne.x. 8.V.I. — i^H) .Myslrriis. ^)nod non r\slal, nini rorlc iii
c. 17. 1'rimiiiii anmiiiH riierat liii nceiisere rtvmi)lo(!ii os

Ji.
rnpniiMilo »/»• meusuris rl poiitlrribus — ^'.li .' '
71-
veleres aiioiiymiis < lin>liaii<i-i, i|iii fi re loli >iiiil in in- r<'M. Viile l'aliric. Hibl.fjr. \. vi , p. (lUl,— '«•-
lerpretnlione vociim liililicariim |). (ennit iios canipu<i iiiiriii. I.did ('.. M.iius in r/1155. auct, I. v, p .'i0|.
308 APPENDTX
XYII. Alcuinus. Interprelatio Nonii-— XXXV. Gaufredus de Altacumba. De
num hebraicorum lilteralis, allegorica cl sacramentis Numerorum a tredenario ad
moralis. — De Epislola Gallicellulx '. vicenarium. — De crealione perfectormnNu-
XVIII. Rabaiuis. — De Numeroriim vir- merorum et eorum sacramentis.
t lutibus — In coenamS. Cypriani \
-. XXXVI. Joannes de Pratis. Expositio
XIX. Alvares Cordubensis. — Liber de Vocabulor. biblicorum.
Genealogiis ''
XXXVII. Othlo Emmerancnsis. — Dc

XX. Eparcius. — CUives Scriptunx '.
mysteriis Numerorum ^.
XXI. — Glossa Ven. Be-

IJridfertus. in XXXVIII. Joannes Salisl)eriensis. — De
lu dam'^ duplici Mathematica. — De septem Septe-
XXII. Micliael Psellus. — De divinis Nu- nis.
meris. XXXIX. Joannes Peckam. Dc Numero-

XXIII. Remigius Antissiodorensis. In- rum mystica interpretatione in sacra Scri-
terpretatio Nominum hebraicorum. ptura.
15 XXIV. Odo Canieracensis. — De Ternario. XL. Her\aeus Eurgolius. Commen- —
XXV. Joannes Euchailensis Etymo- tarius in Coenam sancti Cypriani^.
logicon biblicum '^
XLI. Guillelmus Brito, de vocibus Scri-
XXVI. Guillelmus Leicester. — De Nu- pturcT sacrse difficilioribus.
meris. XLII. Joannes de Herefordia. Epitome
20 XXVII. Theobaltius Lingonensis — De Vocabularii Guill. Britonis.
significatione Numerorum. — De quatuor XLIII. Adamus parvus De Dictionibus
modis quibus significationes Numerorum Bibliorum.
aperiuntur. XLIV. Arnoldiis Eoterodamensis. Su-
X\N\U. Rogerus S. Edmundi Tabula per Dictionib. Biblicis.
25 in Gloss. biblicas. XLV. Joachimus abbas Florensis. —
—
,
XXIX. Elidocus preshyter. - Etymolo- De septem SigiUis. Seminarium Verbi

gicon syriacum. Dei '\
XXX. Stephanus Langhton. - Interpre- XLVI. S. Thomas de Aquino' .—Quater- '
iatio hebraicorum Nominum. narius D. Thomx.

30 XXXI. Alexander Cemmeticensis. — XLVII. Petrus Bungus. — De mysterio
Arithmologia moralis. Numerorum.
— De sa-
XXXII. Guillelmus Altie Eipae. XLVIII. PetrusLutrensis. De Septena- —
cramentis Numerorum, — Epistola desacra- rio et Candelabro. —
De myslicis Columnis.
mento numeri quadragenarii. XLIX. Eustachius, Lenisus, de significa-
35 XXXIII. Otho, Morimundi abbas. — tionibus Nominum; —
Seminarium verbi
Anahjtica Numerorum. Dei de mysteriis sanctse Scripturse
XXXIV. Hugo de Miromari De Quater- L. Nicephorus Grcgoras. Be Septena-
nario. rio.
(1) Gallkellulx. Alcuini Op]9. t. i, p, 1 Q.[i. D'A- omnes.--(8) Numerorum. InDial. de iii rjuxst. Pezii,
cher-^ Spicileg. 1. iii p. 521. — (2) Virlutibus. Non Thesaur. anecd. t. iii p. ii, p. 203. (9) Cypria- —
exstat. — ,
(3) Cypriani. Exslat in coJ. Paris. — ,
nicam. Cf. qua; supra p. 125, not. 3. (10) Dei. —

(A) Genealogiis. Cf. Areval. Isidorian. c. i.xxxv, n. 5. Exstat in scliedis nostris e codicc coa!vo auct. —
— (5) Scripturse. Corl. Bihlioth. Vallencen. K. 16G (H) Thomx. Edil. prinripem , nisi fallor, ad manum
saec. X — (6) Dedam. Intcr cjiisd. Opp. t. i, p. 155» halnii inBihl. Sanf^ciiovef. n" 1969 inscriplam , Paris.
~ (7) Biblicum. In codd. Paris. uli sequcntes fcrc l-49i, apud Guidon. Mercatorcm.
SPlCILCGlUiH
SOLESMENSE.
TOA[. III
PARS ALTERA,
QUA CONTINENTUR
VARioniM c()[.f.i:(TAM:A i:t fra(.m(:.ma,
MAXIME DK REBUS SYMBOLICIS.

i
SPICILEGIUM
SOLESMENSE.
S. HIERONYMUS, STRIDONENSIS.
F.riSTOLA XXXIII AD PAULAM,
DE VARRO.MS ET ORIGEMS OPERl.M I.NDICK,
PESE EX ISTECnO BESTITl TA.
TESTIMONI.V.
IfiKitONYMis. Elqiiifi indiccm oprrum cjiis [Orlgcnis] IsiDoms. MarcusTcrcnlius Varro apnd Lalinos in-
iii voluniinihiis cpisloiaiiim ,

quas nd Pniilam scripî- niimcrahileslibros scripsil. Aptnl Gra-cos qiioquc Ghal-
iiiiis, in (|iia(lam cjiistola, coiilia Varronis ()|)cra coii- (Ciitcrus miris altollitur laudihus quod tantos lihros
fcrcns, posui, iiunc oinilto. I)c ]'irix illuslrib.,c. liv. cdidcrit, quanlos quisque nostrum nlienos scribcre pro«
5 (Vall. cdil. 1. II, p. H<)."i.) pria mann vi\ |)ossit.
Rii iNis. Liiiilium ipicmdam sciihcns [Ilicronvmiisl, Dc nostris qnoquc apud GroecosOrigencs , in Scrip-
coni|)relicndurc quasi indiculo qiiodani voltiit i]uaii(a Inrarnin laborc , tam Grrccos qunni Latinos opcruni
apiid Lalinos Varro scripscril, cl (|iianla apiid iioslros siiortim niimcro stipcravit. Dcnlqtic llicronjnius scx
()ri;{cncs, iii Gra'cis; iu i|ii,i ita ait : • Marciiin 'rcrcii- millia lihrorum tjus sc Icj;issc fatcliir. Flyiuolog.,
10 tium Varroiicni, ctc. m Aiiulog. lih, ii , ii. 20. (Uuliiii lih. VI, c. 7, n. 1, 2, r>. (Isid. Ojifi. Arcval. edit. l. ui,
Oini. Vnll. cdit. p. "2.) p. 255.)
I. (|iii latiiic scripsit , aliîiia commcmoraho,

ut intclliâmtis nos lipimcnidis (lonnire
[Mnrcmn Tprciilimn V.irnmcin miraliir
somniim , ct slmliiiin qiiod illi posiicriint
nnti<iiiil;is, (|ii()(l :i|)ih1 l.iiliiios tam iimii-
mcnihilis lihros scrip^cril. (iiicci (ilialccii-
iii ( ri:ditioncs;cciilarium littcrarum \ iios iii
conij;rcj;andis opihiis poncn'.

i;> tcnim '
miiis clfcrmil laii(lilms,(|iio(| taiilos
lihro.s composiicrit, <|(iaiilos (|iiivis nostriim II
aliciios siia m;iiiii dcscnlicrc noii polcsl^.
Et(iiii<i iioii oliosiim cst apiid Eatiiios (inc- Sciipsit iuitiir ^'.irro :
coriim volimiimim imiici in lc\(i-c, dc co \i.\ liliros \nlitinit;iliiin *.
V.t rod. SriV Mihl. Atni^.itcmi-i. Vidc qiii' iii /'ro- divcrc rhdlrrnlmiiit , «ivc .rrrl f^rrlirif . oh indcfps-
Ivgitm diM , iit dihiii , lani dc pcrpcliia cincMil.iliiiiic si 111 rirca lihros sltiditim . qncm qti.ttcr millc lihro»
nnslra qnam i\i' prinio cl rlari<s. rditorc hiijiis iniii- »rrip«i««r, lntn fnhulixe Irndiinl, qiinm »c\ millin Ori-
,
gniii rpistolip , ipicm taiiicn ftipil iioim n nnclnrii, jatii gcticm, C.f. Arrv.iliitn I. I. — "2' /'c.t.nf Kdit. —
niitic cxlra iiiiiiicm (•onlrovcrsiatn posiliini. I\iiica rdila (^) Srriplurartiin l'd. '
l Hmnn humnnarum nn-
i]iia' iiiiiis lturniii'< assiMvavci al, iiiicis iiicliisiinti<. liiiuilnlrs Ith. \\v ,
, rl ihriiiiii uiii xvi .ipiid K.ihri-
(I) LbaUcruin cod.Didvmum grnmniulicuni vclircs riuin />'•{'/. /(!/., I. I, |>. I-I, qiicni pro r.rlcii» l.iiiilo.
312 S. HI!'nO.>YiMUS
IV"'' dc Vita Populi Romaiii ']. Lcgationum iii ^*.
Imnîmimxv '. Suasionum iii.
AiTicov TOTnxwv LXXVI. De Pompeio iii "

'De Lingua latina xxv ". Singulares x.
5 Disciplinarum ix ^. De Personis iit.
De Sermone v ".iatino De Jure civili xv.
Quaestionum Plautinarum V \ 'ETnTO[j.>,v j Antiquitatum ex libris xlv ,
Annalium in **.
libros IX.
De Origine Liugua? latinee iii '\ 'ETiTopiV, de Lingua latina ex libris xxv,
10 De Poematis iii '" libros IX ^^*.
^
De Originibus scenicis iii.
'
' De Principiis Numerorum ' libros ix.
De scenicis Actionibus iii *'^. Rerum rusticarum ^^ libros iii.
De Actis scenicis iii. De Valetudinc tuenda '^ librum unum.

De Descriptionibus iii ^ '
De Suavitate -' bbros iii.
'
15 De Proprietate Scriptorum iii. ' De Forma Philosophiae ^^ libros iii.
De Bibliothecis iii ^ '
Rerum urbauarum -" libros iii.
De Lectiouibus iii '**. Satyrarum Menippearum^' Hbros cl.
De Similitudine Verborum iii ^\ Poematum^^ libros x.
(1) Romani ib., alias de Vila Patrum , ad Atticwn Diomedes citat? — (17) TVrborwm. Eorumdcmsecun-
nuncupati, quorum undecimum quum Nonius comme- dum citat Priscianus quos cum cffiteris supra relatis
morat , videndum an aliquo errore iiecne. (2) Heb-,
— n. 6 et 9, in unum
,
conflatos fuisse corpus lixiy librorum

domadum , sive de Imaginihus, ib. Imagines dcc fuisse de l. Fabricius minus bene conjicit.
lat. (18) Lega- —
testis cst Plinius, xi librum citat Cbarisius , ca;tcris lioiium. Nemo mcmorat islos,
neque sequcnles iii Sua-
libris bactenus igiioratis. Titulum vero fusius exponit sionum, neque Singulares x, neque xviii de Personis et
Fabricius , ib. —
(3) ToTtixuw. In cod. ])arbare aotios deJure civili, nec demumduplicem£'p/7o?He».— (19)Z)e
topicon. Apud Fabr. Aixia siveraw^^. (4) Lotina. — Pvmpeio. Jo. Laiirent. Lydiis in op. De magistralibus
Ex immensa Varronis lilteraria supelleclile soli fere R. P. quod Cl. Hase edidit Paris. 1812, adduxit Varro-
supersunt libri De Lingua latina ad M. Ciceronem, nislocum e prooemio Toiv 7ip6? IIo[jL7rr,tov quos quidem ;
quos voUint fuisse numero xxiv , quatuor vero primos nostros minus aegre putcm, quam ad primum de Ling.
periisse, cxstare autem , cuin abquot lacunis , v-x. lat. cuni Spengelio respicinm. —
(20 Libros. Codex bis
Quibus adduut alios , numcro incertos , de Proprielate peccasse videtur, iegendo bic exlibris xv; et supra
: :
scriplorum, de Lingualatina ad Marcellum, ct dc Uli- ex libris xlii. — (21) Numerorum. Huc refer quse apud
litate sermonis. Sed juxta codicem nostrum crunt de Fabricium ad libros disciplinarum perlinent, Yarronem
eodem argumento Varronislibri XL, bic et infra recen- videlicet a Censorino de Numeris allegari ct librum ,
siti;ile quibuscf. not.6,9, 17,19. (S) Disciplinarum — ejusdcm de Arilhmetica olim apud Laurcnlium Stroz-
ad Marc. Coelium Rufum, ut plenius Vitruvius, verbo
tenus quoad caclera Hieronymo consenliens. De bis li-
ziiimCardinalemexslitisse. —
(22) Rusticarum. Exstant
Varronis de Re rustica libri iii quos natus ocloginta ,
bris pcculiari scriplione commentatus est Fr, Ritscbi, annos scripsit ad Fundaniam uxorcm inler Scrip- ,
Bonnrc 184S. —(6) De Lingua latina ad Marcellum lorcs rci riisticoe, ed. J. Gottl. Schneider. Lips. 1799,
liber septimus citatur a Rufino, de metris Terentianis. in-8. —
(25) Messala , sivede yaletudine tuenda ,
Gf. Fabric. l. 1. p. 128, et not. 9. (7) Plautinana- — ib. —
(24) Suavilate. Seccrncndi utiqiie ab aliis intcr
rujiicod. Plautinarum quxstionum duo tantum \\hv\ Satijricos, tilulo non multum diversis. (2S) Liber —
a grammalicis mcmorantur, ut videndum sit an non
bic confusae sint U antiquioribus codiribus si-
et II, in
secundus de forma Pkilosophia.' , Cbaris.
banarum. (Jnusde Initiis urbis Romae notus
liber
ib. — (26) Ur-
millimte. —
(8) Annaliuni librum tcrtium a Cbarisio Qiiintiliano; sed lubentiiis dixerim in bisce Varronem
commcmoratiim notat Fabric. —
(9) Lalinx. Quos egisse de bono civilatis reglmine , codem modo ac in
Ires dislinguere est ab cxstanlibus de Lingua lalina , peculiari opere digcssit rc5 ruiV/cas, et rem publicam.
qui numquam sic inscribunlur. —
(10) Pocmalis. Fa- — ['^1) Menypparumcod. Praecffiteris celebravere vete-
briciiis borum non novil numcrum. — (11) Swculi, res libros Varronis Menippeos et Logistoricos , sive Sa-
codex indubio errore. Cf. Fabr. p. 127. (12) Tliea- — tijrarvm, de qiiibus videsis, post Fabriciiim, egregium
Iralium , sive de Act. scen. liber qiiintus citatui-, ut opus in Sat. Menippearum reliquias , editum a Fr.
cum sequenti hoc opus coiijunclum fuisse videatur. — Oebler (Lips. 18ii), cui tantum innotuere libri xcvi.
(15) Descriptionibus. Silct Fabr. (14) Scripto- — — (28) Poematum. Praelerx enim libros de Poematis
rum. Fadem ncc plura ib. —
(15) Do bibliolhecis supra et a Cbarisio relatos veleres indicarunt libros
,
,
novere lanlum librum secundum. (16) Lectionibus. — de Poetis [Gell. Priscian.] , et Poeticum librum Var-
An iidem cum libris Co7nplexionum , quorum sextum ronis, a Diomede laudalum.
AD 1>AI l.A.M.
Oralioniiin ' lihros wir. jiallio et sordida tunica , lectioni vaca^crit,

'
Tray(i'diaruin lihros \ i. quasi vcsautis c\|)lo(litur.
Salvrariun '
libros i\ i'Quorsum Varronis et Chalccutcri mcntio
Et alia plurinia', quit enumerare lon- lactasit, quicritis? \idelicet ut ad nostruin
5 gum est. .\(lamantium uostrum([ue Chalccnterum ,
*
vcniamus, ([ui taiito studio in sanctarum

III.
Scriptui-arnm comnicntariis [el]sudore lal)o-
ra\if. ut jiisfc Adamanfis '
nomcn ac(C[)crit.
Vix medium dcscripsi indiccm ', et legen-
Niiltis nossc (juanta inucnii siii rcli([ucrit
tibus fastidium est. At e contrario nostra
monimcnta? Scqucns lilulus (jstendet '".
sajcula liaheut liomincs crudifos, sciuntquc
[)isccs in (juo jûrgitc nati sint, ([uc concha IV.
10 in([uo litlorc crevcrit. l)c turi)aruin salivis °
nou auil)igiuuis. Scri[)sit in Gcuesi " librus \iv.

Paxamus et A[)icius '
scm[)cr iu uiaui- localiuni homiliarum '- lib. ii.
bus ; oculi , adad pa- lia-rcditatcs ; seusus , In Kxodum K\ccrpta '^.
tiiias. Kt si quis dc pliilosopliis, vd dc Cliri- lu Leviticum ' '

K.xccrptaL
15 stianis ([ui vcrc [)liiloso[)hi sunl Irilo , Slromatum ' '
lih. v.
(1) Oralwnum, cimm lilulus cxcidcral tot nKmumcn- iinl Pn.xami , ijiiasi
, immo salc suo
diîlo monstrarc
torum, omncin forcnscm Varronis vilam rcfcrcntium. fricarc vidclur Varronis sajiicntis i-oj OivaaTa, iic si ora-
— Cij Trdfjirdidruin. .Memoria liomimim parilcr cx- ciila siiii is dcmiim dirc\issct ad discipubim, ijui inde
stincti ?uiil. —
(o) Sfityrarum. Noniiis de coinpusi- usijuc adcosapiiit, ut dc rc ciiliiiaria , ju\ta ac .-Vpicius
lione Sat yraruin yarroncm cxcilat i;( 1'arectusi, apud illc, scribcrct, codcmijuc delicatioris cibi ajipctilii cr |
Fabric. —
(i) Plurima. Rcccnscntur cniin insupcr ora bominuin fortiissc celcbrarclur. Iteruin vide (juic
npiid cumclcm Fâliririiim 1" l)r Cultu deorum libcr , ;
iiifra Varroni viiidiciimus. — ChaUcnlerium cod.
(8)
—
2" l)e Ifriiul/lica Whvi pliis ininiis x\ Tt" Lpislolii aruin ;
;'J; .\dainaulii cd. — iU) OstendH ib. (II) Libros —
(luxsliunum libri p. m. viii -i" t.i^': Xa&axTr,pwv; ; XIII in (ien. cdil. lluct. Origenian. lib. iii, t; !2, n. 1,
f)" I)e Vita sua libcr; (jo Ad Libonem libcr 7" Libri ;
cd. dc In lluc, l7o9, p. "Idj. Exslant in Opp. t. ii init.
navalvs , (|ihis fortc s<ec. xii manu tcncbal Joaniics fra{,'mciilii cx lib. i ct iii, ct £x>0Yat,(|iiibiis ct addc (jiiic
Sarcsbcricnsis S" lirlli puniri seiuuili libri sallcin ii

; ;
collc},'it (iallaiidiiis in liddioth. Pl>. \ \iv ,
ji. T). —
i)" De Familiis Trojanis libcr 10" Khelorirunnn libri ; (12) Oineliarum cod. In cdil. .Mysticaruin. Scd jilacct
p. m. XX 1 1" De; gradibus neccssitudinnm, apud Scr- codicis leclio, scilicet pro gricco xomytai. Neque cx-
\ium; X"!" De .F.xluariis apud ipsum Varroncm. Ilis ,
stiint. (!a>tcrum rcctc lluctiiis asscruit cas cssc ab
(jnoijuc j)cr inc noii slnl (juin acccdanl ITt" Mmius : bomiliis in (iciu.-im infiii rcccnsitis dislinclas. Kailcni
sive de forluna , c\ Vrlt. \'irgilii inlrriirrlt. ab .V. c\isliincnliir dc ca'lcris
commciilariis scijucn- sclioliis ct
Maio rditis ; W
Senlentix ad 1'a.camuin aul l'apiria-
num , nupcrrimc editic de (juibus statiin l.'i" dciii-
libus. —
F.icerpla. Noii cxst.uil nisi l fr.i^mcnla
!.);
c comincntariis ct jiiirs ixirjfu)/, ibid. ]'. I|tl-I:!(),

, ;
(\i\r. Iibri lirruin iialuraliuiu , c miibiis bic illic dis- i|iiic *)

loris iiii\it (ialliiiid. il). j). ;> , (!. — ^ I li /n l.n i-
ji'('ta loca colli'};imns , mox iiroicrcnda ; Ki" (lcmiim //' u///. li\slaiit scl( clii -cliolii iiilcr');»]). ib. p. |8U-iSl,
Kpistoiv , (|nns luissc innltns , jiro vila scilicct tnnli ajiiid (iallaiid. p. G, 7, ct iMaium in Class. auct, t. x,
viri ad oclii^csimiim anniim prodiicta
, ncino saiius ,
p.dUO. — (iri) .">;/»-o//in/i///i. Diibinin j)riinum cst utruin
diflilibilur. liujiis ibcsaiiri iitinam nobis conli^crit opiis idcm cuiii jirirccdcntc siiit i^llia c -tiom.il i ; dcindc
niimain adiincnissc [{cmmuliim! .Scd bicc liin tciiiis. nii iilia liic iiicinorciiliir iif.(iiua-. x ijiinm ijiiaiii Kusc-
V paiilo iiilVa S\irtle(jii noslii
iilc VarronKina, — bio llicroiivino et Uulino satis acritcr vcntilantur.
,
Invirem cod.
(.')) —
((}) Saliris. OMreas "jciliccl do Kijuidcin in codicc, pos( e.rcerpla, punctum jxMiiliir ,
M^nal, (locblcas aiit Piirpiircn", i|iiariim snlivam ci>n- ct iii cililo liic linil locus ii llurnio nllnlii>: (jiiciii
sidcriirc iion ncnlii;it IMiiiiiis. (ll. //. .\(//. m , (iO ; t.inicii iiiio lciiorc ct nrîimciilo cuncl.i lliicrc vidcinliir,
x\\, il,'i: \\\ii ,!2i, "2. At nonnc locns liic corriipliis tani nb Lrviticum isliusmodi Slromala,
l'".\ccrptis in
liicril? — (7) .(j)i(M(i (|uidcm, nc|)otiim umniiim al- (jiiain iidccnnlnlo rjiisdcm nomiiiis opcrc disliii^ncrc
(issimiis ûr};cs ,
îilii su|icr a-llicrit noliis. l'a\nniiis siiliiis csl. (ioilnlis cnini variornm locis liaclcniis ,
vcro , irlbiiîii fiicril nii iitcr , (piis ^ciitiiim ^civit iiin- crcdiliiiii csl '.•:f,<i)ij.i:a Origciiis fiiissc comincnt.irios
(|iiiim? Noli dcspcriiio, lcilor. I'!c( c cnim nnpcrrimc cl III vclcriiin |diiliiso|iliornin liliros, in i|uil)iis iiinnia rdi-
op|)orluno nobis dcdit (;narus inlcr llnlos vir, Vin- îoiiis nostrn> dogiiinla cx illoruni »ciilcnliis conlirmn-
cciitiiis Dcvilii"-, srntruliiis ijiinsd.im Viirroiiiniias, ciis- rciiliir, ni ccdcnlc brcvi iii C|ii^l(dani nd (iat.itas c\|>la-
(|n(! ad /'((.( NiiMo/i , jiixla iidciii codicis liiliivii.i , in- nalioiic, libro'' dcinnni ftii'>-c iiumcro \; ijiiaiii (jiiidcin
8cripliis, ipiiiiii iiiilcii nlilcr, sriluet ad 1'apiriiinum iioliim si iiiiicc cxcijiini, cn-lcrn ciiiii cnt.«lo'î nostri ti-
diclii! circumicrrcnliir. Piixamiis vcro inlcr UTpixi.iTa- liilo ijiindrarc iioii vidciiliir. (i.ilcrnni cvslnnt >lroiHa'
T&y; notissimiis. Porro \idcn' uiio \i\ ajiico n noslro tuin fraj-iii T) laliiic I. i, y. T]i\)\\, <mc sint c jiliiloô-
dislnrc codicis Piiln>iiii l*n\iiniiin? Addc ijiiod liicro- jdiit i'', si\c
I
otius c noslris cxogctiri*, ile qiiibus alibi
nymtis diim mciiiiinl^ \ nrrouis occ.isioiic , l'nxiniii iilliiin <>ili'niiiim.
311 S. HIKKOiWMUS
In Isaiam ' lib. xxxvi. liipsahno xxix hb. i. ,
Ttem in Isaiam exccrpta. In psalmo xxxviii lib. , i.

In Osee, de Effraim, lib. i In psahno xl, hb. i.
In Osee ^ commentarium. In pscihno xliii, hb. ii.
In Johel ^ lib. ii. In psahno xliv, hb. iii.
In Amos lib. vi. In psalmo xlv lib. , i.
Tn Jonani lib. i. In psalmo xlvi, hb. i.
In Micheam lib. iii. In psalmo l, lib. ii.

In Naum lib. ii. In psalmo li, lib. i.
10 In Abacuc lib. iii. In psalmo lii, lib. i.
In Sophoniam lib. ii. In psalmo liii, hb. i.
In Aggeura lib. i. In psahno lvii, lib. i.

In Principio Zachariae lib. II. In psalmo " lviii, cod. xviii,
In Malachiam lib. ii. hb. I.
15 In Jesechiel '
lib. xxiv. In psalmo lix, lib. i.
IV Excerpta in psalmos % a I ad XV. In psahno lxii, lib. i.

Kursum in psalmo i, lib. I. In psahno lxiii, lib. i.
In psalmo ii, lib. I. In psalmo lxiv, lib. i.
In psalmo iii, lib. i. In psalmo lxviii , lib. i.
20 In psalmo iv , lib. i. In psahno lxx, hb. i.
In psalrao v, lib. i. In psalmo lxxi, lib. i.
In psabno vi, lib. i. In principio ps. lxxii, lib. i.

In psahno vii, lib. i. In psalmociii, hl). ii.
In psahno viii, Hb. i. In Provcrbia ^ , lih. iii.
25 In psalmo ix , hb. i. In Ecclesiasten excerpta.
In psahiio x, hb. i. Tn Canticum Canticorum **
lib.
In psahno xi, hb. i. X, et ahos tomos ii quos su-

In psahuo xii, hb. i. perscripsit in adolescentia.
In psalmo xiii, hb. i. In Lamcntationes " Jeremiae to-
30 mos
In psalmo xiv, lib. i. v.
In psalmo xv, lib. i. Fuirsum '" [Pcriarchon ^'
lib. iv.
In psahno xvi De Resurrectione ''
, lib. i. lib. n.
In psaimo xx, lib. i. Et alios de Resurrectioiie dialogos ii.]
In psalmo xxiv, lib. i De Proverbiorum quibusdam Queestio-
(l) Isaiam. Commentarios et excerpla una abstulit mus ab Origene editos fuisse decem libros in Cantica.
aetas prtctcr diio fmgmenta iinum c lib. i, allerum Praiterea collectanea multa graica ad latina accedunt e
—
, ,
c XX ; utrnmquc latinum vide i. iii , p. jni-lOO. Procopii Cateiia, 1. 1. p. Oi-iOi. Parvi tomi inCan-
(2) Fragmentum £?yiYr|Tiy.oJv hi Oseam. ib. p. 438, ticum^ Origcne juvenc scripti, fragmentnm unuin
al)
'459. —
(3) Joel. Nihil supcrest de iibris xx\ iu xii pro- supercsl ib. p. 11, ctaliud cx secundo tonio in cadem,
phelas minores commentariorum. — (4) Tomi \x in p. 11 li2. — (0) pnc-
Lamentaliones. Inlerciderunt
—
, ,
Ezechielem fragmcnUim ib. t. iii, p. 3y2. In (.'")) tcr fragmenta 520-551. Verendum enim ne in
ib. p.
psalmos fragmenta bene multa colliguntur inter 0/ip. rcrum natiira jam non c\s!et commentarius in Tbre-
l. II, p. ol5, ct apudGall.
p. 54-73, 515 6.")4. Con- nos qucm Romrc editum memoratcal. Bibl. Bodl. 1610,
firmatur inde tnm auclorilas liornmcc commentario- ul scite notavil Illigius, Prspf. Bibl. N. p. xxxiv. —
rum, ab Erasmo male altrcclala, tum quam discrtc (10) Rursum. His qua; scquuntur pra^misit Rufinus :
Huffius instituit distinctio, p. 5t1, inter Enchiridion Ilemmonobihlia (sic)^quod nostrocod. deest. (llÛEpl —
hreve scholia et homilias in psalmos
, sed vide qua; ; 'Ap/(ov. Lalinam Rufini iuterprctationem fragmenta ,
infra in not. 8, p. 516.— ;6) In ps. xlviii cod.— (7) In 18 iibr. et ii, ct maximam parlcm lihr. iii eliv, groece
I
Prorerbia fragm. ibid, t. in, p. 1-10, ct apud Galfind. exstare noturn. —

(12) De resurreclione frngmenta
t.XIV p. 2o-30.,
— Canticorum
(8) iv libri lafinc 2 gra!cc, 5 laline cxstaiit, t. i, p 35, 57. Qu''" tani
exstant, inlcrprcte Uuhno. Ita et alibi vult Hierony- ad hoc quain ad sequcns opus pertincre possunf.
Al) PALLAM.
iiihiis, lil). r. Incpistolam ad 'rhcs.caloriiccnscs '-
l)iaN)f(rmi advcrsus (laiHlidiiin Valenti- lih. iii.

iiiaiium '.
Iii cpistolam ad Titum ' '
lib. i.
l)o Martyrio- lib. In cpistolam ad IMiilcmoncm lib. i.
V.
YI.
5 De Novo Testamenlo.
Rursus homHiarum in Felus Teslamcn-
In Mattlia3iim '
lib. xxv. '*.
(um
in Joaniicin '
lib. wxii,
In partcs quasdam Joannis cxccrplo- In ricnesin
'
' liomil. wii.

rum '
lib. i. In Exodo ""'
hoiiiil. viii.
In Lucam " lib. xv. In Lcvitico
'
' homil. xi.
"*
10 In cpistolam 1'auli a|)ostoli ad Romanos '
In jViimcris homil. xwiii.
lib. XV. Iii Dciitcronomio '" liomil. \itt.
In cpistolam ad (ialalas **
lib. xv. Iii Jc-ii >a\c-'' homil. xwi.
In cpistolam ad lî^hcsios lib. iii. In lihro Judicum ^' lioinil.
'
i\.
Iii cpistoiam ad IMiilippeiiscs '" lib. i. I)c Pascha -- homil. viii.
cpislolam ad (ôlosscnses '
-' Rcgnorum libro homil. iv.
15 Iii ' hb. ii. In priino
(1) y'alenlinianvm. Non qucm lamcn

tulit aclalcm, Hicronymi Epist. ad .Minervium , ib. 692. (io) Ti- —
alio ct pr.cclariori cncomio Hicronymus
oni.ivil : luni. Kursiis Pampbilo acccpla rcfcr qua' latinc dc-
« llal)etur apud gra-cos dialogus Orig. ct Candidi Va- dit llnlinus tum cx illis commcntnriis ib. p. G'J4, tuin
lcntiniana! li.rrcscos dcfensoris , in (|uo duos andabatas c proximc scquenlibus ib. p. 696. {M) Onie- —
—
,
di^ladianlcs intcr sc speclassc ine fatcoi-. » IJb. ii adv. liaruin. Oinelia, constanlcr in codicc. (1.')/ (iene.îin.
Uuliii. — (2) I)e vtnrlijrin lihclltis insij^nis cxstat Exsfal Hulini vcrsio in omncs lioniilias I. ii, p. .''iS-l 10,
prsDcc , t. I
, p. 27 i. — l")j Multhscum. Ad llueliana cnm 2 frngm. grwcis. — Exodo. Ibid.
(16) est cjus-
frapmcnta , fom. i cl ii inscrfa accesscre , 1" tonii x- dcni vcrsioinfcgra ^. 171-178 cnni 2 fragm. grircis.
xvii, f;ra'cc ct lafinc, (111«" auxit et rcccn<.uil dc la Uuc, (l7j Leviliro. I^jnsdcni in xvi lioniili.is evsfat infcr-
t. II, p. 'liO-SoO; 2" vclus latina infcrpretalio in prctalio, I. fragm. gr. iindc co-
I. p. iSi-:2()'.), ciim :2
OiPteroruni scricin,p. 8ol-*.)51 addcsis (|ua' apud dcx noslcr vidctur mcndosc b.ibcrc \i pro xvi. —
Galland. t. \iv, p. 7.~-8"2. '») In Jucninein exslant —
;
— (18) In .\uineris. Idem vcrlit bomilias xxviii , quaj

gr.ccc libri i\ primi cl fr,ij;!ncnla dc Pliilocalin ; taii- cxstanl ibi p. 27r)-r)S() ; uiio cxcc|>to fi iisfnlo, gra'cn pc-
tum incmoria libroruni xxii , forti' ct xxv, xxM
eral ricre omnia, Scd (orrigcndns videtiir (l.isîodonis (|iii,
cl XXIX , ex conjccturis (|ua; indc spcramus fore iit iili ctinm alias, (irca numcrum crrnvil rcrcnscndo
tuto lcsfimonio confirmentiir. ('>) Exrer]tt<i ncnio — x\x lioinilias. In.\litul. cap. i. (19) In Deuterono- —
distincfc incmoravit. ((!) In l.uiain , forle iioii — uiio. Niliil supcrcsl pra-fcr £/.)oYa; cx bis bonicliis
pnuca protiilcrnnl (jallaiul. I. I. p. sr>-l(V.), ct forle iii cilcnas invcclns indcipic c(lila< ib. p. T^XCh- ,
Maius in Clnss. auil. t. x, p. i7 4-iS2. Scd ccifiora

7)'jT,. — ^:JOj .V<jrf. Omnrs lUiliniis lalincnsscrvavil, ib.
(iralinnibiis Macariiis (-liry-occplialns inscriiif, p. .")',)(

)-'iy() ; fragmcntum
acccssit grn'c. c IMiilocalin, p.
iii
fjiia'
siiis
cxstaiil. ad c;dcciii cjiisd. t. iii , p. ',)7!l sipi. IIiic i li. — i;2l I

Judlcum. 1'juMiini liabcs Inliiic n Uiiliiio
mm
vidcnlur aTroTKaoijdTH valde (liibin iii datas ib. |>. i,'>8-47H coiilirniiinlc C.a-siodoro ciijiis
, ,
fcrtiiierc
Inntica cvangclica, qiia* F. Morclluscdidil 1'aris. lliOI I inicii locuin cx siipcrioribiis in mullis cincndare cst :
Pctro ciiiin l.aodircno poliori juic aMribiiiiliir. « Ui li([ui cliam \obis, iinpiit , bomilias pra'dirli Ori-
(7) .[d lUtmaniis lalinc sinif .i Unliiio asvcrvati lib.ii; gcnis , id r-\ \n (iciicsi wi /«•;/<• x\ii) , in Kxodo xii
giiccn noii invciiiiiiiliir , pra'fcr uniini c IMiiloc.ilia bi- [leije \iii) , inl.c\itico \vi . iii Nuincri>ruin (sic) xxx
rum. Ib. p. .i.'iK-(>S'.l. (lafcrn oiniiin iii 1'auluiii iion y/r(/e xxviiO, iii Dciilcroiiomio scrnioiics iv {forle dee-
rompnrcnl. — (S) (ialalas. Ilicronym. prn*fal. iii rant ((xiiri ipiiiu» xi AomiiM' '
) in quibu.H csl niiiiutrt
romin. cp. ail (iai. Si rifisit ille iir in i'i>t.slvlaiii /'iik/i iiiiiiis cl siiblilis intcr|)rclnlio, iii Jcmi Na\c x\x ylrije
aii (ialatas i/i/uk/kc (i/-(»jici(t vnlinnina. l bi vidcndiim i\\\ , III Jiiduuiii i\. » /ii.n/i/u/. f. I. — \i- /M,ti/i(i.
utrum nunicriis x dclciidiis c iioKtro rodicc , nti in

sit lliiic prnclnrc conlirinnliir oviOi.ti» uniu*, qui bacU-
illo cdifo lcxlu inscrcndus. I.ntinc cxstat iniliuni libri iius ilinm iii lucm \cnit, loci o libro i, qiitni nrimi cdi-
il). p. (>'.)0. — (!)) /'.'/i/ic.tKw. P.iiiciila c lib llic- iliinus iii Sfiirti. l. i , p. idS. CRMcrum ciimilciii libcl-
1,
—
i
roiiymiis iii siin Aiiolngi.i scrvnvil , ib. p. (>'.l|. S, .\n.iloiius n •.n-cnlo iii jani Iniidaxcral lucul. iilis-
liiiii
(10) l'liiliiiprnsis. Niliil nd nos ncrvcnit. (II) ( n- — siinc iii l'ia-f nil ('.niion. pns,bai. Uurlicr. p. I"0.
lo.isrnses. 1'ampliiliis niartjr cMgiiniii itipixon/,-* lio- îr») 1'rimo. Lnlinc Irniistiilil UMrnni» lioiiiili.im pri-
/(/lo/oi/n; siin (hiifenis ini: sccuiidaiii giaTccdnlit Allnliii» iilraqiic c\slal

runi ii;riYr,Ti/i'>v nl.it in , (|iin' III, ;
nnnnisi Intinc lcgiintiir, p. (1'.).').- îij ihr.\siiliiniii n- iiilcr <';)/i , t, II, p. iSI ; c.clcr.v iicr ^racc ncc l.vlinc
ses. 1'anlo plura cx istoruin »;riYr|j4aTtxii>'< fuln cripnil ^lipiT-^lllll.

310 S. HIEROISYMLS
lii Job '
lioinil. XXII. In psahno lxxxi homil. i.
,
In riapoii^.iai; ^ homil. VII. In psalmo lxxxii, homil. iii.

Iii Ecclesiasten ^ liomil. \'iii. In psalmo lxxxiii , homil. i.
In Cantica '
Canticorum, homil. ii. In psalmo lxxxiv, homil. ii.
5 In Isaiam ''
homil. xxxii. In psahiio lxxxv, homil. i.
In Jereniiam '^
homil. xxiv In psalmo lxxxvii, homil. i.
In Ezechiel^ homil. xii. In psalmo cviii homil. i.
,
De Psahnis, in psahno ^ iii, homil. i. In psalmo cx, homil. i.

In psahno iv, homil. i. In psalmo cxviii homil.iii. ,
10 In psahiio viii, homil. i. In psalmo cxx, homil. ii,

In psalmoxit, homil. i. In psahno cxxii homil. ii.
,
In psahno xiii, homil. iii. In psalmo cxxiii, homil. ii.

In psahno xv , liomil. i. In psalmo cxxiv, homil. ii.
In psalmo xvi, homih i. In psalmo cxxv, homil. i.
15 In psahno xviii , homil. .
In psalmo cxxvii, homil. i.
In psahno xxii, homil. i. In psalmo cxxviii, homil. i.
In psalmo xxiv , homil. i. In psahno cxxix, homil. i.
In psalmo xxv, homil. i. In psalmo cxxxi, homil. i.
Inpsalmo xxvi homil. , i. In psahno cxxxii, homil. ii.
20 In psalmo xxvii, homil. i. In psahno cxxxiii, homil. ii.
In psahiio xxxvi, homil. v. In psalmo cxxxiv, homil. ii.
In psahno xxxvii, homil. ii, In psahno cxxxv, homil. iv.
In psalmo xxxviii, homil. ii. In psalmo cxxxvii, homil. iv.
In psahno xxxix, homil. ii. In psalmo cxxxviii, homil. iv.
25 In psalmo xlix, homil. ... In psalmo cxxxix, horail. ii.
In psalmo li, homil. ... In psalmo cxliv, homil. in.
In psalmo lii, homil. ii. In psalmo cxlv homil. i.,
In psalmo liv, homil. i. In psalmo cxlvi , homil. i.

In psalmo lxvii, homil. vii. In psalmo cxlvii, homil. i.
30 In psalmo lxxi, homil.... In psalmo cxlix homil. i. ,
In psalmo lxxii, homil. iii. Excerpta in totum psalterium.

In psalmo lxxiv, homil. i.
VII.
In psalmo lxxv, homil. i.
In psalmo lxxvi, homil. iii. Novum Testamentum.
Homilise in
35 In psalmo lxxvii , homil. viii.
In psalmo lxxix, homil. iv. KATA MA0HYM » Evangelium homil.

In psalmo lxxX, homil. ii. XXV.
(I) InJob. Ex illustri illo commentario iinus forle dice scriptum homil.
: xiv. Ccrlo xiv bomilige exslant
superest locus a magnis Hilario et Augustino c tene- llieronymo interprete, ib. ]). 554-406; grajca peric-
bris erutus : dubia accedunt e Catenis fragmenla rnnt, ])aucis cxceplis Catenarum laciniis. [S)Inpsal- —
qune colliguntur ib. p. 500-SlO , et apud Galland. ?/ios igilur babes bic rccensitas IH bomilias, quibus
p. 50-bi. — (2) Paroemias cod. Niliil cxstare videtur. siaddis quatuor sallem pro niimeris incerlis, et excerp-
— (5) In Ecclesiasten nibil superest , nc memoria
qui- forumlibr. 45, crunt Origcnis in psalmos tractatus 160.
dem (]uod cgo sciam. —
(4) In Cantica duas Jiomilias
—
Trithcmius igitur non usque adeo malcferialus erat, ut
S. Hieronymus latinis donavit , ibid. p. 12-22. mullis visum est ,([uum enumeraret 150 tractatus
(5) Isaiam. xxv tantum exstabant Hieronymi tempore, quoriim quasi a-jTOTtxr,? initium (jualecumque describit
,
Prol. in Is.; ncc ctiam nunc supcrsnnt nisi novem (n. xxx). Su])ersunt bomilia! ix in psalm. xxxvi, xxxvii
juxta lidem Rufmi interpretis, il). p. 106-12i. — et XXXVIII a Rufiiio translala; , cl permulta e Catenis
((\) In Jeremiam videntur ad Rabanum us([ue pervenisse selecta, collectaque in Op., I. ii, p. 515 ad fincm. —
lioniilia! XLV. Ibid. continenlur bomil. i-xix grsce, p. (9) In MalthiVum : codicem purum putum expressimus
125-277 ; latinc, xx etxxi ; juxta Hieron. ii ct iii, p. Laudare ].\m dcbuisscm .1. A. Crainer iu Catenas oxo-
277-285 fragm. ; xxxix, grrece, p. 528 ; excerpta varia, nicnses mN. T. edil. a 1858 sqq., in quibus passim
p. 287-520. — (7) hi Ezerhiel. Forte primum in co- insunt permulta Origcnis.
i
AD PAULAM. :u
Iii Kvangelium KATA AOVKAN '

Jioinil. Aliarum Kpistolarum libri ir.
XXXIX. Itein " epistola pro apologia opcrum suo-

In Actus apostoloruui - liomil. xxvii. ruin, lib. ii.
Iu epistolain ad Corintliios '

secundam, Yni.
5 homil. XI.
Im cpistolam ad 'riiessalouicenses, liomil. rVidetisne et (iriecos paritcr et Latinos
II. uniuslaboresuperatos .'Qiiiscnim umtpiaiii '
In episloliim ad (ialalas liomil. vii. tanta lcfrerc potuit, quanta ipse conscripsit?
Iii epistolam ad Tilum liomil. i. Pro jioc sudore quid accepit ,
praMiiii ? Dam-
10 Iii cpistolam ad IIcbiU'OS liomii. xviii. natiir a Dcmclrio cpiscopo, excc[)tis Pahi'-
l)c Pace ^ liomil. i. stina,' et Arabio.' et lMia'nices, atque Acbaiui
Kxliortatoiia ad Pioniam. sacerdotibus : in damnationcm cjiis con-
I)c Jcjuiiio. scntit urbs Roma. l|)sa coiilra liuiic coiiit
J)c Monogamis et Trigamis liomil. ii. scnatum, iioii projitcr dognialiim no\ itatcin,
15 In Tarso, liomil. ii. noii j)roptcr ba.'rcsim , iit niinc ad^crsus
Origenis, l'rumiaiii ctCireôrii. eum rabidi canes simulant : scd (luia jrlo-
Item excerpta Origenis. riam elo([uentia3 ejus et scientiu! ferre iion
Kt divcrsarum ad eum epistolarum li- |)oleraiit, ct, illo diccntc, omncs imiti pnfa-
bri II. banttii'. Ihcc ([iiarc s(ri|).^criin cl ad [lau-
2o I^pistola (ad) Ksifodorum ^
super causa pcris luccrnic i|4niciiiiim, cito scrmone, .^cd
Ori^^cnis, in libris ii. noii cauto dictavcrim ,

potestis intclligerc,
Kliistolarum ejus ad diversos libri iv. si Kpicuros ct Aristippos cogitetis.l
(t) //1 Luram xnxix lioinilias iioliis a«scrvavil el memorat Euseb. ct fragm. libri x\ inserilur in 1'hHo-
iQtinc vorlit llicronyin. il). p. 93:2-978. — (2) Aclus. calia. — 1 i" Iii ciimdcm £x).OY«i , fortc parlim edila'
Unum l'ra}^m(,'iitiim cx VhUuralia.
suporist dfsnmtum in t. III, |). 40()-i7)7. — I.')" In Danirlrm iiiliil Orii,'0-
In codicc salis duiiie lc^'itiir xxvii aut x cl vii. ,
— iiiamim jirodiit (piod sciam, pra'tcr scliolia odit.i ali III.
(3) Cuj-inl/iios. Niliil o\stat e\ liomiliis iii omiios -S. l'auli Maio Coll. nuia V. S., t. i, p. 50. !(>" (iomiiionta- —
cpistolaSjduo si cxcipiasfru.-tula (|Uiu occurrunt iii Lu- riorum libri in cpistolain ad Hebr.ius, quoriim exslanl
sobii Ili.st. eccl. vi, 2rj. — (4) Pare. lix omnilius opu- fra|:meiila t. iv, p. 097. -- 17" De Libero arbitrio , de
sculis V so(piciitil)iis iiomo iilluin vd nomino saliilavit. (|Uoipso Orif;enos incpisl. ad Hom. c. ix.— 18" ilio::»'..
— Esifuduniin. Aii ('(•phisudoniiii
[')) \'n\. \\\\v.i. '.' — fjvjun-x —
19" De Suniiiiibus. Pundrribus et Mensuris,
(()) In ej). cod. Ejiistular. i;_'itiir liahos lilir. xv (|ii(iriim ; —
apud nioronym. 20" .[dversus .Marrellum et Porphij-
plures Huscliiiis oxoîl in iiiium, coiitinonlom contiim c riuin. rcferente Niccplioro llisl. errl. \, I ii , p. 88.
scxcontiscpistolas taiitiim iion omiios fiicro linoariim et
;
— 21" lUpi ©'JTtô/. Nciiiiiii notiis lib. iiisi V ictori Oa-
lilatlanim liiililiria : lios siiiil inlc^ra' ; iiiiado .\iiil)ro- puaiio, a (|iio odidimiis in Siiirilrf/., t. ,
fi'a;:moiiliiiii i
sio, alia ad Africanum, ad (iroL;oiium smitox- i t alia ; p. 2U8. — 22" Advorsus liarelicum Sjriiin. 2o" .\d- —
corpta; alia: oclo ad adver.sarios, au Fabianuin FI'.,
: versus Bcryllum Bostreiiscm. 2-i" /'c .Mendacio libri —
ad lleri/Huin opiscopiim Hostrcii:om ad iin\H'raturnn , saltcm VI soxtiim oiiiiii oxcorpsil Ilioronymiis lib. i,
;
1'hilifipuiit , ad Tri/jihuiirin discipiiltim (|uil)iis accc- : ndv. Uiitiii. 2.')" ol sip]. Miiiinbibla diimim il lloxapla,
dcre jiissimiis tris ad (iitliaruin, dolloralas n Viclorc omnis(|tio (;onoris volumiiia in varios Scripliir.o sacric
(lapuano ot niipcrrimo insorlas iii Siiiril., l. i, p. 2()7, "r.ocos inlorprcle.... (|iia' si unicc Noslor cdidissot , ipsi
2()H. — (7) Superatus. Ilic doficil iii codicc noslro jiire vindicnronl nominn (iiia* ubivis ^cntiuiii cclobr.inl
ca(alo(:us, (|iii'm iilciimi|iio « omploro jiivat. .Sinil omissa illuni C.balconloriim c( .\damanlitim. (la'tora voro aut
in cataloî : I" l)e Oriiliune, gra-ro, l. i, |». )'.l.'). — diibia, aiit ccrto spiiria noccsso o»t a'Nlimeiiliir, inlor
2" Conlra Celsum, iil). viii.ili.p. '»10-822. — 7)" l./yo- (pia" opdrlcl, ni.î rillor cgo, rccciiscnnlnr •^«''soofouiuva
^tX iti Sumerus, i. II , p. 270-271 ot apiid (ialland. iiiipor n cl. V. MilUr o tciicbris criila. Do (piibiH, si
I. xiv, p. 7. — 4" 'Kxio^yai ni Deuterunuin. Opp. il). licoat opcrosain miilliim o( litiîiosam t oiitrovor>inni
—
.
p. ri8() 7)97) (i.ill. p. 8-11. .'»"

•i';x/0Y«i in Jusue ,
obitor taiiôro, iiili,r>il nnbi lia'c ii|iiiiio, opiis illtid lot
()pp. il). p. 7)97) 7)*. •() (iall. p I i, — (j" 'I.x/OTai i/l lilibiis nîl.itiiin portiiiorc ad scliolam , ut aitiiil , Ori-
Judires.O\i\y I. H, p. l*)7, .i.*i8. (J,.||. p IM _7" Et- gciiianain idqiic nb uiiocx Ori(;ciiiiiidiirii< (iim . sivo c\ cjiisdiMH vcris ^\'t:a »ivo o vn- .
Instit., c. i. \ ido IVi^moiil. iiili r ()p|i. ili p. i78. — riis ipsitis libiis TTv.viitio. ndvi i 'oplios cl
8" r.y>0Y'i '" /('•.'/.'/.. Opp. I. II . p 479-181. (Jill. ba-nliros, i|un< cvcidoriiiil. Oiiid «cro, *\ oi<lcin lilMdln
p. l()-2(). —
9" lliimilia nna ni II /(<•(/., (Insniod. ili. - n'lu(liiiil liim ipin- patili» diirior.i dirl.it IlioroiiTiiiiK iu
10" Allorn prolixa in II 1'aralifiumrn ili II" '!>.)'»- II Mii. (iini (pia< nbsoiK» liliilo siipr.i iiisrriliiliir rîu/o/a
Yal 1)1 Isiiiiiin loslo llirroiiymo. , 12" (lommontnrii — / causu (hiiirms ,
•iin .M//)«T iibi forlo lalot
1)1 ruinilrin \\\ , toslo MiimIiih, ipKiriiin \idc 2 fi.in ". I. 1. Driijrnis ab .ilhrnudoro cl
; 77i r . 'i /or.) , si>c
111, p. 1(1.'). — 17)" (loinmciitnrior. in A'sfc/ii>/. \\v lihr. (iregoriOf Seocxsarienvbus.
318
MARCUS TERENTIUS VARRO.

SENTENTI.E AD PAXIANUM', ALIAS AD PAPIRIANUM.
I. ReCEiNSIO CODICIS VEDASTINI. Nemo deprehenditur mentiens in his quse

Incijpmnt sentenlix Varronis ad Papirianum,
nemo novit [Q. 66].
Yirtutes e.\ tempore mutant genus [D. 78,
Athenis audientem.
Q. 67].
{ Dii essemus, ni moreremur. ] ^tates cum earum moribus*5 mutari, non
Expedit vulgo tinior mortis. minuslaudabilequamhonestum[D. 81, Q. 70].
Mors se[nis] prima '^
non pejor est ultima Erit quod omni planum ^ , oratione nuUi
[D. 8, Q. 6]. aperiendum [D. 83].
Ratio est vita?, in multam concederc turbam Num quem^ prudentia docuit? rem ipsam
[D. 10, Q. 8]. consule. In his negotiari oportet, si verum vis
In multis contra omnes sapere, desipere est, eluceat [D. 84].
10 et econtra [D. Q. 9]. M, Haj res non sunt , quas verborum fecit ve-
haeredes magnitici, qui nil relictis [vel] nustas [D. 85].
falsa^ addimus! Nulla quam talis melior esset In scriptis quod verum est, ex proximo su-
additio quse optima accepimus, ad posterosex
! mendum, quum id ea non explicant [D. 86].
nobis corruptissima pervenient [D. 33, Q. 28]. Odere multi philosophiam , quia sciri multa
15 Puerilis est amicitia, quam non praecessit necesse sit[D. 87].
judicium [D. 36, Q. 30]. Non est res tanta, nisi amplis contenta spa-
Facilitas intelligentise verbi^ parit negligen- tiis. Gontentam quum libet^ evagari quocum-
tiam [D. 54, Q. 48]. que, quid dubium est? viam invenit lo [ad]
Sunt quffidam quai eradenda sunt ab animo spectacuium sapienti pulcherrimum [D. 88,
20 scientis inserendi veri locum occupant [D.
, Q. 71].
63, Q. 54]. Philosophiam inutilem mentiuntur, quoniam
Libri non nisi scientiarum paupercula mo- non pollicetur divitias , studiorum fmem est :
nimenta sunt principia inquirendorum conti-

: autem e contrario pollicitans contemtum [D.
nent, ut ab his negotiandi principia sumat ani- 89, 90; Q. 72].
25 mus :nihil ahud agens, nisi forte propter Imperiosum diadema sapientis, philosophia;
idipsum infermittit ne omittat. Eo tantum
, quoniam in mente sua<' est, praemium et
studia intermittantur, ne omittantur [D. 68-70, menti intenditi2 [D. 91].
Q. 59, 60]. Promittit fortuna corpori , ipsa non in cor-
Pulcherrimus locus semper assidenti odibi- pore. Hanc imperitum vulgus videt, quia solo
30 hs est gaudetnatura varietate [D. 74, Q. 03].
: utitiir oeulo corporeo, [in] corpore sitam, quce
Falso magistri nuncupantur audilorum nar- corporis sunt pollicitantem. Illam autem in-
ratores; sed audiendi sunt, ut qui rumores re- tuentur, quosmens altior erexit, studium pro-
censere majus ducunt-' [D. 76, Q. 65]. vexit, oblectamentum attraxit [D. 92, Q. 74].
ExAtrebat. cod. 505, olim Sai)vedasl.C,24, nunc

n. qui fiat ut dum viri docti V. Devit, Fr. Qihler, H. Kiolz
in bibliotheca Atrebatensi publica. Est denuo recensi- hunc Paxianum undequaque re(juisicrint , non ierint
tus, opem praebente amicam D. ran /Jr/ia/, S. Theol. ad Paxamum Varroni coocvum (Cf. Suidas ad h. v,
profcss. in seminario dioecesano, coUalisque sententiis Athen. ix, p. 576; Columell. lib. sii, c. 4; Geoponica,
lum a Vincentio Devit ( Sentent. Varrun. inedit. passim), qiiin immo Varroniana} eruditionis sectatorem,
Patav. I8-i5), tum a J. Quicherat [Bibl. de VEcole des forle alumuum idem quippe, teste Suida, scripsit non
;
Chart., 1849) editis. Utrumque ex initialibus litleris tanlum quE minus decent de arte culinaria et venerea,
D aut Q agnoscere est. Uncis continentur qux codici scd ct de arto tinctoria lib. ii , et dc re rustica lib. ii.
aiiena sunt. lu his vero secundis curis ne actum aga- De eo nemo fusius cgit quam Car. Gottl. Kuehn in
mus, missa facimus ea omnia quaj lu cditorc gallico additamentis ad Elenchum med. Fabrician. n. xxi, a.
codicem nostrum accurate referunl ; omillimus vario- 185G, p. 1. —
(2) Se prima cod. el supra lin. eadem
rum editorum rccensionem ; nullas, nisi omnino dan- manu : vel si. — (5) Relictis nil falsa cod. — (4) Veri
da>leclioni codicis necessarias, nolas ponimiis; obtesta- forte. — (5) Magis ducunt cod.
supra Sic Cceteri
—
:
nuir dcmum ne unam quidem

sententiam liic rescribi andiendi , melius. —
(6) Vcl mortibus supra lin.
a nobis, iiiitio vix
excepto, qua; non fuerit aut ne- (7) Erit quod o. p. oraliune nulli apperiendum.
—
glccla ab editore gallico, aut utriquc ignorala, aut
(8) Kumquam il). —
(9) Contenta cum libet ib.
verbornm de|iravatione trajeclionnm iniportunilate,
,
(10) Inrenit. spectaculnm sapienti pulcherrimum phi-
rerumve intcrturbalionc adeo pessiimdata, ut nulluni losophiam inutilem mentienles, quoniam n. p. d. Ita le-
inde omnino scnsuin vel ex diligcnli leclione cliciicris. gitur et distingiiitur in cod. — (IJ) Sita D forte i-eclius.
{\)Paxianum. Cod. Palav. 5. Iterum mirari lubet — (12) Insedit forte. Cod. dubie inlend' vel incend'.
M. T. VARRO. 319
Impcrabis rogihus, si imperos fortuiiit', qui Nimujuam ad summa tendentem laus fru-
scies et corUeiiuicrc ipsaui [U. US]. strata <'.-it.
Nou qua',cuui(iue auris, el suscipit luemoria .Nil iaudahile^ quod a quolihet esse potest
[D. lOlj. [D. 13r>|.
5 \us(|uani devcnict, (|ui quot videt sequitur Non cst fclicilasqiKc scrum rccipit miscriam;
calicsLl). 10'2|. non<!igo lcliccin hiciuutdi\ili;c[l).i.']0,n. los].
Ouinia oumil)us vcl pene adimas pauper- : Adulatiouis cst speculum quum laus postu- ,
culuni <;x uou adcmtis divitcm a[)i)cllal)is"? l'>st lationcm pra'cessit' [D. 137, O. 103].
ij<ilur paupcrics, auq)liorcs miuoiiuu alioriuu A |)crilis iion ohscrvatorum |)lurima imperi-
10 (iivilia;' [D. 103]. tiaidehentur [D. 13«].
Fdicitas ct infclicitas cx coniparaliono, non lii liis cxcdlcrc ([ua* ncino uovil, |)ulclicrri-
secundum sc sunl. Si ncmo plus minusve alio innni cst in sciciiti'^ miraculiiin D. I.J'.)).
possidcat, jani ha'c niliil sunl. (iloria cst scicnlis, sliqior admiiantium [D.
Kx iuvidia igitur paupcrlatis uomeu profec- liO, Q. 108J.
15 tum. Nou csscujus |)aupcrcs, si ncscircunrs (Jiiod cxjiciimcntum docuit, scripto rcco-
(juid essct paupcutas |\'. lori, n. HC) . giioscitiir; qiiod usii iion coni|)crtiiiii, cxsciipto
Nescire quid sit pauperlas, optimus est ad [cognituj non est facile. (Juod licri facile est,
sunuiias divilias proi;icssus [l). lOOl. dictu iiildli;.;! facillimiini D. U j. i
.Xon est miscr, nisi (pii se Cbse credet [U. .Non tain ([lue prusuiit ([uam (jua! alliuent ,
20 107, Q. 88] considcreutur [D. 1 i3].

Ex miuimis morum sumere signa licet [U. Citra [icrfccfioncm oinnc cst priucipium. l.'l-
109|. tra vcrit.itcm cst, ([ui iii [ilanis ([lucrit ulTcii-

Dum vul^ms culat juslitiam, nil inlerest diciiliiiu [D. lii].
ulrum vera [au falsa'^] praulices [iJ. 1 lOj. (Juum vcrum suhdola' exceduut disquisitio-
25 'rimorcm mortis vulgo uon dcmi, scd au- ncs, ct intcrmiuata!, indTicaccs, [contcntiosa',
j^cri . cxpcdicnlins, oportctlD. III 1.
uti ct nil [iroliciciilcs'' ), suut sa[)iciitihiis laiucn
Linf,'ua UKMitc cui(pie nocenlius est [D.l 14]. [inldicrrima S|)e[cta]cula [D. I i.'), (J. 110].
Non rimabcris visccra, ad vidcudum (|uid .\uditis, noii (lis(|uisitis gloriari , iii inilK)
seuscris [D. ll."), (j. {H]. laudahilius, quain.vi, ccivo a vcnaloiclihi dato,
30 Ad mores et opiuiones audicutium prudens egrcgie a tc aliînid factum putcs [D. lol,
voccm foiinahis:» [D. 10]. 1 Q. 117].
Iii siniûlis cxccUrrc , ct nnllum protUcri, Alicniim cst ([uod aiiditur [D. I.ôl.
tam laiidahilc, <[iiam (liflicillimuin <'st |D. 1 171. Sic stiidcndum, ut[)roptcridtc [)ulcsnalum.
Iniiatiiin cst <'ui([uc suis hoiiis ^doriaii ; dif-
35 fcrt autcin <[iio(l sa[)icus a|)ud sc, iiiqxiiti iu
H. UtCIAslO CODICIS VICTOIU.M "\
l)ul)lico [D. llHl. liicijtiuDt senfentix farroni.î (ul Papirianuin
Dignus est dcci|)i , <[ui cujus rei auctor, ejiis
Athcnis cointnorantcm
ellaiulator i-st il). 1
1'.)'.
Nnniquam iili ars [irodciil, ciii iion |)riinuui l'.\[)c<lit limor morlis [D. i, Q. I].
viilô
(lO profuit excrcilalio [D. 1:21]. Non est pejus iiiujci ([uum mori [U. 3, {\. i].
Niilla ja<'luia ^'ra\ior cst sciciiti, qiiaui tcm- Uafio est... csl ct c coutra [svntcnlw sr-
poris. Sc ulitur , <[ui tcmiunc ^\). 1-2:,, ^». «Kil. ijuuntur i.rilrin cuin D. 10, II; (J. *J, 10].
Non vivit <pil<'uiu hcnc aîlur,si vival». Vita Nc houiis sif <[iia'rit, ctc. [ul .fupra].
nou sui causa lit,scd ut ca |)ra'clarum ali([ui<l Nuin([uaiii illi ars [ut .tupra. D. \'2V.
vj lial. \ial<)r<'s iion cunt ut caiit D. 120, n.
,
'
.Sit/iiuiiturspntcntiw^). \',\, li, l.'>, l(». 17.
«.)7 1. 18; (J. I I, 12, 13, I i, 15, rH//» har unii varie-
Ad <[ii<)d iiili socordia uon [lafitur , i<l oliosi tatc : l-AfonpK-rc cst [iliis ([ii.uii .scmd rogarc.
volis sihi atliihiiuut (D. 127'. Amici divituin [âlca' siinl arcfa '(•irca'?]
l'A iliahiiiato '

maviiuc attiu^crc <l<'sidcr.il grana ,D. 22, (J. iSl.
50 omuis oliosus [tj. 08]. /'o.s< acntrntias D. 23, 30 ;
«J. I'.>. 30. lcgitur,
Sic <lili^cudi suiit auiici , ul non cos iiohis ut supiu :
odio liah<-ii |)ossc |>ut:iuus, scd amicos*' [D. .Nou rcferl (juis, .S4'<1 (|uid dicat. Ikimlf in-
srntur Q. •.Hi. Nulla jacfiira gravior
l). 12.'i,
,\c honiissit i|ua'iil, ([ui otii causns s<'<'lalur. csf sciciili (|iiani fcmporis.
,
.^5 niii in ma;,'nis c\ccllit , iiuitiis ct laudahiliii' (Jiii iii nia^nis c\<<'llit iuvilus cliani lauda- .
[D. I.io, n. 101]. hifur[D. 130, O. 101].
(!) IHiili.r. Iii cixl. .\tii|>li<irc8 miur. alionim. \eviU cti Vnrroii nonlcnlin. D. I.V.), Q. IIS. — (Hi Vt non fos
minurihus D. — ^2j ful.su l) i|utiil iii'rfs>.ni iiim. — iio.t iiotijroil. niiiliiii in lliu' ; sril iioi (iiiiicct. — " /'»-
—
,
(5) l''uniiiibil fod. î) ,\un liitl (/iii (Miu honuin u. stululutiie ib. — H hiscienli.r forlo. — y'.)i l'iuficifii-
silvivat cml. litnr l). — (fi) «Ulili", scil iii(;l()rio»iiiii hs. Snpil jiloji». — (10) K coil. S. Viclor. Pnri<. (»10.
rsl c.i' illabonilu iii nlieiios succcilfrc litliurcs. u Ali.i loi. îSU.
320 MARCUS TERENTUJS VARRO.
Nihil est laudabile, quod a quolibet est, III. Gressum^ seu volatum cucuHus habet
possc [D. 135]. furtivum et remissum, quia prope terram. .
Repetita sententia D. 36, Q. 30, cxterx, or- Est maximaepigritiae avis nam numquam facit :
dine mutato, sequuntur D. 26, 37, 451 , 38, nidum, quia ta?det eum laborare immo ab :
5 39, 4 i, 42, U, /(7, 60; Q. 22, 31 115, 32, , aUis avibus inferioribus se factos invadit, et
33, 35, 38, 41, 52, neque nlla est quxacodice ova non sua comedit. Prseterea habet a natura
Vedastino variet. purgare hortos a bruchis sive erucis quibus ,
Non tam laudabile est meminisse, quam in- libentius vescitur quod incipiat, statim
: esto
venisse. Illud enim alienum hoc proprii mu-
, resilit. . . quando cantum suum sentit irrisioni
10 neris [ editis nec piura. Sed haec clegantiora haberi per hominem simih voce sibi cantanti
quam D, 4-8, Q. 42, m quibus sequentia omnia respondentem ,
post aliquam dissimulationem
desiderantur.] dimittitsuum naturalem cantum multiph- :
Decetquemquehonoremquemgeritnomine, cando vocem quasi per insultum, irridet ipsum

moribus exhibere ; — Vos prfficipue colere et hominem et invehit in eum irridentem.
, .
15 observare justitiam , qui ajquitatem popuhs Magnam vocem edit et multiplicatam et con- ,
dare suscepistis. tinuatam eam cantibus uniformibus reddit,

Nec licet delinquere, qui iequitatis regula absque aliquo fructu.
creditur alios continere. IV. Cycnus^ fortitudinem suam habet in alis.
Modus ubique laudandus est. Instante morte, pennas in ca'Io erigit*, et sic
20 Laborem non refugit qui virtutis gloriam dulce canit. Cholericae complexionis est, et
,
concupiscit. ideo iracundus. Cum uno pede natat , et cum

Quod in juventute non discitur, in setate alio se regit, veli modo. Quum piscibus nutri-
matura nescitur. tur, eis innoxius est; dentes habet minutissi-
Accipitres ipsi, quorum victus semper ex

mos in rostro, unde cibos incidit. Super aquas
nidificat, sollicitus in pullis educandis; avis
23 pra?da , fetus suos, novitate marcentes, e nido
oneris impatiens &.
perturbant, ne moUe [ad] otium consuescant.
V. Pullos sollicite nutrit et educat, et eos
Alis verberant immorantes; cogunt puUos ad
rostro et sibilo protegit et defensat et si quis :
volatum teneros, ut celeres debeant exsistere,
de quibus possit pietas prajsumere. adversus eos appropinquaverit, se opponere et
interponere numquam cessat... Cycnus, quan-
30 Major in conservandis, quam inveniendis
do est in amore, qua?rit fcminam , et ei per
cautela adhibenda.
complexionem coUi blanditur, eteam attrahit
Mores graves in speclacuhs quis requiret? ad se, et conjungit collum suum femina? colli-
Ad circum nesciunt convenire Catones. gandae. Post coitum vero femina percutit ma-
Ex Epistola i xxvii. Quid gratius quam rem, et fugatipsum. Balneat autem se mas post
35 videre crescere publicum decus, ubi omnium coitum; similiter femina, antequam cibum
utihtas in generalitate concluditur? sumat... Quietem deligit, et raro volat... Sunt
Majora principem decet tribuere, quam a quidam ex eis silvestres, volantes volatuforti,
serviente videatur accepisse. alisextentis et pedibus ad posterius applicatis;
Non est beneficium quod pra^statur invitis, sed non sunt tamen magni corporis, nec tanta?
'lO nec cuiquam utile videatur, quod adversa vo- pinguedinis , sicut sunt domiti, qui juxta ho-
luntate conceditur. minum habitacula sunt inventi ^.
(1) Eipistola .VjA legebam continuo post sententias quae locus de accipitre, quem supraex alio fonte liausiftius.
damus supra; unde liaud isgre in lianc adducar opinio- (5) Cygni. Inter Logistoricoset Salyrarum libros Var-
nem easdemomnes esse sclectas exlitterarum comnier- ronis, Cygmim seuucflTacr,? Oehler recensuit p. 106.
cio quod forte Varronem inter cl cioajy.a),ov, Athenis Hunc locum descripsimus juxla Cantipratani excerpta,
commorantem, inlercesserat. —
(2) Grcsswm. Anonymus
auctor Moralilalum quem in t. pra?ccd., p. 559, et iu
De Naturis rer. 26. Qum prfficcdiint, clarc
^ lib. v, c.
seceruunlur illo alius aucloris indicio Ut dicit Expe- :
Prolegomenis descripsimus locum liunc et sequenles

, rimeniator. —
(4) Pcenam in cerebro figit cod. corr.
II, III, IV, VI praestitit, lili. iv, c. 10, d. 7; c. \\, d. 5, Diibner. —
(5) Impaliens. Sequitur apud euradem
4, 6, 7; c. 12, d. 4, 5, 11, 12, 15. Quem is adduxil clausula quae solet locuin absolvere Ut dicit Mar- :
locum de cycno, lib. iii, c. 12, d. 4, 5, cumdem prius cus Varo (sic); tum proxiine alludil ad alia quoc
Tliomas Cunlipratanus , allegato disertissime Marci mox proferimus, in se(|ucntil)us : cNec libentcr volat
Varronis nomine, citaverat. Apud anonymum vcro va- sed in stagnis requiescere deleclatur. (n capite percus-
riis modis nomen idem depravalur. ac legitur Martia- sus, facile moritur, qiii tamen multas alias potest susti-
nns , Martius , quin immo seuicl Martinus. Euindem nerc L-csioncs » —
Inventi. Huc usque anonymus;
(6)
esse milii conipoitum est. Nnlla sit lcctori auxietas creteruin , cxonerem meam non ncgiverim
ut lidem ,
de Marliano Ca|)ella, apiid quem niliil omniiio simile. eumdem cum catenarum cditoribus hunc morem
In unum collegimus (|uod exccrptor dissecuil, Varro- communem habuisse, non solum multa in excerpendo
nianis veihis, ut nimlum liquel, aut sublalis, aul osci- resecaudi scd cl libciius mutandi
, si\e ut scntcntia ,
tantcr immutatis. S cn psiss .:;i,

cavilius V arrouem iiinuit vulgarius iluat, sivc ut aplius allcgoriis acoiuiundetur.
3-21
I.OXUS MEDICUS
DI-: PHYSIOGNOMIA.
ARGUMEXTr.M ET PROOEMirM,
I. Ex epilome s.rc. xi.
5 Ex tiiljus aiK loril)iis quoriim libros pnc mami liahui, Lo\i modici ', Aristoltli> pliilosoplii , l'alx-monis de-
clamaloris-, (|ui dc Pliysio|;nomia scripsoriint , ca clegi qiio; ad priinam inslitutioncm liujiis roi perlinont ct
qua» f;iciliiis iiitrlliîinlur. Siiie ulii diflicilis inilii traii^latio ôl inlorpnt.ilio fiiil
,
^'i\Tca ipsa iioiiiina ot vorl)a
posui. Priino i^'itur conslitiiciulum ost (|uid pliysiorriiomia i^rolikMlur ; ilaquo cx (|ii<ilitnto corporis c|u.ilitatem
in se animi considcrarc atqiic ita prospiccrc -'. Kl Loxus quidom saiiûincm aiiiinn; liabilaculum ossc con>titiiit ;
10 corpiis aiitcm omno ot [)arlosojus, qufc siyna dant |)ro \ivacilato vol inertia san^'uini>, cl proul tcniiis sivc cras-
8US magis fuorit, vol (]uiim liriljiicril liboros ac diroctos mcatiis '', vol ([iiiim porvorsos et nnguslos ', darc signa
diversa.
II. Ex anliquo interprete.
Sod miillo magniim cst judiciiim tnm tolius corporis quam singiilanim parliiim ot oninis as|iocliis (|ui cv
l.") omni ciicumslantia ot ([iialilalo coiporis occuriit , ... ([iiam aucloros oiiines pliysiognomi.u maxiiiiain partciii
cnnstitunnt. F.jus nominis sigiiificalio concipicnda libi ost ct dignosconda : froquenlor cniin ad ca signa rcfcr to.
Nani tiiiiiiluiii ct .iud.icoiii ol im|)ium , aptiiin ('t suliddliim iinivorsi cor|)oris facics jiidicabit ; ot singula iiiia*
iiiinut.i siiiil ol |)iii'Va iii iiiiaiii s|io( iciii coiivoniiint , ita ut as[iicionli fncioni [)r()|)i'ictas ali([iia ([ii.o in oodom
corporc conslituta conspiciatiir, qiiic nieulcm ctanimi mcrila dcclarat. Nain et mox ad similitudincm animalis
20 aliciijiis iiis|)icionti, oa ([ii.i; (li.ximus occiirroiil ila iii .'11111110. Aliiini lcoiii, aliiim [lardo , aliiim a([uiia', niiiiin
[lordici esse siinilom, iibi maxiiiio clara ost masculiiii ot feminini distantia, qiiorum discretionem sa>pius e\po-
suimiis. Noc diibii erit proininliarc de co qui iirso similis csl quod violentns ,
quod forlior ,
qiiod simplicior ;
qiii loopardo esl similis , insidiosus , rigidus , swvus , andax ;

qui lconi est similis , reclus, jactans. honoris ct
laudis cu])i(li .... Ut autom propriclatos possis aniinalium coUigere, pauca ox Lo\o cxcmiila [lopoiiomiis. Nam
2^ Palcinon [lartom liaiic o[)orosius .\ristotoios scciiiulo obscurius Loxus autom brcsiler quidciii locuiii bunc,
, ;
sed plaiiiiis cst exscquutus, (|uod bomincs sint animalibus similes.
I. (liiiii, iioii iinpalions laboris, lloinincs ei'i;o
qui ad Imjus aniinalis sptH-iem ftfcrmitur,

I>(|iiiis aiiiiiKil ('rocUiiu csl ahnu' cxîil- capillo (ruiit tcnso, riihco; gcnas liabchunt
tans iii (('ilaiido, aiiiinosiim, victoriir <'iipi- inajorc.s , colliiin longius, narcs inajiis pa-
Prielixiiiii broviiis argnmentnm dosuniiliir c cod bum depra\atinnc corrii|ilum, (|uolaterct vetus qnidnni
Paris. Sauôrm. I^7(> , stec. xiii, collato ciiin cod. I7, scri[)lor igiiotus Joiirdnin , Htrh. sur Its anr. trad.
I
coll. S. Trinil. Oxon., h.tc. xi. Uoli([iia oinnia [irasli- il.lrisl., |>. T»\ l]': F.go <|iiidcm malim agtinro viro di-
lit cnd. Lcodiciisis 77 , sn-c. xi-xii , longo locii|ilclii)r ligcnlius rcqniri (jnis illc sil incdiciis voliis , iioiniiic
diiobiis ca-tcris (|iii l.inliiiii ciiilomcii n-lcninl vcliisli l.iisiiis . vcl l.isiiis , \(1 / ucii/v, idi 111 forlt- cum l.o.io,
libelli , iii i[iio iioii dcûiit clliiiica' \elubtulis iiidicii. ciijiis mcnlio n[)ud Fnbric, /<iW. hit. 111, [>. N", ct nd
îdclur idciii cnin|)ciidium cxstnre in cod. Hnrleinno ciijiis libros IV tardaruin fmssionuin . noii scmol ('»!•-
r»l)(!ll , ct cx .iiirnjno iiidicc nscribi libollns A|)ulcio, liiis .\iirclianiis [irovocal ; i|iicm vid. Iib. i |> r>(h> ; 11,
iicc forl.issc iniiiicrito. [). riSli; IV, n. Uîi, cd. Slcjib. —

DiThnnatorii. [i'
(1) Luj-i inediii. (-od. Pai'i<, Dc ilo aiiclorc , nisi Idom, nt vidctiir, nc Hlicnimiiis P.ibomon , ciijiis nr- «>
fallor, qiiiiliiitid iii edilis libris sii|>[)( tit, siim^xTis tiim roganti I , iiiqiiit Siicloniiis [ili- lllustr. tjrainvi. i3)
cx Allicrli M. (Iv Aniintilil). tract. 11 [vid. Prvlrij. y. fiiil l.iiil.i, iil M.iniiiii N 'arriincni |)orciini a|>|)cllnrrl. u
l.ix iiol.]: Iiim c\ I'cli'i dc .Muino sivc Padiili.iiiciiMs .\risli)lclis niitciii ct Pabciiioiiis bbri a vclcrc intcr[)rclc
Cutnpiliilioiif l'lii/\uiH)ini:r (sic) [>. 1 , ilisl.i, libcllo c\ccr|)li , gra-co iiilcgri c\»lanl inlct Vrlrrfs yhysio-
iicrrnrn, cujiis cdilionom |)riiici|)oni lcgimut in Itibl. ijnoinoni.r scriplorfs quo< iina cdidcrc Fr. Sjlliurp. ,
S (iciiovof. II |K7.*). Sciiicl III iiln)i[iic iid iioslra jiro- ct J. Frani. Allcnburg. i7SU. \7i) Hl itri<sfucrrr. —
voraliir, vcrbii iiiilcm i[isa iic scinci qiinlciii rclcninliir. Pari<. —
l) {hiUDi I. .», i/. m. habrl
( ib. (^t\ Ah- .
—
Aii vcii) l,ip\i iionicii iioiiiiiillis visuiii bctic c»t o\ Aia- i}UsU)s. .\(Idil 0\on. niralus.
III. •> 1
322 LOXUS
tulas, labiiim infcrius demissuin; erunt ca- YI.
lidi iu venerein jactantes sui, contentiosi
,
Canis animal est quod facilc irascatur,
nimiuai, sapientes minus. facile blandiatur cibis suavibus deditum
;
IT. offenditur facile, vigilat facile. Qui ad hu-

jus animaUs speciem referuntur, erunt :
Asinus animal esl iners, frigidum , indo-

acuti vuUus, proscissi oris, longi corporis,
5 cile, tardum, insolens, vocis ingratae. Qui
oculorum eminentium maledici, caUidi, ;
ad liujus animalis specieni refcruntur lio- leves, facile irascentes.

mines, necesse est sint cruribus crassis, :
longo capite, auribus crassis, longis, labiis vir.
demissis, \oce deformi qui sunt tardi, fri- ; Simia est animal maUgnum, ridiculum,
logidi, penurioe atque injuria^. contemtores. turpe. Qui ad hujus animaUs speciem refe-
runtur, erunt : parvi, cavis ocuUs, maiae
ITI.
brevibus cervicibus, parvorum ocu-
barbije,
Bos animal est babens caput grande lorum, rugosi vuUus; imitatores ingenio-
frontem latam oculos grandes os latum
, ,
, rum aUorum , ipsi imperfectum ingenium
nares latas, latera grandia, ventrem plenio- habeutes.
rem. Ad hujus animalis speciem bomines VIIT.
15 qui referuntur, eruut indociles consilii : ,
Anser animal est audax, pigrum, inane,
egentes, loquendi et agendi ignavi, tardio-
clamosum. Qui ad hujus animahs species
res regi magis quam regere apti non ta-
, ,
referuntur homines, erunt latis pedibus, :
men sine bonestate, nec injusti, sed fortes.

cruribus brevibus, grandibus calcaneis, na-
IV. ribus longis et directis, capite propemodum
rotundo, ocuUs rotundis, splendidis, dorso
Cervus animal est timidum velox ira- , ,
Lito.Hujusmodi hominibus nihil est com-
20 cundum incautum. Qui ad hujus animahs
,
mendandum, non enim reddent fidem au- ;
speciem referuntur homines, erunt longi, :
tem minus repraesentant^ ex eo magis quod

augustioribus membris, habentes genas ma-
edaces sunt, parum lidem ipsi
fideles. et
jores, velociter ambulantes; quin etiani fa-
quod dederunt , reposcere neghgunt.
cile ad iracundiam provocantur, parvuin
25 animura gerentes , instabiles et acuti ni- IX.
mium et inefficaces erunt.
Lupus animal rapax, iracundum, in-
est
V. sidiosum, audax, violentum. Qui ad hujus

animaUs speciem referuntur, ita erunt :
Leo animal est edendi avidum magis naribus obuncis, deorsum detractis, super-
quam bibendi ; saevum ,
quum irritatur ; ciUis conjunctis, hispidis ocuhs parvis ,
,
quietum, quum non

impeUitur; vehemeus,
clausis subcavis
, capite parvo rotundo
; ,
;
30 quum cibo indiget tranquillum, quum sa- ;

hispido corpore; protensis capiUis; redu-
tiatum est; forte, invictum, quum dimicat. ctis ac restrictis crurU)us. Hujusmodi ho-
Qui ad hujus animahs speciem referuntur mines caUidi impii, gaudentes sanguine,
,
homines, erunt capite grandiores, ocuhs

:
ad iracundiam faciies moribus pravi usque ;
pellucidi, scissi ore, naribus capacibus, cer- adeo sunt quod datur vel offertur non
, ut
35 vice soUda, humeris et pectore ingentibus,
accipiant; quod non datur rapiant.
ihbus angustioribus, femoribus siccioribus,
pedcs imos et manus habebunt discretas at- X.
que sejuuctas, rubei aliquautuni, refracto Testudo est animal iners, stuUum vo- ,
capillo; iu his ingenu affectus nuUus, nuUa rax quod nequc sibi aUquid neque cui- ,
,
fides amicitiae, nuUa rehgio. quam aUeri prodest. JVIulier quaecumque ad

1)1- PITYSlOGNOMfA. 323
Iiujus aniinalis spceiem rcfcrliir, ilu esl : calidum, specici ac vocis sua.' gereuslidu-
collo bicvi, (loiso lato, pcdibus latis, ru- ciain inngnam. Qui ad liujus animalis spc-
goso vullu , ct iiHuiiuc uiulis ; liujusiuodi cicm refcriiutur boinines ita erunt oculo , :
luulier iucpta, iuclTicax , iugrala. rotuiulo, nitcnti capitc. parvo, mobili, sul)
5 XI. rccti collo, lcnibus liumcris , iii (|uil)us vis
Colubcr aiiiiiial cst sa'vuiu, iioccu^, iuî- ct cidor eorum oinnis constitutus
" cst; in-
diosum; (luuin constitcrit auiiiiuni tcrri- tcrduin coma capilis gloriabuutur ; erccta
,
bile; quuin liinucrit, lugit gulae deditum.

babcbuut crura , barbaiu boncstam ; voca-
;
Qui ad liujus auiiualis spcciem rcfcruntur, les ; bouorem sibi plurimum dcfcrentes ,
10 ita cruut ca[)ilc parvo :tcuaci roluudo; ,

(luos ncccsse cst et ccrtninina ^
cclcbraudo
,
oculis parvis, rotundis, lucidis; collo lougo;

siipcrbos esse , alicna libcntcr a^sumcrc,
tenui orc, pncciso; |)roli\o corporc pcctorc non csse contcnlos matrimoniis jji-opriis ,
;
comiuove- siue gravitatc, siuc con-ilio, sinc revcrentia

acuto '
; ca|)ut vclocilcr ct lacilc
e.s.sc.
buut. Iloiuicida' (juoipic cjusmodi lioiniiics
ir, erunt, audaccs, timidi, studentcs malitia;. \\.
\II.
Noctna animal est ipnavnm irritabile. ,

Juxta liaec cxcinpla, ctiam crelcrorum ani-
nuimpiain iii ii-;dcm pcrmancns Iocis,sinc n>''ium proprietatcs tain animi [(piam>or
adco ut pullos non ipsa educat l)oris considcratas ad spccicslitimaiiorum

',
affcctu ,
:
20 masculus eniiu educat filios cuiu inillis nioriim,prout cuictiiiKpic aniinali (iui<(pic
;
proximtis fucrit, instrucris. Rctinciidum au-

coinenit; variis locis babitat; in muris
commoratur, adco j)i'4ra cst. .Mulicr (luo- tcin quod intcrdum cx divcrsis auiinalibus
ad biijus simililudiucm rcfertur, ita crit :

dc indicavimussigua, convcniant iii
([iiibus
obuncis naribus gcnas inagnas babcbit, uiium liomincm qua; res diflicilis quidcm :
2& oculos magnos, rotundos, bumcros fortcs, ad considerationcm ; sed tamcu ad spccicm
dorsum lalum, crassum. Hujusmodi inulicr suain siiigiila rcfcrciida suiit ', ncc dubitan-
ncc (idclis liliis, ncc niarito; parcimoniu! duiii jiluribus animalibiis tiniiin bomiucm
>«imilciii [ironuiitiaic. Si cuiiii ita iinciicril ut
ignara, nianii incrs, liiigua' iudulgcns.
ctetjuiet siinia' sigua convcniaut, nou du-
XIII.
bitabuiit cidcin ct ei[ui insolcntiam ct simiae
.•50 PiiMis auimal cst pulcbriludiiii >tiidcn>,
malignilatcin assiguare. N Cl «î tiibus ani-
stulluin, poslcriorcs partcs stii corj)oris rc-
malibus j)ro\iinus (|uis fucrit, trium anima-
fercus, clamosum, femiuina' vocis. Qiiicum-
liiiin inorcs illi coiilidciitcr ascribc. (lcrtuin
que ad liujus animalis spcciem rclcrunlur,
antciu csl in<|)cclioiiciu liomiiium c\ co dit"-
crunl : graciles, non indccori corporc, ca-
licilcm cssc, ([iiod liomo untis([iiis([tic v iliuiii
y> pite pro|)c roluudo, spcciosis oculis, cervice
suiiiu cclarc uitaltir. Scd et studia et coii-
proccra , inccssu pulcliri ; iidcin ipsi crunt
vcrsationcs .satis liuinaua ingcnia ob^ciirant,
f.icilcs ad laiuicndum , nurcbi , ciiKcdi.
idijtic i|)suiu dc (|tio nuuc agiltir, lVc([ucii-
\IV. tcr cvcuit, ut multiformc sit unius liomiuiN
(allus aniinal est incptum , iu vcncrem ingcnium.
(I) Astulu cod. LpihI — {-!) Culiir. ili. — [7^] Crla- lUim « .\vnriti.i fcrvot nlicnnrum opuiii
li.cc -ciiliiTct
mina. Nc oiniU.is Imnr prisri teinporis iinlntKiiicin. — violcntiis
:
crcptor? l.upi similcm ilncri-.. Fcrox «lijuo

(4) Tiiin uiiiiiiiii riirpiirii (inl. I.cocj. — (fi| Siiiil. (^)iio- iiic|iiics lin^'ii.im lilij;iis cvcrcotf liini romp-ir.ibi*.
,
lics liiijii«inocii iu';;iiinciilitiii .Mlirrliis M. ntligit, tolie.s Insidmtor occiiltis snrripuissc rrnudibus g.iudct ? \'ut-
ferp in inciliiiin nttiilil ncniio i|ncm IMnloniji liliriiiii, sivu pfculis Ptir(|iirliir. Iin' inlcmpcrnns frcmit? Lfonis
sinccnim, sivc S|iuriiim , (|iii l..>xi;in,i |ir.i'ilcirc ((iiilir- niiiiiiiim ^c«l.irc crcdatur. Pnvidus nc fujjni non me-
mnt aiil imit.iliir. Miiinil.iii Vcrci IMnloiiciii nliiiin iion liiciidi rnrmiil.il? Oniv similis linlicnliir. Scj:ui» «c
cssc |iiilciii (|ii.iiii .\|iiilciiiiM sivc 1'laloiicm .\|iulictiscin stupiiliis torpcl? .^.vinuin vitit. Lovis aUjuo inronilAn*
ciii nscitluinl liliros i/c llerliiriiin rirliililiiis, ilr pisri- slii.lin pciiniit.it? Niliil ali nviliiis dilTcrl. Ficdit im-
bus rl iinininlibux.VA. Prol.. y i.vii. (]ii>lcriim vi\ milii iniiii.liM|iic lilM(liiiilius immcrpitiir? Sordidn> ;mij vo-
pprsunsprim i|i<nnuliiostranon riiisscsnli noctliiiooulis, liiptnlc dotiiioltir. u /V Cons. /'fti/., ). iv. pr. '.
X I .
324
DAMIGERON
ET VAl^TI ETHNIC.E VETUSTATIS SCRIPTORES
DE VIRTUTIBUS LAPIDUM.
MONITA ET TESTIMONIA.
PuNius. Nunc gemmarum confusa genera dicemus, a lau']atissimis orsi. Nec vero id solum agemus, sed ma-
jore utilitate \\lx ol)iter coarguemus Magorum infandam vauitatem, quando illi vel plurima prodidere de gem-
mis, medicinae cx his blanda spccie prodigia transgressi. Hist. nalur. lil). xxxvii, i^.
Tatianus. Kal 6 jj.a-YOV 'O cxavvjv xa'jy_u)|j.Evo; , ev yiu.epa (7uvTe),£ic<; Tiupo; alwvtou popa itapa5o6f;ij£7at. Kal u(/.et(;
D Se ToO ye/.WTo; Viv \j.r, aTroTraijdriiOe, twv auTfiv tLvTCEp xat ol Y6r,Te: Ttixiopttiv d7io).aur7£Te ... IlaOo; oux ecTTt ot' avTtua6eia4
d7coA/.u[j.evov, oOSe 6 [i£tj.-/ivd); Gy.uTtStov e;apTr,[j.a(Tt 6£pa7reu£Tat. Conlra Grascos xvii, p. 275 BB.
c, D, ed.
Tertullianus. Auctrix opinionum istarum magia sonat, Hostanes , et Typlion , et Dardanus el Damigeron,
,
et Nectabis, el Berenice. De anhna, 57.

Arnobius. Adv. Gent. lib. i, 18 al. 52. Age nunc veniat, quoeso ,
per igneam zonam Magus interiore ab orbe
10 Zoroastres, Hermippo ut assenliamur auctori, Baclrianus ; et i!!e conveniat cujus Ctesias res gestas Historiarum
exponit inprimo, Armenius, Zostriani Nepos el familiaris Pampbilus Cyri, Apollonius, Damigero, ct Dardanus,
Velus, Jiiiianus et Baebulus, et sl quis cst qui principatum et nomen fertiir in talibus babuisse praestigiis.
INCIPIT LTBER DAMTGERONIS ' PERITISSTMI DE LAPIDIBUS.

Evax, ArabitV rex, Tiherio imperatori , salulem'^.
Magnifica dona tua accepi per centurionem Lucinium Frontonem quae dignatus es mittere ad
me. Nam et ego tibi invicem misi quodcunque per terram de omnibus lapidibus remediorum ^.
INCIPIT DE LAPIDIBUS ET EORUM GENERIBUS ''.
15 Lapiden ad septem signa pertinent; subditi etiam et septem lapides quos ad curam hominis in phy-
E cod. Reg. 7418, saec. xiv, f. 116, cujus scripturas nores;» verbis enim ulimuret exemplis cl. A. Maii sa>pe
menda, lacunas, barbaricm ex altero codicc longe ve- similia tractantis. At qua^ puram putam ethnicitatem
tustiori derivata pulaverim. Meminerit lector quae in sapiunt , audacler collegimus , tamelsi a Plinio usque
Prolegomenis bac de re obiter disseruimus veterem , ad Vincentium Bellovacensem ea quasi consullo con-
scilicet libellum de lapidum virtulibus, non solum Iri- silio videanlur luisse constanter suppressa. Hujus au-
tum ante Marbodum, Rabanum, Isidorum fuisse sed , tem libri auctorem codex nosler clare designat Ami-
ad ipsius Plinii tempora assurgere. Quo quidem non geronem , quem nihi! bmsitans dico eumdem esse ac
lcviter mibi videtur confirmari cl. Lesslngii sententia fainosum Damigeronem , apud Gra^cos Aa[j.ov£povTa
[Collecl. i, p. 227], Evacem iuisse unum e magis quos Tertulliano notum ct Arnobio, Apuleii laude macta-
secum Romamadduxeral Tiridales eunulemque librum lum [De magia, xc) inter Geoponica persa^pe addu-
,
suum non Tiberio , sed Neroni Claudio scripsissc, quo ctum. Cf. Prol., p. lix, n. 2.
nemo avidius nrli magica; favil, testc Plinio H. N. , (1) Amigeronis cod. —
(2) Salutem. In codice el in
XXX, 5, 6. Sed si qua fides titulo proocmioque nostro Marbodo edilo pra?millitur illic alia epistola, quam
et aliis locis, Damigeron erit Evace antiquior. Ca^le- vide iu Bcrkmnnni recensione , monacho nescio cui
rum libellum allentc legenti pcrspicuum crit Iransla- pci-divinationem atlributam. De palea non litigandum.
tum illum e gra^co fuisse coque indubia contineri
, In bac vero breviore, forte paulo melioris nolae, C!au-
clhnicffi impietalis vestigia; referri ])assim mores et dium pro Tiberio scribere inavull Lessing. At Neronl
supcrstitiones qum florentcm adbuc idolorum infamiam Maibodus ibitiein legit. Quod ad Evacis nomen attinet,
palam profitentur; haec quanlumvis iueptaet aCTu^TTaTa, non usque adeo peregriiium Lobeckio visum est quin
non parum tamen inservire sive temporum liistoria', recte iilud a gra?co Euat^w deduxeril. — (3) Remedio-
sive aucfcrum reccnsioui, sive rei symbolica; illustrau- rum. Editi Quodcumque carius per ler-
frigidius :
dffi. Oninia tamcn omnino describere piguit aliquando, ram remcdiorum nomen exsistit. (4) Generi- —
aliquando puduit pauca vcro non lam niissa, quam
; bus. Nolim liisce immorari procemiis ([ua! libcn- ,
eui>bemismis commutata fccimus, qure pudicis auribus ter sevo sequiori assignabo , magorum tameii vcterum
ingratiora accidissont : « UlfunKiue fercnt ea fata mi- maiiifestis refcrla ineptiis. Post hxc. in codice liln-
I)K LAIMDIiUS. 32;
iocteriis iiabere rleix-nt: suiit euiin saiii ct potentes. Lapis priiniis qiii dintur ('lirysolillins, leonis. Lapis
secundus qui dicilur astroseiiniis, cancri. Lapis tertius qui dicitur icniatliiles, arietis. Lnpis (juartus qui
dicitur keraunius, sagitlarii. I.apis (piintiis (jui dicitur demos ', tauri. Lapis sexlus (lui dicitur arabicu.> -',
virfînis. Lapis scptiinus (jui dicitur oslracliitis, capricornii. Ili quarendi libi erunl, ul lial eas pcr onine
tempus vitje tua; custodiaiu divinam , et sanus eris , ct securus semper.
I. L(i})is Aeiiles. Qiicm si sustiilcris c\ pulmcntario, inci[)ict
ille inalelicus mandiicarc ct jucundarc. Iras

Aelilcs vcro lapis ' , iiiaxiniuin iiatuni;
([uo([iic [)()tcntium suinine dclinit gcstatus.
tutaincntiim : (lonavit Dcus liuiic priinuiii
Ilie lapis cst i,^cnu^ tutaincnti ''
; lioc nic-
la[)idciii lioininil)us inuniincnluiii ,
gratia
1"
dicamcnto utitiir a([nila, ne quye frans at-
salutis. Oiicinquc aciuila apportans, cuin iii
tingat. Iluiic cnim la|)i(U'iu a [)ercuni llii-
nidiiin suuiii ah cxtrcinis partibus orhis
iiiincaf[uila '" a[)[)osiiit corporihus sui nidi,
lcrraruin , custodicndoruin ovoruin suo-
nc violciitur ah ali([ua volucrc, ut([ue [)ro-
ruin caus;i ,
[Iraducit ']. .\etitcs cst Ia[)is
colorc [luniceo, visu aspcrriino
gcnicm conservarct muiiitorcm inslituit. ,
; ct !ial)ct
^. Oiii Iiiine Ia[)i(lem gcrit, oinncs genles iu-
'^ intrasc altcriiin lapidcni, vcluti pru'gnans
violatus cvadit et advcrsarios suos luale
,
Utilis cst inulicrihus [)ra'<?nantihus : circuin-
miilclatos " cxsupcrat.
ligalus cniin hr.ichio siiiistr<), nou |)'.Tinitlit
'-'.
fcininain ahortum faccrc. Lst autcm idciii II. Lapis Heliolropius
ad vclocilatcin [)arlus a[)tisîinus. >ain, [)c- Ilcliotropius lapis nascitur in .l'tliio[)ia
20 riclitantc mulicrc, introductus ct Iritus, ct et Cypro ct Lihya. Kst autcin colorc sma-
fiu[)cr Iiimhaîiicm cjus |)ositus, continuo ragdino, sanu;uinis hahcns venas '^. Ap[)cl-
[)ariu lihcrahitur ". {'iictcrca conscrvahit latur autcm Hcliotropium co ([uod vcrtit ,
f^crcntcm se : sohriuni cuiin cllicict atquc solein. Missus cnim iii [)elveiu argcntcam ,
oinnia supcraiilcin ; rcbus familiarihus au- aqua plcnam, ct |)ositam contra solcm, vcr-
23 gchit, ct opiuioiicm honam diftamahit, ct tit cnm ct facit quasi saniiuincuai ct ohscu-
gratiosissimus crit. Oiii liunc la|)i(lcin gc- riim. C.oiisccratus ciiiin ' *, vidchis di\iuain
rif, crit introitu '
facillimus omnihii^^, Dco [ôtcntiam. Coiitiiiiio ciiiin pclvis incipict
ct Iiomiuihus. .\in[)lius iufantcs ])ucllasf[uc a(|uam confiiudcrc, turhidus csse aer cuiu
conscrvat. Iste lapisa (lastore et Pollucc in- tonilruisct fulgorihus et [iluviisct procellis,
30 vcntus est "j. Lymphaticisquc et terrorihus adeo ut cliain iiiqicriti
'
''
polcnlia hqiidum
ncfaiidis (ITicit, iit iicc visuin .somnicntnr, tcrrcantur ct coutiirhcntur. Taiitas vircs et
iicc frc([nciitcr cadaut. Si i[iicin sus|)icavcris divinitatcs lajiis isti; hahct. I'ra'tcrca vati-
essc vcnciiarium iii domo tiia , mitti^ huiic ciiiatur cl [lucnuntiat '"
fiitura [)cr llu\ios
hqiidcm iii |)iilmciilario, ct iiivita sus[)c'ctuin [icrcuucs , ct votMlilcr [)cr carmina. \d sa-
36 ad ('(enaiii : tunc si talis fiicrit illc , niliil lutcin conserval cnicuiiiqtic vi\en(li faciil-
mandiicahit; ctsi aususfuerit dcvorare, noii t.ilciii ct cor[)Us incolumc; ct honam c\i-
[lotcrit : laiitam [lotcnliam liahel iste Ia[)is. ^timalioncin [nichet gcstautihus cl oinncm
liiii fusiiiH nxiibiliir : lnciiiinut indicia valeludinis ipiailru|iodiliiis, in pellioulis sacrificntornin nninialiiiin,
dclaiiiililiux rl riiiiim virlulibiis Ainiijcronis dii'lisiiiiii. conlinotit parliis, olc. « Plin. ih., txvvi, T)!!, !>. C.onf.
— (I) Dciniis. igiiutiis plaiie. — Arabicus,
î) f. iiinrâ- Isiilor. Eli.imol. \vi, l, n. 4i. — (7 Et i>i/rut/ii»i roii.
i-ila, qiiic a IMiiiio ilicitur indica el arahira, I. xxxmi, — (S) Est. l..acuiinni ox|ilo\it Marli. , v. 7^\^\ .
—
IG. [Ti] Elhilrn vrniliipiilrin coil. Cf. Mailiiiil. r. ^,"!. ^Hi Eijcnis lutainrntum riirto. Doindo : ^-ikxY ulilur
Iii lioc inilio inorosiiis i|uaiii iii ca-U-ris \arialioiit's ron- a'iuila coii. ipii iii ni ir;:ino n-jicil soi|iionlia ul lotii»
—
.
^croic placiiil , til lccloris ol) ociilos nnorlius sistaliir lociis ilopravaliis vidoaliir. — .Hiqua co«I.
(IH)
tiiiii rara scriplori.s itidnlos , tiiin Inliiii intoriirctis, iit ^li) Muhtalut \h. — (li) llcliulroi>io cod f.f. M.ir-
pnlfl, pra^cis-ianlis vctiisla liarharios. — (1; l)h hitruin 1x1(1. il). — (1^1 IV»»a.T. Viilo aii loporit liar IMistin»,
xuuruiii riiusii ili. — (.'i) l'r.i;ii>aiis. Pliniiis : « Acpii- iiiinio ri'.srii|isorit : «iioliolro|iiiini nascilur in .Llliifv-
lis iiiaililicaliir nido la|iis nolilos , nd iiiiilti ronicdia |'ia,.\rrirn, (".ypro, clc.u ili.lio, I.C.f. isil. ili. 7, n.8.
iililis, niliil iîio ili>|icrdons. Est nutoin lajiis illo pra'- — [WjConsecralo rorto.Scd frocpKHs i» li.io scri|itiun-
gnans, iiiltis , i|tiiini ipinlin!! , nlio vcliil iii iilcra, so- —
ciili iiiiiniiiati\tis nliMiltitiis. llt /mjirr.Vii fHitenlia
iiniilc. I, //. iial. X , i, I. — ÎJ) /'(i>7i/v lilicrabilur CKil. l'ortc 7?ii iinperanl . niil nliiid similo. — ili^ \'a-
cod. « .Volitit' oniiios gnoidis ndalliâli iiiiilionlius vol ticinantur el \ir,inunlianl rod.
326 DAWIGEHO.N
vcneni ablationcm, et nnivcrsi gcncris lcr- grata facic "^
circa omnes efiicit gcrentcm,
riculas amovet. Nam qui iinnc lapidem gc- insupcr invictum in omiii re ct in omni
rit , numquam Jecipitur ; tanta est bujus certamiiie. Et nc mireris quod tantas res
lapidis gratia , a ])eo concessa bominibus. eum tibi scribo babere : laudant eum multi
5 liic lapis Heliotropius vcrtit solcm , invo- regcs : cxperti sunt eum advcrsus liostes et
luta nubiia '. Tgitur et iste lapis imbrcs ad validas j)iignas. Viri cnim fortcs et gla-
evocat, et ca^tera ^.
diatores in arena ct atbletai eum babcnles
III. Lapis Adamas^. victorlam gratam sunt sequuti. Scd vero
multi apiid judices eo usi sunt, capitoles
Adamas autem lapis durissimus fcrro ; ct
causas babcntes. Tantam efficaciam iste la-
10 optimus nascitur in India secundus post ,
pis babct ut magnum [sit] munimen **
vin-
bunc iii Arabia, cueteri in (lypro. Praeterea
cendi scmpcr. llunc autem lapidem usus ,
in Pbilippico auro inveniuutur ''
similes ,
omnia supcrabis quue dico, et omncs iras ef-
omnes tamen et colore ct niagnitudinc pro-
fugies ^, et, naufragiofacto, enatabis, etcon-
pemodum parcs : apti sunt vero ad omnem
temnes Neptunum ^" in aquis. Verum etiam
15 magicam actionem, et vires easdem babent,
niulti bomincs, victoria; causa gerentes, eum
sed a quibusdam lapis istc dicitur Anan-
obtinuerunt. Valcntiorcs [sunt apud] Syros.
cbitis ^, quod cogat ct perliciat omnia, in
''.
quibus eum desidcrabis. Hunc bipidcin adc- V. Lapis Diadochon
plus , include in cote argentea , et conse- Diadoclion lapis similis est beryllo : uti-
20 cratum porta, et invictum te prastabit ct lissiinus est divinationibus aquam et per ,
indomitum advcrsus inimicos et bostes et adductionibus umbrarum tamquam non ,
malelicos, et ab omnibus supcrbis homini- abus lapis. Praeterea et effigies hominum

bus, quia efficieris universis formidolosus. diligcnter ostendit ad mortuum '^ ne ad- ,
Repelbt autcm omnem metum et visioncs bibcas eum : resistit enim defunctis. Nam
25 incertorum sonmiorum et simulacra umbra- dcsursum est et sanctus iste iapis, et sancti-
rum et venena et btes. Conficies itaque ar- ficatus perp.'tua consecratione.
millam ex auro, argento et fcrro et a^ra-
VI. Lapis Smaragdo '^.
mento; tortilem fac, et gere circa sinistrum
brachium. In hunc enini lapidem magnum Smaragdo lapis pulcberinmus, et validis-
30 est a Deo auxibum. simus et ad omnem aquariam divinationem.

Persuasionem babct in omni negotio por- ,
IV. Lapis Mcmnonius '^
tatusque adauget substantiam et corpus et

Menmonius vero lapis maximum actum scrmonem caste aptus ''. Maxime autem
,
et valentissimum babet ; venena parata et subvenit et Hberat a tempestatibus. Nam

morbos et bmguores et tumores ct inimici- quicumque perfecerit ct consccravcrit eum,
35 tias , baec omnia expellit. l'ide!cm verum , omnimodo impetrabit libertatem. Oportet '
^
et firmum et eloquentcra et modestum ct aulcm eum perficcre sic adeptus bipidcm, :
[\)Inviolata (primum involvata ?^cri\^{\)m)mmina, lympbationcs abigit, mctusquc vanos cxpellit a mente,
ih.
et
— Cxlera.
(2)
Isidorus una
Gaute supprcssa vidcntui- (jUcoPiinius
et acerrima cciisura proscindunt
ct ob id quidam eum ananchiten vocavcrc. » Ib. Et
« Ma- : alias « Anancliitide in livdromantia dicunt evocari
:
gorum impndenlia vcl manifestissinium in liac (luoque imagines deorum. » Alii anancitis ut sit ab dvdyxy); ,
exempium est quoniam admixta lierba Heliotropio

, Saimas. in Sohnum anagogitis , ut ab dvdYoj. Cf.
:
—
,
quibusdam addilis pra;cantalionibus, geicntem conspici Isid. 16. n. 22.

1. 1. (6) Mennonio cod. Apud Pliii.
negent. » Vid. I. 1. Arnoidi lapidarius apud Vinccnt. ib, 6o Marbod. 66, ed. I3cckm.
; (7) Ingressa fa- —
Bellov.lacunam forle implebit: «Poirosi jungatur cum cie cod. —
(8) In magnum ne munus ibid. (9) Ef- —
herba cjusdem nominis valet iu faliendo visuin ho- , fugat ibid. —
(lO) Ncptunum maris in cod. forte
minis, dum boc modo se vidcri proliibcl boiuo. » Ib.
lib. IX, c.
67. —
(5) Adamans cod. cf. Maibod. c. 1.
lcgcndum. ob compendia inusitala.
—
(11) Diadorhon. —
Marbod. 57. (12) In mortuum ne adhibeas ib. Cor-
— (4) Inveniuntur. « Macedonicum in Pliiiipp.ico auro rcotionem Marbod. confirmat. (13) Smaragdo. —
repertum. » Plin. \b.]^,o. [^] Anatliilis cod. Legi- — Marboil. 7. —
[li) Aptatus aut gestus. (IS) Im- —
mus ut Phnius : « Adanias et vcncna muta lacit, et perabit cod.
i)i: i APJDinis. ;iJ7
jnbe sculperc scarabeum '

, deiude sul) sauctis locis lioc tutamculum ul sit maxi-
veutre cjus stantem Isidcm -
;
postea per- mum dic ac noctc ; bora diurna vel uo-
tuudaliir in lou^Mtudiucui. Tuuc aulcui in clurna bouiiuujuc prceîdium corallius la-

libulaiu missuui
"*
dicalo, porta, consecrato; pis babet.
5 et fac locuiii (jueindaiu bonuin pncj)ai"ari

VIII. lAiiii$ Exebenus '".
cl ornare tu, ct ca'tcra (ni;c tua sunt, cl vi-

dcbis gloriain lapidis, (|uain!iueei Deus con- lAcbcnus laj)is albus cst et speciosus ,
cessil. cum([uosolcnt auri(ices aurumlimj)idarc' '.

Curat autcm stomacbum maxime iu jôtu ,
\1I. Lapis ('oralliiis '.

asjiersus cum atjua. Pralcrea insanos aut
Corallius lapis luaxiinas liabct vircs, ct Iâssos iii j)otii jicrsanat. I".t ad amantcs si-
10 magicam traclatioiiciu cl in majora uctôlia mililcr iu jôtii dabis; insupcr ad xcneris
moventcs. Kst eniiii tciiax , ct omnia expel- volujitatcm cougruit miiilicc. Insohit ctiam
somuiorum ludibria suo rcmedio. .^laxi-
lit vcsica» dolorem ;
apti.ssime eniiu subvenit.
muiu autcm tutamen adversus iras Domi- iVam j,'cstattis j)artuiii sinc a'iiritudiue cou-
noruiu Sculptum uoiueu uoctiluca;, lioc
•'.
scrvat, ct velocitatcm j)aiturieutis facit, cir-
15 cst liccatcs si^num '', aut (lurôuis pcr.<o- cumligattis dcxtro fcmori. (>)nsccratus |)cr-
uam porlans, nuin([uam c;ipicliir a uullo j)ctiia consccratiouc.
medicamcnto ucc a lulmiuca und)ra im- '".
1\, Lapis J:malhi(es
missa; et iu bcllo (juorjuc ct pugua maxi-
mum adjutorium est, Invictum et eflicaccm .ijualbilcs lapis cst optimum donum ua-
20 et impenetrabilcm ', sine tiuu)rc et securum tunc; datum est omuibus a Dco. Ad omncm
facit gestantem cum, ct facilc impctrantcm, corj)oris intcgritatcm ulilis est; eti;im tu-
etiutroitum babcntcm. Pnetcrca
facilc coi!- tamcntuiu bouuiu s;ilutis cst : cst enim j)c-
secralus, et contritus el scminatus , cum rciinis lajîs iste, ct oculis maximc ajjtus cst.
frumcnto aut bordco aut alii[uo fructu ,

lu oculoium cvculatiouibus '*, coutrilus
25 amovct dc tcrra firandincm ct omuem pcr- cuiu attico uicUc non fiimi!;;ito, iiiunctus sa-
niciosam tempcstatcm ; insujjcr iir viucis aut n;it ct oiiiiicm ociiloruiu doloicm iufu>us
;
olivetis disj)ersus **, rcj)cllit omnem cxitio- cuiu bictc mulieris curat ;
j)ra'terc;i, ulccra
sum iiuj)ctuin vcutortim '. lu domo autcm oculoruiu ct luorsum auguium ''. lN)l;itus
j)()sitiis. conscivat ab oinni m dclicio ct uni- ciiin a(ju;i , oiuiiis scri^cntis miIiiiis cviinic
50 bris diniiouioruin ct vanis somiiiis cl fnlini- s;iiiat , cl lltixum s:uii;iiiiiis siiic iiilcrmis-
num ictibus. lu navc lioc si liabucris, miil- sioiie lluculis. Ciivumligaluiu autciu vcl
tuiu cfllcacior cris : rcsistit aulcm vcntis ct umbilicum unjiucndo aul j^cr potioncm d;'.-
tcmj^cstalibus ct turbiuibus. 'raiitam soi li- bis laj)idcm, cur;itiouis •;rali;i. .Viujilius \kv
tiis cst jioteslalcm ^•«tc Ia[)is rc lucdii coutra stillicidia mcicntibus uriuaiu ,
jicrsohi'. ct
"''>
adver.sas j)artcs. (lousccratus vcro a Dco ct 8au;it *\
{\] Adepltim l. J. srulphc srdrnlntnn roil. IMiiiiii-i 2. — ^81 nispersum rod. — (9) VeHlorutii. C(. (|uic in-
conlra « nccrrlo lioiiiitiiini iis |inrrilur, !<rnl|ii vc-
: fra Mclriiiliiriis. ll.cr rcs|)iriuiil Gropoiiira. liii. ii, ^),
lilis, » ili. Kl. 1'iirro (•ailfiii ns-rr\a\it cikI. S ITi l : |). 171 , ril. Nirlns. -- (lO K.irbeno rod. Marhod. r.
lnii- (i.', nl. llcikiu. — (in l.inipiiiare. Pliiiiu-* /oro.islri
lcin (ed piisild roiistnnlfiii riicl.) ; (lciinlc pcrlnnilii- n<icrihit endriii ,
|)Ptic nd \riltiiiii : « l'!\cl)rtiuni Zoro-
liir iii loii|;iliiilincni , siri|itc iti niirca liliiil.i (liscoo- .islirs s|irrio>.iiii 1 1 r.iiidnlntn Iradit , iiua aurilim
|»crlns, hil coiiirrralus. » — Shinlrnt iwidfDi
(2) co<l. niiriiiii |)iiliui 1. ' lli. I. I. .NH, j. Kidriti bidorus I. I.
— (') Tuitr aulfiti filiulniit viissam M. ilint roil. Iiiis 10, n. II. — (12 lljtuathtles rrrliiis. K.i.K in .Mir-
forlc poila niiisrniiluiii. — IHrallios
(4) C"il. .Miir- li.'d. r. 52. — (15; t-venlalioHtbus, Niintruin pr.r-
IkuI. r. "H). 1'liii. wwi , II.— Dvminorum (S) sic riini (^3)i3up(oait; \iliosc vidrlur. lr);itso i{av^«it«i(;
cliDin p. TiîH pni (Iroi uiii niit tl.rmoitiorum iit |)aiilo Ilicr nota bubiicri. —
'll^ .luijuitim , id esl scrpen-
— —
,
post. (()) Srulplum tt" iiorljlurr, h. r. elalr siiiitiim liuiit, posilus rum rod. (;to.ssritia «iiiiiil rt splialiiia.
aul (iurfiiitiis p"'" purtaits nulem ruiit, iln oiiiiiiiio roil. |.^ Saiinl. Iln-r aiit siniilin Pliniiit disorle rcfrrt ad
— (7) hnicluiit, rfflia.r rt i. ili. ('.1. 1'lin. wwii .'»'.), /.ulialinni Halijloniiiin, Millirid.itis rcgi» rorîiin, sr-
•{08 DAMIGEHO.X
X. Lapis Clielidonius
'
autem luna, ante solis orlum valct. [ncidi-
tur autem lapis istc de oculis tcstudinis in-

Chelidoiiiiis lapis invenitur in ventriculis
diccE ^. Si vis scirc hoc vcrum csse , milte
hirundinum; genera eorum sunt duo, iii- supra thurihulum tres candentes carhoncs,
gruni et rufuni. Cape hirundinem (sed me-
et incensum sacrilicahis, et super ponis la-
5 liores sunt qui ex nidis sumiintur), et, fissis
omnino
^^^^^ .^^^^^^ confundens niliil lai-
eorum vcntriculis , aufer ^ lapides : utiles
^^^^^,
sunt tibi quidem s.nat lunalicos et
: rufus "
^jj ^
Ceraunius .
uisanos et languidos. lacies autem sic ac- :
cepto pauno lineo, puro, alliga eum ibi et , Ceraunius iste lapis, quem iEgyptii Sma-
10 circumda in sinistro hrachio male habenti, ragdo vocant invenitur autem in illis locis
;
et iu dic tertio curabitur. Praiterca gratis- ubi fulminis jactus lit narratur tamen cx :
simos facit portantcs illum et facundos ,

contritione nubium intcr se ficri, et pro hac
ctiam amabilcs et idoncos. Niger autcm ge- causa hoc nomcn meruit. Huncsi quis cum
omnihus tincs opti-
status similiter ncgotiis castitate portat, numquam a fulmine feric-
15 mc imponit, nec non ad omncs niinas et iras tur, nec domus , ncc villa in qua facrit.
regum ct dominorum portatus obsistit. Nam Pra3ter[ea] si habuerit cum aliquis navigans,
qui habet cum sccum omnibus hominibus non periclitabitur pcr fuUnen aut turbinem.
placebit, et omnes ad arbitrium suum pcr- Ampliusquc ad omnem victoriam et certa-
ducit; lidcm cnini eis accommodat. Sed si menqui portat cum, exsupcrabit in omncm
20 cui dolcnt oculi , tere eum cum aqua , et rem. Sed et oracula dat ohsecranti, in som-
inunge, ct salvabitur. Et quum tollis de ni- nis bona somnia, tanta est virtus liujus ce-
do, observa ut nec pater corum ant mater raunii lapidis ^.
propc sint : meliores cnim habebis effectus ^.

XIII. Lapis Jaspidis
eorum Kiger autem lapis, missus in pan-
^.
23 no linco, croco tincto, tertianam et quoti- Jaspisautem lapis multis locis nascitur
dianam febrem compcscit, et advcrsus ora- et multorum colorum est. Omnium autcm
nem tumorem excellentcr cst aptus. optimus et validissimus; in colore est luci-
dissimus. Perfectus est tantum consccratus,
XI. Lapis Cheloniles '.
et castc portatus isle lapis. Imbrium enim
Chclonites autem ad pr«no-

lapis est estperfector '", etinvocatus imbresfacit
30 scenda futura : habens enim eum sublingua, \ a
XIV. Lapis Sapphirus
qucecumque volueris, dicis. Quum autem
acccperiseum,antea[mcllc?] os dilue. Yalct Sapphirus vcro lapis honorificatus est
prcE nuntio ^ eo usque ad horam sextam. lu vehementer a Deo. Dicitur antem apud quos-
prima vero luna, valct per totum diem; ve- dam Ormiseum '". Ilunc lapidem solent re-
35 rum quinta decima, similiter decrescente ; ges gestare circa cervices; maximum enim
mcl ibi, ncque ulli cuiquam mcmoratum ; locum ex- Melle enim colluto ore, iingu;c impositam, futurorum
scribere est : « Ziclialias Babylonius, in liis libris (|uos scientiam pi.-cslare promiltunt, quinta decima luna,
scripsilad regem j\lilliridatem, bumana gemmis allri- ct silenle, tota die; decrescenle vero , ante solis or-
bucns fala, lianc noncontenlus oculoium ct jccinorum tum c;ctoris tliebas , a priina in sextam lioram. » L.
mcdicina dccorasse, a rego eliam aliiiiiiil petituris de- 1. 4.
;
Cr. Isiil. 1. I. 15, n. 23. (G) Indicis cod. — —

dil, ct litibus jiidiciis |uc inlcrposuit in prasliis ctiani Ceraunius. Marl)od. c. 28. Plin. 1. I. ol.— (8) La-
,
(7)
cxsangtii [cx ca ungiaijas] salutarc proiuiiitiavit. » L. pidis- Hunc lapidcm prse caileris considerari testanlur
I. 60, 5. Isidorus : « De qua promiltiint Magi ad coar- loca Zenotliemis, Sntaci , apud Plinium, qui nec no-
guendas barbarorum insidias. « L. I. 8, n. 5. — stri omisil. Cf. Isid. I. I. 15, n. 5. (9) Yaspidis —
(I) Chclidunio cod. Marbod. c. 17. Plin. xxxvii, 56. cod. Marlood. c. A. Plin 1. 1. 57. (10) Perfedus cod. —
— (2) Aufcris cod. - (3) Eoruin. Eadcni Evaci ascribit conjicieliat aliquis pellector. Scd prmplacel perfector,
cod. Paris. 1854. —
(4) Chclonilen cod. Marbod. c. 59. Tullio non ignota vox. — (11) Fac.it. i3rcvior caeteris
Plin. xxxvii, 56. —
(5) Prienumptio cod. Horum sal- articulus, scd augendus c cousimili art. xxm, nbi vide
tem vetustatem comineiidabit aspera censura Plinii Plinii ct Isidori ccnsuram. —
(15) Saphlro cod. Mar -
quae et nostra illuslrat : « Clielonia oculus est iudiciE
,
bod. c. 5 Plin. 1. I. 59. — (13) Uornicsion. Plin. 1. 1.
testudinis , vel portentosissiina magorum mendaciis. 60, 5.

I)!; LAIMDIIJLS. 3-20
tutaineii cst. Habcl adteiii viies has : invio- dc.xfra coiitra soltiii , radios cmittet, ct
lalum al) oiiuii livorc eonservat homiiiciu igneni evomct sua ôltintatc, ut îdcntts
et aiiiabileui Oeo efricit, et corpora prahct mirarcntur. .A[)tus c.-t aulcin ad [ôtcntiorcs
iutcgra ct hoiii caloris ; ct .su(ioi'cm iiiiil- ct ."^cdilio-os : iiain ([ui [)ortat cuiii tiitaincn-
5 tiiiii lliiciitcm circiimliâliis coiiipocit , ct tiim circa .sini.-«trum hracliium, oiiuics aspe-
ardorcm oiiuk iii iiilerioris parlis amovct ritalcs el omiics turhas contcmnit.
ah eo qui portat. Pricterca ad velera ul-
\\ I. Jjipis Onilcs '
cera coiilritus cum lactc et supcrpoMtus,

,
inagiiam mcdvlam dat , et £Tr"ôs7; '

oculo- Ortitcs vcro la[)is c.»t s[)ccic iion nificrri-
10 rum saiMt , et mottis froiiiis. i't si [((iiisl iniis, rotmidus, ([ucm alii Sidcritcn vocaiit.
iii visccra torsioiies luihucrit , cum iactc A[)tiisest aulcm ad ciiraiidos niorstis hcstia-
[lositus, saiiat. Kt si (|uis vuliuis iii iiitcsti- ruiii. Ojnlrittis eniiii ct supcrillinitiis ciim
iiis hahuerit , Irilo lapidc cuiii lactc , cir- rosco tiiiiûciito siipcr vulncia hcsliarum ,
cumuiiyis iiitcstinuni , ct .âiiahilur. Si validi.ssimccurat; scdct iicrvosconjuni:it al-

15 (|uis autcm liii^Mia ^cxalus luerit, simililer Iif4:atiis. Si quis Iiomo cuni scciim Iiahucrit
cx coiiti ilo lapidc liiiis liiiguam , et cura- omiuin hcstiartiin inqicttim c\[)cliit. Iltiiic
hitur. Onuiia (iiioquc vulncra, sive rcccii- [)ortatilcs Maui [)cr solitudincm ilcr faciiuit,
tia, sive iinctcrata, cr.rat, eodem iiiodo coii - ct iioii vexaiitur a fcris.
trilus et siiperuiictus cuin lactc. Hcsistit I>t vcro ct altcr lapis Ortitcs, viridis ct
2oaiitem ad oiiiiiem iinidiam vchcmciilcr, ct suhcaiididus, maculas hahcns : scics autem
corpus couscrvat. Sed etiam sauctos deos si \crus sit iste hqîs : [)onc supcr tliurih i-
()ro[)itios lacit i^rfeclara cum impctratioiic luin carhoncs io;ueos ardcntcs quam [iluri-
ct hoiiorc ". I'acil aiitcm ct ad di\iiiilalciii iiios, et sti[)cr[)oiic imilta jirana la[)i(ltim di-
pcr a(juain intcllit;ercsancta rcspoiisa. Divi- vcrsissiniortim, cl istum iiilcrcos, ct dimittc
2J iiaiilihiis ([uo(|ue valde ()[)timiis cst; nam ut comhiiralur uiia liora. Dciiidc si hiiiic
([iii liahct eum perfcclum iii formain scara- iiitciiium ct ilhcsiiiii îdcris, hahchisciim iii
hcjei, omiiia vcra divinahit, ct lidelia ha- liitamcntum, et otniiia pcrvincit , oiniicque
J)cl)uiitur. VA [ilacahilis crit Deo et liomini- I)criciiluni ct oinncm timorcm clTui,Mt.
hus qui Iiuiic gestat cum caslitate. Kst etiaiii * lcrlium o[ciuis ,
quasi fcrrca
lamiiia c\ iiiio latcrc Iciiis, ex altcro velut
30 W. Lapis Ei)islitcs'\
acutiis : hahct
inaximas iiaiii cir- virtiitcs :
Kpistilcs aiitcm la[)is cst ruhicundiis ct cumli^âtus rc^Ms concuhinis facit ul ncc ,
delucidus. Na.scilur \ero iii (lorinllio, ajiiid conci|)iaiit, iiec [lariaiit : taiitum rcmcdiiiin
tcm|)liim dci. Ilahct aiilcm \irtulcs i-^las slcrilitali-< iiatura tjcnuit liiinc la[)idcm. Cavc
maximas : istc lu[)is missus iu aijuam 1(1-- autcm nc jiraNida' cum circiimlii,'ciit : cogit
3.. vciilcm, coiitinuo tcîidiorcm rcddit; ;>i au- ciiiiii cam cjiccrc inlantcm.
lcin |)crmis(ris ciim iii a(|tia li<|ucl (icri ',
\N II. 1.(1 jii^ .irhnlcs ''.
omiicin ardorcm loiiil , ct friiîdam a([ii iin
facil. I >liim \cro la[)idcm liahcntcs malclici Achalcs \croIa[)is [lolciitiis hahcl o|)li-
reinovcnl a friictihiis "
^'laiidinc.H ct iichiilas mas ; scd (jiitim similciii hihct colorcin
.'lo ci turhincs iiocivos , scd cl locii>tas. I!l [)clli Iconis. \alcl ad scorîionis morsum '";
dcos " [)ro|)itios facil [)cr siiam [lotcnliam. .illi;,Mlusciii;n, \cl illinilus cum aqiia.slaliin
Piictcrca i|iiiim r( Hik I (miiii ali(|iiis in iiiaiiu toilil (h)Iorcm : cl \ i|»crariiin moiMimcii-
(I) K{>!ii>lioias 1(1(1.— (ii .SV(/. r. s. (/ri/)i o/uVimv cslo frn est ail ftotentiores el seditiosus.
: <i/)/tiJ rinini |iic
farit pr.ril(irus
sul) >()rula esti)
vum iiiiixriilione ct hunore, il). fdticlji codcni iiiodo rl jorc rorrigi oporluil. — (7) Ihiles.
cx|)(iii).')'iiilaiii cniii rtso îîiilii-.inl Plin. H.i, .M.ulmd. Vt -- rmm
I. c. (8) K»l
;
i. l ; ...
cicliMi'*, (d vddi, iiiidiiMiii {niliiliui niniKiiii.— i3) l%j>i-
— firream Uimiiuvn rod. — d)) 'rhales. .Marliud. c. 2;
slilnii coil. Mirliiiilii cl iMiiiui ilcrsl. (l /n nnuain iMid — (lii) .Xlnrsum. Pliniu* rcrmc ron»on-
firri coilc\ ,
i|(ii lc);cro noii «iiiil /"«•» rcrf. — (Ji) A flu- lil
I. I.
Piii.inl
.'Jl.
cnin conlra ar.inrDruin rl drorpiondiii

—
: '
vlibus cod. (()) l)s propitius facil cod. d |i.(i(lo in- iilii» prodctsc. (Jdod id ."si, u|j, ulii|uc rrcdidrrini.
330 DAWIGERON
rat : tritus veruni siipra vulnera, sparsus ,
cst. Gestatus quoquc lirinitatein in oralione
et datus in polione cuni vino, sanat. Por- prtebct. Eacit ctiam porlanlem spcciosum et
tatus auteni in tutamentuni erit, et facun- magnanimum ct probum ctbonum, omnia
dum ct potenteni et gratum et suadentem proposita obtinentcm fortibus tutamentis.
5 iacit eiuu qui porlat, sed ct robustum. Et
XX. Lapis Gagales^.
colorem l)onum facit, et ad Deum ct ad lio-
mines amal)ilem. Gagates vero lapis invcnitur in flumine

XVJII. Lapis Odonlelycius^ quod appellalur Gagano ". Est auteni subli-
neo colorc, magisquc longius. Habet autem
Odontelycius, id est lupi dentes, prospe-
virtutesmagnasetoptimas.Mulieribusautem
10 ri sunt et utilcs militibus et \enatoril)us et
si non fluxerint menstrua si bunc lapidcm ,
rapere aliquid volcntibus ; et per aquam di-

contereset pones snpcr caii)ones ardentes,
\inantibus aut pcr sensiim diviiialem po- •^,
deinde jubeas mulieri circumgredi ct sic ,

sitiis subtus fundo scyplii. Pro firmamento
purgabitur, et sinc noxio, et sine dolore. Si
infantibus tutamen firmum praebet. Apti
quis autemmancipiamercatur, et vult scire,
15 sunt tandcai maximc furibus, qui aliena
ut non sit caducus aut lunaticus,
ex eis ,
furari cupiunt.
succende lapidcm, et si aliquis tale vitium
XIX. Lapis Jlcclorius^. babuerit, in ipso vitio cadet tantam vir- :
Alectorins \ero lapis invenitur in ven- tutcm babet iste lapis. Ojnnem fraudem et
triculis gallinaceorum , modo fabae , cry- ligamenta persolvit, et succensus omncs an-
•20 stallina specie , aut aquee limpidic. Hunc gues ct viperas et scrpentes effugat ex loco.
lapidem qui portat, invictus crit ab omni )0
XXi. Lapis Medius
bomine, tamen a multis tentatus et prol)a-
tus est. Ncc gladiator aut pugnator babcns , iMcdius lapis niger est ; tritus autem
in ore suo , supcratus '
pcrmanebit et sinc emittit croceum colorem. Multas bonas et
25exitu, et athletam ct aurigam omnimodo malas Si quis
potentias babet. gaudinin
vincit.Milo enim Crotonicnsis % bunc la- comparat ad vindictam inimicorum aut la-
pidcm portans, numqtinm est victus. PrcE- tronum' Hic ergo lapis tritus snper crati-
' .
tcrea multi alii per |)raelia eum babentes ,

culam'"' medicinalem, cum lactc mnlieris
fortiter belligerabant, et invicti permanc- quoe semel creavit in primo partu puerum ,
30 bant. Et rcges expulsi snnt a rcgno suo, et inunctus albuginem oculorum curat, ct
,
rcceperunf^dominationemjnonsolumsuam, omnem oculorum dolorem tollit; eliamsi

verum etiam alienam. Facit etiam securos videre dcsperatus fuerit , sanat. Praetcrca
et gratos etplacentes, gestantcs eum. Pra?- podagros, eodem modo cnm lacte ovis tritus
tercacirca vcnereas vobiptatcs rcddidit^ Scd . qiia? semel genuit masculinum fetum , ungit
35 etmulieribus proderit portantibus eum, qui etsanat^*. Et renes et atdielitns et interio-
volunt viris placere communis enim lapis : res partes sic curat. Hoc medicamcntum
quoniam primum luijus provinciae afflatu scorpionum Marbod. c. 18 Plin. xxxvi; 34.
; — (9) Gagates nomen
peslis exstinguilur. » L. 1. 5i, 4. Et paiilo iiilhi penc habet loci et amnis Gagis Lycix. Plin. 1. 1., ubi ipse
Nostrum a-Jxo/.£;£i nlicgat : « Alias apiiil iMagos difle- TepaTEicti; iiidiilget liberitis quain Magi, quos et fusius
rentiffi Leoninae ipelli similes pofentiam hcihere cotilra
: tamcn sub finem ccnsoria virga dc morc tangit. PJura
scorpiones dicunt. » Ib. 5. Notiis Marbodi ludus, aut
lepidus error, v. 75 « IIoc Anchisiades comitante pe-
:
e nostris rcscripsit lautlaluscod. S-iS^.
Marbod. c. 56; Plin. xxxvii , 75.
— (10)Latronum.
— (11)
Meius.
ricula vicit. » (I) —

Orfow/o^yrfo cod. IMin. ct Mar- Slalim codice « Ita bomines dcbcnt tam ad
legiliir in :
l)od. non habent. —

(2) Pcr scnsnm- divinare posiltis bona quam maia si fortuna tulerit
in ,
,parali esse.
subtus fundus scisi cod. Divinalorcni Magum locus Scies autcin bcne quidptn agcntcs in locum iinpiorum
exspectat. Vide an forle malueris aut per incensiimt 11011 pcrvcnirc.» Lacinia iiuc tcmcre, nescio unde, iii-
—
:
— (5) Alectorio cnd. Marbod. c. 5 Plin. 1. 1. 54-. ; Accta oiiiissorum locuin occujiat. Suspicnr noii pauca
(4) Insuperatus cod. —
(.5) Contronense cod. Rela- capilis XXX ex hoc xxi delracta pe^sime esse, ab bisce
tum id quoque apud Plin. I. I. Et Isidorus « Hac : \erbis: Medium vero de nnniinc Mediodon , elc. Sed
in ccrtaminibus invictos (ieri iMagi \oliint, si crcdi- quum iii iMarbodo cadcm rcrum ratio aut confusio oc-
mus. )) L. 1. 15, n. 9. — (6) Recipuerunt cod. — currit, nolui inutare qiiidquam. — (12) Ciiticulam
(7) Reddidit. Nec plura in cod. — (8) Gagatcn cod. cod constanter. — (15) Unguis ct sanatur cod.
DK l,AI>II)inUS. 331
niaxiimim tst, ct a iiiullis proljaUiin. Pra'- ct formosum facit gcrciitcin sc. (lurat hv-
pnratuni \ei() lioc incdicaincntum liabcbis dropicos, circumligatus sinislro hrachio.
iii vitrco vase vel ar};cntco, et jcjunus pcili- l tilis cst ad formidincs et iniuas amovcn
cics '. Ad vindictain vcro, lapidcin snpra das. >ain (pii hahct cum, "âpiKr omncs c;cn-
5 craticnla tcris, ct cum afjua dihic lapidciii ct tcs in graliam vciiit, ct minas miliât.
craticulain, ct dahis ciiivis, cl lavel facicin,
WIV. /jiiiis OplaUiiin'
ct exca-cahilur. Si autcm hihci it c\ co, (iiiis
Optallion lapis circa oculos cfficax cst;
pulmoncs cvonict. Opoi-tct autcm hihcnli
iiam cnm, luinupiam oculis laho-
(pii iicrit
pauliiliim darc, (|iio non .sutictur. llic lapis
lahi!. .\p!us cst autcm ct ftirihiis, ut noii
1" invciitus e^tin .Mcdia; iindc vocahulum lia-
tciicantur ohscurat cniin aspcctnm proxi-
:
hct. ISascitur \cro iii locis apud llumcn

IMiasin.
mornm, iit non vidcant furantcs. liunc fu-
roncs usi sunt jifeslarc.
XX 11 . fji]) /s Si/rliun -
.\XN'. Ijqiis Obsijonlcs*

Syiliiis vcro Inpis, qui et Snppliiriis nppcllntur, iii-
15 \enlii> cst in cxlrcniis Lihvit; pnrlilnis. «irca syrlcs,

Ol)>vontcs vcro lapis, sicut majorcs uo-
cxpulsns a niari pcr lcin|)cslalcs. Ideni nasciliir cl iii stri aiunt , disparis natnra' cst. list ciiiin
Apulia; regiune, npud Lucaniam^. Damigeroii scrihit optimus, ct mai;no[)crc advcr.-ûs somnia
iiiccrta rcsistil, iit nullus alius la[)is. Ihu-
llic intcf^cr ct polcns vicissct omncs \ir-
maximas lcrca volcntihus ali([iii(l hcdcrc subvcnit.
lutes lapidum , (pii potcntias lia- ,
Si (]uis in co scul[)scrit solcm ct lunam, ct

20 hct , cl in primis tutamcntis numcratur.
Qui hahct crgo hunc lapidcm armatus cst .
tijcslavcrit cum consccratum , honain vitain
cxiyit.
advcrsus omncm riau(lcm,ct oninihns malc-
llciis, cl a|)ud insidias aliorum lapidum, rc-
XWI. /,«j)i'.s Gerarilea'*
sislit. Iliijus lamcn naturaiis polcnlia essc (jcracitcslapisin primis numcralusct pro-
2"'
divina diciUir. Si (piis a rcjxc ^
vcl pra'[)()sito halus c>t a .Maiîs. Kst autcm iiit;cr modicc
mittitiir in \iiiculiim, proptcr dclcndam ct idoncus. liabchis aulcm sic cum. l hi
vitam, ct voluciil ali(piis cduccrc cum dc volu(>ris ali([iiid [)ra'-^circ, lava os luuin cum
Ninculi, si licii polcst, tangc capita vin- mcllc opliino, cl [toiic snb liimua la|)idcm.
ciili, stalinupic riimpcntur, ct (pium solti- (i disccs ([uid dc tc '" [sii], aiil (juid sa[iiat
^" Ins Incrit, vcni ad osliiim, cl tani;c lioc cum \cl coi;itcf alitiuis, futura omnia. Scd im-
lapidc, ct a scmctipso ostium apcrilur, [)cliali()iiil)us maximc con|:ruit : fjcstatus
ct vadal ul)icum(]uc volncrit, a iiiiUo cnim ciiiin, nc[ino] lihi conlradicit ali([uid i)ostu-
as|)icictiir. Ilsl aiilcm circa ^ratiaiii ct aiiii- lanti. \ crum amatmMa ([uo([uc ct snasoria
citiain conciliandam oprnniis. [)cr ncccssitatcm cflicit su[)cr alios lapidcs.

.Mliâ crj^M) tibi la|)i(lcin,ct vadis ad [iiicros
y> \ I II I.(i})is ('aphiiilc.i "
.
sivc ad fcminam , ct non tihi cdiilradicit.

(!aplinil(*H lapis îinilis (st cr\stalIo; scd (hiod si volucris scirc ([iiia vciiis cst istc
miilliim dislal ah cd. Portantihtis ,'iulciii la[)iH, sic co^nosccrc [)otciis : lacU- cl incllc
o|)lim(is csl. In ohscipiio cri;a Dcuiu, cl commixlo, ciriiimfniidc la[)idcin, ct |)oncs
lioinincs coi^nitds facil. I'acijn(liim ''
\cro cum, ct noii scdchil ihi musca, sic cam c\-
(l) Perfitifl coii. — Cij Syrtlos Wi, VUn. I. 1.(57,— 1 c.irpiintiir : » Volunliuilom i|ui(lain j ispiiiom pcmmani
(^)
' '
"" ''
Lwnninm. Inlcrpolnlii) ' '*' "
IMiiii.inn. ''
01. wxvii, (»7,
""^ ol (;ratiir cl Inlelii- ostc ^ckl.inlibus ; ipiixl crotloro hon
- l-iil. I. I. \iv, II. lU. Iii loilici' : liitii/eroit .\iriliif : lidri . »cil Mipcr>tilionis c>l u L. I. 7 , 11. H. —
\'ir iiilijirr rt juitrns vinris.\rl. — ( l Iqrre, ct iiirrn : (7) 'OnoA/.i',; c»l vclcruin iii\l.i HccLmaim , -iil Mai-
iiliiiiiiil rduirrr ib, — (Sj ('f/}</ini7riii oil. Maiboil.c.tfi, lind. xLis de Ojihllnilmiu.
,
CL l'liu. I. I. il. Isid. t, I.
Iteckni. — ((>) Farieiidum coil, i|ua> mtilnri , ul lcjii- i'2 , II. 5. — (8) tHtiyuntes. Siluii»c ilo illo \cloro»
iiius ,
jiibct npcrtc roii^nra l'linii ilcjii^pulc 1111111) niri'iir. iiiî sit nlcni cnm ('^.«Kirio, iii .ippcnilicc Mnrbodi
lert.i, i|iiani cl ('.apniatcn ilic 1 inoiiot : u l.ibel obilor, tl OJc.:»'!.» 1)110111 iiifrn comiiiondit A^lr,imps>cliiis. —
ini|iiit, N iiiilatcm tnii|{ir'iiii liir i|uoque coarguero,ipio- (9) (ieracit n. Mnrl». tieranitr.i c. TtO , riin. I. 1. 7i.
iiiuni b inc concionnnlibn^ nlili 111 essc proiliilcrnnt. u — (101 Quul ilr tr, tiut cod. Korlc ordo dopr.ivatur cl
L. I. 7)7, i.Ncc iiiilinr I.M(Ioi us, .1 iiiio luotra \cl |>riipiu5 sic rosliliiondum : aul fulura omnui.
332 DAAJKJEROlN
Ncc putcliir Iiaiic JiKlibrhiin cssc.

pcllit. stinguit inceiidium. Istc autein lapis Vul-
Ja oadcm niixtiira ciicumfimdc allcnini la- cano cst consecratiis.
pidcm qualciii volucris, et \idcbis quaiita XXIX. iMpis Topalozonles'^.

multitudo miiscaruin circumvolvitur. Su-
Topatozontes lapis tutamcntum oplimum
5 per ba3c gralissimos facit gestautcs et fa-
est. Ad divinationcs aquatilcs aptissimum
cundos ad omnes.
cst. Quod si quis uva^ marina^^ vinum bi-
O
imperator piissime noii credunt legentes ve- ,
super craticu-
])erit,et insaniat,trito lapide
ras esse potcntiaslapidum, quia non experiuntur :
omnia tamcn dicta a nobis et scripta ', veniunt lam cum aqua da furioso I)ibere. Deinde
,
10 sanctificata. apta ci lapidem circa collum, et sanabitur.

Sacrificantibus etiam propitiantibusquc Deo
XXVIJ. Lapis Carsydonius^.
utilc est. Suasioncm cnim habct sccuin
Carsydonius lapis sanclificatus et cir- et impeti\itionein, ct gratos facit gcstantes.
cumligatu? aquaticos curat. Praeterea qui Sanctificatus perpetua consecralione.
portaverit eum a pueritia ,
numquam mer- XXX. Lapis 3Iagnilis^.
logitur, ncque vexatur. Pulchruin quoque
Magnitis lapis magnas virtutes babet.
facit gestantem et fidclcm et potentcm ct
Plcnus cst spiritu hoc est atlrahit quod ,
omnia perricicntem. Sculperc oportct Mar-
appositum ferrum [et] retinet. Invenitautem
tem ai*matum aut Virgiuem stolatam, \cste
circumfusam, tenentem lauruin. Conse-
cum Cholchis'\ Hoc dicunt usum in ma-
gica. Medium veronomine, de Mediodon**',
20 cratur pei^pelua consecratione.
praetcr quem quaerendus. Inde Medi qui pcr
XXVI ir. Lapis Lilhiles\ omncm horam eo usi sunt ex claiitate dtio-
Litbites lapis spcciosus, colore subvitreo, decim signoruin... Hujus lapidis potesta-
mundo , adversus nyctalapas ^ , id est ad- tem vere omnes Magi confirmaverunt,
versus nocturnas aves, hoc est strigas, sive quasi maximas habentem potentias, et sic
25 cananas'', aptus collo et idoneus, persanat invenerunt queinadmodum tentarent uxores
eos. Praeterca in lineo panno missus, et in suas de charitate erga se an bcnivolentiam ,
fronte ligatus, fluxum sanguiuis strijigit. sempcr custodirent, cognoverunt diligcn- et

Sciet autcm qui eum portat, futura praedi- ter' ... Dormicntis uxoris subtus caputpo-
'
cere, ct infirmos probibct alicna loqui, ct suerunt latenter lapidein, ut, si eratadul-
30 languores expellit. Ciixumligatus, nervos tcra, de lecto in pavimentum caderet. Con-
ctiam et verrucas corporis sanat applica- , cordia sccum quoque babet, quum rex per
tus ea parte ubi dolor est. Insuper, si quis cum maritos cogit reverti ad mulieres, sed
cum conscci\itum habiierit iu domo qua3 in- etiam uxorilius maritos reslituit... Hic lapis
cenditur, si cauma contigerit, continuo ex- gratiosuin ct obsequentem facit portantcm
(1) Ea \ero partim in mar-

Scripta cod. forte stricta. IX, 1,5;xxvii, 49; 55, 7). In quibus locis videtur in-
gine, partim mutila. Etsi vixmeminit obiler Gcraciten telligeresepiaium ova, qna) simul juncla, uvarum bo-
Plinius, nonintactamreliquit Magorum vesaniam liiic : tryoncs rcprsesentant. —
(8) Magnitis. Marbod. c. 19;
cnini refer quilius apiid eumdem ii vapulant, supra p. Plin. XXXIV, i-i; xxxvi, 25. — (9) Cholcliis. Forte no-
,V28, n. 2. — (2) Carsydonio cod. et Marb. G; Plin. 1. tandum Nostii silenlium tam de magiietis inventore
1. 59?
noncomparet.
— (3) Lathilen,lyt/iiten cod.
— [A)Nycialopas
InM.ubodoet
nielius. Sigiiilicat cpio-
Plinio qiiem rercrt Nicander,
piilis, teste Liicietio ;
quam de India patriabujus la-
immo qiiumliic discitc asseritur
queniorbum. Iiide notatur apud MarceUum Empiri- invenlorcm csse iiominc Cbolcliim [an Medeam?] ,
c.iim, n. <(Ad nuct.ilopas alinleniias lYcliniiem la|)i-

8 : viileant eruditi an diriniatur qiix nonniliil eos ficessi-
dem adliibcri. » Eadem in cod. 8454- , paulo brevius vilcoutrovcrsia ad Plin. xxxvi 23 2 ubi cum Sal-, , ,
cx alia vcrsioue Lychniles ... adversus noctilep.is,

: <s. masio leguiit opliina exeinplaria Lapis Idicus ct in :
i. c. noctiirnas aves, i. e. slrygas, coUo gestatiis valcl. Ida ita primtim , dum il)id('in alii relinent : Layiis
Mi>sus in lineo nuimlo et collo ligatus , sangiiiiiein si- Indicus el in India. —
(10) Mediodon. Cf. supra c. 21
stit. Qui asitem cum gesseril futiira pra^dicet; aliena- Medius, iiot. 9, L.icunns punctis (lcnion^trare satiscril.
tioiics ai) iiiliiinis pellit. Iiisupcr s. q. e. c. !i. do-
el Tdliis iiic lociis vaiiis vitiis laborat iii codicf^ , iibi le-
mus accendatur casu, coiitinuoc. i. » — (5) Cananas, gere videor : Pfque qitem quxrend' inde Medi quiper
glossaiiis vox inaudita, forte deducenda e glossa bar- omnemhoram eo usi sunt claritatem ex duodecini si-
bara : yp.-itvi, perdere, dTioUyvat. — (G) Toputontes al. gnorum. Hic lapis potestas no omnes magi
[tio forle]
— (7) Uva marina (oiufs de seiclie, Litlre ad Plin. conflrmaverunt. — (11) Diligenfer. Eadcm de magncte
i)i: LAiMDinis. :\?,:\
se, el jacundum sermoncm. Advocatis cerlc oiunium , appcllavit eum stiper omnia vo-
UKiîio oi^crc sul)\eiiit ; npud ijopiiliiin coii- cahula I.ithargum'', quasi oiuniiim ohlivio-
ciou;mtil)us jjcrsuasionciu cis piu-hct ct dc- ucm m ilorum '
; facit ctiam ct uliiiiiiii iic-
coirin ct scrinoncm ct lacultatciu ct \icto- gotiorum. I.audavit cuiu , tamquaia nullus

r> riaiu , et cxsupcralionem. Kt ad sacrificia alius tantas vires haberet. >'ou ciiim ex
magorum aplissimus cst. Qui Iiuuc lapidcm aiiditu cum Magi , scd ex scriptura mirati
habeut ; exaiidit cnim Dcus vola coriim sunt, et experti omiii magica aclione. So-
idco sacrilicantcs et prccantes gcstant euin. lum huiii' lapidcm efficacissimum omnium ,
Pra;tcrca C|uiiin volucriut intimi, id cst fu- rcpcrtum ct potcntissimuin cxtremis lau- ,
10 rcs ', sccrcta prcliosa diiipcrc, iutraiit in dibus** dccoraNcruiil. V.l ip<c nuMiioratus
alicujus doinurn; (lcindc iutcr qualiior aii- (ialacitcu dicit, co (piod mulicrihus lactc
gulos domus vel tricliuii, cail)oncs ardentes dcncientibus ahundare. Facies autem facit
ponuiit vel igncm ex biluiniue : ct suppo- sic jiihctur mulicri jcjun.irc. Dcinde con-
:
nunt miiuitatim prfEcisuiu lapidcin, et sic tritiim Inpidem dabis illi cuiu mulsa vel ,
15 transfcrunt mcntes et oculos coruiu qui passo, vd aîua , et bihat sui(icieutcr , et

adsunt ut tiinorem coutiucutes fugianl
, continuo hahchit plarimum ct optimiim lac.
iude; putaut rucrc doaiuin. Kt si uou volucrit hihcrc, accipe laiiaiu ovis
Mliil i)rofanuni est, rex orbistorrrirum, qtiod iste gravida', ct factaacia", pcrtuiidc lapidcm,
lapis .'id se iion addiic.-it, aniinal aut ferruin, attrahit- ct ligahis circa colluiu cjus, et sic fluit lac.
20 quc ferruni ct rursuni amovet. Si quid piuni est Si oves dcficiunt lactc, ut cxcutias lac, sic
eriia Deum et justuin, perliciet, el inutilia repellit.
agcs lavata ovilia circumaspergis salc,
:
X.XXf. Lapia Lyiifjurus'. sole orienlc. Ilahcas aiitca contritum Japi-

Lyngurus lapis optiiuiim tiilaiuciiluin dcm tcnuitcr cum a^pia , iinde oNilia cir-
cst iii domo, scd ct piicguaiilihus ct in- cumaspcrscris; ct \idcl)is cas ahuudarc
25 faulihus, nc timcant. Hcsistit autem niorb') pluriiiio litctc. Kt si scahic Ial)iUMUlihu> lioc
rcgio, portatus aul contrilus cuin viiio, ct feccris, sanahis cas, ct fccuudiora habcbis.
potatus. Litliargiiia vcro dicitur proptcr haiic cau-
.WXII Lapis Daphuiufi^. sam, (piod pra-ccdciitia aiala ia ohIi\ionciu
diicuut hoiuiucs '". >aiu
Daphnius lapis facit ad lymphaticos , cl (luicuiiiqiic ciini
•1" ad (hcinoniacos, ctad dchisioiuMu saugiiiuis, cousccratiiiu portal , et ut iiifra scriptum
\cl ad liydropicos. esf , etiaiu olfcndat " rcgcm \cl potcntciu
aiit pra-posituia aiit parciitciu aut domi-
\ .\ .\ 11 1 . Lnpis C/iarcedon iux *
iiiim, iii ohlivioncm cum adducit. Oinui
(iharccdonius liq)i>< pcrtu-us ct ohlcclus
autciu auclorcin gralioûm facil scmpcr ct
frrro : (iiii ciimi porlat, vincil caiisam.
pcrilum ct facuiidum ct clTicaccm cl iiapc-
'••
\\\l\'. Ijipis (laldciics '
Iratnrcm ct pcrsuadcatcm oiuiiihiis hoini-

Hunc (|ui(laiii vocaut Aiiachitcu ; al- nihiis ct Dco placahilcm ct >acrificia (pia' ;
lcii aiitciii l.ciicograjthilcn ; alii iluxplii, liuiil Dco, (|iiaia gcstaliir'\ cxccllcufcr
Smaragdum; alii, (ialhatitcn. Dicuut magi apta simt : propitiat cuiiu virihus sai> IVo,
ct l.^yptii Syiu-cilcu. (loutinct cnim iu sc ct bciicNolcntcr oiunihus fncif. Amplius
'•» omiiia (jiuc dcstinavcris .'•olus oniiiiiim ctiaiu adver.-us iiiNidiam ct fasciuuiu rcsis-
laj)idiiin. Scd (Manc, luagistcr .Magoruin til. (hii ciiia porlat, uuiniiiiaiu fasciuahitur.
HVuliimliir liic, (pinni ipi.i' di' .nlniiMiilc n Soliiio c. l.ilargum coi\. f. lilhargi/fvm i'.{. .Maibod.r.
T)."», (If Inliii. — (I) / iirc.v. Ilir ad ^niTa ilinilnr
, ((»1
1'lin. I. I. .*>'.•. I. lliidcm (iilarilo* nndit

li;
l.eucxujra, :
cx iiisiiliiili <.yiioiiyinia
DiiliiiiTi ol. —
; ititiini iMiiiii mihI
rod.
i;j io., i|ii,f liur(tijru]>hihs . stjnur\)hiUs. —
^7; .Mahrum. IViiidi»
(i|>iiiii) (i) l.i/iif/uru Min. |, |, forlc faiililatrm uf.
: ueg. Scd i]ui« nnn r\til»diiliil
-'.
(•\ U.iiiio.vlr.ilo, pl 'iTt, I , cl liiior. I. i. S , n. s. clyniolopinin? I.it/,ii, ,n\\n ». riliilnr, .i /tOo; rt
(.1) /M/uc/i roil. Marlioil. c. (»i, Hcrkin,
l)a]ihuirh, i:yjy.-j, inininic ur.. oUnui. Ml iiiiid .idpra«-
,
Siinilia dc |).i|ilini<i PliiiiiK Z.ima-lii a-rrilui, j.

— |. .^7. rnnirn M.ipii» n-vyrini? ^8) Kxtrrnc laudibus rod. —
lacliis
(i) ( hiitii(h)niiis.
firio. — (.'»)
{'.(.c.
lialacilcs
\x\\\. |»aii|o
loi ic
|io!it
(ialartHe.t,
cod. iit- — j'.l) .Inr il). —
(10) [hirit homniis forlc. (1IW)7|- —
,
deat cod. ohscurin^ , scd vi incndoic. — (^12 Dev ge-
334 DAMIGERON DE LAPIDTBUS.
Scd infantihus pucris aplus congruit, ct non Habens eum mane, deinde bonus cst. Facit
pcrnultit eos macerari, quando intimida- si
autcm ad \ictoriam est enim invictus et :
saccr, id est sanctus. Sculpis in eo Lato-

vcrit eos horrida mulier. INam sicut non
nam *
et Hippocratem, et a retro accepto-
aliud tutameutum resistit idem dolorem ,
res tres ; coutra omnes magicas artes au-

5 liberat dentium laborantium ,
circumliga-
xiliatur.
lus. Praetcrea laetos et validos eos constituit.
Quod si mulieri difficulteu parienti , acia XXXVm. Lapis CoUurus*\
facta de lana ovis fecundse , ligavcris circa Collurus lapis similis est sappbiro; sub-
albidum habet colorem marinum. Aptus
dextrum fcmur, continenter parictsine do-
omnium do- ad interpellationem regum et poteutium.
10 lore. iNam oblivionem praebet
Utcris circa collum pertuso.
lorum ita resistit. Craterites autem di<itur,
:
quoniam tenax cst. Nam fortitudine et XXXIX. Lapis Trisules.
potentia in judiciis et causis litigatores viu- Trisntes lapis similis est arcui coeli :
magnitudinem babet iste bic fortis, gravis, habens in medio apicem,

cere facit. Tantaui
tamquam album et nigrum hic maguus
ne mireris quod tanta nomina ba-
:
1-' lapis, et
gestatus , impetratorius , facit ad causam
lict iste lapis.
sinc jure dalam.
XXXV. Lapis Berilhts^
XL. Lapis Melas ^
'.
Hic magnus lapis est; est lucidus, subse-

Lapis melas habet in se stellas modicas.
renus, clarus, similis oleo Apollinis. Sculpis Dicitur etiam Syrtis. Causam dicenti bene-
20 in eo locustam marinam et sub pedibus
^
, dictionem et impetralionem et \ictoriam
ejus corniculam et sub gemma ponis her-
, facit , et ad omnem inquietudinem inimici
bam sabinam, modicum auro inclusam^ quarumet damnorum et maleficiorum ma-
Consecratus, gestatus, amorem conjungit, et gicas inquinationes ct potionmn , et precum

majorem omuium facit. Praelerea facit hic majorum incantationein, etodium, et ceetera
I
omnem mala ex corpore Est autem lapis
expellit,
25 lapis ad oculorum vitia, et ad va-
consecratus. Minorantchma septima decima
lctudinem si eum in , aquam miseris , et
usque ad tricesimam , uteris ; creseente vero
ipsam potui dederis. Rupto spiritu , su-
usque ad quartam decimam, non uteris.
spirii et hepatis dolorem tollit.
XLI. Lapis Gagalromeus ^^.
XXXVI. Lapis Selenitis ''
Similis est colori capri, id est capriolae ,

30 Selenitis lapis similis jaspidi notus. Tor-
agrestis. Si quis hunc lapidem usus fuerit
tis, et gravis, lucidus, mirabilis, sanctus utilis est. In historiis autem et ad inimicos,
lapis. Similiter^ enim cum luna crescit et qui eum habuerint fortis est. Hunc enim ,
decrescit splendor illius". Ad multa vero lapidem Hercules usus est, et quum depo-
utilis est. Facitad amorem et causas. Facit suisset, victus est.
35 et phlhisieis languentibus alligatus, luna XLII. Lapis Phoenicites.

crescente; vel quum ad contraria, minuenle Similis phoenicio balano ' ^ subrubeus
,
luna gestatus, mire faeit.

vero vel sanguineus , mirabilis lapis : in
XXXYII. Lapis Panchrodus\ manu sinistragestatus, ad tristitiam et cau-
sas ct actionem utilis est.
Pancbrodus lapis habet colorem omnem,
fto purpureum, rubeum, nigrum, pallidum XL1II. Lapis Lyncis^''.
roseum viridem omnes colores diversos.
, , Secas in duas partes, in mel et lac; deinde
status cod. — (1) Berillo cod. Marb. c. 12 ; Plin. 1. 1. chrus apud Plin. 1. 1. 66, 1 ; Isid. 1. 1. 12, n. 1. Pan-
20. — Eo. Cf. ad h;inc et similes fcuiptnras quae
(2) therus. Marb c. S1. Apud Vincentium de Panfhro
:
mox sequentur Cetlieliana de Sculpluris lapidum. slve Panthero. — Latonar cod. — (9) Arcipifres
— iZ) Indusam. En alteram cod. 84.^4 versionem : altera forma est.
(8)
In codice potius : acceptioncs. —
« Sculpalur in eo locusta marina, et sub ca cornicula, (10) Colluro cod. is lapis et sequenles fere omnesMar-
et sub genibus ponatur , et habnnt modicum aurum bodo igtiorantur. — (II) Melas sive sirtis. Cf. Plin.
inclusum. « —
(4^ Selenitis. Marbod c. 26; Plin.1.1. 1. l.67. —(12) Gagalromeo cod. Marbod. c. 27.
—
67. — (S) Similis enim cod. —
(6) Ulitis. Cf. Piin. (15) Phenico l>alano j id est dat I ilo codlcis glossenia,
1.1.67, \ ; Isid. 1. 1. 4, n. 6; 10, n, 7. (7) Pan- - Cf. Plin. 1. 1. 66, 2. —
(14) Lyncis , idom cum Lyn-
CKTHrr. T)i: scrrPTJ his. 33;
tollis, et includis in annnlo, et sic porlabis, appiieatus ad rasuram auri, levafus, j^by-
et nl)i(;unujue enni ifjô ieris , eiun ^'andio laeterii tiitamvntuin est ad iiocturnos tiino-
el liilaritatc (luaHUinquc volueris, liabehis. res. l*eilusus, et transjeetus eum setis ase-
minis '
, et alligatus in sinistro braebio,
XI. IV. fMpia Narcissiles.
omnia da-monia vineit.
5 Kst viridis modiee, Maitis si^rnum ha-
XLVIII. iMpis Chrysolilheos aller.
bens. Ilie trilus, odorein liabet >'areissi
Kst eniin super ij^sos (juasi tnrturis ocu-
lierb.P, floris mft^niliei. Iltuic lapidem i[u\
lus *. Kst aiitein el C.ujiidinis. et Aiiioris, et
usus fuerit, oinnia \ineit,
Justitia* adjutor. laeit aiitem et b( iie sus-
XLV. Lapis Sleatiles. eejjluin et elo(juentem et ^ratiosuin el ama-
10 Similis est adipibus leonis. Hie lueidior bilem essc et amieabilem ab bis (jui cum
est colore leonis. Victor est cnim (|uieum- vident. Omnein ini^ressnm aperit; faeit
(jue eum in sinistro braebio usus fuerit. eliain ad inditjnationem oculoruin.
XLVI. Lapis Campiine. XLIX. f.apis y/pocheamos.
Aj)oebeainos la|)is major est (jiiain eapri

Hic ad iiiiiietralioncm laeit ad Deum ct
oeulus babens in se Lajjieeiir oblongiim,
,
is ad bomines, et eor bilarefaeit ', et timorein
all)um,non valde sube.iniim. (lestatus iu
Majorum seu I'urias eomjieseit, et eoinmen-
manu sinistra, faeit ad viles injurias.
dationes faeit. Ilvdropieos eurat iii sinistro
braebio alli{j;atus. Hune autein de ({uavis L. iMpis Sardo '.
consecratione consccras. IIiijus eolor aj^jâret levis, sive maeulo-

sus; bonus, jôrlatus a iniilieribu^, ani;ibilis
20 XLVIf. Lapis ChrysoUlheos -.
est. Seulpis in euin \ineam el bederain in-
Estspis.sus, lueidus, similis auro : bic volutam.
CEIHEL
AUT VETLIUM JCDyLOHCM 1>II VSIOLOCOIUM
UE LAIMDIBUS SF.NTENTl.K
TiiOMJ? CANTipnATANi Pruixmitim de sculpturis lupiduii}. S('i|miiitur eC rclnlioiics nn(ii[iiortim sorl|iloruin Jo
sciilpluris l.ipiilum, iipc .ipitrdli.iiuLc niuiliim, i;cc pciiitus nTiiliii(lic. lloc autcm si icnduin i>l i|iioil sccunilimi
li^'urns i[ii;i' iil) .'iiili*[uis sciil|>i'linii(iii' in '^cmniis , virtiis |.i|ii(luiii monslrniialiir. lioiiitr.iiitla cst cvô l.ijiidum
^> iormn , iicc tnmcn spcs in cis poiicnda , sccuniltim ([inul scriliitiir , scd in solo Dco, a quo virliis ia|)idtim ct
omiiis di|îii(as crcnliiriL'.

Ejusuem jiroloiius <illvr. Sci[iiiliir ct liliclltis ctijusd.im |)iiiioso|)lii Jiiil.corum C.cllicl nominc, (|iii scnliit lilicl-
liiiii (/( sculiiluris, cl dici( liiiiic cditiiin a liliis Israci , co tciiiporc quo |)cr dcscrtuni tninsicruiit , iit iiitrarctit in
tirr.im |ii'oiiiissioms. .Scd iion islis <i|iinionil)us iu omiitiitis crciliiidiim cxistimo , c( lioc m.iîs vnlc( nd lioiinra-
30 lioiwm la|ii(iuin, (]iiam ail s|ii iii |ioiicii(inm in cis , (|U'iiii iii solo Dco , sirtit nnciiornm tiitam nc liriiinm , linlic-
miis. iiiinc ii/iltir iilicliiiiii Oclln-i (r.iiistulimiis iii liitiuum.
curio, dc ([uo iii cnp. xxxi cf tlc clym. iMiii. xwvii ; aliis Cenel c( Cctrl, ol) inî^ncm stiaiii dc ln|>idil)us cl
II. — (1)
Corpu.v hilarrm fucil rod. (i) Chrysolithfo — nstris ol)scrvnndis pcritium. (|ui |)nptili sacra [«rofana-
cod. Mnrlioil. c. 11. (^1) .isnninis. —
Itn codcx dc- i|iic |>o(issiiiitiiii r.'^crct. Iltic rcs|iiciniil vnrin lil>cMi
[irnvatf rorlc pro iri acus foraiiimr. — (i) l\isosn. |iroii-iiii'i i[u.r sii|>|)cliiiil c coditiluis IVii isicnNiluis.
l. oculo
,
ii). ct |).iiil() |)i)sl : fai it ad bcnr Kusceptos. — I" In codicc llcj;. Sl.M, »n?c im, lcjjidir nl) inido :
(.')) Sardo. Itn Isidor. i. 1. K, n. i. l'l)i Arcvaliis in- (1 In noniitic Douiini liic cst pn<tiosii4 lil)cr iiingnus ,
constillo iiiilli : Siinlio vol .Siirilu. iiti|uc sccrcdis sigil oruin Cehel , i\H!r fcccrun( (ilii
Ciihrl. l'"idi'm |)romissam in (oino sii|i( riorc. |i. "7)7) Isr.icl iii (|. sordi iiost cxidim nl) .ili;v|)(t) , scciiii(ium
ct r>.')i, ii(ciiii)i|iic cxsi)l\iiiiiis, |) irtim cilciido iii)i'lluiii molus c( curstim sitlcruiii , c( iiiiin iiiuili nd siniiliiudi-
istiiin, jiixln lidi-m ()nnti|)rn(ani, ct roil. Mninrino I*. iipni liiijus fur(i stint, in lioc iinolii) siiImDlainus. u Svil
1l27i, collad) ciim .S,nivic(or. K7I. Dc l'ii li(io liliclli niiis 111 finc miitiliis. 2" F.idi in , scd nticliori , in i od.
r(nrc satis vcdis i>«( (.'^(iMioiiiiini in i[ii.iil.iin cliroiiico Sorli '.•7'.l, sjrc, xiv, iti |irn'faliir : « V.ô Cheel , iiniis
Italiliinico, i|iioil snli IMiilonis iiominc iion scinci cxarn- cT liliis rilioiiiiii Isrncl , i|iii |>ost trati«idiiii mnris llii-
(tim iiivcni, iiioi Itio >(ilicc( Jiuiic, clccdim fiiissc Zrnrr, liiiiii ilccrloilc in inii.i conicili, c( dc nipc ni|ii.iin Inln,
336 CETHEr.
I. Quando invenitur jaspis, ct in co IX. Quando inveneris in iapide homineni
liomo qui scutum habet in collo vel nianu, qui una manu tenet figuram diaboli, quai
et cuspidem in altera inanu , et sub pedi- cornuta et alata describitur, ct altera manu
bus serpenteni , liic habet \'irtutem contra serpentem, et sub pcdibiis leonem, et super
5 omnes inimicos '
has figuras stent sol ct iuna hic lapis poni ,
II. Quando invenitur in lapide liomo vo- debet in plumbo, et habet virtutem cogendi
lans , id est cum alis , isle lapis valet ad ne- daemones, ntdent responsa interrogantibus.
gotia mercationis. X. Quando inveneris in jaspide hominem
III. Quando invenitur in Chrysolitho qui babet in collo fasciculum horboe. pona-
10 femina habens in una manu avem, in altera tur in ai^gento habet virtutem discer-
, et
piscem, valet ad negotiandum. nendi inter infirmitates et habet virtutem ,
Quando invenitur in lapide turtur,

IV. in omni loco restinguendi sanguinem; con-
cum ramo olivae hic habct vim gratiam , fert gratiam et lionorem. Hunc lapidem di-
conferendi, ut diligaris ab omnibus. citur Galenus portasse in digito.

15 V. Quandoinvenerisinlapide serpentem XI. Quando invcneris in lapide nigro
et sagittarium pugnantcs , hic babet virtu- hominem qui in dextera portat sceptrum
tem pacificandi. et in altera manu avem volantem, expansis
YI. Quando invenitur in albo lapide di- scilicct alis, et sub bis figuris cocodrilltim,
midia figura feminae, et dimidia parte re- hic valet contra incantationes daemonum et
20 liqua figura piscis ,
quae teneat in manu contra omnes inimicos. Daemones etiam fu-
speculum et ramum auro olivae, positus in gat de obsessis. Hunc Alcxander tulisse le-
et conclusus in nmnu, habet virtutem ut gitur. In ferro poni dcl)et.
non videatur portans. XII. Quando inveneris in nigro lapide ^

VII. Quando inveneris jaspidem viridem, hominem sedentem super leopardum, et te-
25 et crucem babet virtutcm quod non
in eo ,
neatcannam in manu, hiccontra malas be-
mergatur portans. stias et contra suffocationes aquarum valet.
YIII. Quando invenitur in lapide b;isili- XI!I. Quando inveneris in lapide bomi-
scus , et syrena , dimidia scilicet femina, et nem qui dextra tenetleporeiu, sinistra vir-
parte reliqua piscis, hic habet virtutem gam, positus in auro, virtutem habet paci-
30 ut possis secure ambulare inter serpentes. ficandi et victoriam in causis obtinendi.
et miracula innumerabilia oculis meis vidi , et audivi 155, ed. llamburg. 1717); cap xv, Imagines seu si-
quod de xn tril)ubus xii pretiosi lapides in vestibus gilla Chael[\->. 159) c. xvi, Imagines seu sigilla Tlie-
;
Aaron babenlur jussu divino, et egoniet elegi et cum , tel (|). 168) cnp.xvii. Sculptura' seu imagines Salo-
;
eligentibus conspexi, el bipidum sculpluras, ut divina mouis (p. 170) cap. xviii, Sigilia Hennctis (p. 181)
;
nalura voluit secundum motus signoruin et cursus

, cap. XIX, SigiUa seu imagines repertA' hinc inde a di-
planetarum fiictus ct plurimum valiluras, cognovi.
, vcrsis doctorihiis (p. 185). Jam vero tnm judreis quam
Ideo vocatus sum Cheel, quia de Celatione, id Cft de nrabicis doctoribu» iiiliaisisse stolidam opiiiiiinem de
sculplionegemniarum scripsi, ideo, quod non celassem interiori quadam viriutc l.i|)idil)iis cx impressione si-
quocl Deus et natura produxit. Milii non usurpo vo- ;

gillorum sive per natiiram , sive per arlem indila, te-
bis autem poslerismeis scribo, ut, per lioec verba parva stntiir liber Tlwhit ,
quem unum pro sexcentis cilasse
et brevia, sigilla plurima in lapidum nalura cognoscan- sufliciet :Imagines, inquit, ac sculpturec inlapidibus
«
tur. » Sed in eodem codice Sorl). libello nostro pra)- ab antiquis non ad decorein faclae fuerunt, quum multaj
miltitur alius ojusdem C/)eeMiber astronomicus , qui res exlraneac iu incultis lapidibus sculpia? reperiantur.
Maicmonidiset Aveirois lcmpora manileste refert. No- Sed credcndum at quod lapidcs ex lali figura tunc
landum obiter in boc codice legi constanter Theel, ubi sculpta virtulem recipiant a induenlii quoe vir- cceli :
nos Clieel, facili crrore , ([uem coirigeiidum innuitTia- lus ex situ cceli , planelarumque aspectu , ac situ eo-
povouaaia, quam forte supra lecUir animadverterit. rum, multisque aliis requisitis, ut a doctoribus liabe-
Quod ad libellum attinet, praecedentium codicum et tur, lempore quo lapis ligiiralur, infundilur, ct sic in
aliorum textus non parum a noslro dilVert, neque de- eo retinetur; ex usu vero eorum ul recipiatur illa ,
sunt siniilia quredam bic illic editn. Est enim apud coelestis virtus in nohis viget. » Vide Proleg. p. lx.
,
Vinccntium Bellov. lib ix, c. 55 locus e libro Arnoldi Sed ncque omnia explicandis geminis inutilia forte
cujiisdam dc Sigillis lapidum, a noslris diversus. Sunt erunt. — (1) primum articuluin una
Inimicos. Hiinc ,
insuper in Camiili Leonardi Speculo lapiditm libelli cum scptimo cum decimo salis exprcsse inseruit
( t
sex nostro satis similes , non tamcn iidem ; scilicet juxta pliilosopbum anonymum Vincentius Bellovac.
lib. III, cnp. XIV, dc Imagi^nhus a Hagiel positis in Specul. nat. lib. ix, c. 77.
(p.
DE SCULPTLRIS. 337
Contra bestias etiani valct. Nigromaiitici XXIII. Quando iiivcnitur in lapidc lcpu-
utuiitur lioc lapidc. sculus, cuin longis auribus, i»ic valct contra
XIV. Quando iiivcnitur in la[)idc iionio or- bcstias nialas.
natus, et in dextera cjus sceptruni, ct in si- XXIV. Qiiando invt*nitiir in lapide leo,
5 nistra cjus scabclluin , bic positus in aiiro liic valct conlra liydroi)isim ct contra alia.5
promovet ad lionorcs, et nibil attcntabis inlirmitatcs multas.
quod sccunduin Dcuin sit, quod non citius XXV. Qiiando iinciiitur in lapidc aquila
asscquatur. et capricornius,liic valct iii nciiotiationibiis,
XV. Quando invenitur in lapidc bomo X.WI. Quaiido dro- in\ciiitiir in hijiidc
»0 quitenetindextcra lampadem, et in sinistra medarius jiibain ca|)ill()rum cxpansam ba-
caput fcminiK , bic valet ad concordiam di.s- bens in bumcris, bic lacit concordiam in-
cordantium, et si quis liabticrit eum supcr .se ter virum et uxorcm.
quando dorinit, dc facili non excitabitur. XXVII. Quaiido invcnitur in lapide fcmi-
.\VI. Qiiaiido invcnilnr in la[)idc taurus na [)annum liabcns incapitcct ciica manus,
tsct arics , bic valct ad lacundiain ct contra boc Nalct coiitia las>itii(liiicin ct laborcin.
bydropisim. XXNIII. Quando invcnitur in kq)idc tur-
XVII. Quando invcnitur in la|)idc liomo lurcum duobus [)iillis, bic valct ad obtinen-
qui tcnet falccni in mauu, bic valct ad amo- dumgratiamct contra tcnqjcstatem inmari.
rein ct gratiam obtincndam. .XXIX. Quando invcnitiir in la[)ide avis
20 XVIII. Qiiaiido invcnitur in lapidc lioino llorcm babcns in rostro, bic valct ad obti-
alas babciis in [)cdibus ct baculuni iii iiia- nciidum gratiam ct lionorcs.
nibus, bic valct ad graliam. X\\. Quaiido invcnitur in la[)idc boiuo
XI.\. Quando iiivcnitur in la[)idc bomo iii scabcllo .scdcus, coronatus, cx|)ansis ma-
qui virgain tcnet in manu, bic valct ad do- nibus ad ca;lum, et quatuor boinincs sub
25 minandum. scabcllo , ([iiasi siislincnlcs ciini , acci[)e
XX. Qiiando invcnitur in lapidc boiiio niasticciu cttcrcbintliiim, ct [)oiic siib la[)idc
qui babctcornii ad colliim, liic valct contra inaniiiilo argcntco, ([ui babct pondus \ii |«-
rabicni ct contra [)liantasinata. [)iduin : liic positus subca|)ilc soiiinianlis ,
X\l. Quando in\cnitiir in lapidc lioiiio soiiiiiiabit ([iiod viîlans co;;itavit ct Noluil.
so diiiiidius et dimidius bos, bic conlcrt lio- .\\\I. Qiiando iiivcnitiir in liâcintlio
nores, et sensum informat ad bonum. ammixlus la[)is albus, ct in i|)sa albcdine
X\ll. Quando iiucnitur in la[)idc na- c(|uus, liic \alct ad gratiaiii obtiiiciidaiii ct
vi» cuin malo ct vclo, bic valet ad con.sc- gloriani.
(|ucndiim ([uod dignc vis.
Jieiwdictio supcr la})i(les (jui consccruudi simt '.
Deus, oniiiipolpiis Pittcr, i|iii ('ti.iiii pcr (|u.isdaiii iiisoiisiiiili-s iTcnlura.s virtutfin tunin oiniiiliiis osleniiisli qui ,
Moysi f.iiinil" luo iiilcr tj-lira vfsliiiifiita sarenlol.iiia Katioiialc jnilirii, \n la|ii<liliiis pritiosis .i(iornari pr.Yre-
[li^li, nrc iioii i't Jiiaiini oanêlista- (-ii'le>l('ni ('ivil.ilciii JiTiis.ileiii virtiitiliiis eo^dcin la|)i(i<'s «igiiiru-aiililius coii—
strueiidani a'lemuliler oslcndisli, ninjestatcin tuain iiuinililer de|)reruiniir, iit iios ia|)ide« cuiisccrnrc et sanrlili-
cnn- difîicris |ier sniu-lilicalioiii'iii el invoi-ati.uiein iioiiiiiii< liii, iil siiit saiutiru-ali et coiiêcrati, ot rccipinnl
eirccliiiii \irliitiiiii (pias eis lc de<lis><<' sa|iiciiliuiii eY|><'ri<'nti.i coni|iridiaNit ; iil i|uii'iiin<|ue illos >u|ier se |iort.i»
verit , vii'tiil<'iii tiiaiii pcr illos silii ndesNC >eiiti.il , (ioii ii|iie grati.e tiia' et (iitel.ini \irtiilis n^cipere nicreatur.
Fcr J. (1. 1''. i . III <|ui> uiiiiiis sanctilicatiu coiisislit. (Jiii tcciiin >iMt et regiiat, Dcus, per uiniiia s. s. Aiiien.
fl) Suiil . Noii dccriint lorlc i|iii lioiii iiilcr|)rclis iin- nii|«'rniiii>, i|ui <iiiili>r cidi-in prolidit, cnni iioce lec-
stri |irudenliaiii dc-îdcr.iliiinl, ipiiiin sarcin.i' jiid:ii(a' tiiiiiiiin niouslris : rii7ii/(irii (uiim ôic ... preliosis (iiii>-
niit nniliiia; nli ipso su|)ra coiiipositr aliiârc iinii du- iiiir pnrcepisti per sanclilicalioiioin el iHcanlatio^
..
iiilavcril iiaiK- licnedictioiicni ipi.i' l-.ccicsi.ini iii caiis.iin iirm iioiniiiii... cis le </c(/i.f/(... cl inlfllam sic') vir(U'>
nddiiccrc \i'leliir. Iiitciiln .iiiinio lc^.itiir liciicihctio lis, elc. i/.irrr i/c.v l.njfml. p. i5*.> Scd de iiis aiias,
.
i>llia'c , iiiilli (|iiidciii piililicii liliro iiiserta. iiec vereor uiii leliîniiis ijii.Tiinui riicrit tioiia e( perpetiia Kcciesix
iit i|iii(l(|iiaiii iiiMilsi niit iiii|)ii iii ci de|ircliciidii(ur. roiiMicliidii reriini iialuialiiini uîiiii, sciiiili.tiii, alic(;o«
(îiod tiiiun secus ccderet , si ruies iiubcretiir editori riaiii, cxciiisa super^liloino , e\ iiuiustria c>ii.ro«eii(is.
III.
338
VETERUM GNOSTIGORUM
m
PHYSIOLOGUM ALLEGORIC^ INTERPRETATIONES.
OYSlOAOrOS,
H Tocg (Bucsi; eywv twv T£TpaTCoc)wv xal ueTeivwv, EpTvsTwv t£ >cal [xup[j//iV,wv xal tj(_6uwv,
STl ^£ Xal TTcpl >.l6o)V .
I.
O $ucio>.oyo? VipC£ TTEpi fou AeovTO?.
I. ApEo[^-£Oa XaT^Yicai -Trepl tou >.eovTO?, O û(7i,oloyo; £^-/iyou[x£vo? irepl tou Xeov-
Tou âcikiioq Twv G-/ipiwv, yitoi twv Cwcov . To;, £ix£v •

-f Oti Tp£i? (puG£i; tyei- TcpwTVi
Kal vo^P Ia)ttd§ eu>.o'^wv tov louâ £>.£y£- auTOu (puci; , OTav TOptxaT-^ £V tw opei,
«2)tu[ji.vo?l£OVTO(; louâ, £>c pXaGTOu, uie [xou ,» £pj(_£Tai auTw 6ff[/.vi Tuv x.uvviycov, xal T'^
5 x,ai Ta £c;vi;. -r oupa auTOu (7uy)caXu7rT£t auTou Tot ij^vvi
Sigla codJ. Parisiensium, inBibliotli. Imper. asser- sequuti sunt codices grsecos saeculi circiter iv, nostns
valorum : A, c. 242G, sfec. xv. videlicet antiquiores longe et prjeslantiores.
B, c. 1 140 A, sa3c. xiv. (1) At6a)v. Tacito prudciiler auctoris nomiue titu- ,
r, c. 2509, — lum damus ,

qualis cxslat in B, pra;fixus parti cuidam
A, c. 2027, sffic. XIII. priori libclli ; enim parte ibidem ponitur
in posteriore
codd. 590 el 929, sacc. xiv.
E et C7, allegorica interprelatio boc titulo 'AaXviyo-
,
prffimisso :
Textus noster juxta fidcm cod. A continuo describi- pta ei; xd nôlv/bina. ûatoXoYixd. Ornatur aulem variis
tur, nisi ubi moncturaliud. Cod. B eumdem textum in modis titulus iii caiteris codicibiis : 'ETrtyavtou, dpxie-
duas divisit partes prior nuda est rerum naluralium
: mijy.onoM KuTipou Ttspi toCi ^'ucrtoXoYO-j [tv^; (puffioAOYta; A.
descriptio , plerumque brevior quam in A; posterior 'Ey. Tou 'AptcTTOTeXou; «Iûato^.OYOU Toiv ^towv H], ti); Ha.lriue
tola est et prolixior in allegoriis. In cod. F alia est epi- Ttept Tvi; cpuiTcco? e/.dijTou ysvou; Oripiwv ts v.ai EpTtETcov, xat
toine , glossis instructa. A niinus quani coeteri ab A re- Y] i'/oiytofr\ tcov dvOptoutov A, A. Ilept Ta; cfuffst; y.cd BETSt;
cedit in niultis ; in nonnuUis alia et nova profert. Ab Twv i^tofov, nec plura F. 'Ex tou <lJuo-to),6You, Ttept tpuo-ea);
innumeris varietalibuscodd. E, CJ" exscrihendis plci-um- xai e't3ou; [vioou; E, iioou; CJ"] ijwwv xat epueToiv, y.a.l /] dva-
que abstinebimus peculiarem enim textum, quin immo
: YWYo T(ov dvOptoTKov Pontius de Leone ex
, (o; e/ei E, C^.
metricum, potius quam variam nostriscripturam conti- arbitrio titulum suum ac fcre omnia confmxit, quod ipse
nent. Al in.votis est buic <I'ucri.o),6Yw suum dare iocum , caudide fatetur. —
(2) Kat 6 «Iûato/oYoi; dpEYjTat êyetv A.
eumque amjjliorem quamin notis et comniodiorem. 'O (I>u(7t6AoYo: elTtev l'. —
(5) Zwtov. Huc usque B defuit.
Respicitur interdum ad codd. arnienios A', B', l', "Htoi ^(oov r. 'Ap'wjJ.eOa XsYetv viTOt /aXrio-at Tcept A —
qui exstant infra, p. 574, interdum ad edilos libros , (4-) B/.aG-Tou dvcori; B. B/.aoTou, ule' fj.ou', dvEgr); F. Gen.
sive a Ponlio de Leone, sub signo Z, sive ab Andrea
Mustodoxide, eoque inscripto H. Uterque pauca e no-
XLix, 9. — (5) Elirev. Qua; sequuntur bic et alias, prsfixis
),Yi[j.vti7y.ot; adornata, co signo distiniûenda duximus, ut
stris dcdit Ordo vero lotus a cap. i ad xxxv instiluitur cujusdam veteris auctoris rerum naturaliiim ey.cppact;
idcm qui in armenio textu tum quo facilius logantur
, poneretiir sub oculis, et liquido ab interpretibus alle-
eadem eodemque tenore, tum quia armeni interpretes goricis secernerelur. (G) '0 'PufftoAOYo; —
(puai; . . .
iMivsior.oGrs. 33!)
-r tva (x-/) ay.oXouOoClvTe; aOToC toI; lyverjiv o'. aYpurvei ey. êîwv tou IlaTco';. « Oj yip
-r y.uvryol eupojctv auToij T"r,v aavdpav, y.al vjTTaiÊ!,, o'j<ie 'jTTvojce'. o o-j/a^^^jwv tov
-r TTtaGcociv a'jTo'v . iccar^ \ '
Y.^ju.Tt^nix. 0'jTC-j y.a'. o 'JOjTro iy,o"j , 6 vos- III. ri-lTYi (fcjî; TO'j XeovTo;. -r Otc r,
5 po; >.e'wv, vtxriria;, e/. <p'j>.T,; lo'jâ , ri ci(a -r Tâatva yevva tov (tx'j(;.vov , vexcov a-jTov
Aauld , (XTVOTTaXcl; a7;6 Tou atyccvj IlaTpo;, r yevva, xal ^'jXaTcrei To Te'xvov, ew; av eXOr,
exa'>.u^j;e Ta vocpa auTo'j i/v/i, TouTe^Ti r/iv -r xaT-/;p a-jTou tt fftTr, T,ae'fa, xal efi,-
OeoTr,Ta . MeTa ayy^'^"*'*'' » oiyyeko^ iyi^ê-zrj , -r (puTr^Tfl a'jTO'j ei; to rpo^ctoTjov , y.al eYCicr,
[xeTa avOpWTTOJV avOpwro;, aeTa ecôuTitov e^;- T auTov .

—
looucia, eoj; xaTafiaaeoj; a'jTO'j" xaTe'^r yap i\û.rt'/iioL. 0'jTto; y.al o 'r:oi.'/':fjy.c,oizo)^ Qeo;,
et; Tr,v (7.riTpav Mapta;, ottoj; coicri to reiTXa- Yly.Tr.o Twv oXcov, iv/iyeipe tov TrpwTOTOxov
V"/);Ae'vov yevo; twv ^jûywv twv avOpojrojv. racr,; y.TiTSOj;, Tr, TpiTr, r,y-^pa , ex twv ve-
« Kal 6 Xoyo; Tapc; eyeveTO , xal eixr^vwjev xowv t6v K'jptov T,u{ov ir,co'jv XiWTîv. Ka-
ev r,y.rv . » £y. to'Jtou ayvoouvTe; auTOv avoj- >.(o; o'Jv 6 iax(oS D.eye ' « Kal dnd cxJ-
"
15 Oev xaTe>.Oo'vTa, eXeyov •
-< Tt; ecTtv outo; 6 17.VOV ^, T''; eêyepet a^jTrJv ;
pactXeu; ty;; 66^r)q 5

" EtTa t6 riveu{/.a t6 Kx>.(o5 o'Jv 6 ûcio^.oyo; £>.e;e repl toj
ayiov Xe^yef « Kupio; twv (ûvaTwv, outo'; AeovTo; xai tou (Txu|./.vou
»
ecTtv [iafTtAeu; Tr,; ooi;r,; . ET£'pa epa'/iveia . 0'jT(') xal Ta aztCTa
11. AeuTe'pa (puct; tou Xcôvto;. -r OTav eOvr, , îa Tr,? Tpt'/;aepou Ta'yr.; xal iye^pceo);
20 -r xaOe^Jor, , aypurvouTiv auTou 01 (i<pOaX[;.o'^ TO'j Kuptou '/âwv Ir,«TO'j XpiCTO^j, ave'o>.e\{/av
-r avetoyaevot yap etcitv. -r ii; ôXoawv p.ap- xal eôJO-of/iOrTav 77p6 yap tou PaTTifraaTo;,
Tupet xai Xe'ye'. • « Eyo) xaOe'Joo), xal '/i xap- vexpol xal tu(J/Xo'. (J)VO[jt,aôvTo •
îe&Xe'7rovTo
oia jxou aypuTCvet. » T6 (J.ev «70)[i.a , f^-P.Xov fê U776 T'?,; êa'^vr,; , tout£'<7ti tO'j ayiou
ToG Kupiou , xaOeu^^êi , 'h rih Oeo^T*/!; auTou liveuaaTo; , £oj; t-?,; Tpir,ae'pou Ta^pr;; , liTS
h(PC in n. (lesunt 'O ?. £),£$£'' 5ti F. Consciitiunt A, A. a'JToO (j(i(j.aTt , iêXOo-Jar,; T?i; iYia; a'JToO <}/'J)7i; . . iv
(I) 'Oij|Jir) Toy xuvriYCiv . . . iva (j.y; yw'^'») T6no;auToO , ?, Sefia T. -K. dYp'J«voOaa, a. t. a. B. . . . KaOtv^rj tv tiu ffTrr,-
x6 ffKy,).aiov, xai Oy,&£yO^ B. AOtoj 6t|xti A. — (2) 'O x; )at(i). . . tv Toi; a(j(jLaatv 6 lo),. xaêOott tv Tt|) Tas«o . . . toO
y)|Jio)v i; /; inrjrj-zili.iii itaf,a B. C>j:o; xai 6 y;, voepo; Xiwv, (-(coO xai IlaTpo; T. Iii A ncrjiauc;! nlilii cl alilcr, quic
£/'J(i)v a-o r. IVisuit ul nioiiuinMis, scorsiiii iiiox lcj;cs. Hi-s|iicit nattlo sujiri ;i(l S.ilomonis Caut.
(|ua.si sua li.-risset
li;i'i-
scri|itor, iiutaît
,
iii niniînc rubrica

, (jiiic
:
V, i. — l7j "iif.ar,). l's. txx , 5. — ^Sj TvfXov «-iTiv
'li^TlYriaic tu.y|, — (5) Ilspi toO 6|i.oo\i<jtou Ttp; a-JToO, 9'j;

Y£V'.^ , V) St Jtatva TTifti tov axu(J.vov, £u); oO t>Oi[j . . . xal
ip,fiu<T^ li; TOic. a. xai fj0c<a>; £|j<{A)-/,ouTat 6 9xO(ivo; B. 'Orav
fx Trj; 'lo'»/. cy/*5; x»i <x t'?,; ptl^y,; Jâuio £xa)-j'J/e B 'Ano
Tou aop.dTo-j K. r. Tou «v«p;ôu t:. A. — (4) 'Haiv. Jo. 1,
tYtvvrj/jt
xai 7ioo<Jt-/.tt
:?1 X. T. ia-jTfi;
auTOv
a. Ottdp/t'. v£xp6;(xai?J xaO<;tTat
Vi(U{>a; Tjvtt;. ,MtTd 5t tt,v ou[iit)r,p<iiciv
ii. Ali(]tiis crit fortc cui <p|xvive(a, snllcm al) iiiilio ,
Tiuv Tpitov y-.iuptiv ip/.tTat 6 dp^r.v )to)v, xai (|Jif ^^«i 'U aî/T^v,
V('ler<'iii Y'''":'- ' siiIhiIi.iI, <Mim (•'i tiimi-n ccMirrr.it noii dis-
/.a: tOOO; ^Xtntt, xai 1,%. Kai icd)iv , Sti KOi|idTai, CYpr,-
«iiiiiii' .Mrlitiiiiis rni'îiuMitiiiii ^M iiiniiii, su|)r;i iiitrr |iro-
Y'/f/oO<i'.v avToO ol &90a)(Aoi , x»l dtTO isTa ^r.iiata Yvu>Ott
leôiiieiiii iditiiiii. l'!o vcro \iîliiiiliiis tiotiiinln' IfctioiifS
variie. Lluitli' iiiutnvit pliirn ct oniisit II, liis i|uic

^ltarlinrc j)ro ir.o vil cMntd
pr,(iaTtjv YiT-t^x^t) tov xu-
(luiii
vr.Yov, xattxftuYit dK'auTou, xaicJx tu£pt<j)UTai (sic) A. F
tuprn, nddit rnntintin : 'Kxa)'j'}/e Tot votfi \-/'rr, o-jtoO ,
inot»; avojToiT^J xai Ta; xaTioTiTio o'jvd|xc!; Tt xai cum A coucorJal, jiaucit cxcejiti» Iltp.Tr.pit Ttxvov ... 6 :
T. T. 0.
dpya; xai xaTioxTiie |iv?| toO Tiixrai kstVip iJ'J(«)v. — (9l 'U<jti <jxu(ivov 'lou^â, ila lc(:unl ibi-
—
iX'j(i>v Wt^thi-.iii, ,
, T^r,
Tov 'A3<jt|i xalToO; i( 'A^Saii. (lonsrntit A rum A. I.pgit l :

ijiic rottsi^liinl trcs rodil. annciiii A', If,
I«v. V , |()
'KYCvIto, (xit' ir>y%^yi)toi ipyiyî).'); (iiTa Of ovtov 'jp,6vo;

(ivou. Urcvius B, rcjtcltta liisluria Kai ^xjKtf 6 ><mv (la :
,
T(iiv Tpttiiv <(tfuar,|MiTwv i^îtl touc iavroO oxt#|tv«v;,
|itTa iJouiKJv . . . aOtoO, v.ai f,X'Jtv ti; tV|v lii^Tfav. . . otiw;
aiiiioi, X. T. t. — (K) 'Kx to<Jto'j. . . Solr,: dccst 111 B OJv o-jto) xai 6 y;
^jotv, ;<.
•'
11
',
i|i||
«-iToO (If.Ytt^ tt.v
(> na:r.p
fi\i.iii'4 ; T. o.
(itYvo',OvT«c a'JT6v oi dv6»0tv xaT(/06'/Ti:, i)cYoy I', tilii c(
tf, T. t,\it;t^ (;r,Y(tp(, rl aiitiit : Xp.fj-.ov, oKcii; «tttv^ t6
siilincrluiiliir srlinlin , (]tin< rnii rii]iitis siilijiciiniis. T'»v
o'ivd|j.t«.)v A. I's. xxiii, '•. — (()) 'li^nif/ 8t 6 ; •'
n(n/avr,(U.o/
—
Y*''0>
*'*''' dvOp<oj;ci)v. kaicu;, «. t. t
(II) 'Kp(iT)vttgt. Allcra illa, uli »c((ucu*, c\ eo-

x«i ToO; (".)it7; t/ti dvtti>Y!itvou;, oOt(i) xai 6 /.
dcni S.
OTau(/(0Ttt sOtoO '
xtxoi|xr,TO |jiv Ttit dy;pd-'T(|> xstt stuap/tx^jt
•XI.
340 VETERUM GNOSTJCORUM
viXOev 6 appyiv Xewv, TOUxeciTiv 6 ^towv Aoyo?, -r -/iTrXcojxevo; sv tvi yr, , avecoy[y.£vou? ly^wv
xal evemuTYiaev £i? auTou; to ayiov nveu[7.a, -f toui; 6i5;()aX[j!.ou(;. To't£ ouv 7rop£uo'[i.eva Ta
xal e^^woTTOiviaev auTou? tco ayuo nv£up.aTt -r ^GiCC , y,al iTTOOuix^va tviv tou XeovTO? îa'-
xal aTTYipev xavTai; e/, tou a^ôu. -f Sactv, 6o£u£i 6'G£V oux eTropeuGv) 6 Xecov,
5 ETe'oa £p[j-yiv£ia. Outco; xal 6 Kupto? -/i^xcov -r x.al ^.ri eupo'vTa, 7:V/icia(êi tJ-e'y_pi tou Xeov-
ivicou; XpKJTO? , 6 ev u<|/VjAoi? /taGe'Co'[/.£vo? -tto;" To'Te apxaêi y.cd Tpwyei auTa. -r
xal ev Tco a'^'/i Tov îaSoXov aiy^xaXcoTfsGe^vTa Ep[;-viv£i'a. ildTE ouv excp£uy£i tov '/tu-
'ikaJoz. Aia touto £Xa>,vi<7e (îa tcov Trpoip-/)- vvjyov ,

[7.eTa t-^c; oupa; auToiJ cuyxaXuTuTei
Tcov <i ^Tieyw xaOû^co, xal oi 6xGaX[7.oi [j.ou toi; ly^v^civ, xal ou/. icyûet tyvoXoyvicai auTOV
10 ypviyopou<Jtv. » 6 xuv/iyo'?, outco; xai gu , vov)T£ avGpcoTToc,
]V. £Te'oa (pu(7t? Tou XeovTO? . -r OTav TTOtouvTi goi £X£vi[xocuvviv [XYi £TCtyvcoTco */i apt-
-f W.'^ euptC/C-/i Tt (pay£tv, 7rop£uo'[A£vo; ev aypco GTepa <jOU tvis de^tac (70u to epyov, jAviTrco;
-rep-fl'aco, vi ev 6'pet , xux.Xeuet tottov ttoXuv i/^voXoyriCat ce 6 otaôXoi; toii; Epyot? cou
-r [J(.£Ta T-^? X£pxou auTOU, cupcov auT-/iv £V t-^ toi; ayaGot"!;, xat exxXiv/jcat [;.aXXov 57;i Ta
15 -r yvj , Kai TCOiet ^t'/.-/iv [;-a'v^pa;. Kat OTav 7rovvipa.
-r TvXvictacvi , oGev r/iv apj(_viv eirotvice , xet^Tat KaXco; 6 *ûctoXo'yo; eXeê tt. t. X.
"l^JokiOL
I. «'louoalx^XaijTOy, uie [J.ou, avsSy,?.)- Tivaxoijxo, II. Td £jaXojT(3T£paTcov ^(oo)v, 7roXuYOvo)T£pa •

Sia
vj -cbv XpKjTOV jTpooriXoK, Tov 1/. SaaiXixou xaTaYo'ai- TouTO xat TToXuyova xat TToXuTOxa Xayoôt xal «Tye;
yevo;]" Xsyo) xb Aauio, co;Xapa- aYptot xai TTptjfiaTa dypia xai S'.ou[AOTo'xa tva
20 vov Ysvou?
[ccK-/. o"/] , , (Jtr,
>:T-/ipt^(ov [Tb?] Tou pactXtxou dquofJiaTo;. Sxuavov £TTiXi'Tr-/i To Y-'''^?)

^^0 aiao€o'po)v oaTravtojxsva. Td
0£ XsovTO;, Tov e; auTOu cpuEVTa xaTa Gapxa XpiCTOv. Oi c&6apTtxd \co(l. (fOapTd xaTa] Ttov dXXtov 6X1^0-
BXaaTov os , £X tou (xxoXouOou vd-/iai;, Tr,v aytav xai TQxa. "OOsv XsovTO? \_cod. XeovTa] Ivbi; fxbXi? ?[
Twv aTTavTcov ayioiTepav Mapiav, v/iv AauioixTiv op- Xsaiva [xriT^/ip yivsTai' Tat(; yap dxu.ai^; twv 6vuyo)v
paSoov tou 'hacai, tov ai6aXXa
•
„, TTrjYyav , TVjV [t/jv otaTTTapdâ^; tviv [jf/^Tpav, outo) 7Tp()ei(Jtv , w; (patyiv
d£i6aXYi?] Tou Touoa ^XaaTr,v, I; -^? 6 tou 0£ou Ylri.lc, xai ai £/iovat Ta; [jf/^Tpcr.; IxcpcUYOUGat [IxTptoYOu-
(rapxixw!; £^£6'Xa(7TV](7£. Kai T£/6£i(; daiTopo;, to Tvi; Cat ?] 7TpO£p/OVTai. ilaTtSp yO'? ^Vl^^lV TOV (7XOp7ltOV
TTapOcvia? (jLUCTViptov d'v£u T^? XuTTyi^; [Xuar,;?] iTacri L/.r, dXXo)? TiXTEcOat, £i ]x.r\ Std Tb dvaipetv tviv xui^-
xaTaXeXonre , xaO()j; cf/iTiv 5 iTpo-f/ir/i^

• >< Kat av- cxGOiw •
ouTto; xat Trovripd 7rpa;i(;, r^ (TuXXaoriv oux
6pw7T0(; IgtIv <5j; YvtocsTat auTr,v ^*. » oioc, 7Tp\v Tbv eauTrji; SriaioupYOv xaT-/ipYr,a-/iTai 5.
SO
(1) AeovTo:. Jam fusior eiriToti.Y) B : "Ot£ Oe/.ei 6 /iwv sua noster hauserit, sive quaiia sint cum nostris simi-
xuvr,Yfi(Tat xoO [co(]. tou /..] olovSr,TtOT£ ^wov (paYeiv , Tt quainam e nostris deriventur. Quo enim usque
lia, sive
TtoiEt ; •neptopi^st totiov xtva (jtsptx&v [j.£T(x (jdXo; [in media excurrendum esset satis ostendent pauca quae de uno
grsecitale saliva ?] auToO Yuf.co6Ev. EItx (istr,at jiixpov
,
Leone e multis obiter seligimus oniissis quae supra, ,
crT6fJ.iov Tw TOTtti) Ta yoOv ^(Sa TteptTraToOvTa xat |5ou"/.6ix£va

• nec pauca laudantur, p. 5i2-59. Ad fontes igilur refer
6t£/.9£tv £t; £T£pov TOTiov ou To).u.ir)(;t ^£pa(7ai t6 cdXo; j;/]-
, Domocriti fragmenta apud C. G. Kiibn (Addit. ad
touvTcov 0£ T-/)v 6t£ôoov, xai eOpovTcov '6v T6rtov dv(«) [6;] t6 elench.mcd. Fabric. xx, l850); Aristotel., ///s/. anim.
aat.o'^ oux £7£t,0£).6vTcov £;£py_c(jeat,7ir,6!X 6 A£'a)v, xai ottoTov VI, 51 IX, '44, .'Elian. De natur. anim. u, 50, iv, 54
;
,
auTo; pou/,£Tat Sr^paiat, 6/,pa y.at £T6t£t. A minus ab ctlito V, 59; Plutarch. De compar. animal. Similia vero
supra texlu recedit : "OTav \t.-r\ £upto-xti)v. . . xux/ euwv Tcotov conferapud Dionys. Areopag. Hier. coelest. 1. i, c. IS,
6ix-/iv |jidv6pav... auAou.£'vo; (sic) ... £Yup6[j.£va (sic) Td n. 7; Clem. Alcxandr. Strom. v , p. 671, 1. S Vic- ;
Jcja. . . otdSaatv, ouff3i yyovTat xat Yupeuouîv 666v, oOev . . . torin. Petabion. in Apoc. v, S (Galland. iv, 56);
jTXr,(7td!;ouv (sic). Dcsuntomnia in F. — (2) "ilait, elc, Gregor. Na/.ian. De virlut. v; Manuel Phile, De ani-
in quibus solus A, usque in fmem,
forl. sztp£uY£tv. Hkc malib. xxxiv 7, 10; xvxv 25. At Physiologum aut
, ,
miuus apte coliaerentia. (5) i:y.6).ia. E solo cod. r. In — nomiue aut conceptisverbisexcitantOrigenes in Matt/t,
immensum crescerel sclioliorum et notarum moles, hom. XVII (t. II, p. 108) Rufm. de benedict. PP.; ;
nisimissa deinccps ea omnia faceremiis , quoe rem non Eustath. Hexaenier. (t. xxvii, Biblioth. PP.) Isidor.
in ;
inducant novam , cffiteris ignoratam vere notatu di- inCencs. xnx 8; Mich. Glycas Annal. \ , p. 116,
,
gnam. —
(4) AuTr,v. Interpositis quie in Physiologo
,
20 (ed. Bonn.), etc. Inter recentiores de Leone sym-

ad secundam et terliam leonis naturam , idem cod. bolko ngunt ex professo C. Cahier {Vitraux de Bourg.
subdit scholia ([ua; scquuntur, ad secundam (pu(7tv re- p. 77-80;; G. Heider, Veber Thicrsymbolik, und das
ferenda. (5^ — KaTripyrii^YiTat. Multo minus vacatin his- Symbol des Lowen in der christlichen Kunst , Wieu,
ce notarum angustiis attingere sivc e luibus fontibus 1849.
PMYSIOI.OGIS. 3'i(
H.
IIeoi Ydcwro; ^wov.
-r Etti to ^wov toOto 6ciauTaT0v iravj ,

r,; ^ Jo /.£paTa, /.aivr,v xal ra).atav «iiaOr'xrv,
-r WTTS /.uvryo; oo (i-JvaTai eyviTai auTw. ev al; 5'j'vr. to-j; iyb zvj; /.epaTiêiv •
to-j-
-T E/ei dk rco? —?, >t£oa).r v.a/.sa y.iooL^y., TE^Tt ropve''av, aoi/etav , ot).apppi'av , /.ai
^ -r TTpiovoi; [jLop^^T.v eyovTa , (octe a-jTo TTpiiêiv ravTa Ta jXt/.a raOr , dixr.v ere^/ovTa r?.;
-rTa p.eya>.a bi^jdzx <ta'. aeT£(>>sa, /cal /.aTa- £:t/.t'vr;* xal et o-jtoj; ~ot?,, 6 rovrpo; x-jvt,-
-r (pe^peiv i— l T-/;v y?,v. Eav 5e ^n{/-/f'7r,, ep/eTat yo; 0'j roTc ce x-jvr.yr.^jei .
-f e-l Tov Ej^paTTv TTOTaaov, /.ai rivei. Ett-, ETe':a. il/.eavo; roTa'Ao; esarvfjeTat to
-r oe e:4er ipe/.iva AezTo/.).ova" epyeTai rai- ae^YEOo; toj rXo'JTO'j •
Tavr 6k esarve-jeTai •/:
'" -r ?êiv rpo; Tr,v epei/.r.v to '(wov toi; xe^paG'. •?,$ovr. TO'j ^'X/j. EarXe-xoaevo; o avOpcuro;
-r /.«'. repl r).o/./-,v /.paTeiTai rpoi; Twv x).a- ei; Ta; -/.dova; to'j ^''^'Jj aaeXer T"?; ricTcCj;.
^ oa)v auTr.;, /.al /.pa*êi Jioaiv ,

j3oK).oaevov EXe-JceTai o-Jv o •/.'jv/;yo;, TO-jTeTTtv 6 oia?o-
-r e/.^'jyerv , /.al 0'j d-JvaTai. () oOv xuvr.yo; ).o;, /.ai e-jp^^T-xei aJTOv <j'jar).£Xo'aevov i
TaT;
-r a/.0'Jajv a'jTO'j pooivTo;, epyeTX'. , /.al ccpa'- •?,(ôvai;] Toij p''o'j, xat aaeXo'jVTa tt,; ri-
is -:- ^£'. TO ^(OOV l -f CTEoj; , xai xaTa/.'jpte'Jei a'jTo'v.
Epjxriveia. Kai nu o-Jv, roXireuTa , eyr^cov KaXw; ^'j-TtoXoyo; îr^votê r. t. t.
III
n. o€o').(ov AiOojv.
-f Eici ).iOoi 01 'jTav e^yyicoiCiv eauToT; ,

oeijye to Or,).'j •
iva 'i.r, vrA.m; ajTto ava-
-r dva-pOEvTe; , eaTnjptiô^jct rav to ear-lrTov Ôf; rpo; i.h^My, xai •xaTa^Xe'!;^; racav Tr,v
-r a-jTOi;. ^^-jteo); <ê TOiauTr,; t*!) appev xal £v toI dpeTrv. Koi yap 2aa'yto •vTjvatxi Jyyi-
-r TO Ur,Xu •
p.axpav oe OtetTTTiXaTtv ar a/.- tx; are-/.£ipaTO t-/;v iTyjv •
« Nat roAAot
-r XrpAojv. -r xaTa t<j ycypaaaevov, erXavnOrcav tv xdX-
Eparveia. Kat cu, roXtTeuTa yevvato'TaTe, Xei .
•
'
"-">
(I)'Kfytxiva, infr.T £C'/ivr,;. .'^rd (|iiiim o.i arlmr niillil)! t<>JOTtoov, xai rovr,f^< )oYtiiio/ i-
»ic (;riPrp \ofnlur, in rii-lcri» vi-ni fotld. la.T) tcI I j- xtpaTijjv >tfti>Oi Ti",; Otofr^tix?,; -.
• <
'<'j; , mnxinKipcro su«|iiror liir laterc mendtini ,

qiind c'jo JtaOr.xtiv, ty,; ra/aii; ti ^r,at xat tV;; vta;, ««n ?t,« xat
fortc ipûm intorprctriii frrollit , ut mi'lius lcî.itur : Aavi?- « "Evffot T0'j; l/ftfou; f.utiv xtfa?\ov(itv, xai iv Tii
'l.iTt f.i i>il [
ni
oi'/v ToO tjxtavov. . i/i! 01 o-jo xtpSTs ... xipaTiJti oi na.Ta, YtviOTipov cod.] nap^ v^poma yi " ^.«r» 4
utott \L-t[ ipua (1. (XTi^tvoi) (cua iyîaai To>|ia>vT3 auTtd . . Hti; ' dtvTt ot Titiv ovo xtpOTwv iiiMxt mt T«; (tio £«a^,x«{,
MTl ot txti îA^yi f) .oiilCo(Xlyov Tavr,, x) r X. T i. A. lilrm nolu!! Iinltcl altcram intcrprrlation^m.
|LOtl l/o/Taj H. (Liput (lcc^t iu r. 'Ko: — (41 .air,vr,",i fod. - .% Kiii /11-'. xn 6:i. .\. IWsi
OttjTSTov itapa navTa Ta Ciia ,
(jopiiixiiv l/ti jVjuiv . . . 04 .opov fnpiil intcpruin in 1". A, K. .\riiicnifr »cr«ioni tnnlo-
1?! Ovo(Ui!lo|x(v7i Tdvv»; xir,(jiaToc (i. t Xtvxox/ovoic, xsi o/vf.01 pcrc n Miiiili* c*l . ut liif cum cxsw ril>crc, *«po*ili> intcr
To{; ptpYoi; A. — (jiiput inlc);riiin roii. K ins*'ritiir in a|»- iiiiftn (|Uir nrmcnii^ dciitinl, mininic pipcal : l.-.iJi ^jta-
pciidirc noslrn :Ttf.t i/O-Jo: — 7») K'jvTiYr,<Tti. Hiic u«- (.-. li
i|iio nrmcnii , 'UTutp 6 \ti^'if xtpaTiît ttiv

iu cap. 11. IJ 7 ^ \ 1 <
itp^; avT6v i^ctiov lp/6(ttvov (UTd tm> xtpdridv auroCi , o</tta 01 Tii) a^vi Vi W,/u (tic), «v««TtT«i trjp [liK (osiiv xaTa-
xai fiiitv Sti xipaiisttv ndv (hf)>iov [cod. mivTa 9r,piov] xatio^t] Td mp<( Ixtiva Ksvra — (6) Kd>i«i. Ercli. ix, ^).
342 VETERUM GIVOSTICORUM
IV.
Ilepl xviTou? xaXou[/.svou Ilpiovo;.
-r EcTi ToijTO To ^wov nrTspuya? lyov [xa- omvs? , îa7rspa(7aVT£? îV.viv

^
byly.Gcnc^
-fxpai;, v.ca sav eio-/\ 7r>.oia ap[y.evr(ovTa, xai "/aTaVTTôufASvot tqTi; xij[j.a(n , toutsVti Tat;
-rauTo [7-i[xstTai, auTa, x,ai u^l/or Ta? rcTspu- Tou îou 7tpay|xaTeiai; , ecpOacrav ei; eu^tov
^-rya;, xal apixevrCei. , epi{ôv Toi"; xVjiot?, }ap.eva, ei? t-/iv Toiv oupavwv PacriXstav. T6 ê
v fiav oe xoivfc-/i (jTaotou; TpiaxoVTa vi rea- ^wov 7vapeiy.ai7Tsov toi; evapâ[/,evoi? Tvi 770X1-
-r capaxovTa , xoTTia, xal Ta? 7rTe'puya? ei? Teia t-^; a<7Xvi(7etoi; , xai 7raXtv^po[xvfGaciv
-r eauTov 'iyti xoxta^ravTa; , xai Ta xu[7.aTa st; tviv TtpoTspav avacjTpoipviv tou xofjt/.txoij
-r auTo êcei eti; tov TvaTâiov auTou T()7rov . -r Ptou.

*° Aa[;.€avovTat ouv Ta 7rXora KaXcoi;
Ep[/.v]veia. et? ouv 6 ucto*Xo'yo5 sXe^s T:spi tou
•
7rpo'(ja)77ov Tcov (X770(JT()>.cov xat [/.apTupcov 7TptOVO? .
V.
nspi Xapaoptou.
E(JTt TCSTetvov >.cy()[;.evov ^(âpaopto;, co; ev -r )(âpa^ptcp, xai xaTa77tvst () yâpar^ptoi; tvjv
Tco AsuT£povo[/.tco ys^-^^paTTTat. O $u(jtoXo'yo; -f v^^tov tou vo(70uvtoi;, xat a/.opTii^st auTVjv,
15 eXeê xept toutou •

-r OTt 6>.o'Xsuxo'v scrTt, [xvi -^ xat (Jco^sTat 6 âpa^pio; xat 6 voacov (xv-
-r eyov ©'Xto? [y.eXavtav. Rai Ta evôv auTou v Oocottoi; ^.

-r
-r a(poêu[;.aTa GepaTirsuei tou; (Z[7.^Xut07iroCiVTai; Eop-viveta. KaXo'v scTt touto XaSeiv et;
-r 6<pGaX[jt.ou;. Kat sv Tati; auXafi; tcov Pact- T:p6(jC07v0v Tou XpicTou' 6X6Xeuxo; yap saTtv 6
-rXe'cov eupt(jX£Tat. Kat sav Tti; /] vo(j(ov, eav Kupto; vi[/.(ov, |;.-/io£[/.tav [/.eXavtav eycov. EtTcs
20 "T ["/ij ri v6ao? Tou (xv0pco77ou et? GavaTov, 1x770- yap, " oTt 6 ct^ym tou y.6cr[;.ou toutqu spys-
-r (JTp£<pet To 77po'cco770V auTou 6 jrapar^pto? Tat, xai sv iixoi sup-/ixev ou^lv. » fiXOs yap sx
-r a770 Tou vocouVTo; av0pco77ou, xai izaN^^zq tcov oupav/ov, (xpa; rj[;,(ov Ta; tz^jOsveiai; xat
-r ytvcocrxouciv OTt (Z77oOv/i'(7xet. Eav ê -h v6- Ta; v6(jOU(; pa(7Ta'<jai; *•.
AXX'- epei; t/.ot , oTt
r <70? Tou (xvOp(677ou e(7Tt 77p6; C^viv, aTSvfCst 6 yâpai^pto; ay.txGapTo? ecTf •/.at 77(0; (pepeTat
ô
-r j(âpaopto; tco vocrouvTt, xat vo(7cov tco et; 77pocr(«)770V tou AptCTOuj Kat ocpt? axa-
(1) ITepi
6a),ac)(7yi
Tou npiovo; toO OaXaTtioy. 'Eati ôjov sv
Ttptwv ).£y6(j.£vov , TtTepuYa? l/_£t [j.axpa;, y.ai
xrj
£av
TeXo;, 9r|(7iv, outo; ffwOriaETat (Matth. xxiv, 15).
OpdOTto:. Peiie ad verhum A cum A facil ; ita et
—15,
(5) 'Av-
jiaucis
Eicr) TxXoiov ev ty] GaXdaari dp[x . . . OTav &£ TropeuOvj X' /) variantibus aut additis : Kai iav ti; vo<7£t, e/. tov /apaoptou
xai (a' (jTdo'.a, xoTc.qc *
eXxwv oe Td; TiTepuYO'? auToO 8id twv Ytva)(jx£Tat ei ^riaeTat,r) TeOvriEei. . .xaTaTttvet 6 /. t. v. y.ai
T-?;; Oa).di7(7ri; zuij.dTtov, cpepsTai udXtv el; tov tottov auToO B. dviTtTaTat ei; tov atOipa tou fjXiou, xat xatst Trjv voo-ov xal
—
,
Omnia ciesuiit in V, A, E {1) Aiy.riv. Praemitteiulum nwtzio.'. 6 dvOpwTto; otd tou yaoaoptoO, xai eYeipeTat Ty.yj.ov.
Triv Y'Ov, sive Tov piov. Vid. supra oixrjv [j.dv6pa(;. — T iii titulo Ilepi t. /. xai toO voaouvTo;; iii caeteris cum
(5) ApoariTavTa; cod, — (4) llpiovo;. Alium rursus B consentit ad verhum ; aliter tantum in iine lcgit :
textum exhibet B : "tiiTrep oe 6 Tipiwv (jiipieiTai Td TiXota, Katei T. V. Tou vooouvto; dvQpwTcou, xai CTy.opTttilet auTrjv
ouTU) ori xai oi dvOpcoTtot dy.oXouOoOvTe; Trjv dpeTrjv ei; t6 xai crajJc-.at 6 7_aoa5pt6; , xai d 'joaui'/ d[j.a •
xaXtT); ouv
ey.Ttepdcrai ev Tot; dX[j.upoT; tou piou (touto Yap r\ OdXairoa), eo-Tiv. Iii E nihil d(! Charadrio. — (G) BaiTdax;. Nihii
eiTa dTta-wiOevTe; y.ai [j.r) UTioij.eivavTe; ei; tsXo; , evc tcov tto- addunt nrnieui B', F, sed A' eadem inquiril ac iiifra.
vr,pi)jv epY(«)v, oriXovoTt xGyi •/.\)\i.%xtyfi TtJJv tv^; GaXd^cjr,; , v.a- Tres vero ignoraiit alteiam quam habcs in pag. se-
TaBEpovTai TtdXtv ii;aicoviou; pa^dvou:. «'O Yap iJ7to|j.£tva; ei; quentij iiiterprelationem. l\cspe.\il ad Joaiin. .\iv, 50.
IMIYSIOLOGI S. 313
Oapxoi; ecTi, y.c.l eaafT-Jpsi aCiTov u It.toui;, t/;v aoTwv i^w/.v, aiTeiTps-ye to TrpoToj-ov a-j-
liyoi^- • KaOw; ijyojcs Mwr;-?.!; tov o(piv ev ttj toC» (/.-' «Oto-ji;. EX6ojv ê TTfio; r,;j.a;, tou; s;
£p-/;a(r), o'JTO); 'JÎôjOr.vai dei tov Yiov to'j av- eOvoiv :7£7riTTe'j-/.OTa? a'jTO),xoi supwv Ta; acOe-
"
Op('j7co'j . ^niv.c, xal Ta; vo^to^j; r/xwv, eOepaTTe-jiev. T'i(o-
KTe'pa. E).Oci)v yap o KJpio; -po; to'j? 1o'j- Oel; eirl ^'JXou , <o: <pr,(jl to >oyiov , tjto; tx;
bciirj\jq^ eoO'j; w; eOpav a'jTOu; p.r, 0£>,ovTa; aaOeve-â^rfJLojveyaCejXaiTa^voiouêâ^-TTa-Tev.
VI.
Ilepl Toij rieXcxavo^j.
O ijTioXoY''-'? ^\eê Tcepi Toij 'TTe/.exavou

•
TOJTr.pi^^xv "^cal Corry a'!o)v'.ov. T6 aly.a, dia t6v
-r Oti (piXoTexvo'? btti 7Ta'v'j- eav yevvr,'?-/) ei7:o'vTa^ « Aa€o)v t6 zoT-/;piov, xal cjyapi-
10 -f T0U5 veoGCOu; , y.al oX-^yov au!;r,0w(7i, paTii- <iT-/i'7a5"' • " t6 ê 'j(5ôjp, '^ta t6 fiarTt<;'X3i t-?;;
-r vjuciv eti; to 7rp()<7(«)TCOV twv yovecov • oi de jj.eTavota; .
-r Yover; xoXacp'Iôu<7tv a-jTot >cal aTCOXTeivou- KaXco; o6v 6 «Pu^yioAo^-j-o; ^£;£ T:£pi to'j
-r civ. EiTa 'JTcXay/vtiôaevot TcevOouci Tpe?; 7r£A£xavou .
-!- r,|j.£'pa; Ta Tc'K,va a'jT(T)v. Tr o-jv '^p'^"'/) J''.T£pa . -f O 77£X£xa'vo; o'JTo; 6'pveov eiT-/; •
'5-f--fla£pa, £p/£Tai •/! to'Jto)v p.riTiop, xai pr^cr- -f 6 oe ocpt; ttoXu r/Ope'j£i auTO'j t6v veo^jcciv.
-f <J£i T/;v eauT*^; 77).£upav, x.al Ta aiaaTa a'j- -r 0'JTo; «ie 6 TvsXexav t'! ar/avaTa». ; ei; 'j'.|/o?
-r r?;; (TTaôuTa £7:1 toc vex.pa ccoaaTa tcov f 7T-/iYvu'7t Trv x.aXtav a'jTOu, iravTa/oOcv Tre-
-r veoT-Tôv, eyei-pe'. a-jTa . -r -r piopa'TTo>v a-JTrv «ita tov o-piv. O (ê o^st;,
Epp.riveia. O'JT0); xal o K'Jpto; •/ia(ov ev -r 6 •/.axou.-//avo; , t'.^ 770t£t ; Tr^pf^-xoTTct oOev
20 T(o WnoLPx ei—ev •

« Y'.o'j; iyvjrr.^yy. y,ol\ u-^ô^ca, -r rvi'J£i 6 av£y.o; , xax£iO£v ey.-pu^^^/iiâ; tov
auTol 6i [j.e •f,0£'Tr'7av .
" O (iraioup-ô; /:|J.a; -r iov a'JTO'j Tot; vô^^^ôi;, xat TfiXeuTcoatv a-j-
eye^wr^Te , '/.al eT^j^j/aaev a'jTo'v eÂaTceuTap.ev -r Totj Ta T£'xva. Ep/£Tai o-jv 6 TreXex-j; (sic),
T"?, -/.TiTei Trapa t<^,v y.T-^^ravTa. EXOwv 0'Jv eTrl -r xai Oecopet oti a-eOavov auTOU t« T£'xva,
To ui}/(')aa Tou CTaupoij , acvoi;;^; t-/,v £auTO'j r xal cxoTTet veê^X^/iv, xai Tre^TaTai ei; iJ<{/o?
25 TrXsuoav, ErTTacê t6 aiu.a •/.al t*!) 'jîojp, e»!; -f xal [AeTa t(ov TTTepiov a'JTO'i T'j7rrei arjToiJ
(I) AvOf,(.')iiou. Jo.m. III, 1 i. U alltTaiii li.iln I alli-^ro- op'tov ouTO) xa)ou|Xtvov 9«)()Ttxvov. ..4 tout«i>v naTr.p xr.v
liaiii, iiiscrlaiii mtoiii li.n' |iri<ii'f ,|ii.iiii iilciii K lirc iii- tauTou dvanT-Jaiti T,-:iyjyx r.ux.o); tv Tot; iiuTou nXrj-
tcgrimi rcliTl. (îticstioiii vcro |)riipnMlip , iln priinuiii poi<, xal tb al}i« <jTdCw'i «• '• v. «r., Ivtipovrat tr«)iv !J«ovt'x,
rcsnonilcl : 'A/J.' ipiC<Ci|xai »"Jt(|") oti xai o|>tw/ '<ai tv \ut (i); xat t6 npoitpov H, ipioiiiin fncit I", iii-i i|iio(l lcuil
\o<.i:(i< el'/o'/ii;tTati, xat tv Tij"» 5t98o)w. T.v |jiv âp tii) ,\oi- ^ Tou:(»)v (x^r.TT.p , nc rictcra hrcviiis cxpriniit , tiini .iliil
riT(i), l^my^tix^riKmtw To anc.o<i]j.a/r,Tov Tr,; 6viva|j,t(o; aîxoy iii (livcrsn, (|uii? ntpra poniinltir. A nc uno quidrin
y.ai t6 (la<ji/ixov a;i(i)|ix ' iv 5t Tif) oai(jovi, t6 Tupavvixov toO vcrlio Itiic usi|m' nl» \ roicdil, >C(I nllc(;oriiUii >ci|urii-
Oripiou. Dr itut(* 'Axwi ^, ; xai a'>oO toO /u ^cotxovto? iv Tiri ti m oniisit. — fl) 'HOtTr,<T»v. |<i. t, • — tli) K'i/>pi«rrr,.
ij:tyyu.iii> , 6ti xaOti);, x. T. t. T6 it OripantUTtxov tvTaOOx <ja;. M.illli. XXVI, 7. — l')' MfTi.Mi;. Ilnc it»ijiir trr» ar-
),a[jCaviTai ti; '/^^..0/1^^0^, 0'J t6 ivatitif/.ov. AinX'.uv inrnii. — (7) llt/«xa.'.u. HrcMor 11, iti co pr.rcipue
ydp t/ti x6 Or)piov tV|v itt(,ytiOii. 'bi auiou Y^p xai Oavaio; itotaiidus : Av()Obiv if'P (<ci aTaupow, >6yxi|] t^,v «^tvpdv
xal '(ori. Ain)a âo T«xTio|jaTa, traf-f.a xai <\i'.x:i. V auTou },. .
-,-' ' • -'. ' .
-'. '.
-
(ailciii nc A d It simI iitroipti* hreviiiii priniiiin, (l<'iiiilc OtToi<; '. II I
—
. I .
,
i
itt A , >iitc variclatc ; iii liiic vcro cuiii It conrludil. 5ci|ititiir A, doiicc trniiocnt nil (T:pav, ut supra.
A ct A iiiliil oniiiiiio ililTcninl. — (2) KuOiiov cud. ^8) 'LT«pa. L cod. 1°, utii nialc lcgitur llo<)ot ixOpcJî :
iiirndosu. — (I>) Kai 7;t;;t toutou ^r,ijiv 6 a'JTb; npo ;;,», ttj;' auT(>v. . .t6|xtxavdTt. . . xaxiÔtv iiiûta ^»ic ... I» i|Uippc
(i>|iiot(i>OT)v Tct/.txdvi tpr||jix(t>. 'KoTtv ouv 6 IltXtxu; (sic) ca b.irlinric continito ruMlNlur.
344 VETERUM GNOSTICORUM
f Toc; Tikzuoaq , y.ou. e^spyerai atj7-a, xal îa apyêjcajco? d o^ti; oia t-î; Trapay.ovi? TOt? Trpto-
-f T-^s vecpsV/i? £TTt<7Ta(^£t auTvj? (auToT; : j to TOTT^XacTTOi; , /cat y£yo'vaGt vexpot T-fl a[jt.apTia.
-f alaa, xai eyfitpovTai auTou Ta Tex.va. -f O ouv Kupio? •ii[y.(ov xat ©aoi;, ^ta tyiv- xpo;
fepp,v;v£ta. Aa[j.Sav£Tat ê 6 TrsT^^Jtav ei; vi[;.ag ayaTTviv, uijôOTat stvI tou Tt[/.tou CTau-
5 Tov Kuptov Ta ê Tiratc^ta auTOU £C7Ttv 6 Aoa[j, pou, y.at vuy^ti; tvjv TrTêupav, ^ta T-/i; vecpeXvji;
xat 71 Eua, xai 'h vi[/.£Tepa cpuctf;* -ri oh xalta tou aytou nv£U[/.aTO?, (ôr/iv ti[/.iv £(^topvicaTO
auTou £(7Tiv 6 Trapaêtcoi;. Ev£Cpuc7£ yap 6 t-^v aiwvtov.
VII.
Il£pt Tou NuxTtxopaxo?.
^'fiah 6 ^lâ^X^y.codo?* « Eyevo^^Jtviv (o(7£t vu- «[xvtov, OTt £uoo'>tvi(7£v o 0£O(; ôuvat u[j(.iv
10 « XTtxopa^ £V otx.oTCE^w. >'

-r Etvat cpviatv 6 « tviv PactX^tav. " AXk' £pet? [/.ot, oti 6 vu-
-f ûc^toXo^yo; To n:£T5tv6v touto ayairwv r/iv XTtxo'pa^ axaOapTo'? £C7Tt. Kai ttw; [cpep£Tat
-r vuxTa uTTEp t"/iv vi[j'.£pav. -r et? 7i:po'<7co7:ov tou ScoT^po?; xaXw? ouvj 6
Ep[/.viv£ia. OuT(oi; xai 6 Kupto? vip.wv Ivi- 2(or/ip £X£y£v £v T(p ATT:o<7To'X(ji , oti « tov [;.vi
<70U(; XpfjTo; -/lyfXTCVic^v '/^[j.a?, tou? ev cxo'T£t « yvovTa(3(;[7.apTtav, uTrep /ip.cov (Z[;.apTtav eiTotvi-
15 xai <7xta 6ava'T0u xaO-/i[X£vou; •

TouTs^jTt tov « (7£v. » ETa7r£t'vcoc;£v lauTov , iva u(];(oO-^t£.
'Xaov T(ov eOvwv UTcep tov Xaov twv louoauov, « Tot; 'kS.gi t:o(m-ôl ylyovev , £(o; TiravTa; Cbi-
Twv 7roT£ T-/1V uioO£(7tav xat Tviv eTrayyfiXiav « cr£t .

»
Twv 7raT£p(ov £C7yvixrjT(ov •

£X TOUTOu xat 6 KaXcoi; ouv (j «IûcrtoXo^yo; £X£^£ Ttepi Tou
2(0T-/ip eXeye •
« M*/i cpoSou, t6 [Aixpov 7:0''- vuxTtx^jpaxo?.
VIII.
20 Ilepi Tou AeTou.
O ûGtoXoyo; eXeê Trepl tou aeTOu •

Epp.viveta. Kat (7u £av ti tou TraXatou £V-
Oti oTav y/ipacy;, jSapuvovTat auTOU at û[7.aT0; XTvi(7-/ji , xat a[i.6Xu(o7ir-/i(7(oat' gou oi
-r TTTepuye; , xai (Z[/.?Xu(07Tret TOt; 6(|)0aX.p.ot'?, ocpOaXtJ.oi, C-/iT'/iGOV t'/iv voepixv 77'/iy/iv, t6v tou
xai '(vi T£t 7v/iy/iv uiâTOi; xaOap(xv, xai (xvi- 0£ou vo^jj.ov, tov X^yovTa^ « E[7.£ eyxaTeXt7rov,
25 xTaTat et; tov «xspa tou '/iXiou , xai xatet « iTViy/iv urâTo; i^(o'/i; . » Kat avt7rTa(70 eii; t6
Tixi; 7rT£puya; auTou xal t'/iv (Z[/.SXu(07Tiav u(];o; tou -oXtou t-î; otxato(7uv/ii;, xat (zrrciouiTat
-7- Ttov 6cpOaX[/.tov auTou , xai xaTaSatvet et; tov TraXatov (xvOptoTTOv C7uv TaTc 7rp(XQ£crtv au -
T-/1V 7r"/iy/iv Tou urâTo; , xai [ia^rTtiêTat tou. Kat {Sa'7rTicat Tpi; ev t-/i aevvato 7r"/;yfl,
Tpi; , xai ocvaxatvfCsTat, xai veo; yiv£- ei; ovo[;.a naTpo; , Yiou , xai ayiou nveu[;.a-
50 Tai. — To; •
xai (ZTTOûcrai t6 7raXat6v e'vdu[7.a to5
ah altero dilTcrt
*0 'Attottoao; Xsyef « Tov yivw<txov-
(1) Ia)(7£t. Rcctiiis scfiborelur otim; Tcavw.i; croxj-o.
: [j.ri
Ta gauTov ii.a.ntvnnazî , t'va Tt(xvTa; v.aX

Scripturjc codicis stcliiiuis. Ncque proccdunt ullra vo- (5;(Jt.apTiav ,
<Tco(jri,
ceui hanc et pericopen trcs codd. armenii. Oniuia dc- iva ^(jier; {)4«o0w[j.ev. » A legunt tw riaTpt i(7yj,y.6-:by/.
A et
sunt in 0. Praemittit T nonnuUa, qua? (juum pcrtincant A cum A \el in mendis eodem pede pergit. Ps. ci, 7;
ad struthionem, alio mittimus. Dcinde satis presse se- l.uc. xn, 52 ; Corr. v, 2
II I Cor. ix, 22.— (2) Zforj?
1 ;
quitur A ut hunc ex illo emendare hcuerit, ct ea sup-

,
Jerem. 11, 13. Sed redeundum ad lect. varias Bet T 'O :
plere quae uncis inchiduntur. In fine tanien uterque Aauto >iYS'' iivaxatvi»76yiT£Tat (jov, Quibus preemissis, se-
IMIVSIOI.OGI S. 3i5
-. 2
•îaSoXoUj xal hûoai xov veov, tov y.aTa C"9£ov ^rjTeia Aau-''^ • " Avax.aivi'7()-/;'jeTai w; asroO
x.Ti(;0£vTa . Kai 7:X"/)pw6"/;<;£Tai £v goi h tô^j- vi veorr,; to-j. » Ka).w; oJv 6 9. £. tt. t. a
IX.
riesl 4>oivi)co; TreTeivou.
-r Etti TTCTeivov ev t-^ iviixr, /<'jp«, 90^- -r ital eupii/teTat veoiTo; TreTetvov. Kal t-7;
5 -T- vi;; Xeyo'a£vov •

jtal /.aTa (p eTvi epyeTai et? -r TpiTr, T,ae'pa eupiTxeTat yevoL/.£vov (o; to
-r Ta ûXa toG AiCavou , xai yot/.oi' Ta; ouo -r T:p(6'/;v, -/.ai uTrayet ei; tov TraXatov auTou
-r 7rTe'puya; auTOu ap(oj/,aT(->v. Kal c-/;(j(,aiv£i -r T07C0V

/ 4
.
—
.
f T(o teper T^?,; HXtou7:oX£(o;, ev tô [/.r,vl tw Eou.r.veia. Ei 0'jv to reTetvov eôuciav eyei
-r v£(|) , N-flTav •/) Afâp '
, TOuTecTi tô 'Iâ- eauTo ccTToxT^rvat y.al (^(ooyovr^âi , 77(o; oi
10 "T 7.£vwOi •/; T(o «IâpaouOt. O Si t£p£u; GriiJ.v.w- (zvo'r,TO'. (i'vOp(o7:ot (xyava/CTOUct ToiJ Kuptou
-r 0£t; £i<7£py£Tat ei; r/jv HXtouTToXtv, y£yoL;.(o- •/lu.(ov ir,cou Xpt(;Tou £i7:o'vTo;' " Eôuciav
r p.£vo; T(ov ap(i>j/.aT(ov , xal ava6atv£i ei; " e/(o Oeivat T-r,v tj/u-/rlv y.ou , xai eôuTiâv eyco
-r Tov Pcofxov, )tat auTou To zup avaT:T£t , x.al « 7:aXtv XaCeiv auTr'v^; » O yap (potvi; 7:007-
-r âuTOV >tat£i. Rai t"^ irrauptov, Eoeuvtov (o7:ov Tou 2(OT-^po; -r^v.ôv Xay.â'v£i. Kal yap
15 -r iepeu; tov ôjy.ov, euptTxet '7-/t(6X7ix.a ev r?; £/. T(ov oupavwv eXOwv , Ta; o'Jo 7:T£puya;
-r <nT0O(o. Kai T-?i (êuT£pa "/ly.e^pa TVTepoûer, £uco5ia; u.tn-oiQ -/iv^yxe , tout£CTIv £vape'T(«)v
qiitinlur A, ciii Haddit : Kal avinTaTai el; ta; ).«|X7rfi56va; xaiviJlETai , xatouEvo; uti6 tou f.Xiou , xoi x(rraSu6(X£vo; £t;
ToO f,).io'j toOto xai yap T<J>>v d))(i)v ueTEivaiv |x6 'Ov avTaviTyei m)-(i,-i uSaTo;, TtdXiv veo; EupiffXETOt. 0"jtw; xoi 6 dvOptimo;
TtpicTa; Tou if;)ioy auYa;,xaiet, x t. e. Sic A : 'Kttiv vap 6 TTupoOTat tx£v T(r> Tupi Tou IIvEutxaTo; , Tai; YXtJaaai; Ttiv
0£ti; paii)E'J; tijv oy/siov •
aET6; oe y.a/Eaai oia Tr,v 7to)v£- lcpE''>v otoaa/.oixEvo; , xai ttj xaTao-Jast toO pazTiaixaTo;
Tiav auToO" o'jTo; |X£v I^r; £Tr, &', y.ai Yr,paia; , xaTEa;'»! sap r, ava/.7ivi;;oix£vo; et; 'tofiv aio')v.ov. Uti de leone , il.i su-
iipoiJ.r,/Or,&a a-JToO, xai a'J)ioOvTai [legc
correclis harhiri , nohilissima pra* ctrteris nrpuirientn intc-
|)er ii(|uilam
smis
ToO ol
: xaTaOUt Yop 6 npoiJ.uxTr,p oOtoO xai ajxoAuoOvTai] aO-
oÔoAaoi toO |xr, opav, xai o'Jx l':/yn «ETav, xai ave'o-
êrrima referresntius visiim est.
— (i) ToTtov. (;,ip. di-esl
(3) Nr.ffoiioSapET cod.
iii H.
—
P incipit nl) Evanp., uti
y_£Tai £•; 0'{;o; )iav, xat v.'/.a^n [coil. x)a£i] Tr,v7:iour,/_0/.pav infrn. Suliiiide : ()i 'louâtot f.YavaxTr.aav titi T(o 'oyto.
li. U. TOv iipo|X'jXTr,&aJ avToO, •/.ai )o'j£Tat ei; Tr,v aY£pO'j- 'KaTtv nETtivov, X. t. t. Kai ^«1x1^11. . .(xr.vt . . . Tti Nr,<j(i)
(liav ).iii'/r|V, xai xoOriTOt xaTik toO rj/iou, xai otav TtayuvOrj T(i) 'Aoap, . . . T(j) <âp(xouOd' to 6t itiTEtvov txtr/o tiatiytTai
ToO i?;)iov» [r,] OcpixT; in a^JTij), iiiirtouTi [al] )£nioE; ino ti; 'H/iouTtoXiv, ftyou.uiî.itvi [Yttxtotxtvojv cod. ; supm
Tiov 6^0a)|Xii')v a-JToO, xai Txa/iv >(iti-o:\. 'tio', — (1] Ktv A T£|xoi pro -fO[i.r,\\ T(ov dp(oixaT(Dv. 'O 6t Itptu; , a. i. Kai
oOtvTa. Ncc i)liii'ft iii iirineiiiis. — (2) 'AtToO. Hii-c est e|xittitXti T(ov p(o|x6v dixjtt) iviov ^j)(ov. To 5i ttitttvov ixtC-
ejusilcin A dp|xi}vtia. Kot <tO oOv, vor.Ti dvOpbiTti, OTav vov dvoixivii . . . Tfj 6i TpiT-»i fl|xtp<y i"jpi<TxtTOi r.iTitvov ti-
no).Xa dixapTriiT);, dvi).Ot li; U"}/o;, TOUTtiTTtv ti; to «'j<ito6; )tiov, xai daita^tTat t6v ttpta, xai itopiutTai , 1. t. tt. t.
<iou, ti; TTiv opOoooJov nioTtv, x)aOffov (1. xXaTovj xriv Ttco- Diiplitem ess<' j;rn'ciim fDiilem co loci liijuido palet,
6o)r,v T'uv 4')apTt(i)v «lou, /oOiov li; Tr.v ovtpouTiav )t|X'/r,v, (|iiiiiii iii A ut('r(]ue se iiiniiilfvln prod.tl : l)i'i (-111111 in
TOUT^TTt Toi; Soxf/uiri (jou. HipixovOrjTi xaTo t6v fi)tov, ^r.ii co de pli(i'iiice nj;itur ; prim» «iilem loci) 0111111« cum
xotd Ti^v 'Iv/ixXrioiiv, xai ^•.'J/ov ix. aoO to; )iitiSa;, TouTiaTi A ad amiissim i|uadrniit ; nt vcl primum sccundi loci
to; duapTia:, xai 7:d)i/ avaxaivtaov a^JTOv, xaO(i>; )tYct , x. iiiilium larpc n cn'tcris dilTerl : 'Kott vap f, fr,vT,i («ic)
T. I. It t't I' tiintiiin iili iiiilid riiin .\ iioii i iinsciiliiitit. 6pvcov (i)OTt xat Tf,; Jtaôvo; (i>j.atoTi',a vitap/iiv f, itotiivo;
Historin ncilircl lin-vitrr , ut nolel , re|irlitii , It aililit :

oid youoiou xoi dpfupiou to; nticuYo; ly.it '
t 6t ft,yy^
OuTiu xai au, ut dvOp(i)ni, npoTip,ov xa'j»>a; tov f'j»iov tov 6to uoxtvOivou xai \t.3-îy[lov nic inore vctorum [ , niii
Tî; "j/u/i^; otd toO Tipo; Kupiov Oip|xoO itoOou, tov votjtov sit sphalmn, pro <i(xa^Tiou], xat XiOwv KoXuTt/wv' ffti-
xifoJf.v, xoi fffupavxotf. -
f)>tov [cod. Tou vor,ToO ^. T. ^. y. 1 t^,; Jtxatoiuvr,;, XpfjTOv fo; lap ;opii titt Tf,v t .;;
(6 Yoo Ht6, fijxdv nOp tott, xaTaXioxov itd70v 6r,/ovOTi ito<»iv autf,;. 'KaTi 6i f| ?oi»ui (nic) it/r.iiov . I
1,,
dxopOooiov) , dnoXouaoi Tpic iv t^ div/d(i> irnY^ , x. t. c. iXVî TiS; 'IIXiou noXii»;. KoOt^rtot 6i iri) ntrraxooto cU
Pro|ii(is nd .V ncrcilit V posl liirc ToOtov ouv t6v Tportov : ta; »t''pou; tou .VtfJdvou, dCpMto; , «noTo; TpifiTot ii 0«6
xai ou u) avO;.(i)iti, ^ II. lil to toO na/atoO Jyci; ivouixa,
, ll.fjixato; driou, xai |xiTa Teuv v' itiJv, Y(tx>!(i ^*i ntipu-
xat 6»0i)ixoi Ti^; xaf.oia; aou dixB^woTtouaiv x. t. , i. SoIiii yac X. » » (l<i'lcra vcrlio , non rc .ih A di«linguunlur.
idem siil) lineni nddit : 'O diTO; xito mvTaxoato itr, dva- — (?<) AuTf|v Jdtn. 1, 18.
346 VETERUM GNOSTICOKUM
oupaviwv >.oywv ,
iv« vifxei'? ^t' suy^wv ayiwv viTriCTyiaav tviv Tpivffxspo^ ava^TTaciv to-j Ku-
d>tT2ivco;7-£V Ta; yefpa? ,
3tal avaTr£[/.7V0ijy,£v piou •/1[j,wv Jvicou XpiiJTOu, OTt to ooveov îa
£uwîav 7:v£U[AaTi>crjV o ta TôXtTSuov aya- Tpiwv vi[7-£pwv £(^wo7votyi(j£ ; xai o Kupto? viyxov
^w^ • I7](j0u? XpKJTOi; TTO); ouy. v^ûvaTO syEfpat
^ KaT^wi; ouv 6 ûcioloyo? eX^ê x£pt tou auTov iy. vgxpwvj ^ta touto 6 npo(p-/)TV)(;
^potvtx.O(; , £X£y£- (c Atjcato; w; (potvt^ avOviGet^. w

ET£pa. Kat tvwi; ouv ot (Xvo[AOt louâtot KaXcoi; ouv, )c. t. e.
X.
Ilepi ETroTcoi; reTeivou.
-rE(jTi x£T£tvov >eyo[X£vov £7:o<|;- eav i^co- -^ Tp£(poVT£c •ri[m<;^ xat -/i^m; to o[y.oiov u[ji,tv
10 -f ctv ouTot Toui; EauTwv yov£t? yvipizcavTa? vi -f 7Totou[j-£v ^. -f
-f a[j,b};U(OTr-fl'(javTai;, toc TcV.va i7.TiXko\JGi Ta; Ep[xviV£ia. Kai tvco; ot Tôytxot avBpwTirot
f- TvaXaia; TTTlpuyac Tcov yov£cov,xatX£ty_ou(jt ou/. (xyarco^jt tou? eauTcov yovetc, (zx.ouovt£;
-f Tbu; 6(pOaX[7,ou(; auTwv , x,ai OaXxou(7t tou; t6 y£ypa[X[X£Vov « Oti 6 /.(zxoloycov TraTepa vi
-f yov£T; auTwv, U7r6 Ta? TVTepuya? dauTcov. [xvjTlpa OavocTco TeXûTaTco."» Kai xco; £t(7t Ttve;
15
-r Ivat v£ot ytvovTat, XeyovTe; toui; eauTcov TâTpaXoiai y.at [;,-/iTpaXotat ^
-r yov£i;"i2(jTr£pu[A£t';xey.[AV)-/.aT£ xa[,»,vovTe<;x,ai KaXco; ouv eiTuev 6 (I)uGtoXo'yo<; t:. t. e.
XI.
Ilepl Tou Ovaypou.
I. u(jioX(Dyo? eXeê Tuept tou ovayoou •

Tavoepa Te'/tva, £y;tpaT£tav vitjy.Yi^jav, oupa'vtov
-f OTt £(7Ttv ay£Xa'py^v)<; , y.at £av yevv/ffjcoctv Co>viv atTvicra[j,£voi, co; el^rev (( Eu<ppavOviTt,
20 -f ai vo[/,aoec appevtJtiz, TraTVjp auTcov OXaet'' cTetpa
(j
'fi ou Ti/.T0U(7a •
p-^'Cov xat'po'vi(jOv , /)
-r Ta (zvayjcaTa auTcov, tva [;,-/i G7r£pp.aTt(7(o- oux cbotvouGa* oTi 7toXXa toc T£5tva Tvi? epvi[y,ou
-f (Jiv.-r AXXa xai tov lcoS euptcrxoj £tro'vTa* [j,(x>^Xov ,

» y.at Ta ec;-^?. H TvaXatiJC C7we'p[;,a
« Tt; a(p-?i/.£v ovov (xypiov , y,oii euOvipov; » £7vayy£XX£Tat •

vi ^£ via , eyxpaTetav.
Ep[7,-/iveta. Oi 77aTpi(zpyat <j7re'p[7,a Trveu- II. -f E(jTtv "^ (xXXvi (pu(7t; Toij ovaypou,
25 [XaTty.6v (viTouGi XTvfcaGOaf ê (X7:o(7ToXot, oTt
ot -f et7:ev 6 $u(jtoXr>yo; , ev TOt; PaatXetoi?
(]) 'AyaOtov. Seqiicntia cap. ix ignorant armenii TCOV T£y.QVTO)V TO TTCxOo;. Kat OU TTpOTepOV TtaUOVTai TOU Tp£-
nec Iiaijcnl A', B' capita x-xii. — (2) 'ôivi/.o;. Variat 9£tv auTOu; el 7tt£G(»)0£'vt£; TteTtxcrco^Ttv 6(J.0'j t£ y.A ol
—
, iJ:r\
in r : CwoTrciiTiTOd, praetereaqiic niliil. Neque eliam istud yovv.c, -/.at Tot Tsxva 15. Gapitulum deest in F et A.
in A, primo scilicet loco. Sic autem allcgorizat loco TOU "Dc7T£p 6
(6) '.AA^TlVopta TTSpi e7Tc')7tTOU (sic). £7t(i)7tTOi;
secuudo ut cdimus iu altcra £o|j.yi<e';(x. (5) "AvOriTst. — 9t"/£t •/ai ivavEOTtotet tou; T£-/6vTa; auTov, outw o-r\ xai au-
—
,
Ps. Lxxxi ,13,

(4) "Eymai. A , B. Soli emendaverc t6; Tot 7tapaTtA-/iTta Ttotriorov ttoo; tou; T£y.6vTa; , OTtto; £u),o-
•^» T- (d) "ECTTI TliTiV/b'/ 'KtIOTITOV fsic) OUTd) 7.a)..0U- YYlOriavi -/.ai ooâTO-o^ry) £7Tt t^; T^;> ''•('''- 'ô'- [J.axpo/_povto;
p.Evov 9'.).07t!XTpa)ov oyvEov
, TTSpi 7t<xvTa ic/. 7i£Tetv(x •
Trr]- eo^y) , tb; 6 'E-/.-/.),-/''>taffTri; crot Tta&EYYVia ev Tat; eauTou Tta-
yvuovTc: S=
£auT(T)v Tsxva
-/.aAiav y.ai Tev.voYovouvTE- , xal aucovTS; t!X poiatat; I?. Cf. i^cvil XX , 9. (7) 0).av£t cod. grreco- —
, TriTavTai [jib ol v£ocrt70t ytvojj.eva -niETctva harbar. Caput dccst in U, T, A. Exstnt brevius in uno
—
,
T£).£ta^ 01 Ss TtaTeps; ytvovTat tb; v£0i7(70t , •/aO£a-9evTe: armenio A'. (8) 'louoatot legunt E, (7- JNolui mutare,
eitt TYj; ^v.a^ta;
vEOffTol toovTe;
, aTTOouojj.evtov
TouTou; ev
aOTwv TtSv TtTjptiov. 01 51 ob pliysiolog. iatinnm. —
(9) 'J-lfjTtv. Idem cod. A, sed
tyj eauToiv voacrta ,
\c/iloaw\)m alio loco. Niliii in cKteris graecis neque in armeiiio.
,
PHYSIOI.OCrS. 3i7
-f «'jpi^jxsrat, x.alevT-^ TrsarT-/) jtal eJxaî toO eTrsi^r, vj^ stti, TO-jreiJTiv o ).ao; twv iOvwv,
-r <l>a[7.r/&jOl [/.r.vo? yiyvojo^xouoiv aro toC ova'- Wr^ yc'yov£ tt; v-jjiepa;, toutscti tcov ttsoot-
-r ypou , OT'- iG-n>j.zîy. yivsTai. Eav oOv ôr,<:-/\ twv' /.a"i o "rihrrMi; î toCI a-jToO îaSoXou
f fiwdexax.ii;
,
yiv(-j'7/.c'. o paîAeo; y.al to Trpîîc-jrov ).a|A?av£i* tyv. yxp iyiry^ 'Cfjj^ 'U
5
-f raXaTiov , OTi Inrij.ioia. y/^STX'.. Kal o -- o''j/C eye'. , to-jtsttiv o'jpav d>^ jtal o îaôAo;'
f hr,y,o<; sav i-tzxdy.i^ ryj^rr>'r[ t*?;; r,[7.£pa;, icr,- £v TTJ 'xp^r, 0'Jv yeyove twv apyayycA&iv, to
-r [/epia y^veTa'.. -r oe Te^Xo; auToG o'jy e-jpi-^/ceTa». *.
Ep[y.yive'â. Ovaypo; oOv eiTiv 6 diaCo).o;- [C/". t///'ra. ca]>. lv.]
XII.
riepl Eyi^vr?.
10 '^'j^TioXoyo; D.cê TTspl Tr; iyvWr,;' -f 'yCoiX''a a-jT-?,;, avarTUTTO-JT'. tt.v 77).£'jpav
()Tav appr,v «juyye^vriTai Tr, Ov;)^£'-a , aro- -f a'jT-^; , y.al sâp/ovTai, x.al aroxTe^vvouTiv
^hr,ny,v.. riXeiTTa/.t; oOv -j— ayet , xal ep/e- -r auTr^v . naTp7.)vO~a'. ouv c'1'7'. /.al [j.yiTpa-
Tai Trpo; T-r.v Gri^Xetav, /cai oTav ap/r cuy- f Xotai '. -f
yeV/iTat tt OrjXeia, et; to <7TdL/.a auT-^ Ept/.r.vsta. napeTrXrciaTev ouv toj; apt-
15 -f TuyytveTat, /.al vi Or^.eta /.aTar^-vouija t-^jv Tatou; Tvi e/tfivr, , OTt ov Tpo'rov aroxTewet
yo'vov, /.orTei Ta avay/.ara auTOu* ytvoj- tov raTepa xai r/;v (j.viTe'pa , o'jtw; jcai oi
cxet 0'jv OTt, eav cuyyev/iTat tyi Or,),eta âptcratbt are^/CTCtvav tou; vocpo-j; a'jTcov
a77oOvr[i7/t£i. VcTepov ouv rj./i f^jva^^/evo; /.a- raTEca;, tov ^(0T-?,pa r.y.cov Ir^rouv XotTTov
TaT/etv eauTov , <Juyytv£Tat a-jTvi , /.at /.ai Tr,v E/CxXyiiJiav. IIco; ouv ouycoat aro t*?;;
20 -^ aTToOv/fT/.et. II ouv 0-/iXeta ou/. e/st jc^XtwOv, fj.eXXo-JTr,; opy/:; ; /cai (j ;j.£v IlaTrp xal /i
V IV a âr7Ta!^r, £v r^ JcotXia a'jT-7;; Ta ycvv/;'- y.r^Trp ^co-jiv £t; to'j; atcova; , auTot ^t -i-
— i;.aTa" £av ouv a^jViOtof^tv Ta -i/.^ty. iv ir, Ovr/.act'*.
XIII.
riepi O^fiw;.
r. O K jpto; eXeêv ev tco F.uayyeXuo* •

Ft- ai repfJTepat. • O «tuTioXo^yo; eXe^s xiy^. toO
25 ve^jOe <pp'jvtu.ot (o; o'! '"'pet; , /.y.l a/.ipatot co; o^yêaj^" f Otl Tc^^napa; (jiufjei; e/jf rrp(oTT.
(1) Eupiaxixai. Cl'. Joh \xxi\ , .j ; li. i.iv , 1. — 6 m>T,'i iuTa r?i; Or,).ii«;, x«l JdliLioO-To; toO j^^vo;. jirAtti
(2) 'Ap/^ ouYY»v»|:ai /\, U, A (3) Auxiqv. ScriJjfrelur — TauTa V) Of.iu , xal Y«viTat iyxuo; , o 3" a^^r.v tiXiut^ •
xa S*
corrfclius : '.Viif/XTiivovji/ aOxr,/. Si-il uro^riuci uli- £YY''va T?,; i/iSvr,;, x. t. c nndiiii ilc »i|icr.f ptrlu . ar
(|uanilM M'ri|iS(M-uul xxev.oi vcl u(i |iiiu|o inrrii : xtcôi Ruprn. Capiil (icr»l iii F A iil U incipil, ^rd lirc\iu>
—
, ,
)iru i-lnitHicu vnro : xTitvco. (4) MriTpoOk'/ioii. Noii oauciii pcr»lringil , ar scrunilnni cjustlciii opiuioncin
jmudi lon^G aliii iu H : iwav/y,; h
- >
>; i)iYi Tof; lanluni !tci]uilur. — (.'5^'U';- " ^
-: xa»
louoaioi; •• ri/'r,|i>.Ta i/i3/cov, t(; u(iiv juy*'v (ir,T'/i/'<rTi t'<Tiv, '.•jT<«i; %t\ ': I .teov
i7t<ii Tr,; ûVtvjft,; <ty\f,', ;

•• 'O «hu^jci/oY' ». k- TauTr,; •
6t» l|/ ' . I I .. V
i/i\ (o. ''/[j.oi(i)|xx tv |x(aa xal tV)v dvbi, 6 ap-

a-iOf-tonou «7:6 TUJ. _ . . ..^. , \ j. , — . . , . .
Ôv [«'0(1. ('(inslanlcr aoivj xaTa tou di|iîvo(, xai V| 0:?,)u «•vTou xaTi«ciT»i«av. ^ta ToOxoxai '|t»>av.r,; k«o«o>I'
xaia Ti?,; Or,/tia; jood. pasitiiii i\ Ou>»i] i
<»• Ri^JTjv, a'JTo(; l)tY«'' ' . T. c B. Iv.iilcnt tid. i.r
y.ai Ta xdt«ij xv/Xoosi/ou. !M<-, (/.'ov oi no;, •>;, auy- cxccrp«i»!tc .A ; 1. '•,:, iiln \ ;it.''Vir,;, i|(i.
YivovTai ix T(iv (jTO|AaT(ov , x. t. i. Kt iiojil pnucii : Ol i\ nioncl carri(;cnd(ini , iili lcciinus. N idc iiirrn \nriclalc»
JiYouTtv, onipxal A/.TiOtirripov iival |xot ooxci, oti itoptu{;ai ariiiciiii l".
-r OTav "yyipaiT'/), a[Xûw7rer toi? 6ipOa).[xoT(;, (xvOpw7rov yu[;,v6v, (poSeirat, xai epuGpta,
f xal eav GeXvfc)-/) vso; yevecOai, TToXiTeueTai -r xai (X7ro(7Tpe'(peTaf xat eav t^vi auTov /][/.-
-r Jtal v/idTeuei ix ii[ji,epa; >cai ^ vuxTa; , ect)? -r (pte(7[;.evov, aXXeTat e^T' auTo'v. -r
-r To §e'p[Aa auTou 5(_aiiv(oO']j. Kai ^viTer Tre- Ep[y,viveta. Kai 7i[Jt.er; ouv vovitw; vo*/iGW[tev,
5 -f Tpav 5cal ^xyoiâ. (TTevTiv, xal emOev eauTov 6'Tt Tivtxa 6 TraTvip 7i[/,cov Aoa[/. yup,v6? YiV ev
-r et(j7re'ty,(|/a; , GXiêt to Gwfxa, y.ai a7:o- Tco 7rapaiêt(7cp , oux layyae Trvi^^cai 6 oia'oo-
-r SaXwv t6 yvipa; , ve'o? TraX.iv '^'iveTai . -r Xo? et? auTo'v. Eav xat cu ouv eyr,<; t6 e'vou[Aa
Epp.-/iveia. Kal cu ouv , w avGpwTre, eav Tou xaXatou (xvGpcoTTOu , toc (7uxtva Xeyw ttj?
Ge'Xri? t6 TiaXaiov y^pa? tou xo<7[xo'j (xtzo^vX- Yiôvî; , cb? 7re77aXat(o[xevot vi[/epcov xaxwv ,
loXecGai, oia T-fl? (jTev^? xal TeGXi[xu.ev7i<; oôO, e(paXXeTai croi .
oia vri(7Teia; t6 (7w[/.a Tviôv. « 2Tevvi yap IV. A (pu(jt(; Tou 6'cpew;. -r OTav eT:eXG-/i
e(7Tiv 71 TvuX*/) )tal TeGXt[X[xe'vyi vi 6^6; , vi -r auT(o (xvOpcoTTO;, Ge'Xwv auT6v (XTroxTCtvai
(X7ra'you(7a ei; t-/iv (,wviv t"/iv aicoviov .

» -r ©'Xov t6 (7co[/.a auTOu el? GixvaTov ^rapaot-
II. B (puGi; ToO o<p£w?. -r OTav eXG-/i 6 6'(pi; -r ^wjt , T-/1V xeipaX-ziv [to'v/iv (puXa(7Gwv. -r
15 -r ^vieiv uowp ei? tviv 7ryiy-/iv , ou ipecet t6v t6v KaXw(; ouv 6 4>u(7toX6yo; et7rev tt. t- o.
-r auTou, aXX' ev tw cpwXew auT6v (Z(pi-/i(7tv .

-f Ep[/,viveia. 0(peiXo[7,ev ouv xat •^[/.ef?, ev
Epjy.viveta. 0(petXo[Aev ouv xat -/laeT? oi xatpco 7retpa(7[;,ou , 6'Xov t6 (7w[;,a et^; GavaTOv
(77reuoovTe? exl t6 u^wp t6 (ze'vvaov jtat axa- Trapaoouvat, [/.()vviv Tviv xe(paXvjv (puXa(7C70VTe?*
y-ov, t6 ye'[j.ov Ttov Getwv xat e^roupavtwv Xo- T0UTe'<7Ti Tov 1-/;gouv, t6v Xpl(7T6v [/-•/1 (zpvou-
20 y*'*'') ^v Tvj ExjtXvicta Tou 0eou, p.vi cpepetv p.eO' [Aevof 6'7rep e^rotouv oi (xyiot [X(xpTupe?" xavT^;
eauTwv T^? xaxia? t6v wv ^*.
yap (xv^p6(; ri xecpaXvi 6 Xpt(yTo'(; eaTtv, (5j;
III. r (pu(7ti; Tou oêco?. -f Oâv tS^-zi tov yeypa77Tai
(1) riv£T«i. B idem cum A paucis omissis, brevitatis 7td)>iv/.a{i.6(xv£iT6v t6vauTw. Caetera omnino similia in B,
causa. r nonnuUa glossemata addit, satis insulsa, paucis
,
r, A, ut in A. — (4) "QaTtep TtdXtv oost; dipirifft t6v âuxou

mutatis : 'Eixv yepatrri , iy.Tzooi^f:<x\ tov oz>bak\i.bv auToO . . . t6v e?w T^; 7triyfi;, et; auTr)v £py_o[jt£vr)v [£p-/6(ji£vo; ?] , ouxu)
dauTov irjmicsa.^. A
. . xai ixTTOAagcov. In nulla varictas, xai ri(J.et; 6?ei),oixev TtoieTv £v Tr) vorjTrj Ttrjyrj , Tr) tou 0£oO (
nisi in (ine : 'PayaSav <7T£vr)v , y.ai Ttpo/.u^"'"; ^'°' '^^? ^''^fi^ 'ExxXr,(jt(X , £tG'£px6u.£vot Ev auTrj, ptutetv (j.£v |t6v iov Trj;
(Tuo-^tyYSTai v(x 7T£pdtiT£i , xat Euyevyi (sic, an £>'-).£7ii;i ?) t6 d!Ji.apTta; 7tdvTr) Te xai 7tdvTw; , xai outw etatevat, xai 7ttveiv
Sepixa a-jTQU, xai (i7To6a),a)v ayTo , v. it.y. Supersedimus £x Trj; d£vvdou Ttriyii; TtSv 6£iwv vafxdxwv tou nvEuu.aToc,
ol) hanc notarum molem ab adducendis laudandisve xai p.r)X£Tt E^ttffxpEcpEtv ETci t6v t6tov e[j.eTov , l'va [j.r) Td
aucloribus aut libris qui varia Physiologi argumenta yevwvTat yetpova twv ^rptiTwv, xaTd t6 yeypaiJ.ij.evov
eaxaT^S'.
similiter traclanl. Obiter tamen , saltem co loci, indi- B. T6v i6v, a/.la. TtavTeXtT); aTtoxpuTtTetv auT6v dcp' eauToO
care juvat J. Frimelii et Corn. Paschii de Scrpentis xai xa6ap6; Ttpo(Te'pxea6at l\ A et A consentiunt usque in
antiqui seductione (Thes. Diss. philol. t. i); J. finem capiiis. Hkc non tetigit B nec sequentcm alle- ,
Frischmuth, de eodem, Jense, 1C62; Chr. AVegleiler, goriam. —

(5) 'EcpavrjTat aot A. '0),6yuu.vov efaTttvr,; B.
-iiem, Altorf, 1697 ; Jo. Rustbamantii Histor. Reptilium Caetera brevius , ex allcgoria nihil retinuit. Omiscre
in Bibliis , etc. C, A. Crusii de Typo serpentis 3Enet armenii qua; ad quartam naturam pertinent. Tpexet eTtt
imposilo symbolo poenae, Lipsiffi, 1770.— (2) AIidviov. auTou l'. In aliis ut B brovior A, quin allegoriam omi-
,
Fusior B in allegoria "licrusp 6 6f i; ExSepsTai , piTTTwv

: sit. —
(6) reypaTTTat. B semcl et iterum historiam re-
t6 TtaXaiov 6sp[j.a, xai outw (XvavEOTioieTTa'. piTTTOJv Tr,v fricat, iisdpm fere verbis cuni A, eamdemque proponit
TTaXaioTYiTa , outo) xat a\> , avOpwTie , 6i(x -Kollihw bli^îzui^ allegoriam , paucis mutalis "OXov t6 a(l)[t.a oouXeuetv, :
aii6Z\j(ya.i tov TiaXatov avOpwTiov , w; (Kr,aiv 6 'AttociToXo;, d6ou).EUTov 0£ TYipeiv [i6vr|V Tr)v xecpaXrjv, TOUTe'aTt t6v yy
xai £v5uffat tov veov avGpwTTOv tov XptrrTov 7t£Tpa •âp voeptx (xr) dpvou[J,evo;" TravT6; ydp dvopo; xeyaXr) 6 yj^ iau xaTd
EUTtv 6 yc, TT£vr) xai payoata. Kai £v t:G> XptCTTw £t(j£/.6wv, t6v 'ATtoaTOAov. Subjungit alteram interpretationem
(XTTooiJrT^Tat |X£v TTaaav ,Tr)v 7TaXai6Tr)Ta, ^ra£Tat 6£ £i; aiai- certe recentiorem. Kai dX),w; , £v xatptS Tt£ipaa[j,oO oet
va:, w; aOT6; 9^,7^ ev Evayye/.tot;- Tt; (jTevr) xai T£9),t[j.tj.£vr), TtdvTa oaa x£XTr)[j.£9a otoovat , dpyupov , xpua6v , ),i6ou<; Tt-
X. T. e. r et A cum A in omnibus uterque similis. •
[j.tou;, otxou;, dp.7t£).(i>va; , Xr.ta xat TtdvTa oaa UTtdpxei
(o) A:ptr)(Ttv. B, jam non brevior quam A sua , sic profert : :?)[j,tv, 9u),daa£iv Se Tr)v TtdvTwv £7t£'zEtva x£cpa),r)v, Tr)v Euae-
Kai 7iopcU£Tat xaOapo;, wauep xat eTit Tf,; Oa).aTTta; au.do- getav. Respexit in h. cap. ad Mattb. vii , 14; Dan. xiii,
vr,; TouTo TTotei, xai {juvoutjtixlJeTat auTvi , xat uircKTTpe^wv 52 Eph. V, 23.
;
PHYSIOLOGLS. 349
XIV.
Ilepc M'Jpu.r.)co;.
L 2o>,o[/.(5v eiTCEv ev Ta^; IIapoip.iai<;

•
-r a/.p )cal /et(j.ojv epyeTat. Ei ê aTTo Ttov e'<:oj
« lOi Tcpoi; Tov [xup[y.Yi)ca, o) ojcvnpe. » O 'P-j- r /co[j.i^£t T-/;v eauTou Tpo(p^/;v xai e^ârXot
cioXoyo; Aeê Trepl toS p.'jpa-/i)tO!;" -r Oti -f yvtoOt OTi yaX-rlv/i tou ae^po; e-jT-^v.-f
5 -r Tpei; cpuiei; eyet. npwTYi «p-J^jt? a-jTO-j

•
Ep^xr.veia, Kai cu 0'Jv Ta br,').ot.-:% t-^; ra-
-r OTav £vop<btvco(; [
.s'/fj TrepiTraToiTiv , e/cacTo; Xaia; «itaTTcXXe aro tou TTvrjaaTf/.ou , OTt
-r Tov •/CO-/.XOV âmd^^H ev tw <7T0[jt.aTi, )cal ji5o'JXeTai m to yzoi<j.'j.o(. a-o/.T£tvat. lla-jXo;
-r oi [j.-r.oev [iiaTTaiôvTe!; , ou 'Xe^youci toi"; <pe'- yap etrrev, « oti 6 vo't7.o; 7:v£u[j.aTt/co'; icTi. "
-f po'j<7i •
Ao't£ •/,;;. iv •
oiiîs apTraôuciv ar' IlXetov yap Tto vd[7,to rpoaeyovTei; oi louâtoi
10 -f a'jTwv p{a, aX>/ arap/ovTai , -/cal ea^JTOi; eXt[j.o)CTov/iO^/;cav , •/.at ôve^; yeydvact TtTiv
-r cuX/.iyo^jai^^. -r 7
aTttov
Kp[jt.'/iveia. TauTa ert twv (ppovijy.wv 7:ap- III. TpiTT) (p'j<7t(; Tou [ji.up[jLyi/.0(;. ^- IloXXa'-
Oevwv 5cai twv |/,oipcov sttiv e^jpetv. -r /.t; £v Toi Ospet xopeueTat, )cal avaSâivet irrl
Ka>,w; o'JV 6 <l>ur7io).o'yo; eXe!;e Trept to'j -r Tov cTot/uv , y.ai xaTacpe'pet t^^jv xo'^/C/.ov
•
13 ;x'jp[r/i-/.o; .
-r 7700 Toij ouv ctva6^/;vai, 6c[JL(XTat to-j CTeXc-
II. \t\jziôt. (pucjt; TO'j [y.'jp(v,Ti)co? •
-r OTav -r y/ju; Toij CTa'yuo; , xat £X t^?,? (>C|jl-?,; voei r,
-r aTCOTa[;.teuc^/i to'j; )cd)C"/.ou; e'!; t-/;v eauTou -r (I. £t) ciTOu £CTiv, r. xpiO-?,;. Eav ecTi xptO-?;,
-r [/.a'v^pav ', f^tyoToiv.et to'j; /co')c/,ou; et; (^'uo, -r a^TO-pe^Jyet ei; tov citov rt yap Tpo^p-/; t-?,;
-r iv.-r, yeiawv x.araXaôt atJTov -/cal [ipoy/î u(â- -r xptO?,; XTrjVtov ecTt. -~ Kat (i ItoC £")>£yev •
20 -f To; , •/cai avaTetXojctv ot •/.'j>c-/COt , •/.al Xt[/.o- » AvTi 7Tupou e^c^XOoi (JLOi xpiOri .
"
-r /CTOv/iOtoci. Kat TToXtv ytvtorDcet 6 fJtupi/.^/i^ Ep[j.yiveia. Kai cu ouv (peijye t"/;v xTr.vtofJyi
-r T^^ co<pia a'jTO'j ei •/cauy.a ecTiv, •/) oTav Tpo(p"/;v , xai Xaê tov c^tov tov otTroTiOeâe-
-r a"/;p [Ae^X)//; ppe'y£iv. Oâv o-Jv Oewp^?,; tov vdv coi ei? T^/.v !3(7To0rIxYiv. H yap xpiO^/; 7Ta;a-
-r [A'j'p[r/i)ca , 'jTt Tov /.o'x)cov Toij titou tov e'^fa> CaXXeTat Tri Ttov ^T£po<id^tov îfJacxaXia" 6 î
^5 -; T-?,; TpuTT'?.; auTou ecoi /.oai!^£i, yvaiOt OTt ctTo; T'?. (jpOoTaT^r. tou XptCTO'j ricTci **.
,
(1) llo&cvOr.Ti B. Prov. vi , 0. — (2) Itoixt.ôv xal armcniis Ta ff,|xaTa ti ita).ata. Scil liav scriptoribus
y.aTa la-i/ ntc.iiiaTti H; cifliTa il>lil(Mii l^rcviorii Oiiiiiia ('(•cjcviaslicis siilciniiin. — (fil "Aviôv .\lli-^'ori.iiii . iit
dosiiiit iii I'. 'Of/OU <(!>;... xoxx'j'' [iaaTXstDv A. Iiiaiidil.i lii>t(iriaiii , (lccurta\il H, i|>sain rciii iion itiiiiKii.nis.
saiic ea vox cipojvhi; , $nl(i'iii iii (liiiiîi (ilo-isnrio i|tiiul In iitrai|ii(> \ ct A concordnnt. — ^7) KptOr,. Siiiiiiiiain
liahct tvop^jivd); •
(lciliirdiiio sit jiridr e Inliiin urtlii rcriiiii nccurnto H dctcri|)si( ; re(ulit I' ctiaiii oadcin
— —
.
nii iiiii(aii(ln iii 6/Jf.iv(i); , vidcaiit ^rniiiiiiiitici. vcrlia. (8) 'U-Jstp i |iup(ir,( npi^Tov ooiioTit tov ots/uv,
(I^) 'ilinfj ol (j.jp|xr.xt; oj/. ti; Uvov dino6AtT;o'j<ji jopTov, xav Tt atTo; undo/ti , xiv Tt xoiOf,; • ouT(>> ori xii ou , av-
aA)a xal ol (Ar| IjrovTt; i5poOu|i(o; iY'^''*^'*''"' ''^r' 1«^- Oph>nt , iidxpivt Ta coYiiaTx xat tl (i(v otTo; unaf]^(i,f,Toi '
Twv CiD^^v . . , îav l^vox pnriiin (lcleta] fjptiv , outw x«i [rod. tl Ttj o-^hvMii, ct/ou t90t« xaJtu;. Ki xpiOJj; Taura U
au, dvOf,(iiTtt, iTtoov; [l/titdr/ iya>vi;ô|itvou;, ontOit xal au- TUY/.avii , oiov dTipov/Jx xai ^t:-: r a, diCMtuYt Td/tov
Ti; oor, aoi ûvsjii; (juvajai »i; Ta; ou;.aviou; ano'ir,Ka;, Tiiv TotoiiTii>v |if,n'.Tt d.;i ;-. 'Jot <iot xpi(r)^,, xata
—
, , ,
(v' tv xatpio •/psta; tupo(; xapnov t,>>if,: oupaviou It. Tov "li.ift H. l)csidci.iliir iiitcr|irclalii) lcrti.r rjiisdcni
(4) I'a; Tf,v iauTou j(.i)ti«xv H. — (K) llaXatd;. .Sii|i|i|pn- iiatiira' in S Arinriiii |;i.i-cis coii^cnliunt. liicil.mltir
iluiii, iiisi ri>r(oa(l(lcii(liiiii oiaOr,xri;, aiit lcêiulniii luin su|ira Jub itxi, -iO ; Uoiii. vii, I l.
350 YETimUM GNOSTICOTIUM
XV.
Ilspl 2£ipr[vcov x.al OvoxavTaupcov.
EXaXYi<7£v Hcaia? 6 7rpo<p-/fr/i?, « otl âi- Epjv.viveia. Outw xal ra? avvip îtj^D/o;
(xo^vta xai ceipvivs; xal ej^Jvoi 6p)(_ic6-/i<70VTai oexaTaTTaTOi; ev iraGai? Tai; oôt; auToC.
£v Baû"Xwvi .
» O ûaiokojoq eXeê Tirepl EiVl Tive? (juvayoiy-evot ev Tvi ExxXvicia, [Aop-
5 Twv (jetpvivcov xat tcov ovoxevTaupcov -f OTt at ^toGtv piev zjovTeq einjeSeta?, t-/iv ê ûvajjitv
-f [/.ev «retp-^ve? (wa GavocGttxa etGiv ev t?i' Oa- auT-^; vipvTipvot. Kal ev t-^j ExxV/icta , w;
-r "kaaari '
cb? oe [j.oucat , TaT; (pcovaT? aiôu- (XvGpcoTTOt elaiv' OTav (ê (x;;o>vuOco<Jtv, (Xttoxtvi-
~- crtv eu[/.eXco?. Kat oi 7rapa7TXe'ovTC? , eav vouvTat. Outoi ouv (êtpvfvcov xat dvoxevTaupcov
-r ccxoucojGt T^? y.zkoiQlcc; auTcov, eauTou; TtpoVojTira lap,§avouGt, tcov avTtxeiae^vcov û-
lo-f pt-TUTOu^jtv ev T-fl OaXacc-/), xat a7To');XuvTat. vap.ecov, xat e[7.77atXTcov aipeTtxcov îa -âp
-T T-/1V oe p.op(pviv tyouai to v][/.tcu [^.epo;, eco? tvii; ypvjCTToloytai; auTwv, cb; at Getp-^ve;
f Tou 6[X(palou, yuvatxo'? "

to ê riuAax) , Tre- eâTâTcocrt Ta; xap^ta? tcov (XX(Xxcov. « 4>0et'-
-r Teivou eyouai [j'-op(p-/iv. O[xot'coc xai oi pouct yap -/iOv) j(_pvicTa ^[/.t^Xiat xaxai .
»
-f 6voxevTaupot t6 •/][7.t(7u eyouaiv (XvOpcoTTOu, KaXco? ouv 6 û^rtoXo^yo; eXeê Trept tcov
15 t6 6e -/([xtau , (X7t6 tou CTviOoui; , ixttou cetp-/ivcov xai Tiepi tcov ovoxevTaupcov.
£you(Jtv . -r
XVI.
riepi fe)(^t' vou.
EfJTt Ccoov Xeyo'p.evov ej^^tvo^;, [/,o'p(pco<7tv -f xat (XTTixyei auTa toii; Te'xvot; auTou, xai
£j(ov (7<patpa<; , xai 6 vcoto; auTou d\o'xevTp6i; -f oidînai tov axpe'f/.ova, tov ôTpuv xevov .
-f
20£<7Tf Ta ê xevTpa auTOu etciv 6'p.ota xev- Ep[x'/iveta. Kai (ju, cb ^roXiTeuTa, eGTaÔ-/:;
Tpot? £-/tvcov OaXa(7C7tcov. Eav (ê 7T£pt7raTei, ev T-/i tepa x«i aXviOtv^ X-zivco , tou ccTroTa-
eGTiv cb; [;.u;. O ûGtoXoyo; eXeê 7V£pi tou- p.ieuO-/ivat cre et; auXa; (âciXecov , Trapa t6
Tou* -r OTt (zvaSaivet £7ri ôTpuv t-?;; ap.xe'Xou, eveyO-^vat ce ei<; t6 (zytov p-/i[j.a tou Xpi(7T0u,
"T xat 7.0.1: a^jvXkei Ta; paya; yy.[j.vi' 6xa.w xat et; Cco-/iv atcovtov £xycop-^(jat. Ilco; (zip-îxa;
25 -f 7:apa(jTaO-?i 6 po'Tpu; , xat xuX^teTat, xat tov iyivov ava.€riv<x.i im tov To'7rov cou, xat
-f xoXXa T(x; pixya; ei; Ta eauTou xevTpa ^tai^pOerpat cou t'/iv xaXv]v T:oXtTetav, xat
('1) Bx6u>(I)vt. Is. xui, 22. Kal ovoy.evTaupoi pQiry.ifiO/;- e(p£>,-xovTat T0'j; Td Toiv atpsTf/tov (juy-
dy.ouovTa;, outo) y.at
covTai B.
-/tai
—
TOYiiJ.tTu
(2) ZdiaOaâTffi.a. (ptovaT; auxaiv Tef/novTai.
0/ou B. Pcrpauca (jiinin hrcvissiina

. .
iii F.
. .
A
ypdu.[xaTa' otd yap -/pritjToXoYia;
accedit ad A ahsoiutoquc capiti subjungit
F verbo tenus
, x. t. £.
"Oos yiip :
—
,
ctA consentiunt intoto caj)i(c. (5) Kaxat. Cor. — xv, 55. vou; TptTTAOu; y.at T£TpaTt>.ou; erjTtv. (4) 'PoYa? cod.
B dc morc suo fusius d>,>,riYop'.y.a commcntatur : "Q^^xsfj conslanter. —
(5) AuTd. Melius auTd;. (0) I\£v6v. Deest —
ai cratf/r|Vai -/.at ot ovoy.svTaupot 7rapyiA>,aYu.£vr,v iycyjrn cap. in B el T. Nulla varietas in A. Nota hic ct infra
T/)v tJ.op-fir|V , ouTo) 5ri xat ev dv6p(ji7toi; Ttfft OetopstTat poTpu; significare vineam. —
(7) IlapdTO evcxO/ivat as..
ev'7-/py.o\Jjx£vot y(xp ev zfi 'Ey.y.>,yi7ta , to> [jljv (TwaaTt , £o- Vide an forte illud sit glossa vcl varielas prfecedentium,
y.ouGt Tw vaw tfjTacBat , Tr; Se T/i; •îuyri:, otaOeaet p.azpdv Tou d7:oTa[xt£uOr|Vat c£, iiisi hujus ipsiiis rationem red-
dTro),vuovTat. Kai waTrep TTd>,'.v al oeiprivat Tati; |j.ou(jat; dcre volebat, Ttapa ponens significationc Std.
IMIVSIOI.OGIJS. 351
OJCopriTai, y.«l 'ZUi x.evTpo'.? roZ OavaTOU ne p-ova £v coi. Atxatw; oJv o «JûctoVjyoi; sy
TTAavr.cat, wcrTe TYiv TToXiTsiav Taî; avTix.£'.- r,[Arv 'f,^[j.rj':i zxq ûcei? twv ,ajtov [ev] rr, Oeo-
p.svai? ûvap.eci dia^TTaXr.va'. ; xai (iîJcy.v (io'- rv£'JCT<;) ypacp-^.
Tpuoi a(j>t-/i.jiv rfTijjLov, pL-fl i/ovTa oXw^ axpe- lEadem in armeniis, ad cakem, c. xvi.l
xvir.
O $u(JtoXo'yo; eirs rcol tt;; aXtorey.o;* Epy,y,v£ia. 0'jtw; /.ai fj

'^.xooXo; ô'Xio';
-r Oti ooXiov (wriv e^TT^.v. Eav ouv reivar;r, inri ravTeXw; •

p.ixpo; [Ae'v e-JTiv, ai de rca-
f xal (X-/1 eup-/i 0-/fpav (payeiv, '(-/iTei orou eTTi ^ci; auTOu [j!.£YaXat. O Oe^Xwv a£TaXa€£tv Tuiv
-r Tc';/-/) T-?,; y*'^?? e/ouTa /_ouv, vi rou eGTiv Tasy.wv a'jTou , aroOvr^Txei •
'A nj.i/.i' vas
10 -f a/upy. , /.7.1 /.'jX-êt eauTrjV ev t?. yr y, iv auTOu etaiv a'JTaf ropvetai , •/i<ôvai, (Ôovot
-r ToT; ayupot;, '^cal [ia'XX£i a'jT'/iv evtw r^dtw, xat <po'vot. Ejc to'Jtou ;cai Hpwdr,; raperXr,-
-r avoj ^X£rou7a , eX/.ouca £i; £auT/;v tx; câ^re t-?, aXc6r£/Ci •

'/tat 6 Ypay-;-'-*'C£'j; axo^Jca;
-r rvoa; , xat (puaa ^

£auT-/;v ravT£Xw;. Rat rapa tou 2wT^?ipo; *
" Ai aX('jr£-/C£; «pwXeo^j;
vou.iôu-Ttv auT-?,v Ta reTeiva eivat TeOv/i- « eyouTi ." Kat fj ôXoulwv « IIta<7aT£ r.arv
15 -f- ;c'jtav, xai >caTa(7/C-/;vo'j'7tv er' a'jT-/;v, tou « (zXojre/.a; p.t)cpo'JC , aâvi^ôvTa; to'j; au.re-
(payerv auT*/fv. Kat o^jtoj; a'jTa apraiêi, .< X(ova; ,

•'
•/.al -oc. ic,r,q.
xat (^ta'j/0£''p£t •
•/cat /,a/.(o OavaTO) oi-rjdr/]- KaX(o; 0'jv 6 u(7toXo'yo; eire repl t-?,;
o)coui7i Ta reTeiva, xaTecOtouc/i? auT(x . -r (zXtor£/-o;.
XMII.
n^pi na'vO"/;co;.
20 KaX^Tj; rpoo^/i'Ty,; rpoe(p^/''Teu'7£ •/cal eirev -r ra'vu. Eav «pa^Y"/; "/.a'. /opTa^jO^?, '/COiy.aTai
« EYevfj[r/;v ojcel Xcojv t(o oi/.(;) lo'j'ia, '/.aX -r ev T(T) (pwX£(o a'jTOu Tpei; r,y.£'pa;. Kal t-?,
" ('jfj^t ravO-/;p T(j) oiJC(;) E^ppaia. » O <Pu- -f -ziTr, "'^'l^-^p? ) eYeipcTai 7.7:0 Toi3 'jrvou , /.al
<7toXoYo; eXeê repi tou ra'vOr,po; , 'JTt Toia'j- -r poa, [J.i-^-ylr, "'-?, (p(ov? xcdJ^(ov , /.21 =•/. t-?.;
T71V ÛCIV £/£'.' -f navT(OV T(oV !!^(')(.)V 'pi')>OV -f ^wvy;; a-JToO £^c'p/£Tai ra(7a £'jwo'.a apoj-
25 -!- irszi To ^(oov, c'/0:o; (% tou ^pa'^/COVTO{. -f [j.aTt)Cwv. Kai 01 [j.ay.oav 0-?.p£; •/cai 01
£YY'-'?»
-r llaarot/.tXo; <5£ ei^Tiv [(o; o -/tTojv tou -r dxo^JcavTe; ty,; to'jtou ôjv?.; , dxoXouOouai
-r iojc-r.cp J,
xai (opaio;" •/.cu^/iov" êxairpfiov f zr, euojfîa, xai £p/ovTai 6^^^*'** a-JTCj . -r
(I) Teui'!. Sic cod. Forlc TO|iyi ytI; , i|iio(l vclorc» To ndpairat a'jTOv, |iii»ov xai «VYxattuoîvtt \w] «'Jtom 6
lexicograplii iiitorpieloiiltir : lucinit rudfialum , pul- Tono;. 'A|itJr,/Ta; ovv r^; Ttpoifj/:^: «'jxo/(i>: nai'!ivti a>j-
vere, gMiisiiue pulribus siiualeiileiii. — (i) •l-uosji Lz-j- Tov. luY>âxt\<o2ov(( Diibiicrn viili'lur rorruplio vcrbi
Tr,v sic ciulii. (|uii!ii iA^Mci, rj-aiiimrm se ac spirHn a-jYxaTtuoooi , adjuval rtnn iii rc .i|;ciiila uli »iiiiili-
—
,
ejhaiislinii u.tlriuUiis. — (3) A'Jta. Cup. d<'esl iii H, I". tcr Yctcriiin -.3t\6ui rcociilinrilnis cxl fj<ix\'jv<a.
A cuiii A iioii coiiM-iilit iiisi «"jvtoikh; xai xa'j" o/O'. (\) *r/0M«'. .M.illli. VIII, iU; llaiit. II, 15.— -*>1 |«'"n!9
liiciiiit : 'KoTi yap ^ aXfamriC no).vTf.oiTOv Oiiov. Kai OTav .\(l(lititi:i I1.TC vi(lciitur. — G) llivi/.tt A — 7 U i.">v
ii«»va(TYi xal o'Jy_ «upiixti âYtiv , jiotov TpoTiov irour; imp- il). _ ;h\ () 'Iax('..<; Jtycr I . i -, r.x.'ir.->
XtTai t".: Tonou; ifiîaxov;, xai TiOr^-riv tavTf.v il; tt.v y^,v, TiinvTr.v'Oscc V, I l^ •!'. . . \, .
, : , . 1; Vix r «b
X. T. i Fcrc iitMipr;!, i|ii.r lAcipit lircvii* iiitcritrclutiu : A rcccdit propiusacccdil
: .i, lcgili|uo cuiii A : Ih-jj^ti
OviTw;y.xi (i oidCoXo; 6Tav tov ivOpwnov OtXci naioivpiai oia . . . xpa{(av.
352 VETERUM GNOSTJCORUM
Epjiviveia. Outw; 5cal 6 Kupio? •/lawv ipia; tou Kupioi» vi(awv iyi^joS XpicTou, irap-
Iy](JoD? XpicTo?, avacTa? exTwv vejtpwv, Tiraaa Oevia , eyjcpa^Teta , xal xaOe^yj; Tcacat ai ape-
eucoîa eveveTO [vifArv] TOt'? |xa/cpav xai Tor$ Tal.
eyyu;*, xai eipvfvyi , (o? elxev 6 ATrocTO^Xo?. Oti ouoev acjcoTcov Tuepl (^towv xai xeTei-
^ na{j!,7roi3Ci>.o? £(JtIv v) voepa cpuci? t-^? go- vcov eXa>>vi(jav ai Gerai Fpa^pai.
XIX.
Ilepl A(JTCiôj(_eXci)vv;(;.
-r E(jTi y/^To; ev t'^ 6a).acij-/i, «xcTiiôye- II. -r AXXv] (puci? Tou x-/i'toui; •
(AE-ya ravu,
-r>.covvi xaXou[7.£vov, ûo ûcei; £X.*^v. -r o(/,oto'v ecTt v/icco* ccyvoouvTJ? ouv oi vauTat,
I. -r npcoTVi auTou cpu(Ji; auTvi •

eav xet- -r ê'vouci toc -jrXora auTcov et; auTO , co; ei?
i<*
-r va<J-/i , (xvoivei auTou to axQâ , x.al 7ra(ja -r vr.cov, jcai Toc? ayy.upa? xai tou? TuaccaXou;
-f eucoîa e)t tou CTo'(J'.aTo; auTou £^£'p-/^£Tai -r 7i:v{ccouctv, Atttouci ê eTT^xvco tou x-/iTOu;
-r xal 6(J^paivovTai ot (xt/.pot lyOue? , >tat (Jtoi- -r et; T(i evl^-zicat eauTofi; Tt •
eocv oe 0£p[/.avOvi
-r Sa''(ovTai ei? to CTo'[j.a auTOu , ;cai x,aTa- -r ûvet et; tov PuOov, xai ûOtêt toc TrXora. -r
f TTtvei Tou; tj^Gua? to y.'7ixoQ. Tou; oe (/.£- Ep(;.*/,v£ta. KaXwc ouv 6 2oXo[/,(ov ev Tat<;
15 -f- yaXou? xat T£X£t'ou? ljp6oLq ouj^ euptcy.et; IIapot[/.iat!; etTcev • « Mri 7rpo'c£y£ (pauX'/i yu-
-r e-y-ytôvTa? tw x,-/iTei. -r « vaixi. MeXt yap (XTUocTOtiêt (xtto yetXecov
Otov () lcoS T£>£to; t/Ôu?, Mcouc-/ii;, Hcata?, " yuvaty.o? xo'pv/i?* ucTepov [X£'vTot 7rtxpo'Tepov
iepep-ta?, xai ttoc? (i yopoi; twv TrpoipviTcov, cb; « yoX-^g eup-/iceii;. » Kal cu ouv eav xpe^/.ac/ii;
eêîpu-jêv iou^viO OXo<pepv/iv, KcO'/ip ApTaê'p- ceauTov t-?, eXTriît tou otaSo'Xou ,
puOi(^£i ce
20 $-/lv. a[;,a auTw eti; t^/iv ye'evvav tou 7;upo';.
XX.
Ilepi Tou ru7vo'<;.
I. 6 ûctoXo'yo(; £t77£v 7repi tou yu7i:o';

"
-r 'ijei T-/1V 7r£pt(p£petav. E(xv 0£'X'/ii; auTov
-r OTt £V ToT"!; ui}/*/iXoi; To'7i:ot? xal [/,£T£c6poti; -r xivvicat, (xXXoi;>.i'Oo? e'v(ôv auTou caXeueTai
-r auXt(^£Tai , xal xot[Jt.aTat £7vt toc; u<];r,Xa(; -r cocTuep xcoi^^cov xpoucov xal 'k/j^'^- Eocv oe
25 -r TreTpa; tcov opecov. Eav ouv eyxuo? yev/iTat, -r xat (oîvouca auTov xaTa>.flcôt , xa'0'/iTat
7:op£ueTat ev Ivoiix , xai Xa[7,Socv£i tov eu- -f £7rt Tou £UTOXt'ou XiOou , xat a7ro'vco; y£v-
T(ixtov >;tOov. O §£ XiOo; xaToc to xocpuov -r va . -r
(1) 'E*cyO;, Eph, II, 17. Aliter B : "iiffiiep TioixtXo; i[j.aTtff[xai Staypuuw ;r£pt6e6).yiix£VYi , ueitot7.i),ixevYi » [Ps.
eatcv OTcdvOyip, outw oy) y.al f|(xiv (sic) eivai Tat; apETat; ni- XLiV, 51. 'A).),(X xat eyOpo; eaTi toO iino(TT(XTOU opaxovTo;
«yaii; wpatojjLevoi , xat <pt/ot piv uavTWv toiv apeToiv,
{)Tiap-/Etv ToO ev Tw OoaTt. Ouoev ouv do-xoTtov , d); £tpr,Tai Trept ixe-
exQpoi Se ToO voriToO Spiiy.ovTo;. Rursus Y ab A iioii rece- Tetvtiv yai OYipiwv etiTOv at (xyia'. ypacpai. Ka),di? ouv 6 \j-
dit, nisi iii hisce : (iva<jTa;, e. t. v., tyi TpiTvi Yiu£p(x, et (Tto).. e/efe 7t. t. tc. Vix autem A ab A uno verbulo
siib fine a loco Apostoli 'H voep^z Goaia toO opT riij.div difTcrt : r,V^.'' decst post eyeveTo, quo(] uncis inclusi-
t. )^. ita|j.noiy.i),o; ecrTiv 6 /;
;
, a-JTO; lov uapQevia, x. e. ;:;- nuis , li.Tud dubie delendum. — (2) Kyjto;. Jn H, T
aTi; apeTYi ojj.ovota, (xay,po6u[J.ia, co; xal i' TOt; desunt cap. xix, xx, xxi , xxii, xxui , xxiv. Non difle-
vl/a),[j.ot;
,
eipTQTat
,
' « napeaTY)
eipr,-.-/-,
r)
,
paotXiffoa r/. oe?i(iv ffoy , ev runt A, A. —

(5) Prov. v, 3. — (-i) rewa. A sc-
PHYSIOLOGUS. 333
Ep{ji,yiv£ia. Kal cu oOv , avOpwre, y£vo[x.£- Epar,v£ia. Kai -t-j ouv, voriTe avOpwre
vo? eyxuy.ojv ayiou Ilve-JaaTo;, 'Xa?e Tov voepov evr^TTeuTa; 7^[j.£pa; T^ccapaV-ovTa , eXotxfvo;
£UTox.iov XiOov, Tov aroîoy.tj/a^ÔsvTa rapa Tr,v TO'j K'jp''ou avacTacv •

xat ttr, (y.Ô.Xe ya-
Twv oixoootxwv, xal £7:' auTov xaO^Ôel; , h; Tptjj.apyta <7yoXa?^£tv, iva [jly, aTToXeTr,? twv
5 eLtt^v Hcaia^ 6 7rpo(prTri? '
« T£xri<; rvsOw.a TETcapaaovTa r,iJ!.£pdiv t-/;v vr.-jTetav.
r7(-)T"/ipiai;. Aia yap tov ôôv <70'j , Kupic, III. AXXr,yop'â. -f OuTo; yap 6 yr^ e')tXi-
£V yacTpl £>>a€o[X£v, y.a'. (-xiiv/iTaa^v, y.al £T£- -f 7:d>v Toi; ^pojitaci, [roi(«) Tpo7:o) ytvcicxei Ta
)tojJ!.£v TTv£'j[7.a fjc-nvipia; em t*^; y?,? . " AXr,- -7 ppojijiaTa; axoucov -J
xafJc^cTat £7:1 axpo-
0(01; yap o euToxio; o-JTo; ayiou nv£up(.aTo; -r TOL/.o-j 7:£Tpa; , opoiv y.aTa ôpav. Kai OTav
1" XiOo;, 6 Kupto; vit/.div r/jcou; XpicTo;, av£u -7- yev/iTat OvriTt^xatov, pa'7:T£Tat ovu^ toO
j(^£tpwv TariO^t; , tout' eitiv, av£U CTCOpa; av- -r 7:0^0; Ê^tou , y.ai £'jO£oj; ytvojTy-Et OTi
Opo)7Tivr,i; y£vvr,0£i5 Ik tv;; IlapOEvcj. Kal -r T^TdiLta ey£V£TO, )tai Tî'/; 0'jT(<j; av£pyeTai
(^jcnrEp [oj £UTo'xio? aXXov XiOov £t/_£v evôv -r eti; u^]/o; Xtav , Jtat îa toGto yu^j/ ovo{jt.a-
TiyouvTa, o'jtoj -Acd xuptaxov cG)^cc £v<iov rr/rju- -r O"^''-? ^"^^ «''^'^ ~/i? y?.; £'? 'J^jô? ctvepyeTat.
15 crav T'/iv OôTYiTa . -r Kai OTav u^^/ojOr, Travu c(po'dpa, yiveTai
II. feT£pa ". -r ^^TTi yap 6 yj»]; yacTpitJ.ap- -r £Vo')7:tov Toiv 6(pOaXt/.(Tjv a'jTO'j, o^ryoiv au-
-r yov opv£Ov Trapa iravTa Ta TTETeiva' outo; -r Tov svavTiov Tor<; ppojijt.act, xai OTav a^p-Ir.-jiv
-r [j.£V vyi(7T£'J£t r,[j.£pa? T^Tcrapa^xovTa , xal -r a-jTov TO cr,;7.£tov, pa'XX£t auTov xaTa to'j
-f TraXiv OTav £'jp£Oyi £V Ppoj[j.a«jiv, £<:Oi£i Xt- -f PaOou; £7:1 Tr.; yvii;. -r
20 -f Tpa? j7. , xai avaxX"/ipoT twv TecrcapajcovTa Kai C'J 0'Jv, voYiTe avOpo)7:£, [xr, bôicr,:; eau-
•r r,[jt.epwv t*/iv vncT^tav. -r TCiv, iva [/,•/) tit; âOo; 'xai Ppdj[jt.actv e[j(.re'c-/i;.
XXI.
Ilepi riEpfitxo;.
I. () uctoXfjyoi; eX^ê repl tou 7C£'o^f/io; TO'j; yov^T? a'jTtov to'j; oupavtou;, TouTecn
J^ -r ()Tt aXXoTpia oja Oa'X7:£i, xat voccto7:oi£r. Tov XotCTOv -xal Tfy ExJcXy.ctav, xal tou;
-r E(xv f5e au^^/iOdictv, rxacTov y£vo; (xvt7:Ta- (xytou; rpo(p"/iTa; xai arocToXou; xal [lovov
-r Tat 7:pii(; to'Ji; tîou; yover?. Kal [j.o'vov (X<pDova a(ptactv a'JTf>'v.
-r (xcppova (Xtptixciv auTo'v. -r Ka)aT); o'jv <'j

K'Jpto; TiiJtu^v xal ^tor?|p etrev
Kp[r/ivet'a. ()'jtoj -xal fj ^taCoXo; (xp7:a^£i TO n Oual Tat; ev yacTpl r/o-jcat; xal Tai;
30 To yfivo; Toiv vr,rio)v Tai; (ppectv. r.av f^£ £i; OyiXaÔ'Jcat; £v sxeivat; Tai; r,[X£pai;. »
[/.^Tpov •r.Xiy.ia; e).0(.)ctv, apyovTai ertyvôvai II. f''.T£pa °. -! l''cTi yap -h re'p^t; roXu-
ruiida i«t lcilin nntiirn S in(i|iil; n,\ priiiiniii iliiinlo XiOov li; T6vV8tovT6sov — (1) Kai <ru oiv, sor.ti dvOfMni,
vonil , noi: coiliin oiniiiin)
Irimro Ojto; fj yr.l (al. T-''t'^ : OTav dit«)Ox; cl; diid.oxr,(ia , di;dOo\/ a-JT6 d; tov Uiov xo-
oti ytviTat lyA\j'Ji, xai nir.iiaowTtv ai f,(iij)at toC» Tixciv, «ov, tva idoTiTai oi toO m>>:i:aw novT,p-.,0 Ti icvcO|ia
xaO<!tTai dv t*! xaXid a-irTi: , oTCvdlouoa xal |it) Su/sîvr, 9ofioO vdp Tr|v d|i.afTtav tt.v |i>^T(pa t^; *o)aiJCu»;, »ai dirc-
ToO Tixciv. 'AncpxtTai Xomov 6 dviô fr.'^ xaTd T»iv iiîv )aaov awTr.v. tv« pit dKoXcoxi: «•''^ ^* ««»*». — (^) 1'',«.
Y?,v. K1I £iuv ixtt (5iJ w; :xa u piOv; , xat pi/)st a'JT'/< i-i. MVI . IK. — (^) Osd-.»,-.! (!r. i|ii.i' «Mnr.i ilf Inpiifo
x»T« pa')o\/;«l; t6 âxo; [roil. ^-o;] , xai Xaufia-.ii ;6/ aolilr, |>. r»i.'». (i) 'I.Ti-i ll.i.- ct s.'.|iii'iili.i A |«r.v-
«WTixtov )(0ov, xat 9(pct aCciv tv t% stoXc^ awTou, xai vjao- ililil. — ^^\ 'Axt.\/Tov. Noino iiiin «iilot nililititij |;lus-
Xo); yt^''''? Or,)r,, jwj dv rd^tv djtojcpxi «vtov 6 d(l^r,v tov
1^1 !ioinnla. — (0)'KTipa. (Jii.r «tipra soIik V. (1*1. i.i ^-
III.
-r Texvov opveov, >tai orav TTOiyfcvi tviv ^coTÊav evTO>.ai; , xai Tv^yfGtJVov (Tô'^pa tyiv ^wXeav
V auTou , epyeTai 'n GvfXvi , xal yevva Ta wa gou •
toute^ctiv ayviaov t-/iv xap^tav <tou ,
-r auTYi?xa6'£>cacTyiv vip.epav. KaloTav XuTrai- xal crxV/fpuvov îjtviv {j!,eTa Ta? evavTia? ûva-
-f v£Tai TOTe toov, a)t[xviv oujt apicecei auT-fl tyj? jxei;. O Tre^pcî^ xpaTatouTai ev tyi tîa (pwXea,
^
-r iîai; yacTpo; 6 toVoi;, aXV ecTai p-aHov ^r, airoôuca Ta wa a ejcXe^jê' au ê eyjtpa-
V exTpe')ôu(ja ii GviXy) , xal xXeTTTei wa aivep Taiou £v TCicTet, y.ui [^.yi axoGTpe'^];-/!!; Ta; ev-
-r e^ aXXoTpiwv e3cXei|;£. -r ToXa? acTrep exXe^jâ? tov ^taSoXov, y.al ou
Ep[j.yivet'a. Kal <>u ouv, voyiTe avGpcoTre, jxri y.upteuG-^; utco IvavTtcov ûva^jLecov.
OTav 'KoXkkq eXeyi[xocuva? TTotyiceK;, [xyj apxe- KaXw? ouv d ûGtoXo'yoi; îyivotê Trepl
** ccoGtv ce, ^Yictv aXXa ^pa'[;Le nai ei? mpa? Tyj; uep^tjcoi;.
XXII.
Ilepl Tou MuppixoXe'ovT05.
6 EXt<pa^ 6 0ep.aviTyi; eXe^ys* « 6 [j!,up[j!.yi- -r cfzpxai;, îa tviv ûciv t*^; [y.yiTpo?*... cctoX-
xoXe^cov oiXeTO . » O 4>uctoXoyo? eXeê Trepi -r XuTat ouv, ^ta to ^.y\ eyeiv Tpo(pyiv. -r
Tou [xup[7.riXoXeovTOi;" -r OTt 6 p.evxaTrip auTou Ep[;.yivet'a. Outco xa? (xv/ip 6ti|uyo;, ocxa-
*!>
-r capy.o(payo(; ecTiv,-/^ ê [ivfTyip auTOu ocirpia ToccTaTO? £v Tracat; Tat? oooiq auTou. Oii
v ecGiet. E(3cv ouv yevvyiccoct tov [y.up[j.-/i>to- yp-/) Pa^têtv ûo TptSoui;" ouê ^tcca Xeyetv
•r XeovTa, yevvcoctv auTov ouo (pucet? ej(_ovTa* ev Tvi ou y.aXov eivai t6 vai , xai
Trpoceuj^^yi
,
\ r y/ \-1j/ /;..\ \ \ \ /
-r To [Aev 7rpo'cco7rov ejêi XeovTO?, xai Ta To [ou, xai ToJ ou vat. AXXa to vai, vat.
V 6
r oTTtcGev ,
[AupfjtvDco;. Ou ûvaTai ouv (payeiv K\
at To
\
ou, ou
• »/
.
XXIII.
20 Ilepi FaX'^?.
O vo[;.0(; Xe'yet' « M-^ (pocyyi<; yaXyiv, y.nê, yovTe? t6v eTroupocvtov ocpTov xat Trveu^xaTtxov
t6 6'[jt.oiov auTV)?. » O ûctoXo^yo; eiTre Treot ev T*in ExxXr,cia. £av de (XTroXuGcoctv , expt-
T^? yaXr; -r Oti TotauTviv cpuctv eyei *

tw TrTouci t6v Xoyov tou Kuptou ex tcov cotcov au-
*r CTo'[;.aTi auTvii; cuXXa[7.€ocvet, xat eyxup-cov twv ot (ivGpcoTrot, xai ytvovTat cocei occTrti; xco^piO
25 -r yevo[X£vyi , toT? coci yevvix- xaxco; ouv ex twv (ûouca toc coTa auTvi? .
-r (xxocov yevvwctv, -r « Mvi cpocy/i; ouv r/jv yaX^v, {Jiviê t6 6'[JLOtov
Ep[;.viveta. Etct Ttvs; (XxaTacTocTco? Tpco- aur^? .

»
(1) Legendum vicletur Xu(jiaivei:at, scil. a mare tra- uncis includimus, ac si es.set scriptura : «Minime de-
ditio muhis memorata. — (2) KXeTtxgt. Sic cod.
;
Sed cet esse simul sic et non^ et non-sic. » — (7) Aux^;.

legito : —
y.al IxXetisi, et excludit. (5) loO. Adagium po- Verbum verbo refert A. In quo quod legitur in epfj,-
fius(juam alicujusdicta adduxit. — Job. iv,

(4) "Qli-zo. vivEia media ne specie sua te seducat, quia
expuTtToucrt ,
H, juxta L\x. Deficientem hic illic (exfum grajcum ex ExpuTtTsiv a puTTw dc auribus purgandis dicatur proprie.
armeniis interpretibus non incommode supplevcris. — De ioticismo ne dubita. (8; AuTvii;. Lcvil. xi , 29. —
(5) TaoTCicrOia A. Lcgimus ut A, cum oplimis aucto- Mustela in E el <7 dicilur barbare vu^r.Tiâ et vu|j.-
ribus. —
(6) OO. Eadem omnino sequitur A, mendis «iTiâ, maximeque murjbus infensa, ex^poi; twv tcov-
menda superaddens; haud temere tamen habet qua; Ttxwv, X, T. e.
PHYSIOLOGUS. 355
XXIV.
*.
Ilepl fevj^pcô;
-r EcTt Cwov >.6yoy.£vov avjf^pio;, [/.opi^pr.v Ep[AT,ve''a. Eoixev o-Jv 6 xpoxodeiXo; Tw îx-
xuvo? ey-wv, e/Opo; <ê stti tou xpo/.o^^cD.oj. €o>.w, r. ê evj^pi; ei? to toS IwTrpo; T.aoiv
-r Koi[y.O)v.£vo{ 61 rj
y.po/.oêiXo? , avewy^xe^vov rpo'«Ta)770v >.aa€aveTai. Aa^wv yap t-/;v y_o'ixr,v
TO -^To^jxa e/tov , u-rayei •/• evj^pt; , xal ou<Tiav xal capy.a , xaTeSr. ei; tov a-^r.v , xai
/pieTat o).ov To «j6);j.arr.Xov. Kal erav ^r- eX-jce Ta; oûva? toO 6ava'T0'j, xal ave^-jTYi
-r pavOr; o rri>o;, aXXeTai et; to CTo'aa tou Tpf/faeoo;.

-r KpoxoêiXoo , xai Ta ^yxaTa auToiJ xaTe- [Cf. infra cap. x.wii.]
-r (jOtei. -f
XXV.
10
riepi Movoxe^ptoTo;.
I. O ûTtoTvoyo; etre repi tou Lf.ovoxe'- Aa'jli^ , TO'j raioo? auToC .

" Kal • « Y(|/w6yi-
ptoTo; -r ()Tt T0ta'jT7iv cpijrztv e/ef atxoov ceTai, o>; [^.ovoxepwTO?, to xepa; ao'j .
"
Cwo'v edTtv, o[i.otov epi(pw, ^pt;x'JTaTOv 5e Ep;r/;veta. Oux viouvrÔrcav at ayye>.txai

<:<podpa' 0'j duvaTat oe xuvryo? a^jTO riacat duvaiy.ei? auTov xparr.caf aXX' eTxrivocev ei?
"*
-f riwf; d£ aype'JeTat; rapOevov ayvrjv pirTOU- t-/;v yacTepa Tr? a>.rOco? rapOe'vou iMapta; tt;
(Jiv e;i.rpocOev «utou. Kal a>.>.eTai ei; tov 0£oto'xou, « xai 6 Aoyo; cap; eye^vfiTO, xai
xo^Xrov Tr,; rapOevou, xal -fl rapOivo? Oa'Xrei «i £<7X'/;va)cev ev •io[;.tv
**. "
"T t6 ^diov, xal aipet ei; t6 raXaTtov twv II. AeuTe'pa (puct;. -r Etti !^cjov [7.ovo'xefo;
paciX£'(ov. Ev ê xepaTtov e/et. v -r ouT(o xaXo'JpLevo{. Ev To'roi; exeivoi; ^

evi
20
e'peTat yap ei; rpo'<T(orov to-j 2(oTrpo; •
-r Xi'[xv/; (xeyaXr, , xal cuvayovTat Ta Orpia
" llyetpe yap xepa; (KoTnpiiaj i^X^y ev oix(o T toiJTe rietv. Ilpiv/; de Ta Or.pia cuvayOdici,
(I) 'F./u5pi5'3;, elsi alins recto cnsu evuSfiio; in A ct A. Ip/tTai n/r.iiov toO y.opoO xai Occi^pci , xai dxouci oirantp
Trcs rorm.i' siiiil : f. iv^jopi;, {'>.(;, rit-.viopi;, to;, 6 evuoc.ig;. auToi Jiiuot, xai o'J ToX|ia ivYidai a-JTou;. Hc(i)pti>v ct |iOvr,v
Omiiiii iii H ct 1".
dcsuiit Apml nriiicnios caiicm tri- TTivYuvaixa xaOcuoovra iiarbarc , pro xaOtuoovwav , gic
[
hiiuiitiir animnli, i|iii>(l ipsis, iit viililur, f;ni-rc cssit noiiniimi|unm in scliolinstis oliviiim] , undTct i)(d|xfvoc
uopo/.uîiv. Dulnirrus miMuiit iiiui miil.iiiiluni cittc iiiiud [lcj,'. i/.).onsvo;, cx su|iciiiiril»us cn' aurr.v , xai Toi; y6-
iii riid. A i-st, /pifrai TtriXov. Sic tAaiov i>r,)i|jiiitvo; vaiiv a-JTi^; npoiTpi6o(i.tvo; , xai dvaXiJiuv [forle ava)u<jvj
aii(ii|uus sclioliiistn Aristopii. , aliiiiiic Himililir. — «UTov iûnvct. F.lta i5cT|iCuct a-JTOv i, fjvr, t^ d)u«tt
2) Movoxif.««)io;. Omnin dcsunt iii !'. (!nnsi>nliiiiit \,S. [cod(>x icgit, inlcrliirlinlo ordine : awrvv ^ yuvii ifuiotr.
gmissn nllcôrin, i( duplii-cm di-scriliit ii.ilur.im, iiii.uii I-.Itx o(T|icuci a'JTOv T^j i/uoct] , xat out(«>; ifir.Tiv at>T6v,
qiin! inrra, rt iiltcr;iiii satis |irii|ii' .iil (i'Xliim .\ iirrcilcu- XI'. ir.nyu. 'O ot )iov6xcpo; Jiunv(il>v , xai )iV| Suvaiitvo< ko-
lcmciim iirolixiflxtpôo^cnddilanicnliii.iiiKcdescriiiere ptubi^vat , &Tt T^ dXOoti xt4paTr,|itv<K wv, iopti; KoAla,
iion |iif;c( : Ti Ss noioOoiv ol to'jto ()t5>iuvt«;; /a(jiCavovTU df ir.ai To xipa; a^JTou xai undYti, xai toti )i|i6a.o'.>oiv auTO
|JiO iauTiiiv Tu|xnava, na/niYYa;, x vupa;, xat oaa toi; av- ot Or,p(t>vTi;. 'KoTt ot ti; to 9«c(iaxov tou iîot: ](pr,a<tiov.
OpiiiTTOi; i7itvtv6r,vTai fiTiinvoOvTai P), vnivowtv «v xtji Tonii» Miriim c<l niillnm oinniun inlcrprclntioiicm nrqiic in
tvOa Ivi t6 lj(i)0v , xat '»uv(OT(0'jt y.opov , xpowovTi; Ta; oa/- priorcm nci|uc iii posicnorrm iinlurnm rodiccm li ro-
niYY>( ''<>i <l Ti i'/,iTtv iTipov, ^(iivtt< |xtTd)it>i; jv x<^ luiiise. S«>ruiidiiin ûttv, ijui) rcciMiliorv* rlinsliaiiM
X'*^''
jxiav Zi yyjôLlAX xaOdravTi; iv lTi'p<>t t^niii (v u:\',tZit^ sapil, A non liiiict. — i3) 'i;fti A, .Ik- — ^4) .\'/tou.
n/r.iiov i-JTiiv, xoTiioCiii Tautr.v. Kai ^tSoC^jiv a-Ji^ &''u<iiv I.uc. i,l>".». — Mvu. IN. xoi. II.
i^) — ifllHmv. Join.
lcod. a).u<TovJ, {|{i|jLivy]v iv T(f> Siv^pid. 'O oi |iovoxipo; I, il. — (7) 'l.xci.ot; rodc\, forlc pro i(t>oi;,ni»i poliut
axoucovTa; (iiYaXa; Poi; Ttiv divOp(i>nwv xal t(ov o«)niYY«ov, pr.Tccdciilin nonniilln rTridcniil.
TiropeueTai 6 o(pi? xal piiTTSi tov lov auTou ev -f yoixevo? ev Tvi Xi{;.v/i, xal GTaupov sKTUTrw^rai;
-f Tw UfJaTi. Ta •j'oOv Ovipia, ai(7Gavo[j.eva ToOi -f tw xspaTi auTou, a^pavrCsi tou âp(xax,ou
-r 9ap[j'.a>tou, ou ToXp-cofJt, xieiv, ava[/.£vovTe; -r tviv ouvajxtv. Kal ttivouci Kal tcc Ovipia
Tov (Aovoxepov. Ep)(_eTat, xal euOew; eicep- -f xavTa emva. -f
XXVI.
5 Ilepl RaGTopo;.
-r EffTi (^wov Xeyo[/evov xacTopiov, TiTiriov Ep[j.viv£ia. Kal cru ouv, TroXiTeuTa, ô; Ta
-f nravu xal •iicu^tov . Ta oe avayxaia auTOu tou xuvviyou auTw, xal ouxen TrpoaepjêTai cot.
f ei; OepaTreiav j(_(opouGiv oTav oe utco twv O x,uvviyo<; ecTtv 6 ^taSoXo?* xai ei scTt oi-
-f xuvTiycov îcoxviTai, xal yvotvi oTt xaTa- Xapyupia ev coi, •/] iropveia, vi [/.oiyeta , exxo-
*o -f Xa[j(.€av£Tat , Ta avayxaTa auTOU x6^7.<;, ^j/Qv auTa, xat ô? tw 5taSo'X(o, xai a(p-/;Get
-f ptTVTet Tco xuvviyw . OTav oe TrocXtv Trept- ce 0-/ipeur/i(; ^taSoXo?, iva xat cu etV/i; • « H
-f xec/i eTepco xuvviyco, xat otc6x-/iTat, ptTCTet ^'J/J/l vijxcov oig CTpouOtov eppuerOvi ex t^;
f eauTOv UTCTiov 6 xacTcop •
xat vovlca? 6 xu- iraytô? tcov OripeuovTcov .
»
-f v/iyo? OTt Toc avayxata oux eêt , aTroj^^copet" KaXw? ouv d 4>u(7toXo'yO(; eXeê Tuepi tou
15 -f ax' auTou . -f xacTopo?.
XXVII.
riepi Ij(_veupLovo(;.
-f EcTt (^toov X6yo'[Aevov tj^veu|;.cov e)(_Opo? Xaêv, eco? ou (xxoxTetv/i tov voepov ^paxovTa,
-f oe ecTt Tou opaxovTog. Eav eupvi ttccvu tov xaOvi'[/.£vov £7ri tou tzotol^qu AtyuTTTou
-f (xyptov optxxovTa, xaOco? 6 ^û^rtoXo^ôi; Xe'- TouTecTt tov ^taSoXov. Et yap a(7c6[/.aTo; 6
20 -f yct xopsusTat , xai ypi'£t iauTov Tco irviXco, XptcTo; tov ^paxovTa (XTvcoXecev , avT£'Xeyev
,
-f xat Tou; [/.uxTvipai; T-/i xepxco T-/ip£t . f- auTw 6 ^pa'xa)v OTt ©eoi; et xal 2coTvfp. AXX'
Ep[/.viv£ta. OuTco xat 6 2cor/ip "/i^J.wv eXaSe 6 ttccvtcov [jLeti^cov eauTov STaTreivcocev, tva
Tvjv Tou yooq ouctav, tout£gti t6 (Jco[/.a o av£'- TravTai; ccogt, .
XXVIII.
Ilepi ÊV^pou Ileptê^tou.
25 -f E<7Ti ê'v^pov TreptêQtov ev t-^ tv^txvj -f cto? c(po'f^pa. Ai TreptCTepai Tpe'<povTat
-f jrcopa, ouTco xaXou[7.evov. ê xapxo? tou -f 7tc«vu Tpe(po[j.evat c^tto tou xapTcou tou
-f oevopou exeivou yXuxuTaTo'; scTt xat ypvi- -f Êv^pou £X£ivou^ xaTacx-/ivouct yap etcccvco
1,1) "H<s\jym A (2) Twv xuvY)Y(o-y A, sed mendnm Trj; YYitv/i; [yevipa; cod] epOaiw; /]; IXagev e^ :?]u.65v
correxi. — (3) AOxoO. Deest in B, F cap. xxvi. A et A a7t£XT£tv£ Tov Caput deest in F et A.
voYiTov oodxovTa.
usque fiuem concordant.
in
(4) OripEuovxwv. Ps. — — (6) 2(ocrr|. Cf. quai infra latinc
exstant apud Ansileu-
CJJXiii, 7. —
(5) TriOil. Stalim addit B : Kai outoo; Jjum —
(7) Asvopov Desunt in B, F, cap. xxvni, xxix ;
avaipei tov opaxovxa t6 a\jxo\i aaeaa. A, xxviii xxix. Arboris nomen,

Tuin inter alleo-o- in B, cap. xxx in cap.
; ,
rias : "QaTtep 6 lyyiû)-/ (sic)

^ iyfi^Mtt. tov opdiiovTa, xai mire ab inlerprelibus lalinis variatum demum in ,
•" nr^/u)
TtO
[
Trj; «yiXoy cod] XTEvet toOtov, outu xai 6 x? Sia Paradisi lignum evasit. —
(8) Tep7t6(x£v«i forle.
1>I1VSI()L0GUS. 357
-r auTou. O ^paitwv 8i {iaviox^w? /.'xxoc Ta; Cojr; s-r-ri raci tu; a.^jztyrju.i^rji^ a-jTOu. " O
T- TeptTTepa? yojpei. ^ôêiTai (ê to «êv^pov tov jcaprov auToO (iwTei ev y.ai3w auTou .
»
-rexeivo, xal tviv G/.iav auTOu , xat ou û- H tou ravay-ou IlvcuaaTo; cr;cia i6u-ii:,e, tov
-r vaTai i-^-îaoL'. Tai; repiTTepaT; •

eav ouv ÔopOTCOiov Oa'vaTov a-o twv avOpoj—ojv. Eav
^ -r /! Txia Tou âv^^pou et; Ta ÛTixa u-ep'/; ouv xal raet; tov x,apT:ov tou Ilveuy.aTo;
— y.Xi'^-/] , elq Tr.v avaToV/iv (peuyei* eav (Ts. tl^ ecOtojaev , ou/. eyYiêi raiv 6 TrovTipo; (îaô-
-r avaToV/iv eXO*fl, et; ûctv (peuyei. Eav ouv >.05 •

eav 5e ev toi; tou Ty.cjTOu; Trpa-jâadiv
-r aroTC>>avviOi^ /! 7repi(jTefa ev Tto cxoTet a7roT:>>avTjOoJ7.ev, a ecTt aof/eta, TTopveta, •âi
-r aTvo Tou ê'vopou, eupwv auT-/iv (i ^pa-z.ojv Ta ev?,; raO'/", , eupwv /,aa; (i (ir^to; dpax,ojv,
10 -f a7roxTe'vet . -r eu>to7.oii; ctvatoet •

(îo y.al Atto^tto^.o; eiô); to
Ep[AT,ve'!a. To ê'v^pov eTTt Tov IIaTe'pa Twv tou (TTaupou ^"j)«ov (zvatpeTtxov ov tou (i:a-
oXojv voetTat, dj; etTrev 6 FaSpf/iX rri Maptaa •
xovto;, e6(ja' « Eaot -/.ai p.-/; yevotTo xauyacOat,
« nveu(j!.a (xyiov e7reXeu(7eTat e77i ce, >cai û- et p.-/; ev toj (jTaupoi tou Kuptou vifxojv Iricou
"
va{/.t5 Ttj^tGTOu e7:tc)Cia'cei cot .
" SuXov yap XptCTOU .
XXIX.
15 riept KoptovY)?.
KaXdi; 6 iepejjt.ia<; et^rev • « ExaOt^ra dj(T£i av^pi rapOe^vov ayv/iv 77apa(jT-^(Jat toj Xpi-
/.opojv/i (Aeaovo){/.e'vyi .
» Ae'Yet ê 6 <t>u(jto- (IToj *. » AXX' ex,£tvot [i.£v eaoiyeu-jav to
Xo'yoi;' -r OTt [7.ovavc>^po'; eTTtv eav yap cj
av/ip ûXov xal XtOov. Eav ouv e/ojtxev iv xapfîa
T- auT-?,; TeXeur/iT"/) , ou cuyyiveTat eTepoj tov av^pa, oux eifjâivet 6 (AOf/o; oiaôXo;
20 -f (xvopi •
ou(?e (j xrjpa^, eTe'pa yuvatxi. -r ei; 'flaa;. Eav iySy7\ 6 av^pero; Xoyt<7ao; ex
Epi/.Tiveta. H 1'jwa.yo)Y}\ tcov louSâiojv, -/i

tojv <]/u^/djv •/,adJv, ei^jâivet 6 avTtxetVevo;.
e^rtycto; Iepou(7aX-/ia, -/i (pov£uca(Ja tov otv^ôerov « l\r/i ouv vu(JTaV/l, [J-^/loe uttvojo"/) 6 ipuXaTaojv
Arjyov -xai eTTOupaviov, ouxtTt Xpt<JTo; (xv/ip tov l(jpa-/iX ," xai ou7roT£ eice^XOoj^jiv oi Xr,-
a\)zr,<; yt'v£Tai •
•< HparJiajAev yap u[/.a; £vi ttxI £i; tov voepov auTOu oixov.
XXX.
^^
riepl Tpuyrjvo;.
I. Ev Tof; A/jfjt.aitv o ôXoLtdjv (/.apTupji to rjpo; Toiv eXatojv •

TrapaXaCtov yap tov
xat Xeyei • « (I)(ov/i Tpuyrjvo; ev tyj yvi Ti[xdjv IlsTpov xai laxojSov xai l(oxvvr,v, avr.XOiv ei{
/IXougO^/i . " () uTtfjXrj'yo; £'>.e;£v 7:£pt t-?,; to r^po; , xai (oÔyi auTor; M(ouct,; xai HXia; ,
Tpuyo'vo;^-! ()Tt (xva-/(opfr xaT' i')iav Toi; tpTi'- xal -/i eTTOupavio; ^(ov?, ex tt; vj<pe"Xr,;, to
30 [xot; <^ta To [t.r, (xya7:av (Atoov 7:XriOou; « Outo'; ecTtv q Yio; (aou 6 aya7:/iT6;, ev
: ,
^
-. avf^p(ov eivat". -^ yiUfWxr.cx. »
^''ptr/iveia. ()uT(o; xai ri iojrPip noXiêTO ei; 11. ^'.Ttpx'". : Kcti yap t) Tpuytov ({/i*Xav^pov
(1) AnoxTtvit. Viilo i|iii«' su|)ni p. !^17, iiol. rt, t'{ II, I-. — ;0) 'Oti avD^ jiO-ÔTJiio^ nTw, xii ava^tttpci I'.
ilii viilâri viunliiilo vcniiiin. (2) l'.i. l.uc. i, Ttli. — lilciii iiililil iii liiio in(or|ir(Mnlinniii Al tcvtyo'»!; toO a-.a-
—
:
(.")) A^.iv. Ps I \. {i) .XfîTTOj (Jal. VI. U— .'li Mt- /(i>;j(Cv giYaniTtiKiiv, xat oi Yivv«i<>;xtoi y^xtxtîpox tou
|j.ov(o|i£.Ti. |'(iilc Is. LU, 11. — ^C») Xin;i() II C.or. \i, ivi/(optiv iY9«gtTiîv. — (10) 'tTipa K rod. A, rntn
2. — (7) 'lapariX. Ps. cxx , 4. — (8) -lUtûoOr). C.mt. inlornrotalioiio.
358 VETfiRUM GNOSTICORUM
-r opveov Trapa Travra ra Trereiva xal xa ^wa* TavoYiaai , aTroGou xa? jtaxoupyia? , jtai [/.yi
-r xal TTopeuovTai a[y-cpo'Tepoi, xal TTOioijcri Toui; TrepiTre^G'/)? ei; eTepov puTrov , T0UTe'(7Tiv ei;
veoaaoui; auTwv ava ouo. Kal OTav Xa^yri au- eTe'pav ap,apTiav aX"Xa cpuXaôv t-/iv [/.ovoya-
Tou? aTcoêuyQ-ovai , (puTâccoucri tyjv [j-ovo- [xi'av cou , TouTe'(7Ti tov opov t-^; yuvauo?
5 -r yap.iav auTwv ewi; TeXou; C^^fl? auTwv.-r (Jou, iva eupr,? oixeiav ev Tvi ^6UTe'pa 7rapou(7ia.
fep[;//iveia. Kal (ju ouv, voriTe (xvGpcoTre, KaXtos 6 ûcioXcjyoi; î-Tlêv Trepl t-^; Tpu-
oTav TrXviaGyii; avotxiwv, xal 6o'^*/i goi tou [/.e- y()Vo$.
XXXI.
riepl Xe>.ioo'vo;.
I. O ûcjioXc^yoi; eXeê Trepl rfl? )(_eXi§o'vo?* -r ctoc7i tou; veo(7(Tou; auTwv, [TcoXXfxxt; tu-
10 -T Oti jrei^xcovo? 7:apeXGo'vTo; , tw ae'pi (pe- -r (pXouTai ev e^ auTwvJ xal iropeueTai io GviXTi
-r peTai, x.ai utto opGpov ^covei e(;u7rvi(ou<ja -r Trpoi; Tviv e'pyi[/,ov , x.ai (pe'pei Tviv Pot(xvyiv,
-r Toui; UTTvcp xaTejfO[/e'voui; Tcpo; epyadtav. -f xal eTTtTiGei ercl touc 6(pGa)^[;.ou; auTOu
-r Fevvix lae (XTra^, xal ouxeTi yevva. -r -r TTViptoGe^vTOi; , xal euGeco; (XvaSXcTiei. -r
Ep[/."/iveta. O 2coTr'p [;.ou aTCa^ exuocpopTiGyi, Epp.yiveia. Kai gu oOv, vo*/iTe avGpcoTre ,
15 (XTra^ eyevvyiGvi , (xxa^ eT(X(p-/i, (XTra?; ex vexpcov outco; TropeuGyiTi, l'va xal ev tw vuv atcovi xal
cxve'TTyi' « Ei; ©eoi;, [/.la TrtcjTt; , ev Pa'7rTi(jp.a. ev tco [Ae'XXovTt xaoTroui; ey/i;, xal oTe ev
Et; TraTvip twv (Xttocvtcov .

» KaX.to; ouv 6 a[/.apTtai; TcvipcoG-^?, xat (XTrXcoGeiyi -f] dt(xvota
$u<7toXo'yo; etTce Tcepi T"?!? ^(ê^Xtoo^vo;. gou, (XTceXGe et; t-/iv e'pyi[AOv, TouTe'c7Ttv el;
II. ETe'pa. -r Egti yap vi j(_eXi^tov (xxaxov TCO^Xtv Tcepio^-^^; •

AaSe tviv ôTavr.v, TOUTecTi
20 -r opveov •
ouTot ê iropeuovTai tov [xev -/ijxt^Tuv t'/iv [;.eT(Xvotav,[xat]e7rtGe(; eTci Tviv 7rr,pcoGet(7av
-r X?^'^'^'^ ^"^ '^"0 spvitAfcj , xat [tov yi[y.tc>uv] ev tvî; oiaz^doiz [^t(xvotav ,
ota tviv 6[J!.oou(7iov
J
-r T-/i TcXaTeta xap7royovou(7i. Kai OTav ttoi-^'- TpiocSa, xal pueTai ri tu^Xvcocjh; t*^; oc[j(,apTiai;.
XXXII.
Ilepi EXa(pou.
I. O $uc7toX6yo? eXeê Tcepi T-^g eX.acpou* -r xat (xva(pe'pet tov ^pocxovTa, xai (XTCoxTeivei f'
'5 -r Oti e'<7Ttv eyGpo; tou opa'xovTo;, xai eav -r auTov. -r
-r cpuy/] 6 opaxcov, TCopeueTat -/i

eXaipo; , xai Outco; xai 6 }iooT-/ip [/.ou auTOi; [aovo; |
-r e[JLXt7rX(X T(X (xyyela auTou uâTOi; 7iyiytai'ou. (xvetX.e tov r^pocxovTa, T0UTec7Ti tov oiocSoXov.
-r Kat ep-/eTai 6'7rou 6 opaxcov e(7Tt xexpuiJL- Ou ouvaTat 6 opocxcov PaGTa(7at liocop, ouoe
-r [xevoi; •
xai exyêet Ta uâTa et; T'/iv pay(xâ, 6 ^ta'So7vO; tov oupixvtov Ao'yov .
(1) 'Aspt. Parum est quin legerim eapi. — (2) 'ATrdtv- luit 7To),iT£ia. itMpwOri;, ubi H scripsit
Item TtwpdoOevTo? ,
Twv. Eplies. IV, 5, 6. Iterum in B, T desuntcap. xxxi, TtupcoOevTo?, TtupwQet,.Poslea, quum noster eittTtTiSr,, tum
XXXII, xxxiii. A niliil hnbet praeter alteram Ttep.icoTtrjv H £utTi6£i, uti nos supra, idem ipse confulentcr legit :
proxime ex ipso editam. —

(5) 'E&r,|j,w Hiare videtur eTttTiOviTtv. —
(4) n^ptoyji;. Cf. Ps. cvii, 11. In tirbem
in A laeuna multiplex, quam, quum in similia forte inunitam. —
(8) Atavotav supplebat Diibner cui pene
incidisset Mustodoxides ex eo contigit adimplere
, consetitit HMustodoxidis iTtt Tr.v TtupwOstoav oiavotav
:
quippe cui accepta refer cuncta uncis inclusa. Idem xf,z (XT^g^ta;, editus vero texlus babet ^Tit vr,c, Ttwpw- :
vero pro uXaTia codicis sui H, ubi 7i:),aT£ia noster, ma- OetffYi? Stavota; t?) daeSeia. (6) Aoyov —
liuc usque F, d
rnvsforor.us. 359
II. Erepa . -r E(jt'. ê o eXaî/o; p.of- — TeAeuTa* ei de eupyi udojp, 7:aA'.v v/". eTVi v .
—
(pojryiv s/ojv dop/tado; aypia? , to de /cepa? A'.a TOUTO 6 Aauld yr,n'\.- « Ov Tporov e7:i-
auTorj Tpiapyov, y.aTa Ta? Tpei; auToG ava- 7:oOet e^Xaô; errl Ta; —rrf^^ twv u^â^Twv
y.aivwrêi;. [Ojto;] Z,r^ eTri v . Kal [{y.eTa ouToj; e7:i7:oOet r^ ^'-'//i [^'J'-» ~p6; ce, 6
5 — Ta V eTviJ exTpeyei, w; jcaXoi; ^popLevx;, Ta; 0eo'; .
"
va^xa; uV/;;" xai Ta; "papaYY*? Toiv opetov, Epry.Tiveia. Kal nlj ouv, vor.Te avOp('j7:e,
xal Ofj^ppaiveTai Ta; OTra; twv epiTeToiv, y.al Tper; |xev avaxaivojTci; eyei; [ ev eauToi]
*
OTTOu edTiv 6 ocpi; [Tpl? e/ciijTo;] Yivwaxei TOUTO [i.e'v ecTi PaTTTiT[JLa a^pOap^r-â;, yact-
auTov, xal eOOôj; [aro^^pOfYYeTai (pojva; (7[/,a u'!oOe<7ia; , xal Tr.v [y.£Ta'voiav '. Kai (ST6
10 4- Tper?, p.eYiVTa;, (ZYp''a;J. Kal tiOyiti t6 e).-/;; t6v 6(piv ev t7\ xapd-ia (jou, TouTe^TTi tyiv
pa'(po; auToG iizX t-/)v Oupav t^; drri;. Kai ccu.î^TiQLî, 6pa'j7.6 euOeû; eTrl Ta; 7:r,Ya; tojv
fltvaipei Tr,v n^ryry auToO* y.al eiuov 6 udaTwv, TOUTe-jT-.v 67:1 Ta; 'p).e'?a; twv YP^"
o^pi; ave'pyeTai ei; tov (papUYY^c aiJToC (poiv )ca'! Tr; 7:po(pr)Te'!a; , y.aOa epi7.-/)veue-
Tou e>>a'ôu, /cal outw; /caTaTrivci auT()v Tai, xal 7:t'£ udojp ^wv, TouTe'(JTi t6 ayiov
15 -f y.al oia touto eXa(po; 6vo[xa'!êTa'- , oCx t6 fkopov, y.oivojv6v ev [AeTavo'!a. Avay.atviêceau-
eXeiv Tou; 6(pei; e)c tou [3(x0ou;. [AaCwv oz t6v Xoi7:6v 6ia tv;; [jLeTavota; , jcxl vexpouTat
Tov 6'(piv j, Tpeyei ctcI Ta; 7771^^; twv 'jbd- TQ ajAapTta.
TO)v •
oia Tpiwv d)ptov r,v [;.yi tcivv) uo wp KaXw; 6 ûcjioXo^yo; ^tY)'voi;e r. t. e.
2/dXia.
OuTO); 6 K(jpio; r,[jLtr)v 'Ir,ffou<; XpiTxtx; «ttoxteivei (ji.£pT) TTJ; Y^îs , w; £v aeYdtXr, paYaî. Kai 6 Kupio;
20 TOV SpaX0VT!3t TOV U.EYaV, £X TtTjV oOpaVlOJV 05(XTO)V, iy./i-xz ex Trj; TrXetjpa; auTOu t6 aTaa xai to doo)p,
o)V tT/ev Iv OcOÔYw GCi'.îa TTavapiTou ^ ou 8uvaTai (ivetXev a^' y)|jiwv tov SpaxovTa •
oia XouTpou raXiY*
6 op(xxo)v jiacTfx^civ oO(»p , 0(joe 6 oia'6o).Oi; Xdvi-JV YEVETia;, xai rSfcavavElXev ai' y,u.(Tiv 5iaô).ixy,v fvta-
o6pavio)v. 'O Kupiof; Traptov eSuoêv t^jv jAEYav Spa- Yiiav. 'KTUijLoXovr^giTai D.avo; £x too 'AvfXiiv Toy;
xovT«. 'Kxpu-lEv 8^ auTOV 6 6i(x6oXo5 £'.; t4 xaTWTipa d-.j/tn. 'Ocpi?, 6 (f-r,^, T^YOv^v 6 XaXi^ffa? Tr, Eu« ttoti.
XXXIII.
25 De Armeniorum ave Zerahav.
[Non exstat tiisi in cudd. armeniis , uti itifra.]
nim A rnnôiidt, non sinc variotato inripit iil inlrr- : .\rislo|ili. Atps 318 itoin Allionvus, <|un«i .iltorulrt
,
nrotPsnrtncnii '<) (J-tv

: IzM
Yiyn' ov xpoTtov, y,T. i llo- pro nllora nli(|iiando ponorotiir. ('..rlcriitn .ilitor Z Kai
pe\jCTai ti; Ta; piYsSot; ttI: yf;
rnMcrn l)rovin<i nbrn|iit.
, Tov Ofiv 6itr,nt? oisxpit/^jvTa naf,j-/p^,ua y^T''"^**' • **' *'^
A'l nllopnrinm Toro loxil ruo srliolia (|uip cx
(|nasi i\e Otto; TiOr.fft t6v ^fva oiCitov. (5) 'Of»c. Lui«l« notlra 8 —
illi) ni<i\ odilji suiit. —
(I) KTtâ. V.\ niKicod. A. Sod n|itissimo intlituit ; nnm A : Kai aiovra dvtp^îTai, ubi
(|niiiii inodii cnin .Mnylddoxido lionnin, o.iindcin iortii- / xai e;ifi>' 6 6j'; liTfiit.ii i. t. yayjyym t. «. ^ tt xoi-
—
:
nnni liic nncli <niniiis n|iiid i'iiiilinin, (|iii, prn-lor sniiin Tmivii ^l») Hio;. IN. \u, i (7) Mit«voiiv. (ioilirit—
niurom, ctnuHlrn cl xiin snlis intr(;rn |irnlulit (|nn> In- iortioiioni propo ntlionm roiinuiniiis qunm(]uam fnrtfl
—
:
—
,
moii rosocnt, vidc iiilor umos. (2 Tiiiv \j)ut. 7.. |)ro rudi •>'v'jio'OT(u rlccrtnliorom. .M«:ao(i, «ai 6t(
(.M) IVJ9oii/e;ai A. — 'l) |'i;o; diiliio |)roiiil ii<iiil |)iilnr fjUT^: /.. —(8) Kara Tr i rod., ijiiod Ooncii.
Cro
(iX]i.^'i:, noi|uo tnincn rcclc, nisi dc noliilinribns nvi- Kaia T»; ipjiTfiwouTa; .. l'onliii« riiiiliinil —
ui>, ul niohunl, pntn do ni|uiln. aroipilro, aliisi|uc liu- i'.))
KvapiTou C(ul. Iln apud Tolcro» dcm^n.ibalur S«-
isniodi nîitiir. I^noliililiiis nulcin t'oiii|iotcl)At jjVY/.o;- picnlidP lilirr t navaptvo; oofia. Cf Routh. Rtliq. sacr
t' lrins(juc vociti Uiscriinon ot usum tcli^cro tcholia in t. I , p. liG.
3G0 YETERUM GNOSTICORUM
XXXIV.
Ilepl TTiq MeXi<7(JYi? *.
*
Kat TO MeXiffaviv^ to cocpov YûxEtav Pptoaiv xa(7.ver Tloi(; yctp xeXeusiS St^ -zry |X£Xtac7av, xa\ XeYei
Kai 6 xapTTOi; tî; ttoêivoi; uTcap-/£t yap Tot? Ttaai Mt[Jiri9r,Tt , w 6xvY]p£, to aTrouooi; t?)? [xeXiaffa?
Ou u.o'vov tStwTan; t£, aXXa xat [iaatXûat 3. [JJJ^ xoTTia^ Ota iiavTbi; £w; TeXoi; Iô>?)(; Tvi;
5 Ka\ TToOetvri yo'? ^'^^PX^^ "^ pieAKjffa toii; Ttaci. Kat au, w avQpiDTc' oxv/ipe, âOuu.£i(; xa\ u7rvco(j(7£i;10,
•
'Ettei (7uvaY£i [y*P^] «TiâvTa Tot (xv6v] te xai xptva, "Eoj; tote xaT^xxEtaat pop6opoujji.£V7i xXivv]
Kat Tov xapTTOV Tvi^; IxT^Xyj, xai (xpsdTbv Toi; TrSct. Kai t(x/ui70v, xai GTrouSaaov Iv tw vaoi Kuptou.
Kai ^watv [eXEij^ £X 0iou, xat 7r(xvTa TOpiTpe/êt. "Axouaov Xo'you(; Ix 0£Ou , xai YXuxavE tov vouv <7ou ,
Oux £/_£i'^ Y*P '^'^" '^^" (xvaYX(xCovTO(;, iva l7n[X£X^Tai. Ka^tJji; xai 6 TcpaoTaTO? Aauio poa xat XsYei
10 'A£i xai Sia[ji£vouc;a TravT(3T£ xoTvid^ti , 'iJ<; yXuxe^ tw X^xpuYY' [ôu Tot Xt^Yta (jou , UTrip (ji.eXi*
Ou |jio'vov T^? fj^jLepai; t£, (xXXa xai Tot?'' vuxTa;. Mijx-/iOr,Tt, w (xvOpwire , Trjv ^watv tv); [/.EXtaT/i^;,
5. / riwi; xoTTia Sia TtavTbg, Weou tou auv^pvouvTOi;.

AvavoJYVi»
^rXeiov (xvaYo^YeiTat^l.
Ka6()j; Y^P avoj9£v £t7Ta[jL£v ,
Kat (xxoudov Toti; ^viaeii; tou aocpou ]SoXo[JtwvTO? TeXo;.
XXXV.
De Tigride.
15 Armeniorum.]
[Vide infra, ex interpretatione
XXXVI.
Ilepi 2aupai; 7{kia.y.ri(;.
-f E<7Ti xa>.oupivvi (jaupaîiXiaxvi, w? cpvi- -f pêTTOvra ei? (xvaTo}.(i?, xai ci(j6aivei et?
-r ctv 6 u<7ioXoyo(; •
oxav ê ynQOLG-/^ , eâTro- -r ttiv pay(xâ tou toiôu, xpocSXeTôuca t'^
-f î(êTai Toui; ûo oipOaXiAoui;, xal 7v/ipouTai, -7 avaTolr, *

jtal avaTeX)ôvTo; tou r,Xiou ,
20 -r (AT) pXêVou^Ta to tou viXiou ^w?. Tt ouv -r avoiyovTai auT-?,; 01 oÔalpi , xal vea
-r Twoiei} Tvi eauTYJ? xaXi^ ûcei ^'firtX toi)(_ov -r TâXîv yiveTai. -f
Api locum nuUum dederunt sive Pa-

(1) MeXiaari;. latur Diibner. —
(6) Ou XP^'» avayx. conjiciebal Diibner.,
risieuses , sive , duobus tantum ex-
extranei codices et versu sequenti del Se. —
(7) Udtaai; vuxTa; proponebat
idem, et in v. 43 similiter piâeti; te tou, ut delicientibus
ceplis e nostris , E et (7- Vix notare est hujus capitis
exstare vestigiura seu frustulum in Pontii de Leone syllabis suppleretur. —
(8) Kat Xeyet E, quod sequitur.
Physiologo, cap. xxi, sed deficientibus caeleris, armenii Atd Diibner. mulabat in eiatoetv. (9) KoTvtd^Y) «7. — —
codices , uti infra videre est, de ^pi praeclare merili (10) TdOuixe, bisque scriptum in T"» âi uTtvtoSei; E, (7.
sunl. Prima ergo se dedit occasio, quam declinare — (11) 'AvaytjOYriTe E,(7. Paulo ante versus postulat ydp
minime licuit, accedendi ad codices E et CJ", et lectori- eiTirov dva)6£v. —
(12) laupa. Deest in B. F ipsummet
bus noslris proponendi qualemcumtjue gustum melrici A expressit , variantibus his : Tt ouv Ttoiet ev eauTYi ; i\
hujusce Piiysiologi, novamque adeuudi editionem, ca;- xa).ri 9U(jt; !;r,Tet... elaepxeTat et; Tyjv ^^xya.oci. toO "Zti.x^v^ ^^
teris intricatiorem, utpote quae depravali et anliquis- t6 tou 7t. avou... oÔaXixol d|J.6).uto7ToO<nv... viAtov tt,; 61-
simi textus mendis innumeris adjecit barbara; poetria; xatoauvY);. Ad A propius accedit A, legit tamen : totou;
inconditos rhythmos , quibus prffiterea in cod. E slri- oÔaXixou;, quod indolem refert;
forle meliuscpuaioXoYou
bliginosae scripturaj fastidia a(i cumulum accedunt. — et alibi r-aTd dvaTo).d;. Ex eo corrigitur A ah initio alle-
:
(2) Me).Yi(T(7y]v (7. Sic in utroque codice passim neu- goriae toOto xal au. F ibidem minus bene legit
: tov :
trum genus ex accusativo femin. construi videtur, qnod Tta/atov dvov exet; el t;r,Tr;aov tov totcov. Ubi autem T
reapse cst jjLSAiaatv pro (JLsXiatytov. —
(5) Badi/ei; E, C7, retinuit nobiscum
;
^riTriaov tov voep6v,hic supplevimus

:
sijpra olSnoTa; E, ouStwxai; (7, T£ (xUa; y.at E.(7. — (4)rap, quffi iiiter uncos pra^mittuntur. Ibi quoque A legebat
hic abundat. — (5) Hoc addito sensui et metro opilu- TOTtov voepov. A Tov iTovov. Nostra iterum dedit Z.
PHVSIOLOGUS. 361
Ep|j!.yiveia.
OuTOJ Kcd ni) , 0) avOpwTCe, ei Tov T:a>.aiov Xovxa (Joi r^.iov, tov IwTr.pa Xfi^TOv, o'j to
avOpojTTOv eyei? evouaa ,

pXere ,
p.r^TroTe oi ovo(/,a avaTo)//) xa"XerTai ev tw irpofpr^Tr, •
xal
6'j»0a>.[y.ol Tvi; xapiîa; tou e{/,77O'ii'70w'7iv *

[eotv auTo; avoiêi Toy; 6cpOa>,|AOU5 Tr,; xapîa;
5 efATUOf^taOw^jivJ, S^r^TrjTov tov voepov avaTe).- <70u.
XXXVII.
rispl Taivr? .
O 4''j«Jio>.o'yo? elre Trepl tv;; ijaivv;;- -r Oti Ep(jLr,veia.
T- appevo'Or,Xu(; e<7Ti" roTe (/.ev yap appev yi- I\Ir, 0'jv eV-^J^-OiwOr,; )ta'. rjj t?. 'jiirr,^ -OTe
-rveTai, iroTe oe Or.Xu •
[Ac;xeiwae'vov Gripiov [zev, (o; ixi^tw ,^
roTe de t-/;v ^-/iT.etav «p^j^îv
10 -f eGTi, îa TO aX>.a'(7(7eiv a^jTO t-/iv <p'j<7iv. -r aaTra^ôîxevo; • ou; «pr^-^l i7.£[jt,'po'[jt,evo; 6 6eio?
Aia TouTO xal 6 iepe[Jt.ia; /Xe^yef « Mr, ctt-/)'- «xtto^^^toXo; • « Appeve; ev appe'7i rry (X^yrpio-
Xaiov uaivr? r " (juvrv xaTepyaCovTai »
>t>.-/ipovo[Jt.i'a [tou e[xoi'. •
XXXVIII.
Ilepl BaTpixyou.
EdTt (i(XTpayo; /epcaio;. O $u<71o>.o'yO(; acdoi ei(7iv •

ou [iCkei yap auTOi; repi (ov ira'-
15 eXeê 7:epl auTou' -r Oti PacTtx^êi tov xau^^djva Gyouai. Eav de xal ueT'5*; a'jTou; xaTaXaooi ,
-f xal Tov 'p>.oy[Jt,ov tou •/i>,iou. Eav 5e ueTo; aT:oOvrc/40u(7i* TOuTe^^^Ttv ai 'j>.i)tat eTTtOua-âi
-r )taTaXa'Sot , (X7:oOvrI(7-/.et. -i- to-j x''j'7[ji.ou. 01 5e 'j(^p(6(êt; pa'Tpa-/ot, e7:i
riept TO'j evuopou PaTpa/ou^ -r E«v eXO-/) to-j; tf/i (pe'povTa; —/;v e^^TipaTeiav. Eav rrpo;
-r ocTTO TO'j 'j^âTo?, xai a-j/^/iTat auTO'j 6 •/iXio;, -/-f/e^pav eyxpaTetJctovTai ,

[tri âcTaôvTe; tt.v
20 -r euOe'co; TcaXtv et; to u(iwp o'Jvct. -r (zxTrva to'j /.Xiou^ Tpe^rovTai 7Ta>.tv eirl Tr,v
Ep[JL-/)veta. Oi yevvatot xo>.tT£UTai ol /ep- a'jT/;v y>.i(r/potv ope^tv.
X\\l\.
llepl 2a>.a|j.avopa; .
O «^jTioôyo; £>.£;£ Trepi a^JT-r,;" -r OTt eav to Trup t-/, eauTf; 9U(jio>.oyia, izoaM iLiWo^
— i<.<jtk(i-f\ et? T'/iv xxij.ivov Tou TTupo; , Gêv- [eixo;J tou; otxatou; , to-j; xaTa dixat0(j'jv/;v
25 -r vuTai fi 7:upa'^ eav ê ei; 'j7:oxau(JTrIptov TêptTâTA^javTa;, xal cCecavTa; to TTup, xai
-~
-r paXav£'!ou, (jCe'vvuTat to ijTôxauaT/fpiov. (ppa;ivTa; (jTfjttaTa XeovTtov.
KpjArveia. Ivi o-Jv vi (jaXaixavf^pa aCe^vvuci Ka>.to; o'jv 6 <l'ucio>.. e. t:. (J.
(i) rai^TiC. Noii i-xstnl iii<(i iii .V cl A. — (2) Kari;;- iiiiis ('\iuloro K, !7 . ""i c.i'liTi> deliciciiltluH. —
Y<i!;ovxat. Uoin. i . 27. — (7t) HaTfa/o;. Tuiiliiiii li.iliet ((>) <l*pcilavTa; Eril i|iii liilHMiliii» l<'|;iil«n o&(9ai ....
:
\. — (l) Ka\i"/-»f';;i .V. — ,')) lx/auav'>.-i ;. \, 1'

i\,- i-n- xsi foi'ii Su|) .1 tixo, findisjic Miiclur. CUrc rr»nici-
(lcin ii(;iiiit. r aiidit srliolin i|ua* .'.(>i|tiuiilur \ Nolii- tur nd llclir. ii, 3.', 54.
Kafiw? cpyiffiv ^ cpu(Tio>.OYia ttw; fxE/pt tou vuv Sti Trupo? SiEXey)?,
, cpXo| ou xaTaxaudsi crs. KaXw?
aTiriffTOOffiv Tivs^, OTt Tpet? iratSe-;, l[/.gXr,8£VT£? £i? oOv 6 u(jioXdYo; eXeJev TOpi t5-<; (7aXa|ji.av§pa<;.
t-^v x^tvov, ouo^v :^Stxr;6r,.av ; 'AXX' Ix to>v svav-
^,,^^^ <l>rilOAOror T.
5 Tttov, eabsaav Tyjv xap.tvov ye-^pa.-KTOLi Yap oti xav
XL.
Ilepl 5î9ou Aâp.avTo;
I, 6 f^^jGiokoyoq eXe^s irepl «utoG- v 6ti -r êvo; «^«[/.(xCeTfXf -f Icoa^vVTii; eiTvev' «Elôv
-r ava>cpsfi.a"^£i tov Gi^-/]pov. Et ouv t« xti- oupavou;
-f- (Xvecpy[/.£'vou? , xal t6 7rv£u[j.a tou
Cfy.aTa ava)tp£[7,a!^£i aXX-/iXa ttogw p.aXXov 0£ou xaTaSaivov
, £71;' auTov, xal <pcov/iv £)c
10 Tov y.TiCTriv Twv aTTavTwv xal ^yi(j.ioi»pyov Tcov oupavwv Xe'youcav Outo'? £(7tiv 6 Tio'?
Twv oXwv Geov vi(7.wv, tov (Xvax,pc|j'.a(7avTa tov [/.ou 6 (xyaTryiTo; , ev co /iuô'>c*/i<7a , auTou
oupavov / 6
(ZTTo Tvi? yvi? xal e>tT£ivavTa auTov a/Cou£Te . »
MGti ^fipptv. EX£;£ ^£ 6 a)u(7toXoyo<; •

-f Oti £v 4>u(7ioXo'you ei;-/i'y/i(7c;. « $cov/i Pocovto? ev
-r T(o avaToXtjtw op£i £upi(7)t£Tat 6 XîOoi; 6 TYJ ep-^'[/.(0 •
ET0l[J.(XCTaT6 T71V (3^6v KupiOU ,
»5
-f aâ[;.a'vTivo? •
tou -/^Xiou (patvovTo; , /i(/.£- euGeia; ^roteiTe Tot^; TpiSou? auTou'',» xat toc
-r pa? oui eupt(7X£Tat , (xlXa vuxto'?. Aâ- E7uoupavi0i;
£^-^<;. )cai 7raTpi)cyi xaTeXaSev 'f\\).5.t;
-r {y.a'vTivos ^£ y.aleiTai^ oTi xavTa âiAocCeu -r tou Kupiou

yâpi; •/^[jlwv Vnaoxj XpiCTOu. Autou
O Rupto? {;.ou i-/i(70u? Xpi(7To; 7ra'vT(X? y,ptv£r oe|(X[jcevoi tcc; evToXa;, (7toG-/iGo'(y.£0a,
auTOv ^£ ourVis (ûvaTai xpivai, auTOi; y(xp II. n^pl (Xr)a[7.avTtvou XiOou .
-rEcrTiv (xXX*/)
20 £lTCe *
« Ti$ u{/.wv -îXeyê [p.ej Trepl a[;.apTta? ^;
aâ[i.avTtvo? (sic) XiGou. Outoi; y^xp
-f (puffti;
Ev T/i ouv vuxtI £upicy.£Tai , ou)c ev t-^ vif/.epa -r OUT£ Ct^-/ipOV Cpo€£tTat TU7VT0[J(,£V0<;, OUTfiTTUp,
6 >.tOo?. « Xao; yap d )taOv)[xevo; ev ywpiz )cal -r ou't£ xa7Tvou Xap.S(zv£i.
67J/.-/1V ]âv ê ev
cxiS. Oav(XTou ^, (pco5 ixve^TeiXev auTOi;. »
-r oixcp £upeG-/i, oute ât[jt,ojv exî £t(7e'pj(eTai
Toti; TTOTe xai Tzoilai louâioi;, T£>cvoi; ougi *, -r ouTS Ti xaxov exet £upt(7xeTat •
6 ^s xpaTcov
25 y.vX -h^J.i^x ou/t (xv£T£i);£v auToi; •
, îo'ti £It:£v -r auT6v (XvOpco770i; vixa 7V(X(7av ^taôXtx-/iv
« Eic Ta irîa -/iXOE, xal oi cîoi auTov ou -kol- -r evEpyeiav ^. -r
pelagov. « Kai • « Av£T£iX£v 'f[\u-^ (pw? , toi? Ep[;.-/iv£t'a. O (X(â[j!.avTivo(; £'(7tiv 6 Kuoioi;
ev <j)co'Tei xal G)ct(x GavaTou y.aG-/i[A£voi;^. I"/l(70uc Xpi<7To';^ £av ouv Ej^-zii; auT6v ev t'7[
KaOw; ouv 6 (I)u(7ioXo'yo; aeê reol tou XtOou- xapdicc cou, co (xvGpcoTre, ouêv ooi xaxov
30 -f Oti da[;.aCei Ta 7:avTa, auTo; ê utv' ou- (XTravT^/fcet 770Te.
(1) 'A5(X[xavTo<;. Libello Epiphanii de xii lapidibus [Aioupyo; 0£6; 6 avaxp£|X(i(ja<; t. 0. a. t, y. xai ^XTetva; a,
subjicitur, edit. Petav. p.231, (juoddam i-nofyna.^Jii.ixio^j (X). 5. OuTto; 6 uaio),6yo; eXeê irepi tou ixayvriTi5o<; ),t6ou.
ntM Tou 'ASciuavToc quod nihil ad nosl.-a attinet, Qus — (2) 'AtxaoTta:. Joan, viii 46. — (3) ©avotTou. Luc.
—
,
'" ^'''° "^' P"'""'" f- 102, ut supra; deinde i, 79. Texvo'.; 6e auTcov, xai. Leclio forte sanior.
T^K^^l (4)
105, (Jc iniignete, idem fere argumentum iisdem
verbis — (5) Ka6y)ae'vot;. Joan. i , 12. — (6) 'Axou£T£. Malt.
exponitur
or,pov dvaxpEiia
: 'O <l>uaioX. e.
MayvriTioo? /lOou, oti tov cl-
tc. t,
v.oW-nio-/ to{vuv tov otonoov tw ).i66o xal
•
III, 7. — (7) AOtou. Marc. i, 3. — (8) Aieou. Ecce ter-
, lia de eodein arguniento pericope in eod, A, sed foL
TtavTto; <ivaxp£(idar. auTov.
tis t,t 0. T. •/.. dvaxp£|xa,
:
Caetera, ut supra, his excep-
tt. (a. 6 XTtaTri; t, a. x.
106 posita, tertio in loco. — (9) 'Evepyeiav. Cf, quae
Sr). supra de adamante apud Damigerontem.
PHYSIOLOGUS. 303
XLT.
Ilesi IleptTTeptov.
I. O '^'jnirj^rjyrjt; eXeê reci TTepiTTepwv •

•f */-al rupoefiEr; , y.ai roicjiv tou; veoTco^j;
-f C)ti eav r.oiaoii u(p' ev xeTwvTai , o'j To^y.a -r a'JTO)V, xai 0'jx i^TyJouaiv aip' iauT(ov re-
-r oXw? oiûrTcpo; eyyiTai Tivl auTGv, îa to -r Taât ^, ?oj; o'j ert^saaei ti rusoet'^/;;
5 v ej/.<pwvciv xal twv TTTcctov Tov '/lyov •

STTav -f repiTTEpa , xat irti^cocei auTor; ^po^jj/a-Jtv
-r oe TOUTwv {;.iav a— OTlavr.Oer-jav e'jpr, , e'j- -r 0'j reTaTWTiv . -r
-r JcoXw; apra-Ta? •/taTEcOiei auT-/;v .-f Ep(7.r,v£''a. 0'jto) xat ei; Tr,v to'j 2(OT-7;po;
Epa-/;v£ia. To'jto dl i-\ ToJv TraoOcVwv e^.su^îv siieâ^^.^/^Tav ot rpo^^f.Tat Mojc-?.;
>.a[/,€aveTai , ot'. eav oaoOuaaôv ev t-?; y.at Aapcov •/.ai 2aaou-/;X •/.ai Aa'j'.'^, Mfyaia;
*" E/tx.X^/iTia cuva-vtovTai, £'j'/;yov 'javov ava- •/.at IlTata; , Isseaia; /.al ot ).otro'. ravTj;
TreyTTOUTi iî' e'jy(5v -/.al tâXaw-ûov <7ua<poj- rpo^^p^/JTai repi toO Ir.cou, )cat o'j>t Wf'j<3%^> tov
voj; TO) 0£(o. () de avTi3C£'Jxevo; iîaôXo; ou >.o'yov [icSatwiTai •

eo); ou r£pt-?,>.0£'.' •/. ru-
To).aa oXo); e-pjîcai Tivl a-jTwv , ipoô-jaevo; poctf^/;; repiTTepa, /iTi; e-jtIv lojavvr,; «i
T"/iv cja^pojvov vjyhf x.al [/.eXtodiav. Eâv 6k IJarTtTTr';. Outo; eÊâuoTe tov Xoyov
15 eup-/i p.iav a77OTCXav/,0£r'7av , e'r/toXoj$ apracra; o£t/tv'J(ov raiJi , >.£'y(ov • lf^£ o aavo; tou
aTrojcTeivei auTrjV. M-/j o'Jv ^•y^âTaXiazave^TOj 0£ou , 6 ato(ov T/;v aaacTiav tou Ho^Taou
Tt; , ou p.ovov rapOevoc , aXXa y.ai ra; ypi- • y.al Ta; vo^tou; -/â^Tjv ia^TaaEvo; .
" ()).o'-
CTiavo? , r/;v e7:ir7uvaYOjy/iv to'j 0eou) iva [i/h êuTov ev CTevoi'; rcTadfxaijiv, îa r/.v [7.ovo-
apTTayp.a tou Trov/ipou yivYiTai . (pojviav (.HJc) T(ov rTep'Jy(ov oujt i<r/uai apra-rai
20 II. ^TEpa. -r Etti yap 'h repi^Tepa eri- o-jv, vott£ avOpojre ,
[i.T^
-r «ôôTepa toT; opveôi; •

yvtoOi (ê xal repl aroaa)tp'jvr,; t^?; Ex/.X.rTia; •
iva (x->i e'!»p(ov (ji
-r T^; >.£u-/f^(; reptcTepa;, w? rope'j'ovTat ai £/0po; yuavov •/tai {xo'vov, aro)tT«ivyi ce.
-r ripfjTapai Xeuxal xat rotxiXat xat aaijpat KaXoJ; £(p7;T6v (i tlûîioXoyo; r. T. r.
(I) Tdiv. IMdiiiiis forlc le^creliir tOptovov ilvai t(ov TtttaTouffiv ibid. Musl. Sed forte ; ^puiua, oi' ouittTd(Tti>fftv,
TCTEpojv : (|uam IfclioiuMH |)osiiilnl id (|ii(>(l !inl>(?t ^^fc et det ipsis cibtim, cujus ope volent , scu fim txabtant
veta, videlicel : tOr,/ov Oijlvov avaiteiiiTOMiji.— (i; 'O Kv- vulundi. — i7) 'IxidiMvo;. Jonii. i , 'iM. Tuln nddit A
pio; t'ipr,xtv £v eOaYY'''^'* " fevtaOe dxtpaiot ui-^ ntoiiTt- tTiiTOfir.v rcruni i|ii;i' ftiîiis .V siipra cl IJ l>rc\iiis c\|i()-
pai. « 'O •l>v)Tio). . . .OTi otav 7:tT(i>/Tai , al TiTtpyYt; a-JTdJv nil. Varicl.i!! co iniiius tli>|)liccl>it. (|iii)d n):i(iir(le clc-
6|xoO TtitavTat , xai 3ta ti^'/ dpio^hjviav t(Sv jtTfpuY»»»^ auT(3v, ganti syniholo, prie c.vlcris nhoiniii a-x), inntinic iiitcr
o-j SuvaTai ipnaiat aOT(iv [TtvdtJ 6 oJunTtpo;^ ti ot tOooi tturcii' iiMalis Clirislinno», persolcinni. Ilnlict iîtiir A :
avTVjv |i(jvTiv, ipndTai TavTr.v. Ki-ji (i.ev oOpavtai TxeptiTfpii Kai Y*? »1 7tir.tiT£f-at •
'.
.t»i <i/oU'ôv
al H£v )tuxcrt , ol ot TiupotiSti;, al ot xai |it>ave; II, Inrinit iv irrtvoi? ic(Td/j|iiTiv -,
[t*'J* 4(iof«i)-
A aijiihcra distiiirtiono , (|uic iii loco 2°, cl |iiiuc.i nddil viav J
t(iv mtpuYt^v oCpx Id/ud 4pitaTai 6 6;uKtip/>;- Kf- —
(|ii:f lcxl V cl II hrcvitcr |)cr<.lrin(;uiil. — (r>) Pivr.Tat. |ir,vtia. Kal oO oOv, vor.tt dvOpwitJ (if, dnotiaxpOrii; tf.j ,
II cadciii sic lircviuii dij^cnsil : "IJar.to ^, iteptirTtCia (laKpw- •Kxx)yi<Ti»; , tv» jiri lOîdv at 6r/0ptt; tvjivov sai |i6v«v,
OtiTa xai |i.ovti»')ii'ja toV/ itatotiiv auTil; , âiiCavti a'/r^v 6 dnoxTiivxi Tt. .Sp.itii>iuiii co loi i v.i<-uiiin solliiilnvit iii-
65u7tTjpo;, ovix»i> 8^ xal (tO, dlvOp<>)iti, (ir, (iaxpOvou t^; /ii- diculuni dc rccciiiioruni in Cioliinihniii opusculis, quc-
OTiavix^; 6|i.r)Yupi(i>; \f\;, iv T«j> vok^ toO XptirtoO, iir.itoTi |io- liii rercnscro csl K. F. NN'ern»dorlii pliira , teilicot :
tii; dvfjii toO vot,toO <•-
v(oO(i; l;to) t|int/riO^; (i|i:tt/r,Oy,;) l)c .simularro l\ilumb.i' iit ris inifi, '
•
6?U7tT£&ov.
— (4) 'Op-.tot; Lojîturin Muslod<>xid*< : iv toi; rrpli) , Vien. 1775; /)»• ( . sanrta -^
i.
6pv(ot:. Deiiidt! : lltpi t(ii>v Xiux(I>v it. <<>. ii. v.<j\ ^dp al. Ilcliiislnd. I7fil. F. I,. I.nnipe. /V Sptritu ânclo
— (.N) llttouiai A, II. — (fl) Atjaii avtoi; Pp(i)|iata, ou rju.^nur api>arilionil>u^ . Brcin. I72H , clc.
XLII.
""
IIspi iSew; .
-r Ay.aOapTov iaji /caxa tov vou,ov vi lîq. to crvijxeTov toG cTaupou, ou 6uvaTai xspaVat
f Ko)kU[Aâv oux oios, aXXa Tvapa Ta tsl^ti ttiv vovit"/iv Oalac(7av. O •/i^.ioi; eav |/,yi e;c-
-r Tcov 7roTaj/.a)V Jtal twv Xij/.vcov vsf/.eTat

•
t£iv/i auTOU Ta; axTiva? , ou ouvaTai 'kdi\J.']^ca.
5 -f ou ûvaTai eiaeXOeiv ei? Ta paOvi , otcou oi H aeXviv/i , eav o.'h ex,Teiv/i auTyii; to îxepaTOV,
-r xaOapol tjÔue; v/fjôvTai* aX>.' otuou tcc ou ûvaTai "koi^.âi. IleTeivov eav [ayi ex.T6iv7i
f ay.aOapTa iy(_Ouîa au>.rCovTai. -r auTou Ta? TTTepuya;, ou ûvaTat xaTacrO-Ti-
Ep[A"/iveia. MaOe ouv ou voepG; xoXu^/.Sâv vai . Mcouavi? exTeivai; Ta; yêipa?, tov AjAaV/iy^
iva eXO-/]? eTcl tov voepov ûOov, et? paOo? eTpOTVcoaaTO. Ta ê yevv7ip.aTa tcov ap-apTco-
lO ttXoutou )tai cocpta? y.ai ûvajzeco? 0eou. Et Xcov , aL/.apTiai eiatv.
p.-;o fa; ûo X.îpa5 exTetvouvTfi? , 5cai TTOtT^^crei Ka>.W(; ouv d ûcyto)^. x. t. e.
XLIII.
Ilept Ao'p3cou.
E(7Tt ^coov ev Tw opet Xeyojjtevov ôpxcov. Ta op'/i >.a[/.Save eTri tou^ TrpocpTiTa? *
tou;
O 4>u(Jto>.o'yo? eXeê irepv toutou •
-r OTt ayaTra Pouvou? , eTrt tou; aTrocTo^Xou;. E77£io-/i oû-
15 — TTavu Ta u^-riXcc oo^/i, ê t^/iv Tpo(p-/iv eupt- ôpxo? e<7Tiv 6 ô'pxa)v, GYif/.aivet oTt 6 2coT'/jp
-r axet eTVt toc TaTuetva twv opecov, xat Oecopei (iXe'7vet T:avTa toc 7rpaTTo'p.eva' 0eo; yap xe-
r [/-axpo'0ev77avTa? TOUijepyopLevou^Trpo; auTo, xV/iTat, îa to auTov Oecopetv toc epya -/ifjicov
f xat ytvcocxet et |;.eTa ôkdM e'p)(_ovTat Trpo^ xai tou; [y-axpoÔev epôp-evou; 7:po<; auTov
-r auTo , ri [/.eToc cptXiai;. -f [jteToc oo'Xou, cbi; eyvco tov louâv, tov fik-/]-
20 Ep[;.-/iveta . Aut-/i ouv £C7Ttv '/i ixya^vcofja [/.aTt auTov 7rapaô'vTa. EtTce oe xai 6 Icoav-
Tou<; 7rpo<p^/iTa;, toOt' ecTt toc u^^-ffka. opvi , co? v/i?* « Me 6 cc^jtvo? tou 0eou , 6 aipcov tviv
etTTev • « Mou 6 ixêXcpo'; [/.ou aXXeTat £7Ct a^JtapTtav tou xo'<>[aou , xai toc? v()(70u$ •^[Jtwv
« Twv opecov , Tuo^cov eTfi tov Pouv()V .

"
ta(7(X[jLevo?. »
XLIV.
IlEpt '(coou EXe(pavT05 .
25 -f E(7Ti ^wov ev Tco opet [()] Xeyo'[;.evo(; EXe'- -f ^coco oux e(7Tt cjuvouciai; e7irtOu[/-ia. Eav ouv
-f ^pa?,xai oiXko FepyeXEcpa;. fev toutco tw -f OeX-/! T£xvo7rof^(7ai,u7rayet ei?T'/iv (xvaToV/iv,
Inveniebatur in uno A
(1) "I6tix>-. uti etsequens ca- lectio f|uae recedit tum a t\\ , tum ab Hexaplorum
— —
,
put. Ta ydlri forte meiius.

(2) (5) 'ExTetvoOvTei; varielalibus. Legunt enim O' : 'ISou ovitoi; iixst iroouiv
sic cod. An legendum r/Tev&uTai , vel £/.t£ivv) ts xal ETci Ta opri , 5ta>,)6[A£vo; eTti tou; pouvou;. Symmachus
T:oir,(jiri ? — (4) KaTaff6r,vat sic. Legeris Uibentius -/.aTa- in Hexapl. ; 'looi; outo; £p-/£Tat patvoov y.aTa Ttov otewv
crTvjvai, m
aere i<ore. — (5) 'Epjj.riveta. Tifulum in co- oiaTtriOWv -xaTa twv pouviiv. — (7) "Ettiv 6 e).£'5pa; (^coov
dice posilum ad li»c Ta opri, suani in sedem restitui- fj.eya, s-yji oi Tipo(7[Ji\;vttSa (sic), ev oj Staêpiêt TiavTa TOt
—
:
mus. (6) Bouvbv. Cant. ii , 8. Notalu dignissima 'Qojix' ouy. ex£t 6e ap[J.oYa; ev lauT^. Kai oia toOto oOSsTioTe
PHVSlOLOr.US. 36:
-r irV/iTtov ToD irapaêiTOu. E<tti ê Ixet êv- -r oOv xuvr.yol eiôVe? tt.v tou eTke^^pavTO; ou-
-r «^pov, (Aav<ipayopov /.aXouaevov. ATrepyeTai -r civ, UTrayo-jiji, xai rpiôuci to ê^vJ^pov Tra
-r ouv e/cei -/i OriXeia, xal o appr,v a-jTv;;. Kal -r poXi-yov. EpysTai o-jv ava/tMvai eauTov o
-r -ii G/iXeia (^.eTaXaôucra -irpwTov aro tou -reki^fcc^;, xai aaa toj <^c'v^p(o <7uu.7:t-Te'.,
-^ r5e'vi^^pou, 7:ape'/ei xal tw appevi aur?;;, y.al -f /,ai ap/_eTai ôav. Kal axouei oXXo? eXe^â;,
-r T7po<7Trai!Cei auTOj , eoj; ou xai auTo; p-eTa- -r xal ep/eTai ôr.Or.cai auTw, xal ou <JuvaTa'.
^XaC-/). Ral (paywv o appy;v <7uyyiveTai ty; -r a Jt^^^v eyeipai. Bowciv afJiyfJTepoi , y.ai e^p-
-r Gv;Xet'a, xai euOe'oj5 ev -âarft. XaaSavei. Eav -^ /ovTat aXXot ûo eXê^âvTe;- jcat ouiJe auTol
-f ouv xatpi!»; yiYnxai tou aur/iv Te/tav, e;e'p- -^ ^'JvavTat auT<!»v eyerpai. ElTa oi 7:a'vTe? ôoi-
10
-r /£Tat e7:i Xt'u.vr,v ufâTO?, eto? ou auTo To -f ctv. V^Tepov 7:a'vTc.jv e^p/eTal (xt/cpo; eXe^^pa;,
-r uôjp eXOri e7:i tojv [j.aTTwv auTv;?. Kai -^ xai uzoTtOy) auTou [to] 7:po€oV/f/;u.a u7:o-
•r ouTcj; aTôx.uet" to t£'x.vov auTv;; e7:i tou -t •/.arw tou eXe^âvTo;, xai eye'^pei auTo'v.
-r u<âTO?, /.ai eY/eTai e7:i Tou; (y.r.pou? auTr,;, III. -f E^JTi ê vi (puci? toO eXe^âvTo;
xai Or,Xa'(£i tov (/.aôv t?;; (Ar,Tp6; a'JTou. -^ Tota'JTr, •
eav Oufj.ta''?-/;; a'jTO'j Ta; Tp'^/a;
15 JL.
C) fie eXeôa; (j/uXct^îêt auT-j 5ia t^jv iicptv
, -f r, Ta ocTeâ ev Tivt to'7:(o, 0'jt£ âtu.ovtov ''j
•
67751 eyOpo'? ecTtv 6 î^pt; tou eXj^âvTo;' eav -r ouTe <Opa'/,wv elaioytroL'.. ~
0'jv euor, tov o(piv, y.aTa7:aT£t a-jTov /.ai Eû.ryzioL . Et? 7:p<-j(70i7:ov o-jv tO'j ArVxu.
a7:oxTe'v£t. -r y.ai TY)? Eua; XaijLôtveTai o eXe^fpa;, -/^vaa
II. -r H ê (pu(7t5 Tou eXe^pavTo; T0ia'JTn" •?,(7av ev T(p 7:apa^£tcco 7:p6 t*?.; auTcov 7:apa-
20 — Tt; e^TTiv eav 7:e'(j-/;, ou 5'JvaTat ava(7Trvat, âceon;- o-j yap r/êtcav To'Te cuvouciav
; ou<ê
ou/t e'/£i yap (xp^jioya; Ta yo'vaTa auTOU. vo^^tiv (/.têoj;. AXX' ort r, yuvr, e^-payev ex to'j
ITco; ê y.ai 7:t7:Tei; eav ouv OeX'/) u^n/cocat, ûXou , -/tai £fJco/.£ y.ai tw ctvrjpi a-jTr,;, to't£
67:1 êv^cou eauTov avaxXtva? xoi(xaTai. Oi eyvco tov av^pa, jcai dTexe tov Ka'iv cb'
SvvaTai •nEêiv (?) ?i xaOfiiTOai. To-jto t6 ijaiov t! tcouT; B 01 0£ i6' E)£fa-/TE;, ot j!po5r;Tar
^ nd)tv txiY*; e)«>4C, 4 xaO'
ri'S|)<>ii(let oiiiirrniido ([ua' su|ira , vorbis taiituni muta- 6)ou iiepiexTixo; Mixpoi oe tXtfavTt; , al xaid (itco;
v<i|jio;.
lis. In cadciii tniiisit A, liis |>rn'missis : 'Koti yap 6 ivToXai ToO voiiou. Mi/po; oe e).E?a;, li Xptirro;, 6 tov jrtiTTtu-
t/Eia; lAEYeOeiTaTov Iîoov •
iTfiour./ioa (sic) e/ei £v ia'jT(5 x<iTa EYEipa; tiixpo; 0£, tb; tv u<T:tpot; xatpot; ^«•'••'•.OtvTa tx
ToO oiafpOsifai Ta eir£py6[xtva awTou !;<oa 6|i.oi(i); xai " Tr,v Tr,; dei TtapOtvo'j xai OtOTotou Mapia;, (I>; -r,c\ xai a-JTo;,
pp(iijtv (xal) Tr,v noiiv 6ia tv^c itpo(jiv)/ioo; auToO [ liic (AapTup(I)v T(o npoopo|t(o Ta tYX(i>|iia : « Oux iv Ytv-
ixr,'rt{.-can
(|iiic(laiii cxcidissc vidciitur] /uCEpvdTii. O-J Yfltfi e/.si vT5Tor; Yvivatxtov (iei'(i)v "leudvvou to'j tiaKTtiTou 6 Ji (xtxpo-
wi.unoi; [i. c. ap|iOYa;| ev tauKr) xal xu'{/a; vejieiai. xai Ttpo; evTT) paat)tia Ttiv o'Jpavii«)v, (uiljtov auTou Krri
(Matt.
o'jyy.i\>'\iif. ifovd:(i>v, y.ai d;r; Tepfjiei Isensus ({uidcin no- XI, II]. » 'Hpev xaxa tov /povov Tr,; Ytv/r,attt); a-JTOu, cr,-
liis, vcrba tainen dcspcratn] •
oiTo; oe 6 dXesa; nopejeTa; XovoTi Tou Xpt<jTOu. llpoeXaSt Ydp 6 iipo^(io< tq'j .Xpi(jTO'J
/ai nivtt at|ia i'»!; Or;>r,;, xai ve|ieTai^ xo(|i(j|jLtvov oi itpo- OUTO; Y*P **' îY»'P* f^^ .\5a(x d;:© tou doov. <i O-j Yop aYYt-
or,).ov [excidcriiil (lu.rdanil e-jpior.ti Tii)iv (ioTavriv, x. t. e. )o;, jrûiv 6 'Auottoao; , oux dvOptDiro;, i))' a-JTo; 6 K'./pio;
— (1) Mavopdyopov. C.f. IMiii. xxv, 13. — (2) 'Apuovia; iiufjiv :>i(id; [llcbr. ii, lG'.'|u lûncla rcpelit A, nonnul-
rodcx, focilliino crror^- ,
pro opiio^va;. — (3) IltpiJovMJi lis iniitulis, uti sc(]uilur : llp<>or,)ov 6t xat ( leg. ntpi?)
((id. A. Irrc|>si--s(' piilcs \crl)oruiii Iraiisposilionein, iit Tou nptoToit) a<jTou 'Ao3(i xai Tf,; tua; . dxnttp Vi Kva Kpo<*
piaiiiiis lcpas : 7Tpii'/jiji Tnpoîyovxai 'jnaYouTi — (•11 Aai- YtviaTo Tou Julou Tf); itapaxoi',;, xai Stotoxt xai Tt^ dv^l
(i.(i)v A. — ('J; 'r.p[ir,'.tia. (îi.c niiiiiis rc<'li' sapiuiit iii liar autf,;, TouTt<TTtv t6v d^jSfa t)t;a.T3 Kai Ti ott tYfjraTo;
iiitcrprctationc, vidctur It voluissc ali(|iiat('iius ciiicn- OTt naptCTi. Kai tioti «yy^^wOt) ; oti f,(i3pTtv Kai ti; ^ )t(ivTj
(larc ; Lalicl cniin : ClTa («Ti to 9<xyth , ixOT)<joiv Ttovov, tf.c "^wtî ; 6 napaSdffo;. Kal ti td duixiTiTa U>''.^ ; i
xai £-.txov dvo|xiav xal Odvatov , y.iyut tx toO napalS^vai Tf,v fpaYtio; ToO napaStitJou. Kai ti; 6 aJivoY>'J;u)v ; 6 îafigio;.
Ot<i5oTOv tvTo/i^v. '.\5ivOY)^Jfeia 6' dv vor,')t(Tj ^ T0'j 6f((i>; Kai Tt; i\ i^ YXôi^Ja Tou6ftii>;. Kai ti oti intotv; dtt
diivr,;
au(j.(SouX^ '
itv^pa 2i, d '.\Saa xat KOa *
o^vSpa âp ovo|td- ik OrfiTi.Kal ti; 6 \xiy3i i)t;a; 6 (it) Suvdtitvo; (Y<(pat tdv
ôvTai iT9p<x T-r); Ypa?fl; ol 2{xaioi' idontp xai 6 •/_;
•
yr,il Ydo ntnTcdxdta 6 Mcduoi^;. Kai ttvt; oi ttavapt;; ol cuaYT**
;
6 lo)o|JL(i)v iv toi; qi^JiiaTi '

•< It y"P» ?t1'"> IsVW''»^ r.i->xx >«rc3i. Kai Tivi; ol i'jo (immo ol £uo xat iiiia); ol dK^
Ta Cu)a Toi) iiapaoti<Jou »io/(/ h. l.\. " T6 5t ufjiiv tov t/t- <jTo)ot Kat -.(,6 (iixpo: <i .XpiTo;, <j ctt:!; •:ov '\',i^ ir.it
;
[
âvTa , OTi ti;8).ir)0r, ix :o'j napaotiao-J 4 'Ao«|x' (Jiya; ? TO'j lafov. A cum II, cliam iii spli.ilnialihut it l.uunis
i)ifa; 6 Tov TctTovTa JY*'-P°" ô'j)o|Uvo;, 6 |UYa; Mcovxji^;. idciii tirorsiis.
elTrev 6 Aaui(^* « Soiaov jAe, 6 0eo;, oti da- cprTcov, xal ouê auTol viîtVflOyifftv eyeipat tov
• yi>.0o(7ev uâTa ew? û/vi? p.oi» .
" HXGev oOv TTeTrTcoxo^Ta. YcTepov TravTcov viXOev 6 voepo;
6 TTpwTO? eXe'(pa?, TouTe'<7Ttv 6 vo'[xo<;. Kat oux sXe^â?, xat viyetpe tov avOpcoTuov axo t-^?
TlûvflOv) auTov eystpai. ExetTa yi>.Oov oi ^to- y'j\q, « feTaTreivcofje yap eauTOv , iva iiravTas
5 êxa eXe'(pavTe?, tout^gtiv 6 X,°p^? '^^"^ gco<7yi ^. »
^P^-
XLV.
Ilept Aya.TOM xai MapyaptTou^.
"T OTav ot Tej(_vtTat (^viTcoat tov [y.apyapt- -f (ê xo'yyO(; ejêt 7rTs'puya; ûo ottou eupt-
-r TViv, ota Tou oiyjixQu auTOV eupiGxoucf ê- -f cxeTat '^.
t-
-f G[Aeuou(7t yap TQV oiycx.-:r,v (iirapTiw CTepeoi, Ep[Jtyiveta. O (y-apyaptTvi;'' ouv eTrt tov
10 v xai jâXco<7tv auTov et; tvjv ôCkacGa.v. Ep- lcoavvYiv voetTat. Auto; eêtêv 7i[;.iv tov voepov
— "/.STat ouv 6 a.javric, iizX tov [JtapyaptTYiv, xat p.apyapiT7iv, Xe'ycov « jfê (j dpoi; tou 0eou, »
-f i(7TaTai exeT, xal ou caXeueTat, xat euOeco; xai Ta e^vi?. Aa[.cSdveTat ouv -/i OdXa(7Ga eTrt
-f voouciv OTi .... Tat Tov to'tcov tou d/_dTOU . Tov xo'c[;.ov xai 01 ûTat, eTTi tov 5(,opov TCOV
-r Kai, dxoXouOobVTes Tcji cxapTico, euptcxouct TrpocpyiTwv • at ûo tou x(iyyou xTe^puyei; , eTTt
15 -f Tov [JtapyapiTYjv ' 7U'0(; oe xai yevvaTat 6 t/jV iraXatikv xai xatvriv ^taOvixviv *
6[xotco?
-f p.apyaptTVi;; ecTt xo'yyo; ev Tvi OaXdccv) xat 6 viXto? xal 'h ceXvfvvi •
xat -h ^ôcoq ext
-f Xeyo'[;.evo; ocToeoc* dve'p/eTat ê dTuo t'^? tou nv£U[/,aTo; tou dytou , tou e7i:t(potT(ovTo?
"T OaXdccvi? ev Taii; ecoOtvat; copat;, xai dvot- ev TaT? ^taO-/i'xat;' 6 [j.apyapiTvi? exi tou 2co-
-f ycov To cTo'[Jta auTOu xaTairivet tyiv oupd- Tvipoi; •^[/.cov Ivicou XptcTou. Outo; ydp ecTtv
20 -f viov ^po'cov, xat, T(5t? dxTtva^ tou vjXtou 6 Tt[j(.tO(; [JtapyaptTVi?- 6v cu 6 (XvOpcoxo; ttco-
-~ xai T"fl? ceX"/ivr,; xai tuv dcTpcov xat Tcotet X-/ica<;, cou rîx-^TOt. Ta uTrdp/_ovTa XTacat, tov
•f Tov [/.apyapiTViv ex twv oi-îi} ^cocr/fpcov. O Tt[Jttov ^vi[Jti [/.apyaptTviv.
XLVl.
Ilept I Touj Epcootou reTetvou .
-f EcTt TOUTo To TrcTetvov irdvu 9po'vt[/.ov Ep[/-vivet'a. Kai cu ouv, o') d'vOpcoT7e, [x-/i
25 -f uTuep xoXXd TTrsTetvd' [/.tav 5e cxvivcociv e/ov, ^'/iTet xoXXou^ to^tcou; tcov atpsTtxcov jjtta cot
-f ou 7roXXd(; xotTa^; 'C-/iTet- dXX' otitou edv ecTco xotTVi , •/! dyta ExxX'/icta* xai [Jtia Tpo^-/l,
-f xaTacx^/ivcoc^/i , exet xai Tpe'(^£Tat xai xot- 6 dpTo? 6 aTTO oupavou xaTaSd;, 6 Kuptoi;
-f [jtdTaf ouTe vexpov ccoaa Tpwyet, ouTe elq r/icou; XptcTo?, tva 6 eTkOupdvto? dpTOi; euo-
-f TToXXoui; To'770u$ dviTVTaTat •

'h xotTVi auTou 7rTo'(; cot ye'v/iTat *
xat [jf/i ^-/iTet tou; 770XX0U1;
-f xai 71 Tpo^Yi £i(; eva TC)7rov ecTtv. -f To'7rou; tcov eTepo§o'^cov.
^
Mou. Ps. Lxviii, 2. -^ (2) Iw(Tyi. Phil, n. 8.
[i) — p((TxsTai sic cod. Similia apud Origen. in Matt. 1. x,
(3)MapYapiT&\j, in uno cod. A. —
(4) 'Axatou. Perpe- 7; Orphei de Lapidib. c. d6, 17, 18; Plin. etc. —
ram, iii fallor, pro toO [xapy^xpiTou. Jam vero in Iiac re-
(7) Mo-pYapiT-/]:. Fit iterum cuyX^'^'? eadem. 'knkCb:, le-
rum inlerturbalione, hianti lacunae lutum fugit sup- gendum ay.aTri;. —
(8) llETeivoO. A et A concordant
plementum. — (5) KaTanivY] t6v cod. — (6) "Ottov eu- cseteri deficiunt.
PHYSlOLOCiUS. 3G:
XLVII.
Ilepi 2'jxa[x(vou*.
O p.ay.«pio; AtAw; XeWei* « Ojx •J(l/.yiv ttco- tt TTpfci-r/i flv.^pa *

Tr de TptV/) i^.u.efa rapi-
Y/,Tr,(;, ou^s uii? TcpoiprTOu , aiiroXo; 7iy.r,v, OTavTai , xal Tpo^p-/! yiveTai TavTwv.
cuxa{Aiva Jtviôjv. O 5e airo^Xo; Tpayou; iroi- EpL/.rveia. Ke^xv.iTai oOv y, TrXeupa tou
5 [7-aivou . » O Aaa)5 rpoawrov tou XpiTTOu XpiTTOu ev t/, ô^yyr, ' e^f.XOev aiaa xai uôjp,
Xap.Savei. T6 ê <7U/ca'i/.iva xvii^wv, voepov '/cai tyi TpiT*/) 'h\i.i^'x. avaiTa^vTOs; auTou c/. ve-
p-^[7.a, oj; 6 'Ly.'/L'f'v.'t^ d^î^-fi ^ttI <Juxo[/.wpiav. xpwv , eldot/.ev tou; voepou? (ptoCTvipa;" w; ai
T6 oe Xe'yeiv cux.miva x.vT^ôjv, olâ; 6'ti ttoo Gxvire;, xv.TOevTo; tou Tuxaaivou, eii^ôv tou;
Tou x,vi'70"?;vai t6 (JU)taL/.ivov, eicl cxvnve; , oi (ptoiTTfpa; tou; aOavaTou;. « OXao; xaO/aevo;
10 XeYo'[J!.evoi xcovw7:e; , evôv auTOU ev cxo'Tei « ev cxoTe!., eibecpoJ^^Jie^Ya. Kal Tot;xaO*/iiAe'voi;
xaToixouvTe; , «pw; ou pXe'7:ovTe;. Ev iauToI; « iv yojpa xai Txia OavaTou, 910; avîeiXe, "
5e (x^voucriv , w; [y.eyaXyiv yojpav xaToixouiriv •

xviô[i.e'vou tou cuxa^xivou, Tr, TpiTvi >i[xe'ca
ev (7X0T£i iê' 6171 xaO-/;'[j.evot. E7;av ouv xvicO-/; Tpo(j;r, YiveTaf outw xai 6 Kupio; riUM^ lyiaou;
t6 i7uxa[7.ivov xal e/.CwTi, ^Xe'-ouTi r/)v Xa[y.- XpiCTo; xviTOel; Tr,v rXeupav, Tr, Tpir/; r,[x^pa
15 TTpor/iTa Tou -/.Xiou, xal Xe^YOuciv ev eauTot; •

(xve'(7r/i ex vexpiljv, xal ôjr, xai Tpo(j(r, TvavTWv
Ev (jxo'Tei fi[xev xaOr^f/evot xai GXia Oava'TOu ,

fjpLwv yiyoîi^j.
7vp6 Tou y.vicOfvai t6 (7uxa'[xivov. Kvi^CTat ojv TEAOi; «l^nio.voror .v.
XLVIII.
Tlepi Tou Aev^poxoX(xôu .
-J-
O êv^pox()Xa<po; opveciv ecTi 7TOixiXov vocTiav ev auTw, outw xai 6 îa'SoXo; tv Tta
20 -r TTopeueTai ouv ei; Ta êv^pa, xal xoXaîCei (XvOpojTTtj) TTOiei' tl -((t^ eupoi auTov «cOtvfi e'v
-f [AeTa r/j; iauTOu p.riT*/i; t6 (JevfJpov, xxl Tf Tf; (Xperfl; odcjj r?,; iauToCi ûxf;, ou
r (/eTa t6 ou; (xxpoaTai. Kai ei [/.ev xaTaXaCVi [7.o'vov auTo; , aXXa xal »Tepa rveuixaTa rXa-
-r oTi xouôv xai evc'/;7TT0v Tu-yya^vei t6 »^£'v- vr,; TTapaXaCwv xxToixei ev Tto otvOptortij
-r opov, 7T0ier ev auTto r/;v (pojXeav auTOU' ei ixeivoj. Kai Yi''^*''' x:tTOixr,Trpiov tujv otxa-
20 -r ^' ouv [6Xoxa'pfîo'v ecTiv Tay^to; avayt-j- OapTwv raOtov •

touto yTL^ ol âi|xove;' ei i'
J,
-r pei ix. tou fhvripou. r eupoi toutov i^paiov Tf, a.y\67r,-:i xal rir ri
AXX^Yopia. ilarep 6 êv^poxo^Xaô; , ei aTii , avaytopei ar' «uto-j.
eupoi t6 âvfJpov caOpov , roui Tr.v iauTou
(1) lvixaiii(vou. Cnp in nolo A. — f2l lloitiaivoy, nii «ulililitni. qui«i << tcO ji^.ôîi »iTr ^<'*<>u>i? —
AmoR VII , 14. — (r») AcYouoiv fod. — î) An ll»r'»" (7) r.T.(< Pliitii i' roil. p\i-iiloruiil ,
qur iilruinqup
oxsOaiTak.'^ (.S) At'<dpoxo>.ito\j. Duo rnp. *ei\. ex uiio mipplrro non lirui»»rt. ni«i «juicl «iinilr ednli«»pl Pon-
cod. n —
Ti) M>iTr,{. Sir ni>iTlit*imp coili'». Aii (ili«o- liii^ ilr l.ronr, (piuin iliiiltin Irpil : Ki 4« (i>o»«fAt6»
lcla \ox, uiiilt* pocdcc (t tiiclapliorKr t iJ^^,f>; ingc- : «
368 VETERUM GNOSTTCORUM
XLIX.
Ilepl ToO ^TpouOoxap/iXou.
-r Aeyerat Trepi tou (TTpouOoJcap.TiT.ou oti -r touto repl auTou, OTi xal 7re7rupoi[j!.e'va ai-
-r oTav eTC(oa(^vi Ta wa auTOu, ou CTpe^êi tou? -r ovipa xal viXou? xaTaTcivei, xal av6pay.a?
f wTra^ auTou aXXayoOev. Et yap ak\(xy6Ge -r Trupo?, >tal TcavTa TauTa x,aTava'>>icx.ei tw
5
-r TrpoGiovi, ouy.eTi Ta wa j^pyici[/.euet, aVx' -f CTO[y.aj(^co. Ilavu yapiii ûcii; auTOu (j/uvpa.-r-
•r ayova TauTa xaOt(7TavTai. AeyeTat ê Jtat TEAOS *r2iOAOror B.
L.
Ilepi Tou IleXiapyou .
I. -r E<7Tt yap 6 7:e>>tapyo; cpi>.OTe)cvov (7//]'Te Trpwt, [/.viTe ecTue^pai; 7rape'X0vi <J0t ^[xe^pa,
-r opveov xal (pt^XoJcaXiov • aTro ê t-^; [/.eGew; [ji.'/i (XTroj^^wptaOvii; t-^; Trpoceuj^^vj; cou, xai ou
10 -r xai TVjV xaT(o ôcpw^vi; • [outo; yap 6 )tupteuO-^<; utto tou ^ta6o'Xou.
-r Treliapyoi; ,
[xvi exXeiTTwv (Xttq T"^; (pco\et(X? III. -r Outco; ê xai 6 TceXtapyo; TeXetov
-f auTOu TUOTe [/ev (> (xppviv , iroTe ê vi -r tou; veoTTou; auTou* 7reTa'ôvTe; xavTe;
-rOvfXvi.-rJ -r ev y.ia. copa , x,at ev îa. <jTty[/.-^ , xai 7ro-
Epp-viveta. OuTco^xai 6Kupto;7ip.cov Ivicoui; -f peuovTai ei; eTepov To'rov, y.cd 7raXiv ct; tov
^^XptTTo;, OTC [xev toc (i'v(o TOt; 7ra(jt êt- -r )^po'vov auTou eXeu(7ovTat (XvopOouvTe; Ta?
^*'
Jtvucov, cb<; 0eo'(;^ 7roTe oe Toc y.aTco Tofi; (xvOpco- -f eauTwv (pcoXea;, )tai Tcotouatv veoTTOug
xot; , cb? avOpco^ro; •
^M^ê zx oupavta 7Tapt- -r auTcov. -r
owv , (AviTe Ta STrtyaia y.aTa'Xi[A7r(Xvcov- A>.>.viyopta. KaO' ov Tp()7rov (xve>.-/i'(p0-/i a(p'
II. -r OuTot ê 01 7re>.tapyot yvcoOt coi; iO[Acbv 6 Kuptoi;, xat 7raXtv i'keuatra.i et? tov
20 -f TTOpeuovTat (X[X(po'Tepot •
>tai 7rotou(7t tou; xatpov auTou, (xvopOcov toui; xaTcppay[xevou; ,
-f veo(J(joui; auTwv. Kai euOe'co; xaOe^cTai 77 xaOcoi; cl^rcv 6 xpo<pvi'T-/i(; • « oti exei (iTpouOia
-f 0'/iXvi , xai ûX(x<7cet auT(x. O oe (xpp'/iv xo- evvoccteu(70U(7i tou epco^tou, "fi xaTOtxta Tiyei-
f- [;.têt Ppcb<7tv y.at riXkoiaaouGi^J (xXlvfXoii;, Tat auTix. »
-f xai T-/1V (pco>.eav auTwv oux aOeTou(7tv. -f KaXcoi; 6 u(7to>.o'yo; Trept tou TreXex^x-
25 Ef[A-/iveta. Kal cu ouv, voviTe <xvOpco7re •
vou {sic^j eXeêv.
LI.
Ilepl nao'vou.
-f E(7Tiv -,0 TraovOi; xavTepTrvov opveov 7rapa -f ou(7a eu[jt.op(po'ypoo; xai cbpaia Toui; TTTepu-
-r ^rixvTcov tcov TrcTeivwv •

auTVi oe vi 7r(Xovo; , -r ^tv, 7rept7raTOU(7a opa auTviv Tep7ro[;-ev/], ^ta-
(1) IleXiapYoO. Descripta e

—
co(]. A, nbl cap. xlviii tenus Mustodoxidi consentit. (6) IIoTg 6e idem legebat—
excipiunt. cod. meiidose.
(2) 4>i),o/.a>7.iov (5) Zo- — in codice suo H , edidit vero Ttoxe (j.ev, et infra n.r) nore
: ;
cpioSri; cod. Similia

edidit Mustodoxidis, ibiqiie legit Toc oOpdvKx. —
(7) HapaoiStov H. Hapaoioou; Mustod. edit.
ôspwosi;. —
(4) 'Ex/siTtwv H Mnst ; cod. A exAUTTtov. — (8) rv(i9t «I)? non legit idem. — (9) Toi: vewxoT; B.
—
^ (S) AOtoO. Lacunam suspicatur Dul)nerus , ibique Ta/cioOvTc? Tou? veocffov; aCiToO TtCTaôvTat. Mustod. Le-
inserit euwîlei Immo tota pericope uucis iuclusa ipsi gendum videtur : Te/.eioT tou; veoTTou; — (10) Kai
videtur scribae esse ad n. 2 aberranlis. quae tamen verbo Tco'.o-j/Ti;. Gorrex. ilerum id. — (11) MeliusTtapa jidvTa.
pinsioL()(]i's. 3C0
-r ntUxcti xal x-joiCe'- ,

-/.al •jzoSXsTTcTa',. Ots ot3 l'^-/;; 70?; 7:0-7.' ^ryj ^ to-jtscti tz i-xoia-/,.
-r Oe i^y) TOi; iroolv a-jT-^;, cpwvei ayfloj; w; aaTx coj , 'pc.jvr,'70v y.al x.).aCi«jov ttso; tov
-ryap oux eiclv o'l tt-j^^s; a-jr?;? )caTa tv;v 03ov, /.al 7.'^':7,cov ty.v aaaoTiav , oJTres r,
•f fy.op^wTiv a'jT?,;. -r -aovo; to-j; 7:oâ; , Iva îV.a'.o; ToCi v'ju.ciiO'j
5 Ep;j.r,v£'!a. Kal t-j o-jv, vor.Te avOpw-3 ,

oavr;.
opwv Ta; evToXa; to-j x.al tx ayaOa ccj, Ka).cTj; ojv 6 4>'j(;io>.o'yo; rA£;e TTcpl Tr.;
Te'f7:ou x,al etV^paivoj x.al aYa7>Xou Tr ^{/u-/r,* :7ao'vou.
!JJ.
.'2
Ilepl TO'J rpuTTfj?
10 -r K7T'.v Ypu'| [j.SYeOe^TTaTOV opveov TCapa puv.v auToij ::op€'Jou, owtoJcotx, 5o; tw /.0'-
r T:a'vTa Ta —cTeiva to'j 0'joavo'j' o'JTo; cj.w oco; ,

»
[j.ev ev ewa Y'/i , £'•; t^jv )via£'va Tou coxeavo'j Ep;Ar,v£ia. Oaoiico; xal t-/;v OeoTy,Ta ûo
-f TOTaaoj. Kal oTav avaTe^XXei r^Xio; £•!;

Y?'-^'^
'Juy.-apc^jTvf/couv •
TouTecTi ]Miyar,A
Ta paO"/) Tcov 'jâTcov, y.al pavT-rêi t^jv x.o'- apyiiTpar/iYo; xal -o aY'-« 0£OTo';to; '", x.al
15 C[j.ov Ta; ax.Tiva;'', a7:o>.£r Ta; 7:T6'pUYa; biyery.'. tov toj 03ou Ou'xov, iva ar, Tot; a'-a-
-f auTO'j 6 '
''^'' oe'yeTai Ta; ax.Tiva; to'j tiv sper- " o'J/. oI(â u'j.a; **. •
YP'-'4'
r,Xiou. -r Kal eTepo; ou|A7:ope'j'eTai a'jTO'j Ka>.co; oJv rj

«tuTioXo^Yo; e^Xeê T^spl to'j
0); ûc7[j.a; co; '

" ^'*' '^'"'5 "^'^" (*"')•
, y^YP^'^'^*' YP''"''t'
LIII.
Ilepl T-?.; ropYo'vr,;
20 -f Ktti y*P 'fi

Y^PY'^'^'' Y'^'''^''"''-^'
eujAop^ôu -r Op(o7:o'j x.al x.r/vou; Jtal T^STSivoij dpaxov-
ro'pv/i; [;.op(p(ociv eycov. Ai oe Tpi/3; ;r; -f To;, liyrju^x •
A£ijTe 7:po'; [j.e , xal a7:oXaj-
>t£(paXr,; a'JTr,;, c'o; /puco; •

to 'ê elîo; a'j- f caTe cap/cixr,; £7:iOu[j.ia;. Kal 7:ope JiJovTai''
-r T'7i; , OavaTo; •
7:ai^£i «ê y.ai
Y^^? JtaTa tov -r Xoi7:ov 7:a'vTe; ocoi |
iv |
axo-JTcaci r?,; ocov?.;
xaipov a'jTr;, xal [/o'vov (j.aiv£Tai xaTa Ta '

f- a'jT-^; xai opwciv au-nr,v, e-JOico; TeXeuT(o«7iv •
op'/l Tr,; o^jrêco;. KaifjTav (pOaT"/) •/! "/^[xe^pa r?,; -f a'jT-/i ~^^''^^ 'i* ''^^
Y«p Y^'"''''^'^^' Y^''^'^'''»
opeêwi; auT-/i;, i'';TaTaix,paCi'>v '
ar:' apy/j; f- J^cocov y.x\ dvOp(o7:cov, )t,a'i xtt,v(ov, xx\ 7:£T£i-
Toij êovTo; xai twv ).oit:cov ?^cocov, d7:o av- -f vcov, xal 7:oico Tpo'7:(;> >cupi£'Jr a'JT-/;v o e7:aoi-
(l)Kv»CisC<, I).ii1mic pro x-jÎiTii DimiuIo m liiis '*'t •rpjri;. — (

10) Kai lixfy.T,} Mtisloiloi. iion lc»ilrr iioi.iiul.i
o" ivt-iT). — (2i I ;;r,::o;, Yf,r.'}/ cniiiilaiitrr iii coil. nnslro ul varii-talc. lilciii ilc suu pusuil ('."q
pro |)i>clicu(.(i \, II,
iii 11. Mii5ti)(li>\iHi!s iiti iinii (>iiicii(lavit. — (5) OIito; (i'jv — II) 'ijKi;. Mall. XV. — (12^ lopYo.r.;. Cuiiiuiioco.
kI. cimt. ol natilo posl xi:» •'jt >. — i-i) 'A<>;.'/;t A, II ilici' iiikIii) .1 Mii^toiloxitliH coilicciii II riirstis coiircri-
"AvaTe/JT;. îvTi;^, corr. Miislotl. — (.*)) T»i; dxTi-ji , iil. iiiii>. Al> iiiitio corrigit 'Kati L, tlciinlc lc^;it yv r- «o;
—
: ; ;
(()) AnoXii A, H.corr. Musloil. ano/.utt. — (7) A-iTii, id. liopjiuoiv (iv|i6pf«.Kitv /.) ixQVHia ^lî 11; xpM^ ei
iiiiMiiiii. — (8j *l"^; Maxiiiio|icri' iioiuntlus in loiiii i|iii roilcm accipiiiitK. ('otlici riiiui nnstru c»t kirlMniin ,
n|iorry|>lias srri|)liiras ii-tliiicl. I.oii^c alia lcgil .Miislo- aiil iiiôlciis \itI>iiiii : ', yj-.y.. — 11 .Nlo.r. îai.iTai ||i
(luxiilc.s : 'U; YiYpaiTTai iv xai; r.Tt(,u;iv acjTou- Il'>[,iu<jtt9i - (irij^lijxa-.. II |7TaTiixf '
.^lmi. — ^|ti,K-.i.*vi
9(»T'jcioi; [icjTou^; II |
xio xo.T|iii> fi>>;. — \[\) 1";./,'^ -^ , " A 'r.w. xTT,.'/j; II — ^17 II
,
. ravTt;, 63ot i»'^w-
Curri({c yp^)^!; cuiii MtistuJox., i|uiiiiiuu!t benc scri|)sil otaotva-JTi^v ['i'j'.-fi; MubIu«I.] »3t cvO(m; T(>cuTi>>aiv.
f
III J I
370 VETERUM GNOSTICOHUIVr
ooc
ot •
ouTO? yap §i'a<
yivc.jcxei oi acTTpovofxiai; Tviv xeâV/iv auTvii;,*vap//i TeXeuT^^cet aXXa
-r
>~r\.^/5/9'\'>~
[j(,£v •
~
Tvi;
\\/
xaxaTov
~
T07rovTyi?y.aTOixiac auTyi;,[x,ai
/
-r Aap.bavsi auTviv ei; ayyeiov,
\^/io
>iat oevei .
-r TTopeucTai
J
yoviTeucov aTTO p.axpoOev •
auTV) OTav ê 107) i^pax.ovTa, v) a);>.o ti Gvipiov vi
"T oe apyeTai xpaCwv a.Tz' i^^yjiî tou XeovTo? /.axov avOpcouOv, oeix,vuei r/iv xe(paXviv ty}?
^ -fxal TiovXoiTCttiv (^wcov. OTav oe eXO'/i ei; tv.v yopyo'vvi?, jtal a-o^vipaivet auTo'v •y.aGarep
Tou yo'*/iTO(; ^(ovvjv, a7C0[/.a)cpuveTai auTviv, -r y.al AXeâvopo? o paGiXeu; xaTeiyev auTr,v,
-fXeycov P-/jôv PoOpov ei; to^ttov utito poov , -r xai exupieue 7ra'vTa Ta eOvvi '^t-
-r xal PaXe tviv /.ecpaXviv cou iva [xrh ei^co auTviv, Epp,-/iveta. Kal cu ouv , vo-/iTe avOptore ,
13
xal aTToOavco •
y.al e'pjro[;.at, Jtal /COifjaou[^.ai e/wv Ta; (ppeva? cou o[xo<ppovco; Tcpo; tov
'"-r p-eTa cou. Ey,ei'v/) oe Troiet outco (jUVTo't;.oj; , 0eov, x.al outco; jtupieucêii; ajtcoXuTco; Ta?
-r aTrepêTat Xonrov 6 eTraoiooi; oTirtcOooa- evavTia? fûvao.eii;.
•vcoi;, xal aTToy.etpaXtCei auTviv, xal ouy_ opa
LIV.
llepi Iviâou XiOou.
-r EcTTi XiOo; tvoix.6; 6vo'[j.aTi PaTpaj(_io; , -r copa? Tpefi;, TiavTa Ta caTrpa uâTa, aTrep
15 ToiauTviv <puciv eywv eav avOpcoTrOi; u^pco- -r •/ipev a-iro tou avOpco-nrou, exjêet e^co , xat
xfxoi; Tuyyav/i , oi TejyiTcni tcov laTpcov -r ytveTai y.aOapoi; TcaXtv c^jcTrep y.ai TTpcoTOV. -r
^•/IToOct Tov XtOov ey.etvov, xat oecr[i.£uouctv Epp.-/iveta. O XtOo; ecTiv 6 Kupio; h/jcroCi;
auTov Tco u^pcoTTTtxco cjpa; Tpet; •

y.at oXa Ta XptcTo';* v^ TeXeia ayaTuvi £^co ôiXku t6v
uoaTa cu[j.7:ivet tou uopcoTTtxou 6 XtOo;. (po'Sov. E7retS'/i u(ipco7Ttxot '/i^jtev , eyovTe; toc
20 EiTa Xuouct t6v XiOov, xai cTaO[Jiiôuctv urâTa tou ^taSo'Xou ev xap^ta •/jfxcev
T-/i
auT6v [/.eTa tou avOpcoTTOu et; t6 CTaO[/.iov" y.aTeXOwv ouv */.at oeOei; lata tou CTaupou ei?
xat 6 [Atxpo? XtOo? eXxei t6 cco[7,a tou (Xv- Ta? xap^ta? -/i^/.cov ,
tou; xXuocova; -fii^j.Civ ly.-
OocoTTOu. fiav ouv (5C(peOvi (i XiOo? et; t6v '/iXtov caTo, xai Ta; v(jcou; iûaTOLGS.^. TfiXo; A.
LV.
/ 16
Ilepi Tou Kuvo';
25 '0 xucov uTTOToJiJceTai Toui; lauTOo otGT:6xai^ ,

2u TTa(7"/£i? a/pi TeXÛT^; y.i tov aCiTov SeffTco^Tyiv,
K(xl vouv ^^ (xxspaiot; Xoittov, (Jj? '^ Trcpt(7T£pa te. *Av Evai 6 xaipo; 'j"jypoi; vi xau[ji.aTo')S-/iq, Xsyôv
''Otcou uT:aY'{l (>-'-piVT-/i; tou, Tîyn axoXouOr^ tou* Kat (JTSxsTai (zcfiEVT-/]; tou, sxeI (jTsxiiI*' xat 6 xuwv.
Ko(i (JTEXSTai, xai SXETrei tov [ae 1* ^Ci6ov, xal p.£ Ba(jTcx(^£t xai Tov xauuwva, patjTaCst xat to -KOLyo^ 20.
Tpo'(JLOV. Ei Bi (yua7Taa"/£i ^l y.z Ttva, st (juvayojvta ts,
(I) 'ETTaiSo;, outw A. 'EuoiSo;, outoi; H (2) nopsOeTai — cod. evidente sphalmale. —
(16) Ktjiov E, xOov CJ-- In-
supplcvil H (3) Kpd!;tov A, H. Kpaôucya Mustodoxid. cidimus iterum codicibus aliis omnibus exbauslis,
—
,
(4) roYjxrjy A.— (5) 'AT:o[jLay.pi-;£Tat A. 'ATTOxpivSTat H. in deteriores E et C^, quibus collatis, ultima qiiae apud
— (6) 'VTTopoov, sub fluvium? Tiropoov A.Tirepoov H. nos cxstant Physiologi grajci capitula edituri sunius.
TiT^pipov Mustod. — [7) Kot[j.oO}Aat A. Koi[j.w(j.at H. — A titulo jam profertur prima lex hujusce barbari paJ/to-
(8) 'ETTotSo; H, qui CBetcra legit ut A. Edidil vero 6oijquasi exlegis , scilicef ut sive recto , sive obliquo
Mustodoxides HoteT outco. luvToixto; dTiep/eTat. '0 ouv casu ulalur modo quodam indeclinabili, omniaque in
—
:
'liuatoioo; £p-/_£Tat OTTioOoâvw;, — (9) T£)-£UTria-ip xat neutra vocabuia convertat. (17) NOv (7, vr,v E. —
H.
>.a[j.6iv£t —
(10) Kat oevr) A, H. Kai o££t Mustod.
,
— (18) Me pro [J-£Td passim. —

(19) 'Exeiae xat forte.
—
(H) AuTov A, H. AuTou; Muslod, (12) "l':Ovri A, H, — (20,HaY£T6v E,ob arlicutum et metrum correximus. Ali-
HavT(.3VTd)v sr^jvoivMustod. Eodem modo infra corr. T(iv fcr, salvo melro , Q" BaffTdi^^t xat t6 TrayeT^v t6v xau-
•"
^'0 — (15) "lV/.£ id, —(14) OuTto H. — (15) 01 (xkv ctovav 6[jLoito;. — (21) "H 6e oO E, ou TTatrx" T»
PllVSIOLOGUS. 371
II \j.i Or.piov vi (/vOp(.)7:ov, TuairaT/Et y.rti 6 xuwv *
O xu<.)v 6 axotOa&To; Tf,v oouXo)cuvr|V oEi/vr, ^
liaAXei cfitDva; y^? wii-rxc,, avo) /.ai xctTO)
"^^fii/i^ Kat fcotA/et To xEiaXr^v tou, OiXei x«l v' o(7roOavT, ^.
Tpiyupov 7upov ' Tov £/_Opov, Ta; oapxa; tou oaxavr,. K«t cu oipvi^cai Tr.v 'J/u/f^v, Tr.v etotxv^v aou X£vo>,
Av cvaixai (Ta) xovraGia tou, a/.Ao; Tiva; xa owaei ^. Kai xa;xv/)(; oowXr,v Tf,v ^j/u/fjV, to awxi cou o£-
5*11 vx'* Ta 7Tvi;£i; xai sxiivo; oCioiv Tot Oojpel, O1t0TT,V»
Tot' avs-iuyei, y-at "'a UTra xaOw; TTEpiTTEpa; T£. Oux [£v]Ou[jtr'c«i Ootv4TOv '0, oux £vOuii.r'cat xcictv.
Ou cpsuY'', î^^^ TTps-icTai ex tou; aCiTojv oiTTtOTa;. AXX' ot' (iv) £icf,XO£(; 7r£ipaciji6v , t/.v exxXr.ciav
1-1 oi xai 0(.>7£i paCoiai; '» tov xuojv wija; Oi').r,;-
oipvr'cai
l-.uOu; TraXiv cpo)va^r,; tov, Tps/ei xa\ '»
axoAouOr,c£i. Kat Tov Ocov dpYi^STai xat 7rotvTa; Toi»; dtYtou;.
1" KuXiETai £i; TO'j; Trdoa; cou, ).ei/_ei, X7Tac£.rAiI too; f'.
Ka\ £1 Tt; fAOr, 7rcipacu6;, TOTt (Jif, oec^rr.ptaJJr,; ",
AvaywYTi. Mr,o* otpvr.cai t6v Xptcr^v, itr.os t/,v 'KxxXT.ctav,
AxoucaTi, o) avOpo)7roi xal cyveroi, xai Yvwrai

AX/ a [jLt Ta-civo)C£a>; eujxeviê to Oeiov.
lAT.
n£pl TY.;
I. 'H apxo; liTi |jiiv oeivov'"' Tro/.XaxKxov Oriptov, Ka'. f, apxo'j5a ep/sTai xat \jTzijt\ 7rp6; exeivov.
15 'Avr'uepov xat aYpiov, TToXXa TrapotoouXdv [re] *

'AvaYxaXiêt t6 6r,pt'ov t6v avOpo>7rov excivov,
OCi i/dvov 0£ aex' aYpta Or,pta 7toAcar'^£t, Oixoio>; xal 6 avOco^Tro; TrtTrrct ei; t6 Or,itov •
'AXXa '•' xai [jL£ Tov avOpojTrov «TXExeTat, 7roXefjiiêt. KottTo 0-/-,p'!ovciot![£Tatot7r6Tf,v [jLr,/avf.v rouavOpt/rjrov».
Orav (jTexet (xtto ji.axpa, xoii pXETret Trpo; tov avopa, II. I'./£t xat (xXXo ûoix6v V) otpxo; t6 Or.piov •
IIotTci (STrtTt.) £t; Ta Trdoa; rr,:, xot '^CTaTat 6Xdp0r,. Av xuv/;Yf,c£t Tt' TrOTt;, exetvr, Tpo)Y£i 7TpiI>Ta
20 Kot'. (TupvEt '''

7r£Tpa;, OuvaTo; iôv xav CTroprâei. Kat TOT£ Ta Traioia t'7;; oior, tcu; ctava ôtctv
I,t o' £vat £i; xaTr/j/opov , 6 avOpoiTro; va (jTJxet, Kai oii-(\ To>v /ojpiotTOu; xai 7raXtv t' (XaXov /o)p'n, '
'Ave/et XiOov [eO] iJteY*^» ^'^ '^'^^ xpr,[jLvov va (7Ts'xei* "Av Evai t6 ev XeijjtapYOv, xat (xp^roicct dt7rd t' iXXov.
Mc oXr)v Tr,; Tf,v ouvajjitv a^roXuet '^ tov XiOov, 'KY£pv£Tai f, (jiotvaTOu;, xai opotcirr, xai oaxotTO.
Kat av evai 6 rdTro; (ttivo;, tov (xvOso)7rov cxoTovvr,, XauoxuXrjov £voo) xat £X£i, xai otsevTr,;,
23 il (^toov, rj aXXov ti XTr,vdv olov Xa/et xal £vai. Kal x£tTai T£ /_a[Jt£ £t; Tf,v y^^v '^.
\'A oe xai TTOtY'/) (xvOpw:ro; ota t^jv otpxouoa,

(-)o')paxov iff/£i cior,pav, xai paXXr, ttiv exeivr)
Avaywpf.
O/OYupov Tou Ot.')paxo;, 6'/.ov ;ic&apav e/ef 'O ototCoXo; otvotYETat, aivOptoTr', ei; Tf,v apxouoa,
'AXXot va r,vai oitnoaa xaXot [te] tJ); fteXicxo'.»;. Kal ry ;p0opi; 7roX£utCTf,; t6 Yivo; Ttov avOptoTrtov.
'Kvtucov Toivuv xai eVj '" OTrXa
30 "()Xa uTrap/ouv xo7rT£pa, w; oii t6 Or.piov. t4 tou ttoX/ijlou,
Ti /epia Tou xai y| xei.aXf, , oi Trdoe; tou otv0pf.')7rou Tf,v TTtCTtv orvTi Oojpotxa, Tf,v /«piv dvTt olcTTtoor,
OX' i^vat ^Xoctoepav 67>o; apuaTO)ijL£'vo;. 'AvTi t6v xdvTOv TOu CTaupou fc7tXr'v cou xit' (XttVOV,
'louTO OTpiYY'Cs' ouvaTOt, BoiXXei (po)vf,v [XEY9tXr,v. "Iva vtxf.cti; Toi; auTOu TtoXX.ot; T£ uT,/avia;.
lAlI.
riepi Ejfi^vni; toO IhXayou.
55 [Vide (id calcvm AimilliN iil.pi iXAVON.]
lA III
11 £pi Tou iaT-r.pou .
AXXov OT,ptov ffottopov ovd[jLaTi t6 Xiyouv. AuTto xa\ 6 TTatf^p f,|Jtb>v, *Avto'>vio> 5 (AtY*<:>
(1) riipou q^. — (2) Aiioei: forlp. ~ [7t) N» pnrlifiilii a'iT<iv p'.u>tTai V* &no6avvi. — (10) Oj Ih-.uf.aai ^varov ^.
mrre ronldivn , ninviinr' iiiiikI ('.hio!i , (|ii(iritiii iiuilli- — I! A:iirr,o»>'r.;, n litinn (/r.vjx-r ?rr. — (li *Hv ^j.nv
ticni is li.irli.Trc nllcrtnt. Kai ta sic i(vl. tiilr.i jinron- roild. .ilisqnc "trnsii rl r\lra rliuliniufn. -- îr> '\tJi.
lliritiin inrlii(liinii« (|iin' Kii|i('rr!(iip , iiitrii iinro^ i|iiif Ilii- >rr'>U'« <!•'<"** ••• •"•• — \}i\ Ou>NT, f^, cjpv») K.
!)ii|i|)li'niln jiidirîniiii. — (•41 'Pau^m; rodd — l.*>) '.\7!'()r, rod. — (IIV r#,M Pliir.\ il.-ind.'. solulo ihp-
(.^1 i'p;/(.iv lc^nni liilicnlrr. — (<») Tov;. Addit ^7 ''^li-i lio, s('i|iiiinliir , ndro d(>»|irr.ila , iil oinitl.mlur nrrosv
niptrnni : 'K/»» 7.ap«J (iir«>«n (»ic). — (7) LwiTa» »»1 sil , iiri|tii' i|iiidi|u.ini in nllrgoria ro«pirit ad illud i*-
Y' rodd. 'S Ji!'.y..u fortr.— (M) 'Kiithvn, (ilosnc- siiiiK iiliiin, nliiindr liiir lonirio ndj(Vluin. - (17 "KTTtti
liinlis viro ndililiir iii iitr(>i|iic rod. : A.a tou; {tCTidTx; cod Ksl |iio cj. — (18) lari-pou , h:>»tvj;. ju codd.
372 PHYSIOLOGUS
HOpjv ~o zU t-ov £pr,u.ov, oTc uTiYiYtV
£t(;[AiYUTrTOul?] Kat W(;0£ov p.a!;7rpo(7xuvo"jGtv,xalTOv0£bvapvotivTa .
[tov] HauXov xbv 07i6aiov. Ku;ou, w ayu, Trpb; 0£bv Tbv xcov oXojv ot' iixk,
Tbv uLEvav dva/wpYiTriv ,
'ATrbTaOTCoycxcTpia £w; t/,v x£<paXr,v xou, Kai t^; aysXr,? uou, oXvic xa\ Tr,!; (7uvTpox.ia? [y.ou.
'rTT(xp-/£i (xvOpwTro£ior,?2^ xai xecoaXviv, xai t' (xXXa* TauTa £i7rwv, a7r£'cf.uY£V, tU tV £pr,ixov SifiSv) 6.
b nXr.v
llAr.v x£'paTa £//i
ouo X£p £t(; tvjv X£:faAr,v Itt^xvco.
!X£tou, xai ol tou aiyx^;.

Avaywyvf.
"E/si uTspa «5j(; ttoOcc; (j)i;
AuTco orav -/lup^QYi (v.£ xbv ayiov 'AvTcovtov 'AxoucraTE xai c6piâT£, C<) ixvOpwTroi tou xbGp.ou,
iSxuTT-it, '.i<tX£i Tou? Trboa^; tou, irapaxaXct xal Xeysi Hw? xa Or,pt' baoXoYouv tov 0£bv [t^v] twv oXow.
'Eyco va r, ^£upr,(; 3, ol-îz tou 0£ou, ([coov uTr(xp/w, Ka\ (7U apvr^(7:<t Tbv XpKjtbv xat Tr,v xupav xou xo'(7jjcou.
10 *12(77v£p 'i Tcc l,S>0L (XTravTa oXa Trjc otxouy.f/y):;, Kat Tcavta £1; ra i|<£'Y[i.aTa xa\ £1; TrapavO[jLiai;
OT? T^; AtYtJTTTOU (XvOpWTTOt XHXCO; IxTrXavrjOEVTs? Tb ovot;La Y«p 'Ô'^ 0£Ou di; toc /EtX-/] (70u aTExr).
'Ex Tou Yap ^xOpo^J TOu ^Saxav Ti[jt.r,v [laoi] ^ ot Oux vixouaa!; y^? cpoJVV)v, oXojc; [j-rjSiv 6[/.coffr,(;^
''^î^
OOU(JtV , AaAo, 7) (i.-/) To vat, vat, xat to ou, ou.
LIX.
Ilepl ToCi i-jTTVO/tevTaupo; [sicj.
15 "AXXov 0-/ipiov cuvavTvio [i.h{Oiq 'AvTcovto;- Kai TOUTOV 7^00*7X^^/^(7^(7^ £i; T^^V lpVl[7.0V (XTr£Op(X ^.
'ATrb Tb (irriOo; xat (xvco £/£t avOpcoTrou Etooi;,

Avaycoy/f,
Tb Bl Xonrbv (5j; Iv [Jcop'j>^ (xXo'you O^wpiai;*
T£'a(7apa; TrbSa^; £/£1 Yapj x-^^mi; l/zi 6 iTTTro;. 'AxouaaTS (t^îv) uttoxoviv tvjv £/ouv toc Ovjpta,
*0v iTrTrox£VTaupov aurbv aTopiiôuv 8 01 (^coYptxcpoi. ÔijOt

Y''?
£cpuX(z;a(jtv to x«t' £txova (7coov.
20 (TouTOv) io())v 6 (XEYOt; "fVvTcovto; cxEXEt, cxvEpwra to" Autw Toivuv cpuXdcâTE, (xvop£(; t£ xat Y>Jvatx£;,
'Ev TTOio) TOTTO) xaTOtx£i 6 oouXo; 0£ou HauXo;. Koci TrXouatot xai Tr£vviT£; ,
[xtxpot t£ xai [xeYaXot,
'Ex£ivov ouv(X[j.£vov (XTrbxptcTiv va Sco<j£t, "Iva l/Ôpou; otcoâTE va -racTtv £i? to puOo;
'AvTi Tvi(;
u-J)
yXo^jttyi; t^ y£ipi auTOu Si£p[^-/]V£u£t, Kat xXr,povo'[xoi (ZYaOwv t^; (xvoj

,
paiJtX^tai^Y^v/iTailO. \
LX.
II
Ilepl Tou IleTeivoG
25 '0 TT£T£tvb; '^° iTOuXXr,v 12 xb -/iu.£pov Tb (^wov

•
Ka\ TrpbStov xpe«(; T^ £Tp£cp£v, £v ^coov Tviv -?iiji£pav.
Y»?
'^ va Ka\ [x£Ta Taura acppc/.(^£i Ta. Tiz ^tYYta twv euya)\-f\ '^
"Otsv Y-/l?ao£i £t; ETrra -/pbvou; (^v]a£t,
TbT£ Y^vva buo auYa et; Trjv xoTrpiav t(z/ov va, Me [J.£YcxX-^v T£'/vr,v xai aoc&tav Tr,v /•/iiji.tav l^ iTrvjx^v
'A £t; r,[A£'pa; T£TTapcxxovTa £uOu; lûTrouXitxCouv. Tb /u[ji.av, xa\ io /o(Xxo)[j.av, [xbXiSoov xat xacatT£pov,
Tivouv T£ TriT£tvapta, xaOtij; £/£t 6 yovo;. Xpuaa Ta oXa £xa[7.v£v |A£ Ti/yri^ xa\ aocpiav.
30 "E/ouv TOt bpvaa auToc 0£tvbv, Trtxpbv cp'ap[/cxxv]v.
Ei Tivav T(i-/-r\ va ibouv, euOu; ili'\iu/ile.i, A vaycoyy).

*I1 (xvOpwTrov, -]o
0-/iptov, "OTOt aXXo [Tt] xTvivo;.
Ei 0£ xai 6X£TrovT£; ^^ •/^[xei; TrpcoTOT^pov lx£iva, Ka\ au Totvuv, to (xv0po)7r£, (iXETre, (ji.-/',o£v Y^lpasit;
OuSev [j.a; pX(XTrT£i Tb Trixpbv'i> cpap[X(XXViv,OTTOu e/ouv. Ei; (XTOTr£i'vi(; Trpa;£aiv , Tropv£t'a; xai [jL0t/£ta;,
35 '0 flaatXeu; 'AX£;avopo; 16 Itt^x^v

l^ aura toc ^wa' Kai £/£t(; 20 lov cpapp.ax£pbv xo(\ (xXXou; Oavarcoaci;,
'ETrr,x£ x(XTo) £t; Tr,v y^v £va [XEYaXov OcoXov, Ka\ Y£V'1 £i; Tb Yrjpa; aou TropvoSoaxo; £t; (xXXou;.
Ka\ 1'SavEV, xai Tp£cpouvTa cxvTOtiâ xa\ toc ouo), 'AXXa o(TrbOou Tb xaxbv pX£Tr£, [xrio£ )^povr,a£t;'
Xcibvou; Tp£i; TOt £xpotTr,a£V, -/icjav cpuXaxtaij.£va. Ka\ ttS; £t; tviv xbXaatv [£t;] oaa xa\ (xva(^viaci;.
Aliquid deest.
Al-ûTr-:cu. (2) — 'Aveptl^Tctvov cios';. (12) IIou/X-/iv haud
defloravit ad v. Tt£T£iv6;, yujJLîa. — ,
(1)
Correxit Diibner e\ indicio codicis. — pv iUyz; dul)ie pullum galUnaceuin. Articulum t6 in-
TTou/),iv
fo,.te. i4.) '11; TtT£c,(x ,

(o(77r£p (7 mendose. —
(5)
(o) 'Eu.oi ob
Tres
,
vebitbuccadcmlkentia ac supraTo v.t-iai.rci (15)Xf6-

exciderunt. — (14)
—
B>.£TtovT£:, quasi
mclriim, ubi codcl. Tocp.— (6) "EfriiJ.ov. Vaganturextra vou;. syllabffi
mclrum v.al (xvaxcopic^tv. — ^7) 'Ouw^rr,;. pro p) e'7io|j.£v Sed codex babet aperte p).£7rovTa auctor
.
•
Addit E
in (7, 5i(x6-/iv
T^; Tpa?r,;- Qua; sequiiiitur in neutro ligan- wfM/rogaudel. —

(15) lli/.pov. Statimaddit codexcuvov,
tur, sed qualia sunt in texlu sacro, protulit uterque.
ut supra o£tv6v, quod varii; leclionis glosscma est. —
(8) iTooiCouv , utique pro
t-TTopoOatv. (9) 'AT;£opa(7£v — (16) 'A/£;avop;. Addcnda Hislurix fabulosas Macedo-
•/.at ivcc/wp'.(T£v, addit E, ut supra. (10) Yi-r,rM, forle — nis luTcc certe*nullibi comparent in Pseudocallistbcne,
Y£voa6£. Uii dein ileruni additur : ei; aTTSoctffTou: XccctoO. ncque similibus quos edid. cl. v. Didot, Paris.
iii aliis
— (11) ll£T£ivou. In solo (7 Lx, Lxi, Lxiii. Primum cst de 184G. —

(17) "ETif/Ev, £7ri/.ccod.— (18) Rl£Ta tt.v /oa-/,v
Gallina. Tilidum explevit Cangius ,
qui hoc capitulum glossa cod. —
(19) K:iiJ.tav cod, (20) 'Exri; fortc. —
m:<)(;h.i:(:i s. 373
LXI.
Ilepi ToG liacAiTx.oj.
la OS TTSpi TOU paClAl-TXOU £•/. TO-J ll-jaiou Kai 0T7V OEAr,, 6o'jAr,0r; , avOco)7:ov va ^xoToWr,
II AEOvTav, r, osaxovTa, xaOo; xai r, aTZtoa.
XeyovTo;- « iia acTTiOoiv epir,âv, xal o ae).-
llipty.aOcUii , c:j/iYY-'2tt , oT;ouivtJ[£i Tr,v ojpav toj,
Xwv Ttov towv [auTwv] cpayerv , cjvTsi-i/a; e-jiev 'SliTTEp To ctipix' 6 /pouco/o; oSto; Tr.v xo'j).oi»pia![£i.
5 0'jptov, y.al £v a-jToi paTiXifjxo; *. » Kal to't£ ;'jvocTp£'z>£Tai •"'

£va rpl; £va Y'^p''^>
Kat xaTa Y<jpov aroAEt ^ idTtav tj); SoAtO£;,
EiTa Ttov a<j~ifiwv pr.yvuvTe? wa, oOêv ,
Kai xaTai).£'Y£t, ::up-0A5 ?, avOpo):Tov r, J^wov.

^Tspov e'jpr[<70uGtv , ei [j//; [ia^riXicxov. O^pew;
de X'j-/;[xa 6 ôcjCkinKoq -ay/a^XeTôv , xai e^ Avayojy''"''
auTOu [jXe'|j.fxa ti GavaT07:oio'v.

'A/.ouE Tr,v ivaYOjy^^v, avOpo)r£, to*J OYipiou.
10 'Hv 0£ (yrôWj cio^spiv 6 paffiAtffxo;, Xeyoj ^-
•
'KTry;7£ uEYa;, ouvaTo; xai f5aot).£u; £t; Âa*
Ei? Tr,v £pr,u.ov £upi'(TX£Tai Eivai, TioXXa {aeyxXo);, lUctciiiYâi t),v uL£(jr,v cov, w; 6 Aau'o Soa cot.
'V7Tap/£i C/),07TpOYvuAo:, (o; av uu)>o; aAETr,; 3' I r,v iT/uv co'j Tr£ptvi)(73t, o); i7t\ tidv ur,p(Tiv cou
il /.ap'/ Tou Trapoaoi'/ w; -qvtixoj to £'.oo;, Kat va vtx/.Cci; XsovTa xai opaxovTa vor,TouvTa; ^,
K'j"i OT£'iavov £i; Tr,v x£i.a/r,v w; av fiaotAEO); £/£i, Ta; iravoupYia; Ta; auTOu, d); Tup, va xaTaxa'jC£;;
15 Kat r, oOpaTOu ivai uaxpa '», TrXxTiia xai tj.£YaAr|. Kal va vtxr,a£t; TOt; auTOu xaxiCTOU cua6o'jAta;.
LXII.
Ilesl ToG Xaycoo? tou {,o')0u
I. Apojjteu; £CTiv 6 XaYOid;. "Otav Xit^ tou; xuva;, "Otav '• xotijiaTai, dvoixTou; e/£i Tou;di03).u.otj;TOu.
II(XVT(X Tp£/£l £t; TOt U'1/riXa , ETKZVO) 8 £t; xi OpT),
AioTt Yvo')Oy) 6 XsYo; o); oi avOpojTtoi , xa\ oi xuve; Avaytoyo'.

20 IIoAXi YopYOv xoupaôvTai, Stav t^ opr) Tps/ouv,
U).£'k£ xai cj, 0) avOpt.iTre , ur, ce TraTr^cTi ipo);
K'.ti /avouciv '"^
TOv AaY(')Ov auTov 7roAX/,v tov xottov.
Kai xij!/r,; '•''
el; t^ "piiva, Or,Xuuav:J;; tb; ^vo;,
Oi 0£ xa) d;uxaXu7r»ictT0v ••* zxetOev 0'j XuTpouToi.
Kai 7ro'T£ ii£v t^); ap^riV [r,;], iTdTe S« fxat] to; Or/Tj.
II. li; XfiYOuctv, 6 Xayoo; •'
ouo Y^p sfocti; £/£i
;\AAa £i; ri '()'\it\ avaTpe/e Ttov dtpeTtov,
Tov £va /pdvov Or,).'jx:?lv, tov aXXov ap^£vt'!|£t.
Kai u-)) il; (tou;) xotuTrou; TrepnraTetsei^rJivirAaTiiiv
::.% Kat 6'Tav rAOT; £i; aurov vjXTa, ouOiv xot|j.aTat.
* ffTparav,
!•]; ou xai ijuOov AiYOUctv ol avOpi-JTroi tou xdcuou
K«t XfltCT) ce 6 xuvr^Yo; Ôopta; twv avOpciTrtuv.
'H vuxTcpioa xa\ 6 AaY^; xa\ oatij.o)v xat «YaTrTi ,
Ta T«'caapa oaiuovtxi tyiv vtixTiv ou xot[jiouvTai. rr.Aoi; Tor •i-viiiovoror 7.
(1) Ba<Ji)t«Txo;. I<. i.i\, ."J. — (2) Mv^, qn.tsi pcr 50 — (0) X(xivo'joiv, ol iiifra «o)):^,v jb. — (10) OJ'j»ai'/ioj-
VhiixinliMjuK Idiiiiitiir. — iT») '.\>tTr,; vert«tii ii'i|ii(' ni* ctT'/v, iiinuililti Sonsut vt*e viclplur Ki
qui.lcni «ot. :
(liclinni fdv.t. (ilnssnin cxlnlift coilox 6novi):0r, (Jir). 5; x»i 6;j xaiinTojii tov jir.i »jt6'<j, s% cflenlrrrum al-
— (4) Maxp(» cotlil — (fi) Z'j/o<npc? ih. — (G) •Aiio)»r ligerinl nulla inde Uberalio,
, (II) Oi ]l«T(»o4 ro^l. —
«•ixl. iit iiiprn iiT'/X^. — (7) NoTiTiuvta: roil. Vcrlio «li- — [\i) 'O )aifu»; OTav cod. rpspu^nlt' »er»n . rl in lino
%isso viiloliir (|uoil oportolial vor,:o'j;. — (8) '.\r.a cod. a'JTou pro Tou. — [\7>] (jx^j-^tj; coil.
374
ALLEGORIARUM TN PHYSIOLOGUM
JNTERPRETATIO VETUS ARMENIA.
Pl).pn81).l«011
Ppuinu [iiniuûj[ij||iLp uitiiuuLng^pti-' lufiljbiin' uuiEinuipuiifbuiuiliuifiuujfi

& [ibiiii luninuiuuifibun nLfi[i jjifi^biuti Ijl i[uiufjiujiin(j[il|iil[u(jnLjiiuubî[Luuti
uiiunu, bL (îutiiucjuifi Ijbpujuipiutio^ uia[iL^nitj np piu(jûiLnp b luifbtiuijti c|ûj-
tiiuitiiuljh cjnifiutiu (jbpuicîutigbiu^' »[bp- niutiiug ' :
tinjfi l[bpu[iupiutio^, bt c^nifLutiu umnp-
I.
10
DE LEONE.
tpbj^ piup^ h uin[iL6nL. [ilûiufinLp^îLti, ifîfijbL \t dLULfiutiuili
ll..D.iLui2[ifjpiup,pti.8npdiuirq^tiiujl|UJiT nr|juifjuipi|ti [upn| :Tnuticj[i Kj jiup([uifiij^
iJbifh, Finin (iiupl[iufi[i tiifiu npunpijûig. îuu[ifi, iipii[!.ii (^[i i[ipl|bugl. fliut^qû
lutinilti cjFibmti [uiui|iui^k c^[i if[i cjribmti ifuipqlimti. « rnutifi LfiupLfîfi bi|bL. » bL
15 i[iup[igbti npunpiY^pti bL cj^muiti[igbfi [i uiti^tutiop^ jbiu^ [i furiutib i[bp[iti cjiiLmpp-
ifnpnjti bL ljm|gbfi: tmgti : bj jbplj[ip , b^ mubjifi.

•|^mti(^[i
Lnjtiinhu ' [icfmtiiu^[i h bL mtibpbLnjp < (ri[ h um pmq^cuLnp cîmamg: j \kvL[Ui
ma[iL6fi np jmr^pbmg miûiupiiî' ^m- ^n(|^[iti untpp muhp, < Um h p^mq.mLnp
cibmc[ jmq(j.hti GnLq^mj bL jmpcTmmnjti i[imamg ^ : »
20 Gbuubmj. np mam^pbgmL [i ilimtijb- l^. bpljpnpij^ pcup^p ma[iL6^nLfi.

timLup ôph, 6m^l|bgmL bL [umr^m- Gnpdmcf mppncfi bfi lu^j^ [iLp,
bfijh'
^bmg q[itfLutiLU|[i bL qmfibpbLnjp qlibm ^mfi(|[i pcug i|iti[iti, npiqhu OplitinLp[iLti

[ap, mju [iti^ti qmumnLm6^nLp[iLtiti:Qtif^ opFilinLpbmtigti ph « Cu fiti^^bu bL u[ipm
fipb|mml[u lipbijmmli bpbLbgcuL, bt ptii| [icf mppuLti h: »
25 mpnau mpna^, bt pfiq. [i2[umtinLp[iLtiu P*htqhm bL Lfmpirîtiti tifi^hp, mj^ mu-
A'. Armenius 1 Mechitaristarum Venet. signiftcat in aliis tuito\j; uTrJpxaTov;, aliis vero eos m
Sigla codd. T'. — 2 eorumdera. qui delapsi OitoYeia loca incolunt. Itaque de leone^
•B'. — 62 Parisius. omnium animalium rege , dicere incipimus , etc. Ita
Obiter conferuntur codd. gr. A. Parisiens. 2426; tres cod. A', B', V. Tum respicitur codex. gr. A
— B. — 1140 A; quasi praecipuus, quum ad tcxtum graecum reraitlitur.
— r. — 2509; — (2) Sic intelligendus est leo invisibilis, victormundi,
— S. —. 2027. ortus e tribu Juda ct radice .lesse. Armen. A', B', T'.
—
Codex Paris. B' vidctur srec. xiv. VenetiMechitarista- — (5) Additur in A', B' cum thronts , thronus.
rum recentiores. Omnibus lemniata desunl. (4) Additr'jiam de cwlo descendit, et Gabrieli soli re-
vclavit ; et quum ascenderet , aiebant : Quis est iste
(1) Aliter ac grseci incipiunt armenii interprctcs, rex ,etc. [Ps. xxiii, 18] ll «/«^ q/t k^j^p^/i^/^lff
quasi ce[j.v(5; et Trapa^paijTi/.to; Naturas singulorum
hi ni iiujtniihujif ptujg if/iiujli fîupp/iî/r, L
;
/i
animalium descriptas sedulo et interpretatione illu-
stratas continet hic liber j et per eas diversis modis 4iuifritun.liiuiU luul^hli) n i/i^'
vETtHES imi;iu»i{i:ti:s j.\ i'insi(n,o(.L.>i ;i7o
inni iiiAni |>[ii fifi ruiiriiiiii|iii(^ tiippnifi l.n i[n'l. [i .ûilptnnfi' In inipni jpnfil. (ifiiii '
:
la uifi.pni |j. piiin uijfiir, p!. « \\v hfwl, lii linjfju|l.ii lii iinnifiuilpiitfi ll.innni lub
nj* p .jnu fi lippuij u|uiriinu[uilifi 1'iipui- ûijpfi uiiniljnijfi|i jnipii|i| (|llpi|[ifi |n
p
jl.l|i : » (piifii|piufi[ilj ()Sl.p iflip ({[niruu •r'p[iij-
5 M>. Iippnpi| pnipn iiin lii (îii fi. innii, (iD.nnini UK^ Ipnninipliuii pfiii ôri :
(inpdiiur Aliuifili irunnnil| nin|ii(Sfi l).!!|iii p(np[iii.p niniiiij (Juilpip. « Mnp[iLfj

([l{np[ii fifj, iriinlini^ (>fiuifi[i ln fin(n[i tun[n(^nL (jnLi|Ui : »
u|util.. (|îuj 'iuijpfi juu ni p lippnpi|[i, Iil
II.
•i.iuru i-a-nniiu..;} «i.ik^.iri.i.^.
10 DE HYDRIPPO.
^l.ninfi riiiiîuimiiililiinfjri np no ^tutifi- ir[ifioi|lin i[(nnin' l.[i|i jl.|il|n,|)|ifi lii{Qli(p

(jlifi (piin iii,p[ifini p|ii fi [i(Miii[n: ^n , iir{iK|li(|lip ({i(ii(ii[(i(mri( p[ii fi , (|ui|i-
I; lipl. [ifn- [nipnupi^ (|(U([iufi , uiiiii- ^nipii[i|irii p[ufi, ({(|(iifil|ni p[ii ({ 'i(iil|ui-
in[il| l.pl.. np(iripi|ui(| vl; (ifitiip r^fuu niul{(ipi|[ifi uii[utup'i[iii, lii ()ii{iiiinpnifi(i
,r, liilpnfili^: lii^^lii p.pfi lipl|iii|fi liL iininjiu- uuiuitufjiuj[i >. iiipiii[n |Jifi[ifi pfin lAm
Alii, ir|ifn'lii (n^ninii inK^nnriiiVn iiriiKihi: npliiiniiil|{), lii plipl||i[ifi ({111 iiipprii fi
p :
lii jn|Kliiiirîupuii lnn|[i (|fiui| |U.piU(^tiifi[i \ji lipl|n.{)|ifi liiôLi p.ppii li|il|rii l{niiiil|in-
(|liiii lii |iirii|l. Qrn p. Iifi ii|piul|.|) [ifij- irnifip- pnifi.p lifj : l).j{ «{«{nji {l.p, (|ii( (jj. |iiiiir)i(i(i-
iiiiin.p iip l|in'|ifi li|ilil||ifi,p , lii iilpiiiifj[i (jliii lii ri(|npli(i(|[iu |ifii| l.plil|[ifi ((jpnj-
.,g n(|npiii^ lipi.fi pfj(| lipl.l|[ifi ii|piiil|iifj , Ll l|iiifiii, pfii| uiiil|ini [ific iliiiauinii. pfin
|niiinfj|iiii| (Nni|p ninniK|fi pf"| lii)>)lii pnfi, nuifii|li|K\n l|njir pfir| uij{ [ific pui|iriii|,
it l|iiiu|[ifj pfii| ii|piul|(ifi. Iii (|n«-l. pl; '>nii{l|iuii|!jiu{ u|iiiiniiii(|[i(i jnpiK|(iiipii
(|lip(S(iifi[i, lii yliJiun, .pinfi(||i ii|nnnlini{ finp((i. M|in([ i||iip((ii |i(rpii liliiii||iii [i
oini^linii '|"'J '

^'' |i>l> 'p{"y|*< f> npnnpnfj, 1^(11*1 nifi*ifii(ip|ili : ir[i i|nK|l. i{.|)lii| iip-
2;j lii (|fiiiij n((|(iifinifil. (ifiiii:
'
niipi|fj (nninuifiKij '
: |> )||ifiiij l.i
p l|fiiiv)l.
L't nni fiurntniiuil|li(ii{r| l||i()fiiui np [uriuiii|ilii(i|j, lujp [uiniiiiinii li :
(1) Kal i|xsu<rn(iy) «OtoO ii; t6 irpoTiiJTiov ili-psl in A'. H ; tn,iSiiitni!\ii 1,1 fiiif 1(111 f>iti'ii II , fiiiif .pn III i'ij<,'ii
nHilil : V lerque ruijil , cumiiup viviftnil. \f '/",/. lit flliif Itililfhiffiiii ^l1', h , fliif fiiiiffuiiiiiiliii
Iiitliiiii iiiiiiiiiiii lii iiiiiiiii ifiiilil, i^liiii t Idciii piiiilo lit iiiniii ^lliiliii 1,1
filiif , iifi l,'li\ iiiii,l,'li 'liifiiili
post lc};itiil A'; lc^-ciiaiil v. r.i \ . W ', toj -iM^wj Ttnr.fy.

I, Cave ne nim variis rehus coilurteris , ijualescum-
— (2) 7.i''t's.. .\riiii'Mii
^Y l'^"'l'/"'^"" l Ihnlyhmha
1
ijuc i.\l.r sinl magni minimivc prrlii, rum riminilius

. >
A', r>'. L)*ni/iii/ii" ThiiUi]ihti V . — (5) lii r li-mpluin falsi.i rlauculariis

, (i(i/ drlaUiriis cum mmdnciis , .
Domini înAnifiîi ^liiuii'li , aliudit .ul Jonti. ii

itUi^vc simildnis. (.%] Ila A, II ol |>iiiiln alilcr .1«- ).'rir-
l'J, — (.i) I" lllllltllillLll llSlllllllllllOtllll l/lll llll

cii» : strrnuc so/iTcvxa, ruiifldcns dmobus »»
t.t lu ,
rontilus luis, serra secuisti mulltluquium, ^XspYvpicv,

tiiilittiit tiiiiiiiitiliit tiiliiiii ii III ' lii iiiii iliii li
I ,
drutli-riiim htislis hujus s.rruti insidiat.
iitiittitiiitiiiliti iitiitittiiliiiijli /<> iti iiiitliiiittitiliii
, I I liil.iinlur III tc anijeli , rl e. ,.fs. Samc
liltti .nl"l illinhli ifiii iiiiijtl 111 Ititli lii l'l'l'hl'l''l'
diio nirniia sunl duo
ne tetlitmenia. .v#d tu cave
«'is^; , luclcriive lutn arl>ore ip.xixS
«MfM ntttus aro- ,
iiiliMiitiilf^fi 1 Serrit .sfiuiiti mjlfilnla iitimiii, /d'-
tKiTjiiii aul vrslitius aliisve t.rrmlt ncjtifiis ncc hnce
. .
Ijiaiuiilur Irium
rclihii.s tmiilii cri.f. '
ces .s.iruli el iii.\iilius diabvli , rl
riirunnôlvarts neque le ,
riffilis Sufu-ri , tt r.r.iullanl ani/rli. Kl |ioi.l |iaiir« :

titrliirlilliili iihirlc . St'iii> i.'/r ir>i.i/iii' titvr •
t 'i'f tiiiiliiiii nli\ iifiiiiti..iiitt II iflilts li liifl^,
l'^"l ittill
376 ARMEINII VETERLS liMERPRETES
III.
DE LAPIDIBUS IGMFERIS.
bfi liL.puijijifi,|> [tfij> rijuiiliiufjiug' lupnt iri[ iuiiui,p[ifi[i:] np [i fiiuûunuilpu-

bi l.(j. ifjifij- [i puiyhuij ^[ifi(ifi ji if[i- p[jLfii^ [i(jbu. Bni[uKi[i bLlJuiifi[iunfi lup-
iriiuijj, j-rnupljmfitifi niph,p liiiLp. tuuiiu i]iupj) l.jifi, ht [i i|inpAnLp|iLfi ifui|ifi
pl. ifom [ijjL uipnifi jl.(j^fi,rinLp pnppn,j}[i ijujufi l|iufiujfi(ji :
bL Uljpl. (^ljiujpu pUKJULlf :
IV.
'i,u.u'b 'fu.aa'uh'b np înah u^ns.
DE SERRA.
10 1; (jîu(juifi |i ^ni| np lpij'[i ur^nj]: P*bLu pfir].^ni[ iufi(j[ifi pfu] luiûiupliu b^ pfif|
bpljuijfi iufi[i. jnpduiif uibuuifik (|fiuiL ûil|uiiLuilpiLp[u fiu. b^ Lii|n(jfi np n£
UJiiuii|iuuinbui^, furuifaî fiiULuprîufjfi , uibLbiu() pfii] fiuii fj' uijfj,p bfi iip luii dui-
bt fuu ljiuaiulj|i pfi!]^ fiuitii i[iniuLiufiu ifuifuulj ifji iuiiiu,p[ifjiufiuifi b^ nj Ijuipbfi
bpbuiufi [[luif ,puiniuunLfi
l^ppbt i[iuu- : [iuu[iuii uinl[iu^, j^ljiupLugbui^ ruufib^ [i
I5uiuil[[i, [unfiuip(ib(jnL(juif!k qpbLufi bL (][nL[u i|usufi iup(îupu[ipiupbiufi b^ iiiif-

|[ifi4)fi uiii([iiu[ih, bL luj^.pfi luafinLfi c^lnu, piupli(ULUii^ni[>biufi l|iu(f r^fmLi^biufi I[(uif
bL uuufi[ifj jiuniu2[ifi u)br[^[ifi: U|niLfil[nLpbuifi , l[iuif i[uiufi iuj| [ipuiy
^n([fi' iu^[uiup(i[ui op[ifiiul[ b, bL np [ippbL (ûj|[uj ^ni[nL iniuuiuifi[ig[ifi ^ :
fiiULfj' uppn(j ifiup(]Lupb[)(jfi np [ippbL
20
V.
AJkH^ fttPU.T-Pl.l,.
DE CHARADRIO.
l;piL£nLfi [ifi£np l[n^[i .puipuir|p[inu, {'uipnjiu[uou. ûuftul[ uiq[iuuul| U,
pip bL jlipl[pnpi| opLfui jî^b U*ni[ubu : bL ujifbfibLîfi ubLnLpûfi n^ (]nj [i fuftu.
(1) Arinenii iiitor|wetes cum j^reeco, paucls cxce- eumiln, pancis qua3 armeniacc non exslant inter uncos
|itis , conveniunt usque ad epjroveâv ,
quam sic expo- seposilis, opcrae pretium sit exscribere Eial TOpoSoXo'. :
nunt A', B' : fortis athleta

Joseph et Samson
, XtOoi [iv T(7) avaTo),'.v.w [jspsi] acppriv •/.at Gy;),\j. El v.%1 aaxpav
justi erant, et ad tenlationcm inrjressi sunt ob mulie- etTtv a.TiyMr)^)) , •/.al •/.aict TrOp oOSatj.w;. 'Eyyiâv oe tu
res. r addit :
f|''/
iitn.iiip^,'i,^,p,^ np [, ?7»«_ appjvt t6 Or.Au , avaTCTETat TtOp [w; w/.tX-i •/.aTav.atSfjOat] xa
'tnitniul^nLp-butU ^_p L utprt iupntup,p np I,
irepil r/.eiva irdvTa. —
ibi minus npte rum
(2) En quffi
gra?co conveniunt mitndi imago; navis

; « /l/are est
i/inpiniplii^lj tftniuUl^p i[i,!uf, l^lhiiucj^ t[itu[t![,_p
sanctorum proplietarum, qui , quasi per mare , mun-
jHlitnLpniplflil; liuiUiuUtjx ^,ttp[tiip [iiouLijuil
dum transmearunt et ejus discrimina. Serra autem,
\îupitjui[,aouli t[iuuh lipf/lsiiiinpuiij » viri qux ad ;vmulandam navem demutn destitit , eorum est
probi et , justi
qui acceditis in vilx tenlalionern, ad instar , qui ad iempus virfutem c.r.ercent , nec ad
inimunes vos facite a mulierum consuetudine Bene lo- . finem usque perseverant , impediti propter dpi-upo^t^.tav,
qiiutiis cst Physiologns proviris religiosis. ?£voS'4tav, Gf. supra Pbysiologi grteci cap.
Codcxgric- r) [j.ot/_s(av.
'us B prae c;elcris adeo conscntit cum IV, p. 5i^2.
armeniis , ul
l.\ PHVSIOIXHK M. 377
ujnn i|iiiniiil'j |m)Î{I. <|iiiyii ^|iii(jliiii|ii. |i t)^lii||il| l|linii|iii|uiififi |ili|il.. (^|i iinriilMii |iC*
pnMiini nniiKl ni nlii) jinnniM filiii ({iiiiiili|i : nii||iiniiil| I. Sl.n iriin, lii nlii ni |>[ii fi nr
H*l. Ii îiii ujfiiini nliiiifi n.|) |i<|l>. li> i|iiiiifi- (|iiinifi|i li ^11^111. iinn{l.ii |ifi.|)fi niiil.. " M-nij
r|nip|iififi (^111*1111 |><jl>, >'>ljiiuifjl. |i i|iinifi 111 >lii(ii{riliii iii|iin|i|il{ lii l|>>> |<f'|'
|'|'P^''
^ (p|ii nifiiifi , nuniAni ({(iifjl. <^li{ili(iii ^)UJ- n<> ({ininfil.: » 'iM(ifii||i lil[fi |li{)l{fj|ii| iiml
ini|{)fi, lii uinlifiniifi n,{) ainrini|-l. |)l. «.{iliMijiifi , In irii{i(llii{lili |Mn-nii{ (|{Ml|nl{fi.
iriiiiiiifili|n(j I.: I).(({ni [il. I{lifini(j |i(jl. lil{fi iiin iluûifinnii , lii li{i((i{u\ (| i[ii iiili-
Ii|ii nifii{fi, ii{^fiiii {ifji{ fiiii ,i)in{iuii{ {ifi, lii i|ni{>[Mfiii lu <|(j(iiin fitijjui. (|li{i((iijiiii |i
<{^li|ii uifiijni |>|ii fifi jlifi.nfi l{|infil., Iii ([lui- [((iiicfi lii ({li{ili)iM| ()({li{Mii {>[ii fi ^. « (![m {lllfj
1" {iuiim[i (jniifi lii ((ui{{i[i '([ii uifii{fi ' : lil{fj lii [11 {i.{*fi (|fiui nc {ifil{iii|Uili : B
'rMU|iiuqnfi ir[iuifM{ui(r o{)[ifiuil{ <^f| li-
VT.
A\\.m, iiU'iu.uii.'i,.
DE PELICA.NO.
')Miii[i{). a l/ijl. ii{)U|l.u îuii ui|iiuifi: » Au(({M((jfj lii j((i{ini(ju(fil. i^fiiKiiu^ :
i^ l'iii{injui[iioii (iiiiil.] |>l; l{ui{i[i njiijli- '(Mijfiiijl.ii iii Si.ji iriiî iiiiiui({ [1 {)li{iui-
ui.n I.. Iii iiMuluiir iiiifil. (jiAuKjiifi lii i|iii.{){i [jnj i;iiiii|litin. (( lijiM^ni (Nfi((i| iii {M(1{u\-
ir|l UK~)iifl , niM{IMMll{lifl (|li{lllllM 'ioîfi lll puiijiii (j[i , iii fiM.{Mii (|[iii infini{i({lii([ifi : »
niro{ifi , lii fin.{)iii l{ii i[ilifj lii UMjiufiuifilifj l).{K(I{l[lV-fl (^flMII (|(fli(|,lil lfli.{l ({((ifl 11(1-
(^fiiiuMi. iliinnj [1 ({111 {> lii [1 (|(){ini[ i{((i{i- )lii,|) (^fl((l. (^[1 UJKl )lllllljlll.{) (|(I1{1U1{1II1(^(1
20 Aliui[' (ini ({ iiinfilifj li{ili.{> (){)' |>l. {ifi({l.{) I IK* (|iiMiui{i[M-fi : l;l{fi li| [1 |mmm-. Im 1{I1I-
iiu{iiifiiii.{) (pi{ii]liuil{(ifi : li( |li{i{inpi{ pli(jii|(j (^(M{)[n fi [m {1 [1 .mm Mnl{ni ilfi l(li-
UIIIIMlfl ({Kl| iMI|{lfl lil lii{lAlM (|,1|')'|, ['* |>) flMMJ.Il! (| ÎM {I fl [l | II I II 1(11 11 {1 ll'l( (Kll 11 1 {) |l I fl
lii ui{)[iififi [i^Kifil. [i iriinliiii^ (lKi{i(l[ifiK lii [i |)nniM{)[Kfi ki(i{ki '([Miinini {ilinifi * :
(1) (Ir.rcii'! rmn armpniis nninino rnnvpnil , nijtio/'>y'^; 'Oili n:^':
t,t fiiiiltif n lilt iiiiflilt III ili iiifiiiifiiii*'f»t
Iffilflt III If
TovTou ... •/at 6 voawv to) y-ifaSpuo. Nihil ii) nniieniaro
(lc sccunda inlcrpretalioiic. — (2) Idcin est con- l'>"f>l> li> »"»/»( //s"/^'" /'/'"»"•/'/"'' l'"l'-
son^ûs usijiic iid hirc : lvjp.r,<Ttv oOotv. Intlc nrnifni isliiiifliii I ]Wnr l'hi/siologus dfjril de Charadrio.
nlio |>pdc iiprpiint : K nrlix venil ad .lud.io.s , f/ui Alitfuis vero forle diret : Charadrius secunduin le •
mrdidnn ac tuin venit ad genliles,

uruli.s averterunt ijem immundus esl. Cnde igilur allegalur de Christo *
dia; aJTiuv Ta; oÔtvcis; xai voio-j;. In crurrm semet Sanr seritens magniis prorsus immundus esl : unde-
r.Kiltavil , rl rajitivilatrin re])it . ad suos vrnil , el sui niim ergo Joannes le.\talur : l't ejaltavil v t
rum nim rrrrprrunl. (îtcni iii A', 11 noii c\slaiit 1» drsrrto ita semrt PMiiis twminis e.rallii
. 1
(|U(C I" iion (iinisit, ininniilU cliniii notnnd.i siili liiiciii malus serpens sil , in eo lamm esl aliquid bonum sa-
aihlldll t\infifniii /iKntfiifiiii fiiiiinjiiifiiinili jiirn.i mim esl. Kt in leone, quia forlisesl. A7 iw oir,
(/iii;//ii' inaiisuelu. Omnes rniinvero rrealurv sunl du-

iliiiiili '^îiiifiiiiffijilii W.lj l^llifiliii •iiiiliifl, /»/» ,
pliiis nalurT , hon.i- rt mair , vrt e.r quas lu malas

lijill, *l\iiiifiiiiffili "n"!'^ ' /»""' 11 filili III ifli
rriiulavrris. — (^^ /\rnuMiii A', I»' ohitrr a prarco ««-
nliitiitiiflifil, iiitfililiiiilf 'l\filiiiiiiiiiili I
|| liîiiiif ri.iiil : l.ugenl . dicenles : Cl guid /Itios or irfi »m mj .'...
ui.ili iiiillililii lili i'(l>'l'^ '.• I" vrnil Valr' ^lani. Vnlrntiir A', R'
'll'"' l"l 'l>f<"}i>">ll
lcpi»»!' .ii' r, «•iim ulii '..•rfrit \,
(1/'"/'." /•»»»/»'*/»<»"/'»/'/ »/"•»'» y«"_
,
l\iiil'iiiili'lil,ii ,
iijli iifl,it iifiiifiiii

W: TvoTovTiv li; to itpo«»uo» teiv yovim». ^ ,
'/» <j< <</»»»>'»/>'» , li f'iiifi,\iiiiiliiiif

iiM ii) iiiic difTcrt Ascendit in rrurrni. tt :
1. .11/
I, iifitfiiij iiiiifiifiii I (4)''."/'."' '" >/"/' /. 1 <<'y/ sanijuinrm suum in ]Hthulun% vil.r, rl afuain m ba-
tltii lilis /»• inXli , ilimili ifh liifiiiii iniii li /, /. i
lilismum litris et 111 remissionem peaalorum A'. IV.
378 AHMEISII VETERES IINTEBPKEIES
VII.
DE rsYCTICORACE.
/'t|?iiil. imihfi pk (^({^[iitipfi ^nu^ u[i(ih l[fi£[t[i riom >[«s>,p[i[il[ : » 1j'l pl. n,p uiufc
,puiJi <ûi[iL : pl. [«ii|fi u[[)i^d I. puin u[uiuiiu[)puitiiu(jti.
5 t?L S!vp iflip B[uinLii "P^pûiuuu] u[!- q[uupi| plip[i(jlTu op[iiuul[ *P[i[iuuinu[i,
pliuijj qifh(i np,p tiumkiup [i [iuuLuip[i liL uiuhif p!; f[l[htiiupiupKfi luuhp ll.uiu-
h uuiiuhpu ifuilinL. q(Iiu^ni|nLpi|ti (ihpui- ^hui[, ph <i Ij.jti np (îfhi|û n^ f[[unhp'
tuuiiutj uiiLiULh^.piuti q^ph[iij , npujj np- i[uiuti ifhp ifhi|u uipuip , hL [untiuipfih-
i]h([^pnLp[iLfiti hp hL iULhin[i,p liiupjjfi ];l : fjn|(j qujfiAti. (j[i ptii| uufhtiiujti[i luilh-
10 uitiui[i [uil[ uiuhp l[htiuipiupt«. « U'[i hp- fiuijti bi|hL(|[i l[hgnLu(jh(|uiifhtihubujti ' :
VIII.
^Mm, u.p^nhn3'b.
DE AQUILA.
T*LUL[ip. a 'bnpn([^hu(j[i npu[hu tjujp- q[ufuitim[[i uir^pbLpti lujti' np uiuh. «^[lu
6nL[i Lfmtil[nLp[uti ,pn : » lui^phLp ^pnj l[htii|mtiLnj » q3[i-
P'"ll*^
ij rHupnjm[uou (muh) ph jnpduuf ^h- uulu 'Ppûunnu. hL tim mtmph cj(i[ifi
pmu(j[i , tymtipmtiuifi phL,|)ti , ht iûitimfi fimfii|hp».Ui (yin (Hihqiup [i ummmtimjh,

mj»,[>ti, hL [utiijph uii^phip ^pnj, hL puj^î h^ 5*û[i(jhu tjnp pumti ph
[iti£ ^hp.pti
i|hu[ mi|php jpujti jhphpti [i pmpApiu- « ^tiuijjhui^ mLnLpp,p jmpiuphmti » :
Lmtii|ui![ bpljîti. bL [umpm![[i phi,pti [i Ijl ifl[[un[i(j[ui [i ifTuitijhtuiiLiip uujphLpti

20 ^bpifnLphtih uiph(|^ml[mtiti, bL uiemq lUstiULti «,op hL npiiLUj hL Z,n([Lnjti upp-
(j|m(jnL[>[iLtiti piLumLnp[i :1;l [iûitih" jiui^- (»nj. hL ifbpl[uituu|(jhu t^fiîti ifmpi].ti (]iip-
phpti ht bp[i(ju iuti(|.mif ifl|pu)[i hL il*mti- hL qf[htinL(jnLU
<yni[,p [iLpiii[,p limfiij^hpcl,
*
l[mtiuij : (^tinpu puui u[muil[bp[iti ll>uuinL^nj
n[i
liL ijûL [>!; nLh[i(j[iu i^^^^li ifmpi|t9 Iil fimumuiuibfjmL piup[i bx on.nLin :
25 i[muibm[ [ifjh mj^,p ,pn, hL [iitir|p[i(jhu
IX.
'i.u.u'b p-n-a^Lns^ no ^na^ 4>hh'bhii.
DE PHQEISICE.
Shpti ifhp 3[iunLu 'r°p[uimnu luuh. mutinLi. » bt ^phmj,pti mifpiuuuimtihîti

« ]^|[iuutinL[>[iLti itLti[uf fjtih^ (^mtiAfi [iif, fuuutiti ^ :
30 bi [i2[umtinL[>[iLti iiLti[uf if[iLu mtif[mil l^ pu^nLti [iti£ np l[iij;[i ^^bLfih^l* J^'"^
(1) Armenus uterque vidctiir logisse : EuaYYE>,iav twv Tres deinde plura omittunt, et habent simul Neque :
it«Teptov. Deinde : 'O vu/.t'.-/6po'.? d/.a6apTo; b/ li^ vou.ti) tu audies dictum illud sanctorum : audierunt scnes :
iaxl, y.cd n<x>; auTov cpep£t; eI; t6 tou XpicrToy TrpîawTrov « Inveterati in diebus malitix, » et baptizaberis ev t^
—
;
Xiyui oTi TTEO'. ToO <:;woo6to'j iXslev 'ATioaToAO!;. Et paulo cxEvvaw TcyjYTi £'.; 6-irjy.oi t. e. (5) Ordiuntur arme-
,
•/..
post liini omiltebat Ikxc : iva u'LoO-^t: , tuin quofpie nii a Joannis loco quem infra referl gracus, et cuni eo
solitam iiiterprelationis clansulam. — (2) A', B. inci- consentiimt usque ad bffic Monitus autem sacerdos
:
piunt David Rcnovahiliir ut aqiiiki Y' juvenlns

: : :
[pnijnf cunn , qua vocc sacrificulus ethnicus solet
\jnpnqLuijî 11^111/1^^ qîupbnLh ifiuliljnLlJliLh ,\\->\)c\hvi]ingreditîr, et alas vitis sarmento onerat;
^n. Paulo post : E loco fontis volat in sethera , ad tum ex urbe se ad altare recipit, ubi avis ultro accen-
altissima coeli. V legebat : llriyov to j Oeo-j /syovTo; dit ignemêtcomburitur. Caetera utrinque concordant.
(N l»liVSI()L()(;i M, 379
fi|irj(|îU|i[ii |i uiirii nuinfiiui |i diuii iifj l^|i- .|i|iiri.fi, lii i>nt-[i iinniiij îfiiiil|l. [i *i[ifi
tilufjUlflllL, lil ifjllL (^lilll^llL [)lilllfl jll |l llllil|[lfi:
ufj||ni[,p, liL liiiiKui (ii(î| uiiifil. .|)iiil[ilj hiili li|)l. |>n('ni fifi [M[iiiiifiiii |)[ii fi ni fi[i
l.[ili(|. ,[»1111)111 |i[i lunriiliiiifif! u|iu|)litrnii[i iiii|iufiiufili|^ (|uifu\fi, uifjir[uii,|i ,

|ifii|L[)
5 I|iuir i[iiii[)irni |)|i , ui|ii[ifi.|)fi iii|ilii{[i l|iiiir iuil'|<uiuuiuifil..|i iniiufifi 'i'|i[iiiiniiii[i n[i
ui )l|[i: lii .|)iii niffi |i|i|iliL [iiluifiuii, (liiiuifjl. luiil.ii, « |M|iiiiifiiii i>[ii fi nifi|iir '|f'îl
l^fiiii (îr(iii||i|iifi n|i|>iiii[iui|inni|. Iii li|iiifil; (iiiifiAfi [iif, lii [i >[iiiiifini [)[ii fi ni fi[ur if[ii u-
|i ,|>iuiîii,|)l.fi |i [iiii(|[ififi, |ii iiii(||i |ni (juifil. iiifi([iiui' iiinfiiui (|iiiii : r> <l>[ufi|il| <>|i|i-
lii (|l[[iiiil[fi, ii( iiifiAiiiil'|i (|iiifu\fi iii|[il.: fiiul| (|(|>(il|«-|ifi |<ii|il.. . )iiifii||i fiiii |li|il[fi[iij
1<* P i)iui^[ii fi iriniufil. ,[)ni [iiffi lii luinfii. i|[<uiiil(fi iii li(<li|i i|ii|il(Mii ifi ()lii.[ifi lufiniîii-
(|[)fili , lii ([inuifji. luinfi |i irn[ii(i[ifi : b'L Jiiin |iifil(Mii.() iiin iii,[) ifiiii (liiiiifi li(il|fiiu-
jlijil[[in|ii| uiini(ifi [>lii II ((iukM., IiL iiui ii[iii(U[iii (>.[> : ll.ir|<iii(K\i|ni .(i (IaIiiiii
(|uiiufi|i AiiKj [)iM-finj. liL |li[uui[U| 111- irK|) hi iiiii ui,(i|ifiiuii(|iii.[> (1 jnui (ufiiii >[i<)
LiiL[ifj ''i[)iU(Jiu[i[i niiu[l.u (luiii iii^[ififi [i i[ii[)Ani[,[> ifluuuln :
X.
15 «i.iJ.n'1, (->-n-'ri.n!Ti, nc 'ini2i> i\mm.
Dt Hl]PLl»\.
}; pii^nifi [ifj^ ii[) l(ny|t jnu[nu[: (û)- iiiii, lii uiiilifi (['luiuifi lu <|ifiii|(ifi. I)(ui[i.ii
(tiinr inliiiiiifilifi ((''luiiiifi l[((ur (|iriu|[ifi i|'>i^.p ([ifliii |i Anini ^linni i|[i.|) , fiiijfi-
(Mi[uii(jliiii|, i(iiiir|iii\'iii(|fi i|iuiiiliiii|. i[iliin- u[l.ii lii ifii.[> i|in|)iui|ii.fi iii(uiuii|mi .(>
'
:
20 inljfi ii[U|[i.[ifi (n)lii iifj (^fjnt|ui(|fj , iii j^li- .'^.[)iU(U| iriii[u||)i( [iiounifilu |iifiii(|iu fi
([1)1 fi i|iii(-ti fin(|ui lii v)|iii ni (|iiifilifi [ifiij uifiui(ti[lifi (|'iiuui iu i|iliiii[i :
pliLo,[>fi [)i [iliuifiij : b'L iifiniijuifjlifi i^fiii-
\r.
M.uin, nniib».
Di: O.N.UiUO.
2b MmiIiiii^ I. |)i. « l<^ni| <|;|["> uiiîuiniii- ll.n iii.()liiii| ((^lil(iii|lii|i ii| ifiiifil|Mi fi (ifi [i
(|illll| : M (llUlll(lll|MI (liiMlfl '||'|''- jli(ll|fuMI M(l
'jjuiifi i|niii ij uiiii.. I!ii(i(liiiif (^fiiiifi[ii|[i l|(iofiiifi. iii M|ui|i.ii iiiiiiifi •([' [>.('. "^ li< (ui>[>i
((iiiiiiuil(fi , <|iu| luiuifi lii (Niiiifl. i|l|iii(ilii - |li|i iiuftu I

lui M«- iNfitiifil.|i(i. » lii
(('lll*
>|>l<
11(111 fin[Uii, ilinufi i[[i if[i (io|uiiiii||i |i (|li- i[tiuul[iii|Uiifi|ifi iti.uiiilli [iiMtitiuiiliiiili :
30 [><u| ilii[> iiiiii. * :
\ll.
'i.iuri. ivIIm..
1)1 vin \\\.
Il.iil. iiii iiiniiuiitififi (|<l>Mi|i|uiii(||iiifi. (ifii( |>({|if) l|'f'|i . ('fu[ (•l((>infifi jiîiifiiiij.
< '4)'fiiu fii|.|i |i(l|i(| : » lii L(|fi |M|i(lttuf i{tili|ulfi l(p(ifil.. (Î{iit(ilii -
35 ll,tll. l|lllUll llllllfl |)l. llUllltllir tll|IMI fl MIUI Ml|nit llfl l(lll(ll. Iit ||lll(ill llltlllMI.
(I) (7 tio.f in oro runfovisli.s , ita li'^fl).inl .irnicnii. nllc(;ori.is iniliiiiii : KccUti.r fllios .Iftosloltis qitfnil ad
[-) ,\i'ii)i'iiii .1(1 |ii'iiii.iin Otin^ri ii.iliir.iiit .1 gr.Ti II nnii /.•Hi;>rr.iM/irtiii. fos in mtnlt fTfnrt (fn
icciMliitit, c\ci-|)l(i linc Ittsloriic : u .Vr , iik/Iiiioi/ una- nutnlf .SVri/i/uro : « l.rlavf, itrritts qu
gri, udviTSUs nosinrt ronfnrli^nlur. » Kxci|)intur parilcr irumitf fl itnmat cU'. •
380 armi:nii vetj:rks iinterpretes
.[Kufiqli q|iml. iiipiiLCj [>l. jnptJiiiif [1^111 Ul Luj|fiii[Kii riiujpiul[lip|) bfi bt ifiu|piu-
[i(j^[ifi ^[iJ«[«, ifliiLiufi[i, puuynif iu(i(îuif iiuiiufi,p :
qiu^ lii quiuifih (jU([^fi Iil i[iui[u^>[i : Uaqiu 'linjfiu(l.u [n <]Nup[iubq[i,pfi iiu[iufi[ifi
iliuini iij" Ipupl, (iuifiqiupuiUyiuficUi, ^[ifi[i t^riiu|pfi [uptiiufiq (|0[iuiilu *P«p[iu(nnu :
5 pfin [uUifi liL ifbiiiufi[i : L*l u,pLufi(^li^[i l. lii (|[uupi|^ [|(Uptifl i[uu[ii£[iî pLuplpupli-
npni|(ujfi [i({^[ifi np HLJjiijuJuiîfi ^fiiiLfnjfi fihfi np ([lu^nqfi L. (|[i Llu mifjqiuti[i I.
^[ifi,pfi l|pl>: 3np(}iuif lUi^bfi l[np[iLfi,|ifi, jiUL^nnliiufi "^
diul[lifi qljnqu ifop [upbiufig bL bîufibfi,
XIII.
10 DE SERPENTE.
Sbp ifbp UJuh. c( ljqbpnL,p [iinpiu(|^bin,[) £iniufi[i (jp[iLfiu pfir|^ [iLp , uij^ \% juijp
[in[ibL qoiu : » nL[ibj> Ijiuif [1 îul[ piuilib:
l'uipnjLu[uoufi luub, pb bpb.p piup,p "imifiu^bu b^ ((fb,p) u[Lupui[iif,p jnp(tiuif
bfi oA[ifj ^. (Jnnni|[iq[iif,p ptfpb^ jULp ifînfijbfiLULup,
15 l).. U.iviuj[ifi piup,pfi, bL ûb^(|bpiufiiuLnp b^ (îu(iinnLLuîuj[ifi
8npJuiif ^bpiufiiujqb bt ui£,pfi (|iu- bp([^(ifi jbl[bqb(]Ln^, J^pbpb^ pfii]^ ifbq
Ln[irjbfi, l[Luif[i ifiufil[iufiiu^ [i iqiuuuuli- q[>[iLfiufi, tuju[ifi.pfi qbpljpLULnp, qifn[iJ-
iftufib, bL fiiu[iiuuiuil[[i bL j^nnnb q.pm- piu^[iq , (û[n(yiu[uuiiifi (|iufil[nLp[iLfi, bt

niuunLfi ui[iL bL q.piuuuiunLfi qlilbî , f{^l[ lutfbfuuifi ^
20 if[ifiobL ifnp[>fi [>nL^LufiLujqb. b^ ([.tnLufib t;ppnp,HULip,poA[if..
M^.
.piupiu6^bpu[ [lfl£ bL LfuiLufib bL pfi- onp^LLud uinuiul[ikcîlLupi|lLi unpl[,qiuli-

IjbfinL (^[)inp[ufi : l[iuj bi. bpl[fij*[i. bL i>b (jqbuinni[ inbuiu-
lûui Lujfuf r>b « \)bi| b lyuLufifi bL fib' [1 i|bpuij pfipiufiiui|

iupAuil[ aiufiLUU[uipF)fi np uiLufi[i [1 Xjl ifb.p (îufibpliLUjpufi [ufiuii(]nL,p:
25 l[btufiu : » Zûijpfi tfbp U.ntuif if[ifi£ [1 qpLu[uLn[ifi b[i'
r*.l;pl[pnpq piup^ oA[i. £l[tupiuq q[iifb^ [1 fiiu uiumiufiiuj 4 :
Snpdiuif bppuij [1 t^hin pifpb^ jnLp,
XIV.
DE EORMICA.
30 Unqntfnfi luub. « b*pp luu Lfpj[iLfi bL U.. Il.uiu2[ifi ,
jnpJiULf tnnqbui^ if[i-
nLu[ip [1 fiifiufib: » (fbtufiq (|lTibui bppiufi, [iLpLU,pLufij'[iLp

l'uipnjLu[uoufi (luub), bpb,p pLup,p ifpo- <|[up liiumfi nLfi[i [1 pbpiufi. bL iu]fi,p np
tfiufifi. onLMifi' CLUubfi [ifi£ qpbufiLULnpfi' tniii
(1) Armcnii in paucis a graeco clifferunt in liistoria; natura serpentis, omissa inlerpretationc. (3) Secun- —
in allegoria vero breviores A', B' : Ita pharisxi occi- dain iidem sic explicant Ita et nos debemus , quum :
derunf patrem suitm JesumChristum. (Juomodo igifur convenimus , bibere de perenni aqua , et audire in ec-
fuffientaventura ira? Vivit enimvero in SElcrnum. — clesia divtnos et beatos hymnos, neque in eam affcrre
(2) 'O tûTioAoyoi; i),e?e oti Tpst; ipijaet; toO ossoi; ettji venenum, vidclicet conc.upiscentiam terrestrem, cinere
Ttpcovr,
dunt
,
•/.. T. c. His incipiunt arnicnii , sicquc conclu- opplctam et infectarn spurcitiis, et cxtera. » (4) De- —
: Ibiqtie imjressus, pellem relinquil, juxla quod suiit armcniis, sub fiuem addit groecus post ha2C
([u;c :
dicitur : a Angusla via cst, etc. » Nec plura dc prima 'O otd6o).o; £t; auio/. Deest quarta natura serpenlis.
L\ l>IIVSIOI.O(ir.M. 381
|i iriiii , lii ru- |in lili uiililili lii !!( Iiiiiliiiiil*!- l| lli|K\lllll| , ll{il.li.()li in({lii ii|i.|) lili : >
A|ili |>l. |ifinr.ii (l|iiii|jliiii| (liii|iii|li(|l.,|> : l).|| J<){)l.fiU UlUlllfuj Ul({lll| lifi ^{lliUI|.{lfl,
IJ.jli [iiiiiiiiiiini li liiii iiiiihiii(|li <)|i|il'iiiil{ liL iini|iiiili(i ) liijlifi lii iiii{iiifini|.{) ii{i{>iiifi :
I.. ('icjll <[h'm |i(|I> |[iiriiiii l|iu iiuilmijjli M'. li{){iii|U| {iiii(i,{> ifîoiriiili.
s
np.f) lu* li|i|i|.,|) ()|iui<j(ii(i ' : ;in(i(luiii' jiii{)infi li(){>iii|, lijiiifil. |i
1*. Ii|il||iii|ii| |Miiii,{> ir^wifuifui. 'iuiiil^fi, iii l(lii|lii I. ()*iiiiiiifi, iiiiniiio .{itiifi
(tn(i()uiir {i|i{i[ii|l. (|uiiiiil'i, {il'ii| iri.^h (|li|(iifili|li ')iiiiiniii[i {)l. (|ii(ilifiM| [xjl.: M'l.
l{in{il. {)l. ({ni(|l. Ainiiifi ({iii|, lii iiifu\{ilii ((1(1(11 iij [)(|1-, i[iui[ik[i iiifiiii[r lil |i (|ii|ili-
{|ifi|i, liL {Mii iiuifili(j[i juuiifi, lii iiiu[uii)'un finjfi li(i()iiij. .()iiil'i(|[i ((iii{)|ifi iiifiiiiiifini
loi|.fi|.(j|. : l(il{)llll(l)l (1 I.. Il()(l{l.ll llllll. {)l. u <t>|l|llUI-
ui i|ni (p|)fi ii{iiiin({uiirii {ifiiiMiliui |i fiiiil( iji)(ilifiiij {MUiiijjifi .{iIm| ((iii|i|i: *
fiiu|lrin{)fi. ({111 ijl. Ii{iji (([i{ifi iiii{iiil'iuifil., l;i >|>>>,{i i[iui|iili{iiii.{) jiii|fiijiiifil. n()
uiji Zn({[ifi l(li(|ni (|iiil'il.. Iii i{iii{K\liiii| (>l. luflUlllflUMjtlt (j[)fl (|l(lfK\[lfltl, lltufliflllljfl
< 0{il.fi,{) 4,111(1 iijfi ui(ûiinli(j[ifi i|(rii(^. oiiiiii()niii[i 1)1 M(ftiifi(j ^ :
XV.
'UiJ.u'b ym'C»iu.'nu.piiu.».
Di: siri:mbus i-t onocemairis.
l;iiuij|i luiii.'. a nni >l{uiu(iii{)[)l(,() |>fiiii- iii ((iniiifi|ifi iriii{ii([)l( |lil(lii|li(|i iw Jiii|n-
l{lill(j|lfi lil i|l>i.() l(lll.()UII iilUjlifl iil IU^fl[l,(> ijliuij, iii [i i)*iii|ui(| i)(- 'iliii iii(|liiii| , nifi[ifi
Ain((ii 'Uiifiijlifi : » (|l(li{iu(ui()iiifiii :> itiuiiunni (iliitifi , lii [i
^^ f'ui(in|ui|ii(iiifi , ([uiiifi |ni "tUiiuuiini- (l()(IMI (lllfll. Illl*lin[l lllMIIII |ltl(IMI <|lilll|
l(iiiij, {>l, 11*111 uii(iii{i,(> lifi lii [i (^nijiii lifi, iliu iiii|liMi|,(> iiijlifi : 1)11(1(1 ititl |lil|lii|lii|[i
iil li(ll(lift ii(ll(U ,{)IIII|(|()UK\(II|I*|||. Iil iriniiifiiifi i|i{ni iiuil*iuii| l|li(iii(iii|Miifiii 1)1-
fiiiii n{ii{,(> 11(1 |ifi>( |ui|l*i| iiiiii||iti Mtfi(|tii- fl[lfl, iil (IMmI IMll [) <lni)IM|(ll( liltlflfl <|lllfl-
filili, (>l. |iilifi (|l*iiii 1111(11 li()({ni|, ui|Ih-uii|i lllllflM(| : ll.|fltl||Ml[l.(ll*l <||lll >l(ltlll(tM(l-
^*'' iili ûiuifiiufi if[il*K- i|tiil*K\[ifiii [i (Nni| (ifi- l|tlll( iil (jljjl MIIII|ttl(| <|(l(l|lfltlll| (<IimIi|'i
l(lilinifi lii l|n(ifM'|ifi '

: li'i I|Ii|iimmi{iiiiIi,|> ||lll.|llllllll lllflAjtllll . Iil (| MMl|tlltl tlll|ll|l (| [lli
fini|iii (l[ifi«- [i 11(11(11111*1 l([ili iltit|ii(ii| I., Iii (|(I(MII (>littlll(| l| lli(K\IM lt|IÎM|Mll|fl ,
"M.|*
if^n nfi {)n('fiiij i.. fin|fiii(l.ti lii iii||ii<jfi , ,(>IIU|I|(IIM ()iitllll(> IMMIUMlilfl (|m||(MM llllt-
I(I.mIi |i )ii| I(I.iiI*i i||nj : l)*lil|lll(| lil l|MlfK\[lflM lllfl UIIIIIIIUIIIl|ll| :
:io
llll|flM(l.ll lil Utlllil*ltll|ll llui(ll( lijlljl.l- 11(111(1.11 l;illll||l tlllll., ()l. (( ll.M(Ull(ltlfllil*l
i(lill|jtlll| ill ll(lt(ll[MII (|IIII||[||IM||[|MI fl I. (l{>UI(MI ,{)UII|(|MI l((l (>tll)(.(l V'tll(l.() : »
luiikiiliiiijli aiiil*iiiiii(ui() Mi [i> (I : liMjfiiul.ii
(I) llir nrinrnii pr.pfo ndiiiint : Srqui' invidrnt <li- el famt pn'irrunl, rl rrmanrnl sanrt .
ctnli-s : Cur fiiislis in rtillii/rnilo pr.r noln.s yromliu- (i lll ros fuijile fxr un.i. ali illis, <iut .
rc.v:-' — !i(li'iii |i:iiil() |i()sl, in nllcjioric.i int<'r|ii-i-(atio- siirnliam farli sunl jiimrnta. (l>rli'ra riiiii i;r.rro >i-
ni" : //./•(• v,\l siipifnliuin viriiinunt iniaijo. Snl v.i' iiiiliii.'— \Ti) .iilto canlu rafuunlur, ut st i» mare pro-
slullia virr/inibus , qu.f nuuniunm furri' lahure mi- jirianl A', It', 1". Itkaiii' lortuii iiiitio prn^ruiiiii iidcm \t-
jiifir.v '
lV'('|;ti((t (liiiidi' nil MTdiiil.ini iiiiliiriiiii , il)ii|tii> j;iiii(, iit coil. (jr. H Sic in linc oi; \'i il.-.rrilxiii.
iiitn i^rnvi) ('iMi.iiiitiiiiit nM|iii' .id li;i'i' : Kai /t|i'>KTO'<r,0'>.ii tiir . .Uf i/«i roi iim }Hif.« II.1INI rj(, i '.m NoiiiiuIU
lllico ciiiiti n<l iillcgoriiitii transciiiitcs , alin A|m>sIi)Ii III allcporia diiTorunl a nrrrorum inlrrprrlationc :
locd rps|)iciiiiil : Hl lu rlige anlinua nrarula, ju rla C.oiKcncri' i|itidaiii iii rcrlcia a prcrnlM »rro mi-
.
iriisiim .yiiiiiluiilriii . ul i/iiii»i lillrra iirculil , s\>irilus iiiinc icnioli. Iii rcrlcst.iin iiiidcni (jiiiiin iiitroriinl
riii/ir,'i. \''.\
; u Sitirilus Ir.r niis Ulirrai it . u Ml ^(((«ick : iniilicrcnl.iniin li.iliciit rorii).ini ; i|ntiin in |io|iulum, iln
u.SpiM/iaj/iiCi/ U:r.i> Al in Inje sinespinlu Jud.risunl, niiiiii.ilia rcfrriiiil. u
382 APxMEiNlI VETERES IMERPRETES
XVI.
DE HERINACEO.
1; (jhrinLfi (ifj£ nqfi[i ui[inLUur|i, q|ifi- j[ufiufuii^[i hi [i aoifuin[iui lifiAujfifi , bt
II ui Alii ljli[iu|uniiufio^, liL ni^fi finpuj iuifpuiphui| jimhifLuiiiufiu piuquiLnp[ifi
ijiuuhLU^ h Luifhfuujfi ijiinij^, h^ iûiLifi hL h|iphui^ fiiuiihLu^ lui [i unLiin uiLhinLU-
fiifuifi ^ni[nL qhufinj. jnpduiif qfiuij' nji- jiiufifi "r^pûunnuî , bL diULlujfihLuj [i
iqhu qifnLl|fi hph^î : Ijl jnpdiuLf jnr^- Ijhiufiufi juiL[unhfi[i(): 1;l q[iiupq uuu(jhu
l|nj(^fi h^Lufik uij({.nj^, iupLj(ufih q(L|innLqfi n(^finjfi pnj^ hîufih^ [i ujiuuLqfi ^n , ht
[i [unfiLupTi hL ui[iiih [i (|^hui[ifi , hL [ifi,pfi [luujpng^p if(uliuign([,p ^(uljnuih^, hL uj-
10 i[hp(uj hL
>uiL(u^[i [i , l|LUuy[ifi ujuuiLq.pfi (qLulpuLh^ qqhi|h()l|n(p[iLfi (uu(u,p[ifinL-
1 [iin£ufi, hL ujnh(u^ (n(ufi[i A(uqnL(jfi, ph(ufjq ,pn. Iil li(ul|UJU(uljnpq qopnL-
TL pnquL ^nlj qfjpnLLufiqfi : p[iLfi L|(n(up(ufiq[i (uuEih qtuu(u,p[ifinL-
liL lupq ri(J fi(uli(U(n(uljhLUî|^, J^^^fû- p[iLfi ,pn : U.((j(u ULphLffi j[ip(U([i fufui-
p[i(n (q(uri(U(qiufi [i(f(ufi(u^[i (uj(|^njfi, fi(U(^njfiu £(UiLh(u(j (fhq qp(upii uifiiuu-
15 npiijhl{h(u^liiuuh(U^[i(jhujjqnjfi(quinLqfi, fing uiuuinL(u^(uj[ifi qjip^) ^ :
XVIf.
^ttUli U-^nhhUnhû.
DE VULPE.
^(uqnLhuh (uuh p(upnj(u[uou(i' ph 'l^njfiiqhu hL uuuniufiLUj[i i[>n|)p hfi
(U(fhfihL[ifi fihfiqLULup hL qp()nq h Ijhfi- (fhfi,phfi(ujj]finp(u, hL np j^luiûIjî [i tiif(u-
20 q(ufi[ifi. jnp(I(uif ,p(uqgfinL hL £q(nui- Lh' ifhiL(ufi[i dVup^fîfi finp((i. finjfi (iuj-
fih npu np (uufih, [iifiqph uihq[i ULp [puu(uLinpq[ifi ((jnufil|nLp[iLfi,p ht
hfi
jLupq l|(uj hL Ijiuif [i (fn[up[i p(UL(u^[i hL , uipûipu[ipn(p[iLfi : ]r(ifi£ qZ,hpn([qhu
hppLUj (ufil|(ufi[i jnpu(uju [iij.(u2(n ULph^p. (uqnLhu[i fjif(ufihgnjg , hL qiq[ipf' piL(UL
hL (i (|hp h(h{> hL qinLfij^fi j(ifi|!fi
J*lii«j[i ^. (i l{hfi(up(uphfi ph
« ll.qnLhuiiLg npj,p
25 LULf([ini|ih, hL uLunLguifih q[ifi,pfi luifh- qnfi: » 1}l ^lipfiii hpqngfi, ph « ll(uîu-
fihLîfi: l?L liiu(fuip[ifi pii£nLfi,p ph ifh- pnL,p (fh(| (unnLhuuLfiu i(in npljULfiu quj-
uh(u^[igh,hL [i^LuLhfi jn((nh^ qfuu , hL (q(uh(ufi[icu (ujqh(ug ^. d
(ujfuqhu [ii(upiufio,p [(uuph, hL p(U([ih Ijl ûu [ip ph « J'(u(J[ifi,p (uqnL[iunLg
qijinp pu^fingfi, hL £LupiULf(uli uu|ujfi(u- hq[ig[ifi
30 fih hL nL(nh:
XVIII.
«l,U.U'b 8n'l.U.ah'b.
DE PANTHJ^RA.
ITiupq^ûphfi (uuh, « ljq(ig[i fuu npu{hu i'(uptijui(uoufi (uiihqjnt|uiqh, uh (ujfi-
uin[iiA iniufiq, GnLq(uj, isptqhii iquifsphp iql.u p(upu nLfi[i, np (uifhfuujfi (ufuuu-
35 (uufiq l;((iph(f[i, np h jni[uj(j-^: » fing u(ipli^[i h, piûjg (U(fhfi(ujfi oA[i pp^-
(1) Armenii Prseliator, verus vineas spiritualis
: potentia inimici auferat? Probe igitur,vere prorsus et
cuslos, cujus maiuri essedebent vimx fruclus,el con- accurale Scriptura nobis descripsit animalium natu-
dendi inregis cellayiis, quique 'pervenisti in sanct.um ras A', K, T'. — (2) Hic codcx arinenius Paris. !>' (loli-
Christi Evangelium , et accessisti in vitam letcrnam, cil, nl)i in gricco : Kai cu-a iy:jzr,v. —
(5) Concordant
ciir hericio conccdis ut asccndat in fructiiin tiium,
, nrineiiii cuiii griBCo sive in liisloria , sive in allcgoria
in Christum, eumque spinis mortiferis iransfodiat paiicis in fiiie exccptis : Atque David : « Partes viU-
luxque virtutis decus maculef , et tibi tuam hxc yium erunt . »
T.\ PnvsTorofirM. :m
uiiiir|i I.. iniriiriiij|iiiii|(S l. (i|'|il>i (|(îim|- liniMufi |<iii|)|Miiiiii|, niiiin|i uuiih infini i
l|liiiij ii|iiiuiirni tuiifi ;ini|iilii|iiii . (|lu|li(||il| |mii|iI. : 'liii|fiii|l.i) lii l{lifiiii|iiii|ifi iriiii |iii-
Li (ûi|U|iii|iiu fi I. |i|'|iIm (î|l|(injfi, iin |iiiuii ,iii iiiii|i uiiii infiii| i imii iiliuiij 'ilui in-
UJu!.. « l|in()(|l. i| i|iin| |ifii| ingifi. '

: u iii|iin|j lii iriiiu\ini iiimiii| . Iii iii Miin Iimii-
^ ((iM)ui(^fl l{>(l(l|l ruilfl1|lll{llll lll (|(|ofl l)ltM)IM |>ill fl |li|ll||llMI lil |li|ll|ni. M|UI|l.ll
I. . jn{i<)inir III iii|i||i. I{li|i [iIm' lii jui({liiiij|i ll.n in,{)!iiii| iiuil.: l-iii()iriii«>iiin|il| I. |iiiii-
lii [i ûufi ii'iniiifil. , lii |liin l>{)[i|j ini iii {iij i)ini)iii {)|ii h lii [iiriiiuiniu {)Im fi Sliuuili
iiiu{iii juiiifil. : 'liiijfi iii 81. {I ifli{i jliin illi^Mij, ni^n{MriM {>[u fi iii li|il|in|fiil'inni-
ii|)luj iiii 111 {uj innjin jumiIiiiu [i (riin li);i(| '
{>|m fi. ii{)U{i.ii ()ii|iiifi{>li|Mijfi uiiil. {Mn|)n|in-
<)
Oni[iu(^fi jii{i(liiiir luiiifit. [i irii{uiQfi, [iKMifi' {>i. uMflifiin(îiM)|il| I. '
: iMi nc [ifii>
({iiyl. ini(SuK\in|fi {MiMMMiin ni|. iii [i |iii- inninliij |)(i|i.{) ((|)iimm (liiinfi ()iiifi(niifiiu|
{Miifinj fin{iui |Mii{ii. uiin [iifil|ii(|. iii ({lu- lil (){>n('fin(| [iKMllilJUifl IIMIUIIM IIKMil|l.fl
(îiifi,{ifi iMi filiiiî lii irii{iv\ [i()l<f> ([iliin :'
4|'IM»
XIX.
Di: CKTO.
r*iU{M)jin[ii(>ufi iiuil. ^. 1;({in(îiifi [ific [i [l {l|i{)illflil|fl , lil UUlfini fl t)*)))!!) i\i{i)i flllfl .
^nijni iMi i(iM-[i i[(n*iuifiuii{{i[Mii|. i|[iiuiu{ Iii ii{i{>uifi ilinuifilifi {iltij {•iijMiili, iii ukM.
Al{infi fiiliiifi I., jiiiiiii()[ifi uilii)[)fi [i l{t)(|[) l|i{)iii{i ()i\i(iM fiiifi ifuifMil^ni fiii :
I.. i\ui|fi fiiMiin ('UMMiiAiiiifi ({in()infi|i i. : l) infi{i |iiliiil'iiiiil'i) ()uil'i luii iniMii , |miI{
lii j'({|iii)li)iii) fiini ii{ii|ui(jfi li(i{>uifi [uMilii inK^llullK^ iil l{UI(IMII{)iiin| i\l(lll llll llf
jl ({'^(^[l Ulfll||) 'UllllUlflilfl , !j[l(|ll '')lll{)l{UI- quunfil. i)[i iuu({ aiiiIÎi, ,{)uifi(^ji l{uuii((i-
hlifi lii (i|uin{i[Mi[iifi jifii{lifini fi. Iii |n{i- {)iiin|.{) iifi, ii{)U{i.u ''liiuiiiiii uiiil.. '( iiliifji
Jtinr i{{iuil{ nfilifi [i illi{M(i|' ^liiifiiM iiili- UllMniii)liilil{.{) jlKMI ){)l{il(| fllMIUI. D iii {)!.
n [ifi , lii [iûifil. {ifin |inin((il{ii (î)i[im , Iil 4 'rflllK) {lf'l( ^tUiflUMI^tlMIMI ll{) ilf i. {M(l-
13 (^MIK^ni if flUII 11 {lfli| [lfl,{lliinfl UMIlfl[l Jtllfl {i[i : » 1/1 ni) !. i{uiitiui{iii(n| aiiiI(|'i. Iliiij-
ijiii fii{u iii {ifii(i)iri, : iii.u , l;(iui|[), l;{)li(f[uii . I;i{lil||il.| . 'I*ui-
l>'i 1(111 {>!. i{iiui(liiii|iiu (yn|iifi ,{)n [i fi[]|.| iii inilliliuijfi ({iiifii{.{i i|mii|iMiim fi [i
iiuuiiinfiuij , {ifiliijin. ([.[•i>() [) ({ii ilifi ){M)jfi : [i i)|i Mnii{l.fi ifiiiM.. «tiii|iil.i|i |i l{liiiv)l.fi,
lil lll|| [ifu- {illllll{inll {MIMMI llll'l[l. |ll{)- ("(111 Mllfl [l (Mi{)il()fl, l')'lil|l||l |l l<l'lill'li|llMll..
M) (lllllf |MllflUlJ (){<ii{Mliflfl' 'Ullll lllfinj 1 {Mll {il; Ill li{)llillii||ll'l I!|M) [l lllll|lllll Ull|ll(ll{IIK|fl :
(1) Ait prophrtu : Erit quaxi leu pro dumo ut imhiiitfffl^ sittlifrrti lesludo T], tûixl .i iûaU esl ba—
pDridd Joseplti lunirti (»ioixi>,o; yiTiiv?) , pulrher est 1 1 ii:i : rst in lo4-is arenusis , similis insuiv ; vtu: ejus
et deiorus velul Hei/iua iiu.r diril : u Astuliil Heijiua velutt t>ethw swistitiur. Insrii aulem nautx , etc. In
a de.rtris » .V-l'. Ailili-iiiluni e nrrcco l\x, uI juxla allc^drin, nltiiii.i l.inliiiii li.ilioiil : Ksi i-J o'Jv tav, x. t. i.
cod. 1' : 'fixattiiiij) Sia/fOiiu mpiCiC/.THUvT) , KinotxiX- Ail |)riiii.iin ii.itiiruni (|iiitii sccuiulo iii loco |>osucn*,
\Uiri. — (2) Surtjil. ita et Christus .vc a inurtuis su~ Ii-gc1).int : KiTanivtt Ta ijÔvoia to xi',':o;, it.i prosrquuti :
scilavit pusl Ires dies. Ilac ilii (unifiiii , il iiilra ite- l'er pisrirulos iiuidem inlelligimus infideles ; in<\jores
runi, «]iiii' srinil in fjnrco , (|uiisi txtra IMijsinlogi ti"\- aiitem pisres et perfeitus bellua mahna sihi non rep»~
tiiiii ac mIiiI 111 nlli'j;oric(i glo.î.sa, cxstant. — Lcgo- {Tt)
rit. Ili vrru sunl perferli , de quihus ail l'autus .Vo» .
liaiil nrniiiiii :
/•'«•< i/ juicchi in culuel in tena, tli; «Imv Ht ijuis jam jxr-
5uiiiti5 cu(7i/(Wi<iiii(i»i ij/arui;i ii/nari.
6 "AnoaTO/o;. lla|j:Tcoi»i>o; «itt r, «if.r;'ri xai V; cof ta xai ferlus est insris ' Muyses, Isaias, Jeremias, Hierhiel,
iXto; xai f, yaÂt(,ii lidcni conlinuu : Ita r( de pan- haniel. Dmnesnue rhtiri inrulumes s« a maijno dra^
Ihera dicil p/iysiulugus ram essv not(inoixiXov. 'Ou oO- rune eripiunt Juseph utitiue, a femma ; Suianita a . .
8iv, X. T I , nt su|)rn. In lioc cnp. ct prirccil. rt^spicitiir senilius , Ttierltt.a liiiiii/<i. l folus Jit>, al> adfrMiriis
Ps. I.XXI, ().soc V, II; xliv, Kplics. ii, 17.
1 1 ; l'.s. .'i ;
y, W, niMll r ^^niflnn'li jt i^tyuuf ,\tfutUl,'li,
— (i) apml (;r<fcos nntnrn liocco
liici|iiiiiil a scrunilit
l|i«in<jjy |ll >fi'itililiinj \yitfJ liii y I /u/»«w •/«u^
motlo 1'hi/siitloijus dii it H.^t uinmal m Hi<7n. ui »ii>-
, i
j
: : r
Junas (I rcfo; .Sdrci , <i6 Amaleck: kslher, ab .ir>

tneH[\'an(iijria, mannu lesludu .\, H
.
ahanmjre iliu- ; I
la.rer.re.
384 ARMKNII VKTERES INTERPRETES
DE YULTURE.
('ui|injiu[iioufi uiuk, pl. h (îutîuTi l|njufi Fiup[iuuf U.uinniiu6îu6^|ifi , np nt-
lutup^ hph'. [i piupApuuuifii]uilj[i hL [i dhp jnpni[iuj[i[i <j8hp ifhp ^[lunLu^Ppîu-
5 l[iul|uijû hL[i,piupiulLicUuLu hL[i l|iuuuupu uinu, npujhu uiuh ph « î[hrffi (jnp
^hpui[i(] p(uul[h. liL jnpdiuif l|(uifhu(j[i hp- iuLiupqhg[i[i fjîfioi^.pfi : » ^filiui^ qi[hiffi
puij [i ^?ii[|ilpi, luiifinL qiuliL i|[iLpiu^[ifi. np liuuiuuL uiuiuL(j Ahii[i[i, hL FiiuLuiinui
hL iul|[iu p(ilpiL(îu(îupi|^ h pn^npiul|. ph ph [i lj*iup[uuifuij ^[iuil' i[iuu[i nqnpifni-
lpuif[i(j[i 2uipd[i^, luj^ iul{[i Ijiuj [i [ihp.pu, phuifi ifn^nphpjti, iu|^ hL [i [iiiufiAui-
10 [uiuquij [ipphL (îii[i([uil| hL Auijfi uuuj. pnLpu u[iuuih(juiL i[iu(i[i i[ipl[nLphiu[i
(iL ph hpl|[i liiuuui[i|i(jh [iifiu, hppiuj [ipii- ifhpnj: Oiujfidîuif .puil]inhu(][i[i ]nt|^Ln|
in[i [i t[hpiuj uil]iu[i[i hL ^[iui[i[i : .piuififh mnii[iIpiLp[iL[i.p, r2^nLp[iL[i.p.
Ijl i|nL ifiupq^ ph j|q(u[iiuj(jh linq[i ,pn jquiu()[i [i |)h(^ pui[i[i hpl|[iuiLnp. npu[hu
[i uiuuiiu[iiujh, p[ilj(uyLu[it\[i (^[uf(u[uu^[i l;uiuj[i. « Guili hi jhpl|[iLq jquiyhiu^
15 ij[iLpui^[i[i iul][i, np [ufuj[iuuf,p (ûuLpp 6^[iui.p : »
XXI.
^.uui, îapu.hîi.
DE PERDICE.
Biupnjiu[iiou[i ^ luuh i[iuu[i l[iu,pLUL[i[i iiLuuuufiLUj Lf[iLuj[i ^n({ [ipp(iL qLu[iif[iLn:
ph (|iujîKj AULu qnqLu[iLuj hL ^Luq liiu[ih. l].uh. hph u{niL[il{hqLup hL ^fiuiqhp hL
20 ,piu[i(j[i n^ l{uiph ruu[inuipuih{^ piutinnf IUL{LLl[l(ip,hLL|LUq[lL[! [i [Linu)nnL]Lu[inLp^[iL[i
AnLn(j[i, q[iuih [i L[h{uuj k\nLnq[i lÛLUihi uiu{LUL[i[ih(]Lup hL i|[ufh(jhp [i ifuijp ,pn
[ua[iL hL qnij^fi p[iih. [iul{ jnpdiuif h^(u- jlj({hqh()[i[i,q(ipîupjiu[i[ipLUL({LLi,piULhfi,
[ihfl cUu([|)[l'pn.£[l6j[lLpLU,pLu[l^[lLp LUq([fl h({|ip [l UULpp (ipLUlf.p[l, LUIl (fLUp(IUiphu[l
hppiu[l, (iL (^(u[l[ipLUL[l hL qLu[lLf[lUl[l hL uiaLu.pliiLqii[i (il LUiL(u.p[i[i[iu[i : U.uui(j
25 i,niu[ihli : ({h[uup(up[i jLULhuiuipiu[i[i[i hph »l,iuj np
'bnj[iu{l.u hL uiuuuu[iiuj jLuiî^mLU- jq[i.p [i(j(i[i liL ii{i nL[i[i()[i[i (niiiLij.p uinp[i-
l{h ({^n{ii{.[iu ifiu{in ({ui[i [iin{uuLfiu[i({nL- lyhLUj.p jiULiuûAihuîî : Ijl n*uu[i{> Luuh,
[>hiuifp: l>p9ihL [i ûil[i liLUUui({[i liuuuutihî « U.[iopl.[inL{>hLuifp jqiu(jiuL hL [i ifhiiu
(jhp({[iLULiip (y[inqu[i iîu[iLU^[iqh[i, luju- ^^[siuL q[ui LfLUjp [uf: »
30 [i[i,p[i (j*f'{i[iuiunu hL ql;({hqhq[i, hL iftiLuj
(1) Physiologus dicit

: Est animal cui nomen ql"i volufus. Jam tum excidentur ex anima tua adulteria
Kegh uiiiqq accipiter V. Gffitera ul in grtcco.

A', B',
pravie cogifationes, et concipietur in te Aovo; oOpavio;,
ut Isaias habef : « In tremore et timore concepti et nati
Operac pretium erit ista conferre cum appendice nostra
Tiipl v/h\iuii —
(2) Necesse est graviter fucrit alicubi de-
fiiimus. » —
(3) DecstinA', B'. Grajco paulo fusior T,
qui lcgit Perdix ... ova aliena rapit; impar autem
:
pravatum aut Physiologi arclietypon graecum, aut (xtcq-
quumsit ovisonmibus confovendis, colligit ramusculus
armcnorum, ut apud islos illud occurrat mon-
Ypx-.f)ov
arhorum, quos super ova disjicit,et cxtera calefacit.
strum S'i anima luaper diaholumconcipit? Sequuutiir
:
saniora Accipc spiritualem, lapidem EJxoxtov qualem

:
Quum pulli egrediuntur, et civolant, abeunt ciuique in
,
genus suum, stulfamque et improham derelinquunt
intelligimus beatam V. Mariam 0-ot6-/.ov quje habuit in
sinu suo Dominum nostrum Jesum Christum juxta
,
solam. Dicit : Si mischiam, si csedem feceris, et cras
,
confugeris ad iôaoAOYyiTtv, et accurreris ad matrem,
quod dicilur uLapis quem reprohavcrant, elc» Accipe
:
lapidenisine manu ahscissum, et crede emnesse de Ma-

tum te eripis ab injusta perdice, ac recipis le in san-
ria nalum , propter suam misricordiam pro eo qui a ctum concilium prophetarum, apostolorum et fortium.
via aberravit, qui Cliristus in Evangelio dixit, elc. Et David : « In ini-
et nostrx salutiscausafuit pannis in-
quilate conceptus sum. »
LN PHYSIOLOGIM. 385
XXII.
«UU.iJii irps>.uu.'bi).iiM>^nu"u.
DE MVRMICALEONE.
bi|[iijiUJCj P*liirfjui(j[i' luul.. <r ll'jw|iifli- i[uiufi io|i pfiMi |>liuifi^, .{)iufi(||i lu- I. (îun-
ujnhi^ uuiuiiul{(i(jiuL luii |M>(|U|i. i{li{uu- i[iiiii)i[i|ii fi juurtifiuijfi îufjuiu{iu(i*uj
l(UL[i: » U.ul. i|uuifi (f{Wifuifjiuii[u (Niii f/ fiifiufi fiifiii :
pl. i|l.ir{) fjn(iui iuu|iiîij iifi lii ifu{i fiM{iui '^'1 l'n('i"l|f < 'i^' l< u{ui(HU (ifiri
^'•{^'I
/(iîriufi. fiiuj(ifi fiii(iiii (([i îul{li(i (. liL (i{il{iii .uiifi(uu(ui{)i ({fiiu| , i||i lu- l{ui{)tiir.i)
irLUj(ifi [ifiqiu({(i(i : (tu{)(luuf (Nfjuifi[i ({ii- U.uinniîij ûiiiiiijii|^ di (fuiifiiliiu||i. Iil
(l[ufjfj, (il)l{lll (ifllll |>|llfl ((UIUlfl[l, l(l.ufl ll(- li()i{lll lf[)lllll IILflli^ tiL ti{)l{MI ituilUU
9 uin[ii^nj tii ({(.ufi if(W(fiufj : '('(.^ n(' niin(. [i iH.o (fui()i{({uifj ^ :
i[iuufj iToîfi (ifiiii p(iLufi, (ii (inLfjn n^ ni ui(;
XXIU.
I)E MLSTELA.
0{i(.fj,pfj ri(iuiiruijli(j[ifi (r[i nLuidf^ (ûi- rjlifi ()uiuii)niui(Siii|[)fi (1(11111)1)1 |i{iuifiufi i.
5 4)[iufi (ii nn [ifij" fjifuifi fiifui : U.(i(. (ûi,()iil. (u jMîduiif ui(iiiiiii.{iii (i|ujiitifi {ifil{lifiiii fi
dpl. (Jllii(llUl (lfll( (»li{liufj lUufllll lil JIÛI- (^(Muflll Jlul{lllflQUI(jfl, lil fllfiufi|l(|lifi [mI|i
fiuij lii [)fii[ (iil{iiifijiifj dfiiufi[i : ,{)ui{)(i[i, (^|i |ii(jliiii{^ 1. mul|iiifwu [u{)'(j^[i
r>li[uufiiii[ n(fuifj,() (jiiujjfj li[it{fiiuiii{i if[i îii[)(jl. fiui nAuijfi (^Milv-î ..uu{iuuu{i[i
nLUl[l(jlifj liL nifu[li^[l li[ll[flUlLII[l [l(fu{[l-
XXIV.
!0
DE EM(M)H(0.
« bl (r|i III ll)|l(((.,() (([.() 1(1 (UMl^^fl^ (il lf|) pi"|| iufl[l. (il JM{)«luilf (MliUlufil. ([filll jl
11(1 [iflO fllf(ufl I. fllfui : )l .(>>ufl >fl^{l|U*l li{){>MIJ {)IUI MI{|| ll lll|Mllf(l.
*iMII{)()M 1 '
, li(ll. |lfl|' |l 'lllil^MM ({llMl : lll JM{l«iMl(f ((M1iImI.{i|| IjMll fl , ||{1{)MI| irilllU-
l'> ')MII(|Ulfl |lfM' 11(1 I. |l I(||ImI. Illllfl l(li{IU{lll~ fll. |l l|lll{)fl lil ([lllliliflllljfl Ulllll.lifl til
(llllfl|l ()l(l{llfui(l (), .{llll{l(>M> llllllifl. JM(1- (l(|lM{l(l lllllll. :
(llUlf flfiglilMji. i{lll{M{ll{[l{Mllfl' ([{•ii{Uuflfl llMjflUjl.ll lil lllflli()lil l)J{)fl UIUIMUlfllllJ
(IJ Elias
Tlirshites ait nrmoiiius iiicndosc, ul pnlcl p. i)S-i. — (.%) Fusior ah hislorix inilio arinrnius : Lfx
el nliliT Jol) Iniidnl » lutmit titnnniialfun iiintia
: » intrrdi.rit nr tnandurrlis iry.-AZâ , nrr '
"i iiiniU
— (i) llir nr.Tci) j)i('iii(ir aniiciiius : Sr-ijtir ilf olrrilius r\l . "r.vj^.jî; rst aniinal vi fluintnr .Vi/. iiiittU
mandiiiat , nti jiatris niitiintin. i>ci\ idfm Milcldr i' illi rui nomrn < harato> h i rrocixlilus? ;. ^>umiii Jur~
gra'i-0 8U|>|il('ii(lus Iiisco scijuciililius : Inttrit ujttur, mtl CharatixH y ad rui» aofrfU
04poK'.,i.»« , rli . Ilcm
nuUatn esram halieits. lla rt Itimu qui iiis in suis ililTrrt iii nllcôria : Sic intisibilts Satanas in mfrr'
non lonsislit il.ijitr.r rsl
, [7t) Kn nriiiciiii claiisul.i . — : uuin acrrsivil filios homtnum. Cntrslis aulnn Sal-
Son rniiit in)s\untus /V« srrvirr rt titainiiton.r, nrnur falor Chriilus. astumsit trrrrnam noilrant nalH~
,
duas Itaherr inrntrs. aut duas rum Itominibus liniuelas. rdm ad inftros desrendtt inde mortuostdujnl ipM
. . ,
— (l) Cirlrstrm fianrnt ntunt , rt spiritualioi fiotuiii nos c>avYc)ii.) r?.; a.aTiootii*; Ixlos *fftcit , tt CQntrivit
iumunt in b^rrlrsni^mandatasciliiet diitna.Ci. grjcc. sUmulum Satanj:,
III. a5
38G ARMENII VETKRES IINTERPRETES
nn |i i^cln[uu juiiji2uuul(lnu(j qnp- 4iu|ujSuifiliiuûti, uiLlrmbo^ juipnipbuiti
q[iu ifiupr|l(uifi. hpljfiuiinp l|lj(iuipuipti [iLpnj qnLuipjîugnjjj qifb(| bL ijif^pbiuq
*^p[iuuinu luii f[(ini|bf|hb pfinLp[iLfiu ifbp q[iJiujpng uiuinLu(iiui[i :
bt bo [i i|dn[uu, l|np(^biug bliiub c^LurLui^
XXV.
DE UINICORNI.
« npu|bu i|iuu[iui^b brijbpuL: » bif^: » 0*iupAbun pfc « Suipnjg ifbq [i
I'uipnjiu[uou luub' pfc '^ tiifiuEi inLufiKfi 0*uiLp[i bi|^[iLp i[ipl(nLpbiufi

^'"•PP
nnnj, bL uujum[il| b qîuc^Lutib jnjd, bt 6^mumj[i [iLpnj
10 if[i bq^bLp fc [i qpiLûti, bL j»lpupb np- hppbL b^jbpl^ti[ig, n£l|Lupmg[iti lipbfj-
unpqti nLtib^(|tim. b^ mubti, linju unLi inml|j) bL (]|opnLp[iLti^ ULtib^ cjtiLu: Qtii|
ptil|btinLti mnm^[i tinpiu, b^ tim q[iLfl. mifbtiuijti[i lULfbtimjti bqbL, if[iti£bL bliti
^ng l|nLu[iti bL ^banLgLutih. bL m^b jmp({îutii| llnLu[iti, bL « Pmtiti ifmpif[iti
Ujmqmm pLU(|^mLnp[iti if[ibq^bLpti bqbL bL ptiiuljbmg [i Lfbci: »
15 Qum mjtiLf, « \ju bt Alujp [iLf Lf[i
XXVI.
'lÛ.U-bÛ.UT-PhnUh^.
DE CASTORE.
l; bpb [itiji np l{n£[i l|mui|p[inu. limti- [utiqpb, bt n£ bLU ifbpAbtimj [i Jjbci:
nmpm bL c^qoti h, bt l|mpbLnp^ tmpm ^Lup npunpqti ummmtimj h, npuihu
20 p(J2k"*^Ph'-^ ^' ^^ h "'"Ltiu pmqiuLnpmg cj^pbm^ h. « ZiuuinLgh^ [iLpm^mti£[iLp
h: Bnpdiuif npunpq qlibui tinpui bppmj , qu|mpmu', npnLif limplj' c^timpljti » bL
Ijmph ql|mpbLnputi bL ptiljbtinL jnp- mj^ti. c^miim^[iti jnju IjmpbugnL^ ptilibu-
unpqti. bL ph luj^ npunpiy liLutiq[iu|[i ,
griL^ umuiLutimj, b^
[i ma|m limmnLU-
guLgmtih b^ npunpqti
tiifm cûibq[iti , gncî (ILUjti U.p6^m& bL : nul|[i ne nLtih[iti
25 [ippbt mbumtih (^mbq[iti' pnjj mmj bu [i ^bmpnu bL 3ni[limtitihu np^ ql{mnti

pmg i^mutimj [itufmtih: c{^timgnLg[iti. qmjti Shpti u{mmnL[ipbmg
\}L quL timlimuiml|bm^q ph l|mLf[ig[iu tmgm. « ir[i "pmiifimj^ nulj[i bt mp-
ptil^btinLgnLU lua £mp npunpi{^ti qnp [iti£ ^mp'^: »
XXVII.
M DE ICHNEUMONE.
t bph [iti£ np l{n£[i [iÊi[iifnti ^, np 2iuiq[i,^hiqhm umum[il| h. bppmj ^bi[ih
pmpqifmti[i libmmlimti^. pi^timifî h l[[i- qmtiAti l|mLni|, bL qmj l{n.nL[i if[uuif[im
(1) Tres interpretes armeni, inde iterum conveniunt, stafesipsum apprehendere ; cum omnibus omniafactus
prfcmissoque Ps. Sicut desiderat cervuSj nec monoce- estjdonec veniret in Virginis gremium^ et Verbum caro
rote quidem nomine appcllalo, de eo tamen conlinuo factum est. Nihil liabent de secunda natura. (3) Et — —
agunt Physiologusait eumdem esse parvumul hsedum,
: in domibus regum invenitur, id grajcus non habet.
etc, ('aetera ut in grffco,omissatamen irspixoTiri- tcw; Se (4) Agraeco dissimilis arnieniorum clausuia Ma- :
dypeijeTai; cujus loco liabent unam vocem ambiguam : lus venator Diabolus est, ut scripium est : « Solvite
Aiunt : Virginem, etc. —
(2) Deest armeniis quod ibi quod cuique debetur; cui tributum , tributum. » Pri-
griBcus babet "liv Ss y.epaTtov lyei. Legunt enim
: Et : mam spem avellamus , eamque ad Satanam projicia-
adducit in palaiium regis monocerotis^ prout dictum mus, et inde illi debita solvemus.— (S) 'Jxvsufxojv, qucm
est : « Ego el Pater unumsumus. Et : « Erexit cornu_, interpretantur vestigiorum qucesitorem , eTU[j.ov in
etc. » Addita eliam graeco notare esl in allegoria : gr?eco desideratur. — (6) Ibid. desunt quae graecus :
« Quum e ccelo descenderet, non valuere angelica; pote- 'Eav evipy) ... Xeyet.
IN PIIVSIOI.OGLM. 387
[•^n 4l'7'""il'^' ''• '•"l""[f' rj(»li[iuil*ifi np iiiiil.|i (jljlifiiupuipL' |>l. ll.iiinniui^ liii,
U|ui'>l. ' : 1,1 iir Ipnpliif pli(| i||iifinl|ni() ||ifili|. ijiuuti
l;i «l»pl||M'li iflip |i riiiijiij j.uiii. (|lip- uijfiiip|il| np ifliJV I. .pujfi (|miflifiuijfi*
l|piuj|ifi pfiiiip|iifi , ht uupufi iûifilipli- i|iii.pp lii^liL, n[it|iuiflifiliu[ifi IjLyiiLujjl.
5 Lnjp qiucîufifi IiL <|i[[i2iuu(fi uuiuiiufiuij
XXVIII.
4.u.u'u «nb(M'0-i;ri)i'n'i. MJ.nnoa.
DE AHiu)ui: im:i{ii)i:\ion.
I^* (Viun jifit- U(lip|ii|li.pii|infi, 11(1 ()iU(U(- (MU(K\(ili|n|fi *iiii|uifi|i ||ii||i ji i|lipiii| pn : >
iriufiji l(2iniuu(uifiuil(, lii I. |i ^(ifi- *'luiiiii)fi i|uiiu\liiii| .1.111(1 ii|fi |iifinniiiiii-
r||il(u, lii u(iniii i|| (Niunnjfi ,()Uii|(j(i I. .(iiiifi n iififi. uii)iiii fi|i,()fi, ii(i.(i (ifiniii fi|ifi (|Zii-
qiuinifiui|fi ,()uii)(|(ini ()|ii fi , lii iniûii fi|i.() i( ifi iini (i(<' fiiriiifiliiii||ifi uii)iui fiii|fi inliii-
Iiûifilifi |i Auiiifi lii niinlifi (^11(111111 i^fi : )liinfi : ^^.((ii| > |li(i , nij ifin|ii( , |lini uin fijnj
ji p^fiunrii I. ()A[i , i||i [i *ini|uifin((l.fi (pf nnfi^lifiuii ii(i I,iii([ifi , (||iifiiifiiii| i
Iii 11 i[iiu[ii«-[i : ir[ifi('iiifii( [i fiiii l(iufi iui|ûii - iui|iiii fi[ifi 11(1 1.^ )li(il|fi|i(| lii uiifi((liini i
^ fi[i.()fi , (|(iii()l. oAfi ifli(iAlifiiii)^ )uii)iui- i|lipui) Miiiii[ifi, (iniii fitf[ifi (i|i|iliuil|li lii
fi[iufi , lii iii' [i 'iniluifiî (îunnjfi iuifi- |i i|li(iiii) .(ui 'iuifi((|ii|l. : F^l. iiiii iiifijj innnu-
r|[)U(li^^ : H'!. jui(ilii (fni tnii l(uju I. *)ni|iiifi|i )[ifi|iij[iii o;iiiu(iin((liiu) )iuiiiiiniiu(>inj-
fi[)[i ,
jiu()lii li)ii l(njii i[iiii|ii«'|i i|[i iuiii(fi. [ifi (([iiiini plifil. , ((inuifil. i|[Miuu(fi niu-
|>l. jui(ilii lipi' )tu(ilii ifniuiii : ImiI( ()l. iflil(- iniufituj lii iiu(uifitufil. : lliin(l.u infin
fi|i(j[i (111)1111 fi|ifi [i (^tiinnjfi, Ll 4U)(jl. ('I(tu(il. |i (Niiinfi (flnullifitu) lii iic |i uiijiu-
oAfi, iiu(uifitufil. (^fitu : fi[ifi lii nr |i u(inni i^fi fiiMiiii. Iii n iii (i ()l.-
'0'(unfi ()()[ifiiul( I. ^.op uiiflifili(|iii fi, liL ni fi[ii(|i.(i()li(il(fitui 11(1 Zn((lifi Alii) 'ini|iiifi|i,
u(ti)nir^fi lii riiii[uifi[ifi' l)(ii([ifi if[iuu^[ifi. ny l(tu(il. ([[i^tuu^fi uiuuiLufituj i|fiiuiili[
npuji.u liL Mmii(>(i[iI.)^ uiiiiuij. (i ilii(([ifi (ÂIitî :
:5uni(i(i lil(liu(jl. [i .pli((t liL (ôpnip[)Lfi
XXI\.
»i.i).U'b i).'>-n luo.-b V
I)L COUVO.
r'uipin.() luiiuu) l;(iliif[iiu li(>l. <' 'li(iu- uiu(iuiii[i : » n.iil. di (îti((i)iiii I. (il. irh
U)iu(i ImmiIii i(ui((i)tiii if|iitijfiuii)litn) juifi- ()lii)^ >i((l>ii ((i[(n(Mii Jtnfi I.. Iiul;
'l'"J'
(I) Grn^co (losunt liirr : Kt coufidentrr revrrti- ol>umbrabit tibi.o Fruclus quoque est Spirilus sapien-
tur , ut ruin dramne dvierttl. Nola oliaiii (inni'- li.r; paUii' " SpirilumaccipiuHl ^
'
' ,%
nionim fimin Mcidit int i\ibile animiit el dni-:

/•."/ rrunl furii (.'ave ttbt , u hoinn. e •
:i/|
conim Sataniitn, Salvalori duentetn Tu heus es : . ,?'/<'r>iui)i acceperts Sptrilum

sptnluatem roiuinl<am , ,
rui ei/it ire 'ontra nequeo. Kr /io<- jam et «t i/ui um- 1/u.v de civlo desvendil insedilque \'irijiHi, eodrm modo
,
nium tnajnr est jiarviis farlus esl ut salvus umnrs in le quiescet. Si fuerts Cotumia iin*- inUlleciu ifujg
fiiriat. Solriiinia
,
riiy-iolo-;.) iiltiina
,
li rr titIi.i. — adivina sapienlia eUmijelur ,le Salanas draro inv^H

el ixridtt. .M lile arbvrt hoh pvlesl acctd<-rt nedum
(2) llnc solin linlhl l^. ciiiii iiuilla »an.'l«tf; s\
ciiiii ,
gnrco foiifi raliir « .Irtwr esl inquiunl Percht.ion : , . uiubrain ejus atlinger», quin iinino nrc fruclum. rtt
dirla nuiul esl lorira . el <i;»ii</ Indos inrrnilur. /Vu- ifUuiiue dum cirlestem habes
. m, Itbi adum- ' '
clus aulnn, elc

,
—
{7i) Infrsltiest arior .//<i<or»t. </iii hranlfiii jam nnn talel draro
, ttlt mnrre.— "•
ab ea dectinat ejusqui reformidat uinliram , nec in

,
(ti) .'êdish 1', 1)111 «ultiN li.tlx'! Iioc r.i)tuirl tliiit M.Miucn-
eam .«<• </i/</<-/ Immiltere.ih. (4) « .iilxjr l'alrts imaijo — lia. liur gra-cn n .|iiiii>li iil i|uir i>u|tr4 iuM-ri)t»ituii« mpl
est fiU'lit\el unil^ra. ! ilii unigcnilt, direnle (iuliriete x<>piuvr,;, |). r»*i7 ; arincnii *cro îdcntur cortum
;
iiSpirilus sancliis su]>erveniel in leet.virtus Allissiini rcfjticcrc.
a5.
388 ARMENII VETERES INTERPRETES
irbaujti[i QCiljlipti , juiji i[iupnLdiu[i n£ Iil «^ûiguiCi ptii|^ i[iLujm[i bt p[ii|^ ûip[i
ifbpAlifiiuj» : bulj ifb|) bpU nLfi[ig[uf4) if|i2m \i ilm[i
^pk[i()ti (}ni|ni|nLpt]^fi npu[hu uu(mti[i[i ifbpnLif qiupuip[i^fi, nj* ^[ifi[i(|[iLf^ Lfom [i
(jPnufi bpl^fiLULup qûjjpti [iLpbuiLg '2tiLU()ni|[i uuimLufiLuj: 1).li(uj pb i^bpLuu-

5(^8[iunLU *Bp[iumnu, bL £l|n£bgLUL mjp g(i [i ifLumLj puibfi, LfmuiCib iiuil|mn.uj-
tingLu 8|iunLu: \}l npLLjhu Luub I).iilu- Ijnpi^fi:U.u (ipnjfi jlu[iA[i[i nLti[ig[iu bL
^biu^fi, i( KubgLLij (|,pb(| [ippbL qlinju uiiôpu ifLumnLgmEi[igbu ^[1 if[i fifij[ig fc
uuLpp jLubi^[iLfmfi LUubb^T^p[iumnu[i » : Lqiulimuimtib ûpmjb^[i, q[i if[i Lfmm-
Ijl tin^LU pni|[iti qLupmp[i£ti [iLpbmtig , ti[igbti (^nq^p jmtibpbLnjp [1 uinLfi ^n =*
:
XXX.
10 'lÛ.U-u SU.SPU.^hl.
DE TURTURE.
Op^tinLp[iLti oplitinLpbmtigfi mub. upti 19*mpop' bpbLbgmfi fiifm ITniJubu bL
« Smjti LnLumpml|[i bqbL ûb^[i jbpl|p[i l7q[iLU, bL pmppiua brjbL jLuifu(njti.
ifbpnLif:» l3.ubqmiumpLuljhti. ifbl|fi[i bL « 'l'ui h npq[i [iif u[ipb^[i, i^Lfm ÛLm-
15 n^fiLuj [1 pmL^LfmLfpn^Li bpmLfmgti, mumfi- puL^: »
A[itifi u[iph ptiLul[b^: SmLupLuli Lf[iuijti ptiml|[q u[iph ^. bL
"bnjtiuihu bL Shp Lfbp ifbljfibuq qfuug ipiL^, LfLufilpiLfi|. bljbqbgLnj, qM^pîu-
jmfiLuu|Luui mbqf b^ Ijuijp jLuqopu, mnuq(|bgbm(h^. u[ipbgh^ qmm bL npîi
(^[1 nLuuLugh qifbq. bL b^mfib^nL[ [1 ^bLu- pfiml|b^ [1 ummmfiiujh^^ :
XXXI.
20 tû.uii &hb'n-u.'ii.
DE HIRUNDINE.
S*pbm^ h. « npu{hu ^[i^muti lujti- lUnjfiuihu l|bfimpmptiif[i lufiqmLf jqm-
ujhu %bg[i, [ippbL qLuqmLfi[i LujtiLL(hu gmL bL Lf[i mfi(|LULf ^timL, if[i LufiqmLf
iffijbg[i, q[i tinLmr^bgmL mj».p [iif [1 mb- (iimjbgLUL, Lf[i Lufi(|LULf jLupbuiL [1 Lfbub-
25 umfibj^nj » Ijl ph « SLumpiu[| bL 6^[i-
: |ng :
^mufi Aiun^^p L[LUjpbfi[i^) ^LufibLufi qcûi- « F[i h l).umnLm^, if[i limLmm , if[i
ifmfiiul|u [iLpbmtig :» U.uh q6[i^muhfi ph Lfl(pmnLp[iLfi , Lf[i ^LUjp lUifbtibgnLti : »

if[i mti((mif d^tiLuti[i bL mji ne ^ :
lumbo
(1) Physiologus ait de Corvo: Est genus simile co- paruerunt , etc. T'. — (i) Addit idem : Turturem jU'
pdr ejus moritur , oCi ct. e. a. Plebs jtidaica
: si vat remanere solam vos , Ecclesise filii , Christum
: et
occidit Verbum cceleste , Patrem suum , Jesum Chri- induistis : ne pigeat habitare seorsum et procul a Sa-
stum, neque hic pro illis vir vocatus est, ut ait Apo-
stolus, etc. Illi aiitem dereliquerunt creatorem suum,
tana. —
(bjPraemittitur inarmeniisPs. xxxviii, 14 :['Q;]
ycXiStbv , ouTw; cpa)Vir,(TW xal cj; TtEpiCTTEpa outo); fj.£Xe-
"
etadulterium fecerunt , etc. (^2) Graeco deesse vi-

— ff\GOi EîXiTTov ya.gi [>.o\> ol 6f 6aX[jLot toO
,
pXeiteiv. Deinde
dentur quae sic legunt armenii Tu vero qui eum cum : Jerem. viii, 7 : "Eyvo) tov xaipov a.\)xf,z TpUY<^'^> xai x^'''"
amore suscipis, orabis ne dormitet , etc. (5) Nulla — owv, dypoy (jTpoij6ta. Sic enim legit et dislinguit arme-
cum graeco varielas, nisi in interpretatione allego- nius, qui et ita pergit : Ait de hirundine, puUuni unum
rica : Similiter Dominus noster recedebat in locum ab ea gigni,necplures : similiter Salvator seniel, etc,
deserlum, et incipiebat orare, ut doccret nos, et quum semelcrucifixusest,scmelsepult.us,etc. Deestclausula
ascendisset inmontem Thabor, illi Moyses et Elias ap~ xaXoi; ouv, x. t. £. et qusecumque grceci habent loco 2".
IN PllVSIOI.Or.l M. 389
XXXII.
^MMî, l;'l.S>bPniO''b.
Di: CERVO.
rMii|uijiii|iioiiri iiiiil. (|ir|ilii)^linni I. ' ,

|)l. '(iiiihuil.u lii l{lil'iiii|iMi|ifi il'li|i liiiu{ui(j
uuiiiiii[il{ |) ^fiiinrii I. oAlifi. i{iiii|in-li oAfi (|iiiiiiiiiiifiui| (|ifli(> i|lMiiiii{fi. Ii{il|fiiiij|i(j
5 (iL iriniiifil. |i Aiiihfi. Iit lii|Q|i|ini fi li|)- Q{ini|fi ()ii{i III fil.{) jiiiiiinni iii(Nuiilili |iilinii-
puij ^fini (||i|i{)iiifi |ii II s){)ni|, lii (|iiij |i inni {ilifil.li lii jiiifi..MUiL iiinui.{i|ifiiii plifil.fi
oiul{fi III {) oAfi 1(1111111. |)l. Ii|iii(il.' I|n|iil. (i{i iH' l{iii{it.{i (liii (ll|ui|li| 1111(111' ^(nijfi
iii iuj(iii|l.ii iiu{iii(iiu(il.. Iii {>l. nt' , (|v}iii {i(i iii(ili{ilii n|{t i|lmiiu{(i. ui|| i|uiiî|uiiûil{[i
lilii^nL [1 6uil|(i liL uiuuiuil|l. : uiiiiniiil|[i ^:
XXXIII.
10 >UUru .IPlUU.MIbl.i.
DE AVE ZERAIIW.
}; liuii ir[i iip l|n(>[i (l|iur)Uii. [1 (Sn- 'iiu|[i lu |>jnl. iii (iiu[iiiu|ii(iuiin. (iiflii).
i[ni |>(iuil|i. , lii |iii(iiiii|uitii (>(iiii(ii| iiiii- iridv [1 (liiii(iu(iiiil|ii iip li|iiifiliif|) [1 (|ui-
(il., iii {iui()ni if un[iiiiiiiini {>liiiiif{i 'niidl. i) ni lii [1 iliuiiirniin |>duil{iii|iiiidl.ii , iiijii
^ (^ni inKîiKinid , lii inuid[) nni dl. jiiiiniiil| [idnd jiiidi|di{ni| |i |iiju iiiduinnili{i [1
(Vnilni ni|l||iiiidiiii[i : Iil ^)Ui()[ii li|iiidl. Iii i|li|i[id («{ini iiiiii)l.il . [1 iliii||id luillidiiijli
|iîildl.' ijiiiud (Niii|iiid lii |) )diiiiriiiui|d. t\ui(|iii(|. Iii iidnii|liiu| l|li{iiiil||il. iiiu-
lii li|iiui) [1 i|li{)itij ^ni|ni fi' riui|[i [1 [iiiMiii, iniii iii(ûi|[id l{linuil|{iiii|d :
bri l|li{iiiiillll [1 i|ui|{i p[nl. ()Aiitd (f[ld|> [1 l\^\ jliii d iU|d (l|iliiiuild illli||ii li|Uidl.
:0 (lui((iiidiiil{ Aiii(|ni d. Iii iiiii|iii tiiii diii [11 {i lil 'uudl. iÂiiii{d jitifii|di| iit| . Iiiijli lii
0(idiiil{iiid , lii [iîiidl. 'iiiifil. [1 (|iiiirtii.|i IiL i'|i[iiiiniiii 'niii)[ii iiiidl. (|illi(| [1 il|ji|uu|
|i injii i)|>|i In ufinMjtiifil. : (îii|l.ii iii [1 n ^fiiiiifliiiii| ii{uiiu)ui(| . tiijii
l'iil{ ll.innni iiK^ itti|li(|lMU| [1 (^diudi|ii |ifi.|ifi [ iiiiiinuiduijl. iii [1 i|ii|uui| lui|uii :
iinl|{iuij[idii , iii ui(>o.{t lii ,{iuii)i|{i l{iiiid)it
(1) Physiologus dirit ile nwnorerote. Trcs indo ilc- imiltaquc cum ipruinna ovum parit m.iiinium. Quod as-
rum convciiiunl codiccs armonii , »fil facili ct forsnn |)ortnt, cti|un>iin nitlo ponit, in inio mnri occnno Tuni
coinmuni rrrorc ; csl ciiiin l]'/iL,/ff,fin, viift/hrrru, •'r'"c surît, ct ilcruni dcsiciulit. ol> m.nrc ct lioslc»;
01i,/iiii „1...—. - ilcindc occnuo .iiiipcri tnincns dcspiiit abrsso», cl
M„.,„ .„
onoccros ,
.,l..„,
tilcin r.....
lcrc cum I
i,,/> , icnni
.
cru, Lcr- I" ,
,' , '
n-
,
vluiti nu-
—
1
/., /j\ ,. . . ovuiti (Ic5ui)cr roTct, iisiiuc nil pulli tcntpti*.

vus. Ll. ()unc supra in cap. x\v itotnnliir. (2) ()cci- •,• ., ' . , ', . , 1 . , .
,•, ,
' "^ ', , ,* ' ttlitim «il)i nimimit ct ilcsccndit , , ct na tcrram icliit
ilit ilracimrm maiiiiuin, el ver niiunm rirlestein, iiuain
... n 1 r.
1 •. • 1 . ••
, ,. .
., . , , I , ovum ,
.

Pitra. Spicilegium Solesmense. 1852. Volume 3.

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

You might also like

Pitra. Spicilegium Solesmense. 1852. Volume 3.

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Pitra. Spicilegium Solesmense. 1852. Volume 3.

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

>«• .

ANECDOTA IIACTENUS OPEUA.

I>UBLICI JURIS FACTA

CURANTE DOMNO J. B. PITRA

^OXNULLIS EX ADBATIA SOLESMF.NSI OI'EM CONFEUENTIDtS.

EX XLVIRIS GALLIGAE ACADEMIAE

PATUIIS SACRISQUK AEDIFICIIS

REI SYMBOLICAE ET ANTIQUORUM ARCANORUM •

CLAVIS PENE UNIVERSA

CIIRISTIANARUM ARTIIJM ET INTERPRETI

Tilb. I, n. Meiisa eucharislica cura pane ct pisce, v. p. 506, n. 22.

•). Piscis dorso fcrcns canistrum sacris panibus refcrtum ,

CODICES GR^CI ET ARMENII.

A Bibliotli. Parisicns. Impcr 2426.

A Codex Bibliolhecffi Trecensis , inscriptus sub numero SIO.

-r- Loci qui in eodcm codice desiderantur. Cs. ibid. et infra P« 2, n. 3.

Satls multa tam de Clavis libro quam de ejusdem com-

priore hujus voluminis parte, statim ad posteriorem acce-

numenta, neque ignobilia continet.

rum quorum unus vel amplissimam hujusmodi avsx^oTwv bi-

bHothecam sufficienti laude cumularet, nomina sub uno et

eam nobiUssimo et erudito viro Thomoe Phillipio Medioinon-

tani musei conditori jure merito rependam. Cui eninivero

olim Atrebatenses codices discutienti ad manum venit inein-

agnovi alacer et sahitavi illain llieronvnii ad Pmbam episto-

indice, qufe nostro bono periit. Nam si superesset, magis

ungue non enim utramque bbrorum re-

sale conspersa, qualia de Paxamo et Apicio, de conchis et pa-

in vulgus emisi. Verum ut meo, qui nondum edita promise-

dere titulum, nisi, tam mea quam amicorum ope, novam

nia utriusque indicis elogia sinceritati integerrimse resti-

tlcB ad Paxianiim aut Paxamwn, eumdem opinor, quem in ,

nova epistola cavillando laudat Hieronymus; eas enim, ma-

in amphssimo Bibhothec?e imperiahs theatro palam positi,

fore ut deinceps meliora redhibeam et auctiora. Sunt deni-

a vetusto lexicographo ^seculi viii Ansileubo ex ignotis , ,

commentarioriim interpretationibus excerpta [p. 396-396].

gula convenientius et uberius tractandi. Quorum in hoc

Varronem excipit Loxus medicus, forte neqiialis, certe aii-

liano notus et Arnobio, innno, nt videtur, Pbnio non incom-

lis lapidiim, qui opportunam prnebet occasionem veteres Ju-

aiunt, sive e fonte primigcnio vetcrum Gnccorum [p. 338-

cpiidnm llibernicus, Scotorum apostolo rccentior[p. ^^(j].

editis |[). 4<>^-1 1^>|-

A(l hujusmodi lormulas rcfcr, ut iufra dicturus siim, tuni

PRunENTii deinceps amI)o JEdificium spirltuale describunt

prae omnibusuberrimusi^oi-i^allegoricaee^yiyviT/i? [p. 489-498].

visum est, statim ab initio singularem de Re Symbolica dia-

Quod In superlore toino pollicebar , liuic nic pnemissurum ob in-

quidem ejusmodi disputationis (jualem etiam nunc multi et summi viri

instituere solent, ea lex est , ut si quls hanc j)roviiuiam suscej)erit,

loquelae , sive monumenta in sermonem veniunt, promtus et idoneus

timendum ne si j)auca dixerim, vix trita regeram; simulta, imprudens

historia rei symbolicae in spiritualis intelligentia; formulis consignal£e.

nein obnubilarent. Quod mvstice lalet in symbolo id gr;e(is 77Vcii|y.a, ,

vou;, To a77o'pp-/iTov, ix'j'7T-/;piov, avTiTuirov; hilinis, arcaniirn, sjtiritiis, s/n-

solet ;ili;is, usur]);iiuluin venit. I^ito eniin sensu svmboluin (|U()d\issi- ,

gnuin esl, '^xaaov. Noslio ;uilem (ju;dem e\j)riniuiit j)leri(jiu' ^illcgoiici,