Pitra. Spicilegium Solesmense. 1852. Volume 4.

^>
mSMl^'M3M.'
Digitized by the Internet Archive
in 2011 with funding from
University of Toronto
http://www.archive.org/details/spicilegiumsoles04pitr
SPIGILEGIUM SOLESMENSE
GOMPLEGTENS
SANCTORUM PATRUM
SCRIPTORUMQUE RCCLESIASTICORUM
ANECDOTA HACTENUS OPERA.'

PAQISUS — i;XUUUEBAM flBMIiN DIDOT FRATBES, VU JACOB, 50.
SPICILEGIUM SOLESMENSE
COMPLECTENS
SANCTORUM PATRUM
SCRIPTORUMQUE ECCLESIASTICORUM
ANECDOTA HACTENUS OPERA,
SELECTA E GR^CIS ORIENTALIBUSQUE ET LATINIS CODICIBUS,
PUBLICI JUIUS l'\CT\
CURANTE DOMNO J. B. PITRA

0. S. B. MONACIIO E COMlllfCATIONE CAU.ICA
KONNULLIS EX ADBATU SOLFSMENSl OIEM CONFEnENTIBOS.
TOMUS QUARTUS
m QCO MONUMENTA TAM AFRICAN,€ QUAM BVZANTIN* ECCLESI.t
PROFERUNTUR ET ILLUSTRANTUR.
/-
PARISIIS,
PROSTAT APUD FIRMTN DIDOT FRATRES,
IKSTITUTI FBAKCi.E TVPOGRAPHOS.
M DCCC LVIII.
57 8^
ALEXANDRO • JACOBO
BERESFORD HOPE •
V •
C
DOCT •
JUR CIVIL
SENATORI •
REGNI •
BRITANNICI • PRO • POPULO
QUO •
VERBIS •
SCRIPTIS • EXEMPLIS • PROCURANTE
RES •
ANTIQUARIA • BRITANMS • LN • DIEM • CRESCIT
CUJUS . OPERA • ET • SUMTU
VETUSTIUS IN •
ANGLIA COENOBIUM • MONACHORUM
QUI SUB BENEDICTI • PATRIS • LEGE
AUGUSTINO • DUCE • MILITARUNT
DOROVERNIAE • RESTITUTUM
QUARTUM •
SPICILEGII •
SOLESMENSIS TOMUM
TITULIS •
ET • MONUMENTIS • PRISCIS
INSIGNEM
EDITOR
D •
D D
ANECDOTORUM MONUMENTORUM
TABCLA ET SCHEMATA ACCESSERCKT,
Xjbul. n. I. Fragmentura canliii Zucliaria? ciim glos.ta e cod. 2500, ile quo v. p. WO.
II. II. Initium decieti nicirni concilii de paschate , rescriplum p. 539, ex cod. suppl. gr.
paris. CiO.
II, III. Lemmala et notffi Riistici iliaconi ad acta concilii clialcedonensis ,
quae yid. in p. 198,
ex cod. sangerm. 5C8.
n. IV. Ejusdem notae, rescripta" p. 213 et exposila; in prolegomenis , ex cod. cod.

n. V. Initium comnientarii Verecundi incantira. e\ cod. Voss. 58, v. p. 1.
n. VI. Sigla qua;d.im in codicum Rustici uiarginiiius apposila, dc quibus cf. yrolegoin.
Scliemala i. Tilulus Felicissinii, v. p. 498, n, i, et 505.

II. Titulus palma insignitus, v. p. 499, n. iii.
ili. Cum palma, vase et aviculis, v. p. 500, n. vi.
IV. Cuni cruce frondcnte, v. p. ib., n. vii.
V. Cum baculo et canistro, v. p. 501, n. viil.
VI Cum cruce et palma, v. p. 502, n. xii.
VII. Cuni tribus crucibus, v. p. 502, u. .\iv.

viii cl u. Crux cura Coustanlini acclamatione, p. 503, n. xv et xvi.
X. Seplem trianguli ct monogrammatis exempla vetusta, p. 515.
XI. Titulus Victoria;, p. 525.
XII. Titulus Agapis, p. 525.
PROLEGOMENA
AD
SPICILEGII
SOLESMENSIS
TOMUM IV.
Africaiiifc; priniuni , deinde Constantinopolitanse ecclesiae

monumenta hunc tomuni explent pene totnni. Ha-c celelêr-
rinii Nicephori, in nostris jam quasi domi habitantis, nomen
prpe se ferunt prrecipuum illa Verecundi, novi hominis, cui
;
jus civitatis eo lubentius postulanius, quod ipsius ecclesia et

provincia gallicam in ditionem cessit. Sed quum animus est
mox dicere fusiusqujccumque ad Africanum nostrum atti-
nent, Nicephorum vero, jam antea in primi tomi joraefatione
satis prolixe ornatum, iterum in tomo sequenti si Deo pla-
,
cet, peculiarisde ejus vita et scriptis, et uberior notitia red-

hibebit, iêUquum est ut paucis in hoc brevi prologo recen-
seamus quse ad utrumqxie accedere jussimus.
Primus jure dandus locus erat ignoto poetne, cujus Ci'isias,
sive de judicio et extrenio orbis iato poema, vetus Commo-
diani nostri carmen, sed alia prorsus minerva, refert; nomen
vero ahud non esse gnarus quidam vir asseruit quam ejus-
dem Verecundi id quod suo loco statim disceptandum
:
nobis erit.
Ejusdem potiori jure sunt qUcTe sequunture chalcedonensi
concilio.Exceptiones, quibus necessario nexu alhgantur
Rustici diaconi S. Pv. E. in ejusdem synodi acta vari?e
animadversiones pariter paulo post diligentius a nobis
,
excutienda;. oQ
Bio
u i'it()Li:r.0Mi.>A.
Parcat «Jtlioatulu.s lector ciii iterum recantare cogor mei

(îOrnmodlani rliytlinio.s «aeTpou; caf|iif iinportmiitate rege-
,
stos, iit (|uuiii iiiLitlissein in tluos Jnslriiclioiiuiii codiccs a re-

centiorilius nej^let^tos, iiie non pi^Mierit vel minimas relegerc
varietates. Si (|iiis vero pocinata id ênus saltem levi expen-
derit hrachio, i.s facile comcdet iii iliis prohc Icj^cndis, qno
insolcntiora sunt, eo reliiîosius vel tciiuissimos apices essc
notandos ; idem porro aef^re non feret jam plus minus qua-
drinj^cntos ties ct sexajînta versiis, aut intej:;ros rcstitui, aiit
novis ct plenimquc saiiis ornari lcctionihiis. Ad liapc, memi-
nerit lector in [)rimo tomo remancre suh linem Carminisapo-
logetici et adliuc pendere, qiiasi interrupta mcenia, quacfra-
jîiita circitcr veisus, olini milii desperatos. Qiioriim in loco ut
alios rcscriheiem pcnc novos, tam lecit commiinicata mecuin

humanissinie mediomontana plagula, nuper a cl. v. Thonia
Philij)ps edita, tpiam dura et iiii([ua famosi C(]uitis Bunscn
sus[)icio, nein[)e liiixisse me callide exstinctiim esse in codice
Commodiani nomeu, licet etiamniinc a[iertis signis a|)[)areat.
Certe ([uidquid apjiaret, tu habes in p. aa/j, quin immo
[ileniiis fortasse qiiain in exesa membrana ex[ircssum ; ct
lactor ea demum su[)eresse f[Uie meam conjecturam in lir-
missimum mutant argumentiini. Sed ul)i nunc jam nemo
non lecturus est Coinmodiani noinen, hoc ego testor nec
mihi neqiie nlli lcctiiin, [)ost octo itineris mei anglici menses;
testor etiam , integro poeinate jam meo [lericulo sub Verc-
cundi nomine ty[jis tradito, rem ita non fuisse comjoertam vel
i[)simediomontani codicis [lossessori, liarum ceite rerum
peritissimo, quin Oxoniam venerit, erutlilorum judicia ten-
taturus. Quid porro ? Pnestantissimus arbiter eligitur, stu-
[lendus ille senex [)ro[:)e centenarius, Martinus Routh, tam
mente quam sensu integerriinus. Affertur hher jcque vene-
randus, circLinistantibusque disci[mlis et amicis, qua sanctee
JNIagdalentT, quaOrioli, quaUniversitatis collegiorum sociis ,
sollicite versatur liber, neque epigra^^he omittitur; hajrebat

senex donec i[ise nobilis Baronettiis meam illi objicit con-
,
jecturam deCommodiano. Cui statim, erecto alacriter ca[iite,

senex « Op[3ido probabile, ait, very Uhely. » Haec mihi
:
Oxonite scribebat illustrissiinus Philippslus, quem honoris

causa nomino, litteris die 29 sept. a. i85o datis. Hactenus
haec de priore voluminis [)arte.
Posterior autem [Dalmari nomine sancti Nicephori merito
su[jerbit, in qua niinirum tum ejus AntiiThetica adversus
Eusebium et E[)i[ihanidcm absolvuntur, tum brcvior adver-
siis Iconomachos ILbellus, omnium, ni fallor, elegantissimns,
PROLEGOMEINA. iii
fanstani in kicem promitiir. In hoc qiiippe mollior qn?edam

et snbtilior tela retexitur, inspersis etiam de veterum pictu-
ris et iconibus flosculis inexspectatis ; in ilio vero, ut antea
jam adversus Eusebium patuit egregie, dicendi genus est
veiiemens, grave, copiosum ; in iitroque summus ille vir, nt
olimThucydides,rerumest pronuntiator sincerus et grandis.
Tum etiam utrique libello, altica^ venustatis mirum in mo-
dum .lemulo felici, profuerunt Diibneri mei curae vigili?eque
adeo indefessfe, nt non seinel sed iterum iiis tractandis
otium rarum sed omne dedeint. Quo certe, silicuisset, uti
voluissem etiam in civteris recensendis Groecorum monu-
mentis. Eum vero qui tot alios snstinet labores, ne spes qui-
dem luit futurum esse ducem in ejusdem iNicephori typico
et canoniljus c;^!terorumque antistitum orientalium legii)us
investigandis. Stravi igitur iter solus ac propemodum pri-
mus, candide dico, utlubrica me incedentem via ac lutosa,
sordes inter et paludes, boni et a^qui rerum ac periculorum
sestimatores benigne excipiant.
Hsec igitur sunt quoe clxviii Nicephori canonibus, similia
satis, duxi connectenda :
1. Sunt Joannis Jejunatoris didascalia et epitimia ad

sanctimonialium disciplinam [p. 4i6-435], et triplex cano-
nai'ii editio ex codicibus expressa[p. 436-44o], tum liturgica
quajdam [p. 44o-442], ad extrenmm senarii aliquot, nec nie-
tri lepore, nec reruin amcenitate destituti [p. 44^-444]-
2. Sunt varia de christianis Griecorum festis typica , ni-
mirum Athonitarum triplex, et nnum multipjici opere Stu-
ditis et Hierosolymitanis aptatum [p. 445-4^6].
Sunt non pauca e diagogicis regulis vetustioribus epi-
3.
timia, magnis insignita nominibus, scilicet Athanasii [p. 456],
ejusdem et Chrysostomi [p. 4^7], Ephrannii [p. 458-459],
Basilii [p. 459, 460], Epiphanii [p. 4Gi], iterum Chrysostomi
[p. 461-464], tum etiam patrum chalcedonensium [p. 464],

ac postremo Sisinnii et complurium antistitum [p. 464, 465].
4- Vix alia sunt quse statim sequuntur, qualia Nicolai
grammatici constantinopolitani synodica [p. 466-476],
ejusdem ad monachorum Sancti-Montis interrogationes res-
ponsa [p. 476-480], fortasse ejusdem tractatus de Grfecorum
jejuniis [p. 481-487], varia typici cujusdam metrici e co-
dicibns descriptio[p. 487-490].
Epiniciuni in clausula addidi, seu piissimum carmen Nico-
lai mystici, ut videtur, de beata Virgine juxta crucem lamen-
tante. Ut vero superioribus Jejunatoris ac sequentibus Pselli
senariis niajores iambos, sic minores illis, recreandi me et
IV i'i{()!.i;(;()Mi;.\A.
lectores causu, iuldidi, iiee tanieii in liis jocis luauuni de

tabula sustuli.
Oiiiissis fiiiiii i|uiliusciinir{ue supra rclatis, nullus diiliito
(|uiii reservata in appciidices iiiouuiiienta hunc toinuni
aljiiiidc lioiiesteque pcr se coiiiiiiciidareiit. Si iiiliil aliud,lioc
piorecto j^ratuin, riirsus ad iiostra e\ IJrlic dcst;endissc cl.
c(|uittiii J. {}. dc ilossi , iit sc|)tcnidcciin titulos cartliaffi-
nienses cliristianos siiaiii iii liiicin ct quocum solet laiitlis
splciidore cdiicerct. Kitlciii ctiaiii iiicciun lectores congratii-
lciitur tjutid ipso heiii^nissiiiic procurante, Crisia(Jis e codice
vaticano urhinate acccjii apo{^ra|)liiiiii.
Quanto niajîs la-tor ejiisdeiii iiie iiti demuni potuisse acu-
mine ac fclici iiidafîne, duin ad inaniini adhuc esset typis
nica'noruni patniiii dccrctuiii iiisigne iio-
licet coiiiiiiissuni ,
vuni et celeberriniuin, tle pascha videlicet rite celebrandt)!

Ko Jiiciindius fiiit saltem piessa legisse vcstigia quod iiiilii ,
calcar ct stimulos addcbat illustrissimus pictavensis ecclesi;e

Kpiscopus, cujiis noinen satis superque est ut etiam lectori
secunda appendix suspiciatur. Tum auxit animos ipsius ar-
giiniciiti prccstautia, tjuiim pryeter annosaiii tot sa'culoriim
iiobilitatein venerandaiuque nica.'noruni jiatruin inemoriaiii,
in causam venerit maxima christianorum festivitas reitjuc
liturgicte summa lcx. « Quid enim », inquit Leo (epist. xxxvi)
jêne iiic.Tna verba rcferens, « quid rebus liunianis ad exo-
« randain misericordiam Dei eflicacius siiffragetur, t|uam si
« una gratiarum actio et unius confessionis saciiflcium ma-
« jestati [Domini] ab omnibus offeratur. w
Par autem erat non prius ultimam tarigere metam.quin

projjius accederem ad codicem novum et ad veterem tjuin-
quaginta titulorum collectionem unde niccenum decretum
accejii et brevi parergo excurrerem in vastam illam inexjjlo-
;
ratamque jiceniteiitialiiim apud Graecos canonum provin-

ciam, ut olim sic etiani ad nostra usque tenipora ab om-
,
nibus orientalis ecclesia' alumnis tritam et frequentatam.

H?ec generatim dicere habui jaiii de Verecundo disputan-
;
dum siiigulariter.
— — :
VERECUNDUS, JUNCENSIS
EPISCOPUS.
Omnis Verecundi historia in tribus aut quatuor veterum verbis, inque tribus toti-
(lem cocHcum titulis continetur.

Primum quidem elogium neque porro omittendum, nudum tamen nomen est in
Vigilii papae decreto adversus Theodorum cffisariensem '.
Deinde semel eum appellat Victor tinionensis inter episcopos Constantinopolim
ex Africa accersitos a. 449» et paulo post addit « Verecundus vero ecclesije Juncen-
:
« sis episcopus in dofensione memoratoruni perdurans capitulorum, Chalcedone

« urbi, ubi rrfiigium fecerat, in diversorio gloriosae niartyris Euphemiae, de liac vita
'( migravit ad Dominum^.

Huic epigraphae quasi sepulcrali Isidorus hispalensis notitiam addit litterariani
« Verecundus, Africaiuis episcopus, studiis liberalium litterarum disertus, edidit
'(carmine dactyliro duos modicos brevcsqne libellos, quorum primum de Resur-
((rectiune ct Jitdicio scripsit, alterum vero de Pcenitentia, in quo lamentabili car-
« mine propria delicta dcplorat ^. »
Ultimo dcnuun Verecuiuli iioiueii, nec siiie aliqua censura, inseritur epistolae qua
Adrianus pontifex ad Carolum impcratorem querilur missum ad se fnisse Petrum
([uemdam episcopum, ([ui inter alia Pontifici obtulit Bieviariiun chtdcedonensis : ((
concdii^ a quodam Verecuiido cpiscopo edituin, quem in apocryphis re|)eriens,

lalsidicum esse deciarat^. »
His adde tres taiitum codices eodem nomine notatos, qiiorum aetate primus est no-
prima manu et majoribus lilteris scriptuin, fol.
ster vossianus, in c[no lncijjit /i/jcr i :
fêrecundi presbyleri in Kxodo {Exodi post correct.) cantico; et iterum in nota

superioris marginis, scriptura saeculi xii Vcrecundus presbjter super canticum.
:
Itemprima maiiu rescribitiir, fol. 3c) Explicit ejcplaimtio cantici Deuleniiiomii

:
Verecundi presbjteri. Praclarus ille codex, quuin Verecundi commentarios unus

habeat, hic profecto quam diligentissinie describendus a me est.
Recentis bibliopegi manu satis rudi compactus, prima veteris tegumenti folia
amisisse videtur ;sane nullam in eo sive loci sive priinae originis notam superesse,
dolendum. In plagula chartacea membranas illata legitur Ex bibliotheca viri :
illustris Isaaci Vossii %o. Paulo supra .4cad. Lu^d. Tum in folio versatili Ms. :
lat. l-oss. F. 58. Sunt fol. ia4, nonnullis post 71 omissis, ut , nondum abso-
luto Ezechise cantico, statim traiiseat interpres ad v. 3 cantici Habacuc; excepta
ea lacuna, a f. 1 ad 116 unus et continuus Verecundus est. Phoebadii vero agen-
nensis tract. .tdversus Arianos ultima octo folia oblinet, non multa varietate ab edito
dissimilis. Scriptura carolino charactere paulo aiitiquior, hic illic longobardicis seu
potius gothicis inspersa siglis, facile extremum saeculum octavum. Quin
attingit
a longe vetustiori fiiisse fideliter descriptuai suaderenttum verba passim indistincta,
tum prisca nounullas dictiones scribendi consuetudo, tum quaedam obsoletae or-
thographiae glossemata, tum etiam siglorum usus parcior quani ferre solet scriptura
(i) Ciesnrieiufm. Maiici conc. t. ix, c, 61. p.143. Cf.infra p. i3i. [\)Declarat.(LoA.Qj3Xo\.
(2) Dominum. Gall. \ii, ajo; Patrol. t. lxviii, epist.Lxxvi; Histor. rer. franc. tom. v, p. 562.
p. g5g. — (3) Deplorat, Isiti. E(iit. Arevai. t. iv, Fatsidicum aiidi non inte^ros habentein canones.
Vi VERKCCNDIIS
oitnvo vel noiio sajculo soleiiinis. Fai-it (|iio(|iu* ad ahli(|uilaleni rernotarn ((nod
paucissiriiie lilteiaj inajores ab initio perio^ liariiin »nii( aiit ncc nisi sinywloiiini
,
libioiiiiii capili piullxa-; paiica.' ctiain riistica!, iil aiunt, liliilis inseiuntiir'; adde
(juod oinissis cinciriuulis aut slarniiiilnis, (|iia; eanjliiia lcniinata lcre senipcr
exor-nant, hie tanturn in vaeua litter"aruni spatia ar^yenteus li(|iioi- inliinditui". Kadciii
niaiius (lii|)lici utitiir scri|)tiiia, crassioiv iii priiiia codicis |)arle, sublilioi'(; in allera
[lol. 87-1031, riisi nova rnaiiiis iride suctesser-il. .Scriptuin codiccin egregie recen-
suit ^top6(oTv;; paulo lecentior, (iui rie Ccetcri oljeirarent notarii, verba liiieolis
rt^ctis distiiixit, s|jluiliiiala scii|)Uira; ex|)unxit , iiovain aut coiiiiiuiniorcin indiixil
|jroiiuiitialioiieiii, (|iiiini >clus lortasse niiniurn saperet gotliicam lo(|iielaiii aiit
alricarrani latinitalein.
Nulla appeiiditiir (juater-nionrrin epigraplie; vix rara in inar-
{;inibus pix'cipuaruin pcrioclianun distinclio uiio (|iii|)pc diiclii ab iiiitio ad fiiicin
;
•siiiyula fere cantica coiiliiKiilur. Ktsi piiiiio aspecUi satis elegans scriptiira sit, tol
scatet vitiis, ut vel barbaiiein notarii pr-odat , vel annosain arclielypi redliibeal
vetustatein. (lorrector aiilciii (|uidani rceciis, liaud secus ac priscus ille aller .sa;-
culi IX, voces iteruni distinxit, interpuiictionis sigiia i'enovavit aut addidit, puncta
expungcndis litteris supposuit, aliacjue cui-avit ac si codiceni inox prailo coinniissu-
rus fuisset. Idem etiam notulas iii iiiio altcrove iiisigniore loco inargini adjccil :
(|uciii deiiitpie iioii leviter siispicor luisse i|)siim Isaaciim Vossiiini. Cur vcro nec li-
brum in lucein, necjue auctorem in iiilriiii iiuniinum mcmoriam inti'oduxei-it, id nie
oninino fugit, ct (|ui(lcm alloniUiiri tciicl.
Milii pono laiila leligio fiiit uuiciim illiim codicem (picm iiacteiuis superesse
novi, cxprirnendi integerrimum, ut (pium fcrc totum iii Vossii bibliothcca leidensis
.\cademi;e dcscripsisscm, euiiidcm deinde liumanissime mibi traditum, in Galliam
asportavciam, tuto(|ue cxccptiis hosjiilio iii nostn)i'iim S. Edmundi coll(;gio Uua-
censi", tolus eram iiinovisel diiigentius iteratis curis, quum exai'sit subito rer-uin
nostrarum tumullus (juo univcrsa; (iailiie facics in aliani ct im|)rovisam mutata (>st.
Meuiii crat agrc (juidcm, scd festinaiiter curarc ul Vciccundi codcx suos rcpeterct
forulos. Ea tandein composita pace quae meos relegi manipulos spicasque colligi per-
niisit,jam(|ue inccpto boc Spicllcgii tomo, pnela slrcnuc volvebantur, quuni egoidcu-
Udqm horndiore Africam mei scrmoiie commotus et anxius, tcmperare non valui
quin scriberem ad cl. v. J. (ieclium rnerentissimum bibliotliecae leidensis prcesidem,
,
ut de quibusdain dubiis itcrum codex sollicilarclur. Ecce post aliquot dies, et hunc
Verccundi codicein ct altcnim dc (juomox, (;ommuiii et fausto itinerc functos, giaiuli
licet intcijecto tenarum tractu, in hospiliolo meo solesmensi excipiebam.
Ita me
in voluptatein et admirationem lapuit illud tanta'.liberalitatis
excmplum, cui nec
promlissinia defuit voiuntas, neque coinmoditas pci-quam opportuna, ut publico
(i) Duacensi. Hic liibet mc.is pc>rsolvere gia- D. N. C.quiim aliena in tcrra longum iter age-
J.
tes Rev. et tlilecto Patii P. Buichali, u quo noii rcm, postmoclum confectum sccccsivis,
lioris
semel fui ne(|ue tantum in traiisciirsu quasi in inter multas rcruni ainbages teniporuniqiiepro-
t;remio familise suse admissus. Unde parcat mihi ccllas ingcntcs,dum inGallia inca perqiic vicina
lector si ncqiie jam omisero iiotul.is qiias ho- hileloca, totusqua patct Occidens conciilcreliir;
die, (lecem ])ost annos, eodenKiue fcre tcmiioi is cgo vcro e Batavia Bcigiocpie rcdii.x, tutiis inter
momento, rclego, accinctus itincri iongo, jiaii- boiins Anglicae Congrcgationis iratrcs degcrcni,
cis diebiis aiite Paschatis solcninia. Tuiic cniin scribcrcm, ])ro niodulo orarcni, aliijiiid ad soli-
in ultimo apoyraplii niei folio, mea manu et tum servitutis pcnsum, ut sacra xi.'"'' fcrt, ad-
ingenui adolcsccntis L. Groome in parteni col- derc satagcrem; quod ntinain ad erratoruin vc-
lationis ascili consignato, scripsi « Absolvcbam: niain, ad nieornm paccin , ad matris Ecclcsix
tandem hoc opus nocte et vigilia inagna Paschali, solatium aliqiiando proliciat « Sed hactenus !
ann. 31 DCCCXLVIII; quod inceptum inWatali haec.

;
JUNCEiNSIS EPISCOPUS. VII
clel)eam illiul teslimonio celobrare, ric iiiilii taiitiim gratum sit ac laudandum, sed
quibuscum(|uc demum probantur optima bonarum litterarum commercia. At pro-
perandum ad alia.
In codice Vaticano SSa/i, post scriptaQcsaris commontaria, pag. cxi versa, legitur
manu saec. xv catalogus hbrorum, quos, uti videtur, aeque ac codicem, olim as-
servabat monastorium sancti Martini masciancnsis; ea auteni serie ibidem inscri-
ptos videre est « Librum Jonffi abbatis, liljrum Concordiai reQu\nn\ni, fc/cciUH/us
:
Mtpcr canliciifii, Regula Hasilii et Benedicti'. »

Tertius codcx olim erat ecciesiic ovetensis, dcindc penes Ruysium Azagram,
quem testatur vidisse se Perezius, Arevalus vero post Lorenzanam asscrvari in bi-
r bliotbeca sanclaj ecclesiae toletanae , a c|uo derivavit apographum si cpia
, fides
nimis dubio P. Higuerraj, ad Luitprandi sui annuin 683 liaec scribenti^ « ; Alter
(^Verecundi libclhis) pones me ost cum scholiis Jo. lUiysii Azagrai, a secretis prin-
cipis Bohemia', viri quidem doctissimi, scriptus ex codicc golhico in membrana
nis. Sic incipit :
Qiiis inilii mcesta dabit lacrj'iiiosis imbribus ora 3? »
Missum por me facics windsorianum codic:em apud Montcfalconium cum multis

inemoratumî, quos eo in loco a Vossio in transcursii positos, dcinde vero in Hol-
landiam vectos certum tibi exploralumcpie sit.
Hactenus veteres neque aliud quidc|uam subsidii recentioribiis fuit; idcirco ea-
:
dem tantum aut ad verbum expresscruiit ^, aut nuitaiido vel leviter in varios abiere
errores*', aut ctiam pcnitus omisere7. jXeminem cjuippe novi qui Adiiani papte lo-
cum aut codiccm masciaiiensem, aut eliain vosslanum mcminerint. Nova igitur et
a ca;leris relicta sparta mihi obtingit, chim uberiorem ac certiorein dc Verecuiuli
vita et libris commentarium exornare, ejusque sive presbyleri sive cpiscopi gcsta
et scripta describere pro viribus cnitar.
IL
I Ut a uoinine et loco exordiar, solemnior est Verecundi appellatio lum inter

Afros**, quum ctiam iii ca;tcris Romani orbis partibus9, quam ut in illa imniorari
non pigeat, praescrtim quuni vcl eo nomine civitas integra in Numidia oxstiterit,
quae septoin et sexaginta titulos nuperrime protulit'". Notetur tameii una noniinis
(i) BeneiUcti. H?ec ad iiie ultro millcbat Oelricht, de Lat. eccl. script. v et vi saic. p. 867.
benignissimc , ut solet, cl. cq. J. B. de Kossi : — (G) Errores. Possevin, .Ippar. sac. p, 5ig;
veruin siis|)icio non dcist Imnc codicem niascia- F.ibric. Bibl. ined. et inj. lat. t. v ad T'crecund.\
nenscm noii alium esse (juam vossianum; at D. Ceiliier, xvi, p. 618; Higuena, iibi siipr.
t.
ne coiijeclura expcnderetur, caute providit bi- et alii qiios suo loco eoiendarc necesse nobis
bliopeijus batavns niale fcriatiis. (2) Scribcriii. — erit. — (7) » De hoc scriptore, inquit
Omisrre.
Edit. Plantin. i(>t,o, p. Sao. Vereor nc ab iilo Lceschcr, I. Bibliotheca Gesneri, Ivceniyii et
cit.
xtojjLi/.M vade ca-teii Hispani cadein accepcrint Lexicoii eruditor. tacent, ciijus mentio etiam in
confidcrilius. —
(3) Ora. Cl. infrap. i3i, et Arc- plerisque aliis nulla. «His enim reeentiores pene
val. ubi siipra tum Poiyc. Leyser, Ilist. pnetar.
;
oinnes prointo calamo addereni. —
(8) Afros.
med. CEvi. p. 146 ; Sebastian. Korlliolt. dc Poet. Vide L. Renier, Inscr. rom. de V Algeric, n. loaS,
cpiscop. tliss. p. 20. — (/|) Mer)ioratuni. Iii Bibl. i3i4, etc. — (9) Partibus. Ut oinittam caeteros,
bibl. nis. t. 1, ]). 678. — (5) Expresscnint. Ca^ sunt Gruteri tituli xx hoc nomine praenotati.
veus, Hist. litt. ed. Basil. 17/11, p. 52.'i ; Miraeiis Verecundi, unius ex Augustini amicis, villa Cas-
ad Hildeph. in Fabr. Bibt. cccl. p. 69 ; Loescher, siaci erat prope Mediolaiuun. —
(10) Protulit.
de PP. ajricunnr. mcritis siiigulur. lib. 11, ji. 1 8/| L. lleiiier, I. cit. 11. 1410 ad 1/177.
. ; :
Vlll VKIlliCDNDLS
varietus i|uaiu u sciiptiont; ûlliica Coi la.sse ani-peruiit iioiiiuilli Ihiiloriaui i:odices,
(|ui Ifguiit ali(|iiuiiilo / fr^tiiiilus '.
l)ii|)lt\ iiat JiiiKciisis ( ivilas, iitia(|iic «iiiii ()|iali iiisiyiiita scdc , (|uai uiii uiia iii
Mauntuiiiu', allcia iii liyzacciia, ciii uddutiiui luissc iioslruin aiidii^crc iioii siiiit
Victor tuiioiieiisis; liaud i^nohile quippe o|j|jiduni, (|uuiii illic liabita juncensig sy-
iiodus fuit ', paiilo aiitc Verccuuduui, aniio I). N. 5u3 aut .').4/|. (hii Imjiis (•ivitatis
episcopus iioiiiiiic priiiiiis appcliutur Valciitiiiiaiius, u. !\i i, scdil inler Donatistas iii
Collatione cartliaginiensi iiomen episcopi calliolici reticetur^; unus qiujipie

, ulii
post Vcrcciiiiduui Nuinidius agnoscitur ^ in Hy/.aceni concilii epistola Constantino-

poliiii nii.ssa a. tiî
Sed priusquain ad episcopatus fastigiuni veniret, floruisse cuin ingenio ot do-

ctriiia iii presb\tci(Hiiiii ordiiH!, cx ipso Vossiani codicis lenimale |)ersuadctur.
Non est ciiiiii (piumol)rciii, alilc-i ac iljidcm sciiiel et ilcruni iiiscribitur, iioii pre-
sbyterum fuisse interprelein canticoruin existimenuis.
Quiii iiidicia iioii dcsiiiit primo eumdcm fiiiss(; moiiacbiim ; certe nolatii digmiin
Eliaiii ab illo laiidibus elferii ut vit;e monaslica' coiiditorem, bealam(|iic |jr<x'di-
cari illain professionein, (|ua;, vcluti lcctica, aliis portantibus, quietum bominem
siiffert, ct (|iio volucrit, pervebit. 'i Vidc, ait, si iioii uiio vel duobus supporlariti-
biis oiiera moii.islciii, caitcri sub regimiiie vivenlcs et (luiclcm peragentes piofcs-
sionis instantiain in lectica portantur; per quam sine dubio ad llierusalem per-
venient civitalcm''. » Ecce dcmum brcvitcr cl ogrcgic descriptiim omiicm ino-
nailialum " Corpus crgo moiiacliorum (|uod c.v
: imilliludiiie fralcrna coiisistit, et
pluriinoruin corda in uno spiritu cominassanlur, iii oblatione offerri dicuntur'. »
Saccrdotls autom in gradum cooplatus, noc pletali dcfuit, neque scienli.T sive sa-
cra; sive profana;. IMiilosopliia' ciiiiii baud cxpcrs, eliam cxlernas satis calluit disci-
pliiias, qui Plinii, Solini, P.seudo-Alexandii aut Aristotelisac veterum pbysicorum li-
bros versavit^, iie omisso «{uidcin d(^cantalo Phjsiologo^ qucm primus diserto no-
(i) Vergunrliis. Sic habet cditio Fabriciana lioruin collccliones ccrtissima hac lectione /««-
Hilde|)ho[isi scii potius Isidori de Viris il- censis. Vid. Baron. ad a. 55 1, n. xi, t. x, p. C8.
Itistr. in Jiibt. crcles. I. cit. — (2) Matiritania. Cf. Libenter Iiic , data occasione , reslituain duos
Collat. Carthag. iiiter Donatist. c. 187, Patrol. Corippi versiis «pios minus apte videtur solli-
Mii;n. t. lviii, p. 33a. — (3) Fuit. Mansi t. viii, citavisse Mazuciielli; scilicet in Johannidos
p. 633. A. 7'j4 nieiidose posiiit Moiccllli Afr. lib; VI, v. 390, 391, legitur vulgo :
chr., I, p. i()i.
Diipin.
—
(41 Rrticelur. N. 187, in Optat.
— Vinci popiilator iniquus
p. 280; Patrol. t. xi, col. 1329. Aiva tencns vicina mari
(5) A^noscitur. Mansi , t. x, cnl. 928. Ita enim
licct iiiterpietaii ilhid eorruptuni SosiaiiiE-Jun-
Tiiin lib. vn, v. 20 :
cis episcopus. INliium enim quot modis ideni no- Castia lucanda mihi mediis Vincensibus arvis,
men depravetur iii Jucii, fjraecc Inuccn- Qua- niodo raplor liabel.
•io\i-(y.ri,
sis Nicensis, elc. Ultiiiium adhiic supercst in

, Eumdem csse utriimque locum pei sc patet,
accurata Gallandii Hibliotheea , t. xii p. 23o, ,
et Byzacena qu«icndum reruiii series mo-
in
unde re|)etitur in Victoris editione parisiensi net; verum in utroque suadeo legcre Juncccel :
sed sole clarius niendum est, ut nemo non legat, Juncensibus , id quod certe propius ad codicem
sicuti supra fecimus: « Verecundus vero eccle- accedit qiiam ea quaj Wazucheili |)roposuit
biae Junccnsis episcopus. « Ejiisdeni generis est Vici, vicensibus, aut vitensibus , aut denique
niendum quod irrepsit in Viiîlii sententiam ad- vincuni, oniiiibus igiiotum. Vid.Corippi /o/irt///?.
versLis Theodorum ,
cui suhscripsisse dicitur in coll. Byznnt. Bonnens. p. i^y, i/i4, 286. Cl.
ffrecunrlus Luncnsis, aj. Luccnsis, id ijuod card. iMorcelli Afr. chr., t. 1, )). 3^, 192, ig3; t. II,
Norisius dextcre a Pagio emeiidavisse dechira-
tur, legendo, si superis placet .•iV7r™i/.? Emen- .'
p. 33 ; t. III, p. 307. —
(G) Civitatcni. 1 1/1
a. Haec litttrula columnam alteram designabit.

Vide p.
daiilor ergo BarDiiii .VniKiles, Pagi ciilica.coiici- — (7'! Dicuntur. V. p. 5(). — (8) Versavit. Vid.
— , — —
PRESBYTERO. IX
iiiineChrysostonio acljiulicavit '. Sed multa e fontibtis vere historicis hausit^^ mulia
ipse non pancaruni reruin testis atlditlit, sive qunm nota recenset afrioanoruni haereli-
corum portenta^, sive quum ex oici tenebris nobis excitat insolentiora monstra
Aeniistii et venustiaiioruni '^, aut uitima idolohitri,n3 lcgit vestigia aptid Afros, Poenos
ot .Syros^, aut ultima grassantis adluic vandalicai teinpcstatis iiubila describit^.
Sed Scriptura; libris potissimum imbuitur eruditus saccrdos ,
qui optinia
studiis sacris fuiidamenta |)osuit, litteram excutieiido juxta optimorum interpre-
tum translationes, non soliun lxx et Theodotionis 7, in multis ibidem redivivi,
sed et « Presbyteri sancti, » lU habet, aut liieronvmi quem suo lubenter extollit
elogio ^. Adde haiid indiligentem ax.piSsiav ([ua apocrypha a OcOTTveucToi; secernit ».
Bonis igitur auris duclus, vela liberius in sacras tendit allegorias , ut eas la-
nien potius captet quas induxere veteres. Utinam non taedeat suis locis venari quae
uberrime inspersit de vite. u\a, viiiea'°; de Dei thesauris ', manii '^, sagittis '^ '
et arcu '"^, de cervis '^, de cornibus "^, de lluviis '7, de Christo soli siinillinio in As-
icnsione '8, de oliva et ficu '9, de typica Jonae persona "^^, quin immo totum illud,
({uodcumqtie est, de Dcbborte epinicio commentaiium hic recolendum pene esset!
Tum presbyteri nostri pietas iion una e.\ parte fulget pr;eler enim suavissimas :
librorum expositioues, in quibus, more Tertulliani aut Augustini', aspera africanae

loquela; rudimenta emollit in dulcia ad Jesum verba, ne dicam oscula, suspiria et
lacrymas^', vitam ejus moresque comniendat amica cum sanctissimis confessoribus
necessitudo, inter quos emicuit beatus Mustatius, in PaUestina pro fide exsul, novi
tbrtasse hoininis ignotum nomen'-', nunc vero, nisi fallor, Afiica' chiislianse debito
(iim honore restituenduin, idemque inter priinos annuineiandus (jui loca sancta col-
lustrandi gratia veterum collegere traditiones. Tam etiain fidei c{uam morum iate-
,
gritatem vindicant multffi ipsius in hrercticos et schismatlcos querela!, multaque

ilun illis opportuna certamina et imporluna ^^. Uri denuun bono doinus Dci zelo is
lacile existimaadus est, qui, raro inter i.atinos exeniplo, cantica in ecclesiis repetita
]). 37 a, 64
io6. ,
—
(1) Adjudicavit. V. p. lofi, otium luilii fecisse haud immerito Ruinartium
ail tjuod velini ea recolantur (]iiae notabam in dixeris iii locuplctissimo suo de Peisequutione
toin. III, proleg. ]). lxiv. CI. etiain p. 64. — \Vandalica commeutario adVictoicm Vitensem,
(2) Hausit. Vid.
J3.
22, 23, 4i o, •14 "1 "bi Jose- p. 193, Patrol. t. LViii, p. 359. —
(7, Thcodo-
phuin laudat, de Belto Jud. lib. vi, c. 2 p. 286, tionis. V. ji. 5o. Et vide innumeras notas in can-
ed. Didot. — (3) Porteiita. Vide enini de Dona-
1 ,
ticura Debboia;, «bi miranda cum fraguientis

tistis, ji. 10 a, 41 ; de Valentiniaiiis, Maicioni- Theodotiouis in Hexaplis consonantia depre-
stis, tîa, 104 ; de
Manichseis, Maxiniianistis, ]>. henditur, iit ausus fuerim dicere, p. 121, u. 8,
Prisciilianistis, p. 4", '04. fenustianorum. — (4) illudcanticum exeodera eximio iiiterprcte fuisse
\ i\ enim alias vcl noniine meinoratos Benostia- ad litteram expressum. —
(8 Elogio. V. p. 120,
nuin et Venustianos, vide p. 20 (z et io4 ; cui se- n. .xxiii; 121, n. xxv. (C) Secerint. V.p. 3o «et
ctae uberius illustrandae adeo jiauca stippetunt, 92, iibi de Maiiasse oratione (10) Vineu. Vid.
ut in nuUo veterum haeieticoruni catalogo iuu- ad singula indicem rcr. —
(11) Tluwauris. Vid.
ratur, iu nullo lecentiorum desciiptorum aibo p. 33, ib. —
(12) Maim. V. p. 35, .36, n. xxxvii.
recensitam invenerim. —
(5) Syros. Recole (iiia; — (i3) Sagittis. V. p. 37, 38, n. xxxviii, xxxix.
habet de templis Remmon in Damasco, Nesrac — (14) Arcu. V. p. 81, n. xii.— (i5) Ccrvis Vid.
in Winive, Astarte .Sidoniorum , pag. io3 a, de p. 63, n. XVII. —
(16) Cornihus. V. p. 76, 11. 11,
idololatris modo saevientibus, licet iiiAfiica jam iii. — {in) F/uiiiis. Vid. p. 82, n. xiii, xiv.
jjene exstinctis, p. 38, 39. [fj) Describtt. Relert (18) Ascensipne. V, p. 85, n. xix. —
(19) Ficu. V.
(juomodo prinium effusa gothica vel herula ra- p. 89, n. XXIX. —
(20) Persona. V. p. loi sqq.
bies sseviret, p. 24, truderet in exsilium cpisco- — Lacrymas. Vid. p. 14, i5, 25a, 38.
(21)
pos, pag. 40, ecclesias susque deque verteret ;22) Nomen. Vid.
p. 88 ot not. 8, cui quum ad-
p. 59 ;
quae quidcm iie proli.xo exornem com- (ienda cjuwdam jjromiserim, spe lucis abundan-
nientario, ut alicubi fortasse jiromiseram, 0111- tiorisjani exstincta,tacere))raestal quam incertis
iiino vetat ct loci et tempovis angustia. Scd dubia augere. — (23) /mpvrtuna. Cf. not. 2, 3, 4.
IV.
—
X DK VEiii:(;i;.M)(»
viilô exposdit, ea usiis prfciirii piihlicaiuin (oiisiii'lii(liiii', iit iiiter Io(|ii(mi(Iuiii aiit
»crilieii(Juiii, collcctas satrameiitarioruiii iiltro suis iiiimiscerct oratioiiiijus ' : a (|iio
dernuiii ile [iliiritnis rescinuis (|tiu> vix ab ullo alio tlidiceris, videlicet Esdrani libro
psaliiioruiii caiilica jiiiixisse, ut eodcni sono canliKiiic |>sallereiitiir'^; ((iiatiior css('
caiitica alj Lsdra in psalmorum ordine iiisci ipta, jjiita Moysis tiia et Debijoiie iiniiiii ;
pliira |jost l^sdrain de corpore proplietaruni cantandi usum invaluisse, sed adeo va-
riiiiii iit alia ab aliis usui parcnldr '; ali(|iiaiii certe fuisse ecclesiani, rorsilaii juiiccii-
seiii , in (jua rre(|Uentabaiiliir ([lue illic ex|joiiuntur cantica e (|uil)iis Debbora',

Manasse, Jonae verlia vix alibi recitabantiir. Scd ecce tantuni primani lioriim
coinmeiitarioriim evolvi jiaîiiam; ((iiiii pliira deiii me deterreri, qiiis niirabitiir?
Mil etiaiii iniriim t- tain boin) .Scri(iturariiiii et sacra^ liliirgiie tlicsaiiro o|)liiiia
eruditum presbyterum eructavisse do{,'inata, sive ex pulpito in liomilias suos sparse-

rit novein libros, sive, ([iiod verisimilius cst llicronymum imitalus, in lectoriiiii ,
gratiam siia calamo comniiserit. (êrle sana suiil ((iia; ad sacraiii l!ucliaristiam '', ((iia?
ad pontificcs et sacerdolcs secundi ordinis ', ([ua; acl angelos nationuin custodcs ''. Saiia
et|)ra;claia suiit (|ux' dieit et de origiiiis cul[)a7, ct de gratia sive neccssaria, sive, lior;
enini verbo uUUiv, sti/Jicif/itr^ . .\lterum iioii iiovi locum e tota Ec(;l«;sia3 vetustalc,
quosplendidius illucescatpurgatorii [loena, quam inhac Verecundi mei ex^pacei, ad II
I*etr. iii, 7 :« Himc essc, iii([iiit, existimo [iiirgatoriuin qui januis est paradisi cir-
« cuiiisc[)tus, iit [)er i[)siiiii omiies salvaiidi [lertraiiseant, taiitiim in iino([iioc[ue ex-
« cocturus, c[uantuin in eodein sordeculas invenerit peccatorum. » Et ne cuin illo
damnatorum p(ciia confuiidatur, statim : «Est itac[iie, ait, aiter ignis C[ui tenebrosus
« essedicitiir, i:iiiiiruiiia'lcriiiis, iiiii (iamiiaiidi suiit ini[)ii ([uii)iis dicctur : « Itc, etc. »
Mox autem iterum et pressius, niore scbolasticoruin « Qua;ritur ergo nunc cujus :
igiiis speciem dcinonstravit, utriiin iliiiis ([ui tantuin peccatum consumit, liomines
auteiii iiudil, ([iieiii Domiims iii tcrra vcniaiiiliter misit, aii iliius purgatorii, vel certe
([uem nupcr di.vimus damnandorum? Undc ;cstimo purgatorium dici, qui ad pur-
gationem nostroruin censiis est deliclorum et tisrûe ail i/i/eros penetrabit... : tisf/iia
(iil i/ifcros quod ait, peccatorcs agnosce inferorum noinine nuncupari 9. » Dogma
etiain lialiet haereseosque iiotani, nuilain esse sanctitatem, unitatein luiiiam nisi in
Ecciesia '°; ct eam non soliim esse unam sanctamque, verum ct ubique diffusam ",
quin iiiimo perpetuam ut jam in tenipii dedicatione Salomon tam oraret proploiic
sic
quatn pro geiitilitatc ''^, et ab omnium reruni principio primuni sit Ecdesiae exor-
(liuin'3. Quid plura ? An moruin, an dlscii)lin3e regulas reticeam? innumera niitlo,
ne sim infinitus.
Haec vero probae in Verecundo eruditionis argunienta e certa temporum nota ma-
jorem sibi conciliant auctoritatem; ultra enim antium 534 excedere omnino vetaiit
quaecumquc diserte de vandaiica persequutione enarrantur capta siquidem hoc :
anno Carthagine, Belisarius vandalicae ditioni et saevitiae finem fehciter imposuit' '.
(i) Orationihus . Vid. p. .',8, iibi rara litiir- liet p. 14 a. — (6) Ciistodcs. V. p. i5. — (7) Cutpa.
giae africaiiae gemmiiln, quam ego qiiiiin propo- V. p. 4^ 1- — (8) Sufficiente, p. i6, cf. not. 7,
suerira viris liarura disciplinarura calleiitissiinis, — (9) Nu/icupari. V. p. 24 a, 25. Hoc usqiie
ne e.xceptis quidera doctis i;allicana; lituigiae adeo sensit Vossius et intellexit iit niart;ini
scoticis interpretibus, inaudita oinnibus hsc s|)onte invitusve injecerithocsclioliolunisua ma-
precatiuncula apparuit. —
(2) Ps/illere/i!ur.y .p.i
ct 4o. Cf. de psalraodia africana Commodiaiii
iiii : «
nbeditionedanda
De igne purgatorii. « Ob
refugit.
euni fortasse lucuiti
{io)Nul/a/n. V.p.aa
Instruct. n. Lxv, v. gSg, 962, ne te ad Augustini «. — (11) Diffusa//i. Vid. p. 87, n. xxxviii. —
Enarratio/ies in psatinos mittani. (3) Vsurpa- — (12) Gcntititatc.y.li.joa. —
(li) E.coriliuin. Xid.
rfntur.y.[>. 1. — (.'1) Euc/uiristia.Y.p.'; a,n. xiv; p. 84 a (14) Iniposuit. Vitle Riiinaitii Di.s.urt.
ig<2, n. xiv; 2i a, u. wiii. — (5) Onlinis. Sic lia- ;.iodo laud. cap. xii, p, 4^0 sqq.
;,
i EPISCOPO. XI
Pre&bvtcr igitur ad luiiic iisque tiiciu leinansil Vorecunrlus. Scd ubi in vulgus emi-
serit tanta doctrina lefeilos suos noveni libros, ita opprtuit in euni omniuni aninios
converti ut plebis clori(|ue consensu, sede juncensi vacante, fortasse paulo post a.
534, iid apicem ascenderit.

saceidotii
Fabricio enim assentiri nequeo, prcsbyterum ab episcopo, unumque Verecundum
iii duos incommode dispertienti ' namque ex paucis veterum testimoniis nihil sive
;
de loco, sive de cetate refcrtur, quod non apprime in unum quadret vix operum :
discrimen est, eo quod Isidori notitia minus integra, omissis presbyteri commenta-
riis, episcopi tantuni opellas recenset.
Neque melius divinabat Possevinus quum nudam exornaiis codicis aut leidensis
aut moscianensis epigrapliem, bsec dc suofinxit^ Verecunckis presbyter scripsit : «
iii ('/iri/ica ctinticoruni. » Utrumque enim codicem, qucni unum esse valde suspi-
coi-, intoepisse puto ut nostrum /jber Verecundi presbyleri in Exodi cantico
:
unde titulus recentior et brevior, Verccundus prcsiylcr supcr cantica.

ut dixi :
Inde pronum fuisse addcrc in Cantica canlicoru/n, ucmo non videt. .Sed de presby-
:
tero satis; nunc dc episcopo sermo sit.
Longe alia rcrum et temporum varietas , statim ut

Verecundo obvenit
primas juncensis Vix cnini a quatuor annis pace africanis
ecclesiaj capessivit.
ecclesiis restituta exarsit repente turbulenta de Iribus Capiudis^ ut aiunt
,
controversia, in (juam tam doctrinai suffi pondere quam ingenii fcrvidioris aestu
noster in prajceps actus, a scopulis fortasse non satis cavit, quiljus non uiius,
vel intcr optimoE, maxime ex Africanis , afflictus elisusque miserrime est. Verum-
tamcn quaicumque hic temere gesserit, laetor eiim posse non uno excusari no-
,
mine primum sciiicet quod ab initio cxcitata; ab iniperatrice pessima Tlieodora

:
,
procellae, sanior profecto et major pars episcoporum cum Verecundo fuit;deinde

quod, ipso Victore tunonensi diserto testc, uno anno antc quintam generalem sy-
noduin e vivis exccssit, iu imperatorem quidem vix oninium calculis probandum
contumax, sed nondum colluctatus cum Icgitimis pontificis romani decretis, qui ad
annum usque Verecundi extrcmum sententiam rclinuit suspeiisam. Sed quuin iii
vexatissima illa causa non ultimas partes cgerit noster, cujus ctiam superest in-
strumentum ex Actis chalcedonensibus, ab ipso, nisi fallor, exsculptum, abs re non
erit illic parum iminorari, At ininime rerum mihi animus est longam et perplexam
retexere iliadem suinma satis erit in transcursu tangerc, omittere a ceeteris trita,
;
nova vero qua'dam, immo anecdota, nisi fallor, poiius in inedio ponere.
Deplorata Vigilii papae tempora potissimum ea sunt in quibus Dcus vult a cunctis
intelligi, dum siuit aliquando resromanae ecclesise titubare in summumque discrimcn
adduci, ipsum adesse semper ut Petro, quum c(rpisset niergi, inanum extendat. Sic
quippeVigilius ille, hactenus ad malum expergefaclus, ubi legitimus esse ccepit epi-
scopus, jani strenuas pro universo grege peregit excubias. Necessarium tanien crat
quoddam piaculum, coque loco, temporc, tbcatro celcbrandum, quo digne justitia Dei
simul et misericordia ac sumina Ecclesiae rcgendae providentia conciliarentur. Sensit
boc Vigilius, quum inter asperriinas imperatoriae persequutionis saevitias, exsul in
Byzantini palatii aedibus, clamavit, si Anastasio fides (( Digna factis recipimus ^. » :
(1) Dispcrtienti. In BiLl. mcil. et inf. lat., ad 1 (2) Finxit. In Apparat. sacr. t. 11, p. 5ig. —
Verecundi noiiien. | (3) Rccipiiniis.
b.
—
XII NK.lLll VWM

QiiiB aiitem, vfluli piiblica (Itciiii rt*rme annorum jujenitentia, Vigiliuni excitavit,
tutaiiu|ue conciissit Eccleiiiam, causa scilicet Irtuni (a/iitii/o/din cx tribus diversis
teiii|)()ril)U>> loii^c aliler a'stiiii;iii(l:i tst. Piiiniiiii ciiiin, <|iii ca (lirciKlcliaiil, hiu(laii(li
piorcilo suiil, (|iiiiiii \ iyiliuiii |jjiililicciii (|ii(iii sc(|iii 1» iilur liahciites aiitc niiiiiia iil
concilium clialccdunense inculumc manerct, lotis iiervis contenderent. Deiiidc lolc-

raiidi crant (|iiuiii sii^pciisu ad ( oiiciliiiiii {^ciicialc jiidicio, ipse Vijîliusiii daiiiii.ilio-
iicm iiiclinarcl, jam ccrtus iiulluiii iiidc dctiiiiK iiUiiii cssc lidci cl l'(clcsia' dccrclis
derivaturum. l'ciiilusautein rcprobati luerc, post(|uaiu damnautc tria Capilula quinta

synodo, (|uam iiio.x Koiiiaiii probavcrc poiitiliccs, iioiiduiii ad ordiiiciu rc(la('li
siiiit. Jam vcro ut c.\ illo lciiipoi iiiii cl rcruiii discriiiiiiic varia Viyilii acta lacilc cx-
plicantur, ita jjratum mihi cst ad primain certe pcriodiim, vix aulem ad sccundani
pertiiicrc totaiii Vcrecuudi disputationciii. Uiidc sat ciit dc hac ct illa tanliiin
pauca pcrstriiiycrc.
Mirari subit cur statim ut Sylverius papa, obrulus aerumnis, iiicdia confectus, in
insula Paliiiaria interiisset, ideiii illc saiicli pontificis inimicus Vigilius, ncniinc cou-
Iradicente, iii successorcm elijêretur. Diviiiiiui iljidcm coiisiliuiii vidit liaroniiis, cl
multa verborum gravi([ue copia id ipsuin exponit. Vix autem credendum tain cito
conipositaiii fiiisse taiitam litiuii, iiisi clcri romani consessus, pra^ter gcsta (|iia'(lam
lcgiliiiio poiililicc liaud iiidigiia, pi';c oculis hahuissct monumciitum (crtiiin, ipio
Vigilii fides, doctrina,futura(]ue agendi latio, adeo perspicua (ieret ut nullus jain mo-
Jcsta; sus|)icioni locus essct. .Signiiin illud vidit IJaroiiius in cpistola iiovi pontificisad
.Iiistiniautiin, (|ua; lameii tiil)us post Sylvcrii ohitum inciisibiis scripta cst. i*jccc, nisi
Mie mea fefellit opinio, ad nianum est illudmonuincntum, nullo (juidem notatum
iiominc, sed qucm Vigilii cssc, et ponlificatum inchoanlis, quis([ue prudeiis lcctor mc-
ciim icstimabit. Miror ciiimvero c hoiio ct vctcre codicc vossiano ' iioiidum fiiisse
hactenuserutum ; tam(|ue insperatae novitatis, ut dum primus

tanti enim est pretii,
cgo illud [irofero, nc ipse dccipiar, vcl uhi iiihil tiineiiduin, tiineam. Lege, lcctor, ct
iitmagni annaliuiii [larcntis vcrhls dcfungar, « aiidi grandi niiraculo nova hominem
loqueutcm lingua, ubi pontlfex C(epit esse gerinanus; ut momento temporis, novam
formam acccpcrit, et consona sanctis patribus jjroplietarit. Audi i[)suin e sublimi
a[)ostolico ihrono ista ciainantem^. »
Fol, .1G. Credo igitur in uiuiiii Deum Patrein etFilium et Splritum sanctum :
Patrem scilicct, omnipotentem, sempiternum, ingenitum Filium vero, ;
e\ cjusdem Palris siibstantia vel iiatura genifuin, ante omne omniiio

vel temporis vel cujus{[uam initiuin , id cst oniiiipotentem , aequalem,
-^ consempiternum consubstantialem Genitori
et Spiritum quoque san- ;
ctuni, omiiipotentem, utrique Palri scilicet ac Filio «([ualcni, consein-

piternum atquc consubstantialcm, qui ex Patrc intemporaliter proce-
dens, Patris est Filiique Spiritus ^ lioc est tres [êrsonas sive trcs :
substantias uiiius unius virtutis, unius opera-

essentiae sive naturae,
tionis,unius beatitudinis atquc unius potestatis ut triiia sit unitas, :
et una sit trinitas, juxta vocis Dominicae veritatem, dicentis fte, docele :
omnes êntes, bapdzantes eos in nomiiie Patris et Filii et Spiritiis

sancli^.
,
(i) Fossiann. 3I>. lat. Voss. (j. lai, iiifra nimis recedere, quin infra notetiir. Vid. infra,
iloscribitur. — (a) Clamantcm. Baroniiis ad a. ])..\xi , appciuliculain de vossiano codice.
;>'|0, XIII. Nolumiis a codicis scriptura, prajler (
^\S'/j;>//H,v.Vetus loiinula el sana,certePlioliaiiis
expleta sigla et iiiterpunctionis signa, vel iu lui- 11 .ois aiiti(]ui()r. — [J\]
Sanctl. Mattli. xxviii, ly.
,
1'IDES. xiu
lii noininc, inqiiit, noii in nominibus, iit et uniini Uenni pei' in-
(lislinctum divinBc substantiae nomen ostenderet , et personarurn dis-

cretionem suis demonstralam proprietatiluis cdoceret : (|uia, duni tribtis
unum deitatis nonicn cst, a'(|ualitas ostciidilur pcrsonarum ; ct riirsiis i'ol. .io v.
ae(|ualitas personarum nihil exlraneum, iiiiiii accidens ' in eis permit-
tit iiitelligi ita ut et unus(|ui.sque eoriim vcrus pcrfectusquc sit, Dcus
:
videlicet cx plenitudine diviiiitatis ; nibil niinus in siiigulis, nibil am-

plius intelligatur iii tribus.
Ex iiac auteni saiicla et bcatissima atque consubstantiali Trinitatc
credo al([ue confiteor uiiam pcrsonam, id est Filium, pro salute liu-
mani generis, novissimis temporibus descendissc de ccelo, nec patriani
sedeni, nec mimdi gubcrnacula relin(|ucntcin ; ct, superveniente in
beata virgine jMaria sancto .S[)iritu, al([ue obumbranteci virtute Altis-
simi, eumdeni Verbum ac Filium Dci in utero ejusdem sanctae virgi-
nis Marire clementer ingressum, ct de carne cjus sibi unisse carnein
anima rationali et intellectuali animatam uec ante creatam esse car- :
nem, et postea superveiiisse Filium Dei sed, sicut scriptum est, Sapieii- ;
tia iedificantc sibi doinuin, niox carncm in utero Virginis, mox Verbi
Dei ^ carneni factuni ; exinde^jiu? sine ulla permutatione aut conver-

sione^ Verbi carnisque natura? Vcrbiim ac Filium Dei factum boniinem:
unuin utraque natura divina scilicet et bumana
, Cbristum Jesum ,
Dtuim vcrum eunidem([uc veruni lioininem proccssisse id est iiatuin ,
csse, servata maternse virginitalis, quia sic euin virgo pcr-

iiitegritatc
manens gcnuit, qucinadmodum virgo conce|)it propler quod eamdcin :
beatam virginem Mariain Dei genitricein verissime coufitcinnr: jieperit

cnirn incarnatuin Dci Verbum.
Est ergo unus at(]ue idein Jesus C.Iiristus verus Filius Dei, et idem
ipse verus filius bominis peifectus in deitate, et idem ipse perfcctus
:
iii liumanitate, iitpote totus iii suis, et idcm i[jse totus in nostris. Sic FuI. 37.
per secundam nativitatem sumcns ex libinine matre •'

([uod non erat,
ut non desisteret esse quod per priniam, qua ex Patre natus est, erat.
Pro|)ter quod eum ex duabus et iii duabus manentibus indivisis in-
confusisque crcdimiis css(! naturis iiulivisis (|uideiu, quia et post
:
assumplionein naturae nostras unus Christus Filius Dci permansit et

pernianet inconfusis(|uc autcm
; ([uia sic in unain personam ate|iie
,
subsistentiam aduiialas crediinus esse iiaturas, iit, utrius(|ue propric-

tate servata, neutra converterctur in altcram.
Ac proptcrea, sicut sae])e dixiinus, uiiuin eumdeinquc Cbristum essc
veruin Filium Dci, cteiiiiulcm ipsum verum filiiim homiiiis confitcmur,
consubstantialem Palri secunduin deitatem consnbstantialem nobis ,
euindem seciiiulum humanitatem per oinnia nol)is similein abs([ue

;
peccato passibilein carnc euindein, ipsuni iinpassibilcm deitatc; qucin

:
sub Pontio Piiato spontc pro salute nostra passuiii esse carne confi-
temur ; crucifixum carne, mortuuni carne ; resurrexisse tertia die,
glorificata et incorruptibili cadeni carne ; etconversatum post rcsur-
rectionein cum discipulis suis, ac nuillis modis evideiiter eis osten-
(i) Acccdciis, |)rima maiui. — (2) Dci. cotl. — [li) IMntrc. Sic cod. ct veteres:
Legam : fcrbum Dci. — ^3) Cum>crscitiimc nam omnia (cnnc a S. Lconi: accepit.
— ,
»IV VK.II.II l»Al'yK

• «lisse iiui eorporis veritatem ; it ([iiailrajTcsiiiio dic, vidciilihiis ei.sili-iii
tlisiipuiisj asreiidisse iii crt-lus ; scdcrc cliain ad dcx.lciaiM Palris.

Qiiein credo et coiiliteor, secundiiiii '
testificalionein aiigeloriiin ,
sicut asceiidit iii cudos, ifa vciitiiriiin jiidicarc vivos ct inortuos. Oin-
iies eniiii lioniincs ah Adain iisi|iic ad coiisiimmationcni sa;culi natos ct
inortuos, cuiii ipso Adain cjus(|iic u.îore, <|ua! non cx aliis parentihus
nati sunt, sed aiter de lerra, aitcr ''
auteni de rosta viri cicati suiit,
M. 37 V. tunc resurrecturos esse conlitcor, ct astare aiitc Iriljunai Cinisti,
« tit reci/iiiit iiiiiisiiui.s<iuc iwopria corporis, pmut gessit, sifc liotid.^
sii'c miila ^ ; » et justos quidcni, pcr iargissimain gratiain J)ci, iitpcjtc
vasa misericordi.T in gloriain piicparata, ajternaj vitte praMiiiis dona-
turuin, socielale vidclicct angclorum, ab.sqiie uilo lapsus sui mcrito,
III
victuros; ini(|uos autcin, arJiitrio voiiintatis propri.T, vasa iiic

siiie fiiic
apta in interitiim permanentcs, qui viam J)omini aut iion agnovcrunt,

aiitcognitam, divcrsis oa|)ti pricvaricationibus, reiiqucrunt in pa-iiis ,
ictcrniatque inextinguil)ilis ignis, ut sinc (ine ardcant, juslissimo

judicio traditurum.
Ilaec cst igitiir fidcs inca ct

spes qua? in me dono misericordiic Dci
csl pro qua nia.vimc paratos e.s.sc dci)erc l)catus I'ctrus
;
apostolus
pra>cc|)it lul rcspoiulcndmn oriini poscenli nos
lationeni 4.
Dc sanctis vcro <[ualiior conciiiis, id <'st, nicajno trccentorum d<"cem
octo, constantinopoiitano <-cntum qiiiiiquaninta, <'plie.s<-no primo du-
ccntorum,scd ct clialcedonensi se.v<;cntoruiii triginta, ita ine prot(>gente
divina inisericordia, scnsisse et usque ad tcrniinum vita?
mc .sentire
toto aniino et tota virtute proflteor, ut ea 5 jn sancla;
fidci dcfensioiie
cc damnationil)iis ii.Trcsiim atqiic lia?reticoruni
utpote , confirmatus
Spiritu, oinniinoda dcvotionc custodiam. Quarum
firmitatem ,
quia
uuivcrsaiis Ecclesiae firmitas e.st, ita mc tueri ac
defendcre profitcor,
sicut ca deccssorcs mcos (lefendisse non dubium cst.
quibus illuin ina.\iiiie cl sequiet imitari desidero quem clialcedo-
Iii
nensis synodi auctorem novimus exstitisse, qui suo congruens

iiomini
ejiis se membrum
qui de triiiu Jiula lco exstitit, vivacissima fidei solii-
Fol. 38. citudine evidcnter ostendit. Simiiem igitur suprascriptis
synodis rcvc-
rentiam me semper exhibifurum esse coiifido, et quicumque ab cisdem
quatuor conciliis absoluti sunt , me esse ortliodoxos iiabiturum. Ne<;
umquain in vita inea, Deo iios in omnibus protegente, aliquid de sancta
etvera^ prffidicationis eorum auctoritate miuuere. Sed et canones,
quos sedes apostoiica suscipit, sequor et veneror, et, Deo
adjuvante,
defendo. Nec me ab hac professione reticere aut discedere aiiquand(3
proinitto.
EjDistolas etiam beata» recordationis papae Cfelestini ^, Xysti, ct pra;
omnibus beati Leonis, necnon etiani succcssorum ejus HiIari,Simpiici,
Felicis, Geiasi, Anastasi », Symachi Hormisdaj, Joliannis,
Fclicis ^ ,
Bonefati, Jobannis alterius et Agapiti, pro defensione fidei cathohca;.
(i) Sc (leum sigla cod. male feriuit. iii, i5. — (5) Eas cod. hic ct niox.
{i)Aliler'w.tixu\\\ iiiiims beiie.
II Cor. V, 10. — — ^'3) Mala. ((>) lcrc cod. — '7) Cactestiiiis ib.
(.',) Ratioiie cod. I Petr. (8) Anasstasi ib.
:
riDES. XV
et,pro firmitate snprascriptorum ' quattiior synodoriim et contra hffire-

alios, per Oricu-
licos, tam ad pniicipes, quam episcopos vel quosliliet
Ulyricum atque Dartlauiam, aliasque provincias, diversis tempo-
tem et
ribus missas, inviolnbilitcr, adjuvante Chrislo Domiiio nostro me ,
custodire profiteor, et omnes quos ipsi damnaverunt, habere

damnalos,
et quos ipsi receperunt, praecipue venerabih-s episcopos Theuderetum
et Ibam, me iiiter orthodoxos vencrari.
Hffic est igitur fides mea et spes quaj in me dono misericordiae diyiii£e,
pro qua maxime paratos nos csse debere beatus Petrus pracipit ad
respondendum onmi /wsce/il/ nos /alio/ie/n, cuin hac professione nie
vivere opto; cum ipsa ante tribunal Christi adsistere ; per hanc a pcc-
*
catis meis absolvicredo, et a dextiis gloria; divina misericordia
me
deportandum. Quicumque autem aliud senscrit, credidcrit praidica- ,
vcrit, liunc aiiathematizat sancta et universalis Ecclesia

Dei.
^ igilur ipsius Domini doctrinam et AjiostoH prffidicatio-
Secundum
nem, salva proprielate una persoiia Cliristi, id est
utriuscjue naturoe in
Dei et hominis, perfcctus Deus qui clarificatur, credendus, colendus,
adorandusque et Dcus Dei Fihus, in quo habitat omnis plenitudo divi- Fol. 38 -v».
nitatiscorporahter, in cujus plenitudine Paler est. Sicut enim in gloria

Patris Filius est 4,secunduni doctrinam Apostoh, ita in plenitudine Fiiii
Pater est, dicente eo : Ego in Patre, et Pater in me est \ Et itcruni
nater aute/n i/i /nc nia/iens ipsc facit opci-a ^. Serviendum itaquc
est Christo Filio, quia et perfectus Deus verus est Filius, et qui fide- et
liter servit Filio, Patri servit ct Spiritui sancto qui in eo est. Et

qui
adorat Patrem, in ipso adorat Filium ct Spirituni sanctuni,qui in Patre

est. Fihus et Spiritus sanctus a Deo Patre proccdit , ipso Doniiiio
dicente Ego i/i P(it/-e, et Pater in /nc cst. De Spiritu sancto quoque
:
ait :
meo proccdit 7. Et quum
Spiiitns aiUc/ii Pa/aditiis, qui a Pat/e
Filiuin quis adorat, in eo Patrem adorat Spiritum sanctum, quia in et
ipso est Pater, dicente eo Qui me cidit, vidit et Pat/ein

:
/iieuni *^. Et
iterum Pater aute/n in me

:
manens ipse facit opera. De Spiritu
vero sancto sic ait iKc, inquit, mc cla/'if/cavit,
:
cpiia de meo accipict
et a/i/iuntiabit vobis, ct ornnia qua-cumciue Iiabcl Pater, mea su/it.
Proptc/ea dixi vobis quia de meo accipiet^. Spiritus itaque Patris

Spiritus Filii est, Apostolu dicente Quo/iiam aute//i estis filii Dei^ :
'°. Et iterum Si quis

niisit Deus Spi/itum Filii sui in corda iiostra :
autein Spi/itum Christi non luibet, liic iwn est ejus ''. Et iterum ;
Scio enim quia hoc inihi p/-oveniet in salutem pcr cest/-am o/-ationc/n
et subminist/ationes Spi/itus Jesu Ch/isti '\ In Evangelio quoque
ipseDominus ait Paraclitus, inquit, Spi/-itus sa/ictus, quem mittel
:
Patcr in nomine mco '^. Et in Actibus Apostolorum ita legitur Trans- :
euntes auteni Ph/jgiam et Galatiam, vetiti su/it ab Spiritu saiicto

loqui verbum iiiJsia. Quu/n venissent autem in Meesiam, tentabant
(i) Suprascriptorum sic cod. (2) JMi- — IbiJ. — (7i Procedit. Ibid. xv, q6.
—
icriconlia; ib. —
(3) Secunctum. Hic iiici- (S) Meum. Ib. xiv, 9. —(9) Accipiet. Ib.
sinyiilos fulei suk articiilos saciis \vi, 15. — (lo) Nostra. Galat. iv, i). —
))it
cluciiiiis conliniiare. — Est. Pliil. 11, (i 1] Eju^. Rom. vni, — (12)

9, Cliristi.
II. — (5) Est. Joan.xiv, 10.

(/i)
— (6) Opcra. Phil. I, — (i3) Meo. Joan, xiv,

19. 'iG.
XVI l)i: VKUKCCN 1)0
ire llilfi y niairi ,
/•/ mm jKiniisil
ni.y .Sp/nnts Jvsit Miiiiircsii ssimis
Kol. 3'). if(itur toshnioiiiis |.iol.aliir
(niod Spiriliis saiiclus, Spintus I'aiai;lilus
S|.iiilus qui a l'atre piocedit, Spiiilus sit
Filii , Spirilus Clirisli, Spi'
Mtus Jcsu. Tota ciiitn Triiiilas iiiscpaial.iiilcr iii una
sul.staiilia <livi-
nitatf atrpie potentia a.loraiiila, colcn.la,
pra-.licaiula csl ct tiincnda
iMiîcnduin ita<|ue est atiiue paveuduni oiiinil.us
cliristianis, ne, se-
cuiiduni crrorem imperitoruin liomiiiuni (pios nolat
Apijslohis <lic<!-iis •
Eniuuitimdivnjidcin, induci possinl ; nraittrs , in<|uit,

ifin ' inttftntes : id est, (|ui in Tnnitate
in crrti- n
sancta aKpie indivisa ali<,ui<l
civalum aut .nlenus, posleriusve suascrint esse civ.lcidum,
<|uia <iu.<l-
<pu(l creatum cst, Deus esse non polest,
(,u.i<l mfcri.is p<;.recLum nou
est ;
<,uod ,.ostenus caret perpetuitate. A.c pc.i.ule in liis gradihus
divmuin iiiliil esse jiotest ^
'
( ictcrti tlcsitlfntntttr.
Etiam om.s.sa postenore parte r.i.us ahrupta,

supcrest (,u;c nohilissima intcr
Ecchîa. instruinci.la c(,l|.3cct.ir, ,,rofcssio
fidci vere maxim. ,o..tificis. Eain vero
au Sylven. essc aut V.g.lu (,uum o,,orleat,
t ilio autcm su,,e..sliie nulla de Irihus
Capuulis qua^stio luent, Imnc igilur, id est
Vi./.liu,.., au.livimus, sed et de
suo expuuge..tem a.itccessor.s sui nomen morc
e.v alho ,,ontific..m.
Audivere parilcr ct
m,l,avere i.on ro...ani tantum clen
ltali.xc,ue episcopi, verum ct
aOicani ; imde nil
.n e ducs tamfirmo et recto gressu
pneeuntis vestigia legisse oinncs, siuc tu-
•m Itu, et a 1, .llo s,,erav.sse Af.-os fore ul
.sa.^ta tecta remauerent tam
conJ.l.i chal-
te(lo..cns.sdec.-cta<,uam tna Tlieodo.-., Theodoreti
et Iha; capitula
Sed Spintu Dei .lluslrante, mox sensit Vigilius aliam esse cau.saui concil.i
,v,al.am
":","' '"°"""' 'l"^'^« «'•""t Theodoretus
hiirn?^ ' '''•",V'.^'.^^'^V""''"*'"'" et
d
ein
em
tl e.,iata.
rrr
Laa vero
'
7 T^^
'"°
—
^^-^--^^ -
extremum sive c,ui cap.tula tue'ha..t'ur, sive
ntire fidem, ea.sdcm<,ue in h.Jeses
;e ; fiut Al.„-a„orum ,,ra;coucepta
intor(,uere a..a-
opiuio, nihil i., his omnihus csse
''•."\P°'""'" '"iq"itati, animorum studiis, pcriculo sch.smatis
™"l""l
concedeiulum "'"'v ".
V.g.l.o .g.tur Couslauliuopoli.u accc.-sito,

p ru„o s,guo cceperunt llcpa.atus carthaginieusis,
clato,
(le.,so'âgm.„e idem ^^
Pr.uiasius, l^rmus, Verecu..:
'"" '\ '•'"""'' La..ip.-iclu,s et Feli.v ahhas, c.-
t cZ
^ric,..e. ^^'.^''rrlr' '"'T"?"^
Lt al.i l.beilos ,„ vulgus cl.dere, alii sti.i.ulos usc,ue adeo acres
declerc
lomnms c.enc.s, ut vel .„ famiha ,,o„t.ficis
plures , ciuo..u.u ,,nmus nepos cius
; aci
le.v c nV,;"
incilas
"
T
lecl.geretiir.
"7"-""^ "^ ''^""" ^^'-^^"^ exca„desceret,'summus<,ue.po, t,-
'
''''' '" ''°' '""^"""' '''^' "°"

pt """T'
luna.u, foitasse ah ill.us
De,u,';h,!;"^;rM"''"I"-'li P«^^^«'^ ..ô„umeutorun,
honore est. Eum tamen mitius c,uam aeteros cmsso lutlc
uleiiu,uo<lul.,semelno,„i„enppella.ur,vicleoeumco„sentire.n.ml^-^^
t.no eumque u„um ex Alr.cauis stud.a cu.u ,lio
.niscere. Adrumetinus ve.o, triuu" Ca-
p. ul^-um causam lata Vigilii seutenlia, statiu,
dimisit. Jam Verecuudi halid .„.„.„.a
lau.cst V.g.l,ofurt.teracllu.sse,etsecundum
c^x omuibus Afns, in gravissimo l.ujus
,1 Jcsu. Act. XV., 7. _

(s) Errore t:<^,\. - rapititlti. fi-.-fCcdfb.int veio alia fm^mciita S.
{S\Fotcst. sw|uiinUii- iii coilice,
iit lcrt titiiliis •
Lroiii.i. TVc li'ctniciii fiisiorc iiota ictiiHTciii, :ul
Bcati Aiiû.slini ex libiis clc
Trinilatc quwdain calccin pi-.-ef.ilionis ilisluli cuiliciiilcsciiptiuuciiu
EPISCOPO. XVII
teinpestatis aestu , summoque fidelium antistitum periculo, id quod fusius enanaii-

dum est.
Quinque jam elapsis annis in quilnis oninia pontifex dederat patientiae, longanimi-
tatis et prudentiae exempla, Byzantinae auloe caecus furor usque eo erupit, ut inipe-
ratoris jiissu turma militum, ejus iiepote Justino duce, gladios conserere ausa fuerit
cum exsuie, sene et profugo, altaie sancti Petri amplexaiite, quod in ipsius caput,
dum capillis, barba, totoque tralieretur corpore, corruisset, nisi clericorum ejus ma-
iius ruinas suslinuissent. Tain horrore sacrilegii quain plebis clamoribus victa tandem
inilitum manus. Animos vix poiitifex receperat, quum iu praecipuum turbaium au-
ctorem, Theodorum caesariensem, et summum ejus fautorem Menam patriarchain
constantinopolitanum censurarum fuhnina vibravit. Êterna certe memoria digni
,
sunt tanti athlct;e c[uatuor et decem strenui commilitones, quorum nomina in his
tabellis ceiisoriis scuipuntur; decimum est Verecundi juncensis nomen ' et inscri-
bebatur die xix kalendas septembris, anno christianae libertatis dl.
Manum ad alia jain adinovisse eum opinor; quae ut detegerem, ejusque adderem
operibus, non inolli debui biaciiio rimari codicum pluteos. Forte enim mihi alia quae-
renti occurierat epistola, quam supra retuli, Adriani ad Carolum, qua nionebar sae-
ctdo VIII exstitisse ignotum liacteiius Verecundi opus, inscriptum Breviarium clial- :
ceduiiensis concilii a Ferecundu episcupo edilum. Ut illud expiscarer, parciores

Adriaiii notas religiose scrutabar tam enim compendio quam rerum delectu ait a vul-
:
gatis hoc differre actis; et statim offenderequaeexcerptorem studiis partium faventem

prodebant,interque apocrypha,seu minusintegra haberi; tum fuisse eGalliis Roniain
asportatum, uiide vetustis gallicanorum canonibus misceri debuit. llis ductus indi-
ciis, iniruin quot in Belgio utroque, c|uot omnibus in Galliis excusserim veteracujus-
iibet juris collectanea; chalcedonicarum in priniis rerum niliil reliqui intactum. Jam
peiie taedio victus, desponsusqiie aniino, accessi ad falsi Isidori merces, c[uas nimiuin
sperni novo persuasus fui argumento. Ex innumeris quos ubivis offenderam Merca-
toris codicibus, primusquem paulo diligentius intuebar, duacenuseral, subnum. Saa,
saeculi xii, ciijus ad calcein fasciculus erat sub illo lemmate repositus /iici/)iu//t ex- :
ccrplio/ies de qeslis calcedo/iei/sis co/icilii. Deerat quidem Verecundi nomen, sed

|)raelucente Adriani papae indiculo, habebam breviarium; habebam selecta diligenter
de singulis triuin Capitulorum articulis; habebam nonsolum versionem veterem haud
semel a vulgata diversam, sed loca passim inaudita, iinmo in uno exemplari adjectum
(; Liberati Brevi(U-io insigne fragmeiitum; habebain dcnique appendiculam ad colle-
ctionein quaj gaHicaiia dici potest et certe apocrypha cpiis iion agnovisset Adriano vi-
:
sum « Breviariuin chalcedonensis concilii a Verecundo episcopo editum. » Mox alia

snccesserunt exemplaria, Parisiis quatuor, duo in montispessulanae Acadeiniae biblio-
theca ^, et plura facile suppeterent ^. Quae collegeram edidisse non piget, etiamsi
conjectura inea excideret. Tanta cst chalcedonensisconcilii dignitas ut cpiae fortasse
ex autheiiLicis actis, in ipso chalcedonensis ecclesiae archivo, doctus testis et sub-

aequalis, exsul pro sacra synodo ejusque vindex, inter aerumnas defloravit, respuere
iuiquum esset acprope impium. Plura de his collectaneis, quae suo loco uberrimis
oneravi notis et scholiis, hic dicere me abstineo , etsi in novam dissertationem ex-
currendi promta occasio sit.
(i) t. x, p. 68; cnm

Nonicn. Exst.it in Baron. scientiae iaiide insignis, ijui nihil sieglexit ut stu-
01) adrumetinus.
siibsciipsit i'riniabius (2) £i- — diis desideriisciue meis inserviret. — ;3) Suppe-
bimtheca. Gfati animi ct honoris causa hic li- lcre/il. Adde eiiim iiuper detectos vaticanos Ci3o,
bentissime insciibo nomen elegaiitis facilisciue i34o, 134,',, 3791.
viri, KiJHNHOLTz, niulta litteraruai et luedicinaj
xviii J)t: VERKCUNDO
Dixi antea his inaiiuin adinoviss»; Vermnuliiin ante annuin S^Jo, et piiiisqnani
Theodori liesariensis daiiiiiationi siibsciipserit. Inler (iiiin pliira eonini notatn noii
iiuligiia, ine iii priinis excitaveie sclioliola, e|iiaj vitlelnim eadeni aoToXeêl esse cuiii
Knstici (liaconi in eadeni acla sclioliis. Iliee igitnr (lel)ui noii taiituni in Haliiy.ii ci\\-
lioiie, seil in untiquis sanctic synodi codiciljus siyillatiin expendere. (Jratuni euiiii-
vero opus eiat, aiiKena plenuni curiositale, varietate refertum cum Kustico illo a
:
Constaiitinopoli ad Clialcedoneni excuireljani; nunc AeeiiKetaruni iiunc Saiicl;i' ,
luiplieiniu;, nunc patriciie Juliie codices ad iiianuin eiant. (jrra^ca cuin laliiiis coii-
rcrre, eniendare, distiiiguere festinabain. Yidehain in marginihus e Kustici stylo
lluere siyla, puncla , ohelos, iiieniscos, (piie oiiuiia nostros codices (•leâiitissiine
adhucdiiin exoniant '. \d lialu/.il editioiieni reversus, dolui vix apud cuin inveniii
inediain partem ex octiiigentis Kustici iiiei scholiis, et pleraque ita cum leclioiiuiii
vanetatihds pennisceri, ut ncino ferme valeat a recentissiiiii ediloiis iipparatu sccci-

iieie cpiu; suhtilis illius, si <juis uiiKjuam, doctique et diligentis diaconi siint. \\d-
ruin tainen exemplum erat atqiie vix in tota antiquitate latina bis inventum : ea
scilicet solertia, eo iiidefesso liihore, ea rei dipiomaticae, utaiunt, et philologiciE divi-
nationc, ut vel in recentioribus nihil supra, diacoiium roniaiium sieculo vi coiitu-
lisse codices, graeca cum graecis absolvisse, latina iisdem admovisse, apograplia ad
iirchetyporum retulisse fidein tum addidisse scripturarum indagalioni (piiECuniqde
,
sub ingentis controversiae <Bstum iii calamuin injiciehaiil fervida iheologi, notarii,
litigatoris, et a Vigiliosensim discedentis, studia historia quippe actae rci haec lui- :
iiiissunt, (|uain acta ipsa res vivens(pie liominiim vita. Unde muneri inco dcfuisse nio
cxisliinavissem, nisi vel [)ost piiEstanlissimi Kaluzii operain', octingenta illa Rustici
scholia caeterasque distinctiones et collationes integerrime retulissem.
Scd d(! lenipoic liujus apparatus luec Kaliizius pronuntiavit « Venerat is Constan- :
« tinopolim a. dxlvm cuin |)apa Vigilio patruo suo, a (juo j)ostea defecil siib iniliuiii
« anni dxlix. gradusque sui honore et ministerio dejectus ^t anno sequenti. Antc
« vero dejcctioucin suam aggressus est eniendationem gestorum synodi chalcedo-
« neiisis X kal. inartias anni dxlix, et eam ahsolvit anno sequeuli, iv kal. aprilis,
« aiinuin integrum et aliquanto plus huic operi incumbens ^. »
lUsi multa nimis negotia Rusticum ita distiiieie potuerint, ut vix uno aniio hoc
opus absolverit, aegre tamen adducor, dum singulas temporis notas ipsius inanu sa;j)c
scriptas collustro, ut credam tamdiueum liuic labori insudasse. Agedum, haiic clirono-
taxim relegere juvet, maxinie e codice primo A, non omissis (aeterorLun vaiietatibus.
Concilii clialccdonensis actio prinia in noniinc dni nri jhu xpi coepit emendari d. rl. mar. x.
IXD. xu. [dl. XI cum cruce).
Explicit prinia cognitio. Finivimiis cmendantes et conFFiiA a prid. a kai. xgii i it>. iiu. ind. xiii,
XV. K.AL. aprl. {post acl. i).
Coiituli die .xv. kl. april. {post act. ii).
Scripsi prid. kal. apiil. fer. iii. ind. xiii (pnst act. iii).
Exeinplar contiili die x kal. april. indict. xiii [post act. iv).
Incipit actio v. allcluia.
Cont. die kal. apiil. fer. iv. ind. xiiii {post act. vii).
Coiit. die fer. vi kal. april. indictione xiii {post act. viii).
Coiit. gr. kal. apiil. iii cod. acum. [post act. ix).
(i)Exornant. Nohii lectoribus invidere spe- vidi nupcr in cod. vatic. iSig. —
(a) Operom.
cimiiia qii.-edam horum siglorum, quae sub nuni. Vide ejiis collect. Nov. Concil. p. g5/|-i37'2. —
VI [iraelixae laliella; pingenda curavi. Caeterum (3) Incumbcrts. Ib. p. 971.
eadein fere scholia siraillirais distincta signis
, .
EPISCOPO. xu
<; kal. april. iiid.
Coiist. xiii/r. t; in aciiii). codice (posC act. x).
Cont. d. aitero a. 1^1. aprl. {post act. xi).
Cont. VI fr. aiiie pasclia vicinissim. dat. !<.!. aprl. ii. ind. xiii [al. cww, post act. xiii), et re-
(|uievi ab operc perpetiato, complens, adjuvante Christi gratia, coUalionem sanclissiiui concilii «>
chalcedonensis.
Cont. die vi kl. aprl. ind. xiii [post act. xiv).
Cont. ad solum codice acura. quia non affuit alius graecus d. fr. v. kl. aprl. ind. xiii [ad calccni).
Hic vero quae praecipua esse deberet teinporis nota, indictio adeo variatur, quuin
(leinceps habeatur xii aut xi, xni, xiv, iteruin xiii, niox ciii, ut vix tuto ibi pedeni
ligere ausim. Quum
autem inimane videretur annum integrum in prima et una ac-
tione conferenda insumtuni, et in caeteris Iredecim tantum aliquot dies, satius mibi
videtur, praetcrmisso indictionum calculo, ad unamseriem dierum totam exigere tem-
poris computationem. Rursus, quum feriarum notae vix inter se constare videantur,
una saltem, cui prae caeteris lemma insignius affigitur, dubia tollet ferla nimiriim :
sexta ,
qiiffi dicitur tum ante pascha vicinissima, tum universi clausula operis. His
igitur diligciitor expensis cum cl. amico aeque in liis rebusversante, J. B. de Rossi,
cujus sententiam alibi dabo fusius expressam', unus nobis videtur annus Rustici
notis apte respondere, scilicet a. S^Q, in quo paschalis feslivitas incidit pridie no-
iias apriles.
Atqui hoc anno jam Verecundum exegisse sua ab iisdem codicibus excerpta jiire
videtur inferri ex eo quod semel et iterum disertis verbis a Rustico illa rescribun-
lur*. Neque jam ita unius Riistici esse putem quaecumque collegi scholia, maximo
(|uae ad lectionum meram axptSeiav pcrtinent, ut nonnulla jam in suis exemplaribus
Verecundus marginis alleverit, quae sua diligens diaconus fecerit. Codex enim
montispessulaiius, olim buhcrianus, potiiis pecuUarem varietatum recensionem cx
hibet quam alterum Rustici scholiorum exemplar; hujus enim ibi rarae sunt nola',
immensae vero veteris et gnari cujusdam collatoris animadversiones, quem tam Ve-
recuiidum fuisse quam Rusticum suspicari licet.
Ultima demum est Verecundi opella, quam Duaci pariter una cum excerptis
chalcedonensibus reperire mihi contigit ^. A longo jam tempore prae oculis oljer-
rabat initium, quod antea Hispani dederant, libelli de poeniteutia cujus prima verba
sunt Ouis rnilii moesta ddbit, etc. Sed quum haud solet unuin dpaarov in via
:
«ccurrere, in eodem codice praemittebatur carmen ejusdem tituli atque alterum

Verecundi ab Isidoro noii omissum De pcenilentia, sive E.xhortatio pceiiitendi
:
Utrumque ejusdem esse nullum niihi reliquit dubium prioris clausula quae aperto
tramite ducit ad posteriorem :
Sequentia vero carmina, constructa lamentis

Suspirando lectita, nonnuiiKjuani plorando dccanta.
Et mox
Quis raihi nicEsta dabit lacryinosis imbribus ora, etc.
Qtise si lector legerit, primo sono niusam agnoscet africanam , rudesque illas
audietrhythmorum hexametrorum camcenas, quae jam, Commodiano paranympho,
sedem et thalamum in Spicilegio habuere. Utinani aliquis pia et operosa manu col-
(i) Expressam. Vid. inter addencla. — (2) Rc- duacenae prasfecto et cl. v. nu Thilloeul, qiii
scrihuntur. Cf. iiifra p. i83 et 212, iiiter plura. non semel mc potins in grato suorum studioriuii
— (3) Cnntigit. Pliis semel jam debueram debi- commercio et amicorum contubernio quaro in
tas persolvere gratcs ornatissimo bibliotheca publici inusaji hospilio rccepit.
—
w DK VERF.C[)ND()
lijjal (|ii;p(iim(|iit' a veliislo tcmpdri' iii Iiaiic olisi.lflam poclriam (lcrivariinl ! <|iiaii-
tuiuvi!i fiiiiii lia-c aiiila sil ct salcljiosa , iiulc miilla |jciciiiii scaliiiiîiic ccrliim csl
emuiiavisse, quii; lioclicdiim iii nreiitioruiii pofiualuin alveo rccepta ultro fuerunt.
Vi\ aiitcm (liios liyllimic(js liljcllos Vcrccundi csse, Isidonj ct ((jdiciliiis liispaiiis
i
fidem racicntiljus, coiiicdclur, (piiii pidiiila scntcnlia slaliiatur illi al)jii(licaii(luiii

csse (|uod iii tomo nostro sequitur, Chisiauos liher de siîtis iJneccdeiUiltus judi-
ciiiiii. Ut noii eiiin omitlcrcm oiniiiiKj, iimis (ccit Aicvaliis, lia;c scribcndo dt; codici!
ct pocmate iiico : u Aiictor aiili(|Uiis iiiilii vidclur inullis dc causis ; ([iios cxponcii!
11 iii aliud tempus differcj. Conjicere autein auctorem esse Verccuudum, afri-
licet
" canum cpiscopum, (|ucin diios modicos lircvcstpic liljcllos carmine dactylico cdi-
« dissc... isid(jrus lcstatur. I-iljcr Ncrccuiidi dc p(ciiitcntia cxstat 'l'(jl(!li iii cclcjjii
u codice A/agrae, ciijus si nactus fucro apograplium, tutius de re tola judicium pro-
« fcrrc poter(j'. »
Judicct lcctor, nec a me qiiid statucii(liiiii sit exspectct. Spicas cnim noslrimi csL
lcgere, et in maiiipulos, ne pereant, ligare; aliorum vero sil grauum c palca (!is( ii-
tcre, alj liordeo frumentiim seceriiere, et in cibum vcrtcre lautum et dclicalum.
IVIoHia ccrte, ut et cruda, iii ill(j ultiino orjjis faliscentis cpinicio uoii desunt, taiiupic
varite ac versipellis faciei auctor est, ut niodo videatur esse v aut vi saeculi, niodo
vix XV, nec vidco (pio jure inter alterutram perioduin ([uisquam sistere ([ucat.
Undc ali llclicouc maliiu Hyzantiiim |)ro|jcrare ct rcdirc ad Vcrecundum, qucm
cuni Vigilio vidiinus adversus neqiiitiae potcstatcs virilitcr (;(jlluctantcm. Suiit la-
cryma' rerum, ([iias fortasse noster, siiIj liac fempestate, iii inconditos siios et lii-
gubrcs rliytlimos c-ffudcrit idcm ([ui|)[jc Isidtjrus scnsit, ([uum scripsit cum edidissi;
:
libelliiin de iKvnitcnlid in (|uo laineutabili carmine propria dclicta deplorat. »

, •'
Otfeiuleiiti enim bominiim turbas ct partium tuniultiis pcrquam difficilc est nou
scmcl itcrum lubricis lia;rere vestigiis.
et
iit vidimus, caute Verecundus adcrat Vigilio altaria ampiexanti. S(;d ne-
Interea,
<|ue tutum illi [jcrliigiuin diu mansit sacrum illud .SS. A[jostoloruni et S. Scrgii inar-
tyris asyluni, ([ua- fuit supia rclata; tragOL>di;e palaestra. C^rescentibus enim insidiis, iic
(11111 egregio confcssore Vigilio veritas ct Ecclcsia Dei in vincula conjicerctur il;i ,
providit Deus, ut clain aufugieiis [)ontifex Irans niare quffisierit effugium in basilica
Sanctse Eupbemiae apud Cbalcedonem. Ubi patrum cbalccdoncnsiuin robore muni-
tus, penitus remisit aijostolica; auctoritatis; atque perinde
niliil ac si Romae, in
ipsa laterancnsi basilica sive vaticana , summa pace consisteret , ibi cum suis cir-
cumstantibus episcopis degens, qii.T esscnt E(;clesiae libertatis et catbolica; fidei intc-
giitatis, tractare minime pia'tciinisit '. Ex liis autem strenuis comniilitoiiibus, coii-
lubernio utenlibus profugi pontilicis, duo proecipua cum laude mcmorantur in e|)i-
stola italici cleri, tunc temporis scripta « Iloc videntes alii duo, qui inter ipsos :
« ct snnclitdle vilx el diviiuiruin scriptiiraruin scientia sunl oriniti ad Sanctain

« Euplieiniain Clialcedoncm fugeruut, ct ibi usque bodie sub tanta necessitate j;i-
« cent, ut quum infirmitate corporis laborantes, nec medicuin invcnire increau-

« tur, periciihi immensa sustiiieant ^. » Vix autem dubitandum quin borum uuus
Primasius fuerit; Vcrecundum autein alternm esse ncgare non sinit brcve Victoris
tunonensis elogium jain laudatum quo quidem titulo liaec omnis de vita Verecundi;
tela succidetur, quae jam ab eodem ordicbatur : « Verectindus vero, inquit, ecclesia;
(i) Pntern. Proleg.

ad Dracont. n. 73, p. Sa ; {i) Pnetermisit. Baron. a. 53 1.
— (3) Sti.stiiwaiit,
cf. n. 4i-')5,
33-39, ubi rusiiis (lcscribiliir
[). Haid. conc. t. m, p. /18.
Aziigras code.\, ejus(juc tota historia retcxitur.
EPISCOPO. XXI
II jiinceiisis episcopus, \n defcnsione memoratoruin perdurans capitiilorum, Clialce-
(I clone urhe, ubi refugium fecerat in diversorio glorioste martyris luiplicmioe, de
(I iiac vita migravit ad Dominum. »
Credendum vero non prius oi)iisse infclicein episcopum quin laeto saltem omine
potucrit auspicari pacem Ecclesiaj, illamque videre suhitain reruin conversioneni
qua tandem fortitudinis simul et prudentiae suae Vigilius pr.nemia adeptiis est. Quum
eiiiin ex una parte Mena; et Tlicodori publica [)oeiia Occidentalium ct Africanoriim
sibi recoiiciliarct aniinos, ex. altcra parte accessit quod imperator appensa de tribus
Capitulis edicta tolli jussit, et ex seiitentia Vigilii, c|U£e fecerat abrogavit; tuin etiain.
Theodorus inalorumomniuin auctor, poenitens tandein facti, libellum sup-
caesariensis,
f plicem ipsi Vigilio papse obtulit, cpio et rectam fidem professus est et cpiatuor sacra
concilia comprobavit; denique ipse etiam Menas constantinopolitanus, qui eamdein
ob caiisam fucrat ad certum tempus communionc privatus, similein libellum obtulit;
cpio in gratiam acccpto, reddita cst Ecclesiae pax, et, quod idem pontifex postula-
rat, ciincta in genei-ali agitanda concilio reservala sunt.
^rintfûffrf
^'pinff. Sclm
ociemunfr .T.IV.
'-'^'
1.
TC^re <f^X ^^pf ^''''-TWC et< H i X occ Srî ' ^^ '^rf^
i7<:
-'•;.«^
-TojjrcyC:^
-/crocrtooLa-
-Tov/
-
"i
l5
r^ '
jj-îdtû u.ceaT^^
.. /
eoc
^-s-srX/'
x<x>t/
vnmiL conciln cxlchMoncnf- r^nftic ul ^X^lxxinifet cp-g-cif ey^î^nplarr}. moLy^mt^.

cLCoemTz rnon a.fi:i^no «n c[aA.u C OtfCL Ul ' CkLCKEi) L>i{i L ITAV KCtlO ZfU.?\\K
VI.
^^T^ h-.K
r/.
j r^ •
^X ^^
^'
Y^ ,A^^^%^\^ '^ÔTliBERUeffilBNDPBOTiODIp
CJo^co
ttJ.
¥
7 z
3
urncorî^mpfuLmOiî eTcli
LcTxicunrmcLutrncorî^rripfuLrnoiî ercirarrcmt>AX«g;tr
SPICILEGIUM
SOLESMENSE
TOM. IV
PARS PRIOR.
MONUMENTA
ECCLESI.E AFR1CAN.«.
i
: ,
VERECUNDUS
JUNCENS[S EPISCOPUS.
(546-S52)
COMMENTARIORUM SUPER CANTICA ECCLESIASTICA

LIBUr IX.
LIBKR I.
ARr.uMENTrM. — 1. Interpres de Ecclcsiie canticis lucviter pra?fatiis, — II. Duos ait cclebrari eantanlium
clioios et triplicera Domiiii gloriam e dejeclo spirilali Pharaone; tum quis sit equus et ascensor (ju(j.6q-
)'./.(i;.— III. At Christus adjutor cst ille Dcus Ahraham
, verus omnium pater; IV. Idem ct dux belli
, —
hostiumque debellator, —
V. Quos vel in baptismalis, vel in tlammei stagni tluenta deraergit. VI. Sic —
eniiu ab iiiitio corruerunt angeli nequitia-. —
Vil. Sic turpius tradueli pcr crucis tropha-a, VIII. Ex —
gentilium simulacrorura eversiouc, —
I.K. Et lucreticorum damnatione, palam proUigautur.
INCIPIT LIBF.R VERFXUNDI PRKSBYTERI IN EXODI CAiSTICO
canticum Moysi *, quod est in Exodo decan-

tatuin quum Pbaraonis exercitus deperis-
,
Cantica qusedam ,
qiiae in diversis libris set '. Secuudum estcauticum^ Numerorum,
dispersa, ad siuiilitndinem Davidiconiin quod principes decantarunt , dum bacubs

jisalmornni, Esdras scriba legis collegit, ii- puteum defodissent' quod quidem propter :
i)foquepsabnorum adjunxit - ut eodem , lirevilatem nimiam in ecclcsiastica psalmo-

sono cantuque psallantur, quo solcnt ipsi dia cantarinon solet. Tertium est Deutcro-
quoque psahiii cantari ^ Ex quibus suut . noraii Allende, coelum, et loquar '. Quar-
:
Ex unico codice Vossiano bibliotheca) Lugduno tum ac temporum diversitate dispersos, in volumen
Batava.\ sub his inscripto signis : Ms. la/. Voss. F. unum collegit et retulit. "/'r.r/. in Ps. p. G. Sed Es-
i8. Estswc. IX autvm desinentis, de quo fusius an- dram psalmis cantica qutedam adjecisse, id sane ut
tea. priraum bic asseritur, ita novum aut ccrte a paucis
(1) Catitico. SecuuJa cujusdam manus, sed vctu- existimo traditum. —
(3) Cantari. Vide qua; supra
sta, summo margini pra-fixit miuuto charactere
fol. obiter de modo consuetudine hyranos in ecclesiis
et
—
:
verecud pbr sxip canlica. Tumtitulus noster prima raa- africanis canendi, Verecundo duce, diximus.
nu, rusticis capitalibus, iu quas inscrta; breviores sa?pissime veteres codd. Nostri quidem
(4) Moijsi. Ita
liltciic sunt, ut supra cxprimitur, nisi quod uotarius, indoles s»pe notabitur ; scriptura vero, minime sibi
quum primura sci ipsisset in Exodo ipse nobis, ut le-
, constans, non tanti facienda visa cst qua; rescribere-
uimus, correxit. —
(2) Adjunxit. Ililarium Noster pr» tur. — Depcrisset. Exod. xv.
(i) (c) Canticorum —
oculis habuit scribentem " Esdrasenim, ut antiquae
: cod. — (7) Numer. xxi, 17, 18.
Defodissen!. (8) Lo- —
traditionesferunt,iQcompositos[psalmos]etproaucto- qiuir. Deuter. sxsii. Mox africana dictio desecata.
IV.
, . ,
VKRIXLNDUS
tuiii, DthboiiJ'. ra-lera iiiitiMU (lua; de pnt iloc bistoricc iioNimiiH cssc iii IMiaraoiic
|ilii'laiuiii toi|)orf d<">itulu di'.sctii(limt , complcluiii. .Niiin spiritiilitcr oiiiiiis liiiiiiiiiii

*.
uiius eu i-uutuiuti tu.stituit. f^ciieriB euro cquus li(,'iiruliter pruiuotutur
Cutiriiiii, (|uot Hiiit uuinr-rn, ruDtica iii'n Sed bic e(|uus ali(|uan(to (Ibristum, Satnnaiii
demousliuutur ,
quia lri(|ut'iil(r al) aliis aliipiiiiido coiiiporliit. .Niim c(|iius saliitis
uiiu \idiiuusdi!cuuturi. Wuuc vero cuutiiuin est uuucu|mtus is ipii collu Domiiio siibjicit
K\udi HU!icepiuiU8 explanniiduiu. usccnsori, dum obedicutiii di\iiiii' obscfjui-

tur voluiilali. Qui aiilciii (laiiionicis sc
11. subjicit biaudiiiientis, a.scensorcui Kil)i sine
dubio da-moiiem su|)ponit de qiio niinc :
Cantemm Domino : yloriose enim huno-

dicitur Equum et ascensorem projecil in
:
rificcilm esl' [FaikI. w, 1].

mare ; vidclicct iii distcnlionc mobiliiim vo-
Scit profecto ciii dchcat proplieta ranfnri,
lu|)tatuiii. Itcruiii potest iul baplismu rc-
(|uouiaui suut |iliuiiiii i|ui iiou Doiiiiiio ,
ferri, iii (|uo liomines cqui et spiritus asceii-
scd sii-culo caiitaiit. Paritciqiie seciiiii alios
sorcs piirilcrsubnicrj,'uiiliir: illi utsalulem,
cxlioitatur, duiu uoii dicil siufjularitcr :
isti ul obtincant pu;naiu. lu fiiluro (pioipic

{'.aiitcni, scd Cantemus. Nam diversidivcrsis
sup|)lctur, quuiu ulliina daranationc Dia-
relius caulaiit , sicuti quos increpat Isaias,
bolus pcccatoribus consummatur
'"
(|uo(l caiilciit in couviviis suis, et citliaraiu
;ic (iuiiiiriam lan^'ant-? .Mii \cro ciinlicuin

III.
Sioii supcr lliimiua couciuuiit IJahvlonis ^ ,
«lui se continentes ub illecebris mundi, (lu-

miiiilms non commiscentur (lislciisionis bu- Adjutor et proteclor faclits est ei in salu-
manx'. Ili vcro qui verba quidcm Domini lem [v. 1].
luentecomportant.sedmuiidauorumactuum Adjutores ii esse dicuntur, qui nobis in
varietate divisi sunt, in numiuibuscaiitaiil. quibusdain actibus sua obsequia largiun-

Quod Gloriose enim lio-
aiiteiu adjecit : tur; protectorcs vero sunt, alios sua poten-
norificatus est, trcs Domini glorilicationes tia dcfensantes. Scd multiplex esl protectio
ostcndit primamquideui, dum IMiaraonem
: in diversis : aliis protectio, Dcus: aliis pro-
profiiudis abyssi dcmersisset sccundam ; , tcctio mendaciiiin (it, qui se falsitatibus
quando spiritalem Pbaraoncmcrueisvexillo contucntur, sicut Isaias " dicit : « Et ))o-
in sua Doininus passiime .suspendit; tcr- suimus mendacium spcm nostram, et men-
tiani, (luum cumdcm Diaboluiii cum coni- dacio protecti sumus'. « Ahi protcctioncm
piicibus suis staguo ignis a;terni da- sui duritiam faciunt colli; qualcs iucrcpiit
miiarct. F.t idcirco gloriose boiioribiis ex- Job : « Quia cervix corum proteget eos*. »
tollclur ub bis qui diliguut euiii , dum se Id est, superliia illorum muiiit cos. Domi-
punierit odicntes, vcl certe quuni ignobili- nus ergo Jesus Christus adjutor factus est
ter erucilixus, gloria resurrectionis est ho- nostri, quum ad noslram se infirmitatem
roratus. declinans, humanns adjuviit mentes. Pro-
Equum et ascensorem projecil in mare. tector autem iu salutem tunc demum fict
(I) Uonorificaliis esl. Canlicum illud partim le- ejusdem loci dictionem •\yj2 qu» apud txx xiOipa
,
gitur in missa romana, ad tractum sidibati sancti;

itidein iqseiitui- in bie\iar.
est. — (3) Baliijlonis. Ps. cxxxvi, 1. — (4) Pr.rnofn-
mosaral)icum iii l;e- tur. Cf. Meliton. Clav. ix, u. 3, supra, l. iii, p. c
tatione diei Pascha' , .. et ad ealccm psalterii sor- sqq. — (,")) Consiinnna/ur. Rursus paulo infra, n. v,
bonici, teste Sabaterio ita et romani
; vetuli.îsimi judicium ultimum cum baplismo confcrt undc if- :
editi a. 1593, etiterum 1663, curante B. Tliomasio. fulgcl iiulicium satis tutuin tam VVncuudo quam
—(2) Tamjant. Is. v, 11, 12. Xota vocabuliiui (jmiii- -Vfricii' ccclcsiis iiifiii Pasclue solcmnia i<l canticuni in
riam, Cauiiio iguotum; cui tamen Carpcnlerius sug-
usu fuissc. — (G) /isuias cod. plerumque , nun con-
gessit Cinara e glossario veteri, eodem sensu. Is
vetus Isaise interpres forte rcspe,\it ad hebiaicam
staulcr. — (7) Snniiis. Is. xxviii, 15. — (8) £os. An
respcclu ad Job xv, 26? Cxterum voterem itulain
, — ;,
,
,
IN CANTICUM EXODI.
(|iuiiu nos al) actibus saeculi libcrarit , si- Tam corporalia quam spiritulia Dominus
iiuil(iue cum sauctis remuucrationi dcderit Uellorum quippe gcnera tria
conterel bella.
sem|)iterna;. csse dicuntur aut enim extcrna sunt, aut
:
IJic Veus nieus , el honorificabo eum; civilia, aut iutcstina. Extcrna suiit, qua}
Deiis patris niei, el exaltabo euni. contra potestates ac mundi fortitudines ge-
Qucm -vos despicabilcm boiiiincm a;sti- rimus. Civilia sunt, quce contra homines
matis, hic est Deus nieus. Et idcirco articu- uuius videlicet civitatis civcs , confligimus,
lari usus cst verbo ; diccns : hic , tamciuara quum vel eorum injustitiis erroriquc non
prffiscntem ostendit, quum uliqucDeus, ncc cedimus, vel passioncs persequulionesquc
vidcri oculo, nec osteudi dijîto j)ossit, nisi nohis illatas virilitcr tolcramus. Intestina
Vei'bum caro factum, ut bai)itaret innobis. vero suut, qua; intra nos in nostris cordibus
El honorificabo euni. Honorilicarcdicitur excituntur, tanto periculosiora, quauto se-
bonoribus afficcre, id est, in honore Dei creta. Scd Dominus conterel bella; non ait
Quum cnimsanctis actibus
(luippiaiii faccre. Subvcrtct, aut Vincct, sed Conterct ; quo-
occupamur, et ea qua^ facinms pro Dco '

i'a- niani ad pulvcrem at(}ue ad nihiluni dedu-
cimus, bonorificare dicimur Deum. enim debent doniinica verha
centur. Liqnide
Deus patris mei, d cxaltabo euin. Deum cognosci, quia non est dicluin Dominus :
esse sui patris ostendit, ne (piis deum sibi couterel hellalorcs, sed : ipsa contcret bella
novum quos increpat
conjingat; sicut hi * spiritalia quippe iii nobis spiritali motu
sermo divinus non novcrant
: « Dii quos hella consurguut, et quum fueriat resecata,
novi, recentes, vencrunt, quos nescicbant nos incolumes suhsistcmus : idcirco conteri
patres eorum'. " Quod auteiii ait Deus : ipsa bella dicuutur.
patris mei, cur unius patris ct non triuni , Dominus nomen est illi. Oslendit natu-
palruininseritmeiitioiiem, sicutdici solct : rali imnuue Dominum dici, noii quia doini-
Deus Abraham, Deus Isaac, et Deus Jacob ? natur propria; creatura; : alioquin, prius-
Hic eiiim Moyscs patrem suum soluiii signi- quam fiercl crcatura, Domini vocabulum foI. a.
ficat Al)rahani merito, quod ei primuin non babebat.

Chrisli repi-omissio nascituri fucrit facta.
Quod ct ,\postolus assectatur : « Ai)rahce
dicta' sunt promissiones et seaiini ejus \ '•
Currus Pharaonis el exercitum ejus prs-
Quod ctiain populus christiaiius id ipsuin jecit in mare [v. 41.
dc Ahraiiam rectc dicit, quia, sicut PauUis Scxccntis cnim curribus Pbarao Dei po-
o.stendit , « Ipse est pater omniniii uo- pulum fuerat per.sequutus quos mari de- :
struin ^. » Tamen mclius lioc de Cliristo ac- mcrsos tartarus sumsit. Spiritalis quo({ue
cipimus, qfti uoster vcrus est pater. nequiticC currus debemus agnoscere illos
Exaltabo eum : quod adjccit, differentiaiii quos cominunis consilii jugo malitia subdit
facicns ab his qui bumiliant cum, quia Dcum quum videlicet plures homines uno malo
tnnc demum exaltamus, quum sccundum conspirant. Scd et uiius homo quum ,
tcr-
quod dictum est, de codem scntimus. Hu- nis irretitur quaternisque dclietis, currus
milinnt cnim Dcuin hi qui differcntias ia- csse dicerelur : sicut ille intellectualis cst
ciunt Trinitatis, qui etiam aliam dicuntDci equus, qui unius peccati commisso spirita-
Vilium creaturam. lem sibi superposuit Pharaonem.
IV. Currus Pharaonis et exercitum ejus pro-
jecit in mare. Exercitum ejus, vcl bomiues
Dominus conlerel bella, Dominus nomen intelligc* ejus voluntatibus obedientes; vel
eslilli [v. 3]. certe praevaricatores angelos quos secum
vei^sioncm Africanis quuiu maximo solemncm toties ruiti. Deuter. xxxii, 17. — (4) I:jm. Galat. iii, Ifi.
a Vereciuido allcgaii ncmo non l;elabilur. — (1) Plo (5) Nnstrum. lAom. iv, IC. — (6) Intellcge coi. Sicalias
Deo cod. — (2) Uil salis frequeuter cod. — (3) Eo- iiUeltegoitia, neglcgcre , et csetera id gcnus.
I .
. ,
VKHi:(U!.M)i;S
ullraxil. Nee iion (•tiuiii noslroniiii nailtitii- eiputi suppliciis. Mcrilo ipse eos Domiiiiis
tliiu-iii siKiiiruat larcatoriiiii, quaiii iiiari dicitiir snbmersisse, (luod ejus taiitum suiil
diiitiir initti, i|uuiii ad uiulaiii iiaptiMiiatis •udicio coudciiinandi.
vfiieriinus. Qui teruis (iuateriiis(|ue dclictis
VI.
vel ainpliori inimero |)ra'j,'ravantur ', ihi
puriter eiiiii oiiiiii eoîtatioiiuiu e\ercitu (le-

Pelagn opcruil eos; ileveneraut in firofnn-
tVuiiduntur. In seeundo (|uu(iue Doniiiii .Sal-
ilum, tamijuum lapis [v. 5J.
vatoris a(l\eiitu, in iiiare staniii llaiiiimi
Iloc historiee dicit , quod , sicnl bqiis in
|»riiueiis iiiundi euin suis poteslatibus suh-
aipiarum superlicie positus, nulla levilalc
luerêtur.
porfatur, sed statiin corrucl iii profundiiiii
Ktvclos aseensores, leritos slatores demer-
ita et hi deciderunt iii profiindiim. 'rro[io-
sit in Rubro mare''. Consueludiiiein eorpo-
logice aiitcm, pccealores aiigcli mulignila-
rulis voliiit eertuininis deiiioiistrare, iibi
tuin [londcre |)ropriaruin inc(enosogurgilc
super eurrus pliires usceiidunt, et exiiide
nc([uifiaruiii sa'ciilariuiii eorruerunt; iindc
eatervis iniiiiicoruin olisistunt. Terni autem
lapidi propleroffensionem duriliamqucsunt
statores iiiesse nionstrantur, (lui cof,'itafio-
iinpiam eonqiarali , et offcnsioni laiitum,
ne, verlio ct lacto .seniper assistunt; ul uii-
non ratioiii |)arantur. l'"ortasse .loaiiiies lioc
delibet ex tribus unuin nobis laiiuenin ante-
iii Apocal^psi dcscriiisit, (luuin dicit vidissc Fo' ,
pouaiit, (luia triplex. boininibus est pcccaiidi

sc angelum catcnam immen.sam maim tc-
lacullas : cogifalioiiibus, verbis ct operibus
ncntcm, abyssi clausfra [laiidentcm, iii qua
conipelliiuur ad delictuin. L'nde terni sta-
millc aunis diabolum colligavil " quuin
tores, (piod iii iiac iiobis triplici via spiri- ;
Dominus ascendisset iu cruce, et illc descen-

tales hoslesassisfeutes[es]se dicuntur. i\am
disset in igneni. IMenius tamen in rcvela-
nec hoc vacat, (luod cleeti ' et stantes signi-
tiouc nostri conqilebitur Salvatoris, quuin
(icantius expriimiiitur, cpiia suiit iiiter eos
[loenali fuerint supplicio ultionis perpetua;
desidiosi spiiifiis, iiilirmi, atîiic etiain iin-
condemnali
becilles, qm electi dici non possunt. Kt ite-
rum alii sunt sECviorcs, in crudelitatibiis YII.
promti, ad inscciueiuluin violeufi, ad ter-
ivnduni feri, ad seducendum callidi , ad Dcxlera lua, Domine, glori/icata esl in
•uggerendum ad eircumveiiicndiiin
dolosi , rirlule; dexlera mamts tuie'', Domine,
parati; (lui etiam crudelium nominibus bc- confrcgil inimicos[\. G].
sliarum consueverunt nuncupari Supcr : « (juis pra'scntem Doinini gloriam non .'^-en-
a.spidem et basUiscum ambulabis, et con- sissct, quum uno transitu alios siiie pr(elio
(nlcabis leonem et draconem '. » Et ab liberasset , alios sinc gladio pereinisseli'
.\postolo nunc principatus, nunc forlitu- Glorifirala csi in virlulc, Israclem [)o[)uInin
dincs, uunc potesfates, nunc simpiiciter an- conscrvando. Confregil inimicos, vl^lgyptium
geli nuncupantur. Sfatores autem pro eo contcrendo : quod in nostro complelum est
(|uod stenf parati, sasaces, niiiiifiue in se, Salvafore, quiini ligno ac ferro, id cst cruce
quautum pertinet ad maliliam, tarditatis ab hominibus armarclur. Ilis
clavisciue,
liabentes. Et ideo demcrsi sunt in profun- ciiimduobus generibus armorum projlia
(lum maris ,
quum undam baptismatis consummantur, ut ex hoc illum bclla susci-
transircmus, iniquitatum magnarum vc-
cl pere paruisset, dc quibus viuccns Satanam,
niam caperemus. Nec non etiam poslerius tropluea reportasset. Id ipsum AposloUis
demcrgentur *, quum [eteriiis fuerintman- monstrans ait : « Exspolians principatus ct
{\) Pragrnvamur cod. —

(2) Mare. Egrcgia ibique 1 (3) Electox in ciid. — ('i) Draconem. Vs. \c, i;i. —
veteris interpretislecUo, (|iiam vidcsis apiid Saba- I (5) nemcnjiiiiliir coi\. — {(\) Coirujnvi/. A\m. \\, l.
teriiim JHbl. S S. lal. vers. anlirj. t. i, p. lu'i. — — | (7) Tii.r. Ita et trcseodd. .Saljatir.
— :
IN CAINTICUM llVODl.
polcslatcs, Iracliixit conruleiiler ,

palam IX.
triuiuplians illos in semetipso '. >• llla quo-
(jue uobis esl glorificatio Salvatoris ostensa, Et per spiritum iracundio? tmr divisa esl
dum resurgens a niorluis, a;teruam vitam
' aqua [v. 8]. QucmdixiL iram, ipsuui eliam
dcxtera suscepissct; scd ctiu posterum liet, ira; spirituni demonstravit, qui submersio-
quum clarilicatioue postrema glorilicaturus nibuspopuli durioris aquam divisit. Sed et

cst sauctos, damuaturus cst iuimicos. hoc potestad ha;reticos dcclinari, qui spiritu
vindictce divin» a charitate vel ab iuviceiu
Vlll.
segregantur. Nec non potcst de populo
I Etmuhiludine virluUs tuw conteruiMi
in
^
christiauo, quorum altcri ad dexteram, al-
adversarios; misisli iram tvam, el comedil teri segregantur ad kevam.
cos sicul slipulam [v. 7]. Gclaverunt tamquam murus aquas;gc-
Mullitudo virtutis miuistri monstrantur laverunt fluctus in medio mari.
angelica; potcstatis, quorum opera tyrau- Hoc ad munimen procedeutis "*
populi
nica Pharaouis dcmersa est multitudo. Do- praedicatur, quia, insufflante vento urentc
minus Jesus Cliristus lioc tuuc demum fe- tota nocte, mare vertit in siccura. Id enim
cit,quando, semota inlirmitate corporis, gelat quod ad liquidum prioris potest con-
diviuam iu da?mouiljus potentiam demou- verti natura; unde aqua; gelare sunt dictae,
;
stravit, ut eum fortissimum coguovissent, quae, postea emollitae, aegyptium in profuudo

quem illuserant imbccillcm. lu diversitatc populum receperuut. Blysticc tamen murus
quoque mirabilium variorum, quiepersuos intelligi possunt de quibus propheta dicit
cst famulos operalus, geulilia commiuuit " Quoniam vidi iniquitatem ct contradictio- f"^'-
simulacra, ut iu multitudiue virtutis sua3 nem in civitate die ac nocte circumdabit

;
adversarios coutrivissct. Hoc iterum potest eam super muros cjus ^ [iiiiquitas]. »
ad ha>reticos convenirc et ad populos gen- Assertores impiu; pravitatis gelati muri
tium infidarum dum alios verbo, alios ab-
; esse dicuntur, quoniam corde duro ac fri-
ditis cvocationibus , alios terroribus , alios gido asserunt univcrsa : nunc adversus
inlirmitatibus, llagellis alios aut innumero- Deum apparcut obstiuati ; uunc in concu-
sis inspirationibus trabit , ut multitudiue piscentiis exsoluti , liquidi ac molles, per
virtutis proprite conterat iuimicos. divcrsa discurrunt. Fluctus autcm in niari
Misisti iram luam , ct comedil cos lam- niediocongelantes,popuIisuntiuluijusvit<E
quam stipulam. Iram bic exsequutores an- dubiosaiculariqueiuciirsu, scbismatica pra-
gelos coguoscamus, qui sunt ultioucm ab vitate durali.
-Egyptiis conscquuti ; nec uon spiritaliter a I\cc vacat quod ait In medio mari, quia :
peccatoribus sumuut, qui merito stipulie ac sunt qui uon mcdiuni, scd termiuum proxi-
comparanlur, pro co quod leves omni
paleis mumque littoris locum attinguut'^ : hi
motu impulsi suut vitiorum vcl quia sti- , vidclicet qui, etsi perfidiam tenent, uon
puke fiuis est ignis. tameu duriori corde defendunt.
(l) Semcl ii, 15.

ipso. Coloss. {1) Jiferna vita Sabaterius \ idetur, qui ex uno codice eamdem varie-
Scd nota iu verbo sequenti peculiaiem
(le.r/eram cod. tatem sedulo notavit. —
(4) PrcTccdeiitis cod. Quod
Verecundi loquelam quam quidem, maxLme quod
;
erat emendandum. Hebrieisenim per mare trauseun-
ad usum conjunctionum iit.si, iiisi, qiium, clum at- tibus conveuit, non autem populo cliristiano, do quo
linet, teligi in Prolcgom., ne sexeenta loca ct qu;o superius et proxime. Tum suspicio eral muiiimeii
supersunt, in tiis notarura aufjustiis excutere cogercr. esse pro moiiimcii vel inoiiimciitum, a moiicrc. Co-
— (3) Coiiteruisti. Sic codex aperte, facili conjectura dicis tamen lectio ad murum reclo tenore aptatur.
corrigendus coiitcrruisti. Verumquorarius, eo illud
:
— (5) Kjiis. Ts. Liv, 10. — (C) Attiiirjanl cod., prselcr
retineudum accuralius esse, ipse nos monere ad Ii. 1. auctoris consuetudinem.
vr:Ri:cii>ni;s
ABMiinrrcM. - X. E>pl<>!>a allfp>riciPharauiuiiiiU|ierl)ia,— XI l'luml)i(|uv ciim impietate cxponila Hiiiiililu-
«iia«, — XII. lieKcribuuturSalvatoriiiiuiracula, — XIII. Tuiii i|)i>iu8 ab iiiiinici8 ultio, — XIV. Ilfiii ijuKdcm
iu »uo* miMTicurilia —
XV. ScJ ct pia erga peccatorcs
; i>a'vitia, —XVI, XVII. Miiiaj , miilctic, judicia,
— X\ III , XIX. Tuuc Ueiuum qualia Dcuh ililigciitibus he pra-paravcrit.
X. gentilein populum referemus , in quo mis-

suscsl DciSpiritus, et replevit cuni sclenlia!
Dixit inimints : • Persequens compre-

vcrilatc. Indc |)ropbela lcstatiir : Rcplcl;!
hendam partihor spolia , replebo animam cst scicnlia Domiiii univcrsa tcrra, siciil
,
meam, intcrliiiam gladio tneo, dominaliitiir aqu<e maris opcrientis ^. »
manus mea [v. i)]. » Ikvenerunl in profunJum, tamqumn

Talis '
(|uundain supc-rliia IMiaramuin as- plumbum in aqaa viilidisîma. Inlcllcctua-
lis est profunditus eariialis convcrsalio, qua:
rivit; spoliuin sihi cxistiinaiis iKrailis, pari-
divcrsis îeccatorum lluctibus liuc illuc(pic
terqMc qnnd ab .i:^'vpliis accepcraiit , au-
vagalur. Ila'c ci'go aniiiias in se submcrsiis
fercnduin. .Nunc autem inleiligibilis illc
Pharao^, dum ccclcsiis excitat lenlainenta,

obruct'", atque in profundum adducil ; vcrbi
gratia, inviilia, iiiiprobilas, atrocitas, livor
sanctos(iue subvertcre coilaborat, et cos sibi
lluclus sunt nialilia; sujeidaris : talia noii
cxistimat pnedam, dicit : 1'erculiani cliri-
l)i;el'ocant mciitciii, iiisi, divino in iioiiiiiii-
stianos f^ladio persequentis ; saturabo ani-
bus Spiiitu coucilato, justis cos suppliciis
inain , ruinis fjratulalii-i illorum; (loinina-
coiidcinnarct. Vevenerunt in profundum
bitur inaniis inea iii c;eilibus vastatoruni. ,
Hic est qui etiam ia Isaia clato corde prae- lanuiuam plumbum in aqua validissima.
i*liiiiib() peccalores proplcrca comparan
sumit • Dixit eniiii In tortitudine inaiius
: :
mciE fcci, et in .sapieiitia luea intclicxi , cl tur '', quia statim ul ignis vigorein accepe-
abstuli terminospopulorum riiit , i-c.solvcntur at(iue in suis caloribus
, et priucipes
eoruni depradatus sum, et CDutabcscunt. rondere quippe natura mctnl-
detraxi (|uasi
poteiis iii sublimi rcsidentcs. i:t iiivenit
liim hoc pra^gravatur (sicut iniiiuilalis quo-
quasi nidum maiius mea fortitudincm quc), quiagravc, duin iion rcvolatin supcr-
])o-
nis, scd dcmergilur in profundis. Pliiinbi
pulorum, et sicut collisunliir ova quic dc-
relicta suut, sic uni\crsain tcriaiii coiigic-
iiiatcrics, dum subter accipit flammam, iioii
gavi, et non fuit ([ui moverct pennain, ct

cliqiiatur, si tamcn immoris aliqiiaiiliiluiii
apcriret os, et gaiiniret '. »

liabcat. Attameii, si dcsuper accepcrit naiii-
main, indifficullius ' cliquatur. Cui
impii
nicrito comparanliir, qui bumorem terrciKc
XI.
hibislKibcntcs, igiicmqueconeupiscciili;c lui-
turalis subtcr se, lioc cst in abdito, retiiicii-

spiritum tuum, et operuilcos nin-
Mis.isti lcs, noa cliquantur, ut mollcs ac traclabilcs
re devenerunt in profundum
; tainquani , moribus liaiit; scd quum eis dcsuper con- Kol.
plumbum in aqua calidissima [v. 10]. demnatioiium ignis cxarscrit, tunc deiiium
3Iisso Doiuini spiritu, a'gyptia ttirba nia- contabcscunt, ut plumbei esse noscantur.
rinis esl aquis iuimersa.
Scd quia iios ea in Propterca in Zacbaria, <• Iniquitas supcr
vcrbo Domini desideramus intelligi, quê in massam pluinbi scdere ' » dicitur, ut igiic
uobis quoque compleutur, melius boc ad liquctur.
(1) Tnlin fnrtemelius. — (2) Farao mnscme\ cod. sinfiiilari Vcrecundiana syntaxi.— Comparnntiir.
— (3) Gn)i)t}re/. Is. x, 14, 15 ,
plane juxta Vulg. - Cf. Mcliton. c. VI, 15, t. i, p. 291.
(6)
-(7) Indifficii!-
(4) Operien/is U. xi, 9. — (j") Ohrticf. Auclori placet tiiis. Nolum sa-c. ix, imliffirulter, tcstc ('.anjiio Inau-
futurum cnm sequenti indicativo junctum. Vidc dilum vcro haclcniis, nisi fallor, comparalivi exem-
paulo post similia, et recole quit piaefati sumus dc plura. — (S) Sedm-e. Zachar. v, 8.
,
IN CANTICUM EXODI.
XII. noscimus Jesu Christo, cujus dextera crucis
est extcnsa patibulo , et terra cruciflxores
Quis similis tibi in diis, Domine, qitis ejus absorbuit, vel certe terrenis sunt cupi-
si7nilis tibi , gloriosus in sanclis, niirabilis ditatibus deglutili ;
quia principum sacer-
in majestatibus ,
faciens prodigia [v. 12]? dotum haec sentenlia fuit « Nisi occideri- :
Deos, aiip;elos posiiit siiperuasiiue virtu- mus cum, venientRomani, ettollenttcrram

tes, in quilius Doniiiio neino uniquam ])o- nostram et gentem '. » Quuin ergo nolunt
terit coniparari. iNaiii et de Domino intelli- perderc terram terra sunt devorati.
gitur Salvatore, (jui Dcusciuuniessct, iactus
cst liomo, et dcos sibi , id est apostolos XIV.
quosdam clegit ;
quil)us gratia licet inajor
fucrit attributa , non taiiien possunt suo Gubernasli juslilia lua populum luum
Domino comparari, quia ille a se quod lia- huncquem liberasli [v. 13].
bebat, accepit; iii aiitem ab illo quod ac- Dispeiisatione Domini reservatum israe-
ceperunt, dono sunt consequuti. Iteralio lilicuin populum Scriptura sacra declarat.
lacta,Quis similis tibi ostendit nullum ei , Figuralis iigyptus quae fuerat servitus ido-
jiossecomponi qui super omnes est Deus.
,
lorum, quondam nos oppresserat captivalos.
Quodcumadniirationc pronuntiandum cst: Jiislitia tamen Domini miserentis, pcrcnsso
Gloriosus in sanclis, mirabilis in majesta- principe Pharaone, ejus suiuus maucipio
libus ; aut quod cnm giorificcnt sancti, aiit libcrati. rsuiic ergo populuiu christiauum,
quod sanctos ipse collatis glorificct doiiis, qucm christiana liliertate ditasti, pictate ac
videlicet in eo quod coulcrct glorificct '
justitia custodisti.
,
seraet ipsuni. Quod autein ait 31irabilis in : Exhorlaius es virlule lua, in refeclione
mnjeslalibus, quamvis una majcstas sit cica- sancla tua. Hoc {|uum nos diversis re-
cst,
turarum condilrix oiiiiiium, attaincn sccuii- licis adjutoriis, exliortaris uos ad sequen-
dum mensuram sibi coUatain , cl angelicai duiu Patri. Ha'c dicuutur sive in virlute
poteslaies , uon irrationabiliter crcdiiiitur sua, in Cliristo scilicet suo qui secunduiu ,
luibeie majestates; iuquibus majcs'tatibus Apostoluin dicitur Dci virtus elDei sa|)icn-
Domiuus mirabilis appellatur. Idco diclum lia ^ In liac virtute Pater nos exhortatus
est ; Veniet Filius hoiniuis in majestate
« est in refectionc ; qua nos lassos ille refecit
sua et angeloruin Dei -. » qui suis bumcris ovem erraticaui reportavit.
Faciens prodigia. Priusquam bominem Recte itaque refectio saucta est, qua uos ille
Salvator acciperet uoster, occultus adiiuc, relecit, qui carne ac suo sanguine nos satu-
prodigia operatus est multa in perseqiiu- ravit.
tionibus yEgypti , in osteiisiouibus creuii, XV.
in terroribus populi. Sed et assumto cor-
jiorc, quum resuscitationes faccrct inortuo- JiuUcrunl gcntes, el iraLv sunt; do-
rum, intcgritatem redderct fuitidoruiu, sa- lurcs apprchciiderunl habilanlcs ['hiUsthiim
nitatcs perficeret iulirmoruin , vcnto, luari [v. 14]. Gentes illae qua; pcrsequutiouem
ac Uuctibus imperasset, quis cuin prodigia faciebaut l^cclcsise primitivue, audieruut
non seutiat operatuui.'' Doiniuum conrcgnasse et indiguata! reg-
num ei surripere voluerunt. Uude enim
XIII. Herodes tantos parvulos interfecit; marty-
rumque cruor, ubique diffusus, iram gen-
Extendisti dexteram txiam, et devoravH tium protcstatur quse super se Christum
eos terra [v. 12]. Mclius hoc de Domiuo cog- reguare uolueruut. IMores apprehenderunl foI. 7.
(I) Coii/eret an pro coiifcr/ , ut alias imperativum I queulo. (2) Dei. Luc. IX, 2fi. •—(3) Geiitem. .loan.
confere .> Sed amat, ut dixi, futurum, pr*seuti subse- | xi, 48. — (4) Sapicntiu. l Cor 24.
,
,,
» M.M.a .NDIIS
halniatUei VUiliMhiim. Pliilihtliiiiit (iailt-iitis tciitia in n(i\issiiiio revelalii tcrroribiis
|Hii'ulo '
iiiti'i°|>n'taiitiii'. liiulciiti'^ |)cit'iilo illi ([Uiiliaiiliir. (Jdod auleiii iiil muijntludiitis
Huul «lui ('lirii sunt, et noii a \iiio. Iru iiie- braihii lui, brucliium l'utriH FiliuH essc
tiriat iiDiitriii ; liivuria, liliiilo, ((i{iiditas cognoscitur ", ciijus iiiagnitudo totas terruit
it (luacuuKiui- nuut siiiiiliu >aluraiil iiicii- gciiles, ul lidei graliaiii liuiniliter [)crcc|)is-
tein. Qui tuli poculu suturuntur, lii 1'liili- scnt.
.stUiiin cHse dicuutur. Fiiint tamiiuam lajiis, doner transeat pn-

pulus tuus, Diimine, dnnec perlranseal pn-
XVI. puhts luus, hunc iiuem lilierasti. Obduriitis
mentibus incumbent, niuiidu tcrreslria cii-
Tixuc festinaverunt duces Edoni et prin- pientes, doncc tc diligcntes fnigilem traus-
cipes lHuabitarum , apprehendit eos iremnr eant vitain, |i()[)ulusquc eiirnalibiis vinculis
[v. 15]. l'Mi)m Sunguiiieus dicitur uI(|ul' absolutus, tibiculia-rcat Salvaturi. (juis liaiic
TervenuR. Ducch sunguinei atcine lerreni sciiteiitiiim mente [lerlractans, nuii slaliiii
lueretici seilieet et saeerdotes (jiii solciit , implcri eogno.scit? (jiiod ,

[iluribus sua dc-
suuguiiieiu 1'undere pereuutium aiiimarniii, sideria iu ca'lum dirigcnlibus, alius' obdu-
terreuique suut ac terrcna supiuut. I'esti- ratos at([uc caeciitos iiiliil liujusmodi cogi-
iiaut ct iii suis pravitatilius eiirniiit, sctl tiire, iit vcre lupidei facti , .scnsuiii noii
liiuore Doiiiiui feriuiiliir, (luuiii eis iiiuiiiis capiant sanitatis.
ejus in judieio fucrit reveluta^. Moab K.\
XVIII.
putredieilur. Hi exlra putieiu cssc noscuii-
lur (jui [irieceptuin Dei palris omittuiit Induc el planta eos in montem hwredi-
suam(|uc voluntutem ut libitum fucrit, coii- tatis tuie; in pr,Tparala habitalione tua
se(iuuntur. « Vie vobis, Scribic et IMiiirisiei, quam pncparasti Domine sancluarium
, ,
qui rclitiuistis maiidatu Dci, serviiiitcs do- luum, Domine, quod pneparaverunt manus
etriiius bominum ^. »
luse [v. 17]. Montem liicreditatis Domiiiicie
Tabuerunt omnes inhabitantes Chanaan. Cbristi Ecelesiam dicil , in qua animarum
Clianaau Mobilis sivc l.iquidus interpre- plantaria ab idolorum cultu priBcisa, Do-
,
tatur. Liquidi sunt qui iu peccatis ac frc- mini manibus inscruntur. Ideo induci di-
qucnti lupsu labuntur , mobililatcm([uc cuntur, pro eo quod pastor gregcm [iro-
consilii variantis iiitcndunt. I[<si Clianaan prium auteccdat, ut ipse nos fideles in suis
babitare,non peregriuari dicuntur, qui ta- ovilibus intromittat. lloc etiam Dominus
bcscuut, quaudo luulis operibus dcleelantur, Christus in Evangelium protestiitur« Quia :
confusioiiisque suic opprobrium sumunt.

omnis plantaria quam Pater mcus non plan-
Quum Dei viderent popuhim pertransire, '
tavit, eradicabilur ". » Beatior autem illa

'
seilicet de terrcstribus ad i.eterna, vcl cerlc
cst quam Jesus in borto conseril
arbuseula,
qui taUbus incu])ant vitiis, suorum delicto- Patris! Montem vcro quem superius dixit,
rum ignibus contabescunt.
eumdem praeparatuiu babitaculum, san-
ctuariumque, Dci mauibus significat [iric-
XVII. [laratum : mons dicitur, (|uod in coelestibus
cremcntetur " habitaculum, quod ibidem
;
Decidat super eos timor tremor magni-

el immortaliter maneamus sauctuarium, quia ;
tudinis brachii tui [v. 16], utvel ad poeui- post maculas naturalium delictorum, puri-
tentiam convertantur, vel certe Domini po- licationum cxinde veniam cousequcmnr
(1) Poculo. Ex Ilieroii. — (2) Revelatum cod. — aliqua duljitalione. Sed de his alias di.\i. — (C) Coijno:
(3) Jiominum. Mattli. xsni, 23; xv, 9. — (4) Divi- scalur. Melit. Clav. i, 10 ; t. ii, p. 8.— (7) Alii rcoto
deriiit [cod. — (a) Vel certe , an cerle, non eodein casu exspectabatur. — (8) Eradicabiliir. Matlh. xv,
sensu usurpat auctor, posterius enim illi cst cura 13. — (9) Crementelur. Et hoc adde Cangianis.
—!
IN CAiNTlGUM DEUTERONOMll.
sanciri, qii;r Doo l'atri inercniur. Qiiod pra- quadri(jiset ascensoribusin niare, et induscit
1.8. paniccriiulmamts <i(,c. Mauus Domini pro- sui)er Dominus aquas maris [v. 19].
eos
piietas, apostolos, martjrcsque cognosco ', Cousummatione terminum demoustravit,
l)cr quos Dcus opcratus est plura, ut Ecclc- (luuni spiritalis excrcitus Pliaraonis ultinia!
siie suae potcutiani sublimarct. poena' excipict capitale, il)iquc currus cqui-
tcsquc quos meminit, supra stagni vorantis
XIX.
alveo rcconduntur, Domino justis cos judi-
Domine, qui regnas in eeternum el in spe- damuaturo.
ciis
ruluin el adhuc [v. 18].
autcm Israel ambulaverunt pcr sic-
Filii
.liternum [et] saeculum ct adliuc! Immor- cum in niedio mari, transeuuti!)us iu sc
talis vitaeinimensitatem propheta nou po- credcntibus iu iiac vastitate \ Jesus onini-
tuit cxplicare proptcrea ffitorno sa^culum
:
potcns aridam nobis pneparat ' viam, quo '
junxit"; qnamvis post «tcrnum non pos.sit vestigiis animarum lirmilcr lixis, uuUorum
ali(iuicl snperesse, tamcu illi stcculum copu- lluctuum mole premamur aut mobilitate
lavit. Et post SLCcnlum spatium quoddam jactemur, scd cjus auxilio libercmur, qui
adjccit, dicendo adhuc, quod uullo potest Petrum prolundum calcautem auxilio dex-
liae couciudi.
terai sublevavit
XX.
Quia inlroivil equilatus Pharaonis cum EXPLicrr exi>ositio cadtigi exodi.
VERECUNDI
LIBER II.
Arghmkntum. — I. Caiitici Mngni, ul diciliir, iiitcrpres creliim et terram ait ia co appellari luiilliplici bciisu ,
— II. Mtiltisquc inodis cuuntiari Dei Verbum, — III. Nomen et maguiludinem. — IV. Tum diviua descriljit
opcra, judieia vias. —
V. Dciu , cxprobrata Judfforum pervcrsilate,
, VI. Dc sacris agit Dci nomini-
bus, Patiissimul ctMatris, Cuslodisque etDomiui. —VII. Inde excurrit in succedaueas bomiuuin a;tates.
— VIII. Deniquc obiter de angclorum natiouibus ct pra-sidiis satis praxlarc disputat.
INCIPIT [CANTICUM] DEUTERONOMII.
I. lum Moyscs duricordem nec di-

aspiceret ,
vinis obcdire maudatis, irrationabilia pro-

Deuteronomium ' (quod .secunda le\ ap- tcstatus est eleinenta, ut rationalis homo, si
pellatur : Deutcros quippe Secuuda , Nomos mandatis ca-lestibus non obcdisset, eleiuen-
Ecx dicitur apud Gra;cos) cauticuni habet, tis convincentibus damnaretur. Atlende ,
quo Moyses, ultimo sui temporis line, post- cwlum, et loquar, ct audiat terra verba ex
quam populum servare eeremonias erudi- ore meo. Ccelum spiritale *
posuit sanctos,
vit, ccelum ac terram in testioionium invo- in quorum cordibus Deus, tamquam in ha-
cavit. bitaculo proprio, commoratur ct idcirco ;
Attende, coelttm, et loquar, et audiat terra illis alteiide dicitur , proeo quod purilicato
verba ex ore meo [xxxii, 1]. Quum popu- meutis obtutu ostensa sibi mysteria videre
(1) Cognosce. Recole Melitoniana 1. 1. t. ii,p. 8, 31, tare non hoc canticum similiter haberi in psalterio
est
230.— 1'rophr a:(ernos sa:culuin junxit cod. men-
(?.) corbeien i in psalterio laudunensi perve-
vii sa'c.,
dose. — (3) Vnsli/aU'. Ncscio quid forte excidc- illic tusto, iu psalterio sorbouico etc. sed et in breviario
, ;
rit.— (4) Piwparet malim. — Quo. Acodice non (j) mozarabico ad dom. i Advent. et ad fer. vi post oct.
disccdimus. —
(7) Dcuterunoniium.Coilex riicctinfra Epipban. Dcuique in psalt. rom. cura B. Thomasii
scribit Ueut/ieronomiuin , Dcutlicros, Absque re no-
: edito. — (8) Spiritfilcs cod. male, ut reor.
»:
Ml VI:Hi;ct.M)l;S
mereautur ; non euiin possumuH \erliii Mciy- degcendit sicut plnvia in vclins, ct Hicut
Kaica (-onUntplari, ct (|ua; l()(|iiitur K|iirit<t htillicidiu Ktillantiu siijicr tcrrnm '. " Vcl-
litcr tntuiii, itisi ((i^liiin
'
liiuriinuK elYccti , lus, liuiniinuin carnciii; t(!rrnm vero,stil-
et intru iios cdurc c(i'|icriiiius Kucruiiiciilu licidiiHiiifusain,KccleKiu!inullitudiiiemprii'-
divinu, ut cl(i(|ui() l)u\i(lici) coiiKruuiiiiiH : vidcliat.
"
' In curdc iiieo ahscuiuli cloiiniu tua, iit /!,'/ descendant iicut ros verba mea. Ros
iiun |iccccm tibi ^. " Ciciuin eiiiiii dicluiii consiiiiitas rclicit lierlius; ct (|ua'ctim(pic
cst u (lelando , vcl (|uo(l intru sc cclct oc pi-tii jnmeiitorum pertulcriiit dctriineiita ,
cultu ; vcl (|U()d HitKtclluruni divorsitatilius ejus rcfrigerio rccompeiisaiit. Non nlitcr
|ii(-luratuiii, id cst (la>laluiii, (|iiia calarc evaiigciiea vcrba vexationes Koiidanl uiiiina-
dicitur scurpcre '. riiiii ; ((iiiis iiitellcctiialc^ peeudcR, siiie diibio
Audial terra verba ex ore meo. Terra ani- da'inoncs , malis suasionibus dcvorarent".
males carnalesîue sunt lioiniiies (|iii audire l'ii(le rccte ait desccudnnl, (piia nobis di-
tuiituin Movscii, id cst, diviiiu' h"^\-i kciiiio- \ ina vei b^ c(i'lilus ministrantur sicnt iinber
iicui possuiit, iion taiTien perNidcre. Idcirco super gramen, et sicut nix supcr fenuin. Ini-
terra' dieitur : aMi<i;c<elo aiitein : alleiiilc ; bribusgrainina nutriuntur, nivibus feniiiii.
ut sutictus |)niprie videut , cnrnalis untcni (ûibiis coa|)tatiis cviingclicus seriiio eoiifo-
uudiut (lua; dieiintur. rropoiofjice ', C(eliini vct animas ct iiutrit; qui nunc pliiviis [ob|
angcios poitit, qui Verhum iliud Ixiiiuin terriim scilicct siiturandain , nuiic iiivibus
(juod l*ater eructuvit, videre eoinmereiitiir. propter purilatis candorcm iiitida;iiue in-
Homines uuteiii, tcria' liiiio roriiiati, aiidire tclligcntiicminutias comparatiir, iiunc igni-
potius Keeuiiduiit lioiiiiiiem potueruiit Sal- bus similatur, caloresuo vitia dccoquendo,
\atorem, (luani occullam iii liomiiie \idere lumcnquc inlerius sensibus cxliibcndo, Je-
majestaleiii. .êc inoveat (piod \erlia iiliira- remia diccntc : « YX factus cst scrmo tuiis
liter, et iioii siiijjuianler appeii.iveiit \'er- in gaudiumct iiiiiclitiaincordisiiiei,etqnasi
bum, quum pereumdem Fiiium oinnia qua' igiiisiestuans divisusqucinossibusmeis
'
".
, 9.i lo([uitiir, 1'ater jiroferat verba : • liieliiiatc, \'X itcrum Ecce dabo vcrbuiii mcum iii
:
inquit, aureiii veslraiu iii verbu oris iiiei '. » orc tuo igncm, cl popubiin istiiiu stipu
Spiritaliler, aiius quierendus est Rcnsns. lam ", quod sancti Spiritns plena dcsceii-
>
Altende, caiuin, el Uxiuar, Kcclcsix-dicit. Kt sio linguis est flammcis cxaiquata iit s[)lcn- ;
audial terra verha ex ore meo , Synagogam didus calor per apostolos icgyptias stipulns
terrEB vocabulo signilicat Judajorum. quas israelitici populi congregabant , le-
viori Kuceenderct spirilu cbarit.itis. Koii-
II.
uumquam malloi vocabiiio nunciiiwtur,
Exspecletur sicutpluvia eloquium meum, sicutmemoratus propbcta testalur « Ecce :
el dcscendanl sicut ros verba mea [v, 2]. scrmo Domini sicut mallcus conterciis jic-
Kx persona l'atris agnoscitur, cujiis tras '',' nimirumduricordcs, ([uos ictii fie-
Eloquium novissimis est temporibus cx- queiiti confrangit atcjuc in pulvcrem demo-
spectatum, (piia « Verbum caro facluni cst litur. Sic itnque lit ut verbum Dei niultis
et liabitavit iii compara-

uohis ''
: » pluviae siiiiilitudiiiibus comparctur, dum uiiiiis-
tum, pro 60 quod de nube iutelligibili Mnria cujusque rci efficicntias imitatur. Eein)
matre descendens terroe nostri corporis ,

gramincque signilicaripopulum Isaias ait
n Vere fcnum cst populus exsiceatum cst
sociatus, sanctis nos praedicationibus, tam- ;
quam pluviis, irrigavit. Unde David « Et : fenum, ct cecidit flos'''. » Idem quoqiic
(1) scribcre Verecundus. —

Celum dcbuit (2) Tibi. Ps. Lxxi, C — (§)fios.Derorect pluvia nononiitlen-
Ps. cxviii, 11. — Nugas id genus habet
(3) .Sciilpcre. dus Melito 1. I,p. 86, 90; et aliahujusmodi in
1. t.
Isidor. Elijmol. — Tropholnicc cod. Ciclerum huc

(4) l. III, p. 406, 4a(, 482.— (9) Uiforaniiit corr. roc. in
spectant pluraMcliton. 5o,i20. — Mci.
1. 1. t.i, p. (5) cod. — (10) Mcis. Jerem. xx, 9.— (1 1) .ilipiilum. Ib. v,
Ps. Lxxvii, — 1. Joann. — Terram.
(C) .Vofti.s. i, 14. (7) 14. — (12) Pc/ras. Ib. xsni,29. — (13) f/os. Is.sl, 7.
,
IN CAiNriCLlM DEIITERONOMII. II
alibi ait homines sicut herba

Facli siint IV.
tectoruin, ctsicut gramina qua^ non matu-
rcscunt ' . >
Deiis, vera opera ejus, et omnesvicvejusju-
III. dicia [v. 4]. Veritalis auctor est Deus, et ve-
ritas ipseestDeus, et univcrsa in veritate fir-
Quia nomen Domini invocabo [v, 3]. mavit, et omnes via> ejusjudicia. Vise, con-
DilTerentiani monstrat quod illius possunt silia occultasque dispositiones agnosce, qiiae
verba sicut phivia nivesquc descendcre, qui judicio, mensura pondcreque consistunt.
,
Doniinici fucrit nominis iiivocator. (juid Deus, vera opera ejus, ct omnes viee ejus
aiitem sit nomen Domini invocare ,
quovc judicia. Quum Salvator in pluribus mira-
lcmpore debeat invocari, Davidiei dccla- cula consummaret ct iraitatores malivoli
,
rant psalmi « Tn tribulatione raca invocavi

: non defucrunt, qui vcram virlutem sequi
Dominum, et exaudix it me in latitudiuc . > falsis illusiouibus nitcicntur; sicut Simon
Tunc enim bumilis animus quod rogat niagus ejusque auctor ])hantasticas sanitatcs
impetrat; el Dcus non abjicif postulantem. quibusdam ignorantibus " visus est demon-
Invocare autem est Domiuum, nulli ahi nisi strarc, sed non sunl ejus opcra vera. Quo-
Domino famulari, sicut proplieta demon- niam verus Deus veris operibus operatur;
strat « Domine, pra^ter te aliuin non no-
: fnlsus autem fnlsa committit.
vimus uomentuuminvocabimus '. » Ergo
: Et omnes vi{v ejus judicia, vel quod jus-
iuvocare Deum est in se vocare; ut habita- tis judiciis cuncta gcssisset, vel quod cjus
culum ejus lieri mercatur. omnes sententiae futura judicia minitcntur.

])alc magnitudiiiem Domino Deo noslro. Opera Dci alia sunt vcra, alia sunt miiabi-
Cur hortatur prophcta Domino Deo m;i£;ni- lia, sicut dicit Scriptiira : < IMirabilia opcra
tudincm dari, quum magnitudinis cjus non tua, et anima nica novit nimis '. " Qua; con-
»• sit linis, etei nihil pos.ît aup;eri, tamquam siderans aliiis dicit : « Consideravi opera
(juod habueritdimiimtnm ? Scd hoc cst darc tiia, Deus, et expavi *. . Et alia sunt quie
magnitudincm Deo, magnihcarc pcr omnia possunt intelligi; alia quK non c[ucunt ap-
Creatorem; non magiium faciendo sed , Iirchendi, de quibus Salomon « Sicut in :
niagnum intelligendo. Sicul Josue Acliam vcntrc praeguantis non invcniesossum", ita
lilio Carmi dixit « I'ili mi da gloriam : , opcraDei non intelligisuniversa '". « Quod
Dco '. » Siuedubio, glorinca Deura. Hoc sic secundum spiritalem intclligentiam cur-
sicut iu anima prffgnati
'
popuiis gentilibus dicit, qui, paganitatis er- rit : fide non in- '
rore delusi magnos alios atquc

, dcos sibi vcstigas Christum, quia nou jôtest in con-
wliosconlingebaut. Quos I\Io_vscs proiiibens, scieutia pcrvideri ita neque ejus dispen-
,
Dominumque nostrum docens cssc magni- sationem quibus univcrsa pondcrantur,

,
licuni,protcstatur: Date magnitudinem Do- agnoscere pravalcbis. Oninia tamcu quae

mino Deo nostro. Itidcm potest ha?rcticis vcl revelata videmus, vd occulta scntimus,
convcnirc, qui magnitiidiucm Dci Eilio sul)- \v\ amiilius abdita penitusque ignoramns,
trahentes,minorem eum inlirmumque prse- vera sunt ac mirabilia, nostram tamcn fu-
dicant. Date \[aquc wagnitvdinen} Domino gicntia parvitatem.
Deo nostro. Qiioniam magnus Dominus et
••
El omnes vite ejm judicia. Viae Domini
laudabibs nimis, et uiagnitudinis ejus non mult» sunt, quas tamen David e duabus,
erit finis ^ . » Date ergo , non aliquid ad- tamquam radicibus, dixit cmitti : « Uuiver-
dendo , sed lide credeudo. sae viae Domini, misericordia et veritas '-. >>
(1) ^fattirescvnt. Is. xxxvii, 27. — (2) Lafitudine. Habac. iii, 2. — (9) Ossum. Apud Tertull. Carm.adv.
Ts. cxvii, 5. — (3) Inrocaliimus. Ps. lxxix, 19. — Marc. II, 190 : « DeCtiristi nova carne caro, deque
ly.— (5) Finis. l's.cxuv, 3.

(k,)J}eo. Jos. vii, — (6) [gm- ossilius ossum. — (10) Vnivcrsa Eccle. xi, 5. —
rnn/cscod.— (7) Mmts. Ps.fxxxviii, 14.— (S) /'.Tjjaci. (II) fraejuanlis legesis. — (12) Verilas. Ps. xxiv, 10.
, —
\i VJiHi:ClLM)lJS
.Nitiii via '

(luitur iiiuiutjtoiuiu : « Yinin quitas in eo, (juia |icccatuiii non fecit , ncc
iiiauilatDi-uiii tuDium cucuni, quuiii dila- dolus iiivcntus iii orc cjus '^.. âin el lio-
liic-. cor iiuiiiu ". - Itidciii : " lu \ia lcsli- iiiiiics dicti suiit dii : • Kô dixi : l)ii cstis,
''*.'
iiu>iiiuruiii tuui uiii dclcctatus suiii, sicul ct iilii i;\cclsi oiiiiics Scd iiciiioseex illis
iii uiiiiiilius di\iliis\ • l)c juslilicaliu- al> iiiitiuitatc potcril cxciisurc, quiiiii iiciiio
iiuiii : ' \ iain justilicutiuiiuin tuaiuin lac dc ({ciiitiMcst, t|ui iion iiiipic Kessil. lllc taii-
iit iiitclligaiii, et cxcreelior in uiirahiiiiius liiiii puitus '', ([ui lidelis esl, el tion csl
tiiis '. » Le\ (|uu(|iic i|)sa viu est : " Itcati iniquilus in cu. «
iiiiuiacuiati iii \ iu, iiui aiiiliulaiit iii le^c l)o- V.

iiiiiii '. " Quain le^cin ciir dcdcril , l)a\id
projilieta testatur ; • l'ropter lioc lcyciii <l i- Peccaverunl : nonne hi filii immacula-
l)it deliuqucutihus iu via ". " Offensis coiiti " [v. 5]? liiter Dei filios rcpulali, at(|ue
sulciis iiostiis, qiiiluis iii liujtis sieculi \ia ab codeiii de lolo iiiuiido peculiaritcr ((Pii-
lrc(|ucntiu^ eolliâinur, viaiii nobis eoiitiilit ^^regati, jjeccavernnt ,
qm (|iioiidaiu iiiiiiia-
leîs vel per sanctos corporalitcr facta-, vel culuti fuerant, priusquam niacuias coii-
iiaturabiliter mcntibus allrilmlie. traxisseiit. Qiio '" populiis Israclilicus iii-
/)f !(.%• /ic/('/(,s, elnuu estiniqititasineo. N'ou crepatur : Pvccureruiit, Dei l''iliiiiii pcrnc-
ita lidelis dicitur Deus, sicut hoino fidelis gundo. Cliristianis rursus hoc dicitur, qui
est, qui participatione lidci lidelis osleiidi- f^ratiaui baplisnialis eonsequuti et in lioc
lol. u. tur; sed illc \eius lidclis, qui lidei tolius iiiuuaciiluti clTecli, vitiorum suiit Iragilila-
cst fons; ideirco lidelis est appcUatus, quod tibus obvoluti. Hierclicis quoque seiileiitia
promi,ssionum suarum exhiiicat sponsio- istu eoncurrit, (jui et lilii cl iuimaculali
uciii. . ridelis ciiim Dominus iu vcrbis fueriiut,prius(iuamscissa'cliarilatis iiiacula
suis'. i\am sicut justus dicitur proplcr
" peccavisseiit. Itaqiie si lilii immaeulati pec-
dainnulioncm maloruin rctrihutioiiemqiie ,
caut, ([uid nos polluli latcmur? Ha;c expro-
boiiorum, itu mi.sericors ])ropteradjutoriuiii biatio, ut inilii \idclur, maxime illis con-
iiilirmorum , etiam niiseralor pro-
iiec iioii currit, qui liclu nunc suiiclitutc vidciitur
pler \ciiiaiii dclictorum fidelisîue propter : liomiiiibus esse quod uon sunt. Quum vero
exhibitioueiii dicitur promissorum. Deus revelaveritabscouditutencbrurum, et
El «0)1 esl iniquitas in eo. Hiijus (}iia'- maiiircstaverit occulla cordium, tunc de-
slionis Apostolus tractatum sequulus cst mum lii qui eos iu sa;culo putaverant san-
lutiorem Quid diccmus? Iniquitas apud
: « ctos fuisse, scquc fortusse abjectos, dicturi
Deum? absit ". Est autcm Deus verax; om- suiit , Peccaverunt : nonne hi filii imma-
iiis autem lioiuo mendax '\ « vEquitati iui- culati '!
quitas non concurrit, neque potest veri- Progenies prava et perversa, hxc Do-
tali nicudaeium commisceri. Quod si nobis 7nino retribuisti [v. 6]? Prava, quia reclo
([u;edaiu videautur incongrue dispensari itinere ad Deum noluit ainbulare ;
perversa,
nos potius " ([uoe fiunt non se(juimur intol-
'
qua; pro Deo Do-

idolis deservivit. Hsec
lectu attamen ille juste misericorditerque
: minn retribuisti P cum increpatione legen-
oinnia moderatur. Mystice de Christo dicta dum. Tribuere est primum beneliciu coliar-
uoscuutur, quem Juduei faisum iniquumque giri : retribuere est vicissitudinem impensi
[lutautes, erucissuspeudio necavcrunt".Dc beneficii compensare. Tauta tibi ac talia
quo l*roi)heta : « Deus lidelis, et nou est iui- Doniino tribueuti hcEC, pessima et mala pro-
(1) Viam cod. — (2) Mciim. Vs. cxviii, 32. — — (10) JSon potius cod. : fortc nonne politis. —
(.3) Bivitiis. Ib. 14. — (4) Tiiis. II). 27. — (5) iJo- (11) .\eg(U'enint cod. — (12) Jijiis. Is. mi, 9.
miiii. Ib. 1. —(6) Via. Ps. xxiv, S. Adde Melit. Clciv. (13) Omnes. l's. 6. Lxxsi, — (14)
Ingeniliis forte. —
t. II, p. 15, 31, CtC. — (7) .Sllis. Ps. CXLIV, 13. — (1.)) Imnmculati. Notanda sane vcrsionis insolentia.
(8) .liiiV. Rora. n, 14. — ('.i) .Memldx. Rora. iii, 4, Vuig. Non filii ejiis in sordilius. — (IC) (imil in cod.
,
i IN CAINTICUM DEUTERONOJIII. i:
gciiics, reddidisU, ut eo relicto diis gentium tia filios diligunt; adoptione, qui alienos,
serviretis ? Sleplianus martyr Judueis in con- interveniente dilectu% sibi juris civilis ob-
tentiouem collcctis increpat, quod superbo servatione conjungunt. Verus ergo Filius
semper spiritu ct dui'is cervicibus Domiuo Dei Patris solus est Dominus Jesus Cbristus.
rcstitissent, Rempbaj slellisquc sacrifican- Nos vero licet filii dicamur, ejus munere
tes, non Creatori Itidem ad Cbristum in-
' . compellati, non tamen possumus nos nisi
tellectus iste recurrit qucm venientem de
: per gratiam spiritaliter genitos affirmarc.
cceIo ad ruinam luunani generis sarciendam lugratis ergo filiis atque etiam iudevotis
prava et pcrversa generatio crucilixit. Pseu- qui suum nolunt cognoscere genitorem, in-
do quoque cbristianos impulsat, qui pro- crepat sermo divinus Nonnc hic ipse
: esl
priae redemtionis immemores, fidem, veniam luus pater, qtii possedit te et fecit te et
dclictorum, beatitudinem futurorum, scien- creavit teP Possidemur a Cbristo, dum ejus
liamque vcrilntis scquuti, vitia pro virtuti- sumus subditi voluntati." Facit nos, duin
bns otTeruut Deo, et bono contunieliain fa- spiritali nativitate a carnali materia trans-
12. ciuntlargilori. Quod etiam potest ba^rcticis mutamur ; primus bomo non ex
sicut ipse
convenire, qui pacem a Cbrislo perceptam nibilo, sicut elementa, factus est, sed de
scissiouis corruptione ' fcedarunt. tcrra?pulvere conformatus. Creamur vero
transformatioue virtutum. Dcus aliquando
VI.
dicitur pater,uonnumquam mater , interdum
Sic populus slullus el non sapiens. Eecit, cuslos, s»pe dominus. Paterestperliciens
"
subaudi. Stulti sanctis litteris ostcndiuitur te , erudiens atque comportans : « Ecce cgo
ferrenis disteutionibus occupati, borrcade- tuli te in omni -via qua ambulasti sicut pater ;
struentes angusta, et domicilia in diffusionc tollit parvulum suum et erudit euin '. »
,
latissima coustruentes , fructus fructibus 3Iater, quum propeusioris affcctudulcedinis

angmcntantes. Merito cvangelicus divcs qui parvulos nutrit, inertes comportat, et oc-
sibi Iianc spcm vanissimam promiltebat, ex- culto quodam miseralionis utero per pie-
probratus audivit : « Stultc, bac nocte rcpo- tatem "
conceptos ad maturitatem perducil.
scuul a te animam tuam ;
qua» preeparasti Unde Dominus per Jeremiam ait : « Ego fcci,
cujus ei'unt '? » Nabal Carmelus, copiosus ego portavi ego genui ego servabo ". »
, ,
ac dives, sibi suisque convivium parans, sed Custos, quum uos servat a malis, induit bo-
David pcr suos famulos uiliil impcrtiens nis, quia « non dormitavit, nequc obdor-
postulauti stultus est demonstratus
, et '
: mict qui custodit Israel '*'.» Dominus, cum
sltdtitia ejus mancntc cum eo, ccelesti per- potestatis su;e moderamine, sicut ei libitum
cussus est ultione. est, ordinat universos.
Nonne hic ipse esl luus patcr, qui possedil
VII.
te ct fecit te [et creavil <e], ait propbcta?quod
sic iutelligitur : pater per gratiam possedit Memoramini dics anliquos sa?culi [v. 7].
iu ])raescientia, fecit in plasmate, crcavit in Quos in paradiso, ])riusquam pelleretur
-
redemtione. Uni populo loquitur, et propte- Adam, tencbamus. NounuIIi, licet ban-cticp,
rea, luuspatcr, ait; quia, licct raulti siut qui sic tamen bunc asserunt locum, ut dies aii-
veiboDomini gcnerantur, unam tamen, clia- tiquos iutelligant aeternos atque cGelesles,
ritatc necteute, faciunt massam; et unum de quibus animae suut ad inferiora quasi
corpus, membrorum multitudinc distributa, projecta;; quos uunc obliviscuntur caecati ,
formantur. Patres natura aut adoptionc

aiit peccato ". Unde dictum est Memoramini :
consistunt. Natura, qui de propria substan- dies antiquos sseculi. Melius boc dicimus
(I) Creatori.Act. vii, '13.— (!) Cornipfioiiis coi.— /iciens ib. —'(7) JEum. Deuter. i, 31 .— (8) Proprlriruni
(3)Erunt. Luc. xii, 20. ('i) —
Dcmonstratus. I Reg. cod.— (9) Servalio. Is.ilvi, 4.— (10)/.vcrtei.Ps.cxx, 4.
XXV, 25. —{[>) Interreniculc ilileetiim cod. (6) Pro- — —(11) Peccato. Ikvcenira fuitOrigeiiistaruminsania.
, »
li VKRIXILNDIS
laimn ,
quiwl iiialUiam videtur refrafjiiiilis tertia ; (jiiarta, spiritnnm iinmiindornm. Su-
IMniuli dtsciaiv, ut iid Haiuloniiii piimi per liii-> tres iiiilioiies, soliiis uiitêlicu' no-
ti-ui|i<ui.-> siuiplicciu \ilaia pruvoceiit aucii- bis iiiiturie uiiiios iiiliilit (;xoptiiiidos, qiiia
loiis, uiio exliortaiis eodeiuquc viMie ipsii est iiatio natioiiiim. Aliler miiiidus ipsc
ul. IJ. iii(,d„ (jiio imtiiuieiiie, |iro|ilielii', apostoli (|iiiiiipie geiieruliomiiii divisionibus dispcr-
gauelique vixeruiit. Tioiioloîee ', die.s aii- titur. I'riina us(|ue ad (liluviiun eiirrit ; se-
tii|ui »uut Abraliaiii, Isiuie, Jaeolt, Moyses, cuiida Abraliie teiiiporibim iiiipiitalur ; ter-
Jol», Isaias, Uasid et eieteri saneti, qui suis tia, Mojsi ' ct judieuin eii-teronim; (piarta
teiii|KU'ilius s|ileuilueiuut, ul eoniiii iiiiilii- (piif regiim tempore trunsmeavit iisipie ad
tioiieiu seetaiites, i|)S(iruiii dieruui iiienu)ieH Joiiiiiieiii ; (piinta (|mi; sub C.bristi eurrit
esse possinius. Vel eerte dies aiitiquos iwculi adveulum. Istiiruin ergn nationum lireviati
toii^'is-.iuuiiuillud\itu- teiii|)us(isteiidit,(|ni) siiiit iiiiiii ; soliiisanti; Moevitie fuerat loiigu'-
iioiiêutis et auiplius aiiuis iioiiiiues >ieli- vitas eoustitiita, (piu; perpetuu; vilii; simili-
tahaiit; quod iius |)i-o|)iieta eoiumonct ine- tudinem continebat ; et idcireo adjicit : //)-
iiiorari, ut e\ eo eiareat, ([uod loii;;a;vaiii telli(/ile iinnns nalionis illius primx sequeii-
>itiiui Deus lioiiiiuil)us piiepaiiiNit, sed eaiii tium nalioinnn.
|)eecaudu sibimct lu)iiiiiies luinoraruiit. Tropologicc annos nalionis natiomnn
,
Dieruin diliereutiu luulta est alii siiiit : J-A-clesiie li;eresiim(|ii(; n()l)is ligiiruiiter tem-
dies liiiiiiiiiis, de quibus pruplieliidieit : « 11 |)ora moustrat, (juod illii iii a-teriiuui, liu'
dicm buminiii non cognovi , tu scis, Do- leinpor<diter vivaut; et ad illius eccle.sia-
-.
niiue " .Vlii suut dies ea-li, sieut Davidiciis stieu; nationis .•iiiiios, proeiil dubio iminor-
udiuoiiet psiiliuus : « lit jioii.iiu iii .Sieeuia taies, nostroserudit sensu-, (pios inlelligcri;
sa-eulorum scinen ejus,cl tlironumejussicut deiicinus , ct quorum mcmores inccssai)ili
dies cceii^. « Lt iteruin dies anti(|ui quos debemus gcmitu suspirare.
idein esse signilicat : « Reeordiilus suin dies Interroija patreni tuum, et annuntiavil
aiitiiiu()S,etannosu;tcruosiuiucnteiiai)ui '.» tibi ; seniores luos, et dicunt libi. Historicc
riide dillVrentiain ^ nionstrat dies auti(|U()s pontilieem ca;terosque sccnndi ordinis si-
al) iiiiiiis a;teriiis inulliim abcsse, quia dies gniiicat sacerdotes, qui patres proprie nun-
aiili^pios [dicit], quos vitii' protelatio loiigio- eu|)iintur, qiiod per cos in domo Domini
ris ay:ebat, quam vci in paradiso vel iu priii- aniiiiii; spiritaliter renasciintiir. INam qiujjl
cipiismuiidiPatreslruebanlur; uuliiiui;iiini nos seuiores iu latino dieimus, (jriEci pres-

vero eensentur a;terni quos, iminorlalitute bvlcros nuncupant a (piibus ct lcgein Do- ;
percepta, credimus nos, miserante i)omino, miiii intcrrogurc del)cmus, et ca qua; seii-
pereepturos. Unde lacrjmis cxorandus csl pta siiut edoecri. In Serijituris saeris aiinuii-
Deus, ut diguetur liorum nobis dierum pai- tiare, seiuper uon nisi \ei pru'dicatio l-^viiii-
tieipationem conferrc. gelii vcl miraculoruni \irtus signilicari

Inlelligile annos nationis nationum. INa- solet, sicut : « Annuntiate inter gcntes mi-
tionis angelicie aunos sempiternos Iiortatur rabilia ejns *. >> Ml iterum « Aniuintinbiint
:
inlellcctualiter exoptare. Natioiuun "^

quu; ea;li justitiain cjus ", » idest, apostoli Cliri-
aliiB possuntinteiligi, nisi bumanarum, su- stum, Patris justitiani, iniidelibus prfpdica-
apud runt. Apostolus " quoque suinto Isaiictcsli-
'
per terram; iuferos , auimaruiii; in

aerc, fortitudiiuim impiarum? quia ralio- monio uit » Quam speciosi sunt pedes evan-
: ko
nalis creatura inquatuor quodaminodo di- gclizantiumpacem, annuntiantium boua " !
\iditur nationes angeiorum bonorum uiia

: Ita nunc Interroga patrein tuuin el an-
:
est; iiominum \ero, secunda; animarum, nunliabil libi. INon alias res luagis quani
{1} Tropholofjice cod.—{l) Domnir.ierem. x\ii, i6. 1

— (1) Moijsi, morc veierum. — (») Ejiis. Vs. xcv, 3.
— (3) Ca-ti. Ps. Lxxxvm, 30.— (4) Jlubiii. Ps. i.sxvi , ^(9) Fjiis. Ps. xxi, 32. — (10) .iposloli. cod. —
0.— (5) Differentia iimi displiceriit. — (G) Sic cod. |
(l 1) Bona. Kora. x, I i.
— —
IN CA1NTICU3I DEUTERONOffll. 15
eas qiiK pcrtineaut ad Evaugelium salulis ,

Staluil fines gentium secundum nume-
interropari monstravit, dicendo : Annun- rum angelorum Dei. Manifesto Danielis
tiabil lihi. iudicio comprobatur unicuique genti prse-
Spiritalitcr, Ghristutn patreiu intellige, suleui angelum institutum, cnins i"egimine
qucmdebenuis iuterrogatiouibus provocare, dispensetur. Unde priuceps Persarum et
quoniani ipse est tliesaurus sapientice et princeps Gruicorum 31ichaeli archangeio
scieulix absconditus, a quo virtutcm di- obsistere coufirmantur. Tamen quaerendum
sforc valeamus ; seuiores autem apostolos est utruni tanta; siut genles quanti sunt
ossc cognosce. angeli Dei; quod utique non potest esse
possibilc. distinguendum est
Sed sic se- :
VII [.
cuudum numerum gentium fiues statuit an-
Qunm dividcret Excelsus genles, quomodo gelorum Dei, malorum vidciicct, qni sc pro
Adse [v. 8]. lloc quoque se-
dispersit filios Deo coleudos bomiuibus obtulcrunt; nec
cnndum littera' (e\tum non inutiliter currit, ai) omuibus cominnniter, sed unusquisquc
(]uofl congregatos lilios Adam ud coustiu- iii sua geute quam deceperat, colebatur.
ctionem immanissimoe turris, qua? superbia Allegoricc vero gentes, sicut su pra, doctri-
dcmonstratur,' Domini snnt judicio lingua- nas liuereticas cognoscamus, cjuibns lincm
rtim varietate dispersi; ut secuuduiii mo- (luemdam in \auitatis errorem prredixit se-
(ium suarum linguarum varietatem gentium iundum numerum angelorum, quod ait
discrevissent, angelosque custodes pro me- iiiiuiruai, ostendens unicui([ue earum praj-
rito percepissent. Lege m Dauielc princi- varicationum angelum deputatum. \u bono

l)em Persarum, et iu Ezcchiele priucipem aliter intelligidatur geutium fines diver-
:
T-yn. Tropologice, divisas geules schisnia- sas variarum provinciarum locorumve ec-
tum dislri!)utiones ostendit, quas filiorum clesias intimavit. Quibus Deus angelos, id
Ada; vocabuio demonstravit; quibus uon est saccrdotes doctoresquc, secuudum pro-
dubitatnr '
malos angelos prxsidere, quo- prium uumerum, conimodavit.
rum sunt arte divisae.
\itr.cMKNTrM. — IX. Ait iuteipiTs qnis —

X. Qiia>ve iii cumdom peculiaris Dei provideutia.
sit .lacob lidclis,
Xl. Uiuleu m pcr allejjoriam aquiUv siuiilituJo —XII. Itcm pastoris,

Domino relala ,XIII. Et matris, — —
XIV. Imiiio et nutricis parvulos suos butyro, Jacle, adipe, medulla, viiio depascentis. XV. Porro ad ba'c
qnid plebs delicata? Ecce rccalcitrat. —
XVI. Eccc llenm per omue uelas, XVII. Perque idolorum, —
XVlll. Perque omiiium scclernni llagitia, cx.isperat. Ca'terum \i.\ uUuin vcrbum est quoJ uon Ecclesia>
antaniraa', a'que ac jndaica' gciiti accommodetur. Nova vero tesliiuonia, Siine inler velerum piwstautis-
sinia, quasi lidem Africana' ecclesia' de sacra Eucbaristia semcl [xiv] et itcrum [xvi] pr» sc ferunt.
IX. generis soliditas quibusdarn est in partibus

distributa. Et alias Diabolus per pbiloso-
Facta est porlio Domini populus ejus Ja- ])hiam, alias per idololatriam, alias per bae-
cob [v. 9]. Licet diversi siut in partibus po- reticas obtinet fuuctiones. Sola Domini est
puli distributi, et variis doctrinarum teneau- portio Jacob, quam ex bis omnibus congre-
tur studiis, nomini taiuen portio populus David monstratur esse
gavit. Fignraliter in
est Jacob ,
qui Supplautalor iuterpretatur. coiupletum, quod ex diverso populo ad eum
Si igitur et nos coelesti adjutorio commu- debitores plurimi convenissent aeris alieni,
niti.mala oiunia supplanteuius, peccatique videlicet cjus auxilio defcnsandi " ; aeris
\iclores, Satanam nostris sub pcdibns con- alieui uimirum peccati quod a Diabolo
,
,
lcrat Jesns Christus, Doiniui pars esse me- quondam, malo creditorc, fucrant mutuati.
rebimur : ubi enim portio dicitur, qua'dain Unde etiam usuras reddebaut, uisi veuiret
soliditas divisa ceusetur. INaturalis humani et pro nobis redderet qui ex usuris et iui-
(I) Dubilanlur mali aiiycli ex vet. correctione cod. — (2) Defeiisaiidi. I Rcg. xxii, 2 sqq.
10 \ ICUIiClINDllS
qiiitute libcrat iieccatorcs '

. 1'opulus eiiiiu X.
ciiiistiiiiius uli(iiiaii(l(i dtl)itur fiiil; cujus
etiuiii cuutio tciKbutur, de quu dicit A|)u Suflkienlein etim îhi feiit in terra deserta,
stolus : Dfkiis (luddudvcrsus nos cratclii- in siti culuris , ubi non erat aijuu [v. 10).
Fui. ij. ru;;ra|)liuiii dccrcti qiiod erut cuiitruriiiiii Tcrru deserta, licct creinus si^nilicetur,
,
iiobis, et illiid tulit dc iiicdio, afli^cns cuiii pcr (|iiaiii aiiiiis (|u:idi'agiiita israoliticus
cruci siiu''. " (Juud si fuit cuulio, (|iia rpii- liopulus pcrlraiisivil, ubi siti astuqiic (l(!-
(lunicst ul)iconscri|ttusit.Jcrcniias|ii(>|)li(ta Iriti, scrpcutuin quoque virulcntiain pcrtii-
dciiioiislrat : - 1'cccutuiii Juda scri|)tuiii cst lcruut. Scd altius a littcra (oiiscciidamus.
st^lu fcrrco, in uiifûc aduiuaiitiiio, siipcr Tcrra dcserta cst muudus liic pra^scns, bc-
lulitudiiiciii cordis cjus '\ » Hxactorcs quo- sliarum fcrax , hominuin vidclicet pcrvcr-
que cautioiiis illiiis (|iiaicii(li siiiit, ct for- sorum, scr|)('ntum(|uc prolalor, spiriliiiim
(assc ipsi suiit 1'iiaraoiiis iiiiiiistri, ((ui dc- siiic (lul)iu iic(|iiioriim, ubi quictis a'lciii;c
l>ilo luliorc lutcrum tcrronorum isracliticos iiulla domicilia coiitincntur. Sufliciciitcs
popiiios dcprliiichaiit. QiKiriim taiiuii \ii- nosfacit, dum per ndjutoriiim gratia- suble-
(;aiii , i(l cst potcstatciii aiUcrsam, (fiiiiiii vamiir ', ut siiiius <• sicut cgcntcs, iiiiiltos
Jc8u.s Dominus confret;is.sct , Isuias ait :

autcm locupletantcs taniquam niliil iiabcii-;
Quomodo cessavit cxactor, quicvil trihu- lcs, ct omnia possidcntcs " - l'o|)iiliim " .
tum, coiifracta cst virga pcrcussoriscjus '

i' .- cnim suuiii sic facit Dcussufficiciitcm, diiiii
Caverc itaquc condccel clirisliaiios Domi- ,
iion tantum iion appctit alicna, vcrum ctiam
iiiqiic populos congruit obscrvarc, ncqiiid propria coliargitur, ut in Dnmiiio dical :
exactorcs,scmcldi\iiiomuucicpropiil.sil()s, Ktcnim baercditas mca pra'clara csl milii,
ad tribula qua;
sibi ipsi cxcileut spiritalitcr ct Domiuus pars liaTcditalis mca; ct calicis
dciiuqucndo rcdduntur. mci '". » quippc plciiiludo, ctsi

Sanclitatis
Fiiniculus hicreditatis ejus Isracl. Ouod aliis uon pra;rogatqaod iioii liabct, atlaincii
supra portio, boc nunc fuiiiculus; quod sibi scmpcr ex eo quod nibil babct, abuu-
Jacob, Iioc rctcxuit Isracl. Scd (iiiia fuiii- dat, ct cum Apostolo dicit « Nos iiilirmi, :
culis iKcrcditas dcmetitur, proplcrca Do- vos aulem fortes ; vos noLiles nos autcni ,
niiuus ex rcstc nagcllum aplavit, ut siguill- ignobiles; usque iu bac hora ct csurimus,
cantcrostcndcrctIia;redilalissuiemcnsuram ct sitimus, ct nudi suinus, ct colapbis caj-
fuuiculo di\isissc% ut uiiaiu foris cxclu- dimur, ct instabiles " sumus. » Talis crgo
dcrct, ct partciu aliam rcliuqucrct in tcm- suflicicus cst iu terra dcscrta.
plo; siquidcin mcrcantes tautuiu cxpiiiit In siticaloris, uhinon erat aqua.

foras: liocsignificautcDavid, quum Uaballi Siti caloris e^t ariditas concupiscentia!
iiibcm aniiilissimanisubvertissct, muu- qiia' iguibus excitata; ubi a^jua nulla cst rcfri-
di tvpum gcslabat, cx quapopuluui caplum gerii , consolalio scilicct graliaj spiritnlis.
iu duas distribuit partes : uiiam sibi nc- Moralitcr, terra deserta est anima \itiis lia-
ccssariam rcscrvavit ; aliam \cro graviori bilatoribusdestituta,qua'dumc(rpcritsuam

mortc damuavil ''. Contendamus itaquc dc latitudiuem virlutibus obtincre, suflicicus
Rabath civitatc perdila capti, in sorteni ha- eril, nihilque forinsecus exoptabit, Sitis au-
beri qiia; Da\id vivificautc salvatur, ct non lcm caloris est dcsiderii fcrvor, charitatis
iii caiu (lua; uiortis sempiternae cruciatibiis Ilammasuccensus; ubicorruptiouisaquahu-
perimetiir. maniequedoctriniieliqnornonpotestiuveniri.
Peccatores.lH. lxxi, 14.— (2) Cruci siix. Co\oss,.

(1) dis-.ipaiunt, si os hjcreticum ocehulcrc tam splcndido
II, —
(3) Kjiis. Jercm. xvii, i.
l'i. (4) J^jiis. Is. — testimouio contisisset. —
(8) Possideiilcs. llCor. vi,
XIV, i. —
(ii) Diiisisse. Joan. ii, la. (C) ham- — 10. —(9) Pdpoliim eod. idcm superius parioli, iliu-
vaeit. II Res. xii. —
(7) SiiMcramiii: Vicissciit liic biiluiii lescliat. — (10) .Mii. I's. xv, j.— (1 1) Slubilci
olim (lui tricas iii surficienlem graliam ncctcnlium coil. I Ciii-. IV, 1 1.
;
, , , ;,
IN CANTICUM DEHTERONOIHII. 17
Circuivit eum, et crudivit eum, el cuslo- pansis pedibus, Immi prosternunt, taliquc
divit eum pupillam oculi.
sicut perinmnt casu. Mcrito ait Et super pullos :
Circiiivil spiritali muiiimine circiimsc- suos quos diligit. Sunt etenim alii quos ne-
pientc. Erudivit graticc magisterio pricmo- gligil. Quotiens iterum sentit bominem suis
neutc. Cuslodivit angclorum agniinc rescr- nidulis iusidias pra?parare, aut lapidem pe-
vante. Circuivit Domiuus populum suum, dibus tollit, et in verticem injicit perse-
ne delictis incursantibus dissipcntur unde ; quenlis ; aut cxpansis alis superpositos
dicit proplieta David « Immittit angelos : pullos importat,ct remigantibus pennis lou-
Domini iu circuitu timentium euni, et cri- giusevolat. Idcirco ait : Expandit alas suas
piet eos '
. » Erudit quoquc sequentes sc ct recepil eos Dominus
super humeros suos.
ne quid caliginis ignorantia supplantcntur quoque noster cxpandit super nidum Ec-
unde Dominus ait : « Intellectum dabo tibi, clesiiE suaj alas protectionum suarum, spiri-
et instruam te in via quam ingrcdieris^. » tales sanclos tamquam puilos apportat,
Et iterum « Ego sum Dominus, dcducens te
: qualis ille fuit qui dicebat : « Et in opcribus
in viam, et docens qua; ignorabas*. » Et manuum tuarumcxsultabo'. •> Iloc quoquc
custodivit eum sicut pupiUam oculi. Custos evangelica parabola demonstrabat , ubi pa-
animarum nostrarum solus cst [Deus], de stor perditam ovem postquam invcnit , liu-
quo scriptum est Kisi Domiuus cuslodierit
: << mcris reportavit.
civitatem, in vano vigihmt qui custodiuut
eam '. » Et « Kon dormitavit nequc dormiet XII.
qui custodit Israel ' .
» Ipso nos custode, con-
lidimus eripi quo non custodicnte, pereunt Dominussolusducebaleos, etnon eratcum
;
non erepti. Pupillie oculi merito custodia eis deus alienus [v. 12]. In columna ignis el
Domini comparatur, qua; clauditur duabus nubis suum populuni Dominus pra;cedebat,
palpebris, ut geminis nos contegat tcsta- ut ct mctalor itineris et defcnsor populi"

inentis, (si tamen lumen in nobis verissimum affuisset, Cbristi mysteria futura fuisse de-
teneamus) cordis occulta collustrans. monstrans :columna nubis et ignis,
qui,
carnis Yerbo conjunctae futurum ostenderet
XI. principatum; quem cbristiana multitudo,
consequens viventium terra; liabitacula
Quemadmodum aquila tegiinidum sintm, sortiatur. lloc dc perfectis dici potest, qui
et super puUos suos, quos diUgit, expundit Christum libere consequcntes , alterius dei
alas suas, et recepit eos, et suscepit eos su- iu sc non faeiunt portionem nam quos
:
per humeros suos [v. 1 1]. avaritia comitatur ,

polluit immunditia ,
Divina protectio aquila' comparatur, quffi libido sufllammat, licet christiani dicantur,
generosos lilios probat, et probatos diligeu- ct eos Dominus deducere videatur, deos
ter enutrit, atquc ab universis improi)itati- sibi tameu alieuos admittunt.
bus servat. Ecrtur enim , sicut pbilosophi Quaestionis nascitur ordo : Stephauus
narrant'', puUos suos singillatim pcdibus martyr Judaeor um infidclitatem exprobrans,
comportare atque in ipso solis oculo stahi- diciteos, annis quadraginta quibus ineremo
fuerant commorati, deos alienos coluisse
''
lius evolare. Si recto lumine puUus solis

radios intuetur tamquara gencrosus a pa-
,
bic tameu dicitur quod nou crat cum eis
rentibus educatur. At si reverberatis obtu- deus alienus. Manifesta intelligeutiffi ratio

tibus splendoremnon quievit tolcrare, lucis dcmonstratur quod infidelis populus
:
lamquam degenereni atque indignum, ex- quaudo cum diis f uerat alieuis , nemo cum
(l) Eos. Ps. xxxni, 8. — (2) Ingrcdieris. Ps. xxxi, Quos vide loiigo ordine receusilos ad Meliton. cap. viii,
17.— Eam. II, p. 480.— (7) Exsultubo. Ps. XCI, 5. -(8) Po-
8.— (3) Iijuorahas. Forle ex Is. xlviii, (A) 9, t.
Ps. cxxvi, 2. — (5) Israd. Ps. cxx, 4,— (G) yarrant. pulis cod. — (9) Coluissc. Act. vii, 43.
IV.
,
18 vi:hi:cij.M)U8
êm. D.dit .loi.a l.omiiiibuH, reniiHsio-

eo r8.se moiihtratur, quia iaolum, ul Apo- "
hiiimis iiuia niliil 11.I iii iiiuu- iies siuf diiliio |.L-ccaloruiii.
btolu,i uil, .
do ' , » ft qui idolis bi-rvit , iiiliil htrvit , ct
nu cuiu idoliu fucit , iiou idoluiii hccuiu. XIV.
Xlll. Butyrum boum et lac ovium xuxerunt

[v. 14], de pctra, subaudi '. Quod liiHtorico
Secim j)eriiujrit eos, in virtute terrieciha- coiif;ruil inlellectui. liulijriim iiiilem Imum
vit eu$ ex nascentia
''
aijrorum [v. I .'Sj. apostolieoriim ot magnitudo scrmoiiuiii qui
Koi 17. iVr \irtiitcin ti-rni', ubertatfin abuiulaii- robustioribiiK et cxcrcitatis sensibus coii-
liii' luoiistrat. .Nascciitia agroriiin, Iructus fcriint cibos. fjic vcro oviiim , ut iirbitrnr,
ubertatis eo|)ia iiutritos osteiulil. Tropolo- proplielicarnm suiit instriictiones lcctio-
îce, virtus terra;, id esl Kcclesiie lides : iiuin,quas ovcs proptcr fiimplieitatem elo-
a^:roruiii autiin nascentia Scriplnrarum quii ccrtuin est appcllari. Tropolopiee quo-
hunt iutellcclus.iiiiibus Dei i)oi)ulns |) iscilur que polcst aliter coapliiri, ut boves ovesque
el fovetur. Moraliter, animiE concurrit lin- iiitclii;,'as animas sanctas, quic propter cxer-
inana', qua" diurnis proleclibiis virtntcm in citiitionemlaborumsimplicitatemquemeiitis
se cu'i)erit obtincre, (iu;e sola est liuiiiiiitiis ita (licunlnr; ct niodo bulvrum aiulieiitibns
appellanda , ad quam iios Dominiis exlior- largiuntur, dum sapienliam iiit(!r sapienles
tiitur : « Diseite quia mitis snni et liuinilis loqnnntur; inodo cibum pro-rogant lactis,
corde '. - .Vgrornin anlem iiascentia .seiisus duin parvuli-. in Cliiisto liic potuin, iioii
sunl et copitationcs nostrifi quibus spiritalcs cibum subministrant.
rapimus cibos. Cum adipe aijnorum et arietum. Si eiiim
Suxerunt mel de oleum de firma jietra et textus litteriE soliimmodo eognoseatur, quo-
pelra. [Petra] secundum Apostolum signi- modosuxeruntagnorumpjnguediiiematque
ficat Doiniiium Salvatorem " 1'etra autem : adipcm arictumi' Transeamus igitur ad iii-
crat Cliristus qui dulcedincin '. » Dcqno, tclligeutiam meliorem, qivx contrita; menti
capiunt, mclla sumuiit. Qui vcro lenitatis eonferat sanitatem , et contribulato spiritui
ejus miscricordiam apprcliendiint de firma , perferat mediciuani. Adeiis itaque agnoruni
l)etra oleuin bibunt. Inter petrain autcin et est abundantia cliaritatis, quu; marljrum
iirmam pctram certuiu cst diffcrcntiam cordibus enutritur, in quibus sola viget
poiii ct liunc pctram dici
; eo quod carnis , simplicitas niorum ct immaculata! coiiver-
mortalitatem portasset; firmam vero pe- satio vitoe. Arietes auteni, principes gregum,
tram, immortalitatis obtincns firinitatom. ductoresque cognoscc qui tamcn et ipsi
:
'J'unc quippe morte devicta, morlis nos diiectionis aeteriue pinguedinem concepe-
vinculo liberavit; propter quod Apostoius runt. Quorum ilii ailipem sugunt, qui iini-
ait Ut inortein destruerct et euin qui
: " tatione conliuuis illorum instituuntur
liabebat mortis imperium et liberaret eos , exemplis. Verbi gratia, Machaba;i septem
qui timore mortis per totam vitam obnoxii germani poeiias multa tolerantia sustule-
erant servituti *. Et iterum Ascendit : <. runt. Hi charitatis adipcm, id est lirmitatis
in altum, captivamduxit caplivitatem, dedit pinguedinem, in suis sensibus obtinebaiit.
dona bomiuibus'. « « Ascendit iu altum, Idcircoacerbitas tormentorum fortiores ani-
a mortuis resurgendo et iucffilum gIoriosi.s- mos nullatenus complicavit. Si itaîue et iios
sime couscendendo. « Captivam duxitcapti- illornm per Dei gratiam instituto formati
vitatem , » mortem captivando transpun- nunuiuam tyraunicas saevitias formidemus,
Mitndo. 1 Cor. viii, 4.

(I) (2) Ex nascenlia. Ita — (4) Chrisliis. I Cor. x, 4. —(5) Seiviluli. Hcbr. 11, 15.
cod. Sabat. Sequentia tamen 11011 quadrant. Mox

1 - (e) Hominibus. Ephcs. iv, 8. — (7) Subaudin,
habuiidunliam coJ. —
(3) Corclc. Matth. .\i, 29. — quod hlslorlce cod.
; r
IN CAINTICUM DEUTEROINOMII. 19
impugnantemque nos inimicum , et Chri- eorumque medullas plenas adipi compaia-
stum in nolîs jugulare uitenteui, viriliter vit. Mjstice vero recte concurrit. Tritico
repcUamus, uostras animas mortii)us oppo- Scriptune significantur divina", quaruni spi-
ncntes, adipem memoratoruin cxsugamus ritali similagine pascitur mcns , cujus ta-
sanctorum. Sic quoque, quum iusistimus men c.xterius coriuui, id est historica lectio,
( iclesiaslicos imitari doctores, arietum adi- reliuquetur. iNec euim me juvat holocaus-
pcscomedemus. Vacuum fragilis vilw tcm- torum, sacrificiorumque divcrsitas ueque ;
pus pcrdere nou dchemus; sed quoruni- me juvat Jacoh connuhia quatuor habuisse,
libel agnorum intellcctualium , arietumque frateruoquc odio cedentem plurima apud ,
pinguedincni dcvorare curamus. ^'am si ha;c Labuu pccora conquisiisse; nuuc varia, nuuc
aguorum arictumque piuguedo cst , hcrbis uuicoloria pro pastorali laborc tulis:-e ; et
fenoque necesse est eremeutctur. De quibus cietcra, quic si spiritaliter cogitentur, pleua
Davidicus memorat libcr « Produccns fc- : mysteria cognosceutur. Ha?c ergo uuiversa
num jumcntis ct berbam serviUiti homi- Iritici sunt coria compcilenda qua; autcni ,
num " Et iterum

'
. Qui producit in mou- : -< ihi iuterius latent, medullae esse atque si-
tihus fenum^. Hoc quod terra montcsquc,
- mila vidcbuutur.
spiritales largiter gignunt, sanctaruni pa- El scinguinem uvx. Sanguisuvae marty-
stus sunt Scripturaruni, qu;c pro qualitate rum vel certe ipsius cruou
est sauguis,
auimi profectibus iucresccutihus nuuc , DOMINICE PASSIOMS, QUO QUOTIDIE DE SA-
terra dicuulur, si miuus sapimus in eis CRis ALTARiBUS SATCRAMUii " inehriaiis ,
nuuc montcs, si eas mysticc pcrscrutamur. meutcm, ut lerrestrihus careamus, ccelesli-

Filionim taurorum el hircorum. « Cum bus utamur; undc dicit is qui tali fuerat
adipe, suhauditur. Tauros significat patriar- poculo saturatus : « Calix tuus iuebrians
chas, qui fortitudiuc colli sui , id est obe- quara praeclarus est ' ! »
dicntia', ju>titiam ^ coluernut. Hircos vero

proplietas, qui lascivientem populi gregera XV.
discursu sno colligcrc uitcbantur; de qui-
hus licclesia dicit « Cum inceuso ct nrie-: Bibit vinum, ct manducavit Jacob; sa-
til)us offcram tibi boves cum hircis ^. '> tiatus esl, et recalcitravit dilectus [v. 15].
autem eorum sunt qui ex cis spiritali
Filii Vini genera plura sunt, quaj iu Scripturis
germine procreautur quia non qui iilii sanctis intelligibiliter demonstrantur. Est
;
caruis, hi filii Dei sunt; scd qui filii sunt ' \inum quod luetificat cor hominis*, » et
promissionis , dcputantur in semine. Adju- est Aiuum, ira dracouum; unde sequenti
tori Domino nostras llebililcr couscientias scribitur « Iradraconum, vinuiueorum '\ •

:
prostcruamus, ut taurorum hircorumque Aaron quoque cum filiis quotiens ingrcdi-

spiritalium seuiiui deputcmur. tur sancta sanctorum prohibetur taagere
,
Ctim adipe renum irilici et sanguinem vinum '". Et Apostolus ait Nolite iB» : <>
uvx. Suhaudieudum est Suxeruut rcnum : ebriari vino, in quo est luxuria " . » Omne
trilici [adipem]. xVdcps secuudum littcram peccatum incbriaus meuteiu vinum ligura-
nullam iuteUigeutiam capit, neque euimtri- iiter appeilatur. Quo vino iuebriatus Jacob
ticumreues aliquos habet. Sed mctaphoram ""

intelligibilis, homo sine dubio christianus,
ex aliquibus aiiimalibus sumsit ut sicut : recalcitrat et resistit : qui aliquando dile-

pinguia pecora etium in renibus adipcs nu- ctus comparatione Christi sauguiuis fuit.
triunt, ita quoque piuguia frumenli grana Sed et boc quod ait : Bibil vinum, et man-
(1) Uominum. Ps. cui, 14. — (2) Fciitim. Ps. CXLVI, S. Eucliaristia; plura euim subiude suppetuut, auque
8. — (3) Jiislilix cod. — (4) Hircis. Ps. LXV, 15. sedulo notauda. — (7) Est. Ps. xxii, d. (8) Uomi- —
.\udaciorem Nostruni con-ige, aut cf. cuni Mcliloiie, nis. Ps.ciii, 15. — (9) Eorum, Deuter, xxxii, 33.
—
l.III, p. 17, sq. —
(5) .Mctamforam cod. -- {6)Salu- (10) Yiiaim. Levit. x, 9. — (11) lujcuria. Ephes.
ramur. Exordium habes senlentiarum Verecundi de V, 18.
;
30 VKIlliCl NDIS
ducaiit Jacob, (|iiriniulin(>(iuiii i-orponilis pcccutrice diiiliir pUbc, quu^ sibi deos ulie-
pociili \iiiuiu poteiit iiiuiiducuri , iiuii 8C- 1108 pcr doetrinas lia-rcticas liiigit. Vel ccrte
(lueiitcr u^mmco. Scd (loiu \iiiuiii iuvuiiu' factis agnoscc; alicuu enim siint faclu (|uu'
liiolc^tiu'c|(ic siîiiiicut, ostciidit; (|U(iil (luiii displiccnt Dco.

lioc aiiiiiiu tucit, potutur ; ctduin potutur,si- In alioniinatiDnibiis suis exasperaverunl
>..i. 1(1 inulctium \csiitiir; iicc tuiiiciisoluiu \csccn- me. Abominalio dicitur (piundo Dei sucrili-
(1(1, scd ctiaiii 8utui'aiido sc, Doiiiiin) rccaici- ciuni idolis (lc[)iitatur. Vcrbu itu(|ue iiostru',
trat, (|uulitas dcliii(|iiciidi inullu ost. ht ulii (|iiil)us Dciiiii dcbcmus impcnsius colluu-
iiiodicuin (|ui(l ^'ustuiit pcccuti, (lui conccp- dure, si cicpcriinus ttirpilo(|uiis vitiurc, iii
tioiiciii rci liiciciidu' iiioliuiitdriiicordc. Alii abominutioiiilius nostris Doniinum provo-

vescimtur, ([ui cojîtuut pruvitulcin ct opcrc cainus. i\ec noii stupra, violcnliu', rapinu',
sul)st'(]iiiiiitur. Alii \cro satiiruntur, qui incontiiientiu',cu'(lcs,iiisidix', abomiiiationcs
con.suctudiiiciii peccundi (luodiinpic gcssc- cssc dicuutur. l*ro qiiibus Dominus iiidi-
riiit, (lulcilcr liuhcnt ; cl ipsos nunc scrino gnatur.

divinus iinpulsut, (jiii .saluritale peccati l)o-
XVII.
miuo reculcitrunt.
finiiiiKjinnit et innassavit et (lilalatusest. Sacrificaverunt dwmoniis , el non Deo
l'iii^'ucdiiiein inenlis, non eorporis tangit [v.I7].l)ci " sacrilicium sjiiriliiscontribulu-
plures escas diversorum faciuorum come- tus "» est; superbia autem, sucrilicium Sata-
dcndo mciis crassior llt, utaudiut : " Prodict nu;*. Incontiiicntia eju.sdem cst lioslia; im-
(piasi c\ adipe inifiiiilas corum'. >• \A dum puritas, simililer. Impudicitia libamcn est
pinyiuediiie fuerit cuiiiuluta, latitudinc quo- spirituuni immundorum; et multasuntalia

(liic distciulitur. Quiduulcm sit iucrassari, quu! demoniis liomines sacrificant, ct iion
quid dilatari, sic polcst colliyi : iucra-salur Deo.
animus dum in se rcatus iiicurrit , et ea Dii quos non noverant, novi, recentes,
faeit in (|iiil)iis ipsc taiilum pcccat, et ulio.s venerunt, qxios nesciebanl patres eorum.
secuiii iioii ntlraliit ad iicccaiiduiii. (juuni Deos iiovos el recentes geutium signilicat
vero ca'perit talia pcrpotrare, quai possiut ct simulacra, (jua; Abralium, Isuac ct Jueob
a!ioscontaminare,dilataliir;el ob lioc nuiic patres eorum uon coluerunt. Sed tropo-
iniscraMlitcr Jacol) iinpiniiuatus ct incrus- logice, deos rccentcs hijeresum doctrinas
sutus et dilatatus csse convincitur. ostciidit quas recentius iingunt, et ut visum
El dereliquit Deiim qui fecil eum , et fucrit, deos sibi iiovos coniponunt. Quis cnim
recessil a Deo salutari suo. Derelinquit nesciat Donatistas alterum sibi Cliristum
Creatorcm siium,dum imagiuem cjus polluit iiidu.\issc? Siiiiilitcr Ik-nostianus ', et ca*teri
et inccstat, imagiiicm in se transliguraus qui ea coluiit qua; apostoli patrcs eorum

inimici. îain dum quis misericordiam iion noudocuerunt. Non qiiod illorum nunc sint
liabet, qua^ iniago Dei est, crudelitatem patrcs, sed quod fueriiit aliiiuando, quum
retinet, qux imago cst Satana>. Dum lide upud nos pcrmaiisisscnt in lide. JMoraliter
caret, a Deosalutari recedit. Dum periidiam \ero, deos uovos orieutes, consueludines
reciiiit, iiiimici iii se imaginem ponit , et pravas et carnales agnosce. Quibus et obe-
derelinquit eum qui fecit ilium, et recedit dientiain et sacrificium exliibemus. Si dolus
a Deo salutari suo. Derelinquit peccando, in nobis coeperit dominari , novus deus fa-
recedit blaspliemando et idolis iubaerendo. ctns est. ]\ec non etiamsi falsitatis ejus coii-
sequuti fuerinius elTectum, sucrificium obtu
XVI.
limus idolo, nostris in cordibus ficto ; et ita
Exacerbaverunt me in alieuis [v. 16]. De lit uttanlisobediamus diisquantis fuerimus
(1) Forum. Ps. Lsxii , 7. — (2) .\oslis cod. — liccl et exornent, scd prius cam sccum moiose mcdi-
(3) Conlribulattis. Ps. l, 19. — (4) Sataiia'. .Seiiten- taturi. — (j) yciiiisfianiis alias, idem piofeclo de
tiam egregiam concionalorcs suaiu faciaiit per nu' ([uo di\i paucis ad Proleyy.
li\ CAMICUM DELTERONOMJI. 21
conlaminaliouibusinvoliiti. Aliis deus ven- suoe '-.

» Et ; <• Nolite attendere doctrinis
ter est, sicut Apostolus dicit : « Quorum liominuni iii bypocrisin loquentium men-
. deus vcuter cst, et <^\or'va in confusione ipso- dacium '. » Pa-citautem nos Dcus non so-
rum '. » Aliis aurum deus est , iterum
aliis lum corjioralibus , sed eliam spiritalibus
argcntum , aliis torrn, aliis ministrorum ci!)is ;
undc dicit Ecclesia : « Dominus pascit
ornatus. Lt quisquis Deum vcrum minus di- mc, mibi deerit ', vcrbo sine dubio
et nihil ..
ligit, et plus caducum aliquid delectatur, Scripturarum, scientia intellectus ' earuni,
recentem sibi deuui conlingit. annona corporis Ciiristi, potuquc sanguinis
ejus, qui piis altaribus immolatur. Idcirco
XVIII. Paulus apostolus Atheniensibus dicit « jNoii :
semet ipsum reliquit absque tcstimonio, daiis

Deum qui (e genuil dereliquisti, et oblitus pluviam de ca-lo et fructus a tcrra'^, « id est,
esDeumalentem (e [v. 18]. Quotiens ad fig- sinc testimonio suffi legis non serelinquit ',
menta vanissima iulidi revolvuntur, et illo- dans nobis pluviam verbi divini, ut terra,
rumseobligantsacriliciis, qui nequcpluent, quae snnt bumana corda , bonis operiltus
neque terra; fertilitatem poterunt commo- fructilicare contendat **. Idcirco haec nobis
dare, derelinquunt Deum formatorem suum datasunt dispensatione sanctissima, ut nul-
et alentem se. Quod spiritaliter de fidelibus lis nos possemus oppositionibus cxcusare,
populis accipimus dictum : qui Deum a quo quuni illud quoque potcst intdligi : terram
sunt geniti verI)o vcritatis, derelinquunt, dare fructus liumana» animae, naturali lcgc
etabliiereticis doctoribusscducuutur. « Vo- discretionis gratiam acccpisse, ut etiam no-
Uintarie quippe genuit nos verbo veritatis lens suum noveritCreatorem.
Abgumepjtum. XIX. Dous igilur usquo adeo exacerbatur, coque zclo 'mc succenilitur, XX. Ut avcrsa facie, —
(legencrem detcstclur et inlidnm soljolem ; —
XXI. Ut geiiti jam uon sua' ipse non sit Deus, sed potius in
aposlatas dirus exactor; —
XXII. Singulos inscctaturus ignc,— XXIIl. Sagiltis, XXIV, Fame, peste, —
licstiis, —
XXV. Omnium internecione, —XXVI. Ne quidcm cxceptis juvene cum virgine, nec sene cum
puero , —
XXVII. Ut vel eorum memoria pcssum omnino dctur. XXVIII-XXX. In tantum dementiw —
{{entem istam venturam esse mirari pergit, tuni ct singula aiit plclii cliristiana- aut anima- coaplare. Intcr ,
liaM; de purgatorii calliolico dogmatc tcstimonia profert, qua' \ix a quoquam tanta- a-talis luculentiora.
XiX. lalm es( ; vidit ntiqucsibi displicentia mala;

ct quum vidcret, illico zelando punivit.
Dominus, et zelatus est, et cxa-
/s< vidit Supcr iram fiUorum suorum et fiUarum.
cerbatus super iram filiorum suorum ct

est Filii, filiaeque, licet sexu proprio disccrnan-
fiUarum [v. 19]. Zelotes Deus propterca tnr, apud Dcum tamen nibil impedit fragi-
nuncupatur ex similitudine maritorum, qui litas sexus, ubi fuerit cordis firma volun-
castitatcm suaruui conjugnm cxsequuntur, tas. Nam licet qua?cumque mulier vidcatur,
quia et ipse sponsus est mentis, quam nolit si virtutibus studet, infirmitates conculcat,
diabolicis adulteriis vitiari. Igitur, siquid aculeos irae, indignationis furorem, libidi-
nostras auimas fldeli devovimus sponso ,
nis captivitatem in sua conscientia premit,
coUuvionem debemus fugere delinquendi; nuUi dubiuni est quin haec pro viro sit nume-
ue, dumille adulterinam reprehenderit men- randa. At ille qui secundum corporis qua-
tem, ultionis aeternae damnatione confundat. litatem vir esse videtur, et effeminaturtamcn
Nam quod ait Hsec vidit Dominus, et zc-: incredulitate, immuiiditia, fallacia, versutia,
(1) Ipsorum. Pliil. iii, 19. — (2) Suie. Jac. i, IS.

— pra-elara 1 — (6) yerrrt. Act.xiv, 16. Sed Lystris haee,
(3) Mendacium. 1 Tim. iv, 2.— (4) Deerit. Ps. sxii, non Athenis, Apostolus disputavit. — (7) .\on in s«
1. — (5) JntellcctH cod. De Sacramento deinde quam relinqiiit cod. — (8) Contendunt itk ^
VKHKCIIMHIK
vanUatt',sii|k'rbia, hic pro finiiiiareputnliir. baliiiii : "
N iif Sioii lii<;cnt, eo qiiod non sit
'^.
Mullu' (|ui|>|)f iiiiiitviiinonnmtii' ûiil iiiu (|ui vcniat adsoleiiiiiUatcm ' Si aiitcin iid
lier»-» pluiesque viri inipatieiittr perM'- clirisliiiiiiiiii vclis populiim cuucla rcfcrre,
;
(|Uiit(>runi iiiaiiiliiiH f(Mrueruiit, el iii Ke o->lcii(lil (is novissinio lcmjiore jira-jiarala
iiiuliclins trunililalciii sexus traii-liirma- judicii fuliiritormeiita,(liim jierr.van^cliiini
ruiit, (liiiliolo eoliierenles, cujus lii({ueiH illi jira-dicatur, quod ibi lit '
llctus ociilorum
gautur. el stridor dciitiuin " : « queiii cuiicti majoii
XX. debenuiKformidiiicmcmorari, ne, duin no-

slriini iicKli|,'ciiliiis gcrimiis vitam, miscra-
Et dixit : Avertam faciem meam ab eis, ti bililcr jiere.imiis.
usleiulam r/i(ii/ erit illis in noinssimiii diebus Quia nalio prava ct pcrversa csl ; pnw»,
[v. •JO]. rilidiie daiiiuatioiiiscsl |i(i'iia, aNcr quiase odiosis actibiis dejiravavU; jicrverKii,
tore Deuui suaui al» lioiiiiiie visioiiciii. SicuL quia iiiUurali le-^-e dirccla *, senict ijisaiii
ubstracto solis lyclini(|ue ' fulgore, lencbne jiervcrtit. Quum cnim carnalibus iit^libiis
coudciisaiilur : ita (luum a (•oiiscicutia Dciis daniiir, cl spiritus in nobis quadain carnis
avertcrit vuUuin, illicoteiicbris inlcrioribiis fra^'ililiil(^ deprimitiir, ut iion possimiis
ealigiitur, et tauiquani iiou vidcns ulii itine- qui|i|)iam de Kpiritalibus asscclari, pervcrsi
. ris recti traniitem coiisc(|uatur, pcr omiics efiieimur. I*ervcrsu8 quippe est, pra'poste-
vias erioriiiii vilioiuiiKiue (iiverticulii pcr- ratiis vcl reciprocus, (jui inferiora suii exal-
tralictur. (juod in iiiitio passiouis Doiiiiiius tat, sujieriora vero dejicil. Quod tamcn non
demoustravU , tjuuni dorsuiii liabcrct iul soluin lictis jiotcst chrislianis ajUari, qni
1'ctiuiii, ciimque iicfâsse tcrlio deiuoustrii- versa vicc, dum confessione lideles sunt, iii-
tur. At (iiiiim cjus inluitus coirueiilciii apo- lidclitcr vivunt; verum ctiam barclicis con
stoliim respexissct, coricxit olTensam. Hc- vcnit dici, qui Cliristum vcncrando bliisjihc-
spexit quippc DominusPctrum, ct ubcrtim mant, ct lidcm honorando conculcant. lini
laeryinosiscoufessioiiihus pcciiileiiliam fjcs- (luoque jiotest bomini convenirc, qui jiencs
sit. Sed nec Joualliaii, Saiil lilius, qiii iiilcr- be natioiics varias ac multipliccs tcnet. Kx
pretatur Colunibie donum, diligere possct quihus mulla! suut bona', jiluriniac uequio-
David puerulum, nisi cjiis pulciiritudincni rcs. Nam si coyitalionum multijjlicita^tc]
propius coiispexissct, eiqucbaitcum, iircum qu£ insurgunt advcrsus Dcum, dogmatii
acvestimeulum lamiliariter condoiiiivil. Jo- coinjjoiiat, assertioncs cxcrccat, quicstioncs
natliaii (ij;iirani sicculariunicontiiict rci;uiii, oppoiiiit, doclriii.is lictas iiivcsliget, iialio
qui vidcntcs noslrum lorlissimuiii Diivid, jirava c,«t. Si [iiuis] aulcm vauitalcin lianc
crcdentcs in Domiiio meo Jesu, balleuni corporcuifragilitatis vitio accumulet, ut vi-
circumspcctiu districtioiiis sua-. arcuiiKiiie vat inccsfe , rapinis insislat , violeiiliariiiii
dclcnsionis, per lcj^cs pro ecclesiis diilas, atrocitalibus ticlecletur, dcspiciat cuiicttis,
indumcntumquc suae polestatis cidciii rcli- scmet ipsum extollat, utpotc contrarius
giosius obtulcruiit, dum plebem chrislia- Christo, qiii liumilitatcm abjcctionemqiicdo-
uam muniunt ac dcfeiiduiit. cuit, jiervcrsa iiatio compelliitur. A (juibiis
Quod autemait : Ostcndam quid crit illis nos custodire dcbemus, qui Salvatoris viam
iii pcrditioncm significal
iiovissimis diebus, concujjiscimus oblinerc, ne, dumquid rccto
Tititcmpore Vespasiauique conllatam, vel itincre eurriiiius, errorc viaj decej)ti, aliuiii
imperante jîlio iladriano, ut absque lio- tramitcm teneamus, qui nos longius a liui-
mine diu terra israelitica vacuissct. Tum- bus Jerusalem coelestis expcllat.
que Jercmiije flentis cst vaticinium compro- Filii, in quibus non est fides in eU. Me-
(l) Ignisqm cod.—(-i) Snlemnitafe»i.lhren.i,i. african.T latinitati darem illml absolule (lictiiin
— Matth. viu, 12, etc.
(3) /)c/i/ium. (4)'.(?«(« «o/m- — |
1 ixi/Ki-nlis lefji.i directa eodem sensu ac >m;«, swl,

,
ralis legis directa (»d. Haerebam aliquaado, ne forte 1 donec meliora docear, correctioni pulo standum.
— .
m CANTlClliM DEUTEROXOMII. 23
tuendus hic \alde sensus est, qui non infi- siquidem multi infeliciter accipiunt semen
deles, sed lidcles contingit neque cnim : verbi, sed a volucribus spiritaliter transvo-
posset filios appeilare, quos se scit spiritali- ratur. Nimirum a daemonibus consumitur,
ter non dcperisse. Videsquod nationem pra- dum haerctico dogmate vitiatur.
vamacperversamposteafilios nppellavit; sed
in quibus nulla est fides : non quod non ac- XXI.
ceperint, sed quia perceptani noluerint re-
servarc. Undc milii illuc videtur inclinari .Emulaverunt me in idolis suis, et non !n
sententia ,
quod eos potius exliortclur, Deo ; in im concilaverunl me in idolis suis
qui fidem inlideli perfidia mutaverunt. Di- [v. 21]. Ilic sermo /Emulare ^ triplici ponitur
stantia quippe talis cst; in multis viva fides ratioiic : iEmularccstimitari : «/Emulamiiii
increscit,quos Apostolus laudat, dum Colns- charismata majora '*; ' et alibi < iEmulamini
:
scnsibus scriberet « Audicus fidem, inquit, : bonum in bono scmper '. » /Emulare itidem
vestram , et dilcctionem quam liabctis iii cst iuvidcre, seu etiain adversari, siciit di-
2. sanctos, quoiiiam supercrcscit in vobis, sc- ctumestpcrSaniuelemSauli : «Quiaabstulit
cunduiu Evangclium rcgni quod pervenit a te Dcus regnum, et tradidit illud a-mulo
ad vos'.» llidem Romauos epistolariter con- tuo renenna quoque personam continct
'. >
solans, dicitquia fidcs vestra annuntiatur • Synagogae. yEinuIabatur Annam, dum stc-
iu iiiuverso mundo^. " Hoc cst iidem in- rilitate depressa, non pareret prolem affli- ;
cresccre , dum et firmitas ejus in nobis gebat quoque eam a-mula ejus et vehementcr
quotidie peraugetur, et aliis nostro inti- augebat". Jilmulam ait, iniraicani vel invi-,
matur exemplo. In pluribus tamen mortua dam. Augcbat vero quod ait, significat op-
primebat, tracta metaphora " a porcis, qui
'
est, sicut Jacobus apostolus dicit Quia : •
fides sine operibus mortua est » in semet morbo quodam, qui anginadicitur [hocest,
ipsa '. Et quid sit mortua, ipse sequenter s(«a«ce"l, saepius prsefocantur, si quidem
cxposuit non quod simul obliterata sit cl
: subito oritur in faucibus et cos praefocat
amissa, sed dum in uobis vitai fructum non iusperatc. Tertioautem jEmulare dicitur iii
operatur mortua comprobatur sicut se
, , iram adduccre, sicut in boc ostenditur loco.
communia quoque sermonis eioquia probaut, Et Apostolus dicit « An aemulamur Domi-
:
dum hominem, vivum quidem, sed inutilem num? Numquid sumus '^?
fortiores illo "
operi cuilibct, atque inexpeditum esse vi- '

hoc cst, ad iram excitamus? quod sic expri-
derimus, dicimus mortuum, uon quo vita mitur videnter, dum ex industria cum alio
^
'
corporis careat, sed quo vi mentis expe- agimus vel vcrbis colloquimur, ut sensibi-
ditae privetur. Nunc non ait filii iu quibus : litcr levissimis suspicionibus proximoruiu
luortua est fides neque in quibus crescet
; : conscientias terebremus, eosque ad iracun-
fides, sed in quibus non est. Si itaqtie iu
:
diam provocemus illos sine dubio iemu-
:
eis fidcs uon cst, filii quomodo compellau- lamur. Cauta sagacitate debemus aemulari
tur, quuin pcr fidem Domino gencramur ? bonos et aemulationem fugere malignorum
Nisi quia fuerit aliquando, sed succcdente Koc ergo ait : /Emulaverunl me in iclolis
dimota est pravitate; recte seusim tcmpe- suiselno)i inDeo, quodsequenter cxposuit.
ratus est intellectus dicendo in quibus non : In ira concitaverunt me. In alienis aemula-
est. Nou in quibus aliquando non fuit, verunt, pertmet ad hoc quod adjunxit : in
(l) Vos. Coloss. I, 4. — (2) Muiido. Rom. i, 8. — metaplioram cod. — (11) .Sinance. Nemo, opinor, id
(3) /ps«. Jac. 11,26, 17. — (4) Ad queme.rpediliim ia auctori alricano retulerit. Mcrum est enimglossema,
cod. pene legeretur. Tum paulo infra : giio rlm men- sed primci manu scriplum ; lialies igitur sspculi ix
tis expeditx. — (5) .£miilari corrcxit recenlior. voculam qu<T ct plelieium luijus a'tatis sermonem
(6)Majora. I Cor. xii, 31. — (7) Semper. Galat. iv, 28. excitat, et codicis significat patriam. Idem enim puto
—(8) Tuo. I Reg. xxviii, 16. —(9) Angebat. I Reg. i, id esse quod gallice e.iguinancie. — (12) Sumus.
6. — (10) Tractam metaforam, et post correctionem I Cor. X, 22. — (13) .Itiorum cod.
:
'Jt Vl.Hi;CL)i>ULS
ira eoneitaverunt. In idolis, idoin est in ulie- In (jrnte insensuta irritabo eos. <iens in-
ui8. Ad illud (|uod subjuiixit, Et uon in sensata idololutriu; populuK appcllatur, qui
Deo ; ([uui idolci KiTUiiduiii A))o>toluiii iii- seiisum ac sapiciitiam Cbristum needum di-
bil tiuiit : ' Siiiiuiii i-iiiiii (|iiiu idoluiii iiiliil diierat possidcie. Nuiii iusensuti dicuntur
e8t iu iiiundo ' -, ned quu: iiniiioliiiit (;entes, <liii lidein nonreceperunt veritatis; ct lii qiii
dumoniis immoluiit et noii l)co. .Noii erô rcctaiii uliquundo lidem teiientes, negligeii-
eiiiti iii vero iK-o, sed iii idolis u-iiiuliiruiit. tius pcididcruiit, sicut Calatas Aposl(dus
llectius tiopoloîcu coii\eiiit scliismuticis iiicrepat O inseimati Galatie » I
(|iii
dici, e\ peisonu I ilii, <iiicm uut iiiiiiorcm vcrum sensum pravis assertionibiis diiiii-
dicunt, uut iiiitiiiiii iion iiisi u Virîiie |irie scruiit. Irrituri vero cunumest propric, qiii
sumsisse, iiiit pliuiitiisiuni esse,et culeiu (iiuc exeitati illos insciiuuntur adverHUS quos
sibi coiiliiif;uiit. ili dcos poliiis (iiium (iliii- fucrint provocati, ut pugiiando ac fugiendo
stiiin exoruiit, (iiii eis dicit (juod iioii iii Dio vitcntiir. VA Juda'i quodammodo iirilali
euiii cemiiiuveruiit. rilium (luidciii iiimiluti suiit iii nobis, dum
nosperscquutionibusal-
suiit, scd el in uliis similitudiiiibiis eoiili- llixisscnt; eosque, martyrii certamine diim
fol M. cticiis. Si quis cogitutioiicinopriu sibiOliri- vinciinur, vincimus; fugiendo vitavimus
stuiii molitur dcpiiifêre, et noii eum iiictfa- uliquundo iu his dico qui nos iii unitatc
:
bilcni,sieut Putcrcst, cxistimarc, ei quoque corporis Christi priori temporc pneccssc-

dieitur : /Kmulaverunt me in idoUs suis, el runt. Ila-cvox potcst ab Ecclesia dici, dum
non in Iko, ubi rcsoiiat lioe (|Uod est dic- pro suis delictis alienigcnarum opprcssioui-
tiim : " Ll si uovimus Cliristum secundum bus fatigatur.
carneni, nune jain non noviiuus ' » quod ;
xxn.
isto percurritur.scnsu : si iiovimusr.liristiim
fragileni, inlirmuai, liomiiiem (•omcdciitem, Quia mea, el
ignis acccnsus est ab ira
bibenteiu, dormientem, nunc autem talem ardebit usque ad infernum deorsum [v. 22].
eum jam non iiovimus, postquam mortalitas [ra Domini ignem siepe succendit. IVon
est immortulitate donata. eiiim unus est ignis qui sufflammatur a l)o-
Et ego zelabo eos in non gente. Non gentem mino, sed triplex csl ignis consumens deli-
:
posuit ehristinnos ,
qui non suiit sicut cu'- ctum, de quo dicebat - Igncm veiii milterc :
teraegentium; nationes uno in loeo habitant in terram , et quam volo ut ardeat *

! » et
congregati, sicut gens videlicet Juda;orum :
iterum »Eccc Dominus in Sion, etcaminus
:
ibi Sexcenta millia fuerunt adunata ; vel antecedit eum'', -quoniam igncm sufflamma-
sicut quiclibet Gothica, vel Parlhica, seu vit immcnsum. Est itidem ignis qui con-
Herula. Sed nos dispersi per totum diffusaj sumturus dc quo David ait
est universa,
latitudinis orbcm, pauci sumus in diversis n Ignis ante cum
nmbulabit [et inflamma-
locis distributi, in medioschismatum, bserc- bit] in circuitu inimicos ejus ". > Et apo-
sum, Judffiorum, iiilidelium commorantes, stolus Petrus « Cceli autem qui nunc sunt,
:
et merito iion gens appellamur. Completam et terra eodem verbo repositi suut, igui rc-
videmus hanc experimeuto sentenliam : dum servandi iu die judicii et perditionis impio-
eniin Judaâ plebs lidelem populum sectarc- rum homiuum'. » Et iterum : « Adveniet
tur ad fidem, zelatus illos esse dicitur Deus, auteni dies Doraini ut fur ; in qua eocli
ut fidem sectando sequantur quam nos te- magno impetu transibunt; elemeuta vcro
nemus. Sed hocnon fecissent, nisi zelofuis- calore ignis resolventur *. Hunc essecxi- •>
sent Domini provocati quod quia obedire ;

stimo purgatorium, qui januis est Paradisi
nolentes obstitcrunt, perditionis Titiana; circumseptus, utperipsum omnes salvandi
sunt gladio dimetiti pertranseant ; tantum in unoquoque exco-
(1) Miindo. I Cor. viii, 4.— (2) iYo!7mi/.s, II Cor. v, 1 sii, id.—(b)Eum. Isa. xxxi, 9.— (6) jyi<4.Ps.xcvi,3.
15. -(3) Galathx cod. Galat. iii, 1.— (4) Ardeat. Luc. |
— (7)Hominum. II Petr. ni, 7.— (8) Hesolventur. Ib.
, ! —
IN CAINTICUM DEUTERONOmi. 20
cturus, quantum
eodem sordeculas in\e- in ctura est : « Et percutiara domum Jero-
nerit pcccatorum. Et hoc in Gcnesi memora- boara *, » pro liis qui habitant in dorao, ita
tur " Posuit antc januam Paradisi Cherubini
:
etiam itiferos, pro his qui inferis destinan-
el flammeum gladiumatque\ersatilem '.«Et tur, significanter ostcndit.
Apostolus " Dies enim declarabit, quia in
: Manducabil lerram el nascenlia ejus. De
igne revelabitur; et unius cujusque opus cousumtorio igne potest intelligi, qui uni-
qualesit iguis probabit ". " Est itaque altcr versa combusturus est elenienta et idcirco ;
ignis qui tenebrosus esse dicitur, nimirum terramet terrenam scientiam consumit.Con-
aeternus, ubi damnandi sunt inipii quibus tamen ut et de spiritali igne, quem
currit
dicctur : «Ite in ignem oeternuni' . Ipsisquo- Dominus misit in mundo non inconsone ,
J4. que : « Ile in teuebras exteriores. » Si enim sentiatur, ut terrani etnascentia terrae, car-
ignis est, et in ipso igne tenebrie sunt, pro- nera et carnalia opera manifestct, dum jam
cul dul)io tenebrosus est , ut illud possit non iu corpore, sed spiritu vivimus, quia
expleri : « Toliatur impius, et non \ideat " qui in carne sunt, Deo placere non pos-
claritatem Dei'. >- Quem David describens sunt'. » Utinam hic ignis mex carnis tcr-
ostendit quod fumosus sit ac tenebrosus : ram exurat, et quaecumque in ea nequiter
« Asceudit fumus in ira ejus, et ignis a facic oriuntur, consumat
ejus exarsit : carbones succensi sunt ab eo. Fundamenta mondum, superborum sub-
Inclinavit coelos ct descendit, et caligo sub stantiee dinoscuntur, iu quibus funduti atque
pedibus cj us ' » In re velatione quoque Abra-
. stabilitiquodamraodo sistuut. Eadem fun-
hic, inter divisiones sacriliciorum quas fece- dameuta divinus exuritignis, dum, mortiii-
rat, tenebrosusignis asseriturpertransisse ": cata cupiditate terrena, ab animis abeuut
iUius ignis similitudinem monstrans ,
quo universa,ut is qui spem ponebatin mundo,
segregandi sunt peccatores. «Quum ergo oc- sciattautum in Domino coufidere.Certe ignis
cubuisset sol, facta est caligo tenebrosa, et ille quoque debet iutelligi, qui consumendo
apparuit clibanus fumigans et lampas ignis destinatus est mundo, quoniam montes ct
transiens inter divisioues illas. » eorum lirmitatem exuret. Ignis bujus vis
Quaerilur ergo nunc cujus ignis speciem terrorque quanto multipliciter comproba-
demonstravit utrum illiusqui tantura pec-
: tur, tanto pceuitentiae lacrymis inttamme-
catum consumit, homines autem non Isdit, mur; nec euim aliter potest exstin gui, n isi
qucm Dominus in terra veniabiliter misit tantum fletibus oculorura. /CI ÎX
an illius purgatorii, vel certe quem nuper B.P
diximus damnandorum. Unde aestimo pur- XXIII.
gatorium' dici, qui ad purgationem nostro-
rura census est delictorum, et usque ad in- Conteram in eis mala, el sagillas meas
feros penetrabit, utpote ubi non tautum consummabo in eis [v. 23]. Sagitta; divinae
corpora, sedetiamanimae, post resurrectio- multipliciter agnoscuntur. Est sagitta verbi
nem, transibunt. Et de spiritali igne potest divini, de qua dicitur inpsalmis: < Quoniara
intelligi, quem in hoc ssculo Salvator emi-
'
sagittffi tuae inlixae sunt mibi ", » id est ser-

sit, iu ira videlicet misericordi, qua peccata monestui mea pectora concusserunt; ct non
comburit, homines salvat. ait, sicut in hoc loco Sagittaj tua; consum-
:
Vsque inferos quod ait,peccatores agnosce matae sunt in me, sed tantum « Sagittae iu- :
inferorum nomine nuncupari. Sicut di- lixaj sunt raihi. » In aliis enim inliguntur,
(1) Versalilem. Genes. iii, 25. — (2) Probabit, africana; gladio tam multa; quaminsulsa; novarum
I Cor. III, 13. — (3) .Etenium. Matth. sxv, 41. — relijiioimra jugulantur.
querclcc (8) Jeroboam. —
(4) Sei. Isa. XXV, 10.— (j) £jus. Ps. xvii, 9.— (6) Per- III Reg. XIV, 10, 14. —(9) Possunt. Kom. viii, 8.
transisse. Genes. xv, 17. — (7) Purgatorium. Vide (10) J/iAi. Ps. xxxvii, 3. Huc spectat Melitoniana
supra alterum et palmarem locum, quo Ecclesife formula t. ii, p. 88, t. iii, p. 405.
;
36 VKHECUNDIIS
ut dolorem paiiaiit pcpnitnidi. liiiiUiHau- XXIV.
teni coiiMimiiiaiitur, ([uihus • a plaiila |H(lirt
us(|uc ad Mrtiitiii iioij cst HaiiitaH'. » Sicut Tabescunt fame, et esca avitmerunt, ex-
eiiim iu euioiiuo coi |iore si jaculeris saj-it- teitsiii nerioruiii insaiinhilis \\. 211.
tani, iiontantum dolorem non facit, vcrum Ila'c (iuo([ue illi popiilo |)rovcneruiit, ul
etiam seiiHus vulneriH ibidem iiulliis lialie- faine luissent nervoqucconsiimti. Qiiod vero
bitur : ila iii olidurato corde, diim ilixini iiervoruin teiisionem ait, pcstcm Hij^nilican-
verliis saîtta- mittuiitur, iiiillam omniiio dc tcr exprcssit ,
qua major pars liieiat plcliis
|H>eeati8 tristitiiim pariunt audienti , Inl] afllicta, tensiono quadam tumoris incmhra
postremo aiidiat^ IVustra : " rcrciissi lilios distciideus.
ol. 2i. veHtids, diHeipliiiam iion recepcninl '. - Kt riguraliter autem famcm vcrbi signilicat
iteruni : « PercuHsisti eoH, et non doluernnt spiritalem, qnam non solum Judoiu, misso
attrivi>iti cos, ct rciiucrunt accipcrc discipli - vcrlxi, iiitcrfcclo iiiminiiii C.liristo, vcriini
nam. Induravcriinl ccrviccm Miam siipcr ctiaiii iicgli^'ciit(^s peirciiiiil cliristiaiii, (pii,
pctram, nolucrunt rcvcrti\ Hac crgo est <• terrcnis vanitatibus occupati,curi.squesice,u-
omnium malorumcoii!;eslio, ut, consumma- laribus satiiiati, legem iii se non rceipiiiiit
tis in se pradicatioiiis divina' sagittis, nul- Kvangclii. 'Jabcscuiil ifaqucfamc aiiimi, imii
lum omuino sentiat nictnm. corporis, et esca diemonum liunt, quos

Alitcriferum |)otcsl intelli^'i : commiiians avium nominc nuncupavit; quum cnim va-
qnippeDens populo pnevaricatori, (jualuor cuammciitem ct ab omnimeditalionediviiia
plagis dicit cum allligi, quas ct nialas sa- rcpercrint alienam, illico taiiu|nam cseaiii
gittasappcllatjsiciit Jeremiastestatur: Vi- suam rapidis vitiorum suggcstionibus ro-
sitabo supereos qiiiituor spccics, dicit Do- dunt.
minus, gludium ad occisioncm, et cancs ad Quod vcro dicit exlensio nervorum insa-
laccrandum, ct volatiliaca-li, etbcstias lcrnc nabilis, elationis supcrbiicquc tumorcm c.\-
ad dcMiraiidiim cl dissipiiiiduin ', » capti- promsit : quodanimus, vidclicct

distciitus
vitatein Titi Vcspasianiquc tenqioribiis fa- iicrvo (|uodain bumilitatis, complicationem
ctam ostendeiis (juando laufa fucrat copiii
: noii Ciipit. VX ha.'C ini niiijor est Dci, qiia
morfuorum, ut vivoruni obsequia non siil- percusscrat illos ([uosbcatus Stephanus ob-
ficcrentsepulturie; tuuc cnim iii illisdiviiiic jurgaliat : • Dura ccrvicc ct incircumcisi
sagittic suiilcousummata', istis pliigis atîue corde ct auribus, vossempersancto Spiritui
hujusccmodi miscria dissipati. restitistis'. »
iNaiii alitcr tropologieecurril; iiam (|iiod Unde sub persona Scnnacberib, simili-
ait " gladium ad occisioneni," Diiiholum iiiter Doininus per Isaiam Diabolum incrc-
tellige, animarum videlicet percmtorcni. pabat « Scivi enim quia durus es
: tu , et
<• Caiics ad l;iceraudum, » IuTi'cticos, scliis- nervus ferreus cervix tua , ct frons lua
maticos([uc demonstrat, mcmljra ('.liristi sinc icrca", » « Durus es tu, » quod ait, perli-
dubio laccrantes : « Videte, inquit, canes ;
naciam demonstravit:« nervus ferreus, cer-
videlc lualos o[)erarios " . » A'olatiliaca>li» vix tua, » superbia indomabilis demons-
huinanorum sunt ignominia vitiorum. 15c- tnitur; < frons tua aerea, " tcmcritas iiilVav
stiiB terra; devorantes et dissipantes, pcrse- niita sive audacia perdita significatur. Hu;c
quutorum sunt sicvitiifi paganorum. Ha;c enim triailli quoque conveniunt, quemi|)se
ergo intelligis excitari populo Dci, si seeun- sibi Diabolus subjugaret.Idcirco ba;c nervo-
dumnos bunc sensumintelligere delectaris. rum extensio insauabilis appellatur. INon
(1) Hanilas. Is. i, C. —

{2) .Aiidiatur conjiciel)am, (4) /if)'e)7(. Id. V, 3. — (a) Dissijmndum. Jorom. xv,
nitiiladdeas, et aliter distiaguebam. Locuscerte nou- ;i. — (0) Operarios. Phil. in, 2. — (7) Restitislis. Act.
niliil luxatur. —
(3) Receperunt. .lerem. ii, 30. — vii, 52. — (8) /Erea. Is. xlviii, 4.
, ,
m CAINTICUM DEUTEROi\OWII. 27
enim possunl tales nd sanitatem perduci. spicit nc supcrveniat liomo. Et sicut bestia-
Dentes hestiarum immittam in ek, cum rum dcntibus , lioc furore super terram
furore Irahenlium super terrani. animus dissipatur.
Hoc quippc sccundum littcram genli HcErcticis quoquc non inutiliter ^ coapta-
judaicae Deus iratus cxhibuit, ut hestias eis tur, qui dentes habentes aculeos doctriua-
devoratrices immitteret, quorum direptio- rum, et quum siut ipsi bcstiee propter in-
nibus premeretur, sicut Assjrii regis tcm- dignationeni qua saiviunt super terram
pore Salmanazar contigit, quum leones eis, tamen dissipatam pertrahunt plebem.
iudignantc Domino, mittcicntiir; nnde Jc-
remias quoquc testatur: • Idcirco percus-
XXV.
?f.. sit cos lco de sylva ; lupus ad \espcrani A foris sinc filiis privabit eos gladivs
vaslaviteos, pardus vigiians supercivitates [v. 25], ille nimirum qui pcccato " Irans-
corum '. > Licet boc possil ctiam Komanis fodit mentcs, acutoipic calliditatis astu pcr-
aplari, qui, duce Vespasiano alque Tito ciitit transgressores. De quo Ezecbiel ait :
Judicam subrucrunt ut bcstia;

totis viribus : " Si videris gladium vcnientcm '
,
» id est
propterca nuncupentur, quod suai sicvitia; insidiantem Diabolum; et idcirco foriusecus
feritatem inluimanis ctcdibus non dcstiterint pcrcutit quos vacuos facit actibus bonis
cxliiberc. Sed melius boc spiritali curriinus corporalitcr exsequendis. Plures enim ab
intcllectu, ut bestias quoque spiritales nc- intus privanlur , dum corda eorum sanctisi
quitias cognoscamus, qua; liumanum genus cogitationibus vacuantur. Nonnulli vcro a
variis peccatorum dcntibus rodunt, a quibus foris, qui, ut diximus, otiosi sunt, nec va-
se proplieta David erui postulabat Ne : <> lent ea exsequi quae possunt corporaliter
tradas bestiis animas confitcntcs tibi '-. operari. Secundum divini juris multipliccm
Deutcs vero impulsatricrs suiit cogita- ad cos quoque refcrtur qui foris
iiitcllectum,
tiouesquibus animam rodunt, suisque caui extra Ecclesiam positi gladio spiritali se- ,
delictisincorporatam comcdcrc connr- cantur, sine suis videlicet filiis, quos Do-
mantur. Aliquantis quippe bi pricvalent minus adversus alterutrum scindit dum ,
dentcs, ut lacereut dissipatos; nonnullis lilius dcsit a patre, et frater a fratre, et filia
\cro nequid praevalcant, [a] Domino contc- a matre, et ita completur : A foris sine (iliis
nmlnr : < Molas lconuui confrcgit Doini- privabit eos gladius. Quod significat Jerc-
iius ' ; >' animam vidclicct, quaiii non qui- mias : <> Contritione magna contrita cst virgo
\crunt dcvorare, cum furorc trahenlium Jilia populi mci, plaga pessima vebcmenter.
'uper lerram. INou enini licdunt, nisi qnos Si cxiero ad agros, ecce occisi gladio ; ct si
lcrrenis voluerint actihus dissiparc, cosquc introiero civitatem, eccc altcnuati fame'*.»
pcr divcrsa trabeutcs , buc illucque variis In agro occisos gladio, haereticos dicit per-
uislinctiouibus teudunt, ut iiunc sollicitc- emtos a Diabolo vulnerc scissionis. In agro,
tur animus acquircndo, nunc acquisita scr- ubi nulla sunt habitacula veritatis nulla ,
vando. Itidcm mctu distcnditur, ut ne a '

domicilia cbaritatis nullaque culminum ,
|)otentioribus auferantur. Nunc occultandi munimenta spiritalium gratiarum sed in- ,
locus inquiritur. Duminvenerit inquisitor, cursionibus raptatorum diffusa sequali-

occultando non est securus circumspicit : tate campi ager iste patescit; ubi murus
per moracuta, [huc] illuc oculos tendit, ne Dominus non moratur. Quod autem ait :
quid mota sit terra, si fortasse obruit quod •'Et si introiero civitatcm ecce attenuati ,
babebat, neve iErugo dcformet. Et dum de- fame, » intra Ecclesiam futuri temporis ne-
positum occultum velit inquirere , circum- gligentiam videt ;
quia raulti fuissent qui
(1) £on/»i. .lerera. v, G. — (2) TiW. Ps. txxm, 19. 1 ufilifer cod. — (r.) Peccata il). — (7) renientcm.
(3) Domimis. Ps. lvii, 7.— (4) £t iie cod.— (6) Aon \ Ezcch. xxxin. 6. — (8) Fame. Jerem. xiv, 17.
,
28 VEHtCUNDlS
(li\iiii vtihi faineiii siiffiTiiMit, (liiiii olin m- nioralem, nec contcmplativam nssequantur
glineiitiaiiuf imlul(îiit , (|uia |)auii hiiiil doctriiiuiii), isti dicciidi Miiil iii iiifaiitiaciim
htudioruiii cii;le»tiuin uuditorcs , uinutoreii nutrice ruisse, ct utriiisi|uc pcdis vestigia

ut(|ue cultoies. ciiiifregisse. Oaveaiiius itaipu; negiigcntiiiin
lU iit inumtuariii eorum erit tiinor. fiatriim societatciii adjuiiclaiii , iiiaxiim;
fnnntuuiiu, ccllariu co};iiuscuiitiir , (|ua- (liios videmus tcmpore pru-ccssisBe uc, ,
hol. >:. soleiit coiisfientiiscoaplari, iibi tiiiior solii- (liim illoiiim erudimur exem|)lo, graviori
citudiiiiH vaiia- taiito plus iuluii(litur, (|iiaiit<i lapsu plaminur, iit iii omiii vilu iiostra iil-
fuerint u Doniino se^reûtu, qua' iiropliiti- lia currere ne(picainus.
cusBeriiio dciiionslrut " lllic trepidavcruul : Sicutautcm iiifanliam spiritalein diximuH
tiuiore, uhi utm erat timor '. • 1'ulsat liu- disccriiendam, ita (pi()(|uc juveiitiiteiii cou-
jusuiodi timor pectora miscrorum, et {,'ravi decel iiitiicri. Oui, acciiiclis iii veritatc lum-
sollicitudiiie pra'j,'ravat meuteni; adjumta bis, expcditi Doiiiiiium consequunlur, iiia-
bibi nec [non] tristitia trihulalionis al(|uc joriquc longanimitatc lirmati, discunl iii
auguslia;, quo reatu cum aflligat diriorc. palieiitia sua possiderc mcntciu suaiii, juvc-
iics suiil hujusmodi com|)cllaiidi; armorum
XWI. qiiippc Dominicoruin spirilaliiimque ccrla-
Juvenes cum rirgine , laclans cum slabi- niiiium excrcitia conscquuntiir. Et lii suiit
lilo sene. disperdam iUos [v. 2i<].

Dixi : qui dicuut : « Deus, qui docuisli mc a ju-
txterioris hominis indicio interiorcm venlute niea '. Talcs juvenes indigiiatus
»
quoque coûoscimus quia pcr {;radus pro- ;

Dominus se perimerc comininatur dc Jcru-
fectuum '
dum currit, a'tates dicitur com- salem intcUigibili « Juvcncs corum occi- :
niutare, ut nunc lactaus, nunc juvenis, nuiic derunt gladio*. Audietur clumor de domi-
senior e.xistimelur. His lactaiilibus Aposfo- Ims eoruiii. » Occideulur sine dubio, quum
lus dicit : « i.ac vobis potum dedi, noii peccati gladio fuerint intcrcmli, ct supcr cos
escam ' . » Et iterum : " Tamquam modo unaqua;que ecclesia fuerit contristata. Tuiii
gcniti infantuli sine dolo , lac coiicupi- demum « audietur clamor dc domibus eo-
scitc '. • llanc iiifaiitiam non corporis, sed ruiu. >' lloc ideui de virgiuibus, scnibus(]uc
auiiiia; fuisse credamus, sicut etiam lac spi- cognosce : ut auiinas intemeratas (jontra-
ritalis doctriiue sermo est cognoscendus. lu riarum studio doctriuarum virgines cssc
liac infantia mortuus csl filius Bersabea^ condiscas; matura; vero ac judicii pondcrc
qui fuerat adultero seminaute couceptus : gravcs.
idcirco virilis juventutem ffitatis non quivit Slabilili senes mysticc figurantur ,
quos
obtinere '. In bac quoque infautia filius idcirco perdcre se pronuutiat Deus, quia
Jonatbie Mipbiboset, cum uutrice dilapsus, videt liumani cordis nequitiam ,
procli-
claudus est utroque pede confectus ". lUos viorcm " admalum, furari, occidere, adul-
existimo infautes mori de adultcrino scmine terare, jurare mendacium, libare Baalim
procreatos ,
qui nascuntur in perfidia do- et irc post deos alienos; corrupta quippe
ctriuarum, et, priusquamdiscretionisscien- est terra iniquitatibus nostris. Aobis
in
liam sumant ab ba?reticis perimuntur. Hi
, ergo mala [magis] quam ultori Domiuo
bffic
vero qui ad professionem veniuut spirita- deputcmus, qui juste quod juslum est e.\-
lem, ct a nutrice, id est pra;ccssorum insti- sequitur.
tutione, gestantur (siquidem pereorum rui- Privabo autem ex hominibus memoriam
nam conversationemque perversam bac , eorum Gravis comminatio, qua; non tantum
.
rudes , hac imperiti fuerint lapsi , ul nec interimit peccatores verum etiam mcmo- ,
(I) Timor. Ps. siii, 3. — (2) Profechnn cod. — II Reg. iv, 4.

feclus. —
(7) Mea. Ps. lxx, 17.— (8) Gla-
(3) Escam. I Cor. iv, 2. — (4) Conciipiscite. I Petr. Jerem. xviii, 21, 22.
clio. —
(9) Proclivior est cod. el
n, 2. —(5) Obtinere. II Reg. xn, 19-21. — (6) Con- adde pessimam iulerpuDctionem.
:,
U CAiNTICUM DEUTKRONOMir. 29
riam pmiitoriim ex liominibus })rivat. San- diviua judicat delinquentes, et in quibus

ctos ac ratioiialiter institutos iutclligimus justo dispensaverit arbitrio viudicandum,
homines appellari, de quorum memoria au- exhibet ultionem. Hanc sibi facultatem ne-
28.
feret delinquentes, dum videlicet indigno quitiae spirilales assignant quod quasi eis ,
cxilu consummantur ', ut numcro piorum licentia suffrageturquos volueriut puniendi;

nondeputcntur; indigni, nisi propter iram unde proprie sermo prophcticus intimavit
iiiimicorum,nelongotcmporesiut super tcr- cosmiserorum lapsibus gratulari nec cnim :
ram. Malitia nobis grassantium inimicorum noruntnon pati^ qui passionum suntincen-
prospere cedit; quia tanto propitium seu- torcs; extollunt se, elevant atque complau-
ties Deum, quanto ilie viderit adversantem dunt, dum infeliccs animos criminibus
nocendi tcndiculas pra'pararc. Idcirco vim faciunt obligari ct inde laetitia vaiiiore con-
;
ultionis aliquantulum iuquit coutemnere gaudent; unde uostristitia graviore confun-

propler iram iuimicorum, vcl quam ipsi dunt. Et sicut iiicentivis illorum si fuerimus
passuri sunt ut super terram longo tcm-
, convicti, nobis confusio procuratur, ita, si
pore non morentur, vel certe quia ipsi meo per gratiam Dei impulsionum aculeis non
populo furialiler iudignantur. Idcirco ego cedamus, victi cum opprobrio repellunlur.
noa eos permitto puniri quamvis digna ,
faciant ultione. Alto consilio Dei bcnigni- XXVIII.

tas agit, ut, peccantibus nobis, aliquantu-
lum differat puniendos quo ;
possint inimici Quia gens perdila consilio esl, et non esl
spiritalium potestatum quibus suadentibus in eis disciplina [v. 28].
compellimur ad peccanduiii, uou dc uostra Recte perdito cousilio ac disciplina di-
'
perditione laetari. Unde Moyses pro pecca- cuntur,qui a Dominorecesserunt; ipse enim
tore populo occasioncm reperit supplicandi solus est veruin consilium, sicut in Prover-
«Ne, iuquit, Domiue, indiguetur furor tuus biis attestalur : « Ego consilium, mea autem
supcr populum tuum; iie quid dicant J^gy- virtus ^. " Similiter quoqueesse intclligitur
ptii : Callidc cduxit eos , ut percuteret ia disciplina, quia corripit uos in misericordia
moutibus et deleret de terra. Quiescat et miserationibus. Htec itaque gens praeva-
obsecro, ira tua, et reminiscere miseratio- ricatorum est angelorum, qui nostris gra-
num tuarum -. » Osteudit itaque posse Do- tulantur in malis ,
perdito consilio quia
,
miuum ilecti, ut a populo peccatore tem- rectum uon teiient iutellectum. Consiliorum
peret manum dum in eo gloriari non
, varia' spccies osleuduntur suut enim bona, :
patituritiimicos.Diffcretidentidem,utipsos de quibus dicitur « Consilium boiium cu-

:
adversariospuniat primum, etdeinceps sua stodiet te. Cogitatio autem sancta servabit
peccatores pra-veuiat bonitate, aut obdura- te,ut eustodiat te a via mala et a viro lo-
tos praeparet futuro judicio condemnandos. quente nihil fidele " » Est deinceps consi- .
lium nialum, dequo Jacob se liberari pos-

XXVII. ccbat " In
: consilium eorum non veniat
anima mea, et in coetu illorum uon sit glo-
Et hoc est quod ait Nisi propter iram : riamea'. » Necnon etillud « Cogitaverunt :
itumicorum ne longo lempore sint super

, consilium quodnon potuerunt stabilire. * »
lerram, ne extollant se adversarii eorum Propter hoc David orabat « Dissipa, Do- :
et dicant : 3Ianus nostra excelsa , el non miue, consilium Achilopbel". » Inquoser-

Dotnimts, fecit hiec omnia [v. 27]. Omnia pens callidus figuratur, cujus consilia Ec-
prcfcsumta temeritas inimici sibi ascribif, clesia? nocitura dissipat Deus ; sic quoque j,î .^g.
quod sibi non couvenire cognoscit. Potestas perditum consilium fiet , dum mala cogita-
{l)Co>isumantur cod.— (2) Tuarum. 'E\od. xxxii, l viii, 14. — (6) Fidele. Prov. ii, 1 !.—(") Mea. Genes.
12. — (3) Compati lubenter legam. (4) Perdita — xux, 6. — (8) Stabilire. Ps. xx, n.— {9)Ac/iitojjliel.
riirsiis malira, mi perdili. — (i) Vir/us. Prov. | H Reg. xv, .11.
30 VliHKCUNDUS
lio siiiitur iii uliquu piif viili-ie. 8ed tt iid- dicciido i|uiu " iîii>i accciiMus chI iiI) iru
sceiiduiicnt dibcrL-tui' S|iii'ituii liuiutUM liuiic uicu ct urdcliit us(iuc ud iiilcrus dcursuiii, "
uubi8î'utittiii cullui'(;ii'i, quo' pcrdita coii- ct ca-lcru quu; Kcquuiitur; dc liis dicit :
hiliu iiidiscipliuutuisquti uiutuit pcrspicucitcr 1'ercipitnl hwc in fuluro tempure.
XXX.
XXIV.
i\on sapuerunt intelliijere hwc [v. 29] : Quomodo pernequetur uuu» mille, et duo
iniiiiici iiiiiiiruiii pupuli Dci, qui suporcui coinmovebunl ntulta millia[\. 30]i' Virtutis
iioii liiiliciit. Mciitis (|iiippc liiiiiincspoliati, f^ratia, dc ciclcslibus vciiicntc, dum intcr sc
iîioiaiitiic iiialiliaiiuc smil liucbiis cir- spiiiliis atipic caro coiiipujîiaiit , si(|uidciii
cuuiscpti. In 60 quod «aporcm dixit, suhti- adliuc traliitur caro fragilitate terrcna, spi-
litir coiiitnciidavit aiiiiiiic cilios sapiciitiaiii ritus jam rcnovatur dc dic iii dicm iii agiii-
a|ipcllaii, quic ruiiiiiiaudo Ircquciilciqiic tiouc vcritatis : iiiillc solus vitia su|)cial)il.
inuudcudo, quaiiuluiii sui dulccdiiicui iio- Quod si, obedicute sibi corpore ct dilioiii
stris scusiltus tuiidit; ct taiitodiiicitcr sa|)it, proiiria; subjugato, iiilirmas ccKpcrit aniiiia
quauto pluriiiuiiu ruiiiiiKilui'. Illud taiiicii coiisuctudiiicsscctari, diio, corpus viddiccl

caveiiduin est « Non plus sa|)cre quain
: et aiiiina , sibimct eoncordautes, vitioruiii
oportct .sapcrc, scd sa|)crc ad sohrictatciu -. inulta millia cominovcbunt ; tot cniiii iii
(Juia luauducurc incl iiiultuiii uoii est l)o- liomiiic du;iiioiics pciiiiiuutur, quot pcccata
iiuiii; dukcdiiicin supiciitiaplusciuani iiicii- viiicuntur.
suraiii pcrcipcrc, pcriculosiiiii cst iiiiuis. Potcst itcruin alitcr intclligi, ut ad libros
Multu saturitas voii<ituiii parit; ct id ipiod lia.'rcticosrefci'atur; quod iinus, proplicticus
viddicct libcr, apocr} plios ^ niillc ('oiivincil.
erit iu coinestionc dulcissiiiiuiii ,
posl iiau
scam rc|)erictur aiiiaruin. (juod si, lâugclio sociato , ca;()cris cx
1'ercipient hxc in futuro leinpore. (juie utroque pugiiare, multa milliu dcjicis falla-
iiiodo uoluut pcrcipcre M)luiitatc, iu futuro cium doclriiiaruin.

pcrcipicut ncccssitatc : judicii tcmpus cx- lloc ilcrum de unoquoque potest hoinine
pressit, ubi scientia, iguoiantia, bonitas, dici, qui licet iiilideliter vivens,"taineuquia
malitia, fatuitas, calliditas in iiicdio profc- studium gcrit moribus compoucndis, pci-
rcntur ; ibique cognoscet unusquisquc quod scquitur niille ;
quod si pcr fidcin Jesu Do-
hic uolucrit edoceri, \el certe quia supc- mino fuerit copulatus , duo crunt , et pro-
rius de pa-nis et afllictionibus loquebalur, pterea mulla millia perimuntdelictorum.
AitGCMENTUU. —
XXXI. Dcindc in his qua; Dci potius misericordiam quam viiidictam exaggerant, totuscsl
inlcrpres Domini videlicet SaUatoris commendat virtuteni, et in ipso firmam populi tutelam
: ;
—
XXXII. Suam esse viucam Ecclesiam, —
XXXIII. Botrumqiie unumexinnumeris acinis in charitalis ligno;
— XXXIV. .Se essc ducem, tuni maxime « plebis fatifiatic, defessiu in iiivio et desolalic. XXXV. Cui >• —
—
nuUas daturi suut dii suppetias. XXXYI « Videte, vidute, quoiiiam cgo sum Deus, et nou est alius prictcr
me (et \idendasemel alquc iterum illa elo(|uentis iulerpretis lisTaypaut;). XXXVII. « Dilatabo iii saiictis <: —
opera mea. • —
XXXVIII. "luebriabosagittas meas saii>;uine, qui eJuctusestin rruce. u— X.XXIX. Vulucia
deaique a Deo lieri, non veromortem. —
XL. Deiiiii dcmum esse suorum sanclorum in ca'lo livtiliam.
XXXI. Salvatoris coinmendatur in liis bostibiis

subigendis, quos nisi ipse alligaverit, suis-
Nisi quod Dominus subdidil eos, et Deus que tradiderit conculcandos \iucere noii ,
tradidit iUos. Quoniam non Deus nosler valemus. Qui enim infirmus tantis tamqiic
sicut dii illorum [v. 31]. Virtus Domiiii innumerabilibus proevaleat inimicis? Quo-
(I) Quo ita cod.— (2) Sobrietatem, Rom. xii, 3. — (3) Apofricos cod. manu Vossii, opiuor, correctus.
» : ,:
IN CANTICUM DEUTERONOMII. 31
rum ne uiiuin quidem posset sufferre, si non litia fatui comprobantur. Hoc quidem con-
iile suffcrat, qui solet in corporali quoquc trariis principibus nostrisque persequutori-
certamine, non per multos, scd per paucis- bus coaptatur; quod si stultisunt, qua;ritur
simos, victoriam collargiri. Suflicit ille for- unde illis ba;c stultitia conscribalur. Nimi-
tissimus ductor, qui suuui prijecedit spiri- rum quia ambulaverunt post vanitatem, et
vulgus, ut sufficiat ])ersequentes , et
taliter vani Populus autem Domini
facti sunt.
deinceps coutradet perimendos. Ostendit fiducialiter dicit« Super inimicos nieos
:
iuvisibilem auima; pugnam nou ])reviter, , piudentem me fecisti mandato tuo, quia in
scddiutius peragendam. Tantum ut nostris a;ternum mihi est " •
» Et alibi scriptum est
consuetudinibus obsistamus ;
quibus qui- " HiEC est sapientia et intelligentia vestra ,
dein nec ipsa voluntas est obsistendi, uisi si lcgem Domini Dei vestri audieritis'. »
fucrit dcsuper coudonata. Ccrtemus ilaqiic Inioiici autem nostri insensati. Pra;varica-
certamiua Dei, quoniam debcmus Asa regis tores angeli iuimici sunt populo Dei , qui
imitare virtutem , non quam corpore , scd cfelestem sapicntiam relinquentes , tcrrena
quam animo continebat : qui dum uumc- sunt stullitia dclectati. Nou solum ipsi, sed
rosis fnissct exercitibus circumseptus, ait ct ])Iures alii suut adversarii : ba;retici
30. »IJbi humanumcessat auxilium, hocsoliim I)seudoi)rophcta; philosophi , infideles et
,
habcmus residui, oculos dirigcre ad le '

. •> uiniies (jui Christiiin, « in quo sunt thesauri
Et ]\[o)'ses pavidum vulgus exbortans : sapientiiE etscieutia,' absconditi ", >>
relique-
Tantum state vos enim tacebitis, et Do-
'<
;
lunt; idcirco ct uobis iuimici et sibi facti
iiiiuuspugnabit pro vobis -. » Posceudus suiit inscnsati. librum legcris apocr)--
Si
itaque Deus cst, qui vires tribuit adjutorii, phum, inimicusest tihi. Sed memento (juod
sicut Doctor gentium ait Roborarc Cbri- : <> oinucs inimici facti sunt inseusati.
stum pcr fidem in cordibus nostris ' ; >-
XXXII.
(pio spiritalibus inimicis ol)sistere valca-
mus, eosquc in nostri pectoris possessioiie Ex
vinea enim Sodomorum vilis eorum,
necare, quia non Deus noster diis gcntium ct propago eorum ex Gomorrha [v. 32].
ixipquatur, qui elamantibus auxiliari uon Vincaruiu plura sunt genera est israe- :
l)ossunt, ncutibusve in augustia nibil im- litica viuea, (|uam Dominus plautat, cui
pertiuntadjutorii. Ipseestquippe loquntus: dicitur < Ego plautavi

: vineam electam ,
• Invoca me in die tribulationis tuu;, et eri- oinne semen vcruin '". Et est vitis a'gyptia, .-
piam te. '

» Et itcrum : « Si non occurrit undePharao i)opuIuni sumit. Hanc piuccrna
tibi iu tcmpore et iu tem-
afllictionis tuffi , regis, iu carcere cum Josepli positus, per
adversusiuimicum ^
porctribulationistuffi somuium exprimerc videbatur " , et pro-
His probatur cxcmplis nostram potius nc- pterca scrvitio tjiaiiuico maucipatur. Esl
gligeutiam arguendam quam Dci palientiam etiam vitis assv ria, quam Sennachcrib po-
accusandam, quoeiuvocata idcirco paululum l)uIosedaturuin polliccbatur, quum regem

tardat, ut crcbris postulationibus excitctur, obsideret Ezechiaiu '-. Est alia Rabylonis;
uon ut desperationibus omittatur. dc quo Jcremias dicit populo captivato :
Inimici aitlem noslri insensali. Carcut " Plantate vineas, et seritc agros, et aedifi-
sensu, qui caruerunt Christo ,

quoniam iu catedomos, et babitabitis ibi". » Longuin
ipso est scientiffi plcnitudo; nam qui Dei po- est diversarum genera vinearum prgesenti
pulum inscctantur, licet sint fraudulentis loco subucctcre. Sed curioso lectori qua;-
calUditatibus expediti, tamen ipsa sua ma- dam intelligeutia semiua enucleamus % ut '
(1) Te. II lâralip. xx, 12— (2)yol)is. Exod xiv, 14. Cf. t. II, p. 449.— (1(1) VerKm. Jerem. ii, 21. —
— (3)iVo4-/m. Ephes. iii, 17. Chris/um lialiitarc\u]g. (11) \'i!/chiitiir.Geaes.\i.,d.- (12) Ezechiam. IV Reg.
—(4) Te. Ps. xLix, 15. — (6) Tinmiciim. Jeiem. xv, ll. XVIII, 31.— (13) /6(. An Jerem. iv, 3?— (14) Conciil-
— (G) Est. Ps. cxviii, 9S. — (7) Audieritis. Deuter. cnmiis cod. Sed liljenter audacius corrigam, ut legas
—
:
V, 0. — (8) AlKcomliti. Coloss. ii, 3. (9) Getiera. intelligcntix semina.

;
32 viiii'Cr\mis
cofjiioscat quu' sit istii (liffeit-iiliii >iii(imim. lii diciiiitiir ex viiiea Kvrintica propagnri.
Kuiic iiutciii de iiiimicii iKistris (ticitur ,
eorum uia /(•//i.s. Sicul c.-t u\a cx
/ 1(1
quud ex vinea Sodomorum eoium plautiKa (|Uii viniiiii lit, quod lictilicut cor iiominis,
»it vitis. Vitoiii iTf,'o |iliiiitiitioiiciu iiitcllif,'c itii (•liaiu est uva fcllis, cx qua jicccatoies
spiritiilem. lit alii ([uidciii ex viiiea Jeiu- potantur; ex tali \iiio lclli cominixto |)0-
saleiu plautaiitur, ki videlicet apostulicaiii tare Juda'i vulucrunt Salvatoreiii. Sed illc
vitam siiiictaîue lidclitim iiistituta scctcii- ({ui pcccuti viiiuiii noii bibit, ncc dolus <•
tur. Quod si piasiiiii (|ui>(|uc prii[i()sitiiiu iiivciilus cst iii (ir(!cjiis', iioluit talc po- >.
teiiet, etinurum nequitia dc|»rn\atui', sodo- ciiluiii dcgustare; non eniin dignatus est
iiiiticis impictatibus ca|)tivatui- , iihi luipi- iimaiitudineni judaicam suavitatc propria

tudo virorum, iiiluimidiitas liospiliim, iiio- coiiimutare, .sed Kpiritalcin nolentes diilcc-
pum esuriciitiuiiKiue iiulla compassio, cx (liiiciii suiiierc, ia suis eos amaritudiiiibus
viiiea Sodomoruiii plaiititta est iiiiima cjus, dcrcliquit.
et ex Goiiiorrlia' eivitalc ^,'ciiiiiiiii siiiiisit. /'ra('(jrumuua/V//i.s, hicreticorumscilicct,
Ouiiiis ciiiiii piaiitiitio iiioruiii (|Uiim iioii (|U()rum potus amiirusest, iicc iii se (lliristi
plaiitavit l'ater ccelestis, sed priiiceps iiiuiidi dulcedinein iiabet, licet vidcaiitur (^bristi
maliliieiiuc lautor, Iwc viiiea Sodomoruiii iiomcn fatcri ; iiain , sicut botriiin uiiuiii
Pol. 31. cst. Sed ijuid Doiniiius dc liac viiiea dicit? omnis facit populus cliristianus, qiii ex uiio
"Et corruiiipam viueiim cjuset ficiim cjus, de charitatis liguo dcscciidit, scd aciiios iiii-
quibus dixit : • 3Iercedes hx inca; suiit, quas numeros hnbet; ncc prius potest \inuni u
dedcruiit milii aiiiatoics inci '. • Ncruni illi viiiiieeis scjiarari , iiisi a pressuris fuerit
qui conlideiites in auro sapiculiic, siiiiuliicra coiiculcalum : ita hicrcscs uuivcrs<c liolrum
sibiconipununt in corde doctrinarum lalsa- uiium amaritudiuis faciunt, coeuntibus iu
ruin, ct isriiclilicos pucros alieiiinciiis lit- se uvis fclliiieo liquore vcxatis. Kt idcirco
teris iinbuuut, ut legeui divinani oiiiiltaiit, botrusamaritudiiiisiii idipsum. L'naquoque
ex babvlonia vinea sunt \itcs liaereticie. Ex earuin proprie amaritudiuem liabct, nec
\ineaSodonioruincst vitis jiidaica. V.\ viiica sibi invicem commiscentur ; sed ex \iciiii-
Goiiiorrliuiorum esl vitis pra;varicationis, cx tate f(jL'toris sibimet coii'quantur. I.t for-
quasuut principes priEvaricali a Deo. Hanc tasse jcricuntius fous ac \inea *
liquoribus
vineain arbitror liiiberc cultores et \inuin suis mundat carnales. Lex iiitelligitur, qui
gigiicre, uiide qui biberit, audict Isaiticam uiiiversos agros, sine dubio plcbeiii, sua'
vocein « Yae vobis qui potutis
: a niane salsedinc feccrat infecundos. Scdquuin Eli-
usque ad vesperam, ut in vino testuetis seus, evaiigelicus videlicet .sermo, sal in co

quuiiu[uc potati iuerint satis, evoinant, et scicntiije posuisset, illico benedictionis fe-
\omitus orium repleaut nicnsas suas '. » cunditatem accepit.
Hoc vino potatus est N'abal Carmelus, quuin Ira draconum vinum eorum [v, 153]. Spi-
temuleutusaDavid injurianon rcvocaretur, ritalium cnim draconum iia dissipavit eos
ct idcirco post dccein dies percussus a Do- quos indignationis suae \ino potarunt, ut
inino cst. Si qui autem sunt duricordes, Do- ira draconuin \inuin fuisset ha;reticoruui
iniuum nescicntes, Movscn et Aaron, legem effecta " . .
. ,
quorum insanabilis furor cst,
j
ct sacerdotcs uou audientcs, ex \inea aegy- cj[uia sanitatis nolunt recipere mediciiiam'.
ptia suut plautati. Qui vero bella adversus Nonne hicc omnia congregata sunl apud
nos gcrunt et inquietudincs excitant scaii- me, cl signata sunt in thesauris meis [v. 34]?
dalorum, ex Svria, id est SKculi superbia, Quitcuiii([ueeniiii a nobisfiunt, aut \erbo
\enientcs (hoc enim interpretatur), etiam aut cogitatioue proceduut; licct a uobis
(I) .VW, Osee n, 12. — (2) Suos. Is. v, M. —iSJEjii.i. exponitur tlieina ilUul cantici : furor nspiiliim in^
1 Pctr. II, 22. — (4) Viiieain cod. — (,)) Phbe sua itl. saiialiilis. Cf. Sabatier ad b. 1. p. 390. — (.7) .iM/cci-
— (li) £//'('17». Ilic putem dcesse iioiinuUa, iiuibus IKIIII cod.
IN CANTICUM DEUTERO>'OMir. 33
ol)livionc tollaiitur, apucl Doniinuni tamcn quicumquc sunt iu tcntationibus et pas.sio-
congrcyata sunt, ct in tlicsauro cjus si- nibus subsequuti. iNam et sic recte acci-
gnala. Tliesauri Domini multi et iunumc- pitur : judicavit Dominus populum, qucm
rabiles sunt : alii sunt thcsauri sapicntia! ct de Ecclesiffi gremio, tamquam de nutricis
scicntiic, quod cst Christus. Alii thcsauri sinu, pertulitrcpellendum.Etinservis suis
nivis et grandinis, indulgentiffi videlicet ct consolationem invenit, in illis videlicet qui
poenitentiffi. Alii thcsauri furoris et irae, Deum sequuti sunt, et fraternam tenuerunt
judicii videlicet et \indicl;c fulura'. Et si in unitatis vinculo charitatem.
quoeras , curiosc lcctor , in libris diviuis
invenies quosDeus thesauros habeat apud
XX XIV.
semet ipsum occultos, si tamen spiritaliter Videt enim eos fatigatos, et defectos in
universa valeas retractare. abductione, etdesoJalos. Fatigantur qui rc-
quiem sibi non quffirunt Salvatoris, de quo
XXXTII. haec prophetico spiritu ait. Si cnim in mul-
tis distenditur mcnset per pluriniatrahitur,
'• /n die judicii relribuam illix, in tempore nimirum di.stractione fatigatur; sicut fati-
qinim kipsiisfucril pcn corum [v. 3r)]. Etqui- gatus cst .l^gyptius qucm David rcpcritober-
dcmhajrcticorumlapsusestpcs.Etlicetvidc- rantcin, quum Amalccitaruin latruuculos
antur corporaliter starc, spiritaliter tamen sequeretur i
: spirilalis enim David yEthio-
jacentprostrati; scd tunc plcnius pescoriui), ]icm populum, gentilem vidclieet plcbcm;
id est firmitas, in lapsu deducetur, qiuuu scquendo dsmonas oberrantcm, ct ;\i<souc
inanifcstati fucriut ad .sinistram damuatio- itineris recti tramite pcrvagantcm,,tei)uif^>)
nistranslali. Ouoniam prope est dies pcrdi- lassamquc massa fici", id cst sanctiîritus-^j.
tionis eorum,
advcniet parala illis. Oin
cl muucrc, confortavit, ut ipsa postca trade.-
nibus impiis perditionis dies proxima est et ret Amalecitas iu nfiinibus RcdeiHtdfis ,\
parata supcrvcnict in tcmporc, quando
;
videlicet imprecando ejus auxiliuniNunJ
illi nihil suspicionis babebunt. Dies pcrdi- cum eo pcr gratiam roboratus, insequitur
tionis duplex cst : aut cniin tunc venit, iuimicos. Jurat autem et David ue cum ultra
quando pesdilabitur inimici, id cst, .scnsus manibus suorum contradi do-
patiatur iu
circumscripliouc trabiturdcliuqueudi ; aut minorum, hoc est quod in psalmo dicitur :
lunc quando suprcniuin consumniationis .1 Si oblitus tui fuero , Jerusalcm , oblivi-

advenerit tempus. Quoniam judicabit Do- scatur me dcxtcra mea adbcereat lingua
;
minus populum suum, et in servis suis con- mea faucibus meis, sinon memiuero tui, si
solabilur [v. 30] . Judicat Dominus scrvos non proposuero te', Jerusalem, iu princi-
suos, ct patcrna clcmcntia ilagcllat quos di- pio loetitiiE mcae. »
ligit; quos enim emendat, saluti destinat, lilcce juravit Dominus Jerusalem, ple-
et in servis suis consolationcm tenet. Popu- bem vidclicet suam, numquam se ultcrius
lum judicat, in scrvis consolatur. 31ultuiu relicturum; et hoc est quod nuuc dicitur :
enim suo domino ju-

intercst intcr servos Vidit eos fatigatos, etdefectosin abductione,
gitcr famulantes, ct interpopulum sola no- et desolalos. Deficiunt cnim quorum Chri-
niinis ditionc subjcctum. stus firmitas non
abdueuntur dclc-
cst, et
Sed etiamsicrecte intelligitur Israelcm, : ctationuiu varietate suarum, et dcsolantur

populum suum carnalem, judicavit Dcus, ab illo spiritali liabitatore auimai'um. In
repellendo a fide, ct incrcdulitatis suic la- quatuor distributionibus omnes miscrias
queis vincicndo. In servis autem apostolis texit, quibus aniniee discedentes ab eo ac
oranibusque discipulis eousolatus cst; vel veric lidei regulam relinquentes, miserabili-
(1) Scqucrcliir. I Reg. sxx, 1 1. — ('.>) Liissamqiie massam Ikl cod. (3) Tui. il). Ps. cxxxvi, 5, 0.
IV.
,
34 VKRKCII>DU8
ter foinplii-antiir. ratijûiittii' paâiii (|tii lii<iiieiita piitabanl,(|tiia('ariiihusetadipibuK
pcr iliMTnii iiivfiilioiitiiii .ûariiiiiarjîiiiinita Mitiniartiiii, vciilri dedili, viiio et adipihus,
curri-iite8, eoiiiprehciidiTe iie(|iu-uiit vtrila- saluruhautur. Sed et nuiic Kpiritaliuiii ido-

tfin : (luiii ciiiiii (lispositiiiiiiliiiK (|tiiliii^(laiii loruiii eultores, nimirtiiii ha-icliei, (|ui id-
([tiifstioiiiH eurrit asHertio, ucsihi u|)(ii'('li('ii- eireo litiiit, duiii ahtiiidanliani teiiiporalcin
derc veritutis iudieia ^Tatulaiitur, illico ujii Hectaiitur, doelriiiisquc lulKis iiisiKluiit : re-
(|tii|)|)iuiu ohsistit (|uod dissidere videatur, cte dieitur (|Uod adipes hoKliariim ed.iiit,
uil iiiiiiiu' iti-iuui (|iiu'8tioiiis reverttiiitiir earnalis Kuecrdotii (|ua'>tuin. I'er adipes
truetatuiii ; Hic(|ue lit ut luultiM eoiitro- qtiip|ie et lioslias iiiliil aliiid iiisi Hucerdo-
i'J Xi. versiuruiii iiiveiitioiiihus latif;eiitur, iiee ta- tium et quu-slum oslcndit.
iiieii suis traetatitius eertuiii iiiveiiiaiit li- Vinum vero Ubaliouis potatioueH sunl
iieiii : quiiipe ({ui (.liristiiiii liiieiii i^'iioraut. doctrinaruin, iioii(|iKeDeo, sed (|iia' duMiio-
" {'iiiis eiiiui le^MS Cliristus est ad ju^tiliaiii iiiis imiiKiiantur. I';t lorlasse ideireo percussi
oiiini eredeuti ' . - Delieiiiiit liieretiii ((ui pei - siiiil lilii lleli, (|uia hostiarum adipes Dco
severaiiter iii (Jiiisli inaiiere iieiiueuiit \e- dihilas, iioiisacris allarihiis, scd sihiiiicl de-
ritate. Ahdueuutur p.seudoelirisliaiii, qui puluhaiit. Dc viuo qiiid dicam? Quod Apo-
iiohiseum iu eeclesiis corpore soeiuiiliir slolns piohiiiet bibere, »iii quo esl omiiis
niciile tuineii loufjius seinoveiilur. Dcsolaii- iiixiiria*. Sed ct Aaroii, cuiii liliis iiif^re-
'
tiiruutem Judai, de quorum medio Christus iliens saucta sanctorum, vinuiii biberc pro-
liuhitalor abscessit. bibctur'. Et Jonadab liiiis suis statuit ne
bilierent viiiuni. Quid autem iiilersit Aaron
XXXV. eum liliis noii hiliere viiium, quum iiif,'redc-
reritur sancta sanctorum, tantuminodo ex

El dixit : Lhi sunt nunc (lii vestri, in ])i'a!cepto Doinini quid vero .lonadab pro-
;
(luibus conlidcbatis in ipsis [v.

37j? pria volunlate lilios proliibcre siniul vi-
Opprobrium .suum portaut reccdcnles a nuin" non tangere ? Curiosius lcctor inqui-
Deo, qui, dum idola veneranfur, suum rat. Magnum est diviiiis ohteinperarc maii-
(Ireatoreiii eoiiteiniiunt. (jtii, duin eos vide- datis; sed amprissimum est super aliquid
rit miseriis tanp, trihubitionibus fuligari, adjieere propria voluutate '. Pra;ceptuni
erudit quod idolum niliil sit in mundo. Et evangclistam laboris sui sequi merce-
liiil,
tiiiu', ipsa sui miserationc lorpietur « Ubi : dcm. Scd 1'aulus proprio fuit labore con-
sunt dii vestri, quoruiu non potuistis piu'- tcutus. Non expetit quod debetur, utaliquid
siilio liberari? » Hoc Isaias dieit : " VA as- Dominicis laudihus augcatur. Dominus ali-
eeiidet Moah in doiiio dei sui, et elainabit, (luihus diehus Aarou ct lilios vinum potare
et iion exaudietur". » Hoc quoque potest vctuil ; Jonadab filios prohibuit in perpe-
seliismaticis coaptari, qui dcos sibi spiri- tiuim.
taliter lingunt, et Dcum Cliristumque (^jus Surgant nunc, el adjuventvos, etfiant vo-
pro suo sibi arbitrio pouuat, et non sicut Opprobriumsuicognoscant,
bis prolectores.
vere sunt, creduntur abeis^. Quid aliud qui Doininum verum omittunt, et deos fal-
nisi idola machinantur, quorum auxilio iu sos sihi conlingunt, dum iinagiiiationibus
die judieii liberari noii possunt? acquiescunt; quibus in dicDoiiiini dicetur :
Quorum adipes hosliarum edebalis et bi- Surgant nunc, et adjuvent vos, et fiant vobis
bebalis, vinum Jibalioniseorum [v. 38].Ido- prolectores. Surgant itaque quos ipsi \obis
lolatris recte refertur ,
qui deos propterea elevastis, \el quos videlis aeternis ignibus
(1)Credenli. Rom. x, 4. (2) Exaudietur. Forle — XXXV, G. — (7) Voluulale. Macte! oraculiim sanctissi-
Is. XV, 2. Sed lociis -Sabaterio videtur omiiino de- monim seaiorum sapientia diguum Inde euimveri)
!
fuisse. — (3)J deis cod. - (4) liijiiriu. Eplics. v, 18. vita moiiastica omuispioticiscitur. Sed et cajtcra bona'
— (5) Prohibctur. Levit. x, 9. — (fi) Vinum. Jerem. per me frugi sint.
liN CAINTICUM DEUTERONOMII. 35
consternatos. El adjuvent vos, qui se non me non est Deus, ac si subjungeret : scd in
potuerunt adjuvare. Et panl vobis prote- nie cst Deus, quia « ego, inquit, iu Patre,
ctores, qui sc uou potucruut liberare. et Pater in meest.'. >
E(jo OLxidam, et vivere faciam; percu-

xxxvr. tiam, et Gccidam caruem, \ivili-
ego sanabo.
cem spiritum. Occidam infidelem, vivifl-
Videle, videle, quoniam ego siim Deus, et cem fidclem. Occidam mortalcni, \ivi(icem
non est alius prxter me [v. 3!)].Q.uis lioc alius iiiimortniem. Occidam natos ex eorruptio-
indicat, nisi ille qui se voluit liominibus nibus, \i\ilicem i'enatos ex spiritu. Occi-
demonstrarc? et idcireo dupliciter iteraUir : dam JudtCos,vivificein Ciiristiauos. Oecidam
Yidele , videte! non, audite, sicut per pro- lillcram legis, viviiicem Evangcliuin. Occi-
piictasannuntialum, sed propriis oculis vi- dam dcputatos ad sinistram, vivilicem ad
delc revelatum. Audianl quidicunl l'atrem dexleram segrcgatos. Occidam temporali
non posse vidcri, sed riliuni. Si trgo liic Ei- niorte, \ivilicem immortali rcsurrcetioue.
Iiusloquitur,quiscetianividerideiiionstrat, Occidam me ipsum per cruccm, itidemque
iion est alter Deus pra,'ter ipsuiu. Quid ergo vivilicem post scpulcrum. Multis euini Deus
facieut de Palrc, quem '
solum non videri modis occidit , ut vivere faciat tjuos digna-
Multos sibi deos diver.si lioiiiines
credunt.i' tur.
fmpunt; sed cognoscant qiiia uuusestUeus. Ltiuam et me peccalorem occidat, ut
Quem nisi intellexerint, sicut eum \eritas vivifleel justificatum! Tali morte mori se
habet, Deum sibi alterum liiiuuiit. Sed au- Mov scs precabatur tamen gratiam
, ut
diant quia uon cst aiius pra'ter me. iu oculis Domiui repcrissct. Ordo ([uoq ue
Videte, videte, quoniam ego sum Deus. ipse non inutiliter positus demonstratur,
Videte oculis in carne, \idcle mente iii quod nt)ii prius viviUcat et sic occidat; .scd
di\iuitatc; videtc teslimouio propiielali, occidet, ut vivificet deinceps, et de subse-
videte miraculorum virtute. « Si enim, ait, qucntia cognoscendum est.
in nie non creditis, ipsis operibus saltem Perculiam, et eijo sanabo. Percussio Do-
crcdite-. » mini sanilatis osteudit. Qui [jercutil, vexat;
Sed et hoc potest iutelligi : Videte , vi- Domiuus autem quum percutit, sauat; [)cr-
dete, quoniam ego sum. Deus. Vidcte, Ju- culit eorda dilcetionis jaculo, etsanat lau-
da;i; \idete, gentiles; ut ad duas vidcatur guorem amoris asa;culo. Percutit daemones,
plebcs dirigi sermo. An ecrte, videte, pra-- ut sanct liomiues. Percutit peccata, et rcd-
seutes; \idete, longius audiluri. Sedetsic liibet meulibus sancta. Obsecro, Jesu bone,
inutililer agnoscctur. Videte in lege, videte percute in me mala mea,et sana in nie boua
in Evangelio, t[uia ulratiue iii uuum conci- tua. Pcrcute superbiam antiquireatus. Per-
nunt Deum. Yidete lidc, videte intellectu, cute resistentes, et sana subjectos. Percute
quia ego sum Deus. Pharaonem, ut sahifices Israelem. Hoc est
quod etiaiii Job saiictissimus ait « In-
Valde movet quod uoii simpliciter dix.it :
:
El non est alius. Gur adjecit prwler : crei)atiouem ergo Domiui ne repellas, quia
me.^Recte satis, si tamen Jesus lumeu no- ipse vulnerat et medetur, perculit et mauus
stris eordibus largiatur, ut re\elata facie ejus sanitatem praestat^. »
\ideamus quaj uiystice praedicautur. iNou

XXXVII.
enim dixit Et non est alius in me, sed
:
prseter me. Est enim Pater iu Filio, et Filius Quia extoUam manum meam in calum,
iu Patre. Sed extra Patrem uon est Filius, etjurabo per dexteram meam [v. 40].
uec extra Filium Pater. Idcirco ait: prseter Extollere est per opinionis fragrantiam
(1) Qui solum lidcri iton coil. - (2) Credile. Joan. x, 38. — (3) Est. Joan. ili. (4) Prxstat. Job v, 18.
3.
:)(; VKIitClL^DDS
Uiltlmv; ca-luiu sam-li iaU-iiiûiiitur, sivo rciiiovcat, alio.s rcsolvut n caplivitaliliiis
i|)sa llcclcKia ; niaiiuH auteiii iii (i|KTil)us si- |)cccat()riim, aliis iiiliil salutis oslciidal, ct
«iiiliiatur : ft lioc ist quocl iiitilli;î vdliiil : iiu'llal)ilil)us 8uis (|iiilius(laiii jiidiciis uiii-
dilutabii iu saiictis o|)ci'a iiicu. Vcl ccrte ali- versu dis[)ciisct.

tcr intclli^'i potcst : Extollam in ca-luin Moralitcr lia.'c iiitelli},'enlia currit. E.ra-
iiuinuin mecun, iii Scripturis saiictis clcvciu ntam ul fuUjur (jladiuin meum, crudiaiii
|)i)tciitiain lueaiii. Qiiuin ciiiin iclc}:;iiiitur, ct sciisuiii iiicuiu , ul vclocitutc (|ua(laiii iii-
c\ iiisis diviiia' [lotciitia' [icrspicilur iiiagiii- tcllif^ciitiu! luiiiinis sui |)i'a:veniat euuctos,
tiulo, inaiiuiii siiatii iii ca-luiu clcvat. Scd ct contineho judiciuiu discrctionm. • Spiri-
ct lioc |)()lciit coaplari, iit c\ pcrsoua Dci- talis ciiiiu iinivcrsa dijiidicat, ipse aiitcin a
tatis dictuiii iu iiicarnatioiic (Iliristi coyiio- iiciuiiie judicatur '. - Iste sciisus congruil
3J,
BcuH. Kxtcndit cnim in ca-lum, id cst, iu eliain DoniiiioSalvaturi,qui ({ladiiim suiiiii,
corpoic assiiiiito iiiaiiiiiii suaiu siiie du-
, , corpus iiiiiiiruiii ,
iiiiiitalilatc olitiiiisiini ,
hio virlutuiu miracula, [icr ([u;c occullus iii imiiiurtalitalis luininc suscitaiido, lamqiiani
liomine manifestari potuit Dcus. acuendo reddidit claritati. Et judiciiliit, ct
/•'< juniho per ilextevum ineam. Nullius contiiicbil iii iiianii jiKliciiim, gculcs alisol-
sacraincutocoiislrinyitur Dciis,((uia[Dciisj' vciis, Juda'os coiKliiiiiiaiis , " ut qui iioii
sacrumentorum ipse est. (ûid crgo di- vidcnt, videaut; et qui vidcnt, cajci fiant^
cil jurabo, nisi ut jurciiiiciiluin Dci \m> Et rctrihuam judicium inimicis, et hisqui
coiiliriiialioiic verissiiiia iiitclligas? iiam ju- oderunl me reddam. Nou ait : IJt judicciii
rabo per dexleram meam, conlirmabo per inimicos, sed : Rctribuam judicium. Rctri-
immortalitatcin mcam. Vd ccitc dcxtcraiu biicreestfactisdigiia [iciisare. Iiiiiiiici aiilciu
(^liiisttiiu agiioscc , iu ([uo sc iiiiiiiorlalcm taiii dicmoucs quain liaTctici cogiioscuntur,
csse mortalciu monstravit, quia mortali- nec non ctiam p.seudocbristiaui, qui licct
tatcm luimanam inimorlalitaledivina tniiis- vidcantur profcssioiie Cliristiim tcnerc, vita
fiidil ; et Iioc est (luod dixil. aiitcm cl iiioribus iiiiiiiici siint cjus; et cur
Yico erjo in wlernum, quia exacuam ul iiiiiuici dicautur, ralionabilis ordo dcmon-
fuhjur gladium meum, et continebit judi- strat. Ciiristus iiiisericordia cst, rcligio,
cium vianusmea[y. Gladium, diviiii-
4 I]. sniictilicatio, bonitas, ct ([uibuscumqucaliis
iitciu dicit, quic tamquam iu \ngina liituit nominibus poterit iuincu|iari. Si quis crgo
iutrarnc. Uxafunm dixit; clariiiccm, ct for- cliristianus cst, scd inimisericors, miscri-
tasse lioc estquod Doiiiinus de suo adveiitu cordiain in sc [icrimit; miscricordiam in sc
tcsliitur: ' Sicut enimcxict fulguraboricutc [^criinendo, Cbristum occidit. Sic ergo fit
usque ad occideutcm ,
sic erit advenlus ut uou scmel Clirislus fuerit u Jud;eis occi-
Filii liominis-.M MeritocoH/inei/i^ juf/icium sus verum etiani multolicns, quod sine
:
maiius mea, quia venturus in judicium iiui- dolore dici iion [lotcst, a cliristi;mis quoli-
uifcstius api)arcbit. die cruciligitur simililcr. Et qui sanctiticii-
An certe gladiuni Yerbum Dci intclligc, tionem dcrelinquit, id cst, castitalcm in sc
ut uon sicut Icx obtuusius loqucbatur, ila occidit, uiliil aliud nisi Cbristum occidil :
Kvaiigeliuni protcstatur. Sicut cnim fulgur Iiujusmodicrgo iniinici sunt cjus i|)si. Suiit
ex nubiumcoUisione nascitur, et luinen sui etiiim qui oderunt cum. Sed propric illa est
ti'e[)idc circumspicicutibus monstrat ita , diffcrcnlia, quod inimici dicantur dicmones
pncdicatio Kvnngclii, ex pra'(licatorum con- ct licerclici; odieutes autcm ,
pseudocln.-i-
sona percussione producta, auditorum men- Merito iWis relribuam, tamquam qux
stiani.
tcs illustrat. Etsic manus Domini judicium mala gcsscrunt,ut severusjudcx retribuam ;
continebit, ut alios traliat ad fidem, alios islis vcro reddam \elut depositarius, qiiiji
(I) Qiiia supra lineam est nc reJunctat. Sed Deiis ai/iir. 1 Cor. ii, 15.— (4) Oblniismn cod. SiTpius, (]uein
omiseie. — (2) Ifomiiiis. Meitlli. xxiv, '}J. — (3) Jmli-
|
\ ideo rescrilio. — ('i) Fiaiif. .loaii. ix, :!•).

,
L\ CANTICUM DEUTEROxWMH. 37
aiHul cum qiwi' focoiint, doposita sunt facta. Spiritus sauctus gcnliles allrahit turbas :
El idoo illoruiu judcx, istoruiu deposita- utrumque cnini potcst intoUigi ct sornio di-
rius demonstratur. sanctus ; quia Spiritu et
viiius, et Spiritus
verbo, hoc cst virtutibus ct pra^dicatioui-
XXXVIII. bus, carnales aiiimie pertrabuntur ad li-
dcm ut manducentur et incorporentur
,
Inebriabo sagittas meas sangnine, et gla- spiritalium fidei.

M. diusmeus manducabit carnes [v. 42]. Aliter quoque intelligeutia eurrit. Cor-
Simt enim sagitlaj Domini spiritales, pus Domini gladius est, pcr quem totum
quibus liumani gcneiis percutit corda, et sibi munduin subjeeit. Et quia ipse est ca-
sanguincm a nobis consuinunt spiritalom. put corporis Ecclesiaj, multiludo vero fide-
Sicut enim ipse Cliristus sagitta dictus est lium corpus ejus, utique eos quos sibi in-
clecta iii manuPatris, ita quoque ejus apo- corporat , et ad unitatcm suorum inembro-
stoli sagitlte intcllectualitor nuncupantur rum adduoit, comederc dioitur. De sagit-
quos por totam inundi latitudincm iorti tis talibus dictuni cst : " Sagilta; tua acuta?,
arcu dispcrsit. Et ibrtassc istas sagittas poteiilissime ,
populi sub te cadent'. »
pro signo misit Jonatham, ut David crude- Qua?ritur cnim et quales istae sunt : noii
lis rogis effugcret inanus. Et liis sagittis enim obtunsaj, sed acuta; sunt, ut omncni
pcrcussus cst Saul, rcx \idelicet nequani, duritiam cordis valeant penetrare. Habet c
ut de regno israelitico deperisset. coutrario sagittas nequissimus princeps qui
Wvc sagittcc potant sanguinem nostr;e in- Chrisli semper cxeroitum aemulatur, et sa-
lidclitatis atque carnalium \itiorum, pro co gittis suis plurcs intcrimere coucertalur.
quod dictum est de eis « Peccata populi : Quid enim dicit quoe Christi sagitta pcrcu-
nioi comedcut » Hi enim qui fa'ouIoii-
'
. litur, quia vulnorata charitatis cgo sum *
i'
tias morum
excoqucnt sermouibus suis ct , Qui autoin sagitta porcutitur inimioi, sicut
purgatiorem animani reddunt, bil)ere quo- Acliab, rcx Samaria;, sagitta Syrorum per-
dammodo cruorcm nostrum diountur. Et cussus, corruit, atque omncm vitalem sau-
idcirco : Inebriabo sagitlas mcas sanguinc. guinom fudit, ut mortis a'terna' supplicio
An quod molius intelligenduui est (quia damnaretur : mcrito iu puliuonibus dioitur
nonait quosanguine, scd tautum sanguino), vulneratus % ubi pbysici diount supcrbiain
fortasse [de] illo accipere debemus, qui dominari. Percussus superbiai vulnerc, om-
eductus est in cruoe dc latere Salvatoris, nom anima3 saluteiu cffudit, quippe Deum
ut sagittas suas suo sanguinc saturareti' reliuquons ot semet ipsum idolis subdens.
Quuin cnim pi-a?dicatorem vcrbi Dri \idcris
nudicntium corda chnritatis (luodaiumodo XX XIX.
vulncribus fodcre, et sic liducialiter vcrbo
astare, ut mortis poenaruraque terrorem A
sanguine vulneratorum et captivilatc.
couculcct-, dicito quod sagittae Domini iuc- Duplicia sunt vulnera spiritaliter percu-
briataj sauguine. tientia, sicut etiam carnali contingcntia
Sed et de martyribus nou inutiliter con- ictu alia suut iniinicorum vulnera
: quai ,
gruit, qui effusionc sui sanguinis epotau- salutisadimcndic fiuut causic alia qua' iii- ;
tur, et ita cbrictatis pooulo iiuut temu- lliguutur mcdici ferramento. Utrumque
lenti, ut suas quoquc auimas tradere non forro lit, sed uon sequali arte vel auimo :
dubitcnt occidcudas. ille facit ut adimat, iste ut rcparet saiiita-

El gladius meus manducahit carncs. tcm. Kou enim eadem sunt vuluera qute in
(I) Comedeiit. Osee iv, 8.— (2) Coiictil(.et iiota, ac 1 (4) Sum. Cant. iv, 9.' Si integra lectio, notaiida ito-
si incuteet diccret. — (3) Cadent. Vs. xuv, c. — j nim cst. — (5) Vulnenilus. 111 Reg. xxii, 3i
'
3M VI iu;ci!M)rs
boiitibus IsruilitiL- dcllKUiit, ct quic iniiiMci |it rMiiit iid tPirain siciit Aliel, iit ad l)ciini
llcbiuis iiii|)oiiiiiit. .\liiid cst occidcic, [Missil iliiiiiuri', Hed HspiTsu» iii |)aiielc |)('i-
uliu<l vuliiu.t Miipitiicrc. l'ricdicaiitibus saii- iiiaiisit, qiioiiiain deorsiini fiicral |)rii'oi|iilala
ctiH, (luiiiii coiiipunctio siiinitur coiiscicn- pcr ficrvos, ciimiclios \idclicclct clTciiiin.i-
tiu! pcccatricis , cccc vulnciiit is i|ui jacu- tos. Isti scrvi scnsus ciiriialcs suiil : i|iii
luiii diriît vcrbuin. Quod si potiiciit ct dcorsiini a supcrniH iinpciluiit, et (piiiiii
Fol. 37 hiniuloccidcrc, iitlraliitiir uli(|iic, iil in coriii ruiiiiiiii dcjcccriiit aiiiiiiam pcccalriccin,
porc ct iiuoscuuujuu victos nladio diviiii saiiîiiiicni cjiis iii parictc, qucni divcrsis
sermonis suu- cuadunaverit fidci. Mani llc- iiii|)ictalil)us construxcrint, «pargiint. Kt
brii'i vuliicra cliaritalis iiilij,'uiil; S\i'i \ci(), iiiciito cuiiuclii, (|uia pcr disKoliitioiicMi
ulicni^cna-uatioiics vidclicct,al(iucliicrclici, \ilii' viôrciii sibi aiiqiulincriiit iialuralciii,
oec uou ctiam du-moucs, sx>vitiu cor[iorali ct luxuriaisunt encrvatione soluti. SaiiKiiis
vulncra inortis iiifi<{iiiit. \ idciiius ciiiiii, lo- (piidciii iiitclicctualis Abcl clamat ad Dcuin,
toquc iiiuiido lcslc coy^noscitur, yladiiiiii (liiia loitiissc post inortem, pcccali piciii-
Doiuiiii boiiitate propria desa^viisse; ct ido- tcntiam gcrit ; sanguis vero Achab et Jcza-
loliitras ^ iiiiiltiliidiiics s|)iriliilitcr iiitcrcni- bcl oiiiniiionullis clainoribiis invocatDcuiii,
tas , lidcks clfcctas, qiiaruni saiifiuiiiciii quiii « pcccator quum vcncrit iii prolun-
saîttic Doiniui bibcrunt. Noii in terra cf- dum iniilorum,contemnet '. » Caplivitatum
fusus cst. Aliud cst cniin in tcrra siinf;ui- vcro quie sit differcntia , Paulus gcntiuiu
ncin luiidi , iiliud iii sagittii luaiicrc. Si (pii- iiiaj;i>tcr ostendal : u Piuilu», vinctiis Jcsu
dcui IVtrus cl l*aul'.is, cajteriqucsancti, Kui» Cbristi \ » Et itcrum : « Salutat vos coii-
serinonibus sic\itiain nui cordis c\coi|uaiit captivus mcus l?aniabas'. > Vxce ipsecoii-
etvuliiusniilii Doniiiiica-cliarilalisiiiliîint : ciiplivus cst. Ouoiiiain ([uuin vellcl prnprio
ecce sanguine ineo |)olanlur, quia iii nie Doininoper iguorautiain calcitrare, viiictus
siinguinolcutadccoquuiiloiicra [icccaloriiin, ab co, vinculisquc pietalis inncxus, Do-
ctcumaculco comiiuiKlioiiis coriiiii rcfiic miiii caplivus factus est. Obsecro te, Jcsu
nor a uiaUtiis. In saui;uiiic nico sagilla pcr- incus, mc quo([ue captivum tna; cfficiiis
inansit, ct mcrito iiiebriabo sagilUis meas pictalis, ut viuctusa te, tuoquesub jugorc-
sanguine. dactus, captivitatis tuae vinculum [lorlcm !
Econtrario vcro, quo.scuinquc peicutiunt Eccc qiio sauguiiic ct quali cnptivilalc

pcccatores , ct suis vcrborum vuliicribus sagitta' Domini -aturantur. Sapicns lector,
retrahunt a salute, sanguinem coruin iu appositis adbibe tecibis; prudcnter attingc,
curruincffuiidunl, sicut Acliab, qiii, iiiciir- scicns te dcbcre [ad] talia pra'pararc, lioc
rum totuiii saiiguincm suum, vulncratus a est, Scrijiturarum sanctarum dum lcgcndo
Syris, effudit. Syri enim haeretici cogno- comedis dclicins, intclligcntiain para, utl;;-
scuntur, qui duui potucrint quenilibct suo- lis intcllector habeiiris, qualis fuerit " pra>-
rum scrinonum sagittis transfigcre, ct ad parator.
ambitum terrenje gloriae suadere, super A capiie principum inimicorum. Iiiimi-
currum vulncratiis, salutis suee totum sau- cos paganos nppcllat vel luercticos. QuorMni
guiucm fudit. Mclius tamen, nt cxislimo, principes [lotcstatcs sunt da'moniciC ; ca[)iit
illis [wtcrit convenire, qui
ab eis in sticer- autcm principum istorum Diabolus est, ii (
dotali honore tamquam in curru levali, vc- jus capitis captivitatcm opcratus cstDomi-
hcinenti niortis sagitta vexanlur, ut sinuil nus, quum in cruce consceudcrct , cumquc
totum vitalcm sauguiuem fundant. Jeza- virtutis potentia captivavit. Sed et inqic-
bcl quoquc, iinpia> animae, sanguis non ratoriai potcstati, qua? caput cst omniuin
(1) Se lilia corporalia co(]. — (2) rdolatrinx ib. .Aristarihus ; vel Philem. 13, ubi Epaphras. Sed utrtv
— (3)Contemnet. Piov. xviii, 3. —(4) Cfiristi. I'liile- l)i(|iie iiostri menioria excidit, dum vull salutari
mpn. I. — (5) Jlarnatias. Coloss. iv, 10, ubi salutal barnabam. — (C) fiwrii forte melius.
»
IN CANTICUM DEUTERONOMII. 39
38. principum paganoriiin no.s perseqiienliiini, conversione infidorum. An certesanguincm

uliliter convenit ,
quam .sibi Doniinus fidei filioruin apostolorum intellige, quouiam
sociando spiritaliter suhjugavit. ipsos proprie filios nuncupavit. A san- <•
Aliter quo(|ue intelligentia currit. Cor- gnine enim Abel justi usque ad sanguinem
pusDoniiui gladius est, per queni totuni sibi ZacbariiE, requiretur a gcneratione bac ' .
mundum sui)jeeit; et (|uia ipse est cnput Et defendet, et rctribuel judicium inimi-
corporis Ecclesiie, multitudo vero lidelium cis. lietribuet inimicis mala. Defendet suds,
corpus ejus, utique eos quos sibi incorpo- velcerte defendet crucispatibulum suppor-
rat, et ad unitatem suorum meml)roruni taiido. Retribuet judicium da;monibus a
adducit, comedere dicitur : dumeos vexillo quibus tcnebautur obnoxii.
subjicil crucis, ut ejus carncm conversi co- Et his qui oderunt eum reddet. Ipsi suut
medant, mcmbraque sua faciet sibimet so- iiiimici (iiii etiamoderunl eum; non a'qua-
ciatos, suo eos corpori sociando. liter retributionem Dominus confert : ali-
quotiens digna indiguis, ac propterea
XL. non dixit : Reddet mala, sedtantum Red- :
det, utiqne * bonitatis suse debitum, quia

Lselamini, cceli, simul cum eo, et adorent bonus est, omnium debitor est, etiam nialo-
eum otnnes angeU ejus [v. 43]. rum. An certe reddet unicuique secundum
Ca'li cum Domino collajtantes, et in pas- opcra sua, quod apud eum boni vel mali
sionibus gloriautes , apostoli suut atque opcris deposuerit (luisque, hoc etiam illo
niartjres. Angeli vero, qui nuutii dicuu- recipiat redhibentc, quiin justis redditurus
tur, possunt intelligi bi qui semper, ut decst justa.
voti famuli, suo domino ministerium exlii- Ei emundabil Dominus terram populi
•bent spiritale. Namque factum est secundum sui.Emundabit Ecclcsiam, quuin cam sine
btteram in nativitatc Salvatoris ,
quando macula fecit et ruga; emundabit etiam corda
cuni eo et angeli glorificaveruut Deum, ct sanctorum, ut in eis sibi taberuaculum prae-
coeli suntcolketatiinapparilione pastorum, parethabilandi, qua' terra dicuntur propter
quuni suavibus concinerent cautilenis :
culturametfructificationemvirtutum.Emuu-
« Gloria in excelsis Deo, et in terra jiax '.» dabit quoque corpus, quum oculus uon con-
Lxtamini, genles, cttm plebe ejiis ; el concupiscit, ncc pcccato trabitur iu luxuriam
firmenl eum omnes jilii Dei. Conjunctionem corporalem; unde eliam terra dicitur vel :
signiJicatplebium, judaics vidclicct atque quia de limo formatum est vel quia uunc ;
gentilis; plebem quippe ejus judaicam in- spinas vitiorum, nunc frugem bonorum
dicat multitudinem conversam ad fidem, cu- germinat morum. Mundat ergo Domiuiis
jus societati adjunctae sunt geutes in sau- terram suam, quum carnem noslrnm feccrit
guine Cbristi. Quod autem ait Confirmcnt
:
puriorem ab omnibus inquinamentis car-
eum omnes filii ejus, populos christianos ualium delictoruni. Caput autein velare, est
aguosce, ex quorum multiplicatione lides prce coufnsione libertatcm inentis non habe-
Chrisli firniatur. Et in ea ipse convalescit, re, quia caput mulieris vir est, id est, prin-
et sic fit ut confirmetur a liliis Dei , « qui cipalis pars carnalis spiritus cst. Qui spiri-
non ex sanguinibus, ncque ex voluntate tus velatur, quando confusionis conscicn-
viri, ncque ex yoluntate carnis, sed ex Deo tiam portat, et nullam fiduciaiu libertatis
nati sunt'. » habcat. Latus autem dissucre, hoc est, cor-
Quoniam sanguis filiorum ejus defende- dis revelare secreta, pcr confessioncra vide-
tur. Cruor martyrum defcndetur, qui ejus licet delictorum. Si ergo leprosos nos esse
filii dicuntur, non occisione nialoruni, sed cognoscimus, ct peccatores esse sentimus.
(1) rax. Luc. u, 14. — (2) Suiit. Joan. i, 13. — (3) Hac. Matth. xxiu, 35. — (4) Itrum cod.
— :
40 \ I iji;t:iM)i)s
obstiuuinus oru iiostiu, iiu l)«-i ju8litiuiii lulcni sciudfiileK , iinmoiiilitir tciiniiiiuK,
i-iiurrciiius, quum lactiH Hrijui iiiiluiiiiis ;
taliqut- n-mi-dio al) .spiritali |iui'^'al)iiiiui'
tiA 3». miiitfia iiostiam |iru' loiilusioiii; uil Diuiii liiuu, et u pirculis viiiiam coiisciiuciiiur.
uuii eievemiis, Kud uiiu ctiiii pulilicuiio jicc- Qiiod eniin lcpru iii corjiorc, lioc fuciuiil
catorr dicuiiius : Peccuvi , Doiiiiiic, ct ocii- ddictu iii cordc, quic iiostcr Jcsus siduK
los iiou sum diyiius cIcnuic iii (diiiiii '. iiii>cricorditcr sunat : cui cst «loriu iii su;-
Cuutessiuuein veru [lecculorum tumtiuum culu su;culurum.
txi-Licrr ii\i'L.\NATU) i;v^ri(:i nii ri:uoi\oMii vkkecundi i-iiiisiiYTiiui.
YVAWAmm
LIBKK III.
Au(<i Mi^Nii M. — Is (-ommciitaritis lam afllii-ta' Jerusalfin quam p(£iiilcutis anima' dcscribil lucliiin , iiifin-
tiiiiia, sdiatia, iioii oiuissa iilciitidcni pia Kcclcsiic comincuioraliouc. — I. Al) iiiilio aiidiri vidctur vc.x
iiiarlyruiu lucmoriaiu Dci dcprccaiiliuiu. — II. Tum dctcslatio lia-rcticoruiu .Scriptiiras dcprav.iiitiiiui. —
III. Dciudc or()liaua' ct vidua' aiiiiua; siicciirrit (|iicnla, iii Iwcrcsis aul scliisiuatis aiij;iistia dcrclicta'; —
IV. Cui \cualia suiit aipia, liûiiiii, iniiuo niillus ()iio\is i^rctio victus comparaiidus. V. Kadcm pcccali
slipciidio vcuuiudata, —
VI. .i;{;ypliis Iradilur ct Ass\riis, —
VII. Ut cl sua ct patrum pcccala,— VIII. Iii
servoriiin scu spiritalium ncquitiarum cr{;astiilo liial;
, —
IX. PaHcm a-pcrrimc sul) imiiiiiiciilc (iladio
comcstura;— X. Livida pdlc, faiiic (iiiasi cliliaiio torrida.— XI. Tam matris (|uain îrfîiicos hoiiorcs dcllcl
aiuissos, —
XII. Tam |)iiiicipiiiii (iiiaiii siDioruin dcciis \iolatum. XIII. (Jiiippe mola potculcs, criice —
juvcncs dclioncslautur. —
XIV. Scd quid scucs ad porlas famc dcliccre, quid cleclos a psalmis ccssarc ,
diecre pcrît; —
XV. Et quid convcrti cliorum iii liiclum; XVI XVII. Coronamvc capilis cadcrc;— ,
—
XVIll. Aut exca-cari oculos super meiitcm. —
Xl.X. Dcsiuil cum piophcta in pia aduiodum ct lacryiiiosa ora-
lione ad Dcum alcruum sciupcr(|ue suorum mcniorciu,
, —
XX. Qa\ iit cuncta coudidit, ita rcnovare po-
lest, —
XXI. Iralum quidcm, scd ut palrcm, uou ul di)miiium autjudicem.
INCIPIT EJUSDEM IN CANTICUM JEUEMLli:.
sticus usus invenit psalmorum morc can-

tari'-, dum cantici \ocabulum ab codcni
Memento Domine, quid faclum sit nobis accipere nuUispra^notationibus titulelur.
[Thren. v, 1]. Memenlo,DGmine, quod factum sit nobis
Cauticuin lioc Jercmitc a aticinio dccanta- aspice et vide opprobrium nostrum.
tumcst, quum captivitatis plurimasmiserias ikirbaram captivitatem bistorice dellct,
deplorasset, quas per se liabylouius tyran- miseriasque quas pcrtulit, ingerit aspccti-
iius iugesserat, ct per ' Nabiizardaii niilitia; bus creatoris. Tropologice vero martyrum
principem incusserut, nec nou, Godolia per- \o.\ esse monstratur, qui ptjenis afllictioui-
emto, IsmaeljKathaniafiiius, excitarat qui : busque subjecti, Domiuo dicunt:«il!/eme«<o,

reliquias captivorum, quas Chaldicushostis Dumine, quid factum sit nobis. » Duiu ciiim
rcmiserat, voluitiii .llgyptum transportare; nou ulciscitur suos, ctpaticiitcr patitur pcr-
idcirco canticum hoc lameutationibus ulti- scquutores grassari, obliviscitur quodain
mis junxit; Domini clemeutiam poscens modo, sicut ille probat qui lacrymabilitcr
finem malis imponi , quod tamen ecclesia- proclamabat : « Usquequo, Domiuc, oblivi-
(1) Calum.Cf. Luc. xvii, 10, 13.— (5) Quas per riirom., p. 734, et Breviarium mozarabic. .ad fcr. v
cod. — Cantari. Idem exlra ccclesia; africana; cau-
(3) dom. 11 quadrag. Ignorat denique nemo idipsum
cellos in usum venisse lestanlur et cod. reg. Succ. cautari solemuiore lilu iu lecl. III Nocl. l iu Sabbato
nunc vaticanus , edilus a B. Thom. ad calcem Psalte- saiiclo.
:
IN CANTICUM JEUliMIiE. 41
sccris mc iu fineiu '

. » Etitcrum : « Oblivi- pravitatis inventioncm convcrtunt, domus foI. ki.
sccris iiiopiiE nostra' ct trii)ulationis uostrcc, uostric pcregriuis incolis transferuutur.

quouiam proptcr tc mortc afficimur tota Aliter iste potest ilerum sensus aguosci :
Quum autcm fucritrecordatus, et suo-

die".» nequilia' quoquc spiritalcs peregrini pos-
rum prcssuras iamulorum absolverit, perse- sunt intdligi cougrucuter, qui perversis co-
fjucntium malitias ulciscitur cruciatu. Omui gitatiouibus pcssimorum, diviuarum Scri-
c.\ parlc propbcta; scntcntia tcmpcratur. pturarum sermonibus falsas inserunt pra-
Aoii dixit : Sleuicnto, Domine, iuiniicorum V ilates. Moralitcr, domus baec mens bumaua
nostrorum , ut viddicet suis digua factis est cognoscenda, quam peregrini nimirum,
cxsolvant ; sed : Memenlo quid faclum sit vitia viddicet, sibi supplautant quic pra;va-
;
nobis, ut baec rcminisceus, aufcras qua; pa- ricatioue peccati domus nostras, animas uti-
timur; malefactoribus autem ignoscas. Hoc quc, penetrarunt; aliunde enim ad uos in-
qnidcm cst : aspice; quod ctiam ; vide. Sed gressa sunt, non cx natura origincm sumcu-
ilcralio orautis afllictioncm ostcudit. Cum tia , sed cx culpa.
affectu dolentis isti sunt vcrsiculi rclc- m.
gendi.
II. Orjyhani facti sumus, velut non hahenlcs
palrem [v. 3], qui grajco sermoncofcfavoi
',
Hseredilas nostra conversacstalienis [v.2J. appdlantur.Pleniusdcmonstravit in coquod
Quumcnim Juda;us fuissct populus trans- ait Non habcntes palrem, quod illi diccrc
:
portatus ,
alienigcnte vacuam posscdcrant possunt qui sui causa pcccati patrem ami-
terram ;
quic fucrat ba^rcditas populi Uci, seruut Christum ; orpbani procul dubio
facta cstpossessio prffidatoris. Adversus ba;- proprium pcrdiderunt geniloreni.
facti,quia
rcticos ista dcprecatio currit, qui biercdita- Vox liaec quoquc plebi concurrit
cbristiauaj
tem Ecdesiffi Cbristi vd dicmonibus, vcl quotiens tcmpore calamitatis scu pcrsequu-
pravis tradideruut institutis. tionis depressa, saccrdotabs ordinis patrcm
Rccteait : Conversaest, quiaquidquidcon- habere pra'peditur, bac uti potcrit vocc.
Ycrtitur, erat quideui, sed in aliud estpostea Sed notandum est quod ait YcJut non ha- :
commutatum. De Scripturis potest iterum hentes patrem. Quia quidem babemus in

sanctisintclligi,qua'sunt ba;i'cditasfidelium codo, non dubitamus sed quia nos deserit ;
populorum dc qua nou ; ait : Couvcrsa est modicum, utpatrem non babeamus interra :
ad alieuos, sed Conversa est alienis, bis \i- adeo velut uon babentes facti sumus. Nam
delicetqui a Dco facti suut alicui. Pravo eo- uon absolute dixit Eacti sumus non baben-:
rum conversi sunt intcllcctu , sceundum tes patrem, sed veJut nonhabentes, ut et
:
Pauli sententiam ,
quia " aliis cst odor vitae habeamus ct babere non videamur.
in vitam, aliis odor mortis iu morlem ^ . » Malres nostrx sicut vidua?. Matrcs sjna-
Domus nostra })eregrinis significantcr ex- gogffi uoscuutur, quaj septem principaliter
pressit alienigeuas illuc deputatos, qui ter- iu Olivcti monte conslructffi fuerunt , scd
ram israeliticam post captivitatem populi obsidioniscbaldaicaetemporeperscissiKSunt,
coluissent. Tropologice autem, domus Scri- a geutibus inflammata>. Et has matres viduas
plurarum intdligentiae coguoscuutur, in qui- deflet, sacerdotibus interemtis qui Dco sole-
bus babitaculuni nostra) meutis firuiemus, bantfilios,crcdulos videlicetpopulos,gcnc- ^
alitcr euim in eis non valebimus babitare, rare. Tropologice, ecclesiis quoque poterit
uisisensibus,tamquamjanuis patefactis, iu- coaptari, quse persequutionistempore a suis
terioris intdligcntiaj latitudinem teueamus; viris, id est, sacerdotibus fugicntibus rclin-
quam dum beeretici male secundum suae quuntur : propterea non viduae, quia vivunt
(1) Finem. Ps. xii, 1. — (2) Bie. Ps. xun, 24. — (3) Mortem. II Cor. ii, 16. — (4) Orfnni cod.
—
VI vi:ni:ci!NuiJS
earum viri; sed quasi viduae, quia relin- tutes, vitiis cresceutibus, amlKimus. Aliter
i|(niiitur iitj eiH. iterum potest isl(! sensiis iigiioHci : aquas
Id iiiilii tuiiit-u diutiuscoîtunti aliter iu- tioslrus in pecuniii bibimuH, vox esllidelium
telliêudum occurrit, eur noii viduus, sed udvcrKUS cu|iidoA KuccrdoteH, qui templuin
sicut >iduiis u()|)i'lluvit, oHlendens liuherc Doiniiii faciiint (loiiium ncgotintioiiis , et
qiiidein \iruiii, sed iioii |il(tiius retiiierf. ii hapti/.iilis lucruiii uliijuod coiiNeipiuntur ;
Et furta.sse ipsu; siut deceiu Uuvid liguruliti-r (|ui nunc dicuut : AquuH nostri baptismalis
coucubina', uiiquus iiiitio (|uideiii iiif,'reHsiis, iii pcciinius acci|)imiis |)ra'inioriim. Hic scii-
i|)su^quc sil)i uoii |ik'iiu iiuiritiili c()iiju;;io siis piciiitentibus itidciii coaplatiir : Aiiuu.t
Itederuvit , sed quibu» posset, utpote cou- uoslras iii pecunia biliimus. A(\\ii\s proprius
cubiuis, ex purtc conjunî; (|iiHruin lunicii hihuiit, (jui liicrvmiiriim suiirum li(piorihiis
Absuloii, crudclior iiutus, sul).'-iiccicj)riiici- siiluraiitiir, diiiii Scriptiiriiruiii pccuiiias iii-
pis Sutuuie, potitusiidultcrio, ctictcrnu suiit teliigciiliie libra pcrpcndunt, ac inedila-

jussiouc Duvid duniiiutioiic punitic : Ikitcscs tionc liequenti ' cliarilatcm nientis inllaiii-
muiiifcstum cst lij,'inare, (iiiihus lortissiiiius miinl; iironioriiuc fit aiiiintisad doleudiiiii,
uoster Doiiiinus Jcsus Cliii^liis sociutur c.\ (iuiinto meliori profectu suorum aculcos
partc,iii co quod Dci l'ilium conlitcutur, bap- scnscrit dclictoiuiii. Sicipielit ut iu jiecuiiiii
tismuui scquuutur, sacrus liltcrus leguut, li- Scripturarum, aqiias bihamus lacrymarum
tus sucrilicioruni cxcrcenl; scd lias Absalon iiostrarum « Cibiibis nos paiie lacryiiia-
:
illc ncquissimus, qui ' bclluni scnipcr gcrciis ruiii, ct potuiii dabis iiobis iu lacrymis iu
adversus proprium Crcatorem , adulterino nicnsura ' .

»
ve.\ut ineeslu , damriiitioiiiiiuc pcrpcluii! Litjna quoque in commutationem accepi-

ulliouis Cliristi judicio subdit. Mutres itc- mus. Doctoris vox ista est qui duni jiliii i-
rum nostras lidem, credulitatcm, confessio- mos in Ecclesia viderit corruentes, elahorat
nem(jiic cogiiosce, ex quibus iiiisciiiuir Dco. ab inlidclibus vcl aliunde rcstaurarc coii-
Sed quuin ca>pcrint lia-reticis vanitutibus vcrsos; ut ligna lidcliuiii animarum pcr coiii-
vitiari, Christique ia eis substantia commutationem accipiat destructorum. Sapicn-

mutari, sicut viduu' potius quum vere vidiiie tes quoque sa;cularium litterarum, (jui sui
coiiipcllantur, quia vidcntur Ibriiisecns vi- excrcitationem ingeiiii loiige lateque diffuu-
rum amplecli, quem intriusecus amiserunt. dunt,(iuum ad sacras vcneriutlitteras Evan-
gclii, ihique scientiaincommutarent,dicunl:
IV. noslra in commutationem accepimus,
liijna
scientiam spiritalem accepimus pro scien-
Aquas nostrasin pectiniabibimns, et ligna tia sffculari.
nostra in commutalionern accepimus [v. 4]. V.

Israelitis, tempore plurimo circumdatis,
necdum quidem captivatis, aqu» ligniiiiie In cervices nostras fugati sumus \ laborn-
propriipenuriam significataccessisse quie, : vimus, requiem non accepimus [v. 5]. Coii-
Fol. 41. nisi pretio, consepti nonpotcraiit ab hosti- tcmtumcaptiYorumostcndit,quimauuccrvi-
bus invenire. Moralilcr, aquas nostras in • cibusjjositapropclluntur hostili, ut nolentcs
pecunia bibimus, et iigna iiostra in comiiiu- currere compellaiitur. Moraliter cervix su-
tationem aecepimus aciuas, animae virlu-
>
: pcibia, sicut Jobdicit:> Posucruutcerviccm
tes; pecunias vitia esse dcnionstrat ,

qute suam scutum \» Idest, sujêrbia sua
sicut
credenda sanitatem mentis ubsumunt; et hoc protectiouis usi sunt loco per hanc super- :
est aquas nostras in pecunia bibimus, vir- biam tamquam in cervices fugamur a Do-
(1) Qiii pro idem; nihil enimdeest, et ita codex. jnsolens versiotamen. Sabateril codd. : • In cervices
{2)Hac meditatione freqiientisib. {3)Mensuram cod. — nostras curvati sumus. Brcviar. mozarab. : cerviii-
>.
Ps. Lxxix,6. —
(4) Sumus. lla gra-cum eSitix6il|isv, bits miiiabamur,\ii \u\g..— {3) Scutum. iobw, 29.
: ,
m CANTICUM JEREMI^. 43
mino, quia « excelsus Deus, ct luimilia re- Veliemens sententia quae parentum de- ! foI. m.
spicit, et alta de longe cognoscil '. - vexatione defcnsat
licti filioruiu nobis :
Laboraviinus, peccatis servientes ac yi- non sufficit nostra delicta portare , nisi
tiis ; rcquiem nou accepimus ,
quia nos in- etiam aliorum oneribus praegravemur. Quod
quietudinis capti\os effecimus. Sicut enini sacerdotibus infelici sorte saepe contingit :
quicta spiritalis est vita, sic inquicta carna- ipsis peccantibus, populus flagellatur, de-
lis. Nonnulli volunt lias voces martvribus liclapatrum suis affliclionibus solvens. Se-
coaptare, qui conculcati pcrscquutorum cundum multipliccm iutellectum his quo-
opprobriis, de aliain altcramfugieruntcivi- que concurrit, qui Christi Ecclesiam dissi-
tatQm.Laboravimus, rcquicm nonaccepimiis. pautcs, niultos sccum, scissa charitate, se-
Donec aflliguutur tormeutis, laborant ct ducunt. Quos auctorum delicto gravari '
nullam requiem patiuutur. iste versiculus tcrribilitcrdcmonstrat. Unde

quaesumns vos, vanitatum doctrinis ali-
VI.
quando subversos, ne putctis impunesiin-
jEgxjptius dedit manus Assxjriis in satie- plicitate deludi, aestimaiites uiliil vobis
tate ipsis [v. 6]. coucurrere detrimeuti, pcr alios oberran-
Hislorice significat aegypliuni assyrium- tes, non propria voluntate labentes. Quasi
que nulitem unauimiter ad captivitatcm iiiter Caiu et Lamech homicidii sit illa di-
israelitici populi conveuisse, ut s|)oliis abs- stautia ;
quum inveutor niali assectntorque
tractissuas cupiditates et voluutatcs l)arba- pari pffina mulctetur. Et Datlian atque Abi-
ras satiassent. Tropologicam iiitclligenliam ron deceptique ab cis uno sunt interitu dc-
se(piamur. yEgyptus, Tenebrije; Assyrii, Di- glutiti.
rigentes dicuntur quae vocabula copula-
: Palres nostri peccaverunt, et non sunt;
tiones bajresum monstiant. Quuin cnim nos aulem iniquitates eorum exsolvimus.
Donatistis, Maximiauista'; Valeiitininuis Potest et ad originalia peccata dcfcr-
Marcionistae, Maniclmque junguutur, As- ri. Iliis euini iirimis hominibus pcccanti-
syrius manus yEgyptio sociavit. bus, caeteri pcenam peccati absolvant. At
In salielalc ; acquisitiouis populi', jam qui proprias uou habent, alienas culpas ab-
seducti, non charitatis gratia simul conspi- solvant nisi fucrint per gratiam liberati.
,
rant, sed ut Ecclesia-firmitatcuioppugneiit. Patres noslri peccaverunt, et non sunt.

Qua; : <• Non timebo, dicit, niillia populi Kon quod ait
vacat Peccaverunt el non : ,
circumdantis me \ » Alter quoque potcst sunt. Omnis pcccator exeoquod dclinquit,

iu his verbis seusus agnosci : aeriae potcs- ad nihilum redigetur et ideo non cst, quia ;
tates intellectualiter Êgyptii nomiuautur; ab eo qui semper est, corruit dilabendo. Nec
assyriis hominibus qui sibi sauctiores essc ait Patres nostri peccaverunt, el uon cst
:
videntur, opus suuiu coiijungunt, ut pcr pcccatum eorum; sed tion sunt ipsi; quia,
eos persequutiones iugeraut veris sanctis, peccatore defuncto, peccati tamen permanet
quos Domiuus iu Evaiigclio demonstravit uoxa. Quam filii duplici niodo persolvuut :
« Veniet hora, ut omuis qui vos occiderit, aut paternis iniquitatibus inhaerentes, af-
putet se sacrilicium Deo offerre % » et hoc flictionibus deprimuntur, ut exsolvant
faciunl, donec suse sa-vitiaj feritatem satu- peccata parcntum quo vel semeu pereat
;
rent impietate poenarum. impioruni, vel parcutibus dolor filiorum

vexationibus oriatur. Si autein filii meliori-
VII.
bus institutis genitalis vincula dclicti ba-
Palresnostri peccaverunt et non sunt : nos ptismo dirumpant, unusquisque eorum suis
aulem iniquitates eorum exsolvimus\\. 7]. punitur absolviturque commissis.
(1) Cognoscit. Ps. csii, 4; cxxxvu, 6. (2) Populi — I Petr. II, 9.— (3) Me.Ps. iii, 7.— (4) Offerre. Joan.
jam sedticlis cod. Acquisilionis poptilus respicit ad
|
|
XVI, 2. — (5) An aclorum? An aliud mutandum?
!
\\ M-lltCLINDLS
VIII. litudine vcnil, (lueiii Deus u liberationis
gralia deietinqiiit, acdcsolabitur '. Moriili-
Seiit duininati sunt itubis, et non esl qui tcr, cor|)us uiiiina vivit : uiiiiiia, boiiis ope-
redimut de inunibus eorutn [v. 8]. ribuM. Verbi causa , iiiisericordiu iioKtru;
Qui doiiiinim' lihiitalis jti^ûin iiolue- incntis csl saliis; beiiivoleiilia, pictas, (liii-
niiil sii|)|iorlaiT, sitnoiuui doiiiiuio iT{;is rilas, pax, et caitera iuijusmodi >ivilieaiil
biilnloiiici suhj ufâiilur. Ncc cst quisquam nientem. in liis auiinu: virtutibus cuilcKtcm
qiii triliuUi sohiiido >i(lori populuiu mle- aleriiunique conse(piiiiiur pancin.
niissLt. iU't;(.s tiiim Juda >icli sulidebautur A facie (jtadii sulitudinis. Lst ulius intcl-
tiibutis, ct |)0|>uluiu de captivitatibus li- leclus Kupcriori coutrarius ( Nec in lioc
l)trabaut. >'uiic \ero ref,'ibus ca|)li\atis, oflendut quod eontrariiis sil, cuni magis
noii est ([ui icdiinat ultra. Servi dominali .scri[)tuiie latiludo sit adiiiiranda, (piod di-
sunt nobis, non est qui redimat de manibus versos pariat seusus). A facie (jladii so-
eoruin. Servos spiritales ii('(|iiilias reco- litudinis. Pricsentia Domiiii Siilvatoris pro-
f;iioscc : (jui ca'lesleni (lerdideruiil lii)erla- (ilcrca gladius a])pellatur, quod alios ad
tem, doniinaiites servis pcccati, quibus rc- dexteram, alios aggrcgat ad siiiistram;
dcnitor domiiuis non est. Luctus crgo cst soliludinis vero, quod soluiii 1'atris Ver-
inlidelium p^cnitenliuin Satana; laqueos , bum liumo sit factuin.
cvadere cupicnliuin, tujus doininio fucrant

irretili. Nec iion itidein Iwreticos servos
agiiosce , lioniiiiesque [lessimis morilnis J'ellis nostra nt clibainua Uvida facta

iiislitiitos, qui ser\i lacli sunt vitioruin ; et cst a facic phujarum famis [v. 10].
•
duni iii liieresidoininantur,jiif;um nesciunt Magnitiidinem famis pcr lividie pellis si-
^
nioderari. De quoruiu potcslale, iiisi subje- gnilicatioiiem expressit. Quaiii si quis velit
etos Hedemtor iibsolverit, eripi noii valc- scirc, Joseiilium legat, qui propter fainem
buut. filios dieit a parcntibus dcvoratos; scd ct
IX. fauces devoraiitiiim lutruiiculos pra'foeare,
ut ctiam deglutitos cibos pcuc dc ipsis viscc-
Iii animabus noslris acquisivimus panein ribiisevulsisscnt. Sicque raptores latrunculi
nostruma facie gladii soUtudinis[v. 9]. absque liorroresumebaiit. Tropologicc, pcl-
iJeatior couseientia, quic in animo sem- lis est nostra qua primi sunt pcccatorcs in-
per paiiem sibi Scripturarum vuriarumque duli, liuibus paradisi miscrabiliter propul-
Aiitutuin acquirit, et ex tritico liordeoquc sati. Merito multorum una cst pellis; non
novi vel vetcris Testamcnli couquirit sibi enim ait : pelles nostra', sed pellis nostra,
copiosissimam frugem, uude pauem suis mortalilas sine dubio, livore pcccati coiitra-
sensibus coudat cta, per quain sumus clibano, id cst Diiibolo
.1 facie gladii solitudinis, ab impugna- eomparali, subvcrsionis auelori, sempiter-
tioiie Diaboli percussoris. Solitudinis gla- nis ustionibus pra^parati, ad damnationciu
dius appellatur, quoniam cordis bumani incommodi gravioris delati, per quam sa-
terra, (puim semel ibidem traiisierit, dcso- turilatc divina jejuiii, a;terna; sumus fiimis
Fol. 13. labitur idco dictum est
: : « Ante faeieiu afllictioue damiiati.
ejus paradisus, ct post eum solitudo de- A facie plagarum famis. Corporaliter
serti'. 1) Priusquam cnim iiivadat fidelem quidem una est plaga famis cur autem :
mentem, p;iradisus est. Invasain veio , so- plagaruiu multarum ait uisi quia faiuem ,
litudinem reddit, quia rccedit a Deo, qui monstravit interuam? Quum enim cibo coe-
supplautatur a Diabolo velquia ipse de so- : lesti deseritur auima, per omncs seusUB
(I) Deseiii. Jocl ii, 3. — (2) DcxotuhU cod. --(}) .S'j qid lelil ib.
, ,
m CANTICIIM JEREMIyE. 45
suosplngas diversas patitur. Famis' oculo- cuudum modum suuni Cbristum sequun-
rum, famis cst liimea non contcmplari ditur ; vcl, quod e.st graviter flendum, in de-
\inum. Tamis aurium est verbum salutis terius prosternuntur. Has enim virgines
numquam audire. 3Ianum ac pedum famis Jeremias proplicta deflebat « Audite :
est operibus non communicare praecepti obsecro, uuiversi popuii, et videte dolorcm
coelcstis, nec in îis justitiffi rectius ambu- meum. Virgines mex ct juvenes mei abie-
lare. Sic per omnes seusus iuvenics multas runt in captivitatem'. •> Virgines ac juve-
plagas famis haberi. nes, mentes scnsusque fidelium agnosce,
in captivitatibus peccatorum transductas,
XI. quas propheticus plangitaffectus.
Mulieres m Sion humiliatse sunl, et vir- XII.

gines in civilatibus Jud.T [v. 11].
Quotiens peccatorum fffiditale gravamur, Principes in manibus eorim suspensi
etde alto ad bumiiia miserabilitcr prorui- sunt, et facieni senioruni non glorificave-
mus consternati, mulieres nostr», auim;e runt [v. 12].
nimirum, in Sion monte ecclesiastico humi- Doctorum Synagogte, id est principum,
liantur. Aliud quippe cst iu Siou , aliud raorcm inslitutumque asserit csse doleu-
extra Sion bumiiiari. Nos autem qui pccca- dum, quum in operibus dediti fuerint spi-
torcs quidem sumus, nostrorum trislitias
ct rituum malignorum. Tuncquippc priuci-
peccatorum in domo Domini confitcmur, pcsin spiritalium hostium manibus, utique
non desperantes boni pastoris vcniam sul)- operibus pendent desiderio vitioso. Sus-
,
rogari, in Sion bumiliamur. Ad has mu- pensi euim, quod ait, nutumanimi dcmon-
licres intelligibilesJercmias tcstatur « \u- : stravit, quia quum ficri decernct aliquam
ditc, mulieres, veibum Domini, et assumat rcm secundum voluntatcm bostis spiritalis,
auris vestra sermoncm oris ejus, ct doccte quilibet tola intcntionc suspcnsas cxsistit,
(ilias vcstras lamentum et unaqua-qiic
, doncc suis volu))talibus saturetur.
proximam suam planctum-. » Doceanuis Faciem seniorum non glorifuâverunt.
ct nos lilias nostras, affectiones scilicet, a Quod ait faciem seniortim, osteudit ten-
:
uostris intcrioiibus natas , nt pro suis pcc- talionum proccllam in omnibus pcrtrans-
c;itis novcrint lamcntari; proximas quoque, ire. Nec eniin malignissimus ille draco
corporis utique nostri opci'ationes, lamen- pueros novit suadere adpeccandum, ct ado-
tempus impendere docemus, ut
tationibus lescentulis parcet; aut juvenes illcecl)ris
qui sumus luimiliati pcr nos, allevemur capit, etsenil)us rc([uiem prsstat; una tem-
per illum, quia amator cst pa?nitentium. pcstate convolvit omnem Eetatem, scxum,
Etvirgines in civitatibus Juda. Fidelium condilioncm, quoniam voluntas inipia ne-
mcntes virgiues sunt, quoniam corruptclam scit miserorum lapsibus salurari. Sed lanto
44. per Dei gratiam posucrunt. Civitates Juda% magis iuflammatur, quanto pronos vidcrit
ut a'stimo, professiones sunt in diversitati- infelices suis suggestionibus obedirc. Evc-
l)us vit;e. j\am alia cst profcssio sacerdotum, nit quoque ut in persequutoribus ista con-
alia levitarum, aliu virginum, alia vidua- currant, dum ccclcsiasticos prineipes sc-
rum, alia coujugatorum; cl in his gradibus nioresque plchis tormcnto, moitc, contumc-
aliqua; virgines intclligibiles exaitantur liisquc convcxant '. Quod utinam nos mc-
qua; profieiunt ad interiora tendentes iu-
, rcremur assequi, ut pro Domioo Salvatorc
tcntionem propriaj voluutatis. Nonnullte digni habiti contumeliam [pati] fuissemus,
vcro luimiliautur, dum non expedite sc- sanguinisque ejus pretio nostrum sangui-
(I) Famiti, recto casu , coilemquo hoc loco toties ]

exempla. — (2) Planctum. Jerem. ix, 20. —
(3) Cap-
regestum, ut mutare iiolucrim. Kt vetera non ilesuut | liritalem. Tliren. i, IS. —(4) Convexat cod.
m »,
16 VEHKCUNDIJS
Ufiii iiiiiu(lareinu8, diiin noslri curpuriK (iravfHiic vftfi-ani, seiiio, inedia" famc-
IiobIiuui rdtnuiistiiioriJilir lihal! (|uc foiilffti, ({1111111 porlas fgrcdi vfllfnt,

ad licrbas vcl (|na'lih('l alia foiKjiiircnda ,
\lli. iii ipsis suiit portis sfiiiinccfs foiislfrnali

vcl fcrte (luum ab bostihus pertraiiuntur.
Potentes molis molelniHl, et juvenei liijno
(laiitoifs (luoiiuf a suis otlifiis, tfrriti vfl
confisi iunt [\ . \'.V.
fapti, quieverunt. Tropologice, qui canitic
Sfdfcliiiiin liistnrict' rt-yi-m oslendit, t-u-
alhata' remisKionis gratia'(iue cuiiHeijuitur,
ju8 oiiilos lex Hahylonis cvulsit, ciiin(|uc
ac in maiisiiftudiiif opiissuiim pfrlcfil, se-
iiiola- Ifcit ailditi; sid ct alitis i)rinci|Hs,
nex fst : qui si Dcum olTciidil, ad porlas
quos criui jussit alTifii. 'rropojo-îtr, siii-
illas dclicit, quo; dicuntur esse justilia;, de
sibilis tiuiitlaiii fst inolu .sa^^cularis actiis,
(|iiibus David : « Apcrilc inibi portas jusli-
qua; itfiaiido sid iisdcin vcsli-
iioii liiiitur,
tia' ; iiigrcssus iii cas, coiilitcbor Doiniiio '
.
giis Sfni|ifr iinolnta rfvohitiir, diiiii fa

Ad bas deiiciunt senes, dum vidclicft
quu- Vfiiiunt, dflluuiit aut dflliifiitia col-
;
sfaiidalis f tfscciitibus laligaiilur, cl ad rc-
liûntur. His niolis potfntcs niolfutcs ino-
ctuiii itiiicris sancli cursiiin dcsisluiit", iit,
hiil.
iiiterciso pa-nitcndi ac lugcndi Iramilc,
1'olcntium genera duo suiit: aut fiiiiii
(liiadam ncgligcnlia consleriicntur.
quis corporalibus est lacullatihus potfiis,
El clctli a iisaliitis sitis ressaverunl. 'I'iim
aut splritalibus. Qui potfiiliaiii tcinpoia-
(luippi; psalinoruin dccantatio Kpirilalium
liiiin olitiiiful vanitatuiii, in iiis inolis cu|)i-
coiKiuifscit, si iiicontiiiciis aiiimus Dci iiie-
ditatuni, conc upisfcnliaruin, inalitia', pc rti-
moriam a scmct ipso rcp''llat, ul diccrc
nafia'(|uc volvuntur. Qui autfin spiritalcs
iiou sinatur : " 1'sallam spiiitu, psallam el
sunt, lcgis inola' niolcnt, duni cadcin re-
nifntc'^ " (,)uod dcbet sine lussitudiue pia
lcguntur, teneiitur, ic[)ctiintur, IVftiUfiilaii-
iiifiis in occulto couscicntiic prociamare,
tur. Siclit ut (ioa'dam sit s|)iritalis niola,
duiii alijectas sieciilares sordiculas, iiiisc-
qua -
moiciit ut similagincin miiiuti.ssimam
raiite Cbristo, coiiculcat; et semel ipsaiii
ejifiant' intcilcctuum, uiide Deo possit li-
cautius intueri, ne quid ah psalmis can-
banifn olfcrri.
taiido desislat.
Conlixos juvenes ligno, martyres accipi-
mus crucibus interciutos aut (luia uno ;
XV.
ligno' multos dixit juvenes lixos, iiiclius
gaudium noUri
Dissolutum esl cordis
commortuos iutcUigimus Christo, quibus [v. 15].
Apostolus difit < Mortui ciiiiii
:
estis, ct
Pajiiitcntium vox isla monstralur, quo-
vita vcstra abscondita c^t cum Cliristo iii
ruin gaudium spiritali coiitritione spiritus
Deo '. » El iterum « Si enim mortui cstis
:
aiigustatoque cordc fonquicscit. Anima '"
cum Ciiristo, credimus quia eliam simul bumaiiadiversas iulirmitates secundumcor-

vivcmus fum illo^ « Expcditi ergo in Do-
porum qualitates importat, et ruina delicti
aliquotieiis fracturas incurril; n.mnuiii-
"i."'^^.'"""!*'''"^'"^''"^'^^^^^
affixi ligno Domiuicee crucis.
quam dclictorum jaculis vulncratur sa'pe ;
ctiam variisdoloribuscrucialur. Quodlsaias

XIV.
suo valicinio protestatur : « lu die qua al-
ol. 45; Senes ad portas defecerunt, et electi ab ligaveiit Dominus vulnus populi sui, et
psalmis suis cessaverunt [v. 14]. percussuram plagffi ejus sanavcrit". » Et
(1) Molnm cod. —(2) Qitain moleiif ib. — (3) Hji- rectius esset a rc cô tMn«. —
(9) Meiite. I Cor. xiv,
cieiit ib. — Deo. Coloss. iii, 3.
(4) (5) Illo. Rom. — 15. — humaiix (liversns... iinpoi/aiif.
(10) Aiiiiiue
VI, 8. Vivaims in codice prima nianu. (6) Iii eo — Ita codex, qui lamen singiilaiitei' peifjit inettnif, :
ita fameqtie cod. absurde. —

(7) Domiiio. Ps. cxvii, vuliieialiir, cruciatur. Eum crgo coiiigi oportuit. —
19. — (8) Desistunt, intricata cod. scriptura. Sed (1 1) Sanavcrit. Is. xxx, 26.
TS CAINTICUM JEREMI^. 47
iterum : « Viiluus et livor et plaga tu- uitatisornamcnta quondara amisit nec :
mens ' . .. Nec non Jeremias : « Et cadent nou qui fidei gratiam, id est Dominum,
vulneratiin terraejus". • Livores, vulnera, commutant perfidia falsitatis. Vis autem
et plagas tumentes spiritaliter in aninia nosse Domiuum uostri coronam capitis di-
fieri non dubitamus. Quod puto et Abisai ci .''
Isaiae testimoniis erudire : « lu die illa
contigisse, qui cursor fuerat velox, tam- erit Dominus exercituum corona gloriae et
scrtumexsultationis residuo populi sui '. Fo'- 46.
quaiii unus ex capreis silvarum, nesciens >.
veloces aniini motus patientiae gravitate Ilaec igitur coroua dum cadit, solis potest
tardare unde dum cursu velocissimo se-

:
lamentationibus reparari.Nam quoticnshoc
quitur inimicum, ictus vulnere deperiil", contitigit,quid ficri debeat, Jeremias de-
in loco inguinum secreto atque occulto, uionstral « Dic regi [et] dominatrici
: :
ubi fornicationis savitia dominatur et lasci- Humiliamini '° sedete quoniam descendet
;
via? morbus ardescit. Nam et Achab in de capite vestro corona gloriae vestrae. " Sed
corde sagitta percussus occubuit, iuter pul- multum interest quando cadat, quando de-
niones et scapulas *
. Quo evidcnti ^ m jsterio scoadat. Levior cnim desceusio quam ruina
designatur, eos in corde vexari, quibus sa- esl concidenti ". Descendit quia paulatim ,
pientia; vigor, qui siguificatur in corde. fal- dcsidioso neglectum invectura profectu'",
sitatuni jaculis temeratur °. Et merito intcr et dum ad altiora nou currit, ad inferiora
pulmones ubi vitabs iialitus,ubi salus ,

dcscendit. Cadet autem qui simul virtutem
omnis est et scapulas, ubi Christi sarcina

;
quam hubuit, aut iutus amisit, aut foris
et ouus leve porlatur.

cxpulsus a lide cccidit in ruinam.
Hiucnon est' dissolutum cordis gaudiuni, XVII.
scd pcremtum, conversus est in luclum
F'a? nobis, quoniam peccavimus, propter
chorus nosler [v. 15]. Ubi communis est
Ituc faclum est in dolorecor nosli'um [v. 17].
luctus, uuiversalis quoque poeniteutia sub-
Ejulant pcccatorcs, et vae sibi imputant
sequetur, et tunc altcr alterum excitat ad
cssc,quoniam Dominum offcndcrunt. Uude
moerorem, ut illud tci.iplcatur e\emplum :
dolor est ortus in corde, vel dcliuqueudo

" Convenite, et ingrediamur civitatem mu-
suffixus, vel pceuiteudo commotus, duplex
nitam, et sileamus ibi, » quia Dominus
doloris species wstimatur, de qua Isaias :
noster silere nos fecit. « Potum dedil no-

« Dolor meus super dolorem, in me cor
his aquam fellis , peccavimus enim Do-
uieum moerens'^. » Hoc dicto significans
mino *. » Civitas munita Christi Ecclcsia
dolori pcccatorum dolorem compuuctionis
cst, ubi peccatores silcnt, et potum amari-
adjuuctum. Malus iterum dolor « lu do- :
tudinis prae tristitia bibunt; et quia fel

lore paries filios \ » Iterum dolor in bono
' :
(juod Domiuus gustavit, qui cuuctorum

'• Et dolor incus renovatus est nimi- ' ^, »
peccata portavit, bibere jam non possunt,
rum pceuiteudi. Qui ergo post peccatuui
aquam tamen fellis in suis actibus potant.
salubriter luget, in dolore cor babet, ut me-
XVI. diciuali dolore dolor infirmitatis abscedat.
nostri [v. XVIII.

Cccidit corona capilis 16].
Ingens tristitia, dum oruauientum meutis Quia e.ccsecali sunt oculi nostri super
aufertur ; et ea quae animam douo spiritali monlem Sion qui exlerminatus est. Vul-
exornant, auferuntur a nobis. Hoc dicere pes Iransierunt per eum [\. 18]. Quorum
potest is qui sacerdotio caret et qui virgi- oculos malitia fecerit excaecari, ut Christi
(1) Tttmens. Is. i, 0. — (2) Ejus. Jerem. li, 4. — miliamini. Jerem. xiii, i8. — (H) Concedendi cod.
(3) Oeperiit. II Reg. xxiii. — (4) Scopulas. III Rcg. — (12) Profectum ib. Parum cst quin legam De- :
XXII. — {:>) Quod evidenti eod. — (6) Vigorqiie... sidioso neijlectu relictura profectuin. — (13) Mcerens.
temerantur ib. — {7)ffuic iion est ib. — (8) Domino. Lege Jerem. viii, 18.— (14) Filios. Geaes. iii, 16.—
Jerem. viii, 14. — (9) Sui. Is. xxviii, 5. —(10) Uu- (li)Est.?s. xxxvui, 3.
;
48 vi:ri:cinuus
spirUalciu Kcclesiii; mr)iitcin, Utto inimilo iicscicbat; ct duiii mcinoriu qiuc iiiscrncrit
cicscciiUui, prosiiiccrc iioii siiiaiiliir, ipsis dilabiiiiliir, si iion occiilta gratia itidcin iii-
cxca-caluui cst iuiiicu supcr inoiilcin Sion. spirarct, cl ab aiiiino siibiiiovcntiir. Piicsi-
Acc iioii i(ui iucarnatioiicm Ciiiisti non dctcniin Dius llicsauroiiiciiioria', cloccnlta
crcdunt, siniilitcr paliuntur vulpcs transi- (pi(>daiiiniod()dis|ieiisatione(piaMllicsuntre-
issc j)cr cum. Pcrscijuutores cum vcl iia- condila, modcratiir. IjkIc (lidiimcst: " Ue-
rcticos lacerassc co},'iioscc. Nos autem dica- iiiinisceiitur ct couvcrtenlur ad Doiiiitiuin
mus : lllumina, Domine, iiostri cordis universi liiies terraE*. » Undc rcniinisccii-
(>l)lutiis, iit (iuic dif^na sunt vidcaiuus, (lUic novcrant? F.t itcriim
tiir, iiisi (luia 1'opu- : •
autciii iiidij^na, \iteniu.s '. lus vero meus oblitns cs mci dicbus iiimiiiic-
ris". Ecceoblitus quod sine dubio fucrat
XIX. iiicmor. Aniantem iinimam pr()[)bclii de- i
inonstrat, quie se ii Doinino noii paliliir dc-
7'm autem, Domine, in wlernum habitas, relinqui. (jiiod si ad niodicum fucritin tcii-
sedcx lua in Siccuhim s.rculi [v. !!!]. lalione rclicta, dicil cuin ejulalu Ingiibri :
Iii sc Doiiiinus iialiilans iii a'tcriiiiiii di- Ikrelinques nos in lonfjitudinem dierum.^
citur pcrmanere, quia a-ternn illi mansio Non vult ciiiin sc dcscri ;ib eo queni diligil ,
cst, id ipsiiiii cssc quixl pcrinanct. Scdcs la- qiiia ab illo dcstituta ad iiiliilum redigctur.
mcii (jiis iioii iiiutililcr l'ilius pcr iiiortali- l nde lalciii iiiciis mcii suiniit alTccluiii, ut
tatem assnintam co{,'iioscitur dici, sccnn- a siii memoria Dominum non patiatnr aii-
duni (piod ait : « l'atcr in mc maiiens Iia'c fcrri. Quod si fortc vel breviter seiisciit
opcralur'. >> oblivione siiblaluiii, consternata prccclur:
Vl quid in contemtu oblivisceris no- « Vcni, Doinine, noli lardarc, ct exsurgc
stri [v. 20].^ Lacnmabilis \ox cunctoruni, in occursuni niilii, et vide'. > Hoc quoquc
qii;e llctibus ac nittrorihus e.xplicaiula, di- adjiiiigat aniina niea : « Sicut terra siiic
scissitcorda in angustia dcprcssoruni aqua, \elociter exaudi inc, Domine. Dcfc-

quia non au\ilium, statim ut imploratur, cit spiritusineus '? "
Doiiiiniis pra'l)ct, scd diiTert^ occulto ([uo-
dam judicio, ct quasi despicit obsccrantcs, XX.
ut per palientiam probet , et pcr victoriain
muneret quos probavcrit in coiitenitu. Converte nos ad te, Domine, et conver-
Oblivisceris nostri. Kx luimana fragiii- temur renova dies nostros sicut anlca
;
talc Deiim a?stimat oblivisci, (iiiia oblivio lV. '21]. Scit prophcta qiioddam essc vda-
sublraliilcbaritatem, lasos diulius diftert ',
men infirmitalis objecUim scnsibus nostris,
miserendi subtraliit facullatcin , obtundit quod nisi fuerit illuminatione Cbristi sub-
acieni bonitatis, et impcrlire auxiliuiu non motum, coiivertiadDomiiuiin nulla ratioii;^
sinit in miseria constitutis. lloc crgo pro- \alenius. Idcireo cxoraiidus cst, ut nos nd
pbeta cognoscens, deilet in oblivionem se sc inclinare dignetur. Qiiis enini tenebris
Douiini corruissc. septus , solis potest inquircre elaritatein?
Derelinquens nos in iongiludine dierum. Aut ubi locorum inquirat, quein scit in
Memoriam nobis Domini jugiter imprccc- tcrris inveiiiri non posse? Restat ergo nt
mur, et ut nostri sil memor, ipsi qiioque sol radiis fulgcntibns oriatur, qui nullis
memores ejus simus; nec enim obliviscen- \oluutatibus obtinetur. Hoc Daniel toto .se-
tein se recordabitur, nisi ad hoc tantiiin ut ctabatur ardore: « Scquimur in toto corde,
ci insinuet inquirendum quod inquirere et timemus te, quffirimus f;ieicin tnain, ne
(1) Vilemits. Geramiilam h.inc litiiii;icam iu P)'o- rel 00(1. rursiis, et paulo post snli/rahe/.—{:<) Terra~.
Irg. tetigi lilienter. — (2) Opcro/iir. Jo.iii. xiv, 10. — Ps. 'xxi, 28. — ((>) Iiiiiiiiiieris. .Icrera. ii, 32. —
(3) Dif/cnt. Ita TOox et alilii nnn somel. — ('i) Diffc- (7) Vide. l's. Lviii, 0. — (8) Meiis. l's. txi.ii, c.
:
m CANTICUM JEREMIvE. 49
cniifuiulas nos'. » Initia rcparalionis anti- tciii irtE turc - ? » potcstatem et numerum iraj
quLC viliu, quani niuiiruni in paradiso divina; quis pra^valct iuvcnire? Quisenim
«
tencbamus, couversio uostra deuioustrat. novit potestatem iraj tuae, aut prs timore
Idcirco ordincni propheta sectatus est iram tuam dinumcrare '? >> quodaliquando
Convertc nos ad le, Domine, el converle- ut pater, aliquando ut domiuus, aliquaudo
mur; renova dies noslros sicut antea. Re- vero indignatur ut judex. Ut pater irascitur,
novari nccesse est quidquid fuerat el tamen quaudo verbis iucrepat delinquentem, et ta-
iutercidit. Dies nostri autiqui immortalcs meii po?nitentia3 nou subtrabit mcdicinam,
sunt, quos iu paradiso tencbamus, prius- sicut Jeremias osteudit « Ergo saltim a- :
quam cxcidcremus, ct avcrtcrcniur al) eo : modo voca me, pater meus, dux virginitatis
wrunilamcu scit proplieta, quia pcr avcr- mea; es tu numquid irasceris in pcrpetuum,
:
siouem pcrditi dics per conversionem po- aut perseveraveris in linem *? " Apparet liic
terunt restaurari. non in fine, sed us-

ut patrem irasci, merito
quc ad tempus talis commotio pcrmanebit.
XXI. Quando paulo durius iudignatur, ut do-
miuus indignalur, ct statim dc peccato as-
Quia repellens repulisli nos a le, et ira- sumit vindictam. Quod Moyscs quum scn-
tus es nobis nimis vahle [v. 22]. sissct, eo temporc quando lotum Domiuus
Tempera fuioris aculcos, uec iu nobis voluit populum pcruecare, ait « Domine, :
nltio sffiviat peccatorum, dum nos iratus uc indignetur furor tuus eontra po[)ulum
expellis. Qund autcm ait : repellens repu- tuum '\ •> Severe voluit cocrcerc, sed inter-
lisli, ctnon simpliciter : repuUsli, ostendit cessu rcvocatus est sacerdotis. Ut judex
repulsionis esse diffcrentias duas prima, : autem tunc demum irascetur, quaudo di-
qua traditur tcntatori pcccator; sccunda, cturus cst : « Ego sum judex et testis verus
qua succumbitur tentauientis. Quum crgo adultcris et mendacibus et falsiloquis et
tantum captivandus tentatur, repellitur; bomicidis "
; » tunc quippe, post capitalcm
quum vcro vincitur, nec pamitet, rcpul- ignis a,'terni senteutiam, veuias non datur
sinne rc])cllitur. VA iioc est valde ac iiimis loeus.
Dominnm indignari. « Quis novit potesta- EXPLICIT EXPOSITIO CAiyTICI JEREMI/E.
(1) i\o<!. Daii. III, 11. —(2) Tiur. Ps. lxxmx, 11. 1 4, 6. — (j) Tiium. Nuracr. i, j.!. — (c) Homiciclis.
- (:)) DiiiHiiirnirc, il). 1. 1. — (i) Fiiiciii. Jurtm. iii, ( Jerciu. xxix, '23.
IV
50
VEUIXIIINDI
LIHIU IV.
AmiiiMMTV^. — I. V«ri'cumlu» vix alteriira incliorc tcla iiitoxuit coiniUHiitariuin qiiam iii'Atari(P cAnticuiii,
apuil Vflert:» iuterprctis pt-ue iKuutum. ijuoil ucc)|)liylis it |)auili'iitiliiiii proltuiiili», i<l t;iiim |iut«ni, |iri)|)o-
«uit, ut illis iiotiora (|ua'i|ui- liilfi capita e siiii;ulis caiilici \crsiculis scile eliceiet et dilif;ciiler. - II. Cliri-
btuiu eMM) Deum lieiiedictuui , et <|ii() sciisu ,
pi iiiiiiiii ilis|)utat ;
- - III. Tum jiistiiiii cuiii essc, et (|ua' siiit
illiu.4 judicia; — IV. (Jiiotu|ilici iiiodo iii eiiiii iircecliir; — V. yuot |)cssinia |)etcaiiliuiu ficiiein ;
- VI. I.e-
(irosum iiilcr et iieccatorem quid luleisit ;

— VII. (Jiilil, a Deo tradi.— VIII. liide s|)lciidide triuiu patriarcha-
ruiii oriiaiiiciita Uiiscriliil etsiufiula ( iijiisqiie 7ipeor;£ia ;— IX. (Juu! veia Dci jilclis; X XI. (Jualis civitas; ,
— XII. (Juale in ara cordis sacriliciiiiii Deo liUiiiduiii ;

— XIII. (Jiiolii|)lc\ lioliicaiislum ;
— XIV. Alia sa-
crilieia a Dco accipi , alia rejici, alia praaeniiitti ;
— XV, XVI. (Juinaiii pcrfccliis Cliristi asserla, sivc aiitc
eum, nivv cum eo, hi\e pouc iiiceilat. — XVII. Kadcm ex eervi siiiiilitiidiiie. - XVIII. Aliud essi! cre-
dcre iu Douiii, aliiid iii illo coiiUdere. —

XIX, XX. (Jiiid scqui et coiilitcri tolo torde. XXI. l'iii' txindc —
precatioiics ut Deus faciat secuudiim inajcshilciii suam, XXII-XXIII. Et secunduiii iiiiilliliidinem iniscra-
tioiium suarum ;
— XXIV. Ut det filoriam nomiiii siio ;
— XXV. L't sui confundaiitur iuiuiici; —XXVI. IJl
\irtuifeorum coutcratur; — XXVII. Utipsedemura cognoscjtur in omni orbc terrarum.
INCIFIT CANTICUM AZAIU/E VROVUEVM '.
I. II.
rol. 48. In hcbra-is voliuninibus noii liabelur can- Benedktui es, Domiue, Deux patrum
ticum Azariie, std Tlicodolionis eiiin Irans- nostrorum,cl taudahUe el ijloriomm esl uo-
latio deuioustravit. Et quainvis in auclori- men luum in saecula. [Dan. iii, 26.]
t.ite quu; ab Htbruis sumta cst miiiiinc l'otcrat sernio divinus simplicitcr adhi-
inveniatur, tamen in graieis at((uc lalinis beri, ut proi)heta dixisset : lienedictus es,
canonica eumsumsit auctoritas. Unde tameii Dumine, Deus uosler. Cur autein arljecit :
a Theoilolionesumtuni non liquido pa- cst, patrum nostrorutn prudenter debct in- ,
fit. Sed ncc tamen (liceiKlum cst qua; non qiiiri. iNe itaque non patriarcharuni et |)ro-
invcnit posse transferre, aut novum aliquid libetarum Deiim vidcretur asseqni, pro
sub .\zaria> nomine titulare; sed quia Da- pterea patrum suorum invocat Deum non ,
nielis lil)er licbr;eis litteris [ct] ciialdffiicis novum qucinlii)et atque ignotum, slcut ex-
lextus cst verbis , accidit ut in ciialda-o po- probralur illis quibus dicitur : « Elcgerunt
tiiissethabcri, quodin bebra'oconti^'ilpr8e- sibi deos novos ^, quo modo pauem lior-
tciinitti-. Azarias unus fuerit e pucris tri- deaccum. Deos novos eligunt qui ha;reti-
»
busqui, >'abiich<)donosor sa'vitia, fornaci cas sibi doctriuasiin|iinjjunt qui autcm pa- ;
succensa;traditi,non potuerunt vitiari. Il)i- trum suorum vestigia consequuntur, Deum

que hoc canticum decantavit , quod nobis utiquc credunt, quem patriarchae atque
quoque in fornace saeculi tribuit conci- apostoli tenuerunt.
• ncudum. Et merito benedictus es, quia " nemo bo-
(1) Prophetx. Idem canticum editumest a B. Tho- exactum hoc Vcreeuiidi de caulico Puerorum testi-
masio in fine veteris psalterii roraani. Non .seiiurl raoniuai, eo atlentiusexcipicndum, quod ab Africaiio
excerpitur in missali romano, videlicet ev. 31 ad inin cclebri ad Origenera epislola oriatur vetus illa ac
v post dom. Passion. et dom. xx post Pen-
trnit. fer. nimis decantata controvei^sia qua' lamen Afrorum ,
tec, lum e v. 40 ad offert. dom. vii post Pentec. Non ecciesias non movit ut nou canticum illud inler
pauca demum ex iuitio leguntur in hymno posl canonicasScripluras recondereiit.Quo rccentiora cx-
proph. sinaulis IV temp. sabbalis. — (-?.) Pia/ci- citein, videsiseximiam R. P. lleniieberi;, S. Houifacii
mitfi. Si addideris et cbaldaice partim et parlim he- Mouaceusis abbatis, Reeel. BM. Hisloriam, p. v,
braice scribi Danielem, probe prudenterque tibi erit c. G, u. 20. —
(3) ôvos. Deuter. xuui, 17.
, ,
L\ CAISTICUM AZAKLE. 51
iius iiisi unus Deus '

. - Recle hoc Eeclcsia Dcuiiipalrumnostrorumnonbenedicit; po-
dicit, vei uiia((u8eque auima qua; indultêu- pulus autemqui estin vuIvaEcclesice eteju»
liam se uoverit assequutam. In eo quod uberibus illactatus , Dominum benedicit.
dixit Benediclus es non quasi lioc osten-
: , Idcirco benedictiouihusuberuuiet vulvae. •
«
'''''• '^-
dit, quod ab alio benediclioueni Deus acce- In duas quippe partesomneni divisit popu-
pit, quum dicere matjis fuerat congruuui : lum christianum aut enim perfecti suntet
:
Benedicens es, Douiine, Deus patruui no- s|)iritales,aut adhuc imbecillcselimperfecti.

strorum, ut ipse alios benedicere demonslre- Qui ergo jaui pcrft cti suut, nati suut e\ Ec-
tur, uon utipse dicatur ab alio beuedictus. cle>ia' utcro, ct sacrosanctffi legis uberibus
Et cerlerectius liocde Chrislo intelhgimus, nutiiuntur, donec illius perfcctionis immor-

qui bcnedictus a Patre est, cui diitum cst : tale capiant donuin. Qui autcm adhuc in-
« Et benedicam te, et niultiplicabo scmen lirmiter vivuiit, et in carnalihus sordibus
tuum in gentibus'. » Lt ilerum : « Bene- deguut, intra uterum dicuutur usquc ad
dixi ei, et erit benedictus ^. » Licet hoc de pcrfectionem partus portari, douec aut ple-
Jacobdictum sit, sed intellectualitcr trans- nius genereutur, aut iufelicius abortiantur "
fcrtur ad Cliristum, qui solus est bcncdictus ut etiamde ipsis dicatur «ê sit tamquam :
secundum divinitatem naturali nativitate abortivumquodiionsubsistit '. » iNonenim

uonadjunctione gratia;* l)enedictus .sccuu- ; suhsistunt, qui cum Christo non sunt, qui
dum carnem, sicul evidenlius oslcnditurin senipcr est; et propterca iu aborsu per-
benedictionibus Joseph, quarum ordinem ibunt.
sequens nihil ad eum, sed ad Cluislum Benediclus es, Donnne, Deus patrum no~
oninia referuutur : strorum, Dominus prophetarum atque apo-
" Deus euim patris tui erit adjutor tuus, stolorum, qui patres nostri sunt; ipse
ctOmnipotens benedicat libi - Nou di\it: ''. solus est beuedictus. Et laudabile " et glo-
Deus patris tui eritudjutor cjus, scd " Erit : riosum nomen tuum in ssecula. Laudabile,
adjutor tuus. » Deus enim non est adjutor quia, quum retro generationibus fuissetin-
patris Chri.Nti, sedipsius Cluisti. âmpatcr coguitus Dominus Jesus, se mauifestius de-
Chrislipopulus aguoscitur judaicus, cujus moiistravit. Gloriosum, quia solus est Deus
adjutorium nonest Deus, quouiaui dcseruit deorum et Domiuus omuium domiuau-
Salvatorem. Et Omuipotens non ait : Bcnc- tiuni'. » An certe laudabile nomen ejus in
dicet patri tuo et tibi; sed : « Dencdicet hymnis , iu miraculis gloriosuin ; mihi ta-
tibi. » >'on enim sic benediccbat Jacob Jo- men videtur quod ait : Laudabile et glorio-
seph lilium suum , ut se a beuedictionibus suni in sa.'cuJa, ad distiuctioiicm voluit ista
subtraxisset. Sedha;comnia mysteriis impli- referre. Hinc enim laudabileestnomen ejus
cata, ut iu Cbri^to complereutur , ostcndit, in Ecclesia, temporalique substantia uovit,
qui solus est « benedictionibus cceli desupcr id est [credit], sed nomini tantum Gdelitcr
benediclus, »quum eum iu suanativitate au- credit; gloriosum vero tunc erit, quum in
gcli collaudareut. « Ceuedictionibus ahvssi futuro steculo claritatem ostenderit maje-
jaceutis deorsum , » quum sauctorum ani- slatis.
mas ab iuferis exeruisset ; « benedictiouibus III.
uberuni et vulvs • beuedicituriu iufernum.
Nou tameu di\it quia bcuedicitur in mundo, Ouoniam justus es in omnibus qusecum-
sed benedicitur in vulva et ubere : « Bene- que fecisti nobis [v. 27].
dictiouibus euim , ait , uberum et vulvie. » Cujus servus flagellatus agnoscit non se-
Mundus in maliguo positus est, et idcirco veritate'" Domini , sed justitia dispeusari
(i) Deiis. Marc. X, 18. — (2) Genfibiis. Geoes. xxvi, (a) Tibi. II). xLix, 25. —
(fi) Aborliantur. Rarum qui-
24. — (3) Beiieriictus. Ib. xxvii, 33. — (4) Gratix. dem veibum, de quo grammatici certant. (7) Sub- —
Comma toUendum, ul planius legatur
forte : non ad- sistif. Job v, 16. —
(8) Laudabitis cod. (9) Domi- —
junctione gratix benedictus secundum carnem. — nantlum. Apoc. xvii, 17. ~
(lo) Se veritatem cod.
ryt Vli«i:Ci;M)lJ8
*|iiul<|iii(l a Deo fucrit ordinatum Doinimis trat poleiis iii diclo el faclo °" ul opcra vir-
(miiiilnis (>|Kril)iis siiis, tiili, viu- |)ru'{liiati(iiii ' (lcputciitiir.
(iiiiii jiisliis('>t iii
cliaiiisiu(>scjiisjustiliaiiiiiiiiiiiiici();;iiosca- Kt judicia verilatis feiisti\\ . 2KJ. Iiiiiivc-

cst seruio, ucc potcst fuciiliiiK^
aiu». Hiuicjustitiametium iMiaraonugclla- stit,'aljilis
tii8aKii(>\it • Jiistiiscs, Doniiiic ; cô au-

:
pcrNidcri (|ua> iiarratio coiitiucl iiroplictia'.
lcuict popiilus iiicusiiu|)ii '. - Sicrjjô jiisli- Apiid Dcuiii mulla sunl judicia, de (piihiis
proplicla prccalur : « Voliiiilaria oris iiici
tiuni Dei iiirKlclcs a{;uoscunt, (iiiauto iiiuf,'is
non taincii approha, Domine, ct judicia liiadocc iiic".-

lidclcs, clsicain iKin iiitcllifiuiit,
cxisliiiiciitali(iiii(ll)cmii iiijusliii^ ordiiiarc! Sunt judicia vcritatis, sunt judicia jiisliliic,
Jtistus es in omnibus qiiie fecisti uoljis. siiiit judicia jucunda ,

suiil jiKlicia iim^'ii;i,
Si comparciitur excmpla (luu' siipcrius dc ct jiidicia iûis. Num (luidiiaiii liicc dillc-
l'iiaiiioiic posuiiiiiis , cl iiuiic dc proplicla, rciitiii jiKJiciorum ah Spiritu .saiicfo dislri-
parchit (piaiita sit diflcrcntia intcr cofiiio- jjiilai' noiiiie tlicsaiirum liahct occiilliifn?
sccntcm Dcum et nou coûosccutcm; uou II ie cniiu dicit : El judkia veritatis fccisti.
euim ait IMiaruo : « Justus est iu omuibus Fccit judiciu Dcus in Niuive, sed non veri-
Doiiiiiiiis, " quiu noii potcrut totum cjus futis. i\oii cniin explcvit virtiitcm corre-
justilium cof;n()sccrc , (lui afj;nilioiiis iioli- ptionis (luaiii promiscrat per proplictain.
tiaiii nou liabchat. INune autem proplicta (hium enim comminatur, scd comminatio-
i\\\\t : Quiajustus es in omniljus quu- fecisti uciii ultio noii sc(]uitiir, iion facit jiidiciu
Hotis. Adjicicndo: Justus es inotnuibus, dc- vcritatis, sed misericordiam vcritatis; (|iiiu
moustrulur propbctu totam Domiiii jusli- verum quod comniinatus cst, non adimple-
liamcogiiovissc; (piumclsiiioiiiiitciligcrct-, vil, scd doiuiiii quod uon promisit, adim-
propter abditas dispciisatioiics cl iiumaiias plevit. Judiciii justiliic siuit, qiuc iioii pro
intclligcntias cxcedentcs , tamcn justum esse mensurafuctorumtribuuntur, utest Ko- :
iii omnihus iioii amhigchat. Sant mc judicia justiliac, appropiarc Dco vo-
Kt oiunia opera tua ct rectic vi<x tu.v. lunt '\'> Judicia vcro miscricordiic suiil,([uae
(Jt intellectus plenior habcatiir, dccst i'c- dignis nou poeuum, sed veniuin largiuiilur:
cta, '
ut sic dicatur : ct oiiiiiia opcra tua Judicia tua jucunda : eccc compicvi maii-
recta,ctrcct;e via' tuic. - Inopcrihiis el viis data tua '". » Judicia quoque mngiia suiil,
duas rcs in Dcum ostendit, quibus agit qu;c ad boc fiunt ut virtus Domini glorili-
ouincm rationahilcm crealuram : opcra ad cctur in impiis : sic in 1'liaraonc, qiicm id-
dispciis;ilioiicm viUc ^,addcvotionciii pcrti- circo suscitavcrat, ut virtiilcm suaiii ninii-

ncnt; dispcnsat cniin Dcus tam siugulos strarctinco:«Ego, aitDominus, ctrcdimam
(|uam comiminilcr univei'sos , ct bona ct vosinbrachio cxcelso ct judiciis magnis' '.»
iiiiila mortalium dispcusulioniiius ordiiiat Illa sunt cnim magna judicia, iu qiiihus ad
propriis. Viai \cro perlincntadillumiiialio- gloriam sui sic opcrahatur Dcus, ut laiiicii
nemevocalioncmquc nostram Dcduc me, : malignus bomo justius damnarctur. Judicia
Dominc, iii via lua ', » per quam salusim- vcro ignis suiit, illius ut arhitror, sempi- ,
''
mortalitatis douatur. Et merito vi;c multce teriii. Undc prophcta dicit Azarias, at([uc
suiit ,
quia divcrsis diversa panditur \ia. scicns commiuationcin ante pcr i)i'0|)lK'liiin
« Lni » sicut Apostolus dicit,

sic, altcri sic, in vcritate uUionis csse complctiim, dicit :
scd unusquisque proprium bahet donuni Judicia veritatis fecisti : quodcnim coiiimi-
Fol. 50. ex Dco '.» Sed cthoc [iotcst adnostrumSal- naUis cs inobcdienti populo, coiisummasti.
valorem referri, de quo dictum est «Quia : Veritatis judicia pariler timeamus, qui Do-
(1) Iiiipii. Exod. IX, 27. — (2) Inlelligerc coH.— tiilis, lux pra'dicalioiii.i cod. - (8) Mc. Ps. cxvm,
(3) yia-. Ib. — (i) Tiiit. Ps. Lxxxv, U. (5) Deo. I Cor. 108.— (9) \'olll)ll. Is. I.VIil, 2.- -(10) Tiia. l's. cwiii,
VII, 7. — (G) fuilu. Luc. XXIV, ly. — (7) Ojjera lir- ao. — (11) .Miiijiiis.}i.\. VI, 0. - (12) IlaqiiceoJi.
' ,
m CANTIGUM AZAIU^. 53
iiiiiiicommiiinlioncs aiuliimis, quiaiiisipn!- Pcccat qui somol malum aliquod facit.

nitiici-iimis, coiuminalioiiom promissio siil)- Poccat et itcrum pcccat, qui nou scmci, sed Fol. 51.
scqueliu". SBcpius peccatorum viiicuiis alligatur, vcl

Seciu}dum omiiia qun' induocisCi nobis. El uuo duol)usvo viliis aliigatur. Mullum au-
super civitalem Hiuclam palrum uoslroruin tcm [icccat qui uullum poccatis liiicm im-
Jeritsalem. Non cnim supcr illam Jcrusalcm ponit, sed per ouuiia traliitur mala. Proptcr
tautummodo furcu- Domini stilU'nit, ct non quod liic ovidcnlor Azarias tcstatur : l^ful-
supcr .lcrusalom spiritalcm , si poccavorit, '«'» j^ctcar/WD/s in oinnibus , ut vidoliccL
Quum cnim nos Dcus Lc-
illico dostillavit. omnia se dolictorum moustrot tacinora pcr-
clcsiamquc suaiu patilur ])crsoquutiouibus pctrussc. Difllcile est cuim oiiincs spocics
coMculi, mceroribiis afHii;i, opprossionil)us pereurrcrc dolictorum si etiam iii : quod
dotcri , supcr oivitatcm saiictam viudictam omiiibus somol poccotiir aut.sccundo, quan-
iiicutit. Sodilla ratio coiupiiratur, cur ait : tus orit cumiilus dolictoruni! Ilic autom se
El omnia quie induxisti nobis; ct nou dixit: multum dicit peccare, iion iii uno, scd iu
super nos, scd nobis, siout dixit super ci- : oniui genorc peccatorum; iiou scinel aut
vilatem sanctam. Aliud cst cnim uobis iii- secundo, sed multum.
diicere, aliud super nos inducerc. Sicnim Complexus cst tanicu quid sit multuin
iu perse(iuutionibusnou viiicimur bumaiio pcccare Mandatis tuis non obcdirimus :
:
timore, nou frangimur irrogatis, nou cedi- quid est enim mandatis Doraini non obcdirc,
iiiustentamentis,ecceiiiduxitiiobisDominus nisi decem prfficepta non facere? Certe dc-
iiialum, iion taiiien supcrduxit. Superducit ceni pr;ccoptorum cousuiuiiiatio vol otiam
autcm illisquiiutentatioiiibus subjiciunlur transgrcssio iu uiia Airlutc aul vitio con-
iu lapsu ; ct idcirco quotidie diciiiuis : <• i;t sistit, in obcdiciuia aut in superbia. Unde
ne patiaris uos iudiioi iii toutalioiicm '; » quod iii primo i)cccato per uiinm iiiohe-
non cnim possibilc csl, ut iiou vciiiat tcii- dicntiaiu liomo priuuis iiicurrit, Iioc Mojsi
tatioscd hoc rogamus ut iiou in illam iiidu-
: postea decem prcEceptis lcgalibus probibe-
camur, ah cadcm vidolicet non supcreimir. tur '. Rocapitulata euim dccoui logis pnocc-
pta, uibil aliud uisi primi liomiiiis uuum
lY.
poocatum adcurruut : « Diligcs Domiiuiiii
Quoniam in rerilate cl judicio induxisli Dcum tuum " » quoiu si Adaui diligorct
;
hxc omnia propter peccata nostra, quoniam cumdom por inobcdiciitiam noii coiitristns-
peccavimus, ct inique egimus discedcre a te, sct. « Sabbata Dei tui colcs '; » si ille vcllet
et multuin peccavimus in omnibus, et man- otium quicscondi liahcrc, iion sc per in-
dalis tuis non obcdivimus [v. 28-.'50]. quiotudiuem couvolvorot ' taugcro, quod uc
ISon suut uequalia pcccatorum gcuora, ot t.iugorct, fucrat iiitordictum. « Houora pa-
difroroutiae inultce sunt, quo aliud ab alio (rom tuum et matrem tuam » Domiuum ;
disccrnatur. Plures enim peceant Deo, et enim Patrem ct coelestem Jerusalem noluit
nou multum peccaut , sicut ille qui dixit : bouorare, qui revcroutiam Immilitatis no-
-< Tibi soli peccavi , et malum coram te « Nonoccides; » occidit
luit exbiberi. sc-
feci". » Nou enim dixit : Multum peccavi, met ipsum gladio transverberando pcccati.
sed tantura : Pcccavi. Nam aliudcst peceare n Non moecbahcris; » iiKrcbatus cst reliu-
siinplicitor, aliud itcratioiios facere peccati, queudo Deum et iuluereiido Diabolo. « Nou
ut Mannasses in cunlico domonstravit : furtum facies » furatus cst subripieudo
;
» Peccavi, Domine, peccavi ' ! • Super omnes quod ad se non pertinebat. « Non falsum
autem est qui semel multum peccavit'. tcstimouium dicos; » mcntitus est Deo, cu-
(I) Tcnlalioncm.MAnh. vi, 13.— (2)F(Ti. Ps. i., 0. coJ. — (i) Pro!/il>ciilur il). — (o) Tutiiii. Dcut. vi, 5.
— (3) Veccavi. Vid. iiilra p. 98 (anticiim illiid a Vc- - Exod. XX , 8.
(7) Colcs. —
(8) Convellcn-t. Corrcxit
recundo exposilum. — ('i) Qtti simut tum pcccavit priina nianus aut fcre cTqualis.
51 VEIlKCUNDrS
>on ioiKU|ti- Miiiita foniKMiiiit. IniiiiicisHinii nutoin, (|iii«
jus uon crtditlit vcritati. •
iioii cis siiKicil ((iioil a iioliiK Kcgrcjâti aliic- v

gfcs; . coiuu|jiviliii'ltl>itum cil>um.
luiil iu jirofumliim, verum ftiam sui nos
similcs licri collahoiaiit ; ct idcirco inimici
Nrque coimrvavimus, ueque fecimus, sic- suiil, ijuia piuHidcruiit charilatcm; iiii
ul pntceperat nobis, ul bene nobis esset. inicisMmi autem ,

quia ctium i|u<t'ruiit aiii-
r.oiiscrvanda cnim siint iii aniino |jiucc- mas jii'„'iilarc. Iloc |iotcst ctiaiii rcferri ad
iioii taiitiiiii iiiimici ûiit
pta Domiiii, ct opcrc facicuda, ul licalitu- da!iiioiics, qiii
diuis retributio conlitcatur. Audienda suiit commuiiem relinquciido Clrcatorem; verum

euim pru;cc|ita Domiiii, ct iii aninio consi r- etiam iiiiniicisHimi, quia liuniaiiie iiisidiiii-
vanda, etopcriljusconscqueiida. Dedualiiis tiirKaliili. ipsi ctiaiiiapostata' imncujjaiilur,
rebuH arguit semet ipsum ; unain siluit; sicut eos e\idciiter upostoli Judoi scntcnlia
non prohat ''. Moralitcr vero, ouinibus vitiorum
non ciiim di.xit se non audire, scd coii-
scrvarc. Qui cniin dicil sc non conservaic, aculeos inimico.s ugiiosce, qui noljis iusidias
uou audire sc deliteri non potest ; audivit jugcs important.
cniin quod sc fatetur nou conscrvarc. Et reijno iniquo et nequissimo prie omni
Merito, sicut pruxepil nobis. Utiquc si <erra. Vox pa-nitentis cst, (lui se plangit cl
priEcepit Dominus, polcrant audirc piu'- dcllet traditum da^monico rcgno, quod cst
ccptum : lioc omnis propliclia tc.staturl8:\iiD iniiiuum ct nequissimum oinni regno ter-
iicc uon ctiam Moysis, cas
atquc Jeremia;, rcno, dum
per vitia captivitati sc tradituin
tcrorumque multorum (lui populo fiieraiit \idct. Aliter,Iwreticonim regnum nc(iuis-
eoiloquuti. simuni esse iniciuum , quis ignorct? siqui-
El omnia quxcumque nobis fecisti et , dcni unum rcgnuin onines hareses con-
omnia qux induxisti nobis, in verojudicio stnmiit, scd ruinie servatum. F.t haec niilii
fecisti [v. 31]. vidctur csse domus in qua lilii Joh, relicto
Fecisti plagas pcstilentia;, morbi, iiicr- patre, cum sororihus polabantur ;
quae mo-
tium; induxisti vero alienigenain icgcni, dica concussa cst Diaholi tcnipcstate a qna-
ad captivandum meritam gentem quaiii , tuor aiigulis, tamquaiii a quatuor vitiis qui-
vero judicio tuam exsequuta est ultionem. bus haTCses obscquuntur ambitio, cupidi- :
Et tradidisli nns inmanibus iniviiroruni las, luxuria, ddiciiP. F.t illico omnes inlra
iniquorum, inimicissimoruin oposlaldrum, seposit(JS ruina vchcmenti restrinxit . ^(»u

et regno iniquo et nequissimo prre amni domus Job corruit, scd iniqui filii ejus, con-
terra [v. 32]. Quum cnim per.sequiitorum viviis, potu et ciho Aidclicet dediti, tcmpo-
in raanibus cliristiauus populus venit, ct rali liccntiacongaudcbant. Job qui sacrili-
cognoscit se propter discipliuifi severiliitem cia Deo jugiter immolabat, ct attentus ric
hoc fuisse perpcssum, ac pccniteri iiuipit, ' peccatis sollicitudiiiem gcrcbat , ne qnid
resipiscens a malo, recte hoc dicit Et Ira- : iorte dclictum fieret iu Deum, ipse ruinis
didisti nos in manibus inimicorum iniquo- tentationihusque prcnii non potuit; quoti-
rum inimicissimorum apostatarum. Nec
, die qiiippe iedilicabat delictorum ruinas, ct
milii videtur hoc de persequutorihus dici quidquid fuisset incursum ,
precibus ct
paganis sed magis qui post fidem pcrce-

, ohlationibus consopibat. Et profiterea t:ili
ptam in schismate corruerunt, ut rcclius nou morte, filii autem nihil cogi-
intcriit
apostatae nuncupentur. Aon enim suffeccr<it tantes de Deo sed ventri servientes et car-
,
inimicorum dicere, sed etiam iniquorum. ni, impulsu perierunt ruinoso '.
Inimici sunt quia charitateni scindunt; ini- Et rcgno iniquo et nequissimo pne omni
qui,quia, carnalibusvitiis subjecti, inschi- terra. Melius intellectualiler daempuihus
(1) Pcrniteri, ita non semel. — (2) Probat. Jud. 6. — (3) Restinxit. Job i, 4, 19. — (4) Ruinota cod.
.
IN CAINTICUM AZARIÊ. 55
coaptatur, qui vcre nequissinii pree omni delictorum, licet videatur hominibus jungi
sunt terra. I:t illud inoraliter agnoscatur, ct in medio fortasse Eecclesiee stare apud ,
ilits atque lueresibus utiliter coiicordnri ' Deum tamcn sep.iratns est et semotus Ec- ,
clcsia, etextra spiritales muros longius pro-

VI.
pulsatus. Quod vero dissuto latere sedebat,
Et nwic non esl nohts aperire os [v. 33]. hoc cst per confcsîoncm oninia dextera ct
Culpani peccalor agnoscit, ct reatu con- sinistra, nota et iguota, sive quae
per scicn-
scientiae ora confusionis occiaudit « Pcc- : tiam atque ignorantiam gesta sunt, coiifi-
catori auteni dixit Deus : Quare tu cnarras tcri. Quod et David faeiebat, quando veniam
justitias lucas -? » Scd ct lcprosus in lege diccudo poscebat : « Dclicla juventutis et
segrcgatus a caslris, digitnni sujicr os po- ignorantici! mex ne memineris '. > Per ju-
uebat, caput linteo contcgebat, latcra dis- vcntntcm lubricum lapsuin mentis ostcii-
suebat, et sic extra civitatcm residcns, pr;c- dil, qui per scientiam iucurritur delinqucu-
stolabatur salutcni ^ . Quid enim est digituin tis; et licet sciat se hoino peccare non se ,
super os ponere, nisi hoc quod nunc pro- tamtu praevalet refiffiuare. Ignorantiae vero
pheta teslatur Et nunc non esl nobis ape-
: dclicta multa sunt, aut diflicilius [agnosci]
rire os? caput autem velare, prie confusione possuut [([uam] quae sibi peccator ignoscit '.
mentis libertatem constantiae uon habere? Confusio el exprobralio facla est servis
vel certe quia et mulieres velare caput ju- luis et colenlibus te. Alia confusio, alia ex-
bcntur et non tondcri. Effeniinata; quippe probratio est : confusio in nobis uascitur,
animae debenl vehitum Iiabere caput, quia quum pro rebus quibuslibet verecundiam
loqui in ecclesianon admittuntur (peccatori toleramus; exprobratio autem ab inimicis
autem quod non potcst faccre, non licct improperantibiis subrogatur. Utrumque
priedicare); etidcirco vclantcaput, quiasu- crgo iii persequutionibus tolerant christia-
perflua tcrrenarum cupiditatum in se infir- ui , dum confusiouem patiuntur, dum eos
miter nutrientes, ct propler hoc liberaliler pagani vel non veros sed falsos
haeretici , ,
ccelum aspicere non âlcntes, velare caput esse asscrunt christianos etnon rectam li-
jubeutur, ut discant operimento spiritali dem tcuere. Certe quando martvribus dice-
principale * nieutis velare, refrsnantcs in se bant Ubi est Christus luus ? quid praevalet
:
cupidos appetitus. Sed aliud esl in ecclesia Deus tuus? qnare te non eripit de manibus
velare caput, aliud exlra terminos scnsi- nostris? Ecce tunc coufusionem religiosi pa-
bilis civitatis : quia leprosi cxtra civi- tiebantur. Exprobratio autem quando in- ,
tatem sedebant vclati. INam qui intra ec- sectationihus poenarum et durioribus affli-
clesiam velaiit caput, honorem angclis , id gcbantur injuriis. Quod vcro servis tuis et
est sacerdotLIjus, defercntes ^ ; ct subjectos colenlibus le adjecit, differentiam fecit, qui
se virili potestati demonstrant, Christi vide- sint servi, qui colentesDeum. Et generali-
•3- licet jugo. Qui autem extra terminos ci\ita- teromnes fideles colunt Deum. Sed non
tis abjectns "^
ab omni populo Dci et proptcr tamen omues fideles scrvi Dci dicuntur sed ;
immuiiditiam lcprae, extra muros quoque illi tantum qui famiiiariter, abjecto mundo
'°
fit ct propulsatur, discat lugendo consor- ac saeculi vanitate calcata , illi inhaereut
tium reparare sanctoruni et ad Jerus;ilem quem desiderant adipisci. Merito confusio
remcare ca-Iestem , sanala imniunditia le- servis , exprobratio colentibiis ;
quoniam
prae per quam fuerat segregatus. Omnis ho- injuriis affecti pcenisque vexati, nullam re-
mo, peccato leprosus, et immunditia plenus spondendi liduciam obtinebant.
Terra. Qiiod Dens immoraliter aijnoscatiirv. a.

(1) — Defcrentes. Cor. xi,
(5) — Abjecios coJ.
I 10. (6)
h. u.concordavit. In codice vexatissimus locus. Jam — Ecclesix
(7) —(8) .Memineris.
e. e. spiritalis. Ib.
penelfgebam imiiio aliter.

: —
(2) Meas. Ps.xlis, 16. Ps. XXIV, — .ignoscit cod. iterum perturbatus-
7. (9)
— (3) Salutem. Levit. xiu, *6. (4) Principali coi — — (10) Catcata. Hinc servus Dei idem ac monactms
,,
sr. vi;ni;cii.M)is
VII. rct tainen aliquid a dilecto. Jacoh vero

sanctus I)ei, consancitus, videlicet Hiinetili-
Et ni- tradai uoi in (inem ,

jnoftter no- eatus. Aliiid est dilceliis, aliiid servus,
tnen tuum [v. 3iJ. aliud sanclus. Omnes (|iiideiii lidelcs ctiuin
I>er|)ftuuiit ciiptivUaleiii proplieta ine- .saiicti dicuntur, Deo con.secrati. Non cniiu
tuit, iif, iiKliîiatioiu' luTiiiaiiciitc jiipi alii|uid majus cst saiictus appellari, (|iiiiiii
fu.s iisiiiiu iii coiisuiiiiiiatidiiciii iiuilta' ini- l'aiilus aposlolus seribcns Coriiitliiis suiiclos
bfi-ia sorvitutis aflliKat : quod iie coiiliiif^ât appellat, quos postea de varictatc seclariiiii
olisccrat. Tiopoloîic, iii liiieiii kc tradi a(' tiirpitiidiiic moruin objurgal. Scrvi vero
liroplietaiiicluit, lioc cst iu Cliristo, quia iii |)auei suiil quiev tolo lidcliuiii iiumero I)o-
co liaduutur qui iii illo scandahiiii patiiiii- iiiiiiicis jugiter fainulantur obscquiis. Diic-
lur. rroplicta prccalur ne in linciii liaiiaii- eti anlcm rarissinii pei(|iiam sunt , et qui
lur. • rinis vero (^liristiis csl ad justitiam posMiiil virtiite lidci Abralia; mcrilo coav
oinni crcdenti '. •• Vel certc iii liiieiii iiilcl- (|uari : qui unieumlilium absquedubilatione
lige us(|ue ad consunimalioiiein iiiuiuli vel oblulil immolandum , relicta palria, pro-
vilu! nostra;. Tradcl ciiiin Domiiiiis pccea- piiuiiiis,oiiiiii([ucpo.ssessioiictcrrciia, Deiiiii
tores, quuin eos relinquct, ct du;inoiiil)iis est subse([uiilus; nascitiiri (;iiristi cx se-
vcl suis eos \itiis palitur ohcdire. I.k voce iiiiiie suo [n'oinissionem acce|»il; Dominum
martyruin vel persc([uutioiieiii paticiitur. iii angclo suscepit, corumque [icdes liiimi-
l'otesl itcruin inlelliL,'i : traditio diipiex csl. litcr lavit, ct, ([iiod de iiullo alio meiiiora-
Aliquaiido spiritaiitcr (it ,

quiiin animam tur, hospitalitatis- jucunditatem iiiipciidit.
videmus carnali corruplioni subjectani. Isaac [lacis ainator, Pliilistiiiorum jiirgia
Aliquaiido corporalitcr, quum perseqiiuto- devitavit, qiiuiii [intcos tcrrcnis ruderibus
rum niaiiibus afllif,'ciuli elirisliaiii leiientur, replevit. Scd .lacob beiiivolus matri servi-
etiam si vcrhcrihusV-onlraduiitur; et ob hoc vit, patrem in nihilo contristavit; sed etiam
postulant .se iiou in (^liristo, sed pro Cliri- nc contristarct sollicitc cavit, quum fratcr-
sto tradcndos qui eiiiin pro (^liristo tra-
: iiain vcllet subri[)ere benedictioncm fiau-
duntur, martyrium suinunl; qiii in Christo, dulenter; admonitionem Domini frequentcr
Laeresis scandalum patiuntiir. audivit, ac revclationcs spiritales aspexil, ct
Quod autem ait propter notnen : tmm [ler noctcni verba loquentis audivit; non in
quod est nomen ejus, proptcr quod non se die, sicutAbrahm fuerat colloqnutus; sed
tradl dcposcnnt? Utique Salvatoris : si eniin ncc plenam Trinitatcm valuit cerncre, qui
salvat, non tradet. nec prajsentiam sui quidcm Domini ineruit
contemplari.
vm. Fac differentias patriarcharum in virlu-
tibus, et cognosces differentias gratiaruui.
Et ne
avertas misericordiam litam a no- Poscit ergo propheta ne misericordia Doinini
bis,propterAbraham dilectum tuum et Isaac ab eodem avertatur. Aliud est auferrc mise-
Fol. 54. serttum tuum et Israel sanctum tmtm [v. 35]. ricordiam aliud avertere. Aufert quum
, ,
Omnes enim patriarchae sunt dicti, sed tamen veuiae non datur locus ; averlit, quum post
diversitas osteiiditur meritorum Abraham ;
duree ultionis severitatem, flagellatis igno-
dilectus, qnia solus in cunctis mortali- scit. Koii, iuquit, propter nos, sed propter
bus est oinnibus antelatus ; significanter Abraham et Isaac el Jacob, quibus taleme-
enim quodam vocabulo dilecti dicuntur hi ritum contulisti ut non sibi scd ct soboli
, ,
qui amorem in sc dominorum incliuant. prosint,secundum promissum Abraha; fa-

Isaac vero non dilectus, sed servits est ap- ctum, quod ejus semen' nou sis insuis ge-
pellatus; paternae fidei comparatus , diffe- uerationibus relicturus.
(1) Credenti. Rom. x, 4. — (2) Bospilalilati cod. —(3) Scmcn. Hic scriptura miaus perspicua.
— ; ,
IN CANTICUM AZAKlÊ. 57
IX. X.
Quihus loquulus es , adimplere semen co- Quoniam minorati sumus Domine, pr;v ,
rnm sicul stellas coeli el sicul arena quse esl omnibus gcntibus, ct sumus humiles in oni-
ad oram maris [v. 30] V nem lerram, hodie, propter peccata nostra
Abralia; rcproniissio facta cst duabus \i- [V. 37].
cii)iis : scmcl , ad similitudinem aren;u ma- euim sanctorum numerus in
Hlinor cst
ris nuiltiplicari semeu cjus;
- dictuni cst comparatione malorum, quia « arcta ct an-
sccundo sicut stellas coeli. Nec immerito
, ,
gusta via est quae perducit ad vitam lata ;
(jiiia in coelo ct in terra futurum esset se- ct pcrniciosa quae ducit ad mortem '. •<
nieu cjus in Synagoga vidclicct et Ecclesia.

: Comparata enim Ecclcsia univcrsis gcnli-
Proptcr hoc prima promissio pulveri com- bus, hajrcticis videlicet et schismaticis, ncc
paralur; pro co quod illi qui ex ejus se- non etiam infidelibus et Juda.'is, parva qui-
miiie nali suut Jud;ei , carnalcs atque tcr- dcm cst numero scd
, virtutc ^ pricstanlior
rciii, pulveri comparantur. Dispcrsi siqui- modo, ct exccUentior dono. Et idcirco pro-
dcm pcr omnem faciem venli, captivitatibus pheta praedcstinatorum paucitatem cogno-
abicrunt. Christianus vero populus, qui ex scens, non siuc dolorc testatur : Quouiam
ejus fide nascitur, non pulvcri, sed stellis minorati sumus, Domiue, pnc omnibus
coclcstibus comparautur vel quod ca-Ium : gcntibus. Sexceuta millia et quot " excur-
possessuri sunt, vcl quod in modum Inmi- ruiit armatorum egressa sunt de tcrra yEgy-
narium virtutibus fulgeant variis. Hic au- pti, ct vix duo rcpromissionis ingressi sniit
tem quod stcllas primum, et arenam maris tcrram , Josue atquc Caleb. Ecce quomodo
postca nominavit, meritorum qualitatem electorum numerus parvus est ' Multi- !
discrevit : licet quia sccunda sit promissio tudoautem peccantium ubique diffusa. Hoc
stellarum coeli prima tamen pra> electione
,
etiam typice demonstratur iu bcllis pluri-
gratiae numeratur. bus, ubi paucitas filiorum Israel numero-
Quibus loquulus es, adimplere semen eo- sitati bostium comparata monstratur. Scd
rum sicul slellas ca??i. Loquutus est in Verbo et hoc in persequutionibus rectc dicit Ec-
suo Christo Jesu, ut implerentur hi qui de- clesia,quum baeresnm * multitudinc incrc-
55. putantur in seminc A])rahs lumine coelesti scente, ejus populus numcratur sicut eniin ;
vacui enimcrant, priusquam Verbum audi- Abraham unus de toto electus est mundo
rent.Quum autemgratiareplercntur, semcn ut clcctorum paucitas ostendatur; ita quo-
facli sunt Abrahse an certe [qui valeant]
; que nccesse est ut hodieque electorum sc-
adimplere semcn eorum % aeternae saluti quo- men in paucitate consistat.
tidie colligantur, donec Sfficuli consumma-
XI.
tio liat. Illud tamen est mirabiliter in mi-
uistcrio competendum, quod steliarum lu- Et sumus humiles in omnem tcrram

men, non nisi sole decedente, succcdat. hodic propter peccata nostra, et non est in
Occidit sol, quaudo Christus in passione hoc tempore princeps et propheta et dux
defunctus est crucis. Etillo decedente, uni- [V. 38].
versi sancti, tamquam stella in proprio lu- Indicia [sunt] indignationis divinae, utsa-
mine, clarueruut. ccrdotes vel prophetffi a Dei populo subtra-
(I) Ora marix. Sic cod. Genes. xxii, 17, etc. dum memora, cui modo is electorum numerus erat si-
(2) Maltiplkari cod. —
(3) Euruin. Iterum lacuna iu cut arena maris autstella? cccli, certo igitur teroiino a
codice. — (4) Mortcm. Matlli. vii, 14. — (5) Virtiitis nemine circumscribendus. Sed ha>c ad pcenitentium
foite.— (G) Qiiod exciirritmsiUm. — (7) Est. Huctantil- catus, ut dixi, in compunctionera excitandos, diri-
lum meUelee ex aliis caute adhilje, aut ipsum Verecun- gebantur. —
(8) Uxrcsiin et mox Pojiuli cod.
, ; , ;
58 VF.RKCUNDIJS
haiitiir. Duabiis eiiiin rfliiis oiiiiiis !tt,'iliir diciiiitur. » Auferct fortem, - conffssorcm
diHiijiliiia, quu' aul ad Lftniiaiii |)iTliiiit vi- (pii coiistaiitiaiii iii ailvcrsitalibus lciicl.
taiii, aut disi^ftisatiuiii ronvenit tfinimrali : < Auferet omiic robiir paiiiH -
et omufin
diicfs fiiiin pulilicii* (jiiifti iirospifiunt ncifiitiain Ifgis ft iiitclligcnliain i;vani,'f-
coniimini foiisiiluiit discijiliMif ; saffrdotcs lii. " rorlein el viriim bfllalorfin ..

loii-
vero et projiliftu.' reginiini consulunt Hpii i- gunimum videlicet et cruditum, liajrcsibus

tidi : ut, duiii utiaijUf rcs suis ordinilius obsistentem, qiii bflla spiritalia gf rf t
currunt, iii iiullo Diiiiiiniis oflViidatur. ariiiis Ifgalibus inililainlii. Judicfin ft
Ubi auteiniiidi^natiofjus vencrit, utriiin- proplietuin, » compositorem pacis (!t exhor-
(|Uf auffrct populo spiritali lior cst (jiio-
ii ; l.itorem coiivcisionis. ••
Arioliim et se-
(|iif iiuod Isaiîsdiccbiit : <> Mcff fiiiin Doiiii- nc!ii. ' Licct in iiiiilo poiianlur, urioli siiiil
natorDominus exercituuin aufcift ab Jerii- tamen bono. IIoc in loco non polcst
et iii
salfin et <ib Juda validuiii et fortcin , oiniic de malis agiiosci nain si ariolos Dciis dc :
robur panis et oiiiiic robur aiiiiu', fl îitiiii iiicilio populi siii aulcrcl, utiquc pro|)iliiis
bfllatoreni, judiffni et propliftain, et ario- lioc [potiu.sj lacit quain iratiis. Arioli dicun-
lum et sfiifm, principfin siipfr (luinqiiii- tiir qui sacrificiis et precibus quihusdiiin
ginta, et honorabilfni viiltuiii , cl consili;i- iiiipiis et funestorum veibo-
Kuasioiiibus
riuin sapieiitfin de arfliilfctis et prudcn- rum, ad diemones compelliiiit.
phanlasiiis
tein '
elo(iuii mystici. - M;ec oiniiiii spiri- Sic ergo iniitilitcr. Ktiam in boiio potcst
taliter auferuntur ab Feclcsia, diiiii iilcbcm ariolus intclligi spiritalis qui lidcli pcti- ,
suam divina caqierit correptio llaf^flliirc. tioiic impctral a Domino quod rogarct. Sc-
Quindecim eiiim rcs aufercndas cssc moii- iies vero mansueti ct tranquilli in giege
stravit ab Jerusalem et ab Jiida, quic licet Doinini cognoscuntur de quibus Moysi :
dua' videantiir, uiiiiis autciii rei si<;iii(iciiii- dictum est Klige senes (juos tu novcris
:
tiam gestant. Intra Judain fiiim tribum Jc- scncs -. .' I'^t iterum : • Cani sunt sensiis
rusalem est, latiorque et ainplior est Juda Iiominis , et aetas sencctutis vita immacula-
Jerusalem aiitfin civitiis fst familiaris Deo, ta. ^ » Auferel ergo (idelem pracdicatoreiii
ubi ejus templum est, ct s<icri(icia qiiotidie aufcret sencm ct morilius gravcm. < l'rin-
celebrantur, ubi sacerdotes obsequia spiri- cipem super qiiinquagintii et honorabiicm
taliasolvunt, qiuede cuiictis tribubus Israel vullu, » saccrdottm pra^sidcntem plebi ct
elfcta est. 1-^t fortasse illa cst siinctoruin spi- aniabilem iiniversis. « Consiliarium sapicu-
ritaliuin muilitudo, qua; sempcr obsequiis tem de architectis, " discrctorcmetaedilica-
Doininicis famulatur ,
quic visionem iKuis in torem animarum. « Prudentem verocluquii
Kol. 56. cordibus snis quotidie tenct , lioc eiiim Jy- mystici, explanatorem mysteriorum ob-
rusalem interpretatur. Jiida vero rcli']ua .scuraruinqueintelligentiarum osteudit. HaBC
pars plebis est , etsi confcssionein fidc i te- suiil quae ab Ecclesia subtrahunlur, quaiidii
net; Juda quippe Confessio iiitcrprct.itur. suiiin Dominus familiam in correiilioiicni
Non tamen talis est uti Jerusalem sanctae coarctat.
civitati poterit coniparari;ad unum utra- Hac qnoqne consideratione motus pro-
que pars Dominum pertiuet; scd illa cst po- plieta dicit El non esl in hnc tem\m'e prin-
:
tior ac melior in qua diurnis sacrificiis Do- cepK et prophela et dux. Quia utiquc in gen-
minus hoaoratur. tihus dissipati, hucillucquefcruntur, oiiiiiis
Quum ergo indignatur, et velit plebcm ablataestdigiiitasprophetalis. Eadem fiiint,
suamjustis correptionibus nagellare, « au- quuin ha'resum nobis barbara saevitia coii-
feret ab ea validuin, « martyrem scilicet, citatur, quando primatus et sacerdolinm
ipsi enim sunt qui validi Jerusalem esse ipîEtlue Scripturarum prophetia (luiescit.
(1) Prudentiim cod. Correxi ex Vulgata qu.Taixo- 1 cod. lectio, Svdlcncs requirit commcntarlas.At Seiies
Xe?ei concordat ad
Is. iii, 1,3. (2) Senes, nec dubia— 1 Vulg. Nnm. xi, 16. —(3) Immaeulata. Sap. iv, 2.
m CAINTICUM AZARIiE. 59
NeqtieholocamtomaUi, neque sacripcium, donosor, omnia sacrosancta loca igne com-

neque oblalio, nequeincenmm. Irnmolatio- bussit, ut sacrificautibus nulla occasio pa-
num genera quntuor csse distinxit Iiolo- : tuissct. Similitcr quoque quum ecclesiis
caustum, sacrificium oblalio, incensum. , pcrsequutiones nascuntur, altaria destruun-
Holocaustum dicitur, quod totum ipne contur, oedes sanctsetolluntur; nullusad sacri-
sumitur holos cnim, totum cauMi, Ic;nis di-
: ; ficaudum est locus. Qunmvis parietum con-
citur grsece Iwlocauslum dicitur totum igne

; structio non in ipsa sit Ecclesia sed fidei ,
consumtum Sacrificiiim vero, luide adipes

'
. veritas tamen frcquenter contingit sicut
, ,
igni tantummodo tradebaut, rcUquam [)ar- ipsi cxperti sumus, (|uod ablatis domibus .sa-
tem saccrdos et oblator yesccbatur. Oblatio cris,nullus fuissctorationum locus reliclus,

e\ similagine \el panibus oftercbatur. In- nobisque infelicioribus eadem vox inhaeserat
censum ex tbure vel thymiama expletum propbctalis,qunndo fuerat persequutionum
esse in dispersionc gentis Judaic», certo tc- Wandalicarum tempestas oborta ''.
stimonio comprobamus. Nnllus locus ad sacrificandum in conspe-

Sed nunc quffritur in nnbis quomodo ctu tuo et invenire misericordiam. Melius
complcatur in bolocaustum martyres of-
: moraliter coaptatur : si cuim mentcm cujus-
feruntur, qui totum corpus ct spirituni igne piam fidelis vitia captivarint^, et tamquam
charitatis inflammant. In sacrificio saH'uIa- Babylonii hostesDei templum concupiscen-
res, sed tamen fideles, de quibus ignis Do- tiae ignibus sufflammarint, altare sanctum
minicus cnnsumit quidem adipem carnalis dcstruxerint(invocationis affectum sine du-
pinguedinis, ut tcnucm ac subtileni babcnnt bio, ubi orationum sacrilicia dcfcruntur),
meutem, ne, pinguior tamquam Agag, di\i- vasa sacra transtuleriut , desideria pia in
no judicio condemnentur; reliqua vei'o pars mnlum mutarint (hoc est transferre non lo-
hominibus praebeturadYesccudum quibus : caliter, sed intellectuali*er, mores in aliud
se imitabilem monstrat. In oblatione vero comniutare, ipsiusque animae interiora), ut
illi nffernntur quibus cst cor unum ct anima exinde simul omnem divini timoris memo-
una Oblatio cx panibus fit; panis ex mul- riam alieuent, recte dicoudum est quod non
tis granis commassatur. Corpus ergo mo- sit locus ad sacrificandum iu conspectu Dei.
57. nachorura quod ex multitudiue fraterna

,
Templum quippe sanctumanimafidelis est;
consistit, etpluriraorum corda in uno~^n- ctipsum templumevellitur, quum 'nfirmita-
ritu commassantur, in oblatione offerri di- tibusexprimiturvitce.Quod,hisrebusitaque
cuntur. In inccnso autcm elccti " intelii- ablatis, quibus propitiari dicitur Dcus, non
guntur, qui nuper fidei sociantur, de qui- erit locus ulterius misericordiam iiivenire.
bus non plena lux fidci, sed fumus quidem, Neque locus ad sacrificandum in conspe-
boni tamen odoris iusurgit. Htec onuiia clu luo et invenire misericordiam Quod ad .
snbtrabuntur a nobis, quando correptio omnem Ecclesiam refcrtur, uni quoque con-
nos divinae concutit ultionis. gruit animae, quam quum Dominusdcserit,
et captivationi' hostium spiritalium subdi-
XII.
derit, holocaustomata orationum et sacrifi-
Neque locus ad sacrificandum in conspe- cium bonae operationis abstulerit oblatio- ,
ctu tuo et invenire misericordiam [v. 39]. nem quoque ab altaribus ne deferatur sub-
Venientibus iuimicis , templum succeu- movcrit, tunc infelix anima et incensura
sum est Dei, oedes sanctae combustse, altaria suavissimae charitatis dimittit his enim ;
comminuta, vasa trauslata et idcirco non : quatuor rebus humanae meuti propitiabi-
crat locus ad sacrificandum ; quoniam Na- tur Deus, et quasi mitis largitur, subtrahit
buzardan, princeps militiae regis Nabucho- indignatus.
(l)Con™m^Hni.Ignoscanl puei'i,quibushoc tritum mus in Prolegome/iis. Vossius hicsua manu scripsit

etymon. —
(2) Electi, uempe afiicaui catechiimeui. in margine Persecutio Wandalica.
: —
(4) Captiva-
— (3) Obnrtd. Quam quidem tragoediam non omisi- rent cod. forte relinendura. —
(5) Captivatio ib.
60 VliHIICtNULS
\ll quuin Kiin|ilicis profcssioticm oflcrimiis vi-
ta^; ct iiiimaculati ad liostiaiii Doiiiiiii, [iro-
lliilocau->tiniiata iioii ex iino poncro aiii- |ilii'tis(iri'ci'cntibiis, d('|)ulaiiiiir. (,>iiuiii ciiiiii
iiiiiliuiii siilciit (Urctri. AliiiiioticiiH c\ Ixi- iiiortiiicala' vita' assiimiiiiiis |)iii'italciii, cl

buH '
[in] fruHta concisis, sicut KliaH olitulit |)ro|ilictali doctrina ad siiii|)licitatcin |)i'ii-
(|U0(! cirlcstis i^'iiis absuiiisit. Aiii|iiiili( iis diiciiiiur iiiahstictain, Sainiicl iii nobis, id
c\ a^'iio lactaiite , sicut Saiiiucl oliliilit, csl |)ro|)lictia oflcrre dicitur a;;uuiii :
,
quaiulo l*liilist(L'i adversuî Israclcin \)rw- tuiic demuiii quuni IMiilistaii adversus iios
liuiit susccpcniiit. Ali(|uoticns arictcs, siciit sii ('i|)iiiiit bclla, [)crsc([uiilorcs ac da-iiio-
lM(i>scs, in ciiiisccratioiic Aaroii iil lilinruiii iics, iiii|)iils()ics [)ersc([iiiitoruiii, ([iios sola
ejuK. lu hiserô (lilfcrentiis, noiiiiedicimus iii siinplicitatc vinciinus meiitis, pcr (|uam
divinain''' [losse sa|)iciitiaiii iii liis vacuain favor (li\iiiiis aci(uii'ilur, ([iii eoruni [lolcsl
cs>c iiiliiliiuc iiilcr|)rctali(tiiil)uslial)(ii,(|iiii(l iiialiliis ol)\iarc.
erudita! sapiciitia' [irofcrat oriiaiiiciituin :'
Ariclcm holocauslumdeferrecst saccrdo-
ISovcin in liolocaiistiiiii oHcrrc, cst C.liri- martvrio coii-
tcni, vcliil |)riii('i[)ciii grcgis ,
stuin credcrc in [lassioiiiliiis iiiiiiiolatum, suinniarc. .Moralilcr autciii, caiiialcm iii iio-
in altari crucis oblatuin, et in divcrsis in- bissupcrbiam amputarc , ct [)cr cliarilalis

jiiriariiin alllicliouibus, tam([iiaiii divisio- ardorcm omiicm iii iiobis vana; [ira-sumtioiiis
nibusmcmbratiiiiincisis, artlictuiii; ut nuiic tuinorcm su[)[)laiilar(;, cl lioc esl liolocaii-
8|)utis, niiiic ala|)a, nuiic aruiidine, luiiic sliim arictis offcrre. Mcrito cl Moyscs, ([iiuiii
cola[)iris ca;derelur, nunc llagellorum cru- [loutilicalcm gratiain Aaron liliisquc cjus
cititibus vexaretur. Quuni ergo lia;c om- imponcrct, ariclcm occidit, ul c\idcutius
nia crediiiuis in C-hristo csse admissa, bo- dcmoiistrassct niilluiii [lossc altitudiiiis gra-
i,8. vcm sacrilicaimis j ct KU[)cr ligiia altaris liain in doiiio Domiiii possidcrc, nisi in ([uo
inqionimus, et per mcmbra dividimus. Scd fucrit sii|)crl)ia; arics non solum iinmola
et alitcr potcst liic sciisus iiitclligi. Divcr tus, vcruiu eliam diviuis iguibus radicilus
sis nomiiiihus ipse Dominus appcllalur :di- sufllammatus.
citur etiam Verbum
crgo Verbura Dci pcr
;
XIV.
miinitias intclligciitia' dividimus, ct igne
iiigcnii excoquimus quodam ciiiiii inllaiii-
: Scd in anima conlribulata el spiritu hu-
matioiiis ardore ingenium concitatur iit , miHationis accipianntr.
in sc diutius cxeof[ueiido,id cst, retractando >'o\it profccto pro[)heta qiiibus sacrifi-
rcni (>l)scuram,ndiiitelligeiitia; dccoctioncm ciis placari |)Olerit Deus trihulatione aninuc
perducat. Si vero supcradjecerit ct ligna, et humilitatc spiritus : « Cor enim contri-
divcrsos \idelicct sapicntia; cxitus, tunc tum ct huiniliatum Dcus noii spernit *. •'
dcnuiin holocaustum plenum offcrt Dco, ' Quid animaiu coutribularc, prudentcr cst
sil
fitque ut taurus a saccrdotihus imraoletur , iiiquirendum ; ipse nobis David alio me-
quoni.im pra;dicatio \erbi sacerdotali officio lius indieavit iu [)salmo centesimo primo,
coinmodatur. ubi oratio est paupcris mccrentis et vehe-
Ex agno autem laetante holocaustum mciilius coudolentis , ait : « Defecerunt
offerre, est innocuam atque infaiitilcm ani- sicut fumus dies mei , ct ossa raca sicut in
mam martvrio decorare, aut spiritali ser- frixorio coufrixa sunt; percussus sum sicut
\ilio in tahcrnaculo deputare ; propterea fcnum, et aruit eor mcum, quia oblitus sum
a^nus, quod cx gregibus uatus sit christia- manducare panciu meuin; a voee gcmitus
nis; ctimmaculatus pcr gratiambaptismatis mei, ndlucserunt ossa mea earni mea' \ «
factus , hostia dcputatur. Vel ccrte morali- Hoc est aniiua; contritio. Humiliationem
ter, in nobis agnuin offcrimus holocaustum, vcro spiritus sequcntcr ostcndit ,
quia « ci-
(1) Bubus non semel cod. — (2) OivUix ib. — (3) Offerat il). — (4) Speniit. I's. l, 19.— (j) ilca: Ps. ci, 4-6.
,
IN CANTICUM AZARIiE. Gl
nercm sicut pancm nian(lucnl)am, et potum sinc dubio Judaci ,
quoniam offcndcrant
meum cum flctu tcmpcrabam. •> His cnim Deum, nou iu se teucnt, scd clccto defcrunt
rebus auima couteritur, cl spiritus humilia- sacerdoti, ut pro eis offerat, quo possint
tur, ul ccelestem iudulgcntiam consequa- unam partcm saccrdotalem babere, ut buc-
tur. cellam panis comedaut, qui coelestcm simul
Quasi in holocauslis arielum et laiirorum amiserunt panem. Judaei signilicari ' mon-
et muHitudine agnorum pinguium [v. 40]. strantur, a quibus dignitas saccrdotii trans-
Corporaliiimsacrificioruin iiolocausta tripli- lata ,
nostro cst Poiitifici commodata, qui
citcr dcfcruntur, arietum, taurorum et ag- sccundum ordincm Mclcliiscdccb immolat
uorum, sicut cst supcrius comprobatum. Patri. Dcfcccrunt crgo in cis sacerdolia,
Spiritalium \cro similitcr tria sunt gcncra, ita ut unam partcm liabcre sacerdotii vix
martyrium , inorti(icalio mundi , ct bapti- possuut ,
quod sola visione carnali proe-
smum. IMartyribus, tauri ; mortificatis ac ferre saccrdotium vidcantur. Sacerdotes
rcnuntiantibus steculo, arictes, quia e.vinde enim veri duas habcnt sacerdotii ])artes, ut
sa'pc gregis cliguntur doctores agnis piii- ;
tam spiritu quain corporc pr;cfcrant sancti-
59. guibus baptizali ueophyti coaptantur. Iii tatem. Propterca dicit Apostolus : « Pre-
his se sacriliciis sancta dcleclatur auima sbyteri duplici houore funguntur * » qiiia
spiritalitcr immolari ;
qna-rit ciiim se super in vcrho laborant, ct qua; vcrbis annun-
sanctum altare Jcrusalcm, patriu;beatorum, tiant, faclis osteudunt. Ipse est duplc\ pre-
offcrre : quia noii omnium haec dignitas sbyteri honor, queni judaica atque ba^retica
Iiabctur, ut in altnrio Domiiii dclibcntur; sacerdotia iion poterunt obtincre : quia una
scd alii sunt qui dcferunt sacriricia sancla, taiitum cligunt, ut sola cariialis specio vi-
aliiqui in altario deferuntur ca>teri vero , sionis pontiliccs demonstrentur Dicuntenim .
circumstaut ab his obsequiis longe scmoti, et non iaciunt; proptcr quod Domiiius aic-
scd lamcii oblatioiiis saucta; participcs liunt. bat « Qua; dicunt, fiicitc; qufc autcm fa-
:
l^lgo quidem nrbitror unum Deum illum so- ciuiit, fiicere nolite '. » Comedentcs liucccl-
liiin cssc pontificcni iiostrum, qui tria qua lam legis, quia vivum paiiein pcrdidcruut
dixinnis sacriticia ct tamquam j)uras obla- Evangcliuiii, vcniunt taaicn eliam cx ipsis,
lioncs in conspcctu dcfcrct Patiis. Ouod iii ut uostcr pro eis elcctus Saccrdos exorct.
bis spiritii pruspicicns, lacrymabilitcr pro- IVcc illud vacat, quod ncc arietcs, ncc
])hcta suspirat, sacriliciis talilnis desidcrans boves pingues, scd soli agni dicunlur, quia
immolari. omnis incorrupta; cariiis et anima' plcni-
Ego vcro iieccator ct iu domo Dci abjc- tudo in baptizalis infautibus vigct quos :
ctior, hoc non audeo postiilare ncc eiiim <?t indulgentia pcccatorum et pinguior pul-
;
dcbeomajora qua;rerc, quianec in infcrio- chritudo incorrupti corporis comilantnr.

rihus dignus sum numcrari. Sed taincu ,
Quis enim hujus a'tatis cxccdcns simpliccm
Jesu bonc, qui quasvelis, oblationcs defc- vitain, non actu ac \isu, aut cogitalioiic,
rcs' Patri, obsccro ntmc quoquc in siniila- aut visionc, lascivam acicm dclictorum at-
giuc charitatis commassare digncris, ctaqua traxil?quam illi non habcntcs, agnipingucs
.sancti Spiritus fermentarc, et igue purili- inbolocaustum Dominicum defcruntur.
calionis cxcoqucrc, ut indignam tortulam Sic fial sacrificium noslrum in conspeciu
panis dignam facias altaribus vcnerandis '-.
tuohodie. Sacriticium Domiiii nonliodielitin
Hauc cnim tortulam panis posteri Heli modum [quo] quotidie fit ". Hodie fit, quia
(1) Deferes ut supra defcrel. Nihil cciisoo mutan- quidcm opinion», panes, non mappnlas tantnm pra'-
dum.— (2) Veneraudix. Elefxanter rcspicit Lcvit. vii, tendnnt, in Act. .S.S. octobr. t. vi, p. 8. — (:i) Siijni/i-
9-12. Nc(IUl' iuile alicna sunt priscie ielatis cluislianic care coii.- {i) Funrjimliir. 1 Tim. v, 17.— (5) Aulile.
inonumeiila non panca, (]nil)us vcl nnns panis vel Mattli. xxiii, 3. — (6) Dummi inm eollidie fil iii iiio-
pluics (lari dicariqne vidcntur. Vidc iuiprimis insi- diim collidie Coclicem habes, lcclor,
flt. quem videsis
unempicturamSS. martyrumCapnanorum, (iui,mea aii In mclius emendaveris.
—
82 VKHKCUNDUS
hodii' stniper est apiid Dfum. Non ('iiiiii (nuxiiiispintiiliusacririeiiuogiiosouiilur. Kt
iipud illuiii (lit-s difi su(-(-idit , aut teiiipus i(|(o liicr^mo-eproplicta d(poscit,utdimiior
teiupore coniinulatur : sed liodie 8eui|)(r liaheutur in cuiispcctu Duniiiii deliliari.
e(«t ,
quia p(-r|ietuiis a|)U(l illuiii cst dics.
ainsiifitui) ttiu, lioc
XV.
(Jiiod autciii ailjccit : iii
proplicta '
sul)iiilclli;,'cii(liiiii ostciidit, (|iiiu Et peifice subseiiuenles te. Quu;ritur (juid
iiiulta suiit sacriliciu (piu- oflcruiitur Dco, .seriiio lalis osteiidat?Qiiod ait pr^fe, (luia
sed loitiissc iioii cjiis coiispci-liii pru.'S(-ii- dictuiii (-st : » Pcrlicc ^jrcssus incos in si;-
tantur. Nod euiiii oiniiia sacriliciu suscipil initistiiis, utiioii niuvcuiitur vestij{iunieu\>
Deus, sed sccuiiduin (juod illc ])uram ad su undc aiiparct dixissc perfice , stahili, sive
viderit conscicntiani intucri , sic ctiaiii conliinia. Proptcrca adjccil : « IJt nou iiiu-
aut rccipit siicriticiiini , aiit rcpcllit. 'Iria vcantur vcsli;;ia iiica. Qiiod ciiiin liriniiiii
euiin in no.stris siicriliciis opcrantur : aut cst at(|ue stahilituiu iiullis advcrsilatiluis
Ful. co. eniiii rccipit cii, ct statini oiiiuihus inoii- coinniuvetur. Sequciitcs it.iquc Dcuin pcrli-
strat; aut rcpcllif, ct siniilitcr niiinilVslat; ciiiiitur, sive pcrlccti suut, seu stahiliti
vel certe acccpta scu rcpulsa iiiui iiiiini- consistunt. Iluniilitiiteni taineu iu lioc pro-
festat. iMinusne terliiiiii qund est? oslcu- lilictica- jjratiu' dcinonstrat, in eo quod ad-
dit quidciu placituni , sciinon placituin ,
jccit seiiuentes ; qui cniin suhsc(|uuiitur.
sed post tcmpora diuturna. Siisccpit .sa- discipuli sunt inlia;rcntcs iniigistro; qui
cririciuiu Ahcl , Movsi, Manuclis, (piod iiutciu pricccduiit, inimici sunt re.sistcntcs
dcscendit iunis, illico siilfliiininavit. licpulit Dco. Idcirco Domiuiis Pelrosihi consiliuni
sacrifieium ('.;iiu, Datliuii ct .\liiroii ct du- inutile dunti ct nolcnti se ad passioiicm pcr-
eentoruin quimiuatjinta levitiirum (lui eo- duci, quum ipse annuntiaret fiituiie sihi
runi fiicraiit .scctatorcs ;
quos (livinns iguis inortis cxilum imniincrc, ait : « Rcdi rctro
in sacriticiis ohlationc ' coiisuinsit. .\cc noii iiic Salaiia '
! ' Hoc est, iiuli piu!ccderc
etiam 0/.i£e, cui Iepra> ilUita est piaga. Sed tiimqiiJim inimicus , sed suhsequere lam-
elilloriim, (|uibus dicchat Dominiis : Si (inam discipulus. iNuli consilium dare ma-
pecus clauduni aut ciEcuin aut ahjcctum yistro, sed acqniesce uiugistri consilio. VA
offeratis duci vestro, nonne conspuct in fa- hoc « Redi retro nie,
est : ut mc suhse- <•
ciein vestrain, et rcpcllct illud a sc? Kt ecce quiiris,non ut pricccdas; ut a me docearis,

vos ohtulistis illud milii '. » .\ut iicccpit non ut tuniedoceas; ut imiteris quod fucio,
quidem sacrificia, sed acceptain ahdito suo nou ut pcr te mihi e.xcitetur formido. jNaiu
tcnet, ncc hnminibus manifcstat, nisi quum ct Diaholo hoc idem dixenit Redi retro, : <>
ejus voluntas volucrit puhlicare, aut apiid Satana". » Scd non adjecit » Me, » quod :
se cognitum tantummodo retinet sicut ac- : Petro ait: Relrome. « IUumenimretror-

cepit sacrificia Salomonis in Gahaon, et Jo- sum sic repulit, non ut vcldiscipulus con-
sice, [et] regis Ezccliiae quando celebritatem seiiuatur , sed ut iniinicus coufundatur.
paschae congregato populo consummavit. 1'ctro vcro sic retro se revocavit, ut humi-
Nec tamen indicia quaelihet percepti mou- lieiur, et huniiliatus sequatur. Has tamcn
strantur sacrificii. Mauifcste ergo Scriptura (liffereutias disceruere non est parva; gra-
demonstrat qus repulsa, vel quie siguifi- liic, (|uod alii sequantur, alii pra;ccdant
centur accepta, vel de quibus niliil comme- Domiuum, alii coUaterati jungantur '. Sed
morat tale. Ita enim etiam in spiritalibus de eis qui sequuntur, alii longius, alii vici-
evenit sacrificiis ,
qnee in orationihus defe- nius appropiuquant * ; nonnulli etiain com-
runtur ut sicut corporalia sacrificia tribus
: primunt Jesum, hoc est quod ei Petrus
et
in partibus differentiaesuntdemoustrala, ita aiehat : •< quando Haemorrusa * limbriamte-
(1) Prophetix (mkI.— (2) In sacrificiis oblationes ib. 10. — (7) Junfjiintitr cod. — (8) Appropinqtient cod.
— (.1)Mihi. Malach. i, 8. — (4) Mea. Ps. xvi, 5. - ('J) Aiiiorreusa. cod. ct paulo post Emerruosam, alias
(5) Satana. Marc. viii, 33.— (6) Satana. Matth. iv. Amorruosain, qua; ad graccam voceu retlecto.
::
m CANTICUM AZARIiE. 63
tigit Salvatoris': « Magistcr, turbae le coin- quimur Jesum, appropiare non possumus
primuiit, et dicls : quis me tetigit ' ? » Sed praecedenti.Discipuli quoque sequuntur
agnosce quando praetercant et subscfiuan- eum non longo intervallo sedinterhaercntes ,
turturbae, quandotantum seqiiaiitur.Quum magistri vestigiis quia qui ndhaerent vesti-

;
*'• giis ejus, accij)iunt de doctrina illius. Ex

Jesus Jerosoljmam introisset, turbae prae-
cedebant et sequebantur^. Quum vero de ipsis ergo cligunlur qui ad siiiistra vel ad
Jericho exisset, scquehantur eum tantiim. dextera deputentur ut incdius Jesus in- ,
Quando ad inortuain Centurionisfiliain ain- Moyses quippe quuin

tcr caeteroshonorctur.
bulabat, ct Haemorrnsam in itinere sana- virgam manibus velut crucis teneret
in ,
bat, turbis compriinebatur. signuni, Aaron et Ur susteutantes manus a

dextris et sinistris consistuut, quia diffe-
XVf. reiitiae sunt mcritorum inter eos, qui unius
vcxilli spiritalislignum fide tenent, et circa
Quanta in his putas mystcriorum obtexi- Domiiium deputantnr. Illi autem qui coin-
tur altitudo? lcns Jesus ad Jerusalem, et piimuut .lesum, Haemorrusam sauantem
< cElestem patriam revisere contendens, pra;- (gentilis videlicet plcbis fluxum peccalorum
niisit turbas sanctorum, qui vel nasceiuii pcr indulgentiam diluentem), et Centurio-
ordine, vel passiouis teinpore, proeierunt nis volentem (popularem
filiam suscitarc
ipsiergo sunt qui praeeucurrerunt eum ab turbain defunctam resusci-
infidelitate ^
Abel usquead ZachariametJoannem filium taie quaerentem), comprimit turba. Sed nos
cjus. Oinnes qui Christi sperabant advcn- adi.aerere Jesum, non comprimere cupi-
tuin, et in ejus fidein crcdentes praeventi sunt inus; quia compriinunteum Judaei, quinon
inorte,priusquam nasccretur iii carne, hi tautum morti damuarunt, verum etiam re-
praecedebant eum. Qui vero nunc fidein in suigentem crcdere noluerunt.
cum habcnt subsequnntur ilhim. Sed ta-
,
men omnibns unius vocis resouat cantilena XVII.

'•
Benedictus qui veiiit in nonuue nomiiii,
hosaniia filio Diivid'! >> Quum vero in Je- Et perfice subsequenles le. Id ipsud ° per-
lichocivitate moraretur, sequcliatur et euni tlci non aequali modo aut mensura omnes
turba, etlongiusincedens comitabatur ''
Je- qui perficiuntur, cousistunt. Aliudest eniin
sum. Nec dum cniin illain voccm poterat de- pcrfici tantuiu, aliud sicut cervus perfici :
cantare, quam inJerusaleinpopulus decau- dictum est euim : <> Qni perfecit pedes meos
tabat. Jericho est civitas anathematis, divina iauquamcervi,etsuperexcelsastatuetine^."
virtule destrucla, ci\ilas quam non gla- Vide jam quanta sit mystici latitudo ser-
<Iius, sed tuba sacerdotalis destruxit. Hac inonis. Hic simpliciter ait : Perfice subse-
crgo civitas mundum id est carnalis , , quentes te. Aliud est : « Perficere gressus
multitudinis significat plebem, quae siccre- nicos semitis tuis, ul non moveantur ve-
iii
dit in Christum, et eum in bujus vitae iti- stigiamea*. - Et itcrum « Qui perfecit :
nere comitatur, ut a longinquo tamen se- pcdes meos tamquam cervi. » Hic omnibus
quatur, quia ei propinquare non possit. In excellentissime perficitur, quisquis ut cer-
Jericho eniin posita est, qiiae interpretatur vus perficitur.
Luna, per quam mortalis vitae mutatio de- Sed et hoc velim iuquirere cur cervi si- :
monstratur. Quum ergo ndhucmutabilitati militudinem et non aliorum animalium be-

subjiciinur carnis, et in hujus mundi con- stiarumque ingentium propheta poposcit.
versalione tamquam iii Jericho tenemur, Cervi hanc habent firmilatem fortioris na-
quae auathema est populo Dei, a longe se- turae, ut tautum in pedibus valeant, quan- foI- «2.
(1) Tetigit. Marc. v, 30. — (2) Sequebantur. Matth. (5) liifidelitatem cod. — (6) Ipsiitl codicis lcclio rara.
XXI, 9. — (3) Daiid. Ib. — (4) Comilatur ibidem. — (7) — Me. Ps. XVII, 34. - (8) Mea. Ps. xvi, 15.
(ii vi:iu:c;uiNDiJs
Iniii titti) ('iii'|ioi't; uiiii |ira'Vulout : i|uutu coiitigcrit illiiiii (|iii liitril oiiiiiiiuu prioi'
tiiiiii iii iiiiiiitilnis rut-riiit, il iii alliorilius ali(|uaiituliiiii dilassuri, rcli(|uit ordincm
lt)ci-> iiii'(iiii|iit'lit'iisil)ili'.s curhu tlit uiitur ', priiiiuiii, ct post oiiiiics ('oiiiiiicaiis, iii illti
etiaiii ilc aliiiiplis lua-cijiiliis ([uoticiis sc i|iii fiicrat ii(>\ishiiiiiis, iii('uiiibit;cl sic lit iit
Ueorsumimniiltuiit, itu |)e(libusexci|iiuiitur iuviccm se, rutioiialiquudum ({cnuini judi-

illasis, ut dc ulto vciiisst! nou scutiaiitiir. cii dis|tciisalioiic, coiivcctciil. Ilis crgo saii-
Miilla cst virtus iu ccrvis ([uos vciiatoics ctus \irsc comparaii piaôplat : iit coriii-
iu uioiitil>U!> uut iu s)l\is uullatcuus aiiprc- bus suiH, videliccl duobus testiimcutis spi-
liciuluul. Horuiii coriiiia iiicdiciiialia tssc rilalcs angiics dc doiiio siii cordis cxpcllat.
tlicuiitur ct di\ci'soruiii ajita usiluis iiicdi- (^)uuiiiciiiiii scpcrcliarilatisllaiiiiiiam fctciit
eorum : maxiinc in dcvtro cflicicus - luc- sufllammari, liic si dilatatam babticrit in
dcla prafcrtur. llbicuiii(|iic cxiiidc succcii- dilcctionc virtutciii, discctiii pcitiirbatioiK!
dcris, scr|)cutciii illico fu;;as. Quiciiiiuiui! vitabujus, taiiiiiuaiii iii iiiarc, alioriimoiicru
coi-uiu caniibiis tciii|)()rc iiialutiiio,(iUoti(ti(', supporlarc; ut illud aposloliciiiii (^xjilcal :
utitur jcjuiius, fcrtur fcbriiius iiiiiii(|iiaiii " liiviccm oiicra vcstra porlalc^. » \1 ali-
puls:iri , si tamcu iu iiiio vuliicrc jiifiulcii- mciitum spirilalis cibi vcsccnlibus pra^bciis,
tur. (jiioliciis sciiio i)ra'f;nnciitiir, liabita- ab oiiiiii cos lacit spirilalium inliriiiilatiiiii
cula scriiciituiu iiiiiuiruut, ct iiuipiuiit cos a'griliKliuc libcrarc. i:t idcirco (licluiu cst :
li;ililii iiariuiu provocaic; (luuimiuc scriicii- <' Qui pcrlicit pcdcs mcos taiiKiuam ccrvi,
tcs, sliiiuilati fiiroic, (iiiiiii \ciicii() rcplcNC- ct super cxcclsa slutuet ine. «
riiit fauccs, ct \clul ullorcs scvolucriut dc-

XVllI.
fcnsarc egressi, illico rapiuntur a cervis.
Qiiumiiuc cos coiiicdcriiit, aidciiti sufllam- Qmnlam non eal cunftisin /i/.s' (jnl conft-
mati vcuciio, fuutium sibi rivos iiniiiiruiit. dunl in le. Aliudesl crcdcrc iii Drinii, aliiid
Ad quosdum \cncrint, ct abundanli saturi- coufiderc : iiiulti eiiim crcduiil, scd pauci
tatc potavcriut ai|uairi, ibidciii coriiibus ca- conliduiit. Qui vero vciiitiiil ad ciiiii, cic-
rcut, statiiiKiuc rcii()\aiit juvciiliitciii '. Sic duut iii ciiiu. Scd iioii oiiiiics coiilidiiul.
(it iit ccntum ct co amplius aiiiiis vivant, Proplcr quod dictum cst : « INam cl da^mo-
iîcul prodidit Alcxaiidcr Maccdo, (iiii ccr- iics crcdunt ct contrcniiscunt". " 'raiii boiii
voruiu ccrvicibus tonjucs ''

, cuiu dcsi- quani mali crcdunt, scd non conliduiit.
f^natione temporis, obligavit, (luos contigit Confiduut illi quibus diclum cst « Conli- :
post tcntum aiinorum ct co aiiiplius curri- ditc in mc, quia cgo vici inundum '. " Ap-
cula dcliiicri, ct adliuc juvciiiorcs cl vcgc- parct crgo ct bonos ct iiudos credcrc possc,
lcs invcniri. Vviv omnibus ciiim fcrunlur conlidcrc autcm non iiisi solos bonos et iidc
nuliis iniirmitatibus concjuassari. Si (luaiido pienos possc. « Qiii cuiin coiilidunt in l)o-
disponunt maria commcare, grcgatiin am- mino, sicut monsSion*. >- Acc iioii iiiimo-
bulant ct sc ordinc longo disponuiit, por- bili lirmitatc proplicta fundalus ait : « Iii
tautcs se iiiviccm cruribus suis, ut prior Domiuo confido. Quomodo dicctis aiiimic
qui fucrit, caput scquentis in suo crure mca' Trausuiigra in inoiitcm sicut passcr"?..
:
supportet. l':t sccuudus itidcm tcrlium por- talibus crgo iiulia cst coufusio quia suo- foI.
tat; ct sic lit ut se invicemtolcraudo, maria rum vitiorum non subjiciuntur opprobriis.
\alcant comincarc. Si quaudo lassus in eis Sic cnim puii suut actibus, puri iiioiibus,
vel iinbccillis fucrit unus, post oniucs assc- puri convcrsationc , ut nulla sit coufusio
quitur, ut ab oimiibus tolcrctur. Si quidcm conlidcnlibus iii cuui.
(I) Dicuiiliir L)c fcrvi nalura (luuiiiu) lcgenJus p.358 scd coiil. cum p. i'.8, 389, iol.— i) Cudc uescio
; (
riinius iu II. N. 1. viii, n. 60. — ('2) h'/'/ici(iiil coil. quo glosscmalc, liuc codiii inscrliiiu.Scd vidc \elusla-
— (3) Jiivciiliilcni. Novit cerle Vcrccundus 1'liy- tem apocrypliorum liLicHorum .\lc.\audri dc luiliiris
siolouuni luislrum, iiucin infia disertc ineiuiiiit, liic rcrum. — (5) 1'orltire cod. Galat. vi, 2. — (c.) Ctin-
vero loci luculcutcr cxpilat ct îapaîfaaTtzii; icillii- treincscunt cod. Jac. ii, l',i. — (7) Muiultim. Joan.
bctex cap. xxxii,quod legercest in tomo supcrinrc, XVI, 33.— (8) S'mii. Ps. cxxiv, I.- (9) 1'nsser. Ps.x, 2.
»
IN CANTICUM AZARI^. Gi:
Hujiis verbi profunditatem duin mccum siscogitationum illusionibus non ab eo ab-

perpendo diutius, admiror nimis, ct vim ipsum solunimodo cogitamus,
duciiiuir, sed
vcrbi scntio taiiluni, non taiiicn apprc- toto cum corde fatcmur. Itidcmque si
hendo. Confidcrc, cst fiduciain plcnain in ipsum loquiuiur verbuiu, quod vcrum in
Deum liabere, qua; in oiuni pctitionc a Do- ore portamus, et eructarint labia nostra
mino uon potcst contristari '. Et propterca " bymnum, quum docuerit uos justificatio-
non est ci coufusio dui)lici ratiouc quia : ncssuns tunc coufitebimurei nimis inore
",>•
peccatornm coiiscicutia iion rcmordctur, nosfro. Ubi autem simplex est oris confes-
unde potcst confundi aut quia unmquain ; sio, juncta crudita} meutis intentioni, qmv
in suo confunditur postnlatn, dum aliquid scinpcriniicereat Dco, non cordc nimis, sed
volueritiinpetrare. Scd vidc quam iiiconi- uimis in ore confitemur : quia fidei confcs-
prebcusibiliter proplicliciis tcmpcratus cst sio dirigitur in Dcnni.
sermo, in eo quod ait : Quoniam non est Confessionis quippc trcs sunt spccics :
confiisio. Nou dicit : (J|uia uoii iit coiifn- aiit cniiu pcccata uostra coufitcmur, sicut
sio; sed quia non esl coiifusio. Sa^pc eiiini dietum Ne tradas bestiis aniiuas con-
cst : »
fit nobis confusio, duin falsis provocainur filentcs tibi'. Aut fidem Domini confite-
»
opprobriis, sed si falsa suut, tua conscicn- inur, ut scriptuiucst: «Etquicumque coiifi-
lianon rcmordctiir. ^''it quidcin confusio, tctur me coram liominibus, confilcbor illum
sed non cst confusio, quia mcns qua; con- et cgo coram Patre meo qui cst in coelis *.
tagionc criminis non commovetur objccii, Aut confitemur Dcum, id cst glorificamus,
etiam si ei (iat " confusio, non cst lamcn qucmadmoduiu Dominus ait « Confiteor :
illi confusio. tibi, Patcr, Doininc cceli ct tcrroe". » Non

XIX. non babuit, ncque fi-
uli([uc pcccata qii;e
dcm mart^rii, scd giorificationis '" laudcm
Etnxinc exseqnimur in tolo conle , limc- cxliibuit Patri.
mus le, quivrimus faciem tuam, ne confun-
dasnos [v. 41]. XX.
Huic rci quod dici solct
similc est :
n Confitcbor til)i, Domine, in loto cordc Sequimur in lolo corde, et timcmus le
meo '. » Et Confitcbor Domiuo nimis in

: '•
[v. 42], lamqnam discipuli magistrura, vel
orc meo. » Et : « Confitcbor tibi, Doiiiiiic, scrvi dominum scquimur. Ex tolo cordesc-
quouiam exaudisti vcrba oris mei '. » Aliud quimur, si uon al) co in aliquid aliuduostra
est in toto corde sequi, aliud in toto cordc mcus aliquantuliim dcflcctatur, sed ut in
confitcri, aliud nimis confiteri in orc mco, toto cordc Deuin cogitemus, timorcmqne ev
aliud tantuinmodo conliteri, boc cst quod boc cjus illico capiamus, ut illud proece-
dictuin est : Quae occulta sunt Domino
« ptuin valcamus implcrc : « Diligcs Domi-
Dco nostro, quae autcm uiauifcsta sunt tibi iium Dcum tuum ex toto cordc tuo, ct ex
etfiliis tuis\ » Occultaj cordis cogitalioncs tota anima tua, et ex tota virtute tua " » .
Domiiio soli coguita; sunt. Qua; autcm Quid est cx tofo corde Dcum diligere, nisi
visibilitcr corporali opere consummantur, ipsum solnmmodo cogitare? quia dc corde
tibi et filiis tuis manifesta sunt. Si crgo cogitationes ascendunt. Ex tota anima, quid
uullns in uol)is amor carnnlis, nulla tcrrena! est? Ex internffi conscieutiae affcctu Domi-
vanitatis corruptio, scd plena est in Dci nuin dcicctari, ut ipsa nostra interna in
dilectioneperfectio, sine dubiointotocordc ejns dulccdine couqniescant. Ex tota vir-
nostro confitcbimur Domino. Qnum diver- tute Dcum diligere, est omni constantiapro
(I) CoHtiisfore cod.— (2) Si ci ficl ib. — (3) Mco. (6) TiKis.Vs. cxvin, 171.— (7) Tibi. Vs. Lxxiir, 19.—
Ps. IX, ).. Deinde : Ts. cviil, 30.— (i) Mci. Ts. cxvii, (8) Cwlis Mallh. x,32.— (9) Tcriw. Mattli.xi, 25.—
28. — (5) Tuis. Dciiter. xxix, 29, paice mutatum. — (10) Gloriflcalioiiem (Oil.— (II) Tiui. Matth. xxii, 37.
IV. 5
;,
fiO VEIUXIUNDUS
illo adversa 8U8ci|)frc , mnrtpm ampUTli, xxr.
iiilulcniliili.i ^ratiilaiitiT uiii|il('('ti.
Etnuierimui faciein tttam, ne confttitdas Quod aulein adjecit : ne Ciinfuiidus no»

nos. [\. i">[, scil jilurimos qua-rcrc ficiciu Dci
\\i facicm pravseiiliuin agiio8ce, vcl iiiu- ct iiun invciiirc ,cl ob huc noii conluiidi
jcstaltiii, i|uaiii |)i'ojili(lai(>j;iu)sicrc volciis, [irccalur, sicul dictum csl : <•
Quiciciit me
i|iia-i'it 8c iioii coiituiuli. rriliUHcuim iiiodi.s muli, ct iion iiivcnicnl *. >- Voleiis ita([uc ho
Kul. fii. fucics Doiniiii (|iiuTitur, lidc, coiifcssioiic, al) cis Kcgrcgiiri, ([Uicsitiim a sc Domiunm
ciuivcrsutioiic. lioc alibi proplictii dicchat : jioscit lacrviiiiihilitcr noii c(»nluu(li.
" Prifoccupciiius iucicm cjus iu contcs- Et fac, iKibiscum secuiiduiti majcstatein
siune ' .
« tuam. Quiim dicit sccundain majcstalevi
Scd taiiicn aliiiuid iiitcicst (juicrcre l'a- tuaiii, omiiciu liiimani gciicris liihorciiiiihjc-
ciciii Doiiiiiii, cl pia'occu|)are cam. Quo.'- cit, scicns nihii cssc homiucni, nisicumillo
ril illc (jiii dc dic iu diciii laci vinis gcmiti- fucrit Dcus. Mcrito iion ait fac nohiscum:
liuxpic cjus advi iitiiin cxspcctat , ct ah- sccuuda ()[)cra iiostra, sccimdiim mcritam
scntcm dcsidcral advcuirc. l*ricocciiput au- rctrihutioiicm, .scd secunduin inajestalem
tem, qui prae ca-tcris acrioris iiislitnti tuam. Donoruin hic spiritulium divcrsita-
cliarilatc icrvcntiiis pi(ili<it, cl cmergciis tcm ostcndit. Aliiis ((uippc dicit « Fao :
cvccllculi piolcctu, uoii solus currit, scd ct mcciim siguiim iii hoiio '. ' Aiius « rac :
alios secum iuvitat : sic arbitror Paulum cuin servo tuo .secunduin nKignam niiseri-*
(pii licct cvocatioue fuissct iiiultis poslcrior, cordiam tuam ". Istc aulciii ;iit Sed far,
<> :
pia-occupabal tamcn pciic'- cuiiclis iiiajo- iiohiscuin juxla mujestatcin ' tuam. ^'on
ribus suis faciem Domiui. Indc ct vdut ail Ostende nobis majestatcm tuara, quia
:
cvliorlatorius scrmo positiis csl : « Praôc- iii orationibus ordo cst rcscrvandus. l'ri-
cupciiius lacicin cjus, •• quia iii majori di- iiiiim ordiiicmiiostulavit sccundum serva- ;
lcctionc voluntas potius per gratiam, ([uani vit. Hoc est eiiim primum, ut faciat in no-
ncccs.sitas pcr praHcptuin in cum ''
ibit; cl l)is sccundum m;ijcslatcin suam postea, ;
gcncralc cst oiiinium (lUicrere f.icicm Dci dcmonslrcl iilain nohis.

pruôccupare autcm nonuisi paucorum cst, Sed altius intucor in eo quod ait Fac :
atfiuc niagnoruin. l'udc inystcrio positus nobiscum .tecundum niajestalem luani. M;i-
ipsc luimcrus dcdicatur psalmus cstcnim :
jcstas Doiniiii subslautia cjus cst. Substan-
iioiKigcsimus ([uartus; iii ([iio illud agno- tiiiautcmcjus oinnium virtutum cajiax cst,
scitur, quia aliquid liabct comrnune ctim id est, onniino virtus cst. Si
miscricordiam
caeleris, aliquid cxcedens nonagenarius : volucris, hoc est. Si clemcntiam, lioc. Si
eniin numcrus in liltcrisgriccis ubi nunicri pictas, idein. Si mansuetudo, vcl sancti-
currunt, cxtra ordincm cst ;
quaternarius licatio, vclpuritas, aut quidcinid volucris
autcin ordine suo currit. Hoc significantc appellare, hoc majestas Domini est quia :
Spiritu prophetiae, quia hi qui priccurrunt sic simplex ct sincera est, ut quidquid vir-
auimo, pricoccupant faciem J)oinini, et dum tutis ap[)ellari potcst, hoc sit. >'on cnim sic
in corpore vivunt, ejus possunt sua lumen in cst, sicut Iiomo, utaliud sit ipse, aliud ejus
conscicncia contemplare aliqnid habcnt : snpientiii, aliud cjus miscricordia; sed ipsa
comuuiiie cuin liis cuni quibus proficiuiit ."âpientia, i|)sa cst in Dco substantia, ipsa
aliquid speciale, quod fortasse adliuc alii cst etiain misericordia. Quid([uid cnim no-
ncqucunt imitari. minare volueris, hoc illa est siin[)lcx ct bona
substantia. Fac ergo nobiscim, ait, secun-
(1) Confcxsimie. Vs. vciv, 2. — (•).) Piw malira. rcnienl. .lo.m. vii, a'i.» —(5) liono. Ps. ixxxv, 17.—
- (3) Praccpliwi meum distinttius in cod.— (4) Iii- ((i) Tuam. r,-;. cxvui, 124.— (7) Afansiieludiiiem cod.
IN CANTICUM AZARLE 67
dum majestalem iiiam, qiiia quidquid iu damur : in liis enim rebusomnis delictorum
uobis facere volueris, si secuudum quod tu cunuilus aggcratur. Nolens peccare fragili-
es, feceris, niliil auiplius iudigemus, quia tate compellitur « Video enim aliam legeni
:
oinuium bonorum fous lu solus es, Deus. in membris meis rcpugnantem iegi mentis
mca; et caplivantem rae in lege peccati per
XXTI. ignorantiam-. » Sicut Saul dejectus est, qui
dum \ideretur liona seclare, Deum offen-
El accundum muUiludinem miseraiio- dit. Inde etiam David pcDuitudinem geritet
mim luantm. dicit « Delicla juventutis mea3 et ignoran-
:
Mulla miseria multam niiserationem ex- tiie niea; ue memincris ^ « Volcns rex Saul .
poscit; quia quanto fuerit calamitas pres- Deum offendit, qui priori tempore magos
surarum, tanto est necessaria pietas misera- et ariolossubmovit, exsecratus eorum ne-
lionum, quorum uumerum appreliendere quitiam; quos postca reversus est honorare,
perJiflicile est. Prima miseralio est agni- quum eousuleret Pythouissam ac per somnia
tiouem liominibus infundere Deitatis. Se- responsa quasiisset. Similiter quo(|uc voleus
cunda miseratio est pcccatorum compun- Assa peccavit, qui coramouitus ab Anania
ctionem inferre. Tertia miseratio est in eo proplieta quod Dorainum offcudisset, cum
perseverantiam concessam liaberc. Quarta, exprobratione repulit eum et in ncrvura
a periculis i-eservari. Quinta, in angustiis conjecil. tt hoc est delinqucre voluntate,
non diu derelinqui. Sexta, ut in omnibus scire bonum et contra conscientiam pravum
actibus veritas nos in se erudiat piaece- aliquid perpetrare. Da-monieis tentatioui-
dcndo. Sicque fit ut multa^ siut miseratio- bus victus cst David, quum Satan iutrois-
ues Domiui, quarum numerus non potest setin domumejus, et eum ad numerandam
inveniri. populorum muUitudinem '
corapulisset.
Sccundum nntUiludinem miseraiionum Eodemque tentatiouis iucursu ipse primus
ttiarum respice iu me. Non uuius rei mise- circumvcntus est horao. Si ergo in his re-
ricordiam lai'giaris, sed omnium qua; scis bus quatuor incidentes magnaniraos lon-
nobis utilitcr convcnire. Multi cnim mise- ganiniitatc divina paticutia supporfat, pra;-
ricordiam a Deo sunt consequuti, dum bens singulis iucursionibus niiscricordiae
unius reigratiamcommerentnr. Scd aliundc largitatera,secundum mullUudinem mise-
sunt dcstituti, sicut Israel misericordinm rationum suaruni faciet uobis. Quuni au-
consequutus est, quunTPliaraouis dominio tem pcccantes relinquiniur, est quidera mi-
caruisset; per maris Rubri profuuda, sericordia quia nou statim punimur, ut
,
ducc Domino, perti-ansisset ; in solitudiue recorderaur poenitendo, in quibus nol)is

nianna cibum sumsissct; advcrsus inimicos quura bene sunt gesta, sed nou multitudi-
victoriam habuisset, et alia multa quae in- uis misericordia quum uou dignatur in ,
grato suut populo commodata In his om- '

.
omuihus raisereri. Multitudo ergo raisera-
nibus niisericordiiE contributa^ sunt Dei; tionum est, quum in onraiLus actibus, iu
sed quia contumax ubique populus terram oranibus dispositionibus, iu orauibus vcrbis
non meruit promissionisintrare, uon sunt et cogitationibus conservaraur.
multitudinis miserationis donum conse-
quuti. Cum ergo singulis incursionibus XXIII.
nostris, singulisque fragilitatibus, in qui-
bus aut nolentes peceamus, aut ignorautes Nani est alia quae niagna misericordia
erramus, aut peecato volentes obsistere nou nuncupalur ; aliud cst enim mnlta miseri-
valemus, aut daemonica seduclione circum- cordia, aliud magna : » Quoniam niiseri-
(1) Commodati eod. (2) Ifjnoranliam. Rom. vit, 23. — (3) .Uemineris. Ps. xxiv, 7. — (4) Populum cor).
5.
:
(\H vi;ri;cukdi;s
cordia tua niagiia est siipoi' iiie, et eripiiisli iie'. >' Sed ct Johuu Aeliain filio r.liarini
iiiiiiiiaiii iiieiiiii c\ inlVriio iiitVriori '. <• Ma- diiin Kuaderct ut ('onlileretur, sic ait : « l)a
Hiia iiiiiirieoriliii isl, |)ir (|Uiiiii [iicfaUuiiiii ^'loiiiiii Dco, lili iiii'^, <• lioc csl : (ôniilere
iiiituraiiuiii i)r(i|iriiiiii([iic iiuluiêntiiiiii iii Deo ([uod te iioveriK oceultiirc. lliKii|)|)aret
liii|itisiiiute loiiseiiuiiiuir ; ut eiauii(leiiiur a iiidieiis trihiiK inodiK ^'lorilicaii Dciiin.
(iclieto iiiaxiino , lui tius olinoxios lioiiiiiiis Aut eiiiiii ul) lioiniiiibuK ^lorilicalur, (jiiod
IVeerat eiil[»a [irioris, [iro (|iia eliaiii Domi- iit du|ilici ratione : vcl (|uiiiii ei (lecultoruiii
Kcil. 6(j. imn iioster (ii^natus i'8t iiuiniliari , ut iiok secreta taiiii|uuin eoîiilori oinniuni jiubli-
eri[ieret a eondeiiiiiiitione iiilVrioris iiireriii, eaiitur; vel ([uuiu psalini ejus },'loriie ct
eui riieraiiius oiinoxii. .Multa vero iniscri- iauililiiis dcciinlanlur, [iro eo ([iiod dicit:
eordia est, ([uuui totieus iioii rL'liii([uiiiiur, « Jubilutc Deo, oiniiis terrii ;
[isalnuiiii di-
quotiens nostris iiii([uitatil)u.s ea[itivaiiiiir; eite iiomini cjus. Dale <5loiiain laudi cjus'"..
ut et de nobis difaliir : .Miscrieordiani Iloc est iii [isalmis ct laudibiis iiomcii ('jiis
iiuteni ineain iion dissipahu ubeis'. >> glurilicarc.Vcl ccrte seiiiet ipsum f^lorilicat,
Sicnt crgo est misericordin ma{,'iiii, itii duiii iiou sccunduin peccatorum nostroruin
est et delietiim niaximum, ([iiod ndmisit po- rctributioiieiii iiobis iiicritn collurgitiir. Scd
pulus reliiKiucndo Dcuin, el petcudo Saui in boiiorc sui iiomiiiis {,'Iori(icat in [leccalo-
lioinincm rcgeni, sicut Samuel ait [)o|)ulo : ribus semctipsum, sicut [Israeii] po|)ulo fe-
" Veruintamcii scitote ([iiod dcliiuiuitis iii eit, (|ucm |)oIlutiini idololatriis yi';gy[)li de-
Deuni deliclum innximum^ » ccm sigiiis ct virlulibus delVnsiivit, ([iiibus
Est ctiam peccatum niiuimum dc quo di- Pliaraoncmejiisquc populuinflagellavit; dif-
etuiii est : Si |)cecavcrit fnitcr tuus ])cc- fidenleinque pleliem [leraridum iiiarc Irnu-
cutuiu iioii ad mortcni, ornbis pro co ', et sivil; murmurunlem insolitudiiic ac.s('|)ius
duliis ci vcniani peccati nou ad mortcm. blasphcmantcm angelico panc et de lapide
Si uutcm pcccavcrit pcccatum ad mortcm, potu produeto in solitudinem satiiravit. Sic
iiondico ut orcs jiro co. » Scd quic siutma- crgolitut quum iiidignis taliaconferuntur,
gna, quaj media, quieve minima iioii fucilc vel spiritalium donorum grutiic trihuuntur,
potest ub omnihus iuveiiiri; iiisi quod Scri- non homincs I3cum, sed Dcus giorilicct sc-
pturis loqucutihus aliqua colliguutur, qua; met ipsimi. ldeircoi[)sepsalinus ccntcsimiis
ab omiiihus parva cssc vidciitur, ct intole- dccimus tcrlius a'gyptiaca miraculu rcfert,
rahilia sunt apud Deum, dc quihus dispu- ct proptcrea ihidcm dictum est < IVon no- :
tare liuic iiou eouvcnit loco. Vcrunitumcn his, Domine, noii nobis, scd nomini tuo da
quiediun diccinus, ciijus cvcmplo alia coii- gloriam". » Hiequoquc propbcta,qiionium
jectahis Si dixcris fratri tuo lâcha (quod
: <.
se faletur in omuihus peccatorcm, et pteni-
diei potest paimosus), rcus eris consilio. Si tentiBe canticum dccanlaTit, non glorificat
"tlixeris rutue, rcus eris gehennee ignis^ » Dcum, sed Domiiuim ut se glorificct, cxo-
IJrcvis sermo , sed in cxtremo extimanda rat'". Pcccator cniiuDeum gloriiicare non
dumnatio. potcst quem peccando contcmnit; unde
,
XXIV. dictum cst peccatori « Quare tu enarras :
justitias meas pcr os tuum '^? »

El ° da gloriam nomini luo [v. 43]. Ali-
XXV.
quotiens hominibus dicit sermo divinus
" Datc glorium Dco^ « Stcpc vero ipsi Deo Confundanlnr omnes qui ostendunt ser-
dicitur : <• Da gloriam nomini tuo, Domi- vis tuis mala [v. Î].
(I) TiifLTiori. Vs.\.\\\, \Z.~{i)Eis II Reg. vii, l,->. (him mirahilif! tua.—{') Deo. Ps. lxvii, :i5.—{S) Do-
— {;)) Maalmum. I Uo!;. xii, 17.— (4) Pro eo. I .lo.nti. miiie. Dan. iii, 13. —(9) Mi. Jos. vii, 19.— (10) rjus.
V, If..— (r>) rgiii.-;. MaUli. v, 22. —
(G) Lf. Aut omisit Ps. Lxv, 2. —
(11) G/or(o»i. l's. cYiii, I Ilcl)r.
—
iiilerpres, aut in coilice suo nonlopit illud Et secini- : (12) Exoratuf cod. — (13) Tuum. Vs. xux, 10.
m CANTICUM AZARLE. G9
Vcl perscquutorcs iutelligc, vel lia-rcti- poteutia Dci. Coufundunlur siniplicitcr, dc
doctrinarum suarum
cos, quipropri.i inala quibus dicitur : « Est confusio adducens ad
ostenduut cordibus scductorum. Couruu- gloriam, et est confusio adduccns ad mor-
dantur enim duplici raliouc \cl quum : tem °. pro pcccatis confundimur poeni-
>' Si
prffivalere noii potucrint ut scrvos sibi teutcs, confusio cst simplex ct adduccns ad
subjiciant Dei, vel quum futuro judicio gloriam. Si ctiam confusio nobis ct oppro-
pra?seutali pro seduclione servoruiu Dci brium pro Christo concutitiir, licet intcr
coufusioncm sequuntiir. Est alia coufusio homincs confusio videatur, ad gloriam ta-
melior quae resipisci facit bominem ab im- ' menadducit. j\am quiconfunduntur ius.T-
pietatibus suis ct poeniteri, pro eo quod Dei culum sivculi, illi sunt de quibus dicitur :
famulis ingesserint mala. Quam confusio- " Alii resurgunt in gloriam, alii in oppro-
uempaliebatur etiam Paulus, quando post brium sempiternum ' » Hoc est ergo con- .
7. pcrscquutiones Eeclcsiis ingestas ingemi- fundi in saeculum sfficuli. Ah oninipotcn-

sccndo fatcbatur
'"
Quoniam uon sum di- : <•
tia vcro Dei confunduntur, iii quihus \\r-
gnus vocari apostolns, quia perscquutus tutem suam Deus ostendit pro defensiono
sum Ecclesiam Dei^. Ecce pro persequu- >>
scrvorum suorum, sicut in 1'haraone et in
lionibus ingemiscit quas intulerat cliristia- Autioclio caitcrisquc similibus gestum cst.
nis ct coniplctum est quod dictum est
; :
Confundautur omnes qui ostendunt servis XXYl.

tuis mala.
Scd rcctins pnto baereticis eonvenire, Et virtus eorum conteralur. Malitia con-
pro co quod dixit : qui oslendunl servis fringatur; sicut cnim cst virtus bona, ita
tuis mala, et non ait Qui faciuut. Aliud :

estet virtus mala. Yirtus nostra Christus
cst cnim mala facere servis Dei, aliud mala cst. Virtus autcm malorum, Diaholus; ct
ostcudere faciunt maia persequutores, qui

:
donec in illo incuiuhunt qui ,sihi cum vir-
cruciatibus Dei servos affligunt; ostendunt tutem assumuut cognoscerc vcl habere
,
mala heerctici, qui dum doctrinas asserunt virtutem Dominum non possunt. Si autcm
falsas, mala itinera, vel mala dogmata ser- conteratur et confringatur ab eis, ut ad ni-
vis Dei demonstrant circumveniendo in- ,

hilum redigatur, agnitio subsequiturDeita-
scios ct captivando pusiilos. tis. 3Ierito enim unam virtutem posuit.
Et confundantur ab omni potentia tua. Slultorum insequentcr dicere debuerat Et :
virtutes eorura couterantur. Sed ait Yirlus

Diversis rationibus confunduntur bi qui :
confusionis ignominiam portanl : suut qui eorum conteratur. Hauc virtutem contrivit
simpliciter coufunduntur, et sunt qui in Dominus, quura Diabolum expulisset de
sseculum sseculi confunduntur, ct itcrum cordibus infidorum, ut qui Deum pcrse-
sunt qui confunduntur ab omni potentia quchantur in suis fidelihus, discercnt pro
Dei. Simplicitcr confunduntur de quibus eo perseqnutiones sufferre. Est operae pre-
jam dictum est : " Confundantur et reve- tiuin inqnircrc quomodo conteratur quid-
reantur omnes iniiuici Pci '. > De quibus- quid cst contcrcndum; aut quomodo con-
dam vcro : « Confundaiitur et revercantur fringatur" quidquid est confringenduin.
in sfficnlum sa'culi\ De aliis vero dictuni
•> Dc quibusdam Dominus dicit, qui offcnsuri
cst : Confundantur ab omnipole)ilia lua. crant in lapidcni offensionis : " Omncs qui
Major ia his differcntia paret : aliud cst offendcrint in cum , confringcntur ; supcr
cnim confundi simpliciter, aliud confundi i« quos autcm cecidcrit, coutcrentnr '. » Hoc
saeculum soeculi, aliud coufundi ab omni- dc Domino Salvatore dictum est qui lapis
{[)nesipesci cod.— {1) IiHjemesccmlo.Wi.— (3) Dci. i ;>iyf)»i(Hi.Dan. xn, 2.— (8) Coiirniigitur cod. Nihil
I Cor. XV, 9. — Dci. Ps. xxxiv, —

(4) 4. (5) Saculi. muto quiu notetur. — (9) Conteicntur. Matlh. xxi,
Ps. Lxix,'3. — (6) Mortem. Eccli. iv, 25. — (.7) Scm- \
44.
7l> vi:ni;ciiiNi)i)S
ofleii»ii)uis fiicUis »v>l inulliK. (juicuuKiuo hoiniuus Deus; invcnio aliud essi; cogno-
fiiiiii uou i-ndiiliriiiil iiiiu prifSfuU-m ia scfrc, uliud discfnr : (ûi ciiim eo^^noscit,
laiiii- vtiiiisf, iii lapiilcni olTfiuU-ruul, quia iioii al) lioiiiiiic instiluitur , Kcd u Douiino
iii liiimileui iiuii fifilulfruiil; |iro|iifrfu iiilfrius f riiditur ; (|ui uulcm docflur cx-
couliufli 8Uiit , Uinuiuuiu |if(lf iiifiiUs ol- Iriiisfcus, iil) ulio liiimuuu inuiisuctudiiic
ffUsiouis sfuudalo Uf.sfifulfr illiso, |)io- uut vidciido, uul uudifiidu foriuutui'. Jcrc-
iiiorfs iitl riiiiiiiiu loto suiit corporf foii mius proplictu liiiic tcstis csl rci, (|(ii (liim
slfruali, Supfr <|uos uiitcm ip>f forrufiit, rcvelulioiiciu iiovi piiedicaret tcsliiiiuiili'
id fst iu sffundo uilvfutu, (luuiu iii potfii- << l>o8t dies illoK, iii((uit, dubo legein mcuiu
tiu luiijfstatis siiif vfuerit, mauiff.slus ipsu iii \isfcril)us eorum, el iii corde fonim
6H, corruet supcr iucrcdulos, (luiu df ulto ve- sfrihaiu eum, el ero eis iii Dciim, et ij»si
iiicus liiiiuiles iiou eompiinict; ct propterea, crunt niihi in populiim, cl iioii docebuiit
super quos cfcidf rit, foiitf if iitur. iillru vir proximum suiini cl vir friitrfiu
Iloc siguilicuiitfr fxprimit liipis illc ijiii suum, diceiis : (Mtjjiiosce Dcum. hnnes ciiim(
luissus est sujêr caput Abiraelecli per ma- coguoscenl me a miiiorc ustjue ad niuxi-
niis mulicris, iii muruiii slaiitis'. Qiiie mu- iiiuin eoriiiu, ait Domiuiis '. »
licr formam Iac Ifsiic y;fslLit, .-upcr iiiurum lxcc,dilii,'eiis lccUir, differcnliiim (lUicrc ",
lcjjis ct propliftia; coiisistentis, (juie duin (juisunt (jui J)eum uîioscaiit: uti(|uc iii
crcdit, ct fjus (•oiiftssioiifm advcrsus priii- (juorum cordibus lcgem suam conscribit, iit
ci|)fiu muiidi opponit, cjiis jiic sujierbiiim iillcr iillcriim iioii cgful cdocfiT, sfd ullro
sigiio crucis coufriugit, lupidem dieitur iiileUigiitCreatoremaijuoiulcriuscrudiliir.
niolnrem sujicr eaput .\bimflcch (lejecisse. llocesl ergo(|uodiuiucdicit : y:.7c(j(/nosca//<,
Sed ne hoc (juid'.'iii vacal, (juodmolarcm qumiam lu esJJumiiius Jkus. I.egein Kvan-
lapideni dixit, et frngmen molaris, nou gcliiconscribe cordibus singulorum, ut co-
j)lenuni moliirem, (juia caro Doiiiiui Satana; guoscant universi (juia tolius orbis tu solus
virtutem detrivit. Et merito fragmen quod cs Domiuus Deus. Scdcognitio ha;c duobus
de humana fuerit natura pra'cisa, vel quod modis lit : aut cognoscunt venientes ad fi-
fiiigilis fuerit ct iufirma; niolaris vero, dcm, aut cognoscunt experti ultiouem di-
caro de nostra sit carne suscepta
(jiiod illa vinae virtutis; qui enim voluntarie cogno-
quif velut mola circuit, ut tcmpore" ffita- scere nolit, invitusnecesse est i"ecoguoscat.
lum suarum volubiliter dcteratur. Hanc rem Salomon postuluvit, quum, cou-
summato temj)Io orationem fudisset ad
XXYII. Deum ', in eo quod duobus partibus suas
orationes divisit, et nunc pro populo Israel,
Et cognoscant quia tu es Dominus Deus nuuc pro alienigenis deprecatur osteu- :
solus^ in omni orbe terrarum [v. 45]. Di- dcns qiiod et gentes fuissent ad finem, po-
vcrsis erroribus genus homiuum captiva- steriori temjiore, vocaudu', ut uuiversieo-
tur, multosque sibi dcos diversos fccerunt. giioscercnt homines, quod unus est Domi-
Cognoscaut ergo te Domiuum solum, (jiii luis Deus iu omui orbc tcrrarum, cui est
universi orbis Deus cs appellaudus. Jiilii
'
gloria in Cliristo Jcsu Domino nostro.
tamen diutius iutucnti quod j)ositus sigiii- Aiuen.
ficet sermo El cognoscant quoniam tu es
:
EXVLICIT.
(I) S/nntis. Jiul. ix, o3. — (2) Tcmjionim coil. — cod. — (ji) Domiiuis. .lercm. xxxi, 33, 3'i. —
(3) Soliis et gloiiosiis in vulg. — (4) 1'jiiversis orbis (0) (io/ecod. — (7) Vcum. III Reg. viii.
L\ CAiMlCliM EZECHlJi. 71
VERECUNDI
LIBER V.
ARGrMH^xrM. — I. Occasionc cantici rclata paucis, —

II. Piwmissaque spiiitali intcrpiclatione qua- summa
capila tangit, cl iu primis quindecim annos Ezcchia" conccssos, — III. Veilia prophctica rcgis cxponuntur,
in persona Clirisli Inqnentis dc suorum dierum allihKlinc —
IV. I)c amitlenda eognatione sua;
; V. De —
cilius intercisa \iUe sujfr tela; —
VI. Dc mortc sed ahrupta misere inlercipilur oratio, avulsis nescio
. . .
quot membrana; pellihus.
INCIPIT EXPOSITIO C.4NTICI ' EZECHLE.
I. quod intra se fideles conclusos adversus

iucursiones plurimas servet « Urbs, in-
:
Ego dijci in altiliuUue dierum meorum : quit Isaias, fortitudinis uostne Salvator;
ibo iu porlas inferni [Isaia; \xxviii, v. 10]. ponetur iu ca niurus ct autemurale^. •
I^jsecliias, rex Juda;, filius Achaz, quiim Ecce murus dictus est Salvator) si crgo :
fuisset infirmitatcm pcrpessus, ct mortciu murus, ct paries, quisquis ergo ad huuc

sibi futuraui atlvculare Isaite vaticiuio co- parietcm couversus cx auimo, metu futura;
gnovissct, convertit facicm suam ad parie- mortis tcrritusetcompuuctus flevcrit, illico
tcm amare. Illicoque miscrtus Do-
ct flevit recipit quiudecim adjectioncm anuorum,
miuus, uou soium prffsentis cxitium mor- resurrectionem videlicet ct iiumortalitatem,
tis amo\it, verum etiam quindecim auuos quia septenarius numerus ad resurrectio-
vitiEeidem superjecit. Tuuc demum lioc uem pertiuet carnis, quia seplem res sunt
cauticum decautavit. quae nos faciunt iu futuram beatorum re-
Ezeciiias, vir sanctus, formam osteudit, surrectionem vcuire primum, gratia se-
: ;
qui sic jam regnat in se et universo Israele : cuuda, fides; tcrtia dilectio; quarta, exspe-
sensus \idelicet et omnes sibi subditos ha- ctatiouis spes; quinta, perseverantia; sexta,
bet motus animi atque corporis; discretio- obedientia divinis * mandatis septima, cor-
;
nemque iufirmitatis et imbecillitatis suee su- reptio morum.

per propheticam lectionem fiuem sine
rait, , Si itaquede his septera rebus aliquiddefue-
fiO- dubio suffi\itae appropinquare cognoscit. rit,taraquamunodiedeseptemdiebus septi-
manae subtracto, quibus nostravitatempora-
11.
liter currit, statim intercipitur cursus non :
Quantocumque euim lougo temporc \i- cnim possimius, vcrbi gratia, hodiernum
verc videamur, mortcm uobis futuram sinc diein omittere ct ad crastiuum pertransire,
dubio pra>sentimus. Quod si ejus juetu cou- quiaordo currcns in diebus non potcstprae-
cus.si, facieiu uostram Acrtiuuis ad paric- tcrmitti. volucrimus uuum diem
Alioquin si
tciu, id cst, iutuitum cordis uoLslris diri- sublrahere septimana', ct ad alium transire,
giiuus ad Salvatorem (qui parics propterca uou nos dieni îvendo subducimus, sed diei
dicitur quia et murus appellatur, pro eo subtrabimur raoriendo. Sic ergo et in sep-
(1) Cantici. Miuusfrcquens est quam .pra'ceden- in feriis jejunio et pa?uitentia' sacris frequentari. Cre-
tium usus cantici Ezechi;c in veterum lilurpiarum terum ex alia versione in psallerio sorhonico illum
raonumenlis. Eu pluris iailnr periti facient Verecundi Sabatcrius invenit, neque dcesl psalterio vetcri ro-
ct tcstinionium el commentarium, quibus unice re- mano B. Tiiomasii. Adde quod etiam nunc eum reti-
scimur hunc liyninuui fuisse ecelesiis saltem afri- net Breviar. rom. iu laud. fer. m. —
(2) riiioersa
canis solemuem. Salis apte potuil, ut pr;ccedentia, cod. — (3) Aiileiitiiiale. Ps. sxvi, 1. —
(4) Divina cod.
:
7-i vi:iu;gum)Is
tem illuH quuK 8ii|.ra cniimeraviinus virlu- coiicluditur, ilia vidclicct Hpeciulis vitaquic
ti»,onlo cuiril saliilis a-lcriuf iiulu î iili- : Kola cst vita; ciijus piirs, Hccuiidum lar};i
quid dLliiutiiiu futrit, oiuiiiH Kiuiiil iiitcr- tcitciu iuiscratidiiuiu Huaruiii, ct aiiKclis
lijiilur vitu. cst ct lioiiiiiiilius, pro qualitatis " iiicuHura,
(Ktouarius vcro iiuiiicruH ad iiiiiiiorlnli- coiiccssa. i;t idcirco dics dicuiiliir, iioii
tatciii pcrtiuct, |iroci) (|ii(>il Diiiiiiiiiis oclavo (|uodc(imiiiutati(iiic tcmporali traiiHciirruul,
dic immurtalitatciu assuuisit. i^t ucto lica- Hcd coiisiicttidiiic pi'(i|ilictali, (piuiu sil uiiiis
liludiucs iu Kvaiit,'cliodcmoustiavit. \A octo dicH, iiiulloruiu dicruiu nuuiinc iiuiicu|ia-
iii aira ' iiiciiisi diliiviiim cvascriiut. Kt tus", sicut auiii a.'tcriii, qiiiiiu uliiiuc uMcr-
Maclialwa cuiii s('|ilciii liliis uiarlv rio coro- iius aniius '" cs^cuoii possil, (iuia uliiu;lcr-
iiatu octoiiariuiii uuiucruiii coiisuiiimavit. iiitas cst, mutalio dicrum

ct mciiHium cssc
quiudccim faciiiiit
Lvît scptciu et octo iioii Ut aunus ipsius, erf;o dics alti
potcHt. i'»'
dics, tamquam aniios quos K/.cciiias silii dicuiilur, ad quos ncc auf^cli, miillo uiiuus
supcradjici mcruit, dum ad pai iclcm cun- iicc liomiiics potcruiit pcrvcuirc ,
qiiia ilia
versus compuuclusquc ilevissct. altitudo vita; " in ipso cst Dco, (lui se liu-
luiliavil iisquc ad portas iiilcriii iion jiotcst
III. comparari. lu ipsa crj,'o alliludinc dicrum

dixit se venire ad portas infenii.
E(jo dixi in aUiUidiiie " dierum meontm Dics autem cicli dicuiiliir iii quihus au-
ibo in jwrtas iiifcnii. gdi vivuul qiii priiicipium liahcnl, liccl
lu his verbis Douiiui Salvatoris inlclli";i- careant " fine; si lamcn in proprio pcrman-
liir cssc [icr.soua, qui post alcriiilalis alquc serintCrcatorc, quiipsoruiu esl salus. IVam
allitudiuis dics, di<,'iiatus cst scmcl ipsum quidam augcli pruivaricati ah co, dics cccli
inorti humililcr coaptarc, ut irct in porlas ilhco perdidcrunt. Diesautemhominisquos
iiifcrni , (piuiii vidciicct ad iiifcros dcsccn- Jcrcmias noii cognoscit, tcniporales isli
dissct, ct pioptcrca teiiijicravit scnuoncm, siiut dics, quihus velut a;lcruis homiucs
iii
ut diccrcl : Jbo in porlas inferni, tamquam sa'cuii hujus putautse, ahsque mortis solli-
voluutaric assuiucns mortem nou uccessa- citudiuc, fclicitcr permaucre. Et propterca

riam, sicut homiiics univcrsi. eos detestahatur propheta, quod scductorii
tamcn dicrum multa est. Sunt
Differentia sint ac deceptorii. Dies autein antiqui, illi
dicscceli, sicut dictum est Ktthronuscjus : <• sunt quihus in paradiso constitutus homo
sicut dies cctli \ Sunt dics hominis, unde
>> quos nulla fuit mortis interruptio
'vivchat,
Jeremias ait « Et dies hominis: non co- sequutura ; scd immortalitatis demutatio
gnovi, tuscis, Dominc*. > Suiitdics antiqui translatura, primus homo lege permane-
si
• llccordatus sum dics anliiiuos ct annos ,

rct incorrupta. Dies autem qui sicut umhra
tctcrnos iu mentem hahui^." Et hoc pro- transcuut, ipsisuntpauci ctamari dcqui- ;
phcta posccbat: «Iicnova dics nostros sicut hus Jacoh dicchat « Dics mci pauci suiit:
autca". » Et sunt dics qui sicut umbia pra;- clamari ''\ » Sed tunc dcnium, similcs um-
tcrcuiit. « Dics mei sicut umhra declinavc- br;c liunt, quum nos jam prolicicndo, coe-
runt, et cgo sicut fcnum arui''. » llic, vcro iicrimus lamentatiouihus occupari '', istius
dics alli dicuntnr. vila; amaritudiiicm disccrneutcs, ct cxspc-
£(jo dixi in alliliidinc dicnim meonnn. ctationem altcrius tcncntes; futura quippc
Dies alli fortassc solius illius justitia; vita dum in auima dulcescit ct sapit, ista
suut, qui nec priucipium ccpit, nec linc nobis brevior et infclicior paret. Tunc dc-
(1) .Ircnm cod.

(;.) —
Mlitudinc. Ex ixx. h 'j^z'. ~ (T;Anfi. Vs.ci, l'?. — (8) Q!m!ifn/ecoi\. — (9) .\iin-
zw-i fiixcpuv p.ou. Cf.
Hieron. ad li. 1. (3) Ca-li. l's. — ciijHnt/iir il). — (10) Mfcnws (iiiiio.i ib. — (M) yifx
Lxxxviii, 30. —
(4) Domiiic. Jcrem. xvii, Ifi. - rjiuc cod. impnrtiiiia adjcctione. — (12) Cniciil cod.
(5) JlaOin. Ps. Lxxvi, e. —
(c) .l«/r«. Tlircn. V, 21. — (13) Aiiuiri. Gcnes. xli. — (14) Occiijiare cod.
IN CAINTICUM EZECHLE. 73
nium dies nostri, sicut umbra flucndo, yo-

lubili transcursu rccedunt : liistoricus in-
lcllcctus admonct Ezcchiam saiictum Airum Spirilus meus apud me faclus csl sical
scicutcm se in altis quidcin diebus positum lanifica, proximans demere telam [v. 12].
(boc cst, in cxcclsitudineni \it;c bumnnaj, Accelcraus videlicct consummnri, sicut
utpote rex tnntis popuHs antclntus), sed ta- accelcrnt mulier tclnra velociter rcsccnri.
mcn scicntcm se moriturnm, dixisse sibi ' : lloc nliis verbisJob ait:"Succisa cstsicut a
//( alliliuUncm dicnnn mconim, iOo in por- texcntc vita mca '. » Ncscio quid alluni bic
las infenii. Quod ex pcrsona ca;tcrorum sermo divinus occultat : quod, quia nostra;
quoqnc potest potenlium qui
intcliijî, licL't pusillitalisnou cst altiora pcrcurrcre, po-
siut iu sui)linii viln positi, tanujunm iu allis tens est tamcn fons sapicntia; inclinari ad Fol. 71.
dicbus, mortis tamcn futurie concutiuntur nos, quae nou cst dcdignata generaliter ad
ndvcnlu. bomines inclinari, ut quod occultum est,
manifcstet; quod obsignatum cst, resigil-
IV. Ict * quod clausura cst, palcfiat.
;
Spiritus meus apud me factus csl sicul

Nec videbo uUra hominem de cognalione laitifica proximans dcmere tclam. Si boc
mea [v. I (]. Quisquis mortis occasu fi- ad Dorainura referimus Salvatorem , sic
ncmincm ultra cognationem
nierit vitain, nptius intelligcndum arbifror Orancs :
suam bomincm videt. Non cnim nos possunt bomines, priusquara pcrtulisset Dorainus
post cxccssum corporis nltra dcftnicti vi- passioncm, tclnm tcxcbnnt quamdnm ope-
dcre, nisicos fuerimus fortassc sequuti. Et rum inutiliuni ct impiaj inlidclitntis cx- ;
proptcrea scqunlus cst bic scrmo prophcta', inde dicit Isains : < Tclae eorum nonerunt
diccndo : Nec videbo uJlra homiucm dc coiii vcstiinentura, nequc operientur operi-
gnalione mca. Scd supcr tcrrani intcllige. bus suis'. » Ilnnc telam succidit spiritus
Supcrior enim sensus babet : Jam non vi- Domini, quum in passione ° positus, inuti-
dcbo salutarc Dei super ierram. Ad utrum- les humani generis tclas succidit, ut mor-
quc pcrlinct versum, ut agnoseatur su-
sic tera nostrara per raortem suara donaiido,
pcr terram. Non videbo salntarc Dei super peccnta converlissct in vitani. Aliter ora-
terram non vidcbo idtra hominem de co-
; nes actus nostri filn sunt qua^dara : bffic fila
gnatione mea. dum uuura collcgcrimus, teximus tc-

in
Potcst tamcn spiritaliter ctiara Domino lam. Et sic .singuli divcrsorum actuum tc-
comenire, qui, abjectis Judceis dc cogna- lam intexinius. Et alii quidera telas istas
tione sua qunm abjccit, ultra bominem non in tabernaculo Domini texunt, alii extra
videt, boc cst, uou illuminat, quin quum tnbernnculum. Undc bcatce sunt mulieres
nos illc primus viderit, tunc cum nos vi- qua; textrinam ad ornamenta pra>parai)t
dcmus. templi, ct dignura opusDco manibus ngunt,
Subscquenter, non inutiliter martyribus clccmosynas ' cxhibcndo.
ac viris spiritalibus baec scntcntia coapta- Telas crgo omncs intexunt, quns Dorai-
lur, qui proptcr charitatem Cbristi suos nus dissipabit, dura universa gcsta nostra
quoquc propiuquos omitlunt, ut rcctc di- vcninlnlitcr abolebit; undcspiritnliter agno-
cant, soliludiues appeteudo : Non vidcbo ul- scendura est cur esse divisa Salvatoris cor-
Ira hominem de cognatione mea, quia co- poralia vestiracnta deraonstrat. Et sicut
gnalioni divinee propinquus ficri concupi- vestimeulum illius ablatura ab eo scissum
sco. est, ne eo ulterius uteretur, ita quoque ista
(1) Di.rit xihi. coJ. — (5) Tclam. Noli pcrfiinclorie Thoniasii psalteriiim c latinis solum nostra refcrt. —
legerc. Accedere voluit iiitcrprcsad i.xx : w^t^Tc.; t6 (3) Mra. Job. vii, C. — ('i) nc.îrgillet cod. — (5) Siii.s.
mevtia [j.o'j 7:ap'e[j.oi i^^vnxo epiOou v^-^'.'(,o'j'jr,-. i/.-e|j.£iv. Is. Lix, e. — {(<) Passioncm cod. — (7) yi:iijmosiiias cod.
7t VKRIiCl .M)IS liN EZliCIIIAM
U'lii i)|Kruin noBtroniin qim intcrius velata Si hoc do Lzcchia veliinus agnosccrc,
lonsiitiiliii ttt;tl)atur, disrupta tsl, nt iil iiofleiii posiiit iiiortis adventuiii, (|Uie in
'. foiilfiuhrat uiiiversa, eui
ItM-iui^ iiutliUH prtitiiiat \chtinii'nto lioiuiiie luerat
l-lgo iivsn de hoc non inutiliter intclti- trndituH, (|uuiido ad euin Isaias missus est,
pendiiiu arhitror : oniiios litimiiies liti tf- i|ui fi futiiiiim vitu; teniiiiium nuiitiaret.
iiiits (lutidaiiiiiioitt) dtpuluiiiiir, 1 1 uiiaiii Siautfiii rflfialurad (ilii-istiim, (|iiia nmiiiii
oinnes faeiinus telain , nntura nos urtilite proiilietia iii iUo eoneordnt, traditus est
foiitcMiite, et tluiii iiioriinur, sin{<illatiiii iistiue ad iioelem, (|iue a sexla lioru eriifi-
I iiiiipilur tilus. (ÛiikI si aefidfrit el plurcs livioiiis facta est us{pie ad noiiuiii ; eruei-
inori, ptura (lutidaiiiiiiudo tita ruiiipuiiliir. li\o eniiii illo, tradilionis est liieta (oiisiiiii-
t^>uiiin vero coMsuiiiiiiatio iiiimdi fiieril la- matio^. IJIlia fiiim jam traditus noiiesl, cl
eta, t)iiinis iiiiupilur ti-la. .Niiiic vero, uiio proplerea dixit : 'Jradilus suiit mcjue ad
iiiortiit), alius iicefssf est iiiorialiir. Siieee- iHicicm, doiiec, erueilixus, tenchris irrueii-
dente ergo altero, illius tili ruptura li},'ala tihus dics iu iioctein est versa.
est, ct sic iit ut tetu ista coiitiiiuet iiidis- Tropologice autem de tcclesia prudeii-
ruiila. tlaiif tflaiii sueeidit Doiiiiiius s[)iritii ter sfiitilur, (jiiod diversis IVeiiueiiler jiei-
suo, duin earnaleni iitistiie vit;e tfxtum seipiulionihus faliêtur, (piia iiox adver-
praicidit, ct spiritulem ohtexit. Kl hoc est silaleiii sij,'iiilicat ,
pro co (|uod caliginem
tjuod ait : Spiiilitf meus faclus est apud lidfli meiito ditTiiiiilal amissioiif coiisilii.
iiic sicul /(((ii/ifrt, proxiinaiis dciiierc teUun. i;t ita dicil(]uod iii die tradila sil us([uc ad
Apud uie ,
pro|)terea (luin in occulto suo noetcm, in Christo sine duhio, pcr qucin
luee oiiinia universis iguoranlibus opera- et in quo ct a quo flagelii» tem[io'ralihus
tur. eruditur.
//( die illa Iraditiis sum usque ad no-
VI. clcm ; potest quoque htereticis convcni-
rc, qui [ler errorem...
/n die illa, traditus sum îsquc ad no- [Cielera , non paucis forte foliis avulsis,
ctem'' [v. 13]. desiderantur.]
(I) ]'estiinen(n. Diiriusciila sanc csset, scJ iioqiie vetustissimis, planeconscnlanca. Nolim rcpeterc quio
censmam vitaiot seiilciilla aliLiijus alioliliim iii ili- intcrsaci-aDomini nomina in tomum superiorom in-
ceutis opera imnioilalis anima-. At pfr tolum dili- scrui (p. 12"), nec mea faccre quic cruditus \ir Bois-
penler iutuere locuni, et Nostrum loqui noii nisi de sonadius ad camdem nomcnclaturam illuslrandam
caducK • naluralil)us «eslis, » iie dubilcs. Vitn-huic (Anccd. tjr. t. iv, p. 'lOO) cumulate congessit. Illi la-
percunti, lclaque\olatica tenuiori, alteram juliel cliri- nien dccst llilarius apud quem solemuis vox eadem
stianopnrponi,dominari aUiuesuperindui, \el in lioc Spiriliis, qua Christi divinitas signilicalur ((//'/'• ^d-
«vo donec futura iii cielis, « uln caro nec sanfiuis
, C.oiist. pricf. p. XYiii sqq. 1075, 80.i, 02). (luod monu-
locum habebunt, > sola supersit illa iinmortalis vita mentaspectat, longam seriein et annosamtihi educet
ac vere spiritalis, ut pote uno spiritu Deisata, genita c leneliris celel.errimus P. Liipiiis, in faniosa Dis.iert.
el perennis. —
(2) l'.s(/iif tnl /««Hccitteri omnes. — tiil .Sercr. Epitapli. § xvii. Qu;c tamcn relegenti mi-
(3) Fatiii) et)nsummiilii cod. rari subit a docliss. viro constanter taceri ultimam
Quaiido i|uidem invitat spaliolum \acuum, pedcm nostram tle Cliristo Siiiritii inlerpictalioni^m. Veium
nos referre juvat digitoque attentius nolare ([ua' su- cnim vero ul Lupi plura buc spectant, ita nnperrime
pra Verecundiis nostcr de .SjHrilii interpretatus cst. sententiam nostiam luculentcr coulirinavit lilulus
lUi ergo Spiritus est tumanima, tum divina virtns, fortasse ex omnibus quos Cl. v. Car. Lenormant in
tum ipsemct Christus salvator. Qua^ ultima, potior lueem protiilit prirstantior. Luhct, cum pace huma-
sane ac fusior nostri interpretatio cst, neque tlesunt nissimi inveutoris, lemma illud insigne in coronidem
sive patrum, sive monumentorum tcstimonia , sed e usurpare[cL D^couv. d'un cimet. mi^rov. p.11,31]:
CHRISTE SPl[ritus] SUS[cipe] OR[ati]ONE[iu].

. — ;
75
VERECUNDI
LIBER VI
LN CA>TICUM HABACUC.
Anoi-MEJiTrM. —
I. liieviusquara c;i>teri, non jejiine tamen, neqiie inconcinnins llal)acuc a Veiecundo expla-
uatur; qui pressius forlasse singula, primo ad historiam retulit, deinde ad allegoriaui Clirisli et Eeclc-
siiv, vel Anticlirisli, Synagoga^, liaTeticorum; postrcuio moraliter semet aut Cictcros rcdarguere, mo-
nere, increpare non piget. lliec \elim pric oculis sint, ut triplici respectu cousideres 1. Ouis Domini : —
splendor cl (iiiotuplex ;
—
11, 111. Quie in Christi manibus eoruua extendantur; IV. Et qualis ab iisdeni —
virtus ct cliaritas lirmelur; —
V, VI. Quid sit verbum pcr campos ante Deum exire; VII. Ouid,stare —
Dei pcdcs, terraraque comnioveri lUiere genlcs, montes dissolvi.
, VIII. Sunt etiam colles ieternales,
sunt a^terna Domini itinera. —
IX. Sunt .Elbiopes quos intelligi gentes oportet; Madian, Synagogam ; --
X. Flumrna, biercses; raare, mundum. —
XI. Sed vide cujusmodi Deus equos asceudatetquanti eos jubeat
eml; —
XII. Qualcm iutendat arcum —
XIII. Quibusve (luminibus terra scindi soleat,— XIV. Et irrisari.
;
quam vero israelitica regressa est plebs, ct

Jerusalcm genuiuce patriee coutigit tcrram,
72. ... Dominicae obsequiosius famulantur '
defosso puteo, aqua quse fiierat congcjata,
Splendor ejus sicut hmen eril [Habac. iii, in ortu solis, sacris est altaribus superfusa
i]. Quuni idem sit splendor quod lumen : illicoquc ignis ille coelcstis propriic nafurie
quam voiuit divinus sermo diiTereiitiam vigorcm accepit, omniaque bolocausta con-
demonstrare, iu eo quod ait Splendor ejus : sumsit". Ita quoque divinus illecharitatis
sicul lumen erit P Consequenter dicere debuis- ignis, qui iu patriarcbis prioreque populo
set : splendor ejus lux est, sed nec sic equi- pcrmanebat, degenerauti postea nimirum
dem proprie diceretur, quia omnis splen- discipliua in posteriori populo peccatis ca-
dor lux tamen cujusdam myste-
est, voluit pfivato et de iutellectuali Jerusalem ad
,
rii reserarc quoniam spleudor

seereta : baby iouiam carualis vilai captivitatem trans-
Domini, licet fiierit sempiteriius, non ta- lato, igncus ille fervor, qiii iu sanctorum
mcu semper nobis priebuit lumen quia ;
couscicutiis habebatur, ad rigorem qucm-
quum inlidelitatis teuebris rapei-einur, dam iniquitatis deducfus,in puteo quodam-
ueedum nobis Salvator noster sui lumiuis modo fnctus est congelatus. Unde dictum
pra^buerat documeutum. E\ eo ergo e\ quo est : • Sicut frigidam facit cisferua aquam
uossuisillusfrationibus illustravit, lumen- suam, sic malitiam suam '•'.»
frigidam fecit
que suum ctecis cordibus intimavit, splen- Postquam vero dispersionem sni populi Do-
dor ejus uobis factus est lumen. Hoc mibi minus recollegit, atqtie ad Jerusalem, Ec-
videtur illud Machaba?orum libro mou- clcsiae videlicet, fidem oberrantes collegit,
strari,ubi sacer ignis, postquambabvlonia tuuc aqua illa prioris malitia! in ignem re-
eaptivitate populus terris abductus est in formata cst charitatis antiqute, universas
exterius, quumputco conderetur, inaquam auimas quotidianis fervoribus ucens, divinis
gelatam conversus delituit, donec suiDeus immolat holocaustis.
populi captivitatem vellet auferre. Post- Spleudor ejtis sicut lumen erit. — Splen-
(1) Famiilaii/iir. Vides in tres priores versiculos integrum exstat in laudib. fer. vi Brev. rom., juxta
commentariumexcidisse. Ca'terum perquam solemne Vulgatam. —
(2) Coiisiimsi/. II Macbab. c. i. Atqui
est canticum illud inter sacra. Legebatur enim apud sacerdotalis epistola ad Judicos .Egyptios tota hic
Mozarabes dominica iii adventus. Sed neque dcest fere legitur, ac locupletissimo conlirmatur testimo-
psalterio Tbomasino, nec Sangermanensi, neque ca-- nio. African* saltem Ecclesia^ canonemaccipiant, qui
teris quiv Sabaterius naviter recensuit. Partim in- Romanum et Tridentinum jure immerito respuunt.
serilur in Missalis rom. tractu adfer. viinparasceve; — (3) Stiam. Jerem. vi, 7.
,
76 VKKECIINDIS
doruiii pluru suiit geiicra. Et cst (luideiii opera cjus virtutes supercniineanl priccel-
t»'m|M>iali.s .spU-ndor, esl ct ii-lfruus. \'X lciitcs, sicut iii hciicdiclionilnis Moyscs
splfiiclUla vcstf usus est llcrodes, (iduiii (((lihiis siiigulis trihiihiis hciicdi.vil, ostcii-
uj)ud Tyruiu popul» ccuieiouaretur; et pro- (lit.Quum ad nomeu Joscpli vciiirct, dicliiiii
|ilcr vcstcia s[)lciuliilam, sauitalcm anf^clo cst " Quasi
: |)riinogciiita tauri jiuichri- '
coufusus est pcrimcute , staliiiuiuc caro tiido cjus. C.oniua rhiiioci rolis ,
coriiiia
spleudidis vestibus eooperta, iu vcrmium illius; in ifisis vcntilahit geiilcs us(|ue ad

cst puticdiiicm resolula.TjrusTcuehnc ap- tcriiiinns terra;". - Pulchritudo Doiniiii
pcllauttir. (Jiii crô iii lciicbris vita; cariialis Salvaloris |)rimogciiita taiiri comparatur,
est oecupatus, et liouorcin Dco darc cou- eo (juod iii juiiiciitis, scu cliaiii in hcstiis,
tciuiiit, duui suhstaiitia tamiiuam vestc sus- oiiiiiia luimogeuita fcruntur fortiora al([iic
tollitur sicculari, a'teruis est vcriiiihus re- asjicriora |)roferri ; uiidc nune pulcliiilii-
solveiidus. Tali splciidore et evaiigelicus dincin virtutem niagis el fortitudincm dc-

divcs fuerat c.vorualus : propterea splcu- liciuus aguosecre. Cujiis rcivcritatcm illa
dor cjus iiou ci luceiu iii teuebris, sed ratio inouet ajmd Indiain cancs femiiiije
:
igiiciii attiilil iislioiiis. ligaiitur |)frnoctciu arborihus,eum quihiis

Spleudor vero Domiiii Dci nostri lux est, cocuiit j)aidi; ct exindc iiiiscuntur caiics
ignoraiitcs illustrans cl teni|)oraliter cxccc- ferocissimi, qnorum jiriinos parlus necaiit,
cans ohcrraiitcs. Hic splciidor ajiiiaruit (jiiia iiii|)ortMhilcs suiit. Deincejw alios lui-
Paulo, quomcns iiiuiiiiiiatur, et aeics oculi triuut sccundos, vcl tcrtios \ Tauro pro-
caligat. Unus splendor virtutcs opcralur pterca siiiuilatur, (juod in cxarandis ex-
duas : illiiiiiinat inciilcs, cxca'cat cariieiii, colciidisquc gcutibiis, tamquam agris spi-
ut iion tcrrciia, scd ca'Icstia contcmplciiuir, ritalihus lahoiavit. • Coriiua rhinoccrotis,
ut cuui propheta diciiiius < Averte oculos : cornna illius. » Rhinoccrosgeuusestbestia;
meos, uc vidcant vanilalcm » '
. indicis finibus notuin ,
qua; non in froiitc
coruua, non in cajnte gerit, sicut oinnia
II. genera jumentorum sed in naribus tan ,
tum undc vocahulum sumsit Rinos cnim

; :
Cornua sunl in manibus ejus. Karcs, Ccros, Cornu dicitur greecc'; id-
Tuturi judicii ventilatio in ejus cst ar- circo rbinoceros appellatur, quasi ISari-
Vel certc cornua crucis in mani-
liitriO sita. cornus. Propter magiiitudinein vero narium
hus ejus fucruut, i[uando ferratis affixus et cornu rhinoceroti cst assimilatus. « In
ol. 73. est clavis ", vel certc polestas ct inisericor- ipsis ventilabit gcntes, usque ad tcrminos
dia in operibus cjus, sicut proplieta testa- tcrrce. » Univcrsas gentes quotidie Domi-
tur :
n Quia potcstas Dci cst, et tibi, Do- uus ventilat, et ventilando triticum scgrc-
°
mine, misericordia '. » gat a paleis ; illud horreo, istud ustioni
Cornua sunt in manibus pjus. Cornua rccondens.
supcrciiiinenl carncni, et (juadam naturali
III.
soliditate firmata sunt : pcr cornua superc-
mincntiam * intclligc divinaruiu virtutum;
maiuis itafiue in opcrihus agnoscnntur. Et Cornua sunt in manibus ejus. Fatibulo
•^ Jioc de Domino dictum est Salvatore ,
qnod crucis aflixus, Dominus noster cornua cjus
(I) Vanifafem. Ps. cxviii, 37. — (2) Claiis. « Splen- fits. —

(C) Tcrra:. Dcuter. xxxiii, 17. Nequc omisc-
dorquoque ejus, quasi sol justitiii-, clara luce lailia- ratIlieronymus ad l's. xiix ct xci, sed tacito Deutc-
vit, et cornua in uianilnis ejus, vexilla ct trop;i'a cru- ronomio, raeraiiiissc rhinoccrotis, de quoef. Vliijsio-
cis.ct in ipsiscornibusabsconditacst forlitudo ejus." logum nnstrum c. xxv, t. Iii, p. Zbj. (7) Tcrtios. —
Ilier.i» llabac.Wh. ii,c.3, Vallars. t. vi, 638,— (3).V(- Vid. Oppian. lib. —
(8) Crxce. Forte etymon esl a
sencnrdin. Ps. lxi, 13. — (4) Siipcirmiiioitia cod. — notariis dcpravatum, ut recte nostcr seripserit îv,
(5) Primorjcnlta. Alias in vett. intcrpret. Primoyeni- f ivo; et xspa;. — (9) Isti ustioncm cod.
::
m CANTICUM HABACUC. 77
accepit manus, quoniam usque ad finales

iii tas non a>mulatur, non inflatur; non agit
factum cst
ejus cxtcnsus cst parlcs, sicque perpcram; non cst ambitiosa non quaerit ;
ut crucis conuia in manibus suscepisset. quae sua sunt; non irritatur non cogitat ;
Possunt etiam cornua linales mundi partes malum non gaudct supcr iuiquitatem
; ,
agnosci, quas suis manibus, id cst operi- congaudct autem veritati omnia suffert, ;
bus, contiuuit alque definxit. omnia sustiuct omnia sperat; cbaritas

;
Corniia sunt in manibus ejus. CcclumQt numquam excidet ". >- Hiec in jn-oximis
terra non inutilitcr cornua intelliguntur, cxercetur ciiaritas, non illatis periculis com-
quK Doniini dispensalione x'eguutur. 5Iul- probala, scd cxercitiis consuctis cducata.
liplex latitudo sermonis agnitionis : altc- Exccllentior autem illa est in qua scmet
ram parit virtutem ct potentiam, quic Do- ipsum Aposlolus cum ciEteris jungit :
miui sunt cornua. Kt in manibus cjus co- " Quis nos scparnbit a cliaritate Cliristi?
gnoscunlur, quoniam iu ipsis opus omnc Tribulalio, au augustia? an persc(|Uutio?
consuramat. an gladius? an fames? an nuditas? sicut
IV. scriptum est : Quoniam proptcr le afficiraur
tota die ". . Sed baec ab bomiuibus iiige-

Illic (irmala esl virlus gJorix ejus',et runtur. l'st ergo adbuc altior gradus, ubi
operuit charitatem firmam ', ubi pertulit probari dcljcat intellcctus et exercilatio
pai-sionem, ibi iirmata cst \'irtus gloria? cjus. ciiaritatisut non tantum ad ea firmetur,
,
Utidc eliam ipsc ail, dum futune passiouis quffi ab bominibus infcruntur verum et ,
prajnuntiaret adventum : « Exaruit vehit etiam quix; a principibus et potcstatilms

testa virtus mea ^. »Quae dum igne passio- ministrautur, iirmiorque in conscientia,
nis fuisset exusta, fortior et invincibiiis mota, pcrduret, quo
nuliis lufsitalionibus
surrexit, ut inlirmitas qucc tegcbat virtu- fidcntcr edicat « Cerlus sum cnim quia
:
tem, ultra celari non posset.. Differentias ncque mors, ncquc vita, neque angeli, ne-
tcstarum inserere licct longum sit, tamen que priucipatus ncque instantia, neque
,
utilem intelligentiii! fructum ostcudit; scd futura, neque fortitudo, ncquc altitudo,
alio tempore reservandum ". Virtus autem neque profundum, neque creatura alia po-
Domini tunc demum firmata est, quum tcrit nos scparare a cliaritatc Dei, quiE est
passionem perfcrret ut qui praesens in ,

,
in Cbristo ,lesu Domiuo nostro *. » Hoec
•
carne, nec uni est agnitus civitati, post pa- estergo cliaritas firma quamDominus posuit
tibulum crucis, tolo jam mundo credatur : in die gloriosic virtutis.
quia firmata cst virtus gJoriie ejus, et po-
suit cliaritatem firmam. De qua Dominus
'"i- dicebat : « Hlajorcra bac cbaritatcm nemo
babet ,
quam ut auimam suam ponat pro Ante faciem cjus ibit verhum '\ ct cxibit
amicis suis''. " Et tunc ergo firmam po- in campos [v. 5].
suit Dominus cbaritatem, quum pastor Eacies Domini priEsentia cjus cst, quam
bonus animam posuit pro ovibus suis. Ta- pia^cedit verbura evangelica; veritalis ,
mcn gradus multi sunt, quos in

cliaritalis Quum cnim priedicatur liodie fidcs ct ad-
dilectioue proximi Apostolus numeravit veutus cjus, spesfirmissima nuntiatur.-ljt/e
" Charitas patiens est; benigna cst; cbari- faciem ejus ibit verbum : sed et de propbc-
(I) Ejiis. ReiiMnsit iii Ilexaiilis avsTiiYpatpcj inter- tationcm. —

(5) Siils. Joan. xv, 13. — (C) E.rciikf.
prelis lociis omniiio idcm im eirsaxi^pixToti Sijva[j.t;

: t) I Cor. XIII, 1-8.
— (7) nic. Rom. viii, ?.b. — (8)yVo-
T-ri; o6?7i; aOToO. — (2) Finnam. Unum Tliomasii stro.II). 39.— (0) Ycrbiim. Ex Lxx ct Tlicodolionc, id
psaUeriiim in eo consentit : 1'o.iuit diirritnlem; Civtori quod non semel infra notabitnr, nec abs rc, maximc
cloi-iUi/oii. —
Mea. !'s. xxi, 16.
(;i) ('i) Hesemiii- — quod ad Tlieortotionem pertiDCt.Viilg. Mors, co quod
promisso, iucomperlum. Ne noraino
rliim. .\n steterit vox liel)ra'a laT llieronymo nolanle, si lef»alur dabar
qnidem meminoreejusdcrainpSi-\lrai.im xxi commen- Yerbum signilicat , si deber, Pestem, unde Mortiem,
.
78 VKIIEGUNIHJS
lia' verlu) ulilitcr (•of,'ni>siitur, quini aiilf cclsuiii , iiiliil altiiiii, iiiliil dc Hpiritalibus
iucuriialiuiiciii t-jus i'i'ut iii i-iiulilioiif |ir(i- sciiticiilciii ; Mil liuiiiili pni.stratuiii cl tcr-
niitisuui, el exivU in cainpos, (|uoniain geu- reiiu cu(;ilutiiiiic (lcjtctum : quia <<
qui dc
tibuH (lilattttiim fst ud cn-dciKluiii. lcrra cst,dc tcrra lo(|uitur'. » In lios t'rf,'o
Anle fiuiem eju$ ibil verbum, et exibit in caiiipos vcrlmiii dirccluiu cst livangclii, s\-
cumpos. .\iiii suluiii verhuiii pncccdit l'a- ciit .V|)ustulus ait : t Jaculius cl (leplias el
ciem Doniiiii Suhuturis; scd ct iniscri- <• Juauiics (|ui vidcbaiittir culuniiiu; esHC, dcx-
curdia et verilas praêeduiit uiite faciein lius dcdcruiit iniliict ISarnaba; socictaliH, iil
cjus I^nis ctiaiii dicitur aiitcire cun- iius iii lieiitcs, ipsi autein in circunieisio-
speelum ejus : < Igitis iii coiispcctu cjus ar- iicin ". " Sic crt,'o lactumest ul jicr cainpos
debit , et in eireuitu cjus tcnipcstas va- curreret verhum.
lida^. ' Kccc iîiis (jU(i(|uc con^pectuiii cjus .Uitcr (luiKiue potcst agnosci : Ajile fa-
pra'eedit, ct plurinia reperics (juu; pra;ee- ciein ejus ibil verbum, el exibil in cainpos.
dcrc nostri Duniiiii vultuiu narrentur. Sed Potest hoc iion iuutililer ctiani de verho
aliud cst vcrliiiiu pr;cccdcrc, i|(uiiii titi(|iic Joaiinis iiilclli}.;i ; ciijus |)ra'(licatiune Cliri-
piicuuiitiahatur vcnlurus; aliud iiiiscricur- stuscsl dciuuiistrutus, qiiiiin diccrcl : «Kcce
diu ct veritas, quaudo miseriis ]iopuluiu est agnus Dci, ecce esl qui tollit peccata
arilictuni coudulciis, aicliat : .Miscrcur mundi '\ » Kriro antc niaiiifcitatiuncin I)u-
turha' huic, quia jain triduo iiiecuin est ct '"'»' Salvatoris, anniiiitiatiu Joaniiis pnc-
jejunat \ - Ll iteruni : « Videns auteni cessit, el exicil in campos
tunc videliccl ;
Jesns lurhas, niiscrtus est, quia eraul sicul quaudo non iii civitatihus, nequc in castel-
oves non liahcntcs pastorcin '. » Sic crgo lis, scd iu solitudiiie, Juxta Kniioii, iii Jor-
miserieordia pra;eedit ejus aspcctum. Ye- dane lluvio, credentibus .sibi hapti.8ma poR-
ritas verosiinilitcr, quandu dicchal : « Quid iiitcnliie confcrchat lypo monstrantc qiiod :
lue vultis occidcrc, liuiiiiiicin (lui vcritatciii proplictia; vcrhuiu uon Juda;is, scd gciiti-
loquutus sum vobis ^ ? » Ergo etiam

veritas hus profuisset.
tunc eum anteivit, utraque Domiiii faciem VII.
pra-ccsscruiit. Ignis quuquc transiturus cst
antc cum, quiini iu revelationc futura ve- Pedes ejus stelerunt"',commola est el
ncrit manifcstus : « Ignis antc cuni anihu- Domini signili-

terra [v. G]. Apostoli pcdes
lahit,.et inllammabit in circuitu iniiiiicos cantius agnoscuntur, per quus univcrsuni
ejus". » Tunc euiiu non verhuiu pra'ccdet circuit muiidum, sibiquccredendosuhjecit.
Doinini vultum, scd ignis qui cousuiuturu.s Sed lii pedes pustquam stando lirmati sunt,
est iuQdclcs ac pcrditurus. univcrsa commola est terra. Ad fincm sinc
duhio, ouinis commola cst caro. Ha;c inotio
VI. uou corporalis, scd intcUcctualis est aguo-
scenda. Quid eniin est commoveri , nisi dc
Ante faciem ejus ibit verbum, et exibit in loco ad locuin transferri? commota ergo cst
faHi;)os[v. .j]. Campusplauitiesestterraela- carocjusqui ah inlideli ad fidelem transla-
titudinelongioredistenta, iii quibus nuUus tus est \itam; ut, uhique pra;dicatorihus
•ol. ncc mons, nec locus altior invenitur
75. collis, : confinnalis, tcrra intellectuaUter moveatur
sed distenta tantum aqualitas, ainpliori la- Aspexit, et fluxerunt genles , el dissohiti
titudiueultro citroquediffusa. Per campos sunt montes vehementer [v. 6]. Aspectus
ergo populos idololatras aguosce, nihil ex- Domini dura dissolvit, et obslricla in liqui-
(1) Ejiis. Ps. Lxxxviii, 15. —

(2) Valida. l's. XLIX, cumcisionem. Ualat. ii, 9. — (9) Mundi. Joan. i, 29.
3. — (3) JpJKiial. Mallli. xv, 32. (4) Paslorem, — — (10) .S/eto-«n^'rotiiis vorsiculi lcctio nostra iiuasi
Marc. \i, 34. — (5) Vobis. Joan. viii, 40. (C) Ejiis. — litiirgica est peculiaris nimirum psalteriis Tho-
Ps. xcvi, 3. — (7) Loquitiir. Joaii. iii, 31. — (8) Cir-
,
inasino, Sorbonico, S. Salaberg., Mozarabico, etc.

—
IN CANTICUM HABACUC. 79
iluin \ertit, ut cx hoc clarcat quod Tsaias et homines in ductu [et] cultu erroris, velut
expressit, quoniam Deus iguis estvivax, se quidam opposucrant collcs transitum ,
accedentes non ad mortcm cousumens, sed mortalihus adimcntcs ad ccrlestia traiis-
ad puritateni eliquaus « Quis ha])ital)it e\

: mcarc : qiios Dominus virlutis sua; quodaiu
vobis cum igue devorante? aut quis am- ignc flammavit, el ad defluxionis inertiam
l)ulahitex vohis cum ardoribus scmpiter- coarctavit nt viantihus spiritalitcr ne-
,
uis ?" Idcirco ergo quoscumque aspcxerit,

'
qneant ohviare, sicut Isaias ait, ex persona
et suo calore striuxerit, iilico liquefacit. Domini colloquciitis : « Viam facite, pra'-
Posterioriitaquc tempore, quum miseratus bctc itcr, declinate de semita, auferte of-
gentes, aspexisset eas quas per Cin-istum fendicula de via populi inci ;» ut videlicct '
suum redemtioue dignissimas judicarct, transeuntes ad Deum, nullis impeditiouihiis
statim a duritia dcfluxcrunt ; hoc ct etiam capiantur.

Ezcchicl pro|)hcta testatur : « Auferam a Ilinera xterna ejus prse laboribus vidi''.
\ohis cor lapideum, et daho vobis cor car- Lahorandum cst ad rctcrna itinera pra^vc-
neum'-. > Sic itaquc gentes deiluxerunt, nire; non quicte, ncc otiosc, sed afflictione
quuin in errorihus homines sunt molles, ut opus quihus Paulus exer-

cst ct labore, in
duritia idololatriffi' caruisseut. citio fruehalur Sed exhiheamus nosinet

: •>
Montes quoque dissoluti potentes siiic ipsos, sicut Dei ministros, in multa palicn-
dubio saeculi suut agnoscendi, \el instru- tia, in tribulationibus, in necessitatibus, in
ctissimi sapicntes, quos a proprio olistiiia- angustiis, iii plagis", » et cfftera qua; narra-
tionis nodo dissolvit, et ad perceptionem vit. Ista sunt itinera sempitcrna : quouiani
fidei eliquavit. Sed et regihus et imperato- inde aeternitas invenitur.
rihus poterit coaptari, quos velut moiites Ipse taiuen vcrsiculus ad utramquc potest
amphssimos videmus cnlore fidei dissolutos, referri pcrsonam , secundum distinctionis
ut infidelitatis compagine caruissent. differentiam. Dici cnim potest Ilinera :
Moraliter quoque, si me meus Eedein- leterna ejus pra- laboribus vidi, vcl prae laho-
tor aspiccre condignctur, gentes aspcras rihusejus, idest passionibus Christi, itinera
carnalium morum harharo motu \iveutes
et ietcrna vidi. Ab ipso enim revelatasunt, dum
in solituJiiie pectoris moi, dcflncrc compcl- se crucis ignominioe suhdidisset; aut certe
litetad nihilum revocari, doiicc iinpugna- ejus itinera wterua pra^ laboribus vidi, qui-
tio carnis adversus spiriluin conquiescat. bus oportct spirilales viros per gratiam eru-
Montes quoque altissiinos seiisus sine du- diri, utin lahorihus plurimis arctam et an-
bio extollcntcs se adversus scieutiam Dei gustaui transeaut viain.

et veritati ohicem opponenles coelestis sa-
IX.
pientiaedono dissolvit; «t humana scieutia
Christo, uon Diaholo faniuletur. Tabernacula /Elhiopum expavescunt "^
tabcrnacula terrie Madian [v. 7]".

vm. .'Etliiopissam Moyses accepit uxorem, si-
Dcfluxerunl colles cCternaJes. Colles ceter- mnlqueMadianitam, filiamJetro, sacerdotis
70. nales, qui dc ca?Io lapsi, sunt daemones; Madian non ulique duas, quodnullalectio
:
amota gratiae firmitate, delluxerunt vitiis demonstravit , sed unain uxoreni accepit.
carnalihus obsequentes. Vel qui inter Dcum Madiau quippe athiopicis soliludinibus at-
(1) Sempileniis. Is. xsxiii, 14. — (2) Carneum. auToO dvTi xoitMV etoov. —
(O) Placjis. II Cor. VI, 5.
Ezech. XI, 19; xxxvi, 2G. — (.3) Tdolofria- cod. — (7) Expavescinit. Per me uon stet quiu, duce Vere-
(4) Afei. Is. LVII , li. — (5) yidi. Nola aiiym di- cundo, Lxx alitcr ac fit interpungantur hic : avTi x6-
stinctionem aut novara, aut .\fiicanis peculiarem; Tiwv efSov •
(jxriVtojiaTa AiOiOTiMv itToriOVicovTa!, xai a'.
eadem enim utitur Augustinus IJe Civi/. Dei, l. xviii, oxr-ivai YTi; Maoiaijt. Vidon' cuncta fluere meliori quam
32, col. 5i;i F. Codox tamen .\lexaudriuus eadem forte eodem pede pergunt interpretes ma-
solet alveo? Inde
ligat,utcontinuo legere videatur: esTtopeio;; aitoviou; gno consensu, —(8) Mazian cod. uti alias Zoziaeum.
80 VKBKCUNDUS
que ««pyptiuei» confini» cst. Legc Moyseii csl criidclitas torinciitorum. Siiniic qiioqiic
luKitiilciii cv /l':t,'y|)io ct Madianii" rmibus ac dclerius cst, ercpto luiiiine iiientiH, aiii-
de\tiliituiii , it eoîioseis [iroNiiicias esse iii;iiii siilidere ca-eitali. ('.erle, illii(l lini|io-
eonliui.'s. yi:ilii')i)iiiii tiihernacula cordasuiit liiic iiiale , istud est scnipili riuiiii. r^lpio-
geutiura, /Ktliiopibus coaptatu, <iuod iiili- iiterea iraiii Doiniiii iu lluiiiinil)u.s dixit
dclitatis iiiKrcdiiie caliârant ; vcl (juia illic cssc, ct inipctum in mari, quia oiniiis ea--
dxinoncs, sine dubio yLtliiopcs, nioraban- cilas iiilidcliiiiis euniulalur. Ilarescs eniiii,
tur. Tabcrnaculavcro terruj Sladian lEstimo elsi paruin quid vident, tumcii quia imaKi-
iiielius sij,'niiicare iicctoia Jiidieoniiii, (|uia ncm, iioii vcritatciu luminis jiabciil, uoii
IVIadiaii Abralue lueral scniinc procicalus, dausis oculis, if^nis iuinii If

alilcr (luaiii si,
ct (lctliurie concubinu! purtu prolusus. Ob quispiam radictur. Spleiidorcm qiiidcni iioii

lioc isli tali siLfiiilicalioiic prolati, quia, ctsi vidct, iinagiiicm tamcii(|iiaindam siiii pru;-
patriarcluc [liislcritas suiil, (Icj;ciicra\cruiit ladciilciii a;;ii()scil. liilidclcs ycro lumiiK!

tameu in inaticm. Complcta vidcntur obtu- suiit univcrso privali. .loanncs (luoquc in
tibus iiostris, quod pavorc conctis.sa .'iiit Apocalypsi tcslatur pliiaiaiii ira-Dci siipcr
utriu.squc popiiii corda, diiiii advciilus l)o- lliiiiiina mare iiiisse dilTusam
et , et oiu-
miuici pruiscntia tcrrercnlur. iicm aniinam vivam illic luissc dcliiii-
Sccundum laliludincm vero sapicntia! ctain-. In co eniin pliiala: ir;c Dci diciliir,
spiritalis, lia^rcscs yKtliiopum talicriiaciila pro co quod cjus indigiiatiouc dainiiali po-
non inutilitcr cogiioscuiitur; iii (piiliiis du'- tari dicuiitiir, ita .lcrcmiu! tcstanti! :
« Siime
moncs sine dubio comniorantur. Tiibcriia- caliccm viiii luroris liujus dc maiiu mca,
cula vcro tcrr;c Madian .svnagofjx' sunt Ju- ct potabis ex eo gentes ad quas cgo niit-
da'oruiii, proptcr slirpcm Moysi Madiaiiilc laiiitc'.» Ikcc itaqiic jiliiala furoris Domini
niatrc prolatam : qu;e terrore suiit Doiiii- « iu lluiiiiiiibus ct iii iiiari, > iii lia^rcsibns
nica! pra'scntia'coiiturl>ata!, virtulispropriu! et infidclibus clTusa , omiicm animaiu vi-
mcdicinam solo jussu quuin darct inlirmis. vam occidit, niorle vidclicct spirilali, pcr-
cussit omncs ibidcm commorantcs. iNam
quod ait animaiu vivam in Ilumiiiibus ct
:
Numqiiid in flitminibus ira lua esl, Do- \n niari fiiisse dcfunctam, ct licct niliil sit
jninc, aul in mari est inrpelux luus [v. 8]? viviiiu iii liu!resi atquc infidelitatibus con-
Intcrrogative prophcta fabulatur cum slitulum, tamen vivunt quibuscst vitalis
Dco ,'
propter ejus cognitam bonitatcm : spiritus pcr crrorem ablalus.
Aumquid iii liicrcsi))us ira tua cst, Do-
mine? qus llumina noinine' dcmoiistran- XI.
tur, pro co quod aliis transcuntibus, suc-
cedendo, alia! oriuiilur. JXon alitcr qiiain Ouoniam ascendis super equos luos, el
fluininum atpiii! discurrunt, iu quibus undic equitalus luus sanilas. Et quid, nisi intcl-
piiorcs uiulis scqucntibus cxpciluntur; sic lcctualcs sunt liomines, qui pcr obcdien-
Fol. 77. quoque pcrmancrc,
iu sc ncqiicuut lucrcscs tiamcerviceinmentisinflcctunt,ut Dominica
sediuitiquis deccdcntibus iioYiE succedunt. vidcaut priccepta sufferrc"? Apostoli crgo
AtU in mare , id esl in infidelibus, im- cqui suut, qui Domiuo norunt dorsa sup-
peajs iuusP ISimiruiu ira Dei baereticis su- portando pricbere; tales isti suiit equi quo-
pervcnit; pro co quod exciccatis mciitibus ruiu cursu luunduiu eircuit uuiveisum. Et
fallaciam icjtiiuant veritatem. Sumiua est omiiis cquitatus Domini, populus vidclicct
enim indignatio Dci csecitas mentis.Nam si beatorum, sanilas sunt, vel quod aDomino
tu qucmpiaiu velis crudclius cruciarc, cre- ifteruam capiunt sanitatem, vcl quiii ca-tcris
ptis oculis ca'citali coiidcmuas quic : summa credcntibus salutem iinpcndunt. > Visitabit
(1) Nomiiuim cod. — (2) Defiinctnm. Apoc.il. xvi, '<. — (3) Tc. Jorcm. xxv, \i.
" :
m CAMICUM HABACUC. 81
enim Dominus domum Juda et constituct ros babct. Quod nomen quum quisque re-
eam quasi equum gloriic iu proelio ' . natus ascriptum super se perceperit, sex-
suut equi quos Salonion, rcx .lerusa-
li centis comparabitur siclis. Negotiatores
lem, de Clioa et de /Egypto pixtio certo cnim verissimi Salomonis, ministri videlicet
mercatur, ut cpuluni cii)ariffi spiritalis in spiiitalcs, accepta pecuuia, unus enim
Jcrusalem coelestcm accipiant, et rcgalibus quiMque talenta, sequens duo suscepit; sed
famulentur ofliciis. Prwdicatorcs enini verbi ad eorum similitudinem, plurimi servi alia
cffilestisde Clioa insula, qua significatur plurima talenta perceperunt, ct non desi-
gensJuda-a, pro coquodinfidis, vclutmari, nuiit equos et quadrigas quolidie regi pro-
fuissct genlibus circuuidata. Et dc iI'^gyi)to prio comparare. Et quamvis diversitas sit
comparantur equi non miuus

idololatria.^ ,
equorum, quia unus quisque proprium ba-
quanrccntum quiiiquagint;isic!is. Quadriga^ bet donum a Deo, uuo tameu pretio omnes
vero sexceulis, sicut Hcgnorum liisloria pariliter comparantur; quiauna fides est,et
refert-. Quidergo estcquum centum quiu- unus est Cbristus. Hoc autem pretio de
quagiuta siclorum^ prctio comparari P qua- -Egypto iufidelitatis , dc Clioa gentis ju-
drigam vero sexcentis? Revcrtere, lector, daica', de Syria scbismatis , ct dc Cctbim

ct abdita mvsteriorum secreta rimare, et bffiresis, equi vcl quadrigaj pretio compa-
invenies quod debeas adiiiirari. Omnis rantur Nou corruptilibus auro et ar-
: <<
homo equus est, ct asceiisorem pioprium gcnto, sed sanguine unici quasi lilii Dei'."
babet: si fidclisctbonusest,Cbristum babet
asceusorcm ; si malus ct infideiis, diabo- xn.
lum. Equus ergo Salomonis eentum quiii-
quaginta siclos comparatur, qui Ciiristum Exlendens exlendis arcum tmm super
credit in carne venissc, qurc quinque scn- sceptra, dicil Dowinus [v. 9].
sibus constat, ct annorum triginta baptismi Arcus cxtensio Dominici corporis est in
.
gratiam percepisse. Quinquies enim tri- ligno crucis distcnsio, quod super aereas
ginta centum quinquaginta faciunt boc ; potestatesct sceptraspiritaliadistentum est
pretio coemilur, quo pretio cquus ;Eg} pto « Transduxit cniin omnem prineipatum et
comparatur. potestalcm, palam triumpbans, et affigens
Si vero quadriga fuerit, sexcentis emilur cos in ligno crucis suoe% » ut ibi Diabolus
siclis : quumenimsinguli cateciiizandi olfc- frangeretur, ubiDominus necaretur °.
ruutur, singuli equi sunt; ubi vcro purili- >'ec vacat quod ait Extendens extendis :
candi deponuutuf in fonte, jam quadrigoe arcuni tnum. Quum euiin Dominus nieus
ligantui". Qualuor quippe sunt professiones Jesus Pilati verberibus aptarctur, extensus
nd quas fidclcs prolieiunt universi aut : cst semel; et quum patii)nli figerctur iii li-
enim ad spiritalem conversatiouem acce- guo, cxtensus secundo, ut implcretur quod

dunt, aut virginitati servandae deputantur, dietum est : Exlendens extendis arcum
aut contiuentiffi viduali segregantur, ant tuum.
conjugali societate nectuntur. Ha;c quadriga quoque sensu potest iutellectus ha-
Alio
emitur sexcentis siclis nomen videlieet :
beri : Evangelium tuum
dilatans dilatasti
Jesu ascriptum nccipiunt iu cordibus suis, super omnia regna mundi; de quo sagitta;
quum faeti fuerint filii Dei, ct dicatur illis: prodcunt, corda durissima jaculantes , ut
X nomen Dei mei super cum. »
Et ascribam convenientius edicatur Sagitt;e tmc aeu- : <•
Jesum vero quum dicis, secundum littera- tte , potentissime, populi sub te cadent'',"
runi uumeros latiuarum, sexcentos nunie- ut vuluerati doleant et elisi mala pristina
(1) Pra^lio. Zaciiar. x, 3. —(1) Refert. III Reg. x, I Petr. I, 18. — (5) fiux. Coloss. ii, 15. — (fi) Negare-
29. — (3) Shjlortlm et mox si(j!os cod. — ('i) Pei. tiir cod. — (7) Cadent. Ps. xi.iv, 0.
IV. 6
:
82 VKRECIJNDUS
recom»08('uiit. Kxtcnsiim cst niilfin (iiiuin la cst lluviiiH riiohar, juxtu (luem Eze-
priiiiiiiii iMiiilicaiTtiir llcbruMs; tlciiiccpH eliid pojiulo |)io|)lu lalial. tilioliar iiitcrprc-
cvlcinli uimccssiil, qiium ycutibus nuiitia- taturGraviludo, sivc Ouug. Leîn praicepta
tur, ul cvtciulciiH, ait, c.xtenilus arcuiii Kuut fîaviu cl ouiisla, de (juilms 1'ctrus uil :
tuuiu. " « Quid viillis im|)onere t^cnlihus juf,'iiiu
Nec illud ahliorret curioso lectori, iit ai- gravc, quod ne(|uc nos, nequc patrcs no-
cum cxtciitum Judicium tiituriim a;j;noscut-, Ktri porturc potiicruut''? • Kt Jordaiiis (lu-
(luocl maiiilcslubitur rcguis tam spirituli vius est, iii (juo vcuientcs liuptismi gralium
I)U3 quain etiam carnalihus; quia sicut lio- ad lontis Kimililudincm coiiHequuntur. Suiit
iniucs, itu potcstatcs ([uoqiic acriu' juilicu- (juoijuc lluiiiiua ISalnloni^, iibi Dci popu-
buntur : ut cxteiisus urcus IKuuini (lcmou- lus (lcllct : •• Supcrlluuiiua Ikibvloiiis, illic
slretur. Qiiein arcum extendens nunc iu scdiiuus ct llcvimus, dum recordarcmur

pru'seiili sa^culo pradicuiido, cxtcudcl in lui, Sion'. « Saxularium cupidiluliim vio-
liiluro severius cxscqucudo. lcutissimi suiil Iraclus, su[)cr quos suucli
ileutcs et gcmentes insiduiit, quia sc cis
XIII. non commiscuiit. Nec non lUiminu yilRyiiti
in quibus niusca a'f;v|)tia commoraliir

Fluminibus xcindelur lerra. .. In dic illa sibilabit iJoiuinuH musca? (puc
lllis utiquc, quorum udvculu la'tilicalur cst iu exticmo llumiiium yl'i'>pli*. » Volu-
civitas Dci, ct de loutc [)arudisi orli suiil bilitus e^t eloquciilicC sicculuris, in cuju»
ut irrigcnt suiicrliciciu uuivcrsu' tclluiis. extrcmo musca iusidct fulsilutis iiovis- :
Doiia crgo S[)iritus saiicli tlumiua suut, sima" ciiim cjus mcndacium quam clo- ;
tcrrum cordium liumaiiorum sciudeutia quciitiam fuUaccin occidit Dominus, quia

vcliciuciitcr. l'ra'dicatoril)us ([uoquc con- \erilas cjus aquic dulccdiiicm potuntibiis
rol. 79. vcuiciitcr aptaiitur, qui terram sciudunt, ctqui [jotavcril aquarum iniindan-
pra'l)ct,
dum aiiimus ab iiilidcUlatis rudicc divel- tias, « Qui

abuiidabil autein bibcrit cx
:
luut, ut cas cultu rcplcaut s[)iritali. Alio aquu quam dcdcro ci, llumiua dc vcnlre
quo(iHcscnsu, lia'c iutclligciitia dilatalur ': ejus llucnt iiciuyc viva;'''. « Dona sancti Spi-
sacroruiu volumiua librorum flumina sunt ritus demonstravit.
lUicntis diilcioribus cuuuiliilu, quibus chri- Quid ctiam de (luminihus Dainasci dice-
stiana plcbs sciuditur, vclut tcrra com- mus, Abaua ct iMiarpliar, quic leprosuin
puiictionihus saturanda : quod si divcrsi- ]\aaman non potuerunt mundarc? ct si non
tatcs lUimiiium ciiKcras, intcliiyis quaiitis sibiauxilium ilc isracliUco fontc quicsissct,
divcrsilalibus iiivslcria pricccUeutur. nimiruiu in lcpra luausissct. Ahaiia Lapi-
dcs ejus, sivc rortitudoejus interprctatur;
XIV. Tarfar, rodicutes, sive Dissipanles. Hicrcsi-
hus suiit h;cc vel schismatihus coaptauda.
Est fluvius rapidus igncusque dc Domini Nam Da-
haec vera sunt flumina Damasci.
sede currcns, sicut Danielis liher osteudit : mascus iiitcrpretatur Sauguinem polantcs,
n Aspicicham, donec throni positi sunt, et non corporum, sed animarum quas occi-
Antiquus dierum sedit vestimentum cjus : dunt, dum a Chrislo seducunt, ia quihus
quasi nix candidiiin.» Et sequenter "Elu- : lepra peccati muiidari non possit. Ahana,
vius igucus rapidiisc|ue egrcdichatur a faeie Lapides ejus sivc Eortitudo ejus ; iioii Dei
ejus^. » Inundalio Sancti spiritus dcmon- lapides, ncc fortitudo, sed ejus; sinc dubio
stratur. hijercsis confidenUs in se, non in Dco. Ear-
(1) Intclligcnll.T cod. — (2) Ejiis. Uaniel vii, 10. — r 1. — (5) MijypH. Is. viii , 18. — (G) (7) Aquce vivx.
(3) Poliurunl. Act. xv, 10,— ('i) aiun. Ps. cxxxvi, I Joan. vii, 38.
IN CANTICUM HABACIIC. 83
far vcro Fodientes sivc Dissipantcs, qui sunt patcns est guttur corum » quem effo- - :
intcUigcndi, nisi qui sc dcpopulodissiiJavc- dicndo apcriunt, ut vcracitcr absumant

runt clirisliano? et fodientcs sunt, ut se- dissipatas liajrcses, nisi ad fontem baptisma-
pulcra faciant' mortuorum? « Scpulcrum tis veuiatur.
Abcumentdm. —
XV. lu ultiiua canlici paite, iira-eunlc propheta, interpres euarrat pra?cipua qxix, quum
orbem Dcus judieaturus cst, evcntura sunt formidines pentium; XV[. Aliyssi clamorcs;
:
XVII. Signa— —
in sole et in luna; —XVIII. Itura ile supcr ira' Dci jacula —XIX. Fatiscentis tcrra- dcliquium;
;
XX- —
XXIll. Contrita inimicorum Dci capita, sospito plcljc cjus ct iucolumi ;— XXIV, XXV. Tum 1'arac ora, ossj
Ircmorc vcxalum iri. —
XXVI-XXX. Dumquc cum suis Ciiristus asccnsurus cst in rc([uiem, addit fore ut
lcrra arcat, tcrrcnaquc dissipcutur. — .Sed plura, ne dicamomnia, a'que primum Christi adventum aut
pcrpetuum cjus iu auimas transitum respicere uon ueyat.
XV. bor". » Et in Levitico : " Tinguens digi-

tum iu sauguine, et asperge septies contra
Videbunt le, et dolehunt populi^ [v. 10]. altare ^ » Quod enim spargitur, non uno
.
Pcr fidem Domino rcvclato ,

peccatorum impetu funditur, ncc uno in loco plenitudo
dolor univcrsos pocuitcntes aliligit ; mise- tenetur scd variatim quod aspersum fue-
,
rationem credunt gestorum reddere pro- rit funditur. Non ignarus David se in tolum
priorum a Dco. Videbunt cum populi et muudari non posse, dum vivit in carne
dolcbunt se in praderitum dcliquisse. Nec mortali, aspergi se potius hyssopo et in po-
illud est moraliter omittcndum, quod in- sterum mundari poscebat, ut, etsi pleuissi-
tcriorcs scnsus, tamquam populi, quum te mam munditicm obtincre non posset, ta-
vidcrint per lidem compuuctioue replcri, meu apprchenderet quantum vitae sufficeret
dolebunt gemendo et lugendo, si quo modo aquas in itineribus suis,

sanctiori. .\spergit
Domino quem videriut, valeaut sociari. Hic quia non iu uno impetu baptismatis aqua
0- sensus futura; quoque revelalioni coucurrit, vel torrcns super facicm terrui contingit,
sicut Zacharias iu visionc vidit prophctali : verum in locis diversis, per Ecclcsiam et
« Quod quum Doniiuus in majcstate cla- templa divina, aspergine diffusa et variata.
rucrit niauifestus, tuuc tribus et tribus, fa- Et ubicumque Dominica; transitus praescn-
miliae et familiae, luctuosis laiuentationibus tisedeclaratur, vcl ubi uomen ejus in lau-
ululabunt '
.
» dibus invocatur, ibideni aquffi istas salubri-
Aspergens aquas in itineribus suis. Ubi- ter asperguntur.
que Dominus miraculorum aquas aspersit,
et ubi bouum praisentia; proprioe defcrebat, XVI.
sanitatum graliam conferebat^. Hoc itaque
intelligendum agnoscc Aspergens aquas : Bedit ahyssus vocem suam ah .altitudine
in itineribus suis; ostendens miracula in phantasise suge*.
transitibus suis. Aquas quoque baptismatis Post passionem te occulta penetrante in-
spargitin locis et cordibus, ubi se voluerit ferni,abyssus universa vocem altitudine
invisibiliter declarari. Multum iste me immensitatis expressit, quum Christi se li-
sermo commovit, quod ait Jspergens : Nec nou auctor abyssi
bertate videret rapi.
aquas, etnonfundens. Hoc ctiam Davidad- Diabolus nou incongrucnter est abyssus
jecit « Asperges me byssopo, et muuda-
: agnoscendus, sicut etiam mors dicitur;
Faciunt cod. —(2) Eormn. Ts. v, 11.

(I) (,"5) Po- — fcrebanf, gratia conferchant cod. — (6) Mundabor.
puli. Ex Lxx. Montes Vulg. et hehr. Nonne lxx pla- Ps. t, 9. — (7) Altarc. Lcvit. xiv, 27. — (.S) Sux.
cuit, littera postliahita, se confcrre ad scnsum alle- rrfficuntibus ixx ; Et Augus-
uil/oq tpavTasict; aOir-ii;.
goricumP Sane notanda varietas. (4) —

llutahtint. tino scqucute 1. 1. col. 514 B; scd ct Gregorio M. ilo-
Zachar. xn.'SedcumuuUiseditiscouseutit.— (5) De- ral. XXV!, p. 550 a; xxxvin, p. 929 c.ed. BB.
6.
VIRKCDNDUS
81
XVII.
Ubi est, niors,
.,«i.i mortis est caput : .
Ila-c u.ors sive abvssus Ima sMil in ordine

acuU-UHtuus'?" Klevalus eH sol, et
dolons, (luu.u
{,nu.itus et crucis justiUa;
diilit vornu sumn suii" [v. Hl. In altitudinc
uni |.rada..., quaui al) oeeasurus iujuria passio-
tauta.u sil)i i.oi)ulo. sol clevalus est,
vidisset aufirri. Sod ior- stetit in ordine suo, (it hcele-
initio posscderat, nuin; et hina
sennonil)US n.eis :
ordine distributo.
lusse niinus credas sia elarilieata cst iii
testein in inediuin producamus :
milii l.ic l.KUS ex AcUbus

videtur
isaiain Clare
tolletur u lorte i.rieda, aul exponi. ubi nubes eandida
« INumquid upoHtoIorum
robuslo salvahitur:' sol appa-
<|u..d eaptum fuerit, a Jesum sublevavit in ca:lum', ut
K.iuidem euplivi- carnis assumta;, im-
(juia biee dielt Domiuus reiet clevatus; et luna
:
quod ablatum luerit sta-

las a lorlc tolletur, et mortalilalis pleuiludii.ein eoi.se(in..ta,
ad dexteram majestatis, ubi
eam sum-
a robusto, salvabitur".
•
ret
coii- martyn
>am quia ululaveruiit fortitudines u.us ordo deerevit ; sicut Stephano
iiropria siiolia pcr- Jesum vidissct
traria', et dolueruut paruit revelata , (luum
nemo i.isi qui minoris majcstaUs.
didisê, (luod uefâl, slaiitein ad dextcram
aut omni.io in Gabaon, et luna
„u,l,U;f diabolum arbitrelur, l.lcii. sol in tvpo stctit
talia lu- Josuc jussiouihus
quod pertulerit, noii sensisse. Sed in valle AKilon"», quu.i.
potius ve- unius diei
dibria suiit et incpta. Mat;istros obediret, et super meusurani
quorum tantum noti- Ila;e, in
ritalis advertc,
tibi
tempus longissiiuum prailongaret.
nl tuum s.t, lcctor, cu- conclusus, lcetio mcmora-
tiam iulrodi.eam, (pio fuisset line
riosius interi.a riu.ari.
Jere.niasvastationem
vit. (iaba CoIIes
intcrprelantur cxcelsi;
IMoab ct ululatum describcns, sub ligura Achilon, Ab initio. Sol crgo nostcr
intel-
Ter omnia, inquit, et supcr

principum mundi : «
lcctualis slat siipcr colles cxcelsos
omi.is plan- ct
lecta Moab, et iu plateis ejus alUtudinem spiritalium sublimitalum ;
sicut vas luulilc, splendoris

ctus, quia contrivi Moab, non exstinguctur, nec dcfectum
- Isaias ([uoqnc testis cst
dein vallein
ait Dominus^ perferet naluralis; luna \ero
• Super boc ex[.editi Moab ulu- qux interprelatur Ab iniUo. Ergo
vocaudus :
Aehilol,
- htile-
labunt. Anima ejus ukilabit sibi '
.
ab initioluna est ; a constiliitionc quippc
mundi Ecclesia congrcgatur, scd lamcn do-
tecta cjus et in plateis cjus
rum : « Super
se fuisse
ncc mortabtcr vivit, iu vallc, non
Doluerunt itaque in eollc
omnis
oi.iiii» u>u.a..o.
ululatus... .
quotidic depra;- vel a

populi spoliatos, ct dolent guijsJsUt. Vel cerlc illc ab initio ,
noii desinunt uiipu- ^,.1,^.1^10 iuieUigcndus cst, qni priinus cst

dari; undc nos eliani
rcbellibus aliquos Kgo sum princi-
gnarc , si fortc de suis ^^ novissimus, ct (lui ait : «
pium, quod Scd hoc

et loquor vobis".
valcant capUvarc. "
Alia dicanlur, quibus aut

favet gratissi- p,.incipium factus cst in convalle, dum in-
aut quod obscurum est, ingra- assumsisset, vel
mus lectoj", ^rmam carnis substantiam
tus advertet. Abyssum Juda;am plebem t^^,i,quam in eonvalle, hoc cst commoratus
ffisUmo demonstratam, quae vocem dedit j^ hhhkIo; supcr eo Ecclesia steUt ut luna,
quaudo quoniam fundamentuin cju9
ab altiludine phantasife cordis, nec mota est,
Domiuum animuin animosis
cruciiigendum est Cbrislus.
vocibul extorqucbat, ct quod
impetum co- XVIII.
Fol. 81.
cordibus conceptum per phan-
gitationum
perpetrarant boc in opere fieri % In luminejacula tua ibunt, in splendore
tasiam,
coruscationis arma tua.
voeibus llagitabant.
cof'
55.-(2) Sali-ahifur. Is. \ux, plclum cnfjilalhnum conceplum pef funta.iinm
(1) Tuus. 1 Cor. XV, Siio. \:\ i.xx.
xlviii, 38.— ('i) Silii. Is. xv, (Itlnisperpclraranl. IIoc iii oj)cre.—{,6)
24. (3) Domnius. Jerem. 12. lnfra
Kcscio an recte,iiorpeiaiiivc -(7) Cahim. Acl. i. 9.-(8) .UjUon. Jos. x,
3 4 _(5) Pf,-/,(./coraH^ Ach,lon,Achilot.\a\&.Aialon.-{'J)yoOis.h^.\iii,i>i.
legebani iV fjiml Im-
codicera soUicilaverim, in qiio :
—, :
m CAINTICUM HABACUC. 85
Isaias ait : « Domiuus sicut \\r forlis tuo pcrcutics gentcs. Sed uunc deducesgen-
: Fol. 82.
cgrcdictur, ct sicut a ir prcclintor suscitavit tes adjecit, sicut alio dictum est loco : « Qui
zelum '
. " Si vir praiiator cst, necesse cst dcducis vclut ovcm Joseph. » Comitatu cnira
eum jaculis uti, qua; iu lumiuc, nou iu te- proprio Dorainus spiritualitcr suum popu-
ncbris, vadunt. Jacula itaque cjus verba lum anteccdit, ut deduci possit ad gratiam
sunt Evangclii, lumcn conferentia cordiLus vcritatis, cujus conimendatio in Israeliticis
percussoruni. Istis cnini jaculis trausfixi, cst manifesta, quos quadraginla Dominus
capiunt luminis claritatem, uon vulneris annis non descruit indeserto.
foeditatem. Arma quoquc Scripturarum
•sanctaruni in splendore coruscationis in-
XX.
cedunt, quia fulgorem revelant sempitcr-
num cordibus caecatorum.
Hoc et apostolis, CKterisque in verbo di- Existi in salutem plebis tux, ut salvos
vino sapicntius expeditis^ recte concurrit, facias eJectos tuos'^ [v. 13].
quodet ipsi arma siut vel jacuia Salvatoris; Ad salutem humani generis exivit Jesus,
pcrcos cnim intellcctualitcr iuimicos expu- vcl de occultosuo, ubilatebat absconditus,
giiat, subditos salvat. priusquam sc mcntibus mortalium intinias-
set; vel de utcro Maria;, undc Deus abs-
XTX. conditus cgressus est in salutera. Si euim
absconditus nonfuissct, nec Isaias dixisset
In comminalione tua minorabis lcrram, '< Tantumin te cst Dcus, et non cst absque
e( in furore (uo dcduces gentes [v. 12] -. tc Dcus. Ycre tu cs Dcus absconditus, Dcus
lApIctum nostris oculis contcmplamur Israel Salvator'. » Si crgo Dcus abscon-
quod prffdictumproplietali valicinio recor- ditus fuit, exivit ad nosut licret mauifestus,
daraur. Comminationibus humanam na- suaque manifestatione salvaret electos.
turam velut tcrram Dominus minoravit
quum cognita veritate, cognoscit vanae
XXI.
raentis non debere preesumtionibus confi-
derc, quoe cognoscit humili debere coUa
subdcre Salvatori. iXimis humana preesum- Misistiin capita inimicorum mortem^.
tio minoratur, ct in divinis comminationi- Ilistoricc persequutorum principibus ac
,
bus luimiliatur, quum didicerit : <- Jlale- rcgibus mortem Deus intulit, quibus pro-
dictus homo qui confidit iu liomine'; sed positum fuit nomen christianum auferrc.
qui gloriatur, in Domiuo glorietur. » Lcge Aliter, in principibus " daemonum mortem
Jonara, lcgcctrsinivilarum principcm, post- tuo advcntu misisti, vel ccrte in principibus
posito potcntatu, Dominica comminatione gentium, idolis sine dubio , quorum prin-
prostcrni, ct cfficaciusperspicistcrram com- cipatui subjecla gentilitas descruit Crcato-
miualionibus minorari. rcm. Sed ct dc hffircticis non inutihter
Jn furore tuo dcduces gcntes, qno pcr- cignoscitur, quorum principibus , utique
cussus cst dccmonumprincipatus, et idolola- sacerdotibus, mortem vcritatis agnitor mi-
tricC populus oblitus. Ad hoc dictum cst : nistravit. Moraliter qnoque congruentius
n El in furore tiio deduces gentes. » Dcdu- coaptatur. Capita inimicorum cogilationes
ces ctiam per gratiam ad finem, da?monibus sunt vitiorum, quas dumpcrculit Dominus
amputcitis. Alioquiu diceret Et iu furore : omue corpus inimicorum prosternit.
(1) ZelKin. Is. XI.II, 13. — (2) Gcnles. Tcrtulliamis Christos suos , uno cxcepto hexaplari anonymo ,'
ct .\ugusliQiis vix a Vcrecundi versionc rcccdunt. quem putem essc Thcodotionem Tu^joKjOai tov? exXe-
:
(3) Ilomine. Jcrcra. xvii, 15. — (4) Glorie/iir. I Cor. i, xTou; am. — (7) Suhator. Is. xlv, 15. —
(8) Mortein.
31. — (a) Joscph. Ps. Lxxix, 2. — (6) riios. Aliiomnes U t Lxx hic et iufra. — (9) .1 principibus cod.
:
8G VlllliClJKDLS
XXU. ciiito». Hoc quidcm potcKt ctiain ud priu-

cipcs scliismatuiii revocari qiiorum capita
Retuscitasti vincula usque ad coUum. uti(|ue coruiii aiidaciaiii Doiiiiiiiis cst |ira!-
V.\ liunmnis spiritiilia viiieuln reconnoscc cisurus. Iii tiiiiorc (|U(jquc uc tcrroro dc-
oinnis ciiini qui di^Mius cst alli^âri, si(|ui- iiuiitiati judicii capita |iolciitiiini, pliiloso-
(leiii cul|ia lircvis cst, uiia iiiaiui vcl uiio plios uti(|iie ({cntiuiu, liumiliasti ; ut qui
|icilc vincilur. At si {,'ravior, duolius pcdi- iiobis falsitatum doctrinis populuin capcrc
l>us, lortassc ctinin ulraque inaiiu supcr- coiisucrunt, ipsi inaf;is nova; lidci subdc-
viiicta tciKtiir. Quod si ncfarii scclcris cii rentur doctrinis. Moralitcr, ca|)ilu potcu-
iuiiic pricf,Mavatur, toto simul coriiorc, ip.so tiuiii cof,Mtatioiics sunt vitiorum, ipias^ Fo'
qiio(jiie collo catciiis diiriorilms alli^jatur. pra'ci(Iit Domiiius, quuin timore mcntem
Ilx visibilibus iuvisibilia rccof,Mio.sce. Kt iu- lidclciii coinpunf,Mt, ut, piu-cisis capitibus,
tcllij;is scmen Adam, cui rcrrcum traiis- omiie corpus langucscat carnalium vitio-
^MTssionis supcrjectuia cst juguui a iiati- rum.
vitate Bua, replctum e.s.se vinculis usquc ad Hlovebunlur in ea genles : in priEcisioue
collum; scd boc nescicbat priusquam fiiis- utiquc capitum ^ gcntcs movcbunliir ad
sent, Cliristo manilcstaiitc, iiionslratn. lidcm. Iinpcdiincnto cnimdicmones fucruiit,
(juuin enim culpam prioris hominis ncsoi- nc gciitcs Dominum cognovissent. !\on so-
rciiuis, et in illius Inpsu iiostra quotiuo luni ipsi, veruni cliain .satcllites, pliilosopbi
iiccdum daiunalio claruissct, vincula nii- utiquc al([uc liurctici, prajcisi sunt, tam-
uinie nobis inliaerenlia luere declarata. Scd quam abjicient obsistcntcs, ut plcbes nio-
iiunc revclata siint pcr a!;nitionciii (idei iis- V(\antur ad lidem. Spiritali utiquc, iion cor-
que ad collum. Ul quod de-
niliil ultra sit porali motu uiovcbuntur, duni ab iiilidc-
terius debeat superaddi, nisi quod tantum litatetransferunturad lidcm, quaescaltcrna

pro solatio lerumnarum babcmus liberuin cxaltatioiie compellunt, Isaia dicenlc Et : •<
caput, qui Cliristus cst; cujus ;,M'atia sub- lluent ad eum omncsgentes; ctibunt populi
sequens quoque corpus crcdimus liberari, multi, ct dicent : Venite, asccudamus ad
quia vinculis huraani delicti non fuit sul)- montem Domini et ad domum Dci Jacob ;
jugatura. Idcirco usque ad collum vincula ct docebit nos vias suas, ambulabimus ct
pervcncrunt. in semitis ejus. « Gentes quoque spiritales
XXIIl. doemonum movcbuntur ad lapsum, ut re-
linquant quos tcnebaut eaptivos. Mec mo-
Piwcidisti '
in pavore mcnlis capita po- ralis displicet intcUeclus : intcrnu! gentcs
ientiuvi |v. li]. cogitationum moYcbuntur ad fidcin. Vcl
Historicus sequitur iutcUcctus : capita ccrte quum fucris in spiritu commutatus,
potcntium iuipcratorcs, regcsque cognosce, geiites vitioruin movcbuulur, dum a virtu-
quos Dominus pra-cidit, quuni jugo fidci tibusexpclluntur.
subjugavit. Itidcm alio intcllcctu In pa- :
vore mentis capita potcnlium priecidisli, in XXIV.

excessu revelationum supcrliiain daeiuonum
dcstruxisti. iNcque enim corporaliter sci- Adapcrianl ora sua ^, sicul pauper edens
mus daemoncs esse destructos ; sed pcr ex- in occulto. iMos est inopuin exangustia vi-
cessum menlis spiritalitcr credimus inter- ctum abdito ederc ct avidc quod illatum
(1) Aiexo<{;a; i-i ExcTauei Xcja),a; ouva<7Tuiv LXX. - lora siia, ut reapse liabot Thomasinum psalterium;
(2) Qiios cod. — (3) Capilum. Hieronyraus melius re- unde avulsa una, alii ahierc in aliud ape-
lillera :
fert »1 ea, i-i auTTi, aJ pavorem mentis do (|iio siipra, riciil ora siia. .\ttamcii Auguslinus disertc diclavit :
ev ExdTacrsi. Grax'a ul sa^pe, interprelis latini con-
est, aclapcricnt iiiorsus suos. Sed niliil omuino iii graêo
Stnictio. — (4) Ejin: Is. ii, 3. — (5) Aiavoiôuci x"^'" favet, licct suadeat seusus generalis vel iu hebraico
vou;auTu)v Lxx,quod fortasse aliquis vcrterit apericnl fonte.
L\ CANTICUM HABACUC. 87
fuerit dcvorarc. Et ccrlc quoticus '

faines infra se conturbatam, siquidcm assokt ti-
in Seripturis aliqua dcsignatur, non nisi moris aculeus ' totam fortitudincm contur-
paupcrcs aliniouiam iuvcnis cxoptnre. Di- bare, et ipsa quodammodo quibus caro fir-
vites autcm quorum cx corde « prodiet sic- matur, ossa debiha penetrare. Melius lioc
ut adeps iniquitas - , » nullam inopiam ad Ecclesiae conferimus sacramentum cu- :
sentiunt graliffi spirilaiis ;

propterea nec jus ossa, spiritales videlicet, in persequutio-
saturari possunt, quod desiderio non inqiii- nibus conturhantur, et omuis virtus con-
ruut : « Divitcs eninr eguerunt et esurie- stantioe quae in illis est, infra eos turbatur.
riint'. » Divites carnis spiritalil)us cgue- ôa supra eos, .sed infra eos. Si cnim sub-
ruut alinientis. Prudentissime lector, my- dititimori cesserint, supra eos turbata est
steria recognosce Adaperiant ora sua, sic-
: virtus eorum. Si autem concussi quidem
ut pauper edens in occulto. Gentes wstimo, fuerint, sed tainen non victi, infra eos tur-
quaj convertuntur ad lidem ; non alitcr hata est virtus cflrum.
aperiunt oramcnlibadcomcdcndum panem Introivit timor in ossa mea, et infra me
coelestcm Scripturarum sanctarura, [quem] turbata estvirtusmea. Mira mihi distribu-
in occulto spiritn [sicut] paupcres cdunt. tio sapientia; demonstratur : aliud est cnim
iN'on iinmcrito ait : in occidto, quia in co- ossa timorem intrare; aliud timorem supcr
non operibus
gitationibus ista invisibiliter, unumquemque venire « Timor et tremor
: foI. 84.
consummantur.
visibiliter venerunt super me, et contexerunt me te-
Alium quoque sensuin congrucnter in- uehrae ^ » aliud propter timoreni in utero
;
tueor coaptandum Adaperient ora sua : concipcre « Propter timorera tuum, iii-
:
sicut 2)auper edens in occulto. Gentes con- quit, Domine, in utero concepimus et par-
verscE ad gratiam adaperient ora, alioscon- turivimus spiritum salutis tuae, quem fecisti
vcrtendo comcdere, sicut paupcr iu occulto. super terram ''. » Si crgo decet inquiri
Comcdit Petrus, cui dictuiu est Macta et : <> quando timor intrat in ossa, quando ve-
manduca'. » ]\'on ut cibum corporaliter, niat super homiiiem cum tremore, quando
scd ut populum comedendo intellcctualiter proptcr timorcm utcro coucipiatur, lector
convertisset. Et ad hoc in occullo, quia ista eruditus agnoscit. Tunc dcmum timor in-
sensibiliter consuiumantur. Moralitcr, ad- trat in ossa, quum
aliquantulum mentis
aperiant ora sua geutes vitioruni internae, coustantia, fortitudo et longanimitas timore
volentes suis desideriis saturari, sed non terrentur : ista; suntenim virtutes quae men-
percipiunt cibum, quia peccandi eis licen- tis ossa signilicanter ostendit, in quihus ti-
tiasubmovetur, quamvis in occulto, sicut raor dicitur penctrare, aliquantulum quum

paupcr Diabolus, aperiant ora, quibuspec- a propria lirmitate moventur. Quando vero
cato saturari conquirant ^. simul timoris violentia ipsam mentis ratio-
ncm pcrlurbat, ut desperatione super nos
XXV. veniat timor. Quod ctiam, si tantum inhae-
serit cordi, utomnino develli non possit,
Introivit " timor in ossa mea, et infra me non solus timor venit, sed comitem secum
turbala cslvirlus mea [v. 16]. Magnitudine trcmorem adducit. At vero, quum ille dele-
tiinoris propheta percussus, jps;i quoque ctahilis timor, cx compunctionis dulcedine
ossa sua dicit terebrata fuisse, et virtutem suscitandus, venit in nobis, ut ejus desiderio
(l) Et ccrte si guolicn.i cod. nec omnino pervcrsa sen- (leprccationis labiorum meorum. Ita psalt. Mozarab.
tentia. — (2) Iniquitas. Ps. lxxii, 7. — (3) Hsurieruiil. eiii fatis constanter Verecundus adlia-sit. Sed ipse ea-
Ps. xxvii, II.— (4) itanduca. Act. x, i'i.—{j)Conqui- dem teticil supra p. 3, 4. — {6) Iiilroiril. lxx ctBre-
>y(h/.Aliquantaputemdeesse :v. liet IC cxpositione viariumMozaraljicum.iudcin finem Noster sequitur,
ex 16. Misisti in mari cquosluos, lurbunlcs aqtms prffiter unum verbum aut alterum.— (7).-1c«/p»hi cod.
mullas. 16. Custodiii et cjrpavit center mcus a locc - (8) Tcncbr^c. Ts. liv, 6.— (9) Terram. Is. xxvi, 18.
,
88 vi;iu.ciLM)r.s
provocati , menlis uUto coiicipiantur eii borcm, intratnruH Jcrusalcm, Doniintis

quu- pcrliiicnt iid saliitcin, proptcr timo- malcdixit; stalimqiic urcfactu, nullos iiltru
rcin coiircpiiiiiis. Ilas difiVrriitias sapiciis rcddiilil fruilus ' ; Sjnagoga' figuraiii ostcii-
lector ugiioscat, et piura Hunt scinina quu; dciis, qua' scmel arefucta, ultru iidci iion
rcliii(|ucrc inalui stiuliosis, qiiilnis ip^î (lctiilil fructiis. Ihi-c crgo csl arbor (jua(
paulutiiii, Hcrcndo ac iiii tciido, iilHriorcs iii Dco iion alTcrct"friictus ; haiicns (piidiiii fo-
telligcutiu; congrcgent fructus. lia doctriuariiin, carciiH opcruiii fructus.
Sunt ctiam arborcs, vcrisiiiiilcs uffcrciites
X.WI. fructiis, quos specic tcnusvidcs, in vcri-
'
latc iioii tciics. Si (jiiidciii aiiditorcm iiivc-
liequiescam in die liihultttionis ineii', ul iiiain ciipidiim, iii jirofcctu jicrgut mcciiiu
ascemlam ad pojnttum liaiisinigratiuiiis inccssu coiiimuniud sludiuin Sulomonis, ut

mew. ab coilciii iiKjiiiramiis (juid iii libro loijuii-
Tribulationi rcquics iioii coiicordat. tus csl (juciii Sajiiciiliam ajijicllavit ' : • l)c-
Quics ciiiiu inquictatur, contribulatiir alfc- scendcnte, inquit, ignc iii Pcutajioli, ciijus
ctus iicc rcquiciii suinit; iiisi fortassc tri- in tcstiiiionio iicquitiaifuiiiigabunda constut
bulatioucm inorlciu iiitciligas passionis. Lt descrta tcrru ct inccrto lciiiporc fructus
hoc adjccit « Requiescam in die mortis
: Iiabentcs arbores '. » Sic enim accipimiis u
mea', ul ascendain ad pi>i)uluin transini- magislris " : quod Sodomiticu tcrra ciiicri-
(jrationis mew, qui iiioriciido jaiu de tcrris bus ubiquc fuit' jilcnn, arborcs gigncns
transmigravit ad coelum. Noii tamcu imme- fructibus plenas ctdivcrsorum varietatc
rito coiii,'ruit Salviitori qui iii dic passioiiis jKmiorum, malogrannta, licus pcrsica, cl ,
'"i
et tribuiationisrcquicviliii crucc, ut Iraiis- quaicumquc sunt alia. Ipso quidcm \isu i

migrando de tcrris , asceiidat ad populura vera jucundaque ccrnuntur ; manibus at-
angcloruni, aut ad cuiii (lucni fcccrat ab trectata, illico iu cincribus fumeis resol-
infcris transmcarc. Ycl ad gcutilcs iiitciligc vuntur, ut pulvcrem favillatim cum digitis
quos ab infidclitatistcrra ad coelestem com- con.spicias glulinari. Quod confcssor quo-
inoralionem transinisit, dum ad eos a Ju- quc nobis sanctus prcsbjter Mustatius* rc-
dieis incffabiiitcr trausmigrasset. tulit, quod visu proprio respcxissct, quum

tempcstate hajretica Oricntis fuissct parti-
xxvn. bus cx Afiicadcvolutus. Tcstatusesthujus-
modi poma frequentius contrectassc, quae
Quoniam
arhorficus non affcrt frucius, et Ievi.ssimo ipso tactu sicfuisscinaerecincri-
non erit generalio in vincis. Simplicis histo- cio resoluta, ut ipsum mutatione sua proe-
ricC sequimur iiitellectum ; ostenditur tunc venissent palpatum. Quod non ° isti scnsui
demum sterilitas pra'valerc, quum iratus a concurrcrc noii \idctur arbor autcm iioii :
suo populo Dominus transmigravit. Quae affcrens fructus, sed folia, Synagoga est,
res '
non capit loco, quia
iutelligcntiam isto vcrbis legis oriiata, fructus non liabcns
uon Ascendam ad jjopulum transmi-
ait : opcris sancti. Verisimiles vcro fructus lia-
grationis meie, ut arbor licus et vinea non Iierc, sed attrcctatos in cinercs conimutarc
ferant fructus; scd dictum est » Quouiam : iiceresum cst deceptrix fallacia ,
qua; vcra
iicus ct \inea nou ferunt fructus, asccndam promittit, scd falsa submittit. Sicut crgo
ad populum ineum. - Quiesceute littcnc iu \iucis sterilibus non erit gcneratio, ita
sensu, cvaugelica sacramenta cognoscc : ar- ncc in \inea Israel erit ultra gcneratio spi-
(I) Qiixrci! coil. — (2) Friic/iis. MaUh. xxi, 19. — cod. — (8) Miislatnis. Vide quae ad huuc locum in
(3) Qiiod cod. — (i) Appcllcivil. Nota itcrum sciiptu- Prolcg. disquiruutur, ut iude forlc eluccsc;int pau-
ralem .\fioriim canoucm TriJeutiuo similcm. — ciora qua- cxstaut apuil liollaudum de S. iVlarlyre
(5) .liiiorcs. Sapieut. x, 6. — (6) .Vagislris. Cf. Jo- Mustalio ad dicm xvi fchr., t. ii, p. 8Ci. — (9) Quod
seph. De bello Jud. lih. iv, c. 8, n. 4. Did.— (7) Swil nuiic cod. dcpravate.
; ;
li\ CANTICUM HAIJACUC. 89
ritalis. A'inea ciiini Doniini Sabaolh domus cuiidum littcram ba;c scnlcntia nou potest
Isracl est; quam niuic videmus steriiilnte inveniri, nisi quod tropologico sensu ju-
percussam etnuliam possesobolem repararc. daictc plcbi potcrit couvcniri. Cui quidem
Hoc quoque consouantcr ha;resi coaptatur, tcmpus fuerat ut crcderct in Salvatoris ad-
quae licus proptcr austeritatcm lactis, \inca veutu, sed secundum duritiam ejus uon
proptcr fragilitalem nuncupatnr sarmcnti : crat teinpus idcirco cst maledicto mulc-
;
quia ct lac trihuit' Scripturarum, sed ui- tata.
mis accrbum; et fragilitatcm distorlorum Quoniam arhor ficus non affert fructus,
scquilur \itiorum. ct non vrit (leneralio in vincis [v. 17]. Mo-
ralitcr iicus et vinca iu agro tui cordis ha-
XXVHI. bcntur; lidcs est et charitas, qu;c si proxinio
uon prosuut, steriles in te dicuutur haberi.
Adco licus uua dicitur, quod uiia sit lidcs
Undc uiagis niajor qusestio suboritur :
vitcs vcro multaj sunt, quia multa sunt

cur evangelicam ficum unius malcdicto
oflicia charitatis.
verbi Dominus arcfecit, quuni dcferendo-
rum fructuum tempus qua.'rerctur iucon-
gruum? Si cnim tempus occurrcret, ct ualaj XXIX.
non fuissent in arborc ficus, rcctc stcrilita-
tis maledictum. At si congrui
susciperct Mentietur opus oUvx, ct campi non prw- Fol. so.
non fueranl cur malcdicto damnatur,

dies, stahunt fruclum'-.
qua; iuconYcnientcr iion gcnernndo culpa- Hoc quidcm quotidiana expcricntia com-
tur? Pauluhim omittamus discussioncm probamus, quod fructusjam pciie in arbo-
singulorum scrmonum, unde ratio plenius ribus maturatos vidcamus aufcrri; ct hoc
cxhibctur illud principalitcr respondcmus
: csse uicndacium, qnia quod promiserat dc-
quod Jesus divina; pietalis in sc voluit ma- ferendo, fcfellerat amitteiido. Hac quoquc
nifestare virtutem. Hominibus quidom tcm- dc frugibus inieruntur. Scd nos altiora
porumordo scrvatur; Dco vero, non sicut paululum inquiramus et magistrum uobis ,
currit, scd sicut voluerit, tempus observat. Jeremiam iuvocando quaeraraus. « Olivam,
Secundum se ergo fruclus iu arbore con- iuquit, uberem, pulchram, fructiferam,
obtemperaut elc-
quisivit, cui sicut voluerit spcciosam vocavitDomiuus nomcu tuum^.-
menta, non sicuti nos quibus statutis mctis Haec oliva cst qua; superius quoque voca-
lempora obscquuntur. Quando enim voluit, bulo ficus cst dcmonstrata, utiquc Syna-
venit; et quando vcuit, fruclus quaesivit, goga; cujus opus, circumcisio videlicet et
qui sibi propria potestate voluit obediri ucomcuia atque azyma mentiuntur; quippe
ut tali coinparatioue Israelitas argucrct du- quia Christo uon crcduut, verbo vcritatis,
riorcs, in quibus pro tempore dcscensionis sed uequc corum campi, haud dubium po-
suce fructum lidei couquisivit,scd uullum puli, fruclum Deo deterunt competciitcm.
invcnit. Idcirco gravi maledicto damnavit. Lcge Isaiam nostris sermocinationibus attc-
Etcertc quum quan'cbat quod lempora pro- stantcm « Laxati
: sunt, iuquit funiculi ,
liibebant, si Domiuica; voluntatis ratio cou- tui, scd nou pnevalebunt; sic crit malus
quiratur, inutiliter bumana vauitas cleva- signum nou qucas. *. » h\
tuus, ut dilatarc
tur ; enim ad factum rei Dominica
suflicit plcbe judaica videmus expletum quod :
voluntas, qu;e non humauis rationibus dis- ubiquc fuuiculiejus, nimirum populi, toto
cuti, scd iuiuvestigandis debet dispensa- muudo diffusi, niliil prievalcnt ultra; iicque
tionibus contremisci. Plenam tanien cjus cultusejus, id est malus circumcisionis,
sermonis sententiampercurramus; quiase- praevalct dilatari '. Malus quippe arbor
(1) Tribuet, in cod. foito ,

ul sa-pc alias, oli pccu- ppwasw:, ulii noster ab csca. — (3) Tiium. Jcrcm. xi,
liarem syntaxiu. — (2) r.pwaiv L\x,ut infia ano
[
| 16. — (4) Q«ens. Is. xxxui, 23. — (5} ii(/«/«/e cod.

00 VKHIiCUKDlJS
diritur iia\i8 proplfr iMriinnilinni, juilaicu! heiit cxpHrf,'ari : insaluliribus crRO Knluliria
l>iil)is cuitiim osttiKltiis uiiiNcrsiH niMilihus coininisriMitnr, (pui' si ncnii'iis fdnicdiiit,
Lininfntiin; (luippc cui lucrat noli tli\ina Kciiuetur ah cKca (lclcctuu. Scd ct Imivcs
iiotilia coiitributa. piicclicatoruiii noii cruiit ad |)ra'Kcpia pro-
llarcîliUK non iiiutiliter '
ista qiioipic piiclariiin, cpinruin doclriiuc audirc iiKpic-
conciirrunt, ([uu; oliva; quidciii, Hcd inlVu- uiit \criiatcin.
ctuoKO' dicuiitur;(iU(iriim opusniciidax csl, Moralitcr, ovcs ci liovcH, quoH inlra tu

ct populi taincpiain campi blcrilcH Crcalori, iialies, scnsus ct virtutcs inlcrius coiiimo-
(luia ctsi liactilicanl, noii Uco, scd siil) iio- ranlcs. Dcliciunl nb csca oves, non liabcii-
iiiine Uci dcrcrunt Diabolo Iructuin. tcs intclli^cntiain vcritatis, ncc iiitciioiis
MentieUtr opus uUvie,cUam]nnon pnv- consolutionis capicntes aiinonam, dc cpia

stabniit finriuin. Qiucrc nioralilcr, lcetor, 1'anliis diccbat : « .Satiiratiis sum, icplcliis
inlra tc arborcm oliva-, qua; sciiqicr csl vi- suin coiisolationc veslra*. ' Hovcs vcro iii-
ridis, cl suo tcinpore afferct fructus. lll teriorcs virtutcs ad prajscpia spiritalium
\i(lc si iion rcctc sa-ciiiari sapienliu' coapla- non crunt gratiarum.
tur, cujus iiieiiilax est opus; ipio; si iii to
opus babuerit, liabcs c[uidcin olivam, scd XXXI.

suo in opcrc meiitietur. Ostendunt patien-
tiam in contcmnendis udvcrsis mortilicu- ; Ego aulem in Domino (jloriabor, tjau-
tioncin [in] cupiditatibus rcspucudis; con- debo in Domino salutaritneo [v. 18].
teintum in niliil babendo; sciciitiam in Vo\ cujiislibet sancti totiuscjuo po|)uli i"<>i
nuilta disccndo; majjnaiiimilateiii, morlcm cliristiiini reclius ngnoscitur, cujus gloria

iiou metuendo. Sed liu;c omnia non veraci- solus cst Dcus, ncc in alio &e quam iii Sal-
tcr assumuntur, quiu non jiro Cliristo tc- vatorc suo gaudcreconfidit : cujus advcntu
ncntur, sed vaiue laudis ciipiditate scctan- spiritalis cst cxsultaliouis gloriam consc-
tur. Adco in suis opcribus meiitiuntur, (luia quutus.
vcritntcm rcliiuiucndo l';diuntur. Dominu!; Deus, virtus mea, el conslituel
l)edes meos in consummaiioncm. Ipsum sibi
XXX. virtuteni agiioscit, a quo meiitis sanitatcm
percepit Dco perseverantia; donuin ex-
; et a
Deficiunt ab esca oves ,non erunl ad

el spectans, usque in consummationem pcdcs
prwsepia boves. Ininvestigabilis ° sermo ct proprios solidari deposcit. Quid sit pedes
curiosis sensibus in([uirendus. Kon ait : constitueretaiitum?quid,poneresicutccrvii'
Dcficict ab ovibus csea, quod stcrilitatis so- quod ait David : > Qui posuit pcdcs mcos
let tcmporc suffragari; sed c contrario, sicut cervi, ct super cxcelsa statuit nic '. »
ipsa; oves dcficicnt ab esca, ut OYCS nou sint Constituet cjus animi pcdcs in finem, qui
ct esca supcrsit, ut scnsus su[)erior cou- sibi soli sufficit adsalutem. Qui vero mul-
firmetur. Est quidcm csca Scripturarum ct lis per coelcstem gratiam prodest, ejus pc-
cibus aunona; cffilestis. Ovcs liarctica' seu dcs statuuiitur ut ccrvi, cjuoriuu firmitns
judaicffiab codcm uon c[uianou
defeceruiit; omnis pedibus maxime coniii-
el fortitudo
sunt ovcs, neque quia uon bit quod coiuc- tatur. Quotieus se de pra;cipiliis ultioribus
dcreul', sed cjuia contraria dc salubribus mittunt,non ulsi in pedibus vel in corni-
quiErunt, ut comedeudo dcfcctionem sibi, bus statuuntur ad boc praedieatoribus
:
non rcfcctionem nequirant. ?(ullus enim cuniparnti, quoniam firmis affectibus tam-
cst cibus, cjui nou alic[uid liabeat undc de- c[uniu pedibus circuraeunt universos.
(1) i\o)i utiUlcr. II).— {7) Investifjabllis, si sen- cod. Qiiid, siesset pro o%Hodco»i«/erc.»— (4)I"w^-a.
sum attcudcris, malueiis fortasse. — (3) Conmlcre
|
\ II Cor. vii, 4. —
{:,)Me. Ps. xvii, 34.
.
IN MANASSE ORATIONEM. 91
XXXII. natus, non super excelsa elcvatus est starc ;
sed super pedes suos stetit -, ut in proplictiic

Supcr excelsa ponet me, ut vincam in gratia diffcrentia; demonstrentur ;
quoniam
charitate ipsius '
aliud est supcr excelsa statui, aliud supcr
Si quidem cminenti dono mens fuerit pedes levari ct aliud Dominum
, supcr
subliniata, utnou luunilia ct inferiora, scd tiironum cxcclsiim \idcrc, sicut Isaias aic-
altiora saijiat ct cxcclsa, tuiic supcr excelsa bat " Vidi Dominum scdcntcm supcr
:
iniponitur, ut in Doniinica cbaritate supe- thronum cxcelsum ct elevatum \ » Quanto

ret nniversa non suo sludio, qnod ini-
; melius forct, si se quoque super cxcclsa \i-
Domini
possibile cst fragilitati noslra>, scd Dominum propinquarc, potius quam
disset
gratia, a quo sumus quidquid csse possii- eum execlsum dc burailibus contcniplari :'
nius. 3lcrito ait Imponct nic; ct non

: Im- : Et banc differcntiam sequcrc, lector, ct
pono; utiquc Dcus, ct non cgo. Danicl plurimam in proplietis discretioncm collali
quum corruis.sct, îsionc angelica constcr-
EXPLICIT C.\NTICUM HABACUG.
VERECUNDI
LIBER VII.
PnooE.iiirM. " Mnnnsscs quum mnximc ub ipsius iniquitntum iiiimnnitntcm urbs fuissct dii-cpta, collapsa
,
navidica scdcs, pU'lisin caplivilatcm nbducta, ac dcmuni ipsc in carccre jacercl, pccuitcnlia niolus, Immi-
lcm ad Dominum dircxissc fcrlur o:ntioncm, qunm scdulo scrilicndam llolai ac rcrura judnicarura scri-
ptorcs acccpcrant. Sed a^tatem non tulit hoc pn^nitentia^ monunicntiun. In cujiis loco invcntnra cst aliud
ncc Ilelmvis aanitum, nec in canoncm inscrlum, vetustissimum tamcn. Ouippo quoj intcprum rcpcrics in
ConslH. tiposlolic. 1. ii c. 2? (Cotelier, 1700, t. i, p. 232) ct in multis codd. pr. ct lat. quorun^ .Me.\an-
,
drinus omnium instar cril. Exstat pr.ctcrca in Eucologiis Ecclcsia; giwca! ad ofllc. ^fngiii cninplclorii. Mc-
moratur ct citalur apud Chrysost. Scrin. in pvblican. (t. viii, p. IIS); in .\ntonii Mon. Melissii lib. ii, ,
scrm. 94 a Tlicodoro Stud. Catcclicl. 93; Tbcophanc Ccrnm., Uum. ii; Jo. Damasc. J'nriill. 1. ii, c. 1 j.
; >>
Hii-c fere Ccllcrius nostcr, post Colelcrium, Fnbriciura ct nlios. Editio omniuni accuratior ab alio e nostris
Sabaterio procurata cst ex trium codicum collationc, scd latinc tnnliim quem ct miror non rcspcxissc ad :
allerara cdilioncra vulgata sinccriorcm, ad calccm t. ii Polyglott. Biblior. faris. 1020, ubi tnmen osci-
tanlcr dicitur orationcm ncquc in liebraô ncquc in graco bnbcri. Ilax paulo fnsiora piwfari opcra3 pre-
tium crat nc apocryplio straminc irrclirctur lcctor incuriosus, aut vcl diligcnlior ([uisquc miuus illiid
,
consideraret Vcrccuudum scilicet essc c latinis primiim ct bnctenus, nisi fallor, uniciim intcrpretciu
,
piissima- pagiua', tantum uou saciu', quam,ipso lestc uno, noviinus fuissc iuAfricauis ofliciis lcctam.
INCIPIT MANASSE '.
prophetarum , sicut Jerenrioe

vaticinio demonstratur : « Et dabo cis in
Desperationis malo uou rapiatur pecca- fcrvorcm universis regnis terrae propter ,
tor, quum
Manasse, malorum senlinam, vi- Manassen filium Ezecbiae, supcr omnibus
deat pceniteri
,
qui postea palam facinoris quae fceit in Jerusalem '. » Hic quum quiu-
numcrosi agcre tantam poeniteutiam resipi- quagiuta et sex annis regale fastigium tc-
\it; si quidem Ezcchiae, regis Judse, fibus nuisset, oblitus est Dcum, sectatusque idola
Manasse, impietatisamator, multorum fudit gentium , BabYlonia; captivitati subjectus
(1) In clarilale rjus brev. moz. In canlico cjus 1. — (4) Manassc, i. e.Oralio. De usu liturgico vide
Lxx. — (2) Slelil. Dan. x, 1. - (3) Elcvatwn. Is. vi,
1 proccra. etcf. p. 96,n. 4.— (5) /emato«. Jerem.xv, 4.
— ,,
92 VFUECINDIJS
t-Kl, i't iii manibus rilmldaôruni uhtliulus, .Ncc iillor cst Dcuk «imnipolciis , (|Uiiiu
niuuît iii ciiirirc rclcfîitu». Ouuiiuiucdcjc- Abraltum, Isudc, rorum
el Juitih, et sfiiiiiti
ctum sc, iiuiliiiiKiuc Kilii opcin ferre {,'eiitiliu juslo. Justorum crfjo oinuipotcnt> Dcuh csl;
Kiinuliicni îdissut, liicrymosis pa iiitciitiii' iioii iiii|iiorum (pii silii iiovii li<,'mciilii com-
c()iil'c»sioiiil)us DoMiiuum iKiiiitciKlu |iliicii- lioiiiiiit. Ciir islorum triuiii Dcus cst, ct iioii
\it. Qucm reduclum id) ergiistiilo Cliidduo- etiam idiorum/ quia iu istis eliristiaiii niy-
rum, iiropriocollociwitin rejiuo. liiijusau- stcrii sigiiilicata cst plenitudo; pcr Alira-
Ifiii ciiiitici cou^criptio iii liiiris ciiiionicis liuiii, (^lirisli iiiilivitiis; pcr Isaac, connrc-
iioii liahctur, iiisi (|uod ejus mentioncm f,'atio credulijc plcbi.s; pcr Jacob, resurrcctio
l'iiralipoiiicnoii memiiiit scriptiira , ipiod iuliniata cst Salvatoris.
O/ilid '
proplictii cjusf,'csta conscripsit. in
eujiis libio huc (luotiuc caiitieum meiiiora- IV.
lur. i^sdias vero proplieta, jiost tempora
pcrditic legis, (luuiii eain cupcrct restaurarc, Qui fecisti coBlum el terram cum omni
Kol. 88. c\ coiporiljiis multorum proplietiirum (pii nrnamcnto ^ eorum.
suorum tciiiporum rcf,'iia eonscripscraut, L nivcrsam quippc \isibilcin atque invi-
Samuel, i\atliaii, Jcliu -, lio/.diel, et alii sibilein ercaturam Dominus fccit variis or-
noiiiiulli, duo corpora J{ci,'norum ct Para- iiatilnis iiictam, (juod ad ejus laudcm voliiil
lipoiiiciioii noiiiinarc. Scd mclins caduiii iiilclligiiiius

eoiiciiinavit , cujus testimonio
canticum lioc auctoritatcin accepit .sanctos; terrain vero, carncin, qua; omnia
.•
alio-
quin iiullo polcst alio testc firmari. in siiam Dcus f^loriam fccit, liabcntia pro-
priuin ornameuluni.
II.
Domine omnipolens, Deus palrmn no-

slrorum. Qui signasti" mare verbo prsecepti lui.
Impetus quidcm marinos suo Domiiius
OmiiipotentcmDominum in luiserla con
fitetur, quimansuramsibi felicitatem stolide P^-^^.^^^P^^ "«' motis, eva. Vmmus
^""^'^'l'
gari ulterius valuissent. IMirandamquc di-
fatebatur, Deumquc sibi melius credidit
vinaj refraeuationis in eo virtuteni aguoscc
invocauduiu (quem ejus quoque coluerant
quod tanta moles, quum supereminere terris
patres), quam alterum queiulibet novo
ligmento transfietum '. Ab Oiuiiipotente omnibusvidcatur, transgredi tamen ncqueat
terminos definitos. Aptius ista tropologicc
principium d(^precandi, qui suam an-
suiiiit
gustiam, post regalcin prospcritatem (luam cognoscuntur. Mare populum intellige

iiumutabilem e.vislimaverat, seuserat expe- subditum idololatris, qui salsis infidelitatis
riri; ucc novum sibi qucm fiuxerat, scd fluctibus vagabatur. Hunc Dominus suo
piitrum suorum invocat Dcum, quem Do- vcrbo signavit, quuiu videlicct crux Cliristi
miiuini omuipoteutcnj suis aTuuuiis e.xpcr- qui Vcrbuiu cst Patris, eorum cordihus et
tus; quciu quia ucgavcrat prius, froutibus insignitur. Et hoc cstmarc signari
nunc bu-
luilitcrconfitetur.
Verho diviuo. Movsaico quoquc teiuporc
coucordat, quando mare signatum cst verbo
III. divino, comiuutatum in arida, sicut pro-
phcta testatur « Cougregans sicut in utrc
:
^braham, Isaac, et Jacob , et semini eo- aquas maris ' » Et boc fuit marinis iuolil)us
.
ruin juslo ',

signum imponere, ut mobilitas aquaticse
(0 Iilcm qui alias /fozni audit, ct infra

Oz-i/iel. terii codd. cum nostroconsentiunt. — OrnameiUa
(;>)
xxxin, 19.
irozcliel. Cf. II Paral. (1) J/ieu cod. dc — cod. Onin/u Vulf;. — (n) Ligasli cdit. Nobiscum fa-
quo III Rcg. XVI, II Paialip. xix, 20. (3) rraiis- — citint codd. Sabat. ct polyglotta, scd cl f;ra'cc in
finctum cod. —
(1) Scmiiiis conim jiisti cdit. Sabc- CoQSt. Apost. I. I 6 TiEOTioa;. {7).Maiis. Ps. \xxil,7.
: ! !
IN MANASSE ORATIONliM 93
duritiam verteretur globosae lel-
levitatis in Trement angeli, praesentiam contemplan-
luris, obsignatioiic quadam obstructa, ut tes; pavcnt liomines,judicium cxspectan-
secoelesti praecepto ostenderct obsignatum. tcs formidant da^mones , virtuteni ingen-
;
tissimam scnticntes; quia vnltus Domini

vr.
circumspicit univcrsa. Dictum cst enim
Qui abyssum et signasti.
clusisii '
quod omnes pavent et trement; universa
Matrix universarum aquarnm clausa cst quippe rationabilis creatura, ctsi nononinis
divino pra^cepto, nec sinitur vim amplitu- respicit Creatorem, virtutcm tamen ejus
dinis suai libcrius fnndcre ; alioqu in niundus omnis agnoscit. Daniclis confere visionem,
fusus inundationii)us premcrctur. Scd incf- qni quuin angclum Eupbratc fluvium su-
,
fabiiis aquarum illa profunditas nutu clansa per videret consistcntcm, illico dissoIutBB
est Creatoris, ct lioc cst quod ait clausam sunt manus cjus ct universa compago
,
ai)}ssum ct signatam. membrorum, nodis naturalitcr dissoluta,

Mirabiliora dicamus quae nostris potius defecit. Cujus tactu sul)lcvatus a terra :
oculis contcmplemur. Abyssum clausam ct '. In visione, inquit, tua, Domine mi, rencs
signatam multitudincm judaicam contucre, mei resoluti sunt milii et univcrsa com- ,
quie clausa circumdataquc est limitibus du- pago mcmbrorum dissoluta est mihi^. >
ritia3 surc, nc, patefactis aditibus animorum, Tali excniplo vim Iiujus sententia! recog-
habitatorem rccipiant Salvalorem. Verum nosce, quod omncs pavcnt et tremcnt a
ex partc luec abyssus clausa est , ex parte vulln virlulis tu.x. Si enim angcli non potuit
signata, iu illis quippe qui Hdem Cliristi praesentia tolerari quanto magis magnifi-
,
crucemquc suscepcrunt Redemtoris. ceutia Creatoris
VII.
IX.
Terribili et laudabili nomini luo.
Scnsus boc vcrsiculo
iu non apparet Quia inlolerabUis ''
magnificentia glorise
absolutus, nisi subaudias : <• ista creasti, » tnx.
ut talis pareat intellectus : « Laudabili no- Israeliticai plebi apparens magnificentia
raini tuo ct terribili ista creasti ; " ad lau- non potuit tolerari, quum sc Do-
Creatoris
dem vidclicet nominis tui talia statuisti. minusveUctsuopopuIodemonstrari(quaudo
Movet nie seutentioe tamcn hujus profundi- mons Sina igne repletus est) , incapaci ni-
tas inquirendoe, cur tcrribilc nonicn Dci niirum ,
quia intolcrabilis magnificenlia
narratur, cnjus agnitio non potcst invcniri. gloriic Creatoris sulferri nequivit. Ncque
Scd si fideliter rccenseas Scripturas, nomen enim potest vas figuli arlificis sapientiam
Domini Salvaloris terribilc cognoscis, quum contincre : quanto magis opilicismnjcstateni
89, in cjus invocatione d;emones effugarentur ,
univcrsa factura non capit contucri
valitudines pellerentur, oculorum caligines Cur in igne Dominus paruit Jfoysi in
tolierentur lcprosornm corpora munda-
, rubo, [etj populo Sina montis verticem re-
rentur, mortuorum cadavera vocareutur plens? inquo etiam Spirilus sanctus paruit,
talibus dcmonstratis , terribili Dominico quum Apostolorum capitibus inscdisset.
nomini glorificatio est cumulata. Communis apparitio unius substantiae ve-
ritatcm assignat, raaxinieque decuit (ini-
VIII.
quitalcm liumani gcneris dccocturus, ct
Quod omnes pavent el trement'^ a viiltti illuminationem caecis meutibus illaturus)
virtutis tuie. ignis apparitionc monstrari. Sed ct tubae
(I) Cn»cliisis/iei\i. — (5) Tremcnt. Gvxcc ov Ttivra immoi-ari, multa licet id genus ocourrant, pigel),it.—
ffianti.Quem omiiia pavoit ac trcmunt cdit. Quem (3) Mihi. Dan. v, G.
— (4) Imporlabilis edit. Versicu-
oHHifsl^lvv;!. Trcmcnt a Ircmco non scmel iii cod.Sed lus deest in Polygl. et codd. Saliat. Gr;cce aatzy.mc.
»:;
01 vnnEcuNni'8
cluii^'<>r, uinuuilialio iiliiiuo priiiUcmilis. Iii cnlcstis judicii ;
quia non <lc infcrioribus
uicilio tUuuil iiiliulii' saiuluiis. prccuturcs, iscd dc su|M'i'iiii'il)UH judicaiilur :
c ca'lu cuim judiciuiii jaculutum cHt.
X.
XI.
Et insutlentabilis im miêr peccalores
coininiualionis luu-. Immensa vero et investigabilis'' miseri-vu
Diuui |iru|)itiuiii toUrareimluTillitas uoii cordta pntinissionis tuu'.
ciipil crcaturii- ; iiuaiito iimf(is iiiiuitaiilciii In liis tribus vcrsibus trcs rc» divcrsas iii
audirei' Insustmlabilis csl itaqiic coniiiiiua- laudcni Doiniiii pru,'dicuvit : intolcrabilcin

tio diviiii luroris, sicut illc David, rcx sa- iiiaguiiicciitiam gloriu' , insuutciitabilcm
picutissiiiius, iutinialiat : • Quis no\it po- iiam, et invcstigabilcm misericordiam . Su-
tcstatem ir;c luic, aut pra; tiiiiorc iraiii tuaiii pcicininct imbccillitatcm nostram diviiia
diuuiiicrarc '? -
(Juaiu uc cogcrctursuricrrc, prouiissio, ncc possuiit scrmoiiibus cxpii-
cjulatibus iuclaiiialial : « Doiuiiic, uc iii lu- cari (|ua' niqucunt oculis couteinplari. In-
rorc luo arguas mc, ucquc iii iia tua corri- linni cnim inlirma cogitamus. Ap(«tolus ait
pias me ". » Ol) lioc ([uod iusustciitabilcm " Qua' iicc oculus vidit , nec auris audi-
cognoscerctiraiu Dominica' comiuiiiationis, vit, ncc iii cor liominis asccndit" : » oculus
lacrMuis libcrari dcposcit. Diijilcx csl cuim mortalis non vidit quod iiiimortalitcr re-
coiuminatio Dci : alia snbjectis, alia lit mcn- scrvatur ; auricula iioii audivit quod scrmo
tibus obstiuatis , sicut dictuni cst dc snbje- mortalis pradicarc uequivit; ncc in cor
ctis : « Visitabo iu vir;j;a iniquitalcs coruiii, lioiiiinis ascendit quod cogitari non ])ossit
ct ia llagcllis peccata eorum; miscricordiam quia quu! nobis subjecta sunt, in corde con-
autciii mcain iion dissipabo ab cis iicque , sccndunt; qua; autein supcrcminciit magni-
dccipiam in vcritatc mca^. » Supcr pccca- licentia pricccUcnti, cor nostrum potius illuc
tores vero insusteiitabilis est ira commina- ascendet, quain illa in corde uostro consccn-
tionis, sicut Isaias lcstalur : Non vocabi- duiit. « Major est enim Dcus corde nostro.
tur in letcrnuin semcn pessimorum : iiriepa- imincnsa sunt ergo (juie nieusurari non
rate filios ejus occisioni, in iniquilale patrum possunt. « Non enim ad mensuram Deus
suorum non consurgent, nec iiKrcdilabunt
;
spirituin dat °. » Et hoc est immensum
terram, nequc iiuplebunt faciem orbis se- (juod caret mensura. Pro qualitatc misc-
mine. Et consurgam super eos, dicit Do- rentis, debet misericordia astimari; quia
miuus excreituum et perdam 15ab\lonis , sicut immensus est , immensa est misei'i-
nomen, et germen et progciiicm, ait Do- , cordia ffistimanda.
miuus*. » Et iterum Jeremias « Ecce, : Sed illud mihi videtur sensibiliter tangi :
inquit, turbo Domini, furor egrediens, pro- immcnsa niisericordia Domini propterea di-
cella ruens, in capite impiorum conquiescet. cta est, quouiam evangelica promissa nul-
Nou revertetur furor Domini donec faciat , lam habent mensuram; legalia vero mensu-
et compleat cogitationem cordis sui ^. » rala fuerant et inclusa ut pace referat
,
INec illud vacal quod super peccalores ait audientis' " : « Replebo cellaria vestra tritico,
insustentabilem iram Domini, et non ad- vino et oleo, et cisternae vestrae aquis reple-
versus peccatores. Hoc est quod et Dominus buntur jumenta quoque fetu replentur.
;
»
in Evangelio aiebat Sed ira Dei mauet

: » Uxc est mensura promissionis antiquoe
super eos "^
, » originalis damnationis vel proptcrca talis misericordia promissionis
(1) Diiwmerare. Ps. lxxxix, U. — (2) Me. Ps. vi, eendit. Cor. ii, 9.— (9) Dat. Joan. iii, 34.— (10) Ait-
I
2. — (3; Mea. Ps. lxxxviii, 34. — (4) Dominus. Is. (lienlis.Et mihi quidem est locus intricatus, el fons
xiT, 22. — (5) .S«i. Jcrem. xxx, 23. — (C) Eo.';. Joan. subsequentiura iiicompertus, uisi mixtim excilcntur
III, 36. — (7) Invesligabilis, qua; vestigari non po- Prov. iii, 10 et Jerem. xxxi, 12, ac legi placeat pace :
test, ila cdd. et codd. et aliquando Nosler. — (.S) As- refeiam audieiitis, rcspectu ad Juda-os audientes.
IN MAlNASSE ORATIONiiJI. 95
immensa dici non potest. Nunc Tcro im- et cui se qualem prffibeat, ipsc discernit.
mcusacst miscricordia promissionum, quo- mirum est in laudibusDci quod
Nihil crgo
niam non clauditur iu mensura. dictum est » Tu es Dnmimis altissimvs
:
lusurgunt tamcn advcrsum nos in lioc super omnem tcrram, quasi calum vel aii-
loco dialectici , et aiunt : Ininvestigidnlcm gelus non sit altissimus super tcrram. Quid
non esse misericordiam Dci ,
quod investi- ergo voluit in excellenti gloria dicere quod
gari poluit esse ininvestigabilis. Quibus commune sit crealuris? iiisi illud mirabi-
nos lcviter rcspondemus : raagis est inin- litcrintcndimus mysterio Christi praedi-
vestigabilis ,
quia invcstigari potuit quod ctum, quod quum fuisset caro, quia « Ver-
esset [injiavesligabilis, alioquin ininvesti- bum factum est et habitavit in nobis "*, »
gai)ilis non fuisset : quod utrum fuisset altissimus factus estsuper omnem caruem,
[injiuvcstigabile ' vestigabileque, nescirctur qua; tcrrs nomine nuncupatur.
omnino. Sed quia dupliciter et tripliciter ista suut
in cordis tabula prajnotanda, aliter atque
XII.
aliterintelligenslectorattendatillamterram
Quoniam tu es Domimis altissimus super hoeloco prsescriptamdcfjuodictumest: "Tu
omnem terram ~, lomjanimis el mullum cs portio mea iu terra viventium. » Vivo-
'
'
miscricors, el pcenitens super ^nalilias liorum vcre terra ipsa est vera terra dicenda,
minum. super quain Deus aJlissimus memoratur.
Profectus nientis in poenitentia sul)roga- Longaniniis el nntllum misericors. Lon-
tur, utaltissimum Dcuin novcrit imprccari, fjanimis, peccatorcm ad pccnitcutiam dif-
quisimulacris [objcctionibus'] consueverat fcrcudo , nec delicli tempore puniendc. foI. 91.
famulari. Sccundum cnim mentis ascensum MuJtum misericors, toticns quotiens peeca-
Dominus demonstratur ut excclsus atque vcris,vcniam pollicendo; siquidem si semel
sublimis, sicut Isaias ait » Uxc dicit Do- :
indulgentiam tribuisset, misericors; uunc
minus excclsus et sublimis, babitans aeter- autem quum frequenter delinqueutibus mi-
nitatem '. « Aut in majestate, sicut Moyscs scricordiam frequcnter impcndit, multum
" Et majcstas Domini paruit in nube ^. »
nit :
niisericors appellatur. Et poenilens super
Aut allissimus, utDavid ait « Quoniam tu :
maJitias Jwminum. Hujus rei testis est Jc-
es Domiuus altissimus iuomiiem terram °. » rcmias '
-, ostendcns Dcum bona promittcrc
Aut in lumiue sicut Apostolus ait « Qui
, :
bonis et mala malis; sed tamen posse ultro
lumen babct inaccessibile ' » Aul in bu- .
citroquc convertisi commutatio fuerit iii ,
mano aspcctu, Dauicle testantc : « Antiquus omnibus insequuta; ne de bona sollicita-

dierum sedit vestimeutum ejus quasi nix
,
tione securior vidcaris quum facias mala;
,
candidum, et capilli capitis ejus velut lana nec de mala commiuatione diffidas, sicon-
munda*. » Sed et Dorainus trausfiguratus vcrsus facies meliora.
iu monte, iu solis apparuit claritatem :
XIII.
« Facta est, inquit, facies ejus sicut sol,
fulgens in virlute sua°. » Sed bas omnes Tu aulcm, Domine, secimdum bonitatem
discutere visioues non est bumanum : ille tuam '^ promisisli pwnilentiam remissionis
euim solus mentium intelligit \isionem ,
peccalorum
'
'.
(1) InvesligabHis veslifjabillsqtie codex, nco male si xviii, 8. Potius forte excitandus eiat Ezech. xviii aut
legAS u/iimque. — (2) S?/;)promnm ^c;)Y(Hi,hoclemiiia xxxiii. — (13) Sccundum muttitudinem bonitatis tua;
deest edit. — (3) Objcclionibus expunge glossema, ed. Noster ut codd. Sabat. Peccalorum. Editi — (14)
nescio unclc as&n\.\\n\.—(,ii) .Eicrnitatem. Is. lvii, 15. grace et latino TtapaopaaTixw; promisit pa-niltn- :
— (j) Xube. Exod. xl, 83. — (6) Terram. Ts. xcvi, 9. tiamct remissioncm iis qui pcccaverunt tibi, et multi-
— (7) Inaccessihitem codcx, qui forte scribit habcf pro tudine miseralionum luarum (leenvisli pwnitcntiam
habitat.I Tim. vi, lc. —
(S) ilundu. Dan. vii, 9. — pcccaloribus, in satutcm. Tu igitur, Domine Deus
(9)Sua. Matth. xvii, 2, vide varietatem.— (10) Kobis. justorum. .. Sola Polyglotta cum uostris codicibus
Joan. 1, 14. —
(11) Es. Ps. cxli, 7. (n) Jcrcmias. — 1. 1. hffic resecant.
96 VERF.CUNDUS
Audimit iwiiilentcH, iiilclligaiit contiMii- lciula. Solent tlclicta capillis capitis aliquo-
torcs : iiioiiiissucst |)a-iiitciitiu iHCcaloiuiii, tiiiis ilcruiii coa|ilari , sicul coiij^ruciitcr
81 dcseratur pcrveisitus iui|iroi)oruiii. Coii- lniic sciitculiu! siiuileni dcliriiiius. Fro-

«oiia \ov propliclalis cst liorluiiiciiti, ([110(1 piicla (^rc{;ius : • Coiiiprcliciidcrunt ine
Bccuiiduiii lioiiitatciii suaiii Dcus poiiitcu- iiiiipiitalcs iiicu', iiiquit, cl iioii jiotui ut
liamrcpromittat; ncceniiu aliud rciiicdiiiin vidcrcin; iiiultiplicata; sunl siipcr capillos
liuinanis iiiciirsiouiluis adliibclur, quaiii si capitis inci, ct cor iiicum dcrcliipiit iiic \ »
piciiilcntia triliuatur. Arcna; niaris illc, capillis islc inullitudiuem
El /u, Deusjustorum, nun poauisli pm- coinparat pcccaloruiu. Sed illud inlcrcst,
nilentiam juilis Abntlutm, Isaac vt Jacob, quod aicnu; iiiaris illius qui Nitioruni poii-
his ijui tibi non peccuverunt '
. lltincdiuiii dciiljus ita violcntissiiiie pricfjravatur, ut
peccatoruinpa-iiitciitia c^t; justis vcro non suh coruin sarcina iicqucal rcspirarc; is
est pu'iiitciilia coiislitiila, (luilius ^ratis

-
autciii qiii carnalilius quidcin vinciturin-
donata cst culîa. l'eccavcrunt utiipic, ct iii ccntivis, lacile tanicn mcdicinali ferro potest
dclicto nati suiit ficnilali, lia'rcdcs iiiinirum piilrcdiiiciii resccarc : capillis capitis cjim
Adu'; scd f,'ratia gralis piu'vcnti, siue pcc- comparaiilur olTeusa, pro co quod lcvi
cato sunt. C.oiislituti crant pcccatoruiii sc- tactu capilli facilc desecentur. In omnibus
iiiiuc propagati. Sed lioc Manasscs de saiiclis crf;o iii quilnis lcvis iinpulsus cst vilioruni,
loipiulus cslviris. At si viventcs adliuc incl cidpaiuiii iioii pondcrala cougcrics , ca-
(luircrcntur a nobis utrum ct ipsi dcli(|uc- pillis capitis eomiiarantur pcccala. Quibus
riiit, iiiniiruin.loaiiiii vocc consona icspoii- vcio inipulsalrix consuctudo nialorum pro-
disscnl :Si dixcriinus nos peccatuin uoii
« piio iapsu ctiain nolculcs ad ruiuani coin-
liabere, nos ipsos decipiinus, ct vcrilas iii pcUit, ut quidam videantur sarcina prae-
iiobis noii cst'. » Non crô peccavcrunt, gravari, sub cujus falce dcpressi nequcant
quibus, iiidulto niuucre, ciilpic sunt pec- respirare , supcr arenee maris nuiiicruin
catoruiu amola;, ut uou sit naturaj jum vi- peccata dicuutur baberc cujus nec mul-
:
tiata', sed gratiae. titudo coiuprebendi , nec pondus sinitur

tolerari.
XIV. XV.
Qiioniam peccavi ; super numerum arenx Incurtaltis sum mullo vinculo ferri *, et
maris mullipiicalx sunl iniquilales meie\ no7i esl respiratio mihi.

Omuis sermo diviiuis* nitioni conqua- Malorum comparatio divcrsitatc secerni-
dral : scriptuiii csl ciiiiii dcsauclissiiiiis vi- lur numerosa, siquidem alius ait : » In-
ris : « Krudientcs ad juslitiam plurcs, quod curvatus sum et Iiumiliatus nimis*. » YX
sicut stclIoL' sint in perpcluas a;ternitalcs ". » cur incurvatus fucrit , adjecit : « Quoniam
Si crgo illi pro justis actibus comparentur iniquitatcs superposuerunt caput
mea;
slellis , isti quoque qui pcccatorum cu- meum, onus grave gravata; sunt su-
sicut
mulantur maris a-quantur
, quia
areiia- : pcr mc. » Fatctur siquidcm miseriarum fi
amariora, uumcrosaque
instabiba, salsa, mole depres.sum nec tamen ferri viuculis
,
sunt, omnique impulsione veutorum pel- incurvatum. Claret ergo Manassen sangui-
(1)Peccaverunt. Rursus ibidem additiir S.cdpo- : inlncri c/ ospiccrc nl/iludinem cceli prx mvltitudine
.•imsti prrnUentiam prop/cr iiic peccti/orcm. Sinceiior inif/ui/a/iim menriim. Incurvatus, ctc. Et ilia Poly-
leclio nostra codd. Sahat. coiifirmalur ct Polyglotta. plottis igiiorantur. —
(.">) Dirinus. Yide (luantani del
— ('2) Griiliti clonntn cod. Sod inale ex sequeiitibus. , Nostcr, vel po^l pi<eeedcntes e\cepliones, huic pre-
— (3) lis/. I Joan. i, 8. —
(/i) .IMr. Ab illo vcrsiculo eatiuncula' auctoritalem. (fi) JUcrni/a/es. — I)an.
incipit Resp. vii Dom. iii post Pentec. Itcrum inedi- XII, 3. — Me. Ps. xxxix, 13.
(7) —
(«) Fehri cod. /•'('/•-
tis filossemata suiit h:rc : Inif/ui/alcs mcu , Doiuine, rco editi vulgares, qui addunt soli ut non possum :
mullijilicalx sunt iniquitutcs meir, cl mn siim (lignus al/oUcrc cnput meum, —

(9) JS'imis. Ps. xxxvii, 7.
,, —
IN CANTICUM MANASSE. 97
narium vaslatorcmque sanctoruni nou
, Sed videndum quod singulariter malum
tantum infandis onoribus delictorum prose commisisse testatur; ha'c unius mali
priorum oppressum, verum etiam spiritalis commissio indignationem Domini provoca-
ferrivinculo colligatum nimirum intelli- : vit , quum niulti multa fecerint mala , nec
gens iisdem se vinculis spiritaliter obliga- illico est ultio consequuta. Et ut dc pluribus
tum quibus ipse justos corporaliler vincie- unum in medio proferamus Sinieon filii ,
bat. Meliusergo persequutoribusdeputatur. Jacob gesla percurre pactum circumei-

:
Unde mihi nuncvideturquBedamelucescere sionis cum Sycimitis infregit; unde foederis

ratio veritatis ut pro delicti modo, perse-
, Dei proevaricationem et patris tristitiam
quutorum quispiam puniatur, quo poenam provocavit; jusjurandum perjurio macu-
cruciatus sanctis ingessit. Asa siquidem lavit; ca?dibuscivitatemnobilemdevastavit;
exarguentem se prophetam vinculo pedi- fratrem Joseph interimere cogitavit, quando
bus alUgavit, statimque se, quia vir fuerat communis fratrum impietas iu communione
caetera justus , sed in hoc uno peccato de- quod, resistenf e Ruben,
sceleris conspiravit ;
lapsus, temporali meruit afflictione pur- quia consummari nequivisset, sequens fra-
gari, illaque in eo pars est percussa meni- tricidium gessit, ut libertatem auferret, cui
l)rorum, quam alligaverat in propiieta , ut salutem nequiret. In his omnibus nialis non
pedibus ipse dolore podagricotorqueretur, est dictum quod ira Domini fuerat provo-
qui virum justum pedibus alligarat. lueur- cata nunc ergoquid, putamus, est malum
:
vatus est ]\Ianasses itaque non iino nec boc unum, cujus immanitas tanta est ut in-
duobus, sed multo vinculo ferri ' ; tot enim dignationem l)omini coutinuo provocaret ?
sibi vincula spiritalis ferri ,
quibus ligare- Inde quoque David dicebat " Tibi soli :
tur, impressit ,
quot ipse sanctorum mem- peccavi, et malum coram te feci \ » Origo
bris injecit. peccati ex uno trausgressionis malodescen-
XVI. dit, quo indignatio commota est Crealoris :
ad cujus similitudinem peccant qui macu-

Quia excitavi iracimcUavi luam, et ma- lantur inobedientia; foeditate : isto se malo
lum coram te feci staiuens abominationes
'",
noverat implicari, qui furorem Domini sen-
et mulliplicans offensiones. serat provoeari.
•
Excitavi iracundiam, nie quiescente ' XVII.
inquietis eam actibus provocando ; ira ergo
Domini quiescit ct, uisi fuerit provoeata
, Exposuit tamen cujus fuisset generis ma-
minus iusurgit. Audi Jercmiani talia pro- lum statuens abominationeset multiplicans
:
sequentem « Egressus est furor Domini

: offensiones. In sacris voluminibus abomi-
super caput impiorum conquiescit uon : natio sive offensio simulacra dicuntur ° :
revertetur, doncc faciat voluntatem ejus *

.
» quae qui fuerit veneratus , praevaricationis
Excitat ergo iracundiam Dei ,
qui mala co- crimine polluetur. Jeremias quuni de tali
ram eo commitlit. ci'imiue populum objurgaret « Posuerunt, :
Eodem sensu auclor commentarii imper-

(1) Ferri. Lambec. Commenf. lib. iii, cod. 25, theol. grfec. —
fecti in Matth. ad cap. 1 v. 10 « Et compreliende-
:
non fccl voluntatcm, et mandata tiia non cu-
(2) Feci,
runt Manassen in viuculis et lipaverunt eum in stodivi, statui, quaj editorum interprctatio tam in Po-
,
compedibus, et perduxerunt eumin Babyloniam. Et lygl. quam in cod. nostro vacat. —

(3) Iracundiam,
eratligatus et catenatusin domo carceris,etdabatur ei r/iiia me quiescentem, inguictis cod. insulse. (i)Ejus.
panis hordeaceus ad mensuram modicus et aqua cum Jerem. xxiii, 20. —
(5) Fcci. Ps. l,6. {6)Diamtur. —
accto modica ad mensuram, ut viveret tantum, et erat Dicitur quippe impius Manasses TETpaitpoaaiTia erS(oXa,
constrictus in doloribus valde.» Item in orationeme- sive statuas vel suam vel Jovis vel tou iv.a\i.ozov 5a£-
morata cle Piiblic. : ' Et facta est circa eum (lamma |j,ovo;, eaque simulacra im-
h. e. Veneris, erexisse,
ignisetliquefactasuntomnia vinculaejus.nChrysost. mania, quatuoraut quinquefacies turpiter habentia,
t.vi,p.7olGauni.Africauo ascribiturincodd.Vindob. in templo Dei posuisse. Basil. homil. de Panitent.
fragnientum cum hac uarraliuncula consentaneum. t. II, p. 003 BB.
IV. 7
"
98 VliKECUNDlIS
iiu|uit, ottViidicuiu suu in douiu iii (|ua lii- Kcriiiuuc frcquciitius itcrato, tolicns cou-
Miialuiii t^l uuiiitii iiiidui '. ' IX iltruiii : lilciis ullcvuris, (|iiuliciis su|)|)licaiiH lni-
<•
II iuitiuiTiit lilios siius et lilias huum Mo- iiiiliuriH. Ll ccrlc (|uum uit : • Pcccuvi, Du-
Itiili, tiuod uuu |irii'Ci'|ii, iitt- t'o(;itu\i iii jiiiiic, pcccuvi, ' du|jlici sc 1u|jku |)cccassc
curdc iiico, ut faciTciit ubuiiiiuutioiicK ^ûas, lutctur. Pcccuvi spiritu, pcccavi ctiiim cor-
ct iu [Mccutuiii ilciliucriiiil Jiiduiii ^. " |ioi'c ;
|)cccavict)gitatiuuiljus, pcccavi factis;
l'os.suut tuuicii ct islu iulcllccluulilci' rcco- pcccuvi furiiisccus ,
pcccuvi iutriiisccus;
guoHci : omuc |jcccutuiu oliciidiculuiiicst, iu peccuvi iii Dcuiii, pcccuvi iu proxiuuiiii. Sic
t{uu iitl(|iii' utlciiditui' ad riiiiiuiii ; siiiiilitcr- ciô fit ut itcriiliu Kciiuuuishujus pruprium
tjucaliuiiiiiiutiu, tiiiia l>cus<i|juiiiiiiutui'uiiiiic cupiul iiitcllccliim.
ddictuui, (luod iii pru:vuricutui'iH cordc ilc- Quod vcro adjccil ; Iniquilatem meam
fi\iiiii crticitur siiiiulacruiii. Coiiîuit ctiaui eijo aijnosco, prufcctUK csl iiiiijur, Ki(|uidciu
uou iiiulililcrduclriiiis daaiuiiiuruiii apturi; pluiiiiii pcccuiil, scd iiou oiiineK jiruprias
(lUiB vcru: suut aljoiuiiiatioucs ct olTensioues aguoscuut. Qui euim de malo
iiiiquitulcH
Fol. 1»;. mavissiuiic tk-ditatis : (juas qui iuslituorit, iiou rcmurdetur, noc sc eorrigit ut coiii|jo-
iruiu silii Uomiuicaiii iiiiiiiruiii |)ruvucubil. uat ', iniiiuitatciii utiquc suaiii iiuii rcco-
gnoscit, simuhiuc diccre uuu audchit : Ini-
XVlll. (juitatem meani eijo aynosco. Sed iic(|iieau-
divit a Dco : « Aiguamtc, cl statuam illa
coiitra faciciii tuaiu ". » Nou est iii liis rc-

El nuuc gemta cordis mei, precans
flecto
a le bonitatem Domine. >'ovit liumilis
, — hus lcvis discrctio coiiquirenda ;
duiii iii corpore coiniiioramur ,'
ali ter euim,
pcccata no-
suiijcctio iilacahilcm sibi pncbcre Dumini
stra iiostris oculis propouuutur ut ])(Eiii-
\oliiiitatcin, du'ii cordis gcnua llectit, ut
tciitia diluanlur. i;t liuc est ciiim quod Je-
suiiplici posluiatione dcleat qnod protcrva
rcmias aiehat, elo(|ueus ex persoua Domiui
prasunitione pcrcgcrat. In similitudincm
commiiiantis : " Inde et cgo iiudaho fe-
e\terioris hominis intcriorem deseribit.
moiu tiiu eontra facicm tuam , ct ajjparchit
Quuin cnim plcnam Yeiimus liumilitatis
iguominia tua, hinuitus tuus et scelus for-
subjectiouem moustrarc, genibus lixe ^ po-
nicalioiiis lua;'. » Sub noinine itaqucfemo-
scimus quod \iolentis extorquemns; ita
ruiu udulterii dcluhra demonslruvit ; quae,
quoque cordis gcnna demoustravit sul)je-
dum fucrint * conscientiae revelata, illico poe-
ctiores eontriti pcccatoris sensus , quorum
niludo sequctur. Ignominiam vero dicimus
maTore facilius impetramus a Deo quod
aguosccndam iu his vitiis qua' ad occultas
obtinere coucupuuus.
pertiueut fraudes , iu quibus reprehcusus
ncgandi subtcrfugia quijcrit, ut furti falsi iu-
XIX. A idlai criminihus iuvolutus. Hiiinitus auteiii
turpes auimi concupisceutias '" ct impu-

Peccavi, Domine, peccavi, et iniqidtatem dicos alfectus ostendit. Fornicationum scc-
meam ego aijnosro '. lus, idololatria; malum appcUat; alitcr cnim,
Itcralio conlitcndi vera est humilitas sup- ut dictum est, dum \iviinus, uostris oculis
plicaiitis; cnim sic et Publicauus, stans opponunlur peccata aliter post exilum ,
contra Pharisûm, iterata coufessioue ju- corporalem; siquidcm dum \ivimus ar- ,
stificari promeruit a dclicto. Scd et tu, quis- guuntur a nohis ut pcreant; si vero post
quis pccnitentiam delcclaris, nou ia multo morteni, eorum accusatiouihus confutamur,
elo(piio veuiam poscas, sed isto tantum quia locus uon datur corrigendi.
(i) Meum. Jerem. vii, 30. —(2) Jtidatn. Jcrem. —(6) Tuam. Vs.xux, 21.— (7) Tua. Jcrcm. xiii, 27.
xxxu , 3i. — (3) Gcnibus th'xis forlasse. — (4j Ini- — (S) J'ueril cod.— (9j Occulla ib. —(10) Concujn-
guitaCes meas cognosco cd. — (j) Componatur forle. sciiitiu; ib.
, :
IN CANTICUM MANASSi:. 99
XX. adest vinculorum disruptor, cui dicitur :
< Disrupisti vincula mea, tibi sacrificabo

Peto '
rogans (e, Domine. Remitte mihi",
hostiam laudis", » ut qupecumquc vincula
remille mihi! Ne simuV perdas me cum ini-
pra'paret inimicus, auferat Yirginis natns.
quilatibus meis.
Considera quoque Petrum catenis ab
Non prouunliatione doloris vcrba
levi
Hcrode ligatum, et ab augelo liberatum, et
suut relegenda, sed cum eadem gravitate
mysteria latentiora percurris. Sedccliiascom-
qua dicta sunt a precante. Non semcl petit,
pedibus , Petrus catenis est vinctus. Illi
sed itcrata petitione deposcit. Graves ser-
pedes, ne fugcre valuisset ; isti manus in
mones et paucissimos poenitentia delecta- '
vinculis conjectantur, ut quandoque vin-

tur. Quod si frequenter iterct veniam, ipsis
culo iTipto, strictim aufugere valuisset.
iterationibus couimeretur ''
: « Peto, inquit,
rogaris : remilte mihi, remitle mihi.' Non XXT.
leviter ista percurrat animus acer : sed cum
dolore gravi et patientia tristi in paucis ver- Nc ilaque perdas me cum iniquilatibus
bis vim magna; rci sapiat courctari. Pceni- meis. Solee pereaut, quas ine secum pcrdere
tens quippe,auttacituslal)iis, llctibus iudul- laborarunt; iniquitatibus damnatis , absol-
gentiain silentio deprecetur; aut ctiam, si var. Viile, diligens iuquisitor ,
quomodo
loquendum aliquid ex dolore contriti pecto- subtiliterdemonstratur iniquitatcs inillam
ris suadetur, paucis loquatur ,
quia mentis habere substantiam omne quippe peccatum
:
contritio, non
loquulio,Uomiuicampie-
oris febris est auima", quae dum aufertur, in ui-
tatem intlectit « Cor enini contritum et
: hilumrevocatur; et hoc dictum est Neper- :
4. humiliatum Deus non spcrnit''. » Necdi- das me cum iniquitatibus meis. Et non ait
ctum est Os loqueus ct linguam clamosam
: Nc damues mc ;
quod enini damnatur, in
exaudit; quamvis ore fiat confessio ad salu- substautia sua torquetur; quod vero perdi-
tem '. Ncc de confessionis vcrbo, scd poeni- tnr, et ajtcrne pcrditur. Id agitur ut quod
tentis morbo tractatur qui non multi- : habeatur, in nihilum redigatur, nou alicubi
loquio, scd majori dolore medicatur. perditum habeatur.
Video tamen aliquid quod non leviter
XXII.
moveat inquirentem, cur ait Remilte mihi, :
remitte mihi^. et non potius Dona mihi : Neque in pcternum"' rcserves mala mi-
dona mihi! Tamquam aliquid teneretur ab /u", wternus Deus.
60, aiebat : /}em*</e hh/u'.' Teuetur plane, jEtern;e memoriee thesaurum naturaliter
teuetur : pcccamus enini in terris, sed viu- liabet pcrpetuffi veniae misericorditer -
do- '
cula colligantur in nobis ,

quiie uisi a Deo nans, sempiterne peccata judicialitcr dam-
remissa erunt in alligatione peccati, ut
sint, nans, ut quibus indulget, veuiam clemeu-
recte dicatur « Resuscitasti vincula usque
: ter impendat quos autem puiiire disponit,
;
ad coUum ^*. » justis rationibus nonignoscat '^. lilo itaquc

Respice Sedechiam regem, poemtentiam cursus extcuditur poenitentium , ut quse
non agentem, compedibus vinctum a prin- peccaveriut, oblivionitradantur, necaeterna;
cipe Babylonis. Etillico recognosce vastato- memoriae Domiui recondantur.
rem populi peccatoris, compednm nexibus
auimos alligantcni, ne fugicndi, ejusque XXIII.
sajvitiam devitandi occasio subrogetur. Sed Quia indignum salvabis mc secundum
— HcmUte miki, Domineih.
(1> Qiiarepefo ed. (2) crediderim. —
(10) jEtei-num. « Iralus ^d. addunt. i.
— (3) Et — Pwnitentix cod. —

nc[ slmul ib. (4) Inde in alia editi ISeque damnes me in in-
(11) Mifii. :
(5) Commerentur — Spernit. Ps. l ib.— (6) , 19. ftma lcrrx toca, quia tu cs Deus, Deus, inquam,pcB'
Rom. x,
(7) .Sn/«to,(. — Cotlum. Ilabac. lo. (8) iii, nitcntium. Et in me ostendes omnem bonitatcm luam,
13. supra
Cf. 86. — Ps. cxv,
p. Quae (9) Zflifdis. 17. quia, etc. — (12) Misericordiam ut legas, suadere no-
•
sequuntur, veterem liturgiam reterre e clausula facile lim. — (13) Iijnoscit cod.
;;
100 vi;recundi!s
magnam misericordiam tuam. Audito, pcc- quivcrit consummarc, palct illico subsumia-
catoiTS, it conttniiilaiiiiui, paiiitciites : tionibus traiiseuntium. Miror tamcii cxccl-
iiidiîios Doiniiius Hulsut i
iioii |iro uurito lciitiam divini scrmonis iii co ipiod dicttim
delictorum rctributionem impcndcns, scd est : omnibus dielnts vitw mem. Dcus iti
proptcr iiiisi-ricordiic hoiiuiii vcniumsiipcr- dicbus vilii' luiidatur, in dicbus uutciii moi-
tuiidcus. Digiius ciiim cst iiui suUut iiidi- tis luudari noii possit. Si itu(|uc, (jui dciiclo-
gnuiii, ct c\ diguitutusuu facicbut dignuni, nim morli" siibditus, jacct in iniquitatibus

(lucin cuipul)ilis vilu' tructus tucicbut iiidi- iuYolutus, Dciim laudure noiipossit: " i\'o:i
giiuui. (Jui .sccutidum mugiiuui niiscricor- estcnim pulcbru luus in orc iicccantis^; >
dianise qiiarit salvuri, iion tcniporalis, scd convcrstis vcro (luum fiicrit, tam(|uam de
a-termc sulutcm iiiquirit. Multuin cnim
vitu^' morte trunslutus ad vitum, illico laudis ol-
iuterest utrum
quis secundum [niiscricor-
'
ficio dignior iuvenitur, consors(|ue suficrnis
diam, aul secuniUim] maf^nam iiiiscricor- virtiiliiiits jiidicntur, dum iilum laiidat iii
diuin liberLtiir, Kquidem pcrliiicrc miscri- terris, quctn illu; quoquc glorilicant " iti
cordiam ad lianc vitam xstiino tcmporalem supcrnis.

magnam autcin miscricordium rcinuncra- Vclini tamcii invcstigare de sccretis crc-
tione coiicurrere scmpitcrna'. Scd ut tibi lesliitm arcaiiorum ,
indicio Scriptuturiini
ratio \erior comprobetur, doctrinum inquirc liominibus dcmonstrato, qua; sint ista; Vir-
pastoris electi : « Quoniam miscricordia tua lutcs divinis laitdibus famulaiitcs : (^licru-
magiiu supcr me, ctcripuisti aiiimam mcam bim, Scrapiiim, Tlironi, Dominationcs, Ar-
ex inferno inferiori '^.
» Magna ergo miseri- cbangeli, Sede8,Virtutes, Angeli, Ministri"?
cordia intemporalitcr non relinquitur '. llic siint divcrsitutcs bominibus ccclcstium,
aliaque multa sunt officia, qusc fortasse aut
XXIV. nos ia libris posita sacris non possumus in-
vcnire aut liumanis rclata sensibus, in-
,
Et laudabotesemper omHibusdiebusvitcV quirerc non vuiemus quanta sint ollicia

meoe; quoniam te laudat omnis virtus cwlo- glorificatilia Crcatorera.
rum, et tibi est ijloria in ssecula Sieculorum. >cc illud est reticcndum, quod ait : Tibi
Prudens exspectator cctcrnae salutis, non cst gloria in ssecula sxculorum. Est gloria
pauco temporc, scd omni tcmpore vitu; sute temporalis : » IS'e timucris quum divcs fa-
Deum laudat Laudabo, inquit, te semper
: ctus fucrit homo, ct quum niultiplicutu fuc-
non uno die, nec pauco tempore, sed omni- rit gloria dotnus ejus '". » Et est alia gloria
bus diebus. Qui cnim perseveraverit usque scmpiterna : » Sit gloria Domini in sacu •
Fol. 9j. in fiuem, hic salvuserit V » Alioquin inci- lum jiEculi "; ' cui ct humana creatura et
piens ct non consummans comparabitur illi augelica famulatur. Amen.
evangelico stulto, domum absque prspara-
lione sumtuum construcnti ^, quam dum ne- EXPLICrr C.VNTICXJM MATJASSE.
(1) Vlrum. MeJelam duxi adhibendam esse codici : vetustior. Vlx mihi temperem quin fusius illam cum
ttrum qid secundum magnam miscricordiam. — Areopagitica conferam. Nolim non te raonere hic pri-
(2) Inferiori. Fs.lsxsv, 12. —
(3) Rclinqm codex, mum apud veteres Ecclesia; theologos Archamjelos iu
nec locus liquet— (4) Erit. Matlli. x 22. —(5) Con- , secunda poui hierarchia, primuniquo allegari Mi-
slruens eod. Luc. xiv, 28. —
(6) Sic qui itaquc dc- nislros, et eos ultimi post .A.ngelos ordinis. Sed no-
liclorum morlis cod. —
(7) Peccantis. Ecd'\. xv, 9. tuUB tanfa non ferunt. Cui plura placcnt, ad cumu-
— (8) Cloripcatur cod. —
(9) ilinistri. Id quod nolum crunt apud Pctav. 'fh- Dogm. de Angel. lib. ii,
lira peifunctorie legas novem quippe habes choros
:
c. 3, 1. 11, p. GO.— (10) Ejus. Ps. xLvni,
17.— (II) sx-
atigelorum, et vix alia ac Gregoriana oOvca?!?, sed culi. Vs. ciii, 31.
, . ,
!0i
VERECUNDI
LIBER YIII
Ii\ CAIVTICUM JON.E PROPHET^.

ARGrMBTiTCM. — I. Prologum tlcdit historia Jona- ad redivivum Christum relata. —II. Tum commentarii
initium est oratio deprtcanlis cx angustiis, —

III. Inque Christi pcrsona a Judaîs opprcssi IV. Quo- ,
—
rum tumultus mari et fluminihus assimilantur. —
V, VI. At nemini in ffrumnis despcrandum , —
VII, VIII. Neque in tcnlationihus, quarum varielatcs cum aquis interpres comparat. IX. Jam redit ad —
Christura, eumquc scquitur ad infcros, —
X. Seras ferreas penetrantem XI. Inde e pulvere redivivum;
;
—
— XII. rt mortuos excitct suos, —
XIII. Suisquc vivens templum fiat ct altare suhlime, —XIV, XV.
Prceter qucm omnia vanitas sunt vanitatum.— XVI.Cui igitur litetur laudum hostia pinguis,— XVII. Et
vota integra nuucupeutur.
INCIPIT EXPOSITIO CmiCI JON.E, CUM P.\CE. AMEN '.
resurrexisset, in cujus figuram Jona tribus

diebus iu ventre ceti permansit.
Paucioribus verl)is Joua uobis canticum
decantavit, numerosis mv steriorum thesau- II.
ris coopertum. Missus est enim a Domino
Ninivitis poeniteutiam prsedicare : fuga Clamavi in Iribulalione mea ad Domi-
maluit cxcusari quam prcecepto Dominico mtm Dextm meum; et exaudivit, de ventre
famulnri, quasi vero latere Dominum pos- inferni, clamorem meiim*, exaudisli vocem
set, et ubicumquc decerneret occultari, aut meam [Jon. ii, 3]
talis propheta potuit ignorare quod latere In ventre ceti conclusus , iiec tanien be-
nihil Dominum possct. Nou ergo fugiendo stiali dente vexatus, hoc canticum [iu] ado-
latere, sed injunctum voluit officium decli- ratiouis similitudiucm fudit, iu tribulatione
nare; quasi et in hoc obedientiae crimen se confidens audiendum : non est in tribu-
cffugei'e pra-valeret. Elegit tamen solus latione silendum sed vocibus inclamau- ,
quam - totam geutem perire. Praeviderat dum, ut si merito fulciri nou possis, cla-
cnim in spiritu gratiam a Judaeis in genti- moris auxilio suhleveris. Similc quid et
bus transferendam ct suo ministerio fieri
; propheta regius faciebat « Ad Dominum :
refugiebat, ne per ipsum gens sua videre- quum tribularer, clamavi , et exaudivit
tur donis spiritalibus enudari. Quod per rae ^. >> Discutieudi tamen sunt evangelici
hominem non poterat , sed per Salvatorem propheticique sermoncs, siquidem Dominus
nostrum ostenditur consummari qui gen- ; ait : « Quum oras, intra iu cubiculum tuum,
tem ingratam ' fidei munere spoliavit, et etora Patrem tuum qui est in occulto ^. »
se populis nescientibus larga pietate con- Quomodo ergo concurrit quod iste se cla-
cessit , quum post diem tertium a mortuis mando fatetur auditum, ille preecepit silen-
(1) .iHien. QuiJ veneranda; autiquitatis iu hoc epi- Sabaterio ; edidit B. Thomasius e psalterio ambro-
grammate spiret, edoceam satis, dum prolulero ti- siano, p. 730. Quot vero exemplaria vetusta, tol fere
tulos meos africanos quos in hoc ipso volumine expo- versiones, diversa" satis, quarum nostram in primis
nendos suseepit pr»clarissimus amicus meus, eques peritus (luisque habebit. — (2) Elegit tamen sohts,
J. B. de Rossi. Certe nullus ego duhito quin is titulus quam. Ejusdem dictionis proba sunt exempla. —
prima- sit manus et Verccundi. Ea maxima mihi (3)In gratiam cod. —
(4) Meiim. Alia ca;terorum di-
causa crat cur hos libros inscriberem Commeyitarios stinctio: nostram retinent psalt. ambrosian. et Hilar.
sive E.rpositiones in cantica ecclcsiaslica. Sed qua' in psalmis.NostraigiturlegeruntecclesicBmediolanen-
fuerit liturgica orationis Joua; fortuna ne omittam, sis et pictaviensis, id non semel notandum. — (5) ife.
ecce paucis. Erat in psalterio luxoviensi saec. vi, teste Ps. csix, 1. — (6) Occulto. MaUh. vi, 6.
, ,
102 VERKCIINDUS
tio geinotim iii culticulo deprocandum? I)i- 1'rojccisti me, inquam, in conscicntiis llc-
veriii KiTiiioiuH, sed unus Kensus iiieurrit; briiorum ,
projecisti in cordis altitudine
quiii sccrclus iii ciibiculo coiiscicnliif clii- inaiis, iii consilio utiquc Judieornin, (|U()S
mor, iion |inlilicus seruionis cst a^noiicea- niaris vociibulo dcmonstiitvil. Scni()cr in-
dus Exaudisti voeem meam iii occulto ceti
: lldi, tninulluosi, niobilcK; iicc ciiiiii \n)»-
vcntrc. seiit manibiis eum |ici-imcrc cruciitatis, nisi
I'r<i|ili('ta lalet abstrusus, profundioribus priiis cordibus * abjccisscnl inlcslis. 1'rojc-
abyssis eircuinsc|)tiis, et se sentit iii excel- ctus cst cniin in cordibus cornm, qui cum,
.sis auilitiiiii. Itrevi tcstiiiionio c()in|)r(il)uliir, in sc cicdcndo, Ktatncrc nolucruiit, ut cu!-
'
nec abjssi voracitate, iiec pclufji |jrotuii(licii! plebis nuiltiludincs , taiiu|uaiii lluini-
tate uniiiiain possc a divino intnitu s('[)ai'a- iiii, iii nna niuiis siiiscdinc corruiKscnt
ri : lij:audisli vocent nieain. .Mirus c-.t intcl- quuin in nicdio siii Jcsu posito
, , cDiicla-
lcctus, uiide sc intelli^'it cxanditnin, qui sc masscnt « Crucifigc, crucifi{;c " "
: ! Tum sc
circunispicil inlestinis bflluii' circiiinscp- iiiniii'uin vidit lliiniinilnis circuindaluni, ct
tuin : niiiiirum, licct luisset uiidis obrutus, marinis lluctibus coopcrtum ; ut Isiiiic vu-
veiitre ierino sepultus, se tnmen confidit ticinium complcretur « Et sonavit super :
audiluni : hiibent cnini sancli conscicntiin ciini, in dic illa, sicut Ronilns maris ', >
signuiii, ipio sc scntinnt postnliiiilcs audiri, quando conlra illum vox luinultuantis po
luillis impcditionibns cxcliidcndum. Tali sc puli movebatur. Quis cnim ncsciat ob boc
iste quoque iutellexerat cxauditum. poiiuliirem concursiim fluininibus coinpa-
rari, (juia [nt] jngilatcm aquic currcntis
ra uiidam unda Ruccedcns, ita popula-
facit
ris concursus, dum unus alterum scquitur
Projecisti me ir. altitudine cordis maris ' et inviccni pra-ccdontium scr]uenliiiinque
et IJumiva me circumdederunt [v. -1]. turbae succedunt, quanidam siiuilitudinem
Historico intellcctu proplicta tcstatnr sc fluminum cxprimere demonstrantur.
non solum maris, sed in altifii-
in corde
dine marini cordis abjeetum quo vel pro- ;
IV.
funditns pclagi datur iutellij;i, vel ferini
•'
vcntris abstrusa sccessio qua' altitudo cor- : Omnia exceha tua et fluctus tui super
dis niiiris cst nuncupata, ut ipsum cor ma- me transierunt. Amplissima tcntamcnta et
risbcstia, locis semotioribus constiluta,uti- lluctus, ait propheta, ingruentium adversi-
liter cognoscatur. IncoguiliP perquam bu- talum super me transierunt, tunc quum
jusmodi bcstiic, raroque visibus humanis utique pelagi profundo latcrct, et quando
comperta', occultas ibi profunditates inqui- fucrat fcrino vcntrc voratus. Fluctus nos
runt. Altitudo vero cordis, hujus intcriora potius spiritales et cxcelsa concussionum
.sunt piscis, in quo projcctum Ingubriter tciitanicnta cernamus. Quibus impulsi
fatebatnr ; mobilitas vero veniciitium trans- quum fucrimus, per gratiam sublevati, Do-
euntiumque aquarum fluminibus compa- uiino fatcmor quod excelsa et fluctus ejus,
rantur ', qulbus sc circumdari cernebat. super nos quideni transeundo mentium ,
Secrctorum nobis potius agnitio conqui- ccrvices inflexerint oneratas,non tamcii si-
renda, voxque mei Domini Salvatoris est mul traxerint absorbendas ; si tamen tenta-
agnosccnda. Projecislime in altiludine cor- tus corrucris victus, sedillico recurreris ad
dis maris, et flumina me circumdederunt. poenitentiam renovandus , lluctus quidcm
(1) Maris. lu tiis et sequentibus xaxa nooix adhairet non mutandus ; construitur xaxa to vooOnevov. —
Lxx. — (2) Quod vel profimdUatein cod. EmeDdare (4) Cordis cod. — (5) Cxterx ib. — (G) Crucifige.
eum scqucnlia suadeut. — (3) Comparantur cod. ilii I.uc. xxHi, 21. — (7) .»/ai'M. Is. v, 30.
IX CA?<TICUM JO^JE. 103
siiper te transierunt , magnitudine super- Bestiale ventre celi conseptus, desperavit

eminentes majori, non tamen abstulerint, se Jona ^ templum Domini posse ulterius
ut simul raptuni traliereut iu profnndum : contemplari, quum scpulcro sc duplici cir-
alioquique '
nou valcs diccre : Fhtcliis lui cunispiceret consepiri ,
pelagi •*
utique in-
super Die Iransierunl ; scd : Fluclus tui nie testinoque ferali. Et ob boc ait non se ad
pariter abstulerunt. templum respicere Creatoris.
Quod si tentali uon fuerimus saltim iu , Altius aliquid per.scrutcmur, etoccultio-
Inomcnto couvicli, non dicimus quod tluctus ris arcani secreta rimemur, ut evangelica
tuipermetransicruut, vcl iluctustuime te- propheticaque sermociuatio cum eodem sen-
tigerunt. Quatuor enim sunt gradus tcnta- su concordet. Templum Domini ille nimi-
7. tionis, quibus dilfereutcr anima! propulsan- rum cst, in ([uo Deus vcniens habitavit in no-
tur; noii alitcr quam si iluctus aquarum bis. Quod teraplum oculis videre propheta
•veniat inundaiitium. Si quidem leviter \e- nequivit, quia tempus necdum nasciturae
nerint, totigit iios teulatio mortis. Si auteiu caruis Domini se propinquaret. « Quanti
etvioleutius coarctarint, lluctus nos inipu- cnim, inquit Jesus, propliettE et justi volue-
lit tentamcuti. Qiiod si momento victi
ct runt videre qiire vos videtis, et non potue-
cedamus, poeuitudinis fletibus compungeu- runt '. " Et hoc est quod aicbat forsitan :
di, lluctus Domini supcr nos traiisicruut. Noii adjiciam iit respiciam ad lemplum san-
At si et iu tcntationibus superati omiiiuo , clum luum. Qui euini respicit iliud adhuc ,
ad correptioneni non respiramus, non so- adjicict iiitueri, quia visu frcquenti illunii-
lum super nos iluctus excelsissimi trans- nari amplius pranalcbit : non cnini oculis
ierunt verura etiam miserabiiiter rapue-
, demetiri quispiam hoc sufiicit templum.
runt. Sed si per fidem agnoverit, agnosccndo ad-
V. jiciet ut agnitione diligenti dilatet visio-
nem. Multa quippe sunt templa, sed unum
Ego dixi : Abjeclus sum ab oculis iuis.
est Dei; apud plerosque ergo plura sunt
Malis, inquit prophcta, conseptus, ct ab
templa, et uumerosis in civitatibus consti-
dicam, morte voralus, non luihi
ipsa, ut ila
tuta : DamascuS babet dclubrum si-
sicut
posse talia ffisliinavcram provenire, nisi
mulacri Rcnuuon " iNiuivc quoque Nes- ;
fuissem ab oculis tuis abjectus. Assolet in
rahc dei sui templum adorat
'
Sidonii ;
pi"essuris dcsperatio adesse, et, quasi nulla
etiam aliquidsceleratiusadjecerunt, ut non
Dco cura sit nostri, tamcu desolata fatiscit '.
Peccator, ruinoso lapsu couseptus , et gra-
deum , sed deam Astarteu coluissent. Si
prudenter agnoscis, discerne hoereticas va-
viori dejectione prostratus ,
potest boc di-
uitates. Et eos inspicis deos deasque colen-
cere, quum poenitentiae propinquarit, quum
tes, tcmpla sihi simulacrorum plurimasta-
expulsus fucrit ab oculisejus, cui uoctedie-
tuentes ; evidcntique probationc cognoscis
que famulans serviebat; quando propul-
sum in veritate suppleri quod iu miuisterio le-
se V itiis impellentibus, ab oculis nove-
geris prophetari.
rit Creatoris.
Damascus interpretatur Sanguiuem bi-
VI.
beus^; Reuimon, Excelsus. Qua> civitas est
Forsitan non adjiciam ut respiciani ad sanguiuem bibens JNimirum hairesis Ar- i'
templum sancium tuum. riorum , cujus potestas est iu poteutatibus
(1) Mwqiuquc siccod. — (2) Fafescil coil. Ilic rur- Verecundusinfra longcavolat.Sed voxestbabylonica;
sus mcnJum fortassc cubat. Quidni taiitlem dcxo-
: linguic, quK cum assyria scriptura adhuc aUissime
lala faliscH? — (3) Joiiam ib. — (4) Circumxpicetetct latet. — (8) liibens. Ita lcxicou Hicr. Alia Origeuia-
eonsepiri pelagi ib. — (j) 1'otuerunl. Matt. xiii, 17. num, aliaque Gesenianum ex arabico profert quas :
— ((•) Kemmon. IV Reg. v, 18. — (7) Ncsrn/ic. IV quidem, ut caHera hujusmodi a Verecundo exposita,
Reg. XIX, 37; Is. xxxvii, 38. Vulg. j\csroi/i. hebraice Irutiua expendere nemo me jubebit. QuiuVcrecundo
TliDJi qiiod Gesenio sonaret .Xqutla, a quo etymo salis crat ut qu,T edisserit, vulgo reclpercntur.
104 VliRECUNDlS
muudi, auiiiiarum quas occiderit gauguiuiiu iiiaiit visibiliter a(|uu; usquc ad carueiu ,
bibtius, uuii verum Dcuiu Kcd cxcclsuiu , |)i)ssuut, uoii usquc ad animaiii, |icrvcuiir;
adoruiis. thti ('iiini miuiii adoraiit, e\ iiulla lilxia (|iii|)|)c corriiptibili tactu ct iucoii-
parte qiHKl Dtusi'st, vc\uut ;
qiii vcruiii taiiiiiiubilis pcrsocrat. JVuiic vcro ail : L's-
tautumcreduutcvcclsum, plurimauiiiiiruui iiuead animamperfusa e$l aquamihi. .\lia>
e.xejus veritatcsubiliicuiit.Ouiscuiiii cst taiii siiiit islic aijuu' spiritalis uaturic, (iiiu' iiicii-
vecordis aiiiciiliu' dcputaiidus, qui iioii c\- lciii ipsaiii torrciilc (iiiodaiii spirilalitcr tra-
celBumexistimctDcuiu, ctiain ba;rctica pra- buiit, carncin simui ct aniiuaiu circuindaii-
vitatc dcjcctus' lp-.i crj,'o snnt (|ui Iiciiiiiinii tis. \'o\ pcccatoris cst ista, qui dclictorum
iu Daiiiasco coluut, [irociil dubio iii liurcsi iimltitddiiie circuiiiscplus, aquaiii sibi [icc-
Excelsuiu uduraut. calidicitad auiiiiam pcrvcuirc. Solic uti(pie
Mystcrium aliud rccofrnoscc. înivc ' (Icr- agnosccnda' sunt aquic ad ipsam ut iiitcri-
mcti pulcbritudinis iu lutiiia iiitcrprctationc iiiant aiiiiiiuni piopurautcs undc ([uidam
:
translcrtur, quu' colit INcsrac, id est, l'u- llctibus inclamubant : " Quoiiiam introic-
gieu8 tcner. Vcnustiana' ' coiivcnit pra\itali ruiit uqiia- usquc ad aiiiiiium mcam \ "
ejusque similibus, (|ua' castitatcm aniuiit, Kssc (luidcm alitjiiid cxisliino , iuter lioc
et contincntiam dclcctantiir : ipsa quippe quod iiiiiic dicitur aqua tnihi
: 1'erfusa csl
dicitur pulcliritudiiiis ^'criiien , (luoniam tisiiuf ad aniiuam ct ipiod Duvid aicbal
, :
caslitas carnis pulchritudo csl incntis. lalis " (juoniaiii intraverunt aqiia usque ad aiii-
ba-rcsis >'iuivc liguralitcr appcllatur IVcs- iiium mcain; qiiod cnim pcrlundiimn',
-
rac colcns, cujus cst iulcrprctutio l'ugiens ctiam iiolcntcsdc superioribus buniidainur.
tener. (ûis altcr est, iiisi Diabolus agno- (icnuina crgo pcccata dc suiicruis gcncratio-
sceiidus, (pii callidc liuinanos sublerfugit nilms quodainniodo vcnicntia, ct nobis in-
sensus, ut ucqucat apprcbcndi? barcntia deiiionstravit iii co quod ait Per- :
Sldonii Vcnatores in bcbra-o dicti, Priscil- ftisa est aqua mihi tisque ad animam. Quod
Fol. 98. lianistic ninnictuTiquc suiit, quoniani fraus vcro dictum cst : « Introierunt aqua; u.squc
investigari uoii po,ssct; occullis insidiis fal- ad auiniam ineam, " uou geuuiua, scd ac-
lunt quos capiunt, ct ut se celcnt, omni cideutia nobis delicta, monstrantur, ut ea'^,
doloconantur. Astarten, qua' Mincrvacst '', iiisi gratia subvcniret, vcl Irahercnt in pro-
colunt; ipsani sine dubio virginem luminis fundo, vd submergcrent iu iuferuo.
fingunt ignorantes, pagano crrore delusi.
Sicque fit ut multa sint tcinpla prophctali VIII.
contemtu despccta quia solius Domini
,
templum respicere concupiscit. Vellem tamen agnoscere cum peritissimo

° cujus qualitatis ista; sint aqua;;
quaesitore
A'II. utrumne caliclic, frigida: , salste dulcisve
siut virtutis , seu ctiam turbidae magisque
Perfusa aqua mihi usque ad animam.
est naturffi , ac certe clamosa; , silcutioque va-
Quis enim ignoret marinas aquas usque dcntes. Calidae uimirum aqu<B sunt, qua de
ad prophetalem animam pervenire ? quuni peccatoris interiore
'
prorumpunt quum ,
fuisset Jona pclago coopertus, tali casu ni- fervore furoris rapi videris animam in pcc-
mirum moriturus, nisi patesceret coelesti cato, statimque tamen voluntatis infirms
dispensatione servalus. Quamyis licet peri- malitia consummata poenitudinis dolorc
Xincve co(J. el mox semel iterumquc yesiac— Niceplioroinf.i, p. 310, quemPorpbyriumessesuspi-

(1)
VeiiHsHan.c. Cf. quae supra p. 20 et rrolegom.— cor. Cf. 111 Rcg. XI, 5, 33. Selden de Sijroi: Diis, c. 3.
(2)
(3) Astartheiique iii herba cst cod. Quiil
liac latet in — (i).VenHi. Ps. lxvwi, 2.— (i) fftmcod. —(6) Qun-
herba ? adhuc liaTCO. ()uod tamcn Astarte Miner\a Jici silore. .\n alicui forte intcrpretialluscrit, dubitabam.
potest, teslis domesticus est Ptiilosoplius, adduclus a At enim nou Uierouymo tamen.— (7) liilcriora il'.
;
IN CAJNTICUM JON^. 102
juorderi, aqux quideui iutroierunt animam manae, doncc iufirmo corpore commoramur,
illam, scd calida>, quas Oiiau iu Genesi pri- sed tamen per dispensationem Josue israe-
mum dicitur invcuissc ', qui paternarum sorti nou cedit.
liticffi
pastor fuerat asiuarinn. Irratiouabilium Quid itaquc illius aquaj siguificantia mon-
pastor pecorum niliil aliud nisi calidas strat, Isaia; vaticinio demonstrante ', cum
aquas iuvenit, non quibus rcfrigerium, sed silcntio vadeutis, nuUius commotionis indi-
quibus iuccudiuni faceret coutingenti. cia suo trausitu denuntiantis '? pro eo quod
Sunt quoquc frigidioris lluenta natura» abjecit populus hic aquas Siloe, qua' vaduut
unde scriptum est « Sicut frigidam fecit
: cum silentio. Tales ergo aquas Siloe conve-
cisternam aquam suam sic frigidam fecit , nit esse qui ,
postposito tumullu, cum si-
malitiara suam -. " Omnis itaque perversi- lentio vadens, quisquis ille est, cujus mo-
tas mcntis ,
quae IVigido '
quodam rigore rum gravitas, et patientiu,' longauimitas alto
uuUiusquc com-
miserabiliter cougelcscit, silcntio universa supportat , immobilis ,
puncti fcrvoris ad correctionem ilamma verbo ipsoquc habitu pondcratus, aquas iu-
succenditur, lioruni malitia aquis frigidis tra se gerit Siloc qua; cuni sileutio currunt.
comparatur, nou utique puteorum , nequc Quid etiara de illis flumiuibus indicamus,
flumiuum, sed, quod cst vchcmcntius, ci- dc quibus Jeremias animam prohibet pola-
sternarum. Cisterna' cnim ad voccni cla- li " Quid tibi viu /Egjpti, ut bibas aquam
:
mantis similitudiuem rcdduut; sic quem turbidam "? - Si quos itaque honiines vi-
ergo rcpcreris pro suo cujusquam ct irra- deris turbido motu clamosos litigiorum
,
lionabiii auditu credibilitcr inclinari, et ad provocationibus, omnia perturbarc, inquie-

malitiam semel provocatum irrevocabiliter tudines circumstantibus procurare ,
gcstu
concitari, admissoque scelere uulla poenitu- corporis impulsuquc scrmonis cuuctorum
dine remorderi dic quod ex liis malitia
: irritatiouibus evagari, cernes illico hujus-
frigidissima facta est, sicut aquae cister- modi aquas .'Egypti turbidas interius con-
nae. tinere, quia quum se uou perferimt tacite
Agnosceudue sunt et amarae aqua?, uec prseterire, violenta iuquietatioue doceutur fo'- "^
uon etiam salsae quas in homiue prinio
,
errare.
gustu discernis. Si quidcm vidcris cum qui
nuUius patientiaj lirmitate tenetur, cito tri- IX.
stia recipei'e, ca-teras amaritudiues exhibc-
re, obstiuatae mentis inutili dolore veloci- Abyssus circiimdedil me ultima, mersum
ter coucitari, conceptumque animo vulnus cstcaputmeum,in scissuris montium [v. 7.]
Si quidem est abyssus ultima ", superest
'
non valere, inordinatisque detra-

repellere
ctionum susurratiouum
, maliloquiorum , ut sit quoque abvssus prima; non aliter
aculeis fraterna pcctora cruciare : nimirum quam infernus superior appeliatur, ut iu-
talissalsarum aquarum iuundatione reple- feinus esse aliquid agnoscatur. Suffecerat
tur, et amariorum fluctibus iuuudalur '. enim profuuditas maris adjecta est et vo- ;
Ad hoc inveuies frequenter iu libro Josue racitas piscis, ut uon prima sit abyssus,
quosdam filiorum Israel possessionis sua.' sed ultima circumdalus.
termiuos usque ad mare novissimum exten- Quid vero sit in scissuris montium raergi
disse, ut in eorum hcvreditatem salsedo '^
caput ejus, nou ahter comprobatur, nisi
atque amaritudo non cederet vitiorum, quia etiam sicut in aquali montes esse videmus,
sorte quadara ° viciua est possessionis hu- quos veritas ipsa demoustrat, ita quoque in
(I) Ttwoiisse. Genes. xxxvi, 24 <> Iste esl Ana qui (.">) Hxrcditale ib.— (6) Sorli quidem ib.— (7) Demon-
inveuit aquas calidas in solitudinc. « — (2)Suam. strantc. Is. viii, 6. — (8) Traiisiludiiie iiwiislraiili^
Jerem. vi, 7. — (3) /liyidu eod. —(4) DiuttdaCKs il).— cod.— (9) Turbidam. Jerem. ii,18.— (10) Vllimus cod.
: ,
IU(J
vi:«Ff,[j>'Drs
luari tiTriii-uni iMii-(|Uiilitas tliiuoiisUvtur.
X.
Inde luaiiiffKtuin cst iiiiiriiiis Huclihiis iiiou-
te8t'\til>issiui()S «i|H'riri, proplu-ta trstaiite: Desiendi » in lenam , cujuit serrie sunt
Proiitrreu loiitiiieutes wteiiiir '.
« iioii tiiiiLbiiiius , dum coiitur-
bahitur terrn. el [moiitcs] traiisfeiuiitur iii Vacat hic historiciis intcllectus, nec eiiim
cor maris . Non iihsiinlc scissuras
' iii scrra ieteriia " profundilalcm aquaruiii
.
iiioii-
liuui imiiiaui(uisccti iiicnihradaturscutiri ;iut visccra piscis " ;ul\crlcre polcriimis,
cujus tniita liicrat ()uil)us fucrat proj)liet;i conscptus iiisi forle
ma^Miitudo, ut liomiiicm ;
possct iiitoj,'rum iii m>|() i,(|iiali collo rcscr-

;iliiis seiisus aninio siil)ro{,'etur : quod ihi-
\ arc. (Juoil >i niiluralis hclluic liujus dem moriturus serris clauderctur a'lciiiis,
iiiii-îii-
tudiucm vclisaudire, legephyBicorum his- quia iiidc liuc rcgredi niinimc valui.sset.
toriiis pcritoruiii, PliniiSecuiidi.Soliiii (;oiif,Muentius, qiiuiii universa sint tran-
alio-
lumiiue muUoruiii, in siliira, vo.v ha-c alitcr nostro couvcnicl Sul-
iiostris autciii .loaii-
nem Coiistautinopolitaimin iii iibro quem vatori, qiii tcrnim jx-nclravit iiifcriii, ciijus
de Natura bestianim scripsit '-. i:t iiivcnies scriic suiil sempileiiia; ad coutiiieiiduiii eos
baliPnam taiitic latitudinis Umgitudiiiiscjuc quos valucriut dcvoriire. Serric enim dicuii-
corpiis liaherc, ut iiicnsur;im triumliaheant '
tur vectes quihiis jwrta; claiiduntur iiudc ;
ctamplius jugerorum; propheta diccbal « l'ortas a-reas contcram, :

ita ut quuni fallcn-
dis nautis enatant supcr a«iu;is, iiisiil;e el vectes fcrrcos confrin{,'am '" » lu hac ergo.
ali
i!?norantihus existimcutur. Ouando ergo ' lcrra descendit, quuin ad sanclorum suo-
fuerat honio visecrihiis itim de,scenderct liherlatem.
t;inlie hcsli;e chm-
sus, nuinquidnam non in scissuiis montiuin XT.
se videhat ;d)strusum?
Sit elinm vo.v ista cujuslibct anguslia Ascendat dc corruptionc vita mea ad le,
temporuin pressi, qui pcriculis vcliemcnli- Domine, Deus meus.
bus coarctntur, nullam spiraiidi pcr iiiise- 'iertio quippe dic, anima ejus de corrii-
rias inveniat facultntem et ob hoc plione iiiortis asceiidit, ut assumta enrnc
, dicat :
«Profunditas ultima" abvssus circumdedit qua fuerat spoliatus, mortalitate calcala,

mc intcr montcs caliimniarum et in scis-
>.
: rcmearet in c(Eliim. Kquidem vox liicc tiiii-
suris coii.silioruiii adversum lue coactoium cuiqiie sanctoruiii potcst eongruentius coa-
dcpressum cst caput meum
;
quod afflictus ptari ncc non omni EcclesiDe , quiB vitam
,
nequeosublevare. Potcstetiameonfessoris '

suam a corriiptionc caraali flctibus petil
persequutorum in medio conslituli talis quotidie suscitari.
sentcntia convenire. Quae iion iiiutiliter
conveuit XIT.
Domlno Salvatori ,
quem al)v.ssus
ultiina israelitica; turba; consepsit eaput- In coquod
;
deficil anima mea, Domini Dei
que ejus in scissuris raontium , in consiliis nicmoratus sum [v. 8].
videlicet principum, mersum est, quum mor- Defcctiis
'
' mortis tri>ti mortem suscitat
tis judicio condemnasseut, seditione popu- cordi; unde Saloinou nit : «Memento iio-
larium concitata. vissima, et non peccahis '-. " Si moriluros
(1) Maris. Ps. xlv, ,1. —

(2) Scripsi/. .Minim lioc (j) Confcssorum cod. («;) Desceiidil —
in lerra cod.
vere, ine.\spectatum nolatiuiiie diiiuissimura Vere- — .Klcrtuc cod. Sed correxi c psaltcrio aml)ro-
(7)
cuadi lestimonium deraa.mio Ciii ysostomo/Viy.v/o^j siaiio .Tpud Tlioraas. .Aralirosius ipse iii Vsalm. col.
auctore, ideoque locura toTura rJluli iu nostri t.
iii 922 E, piopc solus legit ut Verccundus ciijiis serrx :
Vrohfjom. p. lxiv.— (3) Habeant. Sic codex ex morc (sic) siitit critiHiiciilcs iclcriiales. Giwccapud i.xx : "H;
Verecundi solemni, scd p.iulo insolentiori «luam ut ol po//oi — (8)
ccJT-ii; xaTo-/_oi aiwvioi. fti lcrras aicrnn
Jianc scripturam omnino seqiicrer, quum ol)iter lo-
profmidilas a. !•. cod.— (9) /"«Aii.v ib.— (10) Confrin-
cum excitarem in ]'roleijo»ieiiis meis, ulji rem ex- r/nm. Is. XLV, 2. — —
(11) Defectiis cod. (12) Peccii-
liJicaii non vacabat. — (4) Qiiaiiliis cryi) cod. — liis. Eccli. vii, 40.
; ;
IN CANTICUM JON^. 107
nos cogitcmus ct de hoc saeculo transituros, tuta , fjuae continentur iu mundo. Homo
rcfraMiaricogimur a peccato; ideo Domini itaque ipse vanitas est, quia « vanitas oni-
Dei memoralus sum ,
quia defecit ia me nis homo vivens °. » qui futurus
Si crgo is
anima mea, et ex defectu ejus recordutio cst immortalis, propter volubilitatem tran-
Domini subi-ogatur. Utiiitcr martvribus sibilis \it;c vanitas appellatur, quanlo ma-
ista concurrunt, quorum aniina, dum in- gis ea quae proptcr vanitatem facta, ita sunt
gesto deficit cruciatu , Domini Dei sui me- temporaliter trausitura, ut transacta nihili
moria crementatur '. deputcnturi' Vauitatcs ergo sunl homincs,
vanitas omnis conditio sa^cularis, ul luceat
XIII. quid sit vanitas vauitalum.
Et veniet oratio mea ad templum sanctum XV.

luum. In quo vidclicet quuiu dedicaretur,
poposccrat Salomon « Omnis qui venerit
: Intellectus lalior aliud objicit ai^noscen-
et oraverit iu loco isto, ct audias, et facias, dum, quod universis polest humanis actibus
Domine ^. Vcl ccrtc ad illud calcste tcm-
>' convenire, ct quibus quamdam ' velut re-
plum iu quo prcccs sanctorum corani Do- gulam propouimus, uude ca'lcra cognoscan-
mino deferuutur. Melius ille solus intclli- lur. IMcdicina nobilius artesomnes excellit, Fol.ioo.
gendus est Domini fuisse veridicum tem- ut prope mortalihus salutis iurirmitatcm
plum, quem divina sibi pleuitudo in uterum impeudens * ncutrum tamen pcrmauct sem-
,
virgiuaicm coujunxit, et liumairo gcneri per mortuo euim medico ", cjus consum-
:
rcdimcndo succurrit ad quem omnes prc- ; niata est mcdicina; ffgrnto quoquc, cui ali-
cuni postulationcs uostrarum ascendcrc pcr- quando salus cst coiitributa uaturaliter ,
optamus, ut iilc sit interccssor apud gcni- consummato, producta sospitas subiuove-
tissimum genitorcm qui mcdiator factus
''
tur. Vauitas crgo cst mcdicina: iniilto am-
cst ad saiutem. plius vanitas vauitatis est sanitas rcmediis
mcdicinalibus attributa. Eloqiientia quaeri-
XIV. tur pro dclVnsioue caiisarum in asscrcnda!
gratia veritatis, litigiorum commotionibus
Observanles vana et faha misericordiam aufcrendis , iieutruin taiiu u cst pcrmansu-
tuam '
dercliquerunt. rum. Vanitas, cloquentia; vanitas vauitatis,
Humani gencris est malum communc, defensio per eloquentiam commodata : sic-
temporalium qua-rcrc commoda vanitatum, que fit ut oniuia siiit vanitas vauitatum. Tstoe
et reruui transibilium diligerc fulsitatem. ctiam vanitatcs appcllari cunsucveruut fal-
Quidquid enim est in soeculo, vanum cst, sitates quod cuim transit et non erit, fal-
:
Salomoue diceute " Et omuia qua» sub sole

: sum cst, nou verum. Vcrum autem quod
sunt, vanitasvauitatum ^. » Sulfecerat una cst,iucommutabilc sempcr et pcrseverans
vanitas cur adjecta; sunt plurimfe vauita-
: Vanum crgo est, quod certum
est sine fine.
tes. Excita, Icctor, audilum rimnre sccrc- ; non est quia « vanitas omnis homo vi-
;
ta, prudentissimi regis tbesaurum coutem- vcns. » Si tcmpus intuens qua?rns, vanum
plare, et ultro repcries quod debeas adest, quia sentis eum volubilitcr transvolu-
mirari. Homo factus est propler Deum tum, ct siii volubilitate inutatum. Prima}
c«tera vero sunt propter hominem consti- hora; sccunda successit; secuuda3, tcrtia
(1) Cremenfanttiy. Ib. —

(2) Domine. III Reg. viii, cum Veipcundo. — (5) Yanitalwn. Eecle. i, 2. —
42. — Gcnilissimum gcitilorem. Evidenti et supino
(3) (6) Viirns. Qiurikim cod.
Ps. xxxviii, 6. — (7)
—
splialniate ex ojioioûvoi; iiitruso. Sed qnisque alia (8) Inlirmildlem impciidcns, i. e. adimens, qua> Ve-
pro nutu meliora leget. —
(4) Suam lxx et plerique, recundi loquela peculiaris plane est. Vide paulo infra
«luod eegre ferenduni. Psalterii nostra vetera mallem art. 17 in fiiie. — (9) Mvclico. II).
,
108 VEHi;Cl]NDU8.
mululma iii ve«i)ere commututur, vl dies tur. KhI tumeii nliquid altius iutuendum
^
sputiu uucturuo «ecedit iuluutiuui, pueri- : quiu uou dixerit : Kgo uutcm iu voccm
tiii juM-utus, uduli'8ceutiani Irunsfcrt ct
,
, laudis ct confessionis sacriticaho tibi; Kcd
uutuilus niortf iinitur. Sic crô lit ut vuiia aiiu ([uodain ordinc, nupcr ostcnso *
: <• 7s;/o
et fulsa, tcmporuliu videlicet et caducu (juic- iiuletn in voce laudis et confessiotiis sacrili-
reute», Doininimiscricordiain dcnliiKiuiint. labo tihi, ut aliud ostcndcrcl sacriliciuin

«inod, coniiliintc vocc luudis ct conlcssionis,
\Vr. duiicrcl oHcrri : siue dubio sacrillcinni qnod
nunc ct cor|)orc Doiniuico ct siinguinc dc-
Eyo autein cuin voce laudis et confessio- iilianuis, cuin li^nini» ct canlicis olfcrcu-
iiis savriticaliu tibi. Vcra sunl liolociiustii (Imu-.
quibus Dcus spiritalitcr dcprcciilur, \cilta
XVII.
laudis et coufessionis iiuibus dcbciiius Dco
venicitcr dccantair; ut (luuni sa:culans Qu;c vovi, redduin tibi salutari ' men,
mundanis vaiiitutibus occupiuiUir, nos in Doiiiino.Dcputala Domino vota uoii dcbciil
voce iaudis et coufessiouis Doinino famule- iininorari, pro co quod dictum est in Dcu-
mur. IMuiii sunt sacrilicia imiltariniKpie tcrononiio Noli essc velox vovcre Domi-
:
spccicruiuDoiniuodclcrciidii : priinuin,spi uo : aiioquin postcjuam voveris, rcddc '.

ritale sacriiicium Deo confcssionis laudis cst Domiiuis enim exigit vota sua occulte gra- :
seriiio. Quuin cnini cuiii scrinonibus cuiili- liani impctiiitur " propbeta < Ego qiiidcm :
tcris, sacriliciuni laudis iinniolas Dco, Osc vovi tibi, rcddain vota mea , si ine juvcris
proplieta dicente : « Ileddemus vilulos ia- devotautem. " Possibilitiitis est quidem uo-
bioruiii uostrorum '. « Scnnoncs quippc stru' vovere votum : sed diviiia' virtutis
boui ct rccti viluli sunt sacris allaiibus dc- supplcrc promissum. QuaTCudum cquidcni
jiutati. l^st ct Dco
aiiud intcrius sacrilicium cui votum sitdevovendum, salulari utique
plaeabililcr iniinolanduiu dc quo David ; />o/»//jo, qui mortalibus sua morlc salulem
proplicta tcslatur < Sacriliciuin Deo
spiri-
: iiupcndit.
tus coutribulatus -. Ista suut crgo boio- >.
caustomata quibus \oluutas Domiui niitigii- explicit canticum jon.t..
(1) i\osfrontm. Osee xiv, 3. — (2) Conlribulatus. teris bcnc mullis ejusdem argumenti apud unum
l's. i, 19. — (:i) Iit voce cod., pfirverso seiisu. — Verccundum. —(0) Salutare LX.xctedili plures. Su-
4) Osleiiso. Inluetur /:.rjiositioiiiiin lib.
ii, c. 3 supra, TT,f iou i.xx. Itoruin planius legunt, ut Noster, psaltcr.
p. 11,quiv pri)inde paulo ante diclaverat. (i) Of- — ambios. et luxoviens. —(7) Redtfe. Deuter. xxiii, ?.l,
ferendum. Vide missarum solemuia, el hoc adde Cie- cumcgregialectionisvarielate.— (8) Increpatur cod.
,
109
VERECUNDI
LIBER IX
IN CAiNTICUM DEBBOR^.
AnGCMEfiinM. — Auro conti-a milii chariis is lilier tnlus cst ct i|uanti vis prctii , sed maxime ob illud splendi-
(lum vcteris fragmentum, quod Iiactouus 1'ere integrum desideratur, si unam alteramve excepcris
Italica'
laciniam ex Auguslino corrasam. Tum veterum neraineni novi Verecundo iu hanc provinciam pra-euntem,
sed neminem subscquutum, pra;ter recentem spurii cujusdam lihelli auctorem pseudo-llieronymum. At
gestit animus Icctori prima deducere repagula qui ut levi instructus filo mittatur |ad Vcrecuudum, me-
,
mincrit ab illo tria, utsolet, considcrari primum litteram sacrara, deinde allegoriam ad Christum et Ec-
:
desiam, tum et frequentius ethicam animic institutioncm. En e singulis praripua ad duas quasdam can-
tici partes refcram, priorera numeris i-xxx, posteriorem ca;teris contentam.
I.
.\d Ilistoriam pertinent qua; ab initio cnarrantur [i] ; —

qua- sparsim congeruntur de quarumdam vocum
etymo [ii, vii, viii, xix, xxi, xxiv
xxv] , ; —
tum egrcgia hcllatricis feminai ct prophctica; exfpaoi; ( ii
III, xxii). —.Adde censuram morum africanorum [iv] —
et rerum notitiam, qua' in deserto et mari Rubro
,
mire gesla; sunt (vii), —

deinde nou indiligentem gra'ci latinique scrmonis collationem [xvj, sed —
neque iuelegantcm ad qua-dam avTixti[j,ev3L ird\<jaa [xix]. —
Immo vero et prscipue merito eum honorc
scriptam S. Hieronyraiojusque translationis commendationcm [xxiii, xxv].
Multo pluraspectant ad nobiliorem theologia' symholica' partemqua^de Christo est et deEcclesia. Ilahesenim
Christum in Barac miraculis coruscantem (xvi, xvii], —
cjusque virgineam carnem in api prophetissa,
castissime inter favos legis ac propbctarum natam[xv, xxii,xxv] —
suave ct uno ore canentem cum .Splen-
dore Patris [ii]. —
Ipsc filius cst Ahinoe, summi Patris perfccta quies [11] qui peccatores lucerna , — ,
acccnsa, qua.'rit [xx], —

a quo liberlatis nostra- tropba-a in agro Aceldama eriguntur [vi, vii], cujus —
dona tam nccessaria quara abunde largita omnibus [xxiv]. —
Ipse piwterea, hellator et judex, Satanam
ab angelica dignitate dejccit [viii],— Synagogara, qu;e primus erat ascensus ad Deum [viii], missam fecit —
ac dissipavit [vi, xxu]. —
Jam scbismaticos qui deos sihi uovos novaque vcrba fingunt excludit [ix] ut , —
nihil corum prcccs, nibil benedictiones sint, nisi ventilata vanitas [iv]; ha?reticos a-que spernit, —
positos inter divisiones termiuorum, confessionum, speculationum [xxiii, xxv], quin adulterio fo;- —
datos animarum [xxvi].
Xunc prodeat Ecclesia et tamquam mater surgat in Israel [viii], agmen agens angelorum [xiii],— apostolo- —
rum[xiii, xix, xxii] , —
martyrum [xi, xiii, xxi] , priedicatorum [xx] , —virginum [xxi] variosque — —
suorum ordines, quorum alii equis, alii carruca, alii mulo pro meritorum laude vchuntur [xxi, xxii] :
— instruclaque tot turraarum acie, proelia exerceat [x], — ,
solemuesque ducat triumphos [xviii].

At quod in orbe Ecclesia, quod iu mundo Christus, arabo item sunt eademque agunt iu christiana singulorum
anima, qua; et Dchbora cst, apis conjuncta VerboDei [11, 111] —
quai regina et satrapa est, suis dominando
,
vitiis [v], —canlat lahiis, psallit operihus [vi], virtutihus martyris — virginis, monachi, sacerdotis ,
vehitur ovans [xi], —

humilitate armatur [xxii], —
in litlorc maris commoratur [xxviii], agrum excolit —
suum verhi divini aratro [xxx], —
donec exsurgat ut Barac, cx inferis in a;vum rediviva [xvi].
II.
Ultima caulici pars, quum in Sisara; ruina tota esl enarranda, pauca de Christo hahet Siappr)5riv , sed huc
ohlique spectaut qua'cnmque de .'Vnticbristo vcl Diabolo suh Sisarai typo congeruntur. Ecce igitur iste,
quum filius noluit esse Creatoris, factuspravitatis [xtviii] , —
stulta obca-catus sapientia[L], astutias hcl- —
licasquc frustra excogitat insidias[xxxi], —
frustra varias ostenlat et coloratas doctrinas [uv], currusque —
suos el cquitatus agit [xux], —
spolia suis pollicitus [li]; —
miser ille et pauper et omni destitutus pru-
deutia [xxxi, xlvii] , —
a'tcruo perculsus anathemate [xl] , —
judicio perimendus [xlvi, xlviii], pra;- —
ccps in ruinam datur, capite mallcis clavisque transvcrberalo, palo scilicet crucis aflixus [xlv, xlvi] ; —
quin singula cjus merabra per iufidclium et delinquentium conversionem quotidie pra'ciduntur [xlv] ; —
qui vero cum illo manent, ncrvis succisis [xxxvii], — mohiles el igne ac peccato liquefacti, quasi iu
torreute ad ruinara volvuntur pcrpetuam.
De quo triumphum semper de ccclo vincit hostcs [xxxviii],
agit Ecclesia, qua; crucis vexlllo perculsos —
[iv] , — qua; sanctos
bahet pro se cum Angelis e suis ordinibus dimicantes [xxxiv] martyresque in , —
primis tyrannos pedibus conterentes [xxxvi] —
cujus inimici solent in aqua praifocari [xxxii],
, dum ex —
eadcm haplismatis vel evangelica; plenitudinis unda filiisui nascuntur [>b.], quos lacte, butyro, aqua —
leficit [xLiiijXLiv] , — sanclorumque libris et cvangeliorum pelve recreat [lt>.].
,: :
110 YKRECUSDUS
Meiitiileiii aiiiiiiiu (leiicriliuiitur certnniina [xxxi|, aquis iiiinuTKa [xxxviii],
vitia ia — liictus, iitpiilt;
lltiitis, iiuani cunjii»iis coiisiirtiu |iri\«l{u [kLii|, — coinilum

tolalia t|UH-r('iitis ct uiixiliii ciiin illa iiilia-
bitantiuui \ib.\, — qua' tuiu (lciiiuni cliaritatii» splcndorc corunaiida cst ti'Ml-
INCIlTr KXPOSHIU VKlllCCUNDI IN CANTICUM DKUIIUll.E '.
I. Curusculii)'; Abiiioc", Palris iiici rc(piics.

Dcbbura mulicr Dco canlarc iicquivit;
solu
Ti'mi)oril»us judic-um * talcs sancli viii adjuiicto vero Barac, parabolam tunc ccci-
iif^liiiviriiiit re|H'iiii, (luoriiiii iiiciilu po- iiciuiit C.rcatori. Ilcclcsia' figuram gcssisse
puliis ri-îiilur : Dclibora, uxor l.apliidot, Dcbboraiii diximus; liarac vero, Domiiii
electa est ûbcniaculo popiili prapoiicudu. Sulvatoris : cui Hociata , illico proriipit in
Nimitum atitcm viroruiu iniiourmia' ascri- luudibus Dci. Scd ct tii, si jam possis dul-
Lcnduiu cst til iiitilicr omiiibus pra^lcrrc- ccdiiicm coulessioiiis orc profcrrc, apis cs
tur; aut ccrte illud est aguoscciidum, quod cimjuncta Uarac, illi viilclicet de (|uo di-
cu'le8lis gratia viris ac fcniiiiis parilcr con- clum est : « Sicul cxict coriisculio ab
feralur. Hoc quippc conligcrat Osiu; tcin- oriciitc usquc ad occidcntcm, sic crit ad-
porihus regis, qiiando Oldad propiatis.sa ventus Filii bomiiiis". » Ipse est ergo I5arac
proplietia" spirituni fucrat asscquula, viris (jui intcr|)rttutiir Coruscatio, filii .\biiioc,
oiuiiibus dcstitutis. l'atris rcquics '". Omiiis quippc Dci 1'aliis
(juum Jaliiii, rcx .\sor, israclilicaiii ^cii- rcquics in uiiico rilio couquicscit.
tem caplivitali subderet, caiu(|uc violculius Caiitcnt ergo in die, non in uocte, ncquc
opprcssissct, SHscitavit Dctts spiiilum I5a- in tciiebris, sed in lucc; qiiouiam lilii Dci
rac, lilii Abiiioc, adjutricc Dcbbora, ut Domiuo dccantaut in die. Tunc quum
Sisaram , magistrum militiu: .\sor , bcllo •' principcs lcgerentur", " quum a])ostoIi
\incerent, coque intercmto, victoria poti- siiiedubio vocarcntur inchoatioue ip.sa : m
rciitur, calcitoquc captivitatis jiigo, libcr- vcl primordio " laus decantata est Deo.
'
tati pristina; rcddcrciitur. 'I'vpum Lcclcsi;e

gerens Dcbbora populum Dei alienigena-
m.
rum servituti exemit, Deique fecit in liber-
tate servirc.
Tunc cantavil Debbora et Darac, filius
II.
Abinoe, in illo die, ct dixerunt.
Israelita mulicr ex populoDci universum
Tunc cantavil^ Debbora el Barac, pliits Israelcm sibi subditum rcgit iiiimicos au- :
foI.
Abinoe , in illo die, el dixerunt : In inchoa- tcm et hostcs llebraeorum impuguans noa
lione priucipuin '
in Israel^ [.ludic. v. 1]. sola, sed sociato J$arac, Domino canlat :
Dcbbora iuterpretatur Apis"; Barac, alium liubcus virum in socielate carnalis
(1) Dcfifiora'. Prseter pauca in proccmio de liturgica Symmachumve aut alios refcrat, non incptum csl
in afrlcanis ccclcsiis canlici consuetudine, qua; illius inquirere. — Frincipiinn codcx, qui se mox emcn-
(4)
fuerit in templo Dei fortuna, nos pene fugit. Nova dal. — (5) Isracl. Tam a Yulgata reccdit quain a i.xx,
nempe oiuuiact isnoti nova forma viri. Eadem manu scd Theodotioni in eo quod ex illo supcrcst,satis couve-
majoribusquelitlerisscribiturin capitecommentarii nit : VI Tu 5p?ac76ai dp/TiYou;. Noslcr veropaulo infra
Incipil canlicum Jicborra Expositio Vereciindi.
. Quum principes legerentur. — (6).l/)Cicod. mox.Apie.i.
Quoad iiomina,Sabateriisci)pturam sequimur, quum — (7) Coruscalio. Tutum et probum ctymon utrum-
codex tumultuose scribat: Delwrra, Debora, Dcb- que. — Abionoe coi. — Jfominis. Matlh. xxvii,
(8) (g)
bora, ctc. —
(2) Judicum. Cf. u. iv, v hujus libri. — 27. — (10) Requiem cod. Dolet cnira vcro huic Vere-
(3) Cantavil, ut iu Hexaplis gra^cus interpres anony- cundi mei x£i[ir,),{M adeo infidam cssc ct ingralam co-
mus xair.ci, syrusque et arabicus. Nemiuem ta'deat
: dicismembranam.Meuniesseduxiomnesvelminimas
dum morose nostram cum priscis versionibus confe- relegereiu notis varietates, textum vcro tergcrc, nc
rimus; vetustiorem enim lalinarum translationem te- morosa lectioni rcmora pariatur. — (1 1) I.egerenlur, id
nemus, quje utrum pressius lxx, an Theodotionem est in inchoatione principim. — (12) /'ri/)io)'(/ia cod.
— ;,;
IN GANTICUM DEBBORJil. 111
conjunctionis, qui Laphidot' appellatur veutilant vanitatem. In voluutate itaque

aliuin habeus ad socictateui \ictoriie, Barac, Dominum benedicit, qui consequi propiia;
".
cujus pra^sidio alieuigenas insectatur beuedictiouis paratus est fructum.
Laudabile quidem cst quod iu proeliis tani Dic " itaque, diligens iuquisitor, quic
\ehementibus femina bellatrix ubique dis- ista cst voluntas Domini, iu qua debeant be-
currat, circumiuspiciat sibi populoque nedicere Creatorem. Rem quidem excelleu-

subjecto, alicnigeuas insectetur quibus
;
tem ct tantam iuquiris, ut me tecum potius
interemtis, \ictrixDomiuo priEsentetur. dcceat audire, quam tibi dicere qua; requi-
Morale quoque sequamur arcauum. ris. Magistrum ilaque cadestcm pulscmus,
Meus tua, si jam fidelis est', et ex populo et ad sapieutissimi regis januam vigilcmus,
Dei, cuncto quoque Israeii interius imperat ut pcs uoster ejus limiua frequenti tran-
constitulo, bonis ctiam cogitationibus prtf -
situ terat, et exquisitum mj sterium in vc-
sidet moderatrix, et alicnigeuas vitiorum ritate demonstret v Haec euim est inquit
: ,
populos insectalur, societali Barac, verbo iu ]'^vaugcIio,voluutas Dei, ut credaut te

utique diviuo conjuncta, mitigatis omnibus verum Deum et quem misisti Jesum'". >•
cuueis '
inimici, Deo liberaliter cantant % Talia indubitanter credens, voluutatem Do-
tunc dcmura quum in ea priucipcs Israel mini didicisti. In hanc ergo voluutatem
inchoationcm obtinucrint habitaudi. Accc- bcnedic Crcalorem, ut in voluntate Domiui
dens ergo ad eruditionem propheticam Patris Dominum Filium beuedicas ; alio-
evangelicam , apostolicam , facit ipsa " in- quiu semel Domiuum et uon secundo di-
choationem principum Israel; ut nou cuui xisset.
abjcctis, apocrj^phis viddicet libris, neque
cum alicnigenis, potcutibus et oruatis plii-
losophis , sapientibusquc muudauis , sed Andile, rerjcs; intuemini, salrapx. Ego
cum priucipibus Israel, Deum veueranter Domino canlabo, psaJmum dicatn Domino
adorent. Israel " [v. 3]. Imperilum vulgus et inu-
IV. tilis multitudo, salutis negligeus qusstum,
incouvenieus talia judicatur audire. Au-
In, voluntale Domini'' benedicile Domi- diaut potius regcs, spiritali rcgno, populis
num [v. 2]. in se spiritalibus dominautes. Carnales
Plurimos benedicere cernimus Deum, autem multitudines et gentcs vitiorum ex-
ejusque nomen crebris cauticis collaudare. leruas gravi comprimaut domiuatu.
Nec tamen hoc ex voluntate faciunt Dei Non solum reges hujusmodi, sed et sa-
quum videlicet iu couviviis viuoleulia dis- trapee audiant Israeliticam femiuam dccan-
solutis,ad ebrietatis augmeutum psalmos tantem. Satrapae quidem subreguli nuncu-
hoc in vo-
et diviua cantica psallant*; sed pantur, siquidem necdum universae potcsta-
luutate hominis non in Doniini faciunt
, tisiute,ca?teriscousuctudinil3usimperando,
voluntate. Illi quoque "
,
qui , charitatis regnum obtiues, quia pcrfectae quidcm
unitate prtecisa, semoti '" staut a populo virlutis necdum es, sed nieliorum ordini
spiritali, benedicunt Dominum quidcm, sed dignus es propinquare. Quorum imitator
ejus minime couveniunt voluutati, scin- es et cx parte jam
, interioris regni tui ,
dentes fidei unitatem, verborum suorum quibusdam vitiis dominando, aliquam ob-
(\) Labiloth cod. Inscctanfur ih.

['>.) (3) Es — (7Et Xxoij, nisi quod, cum hebrKO, pro ).aoO videatur
nou displiceret. —
(4)ri/»i f(.?co(lex,disei'tissimequi- Geoij legisse. — Agnosce africauum vi-
(8) 1'sollanf.
dem, scd iiecessaria craeiidatio, neque audacior. — rum, comessationesque ab Augustino profligatas. —
(i) Canlanf. Respectu ad DebborametBaracetex more (9) Jllad (/iiogue cod. —
(10) A se moti stant ib. —
Verecundi. — (6) Jpse cod. — (7) Doniini. Nota alte- (11) Dicat cod. Discaf vix maluerim. (12) Jcsum.—
rum Nostri cam Tlieodotione consensum : iv Tipoaipe- Joan. ivii, 21. —
(l.'i) Israel. Ad verbumcum lxx.
; ;
112 VKRKCUNDIJS
liiies |)otcstalem et lidi-lis udiiruiistrutioiiis Seon Amonlia'orum priiicipcin percinisset %

leiisiiiaiii iiiiitiiris; diKiius os itiain ipse ac pcr terrain lisau transiliiin liabuisset,
cantita sancta; muliiris aiidire. l'rofi-ram prohibilum cst adinonitione cfclesti iie fra-
uiiuin de re|,'il)us audire • Audituiii teniain sui gcncris [.'Ciitcin cl coiisangui-

tibi :
Domiui eruditum, iiiquit Isuias, aurc ' uu- neiim populum contigissct ; ibiquc in tran-
diaiii; iiiaiie erigit milii aiiiTm [iit aiidiainl silu Hebiiroruiii, lerra' motus, cominotio-
quasi ina},'istruni; i"ô uuteni iion coiitra- ncsque ca-lorum, iiiixtis imbribus, clarue-
dico, retrorsuin iioii abii ". • runt. Scirquippc inons est r^Hau liliorum
tcrra vero Kdom ii)sa csl qiiain fucrat hii'-
VI. ob hoc llsau iiominc

reditate sorlilus. Kt
nuncupala, qui l-Mom sive Seiralio noinine
Ego Dovtim cantabo, psalinum dicam fuerat voeitalus.
Domino Deo Israel. Surf,'antcrgo Philista-i, historicain lcctioncm, al-
Keliiiiiuentes
qui lumiii evulscrant Samsoii, figurain, ut
tiora nobis sunt sacramenti oculo con-
a'stimo, lia're.seos prolerenles; canteiil can-
tueuda, in quibus Moyses ct Klias iii montc
tieasua, cliorosiiue ludentes ducaut. Cantet
eum Domiim kxpiebiintur , ct Kvangelio,
ctiam populus illc siibversus, qui poiitin-
lcgi ac |)roplicli;e oslcnditur convenire.
cis Aaroii coiisensu coiitlatilem viluliim ex
Passionis ila(|iie Doiniiiiea; congruentia dc- f<
auro formavit. Caiilet et in eanticis suis
moiistratur, ita brevitcr coarctata, ut in
deos invocetalienos. Etjo vero Domino can-
paucis vcrsibus illa nobilia nostra; iibcrtatis
tabo, psahnum dicam Jhmino Dco Israel
revelciitur arcana.
quum enim alieiiigen;e cantaiit, noii Dco ExitiisDomini ex Seir, quod interprcta-
cantant, sed numinibus' alienis, licel vi-
tur Pilosus, mors Dominici corporis iuti-
deantur Domiiio dccantare.
matur, pcr quam anima de terrenodoniicilio
Esl aliqiiid iiiler canlarc, psalinumqne
manifestatur exire. Ettuiic demuin, quando
dicerc cantainus labiis, conlessionem fa-
:
in agris Kdom, qui interpretaturSanguinei,
cientes ad salutem psallimus vero, ope-
;
utique Acheldcnia, argenti pretio compa-
ribus obsequentes, quia psallerc dicitur
rati, quod Juda restitucrat tcinplo unde :
artifici nianu psalterium contrcctarc ^ :
ager figuli comparatus, ager est sanguinis

quidquid ergo manibus operamur, iu Deo
appellatus, qiii dictus est Aclieldema, sinc
psallere nuucupatur.
dubio Redemtoris nostri cruore signatus.
Animariim ergo figulus in agro figuli sepe-
VII.
litur, ut novas vasorum species confectu-
Domine , in exilu tuo ex Sehir , dum rus, terram quoque congruam inventurus,
proficiscereris de agris Edom, terra mota quo figulo spiritali terra quoque figuli con-
est ; etenim coelum lurbatum est , et nubes cordaret. Pz"ofcctus est de agris Edom uti-
stillaverunt aquam, monles commoti sunl que, quum ad iiiferos deseendisset tunc ;
a facie Domini Dei Israel ex Sina'' , tenebrarum coclorumquc turbatio motis

[V. 4, 5]. facta est elemeutis. Apostolicae nubes cvan-
Veteruni historias texit, excelleutias di- gelici verbi pluviamroravcrunt; unde sub-
"vinae majestatis ostendit; in quibus bene limissinii montes, regcs videlicet poten-
gestis populi sui favorem metatur Dominus, tesquc mundani, ad fidem commoti , Domi-
geutlbus intimabat. Quum enim Moyses nicam prajsentiam timuerunt.
(1) Aiirem cod. — (2) .16;;. Is. l, 4, 5. —(3) Xomi- bcne multi , opinor, digito monslraruut multa liic
nilnts cod. — (4) Contractarc cod. — (5) Sina. lxx esse communiacum psalmo lxviii, neque ultro cilro-
legunt i\ dypou. . .6 oOpavo; EataU Sfoffov;.. .touto . que*conferre omiscrunt. — (.)) Peremisscnt, /lalutis-
Stvi. Notatur in Ilexaplis uuus intcrpres aW.o;. Kal : sen( cod. in pronitu nou emcndavero, quin Vtrecundi
Q oOpavoi; ETOfdxOri , omnino ut Noster. Cii-tcrum alii syntaxim in sensu collcctivo saltem memiucrim.
— :
.
IN CAiMICUM DEBBOR.E. 113

VIII. pars vero in Christi exitio conspiraret;
pars discipulorum territa defugissct. Unde
In diebtis Simerjar, fiUi Enac ', in dicbus Dominus Ut quid mccum vnltis ju-
ait : «
Jahcl defccerunt regcs ; defecirunt vix; dicio contendere? Omnes dcreliquistis me,
abierunl vias perversas ; defecerunt potcnlcs dicit Dominus". « ]Von tamen defecerunt iu
in hracl; defccerunt, quoadusque exsur- totuin scd (luoadusque exsiirgeret matcr
:
geret mater Debbora in Isracl - [v. 6, 7]. Debbora in Israd; quoadusque videlicet
Multa est magnitudo niysterii qua; paucis mater Ecclesia claruisset. Hoc ergo videtur
nominibus oceultatur quibus revelalis, brcviter intimare quod inter idololatriam
,
,
illico fient omnia manifesta Simgar' in- :

el luMuaua; inventionis Synagogse mandata,
terprelatur INomeu adveniens Enac, Hu- ;
quibus obsequebantur Judu-i, et apostolo-
niilitas inauis Jahel, Ascensio. Quis ergo

;
rum f ugam, cuncti viri decidcrant spiritales
est Sinigar, id est ISomen adveuiens, nisi

IX.
is qui se Deum falso nomiuc volebat ho-
Elegerunl sibi deos novos, quomodo pa-
minibus imitari? de quo dictum cst « i\ou :
vocabitur ultra qui insipiens est prin-

is
nemhordeaceum'' [v. 8].
ceps, neque fraudulenlus appeliabitur ma-

Duobus pauis generibus pascitur homo
jor'?" Diabolus utiquc, Christi snpientia
primum quidcm triticco, quod solis est ho-
minibus rationalihus contributum; secundo,
insipiens revelatus, et in simplicitate frau-
hordeaceo, quod commune fruimurcum ju-
duleutus ostcnsus. Propterea lilius Enac
mentis, unde auimalia penc omniadepascun-
appellutus est, quod interpretatur Humili-
tur.Quod crgo ail Elcgerunt sibi deosnovos,
tas iuauis quod vidclicethumiliatus fuerit,
:
:
quomodo panem hordeaceum, simulacra sibi

ab angelica dignitate ^ dejectus non ad hoc ;
tamquam jumenta irrationabilia statuerunt,

ut illa humilitate propriam ruinam resti-
quibus considerationis sensus obrutus%
tueref , sed ut inde magis obduratione pro-
novos .sibi deos, non sicut prudeutes, sed
pria pra'paretur ad pocnam ; idcirco humi-
sicut pccora nihil discernentia figura- ,
litas inanis, uihil ei utique profutura.
ruiit. Quod schismatibus potest convenien-
Jahelvero, queeiuterpretatur Asceusio, Sy-
ter aptari, qui sibi novis doctrinis nomina
nagogiP typum poterit ligurarc, per quam
nova componunt ad morem sapientiffi ste-
prius conscendebatur ad Deum. Omnis
cularis, pani hordcaceo comparatce, non
enim iiiololatriarum conversio per Synago-
nd nutum Evangelii, quod tritico conve-
gam fiebat ad Dcum; idco asccnsio uuncu-
nientcr aptatur.
pata. Quo tempore, spiritales reges et intel-
lectuaies principes defecerunt quum pars
X.
,
humani geueris dcemouibus dcserîsset; Tegumcn juvencularum jaculantium;
ll{l) Enac. Infra idem £)inc/i. Sed lege Enalh, iu\la biiit hostcm in portis. lxx : EfeJ.jSavro Oeou; y.aivo-j?,
syrum et lxx. —
(2) rsrael. Ultimam pericopcsparli- TOTS i-rj\iy.rt'j7.-i Unus itcrum aviTCi'-
7t6),£i; (ipy_ov-(ov.
culam .\ugustinus et ex alia vcrsioiie deilit [t. iii 003 ,

Ypaf 0; interpres Ilexaplorum uobiscum facit aW.o;- :
BB];necpluiaveteruminterprcturalatiiiorum, uldixi,
aliunde suppetunt ex integro cantico. lxx liahcnt: (o; Jptov y.pWivov.Sedidemlegebalsyrus :
.'
.(^ 'nf(%
iv fijilpaii; i;o;ij.SY(ip uiou 'AviO, h f,|j.=pai? 'Iar)X, iiih-
7C0V ooou;, ca:tcra ad verbura consonanl. — (3) Siniyar. —
)» \.roi f\i h» 1^ ac tiinc pnneni liordcaccum.
Latct quidem elymon hoc nupenimos iuterprctes.vel Idemque arabs tuin e.rsurgel panis hordcaccus. Afri-
:
peritis.simos, iisdem ignolum quod sequitur i'«(»(A; cano vidcs non deesse comites. Quid, quod pra-ibat
atia vero longe a nostris diversa ad vocem Jahel deri- Augustinus lilcijerunt itf panem hordeaceum, deos
;
valjant.Sed graramaticum non agebat Verecundus. norosP Vid.l. 1. Ex hac certe leclione lluxerunt qua;
(4) Mojor. Is. xxxn, j. —
Divinilale cod. (6)/)o-
(.'>) — Alex.. Oxou. codd. et ed. Ald. retinent : /•.psTiaav Osov;
miniis. Jerem. ii, 29. — Jlordcaceum. Vulgata va-
(7) y.svo-J;, (j; apTov xpiOivov. —
(8) Oltrutus absolute di-
cat. lle!)ra'us : qimm elifjcrcl Isracl ikos novos, lia- ctum : id enim tulit a'tatis et loci elcgantia.
IV.
,
:
114 vi:m:ciJ.\Di;s
acceusus est, et jaculuvit giiadraginla »i//- tres vestros de eiiiictiK gcntibiis, doiiuin Du-
lia cor meuin a prwcepto IsraeV. laiao, in e<|ais et iii (|iiadri;iis et ia leelieis et
Kccii-si.r siMit spiritalittr enuTgeiitcs ia inaiis et iii carriieis, ad iikhiIiiii .vaaetuai
quiiruiu teîimcn, iiiiniruia fides Spiritus Jerusalem, ait DoniinusV .. Oinncs qulppc
saucti naiiiiuis aeceusa, jaeiilari |iusset sa- ex gciililiuseiiaverteadi doniiiii Doiniin) de-
yiltas verjjoiuiu et iiifigere ei)rdii)us au- feruntar, quia sieiit gralia attiiiliiiiitiir
dieiiliuiu, iijnenuine succeiidei-c cliaritatis. ad fidein, ita gratis sacerdotuni oflieio dc-
Qua- vero sint ipKa- sagilla' moastravit IVruaUir '\ Has vero dirrereiitias agaoseciê
jacuUicit, iiKiuit, miaiUatjinta iitillia cor 111)11 est sperneiidi laboris : aliud esl eaiiii
meuin a priecepto Israel. ûiucrus ipsc scin cquo defcrri, aliiid qaadriga, aliiid
iu
ereta doeet latintis arcaiii. Quatcrnarius iit loctiea, aliiid iii carruea. Curiose leelor,
luiaurus usquc ad deaariuia {^radibus jiro- iiileade.et vide luee spiritaliter coiisum-
voeatus ascendit unuai ad duos, trcs fa-: mari.
eiaat; tres ad tres, sex; qaaUior vcro ad Si qais itafiac anam professionem vcl
scx, dccein; id est, anum, duo, Ires, qua- duas aat amplius obluleril Deo jiro (|uali-
tuor super ic addita " deceni eoasuiiimaat. talc aicriloruiii, sie bujusiaodi aiiiiiialibus
Ipsi iteraai deccia quatcr duiilieali quadra- dieuiitnr afferri. In cqais marlvres et vir-
ginta elaudunt in quihus ({iiatuor laundi
; giiics, qui velociori cursu, fervorc ulique
partiuin lideles populos iiiliiaavil; qaos desiderii saiicti, ct ad eonliacntia; levitalem
jaculis pneeeptoruin quolidic diviiiorum et ad bellum passionis strietc coaeurruat,
cor tcclcsia?, sapientia videlicet, nou dcsli- defcrualar in cquis. li vero in quadrigis
tuct jaculari. deferiintnr cpii quatuor insc virtulam pro-
XJ. fessiones sectantur, laarlyriam, virgiaita-
teni, saccrdotium et propositum monaclii;
Potenles, henedicite Dominuni, ascenden- qaaia crgo talein videris Dco deferri, quia
tes super subjunctoria ct super scdentes in quatuor jirofessioaibus obscquatur, recte
lecticis, emiltite vocem resonantium in or- dieis cum quadriga deferri. Unde non im-
fjanis^ [v. 9, 10]. inerito Elias quadrigis igneis ad cadum
ridc conslaatcs ct auimo potentes, be- eveetus ascendit, sinc dubio primum quod
nedieitc Dominuia, qui super subjuncloria virgo; secundo, quod sacerdos; terUum,
caruis vestra- jam residetis, ut vos corpori, quod solitudinis appetitor, institutum mo-
el nonvobis coipora doniiaentur. Et super naeliorum ostendit; quarto, quod etinm
sedentes in lecticis, emitlite vocem resonan- eonfessor, quum frequenter propter Deum
tium in organis. Quoe sint naniquc ista; quicrerctur occidi. Ncc illud vaeat quod
lectica', ia quibas supersedentes in orgnnis non simplicitcr quadrigis, scd igaeis qua-
confessionum voccm debent emittere Inudis, drigis Elias subvehi demonstratur; utique
dieat hoc Isaias, quum dc futuris fidclibas quia fervore Spiritus sancti et ignc chari-
Fol.103. loqueretur « Annunliabunt, inquit, glo-
: tatisinterius ardens, in omnihus semper
riam mcam gcntil)us, et adducet omues fra- professionibus ad meliora tcndcbat. Idcirco
(1) Isracl. Hebr. i-xs, Vulg. Clijjmts ct fiasla si ap- — (2) Addil.r cod. — (3) Ortjaiiis. Ab hebr;co et Vul-
paniciiiit i)i quadrarjinla mHIibus Israel. Vulg. cor gata minus quam nostra versio lxx discedunt : Ol
ineum dUigit priiicipcs Israel. lxx 'H -/.apoia nou et; : E5ou(7:a;o[j.Evoi iv >aa>, eOXoyeIte Kupiov. 'F.jtigeSitixoTE?
Ti 6iaT£ToiY(j.Eva tw 'lopar)).. Scd vereiculus incipit iu E-l ovou Or|).Eia? (iE<jr,|i6pia;, xaOrijJiEvoiEnt xptTr.piou xai
Hexaplis iUo;- (7y.E7nf) aavioMv <j3tpo'|j.a-(ov, ubi Noster
:
— opEuojicVot ETii ooou; (7uv£0p(i)V £^ oow.otrjYE^^jOE aTto 90)-
utiquc legebat aAir.r, vEaviouv et in linccum Syinma- ,
vr,: 4vaxpouo(iEvwv dvaiiEaov u5p£uojjiEvt.)v. Ad llexapla ,
cho : ei; Ta i:fo<7TdY[x.aTa.Noster vero remanct xaOoXw; nos Afiicanus noster iterum reducit d),),o;' ot Su- :
novus Scripseram li;cc, quum incidi in

et singularis. vaTot ToO ).aou. Tlicodolion unoCuYiuv siibjiitjalium,
:
codicis alexandrini varietatem

peropportunam. Habel ubi Xoster ponit stthjuiicloria. IJltima alibi a>grein-
enim quod conjiciebam cxeicti vsaviouv ceipoixdTwv.
:
venio. —
('1) Zôwii»»*. Is.lxvi, 9.0.— {3)J)cfcr/ur cod.
.
IN CANTICUM DEBRORyE. 115
siciit internis desideriis ardontior per pro- Iq carrucis vcro illi siuc dubio dcferun-
fectum ciirrcbat, ita ctiam visibiliter equis tur, qui super potentias saeculares et tcm-
est ardentibus sublevatus. poralcs insident facuUatcs. Qnx volubili-
In lectica vero sola monachorum profes- tate quadam tamquam rola! decurnmt, et
sione coatcnti cognoscuiitur afferri. Lecticn, qUiT vidcbantur iu supcrioril)us, revolvuu- fo1.104
aliis portantibus, quietum honiincm suf- tur; et iterum infcrioi'es ad superiora du-
fert, et quo volueril, perducilur loco vidc ; cuntur. Hoc cnim est natura rotarum. Qui
si non uno vcl duobus supjiortantibus crgo potentias possident sa?culares, sed
oucra monasterii, caelcri sub rcginiine vi- timorate vivunt, Deique mandatis in- '
ventcs, et ciuictam pcragentcs professio- sistunt, lii carrucis deferuutur ad patriam

nis instantiam, in lcclica portmtur per : sempiternam.
quam sinc dubio ad Jcrusalcm perveiiicnt XII.
civitatcm.
In mulo dcferuntur qui cx baereticis In medio epulantium, illic clabunt jnsd-
convcrtuntur; muli cnim animalium vario tiasDomino [v. 11]. Yel certe sicut ahbi
genere procreantur, ex cquo videlicet et reperimus, inmedio psallentium''
asclla, aut ex asello et equa. Si quis ergo IVihil ergo est spiritalitcr cpulari, quam
de Christo renatus est, scd ad luprcsim
'
in vcrbo Dei Deuni bonorare. Et ipsa; sunt
conversus h;rreticus factus, si postca rca- justiticC quns ei dnre possumus, ut in ejus
tum corrigat, cx cqno ct ascHa dicitur ge- laudibus famulcmur, et omnia opera justa
neratus. Qui vero prius Jia^reticus et postea vcraquc laudcmus, sicut Azarias iu cantico
factus csl christianus, ox ascllo ct equa dixit « Onmia opcra justa, et rectaj viaj
:
noscitur natus, unum enim parontem ge- tua>, ct judicia veritatis fecisti ". » Sed illud
nerosum, alterum degenerem conquisivit. intclligi potest In mecUo epulantium, illic

:
Sic ergo hujusmodi in mulo dcfcruntur dabunt justitias Uomino, quod etiam inter
patri;c bcatorum. Undc filii David, cxeuntes ipsas cpulas comedentiumque convivia glo-
de Jerusalem, couvivati sunt cuni Absalon rilicari debent Apostolo
justitiae Crcatoris,
fratricida, qui humano sanguinc convivio diccnte « Sivccoraeditis, seubibitis, seu ali-
:
defffidavit, et, relictis Israclitis, regem pa- quidaliudfacitiSjingloriaDominifacite". »

trem fugieus miteui et boniun, delegit cum
alicnigcnis commorari. rostquam viderunt XIII.
hoc malum filii David, qni de convivio fu-
gerunt scelerato, iu mulis ascenderunt, ut Justi invahiimus in Israel '.
ad Jerusalcra remearent et ad David patris Martyrum apostolorumque potest esse

sui, quem dudum reliquerant, faciem con- persona ,
qui in medio populi Dei vali-
spexissent'. Sed ct Salomon extra civitatem diori gratia coetcris prceferuntur ''.
An certc
sauctam unctus ungueuto rcgali, utiquc aliter vidctur aguosci, nc ipsi se justos no-
chrismatis, mulam sedit, sicque reversus tabilitcr nuncupent. Mclius apostolorum
est Jerusalem et civitati sanctoruni ' asso- voeepatriarchis dicitur ac prophetisLabo- :
ciatus. Numquam amplius in mulo dicitur populo Israel praedicando et

rastis, justi, in
sedisse. annuntiando salutem sed minus valuistis ;
(1) ITnTesem co(\. —

(5) Conspexissent exsoVitnYe- macho, qui legit : (rj;j.i:ivovTOv ; tum alterum qui me
recundi sjntaxi. -Cf. II Rcg. xiii, 29. —
(3) Civilate fugit. Paulo cnim diversa lxx : i.T.o jwvf,; dvav.pouo-
sanctorum cod. III Reg. i, 33. —
(4) Ejusqiic ib. Aut lJ.£vo)v [cod. .\lex. e'J9po;ivoy.iv(i)v], 0Lva(iS(70v C5piuo(i£-
mutandum aliquid, aut supplendum. —
(5^ Psallen- v<ov,ex£T cto(jou<7'. oixaioiJv^x;. — (C) FccisH. Dan. ni,
tiuin. Macte! ad v;iri.i nempe interpretum dicta se- 27. — (7) Faci/c. I Cor. x, 31. — (S) Isrncl. Syrus nou
dulo corradenda, nionitum Vi-rccundi cst et noldle omnino recedit a'noslris : Justiiiam mullijilicari/ erga
excmplum. Duos ecce libros pra^ oculis habet , unum Israel; fortasse et lxx : KOjie, Siy.aioijiJva; a'j5r,<Tov
forle SjTnmachum, aut translatum ab Hexaplari Sym- i'i 'I<7ja/,X. Alii alio eunt. — (9) Prn/cruntur cod.
, :
IIG vri{i:cu>r)iis
iti illiii. Nus aiiteia iiiviiluiiuus iii eis, (luuiii miUium cum jwpulo. Exsurge , exiunje
vitlelicet quiiKiui- iiiillia cogiioseciful H- cumcaniico[s. 12].
deiii, eliii Aetiliusapiistoloruni ad lia|itisiiii Tro|)ologicam intclligentiam eousequen-
grutiain iiroperaiit. Sed et Ikic ihiii iiiuliti- lis, eariii Doininiea' inNeniinus i'iia|itari ,
ter couveiiiliiiiêluruiu Kernioui ,

qui niissi cui dicit : Kxsurgc dc sepulcro, qtia' Deb-
8uut uil eiistodiuiii coruiii (|ui liareditateni bora iiuneu[)aris, id cst a|)is, (|ua; siiie
cn[)iuiit,Kalutein ateriiaiu ',(|ui eoruiii lui- eoitu geaeratu ct sine dolorc (ilios [laris,
uisterioduiiicoiivertuiitur, aiuiit(|iiia « iios iiiter fuvos lcgi» ac j)ro[)lietaruiii et evnii-

justi iiivuluiinus iii Israel, » idoiis ^
pro- geliea niella. Kxsiirge de .sepulcro. Excilii
xiiue servieiili, iiiu^;is ([uam [iii^justi spiri- (lena mitlia miilium, qua: tc |)ossunt cxci-
tu8, quorum sedueti obse((uebantur crrori. taute, dc sc[)ulcris levuri cuiii [io[)ulo. Kx-
siirgc iii iiiferao resurreetioiiis adveiitu".
XIY. iVec taeita exsurgas, sedcuin caalico gb)ri-
lieaatiuiii te, aiigeloruiii uti(|uc al([uc san-
Tunc descendit in civilates suas' popuhis etorum. .\aiii quis diflidal, qiiia .sieut Doiiii-
Domini. iius, nasciturus in carne, glorificatus venil

Qii;e ista' sunt liistoric.e civitafes ad (|uas laudibus aiigclorum elamaatiuin : . (iloria
deseeiulit |)0[)ulus Doniiiii, postîuam inul- iii cxcelsis Dco, et ia lcrra jiax ' qao-
! » ita
titiido inimicorum c\pulsa cst ministerio que resurgcns ab iiifcris, ad Patrem glori-
Debboru':' Tunc et populus in silvis et lieatiis asccndit? Utiliter convenit alterius
moiitibus ad civitates proprias re-
lateiis, cxpositionis iucursus, ut cx vocc Gliristi
meavit. Kt fortasse tro[)ologicc congrucnter Ecclesia stimuletur : F.xsurge, Debbora, quai
ecciesia' cognoseuntur, qufc loeis in siii- sedcs in pulvcre, ita jaccs, et coatrila jaces
gulis constituta', dcsceudentibus [lopulis '
in terra, Isaia diccntc : Kxsurgc, ct doi-

de su[)erbia' moutibus et contumaciie silvis luieatium mullitudincs excita populorum
quotidie farciuntur, diim [)er huuiilitatem ad fidem ciim populo cbristiano cxsurnd :
conlessionis a vanissinio tuninre deseca- dc somao jieccati, cxsurge cum caalico

duut. IMoraliter quoque sequciidus est confitcatium. Illa quoquc moralis animii!
iatellectus : eivitates nostra' corda sunt [lotest iatelligentia coaptari,iit aainiam iii-
uostra iu qiiibus babitamus, et aut descen- tcUigas Debboram, sinc pacto renatam, qua-
dimus in eis per poeiiitudinis subjugatio- debet, infidclitatis jugo deposito,exsurgerc
nem,'ut aseeadimus per supcrbia; pravita- ctsecum deaa miilia milliuni excitare Air-
tem. Sed tunc demum populus Domiiii lutum. lAsurgatque cum populo cogitalio-
sunuis, si desceudimus iu cordibus nostris, num sanctorum; cxsurgat cum cantico Fol
et maudatis coelcstibus obedientiam e.xhi- laudum. Uudc milii vacuum videtur, quod
bemus. .secuado sic itcravitexsurgc? Jlanifestius :
XV. ckret exsurge corporc, exsurge spiritu;

:
iit nulia in te pars gravclur in soniao.
Exsurge, Debbora^; excita dena millia Dena vero millia miJlium sigaificarc pu-
(1) Hxredltatem cnplunl snlutem xternnm. Hcbr. — Exsimje, Delihora. Qua' scquuntur, bactenus
(i)
XXIV, 13. Noluipromtius legere cum Vulgata: i/xre- nemo ullus iu boc inseruit cantieum, neque niihi
dUtttem cniiiuiit .inlitlis. luterpres enim forte respexit (leestsuspicio (|uiu liuc, consultoncan temcre:'invccla
xXYipovo[i£iv iu hisce liaredilclem cnjiiuiit, et conse- fuerint plura c psalmo Lxvii, 18. lluc enim spectanl
qucnter in cicteris rjwTr.fiav, snlidem aternam. — to apiia Tou (-Idou |/.upi07tW.<j'.ov, yiXiaoe; £CpOr,voOvT(ov.
(2) Idolis. Codicem rescribo, quuni vulnus videani, Supcrius quidem cum noslris ultio se conferenda
niedelam vero non item. —
(3) suas. Nunc primum de(iere8,9; tum infcrius noli oblivisci 27, 28 ad
conveniuut cum Nostro lxx ct Vulgata, qua^ tamen nostrorum 14, 17, 18. Suiit cuim qui psalmum can-
ubi Lxx eU •;»; 7i6).£t;, potius eU Ta; ituXa; [lepebat ticolongeantiquiorem faciuut. Sed ha-c hactenus. —
suffragaulibus syro ct arabico. —
(i) Populos. coil. (6) Adieiitum cod. —
(7) 1'ax. Luc. ii, li.
:
IN CAMICUM DEBBORiE. 117
tatur, quia gracitas et siugulariter decem Quis alter esl captivitatis caplivator, uisi
niillia dicit', ct pluraliter deua millia -, de quo sermo Davidicus insonavil « Ascen- :
quod latinus, propter sui angustiam, non dens iu altum captivam duxit captivitatem,
valet explicare : adco dena millia miUium, dedit doua bominibus "? » Istc itaque Ba-
ac sic dictum esset plura dena miilia.
: rac, resurgens a mortuis, captivitatem ce-
pit, quia filius estAbinoen, qui interpre-
XVI. tatur Patris mei requies ipsc est quippc :
rcquics Patris in quo paternffi substautia:

,
Invalescens, exsurge, Barac! el conforta, plenitudo quiescit. Cepitcaptivitatemsuam,

Debbora ' ! sine dubio mortem ,
qua; totum caplivave-
Barac dicitur Coruscatio, qui alio nomine rat mundum. Ipse eam captivando, captivi-
Fulgur appellatur. Quis crgo est fulgur, tatem cepit ; et recte ait captivitatem suam,
sive coruscatio uisi qui de scmct ipso di-
, quia non extra se, sed in sua accepit quam
cit " Exiet fulgur ab orieiite, pertingit us-
: assumscrat natura niortali^ ut implcretur :
que ad occidentem sic erit adventus lilii '

: Barac, cape caplivitatem tuam, filii Abi-
hominis, » invalesccns post dcbilitatem pas- noen. Paulo quippe apostolo sensus isle
siouis ct impressionem crucis? Exsurgc a concurrit ,
qui captivus fuerat peccatorum,
mortuis, elconfirnia, Debbora; carncmuii- priusquam reciperctCbristum, cui dicitur :
que inimortalitatis mutatioue firmatam. Sed Caplivitalem cape, idest, infidelitatemcom-

ad Ecclesiam couvenieuter aptatur, quam prime, quffi captivavit in circuitu nationes,
'
confortavit a mortuis Dominus
snrgens ut, captivitate capta, captivatos subjicias
meus, qui confregit aculeum mortis, et om- Eedemtori, quia factus es filius Abinoeu,
nes gentes ejus fortitudini subjugavit. Sed eo quod in te Dominus requievit. Unicui-
et ad spiritum concurrit bumanum, qui que bomini potest iterum moraliter conve-
quolibet peccato dejectus, ad poeniteutiam uire, qui tamen jam per profectum sancta;
resipiscit. Quem scrmo propbeticus exlior- scientiae virtutisque insigne, potest nuucu-
latur : invaJescens post ruinam cxsurge, ut pariBarac, si capit iuiquitatcm suam et
iioanerges, id est Eilius tonitrui uuncupe- captivitateraejuscoufringat, utAbinoefilius
ris. Barac enim qui coruscatio propter lu- et Patris Ciiristi requiem consequatur. Tunc
minis [occulti splendorem '] dicitur, de to- maguificata est virtus ejus, quum a mortuis
nitruis promovctur
ergo et tu si jam : ,
Dominus tunc magnificata
resurrexisset ;
coruscatio propter luminis occulti splendo- est virtus ejus et potentia populis declarata.
rem diceris Ecclesia, coruscas in vcrbis,
,
coruscas in factis. Ex tonifruis legis et XVIII.

Evaugelii procrearis. Si lalis es , conforta
Debboram tuam carnem sine dubio, quo
, Domine , humilia mihi fortiores me * [v.
tuis jussionibus, et non viliosis fragilitati- 1.3].
bus obsequatur. Yox bominis assumti de principibus et

sacei'dotibus Israel, qui forti potentia eum
XVII. iu passione gravabant ; de quibus ait alibi
n Confortati sunt super me ,
qui me perse-
Barac, cape captivilatem tuam , fili Abi- quuntur injuste ". » Postea vcro fidei sub-
noen. jugati vexillo , bumiliati sunt ei. Ecclesia
(1) Dicil. Mupta;. — (2) Millia. MOpiot. — (3) Deb- Ephes. IV, 8. — cod. (8) Mc. Ab omm-
(7) Siihjiciaf —
liora. Neque hicdesunt varietates inopinata?. Nemo bus Dmnino uno tantum escepto interprete
recedit, ,
legit : invalesrens; nemo clausulam audiit. — (4) Oc- He-\ai)lorura iunomiuato eodem nimirum ac supra
,
cidentcm. Malth. xxiv, 27. (i) Splemlorcni. Legc — sa?pius : TaTcsivwcrov (ioi vou; tu/upoTspou? (j.oy. — (9) /«-
scquentia, ut supplenda probcs. (6) Hominibus. — jlisle. Ps. LXVUI, 5.
,
118 vi:i;i:ci.NDis
rul.106. qaoquu peiiiequutui-ibus iiii|icrat()ribus ct Ephreiu Fruetiler nuiicupulur. Aposlolicus

priui'ipil)ii^ ii^'itiita, sibi cuh |)«istulat liiiiiii- ci'|.;o siinctoriiiii(|Uc |>rioi'um populus cst
liuri ;
quuil uustris uuiic Ofulis \ideiiiu.-i ([ui lidci ^criiiiiic tiucliler fuclus, univcrsis
cou.>uinuiatuiii, ut potoutiti fuitiures liumi- ^'cntibus Kvuiigelium pi-a'dicuvit. licnjamin
liuti suat i-i : Duiiiine, huntilia inihi fuitii)- Eilius de\tera> iioslra lin^Mia traiisfertur : in
rts ine. De \itiis i-ui-nalibus ai- duuiuiiiis cocrô crcdeiilium nosciUir iiiiillitudo, (piia
aniina litJflis obsi-crut ut lortiort-s tidein dcxteru; deputaiilur qui Clirislo redinientc
huaiilii-utur et liuiiiiliati iifi-fntur, dum salvaiitur. 1'opulus itaque Eplirem, apostu-
uuslris nuu sinuntur \i\ilicari peccalis. licus sinc dubio chorus , iii couver.sioiic
gentiuni diuboiiiui custigavit, et in valle
M\. hiimilis pu-nitciitia: nequiliaiu cjus coiilri-

\it. -Vdco iion ail : nccavit " cuin, sctl Cu-
Pupulus Ephrein castiyavit eum in vuUe stigavit cum. Castigatiis cst eiiim, iioii iie-
fratris sui Jienjiiiiiiii '

[v. 11"]. catus, duin niidi(|ue de eordibus crcdcu-
Historice nobis ratio rcdditur qnaestionis liuin rcprob.itur, quia uecdnni tenipus est
quod Kplirem Irater Henjaniin in hoc ioco ut a;terna llaniiiia uet-ctur.

narretur, qunin veritas hnhet IJenjainiii ct Etiain iii co inoralis nou iiiutililcr accipi-
Josepli [ex] Jacob ct Israel edilos csse êr- tur intelleclus. Populus Ephrein castiijavil
manos de Joseph vero nascitur Ivphrem,
: qiii eum iii valle [ratris sui lienjamin. Iiitcrio-
nepos Benjamin in ipsa ratione vocatur. Kt res scusus boui ct suaves Deo fructilicaiitcs
quoinodo fraterhic mincupalur, quum con- jier fidcm E|)lirem popnlus fiunt cui dum :
stat csse uepotem? Quod duobus .solvitur subjicilur iJcnjamin frater, corpus siue du-
modis primo, quoniam Kphrem ct ilanas-

:
bio sociatum, iu ejus \alle, id est humilita-
ses filios Josepli Jacob avus eorum in iin- tis subjeclione contritionis(}uc quassatione.
mero duodcciin liliorum ascivit, qnum pcr Si eniin jejuniis, frifôrc, nuditate , coiiti-
adoptionein non eos ncpotes, sed filios nuii- nentia, vigiiiis atterilui-, iu convalle liuniil-
cupavit, in eo quod ait : • Ephraim ct Ma- lima deponctur : in qua convalle conlrarius
nasses mihi rcpulabunfur in filiis, sicut Ru- ille quussutur, ut tali castigatione castigatus
ben et Simeou -. Alii autem tibi nascuntur. >>
pellatur.
Idcirco et sorleiu in divisionibus percepe- XX.
runl tribuum Tsrael nominantur auclo-
et
res. " Et Ephraim et Manasse tribus dican- In populis tuis ex me Machir descende-
tur '. Au certe quia nuuc liber Judicum
i>
runt scrutanles ".
non ipsos auctores tribuum licnjamin ct Mat-hir interpretatnr Restitutio, sive Vc-
Ephrem, scd tribus ipsas apptllul; idiirco numdatio ', ycI Dc iiifirmitate peccali. Qui
fratres dicit, tamqiiam unius consanguiui- sunt restitutio, nisi qui quondam perieraiit
tatis et una nationc propiuquos '. ct restituti sunt? Ipsi eliam vcnumdati fuc-
Sed nos altius conscendamus, et spirita- rant de iufirniilate pcccati. Priedicatores
les sensus latius indagemns quibus mens , suut Evangelii qui descenderunt ad nos e
possit erudiri lectoris: PopulusEphrem ca- snblimitate spiritali, et scrutati sunt, nt in-
stigavit euin in valle fratris sui Benjamin. venircut errantes. Yide muliei'em evangeli-
(I) Bciijamin. Incipit irf.oi^cum uno Tlieodolionc : liir. Josue, XIV, -i. — (i) Projiim/iios. .Vlqui uno lioc
6 'Aao; 'Eypaiu. itcrum
£T'.u.(.)or,(7aTo a'jTo'j; sv xouao'. , loco saltem utar, quo primum moncam quam dili-
conlirm.iute alexanilrino codice ct Verecuudi com- gentcr liltcram cxcutiat eximius Noster, qui spiri-
mentario. Sed quod in codice nostro male : Pnlris siii, tualia tam feliciter elicere solet. — (.i) .Seijdvit cotl. —
id corriaendum esse mox sequenlia cKimant. Paulo (G) .Scru/dU/es. A-jtaXild ol O'. °Ev to;; XaoT; aou, £v
snpra Vitilicurc cod., scd id geuus quisquilias omilto sjioi Ma/ip xaTier,(7av £;:p5'jvtivTc;. — (7) \'enum(lii/iit
ssepe. — (2) Siincon. Gcncs. xlviii, i,6. — (3) Viaiii- rectius quam iule\icoOrigcuianoapud Hierouymum.
, . ,
m CA]NTICU3r DEBBOEili;. 119
cam pcrdcntem dragmam , cum acceiisione

lucernae quiErentem, ct agnosce slmilitudi- XXII.
uem rei ; ut prophetas sibi Aideas et Evan-
gelium convcnire. Mulier caro ei^t Christi Principales tui, Issachar '
[v. 15].
qua?, acccnsa Vcrbi lucerna, qiiujsivit scru- '.
Interpretatur Issachar Est merces Qui
tans. Sed et Ecclesia; sensus iste moderate sunt ergo in quibus cst merces, qui princi-
concurrit; qua;, lidci lumine sublevato
pales, et nou principcs nuncupau(ur?.'Esti-
draginam vclut plebem pcrditam requisivit. mo illos signilicari qui propter mei-ccdem
Scrutautes ergo post nos ct requirentes, ex
cmerunt et distraxcrunt Christuin : Judas
Maciiir, descenderunt, ex reslitutioue ve-
ulique, et scriba; et pharisaei, qui pretium
nerunt,
mercedis dederunt traditori, scd postca scri-
XXI. bae " revocatum susceperunt. Ipsi ergo quia
Christi nullus eis estprincipatus, propter ad-

37. Et ex Zabulun Dominus expinjnavit pro miiiistrationcmtamen pontificalus vel sacer-
me in potenlatibus '.
dotii ,
principales, nou principes appellan-
Zabulon Habitacuhxm fortitudinis trans- tur. Heecad Synagogam sentcntia rcvbcatur,
mutatur . Et quod cst habilaculum forti- f[ui non principcs , sed priucipales iiabet
tudinis, nisi corpusculum Salvatoris, in quo mercede conductos, vei quia sacerdotii scr-
divina fortitudo permansit? lude Domiuus vitium non proptcr coeleste regnum, sed
,
in polenlatibus , apostolis ct pra'dicatoribus propter tcmporale praemium dcputatur.

expugnavit iuimicum pro populo suo. Iti- Tunc Dcbbora misit pedeslres suos in
demquc alio cognoscitur scnsu. Zabulon, valle
''
quod est Habitaculum fortitudinis quid ,

Caro Christi cst quae vera est Debbora
aliud nisi coclum debel agnosci? ubi spiri- utique apis sinc coitii nata , et siue corru-
talcs virtutes et sanctffi fortiludincs commo- ptione carnis fllios gignens. Misit pedeslres
rantur, quae dum pro nostra liberatione suos, apostolos suos, in vallem lidelium na-
mittuntur, recte dicimus : Domimis ex Za- tionum , ut induantur arietes ovium ut ,
bulon expugnavit pro nie in polentatibus. convertantur philosoplii gcutium ct con- ,
Quem expugnavit, nisi sinistrani virtutem, valles abundent frumento, et peccatores

quffi piirare nobis impcdimcnta contendit? gratia replcantur. JNe hoc quidem vacat
3Iartvri quoque vox ista concurrit qui, si : quod pedestres apostolos demonstravit, sine
Zabulon intra semet ipsum habuerit et in , dubio qui pedibus terram calcarent, et
habilaculo cordis sui fortitudinem tenne- adjutorio non cgerent jumentorum. Vide
rit, Dominus ex habitaculo fortitudinis per- Paulum talia demonstrantem « Laboravi :
sequutorem expngnat, in potentibus mem- manibus die ac nocte, ne quem vestrum

bris qua; nou succumbunt ulla ratione tor- gravarem '. » Et quuni Christi apostolus
mentis. Tn Dei virga potentis ^ , arbitror esset, gratis Evangelium prsdicavit, et ii
crucem Clirisli, quaeDei potentis est virga, pedestres ad omuia sibimet sufflcientes, ct
quam manibus assumsit et raosaico niore,
, opem nullius egentes, et fortasse idcirco
amarum profundum idololatriae mare sicca- pedestres suut, et pedibus ambulaut ter-
vit, etPbaraouem in profundo demersit, ut ram, ut serpentes et scorpiones spiritales
liberaret populum quem absolvit. calcando trivissent.
(i) Pvlcnlatihus. Mira interpretum varietas, qua- — (3) Potenfis.Yiie respicientcmmanifeste qua;modo
lurn vix uua nobiscum facit in Hexaplis O' aliwi- : notabam. — (4) tssacliar. Id vocandi modus nullius
6vi(r/;Jo'/TS5 ev oxri-nTpw, addente Moutefalconio « l'o- : est intcrpretis. — (5) il/m-M. Ex Origenis EtjTnolo-
strema lectio, est fortassis Aquil», qui 'caiir vertit
>> gico. — (0) Scrib.v. In implexa cod. scriptura facile
sceplrutii, quod Noster hi jiofcnfafibus. ('2) Trans-— legeretur sibi. —(7)

—
Valle. Toto iterum
Gravarem. Thessal.
ccelo id al)
cum recentiorum translatorumconsensu.

omnibus differt. (8) ii, 9.
mufatur, et
1-20 vi:Ri:crM)i:s
TuHC Ihlihura niisit pedeslres atios in pciioris labii , id esl bonaj confcssionis ,
lalle. i:c-ik;-iii piudicatoics huos ad iiilide- obtiiii t piirlciii , itidcm(|uc iniVrioris labii
les cinittit; sed quia res iu lieliu gfritur, liabct iteruin porlioncm, ul ct (•(ilcstcin lcr-
non tst iiuouMiiitiiH niittcrf iicdistrcs iii iiiiaiiKiue coufcssioiicm adniisccns, ncc in
vulle; iiiarl)ie8 iu certaniiiie destinarc, adeo (•u'lomaiieat, iicc in iiiundo. Cu^lcstis ciiim
inconvallc^quoniain iiorscquutoresin moii- coulcssionis cst pars , quiim veruin aliijuid
tilnis, ([iiasict coiliijiis, ciiTumstal)aut; qui burctici coiiliteiitur; terrciia' vero, quuiu
tciuporali iiotcutia- ct cariiali supcrliia Cliri- lalsuiii adiiii.sccut, quia iitrum(|uc sibi coii-
sti paupcrcs coiiipriniebant. fuuduiit. i;i boc esl baiiitarc iu mcdio la-
Tunc Debliura misit jndeslres suos in val- bioruiii.
le. Moraliler DcLhora potcst aiiinia dcuiou- l'olest itcrum tropologicc dici, qiiod aiii-
strari qua- iutcriores pcdestrcs, liumiles ita- ma talisverbis arguatur, qua' diviiiaiii ac-
quc coj;itatioue8, si taineii iion miijciIkc ,
cii)it h^clioncm, scd pliilosopbicam uoii dc-
ncquc iullata' sunt contcntionc, plorationis scrit vaiiitatem, quia sibi nequcuiit c.\
inita in vallc ,
quo poonitentia' subdautur, icquo vcnirc Cbristipbilosopliique doclrina'.
noii vanitatc jactentur. Quod si scientia sajcularis ad obseqiiiiim
subdita est scicntia' Salvaloris, non iulcr
terminos, sed in uno termino pcrmauct jam :
XXIII.
euiin non advcrsum se, sed secuin nituntur-.
Vl quid tu inhahilas in medio lahiorum?

[V. IG]. XXIV.
Vcl sicut babct Prcsbj tcri sancti trausla-
tio medio terminorum. 3Iibi videtur
', in
Expandit suis divisionesmajoris prsescru-
quod sermo divinus ad barc.sim diriyatur, tationis '.
qua intcr divisioncs tcrniiuoruni commo- Prudcus liac mulicr subdilis sibi novil
ratur. JNon enim in termino (|uolibct, ,scd divisioncs donorum
spiritalium dispertirc,
inter terminos manct, ut iiec illain de qua ut, .sccundum David, suppleta propbetia
exivit possideat partcni , nec istam qiiam monstretur <( Asccudit in altuin, captivam
:
secum abstulit tencat portioncm. It quid

duxit captivitatem , dedit dona bomiui-
•0I.1O8. ergo tibi necesse est iuter divisiones termi- bus '. Caro Cliristi est, quae jjost rcsurrc-
..
noruin pcrmancre; ut deducaris, ubi

illo ctioncm ab inferis ascendil in coelis. Mortem
numquam valeas permancre.'' Adco convc- quoquc, quae captivaverat universas et ca-
nienter adjecit : in tnedio lahiorum, qua; ptivatrix fuerat liumaui gcneris facta, capti-
divisit Dominus propter supcrbia turrem. vavit in sc, quam vivificatus occidit. « Dc-
Habitat crgo in mcdio labiorum quia su- dit ct doua bomiuibus,
, .. qucC Paulus apo-
(1) Translatio. Viden' ut de bono tliesauro suo nova

novis addere pergit? Ecce Ilieronymum (ilium enim
jam potiori juic sit, ac
Vcrecundus mcus. (3) Prx- —
scrulationis. Adeo suus hic Noster remanet, ut, cacte-
hic allegari nc dubita) et vcrecuDde salutalum in-
rismissis, ne rerum quidcmsequitur ordinem qui ab
ducit, et merito jure choro interprctum suorum in-
omnibus tenelur, utpolc illic ad v. 1 j rcgressus at eo :
scrit,et ducem instituitsuumlibenter. Ipsa siquidem

nomine excusandus quod bis incidit in quamdam re-
est Vulgata et Hieronymi vcrsio Qiiare hobilas
ct :
ciprocam clausulam repetitam in v, 16 ct 10, ncc adco
inter duns /cm(«05,» Idem quoque quum ex hebraico
ccrtiv sedi assignatam. Canitur hcbraicc
fonte similia in psalmi lxvii (Hebr. lxviii), 14,
:
nâSsb
D;nsr |\2 relegeret, similiter .Iranstulit : si clor-
37->Dan D'S7a "(21X1 i- e. in dirisionilius Jtuben
wijeiirii merfioi to-miH05.»Interea, variantibus

marjna cordium secrela, iloubigantinterprcte; Nostro
n j/ito'
licet intcrpretibus vcro, primum majovisprxscrulationis ; deinde ma-
non sine tumultu, neminem inve- : :
(jn:r /inrscrulalionis cordis, Rulien. Sed luec eadcm

nio cum Verecundo hic liabitantem
legentem in ct :
medio lubionim. —
{2) M/untttr. Et qu»ro an bona;
non satis distinxeruut c.cteri interpretcs aut rctinuc-
frugi vir, an san» mentis ullus et proba; doctrina;, runt. —(i) llominibus. Eplies. iv, 8.
:, ,
EV CANTICU.M DEBBOR^.. 121
stolus mimcravit : « Aliis quidcni pcv Conteniplatio , seu Speculatio. Speculatio

Spirituui datur sermo sapicntia', aliis scrmo vcro in tribus dividitur partlbus, eo quod
scientia3 secuudum cumdcm spiritum; aili spcculatores aut catholici sunt , aut paga-
gratia sauitatum ', » scquun-
ct ca-tera qua; ni, aut lioerctici. Mcdii enim suut quideni
tur. Istas ergo divisioncs suis expandit Dcb- inter catholicos ct paganos ban-etici sacer-
bora, dux israeliticae plcbis. dotes, habentcs partes fidclium , infidclium
Sed inajoris prasscrutatiouis sunt divisio- parteni ;quos niedii quidam resident
intcr
nes istae, id est, inYCstigationcs alto consilio divisiores, quibus dicitur Vt quid sedes :
discernuutur : ucc facile patent nisi menti- doctor et poutifex bffiresis , in mcdio Mas-
bus eruditis et quas divina pietas ad agni- phat, quod est iutcr duas speculationes?
tioncni plenissimam informavit. Quis enim Arguitur ergo proplietico verbo pro eo ,
disccrnet cur uni datum esl hoc donum quod scdcat in medio spcculatiouis catholicae
vel cur altcri aliud ct quod unus liabet,
; scu ctiam paganac , ut hfcreticus sacerdos et
alius uon accipit; cur sic acccpit, ut ct sibi doctor, et non magis ex una diligit statui
prosit et aliis, sicut Paulus acccpit; vcl supcr pctram.
ccrte ncc sibi, ncc aliis, sicut .sunt sapicn- Ut audial sibilationcs cxcilantium % vel
tcs - sreculares ; aut tantum sibi, sicut Job, sicut alia translatio " refcrt ut exaudiat :
qui justus fuit temporibus suis ncc tamcn , siljilationes fircgum .Vimm idcmqueest, sive
alios ad justitiam informavit; aut certe sic g>-eguin dicas, sive excilantium ; sed in hoc
accepit, ut aliis prosit, non sibi, sicut scri- illud agnoscit, quod greges pecorum totam foI.icj.
qui dlcenles bona, faciiiut
bte et pliarisa>i pene clamoribus inquietcnt noctem ut ,
niala? Quis lucc' pnescrutabitur? Majoris efiam iuvitos cxcitent quicscentes. Exaudi
institutionis cst inquisitio talis. ergo voces intellectualium greguni et fide-
Nec tamen vacuum videlur qnod non ait lium, qnos cantantcs et psallcntcs advertis
dedit suis divisioucs, sed cxpandil dicisio- in ovilibus Christi , et noli sibilantes au-
ncs. Quum utiquc oinnis divisio non expau- dire. Quid cuim tibi prodcrit, quod eos au-
ditur, scd scinditur, id autcai cxpauditur dis sibilare, potius quam confiteri?
quod non scinditur, adco milii vidctur hoc
verbum csse positum ut ostcndatur omnia XXVI.
spiritalia dona ab uno Spirilu proccderc, qui
semet ijjsum diffuudit et diversis divcrsa Yel cur sedes in specula eorum ', ut
concedit nec tamen expansione sua divi-
, transeas in ca qux sunt Ruben? Magnx
ditur, sed quibus volucrit, de sua integri- prxscrutationis cordis, Ruben^.
tate diversa largitur. Quidfecerit, qualisve fuerit, inquiramus.
Patrem vebemcntius contristavit, ejusque
XXV. concubinam uoniine Balam stupro fcedavit;
germanum Joseph in cisternam veterem
Ul quid sedes in medio Masphat ? '
misit. Si quis ergo sedes in Masphat, et non
Sacci-dotalisanima stimulatur haeretica verum saeerdotium, sed bereticum tenes,
pravitate decepta. Masphat interpretatur hoc agis ut transeas in ea quse sunt Ruben.
(1) Sanilaliim. I Cor. xn, 8. — (2) Soiuciiti cod. — jam cxjiosita regestaque rcdhiberet. (5) f.rc (/««- —
(3) Qui hxc, sinc intcrros. ib.—(i) Masii/iat. Ecce ite- iium. Alius quoque Hexaplaris, fortasse Theodotion :
rum Theodolion, ncque ullusinesse potest si; ti Exa. : ToO EiaaxoOciv (Tvpt(T[jLoy EleyitpovTMV. (6) TfailS- —
iiaa.1 (Nostcrlegebat xaOi^si:) avaiiEaov tuv JlMafsOaiV; lalii). Ilieronymi videlicet. Vide iteruni inter magni
bebraice nimirum D*n3Upri V2, quod satis anxie nominis interpretes suspensum. —
(7) Eorum. Ceu
ab Eusebio exponilur MoCT^sTaix 'AxO),a;TMv xXr.pMv.

:
dicat iii Masphat, opinor. — (8) Jiubcii. Ad lxx aecc-
£u(j.fj.a)(o;" tmv (j,£TEyo|j.E'vMv. De locis SS. apud Hiero-

dit in mullis, incieterisadXheodotionem, qucm, nisi
nymum. Nil mirum aquam fallor, intciirum referret, si gra>cesuperesset integer

Verecundoha-sisse, adeo
ct :
ut non solum retro iterum ccdcrelad v. 15, imrao Tou oiE/OiTv (sic) £i; toc 'PouStjv, nec plura in Hexaplis.
1-2» vi;m:ci!M)is
tjus videlii-et iiiiitulioiiem us.sc(|Ut'iiK , el tiiiioiiii. Jordunes vero ex duobus eoinpo-

sieut ille eiirnalein |i;itieiii. il;» tu spirituletii situiu est Jor et Duncs", qui suiit duo numina
e«inti'i->tes; e<'iiiii|iu- (|uuin silii juiivit, uiiiil- ul) oriîue propria vcnieiiliu, sed iii iiiium
iam Karlul uxori-^, lioeesl lidelem aiiiiiiain, eoiniiii.vta, iiomeii iiliiiiiiipie eoiifiiiidunt, ul
Keelesiii-serMilam, Iwresisailulterioturpes. Jordaiies dieatur c.v coloeo ubi lluvius('f(i-
Lt e\ lioe, (|uuui iKMiedieentur ulii beiudi- citur uuus. lllc nimirum cst Guluud, (|uo(l
ctioiie j»aleriia,audias : • Ituljen priiieipiuiii iiiterprelatur Aeervus teslinioiiii, (jui qui-

dolori» mei, priur iu douisi, mujor iii inu- dem iu Iv^c iiislruelus esl, el iicervuiii iii sc
ittMC, effusus es sicul a(|ua; iioii ereseas'." testiuumiorum liahet, scd ad duo ilumina
Sed lioc afjnoseere, eordis est miifi;iiu' [uie- diiorum testaiiieiitoruni num(|u:im atlin;;il :
scrututioiiis - , id est iiitelli;j;(iiliie pkiiioris adeo et acervus (!st, noii doiiiiis vel liiibi-
ac sapieutiiL' potioris. laiidi locus, sed rudcrihus et squalorihus
jjleuus. (iukidd eiiim Iruiis Jordamm habi-
XXVII. lal, (luiaud Joidaiiem iioii potuilpeiveiiire.
Dau quoque ille est qui sibi sapicns a'sli-
(tnladd tr(i)>s JonUtiiem iiihdbiiavil ^. El matur, et judieium (luodamniodo justuin de

Uiin, lU'titid iommoiaris lutfibits [v. 17^/ diseerneiulis eljudieandis omiiibus se |)iital
AnteJordanemduie tril)us semisperccpe- hahere; scdtameuiu salsilaf>iuepcccatorum
runt sorteni, nuliiu. (liul, et diiiiidia triluis ct in navibus iiiobiliiiin insidct vitiorum.
Munusse ;
post Joidancni xeiouoveni tiibus Dan (|uipi)e Judieium inlerpielatur. Neriim
seniis lia-reditatis possessiunculam percepe- (juid libi necesse esl ul in iiiari moreris ! dicit
ruut. >ec laiueu v;>cat, (piod aiiteiiuam sermo diviuus. Appetc potiiis portum (luie-
Jordnucs transiretur, iMoj scs duahus tribus tis, ut post amaras et undosas vitie moilalis
seniis distribuit mansioues; post Juidanem aquas, requiem perfruaris.

vero, Josue noveni Iribus semis : ut iiec illi
{)erlingereut ad pcrfeetum teruarium, (jui XXVIII.

per legem iia-redilatcin percci)erunt ; ncc
isli pleiuini dcnarium implcvisscul, qui per- Aser inhabilavit secus ripas maris in cxi-
cepcrunt |)lciiitudinem Trinitalis; (|U<i,' in tus snos.
se triplienta, novenarium rcddil, scd de- Marini littoris sortem percepit Ascr, et
narium plcnum nccdum accepit. Partem juxla lluenta pela£>i commoratiir. ^cc tameii
quidem ipsius dcnarii jam relinet, adliuc aquarum raobilitatibus, sicut Dan iu iiavi-
tamen perreelioncm cxspectat. Arbitror vibus commorans, adiniscelur. Intcriora quije-
tam a'ternam significari,cujus (luidcm hodie riinius, ct cffossas' vcnas auri sincerissimi
per fidcm jiartem aiiquam retinemus, iu vc- perscrutemur , ubi pretiosissima metalla fo
ritate nondum pl(initudinc rruimur « Vi- : colli^crc valeamus. Aser Rcatitudo trans-
demus, iiiquit Apostolus, nunc per specu- ferlur, quoe sortem percipit in liltorc, nec
luni iu ienigmale, tunc autem fiicie ad lluctil)us marinis admiscctur', necmobilita-
facieni '. » tibus carnalium viliorum patilur interessc,
El Dan navibus commoratur. Cujus iii ubi salsedo malitiai et amaritudo invidia;
sorte maritima tributa. sunt loca , et qui fluctuatur. Attamen, etsi eisnon commiscc-
semper navium periculis delectatur^. Aos tur,non tamen, donec in caruc vivit, cxiude
autem spirituincedeutes, ad spiritalia pru,'- plurimum elongatur, (|uia,(iuamvis bcatitu-
tendamus. Galaad interpretaturAcervustes- dinis aiuator peccatis carnalibus minime
(1) Crpsc((.s. Geiics. xlix, 3. — (2) Prasi-ni/d/iiiiie Quiesliou. in Gen. c. xiv : vidc Vallaisii nolasad ep.
cod. — (3) Iiihubituiit. Ex lxx, ut lii so(|uenU peri- Lxxviii, raans. il, el cf. llier. comment. in Eieeh.
cope. — (4) Fackm. I Cor. xin, 12. — (:>) Dvleclc- XLViii. —
(7) Elfossu cod. Aii f Jussui' nou puto.
—
tur cod. uli sirpe. — (6) Dancs. Ila in Hieronymi (8) Aibimcetnod., forle absolutc.
,
:
I>' CA1NTICU3I DEBBOKiii;. 123
misccatur, caniis laniea iuiiriiutalilju.s sti- bi nullumcapiuutfructum, quiatalis « ager

mulatur : (juas ([uiUciii uollcl lialicrc, bi pos- maledicto proximus est, ciijus liuis crit in-
set, scd tamca cas nil li(iuidum curerc uon ccndium '
. »
posset. XXXI.
XXIX.
Venerunt reges^ et prxparaverunt sc ud
Zabttlon, populus improperav.'^ ' animani pugnaiii [v. 19].
suam admorlem IV. 18]. Iucou\enicusscu- Oiiiittamus Sisaram, priucipcm militia-
sus secundum litteram obscuritatem parit, Jabiu, cum cfeteris ducilius se certaniiui
nisi subaudias » Iradit " ; ut sic intelligas praeparassc. Illa [)otiiis bella quaerainus quai
improperaus iu niortcni Zabulon populus contraDci populum spiritaliter assunuintur.
animam suani tradit ut videatur Zabulou
; INeque enim dixisset pripparaverunl se in :
animamsuaui tradeudo, ita mortcui coiitcin- pugnam, uisi sciret quemdam adveisus nos
nerc, quani ctiam nou dubilct cxprobrarc. apparatum inimicorum cssc disposiium, in-
Sed nou bistoriam rclinquamus, ct abscon- tcrquos et ordo pugnandi servatur, et tem-
ditos thcsauros in mvstcrio" iuqLiiramus. pus certamini deputatur, et ordo quidam
Zabulou intcrprctatur Habitaculum ibrtitu- bcllautiumcustoditur; novcruut,aliis victis,
diuis babitaculum, iu fiuo puto sauctos
: alios iterum subrogarc ct fortassc, uncJ ;
martyrcs dcmouslrari qui verc fortitudi-

;
victo, plurimos minislrare, quo de nobis
nis babitaculum facti insupcrabiles, perse- unum saltim quemlibct valcant captivarc.
quentiuni pcriculis oppouautur impropc- : Xobis autcm dicendum est Domiiius adju- :
rant enim iu mortem, quam magnanimitcr lor noster ; Dominus in bellaloribus polens
appcluut ; etiain victores superare cou- [V. 23].
teudunt, aniiriam suani perdentcs, quam Eespice tameu omuem librum Judicum
repositam inYCiiicut iu vitam a'ternam. bcllis ct certaminibus esse farcilum. Et iu
eo cognoscis , si jam spiritaliter nniversa
XXX. disceruis, quanta tibi ° ct qualia pra^liadis-
pouantur, quoinodo ad lioc forlissimus
Et Neptalim super excelsa ayri. ambidexter et apostolicus \ir per arma
IVeptalim interprctalur Dilatatio mca. justitiae a dextris et a sinistris » iniinicos
lUas existima spiritales aniinas dcmou- ex[)ugnat; " per gloriam ct ignobilitatcm,
strari, in ([uibus latitudo diftiisa cst cbari- pcr infamiam et bonam famain '. >•
tatis per gratiam Spiritus saucti , interioris Sed et tu, si jani taiitum in Domino profc-
agri possidentes excelsa ,
qute verbi ^ cue- cisti, ut uecprosperis eleveris, ucc advei-sis
iestis aratro coleules, c[uotiilie summarum frangaris , a de^tris ct siuistris iuimicos

virtutumdefcruutlrugcm, in borreis rccon- impuguans,sciens et abundare iu paupertate
dendam aeternis. Vel certe super exceJsa; et paupertatem iiiopem nou sentire, saturi-
per excclsa agri , interiora mvsteria Scri- tateiu babereet esuriem tolerare, nudilatem
pturarum agnoscc. llli enim qui cor suum sufferre et solo tegumento gaudcrc, ni-
a cogitationibus et curis saecularibus muu- hil amplius diuruo victu et vestimento cou-
dant, dilatantur in agnitionc Scripturarum quirere, et iu his omnibus pro Christo ma- foI iii,
sanctarum. iSam qui Dominicum semen gnanimiter omuia tolerare; et tunc demum
preefocaut in conscientiis suis ,
per spinas et ipse puguator ambidexter effectus, discis
ct tribulos curarum carualium innasceules, bostes iuvincibilitcr superare.
(1) Tmproperans, ih-itio-.ijailheodolion. Impropera- rerbis ib. — (4) Iiicenditm. Uehi.xi, 8. (o) Regcs. —
sti minus bene a 5.'ontefalconio.'Diligenter exponit Ad propviainterpres redit et cognoscis suam spirita-
Noster dc eo qui animam suam morti, cum hostium liler haclenus vel apud uostrum Sabalcrium inaudita.
iinpropeiio, devovet.— (2) Minis/erio cod. — (3) Qiuin — (6) Ilii cod. — (7) Futniam. II Cor. vi, 7, S.
rji VKliKClNDlIS
XXXII. intelligentiam assequninur. Ahundaiiliaiii

ar^êiili tion acceperuiit K|iiritalcs iic(|uilia; :
Tunc pugnaveruni rerjes ('hanaan in Teh- jiriidciitcni scciiin noii allcrcnt hciisuiii ,
nac ', iK/JtT aquas Machcdon [v. 19]. (piiu mullitudinu scicntiu: spoliuti , stulidi
Ad «(juas IsraelitiL' (•(iiicm runt, et mor- rcsederuiit; etoh hoc iioii huniaiiis virihiis,
duutur, quutieiis hc vullis advi-rsurioruiii
scd doiiis cccUslihiis c\|)uîiaiitnr. Iiitel-
surripere possiiit-', per uiidasiiiaris iii t\|)()
lcctus iste potest itidein hifrelicis coaplari,
l)a|itisiiiatis fuisse servatos eliiiiinieos êlie- (piihus urgcuti eopia noii coiifertur ; elo-
luenter oppressos. Sed et ipsuiii Moyseii (luioriim \idelicct di\iiioiiiiii peritia iioii
tluvius eustodivit , « eujus iinpctug hetilie.it
donantur"; et ol) hoc imperiti facli ah Ec-
ei\itatem Uci'. - Kt pcra(|uas eoinincndatiis elcsia repclluntur.
est niiie 1'haraonis. (udeoii (luoque, qiiuni iii
l)cllo viros fortissiinos dele{.;isset propcra\ it

XXXIV.
,
ad aquas, et ihi diniicatores aiitissiinos sc- SteJhc ex ordinibus suis pugnavcrunt

gregavit. Sed qtiid illud est quod eliam ad adversus Sisarain.
ipsas aquas iiiiinici iiohiscum noii dcsiniint Iloniinihus stclla; nequeunl cxpugnarc ;
diinicare? Vides eniin ad aqiias Machcdoii oniittainus ergo quod hislorico scnsu non
inimicos cxercitus pnpparari. Pufjnaverunl currit, inystcriuin polius inqiiiramus. Alic-
reges Chanaan in Tehitac. Chanaan, Mohi- uigeiiaruiii priiici|)eni angclieu- pro iiohis
lis sivc l.iquidus in latino transfcrtur; Ma- potcstatcsiinpugnaiit,quu;slcllaruinnominc
cedon, Tcntaiis ; Tcliuac, Hcspondens tihi.
nuiicupantur. Quod vcro ait: Ex ordinibus
Considcras quos rcgcs ostendit, niohilcs ct suis, quis ne.sciul divinos ordines in aiigclis
liqiiidos, qui (irinitateni in ctt-lcslihus iioii locum suuin
dispcnsalos, uuuinqueinquc
hahcnles, dejccli suntad terrena *. Pugnanl retincre? nec quod non acccpit, expetit;
antcin iii Tclinac, quialicspondens tilii dici-
ncc iterumqu(j(l liahet,oniittil; proptcriiuin,
tur. Kx lioc cniin nnimas capiunl imhecillas,
qui qua'rendo iion liahuit, ct quod liabuit
quuni desideriis rcspondent scductorum ac simul amisit. Possumus item " stellarum no-
deceptorum hocautem tcntantes faciunt
: :
ininc sanctos agnoscere, qui in firinainento

idciico Macliedon coinniittunt% qmc dici-
Ecclcsia; positi , carnalibus scicntia; lumcn
tur Tentaus.
iiifundant. Et iinpugnaut adversus aeriuin
principem, ut vinccndo peccata, nequitias
xxxiir.
dcstruant spiritales. Et hoc in suis ordini-
Abundanliam argenli" non accepcrunt, hus faciant unusquique enim sanctoruin
:
de cwlo expugnali sunt ', incedentes ad hcl- in ca professionc et ordine (luem retinet in
lum [v. 20]. Christo, repugnat spiritalibus malis, Apo-
Propter accidens periculum rei, nihil se- stolum scquens, cui fuerat eertamen indi-
cum dcferunt pretiosum ct ad lioc dictuin ; ctuin « adversus carnein et sanguineni,
[
est, abundantiani argenti non acccperunt, adversus principes et potestates, adversus

utpote qui suh incerto exitu dimicarent. inundi rectores lenebrarum, adversus spi-
Victoria tamen vincentibus nonnisi de coelo ritalia nequitia; in ccElestibus"'. " li sunt
confertur.Adeo dictum est De coelo sunl : quos stellae spirituales superare conten-
expugnati. Nos autem tropologicam potius dunt.
(1) Tchnac. Sic paulo iiifia ot melius quamibi Tc- Absolulc aliquando committere sumifur,eodem sensu
ijnan ,
et alias Tcenan. Nam Hebr. T]J:;n3 «« T/iaa- ac prccUum commitlere, cf. Eulrop. v, C. (o) .lc- —
lxx, ca;tera eum nostris eadem.
nacli, ita Vulg. et — tjcnti.Forte ex apYUfiou TtXsovsSia, quod lepo in Ilexa-
—
plis. Lxx Swpov apiupio-joOx DaSov. (7) .Sunt. ll<rc
(2) Vellct adiersarwrum surriperc possit cod.
:
male
se habet locusomnis. —
(3) Dei.Vs. xlv, ;>.— (i) Tcrrc-
:
ultima apud Cicteros nou repcriebam. —

(8) Donatttr
nam cod. —(5) Son mittunt, absona codicis scriplura. cod. — (9) Idetn ib. — (10) Cceleslibtis. Ephes. vi, 12.
,
IN CANTICUM DEBBOEiE. 12J
XXXV. virtute. Sj)iritus quoque, corpus suae sub-

jicicns potestati, recte dicere cognosceretur
Torrens Cison expulit eum, torrens Ce-
'
quod in virtute conculcavit euui auima
dron in lorrentem Cison [v. 21]. cjus.
Interpretatur Cisou - Impegerunt sibi,
duritia eorum ^ vel etiam in cordibus suis
;
XXXVII.
diiritiam impingentes. Aeria? potestales
quodam torreute traliuntur, et ketantur
Tunc prxcisa sunt' cakanea^ equorum
oppugnationibus uostris ; tam grandi malo
[v. 22].
depressi, utne^ quidem a sua possint ob-
Spiritales equi sunt aerise potestates
stiuatioue reverti; ipse torrensexpulit eos,
quorum anima3 raptu tolluiitur, et in altum
intelliges ad ruinam et non solum, sed;
clati ruinosc jactantur. Horum calcanei si
ctiain deducit eosad torrentem Ccdron qui
fuerint iutereisi, nec habiles babeutur ad
Tristis mocror, sivc Dolor trausfcrtur '
:
cursum, nec sessorcm rapiunt ad incur-
ad tristitiam ergo moeroris sive dolorem ,
sum. Volumus enim spiritaliuni equorum
ducuulur per duritiam suam, et iidem ad
et alienigenarum pedes succidi, ut nec ad-
torrentcm Cison miserabiliter revolvunlur;
versum nos calcilraudi, ncc de nostris ali-
ut ubicumque vadant et quocumque se ,
quos rapiendi locuiu attingant. Josue qui-
vertant, sui cordis obstinatione trahunlur.
dem, victis hostibus, equos abstulit, quos
Potest ctiani in poenitenlibus hic vcrsus
subncrvavit et amputatis pedibus iuutiles
ascribi quicordis duritiaprregravati, Cison
fecit, nec digiuim cos duxit suis usibus re-
torrcnte rapiuntur, et quasi quibusdam of-
servari. Sed et moraliter, quum iu te vitia
fensionibus implicantur : ita ut suos cxpc-
carnis cxstiuguis, equorum calcanea ferro
dire non valeaut grcssus, quos itidcm lor-
succidis, ut eqnitatus te nou rapiet peccato-
rens Cedron, id est mceior tristitia;, dolor-
rum. Veruintanicn est mibi quiddam my-
que exagitat non levi propulsu, sed vio-
stiee requireudum, quod inimicorum cqui
lenti '
torreutc, ut inter ulrosque torrentes
aquis aliquoticns iiumerguntur, sicut Pha-
vexcutur.
raou" et jEgyptii, quorum licrtinnx duritia
XXXVI. mox Israeliticos recedentes ab vEgypto de-
siderat absorbere. Originalia suut actua-
Qai Sisnrae Yoluerlnt sociari? Concidcavit liaque delicta '", quae, tamquam mari' '
, ba-
eum anima niea in virtule'^ ? ptismate pra-focantur. Chananaeorum sub-
Sancti viri potcst ista vox csse, Diabo- uervanfur equi '-, consuctudinibus supera-
lum conculcantis, ct ejus nequitiis magna- tis Moabitarum calcauci " prteciduutur
; ,
nimitcr obsistentis. Sed et martyri dc per- dum orientia uovaque vitia resecantur. Aec
sequutorc coufuso rectius islc vcrsiculus in his vucua sunt uiyslcria quod nou uno ,
coaptatur; quum pcrsequendo niliil pote- remcdio quadrupedes alicuigeua; debellan-

i'it prcevalere, quod conculcatus fuerit iu tur.
(0 f(.s'o«.Novus ilerum Noster, qui torrontcm cc- i.xx : auTov J/uxri jJ.ou Suvar/), ubi Vul-
y.».Ta7:aTr,(;ii
dron (coetcris cadumin, Vulg.; cadcmin, anon.;

liebr. gata Coneulcas, anima raea, robustos. » Suspicio erat
: «
CrtfW/»i,Tticodot.; caiinin, syr. arab.; /orrcnsoiicn- ad ipsum canticum pertinerc qua>stiouem do Sisara.
('«?(4-lIoubig.)solusNoster tiucinvexit. Obstat nihilo- bic enim interrogandunvesse visum cst. (7) .Sunt. —
minus quod quum Cisson biparlitus binc in mare Optimc nobiscum Theodolion o:v£xii7tr,<;av. (8) Cal-
: —
magnura, inde in lacum Genesareth dilabitur, in cancu. Semcl et itcrum, una cum calcanci ; ultimum
torrentem Cedron nullo potuit alveo delluere. — Forcelliuo inler iuaudila. —
(9) Pharaunis cod.
—
(2) Cisson, tortuosus Gesenio. In lexico Origeniano : (10) Wr'?i(Vo. Sunt scliolasticaplanevcrba, qua-siforto
xi;, ox/.Tipoc, Trspc xsîaXr,-/ cfzfo\i\).iio%. A quo tamen in auctore oLviniYpajw, aut in sermone dubio occur-
ffgerrime vcuiet Nostri jj.£Ta:?pa<ri?.— (3) £7 ne quidcm sarcnt, caducam male darent ansam inurendi vo6:i7.;
cod. — Transfertur. In lexic. receut. turbidus.

(4)
— et novitatis notam. — (11) Mare cod. — {i1) Antiquis
(5) Violenler coih—{6)Virtule.\ix paucula in fine apud cod. forte autem cqui. — (13) Calcancis ib.
: '
120 VKRICCUNDLS
XXXVIII. XL
Fe$tiuttlioiie festinaverunt '. lloc angclis vcl apustoiis dictuiii agno-

Aiiiniiuii imiHiiîiiitoiuiii i-xprossit, (Hii, scite : Dixil Anfielus Domini : Maledicto
ihim îlii Nitloriiiiu i\ utriuiue piirtc |tii)- inaledirile iuliolntaiiles iit ea.
mittiiut, uccekrarc coiiteudunt ct ; ol) lioc Ordo nascilur (|u;cstionis, qiiiiiii scri-
uiiaiu ucccsscest ab alia superari. Iituin sit, iiiiilcdicciites non rciiialcdiccii-
(jiii ilicitur
'*'
Feslinalioiie fexlinnveriml.' dds ''

; ct Apostolus dicit ; « .Malcdiiiiniis cl
Quod si Iropolo^Mcaui iiitciiit^cutiam assc- bcncdicimus'",» Doiuini iiriceeplasuul ist<i,

quaiiiur, conveuit iilis qui sauctisludii spi- quibus videtur angelus obviarc, diccndo :
ritiile jiiupositum iissiimciitcs, (Kr iiiipa- Maledicti) inaleilicile. IX cousidcniiidii cst i
ticiiliam dcciduiil ad ruiiias; et dum fcsli- MrlKiriim gravit.is diviiiorum : iioii ciiim
naut ct uoii palieiiter exspcetant, dicilur : dictum cst : Hencdicite malcdictis, ct malc-
festinaliu)te festiiiaverunt, iiou alias [quaiii] dictos iiolite iiiiilediccrc; sed dicliim cst :
:ul lapsuiii , noii audieiido : • Iii |)iilicntiii '

IJenedicitc, ct iiolitc malcdiccrc. .. Kt ito-
vcstra possidcbitis auiinas vestras ^ . runi : <« Maiedicimur, ct bcncdicimus » ct
iion adjccit : Lt malcdictos beiicdicimus.
XXXIX.
Uiidc datur intelligcntia quicdiim sciisus
'
Potentes ipsius , maledicite vianzor occulti, quod sunt quidain inalcdicti qui
[V. 23]. bciicdici non possunt; sunt autcm qiiidam
Nomen est civitatis IManzor, cujus Iiabita- qui non dcbcant maledici. Mmiruin illi
tores in adjutorium Debbora; non vencrunt. sunt maledicti qui benedici non possunt,
Adeo nialedictioiii subduntiir. Aliter vcio quos j>roptcr suani mnlitiam Doiriinus pr;c-
ManzorsiveMazorliotduodecimsignasunt^: cipitavit ccu-Io; nc(iiiiti;c sunt uli|uc spi-
qux' niatlicmalici zodiacum" circuluni ap- ritales, quos iiobis bencdiccrcnonoporteat.
uudc seducli scducunt, quasi quic-
pellaiit, Hos dicit .\ngelus Domini iiialedictos a
(lam futura pra-dicentes quod sine dubio ;
Dco, malcdictos ab omnibus, \el aiigclis '
scctautur ct isti qui civitatis cjus csse dicuii- csse; proximos autcm, id estliomines, ma-
tur, utpotc idololalria''. Et lioc ait tcrmo ledieere non adinitti. Quod si objicias in-
divinus : Polenles «psiMS civitatis, ct subrc- gratum Nabal aDavid malcdietum, alterius
guli ((juibus islins faciliusiiiliicrct error, ut qua^stionis est ordo quod ct ipsc per mali- :
siderilms vel astrorum cursibus scducantur) tiam factiis filius maledicti, maledictum ac-
Maledicile, inquit, Mazor, zodiaco circulo, cepit.
cujus estis seduclioiie dccepti. Vel ccrte //)- Quod vero sequitur Makdicite inha-
:
sms, subaudis : Dei. Maledicite a Jlaiizer" bilanles in ca , sine dubio in civitate Ma-
(zodiaco circulo;, per qucm astrologiae sunt zor ' -
,
quam superius diximus zodiacum
artes invcntae. circulum interprctari, in quo signa sunt
{l)Festiiialioiics bisrotl. SicLxx,{|ui conliiuioad- sirjtttt zodiaci. i ut fit , emoUilo, idcm nomen cst
diiiit/b)7<'s rjiis.—(2)Ciii r/(c(/(/rco(l.aesiad pnvmissa mSlQ, cadcmquc signa qu;c .ludan suut supersli-
referendum. Ncc displicet, otsi nialira intcrrogalive
distinguere. — (3) Ve.îtrns. Luc. xxi, 19. — (4) .}feroz lioso cultu prosequuli, IV Reg. xxiii,
vari dietioues barbaias intcrpretis, facilc concedctur.
.'i. I^-vlnde deri-
Vulg. ixx ex hehra-o t""!»^ -Vil eonmuiitarium Vere- — (f>) Zoziaciim cod. constantcr, ut supra, peculiari
cundi paulo iiisolcntioreiu illustrandum, aljs re non quadam scriptura, de qua satis eral tc moneri. —
eiit quod apud Urusium U. David ait, Meruz esse
(7) l't jm/ci iilo/u/riiv, codex primum. (S) .Mtinzcr. —
nomen urbis viciiia- loco ul)i pugnatum fuit , qua.' Indistiucte scribitur iu codice, ut legiiuus cum pun-
Iiic malediei jubctur, quia jiopulo Dei suppetias non ctis ct uncis : Vel ccrle ijisius siibaiulis J)ci malcili-
tulit. Sie etiam R. Levi: Sunt quisideris nomcn esse
citc amanzcr zoziaco circulo j)cr tjiiein. — (9) Jlciiui-
putant. Alii virum insignem ita nominatura appel- lcilicendos. ".\iia$ baclenus XsyoiAevov apud Forcelli-
lant; quos refcllit quod proxime sequitur: litil/itato-
num. Gen. xxvii, 29; Luc. vi,28.—/10) Ilenedicimus.
res ejiis, etc. Cri/ic. sacr. ad li. 1. (i) Siiiit. Inter — I Cor. IV, 1 2.— (1 1) .\iigelis cod. — (1 2) Mazor, idom
oTtaS Xeyoiiiva adducitur e Job. xxxviii, 32 :
niTtQ quod supra Muiizor et .Vazer.
l
— ; .
IN CANTICUM DEBBOR/E. 127
duodecim stcllarum per quem Diabolus ,

Ex mulieribus,in labernaculis benedicta;
hnmanas animas illudcbal, in quo cum suis in ccclesiis Dominicis ct in taberuaculis sau-
satellitibus sigiiillcalur etiani commorari, ctis. Talis cst mulicr benedicta, cpia; Jabel
qnos malcdicendos Angelus Domini suade- dicitur, id cst exspectans anima, Domiuum
bnt, in eo quod non voiierintin adjutorium spiritali studio vivens, ct contcmptis omni-
vitantes periciiliim suscipere pradioruni, bus Domino dcmoustratur, quaj benedicta
auxilia Debboric prwbere noluerunt , ct ob est inter caeleras confideles "
hoc exsccrabilcs judicantur. Nec illud del)enius omittcre quod bene-

Sed nos ad altiora volantes , bistoriam dicta sit in mulicribus Jaiiel uxor Abel Cbi-
omittanuis, spiritaiia conquiramus. Ct illos nei : Ex mulicribus, in tabernacuUs. lutra tc
rectius agnoscamus ad adjutorium non vc- cnim ct in tabcruaculo cordis tui, moraliter
nisse, qui nocere student iuimante' saluti; sunl plurimae mulieres, sapientia ,
pictas,
et non solura nesciunt adjuvarc, verum dilcctio, gravitas, contemplatio, compassio,
etiam parati snnt demolire, sanctis operi- clcmcntia ; multffque sunt aliir quas nunc
bus irascentcs, pravis actibuS adgaudcn- lonunni cst numerarc, inler quas contem-
tes °.
plativa laudatur qute vere Dcum cxspcctat,
XLI. luctui sociata diurno ", committens se fidei,
qucm rctcntat; ut uxor videalur Abel Ci-

Dominitn adjulor nosler, Domintis in nei, quic inter medias * mulieres tabcrnaculi
beUaloribus potens '
. GrixWa Domiui com- menlis tua beuedicta putetur.
mcndatur, et fortitudo vicloris eidem depu-
tatur, et non solum in carnali bello, verum xr.iu.
etiam in certamiue spiritali, ut fortibus
inimicis quotidie repugnamus ; quibus ct Aquam petit, et iUa lac dedil ei [v. 25].
fortitudo virium et circumventio consilio- Xovit ba>c mulier beuedicta non aquam
rum suppcditat callidorum. Domiuus ta- alienigcnis pctentibus , sed lac tamquam
meu iu suis est militibus fortis, ct spirita- parvulis sitientibus ministrarc ;
quo uutrit
lium fit puguatorum adjutor. menteseorum, ut perfectiori cil)o parcntur.
Vcrum eliam oportet aguoscerc qualis ista
XLII. sit aqua, quam biberc fugienlimulier israe-
lita intra tabcrnaculum uolit offcrre. Noa
Benedicla in mn}ieribus,Jahel uxor AbeV cst illa qua Elias iu solitudiuc fugicus pota-
Chinci[\.-2'i]. batur, quum susteutarelur torrcnte : ci'at
Jaliel Exspectavit Dominum iuterpreta- enim aqua ut milii videlur, evan-
cfflcstis,
tur. Al)el Cbiueus transfertur Luctus vcl gelica plcnitudo, qua potatur quisquis iu
Couunittens. Cernis occultamjsteria, fidelis solitudine sui cordis, vitiorum carnabura
anima ! Jabel liguram import.il aniniffi qua3 inceutivis longe rcpulsis, solitarius cora- Fol.iu,
Dominum exspectat. Et uxor est Abel Clii- raoratur. Aec illa quam apud Mirrara po-
nei, idcst luctus : fletcnim et luget, siquo- pulus Isracl potare nequivit, quie mojsaico
niodo ^ defraudetur ejus aspectu cujus , dulcorata est ligno sine dubio carnalis est
:
cst conjugio sociata. Ipsa quoque se com- intcUigeutia legis, quae, virga crucis inspi-
mittit spei qnam eredit, ut rite luctus uo- rituni transformata, spiritalis intelligentiffi
minari valeat et committcns. dulcedinem subministravit. Quem alieui-
(1) Humnni cod. — (2) Irnscenles, mJrjnwlentes, i'i ij.axr,TocT;.SucceditTlieodotion : sv ouvdco-Taii;. Alexaa-
rarac quidem dicliones aul peiiilus inaudila^ , ut alia; drinus codex : Iv (iay_T,-aTc SuvxtoT;. — (:i) XaSfp lxx,
non pauca" quas in Onomnstkn ad calcem rcpcries. Hnber Vulg.— (.5) Quomodo nnn coii.—{a)Con/klelcs.
supra n. xxxi, cujus lectionis semina
(3) Pnteiis. Cf. Vide quanti lexicographis Verecundus hahendus. —
vix retinuerc Hexapla ad h. 1. 'A),),or EoYieo; KOpio; (7) Diulurno forte. —
(8) Intermcdia cod.
— — ,
l-id vi;ui:ciM)i:s
geua; fugacis iulentio nou cupit ad potan- Sisaraiu alieiiigeiiuiii priiieipeiu iulereniit
duui »cd fapit libuuj lactis, aliiiicuta piic-

;
ut exlerminarctur in ^rie ('.brislo, (pii liiiiti
bcutur, tloctriuic uutncis ubcribus diîuata. est lidci; vcl in linent , iii cousiiiiiiuutioiic
Alitcr itcruiu potcst iiitcllij,'!, ut Sisaia (to- siiic dubio iiiuudi, (luuiu trudctur igiii cuni-
puli j;ciat limiraiii ^'ciitilis. [Aciuaiii! pctit ', burcndus a'teriio.
ct lac ci vcibi coiiccditur spiritalis, ul uou

taiiliiiu lac, sed aquaiii ct lac paiitcr conse- XLVL
(luatur, (|uod ex[teri] ^ illo lciiiporc, post
(luaiii bapti/ati Lsuut], siuiul aipia vcl laclc
1'erfuravil tempm ejus , pcrforavit capnt
potautur.
cjus\
1'crforiit tcm|)U8 et ca[)ut, id est alicui-
XLIV.
gcme quaudo coiitrilu est, cjus
[)otcstatis,
In pelve potenliuni ublulit butiiruni. Vd Doiiiiuo viddicd criicilixo, ut [icrforarctur

sicut alia trauslatio '
rclert : lu iihiola poiii iUo quod cxaltavit iu ligno. Vcl ccrle
te)iliunt dedil buttjrum [v. 25]. caput cst iiiimici idololatria, cui duo tem-
Quod utruuKiuc polcst ad iiiiiiistcriuiu [)ora colwrcut, id cst cultus ct saccrdo-
revocari. l'clvcs potcutium cst priiuo '
[uos- tium, qua' |)cr [âlum erucis perforata sunt
eeudum] libros esse sauctorum , iii (juibus ct pcrcmta.
discipuloriim pcdcs Domiuus lavit, ul n XLVII.
sordibus abluautur. lu liac pdve bulyruui
obtulit ; (juia utruuKiuc ulique cibuiuLccle- In medio pedum ejus palpitavit, cecidit
et dormivit sub pedes ejus [v. 27].
sia gcutili popiilo pra-bct , ut cibatiis for-
Scd mdius illud cssc coujicio pd-
tior llal.
Prudeus inulier ct ad perimcndum lio-
vein potentiuni Kvaugelium evangdista-
slcm fortissima, iu mcdio [)edum suorum
[)alpitautcm occidit, ut occisum calcaret, et
rum; (jiiod ([Uiimvis pariter fcecruiit j)lu-
su[)crl)um principcmcoutrivisset.Duos mu-
res, uuiim liimcu Kvaugdium appdlalur,
iu quo nou lac parvulorum scd cibanlibus
licris bujus [ledes, duos esse populos ICccle-
solidus bulyri cibus offcrtur. sia^ recognosco, circumcisumetpraeputium,

iu quorum medio conteritur aerius priu-
XLV. ceps dum cjus mcmbra, [)cr

, iufidciilatem
iubarcntia capili malo ,
quotidic pra'ci-
IHantim suam sinislram ad palum exten- duutur, ut convertantur ad lidem. Sicque
dit, et dexlerani suani ad malleum ut in , lit ut paulatim paipitct exspirando, ac dc-
pnem exlerminarelur'- [\. "ifi]. iude cadcusct prostratus, somno mortis ol)-
Occidit Sisaram per palum et malleum; dormit dum vidclicet conversi sajculo mo-
:
Sisara jugulatur. riuntur, ctdormiuut mundo vcl certe quod, ;
Aon alias palum quam Domiuicam cru- linito tcmporc, Diabolus pedibus crit Ecelc-
cem agnosce; malleum vero, ipsum Domini- sice perimendus , et dormiturus mortis ,
cum corpus, quod adductum est super pa- tcternie gravedine ' pra-focatus.
lum, lioc est aflixum est, eruci. Jit illico Miserfactus €St^,el exspiravit,€tcecidil
(!) Gera/ figura 'jeiitis miilis petit, sic {').) Exlur, !

Tupov, nihil Noster interpungit; et jungit in yielre po-
apiTte. Loco iion Jeest raorosa scriptiuu' obscuritas, leiiliiiiii,]intenlitiin\evobul!/rum ignorat. i_'i]Prim(i.
sed sensus ad ritura neophv tos lacte et raelle post Alii|iiid desideralur. —
Ejcterminarelur. ClausuUe
(.>)
baptismum reficieudi non olweure spectat. — i,;i) Traiis- respondet Hexaplorum lacinia aUoc tou ei; tsXo;
:
taliu. ilieronymi, sed leviter rautata, si ha'c confe- a/p£iw(jai. Ca-tera (]uasi per epilomcn. (6) Ejus. —
lanturcum Vulgata El : pliialajjiiiaipum oblalit
iii Fere juxta lxx. —Craridine coi.
(7j (8) Esl. la- —
bulijnim. 'Ev ).ey.av/; uTtef £//>n(<)v Lxs. 'Itr/upMv Theo- XaiiKopot similiter lcgit, Theodotion cujus minima ,
dot., ojva^Twv aliis. Sed non omitte a Nostio vcrsicu- scdulo colligimus Nostri enim cum illo conscnsus ct
;
lum aliter distingui et inlelligi ae plerumque solet; ([uum maxime iu rainimis, probat autTheodotioncni
ulii enim ca'teri comma ponunt, post bi J.sxivri, ut sc- gracum aut liitinam ejusdcm vcrsionem in Vere-
quentia coutinueulur : OjtEp£y_6vTwv Ttpoffriveyy.c poj- cundi fuissc mauibus.
,
; ,
liX CAjNTICUM DEBBORiE. 129
Tiinc suani Diabolus miseriam recognoscit eo quod festinant ad malum \ « Sed vesti-
quum in niorte ceciderit , uon exspirando gia currus, signa suut qua?dani iniquorum
non 'vitam amittendo , ut amplius non sit qui suis operibus fidunt, ut ex hoc quales
sed pcenam portando, ut semper iu tor- sint vel quales fueriut, actuum suorum im-
mento sit cruciandus. pressione monstrentur.
xLvm.
Per fenesiram reliatam prospexit mater ' Sapientes mulieres, principes sensus vir-
ejus ,respiciens ad redeuntes cum Sisara tutis sux, rcsponderunt ad eam, et ipsa re-
[v. 28]. spondit ad eas sermonibus suis [v. 29].
Quae niater inteliigenda est Sisars ? Su- Respicis Sisarae matrem, quani superbiam
perbiani wstimo, de qua natus est Diabolus, esse monstravimus, mulieres habere virtu-
ut qui filius esse noluit Creatoris , fieret tis Apud talem virum et qui sa-
principes.
pravitatis.Multiformis est superbia, nec uuo pieute consilio virilitersapiunt, non gerunt
tenore semet ipsam explicat. Sed pro qua- principatum mulieres autem et effeminati
;
litate personae simul et causaj , sic couve- peccato oblinent summitatem : cum his ^ et
nientius trausfomiatur, ut nuuc in altum loqueudi facultatem assumit , et inserendi
elata, nunc humilius prostrata, uunc furore fabulae socictatem invenit. Nec illud omit-
tumida, nunc subjectione blanda, nunc se- tenduni est, quod etiam ipse mulieres
ductione simulata, demonstret per
sic se quasdam habeat " sapienles, sicut Jeremias
figuras plurimas, optans ut fenestram effi- ait : n rilii insipientes sunt et vecordes ;
ciat retiatam, quam respicit quibus ar-

per sapientes enim sunt ut faciant mala bona ,
tibus decipiat unumquemque quccrens co- ,

auteni facere nesciuut '. » Omnis enim dia-
raites Sisarffl videi-e, quos ei sua nequitia bolica sapientia stulta est in bono, sed cir-
faciat sociari. cumspecta prorsus in malo ; adeo mulieres,
non viros eflicit sapienles,
XLIX.
LI.
15. Quarc tardabat currus ejus advenire? ct
quare morantur vestigia currus cjusP Nonne imenient eum spolia dividentem
Arguit tarditatem qui velox festinat ad [v. 30]?
malum Pedes enim eorum veloces sunt
: -< Quem Dominus supplantare disponit,
ad effundendum sanguineiu". » Nam ha- in sui cordis manu relinquit. Tumida prae-
bet currus Sisara spiritalis in quibus insi- ; sumtioue seductus, putat se facilius posse
dens per praecipitia delictorum tamquam , perficere, quod non sinitur consummare.
per impetus bellorum quos valuerit ,
Ab hostibus devincendus, sibi victoriam
trahit. Si enim unus inveuiatur iuiquus pollicetur. Et hoc est quod uxor Sisarae
equus est Sisarae. Quod si duo, biga depula- spolia viro suo plurima repromittit mihi :
bitur ejus. At quatuor in uno

si tres vel videtur figuram elationis habere quae spiri-
malo conspiraut, triga vel quadriga est. tui falsa plurima pollicetur, ac suis eum
Ejusque moram videtur perferre, nisi cele- promissionibus vanae prcesumtionis inducit,
riter iuiquitatem consummet^. Hoc mihi donec implicet in ruinam.
videtur Salomon dixisse : « Propterea re- Interiora pulsemus et quae sunt arcana ,
pletum est cor filiorum hominum maligno, prodantur.
(1) Rctiatam. Aii xou oixtumtyj; idem, cum lxx et giiiiicm. Ps. xin , 3. — (3) Cuiisiiinat cod. — (4) 3/a-
i
Hcbr. Et latiuis lexicis novam miUo dictionem, aequo lian. Eccle. ix, 3. — (5) Qmiiii is fortasse aliquis le-
jurecum gemella rcticulatiis processuram. —(2) Saii- gerct.— (fi) Habeaiit cod.— (7) i\'MC(((«^ Jerem. iv,22.
IV.
,
VlimiCL.^SDI
130
1.11. luiiihU|MTasHC, ac dc 8c sibi vitia sustuliHsc,
•lua' divcrsis u^pcigit, ciuo» Kibi kccrit
yonue inKenient eum spolia dividentetn.' uiuicalcs ?

LIV.
Spinliilis Sisaia ilividfl suisKpolia. Siiut
iiiii» Clirislus calfsliu suis s|i()lii» clisparli-
Tinctura Sisarir spuJia, tinctura varie-
tur, dicfiite David : " Rcx virtutuiii dilfili,
tinclura varia circa cervices cjus
tatis ,
flspcciei doiiiusdividcrf spoliii' ; iUi (itio- spolia ^.
(juc Sisaia spiritalis spolia di>tril»uft vitio- >on vilissiina; vcstes, sed divcrso tinclic
runi, vi fnbi subdili» ciua-dam suu' prav itatis colorc iu sortem Sisaiu' dividuiilur ,
ctiuiii i
mala di^pfitit. l;l hoc plcnius ni,'nosciitur,

alia; (luu' vario colorc circa ccrviccs oriiatic
cjus mfdiuinopcr;» |>i(»du(Miilur uiiimo>
iii :
suiit, tolluiitur iib co, cl lioc quidcm sc-

Amincm gennaiiii; rhaiuar turpi sufilaui- cuudum lii^toriam proplicticua scrmo iiar-
niiivit iunorc; Absaloii coiistituit fratrici-
ravit. .Nos autcin niore iioslro scrulciiinr
dam iii coiicubitu cum palcriiurum urmavit
;
occulta, et iii ultcriora tcndcnles, iid sjiiri-
Mxoruin; Uavid ad nuiiicraudos populos tum coiisccndamus. Sisaram priiicipcm dixi-
excitavil; in urbc c-onjuffcm aliciiiim appc- musacriiiinagiiosccndum,qui variisscmpcr
lere lliiâtiosc succcndit; dc lllirislo iuvi- ct coloratis falsilatc doctriiiis utitur, tam-
diam provocavil; Juda- Iscliariotis - anio-
quam vcstibus variatis ;
qua- velut spolia
rem pecuni;c ministruv it ; Ikiri aban seditio-
sic in illis sibi vindicat auimabus, quiis
num fccil uuctorcm. lla;c suul spolia qua;
sua; subdideril potcslati. >'cc unuiii gcnus
Buis Sisara dispcrtivit. per varictates diversas
est falsitatis, scd
tani(|uaiii picliiris, dccipil ac scducit, ut
Lin. tincturis (luodanmiodo divcrsis vcstes falsa-
rum conliciat doctrinarum. Quas circa cer-
Amicanles amfci, in caput viri spolia.
'
viccs habct in succrdotibus et pontificibus
Pauci sunt qui lidclitcr amicitias proxi-
collocatas, quos ccrviees asscrit fortitudiuis
mis prccbeut. Amicanles amici ; (luam pln- Nec alias potest caput hoc
esse sinistrae.
rimi \ideutur quidcm amici, sed non aiiii-
liabere ccrvices quam sui corporis caput
,
cantur, quia liibiis amieitias non simplici

,
est : utique appropiiiquantcs sibi, et suo
retineiit cliuritatc; talibus ergo per capita quos omucs
servitio deputatos, per lalsi-
vit-orum spolia dividet Sisara. Quod etiam tates invenit, tamquam vcstes dicitur ha-
tropologicc sic aguoscetur. JNequitia- spiri- bere circa cervices.
tualis spolia id est carnis vitiu, siugulis
,
LV.
dispertit, quos ad suum aniiciliani captiva-
ret. Et re vera >on cnim singulis horai-
: Ila peribunt inimici lui, Domine [v. 31].
nibus aspergit omniu geucra vitiorum; sed Jfulicris sanctic triumpho dcvictos, ct
singula singulis subiniuistrat. Ha-c si)olia potentiam " bellatoris pnesuiiiti manu fcmi-
Domino promittebat , quando dicebat : nea captivatam omnis fidelis agnoscit, qui
« Omiiia regua mundi tibi diibo, si cudens, hostilem feritatem translixi [virtute] discer-
inquiens, iuiorabis mc '
. Quod si quaratur net ' . Ecclesia quippecrucis vexillo percutit
quomodo spolia diconduni est abstulisse, et inferficit inimicos ,
quibus dicetur : " Ite
qua- dc victis hostibus auferuntur, quum cuin Diabolo patre vestro in ignem ;cter-
nemineiu superando vilia sustulerit car- nuiii *. " JNccesse est ut simili cum eo pcrcant
nis qnis ignoret ipsum fuisse sibimet ini-
: morte ; sic itaque cum eodem perituri, sicut
micuui , el se mortaliter vulncrando ange- ipse periturns est inimicus.
(1) Spolia. Ps. Lxviii, Ki. —

C^) ScJiariotix coi.— (lividunt. — (6) Poteiitia... maiuis captivata cod. —
(3) Amicaiite.i. Dclicaliila vox.iiiuT hacteiius ceiiseba- (7) Jfostili /eritate cod. cui deessc videtur aliquid.
tur inler aizai, ).sYOiJ-i '«> uiio si qiiidem Slalii versiculo Traiisfl ji, ii est crucis Ckristi iirtute.—{S) .Ktcr-
nota. — (4) .Vc. Matlli. n , lu.— (,a) .Spolia. lxx idem nuin. Matth. xxv ,41.
li\ CAmCUai DEBBOR.l]. 131
LVI. " immaculati sunt in via, beati sunt '. » Sed

non solis dicuntur obtincre fulgorem vel ,
Quiautemdiligunl, sicul sol hi orlu suo certe solem Gbrislum agnoscere qui quum :
splendens , Ha rulilant. claruerit in ortu adventus sui , similes ei

Virtus ostcMiditur eminentissima chari- dilectoresejus parebunt, quiadcsuo splen-
tatis, quod Domini dilectorcs splendoiibus dore ifradiat universos ut illud quod di-
,
rcplebuntur , ut solis pleniorem liabeant ctum est impleatur « Quuin cnim appa-
:
clarilatem. Scriptum est " Qui timet Do- : ruerit, similes ei eriiuus, - quiacjus lumine
minum,inagnuseritapudillumperoninia'." fulgebimus, cuiest houor et gloria in sscula
Non tamen solis claritatem habebit. Et qui s«culorum. Amen.
EXPLICIT EXPOSrriO CAWTICI DEBBOR^ FELICITER.
(I) Omiiin. l'ATli. X, 27.— (2) Sllnt. Ps.cxvill, 1.
OE VERECUNDI LIBELLIS
TESTIMONIUM
S. ISIDORI HISPALENSIS.
[dE VIRIS ILLLSTR. C. VII.]
>'erecundus, Africanus episcopus, studiis liberaliuiu litterarum discrtus , edidit car-

mine dacl)lico duos modicos brevesquc libcllos, quorum primum de Resurrectione el
Judicio scripsit, alterum vero de Pwnitenlia, in quo lamentabili carmine propria delicta
deplorat '.
(1) Vcplora/. Vidi porro liiijus Vcsrccnuuli ipsum Ovetciisis , postea apud Michaelem Ruyzium Aza-
liljcllum (tc ruiiilcnlia , licxaiiietris scriptum, eujus ^riura, aiuicum meum Kodolphi imperatoris secre-
,
hoc est initiuiu : tarium. Perkz. — Codcx de quo Perezius, hodiedum

Quis rait)i inu-stii dubit lacr^mosis imbribus ora?
asservalur in Inbliotheca sancta; ecclesia' Toletana^
et ejus lit mentio in cditione operum sancti Eugenii.
Is libcr golliicis litteris dcscriptus fuit, olim ccclesise Arevalus. S.lsid. Opp. t. vii, col. 143.
— ,, ,; ,
132
vi:nKCUNDi
OPERA RHYTHMICA.
I.
INCIPIT EXHORTATIO POENITENDl
CUM CONSOLVriONE MISh:*ICORDI K DKI '

AD ASIMA.M FUTURA JUDICIA FORMIDA.N TEM.
AHOtMKNTUM. — I. Qmira iiiani.i siiil lamiiila ilc rehus caclucis, — 11. Quii^ si miiuis bciie cesseriiit, rcdirc
monciit ad cor in truliiia pensaiuiuiii, III. Potius liificat pcccator, ratus omne |)ctcatum posse picnitcnlia
dcleri, — IV. Scd vere — V. Ac conlitciitis dclicta ct prohe emcndaiida proponentis.—
resipiscentis, ritc
VI. Itcrum de cflicacia sinccnu — VII. Kxcinplis
picnitcntia', Publicani, Cypriani .\uf!ustini, 1'auli , ,
Manasscs, Davidis, Petri con(irmata — \lll. Et iiuanli in ca pcrscvciarc, — IX. Quuiu Deus iicccatores
;
a'quc ac justos diligat. — Tum rccilanda suggcril

.\. proxime sequenlur. qu;i;
F.
Ciii lltictiias, aniiiia, mocforum qiiassala procellisy

Usque quo muUimoda cogitatione turharis
Mens confusa tadiis? itineris* devia carpens,
Tramites^ caliginis subducta luce percurris?
5 Non ablatas reculas muudi^ fasccsquc suspires
Nec casus honoris, sed ruinas anima! plora.
Non haec dcfunctoria doloas exitia carnis ^"
Sed perseveranlia tormenla formida.

tartari
Nec cerumnas carccris ambigas*' qua) fine carebunt
10 Sed juges7 averni raiserias prospoctans evita.
Quse hic quidem redimi ^ faciU compendio possunt,
Si mundi affectus in amorem Christi convertas
Et tete 9 non negbgas ab iniquitate privari,
Cuncta peccatoria corde divulsa propellas'°,
15 Qua? pcnitus respue", saltimque percussus abliorre,
Et sinceritate '* rudi vel sero nitescas.
Abjecit te mundus, percussit '^^ prosci-ipsit, derisit.
Ei codd. Duac. 240, Paris. S. Mart. 82, Monte- valo nihil tactum video ego et miror. (.>) Et ista —
cum eod. S. Slauri Fossat. penes
pess. 137, collatis non carnisB, D.' —
(6) Abigas C. Quas fine curebunt A.
Breulium; singulis assignata sigla sunt A, B, C, D. Quibus finc carebis B. —
(7) Sed lugens inferni A, su-
(\)El misericordia C. Nicol. Antonius suspicabatur pra lineam vcl Averni. — (8) Qux hic redimi C. —
ex misericordia. —
(2) Itinera A, D. Diceres incipienti (9) Et te nonC Et
xlerna n. n. ab xquitate B, D. —
Yerecundo prae oculis fuisse proamium ad Sibyllinos (10) Pcccatoria corda C. Propelles A. —(11) Kes ini-
versus quod Theophilus Antiochensis asservavit. (juas penitus C. Qux spcrnalus renue B, D. —
—
,
Galland. i, 335-336. (3) Tramilcm pcrcurhf, c. \\2)Sinceritnle erudilus vcl serenus eas B,D. Keni-
s. l A. — (4) jYon ablatas res, ccllidas mundi,faces- tcasC. forle melius ul sinceritate. (13) Percus-
: —
que suspires C. Yersum usque adeo iacomtum ab Are- sitque, proscripsit B. Percussilgue rescripsi C.
, , , , , —
OPERA RHYTHMICA. 133
II.
Quare non consideras quid a te Christus exquirit?

Non humana manu talia te perpeti putes ,
20 Sed haec pervenisse ' divino judicio crede.

Irritasti contra te Dominum offensa delicti
Qui arguens corripit, coercet, affligit,
te flagris
Flagelli impendio monet ut errata cognoscas '
Et agnita pcenitens corrigas, distringas^, emendes.
25 Hoc sentire dehes quod instans vcrhere pulsat ^*
Benivolus, ut malo segregata exsistas

Et perniciosa respuens innoxia qua^ras. ,
Yult contritionis nunc te ^ examinare camino ,
Quo conflata, sentinas vitiorum sordesque amittas ^.
30 Cur ergo perquaquam diffusa mente vagaris "

?
Ad callem examinis ^ sensus tui collige gressus
Discute cortuum cautius mens, interrogaO malum ; :
Quid hidihrium retinet, velgessit, exponat.

Quid sajvum, quid noxium concipit vel operit, pandat,
35 Et dum est hcentia, totum praedamnare festina.
III.
Ecce perpetrata cuncta coram ocuhs astant '"

Et secreto murmure mens universa proponit.
Quid admissa crimina, nisi lamenta requirunt?
Quid vult facti vulnus nisi malagmata fletus ? ,
40 NuUum scehis ahter, nisi poenitendo, piatur".

Immo puniendo ne sitjam uUra, deletur.
,
Ergo si ruisse '^; nequiter vivendo, disphcet,

Surge decenter, mehus agendo pracurre '^ ;
Judicem futurum, time '^ perdentem iniquos.

45 Nunc illum, post crimina '^, opere justitiae placa.
Atros ignes inferi '^, quod est mors secunda, pavesce '7.
Sed admissa poenitens puni peccata '* , etvives.

In hac vita lacrymis exstingue tartari flammas '9.
Et necando crimina, vires evacua mortis.
(1) Provenisse B, C. — (2) Movet itt errata agno- tuum D. — Interroga, mens, quid B,D. Aliquid
(9)
scas B. — (3) — Instanti verbere B,

Distingiias A. (4) deest in A, C. Legesis Mens interroget. — Con-
: (10)
C. Verb. plagx A-C. Pulsa B. Verbere pulsatiis C. A stantC. — (il) Ejcpiatur B, D vocem Arevalus in se-
turbantur. —
;
malo C. Segregatus A-C. — Te deest in A, B.

(5) quentem versum inde rejicit : tres alii
£xa'stuare i, D. — Quo conflatus A-C. Plaeuit

{&) Servisse nequiterB. Se ruisse D. —
(12) Percurre (13)
omnia feminino generead animam refeiri. Pristinas A, B. -- Times A, B. Timens C —
(14) Hutic (15) il-
vitiorum sordes amittas A, C. — Ergo pio quaque (7) lum post saxuli crimina C. — Ad odores ignis (16)
A. Diffusus C. Vacua curris B. Curras C. —
.\, inferi B, D. — (17) Pavesces C. Pavescis A. Ji,
(8) Ad cakem examinis C. Ad collem B, D. Sensum (18) Peccatum et k , D. —(19) Exlrema tartari A.
— — , ,
,34 VFnmXDT
io Mors illic non repetit '
quos hic viventes amittit.
Nam (|iii si- |)ecc;ilii (lirimit, jiisliti.i- jmiîil '

;
Et spiritus vilffi uhscqueiis. mandata cuslodit *;

Peccata rcpudiana, morti serviro contemsit.
Lltra non moritur*, noc mors dominahitur illi,
55 Ncquo cum tartanim " excipiet in mortc, sed cfclum.

Nullalcnus did)ilcs iii lioc, iicc iim(|uam difHdas :
Nam 8Jc protestanlia ' divina dicla decermmt.

Ad reaniim |)iofeclo Iraiisicnt ^ cimi (".liristo vicluri,
(Jui iiiala per[)Clrata pieuituisse prohantiir

^.
co Nulla lc res diihiiim '° de niisericordia rcddat.

Nani parcerc Deiis promtus est clementcr indin;nis
Atquc jKeniteiitihiis veiiiam lihenter donare.
IV.
Tantum si pceniteas ", ne jani pcenitenda commillas,

Et oh hoc irrisor atque suhsamiator vocalus ",
''
6.-. Vertas poeniteiitiam in puuitione pericli.
Labor sine fructu est, et spes vanissima valde^,

Sic jieccata plangere, ul non desiuatur peccare.
Quod si quis '> inslructa destruat , directa dcformel,
Et quod lavat hodie, poUuat et sordidet item '^,
70 Sic cnim non lotusliahetur, sedsemper immundus.
Non capit ' hujusmodi veniam, sed provocat iram ;
Quoniam criminum gcsla.

iion diluit, sed dilalat
Tu denique caulius talium exempla declina '7 ;
Et peccasse '^ poenitct, jam peccare desisto.

75 Dissipa praeleritas lacrymarum opere culpas ,
Data eleemosyna '9, si habes, redime probra.

Et sequi vanissima rcspue, contf>mne, recusa ^°.
Sit jam abdicabile, sil abominahile *' semper
Peccatum, quod coelo distrahit, inferno deponit^\
80 Mehus sit regni gloriam nitore capere ^^
Quam regni jacturam sordium horrore praeferre "^.
(I) Mors nonUlic nan repetif A. — {1)Jus/itix vin- B,0. —(12) Vocaliir.X.— (!.•!) In punilionem B,C.—
cit B, D. —(3) Mandata qiii custoclit ib. — ilortis
(4) (14) Quasi quis i. reformcf B, C. (I j) Si quncl C. —
opern contcmnit ib. Confendit C. — (5)Vltra jom Sordlflet cras B, C. —
(16) !\'eccnpit B, (17) De- C—
von .K.llle jam ultra B, D. W; deest in A.— (G) Tnr- clinnns A, C—
(18) Ef jnm peccusse Seil peccassc C
tarus c.TC. in mnrlem Dubifes recipi el in /locib.
B, D. B, D. Peccasse pcenitere, cl jnm C. (19) Dn elcemo- —
— ProtestanflnC,\).-
(7) Transierunt
(8) (9; Qui C— synam C. —
(20) Conlenmere, cnrn (21) Sit jam C—
pctnituisse m. p. p. A, C. Qiii perpetrafn mala B. abominabile A. — (22) Inferno (li.^ponit B. Tn in/er-
(10) Dubiam B. — (11) Sic pcenitens A. sic pienilens nwm C. — (23) Carperr C. — (24) Per/^rre C
; , ,, , ,
OPERA RHYTHMTCA. i:}')
Conversus ad Dominum post tenebras arripe Unnen ',

Amplectensque vitam, mortalia facta relinque.
Confitere ' illi compungere, plangito, roga;
,
8.-. Dic :Peccavi nimium!

<i —
Parco, miserere, » proclama.
Curva cordis genua, prostratus corpore terrae ^,
Obsecrans assidue '^, perfusis lacrymis ora.
Lenias ut humilis quem exacerbasti ^ superbus ;
Nam Dei clementiam humiles ct flentes acquirunt.

.!)o Non ridentes impotrant ^, neque contumaces exorant.
Certo te pa?niteant ', perpere qufccumque gessisti,
Ut odiens horroas quidquid indeconter amabas
Quod pudore congruo rubor^ verecundus aspernit.
Rite^ demum voniam lacrymarum prece roquiras.
!)5 His namquc fomentis anima^ peccala modontur '",
Et omnia vulnera priscam sanitatem receptant.
Sic namque divinum sedabis cito " furorem ;
Sic profecto capies quidquid lacrymando deposcis

, ;
Sic denique poleris evadere quidquid exoptas

100 Quidquid cKaudit, obhgat, offlcit, affligit, obumbrat,
El ad Dei gratiam hoc modo rodire gaudebis.
VI.
Quamvis sis poccator inqjius, malignus, iniquus,

Criminis omnigeni contagio " dudum pollutus,
Pete Doo ^^ veniam, hffisiians nequaquam in (ide ,
105 Qui omni peccamine cunctos poenitontes expurgat '4.
Omne domit '^ facinus vera pcenitudo dehcti

Nec est crimen ullum quod nequaquam lacrymae tergant.
Quamvis de justitia terreat judicii dies '*',
Nunc raisericonbam '7 certa poenitudo potitur.
110 Nullum '^ debnquentem Deus de prfeterito damnat
Si bonus ex malo fuerit extremo roportus
Lt dicitur impio '9, si impietates relinquens
Opera justitiae '" faciat extremo conversus ,
Impietas iUius omnis obUta dematur",
(1) f.itcem firrijie C, D. — IIU confilero A, B.—

(2) (11) Serfasci/oB, C. ^
— (12) Omni genere conlagioque

(3) Corpnro /erriim B. In terraiiiC,D. —
(4) Obsecra C — (13) Pe/ea /)co C— (14) l'urgat\i. — {ib) Omne
assulite prnfitsis C. — (5) E.raspernsfi B. —
(G) i\on dimitlil B, C. Vere pa-nitendo \. Cerla pccni/endo A.
iwn impelrnn/ A.
rideiites, —
(7) Certo pieiii/ean/ A. {\&)— .hidicii diem A. B, C.—{n) Misericordia B, C
Perpere lcgenduin ciim crasi perjire. Pcrpcrnm C — (18) Aullum (U-cst inC — (19)
rmpio. Respicit
mimis benc— (8) Biilinr dcest in B. Aspcrnc/is A, B. Ezech. III, XVIII , XXXIII. — (2o) Operatus jus/i/iam
Aspernens D. — (9) Rifc Deum B.— (10) Medelur C— A. — (21) Demitur A, C.
, —
136 VERECUNDl
iis Mortiquo sublatus jcterna per saecula vivat.
VII.
Sic (lcniquc Paulii.s MoWs cx infido factus,

Cuncta carct criniinu '
qua; inipie gesscrat olini.
Sic ex publicano fit cvangclista ''
Mallhajus.
Sicque Cyprianus ^, ex inago sacerdoa et martyr.
150 Sic ct Aufiu.stimis, anlcntior carnis amator,
Fit cx nianichico niundi piuhatus niagistcr.
Sic* Ninivita; impia, obsccna, nefanda dcflcntes
Fhigitia, vitani [oniiics '*] j)a!nitcndo merentur.
Manasscs*^ qiii idohs lcinphiin rcplevcrat i)ci,
t25 Et de ca'io j)ridcni dalani profanavcrat lcgem ,
Post, amisso rcgno, captivus et ferreis muUis7

Vinciihs hgatiis, Dciini jxiMiitcntia ® placans ,
Ilcgno rcstituitur '>, ncxihus ciilpisqiic sohitus.

Sic David stupri culpam homicidiiquc redemit.
130 Et Achab '" simihtcr ca.'htus pendcntem evasit
h'am, de quo cominus dixcrat ulciscere Deus ".
Pctrus fide hipsus rursus pfcnilcndo resurgit.
Sic et Evangchi meretrix ac pubhcanus
Parvis fusis Kicrymis , muUo se piaciilo mundant.
i3i Et plurimi '^ porro, quos dein Scriplura; declarant
Post crimina ccehtas '^ factos poenitudine viros.
VIII.
Sic e contra polo lahcntes "* tartara cadunt,

Qui bona priora niahiin appetendo rehnquunt.
Et dicitur justo '^ Si ab ajquitate digressus, iniquus
:
140 Exstiterit justus justitia ejus obhta '^,

,
Omnis depereat et ipse morte damnetur.

Sic et Judas '7 ohm, subito mahgnus effectus,
Omne bonum perdidit, quod dudum beate peregit.
(1) Cmctis c. criminibtis C. Accusalivus praeplacct mo V mirum in modum

Arevalo respondet , ad diem
Africanis. — Vciut evangelista B, C.
(2) (3) Sinius — 26 sept. Isidoriana, lxxxi, 23. (4) Sic et A, B, C.
c. —
Cyprian. C. Cypria». et maijo A, B. Aievalus solertis- Obscccna, impia B, D. —
(5) Omnes. Decrat syllaba
simedetexit lepidumBrculiana^mendumcditionis, in unaaut altera.— (6) Manasses. Consule Verecundum
qua leîtur Sicque Suriiis Cypriauus. Missa enim
: in Orat. Manasse. —
(7) Ferreis vinculis mtiltis C.
Hernandezii conjectura 5/c(/He .Sj/;v« ; «Sed cgo,aitap- (8) Dominum pa^nitentia C. — (9) Regno restitutus
tissirae, censeo legcndumiici/Hc Cypriaiius ex mayo^ cs/ A,B, C. Mutavi, ob rhythmum.— (10) £t .ifiabA,
rejecto nomine Surius ad marginem ubi ha'c nota
, B. .lcAnrC— (11) tVcisci se DeusM. Ulcisci Deus C—
uunc legitur de eo tomo V de Sanetis , die 20 ."iep-
: (12) Et pturimi atii C. Qiios olim B,C.— (l3)C(i'/iîMA.
tembris sine nomine auctoris qui de Cypriano agit
,
— (li) Polum liabenlesC Tartaro cadnntB. (15) l't —
eo tomo y. Breulius igitur ad niarginem scripsit : dieilur justo B. Ab
iniquitate egressus C. Iniquis A.
Suriiis de eo, elc, el cx niarginc litterarum compo- — (16) Omnisjus/ilia ejus depereat C. Suum in locum
sitor nomeu imprudenter in textnm intrusit."
Suriiis omnis aliunde adduxiex cdito.Merito Arevalus quere-
Reapse Surius in suo de probatis SS. Jiistoriis to- baturaliquiddeesse.— (l7)S»CK?/Krf(7«B,D.Sic/HrfaiC.
, , — ,, , , , —
OPERA RHYTHMTCA. 137
Sic et Salomoni imputatur ex bono ' nihil

145 Quod antea gessit, sed extremo malo damnatur.
^
Ex qua voluntate quispiam postremo ^ vel aclu

Fuerit inventus, in hac judicandus et erit^.
Sicut de hoc ipso Dominus loquutus est, dicens :
In quo te invenero, in hoc te judicabo.
IX.
IJO Ut si credis amphus hos ipsos dihgit Deus

Qui post pravitates esse rectiores ^ student
Ac sic sese ^ post vitia virtutibus magnis exercent
Quam qui mala gravia numquam perpetrasse noscuntur
Et bona praecipua 7 torpentes agere pigent :
155 Sicut quispiam dominus ^ illum magis servum

Amplectit 9, qui post damna, potiora Uicra reportat,
Quam nihil '° qui perdidit et nihil augmenti fecit :
Sicut imperator magis ilUim miUtem amat '

'
Qui post fugam remcans, hostem persequendo prosternit,

160 Quam qui numquam fugit, et nihil umquam fortiter fecit :
Sic et agricola '* illam terram ampUus amat,

Quae uberes iUi postspinas afferet fructus '-*,
Quam illam qua? tribulos vel spinas numquam nutrivit,

Et fertilem messem numquam aUquando perduxit '*.
1C5 Non despex'es veniam, sed potius spera saUitem.

Si facturus optima, pessima damnare decernis ,
Corrige deUctum muta mores renova vitam , ,
Et muUa te plecti dolebis postea poena.

Non erit in crimine quem poenitet ante fuisse. ,
170 IVec dicetur impius qui fuerit '^ denuo pius.
X.
Sequentia '*
vero carmina constructa lamentis
Suspirando lectita, nonnumquam plorando decanta.
Nam potens est ' Dominus transferre in gaudio luctum,
Et adversa omnia in prosperitate '^ mutare :
175 Quem Beternis laudibus glorificant incolae coeU '9 ,
Et summis honoribus cuUores efferunt mundi.

Amen.
(1) —
Sieutet Salornoni B, D. qund (2) .-iH^ffl! forte amntC. —
(\'i)Afferet frugesD. Affert fruges B, C.
melius. Male — Postrcmo qiiispinm
damnalur B. (3) Sednffcrcl omuino sapit Verecundi indolem et Afri-
C. — Judicandtis
(4) C— Reclores A.— Ac
eril (5) (6) canorum. —
(14) Produrit C. {li)Quia fuerit D. —
seseA, D. — Prxclpue C. —
(7) Quispiam l)eo mi- (8) (16) Sequentia. Quo quidem indicio feliciter prfeful-
nus A. — Amplectilur
(9) — Qunm qui C. (10) niliil elegiamVerecundiesse.mirumin
genle, et sequentem
C. Quam qui nihilum p. nihilum forliler
ct A, fccil modumeonlirmatur. {il) Anmpotest D.t.i. gaudium
cui versus sequentes desunt. —
tres Sic impera- C. - In prosperitntcm B, C.— (19) In cmlo cceli
tor C — (12) .Sictit ngricolaH. Sicagricola

(11)
i. t. phis
(18)
C. Miror et Arevalomendum hocimmane probalum.
— , , ,
1.18 VF.nKCJM)!
U.
DE SATISFACTIONE IMOITENTI.K.
Ahuuuknhm. - Eailem llehiliter rrpetita dolori pluceiit : |)aiieiK i«itur licel eohiliere piolixas tjulaiitis pfc-
eatoris i|iiiTela.s. I. Vull ciiiiil vilaiii llctihiis tutaiii (li-\()\cri; II. niiaiiiln i|iii(lcm |Mi'iiilcii(li Ocus
illi ilat iiiducias. — III. Scil (iiui' par crit pcccalls pu?iiilcntiaY IV. I iiuiii Mipi icst ,piiiiii cssc Dcum.
-- V. " .Miseni ila, (jiia' tu dccct , Dcus, iiilscricordiaiii VI ! .. — • l)a ictiro iiicdclam ! >• — VII. " tjul Joli
aiidisti dira dcpreeaiiteiii. » — VIII. .\e iiuit deniuiu ira taiiti juiliciii arûat, — IX. Quaiidu iiiuiidus erit
sibi rugus «l cadaver, — X. Atquecocam lieu tuWi liuiuo rvu».
I.
'
Qiiis iiiihi HKTesta (labit lacrymosis imhrihns ora
Flenilo cnienfare, et jufiiter liiguhre fluentnm
C.ontritis siirfVrrc trenis, ocnlisfjiio madentibus fora'],
Pcctore comptincto, riigata ironte, rigarc?
j Sint epulum optanti -*
mihi desiderabile planctus
Palpebrisqiic cadat diilcis manantibiis haiistiis.
Totmn liictilicis pergam miseractihus JBviini;
Pcrdita sic lorsan compcnsem tempora vita".
utinam rivos meruissem flere cruoris ,
10 Altcrnisque tabens ' vicibiis stillaret ocellus

Talibus ul possem lacryniis solamcn babere !
Fervidus obriguit tepidis affectibus ardor,

\ erbaque ^ compimcto nequeo formare mrerore.
Deformem tencbris gravioribus arguo mentem .
1.) Tristius affliclo gemitu suspiria fundo

Horrificas tremulo conteraplans corde gehennas.
II.
Cur, anima infelix, sontes te evolvere curas

Anxius instigat dolor? Insanabile vulnus
Fletibus assiduis, luctu comilante, solare'',
•)o Submis[sis]que Dei precibus deflecte ' furorem.
Funde pio coram Domino tua viscera fletu.
Ex eod. codice Duaceno, proxime ante piirceden- V. 102, Inheaciiitl , meliore musa , nisi forte african:i
tia. Isidoro tituliis eral de Paiulciiliii, i» i|iio libcUo novcrit adjcclivum illud Inhcs, ut Ac/;c.v , ctc. .\iit
ait Verecundura lamcntabili carmine propiia dclicta polior lcctio sit litmoix, e qua non uno lap.su fortc
deploiasse. Longe aliud est Dracontii carmen inscri- (lci i\ariint lahciix, Inhcs. — (h) .\cc mea compuncln
plum Satisfnctio nd (jitnloritim.
: valcn codcx ahsonus sensu perincommode suspeii-
,
(1) Orti. Vides vctustius esse quam dicere solent , so. —

(fi) Solari cod. Scd placuit qua"stionem supe-
rhythmi leoniiii artificiura. — (5) Orn. llicsit ob rius abrumpere, disjicerc paulisper vcrsus, ut inter-
similia scriptor, omisitque vocem rcpetitam, nianco cisis itEpiKonaei; querulosa vox sit sincerior, quR> non
versu. Sed d[ji.oioTs),s'jTa araant rhythniica' camena'. se longo involvere cireuitu verhorum solet. —
(3) Optati coi. — (4) Allenin.ique Itihe.i cod. Infra (7) Summisque Del precihis deflectere cod.
; , , , , , —
OPERA RHYTHMICA. I.ID
Utere,dum patiens lugendi tempora confert '
Obducloque nefas gemitu vulgare ^ dolendum.

Sed si paulisper virtus rediviva precandi
55 Sumitur, inclusus mentera dolor uratanhelam.
Non te siugultus convulsaque raembra fatigent
j\ec pupilla suas humoris temperet undas
Sed greuiiura deflens guttis irroret obortis ^,
Deflexoque genu contractus verticem ^ poples

;io Conterat, et genibus connectant bracliia frontem.
Quid juvat a lacrymis vacuum te perdere tempus?
Stratus liumi, vahdo gemilu praecordiarumpe,
Immodicoque nisu suspiria dura trahantur.
Sit tiiii detritus prostrato corpore vultus ,
35 Nec ccehim pubhcani exempla sequutus.

aspicias,
Forsan plangentis cernit pius ille dolorem,
Et dal)it uUa tuis solatia iletibus umquam.
Ilf.
Quid loquar? Aut ubi sum? Quibus obaecrantia hnguis

Verba queam supplex flagnintis fundere Yoti^?
"^ Conscia tu sola es, quah quantoque reatu,
Mens, oppressa jaces, stimuHs confecta moeroris,
Quae prochve caput peccati pnndere pressas^,
Ut nequeani relevare oculos. Te judice, poenis
Torqueor immodicis, nec mc sinis ulla quietis
45 Tempora perfrui 7^ vacuumque resumere sonimmi
Dum rae verberibus frequens* male conscia punis.
Vse plangendo mihi lacrymarum fonte diurno !
Arida cui nequeunt diffundere fluraina fletus

Optantique ^ mihi lugubrius ora fluentis
'"
50 Fingere substratus pereuntiura more ploratus,
Nec datur unda ocuhs anirafe restinguere flammas.
Iritur ignitis facibus mihi pectus adustum ,
Confixusque preraor peccati vepribus. Amens

Quo fugiara? quibus infelix abscondar in antris ,
55 Quum arbiter in nostro venerit raanifestior orbe ?

Muhiphcata raeis capitis delicta capihis
Crescunt, et superest nuraerus raaris auctus arenis ,
Oceani magni cumulo" superavere lluctus.
(1) Tempore ib. —

(2) Viihjnndi sensus requirit, lemnis hujusmodi verborum syntaxis. — (8) Frggiiciis,
scd rhjihmus audacior. —
(3) Abortis cod. — ita euimvero uotandum. Cf. Carm. apol. v. 757, etc.
(4) Vertice cod. — (5) lo/o cod. — (fi) Prcsxn ih. — (9) Optatiqiie cod. Is et sequens versus raale luxantur.
(7) Perfnii. Tam Verecundo quam Commodiano so- — (10) Subtractu cod. —
(ii) Magis ctimuhn ib.
, ,,, ; ; ,
140 VERECUIVDI
IV.
Ecce breves anni \ita3 poroiintis aluhunl

60 Inf^retliorque\iam nuniquaiii reditinus pcr illam.
Spiritus in vacuas meus attenuabitur auras,
Nee niihi jain supcrest ,
pi\Tler feralf sepiileruni.
Iloe inihi phtiiêntlo Huperest solaniiiiis iiiiiiin ,
Quod pius es clemensque, Deus, ncc dcspicis uniquam

oi Qui tibi contrito diffiindiint |)eclore flelus.
Inde ego continuis plunfêns uluhilibus, oro,
llt tibi complaceat nostros abolere niocrores
Excipiat ', erroris pictatis dextera culpas,
Ut me polhiliiin maeuloso crimine mundet,
70 Nevc mulum in noslro mortali corpore rcgnet
Lex incentivos temperet aestus '.
virtutis
lU nostra in nullo recidant corpuscula morbo,
Prospicis! \n malo petulaiitis carcere carnis
Mens oppressa jacet , membrorum molc gravata.
75 Pro mejam misero, Domine, propitius esto,
Cui pupilla mei delieta fatcntur ocelli.
Te cupit internis deflens affectibus ardor

Flagrantisque ^ animi sccreta silentia cernunt.
Da misero acthereum flammac coelestis amorem

80 Ossibus implicitum. Tua me, tua seniper inurant
Vota, tuoque mea3 conflagrent igne niedullae.
Sentiat intcrior vividoshomo cordis amores ,
Inflammerque pio cara; dulcedinis ffistu.

Auribus acclinis, miserans, assiste precanti.
85 Evolet ante tuos inopis vox fervida vultus ,
Effusasque preces aditis penetralibus audi

Suppetat admissis miseratio multa diurnis.
Te decet ' oppresso clementer ferto medelam.
!
At nae, si nostros vuUu prospexeris actus ,
90 Nullo poena mei meriti* concluditur x\o.

Yerte piam, quseso, faciem, mea vuhiera tergens
Ut tua non pereant gravibus figmenta ruinis.
Neve tuis faciant famuHs opprobria gentes
Pro quibus , Omnipotens ^ mortem tulit, unica Proles.
(1) Excipiet cod. —(2) Acfiis ib. —(3) Ftagrantes legere et ligare : Omnipotcns unica Proles. « Om-
ib. — (4) Tadel ib. — (6) Nulta pccna mei merito ib. nipotens sermo tuus de coelo... prosilivit, etc. »
— (6) Omnipotens. Commata delebit , cui pra;placet Sap. xviii, 15.
! , ! ,. , ,
OPERA KHYTHMiCA. 141
VI.
95 In quacumque die tribulor ', divina potestas

Supplicis adventu mentem confirmet aperto
Ne tua me, quseso, facies post terga i-epellat,
Destituatque infaustuni virtutis dextera sacrae.
Corporeis cito mentem infirmitatibus aegram
100 Eripe, mortalique sitam medicare grabato *.
JEger opem posco, lacrymis miserere precantis.

Cerne lamentantis corde humiliato moerorem.
Si miser et moestus, luctu planctuque dolendus,
Tristia deformet macies palloribus ora
103 Criminibusque meis faciem reverentia texit.
Extensis ccelo manibus tua limina pulso ,
Supplicibusque pias sermonibus imprecor aures.

Abdita qui, nullo te clam cernente, tueris,
Cujus in occultum nibil est aspectibus umquam.
110 Omnis inolitus mihi sit veniabilis error.
Eripe corda meluentia daemonis artes.
feri
Bellantum insidias, manifesto lumine ,[monstra;

NuIIa gradus aniimc tendicula fusa coarctent,
Quae mihi defossis venantes specubus aptent
115 Ut non opposita tentandi mole malignus
Dejiciat; nullis inopem adjutoribus ultum,
Cerne, precor, mitis, manibusque attolle jacentem.
Extenuata meis geraitu cutis ossibus ha;sit
Arida luctifico frixerunt ossa dolore ^
,
120 Et tremor arenti contraxit viscera nervo,

Languit inclusis siccato lingua palato ,
Faucibus et fletu vox interclusa recessit.
VII.
Sseva dies pereat * , ea quae me protulit orbi

Materna effusum muliebris viscera ventris^,
125 Contenebrata suo societur noctibus ortu
Lumine subtracto , radios abscondat anhelos ^,
rt matutina3 jungatur vespera luci

Turbidus imphcilis tenebretur nubibus aer,
Condensusque diem pluat imber flammens illum !
130 Mensibus ablatum pereat sine nomine tempus !
(1) Tribiilor. Ps. ci, 3. Alia id genus excitare siii- 1 (3) Liictiftca... dnlores coi.—W Pereat in qua ih. —
gulis versibus, quis jubelnt? Mox f?pj<(7«f< cod. — {:,) Materno effusus muliebrivisceraventri\h.\cv(.oT
(2)Mortali qsitum medicare gravatis cod. Quidam uecorreclioprobetur.Quis veroprobabitdici: wff^cnio
suggerebat: moriali quxstu viedicare gravalam. — 1 viscere? sensu tamen non excidente.— (6) /iM/ie^w ib.
, ; ! ;;
n2 VlilllXt.NDI
NulliH fafloriim tilulis niciiunelur iii a\iiiii!
Ueleut uiuiales ultli>iu luiipi iliuiiiim !
C.iir al)orli\o iioii siiui (lfjii'cs.sus iii oilii?

I'riiu'i|)iiiiu iiiMiiuiui' iiiiiiiii ilolor uiiiis lialiiTit ,
i3j .\ut iiiilii jai» nalo ciir uoii [piiiuus] ailemtus

Spiriliis, ('xtrtMiiosqu»' lialitus aiigustia sejisil?
U utiiiaiu prima uasctinli sorte pcrissem

Et luortis vita-quc siuiul jiar "xitus essct!
(Juid uiiaero lucis j)ost jiartuiri proluil iisus?

140 Fcli\ (pii mcniit iiiiui(|iiain iniscraliilis ;cvi
Carjicic curriciiiuin . iicc l.cdia fcrrc doloruiii
Mll.
Ecce venit Dominus in sanclis millibus, iram,

.ludicium miuilans coiitra oinncs lerre sujicrbos.
.\rgiict ilialo luundi lcrrorc jjolenles ,
lii Perpeluuque rcis culifiiue suscilat ignes ,
llorrida tcrrifud rcscrans crjiastula claustri,

In (jiiil)us ;cteriii cuusumunt visccra vermes.
Illic llctus erit, slridor.jue in dentibus ingens,
TeiTor et egestas, metus, iudigualio, plagaj,
i.Hi T;cdia, torineutiini, nioTor, cl 1'orraido dolorum
Inuumerisqiic aiiinuc j)crcuut cruciatibus acta3.
-
Ne tua me, precor, impietalibus ai-guat ' ii-a,
Quuni fcmjicstivus Dominum jjra.tcesseril iguis ^
TcllurcnKjuc siinul tcucbrosus cousuuiit ai'dor,

lii Altaque silvaruiu rutilantc cacuuiina vento
Jntereunt , tolum teaebranl incendia mundum.
Oceani pereimt, siccaiilc vaj)oribus a?stu ,
Littora, gurgitibusquc augetur llamma profundis.

Tunc elementa facis praebebunt aequora vivis :
iiio Sulpbureos rapidis agitare vaporibus omnes

Fervidus impulsu valido nou dcsiuit aer^ ;
/Equora, terra, jiolus fiunl simul omnia forna\.

Tabescunt montes, immensisque ardua prunis '•
Fax juga comburit, pecudes, bominesque, volucrcs ,
i6i Et quajcumque simul labeulia sa;cula gestaut.

Flammea convohit subilo vertigo polorum
(,i)l'rgeal. Vntna mauu. —
Ignis.Xides utrumque
(2) Acr ipse luuodi qui placcbat [^prxeral?] aatc crematur.
afiicaiium, huuc Comnjodianum nostrimi
videlicet et
Et Sihyllina, il, 198
I, p. 48j eadem choida eodemquc rhyllimo
:
(supra t.
cccinisse. Sed ecce novum Commodianl fiagmenlum Kat Tote iioTapio; t£ |iiYa; ~'Jp6; at6o^£voto
infra accedet, cjusdem aigumenti. — (3) .Voh Ue/k-il "Piuoet dtTt'
5rj
oOpavo^sv, y.ai ravTa xonov SanâEt , xta.

aer, forte. 8ed cf. Cuuuuodiaaum iu Apoluyct. mriu.
V. lOli : — (4) Immensasjue cod.
, , , !!
OPEKA KIIVTIIMICA. l\?,
ToiTidus, increpitans calidis carbonibus ardor

C.oncremat incensas disteutis sedibus urhes ,
Reoalesque domos sublimibus alta metallis

;
170 Cuhnina conllantur ; riijidos cinis urit acervos.

Fulgora fulgoribus crebro miscentjjr amictu,
Innnauesque caduut ilagrauti vertice rupes '^
,
Lampadibus cccli facies rubicunda coruscat,

Omniaque ignito candescunt aera flatu.
175 Dura rcsolutis liquescit mobilis Etua .
;
QucB propriis tanto ^ non cessit tempore tlainmis,

Adventaute novo primis fragoribus aestu,
Solvitur, et cerae simiiis madefacta bquescil.
Omnia tunc unum faciunt clementa caminum.
i«o Mundus erit rogus ipse sibi , muudusque cadaver.
Sed quamvis valida et torrentia viscera flammse
Semper terrores popubs rainitentur acerbos
iVou tameu a }iravis dcsistimus actibus umquaui.
Sicut ab Eoo prorumpit climate fulgor ,
i8j Occiduosqup ictu facili pertransit ad axcs :
Sic erit adveutus Domiui venientis in orbeui.

luibribus interea sodomenis compluit ^ aer,
Atque gomori"baeo profundent nubila fumo.
IX.
Ecce ego compositus ^ sublimi culmine sedes ,
i'.io Sensibus intueor me haud cousistere longe

Dura catenatis portantem vincla sub uucis.
Auxius interea scelerum captante realu
,
Pertrahor, exanimisque premor mea scelera euris ''
Regia terrihiles circumstant septa ministri ,
lui Ocius exhibitis decernere jussa parati.

Cei'nere supplicium est tantas talesque catervas.
Cogmtor7 Antiquus ^ certa majestate dierum
Sedet, ab iinmeritis dirimens exaniine justos.
Mox ibi fletus erit , stridorque iu dentibus ingens.
Juo Heu! tenebrae quales quantisque incursibus urgent
Tres mihi panduntur diverso ex ordine libri :
Cunctum opus eloquiumque meum curaeque vagautes ,
Ante oculos veniunt, ipso me teste probanda.

Arguor occultis proprio me dante reatu :
205 Facta gravaut cura^que bomines et verba caducos.
(1) Fulgora. Retinui dictionem ter assiiTue repeti- iiimis quis prcinor iiiea scelere cnris. (7) Cognitor, —
lam, V. 184.— (2) Cadeiit fraijranti cod.— (3) Pro-
cf. judex in cod. Theodos. ix, 27, 5. Sed et Pruden-
prii tnnto cod. —(4) CompUmt cod. —
(5) Composi- tius Te cojHi^re, dignus ire in carcerem. Ilepi <it£9.
:
tas ib.— (6) Curaiis, an melius? lego in codice exa- : X, 205. —

(8) Aiitiquis cod. Respicit Dan. vii, 22.
,
144 Al) VKKKCUNDUM A1»1'END1X 1.
CUISIAS.
LlbKK I.
AnuiMKMUM. yuos Vcrecundi cssc Arcvalus conjicicbat alii vcro fortaKse vix ba'ciili XV cssc conccdciit,
' ,
aliilonne vctustiores, liuc accciicre juasi tics liliros illo» Crisiudus, ccrlo non infclici iniiicrva cusos, iiiler-
dum cliam elcgantioie vena iiuam solciit , si i:ori|)|)uiu cxcipias, plcriinic Afrirani. Is, (iualiscuni(|iic de-
muiu sit, —
1. Morc vetcruiii |)()ctaruni cxorsus,
—
II. Ilclla prlimim (licit ((ua', cxcita ab inferis Alccto,
—
,
exerccbuulur ;
—
III Deindc l'"amcin, liypcrhorcis planis advcclam, furiali icstu jicr tcnas giassantcin ,
IV. Nem|)C (|ualem iii aclis ictro sa'culis pati iioii accidcrit V. Tuuc pcstcm a Tisi|)lione inissam, (|un!
;
•
una cum faiuc ct licllo orbcm dcpopiilabitur. —

VI-VII. 1'osticmo sifîia judicii piicambula sic dcscribit,
ut iu boc toto libro auctor Sibyliini vatis vcrsus quosdam videatur pru; oculis liabuissc c libro Carmiii.
11, l&j, 15C.
Incipil liber primus Crisiados , de si(jnis prcecedenlibus Judicium.
Huc age, Calliope, ca'tu coniitala sororum,

Iluc propera, pleclruniqne tene cilliaFanif|ue sonantein.
Nunc opus iiiyciiio, nunc suininis viiilius iisus,
Altius cstque tulia llanduni, graviusquc tonandum;
& Non dulces elegos, non grata poemata canto.
Grande opus aggredior, divino niotus ab ocstro,
Quod vatum mentes agit;it cogitque calcntes
Edere sa'pc sonos, atipK^ ;ilt;i silintia riimpit.
Judicium horrcndiim rctcro linciiKiuc luturum,
lu Quod genus humanum , quod terra frelumque tremiscenl 2,
Ante hoc signa tamcii qua; sit missurus ab alto

Omnipotens referam, mirandaquc carmina pandam.
II.
Principio vcnicnt, venicnt sffivissima bella;

Fluminaque excurrcnt, spumantia sanguine multo.
15 Inter se reges mundi dominique potentes
Miscebunt iras, et prwlia dura ciebunl:
NuUaque causa dabit vel bclluin justa movebit.
Ast cx infcrnis ascendens scdibus iniis,
Perque urbes populosque ruct spargetquc venenum
20 Alecto, et virides spumas diffundct echidne.
Hinc ad bella viros animosque accendct inertes
Irarum taiitum atque odioruni mcntibus addet.
Ex codice Vaticano Urbinate sub num. 352, sa'c. xv, — (2) Tremiscunt. Equidem apud Afros vcrba id ge-
p. 172, dc quo vide Pioleg. nus frcquentantur. Cominod. Carm. apol. v. 873,
(I) Arevalus. In proleg. ad Dracont. n. 73, p. 54. 891, 8.-)S, 83C, etc. Verccuml. E.iliortal. v. 10, /iC, etc.
Quid cgo demum libentius opinarer, alias dixi, sed .Scd ab africaiiis nostris quot alia tolo ciclo dislanl!
plane opinantis more. Tu vero sede aibiter et lege. Qu;e forte lcctoribus erunt pi;vccdcnlium solalia.
;, . ,!
CRISIADOS LW. I. 145

miscruiu nimium et nimium lacrymabile tenipus
Tunc, foribus fractis, Furor horridus, ore cruento,
23 Per terras fremet; usque vagus pastusque cruore,
Sanguineos ructus exesosque evomet artus.
In cives cives surgent; civiiia rursus
Bella movebuntur, graviora prioribus illis
Qua; socer atque gener gesserunt ominc diro.
30 Regia tecta ruct victor, castella, domosque ,
Ac tandem sanguine plenus abibit.

spoliis et
Multa vinun stragcs, et passim corpora casa,
Horrendum visu monstrum per strata jacebunt.
!
Non aderit cseso mcestas qui rcddet amico

35 Exsequias, et lecta manu tegat ossa sepulcro.
Atque alios volucris rostro laniabit adunco
Hei milii quam crudo componet membra sepulcro
! 1
Et multi rapido demersi flimiine, pascent

Immanes pisces, et guttura longa replebunt.
40 Crudelis tantum non hausit Sylla cruoris,
Non Marius, quantiuu fundetur teinpus in illud.
Impius irrumpens armato pectore miles
Infantes gladio divellet ab ubere matrum :
Turba nocens ct qui jam nil meruere, peribunt.

45 Hic castos thalamos violabit virginis, alter
Captivamque trahet, diniissa matre puellam. ,
Et miser» matres, tundentes pectora pugnis,

Exactae sa?vis furiis acrique dolore,
Clamorem super astra fercnt, divosque vocabunt
50 Crudeles, totumque implebunt iethera planctu.
IUa suum natum, crudeli vulnere c»sum,
Deplorans, solvi crescenlis fata queretur;
Dumque fovet gremio defunctum, semina luctus
Nutriel a^terni, gemitus nimiique doloris.
55 Altera, qua' dotem egregiam et sponsalia dona
Conjugio nalffi dederat jamjamque pararat
Milite corrcptam diro tractamquc catenis
Inquiret, laniata genas, laniata capillos;
Et, Cereris ritu per compita curva recursans',
co Clamabit natam , non dantem verba vicissim.
Adde quod est gravius fraternas surgere cernes
,
Hinc atque hinc acies gladiosque movere minaces

Quales Thebani fratres movere cruenti.
In medium exsilient matres, et pectora nuda
65 Ostendent, nec jam poterunt revocare furentes.
Nil poterunt multi gemitus lacrym^que profusaj
Uxorum et matrum, non planctus et ipse sororum.
Sed miseri inter se, districto cominus ense,
Cerlantes, proprio violabunt sanguine dextras.
70 Inde alii horrendasque dapes caniamque Thyestaj
Apponent quales sol torvo lumine vidil.
:
Filius impatiens tam longam ferre senectam
(1) f"™ '''«'«««scodex, quemex fideRomanimei [

quod pric manibus est. Interim liic rt'Coli Eleusiua
scriptoris notaque diligeatia excitabo juxta exemplar | sacra notare non vacat.
IV. i„
; , ! , , ,
Ii(i AH M.HKCli.NDlJM AI'1'l.MX I.
I'iitris III exitiuiM veniet crudclis , et illi
Miscebit viius, vel fjiithua falie seciibit

7& Lit |>os!>it s(;c|itriiiii pro libcilutc tciicre.
Sicva ob adulti riiiiii conjiix , de niorte niuriti
(!oiisultu!is, suiicti viohihit Acdcra iicxiis,

Vt!l dcspccta viro, vcluti jMcdca, t,'ciiicllos
I bcrc pciidciitcs irata iii tiirtara niittet.
bu Hiiic tuîciis, priinoi|U(! rclictu coiiju^jc, ia-ta

l^lxlcniuiii iiivciiiet diiccttiue scelesta secmiduiu.
III.
Hie ubi sic gestis KCse exsaturavit Aleclu '
La-ta dciiumi Fiiiuis' iidvciiict , ([iiaiii iiiaxiiiui vallis
Kt laiiidosa tciicl .Scylliiic ylacialibus oiis.

»5 Hic propius^ lucus esl stcrilis, sinc iinmcrc Bacclii
Et Ccreris, runis (|ui taiituiii êrniiiiut licrbiis.
Pascitur his obscciiu Fanies ct llebilc inonstruni
l'all(jr iii ore jacct : suiil coiicavii limiiiia, visii
llorribilis torvo, tciiuissiinu corporc l(jto ;
uo llirlus crinis iiiest; plciuc riibiginc luuces;

Arliculi loiij,'i ; niucic trcpiduiitia labni
Ventris liabct pro vcntri! lucuin, possunlque vidcri
Visccra etossa siiiiul, qu;c pciulciil iirida lunibis.
Hanc ubi coiilii^crit, tiirialibus obsita paiinis,
95 Allccto, tales emitlct pcctorc voccs :
M Sulvc, cliaru suror, luciiti gralissiina nosliie,
« Ponc uninios iiKcstos, ct mecuin {âudia sume.

(( Jani nos fata volimt onmes gaudcre sororcs
« Tiirtareas, faciimis dum (piod siia cuique cupido est.
luo « En ego cui sempcr sunl trislia pr(£lia cordi,
« Cui sanguis cx'dcsque placcut rerunique ruina;,
« Commovi cunctos ad bella horrenda tyrannos;
« Comiiiovi fralrcs ct ad arma crueiita coegi.
« Omiie nefas novi'', furiato plena veneiio,
105 « Et jam jam multo saturata cruore, recessi.
« Tu modo perge, precor, terrasque inviide patentcs.
« Pascere et enuda fa-cundos niessibus agros
« Horrea qute multo sudore replevit avarus,
« Clausa seris ccntum , niimibus violenta refringe.
110 « Hic et agristcneras segetes evelle, supersint
« Ne la>taj fruges, nec sit spes uUa futuris. »
Post hiec, tartareas descendet Ista sub uinbras.
Ast horrenda Famis , precibus commota sororis
Consurget subito terrasque invadet apert.is.
ud Omnia consumens , rabido feret omnia morsu.
IV.
miseros illo quos tempore terra tenebit
(1) Alecto. Primam priBler niorem corripit, sil)ique (iiluiUjServaudum idcirco, uisi aliter metrum juheat;
ut ipse conslet, aliîuaudo scribit cum (Juplici liiiuida quura pcr prosopop(i'iara l"ames in
inolius fortasse,
Allecto.Quod semel monuisse satis est. (2) Fri- — scenamproducitur. Eamdem vocem supra notavimut
mis cod., rarum quijera in recto casu, sednoninau- ad Verecundum. —
(3) Proprius cod. (4) yovo ib. —
, , , ,
CKISIADOS LIB. 1. 147
Aiiliquain vitaiii repetent herbasque virentes

Aut coniodent palula dclapsas arborc glandes.
liadices alii cogeiitur vellere longas
120 Unguibus, et niiseris epulis assuescere dentes.
Occident alii tauros fortesqtie juvencos,
Quos quondain socios comitesque Iiabuere laboruni.
Alter equum sternet quo debellaverat hostes
,
Sajpius, et belli tulerat decus ntquc triumphum.

i.'3 Mercibus abjectis, mercator c;edet asellum ,
Quum sibi jani niliil abceriict ' superesse ciboruin.

Pnecipue inlelix aderit fecimda virorum
Paupertas et danma feret Famis impia multa.
Aspicient miseri morientia pignora patres.
i:io Proh doior! auxilium poterunt nec ferre , sed uiia
Occumbent, pariterque animam sine vulnerc fundeiil.
Arida pressabunt infantcs uliera matruni
"^-
Evictique lame pariler cuni matre peribunt.

Non tain crudelis quain somnia visa dederc
135 /Egypto fuit illa fames nam maximus illc
, :
Interpres potuit fatis obstare malignis.

Non
(pia' Samariain depasta est tempore multo ,
Aut talis vel taiita fuit quo tempore aselii ,
Vendebant multo pretio caput atque columba;

Mo Stercora , quum SyricC Benadab rex vcrferel Urbem.
Illa niinor qua' Achabi subverlit regna potentis
Quum luillas aquas, nec nubila cielum
daret ;ellier
Eli« precibus quem hostem.

rex sibi feccrat
Illa etiam inferior Solynios qua? afflixit, ct Urbeni
1 is Eruit , infelix quo tempore mater adacta

Visceribus propriis immcrgere viscera nati.
Verte libet graias Romani>rumque togatas
Historias ,
genlis peregrina? gosta revolvc :
Non tantum saRvit capitolia gr;mdia Gallis

,
ir.o Qua? dare Romanos pepulit, quum signa Camillus

Rettulit exsilio, patriam revocatus in urbem.
Non tam terribilis sub qua Casilinus ^ adactus
Detraxit pelles clypeis el molliit undis,
Hasque edit, mures quum consumsisset olentes,
165 Ut socias leges romanaque jura teneret.
Quid Pr;enestinos referam quos barbarus ille ,
Hannibal oppressit tantum, tantumque refrcgit,

Ut nummis videas inurem vcnire trecenlis ?
Quid Cretas longa qui ex obsidione Metelli
,
iiio Urinam propriam miseri pecudumque bibere"?

Quidque Numantinos quos mandere dentibus atris
Humanas carnes artusque vorare cruentos
Scipio crudelis, consumtis omnibus, egit?
(1) .Iftocnfe/. Nisi legeudum sit ulisciicl, iuaiidi- M' lustis quidem pootissolemni, s«l clirislianismuUo
lum vocabulum erit, quod ceite uoli commisisscnl frequcntiore quam profanis. Id quod sibi receutiorcs
delicatuli inslauiata' laliuitatis sciiptoies sa-culi xv. a'f;ie permittuut. Ecce Verecundus habet disertissiine,
— (2)Pressdbunl. Africau;!' ccrte familia' sunl pluri- (lc SdHsf. v. 42 Potidere prcssas.
:
— (3) Casilhius.
ma hujusraodi verija. In versu sequeuli pocta, metri H;cc et similia qua' auctori nonnihil antiquitalis con-
plerumquc observautissimus, liceutia ca'sura; ulitur, ciliant, regessi in Prokg.
lO.
, ,
148 Ai) vi:Ht:(:uM)UM aitkm). i.
ijuid taii(lt-iii nifiiioicni ciiulus su'Vosque [lureiitcs

lui Culiagiiritaiiiiis , (|iios duiu '^
cunvincere Magiuis
Obsididiu; parat, (liirus liclliif|U(^ fcroccs,
Oiniiilius alisiiiiilis, ad didcia |ii};iiiira vitrsos
Ux(ires(Hic IVnint , (iiio sc (|iio(|iic lon}.;iiis ipsos
. Servaiciit, canies salc conspcrsissc ^ proplianos?
I7U His iiiajora udcrunt , iitaîs liis crudclia ccrnent,
Tcnt.itiiintiiuc viri stiiiiiilis fariiis usrpic coacti.
V.
Minc (|ii(i(iiic 'risiplionc fiiiiaruin inaxinia siirgct,

Kt vcniciis cirluiu sparj^ct tcriasiiuc vcncuis'',
Inficict vilio fontcs parilcr(juc lacusque.
176 Et piiino tict pcstis volucruiii pccuiJuniquc.
Agiicola iiil'(dix Inrtcs cccidissc juvcncos
Conspicict, iiucstusipic Imnicris attollcl aralruiii.
Lanigera; occuinlicnt p(!(ui(lcs halatilius a'gris,
Et niiseris diro tabescciit corpora morlio.
180 Acer cquus, niultas tulcrat (]ui in pulvcrc palinas ,
Immcmor ct palma; , vcteruniqiic oblitiis honorum,

Ad pra>sepc gcincns lcto morictur iiicrli.
Nescict irasci vel apcr , vcl fidcrc cursu

Audcbuiit cervje ; non magni armcnla lconcs
185 Invadcnt non ursus crit (jui tcrreat agnos.
,
Mors crit in cunctis, et ])lurima niortis imago.

Mortibus implcliiiiit tcrraiii volucrcsque, ferscquc;
Corporibus l(cdis iiitidus vitiahitur aer;
Perque viros tandcm lahctur tabida pcstis
100 Inficicntquc alios alii; dum [nato?] scrvict a'gro
[.^ger et?] ipse patcr, natusquc iiatcrquc peribunt-'.
Et fratcr busto duiii corpora redderc curat,
Tertius occumhet paritcr, paritcrquc peribit
Infclix gcnitrix moricntia jiignora cernct,
195 Seque parans ad opcm (]uocumquc trcmendo fcrendain, *^
In partcm leti veniet partemtiiie ruina^

Dumque suo assistens quicumque tidclius ffigro
Servict, hic citiiis vicina pcste pcrihit.
Non adcrunt qui tunc dcmandent corpora bustis :
200 Per silvas passim, per tccta ct strata jacebunt.

Quocumque invcrtes oculos, quocumque subibis
Prostratum vulgus cernes, miscrabile visu!
Ut concussa solent ex arborc mitia poma
Corruere, aut vetcri maturic " ex illice glandes :
•J05 Sic ruet infelix vulgus, passimque jaccbit.
VI.
Et ca'li quoque signa dahunt horrenda : cometas

Prospicies diras ccelo fulgcrc sercno;
(I) Culuyiiritanos alii dixissent, nociue prima absimilcm in Corippo ci.fiyi]<jvi, ad Joan. m, ;ii,) iqq.
pioducta, nec (luinta corrcpta. - (2) Quos clii cod. —(.i) Verihmt. Uterque veisus in codicc pede iino
— (3) Cniisjiexisse cod. — (4) Vcnenis. Legesis non claudicat —
(c) Tremente cod. - (7) Aaliiiie ib.
, ,, , ,
CRISIADOS LIB. I. 149

Srppius et fratri nitido contraria Phoebe
Ibit, et obscuros luinc coget tollere vultus.
210 Siepius in varios vertetur luna colores,
Et modo sanguineis maculis , modo lurbida nigris.
Et sol non semper claram dablt ffitliere lucem :
Cffiruleus pluvias modo mittet, et igneus euros.

Obscurum insolito splendorem sidera reddent
2iB Ignibus et crebris ccelum terra^que micabunt.
Plurima de coelo demittct fulmina dextra
Omnipotens. Quantus mortales terror habebit! )
Flammarum tractus vidcas volitare per auras,

Ardentesque polos cernes, ca?kmique tonare,
220 Armorumque sonos, quales Germania ca^lo
Audiit, atque ingens, exstincto Cffisare, Roma '. J
Et telhis tanti non inscia vasta furoris

Mugitus dabit horrendos motusque frequentes.
Plurima tecta ruent, a'des ct temphi deorum.
225 Evomet Êtna^ globos llammarum, et plurima circum
Parturient montes variarum monstra ferarum.
Horrendas silvis importunasque volucres
Cernes, obscoenasque canes longosque colubros.
Cristati excurrent et picti colla dracones,
250 Et medios tauros amplexi, fortia rumpent
Tergora, et expansis 3 alis tollentur in auras.
Dipsades exibunt tcrra dirique cerastaj
Infesti armentis, teneris et ovilibus aigri.
Vil.
jEoIus emittet vasto de carccre ventos,

«35 Qui mare perturbent, totumque a sedibus imis
Commoveant, vastos tollant ad littora tluctus.
Jamque eurusque notusque ruent creberque procellis
Africus, et primo turbabunt aera purum.
Inde mari incunibent, vastosque a sedibus imis
240 Altollent fluctus , coelum terramque revolvent.
Gaditen^, Libyen mercator quisquis et Indos
Ibit tunc miserum pariter cuni merce peribit.
,
Aspiciet pelagi faciem excandescere et ira

Eruere. Ante oculos patris volitabit imago
245 Huic , alii mater natique et amabilis uxor.
« Ardua, clamabit, dimittite ^ cornua , rector
« Liberaque antennis volitantia mittite vela. »
Impediet venlus jussis parere volentes
Nec sinet audiri vocem maris ampla procella.
250 Intendet pars una suos subducere remos
Altera nitetur vento data vela negare
Candida, dumque illud nulla ratione geretur,
Ingenio sibi quisque suo studioque nocebit.
Aspera surget hiems , horrendaque bella ciebunt
£Bb Inter se venti, fretaque indignata movebunt.
(l)fioHm. Virîl. Georg. ,\\h.i,iOi. (2) /Eterna — 1 cod. sed mutilo metro id ergo supplendum omnino
:
cod. ConferVerecund., de Sa/ii/^.PffHi^v. 173-178. erat, quod sensus requirit. Nonniiiil hic expiia-
et
— (3) Expassis cod. — (4) Additen ib. — (5) Dimilte \ tum e eelebri Lucani tempestate.
,, ,
iftu Ai) vi;iu;(:iiM>iiM apit.M) i.
Ipso 1'iitis rector ' iicsrirt; riiti-liitiu' uiiiiiciii
llaiic pfliiî fucii-iii , iiiilliitii(|iu' iiiii: iilTcrul iirtciii ,
lîiiiniM|ue artisqiit; , siii^, |ilcmisi|(ic tiinoris ,
Ncscict iiilcli^ i|iiiiiiiiiiii jiil)cali|uc vclili|uc.
ittu Taiila iiiiili iiioics, liiiitiis l'i'ii({iir ipso ruili-iiliiui,

'raiitiis ct ijise viruiii idaiiiur |ilaiictus(|tiu botiuliit I
liiipctiis utulaniiii tuin: buptir tctliera tollet
Oiias iiianiios tetiKishe polos aspcrniiie crcduH.

I';t vttriis vlciiiiis iiavis tiiinlo itd iillit tralictiir,
iitb Despcctaiis Aclierotita iitttitii '
vulicstpte jiU'etiti's ;
Et iitoilo sul)tiiis8u vasta(|ue voruKitie pretisa,

l*rospicict co'luni , veliiti ex Aelieioitlo profuiido ;
Nitiic diibit iiiêtitcin lluettt pcrcussa IViigoruiu :

Concussi exsilieut euttei , spi)iiittaiiue ceru
270 T(^t,'mitte, rittia ailittts iluhit exilialiluis uttilis.
l-'uii(lctttui' liirgi rcsoltttis ttiiliibus itiilires ,
ltti|ue trchitii toltttti credas descettderi! Cdilum;

liupte polos pelaûfi tiimcfaetiim ascciidere dicas.
Vcla procellosi scittdent (!iirus(|ue notus(|uo,
275 Nocte vafjaltutttuf caica, ciccisipte leticliris,
Ltttiiitia iiitlla poli, nisi rul{,'tirii tiiissa, videntes.
Uesuper iiitber erit, riiiiis iiiaris iiiida mcahit^

Ut pereat jam navis, erit, niergatipjc iirofundo
Seqite siios(iue duees, qttos nou liciK^fidii titlisset.
280 Mortis erit prior ipsi; iiietus, ttiiijor (pioipte inorte.
Utqite solcnl cives, nutros fodientilius extra
Hostibus, intrcniere, ut trcpidanlia nia'nia cernnnt,
Jam lachrymans quisquis qute sit tormenta daturus
Cogitat, et morteni ([uain sit passurus ab liostc,
285 Jamqite prior inortis nietus cst iittijor quoqiie morlc :
Sic infcli(;cs nautte, vicina vidcntes

Fata, trement preeibusque dcos votisque vocabunt.
Ars omnisque animique cadent, credentque tumcntes
In se se fluctus vastos proruinpere montes.
•20U Ille dabit lachryniiis, poiiectaquc brachia ca*lo
Extendet, nuUas jain segnis fundere vota.

Huic erit ante oculos niatrisîuc patrisque senectus
Huic dulccs nati et conjux viduanda marilo.
Talia convolvent animis miseranda catcrva
295 Clamoremque fcrent super astrti, deosque vocabunt;
Quos Pater omnipotens, tandcm miseratus ab alto,
Fracta puppe omnij demerget in tequora cunctos.
Signa ha'C pr«cedent venturum horrenda furorem,
Quai duduni vates, dudum cccincre Sibylla?.
3(x» Sed jam te recrea, viresque resume, Cama-na.
Sunt tibi prtcmissis multo mitjora canenda,
Qualiter Antitheos, qui sc Omnipotente creatuni
Efferat, adveniet, Ghristoque inimica potenti
Bella ciens, plebem evertat populumque ftdelem,
EXPLIClT LIBER PEIMUS.
(t) Rector. Cf. SihijUin. lib. viii, 343 sqq. — (2) Vnum lego in apograplio meo.
,, ,, , , ,, ;
r.RISrADOS 151
LIBER II.
Argumehtcm. — I. Desfiibitur Aiititheos, uiide oitus. cujas ot a quibus tum piimura exceptus.— Ejus II.
asseclarum perfidia, nempe .ludajorum, revincitur 111. Tara ex , — oraculis Prophetarum, — IV Quam
e vaticiniis Sibyllarum et Apollinis. —
V Dira quaque illis omina congeruntur. —
VI Tum innocentis-
simi Christi iraagine pereleganter proposita , —
Vll Qua truculentius horrent contraria Antithei monstra,
— VIU Fuse illius describuntur llagitia, —
IX Opes artesque nefarise ;
— X Et impuri sermones, —
XI In
primis impia de lucri gurgite verba ;
—
-Xll Vari» dcraum magica; fraudes ac portenta in insipientium
rninam a Deo permissa.
Incipit liber secundus , de advenlu Anlichrisli.
I.
Post hfec ANTIGEOIi venict, cacodaemone magno

Ut referunt, ortus, fotiisque et adultus ad onineni
Perniciem. Babylon patria est^ testante Propheta,
Danque tribus. Solymis sua qui tcntoria primum
B Figet, et has sedes primumque loca illa tenebit.
Quare barbaricis stipabitur undique turbis,
Et circuincisus veterinn de morc parentum J
Promissum verum se fabitur afforc Christum.
Judaâ cohors '
, o gens stultissima , damnis
10 natum cacoda-monc numen adoras,
Lffita tuis,
Exspectas, precibusque vocas, nimiumque morantcm

Compellis, votis truculentaque monstra precaris.
novisse virum quam te plebs slulta pigebit
Quum simul a^ternis flammis ignique voraci
15 Dederis, serisque deum venerabere votis!
gens crudelis, propriwque inimica saluti
Quid nocitura colis? quid vota effundis in hostem?
IJ.
Romulida^ quondam, genus insupcrabile beUo

Dicuntur plurcsque deos coluisse deasque.
20 Ast alios ob virtutes praeclaraquc gesta :
Unde et Saturnum, curva cum falce, .lovemque

Sacrarunt , Cereremque ahiiani , magnamque Minervam
Fortunamque dedere deam, ca'Ioque locarunt;
Et puerum Alcidem, crudelia monstra domantem
•25 Atque Neoptolemum monstrantcm munera matris
Humano generi, et Bacchum nova vina prementem.
Tu quoque Rubigo, factum de marmore temphim
,
Servasti et multo placata es sanguine siepe

,
Ne teneras iaidas segetes fruticosaque vastes.

30 Tunc quoque sacrata est Febris, meruitque sacellum
Ne furiala ruens mortales pasceret artus.
(1) Coh»rs. Ita in .luda-os Commodianus invehitur, |

t. i, p. 32 sqq. quibus adde qusB iufra restiluere ausi
tum ultima raundi fata dcscribere pergit , in nostro 1 utcumque sumus.
152 Al) MHIXIU.NDIIM APPKND. I.
Indo etiani Phurii iliruni cocodrillon udorant,

Nttnuceut vini.si|iie (rriuiilal iu iicni puiiuii.
Isli ob virtutes aliiKS, aliosi|iii' (lcoiiiiii
35 Sacrarunt, cui ne fera turlia noceret; et iinuiii

Juni non ceriientes co-li terra-qu^; potentein
Ksse deuin, (|ui ciincta suis iiiodcratiir liahenis,
Qiiitliie (lat adversi (|iii('i|uid vciiit atr|iie scciiiidi.
(Juare jaiii vciiia diyiii siiiil, si (|iia iiialij,'iiis
40 Est perniissa tanieii , vciiiaiii((iie lianc (|uis(jue nieretur.

Perlide, sed quid tu taiituiii, Judice, jirocaci
Obsistcns aniiuo , (|uein jani venisse fatentur
Poiititiciiin sacri lilni ' ccrliiiiie proplictic,
Ips(! iicnas, lioiiiiiiciiuiiic Itciiiii fucis essc profunuinV
«5 E.xspcctas votisipu! vocas (acoda-iiioiie iiiituin'.'
Quif virtus hoiiiiiiis tetc, o stultissime, ducit

Ad cultuni, (iua've utilitas? haiic fare, precaiuur,
Utile quid tribuat , (pii totus inutilis exstat.
111.
Perfidc, quid dubitas oriiinduni e Virgine Chrislum,

60 Credcre quidve tinies? jum sacris vatibus aures
Accomiiioda et cordis scopii!(« adainiintaque rumpe,
,
Ecce caiiil valiiiii priiiccps ct cliinial ah alto

Esuias : <( 1'aiicl \'ii|<i), inirahilc dictu !
« Einmanuelqiic piicr dicetur; roscida mclla

54 (( Quique edat ct piiigui hutyro [qui'?) sa'pc fruatur ^,
« Quo rcprobiire inaluiii iioscat, justumque fovere. »

Kt Danicl Siinclus ; « Qiuini vcnerit ille, fatetur,
« Ma.viiiius c co-lo, ccssabunt clirismata vcstra *. »
Jam venit, jam vos posiiislis cln-ismata vestra.
«0 miseri, quid jain duhitatis, perlida turha'/
Consurgcnt alii testes, queis credere multa
Cogeris : ecce canit Jereniias inclytus ore :
« Maximus ille Deum ca'li terraujue niarisque

« Oninipotens, quem
cuncla tremunt, cui sidera parent,
«5 « liiter mortales miseros noctisque teiiehras
« Constitit, indutus carnis morlalia vincla ''. »
Sic 5 Abachuc, gravis illc scne.\, testatur ab alto,
Pectore dum totus slupefactus inha'ret :
« Grande opus extimui, divum pater atque hominis rex!

70 « Dumtu qui ctt'li et terrse moderatus habenas,
« In cuniulo feni parvus nudusque jaceres;
« Bosque tihi modo, asellus incrs prajstaret alumni 6
a Officium, atque Dcum colerent hominemque foverent". »
(l) Pontificwnlibros ex vulgari metaphora memo- cod. — (6) Mumni. Aptissime Isidorus, Etymol. x, I .
rari, clasîica tempora reJolet, vel ubi de sacris nos- »Et qui qui aUtur, alumnus dici polest. Linde
alit, ct
tris dicitur. —Fruatur. Is. vii, 14, deficit et male
(2) ct iterumapud africanum auctorera Cycnus, impii- :
versus fluit. —Veslra. Dan. ix, 27.

(3) (i) Vincla. — tiens ouuris atque etiam subvolandi, ulumna stafina
Sane more veterumadJeremiamrefertinsif;ne Baruch pelierat, e. ipsum nutrientia. Maician. CapcU.
» i.
vaticinium, iii, 38 Post hxc In tcrris risus cst , c/

: lib. I. —
Forerent. Vulgatam quasi if;norat auctor
(7)
ciim /lominibus conrersatus est. Vide enimvero Com- ut sequatur Italam Domine, consideruvi opera tua,
:
modianum iu altero Judicii Carminc apologetico ea- et obstupui : in meclio duorum animalium coynosceris.
dem rhytlimisexornantem 1. 1, p. 31, v. 307.— (5) Jlic Sed utraque versio bimul circumferebatur. Imiuo ve-
— , , ,
CmSIADOS LIB. IF. 153
Tu quoque, magne David, citharas modulaniina tange ;
75 « Lux, iuquit, terris oritur, despectat Oiympo

Astrea, ut mundum relevet tollatque cadentem'. »
IV.
Vos quoque, fatidica; vates, date carmina Clnisti.

Tuque prior venias, Cuma;i carminis auctor :
« Ecce parit Virgo , redeunt saturnia regna.

80 « Ecce novus foetus summo descendit Olympo 2. »
Tu quaj magnanimum ^neam per regia Ditis,

Perque lacus stygios traxisti patris ad umbram
Dic quaj de Christo cecinisti oracula quondam :
« Omnipotens humiles dcspexit ab fcthere summo,

85 « Et puerum extremis hehraia puella diebus
« Intemerata dabit, stabuloque fovebit alumnum ^. »
Persia^, tuque refer carmen, testisque fidelis

Egredere, et Juda^^ populum confunde profanum.
« Cerbere, consurget tua qui edomet horrida colia,
90 « Nasccturque Deus coeli terra^que marisque
« Quem natum gremio gestabit virgo puella,
« Auxilium humani generis medicina sakisque". »
,
Quarta ' quoque, egrediens Libye, dat carmen ab alto

« Exspectata dies veniet, qua Claviger ille
95 « ^therius ca'li summo descendet ab axe,
« Obscuras tenebras * abolitaque cuncta resolvens.
« Obstruet ora viris, cunctisque silentia ponet.
« Hinc synagogaâ? dissolvet noda catervaj '•
« Cerneturque hominum vivens rex atque deorum,

100 « Intemerata suo gremio quem virgo fovebit i". »
Haec eadem reUquaj cecinere oracula vates ,
Delphica, Thessalia?, qu« Tiburlina fuere.

Quod si nascenti credis nihil, improbe, saltem
Crede cruci et morti quie sic spirata Sibylla
105 Prfficinuit, carmenque dedit virgo ore pelasgoH :
a Eii; avdixou; 12 yEipa; xai aKiTTOJv uoTipov l^

•
^jlî
« Aoxjouuiv 2;'* diM âTti'(j[ji.aTa "/Epcrlv avaYvoi; ,
« Awcouitv OTOjAaai uiapoiaiv TtTU(j[ji.aTa TravTocl',
tusta, ob usum liturgicum, foitasse communior. Necessariumtamen videtur. — (10) Fovehit. Hsec per
(1)Cadentem. Vide utrum respiciat Ps. xcvi, 11, an me licet in accessionem yjfria\>.uii habeantur, quum
Mi, i? —
(2) Olympo. Nullus profecto a renatis, ut vix editorum loco apte conveniant.
ulli (II) Pe- —
aiunt , litteris id silii prssumsisset ut Virgiliani va- lasrjo. In Sibi/ll. viii, sunt v. 301-302 iidem ac
ticinii to usjivov cum tali audacia tangeret. .M versu lOJ et 106; duo vero sequentes 107 et 108 paulosupra
sequeuti, apographon meudose « Inque magnani- : leguntur ad 275, 276, cum nonnullavarietate qua- :
mum. — {i)Alumnum. Aut lii versus Sibyllini gra>ce tuor hos primus una coUegit Lactantius, Div. Inst.
non exstant.aut poctica liceiitia noster transtulerit I. IV, c. 18; eosdem Sedulius Scotus latine fecit in
lib. VIII, V. 277. AuTO; fap x6(T[io) napaScjtrei TtapBEvov suiscxcerptis, Galland. I, p. 4o4. (12) 'Avoiiou;. Ita —
aYviiv nisi forte breviori compendio alia perstrinxit, vett. edd. tam Lactantii quamSibyllinorum.Sed jam
,
quatia in v. 472-480. — (4) An Perska potius?

— ex aliis codd. placuit legere av6(i(uv. — (13) "IVTaTov.
(5) Yide codex apertissime. —
Snlusquc. Et hujus
(6) Sibijllin. nemine varietatem notante. — (14) Aioooudi
quoque vaticinii fons me fugit. —
(7) Quaiia. Apud oo , vel xcti S(i(Tou(7i omnes, pra-ter , unum codicem
Lactantium, Isidorum et Suidam secunda. Prima Lactantii quem Heusinger ait sic consuluisse metro.
vero Persica. Inst. i, 6. —
(8) .itque ab. coJ. — (9) l'nda Sed tanti non erat. — (15) Koi at6\>.Mi [jiiapoTai
ih. quis feret.' Sed noda, nonne ahud monstrum.^ T(i 7tT0(j(j.aTa [al. £jj.jtTU(j|jiaTa vel IxTCTuojJiaTa] (pap[i.a-
,
iM M) vi;hk(;iim)|!i\i ai'|'i;m) i.
u Kai ii( u.'*«i\'('*i t an/iTi; ifiin tok vuito'/,

iiu u Concidtl iii Uiliicas iimiiiis Uiiliimiquu iie(as1iii»i,
« lli(|iu- llciiiii cuxlfiil cijliipliis |iiiliiii.-ti|ui! iii^riuiilis,
u lii fiiciiMiKiui' s|Mit'iit |itilliitii iiti|iii- urt- scclcstu,

« V.i scii|)iilas cicdiiit, i(iiii' iiil iiit'1'iici'c, tliiêllis. »
Sic stiiltiis, scil iii lioc sii|iiniis, tcstiitiir A|)ollo ''
:
II u W'/v]To; e*)v x»Ti «apHoi ootfb; TEpBttuoeijtv *

I
^pY"'>
« XXk' OTto XaXoaiw'/ ' xpiTilJv SnXoi? auvaXi-iOtc?
u ro|ji'ôi; x«'i iT/.'/'Aorttooi mxp/|v dve'jT/.-(ios ' xiAevr^v,
u Mortiilis sul) curiui lui , sa{>icnsi|tiu htupciidis
u l'i'odi;,'iis; siiU iiic i)0|iulus lilialdiiais in luinis
i:i> « Ciiptuiii, toiiiicntis, iiiorli btiiiuilisqui; dinlerc. »
V.
Sed quid, miisa, refers voixnsque oracula

Etlinica'.' Oinv, infclix aninio stal turba procaci,
Ncc iiatuiii ci'C(lit, criicc nec pciiissc suhalla,
Ncc siiii iil) iunociu) dcscenilerc sanfûine daninn.
ris At veniet tu (lucin cxspcctas, .ludice sceleste,
Ne dubita adveniet, styj,'iasque retrudet ad undas
:
Cultores proprios, et tiilia pncinia rcddct.

llic est liorreiiiliiin iiioiislniiii (|uod •;iittiire perllans
Septeno , iitqiit; deccin tumiiliiiii pci- cninii;! fronlciii
130 Cornibus, el totideiii geslans tliademalii iii allis.
E vasto pelago eonscendit ab usque profundo ,
Quod mcminil divus se si^ insiiectassc .loannes.

Hic leo terribilis, mediiim prr colla jubastiue
•Juein rapliim Sanison pjirlcs distraxit in anibas.
135 Hic est liorribilis moles ncnijca, liicerlis
Disjecta Alcida? fortis •' davaque relisa.
Hic Ditis custos cst Ccrberus ore trifaiici,
Herculea domitusque inanu traclusque pcr orcum''.
Hic et Erichtonius sparso de semine natiis.
liN Hic Erimanlhivi criidclis bestia saltus,
Alque hydra immanis per plurima coUa resurgens.
Hic Minotaurus adest monstrum ingens atque biforme,
Diclaias diris implens nuigilibus arces.
Latona; violcntiis aper, cuique horrida cer\ix
113 Ardentesque oculi fuerant et sanguine pleni,
Surgebantque velut per longa hiistiiia setae;
Fervida cui latos currebat spuma per arnios,
Cui fuerant dentes aiquiindi dentibus indis,
Yastator segetum frugum popuhitor, et oiunis
,
uo Expilator agri pecudumqnc [ hominumque'/] vorator *...
xoEvTa. Lactant et Sedul. Alia in Sibyllinis : apogr. — (4) Xa),5atuiv \ox ibidem dcpravata. Xa).-
Et; ex7iTv<i[J.aTx 9ap[j.a'/.6iVTa naf-iia; a-jTou oaioi; oixao7To).t£(Jtv aXtoxto; Sedul, — (j) /\vETxXr,aa
AtooEt, xai eU ixaaTiYa; aTUMiue'. 0' aYvo'/ vwtov. cod. iu apogr. 'Avsit).ri<j£, Sedul. (lui et laline ; /raii.t-
(1) MaiTiYia;, apograpli. codicis in quo il enclitica" /ixKs , umaiiim reiomplevU fiiiem. Aliud nienduni
obliuentocyvov tot£. Aiuiei 6' eI; (laoTiYa;. Liictaiit. ih. iuduxit Gallandii typotheta oveXyios. (C) Forli : —
—(2) .ipollo. Rursus in Lactantii eod. I. c. 13, ct apud cod. apoiir.— (7) Plioreiim apogr. Scribi vero in rodice,
Sedulium l. c. p. 403. —
(;i) TepaTojOEUiv cnd. juxta prima liltera suffixa p. fioraim, nedubita.— (8) I o-
:
, , ,; ,
CRISIADOS LIB. II. 15.5
Jamjani aderit. Cane vitani hominis moresque venustos

Musa, Deo dignos; cane gesta ducisque triumphos ,
Quffique sit in terris veniens documenta daturus

Et Christi nostri vitam conferre pudicam
Jam Hbeat possis similem quoque credere Christum.
,
Y[.
Virginis ingrediens alvum de Yirgine natus,
Christus : nec sunt viohxta pudoris

virginei
Claustra, nec humanum est moreni nascendo sequutus.
Prajterea, natus stetil inter inertia bruta,
iGo Et teneris humeris juncos compressil acutos,
Sordidaque incoluit Judte magaha parvus.
Sola parens nutrixquu fuit, sohisque minister
Ipse pater fuit hic servorum nohilis ordo.
:
Angelicffiapplaudunt , circimistant undique turba).

105 Dum vixit, semper profugus, semperque misellus ,
Pauperiem amplexusque gravem, atque extrema sequutus,
Contentus modico propriam producere vitain,
Sedabat Ceres ipsa famem fons ipse sitimque
' , :
Fabricios, Curiosque probans, rigidosque Gatones,

170 jEtatisque sequens documenta probanda prioris
Quajrepulit rictus dapibus niaculare cruentis,
Arbore glandifera et contenta fidelibus arvis,
Dulcibus et pomis, tumidisque in vitibus uvis,
Melleciue quod tloremque thymi redoletque saporcm.
175 Virtutis cultor , vitiorum ultorque severus
Usque passusque graves durosquc labores,
fuit,
Alcida? laudabat iter; nec ad aithera quemquam ,
Non nisi per rupes perque aspera saxa rotatum,

Scandere, delicias quique effugisset inertes,
iso Narrabat, nec posse frui coelestibus auris.
Exemplo et monitis docuit qua; semita habenda
Cuique foret, fecitque prius, docuitque secundo.
Yirginibusnimium, nimiuni gaudere pudicis
Moribus, eloquioque gravi et moderamine sancto.
185 Sprevit opes, pompas neglexit, sprevit honores :
Cultura solus dignus, solusque verendus,

Solus honorandus cunctis, solusque colendus.
Quem Judaâ cohors, odiis agitata profanis
Dum dulces monitus , dum dat prajcepta salutis ,
In cruce confixit poenisque subegit amaris.

190 Felle prius potans miserum stygiisque venenis.
Hajc veri Christi vita est moresque pudici
Qui moriens stygiis mortales traxit ab undis.
rator. Sequentiamhiime coh<Tieut,et forte non pauca linaris qnam recentioris. —

Vide tenacem
(1) Ceres.
aut abstulit aetas aut consiilto omisit aliquis nota-
, propositi virum, qui mox
paulo audacior, Ctiristo
tam
rius qui multa e rel>us profanis cougeierc fasli- nihil hirsitaus suura ;iptabit Flaccum, i, od. iii, 30 :
divit.Numquamcnim defuere qui in ludicraid genus Perrujjit AcLeronla

consurrexere.Haec vero potius fevi sunt Sidonii Apol- Herculcus labor.
, ; ,
I5(i Al) VKHIXUWDILM APIM.M). I.
VII.
Antithfi iiunc (noiistrit caiiaiii , iiiiiic iiii|irolia facla.

iBi Nascctur ina^Mio AiilitlicdS caciKhciiioiif, .stiipro
(loniinisso, ct sacra coin|)irssa virgiiu!, quali
Uonuilus itlllifriii' , roiiiaiia' conditor arcis.
Tunc 1'luto infurna inittut de sede sororcs
(Juic pucniin fovcant, aliinciita(|ue iiiitiii pr.cstcnt.
200 Allccto ' advcnict : ^'cstat pro criiiilius anjÛLS
Ti.si]>li()iic(iiu' nltiix, diro siicciiicta tlaijello;
Atiiiie furciis tlaiiiniis odioruni Sicva Megiera.
Luxuriein Allecto reruin lautosque paratus
Infundet labiis terra pelagoqne redcnitas
,
•iOi Uelieias, liirj,'asqiie dajies, mensasqiie superhas.

Tisiplione iraruiii stiimilos aiiiinosi|iie tuiiientes
Atiiuo feros addct, vinisipie iii visccni coiidct.
Hic quie euneta inovet Venus , et cum matre Cupido
Lascivus veniet ; et totam se ingcret illi
210 Ipsa Veniis, pariterque puor volitantiii tela
Promet; et, adducto treiiiulo per cornua nervo,
Aurea traiisibit voliicris per corda sagitta,
Et tolas vcnas percurret tabida pestis.
Terribilis quoque conveniet Tritoiiia Pallas,
21& Concutiens liastani et parmam cum Gorgone siEva
Thesaurosque omiies vasta tellure refossos
Ostendet, ditemque deiiiii lacietque potenlem.
Et Parcaj venient, puero pra'longa daturie
SiBCula, si possent, nec votuin fata negarent.
220 Tum Lachesis puero ridenti cannina blanda
Hiec dabit « magni Ditis clarissima proles
:
« Postquam fata negant te stamina ducere longa,

« Nec tua jam septem visura est lustra juventus,
« Sis saltem felix, sis fortunatus in omni
225 a Tempore. Te populi timeant, tote omnis adoret,
« Et regem appeilent cffilique erebique potentcm.
« Dent Ariibes geminas nitidas clarosque smaragdos,
« India donet ebur nitidum, dent thura Sabaji.
« Egerat argentumtibi clara Corinthus,
230 « Atque tuis votis faveat fortuna secunda.
« Ferte pedem huc 2 pariter, pariterque favete, sorores. »
Hajc Lachesis puero ridenti carmina reddet.
vni.
Jamque adolescenti natura et semita surgent

Facta malis vitiis atque omni crimine plena.
235 Matris Acidalia' puerique Cupidinis artes

Prfficipue infelix tota cum mente fovebit.
Gesta Jovis magni, scelenitaque stupra revolvet,
(1) Allecto. Neque lectori, sed nec raihi otiuin esse |

scriplorilius singulos Nostri versus respiciunt. Mox
Uuxi
ixi consarciuamii ia notis quiecumque ex classicis I tamcu pauca permiltantur. — (2) His coJ.
; , ,
ClilSlADOS LIB. II. 157
llaptoreni et ditem violatoremque pudici

Corporis armigeri consecratique Diaiiae.
:4o Audiet Europam falsa sub imagine tauri
Compressisse Jovem et tenene illusisse puelte.
,
Audiet Inacliidem spatiantem forte per agros

Incautam propriam frontem timuisse bicornem;
Aureus ut Danaen castam deceperit imber,
245 In gremium lapsus per summi culmina tecti.
Audiet obscurffi noctis geminasse tenebras,

Dum duici Alcmenie longoque potitur amore;
Iit cycni falsis Ledaj accubuisse sub alis,
De qua nata Helene, Trojana; causa ruin;e.

-ooHinc et Trojanum puerum forma atque decore
Corrcptum ca'li quem sit dignatus honore
,
Juppiter, atque deis prasfecerit esse ministrum.

Postet adullerium Veneris Martisque ferocis
Agnoscet, seque his formans rcddensque deoruui
Ai Exemplis similem, totus per stupra nefanda
Amplexusque ruet, circumdatus agmine semper
Femineo , semperque inter lasciva volutans.
Inde Jovis vertetque dapes mensasque superbas
Deliciis variis cumulatas, atque refusas
200 Illo ccelesti et divino nectare cunctas
Intentusque cpulis, semperque intentus laccbo,

Summa voluptatis statuet bona, connnoda summa:
Prava Epicurorum rursum et mala dogmata spargens,
IX.
Jamque sibi struet ipse domos a?quataque coelo

265 Atria ,
qua? manibus credas fabricasse Cyclopas.
Argentum atque aurum condet laquearia crassuni
Marmoribusque domus sectis clarisque nitebit.
Clarus ubique et onyx et ubique jacebit achates.
Vestiet et fortes ebenus niareotica postes,
270 Atque ebore antiquo radiantia cuncta videbis.
Hinc quoque gemma thorus fulgebit, et ipsa supellex
'
Jaspidibus claris, et conchis rota decora,

Strataque sub tyrio rutilabunt murice tincta.
Hinc illi plures famuli, quibus ordine longo
275 Cura penum struere et sectos atlantide silva
:
Ponere, sublatos niveis cum dentibus orbes.

Quique merum inlundant gemmis epulasque per aurum.
(1) Tlioris cod. Atque ubi hic consistimus, cx in- Et suffixa manu forlbus testudlnis JnJar
numeris quic memorcra animum subeuut, Lucanus Terga setlent, crebro maculas dlstlncla smaragdo.
ailest, nec inopportune, si cuui noslris conferas lib. x, Fuljct gcraina foris ct laspldc fulva supellex
V. 111 sqq. ;
Strata inlcant; tyrio quoruin pars niaxlma fuco, etc.
Dcntibiis bic niveis, sectos atlantide sllva
Laqiic;itoque tccl.l ferebant Iinposucre orbcs
Divilias, crassumquc tral)rs absconJcral auruin. Tiiiii lauiulie numcrus turbx, popnliisquc ininister :
Nec suromls crtistata douius, scctisque nitebat r>iscoIor Iios sangiils, allos dUtlnxerat «etas;
Marmoribus, stabatqiic sibl uon scjnis acliatcs, IIicc Llliycos pars..., flavos gerit altera crines...
Curpureusqtic bipis; ttitaqite cffusns in aula Pars sangillnls ustl
Calc.tbatur oiiyx; cbcnus Marcotica vaslos Torta capul, rcfiigosque gercus a fronte capillos....
INoil Ojjcrll postes Lhur atria êstlt, Vix iilla fuscanlc lauicii lanuglnc malas, etc.
, , ,
liS U) VhHliClLM)lM AIM'I.M). I.
nuii!< |H;liimis , (|uus tprra ferax ,

quas nulrit et uur.
l)i!>tiiu'ti(|Uf ictatf ()iiiii(>s, |)iu'it(>ri|ue culore ;
^•t) llic tiiaras iiriiuii iiuliitus laiiuyinc inalas,

t;ris|)atiis([iu! comas llavas, et clarus iii auro;
ririnihiis hic lihycis inaior totiisqiic (lccorus;
liislîiiti oiiiiics ariiiis (lccorcsiiiic ilraconis.
.Sic vitain iiiiscr iiisliliict tolnin(|uc [icr orhciii
-»a l*riccoiics niittet, |pf,'is qiii dictii [iroranii^
E\|)onant, el se veruni Omni|)Otente crcatnin
Anirincnt, totum(|iie snis suli lcgibus orbciii
iMitlant, ()|)liitiiiii(|iu; rcratit lictiiiii(|ii(! triiiin|iliiini.
I|)sc autciii aniitto currii '
,
[icr iiiiuiiii co-li
2W l'liit(iiiis dcNcctus cqiiis, qui narihus cttlanl
Fuinireros ij^nes liinniluque omnia tcrrent,
Peryet, in occiduas modo se convertcf ad oras,
Koas inodo, sul) tardiun vastuniquc lioolcin,
Vcctusijue ' iid Arctiiii maiîKmK|iic I.ycaonis [Jrsaiii,
au) Hiiic [)cr iMarniaiidas vagiis ct (laiaiiiiintas et liid(js,
Perque Arabes, Dacos, Marsos, pictosque Agathyrsos.
X.
In Cliristuin linguie rabicm cordisque 1'urorcm

EvoiiKit, cl talcs voccs dabit ore iiiofano :
« Nosce tuuin, inortale genus, sujjer oiiinia Cliristuni,

3iio « Qui luinc e summi grcmio sinu([iie Toiianlis
<( Descendit, miserum te tc de fraudibus istis
<( Eripere , et vita' vcstigia vera docere
« Queis cceli mecum '•
possis conscendcrc ad axem.
« Parcitc, mortales, vos excruciare labore,
auo « Et duro macerare cibo viclu([ue ferino,
« Quem docnit falsus Christus falsusque pioplietes.
« E maris et tcrne da[)ibus date gaudia ventri
« Atque gulrt' lautas janijam componite meiisas.
« Ipse ego suiii verus Chrisfus, verusque redemtor,
310 « Venturum vates quem praedixere Sibyihe.
« Credite veridico : dedit omiiia Jiippiter i[)S(;
« Omnipotens vobis. La^ti, dum fata reliiiquunt,

« Vivite, sitque^ bonum summuin vita-, ipsa voluptas.
« Invigilate opibu.i, fulvum sine fine [jarate
;iiB « Aurum, atque eoas gemmas radiantiaque a'ra;
« Prieclaras fabricate" domos, palUuiiique ampla
« Erigite , circumdate marmore cuncta.
et pario
« Purpureas gcstate togas et murice tinctas.
« Aurat* placeant chlamydes, gemmisque decorai.
:)-io « Delicias adamate' oinnes, adimiate choreas.
« Communisque Venus cunctis, communis Hylasque.
« Sint alacrcs animi sempcr, sint corpora semper
« Venatu celeri , dulci aucupioque retenta.
« Quffirite et in cunctis fuerit quie sola voluptas.
(1) Cuin per apogr. au ex codice? —

(2) Cmnerlat I
(4) Quis ca-li iiietum ib. — (i) Sicgiie cod. apogr.
ib. — (3) Boetem lectaqtie omuino ibidem vidi. — 1 (6) Faliricare coil. — (7) Adamaiite ib.
! , , ,; :
(.IRISIAUOS LIIJ. 11. 150
S25 « H«c eadem sunimo quisquis est * habiturus olympo :
M Vosque inopps reruni, meme pri^sfante, tenete

a E)ivitias, auruni capite et niea munera Ifeti. »
XI.
Ha;c dicens, largas etopcs ditfundet apertas;

Non erit argenti non auri fmis et icris.
,
330 Tunc lucro indulgens, et avaris anxia curis,

Piebs nimium tollet la^tas ad sidera voces,
Accipientque fidem diri obscuenique draconis,
Linquentes miscri Christum, Omnipotente creatum,
Qui genus huniinuim crudeli morte rcdemit.
335 fera pernicies auri ca^cique furoris
o sacra fames, quid pectora tanlis
rabies !
Humana furiis'? tu causa malorum

exagitas
Cunctorum humano generi, tu taliida pestis.
Per te bella placent ; per te arma cruenta moventur.
340 Per te Troja ruit Pha-bo et fabricata per aurum.
,
Per te Roma cadit ; per tc Carthaginis arces.

Te sitiens Crassus, dum te per bella requirit,
bi Parthis moriens pleno te faucibus ' hausit.
Poenitet et Midani te te exoptasse, diuque
3io Cum lacrymis tolli temeraria vota precatur.
Pygmalione fero pcr te bonus ille Sicha,>us
•>
Occubuit, conjux casls Didonis aniatus.

Atlanta Hippomane cursu superavit inerti
Aurea dnm manibus tardatur mala legendo.
350 Horribili ha?c eadem dedit observanda draconi
Anxia cunctarum Juno regina dearuni
Dum limet Hesperidas, nec tutos conspicit hortos.
Priamides cecidit Polydorus , ab hospite cajsus ,
Quum patriis laribus tete excessisset onustus. '
353 Perdidit amissa cum virginitate pudorem

Infelix Danae, gremio dum colligit aurum.
InfelixJndas, stygias demissus ad undas,
Te propter, votum satiat dum mentis avara;.
Solum mortis erat terris genus, atque sorores
3BU Tempora longa viris per stamina longa trahebant
At tu immaturam mortem et indebita fata
Das niultis, Parcasque facis sua rumpere fila
Invitos j casus, mortisque inducis acerbos.

Phrixeum nam correpturus Jason
vellus ,
365 Sollicitavitaquas primus , pelagique procellas

Sensit, et «quoreas alnum demisit in undas
Edocuitque mori pelago piscesque replere ,
Carnibus et diris componere membra sepulcris.

,
Post audax genus Japeti te ccepit ubique

370 Quffirere, nec Scyllam nec formidare Charybdim.
Littora nec Circes, socios quee vertit Ulyssis,
(I) Cs cod. — (2) Fdioribus ih. Scd notarius ipse I (4) Tdc. Aul scse malueriai, aut cum ê^c legerim
sua conexit, et bene. — (3) Py^jmaUoiwm '\h. — \
eucepissct. — (j) Invilns ih.
;! , , ;
100 AD VKHKCUMJUM APPtNU. 1.
Myrtoiiiiique fretuin burea [lellenle sccaie.

Navi({ut ad Lil)yi-n alius (liti-iii(|ue ('.(jriiitlnun
Altcr (hcdalicis |iciiiiis sii|ici'vulat Aictuii.
37» .Nec conteiitus lioiiio tcrra, ruit a!(|uore toto;
/K(|uui'e transuiissu, supcrcvulat a-qiiure inaginirn '.
Calliilus liinc aicaiii tiir, tc custodc rclVin(;it,

,
lnvciitns(|iic loio, |)iiniis (rncc pciidit ali alta.

Tc juda-us Acliain {nijinlu hqiidatui' ali (iiiiiii,
anci Ati|ii(! dcdit |i(i'iias ruiti scclcrata cnpido.

1'cr te iiulla lidcs, pcr le fraudcsquc dolique
Seivoriun in (loininos, (|uos strangulat inipiu turbu;
Sa'|iius ct IVatcr fralrcin natusqne paicntcin.
r.aiidida pcr te itiain tcrras Aslraâ rcli^piit,
3gs JudiciniiKpie fori versas. litcsqiic rtrtexis.
Ferlidns eii tutor scrutatnr dainna clientis

Fer fora causidiei rcsonant clamoribus acres.
Linfjna tacct , loquilur Deinosthciiis iila diserta,
Ut(|uc julics, sic (piis(pic facit nicndacia; Iblles
300 Sfiiraiil niaf,'iia caiii, pcr fasriiiliirqiic nefasque.
quain felices ipii te sprevere, fucrnnt,

Fabricii Curiique omnes , rigidique Catones !
fortunatum Socratem, pectusque scvernni,

Qui te detcstans pclagus denieisit in altiiin!
31I& yE),'ypti fdix sacer ilic Anlonins, aiti
Consilii, qui te siivis visnin [al]qne repertuni
Effugit , veluti conspecta Gorgone dira.
XIL
Haec erit esca prior , mellito admixta veneno,

Quam dabit Aiitillicos populo tiiiba^que sequaci;
100 Namque voluplatcs solum h;ec sectalur ama^nas.
Ast alios stabilis 2 mentis fideique probata;
Fallere portentis variisque avertere signis
Tentabit, ina!,'icas totns convcrsus ad artes.
Janique ad se infcriii manes nigrique ininistri
405 Pliitonis venient, (piic jusserit ille parati
Ffficere, atqne dolis coeluni terramque niovere.
Hincque alii suniino llammas descendere olympo
Ostendent , alii dare fulgura clara serenum
Ca-lum, quod gesUim est Elia' tempore vatis.
410 Sanguine commixtos deducet ab a^lhere ninibos ,
Ut factum memorant per punica bella secunda.

Jlugitusque boum immortalia verba resolvet
Atque loqui infantes faciet, mirabile dictu
In colubros vertet virgas viridesque dracones,
415 Utque volet, fera monstra dabit, modo mitia reddet.
Hisque oculos miris populorum ot corda tenebit,
Ut domini quondam rcruin gentesque togatie
Romani totusque orbis cacodwinone lusus
,
Hisque dolis captus , varioque errore deorum.

4'2o Hinc etiam Phu'bi tripodas mensasque reponet,
(1) i/aijuum. Sensura nou eruo, iiisi legenclo niistim. — (2) Stabuliscod.
, ; 1
CRISIADOS LIB. III. 161
Marmoreumque lo((ui Pliu;bum gralasque • Sibyllas
Coget, et ingratis humanos perdcre mores

Responsis, stabilemque fidem tcmerare profana.
Post quoque de coelo labi cacodaîmonas allo
425 Vulcani in speciem faciet qui disripulorum
,
Pectora transabeant, inspirentque ora veneno.

Protinus et vario linguas sermone furentes
Afllatas referet divino numine meudax.
Quid varias linguas miraris, credula turba?
43U Thessala latratusque canum gemitusque Inporum
Virgo sonat quicquid buboque strigesque queruntur
:
Nocturnaj, quodcumque fernc quod sibilat anguis,

Exprimit, illisa; sonitum quoque cantibus undte.
Inde erebo invitas animas deducet ab imo ,
435 Carceris invisi compellens claustra subire.

Se quoque defunctum simulans, lapsumque sub umbras,
Tertia quum terris aurora reluxerit alma,
Surget ovans, nitidumque trahet de marmore corpus.
EXPLICIT LIBEE SECUNDIiS.
LIBER III.
.'VnGriHF.NTrM. — I. Ad (incra, quasi cursu, auclor propcrans, .\nlitliei sscvitiam,— 11. et nccein pcrslringit; —
III. Deindc quimlccim Judicii signa; — IV. Tum Judicem comitanlium Angelorum agmina, — V. Saiicto-
rumquc iuslructos ordincs; — VI. Tuiu demum et in eleclos ct in reprobos sententiam latam delini-
lamque.
Incipil iiber tertius, de mortc Antichristi, resurreclione morluorum et forma Judicii.
l.
Jam roseos pone et pullos cape, Musa, colhurnos-,

Et citharam ma?stam plectrum quoque (lebile carpe.
Cajdibus en sequitur carmen plenumque crnore;
Hinc quos prodigiis vanis dolisque ncquibit
5 Perdere, suppliciis et pa-nis coget amaris.
Sed proh quas poenas dabit et tormenta tyrannus
!
Impius! Excedet crudelia facta Neronis,

Qui Petrum ac Paulum crudeli morte peremit
In cruce quum periit primus , juguloque secundus
19 Quique didascalicon Senecam matremque necavit.
Bistonios quid equos-' miraris, perfida turba,
Artubus humanis dominus quos pavitiniquus?
ISIezenti nil sunt furiaj, qui clausa sepulcris
Mortua jungebat, miserabile! corpora vivis.
r. Humana Phaleris taurum quid voce sonantem
Formidas? Nihil est ad gesta horrcnda tyranni.
Perfidus hunc genitor Pluto , super omnia doetus
(I)Ingratas forle. —
(2) CotUurnos. Pulla vcstis sperare , exordunn piillum r(V/c«m. Inde forte
rjuiim
crat maliominis et lugenlium, Proverbium cst apud Nostri exordium, quod illi putera peculiareet nonnul-
Quintilianum, v, 10 med. nun possiim tnrjani prx-
: lam antiquitatis notam compataturum. —
(3) Blsto-
texlatam (quae purpureo vel rosco crat limbo dislinc- nes, iidem qui Thraces, apud quos regnavit Diome-
ta, laetaet sacraagentium, festisque diebus solemnis) des ,
qui equis suis hospitcs dabat devorandos.
IV. 1
; ; , !, ! , ,
102 Al> VKni:ClIM)l'M APPIND. I.
'rornioiilii, ot piriiiis crchi |it'r nimlii (Inccliit
lii»liliii'lc|iie \ir(iin, iiiiniiiiiiii |ii'i' iiovii iiionsliit
iu Kxcn-et Sliiioset (jUiis IUiii(liiiiiiiiitli(is in orco :
Duni inisoiits aninuis pivnis (riuiclihus iii'{j;ont,
Aliiuc jiilicnt iiliiis liorcii pcndcrc trcincnlcs,

Al(p(c alius niKiiinis lor(|iicri iiti|iic i^nibus atris;
lla- ^laiic, lc|ii(lis alia> volvunhii' alicnis;
ii I'i'ospectaiit iilia' laljciitiii lliiinina aiiliclo
Orc, ncc lucc possunt lujjîcnlia laiiilicri! labvis,

Tantalida; (pialcs ct eodein criinine ccnsi
Coiivolvunt iiigens alia- de verticc saxiini,
Atipic rotaiit riirsuin pcr suiiinia cacuinina inontis;
30 Altera piiscit avcs proprio siili visccre tanuiuani ,
yui Tityiis rostro lanialur vulluris unco.
U.
Talilius instructus paMiis doclusqno tremendis

Quani cladem diiliit in popnliim turhamquc lidelem
barliarus liic, aiiinias iiDtius fpi;im corporu iiiiilens
a& Ferdcre , et in miscram secuiii liiictiire niiiiiun!
iniseriindii dies!o collaciirymaliiic tempus
(Juis liinor incumbet certis! ipiis iilanctiis ad auras!
Ipsa (ides iiec ubi Christum terrore soiiabit
Antilheon cuncti votis precibusqiie vocabunt.
40 Al(]iie iilius terne vasto lalitabit liiatu;
Aeiias altcr lugict convcrsus iid Alpes.
El Patcr omnipotens iiisi tcmpora sa-va secaret
Per mcdium, et tantam rabiem lantumque furorem
Tolleret , in terris spes nulla salutis adessct.
45 At postquam per tres regnaveril illc (lecembres,
Et gcminos lctho dederit fcrus ante prophctas,
Hinc ca^li Genitor demisso rulminc ad iimbras
Mittet, Plutonis viscntem regna parentis.
Hi(' ille Knceladus quem faijula narrat inanis '
50 Fulmine demissum tergo fulciro ruinas

,
yEtnic, atque ingenfes llammas ex ore vomentem,

Hum putat ipsc .lovem supcris dclrudcri! regnis.
Ilic cstqiiem vinctum mons Caucasus anle ciitcnis
Continuit , furti dantem pro criminc poenas.
lll.
L5 miscram lurbam ! Quali tiinc tota pudore

Qiio terrore ruet, prostratam fiilmine regcm
Dum cernet, qni se magni Uiniiipotentis alumnuni
Fecerat et ca-li dominum tcrriequc marisque
Quahter armentum dum pascua heta pererrat,
00 Atquc ducem tanrum scquiliu' per cornua grandem,
Et Jovis emiltat fulmen per niiluhi dextra,
Prosternatquc ducem media intcr cornua ligens,
Teriita tiirba fugit, silvas montcsquc pcragrat,
Nescia stare loco, ct coelum mugitibus implet.
, , ,
CRTSIADOS LIB. Ilf. (G3

05 Taliter Antillici fiicrint qui signascquuti,
Diffugient pavidi ac tanta novitatc Irenientes.
,
At Pater omnipolens cunctos miscratus ab alto

,
,
Unica cui pietas corcli cst et facta bcnigna,

Pra?stabit miscris tempus quo vota proterva
70 Emendent, coelitiue Deum terraeque potentem
Agnoscant, qui cuncta suis moderalur habenis.
At quani longa dies, quam tempora longa futura
Judicii sint ante diem ' et quando ultima fiuis 2
Scire nefas , solique Deo fas scire futura.
IV.
7r, At snnt qui referant ter quinquc liorrenda praMro

Signa judicinm, totum memorata per orbem
b;v'c :
I. Prima namque^ die, pcr quadraginta lumescens

Neptunus cubitos supcr Acroceraunia tollel.
n. Post luTC se tantum baratlHum demitlet ad imuui
80 Protinus, ut nuUis possit vix ipse videri.
ni. Ilinc qua; cuncta natant variata sul) ;equore monstra
Exsilient, curvi delphines, grandia cete,
Et ca'lum ac terras nimio elamore replebimt.
Tv. Per marc, per terras ignis vagus inde ferelur,
85 Horribili((ue rogo mortalia qu;eque Ircmiscent.
V. Sanguineo frondes cernentur rore mailentes,
Et C(eli volucres cuncliu cogentur in agros
Horrendumque diem nuit;e impastsque mancbunt.
VI. Tecta domusqne ruent et celsa p;datia regum.
00 VII. Fulniina ab eois oris mittentur ad ;ircton,
Horrifico sonitu totum terrentia nnmdum.
VIII. frangentur vuhiere petraj.
Percussffi allerno ''
IX. Et terrai motus communis qu;eque resolvet,

Terribilis quantum non senserit ulla vetustas.
05 X. Planitiein tellus omnis redigetur in unam,
Aeri;eque Alpes et ca'lum vertice Olympus
Sternetur tangens, atque alta c;^cumina Cynthi.
XI. Hinc mortalis liomo vastis exibit ab antris,
Atlonitus tantis signis tantisque tremendis
100 Prodigiis , velutique amens, huc mutus et illiic
Gurs;ibit, Ccreris, Bacchi non munera gustans.

XII. Cunctorum manes ad corpora nota redibunt,
Unoquoque suo reserato astante sepukro.
XIII. Sidera cuncta ruent summo hrbentia ceelo,
105 Et vaga qusvque poli sunt tixa immota sub axe.
Juppiter atque Venus, iMars et Cyllenia proles,
Incurvusque senex, curva qui falce miiiatur,
Anguis et Artopliylax, et qiiam dixere Coronam
Herculis effigies, Lyra, Perseus, Cycniis, et ij)sa
110 Cassiope, Andromede, nec non Auriga superbus
xVmphitryOnides, cinctus .serpente sagitta.
(1) JttiicUim... Dcl cod. — (2) lltimn fiiiis, non ita finis 1'riami , elc. — (3) Aanqiie cod., ut alias solet.
frequenti e.vemplo , mc iiisi apud autiquos aut veteia Eadcmsigna, coqucferc ordiue recenseutur ex Hi(.ro-
affeclautes. Tritum uihilouiiaus Marouis illud : I/ac uymo in pseudo-Bcda t. v, p oii. — (4) AUernx cod
I t.
, ,,
164 AD VKRCCUNDIIM APPF.ND. I.
Pegasus, iit(|U(' A(|uila , el cuivo cuiu tfrûn: Uelpliin ,
Eridaiuis , Pistiis, Lcpus et iiimbosus Orion

Kl Cauis ft Procyoii , iicic iioii ct Tlicssala ruppis ,
II» SeiiiitVris pcilildis vdox (lciitaiirus et Ai;i,

lly(li-a(|uc, ct Aiistiiiiiiiii > i|ui-iii ilicuiit noiiiiiie pisocni.
lliiic Aries, 'rauriisque laiiopa' vcclor, et ipsi
Tyndarida' , Krigone, Cancerque, Lcofiue jiihatus,
Scorpiuset Cliiroii (|iii llcctit spicula cornii ,
liii y|-lôccroii , ct ipii (liiriiiKlit Aipiaritis uiiiani ,
F.t Pisccs, iiotius (pii (liciliir atipn; lMU'cns.

XIV. llinc iiiors coiniiumis sjiirantia (puc(pi(! resolvct
Prutinus, ut puritcr jain inortua qua^quc resurgaiit,
Conimunis(pic roRus ((clum terrauupic cicmabit.
vii \\. INist l'atcr i|)se ilcum c(i'liiiu tciraiii|ipic{ uovabit.
Ilic tillia tcnibili sniiitil ct (iaiiôrc citabil
Sulilinics aiiiinas ilrriiiiupic iii orpora co^'ct.
, (
'
Gaudentesquc aniiiia! surgcnt liilaresqiie pionim,
At coiitra tristes aiiiiii;c m(cst;c([iie nialornm.
130 Post ha>c Omnipotcns, in majeslate tremendus,

Cielesli advcnict S(\s(- comitaiito ciiterva,
Atque adcrit niedi;c per cieca silentia noctis.
Et Micliael ,
priiiius pncclari miles olympi,
Diriget'' inniimoras aj,'itans ductiinsque plialangcs
m Angelicas, clanis nimium, nitidasqne snb arniis,
Huiiiiiniipic * rcrent tormeiita imnmnia Cliristi,
Aiisa ([uibiis ,lu(l;ca coliors huiic tnidere morti.

llle crucem ferct horrcndum, feretque crucntos
Clavos, queis manus
est insonti affixa pcdes(jue,
Ho Lancea crudclis inaculalacjiie sanguine riibro,
Spongiiique a siinima pra'cedet arundine pendcns,
Qna^que ciiput iiitidum contixit dira coiona.
Ac veluti excussnm fuimen dc nubibus iiliis,
Kniicat exteniplo, et totuin trcinefectat Olympum,
li:. Ingenti sonitu complet mundumque fragore
Atque iinprovisas g(!ntes populosque paventes
Territat , obliqua pcrstringens lumina llamnia :
Sic Fater omnipotens ca-lo desccndet aperto,

Terribilis cunctis improvisusque repente
150 Sublinii elatus solio, totusque refulgens.
VL
At qnam prieclari comites cum judice tanto

Advenient, pariterque in majcstate scdcbunt!
Virgo Df genilrix fulvo rntiiantior aiiro
i , ,
Angelicis stipala clioris, hic prima sedebit,

\bb Judicium sunimi collaudatura Tonantis.
(1) Bauslrlmim cod. Columella, ib. ii, 2 : •< Qiiarto |

ex piscibus co;lcstibusqui ad australem polum vcrsus
non. sept. piscis austrinus desinit occideie, h. c. alter |
est. » — (?.) Sed aget cod. —
(3) /« manllntsgue f.
, ;, , , :, ;
GRISIADOS LIB. 111. 165
Angelus ille Dei post liaiic Baptista sequetur,

Iiidutus quondam viliosa pelie canieli.
Petrus apostolica circumdatus uudique turba,
Tritos erit i, refercns miinibus data vincula ca'li.
100 l'ost iios martyrii qui promeruere triumphum,
Quos onmes prinnis Stei)lianu3 reget agmine longo.
Quique tidem Christi dcfensavere diserti,
Latrantesque cani deturbavcre, sequentur :
Quos inter primus surgens Hicronymus omncs ^

IG5 Eloquii priaceps, palla radiabit in alba.
Non aliter quam gemina niicans rutilansve pyropus,
Viryineum decus his succedet el inclyta lurba
Qua^ sibi promcruit cum virginitate triumphum
Candida, sub niveisque stolis vittisque capilios
170 Annexa, atque gcnas tencro suffusa ruborc.
Uitima quaj tanto cum judice turba sedebit
Keligiosa, aderit proprie qme dogmata norm;e
Servavit, semper Christi pia facta sequuta.
Hinc etiam referct sesc obvia turba pioruni,
175 Angelicis commixta choris coelique catervis.
Perfida vero cohors cacodffiuione mixta jaccbit,
Fixa oculosque solo confusaque tota pudorc.
VII.
Hac ergo ornatus circumseptusquc caterva,

Coelestis Judcx primum conversus ad agnos,
igo Voce pia vultuque ' hilari placidoque loquctur :
« Huc, benedicta, veni, propera, stirps inclyta 1'atris

« Regna beata subi, capc pra;mia l;eta laborum.
« Nam mea tu semper semper mandata seciuuta cs
, :
« Nudus eram, semper velasti corpora nuda
185 « Pavisti miscros pavisti scmper egenos. »

,
Voce hinc terribili, vultu irato atque minanti

Quam coeli ,terra^que trement, conversus ad hffidos :
« I, dicet, genus infandum, pete tartara nigra

« Perpetuisque ardesce focis llammaque voraci
13U « Nam mea tu numquam, numquam pra^cepta sequulum es.
« Fovisti numquam miseros, numqu;mi vel egenos. »
Sicque hi pnvcipites in t;irtara sa;va dabuntur,
Perpetuas scelerum pa^nas el damna daturi.
IUi autem ca-li clara regione recepti
105 Perpetuo capient coelestis gaudia vita;.
TEAOS.
(1) Tritos, seii tortius erit.—{l) Omiics. Dietu demumsit, piofLclo nescire non potuit. Eritfortequi
|
non ila facilis mihi est causa cur unus nomine vo- liic ad asceteria Hieronymitarum satis re-
se vertet
j
cetiir Hieronymus inter tot coafessores, prcTstantis- centium, quos infra significari conjiciet txirba se- :
simosque doctores, quos pocta noster, quaUscumque I debit religiosa. — (3) Multumque cod.
108
VKUECimni
INCIPIUNT EXCF.RPTIOM S 1)1. (.KSTIS CIIALCEDONENSIS CONCII.II.
Abgitmentiim. Pro tiiiim Cnpltitlonm CMim, VtTCCiindus r.halccdonc cxbuI , tChlo Viclnrc Tunoiieiisi ad
auii. 'ijo, iiiimo, iit ipsc lirina lido ciiisuil, ('liaUcdoucnsiuMi dccicloruin vindc\, alistincrc hc vix ac ne
vi\ (|uidciu (lulcrat (|uin cclclicrriiiii coiicilii, pio i|uu rcus a^cliat , acta ccntuiii rclro annis iii liac uilic
8eri)ita , foilc ct iliiilcin assirvala iii Aciciiictaruni arcliivo, tam

lcvanJi pratia, iiu.iin
cxsilii a-ruiniia»
ol> suam dcmum caiisam strcnuc viiidicandani, iiuclii diu(|uu vcrsarct. Addc (|uod induliium cst, co i|iso
tcmpoic auiioi|uc, ct ccrtc iii Cliatccdonciisium .Vciciiictaruiii iiionastcrio, Uiisiiciim S. V.. It. diaciinuin, ut
fusius dixi iii IVolcuomcnis, iiilcgcrriina cxcinplaria ct aiilliciilica sua cxcussissc niaiiii, suo stylo actoriiiu
iiulaliiliora luca disliuxissc, suis non paiica illustravissc sclioliis. .Supcrsiint lucc Itiistici scholia. Vcrc-
cundi (Hiu(|uc siipcravissc compciidia (iiia'il.im ad sn'culiim usi|uc iiomini, duhitarc noii siiiil jiravissiiiiuin
Adriaiii papic tchtimuniiiiii, dc (|iio itcrum ulias |ii'(ili\ius, (|iiu iiiiiiiriiin niuiicniiir Vcrccundum polissi-
liiuin iii co, utait poiitifcx, " cvccrpliuiuim pillacioi. dejiidiciis cpiscoporum Iraclavissc.
Qiium i;;itur incidcrim alicuhi iii hiijiisniudi cpiloiiicn in i|iia pr.c cictcris, mulla dc trihns capilulis,
,
ncc pauciora dc lc|;itimis causarum cauonicaruiii aclioailuis pcrstriiijiuiitur, \cro (|uaui similliinum illico
inilii visiim cst ct allcrum lioc csse Vcrccuiidi ^cnuimiin upiis, ct cidcni, iit ca'lcris iiuiic priiiiu (luudilaiii in
corpus coactis acccdat, lociiin daiidiim cssu iicccssarium. Ouiinniiic Vcrcciiiidi c\ccrpla ciim lUislicisclioliis
confcrrcm, vidcrcnuiue nonnulla ah uiio ad allcrum iiltro cilrufiuc traiisirc, ul (juis cx aiiihohus altcri pnc-
fulscrit,vix tulo dclinias nolui ficrmana a i^crmauis amovcre, ncc valui amhoruin ruris, liccl liiiic ct
,
indc parlim edili.*, scdcm iu Spicilcîio intcr anccdota invidcrc. 'A'/£/.o'jto; prufeclo csl ha'C diioruin
exsulum conspiratiu, inauditiinKiuc horum coinmilitonuni cuiiluhcrnium.
Quas quidcm Verccundi I-^jccrpfioiiCi in duas ullru dividendas cssc parlcs pcrspicuum est, utraquc tamen
cum altcra intcrduin pcrmixta. 1'riur, ut cxsulis nostri ferehal indoles, tota in trium capitiilnruin
causa cst. Nec ah cjiisdcm ingcnio fortiiiiaipic ahliorrct pusteriur, uhi cunlirmantur rcguhc juris ccclc-
siasticic, quas, ne.Tiiuuin laccamus, noii scincl in hac rausa, tot proccllis vcntilata, cunciilcalasah Ca:-
sare fuis.se, dolcniliim enimvcro cst. Neu vero cxccrpta videar nico cxcerpsisse argiiracnto, niliil do singulis
fasciculis addam iiisi quod c Viclore Tiinoncnsi, corumdem -/.jyoiâtiM'/ asscrlore, reruraquc testc cuntri-
,
buli ct .Tqiiali rcscribam brcvem concilii chalccdonensis comiilcxionem qiiai ad Verccundi fortunam
,
,
oppido aptatur :
" CQnsullu, inquit, Marciani Aug. VIII M. oclohr. Synodus gcncralis Chalccdonc colligitur cpiscoporura
DCXXXII, uhi cphesina, nec dicenda syniidusahdicalur, Eulyches cum Diuscoro jiatrono suo, Alcxan- ,
drino cpiscopo, atque Neslorio condcmnutur, aiitistilcsque calliulici injuslc dainiiali ah codem Uioscoro
(Ihas videlicet, Tlicodorctusqiie ct c;cteri) in syiiodo pra'fala cplicsiiia II sohiintur lidcsque sanclurum ;
ratrura qui nic.tna, cnnstanlinopolitana ct cphcsina priina con\ cncrunt sanctis synodis, cxplanahir. Ilis
itaque dctinitis ct suhscriplinuilius toliiis syiiodi rohoratis, Kuscliio Dorylasi, Tlicudoiclo Cyri, et Iha Kdcs-
seno propriis restilulis ecclcsiis , iis qiios pro cis Dioscorus Incrcticus suhstitucral, pulsis, omnia qu.c ad
statum Ecclesia! pcrlinenl, disposita suiit, ratumque lcrmiuum susccperunt. » .\d ann. 'i51.
iinpernlore in Ecclesia sanct.T martjris

,
Euplieiiiia; consultu Leonis papa> ", con-

,
DE DlOSCOni '
CAlJSA [Acl. /]. gregatis secum dcxxx episcopis ct magnili-
centissiiiiis judicibus et amplissimo .scnatu,
1. Quiini iii Dci noiiilnc sub dic octava anle caucellos sanclissimi altaris una cuin
id. oct. indictionc iv, Clialcedonae, Marciano reverendissimis episcopis ct vicariis pra;-
Ex quinque codd. duaccno j'39; n.iârrcnsi 7; cedoncnsi, sedchat adversus Dioscorum in oriliiie nc-
parisiensi 3853 ; montispessulauis 3 et 13, omnihus, cii.îniitiKiii. Mansi VI, col. 6'i0.— (2) J'np;v. Incipit is
pariter sa-c. xii, qui ex ordine dcinceps dcsignanlur .uictor diligcntcr notarc qua^cumqiic pcrlincnt ad sc-
per littcras A, B, C, D, E. Eenimata addimus. dis apuslolicT KpeagiTa, dum, oniisso dccreto impcra-
(!) Dinscori. Ouanti momcnli essct /riiim Cnjnlii- turuin miilliscura verhoriim ampullis iii acta iiiscrto
lorinn vindiei palam dc Dioscoro dejccto triumpliare, fp. 7.S), coii.iul/ii ]iolius ct principali aucloritatc
uno verbo aiieolvam : Theodorctus, in coiicilio chal- lconisjiapx ait syuodum cougrcgalam ct pcr lcgatos
EXCERPTIONES E (mClLIO CHALCEDOiNEINSI. 167
dicli sauctissiini Leonis antistitis prisca;

' reto quodam qui crat injuste
episcopo,
urbis Eomoe el reliquis archiepiscopis, an- damnatus, ila dccretum
Ingrediatur est : >•
tepositis in medio sacrosanctis ct vcncrabi- ct rcvcrcndissimus episcopus Thcodorelus,

libus Evangeliis - : nt sit particcps syuodi, quia restituit ei
Pascliasiuus revercndissimus cpiscopus cpiscopalum sanctissimus archiepiscopus
ct vicarius sedis apostolica', cum vcneraudis Leo * . »
coUcgis suis, dixit : 4. Et post paululum, itahabelur " Theo- :
« Ikatissimi atquc apostolici viri papK dorctus cpiscopus proprium recipicns lo-
«rbis Roinu', quu; cst capnt oinnium ccclc- cum a saiictissimo episcopo iiiclyta; urbis
siaruni, pricccpta habcmus^ Pra'cipcrc di- Roma", in locum niinc accusatoris ingrcssus
gnatus est cjus apostolatus, ut Dioscorus cst. Uudc patimini " ca quffi inclioata suut
Alcxandriuoruin archiepiscopus, non sedcat liuiri ut sine aliqua conlusionc auditorium
in concilio, sed audiendus intromittatur \ fiat. Prajudicium enim cx prascntia revc-
'"
Quod nos observarc, nccesse cst. Si ergo rcudissinii Theodoreti cpiscopi uulluin
praicipit vcstra magniliccntia, aut illc cgre- generahilur, rescrvata vidclicet omui post
diatur, aut uos exibimus^ » Ircc accusatiouc vobis ct illi, et qua iuvi-
2. Et paulo post " Judicii sui :nccesse cem excrccre volueritis, quia rectain tenet
cst eum darc rationem, quia qunm ncc lidcm". Et postquam in mcdio corum se-
personam judicandi liaberct, surrcpsit " ct dit'", oinnesclamavcrunt dignumcumessc.
synodum ausus est facerc, sinc auctoritatc
sedisapostolica^, quoduumquam ritciactum
III.
cst, nec ficri licuit. Kos vero contra pra'-
cepta sedis apostolica' vcnire uon possu-
mus, nec coutra ecclesiasticas rcgulas, vel ITERUM DE DIOSCORO.
contrapatrumiustituta.iNccpatimurtantam
injuriam vobis lieri aut nobis, ut istc se- G. Etpost aliqua, diclumest « Ea quae :
deat, qui judicandus advenit. » duduni judicata sunt, nunc retracteutur.

Quibus responsum est « Si judicis ob- : Kon liccre autem ullum aliud moveri ex
tines personam, non ut accusator dcbes pcculiaribus causis, antcquam ca qua' de
proscqui'. " lide sunt catholica , effeclui mancipen-
II. tur'\ »
< Omnes episcopi di-
7. Itcni, post alia.
DE THEODORETO BESTITLTO. xerunt In damnatione beati Fiaviani Cou-
:
stantiuopolitani archiepiscopi ct Eusebii

3. Et post totam paginam, de Theodo- alius cpiscopi ', nullus voluntarie consen-
'
(ac si priTScns dcxxx episcopis pr.Tfiiisset) liabitam. tem , videlicet ad Tbeodoreti eausam eumque ut de-
(îvtetuni ue meam symliolani aliiiuis a
avcxoi-iov ceutius introducat, jam cxcerpta sua exornantem
me desiiieret, liuic uljeriorem atfero messem notu- lilienter, immo nonnulla actis concilii audacter su-
larum, nobilissimis tamenargumentiset numeni im- peraddentem aguosce Vcrecundum. (8) Lco. —
—
:
parium et pondere. (1) Saitvtissimi. Legcbat ergo Labb. 102 b; Mansi,590B.— (9)7'o/««HiiHi ed. grsece :
quod in fusioribus actis exslat latine Bco amicissi- :

avaaxe<j6£.— (10)iV»?/( C,D,E. —
(1 i)Quia rcclain lenet
mi, saiiclissimi et revcreiidissiini Lconis, quic tamen fitlem. Hicc sane ncque omittere debuit Verccundus',
grace desunt, pra^ler id unum OeojiXioraTou. — sed neque intrudcre; in gra-co tamen noncomparent,
(2) Evaiujeliis. Cf. Labb. iv, 78, !)i a; Mansi vi, nv.), ueque facile inveniuntur in vetustis latinorum exem-
579.— (3) Prx monitnts add. D, K. Mox cjus nposlo- plaribus.— (12) Coiiscdit D, E. Lalib. 102 d; Mansi, 591
lalus griccc deest, uti sequentia Ale-iamtrinonim ar-
chiepiscopiis. —
(4) AittliciKttis iittroinitlnlur. llorum
c.— (13) Mancipenliir. Labb. 10(1 i:, 107 a; Mansi, 595
A. Nota lectionem c.r pccttliaril)uscausis,\}voihiona.
:
loco griCce Ei ol i-K:-/_t\.frfit\ toOto Ttoirirai, iy.^jlrfiiir,.

:
omnium cditorum sivc latine ca: pecuniarils capi-
— i:.rimus ed.; iii\i.fi , gr. Labb. iv, 94 c, d ; Man-
(a)
,
tulis, sivc griccc . y.r,obi eT&pov xiveTv y^r,[i.oiZT.y.6'j xe-

si VI, 579-a82. —(fi) Prasuinsil ed. .Sttrrijniit weXsub- âXaiov. Ab illo /j>r,|j.aTr/.6v nou adeo distant xpTiHa
:
repit al. Totus hic locus magni momenti a Rustico y.upiaxov, quum maxime si ad compendia respexcris
diaconodiiigenler excutitur; cujusquidem censuram
xp. zfxov. Malira aulumare gra;ca fluxissc e latinis et
addemus infra utpole qu;e non sccus ac Rustici alia
,
benc multa, plane Yerecundiana sit. (7) frosctjui. — gra'culum interprctem fugisse to pcctitiare, sono fere
Labb. 95 A, b; Mansi, 582 D, c. Hic telam \ ix inca'p-
idcm cum alteroyWHHJorif/m. Sed ipsi uostri codi-
ces non consentiunt. HabcntcnimB, XijEêxpccunia-
tam alnupit 6 cr-pwtj.aTEu; idquc eo niagis fortasse
,
—
riis citusis. (li) Lpi.Kopi. Pars hujus pericopes
miraberis, quod mox camdem viam relegens,eansam
prior excidit in gra^co. Beue cum Verecundo latini co-
Dioscori iterura excutit. Sed agnosce anlielum defen-
dicesrctinuere.
sorem trium capitulorum ad sua a-stuantcr currca-
:
168 Al) VKUIiCUlSDlIM APPE^D. II.
sit.Violi.iila '
fui-la ot xiscum |»lfif,'is. Vitiiiii (jiia et laboravi cuin saiictu Hynodo, (|Uir
111 |iiira iliaita ' Hiibscri|)îiiitis. .Miiial)atiii' aiitc vos liic [Ct)iiHt(iiitiii()|toliJ est '
^
. Mt reli-
iiohiH daiiiiialio, luiiia' (.\silii ti'iiilii).iutui'. qua.
Militi'-. cuiii lustii)ii» ct fÛulii-. iiislaljiiit. 10. Item, jiosl uliqua, dictuin est llasi-
I'lt ubi ({iudii et fustes, qualis K)iiudus vsl? lio'* episco|)o :"Quart' Huliscrijisisti iii diiin-
.Militts |)ro|)ti'r lioc acce|)it Diosconis, ut nationc Hanclui iccordiilioiiiH llaxiiiiii? l'X
iios tiTiorct. Naiii iiiilili-s iiianis coh di-jio- illt'i'cs|ioiidit:<hioiiiaiii iii jiidieiumcentuin
suciuiil, t|uaiu iios ; t|uia iiiii(l<|uid cîiiius, trijîiita '" episeoporum traditus, neccssitu-
tcrrorc coiii|iulsi lcciiiius *. Ij)-,i priiiii stih- tcm Diosconis cjiistojûs alcxaii-
lialnii '".
Kcri|)seruiit : dcrici nuuc quare claiuiiul? driiius Nuiic eoiiij)lcliiiii est
rcsjiotidit :
S)uodus episcoponini est, noii clcrico- quod scriptum cst l'Jx orc luo juslilicubc- :
ruin*. ' tt rciiiiua. ris, el ex ore luo condemnaberis*'' Krube- .
8. Itciii ,
poit (|iiu'd:iin (liciltii' : " INon sceiis liomincs jnievaricatus es, (juotl bo-
suiiius jjciiiiissi CHi'c(li ai) ecclc>ia' sccrc- nuiii cst , ct rnlcin sjncvisti. i>on iiiidisli
lario^, usqueijuo subscripsimus". » Kl re- (juod scriptuni est : Non eriibescas in rui-
iiqua. num luam". " ILt reliqua.
" Dioscorus et Juvenalis inultas sjnodos 11. Tuiic po.st aliqiiii, Kutvelies : « Di-
jiri) jiiadictis facicntcs, et ncquc subscri- recti rcligiosissinii viri a sanclissimo f.eonc
beutcs, iieijuc j)ra'scribciites ' slatuta, ne- iircbiepiscojjo roniaiiu' ccelcsix iii saiietain
(jue ieânle» alicui, ncque seiente alitjuo, vcstram svnoduin susjiccli milii faeti siiiit.
obtulcrunt nobis jjuras eliartas, inuilitiidi- Manserunt enim apud rclifîosissimuiii fla-
nciii liabcntcs scditiosorum lioiuinuiii^.den- viaiuim ej)iscoj)uin, et praudidcrunt '" apud
tiiin \ij;iuti (juinque eiaiuus oinnes in Cou- eum, ct iiiuiicrali siint, et oiiinc obsequiuiu
stantinoj)iditaiia sviiodo. Quadraîiita duo eis pru'buit. Postulo ergo saiictitatem ve-
jussi suuius taccre. llcliiiui erant .luveiialis stram, siquid cib eis iiijustc facluiii fueritin
et Dioscorus ct iiuiUitudo sediliosoiuiu. nie, id pricjudicium milii non gcnerarc'-'".
Jain quiudeciin reinanscrainus lantuin- Kt reliqua.
niodo. Quid esscinus facturiVln .sanfûine 12. Et j)auIo post, sancta synodus dixit
nostro ludcl)ant isti lucrctici conslituli. «Ad Eutv cbcn qui accusatur, pergant qui-
Vua voec diccbanl oinnes terrucruiit nos, ; dam a fratribus el porrcclum adversusciim
ut liaTeticos nos dejccerunt', ct cjccti su- libellumci relcgant, et coinmoneant occiir-
musut liaeretici '". » rereadboc sanctuni concilium etibiadesse.
IV. Non enim in levi accusatur eausa"'.
"*
13. Item, post inulta, actione qua su-
DE EDTYCHE ET EIJTYCHIAKIS. pra : "l']piscopi clamavcrunt Interfectorem :
riaviaui forasniittite, temeratorem foras

'*
quidam mittitc -'
'
9. Itcm, post aliqua '
, di\it : . Dioscorus qui cuindamnavit, ipse
" Lgo coinincndavi me ipsuni 1'atri et l"ilio interfecit''. " El reli(jua.
et sanctoSpirilui, el vcrbo \eritalis vcstra' 14. Et paulo j)ost : « Eusebius episcopus
justiliie, ct testcs vos babco mcai fidci, pro Dioscoro dixit : Tu quum duduin occidisli
(1) Violenlia cd. — (2) Ckarta cd. in imptira cundie.xemplari hucnonfuisse inserlalatrociniiephc-
charla A, B. Impurw charls'C. — (3) Ct nos.fcci- sini acta, saltcm omniaqua^ in cd. ahuiidcsequuutur.
mus. Uiiisus desuiit p:i;i(a,el o.i saiie jara non glossc- — (12) Quiilam. l'ii;uit Eulychen dicerc— (13) Est.
mata esse, ut rebalur lialuzius, Verecundus siiadet. Labb. 134 a; Mansi 627 u. Irrepsit vox Constanli-
,
— (4) Clcricorum. Labb. 111 n, c: Mausi, 002 ii, c. nopoli, nescio unde. Non e.vstat cnim in aliis exem-
—
— (5) Etjredi e sccrcliirium B. — (6) Suhscripsimiis. plaribus. —
(14) liiissiano A, vid. num. ''.> et 111.
Labb. 1 Mansi, 603 B. Sed ha-c solus divit privato
14 A ; (la) Vijinli iiul Iriijinla cA. — (10) 1'urere his quiv ab
nominc Stcplianus Ephosinus non sum iicrmissus... : illis ordinahanlur add.D, E.— (17) Contlcmnalieris.
SHScripsi. —
(7) l'r;cscribei}lcs. Bene, cum Baluzio. Mattli.xii, 37.— (18) Tuam. Eccli. iv, 27; Maiisi, 03S
— 1,8) Cliimiinlium uc coinmorenlium Sijnoilum add. c ; Labh.
39 c. 1
—
(19) l'ransi sunl ed. Sed Haluzio dis-
D, E. Omncs CP. Sijnodo. Ilicc tamen Ephcsi acta
; pliccbat velcrera sui colbertiiii codicis vocem pranili-
sunt. Idcm vero concilium dicilur alias(Mansi G3S b) tlerunl non fuisse retentam. — (20) Generare. Labb. io 1
judicium cenlum virjinli aut triijinla cpiscoporum. — c; Mansi, Oio B.— (21) Causa. Ex act. 1. concilli C.l'.
(9) Dejecerunl cum optimis codicibus.— (10) /farelici. adv. Eiitychen.IIicnovanonnullaabinitio.VideMansi,
Labb. 1 14 c, d; Mausi , 606 u 006 a.— (1 1) .Uiqua. , O.ia c; L.ihb. li5 A. n.— (22) .\ccusanone\S.—(r,\) Te-
Adeomulla iucditis iutcrjcclasuul, ut putem iu Yeic- mcratoremf. m. solusC. -(2i) Jnter/ccit. Mausi, C74
— :
;
EXCERPTIOAES E CONCILIO CHALCEDOiNElNSI. 160
saacti.ssimuin arcliiepiscopum Flavianum, conscntiret nobis sequentibus tradiliones

milii autem \ita' intulisli disciimen ' . » Et sanctorum patrum, consequeutcr dignus
reliqua. crat venia. Sed quouiam permauet in niali-
15. Et paiilo post : « Didicimus quia gnitatc sua , subjaccbit canouum viudi-
sancti patres uostri qui in ^'ica'a conveuc- clis \ »
runt, uou a scmet ipsis loquuti suut, scd 21. J^t paulo post dictum est « Quo- :
quod Spirilus sanctus dictavit-. » Siniiii- niam coinmcmoravit meam Constantinus

ter et in reliquos actum cst ct agilur. Et diaconus vocciu nc forte uegans noceam
,
reliqua. propriam auiinani propter hoc dixi; ha'c,
Et paulo post
IG. « Mihi priejudicium : aulem dixi, tuiu disputans, nou dcfi-
uou fiat ex loquulionc nica, quia abs([ui; uiens '". » Et reliqua.
pnejudicio loquor. Eides quieex necessitatc 22. Et paulo post » dixit Constanlimis :
est, fides non est '

. » diaconus Quum legeretur damuatio, ap-
:
17. Item, post aliqua, dictum cst : pellavit sanctum concilium cpiscopiRomaui
•Eacta accusatiouc, cousequens est adessc et Alcxaiidrini". » Et reliqua.
eum qui accusatur, pra'sertim quia luijus- Flaviauus episcopus Dioscoro dixit
2,'5. :
modi accusatioiics uou sine periculo Jiuul. « Occlusisti'- luihi oinneni justam allc-
Nec enim lcve est ac transitorium quod ver- gatiouem '\ » Et reliqua.
titur, et ideo iu criminali causa alterum I".t paulo post, ipse l-^lavianus dixit
pro altcro decertare nou licet '. Ououiam " Noii luihi permissum estloqui '. » Et rc-
'
iyitur iiiiperator, sedis apostoIicLe auctori- liqua.

late, universalcm pra'cc[)it lieri sviioduin, 24. Ilcm, post multa, dictum est « Pre- :
ct necesse est majorcs causas iu iilud re- camur vobis ordiuari sentcntiain, ut pro
servarc conciliuin''. » Etreliqua. suo iniquo contra nos prolato judicio dam-
18. JU paulo po.^t « >'uIIos sub sacra- : uator noster dignum iuvcniat fructum; et,
meuto cpiscopos dicerealiquid oportct, iiec jiistaadvcrsum se a voiîs prolata scuteutia,
quis hoc'' iaecrc pra'cipi;it. « Et rcliqua. sccundum sauctas Scripturas judicetur,
19. Et paulo post, dictuiu est « Non de : quemadinodum judicavit, ct fruatur sicut
jiarvo periculo res agitur. Audivimus au- insidiatus est. Propter quod supplicamus
teui quia interpcllatio adversus nos facta vestra' sancta' sjnodo, condolerc quidein
sita quodamapud piissiiuum imperatorein. jiro tanto tamque iniquo cruciatu, quem
Unde supplicaiuus iuis uobis dcclarari ' ob- pro pietate sufferimus ''\ »
jcctiones, et causas agnoscere, et personam

statui, et manifestam accusatioiiem advcr- IV.
sus certas persouas lieri ; alque ita respon-
debimus, et uos dcfcudemus, pra-sumentes J)E DIOSCOllI TEK MOMTI COJiDEMNATIONE
de vestra justitia". » Et reliqua. [Act. III].
20. llcm, posl multa, dictum cst > Si :
quidem coulilcus proprium peccatum, ac- 25. Item, post multa actionis tertia' '" :
quievisset condemnare suam doctrinam, et « jXolum est nempc Iiuic Deo amabili cou-
E ; Labl). 171 E. Locura Rusticus post Nostrum cxci- rescrcnre concilium .\. Labl). 240 a; Mansi, 702 B.
tat cgregia uola quam vide p. 205, n. 3'iO. Mansi, 082 (0) Qnid AocA-C.Summatini Labl). 240 d ;Mansi,7C3
A, not. fi. —
(1) Oiscrlme». Lalib. ISG n ; Maiisi, 091 1!. —
(7) VccUnari. Labb. « lloc est uuum ex erralis
A. Pars loci prior ct pra'cipua givcce tlcest. Tu cum Labbeauis, » ait Baluz. —
(8) Justitia. Labb. 244 b;
A, C. Tu ciiim cil.— (2) JJic/aiil. Labb. 187 c ; Mansi, Mansi, 707 c. —
(9) Viiidictis. Labb. 230" b; Mansi
094 A. Qua' scquunlur, breviatoris sunt. (3) Esl. — 807 c. Usque adeo pra^postcrus paginarum ordo Lab-
,
Vix conveniunt (iua\ liuc pertinerc videnliir iu Labli. bcanus ut minime a Mansiana recensionc abslincrc
220 1); Mansi, 743 .\. Qnibus adde Labl). 237 b; nie deinde intcgrnm mibi fuit. —
(10) Definicns. lla'c
Mansi, 811 a, ct qua' Baluzius notat aptissime ad Basilius Selcucicusis. Mansi, 8l4 d; Labb. 240* e. —
lia-c : Fx nccessilalc Insignc, ait, menduni
l>iles cst. « (11) .Ucxandrini. Vid. Baluzii notam. Mansi, 818 c;
cditionis Lal)beaiuc! • (.'i) Kt. idco — licct. Miuus Labb. 244'b. — (12) Occlusistis (13) .Mlegalionem. C—
ergo scitc nionct Bahizius ha-c in nuUo vcterum Labb. ^.Ô" a; Mansi , 834 a. —(14) Loqui ib. —
excmplarium reperiri. Scd diligcntcr perpcnde ([ua' (15) Suffcrimus. Labb. 277d; Mansi, 800 !i.— (10) Ter-
sequuntur mirum in modum depravata fuisse, quum tix. Cur post iiiulla, quum hic incipit, in editis ac-
in cdilis uiliil omnino legatur de apostolicffi sedis tio .M cavc ne mufes autiquitalis signum
tertia.'
auclorilate , hic apcrtissimc asserla. — (o) Iii cum qua; cuim uobis secunda cst, eadcm HusUco et anti-
170 Al) VtHECIIM)tM AiaMuM). II.
('ilio
'
ud lioatum a|io.stoli('uni l.eoncni Hacrus tiduis siiiit iiiHerla', teslilicaii valeant.
eii^c liltcias (lcnliiiatas, t|iiatcuus liuic sau- llos lilicllos obtuli, luetos Kccundum nieam
clo coiicilio hc |irasciitarc iliîiaiitur. Sctl voluntatcm cl dictalos , et a me subseri-
(|uoiiiaiii iic(|ue aiili(|ua cousuctudo, iie(|ue ptos". "
^cucralis tciuporis iicecKKilas peruiittero 29. Kt (|uuiii reeitatus liiiKset liliellus,
>i(leliatur, uostraiii |mr\itateiu liuic saiieto Paseliasinus cpiscopus iii senteiitia oin-
coticilio |iro se prasidere |Uiceepit. l(leo(|ue niuin'' dixit : " \'.l lihellus piajseiitis Allia-
uecessariuiii est liiee (|ua' iii iiicdio prnle- iiasii (|ui iiobis oblatus est, recenseatur. » l'X
ruiitur, pcr iioslraiii iiilcrl(ii|U(itioiiciii dis- snscipiciis ciiiii 1'rocopius lcctor '" cl nota-
ecptari. IMdpter lioe i^'ilur poireetus li- riuslegit. 1-t (|uiiiii lcctus e.ssct, l.ucculiiis
litllus a rclij,'ii)sissiiiio Iratre iiostroct coc- episeopus dixil (jiiie per libclluiii tlo-
: '
piseopo luiscbio, susceptiis recitelur '. " lA ciiisti adversus Dioscorum episeopum, bijcc
eoiisidera,etsi cDnlidis, perlc iiotuin tibi
"
iactuia csl lA reliipia.
ila.
•Jti. Kt posl alitiuH Kiisebius cpiscopus faeito, el proprio ore manifcsta. >•
iiiter ca'tera dixit « Noii eryo liiifiat oc-

: Atlianasius tliacoiuis - divil " 1'aratus '
:
casioiies Ditiseorus, iiefiui^ compellut mc sum, ct luilii conlido, advenieiitcm euni iii
aliis i|uibus iiolo, ucciisutioiieiu iugcrcrc, vcstro saucto coneilio, in omnibus dc (pii-
i|uiiiiiaiii al) illo |iassus sum,ctadvcrsus iiid- bus cum accusavi, couvincere. »
liim allcrum lacio aeciisatiouem, iiisi ad- 1'ergamius Antiocliiie metroiiolilauus,
,
versus eum, tiuippc (pmm prolitct)r tpiia ' in sententia omniuin dixit " Dical idem :
nctiue al) allero licsussum, siip|)lico vcstiic Atlianasiiis propria voce, si suis accusato-
.sauetitati et tcrtia eum accersitiim voca- ribus aderit". » Et rcli()ua.
tioue adesse vestro saiicto concilio, et meas 30. i;t post ali(iua, liorentiiis, mclro-
coutra eum laelas eoiiveulioues su.scipere. » polilanus Sardiccnsis, in scntentia omniuin
H rclitiua. dixit « Certis constitutis (piu; leeta
: sunt,
Kt paulo post, (luidam ex clericis
'27. et tcrtio vocctur Dioscorus, ([uoniam lioc
Dioscoro clixit » Tempore opportuuo vo-
: vult ecclcsia.slici ordinis consc(iucntia, ut
cato me in synodo *, otfcro vestro angelico si ct postbanc tcrliam evocationem venirc rc-
elioro sanclissiinos viros, et revcrentia ct cusaverit, rcguUe suo itinercgradiantur *.> '
rcelitudine adornatos, ({ui super sirif,'ulis Et paulo post sancta svnodus inno-
."il.
capitulis possiut testimonium peiiiibere. tuit Dioscoro « jMaudamus tibi, omni de-
:
tt ipse cgo banc nccusationem [iropria sub- posita excusatione, dignare advenire in
scripsi manu. » Similiter ct reliriui accu- sacrum lioc concilium, ad satisfactioncm
satores suas accusationes sinsuU per sin- Euscbio episcopo, simul cl iis ([UiE tibi nuuc
gula sc prohare spopoiiderunt, et singulos ingeruntur, responsurus, et iis qui in pne-
accusatiouis libellos propria manu subscri- sculi advcrsus te alios accusatorios de-
p.serunt". » Etreliciua. dcruiit libellos, iion paucis constilulis, et
28. Item post aliqua • Sc\ rion'^ diaeo-
,
: qui ab Alexandria orti sunt, clericis' ct lai- '
nus di.xit 1'aratus suin tcmjiorc cognilicmis

: cis, (luoruiu nomina sunt Atbanasius ct
saiietissiuios viros, vila et iidc probabilcs, Scyrion, Sopbrouius '" ctTbeodorus scieus ;
producere c\ jnssionc vestrie sauctitalis, quod si post tertiam banc regularcm vocatio-
(iui de liis omuibus quu! iii libellis accusa- uem e.\ omni partc, nullam babentem su-
quioribus e.vemplaribus aclio lerlia crat. (1) Ffem- — cura : Tsc/iyrion. — i':) Uactcnus ba'c
Qiii ilc... inserta.
pe co)icilio. Solus C. —
(2) Jtcci/ctrr. Uivc l'ascha- dcerantincodd. et glosseraa
—
lialuzioerant.— (8}jl/n)i((
sinus S. Lconis legalus. Cf. Lalib. 380 n; Jlansi, 983, inea suliscriplus .\, U. (9) In senteiiliom omninm.
984. —(3) Quippe. Aliquid dcest, iioc concordat cura Ilac Noster solct in acta iiiserere. (lo) Diuconus in —
cditis Labl). ;i92, 393 (iterum subvcr.so paijinar. orJi-
—
ed. lat! a gra'eo sumtum. —
(1 1) Ei facilo aliasmelius.
ne) ; Mansi 1003 \. (i) Syiwdo. Mure iilane alVi- —{11 Diacouus omninodcesl edit. Reapsc.\tbanasius
,
cano et suo certe, Vereeunilus bie aela iiilriiducit. — in actis audit (Ki) Suis
'A>.£?a'/of£i»; Ttpc^jSuTepo;. —
(i) Suhscripsciuiil. llicc jubeo cum cililis eonferri, ut accusatioiiibits aclcrlt ed. Lt alia leviter mutanlur.
solcrliam <r-tpM|jLa-:e(o; mireris, qui oinnia e latino co- Cf. Labb. 40') E, 40i .v, c; Mansi, 1019 c.--(l-'i) Gra-
dice scdulo transcripsit qu;e ,sra'co in textu dee- (lian/ur. Labb. 'ilG c; Mansi 1303 \. (15) El lai- , —
—
,
raut iu quo iterum lUistieus non semel vcstisia No-

: cis... Theodorus. lUec non babcnt A, li. (16) Fro-
strilegil. Labb. 397 c,D;Mansi, lOlOC. (0) Scijrion — mius .4, C. Si/rtinius li. T/icodurus bis legilur in ca;-
fere conslanter codd. latini, ubi editi juxta gric- tcris codd., scmcl in edit.
, ,
EXCI^RniOMiS E CONCIl.i.O CHALCliDOiNENSI. 171
spicionem, advenire distnleris, praeseus sapicns , concors sententia; efficior supcr

sancla et mngna ct univcrsalis svuodus ad dnmnntioneDioscori, qui se ipsum nbomui
illum veniet niodum, qui contra pertinaces' sncerdotnli ministcrlo ostcndit alicnum, co
ct contcmtorcs synodalis vocationis scit mo- quod omnii)ns sanctorum Patrum regulis
vcrc pcenam a canonibus jure conslitutam. cxstitit inobcdiens, et tertio canonicc voca-
Direximus vcro ad te et nunc, tertite vocatus noluit obtemperarc '. « Et reliqua.
tionis gratia, quiuque Deo-amicissinios epi- 35. Et post multa « Zeuodolus cpisco-
:
scopos, ut uc tardes venire''. » Episcopi pus dixit INon dcbct indignari Dioscorus,
:
vero qui directi sunt dixcrunt « Unum de : justo succumbens judicio, qni saiictum
cxcipieutibus notariis jubetc nobiscum vc- Elaviauum, nullo modo dnmnationc ostcn-
nirc, ut legat ca qux a vobis Dioscoro suMi dignum, iiiiquc dnmnnvit ". » El rcli-
mandantur, ct illa cxcipiatqniT dcnuo nobis qua.
ab eo juaudala erunt^ » Et factum est ila. 3G. Et paulo post « Mcnecrates epi-
:
32. Et paulo post, sancta synodus dixit: scopus dixit Ha^c eadeui ct cgo profiteor,
:
« Indignatioucm qua' contra inobedientes a quifi metropolilauus etsancta Synodus '".»

sanctis regulis constitula cst, merctur Dios- Et reliqua.
corus. Sleplianus cpiscopus Epbesi mc-
> dam Alexnndriiuim cpiscopnm dnmnatum
ut qui secnndum sanctos eauoncs vocatus, rcgularitcr a sanctis et beatissimis patribus
cosdem canoncsconculcavit, eoruni seuten- nlicnum esse et ipsc existimo ab omui sa-
tiifi subjaccat. i'A postca intcrrogati sniit
<• cerdotnli conscquentia ". » Et reliqua
episcopi, ut quid j)laccret diccrcnt. Sancta 38. Tliaiassius cpiscopus dixit « Om- :
synodus dixit « Qua; placita sunt canoui-

: nibus qua? placitn sunt snnctis rcgulis ct
bus. » Et iteruni « Omncs conseutimus
: sanclis Patribus consentio '. » Et rcliqua.
quae regnlis suut placita in co fieri^ » Et 39. Item, post aliqua'^ : Piissimis et (i-
rcliqna. delissimis et christianissimis imperaloribus

33. Et paulopost, iuter reliqua dictum atfiuetriumphaloriOus Valentinianoet Mar-
est Ipse Dioscorns coutra se clicuit seu-
: « ciano scmper auguslis sancta et macjna Sy-
tcnliam, saepius ecclesiasticos conculcaus nodus secundum Dci gratiam et sanctioneni
canones. Uude snnctissimus ct beatissi- vestrx pielatis congrcgata in Chalcedonen-
nuis arcliiepiscopus magnffi seuioris Romae sium civitate.
Leo, per nos et per pnesentem sauctam s> - « MagULC passiones et medicamina fortia
nodum, una cum beatissimo et omni
ter " et niedicos indigent sapientes '
'
. Propter
laude digno bcato Petro apostolo ', qui est lioc igitur Dominus oniuium passioiiibus
petra et crepido catliolicaj EccIcsicC, et qui orbis terra% sicnt mcdicum optin)um ve-
cst recta> iidci fiuidamentum, nudavit eum strnm superinstituit pietatem, ut has con-
tam cpiscopatus dignit;ite, quam ctiani ct gruentibus sanetis medicaminibus. Vos crgo,
nb omni sacerdotali alienavit ministcrio. cliristianissimi divinum suscipicntes dc-
,
Igitur snncta ba^c ct magna Synodus qu;c crctun), pro aliis omnibus '^ competentcm
placcnt regulis, super memorato Dioscoro diligcntiam adbibuistis, Ecclcsiic pontifici-
deccrnat. » bus consonantia^ mediciuani macliinautes.
34. Anatolins Constantinopoiitnnus nr- i;t undique uos congrcgantcs, omne com-
cliicpiscopiis ct rcliqui cpiscopi dixcrnut : modastis auxilium, quntenus cl fncta; intc-

» Ka.'c eadem apostolicaj sedis pcr omnia i-imerentur discordia; el paternie lidei do-
(1) Contra conlumnces B, C. —

C?) VI jic I. v. Non 42.") c, D Manei, 1047 A, B.
; —
(9) Damnnvit. Labb.
legiintur in edit. ncc numeranlur cpiscopi, scd ; —
439 D Jlansi, 1007 C (10) Synodiis. Mansi, 1070 A ;
ncque sunt nisi Ircs. Non scmel compendia v vi , Lahb. 441 c—

(II) Conscqiicntia. Lahb, 442D;Mansi,
id cst Vcnerandi pio numeris sumuntur. Cf.
,
1071 c —
(12) Conscnlio. Paulo alitcr cditi. Mansi
—
infra n. 69.— (;i) /;")»«/. Mansi, 1038 a,b; Lal)l). il7 1072 c; Lalib. 443 A. (13) .iHtjiin. In cod. Monlis-
11, D. —
(4) Miiropolis in solo C. —
(j) El ilcriim... pess. ,'i8 epistola e.îstat, in act. iv. Cf. Mansi, vii, 10.
ficri. In ecdem C. Mansi, I04.'! a; Labb. 121 d, i:. — — (14) Snpienlcs. Verba sunt veterum librorum so-
(6) Tcr dcest iii C— (7) .l/)os7o/o.Atque vide qiia'Rii- leiiinia. Sed in codd. nostris correxil vetusta manus
sticus ad ha'C haud perfunctorie margiiii aliinebat, supra lineam juxta elecantiorcm scrmonem « Magna?. :
p. 215, el caveant delicatuUe aurcs prurientium apud passioues et mcdicnminibus fortibiis et mcdicis indi-
nostratesmagistrorum. —
(8) Obtcmperare. Labb. iv, 'jcnt sapientibtis. »— (15) liominibns B.
»
172 Al) VlillKCDNUliM AI'1'IM) II.
clriiia riiborartliir. Nos iîlur '

lonside- ub iiuc Kuiicta et iiiu(;iiu syiiodo secuiiduin
raiitfs ct imtMTso orlii factd; triiiprstatis diviiias rcfiulas, iit acciisalioiiibus icspoii-
causain iiii|uiri'iitc-M, luijiis ri:i uiictoniii dcrcs, miiiimc occuirislij octobrio iiiciise
i'oiii|)i.'iliiiiis Dioscoruui i'|)is('oj)Uiii. (Jua- |)ra'sciilc, Mu* die, a saiicto ct uuiNtrsuli
proptir i|uia i't dauiiiulus juiii rrat u seJJH coineiitii cssc c[jiseo|)atu dc|)()situiii cl
apostolicu' t'i)isco[H) l.coiie, ciijus aucloritute oiniii ccclesiuslica sunctioiic submotum ". •
tulti, ct uos oiiiiics cuusoiiu vocc daiiiiiavi- 43. Sc(|uitur dc daiiiiiatioiie Dioscoii
iiiiis ciiiii. l'iul(' iiiaiidaiuus vohis iit cuiii e|)ist()Ia clcricis Alcxaiidriuis iiiissa, (iiiic
''.
iioii 8usci[)iat iiilus vcstruiu", ([uia ^ûiicla liie [iro [irolivitatc iioii cst inserla
rcjûlu docct c.vc(iiiiiiiuuicalus ub uliiii uiios 4i.Sc(|uitur poslali([ua : « 1'Ati'cina; dc-
iiou dcbcic susci[)crc '
. u meiiliu! [est], in iiicdio dic cl [)ers|)icuo
40. Kt [luulo [)osl : « Diviuu; ciiim [ira;- coiiiiiicutiliiiiii luincn iiiquircrc. Qiiis([uis
ci[)iuiit lc^cs, u[)crte diceiites : Lxi>ellite ciiiiii post xciitatcm i'c|)crtain aliud ulte-
inaluiii a ivbisinet i;j,sis '. " rius di.scutit, mciitlaciuiii quu'ril '". " 1:11
41. Iteiii : .. Suiie iiivcnict uiiijuis iiiedi- reliqua.

cum (quaudo vidcrit iiuiiiiiruiu tciicri iiicu- V.
rabili [lassioae, cor[)oi'i oiiiiii [lestilcrum'),
lcrro utcutciii cl abscidcutcm iiiulc se I)K AUCTOJUTATi; SEDIS Al-OsroMC.I! ET
bubeiiliu, utaliis coi'[)(iiis [larlilius coiile- UiOJVlS l'AI'yi! i;i'lSTOL\ Al) ILAVIARIIM
rul suiiitutem. llu'e erj;o [liuiu vcstrum [Act. lll-Vll].
doceiuus im[)ciium, ut ct illius malitium cl
iu cum luolata; (quod Deo tcsle dicimus) 45. Ilcni, post uliqua, ia cpistolu (|uum
justccsciitcatiie siuceritatem considerclis". ouiiies eiiiscopi clialcedoneiisis concilii
l'A reiiijua. Lconi direxeruut, iiiter cictcra sic lia-
[)apa'
42. i;t iiaulo post ' sc(iiiitur [iroposilio betur ôvimus (juod ([uidquid recti-
: ••
coutru Dioscorum, qua; liic pro proiixitate tudiuis a liliis lit , ud Patrcs recurrit, l"a-
iiou est iiiscrta. Et [losl illaui sequitur du- cientes boc quasi proprium sibi. Kogamus
iiiiialio l)io<cori a sanclo acla coucilio, qua; iîtur ut tuis no.-itruin decrctis bonores
liis coutiiictur vcrbis : judiciuin, et sicul iios ctipitam bouis adjc-
Saitcla cl maijna et uniccrsalis Sijnodus ciiuus consonaiitiaiii, sic ct siimmitas tua
ijua' fjralia Dei sccuiulum conslituluin piis- liliis t[U()d deeet udiinpleul. Sicenim cl
siinorutn el Deo- amicissimorum principum pii principes compluecbunlur " ,
Con-
[Si '
nostruruin coltecta est in Chalcedonensium staiilino|)olitana; scdi'- tion tautuni quan-

civitate Bitlujniie , in ecclesia sanctissim;c tum mclropoiituiiis urbibus , sed plus
el bome victricis martyris Euphemiie, Dio- aliquid pra'stabitis, id cst , ut metropo-
scoro. litanos [irovinciarum AsiiB ct Ponti vcl
« Coguosce te i{)sum (proptereaquoddivi- Tbraciie ci liceat ordiuare. l[)si euiin prin-
nos canoiiesdes[)exisli, et iiiobedieus exsliti- cipes] tamquam legem \cslra; sanclitatis ,
sli luiicsaueto et universali coiicilio, super- judicium iirmaverunt, nt '' coustantinoi)o-

que li;ee, pneter alia tua coiiimissa, iii qui- litana sedes [qu;e seeunda est ordiuata],
bus inventus es reus, etiam lerlio evocatus suseipiat pncinium, t[ua3 omni studio '^ vo-
(1) '.Vos iiji/iir. Abliinc sunt nova fcre omnia; ctum imporatorum uudc luec sumsit qiuid nunc
, :
scJ ca pncseitiiii (luilms syiuHlus se apostolica' lougo intervallo rejieitur post omncs Synodi aclio-
scdisauctoiitate fultaiu in damuaiulo Dioscoro asse- nes, in parte iii , .Mansi,t. vn, p. 47 j u ; Labb.
lit. —
(2) Siiscipiii/is aul iui//us vcstrum A. (.3) Sus-
——
8io B. l'ariter in eodem codice suffixa cdicto impe-
lipere. iVIausi , 101)8 d ; Laljli. .103 .v , n. (4) Ipsis. ratoris crat relatio concilii ad Leoncm (|ua' (luidem :
Vid. Rusticum iufra ad li. 1. Mausi , 1099 c; Labb. quum ali ipso Rustieo , eodemque tesle , latina facta
i(j'i A. — (j) Mnr/i/erum U, E. — (fi) Considerc/is est, sua iiiilur ille ad nulum collocavit, neque alia
Mansi, 1 lOO .\, b Labb. 4Ci a. —
; (7) Posl. Ordiiic (luaTeudacst novi ordinis causa.— (1 1) Compluccbunl
ab diverso, ut epistola^ ad imperatores
cditis ita c\ edit. Comi)/ucai>un/ur A, C, D, V,. ComptacaOuiit
])ra'eat damuatiouis scuteutia cui rursus prfemissa , R. — (12) .S(. Maximo et acerrinio intuilu obser\anda
promulf;atio seuteulia? ad Dioscorum facta. Cf. inessc quaeumque bie inter uneos iiunc primum e tc-
fra Rusticumad ba'C. —
C8j Submo/um. Mansi, 1094- nebris eruunlur, iili ca'tera oinuia qua' aJ Roraani
1096; Labb. 460 D. —
(9) Inscrla. Cf. Labb. 402; 1'ontilicis pertinentauctoritatem, res persc clamat.—
Mansi, 1095. —
(lo) Quxri/. Vrx oculis cxcerptor (13) Scdi deesl in C— (i4) £7ed.— (1 j) Qux omne sem-
babult codicem , in (juo post atiqua legebatur edi- 2>cr sludium ad vobis caitsam ed. Owihi semper D, E.
.
EXCERPTIONES E CONCTMO CHALCEDOAENSI. 173
bis et causam pietatis explevit et semet , univcrsum mundum, nunc chalcedonenscm

ipsam vobis ad concordiam eodem zelo synodum perturbare nou concedatur sed ;
conjunxit. Ut autem cognoscatis quia nihil aut conscntiant epistolis Leonis papa", aut
cuiiibet donando per gratiam fecimus aut damnationem suscipiant et cognoscant ,
per inimicitias adversando, sed ut nutu quia excommunicati sunt'. Et reli- "
gubernante divino, omneni vobis gestorum qua.

vim insinuavimus, ad comprobationem no- 49. Et paulo post, dictum est Cnla- : •'
strre sinceritatis et ad eorum quae a nobis podius et Ccrontius, qui inter cos preshy-
gesta sunt, firmitatem et consonantiam » '
. teri sunt, olim damnati sunt, ct non iliis
Et reliqua. licet intrare. »
'lO. VI paulo post, Leo sanctissimus papa Calapodius ct Gcrontins dixcrunt :
rescri psit pnedictis, omnia gesta sancts clial- « Nemo nobis dixit quia damnati su-
,
cedonensis synodi lirmans ' ct sola iila nius modo nobis dixerunt. "
:
inlVingens... coutra nicieni statuta concilii 50. Aetius '" archidiaconns constantino-
Et reliqua. politauEe ecclesia;Calapodio dixit « Ar- :
47. Et paulo post, actionelV" «Perpcn- : chiepiscopus pcr me archidiaconum tibi

dimus quoniani Flavianus ct Eusebius reve- dicit quia damnatus es. Exi ". « Et reli-
rcndissimi episcopi, ex gestoruni cogni- qua.
tionc ' et pcrscrutatione ct ipsa vocc ali- 51. Et post aliqua « Omnis justitia :
quoruni, qui priores iuerant in illo conci- omnem quidcm judicem decet'-, sed pra"-
lio, ct sc crrasse diccntium confessionc, cipue imperatorem et maxime pium unde :
quod vane fuerint condemnati, quia niliiP ad ipsum pertinet jus promulgare legiti-
in lide pcccavcrint, probantur injuslc da- mnm. Snggcrimus crgo ut pra^cipiat uni-
mnali videtur nobis, sccundum lioc quod
: versalcm ticri synodum, quam [in] salutem
Deo placitum cst, juslum esse , si visum iieri omnium '
' optamus. Yacent enim tui-bffl
fucrit sacratissimo concilio ', increpationi etseditioncs atquesubscriptioncsqua^pcr

'
'
subjacere Dioscorum Alexandrino-

siniili violentiam fiunt, et persequntiones quae
rum, Tlialassium Civsarca' Cappadoci;c, Eu- semper a clcricis contra nos mcditantur, et
sebium Ancyra', Kustachinni Bcryti, et Ba- quas conantur facerc latenter '^ Pctimus
silium qui potestatcm
Seleucia! Isauria?", etianr nemincm cjicere moiiastcrio vel cc-
babucrunt tunc fuere concilii,
ct principes clesia quacumquc, nsquc ad justum sancUe
et caderc secuudum canones de sancta Sy~ synodi judicium, ne cauonicis regulis ob-
nodo, ut alieni a dignitate episcopatus exsi- viare videamur '". Et reliqua.>-
stant, omnibus quee subsequuta snnt a sa- 52. Et paulo post « Non licet illnni
:
cro verlice cognoscendis. Post aliqua'. > qui damnatus est ab omni .synodo, episco-
Et reliqua. pum noniinari. » Et reliqua.
48. Item, post quatuor folia *, dictnm Et paulo post « Sine pra'judicio rcci-
:
est Petimus ut cis qui conturbaverunt

: tctur libellus '\ » Et reliqua.
secundam ephesinam synoduni et maxime 53. Et paulo post, actione-V « Delini- :
(1) CoHsonarilinm. Mansi, t. vi, col. 154 , 155; cx in quatuorsuisRusticum codicibusnihi! simile invc-
ed. Balleriii. cp. xcviii; Labb. 837 d, e. Est ali.i nisse. llactcnus h.TC— (0) Isnuri.v. Edili libri addunt
eiusdem epistol:v versio antiquior quam post Balu- .luvcnalem Ilicrosolj^morum. — {') Post .seC,D, E.
zium edidere Hallcrin. et Maiisi, 1. 1. —
(2) Fonnnus Mansi, vii, f, c, d; Labh. 'iG7 k, 470 A.— (8) Post ali-
A, U. Cf. Labl). 8i'i c, D. Leon. Epist. cvi. Baller. — qua A, C, U. Qna' in parva re dxpfSEia quamdam codicis
(3) Ex (jestorum el cofjnilwnuni ed. —
(4) Qiii nihil pi-estantissimi injicit aucloritatem. (9) Sunt. I\iu-—
B. — Concdio. Ant cm fallor, aut nemo non
(.')) cis mutatis, Labb. ii4 d; Mansi, 55 B. (10) Aficius —
mirabitur usquo adco a nostris ct tam immane dif- C. —
(11) El cri A, B. Mansi, 63 c; Labb. 5-21 c. —
ferre sive gra-Te edita ei •itafacTaiT) tu> 9:i0TaTM xai
: (n) .htdicnt codd. omncs. Dccet cd. Ibec archiman-
euoE^siTTaTM i\\iM'i ^scitoTri ? sivc ctiam latine .Sj vi- : drita' ante synodnm ad imperatorem scribebant. —
mm fucril sncratissimo {.^cilicei dcrinissimo!)' ])o- (13) Omniuin. Aut novaaut ex audaciori compeudio;
tnino voslro. Siceine sanda synodus loeum divini- .sed pra^stat conferre Rustici advcrsaria p. 217. —
tati impeiatoruin cesscrit Verum enim vcro, ([unm
! nou habeut cd.
(14) .Scdiliones ntrjuc (15) I.nlenlcs — ,
hic omnino Buslicus vigilantissimus sileat, cui cerle ih. —

(10) Vidcnmur. Ultima gracc dcsiderantiir.
et totum hoc ct ipsa varictas illa verbi sncraHssimo Mansi, 60 d, c Labb. 524 €.
; —
(17) Libellus. Mansi
pro OeioTaTu iutaeta uoii trausiisset, statuendum est 70 c; Labb. 525 E.
174 AD Vr.RECUNDUM APPr.ND. U
tio uiiiiiibiis pliicil. ll.i'C liilcs PiitKiiii. Qiii cias tt Araliiiiiii ". Seilcs nutein llieroHO-
j)ni'UT i-t.i siii)il, liuTilieus cst. (Jiii ulitcr lyiiioruiii hiihcat tres Palicsliiiiis. \A roga-
siiliil, uiiiitlieiiui sit '. •'
iiiiis vesliic iiiiij.;iiirici iitiu! et saiieti eoncilii
paulo post lll>riei episciipi
'^
scripto lirmari ''. IX reliquu.
j4 r,t : •• lia'c "
(li\eruiit : Qui euiitradicuiit , inunifeKti

VI.
liiiiit. Oiii eoiitnulicuiit , Ncstoiiaiii mnl.
(hii eiiiitiiidicuiit, itoiiiaiii aiiihulciit^ " Ivt
iTEnDM OR TiiKODonrro [Ael. Vllf].
icli(iiia.
'^ Tlieodoretus
lA paulo post dictum cst « Roguti liiiud : 58. Kt post nounullu : >•
seeus ab omuihus, gloriosissimijudicesin-

'
rcverendus episeopusdixit Vere iion dico, :
traveriiiit iii loratorio sanctissiuui' m;irtvris nisi (|uo iiiodo iiovi l)eo pliiccre. Prius su-
l'.ii|iliciiiiit'j iii siiiicliiiii s)iio(liiiu iiiiu eum tisliicio vohis iiiiiu neiiiie de civitate cogito,
Aiiatolio cl rcliiiiiis arcliicpiscoiii», et tra- iie(|U)' lioiiorc opus liabeo, ne(|uc ob boc
claveruutde saucta lide '. v Ktreliqua. vciii.Scd (luia euliiiuuiampassiis sum, vcni
55. Et post multn, aeliouc VI', iinpcru- ine csse orlbodoxuin et omiiein
siitisfiieere
tor sanctie synoilo di\it Nos ad lidem : bicrctieuin (pii eonverti noluciit, analhcma-
corrohoraudiiiii, noii ad potciitiaiii aliiiiiuiii tizo "...
exereciidiiiii, cxeiiiplo rclijîosi piiiicipis 5'J. l',t posl pauliilum, aetione Vlll, di-
(lonstiiiilini, syiiodo iiiterosse voltrniiiis, uc ctum esl : « Profcratur .sentenlia a Deo-
'"^
ulterius populi pravis suKgestioiiibus ii aiiiahilitale vcslra ut cuiieta sua prius et
reeta separeiitiir" lide. 1'acile euim siinpli- ecclesiam stiain recipiat, sieut et sanetissi-
citas bacleuus nonmilloruin
(iuoruiii(liim nius liCO pii|)a judicavit. » Omncs episcopi
superlluu verbositatc decepta est, et eon- di\erunt Tlieodoictiis episcopus dignu»
: ••
slat adversoriim' prav is insiiuiiilioiiibiis dis- est scde "'.'• lit reliiiua.
sensiones ct ba-reses natas*. » Et reliqua.
50. In omnibus synodis apocrisiarii VII.
apostolici dccretas bcntcntias primo proptcr

nE in\ KDESSENO [Act. IX, X].
summam inictoritatcm cjusdem sanctu; se-
dis coulirmahaiit cl sul)scribel)aiit, quia 00. l'^t paulo post, actione IX' « Omnes ;
aliter nulluin liabebaiit robur '•*.

Unde scri- accusaloriiiii personam babentes doccre
ptuiii est : « Pascliasinus episcopus, vica- debeiit ([ua; volunt". •> Kt reliqua.
rius domini mei beatissimi iiliiue apostolici 01. Item, post aliqua dictum est « : Ad
universalis Kcclcsi;e papic lubis IUiiiub I.eopia'judicium tuimi iiou di.\imus lianc fieri
nis, .synodo pnesidcas, slaliii, consensi "*, lectioiicm '"*. » l'.l reliqiia.
''^
et subscripsi. Similiter el reliqui fecerunt. 02. ht post nuilla < Deo-amicissiini :
Et ciEtera. episcopi dixerunt Singuli propria voec :
57. Itcm, posl multa, act. VII < Placuit : depromant, si aecusationi persistunt de liis
propter multam contentionem, ])cr conscn- capitulis quae dederunt *". » ]it reliqua.
sum, utsedesquidem Antiociiicnsium, maxi- 03. \it post multa, actione \' Deo- :
<•
-'
nie civitatis beatiPetri, liabeatduas Pliceni- amieissimi episcopi dixerunt : Quando
(1) Sil. Maiisi, 10^0; Labl). 55G n. (2) Illyrici — intcrloquulio Maxinii juxta vcterem translationem
episcopi non A, C, D, E.
lialjent (3) Ambuleiit. Lal)b. — priiniim a ci. Haluzio editam, quam illc non immt!-
560 c; Mansi, lOfi B.— (4) llaud secum A, — (5) Fiile. C rito declarat niagni essc niomenli ob locuni insi-
Maiisi, lofi, 107 Lal)b. JCO, 501.
; (6) Pravis sua- — gnem, in ca^teris editionilms giîecis et latiuis pnetcr-
sionibus sepnrenlur etiili , a uostiis, ut patet sup- , missum, quo non valerc trium palriarcharuni eon-
plendi. —
(7) Diversorum V. —
(8) Aalas. Mansi, 130 ventiouem , nisi eadem Pap.r Lconiplacncril, clarc si-
B, c; Labb. 570 B, c. Huc usque cx vcteri et iiuthen- gnilicatur. Mansi, vii , 703, 770.— (13) .\onnulla. Vi-
tica editionc latina. Alia est eiiini a Rustico e gnrco dclieetin Act. viii,ut infraserius notalur. (i'i).I»(J- —
cxpressa, quaiii vide L 1. ])riori sulijectain. (9) Ko- — Ihemali-o. Lltima egra'Coexciderunt. Cf.Mansi, 188,
tin'.EgregiaaTpto|jiaT£w;interlii(|iiutio.— (10) Conscnsi ISU; Labl). 021 A, E. —
(15) Oeoyi/ta; tt,; •JiJteTipa;. Ill-
deest in .\,D.Slansi, 135 c; Labb. 580 e. (I l) JJuas — solentem diclionem expunxcrunt. —(10) Sede.
cdili
Pltrcnicam ct Arobiam C, D, E. (12) Firmari. — Mansi, lyo c; Labb. —(17) Volunt. Labb. C'.'.S
ib. d.
Editi a longe xa-ra voou|jiE';a eoncordant, quibuscura i:; jMansi, lys c. (18) AccôHcm. —
Labl). C.'ilu;
inea couferrc su.adoo. Labb. CI3 c; Mansi 182 a, b. , .Mansi, 2 5 B.
1 —
(19) Efn.tcopiiccii in A, 1!,C.— (20) lie-
Tura hanc divisioncm provinciaruui intcr patriarchas derunl. Labb. C'i5 Mansi, 222 (21) Quumlo.
f. ; i.-, c—
ad primatum Romani uon raodicuiu coufeiTe, docet Tolum hoc capituluin Vii;ilius papa utroquc suo
—
EXCERPTIOJNES E CO^CILIO CHALCEDONENSI. i7r
rcdarsiutio capituli sequitur, auiiii;r pencu- metipsosreliqui,sua conscicnlia vulucrali'».

luui fcreus, superfluum iudiicinius inquisi- J^t rcliqua.
tioneni ficri cictcroruin. ()uiv itiitiir mani<fcstc GG. ['.t paulo post • Convocati suut om- :
interdicta sunt et canonibus et lcgibus, et nes dcrici in secretario. Dixi" Quouiam :
suut apcrte odiosa Deum tiincntibus, lisc audivi quia Cjriis et Eulogius profecti sunt
eligitc primitus et his instatc. Yidcutur au- ut me accusarcnt, hos a comuiuniouc sus-
tem uobis lia'c esse priucipalia. Frimum pcndi, ut coguoscalis quia cxcommuuicati
quidcm, recla^ csse oporterc fidci, qui sa- sunt. Si quis autem eis iii libcllis coopera-
cerdotio fuugitur. Deiude, eum tolius luxu- tus csl vdconscius, sit excominuuicatus '".»
ria' sed uec prodere pietatem,
lilicrum, Et reliqua.
maximc pecuniarum causa. » G7. Et paulo post : His autem dictis,
Saniucl accusator diccbat < Sicut jam : hoc auuo '
' eum uomiuavit hffircticum ;
poslulavimHS, rogamus licri iuquisitioucm vos autem dicitis hoc anno cum nouiiua-
:
capituli uuiuscujusquc per ordiiicni. Pri- vit liaircticum, lioc vobis uecessarium est
mum quidcm capitulum increpatiouem ta- coniprobarc '-. » Et rdiqua.
lem iiabet, ut eo solo sufliciat et niliil aliud G8. Et post nliqua, Petrus episcopus
sit movendum. » Coriuthi dixit « Keque abstuli ipsi Iboe
:
Deo-amicissimi dixcrunt cpiscopi : saccrdotium, nec''' communicavi Ephcsiuo

« Beuejudicavit sauclitas vcstra, et nos his concilio, ct sequor cxpositioneni lioruiu qui
servieiuus. Ex capitulis a voiiis oblatis tria sedis apostolicai locum habent '. » Et reli- '
sunt uiaxime pessiina', quum solcaut taiia qua.

objurgari facillimc. llaec igitur si probare G9. Et paulo post « luterrogatus Eu- :
potcstis, ut diximus -, propria lingua tes- uoinius episcopus Aicomedioe dixit Quod :
tamiui^. Et reliqua.•< placet saucto coucilio dchis qnve in Eplieso

G4. Etpaulopost: Tcstes nobis cxsisluut •• gcsta sunt, lioc et mihi placet. »
Jiujus rei rogamus hos a vobis vocatos sus-
: Cecropius episcopus dixit < Illud couci- :
cipi ct propria voce tcstari ; si euim nou lium diccre uou dcbemus, quia''^ ncc apo-
audicriut liaec dicentcm', nou posscnl te- stolica auctoritate coactum est, ncque rite
stari ^. » Elrcliqua. pcractum. »
65. Et post aliqua Ibas episcopus di- : <- Episcopi clamaverunt « Omnes hffic ea- :
xit Audivi quia Saniucl et Cyrus jam pro-

: dem diciinus. iiaec rclcgautur (juue iu l^phcso
fectierantad accusaudum nos, subscriptio- gesta suut"'. » Dcindc dixeruut « Quod :
ues nonnuliorum ciericorum accipientes. placet eidc Iba, saucta synodus doceat. »
Couliteor, quia couvocavi clcruin; et dixi Paschasinus et Luceutius, quatuor ' epi- '
me audisse'', quia SamueletCyrus ieruntad scopi ct Bonifacius presbyter, tcucntes lo-

accusaudum nos. Scdct voi)is dico, si quis cimi scdis aiiostolicic (quia missi apostolici
iu scriptiscommunicavit eos ' iii libellis, scnipcr iu synodis prius loqui ct coulirinare
douec videat quein liuein causa suscipict, seutcnlias soliti suut '*) per Paschasinum
uon communicet. Excommuuicaverunt se- dixerunt « Relectaepistolalbae, aguovimus
:
Consliliilo dcfloravit, sed cx ali.a vcrsionc. Cf. Baluz. lixrctic. C-E. 7/oc fobis C. Hnc D,E. Annnn cuni B. De
ad li. 1. apiid Mansi, ix, 99, 'uil . ('.a'tcrum uenio ple- Cyrillo.Mexandrino qua^stio esl. (12) Coinprobarc.—
nius causam omnem Il);c alisulvit, intricataraque rem Mansi, 2:!9 c, d; Labb. CGO e. —
(13) Quia ncc X, B.
explanavit nemo luculentius quam idem Yigiiius in (14) Hubcnt. Mansi, 2;i9b; Labb. G7C \.— (\ii)Quia...
posteriore ('.oiislituto quod liiluzius primus feliciter pcraclum. lla'c in edilis et grwce ct latine (lcesse, mi-
evulo;avit. Vidc Mansi, ix, p. .'i;)9-484. l'orro Verccun- rum. — (10) Sunt. AUcram vide in utroque textu va-
dus scmul liic et iterum infra ad cumdem nodum lietatcni, scd forto corruptioncm. (17) Qunluor lege —
anxie \ idclur accessisse. —
(1) Mn.rime sic C, D, E. — (luo cx numeris ii male lectis pro iv immo scriptuni
—
;
(2) l't clijiinus nou hal). C. (:!) Tcstamini. Jiansi, potiu-^ cst vi,idcst
vcncrandi vel;v;undeeiliti rcrcren-
227, 230 ; Laljb.0i2.v, B, c. —
('i) Dicenlan C, D, Enon
(lissimi.—H^) Siint. Cave ne tibi Vcrccundi hax nota
habent. —
(6) Teslavi. Auctius cditis. Mansi, 230 b; sil. Tum cnim invcnitur aOTgXsEsi in primo Vigilii
Labb. 6j2d.— (fi^.UcHKrfi.îscexciditinCD.E. (7)£"ji — pap<T roJis/i/K/o (Mansi, ix, 99), tuni lcfiebatur in ve-
ttteWisib. —
(8) Vulneriiti. Mansi, 23i-238 Labb. G.)7 tustis coiuilioriim cditiouibus antc romaiiam tum
B. c. — (9) Et (li.rU .A, B. — (10)
;
Kicommunicatus. demum cam in suo colbcrtino Baluzius vidit et e.so

,
Mansi, 238 e; Labb. (567 D.— ;ll) Amo A. Juxta gr. post eum qu;p tamen cur ex cdilis male mulclata
:
TOfuciv. Sed multa iiiale in codd. ISonntn Hominavit exsulet, satis quidem non v idco.
—
17G AD VF.RF.CrNDIJM APPr.ND H.
fiim DitliodoMini, et iib lioc iltiiiiiiiiiu^ it Oniiiis saiicta synodus exclamuvit :
lioiniri' titisiMpatns, il rictli-sia ', a qiuiiii- • llacjiisla senleiitia, Iwc jusla loriiia, Inec
ju.sti' ct al)sc-iis fxpuisiis fsl, atl piasoiis euiii beiie siiiit. >
riiiovuiuluiii. De Moiiiio iîturepiscopo qui liassianuH episcopus dixit : > <jua' inilii
aiitc iiiodicuiii pro co Cactus est, tiactaiuluiii abrepta siiiit, jubete restitui. >
i'st a rcNcrciulo c|)isci)|io aiitiocliciia- ccclc- Omiies dixcrunt (,)iiid(|uid TSassiaiio. •<
sia-, (|ui(l ojiortcat ilc co loriiiari '. » Siiiii- episcopo ev rebus coiiijnli iilibus ei dire
liter ct oiiiiics cpiscopi se(|uciites aiictorila- ptiini cst, sivc al> Slc|)liaii(> episcopo, sive
tein sodis apostolieu', dcercveriiiit. • Ft re- ab aliis (|uibuseuiiu|ue jxrHoiiiK ", lioc ei
liiltia. post judiciales probationes, al> liis (|ui alis-
VIII. tiilcniiil vd eaiisa la-siouis rueruiil, icsli-

tuaiitur '. » l^t rcliqua.
DK DtOJllIS EPISC01'IS KPHESI EXAUCTO-

R.vris[/lc<. A7/]. IX.
70. Ilcm post multa', actioiic \1I, de DE CAIIRA SAmNIAM ET ATHANASII PERnHE-
duobiis ejiiscopis Analolius (lonslaiitino-
*
ôiiLM [/!(•/. A7F].
jiolitamis dixit : • Yidetur luilii, si sanctis-
simo eoncilio placet, ut iieuter sit tpliesio- 73. Item, post niulta, actione XIV :
rum c])iscopus, sed aliiis e\ electione om- • Quoi vero '' ^csta suiit, et quoinodo civi-
iiiiiiii (lui pascciidi suiil, ordinetur ad gii- tas universa, ciim nmnrissimis lacrvmis at-
beriiaiidiim cpisco|)atimi , co ([iiod ninho quc gcmitibus circuiiilusa insepnrnbiliter ,
pr;pter rcgulns sibimet episeopntum usur- crat circa mc, et violcntam meam lugebat
paverunt; liabere autciii eos et difîiita- cxclusioncm, me dicerc, puto, superlluum
lein episcopi et commiinioncm, ctal) Ixclc- est. Underogo elsnp|)lico vestra; Dco-ama-
sia esse pascendos '. > \'A rcliqua. quain jiassus sum nul-
bilitali iiijuslitiam
71. Kt [laulo post: « Juvcualis episco- lalenus despiciatis, scd etiam jubcalis mc
pus dixit : Pcrspicit sancla synodus pasci impetrare qua; justa sunt quatenus Dci :
quidem eos nb Epbcsiorum Ecclcsia, alium cleineutia collaudetur per vestram cvan-
vero regulariter ordinari". » Similiter et gdicam '
Dco bonoralam Synodum,
*
ct a
oniiies cpiscopi decrcvcrunt. qua; quidem errorcm, et luci
destruxit
72. I'.t : Oinnis sancta syno-
paulo post ••
reddidit veritatem '^ « Et reliqua.
dus regulas cos ordinatos cdocuit, 74. Et pnulo post " ••Condolere nos fra-
'
coiitra :
et interloiiuutionibus ' cpiscoporum con- tribus neccssarium cst, quando quidam con-
scnsit. Hem(5vebuiitur quidem a snncta sncerdotum " aliqua sc passosaflirmant, et
Epliesiorum eeclesia Bassianus et Slepba- lioc n propriis clericis, quos erat * ncces-
^*
'
luis ''. Sui autem bal)cantdii;nitatcm cpisco- sarium siibdere tamquam patribus ccrvi-
pi , et ex rcdditibus incmorata; ecclesi;p, ccin,etesse subjectos secundum bcnepla-
nutrimenli f^rntia et consolntionis aiuiis , citum Dei et Ecclesiae regulas talia dccer-
singulis solidos duccntos accipinnt; alter nentes. Hoc crgo quodaminodo dclur, piis-
vero sccundum rcgulns cjusdem snnctis- simum est
'
". Tnntic uamque passum se di-
sima' Ecclesia; cpiscopus ordinctur '". » cit cpiseopus Albanasius, ut etiam cougre-
(i) E/ ad honorem c. c. I!:cch'Siom rcrocaiHhim na> editionis); Mansi, 29.> a. (C) Ordinari. Mansi, —
C, U, E. —
(2) Firmari B cx piava coiTcctioue. De suo 298 C; Lalil). 774 c (I. 704). (7) Iii/cr/uqmi/ioncS —
c.Tlera Verccundiis addit cui causain lb;e finitam codd. —
(S) Bassiniis B pluries. (9) .s/iphanus i-ere- —
,
ex omniuni consensu assercrc non displiceliat. Mansi, rcndissimi habcan/ A, li.— (10) Ordina/ii/ur \, B. —
262 B Lal)lK (170 D.
;
—
(3) Miil/a. Omissa l)ic obiter (I I) Pcrsonis... al> his C, ca-lcris omissis.— (12) lies/i-
nclio XI sed ca^teris mullo pleniu.s exhibetur in /uan/iir /Cf/iftH.? A, C. Mansi, 299 c,D;Labb. 70jc,D.
—
,
altcra exccrptionum ])artc. ('i) rpiscopis i. e. , (l.'i) \'cro. KSabiniani Perrhciisis cpiscopi libcllosup-
Bassiano el Stepliano lipliesiorum. (6) /'asccndos. — plici adsyncidum. —

(1 'i)/;7 anrjclicum ed.— (15) Vcri-
Editis ccrle lectio lota eleganlior, ut ^ el veterem /u/cm. Miinsi, 319 x Labl). 7'il ; (10) l'os/. Incipit c—
translationcra Verecundus ornaverit, ^cl novam silii Cyrilli Alexaiidrini epist. pro Alhanasio, ut ibidem.
procuraverit fclicius cusam. Cf. I.abb. 771 (lese 701 — (17) Quidcm consacerdo/cs C. (IS) Quos asserat —
ex perversa, ul solent, oscitantia curatorum Labbea- CjDjE.— (19)îMla A, scd B Uoccrgo quodammodo :
, —
EXCERPTIOIVES E CONCILIO CHALCEDONENSI. 177
gata in rcgia civitate synodus lacrymas causa praefati episcopi aliquem Deo-amicis-
daret. Ait enim quosdam clcricos qui sub simorum cpiscoporum suffi urbi vicinorum,
eo sunt constituti, in tantam audaciam pro personas nou accipientium, ad audiendum,
siluisse, ut quod attinet ad praesumtionis sanctitas tua deputet. Formidat enim suuni
vim, etexpellerent cum a sacerdotio, et su- metropolitauum, taiuquam vesanai flammae
per eum danmationis sententiam ferrcnt. inimicuni * adversum se virtutem iuimicitiae
Volunt ccconomos ccclesia', aut certe eccle- atque matcriem prffibcntcm. £t si quidem
siasticarum rcrum dispensatorcs ejicere, et convicti fucrint in quibus accusantur,
quosdam alios sibi propria virtute consti- quos inclamat tamquam superbiam babeu-
tucre. Supcr baec autem ctiam de sacris tes Abessalom, quuni fucrint illnm imitati,
diptycbis nomen ejus auferre, ct alia quoe- simili exeraplo plectantur. Sic enim odit
dam perpetrare valdc gravissima et scele- '
Deus cos qui advcrsus patrcs armantur, ut
ribus plena qute subjectorum libcUonim
: patrum invasores , qui in omni mundo in-
virtus noscitur continere. Quia vero nimis famia notcntur ". >>
incongriium est, prsesumi taba a clericis 77. Et paulo post : « Nam si quis conces-
adversus cpiscopos proprios, ct iiaec despi- serit praesumtoribus, et inconvenienter iu
cere uos iinpossibile est, dignetur tua san- tanlam procacitatem exsilientibus ut Dci ,
clitas (quoniam al) Antiocbia longe cst civi- pontificibus contumcliam inferre audeant,
tas, quam gubernare sortitus est mcmoratus misericordia illis sine judicio fiat, cx quibus
religiosissimus cpiscopus Atlianasius) qui- oleum iuiquitatis supplicationibus aucupan-
busdam per proprias Utteras audientiam tur, nihil est reliquum, nisi fiant omncs
dclcgarc, quatenus evocati bi qui accusati ecclcsiarum pra^sulcs [in] lusum et oppro-
suut, respondcant et si in\ enti fuerint ac-
; brium '", ct pcr lia'c stabiliatur diaboli-
'
'
cusationibus rei, a sacro niinisterio delaban- cum instrumcntum. SedDcus ad boc tuam
tur ". Quod enim ipsi adversus patreni pro- religiositatem preeordinavit, ut et injuslitias
prium pnesumscrunt, bocjuste sustineant, removcas, ct praesumtiones abscidas, et
quando omnem consequentiani pra;ternu- sacerdotio laborantibus succurras, et multis
seruut, et oninem lcgem transcendere pra;- irrogatiouibus locum non praebeas sed :
sumseruntct pro nihilo essc judicaverunt post agnitioucm, ei qui calumniam patitur,
seuectutem exhonorarc' patris. Dicuutur adjutorium feras illum vero qui calumniam
;
autem non modo '

in domo patris tales esse facit, si vere est calumuiator '^, abscidas.
coepisse, sed quiajam iu multis capti sunt Non igitur tua religiositas arbitretur, ut
valde pejoribus asperiorihusque prresum- tamquam ad injuriam sedis antiochenaj buc
tionibus. Asseritautem cuni se suspectum '
veuit memoratus episcopus sed metuens
'
''
;
babcre qui nuuc metropoliticum provincia3 quosdam, sicut ait

'
', seditionibus gaudcn-

suaj jusobtinet. Et sicut jani [dixi], niliil tes, et passioni propria' militantes, dcdit
est quod contristct, quum liccat refutare, ad tempus locum irce ;
patieutiam vero et
et qui ei suspectisunt, judicare non de- mansuctudiuem ct justitiam tuae religiosi-
beant". « Et reliqua. talis praedicare non
cessat, nec in quolibet
75. Et paulo post « Undc et beatus : accusat, scd supplicat honcstiorem iu sc
Paulus ait : Sipatitur uuum membrum,
<•
compositionem efUci '''. « Etrcliqua.
compatiuntur omnia membra » Et reliqua. '
. 78. Et paulo post Phospborus '° episco-
:
7G. Et paulo post « Bouum est utpro : pus dixit « Ea quae ab Athanasio suut
:
turpissimum est. Sed C, D, E mediam teneut viam qua- et sequcnlia ex epistola S. Procli CP ad Domuum. —
adAducit qiiodammodo de tiirjnssimum. Niliilomi-
:
(8) Inimieorum ejus ex odio adversus eum viin prx-
nus tam editi quam scripli quolquot suut, tamen etsi benleni alquc materiam cd. melius, si gra?ca coutu-
sentenlia male coluvreat let;uut Hoc )ion prasiimi
, : leris : *0; t-?) ty^; [xavia; Ttov avTtTiaXwv ^).o-\\ Tr,v iv,
qitovis (al. qundam) modo lurpissimum est. tjrMca ou(jjJ.£V£ia; y.aT' auTou Tcapao/ovTa oOvatiiv te y.al GV/iv.
quidcm eodem alveo lluunt, sed et promtius To^jto : — (9) yotenlur. Mansi, 323 c, u; Lalib. 723 d, e.
—
Itu; oO Twv a.l'7yj.n-(i)'i stti To).;j.tofjLcvov — (1) Veltc C, (10) £/ npprobrium deest iuC. —
(11) Slatuotur CE.
— — —
;
sacro miii. delabvntur C-E.

(2) Rei, (:i) Eione- — (12) Caluinniatiis A , B. (13) Vencrit C-E.
rarc A, B. —
(4) Aou modo deest iu C-E. Aoh modo (14) Sicul ait non habeut A, B. —
(lo) EJpci. Mausi,
primiim tales ed.— ( j) £t dijil B.— (6) IJebeant.Maa- 323 D, K, 326 a; Labb. 728 A, B, c. —
(16) Phonis A,
si, 319-322 A, c; Labb. 724 A, B, c, u. (7) Membra. — C. HiTc vero e.x Antiocheno coucilio actis Chalcedon.
I Cor. xn 20. Wansi , 323 c ; Labb. 725 d. llitc vcro
, inserto.
IV. 12
, :
I7S AD VKHKr.UNDlIM APPEND. II.
SLiiplu iul litiilu' mtmoriu! Paiu)lljium, (Hii catus "

tam a proprio anliicpiKcopo (|uam
lliiiapolituiiorum fial ipiKcopus ct a saiulo concilio ', iioii veucril, cadeic
tuiu-
uimiilistaiil (luouium judicium lut;icns, lionore quem habet. "Videtur autcm quiu
rcuft a PcnlauDiumtliscfssit fpiscoimlu '
.
mcmorutus AthanuHiiis non solum tertio
Daiiicl c|)isco|)U« dixit : > Palam csl, evocatus, sed cliam Irequenler, et non
quia diicclis icpudii liltcris, icNcrciuliHsi- obcdicns, iieque illatis criminibu» respon-
iiius .Xtliauasius cpi.scopus ad bcata' mcmo- derc Nolcns, hac eiKo {^ratia alicnum cuiii
rix' Pauolbiiim, ([ui tuiic metropolitaiius a saccrdotio secundum eeclcsiasticas lencs
crat , rclutaiulo judicium, ab episcopatu esse el alium iii loco suo rcgulurilcr ordi-
" Mt reliqua.
scmct ipsum lceil cxlraiicum '. - narc -•
Lt iclii|ui cpiscopi di.\cruut : • Atliaiia- 82. Kt |)aulo post • Nos dcposuimus :
sius,quiad judicium vciiirc uoluit, ct cpis- Atlianasium, quoniam regularitcr cvocatus

copatum (juoiiue ie|)udiavit. » tertio, non occurrit, et secunduiu regulam
Josephus episcopus dixil " Atliaiiasius :
deposituscsl ". ' Kl reliquu.
episcopus cl iioleudo apud amicum suum 83. i;t paulo post « Kx una enimpartc :
Pauolbiuiu, qui tiiiic metropolitunus erat Athanasius cstaccusatus. Scd nos non crc-
oeeurreie, et cau>am dicere, et seinetipsum didimus nni parti , (|uoiiiam accusatores
ab illatis sibi eriiuiiiibus liberare certus ,
([Ufecumque voluut, dicuiit, nee oiimiuo
est quoiiiam eonscientia mala usus cst. « oportct accusatoribus credi. Kvocalus (!8l
Paulus cpiscopus dixit Tertio ad : • autein proptcr haic scmel; dixit quosdam
audiciitiam cvocatus rcvereudis>imus Atlia- inimicossc haberc in sj nodo '". Klsecundo
iiasius a Paiiolbio inctropolitano episcopo, cvocatus est, riirsus ct tcrtio. Quuin au-
ct maximc cjus amico, et tertio Pcrrlicno- tem iiou obaudissct tcrtio, deponens cum
rum episcopatum repudians, apparet quod prolata sentcntia est. »
dixerunt : o Dicat Atha-
'
nou boiia conscicntia percussus \idetur Gloriosi patres '
deeliuasse judicium
''
. » nasius cpiscopus cur tcrtio cvocatus a
Similitcr et cietcri cpiscopi dixeruut. saucto Aiitioclieno concilio, noii occurrit,
79. Intcr cailcros, Tlieodorus episcopus ut propriis allegalionibus uteretur. Atha- •
dixit « Videtur
: Atbantvsius iiiliil vcrum nasius rev crendissimus episeopus dixit
« Quoniam inimicus meus erat ipse qui
doeuisse sanelissimos el Dci amantissimos
archiepiscopos l'roclum et Cv rillum, dum judicabat, Antiochcnus. Et rogo haec relegi
etiara apud beatum Panolbium, qui fuit et verilatem ])robari. Abierunl tredecim
»
cjus metropolita et cjus amicus, sicut ip.se cierici et ipsi (lccreverunt nolentes.
Judiccs Sabiniauus episco-
dixeruiit
in repudiis a sc datis ostendit, nec ab epis- : «
copatu, sicut ipsc docuit, a clericis cst pus qui post depositionem Athanasii ordi-
expulsus, sed tertio ab eodem Panolbio natus est a provinciali coucilio, in Perrbe-
norum civitalis cpiscopatu, sicut nos
cvocatus, audieutiain illalorum sibi crimi-
num rcfulavit, et propriam civitatem reli- perspicimus, mauere debet. Nequc enim cx
quit, adjicieus ct hoc in repudii sui litteris, uua partc justum [est] esse rcmotum ut
quoniam ante duos aut tres auuos ' hoc piiejudicium patialur, quoniam neque vo-
ut ab episco- eatus est, neque contradictio ei servata est.
apud se deliberatum fuis.set,
patu recederet. » Athanasius vero depositus tamquam evo-

Quapropter rogavit pro se alium
80 « eationibus non abaudicns, postea vero ex
episcopum '.
oi"dinari ' una parte a Dioscoro episcopatuin obtincre
81 Uude placet cum qui pro quLbus-
. '•
nisus, inlerim, sicut perspicimus, debet
dam rebus incongruis evocatur, et tertio evo- quiesccre. Causas vcro illatas ei cxaminan-
{i) Episcopalu. Mansi, Labb. 732 e.3:1 b; — sive concilii scutcnlia sivc episcoporum', ut videlur,
(^) Exlrancum. Ibidcm.Scqueiiliaex uno

Sophronio
1
exslliomulctatus. —
Ordinure. Mansi W. b, d;
(8) ,
iiiultis ascripsit. —
{3) JmliciKin. Mansi, .131 c, n; Labb. 7 41 b, c — 364 c; Labb. 755 B.
(9) Est. Mansi,
Labb. :s.i A, B. —
(i) Menses .\, D, C. Mansi, 33i a;
— 1,10) Qiiosdam
Wxc dcsunt in om-
in sijnodo.
Labb. 730 c. — (5) Episcopum. Mansi 335 n; Labb. nibus excmplanhus, ait Daluzius cui noslros codices ,
737 B. —
(6) Et leitio evocatus non babet C.
,
— fuissu ignotos .salis miror. —

(1 1) Judices cd. aifyof
(7) Coiicilio. lU consuUo addidit Verecuudus, sine uUa

te;, gi-fcce, quod displicet.
I
: ,,
EXCERPTIONES E CONCILTO CHALCEDONENSI. 179
das cssc decerninuis apud sanctuni Antio- dixit : « Per salutcm vos rogo Dominorum
clii;c coiiciliuui, ita tamen tit iutra octo universi mundi',
jubefc ° preces mens
meuses a praesenti die numerandos exami- lcgi, piissimo imperatori.
sicut placuit
natio liat eorum qui dudum accusationem Leesus sum a Dioscoro; Issa est fidcs;
adversus euui proposuerunt, aut si aliter occisus est Elavianus sanctus episcopus
conlra eum quilibct de iiis ipsis instare (lacrymis impleor), simul mccum injuste
\oluerit, et siquidem convictus luerit onmia al) eo damnatus est. Jubete prcces meas
praesumsisse qua.' ei crimiualiter seu

,
pcrlegi. »
pecunialiter sunt illata, et gcstis inscrta, Gloriosissimi judices ct amplissimus

aut uiuiiu eorum quod (Limuatione sit senatus dixerunt < Preccs legantur. »
:
dignum, uon soium eum alieuum esse aJ) l^.t rcsideute iu medio eorum, ex jussionc
eodem episcopalu, sed etiam lcgil)us pul)li- omnium,Eusebio reverendissimo episcopo,
cis cssc subdeudum. Si vtro inlra Iioc Heronicianus vir devotus a secretis sacri
tempus uon agatur contra eum,neque con- cousistorii, accipiens preces ab eo, reci-
vincatur, si prsedictus quidem Athanasius tavit '.
episcopatum cjusdem recipiat civitatis ec- Amatoribus Chrisli religiosissimis ct piis-
clesia;, per sanctissinium Autiochiie cpisco- simis imperatoriLus nostris Flaviis Falen-
pum; Sabiuanus vero episcopus et dignita- tiniano ct Marciano piissimis Aitgustis ab
tem cpiscopatus liabeat ct subslitutus ei Eusebio liumillimo eiiiscopo DoryJiei
pascatur, donec cpisco|jUs Antiociieuorum faciente verbum pro sc, ct pro orthodoxa
eum sccundum virtufem Perrhenorum dis- fule, et sanctie memoria? quondam Flaviano
ponat ecclesix'. " episcopi CPie civitatis, intentio *.
« Ila;c audicns sancta synodus, dicat ' si «Proposituin cst clemeutioe vestra? uni-
ca quae snut ordinata, decernit, aut aliud versis quidem sibi subditis providere, et
quid dispouit. » manum porrigerc omnibus injnste oppres-
Maximus episcopus Antiochiaj dixit sis, praecipue tamen fungcnfibus sacerdotio
« Hoc uihil justius. » Cyrus episcopus ct iu hoc divinitati placentes a qua vobis im-
dixit «: Dens per \os loquulus est. » perandi et dominandi " sub hoc sole dona-
Sancta synodus dixit « Nihil co jnstius, : Uim est. Ergo quoniam nmlta et dira et
nihil iufegrius. Hoc justuiu judicium -, contra omnem consequentiam, fides qua;
ha^c justa scntenlia. Qua; disposita suut, in Christo est et nos sumus perpessi a
effectui maneipentur, quia cnm Deo vos reverendissimo Dioscoro, episcopo Alexan-
judicatis '. » Et reliqua. driae magna; civifatis, adimus vestram
pietatem, supplicamus justitiam promereri.
Causa autem in his est. In nuper facto
concilio iu Ephesiornm metropoli, quod
utile nou fuit lieri, ut non malis et pertur-
Iteruî actio primv '.
batiouibus univcrsum mundum replesset,
saivissimus '" iste Dioscorus, pro nihilo
84. Eusebius religiosissimus episcopus ponens justifiae ratiouem et Domini timo-
Dorylaei civitalis, transiens in mcdium rem, similis coustitulus et consentaneus
(0 DUit : Si ea C-E. — (2) Hoc jiis/um jmlicium iii i-ele/ji, etc. — (G) Jubere B. — (7) Itecilavit. Mansi
C desideratur. — Mansi, 3.)j-3.i8; Labb.
3) J»fiico/»s. VI, .)82, 583 ; Labb. 9.j c, D. — (8) Inlenlio. Vocem
752 B, D, F. —
(4) AcHo 1. .Sequimur A. Prolixiores anxie soUicitat Baluzius, demunique mitlit e; xopa-
C, D, E CollcclioHcs [dicersa] e.r eodem ConcUio.
: y.y.;. Quidni juris erit vocabulura titulo addendum
Sed longius a velerum simplicitate B rcccdit Qux : quasi accusalio, aul nota iiraramatita, initio epistolic
aequuntur cx pncdicto concilio diversa per toca col- |iia'lixa, qua cerleapud Quintilianum prima pars ora-
lecla sunt , qux suis inscrla locis a (jujrentilius re- tionis dtsignatur. Inslil. iii, 9; v, 14. Sed ecce ite-
periuntur. —
(5) ilundi. Vigilanter liic sulisliut rum inepte editi : Inlcnlio cl proposilum esl. —
Rusticus et collato .Accemetarum codire, longe alia (9) Dominandi. ita codd. Quasi gallico more rccentis-
nobis iii margino asservavit, ad rodarguendam sirao. — (10) Replessct .luavis istc Dioscorus editi vul-
iteruni impiam gr.Tculorum assentationem Per : gares, qui rursus ineptiunt. Sed veterum lectio vel
sanclam Trhutatem vos adjiiro gvx cuslos est prin- iusanior .ûavis isle islc Dioscorus, ita illic, ante
:
cipum, quanique coHlis , ct in qua bapliznli cslis, llomanam. At ncquc clleborum erit c Baluzianis
el cujus invocatione salvantini, 'uhete jireces meas codicibus corb. colb. paris. divioii. Suavissimus:
12.
" . »
IMO AD VKRECllNDUM AfPEND. H.
Kutydii vaiiiloiiiii» et JiaTi-lico, occiiltus t.uschiiis rcligiosissiinu8episco|)iis Dory-

uutiMii iiiultis, sirut postea seuict ipsuiii lai i\\\i\. : nus postulamus.
" lia-c et
inaiiifcstuNil, iuvciiieiis tcmpus, ct facta a (iioriosiHKimi judices et ainplissimiiK kc-

iiie aclNcrsiis lliitNclicm ejus Hiiiiilciii accii- natus divcruiit Omiiiaipiaiiihociicgotio
:
satiouc, ct sciitciitiu iii cum a saiicta' iiiciiio- sul)S('([uuta siiiit, per ordiuciii rccitciitur. »
lia' l'lav iaiio e|)iscopo prolata, imillituiliiieiii i;i aiitcipiam lcgcrciilur, Dio^corus rcvc-
scditiosorum populoruiii coii^rcj,'aiis ct , icndissimus c|)iscopus Alexaiidriiia' dixil :
potcntiam silii pecuiiiis ac(|uircns, piam <•Supplico vestrai magniriceiitiui in primis

rcli<;iouciii catliolicoriiiii, (|uaiitum ad qua- dc lidc Kiiiit cxaininari. •
ipsuui pcitiiict, vioia\it, ct pcrlidiam liuty- (llorio-issimi judiccs ct amjilissimus se-
ctiis luoiiaclii, (|ua- oliiii a âiictis Patiilitis naliis dixcruiil : « liitciiiiiadvcrsus acciisa-
leprohala (Juouiam itîlur
est, eoiilirmavit. tioncmtc coiiveiiil rcspondere. Ergo sustinc
noii modicu sunt (lua; ab ipso usurpata aclorum fieri lectionem, ([uod ct ipse fieri
sunt advcrsiis C.liristi lidem ct advcisus postulasti. "
iios, provohiti prccaiiuir veslram clciiieii- Constantinus devotissimus , a Kccretis

tiaiii, pra'cipcrc rcvcrciidissiiiuiiu cpi.sto- coiisislorii, dixit : « llabciitursacra-lillcra',
puiu Dioscorum respouderc de liis ijua' a sa'pius directa; pro syiiodo piidcm facta
manibus ad iegendum. » Kl cx codice
nobis ei ingcruntur, relectis sine dubio iii pra;
lioc concilio monumciitisab co conlra nos recitavit '
^cslis, per (luu' possim ostcndere eum ct « mcinoria; Thcodosius Dioscoro

Diva:
alieiuim esse a calliolica fidc, ct iiiipictatc reiigiosissimo episcopo Alexaiidria' dixit :
replctam lucresiii rol)oraiitem, et iiijuste Iiiiperaturcs Cwsares, 'Jlieodosins, Va-
nos damiiantem, nos opera-
ct };ravia in lentinianus,viclores ac iriuinphatores, ma-
tum sacrum et
: venerabilc vestrum iiian- xiini, seinper venerabiles, augusti, Dio-
datum dirisente.s saiicta' et univcrsali scoro.
synodo religiosissimorum episcoporum, Cunctis constitil manifcslum, quia no-
«
qua' possit iutcr nos et pra'talum Dioscorum omnia iiumana, di-

stra' rcipublica; stalus ct
audire et perferre ad scientiam vcstra; vina jiietate moderautur atcjuc iirmantur.

pietatis omnia qua' gcruntur, ad quod pla- Dco euim |)ropitio coiistituto, prosjjerc ct
cucrit vestra' clementiiE quod consequuti : sccundum vota no.stra gubernari res ct pro-
incessanter offerainus Deo preccs pro vestro licerc soleiit. Imperium ergo di vino nutu .sor-
a'terno iiuperio, sacratissimi imperatores. » titi, subditis j^ro pietatc ' et mansuetudine
Gloriosissimi judiccset amplissimus sena- similiter neccssario plurimamsollicitudiiicm
tuS dixeruut Solvautur qua; ingeruutur.
: •< imperlimur quatenus et vera religio et
:
Dioscorus reverendissimus episcopus nostra res publica cultu Dei purissimo et

Alexandria; dixit Pra^cepit piissimus im-
: > pictate flrmata praifulgcat. Quoniam igitur
perator synodum cclebrari, quiE secuudiim in pra'senli, subita cmergcnlc dubitatioiic,
sacrum nulum piissiini imperatoris nostri ad catholic;e ct apostolica; doctrina; ac no-
congregata est. De his autem qua' gesta sunt stra; fldei custodiam, qute, ut flt, diversis
propter constautinopolitana- sanctcE ecclesiae seutentiisimpugnata, conturbat et confun-

quondam episcopum Tlavianum , moni- dit hominum
sensus et animas intolerabile :
menta suut acta in concilio, et ea postulo duximus hujusmodi dclictum contemnere,

rccenseri. •'
ne per talem uegligentiam ipsi Deo inferri
magmts isle Dioscorus. Qu» quidem vesania unum Owrr,; latina pra; oculis liabens, ut ex mullis argu-
c nostris attigit codicem 13 qui cum istis facit. Sed mentis milii evincitur, e.v atienis sua rcfecerit , et
quatiior caHeris standnm omnino est mnlis ct : pcr- qunln t6 sarissimus illi essel idcm ac atiud quara
turbalionilius unicersum mumluin rcplcsset snrissimis inavime sono pro.vimum sKorfMiHiMSjtransverso stylo
\magnus add. E, D] islc Dioscnrus. Nisi mecumraalue- 6 ypTiOTTo; seripserit ubi 6 ixprioTo;, vel xsip-fJTo;, am-
ris aliterdistin<iuere ut in gra>co « /?(7j/mT/sa'vissi- : babusmanibusscriberem, ita supplenduni iion dubi'-
mns isleDioscorus," ut interea non omnino \elim ut- taverim.— (l)flfci^(i(7.Mansi,vi, J8:t-,.87 t.abb. Ui- ;
lum non Eusebio consilium qualicumque modo

fuisse 98. — (2) Di.ril. Epigraphen editi oinittunt. llac vero
ludendi in Dioseori nomen et £ic(j/.i30f wv numina, lu- prolixiore pericope ostendit Verecuudiis quani dili-
cula sJdciYi.Sed quid graece? Iterum nuga "Iva : ij.r, genter exceperit qua'cumque ox aulbenticis latine
xaxiov xai -opayii; triV oixouiievriv e|i;i),Ti(7Ti 6 xpi^Jto; consignata reperit. Eamdem fuisse Uuslici diligen-
Aioffxofo;. Quid (\uod ct male feriatus gra-culus oiop- tiam, infra perspicuum erit. (3) 1'roprklate A-C. —
,
EXCERPTIONES E CONCILIO CHALCEDONENSI. 181
contumeliie viderentur Ideoque sancinnis 2 '

vero aliqua discordia de eo emerserit, abs-
in unum sanctissimos ct Deo placitos con- que illo sanctam syuodum convenire et ,
\enire viros, quil)us pro pietatc catholica qu;E jussa sunt, ordinare praecipimus. Da-
atque vera lidc plurimus sermo est, ut uni- tum viii kaleudas ;q)rilis Gonstantinopoli
versa quidem talis ct vana dubitntio, sub- Zcnone" et Postumiano vv. cc. consul.»
tiliproposita iuquisitione, solvatur , vcra " Constautinus devotissimus a secretis
auteniet Deo-amica catliolica fides lirmetur. sacri cousistorii, dixit Eodcm teuore scri-
:
Igitur et tua sauclitas, sumtis sccum dcccm ptuui est ct aliis rcvcrcndissimis cpiscopis,
reverendissimis episcopis metropolitanis ut in synodum convenirent ' " .
(|ui sub tua dcgunt diocesi, et aliis similiter

dccem sanctis episcopis, sermone et vita XI.
ornatis, qui in doclrina et scientia rect;c ct
immaculat;c fidei pra; cunctis' eminent, DE EIJTYCHETIS DAMIVATIOIVE.
proximis kalendis augusti Ephesum, me- ,
tropolim Asiae, convenirc absque ulia dubi- 85. Item, post alia multa « Eutyches :
talione festinent ', nullo scilicct alio pneter arcliimandrita dixit Ego commendavi me
:
pra'dictos viros sanctam synodum mole- ipsum Patri et Eilio et sancto Spiritui et
stante, qnatcnus universis sanctissimis et vcrl)o verilalis vcstra; jusliti;e*. »
beatissimis episcopis, quos convcnirc per 86. Gratias ago per omnia sancto Deo
<•
sacras nostras epistolas sanximus, ad pnc- praesenti die, in qua per vos pietas recepit
dictaiii eoncurrcntibus civitatem, et subti- iiduciam, ct edocco vcstram sanctam syno-
lissime iuvestigantibus et quwrentibus , dum, qu;c inme, magis autem contra rectam
oranis de medio error contrarius auferalur; fidem, conuuissa sunt. Propositum quidem
''
catholica autem doclrina, ortliodoxa fides mihi fuerat a pucritia in silentio absque
Salvatoris nostri Cbristi amicissima solide- uUo negotio usque ad dccrepitam scnectu-
turêt consuete effulgeat; quod univcrsi in tem degere, et absque uUa conturbatione
posterum iuconcussum, Deo propitio, et iu- persistere. >on sum autem tali permissus
temeratum custodiant. Si quis vero tam frui proposito, sed pessimis periculi circum-
necessariam et vere Deo-amicam syuodum datus sum, insidiautium probris. Necessa-
prffitermiserit, et non omni virtute secun- rium vero arbitror, antequam ea qu;e in me
dum praedictum tempus ad pra^finitum lo- commissa sunt, doceam, ad vestrac sancti-
cum pervenerit, nullam excusationem ne- conferre".
tntis satisfiictiouem nie >>
que apud Deum, ueque apud nostram in- 87. Eutyches dixit « Ego quidem niodo
:
veniet pietatem. Sacerdotalem enim conven- tamquam in sepulcro degere in monaste-

tum non nisi quis mali proprii conscientia rio debeo ; ideo ad synodum non pergam.
sauciatus evitat. Theodoretum sane cpisco- Illi vero qui me accusant, iuimici mihi facti
pum Cyri civitatis, quem pridcm jussimus sunt ob hoc detractionibus et insidiis iu-
:
sua3 soli vacari ecclesiae sancimus non , sistunt "•.><

prius ad sanctam synodum convenire, nisi 88. Item alibi Flavianus « Utinamve- :
universo complacuerit convcuicuti concilio niens et agnoscens suum delictum ad poeni-

et ipsum coueurrere et pariter interesse. Si tentiamresipiscatEutyches, quoniam Chri-
(1) Jiiferre co/i/unielias videremiis ed. Gia?ca lec- amice conspirant ut illud uescio quid monstri huc
ciooe dissenlienle 10; «v : -couto napoÔov d; (iSpiv
||j,ir) invehant Piwconzentone et Poslhuiniano, etc. ? An
:
auToO Tou xpiiTTOvo; avaTpeyeiv oo^zu, {2) Saiixitmts — tanti est qua^ notetur varietas tam codd. 1458, quam
ed. melius, ESsaTiicrajiev. —
(3) Ajmd ciinctos alias. S. Germ. 308, in illud conspirantium I: Zcnonis et
Utrumque C coUogit : prx cunclis aptid ciinctos. — postumiani iiu. a cons.? Quod inepte profecto editum
(4) Fcsliiiet ed. —(5) Orlliodoxa' fidei ed. tacente vulgo est in alio loco Zenonis et Poslumiani vene-
:
Baluzio. — (C) Zcnone. E\ edit. « Veteres libri P. C. : rabUiuin considuin [Mansi, C06 c.]. Ca^terum neque
Zenonis ct Poslkiiiniani, quod melius est, » ait Ba- omnino tibi sana erit quae Baluzio placuit lectio, si
lu7.ius. Sed quum sigla I'. C. (posl consulaluin) non etiam ieris ad Baronii ann. 449, n. 25. (7) Conve —
intelligeret scriplor coJicis l'arisiensis 14jS,quam- nirent. Labb. 99-10?. ;Mansi, 587-590. (8) Justitix. —
quara non indiligens, audacter posuit 1'tcces Ze- Labb. 134 A Mansi, C26, 630.' (9) —
Conferre. Labb.
—
: ;
mmis, etc. Quid, quod ad vesaniam usque abrepti 134 .\; Mansi, 630 B, c. (10) Jnsistunt. Cf. Labb.
alii post alios, quinque codicum nostrorum notarii 191 f, 199 E, 202 AjMansi, 699 A, etc.
» ;:
182 M) VliHWU.NmM AIMMM). II.
btuH noiiiiiuiK ii(mt( r lirtntur dc Kalute por- cstisli; quideiu damnari : in humanitate au-
diloiuiii, tt lircuiiiiiMis ipsc prior ovtMii tcm vcHliic sanctitatis poHitiim cst. •'
fnaiitcia mpiirit ' . " Kt ifliipui. 91). Siiiiclissiiiius iirdiicpiscopUK dixit :
H'.). Item alibi : '

Dci C8t diirc Kiiiiilatciii, ' Si (|uidciii conlilciiK propriiini pcccatiim
iiohlruiiiautciu cxspcctarcHospitiilciii ipsius. ncquicvissct coiidciniiiirc Miaiii doctriiiiiin,
Nequc eiiiiii iii iibscissioncui iiis|)iciiiius, scd ct conscnlire iiobis HccpicntibiiK triiditioncK
in iiicrcmciiluiii. Nccciiiiu ddectatur Dcus Kanctoriiiii Piitrtiin, incrilo dip;nuK csR(>t
in pcrditioiic vivoriiiu ; ucc suiiiiis filii iii- veniit *'. Scd (pioiiiam periiiaiicliii inaligiii-
liuiiiaiiitatis, scd dcniciitiic l)ci. Si ciiiiii tatc HUit, stil)i<'i('d)it ciinoninn \iii(lictis. ><
« projitcr iios, ([ui (li\cs eriil paiipcr lacliis 97. r;t cpiscopuH dixit
alihi, Piiiiliis
fst', " ct nos cxcelsanicjus Kciiiii paupcrtii- • Quia pru'di('tuK prcsbytcr se(|uittir cuuo-
teiu dcbenuis. .\d uiiscricordia' cuiiu opcra nes sutictdriiin putrtim ciui iii ISicu'it convc-
ii Deo suimis". -fiicti ncruiit, idcojudico cuiit f,Madu prcsbytcrii
90. Kt alilii « Nullus tihi coiiccdet re- : ct archiinaudritiu rccipere' '. »
cedcre ab accusati(Hic, iicquc illi ut iioii

hatistadiit dc pr;i'tcrilis '. XII.
Ul. Kt alibi Lu.-cbius cpiscopus di- "*
1'ATnLM TESTIMONIA QU^DAM, ET OBLIQUi:

: •
xil Postulo liiiuc vocci» niibi non pra^judi-

:
Ur: IIIA EOESSENO.
carc. Ilfjd cnim lidclissimos lcstcs liabeo. »
92. I'.t alibi : " Oportcteum priiis coii- 98. Ttcm alibi" : •• Mttlli igitur sanctifi-
\iuci in quibns accusatus cst, et satisfacere cati suiit ct mundi ab omiii pcccato. Jcrc-
nobis *. » * niias qttidcm cx utcro sanclilicatus est. VA
93. Et alibi ' « Littcrse sanctissimi ar- : Joanncs adhuc constitutus in utcro, cxsiliit
chiepiscopi Romani Leonis insinuata; sunt in exsultationc, iu voce Dci gcnitricis Ma-
iiobis, continentes quia aceusatus ' arcbi- riee. Kt tamcn « rcgnavit mors ab Adam us-
maudrita F.utyches appellavit temporecxa- que ad Moysen, ctiam supcr eos qui non
minatiouisvcstram audientiamper dationcm peccavcrunt in similitudiuem praevaricatio-
Lt ideo " post damnationem, eum
libelli. nis Adae '*. « Et ita nianehant nihiiominns
Archimnndritamrenominavcrunt' ". Lt nuuc homincs mortales ct corruplihiles , capaccs
dc lide libdhini essc didt illum qnein tunc sua; natufcE passionum '".
apud sanctissimuin Romanum episcopum 99. Lt alihi • In Actibus namquc apo-
:
nppdlationcm nominavit ? « stoloruni scriptum est Venientes autem : •<
94. In talihus sanctissimis

Et alibi : <• in Moesiam, tentiibaitt ire in Bilhyniain, ct
coiisiliis contingit frequcntcr unum ex non permisit cos Spirittis Jesu ". » Scrihit
pricsentibus rcverendissimis episcopis ali- autcm ct adniirahilis Paulus • Qui autem :
quiddicere, ct quod ab uuodictum cst tam- in carnc suiit, Deo placcre non possuiit
qiiam ab omuibus simul dicatur et sub- vos autem non cstis in carne, scd in spiritu,
scriliatur ". >• si quidem Spiritus Dei hahitiit in vobis. Si
95. Dei amantis-

Lt alibi
« Seleucius : quis autem Spirituin sanctum non habct,
simus Amasiae episcopus, dixit Diguus : hic non est cjus '*.»
(I) Kcquiei-it. Jilansi, 702, 70."!. — (2) f.sY. II Cor. (9) Jdeo. Locum cgresie Rusticus illustrat qucm
vili, 9. — (3) Siiiiius. Maiisl, 71 i li, c Lahb. 20.'i- omnino vide infra p. 208. — (10) Hciiominavenmt
,
ila
206. — (4) De i)i\iieri/iii. Mansi, 718
;
.v ; Lalili. ('.,n, E. Intricanlur alii J'osl daiimallowm iionpn-

:
207 c, (:>) —
Emcliius. Ilirc siuc iiitcrvallo in
D. veiwrit, quniH cuin iircliimandriliiiu reiwmiiiarc-
cdifis post pricccdentia lefiiinlur. An aliqua
I. 1. riiiit. Ipsius margini adjicitur noii iierrencrit ac si
('.
pcriere? An alius rcrum ordo in todice Vcrccundi? iUudcssct pobl ilninnationcin insereiulum.— (1 1) suh-
— (0) Nohis. Mansi, il).; Lalih. il). (7) Milji. Atqui — scrihatiir. .Mansi, 807 a; Labb. 233 n. (12) \cnia. —
centura plus niinus pafjinas a pra-cedentihus ad lia'c l.abh. 22" D; Mansi, 746 B.— (13) Hecipcrc. Nonnul-
editi libri intcrjiciunt'; sed eadcm ct quicsc(|uunlur lis ah inilio mulatis, Labb. 207 a Mansi, 8i9 b. ;
—
moXjCa non procul hinc in cxemplarihiis meis lct;n ct (14) AHhi. Ex Atlianasii teslimomo in orat. iv Conli:
in vetustis repcrio concilii chalcedoncnsis codicihus. Arian. — (lA) Achr. Itom. v, 14. (iC) J'assioiiuiii. —
Qua? quidera notare nou oraisi, quihus niajori anti- Mausi, 877 u; I.alib. 280, 287.— (17) Jesii. Aet. xvi,
quilate Verccundi cxcerpla eommendantur. lluc iiii- 0. 7. — (18)
/jus. Hoiii. viii, 9. Sed Im-c iu acliono
tur speclant Mansi, 79y c; Lahh. 229 A. -— («) Acai- prima non invenio, neque alibi succurrunt. Cerle
savit. 'HxiaffaTo cd. Scd incommode niniis. — slalim excilantur quiTdam ex actiouc 11'.
.
EXCERPTIONES E CONCILK) CHALCEDOINENSI. 183
100. Et alibi « Salva igitur proprietate

: inimicis, quia suspectibiles sunt, ad accu-
utriusque naturije, et ia unam coeunte per- sationcm vei testimonium comprobari '°. >•
sonani anathcma qui non recte credit

,
» ' . 108. Item Ad praejudicium tuum
: •
101 Dc infirmandis his qux contra san- non diximus nunc lieri lectionem " » .
ctss memoria'- Flavianum episcopum sunt 109. Et alibi « Appello a

: te, » quasi
injusle j)roIata el confirmandis his quse diceret : « refuto te '-. »
meliori traclatu poslea de eo sunt pro- 110. TA alibi : « Omnis qui salutarem
lata '-, etc. pocnitenliam uon suseipit, anathemasit '^. »
102. iSeque enim monasterium dicen-

«
dumcst, quod rcligionis liabuit inimicos. XIII.

Si enim Domiiuis duobus sinuil cpiscopis INCIPIT ACTIO XI.
congregatis se iuteresse promisit, quanto
magis pluribus, quibus tu, sancte papa, 111.« Gonsulatu '
' Domini nostri Mar-
sicut membris caput, praeeras ' » Et rcli- pcrpetui augusti, ctqui fuc-
'
. ciani piissimi '
qua. rit nunliatus, quarto kalendas novembris, in

103. Et paulo post « Ad summam : Clialcedone'", sccuudumjussionem piissimi
\ero, sicut singularis fcrus in viueaui ir- imperatoris, convcnientibus in sanctissima
ruens,quam optime rcperitplantatam,cver- ccclcsia sanctae et martyris Euphemiffi ",
lit; quam aiiteni ut iniructuosam, eradica- magnificentissimis judicibus et sancto et
tam, rursus introduxit Dioscorus. Tios qui- univer.sali concilio ex divali decreto in
,
dem qui ca quoe pastorum sunt sapiunt, Chalcedoneusium civitate collecto el rcsi- ;
abscidit; eos vero qui lupi demonstrati dentibus omnibus ante cancellos sancti al-
sunt, super oves imposuit. Et post haec om- taris ingrcssus Bassianus pridcm factus
,
nia, insuper et conlra ipsum cui vineae cu- episcopus iu Ephesiorum metropoli, adhai-
stodia a Salvatore commissa cst, cxtendit reute sibi ctiani Cassiano revcrcndissimo
insaniam, id est, contra tuam quoque apo- presbvtero^^jdixerunt "Violentiam passus, :
stolicam sedem \ Et reliqua. > adiipiissimum nostrum imperatorem, eique

104. Et alibi ReguJa est, ut ab electa
: supplicavi. Et dircxit divinas litteras ad
synodo non liceat appellare. Isti igitur hac sanctum et universale concilium, ut me
ipsa sunt electione damnati'. » audiat. Et quoniam omnia qua moveutur
105. Item « Ha^c est fides patrum. Qui
: in sancto concilio, divina praesentiee vestrae
prffiter ea sapit, anathema sit °. magnificentia '" praecepit examiuari, rogo
lOC. Item Eusebius Ancyrffi episcopus vestram potestatem, sauctum quoque -" con-
dixit « Ego relationem non suscepi
: dum ; cilium, ut litterae divime legantur, et mibi
autem in Epheso relegeretur, audivi, et est qus sunt justa serveutur. » Gloriosissimi
versuum carta multorum ' et multorum , judices dixerunt « Littera; divinee le-
:
nominum depositiones habens. Si autem gantur. » Quibus traditis, 15eronicianus ^',

habet monumenta tamquani ad petitionem judex magistrianus, et sccretarius divini
gesta *, ejus esl approbare '\ » Et reliqua. consistorii, legit.
107. Iteni » Non possunt cohabitantes Imperatores Csesares, Valentinianvs et
(1) Credil. Ex cp. celebenima Leonisail Flav., n. 3, Rusticus ad h.[].])os.<:umu.s dicere cl : Refuto /e. Videnot.
—
Labb. 348 n. (3)y';o?ota.Exsiilarevi(letuilon£;issime Baluzii, 907, not. 1 ,etinfrap. 212, n. 556. (13).Si;. —
a sedc sua is titulus, et ca>teia qua? forte exciderunt, Cf. Mansi, 714, 715. l'er metibi profecto licebitabhinc
exspectarc, vide Mansi vii, 499. (3) Praeras. Sum- — Verecundi cxcerpta claudere ad linem quippe so- :
raatini ex epist. synodali PP. Chalcedonensium ad lent tcndere et in calcem schedarum rejici tenuiora
S. Leon. Lalib. 833; Mansi, ep. xcviii, t. vi, p. 147- ba^cargumenta, cwteraque id genus adversaria quasi
loO. —(4) Sedem. Labb. 836 a.— (5) Damnatl Rusti- ex otio aut tumultuarie corrasa. Qua- vero sequuntur
cus bax babet aJTo/.elEu Amborum vero (luis alteri aliam omnino legendi rationera iuducunt, sed conli-
pr»icrit,ego non bic definiam. Is num. 103 delicit iu nuo teuoie rcscribuntur. Codices vero funditus ex-
— —
D, E.— (6) Sit. Respectu ad Labb. 5i6 b Mansi, 1020, ; haurire avereiu.— (14) Consullu B. (15) Divinisslmi
ct qua' supra n. ri3. —
(7) IIoJ.uEjrri; 6 /.x?xt,;. (8) .1 — cl piissimi fJomini iioslri C. (16) Calccdonia B.
petitione gestu C-E.— (9) .\pproliare. llabb. 630 b. In — (17) Kujihemi.T. UAclcnm plane utin regestisMansi,
causa IbcB proferuntur. —
(10) Comprolmri. Labb. VII, 271. — (18) Episcopo A. C. (19) Dirimis apex —
636 E.— (11) Leclionem. Labb. 641 D;Mansi, vii,215b. prstsenti veslrx magniflcenlia B. (20) Sanclumquc —
—(12) Te. Iterum salutaudus est hic et confercndus A, B.— (21) Bcronianus .\, C.
, ;
liii AU VKRECIINDUM APPK.NJ). II.
Mareianus, vUloren, triuin})luHores, »««- duin ij)8iuK vitie jierictiluin KUHtincrein, fu-
ximi, semper rolendi , auijusli, sancto con- reiiteH ct abrijiientes jiitlliuiii .sueerdotii
eilio quod sacro nostro decrelo Chalcedone iiiei, iti sedc jmsiierunt (piemdam ex liis
collecluin esl. (jiii tt i|)>e jiriesumsciitl eii tpia' in iiie iii-
" Itassiuruis rt'vt'ic'ii(lissiiiius '

rinillii iii- eongriie lacta suiit, et iii lociiiii ineuni. I'>t
coiifirui» passus, (|ua' preriluis cjiis liis ud- |)ost ba'e, (juascuiiKjue res babucruin, ino-
stris iliviiiis litteris' subditis coutinoiitur, biles vel immobiles, abslulerunt, et sicul
petit ii vestra sauctitate lia'C diseuli. lesli- voluerunt, sibi iiarlili sunt. Supcr liice,
iiet iîtur vestra revereiilia, lias nostras ( tiain iiiullos boiiiiiiuiii meoriiiii iiiorti trii-
8iisci|)ieiis litteras, eausaiii diseuterc, et dideriiiil, ita iit fiiiieiii iiiilc januiis saiictie
formuiu (iiue luerit voliis visa, proferre. - Dei ecclesia' (juidainexpoiierciit. Quia ergo
« Gloriosissiiui judiees dixeruut : Et prc- (Deo milii testc (;t boiuiiiibus jjotentibus
ces, (|Uie subjecta' suut, relemaiitur. Ideiu atijiie veiierabilibus) iii iiullo euljiitbilis
relefiit : - (\slili iii liis (juii! iii nic dicla siiiit altjut^
Terrir marisqne el humuni (jeneris

lotius iii me jiriesumla : supjilieo jiictali vestfic
Doininis Flaviis Valenliniuno et Marciano el volvor diviuis vcstris saci'alis(jue \csti-
piissimis, augustis, supplicalio et deprecatio giis, (jiialcnus saucirc digiietur veslra coi!-
tiIlassiano humili elpusillo e]>isc6po. Ic^lis jiotcstiis, sacra veslra subnolatiouc
Oiunis salus violeiitiaiu patientiuiii,
(I missa itd sanctum coucilium,
ut cognitio
post Deuin, vestra tran(|uiUitus cst, i^ra'- iial iiiter me
iiiiserrimum et cos (jui iu iiic
eipue autein saecidotum Cliristi. Qiiapro- talia pra'sumseruiit, ac dicuut alicjuld se
pter et et;o ad lias preecs veni, iirovolultis adversum niebabcrc. Iloe iiisuj)cr sancire''
vestifîis vestris, ul ineiinisercamini. Atvero vestram diviuitalem exoro, ut nulli liccat
(pue iii nie pricsumta sunt, lucrymis ct ge- e.xaclioiiem milii(juamdam inferrc, donce
iiiitibus [ilena ct ineuarriibilia cssc noscuu- termiiuis proferatur eonim (jiia inter lue
tur. .'êd ut breviter piclati vestriE sui;!j;e- et advcrsarios geruiilur. Ououiam vero
raiu (juidam corum (jui saecrdotio fiiu-
: eonsuctudo illorum est lioc facere, nc in
guntur, ucc non ctalii, crudclia ct iutcrdi- eos vidcar pravalcrc, ut ea qua; mibiabcis
cta legibus in me faecrc pra'sumserunt ct iiifcruntur vel a mc dicuutur coram sacer-
taiia (juic ne(jne a barbaris sunt ali(juaiulo dolibus in sancto concilio vestris sacratis-
eommissa. Spernentes enim Dei tiraorcm et simis auribus referantur et ut detur no :
iinmaculatorum virtutem mysteriorum bis qui debeat quiE ab eis definita fucrint,
(juam ex. bumillimis raauibus meis Dei mi- effectui mancipare ; ut his potius consuetas
sericordia susceperuut, postquam a nobis orationes referam incessanter Deo pro per-
mysferiorum perfectio celebrata est, rcpente petuo vcstrffi potestatis imperio. »
apprcbendentesmect abripientes de sancta [Causa deinde perqit, vl in actis edilis
Ccclesia jilajiis aflieicbant, diiccntes et por- (Labb. G88, G89 cm, 09:5, 696, 697
,
tautes in loro; alitjuaudo (juidem et reclu- Mansi 275 sqq.). Satisprofeclo eril couclu-
dentes etgladiis perturbantes.Iu bisitaîue sionem excipere\]
Hcivrendissimus omiUuiit .\, li. (2) His siib- — morlcmcpiscopi \'cni kuc ut regulariter —
(I)
clilisA, 15. —
(3) Sunnrc B. ('i) —
Excipere. Siitis ct G!)3 A. lyullus esl episcopus. Diceliam : solus ego... —
liic varietates dare privcipuasex uno codice A ad cdi- B. lixlra subfilitalem canonum cst [U'<) tt,: axipSEta;
tionoin Labbeanam 088 a. Seclcm meam lenef ct luic loquercnlur mccum non nori cniin cjuo con-
rogo
:
possessiones ciu;i runlur. Si guicl... el sicuf vo-

,
sislo. — D. Lscjue ad inodernum lempus... i;. Ke- —

lunt omittiintiir,ut anlea, honori(icaqua'queepiscopo- motus csl ef cjuomodo ego sum ordinutus. Si deinuiii
ruin npposita.— b. //«c cnjn pmjeclo, (H</nomc , tjua- reiiimus, nuiiujuid sciclium tjuoniain lioc jiofuisset
(Iracjinfu episcoponnn .Asidnonintdccreto et nohilium. eiiiere... —090 a. Commiiniculinl u me... el abrijmc-
—c. Et ecjo retjnlariter fuctus netjue culpafvs uli runf me... —
b. Coecjif nos cl inlroduxil... c. /'/ —
ulio. Scd omnibvs liac etjif ul , D. \Platjis — non pejerem... —
d. In veritule ad pietafein... f. —
cjpendit B] Quoniam muclnnalio Juif , in illa clvilulc .Mcliplilliongus Sevcrus cpiscopus Julianopolis Iran-
alium... —
E. Quibus ilerum... 689 a. Confirmacit— sieiis rcliquorum scdentiuin... — 697 A. Revercn-
epi.icopatum. —
b. EI placida colunlate... suscipicns dissimi scplem epi.H-opi... inemoriu. Ecce ullio —
eorumpreces, rcpentc... pace sic cogilarel... c. Cla- — B. Ilic cst orthodojcus, hic mullos Reverendissimi
diis efenarrariis... [V. BaUizii notamad h. 1.] 692 n. — VI cpiscopi [vi ut supra vii sunt sisla male lecta rv.
JSoverunf rccjulam. Supplicout audiulur.. aucforilafe aut VI pro reverendi aut vcncrandi] .. — E. Cuslodilis.
sua clauserunf... —
d. llcm gloriosissimi... e. PosI — Multos annos concilio.
— ,
EXCERPTIONES E CONCILIO CHALCEDONENSI. 185
Paschaslnus reverendissimiis episcopiis

' ct qui post illum inordiuate semet ipsum
obtineus locuni apostolicae scdis, dixit : iinmisit Stepliauus reverendissimus episco-
- Clareut quoc ab universo concilio dicta pus, quietem babeant, cessantes ab opera-
snnt, quid dc liac causa sive personis vi- tione cjusdem ccclesij!. Dabitur autem
deatur, et nostrum " et horum. est confir- l''piiesiorum metropoli episcopus a Deo
jnare sententiam. » monstratus et ab omnil)us qui pascendi
Anatolius reverendissimus arcbiepiscopus sunt, eligendus ad ordinationem illius epi-
Constantinopolilanus, dixit « Hos qui se : scopatus, qui recte verbum pr;edicet veri-
contra legem sponsa; Cliristi ephesina; ec- tatis; memoratis scilicet dignitalem episco-
^
clesicE conjunxerunt, bos dccentcr lcginius palus babeutibus ct communiouem neccs-
suis sedibus expelli. Igitur et qui insiluit sariaquc salaria a sanctissima consc-
'
sedi Bassianus revcrendissimus episcopus, quentibus ecclesia ''... »
FiiNiTUR " ACTio KALENDAs APRiLis. ContuU (lle dltero kalendas aprilis.
(1) Pasc/iasiiui.i. Lucentiiis comes daturin ed. — morlantur... comlonentur. Vel si Bassiano in ele-
(5) j:t noslram B. — (3) Lerjlbus
snis cxjicltil ed. clione matorum suadeal liiinc ordinari... conlurbari
(,i)Neccssariisfjiiesnlaliis]i, Satariis al. —
,('') ^-'<''''*'^'- seiilcnliam cicilatis... JWrcrendissimi vii cjiiscojii [iUi
Sequuntur quai iu cdilis inde usque ad linemactionis rursus iufra D, sed vide notam superioremj.^D. Ca-
cxBlant,ut XI sessiosit in codiciliusnoslris intcgia. At noiies olilineant. Clcrici disjionantur secnnthim coii-
60 lui)enlius pauca perstrinxiiiius, quod cadcni dura siillinn.— (0) J''inilur aclio litit. aprilis. Contuti rlie
Baluzius recenserct, c;ctc[is trilius suis codic.ibus no- allcro lial.ajirilis. Atqui ccrtocertiusest hancRustici
vum addidit colhertinum , in quo craut exccrpta clial- essc collationera. Viden' in hujus exceptoris manus
ccdonica cum Verccundianis siniillima, nndc jam devenisse Uusticischolia.' Omittimus tandcin paucula
plerasquc varietatcs e.vpressit. l'auca i;;itur ad pcnsi ipiic Nidchantur aliuiule ct ab altero corrasa, forte ex
intcgritatem addere tantum nou piget. 700 a. Mclro- concilio CP. 111, axumcnic. VI; cf. Labb. vi, 740,
poli;fide composiltts...—B. Vrojiler nos et nostri filii 7i8, 761, 708.
MONITUM
AD SEQUENTEM APPENDICEM.
Pra^ter codices quinque hactenus recensitos . postmodum occurrerunt alii duo, amho Parisienses
sub num. l'iGO et l.)jO in catalogo edito inscripti, quorura adeo nova insolensque facies raihi visa est
ut singularis appendicis locura ulrique dnndura esse ccnsuerira. Prior cnim , cwteris brevior in multis,
additamenti tamen aliquid habet inexspcctatum. Ounra enim eodem pede cum ca'tcris coraraune fecisset
itcr usque ad numerum nostrum .")8, illico trames ruinpitur , sex iude omittunlur sectiones e nostris,
et nova omiiiuo inseruntur, <\ax diligentcr cxcussa, l.iberati , diacoui Carthaginensis, esse reperta suut.
Tosterior vero veneranda a'tate pollet noiiuiu ferme saxniluni attingens, oraniura proinde hactcnus
,
nobiscognilorura antiquior ; sed adeo raira barbarie incomtus ut etiam a vcl'istiore (qualcs fcrre solet
a>vum Carolo magno proxime superius), derivasse eum pntcm. llic igitur pracipuas ulriusque codicis
colligere varietales non piguit, nec omitterc dcbui e Liberati Jlrcriario accessionem, quK tam apte cum
Cieteris cohanel, tamque diserle rclricat quasi adbuc calenlem vi\idamque de tribus Capitulis disputatio-
nem, ut, nondura hac lite sopita, aliquem e faclione defensorum hanc appcndiculam iu excerplionibus suis
intersevisse faeile opinarcr. Si quis dc ipso Verecundo cogilarct, statuendum illi foret aut Vcrecundum
obiisse,contra ViclorisTunonensis lestiraoiiiura, scriusquara a" 532, aut Liberati libellum cilius scriptum
fuisse quara post a. 564, de quibus tamcn eruditi satis conxcniiint. Porro numercs singulis particulis
praelixoscum prsecedcntibus nuraeris esse conferendos, ncmo non videbil.
.
186
VEKECIIINDI
I.IHKUATI DIACONI CA IITIIACINKNSIS
EXCEHITIONES E CONCILIO CHALCEDONENSI.
IncipiuHt nonnuUie sanctiones sparsim colleclse saucti el magni concilii chalcedonensis '.
7. Ttem poslaUa : Omnes... alii cpiscopi]

Mililesideoaccepit]
ACTIONIS I.
8. Item post quivdam sequetur : Non su-
1. Quiim iii l)ci nomine, suh dieortava, mus]
idibus octobiis '"
, indict. iv, Ciialccdona, Scditiosorum hominum clamantium et
Marcianus iiiipcrator iii ecclcsia sancta; commoventiuin synodum]
inartyris l'ii|)lienii;c, consultu l.conis pa- cxxxv eramus]
pa', confjregatis sccum dcxxx episcopus'] Dicebant omnes irruerunt F] ;
Paschasinus
reverendissimus episco- 9. Itcmpost aUqua dixil quidam : Ego]
pus el vicarius sedis aposloUctX cum vene- 10. Ilem post aUqua diclum esl Basi-
randis coUegis suis dixit] Uo ' episcopo : Quare]
rra'cepla habemiis pra; manibus] IVecessitatem habui parere * his quae
2. El paulo post : Judicii] ab illis ordinabantur]
IVec coiitra patruin insliluta] Dioscorus episcopus Alexandrinus res-
.3. Qiiibus responsutn esl : Si judicis] pondit : JNunc]
î. Et post [totam F] paf/inam dc Theo- INoii attendisti quod seriptum cst]
doreto quondam episcopo qui erat injuste 1 1 Item posl aUqua Eutyches archiman-
damnalus, ila dccrclum est '
Ingrediatur]
:
drita dixit : Direcli]
5; El posl paululum ita habelur : Theo- Prsjudicium mihi non negare G]
doretus ^] 12. Pauloposl Sanctaj :
Utsinealiquaconfusionc " auditorliat] Et sihi adcsse F]

Rcservata vidclicet jjcr liaec omni ac- 13. Item post muUa, actione qua supra,
cusatione «t vobis ct illi, et qui in vicem episcopi clamaveruut : Interfectorem]
excrcerc F] li. Et paulo posl , Eusebius episcopus
Nulli praejudicium generabitur] Dioscoro dixit : Tu euim]
6. Etpost aliqua dictum est .•Eaqua;... 15. Et paulo post : Bidicimus]
...moveri ex pecuuiariis causis] Et in reliquis actum est]
E duob. codd. paris. 1557 et 1400, quoium sigl.i montispessulani retinent.— (2) Oc/obris. Id cst a, .s'iO,
ci'uut F, G. Consentiunt amlio, ([uotics niilla siglo- die 8 octobris, feria 2^. —
(3) Episcopis. Ilunc numc-
rum liltera appouitur. Qua'Cumc|ue \crba italico, ut rum codices uostri constautcr retinent. Non idem
aiunt, inclinantur charactere, aut ruliris aut majori- vero auctorum consensus BreviculusEutychianista- :
bus littcris cmicanl in codicibus; qua^ i]num eadcm rum asserit quingentos et ultra ; Relatio synodalis ad
fcre in omnibus excmplaribus siiuilitcr distinguuu- Pontilicem et sanctio Marciani ad Paltadium, ii\x;
tur, ut \idere est in hisce duobus, quorum unum Lucenlius Leouis Legatus »c ; Seleucus Amasenus,
, ,
omnium vetustius csl, alterum recentius, nihil vetal Dcxxx ; Nicephorus lib. xv, c. 26 , dcxxxvi Cccro-
, ;
quin a priuKcvo auctore sint ha'C lemmata nobiliora pius dcmura Sebastopolitanus in acl. concil. CP. sub
certc incpla uon \idcbitur nostra in iis rclegcndis di-
;
Menna jicc patrcs recensuit. Cf. Mansi vii, 50 n. c. —

licentia, curisquidcm secundis, scd non pra-posteris. (4) I/a dc c,r/cris F. —
(5) T/ieodonis c/ cpiscopus F.
(1) Chalcedonoisis. Eumdcm titulum duo codices — (6) Coii/essioiie F. (7) Dasilo F. —(8) Parare F. —
— . " :
LIBERATUS. 187
16. Et paulo post : Mihi] dorus, Sophronius et Theodorus G]

17. Item post aliqua diclum cst : Facta] 32. Sancta synodus dixit : ludigna-
Tii eum reservare coucilium] tionem]
18. Et paulopost : Kullos] Slephanus episcopus Ephesi metropoli-
19. Et paiilo post dictutu est : Nou de tanus ' dixit : Hoc]
parvo] Item : Omnes.
20. Item post mullum dictum est : Si 3i. Et paulo post inter reliqua dictum
quidem] cst et sancta synodus^ : Ipse Dioscorus F]
21. Et patilo post dictum est Quoniam] : Analolius CP archiepiscoptts et reliqui
22. El paulo post dixit Coustantinus episcopi dixerunt : Haec]
diaconus [Eutyclns F] Quum] : 35. Et post mulla Zenodotus " episcopus
23. Item post aliqua Flavianus' episco- dixit : 'Sou debet.
pus Dioscoro dixit Ocdusisti] : 36 Et paulo post Menecrales'° episcopus
Et paulo posl ipse Flavianus dixit : dixit : Hkc]
Non milii] 37. Et paulo post : Dioscorum]
24. Itempost multa dictum est : Prcca- 38. Thalassius
'
episcopus dixit '

: Omni-
mur] ])us]
39. Item post aliqua : Piissimis]
II. Vos vero christianissimi]
El facta> intcrimanturdiscordiaeet pa-
ACTIONIS III.
terna doctriua roborctur]
25. Ilem post multa actionis tertiie : No- 40. Et paulo posl : Divinae]
tum] 11. El paulo post Sane] :
26. Ilem post aliqua Eusebius episcopus 42. Et paulo post sequitur propositio
dixit : Non ergo] conlra Dioscorum, quw hic pro prolixitate
Quippe et si ab aliis laesus essem, uon li- non est inserta, et post illam sequitur dam-
cebat mihi adversus unum quem vellem ac- naiio Dioscori a sanclo acta concilio, qux
cusatioiiem depouere. Quum vero nunc his conlinetur'- verbis : Sancta]
profiteor -] 43. Scquilur de damnalione Dioscori
27. Et paulo post, quidam ex clericis epistola clericis Alexandrinis missa, qux
Dioscoro ' dixit Tempore opportuno \o-
: hic pro prolixilate non est inserta G]
cante *] 44. Sequiturque post aliqua : Extrerax]
28. Item post aliqua Scijrion ' Diaconus 45. Ilem, post aliqua, in epislola quam
dixit : Paratus] omnes episcopi chalcedoncnsis concilii Leoni
29. Et quum recitatus fuisset libcllus papw direxerunt '
^
inter csetera sic habetur
Paschasinus episcopus in sententia omnium Novimus]
dixit : Et libellus] Tuis nostrum decretis honora F]
Lucentius episcopus dixit : Quae per] Sicut nos tibi '
cupiti iu bonis] '
Pergamius, Antiochige metropolitanus, Principes complacabunt]

in sententia omnium dixit Dicat] : 46. Et paulo post : l.eo]
30. Et post aliqua Florcntius metropo- Et sola illa infriugens quae per ambitio-
lilanus Sardicensis'^, in sententia omnium ncm Coustantinopolitanorum gesta sunt '] '
dixit : Certus]
III.
31. Et paulo posl sancta synodus inno-
luit Dioscoro : 3Iandamus] i7. Et paulo post, actione IV]
IVomina sunt Athanasius, Simon, Tiieo- Ex. gestorum et cognilionum '
G]
(1) Flamiiiianus F hic et in seq. num. (2) Prufi- — G.— (6).Sn/-rfpN«wG.— (7) Mefropolanus F.— (8) Sijno-
leor. Hinc opportune implctur lacuna quam supra rf(M.Brcvius G Et paulo post dicUim esf.—{g) Zendo-
:
p.l"Osiispicaliar,ulii lociimliiantfra indicavi.n. 26. ^(h1".— (10) MoiiegrnnsV.—iH) TaliusT.—(\2) Con-

(3) Dioscoro F. —
(4) VocatUi F. TMacct quidem lcctio G, finenlur F. —
(13) Di.rcrunl Q. -(U) Vcl libi F. — —
(|uam certe gra-ca sic referreiit y.aipoij (jie xaloOv-o;,
; (li) Sunt. Quic omnino neeessaria requirel)antur ob
nisi hoc ipso loco misere mutilo ersca excidissent. lacunam ejusdem uumeri indicatam supra, p. 173.
Praeterea id quod nota cit. dederam ut plane africa- — (16) Cognitionum. Quae quidom lectio omnino
uum,eademIectiodispulit.— (5)i'»No«semeletiterum letincnda, melior sane quara quod supra legeram :
: '
188 VF.RECUNDU.S.
Qui lllllll III lulti vobis ordiiiata suiit , reservontur *. » fX

18. Itfin, posi (luatuor folia, dktum est rccitiita fidci dcliiiitioiic , et ab oiiiiii coii-
IVtieimsJ cilio siiic uliquu dubitutioue et ub uiuiiibiis

VJ. i' iiaulo post dktuiit est : Culoiio- .«ubscripla c.st.
tlius| Septiiuo quocpie sccretario , trcs actaj

Aetius* anhidiavonus coustanlino-
:><». suiit caiisii' proptcr quod trcK cjus compu-
liolttauw ftvlesiw Caloiiodio dixit] tuiitur actioucs.
oi. Et fiust uliiiua : Oiunis G] l*rima, qua finiiata sunt quu; coiivc-
iii
l'utL'ic la'taiiliir i'"| Mcrunt iiilcr Muximuiii Aiitioclienum cl .lii-

52. Kt paulo post : .\oii licet] vciiulciu liieroKolviiiitiiiium episcopos ut
Et jiaulo post Siiii' |)iii'jiidii'io] : diiic l'li(riiiccs ct Arabiii dc|)ciidcrcnt ' iiii-
53. El paulo iiost, actione V DiliuitioJ : liocliciia! ecclcsiic , bierosolînitaiui' vcro

54. Et puulo posl llltjrici episcopi dixe- tres l*;iiii'sliii;i' proviiiciu'.
runt : QuiJ Alia ({uoquc cclebruta est aclio in (|ua
55. Et post multa, actione VI, inipera- Tlieodorctus c|)iscopus Cyri " quemU)io8-
tor santt:r .s'iy)iot/o dixit : jNo.s ad lidemj coruscxpulcrat, ortliodoxus judicatus cst
l'o[)uli [Jiavis |K'r.suasionil)us l''J ct di|;iius scdis siiu!.
.
Divcisoruiu (uavis iiihiiiualiouilius (1] Vel Ua '
: lâscliasiniis ct Luccntius rc-
5G. lu oHiuibus sjiiodis apocrisaiiij vcrciidissiiiii c|)iscopi, et Honilacius prcs-
'" '
Pascliasiuus cpiscopus vice douiiiii iiiei] bvterobtinciitcs locuiii apostolicicsedis

57. Jtein post mulla, aclionc VII Pla- : per l'iiscliasinum cpiscopum dixeriiiit :
cuit] >' Ista (iu;c coiiscnliciilibus IVatribus nos-

Duas PlKruicain cl .VrabiauiJ rcvcrendissiiuo c|)isco|)o .\ii-
tris, iMaxiino
58. El post nonnuUa 'Jlieodoietus reve- tioclicuorum ecclcsiu! ct rcverendissimo ct
rendissimus episcopus dixil : Yere] sanctissimo cpiscopo, Juvenali Hierosoly-
59. Et post pauhdum, actioue VJII'^ mitanorum pro liono pacis dicta esse no-
dictuin est : l*rorcraturj scuiiliir. Iloccst, utAntioclienorum ecclesiii
(»0. Et post, aclioneJX, dictum est : Om- duas l'li(ciiicias et Arabiam luibeat Hicro- ;
iie.s] Kolymitanoruiu trcs Pakcstinas babeat.

G 1 Item post aliqua diclum
. est : Ad prae- Insuper et per nostra; humilitatis interlo-
judicium] quutionem lirmentur '*, ut nulla in post-
G2. El post muUuin, Deo amicissimi bac de bac causa pra;dictis ecclesiis con-
cpiscopi dixerunt : Singuli] tentio relinquatur.
Tcrtia ^ vero acta est, ubi causalbsD Edes-
'
IV. seni cpiscopi, qui similiter luit per violen-

tiain ipsius Dioscori ab cpiscopatu depo-
Sexto ^ aulem secretario '
, adveniens situs, legitur e.sse discussa, in alterum diem
."Marciauus imperator ad conciliuin cum ju- liuali dilata sententia.
dicibus et sacro senatu, alloquutionis verba Octavo autcm sccretario, decima actione,
iccit in coucilio, ct intcr alia dixit « Se ad : eadein causa linita est, ubi et relecta sunt
coulirinaiidam lidem noii ad potentiam , gcsta apud Pbotiuin ct Eustatbium atque
ostendcndam, exemplo Coustantini impera- Urauium in Tjro ac Beryto celebrata, in
toris Svuodum iutrasse unde abjecta ^
, : qnibus contineutur et illa quai apud Tbeo-
oinni pravitate ct avaritia , quorumdam dosium imperatorem super ejus negotio
amputatis erroribus iu perpetuum quae a , fuerant acta, sed et gesta apud Anthioche-
coynitione. Cognitiones enim (]ici solcnt actiones in rerent seili edit. ex conjcctura. — (8) Cirri cod. —
fodicibus Rustici Vcreciindi et vetcium.
, (1) £/iiis — (!i)Ita. Tela rursus ii)tcrcipitur, assuta bic lacinia o
—
V. — (2) Aiiione Mi G. —
(3) Sejrfo.OrMnr iiic Liberali concilio chiilccdonensi. Cf. Mansi , vii , 180 A.
locus e cap. xiii Bieviarii. 1'atrol. lxix, col. 1012- (10) Tenenlcs ib.— (II) sedis iêleris Itom.r per Pas-
1014. —
(4) Secreltirio. Posita est vox illa pro con- cliasinuin revercndissimum direrunt : lucc concor-
S2SSU sive scssione secretarius euira in codice leûm
: danlilius, ctc. Alia id }?cnus varia omittiinus. —
sumitur pro loco iu ([uo judicesconsident; undealoco (12) Ad hoc autein et noslrx humiliiatis inlcrtoquii-
ad ipsum consessum facta vocis translalio. OAioiER. liones firinentur. Ib. —
(13) Terlia. Inde ad linem
— (5) Ohjecla cod. —
(6) Obscrvenlur cd. (7) Pa- — hujus arlicul. iv Libcratus pcrgit e loco cit.
:
LIBERATUS. 180
numdoiniium episcopum prius Iiabita, nec ut rursus cum judicibus ad concilium con-
non et ipsius [Iboe] epistola ad Marim Per- venirent quibus requirentibus a concilio
:
sam scripta, in eadem actione X^ ortliodoxa quid pridem " fuerit ordinatum, lectis gestis,
pronuntiata monstratur ex cjus tcnore '
: cognoverunt quod Anatolius, consentientc
dignusjudicatus est Ibas episcopatum suam- concilio, egerat et obtinuerat quibus ejus :
quc ccclesiam recipere. In qua etiam ac- praesumtioni contradicentibus '", a judici-
tione id invenitur cssc decretum, ut quod bus ct episcopis omnibus illa contradictio
sub Dioscoro in Kphcso congregatum est, suscepta non est " ct licet scdes apostolica
:
nec vocaretur conciliura, atquc ulpcteretur- nunc usque contradicat, quod a synodo
ab imperatore ut hoc ipse lege ^ sanciret. firraatum est , iniperatoris patrocinio, per-
Aono quoquc secrctario acta est actio ubi manet quodam raodo G.
Bassianus, qui ad ciYitatem Evazensium
'
episcopus ordiuatus cst et Ecclesiae iucu-

buerat Ephcsinaj, et Stephanus, qui et ipse 63. Et post multa , aclione X, Deo ami-
malc ordiuatus priedictum Bassianum dc
, cissimi episcopi dixerimt : Et capitulis sc-
Epheso expulcrat, judicati sunt aml)o rcmo- quitur F]
vendi, utalius ipsiecclesiffi ordinarctur. Scd 64. Et paiilo post : Testcs F]
quia fuit aliquorum diversa scntentia, 65. Et posl aliqua Ibas epicopus dixil
causae terraiuus in sequentem dilatus est Audivi F ]
actionem. 66. Et paulo 7)os<.-Convocati F]
Decirao igitur secretario, eadem causa 67. Et paulo post Vos autem dicitis : :
fiuita cst et omiiium concordi sententia anno cum nominavit haGreticura. Hoc vohis
uteriiuc judicatus est amoveudus. Alia vcro ueccssariura comprobare. Et reliqua F]
causa acta est Eunoraii iNicoracdicnsisatquc 68. El post aJiqua Petrus episcopus Co-
Alhanasii INicccni altcrcationcm contincns,
'"
rinlhi dixit F]
super civitatem Bassianopolim " , quis 69. El paulo postinlerrogalus Eunomius
eorum illic ordinaret episcopum ct inlcr- ;
episcopus Nicomedise dixit : Quod]
dictum est ne hoc JNicaeuus aliquando pric- Episcopi clamaverunl : Omues hoc di-
sumeret. cimus. quod placet ei de Iba episcopo FJ
. .
Undccimo secrctario, duae actae sunt ac- Etobhocdecerniinusethonoremepisco-

tiones prima, in qua ecclesia; Pcrrhenen-
:
patus et ecclesiam, quia injuste pulsus est,
sium ' redditus est Bassianus " episcopus, ad praesens renovandum]
quem Dioscorus cxpulerat, ct Athana- Paschasius et Lucentius dixerunt reve-
sium fecerat illo restitui, qui pro crirainibus rendissimi cpiscopi]
objeclis, quurasa^pc devocatus ad judiciuin 70. Item postmulta, actione XII, de
non occurreret et episcopatui rcnuntiaret, duobus cpiscopis Anatolius Constanlinopo-
a dorano Autiocheno fuerat ante damuatus. litanus dixit : Vidclur '"]
Etaliaiuqua, postdiscessura judicum ct 71. Ei paulo post Juvenalis episcopus
senatorum et legatorum apostolicai sedis, dixit : Perspicit]
regulae coustitutic sunt ecclcsiasticae, et quae- 72. Et paulo posl : Omnis]
dam privilegia deputata constantinopoli- Quibuscumque personis, ab iis qui abs-
tanae ecclesiae, usurpante sibi hoc Anatolio tulerunl vel causa laesionis fuerunt [legibus
ejusdem ecclesiae episcopo, occasione accepta F] restituantur. Et reliqua ']
'
ex Dioscori danuiatione. Quod alia die co- 73. Item post multa, actione XIV : Quae
gnosccntes legati papae Leouis (qua; est ulli- vero F]
nia ct duodecima dies concilii), petiverunt 74. El paiilo post : Condolere F]
{l)Monslratiir.li omnfe tiiumcapilulorum defeii- Gregorio magno, lunc diacono. —

(2) Putarelur cod.
sores contendtTunt, quum
maxjrae propler Pasclia- — (3) Hine lcije ib. —
(4) Yarjensium \h. (5) .\na- —
sini vi'rl)a quai exccrptor diligenler reseribere non s/a.iii cd. perpcram. —
(6) /lasdianoputis ib.— (7) Pa-
—
omisit, vide num. 176 supra; tum etiani
c,9, p. 17.'), rcnsiiini ib. —
(8) Rcdditus cst Sabinianus ib.
—
ol) isla Maximi conseutauea .: Kai i% Trjj
,\ntioclieni (9) Pridie ed.— (10) Qui cjus... conlradiccnles ib.
dvaYvwaBevTo; 5i auToypaôu f?ic eTri-jToXri; 6p666oô; (1 1) Suscepta cst ib.— (12) Videtur. Totus is locusin
ufO»! a-JTo5 f] uTiaYopia. Sed inter plura videnda est F mirum in modum dcpravatur.— (13) ReUqua. Ilic
epistola 1'elagii pp. H ad Istriic cpiscopos, scripta a nova lacuna G incipit, inde usque ad ultima verba
:
. :,
100 vr.nKCUNDus.
(JuoH ojiscrat neccHHurium l'] Sunila synodui dixit : Kiliii integnuH;
QuoduiiiiiKxli) (lcUir |iiissiiiiuin ckI 1'] liu'c juHtu hciilcnliu ; (luu- diHposila sunt,
7G. lU paiilu iivst : Itotium 1'] elfectui niaucipenturj.

77. Et i)uulu puit : Nam .'î]
Niliilcst rcliquum, uisi liaiil omues ic-

VI.
clesiaruiii priesulcs Iuhuiu '
cl pcr liuic slu-
Uialur (lialjolicum iuslrumculum i']
78. lU paulu pust Pliosplwrui episcopus QCIT SEQCUNTIJII KX. l'n/i;UICTO CONCILIO 1)1-
dixit : l'.a (|Uie 1] \KUSA 1'liK I.OCA COLLECTA 81JNT QUjK
faUlS INSEIITA ' LOCIS A QtiBRENTinUS «E-
Daniel episcupus dixit : l'ulaiu est 1']
Et leliqui episcupi dijceiunt : Alliaua- l'EHIUNTUU.

sius]
Juseplius episropus dixil 'I'crlio rcpu- : 84 Eusehius re/iijiosissimus episcopus Do-
.
diuudo AtLuiiu.sius cpiscopus ct uolcudu rylwicivilatis [transiensin medium 1'J

dixit
upnd aiiiicuni] l'cr saliitcm vos dominorum)
Certum cst (juouium couscicutia niulu Jubctc preccs ineas [lerlciî "]
sit usus]. Gluriosissimi judices amplissimi sena-
Paulus episcopus dixit Tcrtio ad uu- : lus dixerunl : Prcces !•"]
dicntiam cvocutus Atliauiisius c|)iscopu.s cl .Muiuiiim rcplessct sua >i magnus isle
iiolciido a[)ud amicuiii suum ct lcrtio, Pcr- Dioscorus "
I']
ilicuuruiu episcopalum rcpudiuvit '] Gloriusissimi judices el ampliasimus

Siiniliter el cxteri episcupi dixeyuiil. senalus dixerunl : Solvantur quxingeran-
79. Inter arleros Tlwodorus episcopus tur.
dixit : Vidctur Alliiiuiisiusl'1 Dioscorus reverendissimus episcopus
81. Placet cum (iiii pro (iiiibusdam re- Alexandriie dixil.
bus incunj^ruis evocatus laiii a proprio ar- Eusebius reliyiosissimus episcopus Do-
chiepiscopo quam a sancto coiicilio non njlici dixit : Haec etnos postulamus F]
\enit' GJ Gloriosissimi judices et ampUssimus
82. El paulo posl Nos dcposuimus. . senatus dixeiunl Oniuia supplico vestram :
sccundum regulusj magniliceutiam FJ

8.3. Et paulo posl E\ uiui] : Gloriosissimi judices et amplissimus
Dixerunt (jloriosissimi principes '
: scnalus dixerunl Interim FJ :
Dicat ]
Constantinus devotissimus a secrelis sa-
A Ihanasius
episcopus dixit Quoniam cri consistorii dixit Hal)entur FJ :
inimicus ineus... probiiri ^] />ii\'e memoriic Thcodosius Dioscoro

Kx uiia parlc justum rcinotuui est F] religiosissimo episcopo Alexandriie dixil :
Maximus " episcopus Antiochipe dixit Impcratores FJ

Hocniliil justiu.s] Subdilis propiietate et mansueludine F]
Cyrus episcopus dixit : Deus per vos Ipsi Deo inlerre contumelias videren-
locjuutus est. tur F]
luim. 76: Sic enim oilil Dciis... iiotenlui'. (^Juibus re- episcopus di.Tit : Placct, ctc. — (3) Venit. Paulo ali-
lalis,excurritur iterum ;\d mediura usiiuc nuni. 78 : ter F, sed depravate. —
(4) Putres alias, aliasquej«-
J-St irlii/ui tpi.scopi dixcrunl : Atliaiuisius. — (1) Lu- dices, pro gra'Co : affo-i-zic,. (i) Probari. non — G
sum. Conslanter omnes uostri codices quasi neutrura habet ca'tera fere us^jue ad fincm liujus artic. —
lcguut lusum. Supra tamen p. 177, ne lector nimis
: G, inde ileruni pergens, omisso tamen
ifi)il<ircianiis
offeuderetur, inter uncos inscruiraus voculam quie prolixo ca>terorum codicum tituio ad ultim.i excer-
quura uno minimo apice soleat scrilii facile potuit , pta. —
(7) Diversu F. —
(8) Perleyi. .Ab hinc columna;
excidere, ut lcfâs in lusum. juxla editos libros. Vix quatuor [supra p. 179-181], us(iue ad n. 84 in G non
duliito quin ueutrum nomen liic usurpetur latine, comparent. — (9) Dioscorus. Kcce novam sibi viam
bimiliter ac graxa (juiE de verbo rcddi(Iit noster iu- instruxil vetus F scri))tor in loco queni jain antea
terpres, edito slrictior : AoineTa: o-JSsv TtivTa; tcj; •?,
p. 179, n. 10, dixi tricis ohsitum. Ne quidquam ta-
Tiiv exx).ri<7i<iv iTpo£5T(STa; itaiYViov iiva; -/ai tiov oiaSo- men dissiinulem, paulo secius legitiir iii F suu vi si :
liAuii oofivuv , at cx nostris ultimura ilhid pcr me morjnus Oioscorus, ubi vocula .vi (|uasi ansa interce-
correxeris in liunc modum xai Sii toCtmv oiaSo- : dit ad prodigiosani lectionera editorum umuium :
Xi/.ov ofYavov. —
(2) liepudiaiil Inde in G transi- . Jtcptessct scAVis aliam ii-que mi-
i:;te Dioscoriis , el
tus ad num. 81, pra-fixo lemraate n. 79 T/ieodorus : rara nonnullorum eodicum scivissiMUs ii/c /Jiosco- :
: :
LIBERATUS. 191
Ideoque sanximus in ununi F]

' i02. Et alibi Neque enim monasterium"]
Pra; cunclis apud cuuctos eminent F] 103. Elpaulo post Ad suramam F]
:
Doctrina ortliodoxse fidei F] 104. Etalibi Regula] :
Quin mala propria conscientia saucia- 105. Item: Haec est lides patrum qui :
tus F] aliter sapit, anatheina sit']

Daluni - III lial. apr. Constanlinopoli 106. Iiem Eusebius Ancyra} episcopus
P. C. Xeiwnis el Poslhumiani vv. cc. cons. dixit : Ego relationcm non suscepi. mul- . .
Constanlinus devotissinuis a secrelis torum hominum depositiones F]

sacri consistorii dixit Eodein] : 107. Itcm Non possuntF]
:
85. Item post alia mnlla Eutyches archi- 108. Ilem Ad praejudicium]
:
mandrita dixit Ego... Jusliliu^''] : 109. Et alibi Omnis qui salutarem pre-
:
86. Insidianlium pro liis F] nitentiain non suscipit, anathema sit.

87. Eutyches dixit Ego quodammodo F] : Qui permanet in malignitate sua, sub-
88. Jtem alibi Flavianus episcopus dixit jacebit canonum vindictis * G.
Ulinani].
89. Ilem alibi Dei estF] : VII.
90. Et alibi : NuUus tibi concedet... de
praHerilis * ] INCIPIT ACTIO XI.
91. Et alibi Eusebius episcopus dixit :
Postulo F] IIF. Consulatu domini nostri Marciani

92. Et alibi: OportetF] piissimi perpeiui [Palris patrise F] augusli
'••
93. Et alibi Littera;] : et qui fuerit rcnunliatus, quarto calendas

Et idco per damn.itionein libeili F] novcnil)ris in Chalcedonia]
Et nuuc de lide libclli Gj Ingressus Bassianus pridcm F]
94. Et alibi In tuliinis... dicatur et : Gloriosissimijudices dixerunt Litterae] :
subscribatur ''']
[Pergit continuo actionis xmdecimse
95. El alibi Dci amantissimus episcopus textus in utroque codice, scd hic illic brevior
Seleucius dixit Dignus F] : in G; in F vero codice dcfKiente abrumpi- ,
96. Sanctissimus archiepiscopus dixit : tur in his verbis : Gloriosissimijudicesdixc;

Siquidem.... ct consistere nobis F] runt Si Proclus sanctifi menioria;, qui fuit
:
97. Et alibi Paulus episcopus dixil Quia : archiepiscopus regiae Constantinopolis, sus-
proedictus prcsbvtcr] cepit iiassianum revercndissimum episco-
98. /;m a//ii' Multi F] : pum et communicavit ei tamquara episcopo
99. El alibi In actibus F] : Ephesiorum metropolis , revcrendissimus
100. El aUbi Salva F] : clerus sanctffi CPana ecclesioe nos edoceat].
riix. SeJ rccole qu.T paulo supra, iienimium Iiis sa- Ilis quasi Cl transilit ad num. 90.
raptim lihatis, —
leliris luTream. —
(1) Saiuiiinis. Ita supra in eadem (i) /'iwteritis. Ct indc in G saltus ad uiim. ".13. —
col. pag. 181 : .Sanximm ikiii /jriiis. — (2) Da/iiiii. (,)) Sabscrilialiir. Idem omittit octo numcros subse-
Slricte codex : Dat. iii l,a. /'. ConslantiiwpoHtani qucntes.— (6) Monastcriiiin. Ab eodem exsulat uuni.
Pc. Zcnoiiis H
Piiiniani (littera P inferius transfixa 103. —(7) .S(/. Itemnum. loo et 107 —(8) Viiidictis.
ct secus; alio eniiii signo indicatur syllaba prima
Postlmmiani) vv. m. cein. cons. Qua- nolim non cou-
Vcruin G, tot aliis omissis, sulus ha'c Iiahet. — (9) Pa-
lri.r. Legit enim
F, loco piissimi, pcrpctui, \\xc so-
feras cum not. o ejusdem pag. 181. (.i) Jiislitix. — lemnia nummorura siala Pa. Pa.
,
192
UUSTICI S. K. W. DIACONI
{Forle et Verecundi)
S(:H0LI.\, UISTINCTIONES i:T r.Ol.I.ATIoMvS
IN ACTA CONCII.II CHAI.CEU0NENS1S.
AuciMKNTCM. —
Quid df RuiitkA sentiunilum -ct qua occasione cenguri« canoiiicis m) una cum Vcre-
cundo inihere implicueril iioii cst liic rf(!,crciuli locus. Al ulriusque fuisso communia sludi.i, iMindcra
,
causiim, unaiiimuiiique coiistusmii, nemiiii ;iml)i;;uum crit. dum |jricccdciitiii cum liiscc \l'1 |)cr[uiicl<)iic
contulcrit. K.i saltciii |)ricci|)Uii quic liiiic et inde maxiiuc conveiiiuiit, diim nniiiia sclioli.i liic pcrslrin-
(•erc iieiiueiim, satis erit sul) cerlis compoiicie lemmatihus, ct sub iisdeiu quilius jiiin Verccuiidi e.vccrpta
dislinximus. llalieto ifiitur :
1. In Di.iscorum uuin. 170, 181, 184,213, 236, 239, 249, 253, 259, 265,208,282, 283, 289,328, 329,
.i44, 3iJ, 370, 440, 'liO, 4;,j, 404, 407, 47''., 510, 549, 555, 005, 012, 014, 020, 035, 038, 001, 00!l.
2. Dc Thcodoreti eaiisa, num. "8, 198, 207, 290, 320, 470, 009, 098, 099.
3. Pro Iha Edesscno, lium. 7«, 201, ;>0';', 203, 297, 459, 351, 559, 032 043, 747, 049, 701, 700 sqq. ,
4. Ad tuendam sedis apostolica,- auctoritatcm, nuni. 23, 24, 25, 212, 230, 249, 201, 299, 494 s(|q., 552,
553, 554, 574 sqq., 000, 033.
5. Advcrsus Eutyclieu et Monopliysitas , num. 0-15, 18, 22, 180, 200, 202 , 330 , 348, .375, 370, 383,
38'i,385, 4o8, 415, 418, 419, 423, 4;)0, 4'i'i, 405, 001, 070.
0. Qua juris rcgulii cxciitiantur canonica dc lide et dc cpiscopis judicia, el ne nimis superliiat Ciesarca
ac Siccularis potestas, num. 90, 182, 189, etc, 214, 233, 430, 4;)7, 438, 442, 710, 722-725.
7. Addc non paucas ad liistoriam, ct de re doginatica, canonica, pliilolofiica varictalcs in nura. 20,27,
201, 202, 203, 254, 293, 297, 307, 330, 331, 340, 303, 374, 395, 443, 488, 504, 511, 514, 517, 522, 552, ctc.
{Lillerulx (jracw sinijulis sclioliis bis jiru/itjiiiilur inloco siijiiurumquiL' mulla cum eteijantia et varielale
lam in lextu guam in margine codicum ileranlur.)
PARS I.
A' B'
Rescriplum de lide,faclum manH propria Kpislola Leonis archiepiscopi Romx ad

Flaviani archiepiscopi CP,dalum ab eo pos- Eutijchen scripla. Dcsideratissimo filio Eu-
centi imperalori. riavianu.s episcopiis Con- lyeiii, I.eoepiscopus. Adnotitiamnostram].
stautinopolitamis piissimo el amatori Cliristi Marduin. t. ii, c. I; Bahiz. ibid. ; Maasi,
iinperatori nostro Tlieodosio, salutcni. î- V, i:i23,u. 1.
t.
hil ita convenit]. Cf. Baluz. Coll. coiicil.t. i,
col. 1011; Harduiu. t. ii, col. 7; Mansi, 2. p. Litteris]. p. EpistolisA.
t. VI, col. 542.
1'
1 . «.Et unara qui- a. Nola unara Dei
dem Dei Verbl natu- Yerbi iiaturam inear- Incipit [epist.] Petri episcopi Ravenniensis
i-aml. Ibid. natam'. A. ad Eulijchen presbyterum scripta. Dilcctis-
Ex tribus codd. .sivc. ix, Sanaerm. ;!08, Paris. 1458, ct qun ordine in acla gcnuina inserta sint, comrao-
llontepessulano 58, quoruiu vidc descriptionem in dissinic demnnsliatur. —
(1) Incarnalam. Et lianc
Prolegg. Eodem oidine siglii erunt .\, B, C; sed nulla Ciitcrasque fcre omnes prioris partis notas , aliasque
liltera ponilurulii trcs uiia roiicordant, nequccliam alihi hene mullas constanter omisit Baluzius, co vi-
in parte r'', tiuolicsA ct C conseutiunt, ([uum cadeiu (Klicct (|uod niillaiu in toxluni inducchaut varieta-
pars fere integra in 1! pcrierit. tem id vcro satis non advertens, hicc qiiantumvis
;
.\'. Omiseie cdilionts has omncs gra>cas numc- jejuna scholia noii temcre in rnarginihusponi.quihus
lales litteras, quas ccrte Ruslicus piic oculis habuit (|uippc lirmius ct assertius doctrina catholica suis
forte etipseinseruit; quibusuimirum et quicepistolic (iclinita tcrminis et quasi digito ostensa dcclaratur.
:,
RUSTICI SCHOLIA IN CONT-ILIUM CUALCEDONENSE. 193

simo et honore digno
filio Eutvclii prcshy- tinopolilani scripta ad eumdem archiepisco-
tero, Pctrus episcopus Raveunye. Tristis pum scnioris Roma! Leonem. Sanctissimo
litteras tuas, scripta mcesta, mocrore de-
'
et bcatissimo patri et consacerdoti Leoni l'la-
bito pcrcurri]. Baluz. 1012; Hai-duiu. viiinus inDomino saluleni. Pietate et rccta
coL 12; Mansi v, 1347. praidicatioue]. Harduin. 3; Blausi v, 4 355.
5. e. Divcrsx qui- £. [Ilxc scntenliain
Incipit epislola sanctissimi archiepiscopi (lcm ad iinilatcni ve- marf/inc A obclis, in

Romx Leonis ad Flavianum archiepisco-
rnni... Uiiuiii Dumi- C virgulis distinyui-
luiin Jesum Chrislum]. tur. Sic obciis A l)-ans-
pum CP. Dileclissimo fralri Elaviauo epi- fixit sitjira Eutyche-
scopo Lco episcopus. Quum clirisliauissiiiuis tis blusphcmios^).
ct clcmeulissimus imperator]. 13aluz 1012 ;
Uarduiu. col. 1 ; Mausi, v, 1323. &

E' Epislola sanctissimi archiepiscopi Romcs
Lconis ad .htlianum episcopum Cohensem.
Inclpit epistoJa FlavianiarchicpiscopiCP.
Dileetissimo fratri Juliano Lco. Licet pcr
ad Leonem archiepiscopitm Romw. Sanclis-
nostros]. Jlarduiu. II; Mansiv, 1418.
simo ct Deo nmantissinio patri et consaecr-
doli Lconi Elavianus in Domiuo sahilcni.
Niliil est quod starc faciat]. liaiuz. 10 K); C. C. Quid autcm K. Antiqua fraus
prodest imprudeiitis- Eutyehianorum, Nes-
Uarduin. col. 8 ; Mansi v, 1330.
siuio seni, ê.storinna; loriana; [ hsereseos ]
3. Y- Nectirauit rc- y. (Hxc in maryine hajrcseos iiomine eo- nomine erimiuari ca-
gis vcri prajccptum... C continuis Mcniscis rum Incerarc opiuio- tholicos^. A.
secundumcarnera esse circumducuntur : id nem], IMansi , 1418 l.
Dobis cousubstantia- vero semel iantuin 7. r,. IScstorius a Deitatem Verbi
•/].
lem. notetur). vcritate discessit , del- ab assunili homiuis

c tatera Vcrbi
ti hominis
nb assum-
substan-
substantia
separabat A.
Nestorius
Epistola sanclissimi archiepiscopi Romse lia scparando]. Ib. c.

Leonis ad Faustuni presbyterum. Dilcctis- Qui cnlm ne-
8. 0. 0. [Ncld] verum ho-
simo Eaustopresbjtero Leo episcopus. Cra- t;at hoininem

veuiin niinem Ihra Xpm, sed
tum scmper est milii]. Baluz. 1015; Hur- Jcsum Christum, ne- medialorcm Dei et ho-
duiu. 22; Mausi vi, 91.
eesse est]. Ib. minem A.
9.1. Qui crat iu for- i. Qui eiat in forraa
4. Transcriben-
S. 5. Gratum semper mn Dei mauens, idem Dei maneus, idem in
da in margine A. iu forma servi]. ]b. forma servi bomo na-
est mihi, etc.
tus.
Z' 10. X. Si Christus... X iNola) veram veri
suseepisse uon eredi- horaiuistotamque na-
Epistola encyclica sive synodica sanctis- tur]. 1(19. A. turam A.
simi archiepiscopi Roma} Leonisad Flavia- 11. /.. lu suseep- A. In Deitate Tri-
num archiepiscopum Constantinopolita- tionc autem
horainis nitatis,unius naturae;
num, quoe uou posita cum istis epistolis eo iion unius substantia!, in susceptione homi-
quod iu gestis saucti et universalis concilii sed uuius cjusderaquo uis, uuius persona;
cbalcedoncnsis tcrtiui actionis inserta sit. persoua;]. Ib. b. optima cst defiuitio*.
Explicit Z'.
12. p.. Assumlam (jt. Assumtam uatu-
naluram beatificans]. ram bealilicans, glo-
H' Ib. riOcatami» iu glorifi-
cante A.
Epistola Flaviani archiepiscopi Constan- 13. V. Ut hanc uni- V. Uuitatem sui at-
(1) Tiislis legi trisles litteras et scripta edit., luilla tationem Baluzius cxcepit , c.Tteris novcm omissis
hic varieUUe nutala, neque iu praiscripta cpiyraplie, ([uod vcre miiaudum. Sod totus crat iu philologicis
qus ad graicoruin cxeiuplariuiu liJem lialjet: Vdec- varielalihus veuaudis, ut eum snepe fugeriut qu;c do-
tissimo et mcrito lionorabiH filio Eutijcheli prcsbijlero.
•~(2}Jllasphemius. inuuiueraidgeuus oiuittideinceps
ginatica merc aut historica eraut.
uniiionc A. Optima deest in C.
(4} Optima et de —
—
(3) Glorificata,
oportuit.— (3) Caiholicos, Uuam hanc primam auuo- Notaiu Cexcsa,
IV. i3
194 msnci scHOi.iA
UWiu »ul, tttiiue ho< (jue huiiiliils 1 (Ifilutis l.etmis scripla ad sirnndumcotuilium epht'
Uliuisj Ib. piu-atiit |)oti'slas A. *
t..
siituin coiilra Eulijchcn qnif producta
,
U. {. Uiiukiuutro- ;. Lliiu:> iii utioi|uu

iiuidem rst, occultata vero, propier ijuod
que ual]. Ib. vit, i(ii-iu aliti-i' A.
iton fuerit conctssa puhlicari episcopis a
ti. 'j. <Juia, as:>uin- 'j. MoTA. Kxsulta-
JHoscoro. Hciiîosu ciciiu-ntissiiiii jniiicipis].
ti , uou absuiueuli^ tio assuiuti, iiou as-
pruvi-ctio fst|. Ib. u. ouiueiitis A.
Maiiai \, lilO; Harduiii. 19.
K;. t:. (joi)Uitt\itj. Tv. Alias copularel
1423. A. A.
17. Nibli euiffl
lA'»
p. p. Alias iMiit, itoii
caruis]. Ib. c. carnii A,
hpistnla sanctissimi archiepiscopi Romx
1'
Leonis ad impcralorein 'rhemtosinin, <iua ro-
Epistola sanclitsiini anhiepiscopi Romie i/avtt specialeconcilium in Italia ftrri ct in
Leoinsad Faustum,Marciaiiuiii, nullo alio loco, eo iinnd conlrarid sil cano-
et rcliiiitos
arcltimandritas CoitslanliuDiiolis. Dilcclis- nibus sccunda synoiius ephesinu. Oliui el ub
siuiis liliisluiisto et .Martiaiiot-l rcliciuis ar-
initio iu couciliis]. Mausi, vi, 11 ; Harduiu.
•27.
cLiuiuudritis Lco t'()isc(i[jus. Quuui propter
causain lidei... Data id. juu., Auslurio et
Proteyeue c(jusulibu»]. Mausi V, 1 iOt), u. ix. 23. /. Narratore /. Omnlaadscpcr-
llilario diacono]. veiiisse'' A.
18. <j. Qui in Chri- o. [ISolu]Christo iii 24. 1«. Oniuia in J-.Oiiinia ab eosus-
tto huiuanam uegut uustruai uuluraiu. A. eo staluj. Ib. pindi A.
esse uuturaoi]. 25.10. Quae repcllat]. w. Oiunes olfensio-
Ib. iies A.
I.V
Epistola sauctissimi archiepiscopi Homx lE'

Ltonis ad iinperatorein Tkeodosium. Quau-
tiun rebu» huuiaaisj. Mansi v, 1391 , u. x. Epistolaalia sanctissimi arehiepiscopi
Romx Lconis ad imperalorem Theodosium
19. <. Qu» merito <;. Alibi incrilo re- culpans ephesium concilium. Quouiam iu
reprobatuij. lt9l. i*. probabilis A. urbe Koma]. Maasi vi, 14, u. xx.
IB'
26. a. Comperi- «. De sancto Hila-
Epistola Leonis archiepiscopi Romse ad mus eaini]. rio tum diacuno A.
Pulcheriam Augusiam. Quautumtibi lidu- 27. jB. Alios reje- p. De sacerdolibus
ctos didicimus]. rejeclis A.
cia;]. Harduiu. 29 j Mansi v, 139b.
28. S. Ante omue 6. Omnia dixit A.
20. T. quau- Nam judicium].
T. Nestorium dixis-
tum Nestorius a veri- sesolum liomiuem na- 29. •(. Et sancta Y. Aiias : qtii in
tate exciditj. Ib. b. tum A. '

Kynodus Roina: col- urbe Romx convenit
31. u. Plus generis lecta]. C.
u. I//iiis ijemis et
30. 0. Alios reli- S. Alias rejec/os C.
ac seminis]. Ib. c. semen A.
•*
22. cp. Ita ut quod ctos].

i^. Ordinein reddit
male seuserat, propria haeresiarchse,
31. E. InEcclesiam c. Alias sxvirel C.
si poeui-
voce et subscriptioue revertatur].
tuerit A.
coudeoiaet]. 1399. m. 32. !;. Inluditur]. !;. Alias inludit C.
33. Yi. Salutarl- •/). Alias suiuturi-
ir' bus]. bus C.
34. 0. Datum iii 0. Alias IV C.
Epistola ianctissimi archiepiscopi Romse id].
(1) Bomok. — (2) Xatum. Edili iu margiue codem in cod. C. —

(6) Pervenisse. Vide romana npeooEia
sensu : i\estorii et
Eutijchispar impieta.'!.—([))Stmen. paucis e^regie statui; cuncta sustulil Kaluzius. Sed
Tenue illud, ut stqucus, sed e re Buluziaua, (luoj is ultima ct sequeiilia inviiliose a-l.is corrasit iu C. —
tamen ^missum fecit , ut cstera lougu pluris el ^7) SaliiluriOiis. lluic nota^ llarduiuus tandem lucum,
plura. —
(4) rerductu llarduin. (i) cod. A. lA — U fecit , ueminem moncQs a Rustico uotari varietatem.
3
m CO^CILIUM CHALCEDO>Ei>'S£. 195

K 10'
.
Epistola papx Leonis el sancti concUii Sacrie litterte Valenliniani imperatoris ad
quod RonicV collectum est ad Pnklienam au- Theodosium augmtum, ut juberet in parti-
gustam. til()riosis.siiiice et deineutissiuia; bus Ilaliie concilium celebrari. Domiiio meo
filiffi Pulcheriie augustcT Leo
episcopus et Tlieodosio gioriosissimo victori ac trium-
sanctum coueiliiini Ronia; coUecluiu. Si phatori perpctuo iuiperatori et patri Yictor
epislola; qua;]. Harduin. 29; Mausi vi, 19. yaleiitiuianus, clc. Quumadvenisscm]. Har-
duiu. 35 ; Mausi vi, 50.
S5. V. Pulchriae]. V. Alias Pulcheriic
46. TT. Adversus TC. Alias alque re-
36. ;. Gereren- Al. Generentur religionem]. ligioQe C.
tur]. C. 47. p. Explanatio- p. Alias exclama-
37. 0. Asterio]. 0. Alias Asturio C. nem]. tiones C.
IZ'
K'
Epistola Ililari diaconi romani ad Pul-
cheriam augustam. Gloriosissiniae atquc Episiola PlacidicV ad Theodosium impe-
piissinia; 1'iiiciieria' augustie Hilarus dia- ralorem. Domiuo vittori Theodosio trium-,
conus. Studiuiu uiiiu fuisse]. Uarduin. 34; phatori semper augusto lilio Galla Placidia
Mansi vi, 33. piissima et perpctua % augusta mater. Dum
iu ipso iugressu]. Harduiu. i^.; Jlansi vi,
38. Pul?hriffi]. a. Alias Pulche- 51.
rixC.
39. <:. Reverentis- ?. Al. et sanctis- 48. 9. In unura e 9. Alias ex innu-
simi]. simi G. niirabilibus civitati- merabilibus C.
40. X. Cogiioscat T. A prfffato papa bus].
meum]. C. 49. /. EpiseOpo /.. AliasTJom^ C.
41. u. Qute vero u. Quia quiE iste romano].
constanti ac forti au- nuntiavit ipse Leo .50. i. Episcopatus A. Alias
, ordinavit
ctoritate a me aunuu- papa reseripsitadPul- oruavit]. C.
tiatasuut]. cheriam augustam 2 51. a. Terrarum]. ^
a. Alias tuarum
A. C.
52. 6. Similia ge- 6. Alias schismata
IH'i nerentur]. generentur C.
Epistola GallsePIacidiie augustcead Pul- KA'

cheriam auguslam. Galla Plucidia semper
augusta Heleua; Pulehriie piissimaj seniper EpistoJa LicinixEudoxixad Theodosium
augustae lilia;. Ut Romam frequeutibus]. impcralorem. Domiuo Theodosio inclyto '
Harduiu. 38 Coteler. Monum. ; t. i, p. G2; sempcr augusto et patri Liciuia Ludoxia
Mansi vx, 55. piissimaet perpetua* augusta lilia. Omnibus
notum est]. Harduin. 38 ; Mausi vi, 54.
42. i. Helenffi]. i. Alias Elix,
43. X, Habeamus]. X. Exhibercmusd. Optulit].
53. p. P Alias tttiulit C.
44. X. Desideiiuin X. A\ia.s
desiderium Oniuino].
54. •{.
Y- Alias otnncm C.
poene suis]. pcene suuia C. 55. S. Haslitteras]. S. Alius cas C.
45. IX.. Voluntatem Alias voL nam- Perquiratur].
\s..
56. £. E. Al. perquiratis.
nostram]. que C. C.
(1) I<7
num. seqq.
subnumeio xv
—
iii cod. B, et ca'terce sub
Augvslam. Et liisBaluzius pepercit,
loco. —
(4) Tam a domno nostro Vatentiniano quam
(2} a dir.r memorin- Vlaciila, nec tion et Eudoxia au-
nec auctorem tacuil.
qualis bsc
mauus, sed
.\lia
A postmodum notavit. — codicile iu co.-c- ad A.
ijustu —
(5) Seminr llorens ed. (o) Tuarum. —
,
in
(3) .\ Duas ultimasnotas Harduiuussuasfecit. (7} Inclyio —
8Ul) siglis lE'. lu C sub numeris romanis pouitur \\' omisere edd. — (8) Etjtorens ib.
i3.
196 RUSTICI SCIIOLIA
KB' KC7'
Epiitula Theodosii imperatoris reicripta Epistola ' papw I.eonis ad archiman-

ad Valentiuianum uuyustum. Duiiiitio mvo dritas '('onstanliiiupolitanus. ]..eo episeupus
Vali-uliiiiiiiio iuinu-)to riifodosiiis. I".l Hoiiiu' et sancta KMiodus (jiia' in romana civilalo
persenissij. llurduiii. 30; Muiihi vi, li7. collccla CHt, l'"austo, Maitiiio, Pctro, Ma|<no,
llcliu;, etc. Quuiiivis ea quu; ad (H'aiiuni
ndtl Alias ret/ula- ccclcsiamj. IJuluz. 1022; Mansi vi, 31.
47. C Rfctae !;. /i-
aut iiijusti-J. dei aut jusliti^t C.

di. V. Et caiterls V. Moiinsteriiirum
prcshyteris et arclii- eoiislniitiiiii|)olltiino-
Kr niniidrilis]. Maiisi vi, ruin dileetlssiniis iiiiis
:ii. iii Duiniiio saluluinj.
Kpistola Theodosii rescripta ad Galhnii (!j. l. Damnave- l. Al. ctamaverunt
Placidiam. Doiiiiiiu- iiieu.' IMucidiu' vi'iiiTal)ili runtj. C.
augustajTlaodoîus. l.\ litliTis vcslru; iiiau- CU. 0. Adhortalio- 0. M.exhorlationi-
Kuutudiiiis]. Ilarduiu. ib.; Muiisi vi, 70. nibusj. bus C.

(!7. t: Ab Ecclesia: K. De Ecclesiai raa-
puritateBJ. cula C.
is. -n. /id IHaci- r,. Alias ad Gal-
diam auyuslam. lam].
59. 0. Maiiifestum 0. Alias manifesla-
KZ'
esl]. vil C.
00, t. Aut cogite- t. Alias coâîs C.
tisj. EpislolaVaJentiniani etMarciani impera-
torum ad papam Leonem. Victores Vaienti-
KA' nianus ct Marcianus gloriosi,triumpbatores,
scmjKr auiiiisti, Lconi rcvcreiilissiiiio ar-
Epistola Theodosii imperaloris ad Eudo- ciiicpiscopo gloriosa; ci\ ilutis Homa;. Ad lioc
xiani aiigitstam. Dominu; iiicic Kudoxiu; ve- maximum imperium]. Harduiu. " "
4 Mausi
1
'
;
"
lierabili augustu' Tlicodosius. Scmperequi- VI, 114.

dem tui dcsideriij. Mansi vi, 105.
C8. p. Atque statuj. p. Ai. ct statum G.
61.X. Amoverttur]. x. Alias removere- C9. <7. Qua; nos]. <7. Al. quatemts C.
tur C. 70. i. Et Abieno ?. Al. Avenieni C.
62. X. Ista dicta ).. Alias m<o dema YCJ.
sint]. siiU C.
KH'
KE'
Epistola piissimi Marciani imperatorit
papae Leonis et ejus concUii ad
Epistola '
ad papam Leonem. Leoni revcrendissimo

derum, adnobiks CPolis et popidum CPa- episcopo Ecclesia; reverendissima; civitatis
num. Leo episcopus et sancta synodus qua; Romu; Marcianus augustus. Dc studio ct
in urbc Roma conveuit, clero, lionoralis et Mansi vj, 114.
orationc]. Harduiu. 41 ;
plebi consistenti CPolim, dilectissimis liliis
iu Domino sahitem. In notiliam iiostram].
Harduin. 30; Coteler. Monum. 1, 57. 71. T. Ad papam T. A rch iep iscopuni
Lconeiii]. llomx Leonem].
72. u. Revereudissi- u. Al. gloriosissi-
C3. u. Asteiio et (ji.. Al. Asturio et ma; civitatis].
ProtegeueJ. Protxgone C. 7 3. 'f.
Hoc honorej. cp. Al. hoc/acere C
(l) Epislola sancHssimiarchiepiscojn Leoiilselejus popiilum (T. f\. —{1) Sancli^simi archiep. RoniX^
\
saiKli coHcilii ucl ctericos et honoratos ct omnetn \
ct infia ad aichiepiscopim Hoiiuc .1.
m CONCILIUM CHALCEDONENSE. 197
K0' Nicva a Valentiniano ct Marciano. Studii
nostri congruentcr dcceriii ca qiiae
cst
Epistola PiiIcheri.T auciusl.v ad papam sancta' ct orthodoxa' rcligionis cxsistunt ,
[74. Al. ad suiictissimuiii archicpisropum (luateniis omiiis ambiguitas pcrinuilur, ct

Romx] Leoiiem. Leoni rcvcrciidissimo cpi- dcccns pax sanctissimis ct cathoUcis rcd-
scopo ecclcsiic sloi"ios;c Piilclicriaaugusta]. datur ccclcsiis]. lialu/,. 1025.
Harduin 43; Mansi vi, 102.
75. -S^. Litteras ve- •h. Al. Tiix bcati- AF

stra; beatKiulinis]. tndinis. C.
76. (•>. Qualem de- (.). Al. rjiKilis C.
bet].
Sncrx lillerx missx apiissima [S4. Al.f<
77. a. Ab orientis]. a. Al. ab orienta- christianissima] augusla 1'ulchcria ad consu-
libvs C. tarem Bijlhinix Slrategiuin [85. Al. Stra-
78.6.Etiios siniili- Ut pro Flaviano
6. giuni] ut curain haberct circa disciplinam
ter episcopos qui pro- et Eusebio, sic pro synodi perkibcndam , antcquam placcrct dc
pter eamdeni caiisam Tlieodoreto et Iba si- Nicrea ad Clialccdoniani mutare conciliuni,
exsiiio deportati sunt]. militcr A. '
intentionis uostra-]. Harduiu. 47 Mansi vr, ;
B.
555.
A'
86. X. Prava qua- x. Al. panv C.
Sacrpe litlerx missx a Yalenliniano et dam].
Marciano ubique ad religiosos episcopos, 87. [JL. Commotio- i^. Al. contenlione
qualenus omnes in Nicica convenirent. Im- ne]. C.
peratores, Caesarcs, ctc. Omnia ad veram
fidem]. Harduin. 46 ; Mansi vi, 551.
AA'
79. Y- Nicasam ci- y. Al. Nicenam C.
vitateni.
80. S. Ipsi consi- S, Al. inipso C. Sacrx litterx missx sancto concilio quod
llo]. in Nicxa concurrerat, h( deberet Chalcc-
81. s. Curae nos]. £. Al. nobis C. donam [88. Al. Chalcedoniam] migrarc.
Victores Valentinianus, etc. Festinantes ad
AA' sacrum]. Harduin. 47 ; Mansi vi, 559.
Item sacrx lilterx eorumdem piissi-

morum [82. Al. imperatorumC] ad Deo - 89. V. Unde licet]. V. Al. videlieet C.
amanlissimos episcopos'^. Victores Valcn- 90. \. Archiepi- \. Reverendissimi.
tinianus et Marcianus gloriosi ac trium- scopo felicissima! urbis Episcopi ct ijreshyte-
phatores semper augusti. Omnibus rcbus Roma;]. riQ.

oportet]. Mansi vii, 678. 91. TT. Percurri- Tz. Al. percucvr-
mus]. rimus C.
83. Ambiguita- ri. Al. duhietales
tes].
AE'
AB'
Eocemplar' imperialium litterarum, qux
Sacrse littcrx missx ad synodum in Nicxam missx sunt sancto concilio, dvm
(0 Similiter. Hic cerfamcn incipit apertc pro de- cipit cod. rarisiens. B , sub siglis gra-cis AE. —
fensiono trium capiUilorum. —
(2) Episcopos. Ejiis- [S) E.rcmplar, et duobus his vcrbis idcm incipit,
demepistola! exemplar, sedex aliaversione.insertum uno quaternione avnlso. Csetcri namque epistolarum
est in actis (Harduin. 'lO), non omnibus episcopis , lituli n\imcris infra posilis coptipuo iiide a secundo
»ed Anatolio CPano inspriplum, Ab illa epistola in- faseiculo recensentur.
'
198 HUSTJCI SCHOIJA
adhuc piistimu» imperator in Thracia resi- 02. p.llnqucvenlrc]. p. Ai. (Khrnire C.

Itdhetlonam
derel, ut ilebvrel iitiUlJereitter ( 'J3. (. Scuiiii.ilcrnl. 4. Al. Srijiiiliem C.
miijrare. Iiiipoialor VaUiiliuiamiH, ctc. Dii- 01. T. l);ituiii kiil. T. Mx|)licucriiiit(|ua!
diiiu t|tii<li-m cl |)Ci' aliu^J. Uarduin, 51 ;

octojjiis, Uciaclcd. luitu gcblii ixuîiiissa
hUllt.
Slausi, 3^'J.
NI 1M(; I.NCIPIIINT fiESTA PIIIM\ CO>Cir.II CHAIXKDOHENSIS.
UUSIICIS F.\ L.\TIMS ET C«/F.CI« [ad] KXIMPLLM MAXIMI; ACQI'.MITAnUM MONASTEniO '
LMKMIAVI [a, II, c].
SCIIOLIORUM PARSII.
COiXCIUI CUALCEDONENSIS ACTIO PRIMA IN NOMINK DNI NRI lUV XPI
COEPIT KMENDAIII I). KL. )\IAR. X. IND. XII \

(lirle .\l
"l-].
95. p. Consulatu p. Acumtens2. nnn 111. I. Muneciiio (. Al. Nuncchio C.

sacratissimi... iiulic- habct A. B. gr. Nouv£yi'ov].
tione iv] Mansi , t. vi, 112. X. Uonisifero]. X. Al. Onesiphoro
p. 5r>3. C.
96.(1. .Sacratissimi]. T. Acnm. Divinis- 1 1 3. X. Gorthenis]. l. Al.Gorthynx C.
Gr. T0"J SsiOTXTOU. simi A. B. Il't. \x. AhilcB. Gr. (/. Acum. Aiche A,
97. ?. Vincomalo]. ?. Al. Vin.rmah C. («AOV. B.
98. T. Floicntio]. T.Al. Flnreniiiio C. 115. V. Areta elu- Al. Arelx lusxC.
99. u. Olo;;iol. u. Al. Jiiilogio C. ste].
100. (0. Piiscasino] o. Al. 1'asensioC llfi. •/. Munonio /. Al. Musonio C
101. '/. Siicnitissi- /. Al. sanctissimi Zoara;]. Siijor B.
mi Leonis]. c. 117. 0. Agoli]. 0. A :oli C.
102. a. Alnia; ur- a. Acum. senioris 118. 7T. .luliano]. TT. Al. Julio C.
bis llom;c]. Mansi 566 urbis A, B. 119. p. Calo >Egeo- p. Al. Sijdrorum C.
s'iq rum|. Gr. cutosiov. Synedris C.

103. 6. Inclyto; ur- €. Acum. mufinino- 120. u. Indina; Irc- rs. Al. Indimo here-
bis CP]. Gr. ij.s.^'i>,i.om- minis urbis A, B. niEpolis^. Gr. ivoay.ou noj)olis C.
(xoy. £ip71V0'JTT<3),£(.);.
104. 8. Sanetis et Al. .lanclissiniis

p. 121. ?. Proclo Ada- ?. Acnm. Adruoriim
relif;iosis]. Gr. EuXafie- et religiosissimis C. ro]. Gr. Upox).ou aopa- C Adraorum U.Adau-
UTaTdJV. Acum. reverendissi- vwv. rorum C.
mis A, B. 122. T. Sidona;]. T. Al. Sidonis C.
105. y. Constanti- y. Alias 'presbylero 123. u. LaodociiE]. u. Al. Lndieix C.
no prcsbyterisj. C. 124. a. Perris]. tp. Al. l'cr<je C.
106. 5. Agente vi- o.Acum. tenente lo- 125. -/. Theodulo /. In alio ms. hos :
ces]. cum A, B. Tesilic, etc.]. Thcodorio Elusx,Ste-

107. E. Agente vi- £. Acum. ienente phano Geros A, B.
ces]. loriim A, B. 125*. •|/.Thcmense]. i. Al. Themissi B.
108. ?. Epefamio]. ?. Al. EpiphanioC. C.
109.vi.Agente vices Acura. ienente
v]. 12G. (0. Busereus]. (.). Al. Buscrcos C.
Olympii]. loctim A, B. Gr. Bouoepiw;.
110. t. Dantiopoli- 0. Al. Claudiopoli- 127. a. Ebennate]. a. Al. SepenmiteC.
*.
tani lani C. Gr. ceSsvvuTou.
(1) Monasferii forle. —

(2) Actimlens. Orditvir hic fluxerunt-; quas tamen vetustas essc, nec a Uustico
Rustici coUalio ex autticntico codice .\ccEmetarum, neglcctas, tcstantiir nostri codicessa-c. iv. Eas lanicn
(juera solet diligentissi[ne his appellaresislis aciimit. : neslexere cditi libri.et si qiias lueiuitierint, suas editor
acitmleiis. acum. ac. iih. Ilic sisiiiticaro videtur in hoc ([uisque focil, casîiio ciim c otoris al) ipso coirasis ita
co.lice deesîe in indict. iv. —
yi) Dantiopnlitani. Ple- iiiimiscuit. iit voterum iKistroruin sobolinstaruiiiiiran-
ruraque varletatcssubsoquentesebarbaris notariis ef- disoperadissipeturaut subripiatur. De his vcroalias.
,
m CONCILIIIM c HALCEDONENSE. 199
128. p. Mnitiae]. e. Al. MnizxC. 154. •(. Enstacio]. •(. Al. Eorticio C.
Gr. (j.£v{!|ou. Gr. EOpTlXlOU.
129. Y- Dorotheo]. •(. Acura. Theodoro 155. 3. Tuenti lo- 0. Al. Tenente B,
A.B. cum]. C.
130. 5. Praylii atro- 3. Al. Paralii A. 150. £. Mivano]. E. Al. Maiano C.
pe]. Gr. IlspotXiou 'Av- Andrnpe C. Gr. uwiavou.
Spaviov]. 157. ;;. Helpisto]. C Al.
Euefpisto. C.
1.31. £. Otrio]. £. Al. OtraioC. 158. v:. Tamassi]. v). Gamossi C.
Al.
132. C Nanzian- ?. A. Nanziansi C. Gr. TaaaGCOu. Gamassii B.
do]. 159.' 9. Neopacti]. 6. Al. Nupacti C.
133. /,. Clauzom- T,. Al. Clnzomence ifiO. t. Gnossi]. i. Al. Anossi C.
riEe]. C. 101. y-. Vices agen- /.. Tenente locum
134. 0. Minajidro 0. Al. Minandri. te]. B.
Coento]. Quinlo C. 162. X. Maximo X. Al. Maximino
135. i. RufinoBria- i. Al. BrialeB, C. Serres]. Gr. ccpîov. Serreis C.
dse]. 163. u. Stobis]. Gr. fi. Stogorum A.
13G. X. Meoniso]. X. Al. Mfionio. CToSfOV
137. )>. Cerassis]. X. Al. Cerassorum 164. V. Dardano]. V. Dardio A, B.
Gr. xaipiailfrtuv. C. Acarasenorum A, 165. ;. Parthicopo- |. Al. Parlhiclino-
B. lis]. polis C.
138. lA. Cusino]. Gr. |j.. Al. Cossinio C. 166. 0. DiodotoLy- 0, Al. Lysineorum
xoaiTivioi/, sina;]. C.
139. V. Sittis]. Gr. V. Al. Settorum 167. iT. Paulo Po- TT. Al. Potlorum
CtTToiv. C. tlis].Gr. TrouyxXojv. B.
140. ?. Alcidirao]. ;. Al. Alcimedo 168. p. Marcelli- p. At. Marciatio A.
B. no]. B.
141. 0. Attilae]. Gr. 0. Al. ^^/flto C. 169. c. Ettennis]. (T. Al. Etennorum
OTToiXeiot;. C.
142. 7T. Lynnerae]. 7T. Al Limuromm 170. ?. Cotenen- ?. Al. Cotenu (Ko-
Gr. ).i|ji.upo)v. C. sium]. Tsvvwv) C.
143'. p. Balburije]. p. Al. Balburio- 171. T. Obrimo. T. Ombrimo A, B.
Gr. flMAGoupetov. rum C. l72u.Restitutiano]. u. Al. Regetiano B
14 4. (7. Giloeis]. Gr. (7. Al. Gloeorum C. Gr. PeiTixiavou. (ed. Tiufino).
t),oi»iov. 173, tp. Sancti alta- to. Al. sanctissimi
145. <. Bobuneis]. ?. Al. Buboneorum ris]. C.
Gr. SouSovjwv. C. 174. y. Dcoamicis- /. Acum. non ha-
146. T. Eusae]. Gr. T. Al. leuriee B. sirai, sanctissimi]. bet. Ai. reverendis
tupoia;. Eurux C. B,
147. u. Agnomo- u. Agnomonei C. 175. ]/. Religiosis- 4/. Reverendo B.
neorum. Mosinorum A, B. simo].
148. cp. Erigo]. Gr. 0. Al.
'
Erizorum 176. w Dioscoro re- w. Absque 1 B.
Jpiôjv. C. ligioso].
149. /_. Alabandis]. /. Ai. Alahando- 177. a.Et Palaesti- a, Acum, e Palx-
rum C nis]. stinis C.
150. A. Cliarito]. J/. C/iaritis C. 1 78. p. Religio- p. Acum, ubique re-
151. <x. Aquiia Au- a. Al. Acijda Au- sis. verendis A.
rodis]. Gr. auXo'xpo)v. rocronim C. 179. 6. Subripuit]. 6. Al. subrepit 2.
152. e. Polyboti]. fi. Al. Polijbotorum Hard. 67 c.

Gr. IIoau6o'tou. A. Polijbocaruni C. 180. 0. Lucentius 5. Annotatio cir-
153. 6. Tyranno 6. Al. Tijranno Hu- reverendissimus etvi- cumducta ^. Singulas
Humanadis]. Gr. tu- manadorum, B, C. cavius sedi<apostolicse, iuterloquutiones aforis

pavvou MavaOMV. dixit : * Judicii ne- itaposui,utAcumiten-
(\) Absque honoris ullo titiilo , opinor, insignito pnesumsif. Cf. supra Verecundi Excerption. 2, not. 6.
incod. Aciemelavum: itlciue ilii iiou tcmcre ait, quippe — (3) Aimofatio circiimducfa significat his verbis eam
ubi <le Dioscoro agitui' ita ct intni qiiotics de Dio-
: loco nou suo positam, et ad notam hic adjunetnm haec
scoranis infestis triiiin (npifulonim hostiluis agitur, veiba describit Jiulicii sui... facfum esf. Verba sunt
:
tum maxime solent nostri id genus Ttp o^Ti-fopia; ver- Luceutii vicarii sedis apostolicse.proutexstabant latine
baquemiuutiora auxie ventilare. (2) Snbrepit. Ed. — in codice grseco monasterii Acoemetensium. Baluz,
;
200 KlISTrCT SfHOIlA

cesse csf — faotiim esl]. slum codcx p;ra>eiis la- 190. \. Vldeamur]. \. Al. videremur C.
Iliiid. ib. iMaiisi VI, linc (oiilinct : * Juili- 11. 7 1.
58--'. cii sui rcdtliturus e.it lOt. 0. Justa bunt]. 0. W.JussH ivnt C.
mliunem,(iuum jierso- Ib.
nnmjudivandi nun ha- |02. Tt. Sacratissi- 7:.(j\xc(idivinusS,
berrt, privsumnit, sij- miis]. Ib. B.
noituni aususest /arere 103. p. Cbristianis- p. Acum. Christo
fine auctoritale seilis simis]. nmicis.
apiistdlicie, qitod num- 10 1. a. Sacratissi- <s. (Jrajcc divinissi-
(/uatnlicuit,numquam mus]. Ib. mus A, B.
fuctum est A, 11. 195. c. Vulnera]. <;. Al. /uneru'' C.
181. e. Uevercmlh- £. .\cum. iion ha- II. 71. c.
simusj. Ilaid. (17 n. bct A, ». lon.T.Knarravi].ib. T. Arcusavimvs A.
182. ^. rcrsnlulcin I^. Oniiiia (|ua' ndje- 107. ij. Patiamini]. u. 1'atimini A. 11.
vos doniiiiDnin» uiii- ci,ex coiliec .\cuiiiiten- 198. !f. 1'atiamlni 'f.
llsqucliic dc bea-
ersi imindi, jubcte sium traiistuli : Pcr univcrsorum lieri lcc- to Thcodoreto ^ A, B.
ctiani prwcs iiuvis le- san rta m Trin ilatem tionem].
fi\\. Harduln. ib. ;
rov adjuro, (ju.c cuslos 190. /. Serenitatis]. /. Grffice divinila-
Mansi 582, .SS3; Ki\~ rst prinripiim, (/uam- H. 75;.\i. 504 1). tis A, «.
luz. p. 1033, 1034; r/ue colilis, etin (jua 200. j'. Sacra; lit- |. Gra;cc divince
giajce : TT,v TwTiTipiav Ocptizati estis, et cu- tera;]. Ib. A, B.
UjJLlV Tuiv OJdHOTWV TY); jus invocatione salva- 201. 0). Kulo<;ium w.Nota de EulopioO
oixouiji.£vuyi;, y.tltuartn mini, jubefe preces virum spcctabilem]. ad quein san-
cpistoia;
X. T. t. vieas [/egi], ctemen- cti Isidori A, B.
tissimijudicrs ; mise- 202. a. Eulogiovi- 01. Id cst dc Eulogio
remini , adcstotcfi-
et ro]. H. 78. A,B.
dei fjv.v rioiala est a 203. p. Et Eulo- ^. De eodem Eulo-
Dioscoro^ .\, B. gium]. Ib. gio A, B.
183. V). Rcligiosis- /]. Aniatoribus Chri- 204. 6. Et idoneos]. 6. Acum. non ha-
simi.s]. Haid.70; Man- sti (<l>iXo/pi<jT&i;) A, IJ, Ib. bct A, B.
si ScSS-.ISC. C. 205. Y- Beatissi- 7. Grajce religiosis-
184. 0. Reverendo]. Hic bene est re-
0. mus]. simus A , B.
Ibid. verendo'^ A, B. 20G. 0. Tnm in aliis Gr;oce
0. : « Rccte
185. i. In I'4iheso]. i. Al. in Ephcsio- rcbus rectissimosquam et miinde ea qua ad
Ibid. rum C. circa Dei cultum opi- Dominum pertinent
186. X. Religiosura X. Al, rcverendum natissimos]. colcntcs » A.
eplscopum]. C. 207. E. Ante hac t. Rursusde sancto
187. >.. Renovan- X. Al. roboranlem quidem Theodoretum]. Thcodoreto A, B.
tem]. C. 208. C. Sanxera- X,. Al. prxcepimvs
188. (i. Imperato- [A. Flaviis impera- mus]. H. 79. C.
ribus]. toribvs C. 209. yj. Quibusma- /\, Per quas mani-
180. A. Sacratissimi v. Grcece : Divini nifcstum. jestum C.
imperatores]. (eeiOTaTOi) 3 A, B, C. 210. 0. Faciamus]. (I. Facimus 0.
(1) Dioscoro. Et hoc ([uideui relcgit Baliizius, taci- II, 202 III, 18'i, 23C;iV, 83, lfi3, 17C, qua-omncs, ut
;
toque pede transiit sed quis rion stupcrct h.rc

: docto elcgantique viro scripta, scienter et argute,
omiiia a c.Tteris editis e.xsulare, eoque audaci;c pnc- iionnulla' haudillepide,ut lil amico: penultima vero,
culos venissc ut piissimas Euseliii preces per sanctam pi-;eler Isidori morem, prolixa cst ct grandioris argu-
Trinilatem vcrtercnt in assentatoriam iiuperalori;!" menti, de oiigeniauo dograate. Hane et c.eteras om-
majestalis postnlationem.' —
(2) Rererendn, nenipe de iies Hustici dtJEulogio nolasBaliiziumomisisse piget
Dioscoro ac si piseret eum dici religiosiim, ut alias.
,
is cnira vir, ut aliasdixi, in lelriiim copiliilorvm non
— ()) ftiioTotTO'.. Non seracl id nostri reiiernnt, qnasi iiltimas parlescgit. Cf. not. 207, 5il, 559. Cicterum
ironice diviua impcratorvim nomina receiiserent. — suspicor duplicem esse in aclis EphesinisetChalcedo-
(i) Fiiitcra. Causa Tlieodoreti liic agitur. (.'>) Tlirn- — ncnsihus Eulogium, unum S. Nili amirum, alterum
(lorclo. I>anlo siipra, ul)i introducitur Tlieodorctns, A Uranii Osroenensis interpretem ct syrnm liominem,
simililcr habet iisrjiic liic. Omisil Iutc Baluzius, co-
: quos tamen in unum Rusticus coiillavisse vidctur.
dices tamen noslios non ca-co oculo legens.— (G) /;'»• 1'ostcrior vero acerriraus fuit Iha; Edesseni adver-
logio. Qua-dam addit B qu;e me fugiunt. Ad Eulogium sarius, ul patel c.\ act. ixct x Chalcedon. Ct. Har-
inscribuntur epistola; Isidori , \\b. i, 257, 289, 312; dnin, p. aO;^, c
IN CONCILIUM CHALCEDONENSE. 201
211. i. Bentitudini]. t. Gra;ce rcli(jiosi- 220. f. Seleuciae •f".

Tn gra^co non est,
Hard. 79. talii A,\',. Syriff]. Ih. jacet in pagina ad si-
•J\2. A. Auctoi-lt.i- X. Apeite CDUlrase- gnum 5 A, B.
tem ft prirratiim tu£B dem romanani 2 A, B. 22 7. h. Zooruro]. J/. Va'dcratorum A,
pralienuis Ijcalitiid!- Miinsi 610 c. B.'
nij.Baluz. 1037 Man- ;
228. c. Docima- <;. Timalio A.
si VI, 59D. D. sio]. Ib.
213. X. Dioscorus 1. Ilic Dio.^corus, i29.a.EtIdaetHcr- a. Idarios A, B.
reverendissinnus epi- dum omnia Ephcsi pcr mopnlis]. M. 61 c. 1 .
scopusdixit].Hard. ib. sc gcsta (irma essc de- 230. 6. Christia- 6. Deo amicissimo-
Alansi VI, 602 a ;
Ba- sidcrat, EiUyclien quo- nissimorum ]. Hard. rum A, B.
luz. 1037. que ibi al)solutum in- 87 Mansi 614. a.
;
dicat. 231. p. Agens lo- S. Tencnslociim A,

214. iji. Piissimo im- u. i\'ola Diva; me-
: cum]. B.
peratori]. Hard. 11). moria;. Sequeiitia dc 232. •/• Eodcm (e- Y. Similiter A.
Mansi 602 b. legeTheodosii 15. nore].
215. V. Mijitcs in- V. Dcposuerunt C. 233. 0. Diaconus 0. In gra;eo codice
terimerunt]. romanus, intcrpretan- omniaIia;cde impera-
216. \. Et quiano- ;. Al. volentcs C. te Florentio episcopo torc singulariter ha-
lentes]. LybdEe,dixit].Ib.Man- bentur A, B.
217. 0. Hclpidius 0. DeEuIogioiterum si6i4.c.
ct Eulogius]. Mansi A, B. 234. £. Hujus for- £. Aliud excmplum
603 a; Hard. 82. mx sequens]. Ib. A, B.

218. -TT. Thalassius 7t. In fc.ntenda om- 235. ?. Conciliis. ^. Concilio A, B.
etepiscopi]. Ib. nium A, B. 236. /]. Suscipian- •/]. Nota. Pra;vari-
219. p. Hxreticos p. AI. dejecerunt tur qua; scripta sunt]. catio Dioscori, suscipi
nos dixerunt]. C. Ib. Mansi 615. a. epistolam papa; a sy-
220. <r. Vioionta <j. De seditione et nodo ttnon relcgi A.
faclaestvis cum pla- violenfia notnndum, 237. 0. Sanctissi- 0. Sanctissimus
AI.
gis]. Mansi 603 n ; alii quod semper feeerunt musnosterpapa roma- noster papa, romance
ib. et faciunt B. nus, ecclesiarum prfe- ecclesix prccpositus^
221. ;. Amantium ;. Dco amicissimo- positus]. Hard. 87. c. C.
Christum]. rum A. 238. i. Pia;eedente i. Al. Proccdcnte
2'J2. T.'JulioJ. T. Al. .fuliano. interloquutione , ubi intcrloquntione, vbi
223. u. Sacras iitte- u. Qua; acta sunt eam visus est recitare]. eam jussiim est reci-
ras]. Ib. Ephesi, Chalcedonerc- Ib. tare C.
leguutur^ A, B. 2 39. X. Ncque sus- -t. Pra;varieatioDios-
224. to. Et Juvena- ». Bursus Ephesia cepta est]. Ib. C15. b. cori pejura A, B.
le]. Ib. prajvaricatio Dioscori 240. A. Clementia]. X. Gia;ce summitate
Alexandrini A, B. Hard. 90. (BaciXixrii; xopua-T,;) A,
225. y. Flaviano /. Contra Nicaenos B.
CP]. Ib. canones Antioclienum 241. [A. Beatissi- u. Dco-amicissimus
postpoFUeruut Hiero- mus]. M. 618. A. A, B. Deo-colenfissi-
solj'mifana;, pessime. 7num, [pro] quo ubique
HcCc post synodum a religiosxun posui C.
sancto Lcone spcciali- 242. V. Religiosis- V. Et hic EY2EBE-
ter evid(nter(|ue cas- simorum], 618. b. riATiiN? [acum.
sata sunt * A. B. Hard. 90. cod.] habet, A, B.
(1) ReUgiosilotl. Bis idemad h. 1. notalur ibidem. hoc enim infra repetitnr in margine et in tcxtu post
Cf. 184. — (2) /lomnnam. I5cne cst quod paucula hax voccs ct primo.-i Mnccdonix.
: (6) 1'rapositns. Sed —
Baluzius missa non fecerit; immo llarduiniis, qiii attcnde priraam leclionem et priTcipuam, quam editi
vel Baluziaiia rcsiniit, ha-c tamcn sua» allevit margi- lihri ncque in tcxtu neque in varictate haheiit.
ni. —
(3) ryclegimliir. Non meiliocri (lilis;cnlia vide- — f?) etoieSEaxiTuv
,
cditi. Minlmc e resua Baluzius

fur Rusticus secrevisse quse Eplicsi, vel CP. vel Chal- duxit, gra^cas hujusmodi notas rclcgere, et fortasse
ccdone acta sint : id quippe maximi pretii , eaque rrsnuit excutere tricas, glossasque latinis litteris hor-
laus Rustici non modica, si exemplaria distinxcrit. ridas et depravatas luisere. Eas tamen nobis placuit
Sed singulas id genus notas nec adeo certas longum tanaere dente rainus snperbo, qnihus quippe non se-
crat rescribere. Editi sufliciant.— (i) .S»n?. Ut multa mcl Itustici nostri, scd qnidni Verecundi in confe- .'
pra^cedentibus editi omisere, ita hivc ultimis ver- rendis fontihus omnimoda axpiSEta palam osfeu-
bis negleclis, rcscripserunt oscilanter. —
,
(j) Signum ditur. —

(8) Quod ubique cod,
:
202 miSTICA SCIIOIJA

243. ;. Sacraslitte- {. Crsce divinas A. cuiii sunetft synodo]. tur ' hiliorassc se pro
ras|. Haiil. uo; .Maiiiii B. Ib. Balu/.. 1046; Maii- siineta svnodo epliegi-
eiN II ; liuliiz. lu-lj. si 627. 11. luiA, B.'
•>i4. Uaisiiinus 0. Grace conseqtti-n- 201. !;. Inscrere (1- C Noincn papa; c
convenliYt]. Gr. 7toif«- ter inleisit A, 15 dei munumeiitorum]. diptycis Diiiseorus] |
YivjaOai]. Ib. • Ib. jussit aufcrrl' B,C.

245. n. Saneta sy- it. Giffiee non Im- 262. r,. Gratiasaô]. r,. Principium II-
nodu]. Ib. betur B. Bal. IU46 ; Mansi 6:io belli Eulvchis lecti
2-11). p. Deiie êsta f..
Giuice KATOP- u, llard. 98. Ephcsl A,B.
•unt]. 619. A. BUTAI A, 11. 263. 0. Et additum 0. hic ((uln
A'o/rt ct
347. 9. 1'iisiiiiiuis]. (T. Grajcc diiiinisni- cst symbolo]. Ib.
In plenissima! adjcctionis
619. B. wiK.s- A, H. Mansi 63 1 c ; Hard. ralio rcdditiir siiper
248. ?. Potestate ?. Graice potesta- 98. E. saiictuni coiieiliuin ni-
deeeniendi]. Tai; £;o'j- tibus decrelorum A, cainuni A, B.
otaK Twv i]//|!(,())v. 619. B, C. 264. 1. Klenlm san- i. In îjcco proprie
c. Haid. 91. cti patres (|iii in Nicaea ita cst Sancli cnim
•'•
:
249. T. Suseipiatur T. Quaro sic de epi- coiiveneruiit, quod m- patres qui poslea fuc-
veiifrabilis epistola stula saiicti Leonisnon riirnnlus cst dlxeriiiit : riinl id qxtod est in-
:
christiaiiissiiTioi uiii ini- fecit? A, B. saiicti auteiii qui post carnulus cst, quod di-
peratorum etlegaturj. ipsosfufrimt, cxpiaiia- xerunt sancti patres
Ib. verunl]. Haid. 99 a. in ISicica A . li.
2.^0. u. Ut pote in- u. Nota quia coni- 265. y. Nenio sus- X. Hic yEgyptii ot
novante]. Hard. 91 ;
positor fêstorum Ii£Ec cipit adjectionem, iie- qui cuin ipsls cxclu-
Mansi (i22 u. dixit A, B. mo dimliiutioiieni]. Ib. dunt synodum, loeum
25t.'f. Pioveniant]. <p. llP0llAIN'i:Ti2 Mansi 634 a. faciendo lia;reticis A,
Ib. A, B. B.
2.S2. /. Neque sci- /. Al. neque quies- 266. X. Catholicus A. GiaceeubiqueOP-
re permiseriiiit]. li) ccre C. imperator], Ib. eoAOE<)i:,A.
2i>3. i. Si qiiis in- ]<. Contra seipsos ibi 20 7. (ji. Valenti- ^. Graicc BAAEN-
novat, anatlienia sit. cruut dua: iiatura;,
: num]. Ib. TINON, B.
Patrum fidern serve- Deus et homo; ibi 268. V. Dicunt car- V. Hinc probatur
nuis]. Hard. 94 ;Mansi unus utroque loqui-
in nem Domini et Dei Dioscorus sciens fa-
623 A. tur filius A. B. nostri J. C. de ccelo visse errori Eulychis
2.S4. t.). Pcto reli- o>. ISota. Kusebium descendisse]. Ib. A, B.
giosum episeopnm E- di.xlsse syuo-
sancta; 269. l. Si vcro Eu- ;. Et hic satis am-
pliesi Stephaiiura]. do ' ,

eontra Franconia- tyehes pra;tcr dogma- bigue de Eutychc Dio-
Hard. ib. d Mansi ;
num.. ta Ecclesiffi sapit]. Ib. scorusdixit, et arro-
62G.A. Baluz. 1047 ; Mansi gantcr nimis A, B.
255. «. Reliquaper- Habet cod. Acu-
a. 634 C.
currautur]. Ib. rait. Suiit quibus de- 270. 0. iEjryptii et 0. Initiura cerlami-
est'A. B. qui cum ipsis]. Ib. nis de duabus Christl
250. G, Hoc mun- 6. Hic ratio sufli- Mansi 635 b. naturis A, B.
dum salvat ij»]. Hard. cienter rtdditur loei 271. 7r. Anathema it, Dogmatizant
95; Mansi 626 c. superioris ad signura dividenti, anathema « impartibilem '•aperte
i^ A, B. partieiiti]. Ib. posui, nou a parle,qwa.
257. p. Unam con- p. Al. ad wiam proprie sic habct A, B.
tinent lidem]. Ib. perlinent fulem C. 272. p. Naturarum p. Gra!ce quod cst
258. •(. Custos pa- f. Al. Cuslos re- proprietatcm]. Ib. proprium nalurarum^
trum]. Ib. gularum C. A. B.
259. 0. Helpidius Dioscorus ante
0. 273. o. Sicutnatus (7. Brevis coniplexio
vir spectabiiis]. Mansi audientiam restituit est, sic passus est]. Ib. dograatis /Egvpliorum
627. c. Kutychen A, B. A,B.
260. £. Laboravi £. Eutvches testa- 274. Adjectio- ?. Al. suscripsil C.
(1) SynodicoA. CKtenim (piid sibi vclit is Franco- ci-at. —

- (.•)) Textatori A. —
(4) Anfrrri. Kt aljstulit
nianus, nondiiiu satis video. Diiuica-si' verocum, ncc lioc Baluzuis. —
(5) i:st. Verl)um cnim veil)0 reddit
segaitev coiitra tiia aipi/ii/d^ e\ liae iiuta liqiiet ct occasionemqnc dat al) cditonlnis ncf^lcetam fira-ca
nuin. 552. —
(2) Siint qiiihus dcest. Clausulam omisil Corrigeiuli Ul yip «yioi itaTEpe;, ol |j.eTa TaOxoi, t4
:
Baduzius, qua tamen iniiuit Rusticiis pluressibi \ivx- [addeov] ecyapr.uGr,, o eEnov oi «^101 vi Nixaia TtaTeps;.
fixos esse codices, neque id nuUius opera" pretiiim —- (G) Naturaritm. TA ioia!;ov tuv ^voeuv ib.
nem millus suscepit]. synodo]. Ib. sanetam vocat syno-
Hai'(l. 99. A. dum ephesiam A. R.
275. T. Et non con- T. Al. nonconcessit 289.
0. Accusator 0. Contra regiilas
scnslt]. Ib. C. ipsiussum]. Baluz. agit Dioscorus acjmis-
27G. 0. Anathema u. A]. parlienti C. 1049; Mausi 643 c. sor, eoexeludens accu-
soparanti]. Ib. b. sntorem, petente olim
277. o. Tn (iuo (11- a. Al. ?'» duo inci- judice ct illo parato,
vidite]. liaid. 102 a. diie C. ut intraret'' A, B.
278. •/. Indivisns]. /. Insepnmlas. 290. i. Dioscorus t. Iterum Dioscorus
279. •]'. Si addi- \{/. Deitateni e.\ Pa- ergo : qutecustodiun- de Theodoreto causam
deris inearnatam et tre, humanitatem ex tur regulcf, ut Theo- nititur ventilare A, B,
inliunianatara]. Ib. matreA, B. doretus iusrederetur?
280. (0. Cattiolice. M. Gr. orthodoxe Ib.
A,B. 291. X. In ordine X, Graice : eorum
281. a. Non eini- a. Nota. Male snm- aceusantium "^]. Ib. qui accusantvr. A , B.
bescas in ruinam]. Ib. sit. JNon de fide prae- 292. X. Sacratissi- X. Griece : divinis-
ceptum est nam in : mus imperator]. Ib. simiis C.
Deuteronomio deido- ' 293. [x. PrKcepit [i. Contra heec res-
iolatria, et in EvanEre- eos qui dudumjudices ponderaus quia tunc :
lio'' de omni in fideli- fuerunt, in loco eorura persona aceusatoris

tate contraria sunt essequijiidicandisunt, transfertur ad judieem
praeeepta. neque habere tempiis rei daranatorem,quum
282. 6. Quia per 6. Ecce
proevav]-•' docendi, quuni ejus judex ipse non postu-
vim ct necessitatem]. cationera qiiam pcsto- fidueiam vos non de- lat ut nccusator de-
Ib. rum e.\empia;/rt pro- deritis, etc.]. Ib. Har- nuo admittatur, vel
banl e leclioue. Sed duin, 106, )07;Mansi quum ipse accusator
Ephesje dicta sunt, '» CJ6 A. non vult denuo adesse
apud (]uara & synodns judiciis A, B.
habita est B. 294. V. Juvenalis V. Quomodo putant
283. p. In pura p. ytlleva. praivari- episcopus Hierosolv- suum levigari ex qua-

charta]. ib. catio, quia in pvm morum dixit]. Har- libet particula criincn,
charta subscriptumest duin.ib.; Baluz. 1050; quasi vi probeiit sen-
perrim, et alii sub fi- Mansi C4Cc. tentiam injustam 8? A,
de ejusf/«w forasexie- B.
runt. Immo ipsa hora 295. l. Theodorus]. ?. Theodoretus A,
jxissa subscr/nlio et Mansi 647 a. B.
violenter coM/)oxita 29G. 0. Deo dignis- 0. Deo amicissimo-
B. simorum]. Ib. rum A, B.
19,\. '{. Reiiqua y. Habet cod. Acu- 297. 77. Interpre- ir. Nota interpre-
pereurraiitur]. Ib. mif. ita B. tante se Eulogio]. tem ibi accusatorera ^
28j, 0. Sed secun- Quae Ephesi, ex
0. Haid. 107. e; Mansic; A,B.
dum hanc fidem]. Ib.; libello adhuc Euty- Baluz. 1050.
Mansi C39 a. chetis A, B. 298. <7. In urbe rc- (T. Grrece HANEY-
286. £. Laudabili]. £. Gr. mirandissimo gia]. Ib. AAlMOMio A, B.
Ib. A. 299. ;. Sipriuspapse c. Commemorant
287. ?. In ephesio ?. A niceeno conci- legatur epistola]. Ib. epistolns papre Leonis
secundo concilio]. Har- lio secundura dixit ,
B.
duin. 106 B Mansi ; Ephesinum e.\cludens 300. T. Beatissi- T. Dco amicissimus
639 E. A, B. mus Julius episcopus]. A, B. Al. .Julianvs C.

288. /). Iii sancta •/]. Nola. Eusebius Ib.
(^l)Deuteronomio, cap. xin,l. (2) EmngcUo. I — (5) Qmm, dubia cod. lectio. — (6) Intraret. Scho-
Cor. v, 13. ViJe eumdem locua\ a Verecundo nota- lion in A transverso calamo expungitur. —'Ev (7)
tum pag;. 172, nura. io. —
(3) Ecce. Excisa margine, Td?si xotTTii"3pou[j.£v(ov. —
.
(8) Iiij us/atii In ,\ ultima
.
hic ct mox non pauca perieruiit, qua? ncc legenda Ba- puiuice erasa oinuino sunt , in A forcipe partim ei-
lujius cuiavit, nec oraissa raonuit. Et ego frustra cisa, qua- tameu intes;ia vidil Baluzius; quum pra?-
qu;rsivi iutegriora exemplaria. Oua> italicis incli- cedentia fere omnia omiserit,. hic legit viiii prohent.
nantur litteris, non nisi operose conjectando , ut- — i9) Acciisatorem. Pauloaliter Baluzius. (10) II A- —
eumque supplentur. —
(4) Data forte in cod. — N£rAOVl^'ONi£ ia codicis marginebarbarcscriptum.
; — ,
204 RIJSTICI SCIIOI.IA
301. u. Cuiisulibus u. Aclio 1" Ue Ku- istû-iiilus] llard. 118; IIOIKIKMIWII KOI-
Fl. Zfiioni*, fii'., sul) lyehe habita Cl'. ex (;e- Maiisi 11). .NOl 15.
ilie vn!. Il.iiilulii. in), Chalee-

blis Kplie>iis ; 313. -/]. Cuni (|uo v). INota : cum ct
Italu/.. 1061 ; iMitiisi doiue reketa cst A, ' ipse coiisidet cum l'a- cumk, 15.
(i-iu t. li. Al. (tii' VI C. tre]. Ib. Maiisi (i03 n.

302. A'. K\cn)ij|iir A' li'. Iii griceo .'ic 311. <i. Uiio per 0. Gr. KNOS I<A«'
lilKlli Euscbii, vU-. W, hahet sleut uidiiicin uiiilnteni]. Ib. KNlilLN 15.
Oiitaveram, itc.] Ib. posiii littcraruni, (|uu: 315. 1. Neeesse cst (. Graiee : AIOPI-
sua (lisposilioiie oslen- dlscerinre). Ib. iAI,A, 15.
dunt textiis cuiiseqiien- 3lii. X. .Ntillo cnim X. Gr. nullo autfin

tiam. modo oportet]. modo prodcril rectx
303. /. Kt inngiHis /. (ira;ci eodiees^ ftdei rationi ti sic ha-
Alliuiiasius ct Grtû- liasdium [ oiiiiltuiit ] betur y A , B.
rius ct IJiisilius ct .Vttl- A, \i. 317. X. Nou dubi- A. Propric in gia^co
eus-' J.
Ib. taruiit saiielam Virfji- sonat J'artriccm '" A
:
304. j;. Falso lia- }. Gra;ce noinen or- nein dicere Dei fi;eni- B.
btre iioiiieii eatholi- lliudoxiic A. trieenil. Ib.
euiii]. Ih. 318. 11.. Deo amieis- [X. f-)K0IAK2TA-
305. <). Kt (luum (•). Quum pvo'post- siino "f. Hard. lu. 1 Tii A,B.
le;4erenlui]. llarduin. quuui \. 319. V. Kt hoino V. Jit inhumanatut
li I A^. factus estj. /b. Mansi A, B.
300. », Kst auteni a. ISdla quia sceun- 070 b; Ilard. 122 c.
ct seeundn epistola]. dam dicit cpistolam 320. ;. In duabus 1. Alias : et divini-
Raluz. 1053; llarduiu. bealiCyrilli paeilieain, naturis, et divinioris tatem (/uidcm dicentes
1 16; Mansi 06'J a. et sanetam synodum atque altioris secun- secundum deitatem
orientalem A, 15. duni deitatem Christi]. Christi C. Etsic etiam
307. 6. Rcseriptum C. Al. merchyr C. Ih. in graico A, B.
cpistoliE revereiidi ("y- — Reseriptum i. e. 321. 0. Corpus... 0. Al. Natum hoc
rilli .\lexaii(hir,i ejii- e.xeniplar. Hlccliir ''
Salvatoris Christi fac- est A, B.
seo|)i ad Nestoiium, .Kgyptii (ehruariinn tum esse dicamus].
mense niieiier, indiet. vocant, quia npud il- 322. TT. Neino as- T.. KAI OYAEIS
\i\]. Hard. 116; Man- los ffbrnariufi tuiic cendit in coelumj. ANAI5KI5I1KKNA, 15.
si ib. c. inest {init .')' (juando 323. p. INisi qui de p. Istud et in multis
n/jr/7/.s- apud nos. Ila- cceloj. non A, B.
est
bet moiisis januarius 324. S.Cumpropric 'L. Itcrum cum dixit
diesfi \xiii ii. enrnej. Ib. A, B.
308. p. Ex nnima S. M£T£oX-C|0-/5 TOV £X 325. 17. Commixfio <T. KPAIIi: II SYE-
et corpore eoinmutata 1/u/y;; xai coi^-tioi 7 15. vcl confusloj. Ib. xvi:ii: A, B.
est]. Mansi (162 c. 320. ?. Theodorctiis c Nota hic verba
300. {. Unus autem f. Nola : unus cx reverendissimus epi- TheodoretiAjB.
ex utrisque]. Ib. utrifque A, R. fcopus]. Hard. 120 a ;
310. In qua eon-
6. S. Non est in grseco Mansi 674 b.
substantialis est Patri]. A, B. 3:... Dioscorus
T. T. nAPETPnSEN
Ib. fidem (.jniipitj. Ib. A.
311. £. Socundum e. GnRcecarnaliler^ 328. u. yEgyptii el u. Confessio /Egy-
carnem]. Ib. B. qui cum ipsis Omnes : ptiorum tenenda forti-
312. C Non enlm ?. GriEce : OY TAP sic sapimus, Satanas ter et opponenda pro
prius homo communis ni'SiTO\ AN0Pfl- locum non habeat]. Ib. dogmate vcritatis A,B.
Iterum
(1) £«;.! eadem paulo infra qua;"I\usliei tTslimo redhibere stribliginem apicum in margine
esse, ne dubita. — (2) Atticiis. Ita
,
codd. nostri disjectorum, quotics grwca recurrunt. (S) Sapxixw?, —

editi aliorsum. — (3) Ka! *-\6ava<jio'j tcO [j.Eya),ou — (9) 'OvriUEi oe xaT* 0'JO£'va TpoTtov tov 6p66v tyj; m- ,
xai rpTiYopiou {.Xeo-Cxsar) xai rfTiyopioy (Nazianz.), <7TeM; ).6yov.— (10)()uTM TcOappinxaoi Ocotoxov elnetvT^îV
xai ^rpT|fopio-j (Nyssen.), xai 'AttixoO. Basilium ayiav TiapOsvov. (11) .\micisslmn. Ex epislola S. Cy-
deesse miratur Baluzius, qui notara pprvcrse po- rilli ad Joanncm .\ntiochenum , qiuo tnmen in codi-
suit Gr.rci codices nominant lUisilmm.
:
(4) .Vf- — ciluis nostris diserte inscribitur Epistola xcripta a:
clyr. Italice inclinantur qu.t forcpps rcsccuit e co- JJco nmici.isimo [rcrerc)tlis.simo C] Antiocliiir Joanii»
dice unico. (5^ —
Inchoatur. IlarJ., qui videtnr ha- cpiscopo ad sancli.isimiim episcnpum .ilejrandria-. Va-
buisse integrius cxomplar. (6) Dics. Omisit Ba-— rietates nostra; se refcrunt ad vetustam veisionem
luzius, sed Harduinus, qui tot alia missn fccit , id qua' exstat in concilii Ephcsini p. iv. Ilavduin , 1. 1,
rescripsit, nonsine mendis. — (7)Su)(iaTo;. Insulsum rol. 1702.
::
IN COiNCILIUM CHALCEDONENSE. 205

329. <?. Dioscorus (p. Ecce iterum Dio- nus]. Ib.Baluz. 1074; vianus. — Fidera bene
dixit: Monumentaipsa scorus, contra secun- Mausi 682 A. e.\pns!!it'' archiepisco-
veritatem \ docebunt]. dam senteutiam suam pus Flaviauus k, B.
Ib. MansiCTS a. priraa) coutrariam, rur- 341. 6. Necdum G. Acum. nou habet
sus gesta legi hortatus enimeram gratiaChri- A, B.
est A, B. sti]. Ib.
330. /. luistalliius /. Allcgatio Kusta- 342. i. Nestorius i. Episcopus Flago-
episcopusBeryli dixit thii pessima et haereti- episcopus Draconeus]. ncus B, C.

Postquam lecta; sunt ea (de S. Cyrilli scri- Ib. Harduin. 131 k.\
epistolse]. Baluz. 10G3. ptis). A, B. 343. x. Marcellus X. Al. Marcarius,
331. '{'. Qutc scii- Nota epistolas
<\. rev. episcopus Caba- C. Macarius B.
psit ad Acacium Milete- quibus nunc usquc sunti].
na!, Valerianum lcouii nbutuntur acepliali, ad 344. X. Dioscorus \. ILcriticaDioscori
et Succensum Diocajsa- Acacium, ad Valeria- rev. ep. Alexandrix rcsponsio contra ca-
rca;]. Ib. num, ad Succeusum A, dixit : Manifeste ideo tholicam fidem A, B.
B. damnatus est Flavia-
332. (0. Ncquecou- 0). In Acum. nonest nuh]. Ib. Baluz. ]0G5;
fusionem dicimus, ne- ouTS TO(ir,v A, E. Mansi 683 d.
que divisionem]. Hard. 345. (x. In libris [>.. EN BIBAI0I2,
127 a; alii ib. habeo]. in codicibus A, B.
333. a. Dicat san- a. Interloquutiosol- 34C. V. Et ego rogo V. Itcium rogatges-
cta synodus]. Ib. vit objecla A, B. aliqua recenseri]. Ib. talegi Dioseorus A. B.
33.1. p. Si canoni- p. Al. 4< synodicis 347. l. Basilius me- \. Constantiuopo-
cis epistolis consonat C. tiopolis Seleucia; Isau- lim rctraclata Ephesi,
interloquutiu].Ib. Man- ria; dixit : Quis pote- relecta Chalcedonae ,
si 678 A. rit]. Mausi 68C a. A1. ubi Basilius episcopus
335. 6. Probatis- Cod. gr. BI'BAI-
e. ib. dixit, iu duabus natu-
simi , venerabilis Cy- OTATii 1 A, B. rij agnoscendum unum
rilli].Ib. Deum A, B.
33G. reve-
Y- Wem Y- Subtilis fraus : 348. 0. Credimus 0. Nota apertius di-
rendus episcopus Eu- nam sic dando ana- enim et nos]. Harduin. ctum quam Basilio :
statliius Beryti dlxit tliema, couceditur et 134 a. AI. ib. in duabus naluris A,
Et qui dicit unam na- unam naturam dici B.
turam ad uegatiouera Christi, ut non ncge- 349.Beatissimo-
ir. TT. Beo amicissimo-
carnis]. Ib. tur caro^, sicut utique rum]. Hard. 135 c. rum B.
et duas, ut non divi- 350. p. Haec Nesto- p. Sic Nestorius sa-
datur Christus istud : rius]. puit B.
beue, illud male A ,
351. (T. Post inhu- a. Ex duabus natu-
B. manationem ex dua- ris deitatem A, B.
337. S. Haec me ip- S. Acum. non habet bus]. Mansi C90 d,
sum sapere sciens]. Ib. haec. B. 352. i;. Dioscorus.. Quae Chalcedone
;.
338. e. Eteuim ex Nota. Ex duabus

£. dixit : Ex duabus su- acta. Nota dogina Dio-
duabus naturis ]. Ib. naturis A, B. scipio]. M. C91 A. scori A, B.
Mansi C7 9. 353. T. Paschasi- T. Non est In codice
339. C Lucentius.. ?. Et ista, ut supra^ nusrev. ep. dixit]. Ib. Acum. A, B.
dixit : quoniam S. me- A. Notaquod istas in- 354. u. Lucentius u. Item^ A, B.
moiiffi Flaviauus]. Ib, terloquutiones gia;ci rev. episc. etvicarius].
Hard. 130. lalinis litteris habent, Ib.
et in codicu Acumiteu- 355. cp. Et quum t». Qufe Chalcedone.
sium sunt etiam nunc ha!C legerentur, Dio- HicDioscorusnec duas
B. scorus]. Baluz. 1067[; naturas in Christo vult
340. •/,. Clamave- (\. Martyr noraina- Hard. 138A. prffidicai-i A, B.
runt : martyr Flavia- tur beatissiraus Fla- 356. X. Rogo vero /_. Petit Sabas in
lUgatoTaTM. Vocisinilium iu Adeest ettinisinC.

(1) stant. — Exposuit. Vide duplex de eodem elogium
('i)
At giiece nunc eOooxiiiiii.

: —
(2) Atro in A, nec aliud amhorum ut videtur, Rustici et Verocundi.
,
—
cdidit lialuzius, citra taraen ullum omnino scnsum. (5) Itcm. Non semcl monuit lcgatos Romaui poutifi-
B semicsus est ot evanidus. —
(3) Siq>r<i. Latine sci- cis latine dixisse, uec ooium verba asservari iu co-
licel iuserta graecis actis, uec ctiam nunc giuxe ex- dico !;ra;co Actemetensiuiu.
: 1 '
206 HUSTICl SCIIOLIA
ve!>ti-uin saiielitatein]. Orleiite dlrljj;! tuinuin eleinentlie]. Mansi 714 tiojie sitnt duninatl :
Maii!>i ii'j'l II. A, b. c, lluiduin 160 u. su/ic<rt esl //ottriua

367. 'f
Kc liuiiilMeni 1. Notu lioiuiuem l-'lavlanl » II.
pfrfectuiii U!i>uiU!>it |. perleetuiu A. 301). X. Coinmonlto- A. VIIO.MMIITI-

Muuiii e'J6 A ; lluiU. Ib. riuni]. Muiisi 71'.) a ;
KO.N, A.
i>. llard. 151 u.
358. u. Ilanc l)el b>. Nota eodicein 370. ).. Monaste- X. AIKHTIIPIAÂ.
liieuniuti et IiuuiIdIs E.NANHPiilllliiA.N- rlaj. Ih. 11.
faelij. lluid. J-ia. 'iOi;, et iiihumunuli 37 1. |x. CarluluJ. (ji. TO.HOi:, A.

C. Mausi7lt), 720;Ilard.
359. a. Quu) est a. Al. si-ptima de- 154. A.
8e.\ta dceiiiiaj. llurd. cimu C. 37 2. V. Maelii- V. Carens A.
1J7. iiaiis{.
360. C. Meli|)htOll- 6. Quod Acuin. 37 3. l. Macliinaiis 5. TVIII'.VnN,coin-
gU4 et lluillllU:^ Jouu- domntis Jvvianus A. (juatciius fujîatj. Maii- piiiycns, coayulans A.
ne!>]. Ib. 1G2. si 723 A.
301. p. PeeuDias p. Al. (livitius ha- 37 4. 0. Narses pre- 0. « yVo/ft '•>
Narsys
habet, prcciiin<;it niilii bct, dvsifjnat mihijnm sbylcr]. Ib. Ilaiduiii. presbytiT ct syneellus
jum Onsaiu loeuni e.x- nunc Ousani, id est 155 1). Eutychis , Mnxlnius
silii]. Ib. Petram vxsilii C. archiinandrita et anii-
3U2. Y- Uustatliius Y. lu sanela syuo(/o eus, Constantiinis dia-
Deo aniieissiinus epise. ISicxnu, Patruin lcs- coiitis et apoeilsiarius
Doeiniiieivitulisdi.xit timoniu lectu ut iii al- ct Elcusinius diaeonus
Fuctam a saiietu syiio- tera, ait, perfectum- nionasterii ejus. n
doiii Niea:asanctoi-um assuM-
i/uc lioiiiineni 375. ir. Absit a me K. Nota Eulycheo
pati-um expositionena, tum, pro nostra salute dicere ex duabus iia- ncgasse, ex duabus na-
etc.J.lb. ei esAC ncc tanlum-, turisj. Ilarduiu 158 a ; turis C.
caracm solain /uisse Maiisi 710 n.
per eum ait assumtaini 376. p. Exposuit p. yVo/rt .-
Commu-
B, l)euin Verbiim habere nis Eutycliis et Diosco-
363. 0. Nulliim hic 0. Quanlum ad jus- duas naturasj. 726 n. ri peiTidia A.
altera vice fatifjari]. litiam po^t secuiKlain 377. <7. lUirsusJ. Ib. u. lUirsus in Acum.
Baluz. 1072; llanluiu. e\oeatioiicm daniiiari AVeilA.
146 u; Mausi 710 i). meruit, qui sibi lcr- 878. <;. Pontifiei ?. Male imperatori
tiam iuterdi.xit 2 A , imperatori ]. Baluz. pontifici A.
B. 1079; Mansi 734;
304. t. Cartulam t. Nota de charta llard. (59 a.
allquaiti scriptam de- Eutychis noa suscepta 379. T. Confltemur Melior interpre-
T.
portarej. Ib. A. sanctam Virgincm eo quod Deus
tatio, si
3Go. C Ad rcv. ?. EYAABEilA- Thcotocon propter in- Verbum incarnatione
presbvterum Euty- TON, A. carnationcm Dci Vcrbi et iiiliumanatus sit, et
chen]. Maiisi 710 c; ct hominis assumlio- conccptionc univerit
Harduin. 147 a. iRiii]. Mausi 7 35 a; [univcrlit cod.J tem-
366. •/]. Obedieiites AlICieOYN TliN
t). Harduin. 162 a. pluin A.
etnoientesJ.Manbi 71 KAIMII ANliXOML- 380. u. Joannes ]. u. Alibi : Jobinus
c; Hard. ib. ». MiX, A. Ib. C. lOliliNOi:, A.
367. 0. Et sequeute 0. QucC Constanti- 381. 9. Sicut prae- cs. Nou babetur gr.
die tertia feria]. Mansi iiopoliiii coguitio quar- di.xi]. Mansl 738 a; A.
ib. D. ta. Gr. de die, quia llard. 162 A.
non stat ^ A. 382. /. Dioscorus /_. Ubi Dioscorusad
368. i. Nec sumus i. Audent* diccre, quoniam et voces viasj. homicidiuiu ct subs-
filii iiihumauitatis, sed dum... e.rconmiunica- Baluz. 1081 ; Mausi criptiouein impellit
(1) Assumlam. Perlculum focimus hanc rcsti- servavit; omnia erasa siint in .\. l)c quo silet lialii-
tuendi iiotam et semiesam e codiceexcitandi. K\^taiit ziiis, iiui tanien ad ha-c " Alia clades, ail, iiobis
—
:
enim sula qu.T non inclinantur. (2) Inlcrdi.iil. k est , liic veterem nostrum Corlicien.sem iiitereiiii. «
tanlum lialiot pra-lixa sigla r. 1. sed phiries lepe-
t^. Verum e.x his quw in B supersunt, sensum saltem
titd iu marginilius. — (3) Stat. Deest enim gra-ce assequi, ut pauio supra , teutavimus. (5) Avla. lu —
terlla ftria. — {i) Audicnt forte. Fruslula sulus b A liicc adjccta e rcgioue ct transverso stylo expuucla.
Ib. D ; Haid. 1C2 e. episcopos, se fraudu- 397. ,a. Sacratissi- |i.. Gr. divinissimi
lentcr uiiiiis A. mi]. Ib.M. 766 B. A.
.383. '}. Consenti- 4'. Qua; Ephesi. A- 398. V. Nihil iu- V. Injusta; interlo-
mus. Et quum lige- pertissima; Eutycliis congruum utque inju- quutiouesA.
rentur]. Baluz. 1083 ;
blasphcmia; Dioscorus stum postulainus ].
Mansi 74 3 b ; Hard. cum sulb asscusit A. Harduin 179 b Baluz. ;
IGG E. 1090; Mansi 7 07 b.

384. 0). Synodus o>. Quee Constanti- 399. l. Supplica- l. Justae petitiones.
di.xit : 0|Jortet leclnre nopolim, ubi fraudibus mus]. Baluz. ib.; Mansi
Mansi 743
coDfiteii]. deprchensis, Eutychcs ib.
d; Hard. 166 d. damnatusest A. 400. 0. Ammonitio]. 0. nAPAINEIIS,

385. a. V.u,o Icgi Hic error Euty-
a. Mansi 77 b. A.
beati Cynlli]. Baluz. chis et scquacium ejus 401. TT. In profe- TT. ANTII PA*A ,
1084; Mansi 746; c. veuit ad lucem A. rendis actis]. Ib. c. A.

Hard. 167 a. 402. p. Petimus p. Satis prudeuter
380. 6. Judicans]. 6. Ubique definiens agnoscere utruni au- Aetius manus proprie-
Bal. 1085. habet [acura]. A. thentica sint, anexem- tatem quaerebat agno-
387. 8. Consignius ,3. Ura;cum non ha- plaria]. Baluz. 1091; scere, ut videret an
reverendus ]. Baluz. bet A. Mausi 771 A ; Hard. aliquis uotariorumEu-
1086 Mansi 750 c;
;
182 A. tychis demeutiai cou-
Harduin. 170 u. sensisset A.
388. Y. Andreas y. Subscriptioarchi- 403. ;. In hoc ipso ?. Nota ,
quia per
presbyter et archlmau- mandritarum A. quodtaecntl.Bal.l092; ie negaverunt Ephesi,
drita]. Mansi 751 b; Mansi 7 71 c; Harduiu. quae et ha;c sibi lecta,
Hard. ib. 182 B. nou abnuerant i ; id
389. i. Theodorus 8. Nota : MON.\- est, ex seeunda ac-
mouachus]. Mansi id. ZliN, A. tione Constantiuopoli-
D. tana A
390. £. Beatffi me- t. Acum. non habet 404. a. Incircum- a. ANOPIiTOi: 2,
moria; Laureutii]. Ib. A. scriptuui sapieutia]. A.

754 B. Hard. 186 b.
391. C Florentius ?. Al. Jam Ftoren- 405. T. Deo-ami- T. Akum. Episcopus
magnificentissimus et tio M agn ijicen tissim o cissimus]. Ib. A.
gloriosissimus exprae- e pr;i'fectis ct consuli- 406. 0. Aliquid re- u. Akum. non ha-
fectus urbisetpra;fectis bus et patritio A. legi, eo quod]./6. betA.
prcetonuSjSexiesexcon- 407. y. Siquidem (f.
Al. ([uidquid al-
Mausi
sul et patritius]. docuerint qui audie- legaverint qui audie-
755 a; Hard. 174 c. runt, hoc suscipit ar- runt, hoc suscipit ar-
Partheuopo-
392. r,. vi.Alibi Adi/rckali- ehimaudrita, salva ve- chimandrita cum ve-
litanus]. i087 Baluz. norum civitatis, \e\ ritate]. Hard. 190 a. ritate C.
b; Mansi ib. c; Har- Aburcalinorum civi- 408. /. Egoita te- /. Biasphema san-
duiu. 175. talis A. neo; aiiudquid uescio cti symboli corruptio;
393. 0. Adrainae]. 0. Adramyttiono- in hoc neyotio]. Baluz. potiusetfalsatio, quam
Mansi 7 5!) c. rum A. 1096; Mansi 787 c; iuterpretatio A.
394. i. Sacratissimo i. Gr. imperiali di- Harduin. 191 a.
imperatoriJ.Bal. 1088; vinitali 0EIOTHTI 409. 4'- Quando \e- ']/. Akum. 7ion veni
Mansi 762 a. A. uidemouasterio].Mau- de monaslerio : haec
395. X. Hactenus X. De non juraudo si790 e; Uarduiu 195. his melius suut A.
juramentum episcopis uota A. 410. 10. Numquid w. Al. JNumquid
nescimus obiatum ]. tribus illis pra;sensre- ambigentibus illisprDe-
Mansi 763 a; Hard. quisitio propouitur? ]. sens, etc. C.
178. A. Harduin. 194 d.
396. X. Devotissi- X. KAeilSIiiME- 411. a. Quse non a. Quae non audivi..
mum exceptorem]. Ib. ISOY EKilKEnTii- audivi ab co. Quo di- quo diceute ^ cd.
B. POi: , A. cente]. Ib.
— Abuerant cod. Habucrant Baluz. — 'Anapa-

(1) (2) lalus est a Florentio, atque ejusabrupta oratio.» Haec
XofioTo; in legitur, aclis iufra 1S7 a, et itiriirii Itis p. c. Ilarduiims, cui placeiet giwca legero: o'J Xs-foyTo;. Sed
— Dicmte. OOX fixoyia, oJ5^ Ufu>. Hic iuterpel-
(3) n aliu codices uostri latini forto iusimâreut.
;
208 HLSTICI 8CH0LIA

413. B. UUIUI AC- C. Malehabct Aeuin. 421. X. Eiityches y.. Acuni. non habet
Tio] llurduia. lyS u quftrla acliu : ultiina presbyler]. Mansi 807
il. 7<JH c. vi-ropoiiiturA. u llarduin 202 i>.
;
413. fi. Gloriogx p, Acum. iion hu- 422. A. Nonne qula ).. «KOillUKi: rA-
clviUttls]. Ilai-d. 105 bet. reverendusj. Ib. TOl. IJbiqoe posui
E. reliyiosissinius '>
A.
414. •(. CoDJuro y. l\'otu. Saiictus 423. \i.. Istud dic; si \i . l*ciic vcrilalis iic-
vos...iiej!t)lium lioc rc- Kusebius sivit licri dlxeris, diiinniibcrls]. gatio est islud .A, C,
gtrviiii]. Biilu/. 11 00; eonvciituni Kplicsi, cu- Ilard. 203 A ; Buluz.
Miiu/i7U'j is; llarduiii. jus ini(|uu judicla iiun 103 ; Muiisi 810 A.
1
1»8 0. recepit A. 424. V. iMequccnim V. Sic (|uo(|uc Inler-

415. 8. Eulyches et 0. Kalsitas cvidens idoneus eram diccrej. prctiilur :lUitai Joij-
appeiliivit tenipore iii Kutjcliis. Kt iioliiii 11). mulizvir' 0101 TK
e.\aniiniitiuuis Nestrain duni (|uia littcro; papa; AOIMAIlZKIiN A.
audicntinni per datio- Lconis quas in absolu- \'i'i. \. Qua; dieun- ;. Quid dc f^cstis
ucin libelli, qucniad- lione Kutychis, usipif tur : noii fuisse tunc apud saiictum Kluvia-
nioduni iiunc stuns et taincn iid iutei^riorem (lictii ,
(êstorum ta- iium? Iiicertum quusi
dicens dc lide cssc li- audicntium scripsit ,
,
incii serie coiitinen- renianserint A.
Lelluni iipud ronianuin pervcncrunt ad eos et ; tur]. Ib. Labb. 337.
sanctum cpiscopum, ideo Jlluin arcblinan- 420. 0. Non est c Alias : non est
etc.]. l.abl). i>(i'J; Ha- dritam rcnominave- tcmpus probari ca et leinpusconvimict non
luz. 100; llard. 198
1 niiit post damnatio- improbiiri]. Ib. convinci C.
Bj Maiisi 799 1;. ncin A, B. 4 27. TC In praisenti- Alias inprxccl-
•jr.
41(>. £. ISuHC stans £. Istud 7iunc Acuin. bus utilitatibus]. Ib. sis diynilatibus sive
et dieens]. U. ib. l\on cod. nonhabel li.nuitc pramcntibus C.
stans] Uiduz. ib. M. exstans C 428. p. Ktexsurgens p. Hlc ^rxci codices
802 A. sancta synodus excla- malc iiabcnt omiiis :
417. ^. Obsequu- ?. Al. ministracit mavit]. Baluz 1103; sanclasynudus'' nam :
tus cstj. llarduin 199 C. Mansi 8 1 1 A. in pra;ccdcnlil)us, ubi

A. ipsa aclio prius iiiser-
418. •/•,. Quia audivi r,.verum di-
Kt lii ta cst,non habelur 5
diceulcm cuai,quia ita cunt. Dixit enim Ku- ipsum omnis A.
credo sicut p.itris no- tychcs " Dictatio qui-
: 429. c. MuKi anni <j. Ubicumquc habet
stri]. Lal)b.233*;Har- dcm niea est, diclatio imperiitonim caliioli- caUiolkoruiiii^îngra:-
duin. 199 o; Mausi estvcra, cst ha!C san- corumj. Ib. co' liabcturTiiN 01»-
803 D. ctoruin I'atrum. » Kst 0OAOX12N A.
mentis (inendax?) vei- 430. i;. In omnibus ;. ISota anathema-
bo Kutychcs, qui eam ccclesiis anatlumati- tizatum jani tunc ubi-
appellationis libcllum zatus es]. Ib. queEulyclien. Ib.
dixit A. 431. T. Disputans, T. AIAAKKOME-
419. 0. Hacc qua* 0. Kcceislelocus ex- non dclinieus]. Hard. NOX, OVK AnO<l»AI-
nunc nobis rclecta ponit cur ullima sen- 20C e; Mansi 814 o. NOMKÔi;B.i
sunt J.
Mansi 804 a ;
tentia synodi Constan- 4 32 u. Hsec autem u. ISota. lllud non
ulii iij. tinus ' dixerit : " Quod dixi tunc , disputans]. numquam dubitaulis
eum persuades? iion Ib. est A.
consensit, " dum cla- Asteriusqui
433. (?. De Asterio pre-
^.
maret : .'\nathema sitl nobisprcsbyter]. Hard. sbytero et notario A.
A. 210 b; Mansi 821 c.
420. i. Numquid i. Hic locus est ubi 4 34. /. Consulatuj. /. Aliorum gesto-
anathematizatus estj. nnatlicmatismus datus Ib. Mausi 822 B. rum principiuin A.
Hard. 202 A; Mansi Eutychi ab aliis res- : 435. i];. E\ sacra ii.Qv.Divina&ElK
806 c. pondebatur A, B. jussione]. Ib. A.
(I) —
Constanlinims A. (1) Kcligiosissiimis et nunc — (C) Cal/iolicorum. Desidciatur cadem vox in ed. sivo
ita in etlilis. —
(3) OOSs yap eyo) o'6; "zi r,ar,v ooyaa-
,
lalinis. siM' gra'cis, quam lameii in utrisqiio lei;i viilt

Ti!;stv. —
(4) Kat dvaaxaaa i^ G^y/o^j^j^ Tra-Ta ETr^Soa ila , lliisliciis. Ilic ii;iUir, ut .sa-pc, iiova siini in dualxis
reapse e(liti,sii)e
latini codices conseuliaut.
varietate ulla, elsi nec Itiistieiis, nec
— Uabet eodd.
iiostiis cohiniiiis. — (7) Cal/ioHcum codd., cui forle
(6) et Baluz. respondere oportuit tov opflooojov.
,
IN COACTLIUM CHALCEDONENSE. 209

436. (). Preces ob- to. In scriptis Eutj'- princiiiio orthodoxura,
Eutyches]. IMansi
tiilit chis Theodosius scri- ipsuni nefarium rece-
822 c lialuz. 1107.
; psit A. pcrunt. Aut igitur **
437. a. Pi'incipali rj.. Gr. Divinitati ostendant Dioscori

serenitati ']. Ib. OKIOTHTIA. proptcr hfcc dignam
438. €. Sacri scri- 6. Ibiqup, ut supra poenitentiam, aut no-
nii libcllorum sacrn- OildT-/)Tl A. biseum illum ipsi quo-
rumque cognitionuni-]- que condemncnt A.
Ib. Harduin. 211 a. 451 . 0. Orthodoxum 0. Acum. non ha-
• 439. Y- Ifi'epi'e- y. Noia quiasesem- summe euni esse]. Ib. bet A.
liensibilcni fideni per rccta sapuisse tcs- 4.52. TT. A sancta K. Annullum'Jdam-
meam].Baluz.ib.;Man- tatus est. synodo]. Ib. nnsset? Sanctam vo-
si 823 b; Labb. 2.5G. cas A. !
440. 0. Adesse mihi Adnota ^ [unum]

0. 453. p. Revercndis- p. Gr. Acum. non
verum]. Ib. scquacium Dioseori A. simorum]. Ib. habet A.
441. E. Virura lau- £. Gr. ^l/randi.':^!- 4.54. <j. Pra-sit mo- <T. Al. monachis A.
dabilem]. Ib. 7)111 m ''
A. nasterio].Hard.219 a.
4 42. ?. Sacra sub- ?. Sumnia Theodo- 455. Nunc sancta
.;. s. In Spiritum san-
notatio recitetur]. Ib. siipro Eutyche contra congregatio ]. Hard. ctum mentitur A. !
sanctura tlavianura 220 b; Mansi 839 a.

ciementia , quaj uno 4.56. T. Qui in gra- T. Qiiod ille gravi
teste, tantam causam vi inflrmitate consistit]. iyifmniluie deprima-
exarainarl assensit at- Ib. tur C.
que subscripsit A. 457. u. Romanus M. MWnMijronim C.
443. v). Accusabat r,. Hic et contra Abra- episcopus Misentifc ].
autem venerandum hamum A. Ib.
Abrahamnm]. Hard. 458. -f. Ac senio- 9. Al. Aique exi-
214 a; Mansi 826 d. rum Patrum]. Hard. miontm Patrum C.
444. Consentio
0. 0. Pcenitentia ex- 222 A.
fidei]. Mansi 827 b; secranda Basilii I A. 459. /. Uranius y. Gr, IMEPIAS.
Baluz. 1108. episcopus Iraeriffi Os- Interpretaute , Eulogio
445. i. Reveien- i. Acum. non ha- renae provincia; , in- adversario A.
dissimus Basiiius] Ib. bet. teipretante cuni Eulo-
446. X. Sex illi X. Nota sex
solos ''
gio]. Harduin. 225 b ;
tantum relicti sunt]. cum Dioscoro rcraan- Alansi 848 a.
Mansi 830 a. sisse. A. 460. •!/. Secundura ]/. Al. secundmn
447. ).. Congrue X. QujE Ephesi. libellura religiosi pre- relalam in.^siructio-
consentio]. Labb. 253; Poenitentia Seleuci sbyteri]. Ib. nem Deo-amici pres-
Hard. 2i5;Baluzll09; quaiis et Basilii A. bijleri C.
Mansi S31 c. 461. In regia a. a. AI. in felicis-
448. [/. Stephanus : [/.. Aliqui codices urbeCP]. Hard. 226 c. sinia vrbe C
Ecce ubi est si prohi- Stephnniim non pro- 162. e. In nullo re- S. Nofa : in nuHo
buisli]. Hard. 218 a hibuisse hie dicunt A. preliensibilem]. /b. reprehen.sibilem A.
;
Mansi 834 c. 4C3. y. Mea decre- i'.

Gifficc Mi.terabi-
449. V. Terrent]. Ib. V. Al. allingunl A. vit cthumilitns]. Hard. liias A. Al. iflea de-
450. ?. Dum fre- ^ Hinc jam nolan- 228,229. crcvit misorabililas "'
quenter confilentur ,
dum qiiia post illas C.
00 quod sequatur]. Ba- quoqiie Eut.^chis blns- 464. 0. Universalis 3. Noia : universi
luz. ib.; Harduin. ib.; phemias, qiias ne Dio- archiepiscopus Diosco- archiepiscopus nuindi
MansiS35. a. scoriani ' [quidem] se rus]. Hard. 229 e; Ba- A.
"
palam proliteantur luz. I 119.
admittere, non ut poe- 465. £. Eutyches... E. Vaeilli! A.
nitentem , sed ut a in fluctuosnm •• suam
(1) 'H Ya),-(ivoTr,; tamen cditi legunt, nec alius lo- cod.— (G) lymscoranx sc pcilam profJtcnturcoA. Sed
cus succurrit aptius huc refeiendus. Vide an post locus est corruplus, ait Baluzius, qui niliil emendat.
Uusticuni gr.Tca qnx ad nos pervenerunt , aliqui — (7) l'i-o/itcnturA. —
{S) II kjitur ostendantur cod.
emendaverint. —
(2) Toij Osiou crx.piviou liSi'iXm y.al — (9) Aullani C. forte supplendum i/udni sanctani
—
:
Ttov BetMv xoyviTiovMv. (3) .Idnota , nempe ma- vocas.' —

(10) rarvitas ed.; giwca desunt. (1 1} In- —
—
gnum silentiarium. (4) 0av)iJ.a(riu>TKTov. (5) Soliis — fructuosam B.
IV. i4
; ; 1
910 lu .sjif.i sniioi.iA
aniiniiiii consrrvavit]. 4H2. -.f.

Cebyrrensl]. f. Allbl ('yttureini
Haiti. 2a« K. Ib. A, Cibcrrnsi C
4«6. i. Ueverendo !;. Acum. non liu- 483. /. Et Tlieodo-
'
/. Alibi Tlieodoro
pre»b,vtei'o{ Ib. bet A. sio{. II). A.
4b7. r,. OlUlie!» SUD- Yl. iôtu : Oiniies A. 484. <{/. Curiensij. }>. Acuni. Curicensi
cli huju» et uiiiver- Nuta quiu unines iii-

1 Ib. A. Cyriensi C.
sulis cuiicilii seiiten- terluiiuuliuncs Dio- 4H'j. oi. Constan- 0). Acum. Constun-
tiu!iconllrniau!>{. llard. scorus cuiirn'nia\it A, ticnsi[. Ib. tiensi \. Et Trisinicn-

231 f; Ualuz. 1122 , B. si Consluntix C.
Mausi 8(i2 u. 480. M, Chorepi- a. Chorcpiscopum

468. 0. Contineii- 0. KVPTKPl.W A. scopoj. '•>
Ib. pro cpiscopo Coten -
tlam]. Haril. 234. nensi A.

469. 1. In liac conti- i. Idem [acum.] in- 487. 6. Et Coiyda- €. Acum. Coribru-
nentiu perscverantesl. stuutiu C. lensi]. Mansi 870 a. sensi A Carutticnsi C.
.
Ib. 488. [1. Et Strategio [y. Aut duo uiiius

I7U. X. Eo (juod X. ISotu, coiitra Cy- ct Eusebiu Ileraclea;]. civitatis , aut unus
nonblusphemat|. Bal. rillum [({uij de Joaiine, Ib. Huid. 239, 240; duorum et alter iiiil-
ib.; Maiisi 803 Uurd. ; evideiitlus asserente .Uunsi 874 A. lius, aut ct hoc ct diiu
Ib. diiasuniusChristisub- nomina " A, B.
staiitias , tainen [ ni- 489. •(. MetrodoroJ. •(. Alibi Minodo- :
hil] habuit''< A. Ib. ro A.

471. X. Deodignus]. X. Ueligiosissimus ^ 490. 0. Scptlmia- 0. Acum. noii habet
Hard. 235 d. A. censi, [ et Danilielo B {Sciticet uncis in-
472. (X. Dioscorus H. iSotu, ubi aiia- Darneeusi , et Eusebio clusa).
Alex. di.xit lla;c ea- : thenuitizat se ipsuin NilopolitaiioJ. Ib.
dcna supitisV |. Baluz. nara saiicta synodus 491-. £. Alexaiidro B.Acum.EtAlpa:u7i-
1124 Haid. 238
; .\ Ephescna [sic) duas CleopatridensietTheo- dro Tuvensi, so\um \.
Maiisi 8U7 D. Christi naturas prae- liempto Cabasensi].
dicat A. Maiisi 875 A.
473.Post consu-
V. Uic sancta syno-
V. 492. ?. Religiosis- C. Alibi Deoamieis-
latumJ.Mansi 87 i A. dus Ephesena ex ges- simo Philippo. Ib. sitno A.
tis Kpheseiii latrociiiii 493. /,. Pcrfectio- rj. TEAEON A.
Chalccdoux recitatur nem]. Maasi 87 a.
A. 494. 0. Quatenus 0. Tunc futurum
474.Et Scnecio-
;. ;. Al. ScodrensiC nos offcrret]. Hard. 24 dixitA.
neHouodrcusi]. Uard. c.
238. 495. i. Significat i. Natum in vulva
475. 0. Eulonensi{. 0. Al. Coloniensi C. eniin ipsum natum].
Ib. Ih. Mauii 877 a.
476. Tt. Gahonneii- K. Acum. Cabensi 496. V.. Begnavit /.. Fuerunt utrura-
si]. Mansi872 B;Hard. C. Gabaknsi A. mors ab Adam{. Ib. (luej. A.
239 A. B.
477. p.AudilioCher- p. Acumet. Cyrillo 497.
).. Sed secun- X.- Optima ratio '.
sonisensi]. Mansi, ib. cylcnsi * A B. dum Verbi virtutem
C. resurgentes imniorta-
478. (7. LappcnsiJ. n. Al. Lampensi C. ksj. ib. c ; Harduio.
Ib. 2^2 A.
479. ?. Nepio]. 873 ?. Alibi Jemcpio A. 498. ;/. In se ipsum ix. Nota transferrct
transferret]. Ib. A.'
480. T. Ellstrenis.] T. Acura. Elislicn- 499. V. Se ipsum V. Nota transtulit
Ib. .vj,- alibi Lystrensi A. transtulit]. Ib. A.
481.
4 u. EtPliilippoJ. u. Alibi lulelo A. 5(J0. ;. Filius qui- l. Nota filius (lui-
Ib. dcm cstj. 878 A. dem cst Dei essen-
(1) .yola. Idein bis iiutalu digiium clamatur, pula deudum scilicct edilis. — (i) C/iorepiscopo .\rcesc-
quia unus post alterum, Rusticus et Verucundus, iii iix cd.; locus deest in C. — (6) Aomina. Dubium edili
iisdeiu digitum premebant. (''.) —
Hubuil. Baluz. qui solvunt Strateyio Mhribidcnsi, Euscbio llira-
:
addit . Ha'C postrema corrupla sunt.

: Pejus\itium ch'a\ Sed iii codd. nostiis alius occurrit Sliatesiius
est id uimium pro Tlieodoreto studium, quod erumpit Mlilibensis, post Petrum 0.\yrincliitauuiu , ab eiiilis
in S. (.lyrillum. — (3) eEoceSr,;. — (i) Cijloisi. ,\d- oiuissus. —
(7) Raliu, cx Atliauasii loco iietita.
. :
liV CONCILIUM CHALCEDOAENSE. 211

tia et natura ; carne 519. -/,."Primi qui- /). De originali pec-
vero ex semine est dem exordium]. Mausi cato A.
David A. Al. /rf vero 892 A.
quod esl secundion 520. 0. Dominus 0. De Domino de
carnem C. qui de coelo]. Ib. ccelo exponit A.
501.0. Chiistumqui 0. iSotn Cliristuin 521. i. Praitermit- i. VnEPIAliN, rfes-
cnrne passiis cst].Ib. b. carne passum A. tens]. Ib. inciens A.
502. TT. Alterum TT. Acum. iion habet 522. X. Theopha- y. Thcophanius epi-
essefiiium]. Ib. A. nium] Baluz. 1137; scopus unus fuit cx his
503. p. Totius lio- p. Nola totius lio- Mansi 892. b. qui erant cum orien-
minis]. Ib. C. minis natura A. talibus'' A.
504. Et epistola
c. o. Hanc epistolam 523. X. Auxonius]. X. Alibi Euxenius
sniictissimi Julii']. Ba- hajretici corruperunt 893 c; Harduin. 249.
'•.
A.
luz. 1129; Mansi 879 Acum. cpislulx A. 524. jji. Pra^cipue fA. Asignoisto*us-
A. autem*...manumeaf]. que ad istud •}- codices
505. <;. Perfectus ?. Nola duas per- Baluz. 1140, not. 4; graeci solum" habent
Dcus in earne , et ho- fectiones in iuvicem, Mansi8S9. a, b. (Scho- " Etjuravi venerabile
mo perfectus in spi- caute A. lia omnia Harduinus, sacramento non prae-
ritu]. Ib.
immo et Mansi omi- varicari allquid supra
50G. T. Ad Maxi- T. Acum. impii sit; scriptorum, et subscri-
mianum]. Ib. Maxiiniani A. psi manu mea. ..
A.
507. u. Perfectus u. Deus perfectus 525. V. Praecipue V. Idem de Charisio
B.
est]. Ib. et horao perfectus A. vero Quartodecimano- A.
508. o. Seeundam cp. seeundum
iSota rum]. Ib. M. 892 c.
serviiem formam]. Ib. servilem formam A. 52G. q. Eutychius ;. De Jacobo et
c; Hard. 243. ehoreplscopus princeps Charisio ,
quia prior
509. /. Sed ex vili /_. Nota in luto A. Quartodecimaiiorum sua dogmata refutavit
luto]. Mansi 880. a. haereseosj.Mansi 893 a. A.
510. i}. Sancti Cy- Hanc lectionem
^p. 527. 0. Ex codiee De
0. Nestorii hse-
priani]. Baluz. 1130; ex codice latino con- Nestorii]. Mansi 894 resi A.
Mansi ib. b. tulimus A. A.
511. (.). S. Ambro- 0). In grffico ha!c so- 528. TT. Coadoratur TT. Amhilinguadixit;
sii]. Ib. 887 A. lum [habetur] inter- homoj. Baluz. 1 166 ; forsan Patri dixit coa-
pretatio B. Mausi 898 A Harduin. ; dorandum.
512. Et homi-
a. Nota homiuem
a. 252.
nem assumtnmj. Ib. assumtum A. 529. p. Terrenaj Acum. terreno
p.
882 A;Harduin. 244 b. commiscens similitu- commisccns corpori.
513. 6. Et Deo to- Alibi m carne dini] Mansi 900.
tus]. Ib.
530. <7. Commemo- a. A loco in quo
514. p. Basilii]. Ba- [i. In libro ejus ad ramini ij»... quin de hocsignum est i^, in-
luz. 1151 ; Maiisi 883 Amphilochium 3 jacet, carne dicitur sicut : vcni in gra;co eo codice
c. capitulo octavo A. misit\ Jlard. 253 c ; ita, quod plus habeat
515. Y- Formam Y- In Deo fornia ser- Mansi 901 a. in ordine hoe^, quod
servi aecipiens]. Mansi viA. in aliis. Non sunt vei-
885 b; Hard. 245 a. ba ipsa Et post ali-
:
516. 8. Usque ad 5. quia excom-

A'o/rt ([ua Sed ad propo-
; «
finem deslruat]. Bal. municatus et deposi- sltum veniamus Qui :
1134; Hard. 247. tus fuit A. manducat meam car-

517. £. Credo in E. Et hffic diclio nem et bibit meum san-
Deuni]. Baluz. 1135; symholi nunc consonat guinem, iu me raanet,
Mansi 889 a. cum sancta sede Ti- et ego in eo''. » Haec
mothei apostoli A. '
Acurait. non habent A.
518. ?. Unxit^ spi- V isota de iincto 531. «Petrus, pres- <;. .\eum. nou habet
ritu et virtutej. iMansi spiriiu et virtute A. byter]. Hard. 254 e ; A.
891 c; Hard. 248. Mansi 902 b.
{i)Julianl B. —
Corruperunt. Macte
(2) nostri I scopi. —
(5)/i/«j-i^, ete regioneywnc/oB. (6)0rieM- —
praeunt Maximo et aliis, qui s»culo
Gia"cis, [.eontio,
—
lalibus. Scitissime id notari Baluzius monet. (7)jYon —
sequenli mulla de iisdem fraudibus disseruere.
—
soluin cod. - (8) Ifax cod. —
(9) Eo. Qua; quidem
(3) Et Amptiilochii cod. (4) Apostoli et Ephesi epi- descriptio cum editis nostris quadrat.
i4.
;,
212 iUSTICI SCHOLIA

533. T. Areadius T. In Acum. codicu 550. |x. Tulnsius e- |/. Hlc et contra
episicupug et li't;atug Romanuruin dicta la- piseopu8 (;a;sareaj (Jap- bcuti Cyrilli unitivam
tc-dis iipustolicxj. Ib. liiiis vcrbis itu suut ut padociic]. Uuluz. 152; 1 cpislulum ct ipsum
liic A. Munsi 903 II. scntentins pcrtulerunt
533. <j. Piu» '
]. 'j. Acuiii. 1'iuiuui A.
Maini >ii, 701 c. A. 551. V. 1'runius V. ?lota Kulogiuin
.'•34. a. Sarduitiiisj. <(.. Gr. Sardacnsis cpiscupus... iiiterpre- Iba;'' accuhutorcni A.
Ib. 722 »':.
[lAPAAlIN] A. taiitc Kiilofîu presby-
535. /. Laodicen- /. Alibi Laoditi.i', tcro J.
Iluluz. 1153;
si>]. Haiuz. l N7, II. f; l'hnj(jiu- civilulis
''
Muiisi 901 II.
Miiiiiii ib. linbctur A. 552. ;. Julius epl- ;. ISola interloquu-

630. y Mlscrii-or- '{/. Miscrandus (llni scopus tencns locuiiij. tum scdis apostulicai
dia Dt-ij. Ib. 1'pisvopus B; miseri- Bal. ib. Mansi 9U5 vicariuiii iiitcr Euty-
curdia Vhrisli C. II. cbis approliutorcs. Caw
537. Claudiopo-
«.). <o. Claudiopolis ci- in concilio vnnitatis ?
jitauusj. 7U2 A. vitatis. Dicat Frontinianus in-
538. o. Sardorum]. a. Acum. Saltiim sanus ''1 A.
Ib. B. Sardonum C. 553. 0. Hilarus din- 0. Kadem diccnda
539. e. Lesboj. Ib. e. Acum. Tlli; conus]. Ib. M. 90G c. ctiam dc sancto llila-
A1I1I50V A. Al. I.cs- ro'' A.
bo portu Selcnensis C. 554. Ha-c ct pro-
7T. Sanctissimi lia-
ir.
540. p. Senecion fl. Kt ista codice

iii priis. Snnctissimi iit- betur in gra^co. Iterum
episcopusCodieiiaisub- Acum. latinc jaccnt A. teris quas ad vos dcs- petit sanctus Ililarus
scripsij. Ib. tinavit apostolica se- ut beati Leonis cpi-
541. Y. Hilistricn- Y. AAAAi:irrPii\3 des]. Hard. 255 d. stola relegatur A.
sis]. M. 702 c. A, B. 555. p. Omnia pene p. Praiproperc , eli-
542. 0. Attalensis]. 0. Acum. Cafalix rcmo\cntcs... Flavia- am sccundum se
Ib. A. nusj. Bal. 1154; Man- antc ilkim |
quondam
543. £. Lampi]. M. £. Alibi iMmpis A. si 907 c; Hard. 258 dicunt?J cpiscopum ,
703 B. A. quam de episcopatu
'
544. C AmazonisJ. ?. Acura. Amazo- [dejicereturj. A.

Ib. nis A. Amazonentis 55C. (7. Apello a <j. Possumus dice-
C. te]. Bal. ib.; Hard. ib.; re : nRcfuto te*. » A.
545. v). RaphiffiJ. f\. Alibi liu/ias A. Mansi 907 d.
Ib. Ru/ia- C. 557. <;. In ilium vin- ?. Acum. Flavia-
5-16. 6. CobritensisJ. 0. Acum. Bochri- dicaj. iMansi 910 a. num tmim vindicak.
M. 705 B. tensis A. 558. T. *Eutycbius, T. Asigno hoc * us-
547. t. Feli.K epi- 1. Et ista iatina, et epis. .. Claudius... Si- que ad signum istud f
scopus ageus vices apo- ita : Felix cpiscojivs meon... Elias... Lucas in meo ct in Acumi-
stoiica; sedis civitatis civitalis Apullonieii- siniiliter •]-]. Baluz. tensi, gra;ce non est
Bononiensiurn ctBplli- siam et Bcltidiensium I15G; Mansi9l5, 916; in alio tamen graeco
densium subscripsi ]. subscripsi (A ut in ai- Hard.2G2. adinveni, ut hic in la-
M. 706 A. tera col. C.) tino jacet A.
548. X. Paulianus]. X. Acura. Paulinns 559. u. Uranius u. Rursus Eulogius
•
Ib. A. episcopus... interpre- nccusatorlbffi'', homi-

549. X. Si quisprsE- X. Falsavit sanctae tante se EulogioJ. Ba- cidium prjedicat A.
ter ha;c]. Baluz,
1152; synodi verba Diosco- luz. ib.; Mansi 915 b.
Mausi902 Yi d; Hard. rus, simul ct terruit 500. (f. Flavianus cp. £t iste [scilicet
254 D. episcopos et corapulit episcopus Adrumeta- Flavianus Adrumeta-
A. na; civitatisj. Baluz. norum ] contra ordi-
(l) Pius. Codd. nostris hic inscrikir catalogns cusntorem. — (5) Insnnu.^. Cf. ad n. 25i. .4qua non
subscriptionuni, qiiem omnes, pia-ter Balnzium, edi- modica railii lueiel iu utroque loco. —
(O) Ifilnrus cod.
tores aut omisere, aut in cphcsinis actis rcliqueruiit. — (7)Quain. F.ailem Baluz. cum his codicum ineii-
— (1) Juncto rerita lialjet, ant ncscio quid alind dis ante itluin quod episcopum rjuam ric e/iisc. cteji-
monstri, in eodice legitur. (3) 'AlXaaia-f uv. Ita — ccret circa .«c— (8) Te. Eadem in cxcerplis Veiecundi,
codd. nostri, nisi qnod nnus habeat AKAASIITP. — n. 109, ubi vide nolariorum commerciuin amicam-
(4) Ibi cod. Alque hoc taiulem accepit de Enlogio Ba- qiic eonspirationem. —
(9) Itiat cod. Qnod ca'Co calamo
luzius, sed cum absono spbalmate Lutoyiuin itii ac- : luiror doctissimum Baluzium transcripsisse.
: ,..
IN CONCILIUM CHALCEDONEiNSE 213

1158; Hard. 265; nem quoque A. 5G3. ff^ Aetius ar- ff; Gra;ce adjicitur
Mansi 932 a. cliidiaconus regnantis hoc A [hiec pericoiK iii
561. /.l.eontiusepi- SatisvindicatEu-

/. Constantinopoleos '
,
duorum cocld. mar-
scopus Magncsiee]. Ib. tychen A. noviE Romse , et pri- gine reponitur, par-
562. *. Barsumas... *. Nomina ca;tera micerius uotariorem timqve (jrandiori lil-
... confecta *. quee istis siguis * in- dixit : Completum tera insifjnilur).
terjacent duo graBci , est •'.
codices non habent A.
EXPLICIT PRIMA COGNITIO CHALCEDONENSIS CONCILII.

FINIVIJIUS EMENDANTES ET CGNl-F. MA. A. PIUD. A. KAL. XClI. FR. IIII. IND. XIII. XV. KAL. APRIL.
RUSTICUS PER GRATIAM DEI MACONUS SANCfyE ECCLESIiE IIOM/E CONTULI,

ANHOTAVI UISTINCTE ^. UEO GRATIAS [A, B, C].
SCHOLIORUM PARS III.
INCIPIT ACTIO II.
56i. «. Revcrendi a. Nota quia ibi 572. 0. Dei genitri- 0. Proprie in gra;co
episeopi clamavcrunt non habet oinnes, sed ccml. In rine epistolae consonat parturicera <•
Ita omnes dicimus]. tantuui rcvcrenili

: S. Cyrilli alias tditse. A.
Raluz. 1168; Hard. episcopi clamaverunt 573. i. Et quum le- t. Gr. non habet :
286 a; Mansi 952 Non suatomniumdicta gerentur]. uuus habet adicenum
A. A. A.
565. Incarnatus
6. 6. Nota iuhumana- 574. X. Al. Epistola X. Incipit epistola
et inhumanalus]. Man- tura a sancto Nicceno Leonis papce nd Fla- Leoinis pap.« urbis
Si955 B Hard. 287-A.
; dici concilio. vianum. Dilectissimo r0m.e scripta ad
566. fJ. Recitentur ,S. Gr. non haben- fratri Flaviano Leo. Flavianum episco-
qua; e.xposita sunt]. Ib. tur A. Lectis dilectionis lu£e]. PUM DE H.ERESI Eu-
567. Y^ XIII Ivalen- Y-
Nota annum Hard. 290 ; Mansi v, TYCHIANORUM SIVE
das Julias in Nic8ea].lb. diem, mensem A. 1367. PBOPRIA DE IPSO Eu-
568. S. Catholico- 0. Twv op6ood;wv A. tvche" C.
rum]. Ib. 575. X. Beronlcia- X. ©SOffsSsdTaTO?.
569. E. Symbolum £. Gr. non habet A. nus devotissimus].
CL patrum]. Ib. 576. |x. A Patre dif- Nola : in nuUo a
[ji.
570. !i.ln unam ca- ?. Notee hic commu- ferens].Mansi v, 1367 Patre differt Filius A,
tholicam et apostoli- ues i A. b; Hard. 261. B.
cam Ecclesiam]. Mansi 57 7. V. Nostram V. Nota : nostram
958 B. notatum ille suscipe- naturam suam fecit A.
571. v). Ad beatae v). Reatae enim [ me- ret]. Ib.
memoria; Joannem]. moriae ] Joaunes. Et ?. Et mori pos-

578. ;. Ex uno 8 [homo],
Hard. 287 d; Mausi quia exposuit quodam- set ex uno, et mori ex altero Deus... A.
ib. D. modo quod in ultiraa non posset ex altero].
interloquutione primfe Hard. 294 a Mansi ;
actionis est dictum > A 1374 A.
(1) Constiinlinopolitanx tA. —

(2) El prim. ncol. d. prior. —
(o) Dictum. An respexerit epistolam quam
nec plura iii C. —
(.3) Distincli A C. CtBteras edito- Joanni Anliocheno codices nostri editi vero CyriUo
rum variclates [totamque epifiraplicu recensitam
,
ascribunt.' — (6) Parturicem Cf. n. 317.

,
sic cod. —
vide in Priileij. —
,
(4) Sotii liic cumnnntes codd. (7) Eutijclie. Sic grandi cliaractere in margine, stylo
(juosensu? Me fugit nisi legeris ut supra
, ncque : Uuslici. — (8) Et ?«(o cod. Lineam alteram litura
jam adeo tritum a tanta vetustate usurpari notiis sustulit. Vide quauta cum religionc singula fere
£cclesix communcs. Sed alia forte dal)it codex inte- verba magni Leonis perpendantur.
, — ,
314 IIUSTICI SCIIOI.IA
570. 0. Ili SUis to- 0. Deus iii biiis to- 5U6. i;. Post rcsur- 1;. De resurgento,
tus tutu.s hi iiuhtris rectionem]. Ib. crucilixo, morluu A.
tus]. Ib. ,
A. 507. /i- l'^t llatu suo '/]. De llatu dantu

(lommunio- Communio nos- dabatj. Ib. saiictum A.
.Spirituiii
580 m. K.
iieiii laiiiianarurii sii- trarum iiiliiinltatiim 598. 0. Kt rursiis 0. Du vulnorc iH
cuutra'A'Ôc;pTo'j;[sive] vulnus]. llard. 'J'.)H. elavis. A.
Liit iiiliriiiitaluiiij. Ib.;
Baluz. 1171. in eonuplieuliis ' C. 599. i. Veihuiii iiuii i. Verhiim non liu<!
581. p. Teiiet siiie Notadeiiidefectis hoc essc qiiud euriieiii]. quod carnem, sed
css(!
f.
detVctu proprietatem piuprictotibus iiatura- Ih ipsum Dei Filiuin csse
buaiii utraque iiatui-a| rum A. A.
Ib. (iOO. /.. Necper glo- X. Demortectgloria
582. n. Seivi foi- a. NoUi. formam riam]. Ib. A.
niam uou miuuitj. Ib. non minui A. 601. X. Cognoscit /,. Nota corpore ''
583. ;. lavisibilis Item, deunitione'

i;.
fuisse passlbilcm]. Ib. homincm passibilein
iii suis, visibilis factus omniu[//i rerum '!] A. A.

ist iunostris]. Ib. 602.u..Naturatrans- [/. De crucifixa na-
58«. T. Qui enim T\ erus Deus, vc- llxa]. li). tura A.

vcrus est Dcus idem , rus homo ; invicem 603. V. Sfiiielilica- V. Ma^;num excm-
verusest liomoj. Ib. suiit et humilitns ho- tionis spiritus utiqiic pluin quo plura uiiiim
miiiis et altiludo dei- pinyuls ledcmtioiils et suiit, ct dutc natuiaj
tatis, Deuiii nuii muta- aqua baptismatisj. Ib. unius Doinini Jcsu
tum A. Baluz. 1172. Cliristi A.
585. u. Unum u. De operationibus 60^. $. Nec sine \. Ncc divinitas si-
aliud]. Ib. A. veracredatur humani- ne humaiiitate ait, nec

586. Vere Dei
tp. fi- 9. Vere, utrumque tas]. e converso A.
lius et vere hominis fi- A.
COKTULI DIE XV. KL. APRIL.
lius].
587. y. Homo per /. Factus ex mulie- INCIPIT TERTIA COGNITIO COINCILII
id quod Verbum caro re, factus ex lege A.
CHALCEDONENSIS.
factum est]. 11).
588. '}. Infantia iJ-.Parvuli Altissimi! 605. 0. Sanctissi- 0. Nota sanctissi-
parvuli ostenditur ]. A. mus].Mansi VI, 983 d. mum Dioscorum A.
Hard. 270; Mansi ib. 606. TT. Paschasinus TT. ISota morem su-
589.(0. Esurire, sitl w. Carnis velamine agens vices sanctissimi ml pro regula, ne in-
re, lassari^]. Ib. divinitas tegeretur ]. cp. ap. sed. sen. u. Ro- tersit papa universali
A. niEeLeonis.Hard. 310. synodo] A.
590. a. Flere]. Ib. c<. De Lazaro, et C07. p. Scientes p. Libellus ab Eu-
fletu Domini, ct resus- vestrsesanctitatis]. Ib. sebio coiitra Diosco-
citationeA. 311 ; M. 986. rum '>
C.
59). 6. VX homo 6. Al. Pfrpenderc 608. (7. Aelius ar- 1. Aetium archidia-
peuderej. Ib. A. chidiaconus]. Ib. conum nominavit A.
592. p. £go et Pa- (5. Unum et major 609. ?. Habere vero Rogat pro va-
?.
ter unum]. Ib. A. nos et sacerdotalem cuando prcpjudicio et

593. Y- Kt rursus '(. Aliud et aliud, dignitatem]. Ib. Baluz. reddcndo sibi episco-
Filius Dei crucifixus et communis in utro- 1175; M. 987. patu A.
dicitnii. Ib. qne contumelia et gio- 610. T. Qui secun- T. Jam tcrfia quan-
ria A. dum ministraverunt tum ad actum dici
591. 3. Si enim 0. De descensionc vocationis]. Harduin. potuit : una pridie, ut
cognovissent num- Filii, etcrucifixum iu 318. d; M. 995 c de Ncsturio altera, per ;
quamj. Ib. deitate A. primum trium episco-

595. e. Et Filium £. Et Dei Filium porum ingressum; ter-
Dei est confessus]. Ib. Cliristum 11011 unum
: tia«... A.
sine alio [ali]quid[pro- G 1 1 . u. Eusebius Acum. non habet
u.
desse]. A. per libellos accusans]. A. Cf. M. 998 B.
Corruptioiie non vacant duo ultima verba.

(1) — corampntario perpetiio in grandcm illuni S. l.eonis
(2)Matjna de uiiitlone conlru .\('Storianos ita Balii- , lomum.— (3) Laccsscre coi\. i't) Corjwris il). ~
zius; sed nec iilura uec mcliora ex omui illo rclegit (.:>) JJioscoro cod. — (0) Tcrtia. Otera e.\ciderunt.
. , , :
IN COACiLIUM CHALCEDOJNEiVSE. 215

612. u. Canonica u. Optima et cano- 626. i. Legantur i. Plus sunt, rcpc-
sunt qnai ventileoturj. nica ratio contra Dios- qua; a rev. cpiscopo titasunt A.
Baluz. 1180; Harduiu. corum A. Dioscoro].
319; M. 1002 E. 627. X. Dioscorus X. lyotn quia nec
CI3. <p. Ante lioc tp. Acum.non babet. episcopus respondit : permisit sibi legi modo
aliquid]. A. Qu.TE di.xi, dixlj. Hard. scripta A.
614. /. Respondit Qui putaut hanc
/. 342 k; Baluz. 1193.
nobis venerunt rcli-
: Dioscori responsionem 628. X. Et postquam X. Nota quia et hic
giosi episcopl]. Hard. justani, multo amplius recitatum est, Pascha- Julianus ita deest, ut
319 Mausi 991 c, ea-
; iNestorii statuunt, qui sinus]. Baluz. 1194; in ultimadie A.
que refert post n. 600. ait A"eniant nmnes
.-
Hard. 338 r; M. lOiG
qui convoeati sunt, ct A.
adero. » A. 629. [j.. Irregulari- (ji. Nota quod tacent
615. 'f Ut hic].Ba- J/. U( hic : \n Acu- ter communione susce- gesta de ante syno-
luz. 1181 M. loOG A. ; niitens. vero, sicut per pitj. Hard. ib. ; Baluz. dum. Summa prsevari-
niajores litteras dcsi- 1194. catio! A.
gnatur. A. G30. V. Veniam V. Nota : magna dis-
616. oj. Dioscoro (0. iNota quia quem prffstitit dehisj. Ib. crctio, sancta scntcu-
quondam episcopoj. hic iiiodo cpiscopum, tia! A.
jam quonda?« epi-
iste 631. ;. Confideles ;. Nota Confideles,
scopum dicebat. A. . . suscepit]. Ib. aut qui postea consen-
617. a. Tani in san- Acum. tam in di-
ot. tiebant iu duabus na-
ctorum Patrum]. T5a- vinilate quam in san- turis A.
luz. 1181; Harduiu. ctis Patntm regulis. 632. 0. Ad S. Fla- 0. De perjurio nota
319. In alio graeco : et di- vianum]. A.
vinorum Patrum i
A. 632 '!
TT. Ibae2 interloquu-
618. S. Innocen- INotaproinuocen-
6. tio.
tlam]. tia sua, ocioT/iTo; A. G33. 0. Sanctissi- 0. Promulgaverunt
619. p. Etpostquam p. Hic quoque ordo mus et beatissimus ar- sententiamcontraDios-
lectum est]. Ib. Baluz uni gr»co consonat. ehiepiscopus magufeel corum in Domino Chri-
1183.. Quomodo autem sit in senioris Romae Leo sto, uno desnncta Tri-
cod. Aeumitensium per nos et per prresen- nitate3,etbeatusPetrus
summae ostendunt A. tem sanctam synodum et beatus Leo et tres
620. y. Cum jura- (. De pejurio nota- una cum ter beatissi- vicarii ejus, et fiunt*
monto]. Ib. tur Dioscorus A. mo...Petro apostolo]. simul personee octoS
621. 0. Procopius 0. .4cum. Procopius Baluz. 1195; Harduin. A.
Icctorj. Mansi 1019 c. diaconns, Asclepiudes 346 c; Mansi 1047 b.
diaconus et hunc ordi- 634. 7r. Juliauus'"' TT. Nota Julianum 6
nem essein Acum. ma- episcopus]. Hard. Ib. A.
jores litteree ostendunt. 635. p. Dioscorus p. Nota. Non ait
622. £. Gloriosissi- £. ooxiaOTaTOjv A cpiscopus]. Hard. Ib. qui fuit [episcopusj A.
morumj. G3G. a. Dioscoro (7. o; vjv. gnece. A.
623. ?. Sanctissimo C Nota et sanclis- qui fuitj.

Dioscoro]. simo A. 637 .;. Teoctistus]. ?. Usque hic metro-
624. Religiosi-
•/]. T). fc)eo<j£6io; A. Ib. politanus A.
tati]. 638 T. Leontius]. Ib. T. Nota excommu-
625. 0. Dignamini 0.Gr. non est; in M. 1057 B. nicatum tertio A.
referreJ.M. 1039 a. Acura. plusliabctur A. 639. u. Thermen- u. Episcopus mo-
(1) ratiiim. Ha'c nunc in cditis : Ei; ts t6 fiiim codice suo et caece Baluzius. Quis enim talia perfer-
x5[c -oU <xY'o'? ToJv TiaTEfKov xav6v«;, iieque ibi ull;c ret:' — (i) Fiiiiuiit B. — (5) Oclo. Ludus quidem vi-
Ruslici varietates excutiuiitur ; ultima tamcn veram detur Rustici esse. Age , aliudne sit de divina et
videtur insiuuaic lcctionem Ei; t; twv Oiiuv xai
: infalliliili auctoritate testimonium
sancl;v sedis
iYiwv uaTipwv. —
(2) Ibii:. Nihil enim ha^sitans ct inexspectatum magis, idemque solemnius ego non ,
hunc putem hic refricari , uhi absurde codex ibaii/ : video. Sed si symbolica quis venetur, h;vc non omit-
Sed quem locum maluerim rcspici,
iiilirlogiiulione. tat. —(C) Juliaiius. Singulas porro interloquutiones
undeve huc migra\crit notula amliigo plane ct , , litteris numerisque Rusticus instruxit, et iude ad fi-
doleo ambiguum adeo me csse. f^xcidisse euim Ihiv uem usquc eadcm diligcnter distinxit in marginibus
inlerloquutionem eo magis suspicor, quod ponitur et infra textum quod vix apud Baluzium suspicari
;
ejusdem ipsum nomeu in suhscribentium catalcgo. licet codicem unicum A sequimur, licet in hac nu-
:
Cf. Hard. p. 370 e. —

(3) Ino de se Triiii/as, ita ex mcratione mendis scatcntem.
': , ,
2IC HLSTICl SCIIOI,IA

sis cpiicopus niansiu- naslcrii Thenicnsis. 653. •]•. Slephanus A sif;no linc ]• iiec
Ui!i{. 11) episcopus inetropoli- iste co(Iex tîxw cui-
(i-lo l''^-^- Joannes Istecuin Iba
P<7.\. tanus Ephesij. lialuz. lihet ordine nomi-
in
episicopns Cui°i'ht-M»is|. est aecusatus. I2IU ; llarduiii 360 ;
nuin cousonnt, et i|)si
ballU. l20Hillill(1.3GJ. .Mansi VII, 707 li. inter se valdc disso-
0^1. <)/. Maral- OZ. Ordinem verum nant'', Idcirco, servato
linusj. Mansi luui o. summa: ostendunt. hujus codicis ordine,
6 12. QZ. Vnleria- yZ. Gr. Acuinet. eonluli : summulis ta-
nus episcopus Laodi- ticelesue dujnum et men graicis, ut conti-
eia:]. Mansi I0fi3 u. ecchsiaslico ijrudu A. net code.x Acumi-
G43. PMI". Mene- P.MI'. bene usus te- tcnsis, ostendi^ A.
crates episcopus Cara- stimonio A. (i54. X. Ilclpidus z. Omiies (jnibus
sperui'!. Ib.M. 1070 a. preshytcr.J Mansi 719 numerus non ascriptus
044. .Vthanasius
'.p. ^. Dc illo nccusatio A. est, neque in raeo
episcopus Perrliensis |. est A. ue([uc iu Aeumitcnsi
Mausi 107 2 c. gruico sunt C.
I>i. Uranius.
(i4j. Pi. Sub isto et ab 655. X. Sancta et ). De damnatione
episcopus EniisenusJ. ipsius monachis caput miipna et uuiversa sy- Dioscori super jamscri-
Baluz. I2U5; Mausi sancti Joannis inven- nodusj. Hard. 378. pta cst C.
t072 c. tiiin est, et loeo uhi 650. |/. Sanctis re- [j.. iNota rcgulani de
oportuit, collocatuni gulisj. Ib.. ex(ômmunieatione.
A. 057. V. Helatio saii- V. Rblatiokes san-
G4C. PZA. Paulus PZA. Indif-nitas a- cta; synodi Chalcedo- SYNODI liX co-
Cr.4-:
. prtsbyter vicem aijeus lienavit a sacerdotio A. nensisj. Ib. 380. DICE ACUM. CB.4;C0 IN
UianiiJ. Mansi 107 3 .\. LATINUM THANSTUH
64 7.lMl.Gennadius PII. Acum. %is {jiii EGO 1I'SE*. C.
episcopu>; Al)ldi]. placcnl A. C58. l. Dignltate vi- l KAI 'J
EN AXIA
648. 1'IIA. Callini- PIIA. Eccc preejudi- dentur ornall (jui se TH [to asi iij.y.i^zffjv
cus episeopus Aprir- cium A. huniiliant pro|)tcr I)c- oi; eviooi fOeo;) to eii-
nia;J. Mansi 1076 c. unij. Ib. 382. •;Tp()7iT0'/ oT;... ?

J
PQS. Hoc ^ et in 65U. 0. HabueritJ. 0. Lex lucc de Neslo-
(i4'J. PQS2. Eu-
.\euin. non est, et in Baluz. 1230; Mausi rio lecle continens.con-
phratt-s episcopus E-
alio yra^co lioc soluni VII, 498. tiaorlliodoxosvereper-
leutheria!... saeerdo-
habetur^ et simiiiter verse, elproillanihilo-
tali minist.l.M.1078.
annotatur A. minus utilitate instrta
650. CV. Antiochus CV. Acum. Deo ami- cst, ut sciat lector{juia
episcopus .SinopensisJ. cissimo et sanciissimo sequens lex prineipis
Mansi I07 9 c. [S. Lcone]. A. Mareiani ideo nomiiia-
6ol. CN. Episcopus CN. Acum. Amise- tim de Iba nihil dixit,
EmisenorumJ. Ib. 7torum. quoniam nec in ista
652. 0. Paschasi- 0. Et ista interlo- sic legitur: sed specia-
nus vicariusj. Mansi quutio latine jacct in liter ab illa damnatos,
1081 A. Acumit. spccialiter solvit, ge-
(1)Collocatum. Cf. .lcta .S.S., ad. d. juu. x,\iv. — disputationibus, a christianis cdictum civibus , cfc.
(2) PQS. Ut in rodice sub eodoin niimcroac ipse Ru-
, [Maiisi VII, 175] ; 7" De eodem cdiclum secundiim. Ci-
sticu.s, iiuaiiralisliueis hicc circunicinximus. (3) //*c — vibus nostris CP. idem auguslus. Veneraliile, elc. [id.
—
— —
cod. (4) t/atiet ib. (5) Gracus. Baluz. luiaus benc. col. ''178] S" De conjirmandis qux a synodo Chutcedo-
(C) /j)se... (lisso)iat id et A. (7) Oslemlilur ili. — — ;
nensi conlra Eiilijchen, etc. Amplic omuipotBnli (id.

(8) /psc. Alitor quam in editis codicos nostri lianc cf. 7'2'2j ; y
/ietalio sancla si/nodi Chutc. ad Oealiss.
aclioiiem alisolvunt. Eo naniquo ordiiio ulliiiia dige- papani Leonem generaliter dc omnibus geslis [id.
,
runtur postsuhscriptionos coiisideiilium patrum, iis- cf. 10" Fpislot;'' .iancHs.<imi et l>eatis.<!imi alquc
i74] ;
que titulis inscribuiitur (Husticus transtulit n. 5-9) apostolici Dci gralia per omnia pteni /.eonis ])apa-
1" riissimis ot fidelissimis et diristianissimis iinpe- « omnia sancta; Clialced. gesl.i synodi lirnians.et sola
ratoribus etc. [Hard. 379 bJ
,
2° 1'ropositio contra ; illainfringeus quiv per amliitiouem Cfauorum gesta
Dioscorum [liarcl. 378 i:] 3° De Damnalione missa
; suiitcoutraNicaMii statuta coucilii. ()u<v sulijectaepi-
Dioicoro a sanclo concitio [Ilaril. ib. a]; i" De Dam- stola respoiulit ad relationein .sauctio syiiodi supra
natione Dioscori; supcr jnniscripla esl [ib. cj; 5" /ic- scriptam. "Omiiem quidem fraloriiitatom. "[Id. 1. VI,
laliones sunctx synoili, olc. ut supra [:i80 k]. Ilacle- col 22iiJ. — ('.)} hAl. Ilicc iu C adduutur, littoris gric-
nus in editisaclio III. .AdilunUir iu codd " Legos : C ois barbare oompositis KAl UN .-VHIA : TO A V.N
sancta' memoria' qnas lieatissimus
princi|iisMarliaiii, MK'11'lOiN OlXEIS LAOirO trilPOilTOiN OlStN POV
Leo pajâ in suis conlirmavit epistolis, de proliibitis AA ME ZQN.
; ;
IN COIVCILIUM CHALCEDONENSE. 217
Tieraliter vero eX illa l248.Hard. ib.;Mansi do est haec oblata pe-

generalitcr attipit. Sic- 66 c. titio. Nota: Regula
ubi nuteni de Iba, in est ut ab electa synodo

hujiis legis qua; sequi- non liceat appellare^.
tur exeniplaribus in- Isti igitur hac ipsa
venitur, ut superfluum sunt electione damnati
deputetur, quiaetnos A.
ita alicubi posuisse re- 668. Omnes re-
']'• \. Graeci 1 quomodo
colimus : quod ex ve- verendissimi ]. Hard. omnes? A.
rioribus Acumitensium 226 b; Mansi 70 n.
exemplaribus duxi- 469. w. Episcopi (0. Hic anathemati-
mus emendandum '. clamaverunt Anathe- : zant Dioscorum sancti

ma Dioscoro] Ib. patres A.
670. «. Reverendis- a. Et isti archiman-
SCRIPSI PRID KAL. APRIL. FER. III nyDicr. simis archimandritis]. drita; orthodoxi con-
XIII [a]. Hard. 430 a; Mansi sentiunt concilio sanc-
ib. c. to adversus pseudo-
INCIPIT ACTIO lY.
monachos impios A.
671. 6. Quoniara o. AperteDorotheus
Eutychen dicunt]. Ib. vindicat Eutychen A.
660. ?. Locum Ana- ?. Hic Anasiasius Baluz. 1251; Mansi
stasii episcopiNieajse]. in prlore grseca actione
78 B.
Mansi vii, 3 c. Euxitheus A. 672. p. HuncTrini- 8. Iterum de uuo Tri-
661. TT. Pridie certi iT. Ab hoc loco de
tatis esse]. Ib. nitatis A.
episcopi aigyptiaca; re- episcopis ^•Kgyptiis qui
gionis]. Baluz. 1242 ;
cum Dioscoro vene-
Harduiu 414 d. ruut A. EXEMPLAB CONTLLI DIE X. KAL. Al'RIL. IN-
662. p. /Egyptii cla- p. Hic -Egyptii epi- DICT. XIII. AD CODICES GUICOS DILIGEA-
inaverunt Anatbema : scopi anathematizant TISSIME. EXPLICIT '
ACTIO IV.
Eutychi]. Baluz. 12 43; Eutychen A.
Hard. 4l8c.
synodum Spi- INCIPIT ACTIO V. AILELUIA.
6C3. <J. Incongruum (7. In
est universalem syno- ritus sanctus ngit et
dum prsetermittere ]. cum homine sustiuet 67 3. •;. Gloriosis- Y- Hic non sedit se-
Baluz. 1244; JMansi et benedicit 2 A. simi judices]. Mansi uatus A.
65 13. na c.
Per jussio-
664. c ?. Ab hoc loco de 674. 0. Anatolius]. 0. Nota defuncto
nem quoque gloiiosis- catholicis archiman- Mansi 99-102. fide A.
simorum]. Hard. 421 dritis qui propter bae- 675. E. Paschasi- s. Et haec latineja-
Mansi 66 b. reticos iutromissi sunt nus et Lucentius]. cent in ambobus gr.
monacbos A. Mansi 102 b. codd. A.
665. u. Petimussc- u. Al. divinitatem 676. ?. Anatolius V Hic dicit Anato-
renitatem vestram]./6. vestram C. rev. arch. CP. dixit : lius Dioscorum non
666. o. Pro diutur- a. Pro perpetuo Propter fidem]. Baluz. propter fidem fuisse
nitate aiterni vestri im- seternali vestro impe- 1253; Hnrd. 450 a. damnatum A.
perii, qui et sua boiia rio, quia sua b. v. i. 677. »). Prxdicti Ideo dieit
i\. alia :
voluntate invisibiliter V. d. imperium , di\i rev. episcopi clamave- non fit , quia tomo
vobis donavit impe- Augusti [gr. (JuoTaToi runt altera definitio
: sarcti Leonis conso-
rium, divinissimi Au- auYOUTTOi] C. non litj. Ib. ; Mansi nans erat delinitio pro-
gusti]. Ib. 103 B. mulgauda ^, non au-
667. /_. Suggerimus /. Ipsam dicuut tem contradieeus A.
ergo piefali vestrse ut qiiaead Clialccdoiiam 678. 0. Caelestinus 6. Hie inale mor-
pra;eipint uuiversalem collecta est, quia non- qua" Cyrillus dixit, fir- tuus PrimasiusC falsa-
fieri syuodum]. Baluz. dum conveuerat, quau- mavit ; Xystus robo- vit, et ubi habet Syx-
Emendandum. Vide uotain BaUuii ad h. 1. et

(I) ptiones totum inserere non omisit, vide supra p. 183,
cf.schoUon alterum raox sequuturum. (2) //( Sy- — iium. 104. —
(4) Excmplar JIII (5) 1'romiilgata C—
nodo coiTCxit Baluz., sed mira deirnle lcgit Sp. s. : •< Baluz. —
(6) rrimasius , nimirum, aut ego fallor,
agit, el <»hominem sustines beaedicere.« (3) Regula — Ailruraetinus, Verocuudi advcrsarius; rursus enim
est appellare. Et boc Verecundus iu suas excer- hxc redolent Verecundum. Sed cf. Prolecj.
, ;
218 IILISTICI SCIIOLIA
ravit quw Cyrilliis lU- /«.•>» [IKl] posuit 084. V. Piimum la- V. A
signo isto * to-
xit |. Ilaliu. ll>GI ;
r/ir/.«/w.v\ l'l|, \ oleiis
[ tiiie piistmodum graice tum enicndnvi ud
sic
lliiril. 4&0 u; Muusic. quiisi aueturitutem be- ('ujiis allui|uutiouis gra-cnm piuprictatem;
ati Cyrilli |)er tule ex- virtus cst istu * J.
iii Acuiniturum vero
tolli iiieudueiuni, eoii- codice mox lutluescri-
trn Ibu! euulessuiis Iilum cst ila A.
epislolnin A. 685. ;. Pascliasi- \. SuucliLeunisde-
ii79. i. l)i'liuimus i. Ut dxpiGs(«v'' COl- nus episcopus vica- pututu». Hic suscrip-
iîlur ordineiii et oiu- Intiuiiisûuri gruici- rius]. liulu/. 1108; tiunes tres sic lutine
iii's luruiulas]. lialuz. tntisaguuscnut, subter Iluiduin400 u. cuntinentur in cod.
1265 ; Hard. 453 e; ipsa, ut suiit iu i;rx- Acumit. iit hic A.
Muusi 1 10 A. co, verbadtseripsiiuus 086. 0. Juliauus 0. i\ota qujn non
ex Acumileiisi : opiô- miuimus episcopus le- vicnrium, sed lcgatum
(j.£v TOlvuv TTjv Ta;tv xal gatus]. Ilarduin 107 sc dixit A. ''
ToL; Ttcpi Tr;; ttijteco; C.

otTtavTa; to7co'j; (fiviXaT- 087. TT. Kutychiusj. TT. Acurait. Euty-
T^VTis A. Mansi 113 c. cifinus.
f.80. Tc. Ad rxpel- T.. Omues iircrcscs 088. *. Custodem Quud adjeci a sig-
lciidiis quidem uuines jnm c.Nurlas liic cou- ftdei Deus custodiat. 110 lioc *, graeci codi-
Kcrmiuuutes liuiresesl. lirmat , et cpis-tolnm Eiim qua; semper pia ccs non liubcnt A.
Ib. CL patium contra ba:- est Dcus custodiut
, : [Qux nola bis repeti-
resiii .\pulliiKirii , iii pin , oilhudoxa qua; ,
liir, ao si duplex ad-
qua iidera 1'ntres uni- contrarin est hujreti- jcctio csset. C ponit
versi scripseruut, id cis].Hnrduin 487 B in margineet qux su-
cst CL patres A. Mansi 17 a. 1 pra, et qux sunt c re-
G81. X. Suffice- X. Hic quaternita- gione].
ret quidem ad ple- tem putaut iuduci, qui 089. p. Et post has p. Graici non ha-
unrai'oj;uilionem]. Ib. ca;ci sunt animo, ncc voces]. Ib. bent.
lialuz 1856; Hniduiu, \ident non csse addi- G90. ij. Multos an- (T. Amanti-Christo
454 d; Maiisi II 1 c. tamentuin qunrta;, sed nos Augusta;. Pio et iraperatori raulti anni,
repletiouem uniusejus- christiano]. pio et araatori Chrisli
demque Trinitate
di3 A.
pcrsons, sicutipse Do- 691. T. Unum pa- T. Unum pnschal
minus, postquam dixit scha orbis terrarum]. A.
apostolis Ite... A.
: Ib.
682. X. Quam
[doc- Piotamfecerunt,
X.
EXPLICIT ACTIO VI.
trinam de suhstnnlia scilicet conjungentes
spiritus] omnibus no- epistola; coutra Apol-
INCIPIT ACTIO Vir. AMEN.
tam fecerunt]. Ib. iinarii dogma conscri-
ptcC A.
692. u. Consulatu u. Aclio de dorano
doraiui nostri Martiani Antiocheno quondam
IDEM COSTULI. DEO GllATIAS GRATIAS ,
pp. Augusti VII kal. patrinrcha , translata

EXPLICIT ACTIO V [a, C].
novembr. ]. Baluz. degricco in l.itinum ''.
1282-1287. Hard.493 Hanc actionem in Acu-
INCIPIT VI KELICITER.
A. miteiisium codice non-
683. [A. Et Restitiia- ;a. Qu<t'intcrlia;cduo inveni sed alterura
;
no afro \ praifecto sa- signa •]•]• simiiiahic le- grajcum contuli , ubi
crorum preetoriorum guntur^ in graecis co- legitur actio viii A.
:
Palladio f]. Mausi dicibus iion sunt A. 693. !f.

Consulatu ip. Actio dc domno
127, 178. Domni pp. Augusti et Autiocheno quam in-
Edit. ct Caluz. Xijslus.

(1) Sijjrliis. {2) AcrWiam. — sequuntur canones xxvii, cx latinitatcDionysii E\i-
IIa?c latin(5charactere vo.\ scripta esl, scil ^'rscco, (]Uii" iiiii,poslea actio qme hic cst octava; ctilji oclava esl
uiox sequuutur, immaiie lameu a iiolariis depravata. (st liic scplima. Variant ciiim c\emplaria iii or-
(|iiii'
— (3) Gralias. Ex unico C. Vide talmlani et sigloriim liine actioniim luijus synodi. » lla'c ille. Sed nec is,
notas. — (4) /Ji.ril. Et tanieii supra (luiiumies A, C, neclialuziusc\|)licuit nbtarum varietates, quas,qiiuin
nominaUir intcr vicaiios. llARDcm. (i) Latiimm. — diveream sequuiitur seriem iU'toruni, bisqiie videan-
" ItacoJ. Divioncnsis, sive Buhejianus (niinc Mon- liir idem rcgerere, a duobus neccsse inilii vibum est
lc pessulanus) al in aliis mss., inipiit llardiiinus
: dcrivare uotariis, Verccuudo quidiii cl Rustico.'
'
•219
L\ COXGILIUM CHALCEDONEINSE.
qui nuntiatus fuerit]. veni ia codice Patri- et sic caitera subse-
Baluz ; J282. Haid. ciee Julia; membraiia- quuntur id est Et , :
471 A. novo, transcrip-

tio 1, reliijtta sancta et uni-
tum ex codice vetusto vcrsalis^ etc. A, C.

chartatio2, qucm dixit
ipsa 3 fuisse Proculi COSTULI DIE FERIA VI KAL. APIUL. INDIC-
et Albini, germauo- TIOKE XIII. DEO GRATIAS. EXPLICIT ACTIO
rum scholasticorum ^ VIII [a, c].
A. INCIPIT ACTIO IX.
694. /. Et aha raa- /.Post heec sequi-
nu cdanturj. Baluz. tur Maxirai et Juve- 701. [. Beronicia- -,-. Judicatum Eus-
iialis compositio quam nus vel sccretarius sa- tathii et Photii pro
1288; Hard. 492.
inter se fecisse legun- cri consistorii relegit]. IbaC.
tur dequibusdara par- Harduin. 503; Mansi
rceciis A. 19.5 D.
702. 0. His ergo 5. Nota dc daudis
CONTULI DIE KAL. APRIL., FERIA dantihus capilula]. Ba- capitulls A.
IV,
luz. 1294 ; HardHiu.
INDICT. XIII ". EXrLICIT ACTIO VII [a, c]
503 D.
703. E, Confcssus]. e. Acura. Confdcri.
INCIPIT ACTIO VII
Ib.
704. Ex quibus X,. Nofa : unam con-
695. Contineri]. s. In codice est K.
(p,
universalis concordia cordiai^sanctara syno-
Ib. Acumitarum.
696. Omnis jam •h. Nota defmitio- facta est]. Harduin. dum illaraf/(C(7 ^ qua;
f-
503 Mansi 199 B. in Conslantinopolicon-
dubitatio de Theodo- nem fldei A. li;
tra Eutychen facta

reto est soluta].
697.W. Julianusrev. est,apud sanctumFla-
0). Nota Julianum
episc. Coensium]. Har- post Bonifacium A.
vianum, Eusebio epi-
duin. 494. scopo accusnnte A
698. a. Theodore- a. De beato Theo-
lus modoanathemati- doreto.
EXPLICIT ACTIO IX rr. CONTULI GR. K.AL.
zet]. Hard. 498. APRIL. IN CODICE ACUMITEiVSIlJM SIC JA-
699. 6. Litterse ab 6. De litteris pro CET : VI actio chalcedonensis. dicunt et
'
eo (S. Leone) ad no- beato Theodorelo A. iNCipiuTT : Similiter " V/ kalendas [a, c].
stram humilitatem di-
INCIPIT ACTIO DECIMA
rccta; testantur]. Har-
duin. 499 £. 705. VI Habeo mo- r,. Nota quia ab
700. p. Servare In codice Acu-
p. nimcnta]. Baluz. i207; ipso gesta porrecta
concordiam. Legi, le- mitensium , postea- Hard. 507 f,. sunt A.
gimus , legi]. Mansi quam formata est fidei 706.Relegantur9. 6. Sic dicunt inTy-
194 B. definitio", mox et ista ea qua; supcr Ibam]. ro ut lu prima actione
actio subsequitur, et Baluz. 1298; Hard. de duabns epistolis
per omnia simile ha- 510C. beatiCyrilliA.
bet initium, et inde et 707.Post consu-
t. i. In Acumit. cod.
in nominibus* tam ju- latum Flavii Zenonis]. hic fuit sensus, et lit-
dicnm quani episcopo- Mansi 21 d. tera major incipit a

rum exccpto quod
; capite versus A.
postquam scriptura est: 7 08. X. Ego judex X. Nota : Aliud ju-
Et Eusebio venerando datus sum]. Harduin. dex, aliud testis A.
episcopo Donjlxi, ad- 518 v.
jicitur El Cecropio: X. Vita mortua

709. X. Nota deitatem
reverendo episcopo est]. Baluz. 1306; non raortuam A.
Sebastopolis , graice, Hnrduin. Ib.
I) Membranaceo\\Ai-A. (2) Chartaceo id.— (3) Ipse Acuinilensiiim qiiinta mox, etc. (8) Oinnibns C.
-- —
deost ia A. —
(4) Be prooilA, C—
(3) Sc/iolasficoriiin (9) tniv. scqmtiir codex. Has varietates editi non su-
A. Vide Baluzii notas enitlitas, haiul illepide carpcntis spicari videnlur.— (10) Vnum cordiam X.—{H)IUnm
Qacsnellium , cui amiio illi scholastici erant Gerinani, d. A. —
(12) IiicipH iit simiis C ca-teris omissis. Incipit
Iransrlicnani, nuperrimi.— (6, /nrf. A'/r codd. male. similiter Vlkat. Baluz. ap. Mansi col. T.^S. Legevi.ut
— (7) Definilio. la A inseritur hoc, an glossema.' In fert actio x, col. 203. Yide tabellas lapide impressas.
. . , ;
220 lUJSTlCl SCIIOMA

7 10. fjL. Taniquam |/. Aliud aceusato- j- CONTLM •
mi: «7 KAC. APlllL. INniCT. XIII,
aLTusaioieMj. ii. •')'2.i k. rts, uliud lestes A.
IMtlA <T l> ACI MIT. COIHCk". 1'O.ST HANO
711. V. tluliiîus V. |)e alils cleri K- SlUSUlJUnUU KT 1)E llKATOTilEOIIOIIKTo",
dixit : IVisislol. Ib. desseiii relatinnibus A.
I.N A1.10 CODICe Gll/UCO '", 11) K8T QUI
7 11'. ;. Kulugius l. IJe rclationibus
dixit : Dum essemuti]. A. ISTO EST OllTUS". U£0 GllATlAS [a , c].
Ib.
INCI1>1T ACTIO XI.
7ia. 0. Cum vuritate 0. iiicaliaiiuxstiu'.
ilicol. 11. 520 k; Ba- A. 724. (.1. Thcodo- 0). 'Iheodosium san-
luz. 1308. sium |. liuluz. 1321 ; cta; meiiiuriie appellu-
7 II. T. Iii brevi au- t:. Epistula Iba; C. liarduiii 551 a; Mansi vit infelix.
tem elaric tua;J. Mansi Interpretatio epistolic 27 9 D.
1<12 C et73S B. (jute scri|)ta est a vc- 7 25. «. Saueta; me- a. Palladius, in vita
nerabili Iba eplscopo niuria; Theodosius im- S. Jouiiiiis Chrysosto-
ad .Marin l'ersam a. peratorl.Mansi 294 a. mi contraria in([uil A.
715. p. BealaMaiia p. Alibi iioii J)ei 7 2(>. C. Urdinatus (j. J''ormalus.
Dei genitri.x]. Haid. (jcnitrix est A eslj. Il.ird. ib.
530 A. 7 Et Leata!
2 7. fi. [i. Theodosium bea-
7 16. Ibas leve-
a. <T. Trilius ' hic codi- memoria; quidcm Tlie- tum dicit Aelius a.
reiidissiinus episcopus cibus consonant reli- odosius ]. Baluz. ib.
(li.xil JubealJ. 15:duz.
; (jui ut a coiiipositorc
,
Harduiii îîH i:.
1312; Mausi 250 a. gcstoruin prius sit
CONTULI DIE ALTERO A KAL. AflllLlS.
nomiiiatus episcopus
unte(|uam synudus EXPLICIT ACTIO \I,
ei
restituerct ordiiicm A. iNCiprr xii.
7 17. <;. Kpistoia ?. Al. Instruclio el
cleri corumJem Kdcs- drprccatio JJeo ami- 7 28. Y- Sollicitudo ISota causas de
seuorum]. ilard. 531. ci.s.simis episcopis I^/io- nccessariaj. M. 294 a. fidc.
liu' et Lustachio C. 7 29. 0. Lucciitius 0. Hic presbyternon
718. T. Et bareti- T. liic et pluiali [iiu- reverendissimus epi- legitur A.
cos et judaeos et paga- mcroj siraul ct singu- scopus J. IJaluz. 1328;
i!os]. iiiiid. ib. lari de blaspheinia A. Harduin. 5.j9 c.
719. u. Quia et u. I\'ota : Non dc 7 30. £. Ad guber- £. {NonnulUv notx ti-
sanctissiinus episcopus Maximo ordinalo a- ' nandum episcoputum.] ronianx iii margine).
aiilioclieiieE
]. Baluz. pud Ephesum A. Mansi 298 a.
13IG; Hard. 538 C. INCIPIT XIII.
7 20. (f.
Quoni.im Facta Leouiscon-
tf.
731. ?. Ego custo- ?. Al. Mandata epi-
et sanctissimus l.eo]. firmatio j subsequuta
diens manum episco- scopi C.
Ib. recipitur A.
pij. Hard. 5G7B.;Man-
721. •/. Tenentes /. No/a quod apos-
si 307 c.
locum sedis apostoli- tolici missi prius scm-
732. v]. Argumen- v). Puerilitas A.
CcCJ.
Hard. 539 c; per debeant judicare
tatio calumniam fa-
Mansi 258 a. A.
cienlis].
722. }. Et epistola; '}. A'ola : deponitur.
INCIPIT XIV.
saiictissimi archiepi- A.
scopi Roma;" LeouisJ. 33.0. CertusestA-
7 6.Graice « Haec :
Ilard. 539 d. thanasius alia pro aliis eadem '- et nos cogno-
723. '|. Manente in •}. Servatur episco- docuisse Deo-amicos vimus quia nientitus
radem episcopatus dl- patus A et sauctissiraos archie- est reverendus episco-
giiitate]. Ib. piscopos. (Gr. Ta auxa pus Athanasius et alia
(1) Quastio. Priordeblasphemia in Cbristum ; hax ind. XIII, /(')•. VI, qua^ haclenus molestiara plurimam
liostcrior de calumnia iu Cyrilhim, quasi secuiidura creavtre lecloribus, ideoque a homana aliisque cditio-
IIkC capilulum cuiicta nostVi perdilij;eiiter excutiunt,
: nihus expunrta, qua' nos Hustico S. R. E. diacono opo
ut pro doino sua.—(2)A tnbus lialuz. 1'rima littera A eodlcis liolieriani \ indiea\ imus. » Ualuzius leyil, in-
c siglis esl,— (3) J'/ieio al. Tliolio (4) Ordinati A. C— vitis, ut fatetur, codicibus antiquis : Coiituti \iferia.
— (i) Coii/irmati A. - (6) Aov:c Jiomx. Harduin ad Verura eniimero lialuzius prior Rustico lesti-
lia'c
lia'C:.cNescioqua oscitantia, fortequod AnaloliusCI'. tuit, et l)ene, sed nci|ue invitis codicibus leît, ut alias
lo(|uitur, quo lamen mendum gra\ius. » (7) Coiist. — dicendum rursus eril. — (8) Codicem C.—(\)).TIieude-
7 /r.apiit. A. Legit Constanlinopoti r/c;»» Ilardui- reto A. T/ieudorelo C. — (10) Graco , ctc. Ilard. qui
nus, hisnotatis; lu cdilioueCraljlji sulijiciuntur ac-
..
ca'teramissa fecil. (II) Orto A, C.— — (l'.>) Eadein.
tioui X» h;rc verba : Constantinopoti vi Ah/. aprUis. lCtiam iiunc beue concordant.
,
m CONCILIUM CHALCEDONENSE. 221
xai fiy.Ei? tJuvEi'So[jiev y. pro aliis edocuit Deo- Incipiunt SS. Palrum testimonia qui
T. £.] Mansi .33.'> c. aniieos et sanctissiraos duas naturas in Christo confessi sunt , et
arcliiepiscopos Pro- consubstantiaJcm PatriDeum Verbum etiani
clum et Cyrillum « A.
nobis secundum carnem ex Maria con-
substantialem factum veraciter asserentes^.
COJiTULI SEXTA FERIA ANTE PASCHA ', VI-
u.. yEque valerepro- ^. Al. ,-Equalem
CINISSIMA DIE AiNTE K. L. APRILIS
TERTIA, INDICT. XIII'. nuntio]. Hard. G51 a. rem pronvntioC.
V. Discernantur]. v. Al. secernuntnr
Ib. c; Mansi 467 c. C.
Et ab opere pcrpelralo
reqiiievi com- '^
;. Naturse sitj. Ib. ?. Al. Nalurx es-

plens, adjuvante Chrisli gralia, coUationem
set C.
sanctissimi concilii chaJcedonensis [A, C].
0. NequaquamDeus] o. Al. Ncquaquain
EXPLICIT ACTIO XIV.
Ib. illc homo Deus C.
TT. Illud quod est tt, lllum hominem
INCIPIT XV. humanaenatura;] Man- qui est humanx C.
si 470 A.
734. X. Incipiunt x. Codex Acurai- p. Discerne jam na- p. AI. Disserejam
capitula Chalcedonen- tensium Tcnnini ec-:
turas). Hard. 651. d. C.
sium]. Baluz. 1346; clesiasficipromulgati (7. Da divinitati]. c.A\.DaDeoC.
Harduin .598 ; Mansi a sancta et magna et Ib.
358 c. synodoqnx
universali o Ptolomidae]. Ib. q. M.PtolomaidxC.
Chalcedonx coUecfa T. Non erubesees A1. Non obslu-
t.
est ". Codicis ea est circa dispensatorem]. pesces circa dispensa-
actio septiraa A. Ib. tioneni C.
u. In Epiphaniam]. u. Al. in Theopha-
CONTULI DIE KAL. APRIL. I.NDICT. XIII.
VI
Ib. niam C.
Expliciuut caiioucs sancti chalcedonensis
9. Humanam natu- 9. Al. Huiiiana na-
concilii. ram deitati conjungi- tura deitati conjungi-
Bonifacius, presbyter sanctte eccJe-
7.35. mus]. Ib. tur C.
sise romancc, statui
el subscripsi, et cwteri 7. Hnbitationem et /. Al. Et comme-
episcopi diversarttm provinciarum vel ci- ,
communionem]. Ib. morationem C.
vitnlum subscripserunt. Post actionem de Juxta naturara.

<\. ]/. Al. Jiixta sub-
Beato Thcodorcto, ista jacet in codice Acu-

Nam per unitatem ex sfantiam : nam im-
connexura]. Ib. 054. U7iionem et connexio-
mitensium , id est cum prafatione hac :
nem C.
Octava actio chaJcedonensis ' A, C. 0). Caro namque caro w. ,\l. Caro est,
INCIPIT ACTIO XVI. est; deitas est]. Ib. non deitas cst C.
CONTULI AD SOLUM ' CODICEM ACCMITEN-

736. X. Consulalu l. (Hic desinit in
SIUM, QUIA NON AFFUIT " ALIUS GRjflCUS, '
D. Marciani pp. Au- quatcrnionexxvcodex

gusti etquifuerit noii]. corbeiensis, nunc san-
DIE FERIA V KAL. APRILIS IKDICT. XIII.
' '
Harduin C23. gerraanensis. Ibideni «. (Post repetitos ca- a. (Manu Baluziiin

nianu Baluzii :Co?i/w//, nones Clialcedonensis fine cod. C Conluli,
:
absolvi XI kal. april. concilii 1'* ex versione absolvi vi kal. aprilis

AiDCLxxxiii. Sfephan. DionysiiExiguidesinit mbclxxxiii. Stephan.
Baluzivs.) cod. C.) Bah(zius).
(1) Antlic phasca A.— (2) Vicinissimiis A. Cui vicini non affuil C. —(1 1) B. feria Bal. nicla feria Hard.
sumus Harduiu. — (3).ljj)7?(.«.\uruerusscqueiis scrilji- — (12) Ihliilam. In codice Boheriano C, sequitur cx:
tur integris lilteris in A, sed partini e.xcisus
in C, ubi eadem causa Irium rapitulorum, quara toties scholia
II tantum; pcnitus in B
a Bibliopwgo truncatur. — nostra atVigerunt, imperatorium vere edictum Justi-
(4)Ind. cxiii A,C. —
(5) Perpelrato C' Rusticus alludit niani , quo omnis controversia opprcssa potius est
ad Genes. ii, ?., « Complcvilgiie Deus die septimo opus quam delinita ; summorum enim pontilicum roraa-
suum quod feceratet requicvil die septimoab universo norum erat et fuit terre telura ultimum. Eo titulo
opere qitod palrarut. > Alia tamen subinde idem repi'a;figitur hoc de quo loquimur Edielum piissimi
censuit. —
(6) Est. Sequentia Ilarduinus suppressit. imperaloris Jusliniani, rect.r fidei confcssioncm con-
— (7) Chakcdoncnsis. Hanc omnem
cpigraphen C bis lincns cl refulaliunem /ixrcsum qu:r advcrsanlur ca-
rescripsit fol. 128 v utroque luco ut edi-
et 134 v°, in tliolicx J)ei ecclesix. Incipit Scienlesquodni/iilaliud.
jnus.— (8) .isserucrunt e.(i.~(9).ld sotus.C. (lO) Qui — Qua; vide apud Harduiu. t. iii, p. 287.
:
— — :
COMMODIANUS.
I.
(JARMINIS APOLOGETICI
CAPDT ULTIMUM
NOVIS CURIS KESTITLTUM.
XLVIl.
101'. Quocumque se vertunl homines, vis ignea fervet;

Aes ipsc inunili, cui j)laccbal, anle crcniatur.
Quos slrcpitus coeli, ingruentc i'ulnn'ne, dicani,
Quuni ira tot annis collecta fundilur omnis?
Hinc ignis, hinc tonitrua, hinc turbiuis tol mal feiTunt,
Rapiaturqucpolus subitaj niortis in umbra.
1020 Parlim lcrra tremcns laxat fuiwbria dauslra,
coti. foi. 196, ^" Pnrtim tonitrua disrumpunt mcenia prima,
Et fuiidanieitta m((7u/( ituri, sicut pulvis, in auras.
Saxa volant, scissis rupibus^ cl lecta domorum :
Yastanlur patria;, prosternitur civitas omnis,

1025 Vt vix ubi silj pulvisculum vestigio tradat.
Ex cod. codice mediomontano, a quo cditin piin- les ed pr. - V. 1018. Tot mala fervtint diseTle codex,
ceps in tnni. i Spicil., p. 20-4y. Nov.t vcro recin- ut pigeat mc primum dedisse : lota mala ferveiit. —
sioni cummodam occasionem dedit cl. v. Thomas V. 1019. liuinliir legi olira, et iterum infeliciter,
PiiiLLiPPS, qiii, codicis sui pretiosissimi diligentissime ipso nieo apographo non consentiente, quin et dissi-
scrutatus [ulium ultinuim, noii pauca felicius quam patn rhythmo; cui ul faveam, malini iHiPM)i<(.s , pro
ego feceram, quum raptim iguotum carmen descri- siibiUc \ c:\sulitus ut f. cod. V. 1021. In codicctantum
berem, e semiesa membrana eruit, lectionesque uo- legebam : ...tiiii llionitrua ilisruiiijiiint mcenia...ijiiin,
vas suis typis commisit, ac inecum perbeiiigne , ut coulirmante niinccl. Philippo, qui ultima sicclaudit
solet, coiumuuiea\it. Oua quidem |)lagula cuni imcniii priina, quoddispulit editum : mvnia muiidi.
meo apographo collata, liinc et inde multa vidi con- Ex illo namque versu abrupto incipit plagula medio-
iirmari, collustr.\ri,ac peae omnia satis tuto restitui. montana,... tim llionitrua disrumpunt mceniaprima.
Ha^c igitur si quis musas vetorum rhythmorum co- — V. 1022. .. risiciil p. i.ii. PniLL... i^MC*4iCH<meum
luerit, aul habeat grata, aut imperlecta cmendet apographum spero fore ut c;ctera probe coha>reant.
:
meliora(|ucprobet. Coujiciuntur enimvero ex ingenio — V. 1023. Cf. Crisiados lib. i, v.— V. 1024. Stcrnilur.
qua;cumque uou romano, ut aiunt, slaut charactere. lllud apographi mei complevit rursus idemeditnr:
V. 10 ij. Vix non reluctaute codice, scd urgente prosternit cici/as omnis. F.acile cxcidit breviusculum
grammatu-a, primum Aer cdideram jam ex meo : tjT,\is.lm ({uo Ciel prosternilur.
,
—V. 1025. «... osculum
apographo .A'*- emicat seusuque plauiori Uuit. Ul- vestigio tradal « idem, nec plura. Eadem lego in
:
piauus enim, de eousueto more « etiam aun^^s num-

: apographo meo, etsi iu edito omiserim, osculum,
inos, ait ,xs dicimus. Oirj. l, 10, 159. Cclerum co-
.. quod eliam deflexero libeiiter iu /iM/eiiCH/Hm, qund
dicis sigla videsis ad calc. in tabeila. V. 1016. Qiiod neutro gencrc usurpal Yigilantius apud Ilierony-
sliepitiisculi incrueiites /iiliiiinedicam coi., iiigriicii- mum : Pulrisculum nescio quid. " .Idr. Vig. n. •>.
>'
: , ; — — ,
CARMEN APOLOGETICUM. 223
Tot crepifus, tantum fragorem, lolqup ruinas

Quis poterit ferre, aut naufragia tanta dejlerc?
Quid misera mater facict tunc parvolo dulci ?
Aut si pater natwwi rapiet, qui proficiet illi ?
1030 Quid refuges Doniini, \ates sine Christo, iliscordes?
Quorum et laeta sors judica6«tur, niinc pro se flentes,
. PlangH7(< ex mugitibus, pras^rain/He tcrra,
Dum illuccscet fralvibits aula hTta ccelestis.
Tunc lux i-ilcp \irum mundabit jelerna supernai.
1035 Et qui fuil liumilis, Deus nunc de coelo videtur:
Cum illo descendcnt anneli cârilatis seternae,
Rumpentur et tumuli, exsurgent corpora lulca,
Quffi vmculant /obes, et porlant iii tarlara scevi
laferni cusloilcs. Hic erunt Judcei viventes :
iCio SuscitabiV illos, ut videant gloriam ejus,

Quem cruce fixerunt. Scd denuo surcjit ab irais,
Ut exslet miseris illis testis, necatus ab illis.

Quot Ytendclis numinos, (jui stulto providi dolo,
Promisistis cusludibiis lucra sileulibus ? De te,
1045 Invidia, canimus ; de le, Judcea, rmciraus,
Quum justi lastantur, el in inferno cremantur
V. 1026. lUiinas vox certa est, apt.ique rliytlimi nostrum dumtaxat ha;c /iumiliter...(le ccelo vidclur,
:
clausula. Sic primum ego legi, sic Phillippus ileclit; idem supplebat EtquisgK*.* humilis...de c. v. > scd
: <i
ca-tera vero leviter tetigi, qua- video scripla iu miis proxime scqucntia huuc versuin ad Christum judi-
scliedis ut a're mediomoutano cuduutur lut cie/ji- cem referre jubcnt. Dciis iu huc rhylhmo solet esse
— V.
:
fiis, lantiis frarjor csl. Sigla autem si memineris, unius syllalKe. I03fi. Idem , forte miuus bene :
ultima coucedes quam proximc aceedcre nostris tan- :

« Descendrt/it angeli carilatis a'tcrna\ » At linem, fa-
fiim fragorem. —
V. 1027. Leoniuum quidem iu Arti- cileabsolvendum, acceptum illi refer. V. 1037. Ite- —
ficium incidi ; quod obiter nou deest vel iu liac a'tate. rum ille RumpeHt et tumuli exsurgeHt corpo/a
: <<
— V. 1028. Jlirum quaui sibi constet rudis ille Afri- lu.. a. Ev eadem membrana
11 olim legi, laptiui qui-
canus, qui similiter in /«,</((«?. cap. xi.iii, dc saxii/i dem, plura libentius, nec omnino nunc displiceul.
fine, quasi abrupte inter mundi ruinas matrem cum I.ulea crasi satis communi per me fac sponda'uni.
flliolo introducit. v. 080. " Lactanti quid faciet mater, V. 1038 Quos....bes et porlant mediomontana lectio ;
quumipsa crematur.= .— V. 1029. Paulo breviusPhil- nec ctiam ouuiia qua> legeram, raea editio retiuuit.
lippus, et aliter Elsi paler... piet (juiil proftcet illi.
: V. 1039. Vix eapilis et cauda' frustula superant in
Sic iUe. — V.1030. Idem r.r refayes. Vox quidcm
: codicc et iu cditis unde maguus ariolaudi rampus.
:
nova, Commodiani vero Afrorumque iudoli non in- Nec enim nisi duhitandovoculam lcgit 1'hilippus In. :
soleuti-sima. —V. 1031. Ut antea ego, sic is iterum :

— V. 1040. Aperte respicit celeberrimum Zacharia' lo-
Quorum et lnta sorsjuilicanlur pie llenles.Sed audi cura, XII, 10 El aspicient ad nie quem con/ixerunf.
:
de hac Ista sorte Cirteusem testem uuper effossum, Eo magis cditori mediomoutano gratulandum, qui
ceutcnarium illum dico, Lucium Pra'cilium Fortii- versum feretotumbhittiseripuit. V. loil. « Sedde-
natuni, cujus titulum, in Commodiani metro et aero- nuo.... /i((wi/.s- "inediom. edit. bcnuo miindus apogr.
stichide exsculplum, nuperrimc viri docti eruerunt lledium ego iuter ha'C tenui. V. 1042. Neijatus. —
et illustraruut Id ex fidc codicis ct mea' et mediomontana' editionis
subsistit. Sed nihil hivsitans lcge mecum necatus, :
Hic ego qui taceo ver.îbus mea»i \itcim deuionsiro :

perindc ac monui , in t. i appendicibus, p. 538
Lucius\uccm claraw fruitus et tfinpoia sumnia,...
omnino scribendum csse iu Carm. Apolog. v. <49 :
Risns, Iu\uriam seniper fruilus cum caris amicis...
Vitam cum potui gratam habui, cum conjuge sanctam, etc. " Ipse dedit legem populo, Pharaone nccatOj
V. 1032. Uui apographum meum pla...fer...miuji- : uhi primum ncgalo. Idem supra notabara ad meum
:
tibus, mediomoufanus editor prolixius pla[nijen?] Verecundura, p. 12, uot. 1 1.— V. 1043. Inde dialogismi
tes ejc mvgilibus. —
V. 1033. Idem suspenso pede ,
:
incipiunt cicri vcheracutique stylo, quo solent Africani

non semel Uonef c.el /...ri...lala ca'k'stis. Vix du-
: declamatorcs haud inliccti. V. 1044. Vocem addi- —
bito de fine; sed de capite nou itcm. V. 1034. .\lia — tam facile luihi, opinor, concedent lectores nec rem
coujectabat cl. ceusor « Tunc menles virum mun-
: facesserint de alia diotione audacius prolata in se-
dabit ajterna ue. « — V. 1035. Ubi apographum quenti versu.
— —
224 COMMOniAM
Damiiati : illis l)nis (liicl : llccdille Mkc !
El qui iioii t Tcdidcrint, iii uiiibra iiiortis abiljunl.
Siculiqui poleraiit [>\as Nellc, el iiiorl(///(t taiit////*
1050 Eleyernnt, proiii descendent illi deorsum

f.;pten qiii fuori/// iii adversis (lliristi. J)e .sanclis,
I)e duobiis populis, nil iiiia plchs agia scinper.
Heic major fmis ; ne mutelur enim , ip&e juravit.
Amoii.
.. . PLIC TRACTAT- SCI- EPISC-
TI.
INSTlUICnONUM ADVKRSUS GENTF':S VARI/E LF.CTIONES «v/xSoto..
AD LIBnUM I lAKT. I-XLl]. V. 3.'). illos recepi defunctosj

38. Saturnusque senex si Deus, Deus quando
V. 1. Prima pracfatio nostra viam erranti (lenion- sencscitV
strat 41. monstruosa sumebat]
4. Ergo similitcr erravi]. A, B. 43. JNec erat divinus, se Deum essc dicebat
C. Abstulit me tandem] 44. pro lilio sentit [/;/ marg. sorpsit. B]. A.
8. lusfia quod perdit periens, Deos quarere]. Gl. Natum sic iu tcrris, lacte capriuo nutritus.
A,B. G4. Procsertini mortali patrej
9. Ob ea perdoctos, ignaros]. A, B. GG. prophetavit ante pra-nasci]
14. Gens ante Moysem rudis] 68. pcr vates confecta^J. A, B.
19. . Omnipotenti sibi 3oliJ 90. faclus Krmedis araatorj
21. Kt speni fortunatamj 71. Vivis ipse modoj
27. Ut coinquinati non possuut] 81. Ex eo quod fortej
29. senteutiam misit in illisj 82. sed stella, non ille]
V. 1047. Sensus, nisi fallor, nostra vindicat et rile II. K diiohus collalis ap(ij;iaphis, uno Leydensi in-
su.aserit. —
V. lOli). Ilic ii/igiic pn/crn/ apo;:i-. Sicidi tcrVossianoscodd. sub niim. 227 al. 49; altero Pari-
que poteru/ ])/. rc/a Mcdioni. oJ. V. 10 JO. Ca-tcra— siensi in liibl. impcr. subnum. 8,'!04. lltrumque per
lere omnia primum cdidit plagula phillippica, meo A, li iepra>sentamus. 1'rioris varietates non ita raul-
apograplio vix iinn dcliciente. Ilicc lc;;it desceii- : tas conslantcr indicamus. E posteriore datara esse
(l(i)it, id)ioliin notavcrain rf»cf)/rfn. V. 1051. I'ene Rigaltii editionem cllicitur lum e\ cjusdem notis ad
totum dedit primus 1'liillippus. Tuto olira lcpcram \ . 5'i, 70, K'i, l.s.S, tum e lacunis omnino cum
etc. ;
illud cx/cri (jin...iii (idccrxis.

: V. 1052. Tanluiu — liig.illianis similibus. Vcrum stupor lectoribus erit,
olim eao /)c duo/jiis pnjiii/is. j(n.s....Et Pliillippus
: . : cur cdilor islc, rhythmorum planc rudi.s, tot ct tanta,
de duobiis popu/is...i(jias. Porro (Kjius quasi la- ncminc plcrumque monilo, nulla exposita ccnsura,
tine non semel occuriit iii Iiymnis ambrosianis. deleverit, mutavcrit, trajeccrit. Incommoda quidem
V. 1053. lIocElcnus drainalicum ct rhytlimos dccet et pioditio illa potiiis cst quam Commodiani editio.
Afris solemneest; undcUlulusCirtensisdequosupra llauc vero scquor in hac rcccnsionc retexenda, qualis
in clausula : cstapud tiallandium t. iii, p. 621.
V. 1. Sic a (irimo veisu, priraa Commodiani voce
Sequemiiii t.iles : hic vos exspecto, venite!
pessimc suppressa, daudicabat editiis fextus, rhyth-
— V. 1054-1057. Mea quondam de Commodiani fetu niusquc evanuerat. —
V. 14. Una syllaba addita, re-
ct nomine conjcctura, jam nunc ccrtissima, his ulti- stituitiir rhythmus, qucni antca sollicitavcram, t. i,
mis contirmari non potuit, quin cvanidos illos apices pag. 54.'i. V. 38. Dcus uiia syllaba ponitur
arroserit quaHlam cl. viri invidia, dc qua salis su- constantcr in Commodiano; id quod miiius adver-
perque in Prole(jomenis. ti rcstitucndo I. I. v. 15. —
V. 05. Videtur imper-
INSTRUCTIONES. 225
V. 83. Effugit expulsus a Jove] .104. periculonos INIiuermouisque sutoris]
85. Poli quoque sidera tractavit] 1C6. dicturos nomen adessej
86. fecit, avem mortalem amavit] 167. manifeste riides homines simile viucentes]
87. Jlars cum ipsa deprelicusus] 168. vino permutati (permoti A) primo, quodj
88. Deus nominetiir aduiiscens] 169. honorem illi debere]
89. qui putatis marlios ab astris] 170. Invictus de patrej
90. aut tota mundi natura] 171. Nunc ergo retmo (rogo A) vos]
91. sub facta viventesj 180. Lignum, non forte, non esset]
93. bellatores, impii vitaj ISI. venalem emisti dominum, cumemserisille.
94. Terribilis omnis (terribiles uimis corr. A) 184. Unum quicrerc Deum qui post niortem vi-
fortisj vere diat [in marcj. docet B)
9G. Tam arietemj 188. Rustica mens hominum, indocilis quoqiie
97. vadunt in piscibus ; tu quoque probabis] (indociiisque A) pro iaude.
99. Siue Irario (ctirr. cifl. fra;uo) vivere] 189. vellent ahsentis TouautisJ
100. Ipsi qiiod vultis, eritj 190. Volverunt hostias, inepto ul DeoJ
101. erravi, qunmodo culpoj 191. Lsetandas aras in menioriam sihi fccerunt.
103. licct sint pra^sentanea vobisj A. 192. Ex eo prorexit (prorepsit A) de vetustoj
106. locavitque ibidem cum seclis] A, B. 194. Et dicitis fata geuesis (geueses A) ascribere,
107. F.rroreni anliquis quiuj A. nobis.
111. Sacerdotes pravi] A. 202. Virgiuis ct VeneremJ. A,B.
112. Nomini qui dicunt aliquid] 210. Indissimulantes concussij
113. accedit, legis et dicite (discite A) vcrumj 212. Vidistisf aqie DidemiariosJ
114. cum saraballo (stipra //(ifrtm sarabalo ; iii 214. Dorsa tua alliduut parca bipenne]
marfj. sarabolla A, B) pictusj 210. Respuite quo nou ilios nomine (quod non
115. Etgalea et palam primatusj illos nomina vel nomiue .V) coguiit.
110. Rem video niiram Deum sacello volare] 217. Ipsi qui se priraumj
117. eurrite pauperenti (properanti A)cum gre- 220. Obumbrant populum supplicem]
mio] 221. Ut vaticinanti credaturj
124. Et tridentem regit] 232. seducunt falsa prophetantj
125. cumatilem ilb paratej 234. Erumpcbat enim venis]
128. non martius et ipsej 243. vos ipsos perderc voltis]
130. Sic genuit, generatusque fuitj A. 244. Nou ignominium est viriiim] A, B.
131. eilbarre Deum atque divinumj 245. Et colere talem AudiauamJ
132. Primum de iMarliia natusj 247. qui fincle loquitur quod illi videturj
133. postmodum structura sequutus] 251. ut drum adornat]
138. Officio verbeuis (verberis A) potuitj 2.59. Titanas vobis titania dicitis]
141. lile prior tu qui debueras] 200. aut niutas [supr. lin. immiles) tacitas {ib.
142. I.ascivientem quiDaphnemJ tacitos) subj
147. Fallit vos genus bominum uam biyo {sic) 207. obscurati {sup. lin. oblectati) malo]
tristi fuerunt. 270. Ut isti te salvantj
148. A primitia [sub liiiea Adnieti; in margine 272. magis quam illa salutis]
adverti B) quoque pecora] 274, nam
quidquid in vanis]
152. morteai prwsciisset amicij 276. si vis resurgere ChristoJ
155. Belligerans contra Titanes] 278. Excurret aliusj
157. Rursus llato suo redditusj 279. Balatum (supr. liu. balanlcm et balanlum
159. Percipiet hoc Semele, iterum Jovis altera .\, 1)) cruore fuso, manus tprimum ma-
marha (mcecha A)] lus ]'.) inspieit altcr.
160. prope parta defunctae] 280, responsa bona crudelis (.v. Un. vana credu-
162. Cujus in vacho {corr. Baccho) falsa] A. lusB) A.
fectus, neqiie acrostichii lcge permitlitur restitutio qnod vidit Rigaltius, Dcum cim sncetlo volare —
quam 1. 1. tentaveram. —
V. S4. Decst is numcrus
|
V. ri7. Risaltiusail hax « In aposrapho legilur ijio,

—
;
Gallaiidio, iutegro licet texlu. V. 89. Cf. v. 12S, depravatum t-x victii. » Immo depiavalio Uia corrcctio
132, 159, ul)i otlili mnios, mtiiits, maiit, constantcr est; gr;ecissat cnim moreafiicano Commodianus, a7t4
mss. halicnl mar/io.^, inin/ins. mnr/iia, mar/in, in quo ToO P'.rjij. —
Y. 191. Lactentes ariisQA. silentihus com-
aliquidex liispauica proiuiiiUalioae rorle vidcbis; iJ mcnlaiiis onniihus si quid mnlanduni, lege titan-
:
cerle Uigaltii notam mcrcliatur, sed nec omisit om- iliis. —

V. 194. l'orte ycncscis, liic ct in v."l97 Si
nino. —
V. 97. liditi ii. i. piscihus : coquc, jirohubis.
; Iribnunl iala. ycncsis. —
V. 221. Ut ratici manli B.
:
Belle quidem ct lepide , sed cur non legisse lotum Kiiialtius, discerpta acrosticliide-: JSl valicinanti. Ar-
illud elegantius Vddunt : m
piscibus : tu, coquc,pro- ticnlus soqiicns wm
iu B rcjicitnr ad calcem ct alia
Jia/ii.s.^ — Y.9U. Cf.v. 3j2. —V, llC.Maaismitumest manu scnljitur,
IV. i5
22C COMMODIANI
V.2N-'. iliio profuit illil \.3'J4. cluiiiut vulere defuuclo]
2HI. i" Iffifin (jUiiTite) 396. ut lutale credisj

3Nt> (la'iii'iiie!i iii iiiuudo vagi {nup. liit. vaîâri). 397. et lii pulas]
288. Citlfstia lieri) 3'J8. oblivitur vMii murtuog]
290. Ii'x docet iu inediu (voce expundti , niqir. 400. Kescrveris Cv. //«. post cincres) aulciii no-
tiii. vus) i-ousulitej slrus, videbiiiius illa (illuiii It).
2'Jl'. iiiuuceiitem esse te dices) 4111. Kruere, stnltc i|ui pulusper fuiiera iiuu sis.
2'J(). Ipse tibi liiuiiilici!) asciuin in eiuei'e| 40(1. recuiuiitur illa tuuiuiiij
297. Siniplieiter vive euiii isto| A. 409. de Dci secretul

299. Kxif,'uus tura iu (lyiaiiiii A) doiuo resederel 411. de morluo rcddit]
306. lu supplieeiii prudis sub aspeclu, lyraiinu 414. Kt (piuie de actuj
(tyranni A). 416. Kt lcra nu'iilc niorutur]
30<>. cujas iiiodo lege inanisj 417. (|ui niulc luilu lucruris]
30«. l.uxu pra'sedis ^ pi iesenti A). 419. Kxcruciuvil pa'iiis dirus]
3H>. iiiergis tc in tenebrisj 424. 1 lule iion cffugies]
317. Decurris Sicpe bilariosj 426. igiiis in a'Slu|
3I'J. tu faua (fraiia A) retiuirisj 429. Vivere pro {leg. post) ista, dices]
32-1. Nain illi tiiii piodest per fuuera, recte \ixit. 433. Ipse t^reges pecurumj
326. iu lui'o .Mali;j;ni| 434. Ncc istis allendistij
328. vos auteiii dubiisj 437. sic reddis, vivilur iii Dei secreta)
330. Chrisluni coguoscere non visj 43'J. in Ufôiie perennij
333. judicis et egoj 451. Kt sitain (fisam A;./or/e divam) ducis]
334. luvitatus in aulaj 464. paiiper ebreica claiiior (ecJ. Pauper : evipT)/.»,
33G. inete, (luod si iiou te pGenitetJ clamat).

340. Te (lui desiguabas, crederis] 456. sic divites cstisj
341. Kx ipsa silii pudeiita (pudeiida?). 457. iiam vobis paratisj
342. Obstupe jani, fatua ora, tu crederej 458. Kxu('tc,divitesJ
348. Kveuta (?) enim puucisj 4.69. (]uuil iiuiu' oi)eristi(?) si forle]
352. Sine frero (corr. corl. fr;euo) vagarij 460. Kslotc coiniiuincs niinimis]
35'J. vitaui isti perfrui, la-tunij 463. sub totis in prosperisj
360. suut dainna diurnuin] 464. et suinitc pacesj
361. Bella vel infaiuiu] 466. Kxspectate iiialum veslrum bene facilis
363. Seu levis iuvadil] usurio (usuram A).

366. Deservitur (destruitur A) totuni] 468. Doua quaiii et cxeuia corrumpuntj
366. Breve pauperiej 472. Blasplieniiuin lollat Salonion quod uperte.
367. vitrea vita moralisj 474. Suggeret hoc Paulus apostolus non ego :
368. hoc tempus inruitum (s. lin. irritum) esse] pulex {lege : jii(le.\).
37'J. privati juvenes esse nescire fortej 475. aut pcrsona |)rovehitJ
372. perfrui (juia ipsc parabat. 477. Hlasphenia, indoeilisj
375. sa;culi corani {s. lin. veram B; solam A) 479. l'er gradum et lucra , avidum fratrem ne
esse putabanij prsesumis.
382. T orqueris video (s. /in. a Deo) ubij 481. Auro licet consequuntur, turba choraulica
383. llle autem \ivel] semper A.
385. et ille pergressus] 487. luiuc cautior esto]
386. Immortalis erit (es A), nam tuj 489. siue Christo nec viviseere conipotis um-
387. vivet certe Deus] quainl
388. ut reddas prajniia dignaj 4'J4. et exasperate seorsum]
391. nec mortuus elTugis actus] 496. liitrate stabilis silvestri ad pracsepia tauri.
393. nihil te seutire defiuitoCfinito A). 496. toti subregi teclaj
V. 324. Lege nam ille, et erit sententia Tcrtulliauo unciali cliaiacteie scripla,differunt jcdex el priEx:
dignu, quam editi dissiparunt, ubi nom illi prodesl : sane respieit Couimodianus I Cor. v, 12. Sed e cere-
post fmteru recte qui vijil. Jam coiijecerat Vossius, bello suo Uigaltius, absque nota ucc dubio, lolunde
nisi fallor, iu A quiproclest per /'iiiiera.—\. 362 cf.
: legit non 'iyo duiile.r!
: —
V. 595. Lociis' iii piimis
99.— V. 401. Cf. v. 505. —V. 460. Estole coes apogr. notus, unde non semel ncc immerilis vir.nis vapula-
A, B. Estote comes ed. Placet veio co»u«»hm quum vit Uigaltius, qiii (|iiuiu apeitc noslia se legisse pro-
nec oyijjieTa repugncut, solemnis vero sit vel in prisco fitelur, Tlirasonis tamcu audacia, sed non illepida,
chrislianorum anodiceie comiiiiinicare commiinis, . subdit : " lu promtu/uil cmeudatio :
communicalio pio lar<jitio,muni/iciis, beiieficiu pru-

stare. Cf. v. 293, 1014, 1138 et Phil. I, 5. ,V. 474. — liitiate stabiles Silvcstii .iil |)ia.'sepe pasloris.
Judex legendum esse xm dukita ; vis enim inter se, (> Quse verba , ait, ad Ecclesise romana; pr%stautiam
:
IINSTRUCTIONES. 227
V. 499. Uno crede Deo, ubi mortuus] V. 563. Idcirco csccus eaicuin in fossa reducit.
501. Nuncjubat (v. /(». liiiic juvat A, B) in cain- 565. Discedentes ad doctos eant ut docti]
pis crassis sati.iro calia;iis (*. lin. seliquis) 566. Aut tu nliis suadisj
506. nec bestia, sed lioino natus] 572. nisi niirabilia narrant]
509. perducunt pcciia liber atro] 574. de illls tota delerrej
512. Iudi aut prospicis] 575. Aut quia concludor, agerem congestas ara-
514 licetipse divinis] tris.
510. îc quasi besteus errans] 577. A
scelera tanta (.sic) refugit, ipse cruentes.
517. .\uiea per fata venis tibi soccla, sicredis {in 578. Tradidit se nobis]
marcj. nec te credis] 579. Inde niodo latraut nobis cura re[ge] deserti.
522. Beliias servatus tuit de invidia psalmcc. 585. Aspicis legein quam Moyses]
523. Contulissetnobis seu bonis seu malis quod 587. quain vos siibsannati]
erit. 588. Sed ideo indigui nou eritis]
524. Dux uativitatis morimur idem quod per 591. serviunt rursuiu promiuore delicto]
illum. 597. Et Abel pastorem, priscum qui fuit imma-
625. exsul lactus a verbo] culatus offertor
528. mortis qua'rainus vitx futurrc] 598. In fratris crito, qui fuit mactatus a fratrej
529. In liguo peudit vitaj 602. Et sabbata et vestras speruit ericesimosj
538. si vere (s. lin. viverc) vultis] A, B. 603. Resecuit onminoj
539. TemploriMn cultura, diTnionuinJ 604. Ut nec sacrilicia faceretj
541. Xancta dena (s. /('/(. Dei) lex quaj mortuos 606. si quis vestrum non]
vivere dicit (ib. docet). 607. Para alias leges, daniavi, deletis inde
544. De duplici liguo] 614. INil egocoinpositedixi,sed [nejnega legeudo
545. procedere vita frequeuter] 016. Et tres imperantos, ipse deviceritorbis.
546. facit adulteri geuti] 617. llerode iuferiio levatusj
549. Caiu innocuum (?) occidit] 6!S. llesaias (.>. tin. Ilelias) venietJA, B.
5.50.Inde Nobel subolis Chanauaci] 619. et arctatio totaj
551. Sic genus iuiquumj 6i2(i. quoniam cujus pseudopropheta]
552. Transmittat auimos] 627. ut credat illi, loquitur iniagoj
553. dieunt se videre recte]
AD LIBRUM II (art. XLII-LXXX).
554. etinde secundo]
555. prima cuin pacej 631. Desideret absconsus]
556. In parva dictationerenascelati^ye/ retrasce- 633. Per novem tribuni agant]
lati) ruerant. 635. Piircepitque Cbristus per]
558. In cujus juiliciuin quum veuit], ibi diguo- 639. tribuum martyres csseutj
scunt. 640. Bellum cum iufertj
560. Quid medius nudus ? medius vis] 642. consurgere ad illam plebem]
" faciunt non mcdiocritcr. «IUtc ille, cujus quidein rucrunf. —

V. 575. Apog. apertius hahet conejuslus,
dona caute accipo, quuni idem romaiia' cjusilom ec- quod augohit noetom. Sed Arjercm dislincle scriptuiu
clesia> hierarchiam, saciainenta, doijiuata quajque et ah editore mutatum, notent grammatici.— V. 50».
non scmel ariosit dente cah iniano, putidus Casau- .\n crisi pro judicio? Legesis editos, uude lorte oh-
lionis assecla. Uiide pigot ha'c in suam editiouem stupueris :
Gallandium inseruisse. Yix melioia protulit post

Et .Vbil pasloreni qui fuit iiimiaciilalus
Dodwellum Davisius
Iu Iratris exitio ofTerlor mactatu!^ a fratre.
liitiate stabula silvestics ad pnesepia tauri.
V. 007. Iterum mirare editum versiculum :
Quibus eximiam jam Sirmoudus dederat lectionem,

quam nou negloxit Fabiicius iu Deleclu argument, Perque alias lcges salvaii dilectos : iude...
p. 2 20 :
V. 6t4. Di.risset -glcycndo.

ncij Alia forte ac nostra ma-
Iiitratc stabiles Testia ad prajsepia, tauri. lueris, sed quum liic
lii,. .<,.,, „o loquitur, inepte
Isaias edituin
est iu Couimudiaui porsoua
ni-rs(tii;)i
V. 50C. .Yec besteia apogr. quo acceutus altius im- :
primitur pessum autom datur una cum rhythmo,

:
Kil ego composite dixi, sed neglegeudo.
si legeris ut editur « nec bestia es, sed homo natus. u
:
Operic pretium conferre v. 516, uhi occurrit « quasi : Y. 63t. Duplicis lihri distiuctiouem ,
quam vel
bes/eus erraus, « puta pro besteius. Sic v. 7iO be- : Commodianiargumouta pra' so forunt, ne suhodoiaii
steiw sih Is. —
V. o24. Vide priucipis editoris supi- quidem Rigaltium dicoros. Ailde quod iu parles duas
nam oscitautiam, hic insulse pououtis: f/cj" nati justissimo codex dividit Instructiones; prions onim
nativitatis. Jam idem Davisius carpohat ad h.l. — eruut \ersus 6,'iO, postorioris autom 628. Nota doesse
V. 556. Forte leg. recalciali, i. o. roboUos, ut v. 582, iii oditis uumorum circa vers. 834; unde ail coucor-
recalces. Sicco pode editor vadum trausilit et pruden- diam cum reconsione nostia aptandam, siugulis iude
ter tacens, cito iegit In prxvaricationes vams elati
: versibus numerus erit addendus.
i5.
..
228 COM.MODIANI
Nec ruerit ad maDUS pacem aliquando li-- V.758. aut decus gradu dilcctus (x. lin. de luo g.
V. «44.
dejectus). A, H.
iiiere.
mysteria castris(j(./(K. Cliristi). A, IS. 759. vel vila probalus (»•. Un. privatus) perdetj.
650. i>ro|>ter
l)iiiiii|)oteiis Cliristiis dfsceiidit]
760. Kxemplo iioii luoniii istoj
652.
ulieraiiatol 762. Et eseam iiiuseipuli|
650. seiiliuiil iit
766. nec taetum redderej
65'J. ad Domiuuiii patrilius IslisJ
pioducit ciim 767. iMoiis (I. mors lel meuB) patiens fueritj
601. Domiiiis i|>Sf illisj
771. cuntiisio (x. ///(. coufessio) ciilpa!],

61)8. lu partem Itorea' se fuyill
772. In reatu tuo sede (.v. liu. discede), maiii-
670. prosieriimitur militcs; Kli|
674. ad aiiliqua ubeia matris) A, R.
festa).
681. et terra trcmeseatl 773. Tu si vulmis liabes, altuin (.v. lin. sabam)
688. immo deliiiîtj mediciimquc). A, 15.
6i)l . lii luliiiiiie ci>^;uiit veiiti]
776. Iiii(|iieiidani seiisisse ruiuamj
672. occuixtiir al) it;ue| 778. comam hedare
781. geriliir, iiirif;at (.v. ///(. iiuminet, ingruit)
6U3. nec iiautieic iiupiiesl
A,
694. [xuIj Klild rfrsit : Flamma tameii luit ler-
liostis). li.
raiii, mediam, partiiiuiue serviuis] 784. cui digucproveuit)

695. lii aiiuis mille, ut tervuut eorpora sauctis. 786. Obisse debiieral |
697. cum ipsa ereiiiauturl 787. Scrvitiuin paleat|
698. desceudit eivitasl 788. Tu si pr;cdieaudo (.v. //;/. pru;liando) niore-
700. Hesurt;imus illi] ris pro terra (//;. rege), vicisti.
701 siiie iiiorc (s. liit. mora vel inortc) viveutes]. 789. ineoluniem lcgej
A, B. 791. si nec nc cessa)
704. Robusta maria ct ipsi) 798. Dc ...signet iiiops]
712. Kx auf;ure (•<. /(". aratore)suo, nec non ilii 800. Orare satis debetj
parat. 806. in aula (*. ////. iii arma) recurrantj.
716. IMalus (lege raajus) iu augure septies (s. lin. 807. Nascuuturque quasij
iu augore septus) propterj 813. 11011 uiio dicuiilj
717. Deus ouinia perstat] 821. Kxstare iioli diu miles perspeluuca(«. Un.
720. Dat {leuitum lerra verumj spelica). A, B.
721 luter agentes,ut tunciucreduljECunctai vita; 822. Sit tibi pro peccarej
722. Si taiueu sauetorumj 824. diinitte pristinaj
723. coinertit totaj 830. It suo prupositoj
726. et ista terra miitatur] 831. jiropter spcni diinicatinam]
736. nieus bouus iuvigiietjj 836. Suscipiet et propriuni saiellem dedicat («.
737. genitale sula levauturj lin. deduat) essej. A, B.

738. Caticuiiiinus pene uotantj 840. Kx lioc prolegeiUiJ
739. nou siue, damua memoraris 841. Radix canauaiaj
74G. lude lotus delet, carere debetj 848. Si [inmanj. Ii)dere voiuiil, ab idolisrespui
{ib. respici) debent.
749. Semel ct votusj
751. lcta incauta tinctura qiiibus est] 850. Loliuni cst natumj
756. Sui quoque locumj 851. collecluin csse parat (.v. lin. et seporat) 11«
liidj. A, B.
757. qui regi delinquetj
V. 056. Yidetur hic dicere non forc ut matres V. 737. Promte lcgero : « In liaptismo tihi genitali
citius mnneutes ubera iiato recu.sint , eoque seiisu 47o/« lavalur. » At quiim iii apoiirapluicrueieula voei
inttllexeriin verbum illud reccdunl. '1'iedel eiiim sola piveligitur, qiue fere effonnat .solii.c, ca aiisa Ri-
Rio[altio eonccderc suam hunc locum restituendi au- galtio fiiit, iit uitriulerel ilhul ijcntliilc Hi>hi.r ; ct iin-
:
daciam iiiensumad luecexcurreret iioun i\ honesta, vixquo

iu
:
Neque doiores
eliristiaua. — Y. 761. Traesiin inducit eilitor in liunc
suls coiporibus sentiuiit, aut iubcra >irtso{!)

mndum : incanla [jactura quihus est tradita]
Ipsis
Iil
mcntis. Sed uox multa remanet. Clariorne csset al-
V. 670. Ed. " mililc cceVt, phrasi solcrca, disjcclo ter.l Imesis.' Inslra fineaiila tinelura (piibns est tra-
rhvthmo. Nihil mulaudum
>• dum fincra cuiu se- , ditaj mciili.s, iil esl fallunlur \()liieres...insti'atis ra-
;
quentilius ligaveris . Eli ipsc eiun iiifamld compre-

; niuscnlisiini \ isco tinmiiitiir. — Y.S )'i.Sie aperlissimo
heiiditur. > — Y. 0'J4. Eilito uihil absurdius : apograiihum Uiâltii eeee is tanien eilit iiesein i|iiid
:
miiiistri .sjiciH
: iloiiiinicaluruiii, i^ramliqne eensnra
Flaiumal Ameii gentes, Medi Parlliique fervent,
superhiens, semet eariiit, ipsauiiine reilneit seriptu-
lu aniiis iniile, ut feiuiit operla Joannis.
rain suh neiilis pra>li\am. Aii fiieiim vnliiil faccre.»
V. 712. I.atet hic verbura e gra'C0 aOyr.rr.p deriva- — Y.S'i2. Pra-eedeiis versus videlur exeidisse; locilS
tum. i;f. V. 710. — Y. 722. Acrosticliis litteram Eap- in apo;;i"iph() vacal el tilulus (tc rcfmjiis iiou est in
pellat j unde ciliti : cvitantc tamcn ; locus depravatur. acroslicliide iuteL'rr.
:
INSTRUCTlOlNilS. 220
V.869. iion donium i;nzopliylacio((6. pnratis). v. OfiO. olijurgate, ovantcs cfficitc hixii]
862. In tuhn pia^sertiin (pr;oscnlcni A; snp. lin. 970. Labora, fraler)
propliPtaruni) ca^lestij 971. Et laclus opidus, nec pugnas, nec pu-
865. vox Doniini proclamat] gnanti resistis
860. Jlilitias nullus] 973. In taleiu pendit Ecclesia^]
809. si te filium ini(]uis] 975. Obstas tu in cnstrisj
870. siue causa fidcrisj 976. ut sciant ea omniaj
872. Rcctor corde IjouosJ 977. IVec iutuis Deum pra;coniaJ
876. Et ego non doeco] 979. prospice lurna (.v. /in. lobbe) pyac semper]
878. fragorilnis comparaturj 985. si non ante vocavitj
888. Tu fkles mimeris quos doctorisj 9S9. Isaac ipse (in marg. addiiur magis).
895. Etchoros liistoricos {s. /in. caros histrio- 992. Vincere priusj
nes). A,B. 997. Vincimus iniijuum]
896. Juhoiem... anire currentia curaj lOOt. quasi bclla quicscuutj
897. Dum vita tVuuisci] lOOS. viuo ciipioso (siip. /in. copioso) parcc]
902. In protoplasto, vidc frunumi procedere legis 1009. JMaledicli retinete linguain, uude Deum
(s. /(;;. ((/ C(/.). A, 15. adoras.
904. Ergo jam exteris illi {.v. /in. vl cd.). A. B. loio. Compcscere furiam (.v. /in. furorem)
907. Nunc ergo currilios (.«. //". curilos) prose- lOll. Opprcssus miseriisj
quiniur sponte prosectos 1012. Tortorem adcoinmodaj
909. Maxinia pars vestraj 1013. Tramite vos reetum discite sincero per
910. cum te facis musicisj seclum.
913. qualem vult esse te Christum (.?. /. Cliri- 1014. communem te reddej
stus). A, B. 1015. Insidias nullo faciasj
917. cupis, ad martyris i[gnem] 101'J. tnnta vana quie subj
918. requiem futurorum (s. /iii. futurani iu) 1022. te incendis nbaclusj
transituj 1023. de malo latrantenij
919. ut sacculi di... ces]: 1032. Postea mors ruit {s. /in. venit)
929. Claros (x. lin. castos) atque pudicos sensu]. 1033. iujusta lucra conandaj
A, B, 1036. Et Dei cur consciusj
931. femina marito probata] 1037. IJt te intimo tinnites]
933. luduite (v. lin. induere A, B) vestes, quas i039. aut mccret improvidaj
oportet frigus ut obstent. 1042. alieno vuluere uequiorj
935. dona demoustresj 1040. i^ruinpis miserisj
930. clarissimo quodamj '
1051. Douas tu de lacrymis candidatus illc in-
937. Examinata jace (.v. /in. jacens). A, B. gratus.
938. non coniitibus [ib. cultibus) indej 1057. pncem iu orbej
943. vocem qui visj 1005. Bellum in absconsum geritur sub pace
944. qualiter rogare [s. /in. te ornari) prarcepitj quod ipsud.
945. cceliloquaui (C07V. cof/. cccliloquus) autem] 1075. Reddite vos Christo huniiles]
946. charitatem (//. pravitatem) niundi] 1082. Nohte lugere [corr. Uidere) personam]
947. ceciderunt [s. /in. jacebunt) filiffi SiouJ 1084. Et usum intendentesj
952. oculos levigro (rel ernigro) relinitisj 1085. Tota Dco reddite iliccsa sacraj
953. Lobatiscornulas gratulatim frontedepictas. 1086. exemplum date paratij
956. Obruitis colhun ualuralia (s. 1. moni/ibus), 1088. Sic fiet ut ChristiJ
gemniis] 1104 lu ine solo voloj
961. non te purgat sinistra sequendaj 1105 . Omuium utpausent prcecordia tentato-
964. Zelantes favorej rum.
quam cum lalina editor comnuitavit : « Oculos

V. 897. Tiim vi.ta ediderc, frustra aeiostichidis
ratione postulante diim vila. V. 907. Profcctos. ed. —
su,
« Bellum oculis stibium, fuligo
fulirjine relinitis !
—
typorum errore et cnnlia sensum Uigaltii in sub-
, V.9o3. louatisa\io^r.levabis ed. Lobaaiiud rlinium
jecta nota. —
V. 917. Ap' aaphum lacunam videtur est culmus miliiindici(H,N. xviii, 7, 10); apudApu-
mdicare, sensusque hunc verbum cum sequente ligat. lcium, caniiarura gcnus [De /lerb. 74). Ilinc forte spe-
Sed editi cies crispantium in vertice eomarum, culmi instar
et caunarum.— V. 1105. Equidem legilur in apogr.
admartyriza.
Si refrigeiare pauseiit prACordias tantorum torum , quie qualia-
ciipi,':,
V. 9,')3. Adeo perspicua nostra lectioest ut oporteat cumque suut, non coha>rent cum editis ut paveant :
dormilando legisse quas optat fri-

cditorem hffc :
pracordia tenlatorcm, uti iiec in sequenli versu:
gus et ai/MS. — V. 952. Vox africaua cubat in hoc ver- blandiens dmn vobis subrepsit, e/ieu! seductor. ;
230 COMMODIANr INSTIUJCTIONKS.
V.IIUH. n>niiilieiiiluiii \ubis i>ul)r«psit : cvehe, V. 1 171. (pii per foriiml
ilurior. 1 175. Addo illi 8iiiiile8,effera mentej
IIOU. la(|Ufu uliiitare, ruifitisj 117«. ôn iniprovidis (luoniam merearis nc de-
lllu. Surbitis uuiiiiiio uiiiaruiutum gt;d saTuliJ luiictos.
1113. Tuiu; rrfietit su|i|ietitiuiiij 1 180. (|uid proderil pfena dcfuucto?

1 1 l(i. iioii iiiiiltis iiiarumiij 1182. Siib \i(;ore cupis|
1117. (|uilius vos osleiulitis ultroj 1183. ('.iiii^-riicl iii pascliuj ,
III!). fuiulaiiieiila iKiriiti^! 1181. postulunt sumta(ji. Un. sabbata) divina|

1132. ubsi;(|uiu rcdili- priiiiuinl A, H.
1133. vel si ('onsidcrut illej 1 180. Respiies de forte (pioniam memorcuturj
1 13((. Vel si |)er(;eretj I r.l(). iiiultus urf-iint blusphcmiaj
1 r.'7. Mitte miiiiiiios eij 1 102. tucilc ruis, dum ubutcrej
1132. vietiis iCKrotatJ 1 1!l4. deliclo diviiioj
1 133. re(|uirit ille| II!)!). sed ipiia divitias satiunt aut pecuniasj
1138. jaiii et tu comnnuniu fratri| 1202. seu nondinas facitis art... (artium, mer-
IMI. Exuipe doctriiiani iiiaîs| cium?)
IN2. in alto noii dedit Meiis paupereni esscj 1203. domum orationis adesloj
IMI. pruvcrliiuu) nosti, dirii;uit| 1204. Susum corda pracccpitj
1152. et dolum cordisj 1208. iii fabulis verbis|
ll.j-1. aiiimo, iiec piiinpa, dolorestj 1212. inoduni non prono, sed bellua majorj
ll5(i. Oblilu Ueuinl 1213. Kibciulo siipcrius[supcrnis?J
ll.>7. si martyres fecerisj 1227. si cupius ct exuiidirel
1I(J2. minus (|uam jêntes eritisj 1228. ftumpe de latibuli iiequitiaj
1163. Germiiie zabolico : qua gratia false pe- 1232. sic oratione ineptcj
tisti. 123!). et (piod ignisjussit in <evoJ
1164. Exstinctosclamatis,ut faciatis turba; pro- 1240. compieto mundoj
natse 1244. \)Va\\\ tosti tumen]
lUij. Nec dolorcm duxitj 1240. iiucvo rursiim viventesj
1170. adhiic et in mortej 1251. cum inoiitibus, ip.se loquens estj
Y. 1105-1 in.T. Lijandi seiisu sunt Ires versus. Et ceutiam :
qui) darior.i (i;uil, piT mc lcgc (Judin yrdlium false:

Miiius qiiam gciiles cslis :
pelisli. Ejsliiiclos clamulis, iil fiiciuiit lurlKv (f;enti- Germinc zal)olico facilis ut liiib;c pioiiataB;
lium) pro nalis. Ut ut fucrit, vide itcrum ediloris li- Exstiiictos clamatis : qua giatia? False, perisli.
SPICILEGrHM
SOLESMENSE.
TOM. IV
PARS ALTERA.
MONUMENTA
ECCLESIE CONSTANTINOPOLITAN^.
,
233
SANCTUS NICEPHORUS,
PATRIARCHA CONSTAlNTliNOPOLlTANUS.
ANTIRRHETICUS ADYERSUS ICONOMACHOS

LIBELLUS
IN PR^CIPUA EORUMDEM ARGUMENTA.
Kaxa Twv atreSioi; t£to)v[/.vixo'to)v eiO(o),ov 6vojji.a(Tai to 0;'ov i(ji.oi'o)j/.a, Jial Sii cei eiTEijGai Tati; T:aTpixaT;
7tapa5d(j£(7iv, eTi oe xai ti enTi Ypaittov y.oti ~epiYpa7iTo'v, xai tcco? voyitsov to'" « ou Ttoiviasi? Trav ououojjLa, »
ovaiTxeuvi Te Toiv oucyicSto? el^Xritf/Oeicjwv •KaTpixwv pviaeojv Trapa twv Trj; 'ExxXricria; e/Opwv.
'ANAKE*AAAIQ1IS. — Coiitra cos qiii impie ausL siint iiloliim nominare divinain similitudinem [c. i],
— Et do secjucnJis palrum tradilionihus [c. ii vi, , viii], — Tum quid sit illud scriptuin et circumscri-
ptiiiii [c. III, IV, v]; — Et qno scnsu id audiendum : Aoii facies idlum similitudinciii [c. ix, xxi]. — Tum
demum confutatio impie acceptorum per Ecclesiic hostes tcstimonioruni ex Patrihus [c. xiv-xxx].
ACCEDUNT
S. B.\siLics Coiitra Bivites.

S. NiLus Epistnla ad Olijmpiodorum.
S. Jo.\KKES Chrysostomus Homd. in Malth. — Orat. xi, xvii, xx cle Statuis.
S. Metuodiis Patarensis. De Resurreclione. — Sermo dc Cxco a nalivitale.
PROOEMIUM.
Argpmkntum. —
I. .\b altissima scdis sua\ specula S. Patriarcha tuba insonuit , II. Adversus infensissimos —
Dei et sanctic traditionis hostes, —
III. Pro lirnia (idei domo, proque Dei sublimi civifate pugnaturus ;
— IV. Unde cuuclos lideles sihi adcssejubet, —
Y. Ut idololatria; crimen ob sacras imagines pessime iu
Ecclesiam impactum diluant.
^
Kal <j-ouâTa vcjjrr^^w xal ^cjcaia, oStw ^t studio dignurn censeo et justum, ad
'*
^^ ""« tempore invitante, vel denuo doctri-
T5i; <'ooa; y.o^lour^r,, , x«l a09^ Toa âp' iu.i:,
fi , , / .., , nae hujus fidcinue nostrce quam nos ho- ,
(/.ev Jkpecbeuonevou x.ai Tit/.(of.'.£vou tv); Euce- •"
.^ '. ^ , .
^3 ,
"^.
, ' , ., ',' ., iNx ' nore et veaeratione prosequimur, lu vero in
g£..a; :ôyou, xapa to.; avojxouct^s a;
Deum et in Ecclesiam rebelies dehouestant,
5 0£ov xa. T-^v Exx).-n<7iav aTi[xaCo[.£vou, To
^.^^^ ^^^^^^ potentiam , valde quidem op-
xpaTO? xaipico; u.(xXa -/.al tv;v wpv TrapasTvi-
portuna occasione explicare; et taiuquam
,
(ya(j9ai •
xcd toffiTep ex tivo; ui];vi>.ot(Ztvi? ivsf i- gx altissima quadain specula tubae clangore
Excodd. Parisiensibus91let 12oO,jam adductisanlea in Spicil. 1. 1, sub siglis A,E. Cf. ibid. Proi. p. lxix.
,
231 Mci:i»jioiii ANTmniimcA

toTT'?.; (ja'XiTiYY''js «'jT/ijA'jT«flov sjACoY.iiai ike\)- simatitiiKi iiulamaro lil)(ra el inlcKia liiiKua,
6ip« Xai /.ClHWfi T?l -fKbilO-^, x«l Toc; i-><s\ TWV iii(|iK' aiirilius li iLliuiii (lupDiiciT vofcin
iTiaTtov T'/|v (pwv/jy iT«pa>caT«6c'ij6'3(t, t'jp'j6j>.'jv
suuvc quicldaiii iii.sinuaiitcm et ai'{,'utc dcli-
Ti xat tv«p|j.'Jviov Tepf/iy/jijoav, x«i xaTaOe>,-

iiiciilciii \criim tcnuion! kIvIo |icistriiifj;(>ri!
;
stnpitus illo.s iiicoiidilos ct iuailiculalos,

5 yo^Jiav 'JKj^jjfj^j; iê «<i-fl[A'j'J4 xal avap()p'j'j;
(M8S0 laborc cxprcssos, illas, in(|uam, ad-
r/iva^XXw; eitr5TCOvn|j.e'vo'j; , to'j? iirapa Toiv
verKarioriim nut,'as, (luorum, diim temcre
e'vavTia)v OiroYpatj/at V/ipou? (i.«T'/iv TTefi€o|ji.-
(•ircuiiilxianl cl olitiiiiduiit auditum, ad
fcoijvTa? xal T/iV aitoviv aiToxvaiovT«;, iî' cljv
risiim ct inlamiaiii traducitur iirocacitas et
iTrAiTe^jeTai «'jtwv to iraaov xal avatiyuv- iiiipudciitia nioics(|ue protervi ac prorsus
10 Tov y.uX ToO TpiJiTOij TO avaiÊ; Te xal ave- illihcralcs, iil adco illis a|)iid vcrilatis aiiia-
>.e'JOepov , (!jj ij.yiia;j.w; to euvixoov irapa Toiv lorcs iiulla uiiKiuam audientia jurc conee-
Tr,; aXvideia; ep«i7T0jv cyeiv aîou[j.e'v(.)v ^. datur.
II.
np()T£pov oe exeivo av eiri )v3y.T£'ov, orep eu Primuin autcm illiid lucrit diccnduiii,
eiioê T(;) TTpoxei[;.£v(>) «ixoir^j) 0'!xei(>TaT'j'v Te quod rectc visum est piopositu! rei conve-
niciitissiinum cl in lioc tcmporc ctiam
•5 eivat x«l e'jxat'p(i); -/i^yi xaixa^Xî^X.syOvii^j^j.e- ,
op[)ortuii(j ciuiutiaiidum : iiimirum cssc

vov xat Y«p yyoyj.r.i' (kfiGTf,!; d; a^y;Ooi; xat
animi verc praicellcntis atque mentis in fide
vou p£€vix'jTo; TTpo; tyiv eudeSsiav Ta «Tra^
firniitcr stahilita! ca qiiu! semcl pcrfccte et
,
xa^Xio; xat OeoTTpeTTo); avojOev ooxiji/.av>[^-eva t£
diviiie ooiiiproliala suut c(clilus (!t dcliiiila,
x«i <]/Yi'ptô'[/.eva , xai. £'!i; to xotvov t-/;; xaO' 7i[/.a;
quic dcinde in communionem cliristiana; vilae
20 iroXtT£t«; exiTpercTj; oia^«tv'j[j.£v« TulstcTat;
cvidenter apparucrunt, pcr pliirimas gene-
Yeveai; TTe(puX.aY(Ji£'va, x«i 'ô'âi; ctv^pwv octojv tioncs custodita et scnlculiis viioruiii saiicto-
xal (ptXoOcWv <ppoupo'J[/.£va t£ x«t cuy''-?''-''^^''^" runi Dcociue amabilium conservata et corro-
(/.eva, yp(3V(;) dk [j.ax^'!') to eîpatov xai tt«'yiov borata, tcmporisautemlonginquitate stabi-
iyuyxoi x«i to xp«To; IvJtxov cpfpovTa, cTep- iilalcmet immotam lirmitatcm uacla, aucto-
25 yeiv EITtElXÔ; , CDVTV]p£tV T£ X«l TTEptETT^tV (o; ritate juri publico innixa potiuntur: ha;c,
TTpoOuL;.'jT«Ta, xav Tot; aX>>ot; [j.£v i—v.af. iTpa- inquam, pro virili diligere, tueri, ct cura
oO/ vixtTTa 6k £v toT; tvi; xaO' vif/.a;

prosequi promtissima, in tiliis quidem rebus
Y[/-a(Jiv,
omnibus, sed maxinic in iis qua! ad nostram
euaYoO; x«i £ijOut(Xtv); 6[/,o>.oy6«; (luYxupouct
illibatam et rectissimam lidcm sive ncccs-
T£ x«i (jU[jL6«t'vou(Tt •
<{'u-/-/i; Ê (AoyO-/ipa; xal
sario sive pro re ncita pertinent ; iilud vero
30 d^jd^yvoliiovo; x«l otavota; <p«'JX-/i; x«t ttovvi-
esse animi pravi atque perversi, mentisqne
p«;, x«t t6 £ucrTaO£; x«t tdpu^j.Evov dirt ti!i
mahr et turpis, quse iiriuilatcm el constau-
xaXov ouoaÂw; atoou[/.e'vvi; , iTpo; (XTTav oe t6 tiam iii bonesto bonoque miniine sectatur
evavT'iov xat yetptiJTOv t6 £TTtpp£7T£; xal £u- sed ad contrarium quodcumque ct pessi-
TTapax'J[;.ti7T0V X£XT-/;jJ!.£'vvi;, d^ tou (jcoôvto; mum proiia est uitroquedcvchitur : ncmpe
S5 xat <jU[A(p£'povTo; xaOaiTa^ «;ToXt(jO-/i(ja(ya, opov nescire, statim ut a salutis incolumilatisque
(1) n£piwT:T|;. IIiic respict^re videtur ImiatLus S.Ni- p. 70fi K. — (2) '\?ioij|j.Evttfv. Nicepliori ^randilo(|uentia
cephori liio;;inpliiis, qiiiiiii eiim in coiicilio iiicivno II solemnis adco est, ut niliil diixerimus omitlendum,
tum piimum causam .•^S. imajiinum cnpcssentem iii- neoiiinino iunoslra inlerpictatioiicdissipeliir uiide, ;
troilucit, et iu imperatoris peisona acclamationi- id fortasse ininusictiue fereuliliiis leclorilius, a tc\tu

bus praxinentem : dt' oj t6 EiXixpiv;; tyj; jtitjTEU); ita- gra-co vix uniiis alteriusve voealiuli addilione aul tra-
(jiv Em'.<T|p'jxeuoaij.Evo;, xai w; e? aitoTiTou itEpvidirfi; riiv jectione lecedcre auiinus est, nec nisi quum aut ne-
Ttiv (TE5ITMV eixovwv eTtiSoTiaai xai Tpavtoirai ipyaiXTlv ccssariaeupuOnia, aut pcrspicuilatislex, (|uic omnium
l epoYpay lav TE xai itpotixuvriiTtv. Bolland. Mart. t. il, prima inlerpreti cst , requisierjt. — (3) 'H tou A, E.
ADVERSUS ICONOMACHOS. 235
Tri; 67:1 to fiXaTTTov ;cal ^wW.oioiiv ' (popa; Hnea excidcrit, ad quem usque terrainum
oux £TCi'(7TaTai. AXX' 01 jJLSv T-;;v sux>.ea jcal pernocentiaetperversaceecoimpetuagatur
a'M.v.yQ'/ct 6(iQav (na).ayo'vT£;, /lai tov Xoytc[i6v
Vcrum qui illustrem et pnestantiorem doc-
epvip£tij[y.£'vov e:;'. ":€> /tpetTTOvi [A£VOl, X.«T-/1-

triiiain sorliti, rationem ideo iii potentiori
Xoyicdv y£Vo'(/.£VOt «vopaGiv

fundamcnlo iimixam hal)entcs, hi sciiicct
5 /COOt T£ TCOV 6£i'cov ,
auditorcs divinorum verhorumracti, similcs

evE^ppoTtv (i/cpai(pvc3; 77poi7£(o/C£(7av, y.a'. r^v ot-
viris sapientihus plenis.sinie fuerunt ,
qui
jctav Tv;; ttii^t^co; £y.aGTo;, oia t6 (7uv£t6v x«t
lidei suae doinum singuli, utpote suam con-
VY)<pa>.£'ov îa(;)c-/i(7a;,£Ttt Tr,v (z^cpaX-fl xal a/Ca-
sulte et sohrie vitam componcntcs, in fir-
Ta'c£i(7T0v ireTpav eijL[/,£>.co? )cat ey.ippiivco; oco-
ma iuconcussaque petra solertcr ct prudcn-
ij.-/i'(7a<; xaOt^p'j(;aTO- rlTi; eriTtv o Kupto; -/cat
tcr exslructam stahilierunt ;
quai petra est
0e6; vi[/o)v IncoS; Xpi.-T(j(; •
)caG' r,v xav [/.u-
Dominus et Deus uoster Jesus Christus do- :
pta)ct?e^67tO[;.Spi'a;, co(;7r£p Tri;Tcov aipeTt(^(3v-

musautcmilla,eliamsisexceuticsexirrucntc
Twv y).co^(7a\yi«?, oi ya';7.appoi TvVflaf^.upovTe? -^ ^^^^^ tempestate (ac si dicam ex ventosa
iTpo(;pr;?£iav, t-?,; jcajccpyeTLôs de y.al Ttov/ipa;
hjereticorum lingua) torrentcs cxaesluantes
5 ûvai;.s(o; ai piaioTaTai"' aupat irpoffTCyetJcetav, in.umpant, et venti violentissimi malcQcae et
(x5o'vy)Toi; -'nh ecjTYixev xal azaTa'gX-/iTo; •
improha; potestatis impetum ilatu faciant,
fl^pacTat y«p st:' auTviv (b; a(7<paX£'(7TaTa xe iauuohilis usque stat et inconcussa fundata ;
xai fJefiaiQTaTa. Oi ê TViv ya[j.at7T£T;; xal cuim fuit in petra firmissime et stahilissime.
aicj^tova 5ia'X-/nj/iv xV/ipo)(ja[/.evoi, xal t6 (ppo'- Qui yero humi repentem et ad turpia pro-
) v/)ut.a i-i t6 ou/c eu eyov euTvapaîpopot ty)? pensiorcm senteutiam adepti, oh animum ad
6et'a; evtoXyi; (xXoy/{(7avTe; , y.al (zv^pactv iu.- malum proeli\em divinorum maudatorum
(pepeT; (Awptai; xat Tâpavota; [iL£(jie(7TW[;.evot;, rationera uuUam hahent, similes hoinini-
e^jltcV/ijctco; x.at (xvotitco; tou; «^'pavei'; xal hus stultilia ct vccordia plcnis, Ijmpliatica
CiaOpou; T^; ix7Tt(7Tta; ^0(J.ou; e7;t Tr,v (|/a'|./.i/.ov quauam iusauia domos iufidelitatis caducas
. eSevTO, 01 ToT; twv (XTuaTriXcov xat cxoTetvGv et ruinosas in arena posuerunt ; unde falla-
uSaTcov •rcpo(y7VTatC([j(.a5i xal Tarc eptSoXat; cium et ohscuroruiu fluctuum repctilo im-
xat Tvi pu'[/.-/i Tn; 77Xa'vri; tcov 7:v£u[/.aTcov pa- pctu et incursu, spirituumque erroris ra-
Stco; 7TepiTp£'7tovTai , xaTappviyv'J[ji.£vot xal pida irruptione videas destrui domus illas,
confringique et dissolvi. Haec quippe de

Xu(>[i.£vot. OuTco yap i-n:' (X[tipoTE'pcov 6 (xV/iOri;
utrisque verum declaravit Verbum.
I îriycipeuTat Ao'yo;,
m.
H[).£t; Totyapouv riv avco9ev e^ (X7TO(;ToXt- Nos ergo quam antiquitus ex apostolo-
xwv xal TTaTptxcov xripuy[;(.aTcov Tri; euayou; rum atque patrum praedicatione accepi-
iO[jLcov 6pr,i7X£'â; TrapixdoGiv TrapstV/fcpapLev, ev
mus sanctae religionis traditionem, in qua
stamus et magno animo gloriamur hu- ,
ii £(;Tnxa[/.£v xat xauyco[/,£6a, xat [».c'ya £7vau-

jus traditionis etiam sacra signa , tam-
jôijvte; ^povo'j[/.£v xal TOt Ta'jT-,i; tepa
,
quam anchoram certam prehendimus et
(ru[/.§oXa, cb; ayxupav <z(7(pa\ri xpaToijVTe;
firmiter tenemus cum hac adoramus, et
: in
xaTe'yoi/.ev [/.£6' vi; 7rpo(;xuvou[/.£'v te x«l 'Xa- veritatc et sinceritate servimus potentiae
Tp£'Joa£v ev aXr,6c'.!a x«l etXtxpiveia tw xpaTst diviua^ majestatis, tieque ad dcxtram decli-
Tfii 6ct'a; [/.eyaXcto^TviTO; ,
[/.vi sxxXivovte; nantes ncque ad siuistram, sed iu rcgia via
(1) A(6)iX')ov E. — (2) rsvofjievoi. Inde plura verba que code.x, uti non raro Graeculi etiam in superlati-
flectuntur ad Matth. vii, 24-27. — (3) BiatotaToi uter- vis talium adjectivorum.
,
23(i NICLlMIOItl A.MIUIUIKTICA
iiii'i(lfrilcs, (lciiKMitslrationuiu et txpliciilio-
p:uoi/8vot, 'jjic aT:'j5«i'^!i; xai xapaoT«'<j8i; ^te- luiiii iiiiiiiiiic Ki'nilat(ii'i's (({iia' (|iiiil('iii iii-
pev»vii>;jt.exoi (« o-/) eiTi TVi; aTOiTia; exyjva xal (•rfdiilitalis Buiit tcliis , el incivdulorum
Tiov «TCiTTWv TO aitay!; /.21 «ijTxOepov woi- lldxam iiicoiislaiitiam parliiiiuiil } : immo
» vouoiv)- oOoev yap a;/îC'j>.ia;, ooJev airioTia; iioii ullaui liicsitalioiiis, iioii ullam iucre-
A 3-ii. evayiaa ifspovTe;, to tiotov ê ev Kupiu xal dulilati» seiiitiliaiii iii uohis ferenles, sed
ax,padavTov [i.eya'Xa'jyo'j[;.8V0'. , e; Jjv •fl
avoj lidc iii Dominoeaque iiicoucussa j^loriantcs,
hpouoa^YjU., xai to>v 7:p(oT0T'Jxwv ijLr.TfjTTO- ii suuius cx (luil)us sii|)criia llicrusalem et
>.t;, viTi; dOT'.v -fi Exx^Xr.or/ XpioTO'j, ouyxpo- |)riiiio}<ciiitoriim niclropolis, (juii! est rieclc-
1» TouiAe'vvi , oia icep ti; vo-/it-/i iro^t; toO flaoi- siu Christi, compiiif.;ilur. Hicc csse velut
Xew; TO'j (J.eyoXou yvwpi^êTai , euTei/r,; xai (|Uicdams|iiritalis(ivilas ma^ni re}j;isconiio-
xaXXiTTupyo; , vi; reyviTr,; xai ^r,[A'.oupYo; el- scitur, muris cl turribus pulelire iiistrucla,
vai iTioTe^JeTai auTo; d[/.oO xal 'XiOo; axpoyio- eiijus i[)se arcliitectus et conditor credi-
vtaio; x8tjj.£vo;, ouv5e'o>v ev eauT^ xal ouv- tur cssc , idciiKiue Iii|)i8 aiigularis positus,
•5 aiTTWv ^£oij.'jr; xal afj/.oyar; a'X'JTOi; ipiXav- (|uippe (jui dcviiiciat iu se ipso et constriii},'at
OpwTvia; xal ayaO'j'T"/iTo; TauTriv aouioCo(/.£vr,v, nexii)iisct juncluris iiisoluhilibusciiaritiitis
iTupyoii; [Asv eu apapufav, xal iTepiSoXoi; xpa- ct bonitatis urbem iianc uiiaiiimam, turribus
Taiw; iOpu;j.£VT,v, xal T:£pi6£6Xy![iLe'vr,v Toi; tou bciicmuiiitam ct iiiiiidrum aiiibilu potenter
Oeiou yapiô^jiaoi Ilve-J^taTo;, cjcaX.êi; Se ola lirmatam, uiidccuiiKjue ciiiclaiii diviiii Sjii-
29 Tiva; itpo§e6XYi;jievYiv twv Oeoreoiwv irpocpvi- ritus gratiis, sed ct propugnaculorum instar
Twv ra xvip'JYii.aTa, twv iepwv re aiTOOTO^Xwv circumposita babentem divorum proplicta-
xal 0£oij.uoTwv T:aT£'pwv toc airXavvi xal ow- rum pnecoiiia et saeroruni apostolorum Deo-
T-fl'p'.a d'j'Y;j.aTa' yiTTEp (j(.£[«.oyX.£uij.£v/i or, xal (pie plciiorum patrum vcra etsaiubria dog-
vio(pa>.io[A£'vvi xaOaiTsp paoi>.£iov eyupwTaTov, mata.QuLL'quideincivitas,ceurcgi8palatiuin
25 oij.oXoyia Tr, «xX.ov/iTio xal appayer tv;; twv muiiilissiinum, dausa et quasi vectc obfir-
•iToXi"Co;j-Jv(.jv x«l 7;e77ioTeuxorwv ir^XriO^joi; mata [)cr stabilcm ct inviclam mullitudiuis

ecTYiXS Tal; twv avwT(ZTW xai xaT o'jpa- crcdcntiuin confessionem ,
permanet; ut-
vou; ayiwv 5uvai/.£ci>v Oeiai? £7TiOTaoiai; Tr,- pote qutc scrvatur et custoditur summarum
pou[;,'£VVi xal i^po^jpouttsvr, , (iij.i\u u4)0'j xei- et C(elestium potcstatum sanctarum diviuis
so (jiev/i xal di'/!p;A£'v/i TTpo; Ta ij.£Ta'poia xal to prffisidiis ; immo irr exceiso sita est et crecta
TTEpioTiTov xaTaTTXouTO'jaa ev yapiTi, 0'jy o'ia in sublime,eoqueditatacharismateutundi-
T£ xaTy-X£x;'J<pOa'. , xaOa 6 o(oTr[p'.o; aTTôrl- ([ue ccrnatur , nec possit abscondi, sicuti
vaTo X.oyo;, 0'j6aij.tb; tivo; twv stt' aoefieiiz dixit Salvatoris vcrbum, quandoquidcni
xopuoou[i£vwv uTrepaveoTvixoTOi; vi irpoavi- impietatis corypheeorum nuUus umquam
S5 oyovTo; • ou yap o'Jv ouo£ ti a7w0oxiao[/.a aips- altius iusurrexit aut prseeminere valet nam
:
Tixr,; oxoTop.aiv/;; 'j7T0opa[;.o'v 7;ou e^f/i^Xuya'- ne tenuissima ([uidera umbra ex hsreticis

ceiev. teuebris clam ingrueus eam ofluscaverit.
IV.
Ooot; [A£v o'3v T-7;; aV/iOeia; xal t?,; £uO'j- Quibuscumciue igitur lux veritatis et
"0 TaTvi; ô'^r,; evaoTpct^TTei t6 oela; , tov vouv rectissima; doctrinic coruscavit, mentemque
(xvwOev xaTauy^xiôv xai Tviv ^tavotav, xal tv|v et intellcctum ccelitus illuminavit ac piclatis
Tvi{ e'jo£€eia; (ixTrva 7Tupo£uei, 01' ye îa radium immisit, quicumque pcr planam et
UU; xal euCTiSou; xal paciXixvi? levTat rpi-

beue stratam et rogiam gradiuutur \iam
eou xal Ttdppweev eT:' aoT-îv sireiyovTai, 6-ep- afq"e ad eam civitatcm e loiiginqiio prope-
ayavTai (;.ev x.al eauu.a!;ou(jiv t6 «îoXr-Tov, rant, iii summopere admirantur, (luam sint
x.al ToS y.anoo; tmv x«t' aurîv opScov §o- acceptabilia recta ejus dogmata ,
quorum
5 yt/.aT«ov epacTal x,aGi(JTavTai, x.al tcov (jeiojv pulchritudinis evadiiut amatores, ct divino-
K-zipu-âaTwv oTCaôi xal 9i.Xax.poa(;.ov£; yivov-

rum prfficoniorum sectatoics cupidique au-
Tat, 7.al TTpo; Tr,v av(o y.at y,ixx' oupavou: >.r,c;tv ditores liunt : deuique in sui)criiaiu et co3-
TroJYiyoiip.£vot xa6op[AtôvTat. Kai yap ~ou lestem regionem sic deducti \clut iu portum
etpr,Tat , oti « oSot euce^tov ûOeiat iysvovTo, perveniunt. Atque dictum csl alicubi : > ViiE
10 " xai Tap£<jy.£ua<j(/£'v/i ri 6^6? twv £'jc?£bwv .» justorum rectee suut, et parata est via ju-
Kai (/.rv xat Tvpo; eTspai; twv Qeiwv >,oytwv storum. » Verum etiam alia voce divinorum
fflwvvig i;.ii(jTa'Ywyou(Ae6a OTt •• euOetat ooot etct oraculorum initiamur, dicontc < rectas esse
j
« vias, etjustosiu eisambularc, impios vcro

« y.ai Stxatot uopeucovTat £v auTati;, oi oe a<7£-
« fiet; aoO^vrl^JOUGtv ev auTat; OGOt o£ t(o « deficere, unaque eos qui ad luceni iguis il-
auTwv iropûovTai xat tco « lorum proccduut, ct in lunbra inlidclitatis

J5 ' ©toTt Tou irupo; ,
« cjco't(o artCTta; x.al ^taTTTatGi/.actv to- « etinteroffeudicuIacDrruuut, llaminainia-

tv)?
« ptTCtTTouGtv, uXvjv (p7,oy6; Tat; eauTcov x£(pa-

« teriem in suisipsicapilibuscongcrcules, «
« ).at; e7:tGtop£uovT£?^,"x.at xaToyot oia Ttve; sed et quasi iu vincula maligni spiritus con-
Tw TOVYipw y£y£v/)[j.evoi itveurj.aTt, cov ai ooot jecti : quorum horainuin via; obliqua! sunt
et tortuosa;, curva,' ctiain orliita' cl aufra-

20 GXO>.tat xat 5teGTpa(j.t;.£vat, xarj.iTuXat os at
Tooyiat zat x.aTviyx.u'Xco(j.£vai •
opOa yap pa- ctibus impeditae. Recte siquidcm aud)ulare
^tCîv oux. tcraGiv ,

6>itc9vi'(iaGt yjiksizoii x.at ncsciuut, verum iu lapsus gravcset luctuo-
rt)cpoi'; r^pt-tTCTOuct, xat oEe^ct x.al il/uyo- sos us([ue incidunt, aculisque et mortiferis
(pO()pot; jT£ptTretpovTat cr/t6Xoi{/tv. Oi; ovi Ta irrueutes palis confodiuutur. Uude quye
coê ota in llierusalemedictceminffisunt, opportuue
25 xaTii T-fl? lepou(7a>v-/i[J. •flivetX-/i[;.eva ,
multoque jure aptabuutur illis Ecce

x£tu.evot; im xatpou (;.ala ^txaiw; ap[;.6c£- : «
Tai- « iôi) eyw '(ppacow r^v 6r^6v auTcov ev " ego sc])iain eorum viam cum palis, et in
. cx6Xo(]/tv , xal <zvotxoô[j.^/-;cw Tac oôu; " "n^ eorum aedificabo ,

et semitam suam
« auTcov, xai t-/iv TpiSov auTcov ou (;.•/! eupw- " DOn luvcnient. •>
so (jiv
V.
Eupvfi/.aot youv twv (xtco yr,<; ^wvouvTtov Naminventiscorum innutriti, qui a terra
pctunt pcrmoucm suum, ac vana et iiiepta

xal xevoXoyouvTwv Ta (XTOTra, ot ex T-/i<; idiy.i
strepuut cxque proprio veutre eructaut
,
XotXta; Tot SeocTuy/i (xirepsuyovTat cpacîtaTa ,
abomiiiabilia spcctra, idquc animo stulto
svTpe(p6[;.evoi, oi; o-/i xai e-axoXouGerv Tat;
insitum habentes ut pravitate sua cosclem
i!> ccptdv auTcov ()u<55ouXixi; acuvjTco; rneyvco-
scctentur exeident a vera vita et mansio-
,
xecav, T-^; Cw?; xai tcov sv oupavoi;

6'vtco?
nibuscieleslibus, obnoxii demum iis poenis
Liovtov aTOT£ui;ovTat, TOt; a7:oTeTay[-;.£voi; <•)£
qua> destiuatte et paratffi siint impiis. Hi
xat -/iTOKJ.actAEvot; TOt; (xceSectv u-ireuOuvot igitur ubi semel in apostasiam de veueranda
XaTacT-/iCOVT«t • outoi ^•/j ouv xa()a'-a^ -po; fidc nostra excesseruut, mundo mundique
(I) Ev(je6wv. Is. XXVI, ". — (2) "E-^TKjwpsvovTs;. Roni. xu, 20. — (3) Eupwsiv. Osee n, 0,
;
588 NICHPIIOHI amij{||||i;tk;a
aiTOTTaaiav -r?,; xa<J' iîi aîayaWju &[/&>fj- re{<iiutori iii mililiaiu uiiilirli ,
|irii!S('iiti et
Yia; eitveveuxoTe;, xoa(A(.j ie xai K(i(iiioxp«Topi Htixu! ({loiiu; moH Hurvicntes, voliiplatis et
OTpaTeuiajJievoi, xai T-/i{ itapouor; fJo^-/); ^'"'"*'li"iii illi'(!e|)iis iiiiiiiersi, (luiii loiigaiii
[•'o-
vn; xal peouoYi; -^TTôjAevoi, (piA-zii^Jovia Te xai ^''""' i^^*^ Idiciluteiii conciliaie sibi hlultc
» (piXoirtpxia [JeC«iiTHT(j.evoi, xal t6 |/axoo6iov "l'i""iitur, tiloriaiu (iua;ruiit in suiierhu
xai euârpiov dauToi^ TtepiiroiewOat dij,pov(,j; i"i|*i''''''i« piofcssione ; sed iuluroruui et
uiro'Xau.£dvovTe:, 5o;av Te Vjyiîoysvoi to in' '*;'''i"<»''"iii iiicdilatiouciii iuinimc curantcs,
dTeSeia îaipjoOai, oijâp.a); Si Tîv j;.eXXoV ju-^tilia- J)ci parcrc, iira- judaico iijsoruiii tu-
Twvxal iatdi-coi^ ev «ppovTiî yevojAevoi, rZ '""i'e. repudiaruut. Quure etiam uiysteriuin

««Toy Beou iixaioc-jv7i , iouâixcj 9pov/;[JiaTi
!>''» Verbi iiiciiiiiali comiciis prosciiidciitcs,
(iXi(jxo(Jievoi, uTCOTayrvai ou icpoeiXovTO. Tau- ^^^''^''^'«iii! slutum traiKiuilluiii ct liriuum in-
r/i Toi xal To pLU'7Tr;piov t?,; to-j 0eou Ao'you ^"*^" "«" valeut, multo etiam minuK pati ut
A 348. aapx(offe(o; irepiuepixoTe;, -rîv ê t-?,; fixxXn-
'*"^'"''
^J">* o''"'i"iciita iu loco et conditionc
cia; eu-jTdOeiav xaOopav oJ (jOe'vovT£;, oj fy.ev
**"" pcrmancant, quia iiiolcstus ipsis Cliri-
1!. o'jv ou'Je Tov xaT* auTov iepov eTrl cy;fl[7.aT0;

''''"^ ''*''' *^''*"" i" ''"iigini! conspcctus; idco
[x£veiv 5idxo5[Aov, exet^vi Papu; auToT;" ecTiv (j
'"îtlin i;t culumniis imi)clunl cliristiauos
Xp-.CTo; xal ev eixo'vi [iXeTrtjtievo; pacx.ai- olircclaiiicorumctirreprcliciisihilciiidoctri-
,
vo-jci -/pwTiavoT; Tvi; opOvi; xal dîa6>,-/;Tou '"""• ^*''"^ plurimas species induerunl ct
86c,r,:. iloXueiê:; 5' ouv xal roixiXoi tov Tpo'- ârio» sumscrunt luores, et artificia plura
20 Tcov ycyova-jt, xal 5ia 7r>.eto'v(.jv riyf}r,i;m t£- ''poi"t^ssi, '"liil corum qua- ad improhitatcm
yvac;[Ad-(.jv, xal o'jêv auToT; tcov ei; xax-â; confcrunt, incxploratum cl iiitciitaliim rcli-
eWo; cuvTeVjuvTfcjv dve7Ttvo/;Tov 'j7voXe'>.£trTaf qiK^re ; alqiic ad omncm omiiino blasplie-

irpo; t:(Xv 8l (JTiouv ûff(pyip.ov t-?,v TTov/)pav nîi"" acuuut pessimam liiigam, ut veram
xaTaO/fyouct yXto(7(7av, (o(jt6 t-/|v 6p0-/;v -/"(y.ôv
confessionem nostram calumiiicntur, adeo-
-5 5taXutji-/i'vacOai ojAoXoyiav , xal roivuv tou que iu ipsiim Crcatorcm liosliliter insur-
Ktiijtou -xaTeâvi^jTavTat, xai xaTa Xot(jTou 8""t, et coutraCliristum cliristianorumque
xaiT-^;ypi(jTtav(ov£xxX-/i(jia;xovi(jdaevot, T-/;v licclcsiani luctantes, divinam dispensatio-
Geiav oixovo[ji.iav exTroXtopxetv ^t£(JivOuJdxact, "cm expugnarc et evcrtcrc satagunt, ip-
xai o:o'jôv t-/;v Ta'JT-/;; ij.yr,u.-r,v :;ot-/;'(ja(jOat, samque cjns memoriam funditus abolere
.10 xai ypKjTtavoi; Tot; Tt[ji.av ei^dctv euce&w; tum cbristianis qui baec pie colere didicc-
papu-raTat; xal 5u(ja/0£(JTdTat; yepclv e-t- runt, audactcr manus injcccrc gravissimas
6e'[A£vot d(ie(o;, at; eir-/;yov auToT; cui/.aooat; ct vix fcreudas, et post(iuam illatis calami-
eyyi)[j.va(7d[j.£vot, atxiai; ts TToXXaT; xat iiîrji tatibus, injuriis, verberibus, vaiiisque cru-
jrotx.Xot; âtjdvoov, xai OavaTfe) ^-/iL/.toijv ot ciatuum modis excrcucruut, morte eosmul-
35 (xOcot (Jt£yv(o-x£(;av. EvTeîOev Xotrr^vv aurot';, etarc atliei illi bomincs dccreverunt. L'ndc
wcTrep Ti rrpoctoTretov , Ta t-?,; «.'jiflci'-^; -po- jam ab illis prcctcxtus impictatis, tamquam
6X-/i(AaTa £u-/_£p(o; dvairXdTTe-at xai Trpodye- sceiiica quiEdam pcrsona, leviter lingun-
Tat. Ilept (bv xal ev ETspot; i{i% jrXaTurepov tur ct palam proferuntur. Dc quibus jain in
•/i[j!.Tv ^taTr£-pay[y.dTeuTat , ouêv ê /etpov aliis scriptis dibcrtius tractatum cst. Nibil
4o6Xtya (ZTTa xal evTa-jOa 7r£p't t(ov auTtov ^tet- vero inipedit quin pauca qua'dam bic quo-
X-/;^£vat cuvo7CTix(.jT£pov T(ov atr/iffdvT(ov /d- que de iisdem exponamus synoptice, iu eo-
ptv ^to £7rtTpo/d^-/iv £t7T£rv, oijT(o ToC Xo'you rum gratiam qui nos id rogavcrunt. (juare
irpoxaXou[Ac'vou, Tretpdcorxat, dicere cursim, re ita bortautc, couabor.
,
ADVCRSUS ICONOMACHOS. 239

AnGc.ME>Ti'M. —
I. IddlolatiicL" accusationem tani Cliiisto quam EcdcsiiP ait csse contumeliosam tempore ;
cliiistiaiio rono\aii atrox ethiiicoruni liellum; —

II. Refricaii veteruin liaMCticorum ile (lliristo inciicum-
scriplo fabulam ; —
III. Lociiui Kxodi iwii fticies, etc, ab Iconomachis dolose vitiari et intellifii perperam ;
:
— IV. Quin pro cliristiana tiaditione de iinaînibus, post C.hristi apparitionem, faeerc; V. Nec etiam —
. apud Juda'Os eanuleni liane deesse religionem, id quod ex Chcriibiinostenditur ; VI. Veruni cam fulciri —
tradilioue quiv rcrum omniuin basisjun; dicitur et fundamentum ; VII. Juda'orum obstinatam et —
ca'cam inlidelitatem csse pencs Iconoinachos, VUI. .E(|uc in palrum instituta rebelles, — IX. Quoruin —
verba, ut eliaiu Scripturte oracula, corrumpuut aut lepudiant.
CAl'UT 1.
T6 T-î; eidwXoXa-peia; ayo; £7:1 (;Toy.aTo; Idololatriae piaculum ex ore eorum uo-
10 auTOt; Tr£piTC)>£r' twv yap t.tKxi. ducciSSi-i -/.'A
bis oggeritur. Veterum cnim impiorum et
imcxiiX!; ex— eirtoy.oTe? tov Tpuyiav,
luereticoruai iiilidelitatis epota ipsa liEce,
aOeiDV TY.i;
quasi quidam ex illis recens enati surculi
oia Tiva ex.siv(ov dvaO'je'vTa ^lxnTriU.u-zx , tO'j
Christum reum facere non erubescunt sce-
Xoi(;to'j y.aTaYOi£'j£iv o'j HaTep'j9oico(7iv 01
lestissimi homiuiim, ac si nihil nobis pro-
^£i>>aiO'., cbi; y.aT' oijS£va Tp()7V0V -flfia? îa tv;;
fuissL-t ejus adventus, atque clirisliauishanc
15 oi«''a; cdVivaTO CTuy/.aTaSa^Gsw; •/.uX ypKJTia-
,
ferunt ignominiam, nondum ipsos uUate-
vwv )caTacp7vuapoS(j!.v di; £io(o>.cov c;££ac7[ji.aT0?
nus ab idolonuii religioue recessisse. .\t illi
ouSaaco; evTeOOsv dira'X>.ay£'vTcov. AXk' o's ye proplietarum exsecrationibus obuoxii jurc

TaT; TrpotpYiTixaT; dpai; 'j— euOuvoi £ixo'tco; xa- meritoque statueutur : « Va; vobis, in-
Ta6o'covTai • ••
0'jal yap , Ycaly, oi )>£'yovT£; quiunt illi, qui dulce dicitis amarum, et
20 t6 •fkuyJj TTixp6v xal t6 Tviy.pov y>,uz.u, oi Tif)e'v- amarum duice, qui lumen iu noctem ver-
Te? t6 <pcj)? CMTo; xai tocjicitoi; ipco;.'» Ecy.o- titis ct noctem iu lucem. » Obscurati euim
Ticu'/i(;av yap ty.v oiavo'.av, xai o'jd£V ij.£(;ov

mpiitc siint, uec iliis sacruni inter et pro-
(xyiou y.al fJESvfXou vi xaOapoij xal dy.aOdpTou

fauuiii, vclpurum ct iinpuium discrimen
ulluin intercedit. Quum enim ultronei iin-
eOevTO' TTpo(;xpoij(Ta'. yap ei; tviv Oeiav ôu^Xo'-
petaut divinaiu iucarnatioucm, propriam
25 [tevot crdpy.coc;tv , e7:t>cp'j— teiv oe t'/iv loiav
autem malitiam celare se posse reantur,
du(;[A£v£tav otclp.^voi, xai Xr^c£iv to'j; tuoXXoij;
plurimos latere enixi, malum quenidam
£X(j!.r,yavc6[A£vot , (;y.v;i}/tv Tiva TTOvvipav £-,47Topt-
praetextum macliinantur et pejori piaculo
•
ôvTai xal jj.£iCovt d(;e§Yi'ptaTi irepiTrtTTTOuct iucidiiut. Nempe quum ea tractentur quse
rcepi Ta TrpdyaaTa youv tco d7t£''pco Sucxr,- immaniter differunt et distant (<• Qua; enim
39 x()Ta y.ai dvTixe'âeva (« Tt; ydp z.otvcovia (pcoTt socictas lueis cum
tencbris? aut quis con-
TCfo? GMxo: ;
•/! Tt; (ju^yxdTdGect; vaco 0£oij sensus templi Dei cum idolis.»' »), impiara
jjtETa £toc6Xojv '; ") t6 dvoctoupy6v y.al 6£oi/.dyov et Deo rebellem uovitatem producere non
KatvoTO[/.'?iCat pf/i £;tc-/ucavT£;, — p6; Tct ovo'-
valeules, inuomina denique se recepcrunt,
|jtaTa Xoii;6v (x(pop[jtcoct
exiiuieque proferre impuram ct profauam
•
x.at TauT^/; irpoiccOat
35 Tviv [/.ucapav -jtai (Je'€-/;Xov (pcov/iv ou d£^t'act,

vocem non verentur, et sacram iconis
Cliristi appellationcm cum sordida ac pro-
T^/iv tipav T0'j XptCTO'j etx.ovtcpi.aTo? Trpoc/jyo-
pudiosa idoii nuncupatione permutant.
ptav PêXupa; xat aicytcT^/;; 6vo[j.acta; dv-
Qui quum huic idolicte dictioni animam
TixaTaXAa^d[jLevot. Kal yap t-?, twv etiJcoXcov
quoque eadem
assuefccerint, linguam pol-
îovT; cuv£6ic8£VT£; TViV iu-/'/;v, xal t'/iv yX.coT- Quorum enimvero nec in boc aivo,
luerunl.
ikO Tav xaTa[;.oX,'j'vO'jCtv cov o'jT£ iv tco vuv, o'jt£
ncc in altero tam audacter edita in Deiim
ev Tco (/.eXX.ovTi t6 To^jJ.cop(.£vov et; 0e6v pXd- blasphemia ignoscelur. Sic etiam Christo
<j(p'/it;.ov cuy/copr,6^/i'c£Tat. 0'JTto xal XptcToCi impotentiam et debilitatcm affingere non
t6 d^pave; xaTaypd(}/at ou xaTa-£(ppt'xactv, perborrescunt, ac si frustra effusus fuisset
(I) *w;. Is. V, 20. — (2) Eiati>,(ov. II Cor. vi, 16.
>
,
210 MCr.lMIOIlI ANTIRIiilirnCA
«l)( «iK/i /eQvivat TQ a/pavTov x«i ureepTtixov purisiiiiiius illiiis ct sMpBrveiicraiKhis san-
auTou «i;^.«, xai [/.aTaiov a7r'j'j/'/iv«i to oeiov ({uis, iiiaiiciiKinc iiiidiiit |ii'(iiiiiiitian- |inc
xvipuyw.a, ical Tvi; aiAWjxiju Ttov TriCTwv ExxXr,- dicalioiicmsacruiii, cl iiiimaciilalic lidclium
oiaj t6 aTTTiye; toOto xaTai^/vi-piTafjdai" (u; Kcclcsia- liaiic i^îiominiic notam inurcrc :
S ^rOev £iO<.AoXaTpe(«v tojv euTeSouvTiov xaOo- co vidcliccl coiiîlio , iit idoliilalriam ii
pi!ô|jievoi, exTTooiuv T.ifcty iToirliovTai t/,; sanclis scivari dcliiiiciitcs , cjiciiiiil oimicin
fexitXYiiia; tviv xoa|Aior/;Ta, xai t?, xaivoTO- siK-rum llcclesia! oriKilum , ct hac novilalc
(Ai« TauT-fl eTCiOer/evoi, t6 irav t^; xaO' •«ui.ai; nosador.si, omnia coiilVssioiiis ct lidci mys-
o.aoXoyia; xai iviTTeto; rapaiTvi-jovTai. tcria in suam polcstalum rcdif;ant.
w TaQiTaixev oiToOiJ-ejJouûunfeTaixaiTvi; "ii'« "K'!"'' »1'' »

niciidiicii mancipia ct
vcrilatis inimici. Ah>it vcro diccrc (lucaiil,
oXyiOeia; clvTiOeTOi. OO ya^ Sv) eiiteiv rôiev,
,„' „ •.,,.".„ sexccntas licct coiisuant larwis,' dcprclicii-
xav [/.upia xaTTUTWitv ..
(paii/.aTa, (o; yptiTia- '
disse se vel unum christianum, qui dchi-

vov ' ei^tGpanav t6 Tvpe'rov p.ovw 0£tj) ce&a; Tvi
tum Dco honorcm iii ciciituram rctulcrit
XTicei rpocveiaavTa irioKOTe. KaiToi xaTaiyi-
iiiiK|uam. Allaincn malo, liaiid sccus ac
15^0; toiirep xaTanri^XaiôvTo; Tou xaxou, x«l
Ijrocclla, ex improviso irruente, et lemporc
ypo'vov eri (iuyv6v tou îwyf/.oO erix^XuôvTo; noii modico pcrscquutioiic inuiKianlc (nam
(rpocrveucavTe; yap îaitov rveu[/.a'To>v oi- clTcri pcrsctiuutorum animi iiislai' sjiiri-
X71V oi Ttov ^ttoxo'vTtov (xyptot Ou;j.ol, xat a.[ tunin xiolcntorum cum irifi impetu projie
A 347. 5uGavT-/iTot (ipyal, tv;v Hd\7.(jnccy tou (iiou inlolcrahili iii^rucntcs, \ilic pclagusahiindc
M ixavio; sr£Tapa;av, xai tv.v oXxaâ r?,; ri- eontiirha\crunt ,
pcnjuc |h ricula plurima,
OTeto; xivSuvot; r^Xeiootv xal x>.u^(ovt ou y.i pcr tcmpcstatcm immodicaiii iidci navcm
xpto r£pie'6a').ov), ij.£'ya xexpayecav ^ •
xal [/.ap-
jaclavcrunl), illi inffciitcm cliimorein sus-
tulcruut at({uc cliam uuiic monumcnta
:
Tupet xat ei; êupo Ta t-?,; (j«ovtxv;; auTiov
supcrsunt crudclissimae quam exercucruiit
yv(o;i.vi; ;Avviaoveuou.eva, vivix.a Ta >iOtra t?,;
6a'vitia3, ciuando scilicel cactera pricsciitis
25 rapouijvi; J^tov;; tiO£'u.£voi rapepyov, epyov
liujus vita' nuinia pro miniino liidjciitcs, hoc
erotouvTO xai (jroufWcjj.a ai;;.aT(ov ypiGTta-
sihi opus, studiumque suuni feceruul, san-
vwv Tvi £xy'jiT£t Ta; ^c^yrTkw; xy.t 'jôviou; xa-
guiiiis cliristiani clTusioiic suiis impuras et
Ta(fotvii7(;£tv yetpa;* 6r()T£ /.«•. ot (jaxxot
neiarias coiitaiuinarc niitnus ; ncmpe ({uum
Ta(pot Ttov (iXiiJXOjaevwv eyivovTO ,
0'j Tvj y^ etiamsacci suntsepulcliracaptivorum facti,
80 rapa^fô^J.v/ojv xai •/oi xaX.urTOiAEVtov xaTa
uon huuio triiditoruin, nou pulvcre cou-
TO vevoafT^j.evov avOp(')rot; aTCactv aXT.' ev
,
spersorum, qua- lcx eslhominum universa;
Tw uypw oTot/eito ev6a7TTO[j.e'vwv avviXew;
sed in humido elemeuto barhare consepul-
t6 rapaô^fjTaTov xal rapavoij.toTaTov Ti
torum. Jani quid opus estdiccre illud, quo
/pvi >.e'y£iv; (o; xxTartij.rpav Ta ayta xat „ii,ii incrcdihilius et cnormius? uimirum
S5 xaOatpeiv tou; Oeiou; vaou; ot ivayei; ou xa- ,^^1 iî fi„-iosi non ccssaYCrnnt incenderc
Teva'px-/i(Tav. Ax.la xairep TooauTa [j.avsvTe;, sanctuaria, denique templa suhvertcre ! At-
oui'a[j.ou f'Jrov t6v auToi; (piXov xai srepa- qui quod spcctat ad sordcs liis adco insa-
cTov (t/iv yap oixeiav ûooiSEtav to^ bioct- nis caras ct delectahiles (uaiiKinc propriani
€e'(jtv £rtyp(X(p£tv o'jx arôxv/jTHv), t'^ euay£t suani iinpictatcm religiosishominihus ascri-
fto /,ij.(ov Oor,i7X£ia rap' otououv /piciTiavtov rpoc- hcrc non duhitiirunt), impoUutic lidci nos-
Tpi6e'vTa xaTaXâSetv ^£ûv/;vTat £iTa i\-/i- tra' a (inocunKpic dcninin claistiano iuisse
>,£y(A£vou; x«'t avaT£Tpap.[j.evou; £auTO'j; rav- iilitas, nullomodo dcpreiiendcre vaUicrunt.

Tajô'Oev optovTe;, tijor^p rapa ra(7/i; •/•'Xtxia; Deinde, quum couvictos sc ceruunt cl undc-
(1) XpiffTiavSv A et E, is vero secunda manu postmoilum coireotus. — • (2) KsxpiiYaffi E.

advi:rsj's icoxomachos. ii i
ciiinqiicproflignfos, alqiica ciijusvis

cetatis
(ou.£voi, xai UTC auTuv twv p.eipaztwv coiiditiouisvc sapicntc viro dcrisos,
'/u^.t-/;- iniino
p"C'j;y.£voi {tX%xw yao «'jtPjv x.aTaveouci -=- ipsorum pucrormn dicteriis proscissos, qui-
AwTa J, Kai aaa oi rs-wcwy.avot t/,v iuyîv, biis risuui jain movciit imiltuin
: tuin siinul
i (j'JY/.a/.'J-TJ(v To aw/o; t?,; ajvwTia;
meutc ()l)c;ccati , infidelitatis et apostasiai
/.ai
aTro^jTacK; siKc turpitudinciu velare
-stpojv.svoi , iyvwiiy.evov auTor; nitcntcs, quuin
o-oi notuin sitomiiibus in quantum maiuin
/'.:(/'.oO Ta Tjoioojj.eva y.al >.syo'|y.jva -oo'- facta
dictaquc eorum excesserint, videntur
EiTi ,
'JOKoi.71 (;.£v T-?;; i; ei^w).o>.aTS£t'a; y.a- qui-
dcin ab idoio!atria;accusationese
Tryopiz; a;Tc'/_£(>Oar
abstinere-
czoTOfJiviwvTc; ^s tvjo-.
.Td vcrtigine qua blasphemi solcnt,
To pXaccpr,;/ov, io' sT/pav ini-
10 t-?:; pAac<p-/ip.ia; scrc capti, scse in aliam iilasplieinia"
viain
t£vTai oi'j.ov
])roripiunt.
CAPUT II.
Ei; ToijTo yap aav'!a; zÂ.nuMxi:. to Eo nanique

, i-l^ vesaniae deveneruut, ut di-
()£''a; o'.y.ovoa'â; irjcT/ipiov ii7.';7.vjy.'Csv/ t£- viiue in carne dispensationis
.sacramcntuin
/vaCovTat. Aio i-l t/iv Ba>.£VTtvo'j y.«\ Mao- subvcitcrc moliaulur. Quare in banc
_
pban-
15 xiojvo; /cal ]Mav£VTo; twv Qiot/aywv tasiuisectam, quae Valentini cst
zal Marcionis-
^'jccrE^tov, y.ai [y.y,v /.al Ap£iavtov twv OfioCTu-
que et Manctis, Dci bostium impiorumque
boininuin, tiim etiam pcrvcrsoruiu
ytov xal T-/;v aao' atJTO'j; oavTactt.V^/; oiotozv Ariano-
x.aTaiS€'Jyo'j(jt, y,al av9uTTO'p£'oovT£; rum,coiifugiunt,iIIudqucexccptionisargu-
oai7tva-j-
mcntuni opponunt iucircuniscriptum esse
p-IypaTTTOV £lvai tov XptCTOv ,
tij y.-h iT£Biypa-
ab istis niiiiiriiin accipiuiit eum
Cliristiiin :
-0 OEcSat auTOV ix.ctOsv £t<j-/;yo'J7,£vof Ta; u.h
niinimccircumscribi.tumquideiumiigistro-
-£pt TaijTa Ttdv îâc/.aXtov -},; E/.y.lr.civ.;
ruin Kcclcsia^ liac dc rc dicla, quic
uno coii-
sojva;, oy.oylt.jccto; to Trep^.ypa-Ti^/v y.at ypa-
sciisuCbristumcircumscriptumesscsimuIct
TTTOv £',vat XptCTov '^tKX-/; p^jcco^jca; rapa- scri|)lum profitentur, rejicieutcs,
,
tumetiam
ypaipopvoi, Ttov i5e Tr.v âvTaciav £-1. t-^; dcliria iiloruin qui in malcferiatam
plianta-
:ri ToS 0eoi3 Ao'you £vav6p(oT:-/-'';£(o; voco'j'vTt.)v siam verterunt divini Verbiincarnationem,
Tou; ^rfpou; £yxp'/,iovT£;. Ou^l o-i
adoptantes. Xcquc adeo vocabuloruin di-
5ta'p£'po'j'7tv
«i fwvat tcactv scrimina norunt liomiues illi rudes naiii
ot ajji.uviTOf u.t-rf/ yao --'ok- :
9etV £-1 Tiov £t/.0Vt^0'vTWV

quuin scribere coucessum sit dici de iis qni
>>£'y£tV, t6 7U£ptvoa-
©eiv
iinaginecxprimuut, illi circumscribere ob-
(X[/,aOt5; iTpoy£tpi'(ovTat, ayvooovTe; i/.
tcnduut iinpcritissime, prae nimia stolidi-
10 ttoaX-:^; ayav (zgcXTepta;, tb; t6 i-t XifjToij
tate ignorautes divini Verbi niyslerium
[;.'ji7Tr[piov ^t->.o'jv (pa'.v'j'u.£vov (•j;j.ol'jyr,Tat.
du-
Kal yap 0£6;
piici prieJicandi modo manifcstari. Quum
6 a^JTo; Teisio; -Ay.i mOzomo; ciiim idcm sit Deus perfectus et perfcctus
TikiVj^ 'j-ap/(.Jv, eyst t6 a77£:''ypa-Tov v|
iiomo, qua Deus, liabet incircumscripti vcl
(xypaTTTOv, (b; 0£';;- •
(b; (i'v6pw-o; ^£, t6 -£-
non scripti proprietatem; veruin ut bomo,
5 piypaTTTOv xai ypaTjTov •
y.aOa^Ttcp y.at t6
^•;i circuinscripti a!que ac scripti. Quemadmo-
airaOe; auTto •/.'x.-c/. T-/iv QerjrflTa Tre-';(7T£'jTat,
dum ipsi et impassibilitas respcctu ad divi-
xat To ijaO-/iT6v x.aTa t-/;v avOpto77o'T^/;Ta, xal uitatcm, rcspectu vero ad liumanitatem
£1 Tt ETepov eTTt T-7:; ît-Icjt,; Eucegto; Oewier- passibilitas ritc tribuitur, ct ita si quid
Tat T(bv HaTa XptcTov -Juvôaaou^Kov 0'J- aliud duplici rationc in ambabus quae in
(1) Oi(io-j excidit in E. —

Domesliciim ct (2) eso;. unumquodcumque est propter naturae incircumscri-
magmim tfstem liic Hilarium nostrmii,
sistere jiivat, plioiiem, non .secundum partes divisus, elc. ..
Spfci/
nohis inter noslra apto .lic.Mitcm Totus ouim in : •
t. I, p. 107.
IV.
iG
242 MCtPllOIU AMIRRHKTICA
ff«tov. rifjeXOwv yip 0eo; [xtTi Tvii; iTfo<jV/i- Clui.sto roinurruiil iialiiri.s, rtTlc con.-side-
ijiew; ' ev sic i Jo twv tvavTituv, fl «/«oiv oi »«0' '''tni"- Procidfiis Deus posl coiiceplio-
eiiiiii
hiMi OeoXoyoi, e;et ^<.i{ki xal ivavTix xal Ta "«^"' »"»"» unuiiKiue ex duobus oppositiH
ijt- «uTii x«T/!yopo-Jixeva, xai (iar/iv Tai;

f'>ftus "t iiiui.l Tti(olot;i iiostri, dici de se
perniitlit duplicia et contraria ; unde cns-
5 ^tiivat; Ta'jT«i; iTTiOcaijjvovTai oi i'>.Cpo'vTi(i-
»am fidiiciain sibi ex liis dictioniliusstupidi
Toi. EipviTai Je Kal rspl ToîTCiv «XXa/oOi inj suiiimit. Snl de lioc aiKumeiilo i.lii.i
''.
ivTt>2<iTepov diclui.i cst plcuiiis.
CAPLT 111.
tiT« ivTayOa (offrep aTCO<TTevo'jaevoi xal 1'roindc liic, quasi ad incitas adaclisuflo-
rviyo.uêvoi , aar.yavia t£ iroXXvi (joveyo7.e- carentur, inuita coiisilii iiiopia laboiaiilcs,
*" voi, xai (XTOnrcJTaTa (ppovoOvTe; ar/iXtTeucI- obque i.imiam mcntis imbccillitalem liidi-
(j.evoi, xai oia T7,v ttictw aT7er/TCO>.v)/.o'T£;, brio dati, lidc propemodum divcndit.i, ilc-
aiiO'.; 01 'jtt' avaiayuvTiai xal wJioL^v.oii s^p'

ruiiKpic duce ipsoriii.. turpitudine elimpii-
^Tspov pXac^r.iAia; au-o[/.oXo'j<iiv elrJo;, xal denlia, in aliud confugiunt blas()benii<c ge-
atoaalxwv voatov ei!(jr,YViTai yivovTai, xal tou-

nus, lcgcsque mosaicas iiilroduciiiit, iie(|iie
'*
ipsi.sc judaicaafleelare animadvcitui.t. Igi-
âiCttv e77i.yeipo'jvTe? , ei; (luvaiijOviiiv o-jx
tur in vetcrem Scripturam incaute et tcmerc
tpyovTa'.. Kal toivuv e-i to raXaiov ypaaL/.a
«Txoi;ti){ x«l a^puXaxTto;
irruentcs, ex iila vocem aliquam fiirautur,
(ipi/.w<;i, xaxetOcv
quam ut robustum proferunt argumentum
^tovvfv Tiva apTTa^ô^Jii xal dj; wyupov ttoo-
(unde eorum sensus pravitas oppido de-
6Xr,[Aa 7;poyjipi'CovTai (oOev Ta r?,; a-i<;Ti'a;
monslratur), mcntemque simpliciorum \i-
2« a'jTiTjv yapaxT/.p-iiêTai), ezrpeoelêiv Te xal xa-
tiarc et dissipare oinni ope nituntur.
TaXvjiêijOa'. t(ov a7T'Xou(JTe'p(ov tov vo'jv st;'.-
Aiunt igitur : Scriptum est : Non facics
yeipo^jc.v.
« uliam similitudinem. .. Cur igitur ba-c
«taîlv o'Jv j'jO'j; • -r- Oij i;otr^<>ei; -av ov.o'^-
proferunt? « Lcge, aiunt, ita praecipienlc,
-':-
-f- io[/.a, Y^VP«~"5t'.. Tivo; o'Jv eve/.sv
'< nec Cliristum jain licct simili imagine re-
Ji8 25 TauTa -poSa/.lovTat; -f- Toj vfj[j.o'j, oaciv,
" ferri. »
—;- vjTto ZjXcijovTo;, o'j6£ XptcTov icôv XÔ'.-

Quid crgo dicamus .''
Primo quod ipsam
-r TTov 6[JioiOYpa<pEt(;0at. -i-
Scri])turain sacram adulterant. 3fiiiime
T-: <)-iv 9a[j.£v; oti T;ptoTa (êv xal auTviv namqucquod isti producunt : « Nonfacics
Tv-.v Oeiav Ypa^pviv Tâpayapa^^To^j^jiv o'i „ uHani simililudinem ..
exliibet sacra scri-
yy.f
30tb;a'jTO'T;po9c'povTai, »oO iroirAet^TTavw.o^^to- ptura, sed <•
ullius similitudincm nou i'a-
{la " repteyetTo Ypa'(x[y.a t6 lepov , «V/.a « 7;av- cies >• scriptum cst, et illud non simplici-
t6; 6u.oi<o[j.a oO T;oi/f<;£i; " yeYpaT^Tai , xal ter, nequc absolute : sed additur quorum-
touto ojy ar/.io; ou^s a<;ye'Tfo;, aA/.a -^'ja- nam similitudo facienda rion sit. At illi
xeiTat Toi'^ Tivtov o'j T;oir,T£ov. Oi ê Tau;/;v artiliciis adoriuntnr hunc locum et vocem
i.s iv.ij:r:/^jL'iCov-x'. Tv.v p?,<;iv xal (Jo>vO'jci t/,v (pto- adulterant , ut proposilo fini inserviat.
v^Vjiva /yr.wj.viori auTot; T;p6; t6v T;pox£i'[j.£- Videntur enim una ibidem involvere etiam
vov cxot;o'v. AoxftuGtYap 6[ji.oj (ju(jiT;£pt£tXv;cpOat Cbrisli imaginem , ut simul cum rerum
(I) npoij>.r|iJ/£(i);. Hespicit Nazianzen. Orut. dc Filio, 44-57, 77, 105, 150, 150; .Sjiicil. t. I, p. 338, 3U,
Opp. t. I, p. 728. — (2) 'EvTc>.£.TT£pov. Achillouin eiiim 346. adde seriem lxxx testiinonioriim SS.
(^luibus
illud, ut voluere, etdecantatum IconomaehoiHim ar- Patrum hae de re consonautium, ib. p. 330-370.
gumentum Huc enim
scxeenties contrivitNicephorus. Tum demum recolequa; infra non serael, in .intirr/i.
spectant, ut praecipua tanturaloca raptim recenseam, adv. Epipli. — (3) Ttviov. Scribeudum aC.Tu> vel cum
apudMaium,£(i/. Hoc.t. V, p. iv, p. 16,27,30,40-43, cocl. E t6 t(v(i>v.
ADVERSUS ICONOMACHOS.
ivTa06« x.al Trj too Xp'.<;ToO iaoiow.a creatai-um
, wgt£ simulacris repudietur : similc
'Jta toOto -/.vX cuvaOcTswOzi toi; twv quid aggredientes ac
XT'.(y[y.a- ilii (jui ex pra--
Twv 6i;.oi(o;y.«(jiv •
Ta-iTov Tt roisrv Po'jXo'(/.£vot
sumtis propositionibus id quod quaeritur,
Tol; (^ta Tiov 7rpo£tl-/i7.y.|vwv concludunt, ut primum calliolica ver-
>,vi;./.;7.a'T&)v t6
D i^-/iT0lj;/£VOV (JU^J.TCpKiVOUfftV, t'va
horum dctermiuatione utentes, deinde
T(0 z«0o1i!4(7j
7rpo'7^tost'7;y.(o'
TTpoc/p (o;A£vot, x.at etTa Ta £^-^;
sequentia de suo adducentes, syllogismum
faciant; aslrucntes, ut>pinantur, aut
a-ayovT£; auTOt cJunoytGWVTai, zaTa(7Xcua'- idoii
instar liabendam cssc Cliristi imaginem, aut
ÔVT£?, (O; VOp.tiÔUTtV ,
•/! £lWoV (^£^£70at t6
Xpt(;Tou
omniuo Christum dclineari non posse et
a;T£f,co'vt(;;Aa, 'h ^:>i ypaÊcOat o>-(o<;
pliantasticam rcputandam esse Dei incarna-
10 i'.ai (poe(7;AaT(o^/i vo£w9at tâv Qfitav (ya'px(octv,
tionem, prout aiunt Doceta», suoe ipsornm
/.aTa Tou; £auT(ov t^^; (pavTa(7tai; fit^y^/i^vviTa';.
plianlasia! auctores.
E-£lTa Oe OTl V.M. xx TCpo-/)you(A£va T0U^£ Dein dicimus quod tam ea qua; in Icgc ifi-
Tou VOU.OU, y,M Tiz ero'i/.£va jcaTa auTO x£-
t(3
dem prtpcedunt quam subsequcntia in eodem
(paXatov, (;j(77r£p cx(oXa auToi'; xai C!4a'v(âXa capite, quasi offendicula et scandala ipsis op-
13 7Tpo-/.£i;7.eva £i^(oX(ov (Z7:ayop£U(j£(o; £v£X£v &£-
, po.sita,utpote de prohibendis idolis edicta,
'77Tt,£Tat, (XTTO/ipUTTT^tV 7:£tp(0VTat, ha?c iili occultare nituntur, sive inviti
ri (iV.OVT£; oh
s; ciyvota; x.at i\i.y.Hlx^, r, £Xo'vt£; £X {/.o/O-/;- inscitiam et ignorautiam, sive conscii per
pta^xaiTTavoupyâ;. npo(7T£'TaxTat yip i-i^{- improbitatemetfraudis artiiicium. Ita enim
• Eyoj £i;/.i Kupto; 6 ©£(>; (7ou,
6 £;ayay(ov-
illic pra'ceptuni e.st : ..
l'go sum Dominus
« Dcus tuus, educcus de
'.!\ C£ £X. y^« AtyuTTTOu, H oixou ôuXeta; •
oux
te yEgypto, e
E-yovTat (;ot Qôt £T£pot
.. domo servitulis. Non erunt tihi dii alii
7v>.y,v saou- ou 7:of/;'(7£t;
'.pra>terme. Non facies tihi idolum. « Qui-
£auT{o etd(o>.ov •
» oi; xaTa t6 guv£-/£; £7;a'Y£Tat •
/~>'5" \ , , „ ,
' hus hacc tcnoris ejusdcm addit « IVec [fa- :
' uu(3£ TTavTo; Oj(jtot(o;j!,a, ofia ev T(o oupav^Jj, y.ai
« cics] cujusquam rci similitudincm, sive
01« £v Tvi
y^ y.aTa), xat oca £v Tot; u'Ja(7iv
« eorum quae iu co-lo, sive quae iu terra
.'.
•j7T0xaT(o T-^; y/;;- ou 7;po(;;4uv/;(;£i; auToT";, " dcorsum, sive qu.Tcumque sublus suut
0'j')£ XaTp£u'c;-/;; auTO?;. '
;/.>,
Tivy. 0£ TauTa " in aquis, nec adorabis ea, neque colcs. ..
(•jv 7Toi-/;i7i; (ZTrarpx.Tai xat

•/!
yi XaTosia cj-^/;- Qiiff igitur illa sunt quse fabricari
vetan-
yjpEUTat; Acupo (^^jo-jv, _(/.a'v9av£ £u7r£T(o;. Au- tur, aut quibns servire iuterdicitur? Agc-
t6; yap 6 Oeo-pa^vTOjp M(oc-/;;, £i,'7T£p (70t (oTa duni , discito expedite. Ipse enim Dii
Tou (zxoustv TreptscTtv, v/ t7. xaTa t6 A£ut£- vates Moses, si aurem audieudi
, ilie iia-
fOvo'[/.tov pi^.aj caOT.vtci>.='y(ov ^- bes, in Deutcronomii libro declnrat liis
..
$uX(x;a(70£
(7(&o'^pa Ta; (j/uya;
verbis : .. Custodite streuue vestras aui-
•i;j(.wv, oTi oOx £r^£T£ irav^
(jjAoi(oj/.a £v
" raus, quoniam uon vidistis omnem simi-
T-fl •iij/.epa -^ EXa'X-/i(j£ Kupto;
Tvpo; •j;Aa; £v X(op-/,6 ev
» litudinem in dic qua lofuuitus est Domi-
Tw op£i £x pi£'<7ou tou
.. uus ad vosiu Horeb, in monte, de me-
TTupo'; •
iih (zvo;/.^/;(;-/;t£ xat -wr.nr.^s.
.
uu.fv au-
" dio iguis. iSe peccctis, ncquefaci>)tis vobis-
Toi; yXu^TTov 67.0';(o;/.a, Tr^xcjav £tx'jva, 6;jtoi-
.. met sculptilem simiUtudincm, qu imlihet
(0[/.a (zp(;£vtxotj •/; 6-/;Xuxou^, 6;A0'i(o(/.a 7cavT6; « imagiuem, similitudinem masculi aut fe-
XTrlvou; T(ov 6vt(ov sttI r^; y?;;, 6'./.0';(0(/.a " minae, similitudinem omnis pecoris eo-
«avT6; opvsou TTTcpojToCf 6 7T£'TaTai utco t6v rum quae in terra sunt,
" simiiitudiuem
oupavo'v, 6;j.oi(o;jta 7ravT6; ep7T£Toij o £p7T£t avis cujuscumque alatae, quae volat suh
.
sttI '<
T-^; y?;;, 6^txo;(o;j.x 7TavT6; tyOuo; ccelo; similitudinem

6'(3a e(7Ttv ev « omnis
quod reptilis
Toi; u6a(jtv ij7:oxa'T(o t-^; y-/;;^ xal ava- « repit super terram, simililudinem omnis
^-h
(I) nfoSiopwiioJ f. niel.— (2) "OffTi; iir,yay6-i „c 15. *uXa$e(jGe tsx vulg. «tuXaSMOixi A,
irs
in maraine
viilg. Exod. x\, 2-5.— (3) AiYuv. Deutei-. iv, h.ibiMis xE?. ir. —(4) riav deest ih. — (5) 0vX'xovA
j6.
244 Mt.i:i'llt»|;l A.NTimUIITICV
" piscis, qnuU'sciiin(iue .siiiit ii> aquis inrra
6>tâ; «i; T'// f/jpavdv , ^«i i5wv tov '/iXiov
tcirain. Scd cl suNiiiciciis iii c(i'luiii, vi-

x'.«'. Tr,v ci\-rcyfy ical tou; «iTcfa; xal ravTa ..
« (lciisquc Kolcm cl luiiaiu ct slcllas cl (iiii-

Tcv vcoTaov T((5 fj'jfav(iu, xai rXavriOsl; rpoi-
..
ncMi onuiluiii C(cli, crrore (lc(c|)liis noii
xuvfia»; aJToT; ical ).aTfSvi(iei; auToT; ,
a
.. adoraliisca, iic(|uc colcs, caîuippc triliuil
Kufio; o Wso; cou a'JTCt raii iniiiislcriuni oiii-

s an6vei(Ae ,
« Doiiiiiius Dcus tuus iii
"
Toi; eOvtdi Toi; uroxaTw toO oupavou. " nihus f,'eiilil)us (iiia' sul) c(clo suiit. •
()'JAOuv (pavepov OTi w/ ar^w; oude adio- IVrspicuuincsl if;iliir iiou siiiiplicitcr iicc
rpoiTTa^jy.a rfjeiiiv a).>. ah.soliilc proccdcrc diviiiuni niaii(laUim, scd

fiaTOj; To Oetov ,
apjioiiitur (lualiiiin ct (pialiiiiii rcruiii noii

eraveTai oti TO'jê xat Touoa ou roiYi^jei;
dchcas laccrc simililudincin, carum iicmpc
!» o[A'jiwu.a, /iYOuv Twv xaTSt>.eY(Ji8'vwv evTaiiOa'
qua' ibidcni rcccnscnlur. Lxjstiniarc vero
To ê oieaOat w; to XptCToD oiAoiwjj.a o;/oi(.j-
Cliristi siinilitudiiicm coiiiparari cum ima-
u.aTt opveoo r, epr£TO'j, yi i/Ojo;, )cat twv giiieavisautrcplilisautpiscisautca.'tcrorum
TotouTt-Jv rpoceotxe, xat îi TaijTa (;uve(;at-
id gcnus , ct pvoptcrea iina cum iliis aufc-
petoOat auTOi; y.at rap' «'jtt.; r?,; xrlcewc, rcndam cssc vcl c rcruiii natura, id saiic oni-
15 xaTryofia; ecyaTY,; urep£o7./,v (j<t'fet. iiem accusaiidi li^pcrholcn trans-,'i'cdilur.

AvaYx.aiov ê r/ipeiv Ttot y^ TauTa TeO:- At neccsse est obscrvari quibus liuic
rpo- edicla ct dcfinita iucriiit .luda;oruni iiopiilo

crtcTai xai ^ttoptcTat tw louâiwv
:
• ^-/fp.o)
otou dubio prociil, aplc quidciii ct opportunc.

(pave; , xal aaXa ev Se'ovTt y.at e^jvcaipoj;-
oaoiojjAaTa rpo'cy.et- Sed cujusnain rei {jralia aiiimalium simula-

hi 8rt yapiv Ta twv '((.'j(.jv
>.aTpeu(jet;
cramcniorantur, qua' non adorabis, iiC()uc
2D Tai, OTi o'j (Jf/i rpo(Jxuv/;cet; ouê p.'/i
colcs, ncc debitum saiie uni Dco cullum in

auToi;, o'jê to rpe'rov p.fjvoj t(o Geto ceoa;
crcaturas, ut iu gentibus lit, rcfundes? Tum
Toi? (JjcauTw; ToT; eOvect rpoT-
x.Tt'(jt/.a<7iv, ,
uimirum, quum maxime ab yEgypti scr-

ApTt y«? a^lYUTTTiaxr,; ôu7.et'a?
fcicei; ; f';?
vitutelibcratos, Dcus salvos faccrc voliiit;
0e();* ^to t-/,v
ipsum coinmcudat,
^.e^XuTowaevou; cto"Cetv •flOa>,e
idcirco conversionem ad
25 ly.ev rpo; aurov srtCTpofV' eto-AYetTat ,
/.al
divinamquc inculcat agnitionem idolorum :
T/,v Oeiav ey.ratSe-Jet ert'YV(o(;iv •

T^/iv oe twv vero quacunuiue fabrica intcrdicit, ue rur-
roi-z-iGtv rotuirav (xraYopeuet , to; wh sus in eorum memoriiim redcuiites, ad lcr-
ti^toTitov
ram idololatricam rcvcrtaiitur, ctin cultum
xat auOt; ei; }j.W,ii.'rt'/ auT(ov tovTe;, eri rr,'i
xai >.a- itcrum ca reci|)iaiit qua; iu iKgyptiorum

eifWXoaavoucav ^''.v ctroTfe'-/oi£v, £•-;
tcrra coli ccrnebaut, apud quos

spiircissi-
:jo Tpeiav r«pa>.-v|iovTat ra>,'.v arsp liva Tr,v
vanissimis animidiuni servicbafur.
(j£6(5|X£va eSXerov, ev r, •xal Ta at- mis et
.AtYurTiwv iu semct illu-
illa suuiaut isti doctores et
At
cyi(sz7. xat (pa'jXoTaTa twv ^towv to t^/ivi-
deudos \ertant lii vetcrum lcgnm instau-
xa(h £>.aTf£'j£TO. A>.V £xeiva [.(.ev ÔY[^.aTt"Ce'-
trans-
ratores et judaicam iii coiisuetudincm
TwGav -xat xaO' ezjTtov ratC^Twcav oi T(~jv
nec \identes (luod ea quae
fuga;, nescicntcs
xal iouoai-
35 raXauov voftwv [j.STarotouaevoi
le.xdicit, dicit dumtaxatiisqui in lcge simt,
xai
xot; eTt evTpe(p(iiJt£voi eOeinv, (XYvoouvTe; parvulis scilicet ct adluic lactc iudigenti-
.\ 311). a|AaOat'vovT£;, OTt a'r£p 6 vcliz-o; >.a>.et, TOt; £v
bus, non cibo solido , liujus
ncmpe disci-
eTi xai êojj.evot; doctriu» quac (luidem ille Christi
vou.w XaXet, Tot; v/;rioi; pliuae et ;
mysteriorum interpres etdispcnsator iusu-

^ '
.^ .^ •>
^ ~
YaXaxTo; "xat ou (jTepea; Tpo(p^/;;', /m v/-,;
sub gra-
do Toia'jT-/;; (iyo>j7,i; Te xat îfW.Gxa>.iiz; ,
xat per doceat. Non enim pro iis qui
modo pnccipitur, quibus
lege sunt, isto
TauTa <j Ttov T0uXft<;T0u poTVipitov u^^/iYV)- tiae
quidem perfectior Dei cognitio tradita de-

T-/;; xat TaL).ia; trKpwvetTto. Ou Y^P '^'^'^^ '"^
(1) nfQ.7xuvn.ro; aOroT; -.tai >«TpeO<7r,; E, ut i.iT vuli:. - C?)

Tpo?r,;. Ilcbr. v, 1?.
,;
ADVKRSUS 1C0>0MACH0S. •215
Tr, yaciTi oO't(o OcUTriêTai, -ap' ot; to t£- uuntiataque ex praecepto ve-
est. Velle igiluv
XswTspov T-?.; Osia; imy^Mas.oK rapaÊ^c/.Ta'. tcum legum uua cum conditarum rerum si-
y.-/;5'JcccTat. To voSv 7:£ipac;0ai i/. tcov
mulacris tollere imagineni Christiqui totius
;c«l
<^'-eationis dominator est, ineptorum iUud
-a);auov V0..COV, Tot; 6...ocwaact t-^; x.TtÊco;
,- '~ ^ est et isnorantium quale sit a vcteri ad no-
— a-
.. > .. , / .<
fi '
cuvavat&sicoottTOTou \otTTO'j 0[J.O'.co[Aa, o;
vum foedus intcrvallun) quautumquc uova,
ovi; §iaT:rZE<. tyi; /.twsco;, ay.uvfTcov [/.£v s-;-
priscis superemineant ct prsestantiora sint.
y.ca. (/.yywyi-oy/ to rV.r/-')kayLr,£vov tt;; TvaXata;
Atqui manifcsto refutantur ex eo quod sic
:ial jcaiv?,; oiaOv;V.Y,;, y.at 'j-oîov UTOp/.siTat
connumerautur creaturffl et confunduntur
xai u-£p«ia£t Twv -aXaicov Ta v£a. EvO£tC'.v res absolute diversae, quodque nou uUum
" 8k 0£p£t TO cuY)4aTaptOi7.eiv '
Toi; y.Tt<7;./.ai7t conceditur discrimen opiiiccm inter et
zat cua§5{»i£tv Ta aou-j-y.piTco; f^t£tpyo'j;.£va , opus. Sic enim al) illis lex aptatur imagini
!cat ou6£ [' ovat
^t^rl tJtaoooav oviij.t': >PYou Christi siinul et quadrupeduni ac serpen-
)cat rof/jaaTo; •
oy.oico; «uTot; o vo(ji.o; tium et ferarum etnatantium, quod qui-
Y^-p
TrapeiXrjTTTat £xt Te ^t/.o^vo; XptcToij /.at t£- dem indicium pecualls stuporis scrpenlinae-
'^ TpaTTOOcov -/.at doTveTcov y.at 6'/!ptcov y.al vvi- quc feritatis absolulissimum cst. Neque
/CTcov, ~7,; poay.viy.xTcooou; isTiv a7vOYt5Tta; verentur impii illi promiscue reptilium ct
y.at T-?,; epTTucTty.?; Or,ptcof^ta; £vapY£CTaTov bestiarum, crocodilorum puta et serpcn-

-/veoptffaa •
y.al o'j SE^tx^rtv ot ûTij^Ser; ev tium, quin et ibiuni, ut caetera missa fiant,
wcp £p-£Tcov y.ai -/.vcofâAcov , •/.poy.o'5£i>,cov t£ imagincs cum similitudine Chrisli compo-
-" y.at ooecov , •/.at [j.-bi xal iSecov , tva t» >.ot-a nere, ut sui ipsorum conditoris effigiein
irascoaev, 6;i.otcou.ac;t to XptTToij dijioi^coiy.a cum simulacris conservorum suorum con-

TtOecSat , To ToiJ iauTcov itTiTTou Tot; tcov fundant, quasi non liceat Ci)ristum re-
6;jioô'j1cov cuY'/.aTa[jttYvu'vTc; •
co; ou!c iôv proesentarc, eo argumcnto quod latri* cnl-
Mî XpfjTov 6jAC)toYpa<p£tG0at, tco toc o;j.ota tus ad creaturarum repra^sentationcs nou
25 Tcov £v T^^ xTtcet [;.•/) >,aTp£U£(jGai. T'^ i5' o'3v pcrtinet. Quid igitur istis vetcranis Christi
c;u;7.€atvct toi; yptcTo;/.ayc~v îcoOo''?^ , cJta zr.i hostibus efiicitur ex hac rerum confusioue
£-tvcvo^/;[A£'v/;; auTo^tcoipuoiJ^Tcov 6[;.otco[/.a'Tcov in vetandis imaginibus? Ut ctiam iu ipsa
a-aYopeucew;; jtai im Tot'; «pj(êTu'-ot? fiXa- archetypa blasphemam iuferant commix-

(j(p^/;[i.£tv To aîaoopov •
ToijTo 8i -rTOta; aOcia; tioncm quo quis crit impictatis ctSacri-
:
30 xat iûTdcS^ta; (/.ETpov ou/ 'j7rep-/i/.ovTi'7£ legii cumulus i)ni)ianior? Iterum crgonulla
na'>.iv 0'jSe [;.ta 6ta(popa rao' auTOt; «Xico- illis differcntia est lucem iutcr ct tenebras,
Y^p
To; xat (JicoTou; , ouog ava[/,eGov aYtou y.at nulla intercapedo saucli et profaui, nulla
^zS-rikm, •/; xaOapoij •/Cai ax.aOapTou ^ta-/cst(7t;' mundi et imnuuuU divcrsitas. Kt iudc no-
•/.at o'JTco; ctoco'Xo>,aTp£'!a; yfv.fiYi'' otTou^jt his scribuut ab idoloiatriu dicaiu, et rursus
»• «at T:a).tv ecjy.oTtuO-flcav t-?,v ^tavotav , y.yX luentc obtencbrescunt, et tolo auimo iusa-
e[jtcopa'vO^/i(;zv r/iv <!j'>yry. TaijTa tcov a-oXu- niunt. H<ec verba sunt protervam linguam
Tov T^?,v ylSxjcm y.aT5t Toij y.TiiTou e'7:aoi- inCreatoreinexserenlium,etadversusDeuni
svTwv, y.at >.a)>o'jvTcov y.aTa to'j 0cO'j a^t/.iav, iniqua loquentium, rcprobantinmque ina-
xal aO£TO'jvTcov to [/.£'Ya t-^; £u(7e6ei'a; [j.'jc-7rr gnum pietatis sacramentum. Jam vero blas-
hv ptov". Kat rt [jtev y.aTa Xpt^jToij ûT^p-/-,;/.';^ -/.at pheinis et coutumcliosis iu Christum dictis
3§pt; evTaijOa t6 TCpa; iyi-io. hic liuis imponatur.
(1) ToO <7UYxaTapiOjj.£'v E. — (2) Mo^TTipiov. I Timotll. in, 10.

2ir. MCIirilOltl VMIiaUII.IICA
CAIM T iV.
QuaiituiM vcru odii cl furoris gcruiil iii
Tf.i iuu'((j!j; vi;/wv Ofrcxeia; fip«//« 5ia/r,- iiiipollutaiii fidciii no^tram, paucis c()iii|)i-c-
,
XpiaTv/ liciulciKluni. (âiiininiantiir ciiiiii nolii.s ob

zieov. Uaixaivoooi y«P ',!'•'' '^?.? «'{
li(l(iiispcin(|ue iiostiaiii iii (Ihristuin Dcuin,
Tov Weov V,u.wv 00.0X0^1«; 's i'«i eXriiio;, jc«i
scd uiaxinic iis (|ui ])ru icliîonc cniii /clu
5 [Aa'>.iiT« Tcr; ^1^(0 xat roOco OtiM jirep t-?;; eu-
ardorccjuc diviiio ccrtaniiiia iiia^na subic-
ce6ei«c OepiJ.o); diY.yojVfji/.evot; -epe^cOato-jv aCi-
runt. yljipiuni ifîturcst cx iis([ua'rcrc (|Uic
Ttio; oixatov, xi; apa x«i 07:010; TOt; «Xoyt-
et qualis causa sit cxcordibus ip»is cur
(TTOi; >.OYo; jx Ttov rrapa tou voiao-j 6pjj.aju£'voi;
talcni iinpinganl dicam iis (jiii in ^:ratiu per
iz':/.9.\sh Tot TOtaê toT; iv /«piTt êotxatt-j- lidcni justilicaiitur, (jui cvaiigclicain clc-
10 (i,jvot; Sia TtaTSto;, xat TvoXtTsiav 5'J«YYeXixr,v ^'crunt et sctiuuiilur discipiinain, lcgc (jui-
£7:avyipyiy.e'vot; tj xal (i.eTtoO<Jt, iroXXoi t-^; dcm quaiito potiorcin, meliorem ct cxeel-
voixtx-?,; a[./.£iv(ij ts xat rpocpepeaTe^pav. AW leiitiorcm ! At iiulla iilis comiiioda causa
ouâu.id; auTot; atTta euTCpdowTio; eêupaOvi- iiivenictur, nullu asscrtoruiii aflcrctur [)ro-
csTat , v; TTtOavo^r/,; svvottlJv TrapacTYAETat,

babilitas. Ncc jam cnim jugo scrvitutis,
quod cst i» lcge, addieti suinus ; libcrlalis
15 Ou Y*P C^^YV ôuXcta;
tw tou vo'(jlou uTievYi-
lionore politi, et iiiii lucis [)cr baptismuin
ve^yi/eOa" tXeuOepiot ê TeTtu.ry.eOa, xat uiot
regeuerationis appellati sumus ,
patrcin-
(jpioTo; Sta XouTpou -«XtYêvs-jia; xexT.r^jj.eOa,
que uoslrnin in coelis Deum nuiicu|)aiiius.
xat iTaTe'pa tov ev oupavor; 0c6v e-tYpa<pd-
Rcgulis cninnero diviiiis a[)ostolorum jia-
lAeOa" xavdct 8l Oeiot; arocToXixot; xai 00-
trumque dogmatibus, quibus constat Ec-
20 Y;J.actv 7T«Teptxot; xaO' ou; vi ExxV/icia xpa- clesia, fonuamur, ordiiiamur, lirmiqiie con-
TuvsTat, Tu;:ou;7.eOa xat ij-w/WJ.Vi xat (7Te'p- sistimus : scilicct siiiiilc uobis est, exeepto
YO('.£v, to; r,;/tv y' >'«"« 7:a'vTa /«opt; (itJiap- peccato, corpus quod assumsit e sanctissima
Tta; t6 £X Tr; Travayia; a;Aw;7.ou a£t7:apOc'vou ct inimaculata sempcr([uc Virginc Dci gcui-
©cOTOXOU 77socXrc/0£v TTapot TOU Octou Adyou trice diviuum A'eibum (juare eliam decen-;
25 (jtou.a (baoiwTaf 6t6 xai Yp«<peT«t OeoTipeTuto; ter etutiDeo congruit, pingitur, cstquc [)i-
etura uti sacra hoiiorc digna; neque vero
xal TTpocr.xdvTto; 10; tepov TiiAaTat t6 ^pafj.d-
quidquani haiict siniilecum solect Innaca;-
aevov ou 8r~ij'j 61 toT; r,Xt'(o xai oeV/fvri xal
tcrisque ca'li sideribus, cum volalilibus be-
TOt;xaT' oupav6v a(7Tpot;, 7iTrvot; t£ xat /£p-
stiisve terrenis aut inarinis. Quomodo igitur
(jaioi; xzt sva/.iot; TTCOCEOtxcv. Flto; ouv ou
uisi o[)pido dcsi[)ercul, uisi vesania; morbo
so Twv 7,iav avor'T(ov xat TTaOet 7:apa7:>.r,;ta;
ac furore pcrc^llcrentur, idololatria: turpilu-
xal [/.avia; sxXtoxdTtov toT; T:a"Aat etOtoXiov tv;
diiiem tribuisscnt iis qui duduni per sahi
(;(oT/;pi(;) Tou XptoTou TTpo; otvOptoTious eTTtôt- tifcruiu (Ihristi ad homiucs adventum idolis
Trl^jei XeXuTptojy.Evo'.;, xat (/.•/;^' 6'7T(o; ti o'jv re[)urgati suut, quoruiu uc iu niemoriain
£t; [/.vr,ay;v auTtov 5?'^tYC-£V0i; TTtoTTOTS, OTt (/.r, quidem illa iuciduut umquam, nisi forte
35 L/.dvov 7Tp6; xaTappriTtv, (0; kv tk ex Tou ad exsecrationem , scilicet ut Spiritus ora-
K 350. nv£U(jt«To; ava>.a(/,6a'vot£v XdYta, TOt e^ £td(o- cula adimpleaut; inquam, idololatria;
illis,
X(OV £7TtYpy'o£lV a'tV/7) ., XaX TOU TT£pt£7T£tV quod saucte coluut et,
criiuen iutulisseut, co
(j£avio; xai GeSstv ('0; 7Tpocr,x£ Ta Tr,; /_apt- utdecet, vcnerautur gratiae sigiia? Quan-
To^cuÂ^ôXa^^t^toXoXaTpeia; £7T0(Yetv eTTtxXrr doquidem jam olim liliis Israel vetitum erat
1,0 [^.a , c(7TViYopeu[j.£'vov viov; 7tot£ toT; ic, at[j,aTo; ne crcata^ cujusquam rcifacerent similitu-
lcfxriX 7Tot£Tv Ttov £v Tr XTi(j£t 6[;.ot'(o[/.a ; xal dinem. At nos diviua prweonia excepimus,
01 To Oetov ÊêYpievoi xripuYC-a tvi'v t! veramque agnovimus confessionem, puri-
Y«p
" ,
ADVERSCS laWOMACHOS. 247
aV/i6-7i ErEyvwy.sv oiAoXcytav, -/.al y.aQapci tv;; que Trinitatis adoratores insontesque fuisse
Tptaô? •jTpoijy.jv/jTai xal 7,aTpa'. opOol xal et integri cultores inde ab omni aevo osten-
yvyiGio!. To eQ ctp"/'';? ava^c^siy^^.EOa. diniur.
AxoueTcocav TaaTaoiro).s[j.ioiT-?i?)'_apiTo;, Hsec audiant graticp inimici qui in gra-
i y.vl Tor? cuago^Xoi; t-^; yapiTo; avo-/fT(o; îa- Uaj signa caeco marte dimicant. Et iterum
(/.ayof/evoi- /al raXiv tov vo'y.ov r,[;.iv Oravayt- legem nobis recitent, et iterum nos quan-
vfocUTto-rav, xal raltv r,<;.e4 ottco; Te xal ov- douam et quali modo data fuerit , recte et
TtvaToo'zovTiOe>evov,£00-jeoXw;x.ale|xaeX(o; accurate explicabimus. Edoceantur enim

'
avaTtTuôijt.ev.
'i: Ai , ^
MavtJave-toGavyap
ft • .,
co; y.aTacpa-
.
quod sole clarior est horum decretorum
^ „ •
r •
i •
, V .. / \ •' fP' ^' causa. Oua; lam.' quseris. Legislator inse

10 ve« ayav tcov vevot/.iTi/.evcov to atTiov. Jt oe .. ^ \ ^ .•" ., , ,• .- •
'„ ,
*, ', V . , , etiam nunc interpretetur « JNou vidistis :
T0.3T0 eaTtv ; o voaoOer,ca; xatvuv ep(.-oveueTco-

^.^
^ ^,j^^^^ ^j^^„.^^^ .^^ ^j^ ^^^^ ^^^^^^^^
^
.. oTt oO)-. etêTe, <pr,'7l, rav 6i/.oicop.a ev t"^ •flj./.epa

„ ^^^ Dominus ad vos in Choreb, in monte,
r. eXa),-/!oe IvJpto; Tvpo?^ uy.a; ev Xcop-îg t^ „ de medio ignis. Nepeccetis, necvobisfa-
opet ix. ij.iiryj toO Tvupo'? •

;j.vi a.so[j.r,G-/\ri xai „ ciatis sculptilem similitudinem , omnem
15 7:of/i<7eTe u;;.^/ a'LTot; yXuTTTov oaoi'co[/.a, •rcaGav „ imaginem, > et ea;tera qua' scripta sunt.
ci-/.ova, " xat arep e^-?,; ye^ypaiiTat. Ttvo; ouv Quai causa igitur cur non facias? Quia non
evexev o'j 7;ot/f«t; ; oTt ouy. el.ê;, ^r.ctv, oicTe vidisti, inquit ; adeo ut, si vidisses, facerc
et dîg, Tvotctv cot ^.'c~ri. Ato e-et^-fl etôf/.ev, licituni esset. Ergo quoniam vidimus, id-
to Kai' ert circo penes nos est facere si lubet. Reapse

^ti To-uTo e<p' r,i>.i:v Troterv -^cetceTat. ,
<i^^^ êteres Judffios

spectat optime illud
n !J.h Tcov raXat louâ-^cov xaXco; ye touto d ,
rt~ ' ~ , , , sancitumalegeluit.

='" Quocnimpactoidquod
VOU.0; ivap-/iyyu-/i(je. IIco; yap tou uf/nrco utc ^, ^ ^ ...,
„, , ,
" „ , , ,, L ,>-,
,.
,.
nuUis oculis obvium
„ ^
iuerat, aut possibile
.
owtv •/^Yfy.evou -/i EY-/£tp-/iTeov , -/i

oAto; e(;ov ,. ., ., . . .-,
^ !'^ ,
Tvr ^ .«.,/-.,.' f,
aut hcituin erat rcprcesentare ûnc vero, .'
TTOtetv aT:ou.t.x^.,aa; Tsuv ê e^retrV, 0eo; co.J-/i

p^,^q„,„, Deus linbitanlibus iu terra visus
Tol; eirt y?,; <7co;;.aTi>'.w; x.at toi; âvOpto-ot;
^,^^ corporaliler el cum liominibus conver-
25 cuvavciTpatpr, xat <7uvcroXtTe'jcraTO ', 6 Ta 7:a- ^.3^,5 ^^^ gj commoratus , ille ipsc qui et haec
Xata £x.eiva 'joy.r/hTrliy.; y.ai ccvt' £-/C£'Ivcov toc priscaedixit, et pro istis recentianobisinno-
ve'a i\>.h iyâwcac, '/.at erecpav/i fl<Atv ?!
x«p'? vavit, quum demum apparuit nobis gratia
Tou 0£ou •/, <7cor/i'pto;", etVsp <:ot aX^/iOeustv ot Dci salutaris dummodo tibi
, vera dixisse
T^?,; (xX-/iO£ta; âtvQvrat y.-i{fw.ii, « £0Ea5a[ie- crcdautur veritatis pra;cones, qui dicunt :
" Quod vidimus, quod manus no.strae con-

30 Oa, XeyovTec, xai at /£rpe;/^y.cov e^-r.Xa^-^^rav',
x.at A To'JTot; 7Tapa7iXr;<7ta euayyeXio; ex^t- Irectaverunt, » et quffi tibi his similia edo-
-h
*ênt evangelica Dei vaticinia jam otiosa

,Va*.cet 0£o<;.u^T':«' cyoXaro; a£v xat <ipy6; 6 ,
.,,,'- X \ vacua vetus illa lex quae quidem

TioXato; e/.£tvo;
,
vo|/.o;
'
,
.,
OTt ve
,
,.
Y10-/1
^,
TT£TTaXaico-
- ...
-
,
lit
antiquata
.
et
est
.
et
1 i-^
abolita.
,
1.^
At prifivaleaat
,1
T«>catx«T^pyrT«fxpaTetT.u^5eTar/i;xa-
f^dera gratiaj , suumque sortiantur effe-
ptTo;, xat evepyetTco Xotxov ra of«ta yvcopt-
35
^^^^ domestica nostra instituta , quoniam
(jjxaTa, oTt )ca'.va iravTa yeyove, TraAatoiJ-
[/.^0
^^^^^ ^^j^,-,, ^.^^^^ ^^^^^ „0^ y^îv?^. Permit-
^to Tcoteiv to-j âve^vTo; eêdTt,
{/.eva • 6[;.ot'tot/.a
my^ igitur similitudo fieri ejus qui appa-
xai eucegc'; ye xai îxatov toijto ruy/avet ov j-uit, piumque illud et justum erit ut qua; :
coore, oTiep atTtov Toij [jf^ TTotew 6tj.oiu<j.a t6 causa fuerat ciir nuUa licret imago, quum
«0 f/.ri reOeaoOat Tt optouf/.evov ev Tot; y.aT<i t6 uulld visa similitudo esset, quaudo in monte
opo; 0£(7TTtô[Ae'voi;, touto <z<pop[i.Yi' cioi •rcpo-/C£t- data lex est, nunc evaserit ansa
eadem ipsa
oeTat Tou TvotEt^v oij.o-^cotj.a , e77£t^-/i T£Oe'aTat et incitamentum nt imago fiat postquam ,
(i) SvvsnoXiTEuoaTo. Baruch. iii, 38. — (2) IcoTripio;. Tit. 11, 11. — (3) •EK'«?1'^«''. ' Joa"- «> 1-
,; ,
2t8 MCI.IMKUU A.MIKHHiynCA

Toi; i'ibfbjT.'Ai 6 iv tw xoaar.j iTa^«Yevc);/6vo;. iiiti r lioiiiiiu'8 visiiH ost (|iii iii iiiiiiidiini vc-
ft Yap dic ToG itrM-J op«f)Y,vat t?,; iroi/iW»; "'' l ' ^'"''" l)i'tiiraiii ici iiuiuluiii viHiii
a«ppj'f0iiaev/| avaipeii; , ex tou (pav/vai tov

''''''' """ P"»»*' .
>ta Ktuluuiuluin couse-
•"'"'"**'' ^'''"'" "^^^ "^l''"«""' 'J'^-
6ea6dvTa,' r^v 6eciiv tv, iroielv xcTa to axo- "'"l"^'"'
^''•^"' '""• '*'
>""f^', l'"'***'^^- ^'^ '"''. '*"'."*""^'.
rX(,o6ov e77aYYr/.XeT«i- oOxoOv coi 7:(<tti; «Xr,-
„- > /./ . ' •• ... ,., . - si'iiu'I Khcctata, spcctaciiluni iiislitiii: lain
ow; T-/1V Oe«v 'jirapâi tou opaOevTo; , avaYSC-/) .... .. .. :,
; \ , ,
' ' tilu ncccssc crit, c proiuiis scrnu)iiiltus
001 ex TU.V odiv XoY^v jcai vo-ôu 6p|Aa,,..evv
,.x,,„„ 4,,,^, ,,^,, proliciscciiti , ct lioc lid.i
xai To TY.; TTicTeco; Jta.Jeixvjeiv ciiAgoXov.
„„j,i,.jj. asscrcrc si"iiuiii.
Ki oeTOOTo TCOieivTvapatT"/,, ca(}/erjTepove'Jei- Id vcro si liiccic dctrcclas , cvidculius
^
•• S«C oeauTOv vi iSovTa [jLev, |x-/j ivemoTeuxoTa osteiidisli tc vcl vidissc quidcm, 8cd non
oe, Y| [AYioe r/;v apyy,v t/,; ocjTYipiou oixovo[jMa; cicdidissc , vcl ucduiii ah iiiilio liuiic salu-
TO XTipuY;.'-^ Tpoo-/ixa|Aevov ifi Seâ(j.evov roTe, tifcra; iiativitatis uuiiliuiu adiiiisisse, vel
vov yiOeTVixoTa xal

dciii(|iic liiiiic rcccpissc ali({uuiulo, nunc
/ipv/ii/.evov, xal ^r, xal «tv'
vcro rcprobasseet netjavissc, ac proiudc te
evavTia; twv p.e[Aaxapi'7|/ev{ov ex irtoTetti; e'p-
al) illis (iiii oli^fidciu hcatilicaiitiir, cxsulare.
'* )ro[/-evov •
e^ o{» >.cnro'[/.evo'v eoTiv 'pavTaîia ce
J.iiu rcliquuiii csl tc riiisus cicderc iii ap-
ToXiv xai oux «XyiOeia oeGaoxwoOai tov Wiov parcnlia, non Dcum Verluiin
in vcrilatc
Ao'yov voarCeiv, /; oivep aX-/!6£OTepov jravTwv {•ariu! iii(liitiiiii fuissc, aut, (juo iiiliil vcrius
etreiv xai ,îxaioTepov, lo'jâto'v oe aTV/ipTi- dicaiii, iiiiiiljustius, tcjudajuiu oiiiiii puiicto
o[Ae'vov xai Te^Xeiov ex twv rpo(?e?X/;;A£'vojv nv. t;t nunicro absolutum, c modo productis le-
' '
• v()a{,jv eTC(oTao6at. '^^^"^ statuendum esse.
CAl'UT V.
Ap' o'Jv ['.eypi TO'JTwv Twv vo'a(fjv zx Oera Nuiuquid indc ad liaec decreta substitc-
'oTaTai Xo'yia, xat o'jiêv TrepaiTepô vevoaoOj- runt oracula diviiia, ucc aiiud est ulterius
T'/iTai ; eTTir/ipetv yap avayxatov xat ToijTO .'âucituiu? considcrare eniin ct illud opcrae
prctium cst, si forte iteruin quicdain super-
ei xai a'j6i; Ttvz x£yp-/ioij.(o5-/:Ta(. .\XX' ot
vcucriiit vaticinia. Vcrum ea illos proter-
'* [tev 7Tapa</o[«.t!)t ivpoxaTetX-/i[A[j.e'voi^ xat aaa-
\ia praoccupavit, ca ruditate auiini cajcu-
9ta T/lv 'lûyry Tc-ojpcoij.svot , xat to'j; vo'/i-
tieruiit, ca spirituales oculos no.\ offudit, ut
To'j; 6<p6aX;AO'j; eTXOTtoaevot, O'joe e-t vouv
lia;c diligcntcr attcudcre, etsi lcgis oracula
[iaXeoOat^ xatTot toj vo;;.ou repteyoy.evot zx ^^ „ân^,„^ babcrent , haud occulte recu-
/_p-/io[A<o5o'J;j.cva, rpo/i pv/ivTat o-ix aou^^.cpave; savcrint. INos auteui ha;c quain solertis-
»" &e a-JTot; ixavoj; [/.aXa
-flijiet; ^te'jxpi>//iooi/.£v .
sime exculiamus. Quid igitur post hsec
Tt yap [AeTa tou; vo';;.o'j; to'Jtou; TeTaxTat legis decreta edictum est? Postquam lex
axetpâ; 6 v(5;j.o; tov iopa-/iXtr/iv 6';j.tXov tcov vctuit ne israeiitica plebs rerum ^repixo-
r£ptxoo;j.''cov
^"
TvotstoOat xat csSetv Ta o^y.oK.j. <ry.iwv faccrct ct colcrct simulacra , con-
^ [/.aTa, xaT6tOio;ji.;vov auToT; xaTot z-^ akloSv.- sucta nimirum ob alicuos ritus talia vene-
aii. 35--;.^ rari, atque illico denuntiata est baec fa-
Tt^^-av, e-etîrep rravcdXeOptav to~; irotoij-
ot xai i|/'jy/i; xai o<.j;j.aTo; a.\)-iy.y. (^r, [j.iiXy. cientii)us intcrnccio corporis et auima;
erav£TetveTo , ereoTpayOat iê rpo; t-/iv tou tum cos ad divinum cultum volens eri-
Oetou Oeoaretav Po'jXo[y.evo;, tcov 'jr£pxoou.itov gcre, lcx jubet i"erum uicEpxootiit.jv fieri ima-
(1) Nofiuv A. —
(2)M9i m^TEuovTaE. (3) 'H xal A. — dicit, homo est non qu.i Deus;
Christura pingi qua ,
— (4) BiXXEo6ai E. —
(5) n£pixo<T|i':wv. Siiblilior for- nonqiia s[iiritualessunt, sed qua forma
ita Aiigelos,
tasse distiactio Tttpixoijjtitov et u7tEp-,tooiJLiwv , recte tain mundo visi suut, exprinii. Eodein luodo Niceph.
men eo sens» intelligenda, quo ideinNicephorusalibi dispulavit cura Leone armeno in act. Boll. n. 53.
,
AUVERSUS ICOINO-MACHOS. 249

voiih oiAoitoaaTa ^tay.sXeijsTai •
î wv x.al gines : per angelos eniiu agiiitus est Deus et
Eyivwc/ieTo 05o; y.al s^rj;a^£To, za6' o r/.si'- glorificatus, juxta illud tibi dictuiu : « Hoc
Oev yvwcSyiiToi^.ai " cot eipri-o', -/.'A CcoYi; api- siguo agnoscar. » Per eos etiaui vitani opti-
cTVi5 xal (7(<)T-/ipia; uTTr.pys TTpo'?sva" a ^-/i zal niam ctsalutem conciliantia doua tibiexsti-
5 •TTapadciy.vjiTi tw oiHeuo 9soa— ovTt. terunt, quippe proprio cultori pra'dicta.
Kal oTi TaijTa outco; 5^61, aV.ous Tt (pnctv Atque ut lia-c ila se iiubere uoveris
T(o Mw(j-/i j(py)[/.aTi^(ov 0£o';- " Opa, Tuotrlosi; audi quid Deus Moysi vaticinatus fuerit :
7Ta'vTa y.aTa tov Trj-ov tov êtyOsvTa oot sv Tio

" Vide, facies oninia sicut monstrata tiiii
opei"." O-t ê TTOtEtv oaot(oL/.aTa evTaOOa ^tay-

« sunt in monte. « lUic porro mandasso
10 yeXXcTat Trasa ©aoij, oodet; twv uyta Tr,v ooiîx

Deum ut imagines fierent , uulli liominuni
K£y.T7ijj.gv(ov Sta[xn)t(j§r,Tr[(7£tcv. ili; yap ap/s-

san;e mentis ambiguum cst : scilictt ostensa
suntarclietjpa imaginumctsimilitudiiuim,
TUTTa onoKonaTcov Y,yX a— cf/.aTaaTtov 7:y.oibv,-
£,
76.oav,^^to
?, .
y.at
V ,
--.aTa
V „
Mcooea
, > , .
cx quibus a Moyse tabernaculum splendi-
•, o-..-,v-/i £.jâfu<p« ^-^ ^^^^^^^..^ instructum cst et lextili opere,
x£xa>.}.co7TtcTat^x.at£(;u(pavTa, XepouSt-/. 6|y.oto'-
eberubim imaginibus in co compositis; ut
15 T-z-.Ttv a7Ta<;a dt£c-/.£'jac[y.£'v/; • /.«&' h vm Ta yidelicet cherubim auro sculpta super pro-
7P'j(joT()p£'jTaX£po'jgl;j.u7TepO£v ToOiXacTr.ptou pitiatorium considereut quaudoquidem ,
/caOidpuTO, £7Tety.ai £'7T£Tat auToi; co(;T:£p avTt- dictum est antityporum iustar sic facicn- ,
TUTTa •/iTot i(<o'TUTTa, xa6' a jcal -/i

(J/Ect; tcov dos csse similes tvpos, id quod ipse rerum
-payfj.a'Tcov auTiov (îa[/.apTup£Tat, y.al (i tcov conspectus clamat, ctipsum de rei cujusquc
•0 TTpo; Tt Xoyo;'- p^gator Vo yzp oaotov oiy.otco
«ausa argumcntum asseverat. Quod enim
oVoiov. H(^/5 U y.yX luapi RauXco, tg' t-^?
«^'î *''"''' *i""le est, similitudinem pru!
A.„fi
-/«.,..r- îar)-/;-/.-/:; ' ' . - ' > > se tert. Jam vero cberubim apud Paulum, •^
xatv/,; tsooupyco, ':nv]:t,-ai •/.ai oe- .
'
N/>- ,' ' ~ L ~ ,' illumnovi focderis dispensntorem, honorala

1
.,1
, , ..
L. >
(30!;a(7Tat • r, wi\ xat ot -/.aO vj.v.c fjetoi vaoi i ^ •/. . i ,^
i
..
'- ^ ,„ , „ sunt et glonucata. An uon et nostra Dco
To £(..(pEp£c Tcov 7Tapa^£i£ty(;.evcov epvTe?, [/.•/,-
eonsecrala tcmpla, in quibus inest rerum
5 vu[xaTa --cat a7Tet/.ao[;.a-Ta tcov o^^pavtcov hu.h
jjoygi ostensarumsimilitudo, coelcstiura ef-
(jztaypatpoS^t; S^îav yap et/Ev 6 vo[ao; twv figiem et umbram nobis deliueant? Umbram
(AcXXovTcov • (o^tve ye (ayiv tt? aX-/i6£ta; t-^v enim lex bonorum futurorum habcbat :
[A()p9co(;tv , es; cbv /pt(jTtavot; aoo)p(/.^/;|X£'vot; ,

parturiebat quippe veritatis formara; nec
ouTco Ta Ttov Oeicov c-/i^/.cov /.aTeo/.eua-jTat aliunde christiauis orta sunt, sicque sacro-
j (xya>.p(.aTO(popouvTcov t-?;; (xX^/iOsta; tsc (jujj.fioXa, sacellorum iu decus cesserunt iconibus
1'""^
£v 01; irap" •fl[;.cov 6 tcov olcov 0£(); ev /.aOapa ornata veritatis svmbola , in quibus uos
jcai iu.iay:r,x(.'i 7,aTpeta ^Tpo^J^/cuvErTat t£ xat
uuiversorum Deum cum pura et irrepre-
do;;!X,£Tat. 2'j hi toc v/;7ticoiJ^/1 iJ/e>.>.tij[/.aTa

hensibili religiouc adoramus et glorifica-
mus. Tu vero qui infanlium balbutiem
8)1 (igtpa)«todou; ital aXkvM-^w (ppevo; Trpo-
mente elicis, tam
6 puerili et irapotenti
i (p£p()(ji.£Vo; , aXoyta Te au itoX>.^ xa't a[/.a6t'a
vehementer elinguis quam inscius, omni-
cuvov, xal irav 6[iot'(ona pêXucooîj.evo;, itav
que contumeliosus imagini quaquavcr- ,
tv oupav(o xai •/cai uda^jt Tuy/a'vov âi-

y/;
sum in ccelo, terrave aut aquis occur-
voiTo, iTto; ou)c at<;7uv/i -/cai i-f^mVjiz-r, X^ycov, rat, quomodo pudore non suffundcris aut
OTi TQv CTaupov /.ci-r,aTzîa[j.hrj^ £v tco oute non abscoudis, quum dicis : Ego crucem
I
pavco /caOopcov 7Tpo(7)cuvco ^; TouTo ^£ 7TavTto; in ccelo elevatam videns adoro? Hanc vero
f»ri<i£i; iTottov, i-KiiH eoi/.e Ttp (jTaupto ev to dices omnino posse fieri, quum similis sit
(I) Erpir,To, alludit ad Luc. u, 12.— (2) "Ops!. 46Saa9a'.. Stipergue eam erant clierubim glorise. Hcbr.
Exod. XXV , 60. — (:i) .Vovo;. .< Ipsa ratio ad qiikl? >> IX, 5. — (5) npo(jx'j'/u).Ex ipso Iconomacliorum de-
sumtum videlicet e categoriis Aristotelis. — (4) As- creto syuodico constat eos adoravisse crueem.
2M JNICKIMiOltl WIIHItill ll< \
XpwTo; «v«pr/)6eU <i«f)n nôn/^ta-ca: •

x«i <ruci iii quu CliiistUH suspeiinus caiiie con-
oaouo|xa TO ditoiToCiv irouTv yi ai€tiv n«pai- lixusesl. Ki-^mj (|imiiii iiii;i;;iii<-iii (|uiimciini-
TOJfxevo? xal (ji.'j'JXTTO;/evo;, «icjTOv irape- quc licii il li(Jiioriiii iiitiTclicis lI cXKCCiii-
xpo'Ji(D x«l (i;A0'a>[y.3c ti iTpoix'jv(ov iaXirj? •

ri», tcinct ipsuiii fullis ct corain imaîiic
4 oiiTto) x«i eauToi; x«i ypwTiavoT; (/.«3r/i;Atvoi prostrutus deprcliciidcris : adco nec sibi,
x«l Tv: a>.Yi6eta ajr?; «vTiirp«TTO[Ji.tvoi o'Jx ncc cliristiani» pu{;iiarc se , ncqiic ipsi vc-
ai<jO«vovT«i oi Trapaopove;. ritiiti 8c coutruiic scntiuiit iiisipiciilcs.
VAVIT VI.
XaXeiT«(vouii 5e j/«Xwt« xai Suiyepaivo-jiiv Dolcut potissimuin ct htoinacliaiilur in

ew Toi; avjxaOev xal i% apyf,; xaTa Tr,v xa- sacras rcgulas ct coiisuctiidiiics qua; aiili-
10 OoXtxT.v xai aTTOiToXixr.v ExxXruiav xparoCiii qiiilus ct iil) iuitio pcr calliolicaiii ct ajio-
slolicani Kcclesiani iiivalucrc.Criiiiini i{,'itur

Oeioi; 6e(Tu.o'r;xal eOeciv. Ato xaT«iTiwvTat ypi-
cliristiaiiis vcrtunt sinccram tradilioncm :
iTiavou; TV); euayo'j; r«fado'iew;, -iiv^xa «v

qiiotics eorum idiquis renitii prius tradi-
Ti; «uTiov Tt~)v rapa5ei5o;/e'v(ov evexev rpo/eipi-
laruni ralioiiein rcddcrc co'perit, illico in
ôiTO Xdyov, £nxepTo;;.oOci re eu6'j;, xal [jiy»
dicfcria erumpuiit ctin cacliinnos, cuindcni
•* eivixay/aôuii, xaOarep (X[jieXei xal louâroi
prorsus inodum quoqiic
iii ciuo Juda-i iii
Tw Tou lTauoo'j Xriyio eziTOjOa!^0'JTt, tô XiOo) crucis vcilium scomiiiiitn vomuiit, iiKpit!
Toij rpocxof;.;AaTo;, wuauTO); exeivoi;, xal 0'j- petrain offeiisiouis, ut ilii, ipsiquoquc in-
Toi repirT«iovTt;' avoviTaivouit yap oia <fi- cidenlcs. lusaniunt cnim lii qualiumcum-
XaiTr/i xal (ptXoîxoj^^.^y.ove;, xai e'.6e'vat o'jx que litiiiiu iiugariimquc apiietitorcs, nec
20 eOeXojitv orep rap« ravTtov tcov (>pO(o Xoyt- nossc voluut ea quo; onines recta ratione
c;X(o xs/fT,;j.sv(ov, xai T/iv Ttov aXr,0(ov yvtoctv

utcntcs veritatuinque cognitione potiti cre-
duiit ct siiie ulla anihage confilcntur : nenqie
sre5XSja;j.c'vtov '
cuvt');/,oX<)Y'1f«' ''«'i ouoejtta;
lirmisslmumesseomiuuin rcruin fundamen-
a^j-ri^tSoXia; s/JTat •
07t ys t6 xpaxfJTOv r«v~
tniu in tradilione perpetua et in continua
Ttov x«t eopatoTaTOV •/] xpaTou^ja rapaooci;
auctoritatis po.ssessionc, qua nimirum vita;
J5 70 5t«p-X£; xai t6 xOpo; ravTay-^ î«xe'-XT-/,-
quodcumque est, iunititur dcmum et robo-
T«t", u^' •/,; ravTa ev t(o §t'to icyuet t£ xat
ratur. Inde legibus sivc scriptis, sive secus,
xpaTuvETat. OOev -xai eyypa^^pot; xai aypaipoi;
tum o
tiim e\ aposlolica pra-dicatione ,
vo'iAot;, 0.7:6 te otro^ToXt/.tov xrpuyiJ.aTtov, xat

patrnm decretis, christianorum consuetu-
raTeptx(ov Oe(jrtc;i.aTtov t« x«Ta •y_ptcfTtavo'j;
dines asservat» sunt ct confirmatae. Ut vero
30 alj-ri (jyijXaTTETa! Te xai WpuTaf a o-/i xp«TEi-
ita invaicscant imagines, ipsa Pauli gran-
cOat xat r, Oa-JXou iieyaXocjjuia otaxsXe^JcTat. ditas jubct. Inde est quod ubivis terrarum
E^ tbv ravTayou ai iepoTuriat «'JTal oiarpe- sacrae imagines honore splondent. At illi
roueji rap' «'jtiov ê (j.ovov t6 xaTa t^^v solummodo, quod juxta piam consuetudi-
e'j(je'§£tav xpaToOv eOo; -liOeTTiTat xal exSaXXe- nem invaluit, dejiciunt et expellunt (quae
35Tat, e;£up'/ij7.£'vov «utoT;, ereto^fl rX^TcTa t?, machina ab ipsis inventa, quouiani plera-
£xxX^/l(7t'« £VT£uO£V £[;.roXlT£U«T«t , tb; £toXov que Ecclesiae disciplina inde oritur), ut sic
Kai tT,v Twv a).YiOu>v fvwdiv i-;tcoxEj<.(J.ev(i)v. lIa'C

(1) xf/im<; Ti; xac 'cSfa tuv iv rii XP'!'''' '^"^ P'"" eaTiv.
in Don leguntur.
1£ —
(2) iiaxs/.roTai. l'ra'claie di- .ScrfrcspoiHleiulum est istis tiaditioncin potissime
ctura ideo Niccphoiiim non pijiuit scnicl et iternm
: iion scrii>tnm jii\r omnihiis csse viilidissimam, et co-
illud idein ponere. Cf. Aiilin/ietic. 111 adv. Ma- liimiu Ixisisquc vice in vitx hiimanxmibus fumji, ct(!»
monam 'AXXa fr.TEov aOTo';; oTi i),a),ioTa ixlv Yi aypa-
: Maii liibl. A. t.v, p. 1, p- 78; p. iv, p. 89. Cf. ibid.
90; napaSoui; t6 liyupoTaTov itavT<ov XEXTTiTat, xai ofov utriusquc partis p. 11), 119.
,,,
ADVERSU8 ICOOMACHOS. 251
totam iidem uostram obsoletam et antiqua-
(7Tr'r;ouTi.
tam esse statuant.
Aia ^r, TOUTO /lal TreuGc'.? Tvpocayouci Itaque et qucestiones ingerunt, et leges
Eyvpa^pou; «Jtc0(7'- tt;? ts iioi"4-
scriptas postulant de fabrica et adoratione
x.al voûou?
twv 6;imv toutcovi divinorumluijusmodi extjporum, eo consi-
5 cEco^ xal ircocKuvv^cew?
lio ut Ecclesia? deditos ,
quomodo sibi qui-
[;.op'j;ojc/,aTow el'v£X£V , w; av ev ayvoi'a xai
dem videntur, ignorantia ct difficultatibus
i2. amdoj. jTcpuGTai./.evou; tou; axo tv;; Ex.-
implicitos depreheudant ; utquc imaginum,
/tXYlTta? !t«Ta -70 ' ôJiouv auTOi? eXoiev, x.al w;
quasi nulli lirmo niterentur fundamento ,
£7t ouêvl eô«iJ[7.aTi iiyupio Pe6-/ix.o'T<ov, to

rem totam quantum in ipsis estdestruant.
10 y£ eT:' «utoi; t6 icav x.aTaTivoivTO" oCiX ouTot At hi tantum nou obliviscuntur cum cliri-
ye s«v^'jveuou(ji 'XeV/iSe^vai, oti irep ypicTiavoT; slianis rcm agi et adversus quemque pium
îaT.eyovTai x.al Tpoc tou; euTEoouvTa; auToi; committi proelium. Neque enim intelligunt
Ti 8i'j.ij.ce.yi). Ou yap eTTXtiBavovTai, w; yvto- quasi signura christianorum singularc et
ciiTJ.y. x.al tditojy.a ypicTtavwv p.eTa tcov a^- peculiare esse, credere tum praetcr aiia sa-
isXtov teptov x.al toc tsiôiiiJ.iu Ta.~j-:a m[j.^rj\a cra etilla derivari ab antiquissima religione
îa TtfAv;? o.^KaHiî ayetv, )taGa'-ep xal lou- monumenta ac symbola veueranda : pe-
iâiot;, rpo; ê' ye x.at Tot? aWvOt; eOvcTtv riudc ac Judais, immo ct gcntilibus conce-
y.vetrat Ta Tvj; 6p7i<JX,eia; e'jta<7T0V rceptexetv ditur disciplinae suae continuare modum,
x.at TraTptot; IGeTt x.at vo'u.ot? rjTe^pyetv x.at patriisque moribus ac lcgibus iusistcre et
-0 TToXtTe^JeiGat, xav Tvi a-a'Tvi tou TTOvrpou êle- sccundum eas vivere, etiamsi fallaci spiritu
«(jGevTe?, Tpo; t-Jjv êtctâtaova x.aT£(Jupvi(;av uequitiae iuescati et ad da-monum idolola-
TXav/iv. Et youv -/ifkGav , oti irpo; XptdTov triam tracti aliquaudo fueriiit. Si scireut
x.at •/ptiJTtavoT; auTorc T,pTat 6 iro^Xsj/.o;, «775- igitur manum cum cbristianis conseri, va-
).r,âv av t-^; <p7ûapta; xat )^v:ptoiîa;, aG^paT.to; niloquio pepercissent et ineptiis probe inde
,
!5 evTeuGev icetGo';j.evoi , cb; ocXXo'Tptoi x.al oOveloi rali quod iu nostra theosopbia hospites
tt; xaG' viaa; Geouocp''^: Tuy/xvouGt. planc suut ct extranei.
'J"'^ ê aXoytoTipov r, [7.avi/.toTepov tou itcu- Quid autem absouum magis aut insanius
(jct; TOUTWv ye yixpiv TrpotpepeGGat; Et (x.ev yocp quam in imaginum possessionem quaestio-
sv T'fl x.aG' vi[Aa; yeveix r,pXTat x.at dtaTrecpav- ncs et iuterrogatioues inducere? >'am si
I'
Tai, £7:et(ivi e'J(jeSto; x.atGeoTTpcJTto; eyiVcTO, wb '
in bac atatc nostra iucepisscrit ac apparuls-
0'JTto; iy^ry, eîjrep euijeSeta; a-jTOi; e[;.£>,vi(ie,

sent, quoniam iucolumi pietale et reli-
gione id licbat, ne sic quidem debebanl;, si
TtcoTCOTe fî' epeuvr,; xat [ia(javou teijGat, ottw;
pictatis ipsis cura csset, uinquam investi-
Te )c«t oGev £t; Tov fitov irapxx.Tat tov x.zG"
galioui in rem et perscrutationi in-
lianc
•fi(y.a; , (xyaivav ie x,al TtiJTto; oiyicHm x.at
dulgcre ,
quomodo scilicet et undenam in
ib acTva^Jtco; Ta TTapa 6(Jiot; •/tai 'Xoyt[/.ot; ' av-
banc generatiouem nostram introducta; sint
opaut x.a^Xco; •x.al evOsw; e^^/iTac^xe^va itai de-
imagiues; quin innno prosequi fideliter et
oo'/ttt«.aij[;.6'va. Et oe oux eip' •fli^.tov, ou6e e^ bono animo accipere qua^cumque sancti et
•fl(i.wv, tiicTrep ouê To ypKJTiaviêiv T"flV (xpy/;v prudeutcs viri examinavissent rile ac reli-
eiXvijêv •/1 >tex.vi'pux.Tat, ocpyato^TViTt 5e îa(pe'p£t, giose comprobassent. Sin autem imagines
lO 010 xai atiê'Gt[xa , irota; •/.ax.ia; •/cai (jtwpta; neque iuter nos ueque a uobis, ut nec jam
OU]^ uitepatpei Tpoirov ; iTôcr,y.i o oi.v auTOu; ipsa rcs cbristiana, inceperunt aut evulgatae
61? Ta irpoe^^/lTa^j^/.eva Trapa ypt(jTtavot; xai sunt, sed autiquitate praesttmt, ideoque
0eto iep<o(/.£VOt; e7ki[X£).to; tayu[;.vc!C<jaGGat \eneranda>, quanta adversariis impietas,
(1) KaToc t6 in E excidil. — (2) 'EXXoytiioi; E.

, ;
252 MCLIMIOHI ANTinRIMTIC \
•^vua irpot lou-iaiou; x«l iiXXviva; t«; îau.- insaniii-inu! nioiliis qiiain inimoclicus ! De-
(|,ii€:yiTv(ie'.; 6t70'.o'>/to , xal tov opOov X-jyov *-''-''*"' i'"iuiVL'ro illos ca 4^0! «hristiani
'^""•"^' '""'"^' ponlilices cxcusHerunt, dc-
ir,,o.;
"
5 T-flv
,
u.£v 'Jijpaojv
^f
,,,
xal «T:e':ea'Aiv,o;
YiTTav ex
ft _
Tr,;'
Twv 6p9wv
xaO
/>,.-,,
auV/i;
•/luia;
I, ,
^te,:epa'.vov
ty;; «V/iOeia;
i^
•
,c«l
,
<i<%ûi,
e'JT-/i)c«(Ji,
Xoyiwv
,1
curalc
,1
vciitiliiri', tiiiii
tiicosaul yrujcos conlrovcrsia-dirigeliaiilur,

recta-tiiie lidei sernio
111. (11111111
solerter
iidvcrsus iu-
ct iiitc{,'re
arreveYJtaaevou: A-xt. Ta 6vei'^/i tci e^ r?,; «tci- |)erlicicl»atur, el si Imn iineiiti essentcxlia
iTia; -/«l aSo'jXia; (popoCivTa;, eijO'j; eyitaXj- '"«slros eancellos consliluli , decebat, in-
'|uan. eladem ex rectis vera; «dei oraeulis
iTTeTOai •,tal xaTa.iuea6«i x«l 7:«'j'<i«.0ai Tr,; ,
, , , N ,
Kulnrc, et nronraol) inipictalem et inseiliaiii
a«T«t«; xai repispYOU
ri CiriT/;<ie«i); • ei 01 Ta m- • <• . .• 1 •
1
' r >•' ' 1 iiillicta lerre, stiiliiiniiic liicieni velarc pii-
10 -/pKTTiavuv [j.eT/;pyovTo OTepâi tmi; ooâi;
, dorc et sc 8ul)inittere et ab inani inutiliqiic
0'jTfa) )t«l euOuSîXoi; avTiXoyiai; 'mi avTipp^/'^ iiiqiiisitione prorsiis superscdcre. Qiiod si
ce-Ti, (J<uy^; £'jpo'vTe; aXe;''x«nov erf,fj'jp-/iu.«, clioruiii elirisliaiiorum

de- scquerentur,
ccbat eos eonsolidari sapienlibus et sacris
xai arojcepSâivsiv exeiOev xa vpodiposi
ivpbaivosa y.a'.
vindiciis iic coiiriilatioiiibus, invciitaqtie
cwTvifia.
, , _ , ,
aniiiiie iiiedicinii saliitari , iiidc luera coiii-
>i AXX', olaat Trpoceoix.xiit ::(•); dfJO.Ti-
,
parare sibi atque salutis emolumeiila.
pt« Ti(Jt xai aa«Ot« GuvT£Opa[;.[J!.£Vot;, ot ye Vcrum, opinor , similcs suiit istis stoii-
ot«TCopoi£v aivat^£UTa); Ttepi ye T"7i; o'j pavta; ditati cl ignorantia; innutritis, qui incpte
xiv/iaew; , TvoTepov raXat •/! vuv •/;p'/.Tai

diihia movcreiit de ccelesli motu, utriiiii
oliin an liodic denium , ct qiiomodo luinc

xat itw; T^/jV «etxiv/iTov ropeiav x«T£x)//)p(')-
jierpctuum motum et cursum naetus sit,
ô (j«T0, xai TvrJOev x«t TCOTe «i •/.Xtaxai f/.«paa-
ct unde ct (juando solares radii emicaii-
puyai (XTTOfjTt^Xôuuat xaT«(pojTii^£tv Tijvê
tes, liuiic muiidum adcpti
ut illucescercnt
Tov x()ii(ji.ov ^te^Xayov •
Eva^Y/o; (i'pa xai 0'j
sint;tum an reccns aut a longo tcm-
-o'pp('jO£v; xal jto't£ •flu.Epcov ts x«t vu-/.t(ov pore et quando facta sit dicrum ct 110-
otaiô/a; yi^^sfjOat , ccTTOfhtÊt; vjv £7Tt!^^/;Tot£v, ctium successio, demonslrarc quaercrent
-/i irou x«l ir£pi (jeX^flv/); <p«u(j£&j;, ««jTEpow re tum etiam de lumine lunae stellarumquc
'ôpcta; x«t ^po'aou e^jpiJOw.ou r^taa^tSKXXotev. choro et ordinato cursu disputarent. Sci-
Opa ^£ «uTot; xat repi «utou to^: tuttou toIJ ''cet jam ergo, opportuiuiin cst ut iidcm
^(doroiou (JTau30'j (xxateECTepov ^tyTjuvOavfi- ^'ia™ ê ipso typo salutiferje crucis accu-
(jOat, 077(0; Tc xat 7jo't£ t-^v apy^v tou rpo-j-

'''''""» d'sqi''''a'it
,
quomodo ct quandonam
xuvetÔat 6\£xX-/;oo^g«to, x«t toôutou Tt'^«-
"""""^ adoraliouis sortita sit et tantum
30 «' i ' " ' ,^ ., ' , in modum
honorari merila. Oua; quidem
«joat
fi
acto;. A-ttso aTjavTa r«(j^/;c a5o'j/,t«; xat . ... .
^
cuncta sunt multa lucogitantia et nuga-
. .
«ijuvEijta; Tuv/Hv£i ij.eijTc. -i , 1 .

''- ' citate oppleta.
CAPUT VII.
Euet o'jv eu.7:>.-/ixT('jv T«uTa x«t X^/^pouvTcov Ha;c igitur quum ameutium el dclinin-
xai Trapax£'xou.[j.evojv t-/;v ©p£vaT:po^-/;).(o; ^£i- tiura extraque meiitem abreptorum som-
35 xvuTai, £d£i u.rî tou ottco^jouv ix^touv Xo^-j-ou.
nia perspicuc csse demonstrcntur liaud ,
il; yap [;.aT«tov xat £ixa~ov sxetvot;

ullo eos sermoiic dignari Ul oportebat.
rpo; oixou-
enim vanum est ct frustianeum cum illis dc
(Aev/iv ok-fi^ xaty_po'vov«7reipov(!C7rop£toOat,ouTO)
universo orbe et de temporc inlinito dis-
xai To uTrep £xe'^v(ov jravTwv aTToT-oyErijOat, (ov
putare, sic etiam supervaeaneum et inulile
X«i •fl >.ot7S-»i apeT^/; iXcTa T'»i; EU(j£6£ia; ircfoni- est ab istis illos vindicare viros quorum
. '
ADVEnSUS ICONOMACHOS. 253
To; y,'A-h 7:X-/;0'j; av/;p'.Oao;', 7;spi7Tov Hr:w dcnique tnni pxiniia viriiis accesstini, quani
twwv ''"pia nuracruni fugit. Attamen ob nonnul-
/.jX a/fir.cTov •
6y.cj; <f ul'i ^Cy. rh' cor^f-
Ta loi-um utililatem quibus scandalum et amlii-

7.aav^ oU sL- cx.avâViV x.al aa^pigo^.-av
^' .' " / _ ,, / ,.\ „,• guitatem creavcrunt qua? Ciiristi inimici
„, " i
-apa Tcov •/piCToy.aycdv Tupsuo j.cvk rpox.JiTa'., .
,
^ ,
„" ; :. 1 ' ix
coaijulaveruiit, ijauca ctiani nuiic addere
'
'^
/• ,,,../ J tcntainnuis. Ad ba;relicos porro et isiius-
l\a'. — oo;
>
r' Touc' ats£Ti.CovTac b /.at

,
Tai/Ta
•/
C'/;tj'.v
..
modi
..... '^ ,.
f , >= inquisitorcs aperto sermonc dicenius :
aaoOvTa;, a-o9aivd[;.e9a )iyov.T£; ,

oti 6r^
,, I.Uerrooa palrem tuum , ct annuntiabit
• i-spc.jTT.cov Tfjv -aTisa cou, x.al ava-j'y£).£r „ (ijji. „ jâm gi quem tibi coutigit iiancisei
coi'- " cb: £1 -ou ypicT'.avoij Tc-u/;/ix.dT'. cuv/;- cliristiauum, cvenisset tibi forte vect.i scn-
10 vc-/.Tat,9pov£';v avco'. Ta dpOy. £^£y£V£To^ " TO'j; tire. « Majores tuos [interroga] et dicent ,
-o£c6uT£poy; cou, xaUpcOciv cot." AvsXOe o^co tibi. > Iter relege, ad snperiora rcdi scisei- ;
â^rCwv £7:1 Ta avco- tt^jOou tcov 0£p[j.oT£scov lareexvirisfervorezeloque praestantioribus,

c7:oj5aioT£5wv tjeoI t->,v £u-/.}.£a y.al a;j.co- qii"lis sit proeclara et irreprehensibilis fides
x.al ,
'pact>,£0jv ^îcceeta V.o-

noslra : a regibus, iuquam, pietate decoris,
a-OTov -îacov 77'tcTiv
'
, . ~ „ - ^
^. ^„ a pontificibus sauientibus et Kcclesia' ma-
15 u.c-jvTo:v w,at, lEooaucTcov T£ co^cov jcat c)tOa- .' . , , i . . . .
"^
^ .'•-,'./ , >N >' , , / gislns, orthodoxiaetinnoceiitia spectatissi-
!.i3. cx.a).C'jv T-/-,; Ey.-/.A-,-,cta; , ooOooo;;ta
,,
am octo- . , ,. i- .. .
.ni •
.
,
'
^ '
r , mis, ab anostolisetiam ipsoque Christo, qui
t'/;ti ),£).au.Trcucu.£vcov, aTrocToAcov te au xat ,• • 1 • • •
'
' '^ '
, , ^ /
roganti euidaui rcgi suam ipse imaginem
auTo-j XptcTou, d; to^ ot/.stov auTo; c-/_£r:)ta-
p.,^pi.iaiii misit , effigiem illam [cdessenam]
ca; Tco aw^cavTi e^£7:£,i/.Ac eeo£t^£CTaTov ilivinitus exaraiam : uisi quidem etiam ip-
20 |y.dp(pco(/.a^- £t ij.-h
-Mx aSj-hi aiTtac^/], :cat ou/. sum iucusaveris, et ab aceu.sationibus tuis
aaT;c-/',;£yx.)//;[;.aTcov av£uOuvov. Kat ouTot TTav- Juuid dimittas iminunem. El bi omnes di-
T£; epoOctv oti x.at •/,cav to li ap/;/;; TauTa, cent : fuisse ab iuitio imagiucs , et futnras
x.at ecovTat eco; t^?;; cuvT£>.£ta; tou aicovo;, esse ad consummationeinsfficuli, velis nolis,
x.av \j.ri ^vTkr^ fvrXi ^Ck-/j<; d f/;; dpO^^; tcov tu rects cbristianoruiu doclrin;e accusator.
uiô).^/-;<l/£co;. • riuXat Adversus cniiu Lcelesiain teste ipsa Veri-

:o /ctCTtaviov •/.aTr^yooo; ,
-4o -jjUj -l; Ex./.)-/-,cta; , v, ^^/.L^ £0^/,c£v, o'j- l"te, numquam portie inferni prffivalebunt,
manifesto significant JKTreticorum ora
TTOTe' x.aTtc-/dcouctv
., , , , ,,
» a H â.^veTat tcov atp£-
, . .., '
'1«'^
elfcra et etfr*nata, multiun et putcnlcm

TtCovTCov Ta ayaAtva x.at aTTuAcoTa cToaaTz, .n- .
i »• t7 .,,i„f, •
,
^^^-.^ ,^ , .1 , , , inahtiamin Altissimum eructautia.rundata
TTo^r.v -/.at rWorV/, r,v adtx.tav et; to u4o;
^^^^ enim Ecclcsia et solidata iu tuto, im-
so £?£p£uyd;«va. HOpacTat yap x.at £CT-/-,pt)iTat
,„„[.,^111« et ineoucussa ex iioc adversario-
v.rrjixkSii , a7:£piTp£77To; x.ai a)iaTac£tcTo; ez ^.^^^^ impetu pcrmanens. Intuere dcnique
lU Ttov £vavTtcov TTpocgo).^^; ^taiAevouca. ^,^ tcmporis diuturnitatem et fideliuni eam
2-/.d7:£'. Xotsdv •/cat to'j -/pdvou to a7:£tpov x.al cigix religionem ignitum zeluni exque iis ,
.Twv 771CTWV i:£oi T-/,v euce^^tav tov îa^TTupov omnibus disccs quam certa sint ea qua' tua
s^ ^r^^.ov, y.yX îa Trav-.cov i^.aO/fc-/] tcov 7:apa v?.; (iua.H'it infidelitas.
ar.; a7:tcTta; (^•/;tou[j.£vcov to' acoa).£;. Sed nibil inde valuit improbitatem il-
AIV o'i5£v TO'JTcov T->iV p.o/O^/iptav auTwv lorum dcterrere, quin contra omnem or-
Qz^^cio-r.y.s, TTp^j; 7:avTa U )ô'yov dpOdv x.a't Ihodoxum sermouem universamque sacrain
7:acav Ocd7:v£ucTov ypa^-;,^ x.aT£tpcov£ud;j.cvoi Scripturam subsannantes digladientur , et
1.0 ^ta7:);^/;xT':!ôvTat, utto 7:o),).^^; ê agXe^J/ta; x.at prae multa caecitate et socordia oculum eliam
Trapavoia; xat t->,v d^-tv auT-flV -/.at ir.v Oeav intuitumque habeant audilu bebetiorein
KcOevecTepav •/.ai a;j.uc^poT£pav t^?.; i.y.orr, ~i- et iinbeeilliorem ,

auditaquc vel exstanti
(t) 'V/f,piOij:o;.Rcspectii, utvideUir, ad mai-lyie«. edessenaimagine vide paucapaulo infra, in antin-lie-
— (1) loi. Deuter. xxxii, 7. —

(.l) Mip?o>n«. De li.ic
(
J
lico (i,h:c<-itis A-/);7)//o)ii(/. — (4)nu)at.Mattli.xvi, 18.
. , » ,
->V. NICKPHORI \!STinnHF.U(;\

OivTat, icai To epyov Toij Xoyou êuTepov. ^7:11 «.oruiii hu ici |)iaponiiiil. Oiiiini niilciu illi
*a'. a'JToi ({/iXov to-jvojxk /fiiTtavou iTepi*e'- uiitluin liiii.sliaiii iioiiiun ^cslfiit, a Kucra
pou«i,6eo«e6!ia; 5» /piaTt«v«v [Aay.pav airo)- ""It"»» cliri.sliuiuHum pliilosopliia loiigc
Oev (oxYivTat, ToaoCiTov x«iaCT/;vTy;vaiiOr,iiv «^^"'^"1 .

taiilo|uTe ipsuiii ctiuiu sciisiiui
^ :Vâ>aev7,v (îcriTip T^v c-Jvj<»v ce'7'//.-ofAevrv

'''''""^ 'Troucuiu luculcuiquc lui.scrc ex-
?,,,».'.-.,'- - '» snoUalaiu idco dieterii.s pctuut cl sannis
eyoooTf TKUTYi », .>-' :
TOixai xaTaiAioicwvTai xai (Jca- ., ,. . . .
, ,'. . . . '
/ ,
prosculiiiit lidci siiiccntatoni ct inirouuita-
<JjpO'J<Tl TO «TAO-jV X«'. aXXT'/CX£'jOV Tfi T.l- , ,. .. •
i- . •,,
'
:.., . . „ ,. . , , .
i''"'^ 'criiiii si « Donuui, diccl illis
oiicra
oT5w:. A>.>. " TxepvaKijpioijiv iTiTTei. u
5'.
'
'-y'. «eoe?
«("=• i».
r.sHltCH, III
<•
(ide
1 » i> !••
sant, iidesqiie c\ auditu,
1
'
. ,, , N. i.
oâXXoiv ,-/, ê ic..cti; e<; axovi? -,- (j,notv
r^ legie Apostolo ,
quic visu percipiuiitur
10
AitootoVj;, Ta ex r?,; Oea; aur/ic, o"c(ij iri-
quaiito lidclioia siint et credi diLMiiora;
^
qnam scrijita possic
•5 TJpov x/xr/-,VT«..- cJW.a /.«l eIV,v xal oOx 2-:-
p^ „„„ pn.didcrunt, quoniam oculos liahc-
crejcav srcuV^ to'j; r>/Jx>.ao.j; sxa;j.;j..jTKv
,
,,^„1 clausos, iiiduralumquc cor et cervico-
xal T-^v xap5t'av cxV/;piv xal «'TeyxTOv xaTa
g,,,,,^ i,t Judifii cum ipsi.s concordcs, icti-
To.j; o^./.o-,'v(i-j.ova; lo.jâiou; eOevTo. Toj'ap ncbant. Quod cuim pcr iuquisitionem cl
^t' £x:/;Ty:«(o; xal ro>..JTpay;j.oo.j'vT,; £;£Ta-
mi.ltaiu coutcutioucm ventilatur, miiiiiiic
2» ,o'tA£vov o.Jx av £« TTtcTi; lotrov, £p£G/_£).t'a
(.st fidcs, sed disputatio potius etamhiKui-
5£ (/.anov xai a..A<pteoX.:a xat >.oy(ov £pvcTtx(ov
^^^^ ^^ orationis contentiosa- nugacissima--
xal ;j.a/.;j.(..TaT(.jv a.j^rct; xal xaxt'-/; y/(opt-
q^g exaggcratio , maliti«.que indieiuni.
c;j.a. u .-\vT..).0Yt'/;
Y''? ^T»p'' 7:'/;xaxo;, ys- „ Contradictionem uamquc suscitat omnis
YpatT/f h Kupto; ay^£>.ov av£X£/;;j.ova
i,„p,ol,i,s, ait Scriptura, ct Domiuus millil
as .- 3
„ xaTaT:£;j.T:£t «utm
ei angelum immisericordem.
CAPUT VIII.
Tt.cJv c,'/;;; 7rp'jCTa^tv r, y^r.nvi tojv Quid ais? Praeceplumne qnaeris

igitur
TTpOX£i;jLSV(OV £1Tli^71T£Ti;j £.] ;j.£v TupfjCTa^tv in Scripturis, an usum rerum de quibiis

,
disput;imus?Si prffceptum, qurcre mihi iihi-

C^TEt 1TQ.J Y£Ypa~Tat xat TrpocTeTaxTat rpocr-
uaui scriptum pneccplumquc sit adorarc
xuv^Tv To 6£iov E'jaYY£îcv xal ToCi 'Cw-
*"
sanctum Evangeliumet\ivi(ictc crucis ima-
OTtou CTa.jpo.j Tov TU7T0V xat EVTa.jOa £'j:-/;-
ginem, ihiquc rcperi(>s quod qu;cris :
<j£i; To ,/iTO'jp.£vov, £7:£t xal TaCi-a to

quippe quum hsc secuiu haheant parciu
icocTa''jtov xat 'jioz-Tii, xat t/;v aj-
diguilatem ethonorcm, idemque cum Evan-
'j[j.6-:iij.'yi
rr,v T(o £.jaYY-^'(;> uT:o'6£!7tv XExr/iTaf v; c)t-

gclio argumcutum posîdeant seu \erius ;
xai<3T£pov £i7:ctv, auTo/p-/;p,a EuaYYî'J"'. E.l dicam, ipsuni suut Kvangelium. Siu usuin
'^ Bl X.r''.''''^
7:£pt<Jxoi:£V; , oi cot [j.a'pTup£; xai et cousueludinem circuuispicis ,
jam tui
5i5acxa>.ot, oi t/jV (/.avt/a'ixr,v voco'jVTe; X'jc- testes et magislri ,

qui manichsea peste la-
cav , r/;v cy;v avotav " ^tdacxcTfaJcav, xai ce boraut, tuaiu edoceant insauiam, tibique
r/;v Tiov T^tCTtTjv îjâv 7:opo(o9£v /p-/;;/.aTi(,Ou- narrent fidelium seiitentiam, a longissimo
sav 7:ato£'jeTOJCav, (o; £v9a vi /prct; 7:p(5X£t- tenipore ohtinentem. Nimirum ubi usus pro-
*" Tat, avo'YiTov xai acppoc.Jv/i; 7:>,rp£; £7:t^"/;T£tv stat, insaua cura est et stultitiae plena, quae-
(l) VaXXciV.P3.SXIII,4.-(9) ^Vxi?,; llal). II, '1; Roni. I, 17. — (3) .Vixio. PrOV. IVII, II. -(4) '.îrivoiaiv E.
,
ADVERSUS ICONOMACHOS
7:pcjGTaîv •
To irpaTTOi/evov yap oudH(; tcov rere praeceptum. Nemo enim ulliis compos
voOv i/ovTojv TCOOGTaTTei toO TTpaTTeTflai. mentis, id quod agitur, praecipit ut agatur.
Kal TauTK [A£v s/.iivot; apaocTeov *

-/i^m
Hactcnus haec illis accommodanda erant.
^l Tcao' ot; opdio^ xal air^Xavco; to ty;; sâp-

Verum uobis apud quos recte et sincere
adoratur, vivificae Triuitatis sacramentum
5 ytxvi; Tpta'ô; TrpoGxuvciTat [^.ucTviptov, y.at
uniusque iueadem Triuitate Dei Verbi di-
Tou evo; Tvj; aur?,; Tptaô? ©eoC Ao'yo'j vi
viua et vera glorificalur iucarnatio, minimc
Oeta fôâÊTat y.ai a>.'/iO/i<; (japx.coGt; , oOoev
opus erit prcedicationibus et prasceptis ad
ê-flcet xyipuy[JtaTtov y.at ivpoi7Tay[AaTtov Ta
signa ejusdem cxterna houoranda. Quippc
TauTy;i; TtjAav cujj.SoXa, TTtCTOti; ye oudtv ev
qui fideles in hoc ipso sumusetevidcutersua
10 «uT(o xat TvpocTay^/.aTtov jtpetTtoct (patvo[jig- periores quam quibus etiam nunc praecepla
voi;, a'jTOXtv-/;TOt; T£ •/.ai eOaXouoiot; opâai; addantur ,
quum spoute ac libentissimls
S7:£tyo[j.£'voti; Ttpo; Ty;v euceSetav. Ot/coflsv yap animis in haec properemus obsequia. Domi
T'/iv ex retcTew; £uyv(0[;.0(juvy,v £7:iO£txvu[;.£V enim et penes nos rectam ex fide sententiam
TreptTTOV •/.at artttXTia; [/.«'XXov rpoiTaêwv •/.at
promimus; praeceptorum enini ct leguiu
t5 vo't/.(ov êtcOai -/lyouiy.svot y.at Tcapa7:V/-|ffto'v Tt
non indigcmus idquc nobis potius vide-
,
tur ad inlidelitaleiu pcrtiucre aptiusque ju-

louiâtotc y.atEXlyirxt, TOt; [i.hi G-/)[j.e~ov atTouct,
dieisetgru3ciscompetere. lUienim <> signum
Toi; ê G(j<^'.a-i £TTt'C-/iTO'jci^- Trpo; ^£ y£ (Xto-
petuut , lii vero sapientiam quaerunt. >
TTOV v£vo'fAtcTat VM aTTatctov , na.iol [J.ev •/.al
Praeterea absurdum est et immaue ut liinc
(pt').ot;, yoveCfct x.al cuyyevlct -^«1 (piXTaTot; Ta
quidem libcris et amicis, parentibus et co-
20 (pt^Xa (ppoveiv xat to yv/;(7tov v£[j.eiv, xat twv gnatis, et quibuscumquc dileclissimis in
—^? ctya'?;/;; £[x<p'JT(ov ^£C[;.cov xai v(),a(ov i'J.'/}- promtu sit amica sentire, et veri nffectus
oOat, a'jT(j6£v -/.tvouij.Evotc /.at 7:poatpou[».£'voi;, tributum ferre, et naturalibus charitatis
7:i(7Toi; 61 /.at ©ôv e-£yv(o'/.o'oi, /.TtijT^/.v t£ vinculis et legibus devinciri ,
per proprii
xal £U£py£T-/;v Sto[.».oXoyo'ji7i -/.at ayaOou Trav- animi motum libitum illiuc vero lidelcs,
t^t :
23 To; atTtov, 7:ao' 0'j to £'.vai <cat to £ij £tvat qui Dcum agnoverunt cumque creatorcm ,
x.£itT-/[jt£9a, ^t' (Z7Co5£i^£C'W /.ai 77po(7Tay[./.a'T(ov

etbenefactorem confitenlur ac omnis boui
a'jTov /.at
auctorcm, aquoesse etbeneessepossidemus,
5t£p£uva(7()at , OTCco; t£ y_p'/! (reS^tv
hi,inquam, per demoustrationes disquiraul
II. T'/;v £)C(pavTopt>c-/;v t-?.; 0£t'a; £7:i(pav£ia; a'jTO'j
quomodo eum colere et cur sacram ejus ima-
lepoypaipiav Tt[Aav. Iii7-£p TOtvuv to'j; tv,;
ginem qu;i patuit expressa divinitas hono- ,
so îavoia; u<pa7i;>.(6(7avT£; 7:ivay.a;, co; ev ypa(p-?,

rare oporteat. IVos igitur, sicut mentis ta-
('ita 7:t(;T£(o; t-/;v tou 2coT-?po; •/i[;.cov XptijTO'j
bcllas substeruimus ut in pictura per fidem
/.at 0£ou (DtXavOocoTcou £VTUTro'JU.£Oa oi-/.ovo-
illita Salvatoris Ciu'isti et Dei bominum ama-
ouTco; izvaXoyov /.al ^ta t-^; liiiJ/cco; «'j-
[/.tav
toris incarnationcmeffigiemus, ita per ana-
(J£7:r?,v Ta'JT-/iv £yy£ypa[/.'j.£'v/;v -/.aOo-
T-?,; T-/;v
logiam, quando ipso couspectu sacram ico-
35 poiVTe; Jtat ^ta tcov t£ptov TO'JTtov £-/.TUT:(o[/.a- ncm pictam, inque sanctarum imaginum
T(ov icToptav T-/;v aur/;v htj.v^ U7:cj6e(jtv u7:o- rcpraesentatione idem argumentum, eam-
Sef,tv'Jou(7av •âl a(p-/i'yy,(;tv , Ti[;.tav •/.at ai/.i- dem demonstratam contue-
historianx nobis
va^jTov £6i-xa'(jai/.£v -/.at 7:po(j"/.uv£tv eTrtcTa- mur, lia!C reiigiosa ac veneranda judicamus
[AeOa, tb; ^ta tcov /cr/p(0[;.aToupy/i[i(.£'vcov 7:Xa- et adorare scimus, quia ope colorum et
«0 ff[AaTfc)v
ffiAaTtov eri Ta ao-/o£t(3 £pO
(zp-/o£tê'cT£pa •/tat •/.up''co; formarum ad archetj^porum cxcellentiam
ovTa euceSco; y.at •,taXw; avaTetvcjt/.evot xai per se exsistentium pie et pra>clare trans-
Xetpaycoyo'J[Jtevot. i^l; yap -h T:£pt tov •/âpa- ferimur et quasi manu traducimur. Ut enim
(1) Oixoeev.Nota eumdem sensum uon deesse Domi 1 Planto et Tullio, caeterisque a Forcellino non omissis
apud latinos, id est penes animum suiim, vadibus
: 1
— (2) 'Em?r,TOu(jt. , 1 Cov. 1 , 2-2.
2a(i .Mi:i;i'ii()iii A.MiuiuimcA
XfiiToO liSpi; to ei; to apyerurov coiiluiiiulia iiiC.iiristi iiiia(;iiieiii tKiiuiii ar-
xTY.sa T<,0
npocy.apTupsr dietyiio iiisulluiitium toglatiir, ila (iiiliis

ivOo; Twv u£fi!|ovTwv , oOtoj
liulic-l ttsliinoniiiiii l)i)iii aiiiiiii ('olciiliiiin
xai /( TtiAfi aroiitniv e/ei t-?,; twv Ti;/,t'jv-
ft liik-i. Idcircu iiclc i lU iiKiiistralidiiciii iioii
Twv ev/voijAOij^Jv/;; ;cai TioTtw;. Aia Toi
a-oiiei;ti; aiToOjxev itiiTiw;
|)etimus; lidcs ciiiin iiustra quum dcmoii-
''
TaiJTa 0'jic •
r,
stratidiie sil supcrior, mcliiis ostciiditur
yap x«0' y,(/a; ttiijti; aTjoiêiêw; xaOurep-
simiiiice ct cuiidida cxpositioiic diviiiu' vc-
reca T^jv/avo^jiia, aroiiem; [j.a).Xov siti
rtequc ugiiilioiiig ct cliaritatc in Dciim
$i izVr.i •-txl «TTepiep-jO^j a-JYxaTaOeiew; t'^;
pc.torisquc dcsidcrio. Adversarii autcm,
Oei«; -âi aX-z^.OoO; iTTiYvojiew;, xai r/;; rpo; ,ju„|„ vcrilatciii i!,Miorciit, cliam lidci siiiil
16 Weov aY'iT:-/,;, -(lal toC» JYJtapSwj roOoy •

ol cxpertcs , iieiiue cogiiitioiiciii liahent qua^
<Ji.' e'<avTia; rî -:-/,v a/./fOeiav i^^-jv/iioiîtii eos ad (idei slabilimeiiluiii dirigal , idciili-
/.oC: TTiiTe^/j; •/,aoip-/'>.aciv, vj/. eyovTt; yvwtiv dem vcro a loquaei ct curiosu dispuluiidi
tO'Jvo'j(jav ajToo/c':; to :•?,; riijTeco; Gr/)pt- ieiiiiilatioiie iii inlidclilalis dciahuntiir aliys-
«el Se aaViV d^ )>eV//i; repiepYotj ^"i"- ^'"'n ''''t'<>">> «'ontrarium fuerit, ul

Yâ, x-/t
'''li^' ^''«"'' i'^ "lacritas eertet disquisitioni-
is oi/.ovc'.-A':a; d; tov t-?,; «XTTWTia; •/.aOo^îTOa.:-
vo-jTi ûOov. OO Y«P '^v 'j-/oe/i maTew; '"'» '

<l"«>"'am id quod lide receptum cst,
).(>Yov
CM>>0'-ationem oin.iino non admiltet; sicut
To veavi/...)Tepov T«t; eoe.jvai; eTraYO^vire^Ôat,
'":*^ ^l"-'' "l""^ ^''^•^""•' «1"^« ^'^t- =^'^"''
ereiTTcp to retOot 7:apa>e5eY[/.evov to «eaca- •I'""'
aliquis ccrnit, cur speref? Si crgo contigis-
vtijTov TCavTco; e';;t, •/caOarep •jcat eXTTt; [i/.e-
sct illis fidei vcl scintilla, eo incogitaiitire
20 7:o[xeV/i o'Jx ecT..v e>.T:t;. O y«? f5).e~et Tt;,
et nialevolentia; noii exccssissenl; at iiitcl-
Tt •/.at e^r.^^êt; l''.t H' o''jv •j';:-/;^ «'jtoi; x.av yoSv
lcxissent, imaginis vocahuluni ct rationem
-i^TcCo; £vau5.J.a, ou'/t av e'7:t totoOtov a^vw-
ohservantcs, ad imagincni et siiniiiludinein
[AOCJv/;; x.ai o'jcvoia; eêTrecov , cjv/.-z.av o
Dci conligiiratum liominem jum inde a
av Tov T-^; e.:/.o'vo; eTTtr/ipoCvTe; ).oyov, oti
principio ohnoxium Dco atqucexstitis.se,
2a /.a-r' et^<cova xat 6[AO.:w.7ty^0coa re-laff|Ae'vo; ,„„. jp.i j.,,g a-quissimum vectigul, delineu-
6 avOpcoTTo; u7:o-/p£c.j; r.h y.yMcTt>Y.i ,
y.ai
tam Iiane sui eonditoris imaginem, qua uli
70'3to a.JTw ^^/.atoTa-ovooV/iixaTv/ To.^/.Ti ^^^ i,onô apparuit , lionore proseciui et
TavTo; YeY?=<;-'-:'-^'''''''''
^'"''-''''a, "''-aOo -1^^,-11 •/.aO' ainaiiter ac quuin decentissime vencrari : iil
r.y.aj av'Jpw7To;, f^.->. ~.i>J.r% t£ a'Yetv v.vX ceCetv proindc iinaKinis ratio, sivc naturaj, sive
.'.0 c-jvo^titco; T; •/.«'. e-,CTCp£7Te'iJTaTa , (); av '•j
t?,; opificii respectu , integerrima conservetur.
etscjvo; X^jY^j;»
^'
Te .^.u^txo; o t£ Te/v/iTo;, Exindc eiiiin gcrniunum ac fidele signum
«TTaoaTDCoTo; ciiaac-îôtTO , evTeCOev to ^[^r,- cniicat cliaritutis in Denm ( co quippe ex-
r:<.'ri -/.at TTtCTOV t-/;; 7:po; a'jTQv TraptuTavc-jv primitur et eomprohatur liomo vere ad
iyxT:-/li •
TO'jTO
Y^^'?
/apa/.—/ipL^£t /.a't jzyjj.r, imaginem Dei factus; ex cnltu scilicet ad
85 ;iot Tov a).-/;Oc'o; xaT et^/.o'va 0£O'j •[i.'îtvi.i-1'j^ arclictvpum rdato per visihilcs formas), at
avOpc.jTTOv, /] TTpd; to ap-/£T'j7:ov .îa twv inini;!ie ea deiionestando et cum ignoniinia
(Jpcoij,£vwv T'.;j.-/i^ o'j [j.-h -y. •/.a/.co; oi/.o.ô;r/i- et injuria subvertendo quae pulclire condita
OevTa at3/pco; y.ai «'Jd^co; aTt;j.oGv /.ai •-caTa- sunl ; id cnim jam magnum csl eorum cri-
A'j£iv, eTTct ij-i'(y. \J.h si; v.oi-rrri'Ofiy.'/ •/at to men, e\ iis qua; cernuutur, qua' visui no-
iio :/. Tiov 6p(o;j.£v(ov /.-/l cjvTpdowv t?,; /.aO' stro consociuta vivunt , damnum circa ca-
•fl[jia; oAeco; ^•/i;j.toGcOai 7T£pt Tof /.aipta /.a't pitalia ct salulifera capere. Verum in nia-
/p-/;.7TQT£pa. T6 ^k •,cal 7:).£to'v Tt «(^f/.stv, jorem ctiam injustitiam proccdere ,

quanlo
770.7(0 [j.etlôv t6 acuYYvw.JTov e;£i; magis venia erit indignum !
ADVI-RSUS ICOiVOMACHOS. 257
CAPUT IX.
AX^'iTCetfV/1 TTaueiv r/iv yl&aaccw oim •/.c.y.oij, Al quoniam nec lingua eorum resipiscere
)C'/l /siVo Toij [j.-/\ ).!z),stv x.al T£x.Taiv3'.v ^'JXou; a malo, iicc labia eorum a dicendis necten-
o'jx. eaaOov, -:i acTK Taora ^ctoci , ts:; a-o dis(iiie Iraudiijus cessarc norunt, quid posl
Twv a'A7.<ov a'jT(ov Tx.o/.tuv x.at cx.oTstvcov ir.i- ''®c agunt, quum iu casteris eorum tortuo-
votcov i^ta-e-Ttox.uta;x.aOopcovT£;/j.sOoô'j;,x.Ki *'''' ^^ tenebricosis cousiliis dissipari vident
ToO i\ii'j6rjuz TQ a7;aTriX6v xat x.aT£oota'7.£vov iii^tificia, meudaciumciue sentiunt nudari et

awOoVsvot , x.at £t; puOov aTvofta; x.aTaV/f- P'""jici, seque in desperationisabjssum pes-
âvTE?; Ata Tracr,; yap, co; £t-£iv, /VJov £-t- ^"'"'^"''^'^"Huinenimlapidenûtitadieam,
non movcrunt niliilque ab eis prcetermi.s-
ystprlTeco;, x.at o'jd£v a'jTO'j; ^ta-ECpcuys, ^C ,
10 Ta /ptTTtavcov sum, ut rcm cliristianam in contemtum ad-

cijv ex.^pa^j^.t^stv x.zt aTo'rot;
aiTtat; TkSpiSaXXetv otviycoviiôvTo
ducere ei; insulsis criminationibus
involvere
•
Ttov a-"tcov
£— niterentur; sanctis ipsis tantum non insul-
i;.ovovo'jyt x.aTopyou[./.evoi , ' OLKhriy i-cd-
tautes, ad aliam se convertcrunt stultititc
•JTOVTO TTap avo[j.'â; iyy ti^riCi^. Kai iTptoTa Ltjv
molitionem. Kt primum voces nonnullas e
(pwva; Tiv«; £/C [j.aviyatV.^fl; >,'j'7';r,; x.at ac£ia-
manicbcxa peste avianaque vecordia corra-
13 vtx,-?,; ;y.av'^«; oij'/r,Opof/.oT£; n^(jrr[y.yvno, y.y.')''
sas produxeruut, ia quibus veluti in
a;
pake-
£va7x.o'j[A£voi x.at JTat'JoTpt§o'Jiy.£vc,t, Ta
stra exercitati, pleraquc consuerunt impie-
nXEWTa Guv£ppa'iav t^/;; aT^Seta; 'j.^/iyavoua-
tatis illius arlificia. Indo nostra propudiose
y/;'[j.aTa, rx.£tO£v x.aTaSpa§£'J£tv a^jOa^^^to; tz rejicieuda audacter nuntiant, quibus tamcn
•/,[j.£T£pa f!)o'cavT£;, 'rjf' (ov ax.Tpayr.XtrjOevTj;
sunt prajcipitcs acti in perditam apostasia;
Tov aTTOGTacta;
20 £,;^ T-/,; £; .).t,Oov -x.p-/,;j.vov ,
{^^^ „ec sese ab erroris reliinis expedire
x.at Kp-/C'Jcov TXirrii; aTCOi^fiotTav o'j x.aTtGyucrav, vahierunt : qu£e quidem eorum nonnulli
cbv t6 Pr!)£Xup6v •x.at avo'ctov x.at asjTcov Ttvs; impura esse ct impia seutieutes respuerunt,
E';T^/)cOY![j.£VOt (Jt£7;TU(;av, to; Tvoioco (-)£0'j a~a- utpote quffi a Dco procul avertant et in
yov x.at aTT&jTiEia; yivo'[J,£vov 7ro'j^£vov. perditionem agant.
' ET7£iTa w(;ir£p ex,£tva; 7:aoco(7a'j(.£vot, tetoX- Deinde, quasi rcpudiassent ilks ba?reti-
.'r/fx.act '/.01 Ttva; twv a7T6 t-?,; Ex.x.)//;'jta; x.7,£t- corum voces, au.^î sunt etiam ex iusignibus
vtov x.«0/iy£[xo'vwv aTrocuA^/iGat prluci;, x.at Tau- Ecclesice ducibus aliquas particulas conver-
ra; £t; £77fx.oup-/i[j.a [j.£'ya sTvay^îOat, ^t' cov rcre , ejisque sibi in proeclarum <idsciscerc
^•/ipa(;Oat •/.at d^lâCciv tcov a7:>,ouc;T£ocov Ta; uixilium ,
quibus existimavere se venari
10 i{(uy_a; £vo'[j.tôv, tva to; Ttvs; (pztvfj'j.£vot ;:£ot- poisebamoque allicere simpliciorum ani-
oE^tot, 6-OT£ptoO£v •x.at oTto T0'j'7:t.j Ttbv •/.aTa mas, ut tamquam bi qui arabidcxtri sunt,
voijv \j:}i c)ta[7.apTavot£v. Ei hi, y.c/X Ta 77o6; x.a- alterutro et cpiocumque tandem modo a
Tviyopiav Ttbv (;Tuy/iTtov £tdtbXcov T:aoa t£ t^?,, scopo suo non aberrent. Si quae sunt iii
9£07:v£'JcTou ypatp-/;; x.ai tcov O£oô'pcov -/([j.tov confutationem spurcorum idolorum scripta
'3 ;:aT£ptov cuyy£ypa(;,[j.£va, £7:t toij c;t.j[;.aTtx.oij sive in sacris eloquiis, sive a nostris Deo
stôu; Tou XpfTTO^j [j.£TappuO[j.i^£tv, oi Tor; plenis pcatribus , ea in corpoream Cbristi
Tr(x6£(;tv (b; £t^tb>,ot; Tto liiVTt (5£(Jou>,coi7.£'vot ' •x.at formam transferre uon metuuut illi passio-
•flv^pa7:o(^t(j[;.£vot, ou/t a:TZi'>wf,cm .,
ojfÊ 7:p6; uum , sicut idolorum revera sCrvi et man-
To u7:£patpov t-/;; ubasco; ci.~i-^y.cv:r,'jav' sTt cipia, uec a tanto contumeliffi cumulo refor-
.0 [/.•/iv -x.at cb; 7:apa Ttov £';(oO£V x.at £AX-/,vfx.cbv midaut. Pra;tcrea, etiam ab extraneisct ab
(I) Tri oi po'j5.6p.sv(ji .4, al)S(nie ullo sensii.
IV.
258 >U:i.l'll()ia AMlliHIIKTICA
Javeii7:iy.evc<i cjvTayj/aTiuv xxra t/.; ejayjij; fllihu-iH ncfcpto imituo , tractatiis advcrsus
Tflijiwv 'Jf/ioixeia; it£/Civv)|Aevoi iJ.eiArlvaii, TT«p- puiam ri'liîoiaiu iioslram iusiiJiosc retu-
iyi|jn ri vCv Xeyeiv •

«uToOev ^''P ^xouat T'?i;
lerunt. lioc iiuiic diccrc dimitto : ex lioc
offeCeia; xal irapavoia; t/,v xaT«'ppr,(Jtv. 12; ciiim i|<so lialiciit impiitaliH siiu' cl iiisaiiiii-
5 yip «iuypov y.ai (jeoirTUYS; TauTa xaTot vf.i coiidciiiiiatioiicm. ,Nam ut |mdciidum cst
aX-/iOei«; s;eijp-/i[i.^va tuy/,*"'", aii/tov •/cal
Dcoque odibilc talia udversus verilatem iii-
vciita protciri, sic proliroHiim ct illilicraliiis

ôpTixioTepov xrepl toutwv avTiêyeiv vevc)(i.i-
iii isla calaiiiuiii .striiigcrc ceiiHchitur. -^tta-
CTai. OTe Toivuv xal •/,[/.rv axoTTo; TrpooxeiTo
meii quaiido liic iioster Hcopus est diliêii-
TaoTa eTTir/ipsrv, iroTepov roTe eo }, (pauXt.j;
tcr ohscrvaiidi, utrum scilicet probc, an
10 xal 5uTTporu; rap' a'jToT; 7:apeX-/f^0"/;<jav,
pravc cl iiialiliosc liuc vcrlja bibi assumsc-
^£'pe 8i, oiua/.v!îd<j.iHx x«l w; olov Te tou;
rint, agcduni dispiciamus liu:c, ct quantum
i>,e'"jy_ou; toT; x«'/(.ij; •/p'/i'7a[Ji£'voi; tTCaya-yw-
possuiiiuH, conlutationis ar^ûmcnta in inalc
[xev. .\X).a Ta; [J.ev TrXeiova; toutwv ev £Te'poi;
liu;c usurpanlcs vcrtamus. Ycruin quia pic-
jcal tîa^ôudi TOTTOi; irXaTUTepov eêT«c«vT£;,
raquc liorum iii aliis ac propriis tractali-
15 T7,i £;«TTar/;; tk TrapaXoya £v^'/;).o'T£pov £'j/w-
biis jaiii prolixius cxcussimuH, liiijusquc
pa'(7«[j.£v ', TTepl wv (zvTiXeY^tv £v tw Tr«po'vTi
failaciu; incptias luaiiifcstius in incdio po-
TC^piTTov xal irap^^^.itov xpivo(X£v. Aoittov Trepi
suiinus,cadem iii pra;scnliarum rcdargucrc
Tivwv £T£pwv uTToXeKpOcKJwv Tov XcJyov vuv, inulilcducimus et supcrvacancum. Ca'tc-
0eo'j yetpa opsyovTo;, eu^/taipw? £V(TT^/iafjrjt.eO«,
rum de quibusdam aliis, (jua; tuiu pralc-
JO t6 (Z(b'j/«ij.ov xai xc/Ctod'/i).c'j[/.£vov * twv •/.«-
rita a nobis fuerunt, auxiliante Deimanu,
/CO'jpYw; cuv£tX"/iy()Twv e[j.(pavt(ôvT£;, w; av nunc scrmonem opportune facicmus quid ,
(jf/i iio';at£v {zX(jyw; e-au/ouvTe; ex.ctO^v rasa- adulterinum et spuiium lucc loca subdolc
X£p6«'.VitV. \v/.V.-irj 8l TTSi^JTOV etTTEtV «^tOV ,
cousurcinata conlineant ,
patefaciendo, nc
OTt Tu;p).(iTTOVTe; Tr.v wr,-},'i o'ftv, /.y.l t-/,v deinceps stolide gloriabundi ex bis quid-
25 «'jcoviv T-?;; (l/u-/-/;; 7T£T:^/;pw[i.£voi, (o^jIteo ot £V quam videantur percipore eniolumcnti. Sed
vux.TO.(/.«^/i'a £t; oz).a Tsamy.avot, iA.yf,yTjij.i- lioc in primis dicendum vcnit, eos ncnipc
v/;; •/^•/: rfl; <J.y.yr,i y.xX to-j !To).£[i.ou cuyx.oo- sic spirituali oculo caecutire, menlisque
TOU[j.£vou, (zyvoou^Jt t6 otxsTov y,y.i t6 «vTtTra- aure surdescere, ut similes sint arma con-
Vjv •"
TOtyapTOt -/lat cJvTE^ôpii.covTE; aXXri^.ot; scrcntibus iii nocturno proeiio, qui ingrucntc
•'0 /4at TOt"; Oujj.oi; avT£TrtovT£;, oia ^vi y.yX Toi jam pugiia belloque commisso, nec commi-
(JXCiTco r/;; copa; ouY!'.£yu[/.£voi , ouâi/.ou t6
litones dignoscunt, iieque hostcs; sed vi-
•/iptTf/.6v y.al YV(dpt;/.ov T(5v tc QW.^j.iywi 'vCy/ cissim alii in alios irrucntes , animisquc
T£ iui7[j.£v(ov xaTy. t«;

cducti coutrariis, quippe in umbra noctis
c7u[j.€o).'i; •/.at TrasKT^-
iuter se confusi, uuUum omnino signum
êt; Hsy.r/iVTat , n:«p' ccXXtD.ojv ê T:trTOU(jiv
Iiabent quo soeios et hostcs iu coDisu ct
35 c(Y£vvw; xat Si-iXXuvTai •
0'jtw •/.«! o'JTOt tw £/.
aeic distinguaut, sed reciprocis ictibus cor-
T-^; a/).-Jo; twv XoYt^Jî-cov (zî-eYy^^ opov/ijAaTt ruuut turpiter ct exterminantur : sic et illi
T6vvouvy.aTa0oAO'J[Jt£vot •/.«i [/.£Xatvo'p.£vot, o-jS' prx caligine sophismatum mentisque iie-
«^Toiov Ti t6 ot/Cîov xai (3uvot(3ov, ouS' orotbv bula Cijecutieutesetobscurati, neque sciuiit
(1) As-yeiv. Ad hoc enim argumenlum aut jam et alia longe insigniora a Nicephoro proferuntur el
iccesserat, aut mox erat iturus in peculiari libro do illustrantur. — (2) 'K<f(/jpa(Ta[<.£v. Unde libellus iste
testimoniis a Magnete acceptis; is quidem in codd. aliorum coronis fuisse c.\istimandus cst, puta coii-
proxime ha'C pr,Tcedil, quem vide in"superiori t. i, futationum Eusebii Epiphanidis, forte ct pseudo-
,
p. 302, ubi philosopbi cujusdam, quem Porphyrium synodi Iconomachorura. —

(3) KsxiSoyi).(o(isvov E. —
esse conjiciebam, loca satis insiguia ah Iconomachis. (4) O'jT0i xi w T-ii; A.
— — ,

To «vTiTTaToCiv xai avTnr«fEâyciv ersyvw- quid cum illis facial ct coiulucal ,
quidve
y.f)T£?. EcTi yap a y.at (/.ayojy.eva auTOi'; avTi- obsit et adversctur. Sunl certe ab illis au-
xpu; £paviiTa'[/.£voi TTpoayouii y.at st; o'j5£v
dacter adducta, quae coutra eos pugnant
Seov t6 ypviciixov (pspovTa. Ojjlw; 5' o-jv w;

aut nihil conunodl conferunt. Wihilonii-
eV. Ttvo; 6py.-/iTyipiou svteOOjv tou opô'j Xo'yoi»
nus quasi ex propugnaculo quodam inde iii
ortliodoxiam irruunt, liis pncstigiis simu-
xaTaoJovTat, w; -jptjijTat aoTot; tJmtol pa-
^tw;
lantes se facile omnia quie voluerunt exse-
sâvusiv aiT' auTwv t« p£6ou>,£U[/jva
qui valere.
9evaxi'(o[/.evoi.
Argumentdm. —
X. E divinis oraculis ad sacra patrum lestimonia Iconomaehi transeunt interque, plures, ,
lestem sibi vindicanl Clirysostomum, artescum eleemosyna conferentcm Xl.Cujusquidem uliiitatem : —

de raore suo cxtollit, eamque prcTstantiorem habet pra> cceteris quibuscumque rebus; XII. Yel etiam —
pra' artibus vita^ necessariis culiuaria, arcliitectoniea
, medicina XIII. Quanto magis pra; pictura, , ;
—
phrygionica, ca?terisquc ad superflua vit» tantum conduceutibus, Basilio obiter cum eo consentiente.
XIV. Quid indein has artes quii- vel a Scripturis commendantur, rebusque sacris a Moyse, Deo jubenle,
adhibentur.'— XV. Futilis dumlaxat usus notatur censura , ut fit a S. Nilo in sua ad Olympiodorum
cpistola; —
XVI. Sed Chrysostomo non magis reproba perse pictura est quam inutilessutorum et lextorum
labores sunt, etsi vel de his Iconomachi pessime abutantur XVII. Qui etiam picturam in supirbia' fa- ; —
stusque sui mancipium trahunt. —
.Wlll. Tum in eosdem pulchra nou desunl Chrysostomi de bonis arti-
bus testimonia. —
XIX. Deinde Methodii decantatus locus similiter explicatur, XX-XXI. Cumqiie alii.s —
rjusdcm argumenli locis componitur, —
XXII-XXIII. In quihus vel attica Phidia' Minerva adducitur iii
oxemplum. XXIV. Denique Methodius esso traditionis sacriu de SS. Imaginum cultu strenuus discr-
tissimusque assertor osteuditur.
CAPLT X.
Kaipo; XoiTTOv ev (xe'(jtj) TauTa; âpaya- Jam tempus est in medium Iias particulas
yetv y.ai TrpwTy.v ye twv aXXwv t,v i/. twv produccrc, priQiamqiie pra* coeteris eani
,
toCp (/.eyaXou Iwavvou, Toij ev tw Spovw tv;;

proponemus quam e sermoiiibus exccpe-
ruut magni illius Joannis in episcopali ,
paciXiô;, [j.«XXov ^\ ev r?i oi)cou[j.£'vr, 'im.-
throuo urbis csesareae, immo per universum
ij/avTo; Xo'ywv avsiXv)[/.[;.6'v/iv Trap' auTor; Ov;-
orbem coruscantis. Sic euim iiabetur ex
(jo|Jtev. E-/_£t yap w6e iv. t/,; ep[/.v)vet'a; tou
ejus in sanctum Blatthsei evangelium com-
x,aTa MaTOatov «yiou euy.yyeXiou •
mentario :
-r AX>C ouê T/,v (wypzî/.viv , ou6s Tviv n Immo ncc picturam nec pluygionicam
-r JTotxiXTixviv giiT0t[;.i av eyojye ts'j(_vviv etvat. « artes proprie dixerim. INam in superfluos
-r Et; yap daT:Kvy,v [/.ov/iv stj.SaXXouijt TreptT- « suintus nos conjiciunt. Artcs vero neccs-
— Tviv, Ta; Se Tey va; twv avay)caiwv )tal cuv- « sarias ,
quae vitaai nostram sustcntant
-re/ovTwv •^[awv Trci (w/iv iTape)CTixa; etvat <> nobis necessaria praebeant et appareut
-rbiX /,al •/.aTacx.euaGTivta;. Aia yap touto )cai < oportet. Ideo namque sapientiam indidit
-rco'4/iav •/i[j.w £^W/cev d 0eo;", ot' cov ouv/;- <( uobis Deus, ut earum ope possimus vitam
(;o'[j.£Oa tov piov ouyjipoTîv tqv •/5[J.£T£pov
•
« conservare nostram. Aêrum picturas aut
To oe ^wota yiveoOat 'i\ sv Toi/ot;, r, ev « in parietibus aut ia vestibus fieri , ad
i[j.aTt'oi; , TCoij yp^/i'(jt[./.ov, eitts ij.ot;-r « quid, quaeso, utile est ? »
Kat TouTot; [j.£v ei; (juvifiyopiav ir,c, eauToiv Haec quidem in suae sententiae lutelam
o6\-r,i £y_p^/l'(;avT0 •
(paivovTat ê •/cavTauOa -p6; usurpant ; manifesto tamen hic quoque ad
Tou; Guv/iOet; 5o'7.ou; xat 7;avoupyia; auTO[Ji.o- solemnes fraudes callidaque artificia perfu-
173 cd. nova BB.

(I) E'jaYYe)iou. 0;);). t. VII, p. X. T. ).. —
(3) ZooSia, Montefalconio ammaktila.
(l) 656;. Consentiunt codd. .\ttamen Nicephorus iufra .Nostram vero interpretationem refer ad ea quae iu»
Ut «diti libri, leget Osi;, Vv« eujs&iiiev p.£OoSo'j; c^* uv
; fra fusius et sole clarius exponuntur.
,
26U MCICIMiOltl A.MIKItlliaiCV
Xo3vTe{' iTipucTC/iv Y'ip Tiva r/j; oXyi? svvoiaj geriiiit. ['ericopeii ciiiiii uliquuiii v.\ iiiiiver.su
t(jii oiiiaiiMlw «T:eTs'aovTO,xa'i Trf,o; to xeya- mujîstri leelioiie secueruiit ,

jiroiiui' iiltilii
fltcae'vov enêyovTai, toXoitcov tou Xo'yo'j «tto- e.veipiiiiit illu , eu-leiu vero ejusdeiii teiiDi is
xpo|o'u.evoi, Iva [A"/i e'i<}iU)p«TOv t6 xa)co'JpY/;[Aa oceultuiit, iie liut iimlelicium coguitu fueile.
» ^^^' ''•y-fiî '^''^ ^^^ ixo7:6v toC! KoH vero quiil siiii Piiler proposiierit, jic-
Y-''''-''^^- Y'
TâTico; avaiTTuâvTc;, xaTaipav/i Toi; evTuy- iiitus e.xplieuiiteH, lueiileiilu leeloribus luec
ya'vo'j<ji TTapaaT'/;ijO[j.ev, aviuOcv to'j Xoyou «p- lueiemus, supcrioru ejusileni orulioiiis rele-
gciitcs. Sic ciiiiu linlict, lioc prwmisgo
rUpisyeTat
y*P outw;,
$a'a£voi. ^vitoO irpo- llic-
Xciy.-'vo'j • '• Kal axo'jTa; o roToO;, aveyw- nintc : « Qiiuni nuili.ssct Jcsus, reeessit
10 pviTiv exeiOcv ev r/.oiw ei; epyiÂov to^ttov. " iiide in iiuvieiilum, iii dcsertuiii ioeuiii. »
T li^(oiAev Xe xal t6 T£>.o; t?,; eXeYiaocijv/;; o Videumus ctinm quis nit eleemosyn.T
oiov eiTi. Ti 0'Jv eiTiv aur/i; t6 tD.o;; O " finis. Qiiis tniidciii fiiiis illiiis e8t?Co:>-
'
0'jpav6;, Ta c'v toT; o'jpavoi; ayaOa, vi 5o;« v^ " lum, ctelestin boiin : fîorin iilu incffnlii-
c?7:o'oiTiTo; exeivvi,a'. 7:veu[i.aTixal •nacTads;, vi

'<
lis, s|)iritiinles tlinlnnii , liahilnlio ciiiii
15 aeTa to-j v\j[/.(pt'ou îaYWYv;, «i (pat^p«l)>a[;.7:z'- >'

spouso, fulgentcs lampades; luia alin ([ua;
5e;, TOt «>,).«, a[j.v;oe'.;Xoyo; [t/.ê vo^j; Tvapa- « nullus seriiio, iiiilln meiis deelarare ])o-
CTY.^jai oiJvaTai, ('oitc xavTeuOev t:o7.X-/i 7:p6; " test, ita ul iine in partc longe uh uiiis
Ta; oX^Xa; uuTr, -fi îa^popa. Twv yap TiyyiJyi < differul. ISnin nrlium plcra;quc ad prie-
ai r:KH'j'Ji Trpo; tov 7:apovT« [/.ovov £iij'.v riij.i.v « senlein soiiim vitam utilcs iiohis suiit ,
2) yp"/;'ciaoi Piov, «'jtv; di ttoo; t/.v [/.e^XXoucav « ha;c etiam ad futiirain. Si autem ita differt
Vov^v. Li oe Tojv ei; t6 T:«p6v Yi[j.iv avay/cai^wv « ab iis arlibus qiue iiohis iu hoc a;vo sunt
v 3 JO. T£}(^v<ov tocoOtov ^tev/fvoyev, o'cov laTpixr; Xeyô « nccessaria', ut a mcdicina, areliitecfonica
xal o'!"/Co6o[j.ixr; y.al tcov «XXojv Tiov to'.o'jt&jv, " et siniilibiis, miiito maf,'is ab uliis, quas
TToX/.io [j.aXXov Twv aXXtov, a; ei! Tt; axptCco; " si quis accurate c.vplorct, nequc arles csse
2i £;eTac£t£v, ouds tiyya.q av clvai y/fc;t''- oOev " dicet. Quare ego alias supcrlluas ne pro
t-((>>'^'i Ta; aXX«; Ta; TrepiTTa; o'jfê -.vpii.', n artihus quidem habco. Ad quid enim co-
Et^TTOty.' «v etvai. Iloij y^-? 'h 6'lapT'JTtx.v; " quinaria et condimeiitarin nohis utilcs?
xal •fl xap'JX£'JTtx-/i yyt^nw.ri^ vi[J.iv ; ouSâsj.oC •
" Ad iiibil certe : iiiiiiio valdc inutilt^s et
aXXa xat cô^^pa «/p-/iCTOt xai pX.aSepat, coj- " noxia; sunt ,
quae et corpus et animam la-
.•0 [/aTi xat ^'jyr, Xii[j.atvo'[j.£vat, toj t'/,v [J.r-i^y. " befactant, quodmorboruma'gritudiniiiii-
Twv voc7,[j.aT(ov a— xvTtov xal T(ov 7:«0r,'j.a- " quc omiiium matrein voluptateiii euui
Twv, T-flv Tpu&-/iv, [j.£7« iToXX'^; e7:£tcaY£iv t-/;; " pompn magna indueunt. Immo nec jii-
'piXoTt[j.ta;. 0'j [j.ovov î Ta'JTa;, aXX' o'j^£ cturam nec phrygioiucam artes proprie
T-/1V "l^toypaiptxriV, o'j'U T'/iV T:of/.tXTtx'/;v e't7Tot'j.' " dixerim, nam in superlluos sumtus nos
:;j av eVoJY- "îyry stvai. Ei; yap 5aT:«vviv [/.o'- « conjiciunt. Artes vero necessarias, quae
vov^ £[;.6aXXouct iraptTr/fv. Ta; ê riyyy.^ " vitam nostram suslcntant, nobis nece.ssa-
Tiov avayxxttov xat cjveyovTtov •iO[j.tov tv;v n ria praebeaut et apparcnt oportet. Ideo
sw/iv rapexTtxa; etvat osi xal xaTacxeua- « uamque sapientiam nobis indidit Deus
CTtxa;. Ata yk^ tooto xat co^^tav ^^[/.Tv £^(o- " ut inveniamus methodos, queis possimus
ao x£v 6 0s6;, iva îipojij.cv p.£06'5ou;
**
5t' tov « vitam conservare nostram : at vero pi-
ouv/;c6;/.eO« t6v p''ov co-'xpoT£tv t6v -^[j.ETepov. " cturas aut in parictibus aut in vestibus
(I) npox£i[j.£vou. Homil. XLix al. L, ib. p. 507, in I ypovov [xovov >,\i'.-j , auTT]. ib. — (4) Elvai ipairi ib. —
Matlll. XIV, 13. — (2) Kat t6 £v toT; oOpavoc; dYaOov j
(a) Aomdvjjv (lovriv ib. — (6) Al£965ou;. Vide SlipiM'.
etl. p. 572,573. (3) Hpo; Tov TtapovTa elffi xpii!?i|J-oi | notani, et siipptcssa ab lconomailiis siipplo.
ADVERSLS ICOXOJIACUOS. 261
T6 oa ^(ariiy. Ytv£cO«'. r, sv TOiyot;, •/; iv !u.a- " faccre, ad quid, qiucso, utile est? Ideo
Tioi;, TTO^j '/GxnvjM, £1— £ 7.01; Aix oy; touto " c.\ calceariorum
et textorum arlibus
x.ai Tiov u-Of)viy.aToppa(ptov x.al tGv 'jcpavTwv <• multa resecanda essent nam ad luxum :
roW>a 7repix.o'-T£iv Idei. ty;; Tdyvvi;. Kal vap " plura deduxerunt, et quod necessarium
5 eTwi t6 pavauffov Ta —leiova auT-^; eCvfyayov, " erat , labefactarunt , arti malum artifi-
To avayy.aiov a'jT-^; ^'.aoOaipovTe;, Tayvvi y.a- '< cium miscentes; quod ctiam arcliitccto-
x.OTe/vâv L/.i£avTe;" y.al vi oi)codo7.f/.v; ' evra- " nicffi accidit. Sed ut banc, doncc a-des,
Oev. AXX' wc77vep TauTv;v,£(o; av ol/J.v.;
'
otx.o- « non autem theatra aedificaverit ac neces- ,
ooi/.v; x.al (AV) OsaTpa', Ta avay/.ara x.al jj.r, Ta « saria, non autem supertlua struxcrit ar- ,
10 TieptTTa £pya''(£Tat, -iyyry /caXto' o'jTto x.at tv;v « tem vocabo sic et textoriam, donec vc-
:
uyavTf/.vjv, eu; av ij.).aTta iTOf^ /tat £7it€>,vi';j.a- « stimeuta fecerit et assumenta, nec araneas
,
Ta, aXXa iji.vi t«? «payva; u-taetTat ', xat TioXuv " imitata , multum risum excitaverit ac
YMxayvr, tov y£>,toTa y.at tv.v ji/,a)t£iav aoaTov,

« moliitiem ingentem, artem voco. jNcc nou
Tayvviv ovot/.aCto- xai tv;v Ttov u7Toiv;j/.aTop-

" calceariam artem, donec calceos fecerit,
15 paf tov'', etoi; av uTTO^TlaaTa 7toivI, oux a7T05T£- « artis nomine non privabo. Quum autem
To Tr,; TEyvv;; OTaV (3£ TOU? « viros in mulierum formam Iraduxerit,
f/jo
avdpa; £t; TotTtov yuvaiztov £;«ya'v/i i;;^v;';/.aTa,

« molles et effeminatos cs calceorum forma
xai [/.a>.ay.tX£iOai Ttoir. ' 5ta Ttov u7:o^vij/.aTtov « fecerit, cum noxiis et superfluis illnm lo-
xat Opu7rT£cOat, [/.eTa Ttov reptTTtov jcat fiAa- " cabimus, ac neque eam artem nuncupa-
>o beptov a'jTr,v nr/.arMZî ' , x.at o'j^£ viy/vn « bimus. "
£po'j;/.£v. -^
llactenus deiferimagislri doctrina; unde
Kal a'jTVi |/.£v vi tou 0eoa)o'po'j oida5xa'Xta,
liquet quanta sit iu pravis excerptoribus
oOev c)£tx.vuTai Ttov x,axu; eêt^/lô^Ttov t6
improbitas ct amentin, quanta in sncram
caOpov icat £|A7TaO£; tou vqo;, )cai to rrpo; £'j(je'-
religiouem vesauia et procacitas. Piguit
5 oetav [/.avt)co'v Te >cal CTaitioê;. 0'j yap £t; t6v
enim eos iu propositum a mngistro fiucm
TCpox.etu.evov tw ^tcJaocaXto cx.ott^v tov voCfv
oculos intendere, sed ad proprium ipso-
eTcicrficat TTpoetXovTo, «).A £771 t6 eauTwv Oe- ,.„,„consilium cuncta tralicre ct contor-
V/)[/.a TTavTa eXx.eiv )cat CTpeSXouv £ic6t«(ôvTat. quere nituntur. Frimam cnim ct appnreu-
Tvi iTctoTvi yap x.«i q)«ivo;/.£'vvi Tiov p/i-tov £;c- tein horum verborum acceptiouem iucon-
9 ^ctyri «v£^£Ta'cTto; £TTt§«lXovT£; , r?.; f5r,7.ou- sultoarripieutes, a sententia in illis cxpressa
(Ae'vr,; £)C£iOev ^tavota; eOeXoucxo; sâ^/.apTa'- sponte sua aberrant ; iila cnim quil)usque
vouctv eTTet Tot; ye opOC; x.al a7;aOio; £tf)oct recte et sine pravo affectu judicnrc .«cienli-
xpivetv Ta 7rpay;xaTa e'je7i'!SaTo; «yav ^caOe'-

bus obvia plane proposita est; nnm Palcr
x.ai ^riXvi, to; cjyx.otctv ^roteiTat
evidenter comparationem instituit intcr
CTVix.e irpo;
elccmosyna' finem artesque praesentis vitu;;
-j t6 tsXoc Tr,; gXev;[/.ocuvv;; , Ta; )caTa t6v
unde discrimeu uou modicum lianc intcr et
•!tapo'vTa (3'ôv T£yv«;, 7:oX'j t6 ^tacpopov auTr;
illas statuit nimirum, quod laus ejus pc-
:
Tcpo; ex.etva; tiOeu.evo; •

StoTt TauTr; ;/.£v
rennis esl et ad futuram vitam prolicua, et
-fi
OQ^tt. a7To'pp-/iTo; x.«t 7:06; Tr,v [/.^^XXoucav

qua; deinccps cuumeravit; istarum
,
alia
^wr.v 7pv;ct;/.e'j'ouca, x.at TaXXa aTcep a^rrpt- Ycro tantum ad praesentia conducit utili-
S|/.r^caTo- at ê 7:p6; Ta £V£CTtoTa t6 /peno- tas. Novimus alioqui , soleniue illi cssc in
(1)"O -/LaX oIxoooiiixT, cd. —

(2) 'A'/ oixJa-/ ib.
— I ciy:'^; b-ii^.a.-.az. Cf. Nicepli. paulo infra. — (7) IIo-.eT
(3)Kal o-i 6£a-f a, t6t£ il). —

(4) '.^fi-yyai ]i.:\j.r,x:i.\. ib. Sii tw-/ A, E. — (8) MeTi tojv j-,X».££f.a>-/ /.£•. KcÂziHi-i
et £.— (.>) Ka! -n^-i 'JTtooTmaTOKOiwv ib". (fi) T'/j — t-?,; | oijtti'/ zili^x.ii, ed.
•»(iJ
Mia;iMlOtll AMlUmiLTICA
l^'n«M'»' '«1...* ..mn.l.us anl.'i.....ere. lla'C

,J.T-7oa iv «1« dr.Toa >.OYt.« T-flv dXr.ao.
cninncr.. n...v... ill.lu.lun. vX .llu-sm.i el
«^..«v e-;.ic« K.i iTfc. Tftv «»«. ir«vTo.v
inunarcesc.h.le... cduc=.t, p.elat.s.iu.' !.•...•««
u^v vip «.r;p«T.v TO aveo; x«l
.
\\
TiO.,.v.
«X,o60TOV
Il'
\
K«i o.noT.
J '^
^
'..„... .„„,'v-i
j.«p«wo,x.vov up «Y.
in alte.un. li-ondescei.s ievuni linnKiuilt.t.
^^.^^^^ ^^.,.,, ^^,j .^,,^^.,.^. , ,„.„,., ., .,,« ,„r.
x« rrpo; to {.."XXov to.; x««o.; t,: ..«- „,,^,
^^^^^^ ^^^^^^^ ^^^^^^^^ ^^^^^ ^^^1^,.^.^.,.^ ^.^
£.i«; K'.;^â« ?.?» • «i 6. 7:po; t« r^fovr»

l„„„.ntu.n , i.l.iuc si sno t.Mni....c el juslo
uovov xai ow[4«TrAa to SRwXee; xai w^psAi- tam iinnia.ic l.a-
iii.xl.. adliil.ti.tur. lit (p.ia
uov «TTOîfOVT*. x«i TaOTa .'jxaiô.; xx-.
artes quidem i.roprio
,
rum est discrimeu, iie
«0 cJt.îtto»; 7T«paXaii6av'J;*evav. K.«l .irci iraca accu.ala truti.ia cxi^'aiitur
vocal.ulo, si ,
toooQtov «Otwv îev/ivo/e, ji/iSi Tiyva; xu- cas vocandas cssc juJicat, f[uie rcsi.ectu ad
piw;, .iwej «xpiSw; e;eT«obawv, ovo;i.a"Ce50«t eleemosynffi sublimitatem, niliil nisi cadu-
îxatoi, TTpo; TO 'j|o; exe(vYi;TC«p«6aXXo;j.ev«; cum et vacuum pia' se ferunt ; nnde qua;-
xai t6 (pOapTov x«i erix/ipov e/ouoa;- ev (;.
dam
^^^^^^ liarum
luuuiii artium minime
uiuuni i.i.......v. fiunt utilitatis
isTouTwv Tivi; |ji«'Xi(iT« oii irpoiKJiipeXeia;, a.Xku

occasiones, sed detrimenti potius et dam
pXafir; •/.»: iT«8riu.«T()V rapaiTto'. yi^risrci.'..
uorum.
At.Xov Se îr:v) ravTi, i^ oj iT«f« t«; patet vero unicuiquc l.a'C non (.1. ipsas
Te/v«; TaîT« cjîSaiivei, a>.>.« i:«p« to-j; Ay.- ^j,^^^ cvenire, sed ol» perversc iis iilentes.
xw; «r:o-/50)u.avou;. Kai y*? ""'J' ^«'JTr.v vi

p^p j,g g„j^ jj^j, qmelibet nec laude.n me-
20T5/V/1 ojTe 70 sira-.vjTov vks. t6 eriu.e«.7:Tov j.ptm. „(.c viUiperi.im ; neque pcr sc .itrain
^
t6 srip-
eyei t.o rap' eauT?,;, ci5' r',r(oT£S(o5c j„ p;,,.^,,^ indinet indicat, scd cx ingenioet
êre; svSeixvjcOai, (xXXa iT«p« r^v yvoW.v .yjpi„te o|>if.cum criterium suum accipit.
xai T/v 3vj'py;'.«v t(ov ;iJTi'JvT(ov T/iv e-i/.piiiv Qygpg etiam in artes invehitur, ob illos qui
tmv
eriêYsTOai. Aix ToîTO -/.«1 y.xT«Tps'/£'.
ambilioso et importuno studio eas excrccnt,
:5Te/vuv, îa T(i'j; 7;cfiTT(o; xai (xx«i'p(o; [i£T- ,j causns discernit cur et unde
singulse
tx; aiTia; oit(o; oOsv incommodum sint
£pyo[;.£vo'j; , /.«l -/.«i
commodum vel sortitaj
ey.a'ffT/1 t6 /py^cîov r, a/pr,CTOv |-/cX-/ip(.)'7aTo,

(.ffectum , aliasque ob utilitatcm majorem
.... ..• :.... «k;,.:^
probat, alias ob detrimentum majus abigit.
.
SteuzpivEi, y.«'. T«; ;Aiv sx. TO'j [iaX).ov ('/f
s>.''- .
irpoiiUTai, T«; î toS ;j.aXXov ^Xa'- argumenta-

tAOij iv.
Quod aliquis forte ab medicina
icTOVTo; «iToojiJTar ('.; «v «-' «'jt-^; tv,; quain lamcn pater ille
.so tus, dc ipsa dixerit,
A 367. iaTpix-?,; ei-oi ti; e-'.(jy.jr;To;i£VQ; , ra i^ta.';-
preesenti vitpe necessariam esse dedarat.
Vi-
aiT0(patv3T«u
x«{«v xaT« Tov t:«3ovt« fiiov
deris enimvero medicum diversimode arte
ifôi yap (itv ti; tov i«Tp6v Stacpfjpo.; Tr,v ts- sua utentem, modo salvilica remedia, modo
yv/iv ij.STaysipi^CîîSvov y.«l rr. ;/.ev aXsc/ir/fpta,
venenosa mcdicamenta miscentem, ex illis
xal
35 r-fl ^l ({/,>./, T/;p'.« x£p«vv'JvT« cp«'pi/.ax«,
pon-o cum arte sua laudandum, ex istis
e-l ;;.£v Toiv i;.5Ta tt,; Teyvr,; Iraivoupvov, .,^^0 reprobandum justissime. Verum Pater
£ri ê T(ov [i.a'Xa £v^'//4(o; y.aT«Yopeuo'[;.£vov q„ae jnde fluunt quia in
j.j^jjj jia,„na ,
ar£ci(6rr,c£ ^£ Tti hm^hi^) pXaSspa £cO' otc nnivcrsum mcdicus lllud utilitati studet.
TeXou[;.£v«, SioTi (o; drirav rp6; t6 (o^sai- poi-fo idein de arte ajdificandi similiter
M [Aov 6 t«Tp6; xaTaYiv£Ta'.. ToOto S' «v xxl djcetur. Unde paululum progressus, cu-
eri Tr; oixoôij.ixri; (o(7a'jT(o; etp/fceTai. linariam quoque et condimentorum artcs
np6; a; [j.ixpov uroSa; xai Tviv 6i]/apTUTi- ,„ causam vocat, easque contrario modo se
xr,v xal xapux£UTix/iv rapeêTaffa;, xal avT(- haberc videns vituperat; etenim contra ac
rerovOoTa»; e/ouda; ii^wv, xar/iYopei* xai y«P raedicina et arehitectura, hae majora damna
, ,
ADVEr,S[fS ICONOMACHOS. 2G3
Ia tou svstvticiu ij.«X>.ov to P>.a€epov x.al -flTTov feriint, pauciores utilitatcs, ut facilc e sc-
To «oosliy.ov a/ouîv, w; raps-TTiv i/. tcov e;-?,? quentibus intcUigitur. Slatini cnim accu-
ivvoEiv. AJTi/.K 70'jv y.aOooel; rpo; -0 aucTr pov satinnis accrbitatcm temperans, ait : « Ideo
Tvi? xar/iyopia?, (p/.Gi •
-f Ai« to'jt(ov zal t(ov « e.v calceariorum et textorum artibus multa
5 uxof^/;7.aToppa9(ov xal t(ov uoavTcov Ta ro7,>.a „ resecanda essent; ..
non cnim artis om-
-epi/.orTe'.v eSei Tr? ts/v/;,- •
v oi. yap ravTa „13 vult absolufe tolli. Tam causam af-
ar>.co? rept)co'rT£iv rapsYyoa r?; îyyn^- y.al .
fert : „ Quia ad luxum multa deduxcrunt
-h «i^Tiov, ^ 0-Ti erl To pavauaov Ta rXeuo „ gj ^,^^^1 necessarium erat labefactarunt,
«•jt/,; eS-ziyayov, to avayx.awv aCir^; otacpOei-
« arti malum artificium miscentcs. « Mi-
10 povTc^, Tsyvfl •/,i-j:fSj-i-p'<.n [AiâvTS;. -t- Oijzo.jv
nime crgo, quando artes pro ncccssariis
•flvtica iri Toiv «va-j-xawov XaaSavovTai, o'j ro-
exercentur, mahe suut. " Sed et ipsa archi-
v/!pai a'. Tsyvxi. -r A>,>.a y.ai ii otx.oôy.f/.-/;,
n tectonica, donec non autem theatra
aedes,
1(0- av oiîa; owodojrfl •<<.al \j:i\ GeaTsa, x.al Ta
"Oidificet, ac necessaria, non superflua
avayxaia •/.«l [/.•/j repiTTa epyaslTat, <b<7auT(o?
15 /.al ufiavTi-/.-/i, oTav repl Ta yo-ravm -/.al

« struat; similiter et textoria, dummodo
11
'< ad utilia et nece.ssaria vertatur, vestesquc
avay/.aia <7Tpe'o-/;Tai , zai ty.aTia Jtal ivifAr,-
" faciat et assumenta, non imitetiir araneas
|ji.aTa 5pyaC-/;Tat, xai [/.•/; t«? aoayva- u.iy.^/;-
Tai, y.ai r/;v jiXaxeiav aoaTOv

« aut mollitiem immensam invehat, >•
has
(êt/.vu^/i ', -r Te'/-
vai rap' auTco 6vou.a:ôvTai. FIpo; î ye -/cal

artium uomine appellabil. Tum demum et
20 T'/,v Tb)v uro'y/;[AaToppa(p&)v,£(o? av urofr/ftAaTa calceariam , si calceos fecerit, artis nomine

roi-J; , o'r/. KrocTeper tou t^; Teyvr,; 6vo[ia- non privabit. Quum autem viros in mulie-
To;- OTav ^l TO'j; avf^pa; e!; Ta twv yuvaf^wv rum formam traduxerit, neque hanc arteni
eây/; c/-/;'iJ.aTa , o^jiie Tiyrr.y epei ", nuncupabit.
CAPUT XI.
Ti o'Jv (j("/',(Ji repl Tcov a».(ov, r/l; o^fiapTu- Quid crgo ait de caeteris arlibus, de co-
• 'TW?,; y.yX •/.apuzeuTW?; >.£'y(o ; ti ^-/froTi' ecTTi quinaria, inquam, et conditoria? Qu;c eas
T^/;; -/.aT^/.yopta; t6 aiTtov; -f- 6'Tt ys (i'/p-/;GTOt criminandi causa? ]Ncmpe quod « inutiles
/.•/i fiXaoepai, (;co[j.«Tt •/<al 4"^/,"^ >,u;j.atvo';j.£vat.-r « sunt et noxia', corpusque et animam la-
AX>La r(o; •/«l —ote ; 6'Tav rpocxopei; (b(7t « bcfactant. » Sed quando ct quomodo:'
)t«l Tou /pet(o6o'j; '/(al avay/.atou urep£'/crt- Quum nimia" sunt , utiliaquc et neces-
3« rT(oct, -r^/cal rJiv [J.^/jTe^pa tcov vO(j^/![J.«tcov, r?|V saria transgrediuntur , ae « morborum
Tpuy/,v,£r£i(Tay(0(ji.-rTouTO '•^ctf e-/tT(ov a.Xkby/ « aegritudinumquematremvoluptatem cuni
T£/vcov £vvo£Tv (X-/.o'>,ou6ov , «i S"/; urE-/.'/.a'J[/.aTa « pompa inducuut. Idem porro de cae- .>
T(ov sxTorôv 6p£'i;£(ov ytvovTat, •/.at 'jroyap- teris artibus intelligere consequens, qua;
yaXiToucat ra^; Eii-puTOu; -inôva; (zva^Xeyou- niale prurientium cupiditatum fomites
35 (jtv. A>>X(o; T£ de -/.«1 T<ov (Z)(po(0[j.£'v(ov ira''- fiunt , blandisque illecebris ingenitas vo-
p(ov £rt To êXTtov ra (ppov/iiiaTa, -/.al rai- luptates accendunt. Praeterea auditorum
deu(ov T(ov C(0[/.aTf/.(ov [j.£v ctXoy£i'v Tzafi-riU.x- auimos erigit ad meliora , docetque negli-
T(ov, x«i Tou 5«p"/.t)coij ippov^|[jtaTOi; ix^£ti^£tv. gendas esse corporeas passiones , amoven-
(1) A£'.-<'/u£i E. — (1) "Epci. Eamtk^m pro bouis ar- t. v, p. iv, 87 p. 88 ; Apolog. maj. ib. p. 23'2.
[
—
,
tibus disputatiouem Xicephorus strenue alibi perse.- I Sed mox pbua et insigniora. {?>) TTtoYapYopi-
quitur. Cf. .idv. Matnon. AtitirrU. III , in Maii B. N. | !;ou<jat E.
:,
:
•2tl i MCKIMIOHI AMIHIUIKTICA

iiu.s(iiif curiiis coîtaliones , KUi(iiar|iic iii
oOaf a (Jvi ovy.aiv êpei, xai flaiiXsiav oCpa- virtutcni traiisriTciidu. Qiuc qiiidciii |)rofi-
vtiv rpou.vYi<7Te'JeTai. Ojy -/ixiijTa tis ûvOij- ciiiiit , cicl()riiiii(|tic icgiiuiii iiruiiicrcntui'.
(j.erc'Jai xai toOto ejtl xaipoi} TtapecTiv, oti .Non niinug Dpiturtiiiic ctiuni lioc udcst con-
» T(o iToty.avTixw tfiaTrpeTTUfv Kidcrauduiii, i|uiid Patcr pastorali {^raliu
"^fe yaoi(j[y.aTt,
Tfo TTfo^jir.Twfj T:ve'j|AaTi t/.v ypijioprl^xova cxccllciis, aurcaiii liiiyuuiti cxplicaiido spi-
YXiSTcav ypyiTa;, Ta Ttov aoiî'(/.(<>v TfljAiv TUpo- ritui proplictico pra-hciis, celcbcrriinorum
'^•/ITuiv ava7TT'j<jTet ital e):xa).'jT:Tei xaTa t'/iv propli(>tarum ad liaiic doctriiiaiii pcrtinen-
rapoCiav diSacxaXiav yp/i<T(jK;j^/i(/aTa, airep tiiiin oraculu cl ciralu paiidil ct dcciarat
10 a'JTol Toi; ex toO lovtSaitov eOvo'j: ex ttsoc- (|UU' scilicct iili iii Dci pcrsoiia ad judaicaiii
(oTTOu 0eoO roTe 5i7;yo'ae'jov , -liviixa eiri. to plcbcin diriffclmnt, (piinii ddiciis nimis iii-
a€pooi'aiTOV T:a'y.7Tav a770X.s/.>,''x.«cft , xat rpo; dulscrant, aUpic iii oninciu iiitcnipcranUa'
«'irav et6o; axpa^jta; eVi^JTpr.ijav, epyov xal spcciciii iiiipclu ruciilcs, ojius ct sludiuin
erir/ioeijijta Tr,v Tpu^^p/.v axo),a5TaivovTe; 5ta totiiis vitiB posuerant iii effreni luxuria
ts Ko.nr,; Tvi; ÔJY,; 770io'j(/evot, y.«t ravToJaTTai; (|uuniquc oiniiimodis fcrculis et condinien-
/.acuxstat; y.at 6']/orottat; 7.^'jT:aO£t'a; evex.ev tis ,
prae niollium ct suavium appctitu, in-
xal 9t>.r,5ovta; yatpovTe;, c'(p' oi; TTpo^^r.Ttico; cuml)eliant, dc quilius lia;c vituperia ct
aijTou; eVatTKoiJLevo; xat Ta).avt^tov Xoyo; '
•
querelas proplieticus sermo in eos conjicil
" ()'jat, «TToiipatveTat , ot eyetpoi/.evot to " Va! qui surguiit mane, ct siceram se-
-" " rptoi •xat To caepa Sttoy.ovTe;, oi (/.svovte; '< ctantur, exspcctaiites ve.speram : vi-
" To o^lfi- 6 yap otvo; auToy; ijuy-iaijief |/.£Ta • num enim comburct eos. IVam cum ci-
"
Y«p "«tiOapa; xai i}/a).r/;piou -/.at Tuy.ravt.jv « thara et psaiterio et lympanis el tihiis
xat a^jXôv Tov otvov rtvouijt , Ta rJe ^PV'- " vinum hibunt, opcra autem Domini iion
" T0'j 05OU ' o'jx eafiXeîTouiJt, xai Ta esva twv < respiciunt, ct opera manuum cjus iion
25 <• yeipiov auTou ou xaTavoo-jijtv. "
« considerant. »
Axo'Jijetav d' av xal sTepou rpo^/Tou ira-
Et alium quoque audiant prophetam si-
pairX-^lcta ei/.SowvTo; xal )ie'YovTo;''^ " Ot ep-
milia clamanteni diccutem Venientes
et : .
-<
yojj.evoi et; •/laepav xax-/;v , ot eYytôvTe;
" iii diem malum, appropinquantes et tan-
" xai £9arT<j|;.cV0t '7aS§aTt-)v tjieu^tov, oi xa-
" gentes sahbata mendacia , dormientes in
30 I,
Oc'J'iovTc; £771 xXtvtov £).£ij.avTtvtov, •/.a't xa-
' lectis eburneis, aflluentes deliciis in stra-
« Ta<j-!TaTa),tovT£; eTTt Tai; CTot.javat; a'jTtov,
" tis suis, ct comedentes hffidos dcgregibus
« xal effOtovTe; epiipou; ex 7:otu.v''(ov x-y.t [Jto-
" et lacteutcs vitulos de medio armentoruiii,
<• cyxow. Iv. p.EGou po'jxo),«jv ya)vaO-/;va, oi
« complaudenles ad vocem organorum ,
' £7:f/.:oTO'jVT£; ttgo; t/.v OioTry Ttov oova-
35.ivt.jv,
•
quasi stantia putaverunt et non quasi fu-
t'j; £(JTtoTa'' sXoytcavTo xat ouy to;
"^cuyovTa- oi tt'^vovt£; tov

" gientia ;
qui hihentes vinum defiEcatum et
î.'jXt(jt;.£vov oi-
V 3a«. „ yj,,^^ y_5(; .j.|j, .^pgir.5( j/.upayptoa£vot ,xai oux
. primisungueiitis ungentes se, iiiliii patic-
" siTacyov ouo£v etti r/i (JuvTpiS^?, lto(jrio. "

" hantur super coutritione Joseph. »
Ouxouv TcJTot; xat auTo; cua(p6£yYou.evo; Igjtur et ipse, eadem utens voce, utpotc
^" aT£ o-}] u7:09-/i'r/;; T-Ti;'' yaptTO;, xat tov auTov gratise hypopheta, eumdemque cum isUs
eV.etvoi; ^tâoxaXtxcjv i/.£T£pyoa=vo; tio^tjov, magisterii iiiodum teiiens, censura nuilctat
Tai; TiXriU.u.ikSx; xat ^taxo'p(o; •i:apa'Xaa§avo- artes quae iii luxuriam aheuut ac superllui-
(I) Aoyo; Is. V, U, 12.— ('2) Ta 51 Ipya Kupio.j LXX |

-.(OTa LXX vul,^. — (d) Tno^TiTTi;. Nicephori lusuiu
vulg. —(3) Aeyovto;. .Amos Ti 3 , 6. —(4) 'fi; loTr;- | rotinere nova voce latiiia non displicuit.
ADVERSUS IC0>.03IACH0S. 26J
jAsvat; Te'/v«i; d7:i.(7)c-/iTCTei, , x.«l -rcov irapa- lateni, et ia eos qui iis utuntiir dissolute,
j^pojjjievwv e-' acwTtx y.al îT.cKjapjctoc xaTa- vitamquc in carnis moUilic cousumunt, iu-
TpiSovTwv TQv piov y.aTa/.e^jtpayev ou (^.erpiw;- tonat vehcmenter : nisi quando CBedem non
-Ih OTS fj.-h
Tcc TotauTa -/aXeTva evaTuoTi- talia giguunt mala , sed moderate et prout
sxTouct, [;.eTptw; 5e ev ^sovTi )tat avayxaico?, opus estaut necessarium, uli ca;tera; artes,
(ocTTTep y.y.'. at aXXai Teyvat, Xay.€avd[;.evat usurpantur, tuuc vita; quidcm ulilcs inve-
/pei'.o5et; -âTa tov ptov eupi^xovTat. Kat yap niuntur. Etenim iicrsaepe eliam medicorum
y.'A {aTfwv Tcatê? iroXXaxt? eTvl Oepa-eâ y.at
curandi gratia et relevandi corpora
pugj.^ ^
avaX-fl'êt twv voc^j x.a,..vc;vT<ov cwjy.aTcov, eo-

^^^^^^^-^ laborantia, opportunc fcrculis uluu-
10 xatpwc "^' T?i y.apu/.eia
v'o,
«ai oAote Totc itaTaXXvf-
,
, .
tur et opsonus couvcnientibus, nalura;quc

»1
Xot; ypwvTai, xai poviiJoijGt t-^ ouoei zax.o- „ . . . ,.
„
'-
,
D.^ . , ,' , , , fatisceuti suppctias ierunt. At (lutc natunc
TraUouc-/," Ta oe T-fl (puGei pdww/Tx. w/.
prosunt, rejici non debent, ucc fruslra a
aTrdfiXviTa, oOde (Aar/iv Trapa toS dyi(./,toupyo'j
xal euepye'TO"j xai xy,Se(Advo;

[loteuti , muuifico ct provido natur<e con-
T'ii; <puGeco; §e-
«> 6c6p-/)Taf aXXoc toc ei; TpufX/v.v y.ai pXaSviv ditore donantur. Scd ea vult Palcr resecari
aTtcivTwv dvTa7Tepty.d7;Tetv d TiaT-/;p pouXeTat. quic ad moUitiem spcctaut et uo.\ia sunt.

Ata toSto xav ttou /p/i'iTt(Adv ti ev aJTat; Ideirco etiam, si quid in illis utile couspi-
uTcoipatveTat , ^raXtv Gty/j TTape'^pa(jt.ev. citur, iterum silentio prsteriit.
CAPUT XII.
TauT-/i [j.ot vdei x.al eiri t-?,; Trotx.t/.TtHr,; Hunc iu modura cogita mibi dc pliry-
gionica ct pictura e modo cnim allatis
20 xal ypaiptxvii; Te/vv,;- ex. yap twv 7rpoxet[Ae'vcov
:
Xdycov eêCiTi tou cuy-

sermonibus tibi infcrre licct i\aJ! fuerit
c;ot x.ai rept toutc-jv
hac de re doctoris sententia. Considera tu
ypa(pe'co; tov vouv avaXe'y£cOat. AOpet yap x.at
rursus qua ratione Doctor haec vocarc artes
7:a'Xtv OTco Tpd^rco Te'/va; TvapatTeiTat cppa'-
recusaverit nimirum, quia, inquit, non
:
!êtv, oTt TOt, <p-/iciv, et; â^ravviv [/.dvov TreptT-

nisi superfluos in sumtus conjiciunt, ipse
25 Tviv ej/.§aXXouoiv , cocTe to TTepiTTOv tv,; oa- autcmnimias impensas vclat. Porro in non-
7:avvi; ecTrayopeuet. Kat eTTt Ttut x.al eTe'3coOev nullis ctiam aliuude differcntiam ct solu-
r, citaipopa Ga<pe'5Tepov i/vr,XaT0ui7t , x.ai co; tionem qua?sitorum invenient ii qui lucu-
aptiTTa oteXvOuci, xal vi XuGt; twv "(^viTOU(y.evcov lcntius iuvestigant et quam dexterrime
5êupeO-/;c;eTat. Ogov \j.h yap to x.aTei]/ey(jLe'- distinguunt. Quo igitur usque censura dc
30 vov Tvi; c«/ pr,<;Tta; , evTEuOev eicdij.eOa. O inutilitatc pertingat, binc jam cognosce-
youv [/.eya? BactXeto; , co t-?,; auTvi? (j.e'TecTt nius. Jlaguus cnim Rasilius ejusdcm gratiui
/â'piTo;, eTTel x.at d[/.dTtL/.ov tov x.Xvipov Tvi; particcps, cui idem obiigit cleri ministc-
oiaxovia; oteXa/ev, ev co tov x.aTsc ttXoutouv- rium, iu eo quem Contra divites suavissi-
Twv . eu[/.ouGco; u(patve Xdyov , Xeux.dTcpov mum contexuit scrmouem, clarius haec uo-
ssTauTa -«[/.tv 6ta7:epat'vet, xat ovi (7uvTt'0v,(ji bis tractat et perelegantcr componit , ut
coaco; ayav, xxt et(7e'p/eT«t eTTt Ttvo; ^rpoc- quasi cujusdam dramatis instruat appa-
CrtTTOU t6 6pa[/.a, x.al yuvaTx.a Tiva ei5<|iepet ratum , miilieremquc introducat luxurian-
/XtScocav, Jial Tai; v.ôvai'; y.vX tvj uX-/i TTpoci- tcm, deliciisque ct materiei quasi clavis
viX<i)[;.ev/iv , xal Trept tcc (j.ocTata ToCi x.fj'(;[/.ou affixam, ac vanitatibus Imjus mundi atto-
(1) Tiov y.aTaTtXouToOvTtov .\ crasso erfore.

, ,;
26f. MCKIMIOKI ANTntUlli;TI(:\

eiTTOTiusv/v, xKi KkiiizoL irp4Y|AaT« TW ya- iiitiiin (>t inarito siio iiepfolia pliirima faccfi-
u,eT'/i r.oiU/wnrvf , Toexde Tivse >.e'y(.jv'" sciitciii ; (lc liac iîtiii' iii liiiiiccc moduin
V fe«v ie o/i )c«i Yuvv) î>.'j7r>.'juToj ouv- Idquiliir :
îrâiiwv vjto;' t«{ Te « Ki autcm niulicr (livitiaruin cupida in

-r oiXTJ,
Y*p Tpy-
-^
'•'
V <j(a; «v«^>»Y5t, x«i Ta; îXviîjvia? o'jvati- • oonHorliuiii vcncrit, (lii()lo inajor labes
-r $ei, icai y.jvrpa Tai; Trefie'pYoi; ejrtflutitai; « eril : naiii ipsa volu|itat(iiii Ibiiies, augeii-
" dis in deliciis tota est, slimulosfiiic ciipi-
v evi/,(Ji, Xi6o'j; Tiva; eTtivooGaa, ixapyapiTa;
' din d(;sideriis addit ^'ciiiiiias ([uasdain
•r xal c{i.apaYSou{ xal iaxivOou;, xal yp 'joov, , ,
'°
" marf,'arita» allectat, sinaiaf,'(l()s(|iie ct liya-
•;- Tov (xev yaXxe^jouda, tov 5e eû^paivouaa,
" ciiitlios, (piiii ct aiii iiin inodo cudit, inodo
-;- xal ')ti T.-irj-f.^ aTCSipoxaXia; tyiv vo^jOv «ij-
« pliiiiiario texitojiere, neiiue iilliis illi iiisi-
f Soy'?». Ou Y«p ^-4 7;ape'pY0u •/! irepl T«CiTa
« pienlia; inorliiis ad ciiinulum deerit. .lain
-r <iTO'jo?i , aXXa xal vu;l xal •/|(A£'pai;" Ta;
" vero non obiter taiituiii, scd diebus at()ue
-r repl tO'jtwv [j.ep'jj'.va; eyouoi, xal (/.up''o'.
< iioctibus iis iinmersiE curis crunt, sexeen-
'* -r Tivl; x'âxe; TaV; e7TiO'j;j.iai; «'jtcov uito-
II titpie assentatorcs in liis augcndis cupi-
-r Tpe'yovTC;, <JuvaY0'jiTt to'j; otvOoSaêt;
" ditatibus coiis|)irautes, adsiscunt iloruin
•r TO'J; ypyroy^fjO'^;, to'j; [/.'jps^lo'!»;, to'j;
" opificesautauri fusorcs, tuni pigmcntarios,
•f uYavTa; , to'j; 7toixiXt«';. Oij<)e'va -/pfjvov
" textores, plirypîoiies, ((ui ne ulluin (jui-
r ava7;v£iv oiowoi tw av4pi £'x Ttov <j'jv£y(ov
« dem tempus viio relinquunt a suinlibus
'" -r «'JT-?,; eTtiTayaaTOJv. Ojêt; Eâpxet 7t>.o'j-
« respirandi. Nulla opum copia est quae mu-
•r To; Tai; •^^^9i\.y.v.'x.\i £77tOu[Jitat; U7r-/;p£T0u- '< liebribus cupiditatibiis sufficiat, eliamsi
-rfJtEvo;, ou6' av ex TOTai/.iov £7Ttpp£-/i, OTav n thiininum iiisl;ir inundcl, quij^pe ([ua;
-r OTCOuoal^TiTai p.£V irap' asjTat; to Pot^Sa- " simul aveant barbarorum ungucntum
-r ptxov (Jfjpov, (b; to e^ cjyopa; £Xatov toc oe " perindc ac si csset oleuiii in foro venale
2J
-r £X OaXa^TT"/:; avO-/; , /; -x^j/Vj; , /; Tvlvva , « praeterca flores marinos, sive conclijlia ,
-r Oicep To £X twv T:pooa'T(ov eptov ypuco; Se " sive pinnas, multo magis qiiam gregum
-r 7Tept<;cptYYiov tou; âp'jT'/j.ou; twv XiOtov
•
" Yellera; aurum aiitem conslringit gcm-
T 6 i/.Ev Tt; auTai; 7rpou.£Tto7;idto; y''^^'^*'' « marum quasque prctiosas; quorum pars
-r X().(7ao;, 6 ol 7:£pta'j/_£vto; •
xal aXXo; £V « frontis est ornamentiim pars vero cer- ,
5" -r ^tovai;, xai oXXo; Ta; /etoa; Secrjiei xai <t vicis ; alia sunt in amictu , alia in ma-
-r TO'j; T:'jda;' •/aipouct y''? «' i;.tXfjyp'j<70i « nuum pedumque redimiculis. La;tantur
-r ^s^sy.ivat Tat; /etpoTreâi;, [/ovov eav /pu- " cnim
{[u;c aurura inbiant manibus vinciri,
-r co; 6 oes iawv a'jTa; •/, .

-r « duminodo iilis vinculum sit aurum. »
Kat Oe'a [/,oi xavTauOa 'j^roto; 6 cxoro; Ac specta milii bic quoquc quis propo-
^5 'JTJOTeÔeiTat. KaTa yap o-/; touto to [/.epo; to situs sit scopus. llx lioc enim ars partim
a(ref/.vov -xai «(juvt^Xe; £t; ov/ictv, tw £7u' ai- est indecora , nulliusquc prorsus emolu-
A 3o9. (jyifiqi xai (pa'JXot; TO (X77£tCOV T^?,; ÔLT^X^X^ menti, in co quod ad turpia et im- futilia
xaTavaXoucOat , tij e7T';(/.£ix7:T0v t-^; riyyn mensi suintus projiciunUir quo ejus , in
77£(p(opaTaf xat ouoe t£/v/i xaXstcOat XotTjov reprobationis causa patescit, ucque demum
iio cuYX^/ojpîfiTat. Ocov 5e Tpo; e7uatvou xat £'j- ars <>a dici jure permittitur. Quanta vero
/prcTta; eir, xat r£3t Ta Oîâ avaxct'[/.£vov, ejus lionestas et utilitas bonusque. et di-
ex Tbiv tepiov yfa.^.^9Tbiv [/.aOi(ico'y.£Oa, £v ot; vinis iu rebus usus, sacris eloquiis edoc»-
Ta xaTa Tviv 7:aXaiav cx^/iv/iv vfivof/.oOir/iTat. mur, ubi de veteris fcederis arca statuitur.
(1) .\£'ya)v. Opp. t. II, p. 77. — h) Nuxte; x«t •?|(jiEp«i ed.

\UVtRSLS lCO-\OMAaiOS. 207
Scriptum est eiiim in sacro E.\odi libro his
verbis :
' Et dixit Moyses filiis Israel : « Ecce rc-

« idou ava"/.jx^-/;xsv d 0£o; e^ ovoaaTo; tov ' Yocavit Deus ex nomine Bcseleel filium
•* « BeceXeY;^ tov to3 OjcI ui'j'3 Oa ', iy. t^C « Uria^, filii Or, de tribu .Iiida. Et implc-
" 9'jXr,; lo'J6a •
y.ai v/i-zlr.r^vi kjtov iTVSw.a « vit eum spiritus diviiius sapieutia ot in-
" fisiov coota? y.ai (juvsijsto; y.al iirtiTTvfay;;
" tellectu, et scientia omnium, ad omnia
• ravTtov, xaTS! T^d-not. Ta epya apy'.TcX.Tov£rv
quae fabricantur arciiitectonica;
" opera,
« T-^; c(p/_'.TcX.TOvta?, TTOurv To ypuîov y.al
« facere aurum et argentum et xi, et iu-
10 . 70 apyjpr.rjv y.yX Tov yx>,y.ov, -/.al )>t{lo'jpi'r,-
« cidere affabre lapidcm , et perficerc
• <7ai TQv XiSov, y.ai x.aTspYaiÊoOai Ta ûXa,
" ligna, etoperari in omni opcrcsnpientia;.
• /.al zoisiv £v TTavTi Epvw i70(pi'a;. Kai Trpo-
•< Et proficere in mentc ejus dedit illi et
« oioacai ^'e e6to/.£v ev t'?, diavoia aCiTo^j
« Eliab , filio .4chisamecb , e tribu Dan, et
« «UTto T£ /ai EXiaS Tto toO Ayt<;a[;.ey e/
« implevit eos sapientia intellectus, ut sci-
'5 ou^vi; Aav £v£TXr,<jev auTOy; uooia; ')ta-
« rent facere omnia sanctuarii opera et tex-
• voia; ^, cuvi£vai, Tzoixaot.'. TravTa Ta epya toO
n tilia et vario distincta colore, texere cocco
• iyiw , Tot uipavTa xat Ta reoix.iXTa, u<pavat
« et bysso, in hjacinlho ct in purpura, et
• Ttji /.o/./.ivto /.al Tr PuTcto , iv T-/i ua/.tvOto
« /.ai £v Tr, Tjopcpupa , /.at ev Tto /.0"<4/itvto v^),-

« in coccino mutato , et cum bysso texere,
30 « Vjttoaevto , /.ai Tr. [Sucffto {cpavat , iroi^rv

« facere demura omne opus phrygionicae
• Trav efyov apytT£/.TOVia; Troi/.tXta;. Kai •' opcrae. Et fecerunt Beseleel et Eliab, om-
" jTCOtV.ce BintkirX y.ot). E).ixS, /.at â; «vi;o « nisque vir sapiens in intellectu, ut data
" co(pQ; T-?i 6tavotx, to; £6o'()r, iTKpa Kup-ôu « est a Domino sapientia et scientia iu illis,
<jo<pisi xat im(j-rf,u:ri sv «'jToi;,

"5» t7uvte'vat < sciendi unde facerent omnia opera quae
25 « toffTc TTOietv
TTOieTv' TavTa
T.'JM-:v. -y. spyz tz /.a9-/fxovT5c « ad sancta pertinebant, juxta omnia quae
II
" y.ot.T7. -/. ayta ', /.y.-,x avTa oca cuveTacs < prfficepit Dominus. »
« Kuf.o;. " EiTa [At/.pov

e
t/.sTaSa; evtsuQev
Deinde paululum abhinc progressus, sic
o'JTto Y£ypa[/.a£vov £'jp/fc£t;'"- « Kat i~'Arcy:i
scriptum iuvenies : « Et fecerunt taberna-
" T-^,v c/.r,v/;v , t>e'/.a a'j>.ata; eV. |3'Jccou •/.£-
« culnm, decem teutoria c bysso neta torta,
50 " /tXcocu.e'v/;; , /.at ua-/.t'v9ou /.al 7TOo<pupa; /.at
' et hyacintho, et piirpura ctcocco retorto,
« x.ox'/.ivo'j /.ex>.toc[Ae'vou '°, XepouStjA , eoyov
« uyavToij i-wr.mî a.\j-y.^ '\ » Kal ^z-i -tva
« Cherubim, opus acupictum fecerunt ha;c
iôLYHMr, oiiTto; • " Kai to /.aTa/ta),'j;jt7.a
" tentoria. » Et post pauca iterum leges :
« T^; TtAvi; T-?;; auX-?,;, epyov reof/ti>.TO'j e^ « Kt velum ostii aulae, opus phrygionis ex
85 " ua/Civ6ou y.at Tropûpa; /,ai •Aij/./.iw) vev/;- hyacintho et purpura et cocco ncto et
« (j^.iyw A.ou p'Jccou /.e/.Xtoc[iev/i;. » 0'JTto
" « bysso retorta. » Ita etiam in alio locoid
(I)'fi3i. Exod. XXXV, 30. Snbinde vcl tenuissimas <709ia ib. Malim oU. (10) luviEvai — ttoisTv ib. —
varietates congerere placuit uec iis displicebit qui , (11) KaTa Ta 5^1« •,ta6rixovTa ib. — (12) EupyjiTet;.
indolem codicis sacri in eeclesia constantinopolilana Kxod. XXXVI, 1-3 j. —
(13) Tt, (jxr|V?i ib. (14) A'j),aia;. —
ab alexandrina lectione satis diversam esse sciiint, et Posth.vcmulta in editisinterjecta, nec tamen babetur
discrimen utriusque vel in minulissimis coDsiderare ia eo loco : ex P'J<7<jou xexXtouiievr,;. (Ij) Koxxivou —
amant. —
(2)O0piov,Tov 'fip vulg. lxx. (;)) di»vota — VEvri'ju.£'vou ib. —
(16) "Epvov OâvTa X£pouoi[i ib.
auTu Ti zai Tto 'EXiio 'Ayj.c3.u.i.y_ ib. (4) Kai bii- — necpiura. —
(17) Ojtu;. Eod. cap. v. 35. (18) T4 —
5t)ni(j£v ib. — (6) SuveiTcio;, oiavoia;r:ivTa tryvievat Tioi/i- xaTa:t=Ta<jjj:a Trj; 6upa; Tri; <j-xT|VT,; tou (iapTupiou tl
aa'. Ta IpY* ib. — (6) Kai Ta OfavTa ib. — (7) A [iOoâi uaxiv6oj ib. — (19) Ojtoj. Locus sequens elibro Job;
ad heec xat iTtoir.u-, ubi incip. xxxvi, nihil in editis
c. in nostra vulg. et in hcbraieo foute aliter legitur ; se-
interponitur. — (8) ITa; (jo?6; ib. (9) —
'Q e5o6ii quitur NosterLXX, c. sxsvii, 36.
,
268 >k:i:i»iiori amikuiiktica

geiiu.s opcris u diviim Scriptura miranduin
CauijLaiêTai , -^vixa o tw lcoS ^ta XaiXaro; Iiropoiiitiir, qiKiiido Doiis dc liirliine ct iio-
liiila Jiii) iilloiiuiitus, <|ua'(liiiii creiilioiiiK
xal ve'(j;ou; ypYiu.«Ti!^wv Beo;, tk t'?,; fjivceia;
suic revfiiil nrcaua : « Qui» dcdit mulieri-
Jr.fiioupyia; e;t/caX'JTTTet (/'jar/fpia • •• Ti;
n bus , ait, textilis operis Ha|)ieiitiain et
* • eûê yuvaiViv uipaoi/aTo; o&^piav ,
^riijiv
,
" pliryfîoiiieain seieiiliam ? »
" VI roi/tiXTVx/iV £7ciiTyiar,v »
j
Iliec i},'itur si Spirilus inindata bunl l)ei-
F.i 5/) TaijTa rve^J^.aT'); îaTaYfl Kai voaoi
<|ue le};es, qiiis tanta- eiil lidueia- et aiida-
Oewi, Ti; 'j'jTio T'j'X[ji-/ipo; -/cal au6ai^7i;, o;
eiic ul Dei jiidieia iii eaiiHiiin adducat K% i'
iyAoCi.iii'. •KOi.':a y.piaaTwv OeoO ;

e; wv ttkXiv iiis nirsiiiii et (|Uit' sit artis hona eoiidilio
lu (tai T?,; ti/yrt; Tr,v e'jx,>r,piav xai to'j îiâ- et (lUic .Miif;istri niens, facile erueriniiis,
cxaXou Tov vouv paîco; eXoiiy.ev, ottoio; ti; /luid iiein|)c senliat , et quu dc re iiohis
e"ijTiv x,al Trepl tivo; riim Ta eip7)[Aeva !i(/.<pa- (licla illa exiiiiicat. \l) nsu erjjo stat de
viêTai. O'jxouv Trapa Tviv ypr.oiv vi xpici; artc jiidieiuiii, iioii a siinplici appelliitioiic;
Tvi; ri/ym, o'j Trapa to aTCAw; aTCOâive- liaud i<;noravit lioc ille menlis illuininntic
Pater, qui iii Scriptiiric saera- iiiari iiiafiiio
15 (i9ai ou
Y*p TauTa viYvoei 6 tov vouv 7re(p(o-
vela usqucquaquc lccerat. Ncqucquisqiiain
T'.i;[ji,e'vo; , x,a'. to TtiXayo; Tr; ê^â;
YP*?''^?
adco ainens crit ut illi liiirum reruin in.sei-
oiavr,â[jievo;. Ouê' ti; o'jtw i;.aveivi x.al -/.a-
tiam trihuat. Is cnim iii priiiiis omiiiuiii
TaiJ/viipterTat auTou to'Jt<ov t-^v «Yvoiav
sciehatct divina ct liuinana; veruniproptcr
ravTtov (J.aXfTTa -/lêt Tot te Ocia, Tot ts
Y^p indieatos utendi modos, hiec talia dispii-
20 avOpwTCiva, 5ia oi to'j; eJpr,L/.£vou; Tporrou; Dcniquc ([uod tevtoriain et
, lata siiiit. ;id
Ta TOiade dieiXe/.Ta'.. AXXa Trepl (Aev Tiov phrygioiiicam artes pertinet, c pricmissis
•jTOi/CiXTtov /cal 'jipavTtov, e/. Twv TrpoTeOavTtov hactenus sermonihus vcra rerum ratio satis
XoYwv, Ta T-7;; (x)//;Oeia; a:70/p(ovTw; s^c'jpv;- superque inventa luit et judicata, etquaiii-
Tai Te -/cal •/.expiTai , •/.at to; i/v. tx rrpa- nam (lua-que naturam haheant, singuliitim
25 y[i.a.Toi. tpucew; ^f/fpOpwTai. dcmonstratum est.
CAPUT XIII.
riepl de T-?,; C<^ypa(pi/.-?:; Teyv/;; evcTr^- Quodad picturamattinet, aliquis consur-

caiTo av Ti; <pacx.wv •
-f- 'Iri (ôiîa yiveijOa'. get, suggercns illud : « Figuras rerum efli-
•~- ev iijiaTioi;, Toi-/oi;, i:oij yp^/firtij.ov.

giari quid pro-
in vestihus et parictihus,
•/]
-f-
TO''vuv oTi, cuv/;

dest? "Egoigitur dico,quoniamconjunctini
<fviij.i £77S'.^-/i ij.ijte'vto; Tvepl «ij.-
uti'iusque artis, pictura; nenipe et phrvgio-
30 <potv Ttov Te"/_vtov, Ta'JT"/;; t£ /.al T^^^TTOi/.tXTt/.^?,;
nictc, mentio injectaest, idem oninino quod
Sie'Xa€ev, o TTspl tâ; eTepa; Ttov cuveê^jyij.e'-
de amharum altera jam expositumest hoc ,
V('jv aTTOOedoTai, to «uto /-ai s-jti OzTcoa;

etiani alteri aptissime ascrihendum super- :
(ix.o7ôuOw; cuva-oôO/itseTai •
to TrestTTov
flua videlicet impcnsa etiam in pictur* ac-
yap T-^; oaTcavA; x.ai STr' aijT'7i; To cttTtov cusalionem jiroponitur. Igitur hic quoquc
S5 7:po-/.ctTai. Atatpricet to'!vuv et/.ciT(o; x.avTauOa aliquis non incomniode sermonem dividet
Tov Xoyov, •/.ai oijTto; •/.aTaX^/i(j/£Tai tou St- sicque magistri sententiam intelliget, haud
oac/.aXou t'/;v evvotav , o'j x.aTa t^/jv irpoQO- quideui juxta rudem verhorum sensum
pav Ttov ^•/;[;.a'Twv (xveîrtcr/iTw; r/4ê/(i[j,£vo;" imperite accipiens enim figuras
: neque
Q(odta ij.ev yap o^ji^s iravTa •/.aTovojJtaêt t« (Ct^joia) Yocat oninia penicillo ad vivum
(1) Zioo.a. rnde in suljobscurura locum incidimus : Griocis vero XiTo^C.a')!.: , perinde ac latiuis scquioris
cui primum ut aliqua lux offundatur, ijaioia iutelli- historlam scribcrc, idem csse ac pingere, jam
ffivi
gimus tiguras pictas (lîiivpa^ta;), id quod Nicephorus non ambiguum.IIuc refer quffi Niceph. habct de ve-
inde, ut supra, usurpabit, sensu plerumque ironicn. stium sacrarum picturis in .\nlirrh. iii, 1. 1. p. 121.
. , ,,
AI)VI'.RSUS lCONOiVrACHOS. 269
wTopoufy-eva, ou^s. 7TavT« tk yfaow.sva «tto- e.xpressa, neque totam picturam proscribit,
ir6iy.-£Tat, oKV 5/.£lV« aTTSp £l? T£C<|"'' ^-2'-"'

sed eas niodo picturas ita vocari "vult, quae
oidyuni'! Ttov f[AiTaOo); op(6vT(ov yt-

iu voluptatem venustatem atque disso-
et
(lipav /.al
hilioiiem ciipidius .speetantium fiunt ad
vcTai -p6; £âTCaTr,v t(ov o^j/OaTvy.cov, £; «ivst-
oculorum fallaciam eas inquam, qua; ab ;
5 fox.a>,ta; Y.tu [At/.poTCp£TC£ta(; £^£tjpyi[j.£va , x.at

inscitie et abjecta; mentis bominibus inven-
oOjsv avayx.Kiov x.ai •/p£t(oo£; y.aTa tov (itov
ta', nibil necessitatis aut utilitatis ad vitam
eTTJi^JayovTa, outco ^.iyznîy.', a^tot. K^ cov x.al
babent. Tnde etiam artcm Iiaic vocari non
T£/_vv;v -/.yliîo^y.'. (^tax.coW^t, x.ai Ta Tzolly. palitur, ac plurima jubet indc resccari.
7T£pt/.d-T£tv c>ta/.eX£ij£Tat. Ttva dl -^'xxj-v. Quifiuam illa sunt? Qua; nonnuUi perswpe
10 eiTtv; a fJr, iroT^la/.t; Ttv£; £7t' aypa; '
^(oojv ob capturam describendam animalium ter-
r^^st""™ volatilium et aquatilium pin-
vcow.tcov /.at TJTy.vcov /.al £v«).tcov ^tayca- >
V ., ^ . , , uunt, et si quid his simile est, quo futilis

r.o, oouct, /.ai £t Tt TTaoaTTAYifitov,
£i; TCaoviYOpiav . .. ^ , . . \. '
mgenn lenocmia captcnt; quaha etiam . .

^ '
N
T-^; t5t«c [xt/.poj/ux_t'a? £iTtT'^JsuovT£;, /.al 6'ca
^^^^^^ jHa equorum conccrtantium spccta-
e-t Tot; " Tcov trTTi/.cov dycovcov Te).oiJ[;.£v« oi cula, aut venantium canum incursus, qu;e
15 (pt).tTT7To'Tat, r, /.at ot (ptXo/.u'v/:yot ettI Tat; e([uorum canumque amatorcs per simii-
(jpy.ar; tcov /.uvr;£TO'jvTcov yavvuvTat î« lîmenta sibi reprtcsentare delectantur. Cav
</.., .. , tcrum quemadmodum, si cui forte voluue
...
, ,
i;.t(j./,G£co; &£po'j(;t •
/.at a/./.co:, co; «v v<ir.- ..,.,. . . .
'
V, , y, , s ,
sit hisuti spectaculis, cumquc juverit intcr
dot-o Tt; £vcop«t,o[j.£vo;, /.at T-^; G-flp«; ToO
i,,.^y,,^,^ venationes vcrsari, nibil inde
iTo6ou[,;.£vou [/,r, diTOT£uâtTo- ou [a-ov TOpt y£ (piisqiiam in sacras imagiucs intulerit : sic
20 Tcov lepcov £/.Tur&j[/.aTcov TauTa «TTO^pavetTaf neque Patcr per banc pictorum aiiimalium
oucj' ouToj; Tvi /.>ir'(7£t ttI TOtauTV) /.«Teoault- appellationem ea vilia vidcatur rcddidisse
<7£v av, v; i^ûTeXfrev, a Trpo; T7,v £uayy£)ii/.r,v

aut debonestavisse, qua nos ducunt ;id rc-
rum evangclicarum contemplationem cl
•/)[;.«; avay£i O^COOiCI [j.'ivj:r,v , oi; to
memoriam; quibus quippe venerationem
Tt[j.iov "/Ca'. c£oac[;.tov v£[j.£t, (o; [y.£T« TauTZ eultumque rcligiosum vindicat, uti mox
25 ^£iyO-/;'7£Tat, o~(o;
/.at t-^,v ypacpi/.-/;v T£'-/v/;v ostendetur ibique simul quale ipsius fucrit
,
•/;ya--/,/.co; v.r, ' in picturam studiuin.
Il(o; 6i £i; t6 (i'fJuTOv '

£iij£)vauvcov ou/ Quomodo is autcm iii adytum ingressus
(
(iioii scmel loto anno, uti icge prisca poiiti-
aTra; tou £viauT0'u, /.aO« tco iv tco vo'[;.eo T(o
lici ad sancta sanctorum ire permissum erat,
rizlai dp/i£p£i£t; T« (zyta Toiv (iyicov ccverTO
sed sa'pissime et perpetuo boc ei liccbat
•'*o (Z>.)va /.ai :ToX'Xa'/.t; /.ai ^f/;v£-/tco; £^-7.v «utco,
cui pcrvium erat atque acce.ssibile sanctua-
/.«l paTov •/;v -/.at £'''7it-/;t6v t6 6u(jta(7Tr'ptov
rium non ut cruentas inferrct bostias
,
ou Oucta; ivavj.ou; Trpof^cpspetv, dlV Upoup- ,(,j ^j pe,.ficeret incrueutam venerandi sa-
y£tv «vat[j.d-/.Tco; t6 cctttov •/.yXkiifnu.a), irco; crilicii pcrlitationein), quomodo, inqunm ,
£t; T'y. i£p« /.£i(j.^/fXta tov t-;-; E/./.Vz-.cta; dvr- intenSis oculis spectabat sacros illos tbesau-
55 Tjvii^c /.d(7[;.ov, £v ot; T« T'?,; £uayy£Xt/.^7;; t-^TO- ros, Ecclesiffi ornamenta, cjuai eângelicac
(I) 'Etz c/.ffj.;, legam

sicdiserte coild. ulii liljciiter : aYtovwv [6p[iat; subaudi] Tc5,o\j[j:sva, ol 9i).i-7;6Tai r, '/.al
t7t'ci;Ypa'.;,ilenim(iiie res ipsaprore pictausurparclur. ol îXoy.Ovi^Yot £7ii Tatr opjAaTs Ttov xyvr,ViToijvT(ov ya'/~
llacc pr.Tludere videutur ad ea ([ua' iiiox c Nili ad vuvTai [5auT0ti;J oia [j.in-/iae(o; ^fpouoi. — (2) Toil; Tiiv
Olympiodorum opistola Noster dicturus cst. Iiide inTiixiov a. t. Diibnerus 'mTtixoiv aiio!?'. incpic
Malit ,
ccrte clariora fient. Privpositio i:;! Iiicsensum causa- fine <l>£povT£;. Sed et gravius malum aliud latere
lem habet, perinde ac bis iiilra ; per me enim in hoc putal elenim, nisimedeladetur, alii|uid in utroquc
:
ejusdem, sed impedila. nimium periodi dccursu codico excidisse dicendum eril. — (3) TJ-/). Habetur
leges : "A 0T| TioW.dtxi; Tivi; £7râypai; (sic cnim COr- cniininfrap. 277. —
(i) Ei;; t6 aouvaTov K, aouTov A,
re.terim)... SiaYpasouTi, -/.ai otk evti' laT; twv immxwv ufercine si ne dubio, sine correctione.
•270 Mci;i'H(>m A.MiHnm:Ti(:\
t/ia? iT\-/i8o'jiiiv 'jitojAvyfiAaTa , (v oj [AaXiijTa liiHtoria- rclfruiil (•omim-iiliiria, illii iiinii-
x«l eii('j).('jv eTTojvjaia oi ra'vTa 6paier; /.al riiiii (|uu> iduloruiii iiiiiiiiiie r(i-(la\(ruiit isti
JuiavTYiToi TaCita viTijioxiav; Ilw; zavT« x«- ueiiuloiicH iufcHtiKHiiiii'/ Quoinodo is planc
Ti<jfO('jôj;, Saa eJ; Qiw do';«v ital c"j'ê>.eiav
ortliodoxiis doctor, (|ui iR^rcgit quiccum-
(]uc iu l)ci laudcui liiiiiiiuuiiu]uc sulutcm
j )c«l owo(ô[ji./iv avOptuTTUv OTeW-et , TauTa u.o'va
ct u.-dilicatioueni (luciiiit, illns iiiiuKiucH
e'ri //•'J5«; ^ta;Ae'veiv (z(p-?.zev, etirep o'jtcj Treoi
Kolas iii lo(.'o suo [icriiiaiitre .sivi.sset, bi dc
aiiTuv e'//v w; outoi âvTaCovTai; (Ju yap
iili.s eu Kciisissel (|uu^ lii Homiiiaiit? Noii
etTCeiv e/oisv, w; to TY,vtica'5e ou/. /iV o'jTe ve'-
ciiiiii rc[ioiicre jjoterunt cas tuiic tcmporis
yovev. H^r, -yap 5ta TtovÔaTavTOiv êêtXTat, fuissc, iiee cxstilisse.
iioii Jaiii ciiiiu su|)ra
III xat e^ a'jTWv twv ^tâaxoV.wv aCiTwv, oti to ostensum est, et ijiso tcstimonio eorum (juos
e; ap/r; itat (ive^xaOev, ev Te T(~) Oet'(;) Ou^jta- illi sihi magistros liabcnt, obtiuuisse imaf,'i-
CTvipte;) icat ev eTe'poi; rAetociv Torot; 8ii- iiLS a priiieijiio ct antitjuitus taiii iii Dci
rpere. Kai yîp oi tepot cr,xol e/. toi/ojv saiictuaiio (juum iii ea-lcris plerisque loeis.
JcaTeaxeuacjAe^voi ecTvi/cact , xal Ta twv lepuv I'^leniin ledes sacru; jiarietibuH instruclie
\'o dîîi'sij.%7a. e; ti/aTioiv cv)pi/.(ov e';'j(j<avTat stant, elsauetuarii caneclli velis .scrieis in-
x.at rcrot/.t^XTat, /.al twv ixpavTcov /.a'i roi- textui suiil ct xariatie, eademquc textili ac
jciXtcov T3t epya repicToXtôvTai. plirvgioiiico opere circumtcnduiitur.
Kara TauTa Syi /.«'. yp^jco/oiicv; /.at at Scd cccc iii liis etiam aiiraria cu'lcru'(|uc
Te'/vat «t (i'>.),a'. cJo/.ty.acOrcovTat. Ere't xal
artcs jirobabuiitur. Auri enim l'u.sor, dum
in urte sua liumilia scctatur, duin metal-
jo yp'jcc./(j'o; eco; u.ev ert r?,; Te'yv/); y.aOeCsTat ',
lum lingit iii vilia qua'dara, ad jiassioncs et
xal Tr.v uXr,v eri Ticl â'j),ot; irpo; to e'ar«Oe;
niculis jnrnieicm, ae pupis (juuj dieunliir
y.at Tr,; liu/r,; ^.uacoê; i^tac/.eua'^(ov, /.alrpo;
insudat, confovenda' protcrvia- stupiditatis-
Ta >.ey'j'7.£va /.opo/.fjcaia /.aTarptSeTai, (z-i/op-
que aiisam noiinullis malc fcriatis pra-bcus,
[;.r,v (xve'j>.«6eta; /.at £ur,6eta; Tot; /.aTe6>,a/.eu-
in \anuiii et frustra ojieri vacarc dicitur.
25 (Jie'voi; /.at /puco^popeTv •j^dojji.evoi; ropt^(ov, et; Quum vero crigendis Dci monunientis ct
xevov xat [/.«Tr.v dtarovctcOat >i£'ycTat. Oro'Tc iustnienda; sacra siipcllectili maiium ad-
8i rpo; «vaOrâaTa Oeta xal tepav ^ta/.o'ci.».r,- movcril, arli sua decus ct lionorem conci-
(jtv £r«(pr[c£t Ta; ys.i}Oii , y.c/.â.-fka.tîi Tr,v liat, laudem(juc capit ct adniirationem.
Tiyyri^, jcai to eratvsTov •,cai a;te'paoTOv ocro- r:i uamquc eongratulautur quicumquc bo-
80 <J/c'p£Tat. rrepa'yavTat yap «'jtov t^?,; £'Jt£- uaruiu arlium sjicctaculis dclcclanlur, ob
/via; 01 (pi>.oO£ajJLOve;, /.«l t^?,; •/.«XXict^/;; ep- cximiam aequc ct operis ct eousilii pric-
yacia; •/.«! rpoatoeceto;' *ta Tot Tau-a 0'j stautiam. Proj^tcr ca dciuum artcm ueque
[/£[y.rT£'ov T'/iv T£'/v/;v , o'j'^£ r£ptorT£'ov. luissam licri, uequc dcspiei oporlel.
C.4PUT XIV.
A>,>;a VM vjv eT£oo; tcôv toioutcov 16- iNunc vero succedet alius talium sermo-
ssytov /.ptT-/;; cuveyarTrJij.evo; •?,;j.tv tou ro'vou, num judcx, uobi.scum operam navare para-
/.«', Tov (zytova cuvlJtaÊocov ^t«ip/i'c£i t£ /.ai tus ct certamen iuire, qui sane rem discer-
5tatTr[c£t /.aXto;- 6 lepo; S' o'jto; NeTXo'; net et pulchre dijudicabit. Is sacer Kilus
e'cTtv , 6cto'T/;Tt •,cai pic.) aptcTt;) TeOau;/,»- est , taiu inuocenlia (juam vita' uobilitatc
c(j.£'vo;, rat^£'^« 8l r?, £;(oO£v /.«l r^ /.«0' spectatissimus, externaque scientiasimul et
•/5[A(it; >,£>,a[/.rpuc[X£vo;. Ilpo/ceccOco ' yotp auTou nobtraBeque commeudabilis. Afferalur illiu,s
(1) Ka6;:;sTai. Vlliaci lianc vocera suspicaii IuIkI. — (2) IIpozsiTOw, Cf« Mansi Conc. t. xiii, col. 3i,
"
ADVERSUS ICOiNOMACHOS. 271
vi -fo? 6Xup.TCio^wpov TVjv Toj 'j-nuf/otj îi- ad Olympiodorum eparchiine munere fun
,
iTOVTo; aîxv ima-zol-/]. E^ rl;

'
t6 îa^popov gcntem, epistola. Ex qua noscere erit \a-
T-^; Te/_vr,; £i7Q'y,£0a, ev ol? t5 t6 avovviTov" y.a}.
riamartis conditionem, quum ab unaparte
a^fflOTOv, sv ot; t3 t6 -/i^-nwj.m

quid habeat inutile aut inane, ex altera
/.ai a;'.s-at-
quid utile ct laudahile idem exponat sul)
5 vETOV, euciJVOTrTov y.al ETCt^-/i7i.o'Teoov -/.aOtW/ict,
uno intuitu et OI3 mpiodori quidem pueri-
xal Tviv OXuaTTioowfoy vvitckoi^v; opsva ctv;-
lem mentem clariorem in lucem traducens,
XiT£'J(i)v, x.al TViV oJy.siav x.ai 9so'(ppov« ô'^«v
propriam vero suam esse divo homine di-
£j/,cpaviCwv , 07;co; tw fiuayy^Xi/.w cj^jToivEi
gnam sententiam ostendens , ut qui dogma
y.rpjyaaTi , x.«l (5i' a/.p'.§£t'a; aTTaovi; Trapo- illud evangelicum presse sequatur exactissi-
)o u.apT£i Tii^îyy. yap r, sttittoXvi x.a-a t^jv^c meque referat. In liunc enim modum epi-
t6v tuttov stola digeritur :
EiviffToXv) ToCf ayto'j N£iXo'j Tirpo; Epistola Sancti Nili ad Olympiodorum

OX'j{;.T7io'o upov ETTaoyov *.
Eparcham.
-r- rpaosi; [7,01, £1 apa 7Vp£77CO(^£CTaTOv £i-/) Scribis ad me an forte tibi perma-
«
- [y.£'XXovTi co'. /.aTaTy.Eijai^siv (j-/;x.6v \t.iy<.- « gnumtemplum ifidificaturo,tam ad sancto-

- fjTVi ~p6; Ttjj.y.v Tcov aytcov [AapTupcov xal < rum martyrum quam in Christi honorem,
^ TO'j 'J77' «'jTcov ota [y,'jc''tov y.Hl.Mî y.c/X 770'- ( cujus illi pcr sexcenta certamina, perque
- vcov y.al tdpcoTcov aasTupviSavTo; XoiCToij, « labores et sudores infinitos testes fuere,
- £txo'va; T£ avaO£~vat, y.7).'' hi tco UpaTe''co . decentissimum erit imagines in sacrario
2) _:- - 67'pa; O-Jwv 77avToia; to'j; -'J.yrju^ irXrorat < ponere ct \ariis Aenationihus animalium
- TO'j; T£ i/. oi^tcov, T0'j; T£ iC £ucov'ji/,o)v ', ' opplere parietcs a dcxtris et a sinistris :
- iac-s {iXe'77£iGat xaTa [j.ev t/;v yifcw ex.T£t- <

ut hinc quidem in terra cernantur extcnsi
- vo[y.eva Xiva xat Xaycooj; x.at ôpx.aSa;", < casses lcporesque et capr.-e et cstera ani-
. x.ai Ta d;r; (psijyovTa*Ccoa, to6; î (lvipKcy.t •<
malia fugam capessenfia, tumque prope-
ii -^ C77£'J6ovTa; cjv toi; x.jvfVioi: , x.at £x.(i'j- rare \enatores et catellis urgcntibus
[j.co; oitox.ovTa;' >;a7a ^s t/.v OaXaTTav ' alacriter insistere; hinc \ero inmarila-
yaXcotj.eva 6ix.T'ja x.at 77SV yEvo; fyO'Jcov
,
xari rctia ct omne piscium genus capi
aXi£uoi/£vcov x.at £t; Try ^v;fav i'îoyrjij.i- « piscatorumque arenam extra-
nianil)us in
yspclv aXteuTtx.at; , /.a). T7P0C£1 " hi ad hseccgypso figmcntacujuscumque
:
33 -V- yutl/oTvXacta; '

ttkv etô; £[A(pavat''', ^£tx.V'J- < rei ostentart ad oculorum oblectamenla
[ASVOV T7p6; Y|fi0VV;V 6oOaX[ACOV £V tco oix.co « in domo Dei cnim\ero etiam in a^dibus
:
Tou 0£OU' 0'j \j:r,-i (zXX.a x.at sv icotvco otx.co « cuique patentibus mille strui cruces et
/_iXiou; I7vi;ac0at CTaupo'j; x.at tCTOpia; volucrum pecudumque et repeutium ac
T7Tr,v6)v -/cal x.r/.vcov x.at £p77£T(ov x.at pXa- « plantarum omne genus appiugi. »
Js -7- <Jr/![AaTCov 77avToâ77cov. -=-
(1) 'E5ii? A, per E corrigendus. — (2) 'Avontov A. tico adversus Epipliunidem , cujus vide varielalcs
— (3) -u(7To'.y_»i, iiapou.otpTT, prima manu iu .\, E. — pauloinfra. rorrocditioMansi per M, Possiniveroper
(4) "ETiap/o'/. Coutulimus eciita in concilio nicsuo 11
—
n significabitur. (5) Aii [jiapTupiou E'. MapTuptxiiv
(Mansixin,lj.4-D), etinepistolisS.NiUlib.lv, 71 (ed. M, if. —(6) Kai ibi fleest in M, El, qui mox babent
Possiuip.49l)nonsolumeumduobuscodd. AetE;sed xai 6r,pa;. —
(7) 'E? £'Jwvriu.o)'/ M. —
(8) Kai SopxaSa;
etcum D, et duobus aliis ejusdem E locis, ubi eamdem omisit E'. — (9) KuvtSioi; iyM\i.i.>i D, E, E* M. —
epistolam Nicepborus addueit, tum in '\'vjowi<hi.o\j (10) 'A).i£u6|AEvov E*, aXiev6jj.£van, M, FI. — (11) 'Ay6[j.£-
tpov (ivixTpoJT^ ( is vero secuudus locus codicis E de- vov E*, £?af6(j.eva D, M, 11.— (12) ru<j/oiT) «uiai; E', D.
sigoabitur perE", stellula piieri.ta), tuin in Antirrhe- — (13) 'E/aavai E*, M, 11.
:
')7-) .nh;i.|'ii(M(i AMinimmr.A

Kii tiuii' vocaiuuK !;(,')0'.a ', (ii |iiit'rilis
wuuiicj; (ppivci; Tot >}/eX>.iT[AaTa' TaiiTa ifitij,a aiiiiiii l)all)(ilii'iii; liit; dcprdiciulitur , liic
Kal Of iav.ô; T7,;OX'j|ATTi((A<op<)U /tCjipOT/iTo; •

triuiiiplio (lucitur <>l,viu|rui(lori fuluitas;
TaOTa x,«i40Teyviav t'/iv t2/v/;v aireifj-aiTaTO. liicc arliliciiiiii in m.ih liciuiii vcrtcriiiit.
* lCza>touotiiaev )vOhtov ;4at twv evfl? c<jvr,u.'j.i- .\u(liaiiiU8 iiuiic rcliiiuuiii, el (|iialia kc(|uu-
vtuv OTToia «aTiv yfai^êi y*» o'JTt.j;- lura subiiHJc sint. IIuh; vero scribit
-; Eyij ê rpo; Ta Ypa^svTa Xe'$ai(ji.i, OTi " Kgo ((uidcai ud lia-c dixcrim pucrilc
-7 rip vriTruoiî; «v v.y, vcai ^peipoTcpeiTJ; to " lioc cssc cl iiiraiitiiiiii plaiic, sic ociilos
-; Toi; >.e-/Oiiii rjpi7:>.av?,cai Tov oifiOaXu.ov • cludcrc lidcliiim viri vcro forlis ct iiia
;
'" — ; Ti~>v rri^Ttuv, CTeppoO ê )t?ti «v^pt6iJo'j;

« seuli iu^'ciiii id potius propriiini : iii
-; ij<p''.,v7,'|y.aTo; o'!zerov, to ev Ttji lepaTeitu jxev

a sacnirio (luidcm ad oriciitulcm sacrariim
-f- xaT' civaTO/.a; to^j OetoTaTO'j Tea£vo'j;, eva
" icdiuni partcm, uiiamholaiiKjuccfforman!
-: /al ij.o'vov Tij7T(o<7ai OTaupo'v. Ai' evo; yap
" cruccm : jicr unain quippc salulifcram
H- ctoT^/ipiti'io'j; OTa'jpo'j to tiov avOptoTrt-iV
'^ -f-
n cruccni salvalur liomiiium gciius el dc-
îaot.'ZeTai >
''•*''
'^'•''i izTV/iîTiTixe^vot;
Y'"''^?
-;- (Aiv e>.77i;-«vTa/oij x.-/;p'JTTeTaf iiTTopitov
•
spcratis spes undecumîue asseritur; c\
—;- <Ti ira^.ata; x.ai vea; ^taO^/jx^/;; ir>,'/;ptooa'.
• liistoria autcm vcteris et iiovi testameiili
-7 evOiv y.ca evOc'/ "/ctpi x.a»';'TTO'j ^to-j^pa^^po^j '.

Iiiuc ct indc manii optimi pictoris rc-
-f Tov vaov Tiov ayitov'- o-to; av ot ;/.•?, ei'io'Tc; " pleto sanctorum icdcni ; ul lillcniniiii
"" -;-
Ypap.jAaTa, jji-/;ê iJ'jva'7.evo'. Tct; Oeia; izva- i> rudcs lcgcndisquc divinis Scripluris iiii-
-h Yww<j^-£w YP»?*; , T^^ Oetopia t^?,; iîoYpa- " parcs, pictunc aspcctu memoriam rc-
-f- oia; [j.v/ia-/;v ts >.a[A€avtoci r/ii Ttov
'
« rum fortitcr a vcri Dei scrvis gestiirum
-;- Y/r.cU'); Tto a>.-/;Oiv(o 0eto dedo'j>,e'jx.OT(ov
" lcneaiit, ct iid corum a-mulanda glorio.sa
-f- av^payaOia;'/.aliTpo;a;j.t»,av SiSYeipoivTo
« ct mcmoraiida facinora crigantiir, per
-^ -; Ttov e'jx.>.c(ov /.al aoioi'/tov ac.iJTc^jiAaTtov,
" qua? videlicct terram eum coelo comiiui-
-; (!)t'tov T'?,; ~^'' oijpavov (ivT/;»,aâvTO
Y''i? ,
'< tavcrunt et iis quai non videntur, îsi-
-f- Tiov fi>,£T:o[j.evtov Ta ja'/i op<oi/.£va 7TpoTt[A"/j'-
n bilia posthabucrunt. "
-f oavTe;. -f-
TaijTa Tô; iSeiXou [j.iyaXo(^'jt'x.t; -a. x'j-/f-
Hicc ni:igniiniiniim Nili ingenium edidit,
31 y.aTa, Ta'jTa t-?,; TeXefjrc.To; •

eiTctii^/i T-/iv
liicc perfecta ejus aiiima: quoniiim inlia-
CWU.aTU-?|V Evi-/)|j.ixv to'j XpiOToiJ /.«! 0cOC bitavisRC nobiscnin iii corpore Christiim
Tpo; •?i|/.a; oi7.o'/;y.a'//c'., -a x: TraO/; /.«'. 0a'j-

et Dcum signilicat, prtctcrea cjus passio-
neset prodigia, sanctorumqueetillustriuin
ftaTa, /.al Ttov ayitov x.alXivi/.tov i/.apT'jpojv
martyrum laborcs, liipc sunt omiii rcii-
TO'j; aO>o'j;, Ta'jTa '/.al T'.|;.-?.; aT^y.ar,:; •/.ai
gionc ctcommcndationc digna. Ex liis lit ut
'j eiraivcj acia. fi^ tov •/.al •/] t£'-/v/i vjyynn-co;,
ars non sitinutilis, siquidem ars propric
£'tr£o Tc/v/; e'(7Ttv o^jov/iiAa £x •/.aTa>.^/(ij/£to;
est coagmentatio rcrum quir juxta pnccon-
7:paY;jt.aTtov 7Tp'J; ti Te>,o;
CJYYsyJl^^.vacriAsvtov
ceplum coiisiliuiu ritc compoiuintnr ad
e^jypviiTov Ttov ev tco [iito" £7tI ()e Ttov 0'j[j.£-
fincm aUquein utilem. At scenicos illos
vitae
>,f<c(ov 77X'.yviitov, £1't£ £'/. !;.a"/.5a; [/.£>, £'t^/; ; /.al apparatu.s, quos longa ineditatio ct
sive
do (T'jvTovia; Yiyvoû.evtov , e'iT£ Tio Ta/.£t r?; operosa cura producunt, sive quic raptim
eijouia; •/.>.£7TTo'vTtov /.al >.avOavovT(ov T'/jv es. alacri ingenio erumpunt prodigia, ut
(I) Ziioia, i(i est aperte,futllcs animalium piclur.T. (6)T-r; e£(opiaTYi;!;(.)YP«?ia;non liahenlD.E*.— (7) A(x-
— (2) 'H),ioo(ipou .\ et E aiile corr. — (:i) Tlfo\z-/fi-'-'''- 6(0(7'. 'K'. - (H) AiEYîpwTs" M , n. —
(9) ^VTnjXXiâvTO
D. —(4) Mt-' (leest in D, I".*, M.ll. — (.-.) To/ Oi-^m I(. il). _ /10) 'V.yytyv\i.y«'s\J.iii<y' E.
, ,
ADVI'RSUS ICOOMACHOS. 273

opaatv TepaTeuo|/£vwv , twv obwvtojv '
7:00? spectatoreni fallant et lateant, multisque
eV.->.r,;;tv , ym toI; 7:o),\ot? Oau[;.aT07:oterc()at intucutium denairautibus portentosa videau-
ôy,o'jvT(ov, tAaTaiOTe/vta av p.a)>>.ov • tur, rectius esse dixeris vanum artificium
p-/i6et-/i
Tup.Stopuyta oe y,vX TOtywpuyia, Y0"1Teta ts foedam autem scpulciirorum et parietura

effossionem, artemque magicam et scele-
t To y.a/.tCTOv , -/.al •/ti; a>.X^/i tojv a^reriyopeuf/.e-
stissimam aut quaecumque alia legibus ve-
vwv TOt; vo'fAOi?, y.a-/COTeyvtat av eiy.o'Tw? -/.a-
tita,maleficia merito appeliaveris. Horum
XotvTo. TouTwv yap t6 tsXo?, Jûyvi? x.at <7c6-
quippe finis est auimee corporisque exci-
(jâTo; o^Xefipo;.
dium.
GAPUT XV.
Oujcouv ota TTavTuv ouva'"YeTat xat ê- Itaque plane jam colligitur ct ostensura
' oei-/.Tat OTt ravTayoS t-/;v «u.eTpiav jtoXa- est, divum hunc Chrysostomum reprehen-
êi 6 9io<po'po; oOto;, -/.al t6 â7:av/ip6v x.ai disse picturae enormitatem, uimios suratus
ivoXuTeXe? aw. t?,; êouu-/]; e/.fiatvov et ambitiosos, ac superflua preeter utiUta-
XP^'*?
xat j^.upi'«v Tat; luyat;
'
twv eu-/i6£<;Te'pwv tem excedentia, et caetera quotquot mala
5"^ 2 r
'
WOtVOV KWfy / /= ./
OTVto- T£
V
TTpO? TO
, -,
U'i/0;
I
T"?,? qua3 simpliciorum animis perniciem creant.

eXe^/iy.ocuv/i; TravTa -/.aTOTTtv e'p-/eTai Traot- Tum ut omnia ad eleemosynae sublimitatem
cr/;ct, T-?? Twv 77evoy.£'vtov £u£p-\'£ai'a; y.at sint secundaria, exponit; beneficia et pa-
TrpocTacia; /.-/ifô^y.^vo;, y.at tou? 7:XouTouvTa; trocinium iu pauperes commendat, divites-
wpo? oixTov Twv 0£0[;.£'vojv yeipa-TWYwv, -y.at quead piani in egenos misericordiam quasi
T-^v (puctv 7:p6; eauT-r.v y.aTaXXaccojv, ^•/•[v t£ manu pellit; tura naturam pene pugnantera
avwy.aXiav twv avOoojTveuov i^tûSeTi^wv 7T:a- secura conciliaus, humanarum rerum in-
Y[;.aTojv, -/.ai r/iv y.a6' -/.jjta; eôÂaXti^wv Tpa- aiqualitatem iu commodum ordinem redi-
jûT-flTa.
git et asperitates exaequat.
Ot fê T^/i; EvavTta; y.oi'pa; T-/i; ^tavota; Qui vero stanl ab adversa parte, longe a
Tou otâcxaXou 7;o'ppw aTVwy.iCL/.e'vot TauTa
,
magistri sententia abeuntes, nec aguoverunt
oux ey^^wcav ouê cuv/ixav, aXXa Tvpo;
, t^/iv haec, neque intellexerunt, Sed nudae zoo-
iptX^/iv Ttov (tooitov dvoL/.actav, ota Treo aXoya graphiae appellationi adhaerentes, irratio-
swa aTvo7;Xav(o[;.evoi 7rpo(je(;yr,-/to'Te? to
I
, , nabiiia veluti jumenta errabundi, animisui
I
£iJ.7va6e; '/.ai OouXov eTrtTpeepouct <ppov/ipia. impotentiara et abjectionem exaggerant,

Aia ^•;i TauTa t6v (jtev eXeov ev ouSevt [jte'- Propterea nimirum statuunt misericor-
pet t6 (pai^p6v •/.at u-epTepouv ey£tv Tt6evTaf diam nulla ex parte habere splendorem et
a7:av6pto7Tt'a bi -/.al Co\l6ti\i\ cu^tovT£;, au.et- eminentiam; verum iu sua inhumanitatis
;
Xf/.TOv •/.at (ZTtOacov 7Tp6; t6 cuyvevE; -/.at
et immanitatis adipe grassati, immisericor-
; 6[/.o'(puXov T-^v >,'V(o[;.^/-,v •/.aOiCTwcf rr.v 6j/ap- dem et asperrimura aniraum adversus con-
I Tu-f/.rlv TE y.at y.apu^/.£uTty.ôv tocoutov ttooc- sanguineos et contri])ules exserunt quippe ;
i TeTt[j,-/iy.o'T£; e^TYiuCiOcav, etc t6 TpuipviXov

culinariae et coudimentorum artibus de-
y.ai
(i6po'T£pov srt^£f^w/.0T£c, STTt 7ioXuT£X£CTe'pat;

diti, sese in delicias et luxuriam ad cumu-
lum immergunt, stibadiis iucumbunt sum-
Taf; GTiSactv £;i.7TXaTuvo'[;.£vot y.aTa ^-^ Ta
tuosissimis, interque convivia dapesque
cucciTta y.at 7:av6atcta u7T£p£uw/ou(Aevot
opiparas ad satietatem superque depascun-
Tvpo'? T£ T^^v ^tapjeoucav Tputp-^v £7Tt(Jail/t-
tur, tot impensis iu lautitiarum lluenta
(1) "Of tov Tuv A. — ^2) •Qoivov. Codices tioivcov.
IV.
18
274 MCtlUlOlU VMIUHIIKriCA
X4,»ou.4vc,i, o-j'/» /aci Tw X«i(au «itpaTeoTspov cxliaustis (|uol licet inipolfutissiiiui' iiiplii-
oTttvido^Jai ital T-^ Ya^jTpi t^v OspsTreiav vj.- \m litmi", vfiilriscjiii' iii imiiiaiie bcrvitiuiii
(xavwi Kni a,c'AotoToj; irpoo^/peoOat. it iuiiiioilLTalum corrogarc.
CAPLT XVI.
Ti 7p/i ^.fyeiv repi ye Toiv j-pavToiv -âl QiiiJ plura addtre dc t<;xtorumet suto-
=*
u7ro^-/iriaTop^Ja'<ptov, rpo; 5e ye )t«l oiVjô;/.i- »"Uiii ,
iiuiiio cl dc arcliilcclonim urtc? Ad
xYi; Tevvr,;; IloTo; Xo'yo; eî/toiTO tv;; Ttepl liicc qui» scrino assequatur corum clTiciia-
A 36«. TaijTa TCepiTTaOeta;, xal octi JvTeOOev 57tl to tioiicm, ct ostciulat quou.squc iiidc iii su-
Pavauoov w; «Xr.Oto; e;a/.j>((jO-/;oav, t6 p.a- I)crfluorum gurgitc, iicquc lalior.sc iuvolu-
Wjv /.al TYiv [i).axc(av 5ia T?,; OfJ^j-eto; £/.- taverint, ductu per luxurium quasi in
JOiroaireuovTe;; ili i5i 7:epl Tflv irowaiav x.al triumplium corum mollllie et socordia?
^«TTavr.v Tiov o-/ipi/.wv ijff acaaTcov Ô.OTiato; <Jnali \cslium sericaniin varictale quovc
eyâUtori^ôvTai, ttosx yXtoToa eêiTreiv v; prctiosupcrbiant, an ulla liii;,'ua cdissererc
itapxoTr.cat Jyv/foeTai; Ttve; 5e oi t«; Paâ; aut explicarc sulTiciet? Sunt qui calceorum
Twv u7ro5v)ij.aT(i)v jjieTa/ptovvJVTe;, y.v. to tincturas variarc studcnt, soHiciti iil splcii-
15 âaTTpo^Tepov jaoXôv r, t6 (/.£>.a'vT£pov Trpo- didioris potius qiiam fuscioris coloris .'îiit,
Tiatoaevoi /^Syj.oL, •/.%: TOca^JTr.v oTTou^r.v x.ai iu relnis sul) pcdc positis caia dili;^ciili;c ct
îTÔTtaiav Tof; x.aTa t6 uTTO-eîov p.spo; u'malationis copiani adliibenlcs, ut codein

a7T0T£T«yac'vc,t; /.«TaTiOiaevo'. , /.ai TTSpi Tr,v solcarumdecore quo velequitatus splendidi
£'j/poi«v Ttov 7T£î>.(ov ,
j/ETa Tr,; £7Ta)v£i),-/iy,- apparatus,nitescaiitoculosquc dcinulccaut:
20 [y.Evr,; iinT£';«;' OeXyoaevo-. x.ai •/.•/iXou,y.£vof co;
m|^,„ ut |,is uovilatibus miuus cliristianos
ou fxoXXov Tot; 7pi'jTi«vi-/.o~; eOe^riv toT; nec ulius
•/;
mores quam barbaricos affecleut,
P«peKpt-/.oc; T«r; cr<pwv «'JTwv •/.«tvoTo;j.i«t;
gjj j^j iuipcratorio comitatu sive miles pczc-
XaipovTc;-_to; o'>^7,o'j Ttv« Ttov repi tov
tarius, sivecljpcatus, sivc lanccatus, sive c.\
i3«(;tX£« 7T£<eT«iptov, «5iTtd-^cpo'pcov t£ /.«i /5o-
.^jj^ cxcrcilus classc, qui non illis cesscrit iu
25 p<joo'pcov, Twv Iv. TO'j oToaTtcoTtx.oa, T^^; £/.
J j^^^ ^^^.^^j^^.^ calccorum forma ct eleganlia;

Tcov oro^^fl;.«Tcov £rtT£r/,^£.j;.£v,; aoTot;
iij^^ t„„e,x in solum piclumm diru qiwc-
pXa-.et«; x«t £../,0£.a; «roXt;.7T«v£oOat •/.«-
.^,^^^^^ ^.^,^.^^^ COiijiciu.it.
^^^^^^^ ^^
Ta aov/i; o£ t'?,; Cco-/saotx.^/;; Tcvv/i; d£tvov ' ,
^ «-> • •
'/ ' >'.•>''/ ! '^-

\ , Ouorsum uuteiubajc? Quia zoogruphiaiu
i
7:vE'jo«vTe; , tz; opya; £7t«9/-,-/.«v -/.at ^.•/;vt-
N \ ' / " y ' ^ - facit.

.M(ia;, -/.at rivt tcottco ; OTt Qcoata 7:ot£t.
'
, r . - '
. - ' -
Ad"
^ ha-c crgoo quid
i
uonnemo rcpouet,
Tt ouv TTso; T-<'JT« «rocpavetTat Tt;, x.«t
,,.,,.
To -^XtOtov «uTcov
; .,
-/.at
' ' /
r,v JteÔapaEv/iv
ft
' ~ '
o;;.ou
quo
i
tradueatur eorum stultitia pravu-
^ ^^^^^_^^.^ exhuuriatur? Quomodo iste,

/.ptotv 07T£P£-/.7tX-/-,tto;..cvo;; ttco; ^TTt pv tojv
amarulentus aecusator,
^,î^.j.oj.„^ ^d,^
«XXojv 7Tt/.p6; /.«T/-;-/opo;, o doy;j.aTO)v Oeo-
impiorum dognmtum dux et antesignanus,
35 0Tuy(ov (xpy-/iy6;'7Tpo£px_£TaiT6 «7T£uxt6v x.«t
(jgsuis unimalium picturis, uihil sunxit,
a7T-/i7£; e~^yp*?«'J'' ) T^^f'^ ^^ f'^'' £a'jTO'j '(co-
gp y, iucusarc ca aut tangere ncfas cssct?
^'ôjv o'j^£v Tt cc7T-/iyop£upt£vov /C«i «-tojj.oTov Sctl ct hic cernore liccl lul)ricain vcsa-
voijtoOsTst; K«i (7/.07T£tv £;£OTt -/.«vOa'^£ t6 namque meiitem. Ut enim irain et furorem
ETTtos/aXs; too vo6; x.al £ic7Tt'X^/i7TTov. fva y«p suum advcrsus cxhibitum houorcm corpo-
(.0 t6 syOo; /.ai T-îv ûo;xcv£t-.cv, h rp6; t6 Ij.. rcffi Chrisli formffi ,
iiumo adversus ipsum-
(1) Au iiitelligitur Imula iu calccis.cqui-

'luiteia;, 1 mum respicit , foite ct Leoiiem Isauncum, (luciu lu-
tumetseualoruminsigne?— (2) 'ApxiYo?. Goprony- |

fra carpit apertius, j
;

^spe; TToCi cr£gau|j.iou tou XpwToO coiaaTo; nietChristum cxpleret, ipsain pictorum ar-
uboi, [jmXi.vi fê a'jTov XptcTov e^pjpsv, tem calumnians, diim nescio quas fin-uras
a7C07:)//;'(j£c£v , y.yX u\iThw twv ypacpEwv Trjv parietibus aut vestibus inscriptas ex cor-
Tsyv/iv ;cax.i'Ce'.v PouXo'iy.£vo? , Ta hi crAyrA; i'auis textibus in causam ackluxit
ad Cliristi
SY.ce\ (ty.aTsoic ^mSik iy. twv epavKjQsvTcov insultatioucm, ipse se multo man-is licet in-
auTw yp-/)C£tov scp' u6pa tou XpicTou rapa- "vitus, contumelia opplcvit, primus
injuria;
>va[;.6avtov, slaOsv eauTov ::>.£ov y.yX aV.wv auctor. Cui aptissime accommodaret aliquis
cuvsûeptGa; Taur/i? y.aTapâ; t-?.; ulipsw?. tritum iliud : « Capra ensem [prodidit], »
%' 'P
apjAoceie ti; £iji7to'/_w; y.al vuv H al?, ut aiunt qui proverbia cuderunt. Simili
10 Tv)v ii.ayMfy.^ ,
r, âGiv oi :Tapow.(a'Copi.£voL •
cnim scicvitate ruit et incogitantia. Si igitur
£1? TouTo yap c7)caio'Tr,To; ûaSouXta? divina dumtaxat licerct pictoribus
-/.«l
propo-
xaOi/.£To. Ei p.£v ouv Ta hiiy. j;.o'vov toT? nere occasionem ostcndendi ipsum essc
,
, YpaTeO^Tiv avaGTr,>.ouv ecpeiTo, lay_£v av ayop- furore percitum ct exauimem sua ipsius
p/fv Tiva £v^£i;acOai t6 y.aviioê? ver])a priEberent. Sin autem ad
x.al Treipe- alia com-
5 vax.tc[x£'vov T-^? yvw(j.r,; 6 .>ô'yo; auToi. Ei ^g plura ars pertinet, quomodo non involve-
y.a). 7:p6? gT£pa 7:oX}â -/.aTayiveTat -fi xiyyri, risretibus tuis, in tua implicitus iuscitia ct
TTw; ouy ealw, Tat"? ai/.£tKt? a[j.a()atvwv x.al jaclantia? Dic, quieso, miiii : quis arte
aXa;ov£ta tto),};-/) •/.«T£iV/i[/.ty.£voi; ira^yat? Etn;£ abundantius usus est? Cujus sunt
;
bae li-
yap [j.of Tt; tô Teyv/i t6 ttT.sov eyprfcaTo; parictibus et vestibns apposit;c?
gurffi An-
Tivwv Oiîa^ £v Totpt; /.at uâiiy.actv av£- non bis picturis bellorum inscribuntur
cTr,XwvTat; Ap' ouyj ^ta Twv i^w^twv TouTwv tropsea, et barbarorum clades, substrati-
ivo)>£[j.wv avaypa<p£Tat Tooiraia, •/.al [iapgapcov que pedibus hostes? Annon bis siguili-
•/iTTa, x.at G7:6 Tfoda? ûc[;.£ve; x,£t'[;.£vov ; Ap' cantur Aeuationes in quibus equitantium
ou/i -/.uv^^yjcta îac-/)[i.aiv£Tat , £v ot? ot t;:- turniffi, fugitivasferas vcnantium, exbiben-
7rxô'[Aevoi
. 7:p6? r/iv tcov ^twx.ojj.svwv (^cocov tur? Annon expeditionum signa instructo-
6-/fpav Ta; EreXacet; T:oioCfvTai; Ap' ou/j rumque militum agmina bic conspicua
Trpoo^wv £7;f^£t;£t; /.at Ta^/.Ttzcov cTpaTr,-"/;'- liuut? Anne demum sexcenta alia princi-
(AaTa dta6^/i).a ytveTai /.at aVAat pptai pum bujus mundi negotia in his
,
potissi-
irpa^£t? Twv Tou /.ocy.ou y.p/ovTwv [j.aT^tcTa luuni et ubivis tcrrarum distinguuntur?
ev TOuTot?' 7:avTa/ou îa^zivovTai
CAPUI XVII et XVIII.
OuTw yap (iEyaXo^povouct x.at PpevSuov- Adeo enim illi, ob mundauam gloriam,
Tat £Vt T-^ 7:£pi/.oc[y.t'co ô?-/), w; oi/ eauTou? gi'audes animos superbosquc prte seferunt,
[/.f,cp6; Tw TTapaSaivovTi •/) ^-/it. utx

,1 , „ , ,\ ,^ ', uon modicum nec pcena levis leeem offen-
ViveTat,' w? £u-/.atpov x.ai £td(oAwv TTiocrvootav
-.-jj/,jO(;i7./ i .,• • i ? ^- i .. \
', ,
^
^pj^jj jdgQque abs re noQ est ut bis etiam
.
«TTocpepecOat, oTt rpoc^x.uv.fGr.cav rap«

y£ idolorum appellatio applicetur, quum hi
navTo; tou ur6 /etpa ).aoa. E? d.v e"^£t au- adorati fuerint ab uuiversa ipsis subjecta
To{)i; eratcOavecGat, oTt TTpo? auTou; 6 rar^.p plebe. Hinc illi debebantinteliigeread ipsos
Tou; ),o'you; tou; toioutou; aroT£tv£Tat. Kai allata doctoris verba perlingere. Zoogxa-
(1) Moxaifav. QuiLus rafcmiaiiu ddiciJs sunt, id notent Corinthiis elegantertritum. — (2) 'Ev to"; E.
i8.
,
276 .MCi:iMIOHI ANTlHKIItHCA

T«ijTa '([to4i« xaXeiv a'jzw oiyiTiov , ev ol; |)l(iu8 dici al) ilio cxiKtimiuiduin cKt piftu-
TO(/a irapiTTY) xai avovyiTo; v^ Te'/v/i )c«t -^ ras piane siipcrlliias , lutiles et a(J iisuin
/pvjui; «veuOeTfj;. Oij yip Trpo; Ta a^n» e(p' iiK'|)tas. Saeras eiiiin iiullo verlio llocci
Cfipei Ti cUev Oeo^popo;- ji-fl ye^voiTO. AXX' lccit saiictus illc vir, ahsil! At illi paliihiis,
sezeivoi, ev6a [x^v aTe/OavovTai, Ta; «poxei- ubi coruin sciitciiliie adversantur, dicain
[Ae'va; p-fliei; ei; /caT/iyopiav eTrayovTai- ^/6a scribunt; ul)i placent, eas ut coiiiiiioiluin
5e -/iiovTai, a»;Te'/v/iv e'j/p/)iiTOva7:o5e'/ovTa'.,

urtiliciuin aiiiplcxantur, co iiondniii pro-
(,'ressi ut intcilif,Mnt (|uod dicunt, iidco
ou5e ei; (j'jvaioO-/i<iiv ep/o'|j.evoi, o ti *al Xe-
ut unde sihi j^loriain el decus lajti oiiiina-
youdiv, oiiTe e; (Lv tjiovTo to /Xeô; ical t6
bantur, iiidc ij^îioininiaiii cl liirpiliidiiiciu
10 aye^pw/ov ad/erv, exetOev t6 aô;ov xal <5u<j-
eoiii|)ara\crint : ciilculum (jiiippc iii suiuii
A 3e3. x.Xe:; a77r:ve'yxavTo, oti ye xaTa Tvi; oJjieia;
gloriain ipsi inittunt. In eo cnim Buaiii lau-
ooV/i; il/yi^r,<}(0poiji7iv ôâ yap a'jTt5v x.al dcin sludiuiiKiuc constiluunt, ut quic cge-
ciT0tjo/i To re elô; avaypaîjieiv t6 escjTwv x<x\ ruul laiislcipic perfcceruiit, ea cuiii sua
aTiva TTe'T;pa/.Tai auTOi; xal xaTwpOwTat. ipsoruin formu rcpra-.sententur. Sed illi
AXXa yap o'j/4 aTTe'/pr,(iav aijToi; oi ToT/ot, nec pro sua laude coiitcnli siint parielibus
J5 77p6; t6 (piXo'Ti[;.ov, /tai Ta ijj.a'Tta- •/I^ti ê y.oa uli et vcsliiiicntis; quin iiiiino pra-sto sunt
ev Tof; xaTot Ta; papSaptxa;* y.ai >.a[J.iTpa;
iniposita biirbaricis ct splendidis mensis
TpaTTiC,a; uw/ipeTtxot; c/.e^jeTtv, oca Te /pi>-

vasa quu-que preliosissima ,
quotquol auro
fusa vcl argeuto confccta sint, in quibus
oeoTe'j;4Ta xai 05« iz, apytjpo'j r:i~wmy.i
Ta; otxeta;
proprias cfiii,'ies cum oinni pictoruin |)bry-
itoX'jTe),(d; y.ai TTOt/.tX(o; tcsoto-
gioniimque .solertia forinandiiscuraruiit. Ko
M {Aa; e'veTuua)(7avT0. Eip' ot; ij.aXt^jTa ev Tat;
apparatu, maxime in solciiinibus omniuiu
7Tavoyii/.oi; eopTat; x.at Trav/iyjpe^jiv ota ye-
,
cl publicis fcstis superbiunt, quum scalto
yaupw[A£'voi £'j Cc[jLV'jvovTat, x.at oj; ev y.otvu inccssu pra'bcnt vencriibundis et quasi in
OeaTpw 6pta;j.6£uovT£;, sv [j.e^cat; Tat"; paTi- communi tbcatro triumpliantcs, per medias
XEtot; cToat; 7TpoTtO;'act TTpo^jeTrif^st^tv [/.£V Impcratonim auias ostentant tam potentiiE
25 y.al /to';/.iTOv Tvi; sôuijia;, x.aTaTTXrv.v fÊ twv sua; pompam, quam spectatorum stuporem
G£w[/.£'vwv x.al Oaij'j.a. et admirationeiii.
. Et Oe 6 ty;; •,ta/,ta; (jiropeu; toT; eauToiJ At si malitiic hujus seminator istis ipsius
aXt(;«Tat /'.a/C0up''j"({t/.a'7t, y.al ei; tov (/(JTaTOV captus est maleliciis et in extremum insi-
Tvi; ct(ppo<J'Jv/;; opov £x.it£7TTw/,£ , ttw; o'j/i pientiic usque termiuum excedit, quomodo
30 [JtaXXov oi i/.v.vto [jtaO^/iTeuOevT^; x.at U7:a/0£'v-
ejus discipuli et sequaces, fignientisque si-
T£; /tat Tat; TotauTat; ^•jpcCtXoyiai; £7:axo-

milibus post cum abrepti, non multo dc-
meutiores censcbuntur? Ego vcro ncscio
XouOoijVTe;, a^pov£'i7T£pot''Xoyi(;6^/icovTat ; Oux.
an usquam pcenitentiam acturi sint tam lu
otoa, £1 7T0T£ y.i-:aij.e.\-/,Ga «'jtoi; t-/;; £7Tt-
bric;e ipsorum et insulsae pugnacitatis et
(jipaXoij; /cat aXo'you iitXovef/.ta; t£ /cai iicî-
stoliditatis. Quid opus est se in extranea
35 (J£w;. Kai Tt Ttov e^wOev /.at rap'
aut bunc producere sermonem, quum
/p-/i £x.
ferre
eTepwv Tw 7Tapo'vTt GuvtuTacOai Xo'y(o; T:ci.Gfr/
liceat ex propriis sanetissimi doctoris verbis
£/. TCOV Ot/.£tCOV TOU 6£0(p()pOU ''pWVWV, 7,^ 7T£p'. conspicere, quamam per lia'c dicta inteile'
Ta £ipyi[A£'va ô';av £(J/£, 7T£pta6p£tv, /.^•/.£t'i£v xerit, indcque insipicntium absurdam pa
o-/iijLooteu£iv Twv avo^/(Tcov t6 aXX()/.oTov. E/. blicare vesaniam ? Ex bis cuim (lua- ccrta et
AO yap Ttov !xvay.^'.€'-JXtov Ta do^/.ouvTa Tt(jtv perspicua snut enuclcabuntur qme quiJjuS'
(ifAOi(j6yiT-/i5t[j.a £Lvat 5tap0pco6^/iu£Tat. Ai}£u- dam ambiguitatem iujiciuut. Ycrissimum
(1) ElSev ambo codd.; scd conigendum videtiir 1 (4) Inoffj;. Hic du Copionymu , manifestissime. —
tlTitv. — ^2) SMSapiTixi; E. — (3) UpoiaYci; E. — | (5) l4fav6'oT£poi A.
, : »
A1)V1T»SUS ICOiNOMACHOS. 277

(ii; yap y.pir/fptov , /) twv 6(7.o>>oyoijjj.2vwv tiiiim criterium, consentientium sibi rerum
certitudo.
Hx(o XoiTvov em reXei Ta uT7£cyv)ij.e'va iroivi- Restat porro ut suh fine testimonia pro-
<7(ov , o:t(o; ev toT'; rpoiTyiV.ouTi to^ttoi; -/.ai too'- missa referam, quomodo pictura quae conve-
5 TTOi? [;.eT' euoeSeia; jcal tou e— w^peXoiii; y.al ypr,-
nientibus locis et modis, pietatis intuitu et
<7i[/.ou evexev jrapeiXvi[A[Ae'vvi Te utilitatis, fructuose adhibetur, et ipsa ars
ypacpix.-/] Te'yvv;
x.«l avdpiavTOTCOiYiTtxvi
fingendi statuas hunc patrem in admiralio-
VI Gau[y.aseTat itap'
aiJTw,
nem rapit, laelitiaque perfundit et exsulta-
ecfi' vj X^.ipei /.ai yavuTai. TotyapToi ev
tione. Etcuim in vigesimo vel duodecimo,
T(o etx.oiJT(o 16^1) VI fôji5ex.5CT(o , (b? ev tigiv
ut iu quibusdam exeuiplaribus fertur, ser-
,0 «VTtypayo^ (pepeTa^ tt,, d; tou; av^pta^vTa?
avoi
^^^^^^ ^^ sialuis, cujus initium est » Nuper :
p(gx
ôu, o-j -/lapy^- «T(ov 7vp(i/,v eip-fl|y.5'v(ov
dictorum apud charitatem \estram , » talia
p6; TVjV ij[j,eT£'pav ayaiTViv,» iîe^êifftv Toirifê' persequitur
-r KaQavrep oOv ItzX twv ^(oypaoxov yiveTai, « Sicut igitur iu pictoribus accidit, sic
-r ouT(o /cal vjv ytv£'(j0(o- y.ai yap exetvot Ta; ' et nunc fiat : etenim illi tabulas propo-
15 -r caviâ; 7rpo6e'vTe?, x.al Xeuxa? reptayovTe; « nentes et albas circumducentes lineas,
yp«[X[j,a;, >cat Ta; p«ctXt/.a; uTTOypa^povTe; « et regias depiugentes imagines, prias-
etx.o'va;, Trpiv rt twv ^(^pojptaTcov eiva^yetv tv;v « quam colorum veritatem superiuducant,
-f aXv)'6etav ,
(j.eT' eôuota; aTvaav); t« (j.ev « cum omui libertate haec quidem delent,
-r £âXei(pouiTt, [toc ê «VTeyypa'(pou(jt, ] '^
•/.«t « [illa vero repingunt,] errata tum corri-
-0
-r otop6ouvTat T(i •ii[AapTVi[j.eva, [Ta] [j.eT«Tt- « gunt, male se hahentia transponentes.
evTe; '/cat •/.a/.(o; eyovTX. Ejuetrjav de t-/;v « Postquam vcro jam colorem induxeriut,
-r pacp-/iv XotTTOv eTrayay(05tv ou/. eTt tlaX
,
« non amplius libertatem habent rursum
x.uptoi ivaXtv eâXeiij/at Kai avTtypiztJ/af tw « delendi et repingendi, quoniaiu imagiuis
•/.aXXet yizp T-/i; £i-/tdvo; Xu[/.aivovTat, •/.at « pulchritudini nocerent, nec sine culpa
!5 -r e'y-/.X-/i[j,a t6 TCpay[;,« ytveTai. -r (( fieri posset. »
Kat eTi ex. t-a? «ur/i? Pt'6Xou X(>you ê-/.a'- Et in ejusdem libri sermone X, de sta-
Tou Tiept eratvou avoptavTo; •
-r AXX' ôu-
-/i
tuae laudibus : « Sed si vis discere quale
-r Xet [j.aOetv oTCOtbv e^ «p'/'/;? tq c(o[j.a -/i^j.tv
« nobis ab initio Deus finxerit corpus , in
eTCXacev 6 0e6;, em tov ivapixêtffov eX6co- « paradisum eamus, et ab initio factum
-r [J.ev, v.aX t6v e^ apy/i; yev()[j.evov (i'v6p(oTvov
« hominem videamus : non enim sic erat
-r t()(0(/.ev. Ou yap out(o t6 cw^/.a e/.etvo
« corpus illud corruptibile et mortale, sed
ÔapTov /.at eTTt^/f/ipov •
!zXX' cofjTrep Tt;
•/iv
« tamquam aurea statua, de fornace edu-
j/pu(;ou; otvdpta; (xtco ^^coveuT^/iptou TCpoeX-
« cta recenter et splendide fulgens , sic
-r 6&)V apTt -/.at Xa[J.iTp6v (Z7toGTtXo(ov out(o
,
« omni hac corruptione illud corpus ab-
5 -r T.OLQ-fiZ TOtaUT'/]? (pQopiX; e-/.£lVO t6 (7(0[/.«
« solutum erat.
(X7r-/{XXa^/.T«t . -r
K «t [AeT« Ttva irept t-/)? x,Tt(7eco; •/tai tqu Et post pauca, ubi de creatione et de
(xvOp(07:£tou
(O7i£t'0U (/c6[j.aTo?*- -fT6 yap euTeXf; -zTic, humano corpore : « Materiae enim vilitas
r ouc/ta; touto ^£t/.vuGt \jJliaâ tTii; rijyn; « magis demonstrat artis copiam et facul-
'" -^ To euTTopov " y.a.l eu[j./i'j(avov, oTt ev Tv/iXcp xal « tatera, quoniam in luto et favilla tautam
(1) Toi(iSe. Opp. t. II, p. 234, ed. novaBB., ubi xx dicumnostrorum scriptoribus vexata. (3) Kai avTSY- —
oratio incipit; locus vero noster desumitur e p. 238 ensi TU xiXXei
•rpî^j/ai, ed. T-?ii; —
(4) 'A6pi(ivT0(;. Ib. 136 C,
B, vel 199 ol. — (2) 'AvTeyYpdôuat. QuEe inter uncos, vel 110, serm. XI. — (5) Ei pouXec ed. — (6) n^xari;
editi; deinde : xai Siop6oOvTs; Ta r)[iapTYiiJ.eva xal (jie- Ôopii; ib. — (7) 'ATtriXXaxTo ib. ConsentitE. — (8) 2(i-
TOTi6evT£? Ti xaxw?. E oniisit xai, Hsec videntura co- lJiaTO(;. Ib. 138 e, vel 118 A. — (9) Texvri; ewTiopov E.
278 MCi;i»HOm AMIIUIIIKTICA
T tiffx Toi«ur/|v iveftnxev ap(xovi«v , ku\ |iusiiil luirmouiaii) cl tulcs kciisuh tam
-f TOiaiJTaj ata6/iuei{ cjtw iroDciXa; x«i varioK ct oiiiiiimodug et tiiiilinii pliiloHo-
TC«vT'i6«it«; >t«i ToiaOTa (iuvay.eva; (pO.o- pliuri valentit.s. Ituqiio qiumto mn{{iH
fffjêiv, iiiTe îjfpTTep av KarviYopyi; to'j suhKtuiitiii' tciiuitutcm uccusiifi, tuuto m:i-
TYi? (luiia; eJTeXoO;, toiojtw jAaXXov gis l)ci uitis iiiu({iiitu(liiiciii uiliiiirure.
•r 6av;A«T/i t^ (jieYa>eiov rr; Teyv/);. fcrel Quoiiiaiii ct Ktatuariuiu adiiiiror, iioii

xal avc^ptavTorotov o'j/ 0'jT(» 6aij[A«^t.» t^v
tnm cx auro pulclirum fucicutem Rtutuuiii,
«1T0 /_p'jao'j xa>.ov av^pt«vT« roioijvTa w;
,
quum cx liilo diluhcntc miraliilcin ct
-r TOv «TTO TTTiXoij TOU JiamicTOvTO; tui tt.;
iucxcogituhiicm fiîiicnti puicliritudiiicin
*• -r ziyyr.i; e^jrof la O'jva'jji.evov )ta'XXo; irtêiât
artis fucultute exhibcre valentcm. Illic
irXaêw; f)au;i.acTov ic«i «'/.•/'•/«vov •
e/cei
ciiim liugenti muterin quoquc confcrt,
•r p.£v ya^p ti x«i cjvTeXei •« uX-/i tw u>.«t-
hic nudu cst artisostcntatio. «
-r TOVTf evTauOa Ss yjjy.vfl t^/j; Te'/v/n e^jTiv
'* Eti aTToXoyou evitatSe'/iaTou ' •

-r Ou TauTa Tum e sermonc XI : « Neque hos tautum
A ;)f.4. ak (Aovov «770 Tou iTetpao|/.ou Ta xaXa fructus jucundos ex liac tempestate col-
-r e'<apTCwaa[AeOa, aXX« xal Tro)>X'/iv owfppo- lcgimus, scd ct iiiuUum sapicutiain aiii-
0'Jv/iv, roXX^/;v £TCie'!/ce'.av. Kal jj(.ov«CT-/-Ipiov miquc multam niodestiam. Alunastcrium

•fl iTo'Xt; £;ai(pvyi; syeveTO •
ou-c «v ti; «ur/iv eniiu civitas rcpente facta est, nec eam
ouTw; exoÔjAYice, xal ypuoou; av^pi«'vT«; aliquis tali condecoraret honore, licet
20 •xiirsTr^QVi eirl t^/;; «vopa; , w; vuv ecTi aurcas statuas iii foro criserct, quali
-f Xa(/.-pa xal iuepiYav/i;, to'j; xaXo'j; r^; nuiic ciiitet cl coruscul, jtiilchris instructa
-r aper?i; «vSpiavTa; iT«pa';y_ou.£'v/i , x.al tov virtutum imaginibus, propriamque sibi
oixeiov iT,\.Hi'X%'j!X. tcXoutov. -r nactadivitiurumcopiam. »
CAPUT XIX.
Etci ro'jToi; 7rpoayou(7i ûva; MeSoJtou Post haec producunt verba qutcdam
25 TOu Mupwv •/1 HaTapwv t^?,; Au-z.ia; yeyovdTo; Methodii Myrorum vel 1'atarcnsiuni iu
iepo|j.'j(iTou, sx Tou cu''j'i'eYpajjLu.£vou «•jTio icepl
Lycia antislitis, ex cjus inscripto de Resiir-
(iva5Ta<j£(o; Xdyou, syouoa; (oi^s^- -i- O'jxoijv

reclioiie libro, quihus lurc conlincntur :
Proindc cunctos extrauca; doctrinai so-

-^ TravTa; to'j; Ttov £T£po.io'!;(ov TO^KJTa; [ai-
phistas simulacrorum veritatis imitatores
-r- !.<.•/: Ta; eiocoXwv aX^/;6£'!«; stvai Xe'yo[/.ev ,
csse dicimus, vcritatcm vcro uon magis
so -^ «X^/iOotav (JI-/I yivwoxovTa;, •/'.aOaTrep (^wypa-
asscqui quam pictores. II i namquc na-
-7- 9ou;" xat yap ouTot [j.ti/eTijOai u.sv vaui:'/!-
vium fahricatorcs, guhernatoresquc et
-r- yo'j; /tal rXoia xat -/tuSsov/iTx; jTTf/eipoijGt, cymbas imitari tcntant, scd fabricanda-
-f- vauTT"/iy£rv xat xuSepvav [/.•/] ytVdjo^xovTS;. rum navium gubernandique sunt iinpe-
-r- O'j-/co'jv (ziTO^£ovTe; TOt •/p(o[/.aT«, TTEtOo- riti. Itaque delendo colores, solemus
35 -r- [Asv «'JTcov Ta Oaui;.a'ôvTa T«; TOta'JT«; pueros has picturas demirantes persuasos
-f- ypaoi; 7Tat6'ia, OTt o'jTe to irXotov ro'jTO facere cymbas illas non essc cymbas, nec
-f- 7TXotOV £(JTtV,0'JT£ 6 xuSfipv/jT^/);, xu§£pv^r gubernatores illos ,
gubernatores , sed
(1) 0!t(jlia<iov TO ed. — (2) 'ES-xai-5£-/.aT0ij E. Ed. ff.rres. 64, n. 41 OOxoOv •navTti); tuv. Nihil negligcn-
:
p. 206 vel 175 c,ex hora. xvil. — (3) 'Hjxiv ^ ko\. cd. diim tam cnim Mcthodii (|iiam Epiphanii raia siint
:
— (4) Ksi legendum, vcl t\ xai. Ed. Ei xp^JiroiJ;- — exemplaria. —

(fi) 'AitoleovTec OsXet; Ta ib. (7) Utl- —
5) ^Q6e. Methodius apud Epiphan. t. i, p. 5C'i, O(0|j.ev il). — (8) ID.otov , nXotov îjTtv ih.
,
ADVERSUS ICONOMACHOS 279
-f- Tfi; •
a>J.k TOi/Oi; etwOsv irpoi; Tsoij/iv « parietcm solum extriiisecus oh oculorum
« lenocinia coloribus picturisquc deli-
-=- ypwj/a^Ti xal Ypaâii: /.exo(T;j.7i[j.e'vo;. -^
« butum. "
Kal v'! p,ev ypr,ci; TotauT'/] •

OTiep de 7:c/k- liactenus Jlethodius : sed quod non se-
mel invenimus iis accidere, hoc ipsum liic
Xayciu Koiayrfjxc/.i efjTiv eupeiv auToui;, toOto
yap
advcrlere cnim integrum relin-
licct. IVihil
5 xavTaOOa cuviSstv eêcTtv •
oCiiêv jvap'
qunnt, niiiil malitia ipsorum non infectum,
auToi; a^ta6V/iTov -h a/ca/'.oupi'^/iTov -/iaTa^Xe-
ne a pictoribus corumque arte criminandis
XetivTat, ev 01? ouSe (ôj-j^pa^-fKov x.ki -/ii; p.eTtact
ahstineant quum enim accurato rerum
:
TiyTni )caT-/Tj'op£Tv a77oX-/)i'ou<Jtv ' e7r£ti^-/l 7:£pt

sensui assequendo impares sunt, ac vcluti
T'/iv Twv Trpa^j^p.a^Ttov axpiS"?; •/.aTal-/n[/tv acOe-
per noctem illunem impietatis circumva-
lOVouvTe;, xai toCTvep ev c/.OTOjr/fv/i T-?i; a.ns- gantur, ignorant a piclorihus arlificiosam
Seia; 77epiaXw[;.£vot, ou/. tVaoiv OTt ot (wypa- referri natura; similitudinem, e colorum
cpot [j.tfAouvTai T-?i Te'yv/1 T'/iv (puctv , •/.ai x.e- commixtionc, ut iugenii sui solertiam
pavvuvTe; ypto|j.aTa, T'/iv otxctav eirtoet/.vuvTat ostcndentes egregia cum veritate expressum
euiputav, evapYco? u-rc' o^j/tv a-ôvTe; tcov Trpa- oculis porrigant rerum spectaculum modo :
•^[AaTwv T/,v fr/iXto5iv /.at a [j.ev £i? euTrpe'-

autem in a-dium elegautiam et apparatum
15 ,
et in intueutium oblectamenta exquisitam-

Treiav y.ca yaptv otV.(ov -/.at Te'p(j/tv Ttov opwv-
que voluptatem alia adumbrant (quae qui-
Ttov y.cd t'opatc[;.civ ^taypaipouGtv (a S'h y.cf.l
dem lacilc, occasione data, deraduntur, ut

euêpw;, £1 Tuyot, (XTTOêêTat, y.3(i to (zxtvouvov
nuUum sit iude periculum); modo vero alia
eyet)^ a ^^ ei; So'âv 0£ou •/,ai [/.v/^îr/.v x.at
instituunt in Dei gloriam et memoriiim, in-
20 Ttov optovTtov ctvaar/icouctv tb(p£'>,etav , oca qua^cumque
quc spectantium utilitatem, ni-
0£ou ^•/iXad-/] cy)[;.at'vet t-/iv Trpo'voiav, xat mirum Dei significant providentiam,. aut
Ttvtov eu£pyecttov ^cat (laufj.aToupyttov Trepteyet aliquot heneficiorum vel niiraculorum per-
u7to'()£Ctv , y.ai oia [xotXtCTa T7,q ctor/iptou tou cnnant argumenlum, eaque potissimum
0SOU Ao'you Trpo; ctvOptoTrou; eTrtcpaveia; to quae salutileri Dei Verhi inter homines ma-
25 [J.iya, ^tax^/ipuccet [;.ucT-/i'ptov. TauTa ê xat nifcstati magnum profitentur sacramentum.
aOe-eiv £7rtc(paXe; t'o; ctV/iOto;, •/.at ctTta^/petouv riffic porro suhvertcrc, damnosum profecto
y-tviûvtoê'? Te /cat otvo^ciov tbcT£ Tiapa t^/jv tcov

pcriculosum et impium antiquare.
est; hccc
Unde seclusa pictorum mcntc, ca judicanda
i^wypa^wv yvt6(A.-/;v TauTa /.ptTeov, t;'^ [xev t6
•
sunt modolaudc digna, modo sccus : verum
eivaiveTov, t.Ti oe t6 [/./i outw; eyov (pepo[j.£va
ibi his hominibus mente caplis differentia
3» ev oi; ouoe[Ata oiaoopa toi? avOT^TOt; , x t6
uulla cernitiir, qua ostendalur quantumilia
5r/lUay(;.£'vov £[y.9atvETai. Ev tcto yap i;"Xo.tov
(jigtent. Nam quffi in Christo et apud chri-
ypayar? x«t vauTr/iywv, y.cH tb? eivi c>f/iv/i<;, e'i7Tot
gtjanos veneratioui sunt, haec habent ut pi-
Ttc, OewpouvTs; , Ta XptcTou -/.ai irapa ypi- cturas navium et naviculariornm acpermc ;
CTtavor? ceSact;.ta TiOeâctv , t'va [j.ri^h [^.-/nJe dixcris eos spectare velut in scena, ut nul-
35 eri Twv (xp-/eT07rwv Stacpepetv ^(j^toctv , OTvep lum omnino ccnseant interesse in archety-
8'fi Ttov a-07itoTa'Ttov ecTl t6 lepov Tvpo; Ta pisdiscrimen stolidissimisquippcsolemne

:
xoiva TvapaSaXXecOai, y.aloudlv (;.ecov TouTtov cst sacrum cum re communi confundere,
^jÔcOat. E^ Qu y.at e'tdto>.a y.aXerv Ta ayta nihilque liinc et hiuc coucedere diffcrenliae.
Unde idola dicere sacras icones nostras im-
irapavo'[J.to; £r:tOpacuvovTat , iva (bc7T£p Ta
manitcr audent, ut, quemadmodnm pictae
[iO Y8ypa(/.(/.e'va x>,ota a7iO(;£o'i/.£va , ouTe liikoTa.
uavicula; si expunguntur, ncc cymlia?, nec
ou't£ /.uSeov/iTat /.aTa'Xt[;.7ravovTat , outw x.at
quoquc statini ut
nauta- ulli supersunt, ita
Ta XptcTOu et-/.ovtci;.aTa a7:oê'ovT£i;, [;.-/iT£ Cin'isti repraescntationes delevcrint , ali-
eivai XptcT6v, [a.-/]'Te p.v/l[;.yiv auTou e[/.(pavt'iê- quatenus efficiant ut nullus Christus exstet,
, ,
•2H0 Mt;i;i'll(Hll ANTIKUIII.TICA
o6«i TvtoTftjT* x«T«(Jxeu«oio<ii , x.al tj/eui^'^ t/.v iiullii i|)Kius nuMnoiia appuroat us(|uam ,
oiKovrjuLiav ToO SwT/ipo; airo^pYivwoi •

to Tra- nieiKlacemciuc (leclurciit Sulvutoris iiicarua-
paieiYjjia ypyjotaeCov eirayovTai , i^Likti. tccj- lioiifdi. SiiiK! (xciii|)limi lioc i|)sis iilili^ alfc-
Tn; Tv;; 5o$-/i; e/ofxevoi. ruiit, iiaiu' sihi ^loriaiii viii(liciirciuiii pi^ct.
» K«'. yip <<'ix a7:eiv>.Yioev kutuv t'/|v ouoae'- Ktcuim lurorvin corum minimc cx|)lcvit
ve»«v -fi /cara twv oeTVTcov tu'jV(ov jji.av'!a, xal vesaiiiaiii sucras iniut;iiics : etiain HuliitilcriL'
Tg'j; TO'j ûjOTTOioCf OTaupou tuttou; , eTteiov) crucis ligurus, (|uaiul() (putlciu abolcrc co-
T« ypwiy.aTa Tuyya^vei e'ja7ToC).-/)Ta, oaoO lorcs in prointu luit, uiia cuin siicris iina-
Tai; iepat; etx^^joiv ouve5'/l<pavio«v. Ta'JT-/i or, ginibus c medio sustulerunt. Iiide ctiain
10 xai ToJv Oe'!wv e^jayYeîwv Ta; (iiGVju; ouv- factum ut sacroruin cvnngelioriini libros
«KTiypsiwoav, eTi x«l Ta hpa xei;7.yf),ia ^^.oy' corra.scrint quin iinino leipsanas sacras
,
iTupo; TrapaôCfvai , xal «'jtcc Ta toO 0;o'j igni tradcre, ipsiiistiuc Dci iiltiiria eruore
OuoiaoTYipia îopuâi oi êilaiot o'j >t,«Tev5!p-
scelcstissimi sustinuerint , co quod colo-
KYioav , oTi ex Toi/wv xal ypw[;.aTcov xaTe- ribus et parictil)us instrucreutur. Jani
15 oxeuxiOvioav. lIX-/|v xal touto Jiao/.OTTiwOat vero arduuni non crit dignoscerc cur
paîov , w; ouê tviv e-t Tti 7:apao£tY;'.aTt
expiscari methodiimi exempli sensum non
Tou MeOootou evvotav Or.paijat dEouvv;vT«i, oi
valucriut illi caduci istius ct ruinosi na-
TT,; <p£uxT£'a; Ta'JTn; xai oaOpa; TvXotoupyia;
vipii fabricutores ,
qui fidci cymbam ia
etpytTe'xTov£;, xai tvjv oXxada t'^; irtOTew;
imum mare inveliere et submcrgere , Kc-
20 oiTo6p'Jyt'iV lie^pôOat xai (i«7:Ti'CeoO«t, tviV ol
clcsiae nempc vivificam navcm dispellerc
ffwôuoav va'jT:Y,Yiav Tr; Exx/.r.oia; aeTaoo-
moliuntur ,
qui navigationem incunles
Ceiv (i.viyavto;/.evot, xal vauTtXiav oTetXaiJ.evoi
sexcentis naufragiis frcqucntatam , ipsi se
(Aupiwv vauayiwv uwapyouijav irpocevov , t£-
fraudibus pcssiniis decipiunt. Multuiu cnini
f^
jfvao;i.aot ^' o'Jv <pau\oTaTot; eauToli; Trapa-
365 25
abest quin Metbodius sive pietoribus, sivc
xpo'j'ovTaf o'j Yotp irao^jxetTO a'jTcji i^wYpa^pot;,
ri Tvj xaT' auTOu; Teyv/i, ^ta^XofôpeioOai • corum arti malcdicat ;

quiii \ide illum cos
Otde auTwv xai £7va''vou; ,<I); (jOTepov epEr. laudantem, uti dicturus ulterius cst.
"^cap
AXX' (o; et Tt; uTTOXcivotTO tov [/.viêv Verum ut si quis simularet se innoceiitis
Tlotxvixo^TJc a;j,'jv£(70at
,
'tva to'j; «otxEiv pou- agere causam , ut alios nocere volcntes a
soXopCcVou; 5^£tpcov aSixcov •/.aTapyetv a7C£tp^£t£v, malis suis consiliis ineundis deterreat
ita ille, bjpolhetico usus argumento, pi-
oiStw xaxeivo; uTuoOeoeto; Xo'Yto to'j; (wYpa-
ôu; et; [jieoov KXf-riya.ji , y.at Ta y_pto[AaTa
ctores in medium adduxit eorumque ex-
puncta lineanienta, el alia quic per se no-
^£o'iy.eva, xat TauTa x«t« [;.-/idev xaO eauTa
cerenullatenus possunt, ut quum a sophistis
pXaTCTetv ûva'[A£va, oirto; tou; cofptCTa;
induci simulacra veritatis, veritatera aulem
35 ^vj.Tizk; £t5coXtov aX-/iO£ia; sivai "kiym, aXvf-
Oetav twv oocptoij.aTtov «'jtwv ignorari dixerit , sopbismatum eorum fal-
[/.•/] Yt^^^tioxovTa;,
Jia T0'j irapaoeiYt^.aTo; to'j; 77apaXoYto,y.o'j;

sas deductiones hoc exemplo eviuceret.
e^^XEYEetev. O[i.to; 8' o'Jv oTToiou; tJ^/i ^toYpa- Enimvero apertissime et conceptis verbis ille
cpou;, xal Tiva yfifo^^y.;., auTo; £7:1 Xjêto; clamat quales pictores intelligat, qualesve
'to Jta3o'/i''^/;v poa, •/.ai (pavepav t/.v otxeiav picturas, et per.spicuam ipsius sententiam
Yvco;j.viv xaOior/ictv OTt y£ <pvioi tou; £7:1 Tsp- profitetur, eosque respicit qui oblectainenti
t(/£t xai xo'o[y.co xaTa Toiytov ypt.iij.aTOuaYouv- gratia et decoris parietes coloribus im-
(1) 'EiidfovT;; E. — (2) Xpw(i.aTa E.

,, ,
TOf;, xai 3rtl a/pyfîTot; Triv Ts)(^vYiv xaTa§a>.- buunt , artemque lii inutilia consumuut
).ou.ev&u;x.a'. T:>.c;ta xal/.u^^spv/iTa; ypaiprjvTa;, spectacula, ac na\igia et gubernatores de-
«Tvep -/1^71 nat 7:apa rat^wv, ilV ou/. av^ptov pingunt, qualia videlicet pueri, nonsensati
eyeippovwv OaujAaiêTai. \iri deniirantur.
5 TauTa ê u; eâ'|j.tl>a ecTt toi; tou [j.e- iia'c ipsa cum magni Joannis elo-
Atqui
Y«ôu Iwavvou ^.oyot; , ev ot; Trepi ^tof^tcov quiis consentanea esse, ubi zoograpliiam
Twv ev ir;.aTiot; x.at Totyot? eyyeypat;.[y.e'vwv vestibus et parietibus appictam traducit,
5teXa'[;.gav£, Sta(jt<i,t';e-/iT-/iceie Ttov voOv e/o'v- "^'"o Iiominum sui compos ambigeret
Twv ocTt; ouêt;,' /.aOa Trpo'(j9ev eio-/)Taf' ou

^'<="t ^"1"''* ^'^^""^ ^^î minime \ero de
'''^"' "«"'« aut sacra pingentibus haec
.0 a-flv e7:t' ye tcov tepwv x«l Ta tepi yaa(po'vTwv
",
Pf
^ P , , , , accipiendo, sordidum quicciuam aut lu-
7;apaAa;x5avoi/.£vwv auTov yaf/.anTeTe; Tt x.ai , . /^ . .
, \
aTtetpoxaXov
,
"^
c/ooveiv
.
Te
/'
x.at
'
,
vpaipetv otYiTeov
, ,
•
tulcntum sensisse eum et scnpsisse velim
„^:,»;
,
"^ " t> •

"' i
f
, V > ,
' K existimes. Penculosum cst enim et inau-
i.
<79«>,epov yap xai airat^tov • 6'ti fA-/i Je iratCetv

gpicatum boc putare (quum jocari in divis
T« Oeta 6e'at;, coipov ye ovt« ;cat TrtdTov e; nefas sit) de illo \iro qui quum maxime
15 T« [j.aXicT«, x.«t Tou; [J.e/pt; ai[xaTo; uTêp sapiens fidelisque, laborcs pro fide usque
Tvi; euffeSeta; «'9).qu; ^t£ve'yx.avTa. ad sanguinem exantlavit.
T«uTa /cai Tvapa twv TO>.tav e/ovTtov Ty,v Picturas liujusmodi et hi qui canis sen-
96e'v« (;e[j.vuv£Tat -/cat 6au[j.a!^£Tat •
x.at ttoo; sibus potiuntur, venerari solent et mirari,
ov/i5tv yap Tcov 6£w[;.£'vcov avaye'ypa-Tat otz quippe quae in spectantium profectum de-
20 T£ ovTa e:;i t« 0eto'Tep« jêtpaywyeiv x.ai ui|/yi- scribuntur, et animos ad diviniora subli-
"ÔTB^». mioraque speculanda ducere valent.
GAPUT XX.
kXkk -^ otTTOêovTa; toc ypcoii.a.Ta., (p"/ict Verum, inquit, < colores expungendo ,
-r- TTet8o[;.£V auTOu;, OTi ou TV^Xoibv touto o'j^£ eos persuasos facimus illud nec cymbam
•^ xuS^pVYiT-/); ouTo;. -r- esse, ncque gubernatorem. »
25 Kat Tt TouTO TYi Twv TTpayt/.aTwv aX-/;6£ia Sed quid ex hoc rerum veritas labefa-
Xu(/.«tveT«t; Ilto; ou/t eêiT^/ix.ciTwv x.atTapa- ctatur.'' Nonne amentiuin ac delirantium
mpovouvTwv 6 Xo'yo;; ou yap jrapa to (;£'eij6at is sermo est? Esto, aliqui colores alister-
T« /p(o[/.aTa T7«pa Tict, [i.£[atit£o; ttccvtco; 6 gant : at non ideo mittantur oportet picto-
ypa(peu; yi -ii te/^v/i •
îai/.jv^t yap "/i tcov Tupa- res ct pictura; nam reruni subsistit veritas,
xav Tot ypai/.aaTa ix— o;£'-/i- eliainsi lineamenta deleantur : similiter

jo yi^.aTOJv a).'/i9£ta ,
ouTco; ouoe ouoe

nec oedes, iieque ars aedilicandi in contem-
T«t •
otx.oSfi[7.o;, -/i oix.oô[Atx.-/i
tuin cadit, si quis forte tectuin aut quam-
x«Tetj'£y|J.ev/;, et Tt; " otx.iav -/i oTTotovouv Ttva
libet douuiiu subverterit neque quia fa-
;
Joptov -/caOe^Xof ouSe £t eu9pau(7To; •/! uaXo;,

cile fraugitur vitruin, idcirco et ars et vi-
01« TOUTO •,t«t -/i -ziyyn v.aX 6 uaXoupyo; £^co-
triarius ipse contemnuntur; et ita, si quae
J5 ffG-flGeTat, •/tai ei ti TotJTOt; ecTt :Tpoco'[/.otov.
sint id genus exempia.
Et ê (xXXw? £/£tv TauT« evvo£tv x.«t
At si aliter se res habere nec cogitari
Xeyetv XYipwota; x.at acppocuvTi; eTitt/.ecTTOv
nec dici potest citra ineptiam et insaniam,
TtoXXw «CppOVc'ljT£pOV X.at X-/ipWc)e'i7T£pOV £X. T-/;;
longe iusauius erit et ineptius, ex co quod
Twv /pwptaTwv ^£'(r£(o; to 6etov /.a6u£ptê(j9at colores delentur, in vituperiuin vertere
»0 x^/ipuyâa. Ap' ouv Te^Xeov a7roTT£[AiTovTat t-/iv omnem religionem. Num ergo penitus mis-
(1) 'AitoSeeTat E. — (2) "H ti; A.

•282 MCKPIIOKI A.MlRRHrTICA
YpxipixYiv Teyvrv, xai sv '/AfA / p-/;iji;y.'/iv ia'j- Maiii ])i('ttiraiii taciiinl , iioc ciim Kihimct
TOi; ouve-rriiTavTai; oCioa[j,(o;- «/k>.' e^'('jv aev (jiii(ii|iiiim emolumcnli (Itittiram coiiHlitu-
x«Oo^«itToOoi ^'jVi;, uiit? .Miiiimc rcnim. 8c(l (liiiii, iil iliviiiii;
tii{ Oiiaj toOto ^p«v
alliilrciit njdiiu', itu ii}<cre iioii dciisluiil,
o'!i/. a770/.v'j'jiTiv, £'t;i ê tiTiv ot/auov eii^<o>.wv
»01 «XaoTOpe;
jam pro suis iiropriiii itloli.s illi liomiiiuiii
>cat iTa/.«avaToi , to Teoiâve;
Kccleslissimi «ic s[)Ui'ciKsiini , Mi[»crl)ia! suic
Tvi; Jo^vij xpaTuvovTe;, ircW.oG «v r^v Te'yv/iv
poiii|)iim nm[)lcxi , iiuiximo lioiiore prosc-
x«i TO'j; Ypa<p!r{ ^Tiy.-/f7«VT0. Xet7Ti«vo''j;
([uuiiliir liaiic artcin simul nc pictores.
usv o'jv v/f^povTa; ev Kupitjj zat Ta rpo; Geov
Siiiic (liri.sliiiiii in Domiiio xijîliiiilcs, [)ic-
e'jTe€sTv eiiJo'Ta;, uyta Ta xai apTiov tov Xo-
tatemc[iie iii Dcum [iroht; scctaiites, casla
10 ytiTjjiov >a/ovTa{, oux ex Ttov ypwiAotTWV utentcs et iiitegra nfêiidi ratione, minimc
xpivetv Tje ayta oteiOat 5jtv o'jx.o'jv oCi(5e ex 0[iorlct o|)iii('iitiir saiicla e colorilms dijii-
T-?,; TTeptpieo^Jc-/;; Tot; avOeuiv au-,'?,; Te xat diciiri, iic([iic ob illud dccus ct splcndorcm
).aawpoT'/iTo;, 0'jo' a'j TcaXtv xav pa-Jita; e lloribus derivatuni, etiamsi iiitcriin lcvi
aTjoêViTat x.ai iT«>.atO'ju.eva, yp('i[j.aTa ye ovra mniiu liicc Jiiiiinciilii dclcanliir ac proiiite
li xai iiX'/) yn!if)-f,i, Tat; TCOto'T-/;(jtv oiJioij ouv^ta- veteraseant, iil|)ote colorcs teirena([uc ma-
<p05t'p^/:Tat •
ixXX.' c'-/. Tvi; twv apyeTijrojv 2-t- teries, quidquam in reruin proprictatilius
X«(ji7;o'jffV|; av/)'ijf/i; -xal yaptTo;, -/.av

corruiiqii exislimcnt; [sacrns vero [)icluras
îapfu-?,
Ta yowy.aTa, o'Jiie;j.ta u€pt; ToT; asyeT'JiTot;

.probaiil] ex illuecscente arclictyiiorum mc-
nioria ct gralia, licetque diluantur colorcs,
Ttpoc-îveTai. Ojê yko e! Tia>.ai(oO;i^/i /'.at
iiiliil arcliet_\[)i dctrimcnti caîiiiiit. j\cquc
20 oi«90apei-/i t6 îaTUTrouv tov ijTCfjpov $'jXov,
ciiim, clsi vctus [iiiiiidumqiic (ial ligiiuiii,
•/1 e'; ETspa; GX-/i; £(T'/.e'Ja'7Tat, iifipi; T(o OTauKo
quo criix figuratur , aut ex nova materie
xai aTtu.t« rpocc.0ao/-f'7eTat. Ato o'j')e evTaOOz
aptclur, uliii criici crit conliimclia, ulluin
T^fl; <j(p£Te'p«; Yvdjij.Ki; «-ovacOat ûv/fcovTat, dcdccus iuiuctur. Igilur iiitiil vel liiiic iii
oude irpo; xar/iyopiav r/;; ex-xX^/iGtaijTix-^; .scntcnlia; suifi tutelam prolicient , iiiiiil
25 oia'xoij[j'.Yf'7£(o; xat rapaSôceô; xaTacxJuacat argunicnli advcrsus ecclesiarum ornaincn-

Tt xaTtcyJiJOuctv. Avo'-/;tov 0'jv xoatd'?, xai ta ct traditioncs indc possunt astruere.
ijxatov To 7;pox£tu.£vov Ttov y£-^paa(J.£V(ov

Insulsum crgo est et pcrvcrsuin illud
K .16C.
c piclis cymbis cxemplum advcrsus sncras
rXottoy Tvapaoetyaa irr. -x xaO' •flu.a; ijpa
icoiics nostras accommodarc, aut liinc in-
£'j/xp|xo,£tv •/; avajiipeiv, xax toutou su.Tracot-
ierre luroris in sacra cxcrccndi prujtex-
30 Vciv ei; tx ayta^ toi70'jtou 'ieouciv ot v.'j.''yr-
tum : tant0[)erc absuiit illi iiondum ini-
TOt r?; xaO' •/lua; opioXoyia; 'et^£vat t-/iv liati, ut sciiiut nostr;e coiiiessionis viiu et
()'JV«(/.tV. poteutiam.
AXXto; T£ ')£ 0'j')£ iny.nvi ot yî.yj.ri-^wAyrji^
-Adde quod ct ncsciunt illi /pwiji«Toaa//Jt
scn polius /picT5ij.a/oi, quid sit idoluiu aut

ij.aXXov ri£ yptcToy.ayot, o ^rt 7;ot£ icriv £'.d(o-
(juorumuam idolorum memoriam Jletlio-
35 Xov •/; OTToifejv 0'/; eio(o),(ov t'/;v ij.vr,ij:ci £v-
diiis liic indidcrit. Aon euim qufficumquc
TauO.a M£0'jfno;-7r£77oi^/iT«t. Ouoe "yap 7Ta'v-
alicubi in Gra?corum et gcntilium cullu
T(o; •/; —rjMXixyr, t(ov £v C£?ac[AaTt EXX'/fv(ov
occurrunl, sive anthropomorpba sint, s?>e,
•xat sOviov -xetij.Evôv av'ico£t6(ov xr/)vo[j.'jp-
•/;
ut ita dicam, xT/-,v()|jio?sa, baec erunt idolo-
<p(ov, (peps etTTerv,-/^ f^fiXtoct; TO'JT(ov£CTiv. Ilto; rum manifestatio. Quomodo ciiim dici pos-
jo y-ip o'jT(o; £'''koXov X'jy(ov aX^/iOsia; •/; 0'j;-/;; set • simulacrum vcrborum vcritalis » vcl
aX-/;Oo'j; p'/;6£i-/i, OTt ij,-/; iv (>7;ocTac£i xai opiuiouis vera?, nisi per suppositionem et
(!) ToucodicisA corrcctor inducit. — (2) .\oyov -^. quod E ai^tissirao cmendiil.
; ;
ADVEOSUS ICOiNOMACHOS. 283

Oe<j£i, zal 0'ji5s i/, (paivoy.Ev/;; uXv;; zal sicW;; minime cx materie ct spccie in scnsiis ca-
•fl iTw; x.ai TCoOiv el6(o)/jv •re/.oiou vorj9y;''7£Tai clcnfc? .\nt qno pacto
undcnam nnvigii
ycI
Apyaio^TViTi yoOv y.v.l ^«'Xaia do';r, TTpoeovo- idolum cogitubitur? Kimirum veteri lo-
[/.evo; , XoyizôTepov jo' sTspov craaivoiy.svov qucla ct prisca sentcntia usus, Methodius
i T/iv >.i:îv io'jcav ^-''«T-aTKU Kal ^'zp «tto- scit lianc dictionem in alium signilicatum
OitacÂaTa Ttva y.7.\ hioiy.imxy. oifJev o'jto) transire. Etcnim
sic nuncupari noverat
TTpo^rayopeueijSaf TauT-fl ov) 0'jv x.al tou; "(oj-
imitamenta qunedam etsimulacra. Propter-
Ypayou; etC!je'p£t, outw Tôteiv Ta ypacpo^^.eva,
ea pictores introducit effigicm ita dcscri-
wj ejrei (X^XyiOeta; /.at ip^jceto; •
a ^/i t(ov
l)cntes, nt fert veritns naturaque rcrum.
10 Tey^vtTWV ex.a(jTW izv/Jzet sy. T^/i? otxeta; Te'-
Quod sane artificibus quibiisque incumbit,
y_v/);, t6 e'/.a'ijT(o Ttov o-/!j;.io'jpyo'j[j.e'v(ov t6
juxta arlis suae regulas, singulis operibus
eTitfiaXXov dtaTUTToOv (jy/i[j.a x.at [j.e'ycOo;
•
darc formam et mensuram convenientem

dXXa t6 eido? [/.tij.etcOat t-7i xiyvt\ , oTCEp
sed spcciem imitari hujus artis quod
cst, id
auToi; exaXeGSv ei()(oXov , x.aO' ov toottov •/.al
15 to'j; eT£po5oHo'jVTa; cjofptiTTa;, £t^(o>.(ov d)//;-

illc Yocavit sinuilacrum ;
quo modo declarat
Oeta;, o'j/. a'jT/;; t-/;; d>,-/iG£ta; (/.tjA^/iTa; etvai
extraneos sophistas esse « idolorum verita-
aiToipatveTai. II yap av oOx. eiev [j.iivlno;,
tis, » non veritatis ipsius • imitatores. »
«?toi ;
Inde nonne erunt contcmtu digni ?
CAPUT XXI.
Eret o'Jv '/.al a'jTot d€o'JX(o; •/.al d^pove'- Quoniam igitur salis inconsiderate el
20 CTaTa Tot"; MeOooto'j Xo'yot; Tvpo; •/.aOaipeTtv quam incptissimc Metliodii tractatiisin sub-
Toij £X.x.)//;ctac7Tf/.ou f^ta-/.o'7[y.ou ej/p^/i'i7avT0, i/.

versioncm ornanientorum Ecclcsia' nsur-
paverunt, ex Methodii scrmonibus jam
Tiov MeOooîOu Xdytov [j.sOoiêuscOtofjav, i% cov
mcthodice rcfutantor ex quibus profecti
:
7:fOto'vTe; •/.at •ii[;.et? e^jx.atpco; [z.a'Xa ttco;

nos, bonis avibus in istos accingemur,
auTou; dpÂOfjo^fAsOa, x.at i/. tcov svayyo; auTio
ncc alia quam qna? modo pra?mis8a sunt
25 T::o€e€7.^/;'j.e'vcov p-/-'(jecov 7:00; to'j; ^rdXai co-
illius verba, adversus vetercs sophi.stas ve-
cptcjTa; •/.al -•?;; d)//;0£t'K; dvTiTr-dXou; , tou; ritatisque inimicos,
eos scilicct qui de
77£p'. T^/;v y.rjirh-J •/.at Tapa Tract ypt^Ttavot; communi ab omnibus christianis acccpta
et
TZfjaooy.oyij.irr,'^ mio-v.nu dtaiAcpfJo^/^ToiivTac, rcsurrcctione disputnbant, sed et divina?
i7riff(paX.to; Te •/.al dijUV£Tto; Ta t^?,; Gc077V£'J- Scriptura? oracula fraudulenter et inscite
30 CTOU Fpa^^fi; ^/,ij.'yL-% scetV/^^po^Ta;, Trpo; tou; dcflorabant; ca porro adversus hos nupcrri-
vijv x.u£tcTd; daaOe'cjT£pC)V Tc •/.at dvo-/|To'T£- nios urinatores, qiii inscitius et protervius
pov t6 T:pox.£tiA6vov Tcov 7i).0''cov 7iapd(êty[j.a adductam cymbarum coniparationem inEc-

clesiam contorserunt, salutaremque Verbi
•/caTa T'^; fr/.x.X^/icjta; e/.oeâij.ivou; , /.at t^?iV
incarnationcm concutcre tciitaverunt, diri-
(7(OT^/)'ptov Tou Ao'you cdp-/.coGiv ^taijaXe-Jstv
gere moliemur; nt, nnde dicnm veritati
!5 Tt£tpco[jt£'vou; 7rpo^/£tp^/;(7cot/.sOa, tva, oO-v y.v.-rr
nisi sunt scriptitare, inde ipsorum igiio-
yopstv T^/i; vXrfiiiy-z £7:£ipdGr,(7av , dvTsijOsv
rantia; etpcrfidiie coufutationem adipiscan-
Tou; £A£'y/ou; t^/;; d[jtaOia; •/,al x.ax.ouoyia;
tur. Quaudoquidein non veritatis exem-
oeCtovTat. E7;£if^?i x.at a'jT0i ouy^ to; dX^/iO^ta; pliim, uti iii Methodio cst, adhibuerunt,
Ijêt t6 7racd^£ty[y.a e^£t).r'oa(7tv , dXX' sttI scd in veiitatis siniulacra et larvas fatue,
fto d)//)9eta; eti^coXa /.ai (pavTacjj.aTa dc;/.o'7Tco; si unquam, et indecore impegerunt, id
{i)l\foistxiîô: legere non dubitavi et vertere.

,:
•J8i MCi:i'liOlil AMIKHIIKTICA

csHe ruti (|iit)il(liiiii 8(111' |ii'0|)riii! uiiKurdi-
yiav toOto t/i? idia; aXdyiiTta; «yeiv wU tatis uiixiiiiiiii : a^c dcmum, liiHce curuiii
XwTCOv , xal
K()|)iiisiuiitil)us cl li^;iii(iilis ul rcsisluinuH,
Litvoi, 9!pe i/; •flf/.ei; «"jiiajToj; toi;
diccrc cst : '• Mttiiiiii iiiiiii iii iliiK Kaiiiitii,
ooipiiixaii ;cai TtXaTiy.aTiv auTwv dvTtTtafa-
u vulidum iiiliii : scd vcriiorum duiiitaxal
i TaTTojAsvoi , Aeyai|Aev TK.ai yip O'joev ayTot;
« anil)itii)KUs apparatiis ad audiciitiuin
vv»Y''*» '^'^^* nayiov, ctXXa favTaaia [aovov
« adiiiiratioiiciii pcrsiiasioiiciiKiiic captaii-
-r fjTTptTVYi; pY)u.aT(ov, rpo; xaTareXr.îv twv '• dain, at niiiiiinc ad vcritatcin utilitutcni-
v dx.ouovTiov iiai reiOio xaTeiJ/ceya(ju.{v/) •
oCi " vc aiiquaiu iiistructns; scilicct, ut Boicr-
-r T^/i; dX^/;Oeia; xal tou oupi^pepovTo; ydpiv, >• tiu pruscntibus vcrliu vidcantur, iit ipsi
10 V dXXa To5 ôâi toi; TCapouffi ooipoij; tou; « l)iaccaiit plaiisus([uc coiiciliciit , uti so-
T XoYOu; /cai Trpo; to dpeiiai, xal e'!cfl|/.epi<jai, '• pliistu! solciit qiii incrccdcin scrmonuiu
T xaOdwep 01 (joîcTai ot [/.hjOov apvjvTat ,
« vcnaiitur, viii iaudiini Klipcndio Kapicii-
" tiam vciiditaiitcs siii opiiiioiK! tiiincra-
T Ttov^Xoytov, exeu<»vtô'[Aevot cofpia; eraivoi;, ,
" cti arfintandi vcro artc ad cuiiiuiuni gio-

T TrX^/iiOivTe; oi-fl'aaTo; zepi t6 XoYt/.e'j5a- '
:
" riahuudi, quasi rerum omniuni sciciitia

»i -f cOat" 5e i7poi/.aXX<o7Ttôu.evoi , to; irdvTa
« ])rodiyiosi ; erubcsccnlcs vcro secoiilitcri
T Yi'"^'^''"'' 'jTrdpyovTe; oetvol, fJt^d-jx.eijOat
n disccndi ncccssituti oliiioxios, sed mugi-
T piev 6|jioXoYetv y^pîjêtv a'!6eijOivTe;, cptX.ovet-
" strorummorc ad litii;andum ctprosilicn-
"T xeiv ê ij.dXXov x,at TvpoTr/ioav (o; dioiiAoi.-
" dumaiacres; tum ctiam, qiiemadiiiodum
T Xot Opa^JuvOevTe;' /.cn •/.aOd-ep y"^''*^''-^? " miilicres extcrno cullu nitciil ut cailide
20 -f t^toOev cbpa'tô'jAevai jvpo; dirdTY)v evTs'y_vw;, " decipiaut quemcumque adolesccntiorum
-r edv [/.•/] Tt; TCecpuXaYJ/.e^vfo; tCjv sti vetoTe^pojv " et minus prudcntium, nisi vigilautcr, re-
-f Kai d7TXoj<7Te'ptov rpocoAe'i{/-/i tâ TricTTet, /.at « sum-

liyiose ct caste oculos tcnucrint, ita
f v/iUTDcto; ', oOev eCiXaS-flTsov •Trpo ToCf y.aTa- « mopere cavendum ne antequam cuncta
-f [jtaOetv dcâXw; ei; T^/jv xapoiav eioJe'â- " probe exculiantur, cjusmodi scrmones
25 T cOat TotoijTov Xo'yov. K«t yap Ôdvouîv'' ot « pcctori sinamus inscri. PriEveniunt nam-
-f e;aT;aTiovTe; T:oX),d'/Ct; to'j; fifWix.ovTa;, n que hi deceptores frequenter magistros,

-f xaOdirep ^-/j xal ai Setpvjve; tou; (peuyovTa; « sic ut sirenes iis qui cas fugiunt, a
-f a'jTd; xp^jTTTOUTi [JtaxpoOcV t6 [i.t<jdvOpu-

« longe occultant sub eleganti voce suum
rov xaXXf^covia. -f
« in homines odium. »
•f T-/i
80 Ta'jTa o'Jv (juu.6aiv£i xal a^jToT;, oux

Hoc igitur Ipsis quoque accidit ,
qui nec
solerter , uec apte methodianum para-
euaYw;, o'jde otxeito; t6 MsOoibiou Trapdiêt-
digma accipiunl. Propter suam enim glo-
Ypia T7apaXa[Jt€dvou(jt. np6; ^<iâv -jâp eau-
riam, nou veritatis gratia certamen insti-
Twv, ou 7:p6; dX^/IOeiav t"/iv d'[j.tXXav eve^T^/f-
tuerunt, parvi facientcs veritatem , nieii-
A 367. oavTO, lAtxpa T-?;; dX-/iO£ia; ypovTiiôvTe;, tou
dacia vero pleno pectore amplexi, e toto
35 (|/£'Joou; oe TjavTt cOe^vet dvTeyoij.evot , to'j cxciderunt. Scd ab his rcvincendis super-
TTavTo; eêTteoov. AXXd tou; £7:1 tov; ihijyoii sedentes ad Methodii verba accedemus
,
Xo'you; d(p£[i.evot, eTrt Ta; MeOooiou (pwva; quihus suam ipse sententiam propriam
(1) jVvTn:apoTaTT6[j.E'/oi. .\lhidit ad lia'c Mfthodii : borat, obscurus fit. — (6) Aofi-/i£'js<j6ai ib. — (7)npo£-
'Ays ojv avTtTCapaTcc^wjj.c8a toT; cOYidtJâtytv aOTwv, m;
xo<J/av xa).).a>7Ti;6(j.£voi, oi 6ioaaxa>.oi ib. — (8) KaOdxEp
apud Epiph. t. ii, p. 5C2. — (2) Ojosv ev a'JToU. Ih. usque ad finem, Epiph. p. 5fi4, n. 41. —(9) Al sSwOev
— (3) OOSs ToO (j\j[jL9epovTo;. 563 , n. 40.
Ib. p. — ib. — (10) .\-Otoi; Ttov £Tt vetiJTEpwv TvpoaSXevl^Tfi ib. —
(4) Toij oiiirxi ib. — (5) Tov Xoyov corrector E, fere (11) T-fiiiiCTTEi xai vriTtTixuJ; videtur corruplum. Equi-
ut editi : to'j; Xoyou;. Tum plura ihidem inter- dem TY) niuTEi deletur in A. — (12) Pro êdvouai
jecta, deiude xai Tipo; to apEuai xa! t\ir,\j.tffi<jM (quo- legam Ôsipouctv, facili compendiorum mulatione
modo corrigas apud Niceph.). Iteni po*t ETtaivoi; non stare tamen yOdvo'j<n potest, i. e. itfi tou xaTajjiaOeTv.
pauca Nicephorus resecuit ; sed dum brevis esse la- — (13) KpOicTouffai E.
;
ADVtRSLS ICO.NOMACHOS. 285
aT:iiy.£v, xa6' a; r/iv auTo? auTou ôcav sap- proponit, eaquein medium ferentes, quid
icTVici, /.ai aYOvTS? £t; p.ecou;, xap auxcov sibi velint superius citata , dignoscemus , et
Ta TTpox.eiu.eva sziY^^wiOYiCoajOa, x.y.l w; quantum is artem ipsam et pictores et sta-
Tv,v Tc'yv/;v TajTviv tou; te ypa^sT; x.al tuaruin fabricatores admiretur et minime
5 av^ptavTOTCOiou? 6ai)[Aa'C£i /.ai oCix. dTTOTpa- aversetur; in quibus scriptorum sensum
Trerai •
s(p' oi; eiricTrifyai vj eXe^v tcov yeypaa- advertcre aut capere noluerunt hi insi-
u.£'v(ov TQv vo'7v oux. vi€ou)vr/Jr,(7av O'' dau- pientes, secundum suam mentem, vel, ut
veTot , £7cl T-/;v eauTcov iJiavoiav , r, -Trapd- rectius dicam , amentiam, qusequc semper
voiav eiTveiv ^tx.atoTepov, del Ta -pdyu.aTa accommodantes. Solct cnim unusquisque
•0 [/c6ap[;.oôvTe?. Ey.ai7Tos yap twv cuyypacpecov auctor proposito sibi argumento compara-
TTpo; T-/1V 7:po/.etae'vr,v auTco uTToOccrtv Ta Tra- tiones et exempla coaptare, instruendoquc
paêt'y[AaTa y.at Ta; dôpi/.a; [/.£Ta/£tpt!^£Tai, sermoni nuuc ea quffi niinuunt, nuuc qute
KTi [jiev £•/. Tcov sXaTTouvTcov, T:r, ts. iv. tcov augent, inserere; tam e beila re, pro occci-
•;t>-£ov£/.touvtcov ,
Tr,v ^taTx.euriv tou 7ko'you sioue data, quam e probrosa, si occurrat
15 7;otou[y.£vot •
% t/. Tou /.d>.>.ou;, et Tuyot, •/]
tam ex optinie quam e pessime gestis, qua-
alry/rjDi u7;o'v-o;, r, 7:pd;£(o; dptfTT-/;; /] /st- cumque demum ratione qua; rei iuquisits
pt(rv/;c, •/! oTTcofjouv, Tipo; Ta dva9aivo'[ieva TOt; inserviat, variare dcmonstrationes; nunc
l^nTOU[/.e'vot; 7Totx.tXa Occop/fixaTa- eo' cov [;.£v
quidcm encomia texere, nt laudem exag-
4y/cc6[Aia 7t>.£'>'.ovt£;, t-/,v tcov sTzaCvcov au- geret insitis bonis consertam ; nunc vcro
so^Ti-jtv i/. Tcov irpo(jo'vTcov dyaOcov eQuâ-z/ov- vituperia, ut reprebensae rei censuram ex
Te;, £o' cov §£ Tov ({/o'yov, t^/,v tcov [/.£[;.co[;.-/-,-
anuexis malis absolvat; et ob boc non sunt
[/.Evcov eTTtSoctv £•/. Tcov u77ap/fivTcov /.a/.cov
-vituperandi : nam ut dc eadem quffistione
^t£/.irepaivovT£;, •/.al ouêv 7;apa touto u.iu.-
agunt, non agunt tamen secundum idem
TTTEOi. Kav yap — £pt tou «utou cJiaXaij.SdvoicV accidens aut camdem circumstantiam. Fit
25 ^•/lT^/i[/.aTo;, aW ou x.aTa ~6 auTO cu[x?atvov
cuim quasi varia cousidcratio, et pro di-
x.ettdXatov, •/) to TreptiiTd^/^vov 7Tpdy[;.a •
^ta(pd-
versis argumcntis diversa capita distin-
pco; yap OecopeiTai, xat £t; ^ta(po'pou; uTToOecct;
guuntur, ut singula tamen, quibuscumque
icat x.£odâta ^tatpetTat (b; Td 7To».d e-x.acTov,
demum rcbus aptentur, propria et singu-
xat ot; dv £cpap,7.d"::oiTo, o':/.£t'co; •.:at dva>.dyco;
j^j.j ^^^.iîIq^^q sumantur. Sic ille hos picto-
30 rapa>.a[êdv£c6at outcj to tcov '(coypdocov j.^^^ statuarumquc conditores diversum iii
•/.at dvJptavTOTToioiv Tcapd^Jctyr^.a ^taodpco;

gxcmplum adduxit , ut a coraparatione
«poriyayev, Vva r/.etOev ex. tGv d7;o;£o[7.e'vcov
^^-^^^,^^,^^.^ et nubernatoriun cvanidorum
7tXo':cov •/.ai T«v -/.uS^pv^Tcov t-c/ tcSv coot-
e;..ji,escere quoque ostendat et expungi so-
(;t(ov cuv«7T0',£'c^^ y.y). cuveââvic-, Travoup-
,iist„i.um omnia artificia.
35 ytav.
CAPIJT XXII.
lf^vTau6a fê £o' £'T£pov 7:apd^£ty;Aa Trpo- Hic rursus ad alterum accedit cxemplum,
£pxo'[7.£vo; , 'tva ~r,'i toC 0cou x.-/i^5y.oviav , r,-i ut quanta Dei providentia in suum figmen-
irepi To otx.£tov -l-xfyij.x viîi/.-nz-M, Trapa- tumeluceat, ostendatur, in quo manifeste
CTf.c-civ/, oTTco; -jTcpl Tcov auTwv l.>xlr,'\,'ici; declarabit quo consilio id genus argumenti
40 r/et, «7a<pw; ic,r,ji]ai-aLi. , x.at TauTa Trepl ii- tractet : et hac quidemidolum quoddam et
^coXou Ttvo; /.cd -•/;; iXkw/.r,; dOsta; /.at gentilem impietatem et infidclitatem rcspi-
(1) 'iTtayovTi; E.
, »
28(i MCtl-ilOlil AMlKmil/HllA

«irioTtaj. K«i yap repi t?.? xafi tov irpuTov fiuiit. Qiiuni ipiUii' do protopiasti poudi-
a/jfW7vov diairXaiew; ivf oo^taXeyojAevo; , ev lionr dissiruissc-t, in eodtni lil)ro liu;c «u-
Ttjj aJT^ Xoy(^ TOia(ie tiv« (py.oiv'* pcruddit ;
-f EiTOi'/|a« yap d fc)6o; tov avOpwrov, xaT' " I''t,'i'il fniin Dcus lioiuiiifin, iid iniiigi-
5 -r «uova fcJsoO erotTioev auTov •
^to xal i'n- « uein Dfi lecil iliuiu. l ikIc conscrvuuda!
X/jOev auTtj) tou (j<peTepou ayaliAaToj t?,; « stutuu; 8UU! curuiit adliibuit, ne caduca
Ota;/.ovr,{ ', iva (v/i 6'j«'),wtov -/i Tvpo; ^ta-
« pcr coiTuplioucin licict , ut suis t|ui-
-r (}i6opav, itaOaTCep xal twv otvJptavTojv

" quc urtiliccs stutuis consuluut ; ([ui ut)U
Tot;
" luodo liiuiulacroruui suoruin pulchri-
-r o-/)y.ioupYor; •
oij
y*? |A'jVOV xar/.ou; twv
10
« tudini uc dccori studcnt, ut tiuuin cxi-
«tYaXjAaTwv auTot; /.u: TYJt euirpereta;
" inia .spccic supcrbiunl, scd clium iin-
auTwv re(ppovTt(;Tai, o7!(o; tj-rt TrapD-.aVA-/)
" mortalilatcin ,
quoad possuul, iisdem
y.eYaA07:p37;oj; , a/.Xa /.«'i t/,; ei; t6 tfuva- II
oi)ilifii8 a-vum
\indifaiit, ul |iroli\uin iii
Tov c<jii5tv auTOi; aOavacia; twv ^y.iAtoupY'/",- II pcrmancaiit miuimc cxcmplo di.-.soluta :
[xaTwv iToiouvTai ^*
[irpovotav] etj tov (jia- X sit I'bidias. Hic cuim pisxam stutuum
tS-r xpatwva ypdvov ^taai.VCecOat ii:a Xuoîiva, « quum cx cborc lorma.ssct, olcum aiitti
itaOaTCcp /.9,1 ttefKa; •
outo; y^P ['Sf a to '< staluam cfluudi jussit, (juo iuimorlalcm
-r xaTaixeua^cai to Ilicarov eiôiôv (s^ eXi- « illam provirili couscrvarct. Quum igitur
(pavTo; 5e toSto •/,v), e"Xatov ix/ewOai rpoc- '• iu iis opcribus bumauis sic providcant
e'Ta;ev e'[7.7Tpo(;0ev tou (ZY«X;.».aTo; , (zOctva-
« artilices, uonue prujslauti.ssimus illc
Tov
n opifcx iJeus, qui vel ex uibilo omnia va-
20 -r et; Suva|./.iv (pu)v(zccwv auTcj". Kal Totvuv
" lct efliccrc, multo magis omui opc ncccs-
et T(ov y£ipo/tui.-/;Twv ouTw; oi ^•/iy.toupYol'',
« sarioque iutciidit ut suam illam ratioue
Q 0eo; d (iptcTOTi/;/a;, o; 7;avTa ^JvaTai
« praeditam efliyicm servaret sibi incor-
xai e; oux ovTwv Ttoietv, ou (/.aXXov t6
-r aYa\;Aa tq Xoyijcov eauTou
« ruptibilcm ct immortalcm? An potius
, tov oevOpwiTov
25 eivwXeOpov
< pcr cuin liccbit illam ignomiuiosisbime
-/.al aOavaTov slvat to TracaTrav
e; aTTac-/); avzy/.y,;
" dissipatam iii inleritum pcssumdari et
eâviy av/icâTO ; liXX'
eiaccv o'JToj; «Tt(/.(<TaTa >.u(3(/.evov
« putredinem, illamscibcct quain singulari
d)>£'Op(o
7T«pa')ouvai xal oOopa, o 5ta(p£po'vTw;

« quadam opcra dignutus cst suis pcrpolirc
•/)(;iwce Tat; eauTou TTOty.cat /epci , •/.aT et-

« munibus, ad imagiuem ct siinilitudincm
30 -r /.fjva (7.op907:of/;ca; auTO, -/ca'. /.aO' du.O'^wctv

« suam, illum muudi mundum alterum,
-r T-/iv eauToCf, tov ,co'cl/.ov tou /.'>cliou r^t'
« cujus dcuique gratia factus mundus cst?
ov /.at /.oc[;.o; cYcV£To; ou/. ectiv et^retv. « Dici lioc omnino nequit; proxime cuim
A77£i-/;
Y^p ei; (i^pocuvyiv £7:apOivTa 9po- « accederct ad insauiam quicumque talia
v^cai TO'j-o. -r n excogitaret.
as Aiîp-jTepa rapaêtyâaTa -tvx'^
0'Jv to'jto' Hinc igitur et indc qua;dam exempla
TS •/cai t6 Trap' a'jTot; TrpoSsSX^/iu.avov quum idem argumcutum in co
, arrco sunt : sit
(1) 'Pr,eii. Cf. Epipli. udc. J/ares. c. LSlv, U.' 18, âvTo;, TipooTaât JXaiov f|X7rpo(rO£v Toij ayi}.\i.'XtOi ex-
l. I, p. 542. —(2) 'AYa>.|JiaTo; oto.]j.o/^;i; ib. —(3) Ih- dOJ.vaTov sl; oOva|jiiv a^JTo !jv"/,aoa£o6ai. Cod.
/££iv,('iJ(7Te
fixaX),cU r, ii.iya>.0Tif-cr.i'.i ib.
(4; Ar,ij.ioupY^lii™v — 234, p. 907. De (lua olei virtute audi 1'liuium .\v, 17 :
:ipo'/oia'/ 7i!ii£iaOai ci; t6'/

Uiidc supplovi vocem ib. « Existimatur oleum viudicaiido a cario utile esse.
apud Noslium oniissam. —
(5; ITfouiTa^sv «[19! to'j; Certe|siiiuilacrum Saturni lUima' latum oleo repletum
ito8a; £(nif ouOr/ ib. Glosseraa videtiir. Cf.
iufia l'bo- est. « Sid mirare 1'liolii iiiterpretem a supra citatis
tium. — «tuU^ceiv a^JTi ib. SluUula lêla\ius de
(C)
ha;c sibi liiigeutem, 1'liidiam imperasse iil uletiin in-
mendomonetet leetioueiu uoslramiu margiuesuspi- /criiis infiisiim siinper ex slalua proniunanl. —
e:itur. 1'lioliussie locume\pilHbatur oti, 9^,51, <t>£ioiav ;
(7) X£ipo|iT|Tu)v ib. — (8) OuT(i);6r,[jiioupYoi ib. — (9) ii'
Tov dYa/.aaTonoiov, T6_lIi(ja'ov sToôXov TioiriOavTa
e? ili- o'j /i6ff|xo; jb. — (10) 'Atpjsi vdp ib.— ,(ll)'ATiva A malc.
ADVERSCS ICONOMACHOS. 287
vi 6|Ao5 Trapa^cyscGas, •/; 6u.ou xKo-Ey.raaOai quoil ab Iiis propositum est, lUrumque iie-
îV.aiov, oo/: eVi ^s toO evo? dvTcycijOai, za- ccsse cst aut excipiatur simul aut siniul
Ta(ppov£iv ê ToO ETepou- viXtOtov yap toQto aiuoveatur : iiec licet uuuni quidem repu-
308.
yg y^gX avcjiJTarov, stcI JcaO' o Trapa^Siyy.aTa, cliare, alteruui vero suscipere id quippe :
oWjv fatuum esset et inconf^ruum, quum quate-

5 dXXvf),(ov otev/fvoycv. Kav to d-soi.y.o;
nus exempla suut, alterum ab allero uon
-£pi TYiV ouo'iv Twv TTpayy.dTc-jv iyr,, ev oi?
Esto quod re quidcm vcra quiedam
differat.
sywTavciv Tupocr./Ccv, oti ouy. ei~v/ svTaOOa,
hinc etinde pugnant, iiludque uon pritter-
Ai70$c'o;.'.£v, >tal 77£piaipoC;j.£v , 6 cuyypaosvj, mittatur, iu lioc scilicet loco scriptorem
TOC j^p«.ju.aTa- 0'j y.-^v oOî yj, <o; ttcÎ T/.v noii dixisse :
" Colores expunginuis peni-
10 <paoT..;;.-.av Tou ayaXp.aTo; £vda',;/0,£uo;x£vov, lusque tollimus. » Verum ucque subsannat
6ta;j.w;.».£rTai tov 5/,;Aio'jpy6v /.c.l xaTa;j.uca'T- neque censura mulclat artificcm quasi iu
T£Tai. 0'j ydp 77ap' o iUioKov 6au;Ad'C£i t6 ornanda immodicc statua nimis sii)i indul-
T£/CTov/i;;.« , dlV okirsp tv,v GTvourKv toj gentem. Aon enim opus ul idolum mira-
£ipyac;/.£vo'j [.f.cTfcov, ttco; t6 TTapi^jTdiy.cvov ûr , scd opilicis diligentiam mctieus ex
15 £7:1 Tco TTapa^Êiyy.aTi. 7rpo-/iv£'y/-a~o. opcrc, argumculi gratia id in exemplum
F.Tt ;^.£Td Tivz, 7:;pl to'j i/. T-Ti; «'xasTia; attulit.
TTapd 0£O'j Tou dvOpwTTOt; cu;j.9£povTio; Toij Accedit et illud post pauca, ubi proptcr
8ik 6avdTou E^ray/JsvToc /.aTa/.piaaTo; îa- peccatum a Deo fuissejusta seutentia homi-
c)c£7rTo';/.evo:, Toia'jTa ^^'^jiciv , i^to ' Hal tcov "cs morte mulclatos disserit hisce verbis ;
20 pac/catvovT(ov Tr,v s'jo£'oaav vi /.a/.ovo-.a cT/j- uimirum, quibus calumniantium lidem

XiTe'J£Tai- noslram improbitas traducitur :
-Âi6^/l)ta).co4Taur/ivctoTyipiav7rp6;a;.;.9(o « Idcirco bciie est quod illud salutarc

-r xat ({'u//,; xai (jtojj(.aTo; 9ap;7.ax£UTtxY;; Too'- «remciiium, quo utrumque , corpus et
-^ TTov y.aedpcs.o;, tov 6dvaTov 6 0a6; £up£To-, " ^"^"^''' «^"'''''catur, mortem seilicet inve-
25 ^ t'va 7:avd;j.(o;AOt •/.«;. dctv£t; outco; £?£pyac6a- " "^^' "* 1""°^"» «innil et illibati evadere-
« mus. Age enim, quoniam mullis ad id
-r (A£v. $ep£ yap, £7T£tSvi' tvo/.Xuv SeiTMVTrôt
« exemplis opus est, hinc potissimum ista
-j- Ta TOtaCTa Tvapa j£ty;;.dTcov , £VTeu6ev'aijTd
« consideremus, neque prius inde disceda-
-r (/.dXtcTa (SX£iLco[/£6a ;j.vi d<ptcTd;j.£vot 77otv kv
« mus, quam in clariorcm cxplicationcm ac
*
-r et; £udr,XoT£'pav epu.-/iv£t'av dTTOTeXtuT-/;'^-/)
« probationem uostra desicrit oratio. Vi-
30 -r Jcal d7;o'det;;iv 6 Xo'yo;. 'tatveTat to'//uv , « dere enim videor perilissimum quempiam
-r (0C7:£p Ti^^d-ziiJ.toupyo; dV.po;, dya).;.'.a y.aXov « arlificem ,
qui quum egregiam sihi ex
V «7^6 "/pucou /.aT^c/.ûac^J.evov vi u/.r,; eTioa; « auro aut alia matcria statuam condidit,
-r auTw , jcat iravTa Ta ;j.i'),-/i cu;j.;.!.c'Tp<o; ei; n acmembris omnibusconcinne adornatam
-r )4dXXo; ota/.£/C,oc;j.Yi;;.c'vov, irdXtv -/Cfjv£uot, « perpolivit, iterum conflet
cam, eo quod
35 v X5X(ob'/);./.e'vov d^vco 6£acd;/.£vo; u7T() Ttvo;
« subinde foedatam deprelienderit ab uc-
« quissimo aliquo homine, qui prae invidia
-r dv6pto7w0u 7rov/ipoTdTou , o; o^j/C £V£y/:(ov ,
« pulchritudinem non fercus, labe-
staluee
V U7V0 Pac/Cavta;, eu7:p£7:£; eivai t6 dyaXiAa,
« iuanem ex iuvidia percepturus
fecit cani,
-rectvaTO, [/.aTatav vifiov/iv "/.ap7:ou'/.£vo; to'j
« voUiptatem. Animadverte enim, sapien-
-r (jj6o'vou 7Tpoc/£; ydp°, (o co'^c6Ta7£ AyXao- Aglaophon
« tis>imc ! Si integram omnino
Wr-(p(ov, OTt, £t |io'j'XotTO ;j."/i £tvat c£ctv(oi/.£'vov - statuam et illibataiu habcre voluit artifex,
-r o^^.co; 6 'V/;;/.toupy6; x.at '|/£/.t6v t6 u.£Td « quam tanto studio elegantiaque elabora-
(I) ii" tov E. Locuiu scijiiciitom ti;iljet Epipha- (•2) t'Ji>aTo r.. — (3) 'Emioav _
ib. (4) 'AitoTsXcj-
nius, 1. c n. 27. p. 549. Cf. Gallond BiU. PP. iii, rriciei ib. — (i) EiTi;5yinioupY6; ib. — (6) llpoffexejfap
p. 774, ubi niiiiiia iiittgrum cst. E.
•J88 MCKIMIOKI AiN ilUKIll.TlCV
-r Toaaur/n aOrw uitouovij xt xal ippovTvô; « vit, rui'HUH animum intcudel ul ronilatain
-r TttiToiv)(xevov , iroXiv irpoTpaitvfffeTai ywveu- " euni (|ualiis erat aiitea, rcHciat. Quud si
-r «ra;'' aiiTO toGto noniv olov xal rpooOev y,v • fundere deiiu» el uh integro rcstilucie
r Ei Ae [Afl av«/wvt'Joi, jjir.Se civai/csua^ôi^, » iKilit, [/laceat vcro (nicndalain cain eor-
* -r twvi 8i |xeveiv' OepaiT£ut.iV auTO ical CTvavop- » ivctaiacjne, nli bc halxl, icliiKincre, nc-
r 6ou(Aevo; , iy%yyi.fi ^h rupaxTo-jp.tvov )cal " ccsse est ut igni candcracla cl fabiiii artc
-r yaXxtuo.A£vov t6 a.yoi).'i.'/., iAr,)C£Tt ôvacOai « retraclata efrigics, iion jain eadem eou-
-r 5iaTY,py|0?.vai t6 auTo, aX),a 5ir,)J.ay[/.£vov
scrvclur, scd conimutala ac vcluli snl)-
-r ôtaOai xal uitta7ca<j[ji.tvov . Aia ToCiTO £t
" ducta vidcatur. Quarc si piilcin uin oniiii
•• -r PouXoiTo oXov x.aX6v «'jTw ical aawAOv
•
puiicto ct intcgruin opus esse voluerit,
-;- eivai t6 epyov, avaOXaaat «utw x,ai ava-
" itcruiiioporlctconlringat illud ctcoiillct:
V yiovfjaai osi , oivw; Ta (xev awyri xai Ta
« ut (pia;cum(iuc tui|)ia cl iiinovala intiilc-
-r «XXoiw[/,aTa itavTa, Ta e^ £tti6ouX-/i?" auTw
" rit malcNoli IVaus el invidia, ca instau-
-r xai iÔovou ujvapâvTa, auTx ;a£v cfta r?,;
" ratione et conllalione tollanlur; simula-
IS -r avacxturj; x«l avaywveuTew; aroXviTai', t6
« cruin v(!ro ipsuin, in cadcin jam spccic,
-r oe ei; t6 eauToO tWo? aoivE; xai axiC5vi>.ov
auOi; t6
« hibis ac vilii cxpcrs, sii)i (lUiim simiiii-
-r OL^^xkî.oL 6|AOioTaTOV âuTw y.aTa-
-r <JTaO?i Tw « roum rcddatur. Iiidc (luidcin iit ut non
y«P ayaXij.aTi aTToXecOai
•
p.ev
r [Atv oux £i7Tiv UTTO Tto auTw TeyviTr,, y.av

« pcreat artilici suo statua , tametsi iii
20 -r ira'Xiv eJ; uXr,v yuOr, ", aTTO-/.aTacTaO?,vai 5e

" suatii inalcriainsolvalur; iiiinio suo loco
-r e^jTf TOii; oe aicyeci y.al X.wfirû.aciv a;:dX.- « rcslitiialur, labcs aulcin ac ficditatcs iii
-r XuoOai [/.ev eijtiv r/i'x.ovTai yk? *

a770/.aTa- « igne diluantur : absumuulur cnim, nc
-r i7TaOr,vat 6k ou/. ecTi •
îa t6 sv T^y.nr, n uinquam instaurentur. In oinni enim arte
-r Tc'y_v/j Tov aciiJTOv JviiAioupYOV [av, T7p6; t6 « quiscjuc pncstautissiinus opifcx non id
23 -r al'(7y_iov vi £771 T£uyOinijdiJ.£vov opxv, aXXa « quod in operc suo fa-dum cst aut intcr-
-r TTpo; t6 cuii.[7.£Tpov •xal euOs? tou î^r,- « polatum sibi proponit, sed quod aptis-
-r [v.ioupYr,ij.£vou. -r « sime modulaturaet affabre factum est. »
Kal ra ;/.£v 6'(ja Trap' E)>X-/;ui TcXoujy.sva Atque talia crant gcntiliiim opera sicque
TOiauTa, •/.al outw; EyovTa- i/.-Klci.yd-fi 5' av lial)cl)antur. Jam per iiic (jbstupeliet aliquis,
so Tt; xai Xiav si^/idTWS £'/vowv, w; ot [j.ev twv nec modicum, uti par est, secum rcputabit,
cidw^^Mv T^co^/.uvriTai tocoutov izl toT; cos- qui fiat, ut lii quidem idolorum cultorcs suis
Tepoi; aY*^['-*<'' 'ô eT:t[J.£X£; /.al CTtouiârov simulacris taiituin studium ct curam adbi-
£vOci-/ivuvTat, /.aijvEp £T7t ij/£ui^£'<Jt •/.ai ajTar/;- buerint, mcndacia licct erant et falsa, atquc
"Kiiii, y.oa iv\ 0£saT7£ta twv pdcXusiov âtu.o- ob spurcoruin dtemonum supcrstitionein fa-
35Vtwv T£T£yvr,i;.£vot; •
ot ^l vo;j.t'Cd;j.£vot ysi- bricala, isti vcro qui christiaui cssc putan-
CTtavi/.ot, y.M. [/.dvw Tto 6vd;xaTi /.£ypwcj;j.£'vot, tur, sed solo nominc fucati, ncc tueantur,
6'77oj; ou 77£pieTCouutv , ouê T^-t^j.-o/.act ra ncc ullo prosequantur honore quae veritatis
xyvx aX//;0£ia; T£ iyoiJ.iîoc, y.^\ ei; ^d;av tou- imagines suut, qute in magoi omnium rcrum
Twv o>,wv 0£ou ava-/.£i[A£va, aXXa •/.al /.aOeDôv Dei gloriam cxstant, vcruin illa propudiosc
ao atcjypw; xai •flTt[AU(jav ûtijeSco;. 4>«i/iv 5 subvcrLcruul ac impiis proscidcruiit contu-
(1) Il£i:ovr,iJ.evov cd. — (2) ilyYydivsCtTst; il). — ijro/.riTai E. — (8) ti; to auTo eiSo; ojOi; to ayaXpLa
(3) Mr|5s avayxaXoi Petav. —
('1} 'Ea ok outu; |is'£iv ib. 6aoi6TaTOv EauToO adiv^; -aixI axi6Sr,)£yTov xaTa<jO-(i ib.
— (5) BoOXoiTO xa),6v y.al au.Wiiov 6>.ov aOxo elvai, ava- — (9) 'A;to>£(jOai fi£v iazi ib. ~ (10) XuOri , iitoxaTa-
eXaffOai xai avax<ovi-J£ijOai Ssi ib. ava6),a5ai a'JTo E. — oOfivai o£ oux £(jTi, Sia t6 E. li.vcidil prolasis e.\ oaoto-
(6) Ti U ini6o«X-o; ib. et E. — (7) 'AnoXXoJVTai ib. teXeutoi:.
AUVERSUS ICONOMACHOS. 280
av eywys, w; t'';-/|v t/|V aatX>>av sttI Tfji; av- meliis. Ego vero cUxerim quamdain ex oii-
Twei|xevoi; Trpayu.aTiv, s/.aTepoi ivecTviTavTo- positis stiidiis interesse utriusque partis
01 [;.£v im to g£|j.vijv£iv, oi Se sttI to y.axijveiv cuin allera ajmulationem, ut hi quidem dc
9iXept(7TouvT£;. honore, isti vero de contumeiia decerteut.
CAPUT xxiir.
^ Kal aoOi; £T£pov naTa tov auTov Xo^-jôv Ecce iterum aliud exemplum in eodera
C'- Oiaypa/fei T:apa^£iy[;.a, i/. t7,i; ypaffli)c-?,? Tva- li])ro Methodius descripsit, in quo de pic-
paXaowv -iiyy/iq irpo? cuvr.yopiav toO oizetou turn sumit tuendffi sententia; suae calculum,
Xo'you, £v co TOVTe CTOtj^îwv x.at -?,; sat tm uhi discurrens de quinque elementis et de
£)t y£V£T-^; Tu^Xo) Tcapa to5 lwT-?po? -/^[/.tov caico a nativitate quem Salvator uoster Chri-
1" XpKJTou x.ai Weou yey£VY)[j.£vv)c 6aup.aToup- stusDeus miraculo sanavit, inhuucmodum
yta? i5ic;£py_o'[y.£vo;, fv.ay.ei TauTa outw; '. edisserit « Deus igitur aquam et aera ter-
:
-r ioaTo; y.ca aepo; y.ai yri? x.al Trupo? " ramque ignem commiscens, eaque essc
et
-r cu^/.jAtâ; 6 ©eo;, a x.at auTa Trpo^cOev « volens quffi prius non eraut, ex omnlbus
-r ou/'. ovTa elvat O^Xvicai;, EV.Ttc^v s^ aTvav- '< elementis creavit hominem, carnemquc
•5 -^ Twv, cu[;.(]>wvov opyavov t/iV capx.a T-/j « ut consonum organura cura anima com-
r YU/;?i cuv£aTVi'(7aT0 ,
[;.£'yt(7TQv (Je toutou vi
" posuit, cujus quidem rei locupletissimum
f ypacpt/.-/; (y.apTuptov 'vv/y/\. Ot y' oiiv Trpo- " testimonium pictura est. Qui euim hujus
^ £<;twt£; auTVii; Ta t-?,; Tiii/.£Te'pa? ^/.(/([/.ou- (( artis principes suut, modum quo uatura
-r [i.evoi <pu(j£w; ^v)[j.iQupy/j[AaTa, oux. aXXoi; « nostra condita est, imitantes, non aliis
20 -r TlGtV V! TOi; TETpaCt ypw[/.a(7tV IZITO T?{ >' utuntur quara coloribus quatuor, quibus
-r ota(jiopou [/.têeo; T-fl -ota TrapaOJcet , T-/iv « varie conmiixtis et pro singularum rerum
-r £v6i; £/.(y'(7Tou L;.op(p7|V ^tayp,a(povT£?, £X[/t- « proprietate positis, uuiuscujusque for-
-r pLOUVTat. -r <• mam, lineis expressam, imitantur. «
Kat W(; [/.£Ta TauTa iraXtv £u'pote, r,yiy.x Tum ubi

paulo post inveneris quomodo
25 TCjpt f^5 cu(jTa<j£w; Tou avQpwTOtou cw[;.aTo; de coagmentatione humani corporis dispu-
îaXa;/.6a'v£t, iprciv -r Et [;.•/) TroXuTtoix.tXo; tet, ait rursus : « [Cujus quae causa erit],
-r Tou 0£ou cocpta y.ai r^ta Tra^vTwv «potTwca « nisi artiliciosissima Dei sapientia, quae per
-r y.al TcavTa Tcf'ti t6 peXTtov p.eTacx.ûaiôuca n omnia transmeat, et cuucta melioris ar-
— x.at ota>coc[Aouca £t; to T7,; Oucew; olodoi.- « chetypi intuitu construit et exornat, qua
30 V Tw; iroXXa'/.t; £ic£XGouca £pyacT'fl'ptov tviV « persaepe in arcanum illud accedit natura;
-r (r/(Tpav, ÛTrp^TCECTaTov [/.aXXov twv U7k6 « malricisque claustrum, longe elegantius

-r Tou ^J^tiîou ^tay£yXu[;.[;.£vwv £/, ypucou /.at « elaboratura quam quum Phidiai vario
-r eXEipavTo; ayaX[;.a /.at wpatov (Ji£tutcw- « opere ex auro et ebore statua illa illudque
-r caTO. -r « miraculum coelatum est. »
ii napacvi[tavT£'ov /.(XVTauSa , oTt 6 twv £t- Hic te considerare velim ab illo idolo-
(JwXwv /.aGatpeTVi; /.at tvj; Tptaô; jrpoc/.uvvi- rum flagcUo, Trinitatisque cultore et vero
TVi{ /.at yvvfcto; XaTpt; ou/. etr^v, a7ioC£'o[A£v, adoratore, non dici : Expungimus, aut, Tol-
v), /.a9atpou[/.£v /.atTot ye t6 etrJwXov {iîk\j- limus. Et etiamsi idolura louge impurius sit
XTov [/.oXXov /.at aTroTprjTratov , /lr£p Ta et abominandum magis quam picta navigia
10 Y£ypa[i[;,£'va TrXota /.at oi /.uS^pv^Tat, aXXa aut guberuatores, attamen tantee fabricae
(1) Tauta. Inde jam novaerunl, qua lum Epipbanio, lum Gallandii collcctnucis desutit.
IV. J9
390 Ma;i'H()iii AMiniuimcA
TOv n'//.>.w7rtijA0v T«,(5 Te/voupYYijjiaTO? x«l mugiiiaceiiliam, opeiuiiKjuo tl oiiiaiimulo
T«5v TS(tT-/ivau.£v(,iv xal sva)p«i!|fjjjii'va)v t^ ruui cximiuiu KuiiiluoHiuicm Ku.spicicus

(f/i-
iihstituld (|nui]aiii coiiipurationc (liviiiani
XoTijjiov avaOjjgfwv, <I»; iv rap aOsdEwj Tf<îvw,
,
liaiic stalnaiii, nciiipc lioininciii, loiijjc (iru'-

TO Oatov aya).aa Tiv avOpwirov yirepayaaevoc,
.stuutiorem, (|nuntuiuvisexccllucrit piKieum
5 010V ToCi ntcaio'j 'JTTep/,)to'vTiie xaX>ji xal
idolum, |)ulcliritn<linc cl Kplcudorc cskc de-
wp«io'r/iTi, aTTOij-aiveTai.
iiioiistrat.
CAIMT XXIV.
EvTeOOev rpoTiuv, eijpo»; av ev toi; [ut- Indc pi'o;j;rc.ssus, pcr mc licct su1)indc
e'ir«iTa, oir^TS rTpo; avOptJTOu;, w; (irrj.i- eum iincnius (|nundo uiiivcrKonim Dcniii
oupyov eiejijj/pei tov t(ov oXojv fc)iov îaXeyo- inlrodiicil lioinincs (luusi Deminrguin ullo-
10 [xevov ouTOi roXiv Ttov «'jtwv ^vexev paiôvTa •
(lueutcm, cadcm rursuK eodcmquc scnsu
'f
dixisse.
Yfitl ToCvuv 6 0eo; (oJe' irw; •
-r ii <]/ujrai
Sic igitur loqui Deus videtiir « lio- :
-r av0p(i7r(ov, (ov eyw iraT"^p o"/i;i.i'/jpyo? Te

B miiium auimiB, quarum patcr ego sum,
-r oapxo;, •/; eTreJirep i', 'jX'/i; E'ye'veTO, aOava- " curiiisque opifcx, qnu' ctiamsi c maleric
-r to; p.^v oOx e(TTat, o'j [ayiv «ito>ei'<{/ei *, oOê n nou
faclu sit, iiec lutiiru immortulis cst,
'S -r TCuêTai OavaTOU ^c/ivexou; , ^'jva'|Jie(o; Te " tamen dcstruetur iieque morlem ohibit ,
-r xal [J.otpai; (JieiCovo;* sti -/cal -/fjptojTe^pou « pcrpctuam, virtutis quippc conditionis-
-r 5c5ao'j t7,; e|JL-?,; Po'j).'7;; t; x.'/l ei/i^jvo; " que inclioris est, utpotc poteutioreni iii
twv
o mca voluntute et imaginc sortita ncxum.
-r Xayo^jia" a'jT'!xa yoov T-^'ie Pa<jtXe'wv
« Protinus ergo tcrrcnorum iinpcratorum
-r ai etxo've;, xav {Jf/i «iro t-?,; iro).uTt[;.i(oT£pa;
« imagiucs, qiiamquam ex prctiosa adino-
*> -r 'jX-/);, y_pu(JO'j t£ vi>,c'y.Tpo'j Te xal cjpyjpo^j « dura materie auro vel clectro, argcu-
,
-r /! eXe^âvTo; (oct xaT£OX£'jac[./.e'v«t *, Tt|j./iv « tove aut chore non efliciantur omiiium ,
-r eyouit -po; airxvTcov. Ou yap t«; p.ev «xtto " tamcuhonorein sibi comparant. Ncccnim
T£T£y_v«C[j.£'va;
« si qna' ex opulcnliore metallo elahorata;
-r TT? iro>.uTt[j.toiTe'pa; 'jX'/;;
" sunt, tantum eas homines honorant, duni
-r Oepaxe-JOVTS;, eôXtywpouot t(ov (xXXwv oi
« aliunde conflatas vilipendunt, sed omncs
25 -f avO:w-ot *, oiXXa TraTa; 87ri<j-/i;*' Tti./.wfJt,
' a;qualiter coluut, tainetsi ex gypso vcl
-r x.av «;ro y'J'];o'j ' yoL.KY.w 'jTrapyojî**,
r, x.c.l « aere consteut ;
quisquis vero carum (jua-
"
•
-r 6 5u(7<p-/i[/.-/f5a; et; oroTe'pav, o-jy^ (o; y^pudîv " lemcuinque maledicto potit , non quasi
-r e^êuTEAt^ja; xpiveTat , a}X (o; ei; «'jtov « aurum sperncret,condcmiiatur, sed velut
— — " iu ipsum imperatorem contumeliosus. »
a.fJzbriCai tov paotAex .
HiEC pauca dc multisapposuiraus, curaiu

ao TauTa ex ir'jXX(ov oXiya Tr«p£0£[j.£Oa, to";
diligentibus conimittentes ampliora erucii-
<ptXoiro'vot; y«p £<;£p£uvav t« irXeiw Trap-/{xa-
di. Qua quidem oratione propositi exem-
[y.ev. Ai' (bv irctvTwv -Ji tou irpoTeOe^vTo; irapy.- pli significatus pcrspicuus cuique sedulo
dei'y|;.«To; evvota e^jXYiirTo; toi; e[Jt[;.eX(o; xal et sane legenti exhibcbitur, simulque adver-
(l)nu)«. Hffcetiam partim iueditasunt. (2) 'Atio- — Galland. — (li) '\».a itatTav ETti yiic ib. — (7) El xai
'/.f,>\iv. E.- (3) XlnXb Ti[j.i(OT£pa; Damaseenus, apud quem aito Y' il). — C^) 'T7iapxout7t ib. — (0) '()5t0T;pav, oOtj
nostra ab hisce : a-JTixa yoOv. Oral. de inwijinlh. intcr to; £t; TniXiv icpisTai, oute to; /o\irsm ib. — • (10) BastXEa.
opp. t. i,p. 389, cf. Gallaud. t. in, p. 781. (4)"nr,c — lidcm addunt :xai xupiov Tot; |j.£v aiti xpuffoO xaTe-
deerat incod. Dainasc; tum Xpudoij tc xai dpYupo-j : <jx£uau[j.£V3t; £ix6va;Ttov outou aYYEXtov x.T.i. Iltikimi-
/oat xaT£/JXi'jaT|j.£va!. — (5) rioXO TiatwTspa; OipaKEijov- num qiiasquuleni .tngclonint Dei, priiicipatnumqKe
:
T£; oi avQptoiToi, iôXtywpoOffi twv z\ otTtfAitOTipa;, sic el polestntuni inwgincs cx cniro conflamKS , eas ad
Combetisius. Ttov i\ aTi|itov TtiiitoTepa; Lcquieuius et ipsius lionorcm ijloriamque conficimus.
,
ADVliRSLS ICOXOMACHOS.
291
opOw: i-teylXou^'. x7.ei(7Ta-«i, twv sariorum amcutia caniali scnteutiff, niiserc
î' ^v-
avTta; de -h .acavota cb? iv.^raOco;
-po; to niaucipatorum ct acldicloruiii in triumnlmm
cap/cixov
CaD/ClitOV GFQfiV-^l/_'y
(ppov7ijx,x rin-.eîAii .'«,.„. „«:
uifieXojy.svwv xat
.' airotni.
aj,'etur. «i/...; .^t.^..,; ,1 : i , .
denique doctrina, qua-

Scriptori.s
.
Xc/p-/:j/.evc.jv
UpiaaêJeTa'.- t&'j cuyypa^pcWi; rê ola avôo; Jis profecto virum decet peroptimum, solo
5 7;avapi'(jTou yvt.W/i 'J«9-/ivrCeTai, qtoj,- 7:00; clarior crit
r,
quomodo nimirum rebus se-
,
Ta aTravTwvTa tw x.aipw to^- -payjy.aGt tov cundum eventa opportuneelectis orationem

c.jceiov >.oyov îaTzoi,-/.C/.l(o-i siiam variare et melliodice tractare
y.al p.eOoê^Jojv
, cum
£'j(jeSw(; xai XoytxCi; îeTeO.ei. pictate et recta ratione perrexerit.
'Ev-au6a rsXsiotJTOci t4 npwTOv piSXtov tuv 'AvTip- HIC EXPLICIT PRIMUM E DUOBUS ANTIRRHE-
pr.Ti/.tov oOo pig/.tttfv ToO iiyio\) Nixr.fopou '.
TICOIIUM LIBRIS SAKCTI jNICEPHORI.
Nixr,9«oy. Sohis E hac coronide liliellum

(I)
solvit,
ah-
unde nonniliil crcatiir ambiguilatis. 1'rimum
chos, fol. l/,o-179, idem qui nunc absohilur. -
1'ostcrior autem Anlirrhelicorum liher totus crit
cnim videtur liac nota ipso code.\ E dividcndus in
esse illo spisso ct amplissimo tractatu
in duos .lH^/rr/(p/;cor»/« liljros, quorum Adrersus pseudo^
prior crit sijnodum lconomachortnn, fol. 179-332,
ex omnibus qua> ibidem pra-cedunt, 1° Te-
quera tomo
id est : scquenti reservamus. Sed quum ipsa
slimonia de C/iris/o ciixnmscnjj/o Teslimonia
etc., fol. 1-l'j
,
quihus hic clenchus incipit, aperte rcquiiant
(Spicil., t. 1, p. 330-370); 2° alios
An/irrhe/icus mlrrrsKs Nicephori traclatus Dc immuculala
Eusehium, fol. 19-79 {Ib., p. 371-503) 3° An/irrhe- fide et Adversus
;
Mamonam lihros iii, qui in co'Jice E dcsiderantur
/icus (idversiis Epiphmmlem 79-125 fpro.vime
, fol. jam nequc prioris, ncque posterioris.l)i/(r/7(f/icor!/»l
sequilur); 4» Lihelltis de .Vagnelc, fol. 126-1
io (t. I, hbri roccnsio satis integra ibidem rcmansisse
p. 302-335) 5" libellus aller cense-
; adccrsus Iconoma- bitur. Sed hactenus hiTc.
'9-
; ,
2U2
S. INK.EPIIOHI CP.
ANTIIIimiiTIClS I.IUKIl ADMiUSUS liUSEDlUM ET J!I'II'1IANII)I!M.
'AvT(^^)iai< x«\ dvaoxeu^ tSv KiatCiou x«i *l'liti'^«'/ioou Xo-coiv , tSJv xaTi t7,« tou SoiTripo; ^fxwv XfHJTOu
oapxoWsw; X/ipuoviOiVTOJV.
HffiitaHo ttc eversw tJusebU simul el hpiphanulis sennonum, adieisus Snlvaluiis nostii Jesu Chilslt
incdiiuitioiicm hiKjaloiic juctatoruin.
PARS 1'OSTERIOR.
l'SKL'UU-EI'll'll.\NII SIVK EPIPIIANIUIS CONFUTATIO.
SiMM* Anr.tiMKSTi. Niccphoriis, scmcl :i cnpilc ilerumque iii calcc nervosc coiilraclis pr.-ecipuis argu-
menlis qua> maf^num Kpipliaiiiiim a causa peiiilus c.\imunt [c. i-iii x.xix] Aciem ia vario.s fidei lioslcs ,
, —
inslruxit ct insitlias lielcxit multipliccs, ia primis vcro c pscudo-Kpiplianii scu Kpiplianidis vitialo tesla-
mento [iv, v] ; — E spiiria cjusdiin oralionc itc ad T/teodosium impcralorcm
iiiMijiiMus [ vi-xiiij , — V. falsa
epislota [xiv-xxiv]. — Ikiiule ol)iter c.xplicala S. .Nili EiHslolu Allcram Dasilii
ad Olijmjtiodoruin [xxv]; —
Scleucicnsis f/ji.>7o/am n(/ l.coiicm iiiijicra/orem carpsit [xxvi]. —
I)eni(|uc lia'relicum quemdain Lcontium
a Lcontio Cypriorum antislite ortliodoxo di\crsum slatuil [xxvii, xxviii]. Tum ilemum non paucas —
veterum lucreticorum laciuias ultiiuic coroiiidi atlexuit [xxx].
ACCEDUNT EO ORDINE AC LAUDANTUK :
S. lipiPHANIUS. Epiphanides.
Thomas Sidetes episcopus. Basilius Seleuciensis.
S. JOANiVES ChRVSOSTOMUS. eudoxius cp.
S. Cyrillus Alexanduiaus. Lucius Alexandrinus.
S. Gregorius Ayssenus. Manes.
S. Greuorius Nazianzenus. Apollin.vris.
S. NiLus. DlOSCORUS.
S. Basilius. Timotheus.
VETLS CAPITULORUM ELENCHUS'.

a . Oti Emipavi^-/)? -rr,? aipsTew; tSv Ao- l. Epiphanidem e Docetarum secla liiis-
jtyiTwv /cal T7)? (xOeiai; twv JMaviyauov y,v. se, exque Manichseorum impietate.
p . Oti d (i.eYa; ETCicpavto; £7:i(jy.oTCo; Ku- IL Magnum Epiphanium Cypri episco-
77pou xaTa TvaV/i? atpsVaw? cjve^ypaij/aTo pum ab orani ha;resi per scripta sua
6piajx6ov. triumphum egisse.
Ex quinquc codicibus Parisiensibus, (|ui priorem oiûlis hic posui. Neutras vero notitias a Niceplioro
partem habent, sub his numeris in Bibliotlieea im- oriundas facile a^stiuiabit quisquis eas legerit, vi-
periali asservati, 911, 910, 909, 12,-.o, Coislin. 93, deritque carum ruditatem non seniel ia\)(stoi-:ioi
hisque deincepssiglis desigiiati A, B, F, E, A; quibus dXXoTpiiov ueque raro a Nicephori textu oscilanter
,
adde Sorbon. 7 fragmenta. vagantium.

(!) Etenchus. A fere solus ha-c lemmata iii capite h'. "Oti 6 \i. i. Ta; aipeoeis etrTYjXiTEUffS sic A, ple- ,
codicis retinuit; alia enim A subdit margiuibus

in rumquemulto brevius, quaudo non omittit omnino
quas quidem variclates plerasque collegi et sub hos tituloi).
CAPITLLA. 2!)3
Y .Oti.6 ispo; [j.'/iTpCi7:oliTri; 2(^vi{ uapTuper III. Quod saccr Si(ietuni metropolita te-
vciOyjv elvat t'/iv 'Xeyofji.ev/iv eiTtCTO>.v;v ETCtfa- .statur spuriani esse quae circumfertur Epi-
V10'J. phauiiepistola.
5 . KaTa Tvi; îaQrlxYj; Ervicpavtôu. IV. Adversus Epiphanidis testamentura.
'
i\ . 5>y '
i7 '^_
e .
_
t)po? do'yy.«To; ErtipaviiJou. V. Dcfluitio dogmatisejusdem.
C . KaTa Ttov 7,eyovT(ov tj.r, TToieTv eixova VI. In eos qui dicunt nec Christi facien-
XpiCToij xal Tv;? ayia; 0eoTo')Cou. dam esse imaginem, neque sancta Deiparae.
7 . Ei; To • '<
()Tav cpavepwOyi, oiAOtot auTw Vlf . Super hoc : « Quum apparuerit, si-
e(To'jAe6a. " miles ei erimus. <•
•/) . To'j ayiou ETrt(pavtou ao.xo. KoXXuptTwv VIII. E sancto Epiphanio adversus Colly-
xat itepl Tuv ev ApaSt(z yuvaiX(ov. ritas et de quibusdam in Arahia muHerihus.
6 . 11(0; jtxovtôvTat ayyeXot y^p-/i'o£t; irpo- IX. De niodo pingendi angelos testimo-
(priTwv. nia prophetarum.
i . Ilept axaTaV(fTrT(ov xat aireptypa'- X. De iis quae nec comprehendi possunt
ITTtOV. neque conscribi.
la . KaTot Twv >.£yo'vT(ov •
riou ^te^xaêv o XI. Adversus eos qui dicunt : llbi man-
Xpt(5T6? iTOtetv etxciva; xat iTpo(7'/:uv£tv ;
davit Christus fleri imagines etadorari?
i§ . nspi A6a'pou [sioj xai t-^; ayetpo- XII. De Abgaro et icone nou manu facta,
irofflTou £ixo'vo{ Eêccrii; xai PtoiAvi;. Edessena et Romana.
ly . Kara Toiv >.ey()vTwv oTt aur/i ii îa- XIII. lu eos qui aiunt hanc institutio-
Ta?t; TOU TCOVTipOU £<7Tt'v. nem esse a maliguo invectam.
t^ . KaTa T(ov ).£y()VTWV OTt T-/iV etrJwXo- XIV. Adversus eos qui asseruut idolola-
XaTpetav TiaXtv AtaSoXo; ev tw -Aoa^M £v£'§a- Iriam a Diaboio in mundum esse iterum
>.£V. inductam.
t£ . £x T-/;; y£V£a7.oyta; auTiov 0£'/<cvuTai XV. Ex Epiphanii et Epiphanidis paren-
ETVtâvtOvi; i|/£uoo'j/,£vo;. tibus, falsus liic ostenditur.
ti;- . Oti Eivtcpavt^yi? 6[j.o'(pp(ov -/iv Ba'>,ev- XVI. Ejusdem esse sententiae Epiphani-
To;. deni et Valentinum.
t^ . KaTa T(ov Xeyo'vT(ov oTt TraXiv 6 Atot- XVII. In cos qui asseverant homines in
SoX.o; TO'j; av6p(oTT0u; et; sii^wXoX.aTpeiav etX- idolorum cultum a Diabolo esse rursus iu-
XUCEV. trusos.
tv) . KaTa Twv XeyovTwv •
T'^; t(ov iraXai XVIII. Contra eos qui sciscitautur quis
£tx()va XptOTOu e(^(oypay/iij£v ;
veterum imagiuem Christi pinxerit.
i6 . KaTa Twv XeydvTwv yepovTa; ypa- XIX. Respondet effutientibus apostolos
(peoSai Tou; aTvooTo^Xou; xal xo'[7.-/iv EyovTa solere pingi vetulos , Christum vero coma-
Tov Xpt(jTov. tum.
X . KaTa T(ov auTwv X£yo'vTwv 6'-t i-t m- XX. Tumiisdeni argutantibusuude fieri
r. nsplxoiJSiSji? A. Hicperopportunenobissuccur- oTia'/oxamYopuv A. Ita ad cap. xvn. Vocabulum idem

tam inexspeclatam quam pretiosam notitiam in
rit B, et eorumdem ha-resin fuse deseriptam vide in ap-
margine subdeus, docti cujusdam et diligentis notarii peudicula Antinii. III adv. Mamon. apud Maium
manu : Ilspi OtotJLa toO outtoTdTou [jLYiTpoTroXiTou Stor,; Bibl. nov. t. v, p. 143.
xai 6[io),OYT|ToiJ. Sed plura infra. — A'. 'Apy.r) toO W. Ilepi Tii; i]/eu5oY£V£aXoYia; 'ETtiâviSou A. — Iri'.
'Emâvioou sx T-iii; Omittit D, ut alia lem-
SiaOvixr,; B. Ti; TMv 7ta).aiiiv A. — K'. Ilepl Ttiiv auTiiv A fere COn-
niata. —
E'. "Opo; o6Yjj.aTo; 'ETiiyaviGoy Tou TpioxaTa- stanter, sed levius id quam ut plus semel notetur.Tum
pioTou A. Et de hoe iterum infra. — 13'. Ilipl tuv Xpi- mlra IIu; tov 'louoav E|Mr,pTO [?] napaSouvai auTOv.
:
291 'îcipiiom A.MiHHnmcA
^yiv ti}ftv 'j ÛTfif , Tivi \6yif oi iou Jaroi tov putuent,BiCtirislu8cuinain nuliierit, iit Jii-
lou^«v ti( rpuxovTa apyupia iiXxuvav. ciuii XXX urgentuiii Judain uttraxeriiit.
xa . Oti flriâvi^Yi; t?,; aipiwwov IVlap» \\l. Quod i;|»i|)liaiiides erat e .MurciQniK
Kiwvof xai MavtvTo;. cl .Maiiilis Im-resi.
xS . ritpl TUV ÎJXmV WV ^ltTOtâTO ô- X.\II. Do vcliH quiB idein jussit in pau-
Or,vai ti( Taipifv. peruin sepulluram duri.
xy . KaTa twv XiyovTwv OTi ^ti rr,- XXIll. Adversus eos ([ui docciit jcjuiiaii-
iTtytiv Tijj aaooaTw, ic«i OTi vi avia OtOToxo; duin esKu die subhati ,
pruveque oinuuiiliir
6i% pofAipaia; av/)pe()y) 5u'J(J('/)(/.ouvtwv. Deiparaiii fuisse gladio iutercmtum.
x)i'. Oti 6 ayio; KTCipavio? itaca? Ta; .WIV. Quod divus Epipiiaiiius oiuiies
aiptati; eOTYiXiTtuat. iia'reses truduxil.
xt . Iltpi TT.j tTCiOToX-fl; NeiXou. XXV. De IViii epistola.
XT . llepl TT,; eixo'vo? tv;? aYiaj TipwTO- XXVI. De imagiue suuctae nc proloinar-
jAotpTupo; 0exXa(. lyris Tlieclae.
x^ . lijpi AeovTiciu aipeTuoCI, .\XVII. De Leontio liieretico.
XYi . ntpl AeovTiou KuTrpiou 6p6o£o'ôu. XXVIII. De Leontio Cyprio orthodoxo.

xO . Oti ex îa(po'pwv acTiwv êijtvuTai 6 XXl.X. Diversis arKuinentis osteiiditur
ijieu^wvujxo? E^jTKpavu^yi; a>,Xo'Tpto; tou as- pseudoiivmus Epiplianides alius a magno
YxXou EiTKpaviou. llpiplianio esse.
X. Ad$a .\peiavwv xai Mavou xal Am- XXX. Doctrina Aviunorum , Munelis,
Xivaciou xal. Atocxdpou xal AxeipaXwv. Apollinarii, Dioscori et Acepliulorum.
Argi'mk>tiii. I. Velilatioue quadam pra>via iil cos Nircphorus cxciirrit, qui spuria cuilerunt sub falsis no-
minibus Gregorii, Athanasii, Julii ([uin et Kpiphaiiii [I], II. Septemque arjjumenta
,
qunsi levia ja- — ,
cula, in antecessum mittit in pseuilo-Kpiplianii larvam [>, 3, 'i, j, C, 7,8],— III. Tum fraudis originem
e nacoliauo quodam codice in evauido lipiPiiA.Muis noniine, sed sublucentibus tituli apicibus scrv.itn,
callide deprehendit [9, 10, 11].
CAPUT
Cod A.
f. 294. Twv ou 7rap£vv;v£Y[Ji-£Vwv '
-n [i.ev eTtiypaipvi 1 . Eorum quae nonduiu apposuimus
Tov Seoipo^pov r,it.h feTitâvtov, tov t-^; Ku- [ tostimoniorum in nos adductorum], titu-
TTptwv fix;cX-/i5ta; xa9-/)7-/iGa'[Aevov, sy.if aviiêt

•
his quidem pree se fert Epiplianium , illuin
To 5e Toij Xo'you 5w|jta twv Aox-/itwv Ttva Cv priorum ecclesiee untistitem ;

verum ipse
TYJi; 7;£7TXavYi[jtE'v/i; aipecew; /cat twv Mavt- scrmonis teuor aliquem e falsa Docetarum
/aiwv T-fl; a6eta; Trepnpavw; £t<7cpe'pei ovTa to sccta,autManich8eorumimpietatisalumnum
Ka'.' "Oao^puv supplevit A. — K6'. Xiift tmv — K6'. "OTtSiaôptoisfivwffxeTai 'EjttfaviSYi; dXXoTpto;
fli^Xojv oiarot^t; 'Eitiodvto; [forte 'ETCtyavtou, w; ctsTa- ToO (lEY- 'ETCty. A.
?£vo'.; A. Hinc et indc vul-
5aTo] So6t,voi d; Tajr.v xoi; (
I ) Tuv o!v itapEV7iveYiJi,e'v(ov E. Sed A rectius et ron-
nera nondesunt. Sed tauti uon est. Ky'- AeToraittit — sequentius cum his qu« proxime prtecedunt, qua; lc-
& et ultimam resecat dictionem, qua' forte abundat. fêsis edita in tora. i, p. 503.
;
ADVERSIS EPIPHANIDEM. 295

<ppo'vvi[ia- y.al ou Oa^jaacTOv, eiyfi xoT; aipe- cvidcuter inducit : nequc id luirum. Amant
Ti!ôij/7iv iptlov zai c\jv/i9s? , aXXo^Tpia asv euim solentque liaeretici alienas induere.
u7:o^'jsc6ai •JTpo'(T«ora , u-o;cp(v6c9at Si t/.v pcrsouas pietatemque simulare. ut honestae
£Ci(Tc'6£iav, iva Tto ctEioTVi-jTw Twv TvpocojTvwv pcrsouae obtcntu simpliciorem quemque
5 Tou; «;T).o'j(jTspou? ?! aij.aQsGTspou; e-apivTo. impcritioremve aliiciant. Ita namque ve-
Kai ya.f ouv oi te aTro to'j rapa^povo; xal cordis istius et amentissimi Apollinarii, ita
avoucTaTou A-oW.ivapwu , x.al y.sv ^-/i x.al o! ct exsecrandi Eutychetis assecloe nonnulla
• ToCf GEo-TT-JYoij; E'jTupij;, outoj Tiva; twv sanctorum Patrum dicta ab ipsis immutata
iyim Ilatepwv ^tova; ivapairof/fiavTe; -po; et adullerata, impuram ut tueantur suam
10 (juuTaciv Tou p5il'jy.-ou auTwv 5o'Y[j.aTo; sententiam, affcrunt ;
qualia sunt Gregorii
Eiruop.iôvTai •
oroia i^vi icTi tou (j.cYa>.ou Thaumaturgi,.\thanasiiquoqueoreomnium
rpviYopiou Tou SaufxaToupYou, AGavairiou t£ celebrati, sed etiam Julii romauam olim
Tou «oiîfjiou, zal (AevToi xal io'j>.iou to'j t-^; hierarchiam adepti : in quibus fraudem et
Pw(iaiwv T/,v tepap/iav >,a/ovTo; " wv to vcteratoriam vafritiem facile deprehendunt
15 euixXoTCOv y.at ravoijpYov paîw; irapa to^; qui talia vcnantur. INihilominus quoddam
S»ip£UTati Twv TOf/jTOJv x.aTaXa[/.6av£Tai. Epiphanii testamentum etiam nunc praeten-
IIpoTeivouct ^' o'Jv ojj.oj; i5ia6-fl:47iv rpo; tou; dunt , ipsius civibus destinatum ,
quo eos
TcoXiTa; îaT£TaYp.ev/;v ', [r^ [j(.y; (zv«(p£p£'.v dehortatur ab imaginibus sive in ecclesiis
£Jxo'va; eTt' v/.y.lrtaixq r, ev xot;j.r,Ty,piot; Tvap- sive iii ccemeteriis asservaudis.
CAPUT II.
A . A>.X' OTt 0'jy. e(7Tiv E7vi(paviou, §r,>,ov Verum illud Epiphanii non esse ea pri-
2.
zai irpwTov [AEv (x^' wv (i/cJXouOa EucsSiw 6 mum declarant qus Ariauus iste scriptor,
Ypai^â; (ipetaviôjv (ôâêt " o Se fe-iâ'vto; plaue cum Eusebio consentaneus, docet
<b; Ltev xaTa iza.aCov atpe'(;£Ojv, 7:o>,>.w iê 7:>,£'ov illum vero ut in omues hiereses, sic eliam
23 :<aTa t-?,; Ap£to'j [j.avia; eoTVi , o^jS^sva av acrius in Arii furorem insurrexisse, nemi-
oitAat Tiov loYOu jJ.cT£yo'vTojv XavQavetv*. ncm, puto, haud sensus expertem latet.
(1) eyipcuTO!;. Quasi di;zito Nicephorus suura Muratorius edidit cum eleganti de hisce fraudibus
moustiat Leonlium Byzantium, quo diliginlior disscrt. inter .l«ecd. cjrxc, p. 341 sqq. ; altera ad
ucrao fuit in his mcndaciis aucupandis, cujusquo Prosdocium quam intcgram
Lequienius e cod. angli-
ferc verha resumit qua> nupcrrimc nohis dedit cauo accepit Custantioque tradidit inserendam in
cl. Maius. Audi pauca ab iuilio lihri Leontii ad- Epist. SS.PP. app. p. 71. Tertiam adde quam in ara-
icrsus fiHiudes Apollinaristarum : Tiv=; tu>'/ xk hico codice Renaudotius detexit, sed quic v" iuscrihi-
/VTio).'.vapiou vOfvOuvTwv, r,TO'. Ta E'jT'J/0(J; r\ twv a~6 tur, ncc uisi fragmcnto exstat ihid. p. 82, adjectis
AtO(Jxopo'j TT|V l?iav a;pi(Tiv y.paTuvai flouXoaivot, Ttvi; duorum opusculor. hinis fragmentis. Simile ar.osTix-
Twv l\"OAtvapiou X(>Ywv , (i>;rpr,Yopiou tou Ga'j[j.aToup- o-(iiTtovMaiusiuvenit in syriacis codicihusSeveri An-
you fj 'AOavaoiou i\ 'louAtou sniypatl/av, tou; a;t).ou(7Te- tioch. Spicil. rom. x, p. 194. Sed ad cumulum ha?c
pou; a:TaTTi(7ai pouXofisvot, o Sri xat ni7ioiY;/.aot T-ii
y"P idemauxit, novam Julii cpistolam edendo grsce, cum
(xEtoiTiaTia twv 7:p0»7(i^(«)v ô).).o'j; iXstv Ttov tt,; xaQoXt- insigui parte duorum sermouumOe incarnat. elAdv.
xrj; 'Exx)r,5ia: oioJvvTai. Spkil. rom. t. X, p. II, fiostes incarn. qua> lege in Scr. vet. vii,
t. p. 130,
p. Cauisium Galland.
127. Ha;c latine dederat post 137, 165-169. .4ttamenidemaitomniapseudepigrapha
t. XII, p. 701. Qua? memorantur hic variorum spuria, Julii scripta nondum esse inveuta, quum Leontius
sunt 1° Gregorii Thaumaturgi f, xaTa uspo; ;:i5Ti; septem Julio suppositas fuisse epistolas narrat. —
quam idem Maius e tenebris primus feliciter traus- — (2) AiaTiTaY[j.ivr,v, xad' r,v (if, B. A. Sed frequen-
tulit in Athana-
Vft. Script. coll. t. vii, p. 170; 2" tissime post v omittitur r,; unde voculam resti-
sii ex6£(>t; (7uuoiiivou(7a T-ijaut de-
Ttov Tir;', et alia quae tuimus. AtaSf.xY) Epiphanii partim lecta est in act.
litescunt aut per pauca innotuere fragmenta; 3° Ju- conc. nic. ii, Mansi t. sui , foL 292. (3) Aav6avet —
lii epistohe plures, nempe una ad Uionysium quam cod. A solus.
•
•296 MUEPHOIU ANTIHHIIITICA

11 . AeuTepov St, OTi F.TTiipavio; , lo; t« ;i, Addf quod KpipliuiiiuK , uti iii scii-
pta ejuKdum vilii m({iiifi(-atur c livzaiilio iii
ouYyeYP*!^-;^'-'^* ^'«-
* ,
xaT* TOv (iiov «uToij
suiiiii (ivitatciii iiavi rcdiciis, vila tuiiclus
OYi|j.ai'vei, im. BuC«vtoj eiri T/jv eauToO xaTai-
esl. Vciiiiii co i|).so tciiiporc (|uiiin iiavij,'a-
obiv , eTe^XeiiTa tov fiiov. Tyivi)c»ijT« youv
ict , (liticipuliK dc uptiinu vitii ipHiH u(>ciida
4 irXoiiôfAevo; , toi; i;.aO'OTar; eiTe'ox'/ii7Te Ta
iiioiiita coiiimciidavil : iii (|uil)us iiiliil sive
Tvi; apior/i; auToT; iTO>,iTeia; uitOTi6e'i/.evo;
ad civcs kiios, sivi^ dc iis (jiiu^ iili llcclcHia
iv ol; 0'Jêv irpo; to'j; noXiTa; a'jToG vi
proliihita sint, dicluvisHc dcjircliciiditur.
lTepo'v Ti Tôv aiTifiYopeu[Ji.evwv rJi E/CxXr.iria
Vcniiii iri (oiiCcKso si illiid cst, (|uo(l Kaiic
JiaTt6e'[Aevo; êixvuTai. F.i (Aev ouv ijtî.'jk6-
iiou iicf,'alur, ncipic iion crcdilur upiid iios,
10 yviTai, oioxep ouv xal i>y.fA''.Yfi-:ci<. x«l ireivi-
1,^^ muniis pcculiarc sanctis a Deo'conccdii
(jTeuxai rar/ •/.u.tv , iâipeTov toi; ayioi; ,^,i,,,, î,;^. pra.vidciidi lcrniiiiuiii id iioliis
,
elvai irapa 0eou ^c-ôjp/iaevov xapi<i(Aa tou dc i|lo quoipic accipiciiduiii cst. At si ulio
Piou To TepjAa npoeiWjai^, TauTa /nu'^ tcinporc tcstuincntum suum inaiidavi.ssct,
soTai (êxTe'a. F.i 8i a>,>,oTe JteTiOsTo , tiin- ab illo dono cxcidissct, (|iiod vcl vcrho di-
jj [Aa'pr/ixe tou /apiojj.aTo;, oTTsp xal >.s'yeiv ccrc absiirduni est, quuin vir illc et vitiii
aTOTCov , eiye Oeoô'po; av/ip 5ta piou xaO«- iiinoccntia et virtutc niiraculoruiii Deo
po'T/;Ta, xai 'j-/ii;.ei(ov evspyeiav «va^îêixTat. plcnus esse repcriatur.
r'. EiretTa, oti o'J(^«jj.ou ev Tot; «XY.Oio; 4. Acccdit quod in gcrmanis cjus scri-
iTapa5eô[As'vot; vi xr, t.y./.X-nnia. yvyiTiot; a'j- ptis qua; per licclcsiuni circumlcruntiir,
jj Tou >,o'yoi; ToiouTt) ti 77apaOe'[j.evo; (paiveTat, uiliil simile apposuisse cernitur, tamen etsi
xaiToi TCspi Te eixo'v(ov xal ei^(o>.(ov t(ov ra- de vetcruiii iinapiiiihus idolisque, et quo-
>.atuv, xat ev eOveotv otc(o; tq e; oLf/r,; vJ- inodo npud Gentilcs ah iiiilio ohtinucrint,
p/ivTat, oux oXi^ya yeypa^tj; *
(o; eirep o'jt(o; non paucu scripserit, adco ut si liaec ipsius
elye (ppov^'[i.aTo;, eojpa ê xaTa Tt youv repi sententiu fuisset, vidis.sct(iue vel paululuiii
25 To Oaov Gi?,a; r/jv XptTTou Exx>.riaiav aro- iutcrcipi Dei honoreni in Ecclcsia Christi ol)
c(pa>,>,o[j.e'v/;v eTcl tw T(ov Oeitov 6[j.ot(.);j.a'T(ov sacruruin imaginum rcligionem, irapensio-

(jeSacÂaTt, crou^viv av tb; iT>,et'<jT-/iv xat rpo rem prae caeteris zelum exseruisset, scribcn-
-ye T(ov SXkm ev exe-ivoi;, (o; av e-avopO(o- dout taliserror amandaretur, lihrosquehu-
Oeivi, ypa'ipeiv eOsTO , xat [j.upt'ou; toioutou; jusce argumcnti .scxcentos edidis.sct. Pes.si-
30 cuvTSTa/e >io'you;. KoixiaTov yap xat û(7(7e- mumquippeilludct impiissimum acnequis-

6e'crTaT0v xat Traatov aipe'ceajv ei; xaxtav to simarum heeresium culmen erat. Verum,
eoyaTov •
a>i>,'o'jTe, (b; d a>i-/iO/;; rp£(7Sc'j'et Xo'- tcste Veritatis verho ,
numquam catholica
yo;, Ta r?,; xaOoXtx-?.; xal (xttoctoXix-?; Ex- et apostolica Ecclesia in crrorein cadit, ne-
x>.-/i(Tia; ^t£'(j(pa>.Tat , ouSe Tw tCv £tf5t.)>,(ov que idolorum flagitio adhaesit umquam.
j5
[jtijffet rpo(Te'(j-/£ roTe. Kal «ijto; r/ii^ TuavTojv Atque idem ille omnium manifestissime
(j,a>.>.ov (ja(p£'(iTepov , (o; o'jx ev?,v ij/euôeTur.Tat scivit non potuisse Spirituin sanctum men-
To nv£ij[(.a t6 aytov , o 6t« Ttov rpofpviTiov xat tiri, quiun a proplietis ct ab omni propc
ra'(j/i; (j/EfJov tv;; Osotcvcugtou Fpay-^; eTTvfy- Scriptura divinitus data, nuntiatum estfore
yfiXTat, Tou ravT(ov -iiij.iov 2(oT-?po; XptdTou ut, Salvatore omnium Christo demum in
5Q Toi; ert yyi; ota (japxo; sTvfâvEVTo; ,

[j./ixeti terra per carnem ostenso , nulla futura sit
7:po(ix'JvYictv et^(ol(ov e(j£(jOai, oLWk xai toc idolorum adoratio, immo vel nomina ido-
6v()[j(.aTa T(ov £ti^(6>.(ov a'jT(ov aro t-?; yvi; lorum ah orbe exterminentur : id enim
(1) Kiov. Hic pr.T oculis Niceplionis ceitc habebat I O7);), tom, ii, pag. îT.^-iO?. Sod lia> quiJcm scripliun-
qusetiam nunc legimusinEpiphauii vita, n. C3-Cj, | culic duliio iion carcnt. — (2) llpoiSsuOai E.
,
ADVLRSUS KPIPHAMDLJl. '297
£;«X£tip6"/;(jac6«t, lo^ ct roiv ^(ovwv twv Trpo- sciuiit quicumque vocibus propheticis cu-
'^•/)Tt/tcov ei; rerpav aySsvTS; tijact. ram adliijjuere.
'. A . MoiXiOTy. ^l ToiaCiTa e^si Ypa'yetv fiTtt- 5. Sed maxime omiiium oportebat haec
îavtov, •flvtxa xaTa T'/i; t(ov Kapro^,<paT'/i- tum scribere Epipbauium, quando adversus
5 Twv ot£'Xa'(/,Sav£V aipei7£co;, r, ev apyat; Toij hffiresin disputavit Carpocratianorum, qua
Oeiou •/.•/ipuyfAaTo; ytifiaTr, e(pu aipeci; sv pejor non emersit
,
in primo divini nuntii
oii; j'pa'<pet •
eevo , ubi inter caetera ait : « Eos sibi chri-
-r Oti eirixXyiv £a'jTot; eOevTO yptOTtavou;- « stianorum nomen indidisse, id Satana pro-
-r toOto toC Sarava irapacxeuaTavTo; irpo; n curante, ut propter eos offensae gentes ab
•0 -f TO (JXavâXtÊdQat Ta eGv/i xat aTOCTTpe'-
<• sanctae Dei Ecclesiae salute abhorrerent,
-f (p£(j9at T'/iv T-?;; a-j^tai; toS 0eoij E'/C',<,'X-/;iTta;
<( nuntiatamque repudiarent veritatem ob
-f (bipsXeiav xai t6 aX-/i8tv6v x-/ipijyi;.a ^ta
(( illorum pessima scelera ; idcirco » (fidem
-f T-fl? exetvcov aSejxtcToup-^ta; '• oOev -f (irt-
videlicet iude fucientes assumpli sibi nomi-
CTOUfievoi o'?,6£v t6 7:po<j~Of/i()£v auTOi'; ypt-
nis christianorum) « habere eos Christi ima-
15 (JTtavwv 6'voj;.a) -f £ixo'va; XptCToCi E^ôuctv
" gines e diversa materie, quas esse volunt
"T e')t ota(p()pwv uXcov, a; (paclv eivai Toij r/i-
-r coij, xai 6:16 ITovTtou IltXa^TOu •^'eyev/iL/.e'-

« Jcsu cffigies, easdemque a Pontio Pilato
-f va;, 6'Te £— £0-/i'a£t t(o t(ov (zvOptoTTWv yev£t,
« fabricatas ,
quum Christus inter homiues
-r eiTa xat (ptXoco'<pwv IluOayo^pou y.oi.\ TlXx- « degeret ;

pariterque philosophorum , ut
-" -r Twvo? xai ApiCTOTsXou; xai eTe'pwv. A; « Pythagorae, Platonis, Aristotelis, aliorum-
- OT, xat iOpuca[ji.£vot rpocxuvouct •
xat Ta « que ; et erecta simulacra adorant ritusque
-r iOvcov ertTeXoijct [j.ucT-/;ota. -f n perficiunt gentilium. >-
AXk' oufJev vj^l £v £y.£{v(o t(o ypa'[/.[y.otTi Sed nec in illo tractatu quidquam ait
£(^•/1 , lov vijv — po-/sipt"(ovTat, Lrtcpavto; •
ouds Epiphanius eorum quae nunc proferunt, nec
:5 TtovOeuov otxwv Ta; t£pa; eixo^va; sxSaXXecOat ab aedihus sacris sanctas imagines extrudi
efôy[y.(;£TtC£v, auTou; otxou; xat Ta Oeta 6u- praecepit, aut ipsa destrui templa divinave
-/i
^topuTTEcOat. AW ex altaria. Immo, si quis huic loco mentem

ciacT-/i'pta Toij evavTtou,
diligeuter adhibuerit , videbit aperte nihil
£t Tt; evTauOa £ncT-/fc£t£v, idot ca(pco; co; ou
ibi disseri ad evertendam christianorum
|y.o'vov oudev rp6c (zvatpeciv Toij yptcTtavtxou
disciplinam, quae potius indidem astruitur.
'" Xo'yoa i-^yiifu, oiXka. xat cuvtcr/ict (aoXXov •
Dum euim illc non negat ipsos sibi posuisse

eTtixXiriv yap eauTofi; yotCTtavtôv OecOai ei-
christianorum simul
nonien , christianis
1710V, cuv/iyopei yptcTtavwv etvat t-/,v tcov vindicat hanc sacras imagines instituendi
cerTtov ypacpwv '
toutwv ixvacT-/i'Xwctv •
cocrep consuetudinem : quemadmodum et isli
xax£tvot , eretJ-zi ypiCTtavcov tf^tov xal t?,!; quum viderent haec esse Christianis pro-
(1) TfitfEi. Epiph. Opp.lom. i, pag. 104 B. Qnx qui- (jLaTa Tou auToij 'Iyiijou, ote EV£&yi[;.£i Ttd twv av6pto7ttov
dera satis ludacter iu usum suum lelinxit Nicepho- Y£v£t* xpuSoYiv Oc Tot; TotauTa; Ijfouirtv sixova;* dXXa xai
rus, si eailcm ac nos legit Ei(7t oi sx tou cjaTava : îXotTo^tov Ttvtov IIuOaYopouxai IIXdTtovo; xai 'Api(TTOT£-
7tape(jx£ua(T[X£vot xai7:po6£6Xri[j.£vot sis ovsiSo? xai cxdv- Xou; xai Xotnuv * (j£8' tov cptXoiTocptov xat £T£pa IxTUTtt/)-
8aXov TT|i; ToO Oioy *Exx).r,(yia;^ fap sauToi;
s-iteGevto (j.aTa Tou 'lt)(SO~j TtOia^Ttv, lopuiTavTt; T£ 7tpo<rxuvou(Ti,
JittxXriv xPKJTtavoi , itpo; to (TxavoaXis£<j6at Ta sdvy] ot' xaiTa Ttov £6v(Jt>v£7TtTEXou(Tt pLUiTTyipia. — (3) Eivat om. et
auTuv x. T. £. E omisit eauToT;, quod in marg. .\ ad- Ttoiounev addit A in margine, dum in textu legit : £i7t(ov
ditur altera maiiu. — (2) 'AOcij.iiTToufY'''^ Inde multa oTt TuvriYop£'i. Sed post vocem dvaaTriXtoiTiv rursus ,
ex editis omittunlur, quKdam vero excerptoris sunt; idem margine scribit'itoto\J(j.£v,et legit dvacTiiXtotriv
in :
eaetera c p. 108 A pergunt. Sed iterum confer "Eyouat : 7toto0(i£v, (ooTtEp xdxE^vot £7t£i6r| yafyo.— (4) SETtToypd-
•
82 sixova; sv^toYpayOu; oia /p(ou.aT(i)v,Ttv£; 6* £x /puoôu lytov d; nisi mendumhoc, adde verbum lexicis. Sed
xai Xotm^; uXt,; aTtva £XTu7ttop.aTa âiriv stvat Tou 'Ir,(Toij, hac morosius scrutari iude negligimus, ut suo loco
xoii TauTa utto IlovTiou IIiXaTou ^£^'^''1''''*' ^* sxtutko- opportunius Nicephori onomasticon expoliatur.
,
-'9« M(:i;i'H()UI ANTIliliiiKTiCA
/jiOTiavwv Ofy|(«ei«« -^Wv «gp.efiXa, îa |)iiu, Im.c tliriHliaiiffi ivlif,MOiiiH HiKHti, pro-
TouTwv i:i<iTou<jO«i Tovi« hoaXou? *butou« ptemi pcr litec symhola nitehaiiliir multi-
isuvusiv /piaTiaviiôvTv:; eTreipwvTo • oOev tuiliiii he osteiideic cliriHtiaiios. riide cla-
Yvuipi(i.ov >cai Tviaiv ijx<pavi; x-/OiaT«Tc,« Tivo; twv Ociav
tyiv oapxojrjiv alieujii» eorum qui diviiium toilunt incur.
aOjToyvTwv xai HryA-iicn Ta'Jrflv yeyevr.aOat
,^ iiatioiieni, eaniquc pei' pl.itiilasiam cvenisso
avo-/)Tco; ô;a(:ovTiov. Oê yap opaTai r^jv stolidc hlatuunl. lipipl.aui.iH iiamquc uoii
TiSv 5(i.oito(AaT(ov ev ot« eiuev
' c<7:oTCe[Aiv(i(/.evo; cernitur in iig qute dixit rejeciKKC ullam
10 7Toi-/i(jiv |;.anov ti y.vX 5itt/iv oWev o.jaav
, iniaf,'iiiuin fahricani , «ed (iuj.lieem
.- notius
|i«>t'i
. - ^
T/;v Tv;; ewovo; o/e.j(v T/iv ji.ev9uo£i,Ty;v<ie leoni uovit ines.se raliimeni : alteruni cx
5ia ^pcojAaTcov <x7reixaôu.iv/;v, jcal ^ta ToClTo suuptc natura , alteram coloruui intuitu
ccTToSeyeTai e^v titi toc Tvpo; <xT:eocaar;.ou; xal aduiiihratam ; ct idcirco admittit iu aiiqui-
«TreuoviTîa )c«Ta [7.i(A/;<Tiv Oeiopia; £/.tuttoo- hus ea qua; suiit , ad imitati(niem conside-
r. [Aeva.
ratic rei, citigic cl siniililudii.e expressa.
E .
KTepov 5e oti 0'jJa[y.o'j (Aeypi jcai c-/;'- 0. Addc quod ia rîiiphanii dioeccsi
(/.epov ev tI y.'x-' ^Tviâvtov ivapotxia Ta ty;; numquum ad liunc us()ue (lieiii impiuin ,
illud tcstamentum visuiu ullihiest, iiiuno

avouia; exeiv/;; iJtaO/fjc-/;; e[J.yaviCeTat, ooTe 6
ne faudo quidem auditum quidquamsiniilc
TOiouTo; ivapaêfJexTat Kvo; ".
est.
20 <^ .
O hi (;.a'XiiTTa et; Pe?at(o<7tv 77a'vT(ov 7. Potissimum omuia inde confirmuutur
Tuyi/avet, oTt h. twv 6cve')caOcv y_po'v(ov, x.at quod ah nctis retro teinporibus, perque
«OtoC eTt xaTa tov t?,^£ r£pto'vTo; p.!ov £7:1- superstilis ipsius Epipiuinii vilam, usquc
âvto-j, xat [/£'ypt Tou (êapo , TvavTe; ot t(o nunc quotquot fucruiit Dco dicatie aides
, ,
05(0 t£p(o[y.e'vot olxoi t(o xo<j(;.o) tv;; ispoypa- pictura; sacro spleudore coliustrantur ma-
25 <pia; XaiATvpuvovTat ^vepfpavE^jTaTa. O.JTe nifeslissirae. Nemo
oviv igilur sacerdotuni,
t£pe'(OV, O.JT£ <i<JTtC0'jV <XvOp(.J7T(OV t6 TOtoijTOV iiemo liominum ullus istius modi decretum
£iC£t<j£ XsyOev £77i5TaTat x-/;'p'jy[ia.
iilie editum uovit.
Z ..
Et oe »•/) iv. T(ov 6[J.oXoyoii[j.£'v(ov tk izii- 8. Jam si ea quaj di.sceptantur , rebus
cpt6«X').o';j.£va y.p''v5Tat, ola reot certis confessis
e'7:tGxe<|/(.jij.£0a et judicantur, considc-
so Tv;; ToO 2(OT-^po; o'")covo(y.ia; 6 t£p6; ^te^strjiv remus qua>nam divus Epiphanius de Sal-
Eûiâvto;, ev t(o AyjcupcoTô auToO jcaXouiJievco vatoris incarnationc disputet iii suo" libro
ptbXt(o , dvi Tcapoc 7:a5t Gi)[j.r£ip(ovv;Tat ot-
qui iuscribitur de Anchoralo, ciueiu con-
>c£tov a'jT(i) xat tcov sensu omnium proprium ipsi et germanum
-yv/i^jiôv u7:ap-/ov Xoycov.
^vi-jtToivuvEVTaOOa^-Ôcayap csse constat. Ait igitur : « Quaicumque
£v ccvOpoJTToj
35 -f xat ota ci'vOp(07:o;
<• insunt in homiiie, et qua quis est homo
, y.al et Tt sctIv avOpw-
<• et quidquid homo est, huec veuit ct
-^ 7:0;, TaijTa r.XOc " xai D.aS^v d Movoyevv;;,
« assumsit unicus Dei iilius, utin perfecto
-r tva £v T(o T£Xei(o (ivOp(o5T(o, TeXetw; t6 7:av « homine Deiis ipse perfecte totum salu-
f Tv;; (j(0TV)pt'a; 0£o; m ar£pya'(;-/;Tat \ [;.v;^£v « tis noslra; uegotium procurare posset
-f (X7roX£tij/a; toO avOpoj7:o'j , tva \i.î\ t6 <z7ro- « nulla liominis parte relicta ne ea pars ,
(I) 'Uxcv A; aucto erroiê npoof.xsv B, r. — (2) A6- aliis titularibus picturis in hoc templo collocavisscp
yo;. Qi.id, quod Epiplianius diacouus palam iii coii- Mailsi XI.., col. 2i)ri e. — (3) 'F.vTaiJOa. Iutcr Ojip.
cilio N.c. II ail sancti Epiplianii
runi
discipulos iu Cyprio- t. .1, p. 81 c. — ('1) ToijTovriXOe (/;. — (6) '\'.fiyiarf:at.i iO.
iii.sula dedicavissc tcmpluni, cjiisd(
.11 rati'is vo- — ((j) 'ATioXriÔsv ib. niale. Locus illeNicephoio solem-
cabulo iiominatuiu, ipsiusiiue imagi.iem cum
multis iiis. Cf. Sjikil. I. 1 , p. .iiO, ulii \ aria.e eadem notatur.
ADVERSIIS EPIPHANIDIi.M. 299
>< neglecta in parteai diaboli pabulumque
" iteiuin cederet. »
-7- pptow.aTO!; oia§o>,ou. -r Ei o'Jv oOojv [j.epo?
Si crgo nuUa bominis pars a Ciiristo ex-
avflpwiToy a-o^XsXsiTTTat, (Aspo; ^s «v9pw-ou
sulat, pars vero iiominis corpus est, corpori
'fo (Joju.a, Tto ^2 TavTO; s7:eTat aulem omnino consentaneum est ut pinga-
5 t6 Ypa'<p£crOai /.al eiicoviiêcOai (st yip p/i gatur et figuretur (si quid enim uou effin-
ourJe <JW|y.a), 6 XptaTo; apa awj;.a 8'*"«'»"'^ffU'-' corpus cst) Christus igitur,
yp«(p£Tas ,
V , , ' . ' ' ~ V , corpus nostrum i o valeat om-

ferens, pingi
(Dspwv To •/lu.eTspov, avavjf/i iraca, nai ypa<a-/i- ' . ..
r
^ ^ '
1 -
V n
"""^ necesse crit, qua corpus est, et fi-
<:eTy.i>c«TaT6cw.xa >cy.i eixovicS-/fGeTat [HatJ
gi„.etur; idque, cousentiente divino iUo
xaTa TOUTOV tov Oso<po'pov oiâ'<j/caXov. magistro.
10 Kal etTauTaETCt^paviou w;j,oXo'y/iTai,£/.stva Jam si heec esse Epipbanii declarantur,
T:a'vTw? w; evavTta ToyToi; <iXAo'Tpta e'<iTaf ista profecto, quia plane coutraria sunt,
£7:£t oiê Gw..a «X-Ôw; 6 ToiJ <juyYpa<;...aTo;

q«andoquidem istius libelli
^^û^t «1'^"» '
, , , , ^ » . . ,
'
„ parens minime verum fuisse corpus a
exetvou TTav/ip Tov Xpt<jTov avetX-/i(pevat TtOe- ,^.^.
^.^^^.-^^^ -^^^^^^^^^^ ^^^^^.-^^ ^^^ ^^,. ^^g,
Tai, <J7/)'[;.aTt Sk xal ôK/iîet [ao'vov <pat'vgoOai
•
ciem et aspectum visum eum esse, id quod

15 £jA<paTi/t'.oT£pov fê TaijTa ^ta twv Xo^ywv ui- luculentissime per ipsos ejus sermones in
Twv Pi'ocessu monstrabimus. lu liis igitur si di-

TvootovTS? êtco.aev. £v ok yoov Ta toO
'
„ » , '
, V , / ccndi modus alicubi per haec scripta est
•/apa>'.T-/ipo; et TTOU y.aTa T-f,v c;'jYYpa<p-/iv wijLot- .... n Z- t u 1 1 i
'•^ ^ ^ , ^
sunuis, uulla plane ratio babenda pbrasis
wTat, ou TTpo(Jc'/_ctv T-/) 9pac£t tfet^ itoXT.ô
j^y^ stjii; quippe maxima est in utroque
yap î/iXXaxTat tw ô'yf;LaTt. doctrinae diversitas.
CAPUT III.
20 OTTOtov ê TCpo; to'jtoi; xal eTepov -p6; 9. Prsterea et aliud argumeutum, quo
T'/iv Tirtv £ip^/)[j.s'v(ov 7rX.'(ipo<j)opiav (0 •/.at -^w.c,
dicta modo plene confirmcntur quale sit,
«TTaVTWv <z/.oai; TTapaOscOat , my. (ixo[;.<];ov
nunc dicturus sum nam nou illepidum :
mihi visum est illud omnium auribus com-

£tvat [xot ô'/C£t', /4at Tat"; [/.£T£'ir£tTa y^vsat;
mendare scrisque deinceps committere aeta-
!TapaTTe'[/.iât) Xs^wv eljj.t. Av/fp ti; twv jcaO'
tibus. Vir quidam, nostros inter pontifices
-5 •flijta; tepewv o^j^d (Xij^/1[/.o;, ou<ie a<j-/iaou TTO^Xeo»;
non obscurus neque obscura3 civitatis
,
dpyiEpeu;, 0; [A£'ypi ToOo£ TreptXetTreTat tw autistes summus, ideni etiam nunc vita su-
j3t(o, et; y?ipa; ts paOu eO •/ixcov, >«,at roXtKv
perstes, in altissimam quidem senectutem
atSect[;.o;, otjj.at Oeta; otxQVO[;.ia; epyov , twv progressus felicitcr, canisque venerandus
(X(je6wv (jT7iXtT£uou(j'i'i; t^/iv x,a)40TiOeiav •
tov (ita, opiuor, divino numine procuranle, ut
so St^vi; ê T^/i; [/.•/iTpOTTo^Xeto; iOuvetv eXaye Opo'- iinpiorum nequitiam infami palo affigat),
vov", 'f\^-f\ toU x.ajTVoij jrpoavi.jj^ôvTo; •/.ai t^?,^- Sida' metropolitano throuo prsefici sorlitus
(ê T^; '/caO' •îCtwv £iTtXaSo'j(J^/i; Tupavvi6o; crat quum jam is fumus evolvi inciperet,
,
•;Tpoavax,pouo[A£vciu t6 TTup. ETT£ti5^/i TToXXajit; iguemque tyrannidis super nos ingruentis
K<xta (ruixa B, T. Mox (.leleam xai.

(1) (2) (^povtisi. — 0a)(jL« Toij 6ci(0TiT0u (jiYiTpoTroXiTou SiSr)? xai 6|ioXoYi'l-
Nomen feliciter posuit scliolioii codicis A supra alla- To'/ , dc cujus nomine silet Orieiis c/irisliamis, etsi 1.
1,
tum,habemusquejamnovuni Oricntis clirisliani cpi- p. 999, Niccphorum hrevi stylo Lequienius perstrin-
scopum, novurat|ue Ecclcsia' confessorem, forte in xerit ; sed ncc sinc mendo : let;it enini ap/ispiu; oiv,
SS. imagiuum causa certantcm strenuc. Is Tlwmas [j.s/_pi... Ta z'jp,.. £iTa iv [j.s(rw,etc. Sed ipse corrigar,
Sidetes eril. Scholiastes enim ille hic voluit agi Tcepi ad t. i,p.380,not. I,ubi pro.V(7fo/i,rexciditiY((/oi(a-.
,
300 MCi;i'll()l(I AMIItlUII.HCA

aiiiiuiitiiirct. 1'oKtqiiuiii iioii Heuicl iii Hyiio-
TVOTS T>,; xaSji^pa;, taTV) ev lie'*!!!» T<ii lepca dis iiol>i.st'uiii (•oiiscdtrat, dii- lortc quii(liiiii,
xai TAsê TCjtaie « ii; xaTa Ty,v

di' Ki-dc ex8urj,'tii.s, iii iiitdio Hlitit, liur
<iuve'Jpi(;i, ori
|)rofutu8 :
NaxAetav, to •tpuYta; itoîyviov, ev6a 7Ta7.ai
10. " rircu .\ucoiiniii, IMirvîiL' op|)idu- i
t v^ TTtxpi Tvi; aTtoiTacta; Trapaipueroa axavda
u iuiii, ulii oliiii lia;c uiiiurulciitu u|)08tn8iu>
ei; [Aeya xaxia; xai iTOVTnpfa; ty.v ^\oL(STt\'i
< udiiutu spiiiu est , (|uu: iii |)i'olixuiii iiii-
e7Tyi'jVc,iev , Ta; iJtaTpioa; tx. [Aetpaxtou uoi-
' probitutis cl iicfjuitiu! crcvil propu^;i- A
0'jjjievo;, jj.a6Yiu.aT(ov Te tepajv x«i iroXtTeia; *
« iieiu, (piuni loitcstudiis|)crudolcsceiiliuiii
!Tve'ju.aTix-^; evexev, eni to xuptaxov TOTe « vacarcin, tuiii ob sacrus disci|)liiius quuiii
10 xaTa cyoXry e'j;o'ji.svo; aT:£tjj.t •
to 8't y,v ex- ' spirituulis vitu' intuitu, jicr vacntionem,
xX-fliJta fi xa6oXtx/| tq'j i:o>.i<j;7.aTo;, xat au- « orundi gratiu, udii tcinpliiin. Krat antcm
Tou 8-II ^tCXco aveiaevYi TceptTuyyavw xaTa to « ecclcsiu viculi cutliolica. Ibi porro incidi
Te'u.evo;, ev vi Ta fi^.a^T^py.aa avayvo^j; 8'j- '• iu libruin piopc caiicelIo8 apcrtum, in
Y(xaTa, (Atxpoij Tvi aTeSeia uTTa^yoii.at •
evTeij- " (juo blaspliemis leclis dogmutibus, ini-
ts Oev ^pojzaio; eTTi tov xa6-/iY£u.o'va '/}'^^<^. - pictulc illu propemodiini subigor. Quare
Aauxo; ê 0'jto; eT7exe'xXviT0. Kai etTa oia « raptim autugiens , nie ad pracsidem reci-
jjLOt Twv avaYvioi56e'v-r<ov arriYY^^^'-'^ ' '' ^^ <b; " pio. Daucus illi nomen erat. Cui ego
av (A-r, T'jv vo'jv ar oi7'j)//;6cl; , aT£ to axp.arov ' quuicumque legeram rennntiare. llle ,
T^; lopa; eTTaYo'(<.evo; ,

xat to Peo-zixii; oux « autem (forte vcritus ne ego animo desti-
20 Ey^^tov •repo; t-/iv t<ov >,u5iTe'XouvT(ov e7:''-/.pti7iv, « lutus ,
juventutisque alircptus lestu
Toij op6o'j ex7r£'<70ijAt "y/iY^M , sxe^Xeuev oti Ta- « minusve idoncus ad utilia tuto secer-
yti^Ta Tvpo; TQV vaov xai sica'jO'.; c('ijiyfjat,
« nenda, e recta exciderem doctrina), jussit
xal crouo-?. T'/iv e7rtYpa<p'/iv t-^; pioXou «ve-

« nie quam citissime repelere tcinplum, et
« diligentcr in inscriptioiicm libri inqui-
peuv/iiâijâ'.. Eyw ^s [AeXV/iffa; o'j'5£v, ar-zfetv
auTtxa jxewc xal Xafiiov \i.iz% "/.etsa;

« rere.INilcgomoratus, buc festinare, mu- I
25 , t-/,v
« nibusque arrepto libro, indubiu scrutari
|3t6Xov, xat £t; to iffoaXe; otepeuv<ot/.£voc,
« indicia, quibus statim depreliendo quulis
OTTOtov To ev TYi eTvtypacp-^ xaxo'Jpy/i[j.a, euOu;
« in titulo fraus facta sit. Vidi namqiie iion
eiTat(;6avo(j.at •
eiôv yap oO p.aXa ei; to axpi-
« valde diligenti cura arrasum esse locum
6e; ^teêcij.evov tov totjov xa6' ov eye^YparTO
« ubi nomen inscriptuni fuerat, et jam
50T0'jvoiia, xat •/i'iYi tou; TTptjTou; t-?,; "ypacp-/;;
« prioris scriptura; sublucentes apices in-
uroâtvovTa; yap«XT-/;pa; TsOeafJ.at, xal iâ-
« tuebar, quibus splendide milii malus fal-
oio; (Aot To iravo'joyov Toij 6pacavTo; oiayo-
" sarii dolus prodebatur. Adliuc euim
pe'JQVTa;^ eTt "âp Ert<pavioou rpoeiYiyopiâ
-fl
« EpiPH.iMDis nomen, in titulo olim lectuni,
ev T-7; sriypaip-T; rape^stxvuTO avaytv<o<jxo-
« emicabat apertissime. »
35 (>.£v/i ija'^£i7TaTa. >'

TaCfTa oij-/_ ara^ (Arjvov,
11. non semel sed iterum,
Haec ille, ,
•/;i^-/l ^£ xat ert ûct xat Tpnjiv EvTûêctv, iterumque, occasione data, Deo veluti teste,
(o; uro 0£<o [/.apTupt , £t; 0--/ixoov tcov coram sanctorum pontificuiu synedrio
cuvetXeyasvtov teotov avoptov rapacTa; 6 ap- stans arcliiepiscopus quo certior penitus ,
y_t£p£'j; , rX^/ipoipopta; T"^; ExxX^/;ct«; y.aptv, Ecclesia fieret, purissima conscientia palam
iio av£ratoyuvTto repfcIyyeiXev cuvetoo^Tt •
o; pronuntiavit. Is igiturqui nobiserattum a
TOÂiv aTco T£ T"/i; "roXta;, a.~6 Te t-^; lepto- cana senectute, tum a dignitate pontificia ,
cijv/i;, xat Toij xaTa tov piov ave-tX-^rTou, tum ab integritate vitoe lidem omnem coii-
(I) 'EicaY6|icvo?. Quae forte Niceptiori satis rara elegantia est, vix alibiiQvenienda. Sed alio lo<» plura.
,
ADVKKSUS EPIPHAMDEM. 301
To aîoTTi^Tov jn(p£po'a£vo?, [./.apTu; tcov ciliaturus , testis rerum quas inquiriinus

Cv)TOU[Ae'vo)v Eiêv/ivsx.Tai axapaypairTo;. introductusest omni exceptione major.
Eost ôiTTCiV vii/.a; oetâvT«i; [j/i) ovTa Etvi- Cffiterum debebamus, postquam osteudi-
oaviou Ta y£Ypa[.'.[/£'va, xaTaOe^jQai. tov Xoyov,
mus Epiphaminonesse hocscriptum, depo-
nere calamum, ncc plura scriberc; quia
5 oO yap Ta ooy[;.aTiô'i;.£va , tou TcapEyypa^TVTOu
non ipsa hbelli doctrina, sed mentilnm fal-
oe TwpoowTCOu To £7;i(jvi[/.ov £1? Tov y.aTa t-^;
sarii si^num inimicos bellum adversus
in
fixxXvi.ta; 7;oX£;.ov tou; e/.Qpou? ^tavt.r^-
i,,,,,,i,„, ,o„,it^,j_ Nihilominus non est
ctv • 6';;.co; ou TrapatTYiTeov •/i[/.tv toi? ;c£voXo-
(jei,.ectanda nobis inaniter
dictorum confu-
You[y.£voi; avT£T:e;ep-/e(jOai. Tt ouv cp^/iclv o tatio.Quid ergo ait Epiphanides.^nou enim,
loEzKpaviiJ^/i;; oO yap £ti, tcov T£/vaor[j.a'Tcov detectis fraudum involucris, Epiphanium
ejc/ca^XufpSe^vTcov , /.aXerv ETTtipavtov 6£'[/t;. diccre fas est.
CAPUT IV.
AnoUME.NTtM. In Epiplianidis 7'pi7(7»icH/o suliodorari licet Docetarum phantasiam [u. 12], — lufidelitatem
ellinicaui[13], - Quin Eusebium ipsum [l'i, j] 1 . — lu oratioue \ero rfe Inuigiiiihiis, elc, a titulo fraus
\apulat [IGj;— Tum ridetur slulta dc ant;elorum ossibus opinio [17], — Et de parielc dealbato [18, IDj;
— Tacta obilcr falsarii hypocrisi — Ex] ouitur quid imago Cliristo conformis [21], — E Chryso-
['20], sit
stomo [22], — E Cyrillo [23], — Ex .\postolo — Tum ex (luid ipsa imago 20] — [24]'; aliis [2 j, ; (^>uid illi
cum lihrisct lemplis commuue[:>.7, 28]; — .\u mula ct mortua [29]. — Epiphanium domum longe alia sit
ac volunt, docuisse [30, 31].
-T- OuK £^£'(JTat /pti^Ttavco (^t' (jcpOaX[j.coi( 12, 4- Illiciluni cst christiano viro ocu-
p£[ASai7[/.cp voo'; akV -r lorum lenociniis exlolli aut animi ober-
'T- [;.£T£copi^£(70ai •/.a.l
-r ratioue ; sed inlus [animis] inscriptas et

-=- £yY£yp«[/,[j!.£va xat evTeTUT:co[/.£'va ^ctoj
-^ intus effictas omnes habeant res di-
13 -i- iract Ta Tvpo; tov 0£o'v . -r-
i- vinas. -^
OXo; (pavTa(7t(.')^vi; cov, y.ai 5o^/C-/i'(J£t oux Totus in phantasia quum iste sit, ficteque
cil-fiîioL T>,v To2 Xo'you (7ap-/.co(jiv TCfiTTpa/Sai non re ipsa Verbum esse carnem factum
oto'a£vo? , eti; e^Xey/ov ^h t-?;; eauTou Tvapa- existimet , sed demenliam et impietatem
voia; xai oe^jegeta; tcov UpoTUTvttov tv:v ypcc-

suam confutari videat sacrarum imaginum
,„o-^v -/.aOopcov, evaoyco; 'tku't-ov xal y.y.xk
picturis qua> evidentem ct veram ostendunt
' i"carnationem, moderatius incipit et sen-
a-ziOetav y£Y£v^(7e«'! ^£txvu'ouâv, [ÊTptcGTe-
,£, , , > , ' tentiae perversitatem nondum nperte pate-
pov
^
TTco; TiOeTat, -/.at tv;v t-/,; yî.oiJ.r,:; tvov/)- .
lacit.
-^ f. , , .
himulat cnini se favere christiano-

^ ...
> .
, , , ,
piav e/. Toij Troo(pavo'j; t£(oc ou/i aTTO-iatvit. t<• r • •

f_
r
rumhdei etcontessioni,
i
re autem vera im-
lIpc)(j;:ot£tTat hiv -ir
Tn Xpt,Ttavo,v £uvou; £tvat
V
puguat quod apud nos sane est pieque rc-

25 5oc-^ xai d[..oloyta, x.«--^yop£t ^£ Tco ovTt t-^;
^.^.pj^^^ j^^,,^ j^g^ ^^^^^^^-^ iHicitum esse
•/.aO' -fl.aa; ope-fl; t£ x«t ^'^^^'î •jtto^-/;'V£(o; ,
christiano viro oculorum spectaculo extoJIi
voutoOcTcov codrep iL-fj £C£tvat /ptGTtavco Ot'
aut aniini oberratione non intelligens ille ;
6o0«7,[/.wv [j.£T£copt'C£GO«t xzt p£[.'.Sa'7[jt(o voo';^

vesanus imaginibus mentem non decipi
97. ou cruvtst; 6 (zvo'-/ito; oti ou'/C aTCOirXava TaijT« immo potius per eas ad contemplalionem
50 Tov vouv , £iTi Ta; e/.eiOcV ê Oscopta; «vayet assurgcre. Ea enim quae sub oculis expressa
{AaXXov exei •/4at tcov X£yo[j.£vcov y.vX (x/.ouo- sunt , significantius qtiam dicta auditave ,
i/.evcov Toc 8i o^j/eco; £[7.(pavt"ô'[/.£v« £v«py£'(7T£- earum quae exhibeut rerum intellectus ani-
(1) 0:ov. I'ancaquw addunt acla conc. nic. n ,

I. Tevtva aYXT^riTa, toO |j.r) ava(pe'peiv eiy.ova; eTr' IxxXriTii:,
c. col.291, quo iiostra iutcgra sunt, liuc accedant : [XTiTe £v Toi; 'jtot[J.riTr,p[ot; Ttbv aYt(ov, dXX' aei oia [J.vr,[j.r,;
lIpQceysT; ecfjToi; '/(ai /.âzv.-iz toc; TtasMtiiEi:, i; Tca- eyeTe tov 0e6v ev Tai; -/apotat; u[/.(uv •
a)X' o-jte xa.'
peXiSexe' ij.y)
ex-/).ivr,7i oeîa |xr,oe ap'.i7T£pa... Tum qua' oty.ov xotvov • oOy. eEeiTt yap xptoTiavwo. o. [j.. y.ai pe(i.-
supratctigit Nicephorus : Kai ev toOt(o avriu./iv ex'"'i ga7(j.wv ToO voo;. Xec plura ihi. — (2) jViir/Ttov E.
» ,
302 .MCI.1MIOIW A.MIHUIILTICV
pov Kto{ Twv aiir' «UTtov ^7,ôu(/.tvtov toO; mo liûiit, ut eu poroiiiiius incmuriic coni-
Xoyou; »vT'JWoi Tr, meiidata imiiuiiicuiit, (luuiilu visiuiiis ucies
^'"'X?' "^» îoifjtfffTepov 1?«-
pafiEveiv 8v r/i (Avyi|ji-/i TrapaxaTaTtOeaevz, vcKclior auditti t^^l (idiiiKiuc ticulis Kuhjccla
cliciiit aljiiiiilaiitioiiiii. Si iîtur iii <i|iiiii()ii<'
5«ii;> xai TO dlTTlXOV TOiJ «XOUOTIXOO v.aW.ov
illiu.s, cjusdcm(]uc fraudis aliiiniiuruin gu-
» ipaoTYipiov , xai Trpi; itwtiv t6 £7raywyov
cra iiostra suiit lcvitas ct crratio , luc cuin
rXtov ?yov. Ei jxiv o Jv Ttji ixeivou vw xai Ttov
Juda.'is , l»arl)aris(iuc ct Gra-cis lacicnt. Ita
r?.? auTv,; Ixeivio aeTaXayo^vTojv ir.irr.i u.s-
eniinvcroCliristus, uhi cnicilixus csse iiun
Tctof ii;j.o; xai pei/baaao; Ta ayia rpoxaTxi,
tiutur, » Judaiis scandaluin cst, gcnlilnis
toCt' av xal louâioi; xai IJapSapoi; xal « vcro stultitiu ; scrinu iiauKjuc crucis liis
" EXXr.aiv eoTat. OjTwystp xat XpKjTo;, vivixa « qui pereunt, slultitiu csl, nobLs autciii
aTTauptoi^vo; x-dp'Jijc£T«i, • louSaioi; j(TTt ' qui salvamur, virtus Dci est. »
(jxavoaXov, eOveit 8i pLiopta" xai o Xoyo; d toO 13. Lihcntcr c(iui(lciii aniriiiaverim illus,
CTaupoO Tot; |A£v aTioXXujjtevot; [j.t.jpia ecTt, dum Ikcc talia dicuiit, tcnchrig ct inlidvli-
Toi? 6i (itoôae^vot; T,u.iv iûvaai; 0eou tuTtv '. tatcanimuin reiilelum liuhcrectmenlis viin
14 Oti <^£, £v tl) TauTa Xjyou^jt , <jxo'tou; xai
oblusam ac lcrc Ciccuticntein rcspectu ad
aiTKiTta; tov vouv s;y.7ci7vXavTat, Tipo? Ty,v evoi- gratiam sactis imaginibus inbabitantcm,
eo quud ba; imagincs sunt sacrorum tjpi.
xouoav Toi; lepot; y_aptv , tov ya'otv etTi tu-
Etenim « Evangeliuin uostrum iiifidelibus
rot, Ta; voepa; svepyets!; e;a;Aaufou;/£vo(
» upertum cst, in qiiibusDcus bujus sa'culi
irio; xai xt;o;jl'Jov-£;, x«i [AaXa wyuctcaty.y.v
" obcujcavit cogitatus inlidcbum, iie iliu-
20 xai yap " t6 EiiayyeXtov ev TOt; i-i-
•/i;jtiov
'< lumen Evangelii gloria; Cliristi,
cescat eis
(JTot; ETTt X£xaXu;7.;ji.£'vov , £v ot; (j 0£6; Tou ' qui cst imago Dei. > Si quis eniin ab illis
«tiovo; TO'JTOu irJoXto^jE tjc vori(xaT« twv a-t- sciscitetur quando bcec contcmplentur, in
:
(jTtov et; t6 im «'jyacat «'jtoT; t6v qwoTt^ju.ov cujusnam meinoriam adducantur? quid
Tou E-ja-j-yeXiou Tr; bo';T,; Toij Xpt(jTou- o; aliiid dicent, quam in memoriam Christi ?
2» fiijTiv £txiov Tou 0£ou "*. » El Tt; yap av auTtov Nullius quippc alius dicerc poterunl , nisi
dta-'J()otTO , a-etJav Taura optoctv, et; Ttvo;

omnino nec mcntis sint, nec sensus com-
(AV/i(i.-/;v irpocotyovTKt •
ti spouiiv
potcs.Quid igilur bincdetrimenti capianf.'
r, TravTco;
XptCTou; ou yap av tTepou
Audacler dicuntu. Vcrum ciiimvero illud
£i-£iv syotEv, £1
reapsc dicendum cst, molcstum istis cssc
'j.h TwavTeXto; e^to voCi xat 9-p£v6; xaOecr/!-
Cliristum, etiain mcmoria; subeuntem,
30 xaciv. Tt ouv t6 EVTcuOev fJXaô; auToii; ; Xe-
etiain in imagiiic spectalum. iNobis vero
yeiv 6app£iTto(jav. AXX' exeivo o.lrM; d-s.h cliristianis ( cbristiani (luippe ii simius
OTt Pap'j; a'jToi; ecTiv Xsi(;t6; xai Et; av/;- qui gralia Dei salvamur, qui scimus quod
jjf/iv twv, xat £V £ixo'vt f<X£TTo';ji£vo; ''.
XptcTta- vidiiiius, qui quodaudivimus intelligimus),
voi; yap (sjTEtdv; •flu.ei; £cw.ev oi yptcTtavot t-?, nedum Cbristi imago levitatem inducat aut
35 TOU 0£ou ctoô'u.£vot -/(xptTt, xat PXeTTOl/.ev,
animi vertiginem (quomodo enim Iioc cf-
ficcre po.ssuut qua; Cbristi mcmoriam exci-
o'iâu.£v •
xat o axo'JO;j.£v, cuvi£;j.£v) ou aovov
tant evidentissime'?), immo juxta rerum
o'j t6 a^T^topilÎ^cOat peaSacîy.ov vooc rao-
-/i
veritatem divinam ipsius incaruationcm
£;£t (7:10; yap oiovTS x Tr,v [i.r/i^.r,y XpiCToij nobis deliueat, quin et mirabilcs virtutes
(1) ToOt' dtv. All ha'C iusolentiora ha'sil 6 Tfaye-j;; suorum tcssera sil et peculiare criterium, quippe
primum enim scripsit oliv, munl melius mulatum idcin renessit in t. 1, p. J78, 447, iC3, 46C, elc.
fuisset in o-j ciim intcrrog. — (2) 'Eutiv. I Cor. 1, Tum in Maianis opusculis liilit. .v. t. v, p. iv,p. 3j,
23, 24. — (3) 0;oO. II Cor."lV, 3, 4. —(4) BXE7v6(t£Vo;. 38, 67, 109. Nota demum id illivenisse e OioTivtOfjTou
.Jammonuimus quam \olupcsit Niccphoro dictum sapientis -ojia, c. xi, 20, ncca siuiili scntenlia .\m-
hoc in lcouomachos intorqueic ut quasi operum , hrusiuiu recedere multum iu t. 11 p. 93, vd. BB.
,
:
ADVERSUS KPJPHAMDFU. .•503
iw-ipavesTaTa ^-/iXoi;), aXXa T'/i;«V/,0£tat5 a<J- <^t aTuinnas, qiias et propter nos egit,
Tar? TT^; Te Osiav svavOpw7:y;(7iv '/'jtoC viaiv et lil)enter sustinuit., commemorat. Quo-
i)Troypa<pjt , twv t£ Oau|7.a'T(ov x.y.l -a9-/iy.aTwv modo autem compunctionem quoque ct
«TTcp iiTCEp -jiawv £f\oaT£ Tc x.al eVaOsv , sJ; religioneni intuentitim animis fidelium pra;-
5 «vajAW.Tiv ayji •
co; rts '
/.aTavuav xa', £ij>,a'- stet, quid opus est verbis exprimcre? Eo-
ostav Twv dpcovTojv ttittwv Tai; 'ûyaxq hj.- ru]u ctiam excilat animos ut liyninis ct lau-
roiet, Tt /_p-/i Xsystv,- îsysipst te yap auTwv dibus cclebrent ca quibus affecti sumus be-
Ta 9pov/;;xaTa TTpo; ôEoXoytav v.y\ £^7.0X0'- neficia ob magnam ejus et bumanissimam
yflctv wv r£TTo'vOa[/.£v ^ta t-^'; |7.£y«Xr);x.ai oi-- ad nos usque demissiouem utquc propter ,
10 Xav6p(o~ou ajToS (j'jy/taTa6a'c£w?, iJteytsTwv haec amplissima ac stupenda nimis munera

,
!c«t a^tayxGTwv £'j£py£<jtwv /apiv, aiiTcp rh dignam gratiarum \icem illi rependamus,
Jâptv avaTtCJc'vT(ov, ou Tot; /^p(6|.(.ac;t 7:pocv£- sed uihil mcris tribuamus coloribus
; non
U.OVTWV oijrW.|/.ou yap rapa /ptCTtavor; touto enim illud Ciiristianis acceptum est um-
ujT£t'Xr,7TTai r, V£vo'v)Ta!. Kat Ta [xev t-?,? £to'/i- quani, aut cogitatum. Atque de preedicta
15 [A£v/;{ ypvf^jeô; TotaijTa. particula hactenus hsc.
CAPUT V,
Eti li£ rpo'<7X£tT«l £T£pa ypvîji? £/. T?,? ô- 14. Deindc additum est c dogmatica
y[/.aTiy.-ê auTOJ srfJToX-?;, i->î mo; eyouâ •
cjusdcm cpistola alterum lemma his ferc ,
H- Ei Ti? Tov Oerov TO'j0£OjAo'you yapaxT-?,pa verbis :

-f Si quis divinum Dei Vcrbi cha-
-T- xaTa T-?|V capxeoctv s^ uXixwv ypwaaTwv i- racterem secundum incarnationcm opc
•"
-r- £nr/i^£U£t •/.aTavo-/i<jat... ^ Ta'3Ta (0; w/,
-f materialium colorum affectaverit apprc-
•f heudere... -f
^(JTi Toij O£09opo'j Lrtfjiaviou , ravTi^ tco oy.-
Haec deiferi Epiphanii nonesse, cuivis
(pe;^ OTi 0£ oXXo; Eu(7£Sto; ^ta tcov Xo'ywv
TouTcov •/^.u.tv <zva^£SeiXTat, oijê'va av
manifestum est. Immo alterum Eusebium
ot<j.at
per hsec verba nobis palam exhiberi, ne-
T(ovvo0v£y_o'vTWVTTp<5; a;j.(pt6oXtav wiX^^.ila-io
mini, opiuor, mente instructo ambiguum
5 yap sxswo; il, okwi olr,-^ u.ir-xî^lr.nh-M -r,-i
crit. Ut enini hic omnem omnino servi for-
TO'ji ooijXou [Aop<p-/iv eôyi/.aTiCev i^ ou to
,
mam Iransmulatam fuisse in Christo assc-
(jf/lê £tvat (jcoaa y.'j:i ad^y.x, y.cd ^ta to'jto
rebat, indcque nec corpus esse, neque car-
;j.yid£ypa'(p£<jOat cuveTripatvsv o'jtw; o'jto; t),'/
nem, nec idcirco pingcndum esse colligebat
Tap^/CbXTiv £7Ci XpwToij T;avT£X.ws stvaip^t, r, t<j
ita ille e Christo incarnationem funditus
* ^f/!XXay;j.E'vov rpo; tou
t-?,v ^0'JXou [J.op'y/,v
evellit, aut differentiam servilis formge toUit
o)-to; iuO£'v Aot.i avatpet tocoutov, (o; [/.-/iê to pcnitus ; adeo ut ne uUuni quidem carnis
TTapairav eiTi XpiffToij (japxo'; ti T;apa-/.oXouO£t'v
iu Cliristo vestigium supersit, unde ipsc
yvtopt<j[xa, ^-/{-i [;.-?|V yapajCT^/iptêcOat auTov
qualicumquc modo e propriis carnis li-
xaO' 6'vTiva 0'jv Tpo'7rov i/. tcov t-?; capy.o; tfJt(o-
neamentis possit expritmi. Hic igitur unum
i «.aTMV ot' 6 Ao'you 0£oij [jto'vov yapay.r?oa Vcrbi Dei characterem enuntiat, nec ullam
xaTovo[Aaêt , ouâ[.;.(o; Toij cuvOstou t^^; xaTa compositcG Christi person« mentioneni sub-
XpWTOV U7T0<jTa(j£(0; (J.V/fu.'/lV 7TOtO'J<7.£VO:. Et dit. Si enim incarnationem proponit, mi-
yap Jcat (ja'py.(o<jtv TTxpaTiOeTai, oijv co; 'j7Ta'o-
nime eani uti pKesentem confitetur et inco-
yTOu^rav y.ai c(o'Coi/.£v/iv rj;.r.oXoy(ov, aXX' (o; ou-,4 lumem, sed quasi non exsistentem ;
quo fit
(1) 'Hc ii. Hic iucipit prima pericope cod. Sorbou. q" de quo vide Proleg. - (2) O-JSevoT forte melius
•
3U4 M(:i:i'ii()iu AMiititiiLHCA
0'jij«v' evOtv x«i r/iv twv oXixotv yawaaTOjv iit iiiutcriuleK uUliihcri posHC colorcs ()uil)tis
etciT-flieuTiv TTfi? xaTavoviiiv Toij yapaxT/po; (Ji\iiii Verbi cfliîes uiiiirelieiidulur, iiili-
To5 Oeiou Adyov» airavatveTai , Ao'yoii [aovou lietiir; uiiiusnuc Vcilii cdiiiiiiciiioruus cliu-
>,8Y(ov yapaXTT.pa w; axoivtovviTou r?,; y.aO' raclereiii, cui milluiii cuui iiuluru iioj^lru
,
xal reXeov tyiv oapico; (poTiv sit cuminerciuin , curiiis iii i|iHO nuturuiii
5 •flp.a; (fioaeoij, t"?i;
irapuOoup.evo;. prorsuB exciiidat.

AXXa repi toutwv xal npwviv t'v Tot; 15. Vcruiii liicc eliuiii uiitca, ubi advcr-
SU8 Euscbiuiii , dis|jutuviiiius. Hcd sutis
A. '!'j«. Tcpoj EOoeCiov etpr.Tai . Tooto 8'i (ao'vov t'v
crit iini)ru;sciiliaruui liuc uiiiiiii ciiiii ilico-

Tijj irapdvTi ij;«i/.ev , oj; oi x,a6' r.iJia; 610X0^01
lofjis nustris diecre, scilicct Dcuia |)cr
10 TcpoeXyiXu6e'vai (r)tov jieTa Tr,; rpoaX-flilêw;
incarnatioiicm coiiveni.s.se in alitiuid uiiiiin
ev tx S'Jo Twv evavTiwv tov XpicTOv exTrai-
ex duubus contruriis, Cliristuiii \idclicet :
otvlouciv " xa6' a ^vi xal 6 ty,; aXr.Oeia; e'/_ei

saue sic se liabet vcritatis doctrina. Si igi-
Xo'yo;. Ei 0'jv xara r/iv ffapxwciv , •f,y(i\t'i xaO' tur rcspcctu incarnatioiiis qua scilicet
,
Tr.v Tapxa t-/iv v^[xeTe'pav T:e^dp-/ixe , xai cariicin liuiic no.strain siisccpit uc visus esl
15 ('.iipOr avOp(iroi; ttX-Jiv au.«pTi«; •^^•^(jviii av- boininibus absijuc peccuto luctus lioiiio, ipsc
OpwTCo;, ^t' uXuwv ypw[^.aT(')v Tov yrapaxrflpa, colorum opc visibilium sua forma, sivc
in
•/iyouv r/iv uTcdffTaoiv , ou xaTavoy|0"fl'(jeT«i, in bypostusi , noii ap|)iclicnditur, sequitur
XtiTteTat ravTu; xaTa tôv OtoTViTa, xal x«0' prorsus cum secundum divinitulem ct quu
(-)toCi AoYo;, 6tk to'Jt(.jv •/.aTavo-/'0/-i'j£'70«t
Dci Verbum cst, per illos esse pcrci()ien-
duiii. (juomodo ciiiin cl iii quo illu duoruiii
20 e77ei irw; xai ev Ttvi twv evavTiwv 6 Xdyo; x.«i
contruriorum ralio cl discriiiien surtu tcctu
t6 oia(popov <?(oO-/i<jeT«t ; i\\ ouv «TdTCou p.eiôvi
crunt:'' Ex absurdo igitur in longc absurdius
aTOTTa) TTtpnTtTTaJxtcav (toijto — t-ovOoTtc, £i;
iucidcrunt (id quod cvenit iis, quia assevc-
TauTov XtîôvTt; cdfM '/.«i 0cov cuv/ivt/Oa'. rant carncm cl Deum iii cumdem coivissc na-
ûfftw;), •/! [/.-/iê t6 7;«pa7w«v îacecwcOai t^/.v turam) nimirum aut nuUalenus remansissc
:
25<7«px«, VI [AVi^t T-/1V «px"/iv dvttX-^cpOai- (oV Tt

suam carni intcijritatcm, aut nc ab iiiilio
quidcin cam liiisse susceptain. llcm! quid
«TOTT(oTjpov , -/1 dOc(.jT£pov ! Aio Trdcpw T^?,;
insanius! quidve irreligiosius Eu causacur !
xaOoXix'^; XptcTOu iLy.y.X-ficiv.i Ta t'x.0£5aa

procul ab catliolica Cbristi Ecclesia cx|)cl-
«uTwv xai dvdcta e^tXauveîjOojaav dd^j'[/.aT«. lantur neiaria ct impia istorum dogmata.
n«p' •/,fy.iv -j-ap Tot; t-/;v 6p0-/iv xai ddtd6X^/|Tov Kobis cnimvero rectam ct inlcmeratum li-
jo xtXTViy.tvot; wlcTtv, « d yap«-/,r/ip Tni Toij dcm possidcntibus, - figuram substaiilia;
. Palris >• divinum Yerbuin, unum esse ct
IlaTpo; 'jTTOTTdctw;, " Otto; Adyo;, tt; y.a\
idcni post susceptionem carnis , terrcna;
«uTo; [jitTa Tou irpocX^/iiy.ÂaTo;, to-j y.«0' r,iJ.5.^
scilicet, uti nostrie ct corporea-, pra'dicatur
ytajoou; x«i uXixou, i3[/.oXoY£tTat t£ xat
atfiue creditur; proptcrea conspicuis colo-
•:7i-
CTfjcTaf ot6 xai t^ uXtxwv /pwj/.aTwv Ypd(ptTat ribus exprimitur et innotescit , ut bomo :
35 xai vottTat (o; a'vOp(oTCo;^ x«0 6 yap Adyo; y.'A qua cnim Vcrbum cst el Deus, quum in-
eomprclicnsibilis plane sit et incxcogitabi-

0£6;, dX"/;7TTo; TrdvT-/; "/.«i dx«Tavd"/iTo;, c^.jôjv
lis, in semet integram rctinct naturarum
tv e«uT(o "/.«t TO JtTTov Twv aufftojv, x«i to
differentiam ct persoiiffi unitatem. Jam vcro
tvtxiov Tr; u7TOi7Td(jt(o;. EtTa, tTTttS^/i '/.«i
quuin pncdicta riiantasiaslarum doctrina
dvdOtua Toi; ttp^/i[;.t'vot; t(o 7T£^«vTa5i(o[X£V(o anathcmati Kcclesiie subjaceat, quid di-
so TTpdijxttTat, Ti (pa[y.£v /i^/.ti;; •/,[J.tT£pov [ajv o'j- cimus nos"? INostrum quidcm niliil cst, scd
^tV, T(OV •(![«.£ TtpOJV d£, T(OV T£ £V T"?i X^t' nostrorum, et eorum qui convenerunt
(I) EipT.xai. Cf. Spkil. t. I, p. 392 iqq.— (2) 'Exot.i- (luum locum iiiscruil in Tealim. Palnm. Yide l. i,
i£-Jo'j5iv. Respicit Nazianzcnum in epist. ad Cleclon.; I

p. 481.
, ,
ADVERSUS EPIPHANTDEW. 30S
Ecps^TOv ayia y.oa rjtxoujy.svix-?! cuvo'^(p, x.al twv in sancta et cecumenica synodo ephesina,
aX^tov ocitov TiaTSpuv 7,y.wv .

— Ei Tt; ou/ aliorumque venerabilium patrum « Si quis :
-r ojAoXoyet Tov Kuptov vi[/.cov Ixtouv XpicTov

" non confitetur Dominum nostrum Jesuin
« Christum esse corpore circumscriptum
-r TuepiyparTov tw (jfojv.aTt , T^pocGstvi S' av
« adjiciat vero in ipso aliquid finitum si-
'
-r auTip xat ypaTtTOV aTceptypaTCTov te x.at
" mulque incircumscriptum ct inflnitum
r aypaTiTOv Tvi deo^TviTi, ecTco avaSejAa. -r '< ex divinitiate, auathema sit. «
CAPUT VI.
E^' erepav oc yp^ctv ETutipavtôu tcoaev -^; Porro ad alium Epiphanidis locum
IG.
Tl eTttypaov) Trpox.stTat ootco;- -rÊy. ToiJ >.oyou accedamus, cui titulus praefigitur liicce :
•-- Toij ayiou Eirtcpavtou, tou -/CaTa tcov STttr/i- -^ Ex oralione sancll Epiphanii, habila ad-
10 "r- oeuo'vTcov TTOte?v eii^crjlwcp Oecficp £t/Co'va? versus eos qui conficere moliunlur ex idolico
-f- et? aôjAotcoctv tou XpicTou xai Tfl? 0eo- rilu imagines in similitudinem Chrisli et
-r- T0/40U xat Tuiv [zapTupcov, £Ti ^l )4ai ay- Deiparse el marlyruni, sed et angelorum et
-f- ye'),cov Kat 7tpo(p-/iTuv ^. -i- prophetarum. -f
Eoet piev viy.a; 7rp6; TOtouTOu? uOXou? /tat Oporteret enimvero ad nugas id genus
15 V/ipou? Tv,v ctcoTryiv TipoTtrAr.iaf (;.•/) ajto/tptve- et iueptias silentium pra>ferre. Ne enim
c6at yap aippovt /.aTa Tr,v aippocuv/iV auTou
^ insipienti juxta ipsius insipientiam re-
irapa tcov iepcov 77atdeu()[/.e&a rpa[JL[/.aT(ov.

spondeamus, a sanctis docemur Scriptu-
ris. Vcrum ob illos qui per iias uffinias
AXkc/. ye dta tou; u— 6 tGv ),Vipv;aaTcov toutcov
decipiuutur, nou pudeat couferre ser-
Ttat(o[j.£'vou; oux aTioy.vviTeôv WJ.tv tov X()yov.
monem. Quod euim inde ab ipso titulo,
20 UTt yap e^ aur/ii; Tr,; eriypatpr,;, coijivep ex
quasi e quodam excitus impietatis limine,
paX6iilo'; Ttvo; T-fl? ûcceSetai; Ttpoiwv , y.aTa adversus catholicfe Ecclesiai et christiauo-
Tr? •/.a()oXtx'o; E/.-,(Xvii7ta? v.oa tti^ ypt(JTtavcov rum theosophiam furere incipit,
hoc ne
Seococpia; iTttXuTTa, oui5e Xo'you ê-/i(jetv oit/.at verbo quidem, opinor, indicaudum est iis
Tot"; ye tcov •JteoiXuapvi^y.evcov eTr/i(j9v)[/.evoii;
•
qui heec inepte jactata audierunt. Parvienim
aOeTcov yap t6 Tr,i Seta? oi/.ovoij.ta? p.ui7T"/i'- pendens diviuui dispensationis sacramen-
piov, oitoXoyetv ou pouXeTat ocov exe^Gev •/i[7.t'v
tum, confiteri renuit quanta inde nobis
Tvi? yapiTOi; >tai tcov euepyeTVi[AaT<i)V t6 j7.e'-
eftluxerit gratite copia et beneficiorum, et
ye6o?, xat oj; TtavTo; eir^(oXtxou Gec^xou xat

quam bene ab omni idolico ritu et cuncta
Gr^corum vesania, virtute Christi sese
TzctG-ni eXXvjvtJf/i; p'êXupia? -ri Ex/.X'/ict'a r^
ostendentis, Ecclesia repurgata fuerit et
ToCf ScoT^po; vi[ji.cov sTttipaveta xaOapeuet ts
plene sitimmunis. Jam perspicuum inde
xai aTf/iXXaKTai. <J>avep6v ê a/. toutcov o^Tt
,
est, Epiphauidem EusebianBe nugacitati
T-^ /tevo<pcovt'a EuceStou Gu[;.(p6eyy£Tat, t-1)<; consonare , et earumdem imbui studio
auT-fl; sV.etvcp Tuy/avcov ';u[.».[.'.optai;. SirjTtep partium. Ut enim ille ethnicam consuetu-
(1) 'HiJ.u>v. llunc canouem el alium quem tibi gitLequieniusnonnullaque e codicibus nostris corro-
prsBslat Spicil. 343, fiustia qua-sieris in
t. i, p. gavit in notam prolixam Damascenica>editionis, t. ii,
editis, ingentibus licet, epbcsina' synodi actis;me p. 339;qua> collata censuiteadem esse ac Epiphanii
certe siugulas actiones itcrum iterumque diu relegea- spuriam ad Tlieodosium epistolam, cujusauclorem
tem uterque constanter fugit. Unde inquirendum su- fuisse suspicatus est Xenaiam seu 1'hiloxenum im- ,
perest utrum Nicephorus penesseliabucritcanoncs ter- purum Hieropolitana; ecclesia; prsesulem, aut saltem
tiiconcilii, quijam interciderint omnesque latuerint quemdam ipsius alumnura; quippe quem Mani-
an potiusex alio concilio accepta pro ephesinis decre- chajum sapuisse ferunt et bellum adversus imagines
tis habuerit, aut diversain unumeonllaverit,ipso di- sub Anastasio movisse. Id quod aliasdiligentiuserit
cente : xaiTwva. 6. ic. — (2) npo.pTitwv. Titulum rele- e.\cutiendum. — (3) AiJTo^j.Prov. xxvi, 4.
IV. ao
,
3U(i MCKPHOIU AiSrillRIIKTICA
vap jxeivb) i^ ÔviXYi iruvTJOet», oOTb> TO>jr(<> 6 diiifiii, itti liic idoliciiin riUiin iiuhis oli-
Oe<i[io; sidwXixo; jTpo6a6>.7|Tat. jectavit.
Ti; ouv eitl totoOtov ixaior/iTo; xai irapa- 17. (Jiiis if>itiir eo usqiic scicvitati» cl
voi«{ loi , (I>{ EiTiipaviou ToCi Oeo(}*opo'j tviv

(icmciitia' iciil , iit divo Lpipiianio tain
iiicpta vindiccl? liiimo |)icra(iuc lioruni fa-
5 ipXuapiav elvoti Taur/iv 'JTCOTOTry.nati; AXX« Ta'
bulis iiifcrcita, ac vcluti voccs ciapulan-
ye TrXewTa twv [X'jOoXoYOU(Ae'vwv, xai wijireji ev
tiuin iii foro ct taiii iiiipic ({uaiii insul.sc
ayopa u.eOuovTtov , aieCw; ajxa xal avo'JiTTaTa
jactaiitiuin iiiania , oiiiittainus, ut quu:
j.«TatoXoyoua=vo>v rapevTe; ra ezl TToaov
,
eonfulationc opus ali(|uatciius liabcnt , ca
eleyytov beojêva xal H Jiaaxefi|j.eOa. 'I>vi(rt
...eutcic iioii piKcat. Ait iKilur suh pioruni
10 youv ex irporrcoiTo-j Twv euoe^JouvT&jv tov viroruin larva, liunc piofcrcns scnnonem :
Xo'yov ffpoa-)f«ov -tOti 5yi,(p«i'., t«; eixo'vai; <.

Lt nos, iiiquiunt, iuiagiiics saiicloruiii in
-r Twv ay.wv TtotoujJiev ei; jjLvyipLOiuvov xai " curuiu facimus nioniuicutuin ct lioiio-
-i- TtfAYiv auTwv. -7- o rem. "
EiTa oux edei Tt[i./|v xal jxvfljj.eJiuvov axo'J- Annon honorcin et monimcntum com-
15 aavTa xaTYipau.3iv tov iTapa^p&va ; 0'jde yap iiicmorari audiens , insaiius illc quicsccre
dchebat? iNoii euiin cx unius orc aut duo-
itap' evo; r. ûo r, TtevTe ri êxa TauT« ctXTi-
niui, aut quinque, aul dcceni ba;c verha
xoe, irapa 8i tv;; xaOoXixr.; Ex^.X-/iiJtai , r/;;
audiverat, sed a catliolica Ixclesia ,
qua; a
aTTO TCspa^TOJV y?,; îyixo'Jayi; ei; ripaTa. Kat
liiiibus usquc ad lincs terra; pertinet. Et
A. 29y. et OTTOU etat îio vi Tpei; ev t(~> 6vo'[/.aTt Xpt-
si ubi duo vcl trcs in nomiiie ejus congre-
20 (TTou auv/iy[/.3vot, ev [;.e'aM auT(7)v elvat eTTvjy-
gj,ij ^y^t^ Cliristum iu medio esse renuu-
yeXrat, ito<7(:) [/.aXXov 01 Tov XptTTov ivêiJu- tialuiu fuit, quauto maf,'is omnes qui
ij.£'vot xat raTa /i fexxXvicta ev «'JTio c'j[A(pw- Cbristum iuducruiil, ct tota Ecclesia in
vouffa xal e^jceSouca ev [j.e'iiti> a-jTov eêt; ipso conscntanea et pie degcns, medium
Teu^W^j^jLOj; Sl exaXet evTaijOa Ta; ispa; et- ipsum liabebit ! At isle dum ait falso iio-
25xo'va;, «vatpiiv f^ta toutou twv ap/erJTTOJv luiiiedicisacras imagines, cotcndit ut cliam
Tov Xo'yov Tr£ip(6p.evo;. Ei yap ij(£u6w;, (o;

archetyporum ratioucm aufcrat. Nam si
coeTO, wvo[j.aiOyi(j«v ecTt
cmcntito, ut opinabatur, nominc dicta;
, o'jx Trapa^£ty(y.a
sunt, protot} pum iion cst ad quod re oiii-
TTpo; oiTsp Tt; T«t; «XyiOetai; «ut«; cu[/.€aXot,
niuo vera referat eas aliquis; christianos
tva TOt; irpoc£you<jt twv etdtoXtov T?i ij.aTato-
30 -r/iTi T« yptcjTtavfov
crgo cum his (lui idoiorum vanitati ad-
TrapaTiOsi; (pa(7[jtaTt6^-/l
dicuntur, similes babet et phantastica pa-
xat «vJTrapxTa , (b(;a'JT(o; sxetvoi; to' ye £tt'
riter ac frustranea eorum sacra ;
proinde,
a-jTOv Ta x«0' /^[J.a; aTTO^pyfv/i [/.'jijTyjpta • wuts
ceu idola geutilium , sic uostra iiie my-
xat TO'j; r?,; (japxiocew; tou SwTvjpo; X(iyo'j;
steria, e.\ sua quidcm sententia, reprte-
x«t TO'j; Twv (j.apT^jpcov (xywva; X£vo'j; xat
scntat : eo demum fiue ut iiostros dc
35 stV/i Tco p''(o rpo<jado[j.£vou; xaTaêiât. ITo-
Salvatoris incaruatione sermones ct mar-
Qev o£ «'JTcp £7;t r^; to'j (zpj(^«yy£Xou yp«^y;; temere
tyruui certamina inania esse et
ocTia. xal v£up« jv/ippc[;.£va xaTa'r^/iX« £y£'-
Undenam
i^t^j. liomines decantari ostendat.
v£To, r/i; exe-z/ou vjv Xfyciv cuvicew;. £x t&utwv y^ô illi iu arcbangcli pictura ossa et ncrvi
ê [/.avOa'vo[/.ev, cb; ot Exe^^vou vuv ctv«9«tvo'[A£- compositi coinparuerint, ipsius acumine
y[[(;
fto voi (poiTviTat, ex r?,; «ur?; 6p[j.(o[A£vot Gxato'- diguum erat e.\poncre. E\ bis autem disci-
TviTo;, '<Ava(;x«9? Ta ^'jTea tcov etxo'vcov " mus uudenam (jui nunc cxsurgunt Epipba-
cuv c?.-a^t'« x«l ou^£vt xo'(7[/.co «vaycovoudtv •
uidis assecla' ex eadem profecli ruditate
,
ouTW y«p Xeêw; zyzi » Imagiuum

«'irot; iTrt toc irpoipepo'- iuepte damitcut et iudccore :
(1) MseuovTojv. Dcesse hic aut vcxari alic|uid, suspicio noii deest.
ADVERSUS EPIPflANIDEM. 307
[;.sv«-. Et î Ti; ypa^saOxi iyyikoui tw
irh ossa disjiciuntor ! » Nam ita se habct ad
stvat «iTwy.aTO'ji; zxt «OsaTou; a;tof, 7.x\ irptv
''f^'"!»»'» quod ab ipsis profertur. Si quis
'.''™. *"ê P»tet «0» Pingi angclos, quod
(^.£v eTTl ,r\E'ov stV/iTat*- oV.co; 5' oOv ^v ve tG
/ , ;, '
',
' ^'"' incorporei et in\isil)iles, de lioc pluri-
Trapr^vTt o
, ,
Ppaxea XeyovTcov «x.ouceT=<t- oTt x«0' bus ante dictu.u est. Venuntanieu , vel in
Tor; «1,101;, oixovoy-ouvTo; toCto to'j «-o- prascnti scripto, nos pauca bac de re expo-
CTsXXovTo; QeoiJ, w(p6-/ia«v, >i«Ta t«; Trapou-
j^^^^tes audict uempe quum angeli justis,
:
r„r i^r-.^T^^l., i^ ifaprovidentcDeoaquomittcbautur, anpa-

ca; e7:to-T«ijta; .,- . '
re Kai f)tazoviac,
' > >
''
s, Ta;
tK, iioofflac
[/.op(;ag •^ •-j
rucrint, ct sccuudum
.,,. .
,. , commissaillis maudata
=!t.)£txvoovT£,', ouTto; x.at eyp«9-/i'7«v, tva <j.ii ct ministeria induerint forraas aspeclabilcs,
Tto ovTt sEtTrXa Tto /povtd (pavfvTa yeV/iTat, hoc eodem modo
t:; ne evanida om-
picti suut,
(oaauTw; ti zv, ev ptgXot; yp«(p-^ )tai ^t« Tvi;
"'"^ ^*'''"''suo tempore suut sed
<I"*' ^''S<'> ,
«l"«le«.i" scripta Bibliorum bistoria , tales

;-7Topta; T«uT-^'; oo5ev -^ttov êlx.vo-/,T«t.
pT ^t lu pictura ndnlominus ostendantur.
, „ ,
t.iT« oox. e/cov odev Toi; «ytot,- Trpocpt^J/et
^
18. Deinde quum nihil ille habeat unde
To «ypa(pov, oTrep eTepco6t t?i toO Oetou Aoyou in sanctos intorqueat illnd indescriptum ,
capKcoTet irpocre'vei[;.ev, e'v cp!Z(7[j.aTt y.«t 8oy.-/)-
quod alibi divini Verbi humauationi attri-
1 (7et Taur/)v yeyevvisOat e^x7;«-(5[ji3vO(; '-17'
'^""^ ^^''"^^ quippe iu pbautasia et vana spe-
(iûveTOu; x.«l «voucTaTou;^ evvota; U.^. "' '','' «°'""'^^"^) "1''"^ ^" i^"
..al ^'"T'''"' '
sulsos et vecordes cogitatus procreditur el
-T- Oti oi vo{/.tJôvTe; ev toutco Ti[j.av tou; ^ Qui existimant per hoc bouorari apo-
-7- cJtvogto^Xou; f/.aOeTcoiTav oyt tou Tt-
,
(/.vTt -f stolos, noverint eos, nedum bonorentur,
-f- (;.av, TCle'ov «utou; aTt[j.aCouctv. IlaO^vo; -f e.K hoc potius dehonestari. Paulus euim,
-r-
y«p Tov a;£uc:)(ovu[/.ov lepfa evu^ptGa? Toixqv -f ut falso dictum sacerdotem irriderct, eum
-^ >ie!tovta(Ae'vov (/.7Te(p-/)vaTo ". -f-
.fparietem dcalbatum uuncupavit. -f
ii? >,t«v Gau;Aa(7TYi iial 77a(7-/i; e[/.[;.£>,eta; Stupendam admodum mirerc et omni le-
ye'[*.ou(ja ti tou Xjyou ouv()/i/.-/i x.ai tcov vqou- pore consitam sermonis concinnitatem vim-
(/e'va)v V] Suvajjtt;, e^ cov ccvaijxeuaCeiv iretoaTat que iilam sententiarum ex. quibus iste ,
TTi? JtaSoTvtx.-?!? Eic/.V/icta; ttjv ap/«toTaTviv flpjicere molitur banc cathobcae Ecclesiae
Tcapaôr7iv et; Tvapa(7Ta5iv y«o Ttov-ap' «utco êtustissimam disciplinam Eu ad sua pla- !
ôy[;.«Tt!:o[xe'v(ov
"'^ tueudum buuc a Paulo vapulantem
i -/.«Ti tov lepea ugot; eTvtl ,
^''«t'^"^ cxcogitavit. At in Ecclesia ne

vevo-/,T«t.TauTa o'J' &v ev £-^)cX-.,ot'«'7.«t'5cov
-r.^, ..^„„^
xpo; 4ov«v xat
^
7r«p-,^-optav
/.,',«.
v-,.tcoôu;
t-.;
«'''f
ad intautumi quideni ludum et puerilis
^^j,^; ^blectationem has aliquis audierit
9pevo; aeup[.«Ta ,cat (LeW.tG(.aT« a-..ou(7ete Tt;
,,,^1^,,, ^^^^^^^ ^^ „^^^,^^ ^^^ ^11^,,^^ ^^j^
7:a^p«(p(ovou(/.£v«. Tt t-/i; (/.«vta? x.«t (i(7uve(;t'«;
locupletius insania; et incogitantis istius
ToiJ £tV.«to'(ppovo; TouTcov Evêi^tv yvco-
eJ; malefcriati capitis argumcntum ? Qui nec
pi(AcoTepov; O; ouc)e 7:poeiêTo 01« evTeuOev suspicatus est quot insulsa et ridicula inde
auTw TvapaXoya x.at (i'-07:a (zva(pav/i'(7eTai. sint emersura.
EtTTcbv yap ev Tot; £Tra'vco- -f- (')Tt tov Quum enini superius dixit-feos qui deal-
-r- Totyov xovia'(7«vT£; -f^^wmQL 8vfiXky.yij.i- bavcrc parietem, imagiucs distinctis colori-
-V- voi; Ta; £uo'va; (ZveTuircocav, -r- 7T«p-/i'- bus delineavisse , ^ excurrit in sacerdotem
y«ye T-/1V £t; Tov icp£« irapa tou A770(jto'- ab Apostolo contumeliose vexatum, ut si-
(1) Etpyitat. i\on semel CDimet 1'usiiistractavit hoc Spicilccjio recoluerim. —

(2) 'A-ôOosxai. V. infra
argumentum.cf. .Iw/;/'/-//. //j)(.U(z»i(;/(. iiiMaiiB. N. p. 320 S([q. - (3) XirutrTetTou; lego libeuter, dissen-
t. V, p. 73-70, no multa de Cherubiais dicta iu ipso tienlibus licet codd. — (4) 'Ait£9T,vaTo.Act. xxni, 3.
20.
; ,
3U8 MCKPilOHI AMIUKlll.HCA

Xou Cfpiv, iva ex xrA Toiiyrou Xo^you ouve^- iiiili cuiivicio lactus iniaîiies (i.slciuiercl.
u6pi«J(Ae'va« >cai TauT«; , e)if.-/iveiev •

aA>,a Vcruin (iuid ista slt^lidilatc pulidiiis? Quid
Ti T-?i; afieXTepia; TauTYi; aiffypoTepov ; ti eiiiiiicoiivicii iiKJe |)otCKtsacriiii(;oiiihuKJui'e
'(ctf evTeOfiev eic ifipew; >.o-ôv t«ii; iepoypa- coiinaii!' Aliud prolVcto iinago, aliud(|uc
5 (piai; ei}(ap[j.o(i6-/;TeTai ; aVA,o y*? «'ictijv xal paricH dcalhatus. iNcc ciiim iii nuiris taiituiii
aXXo TOiô; xexovi«|jie'vo( •
o'j vap ev toivw iiiiago, sed et iii tabcUiH, inque eustera nia-
(iovov eixtbv, aXkai xal ev TCivaîv xal ev eTe'- tcric sjicctatur. Satius igitur cral, (|uaiido-
pai{ (iXat; Y'vop.e'v/i OewpeiTai. Kêi 0'jv j7.a>,Xov, (juidciu cuni iioii jîguit iiii|)ia cl iiihoiicsta
eiitep e(;viv «'jtoj tcc (xvocta xal axoo[j.a (i<Oe'^'/'- effutire, auluiiiare jicr alhos iii templis pu-
10 YSijOai, Toij/ov Tov xaT« tou; iepouj vaoo;, rictes ((jui ferc omncsdcalhaiitur) (juaindani
eTvei TTavTe; oyeOfjv eici xexoviaij.£'voi, tyiv xa- dcstruclionein cx ipso vcrho diviuo sijîiifi-
Oaipeotv ex to'j >.o'you vojj.iiêiv TvpoxaTaY- cari. Noii ciiiiii /Vjiostolus cuin aj)|)cilavil
YeXXeTOai. Ou Yap eiTvev auTov 6 Ato^jtoXo; liarietein jiictum , .scd dcalhatum. Nam
Toiyov e'CwYpa<p-/iij.e'vov , aXXa Xcxovia[j.£vov •
cliainsi sinijilicitcr ila dictiim csscl, niiniine
is w; u xal o'jtw; (XtvXw; e'ip-/jTO, oCiê Ta-JT-/) hisce vcrhis sacraruui icdiuni ornalus au-
Twv otxwv aipYicei twv iepwv tov Staxoiri/.ov, ferret, nisi distincte adjecerit (juarumnam
si JJ.YJ TrpoirexeiTO (JTvoiwvoOv xai tivwv ;
et qualiiim?
Ti oijv Tvpo; TaijTa p-/iTe'ov ; ETvei^-/] 6 XpiCTi?!; li). Quid i^'itur ad Ikcc reponciidum i'
Ta^Xavi^wv to'j; «tâpiffaiou; Taff/Oi; x£xovia(J.£'- Quoiiiaiii Christus lMiari.sa;is malcdiccndo

20 voi; (XipofAoioT " , îk touto tou? twv ayiia^ dcalhatis cos sepulciiris assimilat , ideouc
Tacpoui; «TCavTa; avopuVjJJ-fv; vi OTi TU'Lr>.o'j;
scpulchra sanctorum omnia effodiemusi'
A 300. eip-/|X£ TO'j; atjTou; xal 6^r,You; TuipXwv"',
Aut quia c<i!Cos vocavit eosdem duccsque
coecorum, cfficumnc, si occurreril, intcrfi-
stTTOu eupoi(ji.ev TuipXov, ^ta(^0£i'po(j.ev ; •/] erei^-/)
ciemus? Et quum imjjios (juosdani Aposto-
(X(7£oi5v Ttvwv xaT'/',Yop£t naOXo; oefiacOevTtov
lus redarguit , houorem et adorationcm
25 xat >.£>.aTp£uxoTwv xr, y.Tinei Traoa tov XTt'-
creatura,- potius dantes (juain Creatori, jam
(7avT« , •/iiir, xat Tuac^/i^; xaTeâviijTaijOat xTi-
coiitra oiniiem crcaturain hostiliter insur-
cew; oet"; oiW o'ix , £tt£i5"/i xaxw; Ttve; £t; tcc gere oportehit? Verum eniinvero obeos (jui
T-?; XTtcew; «7:£yp^/{cavT0, (ZVTt 0£ou Ta 770t- male rcbus utuntur conditis Deique loco ,
•/jtAaTa ceSovTs;, xat •/it/.tv xizT^/;Yop£tv eîjv t-/); ejus opcra coluut, uohis iiiiuime licct accu-
soxTicew;, w; £t; tov XTi(7avT« raXiv to «to- sare conditum orbem. Sic enim in ipsum
TTOv TuepttGTac-Oat , xat ouiiev t^^; ex£'//(ov Creatorem ha'c stultitia rccideret, nihiique
aO£ta; ^tatpEasiv to cuvoXov. Ei ê xat za.
hoc differret omniuo ah istorum impielate.
Twv eOvwv aiSiirty.ciL-vtx. xai P^£XuY(^-«Ta XtOou;
Quid, si gentilium simulacra el idola ap-
pellamus lapides lignaque derideudo, in-
xai ûXa xaTOVO[j.aôi/.£v xaOuSptôvTe;, apa
dcue lapidem lignumve quodvis exlermina-
35 xat TTavTa XiOov xaTa€a),ouij.£V xai ûXov
bimus? At uhinam gentium supererit Dei
K«t Tcou TiU.iy otxo; 0eo'j CT'/[(7£Tat, •/) Oefo?
domus? aut uhiuam Dei sanctuarium ado-
vew; irpocxuv/iO^/)i7£Tat , vi to c£Sa'(7[Atov tou rahitur? aut uhi sacrum vivificie crucis li-
CwoTCotou GTaupou ^'JXov Tt[J.-/',OrI(jeTat, £tTr£p guum houorabitur, si sermo
futilis illius
6 £X£t'vou xpaTot'-/] [jtaTato; ).o'yo; ; Ap oiiv invaluerit P Ergone eapropter dehonestanda
M ta TOUTO xaOuSpKjTeov Ta 1x^1«, xat^ Et^w- sacra nohis sunt, et nos ritu idolico uti,
Xtxw 0£(j(Jtw, xaTa t-/)v exetvou ctcppocuvviv, ei; quae illius insania est, et idolorum figmcnta
(X(pO[J.oiw(jtV TWV ElilwXwV ypCd'J.£VOt VO^jttcOci- imitari existimabimur? Ah! liuguam iiu-
(l)T(iv ToT/Mv Ttov /i-ca E. — (2) 'A!f(j\i.a\o'. . Mattll. Rom. i, 25. — (5) Kai £i5(aXix(o. Suspicalmtur aliquis
xxin,27.— (3)TyjXoO?. Mattil. \y, 14.— (4) KTltjavra. (xi?! eiotoXixii). Sed code.\ sensu uon destituitur.
, ,
ADVERSUS EPIPHANIDEM. 309

•/ijAEv; jO tv;; avocta; ylioar!-^] osu tt;; piam ! ah ! rerum sacrarura ludibria! Nec
xaTa Tbiv aytwv ut'psw?! Outs yap a liyn, quid dicat novit, ncc de quibusnam re-
0'jTs TOpi Tivuv SiagegaioClTai ;7iWTaTai. bus affirmet. H;ec sunt qua; in sermouibus
TotaOTa [jh Tz U T(ov Xdywv ix.dwj TCpoca- illius occurrunt nefanda et impia, atque his
6TyavTa.vTa aOea.y.a x.al avoGia, xal toutwv etiam plura, si quis subtilius inquisierit.
ETt TrXeiw, d Ti; PoAoiTo îepsuvSGGat isyvo'. Sed postquam talia jactavit inania et gar-
Tspov. A>.X' ouTw x.svoXoy/isa? xal (pXuapr;cr«; rula, pergit codcm pedc :
•
eTrayst
CAPUT VII.
-i- Oi6a[A€v yap, cp-/i(jlv Iwavvyi;, oti oTav 20. -f- ' Scio enim, inquitJoannes, quod
10-^ (pavepwO-^, oy.oLot aijTw£(3o'(A£0a .KalllaCi- vquandoapparuerit, simileseierimus. » Et
-f- Xo; Tou; (zytou; Guy.v.o^pôu; tou Yiou tou -f Paulus sanctos conformes Filio Dei prae-
-^ 0£OU£y.-/ipuC£v ". riw; ouv tou;£v ô'^-/] tj.£X- -f dicat. Quomodo igitur sanctos qui in glo-
-f- XovTa? (jiat6puv£G'Jai liyiou; £v a.66îa xal -f ria splendebunt, tu in inglorio et niortuo
-^ v£)cpw !cal dlo!X(o 6£>v£t; (ip(?v, tou Kuoiou ^ muto opere vis infuci-i, Domino dc iis-
ct
15 -i- XeyovTo; r£pt auTdiv • " EcjovTat yap, <&-/i- -fdem aiente « Eruut enim, inquit, sicut
:
-f- Gtv, w; ixyy^Xot 0£ou^;" -r- -f angeli Dei? >•

-f
2uvy,0£; TOt; atp£Ttôu(7tv, £Tr£tfâv prjuXwv- Consuetum est haereticis, quoties suam
Tai T-ziv eauTwv •/taTasiieuotêtv (Z(7£?£tav, 7r£-
volunt astrucrc impietatem fullacia qua- ,
irXatTf/.Evoi; Tt(jtv !cal £U(p'/i[y,ot<; p-/{aa(;t "/p"?,-

dam usurpare verba et suavesonantia
graphicisque vocibus sententiam probabi-
20(jGai, "/ial (pwvat; ypatptHai; TutdaveueGOat , i^
lem reddere, quibus et propriam improbi-
wv TT£tpcovTat x.aTaxpuTTTfiv (xev T-/;v rMdy.\i
tatem specie sub austera celare, et audien-
TTtxpw; [/,oy^9-/]ptav, y.aTayo^/iTEUEtv iê ôX^pto;
tium animos dolosc depravare enituntur.
Twv («•/4pow(/.ev(ov Ta rfi-ri. Toioutov 5/;' Tt x.at
Sauc simile aliquid ille hoc loco agere
OUTO; 770t(ov £v T(o TTaprjvTt ^£ix.vuTat. Hv yap cernitur. Quod euim in sanctos alit odium
25 Trpo; Tou; aytou; aTTc'yOciav x.£/'.T'/jTat toiij.i- blande temperaus, penicillo videtur adum-
£uo'[-;.£vo;, (jxtaypaêi [v.sv xat 77poTU770t t-/iv brarc et in autecessum cfliugere futuram
£(70[/.£V/lV aUTof; l5>d;av, Oti TCOV £/C T(0V t£0(OV illorum gloriam, e sacris eloquiis probabi-
Xoytcov p'r;i7£wv To TTtOavov E77ayd(j.£vo;^ i/. ol litatem dictis suis concilians : verum c fu-
Tô; Twv [AEXXdvTojv Xa[A7;pdr/iTo; t6 awypov turo illo spleudore sanctorum hujus vitae
I
auTOi; ev tw TvapdvTt £7Tive'[Aet xat aôôv. Et
ipsis contumeliam invehit ct ignominiam.
[A£v yap 0'j irpo(7^?,v auTco t6 7.oi.rx tcov (zyi'wv
Nam si odium in sanctos non insedisset ip-
sius animo, ostenderet ex ipso quem sa-
jAt(7o;, eÊt^/Cvu av ejc t-?,; tcov 6[;.otco[j(.aTcov au-
cris ectjpis preestaret honore, suam erga
Twv Tt(/,^7i; Triv Tupo; auTou; Euvotav " £77£i ê
divos benevoleutiam verum quia « iugloria ;
adoca^/cal a'XaXaTauTa, •/.at ^-/j ûc7(p'/iU.dTE-
et muta baec esse, » et,quod contumeliosius
•5 pov , Ei6coXf/.ou; auToi; Oeg^j.ou; e77£tc-/Cptv£t
est, « ritus idololatricos » ipsis tribuit,
^•?,Xov £au-6v x,a6t'(7T^/iCJt t-/iv 77p6; auTOu; profccto ostendit se odium in ipsos susce-
av£Xo'(jt£vov EyOcav. pisse et exercere.
At6, -^ ria-jXo;, ECp^/i, Tou; aytou; (;u(;.p.dp- 21. Idcirco ait :
-f Paulus sanctos con-
-;- you; TOuYtouTOU 0£ou E/.viouEEv. -f- AXXa -f formes cum Filio Dei pra?dicat. -f At-
X(XVTaijOa 6 T'7i; (zX-/;0£t'a; TrapayapaitT^/i; >cat enim in hoc quoqueloco veritatis ille adulte-
(1) 'E(36|i.eea. I Joan. UI, 8. — (2) 'Exripv?ev. Rom. vni, 29. — (3) Oeoj. Mattll. XXII, 30.
, ,
310 .MCi:i'IIOHI ANIIIUUIITICA

«'"tor ct sacrilegu» aposlolicu! Kcriplurie
Yf a[i.{iaT05 UpoouXo;, fi(i()io;
Tdii «TCdOTolîKCiiJ fal-
exuT<ji 'paiveTxi x«l t^v yôv auTov too dvd- HariusHil>iutiqucHiiniliML>88uccriiitur,i|)Kuui
{/.aTo;, cu; avTix£((A£vov xai iTfAeixiov, «iro- (luipiM! uoiiiiuis soiiuiu , t<iini|uaiu coiitra-
Tp£Tro'[Aevo; y^P oGtw; o IlauXo: £^/1,

o'J rium bibi tl liostilciii, ablioriTiis. i\oii cuini
* aXX" 5ti ••
oo{ irpoeYvw Trpowfwe au;ji.(io'p- »ic loquitur PauluH, sud hoc ilicit : • Quos
<pou; t^; eJxo'vo; tou YioC auTou. " KaiToi prirseivit, coh pra-dcsliiiavitcoiiforincH licri
ouiev ouvTetvov ivpo; Ta yetpo'/ij/7iTa, ojxoj; iinaKiiiiFiliiHui. >. At, licclindcniliil ad ina-
oj; evavTiav auTw T/iv (}.(.jvr,v ta; ei/covo; uulacta |KTliiieal opcra, islaiiicn liaiic vocciii
aireouX-floev. AXX' ei £.^dx£'. «utoj Ta tw « Iinagini, . ulsibi contrariain furtiinsustu-

»0 ArooToXoj eip-/ip.e'va irepi tvi; j./.eXXouT/',; elvai lit. Siii vcro Aîosloli dicla eciisiiil ad vilani
xaTarjTaieoj; , Tvdppw T-fl; airoaToXi)'.-/;; iîa- spcelarc luturain, lougc a doclrina abcrra-
voia; xavTaOea e*xTO'TTTt.uev. Oti yap irpo; vit apostolica. Quod cnim ibi lui'C prasscn-
Tov irapdvTa [iiov d Xdyo; kutw eTTi, pê tis teiuporis vila rcspicilur, facilc, nec aliis
ii aXXojv, aXX' i?, tov |/a'QTupa; d MaiAOJva; testibus quani quos ipsc Mainonas ascivil,
ib(juyxr.tX-/i)ce, pa.îto; TraXiv y.«Ta6p-/i'.7o;/.ev vursus pcrspiciciuus, itcruiiiquc mcndaccin

xai iraXiv iJ/euoTviv aJTov xal «Xa'{dva xal istum homincmquc vcntosuiu , omnisquc
•7Ta5-/i; sxxXYi.;ta(TTix-/;; J771ct-/;u.-/i; (i[/a0-7; xal cxportcm ceclosiaslica; seienlia', ;il) ca(|iic
etXXoTpiov êiôiAev. i<oa'vvvi; yko d [/.eya; ty,; alicnumoslcudcinus. .loaniicscuiiii, niayiuis
fexxXn(jia; îâ'oxaXo; , eE/iYouj/.evo; touto ille Ecclesiae maf?isf,cr, in bujus loci com-
20 H To o/;«iîov, Toia(^£ <;.y,clv £7tI Xe'^£(o; '
•
mentario , iiaic dicit ad vcrbuin :
-r £p d Movoycv/i;
Ot7£p D y,v <pu(j£i, touto xal 2'2. < Quod Uuigcnitus iiatura cral , boc
-r auTOi •yeydva^ji xaTa xapiv, o eoTi cuj;.- < et ilii sccuiiduni gratiam facti sunl, id cst,
-r (Aopipoi xal (JUYYS"'^'; aTC£^£i/0-/iijav tb; « conformes ct cognati palam cffecti , uti
-r a(i£X(pol Tou TTptoTOTdxou' TajTa .5£ TvavTa '^ fratrcs illiusPrimogcnili. Hsc vcro omnia
25 -r 7r£pl r^; oixovot;.iK; e'ipv)Tai' xaO' d yap '< de incarnalionc dicta sunt. Qua ciiira
-r 060; ', (JiovoYev/);. Ou (ao'vov (5e ex TouTtov .. Deus est, Unigeuitus est. Non tamen liiuc
-r TTiV x-/;'bc[;.oviav -j'iv(ij5X0j/,cv, aXXa xai T(>i « soluui cjus curam coguoscimus, scd
piam
-r avtoOcV TauTa rpoTeTUTVtocOai outoj; -t- o indc eliam quod jam olim hsec ita pra;li-
A 301. ^^xai Tvpd Tou Bwj.zv £auT(ov Tretpav, 'Jt' -rii) « gurata erant, ct priusquam pcr nosmet ea
30 -r ol avQptoiroi ireTpav XaiAfiavouoi r^; YVto(/.vi; « experiamur, ut solcut iiomiues ab cffcctu
-r aird Tiov — payt/.aTtov. Toutou; o£ £(^.xat- >. rem probare. Justilicavit autem eos ba-
-r 0)(J£ ^ta Tou XouTpou* ev^d;a.7e ^l (5ia Ttov « ptismo ,
glorificavit autem gratia" mune-
-r yaptcj/aTtov xat tt,; uioOeita;. -r TauTa « ribus et filiorum adoptioue. » Hactcnus
(A£V d 6toa'(JxaXo;. bic mngislcr.
3s ETt ê xat o (zoif^t[/.o; KuptXXo; 7uvto(â 23. Itein ct pcrillustris ille Cjrillus his
TOUTOt; (pvi(jiv
" •
-f OuToi T£Ti[;.'/ivTat xai [;.£[;.£- cousentit in hunc modum : « Houorati illi
-r VflXaotv ot xat 7tpo£YV(ocOrj(jav lo; esovTat « sunt et pcrmanserunt qui pra^scili suut
-r cu(i[/.opôt T-?,; etxdvo; tou Ytou auToij. « ut fiaut imagini F'dii cjus conformcs. Qui-
(1) AiUuii. Chrysost. Opp. t. ix, p. 594, qua! tamen oppido Nicephorus, scd concinnius. (3) T6 avwOev —
Nicephorus salis audacter refiugit, sua(iu(; propemo- co(}d.,id quod ab cdito emendamus. (4) 05t(o;. llic —
(lum facit; sed ipse fortassc lectorcm ile co monitum addita (|ua^dam, neque salis vidcocur acccsscriMl. —
voluit per hanc notam in tribus codiciljus \, B, A, (;,) <l'Y;aiv. Novum videtur boc nobilissimum (".yrilli
ibidem positam TaoTa ex tyi; 5uvTiT[jir,y.£vjii Jpn?i-

: fru^mentum. Ccite Maio ii;noralur a quo tam dili-
VEiai;- xXaTUTSfOv 5s xi'Tai ev tm evt£).;T fiioXitj). — fientcr collecla babcmus Cyrilli iu Apostolum coiu-
(2) 0e65. Editi : KaTot fap tyiv 0£6TT,Ta Movoy£vt,?. Idem mentaria.
ADVLRSLS EPIPHAINIDEM 311
-r Offoi «jOv Tidv ijapxiy.wv uxepavw " cumque igitur, carneis rebus superatis,
y^Y^'"
-r va<jiv, eyovxe; ev oOpxvo xo TTO^îTcuaa, o'J- ' in coelo conversatiouem habent , hi retu-
-r TO'. Ty,v £txova jjL£[;.i[/.-/ivTa'. tou XpcoTOU, " lerunt imaginem Cbristi, hoc est ipsius yi-
-r touts(jTI tt-.v ev ayiaiy.w ôriv , Tr.v aj/.to- « expressam innocentem-

taui in sanctitate
5 -r (/.viTov ei; aiTKVTa -o).'.T£tav. Ocoi 0'Jv « que ex omni parteagendi rationem. Quos-
-r TTpoeYvtooOviuav atif.viTal tt;? XpiCToCf ro- « cumque igitur Deus piiescivit imitaturos
-r).iT£ia; xaTa t6 eyytopoijv t7, avClptoirou <pu- '< vitce consuctudine Christuni ,
quoad hu-
-r TSt, oJTO'. y.v/,X-irnat, xai ;')iy.atfoOy,(;av xal <• mana valct facultas assequi, hi vocati sunt
-r Eôâ^rOr-Jav , xal enX/dy.Tav fi; uioGecriav, <• et justificati et glorificati et elccti in

10 -r xaiTOi ji.-i{TTto ye-YOvoTc? •
xal ev Texvoi; '• liliorum adoptionem, etiamsi nondum nati
-r xaTsXoY^-^jOyiirav , xal x.au-/tov-a'. <o; i~i « fuerint; hi ct intcr filios recensentur et
-r TTpwTOToV.tp XptTTto Tto <>.' y.u.a; y.aO' yiU.aj, exsultant ,

quasi in primogenito Christo,
-r iv« jrpvifAaTi-jtoinv ad£X<poi, jcatToi doOXot « uobis propter nos consimili , ut jam fra-
-r ovte; , Tou iravTa TTO'.yI<;avTo; Ivicou to; « tres sint, licct adbucservi, illius omnium
15 -f 0£ou, y.aTa ^Tpo^yv&xiiv ^l tou TravTa £'.oo'- « creatoris Jcsu ,
qua Deus est, videntisque
-r To; tb; iraco'vTa, y.oa evEiTVixo^Ta PXekovto; « per prsscientiam suani omuia uti pra;sen-
-r Ta £ij<)jAeva, xa^^Toi. p.yl7k<o Yeyovo^Ta X£yoj/.£v « tia, et coram se cernentis exstantia quae
-r [ouvj £i; uto6£<Jiav XExXvicOai xai tou; « futurasunt, etsi nondum facta. Eos igitur
-r j/.y^TCto YEyovo^Ta;. -r Tota'jTa Ta Ttov iva- « dicimus iu adoptionem vocari, etsi non-
20 Teptov. « dum exstiterint. > Huc usque Patres.
riep'. oe^.ye t'?,; x.aTa t^îv u.e^^.Xovra attova 24. Quod autem spectat ad sanctorum in
rwv ayitov >.aij!.7;po'--^.To; dTiptoOi -ou 6 ATTfJ- altero aevo splendorem id alibi Apostolus
,
<jTo).o; (JiaXEyeTai- io^£ -laq îkmTrr,- disserit; hsec enini ad Pliilippenses scribit :
Y«'p
<;i'oi; Yp«'9ci* : " I^(i.tov ^l t6 -oXtT£uu.a ev « IVostra conversatio in coelis est, unde Sal-
25 0'JpavoT; e<jTiv •
e$ o'J y.al 2toTy,pa (xirexiie/o'- « vatorcmexspectamus Jesum Christum, qui
(jteOa IvKJouv tov XpKJTov, o; ly.cTacpf/.aTiTet <. reformabit corpus humibtatis nostne,con-
t6 cto<;.a t-Tj; Ta-£ivto(j£td; -/ifAiov, (7u[/.aop9ov „ figuratum corpori gloriae suse. » Ut enim
Tw ctoj/aTt -r.q ôlr.z a'jTou. » E-£t^-fl yixp corpus Cliristi ,
quamquam infirmitatibus
t6 (JtotAa Xpi(7Tou --taiTot •ua6e(ji toi? xaO' iisdem ac nos subjectum, ex infirmitate ct
30 •fiji.a; uTTo-xci(i£vov, îx t£ tou iTaÔou? x«i t-/;? resurrectione a mortuis glorificatum est
exvExpiov ava(;Ta'<j£to; 5£ô'?a(jTai (7T£-a'Tv;x£ (conculcavit quippe mortem, et corruptio-
yip t6v Oava-ov, /.at t-^; Ôopav xaOetXE, jjp^^ sustulit, et destruxit eum qui pote-
xai xaTyipyvi-/i£ tqv to xpaTo; eyovTa tou
statcin mortis babebat, diabolum. « Paulo
OavaTou <l>t(x€oXov. « T6v yap ppayj Tt — ap' « minus enim ab angelis immiuutum, » ait,
55 ctYye^Xou; •/iXaTTto[j.£'vov, » (friil, pXljTO^tev !•/]-
videmus Jesuui, propter tolerantiam mor-
<jouv dia t6 ivaO^/i[Aa tou QavaTou « oo'^vi xat
tis, « gloriaethouorecoronatum.» Primitiae
Ti[/.'fl £(>T£ipavto[/.£Vov ". » A-Kct^yri 51 tou •/![;.£-
/
'
' ' 'i\ " • autcm uostroe hujus massa; i\)se evasit) : sic
Tepou <fiupa[j.aTo; X£yp^/i[taTtx£v ]• ouTto; apa
igitur sanctorum corporadoloi"ibus et plagis
xal Ta Ttov ayttdv coiu.oi~a. ctX Yyi6o'iJi xai to-
corruptionique ac sexcentis obnoxia malis,
40 [/.ai'; (pOopa Te xal (/.upioti; u're£uSuv« êivor;,
consimilia Christo fient, ut e corruptione in
<j'j[/.[/.opoa r/.ctvto y£v/-'G0VTat , rx (pOopa; £i;
iapoiav ,/.£-aG/r;;.aTt',o;/.£va xat 5u[/.;xop-

incorruptionem transeant, et conlormentur
.
ou.uteva Tfi ex ê^^twv t^; TraTpix^; 5dHvi; ei qui ad dexteram paternae glorise sedet et
(l)rp(i9£i. Pbil. III, 20. —1.2) 'E^TTesavtoiievov. Hebr.ll, 7, 14.— (3) Ks/.fT.iiiTi-/.;. I Cor. 20, 23.
; 1 »;
312 iMCi;i'noni AMimuii:iii:A
x«6eô|ievaj Kal eirocvco nxmi apyf,; xai eôu- hopra oinneiii priiicipiiluinet poU'8latem, el
oia;, itai uwo iva'oin; Trpo<ixuYou|i.tvw ûva- (juciii oiiiiiiH adoruliit jioleiitiu, (iiiaiido (lc
[j.£to< , orav eC o'jpavwv irpoTiJoxwjzevo; '

vi;vi co-lis exspectatus vciiiil; tiinc eiiiiiivero
TOTe Y*p **"' a'JiAjAopf/01 oi a-riot eiovTai Christo coiiforiiies saiieti eruiit, iiiiu eoi-
5 XfKiToi, ouvexXaiATCovTe; auTio , ex Tvi; vOv luceiites eum ipso, post liuinilitateiii lni-
T«TTeivc'j<je(oi; im Ta 'Vj-mXa xal av(.)Xi<i[y.c'va juK liMiiporis iii exeelsa et superiia Iraiislati
(AeTaTiOei/evoi x.al ev o'Jpavois XT(<i(xevot t6 liabilaeula, et ciele.stis politi jure eivilatis.
i:oXiTejiy.a. Ai«v oJv aTCo(j(pa).>eTai x«i ev Kimis it,'itur ct in lioc loeo fallitur nieiida-
TO'jToi; T(ov ijieu^wv 5iiâ'cxa>,o; ravToOev eioruiii iste niagister, funditusqiie e Kpiri-
10 T?,; Tuv iTV2'jaaT(XuJv Oewpia; exuiiTTOJv. tuliuni reriim iiitelleelii excidit.

-:- iiw;o'Jv, ^/iijl, TO'j; ev ô^vi |j.e».ovTa; 25. -f Qiiomodo itîttir, ait, sanctos (|ui
-7- (panJp-JveoOat ayiou; ev aô'â> xal vexpw -rluitaturi suiit iii nloria, tu in inf^lorio
-j- xal a).a>.w 6i"Xei; opav, toC Kupio'j /e'- -f et morluo et muto opere vis intueri, l)o-
-> yovTo; irepl a'jTu>v •
eijovTai -jâp, cp-/|ijtv, -f mino de i|)sis aieiite : l^ruut cnim, iii-
15 -7- (5); ayceXoi 0soO ;

!- v (luit, sicut aiigcli l)ei. >•
-f-
Ilpo; S-)\ Ta'jTa Ti epoOi/.ev vi(/.et;, x«l tv;v Quibus (juid iios aiemus, ut ipsius palain
exstvou ijT-/iXtTe'JOVTe; [j,aTaio'TrTa xcl tv;v exafîteiiius futilitatem, piorum vero lioiiii-
Twv e^jTsô^JvTôv e'jO'Jr/;Ta rapiuTavovTe; nuin rectam sententiam statuamiis? Iloc
OTt «o; auTV) "fl

aXriOeta xal t(ov 7vpay(/.aT(ov -/i
nimirum : ifjsa veritas et rerum evideiitia
20 evapyeta to aijipa/.e; xal ttiijtov rji/.Tv eyx«Ta- tutam ceilanKjiie (idem in nobis fuiidat
ad lia!C suiictoruni l'atrum sermoncs ejus-
TtOvict, xat Ttov iTaTs'p(ov ot Xoyoi •-r Ata t-/;;
modi : « Vcv imaKinem nobis arelietypi
-r etxovo; •/i(Atv -^ yvojiji; to'j apyepjivou eyyt-
« notitia inditur." VA : < Iniaginessuntsicut
-f veTat.Kai^ Aietxdve; (b; Taaoye^Tujra. l^Lai-
« archetypa. » Tum « Inter imaginem ab :
-7 Et-x()vt Tpo; To axpiSe; " iuo^Turov iuoTu-

,
« excmplari aecurate e\|)ressam, et cxein-
25 -j- t:(!) oe au icpo; e[j.ipep£UTa'~/jv ei-/.o'va to " plar imagini simillimum nulluin discri-
^ otaXXaTTov o'jo€v, •/,aTa ye, ^yiu-t, t6 i^v
'« men est secundum idenlitatem (nam hoc
-r fjaotoSuet tc xat (o; iv etiêt TauTOv". Kai' > aio) qua; forma et similitudine coiistat. »
i2; av etrot -11 TO'j fiauiXeôj; ypa(i-/i •

O etopa- Item : « Veluti regis iniago dicat Qui :
-r xm; e(Ae, eojpaxe tov pauiXEa, xal jyto xat « videt me, videt ct regem ego et ; rex unuin
so -r (iautXeu; ev £U[/.ev. Kai " i2; 6 ypa(peu; tov < sumus... » Rursus « Qucmadmodumpi- :
-rypa(po'[/.evov ^tT7Xauta(êt, xat êi-xvuet t6 n ctor id quod pingit, duplicat, rcitjue verl-
-r aX-/;6e; ev tco 6[j.ot(o[;.aTt, t6 apye'TU7rov ev

« tatem ostendit in similitudine, sic arche-
irzr, £ixo'vt, t6 exaTepov ev exaT£'pM, 77apa
<• tvpum est in imaginc et utrumque in
« alterutro, cxccptaquidem substaiitiaj dif-
-r t6 t~?; ouuia; ^taipopov. IZTTSiTa 6'Tt xat
" ferentia.» Deniqueaiunt dlmaginumap- :
35 -r •xX^/;u£to; t7,(; a'jT-?,; xai 6[/.(ovu[/.ia; t-?;; irpo;

" pcllatio ipsa nomenque sanctorum com-
-r Tou; ayiou; X£XOtv(ov/;xy.utv •
iVi OTt xal ei;
« munia sunt. » Dcinde « Intucntium iii :
-f [/.v/;'i/.viv auTwv tou; 6c(ovTa; Evayouutv, tou; n memoriam inde sancti exeitantnr, eorum-
-rTe aOXou; x.at t-/;v o'Jpavtov auTwv ivoXtTsiav « que eertamina ac vita coelestis evulgatur .
r ov;[AO(Jteuouut, xat OTt ev ayiot; TOTiot; (o; Ac deinum « Sacris iu ajdibus generatim
:
do -reTriirav xaOi6puvTat. -r Hxoue ê xat auT6; « erigunlur. » Yerum et ipse audiit a cbri-
A.
(1) npo(78oxto(j.evov (2) 'AxpiSto? A. —
(3) Ta'j-
.
— rila S. c. wiu, el advers. Sabcll. t. ii, p. 193 liB;
tov. Codd. in raargiiiibus provocant nudo nominc tum infra Cyrillus in Thes., l. v, p. i, p. 1 1 ;deinde
ad Basilium, Cyrillum et Dionysium Areopagitam. in line Dionys. Eccl. Hier. c. iv, et alia <iua' inlegrius
Re (luidem vera satis aperte, non tamen a^jxoXeôi, in Nieephori .\titirrhct. 111 adv. Mamon. c. 18, 24,
exritantiir primum Basilius ad Ampliilocli. cle Spi- 2j , et Damasr. t. i, p. 319, 343, 363.
;

rapa -/pwTiavtov, w; Tpo p.txpou scpvjiTev, ojc stianis, iit paulo supra aicbat sanctorum in ,
102 et; Ti[Aviv )tal a^td.tj.Trinf.s twv ayioiv Ta; euova; lionorem cl memoriam imagines a nobis
auTwv TTOtoCfj^.ev. Apa oOv ^ta toutojv a.r:m- effici. Proinde ex his omiiibus illud perspi-
Ttdv ipavepov xai ejc^viXov, oTt ootovTat ^ta cuumfitetmanifestum quod ipsi sanctispe-
Ttov 6(j.otto[/aTtov aUTtov ot ayiot, eTret )cai ctantur per eorum cctypa, quin immo ipsa
auTa ayta* Tt; yap ouTto; avatijOvjTo; xat rerum sacrarum mysteria. Quis enim ita
viXtSto;, ocTt; evoptov 6w.otto[j.a u:)] "Kohc, t6v bardus erit et amens ut quoties videat simi-
oaotoujj.evov euau; a~oopaL/.eiTai tov vouv, zat litudinem, non statim ad exemplar mentem
iic, TzaôvTo. Tov ct— ovTa îOyte^Tat cvebat, absentemque pro pra^seute habeat ?
10 ETret ouv TauTa ouTto; eyet, y.ai optdfAev ev 26. Quum igitur ea sit imaginum ratio,
auTO^Tou; ayiou;, ou/.ouv ota toCito y.at fêô- sanctosque per eas intueamur, nonne ob id
ât7ixs'va eTTat ; Et ê [j.-h TauTa ouTto; 6 Ttov ipsum iionoribus affectae erunt ? Sin autem
ayttov outjjj.evvi; e^tcryuptiêTat eyetv, xat Ta minimesiceas haberi sanctorumhostis con-
ev oi; ot aytot icaOoptovTat, xat ^t' oiv
tendere perglt, clamitatque monimenta qui-
vi [./.vy^j^.vi
15 auTwv Totc 6pto(7tv eyytvsTat , adoâ etvat xvi-

bus sancti obvii suntet intuentium iu me-
pucaet xat
moriam revocantur, aspernabilia esse et con-
uSptcj.r.iva, /.tvouveucratev av ot
tumeliosa jam sanctis aliud multo majus
aytot Tto (/eytfyTtp et; {iSptv /tai ado^tav irept-
,
erit pcriculum in contumeliam et dedecus

tTTaGOat. Ei [y.ev yap vi Ttov ayitov ô'â ouy
incidendi. Nisi enim sanctorum gioria valeat
ixavo zat Ta ev otc auTot SetopouvTat guvô-
etiam liis speculis quibus cernuntur ho-
2o(;aciat, aTrop-zfTetav av S6^r,i;, lo; ouf^' auTot
norem dare, sanc ipsi carebunt gloria, ut
[AeTa>iay_£tv v)dv) ttot£ voij.tTOrliovTat, xav ei;
qui nec honoris participes censebuntur,
To (Ae>.>.ov auTtov dva6a>.lv;Tai tv,v ôâv
tametsi in futurum svum rejiciatur eorum
xai T/.v XatATTpo^TyiTa. A^XXa ^vi^Xov tb; Tt[7.ttov
laus et splcndor. Verum evidcns est quae
Tifj,ta, y,a6' a itat TOt Ttov aTi^jttov aTt[./.a. Et
sunt venerandornm venerabilia esse , sicut
25 0£['.vi, eiTTtoGav i/. TvavTo; -Tvap auTto Ttov
et quifi ignobiiium, ignobilia. Sin aliter, per
ctTtatov xat d'Vi^tov TSTt7.viy.e'va xat rJei-ôâ-
istiim licebit cuncta alijectorum liominum
(7[A£va" TouTo yap Tr,; ex£tvou Tvapaippoijuv/i;
et vilium honoranda esse et gloriosa. Id
etTCEiv ecTtv.
ipsum quippe ipsius insaniae sermo est.
rito; ouv 6 evayv;; vsxpa 7:poi7ayop£uet Ta 27. Unde crgo fit ut scelestus ilie sancto-
30 Tfov dyttov 6[XOtto[;.aTa , STt xai oKvXv. xat rum similitudines appellct morluas, quin et
dooV'< ; oTt Tot; Ttov 7;ap' EXXviirt Tt[.'.to[/.e'- mutas et inglorias? Videlicet quia nihil eas
vtov toGauTto; TtOeTat , tva [j:/)<ihi yptcTtavt- differre permittitcum imaginibus quse a
c[.;.ou xai eXX.v1vt171j.ou tq ^f/;XXay[/£vov ôivi.
gcntibus adorantur, quo nulium discrimen
Ta cliristianismum interet Grfficornm infideli-

" yap tuv eOvtov £'totoXa CTTO[/.a 'iywni.^
'5
tatem concedat.Gentilium namque « simu-
'< y.at Qu XaXvfcou^tv , oipOaX^y.ou; eyouctv xat
n lacra os habent et non loquentur, oculos
« oux, oij/ovTai", " xat TdXXadiiep a'jTtov 6 [y.e'-
« habent et non videbunt » et csetera quae ,
ya? xaTa^j/dXXet Aaut^- ou/ ouTto ê TOt;

magnus ille David super hsec decantavit.
euoeooufft oo/.£i'. l2(77T£p ydo, y.aTa tou; ^t- Atqui non ita sane videtur piis. Quemad-
âsxdXou; tv;; Ey.xX-/;(7iac ^tTv^W, ol Xoyoypdcpot niodum enim, ut dicunt magistri Ecclesiae,
ao Ta? dvdpayaOta; tGv dptTTow dv^pcov Xo^ycp qnum historiarum scriptores praestanlissi-
5tO(j[;.ouvT£i; Tat; vLuj^ât'; Ttov dy,poto[Ae'vtov 5td morum virorum facinora eloquio adornant,
Tvi; dxois; evcvit/.atvovTat •
ouTto y.%1 ^toypd- ea audientium animis quasi per auditum in-
ôt ToT; 7vt'va;tv eyyapdTTOVTe;, [;.t[/.riC7£t twv scribunt , ita etiam pictores , ea dum ta-
(<) Ei [iv] Yap codd. Vix intelligas nisi legas et ît. alter locus cod. (7 pergit ad pag. sequentis lin. 22.
— {'>.) "()4,ovTai. Ps. CXXXIV, 19. — (3) "OaTOp. Inde Respicit Basil. in xl mart. t. n,p. 14!>E.
,
3n NICKIMIOIU AMIHRHITICA
l)eHis iinpriiitutit, iiuc rfriitu iinitntiono,
ieixvjvTat, tyiv «ijt'^v ixaTepM Xii tt,? oi- iion iiiiiius(|uuiii ilii, per visuiii oKleiiduiit,
itlciii iilri(|U(; jiixtci huaiii ailciii pnipdiicii-
xeia; î/yt.% uTtoêuiv TCpoGaXXdjxevoi • luuau-
lcs arKUiiiitiluiti. Siiiiiiitcr ciiiiii ulri(|ue
Tcoj y«p ei; irpOTpoTir,v n«l wap«x>.Y)iTiv tou?
tuin uudictiliuni (|uuinKpcctuntiuin cxciluiit
* T« dxoijivTa; tou; Te 6pi.')VT«s i^teYeipcjTiv.
aiiimiiH sivc in |u'o^rcssum sivc iii cdnso-
ili oiv Ta T«3v Xdytov oOx aXoy*, oOJe t'/
latitmcm. Ll i{,'ilur quuj pcr vcrl)u liuiil,
Twv Tdjrwv aXaXa* Xdyoi vap eiai Tftv ev oi;
mutu uon sunt, isic quui per imugincs, uon
xaOi^puvTai Tdirwv*,(VjiiTep ?;/TCaXiv to eipr-
inruiilia. Siiiit cniiiuitiusi scniiiiticK IdCdnim
iepw avi^pl iyivi *•
(jta'vov -fNaoO Xdyo; 0'j<ê'.;
iil qiiilius crigunlui', ut divciso iiiodd d/cit
'" ov o'j nr^^pei oiyc/CKij.oi, oi Tcapa t6 ^
Xoyf/.«
-r vir qnidain sanctus ; « Vox tcmpli uon cst,
sivai TaijTa , aXXa ^(0 Tr,v exsivwv 6e'«v t'j ciii dccst stutiiic drnamciitnm. » IVdii co
voepov xal Xoyixov fli/.Mv xtveiv xal fîeyeipeiv, qitod iucc pcr sc vocaliu fiiiiit, scd qiiod lio-
voepijiv ye xal Xoytxwv ovtwv Tcpo; Ta exeiOev rum spcctuculo mcns ratioque nostra mo-
•flaiv Tw vw evTUTCodu.eva xal tio Xdyw ''
cây- vcri solciit ct cxperf^clieri ; co namqiic seiisu
15 yeXXdiAeva. Oijx aXaXa oSv, ei xal xaO' eauTa
iicc iiilcllcctu iicc vorccarcnl, (piiiin ca quu;
oijToj; iyei, eiret oijTW

cxpriinuutur , meuti uoslrie quasi pcr scr-
ye xal oi Xdyot «XaXoi,
dXkix (jtwTCwv-e';
iiioucm reiuinliaiitur. JNon muta igitur illa
etijt x'/)'puxe;*, xat Xdyot yi-
suiil, ctiuiiisi pcr sc silciil (iiuin sic ctiam
vovTat, wv TVjv p.v/i[j.-/iv xat tov Xdyov ev Toi
liltera-mulo: csscnl), sed quasi taciti pncco-
xpu(piw xat aTTopp-ziTw t^?is Ta|j(.teiw
'!f'jyj,; nes sunt et loquclui liuut rcruni (luarum
20 svaTCOTiOjvTai. Ival Ti,ata ye -xat evfô|« ^ta
nicmoria et intcliectus iii abscondilo el iucf-
Ta aiv' aCiTwv Ti;Ai« xai evôâ c-/iij.atvdij.eva ts fahili aiiiiitu; reccssii coiidunlur. Suncta
xal O£ojp&u[j.£va ". AXX', w; eotxe, ^ta TtavTwv porro ct gloriosa sunt proptcrsaitcta illa et
xaTa Twv «yiwv r/iv yXwucav xtvetv ou Te- gloriosa qu£c per ca signilicantur et iu cis
O^/lirev d «XtT-flpto; Ttotvrw; irou xai ot Tvap' ceriHintur. Scd , iili ap|)aret ,
per omnia
25 -fljAiv Ti|AwiAevoi Ttov ayiojv tepoi olxoi , xai scelestus ille litigiiam in sanclos vihrarc uon
eiT ovofAaTi auTtov (^£')oa^/i[/.£'vot , a.i)'i?,'A tzv-o'
eohorrnil; haud duhie etium dicata per uos
snceila suhqiie saiietorum icdiiicatu vocu-
,
auTio xai (peuxTol, OTt aXaXot xai vexoot xaT
hulo, dehonestuta illi sunt cl aversauda,
auTov , xxl Tou; evoptovTa; auTou; ei; [j.v/iu.-/iv
((iiod mutu licct et cmortua ( ut ait ), haud
auTwv, (ocTrep at eixdve; TouTtov, evayou^Tiv,
secus tameu ac imagines , sauctorum me-
30 orep e(JTiv auT(o t6 {JapuTaTov.
moriain excitanl, (luo nihil isti molcstius.
Tt 5e xat at tepat auTtov ptCXot, ai tou; (/.e- 28. Quid vero? ct sacri eorumdcm lihri,
yfi OavaTOu ayiova; auTtov, ou; c^ta tov i^dvTa iihi certamina (£ua' pcrlulcrunt usquc ad
eauTov u-ep Travrtov fiatov «v-iXu-pov 2toT-?,pa mortein ob euin qui semet ohtulit pro no-
XptffTOV Of/i'veyxav, sti xal bis oninibiis in pretium rcdemtionis, ob Sal-
t-/-,v ayycXtx^/iv au-
3.1 Ttov TwoXtTeiav (pspouffiv, (xp' o-j pêXuxTdTeoat
vatorem Cliristuin , ubi vita sanctorum an-
gclica dcscrihitur , nonne isti ranlto etiam
irap' auToi xat c(t)o;dTepat [/.aXXov, eTvei t(o
turpiores erunt et inhonestiores, quum rea-
ovTi gx vexpwv xat «.'ûybfv (TwaaTtov ouvei-
pse e mortuorum ct cxauiiiiium eorporum
povTat ; EvTeuOev Tot; TOtaiJTa'' [j.aO^/iTeuOet(jt
pellibus eompingautur ? Proiitde pcr eos qui
xat Ta Ttov (iyitov iepa Xeiijâva xaOuSptTiy.e^va
talia didieerunt, vidisses sueras virorum
iio xat Tto Tjupt 7vapa(it')d;Aeva xai ai avâai
,
sauclorum exuvias iu ludihrium ugi iguiquc
(I) To7toi;A,E. Tu7io-<(7ma!e. — (5)"f:y£i-j.Ilfi'iim, toi' emcndaut. — (4) .\6y(;). Forte i'o; Xoyw.' — (5) iio-
ducc forle Nicephovo margine, camusad S. Isidorum
in Tipuijiou; T£ y.-ofjxa; vncat imaînes Damascenus, t. i,
Pelusiolen, liic desci-iptum cx Hpis/. iv, 73. Sed
p. 3i,'i B. — (G) (-)£(.ipoO(j.£vc«. Similia idem Nioepho-
quid, si liunc locum emcndaveris, legcndo
exî ? — rus in Maii Bilil. Novn, t. v, p. li, p. 102 ; itcm p. l>
(3)(>: Tiotfi t4 (j.^ Xoyixa A, E.quod ilcnim I*. r'Hici- p. 65. — (7) Toii; TauTa B, T, E.
ADVimSUS EPIPHANIDKM. 315
auTwv TvaVTXTvaiTi y.oii f\ twv irpeGSsiojv at- coiiiinitti, ct corum tolli mcmorias, ct eo-
TTidt; olysTai xai tcc Trapa 0ew ruiii suflragia petcndi consuctudinem abo-
, eTv/iyyEX(^.ev«
leri, ct qua; ipsc Deus fieri praiccpit, cuncta
TvavTa viTi|/wTai xai îe'7TTUi7Tai.
illa foedata jaccrc et sputis obrui.
vm.
T- Ilca; o'Jv ev aooiô) zal 29 .
-^ iVt quomodo in inglorio et muto et
•f mortuo opere?v ait.
]Nc)tpa y.al evTaOOa xal Tro>.>.ayo'ji ra lesa Mortuas siquidem ct liic ct multoties
E/CTUTTtov.aTa TO)v ayiwv xaTovojy.aêiv vsa epu- sacras sauctorum cffigics appcllare uon eru-
6pta. iSwjjiev ê y.av tcjtoi? ei tou lepoij E-t- bescit. Agc, \'ideamus an et isla a di\o Epi-
(pavto'j Ta etp-fly.eva eijTi, jrapaTtOej./.evot tx ev phanio dicta sint , ea ia medio ponen-
Tot5 c[;.o>.oyou[;.evot; -apa iTaGt xat yv/;ciot; tes quae concedunt omnes essc germana
a'jTou ).oyot;, ei '7U[./.<pojva ejptGJceTat. ^/lat ipsius scripta, cum pranlictis invenianlur
303 yoOv 6 tepo; ftTTfpavto; ev toT; x.v.Ta aipe<7ewv consenlanea. Ail igitur sacer Epipliauius
*
auTO'j cuvTayjj.aiiv , ev ot; /caTa Ko)i>,uptT(ov in suis adversus haereses tractatibus, ubi
otaTvaaSavet etS^foXcov evEx.ev, tov 7vo'yov ttoiou- Collyritas obiter de idolis carpit , hoc te-
^-
13 (j.evo? norc verborum :
-flloOev o'jx. e-5w>.OTtctov ' to i~ii:iî\j<j.a •'^0. « Nonne illud consilium ad idolola-
-r zai To eyyêtpyiy.a dta§oXtx.o'v; 7Tpoâc?ei yap " triam tcnditac diabolicusconatus est? Sub
-T otaSoXcov ael u-etiûvcov tv;v i^tavoiav 6 « specic cnimjustiticc diabolus perpetuo ho-
litaooXo; Ttov ccvOptiTTcov, r/iv 6v/it/iv (pijc;tv

« minum mcnfibus obrepens, ut mortalem
« uaturam iudivinamconsecraret, humanas
-r 6eoiroitov , ei; (3Cp6aX[/.ol(; (ivOpcoTCWv av^po-
« effigies artificiorum varietate distinctas
etxeXa ayc(X[xaTa rna •iTOtx.iAta; Teyvcov ctte'-
" homiuum oculis subjecit. Porro mor-
-r ypa(j/e.Kai Tedv/ix.act [jivot— pocx.uvo'j';.evot,
« tui sunt qui adorantur : corum tamcn si-
Ta oe TOiJTWv ay(xX[;.aTa ij.'/;i^s770Te (^•/fcavTa
« mulacra, ([uoe vitae nihil umquam habue-
(ouTe yap vsxpa duvavTai Xe^yscOat Ta v.r,-
" ruut (ncque enim mortua dici possunt iUa
25 ê'7T0Te^'/;<javTa) irpoTXuv/iTa 7Tapetcra'youi7i, « quffi vita numquam praedita fuerunt), ado-
)cxt [j.otyeu(7ao7i; otavoia; aTTo tou evo; x.ai « randu proponunt, animis inde ab uno
[xovou 0eou. -r « soloque Deo in adulterium abduclis. »
O ê Xoyoc, e77et yuvatx.e; Tive; xaTa t-/;v 3 1 .quummulicrcs quasdam indu-
Sic ille,
Apa6tav, acoeXo^TTiTt TpfjTTcov, ccpTOV Trpoi^c^^cpov xisset in Arabia degentes qu;emoribus sim-
30 eTv' 6vo'p!.aTt Tvi? 0eoTo'x,ou,xat ic, aijTou [XcTe- plices panem offerebant iu nomine Deiparae
Xa[J.6avov .IIw; o'Jv TaijTa i/Cc;vot: r;'jY/]y/,r;ii,

et ab illo pane participabaut. At quomodo
Tou tepou E7it'yav'ôu (/./) a^touvTo; veicpa Ta et-

hcec cum superioribus con.scnticnt, quum di-
\us Epipliauius idola dicere mortua renuerit,
ocoXa <i)voi/.a'cOat, tco [Aviê Cvi^jaf/i^yi 7;otc'; Et
quffi lueis usuram habuere nullam ? Si Imnc
yap xaxetva Ji,77tf avtou (jof/i Tt; etvat, avayx.a-
locum Epiphanii esse aliquis concesserit, ne-
35 c9-/i'(7eTat si; izvTiâijtv Tvepiayayetv tov Oeood-
cessariura prorsuserit diviuum hunc \irum
pov Jtai TavavTta eauTco a7vo(patvo[j.evov touto ju coutradictionem pellcre , et sibimet con-
81 >.e'yetv (xtottov . Ar,7.ov o'jv cb; ev ex.c'!vot; oijx. traria deceruere. Id vero dicere, stultum. Li-
(l) KoXXupi3icxvou;al. — (2) noioO[xevo;. Epiph. Oj>j). spectat GrtTcorum ritus de elevalionc pauis FlavaYta
t. 1, p. 1061 A. — (3) E!5u).07:oii«)V E. — (1) lIpojocoEt nuncupati, quem describuut Goar. Eucliol. 8()5 Al- ;
yap 5iaS6),M A, B, T, A; scd orauium codiciim uo- latius, de. Cons.Ecd. Mone, Latein. ii. grlech.
p. 101 ;
stronim immano mcndum est illiid SiocSoXw vol Messcn.j p. 141. Nou deesse Virginem inter etS.. Eu-
6iaS6),tov pro otxaiou, utediti ferunt : npocpaseiYap oi- cliaristiam qua^dam arcana, dicebam in tomo super.
xaiou aei uiteiaouvtov. — (5) MeT£),a|j.6avov. Huc foite p. 533. Sedha;c alias, ubi detitulo Aberciano iterum.
,, :
3l(i MCWIIOKI AMIIUUIKTICA

e^Ttv h (pdeYYOjxjvo; o aXYi6Yi? feTTi^pavio;, iXX' quftit,'iUir iii illa pcricopc noii loqui verum
6 T.irXtn^bfii Jtai (j/eudwvuijLoi;. Ui)i|)liuniuiu, Bcd lictitium ct pcrKoimtum.

\V1. Opciu' idttiuiii f.sl ad\tit( ri' (|uud
Mapa<3f/iu,avTe'ov Je w; r?, Jo$'/i twv TraXaiwv
sciilciilium vclcrum Kc(iuulu8 hiiccr l.pipim-
e7ro';Aevo; iepo; Firi<pavio; 'jrapâi roTe ^'oâ-
iiiuH, ulicubi verc cxhtitissc rcfcrt homiucK
5 iêi T<ji ovTi avOfaiiTO'^; ra^J.ai Te')vflxo'Ta;, wv
oliiii inoituos , (|iii)riiiii slaliiis iiiipiam
Ta «yotXaaTa ypovoi; udTepov aOsijAOj; irpooe-
postmoduiii (lcdcre udorationcm. ludc liccl
xuv/iOviiav •
xai t6 evTeuOev «vaâivoaevov aTO-
cmer^cns lcmma multo ctiain stultius vi-
ivojTepov dxoTCeiv e<;eTTtv. Iv! yap V|V ev toi;
dcatiir. Iii (iiio iiiiiiirum si l^piiilianius lo-
7vpo)cei[j.evo-.; raiv f.Tvrâvio; 6 5iaXeYop.evo; queieiur, idciu de idolis ct dc Cliristi iiiia-
io ev w<d ê ei^toXot; ttiv XpwToG eixova TiOriTt j,i„c statucret. Quum autcm niortui siiiit
TeOvvixaTi Xe oi irpowjvou[/.evoi, £xeiaTO/;'j£Tai q„„s clluiici adoraiit , taiito maîs necessc
Qdov Y^ ETCi Toi; >.OYO'.; to-jtoi; ev to?; teOv/,- iHi t',it cx liujusmodi argumcnto intcr
xoiTi xai ve-/tpoi; (.'JiTiv eTi 5'jY)caTaptO(j.eTv tov mortuos cxanimcsquc connumcrarc ipsmn
XpiTTov, ETi (/.Y,v xai TO'j; Oe^ôu; aYys'^'^"?) ''«' Cliristuin ,
quiii ctiain divos angelos, qui[)pc
15 [A-/i7coTe X,~cct a7TO'}iaivo'iji.£vo;- etTrep et; r,v x«i o quos iiiiniiiic vivere declarat : si quidcm
auTo; 6 TaoTa /.aneiva \i'^wi. ToGto ê oO^' unus idciiique cst qui liaic ct illa dicit.
av a'JToi ol aXtr/iptot (pOjYâcOai ToX^J.fiGeiav Verum iilud nc ipsi quidein scelerati du'-
âtaove;. tTrtixeTTTeôv ê oti )tai u dlrfir.i uiones cmintiarc ausiiit. Tum consideran-
E^riifavto; t/.v ev toi; aYaX;j.a<Jt 7vpocxuvr,<7iv dum csl vcniiii i;pipliaiiium cam (puc idoiis
20 eTri TO'j; tov eiitv aYaX[;.aTa avacpepef iu.- trilmitur adorationem ad eos quorum sunt
efligics , rcicrrc. id quod l'alaru ciiim ait,
(pavtêi
Y^p xai auTO;, OTvep xactv to; (zV/;0(~j;
(otj.oXdY'/lTat , oTt vi tt; etx.dvo; Tt[j.-/i e-Tri t6

omncs verum esse coiiscnliunl, imaginis
irpojTOTurov otaâtvet.
cultum iu prolotypum rcdundare.
Eincri;it crgo cx liis omnihus aucto-
'.i',\.
IlaptTTaTat o'Jv oia TcavTtov Ttov rpoirto-

ruin ct personarum dilfcrcnlia. Ila iianniue
25 rtov t6 oiYi>.>.aY;Ae'vov. 0'j y''? '^'^'ff'^ rJoâC^'
nou docet vcrus Epipiianius, sed potius
6 (iXr,6ri; Ert<pavto; •
E'jCc'6io; yoio [7.a).).ov
allcr Eusebius suu dc mortuis scnlcnlia dc-
ct>.>,o; irepi T-/iv Ttov ve/cptov Sdâv 'êtjtvuTat.
tegitur. Etciiim in cu;leris quoquc anibo
OuTto Y*P "'''''• ^'' sTSpoi; cd^/.iptovoi ipaivov-
concordare cernuntur. Nam ul Christi cor-
Tat •
t'6(j—
ep Y<''?
,''•'1 ce^JtoiOai t6 tou Xpt- pus iioii supcresse intcgrum , sed transirc
30 OToij (sutii.ix, [j.£Ta6£&X-7,50at 'ê 6>v0v oC o).ou totuin ex integro in dcitatcm profitctur Ku-
£t; TViv OeoTViTa iôca(,£i EuireSio; , e^ ou scbius undc eum pingi non debere statuit
,
t6 u.'h Sêfv ^tjtoviZeTOai a^jTov i5oY[.'-«Tt"(£t

•
itaprorsus liie Epiphanides, futurum quem-
ouTto dvi x,ai 6 Ertcpavtdr,; 0'JTo;, t-zjv [/.eX- dam sanctoruin splcudorem imaginalus,
Xoutrav Ttov 0(^1^ cpai^poTViTa i70(pt!^d[ji.evo; interiin hic probrum illis impertit , et id-
t6 (X^^ôôv vuv auTOt; erfp-/i;j.t^st, jtai dta touto circo eos pingi negat oporlere, ct multa iliis
35
convicia impingcre non vcrecundatur. 3Io-
[/•/) ys^vat £t"/covt^£i70at , /cai roMat; a'jTO'j;
iiumenta vero quorum intuitu lidcles con-
u€p£ct paXXtiJV oux. ^^''•«'^'^'^fSTat. Ot; y*P ''-''
vcnienti ducuntur ratiocinio ad futuram

£ucre6o'jvT£; >.0YtiT;.'-w Tto •<caO-/;"<ovTt £voptovT£;
sanctoruin gloriam, a^que ac in sacris libris
7rfOGga'X).ou(7t^ rp6; tviv hou.i-^v/ toT; (XYtot;
q^j eorum egrcgias continent virtutes ac
liO (xr a-JTwv ro^-/iYCi'Jty.£vot .^dâv, y.aOar^p xai omiii sermonc praestantiora certamina, ea
rapa tuv tepcov (iifiXtov, at Ta; ctpti7T£ta; ausi quis protcrve despicit, ncfandissiina iin-
Tiov y.ai TO'j; 'jrsp 'XdYQv a.yii^âi; ^£pou(7tv, pietate sua ct nmentia in capitalc damiium
TO'JTot; 6 /cay.to; rpo(7SXe'rtov toc ij.iyiara ^ta enim purum iiilcr et pollu-
iucidit. INullam
Tvjv (xriGTtav /.0.1 (x(ppocuvviv auTou KixzoL&koi- tumdiversitatem sordidusbomonovit. Adde
ADVERSUS EPTPHANIDEM. 317
T.TiTM oudev Y*P xaOapoO xai a}caOa'pTOi) quod male habendo tani niateriem rerum
[y.e<Jov ETTtTTaTat 6 axaOapTo;. Ilpo; toutoi; quam compositionem, Deum ipsum et crea-
y.oi.y.<.Cs<. xai T7;v •jX-/;v )cal tt.v ts/vviv, srl tov torem contumeliose impetit. Prioris quippe
0£ov x.at woiYiTViv avaywv t/;v uSptv •
tv;; [xev est auctor, ut demiurgus posterioris vero ;
5 ya'p EffTi 7rapaywy£u;, w; ^•/;[/.toupyo;, tv;; ol prabitor, utpote sapiens omnium reruni
TTapoyêu; w; (rocpo; /cal to^j TjavTo; IIpojJ.-/)6£u; . Prometlieus.
T6 0£ X.OU, T(o Ta 'jTTOCTavTa xat 'j—/;pyi/.eva 34. Jam in eum , a quo sunt omnia creata
TrpayjJ.aT5uo(A£V(p ex T-fi; Tuv jj.£'X>ko'vTwv cujjt.- etcomposita, dicam scribere e futura rerum
6a(j£(o; i-iyJk-fi^.oL ^spstv , TTOta; oux. av tl-/i
conditione petitam, quanta; non fuerit insa-
niae et inscitiae Is enim homo con\incitur
!
10 aXoyta; "/at aaaOta;; EXeyyeTat yao d TOtou-
etiam irridcre aliquem algentem hiemis tem-
To; xal Tov yetiAwvo; clipa eTCtT(o6a'((ov «j/uyt)-
pore, eo quod futura a^stas est, quam ubi
(jtevov, 5-£t^"/i [Ac^XX^t 6£po; ecerjdat -/.aO' o
is attigerit, confovebitur oppido; aut sarinis
a(ptyj/£vo; — avToj; Oa^XcpSvîj^Tat • •/) tov yecop-
carpereagricolam, iis utenteminstrumentis,
i04. yov •/caTayXeuctôjv sv tw xaipbi tou xaTaSaX- tempore scmeutis, quibus opportune aratur
15 Xetv Tov CT:o'pov, ei TOt; ot-/C£tot; 6pya'vot; tu et sulcatur ager, non iis quibus ad messem
xaipco To; yeoipyta; •yp-/;''70tT0, u(p' (ov Te'{;.oi opus erit quandoquidein semina ad mes-
,
Tflv (zpoupav, aXXa p.^/; toi; irpo; (xjavitov £7:1- scm suut pervcntura.Nonne exquisitae illud
TVioeioi;, £-£ti^-/l [xeXX^t Trpo; aij.v)Tov eTTtS^tô'- amentia; c:-t, co quod sanctorum gloria fu-
vat Ta (7T£'p[ji.aTa. IIco; ouv ou/. aTTfiTCX^/iJCTOv tura est, tantis involvere accusationibus eos
20 y.oixi.or, 6ia -r/jv tcov liytcov [j.E^XXouiiav Xa[A- qui sanctis monumeuta dicant ob eorum iu
irp()r/iTa, to'j; Ta xaTa t(5v TTjds piov dtviy(ovt-

liac vita pnplia ctfaciuora, caquetauta, tam-
queincredibilia? Similiter euiinet illa quaein
<j[j.e'va •/.at rcTrpayiXEva asjTOt; avacT/;XouvTa;
p.£ya'Xa •r,Xix,a xal iâtGia, £v voia^-r, y.xir,-
eorum vitisregesta sunt, expungentur. Nam
nonjuxta ipsorum iu cevo futuro decus de-
yopta Ti0£(;6at; Outco yy.p /cal oc'— £p ev Tai;
scripta fuere, sed pro praesentibus angustiis
25 PtSXoi; auT(ov izvaTeTaJCTat îays%iJ/£Tat , oTt
et aerumnis ; in quibus per omnimodam in-
oux £'/C T(ov [aeXXovtcov a^jToi; Xa[ji7:p(ov ecve-
juriam et coutumeliaui per sexcenta et inau-
,
•ypa^vicav , aXX' iit. tcov 7rapcoy/i-/Co'Tcov £7;i7to'-
dita mortisgeuera trausmeantes, e prcesenti
V(ov xat (7/.uOp(o77(ov •
£v oi; ^ta 7Ta(j-/i; atxta;
curriculo evascriut, uudc futuraui claritatem
xai aTiccta; >cai (j.uptcov x.at ^£'v(ov OavaTcov
et indicibilia boua a certaminum prteside
30 y,y[;.£vot toc 7:apo'vTa xaTeXucrav, e^ (ov /cai -/i
Deo assequentur. Sic sanctorum viroruui
(AeXXouca <patopo'TVi; ,<at Ta (xv£'-/cif pacTa ctyaOa
aM"umnae, utpote opprobriis plena; et crude-
iTOcpa Tto aOX,oOc'~/; 0£co a'jTOt; -epty^v/ii^Tat.
litatis, ansam insipienti dant illam ia aevo
TauT-/i TOt co; !XTt[j.ia; 7vX-/;'p-/; y.xl u§p£co; tgc
futuro lauream falso argumeuto ipsis assi-
Tcov dcytcov 7TaO^/i (X(popp/i tco (i'(ppovt ytv£Tat gnandi. Quuni igitur preesentiuni rerum et
35 <]/£uoco; a'jToT; t6 XKciTrpov £7:typa'i£tv eco^jte- apparentium scriptura; sunt (historia nani-
vov. E7:£t 0'JV TCOV 77apdvTcov (j/atvou.£'vcov
7.0.1
que non couficitur cx iis quae postmodum
ul -ypacpai, o'j yap tcov [ji.£XX.o'vt(ov £t; u(JT£pov revclabuntur), idcirco virorum speciem, ut
(xva(pav£tij6at toc i(jTOpou[;.£va, ^ta touto ex cernebatur, peractaque gesta, germana ni-
Tx; 'u-apâc^/;; auTot; [j.op(p-/;; jcat Ttov 7r£7Tpa- mirum et admirauda, his monunientis per-
fto yptevôv auTor; y£vvat'(ov icai u7:£p(pu(ov gt/iXo- ennamus. i\'ou enim aiiquis qualis sit fu-
ypaôu[i.ev •
o'j yap oTroTo'; ti; £(jec6ai [jteXXot, turus deinceps, sed qualis fuit aut nune
oCkV oTroTo; /iv •In vuv ecTtv, etxoviêTat. est , talis effigiatur.
(I) npou.T|650;. Autciim fabula ludit, aut cum no- sociaverit. — (2) Tai sic E. Omisit .4 lianc vocularn
miue Piomethei, a iipo|ir,6£ia. .\t veterum unus est i]uam tamen adesse melius est quam abesse. lu alia
qui ba;c non ita male de Creatore intelligenda con- abeunt B, r Tu Ss xaii Tot
: ujiOffTavTa.
3lb MCEPHOIU ANTIRRIIKTICA
CAPUT IX.
ABCiMiiNTUil ver(;itad ani;«l>iii, 35. — i:heiiil)iiit'aiii|Ue iiiiauiiies iMoysi n Keo pra^ccplag, —30. An«i'luiii-
i|iiu se a Joaiiiie uiloiari iioleiitem. :i7. giionuu oeiasioiie diiiilex adoralio disliiiHuiliir, 38. Iiidc ap- —
IHobamli Josue, Ciedcon, .Sepphora, lialaain, - ,Tj. Klias ct Kliseus,-- ',0. Tuiu Daiiiel cl 1'clriis. —
41. l'ac cos culluiii dctrcclasM!, auae vcro IndchiluiiiV — 45. Anno maîs coleiida eorum modeslia i"
—
43. Ac pia ol) liuiiiauam rranililatcm vcrccuiuliai- 'i(i. Oljque vulî iiisciliam-cuuta lecoiioinia? lCt ilia —
sesc accusaiidi luimillima coiisuetudo —
ad triluni arBuiiiciilum de iiainumscrliito et i-lmim-
.' 10. Traiisil
neripto. — 47. Uniim ait de Dco dici; allcruin de Ueo hominc; 48. Et vcrum liomiiiem isse f.lirisluin-
— 4«. Deo
VirKiui coiisuh^taiitialcm, -- 50. Sive posl, sive aiitc icsuricclioiicm.
l'utri et — il. Tum (|mc-
;
rcutibusdi\iiium dc imat;iuihus piaceplum rchpoiidct: servo, uoii lilioomuia niaiidari; M. 1'olius pnc-
ccptocsse Chrisli exemplum ct imagiucs axeifo7ioir,To.j;, — 63. Ouum iiiaxime ChrisliauiH; — .Vi. Ncc dia-
boll c6se, — 55. Quod apostoli statuerunt.- 50. l'ro clausula vaiium adorandi Rcnus itcrura cxpoiiil.
Ta ê icfiii Toij eixaioijipovo? 01« xaTt^w- 35. Sed quoiia HJut qua; dicere pcfgil
lAtv •
>e'yei yoGv -7- 0(05 ê xal iy^tkfju; vaiiiloiiuus ilic, vidcamus. Ait igilur : -r Et
"7- irve'j[jtaTa jrapyovTa? /cal «el ((ovTa; ev ve- •7- quomodo angelos, quum spiritus siut ac
-7- x.por;
Yf %*^^ TTf oc/.uvet?, to'j T^poipviTou -r perpetuo vivaiil, mortuis picturis cx-
5 -r >.e'YOvTo;- " O iroiwv TOii? iyîko^Ji aCiToij -r prcssos adoras, diccutc proplieta : " Qui
-f- TTveijjAaTa xal to-j; 'XeiToupYOu; a'jToij TtOp V facit angeios suos spiritus et ministros
-f- cpXe'YOv "j " -7"
-f suos Uammam ignis ? » -j-
Ex ^-fl TOUTWv Ti? oOx. av cuv/1501, xal E-v lioc eertc loco quis non intellexerit
YvoiYi ,
jj.vl To3 lepoij EiTifaviou eivai tou; XcI- nec proljc noverit Epiplianii lioec uon essc
10 you?, avrep ia-/) >,i'av epiCTWo; y, y.vX (ÔAvEiy.oc; verha, nisi nimius luerit liligator satorque
610 TOOTOU 'iieYv(>j(7u.s'vou eypvjv Ttaiav cJvti- jurgiorum? Quo semcl cognito, oporlcbat
evTa'j6« laTaoOai xai (xi:o7raueG6ai-
oinuem conlradietionem liic sistcrc et tcr-
XoYtav
minarc. iNon enim iguorabat Kpiplianiihs
ouÊ yap v^yvoei ETTiyav.o; a Trapa ©eou T(o
(jua; Deus Moysi proeceperat dc Clicru-
M«ocr ^"
iTspt Twv XepouSlj/, evTSTaXTat, o'j^8
binis ; ncc ea qua; Sancta sanctoruin \o-
15 Ta ayia twv ayiwv xaX.oup.eva, xaiTot ii uV/);
cantur, quamquain conlecta cx inanima
«({/uyou xaT£cxeuacae'va, xav t-?,; Tiu.twTe'pa;,
materic , licet pretiosissima , rejecisset et
^twêtTO xat a7k£7re[j(,TreTO •
aXKx xai [J.ala.
aver.salus Inimo qui niaxime illa
esset.
(^f/iTvicTaTO xat TTepteTTow av xat Ttij.(ov dteTe').£(, pernoverat, ea semper cultu et honore
aTe ^}] [AaXtCTa e^ iou5a''(ov to ye^vo; 'jTTap- persequutus esset, quippe qui e JudtEorum
ao y(ov, xat avwOev t-/;v xX-Jiotv xal a'jTO? iny-ny.ioi; gente erat ct ipse quoque ca;Iitus vocatus ut
5771 Ta y^ptCTtaviov [j.eTa'potT-/i(7K? , eiTrep i{;eu- iu ciiristianorum mysteria transmearet :
ôe^reTv oxiy ij7toV/i7TTe'ov tov toc Pe?tw[/,e'va

nisi forte mendax existimetur vitae illius
couscriptor.
auT(o cuyyeypa<poTa .
OuTo; ^l 6 yevvaâ; ()oxet [j.ev tov nfOY^- Ecce vero egregius Epiphanides amplccti
25 f/r» EV Toi; 7T£pt T(ov ayye'Xoiv auT(o Xeyo[Aevot; quidem videtur propheta; de angelis seuten-
(xiToê'j(ê(j6at •
xar/iyopet 5e Oeou, xaTYiyopet tiam ; revera autem accusat Deum, accusat
5e M(05e'oj;^ Toij [j.ev, ('01; [j.a'T-/,v vo[y.o6£ToijVTo; et Bloysen : illum, ut frustranea lege sancieu-
a. vo[AoOeTeiv oux (oeTO 6c[AtTov etvat, tou oe (o; tcm quae sauciri ipse fas esse uegabat ; huuc
dxrfi u7r»ipeT*/i(ja[/,evou, xai et; xevov 7:ov-/i(7av- vero ut temere obedientem et vano labori
* ct caeteris
30 To; eiTi T8 TYi TTOf/foei Tiov Xepou6t[A xal insndautem Cherubinis struendis
(1) KaT£i&ti)|i=v B, r, E. — (2) IJypJ? fXoya LXX iu addidit in A sec. manus.— (0) "A te |i(iXi<jT«A, H, V.
Ps. ciii, 7, Hebr. 7. — (3) luvrisY) xai Yvoir, codd. pa- — (J) l^jy^zypacfOTx. Uc vcra, sublesla- lidci cst. Scd
ria esse
1,
debent elcgautius et in veterum usu c\)\tii\.

: de hebra>a Epiphauii gente non ambigitur. —
— (4) Mouosi B, r, E conslanter. (i) Uila omisit E, — (8) IIoiriaavToi; A.
;

Tiov aW,wv oua rtpoaTETays 0so'?. noWôiJ qn* Deus ipsl proeceperat. Magui enimvero
^' av -flv aîo; ei tw ypajAiAaTi youv K«l Toi? fuisset aestiraandus accusator, si litterae certe
iroAai vevojjitojxevot? iTCSTToXtTSUTo •

0^6 yap vetustceque legis discipliuae adhaesisset :
xat Iou(ât'wv auTwv airetSeGTspo'? ts Kat (Jut;- jiniienini vclipsis Judicis inferior etdeterior,
5yvw|y.ovs'(iT£po?, cjvtdtrv o-rx sGsXriâ; OTt 6 intclligere non vult eum qui facit angelos
TTOtwv Tou? ayysXou? auToii nrveujy.aTa y.al to'j? suos spiritus et ministros suos ignem uren-
XetTo-jpyou; auToCi Tiup ipXsyov, auTo; nat ttiv tem , eumdem csse qui fieri Cbcrubim ex
twv Xepoufila T:or//)fjtv iz !'.a9apoC ypuatou tw auro puro lcgislatoriprffcepil. Quid igilur?
vouoOs'r/1 zpocTSTaysv. Tt oOv; Ippt-TO >t'xt abjcctanc sunt et antiquatai' At euim hoc
10 viTt[/.wTo; AXk' oux ave'êTai IlaOVj; Ayta dici non permittet Paulus, qui haec vocitat
aytwv TauTa xaXwv xat XepouSw. ^6c,riq, -JiToi Sancta sanctorum et « Cherubim gloriae, «
oeôCaTiJte^va- xal yap ivoXX-^; -/i^twTo ddC"i? i.ayo'6t [Aa/tpo'T£pov i^teiXvfcpapiev • vasis. Sed de liis alibi uberius diximus.
15 Ta oe e-t toutoi; V/ipviiy.aTa Ttva ; ~t- Ajyw 36. Jam prceter ha'c quasnam deliravit?
•7- oe OTi ouSe auTOi (leVjuct iTpor7/4uvei56at. -j~ -^ Dico quocl uec ipsi voluut adorari. -^
Ounouv ex Tou evavTtou uSptCEcSai Se^Xouctv Numquid reciproca vice subsaunari vo-
xat ta TaijTa TOcauTViv (iSptv auTwv x.aTaye'£t lunt? Eane causa crit cur impius tot dicte-
6 avo'cio; , a(/.a vou.oSeTwv y.-}\ os.ly auTou; ria iu eos effuudat dum legem edicit nc ,
20 TtpooscuvsicSat, aivo tou ^dât xaxw; y.at avo-/f-

adorentur, ob pessimam insulsam-
scilicct
TW; et; Tviv Trepi auTwv f^taxsTcrSai c^dâv ; Ao' que suam senteutiam de reservata eorum
ouv oux. eauTOV y.aOtcr/ict xat Ta; Tvpe- gloria? Nonne igitur manifestum se praebet
£iji(pavfl
cSeia; auTwv etiam deprecationis ipsorum negatorem?

aTCavaivdptevo; ; Tt; yap ou Ttij.av
Quis cuimvero non satagit ut houorct et
CTCeuJet x.ai irpocx.uvsTv, ot; rpoGK^yet Ta; tx.e-
adorct eos quibus suas committit preces
25 Tcia; x.at 01' wv aiTet eTCf/COupia; x.at wipeXeia; , ,
quorum ope Deo suppetias et

postulat a
rcapa Oeou Tuy/âvetv T/j; x.p£tTTOvo;; Ata
auxilia quaeque pra^stantiora ? Hac de causa,
. TQUTO Twy et; Ta; tepa; twv aytwv eudva;
sanctorum imagines
couviciis quae iu sacras
uSpewv , a; auTo; XvipwOwv 6 twv aytwv
vesanus sanctorum osor congerit, finem
iste
ej(^6po; (juvTe'6etXcV, [AoXt; icdpov XaSwv, (Z£t Sk
vix ac ue vix quidcm imponeus, iu ulti-
jêipwv eauTou Tai"; pXa5ip7iiji.t'ats aywvt^d[/.e-
(0
mam turpitudinem ex hoc blasphemiarum
vo; ytV£G6at, Tot'; apyeTUTCOt; evaXXo'u.evo; e~t-
agone ruit et cum furore insultat arche-
,
jAatvsTat, xaV auTwv sxetvwv r/iv Trapotviav

typis, iu ea ipsa suam vertens iusaniam.
Sjjtipepwv. Kat a ôxsi Trpo; Guvvjyoptav tyj;
Inter ea quae impietati suae patrocinari pu-
c((7£?£ta; eTvay£cOatTrapa ty;;tou Osiou Iwavvou
tat , e divi Joannis Apocalypsi inducit
5A7vox.aXu({-ew;,7rafaTi6£Tatrpo(Tx.uvo0vTaTov apostolum coram angelo oraculorum mi-
«— oiTToXov Tw (jiucTaywyoGvTt ayysXwaxoustv nisti'o procumbenlem , audicntemque heec :
•f- Opa [Jivi- cuvoouXo; yap cou £t[j.t x.at twv « Vide uefeceris : couservus enim tuus sum
-;- aOeXipwv cou twv syovTwv r/;v [/.apTUptav « et fratrum tuorum qui testimouium Jesu
-r- Ivicou. Tw 0sw, <pY,ctv, Tvpocx.uv/icov ,
-7- •< habent. Deum, inquit , adora ,
» et quae
) -f- xai Ta STTi TOUTOi;. AXX' ouê ot (XTwdcToXot « sequuntur. Sed neque apostoli adorari se
-~- vi6eXvicav 7:pocxuvsTc6at. Kai yap ots voluere. Nam quum ad evangelizaudum
(1) AteiXîpaf--''. Cf. ubi supra de angelis ct etiain vocat alias sanctos (j.e<3ou; koh -hiiy.-i xai 7iop6(ji.ea?iip4;
apu(lMaium t. v, p. 115, 240, 245. Eo veio ia loco cumleone Arm. p. 170. Cf- p. 315, 1.
&z6'i.Di.sj}ut. 1.
plenius quam in caeteris. — (2) npeuSeiai;. Quo sensu —(3) 'EooxsiB, r,E.— (4) npoiniOvvidOv. Apoc. xxi, 8.
, :
320 iMCKPIIORI A^riltlUICTFCA
iiiittcreiitur, seBc nolohant adornri, scd

-: irpoiiCJveraOai CiU!f/)6e).ov, a)>.a tov aiJTO'j; Cinisluiii (|iii i|)sos iniscral. (jiii ('iiiiii
-; «TCOiTciXavTa XpWTo^v. vap £ôu<jiav ali ilii) ucccpil |)()lc,>^tatciii ligundi cl sol-
-j- T:«f ' «uToO XaSuv êoÂeiJeiv xal Xuetv im vcudi in coclo et in terra, Cornelio dice-
s -; yy,; xal oupavoO, tkiyi Kopv/iXw oti, bat : « l':t cô coiisiiiiili iiifiniiitati; liotno
OjxoiojvaOyi; eip.i xaTa ae avOpcoro?, xal " Buni sicut tu ,

" ct cdocuit cuiu noii sibi
-r eJiSaoxe (/.y) eauTOv TrpocxuveraOai , iXKa « pricstandani essc adorationem , scd Sal-
-r- Tov iwTYipa Xpi(JT()v . r- '• \atori Jcsu. »
Ti ouv TCpo? TauTa ipaixev; OTvep -(ijAa; t^ti 37. Qiiid i^jitiir ad luec luinur? Quod jicr
10 ivoierv )ial T7:v sxeivou cTy,).iTc'Jeiv Kcnfii.^/rAm^ uos licii ()j)orl(|jal, iliius iicinjic traduccrc
auTOi; uTTOi^Gai; ai'Jv£Tov eauTOv TcavTvi
vesaniam, cii iji.sc jira-vcrlcnsscmct oiiinino
jcal
ut insulsuiu, ut iiicjjluiii, vcl rudioriiin
(zt/.a()Yi xal TOi; ixYpoixoTc^co'.; iâvepio; rape-
judicio, j)rollij,Mvit, utquc liosjiilcin jilane
OT-/;i7aT0, ii[/.'j/iTC)v Te t/,; x.aO' vijjL(x; Oeoioipta;
iii rcbus noslris, totius(jiic tlicosojiiiiu' no-
TTavT(X7vaoi, ital t(ov r«p' r,ij.rv (AU(7T/;pi(ov
, ,
j.j|,jj. iiijjoiL.iiicin, ac mjstcrioruin nostro-
,5 .oTpoTC(o? /iyvoflxoTa Tiflv <Vjva[y.iv ou [A-flv Sk rum virtutis j^rorsus impcritum. Tmmo vidc
aA7.a xal Tat? xoivar? x.al -api raci to cu-fM- euin ilia (iiiiB cuivis ohvia suiit, uiidccum-
ytop/i)co; e/o'Ji7ai; (irai5e'JT(os y.ai oivo/iToj; quc Irila cl cuivis couccssa, jiucrilitcr ct
avTeireâYovTa evvoiai;. il; y«P o"" ap/e'T'j- stolidc impusnantcm. Ut cnim imagincm
'
xov £ixo'vo; 5'.-/iv£Y'tev o'j-/. viTriTTaTo ouSe , differre al) arclietjjio iicscit, iicc sa(^ruiii
20 «va[ji.e'o;ov xaOapoi; xal izy.aOapTo^j i^tacTetXai i'il-cr ullum novit csse diffc-
cl iiniiuiiiduin
îe'Yvwxev, oGto); o'j5e ouov to JiviXXaY[;.£'vov rcutiam, sic fugit cum quodcumquc adora-
irepl TViv -poT/tuvviiTtv [/.i«v
tionis discriinen. Unam eiiim ipsam csse
[j!.e[;.'JviT«i
Yap y.al
duxil .sive Dei, sivc divinonim angclorum,
Tviv «'jTviv eTvi T£ Weoij e-i Te Oeiojv (XYYe^f^Jv
sive sanctoruiu virorum. £t palam hoc
xal (XYioJV (xvdptdv eivai (oeTO. Kal toOto ca-
fit ex iis quic producit, nec jam neccsse est
25 ye; a^' lov «'jto; iTzrqa.yiv , ouêvo; twv
ut iillus iii cum foris surgat accusator,
e^wOev -oij icar/iYopriTovTo; 7:po(7^£o'rj,evo;
quura ita ferme dixit
coê' t:oj; ylyor/ -r Hifi ê twv aYYe^wv oi n Quod speclat angelos, laodiceni con-
-T- TraTspc; oi ev Aaodtxeta 5uve>.6o'vTe;, -iixv- <( cilii Patres, qui quuiu inaxime ob hanc
"^ 'toj;
Y*f
^''^'' ^'^ TotauTViv uTircJOeGtv cuv/i- « causam conveiicrant, statuunt : « Si quis
30 "^ /Ov,(7av , ),e'Y0U(7tv " E'i Tt; eYJcaTaXeiTret deserit Ecclesiam Dei et angelos nomine
-r- TViv Ex./C>iV,ctav tou 0eou, /.ai a.yyiXoui ovo- « invocat, anatheraa sit, quia dcreliquit
-r- [^.(xCet, avaOs^jLa e^tto) •
OTt SYxaTe^Xtwe tov « Dominum nostruiu Jesum Christum, et
'
-^ Kuptov -riijM-j lv,i70'jv XpfjTov, )c(zi eifôjXo-
" se in idololatriam recepit.
-j- XaTpcia 7:po(7£Xr,'XuOe

'
". ~r- Ar,Xo; i^jTt /îa
Pcrspicuum cst ex his dictis usque-
quaque ab hoc ignorari adoratioiiis varie-
35 Ttov £tpvi[Aev<ov 77pocicuv/i(;£(o; dtaôoav u.-r,^'
tatera, quin el cum uescire quid dicat, nec
OTTto; Tt ouv £— t(7Ta[/.£vo;, o'j>t £t(itb; o'j'Te a
qua iu re affirraet. Nam Chrisliani, qui
Xe'Yet , 0'jTe Trept Tivojv dtaSefiato^jTat •
ypt-
serael spleudidara ct siuceram fidem im-
<7Ttavol T-flv euy.X££ jcal a-/.ig(^.Xov TviaTtv
Y«P bibedutV ut " repudient eam et idolorum
xaOa-n:a;^£^tiâY[t£'voi, x.aTaXtr£tvTa'jr/iv/.al
adhaercant cultui ne in raentem quidem ,
1,0 £t5o)XoXaTp£t'a 7:coi70£'cOat, ou^£ ei; voDv ocov adrai.sisse uraquam poterunt dei)rehcndi;
(iaXecOat aXotev (i'v 7:ot£- 0£'.'a Yzp [;.£[/.u^/;vTat divinae quippe iuiliati gratiie, Deura verum
yapiTt, /.at 7:£7TicT£U/cactv (jpOio; t£ xal et viventem vere recteque adorare et co-
(0 XpiffTov. Act. X, 26. — (2) ITjitiivOsv iii nlilo 1 monis et Zonaiw probam commentationem in niialli
canone.quietprolixior. Est lv, ad (nuiii vitleBalsa- | sijntagmalt, t. iii, p. 201, infra non semcl laudaudo.
ADVERSUS ]•
PIPHANIDEM. 321
xi[eu(Jco; irpocy.ijverv ts jtai ôuXauetv 0£co lerc in fidc con.siicveruiit, cique soli la-
^wvTi ;cal «>,r,()iv(;i, /cai auxco [y.ovco tcooc^s- tria; cultu servire; et tam tlivis angelis,
oeiv t6 xaToc XaTpsiav caSa;\ ayyEXoi; ^s quani sanctis corpore indutis, utpote Dei
Osioii; xal TO^? ev (jcojiaijiv ''^'; ©î^J servis et miuistris redderc honorem sin-
,
«Y'''-''''
5 douXoi? y.al OEpaTuou^Ti, t/iv y.aT' aC'av viu.wai gulorum dignitati cougruum, sed quem per
Tiij.viv, di.' auTcov (ê /cal £i; auTov avavo- eos ad ipsum Dcum referant. Nam hic con-
\i.iYry. H yap tcov of/orôuXcov Ti[j.-/j, QaTiv oi

servoruni cultus, aiuut nostri hierophantae,
xaO' r.jAa; Upof/uGTat, ttiV Trpoe tov xotvov testatur eorumdcm adversus comniunem
oecTUOTViv svoEixvuTa'. £'jvoiav, orso lierum pietatem, id quod fugit scelestissi-

oij ij.Bu.d-
10 6vix.ev 6 eâ'yt(7T0;. Ei ^k y_p-/i jjl-;i aTro twv

mum istum honiinem. Si autcm cujusvis
ratio adorationis non solummodo cx iis quae
TrpocxuvoujAevcov ao'vov , iXka. %%•/. tv;? tcov
adorantur, sed etiam ah adoranlium mente
rpofJXuvo^JvTcov yv(oij.yi5 fov Tpo'TCov eêTaêiv
qua^rcuda cst, quomodo magnus Theologus
T-fl? Trpooxuv/fcreco?, tcw^ ouk (z96[;!.iTcov epy(ZT-/i(;
adorans conscrvum suum non reputatus est
() 6£o)vo'yo; (j [.'.lyac leXo^y.ffTO rao' auTco , ei
ab opifcx illcgalium? siquidem uniforme
iilo
15 ys TO a-apal>a/CTOv, cb? (Jo/.ef, x.al a(îa'ôpov
aliquid ut ipse putat , et indistinctum iu
,
eirl 7r(/(jYi; SscopetTat 7rpoc)cuv/i(J£co; ttooo/Cuvwv

,
omui adoratione ccrnitur; quo nimirum
Tco (7uvdo'JXco l'va xal ei^cololaToe-â;
; ypacp-/iv ille tantus in divinis vir et tam excelsus in
6 TOcouTo; Ta Oeâ vm\ roXiy.oC-o; airoi(j-/iTat. idololatricc crimen conjiceretur.
Koupo'T£pov 5' av £v 6(p0a>.[j.O!; u7T-/;p^£ tou 38. Atexpcditiusvidcridebehatillivesano
2oa(ppovo;, stti to'J; y_po'vou; ava^patAo'vTa tou; in aetates prjeterlapsas redire, et quosdam
T7apiTC7;eu(;avTa?, [j.îCjOo-i Tiva; tcov apyatoTs- veterum majoribus el iiisolentioribus invol-
pcov xai (XTO-(OT£pat;
vere criminibus. Quoraodo enim non hanc
TOptSa^XTvEtv atTiaK;.
inussit idololatriae notam alteri plebis post
Ilai; yap EidcoloXaTpeia; oux av £yo(Xi|/aTO tov
^[o^sen ductori , Navitcn dico Jesum, qui
T/;v Mcocjco; ovi[xayc.jytav ^ta^£â'i/.£vov, tqv
25 NautT-/;v Xsyco tov lyicouv, n:p-/iV£a xaTa yv;;

preeceps in terram ruit, et summum ducem
divinarum turmarum adoravit? aut quid-
•;;£(j()VTa xal tov cTpaTiapy-/iv twv Oîcov Trpo(T-
ni ipsum augclum iusimulavit tyraunidis,
xuvouvTa ouvaptecov, auTov Tupavvtô;, co;
vi
quod affectaverit adorationis cultum, hono-
OTi eOElovTViv' Trpocicuvou[ji.£vov xat t6 (jeSa;
,
remque sibi vindicaveritsoli Deodandum?
O [Ao'vcp Trpe^TT^t 0£W (7(p£T£pt"Co(7.£VOV ; H TTCO; Aut quomodo tam Gedeoni quam Blanoe
50 t6v Ferjecov •/cat tov Mavcoe t-^; eirt TO'JTcp non idem crimen impegit eamdemque expro-
/tar/iyopiai; a(pr,/ce y.al [j.e'[j.(]êco;, vi tou; £7rt- brationem? aut etiam ipsis qui comparuere
(pavsvTa; auTot; O^tou; ayy£'Xou;, 6'Tt E/.etvot divinis angelis ,
quum illi adoratiouem de-
p.ev irpoc^/cuv/irjav , ot Ss ouy. a7roir£[;.irovTat; dere, hi vero non recusaverunt?Immo unus
aXk 6 [;.£v TouTcov y.at r/iv 7rpocayo[;.£'vriV Ou-
horuin oblatum sacrificium etiam disposuit
rite et adoruavit, et summitate virgae canies
5 ctav î£xri(7[j.£t T£ y.al ^teTaTTe, xai £7r' (i'/cpcp
et panes azvmos tetigit, quumillicode petra
T/;; paodou tcov y.oecov xai tcov aCuitcov eâ-
iguis acccnsus oblata in sacrificium con-
TTTeTat, OTTOTe y.at t6 avvi[/.[;.e'vov irapa tv;;
snmsit. Alter vero, quamvis invitus, simili-
TreTpa; T(5c t-^; Oucta; 7rup /CaT£^-/;'ôy,ev, 6 ê ter juxta legis ctconsuctudiuis i-itus facien-
'
JcatTOt
f' Y ' 't fi \ \
7rpo(jbia^,o[j.£vo; oTrot, y.aTX to
, oij.co;
dum holocaustuni in quo sursum evehere-
vevo[j.t(ji;.evov y.at t6
£tOi(7[j.£'vov, 7rQiviOvico'ti£- Nuuc igitur venia detnrJIosis
tur, praecepit.
vov Q>oy.auTco[/.a 7rpoc£TaTT£v !zvotc9v;'c£Tat '. uxori Sepphora», ob levitatem muliebris na-
2uyytv(ocy.£'cOco vuv -li Mcoceco; Se^rtpcopa îa tura:! qu;e facile capitur et fallitur, et ante
t6 r^; (puceco; e-uyepe; xai eu(xXcoTov, xat Ba- eara Balaamo, homini alicuigenae : illa qui-
(1) Ssoa;, Quo quid disertius in eos qui volunt (2) 'EOeXovti E. Jos. V, 15. — (3) 14voir;e»i(jeTai. Vide
latriam et duliam esse recentiorum iuventa.^ — Jud. VI, 21; VII, 20. Cf. Maii,l. c, p. 118.
IV. 21
,
m NlCi;i'll()lll AMIKHHIlTlCA
(Jfiu proiia ad pcde-i cecidil oliviaiitiK aiigcli
ToCi auv7ivT/;)t'jT0t,xai av«ipvi«jeiv arevXoCvTo;, iiilorituiiKiuu iniuittiiitis , (|uaiido liliuiii
OTC/ivixa xai tov uiov TrepiiTejiie , TvpoaKi- Kuuni liriuiuiidiiiat; liii; vero iii \ia anne-
nTouoa de xaTaT/ivoîv avOe<JTyi)coTx xai luui iiii iter iiilei'ei|)ieiiteiu el cuui gladio
î^Yi^pofouvTa <j>aivo[ji.evov irpoixuvCiv, ui<' ou appaieuteui adoravit, ab eodein etiain ae-
xat iTaifcjv av/iêio; iyrt.-xXHroii tyiv ovov ^. cuKalus (|uod ceeidisset (riideliter a.siiiuin.
Ti oOv 6 To5 «voiiou wepi ye twv aviwv 3'J. QiialiH i<(itur erit ini|iuri lioniiiiis
«yye^Xwv Xoyoj epei ; Ap' ouv x«r/iyopia; eôi- adversusaugelos haiielos Henleiilia".' An eri-
Teiev, r, ouyi Tpay/!>iaiiavT«; xai auT&u;,xaTa ininalioiie eos solvet et iion potius ipBos
10 Tov TToXai arocTaTy'<JavT« rov/ipov «yye^.ov, (juotjue ut rehelies, veteris ad iiistar apo-
stata-, praviilliusaugeiiâdversuscrealoreiii
xaTa Tou XTiTTOu xal ScfjroTou /i|/.rv eir/iyfl-
suuni et Diiniinuni insurêiites iudiicel
ceTai, «'•>{ 5^^ T-^ Oeia eivi7;^/i^wvT«5 5o$^/i, xal
nobis, ut (jui insilianl divinam iu gloiiaiii,
/io-/i Trpo5te[/.5vou;, oux aTToiietOf/.£vou; «utwv t"Jiv
et provocent , nedum cohibeant, ipsis licri
»rpo<Txuv/;Ttv j
o xa'tXe'yjtvc<p«>.£p6v x«iiîu'XTO-
ndoratioiiein :'
Id vero vel dicere periciiio-
15 Tarov. Tov Qiijtnr,'/ , axetvov ^-/i tov OscTce- suni esl et iiiaxime abominanduin. Kiiaiii
otov, TTOppu» rvou jravTO); tou twv «yiwv yopoCf vero Tliesbilen, illura, inquain ,divinum
aT;oppti}(etev, 7:poo^/;xai./.£vov yovu-£TouvTa viriini, procul exsiilareoiniiiiio asanclormn
Tiov T7evT"/;xovT«'p/wv tov lioTaTOv, i7X'/;7rTtov eboro jusserit , tjui iiilimuni (luimjuagciia-
Te Ttov avwOev «uto'v Te xat t-/iv i)iv6 yeTpa riuni admisit gcnuflectentem, el ctini (luin-
20 TcevTvixovTaâ eâtpouu.evov, Ttov 7rp'iv iixovTOJv (iuagiiita siib eo viris a liilfûribiis cd'!!)
demississervavit, posttiuaniilli quipriinum

oupaviou Trupo; ui;' auOaêia; Tot; Irou.e^vot;
veuerant et qui deinde cos sequuti erant
«[/.« y£vo[7.c'vwv uT:exxau[j.a '
. KaT« t6v tcov
pcr vcrba petuianlius dicta igiii coiicsti
©/17V0U TpoTTOv ,
xai Tov exstvou (potr/ir/iv eTOt- foiiiitem prtebuerant. I'^t siinili prorsus ra-
(xw; £-iTexepTOjA-/iiT£ , xav dtTrXacrtova t« ert tione ipsius discipulum non minus aplc
25 Tw dioai7x«').(o ToCJ rcv£u[./.aTo; xaTa"xV/ipoCpTat flocci feccrit, qui, ctsi duplieata Spirilus
sri t6 ex 2w[a«v '

charisinata c iiiagistro suo luereditavil, Su-
ya.firsij.a.-a., yu'v«tov TvpoGxu-
namitideni viduam adorantem noii rejecit
vouv [///| ÛTyepatvovT* t£ x«t opyt(ô'[/.cvov
ncc stomacliatus cst, sed puerum jam exa-
OTTOTe fi^'/i aTT£']/uyoJTO , tov Tr«i5« (^WTrupwv
, ninieni ealefacieiis , materiiis uliiis resliliiil
(/.•/ITpwai; «yxoXat; a7:eoi')ou ^}<uyo'j[/.evov''. redivivum.
5* Tt fV av «'jTto twv x«t«
'!)7k£i'X'/iT;T0 eiv£X£v 40. Quid jain ille statucrat de iis qu;E
r/iv XaXdaiwv,T£Xou[/.evwv TTOTe; «p' ouyt xai apud Ciiakla;os ge.sta sunl '? Aoniie cl iiia-
Tov fjteyav ev rpoyoTai; Aavf/,X ev 6[/.otot; 0£i-/i giiuin inter prophetas Danielem iisdem im-
ToT; ai-iai/.aTtv ; wc ota [/-•/i •yaX£7v/i'v«vT«, «XXa petct criminalioiiibus'.'' quandoquidem noa
ciT£pyovT« 77poT'xuvoCivTa Tov BaS'j>.toviov, /^vixa modo aliqua id gcnus nou rcspuerit, scd
luhcnlcr excc])crit ilaliylonium corain illo
35 «UTw TOt; 6'(j)£t; Tot; oavEi^ja; Ot£Tpavou <;«(p£-
procumbcntcm, quum o.^^leusas illi Yisioiies
CTEpov, £cp' ot; xaTarXay^vTa tov Tupavvov
clariorc manifcstabat vaticinio, quo atloni-
<j7;£vo£tv T£ Tw KfOYfiT/] , xal XiSavwTw xal
tuiu fcrunt libavissc prophetaj et propcra-
Tot; «XXoi; Tt[/.av ^topoi; ;7:£t'y£oOat, xai 6' ys
visse ut thura CKteiisque donis eum liono-
ra irpoc£v/ivey(i£v« ededfiXTO x«i ap/wv oa- raret. Et illc quidem oblata susceperat, et
60 Tpa7;twv £7:i 7:ac'/i; BaouXtovia; xat tcov co^ptov satrapis supcr onuiein Habylouiain sapicii-
«UTwv av£0£'^£ixTO . 0'jT(o; ayioT^/iTo; a7;ox/;- tibusqucprsfeclussummuscratconstilutus
(1) TTfoirmTtTOuoa. Exod. IV, 2;>, 26. (2) "Ovov. — DJIUJ > liûscbio (jouXYi(i, alias aouSr,|i, luillibi vero
Niim. XXII, 31. —
(3) 'rTiexx«uiJ.a. IV Reg. i,9, 14.— quod sciam JMox respicil. IV Reg. iv, 8. —
(i) iMnivE. Idem, dubio iirocul, ac .Siinam, licliiaicc
(5) H''jyou\L-=.;6-i.
(7(o|Jiav.
Ib.iv,37.— (fl) 'AvsoeSjixto. Dau. II, iC. '

?l
, ,
ADVl^RSUS EPIPHAINIDEM. 323
pu|a Tou vmyyuwj tov x-/;'pux.a, o; cu ao'vcv Siiniliter sanclitate exauclorabil Eyangelii
fr.'. I i^.-.fi-r^^. -..,,.„,,.--„ -; ^,-',„' prieconem, qui non soium noa aiuovetaJd-
^ .,^v ' . ^ ^ ,. „ , , rauteni vinculorum custodem, seu ct eum
/a/.z.aAAay.ai avTid£(7y.£t, Tw {Je'.w )CY,p'JYM-aTi ... , . ,. ,. . ,.',..
'
«,;y ' ^*
V t.
aliiâl vinculis clivime in-uBuicalionis niira-
Y.y.i. TOic yiyiTriu.z^/rjic -apaoocoic
*
y.xTx to os- i- • . ,• ,. i-
' ' ', ^ f -5 culisqueia carcerepatratis, etdiûos sacris
D cr;j.c.j-r,fiov zy.i AouTpor. 6£to^v >cai /.aOapcu.iv
,
],.,,„eij. purificutionibusque ffstiinat pra-po-
aCtot xal Tov oix.ov TravTa, 7:v£uaKTi/.w? Trav/,- situm,domunique suam omnem, qui liym-
yupiCcvTx,- '. Kalo y.av 0;o; TT^^.pa ruv Ospa- nos in Spiritu edebant. Atque Deus ip.se
iTo^vTojv idiyi-:(j -rk -pacaoj./.sva •
auTo; yap grata habebat quse a scrvitoribus ipsius
r,v 6 St' ajTcov ivspyoiv Ta yivo[./.sva' 6 ^'jccs- agtbantur ipse siquidem erat qui per eos
:
10 §>,? ^£, £toI tou Gsoij viXloTpuoTo :<al twv agebat qu» iiebant. Atimpiusille qui tum a
aytojv Gr-^pyEv 6 e/OicTo?, 'ûayspaivsi TaDTa Deo diseessit, tum sanctorum hostis evudit
xai aTTOTCEjlT^sTat- 0pta[j.g£iJ£Tat"5£ aOToO r^ta
i"fi-'usissimus, de bis stomacbatur ,
eaque
TOtjTojv, xat ouy. av >.a'Jot twv voOv £yo'vTWV
aversatur. Verum de illo triumpbus agitur
liis verbis, quorum ncminem nicntis com-
Ttva To a-oit>,7,z.Tov •
-i- Ou Oc^^.ouci, 9-/;ct,
potem fugieJ, insania -^ Kon voIunt,ait,
' "T- TTpoc/.uvstcOai ot Kyiot. ^ ipsimet sancti adorari.
:
-^
2uyzsy_co--fl'cO(o ". Tt o'Jv; ou'^£ •/i[y.£i? jvpoc- 41. Conee!3snm esto. Quid tum? nonnc
xuv£iv 0£X^/-[co;/.£v ; •/) 77pocx.i<vouvT£(; Tupav- nos volemus eos adorare? aut si adoremus,
v/ÎcojJ.^v , xai TOti; /taTa yv<.j[r/;v auTWv av- vim eis aneremus et ipsorum scnteritia' rc-
Ttcr/ico'[j.£6a; noW.wv TaijTa v£[j.ei twv Ir.o-n- sistemus? Haec permultis seatent ineptiis.
•c (/.aTOJV •
Tt; yap ETt TretcO^'//) Ila^JAW' " .Atto'- Quis enim jam 1'aulo asseutiet priEcipienti
rVjTe TTaci, vo[j.oO£TO'jVTt, Tot; ofs.iky-i'^; " Tt cuique reddere debitum? Ouid autem aliud
aW.o ye pra;ter bonorem sanelis debcmus ? Et adime :
o" •/,[j.£i; TvT.-ziv Tt[jf/,; toi; aytoi; ooct-
« Vos iionore invicem pra3vcnientes. » Id
Xo[A£v ; EtTa* « Kat t'/, Tt[/-/) aW.^/ilot; uoor,-
quod convenieuti adoralione manifestatur
yo'j[jt£voi • » di-/ r?,; Trpocxuvr^cû; rf,;
sicut olim inde usque ad nos justa saiicita
5 KpoG-fl--couc^/,; ê(xvuTat, -/.aO:. ^/.TraUt x«l et;
j^^ ^^^^ ^^ j^^^ ^^^^-^^ ^^^^ ^^^ q„i ^,;^.^^^^
êupo V01J.0; xr^paT-flXEv £vJf/.o?, y.al touto excellunt, ac vitee splendore coruseant , ct
[j.a7.tGTa irpo? tou; ev ap£r?, 7:po'J'//jVT!/.;, -/.at
sanctitatc insigniti sunt. Adde quod omnis
Ptou y.oc[;.ou[A£vou; Xa[7.TCpo'T-/)Tt, xat aytwcuv/i auima potestatibus subiimioribus subdita
£[7.irpeTCovTa;. Ral iracav [j.£v (j/uy-/iv iôuctai; csse prseipitur videlicet hujus mundi.
,
i)iT£pe/_oucai; TupocTlTa/CTat u-oTaTT£cOat Vcrum eos qui in Deo resident ob virtutem

/.al TauTaTT£pty.oc[jttot;^^ to-js ê 0£w Trpoc- et inhabitaut, non ccnset vecors ille essc
y.£t;j.£vou; -/.at ot/.^twOevTac ^t' aosT^?,;^ ou ô- bouorandos. Sed boc vult per ratiocinatio-
y-er' Tt.j.aGOat tw a(ppovf. «>.).a 'pouX£Tat îa """ susceptam astrnere, ut una eum sa-
_~ ' .
auToi
, ~ ., /
Ao-/wv
crarum imaginum
>-""" s bonore etiam ipsa san-
Tt.jv 7:ooy.£7£tptc[j.evwv /.aTa- .'
;'„.'_
,
•/
'
.,
t , clorum adoratio auferatur quippe si
;
,
> ox£ua.,£tv ouvavatpetcoat t/, twv tepwvV oy.ot-
>jfu ,. i, , • •
/ , ,
' p uolint se adorari, multo magis aequum
w;j.aTwv Tt[« -/.at twv aytwv auTwv TeXeov r^v
g,,ti,„at^ imaginum veneratioiiem amoveri,
wpoc-/.'Jv/ictv w? et po OeXotev -^poocuvcTcOat
^^^^^^^^^ ectypaquam archetypa delionesteu-
ol aytot, TColXw av ^t-/tatoT£pov enl
et/) t-/,v
tur in boc enim manifestc vertitur tota
:
Tat; eix.o'Gtv auTwv TuapatTetcOat TtiA-/iv , wc- iHius orationis structura et totum proposi-
'
T£ et [JL-/1 ai ct-/.ov£{, ouJe apyeTUTva Tt[y.-/iT£a, tum, iiroditurque sermo et pernoscilur, eo
avTWTpeij-ouG^/i; eiv' a'jTot? Trpo^^/iXw; t?,; tou quod ex. alterutro destruilur alterum et ,
(I) na-/YiYup(!;'5-/T0i?. Acl. X, 25. — (2)l^JY-/.£/,wfeiaOw |

XII, 10. — {i) n^jVAoay.ioi;. Cf. Roui. xiii I, ct rccole
E. - (3) 'O^sai;. Rom. xiii, 7.— (4) npo»ivou(i.sv'/i. 11). 1
p. 2.18, ulii 7t:piy.'ia|J.ia opponuntiu- uTispxouiifoi,-.
21 .
,
S2i Nia;i>HOIU AMIRHIIKTICA
Xoyoij <T/eie<i? tj xai Oiiew;- xal Texiji/ipiot ulrius(|ui! rei rccipi-Dca ifli^jo kIiuuI expcl-
Tov Xoyov t6 5i' <KaTe'p'jU avr.py.aOai xai Oa- lilur. (Jiiid inilur aiiiplius e Viiiiiii)(jui y^cv-
Tepov, xai î' aXX/iXwv t/)v eir' (xXXviXoi; ite- ri» eiuiealjil? Neuipe, quuiii iiiia{ô Cliristi
piewaOai rpo<JxuvYi<iiv. Ti oijv irapa tou; Xo- foleiida iioii sit, eoiise(|iieiit('r iifc Cliiisluiii
you; «va^âveiTai tou ixaTaiocppovo; ; ou lioiioraiidimi cssc. Ko (;niin u»(|ue iiiipiclatiH

5eivei'H vi etKwv toG XpKJToO ou Tip.Tea, um- proruiii|)ciit, (pia! istiusinodi osor Cliristi
XouO'jv av eiYi pSe XpwTov auTov ti;7.7iO/i'.
pronisit. Verum Idasplienduin liaud inino-
ceoOar et; toOto y^^P
aiefieia; t<;> /.pwTo rciii invcxcrit lociis altcr, iibi Cliristus
[ia/(ii Ta Twv X^Y'''"' ex.S-/i(ieTai. O ê ei;
quuin a divitc adolcscente lioinm iiia;îitcr
pXai<pTi;jn'av oOx eXaTTOV uTcr.pêv auTw, oti
diccrcliir, laudein dctrcclavit, co^juod, l'ra'-
10 eT7ei.5-/i XpiTTo; Tcapa ToCi veaviou toO ttXou-
tcr Dcum, ncmo, ait, b(mu.s csl, liuinaniore
ffiou diâcjcaXo; iyoLhhz Jix.ouev, ctvedueTO ^5
iiiiniruni iiiodo adliiicdum lo(pintus, ut siuc
(1)? irXyiv fc)eou (/.'/iê^va ayaOov eivai , avOpo)-
divinitatis inajestatcm occultarcl : Clirisluiii
irivwTepov T£(o; oiaXeY(((/.evo; xai to tvj; Oeo'-
igitur iion csse vocandum hoiium ,
quia
T7)To; [AeYaXeTov a7tox.puTCTrJ(tEvo;, p./i êiv
semcl hoc vocahulum repudiavit. Quo quid
15 XpiijTov ctYaOov oijioXoYeiv , aTia^ 7:ap'/iTV)(/.e'-
irrcligiosius?
vov T/iv <pwv/iv. Kal ti toutwv liOeôTepov;
Ta (/.ev ouv aTOTra tt,; OeoiAayou <j;pevo; 42. Kjusmodi sunt vesana cx lnijiis tlico-
TOiauTa, xai toutwv eTi rcXeiova, eiTrep ti; sOe- maclii ccrcbro cmissa ;
quin ct auctiora, si
Xoi rtepiepY<>Tepov Ta T(ov pXa(;^/i[Awv Siepeu- quem non pigeat operosius hlasiiliciiiiarura
20 v/iTauOai ciu(jiTe6-/i;j.aTa- T,[ji.er; SeTcpo; Tov Tvis scrutari sacriicgia. INos vero, ad veritatis
(iXT.Oeia; aT:£uOuv'j;j.£voi cxottov, X£Yo;ji.ev Trpto- metam cursum dirigeutcs, dicimus priinum
Tov (/.ev OTi £1 xai ti'7'. Ttov ctYiwv irpo<;/.uv£ri70ai si per aliquos saiiclos adoratio fuit iiitcrdi-
(iireipYiTO, ou ivapa touto ou ivpo(Jx,uvyiT£'ov cla,non ideo erga illos vctitam nobis cssc,
%ijX^ a'jToT;, aXX' i-nbr, (/.aXiiTa —poij-^xov immo, quo magis decet quod cst justum, co
Tt xal dixaiov, oia Oeou Oepa- magis cosdcin, ut eximios Dei servos, adorari
25 6h yvt^giou;
par est. Deinde nullam omnino lcgem Ec-
TCOvTa?, îa TouTO (i.aXi<JTa Tt(/.T,Teov. ETietTa
clcsiiE dari qua; sauctos vcnerari prohihcat;
S' OTi ou^£ vq'(/.o; (/.•<; Tt;7.aG0ai ayiwi tyj Ex-
rapaoEÔTat
immo prorsus e contrario , lcgitima cst ea
xXr.ffifx , aXXa TO'JvavTtov a-
veneratio. Sed cousideranda sunt momciita
7:av Ta v£vo;j.tijij.£va e'y£t. AXX' £7ciTTip£Tv ypy)
propter quae a nonuullis adoratio dctrcctata
30 TO'j; Tp(>TvOu; , xaO' oii; Ttve; 7:apyiTT,vT0 tviv
admirandaest corum moderatio, sa-
iuit, ct
;;pocx'Jvyictv , xai Oau;;.a;^£iv auTiov to ;j.£'Tptov
pientia et opportunaprudenlia. Sic uonnuUi
xat (70'j(0v xat eueTCviSoXov w; ot ;j.£v Tcpo;
crga accedentes sihi vcuerabuudas personas
t6 at6£'<jt;j.ov tcov jtpoctovTôv £uXa6(o; 'iteTt'-
verecuiidia animi utcl)aiitur. Sanctus cnim
6£VT0. O (Jtev
Y*p tepo; a—cjijToXo; t6 7cpo'c-
apostolus honorem diviuo angclo coa
35(?opov T<o Oetw aYY£X(o G£'oa;^ kevet^Âe xal
,
^^^^^ exhihuit, pncscrtim ob miracula
^\' a aa'Xt<;Ta ^tT,xov£t 77apa6o<;a- 6 64 ^yyt- ^^^^.^ suhministrahat; Augelus veio, quum
Xo; aT£ d[Ao'Tt;Aov xpivwv tov 0£oXo'yov {-/lya- dignum simiii ohscrvantia iEstimarct tiieo.
r/iixEvov Ya? -^^£1 t<o twv iyyikoiv ^£U7vo't/; loguin , utpote quem uoverat esse angclo-
xat oix£to'TaTov, xat, o dr, Oeto^repov, e-i t6 rum Domino dilectum ct maxiiue lauiilia-
uo <Jr/;Oo; ava7ce(7o'vTa ttk; 2oi})ta; xai xpîTTova rem, alqiie (quodetiam divinius)recuhuisse
T, xaTa dyîkijui sxeiGEv [xuouâevov, xat Oetw- in pectus Sapieulia^, uhi potiorihus quam
8s>i; Ta OEia fJpovr/i(7avTa) i^£û<7(67:-/ito tt,v ullus angelorum iuitiatus erat, dcmumciue
(l)n£pi(J65(i(iOai £.— (•/) 'AvafaivETO<iE. — (3) ttvixi. Matth. xix, »7.
I
, ,
ADVEESUS EPIPHANIDEM. 325
Trposxuv/iciv , Kai cuvfôuXov, touTtep <pi>o- divina omnia diviuoquodamtonitru eructa-

(ppovoup.£vo?, aTO/caÊi ', y.al xtov af^£7.9uv rtov ^'isso idcirco angelus verecundatus cst ejus
:
syovTwv T/iV j^.apTuptav |-/icoJj' a7v>.w? t£ oe adorationem et conservum se illius pro sua
iu eum benevolentia nuncupavit, simulque
l'va [;./) oia to Ttov (-îay.ovoup.svtov >.oytov
fralrum lial)cutium Jesu testimonium. Alio-
5 uTOptpsps; h6c;f\ Trpog to eauTto xe/apiiiJ.evov
quin, ue propter sublimitatem revelationum
ap~ai^£iv TYiV Tijx"/;v, todi t£ yfkiai ioeto
quas ministravit, videretur pro scmet ipso
9a5;c£tv •
Ou/. £[7.ol oi r/./taXuTCTojAevoi >,o'yo'.
exhibitum sulTurari lionorem , duxit esse
ouoe T-?i<; £[xvi; ouva[y.£to? xa Trpoc[)VlTEUo'[;.£va
•
« Nou mea
necessarium hajc illi dicere :
ToO r/i<70u ecTiv •fl p.apTupia, /iTOi •/! /apt?, sunt quai revelavi cloquia, neque virtute
10 V.M Ttov ayyeWvo^j.evtov -h ttv£u[;.«tix^;i ^topâ. mea ba;c proplietavi. Cbristi Jesu cst testi-
Eyio iê T^/iv TouTtov XeiToupyiav [y.o'vov to? oi- monium, sivc gratia, et omnis enuntiata-
v.iv(ii iT£TTictTeu[Aai, Y.ai [7.ec;i'T-/i? irapa tou runi rerum largitio spiritualis. Ego tantum
xoivou (êcTTOTou 7:£[;.'iTo'[j.£vo;, jcai •>;-,tto Ttov bis niinislrandis inscrvivi , ut ministcr et
ey/.eyêipKTi/.evtov ce (>-/iv£T!.atov t-/iv £)C(pavciv. Icgatus , a communi liero missus ; et veni

15 Opa OUV, [/.-/1 £[/,ol TTp0l7'/.ljV£l., [J.-/10E £[.(.ol Ta ut corum qua' mihi commissa sunt intel-
UTÊp ifj.l >,Oyi(,OU^ T(0 QiS) ^•/1(jIV, 1TpOffX.UV/i-

lcctiim tihi apcriam. Vide igitur, noli me
.1
adorare, neque de me altius quam par est

cov •
Tto eyy.Eyeip^/i/.oTt avaTtOî Ttov [j.ucTa-
sapere. « Deum, ait, adora; < Deo qui
y(oyou[x,£'vtov f/iv yapiv. Ou/.oOv ai(iot T£ T^Ti
haec commisit, acceptam refer traditorum
Tcpo; T(3v ©eo^Xfjyov Y,aX irpo? t-/|V Ttov tna-
mYStcriornm gratiam. ' Itaque etoh mode-
:o 7iop6[y.£uo[;.£V(ov x.al yp^fla;;.(o5ou[j.c'vtov Xtiytov
gtj'^,,, apostoli"etob rcvcrentiam erga trans
£uXa€£iav (zvESa^TvXETO t^/iv Trpoc/cuv/ictv iXk missa et ccelitus declarata oracula noluit
•/l[;.et; ys ou ^ta touto t^/iv eTvi Tot; (zyioi; adorari nobis vero locus inde uon est
;
aTcavatvo'[7.£Ga ci£€ac[7.t(>r/iTa , Tto [/.£ya7.to sanctis cultum dencgandi et niagnus ille ,
Itoa'vv/1 •/Cav TouTto [j.aO^/lTEuo^^j.evot xat iT£t- Joannes bic quoque nihil simile docet ac
Go't/.£vot. persuadet.
AXXoi 0£ To otc6£V£; T-/i; (pucEto; £7:ai- 43. Alii autcm, (luam infirma nattira sit
GOavo'[jt£voi, air' auT^Ti; OKoOoOvTai t-/iv ti- probeconscii, proptcr ipsam honore se abs-
[^•/IV, TIJ Ol/.£tOV to; Ta T^rA^ka UTVepOptOVTc; tincnt, propriam, utplurimum, despicien-
tes gloriam, obquc dona Spiritus nientcm
a^t'to[i.a, y.al Ji'/.t(;Ta Tot? yapiij[i.a(jt tou Ilvcu-
"
minime altani gerentes; humanarum ca-
(jiaTo; /.E^/.T/i^/.evot t^/iv yvto[;.^/iv [;.£T£topov, Ttov
ducitatem rcrum impetumquc mcntis ad
(zv9pto7T£ttov TTpay[;.aTtov to e-ttjtpale; •/cat to
quffque mala pra^cipitis bene noverant
:Tpo; To yeipov t^^? Stavota; Jiripp^-e; eu
juxta oraculum, qnod dicit « Prona cum :
£;;£T:t(jTiz[j.£vof y.aTa to 'Xo'ytov, oTt

<jp£5cc-/<.ov
impeta cst mens hominisin malum ab ado-
<•
eyxetTai •/! fJtavota toO (ZvOptojrou £iTt[/.£'XG;
sua. « Et « Qui stat, videat ne
lescentia :
3 « eTTt Ta xovvipa £/. v£(/t^/ito;'. » Kai, « O ô>!.tov cadat. " Demum certuni prae oculis habcnt
" £(7Tavat pXeTC£Tto (;.vi 7T£(j^/i", " ;cal a[j,a e/.fV/i-
finem, [caitcris] incertum. Hinccommunem
Xov ToO teXou; t6 (x^^/iXov ej/ovTe;. TotyapTot infirmitatcm Cornelio corypbeeus apostolo
t6 (5[xoto7ca6£;£TTt Kopv/iXtto 6 Kopucpaio;, ota j-mn professus, utpote non aliam sortitus
T/ivauT^/iv Xaytov (puijtv,';Tpot'7-/o;j.£vo;, avtcr/i jpsc naturam provolutum coram
, excitat
xpo TTo^tov TveG(jvTa Tov t/csT^/iv. riX^/iv ou^£ sc su])plicem. Coiterum quldquid id
crat, uc
o'to'v T£ [j.£'ypi TToXXou z.aTaXeXeT^pOat t6v Y.ii- poterat quidem apostolus sinere eumdiuja-
[tsvov Tto ovTt yap av uTTto:TT£U£To 6 (ZTo'- cere, ne videretur ca veneratione obleclari,
ffToXo? Tto 9iXoTt[ji.(o x,aipcov, xai v/iv £/. toO auL ab adoralione lougiusprolala vanam ve-
(I) 'ATto^/iaXET E. — (2) Neor/iToc. Genes. vin, 21. — (3)ne(jri. 11 Cor. x, 12.
, ,
320 MCKfllOKI A.MIKItllliiCA
w«9e>)tiiv ewl T/i iTpoiK'jv/f'>e'. rov xexAr.xo^Ta nuri ^loriaiii, (|iin tiiniiriiiii iililKirrcnl siiiicll.
ô$«v f)-/ip(')jAevo{' orep t'a; ayiot; «7:tiaoTCiv .

llinc ctiiiiii ti'HtOB (|ui (-lundiim n niitivitiilc
T«'Jr/i xal Toi; T'jvio'j|iJtv izi tt, Oepareia toO hanuri vidcrant, incropatiie niiniscn|)i(!(! in-
eireWflTTev, (o? O/i [Aviyprvai tucantiir honiincsqui niiracnluni pcrpctni-

e'xY''"'^'''?y'"^'-''-'
5 Tor? t6 it-/iiasTov etpY*i[^-«'vo'.; evareviêiv, (b{ ruiit, qiiiisipropria corum virtiitc aut pic-
iîa 5tivaij.et /; eoceCeia TreTCOtvixoiiv «'XX' latc lccisKcnt , imiiio ad rulcin potiiis in Dri
STVi T?i Toij evepY'/l<JavTo; ovdfjtaTO? -ntTTet ava- hcnolici iiomcn miraculnnicssc reforcndum.
TiOavai t6 Oa'jiAa- -f AXV eStâaxe lIsTpo;, -f Al docchat IVtrus, ait , ipsiini non csse
cprii, (A'/l eauTov irpoix^JveiiOat , «XXa tov -r «dor.Midiim, scd Salviitoroin Josiiiii. -.-
10 1(av'f,oa. XptiTov. -1— AXXa îa toOto [J.a- Voriim proplcrca maxiinc lionoraiidiis l'c-
XioTK Ti(AyiTe'o;, i'ta to'jto ttoXXou to'j ce6a- trus; proptcrca nmpliori dignns vcncra-
cij.aTo; aîo;- ersi rto; i7<oOet-/i TO • « Touj tionc. Aliter qiiomodo sarlu tccla liicc scn-
5oâ!ôvTa; [J.e 'ô;a':(o*;" To'jto «'jtoi; ei; tcnlia : •• (ilorilicantos mc glorilicaho? »
euJoîav i/.eytCTOv , t6 TCpor.YewOat TavTwv Ccdit cnim cis maximani in gloriam (|uod
li xat TTpoTETta/.ijOat t/,v £i; tov aTTOTTCi- pnc oiiinibiis ponunt ot omnihus prajferunt
XavTa irpoixiJvyiTiv.
quic mittonti oos Doo dohcnlur.
^Tepot ix. rli Toiv T7p'ji7to'vTtov yvtoa-/i; 44. Alii ob prfEsentium opiniononi ct
Tc xal evTe^Jêtos t/,v Ttjj.Y,v aTi;e7:e'[j.TC0VT0

occursum tantiiin hoiiorcm dccliiiahant
oTCciTav TTaoa Ttov aOetov, (o; av Tt; e',TTOi,

quando ab atlicis (ut dixcrim\ proptcr
20 ayvota Toij xpeiTTovo; aOeel etopaTO TipaTTO-

ignorantiam iiotcntioris numinis , allico
uievov oTCOiov Svi Tt xaTa Au/.aijvtov r)p(oj7.£- niodo hoc cernebatur fieri : (lualc quid Ly-
twv otroiTfjXtov Ilpacectv caoniic factum cst. otrolatiim insacris Acti-

vov, xiv Tai; tepat;
i(7Topo'JL/.£vov eyvtoaev OTCVivixa oi Oetoi x-/;-
bus Apostolorum noîmns, (piando por
,
p'jxe; t6 t-?,; Oeoyvtoijia; «utoi; ev/iCTpaiTTOv divinos pra^cones Inx divinie agnitiouis co-
25 tpwc xai ToJv <Jv;[x£'i(ov t6 [j.eyaXoupY6v £!;etp- ruscavit, ac miraculorum stupcnda virlus
yaôvTO, £ip' ot; 'j-epexTTX.ayevTa; to; t6 £tx6; crupit, quibus iu stuporcm rapti , idque
Twv TeOcZjJ.evtov t6 ttXy.Oo; STri.Soav t^ (ptovr, par crat, spectanlium multitudo coepit pa-
T7i-TT«Tpi(;)" « Oi Oeoi ojJ.otojOfivTe; avOpojTTOt; triii loquela clumare : " Dii liominibus si-
" xaT£€-/i(jav TToo; y,;j.a; , " xat ^r, x«l Ta; TTpoc- « milos lacti ad nos doscendernnt. « Lt
30 -/lyopîa; «'jtwv Tot; iTcpt IlaijXov xal Dapva- reapse dcorum vocabula l'aulo et Karnaha;
6av ETTtxXviooijv •
«uTtov T£ t6v «py_i£p£a Tau- indiderunt , coepitque loci autistcs tauros
pou; xai CT£'t;.[JiaTa cpEpovTa 0'Jeiv TOt; 6'j(Xoi? et vittas adduccre, uniKiue cum plche ap-
a[j.a eiTtyEtpeiv •
a/6op.£'vou; iê c(po6pa etti parare sacrificium. Quaj vchemonler dctc-
Tor; yivo;A£vot; tou; x-/fc'jx«;, TC£ptpp-/iyv'Jvat stati nostri priKconcs, sciderunt vcstimcuta,
Ta ijAaTia, aX()YOU ^£ xai aToirtoTa- stolidumque et insanissimum ignane mul-

35 p.£v t'?,;
T-/i; TO'j; 7T£7TXav/i;j.£vou; s^îpyetv opj/.'^;, titudinis impeluni oohi!)ucrc. Tuin oonros-
(xvOpioTTOu; T£ 6[jtoto7TaO£t; a'jTot; £ivat 6[xo- si se homincs csse consimili ipsis inlirmitati
Xoyfitv, t6v c(OT-/fptov ê Xôyov euayy^^Xti^^cOat ohnoxios, nuntiatoque salutis sermone, ex

xat T^/iv ex Ttov [xaTaitov £X'k6acxetv eTTtCTpo- hac vauitate docuorunt cos oonverti. Talcm
[,Q <pr'v T-^,v ovi -oia'JT'/iv ti[j.-^,v xat TTpocx'Jv/ictv igitur cultnm adorationemque rcpudiari ct
îcoOE^cOai T£ xat EXTpsTTEcOat aij.£tvov. evitari prcestat.
OijTco youv xai aXXot tcov ayttov, 't'c[ji.ev, oia 15. Sic etiam alios sanctos noviinus,
xav()vi T"/i [xeTptijTViTt ypt.S[j.Evot, iTp6; [J.ev t'/iv tcmperaiitia tamquam regula usos, nullo ad
( 1) 'Ati6t6jj.o-j A. — (2) Sw6£;r, A, i6 omisso. — (3) Aolioio. Is. LX, 7. — ('•) "ETVcofiev. Ael. XIV.
—
ADVERSUS EriPHANlDEM. 327
TrapoGcav EOôîavciuxgTvecTpsôvTo, 7rp6(;TYiv gloriain hujus eevi habito respectu, sedad

ry.a^^.o^jcav sTTsiyou.evoi, -«'JT-fl; Si (JiaTreTTpoc- futuram propcrantes, digna quideiu super-
yaîv a^ta, t?,? i-l to) 7:z-.oy:/iôL\ y.aTxipoo- uis fccisse, sed contcmta nihilominus faci-
VYi(;avTs; ^d^v;;. Kt;' ccper^ 5' 0'jv aycov'.',of/.6- noris gloria. Pro virtute igitur certamen
voi, Ta u.h) x.«Too9oJu.sva — oX)iay.t; dioîxi'.'/

incuntihus solerane erat praeclare gesta sas-
penumero occuitare, dedecora vero evulgare
a-oy.;'J— T£(7Gat , (V/;aocrtJj£tv 6k t'/ sXaTTCo-
tantummodo. Itaquc sui ipsius fit Paulus
[/.aTa. Aia touto —iy.c% lauTOu r, naij7,o; /.a-
acerbus accusator, dum qua^ antca ges-
T/fyopo; y^vsTat, tcov -zior,'! £tpyai7c;.svcov ou
serat, immania nou tacet. Et Bfatthaeus se-
c;tco7:iov Ta 7:apa),oya' xal MaTOato; lauTOV
nict ob prioris vitae institutum traducit, et
10 y.aTcUT£).':Cst 0.-0 toCp TrpoXaSrjvTo; £7;tTr,^£'j-
alii alitcrliumiiitatemanimipalamexhihent,
[/aTo;' xaiaW.ot a),Xco; to Ta7T£tv6v ivo£tx.v'jv-
excellcntiorem viam ab humilict dulcicorde
Tat ^p(3V/;[/.a, t-/;v 'j7T0O£O£ty(y.£vv;v (zpt(7Ty,v o^-Jov
magistro propositam pulchre et expedite
7:apa toO Ta7:etvo'j y.ai 7;pa'ou tviv jcapîâv
terentes. QuotupUces \ero et quam miruni
auTwv SiBxcy.yXou zaXw; £âv'j'ovTe;. Otot 5e
iu modum arcauae sint viae dispensationis
15 x.al 0501 Toiv a--.pp-flTtov Tr; Osia; oJxovo-y.ia; (}iWm^, novere quotquot Dei mysteriorum
oiTpo-oi, l'cra(;iv oiTcovToG 0£o& jj.u(7T-fip(cov
initiatores sunt ct hierophanta;. Quod si
eTToiTTai X5(l u.'j(7TaYcoyo':. Ei hl XpKjTo; eX- Christus, quum vcnit, « voluit non mini-
Ocov o'j îaxov/i6r,vxi rMXr.niv , aXkk iJtocxo- strari , sed ministrare, » ergo nou opor-
vr,(j«i', oO (^cLXpwTco (îaicovew , 6'(7ov ^ y.aTa tet ministrarc Chrislo, si quid valet impii
20 Tov ).o'yov To5 JuccjgfSoij;, y.ai [/.aTy,v au/eT iilius argutaudi ratio; et fruslra gloriatur
IlaijXo;, cb; Xpi(7Tou ^tay.ovo; , y.at 2tV.-fl t-^; Paulus ministrum esse se Chrisli, et tcmere
(^ta/.ov'!a; la-jTco Tov /cXvipov i-v/:f,o\iGr;z'. *. futuram ministeriisuimercedemproclamat.
CAPUT X.
A>.Xa 7:0'j TraXiv 7Te[j.7Tct tviV yXcoscav 6 46. Verum (luonam

iterum linguam pe-
6£0[Aayo;, 6 tov; ij.ot.'jr/ a''.'/.rji: £>'.oa)c^£uo'[J.£vo; pulit osor Mauicha;orum phaa-
ille Dei, ille
tasia baccliabundus? Etenim liaec in sauctos
25 oacjij.aciv ; Ta'jTa yap ihj&^'.ny.% £t; to'j;
convicia jaculatus, deinde nugamenta quae-
aytou;, etTa Ttva iJ.STaû Ta ex. j/.£tpa/.toJoou;
dam iiiterjecit, e\ pucriii mcute depromtas
(pp£v6; 7TapaXviprI(;a; ({/£XXt'c)ix,aTa jcat (auOc'J-
halbutiens fabulas iterumque ut ipsum ,
(AaTa, £7:' «'jtov tov tcov (iytcov 0e6v Tai;

sanctorum Deum solitis lacessat blasphe-
cuvflOEOt jiXac^y;i;.tat; TraXtv [j.eTcoyeTO, xal
miis, ait -f Quomodo eum (lui nec com-
:
3oypa(p£t TotizSe- -^ nusT6v (xxaTaX-ziTvTov y.al

^ prehendi potest, neque exponi ueque ,
H- (zv£x.^tr;yviTov, xat £C7T£pivo-/iTov, iz-eptypa- j_ iuteiligi, neque circumscribi, aliquis de-
-7- (po'v Te ypa^petv X£y£t ti; ,

ov o'j>i lc-fuat
^ pinget, scilicet eum quem intueri 3Io)ses
-=-
-r- Mcocj-^; «Tev^cai; -f- non sustiuuit? -f
npo(7£/£tv £VTauOa /p-î, y.at (z)cpi6co; £771- Erigat hic necesse est ct diligenter in-
j5 (7Ta'v£tv t6v vo'>/ ^ , To'v y£ Tr; aXyO^ta; uTvep- tendat animum is qui pro veritatc pugnare
aOXeiv 7Tpoaipo'j[j.£vov xai to'j (|/£uôu; Optarj.- sibi proponit ct de mendacii pravitate du-
6eueiv t6 v/.^c(j'j.ni . Ev TO'j'Tot; yap c7a(aG; cere triumphum. Haec sunt enim in qiii-
9copcc(7et Tv;; pXa(7(pr,i/.t'a; tou £cayt(7Tou t6 hus pcssimi hominis blasphemiam omnem
•rcav •
£v ot; Tpavco; £y.y.aX'JT:T£t T.a.nm auTou manifeste deprehendet , in quibus totam
(I) AiaxovTioai.Matth. XS, 9.8. (2) OO or. X. o. oao-i — I Tiui. I, 12. — (0) Tov vo'jv. Toties h(3C palmare Ico-
A.Placuit viro cuidam d^clo legere 0-J 5r, XpitjTw oia- : nomachi« de circumscriplo et incircumscripto argu-
xovsTv iiaiov. .\ codicibus paulo minus recedimus. mentum Nicephorus profligavit , ut loca hic revo-
(3) Aitiixovoi;. Rom. XV, 16, etc. — (4) 'EnixYipu^jcie'.. care piaeal. Becole quae supra p. 242, not. 2.
,,
328 MCEl'll()KI AMIHUIliniCA

Triv ([(avTaiJKo^yi xal «TCaT'/)'X/,v ôâv. T( |ir<)(lit suam dc iilianlasticii fallacia opinio-
iiciii. Qiiid ciiiiii piiilcclis cfliciicius cl lu-
Y«p TouTiuv Tuiv ).oy(ov svapyeaTepcjv v) tvi-
>.auye(JTepov rpo; evêtîv, olov auToO xaTa culciitiiis ad deiiioustraiuliiiii qiialis sil cjus
ci'(;usalului'ciu(!liristi iiicaiiialiouciu dcspc-
Tr,{ i(i»r/;pi<o*ou? toO XoittoO oix,ovoaia;
ctus? ^'oiiuc lii(^ (luasi iii piililico cl coiii-
5 To ^pfjv/iaa, wdirep e'v xoiviji xal T:av^'fla(;>
imiiii (iiiiiiiiiui thcalro cvulâtur, ac vcliil
OeaVpw tJr,(AO(iieOov xai (jie'Ya <:a>>ri1|ov *
t'/iv
tulw soiio coiiclauiatur iiicaniatioucin al)
TauTv:; aOe'Tioiiv ; Ooti? oOv oOx, (ivfjyiTO? ^
illo prorsus rcjici? Si (juis i};itur non iiisa-
o'joe ii)coTtT[/,^voc irepl to <pw;, vi rapi t'/iv
iiil, ncc nicdia in luce ca'cutit; si (|uiK oiu-
lo^piav aTrau^cUTto; xal aij.aO(o; e/wv, ei Tt;
iiiiio nou cst sajiiciitia' cxjicrs i)lanc(|uc
jo Tviv (Jiu/viv ou i:eTT(opcoTai, xai Ta tv;; xapîa;
rudis; si riiiis noii indurucril aiiiiua ct cor-
ojxf/.aTa irpo; tv|v aiY^Xr.v oOx (!t7:oT'j<pV.o)TTei
dis oculos non occa;cavcrit, iie verac lidci
Tv;5 opOr,? TTiiTeto; , xaTaiTi7«!^£Tai 5e Tr.v jubar c\cipi,it, scd amplcctilur vcritatcm
(i^viOeiav , xal to ']/£(jô? xaTa[AU5aTTeTat ct iiicndaciiiiii dctcstatur : is jirolccto t|uain
T(ov x£vo>.OYOu[J.e'vtov xaTa toC Oeiou [auctyi- iuania iu divinum mysterium liaic ha;resis
15 piou «Tuvviiei TViv TT^Xavr.v , ot; Traia Tiov vuv jaclaxcrit, pcrsciitict, (piiiin rc|)osita in liis
ÔYi^-aTiTTtov •/! ic/u; xai to x>>£'o; ei7.TT£pt- sit toia lioiiini dogiiiatistarum virtus et cc-
eiV/iiTTas. lcbritas.
AxaTaXr,7rTov xat avex^tyY/iTov xat «ttc- 17. Adiuitlilur incom|)rclicnRum , iiic-
ptYpiffjV TiOeTaf (;uYxaTa€a'(j£to; 'ê r, cap- narrabilc, iiiciiciimscrijilum dc Dco : stid
20 xtoTeto; svexev, Tt /pvi >.e'Y£tv; ouo' ort to'Ôvi

ad nos uscpic (Iciihsso et carnc facto, quid
dicciidum crit? iNcc visam, ncc factam
ri TrjTTpaxTai <x;tot TtoTTOTe. Touto yap auTto
uiiKjuam csse incarnalioiicm ille ccnsct.
fiouXeTat t6 a-epiypaYov xal (X7Tepivo'r,Tov
Huc spectat cnim quod incircuinscriptum
ir:' ctvaipe^jet t-^; to'j Aoyou irpoScSXvi^/.evov
ait ct iiicomprchcnsibile , id propoucns ut
ev(jo)i/,aT(o(7eto; , Tuepi oO xzl ev eTspot; TrXet-
Vcrbi incarnalio tollatur, qua dc rc ctiam
2j GTot; viatv stpviTat Xovoi;. Ato y.TTO Tiov xaTct
in aiiis libris iihirimis dictum a nobis est.
Mto(re'a xat Ttov TraXatwv sxeivojv 7:poep/o'[j.£- Idcirco a IMoysis alioruiiiquc vctcrum nie-
vo.^, (o; ev cxtaT; T:a'Xtv xai TUTTOt;, 7:a/uTv;To; moria profectus, quasi adliuc umbris obsi-
xai (japxo; t)i/a tviv tou AtiYOu si-jviYetTat tus ct figuris tradit absquc corpore ct
,
ct; avOp(o7:ou; £7:tdvj[j.tav. Kal oux ot^â 07:to; carue Verl)um esse iuter honiincs conversa-
30 ajT(o t6 ojAOto^raOe; r.jAiv, o Te tou ijTaupou tum. iVcc ego video quomodo illa Verbi cuin
inlirniitatc nostra coinmuiiio ct tota latio
XoY^S '''-*"' "^^ «TtoTr^ptov Toij XpiTTOU 7:aOo;
crucis ct salvifica Clirisli passio, ab illo
ct7r6 Tou axaTaXr^TTTOu xat aTêptypaTTTOU xa-
comprcheudi et fidei commcndari posiînt
TaXviÔvfaeTat xal 7:t(7T£uOv;c£Tat. M(oi7£'a [/.ev
ex hiscc inflnili et incircumscripli lernii-
Yap (o; oux t(7/u(ravTa TTpo; auT6v otTevwat
nis. Equidcm ab illo Moses Deum iii-
35 ewtpspef Ttov XsyovTcov o£ , oti «O riV (zt:'
tueri non valcns introducitur : eorum
sed
" ap/v;;, o axr,xoa[j.£v , o £topaxa[j-£v toi;
qui dicunt : < Quod fuit nb initio, quod
« 6^0aX[y.ot'; •iîAtov, o eOEaiotf/.Ôa xal at /_£t-
,
« audivimus, quod vidinuis oculis nostris,
" pe; iîJttov eij/viXot(j;V]Gav x£pt tou Ao'you tv;; " quod pcrsjieximus ct nianus nostrae con-
" (,&)/;;, xai Yi Cioti s^pavsptoOr, •
xat £topa'xap.£v, ' trcctavcriint dc Ycrbo vita;, et v ita mani-
do " xat (7.apTupou[;.£v, xat axaYyjXXiO^j.^v u;j.tv, » festata cst , ct vidimus, et tcstamur cl
"Xai OTt cuvcCpaYOj/.sv xai Guv£7:to[X£v auTto ,
•
" annuutiamus vobis, ct quod comediinust^
xai TaijTa [/.sTa t"/iv sx vexptov (xvai7Ta(Jtv » bibimus cuni illo, » et quidcm jiost Christi
ouo£ si; [Av/;'[j.^/iv 'tsTat. AXXa ts 6'ca c^ta t(ov a inortuis rcsurrcctioncni, eoruin istc iic
(1) McYiXa <;a),7it;o'/ E. — (2) AOtm. IJoail. 1, 1.

"
ADVERSUS EPIPH.VNIDEM. 329
£'jaY7«^.txtdv xyipitY(/.aTv ol -xtt' apyv;? au- mciiiinitquideiii. Item caetera qiiae per evau-
TozTai y,a'. 'j-v;pe'Tai ysvou.£vot to3 Ao'yo'j jêlicum praeconium ab initio oculati testes
rji/.Tv -apEdo^rav, ev oi; v.aTa aVÔstav -/.al

ct comministri ipsius Verbi nobis tradide-
&'j doxYfist (pavTacta, xaTa tou;
runt, iu quibussecundum veritatera sed ,
-/.al Xvfoou;
minime per apparentiam et pbantasiam, ut
5 eV.sivou, vi [A£Ta avOpwTTtov zvauTpo^r, •/.ai
iste delirat, Christi cum hominibus vita et
ijATCoXiTSuot; d£ty.vu[/.£vv) rapa ^/pf^Ttavoii;
conversatio in aperto posita a Christiauis
o£0£)tTai ib? a)>v;0(o; xal TCt(JT£'j£Tat, ouJe tou
accipitur veraciter et creditur haec ille :
TuyovTO; )cp''v£i Xo'you •

outw îaoavw; f^-/|-
non uUam mererimeutionem judicat; unde
XoijTat TCavTaTraciv •/ipv/iy.evo; t^^; tou Ao'you manifoste convincitur plane negasse Domi-
10 (7apj:c6u£Cij; t6 (/.u(jT'/)ptov. nicic incarnationis mvsterium.
Kat T(5t £7rl TO'JToi; m otacpavedTepa. Ti 48. Et sequentia suut bis etiam clariora.
yap eTtayet ; oTt -r- a(7tv Tive; OTt ETCf^^/l
Quid cnim addit? Aiunt quidam quod -f-
-r- TeXeto; avOpcoTuo; eyeveTO i-A Mapta; T-/i;

-^postquam perfectus homo factus est ex
-r- aEiTrapOevou , ota touto (i'v9p(>i— ov ^'jtov
^ Bfaria scmper virgine inde iiominem ,
-rcum efliugimus. -^ Quid hisce, quiBso,

•5 -r- -iTotoujy.^v . -r- Tt to'j'tcov T-/i; [/.avtyatV/i; /.at
evidcntius ostcndit manicbaeam in illo et
(pa(j[/.aTco(')ou; X'J(7G-/;; ev^Jcf/.Tf/.coTeaov « a(;'^v
;
phautasticam rabiem? Aiunt quidam! » «
> Ttve;. >'

Aut6; yap o-i Xeyei, o'>^£ ,a-flv 6aoXoy£tv ^^^^^ ^-^^^^^
^^-^^^^.^.^ f^^g^.j ,jo„ g^
ave)[£Tai. EiTa eTCi TO'JTot; •
-f- Kat 6ta touto tiuentc. Tum accedit et illud Prople-
: -f
"i- evA.vOptoT^/^TSv, t'va Tov i-AoirA-f.-r.rv), ^t'
-f rca iiomo factus cst, ut cum qui capi uon
20 -^ o'J Ta-:TavTa syeveTo, ()ik y£ipcov cou ypai|/ai ^potcst, per quem omnia facla sunt, tuis
-T- duv/iO^?,;. -r- 'Vry " oia TouTo ev/ivOpcoTCTiCxe, -r mauibus depingere posses. -f In quibus
xaT£ipcov£U(ji/.£vo; upoTetvet •
coijrap yap x.aTa- illud : « Propterea homo factus est , " de-
ridcndo praeteudit , ac si more cavillantis
j^Xeua^cov y.ai !Z7ro(T'/.(6T:Tcov tov >,o'yov toT;
ct subsannautis ad cos qui talia autumant,
ouTco cppovo^jitv £y/.a>.£r oti Y[/.£t; [J.£v , ot
liunc babeat sermonem « ]\ai dicitis vos, : !
/pt(7Tiavoi, Xe'y£Te OTt (xvOpcoiro; yeyovsv. Eyco " ait, Cliri.stiani, factumeumbominemcssc.
!5 yap, (pT) w , o'j Xeyco. Ettsi irw; a'<taTaV/iTCTo;, » At ego nou dico. Quomodo enim stabit
xai (jot xaTt(;/'j£tv ^ta /etpo; auTov ypa(petv " ut is capi non possit, et penes te sittuis
)t£i(7eTat T-1) yap tou aypa'(pou (pwv?, TrapiCTa

'< cum manibus pingere? > In hac cnim
J
\oce indepicti ' insistentes, tam iste qunm
(j.evoi, ouTo'; Te xal aXXot -rfl; (foiMza.oioi.c; ot
ca-teri phantasiae magistri omnem incarna-
e^-/)youp.evoi, (xvco xai •<taT(o tov t-/;; <7apy.c6(7ea);
tionis Domiuica rationem susque deque
iO Tou 2(oT"Aeo;Xo'yov dia(7aX£'j£tv £/.[j.-/;/av(ovTat. concuterc moliuntur.
EtTa, (0(77:£p cuiJ.^reepatvcov a -/.a/.co; xat 49. Deinde tamquam couclusionem infe-
ccOjco; (7uv£Xoyt'i7aTO , eTVfyEoei •
-f- OuxoCiv oux rens ex iis qua; malitiose et impie disputa-
-r- ei^Ttv o(/.oto; tou IlaTpo; , ouê (^cooTrote? verat, subdit :
-=- Ergo jam non est Patri
-r TO'j; v£x.po'J;. ^ Tt TauTa Xeycov; oti £t -^ consimilis, ncc mortuos vivificat. -^ Quor-
15 yp(X!p£Tat, •/.aTaX^/iTTTo'; £(7Ttv •
£t xaTaX'/;T7T(j; suu) litec? Nempe si pingitur, circumscribi
e(7Ttv, evviv6pc6Tr/;(7£v £t ivr,v0p(67:^/i(j£v, o'jx potcst ; .si circumscribi potest, homo factus
e(7Ttv o[j.oio; tw IlaTpt'. Kat tvco; ouyl touto est ; si homo factus^jamPatri non est simi-
aT07rov ; oj^.oto; yap 6 Yto; tco naTci, xal £TC£t lis. Quidni fatuum istoc erit ? Saue similis cst
'. naTVip axaT(xX'/i7rTo; x.ai (i'ypa(po; ,
xat ^ta ct Patri Eilius. Et quia Paterimprehensibilis
(1) Indepicli. " Qui figurari ncejuit " solemne my- (:>) "AYfayo;. Ita subdole quidem at nobis satisop- ,
aucloribus, et passim apud Ludov. Blosium. In

Sticis portune .\riani apud .\ugustinum (Ep. 174) dicebant
hac penuria latinitatis classic» quoties de re pliilo- ,
.1 credere se Deum Patrem invisiliilem, ingeuitum,
sopbica agitur, paulo insolentiora permittantur. — iucapabikm. »
330 MCKIMKtlU WTIUhlll HC.V
TOUTO »xi 6 Vio;. Oujt «p« ft Vio; ev/)vOp(o- iiult'|iiL'tuK, iilto cliam FiliuK. Itiiquc Fiiiiis
Tcmotv, iv* (x/) x«TaX7i<{/0-/i' o'i x«TaXyi^'j*/(<jeT«t iiuii cst liuiiiu ruclus, iic tiiiii iiucul; iictjuc
5e, iv« wfl Ypac^vi. OCtw; ix tciO «ypa-poij cupietur, iie piiiKutur. itu rurHUH ax vuec
iiideincli pcraiiiil} ticaiii iiicllnitluiii cxsciil-
5t' av«>.'jiTew; ^6jp«'i7!i ti; exrjrtoTeoov t/.v
pitiir cxpresîus iiia liiasplicinii \o\ :
» ,'iXa(i<pT;tJL'!«v •
-f 0'i» e^TTiv o'jv, if.y.otv, o;;.oio;
" Kri,'o iiuii est l'atri coiisiiiiilis , " uicliat.
"T T(;) riaTpi. r* OCix,oijv, ere'.5/; TO'. 0'j xaTei-
<juaiiilo crû tiiii iion eapitur, lu nianihiis
X/i77T«i, 0'j OiJv/i Si« yeifwv (tou yp«'t{/ai, x«i eiiiii |)iiinci(^ iiuii Viiics; el iirojitcr liiic
dix TQ'jTO oijic e^v/ivOpcour.Tev, (xp« ou,oio;
oCi;4 lioiiio iiou est luctus ; non i|,'itur niutri cst
i/.viTpi' vi (AY.Si (Jt.-«T-/ip iT«pa (joi" iz/.Xa (/-/iv (•oiisiiniliK. Ita iipud te noii est ei iiiatcr.
*" eÔTiv «'JTijj (/./fTT.p. Ilw; -Yap oij; ev/;vOp(o7c-/',- Vcruiiiliiincn illi iiialcr esl. Kt (juoiiiodi)
I72V «aa- hvi xxi uoii crit'!' 1'Jrgo lactus lioino cst; ergo eapi-
x.«Te'r/,yiTrTat , oOx.oCv e';c
iravTo; x«i YP«'feTai,

tur; erjio piiiyitur uIjsoIuIc, eo ipso quod
eivel xal -/i (/-/fr/ip. 03-
iiiatcr iili cst. Sic per nie aliquis contrariii
Tw; «V Tt; «vO'jriveY/«ov eiTvoi' i^r/.atoTepov
argunienta infcrcns disscruerit. Sed rcctiiis
o' «v [/.«XXov j!i-/iOe'//i OTi -/i ()e;j.eTpo; T(ov Xo'- lorlo dicctur iiiiniancni iilius sopliisiiiatuni
15 Y^-J^ «tJTwv pXa(j^-/i;j.ia ef/i ei; exeivov , e-ei blasplieniium in ipsuin \erti, quia iie iiia-
0'jOi (Ar,Te'pa t(T) XpiiTÎ) 5iô'v«t fiotjXeTai. trciii qiiidem\ult t^liristu coneedcre.
": AXX' 50. Porro ait : ~ Vcruin, si piiigilur,
(b; «p«Te ui/.eT;, lreiT« 0'jê ^(oo-
-f 170161 TO'j; vcxpO'j;, ei
f exindo niortuos niininie vivilicat, id ([iiod
Yf^^^Tî, (j/rTt . r-
-f vos dicitis. -h Al idipsuiii lioc iiicisuiii :
• TauTOv oi, « £'! ev/ivOpcoTrr.Tev, " oj; «j Xo^yo; c;'jv- " Si lioiiio lactus est, " attciilo uiiivcr.ôscr-
20 riY«Yev, (');, « et i^woroieT- " ou/. evrivOp^-^JTCrjCe' mone, sonat idem uc istud « Si mortuos :
x«t' auT()v. AXV id(')[/.ev t;w; ^woTCOiet •

(Xp« suscitat. " Krgo ex opiiiione istius noii
,
oux eitetOYi vevexpcora'. (j(i)'/.«Tt •/.«', «vtcTau.evf);

factus cst homo. Sed videa"iiuis quomodu
mortuos vitae rcslituat. INonne, postquam
e; (jtoou, TO'j; «;;' kuovo; to~: to'j OavaTou
Cliristus corpore iiiorluus est et ab inferis
fJpo';ôt; y.aTeiX^/i;j.7,e'vou; ic.vMiiTf^rav; V.i ~'a-
scse excivit, tunc ab ;evo intricatos niorlis
25 vuv VcVc'/.^ c-)Tat , -(o; oij/. £vr|vOp(oTT-/;'7ev; rico; hiquco excitat? Si igitur mortuus est, quo
o'j x«TaX'/i7:T05 x«T «'jtc) y^ t6 evrvOpwTrr,- paclu noii vixil liumuVQui iion capitiir c.d-
y.evat; ttco; ou -YpafpeTat; AXXa ^wottoiov t6 dcm ratione qua lioinu fuit':* et qui iion
pingilur? At euim vivilieum eorpus Christi
ccofAa XptcTO'j • Oeou y^P ''''-,'C ''•«' Cw-^;
cst.Dei namque caro est atquo vitiecorpus.
C(o;j.a, 6'-ep exeivo; «OeTcov t-?,; 6'vtco; !^w?;
Oiur (juum illc sustulit, vcra de vila exci-
5" ^f/;;y,a'pTr,-,ce, xat CCr/ £Tt TsÔvr/.e.
dit, vivcuscjue mortuus est.
Tt o'Jv «UTco p0'jXeTat 6 Xi^jYo;; •/; u.-h rtcTeu- Qua;ris quid hic sermo? Sivc
isti vclit
nimirum utne credatur Veibuni assumsisse

0'/;vai «X^/iOco; y.vX xuptw; ijeaco^/âTwcOat t6v
•
vere ac [iropric carucm huc cnim cum pc- ;
AoYOv, Tr, ~?i; 0QX'/;'7ew; u7v«yo;j.c'v(o eâTraT'/)

pulit Phautasiastarum fallacia; .sivc, modo
•/] £1 TOUTO lioOet'/;, •/iXXoTpiioaOat auTov T'7i; tou
lioc ei coiiccdatur, utChristus avcllatur a
^^ IlaTpo; 6;j.oto'TrTo;. EvTeuOev £'of/.£v o^Xo;
similitudiuc cum Patre. Kx his apparet totus
âvTaittodr; (ov, •am t/, Mavtya'!cov rpos- esse PliautasiaB ohnoxius, Jlanichaeorumque
•/.£'! [Acvo; oo'!;^/;, T'/;v tou 2(or7;po; capx.cotjiv alumiius, Salvutoris iucarnalionem negiiiis,
a7Tapvo'J;j,evo(;, y.u\ Sy.w (XTroc/.euaJîijj.evo; t6 univcrsumque disjicieus divinx dispcnsa-

r?,; ot/COvo;j.'!a; [j!.u';r/''otov. lionis sacraineutum.
(1) El |j.Yi oe E. —(2) '\'i\rji Disjecta temere verba alio ordine vertere necessarium lialiui. — (.3) Ojx^j^jv
videntur, forte ut iu ipsa Epiphauidis epislola, riuiu Jvr,vep(i7:r|7£ legilllUS.
I
ADVKRSUS ElMPilAMDEM. 3.31
CAPUT XI.
II. EiTa (pY.';'.v -r^ rio-j to'. ^ss-raê zoSt'/. r»l . Dcindc ait : -f Ubinam fii)i Christus,
"f^ eXOwv £171 YY,; TTCiiY.Tat oij.v.v/ a'JT(o "/.a'. -f- quum inic vcuit, pricccpit eum faccre si-
~r- iTSOTC-jvsrv xal (Dsav; ~ir V mileni sibi ct adorarc ct aspicere "? -f
0-C'j Tov 7TKupov xOtoO', /.al Ti).la^ — Illic ubicrucem ejus, ct ceetcra omnia
5 oiia — ap" r,;j.iv <j£Sa'cy.ta , ou * SîcTace TTfoc- qua* apud nos sine prtccepto sacra hal)cntur
xuvoujv.ev •/,o-.rv yap oi; vi roij s^jaYys^tou ct adorantar. .\obis enira quibus iiluxit
E-e^Xay.ij/e /,«?'•?, o'J>'- 5>'- îa-aceoj; |/e'Tci7Tiv, Evangelii gratia, non ex mandato, sed ex
aX>.' VA TTtcTTcW? !«at ayaTi;-/]; itc/.ivvi(j.evot; fido et charitatc pcrmotis lubct boiiorcs of-
TOUTOt; T:poc;oe'pstv tx yepa- TrpofOavet y^P fcrre iis qmc sancta sunt. Promtior est enim
10 -fl Tt<JTi; TY,v TTpo^^jTa^tv •
o'j^£v y^? r:ti7Tew; prwcepto fides; nihil quippe fide fortius,
icyupoTepov , oude ayaTn;; Oeo'j.o'Tepov. Ato cliaritatc niliil fervcnlius. Noli igitur id
oO)4 STt TOcaiJTVi; y.ptOe'//; to iy, TToocTat^sw; quod cx praeccplo fit, tanti faeere quanti
•iTpoaYO|j.£vov ya^ptTo;. rico; ê oO '^''•-taiov quod cliaritatis est. .\inion merito jure
UTiep e'jvoia; •/lyy-cvot;, u-e o Ttov ~/;Af/.ouTwv grata pietatc ducti ultro respondebimus tot
lo^^zaTrpcov -/.at aCiayaffTcov ^cosecov «uOatosTco; splendidaruin et adrairal)ilium largitionum
Tov £'j£pYc'r/;v av.£'X'£cOai; o'jtco yoijv "-iat Tot^; auclorii' Sic nimirum solcut scrvi probi
£'JY'>'<'V-^'^' '^'''•'ôi; 7:a'vTa Ta tco ^£Cito't-/i cuiicta iu hcrum obscrvaiitiiE ac religio-
av/;y.&vTa Ti[j.ta -/cai icijtva, ou êoi/.evot; Tr,q nis officia pricstare non aliena monente
,
ivap' £Te'pwv cpwv^;, aX).' otxoO^v eyouTt tov voce , sed intoruo aiiimi ainorc quemque
20 Tpo; T0'jT0 "/«vouvTa EpcoTa. M"/;''^^ "^'"^^
Y*° immovente. Ut quid enim fiagello et spi-
i~T7wv Tou; £UY£ve(7Te'sou; -/.al Oeo'j.oTe'5ou;
culatorc opus cst e([uorum cuiquc uobiliori
(JetcOat [/.aiTTtYo; -/.at tou rXriTTOVTo;. N^/iiei
et alacriori? Cura sobria demum et festina
).oi7:ov y.at y.-f/yfAx eyp^/iYopîTs; — po; Ta 770-
mcnte vigilique studio, eorum quK dcsi-
Oo'j(jt£va -/.a'. Tou ^.<x.-/.y.cCCcijfi9.'. elev a^tot •
(lcras adipisccris bcatitatcm. « Beatus enira-

25 " ]\Ia/,apto; yo'? j
9^,71^ 6 Kupto; , 6 ô-jXo;
illc servus , ait Dominus, cûem in adventu
ezctvo;, 6v eXOwv 6 y.'jpio; eupYî/ei yp^/iYO-
suo (iominus iuvenerit vigilantem. » Tu vero
poijvTa • » 2u oe 6 77ov/;po; •/.at ûTY^^wy-w
cs malus et ingratus servus , infidelitate
oo'jXo;, co(;77£p u-o paOuij.''a; /.ai ut7vou r^;
tamqiiam socordia et veterno gravatus, nec
a7:t(iT''a; pe§apY,a£'vo; o'j^£ -/.evTsot; 777.^r,TT(5-
Opa; y*? ullis cxcitandus stiinulis. Vides enim pia

30 ;j.£Vo;. '"'i"' "w'^ aYaOcov fô'j).cov
£'j'pi(Oj/.o<;uv/iv T^X^/fTTOu^rav iii£Y£tpetv ^ 77po;

cum diligentia bonos servos te urgerc, et
Tov 7v<>0ov Tou •/.TicjavTO; y.ai t6 'p-rt^JWi

• ad amorcm conditoris sanaque cousilia te
pou^X^t bi a77avTa; xaTa cs Tvpo; T'/iv to'j excitare. Sed viseodem frigerequo tu, tor-
Ae(j;7(iT0u c(770vu(;Ta!^£'.v £'jvotav , "/cy.t ^ta pore omuium amorem erga Deum , et id-
35 TOUTo 77po<;Tac£t; y.al aT:opt'a; 77poi(;yo';j.£vo;, circo praeceptioues ambagcsque nectis « ad

irpooaTi^^t T:^(jOy.m.iz £v WMoTiu^ **, -jo' (ov cxeusandas excusationcs iu peccatis, » per
or, /,%'. TaXavt!ê(;Oat xpiOYâ^/; ^'//.ato;. ([uas videlicet judicaberis dignus ejulatibus.
(1) O-j oif-a;: sic .4,!-oJ sef|uenti:i o-j oia-i;£i postu- - (3) orxoOr/. Elesiantcr pro evoototm', ut supra,
lare îfluntiir: Ihdc facillima e.xplicalio, iiisi gravior p. ''.aj. — (4) rpriYopo'JVio:. Luc. XU 37.
,
— (a) Aie-
corruplela aut lacuna lateat. — ('2) T-jtip. — Sic codd. -(eipei -^; SiSYsipri B, X\ oieyeipri A. — (6) 'AjioipTiat;.
haud dubio lapsu cx se(|ucatibus ,

pro \>tC e^jvoia;. Ps. CXL, 4.
332 NiCtl-llOHl AMIHIUU.ilCA
CAPUT xn.
Ap' 0'Jv(j iriiTTw; tpwv x«TiJeiv to apyeTU- 't1. Aii iîltir fidcli.s ilic, |)crcii|)i(lus vi-
t:ov, eiTa Tf,i Oe'«? Jtap.apTwv aTCetpyO'/) xal

(lciidi arcliclvpum , ca laiiieii coiilciii|)la-
,
tiuiic non politim, ('tianialleroimaf>;iiiig visii

ToQi i5euTe'pou; Ei i/ev y.jxwXyTat, eîyev av o
fnistratus csti' Si illc f.Mifianm iiiiiiiriiiti|
Xo'yo; Ttj» a^pp-ivt ywpav •
et ê j/eT' eij(Aeveta; proliihitus esl, nehiiloiii lorte crat dispu-
5 n:poide'ilexTat , xat «'jTo/etp o atT/iOet; -[£- taiidi locus. Sed si idem henifj;ne e.xceptiis
yove ToO epwvTo; a7:o7v>.Yir7at tov i;o'Oov ,

est, si is (|ui expctitus est siiii ipsiiis manu
lecit ut amanti desidciium explcrctur, t\uiv-
roio; Xo'yo; ^taTaêw; ev ypeta Tot; ivfjTot;
iiam prujcepti verha necessaria crunt (idcli-
xaTaTTy)7eTat; Kt 8i Tt5t twv vjv a7teiOo'jv-
hus? Qiiod si noiinullis hominiim nunc a
Twv -rh aXvideta d Xoyo; TrpoutTTaTat ,
(lapTu- verilatc (lisccdciitium dispulaiidi latio liu-
10 peiToj Ta 6pi.)[Aeva x«t retOe^Tto tx rpaTTd- diosii est, liis lestes sinl monumciita conspi-
cua, suadeant(pie opera reconrccta, (piihus
(jteva- ic, wv xai et; êijpo •fl Te twv IvJeic/ivwv
hodicdum et cdcsscna civitas superhil, et
evTeiAvJveTat xat r, Pwaaiwv TCpecSjTe^pa
auti(juior iirhs iiia itoniauorum se decoral.
eyxaXXwrt,eTat Tro'Xt; . kW fiy^6ri'jfv OTt 6
Sed nescivit ille altcrum essc ah opere .ser-
Xoyo; TO'j epyou êijTepo; xal r, itomni^ T-?i; monem ct ipsam rei exsetiuutioiicm jussii
)5-irpocTa(;eoj; to aîoXoywTepov xal TvtcTOTepov longc discrtiorem esse et suadeia; aptiorem.
(1) npoJsxaTai A. — (2) Iloii;. Gxhaustum ab iis qui dorcra ex ejus vultu emicantem asscqui posscl; Do-
nobis praMverunt tani de edessena (]iiain dc lomana minus ipsc admoto divinfp vivifiea-que faciei suai
Niceplioii iiuaiiine ari;umeiitum, ut satis ciit liiiie et imagiiiem suam in co dcpinxit, quam ad Ab-
pallio,
inde fontcs osteiuleiv lerum, ct rcceiitioium judieia garum misit,ut hac ratione desiderioejus satisfaceret."
paucis al)solvere. I)c ea ifjitur qiia-ad Al)f;aruin Kdes- lla'cI)amascenus,qiucecrtcNice|)horusrespexit, utro-
senorum regeui missa dieitur ima.nine, auctores suiit hanc sa'culis viii et ix adliuc
([ue referciitc imagiiiein
inlcrGra-cos, pneter N'icepli')rum liaclenus omissiim : superstitem esse. Perstitit porro ad xi sa-c. in cadem
Moyscs Khorcnciis. cdit. Ycnct. 18i:i, p. 299, (ill; Kdesscna urbe, doiiec Komaniis Lacapenus inipcrator
Menoloij. ad d. xvii kal. scpt. Acla SS. mm. cdessen. ; ca Constantinopolim ditavit. (Jiia' quum civitas iion-
a. 30(i. Sur. xv uov. p. 3iG; livai^rius II. K. lil). iv, c. •}.!, dum Tuieis siibderetur, venerandam imaginem Leo-
cdit. Valcs. p. Proeop. dp Jlrllo pers. lib. ii,
'lOO; nardus de Montalto, (ienuensium dux, ab imperalore
c. 12; Klias eret. ct Damascen. de /Vrfc ort/i. 1. iv,c. 17. CP. dono oblinuil. Scd certeali(]iiaiidodeductam Uo-
Lequien. 1. 1. p. 28'>; Tlieophylaet. Simocitt. l.ii,c. 3, main fuissc cainquc in ecclesia ,s. Sijlveslri in capite
p. 70 ed. Bonn.; Constantin. 1'orphyiogenet. Ornliu adliucservariasseveratBaronius. " Erat, inquitTrom-
de Imag. edess. (Jalland. xiv, p. r.'.b; Lipomani bellius, jani pridem in paeilica possessionc hax opi-
ni(ir. lib.vi.p. 1U2; .Incil.fjr. PP.S. Mauri, p. 413; nio, quum eam desede sua ac locodisturbare studue-
Ccdicn. Compend. hislor. ed. Paris. p. 170, 179; Zo- ruiit ii quorum argumenla dissolvere operw pretium
nar. iu Roman. laeap. p. 162, ed. 'Ven.; Theophan. rcor, id quod strenue et bene assequitur advcrsus
>>
Ceram. Orat. de SS. Imag. p. 125. lutcr Latinus : Casaubon. Exercit. 13 in Baron. ad an. 31, p. 257;
Gresoriiis pp. II, cp. i, ad Lcon. Is. Mausi xii, Tillemont. 1. 1, in S. Thoma, p. 303; Baillet. de Reliq.
p. 9i'i'i; Adriani pp. I, epist. ad Car. M. Maiisi xiii, Diim. t. IX, p. 272, cil. 1739; Dupin Jlibliolh. t. i,
p. 707; Ilaymo lialherstad. de Vlirlst. rer. mem. p. 2; W. Grimm Me Sage rom Irsprung des Chri-
1. 11, c. 5. lutcr recentiorcs, pra'cipuos qui vcterum slusbildes. Berl. 1843.
testimoiiiis adluTicnt habes Gretser. Sijnlagma de
,
()uod roraanam attinet imaginem ad quam Nice-
saer. imng. c. 5 n. 12; Justiniau. Ncbbii Annal.
, phorus non.semelprovocat, milii non liquet, utriimca
reipubl. Gemteiis. 1. ix, ad a. 1304 (.Uilii/. tlul. t. i, sitoranium celeberrima, quam Veronieam seu Vero-
p. 490); Baion. ad ann. 04 'i; Tronibclli Dissert. ix i)ic;eappellant, an potius alteraqua' etiamnum Ora-
rfe .S.S. Imag. c. 30 p. 123 sqq.; Jos. Capellati V.lr- torio prope Latcranum retinelur, et simplicilerae pcr
WiCJim, t. III. p. 24, 28; Malakias Samuelian, Meki- anlouomasiara, xiv (dc canon. SS.
testc Benedicto
tar. Histor.-kritiseh. .\hhauulung iiber dus Se/uine voeatur oxîpoTioiriTo;. De utraiiue
lib. III, p. 2, e. 30),
im Beijinn des Chrislenlh. \i. 108, Wien 1847, in-12. ef. Trombelli, 1 cit. c. 34 sqq. Scd ncc omitte in-
(Juorum testimoniorum summa ba'c est « (Juum : signeseholion Elia' cretensis iii namasc. I. c. Sanctas
Abgarus Edesseiiorum rex pietorem misisset, qui Do- imagiues Gra'ci festo communi boiiorant in doai.
miui exprimcret cfligicm neque id pictor ob splen-
, I
primaXL'", sed peculiari ritu edessenam die 7 Jul.
ADVERSLS EPIPHANIDEM. 333
Nani : < Beatus, ait eYangelicum oraculuui,

" jiov ^voytov , o; TCOf/fssi ^-at diâêt .
" qui faciet simul et docebit.
Et yap ouv?,xs TauTa 6 oetXato? Ta Trapa At euim sceleratus iiomo si nosset su- ,
pcresse ab ipso Salvatore imagines, juxta

ToCi 2(oTY;po; ayctpo^-eux.Ta d[jt.ot(o[j.aTa, ivpo;
,
diviui exeniplaris pulchritudinem, nec iilla
5Te.e£tov5XTUT:wGavTa>cH).Xo?,joa TvavTo; av iiominum manu eiaboratas, eas profecto
w; tepa sTt[ArI<7aT0 , TTpooiETo 6i y.at êûcco- pne omnibus duceret honore coleudas, quin
TcyiTO)'.alTaevTaOeaT£Xoujj.evaXa[y.irpaxalTCS- admitteret ac etiam \eneraretur peracta
„ £, , 5.V ^, , / , .^ . . - ibidem in tanta luce et celebritate mira-
ptcpavTi oauaaTa, a 071 ota iw.eiovMv u.eypi y.at , . . ,
^ ^ '
\ ' ^'^ cula, qu;e nuiurum ad hunc usquc diem
,
vuv tffTopou[;.eva fJeTaf e%£TO Sl t6 epyov multorum historicorum testimouio decan-

10 y.at TTpo ToiJ Xo'you, eiwep t6 epyov toT; Xo'yot; tantur admitteret, inquam, pra sermone
:
t6 ac(paXe? £;;tTt6r,(jtv , -ât cb; Ta pXe7vo[jt.£va opus ipsum, siquidem opus Ycrbis pra-stat
_,:-,.. , , , soliditiitem , el maiorem visa pracipiunt
Tcov efc axor.e ikpoCTCtivTOvTcov
^ TitCTOTepa- xat ... ,, , ,. / '
^ J
fidem quam qu» lando audiuntur. Neque
oust av eTti toooOtov (/.avta? xat a-ovota? i<f- j;,„i gg ^sque amentiae et incogitantia.' pro-
XTO, (ocTe y.ai opav^Tt TTeTrpay[/.e'vov )cai Trapa gressus csset, ut quum videat actum opus
^t ab ipso ciuidem hoc legislatore factum,
15T0U ^pcovTo? auTou ye toutou, vo'[.ou; >.at
^ , , ^, legem insuper et prêcepta requirat curio-
^taTa(;et; eTTtv/lTet-v TreptepyoTepov • eTveyvco 6
^.^^^ .
^^^^^^^ agnovisset Dominnm non fuisse
av, (0? ou ;;ap£'i7/_eTo Toi; atTouctv 6 Kupio; prujbiturum rogantibus bujusmodi mo-
Ta ouTco (je[i.va )cat TpnveiOyiTa uSpeoji; Jâptv, numenta adeo augusta terque desiderabilia,
eo ut conspuantur sed qua; veneratione ,
aXkk (j£6a(j[/.ou jcai Tt[j.r; a;ta.

digna existinientur et religioue.
20 fciWetouv £Trt(pavetavi;TYi? yaptTo;, eireyvfc)- 53. Quum igitur, gratia jaui manifestata,
[/.£V -/OtCTtaVOl TOV /.TtdaVTa, •/.cd TCOV £tf^CO- Creatorem noverimus cbristiani et idolo- ,
Xt/.ôv X£),uTp(6[j.£0a ci€ai7[j.aT(ov , xuptco; ê rum mundatisimussuperstitionibus, quum-

xal (iX/i9cos (i'vflp(o7:ov )caO' -/itAa; tov tou 0£ou que proprie et vere Dei Filium apparuisse
Ito
Ltov )4atM Wcov
Sih^ r,'j.io^ TveovivoTa a[ji.apTta;
rta; oiy hominemperfectum, secluso peccato, etser-
("•X*)
23 6[;.oXoyou[7.£v , y.at tyiv (iouASiov [/.opopviv r£pt6a- vilem formam induisse bominisque terreni
ewova toO yoi^tou speciem pric se tulisse confiteamur, binc

Xo'[;.£vov, y.atTviv (pope'(7avTa'
scimus dcnique lineamentiseumpossepingi
TauTVi Xotivov 7.0.1 et)covt^fj[;.evov xat ypaoo'-
ac describi. Idcirco uobis , vel leviter gra-
p.evov eTwi(STa[(.e8a. Ato Ta zy.. t"^; ya'ptTOi;
tia; initiatis , uibil opus est praeceptis aut
«<po'jiou[j,lvot; 7i[/.tv ouoev av ^£vi'c£t£v jvTaX-
mandatis.Ultronei namque rapimur ad
30 [j.aT(ov ^cat TCpocjTa-j^^jLaTwv •
auTeTvotyyeXTOt
quodcumquopulchrum estet justum; ct quae
yap TTpo; t6 ^'.aX^v )cat 6'ctov (bp[/.-/i[jr.£vot, )cat
ex vera Dei incarnatione ad nos derivantur
Ta ix Tvii; aX-/;9ou; auTou £VGcoaaTc.')G£co;
muucra cvulgautes, effigiem sanctissimi ac
•fl[/.rv )4syapt(;(/.sva d^/i^toctEUovTî;, t6v t'j—ov
divini corporis, quomodo visum est in
Tou uavayiou )cai Sstou (7c6[;.aTO; , -/.aO' a
terra, describimus et adoramus. At ille (quid
35 co(pO^/i Tot; £-1 y^;, ^taypaipopt^v -/cat Tcpocxu-
enim opus est disputare de imaginibus et
voCi[Jiev. O os (ti yap y_p-/i Trepi 6(;.otcoaaT(ov
similitudiuibusi') verani ipsius arcbetypi
•xat et/.ovtc[/.aT(ov Xs'y£tv ) auT-/;v aGsTcov tou
; manifestationem excludit quam inanibus ,
apysTU-ou t'/iv £:wtEa'vst7.v , co; sv vjjtXai; £-t- larvis actam esse somniatur. Notandum est
votat; TauT-/iv ysysv/jcOat cpavTactouTai. enim, dum ait : < Quum Cliristus huc ve-
(1) Ai3a$£i. Joau. XIII, 17. — (2) 'Ofiiv per me leges, aut mox refiuges alia : N6|j.ou; Se xai SiaTiEei?.
3;i'i MCKPIIOIU ANTinUlliniCA
llooijexTSfjv yap,OTi eiirwv -r sXOuiv STCi TV/j "it ,

' nl) i to pluiulaslico lioiiiiiii' iiulliiiu
oapxoj cw(jw(to« oiiiiuiio lini ,sivu cariiis, sivo coiiiori) incii-

yf,? : , wj^' o>.w; |Avr;|/y)v yi
l';""'"'
<1"'I>P" 1"'" mlmilleict Ciiiihlum
d aaaaaToj^/i? TTeTvoiviTai- y»? «'' eaTSpyev
-^ ^
'
- i'"'"''' '"""^l''''"""') 't i" 'm"nim',
-
- fli"»li'""'^
auTOv eiitovvvjiASvciv , avO'w.
xO' o avupw-
xat euovi x«u
.
liouuiiciii, ailoiatuiu ; ."('li Kicut l)co, Iriiiuit

* iTo; Tf oiituvouaevov •
eveae oe w;
ê fcJs(j> to
, , , ,.., , S.K illi [iu tfrra Yersuiilil iiicuiiiijlexam ct iii-
«KaTaXviuTov xac a,Tepc^f«rTOv- «XX eiretSv,
^,^,^ .,^,j^^,_, ,,^^^^,,..,^^ ,
y^,,,,^^^ ,„i,„v,,o, quo-
T^; y.fi<.T(aviov Op-/i<r.tn«i ETOY/avev «XXo, ,,[,,,„ .^ dirisliaii;. (liscii.iiiia (luaiu louyis-
TpKoTaTo;, Ti Tepl twv r.ufo. ypi-JTiavot;
sime cxsulat, (juo jurc ciiulct cxpoiiere illa
Ti;Aiwv^»«i oajAV(iv xai il)v aOToopyo; yeyovw; cliiistiairi noiiiiuis sacra mvHtcria, (luoriim
•''
)i«TY,p;ev 6 TravTwv -^[x^Sv 2wTr,p x«i Beo; ulius alictor iiou cst(juaiu ouiuiuiu iiostniui
«iroiy«iv2«r0«i ToXiAa; Deus ct Servator'/
CAPUT XIII.
6paT£ yap ei? ooov xal oiroi TViv fiXa-j^vi- 51. Vidctc jam (|uousqiic ct (|uam allc
|y.;«v «ipei- :'x tou irov/ipoC OviiaupoO tt.; Maspliemiamcxaggercl. Iliiialo tliesauioaii-
OdO[Aa/.0'j ic«pî«; excpioei Ta irovflpi ', «Trep titlici sui |)cctoris lualu iirolcrt, ([uai vel ne-
i^ oijê 'h s|iip('jXeuou<T« sv «utw Tovirifa 0'j- faria potentia, in unimo ejus latitans, uusa
v«(/.i; âvai TeToXy.r,ite' 06'o; yap ^j.iyx •/.«>. noii est clTari : liorrcniUim ciiiiii valdc cst
iirl vo'JV (iaXeoOai. vel iu nicutis cogitatiouciii lalia adiiiittere.
-: AuTV) •/! S'iaT«^t;, ipiiol, to'j TCOv/ipou f Hoc cst, ait, spiritus nequam manda-
-h s'«TTiv, l'v« xaTaiypovflC-/;; 02ou. r"
tum, quo conlcmnas Dcum. ~
20 noibv Tvpo; Tr, «csfiEia [Awpia!; t£ Jcai iCT'/',-
l'i';ctcr vero impictatcin, quciii iioii cxce-
vwoia; [j.sTpov oij/ uTTcpaipei, to^; t« Oeta ae-

dit furoris et stupiditatis helluinae cumu-
luin , scilicct rcligiosis sacnc discipliiiic
[Avio; TkepisTCOUot 0eou £irtx,aX£iv ic«T«(ppovrr
conlemtiim i)ci Oi)cric
ciiltorilnis objcctarc i'
civ; AvT£7:«7Top-fi<jai ê «îov Trpoi; «utov •/.aX

pretium esl argumcntari contra ipsum ct
avepgaOai. 1'A 6h -ou diJTacev « 6 £7tI y?,; eX-
oppositis quaestionihus cum eo aiêre. Tibi
25 Owv "xal cw(/.aTwO£l; oigaXriOw; 0eoi;,-/(.«OaTT£p
vero ubinam, (luaiso, prajcepit Dcus, <• illc
•fl[j.rv 7;i(iTeu£Tai, OfAOiov a'jT(T) u-/] Troterv, [r/i/ie qui in terram venit, qui corpus induit, » et
.\ 312. 1Tp05XUV£lV ;
•/! 7T0U ITOTe «pa "/!XOUCT«l TOUTO, iiti nos firmitcr crcdimus, ne facias cuin
SVaVTl« 1T00CTaTT£lV «UTOV (IjV 7T£'7Tpa^/£V , similemsihi, ncu adoresi' Uhi uuuiuamau-
x«i Xeyeiv twv «tcJttwv ei-n «v «TOTTfoTepov; •/! diUim cst praecepisse Deum alia licri quain
30 T0'j; £'ic£6(o; TTotoiJvTa; £;£tpy£tv vo'[Aot; £y- qure ipsc facit : quo verho niliil iiiter incpta
ypatpoi; vo[;.oO£TO'jvTa ; rroOev ^£ cot, tou; U- iucptius"? Uhi scripta lcge sanxit coliibere
pietatis scctatores"? Ubi maudavit lihi san-
poi); v«ou; -xaOatp^w, x«t t« O^Ta otopuTT£tv
ctas aedcs subvertere , diviua altaria efto-
Ouct«cr/i'pt«, /.«i 7T«V t£pov X£t[XrIXtOV Tpo(f/iv
derc, ct sacram omiiem supcUectilem llam-
T:up6; «-spyai^îOat ; r, wy\ tou evotxouvTO; £V
uiis pabulo tradere'? An non ab iuliahilante
35 coi Tio ovTt TTOV/ipou XXI «xaOapTou c)a'i[AOVo;
tihi spiritu nequam et cx cacoda-mone ha'C
«ur/i -fi -/pi(JTO[/.a^/o; 7Tpa;t; t£ x«i ^t«T«^t;; tiiji adversus Christum bella et dccreta '?
Et ê T« ^tiây(;.aT« tGv a7T0CTo'Xwv îa- 55. Verum si docunienla ajiostolorum

Taêt; 'tc[;.£v tou îiJacxotXou «utwv x«l TcavTwv scimus esse legcs magi.stii eorum ac omniuui
60 y,,j.tov 2wT-?,po;, TTpo; Tou; i'i «TctcTta; ^ta- nostrum Salvatoris, jam qualia ipsi dccrcla
T«'f£is «jTouvTa; oI« •/.-^puccovT^; tov Xoyov bis infidelibus mandatorum quicsitoribus
(1) novT,pa. Mallli. xii, 3j. — (i) "Apa A.— (3) Noi<.o6eToiJvTi A, B, 1.',
ADVERSUS EPTPHANTDEM. 335
JisTa-Tov, ev eTspoi; cacpecTspov TvEysTai'. verbum praedicando statuerunt, in alio tra-
To'JToi? e?ri; 7vpo(7Tt9-/)<;i Xeywv ctatu clarius enuntiatur.
-^ 6 0£o,' yap ev Trao-/i T-fl TvaXaia x.ai ^^- '» sul)sequentibus deinceps ail :
-f- -âw/; TauTa avaipei, k»f ig<o? ^êycov • ^ ^"^"s ^"'"^ ta»» i"! ^«^teri Scriptura quam
5 -f- ..
K.jctov Tov 0£ov ôocxuv7,',>ei; ..al a^TcTi ^ "'"''''" ''""' ^"'"'^' disertissimc dicens :
, \ , 2 .
'
~ Domuium Deum tuuui adoral)is et illi

"
soh servies.
, ,
i, ',,
Ji!lV/ltI<aT£
V, ,',..'
,
01 |J.£(JuOVTe;
, ,
£!;
y „
OlVOl» TviS
.N 5, , ,
,
«-cl-
-r
I,V.„„„„:
Expergiscinnnia 1
»
•
-f
crapuTaquiviuoincre-
...
Oeia; /.ai ayvtocia; uj^wv, ;caL i5eTe iia to.-
dulitatis et iguorantioe ffi.luatis, ac videtc
Ttov (ju-a ETri^pavtov, «XV ELcreCiov i^H jam non Epiphanium, sed liusebium in his
'» 98£y7o>evov. O^y.oiw; yap Eucreûp 6 TauTa fari. Similiter cnim EusebioEpiphanides eo
£ipy,/w; iLmmmi^-nq xal tcov TraAaicov x.at loci ignoravit et veteris et novi Testamenti
Tcov ve'a)v/iyvo'vi/ie Triv ûvajy.iv,e7Tei y,at 6y,oi«v indolem, quum ambo in utroque parem
xat to-/iv er' aijiipoTepwv t-/:v XaTpeiav «veivat eamdemque velint adoraliouem institui.
«i;.(poT£pot TtOevTat •
coâuTO); zat T-fl; vojj.tx-^; Similiter etiam utrique veterem lcgis obser-
'^XaTpeta; •:Tap-/iT-/ivTat Ta evTaAj^.aTa, y.at rfl? vantiam abrogarunt, et christianaj religio-
ev 7:veuy.aTt tcov yptcrTtavcov OeocreSeta; aTt/fp- nis iu spiritu perageud^ iulitiati snnt sacra-
v/.vTat To ij.'j(7T/iptov, y.at o'jT£ iouâtoi zaOa- mentum, ut neque Judai integrc,ueque
pw;, o'JTe (^./jv -/pioTtavoi £[j.<pavco? yf/ifAaTi- cliristiani aperte sint. Nam sauctum inter
(ôuaiv avapoov yotp ayôu zat pe§-/;Xou o'j et profanumnondiscernunt, quumin unum
2" î6-/ipiv«v, £t; TauTov ayovTs; ^•j(7'7£6to; y.al impie et sceleste cougeranl lam Cbristi ima-
otdeto; XptcTOu £tx.o'vtc?j7.a xat âiy.ovttov (pa giues quam dafmonum ludicras efligies, nec
(7j;,«Ta, •,t«i ou(^£v t6 ^f/iXXay[^.e'vov r?,? /pt- ullum discrimeu inter cbristianorum reli-
(jTiavwv Oeo<7eSet'«? xai XaTp£''«; t?,; ev ttvs-j- gionemcultumque spiritalcm esseconcedant

jAaTt Trpo; t-/,v £XX-/ivi-,f/,v (^îcitfâtaovtav et gentilem superstitionem ; sive noverunt
25 îiôvTE?, -/1 To ev Trpo(7xuv/i'G£t 67utoGO'jv ^ta- illi quidem qualitercumque differentiam
tpopov îI-ôTe; , ixXXa f/.tyvuovTe; Ta ajy.f/.Ta, adorationis, .«cddiscordiaintcr se permiscen-
xai Twv T-?,; v£«; euayysXf/.-?; /(zptTo? cuu.So- tes, nova evangelieaj gratite symbola, vete-
Xwv, i-(i Tuv 7raXatwv 6py,toy.£vot, 7:oio'jvTat rum intuitu, subvertere moliuntur. Unde,
T-/1V ava''pe(7iv. E; tov Trpo; t7, oLat^v.oL y.ai -/i
prffiter impietatem, plena in luce etiam lio-
30 7rapa(ppo(7'Jv/i «'jtwv si^.^âvco; i7T-/iXtT£U£Tai. rum insania pendet afflxa. Jam praeterea vel
ripo; ot; -fl^-/; /.al 7:po; Tra^âv t-/:v TuaAatav ,
iu antiquadiscipliuaquam tautopercjactant
£(p' ij a'j-/ouGi /.al [).£'ya (ppovou(7t, 77avT£Ato; et de qua sibigratulantur, planecaecutiunt,
(Z770TU'^XtoTTou(7tv, ayvo/-7avTe; 6'Tt o'jiê Ta.j- quum ignorent iUam ue ab liac parte qui-
T-/i 6;y.oico[;.aTOJv (i[/.otpouGa eTuy/avev oia ^-/i dem caruisse simulacris : qualia scimus
S5 e-êiva t« j^puoro^TeuxTa XepouSijy. « cherubim aurea, quae ex praecepto
t(;j^.£v , fuisse
7:pocrT(r'^£t tou twv o^Xcov 0£O'j -/.aOuTi^pOe t-?; Dei oninium conditoris super arcam sunt
y.t6ioTou t^puTo £v T-?, (7/.-/,v-?i T£ iv.iiîr,''' t-?, 7:«- in boc ipso f(jederis antiqui tabernaculo in-
Xata, £Ti xai Tot; et; u(7Tepov ^to[A-/!0£t7tv structa, eademque etiani templum postmo-
£7:£'7:p£7:£'' vaoi;. dum a;dilicatum ornabant.
M Ta u.£v ouv aXka Ta /.aT« T-fl'vi^£ t-/,v JNunc valeant uobis reliqua qu» ad hoc
xpt'(7tv eppe^Twiav vuv -/if/.Tv
•
^pevo; yap aXXo- judicaudum pcrtiueut : sunt euiui impoten-
(1) AiyETat. Tuni hxc margini A, B, r allevenint : 1 paiica de Apostolorum canonibus. — (?.) Aaxps^JcEt?.
ZioTei iv T^ avaTpoirn tou ijTeuSuvuiiOu 8pou. Quem Mallli. iv, 10. — (3) T-r, e-/oi'/»; A, foilassc vajens
quidem tractatum in tom.o sequenti ttabo, ubi non 1 rii it.i'.. — ('i) 'ETOTf.;;te A, E.
—
33li NICKPHOUi AMIItHIIITlCA
noTou xat TC«paTC^yiyo« e<iTi xuvi[i.aTa\ i"/ oi« ti« ""iuii i»Keiiiiquc (Jdiraiilis feluH, caquo
avTixaOiaTaoOai a[Jt.eivov hilere satiuH csl (luaiii coiitulure. Juiii vero
oiwirav p.a>.Xov /;
•fl*7i ie e'}-' eTepa [i«*»ooi/eOa. ad "''" procedauius.
CAPUT XIV.
AuGUMK.itTtM. — &7. Aliam a^greditur Icoiiouiachuiuui epistohim, iid Tlientlosium inscriptam, — &8-fil.Quam
Kplptianii non esiie ovicil ex ejus vita el M;ri|iti!>; — b'2. Auctorein vero essu
-
e (;rege (inosticorum,
(13-Ci (Juos iilem cilanio i>tiviiue iiiseelatus esl,
—«.'>. Kt dura seveiitatc. — tiC). Tum sinfûlu epistolii
verl)a eonfutat : — 07-08. Idololatriam iiempe noii rcvixissu um(|uam ; — C9. (Juanlo miuus Tlieodosio
Magno iuiperautc, — 70. Et hul» laiita' lucis letate! -71. Ueinde in imagine Ucuin, (|ua Deus est , nuii
colorilius pinî.
Ei *"' ravTa itapofav Oia tviv 57. Tainenetsi cuiicla missa facerc noii
Y''"^''
a eYxetjAevviv auToi; aippocjvy.v eAotaeOa, ojaw; displiccret, adco quipiie insipienter con-
'^?^^ 0eoô'rjtov tov â.cikix

llata, nihiloiniiiustiuu' in Epislola ud 'flieo-
T« Y" *^ '^''i
iii<.-
YeToaixae^vT, vi TTeTrXaTt/.e^v/i ov]'Xou(J.eva STVt- dosiuin scii|)ta sivc polius licta, exponun-
av dxovTe; 'JTrepfiyiToi.^.eOa, tyiv et; tur, uoii luijenlcr ea pra^termilleinus; pa-
aToV/, o'jx
Tviv evayyi «(i.wv Opyioxeiav OSptv ou ê^povTe;.

ticntcr eniin ferre non possumus irrojâri
fidei nostra; illibataR infamiatn.
10 A. 5"') TOtaOToi eoTtv.' -r- Trv et^toloXaTpetav
Eecilia -i-ldolulaliium in inuiido diabo-
-7- ev Tw xoîjjAw Tr. ea'jToO xaxoTeyvta o dta- :
-f- 60X.01; ear.yavTiTaTO' "/.ai ev tw xoffjxw -f lus pro sua vafritic moiilus est, eamquc
to-jto xal sOeaeXtwje xat tou; -f pcr orbcm disseininatam inslruxit fiiiida-
-i- edTTetpe ,
aro toO fc)cOu aTTsiTpeijê -f menlis, cl liomines a Dco avertil iNunc

-f- avOsw7:o'j; • vCiv
15 -r- ê iraXiv [j.eTa -ra; aipe'(ict; xat Ta eîôAa, -f- vcro iteruin, post lia;re.scs et idola prolli-
apvatav etdwXoXaTpetav to'j; tuiitou; -f gatii , in vetcrem idololatriam attraxit

-f- ei;
-7- xa0£t>.x'ju£ xat -iiTTar/iffe. -^ -f lidclcs ct dccepit. -f

Ua'c verba sane impiissima et ore blas-
Ta'JTa; Ta; £âY''cTOu; xat ypt'7TO[;.a'you;
phemodigua, uemo hominum, reor, modo
(piova; 0'jêt; , ol[J.at , Ttov (juveîew; xai uYtoiJ;
.sensuvegetaque mcnte constet, sancti Epi-
20 9pevo; (ji£Ta>.ay(3VTwv , Toij OeoopeJpou Entipavtou
phanii e.s.se reputabit. Sed quo jurc?liocdi-
eivai 'jToX-fl^l/eTat. Kal ottoj; oia(jxoT:£ic;Oat
sccrnere in promtu est. Primum ex scriptis
irapecTt , iTpwTa (J.ev ex twv x«Ta tov Ptov
de cjus vita commeutariis traditur enim :
a'jTO'j cuvT£TaY(/-£vwv. I(JT()p^/iTat

y*P <'^S
Epipliaiiius ad imperatorem scri-
littcras
Ypa^xiJ-aiJt /p-/;'ja'(X£voc ETctoavto; tov âaikia. psisse, quibus Theodosium rogabat ut impu-
25viT-/i'j£ Gio^ô^siov Ta; iû^t-ja; xaTot Tviv Ku- rissimas hairescs quie apud Cyprios puliula-
TTctwv v?|(jov aOewTXTa; atp£(J£t; pa(JtXf/,ot; tu- bant, imperatoriis decretis configeret et de-
T;w(javTa 5iaT(XY[^.a5tv , sxetOev eXauvetv w; t(z •
leret quaiu citissime. Sectae erant Simonia-
yicTa. 2t[/.{ovty.v(ov (5e 'A^jav xal BaXevTtvwv, norum, Yaleutinianorum, Nicoiaitaruiu,
SaScXXtavwv , KtxoXatTwv t£ xal 0'^tTwv xai Opliilarum et insuper Basilidianoruiu at-
Ba(JtX£t(^tavwv xal KapTioxpaTtTwv • que Carpocratistarum. Quas quidcm post-

30 TTpo';
Y^
quam receusuit scriptor ille, nullius pne-
a; (ZTCaptO[j.-/i<ja'[j.£vo; 6 cuYYpa9£'j;, oijO£iji.ta;
terea lisereseos adjecit nieutionem. Quoe
£T£'pa; £[Av/)'cO-/; atpes^w; •
ot; (^vi £i'â; O£0-
Theodosius beiiigne cxcipiens iliico petenti
oo'<Jio; , aijT'^xa £—X-/ipou Ta aiTTiOEVTa . Ow; morem gessit. Quomodo igitur nihil eoruiu
A 313. 0'jv ouy ota r, oiyQCM TT£pt£y£t £7TtcToX-/i , Tot; qua; continet inipia illa epislola significa-
35 air/iOeictv £V(j-/)aaiv£Tat; RatTot y& ey^P"'!"' iroXij tur iu supplici libello Epiplianii? Verum et
(l)K\jTiiioTo;B, r. — (2) 'AvecTpEile ib. — (3) AtTT)- scripto in Epiplianii vita, auctore 1'olyclironio, inler
eevTa. Omnia recitantur cum Thcodosii junioris re- opp. t. II, p. 370 cd. Potav. Colon. 1082.
; ,,

|jia>,>,ov y.ai Trpo twv xklio-j evT£Ta'y6ai, eiireo mullomagis ha'c et prcccunctis oportuitin-
£idw>.o>,aTp£ia eSoxei ETritpavuo. Ti "jk^ Tau- Epiphanio vidcbantur esse

tcrpoiiere, si lisc
«TOTC(iT£pQV
qua uimirum quid vcsanius aut
idololatria ;
TVi; •/) p5£>.U)CTo'T£p0V ; Xai TlVl
abominandum magis ? Etcurpra.'claraverba
>vo'yw Tuv viTTo'vwv xaxwv xaTavS^piiô^jj.evo;
facere sustinuit de niitioribus malis, majora
5 Twv jj(.£i(o'vwv xaTw>,iywpv)G£v vero prorsus neglexit?
EiTEiTa o 6pw[j(.£v OTi Tvaffav aip£ctv Eri- 58. Deindc videmus omnem ha^resin ita
<pa'vio; e(;T-/i>ii'T£uo£, twv t£ )taTapQa'vTwv fuisse ab Epipiianio nota iuustam , ut a
aipECiWTwv Ta; TtpocviYopia; tiOeu.evo?, zai quibus singula; inccperint, nomina aucto-
to'ttou? /laO' ou; xey wpvixsv Tj aipîi; , £ti ^.r,^
rum posuerit et quibus in locis sedem ha-
" y.ctX Tou; TCapaêiÊYp-Evou; to ^XaSo;. Ei ouv bucrint, etiam a quibus pcstis illa fuerit
subinde susccpta. Si igitur honorcm sacris
Tviv £'!(; Ta ayia Ti[/.viv ei^w>,o>,aTp£i'av eicpive
iconibus cxhibilumidololatriam csscjudiea-
TCw; TauTViv /iaiTCEp yeipova Tracwv ouirav
vit, quomodo illam caetcris longe cxitiosio-
«|/.vviao'v£uTov eiacev, 6'Oev t£ r'pâTo y.ai 6'ttoi
rem pcstem tacitam pra;tcrniisit, ncque
irapad£6exTai oux evc-^p.vapvo? Ei yap ti
;
unde incepcrit, ncc ubi cxcepla
jndicavit
5T&iouToy u7C£i:X-/i(p£
,
ptSXoi &v a7T£ipoi auTw fuerit.? Nam si aliquid similc suspicatus
cuveypayovTo xai Xoyoi TCpo-/ie(iav * apiSj^.ov fuissct, libros scripsisset infniitos, ejusque
u— epSatvovTe; tractatus onuicni nun>eruni excessissent.
Toiyapouv ejt twv tTjiâvtou
yvvi(7twv tr.i cuy- 59. Atqui ex aulhcnticis Epiphanii vo-
ypa|/[/.a'Twv xal auOi; avTeâviCTacSai Tvpo; luminibus iterum emergit malis his obsi-
' TauT« xaipo'?' TCoXuv yap xal aTveipov, w; ifn- .stcndioccasio. Quumenim prolixum et iu-
[A£v, xaTa •j7a(7wv aip£(7£wv (5ta7:epava; Xoyov Gnitum, ut diximus , dc omnibus haere-
,
auTa;
sibus sermonem absolverit, ct omnes satis
Jtaiiv(3tca5 ixaveoi; cr/iXtTeuca;, TeXeuTwv
confutaverit, finem operi imponens, neduui
t6 cuyyp «[/.[/.«, ou 7;p6; eir^wXoXaTpeta; Xo'yov
in idololatriam calamum stringat, aut eam
ETpaTreTO, ouoe ^TtcToii; touto £7T£'ypa(|iev, aXXa
scripto tribuat fidelibus, in cfius.is potius et
^po; eyxai[Ma [..eyaXa x«t eau^xacTi T7,i
admirabiles Ecclesia; laudes digreditur. Id
E)cxX-/i(7ia; ep/eTat- Hai ^-/iXwcet auTvi tou quod significnbit ipsc hujus orationis titu-
Xoyou e7rtypa(p-;i eyouca ouTw;^- -f 2uvto[ao; cjusmodi
ius, qui est « Bkevis ac vera :
-r y.ai ctXr.Gri; Xo'yoi; Trept t?;; TricTeui; r^; catholic^ et apostolicji EccLESi.ii: fidei
-f xaOoXtxvi; )cal (X7:ocToXty.Y;; Ey,)cX'/ici'a;. -r EXPOSITIO. >
Kat xaTa'py£t tou Xo'you, « Ta [/.£v 7ToXu£t<^-;^ Et his iucipit . « Postquam varia ac mul-
xai7ToXuTpoTTa," )iat'Ttva (/.eTaTauTa Ste^tcov tiplicia.... .. Et post nonnulla , edisserit
6'ti ,
« AuvajAei ©eou T«; pXac(i;-/i[At'a; «utwv s*^ »
auxiliante Deo ,
eorum « redarguisse
Of/iX£'yâ[Aev, )cal tov y.Xu^ôva 5tav/iâ[/.£vot,

<i blasphemias , et undosum pelagus tra-
" navisse et ad tranquillam veritatis sta-
TOi; Tvi; c!X-/i6£ia; yaX-/ivt'ot; £77XriCta'caa£v
n tionem appulisse pacisque portum se ,
yeoptot;, tov tvj; £tpv[v/i; Xt[;.e'va 0£(6[;.£vot. »
« contemplari. » His ct horum similibus
Kat ETt TOUTOt; 7Tp0C0'[i.0ta U7T£t7TWV, £7;(xy£t,
additis, pergit : « Quumjam civitatem pro-
OTt -r 0[;.ou T£ 7ro'Xtv 6pwvT£;, e7c' «ur^v « spicimus, ad ipsam properemus, ad san-
C7:£u'cw[/.£V, T/iv (Zyt'«v Iepouc«Xvi[/. y.al t/,v
,
« ctam Hierusalem, Chrisli virginem ac
xapOevov XptcTou /.oa vu[;.({aiv, (xcâXvi Te ôi- « sponsam, basiu ac petram solidissimam,
ctv xat TTETpav, c£[;.v/fv t£ [/.viTEoa vi[y.wv, « vcncrandamque matrem nostram et eam-
XptCTOu vup.(pviv , £uy.atpo'T«Ta )tat auToi Xe'- « dcm Christi sponsam; islud peropportuuc
yovTe; •
«AeuTE, avaSw^xev et; t6 6'po; tou « usurpantes : « Venite, aseendamus ad
(1) Ilpoficiia'/ A; npot£(jav 4,- (2) Oito);. 0;)/). 1. 1, p, 1078.
IV. 22
,
338 NICEPIIORI AMiniUIETICA
K'jpio'j, «i{ Tov ouov Tou 0eoQi iaxioS, xai iiiDiitcm l)iiiiiiiii, addoimiin Dei Jacob, ct
«v«yY»Xei ifl(irv tyiv oSov «'iTou

Tou*", it«i Ta
'", x«i e;r,{.
ev'.?- " aiimiiiliabil n(il)is viaia suaiii , . il (jua;
Aye Toivuv oi XpidToD •j:«r5«{, uioi t» xrn sciiimiiltir. « Agite ituque, Ciiristi lilii, ac
ayia; Toi3 ©eoCi E)tic>-/|(ji«;, ol Toê t6 ouvt(X- « saiato; Dci Fcuiesiii! liburi, (jui boc 110-
6 yaa twv oyJoylxovTa aipsfreiov, y| [y.epou; ixi- « strum de i.\\\ buTcsibus opus [vcl partim
Tujv ffuvepôj/.evoi", xai (7uv £(ji.oi tov toioijtov " sallem deiibavistis,) (jiiicine mecum lam
oyxov Tfiiv iTpoeipr,|;ie'v(ov u.oy9vipa»v Jiâijxa- « altum pravorum dof,'matum, quae usîiie
>.'.u>v oiavri$a{/.evoi, iiaTeêuaavTe'? Te r/iv To- « recensuiimis ,
fûrgilem tranavistis ae
oa'JT7iv epripiov. -r « taiitam solitudiiiem tranf^ressi estis. »
1» E(p'oii (/.eTa Tiva âoxei : vTsiyiov enx'/.- Deinde poHt qua;dam, ait : « In promUi
XeowjjLeOa ouvcp^tx tu> vu[X(p'ô, w? ôuXoi, xai » igitur est, ut tamquam servi, illam iisdcm
«uTol 7f poj T/,v v'J(A'j.yiv Xe^yovTe; • « AeCfpo «jto " quibus Domiiius verbis ap|jelleiiius .spoii-
Aiâvou, vu(i.<pyi- iêupo aTvo Ai6a'vou, OTt xaX'/)
" sam « Veni de ijbaiio, spoiisa! veiii de
:
x«l oux eoTiv ev aoi '•"

« l.ibano, quoniam tota puleiira es et iiia-
ti, (A(o[i.o; o iT«p(!iê'.(70j
(AeyoXou Tey v^tou, "",

" eulauonest iu te. » l'aiadi.se summi arli-
15 TO'j -/i
iTfjXti; tou fiaTtXew;
» licis, regis civitas, Cbristi illibati spcmga,
vi v'ju.<p-/i TQu (xairiXou Xpt^Toiji -/i irapOivo; vi
« viryo intemerata, uni ae singulari viro dc-
ayv/i, [/.ov(j evtavopl ev TriiTet (/.e[/.v/i(jTcU[/.e'vv]
,
« sj)onsata per lidem, splendide et « dilu-
« V] 5ia9av/i;-xatex-/i'j7:Tou<ia (0(7etopOpo;,xaX-^
" culi instar cmergens,pulebra utluna, ut
(o; oeXr[vvi, exXe/.Tri oi; riXio?, Oc<(7.6o; (o? Te- " sol elecla, terribiiis ut iiistructa.' acics, -
20 Ta-^j^^te^vai ,' -fl pi.«xapi*Co[j.e'vv) utco T(ov Paot- « quu; a regibus beata pra;diearis, et ab
Xeojv , xat e$u(Avouaev/i inuo twv iraXXaxifJwv, « pellicibus concelebraris hymnis, qua; a
i^ UTCO Twv OuyaTe^pwv eT:«tvou(/.svv) ^ « x«l (ZTiij « pucllis eollaudaiis, « et ascendis e de-
Tvi; epvi'(Aou «vep/_0[(.e'vvi XeXeuxavOtoc.svv) , xal n serto, splendide dealbata et innixa pa-
eiri Tov (xdeX(ptoouv auTv;; eTTt(jTVipt'(o[j!.ivvi , /,
< trueli, quae unguentorumfragrantiamre-
iTvôuoa
< doles, qiiaj asceudis e deserto » tamquam
25 (/.upwv , (XTio TT? epvi'(/.ou (ivepyo-
n virgula fumi ex mjrrha; tlmrisque sul-
[/.e'vvi " (Ij; CTeXe'yvi xarvou TeOu[y.t«aevvi
« iitu, qui suavissimum odorem cxhalavit.
^(/.'jpvav xxl XiSavov aTTO xov.ooTtov [j.u-
<< Quem illa prospicieus : « Unguentura ef-
p£({/ou, Tou oeowxfJTOi; iauTOU t/;v e'j(.j(it'«v .
« fusum, aiebat , nomeu tuuiu : proptcrea
Ov TCpoopw(;« eXeye • " Mupov rxxev(oOev owjj.oi
" adolescentula; dilexerunt te, quae ad
50 oof <3i« TOUTO- veavtde; r,yo!.7;'/i'7y.y cz ,
" vi
« dexteram regis assistis, fimbriatis in-
eor/ixut* ix de;iwv to'j Pa^TiXe^w;, evÊÛ[y.evvi auro variegata,
" duta vestibus, et iiitcxtis
xpoocwTa, 5iaypu(J0t; j»eTTOixtX[j(.e'v/i , vj (/.•/iêv « quae tenebricosum niliil habes aut obscu-
> •'
cxoTetvov eyouca, «TioTe oe

* -5" ^ /12
[.;.£[/.eXavwt/.ev/i , << rum, qute « nigra quidem quondam, nunc
vuvl ê xaX-/] xal XeXeuxavOtcu.ev/i, " iva sv (jol « vero pulchra es ct eandida, » ut quum
35 yevo'(jt£vot Xw^^/i<jW[j.£v twv TCpooteXOo^vTwv « ad te pervenerimus, a trislissimis illis
/l[jt,a; (jTuyepwv twv «tpeceôv Trpay[AaTwv. — « haereseou molestiis, quas bactenus obivi-
Kal [y.£Ta ^p«-/_£« TrciXiv (pryciv -r AXX' apô- « mus, aliquaudo cessemus. »
[J.ai TTept TauT'/;; t'^; (iyia; irtiXew; Toij 0£oij Et post pauca, rursus : « Sed jam aggre*
T«Oau(Jia<7T«^f/iyetijO«f a y«p êôâ(j[xe'v« « diar, ait, quee in hac ipsa sancta Dei ci-
(I) AO-coij. Is. II, 3. — (2) Suv£py6|jLevo;. Non parum ),axf4(i)v, aiti Tuv Ouyateptov.— (8) 'AvepôiJisvKi.Cant.lU)
laborat is locus, in quo legunt
edili f||j.spw; a-Jto.
: G. —(9) Eu(o5ij.iav ed., EuoSiJ.iav B, T, 1, E. — (10) Zi.
— (3) loi. C.iut. IV, 8. Aeijpo 'iKo AiSavou non repe- Cant. I, 2. — (11) lUitoixaixevri. Psalm. suv, U.
tunt edd. — (4) 'Ayiou paaiXeco; ib. — (a) M£jj.vr)(TT£u- KposfftdToi? E et A
ante corr. (12) — 'H liriSiv ...
V-vir,. II Cor. II, 2. — (0) Tstavixevai. Caut. vi, 9. — |iC|xc).«v(o[jLevv). Cant. I, 5. Deest in B, C. —(13) Stuyti-
(7) 'Ano Twv patriXioojv ed., itemtiue mox «Tto tuv noX- pwv E. — (l'i) 'Apx(^«i B, C. — (li) Xd ya? cd.
1
ADVERSUS EWPHANIDEM. 339
" îtate adniiratione digna sunt, enarrare,
" Aeooâipi.eva ElaîvfQvi Tvepl (Toij, ttoXi? too
« quse gloriosa de illa dicta siint , ut ait Pro-
vi
•" avOfOjrot;
« pbeta : « Gloriosa dicta sunt de lc, civitus
0£oO aev 77«(7iv ave'(pi)CTa, (xri-
« Dei ! >> Ea \idelicet quiu nemo quidem ho-
GTOt; oe (zXô'Tpia, ttwtoi; i5e avfiptoTTOi; xai
« minum assequatur, ncc ulli infidelium
5 (x^v)Oivoi'; £V jy,e'p£( xr/iTa"^ ev UTZQcyiiu §1 T£- « nota partim tamen a \eritatis stu-
sint,
XetfoTetoi; (b; Tvapa toC auTwv ^£(T770to'j Tva- « diosis liabeutur, prouiissa niniirum co-
pac-y^£6Y)co';j.£va, ev t^ tuv oOpavwv j3aci),ci.a, « rumdcm possessione, quam iu ccelis Do-

« minus exhibebit, ubi saucta illa \irgo ct
OTTou aO'r/1 -/i ayia irapQe^vo; y.al )cX^/)povo't;.o; cov
« haeres cum sponso suo hfereditatem ac pa-
T(p toiw vu[i(pi({) ev oupavoj ecye tov •/C^^pov y.at
« trimonium obtinuil. Principio obtinen-
T/|v x.'X-/ipovo[/t'av. Kat irptoTov [/.ev, OTt 0eo;, (i
« dum illud est, Deum nenipe, super om-
eTTt iTavT(ov -iit/.tv Oeo; ii-ioyti , to^ £-/C t-/;; « niaDeum nobis esse, quicumque fuimus
(xyiai; Taur/i; E)'./t>.'/,cta? -Yevv/.fletijtv •
(XTrodet- « ab illa Ecclesia sancta geniti. Haec est
^t; yap aur/) TTptoTy) Tvept (zX^/iOeta; xat " cnim ipsa in tradeuda \eritate demon-
eopat(oj7.a ~t(jTe(o; t-^; [;.o'v/]? Taur/,; TTasOfvou ' stratio; lioc certum fidei \irginis illius
5 y.!zt (iyta; — ^ptcTspa; )cat axa'/40u •

Trept •/;;
« unicifi ac sanctis.siniffi et iunoccntis coluui-
(i
« ba?firmameutum, dequaDominus insnucli

Kupto; £v nv£u(iaTt t(o SaXottiovTt (i7r£)ta>.u-
n Spiritus afflatu per Salomoneni h«c iu
TTTev £v Acij.azi T(ov a(7i7.aT(ov , y.at eAeYcV
« Canticis significa\it «Sexagintasunt rc- :
« E^-fl')covTa eict PaTtXtccat , y.at oYô^/r/COVTa

« ginse, et octoginta pellices, et adolescen-
•i;aXXa-/tal, xat veetviê; tov ou)c eGTtv izpt9[y.();*
n tulae quarum nullus est uumerus. Una
[tta ecTt iT£pt(jT£pec (aou, T^Xeta [jt,ot , » ^.z-ol
« e.st columba mea, perfecta mea. " Ubi \ide
TTporjO^/)'/'.^/)? Tou [J.0U y.at;Aot'^ xat a7;£p £?•/;; « rcpetita illa \ocabula : Mea et mea et
,
ex£t(je u[y.v/)Tat. -r (I
ea quffi postmodum ibideni decanta\it. »
Ilto; ouv y.al TToÔev vmivol xaTa yptcTta- 60. Quomodo igitur et undenam quie-
vwv )cai r/i; E)cxX^/;cias XptcjTou £^£up^/i[j(.e'va cumque ad\ersus christianos et in Cliri^li
pXa(j(pyi[Aa Toti; Trapoucri Xo^jôt; £(pap[;.o(;6-<)- Ecclesiam blaspheme iuveuta supra funl
G^Tat xai 7tapa!^£uyO^/i<7£Tat ; 677o't£ aytav cum hisce sermonibus coaptari poterunt et
lepou5aX^/i[/. E)t)cX^/)(itav XptoTou x.akii

cohaerere? Quandoquidem EcclcsiamChrisli
r/iv
\ocat Epiphanius sanctam Hierusalem, ct
Eitttpavto;, )cai 77ap9e'vov, )cai vu[ji.(p-/",v Xpt(JTOu,
\irginem, et Christi sponsam, pulchram et
)caX"/i'v Te xat [/.wij.ov oux eyouaav, vu[/.^tov
labis immunem, et sponso Cliristo gau-
Tov XpiCTOv eyôucav, xat evl [/,o'v(o avopt
dentem, etsoli unicoque \iro dcsponsatam.
[..£[/.vy,cTeu[;.evy)v, x«t opo; Kuptou, -/cat of/cov
^^j^^^^^^^^ ^jontem, in qua Deiquedomum,
0£ou, xat XptcTou Tiatâ; toJ/; ev au-,o
pi.egcunt tum paradisum ct
filii Christi ,
avtoW;, 7vapaêtco'v Te y.at 7:o'Xtv 0eou ,

Dei ci\itatem, pulchram ut lunam, utque
•/.aX^/i'v Te tb; ceX^/fvflv^, -/.at i^lvA.Thy 6k -îXtov,
ggjg^j electam, et a regibus decantatam,
xal u7:6 PactXewv iûpou^lv/iv, y.cn H /m quin immo dealbatam, ct consobrino suo
XeXeu^/cavOtc^yêvr.v, /.'A Im tov (zêXyt^ôCv innixam et fimbriatis indutam \estibus au-
,
uijTnz £7Tt(jr/)piô[i.e'v/iv , y.po^jcwTa ê ^ta- roque distinctis, et pulchra de eadem cele-

•/puca £vêû[/.£'v/iv ,
•/cat §£'ô|a(j[(.£'va 7u£pt brari praedicariquc a prophetis, ipsique in
aur^;, xapa t(ov 7vpo(p-/iTtbv XeXaX^/)[/.e'va, y.at haereditatem uua cum sponso cedere ca?lo-
cu-yy.X^flpovoâou^jav oLv.y. Tto vuj^.oito oupavwv rum regnum ; et quaecumque his similia
pactXetav •
-m\ a. TouTot; £[7.'p£'p£Tat Tcapa- superadduntur, quae ex omni parlc allatis
(I) Osou.Ps.Ps. LXxxvi, 3. — (2) K-njTd perincom- |

pletum, coulinetur.— (3)n£pi aXviOeiav eJ, — (4) Moi,
mode excidit ia editis, ubi et mox (i; uncis, ut sup- |
sic codd., quamquam bis legitur iioj ia Canf. vi, 7
22,
340 MCF.PIIOHI ANTIRHirrTrCA
i:\yiW, air«vTairo«jive>teivoi{avTixeiT«i. rioO supra vcrl)!» advcrsnulur. Illiiiiiim ciiim
via {'vTaOOa rap' flTTi^paviw ev t/, XfiTToCi '''^^ •''' I'.|»i|)liHiii() liiclii nuiitio alUrius iii
F.xxX-flaia siScoXo>>aTf et«; JsuTipa; p.v/ijji.-/; j CluisU Lcckhia idololutria- ".'
CAPUT XV.
MoXtiTa ê oOx ov Ertipavtou to irpos- (i I . N crum Hpiplianii iion essc propositam
6 vYiveyjxevov OeooTuyej 9pov/i[Aa , ev ^-/i^XoTepov Dcoque odihilciii seutcnliam, apcrlius crit
YeveaXoyia; xpcvo'aevov t6 tojv

ex ipsa (piam parciitcla prodit, pursoiiarum
ex Tvi;
divcrsitiite. IsciiiMi sna cpistola se proH-
rpoirwTCojv irapacTYliei ^taipopov. O [/.ev yip
iii
letur lidci patriim iiicaMii concilii a priiiia

ei<ioe'pei eauTov, ev Tvi eiTKJToV/i, tyj utcTei
inliiiitiii adliicsisse ,
parcntesfiue suos iii
Tuv ev Ntxaia iTaTc'pwv ex ve'a; -/iXixia;
liac (ide natos essc, eaiiidcni(pie retinuisse
10 iixoXouOYixe^vat •
xa'i w? oi -ôvet; aiPToCi ev
confcssioncin. At divuni Kpiplianium ccrtc
TauT/, Yeye'vvy,vTat xal t-/iv «jr/iv xaTeiyov
,
scimus lichiicum cx iichra-is oriundum.
dy.oXoYtav. 6 Se tepo; ETTKpavio; , w; tiT|;.ev,
Et ipsius auctores in hoc licbrajorum cnltu
jf^Soaio; e^ ESpaiwv eipu. Kal to'5to'j ot yev- inoriunliir iiise \cro scx ct dccem aiiiios
:
vflTope; ev tyi Op/iTxeia tcov E^paiojv TeXeu- natus initiatur clirisliaiiorum lidci, divi-
15 Twotv «'JTO; Te exxat5e'x«TOV ypo'vov t-^? iiunKjuc lavacrum accipit. Si crgo scrmoiu;
viXtxia; aywv, (/.uetTai t-/iv ^ptcTtavoiv TuicTtv tcrilur illud : • Qui jaculuiu niisit, nicdc-
xai t6 Gctov XouTp^v oiyixa.'.. Et de oet t6 hitur, < jure jam licct reponerc Expun- : '
O paXwv xal xit ([ui scripsit. >• Is nainque quis sit, ipse
TQu XoTOu etretv • taireTat, «^tov
si;^ni(icat. Nec prininm tacct sc innltorum
Sexaxeivo eivetireiv Oti d ypa|a; a7:-/)>.eti{;ev.
cacliiniios movissc oh ca qua; dcliravcrat.
20 0(7Tt; 7:oTe -/iV outo; dj/.oXoyeT" TrpioTa jxev
Y«p Dcinde dicit, se cum coepiscopis suis et
(I); yXe'Jr, Tot; ttoXXoi; eivi Toi; XYipwôup.evot;
comministris con.siliuni iniisse tolicndi ima-
auTw TCpouxetTO* ereiTa oe OTt xat Tot; cuv-
yines, sed iion luissc ah iis audituin. Sic
e:vtcxoT:ot; xat cuXXetToupyoi; GU7.€o'j>.euff«; igitur ah ipsomet dejectus, ab omni uos
TatjTa reotatpcO-^vat, oux vixoucOvi •
outw Xoi- ciira liherat. Undc fraudes id gcnus mo-
25 ~6v eauTOv xaTa£eS"A'/,xw; (ppovTtdwv •/ly.a; licntiuin ct talia Kpiphanio sup[)onciitiuiii
areaXXa^ciev. Ouxouv -avToOjv twv TCXacTO- cxploditur niigacitas et pravum artificium.
ycaoouvTWV xat ETCfpavtw TauTa avaTtOevTOJV qiiaruiurerum impietas ncininein tanto-

fi xcvoywviaxat t6 xaxoupy/;7,a cT'/,XtTe'j'cTat. pcrc ohstupefaciet, quantum iiiius stoli-
ditas, qui ha-c collcgit inque sui \indi-
riv ouxav Tt: tocojjtov ex7:Xayct-/| t6 «vo'ctov,
cavit auxilium is quippe non novit ali-
:
30 vi dcov ye tou avaXeâu.evou xat ei; cuv"/)yoptav

cuhi Tlicodosiuin lloruissc, vcl quanto pro
::aoayayo'vTo; t6 avaicO'/iTOV • •/, yap 0'j6' OTt
iccta lide studio exarserit, quod quideni
UTC-zipHe' TCW 0co6o5to; e-j^vw, vt 67:010; T-/i; euce-
tam in oricntis quam occiduis partihus,
fieta; 6epa6; epacT-/);, xaTci t£ t-/,v ewav xat
ac uhique terrarum ct pelagi dceantatur,
ec7:£piav f/.oioav ', xat TâvTayoOy/; xat OaXac- nusquam audivit. Quomodo tandem
id ille
35 c^/,; adeTat, o'jdai/.co; v.y.-/]y.'jz t^co-ots. Ilco; ouv Theodosii moiuoriam incidit qui
is iu ,
Ocoôciou ei; p.v/fjx^/iv •/,xTat d t^/,; ©eooociou Tlicodosii incntcni et fidcm cvertcre solehat
•/vto[/.7); xat 7:icTew; u7:ap-/cov «VTiTâXo; xat et impugnarc'? Quidiii potius contcmnehat,
::oX£u.to; ; 7:w; 8l fji.aXXov oux ct7:£^«uXtCev iit potc contrariam illi mentem gercns?
evavT'ôv exeivco xexT^/i[;.e'vo; t6 (ppo'vYi[;.« ; ov queni quum oh alia, tum propter hoc \ere-
40 eêt , et [/.•/! Tt aXXo, Ta youv to'j «v^p6s 8uc- cundari dehuit, quod tanta per fidem recte
(1) MoTpav deest iu E.

, ;
ADYERSUS EPIPHAKIDEM. 341
c<)::y,6Y;vai, oia îa zr,: 7:i<TT£(o; •/ivuori xa-op- peregerit facinora, et tammulta sacris aedi-
6ci|/.aTa, xai o(ja «epi t&u; Oeiou? vaoy; auTco bus conferre studuerit, iu quibus ipsa evau-
îgcTTouâcTat, ev oi; -/5 Tr; euayyslw?,; [(7to- gtlicani pingcndi historiam consuetudo
pia; ^ta-pe77£i -apa^JoTi;. A>.Xa toioutov -^ splendct. Sed ejusmodi t\ rannis est, cum
5 Tuoavvlg au.aOta xat e^jc^Seta cuvavEyfJsws: inscitia el impietate conflata, ut captum
tu.(6tt£iv To-j; aXovTai;, [ji.-/;S' Tt Xeyctv ?; quemque obca>cet, sicque comparata ut
TtpaTTSiv etêvat 7TapaG-/.£uaôu(7a- il oi-i Sr- ignoret quid dicat aut agat ; unde patefit
XouTat y.at tou XoyoypacpoOvTo; •/] ->.zv/;, x.at inventoris fallacia, et cjiis qui epistola usus
Tou x6j^p-/;[;.£'vou to cxatov )cai aratêuTov, est incondita iudoles et insulsa, minime
10 oiT(o; auT(o t6 Trpo; tou; cuv/;yo'pou; acJa- videntis quantum a patronis suis dissen-
SaTov cuvtêtv ouSâj^tw; eêyeveTO. tiat.
CAPUT XVI.
EiT£t ouv a>,>,o'Tpta TauTa ETvtipavtou 8i- 6'2. Quum igitur aliena haec e.sse ab Epi-
oetxTat, (psps "kiyoi^.vi Tt'v(ov t£ xai oO£V tv;v pbanio dcmonstravimus, agedicamus aqui-
dp'/-hv l)us et undeuiun initium ct originem ha-
y.a.\ -j'£v£ctv £'<7y£v. IIpôTo;, <'o; 't(ja£v,
beant. Primus, quem novimus, ut subver-
,5 eit avaTpOTT-fl tv;; ToiJ 0£ou Aciyou (japx.(o(j£(o;,
terct Yerbi Dci incarnationcm, hanc Docc-
t'/;v ioxy^ctv xal âvTacytav 6 G£ou.t<j-/j; etc»-
tarum invexisse phanlasiam ,is exsecrandus
y/fcaTO Ba>.£VTt'vo;- o; Trepi 6),iya; tou Atto-
Valeutiiuis est. Qui, quum non niuUas Apo-
CToXou x.axoupy/;ca; prfc^t;, t6 oixctov iJiucceSs;
stoli voces corrupisset, hoc sibi proprium
xaTecjteuace ô'y[;.a, -^ [ji.opoy,v ôu^Xou avetV/i-
fecit dogma nelarium aiens -f- Dominum
,
"r- îvat Tov Kuptov Xeyojv, oux auTov t6v -^ servi formam assumsisse, nou ipsum ser-
'• -r- doOov, xai £V cyr';j.aTt ûp^^cOat avOptoTôu,
-^ vum , in habitu csse homiuis inventnm
-i~ ou)c (stuTov TrpocEtXY^tpOat tov txvOptoTrov, xal
.f non ipsum homiuem ab co assumtum;
-r- £V 6p(.otto[j.aTi capx6?, -r- ou « capxo; (i;j.ap-
-f el in similitudiue carnis , -^ nec adji-
Tta; * 7cpocTt6£t';". Kai o tout(ov yoiXtzun-
ciens « carnis peccati. > Immo, quod longe
5 pov, i;a6yiTv;v (o£to Tvjv 6£o'TViTa,xat £T:'auTv;v gravius est, pati posse divinitatem ratus,
^
Ta iv(i(67i (xvecpepev. E^ ou et; tou; irept tou; in ipsam passiones refundebat. Ex eo ad
ctOcOu; Mapxitova ts xai IMavevTa xat t6v alios atheos, IMarciouem puta et Jlani-
Oucc£6£'cTaTov Apetov, (oc7:£p Tt (|/uyo<p6o'pQV, thaeum et nefarium ilhim .Vrium, sieut exi-
t6 a6ec(J.ov TOUTO eyxaTecy.rtj/^ 7Ta6o;. Ex Sv) tiosa lues, incongrua pervasit de Deo pa-
•OTOuTtov Ttov (pac[j.aTto5tov :[/.77£(popv;[;.£vot , t6 tiente sententia. His porro Docetnrum cpu-
[Avi oeiv £ixovt^£c6at tov 2toTv;'oa ojv£tpo7:6>.ouv,

lis repleti nugivenduli ideo non pingcn- ,
eTC£t jAvid£ C£Ctoc6ai iv auTto tAeov t6 av-

dum esse Salvatorem somniabant quod
sciebant scilicet non servari integram in eo
6f(67:etov riJ^cav £'ti5o;. Taur/;; ^vi T-/;;>.upf/i;''
liominisspeciem . Qua quidem pestequum
01 Ta 7Tpox£t'[;.£va cuyy£ypa<p6T£; [/.£T£tV/i-/o'T£;,
inficercnlur qui modo allata scripserunt,
s TK irapa^cV/^^cta £(i6;acav. 06ev t6 optof/.svov
similia edocuerunt. Quare aspectabiiem
auToi; Tou XpicTou xaTa t/.v av6pio7:etav
imaginem, ex huniaua forma
ipsis Christi
[itop(p-^v (Z7T£tx6vtc(/.a 0'joevt Tpo^rto t6 £otx6; expressam, nibil cnm ipso commune et si-
xai eixijiepe; TTpo; auT6v £}(_£iv ot6[/.£VQt, ouiJe mile habere existimantes, neque uUam iu-
T^v oiTOtavouv (xvaipopav vi cy£Ctv ^ta(Jwiôv tercedere hinc et hinc relationem aut copu-
(1) luvEioew E. — (2) npo(TTi8£i';. Eadem habet in I uolam de auctore ibidcm iucaute assutam n. 1 , re-
1. 1, p. 397, paulo emendatiora. Ex liis vero velim 1 sarcias. — (.'!) Uefl tou; dcest in E.— (4) Aoi|iii? h, r.
,
343 NICKI»H()RI ANTIRnHETICV

K«ln«'vT7i aX><iTpi<JV Tuy/avov oiitxo^j, tUiukftv luiii, iiec iiisi alieiiam cffigiom teniere of-
icaXeiv x«Ti t/iv irap' EX).Y;Tt ô;av «6iaj; feadi , huiic vocaie idoluiii , uli (inrconiiii
TiT<.>fA/ixa«iv. fewiftev J.01TC0V t6 Twv ei^wXwv simulacra, impio ausu liUHtiiiueruiit. lliiic
ovojxa ev tyj XpiuTou eloeipftapvi £xxX-/)(Jta dcmuiiicst istud idoloiutriicnomcn iiitllirisli
s TOUTOi; Y*P ^'^««xaVjij ypwjjievoi , xal oi i-cclcsiaminvcctum. I'riccuulii)usciiimlii»ci;

)caT« T0'!>« xaO' -^[xa; /p(Jvou? «va(pave'vTe; iniif,'istris, |ji quoque iii liac tcinpcslalc no-
5oY(iaTiiTai To iîJiov (juvi(iTa'veiv ^t«Yajvi- Btra ol)orti doctftrcs suuin illiiic praidicandi
!ôvT«i )t/i'p'jyijLa. Ottw; «Je feiriipa^vio; r^ a^y.«/i peiiiis astrucre cnituiitur. (jualitcr vero Kpi-
llaXevTivov, Map;cttova tb x«i Ma'vevTa ûa- |)lianius Vuicnlini, Marcionis, Muuelisque
10 ceSiia «7ni-/6«veTo, ^nXtoiet pev ivXaTUTepov, impiclatem exoBUS fuerit , signilitaljunt
a xaTa Tr,; 6jou.a'/ou Ta'JT'/i; aipc^jeto; ev abuiidaiilius quie contra Kcelestamistam liu'-
ToT; pifiXioi; toT; xaXo'j[jie'voi; Ilavapioi; cjv- rcsin in suis libris (jiii Panaria inscribuii-
Te'6eixev, sTr' areipov tov Xoyov exij,e'p(jv turcongessit, in inlinilum usquc scrmonciii
xai T«'JTai{ evTUYX*^'^^ "f'? evapYe'GTepov proferens. (ûcs si lcgeris , cvidcntius co-
15 EiTeTai. Ax>.a[;./]v xal ota ev to» xaTa Ai[;.oi- guosccs. Scd et oa qua* advcrsus Dimoeritas
f'.T(3v 'Jie^êiTt Xo'Yt.j, TO'JTtov ys /.«piv «xoJeiv disputat, horum in gratiam audircin piu-slo
77«'pe(iTr Yp«<ps' yap wê** cst. Scribit hajc cnimvero.
5e toTa eip/ixactv ^'^- " Cajterum meminiboc a quibusdain
-r Ax>.oi ev; vijy.tov , oTt
-r oii Ta'JT'/iv t/;v 7i[jt.eTe'pav (7«'pxtit, ooê o[/.ot«v
ex illorum grege mihi esse narnilum
20 -r -fliitiiv eX,6wv eXaSev o Kupto; , ixXXa ctXXnv

« Cbristum Domiuum non hanc nostram
« assumsissc carnem, sed diversi generis
-r TCapa T'flv vijJttov •
xat etGe xaTa (ioôXoYtav
<> aliain. (juod ulinam ex affectu laudandi
-r Aeyov x«i xaTot exatvov. Kat «Oto'. yio
« bonorandique jactarent. Mam et nos .sanc-
-r (pai/ev aytov eivat to (;w[Jia xat (i'/pavTOV
> tum illud esse corpus illibatumque dici-
-r « (ijjiapTtav
y«P ou'* e7T0tyi<7£v , ouê ei»peG-/i
« mus, quippe quod « nullum umquam
2.'. -r (JoAo; ev toj (rTo;j.aTt a'JTO'j ,
» xat Tto rravTt « pcccatum commisit, nec iu ore cjus dolus
— oriXo'v iuTt ToijTO tw euceSw; Trept XptcTov « iuventus cst. » Quod quidem nemo non in-
r e/ovTi' xat voouvTf 7i[/.et; ê , et xat aoTo n telligit, qui in Cbristum pic affectus sit ac
— To cto[jta X£'YO[J'.ev, OTrep xat auTO t6 -/i^/wv « sentiat. Vcrum nos, ctsi purum intcgrum-
-f etXriij/e, Trap' «'jTto a/pavTOv t6 «oto^j^ « que illius corpus ,
quod assumsit, idcm
so r(jto|j!.a- e'v vit/.tv ê toT; *"
TreTrXvi^Ji.t/.eXr./.rlijtv,
" esse cum nostro fateamur, est boc ipsum
-r 0'j 1« t6 5tXXo'Tptov eivat t6 cw[y.a ^ xat otX-

" tamen iii nobis, qui quidem peccavimus,
-r XoxoTov t6 'jiTooee; xat •fiX«TTto[/,e'vov, izXXa

« conditioue ac dignitate multum inferius,
« non quod alienum ab illo sit et abhor-
-r ota Ta •/itt.tov a[Ji.apr/i[jtaT« xai TrapaTTTto-
II rens, sed quod peccata sunt a nobis de-
-f [AaTa TouTou svexa. Ou y^p «^Xo cw[Aa 6
< lictaque quam plurima commissa. (juare
35 "T Kupto; e>,a£e , xat (xXXo •(i[Aet'; e/oitev aXX' « nou aliud ac nos babemus a Cbristo ,
•f auT6 t6 ctopia 7i£<puXaY[Ae'vov xai (i'/oavTOv • corpus assumtum est sed idem omnino :
-r ot«T£T'/ipvi[;.£'vov. AXXot ^s. £; auTwv xal '< corpus, quod iu illo servatum et ab omni
-ra'/pt TYi; êupo, (ptXoveixta Ttvi <p£po'[i.evot , « contagione vindicatuuiest. Praitereasunt
-r UTTOvotat; aXXoTp'âi; Tupoa/SsvTe;, o'j xaTot > hoc usque tem-
inter iilos aliqui qui ad
40 "T T/;v oio«/_yiv TWV 7T«T£pWV, 0U^£ xaT£/ovT£; « pus contentionis avidi ac perabsurdis
-r Ti^v X6f aX'îV Tvi; TTtCTeto; , e^ 0'j Tvav t6 n opinionibus irretiti non doctrinse pa- ,
(1) 'QSs. Epiph. Opp. t. I, p. 1008. — (2) AOtoCi aliquid hic rursus turbatum per me videbitur. —
I Petr. n, 22. —
ncpl XpLUTou Xeyovti ed. cura hac
(3) (i) "AxpavTov ouTou ed. — (6) 'HjjTv toi; ib. — (7) T4
in margine nota Vilium subcst huic loco. Jam vide
: (Ta)|j:a ev a'JTip ib. — (8) 'AXXa TO avTi ou)(io luculcn-
an nostra sint integriora. (4) AOto? nisi legero — tius scriberetur.
,
ADVEESUS EPIPHANIDEM. 343
trum inhserentes,« neque fidei caput re-

cwaa ^tK Twv a^wv xai cuv5e'c[;.wv ir.r/o-
tineutes, ex quo omne corpus per com-
-r pviYO'JiA£vov xai cu|/,€i6a(,o;x£vov a'j(;£i tyjV
pages, et \incula suppcditatum et coag-
-r au^vici.v tou 0eou , w? 6 Atvocto^Xo? >i£yef
mentatum augelur incrcmento Dei, » ut
-r aXâ Taya* utco aXXoTptwv tivwv Go>.wG£V- Apostoli verbis utar. « Sed aures suas alie-
T£?Ta; axoa;, TvXviGtaiTepwi; Ba7v£VTtvw xal noruni hominum narrationibus pertur-

'^
l)ai'i patientes, non dissimili ac Valenti-
MapHiwvt xal Mavtyâiw, xairot ^vjO^v £t;
nus , Marcio , Manichaeusque ratione ,
Tia'/iv XptcTOU, (pavTaiôvTat [AaXXov, -flTrEp

conlicta quaedam velut in honorem
aXviGeuouctv. ETcav axoucwijt Trap' vi[/.wv Christi mendacia pro veris dogmatibus
•r OTi £Cj(^£v d XptffTo; (;wf/,a t6 v][J.£Tepov, obtrudunt. Quum a nobis audiunt,
£u6u; et; Tou^^.f.uOouj^^TpETCOVTatTou; t^tou? Christum nostro esse corpore prifiditum,

statim ad inanes ac pertinaclffi suse con-
Tvi? cptXovetJCta;, XsyovTe; ovuy_a; auTOv
sentaneas fabulas transeunt. Nam un-
eo/;/iX£vat xal (7a'pxa xat Tptya; xal et Tt
gues et caruem ac capillos, caeteraque
£T£pov, ou TOiO'3TOUi; iÊ oTVotou; -«[/.et; tyo- omnia non ejusmodi qualia in nobis iu-
[AEV (xXXa (xXXou; ovuâ; £(jy_Y|)C£'vat xat sunt, illum habuisse prsedicant, sed un-
15 -r (jdfy.x^ ccXXa; , xai T(i'XXa Tca'vTa ouy^ gues a nostris diversos, itidemque carnes
ac reliqua id genus non similia nostro-^
-r OTToTa ^t/.ei; e'yo[/.£v, izXXa (zXXota, Ttapa Ta
rum, sed ab iis longe discrepautia, ni-
-r •fl(;teTepa ^'/lOev , tvccXiv pouXo'[/.£voi coipKTTt-
mirum ut Valentini ac caterarum quas
xw; T(^ Xpt(7Tw yapicaGSat , xktoc tqv Ba- antea commemoravimus, haereseon more,
-rXfVTtvov xai Ta; £tp-/i[X£vai; atp£'(;£t;, tou; « cavillatoria quadani argutia Christo gra-
20 -r [i.aTatou; Xo^you;. -r n videantur. «

tificari
wc- 64. Epiphanii igitur si haec esse conces-

Et ouv TauTa ETTtcpavtou wj/.oXoYviTat,
Tvao ^-/1 xat w[/.oX(jy?iTat, ttw; exeiva evavTta

sum est, uti prorsus conceditur, quomodo
ista his contraria plane ac dissona possent
y£ ovTa TuavTVi xat a(jU[A(pojva ETvt(pavt'ou X£-
Epiphanii dici? Adhffic rursus et rem expe-
yOet'-/i; ^^1 TOUTOt; TvaXtv xat Tix xaTii tov piov
dient quai in ipsius vita scripta sunt. Re-
25 «uToO <juyy£ypap.[/.£'va otSixêt. l(jTo'pviTatyap
lertur enim ipsum forte incidisse in quemdam
w; cu[j.§aX()VTt TCOTe auTw ex t-^; BaXevTivou
de Valentini secta episcopum , sanis veroe
«ipeoew; Ttvt £TCtcxo'7rw , xai Tor; opOoi; t-^;
fideidogmatibus obsistentem cui nomen erat ,
. (xX-/i6e(a; (xvT£TV£â'yovTt ô'y[./.actv (AETto; S' Aetius. Quem graviter objurgatum acerba
'flv auTw ovo[Aa), £iTtT£Tt[j.v,xw; OavtxTto Trtxpto niorte mulctavit. Is enim , lingua a sancto
30 xaTeîxace. Aec(/.oi; yao Tot; Tvapa Toij octou viro catenis constricta et voce per sex in-
T^v yXwccav Tre^-/iOet; xat aÔey^ta eip' SXai; tegros dies suffocata , septimo misere in-
cuoy eOEi; eSô^^.aTn; xaxw; TeOvvixev. teriit.
e^ -/iptepat;
ye tt^; tou cwTViptou 65. Jam videamus qualia de salutari in-
Wwttsv ê Tt Trept
carnatione Epipbanius sentiat. At si cui
evavGpwTvvfcew; Eiktâvtto ooxet. AXX' et [/.£v
non displiceat illius excutere sexcenta vo-
55 PouXotTo' Tt; £X TWV CUVTETayp.EVCrJV auTto
lumina, nec pigeat insudare multum, sup-
u.uotoXe'xTwv pt€Xwv (xvaXe'$acOat , iroXXa av
petet testimoniorum copia ingens, in
illi
xiz[AOt TcX-/iOo; dauTw cuXXiEywv aTietpov
quil)us integerrimam Ecclesiae catholicae et
,
ol; TeXeov lo ô'y[xa xai (pp(jv/i[ia Tvi; xaOo- apostolicoe doctrinam et sententiam nostram
"kiyjfii xai (zrocToXtx-^; txxX-/icta; 'fiuXy £[/.(pa- asserit sed e multis pauca nos excitabimus,
:
quffi quum paucioribusverbis universa per-

(|0
viêTat- r,[;.et; 5e oXtya ex tcoXXwv ocvaXa-
(1) Kal T5.v>uvS=aH.(-v -ib. (2) Su(Ji6,aWlx£vov A. 1 (5) Ka «utoI S^6£V ib.- (6) Etxe Xp.OTi; ib. - (7) 'Eit!
— (3) 0£Ou. Ephes, IV, 10. — (4) T(ix(X wt uiti ed. — I

TOU? (iu8ou«l!, V.
,
34 i
M(:i;i»iioui AMiiiiuiirncA
ppaywi Xeêoi t6 i:av 7capi<i- Htriiigant tt ul)iindi; mnuifesteul assuni-

CovTe;, w; ev ,
T(ovT«, xai airo/p«ovTw; e/ovTa zpo; ^/jXwiiv laiii u Dco Verbo fuisse nostraiu vore natu-
T?,; irpooVfl^yOeiim; Tui ©sw Ao'y<.» /.«&' viiia; ruiii, Milis eruiil. Ilu'c igilur iii liiiio qui
<p'J(je(a;, apxecQ/iaoaeSa. 4>r,iii yoOv ev T?, xa- inseriiiilur Anchorato, ait a«l verbuiii :
sXoufieVfl auToO pifeXijj AyicjpwTw ejtl >,e'êw; X Quu'cuuuiue iusuul iu lioiuiiie, etquidiiuid
w5i' •
V Ooa yap ev «v6p(')Ttt> xal oia avOpd)- •' liomo est, id omnc, quum vcnit, Unige-
-r iro; , TauTa r>.Oe xal D.aCev o MovoYevvi; •
peifecto liouiine inte-

« nilus assumsit, ut iii
-r Vva ev Toi TeXei(|> avOp(o7C{<) TeXeio); to ir«v

" {,'rum et lotum fâlutis nostiu; iiegotium ,
•7 TT); <i«oT-flpia; 0eo; (iv aTrepYai^flTai ,
|A-fl-
" (juu Deus est, iiise ijrocuraict, nulla lio-
ic -r 5ev aT:o'Xei']/a; ToCf dvOpôuou, 'iva [j.}\ t6
'
" minis partc derelicta, ne ca rursus in sor-
-r drroXeKpOev (Jie'po; ei; p.epo; iv«'>.iv '(iy-man
« tem Dialioli pabulumque cedcrct. »
V Pp(oaaTo; 5ia6o>.ou. -r
Si is ergo ceusuit nibil omissum cx bo-
Ei ouv ouiêv dro'X£>.eiu.p.e'vov olêv ex, tou
niiuc esse Verbo sed oniiiia Uuigenituni
iii ,
dvOp(oi:ou, dXXa r.vnrt. TCpoieiV^.cf/Oat T(o Mo-
assumsisse autcm bomo rectc pingi po-
, si
ii voYever, 6 Se dvOp(oi7o; oti £i;covi?[eTai (ouê oi
tcst, id quod nemini ratione pra.'dito ambi-
Tov XoYi<iM.6v 7capevflveY[A£'voi oiajX(pi6d>oievj,
guum erit, Cbristum igitur, prout liomo
oi^Jev dpa xai XptGTOV ('0; dVflOw; -/taTa to
cst, vere depingi posse per imaginem, ceu-
dvOp(oTTivov eixoviôy.evov Eirt^j-dvio;. Taura suit Epipbanius. Ha-c porro contestantur et
ouv (b;i.oXoY>lTaixai<Ju[iiv£(p(ovY)Tat itapa ra(7i i,j |,is conseiitiunt omiiia qua; proprio cer-
20 T<ov oixei(ov •f.%\ YVfl(ji(ov Ernpaviou Xoyôv toquejure Epipbanii scripta baiientur. Al-
- eivai. Ao' 0'Jv eoixa^jt Tot; i7poe-/iT£8£t(jtv , •>]
latisvero supra si ba^c conferantur, annon
irdvTYi dXX-flX(ov diTovociptôvTat xai dirarôu- in aliam omniuo viam abeunt, ia alium
ct; Tt; T(ov vouv £yiivT(ov oux av (juveiijetv concentum ? Quis nisi sensus sit expers ,
sponte non conscntiat liaec inter et illa

eXotTO , tb; ourêvt Tpoîto) dXX-/iXoi; x£'/totv(o-
Ttov O0Yj.'-aTtôp,£'v(ov auTo'0£V

nullum csse commercium ,
quum Btaliiu
25 Vfl''/ta<;t , T^flV
videat intcr utriusque doctriiiam evidentem
dcyaXto; svopwv irpo; dXX^flXa evavTto'rflTd
esse discrepantiam et pugnam ? Quare Epi-
TE xat j/dyYiv; (ocTe ou YS^^VflTtop tou YP"'!-'-" pbaiiius bujus non est libri parens , sed
[xaTo; feivtsdvto;, Xi/t[;.-fl'T(op §e to'j ô^Yj^-aTo;
potius dogmatis nostri ventilator et pur-
Y£vv7.toTaTo;. 0'j repiirer-ojxr/at Eum quippc sibi usque
y^P *^ gator strenuissimus.
30 auTov £auT(o ôifl Aet-Tt; , Su(j(pr,i/.ov
^^^q contradixisse nemo coiicedet, id im-
Y^p.
i7£Tat Xotirov eTepov etvzt irdvTOj; tov eVETva pium enimvero. Reliquum igitur fit, alium
Toe droTTa <:^î'^'^^\}.v>'i't -/ât dvoita, y.at ov penitus esse eum qui bffic insulsa effutiit ct
£i:t(pavt^r,v xaXouctv , t-7,; BaX£vTt'vou xat vesana, nempe quem dixere Epiphanidem, a
Mapxitovo; xat MdvsvTo; pêXupta; -.cat rju[/.- Valentini nimirum et Marcionis et Manclis
pravitate et socictate non recedeutem.
S5 [..opia; TUY7.dvovTa.
CAPCT XVII.
AxXd 9-flfflv, oux tri^dvio; , dXV 6 t^; 66. Ait porro, jam non Epipbanius, sed
Tou Oeoij Ao'you xaTaYop£uo)v irpo; dvOpto- bostis ille peractae divini Verbi inter homi-
iTou; •^(.'tvit).<j.i^-r,(, feiriâvEia; •
nes manifestationis :
-f- OTt [;.£Td Ta £'iô)Xa xai Ta; atpecEt; -r Quod post sublata idola et haereses,
(1) 'QSi. Opp. t. 11, p. 81 C : 'AvSpioitov 8e XEfii) te- I avOptoito?', sic B, T, E, toutov ^Xee. Cf. SpicU. t. 1,
>,eiov, l<;i. hi ovOptimp xai ofa Jvepôno;, xal ef ti l(jTiv ] p. 395. — (2) 'EpTix(nfiTai ed. — (3) 'AnoXrifOev ib.
, !'
-f- £1? ei^wXoXaTpeiav tw; avQpwivou? 6 2a- -r rursiis iu idololatriam homines Satauas
-f- Tava; jtaQeiXxuce. -j- f dctraxerit.
Kal Tt iviTTOTe toOto ceGiyviTat ; xal irw; Et cur demum altum hac de re silentiuni ?
Qiiomodo uou circumfcrt tola historia

ou Tta5a i(jTopia xal ouyypacpvi (p£'pei to
scripturaque omnis tantum liunc amentiaj
s ouTw; aTOTTOv T£ y.oLi aOcOV ; ttw; ou TravTa-
ct sacrilegii cumulum? Qaomodo per terras,
yw yvi; xal 6a).a<7(jvii; Tcepi§ou.6£rTat; IlavTa-
pcr maria hoc non totis omuiuni buccis per-
you yap xai ecTt xat irpoGxuveiTat irap^x
sonat? Etcnim ubicumque stant et adorantur
yptUTiavot; Ta GiTzzy. TaCfTa jj.opcpi6iy.aTa. Tt a Ciu'istianis sacra ipsa simulacra. Quid
TOiTovSw; ouTooi 6 yevvctâ?, eauTov exXa- humani passus est Air illc egregius, et
10 Oo'j/,£vo; , xai a TOt; £tot6Xot; licpojptGTat ev adco sui oblitus, ut nihil eorum quae ad
Toi; eauTou Xo'yot; ou ivpoGTeOetxe , TeXeva'; idola spectant in suis proposuerit scriptis,
Te xat (jTvovâ; xat Gu(7ta?, Ta; Te xvt'(Tai; xal piacula uempe, et libamina, et sacrificia
Ta eTCtg(6(j.ta Xu6pa, xat TaXXa ev oi? Gepa- et adipes, et altarium lustrationes , et ca;
ir£u£tv ât[;.ova; ot Tor? etStoXot? irpoGxetfj.e- t*^™ quibus dffimonibus servire soleut ido
'"'"""^ sectatores, digua sane dictu istius yc-
15 vot etcieeoav
/
TVicta? a^ta;
*ff
, xal Tnc exetvou Xeyetv
1^^
AAXa
/
(lectyviTai,
\»^\
xai ouoa[i.ou to
e[;.gpov-
c.ii\iao fn/*iiir\»';^ P Verum flp
sauiffi faciuora ? V/n'iiin de liicpA
hisce tnr'itiini
tacitum t»ct
est,
neque ulli mcmorioe proditum idolorura

Ttov etot6X(j)v otyo? ei; (j.v/it/.v;v vjXTat, xai out£
piaculum, neque auditum umquam aut vi-
vixoucTai, ou^£ T£6£aTat roiTcoTe.
sum est.
Ouxouv irXavvi TuavTa xal (pacfiaTaxal ^ta- gy g^go ^^^^ o^jjj^ îljil ^^^-^ ^^^0^ et
20 eoXixvi; jz,e6oêta? eup-/;[AaTa. Tt yap t«ut-/i;
jarvffi et artis imenta diabolicae. Quid enim
Tvic ctGeta; aTOTrtoTepov xat icpo; ugpiv tv,; hac irapietate immauius aut iu humanum
Tou Movoyevou; (JuyxaTaSaceto; avojAtoTepov ;
Unigeniti adventum contumeliosius? Quae
Iloio; a^vi; TauTa £(p6eyâT0; icoTo; Ta'- iuferni vox talia evomuit ,
quale sepulcrum
yo; vipeuc;aTo; XpfjTOu p.v/ip/1 xat ovoi/.a, eructavit? Christi nempe memoria atque
25 xat oat[xo'via (ppt'c(JOuctv , xai ouc(pvi- nomen illud vcl daemonibus formidandum,
[y.ta eti^toXtov avTtTvapaXafjtSixveTat. TtvoiV ecce cum idolis blaspheme commutalur
TauTa ; twv t'^? (itTTa(jtov xaxt^JTr,; atpe'<7eto?
Quorumnam hominum hoec? Eorum qui
pessimam omnium haeresin patrociuantur,
uTcacTTtcTwv, ot Tat? ctXv,6£tat? et; t6 tou
eorum qui quidem vera in Diaboli abys-
re
AtaSo'Xou xaTai7upe'vTe; j3apa6pov, Xpt(jTOU
sum tum Christo impoten-
dati pracipites,
30 p.ev (it(jOe'vetav xaTai]/v;(pt'^£(j6ai ou xaTepu-
tiae uotam inurere non erubescunt, ejus-
6ptw(jtv, xat litpvip-îiflat Tviv eauTou xXvipovO' abreptam esse asserunt et
que lia^reditatem
[Atav vip77ac7jie'v-/iv uirb tou AtaSoXou, auTv, tfe ])iaboIo prffidffi datam; tum ipsi catholicae
Tvi xaOoXtxvi ExxXvic;ta êuTepav eivtTCXExetv novam implicare ethuicitatem,
Ecclesiae iu
ei^wXoXaTpetav , •/i^-/i Tto Tt[/.t'to xai (X[At6[(.to quamquam ab idolis per veueraudi et imma-
35ai[xaTt Xpt(jTou e;^t6Xwv XeXuTpw.j.ev/i ^ta culati sanguinis Cbristi gratiam repurgata
Tvi; j^^ctpiTo;. Kat o6ev auTot; t6 iTovvip6v eTrau- Atque hiuc veuit illis hoc impietatis incre-
êTat , £7Tet^vi yap evavTta t-^ Sôxvi^jet vi
meutum, quod nimirum in Docetarum ever-
siouem egregie vertitur incarnationis Verbi
evepyeta , vi to (x<{/euoe; tv,; tou Ao'yo.u cap-
veritas, nempe sacrarum ope imaginum
xtocew; oia twv tepwv tuttwv TuapicTvictv
instituta, ut proinde suum in eam (quam
1,0 tb; av oiiv t6 Ttp6i; auTViV e'j'^6o; , oia cpeuxTe'av
longc arcendam putant) expleant odium,
•/iyou[Aevot, (XTCOirXviptocwct, xai a[xa t6 pX(xc(p^/i-
et simul videantur blasphemiam declinare :
[;.ov ExxXt'v£iv 5o'^wct, Tn [;.£Ta6£'cet T^/i? Tipoc- i,inc illi mutatis vocabulis, nobis contume-
,
viyopta? xa6u€ptôuctv , xaX tw twv ei^t6Xwv liose insultant, idolorumque spurcitie ne-
(1) 'EauToiJ E seciiuda manu. — (2) MeOoSiai; codd. — (3) 'Eveffeia, sic el cod. A. Sed lege ev(ipYeia.
,"
346 NICliPllOHl AMIIIHIIKIJCA
iiuotk Ti« ev«y«9T«T«4 yXwaia; |j.atv(j|/.evoi luudiHiiiuius liii(,'uaH suiis furiogc iiiliciuut.
xxTa/paivoij3iv •
ei; toOto aCiTCiy; aceSeia; Iloc enim us(|uc j)ravitntis cos pioluhi
ulTcitula iiitir(iiiiis( ripli a|i|)('llutio cock'')
ToO anepiypafou Ti irpoipTijAa ^taTo^.tTd^/iTai
a(k'0(|ue iiiliil iioii laolidiitur tit la pcrsuu-
rapeaxeuaie, xai Taur/i irtiOeiv to'j; r?! jxei-
sioiic iiiihuaiil ({uos ciduai iiii|)ictuti iinpli-
s vwv uTrav^l^'"'^'-'? aOtOTriTi aywva TiOevTat
(•aniiit, iiciiijjc ut luccjii illani ct rluiitalem
OTCw; TOv 9WTi<i|A0v xal tv|v X«jJ!,Tr»ioo'va toO
(jiiu! c\ liuc iioslru lide j)ra'dicata coruscat,
x«0' •/i|xa; XYip'j^yjxaTo; eâf/.aupt.jTwJi, xai to
oliscurcnt, at()ue pliautusiu! gua: teuebras
oxoTo; r?,; «jpavTaTia; rapp-/ii7iaijfa)VTai.
libcre profcraiit.
OOdev o'Jv Oaojj.aijTOv to'j; o'jtw; avoTiw; <i8. INiliil cr{,'o mirum cur iii liaiic ue-
" îaxei|Ae'vou;, ToiauTa xal iJiâTxeiv xai yp»- quitiam provectl , talia doceant ct scri-
ijieiv aXX' axo'JijeTai rpo; •fl|j.wv o ei/.rX^cxro; x«l baut. At Hcrij)l()r ist(! pru! ca'tcris niuciis ct
T»i; xaxia; Ta'jr/i; 'j7re'p|j.a/o;, oTi crrxoTiaO/i scelerin liujiis projiuj^Miator, audict (jiiod
ToT; JiaXoyiTixor; îa r/iv aiviaTiav aiJToij, teuebrig meutis ob ijisius iiifidclitatciii
X«i avaij.t'oov ayiou xal fJt€î{Xou, x«l xaOapoO obsitus, sacruai n profaiio ,
puruin(juc
15 re xal axaOaprou ^taTTtTXai o'jx •/i6o'jX-/;0-o^

a jiollulo scccriiere noluit. lAciccaiilur
TST'JaiXwTai aiwvo;
cuim, Deo permiltente, bujus siBCuli men-
Y*P ^'^^ '^^'J 0£oij tou
lcs, ut ul) illuiniiiutioiie Evangclii non illu-
TO'JTOu Tflc vo"fl'[/.aTa, wffTe jj//i evaiiyaijO^?,v«'.
Tov (pwTKjaov TO'j fjayytXiou tw ovti yap •

strcntur. Is uanujuc reapsc sui uou coini)os
cst, aures(iuc cordis obtudit, et tot Spiri-
e;ei7r/ixw; xal ra t^?; xapîa; a— oxoj^^wOeI;
tus sancti oraciila audirc noii voluit, uiio
jo wTa, ejrateiv twv to'j TTveu|j,aTo; Xoyiwv o'j
nciiipe, e sacris proplietis ,
proclamanle :
iTpo'/i'priTai • Tou (j.ev twv Otiwv TTpo^riT^Tiv

« Expungam idoloriim noaiina a terra, et
irpoavaxexpayoTo; « oti e;aXei^[/w tx 6vo';j.aTa
' amjilius eorum non erit mcmoria " ; ct
ri Toiv eiAwXwv aro Tvi; yr;, x.al o'jxe'Ti
altcro : « Oiuncs cognoscent mc, a parvo us-
?iTTai a'jTwv jjLveia " toO 8l « OTt ravre; ei^-^-
,
" (juc ad majorcm illorum ; » Tum Evan-
25 couiji [/.e, arco ij.f/«soij ew; u.eyaXo'J a'jTwv •
gelii pra'cone vocifcrante, « iinmaculatam et

TO'j TS /f/iQU-/to; TO'3 e'jayyeXiou potovTo;, w;
innocuam Ecclesiain Christum sibi cxlii-
« aiji.wii.ov xat aiJTvtXov t/;v E-xxXyiaiav XpicTo; " buisse; > tum demum ca'tcris pariter
eauTto 7:ape(jTr'ijaT0 • " xai aXXwv wca'JTco;
jiraidicantibus his similia, nc dcniquc
y.-/;pucijo'vTwv Ta TrapaTCX^/fcta, a'JTOu re tou 2w- ipso Salvatore spondcnte fore ut num-
flo Tripo; " TTuXa; aôu^ (j.rl7T0Te xaTtcyucetv a'j- < quam porta; inferi adversus eam prajva-
T^S " eiTayyeXXopte^vou. AXXa toutwv aivavTwv " lcant. " Vcruin enimvero is quum haec
u7:£poTrr/i;y£vo'y.evo;, twv ex tou TJOv/ipoCi Xa- omnia contemsissct, magistrorum e malo
X.ouvTwv 7vv£uaaTo; uTrrpê '/«ar/ixoo;, r?; Te spiritu loqucntium ultroncus factus est au-
opO^?,; ôfJtwv ô'^-/i; xar/fyopo; , xat Tr;; Oeia; ditor infensusque sanae doctrinee accusator
S5 xai (jwr/ipiou uSatcr/i^ya^piTo;. Kat rauTa [J.ev et in divinam salutaremque gratiam contu-
T^/;v exetvou cr/iXtTEueTOj aTTtCTiav xal ipXua- meliosus. Hactenus haec ,
quibus ridenda
piav. propinetur nebulonis illius incredulitas.
E7;£t5-/l ^£ 77po; 0£oô'ctov, tov xara 69. Interea quum ad Theodosium, penes
r/iv paciX£tov apy/;v «uTOXpaTopa, (paci to ((uem regia fuit imperii potestas, scribi vo-
tio ypa'u.[j.a etvat, £77' a'jTov xai 8r, tw Xdyto lunt hanc epistolam, ad eum quoque libet
Tp£^|;to[j.£6«. 2a(fie; vi^yi w; tvicto'; te -riv xat iioslrum couvertere sermonem. Jam explo-
£7:' euceSeia yvwpt[j.o; 6 av/ip, cttqu^^/iv TiOe- ratum est hunc fuisse fidei tenacem virum,
(1) EOaYYeXtoy. II Cor. IV, 4. — (2) MvEia. Zachar. 1 ffaio. Ephes. V, 27.— (5) ".{iSou. Matlh. XVI, 18.
XIII, 2. — (3) AOtuv. Jerem. XXXI, 34, — (4) IlapeiyTTi- | (G) Sayii; ^5ei i>i E.
ADYERSUS EPIPHANIDEM. 347
(jLtvo; TTSpt Te T/|V Twv ceTCTwv vaoiv (ilwÔ- pietatis fama conspicuum , ferventeiuque
(;.iav •/.al tov iepov y.arapTiCeiv tou i\ja.yyiXiw zclo condendi aedes sacras, sanctumquc
6ia'xo(Jiji.ov, ev aOTOti; Te xal toi; aX>.oi? tepot; Evaugelii decus apte componendi tani ex
avaClvfaaTt. Hiat; oOv TaCiTa v.a'^(>.(j\Lvtw

iconibus quani caeteris donis et oruamentis.
Quomodo igitur eum liisce deditum operi-
^ avaGewptiv 6 Ttap' auTot'; Xeyo'[j(.evc/; E7rt<pa-
bus cernens iste ut aiunt Epiphanius,
, ,
vto; , xal ouTws ava(JTpeipo'u.evov -/iveyx.e , xai

atque ita agentem eum sustiuuit, nec in
oOyt 071 [xaT.Xov auTu eti-ôAoXaTpeta; eTrt-
ipsum potissimum inscripsit idololatriae cri-
x.Xry.a s77e'Ypa(jjev, oCirie OpacuTepov ecTviTvtTCj-
mcn, neque audacius vapulare ju.ssit?
«;£v ; «XXa ^ta iravTo; ToCi ypaj/.jAaTo? eyxoj- Immo eum continuis in liac epistola lau-
1" ;/.tot? £'âtpet, ')cai Ta ei; 0eov euceSoCivTa dibus extollit, utpote iu Deum obsequia ab
TTatctv ou.oiji ex veapa; 7i>.txta;, xat Tto paiTt- ipsa juventute una cum pueris praefoven-
>.£t'w otV.eo TravTi ev Ereatvot; irotEtTat, xat tem, et cuncta in regia domo praeclare di-
eij<pyijjti'ai{ xaTaxpoTer, eTi Te xat ttiv et^wXo- spouentem quiu ei voce manuque congra-
;
XaTpefav w; txavw; eâ<pavt(ovTa uTOpaya- tulatur, et quod streuue idololatriam abo-

levcrit, demiratur. Et quum ex una parte
18 j/.evo;. Kat tou [;.ev Ottvixoôu eiTt Ta £t()w>,a
imperatori sabjecti idolis addicuutur, ipse
TrXavwfjtevou , ev aywvta xaOiCTaTat, nat 5t
in acicm accingitur, etXbcodosio negotia fa-
oy_>.ou 0£oôijt(o ytveTai, xai Trpo; XfrXo^
eumque ad Deum bouorandum pro-
ces,sit,
SeoijsSeta; otavtGr/iTtv auTOV de e^xeivov xat-
vocat ex altera vero parte, quamvis eum-
:
Tot w; euceSoOvTa (z-0(êyo'[ji£vo;, wcTrep — ?,

dcm ut pie agentem probet, tamen implici-
" t^ auTyj ixSepaTveuTOv
20 T:\'hri xaT£<;yv)[jte'vov ,
tum errori siue ulla mediciua dimisit. Hinc
Trapr.xe •
xat tva [ji.£V i7<paXe'vTas aXXou; oto:- multa eum deprecatus est, ut deceptos emen-
QoiTo , TrXeiGTa T7ap"ijv£<;£v , auTov ê eTvl toO darct; iliiuc vero ipsum iu errorc jaceutem
7rT(6(jiaT05 xetptevov Trapetipaxev 6 xai Xe^yetv neglexit : verum id loqui audireve, iucre-
xat axouetv rapaSôôv. IIw; yap ixXXov e-a- dibile est. Quo enim pacto alium emendare
25 vopOouv tcyuce, [J.e'vwv auTo; (z<)tcip()wTo;; A aluit, qui ipse remanet iuemendabilis ?
EtTa ETvtâvtw [«.o'vw —^; twv cctcoXXu[/.£'vwv 70. Jam vero penes unum Epipbanium
i[j.£kr,Qt (Twr/iptai;. Kal iroC Ttov a.Xkm apyte- est cura de pereuutium salute \ Ubi, quaeso,
creterorum pontificum Ecclesia^que magi-
petov xat T-^? £xxX'/;<jt'a; otiJa<;xa>,tov •fi ttX'/;-
strorum multitudo, quiperhaucstatem ilo-
Ouc, ot xaTa tou; ypo'vou; tou; auTOu; cuv^-
ruerunt, nimirum tam multi et prsstan-
ii
50 xiiaâv, rtXewToiTe o<Tot xai [jteyi<7T0t xat Ttov
ti^simi, patrumque coryphaei ac primates ?
T:aT£'ptov ot •xoputpatbt xal exxptTot ; ixpa ot-
Numquid nugas et gerras duxere sub oculis
«jTOv xai xouôv ev 6<j/6aX[Ao^ auTtov £vo[jttcOvi
actum tam immane piaculum? Et qualem
TO TOioiJiTov ayo; 7rpaTTo'[Jtevov; Kai TCoiav au-
in ipsos non iutulerit accusationcm ? Epi-
Tot; oux o'icet xaTVjyoptav ; £77t(pa'vtov [/.ev,
phanium nempe, eumque procul degentem,
S5Xai TauTaTCo'ppw6ev Tuy)(âvovT«, paTiXet; ira-
regibus stimulos dare et iu arenam de-
poTpuveiv, e'v aywvta xa9i<7Ta<jOat •
auToui; 61
scendere ; quam proxime stantes
ipsos vero
w; eyyuTptTw ovTa; £<p^/i<7U)(^«J^£tv, T/i>.f/iouTou
quiescere,dumorbem universum tantalues
xaxou Tvi oixou[jt£'v/i eyxaTaijX-zf^j/avTo;. Ti 8r,
pervaderet Ut quid igitur in omni morum
!
ouv 0'JTot ^ta TTacYi; rfiwni xai ôy[j.aTtxv;; et dogmatum eruditione plebem regere et
»0 otoa<jxaXia; tov Xaov iroSviyoijvTes xat ^tiOu- moderari pergebant? A quibus tamen nemo
vovTe; ^teTe^Xouv ; irap' ot; ouê a[ji.TreXwv viduae vineas depasceus neglectus est qui
;
,
(, X'^'pa; i^p— a(7[(.£VQ{ £uxaTa(pprJvviTo;, xm (iXXtov statim ut caeterae baereses puUuIareut, ala-
[/.ev aipesewv <puo[i.£vwv 6eprj(,w; aTueouovTO, criter accingebantur ;
qui nec praeliis par-
(1) na<Tiv 6(jiou A, E, quorum valde obscura lectio ; i missa correctiouc, noudum omnino nox abcessit. —
quin A prima manu legebat naiuiv, ut B, T; vel ad- |
(2) KaT»iirxiH.5'vovcodd. omnes.
!
348 MCILPHURI AMIURHETICA

xai iTp4; iy&îVi ey/ipouv xal xari <iuvo5o'j? ccbaiit, iiec Hyiiodos ouiillcljiuit, ul iiieliis
liOpoiJiovTo , woTe xpapjvsiOai rry elxreoeiav prajvaleret incoluinis, scclii-ijue de incdio
x«l U |ieoou Ta; aipsaei; yiveiOai, xai r/;v tollerciitur; qui Arii Mucedoniitiue iiiipie-
apjtavixPiv xal [j.ax£ôviavy,v Su^jueCeiav , w; tiiteiu ,
quii scilicct crcatuiie adorutioiiein
5 xTi<i[j.aToXaTp8iav XoYiCo;^'voi Y^vvaioj; arvi- invelii a'^liiiiul)aiit, viriiilci' exteriiiiiiavc-
>.avjvov ourr.v Xe Tfy xypiw; ei^w/o).aTpa'av ruiit; lianc veropropriedictani ctlinieitutem

aveê'Ta<JTOv xai aJiopOwTov aT:o).'.Tto'vTe;, iiicoluiiicm ct impuiiilmii reliquis.scnt, iice
o'j(J' oîov ei; [j.v/iij.yiv «'Jr?,; 'ixovto *

rioiroTe, uilam uiiKiuain illius iiientioiiein injccis-
oi; eXei xaX rXeiovwv (tuvo^wv xal tovwv xal sent, quam eo pluriliiis deliiiisseiit coiiciliis
10 TO(JO'JTtov, o<Jov xai To xaxov -/eipov xai [iXaSe- cl lalioribus iu.sectari, qiio pejus lioc maluiii
pwTepov. IlfJOev o\(v a'JToi; raTepa; x-/i î^y.- ct |)rotervius ! Ouis crgo demum C08 patrcs
cxaXou; xaXeriOaiXoiTTOv irepfiTriîeTat; cl niap;istr()S diceiidi locusullus?
TauTao'jSe Beoô^Tiov e'j6uvwv e^w TiO-/iciv, Ha'C igitur ne Theodosium quidem libc-
ouTW xar/|[ji.eXyixo'Ta tou uinixoou, xal (}/uya;

rant ab ratioiiibus reddeudis, qui adeo suos
neglexerit subjcctos, miserasque aniiiias
15 aOXia; :it' artoleia xaTarpoejj-evov , xal Oepa-
perditioni permiscrit, ac cultum daiinoiii-
77eia; oatjAOvtx-^; ave/oaevov, xal uSpiv Toca^j-
cuin sustiiiiierit, contuiiieliamiiuc Dco tan-
TTQv ei; 0eov ioijcav avaXy/;Tw; (^spovTa. toperc injuriosam socordi tulcrit animo
kXkk Tt -^fh icpi; T» xevoXoyo'j[j.Eva xal Scd quid oportet tam insul.se dicta, tam
o^jiipyiaw; T7S'}/Xuap-/||j.£'v2t ij.ar/;v £v^taToi€etv, blaspbcine jactatafrustra coiifutare, anilcs
2« a w; YpaoiTp2-£t; [jjjOou; x«i ê'va r?.; r,;/,eTspa; ncm[)e fabulas, ac poitcnta cxtra omncm
6eoi7oipia; opwvTe; ^taiTTuou.ev xal aro-e-j.TTo- fidem nostram posita ,
quiE satius est co-
[j.eOa; tocouto'^ yap aTOt/ov eifWoXaTseia; spuerc ct priiitermittere? Adeo enim ab ido-
/ptcTtavot, oTt o'j ijio'vov Tota'jTr,; c^tâcxa- •'« iibliorrebaiit clirisliaiii, ut', neduni liu-
Xia; xat 5topO('j(jew; o'Jx iS£-/i'0-/icav, aklk jusmodi monitis et censura indigcrcnt,
25 xat «uTot 01 tepoxvfpuxe; SfWcxaXoi Ta tepi non dcsiiit sacri praecoiies ac magistri, qui
TajTa dierovTe; liu>c diviiia tuentes, iconuin honore veram
£T''u.wv, £'j5e€£Tv w; liXyiOw;
xat £v TO'JT<o
Deo praistare pietatem probe sciunt et in
et'VJT£; tco fj.e^pei Ta [/.eYfjTa.
hac fjuoque ])arte vel iiiaxiine.
TouTwv OUTW XeyOevTwv, axtsXouOov av el'-/]
His ita dictis, consequeiiter ad ctfitera quie
xatTot;e;r;e7TO[j.£yot;£rto«XXetv-Y).wc(jaX-
objeclantur obeundum essct. Post mulla
so Y-/iTa;
Y^? ojx okiya. xaTa rfl; iepa; -flij.wv
gnim qui£ adversus religionem nostram
Op-/i'7X£i5(; 6 £|a'YtcTo;, XotiTov ('offrtsp xaTa- cffutiit iste perversus, illud superest quod
•yo/iTeiJojv Tov 0eoô'(7tov xat a'[j.a (o; eyxaXwv, perinde ac si Theodosium incantare vcllct
TOtauTa TTpodTtOyictv •
siraul et accnsare, ita proponit :
-f- Norîet yap -fl avi euce^Seta et TrpErov 71.-^ Cogitabit euim pietas tua , utrum
S5 -f- jijTiv £/£tv yiij.i<; 0£ov ^wypaif/iTov Sia -f deceat Deum nobis babere coloribus' de-
-j- ypw[AaTwv. -T~ 4-pictum. -^
Aiir/i Tou apetavtxoij -/^

'Cuu.-ri (pupau.aTo; ! Ecce arianiE farraginis fermentum
Voce !
2u[j.(pO£YY£'<jOw yoLf «uT(o jraXiv (xpetavi^wv enim cum eo conseutiat iterum arianus illc
EudsSto; , Twv izpetKvwv /] (zxpo'iroXt; , Trpo; Euscbius, summa illa arx arianorum, qui
ao r/;v pa<;tXiâ K(ov(7TavTiav yp''?'^^ ^^~ '^360 ad Constantiain imperatricem scripsit :
Tw; •
-f oTi ouj^ riYouiAat îxatov et^wXo- « Neque isquum esse censeo more genti-
-r XaTpwv ^txviv tov 0eov •fl[i.wv ev etxo'vt Tve- « liuin Deum nostrum in imagine circum-
(1) "HxovTo B, r, E. — (2) ToffOUTOv E.

:
•r pKpspeiv . -r Apetavcov y«p îâ., iruvava- « » Arianorum quippe heec sententia

ferre.
K£x.pa(jOai KiM GuyjceyiJcOai Trv coioy.cx. tvi

erat conimixtam esse et confusam cum di-
,
vinitate carnem), et idcirco non depictum

OsoT-ziTi, xal Taur/i p/iê yeypa^pOai XpicTov.
esse Christum.
ATToypcoGav ouv t'/iv EuoeSiou (pwvflv opSvTEi;
Sufficere igitur Eusebii vocem quum \i-
^ oaoooôv «uTto -/.al toutovI tov avooiov cx- deamus, qua is ejusdem esse probetur sen-
dcty.vuvai, TrpocOsrvai ti 7r>,£ov oux. avay/catôv tenliae et cjusdcm impieiatis, plura addere
y,youj/.£Oa' touto oe «vajjtvîTai jy.o'vov, to? 6 supersedemus nisi quod unum recolere
:
Xeytov « oTt vi/couca co; zat tov ax.aTaTvViTCTOv

juvat, eum scilicet qui dixit « Audivi nou- :
nullos profitcri se etiara iucomprehensibi-

l'tov Tou 0eou Ttve? ypacpeiv £TCayyDi>.ovTat, «
lem Dei Filium pingere » eumdem alicubi ,
•' /cat eTe'pcoOt uou ypatpcov « oti ou [ji.e'avv;7,at Tt
scripsisse « Non memini me aliquid simile
:
TOtOUTOV oiy , »
tocov vuv £y(ôvTa eauTov EtiiayEt cernere, » ipsumquc etiam nunc in medium
0£ov oia y_pco[jtaTcov ^coypo(ipviTo'v. ponere Deumcoloribus adumbratum.
CAPUT XVIII. .
AnccMESTCM. — Nunc a jure transit ad qua^slioncm pragmaticam.

72-73. Et primum sacras imagines —
ab .-cvo cxstitisso contcstantui- Eusebius,
Gregorius Nys.senus, — 74.
75. Chrysostomus , 76. Nazian- — —
zenus, —
77.Cyrillus, —
78. liasilius, 79. Astcrius, —
80. Constanliuus imperator. 81. Tum quales — —
singuhc imaginesesse solelwnt, siiiillatim eas defendit, 82. Sive Christi, 83. Cujus nazarenum habi- — —
tuni ct nomen, —
84, 85. Ab E|)iplianio iu priniis illustrat, 86. Sive Petri et Pauli, 87. Sive aliorum — —
apostolorum, —
88. Ubi cliam dc Judact Pharisaus, 89. Et de Incarnationis veritatc. 90-92. Ultima — —
demum decerpit epistoUvvcrba de velis piclis et musivo opcre, 93. Qua; nec ad Theodosium posse re- —
ferri probat, —
94. Nec ad Epiphanium. —
9i. llunc vero facilem fraudii)us ansam pra.'buisse conccdit.
OuTw )cai ivpo? eauTov xat rpo; tviv 72. SirailiterPseudo-Epiphaniusetsecum

a^viOeiav otacTacta^cov , ouoa[;.ou to cuacpco- ct cum vcritate disscutiens , nusquam sibi
15 vov otacojCft, aTvep pefiatouv ^tlovctJtcov, tou? constat, pugnatquc cum suis assertis, quae
TaXaiou? i7aTe'pa; STrayeTat x.at(pac/.£f -i- Tt; ut firmet veteres patres introducit et ait
-7- Tcov Tiaâtcov iraTepcov Xoigtou ei/cdvai^co- -f Quis autiquorura patrum Christi ima-
•-- ypacpvfoa; £v Ex./C>,vi(;ta, vi ev oix.cp tStco y.a.7i- ^ ginem pictara inecclesia aut in domo sua
-f- 0eTO,vi ev p-/iXoi; Ouptov ;
[Tt;] Tcov (zpyatcov -^ posuit, aut in ostiorum velis? Quis ve-
20 -h sTCfJX^^rcovXpt^jTov aTtastc-a^^ji^coypacpvi^jev; -=- terura anlistitum Christo ascripsit pictu-
-f- Tt'5 Tov A€paa[A xat Icaax x.at lax.toS, -f rae dcdecus? Quis Ai)raham et Isaac et
-=- McoGe'a Te x.at tou; TCpospviTa;, vi IleTpov r,
-f Jacob, Mosenve aut prophetas, vel Pe-
-f- AvSpe'av v) laxcoSov , iri lcoa'vvov, vi tou; -f trum aut Andream aut Jacobum aut
-f- Xoiitoui; aTôcToXou; outw; TCao£5etyL;.a- -f Joannem, coeterosve apostolos his iconi-
25 -^ Ttcev /cat £6pta'7.§£U(jev ; -f- -f bus exhibuit et traduxit?.f
Kai [J.V1V auTo; r,v 6 Xfytov OTt 01 TaijTa Atqui idera ipse confessus erat, ab illis
ypa(povT£; cpaatv oTt «Et; Tta-^v xat [mYijj.q- qui talia pingunt, dici : « Haec in sanctorum
ouvov Ttov aytcov 7tOtoij[/.ev • » aXX', co; Eotxev, " honorem et memoriam agimus. » Verum,
xal eauTQV xai tou; oixetou; >.o'you; viyvo'y|(7£v. uti videtur, seque suosque ipse proprios
so Ei Se izyvoei; TaijTa, £'tTCOti.;.t av ijpo; ak ota ncscivit sermoncs. Age, si vel haec ignoras,
iTapo'vTa To^; X()yot;, oTt •
AuTo'6ev ê^you tyi'; sic te alloquar quasi praesentera his serrao-
(1) IlEpupfpEiv. Spicit. t. I, p. 38G : "Iva \i.-f\ 3oxa)(jtev |

ipepsiv. — (2) rioiolJiJiev. In margiue A et B : 'Ev tii
6ixr,v etooi)XoXaTpoijvt(i>v tov Osov ^[j.tov ev tiy.ovi repi- | dvaTpOTtii Toij "J/eu^tovutiO^j opo'j TtXaTUTcpov eVpyiTai.
3&0 MCEPllOill AMIKHHETJCA
«Toiti«« xai ToO 4-.iiiou{ t;.v e).ey/ov. Fva "ilius Accipo tua"
: Hlulliti«.luiq.ic nicndacil
icpoTjpov «* tGv owv jMti r/u 071« (f,paTp':«« coutulatioiuin. Ll n luo piiijs cl luic hc-
x«T«p$(«|iai, EwaeCw; o odj <toi irpoxetaOw, o quela' tesliuiouiis incipiani, liusebiu» iste
xati r^; a>.fl'Je..aj i^Taaevo;, Kai atxpdv Tt luus i^rofciat.u-, (|..i, vciilali licet advcisu-
r;;; aVflOjia; aTTTdatvoj tfti TO T<ov Trpayaa- liuK, scd ali.iuiil laiiicu vcri suppeditaiis
Twv «irapaiTYiTOv Te xai «vardJpaoTov, «'jv- ob rerum nclaruni iiicluctai.ileui ct iiidccli-
ycdiyoi^t y.ai auToc TeOja^rOat tov /a>i«o'jv av- iiabilciu cvidciitia.i.
, conscripsit et ipsuni
opiavTa, ov XptiTou sc vidis,seiercain statuani iu Chrisli
e'iT' ovdfJiaTt vl {'jjoyeTY,- nomiiio
OeTia «veiTviXwcev, oiiTe a niuliere beneliciis affecta erectiim, ut pc-
ipjv/i !{/e'petv ty,v (/.vy{-
»« aviv iciii.arct acceptu! si..iatio.iiR i^.odiîosu! mc-
TO'j xaT' «'Jt-/iv ffn ta'ijew; (l«'J[j.aTo;.
iiioriam. At Salvalo.cmapparuis.se, ubi crit
Toutou oe rpo; t/,v toO 2ioT-^po; ET:ti}ia'veiav
tcstimoniuin untiqui..H? Ik-.ie ctiuni senlit
Tt av ec/i ap/atoTepov; e'Jyv(<j|/ovet i^j xat 7:e:i
dum patrala rcfcrt miracula pcr
quamdaiu
Ta TeXo-Jpieva Oau|ji«Ta irapa t/.; sxeiOev ûo-
il)i suborlam licrbam,
sacram gane ct a Dco
[i.iTf,i lapa; xal Oeo^/aîTOu ivda; xat lo; y.v
satam, veiuti iii cujuslibet morbi remcdium
15 a7:«(itv «Xeûaicov eiTt)co'Jp-/)aa'.
commodam.
Eti irpo; toutoi; (p«<7iC(i)v oTt •
-rKat Ttov 73. Idcm prajterea dicit : « Apostolorum
-r «rocTdXtov auT(ov Ta; eixdva;, IlauXou xai " quidem imagiues, Pctri et Pauli atquc
-f rieTpou yM a'jTO'j oh XptUTO'} cJta y ciiw.v.~<tiv " ipsius Christi coloribus dislinctas |)cr
-T- ev ypa^pyt; 1(0^07.6'^«; iTTopyfiaiJ.ev, Ttov ra- « picturam iiide ad nos servari audivimiis,
2" -f >.attjv aûX«'xT(-j; ot« 2(oT/;p«; e'Ovtiifl <juv-

« veterum miuus cauta consueludiiie, qui-
« bus cthnico moro cas tamquam .salvalo-
-r "/lOeta to'jT'jv Tiy.av £t(oOdT(')v tov Todirov. -
Ido'j Toivuv d TraXato;
" res in buucce modum vcnerari Solcmiic
J'!'!iij6'6to; 7r«p« tojv ra-
« crat. » Viden ? vetus ille Eusebius, ab levo
X.atOT£'p(dv yeyev/i^-e^va; tepa; XpfjTou H«t t(ov
vetustiorc cxtitisse sacras Christi ct apo-
<iyt'(ov etitdva; tcTopet' xai cjvriOerat •
ouTto
tolorum imi.gines narrat ct scripsit sic ubi :
2' fêv rept T/,v aX-r,0£tav to «auâcpojvov Tvpo; dc veritatc qua-stio est, inter se ultro ci
Te eauTou; /m aAX-/-X.ou; Trapiâvo); x.eicr/iv-at. troque mauilcsto dissident. I
ripo; ê To ^1/eu'Jo; t6 <;uv5po;;.ov x.«i 7',. Sed advcrsus hoc mendacium studii
<5|7.dTpozov y.5/'.X-/;cO(ocr«v twv <;uv/,ydp(ov icai et moribus consentientium advocantor
eTspoi', [/.oX.Xov d£ Tou <}/£'jdou; twv )car/;yo'- etiam ceeteri defen.sores , scu potius ejus
30 p(ov, oi T?,; xaO' •/i[jL«; e^jyevcta; uTTo^^/iTKt t6 mendacii accusatorcs, nostriE videlicet in-^c-
x«i otdacx^Xof XeyeTO) toutcov Tt;^^ luia' discipliua; vates ac magistri. Dicat bo-
-r Eiôv
-r TwoXXaxt; siri ypacp^/;; £txdva to'j ttkOou;, xai rum aliquis
« Vidi multoties in pictura
:
-f oux aiâxpuTi t-/iv Oeav JTapy.XOov, £vapy<o;

« illiuscruciatus imaginem, nequc siiie
« lacrjmis spectaculum hoc transivi, cgrc-
-r TY); 'iiyyf,; utt' oi])tv ayo'JGYi; t-/',^ iijto-
• gia iiamque arte sub oculis agebatur Iii-
35 -f piav. -rO tepo; de o'JTd; £<JTt Fp^/.ydpto;, <j
« storia. » Atque sacer ille est Gregorius,
T-?;; Ny,c«£(ov £'y_(ov r?; t^pôij^Jv/i; to'j; o't«x«;,
qui Nyssente ponlifex ecclesiae, ejus guber-
ev oi; Tov 7:£fi 0£dr/;To; Yio': xai nvcuj.aTo; âcula gessit, et ba3C in suo cle divinilale
Xoyov 7:£T:of/iT«t, syx(i[j.to'v te £; tov Aepaaj^. puu ei Spirilus sermone, ubi de laudibus
îs^spySTai. AbrabcE disserit.
*" ET£po; 5' «'j Xey£'T(o " • -^ Eyw xai r/iv xyi- 75. Et aliusilerum loquatur : « Ego Tcro
(1) 'EmxoOp/||j.a II. E. I. vil,c. 18, p. 20 j cd.Vales. marg. codd. v. 414 a. Idem locus non semel
t. vi, p.
1672. Rccole Nicciih. in t. i, p. 492, qiUT ipse mo\ a Niceplioro laudatui',
itemque in conc. ii niccrn.,
respicit : "Eti TTf,c(; -oOioi; oatrxwv, ibidcm scilicet, apud Daniasc. Oint. III, de iiiuig. p. 243, ct ab Ila-
p. 493, ubi vide varietates. —
(2) 'O NOtTtn;; in marg. drianol, ctc, neque ullibi sine aliqua varietale, hic
codd.v. Opp. t. II, p. 907. —(3) XpucisToiJto;, itcm in oniiltcnila.
— po](ûTC;V •/)'j'«TTV)(Ta ypa(p-flv euireSeiai; tts- > auiavi linitam cerapicturam, pietate re-
-r Ti'Xv)p(i)(Ae'vy)v "
eidov yap ayye>,ov ev et/.ovi « fertam ; vidi naraque angelum in ima-
-r eXauvovTa Pap6apwv veyvi eifJov TraTOuj;,eva " gine abigentem barbarorum nubes ; yidi
-r Pap€a'pwv cpOXa, y.at tov Aaul^ aV/iSeuovTa' « couculcari barbarorum agmina, et Da-
« vid vera ceciiiisse « Domine, in civi-
* ^ Kupie, ev Tvi TCoXei cou t^^v cijcova aoTuv :
-r eôuoevwcet; -j- O [Ae'ya?ouTo; ecTTiv iwav-

» tate tua imaginem eorum disperdes. »
Magnus liic est Joannes ore nurcus qui
vvi; 6 5^pu50(JTO[7.o;, 6 auTo; )cai (/.apTupwv ,
snnctorum quoquc martjrum delineata cer-

(iyKov eîGTopouue^vou; aytova; TeQeaaevo;. Ta taraina intuebaturidcmque similia declarat ;
7rapaTtX-/!Gia aivOipaiveTai ev rot? ei? tov ly.eyav

in iis qu« maqnanimiim Job
disseruit in
»» Iwg e;p-/i[/.e'voi; auT(o ).(iyoi?. tyizio ê xal commentariis. Idem demum penes se divi
T-^lv Tou Oeiou AtvoctoIou yM Ti[(.aTw eiy.ova l Apnstoti imaginem habeat et recolat.
Ilpo; Si ye xai 6 Oeio; rp-/iyopio; tov et; 7G. Acccdat et divus Grcgorius, qui ar-
Tov [Ae'yav Baci^Leiov itoOov (X(poi7iou'[/.svo;, ei- dentissimoinmagnum Basilium araorisatis-
y.ovo; avaOvi[;.aTi Ti[AaTw tov avi^p oia
Tcov ()ia faclurus, icone dedicata, ei proestet hono-
*''Xo'y<ov eyx.(o[;.i(ov viTTxcSa'. (5fy.o>.oycov viv oh rem ; cui imparia esse sermonum encomia
jcxl •/ipcoix.ois [/.e'Tpoi; xal eXeyeioi; e'pat(^pu(7e professus, imagincm ejus heroicis melris ct
(o; i^wvTi Trpo(7'{t9eyyo'[/.evo; tco y£ypa[i.[j.e'vco, elegiacis adornavit,picto tamquam vivo ver
cbv oi TeXeuTaibt orijQi eiev av oiiJe"- I)a faciens ,
quorum versuum ultimi sunt :
Xaipoi;, iS BauiXEis, xal et Xitie; ri|j.sa;, £iJ.ityi; Vale, Basili, et licet nos relir|ueris,
;0 rpyiyoptou t6o£ (joi Yp(x[x^' e7nTU[j.6i6tov.
A Gregorio hoc tibi est epilaphium.
M06o; 8', ov 9i).se«rxE;" eyoi; y_peoi, m BauiXeiE, Hicsermo c|iiem amalicis, habito tibi, oBasili, pignus
T'»!; f0.ii]i, xai ooi Swpov a7tEuxT(3TaTov. Amicitiai et tibi donum volis maxime contrarium.
rpriYopio;, Ba(7iXetE, tey) eix(jvi •!) aveOrjxa Oregorius, Basili, ego tutC imagini obluli
Tuv 67:iYpati.i<.aTiuv ttivSc SuwSexioa. Hanc epigrammatum seriemduodenam.
Kal [tevTOi y.at (i (zoic!)i[<,o; Kupi>iXo? ei.; 77. Neque interea desint praeclari Cy-
[tapTupa; Xo'you; cuvTtOel;, TOiau-a ©paCeTW' rilli dc martyribus sermones , ubi ait :
-r Eioov x.aTa Totyou ypa(p-/i; eva()Xou(jav toT? " Vidi in parietis piclura decertantem in
-T (J>ca[A[xa(rt x.o'p^/iv , )cat ou)c (zâzpuTi t-/;v stadio virginem,neque sine lacrymis spec-
3eav )caT(oiTTeucra .
— taculum intuebar. •
E[A(pavtê'(T9co xat auTo; 6 [xeya? BactXeto;, 78. Prodent ct ipse Magnus Basilius, et
xal TTapaiceXeue^Tw jcat vijv i^wypoccpot; [/.ap- jubcat etiam nunc pictoribus splendidiores
Tupwv liytwv >.a[jLTCp()Tepov ccvaypacpetv etjcova;, sanctorum redhibcre imagines, simulque
jtat ou.w Toi; exeivcov. ocOXoi; , auTov tov tcov cum martyrum proeliis ipsum Christum
(;.apTupcov 6tywvo6e'r/iv XptGTov (juveyypaîtv ccrlaminis praesidem in tal)ulis couscribere.
5 Tot; iTtva^t . IlapeicOw vuv t:» •rcoXXa ;Tp6s t6 Jam multa praetermittantur , ne nimium
y:h [f/iicuvetv tov Xo'yov •
TToXXa y(xp e^JTtv et oratio crescat; erunt euim multa, si quis
Ti? ouXXe'yetv PouXotTo. Tt Xe'yeTe uij.er;, otTot; ea colligere velit. Quid vos, qui larvas inter
(1) 'ESouSsvMuEi:, Ps. LXXU, 20.— (2) Eixova. Cf. Sed vix Gregorius in codem versu tot hiafus admi-
anon. vita apudSavil. t. viii; Damasc. I, p. 328. Do- serit. —V. 0. 0eU, ouoSexdSa B, T, et sic, ut videtur,
lendumexcidissecomment. iaJob. — (3)Sic A. 'Eâi- A ante correct. Addere non piget metricam versio-
Spuve B, r, E. — (4) OiSe Opp. t. 1158, v. 47.
ii, p. nem, hic illic e lectione nostra parce attemperatam :
V. 2. To S' eoTi ^^6^1.^1.(1 A ante corrcct. ut B, T, E. Bjsili , valcas ; iil sliit libl noslra rcliclj,
A post correct. Hoc libi Grcgorii funebre caiinen habcs,

V. 3. ]\Ii)9o; 55', ov ed. x-p^? Sernionem quoiidam tibi caruin, debila amoris
V. 4. 'ETteuxTOTaTov A prima manu. Ncmpe soluta tibl, tristia dona niibi.
V. 5. TeT| xoviri dveÔvixa ed., his varietatibus exce- Grcgorlus, Baslli, cccc lam sacravit iconi
Blssenis mctris bxc cpigrammatla.
ptisin marg. cod. reg. 998 : Te-^ xovei, tiîv 5e ave9r|xa.
Colb. Teri xovi T-iiS' ave9rixa. — Noster A legit Te' eixovi, (i) KaTwnTeuoa. llomil. in Cyrill. Opp. non inve*
ut elisumii indicot.; deinde rn in rasura 4 litlerar. nitur,— (6) nivaSt. Oiat. in S. Barlaam, t. ii, p. 141.
I
352 MCEPHOIU ANTIRRIIiyriC.V
(paoijiaat twv «pavTaTiwi^wv tr«Ya^ô;/svoi; Docetardiii cxsiiltatis, nitis? VidithC aliquiH
elie Ti; twv TCaTepiuv T<iv TtaXat Ta; eixova; veterum aiil (liiriisli auL aposloloruni cii'lc-
Xf)i»JTou xe K«l «TCOoToXwv xal twv a>X(ov roruuive saiictoruiu iinagiiics? Credite his
aytuiv ;
rieiOeuOe TOi; ouv/iYdpoti, y| TpayuvecOe dcfeiisoril)U.s ((juos udducitiH), aut coinpun-
» r?i; (pavTaata; Tot? xe'vTpot; vuTTo'|x.evot. giniiiii, pliaula.sia; spiculis confossi.
Oet 5e viu.a; , ev (xvTt TcavTtov Oe'vTa;, 79. Per iios iiou crit (juin uiium pro
XOiai Teleov to l^viToujAevov •
«xoueTe Xonrov, .sexccntis adduccale», (luaistioiicin pcnitus
ot TO'jT(ov icepteyojxevot twv Soy|ao(t(.jv, ti «olvanius. Auditc demuin, (luicunuiuc iiicc
(j-YlTtv 6 xaO' u[Aa; AuTepto;', ov xpaTt(TTOv ev <log'"iila lcnclis, ([uid ip.^^c vestcr dicat Astc-
iOToi;'J;jLeTepoi;X<)Yoi;iJi.(xpTupaeTrt(pepe(TOe-xxO' '"'"8. qu^'" potissimum in vcstris libellis
^^'^tcm producilis, cx^juc ipso loco uiide in

•/iv ypWiv Tou dpOoS xaTa(j)puaTTeoOe ÔYIâ-
•'^'^•l^'" 'lo''t'i"ai» supciljc irruilis, c scr-
To;,' ix. Tou et; tov uXouatov xai tov AuCu-
ov >,dYOu X'/i<pOet(Jav • « 6'i}/-fl t-Jjv !i|/.apTojXQv
mone in Divilem el Lazarum : > Cernes, ait,
f
'< muliercni pcccatriccm, pcdil)us Jcsu pro-
Toi; iToat Tou r/icou TpooirtivTOUdav • " xal
« volutain. " Jit itcrumNe adco diligcn-
: «
15 roXtv «Myi r/iv <iaapTW>.6v Yuvatxa eTTtr/.eXw;
« ter intuere mulierem corain Domino Jcsu
opa YOvuTTeToCcav tov Kuptov 1-/;(touv " xal
genibus flcxaiii. >- VA Doiiiinuin iinagincm
Kupiov TYiv eix()vaTou Kupiou j/.'/ioevt Trapaxa-
Duniiiii abs([uc ulla aiiibagc a|)pellavit, quin
XujifAaTt •7rpo(T-/p'fliTa[Aevo; , ctXXa yu[j.Y7f tyi
ctliquida voce Jesum Doniiuuinquc nuncu-
(p(ov/i 1-/150UV xal K'jptov t6 £v CTiptxoT; u(pa-
Iâvitcffigiom iii sericisvestihusimjircssam,
20 caaiTtv d77£txdvicrj.a Trpoc/iYdpeuce , XptcTta-
re.spicicns Cliristiaiiorum usus conlinuos,
vwv eOectv T:poco;/.tX(ov eT:o[/.evoi; oux eOvtx-^
cuyr.Oeta, to; EJce€t(o ôxeT, 6TTaYo;/.£vot;-

,
o;Ye
noncliinico se mori .subinitlcntes, uli vult
j
i:u.sebius, qui tamcn ct velustiorum lionii-
xat Twv dp/ato-epwv, Ta'/a xat (ip-/aioT£pwv num ct antiquiorum vcstium meminit. Vc-
Twv urpacp-dTwv ;/e'pYiTat. AXX' £'1
irouYe 'j;j.Tv
rum si \el elecli a vobis testes suppetias
25 Tot"; atpeToi; o'j cuvatpexat, ouê toT; irap' non ferunt, jam neque magistris vestris
u;j.wv ^tâcxdXot; 'jTT£i'x£T£. <l'trj.o')cOw o'Jv Trd- inorcm geritis. Sileat crgo omnis lingua ct
I
;i20. ccn. YX(occa xai £u.<ppaTT£cO(.i Trdv cTdp.a xaToe oppiictur os omne iii Cliristi Lcclesiam iiii-
T'^; XptcToij ExxXv-/ict'a; Ô^YYdu-evov d'^tx«. qua profercns.

Ei Bl 8-h irpo; PzciXet; xal Trepl pactX£'(ov 80. Quando quidemad rcges etderegibus
30 6 XdYo;, jj.dO£T£ oia 6 -pwTo; £v PactX£'jct sermo vcrtilur, scitolc cjuid primus e chfi-
/ptcTtavwv , Tjc t:g6; ©sov xal rflv xaO' «tianis regibus, Constantinus, pro sua crga
i,u.Sii TTtCTtv e6c£f:(^v KtovcravTrvo; TT£7T0t'-/i-
Deumetin nostram lidempictate,pcrfeccrit:-
Ta EXXrivwv xaOsX.ov xal Ta -00.1.

'l"«"iodo ethnica dum ai)olerct, nostraque
xlv, 6't:w; te
, , , , . V , toveretetinstauraret, uhiquegentiumsacras
T£pa Ttrj,-/ica; xat avacr/ica; , Ta; t£pa; Tau- ^ '^ '
id genus picturas restituerit. Argumento

•'^
Ta; 'ypa(pd; T:avTa/ou dv£CT-/iX.(oc£^ xal tou-
quippe sunt exstantium imaginum
et ipse
T(ov eCTt Tr.v TTicT(octv JsâcGat si; a'jTr,;
conspectus de
illo antiquitus nar-
et quae
T£ Twv ipaivou.£vwv f?;; Oâ; xal i^ tov 7Td).at ranlur. Scd pariter et hi qui post eum[)ie-
irepi auTou e^tcTop^/iTat. SlcauTw; oe xat ot
tatis ipsius successcrunt haeredes, eum de-
rj.£T' £X£tV0V eX£''v(p TVlV £UCeb£taV £i^£7TdL».£V0t bita religione sacras cxceperunt imagines :
''0 TTcpt Ta Osta OsoTTpeTTw; TrpoT£0'Jî/.-/ivTaf ^t' ([uare a cana antiquitate sanctae sunt ct
xai dp/aidT-/iTt iîa^^pQVTa Tt';j.td £c-t xat vciicrabiles. Scd si vetustati non crcditis,
aiê'ctrj.a. Et ê dp/atdr/iTt ou 7:£t'0£cO£, ncc nisi aegerrime fertis quae -vestris subjccta
(1) 'AoTipiti;. liibl. PP. lâiis. 1024, l. ll,p. 505 A,B. |

ideo lelinemiis.— (3) 'E7t&|i^voi;. Raplim alludeiido,
-(2) "OiJ-iiE, utsokt. Rara ccrte lectio A,B, T, quam 1 ul solet, foite quoedam passiraomisil desideranda.
, ,,
0'jdeTa xaT'6^SaXao'j; Trpw.siy.Eva ^'jjtcottsi ', suiil oculis aut historiis traduntur, jam
r, Ta TaT; iCTopiai? Trapaonôij.eva, ooi^' av etiamsi e mortuis praeco aliquis exorialur,
£x vE/ipcov Ti; y.yipucGwv maa~-r, •/, uy.sTaoa adduci nou poterit cordis vestri durilies
GxXvipoxapiîa xal a')a'jAai7T0; " TTairOyiTSTai auimaque indomabilis nt persuadeatur
5 i^ûyyi , £(1)? av u[Aa; -/i
y.paTaia xal ^tx.aia doncc inagna et jusla Dei manus juste su-
To5 05OU (/.STeXSoi ^tzatto; ysip. per vos incumbat.
A'XX'(bos p.ev TaijTa iyzTOi- ext r^s tov Trpo- Sed hactenus haec snnto. Ad propositum
x.siij.Evov TOOTiov l'co;j.£v •
tb; -jâp aaov)' x.al TETpa- vero finem pergamus; quuin enim ipse li-
vco;j.£vr,v 6 to)v (pai7ij.a'Tcov jcaTaTi^Xsco; tviv sau- quidam et perspicuam exhibcat iste phan-
" Toij TrXavTiv xal pXa5^vi[j.iav ivapiCTvii7iv, axou- tasiffi qua scatet fallaciam et blasplicmiam,
G0|A£6a j oTTOia Tiva ToT; irpo^XaSoijciv eiTai'£i. audiamus qualia pra;missis addat.
CAPUT XIX.
-f- Ajjia ê xal tf-euôvTat e^ trJta; auTwv 81. -f Verum adde quod ex ingenio qui-
-f- evvo':a?, (;.op(pa; twv aytcov a^co; jcal aX- "^ ^1"^ suo quasdam coraponunt san-
ficte
-f- Xto; avaTiJTToijvTe;, tcote [;£V ylpovTa? -^ ctorum formas, aliosque alio more figu-
5 ^ TTOTc oe vecoTepou; tou; auTou; , a jj.-o eco- -f rant, modo senes, modojuniores cosdem,
undein ea quae non viderunt, iinpingunt.
-f-
"T- paxKCtv £p,€aT£uovT£?* y.o'[j.'/iV yap lyovTa
-f Instructum enim crinibus Salvatorem
-T- Tov 2(oT'^pa ypa'oouctv ic, 'j7:ovo':a;,^taTo
-r pingunt, scilicet ex conjectura quod Na-
-T- Na:^copatov asjTov xaljtiOat, ei-eo ot
-f- zarajHSvocuturetNazarseicomasnutriunt.
"r- Na^copaibt xoîj.a? EyouGt •
c(palXovT«i ê
-f Sed falluntur qui hujusmodi tvpos illi
) -f- ot Tou? Tu— ou; auT(o ouva;TT£tv — £to(0[j.£vof coaptare teutant vinuin enim Salvator
:
-r
-r- oivov yap £-tv£v 6 2(oT-/ip, ovoi Naôjpatôt
-f bibit, rjuod Nazarsi non gustabant. -f
-f- oux ETTtvov. -f- AyatjatTO av Tt; auTov tv;; Mireris hujusmodi conceptum , nempc
ouvsVeco; , cb? oucê /iSlXijX£tV y/ipa(j-/C£tv nec juvencscere, nec senescere sanctos per-
Tou? (iytou; (Xve'y£Tat, aXk' iy. npcoT-/); yev£- mitti, sed aprima statiiu uativitate iii eodem
'
ceto; £171 T-?,5 auTv;; viXtxta; i'(7Ta'76at , ouoe usque corporis habitu conslitui. Ideo sane
dtotdci v7iirt()TViT0s VI veo'TViTO; 1] yv'pto; ^ta-
nec pueritia! iste nec adoleseentia; nec se-
,
nectutis nllumconceditiis discrimen.Verura

îopav. TaijTa Si Tt (xXXo 'h ••(tkw^T.i a^ta
quid lioec, nisi ridenda prorsus et ad sceni-
zal Tot; £7ut (jx.v,vvi? (XTCO— eptTrecOat; il; ouv £-t
cos mittenda? Utigitur is nihil vult differre
•(ov aytojv ou()£i/.t'av ^ta(popav £TC': ts i\k\.yd'xc,
,
... ^, sanctorum aetalem etcorporis habituin, ita
I
-xat ^7;,[j.aTo; Jt^coctv, outco; ouSe tov Xpt- ^.
^5^^,;^^^ ciiHstus crinitus ideoque la- ,
(7T0V icop,v £'y,£tv pouXeTat, ^t' xaTatTtaTat

^g^^jj ^^^ q^^j comatum eum piugunt, ac si
Toi? ico[j.-/i'r/-,v a-iTiv ypacpovTa?, okxep [j.-o
^.^^^^ («omam illi dent, et misere impingant
aX-Ôco; y.o[j.£vTa, x£V£[j.eaTouv-ra; 81 ev ot; [j.^ -^^ uon viderunt. Accedit etiam illud
^^ qugg
£topax.act. npo; U ye x.at il u7tovot'a? ^ta qôd (jicit, . cx conjectura quod Nazarseus
To Na^Ctoparov^y.aX.EwOaf iîv^z^ oi Na^(p- yocatur; « quandoquidem Nazarai comas
patoi )co[Aa? el/ov, £; ou xat (j9a7^)vO[j.e'vo'j;
alebant, iudcque is deprehendit pictorum
eeTCO(paiv£Tat, tou; t^Jitou? auTto (ûvarTetv spbalraa, istiusmodi tjpos Christo accom-
ic£tpto(A£vouc • (b; ToO (Z(7<pa'Xoij; -/.aT' a>jTov modantium, periude ac si id unuin esset de
eyovTOc, p,5a[j.o'G£v a'JT(o tou; tjttou; -Kanrj- eoexploratum, nullum ei convcniretjpum;
Yixeiv «b; av Trpo? toT; aXXot; [j./iê Ta £7:1 adeo ut preeter alia multa, ne Isaaci quidem
(1) Au(j(oit£T. Ila codd. Suppleri possit viiias, sed |

sed evidenti sciil)entis mendo. — (3) 'Axov(7iin£ea
simplicius corrigetur S^joomelTi. — (2) 'AoautJa^rTo; Ai | iiovo et communi eodd errore.
IV. 23
,
354 NlCEPUORl ANTIRRHLTICA

r« 6uoi^ TTi x«T« tcpv luaax tukww; TxXai iininolalioiuMn oliin Ivpicc rarfaiu istc nd-
Trp*TT'j|iJvx TCpciioiTo . O T'Jivuv T'/j; TJTTou; nutlal. (Jui iyilur (i|ii!tlantts ad (ilirihluiii
iitl XfioTCi avaipwv, wpcKJviXw; r/;v 6e')- tjpos ftufert, is inuiiilcste Scriiitui-amu Dco
WV5UCT0V aibdTer Ypa^flv, x«6' y.v dv ivveyaaTi (Uclatam .suhvcrlit, pcr i|iiaiii iu Spiritu l'u-
jirpoavexYipijyOviaav tcioto Si ti aXXo iiTiv, tura pnciiictu luerunt. Quid autcin lioc cst,
ri oXnv r/;v Osiav vipvf,aOai oixovo|jn'av ; Ki nisi oiniicin ahjmarc diviuani incaruatio-
yip oi rpoaxiaypaijiYiiavTS? riiv aX-/iO«i«v iiem? Tolle euim tjpos quibua vcritai< iJiu!-
Tuiroi avaipoovTai , axoXouOov av i'(-/\ y.al tov îi.s uiiibiis dcliiicalur ; coiiscqucns csl
oii eic. TVTTOi , aur/iv «pvijAt t/,v aX-ziOsiav, cuiii (picMjuc tolli, (jucin liguro; rcpra;scii-
10 iruvoiyviieoOat. taiil; tolli, iiuiuaia, ijisum veritatcin.

riwj o'jv ocpaXXovTai , eitayei to aiTiov 8'2.autcm ralliiiiliir, i)ci},'it inox di-
{'.iir
euOu; •
-r Oti oivov, (j/r,olv, eTvivcv o Kijpto;'*, ccrc causam • (juia \iiiuiii, ait,
: (iliristus
ovirip oi Nosfoparoi oux e;rtvov. -r O ^vi

« potavit, quod Nazara;i noii bibcbant. »
TeK|x-/i'ptov TiOviit Toij (jt.aTr,v eTtl XpiSTw ()ii() (jiiidcni argiimcnto cvincit iie Cliristi
projjonaiitur t^pica; ligurie, codcni (luoijiic

J5 rJTTOu; ivpoaYopeuecOat , cuYicaTaXeXuaOat 6h
cjus nomcn cxpuii<,'it. Siguilicatur enim liis
xat Touvoaa •
xat touto —api tou; Xo'you;
scrmoiiibus ct illud, iulsa essc divina ora-
auTOU avaâiveTat, «J/euêi; etvat tou; Oeiou;
cula ctjiniplicticas pra;dictionc8 qua; a loiigc
yp-/lC[Aou; xai Ta; irpocpviTtica; iTpo5p-/f'7£i;,
cum vocatura esse Nazareuum prx-nuntia-
a'i xo'ppcoO£v NaôjpaTov auTov y.exXy.cOat
ruiit ,
quarum rerum futuraruin rclataj
20 irpoosvecpcovTiOav , cbv tutioi twv (/.eX>.o'vTcov
prius liistoritu crant tjpi; falsa quoque
•flcav T« Tupiv t(;Topou(/.eva' ij/eu^-fl i5e xai Ta evadcrcnt sancta Evangclia, et ipsi cvau-
Oefa TUY/aveiv euaYY^^'*) auTou; Te tou; jjclisla' impostorcs esse probarcntur, qui
euaYYS^tcajjtevou; a-aTsoiva; 6(6i~.yj)xi, co; tcincre ca rctulisscnt qua; ncc vidcruut iicc
a Y^ oux elJov ouê ej/.aOov T'/ivaXXcd; avoc- didiccrunt : aut euim rcspuit illos quasi nou
25 Ypa(j/avTa;' r,
Y^p w; 0'jx etôra; oivov Tve- Cbristum bibisse vinum, et ip.sc sc
scivcriiit
7Tcoxe'vat tov Xft<7Tov otaxpo-jSTat xat u'.{j'/i- aliquid insignius novissc somniatur aut si ;
Xo't£P'jV Tt auTo; ^"•"ocxetv (pavTScêTat, -/i scivissc id eos uou ucgat, \ ult in co crravisse
eiô'Ta;, câXXojAe^vou; xat auTou; Na^copafov rjuod Nazarffum appellaverunt, et in uni-
xaXeTv, xat a77a;a-Xfa; e; T7po'j-Tov tco ex- vcrsuin apcrto niarte pugnat contra F]c-
30 xXr,ciacTtx(o (ppov/)'(ji.7.Tt a77oaay_cT2ct. Aip' c'ov clcsiae scntcntiam. Ex co igitur undc cou-
ouv OapceT Xe^Y-iv sc(paX(jLe'vou; tou; ixxetpe- fidit cos aberravisse qui Cbristumdepiuxc-
X()[/.T1V TOV XptCTOV yfXfO^TiXi, (X7T0 TO'JTCOV ruut ca;sarie oriiatum, indidem convincitur
ê'^xvuTat, 'jTToiav ireci tou •xuptaxoEf cco(/.aTo; qualem circa Donuui corpus opinioncm
mxT"/iT0 (pavTacto'Jaevo; Tr,v îaX'/i'^tv. Ei Docetarum bauserit. Nam si Christus coinam
J5 Y«p x()[jf/iv oux etêv 6 2cor^p, oux otiia oOev nou babcbat, nescio qui fiat ut caetcra ei
auTco xat TaXXa 67.oX»oY'/;0rIc£Tat •

cc— o o'Jv tanto asscnsu concedautur. Ab uno igitur
TO'j xup'.coTa'TOu Tcov Tou coji/.aTo; [/.eXwv singularissimo corporis meinbro , a capite
A 321. ~'7ii xeipaX-/;; •JiTOt Tr; xi5[a^/i;, etxo'Tco; xat tix nimirum aut caesarie, par est inferre el cib-
Xoi-a Tou cco[/.aTo; cuvy.vataei' [/.e'X^/1, xxi tcra tolli corporis membra, idque manife-
ao TouTo (pavepov ex t'/;; sTraYcoY"^; TCoter stum ex couscqucntia cfficit.
-r- 0'J -peTTOv, X^YCov, ecTt ©eov ^yetv •/ij/.a; Nou decct, ait, Deum Bobis
83. n esse
*f- ev )^pco[j(.aci xat [j.eX£ct^coYpaipou[;.evov. -r- coloribus membratim dcscriptum. »
Ev ot; iTotXiv 6pco[A.ev Euce'6iov tov ûcce^^ Ecce iterum ccrnimus Eusebium, im-
(1) IIpoffoiTO. ;Quem typum eleganter a Nysseno nus paritcr Iconomachis objicit, t. i, p. 354. «9
e picturis ;i'vi sui descriptum (t. ii, p. 9o8) Damasce- {•}.) Sojrr.p B, r, E.
» ;

ôyf/.aTiôvTa. Ei yap yoa<fiGôii oOx iîôu pium doctorem. Si enim pingere veluit
XptOTOV iv îkzci, aw^l^ w; oufê aveiV/icps- ChrisUim membratim, jani iion fuisse cor-
vai t6 xa6' rjAa; cwaa t6 7iapa'-av tov Oerov pus nostro simillimum a divino Vei-bo as-
Ao'y>v IfVJâcs. Ta'JTvi Toi zai t6 ypa<po'a£-

sumtum, manifcstc docuit. Indc siquidem
> vov TO'j Xpi"7To5 y.aTa t6 avSpcoTTîOv eido;,

Chri,'itum, humanam efligiem
ubi.sccundum
describitur,idoloruni rcprffisentalione si-
ev £t^to),oXaTp£'!a; sxTUTUwjxaTi aiT£t/.aô'jx.£VOV
militudincm exhibcre, asseveravit. Sed et
SuiryjoiCsfO. AÂa !tai a [at; iwpa;caijtv srj.â-
propterea pictores in ea quae non videruut
Ta'jovTa; to'j; ypaôvTa; >:al 7kXa'ffffovTai; ax6 impegisse et ex ingenio suo confmxisse con-
tîa; avvota,- aivoâtvjtv poAsTat, w; o'>k- tendit, quia nullatenus re ipsa exstare vere-
) (Aw« sv xpayfiafft xat iWtix tc5v 7:ap' r,fj.iv
que consistere ea quffi prsdicamus et credi-
x-(ipucffou.s'v(ov /M iTtffTEuou.svwv 'j7Ta'py£'.v Tt nuis, cxistimat. Sic igitur sanam extra
owjxivo;* ouTw; e^w T-?i; uytatvo'j'ffvii; 7:t'ffT5Cd; Cdem et adipiscendam ex ea l)eatitudinem
lauTQV xai Toij evTsOflev [/.axaptciAou tcr/ifft. se couslituit. Qui enim crediderunt, etiamsi
Twv 7:£;TtffT£ux.oTwv yap ot u.-h T£6£a[;.e'vot ic, "on viderunt, eo ipso qnod non conspexere,
beati dici adipiscuntur. « Beati enim ait
; (bv oujr iwpa'y.afft to [/.a/.aptot a.TTOOspovTat. ,
« Manaptot yap, 6 Rupio; ecpviffev, ot [/.•/; i6o'v-

Dominus, qui non vidcrunt et crediderunt.
Verum si vinum gustavit Christus (idque
1 Te; xal 7:tffT£ucavT£; . " Et ê y.at otvov
concedendum, sin minus divina; majestati,
l7:tv£v 6 XptcTo;, ei [rh t-^ 9c'!a ecôucia cu-j
i
ccrte demissioni ipsius humanae) cum cae-
ywp'/;Te'ov, t-^ yoijv ffuyicaTaSacet, [z.eTa cov
tcris salvificffi incarnationis signis, hoc
'
a>,Xcov Tvi; cwTYiptou otxovo[/.t'a; , xat to'jto
quoque tollendum est. Nobis auteni ad ea
avaOeTeov. nu.vi 6h £t; Trlvipooopiav /cat m- confirmanda et credenda quae apud Chri-
cTwciv Twv 77apa yptffTtavot; TCp£ffb£uo(;.evcdv stianos praestantiora sunt, satis cst apo.sto-
(XTToypcovTw; eyet vi a7:offToXii4-/i 7:apaôfft?, lica traditio, tam scriptis consignata, quam
riTt; v/. T£ tCToptwv y.at tv;; xpaTricacvi; pcrpetua usque etiam nunc Ecclesiae con-
y.iyc. x.ai vjv xaTa ttiV ey.xXvjciacTtx-Piv cuv/f- suctudine confirmata.
Oetav y.iaTuveTat. 84. Quffi quum ita ventilata fucrint,
Kai TO'JTwv o'jTco; £^viTac[j.£Vwv, 7rapr'y6w adducatur iterum Epiphanius et iuterroge-

tur an cum prsemissis consona ediderit.
y.at vjv ET^tâvto; y.at ôy.t[j.a^£'ffOw, et cuv-
Scribit igitur in sermone adversus Massa-
coSa Tot; 7:poy.£t[Ji£'vot; i5tayop£'j£t. Epa^î
lianos, ubi eorum quosdam in Mesopota-
Toivuv £V Tcp y.aTa ]Macca)>tavcov )ô'yco, /|V''y.a
miae monasteriis degeutes, qui comam nu-
Ttffi Twv ev Tot; xaTa Tviv {jie'cviv twv 7:0-
triebant, increpat iu huncce modum :
TaiAcov [x.ovaCT/ipioi; xo[7.a; £7:tTp£q)ovTcov

n Abhorrct ab moribus
Ecclesiae catiiolicoe
i7T£'7:X'/iTT£, Tota^^^' « .^'XXo^Tptov yap icTt t-/,;
n saccusille conspicuus et coma non excisa,
xaOoXtxvi; E)«c>.vicia; ca'xy.o; 7:pocpavvi; y.ai
juxla apostolorum prseconia
<t « Vir ne :
)co'[AVi [xvi £y.T£[j.voi/.e'vvi , a7:6 ToEf )cvipuy[/.aTo; 'I comam nutriat, quum imago Dei sit et
Tcov a7TOCTo'Xwv • « Avîp yap 0'jy. ooeiXei ' gloria Dei. « Sed deterius illud magis-
xojxav , £'/(Cwv -/.at ô'â 0eou uTrapywv . » T6 « que contrarium : siquidem isti barbara,
0£ y£t^pov y.ai ivavTtov oi [/.ev t6 yevetov T'/iV n hoc est propriam viri formam resecant
J jJLOpcp^/iv Toij c«vi5p6? a7:oT£'[J.vouct , Tptya; fê " capillos vero capitisutplurimum submit-
I T^; y.£cpaV?.; 7:o>.Xa/Ct; •/.ot/.coct. Ral 7:£pi [/.ev tunt. Atqui quod ad barbam attinet, in
Tou' yeveiou ev Tat"; AiaTa^£ci twv cJttocto'Xwv « apostolorum Gonstitutionibus divino ser-
(1) ntiinO<rsv«;. Joan. xx, 29. — ;(2) Toimj. Opp. 1 — (5) 'V-TtipXM''- 1 Cor. xi, 14. — (G) Ti Sl^yapov Ed.
1. 1, 1073 B, C.
p. —
(3) Koiiri ix':£(i.vo[i.ivTi editor (luo- — Kai -ep (ilv ouv ib. Vix unus locus in vulgato
(7)
queconjiciebatproexTsivo;iivri.— (4) 'AvripYip,9T,(7iib. I
Epiphanio medela non indiget.
23
J
356 NrcF.Pnom AMiRRiirncA
' inoiic a (lidasculico priccepto sciihiliii',
(^dstpitV, TO'jT 6ITTI (/y| .T£j/.V£tV Tf.i/Ui -/i-

•• iieca curi'iiiii|iaUir, id cst, iic iiarha (iiiua-
vjiou,p.nXe tT«ipi(j[A«o x«T«xo5i>.eroOai *, (lY.Se

•• tur, neve mcrelricio oiiiulu colalur, ac
•• iic |)er arro(;aiitiaiii alTcclata jiislilia iii
uirefr-pavia; jTooeiyj/a Jixatooijvy,; ttiv irpoe'-
« coiinrcssuostcutctiir. illudciiiiii .Na/.ara-is,
» Xeuoiv eyeiv eTrpeTre
Y«p Na!^(opatot; toOto
'"^
'• duiutaxat oh H|,'urain, cont^rucLul. l'cr
[/.o'vov dta Tov TUTCOv Tur(;i yap -/1^0^x0
« liîirani ciiiiii ruturaiiiiii rcruin vctcrcs
oi TcaXatoi tou [ie^XovTo; eaeoOai, e/ovTej
" tradiicchaiilur, Mliit (luuiii coiiiaiii cx
xojAviv £t:i ty;; x£(paV?,i; 5ta tyiV eoy/.v, eo»;
« volo promissiorcm liahucruiit, doncc
OTou Y.XOev eCiyvl tou xoo[j.o'j xal tTe>.£toj9-/i
•
-/i
•' mnndi votiiin advcnit cl im|)Ietniii cst,
10 xeipa>.-o oe ireî^yivev (> XptoTo; 6 p.ovoyev/); '< lioc cst apjiaruit (lliristus Doiiiiiius, iiiii-
lioj Tou 0eou, Jtai eYvtooOn Tijj xoo^jko, <i '' cus l)cil'"ilins, ct innotesccre niuiido cfcpit
(ov «51 xat [A-^ y'''wcxo[j.£vo; irapi t-^ Trac/i '< illo, scmpitcrnus (|iiideni , scd ab oiiiiii
avOpt.jTCo'T'/iTt , 71 [iovov evtot; Toi; et; auTov " lioiiiiuuiii f^ciicrc iicipiaqiiain a;j;iiitus, \c-
T;eiricTeuxo'otv , iv' OTav Yvw[/.ev Tviv xecpaXviV,
« ruin a (piibusdam taiituin, <pii in ipsum
xaTatoyjJvtdi/.ev tyiV x£oa>>v(v. »
i( crcdidcraiil, iit co^'iiito cupitc C.lirislo
15 [AYi
>< nullain ca|)ili igiioiniiiiani iiifcrainus. »
A>.>.a [/.Yiv «CiTo; xai ev t(o xaTa AvTt^tx.o-
Addc quod idciii in suotractatu advcrsus
(/.«piavtTwv >;OY(o , TO'j; utou; hooyii^ Naôj-
Antidicoiiiarianitas, (ilios Jose|)li fuisse i\a-
paiou; ovTa; irapa^t^tootv oOev xai tov Oeibv
zara'os tradit ; uiidc ct divuin Jacolium idco
la^xojSov aê>.(pov tou Kupiou eovioc ot«To 6;/.o- fratieiu Uoniini nuncupat, quod cadcm
*•
20 dtatTov xat cuvTpo'yOv eTixatTou; uiou; Ze- discipliua, codcmquc ciho utchatur. Sedct
bcdaiou T-?,; auT-ii; =/o;/.e'vou; ro>.iT£ta; eio«Yei. Zel)eda'i lilios iiiducit eamdem viveiidi for-
Hd-fl oe x«t 6 (/.e'Y«i; Iwavvvi; 6 Xpuoo'oTO[/.o;

mam usurpantes. Jain vcro etiam niagnus
JoaiiiicsClirysostomus NazarenumdiciCliri-
Naôipaiov Tov XpiOTov oiiêv, «t:6 Tc t-?;
stuin uovit ex ejus in urhc INazareth cduca-
avaTpocp-?; xal ev Na';^«p£T ^taYWY"^; *.
tioncet incolatu.
25 Eio'Jv oiTrpoTcOevTe; Xoy^' oixeTot, (0; «>.•/;- 85. Si ergo modo laudati sermone.9 ge-
6w;, x«l Yv/fotot Tou Oeiou Eirtipaviou Txiy/ci- nuini sunt, quod induhium est, eaque gcr-
vouot, -(5; ei; TauTOV ol'oo[/.ev to'v t£ 5pi[/.e'cd; mana Jvpiphauii opera, quomodo cumdem
x«i «uOafico; eocpaXOat •/.a0opti^6i/,£vov tou; t(o esse fereinus (iui acerhect petulanter defluit
AptOTco Tu— ou; 7:£tp(0[/.£vou; ouv«7;T£tv, •x«t tov illos aherrare qui Christo assignare typos
Tou; Tu— ou; PeSatoijvTa xat OapoaXsco; aTro- moliuiitur, et eunidein (jui tjpos csse sta-
50
tuit et confidentcr exponit? « >azaraeis,
9atvo'i/,£vov ; cb; • " Erp£-£ Na(^topatou; to-jto
« inquit, dumtaxatohfiguram,hoc congrue-
" [/.ovov c);a Tov tJ—ov •
tut:o) y^? ''"'{vno
« bat : iu figura enim rerniu futurarum vc-
<• oi 7:«>,atol Toij [/.eaXovto; eoeoOai, £y_0VT£;
« tcres esse duccbantur coiuam capitis gc-
" T-^v "xoa^/iv e^ret t-?;; x£0 «>.•?,;, " •xai « tou- reudoprolixam, etquaesequuntur. Insi-
« »
35 Toi; e-rceTat. HXiOtov 0'Jv x«i [/.avi«; t-?,; avco- pientis est igitur et vebemcnlissime furentis
t«tco, x«Ta Toooi/Tov tcov ô^tov avTtx£t[/.£'vwv aut, sentcntiis usqueadeo coutrariisct intcr
x«t aXkrûfi ^tcoxto(/.c'vajv, exeTva Ta SuooeSw; se discrepantibus, tam impie conficta ad Epi-
7T£9>.uap^/;[Ji£va £t; E7:t'.pavtov av«9£'p£tv , /) co; phanium rcferre, aut cidem trihuere totum
«'jTou t6 cuvoXov 7:asao£'y^£oOat. Et:^! o'Jv hoc quodcumque est. Quandoigitur advenit
40 •/jlOev 6 XptoTo;, -fl
xetpaV/j tuv tuttcov, 7:>.^/;pco- Cbristus, summum typorum caput, ut le-
ouv v6;/.ov xai 7:poip-/i'Ta; , x«0«7:£p 6 «>.'/iO'/i; gem et proiibctas impleret, prout vcritatis
A 322. eyet >.o'yo;, co S'/; x«t ET^fpavtov cut/.oOcYYo- serino liahet, quocum Epiphauium videmus
(1) Kat«xo|j.ETÔai il). recte Petav. conjiciebat ut geule. — (3) 'OfioSi^Tov xoci (j. B. r. Opp. t. I, p. 1030,
codd. nostri. — (2) "Hyouvto ib. eodeiu rursus corri- ii. — (4) AiaT(OYii;. Jii Matth. hom. x, t. vil, p. 13j.
,

(y.£vov opiojxcv « Ojx, -flXSov yap , <pr,ct , /c«Ta- consonantem « Non veni, inqiiit, solvere
:
y.\iaai Tov vo'[J!.ov yi tou; irpocp-/)Ta; , a>^la legem aut prophctas, sed adimplere, " jam
irXvipwoai'," oi ^sTU7ToixaT'a>.v;62iavu7;-^p- rc qnidem vera exstitcrant. Etenira
*3'l'i
âv. Kat yap ot Trept tov 2a(7.t]/(ov tov xptTViv

Samson illejudcx et sacer antistes Sanuiel
et caeteri absque dubio homines erant, de
5 £'xetvov, xal tov tepov 1au,ryjYiX, xai ot aXXot
quibus nec mcndacia sunt neque fallacia
Tar? ak-fibdcui hnci.v avOpcoiToi, y.at ou ^t^j^ri
Spiritus oracula, iidcmque iu figuram Salva-
xat aTrar/iXa Ta to'j nveuiJoaTo; Xoyta , xat
0'/) x.at et{ Tu-ov tou TravTtov -/iry.iov icoTrpo;
torls omnium uostrum propositi erant.Chri-
TtpouxetvTO. Kai XptcTO; apa aXviflr,; avSpto-
stus ergo ipse, verus homo factus, quemad-
Tto; yeyovco;, coUTiep xal ©eog a.iîuo-r,^ cov , 6
modum liaud falsus Deus est, quoscumque
auTo;
de se supcrius assignatos typos, etiam qua-
TO'j; eir' auTco Trpoyeypa;j!.[jr.e'vou; tuzou;,
tcnus Nazarenus, adimpievit, faetus nimi-
y.ai xa6' o Na^copato;, TTeTrXrlpcox.ev , aXviOr,;
Na^copatb; xal yevoi/evo; xal Xeyo'(;.evo;. OCix-

rum vcre Nazarenus, uti jure dicitur. Non
oOv ou (jcpa^XXovTat
igilur failuntur qui ipsi typos assignare
oi tou; tuttou; auTco cuv-
5 aTCTetv TTeto(')i;.£vot , vj ooxct tco Tâpaippovt • tentavcrunt, qua^ amentis sententia est. Im-
c<paXXeTai bi ouToesl 6 eâ'yt<7To; icat t-^;
nio faliitur vesanus iste et Epiplianii doc-
Ert<pavt'ou oo'cv!; avTiOeTO; , r,—y.xr,[j.vir,î xai

trina> adversarius, quum crroneara et falla-
7teyevaxt(j(i,£vy,v Trept tvjv £VC(o;./,aTco(;tv tou ccm de Christi incarnatione teneat opinio-
XptcTou ô'âv eycov xat Ta Mapy.twvoi; xat nem, et 3Iarcionis aut 3Iauichcci placita no-
,
MavevTo; viâTv tuvIcov.

bis insufflet.
)
TouTcov ixavco; £x6a<javtij()e'vTCov, eTvtcxe'- 8G. Quffi quum abuude trita sint, consi-
i}/a(j9at xatpo; xal tcov £<;v^; tou ccvo(jiou derare opportunum est qua? sit in ca^teris
Xo^^ycov Tr,v £i/.(/.£X£tav xai (xxptSeiav. ToiauTK quoque vcrbis stolidi illius diligentia et so-
yap £ijay£t TOt; ^6aca<jtv lcrtia. Praemissis cnim ha^c subdit :
-^ Kai auT6 yap OTiep ivXa^^JCouiJtv octto ^ Et ilem iu co quod fingunt exproprio
-T- t^ta? evvota; ^tavoou;jtevot, ^'eiJ^&vTai* ypoc- -r iugcnio excogitantes, decipiuntur. Piu-
-i- (pouct yap Ile^Tpov tov ayiov cJtvo'(7ToXov -f gunt enim crronei artificcs Petrura, san-
•7- ot TkXavot ye^povTa <i'vopa, r/iv x£<paXr,v xat -r ctuni apostolura, uti senera virum, capite
-i- TO ye'v£tov xexapi/.evov •

yp(xôu<jt de xai tov -f et l)arba tonsum pingunt autem sau-
;
-r- ayiov IlaGXov, aXXot (/.ev (zvaâXavTeâ" 4- ctum Paulum, alii quidera calvum, alii
-!- oXXot 5e (paXaxpov yevef/fr/iv , xal tou; -f-
vero cum calvitie barbatum, et coeteros
^- aXXou; (;.a6-/iTa; ij/tXco; x£xap;j.e'vou;. -^ -f discipulos radicitus tonsos. 4-
Ou Tco (/,ev ouv xaTa(;.(o(;.eiTat •xai tco'SaCet Sic igitiir ille sannis eos iuccssit ct dicte-
To^j; ouTco Tou; a7:o<jToAou; ypa<povTa;, y£u- riisquiboc modo pingunt aposlolos, quos
expolirc mendacia tradit et de suo sculpere
ôAoyo'jVTa; ^£ -xat e^ t6ia; evvoia; jrXac-
iconcs. Quid, quteso , raaluerit, utruni per
<JovTa; a7T0<patv£f rt oox
/.ouv auTcp , Tvoxepov
nudanomina, corpore destituta, et qualia
ovo'j.aTa <j/tXa <j(o(;.aT(ov yz-.peuovTa, xat oia
iu racnte tantum cernuntur, exhibere apo-
Ta xaT' eTTtvotav (/,o'v/iv 6£(opo'J(t£va tou;
stolos an eos in ulteram, sed neque nostrara
;
z-oTTolou; TiOeasvo; • r, £Tspa? irapa t-/iv comrautatos naturara, quffi nec picturani,
r.y.eTepav p.sTaXayo'vTa; ipuffew;, /.a6 viv o-jts nec seniura, nec calvitiem prae se fcrre
ypa'o2aOai, o'jt£ t6 y/ipaiov, o'jt£ (;.-/iv t6 queatPAt animum decet his verbis inten-
)t£':p£<j6«t ^tafpaivexat ; rt(j'.a; 5e Trpoaeyetv dere diligenter, ut magistri tam sapientis
Tov voCv axftgw; 7rpo'7-/i'K£t toi; >.£yo;A£'vot; , sermonem sciamus qualis sit, quo acumine,
(1) nXripuffai. Matth. V, 17. —(2) '\va?a).avTia; E post correct. — (3) OJto; v-h E, F, E.
358 NICEPIIOUI AMIIUmmCyV
«b{ «V eiieiy)|xev t'jD doôO îâTx«>&u tou; <lini iiiti'llif,'(>nli/i eotispictius , in qunin dc-
Xdyou;, oio» rrep iv elev xal ottw; «yyivjta? iniiiii proimiîliliitciii cxriil. (juud si ili'j;( ril
xal «juve'<ie6); e/ovre;, x«l ef; o ti «uToi eO- vilurc iibsmdn, iiiiiiirutn ne aimstoios fiiciat
Jfj;'-2« u€vfi7ovTai. F.i (xev ouv tcc «Toiva sulistaiitiii' proisus ac personiE cxpcrles,
* (JiaûY^rv JVjito, w; av jxfl ei; to «vuTtap- artilicuiii taiucn iiicndacia coarguat, advcr-
XTOv xal avui:o(jT«Tov tov; «TvodTo^Xou; Tcepi- sariis suis ai» oiiiiii parlc assciiliri cot;clur.
cWaei£,Twvr>.a(iToyp«9o'JvT(ov h t6 «{-euê; j;,,,, cosdcui viros el adolcsccutia sliiiul el
^^s>.eY;eie ,
toi; «vTix£i|/evoi; U r.uîl; Oe-
^,a„iiji, ,listiuclos prolitcatur, cosdcmquc ut
c6ai «vaYXacOr:ceT«i- x«l -oCcTjVTa; «otou; xai
exsistcutcs accipiciis, piiixcrit ctiain, si vo-
"xo(;..ovT««o|xoXoY-/,'<iete, xal cCtco; .^; uyeaTw-
,„,,.n^ ^^ ^.j,,i^,,.^ ,^„,i,„„t ,,,,„„ ,,,,
t«;_ .Jexo.evo; xa. e. PvAocto yf 4"^v ,
lv«
j,,^j ^^ ^.^^j^,^^ dcslituluni, quod [iu princi-
TO u7C£uyiu.;Aevov «'jToj «A-/)Oe: x«'. r),«<7!/.aT('jv ^ .- •
t
_ ,, V' A , '
I"" ariûmcntatiouis ^ assumscrat.
e7,£uy£pov p£tai(ij(jv]T«i.
Cu'tcrum vidcamus au fortassc aliqua
IdwjAev XoiTTOv Tiva Ta evo; eT:«Y()[/.£va xai
c subsc(jiiciilil)us cuin piujcedciilibus co-
^* d Tol; 77po£(>.y;a7.£vot; eaTi (ju'v^po|A« •
vuv
lia;reaut. Hactcuus quideui mcndaces etfal-
p.ev
Y«p (J^cuêi; xai rXavou; too; xexapaevou;
sos dictitat cos qui calvos apostoios dcpiii-
Tou; «TTocTO-ôu; YP«?ovT«; ^t«Opu}.et- Trpoiwv
gu,„ .
^n,^ ^^^.^ proorcssus, in cadcm of-
tfe ToT; auTor; ireptTTt-Twv o(jov (jutcw a>,(o(7£- fendens, jam dcpreliciidctur iisquibussul)-
T«i, ^t' (ov XotTJov xexap[/.£Vov x«t oO xo;/v{Trv i„(ie j,,sum Cbristum ostcndcrc nitilur cal-
2" Tov XptcTov xat OJ/.010V auTot; êtxvuetv Trei- ^ uni ct siiie coma lioniiiiiJjusquc cuitcris
p(oy.evo; cu>,>,0YtCeTai , xal (pviaiv similcm, atquc dicit;
CAPUT XX. «
-i- Et Toivuv xo'p,v el/ev 6 iwTYip, oi ê v Verum tamen si comans esset Salvator,
-T-,«>.>ôtfiaOyiT«lv;c«vxex«p[y.£vot, x«tpi-Hv "r cailcri vero cjus discipuli calvi, si in-
-r- «uTo; xexapj/evo; xat t(Jo; auTor; (patvo- "^ 1""«"« iuquam, ipse et a ctcteris fuissct
,
»-H [;.£vo;, Ttvt >.(j'yw $«ptc«rot x«l ol !>«[..(.«- ^ dissimilis, qua ratione pliarisa;i et scriba
...
-T- T£t;
'
TCtaxovTa apyupta £Otdouv
, , ,%,},
t(o
..
i
Jouoa
,^ -r triffiuta arcenti dcnaria dedcrunt Juda;
" ° ,
.
, ^ ,
,
-7- [;.t500u yapiv,
'
, „ . , , >
«utov utto-
,
'
v lu mcrcedem ut osculando eiiin osteude-
otcw; (ptAyi^ja; . .,,. ,, .
,.
\s ,y , „ - ,
y V
V ret illis llunc csse, dicens, quem qua;-
:
-r- 6uc-^ «uTot;, oTt OuTo; £CTtv bv !:r,T£rT£;

^ j.j^^, Poicraut quippe et a se ipsis et
-7- ûva'i/.£vot xat dt" £auT(ov xal utt' (i'>,>.(ov
-^ a ca;tcris iude illum dispicere , ex cri-
^y.A
30 -7- Yvwvai dta
^ta tou cyi(y.£tou tv;; xo[;.ti;, ov £^/1- .i.
uium signo, qua;.,itumque per se inve-
-h Touv Euperv xat [y.tcOov fôuvai. -i- [j.-fl
^ uii-e, et a dancla mercede abstinere. -r
OvTw;^ ^ta Twv ôxouvtcov «utw TTpiv l{c ipsa ,
per ea quie superius cmcntita
£i[;euc;7.£vwv t« Tiêov c(7:tcTou[j.£va vuv tw ceusuit, alia uunc astruitmagis iucrcdibilia.
1o'yw ^tacxeuaêf cxoTierv
Y«p
^£'' iva tvjv Advertere enim oportet animum : ut Cliristo
35 £-1 XptcT(o xo'[/.-/;v ocvacx£ua'cr,, tou; otxEiou; comam componat , suos quasi pcr oblivium
(ocTvep £7;t>iaOo;y.£vo; «vatpEi >.o'you;' xat « rescindit sermoucs , ct qua; primum de
7ipo'T£pov xa-a tcov [;,«0-/it(ov XptcTou £>,vipo)- Christi discipulis jactitavit oblitus, scilicet
^•/;c£v •/iYvo-/ixw;, ij^ûrêr; xal •::>.a'vou; tou; quum asseruit mendaees csse pictores ct dc-
x£xap[7.£vou; auTou; «vicTopouvTa; ^t«-/'//ipuc- cipi eosdcm calvos depingcudo, nunc jam
bo cwv, vCiv •/iS-/i 6[.'.o>,OYou[j.£vw; x£xap[;.£vou; >,«- eos asseveraudo calvosesse, totus estin ex-
fitbv, etc' (ivaTpoTr-/i tt,; XpicTou xd;j.yi; irpo- terminanda Cbristi coma, et quam futilia
(1) Ei (ir, pouXoiTo B, r qui nou viderunt Nicepli, xai ad Tp<il|£i£v, nou ad ei, retulisse, — (2) OOtto; E.
; »

yetpiÊTai , xai ei; aTvoiêtîv twv eixaitov sint argumenta sua ostendere aggreditur.
Xoywv erayeTai. 6jji.oiov y*? t'j'; i^.a6/;Tar; Similem quippe ubi vult Ghristum cum di-
pou>.o['.evoi; tov XpwTov ex.êwvuvai , TouTe- scipulis esse, id est omnino tonsum , ibi
cTi x.sx.ap[;.svov x.a'. auTov, t-/j i}iXtocr£i twv rasura; discipulorura iusislit. Nisi enim om-
5 (/.a6r,Twv ouvT(,'(l£Tai. Ei \i.-h y«p x.ezapv.svou; nes tousos dixerit, uequaquam dicta inepta
iîU-o, ou-A av aXXw; t6 y.£voXoyou[xevov probavit. ISihil enim iili supererat quod
y.aTeoceuaiêv oOê yip eTepo'v ti dl^Hui assumeret ,
quum crinitum inter et tonsum
uTTeXei-eTo, ezel ouêv •M>j.r,T^'j xal ^Ô.oO non detur medium borum vero prius con- :
!7.e(JOV. (Juep irpoTepov yaXeTraivtov o-j-/. £d\'d\.u-

(.cj^,^.g mjlebat : idcirco revolula ipsi est iu
10 5i6 rep..TeTparTat auTco ei,- TouvavTtov t6
contrarium pugna, vanisque vaniora inde
eTTiyctpvijj.a, i-n\ xevoT; 8l y.evtoTepa ' rto; -epi
excogitaus, osculo utitur Judai proditionis
vowv, Tto i/t. Tou louda (j,i),vfu.aTo; 07;[;.£uo et;
iu signum dato, ut insipientiam et nugaci-
i3. cutjTaeJiv Tvi; irapavoia; auToCf xal x,ou<poTVi-
tatem suam fulciat (id quod ad discernen-
To; 7:poc£ypr'(;aTO* o t:c6; oi.ax.GWiv ty,; Ttov
dam similes inter se discipulos et Salva-
15 |j.a6viTtov y.al tou 2toT-?,po; oy.c.oTviTo; toi;
torem, pharisa;is profuit), ut hinc quoque
•Jâpicaioi; eypvici^j.eucev , iva xal îa toutou
videatur Aelle discipulos uunc iuducere
âvr, x.e)4ap[y.e'vou; tou; [,/.a6viTa; vCfv eiccpe^ptov"
tousos et contraria sibimet censere.
xal evavTia (ppovGv eauTu. EvTau8a ê xd[;.a;
Hic vero ubi comas et tousiones, et Chri-
x.ai (XiToxap(j£i; ax.ouovTe; , x.al utio tiov ^'k~
stum a pharisaeis quaesitum, et proditorem
20 picaiojv ^'^^'^[•'-^vov Tov XpiGTov, x.al t6v
•7vpoô'T7iv e)cpi,i56ou[/£vov, [,/.ri (X7To6tO(/.£6a ,
tb;
mercede donatum loquitur, ue diraittamus
itupuo; xal x.aTa aXr;6Hav av6fto7iov ovTa ill"d. ^"0*1 Salvatorem proprie et vere ho
x.a6' -fljaa; tov Itonpa eicfxyet. miuem nobis simiiem iuducit.
CAPUT XXI.
Av«(;.i[y.vvi(j)t£c6at yap ypvi Ttov evayyo; 88. Operae enim pretium esl memmisse
25iT£p'. Ttov [jieXwv eipr,[/.evtov XpiCTOu, eTi xal quse modo membris,
dicta sunt de Christi
Ttov ivapa Tou 6eo(p(jpou ETTiâviou 7:apaT£-

et quaniam e coelesti illo Epiphanio adduxe-
riraus, quibus convincit eos qui in fubulas
6£i[/,£vtov (ptovtov, Si 6^"^ iXtY/i^ Tou; ei; t/.u-
irruunt, doeentque non similem acuostram
6ou; T£Tpa[j.[j.£vou; x.al ouy oiav ttjV xa6'
inesse Christo carnem, nec crines, neque
•fl[/.a; C(xp:4a ;cal Tpiya; vm\ 6'vuya; eyeiv t6v
uugucs qui porro sunt discipuli perverso-
:
Kupiov ô?a!ôvTa;- o? ewtv oi Trepl tou;

jo
rum istorumet amentium Valeutini,Marcio-
p.iapou; x.al sâytCTOu; BaXevTtvov x.at Map- nisqiie et Manetis, ac c*terorum de quibus
xtwva jcal MavevTa /tal tou; Xoitiou;, 7:Ept jam aclurasuperius est. Haec quippe fabulali
fbv r,hr, v.y\ 7:po£pf-/;6r, . E[;.u6£uov yap 6 [/.£V sunt alius nempe " servi formam Christum
;
[BalEVTtvo;] ôuXou [/.op(pviV (zv£iXriip£vai tov <•accepisse, ait, nou ipsumservura; et in
S5 Kupiov >.£'ywv, oux auT6v t6v ôuXov xai sv « specie veuisse neque ipsum ab eo bomi-
,
0)fV](ji.aTi y£y£v^c6«i, oux. auTov t6v av6ptij- a nem assumtura et in bumana quidem si-
;
Tov iTpocetX-^(p6ai , vtal ev ot/.oito^y.aTi (xv6ptb- « militudine, nouutliominera apparuisse.
(1) K.$vuT£fa A, secunda manu , liic ct alibi con- oyviKTTEpo)'/ B, r. — (3) 'AvaeoiiiEâ P. T. — (4) IIpoc-
stantcr, ut aliisquoque id gcnus vocabulis, ut in cti- pr.i)r, D, Qua» deinceps uncis ineludimus, accepta e
paxa; minuliora quidem luvc, sed nolatu digna, quae marginibus codicum suut. Eadem mox in appendica
nimirum veterem nobis inducunt quorumdam graiu- hujuslibrifusiora et iutegriora, quae silubet, vido
malicorum canonem, uou semel poetarum exeraplo p.378 sqq. Cf. suprap. 341. llem et intom. i, p. 397,
et usu confiriuatuin. — (2) NiJv £'.c;(f jp uv sic A, li 405,434.

,
360 NICi;i>llO«l AMIHlllU TICA

wou, tiixavfipcoTcov 7:e(]('/ivevas.6ie [Maf,xiwv] AliiiH vero : u Clinslmu iii spccie imssum
Xpi<JTOv ivJ7;ov6evai ic«i Ta'^?,vat- lui.sKe .sepultuiiuiue, iiec veruiii luisKe lio-
2ox-/i'<iei
xal [lYiê avflpwnov aXviOw;, a/.X' ev 6u.oi(>j-

" iiiiiiein, sed iii liotiiiiiis (liiiiilaxiil iiiiii^îiic
" faetuiii. ' Aliiis (kiiiiiiii : (Jtuuiii Judiri

p.«Ti av()p(o7:o'j YeY5v?,aOat. () 5e [iVlav/i;] oti
" volueruiit Ciiristuiii la|)idilHis ohruere, et
s T(iv lo'jiJai(ov pouAo(ic'vii)V TTOTe XiOacai tov
iiiipictiitis siiii- euiimluiu ((mncere, per-
XpiTTov, x«l T"fl; rapavo(A(a; a^JTwv t»iv toX-
" spiciie oslciidit essciitiiiiii suiiiii excelsis-
(xav ei; ^pyov i-ôi^M ,
eiJetê ca^j/w; t/iV
" siiiia; lucis Filius : nicdius eiiini illoruni
eauTou 0'jciav o toj avojTaTou ^cotoûio;, „ i,,.,^^ ^ f.crnchi.lur. 1'oriiia ciiim cius
xai (Aeco; auTwv 5i£>,0(ijv, o'j'/_ (opaTo. H yap niiitcria; cxpcrs, eoiilijûiala iii spcciciu
jo iukd; (Jiop(^ri ';uoy/i[/.aTi<jap.ev/i to eioo; Tr,; » cariiis, visibilis esBc desierat, nec conlre-
oapxo; , 6paT/| (Jiev o'Jx t,v •
e'J(T,Xa<j<aTO ê » ctnri (lotcrat ullo niodo, (|uia materia ciiin
oijâaw; 5ia to [j.-/iê[j.iav eyeiv xoivojviav " iiiiinatciiali coiiimuiiiciirc iic([uit; iiiia
T-flV uV/iv irpo; to aiJ).ov (i.ia yap ûci; to " ciiiin natura tolum crat, etiamsi caruis
o>.ov, eJ xai capxo; (opaTo [J.0fcp-/i'.
" 01 ^' « loriiia coiis[)icicl)atur. " Torro Icoiioinii-
clii jani liis (icjorcs suiit a[)crtu, duiii illud
15 «'j TO'JT(ov aOe(oTepoi Tpav(o; to aTrepîypaTT-
incircumscriptum iu Cliristo somnianlur,
Tov iid XptCTou Tte^XuapvixtiTe; , (o; tov
ita ut liuinniiitiitem fjuaiii de Virfînc su-
ctvOp(OTCOv , ov ex T^; Mapia; aveÂaêv 6
sccpil Domiiius, iiiodo iiiutarit iii spiritum,
Kupto; , TtOTe p.ev ei; 7TveCi|7.a (;.eTe'£aXe
modo in corpus, idciiuiuc lioc Domini cor
•jTOTe 8i ei; c(oaa x«i oTi «uTo To c(o[;.a
^ pus, i,que ac divina ncilura, lucrit iiicircum-
20 ToiJ Ki)pi'o'j aTrepiypaTCTOv -/iv, xaOaTvep -/i
scrii)tuin
Oeia<p'Jci;. — fcoj; xr; twv Ao/.-/it(ov ' (/''^pa; 89. Aliquis fortassc erit c Docetarum
Ti; TTtxpo; -«[.Kov (j-averTai xar/iyopo; ,
[o;] factione, acerbam iiobis dicam scripturu.s,
uij/oij îa'p«; Tvjv xeipaV/iV xal t?|V 6<ppijv quisursuin crccto capite, coulra nosgraudi
xaO' y,[J.tov avac7Ta'ca;, (jie^ya e7:ixoi;.7:a- supercilio atquc fastu tumeat ;ic velut mi- ,
25c£i£- xal (o; o'j-(o ifî-A.-jvjij.iwj; rn Xoyou nus bcnc lia;c vcrba nsscquutos cffuse iios
^caye-Xaceiev •
.. O: yap -/Syvo-^ce, (p-/,cl, to'j;
derideat, aiens : » Immo miiiimc iiescivit
lauTOu Xoyou; 6 ^'.âcxaXo;, iXk' oti xaO' " '"''S'^''^'- i"«^ ^'^''«^ ^l"^ ^"^"'^; sed illud
« sensu vcstro di.\it, seiilcntiam suam ab-
•j[xa; TaijTa Xeyojv ejreêict tô cxotuw. " FIpo;
n solvcns. " Ad liunc quid dicemus? Si ni-
ov T! ^/i'co[/.ev ; Et (/.ev ei/ev eyxaXeu Xe^yojv
mirum ncgotium facessere poluit dicendo :
30 Ttvo; evexev 6[./.oio'j; a/.XriXoi; -'iv XpicTov

'. Cur Cliristum el discipulos inter se simi-
xal Tou; u.aO'/iTa; Ypa<&eTe: eiTTOu toOto "/1- .„„ .>:„„:,•, o /i^.^ „ i •
r i
-I '
„ iles pingitis.^) (lac enim id aliquaudo acci
/ V / , , . .
vo[<.£vov eTuyev (o'j/ (bd£ yap e/£1 Ta ypaô-

dcrit : re siquidem vera, ita sc pictura; noii
(i.£va), '/iv av a'jTw ToijTO ei; avaTpoTTViV toij
habent) jam hoc erat cgregium argumen-
;
xaO' vi[7.a; >,o'you (cyup6v,-/i et [/-exf" '^'^? <^'^°

tuiu quo noster sermo everteretur. Aut si
35 xa'pc£(o; xat t-?; iCTaTO etyev (xv Tt''
•//j[/.vi: ,
iste intra tonsurani et comam substitisset,
jTapa[;.uOta; (pa'p[/.axov 6 )v6yo; auT(o. E7ret.^-/i
quamdam solatii medelam secum ipsius
ê £7:-4yay£ t-/iv (povtx-/;v xaTa XptcToiJ twv Acrha ferebant. Yerum quoniam slatim sub-
$apicat(ov yv(o[/.-/iv, xat tov TupoSoT-ziv £'jGu; jecit exitiosum illud de Christo consilium
[y.tcOapvouvTa [;.aO-/;T->,v, xal to ex Toij (ptV/i- pliarisaicum, et discipulumpromta mercede
(iO[j.aTo; T£X[;.v;ptov , (b; 't^tov tov >.o'yov t-/;; doiiiitum, cl illamab osculo tesseram, de
(X7!roxapc£(o; aXtcxeTat >,a£(6v. AXloj; t£ ê suo couvincitur liunc circa tousuram ser-
ouêi; T^ôv vo'jv £/6vt(ov to o^Xov twv TtOe- monem sumsisse et admisisse. Cieterotiui
(1) "Ito; t. t. 0. A, tamqueîd mirura quam totus ,
coiisueludo omittcndi a.'/ optalivi copulam.- (.>) "H
hicce locus, iu quo ctiam post futurum insolens [;.£/fi A; £1 |J.£XP' ^- E.v utraquc iectioue juncla inlc-
*st sequi optativum oavtlTai. Sed uutauda Nicepliori graju lialx-s. — (3) iLlxti «v Tiva B, E.
,
ADVERSUS EPIPHANIDEM. 3GI
jASVcov il; aTTod2t;i,v Xoyou irpoTaGewv ou- nemo seusuuin compos uuiversam seriera
CT/.aa , e; «^'iiiSoXtov yi s^ aAXoTpfwv oûv adduceudarum in demou.strationem asserti

sui propositionum sumit ex iiypothesibus
UTToSacswv TTapaXaiJ.Sa^ct, eiTCsp ^/.iWoi tyiv ot-
ambiguis vcl alieuis, dum potest et debet
xsiav w; dXr/Jw; •/.aTaax.sydêiv zal cu[;.t7E-
suam \ere astruere etjuste concludere sen-
5 paivsiv 5o'âv. AX>.o'Tfi.Qv y^.p toCito twv
tentiam. Abhorrent enim haec a demon-
dxoêiy.Tt/Cwv ).o'ywv. EtTa, iru-j^xeywp-floOto
stralionis ratione. luterim concessum ilUid
exeivo •
Ti o'Jv T:p6; to sTspov to5 ^.o^-jôu dv-
esto : quid jam contra alteram dicti partem
TSiTvsiv cyoi'/] ; Ei iâp w; i|/£uo-?i tov Vi-yov
enim
inferre possit? Si falsa rcputavit quae
T'?;; dTTOxdpfjew; eXafie, y.ou. C>i ic, uTvoOe<7ew; ad calvitiem spectabant, exque mera con-
Tujôv, ei; Ta-JTov TirdXtv t-/i; dTiovota; rept- jeclatione creata, in eamdem rursus insi-
77£ijeTTat. E^ dvd^'/'.-/!; ydp y.oa-/iTa; ^£'^£T«t pientiam ultro recidet. Velit enim, nolit,
xat ou'(C dOiXwv tou; (/.ad^/iTd;' dix'/iy_avov ydp necesse est discipulos concedat crinitos.
•/.aT' a;j.cpoT£pa tov «utov y.Kxx TauTov uTidp- Eieri enim nequit ut ntrumque de codem
ât /.o[;.^/if/;v T£ y.ai ({/ilov. Kat touto ouoei; et iu eodcni tcmpore stet, crinitum esse et
TtOV CWtppOVOUVTWV StTVOt dv TTWTTOTc. Tt OUV

calvum. Quuj profccto nemo ullus qui sapiat,
5
dixerit umquam. Quid ergo iude coUigi-
To £VT£uO£v cuvaYo'[j.£vov; Et •/.oi7.-?iTat uivflp-
tur ? Si comani habuerc discipuli ct similis ,
yov ot j7.aO-/iTat, oy.oto; oe y.at iGo; auTOi; 6

nec ab eis diversus fuisse demonstratur Sal-
2uT-/;o JtaTa tov toO i5tâczdlou u^/.tov lo^-^j-ov
vator, vestro etiam magistro confitente
eêtxvuTO y.at otd toOto tou louiiaiV.ou
,
atque idco ad discernendum eum ab illis
Trpo; ^tdy.ptitv auTwv eor/icev ot^-fl'rj,aTo;
•
necessarium fuit Judee osculum, comam igl-

•/CO[a-/)'t^/i; dpa y.at 6 2<oT'/:p -k/ , tw o[jiotw y.al tur gerebat Salvator , in eodem cum disci-
dirapaXXdxTW twv ^.oAr-Si-j cyr[[J.cni. r,b'fi y.y.- pulis et per omnia consimili habitu ipseque
. 6opwii(.evo; •y.at i]/euo-/i; TrdXtv •/cal outo; auTw conspectus : itcrum igitur falsa deprehen-
iteotopaTai oVj-yo;, oi' ou (j(paXXo[j.e'vou; jcal ditur haec quoque assertio, qtia dcceptos
- t{/£ud£t; Tou; tov XpiCTov •y.o[«.tovTa Ypd'|/OVTa; fuisse et niendaces evincere studuit eos qui
êf/.vuetv e'7T£/£ip-/;(7ev. EauTto d'pae^ evo'; yz

Cliristum comantem depiugcbant. lu scmet-
ipsuui ergo unoque modo corruet vir sa-
Tou Tpo-ou 6 (iOiptoTaTo; TTeff^vEcerTaf Tot-
pientissimus. Sic nimirura solet impietas,
ouTOV •/! a.Gioei.0L xat t6 t{/£uoo; lauTto xat T-?i
uti ct mendacium , secum et cum veritate
dV/;6eia e; xpou-Tov dvTf/tadtijTacrSat.
apertissime puguare.
T6 o' ouv iy. tcov Xo-y"^ '^'j^ coiôu Trapt- 90. Verum illud e sapientis viri loquelis
OTd[J.£V0V, toCTjep TOV XpfTTOV dd tdpSptOTo'v T£ cfficitur; quemadmodum Christum articulis
)cat rj.£Xwv «V£u, y.al t6 T:oi^ eiTretv, dGtor/aTov membrisque vacuum, verbo dicam, incor-
TepaTeueTat (e^ ou S-/; y.at i^ypaôv sTTWTaTat), porcum prodigiose confecit (ex eo scilicet
ouTW xat Trepi twv dT:o5TQ'>^wv (pavTa(Ttou(/.£vo;
indepictum esse cognovit) : ita ct apostolo-
JiaTt6£Tat. Ei j'dp V£WTe'pou; y.ri ypdcpeijOat,

rum respecLu fantasmata proponit. Si enim
i
nec eos juniores pingere licet, neque senes ;

out' ouv \'£'povTa; £iLt).forx£'vou; bi tb; r,y.i<7io(
,
si tonsos eosdera rainime patitur, nectanien
X0[/.wvTa; oe ouo' OTVwtjouv y.aTadeyoâevo;,
quemcumque capillumconcedit, quid dicere
Ti ttot' dv aX)vO £p£i, 'h oTt ou'^£ yiy^-^xnt.
potest, uisi ex sua sententia eos numquara
T'/|V dpyflv UTTeXaSev dv; AetTveTat ouv Oôu;
exstitisse ut: homines. Restat igitur ut
^(o-j-patp^/iTou; y.ai auTOu; dTTQ6£fy.vueiv , y.at
tamquam pictos deos exbibeat, etper inanes
r.yoii Zcvor; Ta; toutcov TUTTOucOat TTporryi- sonos eorum repraesentet coguomiua. Ap-
Yopia;. Eoty.e i^dp 6 r/;v XpfTToij £ô[/.vu[a£vo; parct cnim eum qui Christi reprobavit in-
c«p/«o(7tv, ij.r,§l TTE-EwOai Xpt(7Tto, £v tp camatiouem, ucc Christo credere , dicenti
(1) Ai' ou; aâ\\o\i.vioui K.

,
362 MCEPHORF AMIRRIimCA

iTp4; Tov xop'j"^«rov Twv [jtaQy.Twv «jreipai. |»aliiin c-i)n|)liu'o iiposloloniin , forc ul qui
veTO, vetoTspov p,6v JajTov vi^n ![covv'Jovt«, juiiior M'se acciu};t'i)al, iiiiiiiu Kfmiisset, ab
yTpaTov il u^' eT^pou i^wjfir.aoîevov- Kai -ra uiio cinf;t'rt'tur. Htcc ijuiilcm iii illuni con-
[xev ToiaOTa e')teiv(jj «-papiiooO/ioeTai. gruc tlicciilur.
i H Se xaOoXixY) ExxXy.Tia xaTa t6 euayye- 01. Calliolica vcro Ecclcsia ad cvauRC-
Xixov xflpyY[Aa ev tt, xaO' y,(j.a« c.opip?, tov lici pra-conii uoiuiam pcrj^ctuo tlocct in liac
XfWTov xai elvai x«i opaTOat îa iravTo; ô- nostra hominum forma Cliristum ct csse
ftalfei, xai oixoioTraOe; •/i[».iv e'/ovTa (Tw;;.«, xoti ct conspici.ct sicuti nos lial)cre corpuspas-
Toi; ca)(zaTuoi; , 01« (p'jcixa xal a5ia€>,YiTa sioni obuoxium , et corporea ccrte, qiia
'" rpod/pwixevov, fSpwceti; Te xat TTooeto; otve- naturalia sunt ct pura, usurpavisse, cibo-
/oiêvov • (ocTe xat «pa^you xai oIvototou Jo'- quc usuin ct potu, adco ut fama fucrit man-
âv aT-evsyxacOat xat uno Ttov o/Xtov cuveyo- ducatorcm homiucni viuiquc potatorom
[).evov x«l a7ToOXt€o|ji£vov, xat t6 eaêpe; xaTa '^*^'' >
<ui'ltis(iuc iiil)il)ifum ct circumciii-
t6 eido; xai t6 c/y,{ji.a Tot; iroXXot; ^tacto-
ctum, nostiam dcnium Kimilifudiiicm iu
li ,ovTa •
avOptoTitov yap T:-/i ii.h eotxe^vai aXXrl-
liahifu ct forma per oiunia asscrvautem.
llominuin ciiim est modo similcs esse, mo-
Xoi;, TTvj oe aTreoixevaf ai;oJ xal ev /pe'ia tou
doquc dissimilcs iiidc evcuit ut certo ad :
OYi(A£tou ycve'cGat toi; xuptoxTOvoi; oujji.£j-
aguosceudum signo Deicida;opus hahcrcnt.
fiyjxjv. HjAet; 8i twv [/.eTa TauTa xal ^-/j
]\os vcrojam ea quie sequuutur, adoria-
axo>o(J6to; ci:7Tti[y.eOa. Mixpa oOv Ttva ev Tto
mur; paucis quidcm omissis cjusdcm vc-
20 [j.jTa;'j fJaTToXoy/foa; x«t 9Xuap-/ioa;, eUa sanix' ac scurrililatis, hoc deiudc impcra.
'
OitoTiOeTat Tio paotXei " '
tori dat consiiium.
"
CAPUT XXII.
-f- Orto; Ta p-?,Xx Ta e/ovTa Toia-jTYiv V 92. Jube ut Ycla his picturis iustru-
-7- yzuYh cuXXeyevTa et; xaory tiov TTTto/tov ^ cta colligantur et in pauperum sepelien-
-r- 7Tpoyiop-/;c£t£v, Ta ê ev Toiyoi; 5ta /pw- -f dorum usus confcrautur, qua; vero iu mu-
-^ -7- [jiaTtov X£'jxav6'?;vat. H- -j- ris coloribus distinctasuut, dealhentur..f
EtTa t6 £«uto'j TTaXiv ^pevoSXaSe; o~/;Xt- Tum iterum palam suum exliibeus slul-
Tsutov <p"/ioiv -r- Ta ê ev [/.ouoapi^to 7TpoX-/i- tiloquium, addit :
-7- (pOevTa ypa<p^7ivat, e7T£i^-/i ûoyspe'; eoTi t6 -^ Quee \ero musive picta dcprehenden-
"H TotouTOV avaoxeuaoaa ei i/.£v ouvaT6v , -f tur, quum pigcrct ca operc novo mutari,
"^" -^ avacxeuacOyivai, xaX,o'v£i di liouvaTov, -r si reuovari quidem possunt, bene esl;
-r- (xpx£o0y,vai Tot; 7rpoy£yo(iot , xai (JiriXETi -^ sin fieri nequit, detur id majoribus, sed
-^ Ttva ((oypa<p£tv ouTto;. -r- -^ iie deiuceps talia pingantur. -f
Ti 0'jv 7Tp6; TaijTa ip^/fo^t Tt;; •/] 6'ti oo(pta Yerum quid super liis dicetur, iiisi quod
(jLt.)po'j a5t£;£TaoTot Xo'yoi; xaO' a ysypaTaf sapientia stulti coufusi sunt sermoues? Uti
'S"Kat 6 p.topo; (jwopa XaX/foet, xai -/i xap^ta scriptum est : « Stultus stulta loquctur, et
a'JT0u [jiaTata vo-/fo£t tou XaXetv Trpo; K'jptov " cor illius vane cogitabit ad Dcum diccre
TtXotvnoiv . " Ilio; o'j/t cxato'r/;To; xal Trapa- n fullaciam. >- Ubi, qua?so , tautus ruditatis
9poouvri; eojâTVi; ; T0oa'jT(X TOt 7T£pt t-/iv Ttov et iusipieutice cumulus? Scilicet usque adeo
Upoypa^ttov 07TOUâ'o«i xaOatp£otv, x«i Tix excandescere zelo ad sacras pieturas al)o-
'•"lAsv (xXXa 7:«vTa exTToStov yevscOat, t« (xe- leudas, ut alia quidem omuia \ciit tolli ra-
(1) nXivrisiv. Is. \XX1I, 6.

!;
ADVERSUS EPIPHANIDEM. 3G3
j;.o'j(7oupyvi[A£'va ê (y.rjv« ^1« j^.wpav ûcye- dicitus; quae autem miisivo confecta opere,
petavs-l<7yrû.aTo; IffTaiTGai cuyytopav xaiToi solum manere permittit ob tenuem mole-
TaOra (AaXXov Xtyeiv eêi •j:epiaipew6ai, w; t6 sliam. Atqui hffic potissimum jubere exter-
-ayojyov vm '^Ck/M^ jxaUov viTCsp Ta î' eTe- miuari oportuit,quum acrius auimos trahaut
* pa; OTiv;; yeypa(y.[/sva eyovTa' xalyap vm ev et alliciaut quam Ccctera dissimili picta mate-
Oudiacr/iptoi; to ivXe'ov w; eiTretv •/caSi^puTai, rie. Nam iu sanctuariis baec ut plurimum,
ev6a •/! 6uiJiK eTciTeXeiTai. •/! avai[;.ay.To;, e^ ou "/.al

fcre dicam, coustituuntur, ubi sacrificium
pe6vilo'jTai, w; ôc.ei Tor; PeS^/i>kOi;, to ayiov.

pcrficitur iucruentum; unde sordidatur, ut
Ilco; ouv oia [/.wpav ouoêpetav To Tvav tou
istisvidetur sordidis vel ipsummet sanctum.
'" :;o'vou aTCtoXede; Tro>,Xa yap xa[Awv, tou; eifiw-
Cur igitur parvum ob ticdium rei iucoeptae
Xf/tou; 6£(7[AOu; y.al touj

summam perdere.i' Quum euim multum
Cwypa'{/'/)TO'j;, (o; eX'/;-
eestuarit, ethnicos abusus et deos pictura, ut
ptoêi, êou; ev tw ûctaoT^/ipito xaTaXeXoiTêv.
somniatur, expressos iu sanctuario reliquit
A^ta ye dj; (xX7:6toi; t^; eauTOU Kal irwTeto; -/.al
Digna saue bujusmodi exceplio et fide et
rjuveceto; Ta u7roTi6e'[.'.£va • ou yap iriijTeto;
ingenio bominis illius Haec enim non ca-
!
*^ 6p6^^; xal axpiSou; TauTa ye- w'f^ ouTto; -h
pit rccta exactaque fides. Nou ita se babet
Ttov ypKJTiavwv e';êt 6£0(;£'Seia , Ttvwv (jLev
cbristianorum religio, ut eorum quae ad
Ttov £'.; rtioTtv -/^y.ovTtov xaTa(j)pov£Tv, Ttvwv ê
pietatem spectant, alia negligat, alia impu-
KVT£y_£(76at •
6 y.a6' ev yap [J.E'po;* rtta<;(paXci;
unum, oninium
gnet. Qui enim offendit iu
TiavTtov ye'yov£V evoyo;, xat tou TvavTo; exet-
factus est reus, et inde a toto cxcidit. Clau-
'•"'
Osv ex,TTe'TCTWxev. XwXeutov ouv outo; Ttepi t^/iv
dicat ergo iste circa suam ipsius fidem
eauTou TuiaTtv, :7£pt rîv •/ta6' •/,[;.a; ou^' oXw; quoad vero nostram, non rcctiori pede am-
(jp6oTO[A£i euceSetav, e7;ei w^ outw ^tajteiTat bulat, quandoquidem nostra se aliter pror-
Ta •fl(x.e'Tepa- (/.e'ypt yiip -/tai p^fl[Aii; aur?,; Ta sus habent. Usque enim ad ipsam memo-
Ttov ei^toXtov ^rapa t-?, fe-/'.)cX-/;5ia •/i(pavi(5Tat. riam, iu Lcclesia evauuit idololatria. Haec
25 TotauTa toc t-?,; yp-/)i7£(o; iâffjj^.aTto^n xal suut igitur bujus pericopes phautastica et
(XTOTia. insulsa argumenta.
I^w[A£V ê et Tio ovTt ivpo; 0eof5o'(Ttov ye'- 93. Sed videamus an verebaec ad Tbeo-
ypaTTTat, •/cat et xar/;xoo; twv tou [xeyaXou dosium scripta fueriut, et au ille umquam
TouTou ^tJaojtaXou Xoywv ysyovev. AXX' oTt tanti magistri verba exceperit. ^''erum bas
'" [j.ev ouê ovap 0eoô(;it|) TOTvXai7Tat ', oi Ta fabulas ne in somnio quidem ad Theodo-
2i- e-/(,£ivou cuyyeypaipo^Te; (j.apTup£tTto5av •
oTt sium accessissc , testentur qui ejus gesta re-
l\ iv. Twv iT.' £»etvou x.po'vwv [/.aXXov yi'j;-/i-
tulere : quin ab illius ajlate tum maxime
Tai.xai et; (/.cya twv UpoTU7;t(ov eTJtîS^wctv crevisse et in immensum auctam esse sacra-
rum picturarum magniliceutiam, ipsa cla-

fl eurpeTCEia, auTst •/.e^/tpa^cTai Ta TrpayîaTa
mabunt opera quaj viri pietalem ubique per-
55 uepf/iyouvTa tou av^po; t-?,v e'j(j£'€£tav , ocra
sonant; qualia et in divinis sacellis, et in
Te ev Geiot; (jy,x.ot; xat iepof; (jx.eue^jtv, izva-
vasa sacra, quce tam Oriens, quam Occi-
ToX-/]' Te v.a.1 ouot; TupoSaXXet ^tXoTe7Vout/.£va.
dens affabre ficta monstratur. Cui igitur
Ti; ê Ttov £y£(ppo'vwv TT£t(;6ct'^/i 0£oi5ocito
sensato persuadebitur ad Theodosium perla-
7:poc-/i/6ai ttote tou; ruci Ttov t£pwv ô[J.wv sacrarum ffidium eversione
tas fuisse illas de
iio 5ca6atpe'(;ew; Xo'you;; 0; ye ouSe Tîjv xaTa litteras? Quieuim injuriam propriis suis sta-
Twv oixeitov ixv^pta'vTwv •/jveyx.ev u^ptv, te- tuis factam non tulit, et monumenti iustar
xj/iQpiov ê [/.txpou T-/1V AvTto'you 7;upo; (Z7ie'- Antiochiam fere moustravit ignc exstinctam,
tpaive 7TapavaXwt./.a, et [i.-h 6 t?,; TCoXew; iiisi civitatis autistes, quum ob alia, tum
(1) K«0' ev |j.£poi; E, Cf. Jacob. U, 10.

30) MCIiPllOUl A.NTinnilETICA
oIj KaiKtitulcni ct \irtiilom rommoiKliiliilis,
aptTy;; «0 vixiDv, xal tv;; eYxeyeifiijxevY,; tvoi- Hrejîsquc peiitiiliiuli» (jiiaiii Kludio.sisHi-
|xv/ij irpoxivûvsujiv w; TtpoOu^JioTaTOj, tviv IUU8, iiiB rcgis iion oljstitisset. Cui viro ciiiiii
jiaiiX/u; opar.v ttvr.w. Atôi vap toO «iv- veiifialioiiciii |ira'.stuu8 el religioupm, sed et
* tfpo; xal (je£aTp.«Ti, xal y*? (asty.v mOtw 1)10 sua iii (lueiiKiue Doo.saeratuui obseivau-
Trpo; TO'j; Upwpievou; 0eoi eipX«£e(a; xe xal tiu, aiiiiiii(|iu; iiioderatioiK' , iram demisit,
fAeTpio'T-/iTo;, TY,; opyr; xaOuipir.îi , Tr,v Trpe-
lepitioueuKiue ac supplicia verbu rcjiccrc
oCetav Te xai tov txe'<jiov oux a7T05et'7a'[/.evo;
noluit. Alsiqui iniagiiiibus regiim tcrre-
Xoyov. J'',t oe 6 Tai; etxoai twv eTtt yr,; [iaat-
noriiin aliijuis iusuitat, icgi! pleetitur,
" Xewv ivpocxpouwv uTvayiTai vo'jjt.«.) , xal Taf;
ct dumnatorum sulijicilur scnlciitia', ue([uc
Twv xaTaxpfrwv uTtev/ivexTat ({/-oipot;, xat xtv-
$• - 1 . . , - , , ,
perieuium minus obit quam qui in rcgcin
ouvo; ei;r,pTat ou [Atxpo; auTw (o; auTov
i|)sum conlumeliosus fuit, qualcm pa'iiam is
evufiptxoTt Tov Pa'jt>.â, tcoi«; oux a;tw6rla£-
uon mcrcbiliir qui regis rcf;iim,tcrrcsliium-
Tai Tijxwpta; 6 tou Pa(7t>.e'(ij; t(ov pact^.euov-
'5 Twv xat Twv que ac cu-lcstiuiii Domiualoiis bonorcm
eTTOupavttov xat eTTtyeuov êcto-
ôvTO; xaOu6pti^(ov xat xaOatpiov to etxovtcixa; tollit, subverlitqueimagincm! Quo; quideni

Ei yap {Jt-fl irapa iTo'â; ^ta Tr.v Octav [xa-
vindicta licet non stalim, ob Dei longaui-
xsoOujxiav •/! avTt'i5o<7t; , 0[xw; (iv{;e youv tv;;
mitatcm, irruut, sero tamcn ex insauia sua
otxeta; 7;apavo[/.ta; TaTTtêtca ^p£|eTat. pa-nas melet.
CAPUT XXIII.
20 Et d'/i ojv ETt ty; avatiryuvTto £7rty,e'votev 94. Nunc vcro si adiiuc ha^-rcant quidam
yv(o[xr, Tr; eTTtiJTo)."/;; TauTv;; avT£yo';xsvot, in prol)rosa cjusdemopistola; doctrina,ncces-
exfitauOrîovTat xai toi; ct>,>.ot; ot; repie^yet sarium illis erit cl caeteris quae cadcm conti-
(ZTO^Trot; eâxo^.ouOetv, (!j; eêivai auToT; xat nentur absurdis obtciupcrare, ut, inter alia,
ToT; ua£oa<7tv ou Tr,; Teccrapaxoi^Tri; ao'vov, conccdatur in sabbalis, vel e.\tra quadrage-
25 (i>.>,a xai, ev TOt; aX>,ot; xatpoT; aypt; sva'Tvi; siiiia; jcjuniumusquead boram uu-
teinpus,
wpa; TViV vvi(7T£t'av 77apa(pu>.aTT£tv, 077£p olX>A- decimam producerc, praeter solemnem Ec-
Tptov Tvi; xxOoltxr; V.-/./.l-r,<7icii xa0t'c7TaTai ^. clcsia; catbolica! consuctudincm. Agnosci-
rv(opi^£-at ê xavTauOa oux £77ifâvto;, a>,>,a tur hic non Epiphauium , sed Marcioncm
Mapxtojv 6 [J.tapo; avTtxpu; ^&£yyo[y.£vo;, ov iilum impurum loqui inanifeslc, cui in eo
30 £v Tvi xar' auTov atpe^cet [xeTa tcov (jtXXow loco, ubi dc bac boeresi agitur, Epipiiauius,
pXa(7'pviij.t(ov xaiTouTO >,vic(oJouvTa E^rtipavto; inter alias blasphemias, tribuit pudenduiu
(7Tv;>,tTc'jit Xsyôv • " To 6i caSâTOV v/;- illud, '• subbato jejunandum csse ob huju-
" (7Teu£tv ^ta TOta'JTa; atTta; «pacxet, £77ct^-/i '• sccmodi causas : Judoeorum Dco, ille ait,
" (pr,i7t' To'ji 0£ou T(ov louuaitov iazh ctva- " haec cst requies, quum ubsolvit mundum
35 " 77au(7t; TO'j 7;£7:otv;xo'To; tov xd(7[/.ov xai £V " ct iu die scptima ab operibus suis vacavit,
« Tr, £o()o[J.-/i v;[J.£pa ava7rau(7a[;,£vou a770 tuv « propterea nos in ea jejunamus, ue videa-
« Eoywv •
•ii[Ji£t'; v/i(7Teuo[A£V TauT^/iv, iva ^r, t6 « mur Dei Judaeoruiu voluntatem agere. »
« pO'JX-/;[j,a Tou 0eoij T(ov louiâtojv ip-yacoj- Et ex co loco palct alia prorsus esse cuncta
« [J.£Oa. " ilcTE xat £v-£uO£v (pav£(36v oTt (zXXo'- quic celeberrimi Epiplianii esse reperiuntur
40 fpta TTctvTa Tou aoiot[j(.Qu E^ftipaviou euotcx£- ac illu quae vecoi's ille scriptor iu Cbristi
(0 'EmipTTiTai B, F, E. (2) KaetffTaTat. In marg. — q\ia' re in editis can. l.\\xvi. — (3) T6 OsXr.nx tou
B : Kavuv Tuv di-tuv aTzoaxi,'/M\ $a'n£pi aaSeitoM. Sod t)£OU E.
ADVERSUS EPIPHAiVIDEM. 365
Ecclcsiam stulte cxcogitavit : ubi cliam

cio; ixEivo; TTe(p7ûzovi/,ev otcou ya opwasv Tidenius ct alia id gcnus impurissima ex-
y.ai, £T2pa TOiaOTa [/.ucapwTaTa ;cal «'XXo^Tpia traneacjue dogmata Epiplianii sermoni-
^fiyi/aTa toii; toO ETVioaviou >.oyot; syy.aTa- bus iutorpoluta, quale illud : « Non posse
^ jAiyviJ(;.£va , tl); t6 -r [J."/Tjai;.w; ûva^rOai av- « bominem per pcenitenliam justificari, et
-r flptoTTOv scu.apTtoX6v oia [y.£Tavota; yevjcOai « sanctam Dei Matrem gladio interemtam
-r oixaiov • xal oTi -n ayia ©eoToV.o; oia «esse, sccundum Simconis sacerdotis vo-
-r pojAcpaiac (zvvfpvjTai, y.aTa t/iV (pwv/;V tou « ccm, » ct c;etera istiusmodi.
-r ispsco; 2u;x£(.ov , -r )cai TOtauTa aA>va.
" Aia yap t6 ai{k'Mhv tou viQou? toij (xvôo; 95. Etcnim ob sancti viri simplox scri-
xai Tv;; cppa'cr£w; t6 ccirspispyov y.al tcov (juyyj- bendi gonus, baud olaboratam dictioncm ,
ypau.[/.£vcov t6 t:)/?iOo?, EuE-iyÊipviTa xanoCka.- librorumque multitudinem, in promtu illis
So'vT£c auTOu Ta cuvTay(;.aTa tou; toioutou; erat pcr ejus scripta bas moliri fraudes.
sêipyaaavTO oo^Xou;. Aia touto ETViT/ipeTv Idcirco sedulo notandum est, si fortc ali-
'5
yfh, C05 £1 Tt euceSeia; y.al 6dSo'ty]to; ô- quid pictatem ot ortbodoxiam spirans in-
ytAaTcov e^cip.svov eCipviTai ev TOi'; -poviyoui7.e'- veuitur in quibusdam bujus epistolw locis,
voi? VI eTCO[;.£'voi; Toiv ixvaXvicpOciGc^dv ix. Tvi; sive praemissis, sive sequentibus, primum
£-'.CTo>,-^; ypV|7ccov, rpcoTov pi.ev to a(7uva'o- considcrandam esse sententiaruni inconcin-
T-flTov y.ai (xcJi/.cpcovov ev Tor? ^6yjj.cf.c!t. lofi- nitatom ct contradictioucm; dcinde cogitan-
20 ^coOai , ereiTa £vvo£W ot'. 6 TauTa 5pa[/.a-
dum quod borum falsarius opifex, quum c
T0upy/i'(7ac Tcov ôy.-ziTcov Tt; urapycov, t6 personam Epipbanii
Docetarum grcge csset,
T:pc)(7C07T0v u^soou; ETTicpaviou y.ai tuv £y.£ivou
induit, nonuullaque ipsius vcrba corrasit,
Tiva; (xvaX£^(X[./.evo; lc;you; Tot; t^'ôi; £Tvcp-
,
quibus propria et pcssima ipsius dogmata
Hor5o'[7,vi(je TTOVVipot; §Qy[.;.a(7tv (cocTw^p 01 toT;
superstruxit, iisquesimilis qui pestiferis po-
25 ^Vi^XviTrptiii; £y)caTa[/.iyvuvTe; t6 toiJ (/.eXtTo;
tibus dulccm mellis immiscent saporem, sic
y^XujcacfAa), iva ty;; cpavTacta; Tviv /Caxoup-
ille, ipsius pbantastica hsresi celata, mul-
ytav aTtoxpu(];a[Aevo;, TCoXX.ot'; tuv a(TTV)ptXTcov
tis incautiset imperitis exitiosum propinavit
xai (ic/.aOcov t6 ij;uyocp9c»pov eyxepa^cviTat
venenum. Si ergo baec Epiphanii germana
cpapc/.axov. Et youv co; oixeta E— lOaviou
opera babontur, oportot ul alia quoquc bis
soSeyoivTo, (>i(3a auTot"; y.at Ta ey. 5ta[jt£Tpou
plauecontrariatamquam genuina Epiphanii
6. (XvTty.a8t(7Ta[7.£va co; ETTtcpaviou ^gyecrOai
scripta promtius admittantur. Euimvero
rpo0u[j.6T£pov. Kat yap (xvOpcorcoXaTpetav av-
autbropolotriam fuisse a coelcsti illo ho-
BpcoTTOu Oeocpo'pou ot 0.7:0 tou ocvovitou AtcoX-
niinc assertam, Apollinarii dolirantis disci-
Xtvaptou etcJviyewOai auT6v Stay.vipucc;ou(7tv,
puli disseminaruut, quin et spem in Dco
35 eTi y.«l Tviv et; 0£6v eXTvuVa iraoayapaTTetv. quidem impostoris
cxpunxisse. Scd boec
Kai TauTa [/.ev to du^rijeSe; tou yeypa^poTo; impietatom produnt et vosauiam. Qua) vero
(Jivivuet y.at tviv ocTTQ^votav •
TotXXa oe t-a; eTTt- ejusdem epistolcC supersunt, rursus in-
(jTO^v;; ttoXu t6 a7;i'0avov £vii£iy.vuTat, et Tvpo; credibilia videntur, si ad rogem scripta
Pac;tXe'a TOtauTa ylypaTTTai £y,6tr)a(7y.ovTa, diountur isliusmodi monita, qualia opor-
do Qta îi t6v apTt )«aTviy/i[/.£vov 7vatêue(70at, tet catechumenum quam cito doceri , ubi
xai Tvi Tou y.aO' /![/.«; ;j.u<7T'/ipiou y.\j-/\azi ttoot- ad nostrorum mysteriorum communionom
epy6[/.evov ivpo; tr^tcor/iv yap y.at i^tcoTwv accedit ad imperitum enim quemque et
:
t6v £'(7yaTOV, y.ai (3«vau'(jcov t6v aypoix,rJT£pov ,

imperitissimorum ultimum et rusticis ru-
a£ta TOtauTa Oau- diorem, vix talia scribeudi locus esset. Ea
[/.oXt; «v ypa^pecOai ' vi
, :
3r>(> MCEPHOni ANTIRRHOICA

uctiiT/i ixsivvi nai itajJifojpoTar/i «TndToX/i, sanc t'st prodiKioKa illa et ampllKsiina epi-
xaO' viv IJoiioTio; )t/,su; aooXe-J/wv «jj/ju- hlolu de (|iia liicolormn vattis garrieiis in-
ooraTa rapaCfOjYYSfai , rspa; t?,; >.S'7y;fl; \idi()ii» niusis dixissel, ut lincm p;arrieiidi
icai TO'j TauToeiceiv ou» ei'Jw; xai twv «xfooj- »aiitaiidi(|iic iion \idcrit, audiciiliuin(|iic
s U5VWV ai70/cvau-jv Ta; ano!^; • axox?; y*? ^*^'^' oljtundcict aures; aurihus enim luquactlas
Xecyia 7;oAe'(i.iov
'. infensa cst.
llw; o'Jv TaijTa LTCKpaviu avaOeTeov; 'J5. (juo igitur jurc haec Kpi|)hanio impo-
opuJuev vap auTov icaT* T(5v aipeijeajv iCTa- nere;' Ipsiiiiieniin \idemusconlra lucrcses
[xevov TOiaCiTa XeyovTa • « Oti j/.ia [^.eTa Ta; iiisurgciitciu , lia;c dicen; : 1'ost ocloyinla
10 • oyôflXovTa «ipe'<jet; -(i rfl; aX^/iOeia; Pa<ji; " hoircses, una est \eritatis basis, simulque
" aua xal ûiaaxaXia xal ffcoT-opio; rpaY!^*" • uiia doclriiiael8alutisdisci|)Iina acspoiisu
•I Teia xai XpWTOu vuaii"/i aY'.a F,xxV/;iita « Cliristisancta licclcsia. Quiequuinah a;vo
•'
o5(Ta [isv ax:' aiuivo;, îa 3e Tfi; evcapxou "Sit, tuni per corporeain Christi prajscn-
« XpiiTOU irapouoia; xaTa , Tr,v 5ta^0'/;/iv Toi> « tiam ,
per tcmporum successioncm , intcr
is tt ypovou, [j,i';ov Twv 7:po£ip'/i|J!.i'v(ov alpeieojv, " mcdias lucrescs su|)iadictas revclata cst. »
« aTvoxaXufdewa''. • AXXa Te [xupia toutoi; av At sexccnla alia liis siinilia in ejusdcm

ToT; eauTou <:\j-^yf%ij.[i.a.ai-^ e(pa[xi'XXa, tx; scriptis quae, Ecclesiui stahilitulcm et inte-
fcxxXr.uia; to acâX:; xai aveTriX/;TCTOV ô- jiritatcm vindicant, quis([uc pcr se aperlc
âiôvTa, xaTiôi Tt; evapYw;. Ilou evTauOa vidcat. Uhinain in liis dc reducc in Eccle-
20 etiiwAoXaTpeia; êuTapa; e-i t?,; Iv/.y.V/icia; siaiu idololatria Kpiphanius meminit aut
XptCTOu 7:ap' feTrtâvico [/.vfl'u.-/i /) >.o'yo; otjwt- uspiam vcrhuin uUuin edidit? Quid igitur?
o'jv (patvo't/.£vo; ; 77w; c>e o'j"/_i 7TavTa 7:po; >dniic omnia potius in fidci nostrje de-
cuv/iYopiav T-?,; xaO' ri!J.a; euCcSeia; 7:po'x£iTai; icnsionein conveniunt?
CAPUT XXIV
.\BGuMKNTL'.ti. — Coronidis loco sunl interpretationes in vaiia patrum loca qua5 solent Iconomachi vcndi-
lare, — Yidelicct Nazianzeni, —
96-'J7. Nili ad Olynipiddonim, — Basilii seleuciensis, — ino.
!)8. !i'J.
Leontii ariani, — lOl-lO.T. Cui in piimis opponitur Leontius noapolitauus. — 104, 105. Tura brcvitcr
el acerrirae repetilis dcceraargumenlis ciuibus Epipbauius ab F.pipMauide secernilur, in appeudice ponit
ha^cetica fraymenta Eudoxii, Lucii, Mauctis, Apollinarii, Dioscoii ct Timothci Acepbalorum presbyleri.
OuTco [/.£V ^-Pi TaijTa^ TrapaYOUoi oe xai to'j 9G. Hactenus hiEC. Sed etobjiciuntma-
25 [jLeYaXou Tfnyjîw tou 9;oVjyou p-^ctv sx gni Grcgorii thcologi locuin hunc ex ejus
TCOV S7TC0V S/OUIjSCV CO^S '
"T VSpt; TTtljTtV £'/_£tV carminibus : « Fit fidei injuria ex eoloribus.»
v ev ypcofjtactv *. -r 0'jx oiâ 5e o Tt raO^jvTc; Yerum concipcre non \aleo quid eos in
et; TOUTO aSou>.ia; xai «i/.aOta; e^coxeiâv, hancimprudcnliametinscitiampraecipitave-
xaTa Tcov tepcov aTjetxaiJi/.aTcov avo^/iTco;
rit, ut illud adversus sacras imagines stolide
30 TauTa i^vJkr,m-ii. Ou âp tcov ev /pc.jf/.aijiv
torqueant. Siquidem baec non de imagini-
£txo'vcov /a'ptv £;£tp-/;Tat tcô Oscpijpcp 7;aTsi,
bus pictis cecinit divus pater, sed de flde
«X^Xa T'?,; [;.•/; £v xapiîa xaOt(^pu[j.£'v/;;, CT'J-
non in corde fundata, sed ore tantum cou-
[AaTt Se [ji.o'vov o^j.o^XoYouLie^vin; 7:po; 0e6v 7Ti-
fessa Deura, prout in primo ejusdem car-
i7T£co; •
xaO' « xai tco 7Tp(jTcp tcov ettcov 'Xo'y<P
35 iiziaTr.aa.; ti; 'iôt, £v ot; (f;a'cx£t

• minum libro legere est, ubi dicit
(1) Tou TaCiTo sXt:v.'i E. — (2) nc\i\i.wi. Respicit for- EvxauOa B.— (6) Xp(o(j.a(Tiv. Exculitur idem locus iil
tasse Pindar. 1'ijthic. ix, v. 30 : Ei (j.i o'ai5-/_oXo; av(iO£|j.£v act. vil Conc. 11 Nic. Mansi xiil, col. 3'J8. — (C) KaO'
— ricicav
liaxpaYOf iav — Auf qt xe xai !ffli-(\i.a-i (j.aX6axio, a xdv H, r, E. —
(7) <t>a(jxtov. Fugit nie locus in vasto
— Mri xopo; iXOibv xvioTi. In edit. Bocck t. II, p. 109. Nazianzeni carmiaum corporc.; Sed vide Mansi in
— (3) l\noxa).u<p8£i(ja , t. I, p. 1077. — (i) Iloij ouv Concil. 1. c.
;
ADYERSUS EPIPHANIDEM. 367

ToT; o' a),),oiiTcv ' eo'.(j.c yitu)U c-Vî XT|0£a pil^cov, me
Alii mcasaerumnascnarranlcra (leridcant,
'Ov m<jTci;xpaoiTiv axpriv eyipoclev eXa^pri ', Quoiumln pecloresummovixlevis lldesimprimitur,
OOfieocdc OTcXaYyvdjv r,).fj' 'ccxepo; 6^0; avaxTo;,
Neque in iniis visceribus insidet alta regis cupido,
Zwacv o' evOaoe [xoOvov £9r]iJ.£pca ^poveovTs;. Sed qui vivunt, tantum ea qua; in dierii sunt cogi-
[tantes.
5
^
M,).ov Sz, iTZiiS-h xaO' ox>i ypovou? 6 yJyai Quocl per.spicuum est, quum iu hac cetate
ouTo; IrM.Tzvhf Tv) Exy.V/] (7 la ^f/i-jyaiêv, i tc5v quam niagnum illud Ecclesice lumen illu-
Apsioij.aviTwv £7;sxpaTsi 7.u(7ca, j-.ai tq 7v).aov stravit Arianorum pestis invalescerct
, , ac
Tou laou Ttov T£ lEpscov y.al twvjv )405fAix.or; pleriquc plebis ct sacerdotes ct qui terrenis
«;u.j[xa(;t TCspl t)iv Eucigsiav eWCs, x.al touto dignitatibus inhaerebant, a rccta pietate
10 auTos cacpadTepov r.oiu. ti wv xat iv eTepoi; vacillarent , idque ipse luculentius decla-
Xoyoi? aCiToa 5tâ(;â>.i)C(o; ^"taT^sysTat • sv (/.ev
rat. Asseritur cnim idem diserte in cseteris
yap Toi ik Ti £yx.atvta VJyco ^r.ct- « XOs; ejusdem oralionibus. Ait in una quaedeEn-
" ivtCTtv eiye; tviv tcov y.atpcov •
c7/iiy.spov TViv caeniis cst : « Heri habebas fidem tempo-
« ToO 0eoij yvcopicjoVj''. » Ev ê tco et; to Pa- « rum ; hodie Dei fidem nosce. » Et inaitera
15 iTTt(ip.a auTri Xeêt •<'.e-/p'/iTat xat dtavoia >.£'-
quae est de Baptismo, ipsa liac dictione uti-
ycov • " Aai ê [jf/i (;oi:ptc6-/ivat tov x.aOap- tur et sentcntia : « Necesse est non fucata sit
n (jiov, alX' ev(7-/i[;.«v6-7|Vat •
>,a[X7rp'Jv9-/ivai n purgatio, sed imprimatur ; tuque plene
« Te^Xetco; , dXkk p,-/i yp(o(;fJ-?,vai • p.r^rje 57:1- « ac perfecte splendescas, non leviter ntque
« y.a'Xu(|(tv Tcov aiy.apTicov , oiW aT:aXXayr,v " u superficie illinaris, nec gratia demum
^" « To yaptcf/.a. » Ev 77a'Xtv Trapeyyua^
£'y(êtv (o <i peccata tantum obducat, sed ab iis omnino
« ûkoLCGs. [/.ot Ta yeypa[jt.[y.£'va, ev xatpot; " te vindicet. » Rursus iu eodem sermonc
« TpenTTot? aTpeTTTo; (isvcov Trept aTpeTTTou baecproecipit : «Servamihi qua; scripta sunt,
n ii:pay(J!.aTo; .
" ii; ouv evTauSa i-o tou t> per temporum varietates, ipse immotus ob
Tp£7;Tou Tcov xaipcov Toii; aor/iptXTOu? xal « iudeclinabile fideinegotiumpermanens. «
** «TTayeT; wpo; euceSetav, £U7rapaxo'[/.tCTOv ê Quemadmodum igitur hic pudere jubet
T-/iV yvco[z.'/iv e'p' oi; vi tcov y.atpiov Ppafieuei cos qui ob \arielatein temporum tluxi et
poTT'/!, !texT"/i[7.evou; xaTatoet" outco '/ai ev to) instabiles pietate sunt, et promta se volun-
77poxet[/.£V(o vijv o'/icetîco , a7r6 toij aXXoico- tate ferunt ad eos qui temporali aura po-
To5 Twv j^pco[j.aTcov auOt; y.aTovetdtêt , t6 tiuntur, ita et in lacinia modo relata, ecolo-
3' T-fl; tj§p£co; atcj(ô;.£iutypa(pcov auTO^;. Ti ouv rum mutabilitate vituperat eosdem, quibus
9*/lciv , e7irt'(Aco[/,ov jcat etpuSpiCTOv /cai tou contumeliae uotam suis versibus inscribit.
xpaTou; T-/i; xaO' •/•[J.a; euceSeia; ixXXoTptov Quid igitur hic ait probrosi et contume-
licTTsp Ta ypco[AaTa, eua7ko'6X-/iTa ye ovTa /cat liosi et quod a confirmanda fide nostra
euaXXotcoTa, paîco; £/C7iXuvcTat •/.«'. ey.xpoue- abhorreati' Ut enim colores, utpote evauidi
35Tat Tot; PouXo[jt£'voi; TjaptatpeicOaf o'jtco -y.al et mutabiles, facile eluuutur et dissipan-
•(^[j.a; eu/epw; 7irp6; tou; y.atpou; 7;£pt T/iv tur ab iUis qui expungere eos volunt,sic,
TttcTiv j;.£Tacy/i[;.aTi(êcOat, /cat olov (j.£Ta- ait, et nos promte in fide mutamur ex tem-
j^pcovvucOat jcal TieaiTpe^TccOaf Trpoc/iy.ov a£l pcribusetquasi colore variamur et circum-

eyy,aOt(ipucOat x.cd p££^/)-/.£vat co; d.Gfciki- Ycrtimur quum deceat potius semperesse
:
iO CTaTK, y.ai y.aT« Ta (ZTwOCToXf/.w; etp^/i[j.£va stabilem etfirmissime constantem, juxtaque

:7t eyy£ypa[A[j.£V/iv ex.îv « ou («.eXavt, izXXa itveu- Apostoli verba , inscriptam habere fidem,
(AaTt 0£ou CSvTo;, oux ev TjXâ^l XtOtvat;, t> non atramento, sed Spiritu Dei viveutis,
aXX' £v 7TXa;'t nap^ta; capy.txat;. Kapr5i'a [xev non in tabuUs lapideis, sed in cordis tabulis
Vap TvicTeueTai ik ^tnatocuv/iv , cTo'(;.aTt ê carneis. Corde enim creditur ad justitiam,
(1) "AXXocccodd. — (2) 'EXa?pvivB,r, E. — (3) rviSpwov. Op/). t.l, p, 8'il.

— (4) np(XY[i<XTo; ib. 717, B,
,
308 .Mr.r.piioni A.\TmRin:TiCA

6iji'j>.0YcrTat 8i; (J(oTY,fiav'. " Ax^' cJx •/iya-vev <>ri' aiitciii coiiifssio fil iii siiliilcm. Rcd lio-
«i; evvoiav tw; rayei; tviv 5iavoi«v t6 eOOg; '"'" '"''"li' liiiigiiiiiiii iiiiiiiiiiiii ilhul fiifît
eiTaYo';j.evov, OTi oi irepl ypwjia^Twv oiwv ai- '1""*^ '""'^ Kul).st'(|iiilur, iicinpe iiou <lc ii«
Toi -ôoeaav o Xoyo? to» iraTpl- £Ti<p^pei yap' coioribus qiios i|).-.i iiovcruiit, iuslilui liiijus
jialiis scrmoiiciii. Iiisujicr ciiiiu liaiiet :
» « UevOo; e|/ol «piXov, > orep auTol eoacav 'fl ev
• J*rofunda me juvanl, « id quod ipsi dixe-
|i«Oei ToS voo{, eitcivyi pioi TTpoijij-i)./,? , o T:p6;
runt : - l'ides iii profundo iiiciitis sita, liiic
«vTi5ia«JT0>.y;v exeiv/i;, tyj; otov e$ eriTToX-Ji?
me dcicctiil. Oiiod ail iid (lillcrciiliaiii lidci
xv/fO)'7i!.i'i-f,; X3tl T«/£'w- 5tapii0'jovi; Xe^yeTaf
(lua' tantum a superlicie iilita est et cito di-
xaOaTcep Ta yo(i|7.aTa Toi v»T:ox£t;«'vo'j ^/.ovov laj.iiur, sicut colorcs taiifiim cmicantcm rci
10 Trepi/p(.'jêt T-^v ert^paveiav. o3v
Av(>-/itov subjcdu' facicm circiimfiiciml. Absunlum
eiterva x.al ava;iov repi r?,; OeoXoYtx-/ii; oie- cst igitur ct iiicoiif,'iuum luuic Tiicoiof,'i pc-
aOai ^TiGioti. OOtoi 5e -liTot Tai"; aTrXai; twv ricopeii ita iiitcliijiorc. Ili vero nut iii sim-
TiaTpt/ctov Xo^ywv ertSoXai; t(o Trpooavet xa- liiieiiius jiiilrtim iiroposilioiiilius, obvio pii-
TaivtcTe-JovTe; Tvii; oiio^r.fjuoi ^, ^ta;/.apTavo'j(7t iiium sensui iiimium lidentes, niicrraiil iii iis
15 Trepi Ta i/. t?,; ^tavoia; Br,'k'j'jîi»' v\ Ta eii

(|ua' ex interiore scnsu sigiiilicantur; aut ct
xai opOio;
benc rectcquc dicta depravaiilcs, id quod
eipT,;/.e'va rapayapaccovTj; , £tt£i
iiiorum indoli solemnissimum est, ad pro-
TOUTO «'jTtov Toi; Tp()7:ou t6 ifJtaiTaTov, rpo;
prium iilu sentcntiam cireumtraliunt.
t6 oixeiov repteXxo-jutv Po'JXy)u.a. Ei ê 8h
Sed etiainsi dc coloribus liiec dicta csse
xal repl yctojj.aTwv T«OTa ciprcOai Jotr, Tt;,
^y^^^^^-^^ conccdat, coriim sloliditati asscii-
20 vr. avoia exeivcjv cjyxaOtcTay.evo; Tt;
, (iÔei-/)
tieiis, cliristiaiiorum quis umquam conspec-
roTe ypicTtavtov rt^jTtv ei? yp(o;j.aTa Oe';Aevo;, tus est lidcm in coioribus posuissc, vel
r, T-/;v eArtda
eXriiJo ei; iiX-/;v (paivo;y.ev/iv XTy;(;a[/.£- s|',cm in visiliii malcria silii parasse".' Niliil
vo;; Ou-/_ iiSft; 0'jv evTeOOev /ptCTtavot; rpOT- igilur conlumcliosum inde ciiristianis con-
ÛcTat •
-fl rapavota ê twv xaT'/)Yopo'j'vTt.Jv flatur ; sed accu.satorum maleferiata mcns
25 xai t6 afieX-epov repKpavw; ^taêixvj-at. ct malitia palam manifestatui-.
CAPUT X.W.
TiflV ds' ye NeiXou toS tepoCi erttTToXyiV tvjv 97. Quod spectat ad sancti Nili epistolani
rpo; Tov erapyov yiyftx.i/.i).vjr,v OXuuirtOf^to- ad Oi} mpiodorum cparclium scriptam
pov,t;); raparcro'//)T5(i xat VcVoOeuTat Tt;
usque adco fuisse dcpravatam et viliatam,
,
av cV.rXayciyi
quis non obstupescerct'.^ Quis lia;c non mi-
0'jx ; Tt; o'j Oa'j;Aa5eTat yvoi;;,
rarctur? inscius ntrum comicc nebuionis
30 oOx eytov ro'Tcpov xtoi/.to^yicet toij vevoOeuxoTo;
f.iisarii impcritiam, an tnigicc tractabit ver-
Ty;v avotav , v; r/.TpaYtofV/f^rstc t/,v aTsoetav
. • ^
;
sipeilisirapictalein'? quu sciiicet arte Olvni-
o:t(o; Tou |j.ev ()Xu;xrtod(ofou to <ppov/,;..a
pj^j^j.j q„ij^.,„ ^^^^^^ proposucrit , 'wii
rpo'jOeTo, TO'j NeiXou 61 t/;v o lo acxaXiav
yero doctrinara frauduicntcr supprcsserit.
ôX £p(o;^ ur£T£;/.eTo. ii; yap dv cuvto;j.(o ut enim paucis pcrstringam, percunctautc
35 ci-sTv ,OXu;;.rio'^(6pouru0ou.c'vou, stjrtTpe-ot Olympiodoro utrum decerct in cujusdam
xaO' ov ^LiXkii xa-acxcualêiv cr,x6v , ev Tio templi sacello quod ornaturus erat, im;i-
lepaTeito etxo'va; avaOe^vat , Ov;pa; Te ^tocov giues pouerc, vcnationibus ferarum omni-
ravToia; TO'j;Toiyou; rXvicraf tout' exê^tiov modis parietes cooperire, quae dextrorsum
xat eC £ucovJjj.(.jv (octc |SXe'r£c;Oat, xaTot ;j.£v ct sinistrorsum cernerentur , ct in tcrra
(lO Tv;v yjpcov sxT£ivo|j.eva Xiva xat Xaytoo'j: xal piugere extensos casses , et lcporcs da-
(I) StoTT.piV/. 11 Cor. III,

(2) Ai(i6r,(j£u)?. Per-.'). — [
slat. — (SÎTpcxj^spsTai
E, ul A prima manu.— (i) Ei-
spicuasatis sententia, phrasis vcro minus bene con- 1 nsiv. lutegram cpislolam habcs supra p. 27i, 272.
ôpjiaiJai; xal Toc e^-fli; êuyovTa (^(oa, -vwq ^l mulusque et alias ferns fugicntes, venato-
Ovipacai cTreuôvTa? (;,eTa twv zuvnîwv ^tto- resque iii vcsligia properantes cuni cani-
xeiv, xaTaiJe Tr,v Galaccav /a).(.j[;.£va ^wTua bus, tuni in niarilaxata retia et piscium
xal Tcav yevoc JyGucjv aXieuojAsvov xal ei'; t-ov quodcumque gcnus captum ct in arenam
5^-/)pav sEaYoV-evov xal irpo-iaTi yufjTvXacta?* adductnm ct praiterca omnem varietatem
;
itav eiô? £j/.(pavat ^êtxvujêvov Trpo? -îôv^v figmentorum in opere tectorio ostentari ad
6(p0aX;A(3v. NetV.; T«oTa ^tayeXa-ra; av-
oculorum voluptatem. Qu;equum caviUaudo
TeTT£'(7Tei>,ev oveuîi^cov •
-r Oti v/;TCuoi5e; av
retulit MIus, rcspondit vitupcrando, quia
ei'-/) jcat Ppecpoxpeire; t6 toT; XsyfJetci Ttept-
nimirum < infanliinn fuerit et parvuloruni
itXavv;(7ai tov (joOaXij.ov Tt7>v TTtiJTtov CTeo-
•< ludus per ea qua;dicta modo sunt, dissi-
poO ()£ y.at av5ptoiJo'ji; cppov/faaTo; oty.stov,
« pare fidelium oculos; viri vero fortis et
To £V Tto UpaTeito (^.£v xaT (zvaToXa; Tuinô-
(( masculi ingcnii id potius proprium : in
(jat (jTaupov, WTopitov 6i Tzoika.i.a.c, y.al v£a?
c sacrario ad orientem quidem unam et so-
Ata6r[y.-/i; 7rX-/iptocai evOev xat £v()ev, ystpl
xaXXiCTou ^toypa<pou t6v vaov Tfov
« lam crucem formare ; historiis autem ve-
dtyttov,
OTTto; av ot etô'Tc;
« tcris et novi Tcstamenti iiinc et inde jnnnu
[j.r, ypa^^.jy.aTa, (J.yiê
ouvajy.evot Ta; Oeta; avaytvto-rxstv ypa^pa;, « optinii pictoris rcplerc tctnpluni sancto-
T-?i Setopta T-?,;- (toypa'^ta; (;.v/i'p.viv 'ka.tj.fjd-

« rura, ut littcrarum rudcs lcgendisquc
-f VtOCt TV,; TtOV yVVlCltO? TtO 03tO lj£'ÔU>v£U-
" scripturis impares, pictura; aspectu me-
x.o'Tfov aviJpayaOta; , xai T^po; a^.ik\a.^ « moriam sumant rcriim fortitcr a vcri Dei
dteyitpotvTO Ttov eu/cX.etov xat (xotîatov « servis gcstarum ct ad corum ajmulanda
ctpi(;Teu[;.a'Ttov •
-r xal a toutoi; £'(p-/i Trapa- « gloriosa et memorabilia faciuora crigan-
'7cX'/i(7ta. n tur. » Et cjEtera ibidem his sirailia.
05 To; Totvuv Ta [/.ev eptor/iSevTa iraoa Ita veterator illc quaesita ab Olympiodoro
'
Tou OXu(y.rio^topou , tb? Tou N^tXou iptova; tamquam jNili propria verba, vaferrime ci-
xaxoupyto; TrapÔeTo , auTviv Oe tviv yvtoijr.-/|v tavit, ipsam autem Nili sententiam suppres-
Tou NetXou a7;£xpu({/aTo. 0(7Tt; ouv T?i oXo- sit. Quicumquc igitur in integram incidcrit
xXTopto evTuy/i £7Tt(7ToXvi , £vapy£'(7T£pov t6 epistolam, sole clarius videbitistius impu-
avat'(7yuvTov xat iJucTpoTCov auTou xaTo'tj/£Tai. denliam et improbitatem.
CAPUT XXVI.
OuTto youv £7:' 6vo'iy.aTt -ou ex SeXeu- 98. Similiter sub Basilii Seleuciae episcopi
xei«; BaciX£t'ou y_^p'/ii7tv (X7TaT'/iX'/iv TTpoayouci, nomine fallacem afferunt pericopen, in qua
7t£pte'yôuijav -r [Jf/i Êtv tou; aytou; ^ta T-/i; legitur sanctos non esse per picturae ar-
(I
^^pto^y.aToupiftx-^; £77t'7T-/i'[;.-/i; TtL/.av, Tto elvat, tcm honorandos, ideo quod ait, graecani- ,
<pYi(7t
,
(;.uOo7rott'a; £XX-/ivix-/;; avaTrXa(7[y.a, aXX« cas fiibulas referat lictitium opus, sed a
ota T-?i; ypafptx-?;; O^topta? et; ava(;.v/;i7tv picturx considcratione eliciendam esse re-
IXxeiv •
t;,-/id£ yap ytvecOat £u£pye<7iav exsTOev, rum memoriam; nou ullam cnim cxindc
Yp«(pw/iv ê O^toptav; r O TauTa ^paiAaTOuo- derivari utilitatem,sedtantum pcr picturam
y/f<jai; u7toxptv£Tat, iva 7:£ptipav£i7Tepov tou; fieri contemplationem. x Ha;c non sine fi-
ayiou; ota t-?;; Ttôv 6[;.otto[;.aTtov auTtov ccTt- ctionis solertia supposuit, ut sanctis ipsis
(1) ruij/oit).aaia;. .lain vix putem respici iigmcuta c ([uod per otium ilisquirendum. — (2) IMvTi|;,yiv ts ),ii\i.-
gypso fabricata, qu<x sctiuioris revi potius suut : i*l Civwci B, E. — (3) 'EvtO/oi B, r, Ei
IV. ^4
;
370 NICt;i'110iU AMlUlUUaiCA

(AiatxaOufipiari. AXX' eyjcaifov oiav 5o;av iTjpi iiisulUiret ex iinuKiiiuiii eoniiu coiilemlii
ye TouTwv 6 av/,p sxsxt-/ito itfoOi-jOai, w« Bedostiiidere u|)|)<)rluiiuuM'i>l(|uukin tli; liis
^''' '"'' "'''' ^«^nlciiliain huljueiil, ut ilcinni

av xai evTtuOevTwv (paJXwv ar/iXiTeuoiTO to
'^"'"^" '""l"''"'" l">J"i'Hiin Iraudes ludi-
xaxoJpv-flaa *. rpa'9.1 vip rpo? tov BaciXea
\,v ^„ ^..' nrio plectanlur. Ideiii eniin Hasiiins ud iin-
rept , , i '
/^v'
s AeovTa ty,; ay.a; TCowTOÂapTuoo; Wj- .' . ,
^ , , !. . ^.. \ ,
neratorein I.eonein de saneta iiroloiiiai--
xXa;, w; Taorjv t.o t,; eXXvivu,; «,:aTv-,;
^^,,.^ Ti.eela serihit, eam euidain lielieniea,
lepei, ecp 1,7,74) ovn ,70Te rpo; Tni MupacvGivi, p,avitatis saccrdoli, equo uinl.ulanli pr..|.e
«,Ti9avewav,xa9eXavTeaoTov ToOiTCTCOu, xal Mnrsinoneiii , i.i.paruissc , eunuiuc eîu..
«CiToG vîAtOvoTa «TToXi^teiv • eiTa dvav/iyavTa dejeeissc, ae semivivuin reliquissc; deinde
loxal £aoT0'j ye^f^lêvov {/.eTaxaXsVacOai Te quuin ab illo acccrsi-
resii.uisset saeerdos,
Cwypacpov xal TCapeYyjr.Tai dvaYoa>{/ai «ut?,; tum pictorcin jussum imagiiicm illius
ct
T71V eixova, xat ^vi auTixa toSto Y^T^ve^va-. facerc quod quidcin statim lacluin, Deo
;
OLvepYia ToO KpeiTTovo;- xai iôvTa tov coopcrante; ct ut eonsj.cxit, statiin saeerdos
iepfa eTCeYvwxe'vai xai avappw<j6e'vTa TCepnrTu- agnovit; (luumque convaluissOt, eamdcm
15 âoOai T-^v eixo'v«, xal t(o oixw daoToO d^ro- de(.scnlatniii,in d(.mo sua reposuisse, eterc-
6-/icaypi<Tat xal TVKJTeOcai t(o x-/ip'JY;-'-«'" tx; didisse piaidiealioni apostolico! virginis, dc-
ditoffTo^Xoi» , ei; SeOpo ê i:e(p>jXa'/Oai , xal mum us(|uc modo asservatam icoiicm fuissc
0.7: «uTr,; ei; to £,:£it« rd<7a; [/eTaYeYpa^âi et ex illa dcinccps universas fabricatas
TYi; ,7ptoTdOXou Ta; eixova;. fuisse protomartjris imagines.
CAPUT XXVII.
20 Eti TTpoxo[/.iôui7iv dvociou; x«l (jiuOtooei; 09. Rursus profcrunt impias quasdani
<pwv«;, ei; Aeo'vTtov Ttva TauT«; dv«(pe'povTe; ct lictitias fabulas, cuidam ascriptas Lcon-
Tvi; T(ov eâYiiTOjv Aoxvitwv [/.oip«; TUY/a'- tio, e -secta pcssimorum Docctaruin, uli
vovTa, (o; £x tcov XfjY'ov «ijto^j cuv.oeiv snTiv •
c.v ipsius sermonibus comperire est : qui
o; TCpo'; Te eauTov îa(7Ta(Jtd'êt xai tvjv eu(7£- tam sibimet quam pietati conlrarius est.
25 fietav. TouTou t\ Trpo; to pX«'79'/iaov , sTt xai Veruni cjus blasphcmia et sophistica ac
To TrapdXoYOV xat dXXoxoTOv sv cTe'oot; Opta(.(.- prodigiosa oratio alihi Iraducitur. Is igi-
SeueTai . Kai toivuv xaTacxtdiêiv Tr£tp(o[A£vo; tur obscurare veraui Salvatoris inearnatio-
TVIV dXrOfl TOU 2wTr,10; £V(7(Ot/.XTWI7tV, i^vitiiv uem enixus , ait : « Bcne est quod picto-
T KaXw; ot (^WYpdfot [y.iav £txo'va tou Kupiou « res iinam Domiiii imaginem piiigere in.n
SO -r Ypd&etv ou [7.e[jt«0-/{xa(;t. -r Kat pouXeTat '< didiccrunt. » Idque iiide persu;idcrc

TOUTO inoToucOat dTJo ts tou TTpo(jeu}r(i[/.evfjv'' vult, quod Christi , duni oraret, facies
Tov XptCTov YeY'^''^'^*''
"^'^ 7:odi7(o77ov «UTOU (b; resplendnit ut sol, dnmque baplizarctur,
6 viXto;, xai «1:0 tou PaTTTi^^jy.aTo; t(o idovTa eaiudem horruit Jordauus, demum ex eo
«UTOV (ppiât Tov iop^dvviv xpo; hi yc xai quod post transfigurationem eum aposloli ,
35 «770 Tvi; [AeTaj/op^pôceto; t(o \i:c\ eveyxat x«- non poterant aguosccrc. Et alia quaidam
Tavo-^c«t Tou; d-ocTciXou; •
xal eT£o« «TTa istiusraodi addidit.
T^pocOet; £(pd[j.tXX«.
(1) Kaxo\JfY'c.!Jux iu marg. B : 'Ev tyj av«TpoTf?i toO SeueTa!. Eadcra enim fusius in Confulationc J'scudo-
'J'£u5wv>J|j.o'j iipou TtXaTOTEpov £rp-/;Tai. (Tiiam qiiidcm re- sijnodi Iconom., mox a nobis cdciida. — (4) llpoffrj-
futationem iii hoc quociue Spicilegio non diu cxspe- xo;j.£vov. .\d Iwc paulo inolentiora vid. addeuda in
Ctabis. — (2) TIpo; tS> pXa(73v-aio B, F, E. — (3) OpiatJi- calce voluii).
—"
CAPUT XXLX.
AXkx y.a.i aOQic ffl TTfoayoucv) xa^si 79^'- 100. Sed agedum, ut pracedenti rerum
aevoi, Tov a>.r,6-fl Aeovxtov , tov t-?,? NsaTco- ordine iterum utamur, vcrum Leontium,
>.tTcov £/'.y.'X-/icia? tv^? /.aTa tviv Kuttouov v?- ilium neapolilana? ecclesite apud Cyprios
cov T7cO£f^c£'JcrKVTa, ~co; io'j§ato'j; tov 7.o'yov praepositum, coutra Juda'o.s pro ChrisUa-
* u-ep Tv;; ypiTTiavwv Gfv;az£ia; 7TOtou'y.£vov, uorum fide disputantem , hic commode isti
svTaoâ xatcito; avTtrapa6-/i'7das6a , 6>,''ya opponemus, cujus pauca qua-dam ex inte-
Ttva £•/. ToiJ oXoy.l-flVj-j >idyo'j ava>i£â'a£vot. gro opere seligcrc juvcrit. Pra^missis enim
Tori; vorAzyPiici y«p a'jT(o Trpo; tov ttsoc;- ab ipso coutra Judteum una colloquentem
i-îa^^ydp.evov lo^jârov, £Tay{ov ipaGzet Tot- argumeutis ,
pergit Ii^c dicere :
10 a'jTa • « Ata to'jto XptGTov xal toc XctcToC" « Idcirco Chrislum et Christi passionem
" 77a6^/i £v i/.-/l-/ii:w<; y.al otV.oi; y.ai otyopai"; " in ccclesiis et domihus et plateis , et in
<» xal £v £i)co'(7t •A<A iv Gtv§(3(Jt xat t'y.aTiot;^ xat « tabulis, sindonibusque et vestimentis, et
« £v •^ravTt TOTio r/.T^jTToCifAev y.at i^ta^^toypa- « in omni loco e.\sculpimus et pingimus,
« ôCu.ev , tva birrnyM; optovTe; TauTa u-oat- « ut continuo hoc spectaculo ha?c comme-
15 « p.vYi'7-/.to[i.e8a Hai [Jfo £TTt>,av9avt6ae0a, t'j; cij « moremus, nec pcrinde obliviscamur ac tu
K £re>,a()ou Kuptou tou 0£ou cou. Kat toc— " Domini Dci tiii es oblitus. Utque tu legis
ep
" CU TrpoOCUVtOV TO Pl&AtOV TOU vdtJtOU, OIJ TVIV
n volumeu adorando, non membranarum
« (puotVTtov £V a'jTto êpiAaTtovxat tou [jLe'>kavo; « naturam aut superfusi atramenti sed ,
« irpocxuv£t'i;, a>,Xa tou; XdyoujToij ©eoij tou; n verba Dei adoras quai in libro jacent ita :
J« « ev auTto •/C£t[A£'vou;^- 0'jTto xaycb r/,v er/.dva'' « et ego imaginem Christi adorans, uon ligui
" TOiJ XflCTOU TrpOC/SUVtOV , OiJ T"/1V C,'JCtV TO'J « et'colorum materiem adoro (absit !)', sed
-« Âou xaiTiov •/pto[j(.«Ttov 7:poc-/.uvio* u.-hyi- " inaniraam Chrisli effigiem tenens, per eam
" votTo! a>v>va tov oliiDyv/ yaca)CT-?ipa XoicToij « Christummiiiicouiplectivideoretadonii-e.
" xpaTtov, di' a'JToij XptCTOv /.caTetv iô^/.to •/.at " Et sicut Jacob non tunicam
cum amore filii
25 « irpocxuverv. K«i wcTrep 6 Ia'/.(oS* o'J t6 vj.v.- (I cxcepit et honore, sed in ea

ipsum filium
« Ttov TO'j uioij ayaTTtov -/i
Ttc(.tov,a>,Xa i^t' a'jToij " putabat dcosculari ct manibus tenere ita :
« vo[At^tov Tov utov ](oo-/i(p' -/caTaoiêtv /.al ev (1 et nos Christiani omnes imaginem Christi
« yepci -/caTe-yetv •
ouTto x«t ot yptcTtavot « aut apostoli aut martjris manibus con-
« Tr(xvTe; ewdva XpiCToij ri aiTOCTd>.ou -/i (j!.a'p- » trectantes et osculis saUitautes, ipsum
30 « Tupocx.paTouvTe; y.«iac7Tatd|y.£vot",T6vXot- n teuere Christum aut martyrem existima-
« CTOV vo[;.tô(jiev •/) t6v [;.apTupa'' /.aTs/etv. « mus. »
Kat (y.£T« Ttva • « Kat cu [j.ev t-z^v c/iv Et post aliqua : « £t tu quidem conju-
« cu[/.otov tcto; y.at aceiAvov ac7Ta!^d!A£vo;, oij « gem tnam, fortassis inhonestam, osculans
« /.«TayvtocTo; et , /taiTrep ouâu.oij cot Toij « non reprehcnderis, quum certe nusquam
35 « ©eoij (7fo[/.aTtx6v ctcTraciAov yuvaf,c6; evTet- « Deus tibi labiorum osculum mulieri darc
« Xa[j.£'vou. Efj.e ê eTrav ti^-/i; etV.dva XptCTOij, « praecepit. Quando vero me \ides icouem
y. « -fl T-^; 7Tava[j.t6|y.ou " «ijToij ['.•/iTpo;, -/i «XXou « salutarcm Christi aut immaculatissimae
(1) Toiauta. VitL Mansi xiii, 4C; Damasc. i, 374. eixovt ib. — (") XpKjToO otpodxuvto , oO Tvj (putjst ed.
— (2) K«i Sia Tov Xpic7-ov , Mansi , ciii .\nastasii; fa- oraisso deinde Ttpouxuvto. — 'O 'Iaxto6, deindeplura
(8)
vet vttns erroi'. — (3) 'Ev xasjnsio;; -/.it i|j.aTii5;; ib. uiv- omittit Xiceph. — (9) T6v 'ItooiPiy xaTajtXeTv xai iv
oovai; B. Male iu Damasc. uivoovt xat Taij.cioi;. Idem jêpoiv auTOv ed. — (10) Kai xptcTtavtov itaioe; Dam. —
mox: exT'j7ti5 xat otaypa^pM, el ca?tera conscquenter. (1 1) 'Aa7ta!;6(j.evot r?) tiapx!, t-^ 't'"/.'^ auTov, tov xf- ed.
(4) Kai oia^toYpayoiJ|j.ev deest iu Mansi. — (5) ToT;),o- --(12) MdpTupa auToil aoTia^tijOai Damascen. -
YOi;t. 6. Toi; £. a. xei[isvot; codd. nostri. — (6) Tr, (13) llava-fvou il.i.
a4.
, ,
372 Mt.EPHOHI ANTIRRIIKTICA

" Tivo? îxaiou «ijjvavjixevov , ayava^Tei? vj- " iiialris cjus vcl allfrius cnjuspiaiii justi,
" îbii, [i>.aa'j./[Aei{, aiic.7:'/i5ai;, ei5c.j>.o>,a'Tp«; « imligiiaiis rciicnlc, lilasplicuias, cxsurtjis,
" -fljAa; «TroxaXii;. luTa o'jx aiijyuv/i , eirs " idolulntraii iio.s cskc claiiiilas. Uciiidu noii
» (ioi, 0'j (ppiT<J5i; , 0'!iK jpuOpia; dpcov [j.z y.vJl « vcrecuiidaris, dic inilii, iioii liorrcscis, iioii
4 " fl|i.6pav sv TvaOYi T/. oixo'j[A£v/i vao'j; eiôjXcov • eruhcscisjvidcus luc iu loto lciraruiii orbc
« xaTaX^jovTa , xai vaou; [Jt.apT'jp(ov oixoô- « idoioruiii deliilira abolere et tcinpla a;di-
•<
[xoOvTa ;
» « licare niartyrum? >'
Kal (xeT* oXiya •

" A),-/;Ow; ttoXXvi twv Kt post paiica : " Ccrtc luiilta cst Juda!0-
" lo'jOatcov /] T'j^Xwiit; , ttoXX/i fl avatêia xal '
rum ca'cilas, nuilta iiiipudciitia cl iuipie-
10 .. a(;e'€eia' ex Xeiij/avwv [/.apTijpcov xai eixovMv " tas. Per rcliquias martyruiii ct imajâncs
" 7toXX«'i«; eXa'jvovTai 5ai;/.ove; , xal TaijTK « niultoticsclTu^'aiilur(la'inoiu'S : lucc lamcii
" £vu6pi,ovTc; avOpioTTOi [/.lapol oiaijTpc^-pouci « iiijuriis appctciilcs sordidi liouiiiics suh-
« xai fkaxXw.;iv . lIo'(Jai, eiTve [jm, eTTiixia- « vertuiil at(|uc coniuiiiuiunl. Quot, quicso,
« cei; , iTOdai ava6X'j<jet;, iroXXa')»; ê xat o vivilicu! ()l)tiiii!)i'atioiie.s! qiiol scalurigi-
15 -< ai[xaT«ov ^'j(jet; e; ei/covwv y,«t XetJ/avojv « ncs ! qiiolies s.iufruinuiu cllkuus c\ iina-
" [AapT'jpwv Y^ycvadi; " To'jT(.jv fie xai sTjpa .. piiibus cl rcliquiis iiiarlvruiii crupe-
ojjiota iraiJiTToXXa /cal TTCOvi-yetTai y.at e';:£Tat runt! " Mis vcro siinilia noii pauca pru,--
a i5-fl x«l Tiso; TO'j; vOv lourâio'j; etjcoT^.j; ccdunt et sequuntur, qiiu: ad liujus tcinporis
eipapi/.ocO/iieTat. Judicos iion incoinmodc aptabunlur.
^
20 A(A(ptXo-/tou Sl, TO'j r/iv IxoviaTeov (zp/te- ioi. Sed sivc Ampliilocliii Iconicnsium
p(o(juv/!v ewt7poTCe'j(javTo;, et ttou iîxfOLydiydii-j
pontificis dicta forte quiEdain sanctorum
ot Twv aytwv ijSptcTal Ifjyvj; i/. tou ire- detractorcs profcrant , ex. cjus in magni
TCot/iu.e'voj a'jT(o ei; tov [/.eyav Ba^jiXetov jy- Uasilii laudcs libro, quibus sanctas imagi-
jtojiAtou xaTa twv 6(;.oiwy.a'T(.jv twv ayt(ov qps hibefactari putant; sive laudent Theo-
S5 (b; ovovTai, T:po6£6X-/i[j.e'vou;, vi tou i/, VoCKx- dotum Aucyranuin nullatenus ab illoruin :
Tia; ©eoôTou, p/^ oXw; air' auTwv t^; e'j- pietatc stare scse prccsumant; scd Jiene id
(se^cta^xaTaOpaijuvecGojcav, aXX' eu t(jT(ocav, poUus tcncant , nuUam iii sanctos contu-
«b; ouSev evTeuGev t«; irpo; to'j; «yiou; mcliam posse indc redundare. Eorum enini
ii^peto'; o(TTo'vacOat s/otev x.aTa /(•jpav yap qâ' memorantur verba, quum singula suis
•
30 T(ov Toto'JT(ov e;£Taô[7.£vwv Xoy(.jv inyyuri- iu locis pressius excutiuutur , (juis utrius-
pov , (iTToro; 6 cxo-o; t(ov £ip/i[j.£'v(.jv Tjpo^- que scribcndo sub oculis poni-
finis fueril,
(omov TTap.^cTaTat. UB-n Se xa't £v Tio rtapo^vTt tur. Sed jainin praesenti librorumserie, qua
cuvTay[y.aTi oTjotov a'jTtov t6 (ppo'v/i[^.a T-/i
rationc cum sana doclrina cohoereant scu-
ooO-^ cuvayopeuov Ttov tentiic illorum libris exceptffi,
c genuinis
d\;?-/i , iy, 'yv/-.ci(.jv au- ,
35 t'(ov
/.. ..
TTaT£pwv ..
TrpoavayiypaTTTai".
N,
.5
avaX£yev ptSXiwv, u.erk t(ov aXXwv tspwv
.^
rr
Te-/.y.-/-'ptov
,
,
%.,
î'
«"P''« '» ciclcrorum
est
sanctorum patrura te-
sliinouiis descriptum cst. Docuinento hoc
quum circumscnptum esse Cliristum,
:
11-
, , , .
£-£tf)-/l T:£ptYpa7TT0V TOV AplCTOV y.aTa TO „ ...,„t„ t„

secunduiu formam humanam hi recte te-
., 1,;
, . ,
'
'L , f . ,.
I
,
av9p(.j,vetov £tdo; x.at a'jTot euceSto; 5o',a-

j,^.,,^^^ j^j- ^^.,.q advcrsarii circuiuscribi
Couctv, ot Si £vavTta; ê^To mptypaTTTov dcbebant
ijeni cssc ac pingi proclament ,
TauTov T(o £i)covi!^£c6at etvat

60 ;4^/ipuccouct,
jgitm. ipsj qnoquc Christum imaginc ex-
Efiet x,ai a'jTou; £'')covtô'[y.£vov tov XpicTov pressum excipcre. Rursus quum istorum
(1) 'A-fto'j TTfocxuvoiivTa Dain. — (2) !\),Vovt(o;iioX)i^ legelial , ct vcrlebat : VisUntlones. Fortc Lcontiiis
Toiv avo(iwv •/] rtwptDc7i5, KoU.-fi T0y),u)ffi4, & ioySaTe il). respicit Act. v, 1,'). — {:>) llpoavaviYP="^Tai. Vide (iiuc
— (.)) AiaYs/ioaiv Mansi.— (4) 'Eitioxii^st; Aiiastasius dedimusin 1. 1, p. :ii8, 3(j8, iSSinter Testim. l>i:
,,
ADVERSUS EPIPHAINIDEM. 373

T:«o<xî-/t(s(i«r y.od ir.sl vq,i/.o? auToi;, oiq d lex est, statim ut quae Cliristi sunt , exci-
Ta ToC Xpi(7ToS îaTCeTotev , y.ai Ta twv clant, pessum simul ire quae sanctorum
ayicov (Juvot)';/f'7eTat av ita con.sequeiiti ratione contrariorum
, «/.o'>.ou(lov erv) ex
ToCi evavTiou, eTtetivi Tcap' e'/.eivot? Ta TOii
quum ab ii.s patril)us Christi decus egregie
sXptfTToOi Tty.aTat xat (7Te'pyeTat , e;4 TravTo;
stabiliatur, omnino confileudum erit ab
iisdcm cultum in siinctorum effigies solide
<ri)vo|Ao)voyet'v /,«t T:ap' aijTot; Ta twv aytuv
confirmari. Quomodo igitur opinanduni
|/,op<pw[/.aTa Ttu.aadat Xoittov •/cai (JTe^syecSat.
erit eosdem prohibere quominus iinagiues
Ilco; o'jv enetvou; aTrayopeuetv 'hrxczrXwn^^x'.
sacrai erigantur aut eas idoli nomiue nuu-
,
laSJxoL vo[/.t(7Te'ov, •?] scaTêrv Ta tepa It: (jvo'-

cupare'? Id vel cogitare, iuiquum est
10 [xaTt etocolou ; o v.ca evvoetv KxyTn vJivj.iTOv. prorsus. Cesset igitur quae lacessit icones
Kat TteTTauoGw •/! xaT* auTcov (p),'jxpt'a' ot l)etulanlia. Improl)i enini ut evertererit
ouc^jeSet; yap er' avatpc'cet t-?;? tou Ao'yoi) Verbi iucaruatiouem hauc erroris insti-
,
(jap-AWseco; i/.£'6oiôv T-?i; TcXav/); to (zivept- luendi melhodum in voce incircumscripto

ypa(pov eipeCpov, tva (X>.>vo'Tptov XptcTou t6 invenerunt, ut, quum a Christo abhorrere
15 cpaivojAevov aTTetxovtT[j.a Oe'(y. evot , etri toX oXa- visibilem imaginem statuissent, Christianos
Tpeiav yptffTiavSv xaTayopcjGtoGiv •
OTvep ot accusarent esse idololatras , id quod prae-
7rpQTeTay[/.e'vot (i'v^pe; ouiJ' oT.co; (ppovr^cavTe; laudatosvirosnullalenus censuisse repperi-
eup^/iVTai, o(7ov ex. tcov (juyy£ypa[i(/evcov a'jTor; mus, quantum ex ipsorum scriptis conspi-
X<)ycov etoevat. Ou oet" oe e'Tct i-n xaxoupyt'(5c cere est. Non adeo tamen mirandaest adver-
20 6au[i.a"Cetv twv evavTtwv, ottou ye xat eTe'pa; sariorum callida improbitas, quum jam et
Twv TraTe'pwv -/p^/foêt; otvo^/iTatvovTe; ipe^pou- alia patrum locaeadem iuconsidcrantia con-
fftv •
cLv Ttve; ou t«,()vov et; otjriev auTor; gerant, quorum aliquot , nedum cum illis
cuv(ioou(Jtv , akXk y.at cuv/iyopouct tco opSco concinnent, immo suppetias recto dogmati
ô'y[/.aTt, Trept cbv cruyypa^peiv Hal avTeTveâ- ferunt. Dequibus scribere et in contrariam
25yetv, [i.«y.fVJ av s'f/i y.cn aTretpov. partem disputare longumesset etiufinitum.
K«i TauTa (/.ev outco; etp^fl'(j6w , •/.at irepa; 102. Dicta igitur haec sunto, linisque
Twv TTOV/ipcov xat (peu^/CTcov Teyvac(/.a'Tcov et^X^/f- perversarum ac fugiendarum adinventio-
^6w. IlepiTe^TpaTTTat yap ai:x^Tx xat zaTe'p- num examini imponatur. ?sam eversa haec
ptTtTat r/i (T(p£vô'v/) ' T^/;; aV/ideta; paHo'[jteva, omnia sunt et prostrata, a veritatis funda
30 To Te alcjyo; •/.at •/! (pauXoT^/;; xat X£!cpu[X[j.e'v/i percussa ; indeque ignominia et nugacitas
Tcov ^pa[/.aToupy/)Oe'vTcov a.T:y.Tr, x«t •/! exi/.eij.^/)- absconditaquc sceuicarum fraudium falla-
yav/i[j.£'v/i [j.e'()o6o; t^/i; TiXav/;; ca^pco; (zvaxe- cia instructumque mcndacii artilicium de-
,
y.akMi:TM. no>.uv 5' ouv -xa^ÂaTov ccvaTTkOtvTe; tecta oppido fuerunt. Miserrimi igitur illi,
01 5'J(7T"/)vot , xat etx^/i tou; Tro'vou; eâvalco- qui,multolabore vane exantlato, frustraque
35<JavTe;, •/.at ou^êv oTto'jv et; r/iv eauTwv oaini opera exhausta, nihilm suae impie-
ûGcje^êtav ouvepyouv iy. tcov ev Tjveu[AaTt xat tatis praesidium iu paginis a sancto Spiritu
(x>.^/)Set'ix yeypa[/.[y.e'vwv xaTa>.a6o'vT£;, eTvi ô- et in vcritate Dei scri[)tis invenientes, ad
Xou; xat xa-/.oupyia; £/c6p-/)Gav, tcov (/.ev le- doloset fraudes confugcrunt , sacrorum ora-
poypa^wv Xoytcov tov vouv cTp£€>.ouvTc; xat culorum intellectum vimque iu proprii sen-
MT-/JV ûvacz-tv Trpo; Tviv iîav xa-,cQ'votav ' tcov ^sus pravitatemdeflectentes.TumPatruniaut
5e T:aTe'pwv xat ^t(â(jxa'>,tov t^?;; £xx>,^/;(7t'a; Ecclesiffi magistrorum sana dogmata instru-
irapajiapaijaovTe; Ta opOa Jo'y[/.aTa xai ^t- ctionesque depravantes , alia secus audiunt
5a'y(iaTa , a [y.ev TvapavoouvTe; xat xaxco; et proterve interpretantur, aliorum vero aut
(1) Eio(i).(ov B, r. Mos supplendum forte sUovojv. — (2) T-^ (joevSovi B.

: ;
374 NICEPHORl AN ri «HHKTICA

*"^ ^' '''*'• '*""' lilulos libris iuscriptos muluiit, aul parli-iu
TC«p6$/iY°"l**"''^'» *'f'YP*?^«
flifeXto» svapisiSovTej, tov iê >.j;e(uv ti |J.efo« votuljuloruni suhJueuiit, uutverha (lcinuiit
jTTiiffittufJttvoi, 71 Xo'you{ o<paifO'j[ievoi /i wfjff- vcl adtluiit, uut cx illis (lusedam arroduiit,
TiSevTe;, vi tivx ToiTtuv 'Vf-apirxCovTE; , Tot; jn-opriis Buis pliantasii lia.'c astriiciitcs nut
s oixeioi; rpoToixodoiJioijijt xai cuveipotjiii ipa-
illiâiitcs; alia vcro aliter, ut lubebat, ex
(jfiadiv, dXKu Te aXktai xaTa to ôxouv ex Kua niciitc luale sedula adultciaiit : qui-
TTepte^p^YOij-yvcja-/;; îaipOeipouiiiv ot; Ta yvr^Tta
bus geuuiim ac domcstica putrum doginula
)cal otxeta Tt5v T;aTe'p('jv i5o'y[j.aTa xaO' eicacTov
sij,'illutim opponcnles, aul qua; sccus in-
avTtivapaOiiAevot , yi xai Ta y.ax.w; vor,Oe'vTa
lcilccla mclius discuticiilcs, insidianliuin
10 îsuxpivviffafjtevot , Ty;v toiv iTitCoijXeijoavTt-JV
liostilciii iiidolcm ct lcchiias, uti jum supra
evavTioTYiTa )cat tov 5o'aov , xaO a 6h xal
rptiiYiv -îjLiv eppr3'fl, T7ape<JTviTau.ev.
dictum a nobis cst, dcmonslruvimus.
Ti y p-/) ^.eyeiv oijot; ix. tyj; ctpeiavixyi; (Jia- Quid oportet dicere quammultis cx Aria-
vta; -flpfjtoâavTO, r, oca e"x tv;; <pavTact(')Oou; no furore se accommodarunt aut (luanta ,
15 (Aoipa; spavKTaaevGt, to rav Tr; Ttov do- c (locctismo collcgcrunt, uudctolum doctri-
yijtaTt,o(Aevtov Trap auTot; tijyuo; irpocejtTri- iiaruiu suariim robur sibi comparaverunt
cavTo; (iiv tov yvr.cttoTaTov et; ct^Setav sic quippe illum purissimum in inipietate
fewi^pavi^yiv xaXojjjtevov, £Triipa'viov tov tepov Kpiphaiiidemque dictum, tnmquam Cyprio-
ty;; KuTTpitov apyispea •/prcavTe;, tl); er' e;- rum saccrdolcm Kpiphiinium adliibcntcs,
20 ov»(;ia; atJTOt; xetiJtevo^j StiJacxa>,ov xai eic- huiic ulipenes ipsos magistriim et doctorem
^ 330. Yi7riTr.v T-fl; xaxia; rpoxeyetpi^xaciv •

e? o'j pravitatissuu3 sistcre tcntavcrunt. Kquo ferc
Ta TrXetcTa xaTa Tr,; toO itoTr.po; r.y.Sv onines suas in Salvatoris uostri incarnatio-
evavOptozrlijeto; (^jiJ9-/i;xa avaleâaevot 'ô- nciii blasplicmias mutuati pra;dicaverunt,
YpiaTiiôuctv, xal ev oi; [y.aXi<JTa eTttOapcoav- in quibus potissimum confisi, insipicntes
25 Ts; a^xXeu); eyxantoTTt^.vTat ot avociot. A. h fo^dc congloriautur. Quje quum in pru;cc-
ev Tot; ijOacactv £f)pta!;.?£u(ja(7.ev, oux axatpov dcntibus plcno traduximus triumpho, inop-
Se viy/icapieOa xivTauOa cuyxsfa^âttocafy.evot portunum minime duximus hic loci ea ca-
jrapaOecOat , a iîiyH aUoTpta t?,; to'j pitulatim resumta proponere, utpote qua'
tam rerum quam lidei rcspecta ab Epiplia-
"
Oeooopou EjTKpaviou xat yvtop.; ovTa xal
soT;tcTe(d;. nio prorsus aliena demonstrata sunl.
CAPUT XXIX.
IIpioTOV (».ev ajco tv;; yeveaôyia;, sE ii to 10.3. Primuni argumentum est ex utrius-
T;poc(o77iov T:ap'.CTaTaf £-£tTa que gcnealogia, (lua duarum distiiictio per-

eTSpoiov Tcov
sonarum probatur. Aliud ex diversitate
Se Tou S^taoopou tiov dtaO"/;xa)v, aTTO tou (/.t)-
Kurpov tcstanientorum, eo scilicet quod nemo nllus

Ssva Ttov xaTX Tr^v otxouvTt-Jv , t:«-
Ta tv;; i!/euOo'j; Ota0r[xr; Cyprum inhabitans, sive vcterum, sive re-

35âttov xa"t vetov ,
£iê'vai, t'oCT7£o o'jO£ Ta ôt— « avo'cta cuy- ccntium, quidquamnovitc spurioisto testa-
ypa(;.[j!.aTa , a'-£p £t; jrpijCtoTrov Ejrt^paviou mento, aut e caeteris libellis impiis, quos in
ij/eu^w; avaTtOeactv •
(i-6 tv;; voOsuOeic-/;; Epiphanii persona subdole supposuerunt;
e-typacpr; Tvi; 77a>.ata; pt€>.ou' cctô tou (a-/i- aliud ex adulterata veteris libri inscriptione
40 Sev p.rjâ(j',o'j £(;.<^£p£cOat £v TOt; xaTa atp£- ex eo quod nullibi reperitur in Epiphanii
cstov Xoyoi; ET7tipaviou etdtoîxou; 0ec[J!.o'j; tractatibus adversus htereses fuisse in Ec-
clcsia acceptos ritus idololatri* ; cx eo quod
Seê'y(Ôai T-/iv fexx7.yictav ivots •
cJtô to'j [xvi-
:
.VDVERSUS EPIPHAATDEM. 375
^«u.o'j vsHpa y.v.\zh rk uûlx, twv svavTiwv nusquam mortua vocat idola, quae tamen ad-
vexpa TravTayoO Xeyo'vTwv •
aô Tvi? ypafpEtcvic versariipassim mortuadictitant; ex germana
aXr.â? eTrtcToVr,; tcpo; Oso^ôtiov tov j3a- ipsiiis ad Thcodosium epistola , iii qua
ciliy., 2V -/1 oj^êv TTjp'. eir^wXuv Ej^.ospsTai- iiiliil de idolis fcrtur ; e jejunio in die sab-
5 dTvo T-?i« xaTa to cagSaTov vr.cTsta?- a-o bali ; e typis Nazaraeorumet coma Cliristi;
Twv Twuv Twv Na^wpatwv scal Tvi? XptffToC c Docetarum lia-rcsi quam plerumque im-
Hoar,?- «-0 T-^; Twv Ao-/.-/it(ov atpecew?, -fl;
I>uS»at Epiplianius, Pseudo-Epiplianius e
^t' evavTta,-
contfa conscnsu tuetur suo; ad ha-c, ex eo
7:>!ewTa -/.aTr.yopet fi-toavto,-, 6
Ta iepa Quod sacra; imagines iu Cypriorum eccle-
ê ffu[/.(peeYYeTat •
ett x!al «tto toO
xaTa Kurpov e/.xXratat;

«»« ««l^nt ab origine et ab alta vetustate
:
e;xovt<;..aT« ev Tat;
TO £^ ap/v;; 5tai av£-/.aU£v saTTpexetv. »

lO*. Nec alia et plura deessent, quae, si
AUa ^"ri x«l eTepa 7u).etova, ei' Tt? eTTtaeXe-
(jTepov Tor; feTTfpavtou Xo^yot? eTttcTrfaete, TaO-

0"'« diligentius in Epiphanii libros incubue-
''it, iuveniet nostram sententiam probantia
Ta r«pt(7Tcov-ae'jpr;Gef oGtw,- 6 <;uvayr,ycp-
15 y.w? Ta; /prlêt; rîa t7«vtwv ar^^.eyx.Tat, w; adeo iste pcricoparum consarcinator peni-
auTcov «::covaTo rM, ê tus obruetur, ut, nedum quidquam hacte-
ou iJtovov oWêv aTr' ,
/.'xi To -/^Xifltov xal «cu^r.Xov Tr^c yvco-y.-/;; ê- nns ex illis profceerit, immo jam consQii
^•/)[y.o(7teuTat. K«6«77ep yap ot Ta; ix/.oa; stoliditatem ct dcdecus publicaverit. Ut

uTTo {ieyi(7T(ov ({/o'<p(ov pXaTTToy.evot , outw enim stupent quorum aures magno fragore
2oxai «uTo? uiro [a«vi«i; -/cat û(jSouXta; (ociTrep quatiuntur, ila et is prae furore et mentis
Tt? irXnyet; t-/;v (^ta'votav, y.at to t-o; (J/u/;?;; excessu quasi lymphalus, et spiritali visu
67VTIX.OV 77e:r/;pco;7.e'vo; , t(ov (ûvetXeyi^.evcov obcaecatiis, convocatorum a setestium, alio-
auTco [^.apTupcov Tr,v xoct' aXXr^wv -^Txciv i-ym aiiig contradicentium, turbam et cer-
xat ccvTt77apaT«^tv ou Guve(opa-/.£v . Olt;.«t yap tameu non conspicatusest. Miiii quippe vide-
25auTov TotouTov Tt 7:e7TovOev«t otov c't Tt;
,
tur eadem tulissc, ac si ciuis, militum copia
cTpaTo'7ue<5a Trpo; (7U[7.[iaxtav xaXeGot, e7:etTa j^ auxilium accersita, rem ita instrnxerit
Tov xaT (xU^fiXwv <x/.oG[;.w; ym agouXoT«T«
^^ jjj- j^jgj. ^^ pralium committant tumul-
i:«p«(;y.eu«'c;ot a^cicOM TvdXe^y.ov, wv t-?,; e7:t-
tiiatim et insane eorum certeauxiliodesti-
:
xoupia; (i(pa[âpTwv, ireptipaveoTepav eauTco

^^^^^^^ manifestiorem sibi ipsi cladera efficit,
so rîv iTvw^ eipya(jaTo, euyeipwTo; toi; TcoXe-
^^^^,^ hostibus deditus, propriisque profli-
yevriiAevo; ex. tcov oi/.euov^6'7:X(ov, eEap-
^^^^^ ^^^-^^ ^^ ^^^^ idoneam non habuerit
[^.(ot;
xouGav ou-/. eywv 7:p6; 7:«paTa;tv t-;;v iG-/_uv.

1^^.;^^ i„sii,ue,^(ia. Yirtutem ac peritiara. Eo-
OuTco yap /.«l 6 M«[;.cova; 67:' avoia; -/.at
^^^^^^ ^^^.^^ ^^^^^ Mamonas tara ob insipien-
i.aafita; ,:apa t-?;; ciWJeia; (iaXXd[;.evo;,
tia„, ^„3,^ propter iuscitiam a veritate im-
S5 7:ap« oe Twv e7:f/Coupetv do-/.ouvTwv ouoay.co; i,
• , •
e
r r '
' pugnatus, ab iis autem qui opem ferre
cuai^.avouaevo;, lau.7:pav y.y.i Têptcavrj Tr,v "
'*'•', ,', V , / . '
.
videbantur
.
-i
nihil
1
praeclaram et
i-
adiutus,
^
m
• 1
*
itTcoGiv -/iveYV-aTo. H ya? e-/.etv(ov «cu-Aocovta / ;; . .
., (, ~ ' "' 17" famosamruuiamse deditpra-cipitem. isocio-

TOUTCo ysyovev Ta7//;i3ou; «Teu:;ta. H-t ti; ' ^
oOv T-;i;eauTou xrîVat Gcor^pta;, Tot; tou
rum quippe discordia effecit ut ab omni ve-
ritate exciderit. Si quis igitur suae saluti cou-
soûGcegou; xat a7:«Tecovo; Xdyot; oi[..(iêtv
Oyt«tvouG-/; 7:poG-/.et'o6w §tS«o/.«Xt'«

«"1" ,
iîs impii et vamloqui sermombus
ei7:wv, T-?,
xai 7:tGTef 7:ept<p«vco; Te toT; 7:po/.£t[;.e'vot; supremum valedicens, sana; adhffircscat do-
VJyoi; Tvi; (X7:o<7T«(ji«; T-flv ptiâv Tot? >cXa- ctrinae fideique ; immo palam ex his libellis
(1) SuvEopaxev B et corrector codicis A.

,
37C Mci;i'iioiu amihhiii:tica
ioi; <L]j.% TwTCifAWTepw (A«/aip«; t?,; dVflfieia; oituiii (ipostasiui radiccm inia ciiiii Kurciilis
\oyw exTeT(XY||j.ev/;v xaraXaSwv , ei ivou )cal ])» r vfiilalis heimonem gladio jM-iictrahilio-
dXXai,- T?.; Trupaj Ta-Jr/;; fJ>.aaT/){ irepiTey- mii excidat, hi foile alicubi iii uiiiarulentu!
^sTat irapa^p^jact, Tot; voOoi; Xeyw xai Tca- .succrescciitis licrhie propa^îii.s iiuidtril
5 peYYodTVTo-.; Twv evavTiwv Xoyoi;, r^/ «vivy.v (.spuria dico ct iiilcr,,..lala udvcrsarior.im
vi'l'/l T7po; T'fl pi,/i X!iu.e'v/iv opwv , toiJto'j; oia ovi.jiiuy Bct;uiiiii uu luoicem jaiii uaiiioiaia
Ciâvta xal Tiji xaOap.Tj ty,; /'".xxV/iiiia; (jitw videns, ea velutzizaniu puro ricelcsiu' tritieo
ivapavaTrAXovTa; ^'jvaTroTeaoi, xal tw rooi iiiscrta rescccl, ct flaniiiiaruiii siiiceri doj,'-
Tvap«d'.4ou; twv opOwv JoyiJidTOjv xaT«v«- iiiatis jiabulo trudalel cxteriniiict; tum iin-
lu XwTst, dxXoV/iTo; Te ev Tr r^Tpa t/.; ricTew;
motus ipsc et iii lidei petra consisteiis, in
eiJTw; , itpo; Wiov Ta; e^TTtâ; d7repei'5e'Toj •
Deuiii spcssuas committat; tradita vel scri-

T«; Trapadoijet; ijîjAaTTwv, oua; eyypaij/oij; t£
pto vd sinescripto servct, quu-cunique sci-
x«t dypa'(}(Ou; •/] toO XpwToCi 7totp^/i rapd Te
licct (liiristi j^rex taiii u beatis apostolis
Tcov iyiwv diroiJTO^Xwv x«t tiTjv ooiwv TraTeôwv
15 /ijj.tov T;«peiA-/ii}/e, TvdT^v xaivoTOfjtiav
quam a sanctis patribus nostris accepil,
(jc'€-/-,Xov
x«i dxdOapTov TCepttrjTdiJtevo;, x«l dXXo-pi«t; 0'»n<'i»'iu« iHam recentcm sectaiii profanuin
5t5a/«r; i).-c, 'jT709epop.evo;^ 'iva x«t xaToc tov ^^ impuram cxcludat, nec .sesc ainplius alic-
T?,5e piov oiiw; xal eOcegw; 'Qr.ax, r?, ricTei

"''* '''''''' 1'atialur dociimcntis, ut quum in
<ppo'jpouijLevo;, x«i x«t« rPiv p.e'XXo'j<j«v (Jtorflv '"''^ *^<* P'^ ^t sancte vixerit, iii fidei arce
20 To [A«xa'ptov direv£'yxiriT«t, c'jyxX^/ipovo'ij.o; t"t"s, inde in vita futura beatam .sortiatur

A j;)i. Toi; «;:' «twvo; fô^^CotJci tov K'Jpiov dyioi; bicrcditatcm , sanctis qui per icvum Domi-
dvaêtxvjpvo;. iium glorilicaut, annumeratus.
Etc£i^-/; ^\ £v Tt-jt T.ov TTpoirOcv sip/'>.«|j.£v 105. Qiiandoquidcm in nonnuliis modo
Xo'ywv , w; Ap£i«vot cja^pspovTat M«viyaiot;, lcctis tiactatiims siipra diximus Arianos
2.'. e7rv,yy£'Ajj.£0a î ix^j-.wi Tt«p«0£'(;Oat Tot; ô;a;,
^'""' -^'''"icbaîs conscnlirc, eorumque scn-
tcntias fore ut profcranius poliicili sumu.s
£'rxatpov •/ly/icrdaEOa Ttpo; tw TjXEt ToCfJe T'Jij ,
opcric prctium visum

sub tinem bujus cst
ypdij!.u.«To; ra 'JTCocy_£Oc'vTa eTrtreXe^cat, o-w;
scriptiirie promissa adimplere, ut qui ea
yvoTsv ot £VT'jyy«vo"JT£; £X Tivtov f^tJacxaXwv
lecturi suut videaiit ex quibus magistris
xat oTToiwv ooyjj.dTwv wpij,-/ivT«t oi vjv x«Td
quibusvc dogmatibus proficiscantur qui
80 rfl; XptCToij ExxX^/;oia; eTCavtOTdvT£; tov tco-
nunc advcrsus Cbristi Kcclesiam bellum
Xe.u.ov.
concitaverunt.
I. I.
Eudo^tou KwvcTavTtvouro'X£w; ApetavoCf, ex Eudoxii Constantinopolitani Ariani e ser-
ToO repi capxwcew; Xoyo'j '. mone de Jncarnatione.
« ntGT£'JOtJ!.£V £t; £V« TOV IJ.o'v0V dX^/lOtVOV

" Credimus in uuuni solum verum Deum
S5 0£QV xal IlaTjpa, r^v pov/iv
« et Patrcm solum priucipium iugenitum
, ,
dpy-/iv^, dye'vv/i-
n et siiie patre, qui uullum eolit, quia ne-
Tov xai d-aTopy. ,
«fj^S-^, OTt ir/iêva ni^z'.-)
" uiinem liabet colcuduni,cui coudesceuderc
TCEûxev, w; £iv«va€££-/;xuta. Ka't ei; evk Ku- " queat. Et iu uiuim Doiniuum Christuiu
plOV XptOTQV TOV YtOV, £IJ(;£S-/i, £X ToG C£'S£tV « iiliuiu, in quo cultus est, qnia patrcm
opOco; Tov IlaTepa, xal [j.ovoycv/; [j.£v, OTt n rccto jure colit unigeuitum quidem ut
,
(1) MtoM. Oiunino suadeo conferre Maii Coll. Mans. XI. col. 11 li. — (2) Trjv liovriv fj(jiv ib. —
Script. vet. vu, 17; Canis. Aiit. tcct. t. ii, p. 256; (3) 'A5£6Yi ibid. deest. — (i) XpiffTov iteni decst.
prsestanlioreni onini post eum creaturae,
ivpojTOToy.ov Se , oti to l^^^xiciizrU ectiv /tal

«• primogenitum vero ut eximium et prima-
ouz
" rium in creaturis; incarnatum, non lio-
irptoTtcTov Twv x.T(.':;/y'Tcov, aapz.fo6evTa,
« mineni factum; neque enim luimanam as-
svavOpw-iTrîjavTa- oiiTS âp 'ôyr,'/ avOpwiv''-
" sumsit animam, sedcarofactus est, utper
5 v/iv av£i)vr,(p£V , a>Aa oap^ ysyovsv, l'va mx « carnem cum homiuibus quasi intra vela-
capxo; TOi'; avQpwTvoi; w; dia nrapaweTa- « men Deus conversaretur; non duplicis
ciji.aTO; fc)£o; •/pv]aaTWij' 0'j ')uo (puceii;, £7:ei « naturoe, quoniam perfeclus liomo non erat,
[;.-/i Te^Xeio; '/iv avOpcoTrO';, a^XX' avTi i{;uy_v;;, " sed pro anima, Deus erat in carne; una ex
0e6; -flv ev f<apx,l , ;/.ia t6 oXov xaToe cuvljcGiv inlcgro per compositionem natura; passi-
10 ûct; •
7va07,T'j? B'.' oi-z.ovofAiav , ouTe •)fap
« bilis veroper occonomiam, siquidem niliil
« patiente anima neque corpore, mundum
i]/uy7i; •/! (J(o[;.«tq; ivaOfivTO^ [ t6v /.ocfy.ov
J
« salvare nequibat. »
ctoiêtv -/iûvaTO ." A-o

;o'/Cpivei70tocav ouv, Trto; 'i
Respondeaut igitur quomodo qui pas-
tc«0-/it6; xal 0v/it6;, tco jcpetTTovt toutwv gijjjiij, pg^ g^ mortalis prsstantiori liis
,
©eto, iva'Oou; Te x.al OavaTou e7ce'xetva, û- omnibus Dco, cui nec passio nec mors com
«varai elvat op-oouaio;; petit, potest esse consubstantialis.
II. II.
Aouxiou, e77i(j>4o'iTou AXeâv^peia?, ApetavoiJ, Lucii, episcopi Alexandrise, Ariani, exora-

i-A Tou cJ; t6 naG-/a Xoyou ^ tione de Pascha.
« Iloij Totvuv eSêt ûy^fl? , tva TeXeio? (xv- « Quomodo igitur opus fuit anima , ut
6p(o7coi;cu(/.7rpocx.uv^Tat 0eto; rîa touto Poa « perfectus liomo simul cuin Deo adorare-
20 T"/iv (iX-/i'0£tav loicaYrig- « O Ao'yoi; cap^ eye-

" tur? Idcirco clamat Joannes : •< Verbum
ou
" cnro factura est , » ac si diceret : Cum
veTQ," (xvTtToij, 2uveTe'0Y| (japx.t, [jf/;v ij/uy7,
« carnc compositum est, non cum anima,
•/caGa'7vep oi vijv r/iv 77i'(jTtv xa7;^/iXeuovTe; Xe'-
(( sicutdicunt qui nuncfidei caupones suut.
Youciv •
(xXX' •/ivtoTO y.ev Tto 5to[7.aTt xai et;
,
« Sed unituni est corpori, et unum factum
yeyove [x.eT' auTou. ETvet 7Tto; o XptCTo;, ei
quomodo
[/.-/i
« est cum eo; alioqui, cst Chri-
25 gv 7Tp<)(jwivov, lua. cuvOeTO^ (pu(Ji; , xaOa7r£p una persona, una natura
«stus, nisi sit
Tov ex, (J/u^/-/i; xai (jtoy.aTo; (i'vOpwzov yvwpt- « composita sicut cognoscimus hominem
,
ô[/.ev ; Ei 61 ({/uy/iv £ty£v, to; oi vo'Ooi Ta " exanima etcorpore coalescere? Sin autem
V()6a vOv T?;? ExjcX^/icjta; ^t^fxcxoufjtv, [/.ajreTai « habuit animam , sicut pra?dicant spurii
Ta xtv/([/aTa 0£O'j xai iuy/;; •

auToxtv/iTov « liomincs qui dogmata vitiant ,
pugnant
vap TOUTtov exotTepov Trp^; evepy£'â; dtatpcj-
« igilur motus Dei et aninue : utrumque
!0
"
t enim per se movetur et ad diversas actio-
pou; (xyo'[/.evov .
« nes ducitur. »
H [Aev r/j? izpetavtx-^; ûcoe&eta? XtoS-/i,
Ecce tibi ariante impietatis lues qualis ,
cl); ex Ttov 7rpoT£0ei[/.e'vtov t6 Trav ro; [/.tapix;
ex praemissis prostat universa istius sectae
ejcetv/i; aip£'(J£to; 7rapa(JT-/;(jat, TOta-JTri" •/! oe
pravitas. Quod vero spectat ad 3Ianichoeo-
15 T-fi? [Jtavtyat-/f?i; aOeia; Xu(J(ja 5ia twv e£-?,; rum pestem, ex his quae sequuntur, decla-
exTe6^/i(jO[Aevwv ^yiXojO-/i'(jeTat. rabitur.
(1) KpeiTTOvaitidri; ib.— (2) 0s6; :fi(iiv ib. — (3) 0£6; (o) Aofou. Maii l. C. p. 17, 18. — (6) "Iva iTeXeio;
{v ffopxi ib. — (4) Tov x6(j(iov [attfijstv] iouvaTO ib. — <7U[jiaf ouxuviiTai ib. — (7) IIjio? tvEpYeiav Staipopouj ib.
—— .
378 NICKPHORI ANTmiUimCA

III. IIT.
Mavou t)c T-^t rpo« 2x'j9iavciv iiTKJToV?:; ', Maiielis ox epistula ud Scijtliiiinum. hi
ev «Tipot; it ll«XevTivo'j toO «îSaiTitiO.ou uliis vcro cxfmpiciiiltn.s iioiiiiiie Yalciitiiii
MavevTo? eT:iYeYpai:Tai... « 6 5e toO <1"' Manislur .Manelis fuit inscribilur. [Vid,

aiîcj ical aopaTw. • Spic. t. i, p. 40(i.]
s ToiJ auToiJ- e'x ta; irpo; KovJapov 2apa!4-/ivov Ejusdcm cx epislola ad Condarum Sarra-
\ 3J"i. t^TCiijToVT;;... "louiaiwv Pou>.op.ev6)v. » ce/iMm [lliid. p. 434].
ToO auToO eit rfl; Tcpoj O^Jav *

ti:icTo>./;;. EJHsdem ex epistola ad Oddam
-r Twv ra>.i>.a'!o>v Ouo (puoei; 6vojj.aôvTwv (I Galilxos qui duus naturas in Christo liu-
<• beri cxistimant , cfruse ridendos tibi pro-

1« ejreiv tov XptiTTOV, Tv^XaTuv xaTaytoaev "*
ve-
" pinamus, qui niiiiiruin non vident biminis
AtOT«, 0'JX, f.OOTWV OTl •/] oucta TOU OWTO;
subslanliaiii non possc cum ultcrn matcric
,
(1
£Te'pa oij ftiYvuTai uX-fl, aXk' eoTiv axpaiij>v/;i;, « misceri, scd simpliccm esse, qua; uiiiri
evojSviVai £Tc'pa oudia u.-/) ^\t'ia.<j.ii-fi , /«.«v ô/./j n cum altcra nequit, ctiamsi cuin illa vi-
" deatur coiiicsisse. l'^st vcro Clirisli ap-
TauT'/i <7uv?.(p6ai. H os tou XpiiTou irpo';-
<> pcllatio nomen per catuclircsin usiirpa-
15 YiYopia ovoua eoTi y.aTa^priUTixov , outs
« tum ,
quo ncc fornia, nec ctijusquam
eiôu; , ouTe oticta; uuapyov ovijjiavTixov. « sui^positi substanlia significatur. Altissi-
T6 6\ dvwTaTov <pw; toi; eauTou auvouoiw- < muin vcro lumen circa illum substanlia-
jAevov £fki;;ev auTO ev toi; uXhcoT; (7oju.a(;i

« btcr iiifusum semct ostcndit corpus in
« materialibus corporibus , una tamen crat
ou[ji,a, p.ta ov auTo; ipuoi; t6 irav. -r
« per totiim substantia. »
20 TauTa «b; c\>^pii-ir\ xai 6jj,otii/,x toT; E'j- Haec porro ut siiit cojrnata ct conscntanea
ocStou xal Eriâvi6ou ôy!-'-*'^'''» ^'* ^'' f^-i^;

cum Euscbii et Epipbanidis placitis, utpote
(pOoponoiou xal i:f.tpa; pi^yi; flXai7T-/)'javTa,
ex uua letbifera et amarulenta radice pullu-
irpocpave;. Ei oe /cal eTepwv oucroeSiov

lantia, pcrspicuum est. Quod si opus est et
yf/i
7rapa6eG6ai ipwva; t«T; 7Tpo£ip7,|j.e'vat; i7uv-
caeterorum iinpiorum voces proferre cum
pruidiclisconcinentcs, nempcdocentium per
25 aiiouca;, twv epavTacia /.al 6o/C/(5ei y,al oOx
pbantasiam et visionem, sed re non vera,
dXriOw; Tr,v tou 2wT^po; y,jj.wv evavOpoSTV/.civ
aclam fuisse Salvatoris nostri humanatio-
YEY^''''';''^*' eicviYouajvwv , dr6 tou ôâi nem, idquc proptcr pcrversam hanc et de-
xax.t7); xal dvor'Tw; £t; [;.iav ûctv cuvOstov liram opinioncm, in unam nempe naturam
Ta; fûo (7uvava/C£',cpa(70ai xal T£Tpa(pOat ipuc^t;, compositam duas fuisse concretas et coa-
80 o'jx dTTOxv/iTEOv vifAtv oi' okiyoy-i xat TauTa; luisse, minime nos pigebit cx aliquot locis
TTapa(7T-?.7at, w; av eidevat eyotEv oi evTUY/a- baec quoque exbibere, quo plenius lectores
vovT£; evT£>.£CT£pov , £X Ttvwv ^tâcxaXojv videant quibusnam praeeuntibus magistris
xai oiwv dvoijtwv o to aYjJ.aTtov , t6 u.yi ^£Tv etex qualidoctrina nefaria dicaturnon de-
77EpiYpd(pEcOai xat fixoviiêijOat TOv XptCTOv bere Christum circumscribi et per imagi-
85 xaTa t6 dvOptoTCivov eipriTai '. nem redhiberi.
(1) 'ETtKjT»),^;. Utraque Manelisepistolalegitur loco (4) 'fi; oOx eiSoTuv ib. — (5) "E5£iUv daUTov ib. —
cit. sine ulla varietate. — (5) 'Ocoi'/ E. Cf. Maii ib. (0) AOto Ôffi; ib.; |ii'a tov E. — (7) "HpTHTai B, T, E. Ni-
p. 277. — (3) KaTexsaH-Ev (?) ib. y.axixxiiav.^-' E. mirum male correcto 'r,pi|Tai, quod in A erat a pr. m.
»
IV. IV.
ATro^wapwj ToiJ avo-ziTou y.al [xaTaiocpfovo? ApolUnarii itisipiends et faCui, ex epistola

irpo? mTpov *. adPelrum.
« ^wH piv 0£ov y.al Yjnv. avepwxov " Natura quidem Deum et natura homi-
T^v Kuptov ^cyojj-ev •

(Aia 5e x«l ouyxpaTw^ " «em Domiiium dicimus, una vero natura
(pu(7£i capx.iy.vi T£ y.«\ fiivA.r,. » ° commixta, humaua et diviua. -
ToiJ auToC £/c Tou TOpl capxw(7£W{ >.o'you.

Ejusdem ex libro de Incarnatione
« il xaivfl :ticsti; xal [y.iî? e^-nTsîa ! 0£6; " ^ nova fides et admiranda mixtio Deus !
y.al cap? [v.iav aTveTel^ce cpuîv. - " ^t caro unam naturam fecit. .
ToiJ auTou rpo,- Aid^wpov^- ev £T£pw ivpo; i^JMidem ad Diodornw! ; alias ad Heraclium
iuscribitur.
Hpa.c).£-.ov iivtyeyparTat. '
« Unius et alterius naturee unam et

AX).-/:? xal oXV/:; cjcia; jxtav £ivai xal
« eamdem esse adorationem, nefas est ; hoc
r/iv auTYiv TTpcjy.uv/TJiv. aeeaiTov tout^tti
(( est, Creatoris et creaturae, Dei et hominis.
iroiviToD /.al itoi"4(J-«to;, 0eoO xal (xvepojTtou •
(( Una vero est Christi adoratio, et idco in

jy.ia 8i 71 Tkpoijxuv/iiji.; XpwToO, x.ai y.«Ta
n uiio nomiuc intelligiturDeuset homo. Nou
toOto £V Tw evi 6vo'[AaTt voeiTat 0£6; xai
« est igitur alia et alia substantia Deus et
avepwTTo;. Ouit apa ctkX-/] xal a.Xkri oOirioc
•• homo, sed una secundum compositionem
0£6? /Cat (XvepwTCo;, a^X^â p.ta xaTa ciiveeijtv
« Dei cum corpore humano. »
0eou irpo; cwjAa (xvepwTjtvov.
ToQ auTOu ivpoi; Ato'dwpov .

Ejusdem ad Diodorum.
« IIws To ivpixyiAa ou duTOeSe?, (xXV/iv ou- u Quomodo non est res impia , aliam
oiav )C7t(ir/;v xal Sou>.txv;v [xiav E/^tv y.at « substantiam creatam vel servam habere,
TTiv auT-/)v rpocxuv/iciv Tw KTi(jr/i xal Ae- « et eamdem praestare adorationem Creatori
"
CTOT/i ; <• et Domiuo? »
Kal iTstXtv Ev Tw TOpi capxtocew; 'X()yw Etiterumidem, inlibro De incarnatione,

•
^Ylctv ait :
>•
AûvaTov Tov auTov xai TvpocjcuvriToveau- « Impossibile esteumdemessesimul ado-
Tov £ti^£vat, •/C«t [».•/!• (xduvaTov apa, tov auT6v « randum et non adorandum. Impossibile
stvat 0eo'v Te xal av6pwTvov ei; 6X.oxX-/ipou, « est eumdem esse omnino Deum et homi-
aX.X' Ev [/.ovo'r/iTt cuyxpa'Tou <pu'c£co; êiAriq « nem , sed in unitate commixtae naturae,
ffecapxw[A£'v/i;. « diviiiifi quidem et incarnatae. "
(1) IlETpov. Cf. Maii ibid. p. 16; Canisius ib. p. 235, fferadntm — (4) AioSwpov. Maii ib. 17. — (5) MCav
et 666. — (2) IMiaSi auyy.farM r/i adazi ib. — (3) Aio- excidit ib. post SouXtxTJv. — (6) 'EvxevoxTiTt ib. sub-
Supov Maius ibid. toO ajvou xoLTa Atoocopou Ttpo? 'Hpa- verso aut nullosensu, nisi voluerit fortasse xaivotYixi,
xXeiov. Canis. il)id. Apollimril contra Diodorum ad — (7) ©etxri; xai ffstjapxtofievr,? ib.
. ,
380 MCKPHOIU AMfRRMllTICA

V.
Aiooxof.C)u' iy. rfl; irap' a'jToO yfciiftifirii im- Dioscoriex epislola ab ipso Gamjris scripla
ravYpwv eij A>,£$av^ptiav. fl'' jKexanariHO».
«jToXr,; oJiTo
" Ei (JL-/1 t6 al;j.a X ptnToO '

xaTa ij/udiv 0eo5 (1 Etciiini si Christi saiijûis secuuduin
>' uutuiani iioii csl Dci, sed iioiiiiiiis, iii (|uo
eiTi xai o'jx av()p(iivou, Tt îa(pe'pei toO ai-
" diffurt a saiiûiiie liircuruiii ct \iluloruiii
s p.aTo; Twv Tpaytov xal T(5v [j.doyojv xat t?;;
« aut a ciiierc jiivciica;? Kt liic (luociuc tcr-
aroô^j tt;; <âijia'>e(o;; Kai touto yip yy)''.'vov
• restrisestctcorriipliliilis, itact lioiiiimiin
xat (pOapTov, xai t6 ai|Aa twv xaTot (p'JTiv
sanguis lerrcstris cst corru-
" iiaturalis ct
av6p(oir(ov Y'livo''^ eiTiv xai yOapTdv aXXa < iitihiiis. ISoliis vero iiefus sildiccrcCliristi
[J./1 Y^votTo evo; T(ov xaTa ({/'jciv >ve'Y5tv •/i;xa; (I saiijûinciii essc unius nuturaliuni coii-
XpioToO. "
10 o{/.oo'j'Jtov t6 at{/.a " sulistniitialis. "
EvTe06ev xai ot irepl t6v (ppevo€>.a6'?i xai Iiide effectuin, ut stolidi et inipuri Euty-
(jttaoov E'JTuye'a ex ûo (j.ev (puiietov eX'/ip(o- dictis assccla' in lioc coiiviciuin ireut
ô'jv t6v XpiGT^v elvat, r/iv ev duo <p(ov/i'«

Cliristuni duplicis cssc uatura-, sed vocciii
< duplicis in una » oninino rejicientcs.
TCavTXTvactv TiapaiTO-Jpi.evoi.
VI.
VI.
Ex libello Timothei presbyteri adverstis
iity. Tli cjyYpacpr.; TtacOeo'j r:fiai\>jioo'j Marcianistas sive Arephalos [contra quos
TT,; XKTa Mapx.iavicTibv -flToi Axe<pa>.(ov, (liiiiicaveruiit Cyrilhis alexandrinus, Fla-
xa6' (ov •/iyôviTaTo K'Jpa>.o; A>i£âv^pcta?, vjanus et Theodotus autiocheni , Lita-us
<l'Xa6iavo;, (-ieoôTO? A^ziv/eiv;, AitoVo; inclileiiensis et Amphilochius iconieiisis,
MtliTYiv?,; xal A'j.'î\v/ir,', l/.ovwj, oi- qui in eaiiidem haiic hffiresiu operam simul
20 Tive; Acn 77£TCpay[Ae'va cuveor/jiavTo x.aTa contulcrunl], e capile YIII.
Tii; TOtauTvi; «Ipe^ceco;, xe^. H .
. Ae^YouTtv oTi Tov av8p(oTvov ov avEâSev" '< Aiunt quod Dominus hominemquem dc
ex -^f.c, Maota; 6 K'Jpto;, -rroTe [j.ev aJTov st; Maria virgine suuisit, modo mutavit in spi-
TveOij.a [j.eT£'6aX>.£ , -ot£ §e ei; ctoaa, xai ritum, niodo in corpus; illiid autem corpu.s
25 6'ti a'jT6 T(i cw'j.a tou Kuptou areptYpairfov Christi est iiicircumscriptuiii ,
pcriiide ac
•r,v, xa6a'Tr£p /i 6eta ûct;. » divina natura. »
(1) Ai>7-x6poy. Cf. Maii ib. p. 289. — (5) TouXfioTou 1 (4)METeSa),£ E. H.cc ct pra'cedentia latine lcguntur in
jbid. — (3) AiiiaTo; Tpdfuv y.ai 1x6070)7 ibid. — | Gallaud. t. xii, p. 090, 690, 704.
njNis.
,
381
SANCTI NICEPHORI CP.

TYPICUM
ET COSTITUTIOINES ECCLESIASTIC^.
MONITUM.
Periisset propeinodum in tota Graeda niagmim sancli Xiecphori nomen, quum praestantissimos ejus libros suli
falsa Thcodori Grapli larâ graxuli fL'rc omucs circumlulerint uisi Typicum quoddam evigu;u molis et ,
qualccuniquc y.av(ivi;;iov cumdcm silii aucloremvindicasscnt.Qua' lamen vix inlcgra supersunt, non paucis,
opinor, caiionihus avulsis, nec pauciorihusadditis assumentis, quin inimo verhis non semcl harharc mu-
talis. Vcrnni hanc Nicephoriani pcculii partem omittere iutegrum noliis minime fuit, lum quia eara codices
exhibehant editis longe locuplcliorem, tum oli siugularem omniuni ferc gra'ci juris magistrorum erga hu-
jusmodi legcs rcvcrentiam. Has enim no\it Zonaras laudavit lialsamon dcfloravit Maltlia-us Blastares.
, ,
Ilas obitcr adduxcruiit Nicon Ilarmeuopulus, Malaxus. Ilas recensuere nuperrime quotquot canonicw
,
gra-corum disciplina; monumenla cxcusserunt. E viginli \cro ct aniplius codicihus noslris ne unum qui-
dcm essc qui integrum exhibeat Niccphoriani juris corpus dolcndum cnimveio est. Ut vero ca qua; su- ,
persunt iu unum coalescant, tam cdita olim iiuam a noliis reperta, ct lecta jam simul et i'/r/.5oTa collcgimus,
imiue \arias classes pro di^crîs cditionibus, cuncta ju\it dispcrliri. Varietates lectionum, haud exiguas
sa'pc, aliquandoquc immancs, deiiiccps dandas cssc ccnsuimus, quibus id saltem monemur raultam et
inde usque in novissima tcmpora conlinuam horum canonum consuctudinem fuisse.
I.
'K/. TOU T'J7riX0ti TQU auTOu.
Ex ejusdem Tijplco c.nerpti canones xwv.
ABGUMEiMi-.M. Prima scries, c xxxv canonibus conflala, rijpici tilulo insignitur. Ut pra?cipua paucis pra'li-
hemus hic indicitur aul temperalur jcjunii lex pro temporum ratione [can. 1, 2, 3]; Ordo rcrum —
,
persouarura ct functionum sacrarum componitnr [can. 4, a, 7, 10, 13, 16, 17,

—
20, 21, 27, 29, 30, 32];
Pronuntiantur eastigatioues pro peccatorumspecie [ca/i. 8, 9, 14, 15,23, 24, 23,31,33]; — Inmultismu-
nastlca disciplina tangitur [ca)i. 8,9, 14, 15, 23, 24, 25,etc.], — Neque negligilur communis vitafidelium
[cnn. G, 19,28, 34, elc.].
A'. I.
I. Tvj •MîT/.~n T-?:;- |iato(po'pou 5c()io[;.2v Doniinica Palmarum edimus ex oleo, vi-
?X«iov xal Trivoy.ev olvov , ilc, ^g ir, £uo7;c£i numque bibiinus, sed et in Inventionc veue-
lliscauonibusretexendisinscrvierunt, pra^tcrcdilos A... Gra'c. vett. 1361, ex Harmenopulo.

quosdam quos tamen non adbibuimus nisi
liliros, K... — 1389, cx eodem.
cum mss. collatos, Iriginta ferme Parisicnses codices, q-... ^ l335fol. 35inter J.Zonaraiopera.
quorum pra-cipui siglis et numeris sequenlihus dcsi- Z... — 1152 fol. 19, 20, 48.
gnantur : H... Coislin. 2tl, fol. 210, 270, 312.
A... Coislin. 3i'.3, fol. 61-68, 156. 0... Suppl.gr. 67 e.VoHiocfliioHe ManuelisMalaxi.
B.. GrcXC. vet. 1313 fol. 8, 11, 43, 54, 78-90, I... In appendice ad Matthai Blastaris syntagma,
143, 103, 106. vett. gr. 1250, 1259, 1330, 1337; fol. 190, 1339; f.
Coislin. 122 fol. 320, 464. 225,1342, 1374, 1375 ; suppl. gr. 304, fol. 186; et 484,
r... — 123. In utroque e Nicone,i)c7)ir/«rfrt- quorum leclio tam parum variatur ul omnes una lit-
/(s/)o(H/)i;.Cf.Gr.velt. 876,1007,1133. tera signcmus.

, :
38-2 MCliPHOUI
rrti -ri(Ai«{ KsâXv); toO np(iip»j(AO'j, cIoti; raiidi c<i|iiti» l»ra!C'iirsori«, f|uicumqur cjus-
«yei Tiv vaov aOTOu, iofii^Tw ilaiov x«i olvov tlem ccciesiu; acJdiclus 08t, olcuiu viiiuiiKiuc
itivtTw. «umat.
B'. II.
2. Tyiv vyi(iTif/.ov Tiiv ayiuf/ ajroiJToXtov lu quadraRcsima Banetorum apostolorum

'
/p/1 VYiffTfjtiv TeTpaâ xai irapa^xeo/iv touj oportet fcriis quarta ct sexta jcjuriare cos
e"pyx,oac'vou; , xal ooto; yi<kGbon [tv; 7'] qiii lalioriint, sicque liora vi (»uslure, ix vcro
Kai Tr, evvaT-/! aptiTav Ta; 5e ^.onra; vii/.e'- Itiaiidcrc; ciclcris autcm dichus, liora 111
pa;, (op«
Y yeyeoOai xai <r apiaTav waay- gustare, et praudcre \(; similiter, iu qua-
Toj; de x«l tou ayioy «tiXiiTirou, ('jpa 17 yeue- dra^csinia saiicli l*liili()|ii , lioia vi gustarc,
" nQai xal ia-zifx êiTrvav tou; 5e ev T-fl (aov?,, ct pranderc suh vcsjieiam ; illos autciii qui
aita$ tv T-fl •flppa. io moiiasterio dcguiit, scmel iu dic edere.
III.
3. Eav (pOa<r/| 6 Eiayye>.iiT[/.o; t}, ly.Eya').-/;

Si iiiciderit Annuntiatio in magnae heb-
TiejATCT^ 71 T-fl (/.eyaXr, TCapa^rxeur,, /_p-/i (/.eT^- domadis feriam v aut ia magiiam parasce-
/eiv o'ivo'j xai eXaioy xai tyOuof ou ya'p eaTtv vciii, nou inohihctur uti viiio, oleo et pisce
'5 ari.apTia. niliil cnim iiidc peccalur.
A'. IV.
4. Ka'v euTi Trpocôpa C(oa eco; -/ii/.eo^ôv Si oblatio manserit integra usquc in sep-
^TCTa Yi xai de'xa, rpoixoi/.tiêTat, teni aul dcccm dies, consccratioui propo-
nitur.
Iluc cliam vciiimit cdilion. (iiKiriim niiUam fas vi-|<jT:'a xai t7\ <T'i).(mTO\j ypri toO; ev tt, |j.ovr, xaOriiJ.i-
erat omitlere : priiua osl En. lioiiclidii in Ji(rc urient. vou; iJ.ova/_ou; TETpaoo; xal 7:apa(7x£;jTi; «TiaS iifo;
lil). II, p. loj; ('adcnKiuc LcuiKiavii mJurc ijr. caii. lanifa-i SiOieaOai [omncs editioiics Cotelerii : (jtTti-
p. l'Jo; Lahl). in Cmicil. t. vii, col. 1297; 15il)l. I'l'. oOatl* To*j; o£ epyalJoiJ.svo-j; [XtTa Tr,v ^' wpav [inde cor-
I57'j.app., IGii, t. VI ;.Mansi t.xiv.p. 1 lO.Sccunda cst rcctio nostra uncis inclusa] ytdiijfl^xi. xai Itni^.ixt
in Cotclcni Moiiiiin. c.g, t. iii, p. .Vij, rcpclita apiid Stimv.y. Cf. Cotclcr. t. iii, p. 447 in can. xx;eadcm
llarduiii. t. iv ct Mansi I. c. (jui addldit fr.i^niciita rcgerit p. 4.')3, in oan. xv; 8ti &v. tou; epy- lio''. t-^
llarmcnopuli; liis omissis, c.Ttera nupcrriiiie iiiscniit dy... T»iv 6' iifav Y£uaa<rOai apTO'j ppayeii); xai tti wtt.
tl. v. U. .\. Rlialli in suum lOvTafii» t^Jv 0;(wv xil oecitveiv. Scd nequc magis a nostro recedit canon ihi-
isptiv y.avovDiv (t. IV, p. 127, i31 i', .\tlienis, lS,'>.'i), dem XXIX inscriptus t^v yj tmv iy. air. r,Tot ti^v
:
quasi pra-posteris curis, ut signifieant addititia' pa<;i- vr|.7T. auTwv y_fri v. t. x. tz. tou? efva!;. 'iu>i Mfai 'f.
nx 431 a.' ad 431 i'. Jam iiidc supcriora corrige; calera aulcm cura nostris
Can. 1 cxstat in eod. A fol. i;i, ul)i conlinctur concordant usquc ad ha'c ullima dTtaS ;to; J57te'pa;. :
prima intcgra (|uadam cano-

scrics, in miscellaiica Eadcra quoque Mansi promiscue repelit Coiicil
numsylloge,(iuic lialsamoiii, si notuhc Hdcs, ascril)i- t. XIV, col. 120, 130 ; eadem ca'cis vestigiis nuperri-
lur. Excurrit in h. ct 3 canon.ManuelMalaxus. Qucm mus cditor athcnicnsis tcr congessit 1. c (p. 428,
cgcsis infra, ,id niim. 100. Ilic vcro mcmorala lii- 431 a',431 p). Tum de variis Gnccorumjcjiiniis daho
vcntio capitisS.J. Baplislic, ca tcrtia nuncupalialur, mox adco uiulta, ut hic morosius sistcic pigcat.
uti infra viddiis in nostro montis .\tlionis tvpico. Bis lcgitur can. A fol. 01 et 146; etiam iii
3 in
— A multa id gcnus uccessario emcndanda,
l'.<jfrj(ir, ; B fol. 103, ct 364, e Niconis Paiidcctis;
in r fol.
emendamus taciti postca. (Juum in liac parte priraa in r vero suh num. v. Non omisit llarinenopulus,
rcccnsio cod. .\ oniniumsil intcgcrriuia, idco eam po- cap. II, tit. VI, in C^, ncquo Nicon iu cap. lvi xaTr,-
tissimuni, licct minus clcgaiitem, scquimur. XoiJ!J.evtov, r, fol. 464 neque Malaxus , eap. 392.
;
Occurrit ctiam can. ?. tum in A, loco sccundo, .\ lcgit ut supra non scmel oipav y'> i^pov 17', scd mi-
f. 140; tum in ^ ct Z, uhi notabam: apya pia'oijLs'vou; nimc sihi constat. In 17 : Ovx d().apTivo|j.ev otvou
...T71V c' <ifav ÊuâcfOat... tv tw lajcsfivi.) oeiTT/sTv? TTiVtxauTa |xeTaXa!J.64vovTe; xai l-jipyM'!.
deiade in l, id cst in Maltha;i Blastaiis appendicihus, De can. 4 cf. noslrum 72 tt Nicolai CP. responsum
uhi is (ânon uumero x\ inscrihitur T-ii tuv dy. aTt. : simile infra.
,
lYPICUM. 383
E'. V.
5. Kar' £7TtTpo-/-,v toO imc-Aomu t;oi£i' In \icem episcopi penes presbyteruoi est
<3Taupou/)'Yiov y.otl rpccSuTepo?. crucis iuQxionem agere.
Q'. VI.
6. E«v Ti? aGSevflcvi -/.ai em^-flr^ t6 ay.ov Si quis infirmus sit et sanctum baptisma
pa-TiciAa VI t6 ayiov ayr.ij.v. , yfn otô'vat ycI sacrum exquirat habitum, dare sine
j avuTCep6e'Tto{, x.al p-Yi /-.co^vuetv ty.v /_apiv. mora oportet, nec gratiam impedire.
Z'. VII.
7. fea'v Tt; £v acwreta (^/;'':/i p.e'ypi; eTciv Si quis dissolute \ixerit ad annos usque
et/coctv /) x.ai e7:i/.£tva, elTa âv^ tcoiwv epya viginti etamplius, deinde sectari \irtutum
aoer/;?, ou •/pvi auTov /etpoTovetcOaf To yap opera visus fuerit, nonest ordinandus ; sa-
Up6v, aj/.6}vUVTOV. crum enim impollutum esto.
H'. VIII.
8. O ^tya[/.o; ou cTSipavoijiTai , aXX' 'icjii Bigamus uon coronatur, sed poenitentiam

sTriTtatov, eT-/i ouo. habebit, duos annos.
0'. IX.
g. O Tptyaj/.o; eiriTifAacOtd sr/i -e'vT£. Trigamus emendator annis quinque.
r.
10. 6(ja a'^/i>.a TCTaiff^JtaTa eyouot Tivei;, Si quotquot secreta habent peccala aliqui
TouTOu; eâyopeuovTa? , a-eyecOat i/.ev -zr.c, confiteautur, eos quidem a communione
5 xotvwvta?, r/;; Se e/.'/,>.'/i(jt'a; ou fêt /.coXueaOat, abstinere oportet, minime vero ab ecclesia
[AYlê 6pia|A6euetv, ilV eirtef/.wi; ev [y.etavota arceri aul cum fastu traduci ; sed conve-
Iii appemlicclIalthaMna can. .i est xxx, ctsi in cditis Plcrnmquc canoncs S et 9 in unum conflantur, ut
malc \x\i, tx ciTore pcrpetuo, de quo mox , rcccn- apud Matlliaum can. , 11 qui solemnius legit
, : oTey.
scalur. Slnuropcîiim crat coiulcndic ct consccraiida' d),).a xat eTTtTL[j.aTat [J.7) ji£Ta).a6iTv twv a/pavTtov fjiyaTVi-
ecdcsia' initiuin cic quo omnia daliunt Goar in Kit-

; pttov, £T»i p', 6 oe TptY- Itti .z'. Additur in B f. 57 dc
clwloij. gr. p. 9.87, 490; Ilalicrt in l\pxi£faTixiJ p. G'i3, digamo : r\ ct yifon eoTi, Itti y*, notiov xa6e'<ta(iTr,v
6'»7 Morin rfc l'(ciiilcii/. p. 204.
; |j.e-avot'a; pv' y.ai t6 xOpte iXi-naoy pv'. Cf. neoca;s.
Canonis 6 nunicrus Mattlia-anns cst xxv bis cum ; VI, VII, laodic. lxxx. Scd acce-
i, S.Basil. iv, xii, i-,
Mansidcdit, C0I. 122, snl) num. vii, cx Lcunclavio, dcie fortasse delniit et tertius canon de lessaroga-
ct col. 127 snb. nuni. xwi, e Cotclcrio, in utro(|ue mls, utinnuitur nostro canone 139.
loco cum
una varietato iiv ti; afjOevr,; r,. De
liac : Vclim can. 10 confcras cum 28, ubi alia; varietates
consuctudiiic dandi sacrum religionis haliitum iii e\- pra'ter has : nTai<iu.aTa iBcnyoffJoMrji , toutou; Tfi; [lev
tremo morlis agone, raulla tam in Oricnte qnam in xotv. aTtejêoOat H. — Tou; a6r,).a ttt. l$o[J.oXoYou[jt£*vou; ,
Occidenti' cxcmpla suppctuiit; scd nullum insignius Tvi; (j.ev xoiv. aTteipYetv 5et tov Sey6(j.evov eU oe ttiv Ix-
quaiu sancti Ludovici rcgis. Neque etiam notatu in- xXrjTtav auTou; et(Te'py_e<70at [j.9i xcoXuetv, [j.r,8e Op. Tot xaT*
(ligna qua^ .solcmnitcr hic inslituitur comparatio auTou;^ aXX' dTitetxw; toutou; vouO. t-?; [j.eTavoia TTpoffa-
baptismum inlcr ct rcligiosam professionem. veyetv xal Ttpotreu/r, xat oixovo[j.£Tv tcc 7tpoor,xovTa ToUTOt;
Sequcns canon nobis Mattha-o Blastari et et editis ct e7iiTt'[j.ia X. T. i. 5t. I, sub. num. xwiii. Rhalli I. c.
fere codicibus cunctis vii cst; vin Lcunclavio et CL Basil. can. l\xiv. Ha;c vero de occulta secretorum
Mansi, col. 122, scd vn col. 120. !\™T£;ai; E^Tjde A; dclictorum confcssione sacerdoti facta, nec ambigua
[leTiTauTa âvri A, <7, I. Quorum iulocor, ctZ uaTs- : sunt, nec nova ut cnim ad extranea non provocem,
:
pov ot aviovKjOsi; 5i' af STiiq [y.-A |jioTavoi'a; no/./.vi; R] /.ai cccc tibi prwsto sunt paulo infra Joannis Nesteutas,
E7;t|is^£ta; , oO /pTj oa./Or,va'. a-jTov si; lepwTuvrjV. In a^que Constantinopolitani, pccnitentiales libri varia-
fine I additur : aj;.6X'jvTov sivai oeT. Scd nihil eo caque nept e?ottoXoY»i<Te(o; instituta. Omniura instar sit
none frequenlius : Cf. .\post. can. lx, ctc. cximiaJac. Bola'i//i.s^con/i;si. aKcicM?. Paris. 1 084,8.
, ,
384 iMCiaMlORI
xai rpoieuyvi T'j'jtou; voijScTtiv, x«i ouovj- iiitiiUT iii iMiiiiUiilid »'t orulioiic admoiiiTi,
(xtiv «i{ Ta ToyTtuv tivtTip.isc ;c«T« t/;v exa- ciiisurisiiiic iiiiilctmi jniulLntcr [no cujus-
OTOV» irpoaipeffiv. que dekilu.
IV.
\1.
11. () /eifiiTa|A2vo; tov iauToiJ iraTeja, Qui iiiaiiii palniii pciiussit et Kponle
bxai «TToxTs-iva; exooiiûj, Ta toG (povou jtti- occidit, lioiiiicidu' paiiiteiitiam absolvet
Tt[Aia TtXsoei, tTio >e'. aimorum xxxv.
IB' XII.
12. 6 [xoi/k xai xT-/ivoear/i< xai ipovfj; si qiiis adulter aul pecuduni invasor aul
xal 01 ),oi7:oi, eav i"/ eauTwv ev/yopeucwiî lioiiiicida aiit ea-teri istiusniodi , fiiioriim
Ta tauToiv cpa'>{/.aTa, d^r.ly. \Ktj/-x'i'.'noL spoiite efjcrint conrcssioiieiii peccatoruni,
10 Toi; avOpcoTTOi;, t^; xoivcovia; [J.h /.(oXuovTat, (|Uie ab lioiiiiiiibus if^norantur , a coininu-
xai Ta eiTiTtjAia aOToiv e:TiTe>,otj«;iv , ei; ê nioiic quideiii prolnlicnlur; suainque cm-
Tr,v exx/r.ciav etce^pyovTai, £<o; twv xaTr/0'j- {j;unt pifiiitentiaiii, iii ecclcsiaiii vero adinit-
(jievwv eav lie ojci Ta TVTaicaaTa a'jToJv (jja- tuulur usqncad catecliunienorum inissaiii.
v£pa, to'tc ).oi~'jv xaTa tov exy.Xr.ctzijTtxov Sin coruiii laciiiora publica suiit, sanc juxta
is Oeij-Aov exrV/ipoGci Ta eTTtTiy.ia. Kcclesia; regulam, paiias adiniplcant.
ir. XIII.
i3. Aia'y.ovo; xaTa Tîzic-^xwi Pa7:Ti'(ef Diaconns in ncccssitate baptizat ; ita et
op.oiw; xat r/ov«yo; XtTo; [iaTCTiCst xal i/y;- monacluis vel liabitu siinplcx baptisinuni
(/aTiiêt. cl liabitum confert.
lA'. XIV.
i4. Eav Tt; ToXf/.yiCY, eauTov evoucat to Qui ausus fucrit sacrum liabituminduerc
20 aytov c-/r,ij.a. Trpo^ja^cet [ty;;] cTpaTcia; •/, r/."/).-/;;
sub militia; prtetextu aut cujusvis alius
Ttvo; Travoupyia;, to; oy;6£v yeXota^cov, to'jto fraudis, quasi pcr jocuni, bic poenitentiam
£7TtTi[/.tov £i;et "TeccapaxocTa; y , xai outco; liabebittriuni quadragesimarum, nequc ali-
8v/hr,7i->. ler in coinmunionem recipiatur.

lE'.
XV.
ij. Eav ^6ap-o p.ovacTpta u7;6 pap&a'p(dv Si fuerit raoniaiis a barbaris aut a pro-
Leiinclavius 11 canonem primus dedit, sub num. col. 122 d\ alterum ex Ilarmenopulo qui pra'ler mo-
xv,e.\quoMansil.c.col. 122: Bhallisuhnura. v,p.431. rera illi num. xiv, insuper assuilalia e cano-
pr;etixit
'O y_pr,i7a[ievo; A perperam. An raelius ay.o'jcr£w;.' nibus nostris 19 et47 (.Mansi, 131 b). Rursus in syl-
Post Matth;eum, 12 canonem receusuere iidcm sub logc cod. (7, qua" videturesse Joannis Zonara-, idem
num. \xix {lcge xxviii), non sino raulta varietate : canon in duos dissectus esl sub iium. xxx et xxxi.
Mo'.y_oi xal XTr,vo6a-:a'. xal avopoyovot xai ol TOtojTot, Inseritur 11 in unam Mallha-icatenam (num. xxi-
£av 0'rxoOsv Tf,v io;'av £?0|io),OYYi(JWVTai avo|j:iav aOYi).ov xxiiCotel. p, 'liS; Mansi col. 12C, Rhalli p. 429),
ToT; Tto/.Xo'.; £ti T'jY/avo'J5av, xr,; xoiv. |x. xwX-JOvTai paulo taraen diverso lextu 'O t4 jiovaytxov evS-J;
:
[Cotcl. x£X(iA'jvTai, al. ancipYOv-at], xai t. i. So/ovTai, cy_r,(ia 96S10 (jTpaT£ia; a)Xri t. it. u); 5^0;v tcjtou
'Ji
e!; TT.v £X'xX. &£ siffapyoaEvot , t(jTavTat V-^Xft t-Ti; tuv xaTayeXuiv [emicuit inde lectio nostra e corrupto co-
xaTr,/_. e'jyti;. 'Eav 0£ or,Xa Ta toutwv tooi ZT. , tot^ dicc.4 : io; 6r,0£v nXotast^v touto] xal touto jJiiTa t^v
/otôv xaTa T. i. 6£i;[jt6v [al. pa6|a.ov]. Sat erit remit- avaY^-triv ?, ttiv irtoxptstv a7to6£|jt£vo;, Ei; T£(T(r«p. y'
lerc ad Basil. cau. vii et mox danda Joaiuiis Jeju- :?,lJ.i'p(*)v e7ttTt[i.aTat xai o'jtw Tr, avia 7tp6<7£t(7t xotvtovia.
iiatoris Epitimia. E veteri disciplina Nicepliorus can. 15 aecepit, quo-
E can. duos fecere editores, unum sub nuni.
i:i ciim cf. Risil. xi.iv, et Greeor. Tliaum. 11. Malthtpo
VII, iisdemque fere vocibus, sed alio oidine (Mansi cst xx-xxi, paucis variantibus a(jt£jj.7tTo;, eTiiTiijtiov
:
,
;
TVPICUM. 385
r, xal aTaxTojv av^Jpwv, xal y;v 6 ttco tou cacibus hoiuiuibus vitiata ; eiat autem vita
(iio; aur/j; ai;.ey.7rTo;, £t; T£(T(7apa/C0VTa r.y.c'- ipsius aute acta macula' expers quadra-
,
pa? £iriTipt.aTai xal xotvtoveiTW , £i ê 6 Tva? gitita diebus pceniteat, dein communicet
pioc aOT-^; [jt.£i7.o>j(7i;.£'vo; viv, To T-^? u.oiy£ia; sia autem prior vita impura fuit, adul-
h siTiTtaiov iy.T:'Xr,c,ioa-c. terii pcenam explebit.
iq-'. XVI.
i6. Eav )t«Ta ayvoiav 7cXuv6/, (xvTiu.ivciov, Si iguorauter antiminsium iotum fueril,
o'j (ioXuveTar 6 yap !XYia(7[;.o? tv aOTw imi • uon poUuitur sanclificatio enim iu ipso
:
To yap Upov |x,iap6v ou ytvsTat. mauet quod enim sacrum, impurum non
;
fit.
IZ.
XVII.
17. Oi (xzo TralAa/.ido; xat iropvsta; x.a.1 Qui ex concubina scorlove aul digamis
(t ocTto d\yau.ta; y.al Tptya(/.t«; TiXTo'[j.£vot 7;at- vel trigamis nati sunt, modo coustet eos
c>£;, sav âvw(7tv apsTa:; £'/_ovt£;, x.ai Ewlv poUere virtutibus, dignosque esse sacerdo-
aqtot Upw(7ijv/i;, ystpoTOVfitoQwcav. tio, ordinentur.
IH'. -xviir.
18. Eixv Tt; oXiyov xatpov ^ta ^(.'av Ttva Si quis ad breve tempus ob vim aliquam
[EV Tip £xy.V/)(7ta] zovr,iy/i x.oiTcova tov yuvai- [iu ecclesia; atrio] cubiculum fecerit, non
5 xiTviv, ou xaTaxptvETat- eav Si y^fQyia-/\, asjTo; condeiniiatur. Si moram ibi fecei'it, poenis
ftev £iTiTti/.a'(70w , vi ê exxXrdia aiTo>.r[ieTat quidem ipsc subjicitor, ecclesia vero ejus
T» oixetK. supellectilem retinebit.
1« XIX.
19. Xp-/i Ta ct§(z:TTt<7Ta v/)'-ta, eav £'jpc()r, Aecesse est infautes noudum baptizati
Ti? £t; TOTvOv, 7Tapo'vTo; tepe'w;, j3a-Tt'7&-^-
[A-fl inveuti iu ioco ubi sacerdos nou comparet,
JHicpwv [i' iyi: ... s; o£ 6 xp(or,v aOrf,; pio; ... £xit>,r;poT, codicis H auctori x et Leuuelavio xvi, quorum pri-
idque forlasse melius. Noij uova, sed uove neogra-cus raus tantum a nobis leviler recedil TtaXXax. r, otY»- :
iiuidam ex i\oc canone l)arbare inlerpolavit in B, iu fj.(jov T) TptYCtfj.tiiv T. 7t., sdv x-.tov UptooOvr,; iTtiOii^tovtat
lolio 11 addititio : siv xaXoypea ouvatjTouvOii ev covXsu- ptov, yiipoTovouvTai. Sed paulo liberius iu barbarum
tv.of, Yi aXXri vvivatxa r, uoTivo; (sic) xai âvrj 6 pio; auT-ii; vagaturcommentariumManuel Malaxus, nonomuiuo
/.aOapu:, sva ypovov va [jtr] xoivuvr,- -^ os f.vat 6 pio; tameu omittendus "Oyooo; xavtl^v, ait, tou aYttoTdtTou
:
J.JTT,; a:Tap-/_Yi; xaxto;, tb; nropvr, EJtt-t]j.aTai y.pov. :'. Xtxrjoopou KIl. optljit OTt Ta Ttatota, oitou Y£vvr,Touv aito
lucipil a caii. lo eademMattluei <7ctpi, laiu in edi- itopvriv yuvatxa dito OiUTipoyajiia f, ano Tptyaixia, eiiv
-ri
iLs libris quam in omuibus codicibus, ibique linis Otilouv epya Tijita, xai ^tori OeapsoTf,, xat yivovTat a$iot
lautumvarius : oOx oTtoTtSeTat tov aYtaffijtov, o-joi pe- TT,; lipojauvr,;, ystpoTovo jvtat (ad Xc^p.px^)
IIa.x Vero
i.r,Xov YtviTat. Alia in B, sub uum. xxxi : et' ti; -Klr,- disciplinaconlirmatur lomo unionis Nicolai CP., et ex
•r,j [al. itXu6T,; Mausi 2° loco TtXrieuvfiT,] t6 avt. , o-j ponitur in Balsamonis respons. i.xxii ad Warc. Alex.
;i> vap ci.yi%i7[i.o; h auTto (isvit itavTOT-. Idem
a:tT£t 6 lu primis esl inter Malthivanos can. 18, nempe iii,
lusrescribiluriu Co/ici/. Mansi,tumcol. 123,utsupra; nec displicct varietas :"Oi; ivayxr,; eit' oXiyov j^povov
lum col. 122, ut cod. uobter .4. .k-jWi.iid idem canon £v Tto vapfjr,xt Tri; £xxXr,(yia; xaTafiovfiV 7totr,t7d[X£vo;, ou
iiiseritur iu Tlicodori Studit» Epiliniia, uum. xiv, xaTaxp... auTo; [j.£v [j.iT' £TTtTtiJ.i(ov ex6Xr,0f,T£Tat, 6 os
Kpud Maium ISibl. nov. t. v, p. ult. p. 14. De anti- vao; dTioXf^^J/ETat Ta otxeta. Il*c vero quadrant cum
minsiissive panniâltarium vice sacratis multasunt tnill. can. lxxiv et xcvii, Dionys. .Mex. ii, etc.
lUsyntagmatoMatliwiBlastarisadlitt. A,c. 8,p. 20; ZijuarcB, Harmeuopulo , Mala.xo, auonymisque Vd-
ilem ad litt. E, cap. 12, p. 118 edit. Bevereg. Ad riorum codicum collecturibus canon 19 innotuit, sed
lumulum lege Ilabert iu 'ApyiEpaT. p. 667-C6i, ubi e nec omuibusidem : 'lidv i'£vvr,TtIi(7i vf,7iia iv p.ovaypiot;
idem \icepbori canon adducitur.
-\Ieursii le.vico liic xat oux ecTtv £v Tottot^ £X£ivot; r^ tspeur, f, Stdx. f, [jlov.
ijuin splendidum bujusmodi linteolum vide descri- oêiXoutjt paTtTitrat autd xat xoifj.txot y^pttJTtavot 7tp6; t6
ptum apud Maium Bibl. >wv. t. v, prajf. p. yiii. lif) d7to6avetv doaTtTttjTa Z. — (jtf) ovto; iepeto;, pa;tTi-
Canou 17 eidem Matthso et Malaio est viii,sed êfjOat U7t6 Ttov £uptoxo[j.ev(ov /pi<7Ttav(ov xat u:t* auTou
IV. J.5
3m MICEPHORI
v«i- iijicii«v «rtopi«v,4 liio? r«T*ip, v, oioT- I)ii|itiî-tit(ii'; hi <|iiovis iniiiiin<'nti; piTiculo,
^yiTTOT» «'^SWTTOC, i/ovov ?v« isTi yptcTiavo;, |iru|iiius piiter »ut i|iiiiliscu(nf|uo (lcinnin
<i ^xRTiOs '''^^ l'('Tiv «aapTis. vir, niudd ciiriiiliuuuh bil, Ijupti/al, iiuUuni
cst pL-cculuiu.
K.
XX.
30. Xp/l j/.V/)iX,OVSJjtV TOV ÎWjVOV toO Scinpcr incminis.so oportct diucoiium an
» auTou
-oyoujtevou ei; t« iiajcovui TvavTOTS. tUtitis .sui ud Hingulu uliicii sui munia.
AXI.
II. 6 âTTTioOel; , xai i». vio'T-/|To; Cy/ 6uptixnlU8aliquiseta tencris cliriHtiunus.

ypicTiavo;, •/! nal s; £'Jvtr<v eo«rTic6-/i vswtti, vcl cx ycniilitalc rcccns initiulus, si ado
fi ical -'/)
•/;>>'.itia rpo€2?/;itij; eto; «Ttov X '/i,
lescciitiii explita, vcni-iit ad xxx aiiiios, ac
K«l icpoaâv/i e^yojv «peTa;, yetpoTOveiaOio.

cernutur virlutibus non iudigerc, manibus
consccrator.
Kli'.
X.\l[.
10 22. Oti oii yp/i {AeTaîô'vai Toi; X«}Ji€a'- Non qui usurain laciunl
pcrmittitur iiH
vouatTo'«v, •/) cuvecOieiv «0701"; irw.evo-j-ii sacra tradi, nc(|uccibuin cominunicari, duin
Tvi iTapavo[A'.«. iii pravitatc sua pcr.scvcrant.
Kl". XXIII.
a3. feav |j.ova-/6; -ic-r. ei; iy/1-fiij.n, xai Si luonaclius in reiituin iuciderit, iiec com-
oijK ecTtv a;io; -/.otvwvia;, oii yp^/i aoTOv suXo- muuione di^Mius sit, illi vetatur ne mensain
li yeTv TpaTveâv, ew; ou xoivwv/;ii'/;. bencdicat, doucc communioni restituatur.
KA'. XXIV.
24. Eav -r, irpecSyTcpo; y.a67ip-/;[y.£vo; •>, Si qui» saccrdos cy ordine dejectus sit
svaYv<SiT7i; •/! 'iia-/'.ovo;, •<4«'. e-jpeOîj jAOvayo;, aut lcctor aut diacoiius, cl iiiventus fuerit
tuXoYei T'/iv TpaTTc^y.v. inonachus, mensam bencdicat.
KE'. XXV.
•2D. O eywv i'jy/;v r.^^wj.isw .,
jrpeijfiuTe- Quihegunienil)enedictiouemhabet,idein-
roO ioiou ratjo;, oO y»? iotiv 4|x. H. — Kl \1i-j.-!zuX,i\ oj .sub uum. VI etvu • 'O {laitTiTOcl; h. ve6TT,To; outoO,
xa'. 4 rSio; t:... (j.6vov ei yv.TTiivi:, oOx 5. a. I. At lli- ypi<jTiav4; iliv ait4 ic' xai te' ypovuiv, IJriToOvToi aOToiJ t»
mis non tiorreant neogr<«'i'a Malaxi : Ta 46inT'.<jT« 4ij.apTr,|j.aTa. 'F.av Zi. ex Ttov SOvwv Tt; -fi xai paTtTtuOYi
•i-r{r.:-i. ii-i £'jp56Ti Tivi; stj tottov EpTiiiov, |iv) eOpKrxoiii'- xai [ei] X iTr, Itsti, xol ytvcidxtov Ypoii.(iaia, SeyeoOto ct;
vo'j exEi ispiio;, "/ai xivouvsOs'. xiv iva £; oOTa xai iô- UptdirOvriv.
flivri aSiTiTiaTov, d [j.iV xai tO/ti exa oiixovo; }[ (lova- .Vbsolvitur 22 canone Bonefidii deipa cujus ul- ,
fhi xaXoyEpo;. paTtTilJei oOto. Ki oe xoi oO/ eOpeOvi Tivi:, timus num. est xvii; idem vero cst Cotelerio num.
xojivri xpita vi (JmTiÔviva'. twv iOpiixojJ.evMv exei yp:- xxxii , siiie ulla hinc el hinc varietate; opcram
iTioviov •
ei Bi xai eCvaid jiaTr.p toO icai5io'j, (iovoyo; ce igitur Mansi ludebat bis idcm scribendo col. 123 et
•xai i).).o; ypiiTiivo; oOSsv cupiuxeTO'., 6 zaTrip toO r.a:- 127. E nostris tamen codd. Z habet Aa!j.6avovTa; ^ :
8tou psTcTt'e'. oOto, xai osiopTiav oOx eyei. Coilsentit no- liOieiv ei; tov olxov oOtu)v. H vei'0 lcgit : Xpr; |j.eTa?i-
biscuin Bonelidii tt Leunelavii can. xvi, tiuem rclu- ociv TO'j; ),ajj.oavqvTa;... JziiicvovTa;, Vidc quot Ecclc-
lerunt Mansicol. 220 k, Rlialli p. 431. sia- in usuram fulmina cx can. Apost. xuv, nic«ea.
Ij'ntle 20 canon subobscurusillustretur, forte recur- XVII, laod. IV, Hasil. xiv, elc.
rendura ad qua-st. xviii in epist. Balsainon. ad Mar- !.\vcxooTo; plane can. 23, qucm si lubet, cf. cum
eum .\lex. in qua e can. .Apost. viii slatuitur diaco- Gi et I3i.
num, nisi leiiitima causa excusetur, dcliere (Mim sa- Nec Matthan appendicibus, ncc cdilisdeest 21, alias
cerdotc cui ministrat, sacris participare : id qiiod le- i.vi, et nlitcr in Z : 'Eiv r, Ttpeag. f, Siaxovo^ri |jiova](4{
gebaminRhalli iv,p. i62. Cf. ean. .\post. xxxviii.

t. xa(Jr,pT,jj.cvo;, ti^,v Tpincliav xai tiovijv OfC^.ei eOXoYsTv.
I.ueeni forle dabiini o,in. 'M i'a i|ii:c in 7 leaimus Non paucas lam in Oriente quam in Occidenle tur-
I
;
TYPICUM. :i«7
fo; (dv, /£ipoTov2i avayvojct/.v y.al 0:7OiJiaV.o- tiue prt'sl)\ ler, luauuux lcclori cl siibdiacono
vov. iiiipouil.
'^^'
XXVJ.
.i6. Eav p.iav6y, n; x-?, avia TSccy.fa/cocT/, Si quis pollutus fuerit ia sacra quadni-
ci; y.fta yi £i; Tupov, 6; biXn, îû eTTiTijy.tov gcsima caruis csu sive casci ,
presbjter, ul
( 6 TTpecCuTepo?. sibi lubct, inulclam impcrlitur.
^'^'-
XXVII.
27. Oti ou •/pvi XeiToupyvicat TrpscrSiiTepov Xou oporlet presbjterum facere sacruiu
j;.eTa j/avr^tou, av£u iroWr,? [iia? r, TreptsTa- cum mandva, sine raulta difficullale , aut
(JEw;. nccessitatc.
KII'. XXVIII.
ao, ll.«v sâyopiuGv; y.ocatô; Ta eauTou Si sua vir Sffcularis confessus fuerit pec-
(jCpaXjj.aTa ex TrpoaisEiTcco;, c^jvaTat TCOtr.cai cala ultroHcus, qui audit illum, potesl
oi/tovoy.tav o iÊyo'y.£vo;.
pojnitentiiB dispcnsationcin faccre.
Kt)'. XXIX.
^^9. Tov e'/_ovTa 7;v£ui/,a [j.ova/ov, ou ypy, Monacbus pravo vexatus spiritu aicusam
eyXoyet'/ TpaTreiâv. bcnedicerc uou dcbet.
A'. XXX.
3o. OTt ou ypYi c(j>paYtoa Ttotstv ci; t-zjv Quod uou oportct consiguationem facere
£u-/v;v Tou cy.suoûXa/ciou ei; to aytov 7:oTr[- per scevophylacii precem super sacrum ca-
piov. licem.
AA'. XXXI.
Si. Oti ou -/pri Tov viyour./.evov t6 y.ouxou- Quod nou debet pra^positus a discipiilo
).iov ToO (/.aOviTou auTou ey.SaXXetv 5ta TTTai- stio propter delicta cucullum aiifcrre, neque
ci.;.aTa, y.vX iiwjceiv auTo'v. ciiiu expellere foras.
bas e.xeivil cau. 55, iiti videre esl iii Zonara- ct Bal- (Ic Paml. p. l'JO, plurcs quoqiic Goaio iu Euclwt.
samonis commentariis ad II nic. can. xiv. E cauonc p. 97 et 488; planc nobiscum lacit Habcrtus in 'Apyif-
nica'no addidil Blastaics in line : Iv x-fi iîct (jio';t,. pxTtxio, p. 'Sl . aquo ccrte docemur ab aulistite man
Cum can. 26 miilta in ptcnitentialibus grifcorum dyam ante sacra dcponi.
Hbris conveniunt, quaj suo loco mo.\ tibi occurrent. In can. 28 mira barharie coiispiranl B, fol. 8, et "
Editis can. 2" cst pariter xxvii, scd verliis duobus sive Malavus 'Kav eSavof £u6t, [i|oao/.oi"/,'JT, 0] 6 oivOfoj
:
ibimulatis, evndit alius signilicatus; ccce enim Iii Tto; Ta atj.apT);[j.aTa aCiTov [6/.o'l<'J/_w; addit B] ev. itpoai
lcguut av£'j [j.avSOo-j, cl consentiunt codd. 1 omncs
: p£(7£0)?, 6 7TV£UU.aTlx6; etvai [63£i).£l ?] 7'iiO)(7Tr,;Ta ['.va.''!
ecffiteris Z cum A lcgit : oti oO xf»! '.£po|j,ovay_ov ;j.£t». •/aij.ri £),a;f pr)v Trjv iaTpeiav x. t. l. Plura videsis iulVj
|iavSiJo'j (lEfa/.ov ),£'.T. fol. 20. Sed a Cangii glossario in can. 12'J.
disce iJ.av5iJov sive jj.avoua;, |j.avSur,, jj.avSu; ab initio .\d 29 Z : oO yp^ t6v Ej[ovTa 6ai|J.6vta e^JôysTv Tp»
paludanientum,deindc quanidaramo-
fuissepersiciiin TiaCav o'jT£ xoivtovetv aCiTov, oTav xai pouXsTat, fol. 20.
nachorum cappam poliiis qu.im talarem saccrdotum Melius ad 30 I sub num. xii : ev tv) i.\iyr\ ... im to
vestem, qum ad sacra perlicicnda honcslior erat. Al aytov 7T.
Utrum lectio nostra sil potior, hicreo quidem ; sed uc Ibidcm 31 est xxiv wl xxv, ct omillitur illud g,ius-
dubitesedistinctione supcrioiecodicis Z duplicem esse scma : Sia iiTaiij|j.aTa, Planior Z' : e-/ga),X£tv xai aTto^tio-
niandy.'!' forraani, immo Morinoquatuorspcciessunt, ât a^jTOv Sia TtTatTiJta.
,
3S.S .MLhlMiUlU
VIJ'. XXMI.
Si. ()ti 'j<j /^ri avey Qepjjicj XetToupYy.ffai yuod iioii liccl sacerdoti «iiie mjua calidi
i:peo6uTepov, et (*•« xaTa toXXyiv irepidTaciv, iiii»!>aiii conlicerc cilra muyiiam ucccshilu-
e'av (xri eupeOfi. lein, iiee iiisi ealida iioii re|ieriutur.
Al'. X.VXIII.
33. Eav Ti; aOeT/;a-/i to ayiov o/r.jjia Si qui» ahjcccril Hacruiii habiliim , iiee
j XXI oii dtopOwTai, T-/;v ^t d:Ooô;(av xparr,, eiiieiida\erit, laiiieii etsidrlliodoxi iiii leiieal,
o'j ya/, Tov ToiooTov 'Jtto ctsY^v ayîv, ojtj uon oiiortct euia sui) teeto e.\ei[)i'iT, iie(|Uv;
(TjveaOieiv vi yaipeiv >,e'yeiv. cuiu co cdere, iicc avc dicerc.
AA'. X.\X1V.
34. Ast fA£Ta5tôvai tt;; Oeia? xotvwvia; Juhelur Iradi diviiia coininunio iegro-
T(o aoOevouvTt, sav ara; aTCoOv/icxet, xal |;.eTa lauti , si jaiii jaiu iiioritur , \cl quum cilmiii
10 To yeuffaoOai ppwuew;. sumserit.
AL'. XXXV.
3j. llaXtv eupoij.cv oti eav Te/.eta yuvy, Rursus iuvenimus quod si quicdam mu-
y£vo[jie'vvi ypicTiav/j [/.eTa (;.t'av -fl 660 r, oca; lier adulta, qua; Cliiisliana fuerit, et post
^/{jTOTe r,aa'oa; (Ji-e/pt tSv iSooawv, t^n Ta

unum aut duos plurcsve dies usquc ad
septimanam, passa fuerit quaj ci soleul,
eOtjAa a'jTv;;, et oOcD.st xotvwvr.cat, y.oii eilpo-
eommunieare debet, oportet caiu iu doiiio
>j [Jtev oTi ev Tw oi/cw aur?,; xotvwv/icr, [eo/r,;],
sua preeuiu uti commuuione, sed in eeclc-
et; ê r/:v e/cxXyictav jxv) eicOM, ew; ou xaO- siam accedere non deliere, usque dum hae
ap-.TOvi h veocpwTtcTo;. neophyla purificetur.
A,32 cauon xiiiMatthaei codicum idcm plaaederi- sub uum. IX, iu Z fol. 20, in Malaxi cap. 33fi, in
vatur usquo ad exitum : ei o-Jo»}iw; zitpiu-Ai-cai 6£p|i,6v. Ilarmenopuli cap. ii, tit. ii. I tautum addit xivou-
I.egebaminH : /.£iTOjpY-ri<fai;ioTi, itXr;v £t |j.v; xxTa?:. 7:. viJovTt post airOevovvTt. 1'lura mutaiit V> et Z /pr, :
Idemoccuriit in .VowucnH. num. 130 Coteler..VoH. l.i, !JL£Ta5io£tv Tov OfjOevoiivTa, eav r, [sE JiJ Ttp 6; OavaTov, xiv
|). 'JO, ctrilusexponitur in Uabcrti '.\pyi£paT. p.2j7. T£ ejaYe, xav (loMp [vepov ZJemev. Uursus Malavus ;
Gia-cis solemnior pia; ca-teris cst canon ;i3; unde 'O aYttoTaTo; Ntx. 6 Kll oiaxeXeueTai oTt [AETaoioeTai
vix aliis \ocibus lcuilur in can. calcedon. iii, vi, vii, Ttiv Oeitov aYtaiTixaTuv 6 aTOevr;; , eiv eOpIsxeTat eij
cartba^. xvi vel xviii, uic;cn. II, x. Idem xxv cst in xiv6'jvov <iv.-ii.-m. Oua qiiidem misericoidia vel crga
Mattbifi codicibus; semclque fol. (•2 et iterum f. liT ptcuilenles et peccatores usum cssc veterem liccle-
in .\; uoc omissus iii II, nec \arictate destilutus : siam, testautur inter plura can. nic. xiv,aiicyr. xxii.
'Eiv :iii.fliir,<jii t. ot. c. x. o. otopOoiJTa'., a),X' imai-iz:, Coramunis est can. 3i cum llarmenopuli cap. vi,
£. xat ooxei elvat 6p0ooo4o:, oO ypr, aOTov 0. (7. ayaYEtv, tit. i,equo in CuiicU. Mansi 1. c. col. 131 trausiit, reje-
T, x^tpe ).iY£'v f, e).o); avnailif.y a'JTw. Sed transeo ad cto opportuue iiicommoJo finis glossemate r; veofu- :
rceculioris inlerpretis Mala.\i cap. IJU : niXtv 6 TicjTo;. Brevior eliam iii li ct Z ct forlasse siuccrior :
iV.toTaTo; Ntxr;ôpo; KW /,£y£t oTt 6 [jtovajô; otto-j va Et' Tt; Y'Jvy; av\xiir\ ToO [JaTiTttjO-ovat xai T-r; r,iJ.£p:t extivij
aOtTTjTî t6 dy. ly/. xai vct {Krfii 0£).r,<j£t va eX6£lv et; Y£Yov£ Ti xaT" eOo; twv Yycttxtjiv , yiTEpOitxOtu eto; &*j
[JiTavoia; vi otofOoToiJv oOoe va tov e; (jii?»i Tiva;, oCioe xaOaptoOf,. — Tuvatxuv,

oOx OyeiXEt [SaTtTtaO^^vat, o),X'
vi Tov iytfi-iav.. Legere yaipeTicct iii promlu est, sed unepOioOti), £o>; o'j xaOapttjOf, B. Scd et coiif. vetereill
iieogra;cum auctorem purum pulum damus. Cf. c. 73. Coteler. Ni)Uiocaii. ad iiuiu. 318 et Tinioth. .\le\.
Exstat 34 in .\ primo ct secundo loco, in B et I iiu:esl. \\, \ II.
CONSTITUTIONES ECCLESIASTIC/i;. 389
II.
Nixr,'^dpou Tztfzaiipym KojVffTXVTivjUTtdXswc Toti oixoXoyvitou,
'Kx. T~iv £y.y.}.r)aiaTTixwv «utou (TuvTa;s(tJV xat twv auv «utw ayiov TraTspwv Trepi oiaadpojv xeaaXaiiov.
NrCErHORI P.A.TRIARCH.E CI>.,
Ex Ipsius et satictorum cim eo Pn/rum ecclesiastich constitutionibus de iwils argumenfis can. xxi.
.\nGiiMENTUM. Spectant lii xxi canones, synoilica quadam cditi anctoritate, ad ecclesias haMeticorum [can. 3«,
:i7], — Ad librorum censuram [c«h. 45, 40], — Ad monasticam disciplinam, et jejuniorum observationem
[can. 38, 39, 40, 44, 48, 49, :>!, 52], — Ad christianfe vit.-c rectam inslitutionem" [can. 41, 42, 43, 80, 53].
A'. I.
3(). T«i: sxx.')//]<jta; toe; 'jtco aipsTticwv Iv- Id ecclcsias ha^reticoruni consecratioiie
OpoviairOsiGa? Trapa)CE>.6uo[j!.£9« w; il- y.otv6v dedicatas, pcrmittimus, velut incommunem
oix.ov -/.aToc avayx'/iv eiGtevai xal ijjaX^.siv, 7i/r domum, ncc nisi ex neccssitate, ingredi, et
SavTa; sv [y.eVw cTaupov sv fJs toj GuaiaTf/i- fixa in medio cruce, ibidem psallere; iion
6 piw (ji.-/i't£ eidepysfjOai ,
j/.ots Ouy.iav , [Wt£ tamen in altiirc ascendere, nec tlius ado-
eO}c/iv s-iTsXeiv ,
[7.-/it£ v.av'^/;>.av r, "Kuyyo^ iere, ncc preccm peragere, neque candelam
aTTTeiv. sive lucernam accendere.
B'.
IT.
'.\y. Oua; î tkwm exxXT.cta; oi ayioi Quascumque ccclesias sancti Palres ab

IlaTEpe;, xal /.aT' e-iTpo-viv auTcov e>.£tToup- anatiiemate solverunt et ubi ex ordine
v.wf bk ou/.
sacra leccrunt, rite solutae suut ;
quotquot
10 yviOviiTav , aTvoXeXu[j.E'vat 'jaccq
autcm non solvcrunt, non licet illic litur-
e^XuGav, ou ypvi ev auTat; XetToupyetv v; eicrte'-
giaiu conficere, vel ingredi, sed psallere
vai, aXX' cocxep tiq y.o-.vov oixov xaTa Tvept-
tantum, quasi in profanis a^dibus, nec citra
(jTaijiv '^dllivi. necessitatcm.
1 . III.
38. Xp-/i Tov aaQcvouvTa jy.ovayov ecQieiv Oportet inlirmum monachum comedere
i5xpe'a, eav iTavu ixTa/c?, a-o t-^c vo'(jou, o x.as carnem, si omuino morbo sit affectus, id-
eav auTo? eirtCsViTYiijVi
Kr. que ipse requisierit.
X'. IV.
3g. OTt oEt Tov aoOsvoijVTa [;.ovaôv ev Licet iufirmo mouacho, infra sacram
Tvi ayta Te^rffapaxocTvi iaÛv/ o^jâptov xat quadragesimam, sumere obsonia et oleum,
20 eXaiov, xat otvov TTivEtv. ac vinum bibere.
Orditur e canone nostro 36 altcra Cotclerii sylloae, cidem lcmma piwmi.ît : tou aOroii Ttepi ijova-ûv.
p. 4.>1, qiKT taraen exccpta certe non fuit e\ eodem co- In eodem Bsub num. xv pariler lcstitur can. 39 :
dice nostro X, ubi brec secunda classis continuo le- ypri 0£ Tov a-jfjov... sTQtstv aTzrt t£ tyOuwv xai oivou y.ai
gitur fol. 6I-G8. .Adhibui insupercod. 133.J, Z. Omissi sj.aiou y.ai iiJ^^.Tiiv. Alias idcm, fol. 70, libcrius exspa-
VI, XI, XV iidera sunt ac 33, 44 et 130. Cf. 36 cum tiatur : /pT) OE TTJ [j.tYaJ.13 TETcapaxoitTi itairav T£Tpaoa
laodicenis VI, IX, XXXII, XXXI v.Devocibus £v9povia^:iv, y.at TraTav cuJ.aaaitv [^tapaaxiUTiv > idelicet] dno ts
xavSr.la, Banduri linper. nricnt. t. II, p. 504, 601.
cf. £'yf,Ta)v, eXaiou xal ofvou, ei |j.ri ttou ti; iv daOsveia yE-
Incidit in 37 can. Maius B. N. t. V, p. iv, p. 102. vetOw. Per me licet inde novum cudi canonera de
Rescribit A canoucra 3S in altero loco, fol. 146, communi fidclium abstinentia quadrasicsiniali , ca?-
his incipiens : ot'. oeT tiv a^rOEv. lu primo loco A teris uostris raerito jure addendum.
, , ;
:iu«) >rcp:i>ii(>u[
K'. V.
4'i. Oti îX rft<ni'jivi to'j; povaycu- Tvi Xeccsse «'sl jcjunciit iiioiiaclii feriis iv
TSTpaî xai Tfl ic«(.!xi!teuYi t-?,; Tupo(paYfj!> ev el vi liel)(lomii(U» tjropliaf-i iii buo mona-
tcTj jxovauTmpio»' eiv «ii TTO(p«fJot>.>.yi Tt; i-ov, Hterio; si qiin vero nliqiiis obierit, eiqii.
/.'/t. 7t«p«0/'(7O'JllV «t'jT(";i T'jpOV, elOieTOj caseuin obtuicriul, niaiulucel.
Z. VII.
tliorum maculassc
Si ([uis iiivcntiis fiicrit
4i. Ki Ti; fjpaOv, [/iav«; xoir/iv (r/;Tfo;,
inatriH, per trigintn quiiiqnc nniios iti p(£-
i't"/| a.« iv iuiTtjjiioi; cttw, xal o'jtw; a^too^rOo»
nis maiicat, ncc alitcr «lifjniis sacro baliitu
ToO ayiou <jy/i|xaTo;. censeatur.
VITT.
4». Oti oO 5et oôiropeiv ev tv; /.upiax?; Quod nou licct ilcr faccre die dominica
avty avavxvi;. siae necessilate,
e'. IX.
'" 43. ToCi [i/i v/;(TTeuovTo; TeTpa'5a xai r;«- Si quis sacerdos jcjunare nolit in fcria n
paoxeuYiv tepe'w;, xoivwvetv oO ypvi e^ «ijtoO, ct in parasceve, necumco in sacris commu-
iiicctur, ctsi vidcalur recliE esse lidci par- :
xav doxYi opOodoô; elvai- to y»? ex [J.spo'j;
tim enim pic saperc, partim vero impie,
rJ^jeServ xal ex [j(,e'pou; xoivoOdOai, (i<e'oy.),ov.
profanum cst.
r. X.
44- Eav î îa T7ve'j[7.«Tixov iraTipa xa- Quod si qnis, spirituali patre permit-
11 Ta>,'j(;vi Tt; TeTpaâ x«i TrapacDce^j-^v o'jy. tente, ulrainque solvcril feriam iv et vi,
i^Tiv «(AaoTta, [/.(ivov [;.•/) x«T«cppov/iT'.X("); non pcccat, id modo sinc contemtu fiat
IB'. XII.
45. Tviv (iTCOX«'Xutj/iv naJXo'j xxt tx >.;- Apocalypsin Pauli et ca quae dicuntur
Yo'[Aev« (lpovTO>,o'yta x.al .75)^/,vo^po'[At« -/i xa- Brontologia et Sclcnodromia ct Calandolo-
XavdoXo^yta xai t« !^(oô>.o'Yt«, 0'j ych '^<
7^' gia vcl Physiologos, rccipcrc non oportet
socO«f peSviX^ ya^p e'!ct. profana cnim suiit,
Xon un.T occurrit eililio can. 'lO, ncc sinc uot.inda cap. 389 : 'O Se TiaTpiipxri; KII. 'Sr/.ri^. i'i tu oySow
varietate. Post superiorera, secuuda erit inB.sub xavovi o'JT(o cpr,';i |xsv, \p; vr.5TE'jovTa 8' x«l ^' o).o'g
iium. XVIII : itif i Tr,; Ss TSTpaoo; y.ai tt,; nxfa^/.iu?,; TO'j -/povo^j , o'J /'A, xoivMvsTv £? a'JTo\5 t6 y'?"-
Tti? Tup. osi vr,orTCijc'.v Ttov Svtwv (.5(c) i-i Tw piov. 'Eav 05 oiTjSeiv.aTOTtov.
TtapaS. T. n. i't oSw xai KapaxaTatl»;<70'jff'.v aJTu) rjpov, Inest quoque in q cnn. 'li sub litt. •.', iisdemque
xai offov Sii Tiva aYa7tT,v ypy) aTToyeiJiffnai. Terlia auteni verbis. Deest numerusin Z, etqiKodam dilferunt : im
lectio, imo quarta etquiiita infra erit arl can. 79. Ti; S;a -aTp6; opwji^v xaTaX-Jaei
Tvi. ev rii jjiiY'''''!
Code\ Z etiam habet41, liis varianlilius : |ir,Tp6;. \i.' oVioi xai D.aiov, cjx eoTiv iaopTia. De spirituali
ixoivu''vT,TO; STTat l-.r, s', oSiuOî; xai tov ay^. patre vid. Ilabert. in 'Apy.spaT. p. 578, 6<J8.
Adi Leunclavium, ubi 'i2 inscribitur 11 (Mansi Priveunlibus licetBonelidio, Lcunclavio el Lablico,
col. 121), legiturque sicut in A : «vey ovaYxvi; ?, nibiloniinus canonem 45 et 40 fusisse dilipentem
pto;. 'Avjy avdy/»i; (iSYaXr,; C^. C.otelerium eo map;is miror, quod illi in priniis vo-
Iflsiiipsit idem (7 can. 'li sub num. ix, legcndo : lupe erat in luijiismodi librorum arcana excurrerc.
xai Kuiaijy.vjr,'! puovTa] e!; to s).a'.ov xal TO 6'|/ipiov, Ilicêro nenio nou conccdet paulo morosius immo-
0-J /p'>. X. i. Ja'jTo\J. II consentit.Nolim oniillere lectio- randum esse, neiiue ullam \ el minimam negligendani
nem A vere mirandam Tou (iri YE^JuavTo; S' x. c'
: csse varietalem Kai to IJwoooXoYia B fol. 14C. K«i
:
isoEw;, o'j xfi, X. E. a. Alia Malaxus altexuit, .\omocf')i- Ta ?u>8o).6Yia... (3e6n)a yap tovTo <7. BpovToXiY». —
—
CONSTITUTIONES ECCLESIASTICii:. :i9i
ir. XIII.
46. T-^v aiirO/4aXu'|iv Eir^pa xal Zfricw.a Apocalvpsin Esdrae et Zosymae et duo
xal Ta d'jo [^.apT'Jfia toO ayioy retopyiou xal sancli Georgii marlyria ct acta sanctorum
Toiv ayiwv K-/)pux.oO zai lo-AiTr/;; , y.al tvjv
martjrum Ciryci et Julitlae, librumque
piSXciv TO'j Mapx.oO jcal Ata5o'/ou, 0'j cfst ê- Marci et Diadochi siisciperc non oportet;
1 yscOai •
«7Vo'6V/iTa yap swt TaijTa /.at oO
cjicienda enim sunt ista, nec admittenda.
'JsHTsa.
XIV.
47. Aei Ta; p.ovaôuca; eicievat et; t6 Permittitur monialibus ad sacrum altaix'
ayiov GuctacTrlptov )tai aiTTStv xvipov Kat xav- ingredi et accendere cereum et candelam el
dinXav xat >co(7(J.eiv tov vaov, oruare templum.
XVI.
III 4^' ^Ti êt Tou; epyaô(/,evou; [Aovayou; Praecipitur mouachis in laborem incum-
iie>;/ivo3p6iJ.ia ts xai xaX. Z. — psSri^.a Y«p s""^' B 2° loco; rus: Esdr.r Apocabjpsis. Quem forte alicubi editurus
vip Ta ToiaOta Z ;
— -JiTa ).SY6[iEva ^MSoXoyoy?, oO yp''! sum, nisi me nimis non ta'deat barbariem plerum-
xai S. oXXotpi» xP"^^'*"'0'' £'11''. Veteres editores H — que insulsam tangcre. —2° Non memini, inquit Fa-
omisere xai ta CwooXoyca; ciclera vero, ut cudimus,
:
bricius, ab alio scriptore hanc Zosimae apocalypsin
legerunt. Ex utroque canonejani \i(lcs quantum ab memorari. —
3° Georgii passiojam inler apocrypha
liis nugis S. Nicepliorus al)liorri.at, tamen nescio

cui refertur in Gelasii decrclo; vide Bolland. ad diem
qu!P ovetpoxpiTixa gra^culi nuasivenduli dare non du- XXIII april., p. lOO-lOO. —
4°, 5° Pseudo-Theodorus,
bitaruut. — Quod ad Pauli
Apocalypsin attinet, niliil ut fert Z, certe alius non est quam episcopus Theo-
habeo quod addara erudita' Fabricii <'e hoc libro no- dorus cujus epistola de passione SS. Quirici et Ju-
litia> in Cnd. apocr. N. T., p. 9i3-!ij3. E\cidisse ora- litl» gra!ce et laline inseritur in Boll. ad diem xvi
nino is liber videlur, jam sa'culo iv Africanis notus, jun. p. 23 et 2.1; de quo cf. erudilam .'Mlalii diatri-
it a Gelasio pp. damnatus. Tolus etliicus fuisse di- bam de T/ieodnris in Maii Bibl. nor. t. vi, p. 11, p.73.
citur, inimo monaslicus unde ex eo forlasse exce- ;
— 6° Etsi otium fecisse aliis videatur Papebrochius
perunt quosdam spurios Pauli canoncs, quos Cotele- excutiendo pnedicta S. Cyri acta, nibil tamen habel
rius cdidit in nomocanone recenti, Momim. t. i, quod refeiam ad Jfijpu/iuin illum queiu huc nobis in-
p. 60, can. i-xix eosdem fere aliosve legebam
; in tiudit cod. H., neque vel uomine eum novit Fabri-
cod. gr. Paris 1152, f. 2.-.. 1318, f. fiS, 1320, fol. 1, etc. cius. Sed vide an hac respexerit Origenes quuni ,
Coisl. 21 1, fol. 279. — Tnm e foiMcissima penu astro- iiivehilur in quosJam impios qui cujusdam Hypi-
logorum sunt PpovtoXoYia, <jEXr,voop6ij.ta, y.aXavooXoYta, stiani fictis operibus utuntur. In Malt/i. xxiii, 34,
in quibus agebatur de pia'signi(icationibus toui- opp. t. III, col. 848. col. 2 F. — 7°, 8" Videri poteral
Iruum, de cursu lunic et prognoslicis calendarum. legendum Mapxoii tou Eiao6/ou, ut ia C7 et Z. Sed
Vide Cangii Gloss. gr. ad li. v. et ab eo ibidem dc- eo quod dislinele Pliotius retulil pigXiov Mopxou in
scriptum xaXavooXofov e cod. Paris. 945 olim incod. 200 et ptSXiov Aia56you in cod. 201, Fabricius
scripto multa idgenus tibi pia-stabiint alii codd.
: maUiit uli nos legeie; venim enimvero tolo ccelo
cjusdem Bibliotheca% qnorum saliem unura digito distanl apocrypha hic anathemate profligata et piis-
monstrare non piget, scilicet 2426, quo continenUir simi libri SS. l'P. Marci et Diadochi qnos 1. c. Pho-
ab iuitio cycli solis et luiiai ac oeXTivoopoiJitov per tius recensuit. —
9°, 10" De falsa revelatione Beatte
XII signa, atque selonodiomii 6001; tum paulo post M. V. et Joannis apostoli satis pauca ad manum
[ipovToXoYtov (pucioXoYo;;, aliaque Nicepbori anathe-
, habuit Fabricius p. 953, 954, etsi multa siippeterent,
mate aperto mact.ita. llisvero qua-de P/iijsiologis — si ba^c eadera esse concedatur ac Pseudo-Melitoniaoa,
salis superque dixi in superiore iomo et hoc adde , de quibus vide Sipicil. t. 11, Proleg. p. xxxii. Sed
Nicephovi testimonium. Ihinc canonem adducere ea potius arbitror esse qualia olim lcgebam in cod.
testc Cangio non ncglexit Zonaras in suo astrono- Paris. de quosupra, qui orditur a commen"tario
mias Apologetico ms. liclitio S. Joannis Theologi de D. N. J. C. ct deinde
Ad can. 46 Z : Ti tou a.yi.o'j ©EoStopou 060 (japT. in Physiologura vertitur et in Esdra: revelalionem.
X. Toij a. KuptxoO. — ct Z : Mapxo'j Tou Staooyou. Cum can. 47 lege laodicen. xuiv et quse non ille-
H : TTiv aTtoxtiXutJ/tv Xsy^ÎJ-^vVjv tt,; IlavaYta; xal Stxaiou pide enariat Goar in i^cc/io^ p. 11. Caiite H et Z ad-
'Icoiivvou xai 'ttjopa xai Zoju... 'IouXittt;; xal "VTta clunt post OufftoiTTiiptov Tii; xaXov piov Eyouuai;. IQ CT
:
tCou, xai 6(7a TotauTa o'J •/pi'i oiy_. De siugulis quain Ilaimenopulus hunc canonem cnm 13 ligat; immo
paucissinia Fabricius siispicalur bic intelligi li-
: 1° fol. 148 iii cod. 1361 canoncm Nicolao CP. ascribit.
brum IV Esdrae sed videre pra'placet aliuin libellum

; Initium 48 est in Z : oTt 6si tous el; epYa ptalioji^-
cui ia codice Parisiensi titulus est , ut fert Niceplio- vou«|j.ovaxou(. Parsquidem videtursuperioriscaa.li
:,
:»».» MCKPIIOIW
TTJ iyix jA Tov h wpav ytJ'*''^*' «pTou Ijciitiliiis, per (lUiidi-ugesimain lioru u gu-
Ppai^4w« xai Trt dffitspa Jsiirviv. stnre paulutuiii |)anis et in liora vcspertiiia
j)raiul«»rt'.
1/'.
XVII.
49. <'Ti o'i /pyi 5v TY! iyia TSTiiapaxoiTvi N'on (lebcnl monaclii i» sanctii quadrn-
TO^»? u.'iV<fj(ji'ji spyaria; tvoisiv xai irpo^^j/aisi gcsima opera factitare, subque laboris pra>-
s ToG spyou x«T«Xusiv si; oivov k«i sXatov •
textu solverc jcjuiiiuin per vinum aiit

TauTa Y*p YaiTpiiiapYta; sitvv siriTYiSsy- oleuin : heec eiiim sunt gulie instituta.
[J.«T«.
III . XVIII.
Ho. Xpvi yaptv AoTiaajAOu xXivstv vovu sv Oportct, Annuntiationis gratia ,

genu
xupta;c-fl, xal ew; ttj; risvTriXoijr^; o'j
llcctere die (lomiiiica , indc vcro usque
T-fl [A'/iv
ad Pcutccostcn iiullas iactre genuflexio-
to yovjyAfJta; Trotsiv.
ues.
1«'. XIX.
5i. no'ija xs^paXaia £x6a'X>.ou5t tov [/.ova- Quot causcT nionacbum e monasterio
/ov areo TYJ; (aova;; exire coinpcllunt?
riptoTOv jjisv, st suTiv y,YO'ju.Jvo; aipsTt- Prima quidem est, si praeposilus baere-
xo;" ^suTspov Si, sav t, stsoô; ^'^"'«ixwv sv ticus sit; secunda, si mulieribus in mona-
sterium ingrcdi pcrmiltilur; tcrfia deni-
15 vn u.ov7. • To <ik •:y.i:vi, ikw TraTJs; [/.jTa twv
aova-/(ov u.avOavw5t xoâf/.wv ev tw x.otvojfiiw
que, qunndo pueri cum mouacbis discunt
artcs sa;culares in ca-nobio. Hoc enim ab-
aTOTCQV yap toOto, to ^yiu.oiJt£U£(j6at Ta sv t^^
surdum e.st, qu<E in monasterio praeclare
[Aov/j xa>,(5; 7:paTTo;x£va, oi; ip^/ict to EuayYE-
aguntur evulgari, sicut Evangelium dicit
Xiov • « Mv] caX-siV/iTS âroocS^v 'jaiov, oTav ' >;olite tuba canere ante vos, quum bene
20 6'j 1T0irT£. '
facitis. »
K'. XX.
52, Tot; o-JGtv ev £mTty.tot; [Aovayot"; •/p-/i Monachi censuris subjecti debent cum
<7'JV£(j6tciv -/iftl cjvsJysÔai, [/.£T£y£tv Bi xal caeteris cderc et precari ; sed et participes
s'jXoY''a; •/iTot xaTa^/.Xa^To^j , ai/.a t^/;; a'jTwv esse eulogiae et calaclasti , simul et confes-
£;o[AoXoYia;. sionis.
Bis retulit eaii. 49 Cotelcrius, scmel ex Matth»o mcro consignavit, quem Cotelerius in duns canones
Blaslare, p. 447, et iterum p. 4.i2 snb eodem num. , pcssimc dispertitus est, ut in alterum xviii ullima
\vi , paucis in utroque loco variantibus in priore : : rejicerct inepte. 11). «Toitov Yap Ta ev T-rj (iovYi itpaTTo-
oO xp^ "^0'^'
H'0''-
-'' '^(i ^y'-^ TiOLfixiy.vjf, fvide sphalma [iiva 5'.' aJTtov Indc omnis ca^terorum
orip.o(jicU£<70a'..
7' pro \i\ quod iniror reiiniiisse editorem
legentis cauonum ordo perturbatus, ut nullo cum codice
nuperrimum atheuiensem, p. 428] yEwpYixa ij.sTie'vai quadret. in eum lapsum idera post cum
Dolendnm
Aoi Ttp. toOTuv ei; olvov xaTa/Oeiv... In posteriore : cecidisse omnes, nc Atheniensi quideni
editorcs
iJTi 0'j
xp^,
^'' tii »T'? ("' •°^' V'''''- epYOCjIav noieiv xai exccpto. Ca'tcrum Cntelerius et iidem pnst eum
TCpo^. — "(Jti 0'j Xf^h ^v TTJ (ley. [j.' oii tt;v twv epywv pi«v cadem regerunt alin Incn sub num. xix (cf. Mansi
xaTaX*j£'.v To'j; [iov. v/ £).a:(o xai otvto • TauTa yaTTpt- 120, ISO; Ithalli 428, 431), vix paucis in fine mu-
liapYia ifj-vi Z. tatis : eiv Ttatoia [lavOaviofft xo(T(itxi ev tw xotvtooio),
De can. 60 fuse disserit infra Nicolaus CP. Z paulo X. T. 1. idem cannn in Z fnl. 19 nomine S. Dasilii iii-
aliter X. /_.
: 0.11:01.0110^1 itpoi7X'jv;Tv ev t. x. xai mevT. signitur. Recide coiic. II nic. can. xxi ; Maltli. vi, ''.
oO [).r,v 6e YO''^'"^'»; 'toieiv. Huc faciunt can. nica-n. Consonat cura r)2 can. xix apud Coteler. ex Ula^-
XX, Irull. sc, Petri Alex. xv. tare : to'J; ovTa; tv eit. [).ovaxo'Jc y a. Totc ),otito'i; x«i
Hunc 51 c.monem Matlhaûs Blastares sub uno nu- c... TYJ avTtov lEotioXoYTioêt. — Piipiverat Bonefidiu>
I
(-OXSTHUTIOiNES KCCLKSIASTirj!: ?.!):$
KA'. XXI.
53. Xpvj osyeirGai xa; einrotiai; twv ai5ia- Suscipiendae sunt intestato morientium
O^tm; TeXeuTwvTojv Ta; uwep auTwv Yivoii.e'- piae largitiones pro ipsis factae , si quidem
va;, eiye /.«l îSvTe; irpoGsTtv elyov toC oOtw in Yita sua propositum habuerint fore ut
TaiJTa Te>.ec9yivat. sic praestarentur.
III.
01 xavovei; toIv ev A«o5ix£ta xai tou Iv 0^101; Ttatpo; ^jawv Ntxynpopou.
Patrum, laodiceni concilii ac S. P. N. Nicephori canqnes xxii.
Argcmfktdm. Huic tertiae classi canonum Nicephori accedebant

ut titulo significatur, qusedam laodieen» ,
synodi docrcta, sed a calce resecta fuisse etiam nunc testatur xxii el ultimus canon, qui totus laodicenus
est. C.rtera per me erunt nova Typici nicephoriaui fragmenla, qua", uti pra?cedeutia, monaslicam pra-cipue,
christianam vero obiter instituunt disciplinam. Sunt enim de choro et mensa [00». 54-60] , Deeharilate —
fratrum [can. 61-63] , —
De lapsis sacerdotilnis [cnn. 64], De corona sponsorum [cnti. 85], —
De saoro —
monachorum habitu [can. 66], —
De pcenitentibus, jejunantibus et peccatoribus publicis [can. 67-71]. —
Omissi canones XV et xxi supralegebantur in notis num. 39 et 'tO. Ultimus, utdixi, est laodicenus, il)i-
que XXXVI inscribitur.
A'. I.
5 54. t) (.'•VI eupi5xo'[jt.£vo? e'v Tvi ii(.-/.'K-/i<siy. Qui non inventus in ecclesia fuerit ad
£1? To'- « Ao'â ev in|/L'i7T0t; ©eto,» aveu auOe- illud canticuin : Gloria in excel.iis Deo , ci-
veta? ctojjtaTtx.-?;!;, ev to eOXoyta [xeveTto m- tra corporis infirmitatem, in benedictione
JTTOJV, xexu^to? ev t'^ ruXvi, (v^twv ouyy(dp-/i- maneat prostratus, eurvatusque in porta,
5tv Tvactv aoeAipot; TOtc ectouijt [/.eT« T'(1v veniam postulans ab omnibus fratribus ex-
10 aivo'Xu(7iv. euntibus post absolutionem.
B'. IT.
55, O 6<7Tepou[y.evo; toS e?aij;a''X[«.ou, ^t' Qui tardaverit usque ad exactum he-
avaTpoTTviv aCpToO /] ot' a;.'.a'>.£tav , TrapacT"/:- xapsalmum, culpa sua vel socordia, stet in
XETit) Tvi TpaTT£''Cv), et 8k y.aOttJV) a've'j irooijTa- meiisa et si absque praepositi mandato
,
sederit, dainnetur ad xt. metanoeas.

qeto? ToO TCpoeiTTtdTo;, ^vXki-zoi [/.eTavota; u. .
r. III.
56. O oe eêpyoij.evo; TToXtv [/.eTK tov Rursus, qui post hexapsalmum ab ec-
5 sâ4iaXi/.ov aTvo t-^; exxXvicta;, xat a7ro(/.e'v(ov clesia exiit, si manserit usque ad l psalmum
j«o{ Toij V xoit«.t6ij!,evo;,aveu urroftvvfijeto?, irain lecto , sine raonitione, stet tempore
paCTVlXe'TO) TV) TpaTO^V). mensae.
in can. suo v, quem cum xix Cotelerii Mansi refri- .V. t. V, p. IV, p. 7.S, nec etiara omitte epitim. 1, ">
el
cavit. De calnclnslii iterum meminit infra Nicolaus, 10 qua; protulit Iriarte in Catal. p. 47.
nbi plura. Respicit etiam can. 55 ejusdem Theodori cau. 2.
Habes 53 in iv bisque in Mansi, col. 122
Cotelerii, Porro dicuntur ps. iii
iSaia),!).'); xxxvii, lxii , ,
et 123, undecodicis nostri A menda ha>c detersimus : 1.XXXV11, cii, cxi.ii, qui ut plurimum canebantur iii
Eunoi-xa?, aSiaTT|t(»;, ^wvts; 5pa jtpoOeuEu; tijôv... matutinis, seu precibus opOpou quas I.audcs Latini
xauTa; T£).£(jO-iivai, etc. postmodum dixerunt. Erat autem melana?a alta cor-
Tertium caput est codicis B, fol. 78. In primo ca- poris et capitis inclinatio, de qua vide Cang. ad h. v.
none sive 5'i , corrigo acTevsix;, TtaTai doeXtpsi;, Coteleriumjl/o?»(»i. 1. 1 p. 727, et cf. Morin de Poenit.
,
et si quae similia deinceps, promto et tacito pumice 18'i Habert 'ApyiepaT. p. 39.
; Tov s|a'!/a),jj.ov cod.—
corradi necesse erit. Sed huc adhibe S. Theodori Ad 56 cf. Theodori c. xxxviin Constiliit. stwi. ib.
Stiiriitap Prcnnr. monnnf. can. 1. apud Maium, Bibl- p. 132. Cod. B : o'j 8s ££sp/_... tlc tou v'.
,
V.)\ M«:i;iMtoiti
IV.
5y. O ^Lr, iyuow.vifji jw; Toi3 v Jia f«- (Jui iion smrexirit nd fmiilmuiii i., propUr
(Ksidium, uridiM voKcitur diiobu» diebiiH.
r.'. V.
r»8. O (;.•/) fjfwxoy.evo; «iv' «py?,; ex«- Qui dce^sc rcpertus fui-ril cujusque hoi'a'
iTVi; upot;, aveu eOXoYOU irpocpaoeoj;,

inilio, nullci dt- probaiiili cuusa, ejiis cpii
t'j'j ii.r,
nbluerit suiiial pa-niteutiani.

5 ^''jsfjxo.u.e^vou X«u.6ave'T(.j to emTiaiov.
VI.
.'ij). O tj.r. ejf.cixo'[A5V'j; ev rlr; vy/r, t/;;

Qui ncnlifît iiitcressc oralioni nieiisu-,
Tpajr5!^-/i; /4al T-?i; cjvaêoj; tojv a'Je).<{)oiv, cv

aiit fralruin comnninioni, sub liornm pran-
Tw «fpwTvfcaiOai, ywpi; e^jXo^you «iTiaj dii, ncc juiiUi causa iicquc miniHtcrio cxou-
y.al
sandufi, pncnani obcHt \x metancrarum.
'iiaxovia;, pa>.>.e'TW [AeTavota; x.
Z'. VII.
tJo. O cjvTuyyavwv [xeTa to Qui eolloquiis posl completorium indul-

10 aroJeiirvi'//.
sorit sinc legitima cuusa, auat melana-as 1.,
avc'j £'j>vo'yo'j aiTia;, [iaX^.eTw [j.eTavoia; v .
ir. VIII.
O /.pa^Mv Tiva ajj7.'yov Tvapa to

Qui vocifcrando in fratrem incongrue,
()i. v.-
ludifeceriteum et risuilinbucrit, subjiciatnr
y.o;, -A u^pt^wv a'jTov, r. Têpiys^.wv, PaX}.e'Tw
mctanoeis xxx.
v.eTavota; >. .
0'. IX.
15 6a. Ei Ti; Ttvo; av='y_cTat y.aTa>,a>,o'jvTo; S: quis aliquein sustinucrit injustc ma-
dTe'p'ju a'V.x.3;, vi a'jToc ooci>.£', Toij 'îopOwca'. lediccntcm, vel debet cum ipsc cmendarc,
a'jTOv, Yi ava-j^j-eD.at Tto TpoecTMTf [et (;.•/),] vel rcnuntiiire praeposito : alioquin iit ma-
fia>.>6TW [/.eT«vo'!«; pe ,
[w;] 6 <4aT«'Xa>,oc. ledicus, cxigat metanceascv.
1'.
X.
'29 63. Ki Ti; [e''jc£()-/)] cpaTpta^wv Ta tou —pos- Si quis fratrum animos conjuraverit iii
(TTWTo; Yiv'j[j.cva, -/.al ijuvTaoacrcwv tviv «(ieX- pra.'positum aut couturl)avcrit sodalitatem.
'5o'TnT«, a(popi'(e'(jOw •/,[J'.epa; le , ^•/;poipaYWV. separetur diebus xv, aridis vescens.
lA'. XI.
64. Ot '/iaTaTrTcoGe^vTe; lepet; eôuc(av Lapsi saccrdotes potestatem non liabenl

eauToT; ouy. v/rrjni, [j.STa t-/iv -Ixotoc.v ii:i- post poenitentiam adimpletum , vcl benedi-
Uera ad 67 can. iri fjusdom. Xerophagiam c.xpo- Concinnnt 6.T et Theodori xxx. Pcm.; simul et ivii
.sufire mulli anlect post Cnngium, qucni videsis. si; incjusd. F.pitimiis (luoiui. ib. p. \'ib.
TOU v' B. f.\i'rfiil'.o't canonis 04 diserto legitur
av»(TTaTiu.ov
Forte lcpccndum in jS : r.upi(7xoiJ.2'vo'j ei; t6 Aoôe in Tyrico S. Snba', Eranl enim xi cvanaella
c:ip. 10.
i. 'j. ut in Tlicodori Pcriiar. can v et vii. insigniora qiiie pro|)rie diccbantur eOaYy twCiv»
Similes sunt j9, CO cum llicnd.can. xii. xx; scdfil avaTTaiiaa. iJeinreps lepuntur in Pcnlciostar. ed. a.
non parum diffcrt a xxiii < ju.sd. — '.\7:oSsikvov codd. 1848, p. 570. Tuni ad bicc verba twv aviwv, scnsum
Ejusdem Theodori cf. Pccn. xxvii cum nustio 05, supplevinuis (lcovâvEiwv, ut fert Ooari Kucholog. p. 42.
ft in eo corrige v.stsJouvto;, typis temcre crrantihus De aquarum eiiim solemni bcuediclioncin Epiphania
asci il;endura. Sed reciproca vicc indo in nostro codice agitur. Vix sigla pcrspicies in £uaYYs).'.ov ct sOai^sXi-
cxpunximus : 5'.op0w<;ai «jtou; ct asTavoia; £p'. •7[).6;. In B jjtTaow-jxt et (jiioOai; uUimum corrigo.
COMSTITliTIOMilS KCCLCSIASTIC r. :i!).:
cendi culogiam, vcl tluis olferendi, vel
— icTor?, doiia porrin;eadi tradeiidique lidelibus, vol

r.',ocosss'.v ^woa y.al u.eTaowcjc.i r,
pascliale Evangelium legeiidi, vel sacruni

E-jayysîov avacTaciv.ov avayvwvat, vi c"//.;^-*
coiifercndi liabitum aut coronam dandi nu-
•ioOva'. , •/; (jTecpavwCK'. , /] uoojp twv ayuov
ptialcm , vel sacram iu epipliauia aquani
iy.aca'.' o£ t/.v ([/'jv/.v auTovI Oe)>cI cscw^jOa',,
ei .sanctiJieandi. Idem si auimaiu .sunm vult
iVJvaTat Sik u.STavoia; ctoca', a'JT/iv /ca', Ta- sabam facere, id penes ipsum est per ptsni-
-.eivwcsw?. tcntiara et humiiitatem.
IR'. XII.
65. ...Aw/cpidt;. Mova/_ot; toi; toO ctc-

. . . Responsim. Quin monachi dent co-
y.aTC. \v.-
ronam novis sponsis, seclusis gulee illece-
(pavw<7at TO'j; veovuy.<poui; , "/.«', o'j
bris, niliii iinpedit.

10 ij.aoYtav, o'j')5V •/'.w'X'j'ct.
XIII.
ir.
Qiiieslio. Cujus est sacrum dare habi-
66. £poiTY.<jti; TTEpt TO'j ô-jvat Gyxij.K.
Ila; TTp£c€'JT£po; £;o'JC''av £y_ci aytov cyr-

lum? — Omnis presbjter potestatem habel
qnemcumquefidelemsacroinduendihabitu.
ij.sn 6o'jvat, eav LwctJ iTtcTO^^
XIV.
6y. Uif: TO'r Iloctov stiov liv. iiixC-A~r.n7.:

Soper illud : A quoto anno necesse esl
inquirere in [ordinandorum] delicta?
10 Tz £Y;c^^/;u.aTa;
Responsio. A sexdecim vel fcptem et de-
AiTO^cpict;. Atto ^7 /,al t^ •
sowO^v yap
ccm annis hos enim iiifra annos quaecum-
;
TOUTOJV, oua xat tixjtv ey/.^X-cIy.aTa o'j !tt'AiJo'j'!t que aut quibuscumque liunt accusationes,
T0'j £',vat y.ai vsvâOat t£a£a.
I i
iion impediuut esse aut fieri sacerdofein.
IC- XVI.
68. Oti [ou] ^£1 £c&''£tv -rj iyicc xal (a£- In sancta et magna quadragesima noii
;o yaV/; T£(;(;apa-,i05T-/i 6i];a'ptov, ey.To; to'j F.O- licet piscibus uti , excepiis ,\nuuntiationis
ayy£Xt(j[AOu scat twv Bauov. et Palinarum diebus.
IZ'. XVII,
09. Uti (3£t £t; Tov of/.ov Tptyaj;,o'j aoTov .liibetur ne panis in domo trigami come-
(/.fl tcOteiv, jJt-flTe -ffpoî^popav auToO 5£'y_£(;Sat. datur aut accipiatur ejus oblatio.
IH'. XVIII.
yo. Eav Ti; ota — v£'ju,aTt/.ov TraTeoa X'j- Si quis de consensu patris spiritualis je-
la cii. otvov y.a.\ eXciiov , ev -7-7, oi-'î«. Teccapaxo- junium sanctEE quadragesimae solverit iii
CTYi'^ oux ecTiv ay,apT''a, vino et oleo, peccatura nullum est.
Uti supra fan. 51, itaco, ct sequentes 05, 67 per- plevil Nieepliorus. Posl 07 cod. B inseruit eanoncm
tinere vidpiitur ad spcrialcm seriem quscstionum et quem snpra scripsinnis in nota can. 39.
responsorum, qiia- mox retexetur. Iiituetur 08 prinium oranium nostrorum.
Eadem ac C" qua>stio pouitur in Timolh. Alex. Item 69 prsccdenles 8, 9.
can. xviiij scd nullam fere responsioncm daiiti sup- Ncc recedif "0 a superiore M.
:
.m MC.IJMIOItl
le'. \IX.
71. Ou yp/i -r-?i TeoiapaxodTTi v/i (AeyaXy, ^'(111 licet iii inaîiu (|iiii(li'agcsiiiia iiio
avfj tt; evvaTYi; wpa; toT; (tovayoi; e'j6teiv iiui-lioK untc lioraiii iioiuiiii edt-rc ; luhorc
TO'j; 06 xoTtiwvToi; /p-/i rp6 Tvi; evvar/i; jxt- tumcii grnvatis licet uiite iioiium puruiii
xp'iv e'ii()ieiv xai r?; e'vvar/i «opa yeuedftat. edere et iii nona .snmere jentaculiim.
IV.
'Kx Twv xavdvwv tou itsvaYiuTdlToy Nixv;^()pou TraTpiop/ou KFI.
SancHssimi Nicephori CP, excerpti canones xxxviii.
Argimki^^tl-m. Oinniuin iâne cclcbrior rst quarta Iiifc syllu^c Nicepliuriani jiiris; cam cnini iilii\is invciiics
intfra|)|K'n'lices qua' solciit Balsainoni, Zonara-ct Matllia'0 Blastari suhjici in codd.

mss. At rccitatos antca
(lctjuiiniis omitterc plurcs niinirum decem primos, tuin \ii, ct xiii, itcm xv iisquc atl xxii (lenii|ue xxiv
: ,
iisque ad xxxiii quos ordinc suo si vis lcgere, evolvc, iKin umissis notis, pr.Tcedenlcs numeros l,(i,
,
8, 'J, l.S, 63. ;i, 1:,, C, 17, :i'i, iO, 50, 32, 47, -19, 61, .')2, 2, l.'., i',, 31, 33, 5, 27, 1(1, 12, 28, ',, 22, 10.
LUlimum vcro xxxviii infra rcstituimus llarmenopulo in nnm. 84. Nullam editioncm nc;^lcximu8, a (!u-
leleriana ad novissimam iiuperrime Alhenis datam,quasi jussii llellcnica' Kcclesia% et quamvis eadem
noii semel vulgata, in hoc tamcn .Nicepliori Kavo''ifio'/,nc iulegrum corpus mutiletur, coalcsccre jussimiis.
IV. XI.
72. 0'jy ajAapTavj'. ti; 'jtteo Tpuov av- >'on peccat qui pro tribus hominihns
OptoTvtov [Jiiav ffpocxojAi^v 7:pO(T(popav -/i
p.iav unam consecrat oblationem aut unam ac-
aTTTtov xavd/i>.av. cendit candelam.
lA'. XIV.
y3. Tov afier/lcavTa [/.ovayov to cryraa Monachum qul habifum abjccerit et po-
xal Tra/.tv s— ((j7p£(!/avTa, oii TvaXtv evd'Jctv stea conversatus est, oportet iterum vesti-
10 auTov, viv (iTT£û(7aT0 ^>.ovoLyyA.r,-i (JTo>.r,v, yoifi; mento induere monacbali quod exuit, abs
Tiov TeTaYJJtevtov e-jywv. que precibus constitutis.
Recole rursus ad 71 supra relatos 48 et 49 ; scd T(ov xaTT,x^.TiWV , a),)' cxacTo; e$ tov ETTixopi^Y^^''^*^ ^^0
neque missara fac censuram Malaxi in cumdem 71, T0\/ K'jpio'j )6y<ov [entxopTiYeT ).6yo)v A] , xai 'J/aXXetv
e .\omocnn. cap. 392 : Ila); i-ap To)iit7)iTt -/.aTs/.^JEtv Tov xaTavuxTtxov xavova Tou TiXaYtou a' t./0'j. 'OêiXet
ii Tota'jTat; r,|i£pat; o7to'j yt oOoi tt, patjopti) (sic) xu- o£, (b; £7ii Too ir/TiaaTo;, xai Ta ijjtotTia aCiToiJ TiOevai
ptaxT, 6f/i!;5i 6 xavtjv to'j; xoi7|j.txou; |iTi xaTa/.u£tv [c(/. j:),aY!o'j T.you xai TiOivat li i. a.J ev tm OyoiaoTT,-
o^paptajXav xai Ttva twv t-jtiixwv touto îyo^jv. Post pito UTtoxaTO) Tti; (XYta; Tpa7i£'CT();» xai auo tou E'jaYYe-
liunccanonem codex addit alium xx, quem suo loco )io'j )eiToupYta; xoypeOetv a^jTov tov :?,yoO[1£vov [6
TT,;
posuimus in nolis can. 39, ultimumquc xxi, qui ViYOiJa. A] xai ivoueiv t6 ayiov ay'r,[>.ot |iT,oev exytovouvTa
a'jTo).£js"t idem est ac Liodicenus xxxvi. [ex9(.)v(nv A]. Quibuscura facit Z in can. vi : "Oti Sct
Ad 72 unus e codicibus I, 1337 scholion addit Tov a6£T)^,(ravTa t6 T(?)v (iova/tov oyiov o-/'fiiia x. it. ^TtiiT.
d).)a TooTO t6 vuv ^x^''' a6c'[xtTov XoyiJJeTat. voufJETitofJat aTto tmv £x6vt<ov Ttetpav xal Yvtoatv, o-j (it,v
Attemperatus similiter fuisse videtur can. 73, ex 51 EX TtOV TOU O7T)|J.aT0).0Y!0U xaTT,xT,oeo)v. 'l'iJX).£iv 8e
.altera editionc quam ipse cod. A fol. fi2, cum Z rcti- Tov TtX. a' xavova £v Tt'.) vat.)* Ta'oe itjLaTia TtOevai xctTtoOev
nuit, nec omisit Cotelerius, p. 451 hiec quoque, : TYJ; oiYia; Tpaite!;?!; xai (i£Ta t6 TeXeoOrivai t6 «yiov
ob rerum liturgicarura utilitatera hic suhjicienda : £'JaYYeXtov tyj; XetToupYia; xoupeuei auT6v 6 f,YOU|iEvo;
"Oxt OEi Tov aBsTouvTa jiovaôv t6 ctYtov <r/^. x. ix. eTt. xai evouet |jtT,o£v ex^tovtov. C^. supcr. can. 33,tum qua-
xaTTixetiOai 'jTti Tciv aSEXsuv Ta OEovTa, o).).' 0'jxi ex infra ad can. 76. etGoar. JSiicfiolog. 398, 417.
,,.
CO.\S'JlTUTiO.N !:S IXCLESJ ASTlC.i ,197
Kl'. X.Viil.
j4- Movayou ToS 7:pcC&jTi':oo vsou i^.o- .V mouaclio, {jresbytero juvene, qui 1110-
vacTfiat; u-vipeToOvTo; •/.'zl ;AeTC.Oido'vTo; c/Sj- nialibus miiiistrat, eisque sacni impertitur,
TaijjoO ypvi xotvwvaiv il, «utoO. communionein accipi velatur.
Al'. X.\XIV.
^;"). Ei' Ti; TTaT.Xajcviv y.exTYji/.svo; ou pou- Si quis coiicubinam adeptus uon \ult aut
^ >êT«t, V; xaTaAiTraiv auTViv, vi i\Aojr,fir,-iy.i /cai eam diinitterc , aut benedici et cum sacra-
a£Ta lepoloyw; e/,siv, ou /_pr, oiyiahy.i zk iiieuti ritu eam iiabere , non oportet recipi
quu* ab eo Ecciesia; otferuntur, cujus divi-
TTap' auTOU 7:poc<j/epo'u.£va tv, escxlvicia , •/;;
nas sanctiones operibus contemnit et iu op-

Tou; 6e(ou; Oeffu.ou; 6ta tojv epywv •/caTaooci-
probrium vertit.
v(ov evuSptêt.
AE'. XXXV.
10 ^6. ilav [j.ovayo; , to ayiov aroOEaevo; Si mouachus, sancto habitu deposito, car-
<jy%[j.y.., xpewipay/',':-/-, •/.«'. yuvai/.a Xa^/i, oet [/•/!

nem comederit uxoremque duxerit, opor-
STVtCTpe^cpovTa toutov ava6£'[/.aTt •/.aOuTcoSX^/',- teteum , eonverti nolentem , auatiiemati
6-/ivat , /.ai oL/ji^-^y. Ta j^.ovayt/.a evûO-fivat, xat subjici et invitutn monasticis vestibus iu-
y.ovaijTviptw eyscaTa/.^XefjO^/ivat. dui atque in monasterio includi.
AC. XXXVI.
Qui vel semel fornicatus est, nequaquam
13 77. Ou ^£t Tov (ZTra^ TtopvsuoavTa •/etpo-
ordinetur, tamelsi a vitio abscesserit. Ait
TOveiijOat , et /.at tou 7;a0ou; a~c'cT'/i •
cp^/iirl
quippe magnus Basilius Licet homo hu- : <•
yap 6 [Aeya; BactXeto; • « Et xat vescpou; avt- jusmodi mortuos suscitaYcrit, sacerdos uon
»
(jTa 6 TotouTo;, tspeu; ou yev/fijcrat. (iet. »
AZ'. XXXVII.
78. O ATto^SToXo; >»£ywv «E't xt; a.hCk<iJUC, Quando Apostolus dicit : « Si is qui frater
'J> 6votj(.aCo't/.£vo; •/, •yropvo; , T(o TOtouTO) [/.•/joe uomiuatur, sit fornicator, cuin ejusmodi
(yuvecOietv ,
" ou/ ov 6 oeiva /.at 6 oerva eiê neccibum sumere, " nou eum quem ille
TopveuovTa Xe'y£tv ô^/.ct', (z>.>.a tov 6voi7.a"Co- aut ille fornicantem novit, videtur dicere,
[jtevov, -/iTOt 7;a(;t ytvto(;/.o[Aevov t« yap avat- sed iiominatum , sive cunclis cognitum.
c^/uvTw; T:V/i[;.[;.£Xou[/.£va, T:>v£tova T^/jv Tti/co- Nam qua; impudcuter committuntur delicta,
J3 ptav £Cp£"X!C£Tai. majores poenas atlraliuut.
Idem est 7 4 ac MaUlui'i .vxii, CuU-lerii x\m o Kll. XsYsc 'Eav (lovaxo? ttfiâ^ t6 axT,lJ.a xal !f'j.yr,
;
Mausi col. 127, Rhalli p. ^^fl. y.cia; xai snafTi Yuvaixa, xai 5ev 6£Xrj(i£i oxe va im-
Cum 7i cf. Apostol. eaii. xvii, ncoca-siu'. i, viii (rTpayvi , va avaOejiatiCsTai. Touto ),eyoviv xai oi Ila-
liasll. III, XXI, Lix Tep-e; A' ijuvooou.

Videsis ad 76 ancyr. xii, xix, clialc. xvi, truU. lu 77 laudari liasil. e cauone suo 3 videtur.
XXXIX, et alia qua; icconset Pliotius in Sijntagmui Respicit 78, 1 Cor. v, U-l 1. Lubet ctiam liic excitare
tit. SL, c. 5, apud Maium Spic. rom. vii, p. 3G8. Sic Basilii resp. ad qua-.-t. ix de llaptlsmo, opp. !. »,
eiimdeni Malaxiis nilornat , cnp. ijO. '() oe ayito-. Nix. p. II, p. ',i'ij.
,
au:i MCI.PIIOIll
'Ihv Nixr/ydfCiU Tow 6|jiw.vyr,:'j'j xavivuiv tivs'?.
i\iccj)/iuri coii/easuiii ciiiiuiies xvii.
Mo.MflM. I'iiiua iuiblicam iii luoim veiiil i|iiiiila (Miiunuin Ni(i'|>liori o!i(.(i, tui iJoiiclliliuii iii Jiire urlrnlali,
Leunclaviiis iii Jiire ijrxco-romuno locuiii fcccriiiil, liiiii 1 alibfu» el .Maiisi iii CoiicilUs. (Juuiu niulta cx liin
XVII caiioiiibuii juia dediinu», duu taiilum cJciidi supciiiuul, uuus dc jcjuiiiu, altcr dc opcrc muiiachoiuiii
Cieteri cx oi'diiic»uo liuul Kupeiioren iium. '11, 'ib, 4C, C.'i, .'>3, &,6, 8,0, II, 13, 10, 17, in, 22.
A'. 1.
yy. Oti êi vr^Jxeîeiv tou; [j.viayyj; tv, OpoiLcl nionaclios jejuuaie die mercurii
TJTf ai^t Ty,s Tupo^payou xal Tvj Trapauiceur cl para.sceve Ijrophagi , cl post pra;.saiicli-
<%'. jxeTa Tr,v twv rpijVj^yiacae^vojv a-o).ui7iv liciitorum solutioncm , cascum , ubicumqui
iddieiv Tu;,6v, OKOU iv e^jsedwciv avaTpt'7:e'. lucriiit, coincdcrc. Kvcrlit liic cunon Jacolji
:• ^8 6 jcavwv outo; toO iax.(o6 t6 'toy[/.a '/.'/.: (logma et Tetraditarum hiercsia.

TYiv Twv TtTpa6iT(ov atpeTtv.
IX.
8o. Ot'. ou Xei" epyaêcOxi tv;v eSôi/.'/â Xon oportct opeiari in hchdomade dia-
T-?]; îaxaiveijiaou, ouoe tw ca66aT(o Tr,; CiEnesimi , nequc sabhato apoljsiini cancrc
«TTO^Xuciaou <{(«X>.etv t6v A(A(0[aov, ouê Ta; Inmiaculalum, ucquc ferias quiutas oIj-
10 7re'[XTTTa? ûXxTTeiv. servare.
vr.
Ex epiloiiie sacroruin canonuin a Conslaulino llaniienopulu.
MoMTiii. U, luicus licct judc>: potius quain sacrarum causarum o./.at;':/,:, civili(|ue luugis furoquaiu ccclc
siastico \eisatus,polioics tameu habuit Nuotri caiioues.euimiuesolcmiiiusiu mcdiuni :idduxil,quamca;tcn
canonislivaiit tlieologi gr;cci : opcia' iuitur pietium erit ex illo cuiicta qua;cilavit, scdulocolligere; ct cliani
uunc aliquid amplissima collectionc (Mansi xiv, 13o) addere. l'rielercnim scpteiii
editis iu (Vjnciliorum
omitleudos, utpule supra po.-itos iu uum. 3, 13, 16, 17, 22, 3j, 'i7, qiialuor supcrsunt liiic inserendi, qu">
singularicuidani sjUoga" aceeplos refcr, quif j.im per unum Harmeuopulum iniiottiit.
Niliil moror qiiiu canon 7'J lcrtiahiihcalur, ul dixi, ut {/.vixooTov didit in llihl. Cnisl. p. 111; quem duJiiiM
editio canonis 10. tjuarta erit in cod. Z, suh num. v, Ltuichnius et Lahbeus;
exliihcbant et iJoneliJius et
ab initio quidem cum pra?cedentc similis, scd in seii quisM.uisi diligcnliam uon desiderabil, cui iiuii
line paulu divcrsa : iaOietv •njpo-/ xott toa, oTtou m faslidivit cranibo teraseipso recocla, semel iiem|ic
&0;jE6c^>(7tv. '\vaTf £Uit oi 6 xavwv o'jto; t6 oovjia Ttov col. 1 l'J, et ilcruui col. 127, iUrumque eol. 131.'-
'XaxtoStTtiv -/.ai rr.v -ti)v TeTjiaoiTtiv atpectv. Fcrmc dc- Uclerum, douec plura dicam de jejuniis, hic provo-
mumquiutaerit iucodd. I, vel cau. xsxiii in Mallluci ciirc lubel ad Damasceiii opp. t. i, p. 'i97, ubi .lacu
appenclicibus : Aei v/;(;T£Oitv... xat (is-a Tr,v Ttov npor,- bilarum jejuuia describur.tiir.
Y'.a(r[j.£vct)v a.izoioic'.'^ £GOi£tv T'jp6v , ozvi av eîtj^topta- Aiaxatv£(ri[j.oy liiooijiii; in can. SO cst pasclialis st p
swfjtv et; avaTj>o:Tr,v ToO ooyjj.aTo; to*j "Ia'/.ti>oO'j xaiTy;; timaiia ; ciociaTov ano>,u(;iijiou eslcjusdcmliebdomatii<
Twv TiTpaoiTtiv alpi^ctij; Tantiiic erit in tianscursu sabliatum in .llOis dejiosilis, ut aiunt Latini ciiiu
carpere virorum doctorum a6'A£'{(iav ? Ilunc ca- Giiccis: 'I 'Au.t.iiJ.o; rst psalni. cxviii Heati immaeu-
nuncm quiiiii iii Nicono inveniss.t Montefalcoiiius, lali.
,
CONSTITUTIU.NES LCCLLSlASTlC.i:. ?!)'J
Nicephori Vaiiiarchx.
81.0 bvj.riciw vX'jT:~riC, ga^co'/.co; :t£oI ~b. Qiii publici furti convictus cst iu causLs
x.efiia^XaKofJri /cX/aaaxa, ooy UpoOTaf a/,).a zoil Ciipitalibus, ad sacerdotium nou adniiltatur;
6 [epcoOel; y.at vco toici^jtco Tcept-ecwv, !4a9at- qiiiu etiam saccrdotio iiiitiatus , si in talo
ociTai [cap. II, til. 2]. crimeu ccciderit, deponatur.
Tou TraTp. -Nix. Ejusdem.
5 82. Tc/. avTty.tvTta, evOa av /ceta yiv/iTxt .\ntiminsia citra prohibitionem, ubicum-
TO'JTWV , a/.co>.'JTCo; T;ap:<i7sa-ovTai , y.'xi o'j quc fuerit iis opus , uiittmitur, ueque liac
"lotYfacfiOvTat sv ty.os T'fl evopta vi e'v £/.c'//'ij, vcl illa regione circumscribuntnr, scd in
a)iAx Se y.ai u7r£po'pta ^'tvovTat, /.aOa i-^/; •/.7). aliam quoque proviuciam transferuutur,
To OeTov [/.upov. sicut et sacrum ungucntum.
10 KaXouvTOti &£ 0'jTiOi;. w; avTt^ponoTra Xil avriTUTrct ScHOLiuM. .Intiininsia aulem appellantur, quasl
T(~)v Tio/Awv |j.!VU(ov , Twv xaTapT'.iJdvT(.)V Tr|V aYf.<v iii imagiue ponautur niultaruni reruni,
viec et in
zat xpaTTSâv y.upuo? Si Ixiiva'.; qua; sacrametdoiniuicani mensam absolvimt. Pro-
•
S£(:ttoti/.7|V ett'
tiov TpaTTSîov TtOsvTai, S; xaOiipwsi? Ou/_ i^îMnvi pre vero mensas illas signiGcant quas consecrolio
[cap. II, tit. 0]. uon sanctiticavit.
Tou -aTpiap/ou Ni/.^<i'idpou. Ejusdem.
ij 83. T6 y.avovt/.ov to'j N^/icTeuTOu ttoW.^?, Jejunatoris Caiwiiicum niinia indulgentia

GU-j^y.aTaSacet ypyicrajy.evov, iTO>.>iO'jc ctTTojXecre usum, multos pcrdidit : qui igitur boui co-
/tal ot ev
/tat vvtooet tou
yvtooet xaXou i!<vt€;, E^jravopOco- gnitione polleut, ad meliora restitueutur
6-/i'70VTat [/.£9. o<r J. [cap. Lxxvij.
Tou Nix^/|tp. Ejusdem
84. fi«v yuvYi yevv/^T-/) , y.at ecTO) ev -/ctv- Si mulier peperit et infans in periculo esl
20 duvto t6 Tratotov a-6 •i^7.3ocov Tptcov }, re^vTe, a tril)us aut quinque diebus, puer quideni
t6 ptev :Tat^'/jV (pcoTtcO'<;-o). AXh'i\ 8k yurr, per baplisuium illuminetur, sed alia mulicr
PeSa7:Tt(7jAe'v/! xat xaOapa (ir^y.cn auTo'^ •/! ^s baptizata et munda lactabit eum, mater au-
[r/iT^/ip auTO'j [x-/) etceXO^/) et? t6v •/.otTcova, et; teni ipsius leetum non ingrediatur in quo
ov t6 jTatîov ava'/.£tTat, [/.eypt tcov [a •/ii/£- puer recuuibit usque ad quadragesimuni
25 pwv, £co; av >ca0ap6-^ TsX^tco; y,ca >,a&-/j £'j-/j,v diem, dum purgata scilicet integre fuerit et
jvapa Tou tepe^co?, p.^/iTe [j.-/)V a<];^/iTat to C'Jvo- preces a sacerdote impetraverit, nec omnlno
Xov auTou [cap. Vf, lit. I]. puerum attinget,
.\ caii. 81 sequimur codd. l.)6l, 1389. Cauoiies 81, liujusmodi panuum humi slernere, sancla-que meil-
82 edidit Mansi col. 131, 135; eosdem omisisse cdilo- SK circumvolvere eumdemque postea iu multa
, ,
^
rem atheniensem displiceret, nisi spes foret eum no- parles scissum, inler sacerdotes distriliuere, ut ipji
vam Harmenopulo lucem esse mox daturum. sanctas iis mensas, ubicumque sacra celebraverint ,
His quie supra ad ean. 10 teligimus obiter de uiiti- amiciant. Cf. Bevereg. t. 11, p. 13'2 .Ihmo^ Editorcs
iiiinsiis adde pauea 82 illustrando necessaria. Ut re- liornm canonum omnes fugit llarraenopuli esse sclio-
quiruntur pro sacris conlicieudis altaria ab episcopo lium quod male in canonem intruserunt. Ipse Har-
cousecrata et lapidea, qua? huc iUnc deportari orien- menupulus plcraque accepit e Balsamoue in cjd. ^ 1
tales non sinunt, concesserunt sacros quos-

ita facile conc. II nicKni.
dam pannos, altarium ritu et vice usurpari, quos tin- Nuu difiilear Nicolai CP esse cau. 83, nisi fotie
timinsia dicunt, i. e. qua' pro eonsecralis mensis suut. Nicephorus idem senserit. Sed de hoc infra, ubi et Je-
Quura autera templum dedicatur, soleut autistites junator ( t Nicolaus.

iUd Mt:i;i'il()lil
VII.
Sliaiti quidam Mvephoii luiionci xlvii iii tuiiis lulleclioiiibuii avtTHYpaôi;
AiioiMi!Mi.u. Iluc cungessiniub quinquv |iru|K-niu(luiii Nicc|ilii)ii cduunuiu synaKOKas a |iiu'ct!(lcntiliiii>
<|uiileui diversjs »ed biniiliu tuiiien iiuii

, seiiiel redliiliciites ; id i|uiul ||)iii-tei- iiiscri|)tuiii Nicepliuri iio-
,
uicn, cuindem umiiiuiii esse ruiileiii, aii;iiiiienti) esl. rru'ei|)uu liibet iii uiitecissuni sif;iiaie , i|uie ad liisto-
riani teclesiie (|uasl domcsticani iioii parum conferuiit Nova eiiiiii Miiit, iicc alilii , o|)iiii)i', iiiveiiies, (|iiii
liicMlaluuntur circu slylilus [H6, 88|,-(;iica barbaroruiii tumullus [tliid etcHH. l'J, l'20),-(:irca S. I,a/.uri 1
saliliatum [c(()i. 'J5J,- C.irca levius jurumeiila cudeiitc» [(uii, 'JH), Circa nioiiiiclius rusopliurus cl rlialidu-
pliurus |c(iH. loO-12'i), — C.irca niurleiu iiiferre tentaiites |ca«.
silii f.!B] , — Circ.i rituiii iiieiiiidi seeuiidas
uu|)tias[c(iN. I8ij, — Circa cruces |iublicis in litteris cuusif;iiaiidas |(«/i. 128J.— Addc (lUic |ira'claie clegaii-
teri|iie dicuulur de induliienliu crga morituros peccatorcs [i((yi. I8u), ct alia quiu rescribere longum cst.
1.
X5. [neplj Tai; yuvai^l Taii; ip/_C)[y.ava'.; ev Mitlieres iii ecclesiiim convenientes ini-
T-ij e)cx>.r,(iia , ci^Jx 6!p£i),0'jr;i <;'jvT'j/iai; 'ft ap- scerc noii dcbcnl collo(|uiu ct otiose ac iii-
YOîOYiai; iTtfiT.ii (juvTu/cueiv , a».' '<.';^x- dccore i'ai)iiluri, scd 8turc in tinioie Domini
oQai ev (foSio 0£oij xal •/icu/ia xal TaTreiv^j- et in ({uicte et iiumilitatc, quiu, secunduui
5 TTOTl, OTl X.aTa TYIV (^CUVr.V TOJ IlaU^.OU TO'J Paiili ajiosloli dicluin, cas loqui non per-
(XTCOTTO^^vOu , o'j!c eriTf e-£Ta'. «'jTai; y.a>.£'iv
, niiltitur , scd .subjici, ut pra-cipit lex ; al
akV uroTa'(jG2(;6ai, xadco; y.ai o vo'j.o; ^va^.ei' si quid rescire voluut, domi suos proprios
£'! 06 OD.ctiii T'. ij.0Lbi.h, ev o'//.(;) tou; i'Jiou; viros sciscitentur.
zvi^pa; erripojTaTOi^âv.
B'. U.
1» 86'. VX Ti; (JTu).tTr,; x.'Au:f,hcX d; tov ctu- Si quis stylites in sua columuu dormire
Xov a'jTO'j, o'j/C (xpfAoêi i/csi e[/.S-?;vat yuvarâ'

solet, incongruum est illuc accederc mu-
lierem; quie si accesserit, puniatur aii-
ci ê efJcS-fl, ejviTtjAaoSco £tyi e .
nis V.
r. III.
87. 0{jioici); >ca'i et; -j-uvatxo; [eyJcXetcTpavJ, Similiter et in mulieris clausuram feren-
0'j cua(pe'p£t (XvSpa eiceXSeiv et ê cuafiv;, duui non cst iutroire a irum quod si acci-
;
ij e7vtTt'|/.tov £/et /cjvou; v derit, is mulctam lia))et auuorum iii.

A'. IV.
88. Eav ê 'yeV/iTat eTTt^pot;.-/! eOvtov, (jpt- Vcrum si irruerit agmen etlmicoruin, de-
liuitum est juxta cauones stjliteu quemli-
c()'/i — apa tGv y.avovcov oTt i;e'p/£Tat 6 ctu-
bct posse a columua recedere et saluti con-
XtTYi; (i';ro to'j ctuXou, )ca'i vsc ccuT-/;piai^£Tat,
sulere sua", deinde vero rursus repetere co-
xa"t TTa^Xtv va eicep/^Tat £i; tqv ctuXov «'jtou. lumnuui.
A can. Sj ad 10" duo codices concurriiiit, I! si\c venit videre euni ; sed pioliibita esf, r/itia hnton
1318,fol. 86,etZsivc 11J2, f. 18 sqtlUespicit I C.or. tllttm iittiiter noH iiiyifdiebuliir. " VilajPl'. p. 172
XIV, 28 ; Eplies. v, 22 , forte et S. Basilii regul. lxxiii , Ideiu in 87 : ei ci siieJ.Or) , l/£i £7c. Sed deest inB
c. 3. 'E-mp=5t£Ta'. codd. ludc niox iiicipit neogricca efy.XsicTTfoiv, iiec aliud quidem legebam in Z quaui
barbaries. igiiotum illud : £y'/(>.£i<ttt);, cui forte affinis !itO).o;
Ad 86, Z xoijiYidY)... il Diccbatur iy-

oi xai EjiS'/;. il"/).£i5T-/;pto;.
x>ei(jTrjpio; a-:</loi locus ubi stylilic se iucludcbaut. B in 88 : xavt/vd)-/ 6 vi eliXcTai 6 cTuXiTr,; ...i;a).iv
Apposite in \ita S. Simeouis Stylilic : •<

.Miitcr cjus va l5epX'Tai.
,
co>sriruTioM;s ixci.siastic.k. 401

!:'.
J^g. Oti o'j yp-^ yuva?/.a eiaeoyeaQai. sv Quod non oportet mulierem altari accc-
To) Gu5ta(iTvipt(i), st [A-/i Ttou eiTTt TTapflevoi;, dere, nisi \irgo non adsit.
Z'. VII.
90. Et Tt; yuvv] ysvvoTSi tw ayiw Ilaffya Si quae mulier peperit die sancto Paschae
viyouv T-fl T£i7(japa)coiJTV)', oux, oipstXst aTTOû- vel in quadragesima non oportet ei per-,
mitti communionem
sed siiie sacra com- ;
5 £G6at TO'j [XSTa^âSetv , txXk' av£u /cotvojvtfz;
munione jejunium solvat, et quum comple-
scOtetv ouTu;, )cal oicTe Tt^XvjoidO-fl 6 aotOu.0;
tus erit numerus dierum suorum tunc ,
Twv VijAepwv auT-fl;, tot£ jcotvwvEiTto. communicet.

H'. VIII.
91. Ei' Tt? yuvvi [-fivj r, ffuvsui^ôV/ice to Si quae mulier filio suo assentetur agenti
Te'>ivov «uT-fl; vi eiti Tvopveiav vi ei7i [/.oiyetav vi vel lornicationem, vel adulterium , vel alia
ev aXXot; Ttut tuv aTTv;yopeu[xe'vwv , ertTt- id genus crimiua, puniatur annis iii, el
{jtacdo) er/i
y , xal aT:ai; xotvwvetTO) To TzoLnjv.. semel iu Pascha communicet.
0'. IX.
92. >v'J6)v dpov yove'(ov, avaGejjta e'(7T0). Qui solverit terminum patrum, anathema
.sit.
I'.
X.
9!^. OcTt? ou dtiêt «TTO oXwvo; r, aro Quicumque pauperibus uou dederit ex
"A10VOU iTTOayoi;, ava9e[;.a ecTco. area aut torculari, auathema sit.
I\'. XI.
i 94. OcTi; )iaTaâ>.et vi TraTpo; vi [iviTpo?

Quicumque prave loquutus iuerit in pa-
trem aut matrera autfratrem, poenis sub-
71 aoeXôu, a';To6aX>.e'(j6&) ev eivtTt(Atat;.
mittatur.
IB'. XII.
95. 0(jTt; r/iv eSôiiotâ Tvi; ^taxatvvict- Quicumque septimanam diacaenesimi vel
(iou iri t6 oaSSaTov tou ayiou Aaâpou ou sabbatum sancti Lazari non servaverit
yuôtccet, avaOe[Aa e(jT(o.
anathema sit.
ir. XIII.
1 96. OcTi; ou <pu>>a(j(j£t Ta; eopTa; t(ov Si quis non servaverit lesta gloriosoruiu
evoo^cdv ayttov, avaOe[j(.a ecTco. sanctorum, anathema sit.
Haud iUepide tibi expoiiit can. 67 et 89 Goar iii oTi;. Forte melius ei ti; quam 8(tti?.
Euchol. p. 1. Incodd. suceedebat canon quisupia;).).
1 .V'jvou in 93 cod. correxi exeod. Bicliell, 1. c. 'EfTi;
"Ote n),Tip(oOT, l in 90. Ccnsentit in vet. Nomoc. (XTrap/a; a).(jovo; TJ tti; XyivoO , xaOw; efTtev 6 0e6; i((>
Cotelerii nura. cccx et Timoth. Ales. quast. viii. !\l(i)(j-(i, uu 5(i(jei Tri exxXri(ji(x 11 T(i TZ-cu>yS>, ditixaTapiX-
£vveuSoxif|(ja(Ta t6 foiov t... âv/tion, t) ti tmv TO; ZGTOi.
imr]Yopeu(iE'v(ov Z in 91. — 'H (ruveuooxTiO-a ...aTtoyo- Ad 95qua; supra ad 80. Sabbatum S. Lazari
cf.
pev(j.Eviov B. Lege, si vis
^ (juve-joox/|(7ot<7a.
: ei" x. y. idem apud Latinos, in iv hebdoraade quadrago-
est ac
Exsculpilur can. 92 e Prov. xxil 28 Deuter. xix, , ; simiv, ubilegitur evangelium de Lazari resurrectioac.
14. Cf.J.W. Bickell, Gesch. des Kirchciir. 1, p. 13c. Non oraisit ad 96 Z suam varietatem : Ef ti;..,
Ab inilio 92 ott)? B, Z, et in sequenlibus 93-9i
: aYi(i)V , xXir)povoaei t6 ai(rfv'.ov itup.
IV.
lOi MCKPHOKI
lA'. \|V.
97. Ei Ttc ftovayo; XQi(AYi6ri |i«Ta aova- Si (|uis uionaclius dorniierit cum mo-
oTp!««, e/ti eTtiTi[ji.i(.v yfiov&j; . niuli, iiuhfl im-niUnliani unnoruin ix.
lE' XV.
98. Ei [Atv ex Pta« Yi «vayxy,; rrapaeiea- vi quidcui ct ucccssitate lii aliqui trans-
oOwdi Tive; ei; opxcj;, itou<poTssoi; eTtutivTai
j,,.es8i juriimeula lucriul , lcvioribus sub-
i Toi; iriTiixioi;, oioTe [ASTa e; mi elvai «'Ltoo; jieiuiilur |iaiiis, ut posl scx annos recipiau-
êxTou;- ei 5e aveu avayy.r,; TrpoiiovTe; t/,v tur. Siii auteni eitra uecessilaleiii piodidc-
eetuTwv TTidTw, ev &uo eTtpai; eV/jci i:po(T- ,ii,t (jdem suam , «teul aliis duolms auuis
itXayiavTe; xal ev ûnh a;<poaia'[Aevot xal inicT ploraiites, duobusque annis inter aii-
7Tpoieu;aV-«""-'', eiASvfTovTat ev i/.-/MrA%'i a.'ivj ditores ct postulaiiles, post introibunt 111
10 TTpoi(f,opa;, xai oi<Ta); 7;apaê/Gc'vTs; a;io>.o- ccelesiam sinc oblatione; sicque merito
yw;, xxl Tviv ixeTavoiav eTrtêt;y';Aevoi, tot; jure aceepti, et siguifieata pflfuitentia, tuuc
«TToy.aTa(7Ta(ly;i7ovTat ei; t/;v xotvwviav toj jn corporis Clirisli commuuionem admit-
owjAaTo; ToO Xpt^ToO. tenlur.
V/J. XVII.
99. "ôveij; nai ot "Aoiicol eyy.X7,aaTticot Homicida! ac caetcri publica damnati scn-
»st-^; xoivwvia; xwWovrat •
Trepl 5e ppwcew; l*^"''" » eommunionc arceutur ;
dc ciho
vero et potu , singulatim eligitur et tri-
xai iTo'cew; exacTo; rpoatpeTTai vtal îôTK'..
buitur.
19'.
XIX.
100. Eav Tt; pa509oo-/i(r/i, xai iT£Ta(;-/i auTo Si qnis monasticum ferens rasum, dila-
xai imzvjArs^bi taverit illud ct ornavcrit, mulctetur an-

xo(7(J!.v;'i7-/i, eTVi y .
uis III.
KA'. XXI.
10 1. F.t Ti; [/.ovayo; 'iCk-rWft yjvatxa, e/a monachus osculatus fiierit inulic-
Si quis
20 £iTtTii/.tov r.,ae'pa; [i. , eTT£t6v; o'jc>£ tv;v eauToO rem, sustinct pa?niteutiam dierum xl, qiian-
f/.YlTepa o^pei^Xei acTraiâ^Ôat. do(iuidcm uec suam matrcm dcbct osculari.
KB'. XXII.
102. E't Ti; \j.rtvixyhc, 7ro>,£jA£tTat ei; 7:00- Si quis mouachus tentatur ad fornicatio-
Cf. 98 cum 150 infra eitando, sed quum maxime De Rasophoris monachis exstat in Cotelerii Monu-
legendus esset canon Basil. lxxxii cx quo noster , meitl. l.iii, p. 473, Balsamonisepislola.cui jamlocum
fere totus contlatur, nec immerito corrigitur. Ibi lein suo canonum corpore Rhalli fecit, t. iv, p. i97.
gitur : noLfiSrîyx'! Toi,; 6pxo'j;... uTioxsivTai... axjioafjd- 'PifTov autem vestis erat rasa, detrita, usu delloccata,
y.vioi [axpoiifjievot B], xac ev ir£|iitT(o ev imonttaati vjii- quale erat pallium raonachorum sed vocem vide :
[ievoi, xai ev outsiv (x>.).ai; aveu Jtpoo^yopa; et; Tr,v in Cangio. Canon xx in codd. idem est ac 16.
xoivooviav rii; Ttpodeuyiis 7tapa5ex6e'vTe; [Ttapa5o6e'vT£c Ad 101, 9u>.ri(ji E; oOSe tt^v i. |x. y.p-o Tov (jiov. iim. Z.
B], ouTOJ TeXeuTaTov aEi(jXoYov Sr,),aori Trjv (leTavoiav Idem Theodorus Sludila ita sanxit Epiti/n. 11. si :
6itiSei5(i(j.£voi X. T. i. Postea codd. hahent can.xvi, 'Eav 9tXr,(i-/i novayo? olavoriTioTe y^"'*'>'='i ^"'"^ ""O''
bic omissum utpote supra positum num. 51. •-(ovriTO; r,ijic'pa; n'- a.\V
oOoe xaT" aiJTr)v tt.v f.iispav
In fine 99 alludit ad Joannis Nesteiita; nomoca- Tî; dva5T(X(j£(o; toj Kupiou Tf,v aCiTou nriTepa a^jTcije-
nonem de p(pnitentia, ubi tribus formulis positis de Ta(. Mos enim Gr«eorura est osculandi invicem in
cibi etpotus mensura dauda p(Enilentibus, quisquc paschalis diti Uvtitia, tcste Allatio Ve Vominic.grxc.
permittilur eam eligere quam viribus suis apliorem ad calcem op. de Conscimt, col. 1 150.
judicaverit. Iterum post hunc canonem, xviii omitti- MeTavoi(ov pv' B, in 102, quem confer cum Theodori
tur, quem videsis supra n. 7. — KuXOovTei; codd. £/ti/imio xxxix, apud Maium 1. c. p. 143.
,
GO.\STITUriOiNES ECCLESLVSTIC.E. 403

vciav, 6(fiikH ^•/;oo'pay£iv, ew; cj TrauOr, aTro neiii, oportet euui aridis vesci, usquedum
ToG ivoê[;.ou, Tioudv [j.eTavota; pv tentalio quie\erit, interim ayeus metanoeas
.
CL.
Kr. xxiir.
io3, Et Tt; [Aovayo; •Iq y.ovacTpty. dzXn Si velit aut monachus aut monialis sederc
)ta6cto9at |/.o'vo; , oij>t eTktTpeTCoustv oi xavovE; .seorsum , non permittunt ciinones ob illud
5 xaTa Tov Xoyov toC Kupiou ^.eyovTOi;- « Ouat Domini effatura : « Yae soli! Si ceciderit
tS evf edv itscoi [/.ovayo;, Tt; eycpGst au- solitarius, quis erigit illum?
» Si quis au-
Tov; " Lt 0£ xaTa avay^f^v ou)c £(7Tt u,ova- tem, ob necessitatem monasterio carens, in
(Jr/fpiov, )cat )ta6e^STat Tt; ev •«'juytco to^tjw
,
tranquillo loco sedet , cum pietate , timens
(./.£Ta eu^Xaoeta;, (po§ou[;.£Vo? tov 0£ov y.ci\ Deum ac tenens traditiones Patrum , bene
Tipoc£y_o)v Ta; Tuapa^dcjei; tcov aytcov TlaTe- est.
pWV, )ta>>o'v £(7Tt.
KA'. XXIV.
io4. ETkiffxOTiTo; r, /'.'Xy,pty.o; "/; •/,youL/.evc; Episcopus aut clericus aut liegumenus
|_£ij Tou avajAtyvuvat av^pa; [/.£Ta yuvaf/.a; qui \iros inter mulieres commiserit, ana-
£i«C£, £<;tw ava6£ijta. thcma sit.
KE'. XXV.
io5. E't Ti; [/.ovayo; aic-flXSe ei; "ki^vi v.'i- Si quis monaclius accesserit ad mensam
5(Ai)iwv, c>4uy.voôyi(^£Tai auTov 6 0eo';. SLCCulariiim, uti bellua a Deo reputatur.
KC- XXVI.
io6. Ei Tt; jj.ova/o;, tepou[A£VO; wv, '/.«1 Si quis monachus sacerdotio consecra-
,
dta XatjAxpyiav y.at iptXoô^tav >,tTav£utov fus, propter aut superbiae appelitum
giilie
(AETa y.OTij.t/Cwv, e/itTty.aaOco ypo'v&) a. r.iensas sa;cularium sectatur, emendetur

anuo I.
KZ'.
XXVII.
loj. Ilept ds T£Tpac)(ov )iat rcapac/csucov Quoad ferias quartas et sextas, qui pcc-
£7rtTt[7.Gv, dQ)ct[j.aGa; T'r,v l^ta^jTou 0'jva[/tv uiteutiam injungit, eam, babita ratione
)cal Tot Papv), )caTa t6 SuvaTov oîeiXst '^tô'-- virium unius cujusque, pro singulorum
vat. modulo, debet pra;scribere.
A'. 1.
io8. Ea'v Tt; 7uof/i'«j-/i cuvTe^jcvtov, -/iyouv Si quis spirituali affinitate ligatur, vel si
iov paT:Tt'o-/i t6 TvaicJtov auTou, et avOpcoTvo; pucrum baptizat, qui deinde vir faclus so-
Variat Z in 103 : Oi OeT&i -/.avove;. — Kufiov xov Subobscurus milii esl can. lOj. Et; XiTriv xoa|).L-
«ifovTa... \f.fi eu/,a8eia; xai TaTteivMceo); 906. eic ©eov. xov B. — xo(JiJ.ix(iv ^ ei; ouv[r,6eiav] iJ.iTa xo<T|J.ixwv ,
Interim citatur Eccles. iv, 10. i7-/.u|iv6v Xo^yiiieTai Z.

Mutilus alicubi est can. 104, ubi agitur, opinor, In 106, oia ),ai|j.apYt<«)v B. — ),tT£uwv (jteT» ^tmv
de duplicibus monasteriis non semel canonum vin- /.oo[j.. Z.
dict« subjectis. —
Et')! t6 ava96ij.a. B, Z.^ Addit Z ad 107 : Ato6vat]xai toI; eiiiTi|i.(oi(.
26.
. .
iOi MCIPIIOKI
eywv iifikyfy, iira oujiSf, xai y/ipjuoai 'J

ri)iTiii liubiMt, is Mio (|ui |iu(ruiii suM'i|)it,
iTpaipei /ai eTrapei to'j

viduuH fiictus, si liiic se Milit ut uxureiii
«7(uv t6 raiiiiov, /.«l
ducat si)i'ureiii iiliuli sui , liuliit |ju'uiteii-
ouvTe'xvo'j Trv adeXijir.v, eyet STTiTi[j.'.ov eTr, e .
tiaui unnuruiii v.
IV.
II.
ii>g. Ei Ti; rpeirCiJTSjo; ci/.(o':ci îô; Si (|uis jiresbyter ense minitaverit leinere
» xai ^w olvSpcirt}) y; XTyfvei, jcaOauetiOw. sive liumiuein sive peeus, dcjiuiiiitur.
r. III.
1 U). lii Ti; Y'jvr, iyouaa ivd^pa rapairc- Si ([uu- niutier viruin liuheiiH iupsa tuerit
nv. iJieTa ii.C)Vay_o'j , eirtTtjxaoOo; eV/; y, .

eiiiii inuuuchu, (luniutur nnnis viii.
A'. JV.
III. Kt Ti; ij.ovayo; t:;ij£i (xjTa Yuvaixo; Si (juis uiuuuehus liipsus lucrit euni inu-
•jTTavijpou, eyei jriTtatov eTr

liere viru iiuplu, liuhel iia-iiitentiain unnu-
, .
ruiii VII.
E'. V.
|.i 112. Ei Ti;

Y'-'''''''
T^w.in raiJtov, y.at (juy. Si quu' niulier puerum ediderit iiec luc
v/y. Ya>.a, xat roT^îet aijTto Ya7.a ev t/, aY''a sihi liuheat, lac vero pueiu dct in xi/, niil-
[I.
, oO )C£>.e'J£i 6 y,7.-n-yi, tva fiarT'î7r, aijTo jr, lu.s eanun jnhet hunc haiitizarc in sanctu
iyix jx •
et i5e aro^lv/TJCct, x.aTa d-ôiyy.fy pa- xl'. Sin uiiteni puer moiiturus est, ob ne-
rTt<;6-/i'TW, jcai tva v/i-iTe-jct r, avjr/ip a-jToO cessitatcm baptizetur , et tunc mater ejns
n r,i/.e'pa< [/. jcjunet XL dies.
!A'. I.
ii3. Ei Ti{ (jiovaycii;, w? araTrSel; aro Si quis monachus, a diabolo deccptus,

ToO itXavou, âYet xpea;, ertTt[j(.a'(;6(o y,;jis'pa; comedit carnem, pceniteal diebus XL, singu-
[i. . roiiov )ca9' in[ji£pav [jieTavota; u. lis diebus agens metana?as xl.
B'. II.
ii4. Et Tt? ctv/jp 6ii.(6i7£t raaSevov, xat Si quis virginem sibi junxerit, dormie-
*i y.otity.Oei a'jTr,v, y.at xi^r.nci auTv;v , eyet ert- ritque cuni ea ac dimiserit enm , habet
TtjAta; ETV! ^ .
pceniteutiam annorum iv.
A can. lOSlinde ad 112 iidem sunt codices, sed 6(iff£t avOfojrov T] xTT.vo; Z — r; xTrivo; pariter B. Ct.
alioioeo; inteijccli enim sunt alii canones pneni- 122. Sed retincndum xai ii), idem alque xai i5a.
tenliales, quos nullo signo a nicephorianis 1! dis- Cf. apud Cangium illud anouymi rfe I\iipliis T/icsei:
tinxit, sed diserle cos S. Ephremio Z vindieat. lu Kat 00) xat xai yuiîsOvTa^ duavtjo xaToj pXsjcei.
108 Z 'Eav Tt; (Tuvtsxviov xai rTTpayT, xat oe^r.Tai T-r,; oOx 4'
: 112. IIoTitjsi t6 jcai5iov •fai.a tti oiYitf... cxei
cjvTSxvia; to itaioiov TauTr,; xai aJicOavri yjvri Toij xav(j)v, tva '^•xtzzIgyi a-jTO Z.
•7'jvT£xvoy y.al oTpasri avr|p zai eitafr, Tou cuvTexvou Idem cod. 1318 fol. Sl sqq. piwstilit inde can. 113
TT,V a2£>.yr,V, £y£V £, £. £*.
usque ad cau. l:>0 eos veio sub nova numerorum
,
Sixw(j£i e can. 1'19 adde Cjinpianis uuxti^Te'. xai classt' di^tinrtos.
j
CA »STiTirno>Ks Et;(;i.i:si ASTic j:. 405
I'. iii.
II 5. Ei' T'.; oy.oGet yuvaiica yvfpav , xai Si quis duxerit viduam muliereui, acdi-
'/(pvfcet auT/,v, eyet STTtTifjttov ypovwv y . miiserit eani, meretur poeuam annorum iii.
A'.
IV.
ii6. Et Tt; jtotvtovyfTei xai t:-6cbi, STutTt- Si qnis, communionefacta, sputum emi-
u.a(jGto 7if;t£pac v . serit, corriiiatur diel)us t,.
i:'.
V.
5 1 17. Et Tt; [y.ovayo; -/i Xatxo; eupeOvi ij.eTa Si quis monachus vel laicus inventus fue-
yuvaixo? Upe'&ji; r, îax.o'vo'j, ^((pet Tt[;,cop-/iO-/;- rit cum prcsbyteri vel diaconi raullere, gla-
ueTat. dio plectetur.
H'. vm.
n8. Ojj.otw; y.cn yuvv] vi eOpeOetca aeTot Similiter luulier quae inventa fuerit cmn
tep£'w; VI diay.o^vou, t6 auTO iraT/e^Tto •
>v£'y£t
presliytero vel diacono, idein mere;itur. Ait
eniin sanctus apostolus Paulus, si quis [jres-
,0 yap ayto; aTCo'GTo>o? 0^57,0;, oTt 6 cpOe-
Lyterissam violaverit ,
gladio esse istius-
ptov irpecSuTepiccjav, tou; TOtouToy; ^tcpet ti-
inodi liomines percufiendos : alioquin eo-
atdf etc6«f TO eTTtTtjAiov auTwv eiTtd ypo'voi tp .
rum poenitentia sit annorum xii.
0'.
IX.
1 19. Ei Tt; yuvvi i£pe'to; moLchr, et; Si quae mulier presbyteri prebensa fuerit
eQvo; xai [i.iav9-^ Tvap' auTtov , exXuTptoGaira ab etlinicis et polluta, redemta deiu et in
,3 oe jcai eXSouria et; Ta yptiTtavf/ta, eTutTij/.a- ciiristianitatcm reversa, poeniteat annis iii,
(jOto eTVi
y , xai ouTto; 7.a[j.oave'T(o tov t^tov sicque proprium ipsius virum recipiat.
auTYii; av^pa.
r. X.
120. Et Tt; TCpeijSuTepo; TTtacGv; et; eOvo; Si quis presbyter deprehensus fiierit a
;tai TCeV/i et? iraGo;, eXOtov Sl et; Tot t^ta au- gentibus et vim passus fuerit, reversus ad
20 Tou, eTvtTtjAauGto £tvi e , xat ouTto; "ka.ij.Sa.- propria, poeniteat annis v, sicque suam
veTto T/jV eauTOu yuvatxa. uxorem resumat.
lA'. XI.
121. Et Tt; [Aovayo; ouy. evt ei; Ge7^viL/.a Si quis monachus non accedit voluntati
xai U7ra/C0v,v tou rposTTtoTo; auTou, eTriTt- et praecepto praepositi sui, castigetur diebus
pia(jGto •flp.epa; ja , xai et ij.h ^topGtoffatTo, XL, ac si tum correxerit, maneat; sin mi-
jslcTto* et 5e [Jtvi, ic,in-io Tr,; [Aovfl;, tva [/.vi nus, exeat e monasterio, ne caeteros conta-
xai eTe'pou; pXa({/vi. minet.
IB. XII.
122. Et Ti; [/.ova/o; TtxtoSEi bd^do^ ei; Si quis monachus aliquem percusserit
Correxi in Iiebarbarum illud aut insulsum xai /lo;».Easdem pcenas lex vetus de adulteris tulit.
ntiiuEi.Operje pretium esset conferre Theodori Stu- InUielur can. 118 spurios potius Pauli canoncs,
ditae epitim. xv, 1. c. dc quibus supra, quam sacra? ScripturK verba.
De poena can. 117 cf. leges civiles quas recenset Memiueris ad 119 ct r;u qua; supra in 15, 88, 89.
Photius in Synlagm. tit.xiii, cap. 9.0 c Maii Spic. Cf. ia Tîeodori Typico caii. cum ni simiiem.
•toc NFCI ptioni
iixaaijxov (aîjov xoijjiixuv , itoietToj |JLeT«- Imculo in rixn Piim siecularihii» , fucial
inctauocitH c.
yoi«( p
ir. XIII.
ia!5. Ei Ti; avflp «ip-c^-iei t/.v 'pvaix» «'j- Si quis vir diiuiserit uxorein siiam cl
Tou xai eTTapei otXX-/iv, e/_et eTiTiatov Ir/i e. aiiam duxerit, panium liahet aunoruin v.
lA'. XIV.
* ia4- Ei Ti? yuvfl a^-ziijei tov av^pa «0- Si quic uuiiier dimiscrit suuin ipsius vi-
T /,; xai eivapei a^.Xov , e^êi eTciTiu.iov eT» C '
ruin, ct alium ceperit, liubet cpitiinium
i'. ê xai i'jy.(,yrJy'h ,
fi'Jts>i7/.M-/ o iepe'j; to anuoruin vii;si qiiis ci beiicdixcril sa-
cjja^jy.a xaOaipe^ôOw. ccrdos, dclicti iion ij^nariis, dcponaliir.
IK'. XV.
laS. Ei Tt; YUVYj TrOTiijei to sauT-^; 7;a'.- Si quae inulier polionem [vetitam] suo
i» diov T:o'[Aa TTpo; to i^r^Jai, eTTiTiu.a(i6(.) /piivt;» fiiio dcdcrit ut vivat ,
popuitentiam in-
ivi. currit unius anni.
XVI.
Si quis funem alligaverit ad scmet suffo-
126. Ea'v Ti; o-/{i77i «yoiviov tou arrorvi-
candum, intercisusque funis fuerit ct ipse a
!,ai eauTov xal xotvo to syoiviov xai XijOpwGr,
pcriculo cxemtus ,
pa;nitcutiam solvit xn
ToC xivûvou, e/ei e-iTiftiov £Tvi i^'.
annorum.
E'.
15 12J. Ot£ jTwVyjaev xal ayopaôaev, ycr, Quura vendinnis autemimiis, oportet vel
Troteiv xat tou; lepet; i^to/etpa' oux siJTt yap ipsi presbyteri cum cruce subscribant :
iiullum euim peccatum est crucem in actis

aptaoTia iroiyi«yai CTaupov £7ti i:paff£w;.
facere.
H'. VIII.
128. Ei; T£ijC»p«; ya'[/.ou; (ju(J.7;),ax,£ic, Quartis implicitus nuptiis, sane citra lo-
irapa vo'piov ptev [sffTiJ xai £^w tou sxxV/iffta- gem est et a termino ecclesiastico exsulat :
20 OTtxou 9sff[Aou" T:o)>uya[Ata yap «0; axaSap- polygamla euim ut immunditia a sauctis Pa-
cia irapa twv FlaTe^pwv expiOn •
7;>iv;v eTvi ( tribus liabetur verumtameu habcbit
: pce-
Vêi £7TlTi[Jl.lOV. nitentiam annorum scptem.
lA'. XIV.
129. 6jAotw5 xai [^£t] Tou; ev e7rtTt[/.iot; Sirailitcr etiam oportet nec ipsos pceni-
122 conferendusest cum 109 et caii. S. Basil. ix, xi. rum Coislin. 211 quem littera II distmximus et de-
Eadem ac in 123, 124, 125 habentur in Canonico scripsimus e fol. 3 12.
Joan. nest. cf.p. 439-441 ed. Rhalli. Non semel in sua cum Iconomachis pugna Nice-
Unus est Timoth. .Mex. in qua'sl. xiv qui can. 126 phorus provocat ad cruces in can. 127 mtmoralas.
vel a longe tetigerit. Can. 128addo can. 7 et 8.
la aliuiu imus codicem a can. 127 ad 129, uimi- Chrysostomus in can. 129adducitur etom. opp. I,
; :
CONSTmiTlOlNES LCGLESIASTIC/J-; 407
ovT«;, VM p.rj •/<opt? tou towjtou ayc.OoO tentes tanti bujusce boui viatico frustrari
sipodiou aTrO.Oerv •
jy.e-vâV/i? yy.p i<jjj,ev aîoG- ingenti euim nos diguos scimus esse merito,
79ai euepyeGia? •/tal avTiX-/)(j/sw? xal ravTwv- misericordia simul et gloriaquae omnia su-
oOv uiTspSaivoucv!? 5o'£vi;, tou? ev T?i 6:ia peraverint, dum eos qui in divina commu-
y.eTaV/iJ(et eôoeuovTa? , eav f/.eTa xaOapou iiione iter perliciunt , tum maxime quum
Tuvetoo^To; xal [/.aX.KJTse toOto Tuywci, i5e'â- cos purae esse conscientiae contigerit, reci-
cOai, xaOw; (p^/ici 6 ev ayiot; raT'/ip •/lu.wv o pimus : sicut ait sanctus bic pater, Cbry-
XpucoGTojxo;, ev Tw Teol lepMCUv/!? auTou sostomus noster, in vi° libro suo de Sacer-
Xo'yw 7 •
-r Kat eTepo'; [ji.ot Ttr iJf/iy/fcaTO, ou dolio : « Alius narravit mihi , non ab aiio
10 -r irap' ETepou j/.aO(ov, aXX' auTOV t6etv a^tto- « edoctus , sed quum ipse vidisset et audis-
-r Oetc, xal axoucat, oTt tou; [;.e'>.XovTa; ev- « set, scilicet eos qui ex hac vita migraturi
•f 6e'vde aTuatpetv, av Tuywct twv [j.u(JT'/ipt'wv < sunt, si mysteriis pura conscicntia parti-
-r [/.eTa5jô'vTe; ev xaOapa cuvetf^/iTct , OTav « cipaveriut, animam efflaturos, ab augelis
-f aTvoTCveiv [/.e^XXwct, oopuipopoijvTe? auTou? satellitum more ipsos ob illud quod ac-
».'> -r ot' e'xetvo to V/icpOev aTrayouctv ev6e'vSe ot ceperunt stipantibus, illinc abduci, »
-r ayyeXot. -r
lA'. XI.
i3o. Eav oe [/.ova/o; TCopveuc/i , er/] e Si fornicatus fuerit monachus ,

quinque
ecTW axotvwvviTO;" eav Se xat t6 Ppe(po; r/4- annis poeniteat ; septem vero, si puer abor-
Tp(OC^/|, eTYl "C • tivus fuerit.
Nixritj(o'pou KIl. xsâXaiov. Nicephori CP. capitulum.
-" 1 3 1 . Ta oe [av/;[ao'cuv« T«uTa; t«? h\J-i- Commemoratioues autem per hos dies
pa; apyouv xat êv "yivovTat, •/iyouv t6 ^(o- omnino vacant nec fiunt videlicet per do- ,
oe^/ca^/;'[/.epov , t^^ TTpoj-^/i e6^0[;.a'^t ir,i ayta; decaemeron, in prima hebdomade saiictse et
xal
magnae quadragesimae, iu magua septimana,
[teyaX^/;? Teccapa-/.ocT^^;, T'^ (/.eya^X-/; eoô-
iu hebdomade diacaenesimi id est divini ,
[«.aot , T'fl otay.atv/)ct'_aou , •/iyouv t-/; e€ô[y.a'i^t
Paschatis hebdomade iuque solemuibus ,
25 ToCi 6et'ou na'c-/_a, Tat? 'ka.txizîxXc, Tat? y.upta-

dominicis et magnis festis. Tunc temporis
xati;, •/tai Tat; [/.eyaXat; eopTat";- [ji.v/;(;.o'cuva
commemorationes fiunt, sive per coljba et
Oev yivovTat, -/iTOt •/(.oXuSa xat Tptcayta, Ta
trisagia qua; qualiacumque tuto fiunt in
,
oivotct ytvovTat Trapp^/icta oia tou; aiTo6avo|i.e- defunctorum gratia. Caeteroautem tempore,
vou;- et; oe tov eTti Xotivov yptjvov [;.vvi;j.oveu- commemorantur quidem Christiani , sed
.io ovTai ot yptcTiavol, t6 ê va [/.v/iptoveuovTat non nisi tacita defunctorum fit memoria
[AucTtx(o; 01 (XTvo6avcI[/.evot, ouê aur/iv t-/|v quae quidem vel in insigni die Paschae nou
Xa(jiTfpav e(y.i;o^t(50VT«t. impediuntur.
p. 5i9col. 424 D. In cod. d7tE),9ii5i...[iEX),ou(Tt Sopyyop. Can. 131-139 sunt ultima e codice 1318 aitoona-
Eadem et in B, fol. 101, ubi itivxa vouv uTtepSaivouffav qua; tamen cffiteris videntur minus sincera.
<Tu.aTia,
TauTr); tuxiJjv SsâsGai ... (juvr,Su(ri, oTav (xjtTetv. Quid sint ad 131 cohjbus, sacri lallces cibi sacer- ,
Can. 130 in A fol. 62 : MovaxA; tav 7t. ev e' Iteoi. dotales, praeter Cangium, videCotclerii Aomocanon.
— Z' It£(7i, y.ai ootco; a5touo6tiJ ty;; iiETaXriiêo); B. n. 76, 112. Canon 131, 132 exstant, f. 143, 166.
,,
408 MCKPHOHI
i42. 6 6»ro« Nu/iôp<ij <t Kll. i.f^n- Uivui Nicephorui CV. ait :
l)ic uutein ipKU diviiii£ (lormitiuiiis Dei-

paru; Vii-(;iiiiH , m iiiciderit in feria iv aul
oiitr; (©eoToxou), eav to^v; t'^ TeTpadi r.
VI, Himiliter ediinus tantum piRcium escu-

napaixcjYi, Jtv Tpoywfiev [i.o'vov oâpia.
leutu.
II'. VIII.
iS3. Eav eoieQ-?, di]/a'piov 6vYiiiji.arov veij- Si inveniatur piscis mortuuH, at recens ,
xoirov, QipeiXei eaOieiv. coiiicdere cuni licct.
lE'.
XV.
i34. Ei Tt; TTpeoSuTepo; -fi îaxovo; /i Si quis presbyter aut diaconus aut leclor
avaYvioaTr,; iîyaixcijei xai xa6aipetT«i îa .sccundas inierit nuptia», et deponitur oL
rpocpa<3iv Ttva, oOx EjXoyei ojê rpoxeiaevov quamcumque causam, non bencdicit, iiec
,„ Xe^ve'.. lcctionem facit.
IC- XVI.
i35. Eav Ti; aro •/•/;peia; (ov xal OsXet Si quis liomo viduus velit accipcre uxo-
AafjLSaveiv Yuvaixa aro yiripeia;, oêtXst toO rcm viduau) dcbel mensam instituerc
, et
iT0f?,(Jai TpaiTe'^^/;v, xai cjy/caXe^cai dexi av- adscisccre decem viros patres familias iii
ôa; otxodeirroTa; et; to aptcTov , xat eiTtetv coiivivium, ac dicere illis confidenter :
I , auTOi; rapp^/;<7t(!C " rtvoj^s-iteTS , ot /fjptot xat « Videlc, domiiii ac fratres ,

quod lianc mu-
aêXipot, OTi yjscny.a. a.'jTr,-^ Xafifiava). " Kal « lierem duco uxorem. » Sed non habcbil
axoXouOtav o'jx. tyn' t« oe imTiiua. T/j; ot- nuptiarum preces, et ambo epitimia di};a-
yaa-Ia; douXeiiiKoiTt. morum servabunt.
M. XL.
i36. TouToi; oet eyxoaTeuEijQat rept oXoii Quos conjuges oportet continere se oiniii
20 TO'J •/pdvou Tai; ts Tsijcapa/CotyTat;, '/iyo^jv t'?. tempore per quadragesimas sive magiia.
•j.tyjikr, •/cat twv XptTTouye^vvcov, -/iyoviv tou sive Christi natalium, sive sancti Philippi,
aytou U5tXirro'j , xai ^rpooaytav •/.e/p^?oGat ct insuper xerophagiam teneant stricte
eâtpeTto; t^? rptor/; £€do[y.adi xai v? [jieyaV/; tam in prima quam in sacrarum passionum
Twv dtytwv raSdiv. hebdomade.
M.4'. XLl.
w i3j. lepe-j; 6 —inia'/ et; peOiTtv cjx oêt- Sacerdos qui in pollutionem inciderii
\ti 7,£tToupy?(y«i t-?, '^['-epa S/ceiv/;, icat [j.oXXov non debet hac die sacra conficere, praeser-
eav aro yacTptixapyta; •/; oivou roXXou re- tim si ex immodico cibo vel nimio vino
rT(o/C'/;. Eotv 8k (pSo^vti) to'j âtixovo?, oîietXet lapsiis fuerit. Sia autem ex invidia diaboli
Ccxl. legit in caii. 133 •/soniv mencôse. Ciii illud le- Proxime 136 sequilur quaestioDem paulo post in-
viusculura videljitur, meminerit duos canoncs 206, stituendam sul) num. I'i5.
207veterisNomocanonisapud Coteler. quibus captum Zonaras inlcr (iracos, Gerson inter Latinos pecu-
piscem edere fas est, si intus linbet os animalis; siu liarcm de can. I37diatribam ediderunt. VideZonari»
hominis, nefas. epistolara denuo nuper editam in nhalli Sijulagmate,
Vidctur 134 respicere 64. t. IV, p. 598, in qiiacitanlur Dionysius, Timotheuset
Vetustamsaneantiquitatemcan. 135saperevidetur. .\thanasius Alexaodrini, S. Maxiiuus, S. Basilius, etc.

; ;,
CONSTITUTIOiN ES ECCLESl ASTIC.t:. 409

ToO Tôiviiat Tpioayiov )cai iJ;aXXeiv tov v acciderit, debet facere trisagium et psallere
,
xai TrXuveTW eauTw ev uiaTt xal a^[XotoiiT<o] quinquagesimuiu tum aqua lavet mutet-
;
t6 sauTou ifAaTtov, «at eiT« XeiToupyetv. T6 que vestes, deiude sacra peragat. Idem
aOTO xal (Aovayot; optcQvfTW. et de monachis definiatur.
MB'. XLII.
1 i38. B>.e-Tre'T(o 6 tepe'j; irpoiTOv tov >.a6v Consideret sacerdos prius plebem et sa-
xat Toc ayia owpa o^XoxajTwijov, tva ij.r, t:£- cra dona offerat, ne superflua aliqua ma-
ptfftieucouTtv •/.7.1 [Avidet; [j.o'vo; ToXy.vfaet a''^!>a-
neant , nec ullus hominum audcat ea taii-
«Sat auTa- «^Xa aoi auTO? fjtevaôi; auToii;, gere. Sed ea tibimet ipse porrigas, abso-
xat jj.iTX TO [jteTaXaSetv auTa, xeptx.Xue aeTa lutaque communione, ablue cum vinobis,
10 otvou 5i; xat jxeTa {i^wp [/.{av [xeT« o'6ou ct cum aqua semel, in timore Dei.
0eo5.
Rir. XLIU.
i3g. Et Ti; tepeu; >cXv;9y| et; t6 dpf/.acrat Si quis sacerdos vocetur in componendis
Ya'[/.ov, xai axo'J»j£t tov ya'[ji.ov rapavoy.ov vi nuptiis, audieritque eas esse illicitas sive ob
di' at[;.oiy.t^t'av -/i dt« Tptya[At'av , et iJe oux. affinitatem , sive ob trigamiam , nec iliud
15 epeuvwvTat TauTa, xat opÂaaet a'JTOu?, xa6at- diligenter scrutetur, sed nuptias stru.\erit,
pEtcOco. deponatur.
VIII.
QUiESTIONES ET RESPOxNSA X.
.Argcmentum. H»c bieviora responsa locum fortasse tenent multarum Nicephori de rehus canonicis episto-
larum, quas non serael dictavisse de more orientalium patriarcharum, nemo ambijiet hsec saltem illi :
potiorijure dentur quam epislola qucedara cauonica a Cotelerio primura tum nuper ab ipsis Graecis ,
cdita, qua; lamen Theodori Sluditae est, ut alias jara t'\incitur. In ultimis quoestiones videntur excidisse.
Caeterum cuncla de sacramentis rite tractandis suut.
A'. I.
i4o. EpwTViffti;. Eav Tt; oat[/.ovtCo[Aevoi;, QiifesHo. Si quis daemonium habens, iiec-
aSaTCTKTTo; wv , nai 6e')vV; Pa-rcTtcd-flvat , zi duin baptizatus , voluerit baptizari , quid
jrpvi TCoteTv agendum?
A77o'/.ptfft;. EyicpaTeuec&w ex TvavTwv xal Responsio. Abstineatur ab omnibus, et
I
agant presbyteri orationes super eum , e»

TCOiv)TW(jav 01 Upei; euyji; ett' a'jTou, xat OTav
quuin purgatus a daemone fuerit, modo vi-
xaTaptcS'^ az6 Toij oai;j.ovo;, xat 'tdwat TViv
deant ejus fidem esse puram , tunc bapti-
TCtiTtv aijToij xaGapav, to't£ paTTisSvfTw.
zetur.
Hanc epistolam Balsamon multis laudibus extulit. Ejusdem generis sunt qui supra can. 51 , 65, 66,
Vix ac ne vix quidem recedit is Graccorum can. 67, ct ex eoderacodd. B, sive I3I8, fol. 143, 166;
137 ab hodierna lalinorum saccrdotum consuetudine etli52 I. c; nec ibi sine mullo rerum turaultu, ut
quocumcf. qua\st. six in sa^pc laudata Balsam. epist. aliquando qusestio non parum a responsodi.stet, aut
Et 139 adde 7, 8, aliisque ejusdem argumenti et plura simul in codem numero congerantur, v. g.
cf. Timoth. Alex. qua?st. xi. Legam ap[ji.6iiai, ap\j.6ati. quaistio can. 133 in B legitur fol. 87 r», lesponsum
; ; ,
; ,
410 MCKPHOIII
II.
i4i- ftfWTyiiJi;. Eav xtaiîov e6vixov <juv- QuxHio. Si puer ethnicuft, conversulus
ajiiWia; Ttov yptiTiavwv ypovou; !| , x«i eiT- lUin fhristiauis per septeni nnnos , tuni in
sV.Oyi ei; T/iV exx^viaiav toC OjoO nai >toiv(.j. ('(•clesiarn introicrit, cl coniinunionis par-
vr'iJ7i, t( cti iToielv rrepi toutou; ticeps fuerit, quiiJ crgo illuui iacicndum?
* ATToxpiii;- naTSTiiOyivai o^jiciXet, x«i irapa Jiespomm. Haplizari debel et in ccnsniii
Tio 08(0 x/.rooiTOai. Dii repulari.

iir.
Quaestio. Quali sentcutia Dei judicamla

i4j. EpojTvict;. hx ro(a; oJv xpiTew; tc«-
Kunt hominuin peccata P
pi Tw Oc(~) Toi; avOpdjTTOi; Ta aaapT/';AaTa
Hcsponsio. Mulliplex liuju!;modi est Dei
Aro'xpi<ii;. IloXâl Trapa toutoj rapa ©ew
jlKlicilllll.
1* ei7''v.
rv.
143. Ep(oTriui;. Apa irpeTTei tov evuKVta- Qu.vslio. An dccet somnio poliutum coiii-
">ou.evov [j.eTaXajj.Caveiv; iiiunicare?

AiTtixpKJi;. ii; uTToX«;jt.£av(.j , ot ev ^.i<JO> Ilesponsio. Ut opinor, in medio mundo
xo'(r[7.ou otxoOvTe; ou -/.pivovTai ;x toutou, el' dogentcs, non judicautur liac de rc, dum-
15 ye Ta >vOi-« <pu>.«ôu(ji. modo caetera servaverint.
E'.
i44. EpioTriJi;. Eav ev ovetpoi; cpavTa-jOYi

Quseslio. Si in somniis phantasiam saecu-
xoOjji.txo;, eTT£pwr/;ijsi Je xV/ipixov ,
6ff;£i>.e:
laris habuerit et clericura interrogat, debet-
6 xXyipixo; eT;t(JTp£<j/«t auTov xotvtovflij«t ne clcricus cum a communione avertere, vel
V, ou non?
20 ATi()xptijt;. Et (jiev eTCixetTat v^ ip«VTa<jt« Responsio. Si obvenerit phantasia ex con-
;-tO'j(;.i« yuv^txwv, oux 6'p3i>,£t [;.eT«>.«€eiv
•
cupisceiitia mulicrum, non dcbet communi-
£1 de 6 2aTava; Tretpaiêt «'Jtov, tva c)t« ty,; care. Sin autem teutatio Satanae esl, ut ista-
— pO^pa^SÔ; TWV (p^VT^CtWV «A>.0Tpt(Oi7l Tr: rnm imaginum pra?textu , a communioiie
xotvwvia;, oêi^Xet xotvwvr.cat, e-el ou t7«u£- alienusliat, participaredebet, quippcquum
2j T«i 6 Tr£tpa^(ov xaT* £X£ivov tov xatoov ,
ot£ tentator uon quieverit quotocumque tera-
6 avOp(oTTo; xoivojV£i'. pore aliquis communicet.
VI.
c.
145. £p«oTv;ct;. To'j; (^£uyvu|j.evou; ei; y«- Qussstio. Quibusnam hebdomadis diebus
[Aov, irept reoiojv vi[A£pwv ty,; £€do[j,«(>o; ypv;
oportet matrimonio coiijunctos sese custo-
To û>.«(j(i£tv eauTou; xai «TTeyecOat «tt' (x^-
dire et ab invicem abstinere se?
30 ^r^wv
vcro fol. 80 1°. — Z eyxpaTiUETOj; tum omittit eu- Corruptum esse 142 vix dubilandum.
xi; ; statim eti' «'Jtm xa9' f,(j.£pav xat etc. Eadeni Z ad 143 ; 0'j xaTaxpivovTai.
demum fol. 20 sliiclius : /pri xoiviovsiv t6v ejôvTa B, Z legunt in 144 £7ti eOr; Y'Jv...xaTa xoivov xaipov.
os!|iova, oTotv o'Jx aTOEvTJ •
iav Se oaGsvTi, ypr) TipoJTOV —Z a>.).OTpioiJTat... oêtXet 6 avOpojTto; xotvtoveTv
vTiiTTeiJffat JSoojxioa (xiav xai tote xoiviovEtv. Sed si- id(|ue consentiente Timoltieo Alex. in resp. xii,uade
milem vide qua'st. in epist. cau. Tiraoth. Ale.\. nostra derivatur ut resp. x Balsamonis in epist. ad
U. II. Marc. Antiocli.
Idem 7. in 141 : S^jvantyri Ta /pioTiaviov jiatSia xai Rursus 14.) Z ibidem :" Et? ifdtu.ou xoivtoviav nspi
cto-cÔr] ... Ttepi a-jTou. — B, Z, x)ir,po\JTat. -otiov... ajiooTepeiTxt aXXr.Xoi;... Kpo<!e'JX^ xai tt, Seiiasi
; ,
CONSTlTUTTOiSES l.CCLESlASTICyli. 411

A7V0)4pi5i;. llpoetpvixs >.£ycov o a77o'(jTO>,0(; Responsin. Priiis pronuntiavit Apostoliis
naO>,o? •
(/.•/! aTTQCTepsrv aX>/iXo'j; , si [;.-/fTt dicens, non frandnre invicem, nisi de con-
av £X cuu.^wvou Trpo? y.aipov, tva cxoXa^^/l" sensu, et ad tempus, ut orationi vacent, et
^•^ •!rpO(j£u^/J xal iTa'Xtv e-rcl t6 [auTo] cuve'p- iterum sibi convenire, ne nimirum tentet
j. •/ecGat, 'tva j;//i Tretpa''^-/! 6 2aTava; 5ta t-/|V
eos Satanns, abstinentiee occasione. Necesse
eyxpaTetav •/^;7.wv. £; ava-j^x.atou ê t-7i y.upta-/.-?,

vero omniiio est die dominica et sabbato
y.at Tw <;a6§:<T(;) aTreyecfJat •/p-/i, §ta t6 lau abstineant, nt ipsi Deo prne.sentent spiri-
Tou; irpoijipepetv tw ©eio Oucta; 7;veuu.aTt>ca;. tuales hostias.
Z'. VII.
146. Oti ou oet" ev rr, TeauapaxoffT/; ap- Quod non oportet in quadraf^csinia panes
II' Tou? 7:poc(p£'petv tm ©eu, et ij:)\ ev caSoaTw offerre Deo, nisi in sabbato et in dominica
/tai xupiaz-^ •A.ca ev t-?i' /^t^.spa tou Euy.yi-eXt- ac die Anuuntiationis, excepta magna para-
cj^.ou, aveu T/ii; ^.iyotk-rii -rxâ.ny.zu-r:. sceve.
II. VIII.
147. On ou êt Tviv [;.6yaX^/iv Tr£'[;.77T^/iv Quod non licet majjnam feriam quintam
xwTaXuetv, xal oXv)v r/iv T£ccapa-/.o(7T-/,v izTt- solvere, ae toti quadragesimse detrahere;
15 [j.a.(îiv, aXkx Koiijm t/jv (A£yaX^/;v dSôi/.aâ scd omnis magna septimaua in xerophagia
E'/ipo(payew, agenda est.
0'. IX.
148. OTt ou Oci t7i [j.i-âlvi TeccapaxocT^?, Quod non permittitur in magua quadra-
y£V£6Xtov eiTtTeXsiv £v caSSxTO) xai -/.u- gesima natalitia in sabbato aut dominica
ptay.-^. [)erCcere.
I'. X.
20 i4p. EpcoT^/.ct;. Eav cu(jt€-/i Ttjxta y.ai Qusestio. Si contigerit veneranda et sacra
ayta fnopa cuva(pstvat •?) Tt (i'XXo TOtouTov y-i- dona dtcidcre aut aliud simile acciderit, aut
V£cOat, >C«t £t £[.».TT£'c£l TOUTOl? (^tOt^tOV £V T<0 si eodem irruerit animalculum in cibo-
«pToipopiio, pt'xT£tv £v TtoTo.jj.io Yi ecOtetv [•/1]

rium debetne projici in fluvium, aut co-
,
oXXo)?, rw; yp-/i'c«cOai medi, aiiudve agendum erit?

Ai:o'xptct;. ripioTov [A£v TUpoc^/r/.et t7oXX^/;v Responsio. Primum decet quam multam
7rpo'voiav Tvot^rGOat tou [^-/i TauTJc Ti ttkOsw^ adliibere diligentiam ne sacra id genus de-
et §e cu;j.6/i iv TOUTOt; TOtouTov yevecO:<i trimenti capiant; sin autem istiusmodi
ouT£ xat fdecOat tfet, ouTe pt7kT£cOat,(iXXaaeTa obvenerint incommoda , nihil debet sumi
yXuxatou otvou c/.euxiêcOat £v tw ayiw 7:0- aut projici : sed cum prelioso viuo misceri
3» T"/ipi&) y.vX otay.X'J£cOat , -/i u7Tox,aTwO£v T^r? iii sancto caUce et ablui, ac super ipsamet
liyia; Tpa77£'^'/);, [;.eT(5e t6 xatecOat t6 ^totcitov mcnsa animalculumcomburi, ac deinde in
y.oa xaTaywvvJetv. tcrra recondi.
xai itaXiv etii t6 «'jto cs^jiify. [v« |ji.vi nEipalJri uiji.a; 6 Laodiceno xlii convenit 146.
aaTavai; 6i(x ti?]v axpocaiav uawv. Mira barliaries in B : llespexisse eum dixeris in can. 147 trullanum.
Tou va TCipd!;£i...J£|avaYYeov el
ûX(xffT,v...iipoi',pix£... ol Fusior estcan. 148 in Z : y^veGXiov ETtiTeXsîv, liUii
alia id geiius. Adducitur liuc I Cor. vii, 5 ; Galat. v, Ttov ixYtwv [J.apTuptov [iveta; £7iiT£),£tv £v aa66aTU x. x.
22, etannectitur num. 136.Iterum consentitTimotii. 149. Similia fere qua;rebat Marc. Alex. a Balsa-
Alex. quEPstio v, immo consonantius qua^st. xiii. mone, cujus viile respons. sx. — In cod. TyvaTtrivai.
i I J Mri.i>iioiti
IX.
K NOMOCANOMi M.^.MItLIS MALA.XI CANONES XII.
\u<iiMK!<iTi'M. Pariaiil iiiilii il.-licadili l.clon-:* , .|iii m.'.- |)c|iciii (am s.|ualiiliii saiicli l'alilaiclur ii'lii|uii»;
iilem quippc Malaxus, forlc ad iia.iscam usijuc aiilca ii.ilus, iiiiiis liicc as»cr\aviti (jiia' qualiouin.|Uc lior-
rcaiit Lartiaric, boiui- frufiis taiucii suiil, uc.iiie oiiiiiia ciiiu Nicc|)liori meiilc rc|iii>:iiaiit. Iii liis ciiiin
anitur <le saccrdutiiiu vila proljc lioncstcquc ci>iii|)uiieiida [cun. liO, Ijl, l.i9, 15:1, lii). — U>' relius sacris
relifsiose el e.istc tiaetandi»[c««. i;.i, lii, licj, -De pia in peecatoics iiiaiisiicliidiiie cxliilicnila [cyih. I.'.7|.
— De arcendis nravioribus eulpis [cati. 158 , i:.9], — Dc festiii sacris et jujuiiiis ((•««. Kio, IGI | , quilius
eerte Diliil saucto coDfetisori anliquius fuil.
A'. I.
Ayid)T»-:rji NHtyfipopo; 'i KwvuTavTtvou- Sanctis8iimi.s Niccplionis Conslanliuopo

ito^Xew; "kiyn litanx urliis, uit :
ifio. Eiv Upe'j; iisTa e/6pa? XsiToupyi- Si (juis saccrdos, ira servata , liturgiiiiii
conficiut, abotlicio vacabitdicbussexagiiitn.

Tsi, apY5TTai-/iu.epa;e^y;xovTa. Aeyei ê 6 EO-
Ait autem Euscbius : Vie illi presbytero
^citw;- . 0'ial Tw rpec6uTe'cw exeivcd, oirou
qiii iiiiniicitiani exercet cuin ciiristiano ct
va v/ii [Aayyiv u.trx va yptiTTiavoO, xa-. >.ei-
sacra conlicit quum necdum, \eiiiain ac-
T0'jpY'/[<7ei ywpl; va >.a£v) (Tuyywpvj^jiv , )c«l
,
ceperit, ct sacra dona populo impertitur
dwdei ejXo'yia ei; tov ),adv [x£(p. 1:^ »
J. [cap. Lxxxiv].
B'.
II.
iNixritpopou.
Nicephori.
101. h.av lepei; ejpic/iovTai ei; [xayr.v, &i sacerdotes inveniuntur litigautes uec
'* xal 5ev âSouv a\)y/i!>fnciw îa to cxa'vf5a>,ov sibi veniam tribuuutob scaudalum cvitan-
OTTep e/_o'jv, xai êiTOupyY-^ro^jv, /ojoi; c^.aX- dum, sed sacra conficiuut, sine animi rau-
>,ayiic /.ai x,aOapa; aya—/;;, eTTto^rav ei; ir:'.- tatione aut perfecta diaritate, niancant in
TijAiov apyoi TT,; tepwG'Jvv;; a'jTcov /povo'j; epitimio , vacantes a munere suo , annis
d'Jo. Ec oe xal 6 evo; ex to'j; ouo leper; !^/,TeT duobus. Quod si unus ex liLs duobus pres-
•* <juyy_(opr,'jiv, -/tal 6 aXXo; iJev 7rapaê'yeTai, va bj teris veniani quaesierit, alter \ero iudul-
Tov cuy/wp-/)'«'., auro; (Aev 6 ^v:twv sctw gentiain non concesserit, postulauti quidciu
c'jy/copriU.evo;, >cal irapa ©eoO xal irapii toO venia detur et eoram Deo et coram anti-
ap/_i£pe'w; a'jToij- 6 81 u.r, Oe^Xcov TTOir.cat r/;v stite suo. Qui aulein pacem non compo-
eip-/{vv;v, yivviTai ê'vo; xal ex. 0eou xal i/, ToCi suerit, extraneiis fiat aDeo et saccrdotali
*' jôpoS Toij UpaTixoS, co; TvapaSaivwv Ta; ê- choro, ut qui divina mandata transgreditur
ciroTixa? svToXa; [xecp. Tve']. [cap. Lxxxv].
r-.
ni.
TOU OtUTOO. Ejusdem.
102. lepeu; 6 xaTa^ppovcov tv;v exxXvictav Sacerdos qui ecclesiam suam despicit, nec
Ha;c ultima a 160 inde ad finem , eaque stribli- gr. 67 qui erit &. Locus Eusebii nescio cujus, idem
gine , spinis, sabulo horrida, unus dietavit Maiiuel et spurius, legitur in Cotelcrii jVoniocdjioHc art. 07,
Malaius in vulgari Giieeorum lingua, e cod. supplem. inter Momim. Eccl. grxcx t. iii, p. 80.
o .
coNsiirnio.NKs ix;ci.i:siAsrJc .e.
xjTOu y.y.i o'j K.i~.y. —y.nr,^ ~vj:r,- osv tzv.- ciiiii iiuiltii re\ercutia cii^^totUl, oriiat uut
'iTpeiJSt y.xi (î^vO/ca/.ei aCiTYiv •/.al -Tra^vTa t« diliyit caiii, ct sacra oiiiuia cjiis vasa , uti
Upa, oX^w? 0£oO oi/.ov /.XTK^ppovtov , apyEtTW coiiteuiuens Dei domum, ab officio vacet ad
;t;1 /.aipw [/.eip. "9 ]•
tenipus [cap. lxxxixJ.
A. IV.
'l'ou a'jTo"J.
Ejusdem
'*
i53. Ilps^jfiiJTepo? [savj aTvo p.eftv); v; a— Si presb^ter, sive per ebrietateiu, siveper
i'^.tKiix^ Tivoc ao-^^rei «pwTia s"; to [iv-.y.a r, iudiligeutiain aliquam, neglexerit luraina
£^0) £1? Tov vaov, /.al Y,vi~r, fliÂiov v) a"Aov in altari aut alibi intra templum , et libro
Upov £X Twv sOpiîioaevtov etw ev tw vaw, carel aliisve rebus quae solent in templo
vi Trauuy, t-/;v XctTovpyiav a'jToij /povov eva inveniri, a iiturgia supersedeat anno uno
[cap. xc].
I'.'.
Ntx-/'|i,o'pou Ml. Nicephori CF.
ij4. IIp£<;6'JTcpo; siv a'j.yi(7£t tv;v ixvcA/,-

Prcsbvter, si rcliquerit ecciesiam suam
Tiav et liturgiam, et forensi rei se dederit,
aut a
a'jTO'j ym: tv;v ).£iToupytav , /.al 7Tpa~
negotiis aut
deponatur; oportet
cesset,
y[xaT£'J£Tat, v; Tvaijca^TOto v; /.aOaipeicOti), OTt
euim eum esse sncerdotio dignum quan- ,
d£i eivai a^to; vfis Upwcuvv;?, euei^v; to iL£'j-
doquidem fraude uon vacat nimia rerum
'' do; cjptpitpuTai tt TrXeovE^ta [x£<p. pP ].
cupiditas [cap. cii].
VI.
Nixvjtpo^pou. Ejusdem.
i55. Oti >.ai){ot £t; to Ou(yta(jTv;'ptov va Laici ad altare non accedaut; moniales
j;.r,0£v (j£5£V0'jv •
y.aXoypaat yap ij^Sev/; •/.ai'. \ero accedant et verrant et ornent juxta
,
noLfbivy) xal 7ra(7TpeiJ-/i ^^xaTa tov deV.aTOv dccimum quintum S. iVicephori canonem
TrejxirTov jcavova to'j (iytou Nt)C"/i(po'pou KII.) [cap. ccxv].
2' [x£(p. die'].
Z'. VII.
Nixvicpdpou. Nicephori.
w
id6. Oti ou •/p-/; Tov Upea Upoupyîv x.aO' Quod uon oportet sacerdotem sacra mi-
^•<ta(jT'/iv. Aev £tvat T:p£7:ov [oTtJ (j t£p£'j; va nistrnre siugulis diebus. Congruum est
•Upoupy/; /.a6" •/;v •/i;/.s'pav ota to cu[/.|Jty/i t^?,; sacerdotem ab bierurgia abstiuere, die qua
yuvaf/.6; a-JToij" aovov xaTiz Tcr; •fl(/.£'p«;, ^ta cum muliere sua convenerit. Dumtaxat his
2. Ti OTav Q Upeu; u7T'/)p£T£t t"/;v (zvataa/.TOv 6j- diebus conficiat sacerdos incruentum sa-
(Jiav , TeXetoc va li—iyr, i—o t'?,; /.o(jat/.-?,; crificium, quum omnino a saeculari absti-
(j[/.i(;t; T-?; yuvat/.6; auTO'j, OTt outw; OeXouv nent commercio suae mulieris , uti volunt
ot )cavo've; twv 6£to)V FlaTsptov. Et-£v ê 6 sacri divinorum Palruni cauoncs. Dixit
Ngn omisit (luidor.i C.aiii;i\is -^w-ix mumorare, sctl Cf. 1 ji eum superiore 47. QuoA ilii leiii.-;, az&vivn,
adeo teiHii onunit ilescri|ilione, iit e\ eo vix noster (yetitvr, idem esl ae c-.TfiaLvoufii, si-jSatvsi.
I63cluceal. Can. 1,)G resiiieit Exod. xix, 1 j, II Rcg. x.\i, i. .,.
'E<xv i:fr,Gr. e;in. Ij-i, ul ninll.i alin, emendari Solent .into sacra nonnulli gnworum presbyteri iri
oport.Tft : i).).(i) .5; 1,1.1/ r.r, l: . ecelesiis periioit:<re.

ni M(.;ti'iioiu
Kufid; Ttfhi Tciv jMioiea- .. liviade eToi(Aoi aultiu ad ftlo^stu Doiuiuiis : li^totc pu-
Tpei; irt;Ai'pa{, x«l p.v) TTfjGeXOeTe •j^jvat;»'. " ruti triiius ditl)u.s, iicc accidilu uJ luu-
K«i g Aaut-J, OTav eÔeê va (}»«y7i tw; ap- liereB, » KtDavid, ijuuui ederc voluit puiiis
Tou;, «Oto; xat oi aeT' aOiov, vipojT/iOy.cav lirojiosilioui» , ij :-l' tt qui cuiii i'0 eraiit, iu-
sirapi Twv lepewv av eivai xaOapol ard Ta; teiTo{,'uli sunl u .sacerdolibus aii puri essciit
yuvaua; auTwv, nal airey.ptOvicav Na, ev u iiiuiieiihus suis, et rcsiioudcruut : Uti-
aXiriOeta, xai ojtoj; eipayov to'j; apTou; [xe(p. que, iii vcrilatc, et sic panes comcderunl
"*«]• [cap. cv.xxi].
II'.
VIII.
Nt/./li. Kil.
Nkcphori CP.
ijr feav £;ayopcuO-^ 6 avOpwTTo; Ta e«u- si vir coiiiessus fucrit sua pcccata, spon-
10 TOU a(AapTr;[y.aTa ex Trpoatpeseoj; , o ttvsj- tjmea voluiitate, dcbet spiritualis pater essc
|AaTix6; etvai /peojcTy,; ,
va x«;/.?i iluffvt iiiausuclus, ut faciicin iiicdclam ejusdem
T-;iv iaTpeiav twv rX/yojv exeivoy, x«i tov pla^'is accommodct, ct cauoncm pfciiitcnlii.-
xavova orou Oe-Xet va tov xavovto-/i, va ut ccnsucrit, cauonice pra;scril)at, iiiiino in
Tov ejioipa!:/; v.-, Tpia t6 (;.ev eva t6
•
flaA),fl
tresdividat partes. Unam quidcmcommittat
16 eJ; Tr.v ^tXavOpwutav toIj eeoO, OTt oO^ct; inDci crfjaliomines pietatciii, quoniam ncnu)
oivafAapr/iTo;, et ^>.h p.ovo; auTo; 6 Kupio; 6 si„e peccato csl, pra-tcr soliiin Cliristum qiii
efayopa'(7a; hj.ig sx t?;; xaTapa; tou vop.ou, uos exemit e puriiicatione lcgali, ut scribit
xaOw; ypafpei 6 OeTo; ri«D>,o;. To !^l ^\uTa- divus l>auius. Altciam vcro pcccatorum
pov [;.eptx6v tuv aiy.«pT/;[;.aTwv, Oe).a vy.
parlcm cpitimiis subjicial ad virium pec-
20 xavoviêt auTov t6v ajy.apTvicavTa xaTa TViv catoris mcnsuram et prout is elegcril.
ûvaaiv xal 7:poatpe(7iv auTou. T6 d'e TptTov, 'j-crtiam demum sibi reservet paler spiri-
OdT.eiva ).a;j.eav£tv 6 ^veuu.aTiy.6; touto- i'i- maiis. Viclclc omucs quod quolics aliquis
eupeTe oXot oti octi; 6Xo<}/u/w; sl^ et; p.sTa- cum omni sinceritatc ad pa-ailenliam veiic-
voiav, euOew; aê-wvTat auTou at ay.apTtai. (')
,.it ^ contiuuo peccata ejus dimittuntur. Do-
25 de Kupto; •-iî.wv Xeyef - Or/. -J^XOov xaAecrat
,ni,iusautcm noliisdicit : « iSon veni vocarc
^txaiou;, yir au.apTw).ou; 6'!; [/.eTavotav, »
jugtos, scd pcccatorcs iu pocnitcntiam
•xat- « MeyaX^/i /ufa. yiveTat ev oupavw e-i
pt : « MaRnum «audium in ca-lo est pro uno
u
evt ajAapTwXw ;;.£-avoouvTt [xe^. T;j.pl
J.
>-
peccatore [cap. cccxui]. -
(>•
IX.
i58. nept TouTou Xe'y£t xat 6 aytwTaTo; Super lioc ait ctiam sanclissimus Nicc-
31. Ntx-/-9opo; 6 Kn., oTt 6 leuô^j-apTu; e7:tTt- phorus CP. : Fictus testis puniatur aunis
aacOw /povou; Tpe^; xai |AeTavota; x^' [xey. tribus , agens [quotldie] metanaai* xxu
''l^ } [cap. cccLxii].
Eadem ac in cau. 157 sine auctoi'is uumine suc- 7tviv[i.. 6; iyî ESovuiav tou J.Oetv xit Oc<t|X£iv. Ca'lc-
cunuut incod. 15, fol. 8, cum varictatibus liaud om- luni leguntur in edilionibus neo-grivci.--
ha'c fere
nino exiguis, nec eli'gantioril)us •:wv jt),r,y(iv exsi- : canonum Joannis Jejunatoris. In line cilatur Mattb.
"^^;_-- ^»ôv;;£i v.i Tfia... pdUsi; fiXavOp Osou-
xijv ix, Ki Luc. XV, 7. ;
t6 6e OEOTEfov, vi t6v xavoviei vi t6 So.j/.iOst a-jTo; S. Basilius in can. Ujiitim. idem sanxissc dicilur
OTtov ^xajiEv Tf.v anapTtav, t6 ?' aW.ov vi t6 ^jO-Avjh i ac in can. I.)8 et laO.
COiNSTITUTFONES WX.LESIASTK i:. ii-j
!'•
.\.
Nkephori.
139. O jAvr,(;i,'x,a!4o; «(popiiîcOw Tr,; ex- Qui iiutiit iracundiam , separetur ab ec-
0(Jia;
/.>.-/;(jia; ypovov eva, ttciiwv
ypd^ /.«i [ASTavoia; u' clesia anno I, faciens insuper metanoeas xv
««p. T$r'J. [cap. cccLxvi].
lA'. XI.
N ixr|!f (ipou. Nicephori.
i6o. Eav (pfiacTi 6 EOaYy£>.i(J[Ji.Q; ttg ;/.5- Si venerit Annuntiatio in magna feria v
jy*^? '!re[ATrr/| yi tv; [/.eya'),-/i iTapa(7x.e'j-r, vj/ vel in magna parasceve , non peccamus vi-
a(jtapTavoaev , oivou r/.viy.auTa {;.eTx>,a'7.Sa- num tunc temporis accipieudo et pisccs. Qui
vovTe; xal ty()'Jwv oi oe ecOtovTe? t6 0'ya'piov vero obsouiu sumuut iu die justi Lazari, vel
[_Tw (TaSSaTwJ Tou Sinaiou Aaâpou , 'h tv;' in dominica Crucis, vel in festo S. Tbeo-
/cupiajf^ ToO ^Taijpoij, •/) t&'j ayiou 0eo^('jpou, dori , uti videmus uou paucos agere, dam-
10 oj; p>ê7;o;j.ev ttoT.Iou; to'jto roiouvTa;, xpi^/.a natiouem sibi comparaut : eo magis quod
eauToi? e!;ouci' [ta^vlov /cc.i t6 Ilacya ou [/.e- die Paschoe exciuduntur a sacra commu-
T«Xyii]/ovTai T-/;; Oeia; -/COLvwvia; e!; eTriTtaiov nione in emendationeni sua; concupisceulitc
r/i; auTcov ©tX-/iôvia; [/cep. tîtJ. [cap. cccxcvi].
111.
XII.
161. Ilepl ê T-/;s aTCOToy.-?,; toij aeiQu Quoad decollationem divi Pra;cursoris,
5 npQjpo'ii.ou Xeyet 6 (i'ytc; Nix/fpopo? 6 KO. ai* sanctus iXicepliorus CP., quod mandu-
OTt Tpwyouv, ^t->. t6 elvai auTo? (povo? avdsto; <^^''^ 'icet, quoniam injusta ea Ciedes est el
)cai eTr.^pepdaevo; OavaTo,- [xe?. TLii;'J.

nex violcnter data [cap. cccxcvii].
:
iin
JOANNES 111 PATKIAKCHA CP.
COGiNOMliMi JliJUiNATOK.
I.
AtioiaxoiXix (xoviôuooiv x«i JiciTifiiia exaortciu ajiapTr,|ji«To; 'Iwivvou iiaTpiaf/ou KioviTTOVTivouitoXti»);,
TOU N>)OTeUT0U '.
liufitulio sanctimonialium et ino/jatie pro iiiiQnlis peccatis panilenlia) aJounne Jejunalore patriarcha Cl'.
Ahuimkmtim I. 1'r.Tuiisso (|ii()daiii prudniiu tiiiu dc |ii'r|)eliio îrîiiisad s|ioiisiim rospectu, dci|ue Cliristo
loiifje pric oiiiiiiliiis siispiciciido, dilijjeiulo, (XoraiKlo, tuiii dc sciisuuiu custodia vitaudis(|uc Salaii.c in-
bidiis, — II. Moniladciiidc duplicis-ienerissuiitjct prinium liicc oiiinilpus coiniiiuiii.i virfiiiiilius : " Ochiiu
vi capcsse. — Arduain tciic viiiin.
III. —
IV, V. Noclu sola , ciiin solo Cliristo, caiic psalinos aut coiitcnipla-
lor.— VI, VII. Nce supcrliia' da locuiii, nec inani gloria-. — VIII. Diiini, iicquc aliuiii, iiituerc —
IX, X. As-
pera a'(|uo fcr aiiinio, iicc siiie prccilius. scd csca fastidiat.
- XIII. In .xstu
XI, XII. Giista cu'lcslia ,
—
tcnt.ilioiium ora cuni puerisin fornacc —
XIV. Ora in soporis jiravedinc— XV-XVIl. Triacavclo. XVII. —
Noli jiidicarc. —
XIX. Uco ccnlupluiii c(rluiii(|ue pollicenti creile. XX. .Murlcm memoiare assidue. —
— X\l. yiiani niiilla tacitis laliiis L)co loipieris —
.X.XII. Sed a volatu ad supirna caro crassa resilil. -
I
XXIIl. Vetcrcs crô surdcs llcluiMii iiiida lavcl. — XXIV. Ut ardua virtntum iiiitia , sic priuium liortus
operose rigatur. —
XXV. ."^cd iisddii iusistc, sicut avis supcr ova, doncc ahc le sursum vcliant. XXVI. —
Yide ncmuris instar dialiolus lampiidis olciiiu hibal, linuin dissipct, luccrnam contcrat. ..
XXVII. Cousilia iiide alia sunt (|iiiisi ail spirilalcm viriiiiiiira matrcm « 1'rincipio rccordarc luin aniplio- :
rem meiecdcin, luin dicin judicii. —

XXVlll. 1'iira Cliristo virgiiics lotas lacrymis ct ornalas.— XXIX. Ab
omnilms vila- aiiimicque ralio repcliiiida; exceptioncin si una fac.ssat, illa non adiniltatur. XXX. Ne- —
miui citiusdasacram slolam. —
X.XXI. Sic raoras vel matcr ncctil qu;c liliara in mafini icfjis nxorera parat
el arcingit.— XXXII. Vifiilaudo pro viribus, \el viribus impar oiiu> portabis.-- XXXllI. Tentatione pro-
batisda suppctias. —
XXXIV-X.XXVI. Omuia potius pcrfcr quam ut Clirisli sponsain in adultcrii pcricu-
lum trudas. ••— Acccduut iu altcra parte p^cnitcntialcs canoiics, iiquc brcviorcs quam ut cos hic perslrin-
gere coramodum sit.
PARS PHIMA. — .4SC1:TICE REGUL^.

A'.
IlaOô; 7:av£'J(py,(Ao; *, «^taoopa; tuv t£ 1. Paulus ille uoininatissinius ,

quuin
Ji7o ^'jy^^ ^ pvaijcwv, twv ts £v TrapOivcov alias esse mulieres sub viri jugo, alias in
yopot; cuvT£TaY(Jt.£vwv •jttoêix.vu;, • Mcaast- virginum choro constitutds cxponeret :
• CTai , (py.ci, xai l, yuvri, xal y, irapOsvo;- r, ' Divisa est, inquit, et mulier et virgo;
i ' ay«[i.o; p.sptv.va Ta Toij K'jp'ôu, ttco; apeVci « \irgo aiilem iunupta qua; Domini sunt
T(p K-jptco, iva r, ayâ ical cc'j[/.aTt y.at ' aiiquirit, quoniodo jam Domino placeat,
• TrveujxaTf jcat -h tco Yai;.co cs^jC,i\>-/bi~.a(r. a£- '
ut sit sancta ct corpore et spiritu ; \ erum
• pt[/.va Ta TO'j y.cI<j|j'.ou , -w? y.ai<ji\ tco av- "
qua; nuptiis irretita est de iis quae mundi
E cod. Coisl. 364 fol. 27'J-2'j",srt'c. xiii accedunt ; sede CP., magnis solet laudibus efferri 6 N>i<rTeuTric,
iu secunda parle varietates e cod. I.TIS, fol. 20, qualesscqiienlibus lilieUis piicfigiintur. Tiliilos qui-
ct Coisl. 3C3, fol. 07. dem infra scrvamus iit codices babent, sed dc aucto-
(I) NrisTe.jToO. Is ipsc titulus facit ad hujns libelli ritate viii vidcas veliiu Bollandistas ad tom. I Aug.
antiquitatcm et sinceritatem letalem euim refert: Jns-i. pr:dim. p.6<J-70.— (2)navi:p2(io;cod. (3) TTto- —
antephotianam, in qua nondum celebcrrimus Jcju- Ôywv pbiccret, nisi sequcretur uapOevtov yjiô^ quasi
nator in sauctorum ecclcsi» gnecie albo rclcrebalur per anlithcsim. —
{\) MeiiEpiaTE in cod., pcrpclnis
sane ab inlrusione novi patriarelialus iccumenici in splialmatibus el ficilis stuprato Cor. vii, 32-34.
I
,, —
,
ASCETICiE REGULiE. 417

• 5pt. » IlapGevo? TotyapoCiv, -^'ti? tG tuv utv « simt sollicita est ,
quomodo scilicet viro
avJpMV aHptSco; eâxoXouG-^ •:rapa5ei'y[/.aTi, « Virgo proinde, quaecumque a

placeat, >
ouoe[/.ia? 5(^peia; eyet TCapaiveae&os et? to «pe- mulieribus viro subjectis strenue sumit
exemplum, nullo indiget verborum stimulo
cxeiv XpiGTco' ui9ev ouTuep VAzivri dîacTTa-
utChristo placere studeat quippe, utuxori :
5 ffTOv tyn Tov TioOov eTil Tov avi^pa, outw y.al
volupe est amorem in virum semper intea-
ci), (o; [^.ovaôuoiov iepov T£'[Aevo; etA^puyov y.ca
dere, ita et tu, quasi in sacro innixa monia-
Oeo'Teu/CTOV , eTvi XpicTov tov cov epaiTvfv
lium fundamento, coque vivo et divinitus
jcal ov TpoTCOV £'xetvv) aet toui; ocpOaXfAou; Trpo?
stabilito, te confer in Christum, tuum ama-
Tov cuûyov (pepef eav y.ai auT/i, aet to** sium, perinde ac illa oculos flectere so-
10 " Ilpo; oe r,pa tou; otpOaTvf^.ou; [aou ,
» tov let in conjugem : cujus instar, semper juxta
y.aTOt/couvTa ev tu oupavco avafiaija , auTov illud : " Ad te levavi oculos meos, » ad
xaTo'i}c/i Tov cov vui^.cptov oupavo'Oev irpo/.a- eum qui habitat in coelo ascendens, tuum
0-/i[/.£vov, xat To* « Eyco eti/.t jy.eTa cou, xai velini videas sponsum sedentem in supcrnis,
ouoet; xaTa (tou " •repooipcovouvTa (jot. Autoi; illudque tibi pronuntianlcm : .Ego sum
,
15 cou Tov vouv ycoTioet, Hai Ta? eauToO axTtva;

tecum, et ncmo contra te.» Ipse tuam men-
tem illustrabit, et suos ipse radios in fa-
xaTa TrpQ'<;coTrov tou oou voo; £/.~£ai|/ei. EiTre
ciem animae tuK immittet. Ait enim « Ego :
yap • « Eyco et[/.t to <pco? tou jco'(j[aou •
6 e[j.ol
(I sum lux mundi
qui scquitur me, non
:
" oc/Co^XouOcov ou (/-0 TtepfTraT-flcet ev t-^ (J)co-

« ambulabit in tencbris, sed habebit lumen
" Tt'a , aXX' e^£t tq yco; rî; (^co-^;. >•
« vita;.
20 Mq'vov cou tov vouv £1*5 oupavou; avayetv 2. Tantum in ccelos mentem tuam enitere
CTCOUoaCe, [;.o'vov ex.ei Xoictov jcaOopav ev ut erigas ;
tantum intende ibi Christura
Op<)vco 7rpo)caO'fl';y.£vov Kôaiyz •
[/.ovov eauTv;; suspicerc solio praesidentem tantum in ;
TO pXe'[jL[/.a TTpo; ex.civov (ZTe'vt'(e , •/'.al exeivov ipsum aciem oculorum tuorum lixamtcne;
iTotXtv iTpo; ce aTevi!|ovT« voyitco; xaTo'7T-eu£, et ipsum tibi vicissim attendentem ex
'5 aur/i «el Xe^youca* « Mou ot ooOaXjj.ol Kupiou animo speculare, assidue aiens : « Ecce
" im Tou; ipo§ou[;.e'vou; auT()v . » Kai TTa^Xtv « oculi Doniini super metuentes se. » Et ite-
• Kupto? ix, Tou oupavou otejcuij/ev eiTt tou; rum : « Dominus de ccelo respexit super
« uiou; Twv avOpcoTTcov . » Kai iraXtv •
« filioshominuni.» Et rursus « Oculi Do- :
« 0<pOaX[/.oi Kupiou eTTt ^t/catou;, xal co-a « mini super justos, et aures ejus in pre-
« auTou et; 5e''/ictv auTwv ^. " Kat- « OipOaX- « cem eorum.» Et etiam « OculiDomini ia :
« {AOt KupiOU eiTt TTaVTl T0'tTCi) CXOTTSUOUCtV « omni loco considerant bonos et malos. »
• ayaOou; Te xal xaxou; *. » Et TOtvuv auTov Eum igitur desuper te intuentem si
con-
avCoOeV CJCOTtOUVTa C£ TTpoSXeTTSt;, e'/.£lVOV TTo'- sideras, ipsum cupito, ipsum qua;re, ia
6ei, emvov ^vfTet, et; auTov toc; yeTpa? <xva- ipsum extende manus, ad ipsum oculos
' tetve, 7Tp05 auTOv to'j? otpOaX^/.ou; cou ccoov crige. Atque si afflictio rerum inciderit
xotv 6Xt<|/et? extcut/.?-^ , y.av Xuttti , y.<x'v t£ v()- scu tristitia aiit morbus, sive daemonum
co;, X(xv T£ KoKiix.Qi coi eittcTvi §atu(,o'vcov pugna ingruerit, illuc ad tuum in solio
exeice irpo; tov ettI Opo'vov cou vu[jt!piov ava- sedentem sponsura accurrere salage. Prae-
Tpejêtv cTCouâJê- irXeov yap exetvou Po-/iOqv stantiorem enim nullum quam hunc patro-
' xal cuvepyov ouoe'vo'. ouTe ev ixyyeXot?", ouTe ev num et adjutorem , sive ia angelis sive in
(1) T6. Ps. CXXII, 1. Aliquid deest. — (2) 'AvaSaq a. (3) Sou. Jerem. 1, 8, 18? —
(4)SxoT£<a cod. Joan.vm,
x(»T6iJ<ei cod. MuUa ascribere omitto.ne tempus lerere 12. —
(5) ACiTov. Ps. SXXII, 18. (6) 'Av6piu7ttov. —
videar; hffictamen satis veteremreferuntscripturam, Ps. XXXII, 13. —(7) AOtwv. Ps. XXXIII, IC.
cujus praecipua saltem raenda sedulo referimus. — (8) Kay.ou?. Prov. XV, 3.— [9) 'Ayîlon.^Mox. Act. iv,12 .
IV.
,
41» J0ANNI8 JEJINATOKIS

«vOpciwon eêuf/iaet iroOoiJvTa ft euepYewjvT« lioiiiiiiilius, iiivcnies. Non est enim, • non
oe. Ou Y*P «''Tiv, • oijx eiTtv ovojxa (frepov, " cstuliud iiouKu sivc in cuilo, sivc iu terra,
• o«Te ev oOpav^, ouTe eiri y'?.?, ev «Ii iei aw- « in quo oporteut iio» sulvos lierj, nisi Do-
• 6?ivai r.jjiai;, e! (ayi Kijpto? l/iooOj XpwTo';. • • ininuH Jesun (llirisliis. »
5 i2{
Y*P V'^"'''
7T>.£ov avSfoj oitSviu. tov 3. (jueinadiiioduni eiiiiu mulier ncminem
p.eTi ?[vi>.ou Jiairypou t/,v aur?;? £'x<fiV/;ctv praB viro «uo hahet zelo succensiorem, qui
wo'.sTv e95>.ovTa xe')cr/-,Taf oStw; oij'U <J/'j/vi uleiscatur eani , sic quae spiritu \irgo csl,
7:aoOe'vo;, rXeov XpicToS CTepov EztxaysiîSai milliiiii praj Cliristo inaf,'iH invocarc dehcl
/1 Ta; iauTA? Oî^j/ei; yi avaYxa; e;aYY6*X>.£iv a (|uosuas a-rumiias vel ncccssitatcs dcprc-
»0 x«/p£wiJTYixev . Aio, 5' av auTou /wfi; cetur. Pioplerea, si quid siiie illo fcceris,
iroi/iTH;, xal [j./i (xeO' utcoij.v/Itcw; x.al irpo ct ipsius iimiiciiior, iicc pra-inissa ad cuin
rpoueu/;^; e/ceivou, ouit ei; aYaOo'v cot Ysvy;- piecc, tuuui hoiiuin iioii cessurum esl.
iii
(jeTai. KeipaX/j
y«P 'fi <Jyi ou/ 6 av/ip, ceXX' <i Caput eniin luuin non est vir, scd Chri-
XpiiTo;, cfei coi (xvwOjv xpauYaCow '•
« X(o- slus, a quo lihi de coelo scmpcr clainatur :
15 • pl; e'|zou ou SuvacOa * •jroiEiv o'Jêv. » E«v « Sine me niliil potcstis facerc. » Si reruiii
(xpY'^!i'/i; i< Tiov (i'v&), evepY/lcei; iravTw; Ta ca;lcstium otio vacavcris , cuncta exse-
Tuiv xaTW Tou
Y«p >.OYt>tou T-^; <j/u/-7:; (xvoj (lueris infcriora. Nam quum aniinae tua;
T;p6; XptcTov xp £|/.aac'vou xai i-Az~.(ji cJc/oXoj- ^ im cogitiindi totam Christo appensam ha-
(j.evou, vcxpa ravTa Ta 7:aO/i, y.al ouTc 6 Ou- his ihique convcrsantcm , morluae pas-
jo [Jto;, ouTe £-t8u(jiia tou Trapevo/V^cai ûva- siones omncs sunt, nec auimus, nequc
Tai- •flviy.a Se exsiOev ix-o-jc/',, TapauTt-<ta tsc appetitus ullus conturharc tc valchit. hidc
Tou Gu[Aix.ou xal £7:i6uu.-/;ti.x.ou raO"/), 6; 0-?,p£; vcro staliin ut cxcidcris , illito cupidi-
Tiv£;, eravacTdvTa rîv (]/u/-;,v //.aTscOioufji. "»'" ^^ voluptatum a;stus, veluli ali-
Mh ^*^'''^' rctrovcrsam animam dcvorant.

TipoTt^jia epYov •«
rpaY'^ r. 8i'Ay.-n'J.y. ,
Î"'"^
^'''"* îl^^ pra;placcat sivc opus, sivc miiii-
25 Tcapi XctcTov aklk 7:ptoT(!v £0ât -/.al 07:o.
„„.,^„„ -xat ., <
„„ ', > ., N / slerium,'^pra; Christo; huuc primum ora ,
(Av/icov 7:apa/ta7>£cov, -/.ai outw; dw.y.-n- , i xi •, •
hunc memorare, hunc sicque mu-

cov, y.at TOT£
, ' ,N
V ,
V
,
£up^/-,Cct;
,N
,
V
,
7:avTa euOfa cot
,„,
x.at
,
""'<5
!••».,
fungitor, tunc et
liagitn,
i
piana
•
invenics
av£[.7:o6tcTa. Sôdpa Y^p ^.u^^ct-at 6 0£o;,
^^^^^^^^ ^^ expcdita. Vehemcnter enim mo:-
oTaV^ U7:£p auTov TrpoTtjj.oTepov ti twv e7:t ,.(>[ Dgug^ quoties prae ilio aliquid auti-
soYvi? £i:i/.£)'.r/)cat. A>V 6-otbv av -/cat avHY- quius iu terra adipisceris. Sedquodcumquc
•/.aibv t6 67:1 yr.i ifTzx^jâ, £v cuvto'(/.(o p.o'vov vel necessariuin in terra succedit, strictim
^^ptoTov £'j;ai y.at 7:pa)Tov U7:o'[j.v/,cov, y.al ou- cuni solum iii priniis ora el in primis
Tt-j; Tou £pYOu •/! r/;; xpsta; r/iv ap/-/iv y.y.i recordare; ila opus quodlibetaut necessa-
ototV//;ctv 7:o^/icov. A^l ouv c£aur/iv ETrHv/e' riuin ofGcium incipe et confice. Sic igitur tc
35 noiy[ccdi/.£v Ta Tou 0£ou, •/.at outco; Ta tojv semper alloquere Agamus quae Dei sunt,:
av6pto7:tdV 7:ptoTOV Ta iû/f/.a, •/.as ouTto; tx

deiude quae hominum; spiritualia pri-
cto[j.aTf/.a.
inum, deinde corporalia. Quominus enim
Tviv 7:poTi;;.-/ictv /topl; 7:ac^/;;
Y^p
quidquam Deo praeponas, excluso quali-
7Tpo(p(xc£co; (XTTOcrflcat C£ [;.£>.>v£t oco; xai
cumque prajtcxtu, prohihere dehet Chri-
av/ip A.cd vut;.^t'o; y.^\ ^£C7:o'r/i; XpiCTo;, ou
sponsusque et dominus.
stus, utpote vir,
(ioywpt; Ttov ovTtov ouT£ £YcV£To, ouTE Ytv£Tai
gjng ^^^ rerum nulla facta est., nec fiet
ouosv.
",
^ , , ,
umquam.
Opa Sk jtai tou; u7:6 tou o'p£to; u7:oga».o- 4. Sed vide qualia tibi suggesta sint ser-
[/.evou; coi e/Opou; >oYtc[7,ou;^ C7:£uij£i pentis inimicaconsilia uititurenim a ligno
y«? ;
(l)A'.a7tetpou Jod. —(2) Kai-/pei6(iTr;y.ev C0(1. — (3) Kpauy*?" Cod. — (4) duvactai ib. Joail. XV, 5.
«
ASCETIC^ REGULvE. 419

ToO itulw (76 ty;; Qto-^; «TkOCTspvicai, Xp iffTou, vitae, Chrislo, tc fraudare; omiuteopemo-
xal EvaTEvice Euav aTreoyacaijâi £Traywvi!ê litur subvertere fuudilus, et pro viribus
Tai ToO 7k«paO£i(70u, tv;; eJ; XpwTov Setoota;
ffistuat ut a paradiso, sive Christi contcm-
aTvOQEvwdat. £av o'jv einv) <70i 6 >,oyi(j[y.o';
• plutioue, Evam excludat. Si igitur tibi mens
suggcrit Cerue rem hanc, \cl hancper-
5 BXeilôv TO^STO rpayjy.a, r, to TcpoaojTToVjXeys-
:
sonara , " dicito » Cerncrc nolo. « Si dixe-

Ou pXeTCw. Eav ei'--/) •
A/C0U(70v ti Xeyei (j
:
rit « Audi quid talis dicat, quid in hoc

:
êtva, Tt yeyovev ev TW(ê Tw[ê] to'tcu, Xeye'

Acl illo loco agatur, •>
dicito : « j\'on audio.»
0'jx iy.wb). Eav etTTY;^ E'/4Tetv(>v TTiV yiloc/.,
Si dixerit : « Extende manum, tange illud,*
(i'|ai ToDê, Xe^ye^ Ou/i a-w. £av et--/;
dicito Non tangam « Si dixcrit. « Ex-
: « :
10 ExTEtvov •reaXtv TViv yiifu, cii/a.\. ToSrJe, Xlye tende rursus manum, tange illud, > di-
OTi oij^c ejcTetvw. Eav etTkV;- Ilop£u9-/iTt eiiet- cito : « Non extendo. « Si dixerit « Huc :
ce , totxv;(70v To'ê , Xe^ye •

H yuv/; toS i^'.',\i « vade , lioc agc, » dicito : <•
Jluiicr non
(7W[;.aT0; wy. £(;ouGt!x(et , izXX' 6 av/jp •
ecco- " h;ibet sui corporis polcslatem , scd \ir :
rfl(7w XptCTov, u7:o[/.v7i'(7w Xpi(jTo'v. Kai eav « Christum sciscitabor meminero Christi. 5
15 ouTWi; Xey/,;, cpeuêTat aTto coCf tc(xv ât(j.ovt-

-Vtque haec si responderis, aufugiet a te om-
!cov £v()tj[;.tov , OTt [J.r,^l u-o'xie'pet (i i^âtt/.cov
iiis daemonum iilccebra. Non enim sustinet
)caGe/C!Z(7T^/iv copav ^ [;.tc8o'j; Tcapoe 0eou xat diabolus te singulis horis mercedes a Deo
(7Te(p(Zvou; tou Xa(/.€av£tv ce. coronasque suscipientem.
ûXaTTe 0'Jv Tou; (5(pOaXt;.o'j; X_copl? (xvizy- 5. Custodi igitur oculos ne umquam, ,
20 Jc^/)?, (^.•/ioe'TCOTe Trpo; o [/f/i ey;/i; (zvizy;c-/iv tou citra necessitatem, id quod ccrnere tc non
p.-/l pX£'-£tv C£. 4>uXaTTe T-/,v (xy.o-/iv, lixatpou; oportet, aspicias. Custodi aures, neotiosum
a;coa; xat oi/.tXta; [j.-/i5a;/w; (xy.poiz(76ai g£. auditum pcrcipias et colloquia vana. Cu-
4>uXaTTe TTavTeXco; u-ep K(ZVTa t/iv vetpa, stodi priBscrtim super omnia manum , ne
(7co[;.aT0? [A-/i'Te otxetou, (WTe (iXXoTptou eij-Tva- sivc tuum sive alterius corpus rainus mo-
25 flco? £(pat|/a(79at, iva et xai " 6(EGaX[;.o? utto- deste tractcs ; etiamsi enim vel oculus sur-
JcXaT;-?, -fl
/! (XX0-/1 et(7d£^-/;Tat Xoyo';; Ttva;, ripucrit, vel auris nonnulla hauserit verba,
eav 01 •/! jretp xpaT£tTat, ou ttoXu to atj.c/.o- dummodo contineatur raanus, non raultum
r/i[Aa. Eav ^£ -4 y_£lp tIz Eua? (i'(jc/)Tat tou pcccatum erit. At ubi Evae manus pomuiu
xapwou, ou-/. £t? (Aay.pov xai t-/;v ppcootv T^Xe- tctigerit, non diu erit quum deglutiverit
30 <7£i , xav •/! [/./) po'jX^/iTat T"/;? iTpa^êw?, )cat cibum, et tamenetsi rem conllci nolit, ni-
To'Te e^co Tou T-/;; Tpu(|c/;? tou 7:apa5e'^(70u liilominus extra paradisi delicias extru-
(x-j:eXa(76^/i(7£Tat... detur.
rt'vw(7xe oe -(xXiv tou ^taSoXou Tpo'TCov 6. Atenim rursus alias nosce diaboli in-
ETEpov, uTToSotXXetv iroXXajci; Xoyt(7[;.o'j; at- sidias ; submittere saepenumero cogitatus in-
J5 cj^pou? -/cal jToXXo'j; , y.ca ouic etot(7TaTai ^*.

honestos etmultos non dcsistit. Postmodum
EiTa CTpayÛ ' 9'/;o'; « To(7auTa êtva eirev- convcrsus, ait tibi : «Haec quauta et qualia-
9u[;.£f xat TTOTaTT^/iv (p'jXiZTTet; rr^v irapQs- cunique sint, coucupisce. Et quam ob rem
viav (70U Tco XptcTw ; xav TkOt-/icov r/iv cuy/ca- tuam virginitatem Christo servas? quin cedo
Tetêcw, jcat ^%q viôv/;; [;.-fl (XTTocr/;?. " AXXa consensum, nec te a voluptate abstineas. »
!to aTCOi:y;5-/,cov •
X^/;ct^/]; ec-tv y.al xXe^Tvr/;; ^. Atenim recede, fur estet latro. Noveris ergo
Ato ytvwc/cs OTi c'oc-ep (xv^p cz(pet; t^>,v eau- idcra futurum esse ac si vir, dimissa uxore
ToO yuvatxa y.al 7:opeu9ei; et; Ttva /5tot'y.^/ictv, sua, iter in aliam provinciam fecit, domum-
(1) 'Ev-ivMTc cod. — (2) 'Exc'(jai ib. Deiude respicit vix putem rion deesse aliquid in hac phrasi raptim
I Cor. VII —
, 4. (.3) TTCOyapo, opwv cod. — (4) 'Aei ib. iutercisa. — (6) 'A?r,(jTaTE ib. — (7) STpaoTJ; ib. —
Mox eiaoEUtai. — (5) TeXeffy), ib. Statiin pc^Xetai e (8,1 KXaiTir/i-. ib. raulo post : 'A^vi;-
27.
420 JOANNIS JEJUNATORIS
iv T(j «iroiTpaip/ivai, eiv Tau-riiv eSpn
ixii-Jtvi
1"* ''ever8U8, si non uxorcm iiivcnit alieno
T(jv av.^pwv rpoctyyj/liTadav', vlro traditaiii, licct scxccntii iiK-ntc vol-
xav uuaiou{ iii
>'>yiT|i.ou; ).o"^taeTat, xitv p.'jpia; £?£.. -ra;

^«.'rit, scxccnlavc concupiciit, ncc tliiiiittil
t'77i8'j(y.i'a{, cOx dTCoCaUtTa'., oijx airocTTpeê- *^^"*

»
'"-'''
^J^<''t = ''" ^t Dominus, modo
9T«i' ouTw xal 6 Kupioj, jAo'vov Tli TTpaêoj; """ vidcat patrali flagitii turpitudincm,
[1.^ pXeij//iTo axaOxpTov, eVel îXa^vOpwro'; 'iuuni lioiniiium aniator sit clljonus et lon-
tffTt xal ayaOoj xai pa/.poOjy.o;, xal u.ixpoi'; Kaniinis, pcr lcvia cpiliuiia mcdclam tibi
ej:iTt[j.i'oi; Tay^w; JwperTa'. Tviv iâiriv ^. ^"^** impcrlilur.
Eiv Xoyccao; eweiO/i <Jot, xal îaxpivai ^- ^' 'lUiE cogitatio tibi fiuboriatur,
10 TOijTOv oij iûvaTai, XpiTTov Tvepl aJTO.j 5u<r- "'^'^ ''"" disccrncrc polcris, Cliristum pro-
wTCVKJov, iva 61 [jiev tx 5at;Ao'vwv tcTi, c-eu^vi- '^^*' supplica; adco ut si a daemonc
P''^*'
Tat xal ei; to piy] ov '
rapacr/ictTai- vcnit, dissipabitur ct iii niliilum cvadct; sin
e*»v 8i
e'x 0£oij, uaXXov (TTepa.jO/IffeTai, xai xaOa- a Dco, potius firmabitur
ct dariorcm in
ptoTepo^v coi EjxâviaO/iffeTai- oO yap e'rl roXv» luccm crumpL-t. i\on cnim pcrmillit Deus
18 a^tyiat 6 ©toj TC-Jt ei; oiJTov t*>,m!ôvTa; irei. sperantcs in se permultum tcntari. Sed in
pa!^£.70ai. Allx TTOirlffei Tayu cjv tco Treipa- Iiroinfii ciim tciilalionc lacict tibi camdem
a(A(;j xai T-flv iA^jciGW Toij ^-JvacOai ijrtveyxjiv. sustiucndi copiam. QuiC ctiamsi duravcrit ct
Ei 5e ye e'7Tt[ie'vet xal (JuvOXtSei te afflixcrit, scilo quod probat lc Cliristus.
*, ytvojcxe oTt
7rttpaC«i <Je 6 XptcTo';. Ei (xpa Sicrgo dimittis cum, atque pcr alias errandi
ix'pt-/!; auTov xat
*«"P°"?^f<>'TO'-j; eJTtvoer; ttso; t^/ (xvectv, xat vias dcclinas in scgniticm ,
quaudo dcmum
vivtxa i^ t6 e; auTOu atxtTxOeTOv, îdcris cum pcr non mutaluni, illico tc
eiOiw; .sc
T:yv/c^ xal t6 e"Xeo;, vj ilhacoy x«l ttiv iii Dci misericordiam rccipc, aul scrutarc
atTiav, ix-/fT:oT£ e^ -/ifj.wv t-/;v dilif^cntcr tcntationis causam, uum fortasse
a^popi^.r.v Aa^j.Sv..
vet, ^ti yacTpt;/apyt'a;,
[/.•;)
ri oivo-ocia; , •] a nobismct nacla occasioncm num a co- sit,
26 TToXuuiTvta;, 'h xaTaXaXta;, messalione vel immodico \ino, numa nimio

-fl u-jp-/i.javt'z;
PVt.Tv.ic,T.«»
€vt7y;u£Tat. «1 ../— .
Kat
k'' \. '^ » » /, 1 1 I 1
tots t-;,v GXviv Tayu (X7To'p somno, loquelave
-I
vel superbia iuvalescat.

xat t6 TTup Tay£w; a7TOc6£'vvuTaf to't£
pt-^TTt,
Tunc nulla mora, materiem tollc, et cito
ouv .TToXXwv Saxpuwv yceta,
ttoXX^^; aypu- ignis exslinguilur; tunc enim multis opus
•iTV£ta;, v/icT£ta;, 7rapa7Ta'c£w;- xatpo; yap cst lacrymis, multis vigiliis, jejuniis, statio-
M TToXejAou xat xatpo; ^h (jTEâvwv •/) Ttu.wptwv- iiibus. Tcmpus quippebelli, tcmpuscst sivc
eve'(jr/ix£ yap •^ ra').-/), §ia ro ufj.-I; xaTaopo- coronarum, sive pocnarum. Institit cnim
vvjffai dcikhh xat rîv TâooSoyry xai tqv prsclium, co quod a primo impetu et tumultu
<>•
(Juvûac(xo'v cJvaâgou Totyapo.^v Tra^Xtv tov couteinsisti iuitia. Resume igitur aninium;
vouv, Tou; TTOâ; XpicTO.j, y.xîo;
|3p£'y_£
vi riga pedcs Cliristi,
.,„„,. _.„
.„,„.., merctricis instar,, eura-
85 jTopvv)' [y.v/!tx.o'v£ue auT6v ^ta TravTo';. < E'tTe que recordarc perpetuo. «Sivc enim mau
yap ecO.ETe, e^-re .;f(v£Te, £t'T£ Tt TTot^rTE, Tra'vT« ducatis, sive bibitis, sive aliquid facitis,
ev ovo'tj.aTt Ucoii Xpt(jToi7 TToi^rTe l ••
omnia in nomine Jesu Christi facite. »
^rtvw(;x£ Sh y.cd ToijTo, ecTt ^Ktu.wv rop- 8. AdbBecetilludnoveris,essefornicatio-
vtiac ev Tto u:tv(j)- UTTooa'>>Xwv ovetpaTa «t- nis diEmonem in somno, foeda immitlentem
80 T/ox y.cii 7rapt7Ta[y.£va pÊTTctv T()v (ivOpu- somuia, bominis visioncra prae se fcrenlia.
(1) npoffEYmauocv cod. — (2) "lac.v. Caule leee forte a t;uvo'jao-[j.w, aut peculiari scnsu intelligen-
et vi(]e censuram Nieeplinri in
can. 89 et Nicolai (ium, qiiasi designet statum animae mcdium inler
paulo infra, - (.}) 'a. il,.-(4) Z^m.iSr, il,. _(5) Ha- tenlalioncm et cousensumsuspensa;,id quod dubium
f£X"iD. — (6) SuvSiai(iov distincte hicet infra, aliud audimus et inlerprelamur.--l7) lloisixe. 1 Cor. x, 31.
, . —
,
ASCETICiE EEGULiE. 421
irov, iva a(jia tou; 6f(ioCki>.oui avotât, i/. tou ut siraul ac oculos c somno solveris, illico
UTCVOU euOew; U7ro[z.v/;ijvi , toc ev tm G7:v(o opa- refrices quae per somnum conspecta fuere,
6sVTa, onu; TauTa tviv a.-a.(jOM kj.iâ.î o adeoque per totam diera anioius concitetur.
vou; STCSvQuiy.aTat. Ai6a;ov ouv to CToy.a Doce igilur os tuum , ubi oculos e somno
5 aj/.a t6 tou; 6^9a\aou? e^ utcvou avoiCai, ).i- aperueris, dicere : « Domiue, Jesu Cliriste,
yeiv '<
Kupis ivicou XptcTc, Yie 0£ou, sAe'-^- lili Dei, miserere! Domine, Jesu Christe,
cov. Kupis Ivicou XpicTTc, Tie Oeou ,
po^/iOei, fili Dci, auxiliare milii. » Itaque dum oiiini
p.oi". " Kal ouTw; eav -po ivavTo; epyou v.yX operc ac sermone Christum invocaveris
>.6you Tov XptcTov eTrtKaXvi? , auTo; ouiJeîroTe
ipse profecto uon te derelinquet.
10 eyxaTaXtTtet ce *.
B'. n.
^
KpaTei T-flV Ptav , •< oTt ptaGTai apTCa- 9. Yira inhibe ,
quia « violenti rapiunt
<«
ôuci TYiv pa(jt).£tav twv oupavwv. "
regnum coelorum. »
r'. III.
Eê'Taê t-/iv ct£v/;v /.al T£6lt[A[/,ev/iv oôv 10. Eiigc utrum per angustam et arctam
TveptTcaTetv, /] t-/iv •:TAaT£tav /tat £upuy_ofov . viam ami)ules, an pcr latam et expeditam.
IS IIw; ê TOUTO eTCtyvw; ;
eav £v 77avTt cou Tvpa- IIoc vcro uiide noveris ? Si qua^cumque
YptaTi [/.tCil? y-ai ptav (^.tx.pav ev vw- et eoStet;, cgeris , vim modicam animo adliibeas. Si
ptty.p6v Tretv^, xat [y.-/i £(;.7:Xr,G9x; •
eav Trtv/;; ,
mauducas, paulum esuri , neque expletor.
xai (Jttzp6v ^ti|/-/i.Eav xott/.a^rat ,
etjTW It:\ \(i- Si bibis, modicum fac sitias ; si dormis, in
Xou, •/] aXV Ti To Ta? irXeupa; cou utvovut- ligno cubes, aut qualicunique strato iatus
20 Tov . Kal ev iravTt cou TTOtet [jte'po; xat tou compungas. Et in omni re tua da partem
XptcTou* Tou 6'ijjou VI [;.eTaXa[/.6avet;, a^pe; e^ Christo vel obsoniuin accipiendo, ex eo
:
auTOu xat [i£'po; ToCf XptcTou. sepone unde Christi portio sit.
A'. IV.
Tviv vux.Ta (/.ovo; ecTw •

6 XptcT^; a 7;paT- Per noctem sola esto Cbristus quae
1 1 :
Teti; ytvwcicef et [/.ev ei; eijya; •/.ai Gewpia; tu facis,non ignorat. Sin vero sese iu ora-
25 e77ap9^/i *
6 vou; cou , x,aTa^£t7r£ Traoav tiones et contemplationes efferat animus
xal tuus, intermitte omneni psalmorum recita-

Twv ({'aXij.wv CTtyoXoytav jcat [/.eTavoia;,
tionem et metauceas ut solis indulgeas la- ,
(/.ovoi; c)(_6Xa!ê TOt; âzpuciv.
crymis.
E'. V.
Et '" 5' «Tt cou y.Xao-/) 6 Xoytc[/.6; , 7ra).iv 1 2. Si autem tua abrumpitur meditalio,
e7:t>.a?ou tov (j/a>.[/.Q'v ype'o; yap coi touto iterum resume psalmum. Interest euim tua
so (/.eya T-/iv Traca vu-/.Ta et; tov cov vu[/.îov multum totam per noctem tuo vacare spon-
a7Tacyo>.erc9at, 'iva auTo; p.6vos x.at p.-/i6ei; so, ut solus ille, hominum vero nullus, vi-
av9pw77wv otê Tiva ecTtv a TrpaTTet; ev vu^;tTi deat quoenam noctu tecum egeris. Semper
(jiSTa cou. A^l ouv a7T6 ec^repa; d-a'pyou t-^; igitur ab hora vespertina, inchoa psalmo-
Twv <}/aX[jtwv CTt}ô>,oyta;. Oi [jtev dpyjxpioi'' rum stichologiam. Novitii quidem explent
(1) 'rnojxv^cret cod. — (2) l^VvEioSai ib. — (3) 'Eiti- 15, 16. —
(7) 'Eoeir)?, mva itivve;, Si^-a cod. ,
Deinde cTiyou? sequimur, quales eos distinguit (8) KoiixV»"? fort. —

(9) Tii; w. utcovuttuv «tou ib.
xa>,ei.
codex, etsi non semel sensus aliam su.ideat divisio-

— (10) r.-j/tov eEojpiwv E7t. coy ib.
-/.. (11) KaTi- —
nem. — (4) 'EYy.xTa),;iiTi CE ib. — [pi BiauTE cod. ),r,it; ib. —(12) EU 5e Ti ib. —
t\p-/.apioi. Et hanc vo-
Agnovisli Malth. xi, 12. — (6)E0pvxopov. Malth. vii, cem nota ct alia quso vix alibi legeris.
,
4i'J J0ANNI8 JEJlJilATOnih

KXKipoCidi t4 tjiaiXr/ipiov, oi ^Kiaot. * t6 flfAKjj
•
[jgallenuin; medii , dimidiam partem; per-
oi di TeXeioi p,o'vov fjyovTon, xkI ouâaw; fecli autem soii oratioui hludt-ut, iiec aliud
erepov ti irpotTTOuaiv. ti^'uut oiniiiuo.
c- VI.
OTav XoyKjaoj ooi u({//iXocipiiTuv/:? *i\ uTrep Tc quiiin alli .supercilii aut arrogan-
13.
sYjyaviai et<iaOoi, epeuvr.dov ei raoa; Ta? ev- tumor iiivadit, scrutator au omnia
tiii!
ToXa; e'ipuXa;a;, ei «yara; tou; e/OpoiJ; gou, mandatu servaviris, an eo u.squo tuos dili-
•/.al aoTwv rpoceuyeoOai, xal eiv eyvi;
UTTep K'"»^ iniinicos ut pro illis ores , an te om-
-'I navTwv dyaiTav elvat luydxry, '•'<"" essc ultimam lihcnter amplectaris,
y.-A ^vj.
)£ijjiv Oelei; aVavTa; ", w; ra'vTwv
«aapTw- omiiihusfiue «uhe.sse vclis, uli omnium ne-
quissima peccatrix alioquiu, in vanum
,u ).0T£'pa 5e ^Lh, [Aar/iv •/tauyaoat. :
•
eJ
f,'lorieri.s.
Z'.
VII.
OTav irpo; xevo Joîav pXeicri (jou d vou; 14. Quum ad iuanem gloriam tuus rc-
"')£ OTi Tov dpwvTa avwOev ©edv sppxcril aninius, cousidera quod dcsursum
xaTe<ppo'v/iaa;,
videiilem te Deum dcspieis, et al) liomini-
y.al 7:apa avOpwTTwv eTratVjV Hai ^dâv £7;iO'j-
.
- „ . •>/ A ,,, ~. ^> .
l)us
""** laudcm piaususque
lauacm plaususque appctis, ac ern
eru-
re ;, Ha. a.6soO-,Tc, ^.a^Xov ê edOew; r^v twv ,,e.ce ,
quin immo eito ab tinuin collo-
j5 avOfWTTOiv dtaaTTiaov [6[y.tXtavJ.
quiis luge.
H'
VIII.
6Tav rpo-awrdv two; ev r/i xapîa cou d 15. Quaudo viri alicujus imaginem dia-
dta5oXo; uTToSet?-^, apov cou xdv vouv tov
eTrl b„lus pcctori tuo exhibuerit , erige meutcm
Weov, xat et:T£ Oti rpd; oe, Kupte, Kijpie,
• .-
ad Deum, et dicito : • Ad te, Dominc Do- ,
. 01 oyOaVot f/.ou • îrl aol •îXTTiâ,

"
p avTa- ,. miiie, oculi mei; in te speravi, ne peuilus
20 ve-Xri; t/jv «{,uy/,'v [ôu
" . „ auferas animam meam. ..
0'.
IX.
OTav Ti; ugpirj-/) /] Xoiôp^flc^/i •?) xaTa- ^C. Quoties aliquis tihi contunieliam aut
roi/iuYi (7£, xal (j.v/i(7i/ca-/ciav e/ei; iy T-/i xap- opprobria aut injustitiani iutulerit, luoquc
îa ffou, p^/foO-ziTi x.al cu [ozi] tov Gsdv ttoX iusidet animomemoria, mcmorarc
injurias
Xa!«; eXuTf/iGa;, y.al eav

le non semel Deo molestam fuisse ac nisi
p.ri acp-/i(j^/i; , ouê d ,
25 ©cd; (X(p^fl'ij£t (7ot r^v a[/.apTiav *.

tu dimiseris, nec tibi Deum dimissurum
esse peccata.
1'.
X.
6Tav £i; Ou'jj.ov ava<!/£t oou xapîa 17.
y, x.al Statim ut in iram cor
tuum accen-
avaY)ca,£i £i7T£iv tl (XTTpeTTE; xal (xvOugpiaai detur coget aliquid minus ffiquum di-
et te
•/1 loiSofTiGcci rflv Xu77/]'7a'7av x.par/iôv
, t-îv cere, aut convicia et probra vexanti te re-
yXwGcav, xal £i7r£ 7upd; Tdv 0£o'v «0ou, tribuere, cohibe linguam, et dlc ad Deum
30 " Ku'pi£, ûXa)C-/iv Tiji (7To'aaTi [;.ou *, >'
t'va xal Poue, Domine, custodiam ori meo; »
cu ûv/iO-/;; etTT^rv p.£Ta Aaui^- £Tapa'yO-/)v, nempe ut cum David cantare valeas « Con- :
« xai oujc £XaX7i(7a **.

» Kai^ « £;0£[y.-/)v tw cto'- « turbatussum, etuou sum loquutus.» Et
:
« (AaTi jxou ûXax.-îv iv tw <7U(jr/ivai tov « Posui orl meo custodiam ut sustineam ,
" a(*apTwXdv evavTiov jj(.ou ^.
"
" in conspectu meo peccatorem. "
(1) Mi(r£i cod. — (2) "Aitaoi e syntaxi. •
(3) Mou. Ps. CXL, 3. Mo.x Auvneei; —
Ps. CSL , 8. — (4) 'A(iap.âv. Matth. vi, J2. - (i) Mo'J.
J
I LXXVI , 5 (7) Mou.
COll.
Ps. XXXTIII,
(6)
2.
'E\iXr,aai. Vs.
lA'. XI.
Orav 107] ; -rov voSv ayaTCcovTa i:ci iiîyiM, 18. Ubi videris aniraum tuum terrestria
YivwcxE, 0'jpavia; y^.uicJTTiTO? oijâ[j.to; a7;£- diligentem , scito nondum eum coelestes
yeudaTO* 6 yap y£ui7a[/.cV0? twv avw, eoyepw? liba\isse delicias ; superna enim gustanli
xaTaippovei twv xaTco. facile sordent inferiora.
IB'. XII.
5 OTav p3(0L/.aTwv £7;i.6ut;.tav uTcoSaX^Xr, coi 19. Quum

ciborum appetitum effu-
in
6 Xoyii7[ji.o;, u.v) Ta Pptojy.aTa <po?oij, aW.a derit se tuus animus, non tam escas time,
p)v£i|/ov * oTi p.£Ta TTiV Tcov Ppo[;.aTwv Vlf^Q- sed considera post banc ciborum volupta-
Vfiv, eT£pa 501 £-£'py£Tai uTTEp Tflv £v BaSu- tem, futuram esse tibi fornacem Babylonica
Tvcovi xa'ij.'.vov, ÂWoxxjot. t6 ciaij.a. x.al tyiV c{/'j- succensiorem, quae corpus et animam in-
10 X^'"^ y.aTa^^Xe^yîv, x.ai TTaucai. cendet, fmemque deliciis ponet.
ir', xm.
OTav 'i^Yi; TCupwciv uTrepi.ieTpov ce xaTa- 20. Quando senties ignem in te ultra
(pXlyoucav, cTviOi ev jy.jcto xat;.tvw, y.ai >.£y£ modum fervescentem, sta in medio camiuo,
|y.£Ta Tcov Tptwv Trai^tov « Kupte, Kupte, et dic cum ti'ibus pucris : « Douiine, Do-
" y.-fi Tfapaib^coYi; [xe £t; TeXo? oia t6 ovoi/.a " mine, ne me tradas in finem, propter no-
15 11
cou , xal [/.y: r^tacxeâcr? rPiv oixGrxviv n men luuui, et ne dissipcs testamentutn
« cou , xal ij.-fi a7;ocT-/)CVi; t6 e^Xeo; cou cct;' n tuuni, et ne avertas misericordiam tuam
'
epi.ou ^. « a me. >•
U'. XIV.
(jTav 'i^7i; oTt 6 vucTayixo; xaTaSapet' cs, 21. Si videris te sopore gravatam , ter
Xfiye TptTov " Kupte, ocoTtcov to'j? 6i^9aA- dicito Domine, illumina ocnlos meos,
: "
20 " [Aou? [Jtou, [/.vfTvoTS uTtvcocw £t; SavaTov, (Avi- « nequando obdormiam in morte, nequan-
" 'rtOTe eiV/i 6 ejrOpo'; [xou •
Ic/ûca irpoi; au- « do inimicus meus dicat Preevalui in :
- / Cl
"
« xov . « eum. »
lE'. XV.
$o§oij T/|V ywpl; cco(/.aTO; eTepou 7;op- 22. Time quee sine alieno corpore fit,
vetav •
auTvi Hl ytv£Tat, 6'Tav ev -xap^ta tc; foruicationem : ea vero fit quando quis,
25 ava^wypaipvi'ca$ t6 ttocOo;, ev a^viXcj) epyaêTat pectori inscripta voluptatisimagine, inoc-
Tnv a[/,apTiav. culto peccatum admittit
1(7'. XVI.
$o§ou t6 •xptvai xai xaTaxptvat Ttva 23. Time ne judices quemquam aut
6'Tav yap îa t6 xptvat £7ie'X0'/j Tio^Xeao;, atp-

damnes quippe, quum ob istiusmodi judi-
:
cium tentatio subierit, recedit a Deo auima,

teTai Tvapa 0£ou •/)
'^\)'/'h^ xal To'Te ev w •/.ptvat
et tunc in quo deprehenditur alios judi-
^'
aXXou; euptc-xeTat , xat auT'^ xpivo[;.£vvi ^. casse, in Iioc ipsa judicatur.
(1) B)£'<^MV cod. — (2) 'ETiep-/£OTai Wtf ttiv... ex 1 (j.c'(j(i) x(!(iJ.Cva). — (.3) 'E(jioO. Dan. m, 34. - (4) AOtov.
phrasi bibliea, quamquam iufra, lU apud omnes,Ev | Ps. xn, 5. - (5) Kpivonsvri. Matth. vii 1.
»
434 JOAMNIS JEJ U.NAIOHIS

II'. XVII.
ôSoO th \Lnx t/.6pa? Te xai pa/_i; or/i- 24. Timo ne cum inimicitia ct lite vaces
vat ei; irpoieuy/jv. Eirel eij p.aT/iv xoTCia;, oralioiii. Quod si, imstquam frustra labora-
'
ir^-/iv eiv i'5vj; uTrepiljijuiTav co'j tyiv ii5eav veris , usquc d)uliii'c nicntis pliuntasiani
icai (i'/| ivauo[Asv/iv r7.; [Aaviaj, exei" aê; cou seiitis nec a furorc supcr.scdcrc ,
pouc il)i
s TO 5i5pov, TOUTeiTi uTcep (j(uy/i; tyj; ov;; niuiius tuuin, id est, pro nnima tua dcpre-
irpoTeu/eoOai, xal apâi Aiyeiv UTvep e'xe(vou- cationein, et inci|)c super hoc diecrc « Do- :
" Kupie, p.v/;aO-/iTi oti (o^tva *, xal e^XeV.aov, " iiiinc, ineiiiento quia dolore preinor, ct nii-
• PoyiO-/i<iov , au-'^y_wp-/i(iov. » Kal (jl/i iraua-/! •• sercre, succurrc , ignosce. VA noli quies-
e(o; av id-/|- oti tc/uvO/i 6 SiaSoXo; xal cive- eerc, duni iion videris opprcssum diabolum
10 yoi^-TiCtv ouT(o; roiei, x.at ouSeroTe' cou u.v/i- et fugatum. IIoc fac, ct numquamiu te in-
ouaxia xupieucei. juriarum memoria praivalebit.
. IH'. XVIII.
Tou; TYi; pXao9yiu.ia; >.oyii[aou; Ytvwaxe 25. Scito blaspliemia! cogitatus e supcr-
*
e^ uj:ep-/;ipavia; rpocievai •
[eTaev auTol fA-/iv l)ia proccdcre, dc quibus tainc^ nonaccusa-
J
dxaTaxpiTOt. Ti y^? £y«>> xpivop.ai, et 5at(/.(ov iiuir. Quoinodo cnim aceusor, si diabolus
15 e'pjô[/.Evo; >.e'Yet xaTa 0eou ev to £[;.•« xap- meo pectori accedcns, advcrsus Deum loqui-
oia; iW ev tout(o xpi9ri<70i/.at oti oux av tur? In hoc vero judicabor: quia diabolus
eupev d SatVtov T:app-/',(:iav , ei [.^.•/i
uJ/coOr, •(! adeo non ausus esset, nisi cor tumuissct,
xaa^ta [tou, (o; y.iyoi'k-r\ xat evapETo; , xal ^ti quasi iiiagnum cssct ac integerrimum, unde
ToijTO ep/eTai 6 StaooXo;, iva •fl[/.a; Ta7:£i- occasio diabolo dalur ut nos humiliet idque
20 vtoij-/!, xat tva •/iy.a; rof/iV/i ottio; eytoasv eau- cineiat, ut ncdum saiicti sinius ,
quin
Tou;, ou (;.o'vov avaYvou;', a>.),a x«t eyOpou; inimo Christi liamus inimici inque Deuiii
xal uSpt<iTa; 0eotJ xal uTOo^/iipavou;. contumeliosi, et superbiamus.
19'. XIX.
(fo TrtcTeutov aij/euf^to; Oeto oti exaTOV- 26. Quinoncrcditindubitanter Deo cen-
Ta-Xaciova Tapeyst ev Toi vijv aiwvt xat ev tuplum in hoc x.\o ct in futuro vitam
25 Tw [J.e'>JXovTi (^w/iv aitovtov*, (jxiSi-QTS. (/ta/icei aeternam promittenti , is miiiime munduni
xocrAov, ouSe Ta ev ^^'^[/.(p* 6 Se (r/i [;.iG-/;ca; et muDdaua odio habebit : qua; nisi oderis,
TaijTa, ouoei:oT£ 0£ov, (o; êi, etYair/icet. numquam Deum, ut oportet, amabis.
K'. XX.
O [/.9| acipaXto; •xaO' sxacr/iv lopav OavaTou Qui non constanter singulis horis
27.
[Ae(;.v/-'[j.£vo;, [;.-/-;7:oT£ Trptota; Xeytov p.-/i Ôiit- nieminerit mortem, nec mane dicit « Ve- :
icai T-/1V ecirepav xat ecire^pa;, r/iv -/i^jte^sav spera non veniet, » aut in vespere « Diem :
^.•/i§a[jtto; xaTaXaSeiv , T:ai^£t, xat T:at'{£Tat jain non assequar, » ludit et luditur a
u-o Ttov Toij xCiTij.ou 7:paY[/.aTtov , xal ouê- mundanis rebus, neque ullam virtutem, uti
(Jttav (xpsr/iv, to; êi, xaT£pY«ceTat. AXXa tyiv par est, exercebit. Sed hodiedicet: « Cras, »
<7-/i'[/.epov epei" auptov, (teTa r/fv aiiptov, xat post alterum diem : •< Cras iterum , » sicque
ssouTto; auToij ttiv wacav ^to^/iv âzav/fcet, ^•/i- suam omnem vitam impendet, qusrens
Ttov 7:(3T£ cpOacat t6 «uotov. semper crastino die vivcre.
(1) 'loJav cod. — (2) Kav a?£<iou ib. Matth. V, 24. alios vero benignius habendos. — (5) 'Eijol x. &. cv
— (3) '() 5-Tv cod. —
Kai ajiol \j.bt ih. Forte ali-
(4) ToiJToib.— (6) 'E?aipETo;vix nonlegam. (7)OJ jiovov —
quid deest, ut dicatur alios qiiidem blasphemiic cogi- ayiou; cod. Aut corrise mecum aut lege, si raalucris
tatus ullroDcos damnatum iri (aOioi nev, — auxoi Si), dvf.iiou; cx vet. gloss. — (8) Aiooviov. Malth. Xix, 29.
— , :
KV. XXI.
H T(ov yeiTvEwv cciu ciwttvi îoacxEi tm 28. Lalnorum tuoruni silentium multa
0£w âXsiv T7oXXa- xal oXiya ©su oux. oifkv, significat Deodicenda, immo nonpaucaDeo
OTi xapîai; y.al ve<ppou; s^STacst o 0£O5 . AIV dicere potest, quum corda et renes scruta-
ta-'. 6sp[AVi; Siya PaX.avstov, îa to Ta; 9'j- lur Deus. Verum inest ibi sine calore bal-
5 piâ; dv. av£WY[AEva<; e/eiv, y.al oute 0eov, ueus, cujus quippe ostiola semper aperiun-
Q'jTS av9pwTcou; ETCavaTCauijai ouvaTaf oio tur, et qui nec ipsum Deum neque homines
xai 6 Aaul^ eiTitov ••
E6e(/.-/iv Tfii aTo'aaTi [j.ou
siuil quiescere. Idcirco Da\id quum dixit
ûXaxYiv, » i.-Koi^js.v « E9ep[/.av6vi vi xapoia [/.ou

'I
Posui ori meo cuslodiam, » subdit : <• In-
evTo'; [Aou, xai £v Tvi [AeXeT/i (xou ey.xau6vi(j£-

<• caluit cor meura intra me , et in medita-
10 Tai TCUp. »
n tione mea exardescet ignis. »
KB'. xxn.
Mv) 6eXe Tviv cap-,4a >.iTCatveiv, xal Trayu- 29. Noli carnem saginare, si vis expeditus
esse. Quaeque enim volatilia et animalia in
veiv •
reavTa y^p fa reTSiva xal c?£po'7uopa
aere degentia, carne levia sunt, ideoque
îoa oXiyo^sapxa, dio xal euyepw; e-l aepa Tie'-
per aera promtius avolant. Boves autem
TavTat. Boe? 5e xai ovoi y.al xa^xviXoi xai ei
asinique et cameli , aut si quae sunt pecudes
15 eici TioXucapxoi, Yvi'' iâi uXvjv x.al TeXt/.a [y.alj
corpore crassiores , terram atque maleriem
itvjXov (ptXouvTe; diaTpiSouct.
et paludosa loca diligere solent.
Kr. XIII.
Ta «py_ata a[jt.apTv)'(j(.aTa, (jtciXoi xal pu- 30. Yetera peccata maculae etsordes car-
TCOi ffapxo?, xal tov t^; (j/uyvi? j^tTuva (Ae- nis sunt, qufe animae tunicam contaminant.
[jt.o'Xu<7[AEVov (xirepya'(ôvTat. Oux ecjTt ê yi- At fieri nequit ut poUuta tunica lavetur,
'" Toiva eppuTCcojjLsvov aTcoirXuvai, ei [j!.-4 ys uOtop nisi aqua praesertim suppetat. Ita enimvero
iraoa ivoXXa' cTt 61 y.al Tro'vot y.al uSpi;, y.al aerumnae et injuriae et opprobria et ab ini-
(XTt[Aiai xal Tat xap' e5^6pwv ovet^vi, to; XouTt-
micis accepta convicia quasi quaedam sunt
' animae lavacra.
CjAaTa
KA'. XXIV.
Ilai; 6 xo— o; ev apyai? t5 [jtovayto eTCt 31. Principio totus labor monacho solet
25 TtavTOta; apeTv.; eyy.veTai, to? yap U()top esse ad singulas virtutcs haud secus ac ,
eivt xvJTTOV ayayetv crouoaôvTs;, T/iv Tracav quum in liortum aquam dirigere satagunt,
îav £711 Tou u^paytoyocat xal îocuya; TTOtr,-
vim exserunt omnem in adducendis fluen-
tis alveolisque fodiendis caeterisque paran-
cat xai £TCtT£Xe'cat tx Xotroc tou uâTo; ô-
Ubi autem aqua se-
dis aquae receptaculis.
jreia acxoXouvTe;' Vivixa §i to ui^top VTzaE,
mel adducta fuil, quacumque hora placet,
50 5tayaytociv, av (6pa êXtoctv, £Tot[j.to;
promte devehitur. Ita quum aliquis semel
e'v -n
TOUTO^ cuv£tc(p£p(octv. OuTto xai 6 xat

aut iterum sese dotibus virtutum excolen-
a.T:a.c,'h
5t{ ev Tor? xaXoT; tiov ctpeTwv «cyôX.vi6£t;, dis dederit, inde non eodem ac in prinei-
oux eTi ouTto; ev TaT; ap/_at; Trovet. piis labore vexatur.
(1) 0c6i;. Ps. VII, 10. Mox ps. xxxviii , 2, 4. Prscedens vox (iovaxM tam brevissimis siglis coarcta-
fS) Taxuvsiv Cotl. — (3) AaxTiir|jLaTa id. insulse, ut videtur ut lectiodubio non careat, prseserlim quum tota
tur; unde malim' confugere ad vocem forte novara baec scriptio dirigatur ad moiiialcm, nuUibi vero ad
non inepte a ),oO(o derivatam. — (4) 'EiriiravTia; ib. monachos. — (5) AoxsTa ib. — (o) 'Exoii/.ou;TO'JT<,> ib.
4-2U JOANNW JH JUNATOIUS
KE'. XXV.
M/i aito ififli tJ; apeT/iv Trpo to5 x«Top- 32. Giivo nc a \irtule iii virluteni excur-
Owaai |AeTaS/ivai, )c«l TCOTt |Jiev tkutyiv, iroTi ras, prius([uuiii 8iii;,'ulu! coiiAruieutur, ul
j« txsivYiv, sittyttpri', i^Ttei TtapeiicaaOrôei lo; liuic iikkIo , iiKxlo illi nperuin confcras,
opvi; aiTaTo; tTCi ojwv, ti Tt; iîi TO eCy.o-

(|uaii(l() quidciii .siniilis cris avi Kupcr ova
iion iiicumbcnti, quae liac illac nicandi oc-
s "kioi jAtTaSaivsiv, o'jpia ravTa x«i tbi\oi aro-
casioncin nacta, iiifccta rcliiiqiiit oniiiia cl
TeXet. A>Xa ouva']/aia Ta; Tt-jiapa; «o Ta; aps-
rancida. Scd tina coinpiiigciis qiiattior vii-
Ta;, w; ua' Tiva, v/iOTeiav, ayP^J'^^"'*''» t^fj'^-
tutcs, ut totidciii o\a, jcjuiiioiuni vidcliccl,
vr/yi x«l Ta7;3ivw<i'.v o'jT(o; TaiJTa; |-'.t/pi
,
viîiiaruiu, prccum ct liuiniliutioiium, sic
TouTiiu ztpiOalTTf.v^, xal TTpooj/svtiv Gt^^.eêw; siiigulas us(iuc confoverc vcUh, iisquc iii
1" av iTTepoipu-/;ca(jat ei; oupavov, xal oe TOUTVi- sislere , doiicc alis iii ca'luiu fcratitur ac
TauO-flvat iTapaii(eua'(iou(jtv. temct ad cvolaudum iustruxcriut.
XXVI.
riavTa oou o ^.uyvo; ty;; ({/'J/vi; oC oiyx-
33. Si aniinae luccrna per charitatcm
TTTi; T-fi; ei; ©eov avaTCT();j.evo; xal ^>vOYi'Co'(as-
in Dcum accensa et ardcsceiis tua oninia
vo; (j(j(0(jpa); 'JTtap/Ei, O'joe tco'j cou cxo'to'j;
collustrct, jani tencbrarum nulluin opus ad
epyov TtXYiiia(jai ou 5'jv/iceTai' eav ê exeTvo;
te potcrit acccdcrc : at si cxstincta fucrit,
aiTOijSeodr, TTapauTixa (J âiawv t/,; (ptV/ifô-
nulla mora diEmoii voluptatis venict, tam-
via; viêi, (»i(jir£p (A'j;, Tfjre eXaiov exirivwv ,
(pain mus, oleumque bibet, ac linum sur-
xai To (JTiTtuov (xipaviôjv, ei6' outoj; tto'X>>«'-
ripicl ;
quiii imuio inultotics ct ipsain liiccr-
xi;, xal auTov tov 7v'J/_vov XKTacTpeijxov xal
2" CUVTp''?(<)V.
iium subvertet atquc confringet.
KZ'. XXVII.
fiitet^-/! §e [/.•/] (/.o'vov TocauTviv vj(A(}--/iv yv/j- 34. Sed quoniam non unam tantummodo
XpiCTw, aiXKk xal eTepa; liiijusmodi sponsam legitimain exliibuisti
C''av eipYa'c(o ^-h
Cliristo, scd alias ctiam animas quas tibi
ijiuya; a; ooi Xoicto; eve/etpicev, (o; av vu7.-
Cliristus coinmendavit, te vcluti |)ronubam
25 (pocTo^Xov aY'Iav «TrepYotcviTat xal -okXa-loc
sanctam abundantiore mcrcedc
efficiet et
ciova cot Tov (/.tc6ov (ZVTa7too(6c/i iv iy.BiY/]
vicissim donabit, in illa dic cl formidolosa
T'^ inpi.epa [xatj T-?i (poSepa ty;; CTacew; (opa. liora corain judice sistcudi.
Kir. XXVIII.
Ta; vuL/.cpa; tcvupw; xa'X>.(07Ttê , iva ou- 35. Has vero sponsas strcnue adorna, ut
vaT-/) xai a'jTY| |jt.eTa IlatjXou XlY^tv u~ap^st;- et ipsa valeas cum Apostolo diccre « Dc- :
'** '>
Hp[Aoca[j.Yiv upta; <ivdpt TrapOevou; (XYva; •^ra- sponsavi vos viro , ut virgines castas ex-
pacTYicai T^j) XptCT(o''. » Ato itXuvecflat Ta'j'- bibeam Cbristo.'> Ideo eas lavare seet bap-
Ta; xal XouecOat xaOexacTYiv toi; oa'xp'jct tizari lacrymis per singulas boras doce,
(ii6acx£, ew; jtavTa tov ajto xocij.ou [j.oXu- doiicc abomni mundana sorde et pulvere
C(v(.C)V xat Tov p'j-ov ccTtoxaOapwctv. mundentur.
(1) 'EmxsipTi C0(i. — (2) Tltfiîlnzi ib. — (3) Forte tio. >' Ad h»c Joan. Raithy in : « Miirem scholiis
legeiiduin ; ei |j.ev TcivTa. — (4) Iti-uov , cud. f. idfiu inteUiijibilem dicit homicidam diabolum quem ,
ac a oTbnT), pro ellychnio sliipeo. Ilalicc qui-

ot\jjieTov intentio quiescentis vigilantcr obsenat, sicut cata
iemsloppino. Cf. Climac. grad. xxvu « Aucupatur : murem. « Bibl. PP. t. x, p. '(83 , 518.— (5) XptoTw.
quidcm murem venatrix felis: sed murein sjiiii/iia- II Cor. XI, C. — (6) A((Oi(JT£ cod. Modo TiXOvcaeE;
ie»t(seu daemonem), solitarii iuteiita mcuscl cogita- mo.x iiiSaaxsi.

; , —
ASCETIC^ BEGIIL^. 427
Ke'. XXIX,
Dpo iravTO?, exsccTTVic to'j; sv x.apîa ^.oyi- 36. Ante omnia, singularum secrctos
c(j.ou; /cal toc sxzaiSo'Ocv nrsTCpay^/.^va 5t' e^- animi sensus et a teneris gesta per relatio-
ayy£>,''a; ava|/.avOave, (o; £t [/.-/i
Tt; £;ayy£ilaL nem ex ordine disce, ut si una forte ea nolit
PoJ>.-/)Tai, (y.r,i^s toO aytou ayiî.axoq a.cj.y. couimittere, indigna sacro habitu maneat.
5 yevoiTb. Ti yapo^s^-b? Pa(;i>.txov [;.ev ij^.aTiov Ut quid enim proficiet regio illo indui pal-
ETTSvûcacGat T-JiV vujy.cpstjOewav XptijTco, ;Ae>- lio virginem Christo sponsatam, quai intus
^.ouTav t<5(aî^ (j/topa; •/.al isTvpa; )4ai Tvav- cst scabie et lepra et omnigena spurcitie
TOta; axaQapcia; [;.£[/.£C7Ta);jL£v/',v Tuyâ'v£iv oppleta? Temet ipsam nympharum ducem
TauTViv yap )cal crs t/|V vj[j[.90cto'>.ov xaTaxpt- Christus ideo damnabit, quae tantam foe-
10 vct, (bc TOtauT-/iv aW/yTry x.at a[j.opcpov vtiy.- ditatem, adeoque tui'pem sponsam Chri-
(py)v Tco XptcTw Trpocayoucav, /Ca/ceiv/iv aTTO- sto adduxisti, cjui et eam rcprobam amo-
6>.v)T0v «TCepyaceTai. vebit/
A'. XXX.
MeTa yoOv tq §ia (JLeTavota? xal eâyopeu- 37 . Quum igitur per poenitentiam et con-
C£w; yvcovai Ta Tvi; rpocioucv); ct7to)cp'jipa, fessionem abscondita noveris accedentis ad
15 [XYi TrapauTtxa tviv Pa(;i>.f/.r,v crToX-Jjv sttsvous, sponsum eam regia in-
virginis, noli citius
(i>i>.a [ji.£Ta r/)v Ey.7r>.u5iv y.at ccTTOXaOapstv tov duere stola sed poslquam lota
; et mundata
£v (xxXdTViTt ytTcova 7:£pt'€a>X£ •

/.aOuTroTaT- fuerit, tunc ei simpHcem tunicam confer,
T£(;Oat £ijyvcoL/.(}vco; 6ou>.£uouca, xat cctco Tra- eaque demissioni bono cum animo manci-
cwv Tat; VjyaXi (jr/)ptôtTO. pata, ab omnium precibus confirmetur.
AA'. XXXI.
20 Apa yap ewEt (jte^r^TV); xai T;poQ^-/)yo? xal 38. Agedum, quoniam mediatoris ac du-
vu(ji.ôcT(j>.o; 7:po€Xv)0£t; XptcTOij, (/.£Ta wA- cis instar , sponsas ad Christum deducendi
iôxti/.acta; xat yp(Jvou t/.avou, Tviv to'j tuum munus est, post multam prohatiouem
y.7ii
[/.eyaXou xai ayy£>.tx.ou cyrijAaTo; £7rt?a>.£ et tempus sufficiens, tum demum magni et
angelici hahitus stolam largitor. IVon exi-

cTO>.riv ou (jtixpo; ^ y(!tp cot izywv pactXida
guum euim hoc tibi studium est, reginam
25 CTO>.'i!^£tv, xat Paci>.eco; XptCTOu vjy.ovjv £tc-
induere stola, regisque Christi introducere
ayay£tv. Ato outoj; ct()>.i^s, tva duvr[c-/) >.£-
sponsam. Idcirco sic eam indue, ut dicere
ysiv • « Ilaca §Q'â t^; Ouyatpo; TbCi Pact-
-i^
queas : « Omnis gloria filiae regis intus est,
>.£'to; EccoO^v, ev xpocccoTOi; ypucoT; Ttifid- aureis circumdata, varie-
in vestimentis
»
6>.V)(J.lXeV/l, 7C£TtOtXt>.[C£VV) .
tate distincla. »
AB'. XXXII.
30 Ftvcocxe E7:aypuT:v£tv xat vuxTOûXax^Tv 39. Disce vigilare etnoctem custodire in-
oTtTrep otpetXet; (oi xaOv)you[A£vot ou- somnem, quantum id debes : qui animabus
'^^'/fi'^
Tco; Tou aypuTTVEiv u7coyp£ot otr,v£xco;, to; Ao- praisunt, sic vigilare necessarium constan-
yov aTToScocovTE; ^ ev /)[j.£pa xp'ic£co; Tuyj/a- ter iiahent, prout rationem in die judicii
vouctv)* (xyouTvvouca oe, co; ouvaro xat to tcov reddituri sunt. Vigilavero, ut possis eo-
U aûvaxcdv âpu PacTccêtv , tocoutov 7wo'vov rum qua; viribus sunt imparia, pondus
ejîuffa, osov (JLV]TV)p GayaTe'pa; ejrbuca ixyix- sustinere; tantamque operam nava quan-
(1) Il£pi6a>,Xe. Notanda hic et paulo post distinctio (3) Mixpov cod. — (4) Il£iioixiX|jtevTi. Ps. xuv, 10.
(i£Y<x),ou et XiToiJ (Txr,!J.aTo; monachorum. Statim (3) 'AnoSoffovTo; cod. — (6) K.ai Ta xiSv aSuv(iTtov pioii
in cod. xaSunoToiTTyiTS '2) IIpoSXuBei; ib. — paoTa;: ib.

428 JOANMS JEJUNATOUIS
|XQU( Kai TauTaf pouXo|jievy| âoiXci [jlsyiotu tiim iiialer aliqiia , filia.s liahens iiiruipta.s,
easque voleiis regi omnium ma.ximo [nx-
V<JjAflO9ToX'07at.
parare ct adoriiarc.
Ar.
XXXIII.
Tai; TTJipa,ou.svai? xal ro>.e[j.0'j7.6vai(; ^vfi-
39. Ne ce.ssa iis qiia; probantur et tentan-
Oeiv (A-fl aTCoy.«[j.Y,; , iva xai -rcpl coO Aaol^ tur aiixiliaii impigre, ut de te dicat David
5 eiTCYi 6 OeoicaTwp" « ATCeve)'0-/)ijovTai tw pa- illo Clirisli avus : « Affereutur reyi virgiiies
• (TiXeT TTapOe'vot otciuw airr,;. At 7:X-/iitov aO-
iiost cam. I'roximae cjus affereulur in lit--
• TYJ; otTreveyOflijovTai ev eO(ppoa'Jv/i xal ayaX- titia ct exsullatione. «
• Xiaaei . "
AA'. XXXIV.
Eav (jLia Ti; utcotoO îaCô^Xou cxXrpuvO?)", 'iO. Si una forte, diabolo suadente, in-
10 u7to'jji.eve xai pivi otTCOTepive ,
(a/i îwze •
ou yap duruerit, sustine ct iioli abscidere eam, ne-
TOCOUTOv TO a[i.a'pT-/)[xa cxX-/)po'r/;; xal uSpi; (lueexpellerc : tanlum cnim peccatum non
cst durilia et eontumelia aut contumacia,
xal avTiXoyia ocov xpr[/.a (/.stx îwyi/.ov av^pi
quantum ciimcn cst cam, semel cxpulsam,
cuva<pOr,vai , xal aTvo XpiCTOU eirl (Aoiyeiav
viio conjungi ct a Clirisli fcedere in adul-
repnrecerv tviv îtoyOercav.
teriura incidcrc repudiatam.
AE'.
XX.XV.
1» riTOjU.^vouca Toiyapouv Xoiôpta? xal uSpei;
4 1 . Hanc vcro suslincns , convicia nihi-
xai xaTaXoXia; utco'[A£v!.
lominus et opprobria et maledicta perfcr.
AC. - XXXVI.
To xeTpov x«'. PapuTspov ev airaci irpQSXe'- 42. Ubi quod pessimum estet gravissi-
TTOuca, TocouTov oi coi 6 Tvii; uttoâov/;; [^.i- inum in liis rcbus provide amoveris, eo po-
c66;, oco; (/.•/] eacai ({/u;^-/;v ei; toioutov aaao- lior erit tuae patientiaemerces, quod impe-
»» TTijia [Aoiyeia; exTCSceiv, oGev t6 irpo tou iru- dieris quominus
tantum adulterii flagi-
in
Xiovo; topuo'[/.evov XeovTa TTpo/.xOopwca , tl);
tium animalabatur; perindc acsianteforcs
o' av xai 7Tpa;-/i; tviv [^.YiSeiAiav auTto t{/uY-/iv
rugientem leonem vidisses, pcr te non li-
ccret vel una anima illi sit in escam cessura.
£i; xaTaopto(;.a rapacxcuacai'' ' aXX' £v utco-
Sed per patieutiam compatere per preces
(Aov/i cu[/.-aOet, ev Tat; TTpoceuyar; PorÔet, ,
auxiliator; pervigilias, ut ferre debes cun-

25 ev Tai; aYpuirvtat;, cjcTrep ot-aoa;, Tot aTta-
ctas, sic gravia cunctarum onera porta.
cwv papvi pacTaiê. AuvaTo; yap 6 Oeo; 5ou-
Potens est enim Deus dare pcenitentiam in
vai [;.£Tavotav et; ctdT-/iptav cb; av TjXavto-
-fl
salulem, ut errabunda anima ia se ipsam
[AevYi '|"J7,''l £^; eau—/iv aTcocTpe^fietev. revertatur .
rtvtocxe oe xal ra ij:iTitj.ix ctTreo ouy 43. Nosce insuper quales poenitentias non
,80 viij.eT;, ctXX' 6 (JtaYtCTo; Tar; TTapaTCiTCTOucai; ego quidem, sed raaximus Basilius pro
e$e'0eTO BactXeto; *.
lapsis instituerit.
(1) 'AYaWtaoci. Ps. xtiv, 15. — lxiK)puv6£i cod. (2) Xeio;.Alia tamen plerumque sunt edita Basilii jSpi-
— (3) IIp«5£i« ib. — (4)IIapairxeu(x<ra; — Baai- ib. (5)
|
| timia in opp. t. II, p. ii, p. 630.

, ,
EPITIMIA. 429
II.
Hepl eTnTiijLtwv .
PARS ALTERA.
CANONES PCENITENTIALES.
A'. I.
H JTp&cboXvi Tou Xoyi(j|/.oCp ava'/.apTV)To; 6 Pritnus impetus cogitationis praYae pec-

Guvûafjp? ^, p.eTavoCa; i^'. cati immunis est ; dubium purgatur meta-
noeis xii.
B'. U.
H cu^xaTaOeci;, eJviTijxiuv aiTia. Consensus fit poenitentianimcausa.
r'. m.
H TCotXri, ^ axeyavwv -n Tt^.ci>pi(dy a^ta. Pugna sive coronas sive poenas mcre-
tur.
A'. IV.
5 To i7a9o;, ei p.ev [A£-a f/.oXucjjioO vuxto;, Affectu.s, si acccsserit poUutio nocturna,
:0{/.e'pav ejjêt [Aiav [^,-/) y.oivojveiv, x,al [v.eTavoia; habet abstinentiam a communione per diem
(a6 , xat Tov v <{<a>.[AQV yi [SeJ eypviYopoijca uuum, et metanceas xlix ac psalmum l ; si
Tou <r(.j|jiaTo; [xoXuvGYi, ^[Ae'pa? Cj Jiai xaOe- per Tigiliam fit corporis immuudities
zai7T-/;v Ta; [x9 (xeTavoia; Tiotouca xai [/./) emendator per dies vii, singulisque diebus
10 ;40iv(ovou(ja.
per metanceas xlix, commuuione ademta.
F/. V.
H (xsTa yetpo? [AaXaxta -«[/.e^pa; ejrei [i', Mollities manu excitata ad dics XL, sine
[*.^ xoivojvoyca xai Ta? [y.O [Ae-avota; ^*.
communione, et metanoeas xlix damnatur.
c. YI.
H Oe eii; aXV/iXa; [y.tî;

^
5t->.r,v e;(£t [/.a- Mutua pollutio, duplex est mollities, ut-
}.axiav ev ûcl yap ecTt ij/u/at;, îo xat ev pote quae sit duarum animarum; idcirco
5 6YOO-/fxovTa •fl[A£'pat; ^vipoâyeiT^d. per dies lxxx sit aridorum cibus.
îoovii; upo<r6o5i-Ji, (i; o(<.apT(av

xol
(1) 'ETtiTijiiiiiv. Hic incipit fngmentum codic. Coisl.
[iriitaj iTCEipYasii^viii,
363, f. 67. Insuper cf. nupenimam edilionemPoeni- av£;iiTt;j.r,To; TOKapanav. *0 <juvoua(r[i6; (lETOvotai; oTto-
tcntialium canonum Jejunatoris in collect. Rlialli iT>,Ovi.Tai ip'. Sus deque omnia in Morino "H icpoSoX:^ :
l IV, p. 436, ubi e uoslris paucaleguntur TiapafpasT;- (sic) Tou ).of KiH-ou avo[iapTT,To; ouX/.of tff(i.6;. MsTavoto;
xu;. Deinceps cditio illa nobis critr, duo vero codd. ip'^ ouYxaTaOodt; EittT. aSia, elc. Et sic latine Pritmis :
A ct B. Multo paucicra, ne quidquam taceamus lege- , advcnlus H

impefus ratiocinationis collectio et syl-
i'e Canonario quod J. Morinus edidit, scilicet
cst in logismus est peccati expers : consensus pcrna dignus
15 liueas in extremo fine rejcctas, totquc lacunis XII metanoias habct, etc. —
(3) Tt[iti)pio; r. Ibi
hianlcs ut seusus inepte pervertatur. Cf. Bandini num. IV praecedit !i,etiv incipit : 'O (loXwOei;
Cai. t. 1 76. , —
(2)IbvS'.au(i6; A, B; cru-;5'jx<JiJ.6; T. Jam xa9', UTtvou; Tto tt;;
—
expOijSu; [al. Exypiseto;] soOii,
ex hoc loco geauinus hujus loci scnsus non est ambi- :?lliE'pov o', etc. (4) W\ xotvtovetv x. (i. (J.6. xa9'
gUUS. r legit ^ Sii twv AOYtii().iiv im iri) xapoiov tyj;
: ^(lEpov B. — (5) Mi5st; A, B. Sequentia desunt in r.
,
43U JOAINiMS JtJl ÂIOIUS
Z'. VII.
il icopvsia ev jjtev toij xaia xoiafjv Fornicatio in saecularibus obtinet anno:i

£tvi
VII. Sedprovirf^înilmsiiocnitontiaforniciilio-
xexTYiTai ^. F.v Si Tai; 7:«p6£v&i{, Tjopveia?
niii non ost, (|iiic( adiiltcriuni est. Ciii istuni
iiTtTi{Aiov oux ?<iTiv, JioTi (/oiyeuti, xal c!j;
oniiii s[iuiisuiu jjabiiis, ah iiiius jiirc aduitc-
«vdpa eyoijia tov XptoTOv, [/oi/e'j2i e^ aiToO.
rat. Pri£8cribiturautoin abantiqiiiKPatribus
5 Eyei 8i t6 eiriTtaiov [v./j xoivd vy.cat^xaTi i/iv
oxooiumuiiioalio por auuos vii. At inagnus
Tou; ap;/a{ou; twv IlaTipwv, i-cn ^ O î [/e'-
Basiliiisait biso\igou(lososscso|)toin anuos.
yo; Baii^-eio; ^l? 'S-/iil Ta ^ . n>>y,v sttsI ootj Voruiiitatnoa (]uuin noquu in vctustis cano-
'
ev dpyaio'.; Tiov &eioTaTt.jv y,[j.aiv llaTe^pwv nibus sanotissiini patros , noquc inaguus
TOi; e7;iTi[jLioi;, ouTg irapat tw (/,8-/«^ w Ba- iiasiiius doiiiiicrint jojunia vol viîlias vcl
i«9i>eu{> v/iOTeta ti; ^ dypuTTvia dijxSpKJTai vi xoio|)liaf,'iani , lioc vidc tu jno singulis.
^v; 0090^1« , 00« x«i xv.SaV.aiiTOv to-jto •
vi
Ft si ip-a paMiitons sibi vini usuin adiniit,
ye (/.eTavooCca o'ivo'j roViv diroTei/vei zal tu bujiis abstinontia; f^ratia annuiii subtraiiu;
',
eviauTOV uivep toutou d7V0Tf(/.v£. Eiv y,cn

si otiam oloi , similitcr, dunimodo mota-
novirum numcrum impleat; si pisoium
iXxivj, d[/0''ti);, eiv [/.eTavoioiv rXviOo; -oiv;.
similitor age. Si casoi ct ovorum abstiuoii-
•5 Eav lyOuo;, o[j.o{w; . Eav TupoS xal wwv
tia accipitur, pionam pio singulis robiis
d7Toyr,v dTjayYeXXrTai , x«6e'xacTov touto
niinue. Pricsertiin si poenitcnti tonderi coii-
Te[Ave* (jidXKTTa eav eÔvi d::oxetpacOai, cuv-
tigerit brevissimam condona veiiiam pro-
,
T0j/.0Ta'Ty,v ô; Ty,v a'^cciv îa t6 cy?;[/.a, x.y.t

ptcr sacrum liabilum et quia futurum ost
OTt w.e^XXet ew; OavwTou xo-tav. ut usque ad mortcm sustinout pojnam.
H'. VIII.
20 O (p({vo;, 6 [i.h X-/iCTpty.6;, eyst Tpl; t». ^" Caedcs e latrocinio ter habct vii annos; e
6 oe diTo y.«y-ni, Sl; Ta i^'*'* otxovoj/.ji ê prseliovero, biscosdein : abhisdispensatur
tojto -li (/.eTavota ?u{ twv ^. per raetanceam usquc ad vii annos.
IX.
H xuyjcaca xai xaTaopovyJcaca t6 Ppeoo;' Praegnan."^, qua; adco puerum respuerit ut

divoOavttv, Tw Tou (pov£'w; xpt[j,aTt u7ro'x£tTaf intcreat^ interfectoris in reatum subjicitur :
25 ttXviv oixovoL/.jtTat ew; twv C . altameii dispensalur usque ad vii annos.
Ai ota (papij.axwv dvaipoijcai Ta £[;.<?pux, Qiiae per medicaraenta suos occidunt fe-
t6 twv ôvcWV eyouctv £7TtT;[.i.tov , 77oXXax.t;
tus, iuipleut eamdem pcenitcutiam.Saepenu-
*"• mero semet ipsas occidunt. Praecipit autcm
x«t eauTx; d77£XTctvav £/£t ê 6 xavwv £r/i
canonica lex anuos x ; sed dispensatur usquc
^(ax- ê ew; twv ^'.
oixovojJi.etTai e y, xat tclwv
ad V vel saltem iii.
Hic respicil letorrimos paganorum mores quos ab X. c. i. iTtoTEiivE B. — (i)'Onot'(OC, £av ty_9. 'F.av Tup..
orbe liaud ita levi brachio iminaculata lides cxleimi- lai'i HETavoiiiv 7t. r. xa6£x. t. anoTEjivE. — 'O<f6vo?...15
navit ; lia;c veio fusiora in cdito Morini Canonurio, cxteris omissis. — (C) Ta !;'. Exccptionem scqucntcm
p. lOJ E, iisdeui verbis p. 117 E. Huc cuim usque non habet B. Cf. Basil. Can. lv, lvi, lvii, lviu. —
sed neque ultra venit horum epitimiorum laciuia qua; (7) Toij pp£?ou; B. — (8) 'AJioOoivei touto, t4 TotJ 9(>vou
calci cauonarii altesitur. —

(1) IlaTeptov xavoaiv B. B. — (9) *apiJiaxEia>v B. — (10) "Eyfivaiv emTi|j.iov
— (2) napi •rou |ji. p. B. — (3) 'H dcYp. -^ ?r,p. ri excidit in A, Sioti i:a)l. xsi i. auvaiiixTtivav B —
a?iop'.5|i6; iTiOr) B. Mo.\ to-jtov .-V.— (4) ri6<;'.v dzoT£avoi, (II) 'H xsi Tpiwv uon hab. B.
EPITIMIA. 431
lA'. XI.
H ffuveyvtoxuia Tai? TOtauTat? (^.oiystan; Conscia sive adulterioruni id genus sive

y.ai i:aiô(povi«i{ , tcov v/z\ t-^ TvpaTTOucv;.
liberoruni occisionis ,. eamdem ac pro ipso
actu meretur poenam.
IB'.
XII.
Tuv:^ hl 0'jT5 >.aiV/i , outs [y.ova^Couffa, ev Temina sive saecularis sive monacha, cui-
oito ^•/)TCOTfi.eirtTt[;.i(o, ou^£TCOT£ T/,? eicy.V/jota? cumque subdita poenitentiae, nequaquam
. ycopiêTat, et [j:)\ pvov Tr,; xoivtovia?- tooTicp ab eccle>ia semovetur, si tamen communio-
ouTe TTpecSuTspo?, QUTS ^ta-/.ovo?, xaGto; xal 6 nem exclpias ;
quemadmodum ncc pres-
y.avtov uTTepaTCoXoyerTat oTi touto 7:oiou[y.£v bytcr, nec diaconus, prout canonica lege
Sia t6 KQ^Kci.i^ «Tzo a.ia-/6rfii ec.uTa; ^ta/to- abunde statuitur : id eo scribimus, quod
lOat multK ob vcrecundiam semet separant.
ir. XIII.
10 H aXo'y(o "yeucajxev/), oi i;.ev IlaTpe; Tpi; Quse cum pecore polluitur, buic Palres
assignant ter annos vii ; dispensatur vero
etTvov Ta ^ , otxovo[j.£tTai ê Eto; twv eivTa'.
usque ad annos vii.
lA'. XIV.
ft Tvi? (j.ovr,; ^tatpuyouTa xai tiUva^pQersa QuaB a monastcrio evasit, sed de com-
y.ai xaTaSeEa^xeV/i x>.a7v-/;vai
,
(7.ot/cU£f ^to pacto ac lubcntcr rapta est, adulterat. Idco
ctipatpetcOa) tou x>,£i}(avT05", xai eyiTW to separctur a raptore, et mulctctur eadera
I
axoivtovriTOv y.t-a. Ttov [AOtytov. excommunicatione qua adultcrae.
lE'. XV.
H ûGtv aê^Xôt; ffuij.jj.tY£t(ja, t6 tv;? at- Quae cum duobus fratribus rem habuit,
[/.0[/.t^taS EJ^^cl £7ttTt[/.lOV , tJt; toc ^ •
OtXOVOl/.cl- liabet ba?momixiae poenitentiam , bis vii
Tat 8l t(>>i TtOV Tpttov. annos ; dispensatur autem ad iii annos.
K- XVI.
H xaTa TtvSv (papptaxta; eTTtr/ioeucaia Quae contra quosdam pharmaca parare
I
xat ei; yoviTa; xai <pap[;.a-/.ou; aTrelOouca, £t
tentavit, aut ad iucantatores et venelicos
in daemouum adora-
accessit, si inciderit
[/.ev 5at[;.ooi 7,aTp£ucaoa xal eTitxX-flcet ât-
tionem eosque iuvocaverit, omni vitae suae
p.o'vtov, Tov TTavTa ypovov iri^ ^«o^/ii; ct-/'.oivto-
tempore excomnuinicata est; in morle ta-
v/iTo'j ecTf likhi £v GavaTW xotvtovouoa. men communio redditur.
IZ'. xvn.
'
H Se 9(xp[;.axov j5oTizv/i; (Jto^vov eTutJtocst, Quae tantam herbarum veneficia subdi-
t6 twv (pov£tov £7;tTt'[(.tov ieye^jGto. derit, interfectorum poenam accipiat.
IH'. XVIII.
H yî^xcx Tt , et [/.ev [/.eTa^jteX^/jQ^tcra Quae aliquid suffurata est, si postea resi-

a7ro(7Tp£'tJ/£i t6 •/.la^rev, xai Eâyopeu^j^Tat, [/. puerit ac restituerit furtum, idque confessa
(I) 'H (ruvEuSoxuTa B. —

(2) IlaiSoêopcai; B. —
j
— (4) AiaxsipiuaGOai A, corrigere non dubitavi. —
(3)To0to 6s T:oia>(j.sv Sik to noW.o;, nec plura in B:l (i^K^.at^âvToêt innvim.xviiietxf/.Xatîacxa^xXaETtrfiÂ.
,
432 JOANNIS JKJIINATORIS
iHLtfai ctxoivwvnToj f(TTw ec ii e>.eY/6y,* xai fuerit, xi dies a communiono arceatur. Sl

autcmjurecoiiviclafuit ct palam prelienHa,
^wpaOn, i [xiv xavwv tyiv iieTiav e/ei' oixo-
canoue iinijouilur bicnnium ; dispcusatur
vopLefTat oi eu; i;a[ji,-/(vou. Eav î lepov oxeQo;
ad VI inenses. Quod si furtum esl sacri
t6 ivXaitiv , To T?i; lepocuXta; iyizoi eirtTi- vasJK, Bucrilegii liabeat paMiiteulium, sivo
» (Aiov, T/)v y' aiTiav* •
oixovofAeiaOai 6<peiXei. trieuuium, ex quo dispeusaudum erit.
le'. XIX.
H TupiSwpujîa iexaeTiav (iiv uito tou xa- QusR Kepulchra effoderit, xannigacaaonc
vovoj eTe'6-/i. mulctauda statuitur.
K'. XX.
H e'v T-5 Ti5v Yuvaixiliv axaâpcia xaTa- Quae quum muliebria palitur, despcxerit
(ppov/iaaoa xaX Tuiv êicov a{/ay.£'v/i (AU(iT-/ipiwv, sacra et participaverit mystcriia, XL dies a
I» Teooap (x>iovT« vijAepa? dxoivwv/iTos eoTw. communiouc privetur.
KA'. XXI.
E(iir£uo'vTO{ Ttvo; (Z/ca6a'pTou et; <ppe'ap, /i Quse aliquid immundi sivc in puteum,
ei; eXaiov, vi ei; olvov, TpeT; r,[Ae'pa; Tupou xal sivc in oleum, sivc in vinum injecerit, tri-
woCf xal 0({/ou [/.•/! a7TTe'(76w , eTTTa oi (ji,-/j xoi- bus diebus caseo et ovo et piscc abslincat,
vwveiTw. septcm vcro diebus communione.
KB'. xxn.
ii H PtafjOeica y.al ot^touijtu; utto Ttvo; (p6a- Qua; vim passa est ct invita ab aliquo vi-
psioa, ei (iiv oux -/iv (i Po-/iOwv, dscaTci/CptTo; tiata fuit, si nemo crat auxilium daturus,
judicii qiiidem ca immunis cst : vcrum qui
(A£V aur/i' 6 5g Pia(jdu.svo;, <poveu;. Ei Bh
vim homicida est. At si adcrat qui
intulit,
i:ap-flv Po7i66; x.oa oux eSo^Yi^rev •/] Yuv-/i, w; xa-
suppetias ferrct, femina vero non clama-
Ta5£$a(A£'v/i, Ta twv (;(.oty_wv e7rtTi[;.dc6w *.
verit, ut spontetradita, poena adulterorum
mulctetur.
KA'. XXIV.
30 H ojioccfiGa. t6 6'voL/.a tou 0£ou., dipo- Quae juravcrit pcr uomen Dei, segregetur
pi^£(;6w £gô[;.dâ [x.tav, paôuaa xal (AtTa- hebdomade una , subjecta iusuper meta-
vota; [A nceis XL.
KE'. XXV.
H ubpt'<;a(jd Tiva tcov rpEiiSuTt^wv, dôpi- Quae contumclia affecerit unam e cano-
^£'(j6w, £w; av cuYy_wp"/lO-fl uuo T-/i; •j6pti76cic-/i;,

nicis, separetur, usque dum injuriis affecta
25 ôtôpouGa JtaTaiTauouca da)opti^£';6w i^ô- veniam dederit; contumeliosa vero, in pa-

w.dâ (Jtiav
'
cemreversa, segregctur hebdomade una.
KQ'. XXVI.
H dpYoXoYta; xai (pXuapta; xat yi\(ii-:a.i Quse garrulitates et naenias et ridicula
T:otou(;a, dôpiêcOw •^[Aspa; Tp£t;. effutit, separelur diebus iii.
(0 'EXEXeB-?; cod. Mox 9apa6?i. Omnino vide Rhalli, dOai cod. — (4) 'EitiTip.a(j8ti).Sequitur can. xxiii
t. IV, p. 444, lin. 7 sqq. — (2) TpuTiav quidem ma- qui auToXeSei' lcgitur in edito Canonico, Riialli p. 437,
lim, ut stalim oexa;xiav lcgi necesse est. — (3) "An-a- hn. 17-19. — W Miav. Cf. Dasil. Epitm. n. o, 6, 7.
. ,,
EPITiailA. 433
KH'. XXVIII.
H Ti; 6<j.iktX Tivi Ttov E^wSsv aT:£pyo(;.£v<ov, Quoe cum aliquo e foris venieutibus col-
irplv £ztTp«7w^ aooptiÊijOco
loquuta est, prius quam permitlatur, sepa-
, -iijy.epa; y .
rctur diebus tribus.
K0'. XXIX.
H Ti; yoyyuS^si ev tio xajAaTto tiov epytov , Si qua> murmurat iu ol)eundis operibus
aipopiêufito. arduis, separetur.
A'.
XXX.
5 H Ti? xaTaippovst t-a; ô6etc-/i; a\nr,(; r^ta- Si qu.T despectui habet commissum iili
xovta;, aipopiÊcSto -/.ai ^-/ipotpayetTco. officiHUi, separetur et vescatur aridis.
AA'. XXXI.
H Tt; avavsuet oÔaXjAou? y| «ry/fy.aTa Si quo! movet oculos aut meretricia sigua
Ttotei TCopvtxa , v; Ta ei; >'J77/;v t?;; opt.ja-/);, facit, vel molestiam conspicienti se crcat.
'.
t;/;pocpay£iT<o vescatur aridis.
Ali'. XXXII.
'" fl xa».to7:t(ôixe'v/l ii.eroc [Aiav /t«i êtjTepav ()\ix sc exquisite ornat, semel atque ite-
vouOectav '',
^•/)po<pay£iTto. rum coiumonefacta, vescatur nridis.
xxxni.
H iTiikboucx TTou xpo? TraTepa •/; p/iTepa Quae ivit aliquo ad patrem aut matrcm
r, eTspov G'jyy£vo, aveu t-?:'; Karjemoinr,:; aliumve propinquum, sine superioris li-
^yipoipaysiTto, y.yX jj.£Tavoia; Pa>.Xe'Tto •/lu.soa; ccutia, aridis vescatur et metanoeis subji-
'
e77Ta. ciatur diebus vir.
AA'. XXXIV.
H oy.iTioijca Ttvt Ttov e^toOev yuvaf/.<ov y.ai Quae cum extraueis mulieribus verba
facit et responsa accipit, xerophagia casti-
ot-oy.ptict; êy oaevfl , i'/ipo9ayetTto.
gator.
Ai:'. XXXV.
H [/.eOucHca, otvov jj.-/; risTto •/ii/.^pc;; y Quoe temulcnta facta est, vino abstineat
dielnis iii.
AC7'. XXXVI.
H [)./] eycpOeTia et; tov •/.avo^va, otvov ir/; Quae ad canonem non a somno surrexe-
iOitieTto •fl[X£pav [/.tav. rit, vinum non bibat die una.
AZ'. XXXVII.
H XoyiTÂO'!)? v/'j\jaa, xat [y.-/; AaXXouca Quae animo vagatur, nec psallit, semel et
jteTa vouOeutav [Atav •/.al SeuTepav, aoooiiêGOco. itcruui monita, sejungatur.
(!) Ea<lein Basil. Epif. 10; iiule vero alia siilijit einen<lai'i tlebeat : 'H EvvEOuasa o^SaXiiou; (al. ofba).
clarior.l : iz^h £TtiTpa7:f, Tiapa T-fi^TriV wpovTioa £ti,TT£~t(7- [XOJ ) ayr,u.OL-zi jTovyipw^Xuuouia Tti u).y)<rtQV d:poptCi(j6to
,
TEU|i.evr,; £v Tii(r»] eôucta s-jTaîa^.dôp. £65otj.d6a a'. — E6oo(j.d5a |jtiav. Ib. num. 16. — (4) NouOssiav im tou
(2) "EpY(.>v. Consentit il). num. Ii. — (3) z.r,pozayii-!ia. Tipo£i3TWTo; iXtyy/aôt. \h. nuill. li. — (5) 'ET£p(j) COtl.
Vide an noster a Basiliano vel Basilianus a nostro Cf. ib. nura. 15.
IV. 28
,
431 JOAN.MS J KJlI.NAIOItl.S
All'. XWVIH.
Oax al) Kiio tiaiiKil (ildcio cl iii uliuil
A'xi ti; STepav aTTioCioa oia to ^Xuapeiv )cai aiiil iit fûnial el ('i)lliiquia Kcral inlciiipcK-
ov»vTV»Y/aveiv axaipw;, aip&piCe^TOw ei; Tor&v, tiva, Keparctur iii loco uiide cxirc uon pcr-
w^jTe sicetdev ayi eêXêlv, r,i/.e'pa; £7TTa . iiiitlatur, (licbus scptcm.
.W. \\\I\'.
i II XaSoCiiia eTriTiijiiov xai liia toSto ^C/y- Qiiu' cpiliiuiiiiu iiacta, oi) illiul miiriiiit-
yjijaoa ical (/.Yi euyapiaTOj; îyyUîr,, ^^ttXov ravit, iicc ciiiu gralianiin adioiu; KUKccpil,
e'ye'TW to eT:iTiu.iov *, (lupliccm redliibeat pGcnitetitiaiu.
M'. XI,.
yvouca tivo; XfuiTTov a[xapTY.;;.a /.x: ;;./, (hia; iiovit alicujus occultum pcccalum,
iâvepwcaca ToijTo xf, rfoeTTO)';/, , to «Oto ucc illud (lcclaiavil pra'|)()Kita', idein ci)ili-
10 eye^Tw eTTiTijj.iov Tvi ota77faTTO[/£v/j to a[/.a'p- luiuui liuliet cum ca quu; pcceato deliquit:
T7;[xa' -fl yap Oswpouda x>.e'iTTYiv y.al cuvTps- quu^cnim aspicit furem ct cumeo currit, ct
ywju, xai (A£Ta [xotyoCi Tr,v [/.epiâ TtOeiia ,
ctim adulteris j)artem pouit , fraiidis cst
CKtyAWo^T^/ju oo^^.ov, OTi xa'. c'j[/.[J!.£Tpioai particcps; idcirco cadcni fit ct iili cjjiliiuii
exeivri jcai to e-iTi(/.iov. incnsura.
MA'. XLI.
15 11 -apa;coY,v ayaTTMija, to twv Trapa- Qu;e amat contumaciam, jjiEnam inohe-

xowv * £7TtTt(Jitov s/_eT(o ,
[/.eTavoia? (iaXouTa' dicittium liabeat, metanoeis obno.xia; qua
eTrifAe^vouca ê, ^-/ipoipayeiTW. perseveraiite, xerophagia addatur.
Mli'. XLH.
H cjvT^jyia; ev tw apiCTav TTOioCfiya, eav Quae loquelas in prandio miscef, si com-
'!)7T0[/.vY,o6£ri7a ct(07:Y,c;at [/./i TTaucvi Tai, ('o; ty,v nioucfacta ut sileat nou quicverit, tamquain
20 Geiav avoiyvw^jtv •/caTaicyuvouca, opGyi eT^te^TW diviuam lectiouem coutemnens, erecta man-
et 8i eTi eiTt(Jii'v£i , eQojOeicflco xal ty,? TpaTre'- ducet; qua; si perseveraverit, etiam a
mcnsa expeliatur.
MF. XLII.
H opytcOEica t-^ -«[/.spa xal tyj e'77T£'p()'. [/.-/i

Quce irata per diem fuit, et suh vcsperc
^taT.^.ayeica, ax,oiv('jvY,To; ecTio, eu; av ota).- non resipuerit, excommuuicctur usque
=5 ).ayfi. dum resipiscat.
MA'. XLIV.
H XaOpofpayYlcada y(opt; Tvii; TpaTTe^Ti; Qus clam raanducavit exlra mcnsam

vyiCTeueTw Y,[jt£pa; ^'Jo, ao; [J!.7'6vi (J!.vi a^TTecOat jejuiiet dicbus ii, usque dum didicerit a
>iaoT:oij Tou a7Ta-,opeuou.£vou. frucLu vetito se abstiuerc.
ME'. XLV.
H cuvTuyia; ev T-fl ex>cXY,ci(/- , 7iXy,v t-^; Quae colloquia in ecclcsia frequentat, prae-
(1) 'EnTa. Cf. B.nsilii Cjii/nii. 18. — (^) "Eif.Ti|j.tov.

I
19. _— (3) TtOeToa.
ttOeioa. X
Ps. XLIX, 48. — ('i) IIopoixocov cod
Aliqu.i, sed pauca ciinsinlUiiit ihid. intpilini. ullim. l (;> ) AaOpoyaYsiiaaa il
, »
EPITIMIA. 435
eTTiT£TaYu.sv/;; tov x,«vova', -oioaca, .j7ro[7.v/i-

ter eam cui rcgula commissa est, commo-
cOaGa, xV.l [j.-h r.TWj.iri), [/.eTavoia; pa)JsTco ncfacta, nec tamcn a loqueiis siiperscdens,
•/1 ^vipocpaYeiTw. acl mctanoeas adigatur aut arida comedat.
MQ'. XLVI.
H £V Tw /CoiiAViTr.puo cuvTuyia; Tvi sTTrapa Quae in dormitorio, liora vespertina, ser-

» TTOio'j(Ta, xal [J.-/] £to(7a toci; 'XoiTCai; «vaTraue- mocinatur, nec Ccctcras sinit quiesccrc,
iQat, cr/ixeTw CTiyo^XoYOutJa ({/a^Xu.ov v .
stet recitatura psaimum l.
MZ'. XLVII.
H ooJXnv eyou(7a xai TiJ7TT0'j<ja vi 00^1^0- Qua; ancillam habet et percutit eam aut
[j.ev/i xal 6op'j?ou; TCOiouTa, a^pixipsiijSai [rypst- ci irascitur et tmnultus cxcitat, dcbetal) illa
XstJ TauTV);, iva sauT'/] [j.a'OYi ôuXau£'.v, y.al separari, ut et ipsa .servire discat, et quod
10 oTi ouy. T.Xdj ^tax.ov/.Grvai, iWoi. ^tax.ovvicat, non vcnit ministrari, scd minislrare, ut ait
«o; 6 XptijTo; £ip-/ix.sv . Christus.
mv. XLVHI.
H "kiyo^jay.' « l[j.aTtov £[J.ov, " yi Tt £T£pov Qute dicit : « JMeum pallium, « ant dc
TOUTO £}A(3V, )Cai TOUTO JCT-^Âa £[;.ov, ou/. iipv/i'- qualibet re, « Mea est, et, Meum illud est
caTO /to^j^j.ov x.al Ta £V y.rjGij.i^y (-^to îâ.ay.i- mundum nec abdicavit ncc ea quie iii
15 oOo) ot ii:a'vTa xotvia £tvat , /cat [r/i^£vi tr^tov

mundo sunt : idco discat sihi omnia e.s.se
communia , uec ulli quidquam esse pro-
ejôu^ra" £itt[/.£vou(ja ^£, «(pop ^"(£(70(0 tv;; XotTvI^?
prium. Quoe si perseverat, segregator a
a^£X(po'r/iTO?.
reliqua sorornm familia.
M0'. XLIX.
H j3p(o[;.a i^-/{KlciyiJ.i^rj^ •/! izrj\j.«. ^TiTQuca Qua3 cibum furlivum aut potum quffirit
)[ o(}/ov itapa t6 £V t-/i' Tpa7r£''C-/l irapaTtOa^j-svov, aut obsoiiium praiter idquod mensae appo-
M situm Cbt, interdicatur ci et illud quod ap-
x(oX.ue'(jOto y.at t6 iTapaTtS£i/.£vov, 'iioq av [y.a'6-/j
poiiitur, usquedum didicerit communi cibo

ap£'(7/i£cOat sv Tco x.otvoi.
coutenta fieri.
N'. L.
H lvfiu(;.« xatvoTspov , ri iroXuTEXeaTspov Quee vestem rccentiorcm aut pretiosiorcm

Twv (zXXuv (^-/iTouGa, fo; TTEpTTspo; jcal xaXXto- quani caeteroe exquisierit, ut placendi ac se
irt(^£(70at |3ouXo[j.£'v/i ^, £-tTt[j.a'c6<o. ornandi studiosa Dimis, emendetur.
NA'. LI.
i
H (xvaycop-/i'(7aca /! T-/i; [jtov^; ^ta(jjuyoij(7a, QufE recessit aut aufugit e monasterio,
pTa T-/1V eTTtCTpO(I.-/lV £V T-?l' TTuX-r; (7r/lX£'T(0, post reditum stet in foribus, metanceara
,
TCacai; jiiaXXouca (A£Tavotav T«t; e^toucrat?, facicns ad siugulas exeuntes ut oreut pro
£uy_£(;Oai U7:ep auT-?i;. ca.
(1) Kavova. De hac dictioiie sTttxeT. t. /.. êlim n. 99, D, E. — (2) 'fiâ cod. — (3) EfpTixev. Mattli.
conf. D. Garnerii et C. Maltlia?i notas ad Basil. ep. xxii XX, '28. — ('1) loi Tiavia cod. — (;>) hovlo\i.i'i-r\. Basil.
et plane siniillimam liomil. t. 11 p. loGJ ct t. iii epit. 1 i.
,
'i3U JOA^MS Ji:jl\NAT()IUS
11.
(:\ i:ji SDKM ca.nonauio.
Koiv /ap 10 V Siayofiiuov iK[.i itavTiuv ),e7iT0|isjiii); tuii naOiliv xaituv TouTOitnfioaf/ifiuv entTijitiDV, n£fl Ti); iv»;
xoiviiivia(, [i(,(ii|idTuiv Tt xat nojidTuiv xai eO/iiv /.i»v <ivi(ina')£{ to'j 6710'^ jtaTf 0; :^|j.iliv 'luavvou Toii NTiOTEyToO
Toij TtaTpiipxou YtifovOTOt KtDvaTavTivounoXew;.
Canu.nabiim sigitlalim cjjiUcmis pmvos iiniml affecliis el pwMlenlius sinijitlis eonrenienles liim eliiim ea ,
ijiix ttil cummuniunein , cibum el potum ac pirces perlinenl beniijne aitmodum ile/iniens, aiiclore sanclo
palre noslro Jounne Jejunalore quondum pulriurcka CJ'. ,
T^s Oeia? xa\ icavaYdOou Toti u7tepaY«0ou xai aXr)- oe;a|ji^vu)V tivi';]
Oivou Wtoti x«i SwTîpo; r,[jioJv Tr.uou XpiOToiJ [Mo- i[x6'aXXeiv e7ce^^t'j/av ou 0. a. xai «xpt6»i Ttov e'v-
liii. [). Kii C] ToXoiv [///. Kj

Qixsiav aYaOotjuvviv] xal aouuiTtaOeiav]
r.txa; tou; oviai; [102 A] oivtt Tou O/ipaTtsuioti xai ic<7aaOai]
oAAO itjyuoasv (xuvEiisjpjiv, ijia/./ov os ou itcoyi- /) ot' (it7totu|j.iav ETttTtiAttuv, •/, oia TeXeia/ TtaXiv
pouijtEOa] eTtlTllJL^/iOtv]
ijiEYidTwv iutpYeiiuiv] aXXo; os £Xe»i|jtO!Juv/iv]
xai oia;pi'pQv] vooouvTe; xat ^pEUvr,5t>)|jt£v xai xaT»f/.«Oi>)ijiev, (Jva-
tOilÊV EX TipcOT/,; [iIk B] xp(vti)|j.ev T£ xai (7UYxpivo)u.£v xat oiaYpoi^WiiJiEv zai

TOTE xai xaTaxIu7}/.o) [ib. C] T.jjt. •/). eiooE/ovTat otaOioy.eOa l()/| A]
rjatuv auTtTiv CTtepjjta] £XTcX^/|;£ti); ii[i.Mi [iO. B]
xat Atijtot;] dtvaoe/OjjiEvo; £Svat|
0£'ou)xs vo'|jioj; [ib. D] xa\ [/.(jvov TOUTOJV e'v£xa]
ota TouTou xav itoXXo'! Tlljv] 6 (xiv oiooTat T()0£, •/! toit [/'//. C]
6ptov Tr,v aaapTtav] •TtEpt Twv TotouTO)v ij.£'XXo) EpEuva; xat civaxpiuei;
oXa' vi u.o'viij [/7-1. E] xai xpioei;, ÔTta; te]
xat xapota;, xat] ev a;ttoij.aTt x. e. /,. xai Toiv iv]
p-iTavov TTxpa cpuXax^; [io3 A] Ttapa Ttov a;t'o)v Tr); TpaitE^T);]
e-t /pdvou; Tivi? oAiyou; t£ xai ttoa/.ou;] EiTto) xai To teXeiov]

auTou TO ouvoAov] Kctt TtapaiT^/itrtv, <!); psSatt-); e/o), (Jrfjtrt/iOiîCE-
auTOu f/.aO/;T(r)v, \i-;M or, Ttov aYio)V xctt xotu.o- cOat [sic coil. cf. ib. D]
(TtooTtov ' aTTOiToAMv Sptoauiivo;, xat côopto; arcavTa 0£ou XatiSavtov aiTr^tjat ayr,'j.'X xai TttOTtoOEi;]
xavovica; •
ETtsiTa] O'.(0 Or|TtOT£ Tpo'^(;) TtEO^/) 0(JtapT-/|[JtaTt [///. E]
ToiaijTT,;a7r. o. xaTa-ppovriTixto;, xat TraXtv [ib, B] (xvaOiiOat TtpoaipouaEvov]
•tbv y.i'im HaoiXttov] /apo-oi(o; OtpaitEuo) [io.5 A]
TtoXXrjv Ttxpau.uOtav Ttapsa/e] (X7toXu£tv, 6 oOv £t7t(!)v ott TTocvTa octa]
ri xal £(i); TiXou;] (J-iOovo; 0£(j7t()r/); xai 00T-/-|p aYaOb; xat ai^Tto;
£TttTiy.(i)utivot xai cxOTtouvtc;] TtTiv xj/.t^)V 6 TtotvTtov OeXtov xai jj.evtov xai vejjttov
ev TtoXXoi; oXtYWTt tou; /povou; [///. C] Tr,v co^f/jpiav, autb; oi; oioe xpiuiactv, E^tof/iCE, i/.et'
xavovtêtv. 'Ev toutoi; oCv itacii tov evTiiXtxtjtevov Eui; Touto, (iiva;i(o ovtt tou e/Etv 3 xb (/LSYtctov tiTiv
xal OeoTtitiavta tov yXuxuv (fuoci xai otYaObv C-)£ov (XYaOtov. .-\p;ou.at 0£ tou i-;a.<l'jZ 0£ou bo"/,Y'!f xai cuv-
•JifxSJv xat X-jX/,(;avta Tt-ivTa TttrTfjoijtiv] EpYcia Tot; [ib. A, B]
EuffuYYvoxTTa -/lUtv. ..Tot aij.apT/';AaTa [ib. 1)] dv(xO£/oij.£VO)V IpEuvavl
Ttuv auTou iji.taou|jteviov] 0'^£iXo)Ct Tot; £;oijtoXoY"/{c£t; itapa Ta; auttov dva-
TotauTr) (xvaSo/^] O£/_0IJ.£'vtOV d7COO£/£cOat Ta; £7tlTIIJf/lCEt;]
Ex eodcm eoil. Coisl. :io'i, fol. 2!)7-331 collalo ciim codicc alia lcmmata tiuam tiua' suliindc de.sciipsi-
edito Libello picyiitcntinlisuh cjusilem Joannis no-
mus.
mine a J. Morino In Commentiir. liistnr. dc .sacrom. glossaiîa. —
(1) Ko(7|j.0(r(o!;w tanliim lialient
Pwnit. Paris. ic^l, npiicnd. |). 101 I 17. \on siiiil in (3) AdiptooiiiEvo; cod. — (3) 'rou CeTv ili.
CAiNONARION. 437
noia T£ £101 xai raca [io5 B] cfiXixiai;. Ot xai dXX^r,v duxpTiav TtSTtotrjxaTt, t-/;v
"?i
6/.-i> /iaxa Tcii; Oeosopou^Twv TraTifojv T:£pi twv o'.-/vouv. Ei Oc xai TauToc OTta;, o); ecf/iV, 7tot/;c7avTa
T^? zaxta; opcov, m [xly fko ir.iî, oi oi oxtio [/i. C] ^ 01; xai Tpi; xai £;o). . .£TttT£TiuctvTai]
xai SucoiaxptTO; xai dauY/UTi/.r,] cuYX£/(op£tvTat Ttap' lijioi [ib. D]

— oXuxpctT-/;To; u.a)iaxia ouo tso^ttmv] ciucEO)?, xai Sid tov toutov Wsoii cptJSov ditEXO'|iav.
TTpoiTOV (p6£ip:(76ai TtapOcvtav, xai Sta to auTO 01 o£ T^; /jXtOiou tpijceo); ovte;]
Tojv SoxouvTOjv xaTaxpaTsiv \_ib. D] xaTa ccijctv, ij!,£YdXo)j xoivovTcci x'/i TtAEitoc;, oictc
£Yxaivo')u.=voi 'ikp Trjv] Tov Tapa]

avic/upo? xai r, toutou] djj.a 0£ x»i t£po)u.£vo)V Yuvatxiov xai iôctov •
Sijiou
f\ 6£ia x).tu.«; oouv/;poJ; d-o8tJpSTat [ib. E] xai -Ttspi Ttov [i 10 B]

TTJi; [xauXicta; [io6 A] cXOîv ri ijL^/) £/.6-tv]
llepi icopveia;. 'H S^ TTopvEia] Sta ppa/£0)v]

(f£p£
T:Jjv irovvipav doeXsyjV auTv];] voijtiijtoiv ovTi; dvop£;, ?, Yuvaixe; dv£u dvoptov]
xai Tpi? TToXXaxt; -TcsptTrscoijcav, v) rJjv ci6apiijav Tpiiov, Tiov or|Xo)Or,soiX£'vo)V. Oi oi]
lAT) OsXoutrav, -/i

£x cuf/iSriSdaio); (sic) [(i. BJ Yuvaixa; £/ovt£;, /) y""'*^''--^ dvopa; o')Civ £/0U7at
Ilipi dpcEvoxo iTi «;. 'H o£ dpcjsvoxoiTia]
jrpo Tojv 0£xa e; /po'vo)V [ib. C] i£co)uieviov 0£ ^"''«'"''-oJv]
IlEpi iratooaOopia?. Tv;? 5- Tratoo-iOopia;] cflovEucacat^ oux £Tt Y^p exeivot lEpoupYOUctv, ei
/5Y0UV opvtOii6opi'a; [ib. D] [j.£ta Tcov Yuvaixoiv auTOJv cu[ji6vivat, £'o); aTta^ 6eXv)-
nspt xTr, vo6aT£ la!;. Trji; 05 XTr|VOoaT£ia;] couciv. Oi oc' Ye].
(ru[ji[^.aO-^vat eiTt [/i. E] •I>opa r^ -KTioct; •^£vr,Tat [ib. D]
doeXôu , xai dXXo to zl<; i;aoc'X:iou, xat i'T£pov (jf/;X£Tt 't£poupY£iT(o. '0[Jioi(o; xai oi Ttpb Tv;; ijpo)-
si? uiou, xat dXXo to ei? TrpoYOv/;v r, £!<; dXXr,Xo7Tpo- cuvr,; TV) (ovoy.ac[/.£v/) Ttopveicj,'-/; L<.oi/eia, ri dppevo-
xoiTtot, /) TtatSo:{»6opt'a /) at,uo[jLi;ia /) ev -idvo) dXoictv,
dvaOc^diAiOa, [i.i--i TrdvTwv, /.ai touto, oijm^ xai (AV) £p/_£cOo)cav et; icpo)cuv/iv TtoTj" dXXd Ta ev au-
tv dpîvoxotTta £Yô)ixEv xai dva5£;du.£6a [107 A] Toi; £7ttTi[;.ia zaTao£;dcOo)7av xaTa Trdvta. Kai au-
TToXX.dxt; os xat Td; loix;, 01 ttoXXwv TrXiiou; Ttov Tai [iii A, B]
dvopottaviov] dTto Toiv e; Sta-yoptov Tv;; Ttopveia;, toijtecti
xdx£iO£v dveiXôJ;] irocat uTtavopoi]
IlEpi Ixouciou cj/o'vou xai dxouoiou. To TtpoOcCtv xai £idp£Tiovxai xaXtov EpYaciat; £7tt[j.£-
0£ Tou ixouatou] X0UL/.CV0;, r,y to't£ Sioetv £YYpd-ito; t-/;v £vtoX^/)v cxutoij,
{')i xat Tr,v toiav j;i/;T£'pa [ib. C] •^Youv r/)v e^ttti^j.î-iCtv [112 B]
xai TToXijTrctpov, X' ety)] XetToupYta;, d^tb tou; xaTr,/oupi.£'vou; £;£'p/£c6o,
w? xat T»i; iTViuijiaTixî; 6uYaTpo; tv;; (Iuvtexvou Tou vaoij, xai ctt/;xci ti; tov vapOvjxa, ei; oe Tbv]
xai T^{ iota< tjir,TEpo; Tr,v £7rtTi_avi(rtv xEXTVjTaf to £V T(o vaio, OTS xai eav eXO^]
Si TtapaXXvjXou TTaO^tv xai Ttoivjaai tt; sTcpov zat
ttXeiov toutiov' Ta Yap £T£pa ouo [ib. E]
HEPI TH2 AITAi KOl.MJMAi:.
0); Ttopvsia XoYisSTai [108 A]
ETTTa £T£7tv Tr,v £'!tiTt'i;.r|Ttv itEpi^yî •
TauT» os] Ta /ptcTouYcvva, xai toc .iioTa, xai f/^v [j.£YdXr|V e',
Exavoviuav aitavTa] y.'x{, f/;; Oeotoxou xoijjfc.ctv xoiv(ov/;To)cav xai udvov
dXX', 6)<; Trpostitov, Sia to tojv ToXXoiv ?, xat Kav- oi E7ttTi[Aoiijt£vot, o'/;/.ovo't: [j.£Ta 7tX^/;po)cai tv;v £7tt-
TO)v xai auTtov Ttov ii.V(a.)My xpaTeiv]
Ti[ji.T,ctv' Tr,0£ (jt£YdX-/; xuptaxv; [/i. C]
[j.aY£t'o)v, xai (AavTeitov xai iTepiov aic/iOupYtoiv
niiPi EniTiMiiiN.
X-.C1 q, £cOt£tv dpTOv xai uoo)p [j.dvov Tupov xai
'Edv Tt; f|ijiapT£ ijt£v xarot suatv, a/pdvtce o£ /pd- (oov xat xp£'a; ou/i • y' Se xai e' 7tdvTa £c6ietv
vou<; jrXsiaTOu; [//). C] dxo)XuTO);, d'v£u xpEato; [i i 3 A]
cuv£îupri (x-/; dvxvstjcac \ib. D] e7t!Ti[j.acOai , dXX' eivai dxoJXutov ei; TtdvTa to;
/) £1; uiou •(\jyxXy.-x, /) £1; OuYaTpo; dvooa, xat £t; TtavTc; 0'. [Ar, e/ovT£; E7riTi[jtiov, TouTECTt xai ei; xpea;
T£(r(rapa evr,] xai £1; oivov xai ei; TrdvTa •
o[jtoio);]
Suoio); X. I. Y- ETti Tov dcpatopiova TtOfCiCa; i)cu.c<p- ovoixa, xai ola xdv ectiv ^,[Ji.epa /(opt; TETpaooTta-
Tiav xat udXtcTTa £i; r/iv ioiav Yuvaixa xxi to Octvov. pacxeuv;; Eivai dxtoXuTOv £v PptocEi xai vrdcet tov £7ri-
ou/_ KTto; [109 A] Ttij.co[A£vov

,
[x-/|T£ 0£ £V TeTpdSt xai Trapjccxeu^ ToJv
—
43« J«»A.\MS JIJLNAiOIUS
aCT<«v iopTMv ivvifi; woielv. 'Ouocon xai [Tr|v] Toti Y«XaxTO;' rfiv Se (jie'/«Xr,v (*', tl); tv tij) itptijTi;)
1 1 J'i«'j'|/'JU XOtl TO Sn^JXl/ilJl! -jOV Xll Tr,V 4S00|Jl'i35( Tt]^ CrAtjz-iK Ijfi-i [i i/| Hj
/«iTv7,; x»'i rJ.v lo^joaaoa t7,; otto t»;? v', i^v too Tou telnvou x«i tou urvou, OTav [//). L]
'Ayiou ilv(ui/«To; x3iXou;i.sv, t4; ii aito to (ltvTi7taa/'je ot eioovTt; Tov v']
?o); t7,; TT£<r/ixoaT5i;û83»; x«l ei; auTi; 6Xo»itd).u- Kcti d7tpo'JeTo;, oXiYioTepov ito/.u x«Ti itdvta, o/t-
TOV • eI; Tt'ivTX,rX}l< TiTpa?0Tt«p51OX£tjr,;,XpaTt!V U.0- Y'ja;jLdpT/iTO/ x»i itpo'lu(j.ou x»i e(«.'ô£'jU eTtiTiarjOvi iv
VyTtpooomo); , t''u; oi Z07y.ix'j'j; T'i z:!x;, Tou; 3i TtaT/) xai y.ata TfjcvTa, ?/« x«v oi/To); (/6. K|
(jiova/ou; Tov TucJv urxi o£ xii T«; ouo t'jOoy.«0'/; 'A;jiap:r;udtO)V, -/iyouv ei; tou; noXXdxt; ev ito/.Xoi;
t5); aTtoxpeou, TOUTiati T/;; 7tfOi(ji)vr,it|jiou x'/i t»;; TteodvTj; xai ei; oiaô'p'ju; Tpdnou;, -^ TtdXiv ti;
diJtoxpiou axo)X'jTo); itavTw; sl; aitavta, tou; oI (ao- OYXov a;jiapTr,;jidTo)v [ii5 A)
va/ou< ei; Tupov xai wov, toJi; oe xoojjlixou; ei; to xaxa, «Te ei; ;(<'Jvou; ^ Ttapi «luoiv xai oi/TO);]
•
xpe''/;, TtaoixTo; ToJv TiTfaôitasaoxejoiv auToiv Ttpooivfl ^;/;i-xTi [///. 11]
TauTa; Y^p oXoavva; xpaTjiv, ei ouvaTOv, y.ai oj-a- VjuO-Ttiv, xaT«-6iXtiv]

piou /lopi; xal i'o); 0'j/; vr,7T£usiv, lopidTai [i i i C\ '1'Lav oe TOUTO iji/| ouv /iOiT/^jttv , ojtouod(rt«,i/.i.v ti;
Tupou x'jti J)ou •
TYjv oi ueY^XriV jji' [iO. L)] YoCv lauTiuv '{lu/a; T/,; oio)vi'ju xpioto); puoaoOai
(jiiTe/eiv, 6ijL0i'b); xai tou; (jtovs/ou;* Tijl oj (j:iC- [Nec pliirn in coilirc ; i/iife in cititis sit//iT.uiiil ,
Catt|) xai Tvi xupiaxr, eijOieiv «(xooTepou; e).ai'jv xai ubitiitlant ct iilifiiii viilcntiir, :t |). iiG 1) ad
Ttiviiv oivov •
ei 03 oCp [///. K] ..7I:].
II.
LX ALIA IJlJSDliM CAÔNARII KDITIOM: (a).
Nonoy.«vii)v (Tjv Oio) i-;;(inaTou iaiw Ttatpi; /.iJiilv 'Io)dvvo'j Tou ?i:7t;'jt'jv Titfi t;ayof/iU7eo); îafofct; /.».t
nepi «iJ:apTr,iJ.aT(Ov.
N0MOC.4H0:*, nan aiixlHo Dei, sanctisslmi pll palris noslrl Joannis Jejtinaloris, cle cnn/essionis dlfferentm rt
de jieccnlis.
"Oti oel T'jv £;oixoX'jY'ju;j.£vov xpusia Ta 'i;/a:T>i- Tou dvaoi/o;j.Evou tov £;o;/.oaoyou;j£vov £uiuY"fv('jCTa •',
ij.aTa T(~) Ttviu^jLaTixij) auTou jraTpi, |jt.r|V'jU.i!j£iv toutov -/;YO'jv Ta/uauY/o')p/iTa d;j.apT-/iu.aTa xat xou'.pa; Ta;
0); avOpo)Jtov-, dXX' oj; auTov tov 0ibv tov K'jpiov E7TtTt!J.-/-^(r£t;, £t TOt iXa-ipa; tiwOo); Jtoiii".
r,'jLiT)v 'lr,(i'yuv XpiOTbv Tbv OiXovTot xpvvai otxaioui; "Oti 0£t Tbv Oi/d;j:£vov t-/,v E;o;jioXd-^-/)!;tv ;/.'/i
ti;
xat au.aOTOjXour. oY'/.ov, [J.f|0£ Et; TtXr,Oo; pXsTtEtv 7 5;j.apT-/-,;j.dT0)V, ei
"On oei Tov Ta; £;o;j.oXoYr,7c'.; xaTaoi/&';j.ivov ii.r\ xai u7tip (J.IJUIV * iiai Ta dy.aprcûaTa •
dXX' £i; ij.'j'v/|V
i'-; ETEpov TauTa; dxpoaoOai, dXX' (!); Tot; a;j.apTia; tpopii T/,v Toi/ 0£Ou Eij(j7tXaY/.viav!', xal 7ta7av iXa-
a'jTOu dvaos/iiOai 3. pOTTiTa zai /p-^,(jToXoYiav e/£iv tote 7tpo; tov £;o;/.o-
'iTTavai 0£ Tov jjle/.Xovtx £;o;j.oXoYr,'7a<70at '•'

e;j.- XoYOu;j.£vov - xcti "bv £;o;joXoyou;j£vov oe 7t£:ticTiu-
ttso^TOiv Tou aYi'o'j Ou7iai7Tr,piou, xai pdXXsiv ij.=Tavoi'/; |J.EVOV ElVai Ott lO^JTtEp V-/)~T-/,p TOV p-J7tOV UTtoSi/ETat
Tfil;, xai TiTtTiiv euiTpoijOsv tou OuTta-jr/joiou, x-.11 Tou vr|TtToi;j£vou, oi/TO) xai autbv oaiio; Eloivai /pr,,
e-£po)Tav aCiTov, 0'jto); •
Ilo);, X'jpie dSeXtpe, •?, t£x- oTi 7tapd[j.oto; 6 t/iv £;o;j.oXdYr,civ os/dj/ievo; t4 tou
vov, y\ xupta doeXs/i, ev TtptoTot;, rrto; laOapet •?! Ttap- E;aYopiuovTo; j5aJTdt£iv îft^.
Oivta tjou ota Topviia; -/..T. I. IlEpi Tou' Ttio; Oii £ô;j.oXoYii'jOat; Xau.Sdv£iv /oy)
[Prrgiint en qna: dcscribiintiir in secimiln Mo- [//(f/c /iivc cilitio rcdit nd primiiin IMorini librl-
rini libello, p. 119 E.] luin p. ';7, scd inpiirtcfcrc mcdia ilcriim ilejlcctit
"Oti Tb Taiteivbv xai cu"/T£Tptuu.evov xat £u;ji£Td- nd scciindum et ciim eo nbso/vitiir. Horum vero ni-
"^JTOV TOv/ £;aYop£uovTO; xai ri Ttiipa xai •?, cu-j-xpiTi;^ liilin cnnonario qiiod niiper cdidit R/inlli, 1 v, /i 1 j].
Î) 'OXoauoXuTov. Hocquoque vocabiilum, uf eliam (31 'Q; lTc'p(|) B. A).X' to; Ta; eauTOu iva?. a;j. xai
alia nostra, Cangio deest. ezuTwv iauToT; ciaTtOEoOat B. RI-^ S' itifiti, «)./a Ta;
E tribus cotld. parisiensibus recenlibus 131Sf.
(n) lauTO-j' dvaoixiJlJiEvo; ixuapTiJ.; T. (4) "Oti Sii To T. —
27 3G3 f. C'J; II.')'! f. 33, qui bic eoilem ordine mihi X. o. xai 7tt(7Tbv xat £'J[jt£Td5oTov xai TtEipa x. a. V.
;
erunt A, B, r. Vi\ aulem iinus liorum Morino lcclus — (5) EuouYVo)(!TOv r. — (C) Et'o)!)£ Tiotiiv It. —
est, qui sua e romanis accei)it. (7) BXJTtYi r. — (8)'AiJi. ii-/,oi iTtlp (f.
xai napi 9'Joiv
(2) *Ap.apTr,tj.aTa dvOotjiiJtov ixyj ib; dvOptoTio), dXX' (o; p.!Jvov. — (9) 0iou dYae6T»)Ta xai euo. x. D.ap. EXfv.
aiJTu d5oiio).ov£TuO«i tio 0£(i) B. "Ey/tpu^c. iiTai(7|iaT7. — (10) IIpo; T. e$oiioXoYouii£vov it(5c 8it £?0|io).OYeTij6at i
dvOptuTitov nô' avOp(i)Ti(i), a/.).a «uTto e. T(T) t>c(u F. ).a|JL8«V£lV 5iT...

,
CAÔINAR10.\. 430
III.
K\ EDITIOXi: TERTIA EJUSDEM LIBRI POEMTE.NTIAEIS.

'l(oivvo'j 7taTp'.7f/o'j KnvTTCtvTtvoTJTto/eoo; Tolj NriiTT£'jToO Xoyo; Wfo; tov [j.eXXovtx lloL-iofBîaai tov Ja'jToiJ nvEu-
[j.aTtxov 7taT£pa.
Jodnnis 1'alriurclui: Cl\ Jcjmwlnris scrmo ad cinii qiii pcccalonim coiifcssioiicm eclUiiriis csl jxilri sau
S2)irittwli.
'O Kupto; Yiawv 'l/|<Joti? XpiCTo; 5 MovoY^vri; TOUTai; r||ji.£p«i; 5i(7iroTix:>i lopTY) r^ Trj; TravaY''"; '-"^'^
[V. MoniN Cnmmcnt. cit. Jpp., P' 91-97]

TOXOU •*, TOU npoSp^DJXOU T\ TWV JdjSsna OtTTOIToXoJV
xav Ivb; (it7TavTr|T£icv , "v:'. xai TauTa; EzXuiTeOTiv Iv

airacivo); xai Tot; aXXo; ty;; iSooijiaoo; ?||ji£pa;. Ta;
I, Oi ouo T£(j(Tapaxo7Ta;, Tojv t£ ayiojv aTtoiToXoJv xat
Ttov ypiGTOUYivvtov, xpaTsiTiOGav TO xp=7; TTavTiXto;
Tv'
'AXXoi os Ettru ULoXuurjioi tive;, £i;
'•'-•-- ou; lav TCspiTUiCvi <>' xo!Ti/.txoi.
- -
os |x£Y(xX-/iv T;<7(7xpaxo<7Tr|V Tot; ttoo-
- — eXair-
pio; £-âv(Jvi.T£ 'iTrdrr-oXo; 1 Xevei Y»? '^^0:, tîâ ot-.ty.o-

• ""^'^ <i(TOEV£i; r| (ZTrpoOuij.oi, £oOi£T(ocr-av XEXuasvo. ..,
v(ov xai TrpsaeuTspciv <.

"Oti Skxzovo; Iv /eiXe-ti uiav- nâvTa, £v te Spt.WEt xai ttotei. Tvj (j.EYctXTi Si TtEy.TtTr)
TOuTOu J''^' Tto !j.£y«X(;) aa66aT(.) [iETC(Xo<[j.eav£T(.)oav. 'licau.

» OiU xa\ [jt=/pi •^,!J.'.(pT-/iXE'vai 6[jioXoY-/i<ra;, Tri;
.1 [JtEV XEtTOUpYia; ETrilT/£0v)<J£Tat,TOUOE2(JlET£/£lV T^TlV T(<); xai TY) ijiEY<)iX'/i xupiaxrj, [jiETaXa(j.6avET(.)(Tav twv
«OEitov ij.uiT-/;o:i')v 3 aij.a toi; oiaxo'voi; <i^noO/,<i£Tat • OEitov [jiuuTr|Oitov, xai 0i'.(XuET(.)7av, ot [aev xO(J[jtixot
.< Tb aurb xa'i TrpEiSijTipo;. Ei Se ti; ^ TrXsiov '.ptopx- xsEa;- ot OE [jiova'/oi, Tupbv xai Ta XoiTta. 'J"ot ti af^vi.
« Oti/\ TOUTOU -/|ij.apT'/jxto;, £v oto) av £?/, paO[j.(o, xa- ypt<TTO'jY£vva xat twv 131^''"^ (XttottoXmv Xo!t;.6avEtv
'. OaipEiiTOa) >. '<

(iYi'-."T[J.a xai oiaXijEtv.
Tt 8s EtjTt TO EV /iiXEUt |j.tavOEi; ^ ; E-cto u.hi u\>
Ypa'f(o Tb Tt £GTt, xaiTrEp oacpSl; Etoc');' 5 81 -irpa;-.;;, ITI.
tpavEp(.')(jEt TouTO. K<2't 6 0£;o([ji£vo; Triv £;oij.oXo'-|'^/-,f7iv,
(jUYxpivaT(o 0(7<j.otXto; tov jraTEpa. Oi 0= Toiv lEpEtov Ka't ouTo; [ji;v TrptoTo; opo; -irap' £ij.ot 5 TtEpt Ppt.')-
oTav (;;to; xst tt()(TE(o;. '0 0£ OEUTSpo;, toIo; ei; tou;

Yuvatxa; -.6xs. OE/E'<70ioiTav Et; £;o[xoX()Yriatv , ]j.y\
Tou; iSiou? avSpa; Epoi)T-/i(70)<:i xa'i TpoaTot;o)<7iv. 0£'XovTa; TouTO *

Ta; [/.£v Ouo TETpaioTtapatrxEua; Tpto-
YETtotsav IXaiov xai o.J^xptov. AEUTEpav Se xal TpiT-/)v
II. xat irE[jtTTTTiv, xat Tupbv xai to()v •

ciiSSaTOv oe xat
xuptaxriv, xpsa;" Ta tJXXa Si, xai ei; to irptoTov txva-
'loou /; Tro(.)T-/; oia'iopa 7r£p't PptoaEto; X'x't £u/r,; Vl-l^y.U.aivU EtTlV. Ev EXEtVt.) YOtp TtO £7TtTt[J.t(0 xat TO
Ti; OE TETpaoo-apot(7X£ua; t(ov /_po'vtov, o<70v av Ejrt- xpsa; xa'fn<xvTa oX.a; Ti;-?|[jtE'pa; ETOtE^Ttocav, TrapEXTo;
Tiu.-/iO(o(;iv , oi £;o[xoXoYOu[j.Evoi etOieiv auTou; D.aiov Tiov ouo •/|[JL£pwv aYvciv T-/;pOutji£v(ov •
Et; tou; uY'at-
fji.ETa o(JiTpt'(.)v xai Xa/(xviov [jL(Ivt.)v xat Ttov (xXXoiv vovTa; Sk [i.rfil tov IXatov, Et ouvaTbv *, ItjOtEtv, \i.rfil
7C<XVT(.)V (Jt-/] «•TCTEtTOat, TOUT£'(JTt TUpbv, wbv Xat (J.JjOt- TOV OtVOV TTlVEtV EU^ÊaOtOOaV Oi Oia TOV VU/0^/-|[JLEpOV
piov xxl oivou Se £/_£iv opov -Trpb^T^Jiv -.futjiv •/) Trpoxt- TpiTOv iravTE; Tcp(i)t Trpo tou Tria^jat £p-(.ov xat £v t^';)
p£(jiv ExacTou •
Ta; ol XotJri; /i;j.E'pXs 0(Xti)XijT(o; Eivat (xpiTTt;), OTav OsXôsi tiaYE'.v, xai ev Tri EfT-jrs^pcf xara
Ev Travri Pp(.)(j£t xa\ 7ro'<;£'.. 'E-xv 0= xai ev txi; outi oe ex<x(jt^/,v eu/^/jv XEYETuxjav TOVTrEVf/ixotjTov .1/aXutbv,
Eparis. cnd. 3fi4 fol. 63-80, Sa'C. xv. Quae vero pauca ex illis editis libellis interserantur.
anecdota rcmanserunt, contiuenlur fol. CS, 69. (1) 'ATtouToXo;. Lege BatJtXsio;, cujus mox citalur
Eadem, scd alio tenore verborum, in 1318 fol. jl. can. LXX. — (2) T6 ot cod. —
(3) T(ov aYta<7[j.iTtov
Ou;e vero apud Morinum exslant, e.vhibenlur ut a (jtETii Tiov 0. ed. — (4) Tt itXsov TouTou ctopotOei/i Ti;
libro pffnitentiali diversa, et inscribuntur Scrmo : ^|i. ib. — (a) '^v TJ B5t6;j.M •/.sOoitptO^/i.jEToii il). —
dc confessione eC pmutentia, quw coite aut libelli Non desunt Zonara; ct lialsamonis com-
(6) MiotvOE'^;.
sequentis sive canonarii aiia reccnsio sunt, aut al- menlarii, prolixiores quidem quam honesliores, in
terutrius cditionis Moriniana' aliquod fragmentum. hunc prsecedeutis canonis locum. Cf. Uhalli t. it,
Ca;terum ubi hic qualiscumque icrnio cxplicit, p. 228-230. — (7) lIXaa(j.6vi5 cod. — (8) Ei 6'jvaTdv
uostra nova incipiuut, nec adeo taraeu no\a quin EsOtlilJEtV ib.
4iO JOAMSIS JEJUNATORIS
T4 "AYto; i iiiOi TpiTov, xai to llaTcp tiixuv, to Kupie auTot! (jitYOiXoauvr,; xai ipiXavOponiTia^ avax/,puTT{iv t^
eXer.io», ol fiiv Teioapaxuvta, o? o\ irevT/jXOVTa, oi evoo;a xai ToJv aiiTou eii; /lita; to'j; '|tX'i|/apT-<;uova;
Oi i;/,xovTa, oi Je xai JxaTOv Ttpo< Sv aipiiTai <p'j- xai TaTreivou; [jieYiotoiv tospY'^'!!''-'''"'' *"" ooiptwv
Xa;at ' ev toi; ao'JV5iToi; oi, e! |ji/, itpoatpoujjiivoi; ovaxaXijiTTeiv Ti e^âi^jiof npo itavTuiv Se xai TravTcov
noXXaxi; eixoai Tidaapa •

to St 'O Heo; lXaoOr,Ti pioi x»i ouv TtSui to TtoixiXov r,|/.aiv xai oiatjiopov tiov
ouapTtuXtiJ, ew; owoexa. Ti; oi laSSaTOXupiaxi; xai TtoXXiTiv xai (xouYXpiTow f,i/.(jlv aij.apTr,|/aTO)V TO /a-
To; eopTo;, YOvuxXtoia; xoto) |ji}| itoitiiaiv , aXXi Xeita x«i itoXuiio/, eTtivo/,iji.aTa, xai T»i; |X£YaX<;; xai
7tpooxuvr,iei; |jl()vov. 'Ouoio»; xai to oo)Osxa/'ijtepov opf.-^TOU avo/7,; xai jj.ozpo(lu|ji(a; Tf,v tJTteipov xai
xoi OTto -^b Ttoio/a eoi; Toiv iY"«>^ Ttavtwv. Kai yu- unepGoiXXouoav ^tXavOpo)Tttav eujpYe^j/av Te xai eXt/,-
vaixe; Si, otov xexwXuuevai t>); exxXr|oia; oioi, [jiijvov |jioo'jv<iv."Ooov f.jJiei; >toi-:^fivtoivmvf\fi-:tfiOi xai
Y«p
Ttpoaxuv/ioet; itoieitoiiav •
Yuvauiuv o; (i-/) oitXo); xai oio/poTepoi ^x xaxoupYou |ji-/-|/avYi; xai •/,Sovri; oo)|j.o-
«'•i; etu/e, oe/eoOat e;aYopiUGei; , ei jji.'/] ti; ov Ttpo; Tixrj;, tooouto; 6 itepi 7tavto)v aYaOb;^ •/iijtoiv oe eu-
Ooivotdv eoTi xai Ttpi56i6r,xuia ev •/;iAe'poi; TtoXXat;. o7TXaY/ve'oTEpo; xai oujjiTtaOioTEpo; xat oveîxa/.iriTe-
po; xai eivai xai oiixvutai ei; •/jij.a;. 'Ap/0|jLai oe [i/iiai
IV. sctjiiiinlur exitant ibid. p. i, p. io5 A atl iiC C].

Kai (j:'/) xaTaoe;o')ij.iO'/ o|j.apTian aXXoTpioi; ouvo-
Tri; Oeia; xai itavaYaOou rou UTtepaYaUou xai otXr,-

TtoXuoOot, dXXo &o6/,0o)iji£v To xpi|j,a tou Beou xai t-/,v
Oivoti 0iou xai }2wTripo; •/,i.i.i<iv ij.axa3t'a; ouu.TTaOiia; <ppiXT/,v •/;;jL£'pav Tr,; xpioeo);, ev -i^ TtavTO)v •/;[j.oiv ta
xai /priOTOT/jTî; itavfjTi xai TtavTa/ou xal xaTO ouiapTriaaTa TtpOTiTjv O'^0aX|j.iiiv ovTO jjlc'XXouoi xaTO-
voj;oiaT/,;o'.xifj;Ttpo'7£u//,;^£i'5i;j.^/;Oiv'iA/.oi7/uo- iivi'j;.iaTi -xcti vjv xai «ci xat et; tou; oiwva; TO)v
,uev eio|e'peiv, (jiaXXov oi ou itpoaipouij.eOa , xav t/,; aio)VO)v. A,u./;v.
111.
EJUSDi;.M, DE SACRA LITURGIA.

ro'J Iv aiiot; naTpo; f,|jL(uv 'Itjivvou to'j iN>,OT£uTo-j.
Saiivli P. jV. Joaiinis Jcjunaluris, cle imjstica renim sacranim siijiii/iculioiie.
Ahgi-mi;mi.m. Ilic lirevi allegoria explicantur Ecclesiip conclia , niensa , exetlra propositiouis, sacrariiim ,
pulpiUim; tum diaconus, sacerdotes, eoruiiH|ue ve.stinienta quieilam; deindc antiphoiia, introitus, trisa-
giurn, (riicis consignatio, tlius, lincum aiitiminsiuin, discus, cali.\, velum .ler dictum, coclilearc, etc.
Xp^/. ij.h TO'j yi'n'><j-/.iiy u[ji.a? 6'ti v/.-Ak-/\. Sanc necesse est novcritis id quod nccc-
(jtav oiy.rjôij.iXaby.'. 'j-^to twv Oeiwv xal TTavEu- iiiimis, scilicet ecclesiam ajdilicari ju\la di-
'^Y,'j.oyi ii77(jGTo'X.wv T:a.felxSrj'j.iy xaTa jy.ijj.-/;- A iiios et fauiigeratos apostolos ad iaiitalio-
civ T^/,; TO'j aK3T'jp'.o'j cy.T,vr,- ncin tabernaculi testimonii.
E cod. paris. 2500 f. 200 V 207, elegantissima afferrc velerura ccclcsiarum sciograpliias, quale.s
maQU scripta sa'c. xii; cujus scriptura- vide alii|uod cxstant in Goari Eiicliolog. p. 10-21, ed. Venct. 1730 ,
fragmentum lapidi incisum in tabella huic tonio Heverig. Pandcct. t. ii, p. 2i4 ed. Ox. 1672. Sed
aflixa, n. i. neque omittas elegantem et doelissimam liac de rc
(1) Il3tveu?T,u.(ov, utsupra, statim ah inilio lihcUi dissertat. K. P. Cahicr {.inn. do Vhihs. t, xix ,
ad virgincs. — (2) Opera- pretium eril liuc

1xt,v?i;. p. 3», 421).
.
LITURGICA 441
Ecclesue coiicha suinilur in typum Beth-

Tou y.«Ta TT.v Br,6X3£[J. C7:r,>vaio'j .
leeiniticce speluucte.
Tfa'i;3'Ca tov toO' Kuptou Tocyov aiviTTSTai. Mensa Doniini sepulchruin repriesentat.
Propositionis vero exedra iinaginem re-
H $i 7Tpo'0ci7t; TUTtov (pepEi Tov Toij y.pa-
fert loci Calvarii iu quo Christus crucifixus
viou To'770v ", £v6a XpKJTO^ ecTaupcoGv).
est.
6),ov Gu<;ia(jT-/)'piov >.a'ycTat, îi t6 Tolum quidem sacrarium dicitur, eo

Y*P
c|uod sucrilicia servat. Cunctis ctiam di-
"•
Ta; 6'jijia; Tripeiv 7,syeTat Tvapa Tuact y.al
citur suggestus ob futurum Chrisli tribu-
pvi[i,a ", îa t6 [/.AXov tou XpicfToij p-^[jt.«*.
nal.
^£ a[j!.6iov cyr.Lta r,v toO a— ozuXicSsvto; Pulpitum autem figura est lapidis e mo-
),i6o'j ex T0'j ty.vr^[;.aTOi; .
numcnto revoluti.
O ^j îa/.ovo; d E^jaYYS^^C^JC'^'"^' T'j'-o; -/iv

Diaconus quidcm evangelium legens ly-
T0'j euuyyikiC^jiJ.iwu a.jji\ri'j.

pus est augelibona nuntiantis
xaTa avto
Sacerdotes autem sunt ad imitandum su-
O'. î tspsti [/.{[j.victv £tci tv;;
pernain illam astantium coronam in con-
yopocTacta; t'^; Evw-tov [toO ©eoOj -a-
pectu Dei, praesto, servorum niore, obe-
, ,
pt<jTa[/.£V7i; SouXoTjpeiTu; -/.al ^taX£You.£vvi;. dientium et eleetorum.
T6 eTTiTpajf^yiltov T'J-o; r,v tou Xsyotjtjvou Collare illud pne se fert quod dictuni
OTt S^r^cavTc; tov IricoOv /.ai, rlyayov (— p6;J est : « Ligaverunt Jesum et duxeruut ad
HovTtov ntXaTOV .
Pontium Pilatum. >•
Stola, quffi ex lana texitur ovem erran-

H ê CToV/) o-/;;j.atv£t, 6' Tt e; ip'Iou r,v, t6 ,
TT^XavriOev TCpo^âTov 6 /iyayev s-iTt twv wacov tem significat quod adduxit super bumeros
XptcTo; Christus.
.
Antipboua; autem sunt prophetarum

Ta ê avTt'<pcova sict tcov :Tpo<p'/;Tcov ai
pra'Conia.
7Tpopp-r^<T£t; .
lutroitus evangelii adveutum significat

H £t5o'So; Tou EuayysXtou r/;v £),£u<;tv t'?i;
incarnationis.
oty.ovou.ia; pf/ivuet .
T6 Tptcaytov <jrip'.«tv£i tcov ayYeXcov t6v Trisagium indicat angelici chori canti-
U.(/.VOV
lE cum
T6 6 tepeu;, y.aTa Crucem vcro in oblatis imprimit sacer-
î i/t'.<:t\
c<ppaYt',£tv [/.t[;./ictv
r^; XpiCTOu ava>,-/i'I'£co;, •ij y.at to^j; (X7toct()- dos ad similitudiuem ascensionis Christi,
•V y
• 13 '
iu qua apostolos cruce signavit.
Aou; ec&paytCev .
O Sl Guu-taTo; cr'J.a'iv£i 'vbi cuvGctov <p'j- Incensum autem oblatuui innuit com-
CIV TOU AptCTOU* TO [/.£V CX£UO; f)£f/.vuet T'/1V positam Christi naturam vas enim ostendit :
(Zv6pco7To'r/;T« •
ot ê avGpa--4£; [ouctavj Tr,^ liumanitatem carbonesvero [naturam] di-
;
GeiiTriTo;' /! £'jco5t'a to'j 6u[/.ta[j.aTo; [/.•/ivu£t

vinam vapor incensi bouum Spiritus odo-
;
r/;v eucofJizv tou nv£'j[/.aTo;. rem prae se fert.

T6 ^£ £t>,tT6v , o £V :-7i Toa7T£C'fl «TTXouTat Lineum vero, quod in sacra mensa ex-
cmnXaiovcod. —
codex aperte. Toitov. Sic •tov. Goarp. 90, n. 13. — (9) XpwTo;. Id. p. 98. —
—
(I) T6...
(3) TY;feTv.
(9.)
De ctymo non a'stuandum. Sed pra;- (10) npoppr,ct£i;. Cf. idciu, p. 107, n. 08, 70, 91. —
stat videre lianduri Imp. Oileiit. t. ii, p. 893. — (U) MiivuEi. Cf. idera, p. 24 , n. 29; 108, n. 74. —
(4) Biiaa. Cf. Goar 1. c, p. 10. — (5) Bf,u.sc. Recen- (12) 'Tiivov. Cf., id. p. 40, n. 121. (13) 'Eocppaviiê. —
tiorum iusus. — (6) Mvr.ixaTo;. Ib. p. 13. — (7) T-Ji; Id. p. 99, n. 31. —
(14) 'Av6pa^/.s;av TT,;C0d.,quc-c
evtomov Tot; Tiaf.<7TaiJ.ivri; cod. depravat. — (8) lliXa- (luidcm lectio mc fugit.
. , . .
4ii KtA.NMS JI.JI .NATOIIIS
ty; 6ei«, e»; tutcov av etn Vfii oiviovo;, di' /,; |)licatui', |)cr iiic crit iii si(j;iiiiiii Kindoiiis
ei>i/6T,
* To êiTCOTixiv (jw|/a yiro Iwari-p icai qim iiivoUitum cst corpuH doniinicum a
Joscplio ct Nicodciiio.
() îixo; Jt; v>7T0êiY[Aa TtOeTar wojrei 1 um discus iii liiiiic si},'nilicaluiii imni-
Toivuv i liXiaxo; Jtixo; yoiper to îli;, («'jtm tiir, ul(|uciiiudiiiodiiiii «olariH discus luccni,
x«l ouTo; yojfer tov XptoTOv Ou(jia,o;A£vov '
ita ct is (lliristum coiitincat immolatum.

To 5» itoTr;oiov ei; tjttov t'^; ve'a; SiaOrl- Dciiidc ciilix SMiiimium c^t iiovi focdciis,
)c-/i;, r?,; 5e;aiis'vy,; to exyuOjv aljJia si; cio- (luod (luidiîn clTusuiii saii},'uiiicm iii salu-
TYipiav. teni ncccpit.
6 ê ihf c-/;[J'.«ivei Tr,v y.').u'ju ToGi (j.v/|- Vcluni dictum Acr dcsignat clausnram
[xaTo;. monumciili.
H Hi [/eyaVfl eiTOiô; ^ tutto; av ei/i Tvi; At inafîium introitum \clim iiilciliâs
ij/oSepa; e'x.eiv/1; i>.:'k:w;, -/iv p.e),>.o|xev iva<)T£; liiinc roriniclandum acccs.^ûm (juo liiliiriiiii
Yuavol xal w; jcaTaxpiTOi TiapaiTTr.va'.. K'JO'j; csl iitoniiics nudi ct lanKiuam rci conslsla-
Se xai (JieTa T/iv aur/iv elcodov, £toi[j.(d; «i mus. Stalini autcm posl intioitmii lorcs ap-
Oupat x>.eiovTai, uTTOêtxvuov av to'jto r,i/,tv posite clauduntur, ut noiiis praiostcndatur
TYiv GoCeaav imiTry arr^jipaiiv , to • " llo- trcmcnda iiia judicis scntcnlia : « Discc-
peiJciOe ar' ej;.'<i}.
•
dilc a me. "
AXô Te 8i [>.trk tooto Tr^jy.aiv:'. x.a! '^'j

Aliud autcm velumctiam fif,'urat, sciliccl
7reoixaX'j;/'Aa tou OeiirTou Mtoiiieo);, o Trepie- vclamen quo Dciinspector Moyscs texit fa-
xa>.'J-T£TO -flvixa to eauToO rpocwiTOU ceXa; cicm siiani quum c\ co ful!.'ur cmicarct ob
£ze'AiTe, T(o Tv;; 0£OTr,To; r,v<o(A£'v(o (ji(0Ti • fV.o
uiiituia sibi divinitatis lumcn : ideoque sa-
xal 6 t£pc'j; (o; oia ti; M&)ucr,; Jr.^/.rîôpcov
ccrdos ut alter propemoduin Moyscs, po-
,
T<o >.a(o .
pulo vcrha facit.
"
To 8i Jta T-7,; X£t':î'ô; acTaXajAfiaveiv (juodvcro cochlcarc sacra sumuntur, id
Trv TO'j HTaiou >.a6iâ (TYiixatv^t, di' TOV forcipem, quo carbo-
•eii
fil rcspcctu ad Isaia;
e^ O'jpavo0 uirsSêâTO ixvOpaxz. ncni c coelo excepit.
IV.
EJUSDKiM SEAAIUl AD MONACHIIM.
'II -aiaivsui; tou OffiojTaTiJU iraTpb; r)iAO)v 'Iwavvou tou 'Sr^Q-: iux'j'j
Admonilio sanctissimi /'. \. Joanuis Jejunaloris.
verstis Ii.iud ita inficctos, sed rontiniia de.scriplos

MoMHM. I.efiebam iii cod. parisicnsi ?,7'i^, fol. l.il,
scric, ut tani notarius vctns iiuam rccens pnhliei calalogi seriptor mctrica nc suiiodorali (luideni snnt. At
'IDOOzi in.ale cod.— (2) Niy.o5r,|).o-j. ('.onsonat in moiiunicnto novo, justa pcrsoivcns, deposuil. >
id
(1)
quod etiani nunc sacerdos Sanctis
dcpositis Cf. Goar, p. .jB, 112, ii. 10;t. —
(3) O-jcailonevov. 11).
recilat : 'O fjrr/_rni.m ']Mar,-o aivo toO ?OXou xaOc/wv |). 100. — (1) K)f.<Tiv eod. Cf. il). p. lOJ.— (:>) EfuoSo;.
t4 a/pavTov uou «iwîa, ffivoovi xaOaf a iO,r,aa; xoi if (i- Vide Goar, p. li:i, n. IIO. —
(ll) 'VTtooeixvuôv cod.
(Jiaii-/ ev ij,vr,[iaT'. xaivw xr,5;'jt!a; aitiOsio. > llcconis Nisi quid exciderit, liabes nominalivura, ut aiunl
Josepti, quum de lif;no illibatum corpustuiim deal)Solnlum —
(7) Aato. Ib. p. lOi, n. 51. --(8) Aei6i5o;
posuissct, sindone munda et aromalilius involutum |ji£Ta)o|),SavovTe; cod. Cf. Goar, p. 129, n. 17'J.
MOrvASTICA. 413
ncmohomimiiii umqiuim suspicaUis ost \cisus ullos essc .Iciuiiiiloii ascriliendos. Sane tu exploratiim halic
novaha'c cssc, ncc siniilc (iuiJi|iiam inlcr Nazianzciia iis|iiam invcniri. Ouem porro aul Jejunator aut
i]ualisciniiinic ilcimim hisum ridciiilo diclavit lujcndo niclrice vcrlcrc mc, scJ ia traiiscursu , non
,
piguit, ncc tc lcgcre laptim pigcal.
Tvipwv, [/.ovzyj, (;wopo(7'Jvv;; to'j; ooou;,

<l'JXa:;ov, tb; ypvi , tk; z.o'pa; tcov ojAj/.aTcov,
A^Xô 7:po; aA>.o f/.v;

^li~u'i -p6; -0'j; izi^v.z.
h.7Xii o£o'vTco;, «^po'vco; î u.vj (jiya.
5 Evou[7.act -/pco TOi; avayx.aioi; [/.o'voi;,
Kal pp(6[j.aTa (vfr/iijov, a (Tuv.TTavsi

T' To (7co[j.aTiov ei; u-o'jp-'
llavTcov [j.5Ta>,a'[j.6av£ tcov TsOciaevoiv

T'6v (5ai[J.ova ê (psijyj yaT-piÂapyia;.
10 jMy, Ty. [j.ev d/.<pau>.iê tcov s^Jscrij.aTcov,
Ta (i' sx.Xsyou (7'J[j.[j.op'iiZ Tvi cr, /.OiXia.
n oiax.pwi; x.oivstco cvi tou; Tprj-ou;.
Oivou t6 it^XsTctov £X.Tp£~ou x.aO' h'}.i';y.'i
Ei (zûvaTsi;, a— oyeuou ypy,(Ti[7.eo:.
15 Tvjv ysipa T'ov CV|V [j.vf tivcov yu[7.vou \).iwi.

•
Mix.p6v >.oyiôu cauTov, I'v9a iTpo(7X.aO-/i
Kal coT; (xOcXfpoT; oouTitx.co; u-vipeT£'..
KsvTpov t6 (3£iv6v (peuye t?,; iTapiv,(7'Ia;,
]5aX)vci yap si; Oa'vaTOV (i'ypi x.aprîa;.
20 Kal JTTuaXou ij'jl'.— Tcoij.a [;.v, — apa^XeTTv,;.

pr,; ETTViXOev sv TpaTTeJ^vi i^po; ^tav ;
KpaTv;i7ov, (o; yp-^, TTTUdov e^co toij [/.e'(70u.
©sXci; âySLV, izvOpto^n-E, x.al 'S'.£tv (zi/a;
Xp£',(oo£; in-^'vi- a>,).a ouy7, Toij x.rlpou.
2J Eyyu; 6 — tva; x.al cuvTiOiTa'. v.invi \
VEUSIO METRICA.
Moikstiic mctam tenens, o raonache, Liba, minus si valeas, ut expedit.

Cautc pupillas, uti par est, tuere, Necaneris coram tuas nuda manus.
!Se ciaemi|ue proxinuim hiuc et liinc aspicia»:. Te minimum ffstinia et sede novissinius.
Ad reni probe loquaris et scite tace. Arbitiio servirc te fratrum juvet.
Vestibus, uti erit, tantum utere.
necesse Lcvare cristas ahsit arroeantirc,
Habe cibos, sed unde sustcntes tuum Qure cordis in perniciem prixceps ruit.
C.orpusculuni, ut pensum laboris inipleat. Sputuin saliva^ ne vaguni negligilo.
Oblata sume qusc tibi hospes porrigit, Si tussis in nicnsa, inscio te, eruperit,
Ingluviei modo vites dtemonem. !>remas oportet, ne spuas in ineciio.
Veriim cibos uolim renutes alios, Kscam cupis, nii homo, siinulque visscyphum.'
Aliosque ne ventri pricferas ut congruos. Bene est (|uidem ; cave satur fias tameu.
Dijudicet mores tuos prudentia. Prtcsto cst ca!iuus tibi, coram positus.'
Vino quotidie ahstiue, quoad potes ;
Per mc manum non admovebls ferrulis.
,
444 MOIVASTICA.
My) <jo'j rpoTeive '^''^ <payeiv yifi'*-

X,"P*
\\î,)i Kfjaitbi •A.ixX 7;poTi[iy,oi; îXcu.
•
'To 51; (Je )cat Tpt; |j.y) iraBaiTOU ivpo/.eYeiv
" 4>i'jye, irpooTCTa r>,; eii?,; lajTKipta;! »
3" A/cvi^ta; ye'vv/i[<.a yaâjJ.vi; 6 x).ovo;.
0e'a, (tovaye, tov Tporov T'?i; Maivaô;

Rai oov CTOU.a outtyÔi Torv yepotv o>.atv.
Aay_Yl[Aoaijv/iv (/./i dtôu; tu iiXr,iitov,
KpoDoov ij.n' aiôtj; Ta; Gupa; tou coij (j<t'Aou.
5S M'fl o' au irpoo^TCTw; ei<7opa'[j.ri;, (•JTTTcp /.'jwv
1-At'j-i] KaTaOpiov !c«t xaTa6).tTiv ocTea.

V7Ta/.oy,; (j/'j).aTTe t/.v eijTa(;t'av,
Xwpt;, Tvpo'o-/;Xov, <{/uyt/.y;; au.aoTta;.
Ilpau; dtaXe'you [jm Traijtv ot; Tuy/);,
rposacxiov Tot; TiXviotov.

I
fto Oij.u.oL cto(j<pov ev
TeXwv yeXacjt; [/.etotay.aTo; ['•Eyp'-,
Ep/,o; ipuXaTTWv tcuv oô^vtwv ev <J/o'C'(.j.
Tou; duyyevei; e/.êuye, x.ai XuTra; «pijyifSi
NewTspwv 5tw/.e toc; (juvTuyta;,

iis AtaSoXou y«p etijtv <j-Xoi/ayt'at.
lIoXuXo'you pa^tijiAa p.vidoXw; fiXeire.
KpuTTOv Ta; Six.atojij.aTwv aTav-a;-

To 5oy[j.aTtêiv, /.iv So/.-^; ypa^tov tSpt;,
Aveu avayxvi;, (p£'jy£, [«.•/i /.aTa/.ar,;.
5 Et Ta'jTa Tr^pei;, :yyu; et <jtoT7,pia;.
VERSIO METRICA.
Hoiiorem amico, mente semper piidica, Rlande alloquaris, si quibusdam occurrcris,

Debes. Bis autera terque dicito : « Mese Spectans modeste , nec nisi stantes prope,
« Tu qui saluli insidias struis, fuge. » Parcehilaris ride, sed et risu levi;
.\cedia3 fit fetus oscitatio Et claustra dcntium tiiiiens custodia
Hiantis : os tu vide hiulcum Micnadis, Strue. Propinquos fiigis? iErurauas fugas.
Ambabus et palmis tuum, frater, preme. Vau;c juveut;u prohibe colloquia :
Ne proximo tuo pudorem incutias, Ilic Satana; sunt arx et arma posila.
Fores amici, sed verecunde, move. Viam loquacis ne oculis quidem tere,
Verum proca.v ne cursites, sicut canis, Qua callide qua" perperam facit, tegit.
Sus deque vertens vasa et ossa couterens. Doclor sedere noli, sis doctus licet,
Obtemperes is ordo rerum puiciirior,
: Citra necessitatem, in igne ne ardeas.
At modo pravum nil tibi quisquam imperet. Fidelis hacc tene : salus tibi prope est.
V. 20. Mr, cciu yaTfa r.foTtv/t cod. —

V. 47. Kfj- j
assequcrcr, dubius tamen utrum assequi veruui con-
7IT0V t6 oi)(xtoiJ.aT(ov ib. ; leviter mutavi, ul sensum | tigcrit.
445
VARIA DE VETERUM GR.ECORUM FESTIS TVPICA.

MoMTiiM. Cum qii.T scquunlur lam argumenli similitudine rcrumquc uccessitate colligan-
pnrccdcntibus ca
tur, quam auctorum uominilius. In liis enim Typicis et canonihus cpitimiorura non desuut qu;e identidem
sive Joannis jcjunatoris titulo inscribuntur, sive ad magnum nostrum Nicuphorum sesc referunt quippe :
omnes canones, mox sub dubio Ephra-mii uomine recitandi, si uni codici tides esset, in Nicephori cen-
sum caderent; ibi enim cura ca>toris ejusdera supra positis, uno tenore scribuntur. Verum epitimiis, qua»-
cumquesint, jurc pra-eant Typica, certe tamargumcnti nobilitatcquam novitate c<Tterispra'mittenda. His
enim indicibus nunc primum varia gra-eorum festa ex ordine, genere et splendore quc-eque suo signis aper-
tissimis dcclarantur.
r.
VETUS M0N.4STERI0RUM MONTIS ATHONIS TYPICUM.
'Ex TOU TUTtlXOU TOU 'A6o)V0C, TTSpi EOpTWV TWV 'J.Vla}.0)V y.lX: JJLlXflOV Xai ;/.£l7c'(i)V £V aU 0£l TOV |JIOV«/_OV
apYsiv £X TOu EpY"" '"'''

'^'l^ vr|{TT£iav xaTa)oj$iv d<; fpwciv t£ xai ttoViv '.
Ex Mhnnis tijjjicn de feslix mnjorihu.t, minoribus et mediis, in quihus monncfium oportef supersedere ob
operibus, et jcjuiiium escis et potii snlrere.
Ast TOtvuv £i^£vai, W5 [st?] Tfet; Ta^si? y.eivTai svTaCiSa ai sofTac* ei; [ieyoXa?, et? [;.6-
ffla; ^ /.al £i? [xtx.pa?. Ral ai p.ev [i.eyaXat eopral to'j XptTToij, xal tv;? ©sotoxou xal ToiJ
nootfpo'[j(.oij ^'j'o, yiYOUv VI ysvv/^ci; y.al r, a-OTOp.vl, x.al twv ayiwv aTfoCToXwv lIsTpou x.al
Tla.^)l<j\t, ev ai; yivovTai aypuTTviat, iyo\tr;i. cviaa^ta, (TTaupov T£Tpaipeyyov ^ta xox.xivou 0.
Ai Se [Aecat eyouit CTaupov p.()vov *j*. Ai ê [ti/.pal vfwnt. /.£VTyf|./.aTa /.ai [;.o'vov -r .
Kal et; iy.ixpa; lopTa:, et? tt.v s/./,X-/;'7t'av r/.jv yovu/.^.iTta ou yiverat, o'jo£ sttI (Aecsa; vv;-
iTTeraf tfîw? ^c ytvovTat Ta iX[^.(poT£pa. Et? de Ta; îaict^ eopTa;, 0'jTe yovu/.^.fjiai , 0'JTe
v/i^JTetai e7rt[A£(Jw; ytvovTaf 1503; o£ , w; i-ôiyiry.i, y.cii.Tk vry eauToij ivpoOu^jt.iav xal Tupo'-
iisw ETTt yap T0'JT0 cuyxaTa6aTtxwT£pov £t? yovuxXiciac xai £'1; vvicTetav. Ta; ê (x.£y(x-
7,^; £opTa;, oXoj; yovu/.Xiciai ou yivovTat out£ \r,mdv., o'j'tc £V tvi i/.y.\r,nix, ou't£ £V TOt;
Scire interea operse pretium est tres festoruiu Et minoribus festis non fit in ecelesia enu-
classes eo loco jncere, majorum, mediorura, et mi- flexio; sed neque niediis jejunia, licet utraque fiant
noruni. Jlajora auteni festa, quac suut Clu'isti et privatim. Item mediis festis, nec genuum flexio-
Deipara\ tum Pra'cursoris duo, videlicet uativitas nes, nec jejunia mediatenus fiunt similiter autem :
et capitis excisio deinde sanctorum apostolorum

; privatim locum habent, prout fert singulorum.
Petri ct Pauli, in quibus fiunt vigilia^ sigla liabeut voluntas et propositum libentissime enim tum
;
crucem quadrifidam coccino distinctam. Medio- permittitur genua llecti et exerceri jejunia. Quod
ruin vero signum crux sola est. At minoribus spectat ad festa soleniniora, omnino tam genu-
puncla, nec alia signa sunt. flexiones vetantur quam jejunia, sive in ecclesia,
E cod. Coislin, 37, fol. 359, ct Paris. 9.500, fol. 202, cst quod revocetur patriarclia Gennadius Scholarius,
263, dequo jam di\i, p. 439. Aerit ille, hic B. co quippe codex B vctustior habendus est. (2) Me- —
(I) rioc.v. In codicem A huc inseritur antetextum Tsa;, ut in titulo \i.zniu,v, et sic pluries. — (3) M(ivov.
nomen SyoXapio^j, sed qucm in (inem.' Non liquct. Tu QuiP ihi x£vcvi!J.aTa dicuntur, punctis constant qua-
vide au hic latcat scriptoris uoraen, conditorisve Ty- tuor in B, tribus vero in A, qua; raenisco nostro ex-
pici aut antislitis cujus auctoritate editum fuit. Non pressimus. —
(4) As. Sensus idem quod supra requirit
.
ii(S TVIMCA
ice^Xtoi;. 6;xc.iw; x«'. Jv Ski\ ta TMVTYi-toiT/i 0'jTe yovuxXiuta iv tvi t/.yiXr,nl.« ^ o'JTe ev toi;
xeXXiCii; YiveTai, 'vjts v/)ijTei«, xaOo); 'ji Osi'A /.avove; di«ic£).e'J'jVT«t.
typaffloav 5e TauTai itapi yvwiTuojTaTOij /.«l [j.eY«)'j'J iraTpo; to3 ayio^j 'jpO'j; 'rp'j';
Tiva ey/.XeiiTov ev toT; (Jiepe^jiv AvTfj/e'!»; t?,; ûpia; 7,'JU/a'C''^Ta, Ttepi v/icTeia; xai -yovj-
xXwia; x«i dpyia; toO epyou xai xaTaX'ji7ew; PpojaaTwv xal iT'j{;.aT(ov.
M'flv 2ieTrTe'(Ji.6pio;,
a'. ToO ayiou û|Ae(>>v tou sv T-ij jj.dv5pa ', dpyia xa'. xaTd/.yri; 'jivo'j xai e).a'/j'j.
<r . -r To'j dp/iTTpaTYiyoij Mi/a'/iX, ev Tat; /wvai; ,

ou.oio);.
/1 © H yiwrit; T-fl; 0eoT'j'xou, xaTdXu'ji; i/Oijo; xal dfyta.

f
t Tiiv eyxaiviuv ", dpyia xal X-JCt; oivou xai eXaiou.
t^. ® II {i'|»ojci; TO'j Ti[xi'j'j xal "Cojottoioij i7Taupo'j , dpyâ v-i itdvTa, xai xaTa/.uiî;
Se o'J' OTi TrepiexTtx/i vr,i:zii'x ln7\ ei; xaTaXuitv twv dpo(JidTwv , ou/t d j xai
Tv;; wpa;, oute Tupov eiOioixev, ouTe i/_0'ja;.
X . ToO ayiou KuoTaOiou, xaTaXuct; oivou xat eXaiou.
xy'. H C'j).X/,'.{/i; Tou Ttij.'/jU risO'^c'I';.ou , oao'!w;.

t
X7 To'j ayiou lojdvvou tou OcoXrjyou fj|j.oi!w;.

t ,
]\Iviv OXTOjfiptO?.
t Tou dyiou dirocTfJXou 0oj[j.d, o[i.oiw;.
ivi
t Tou dytou dTTooTo'Xou Aouxa, o[/.oioj;.
sive in ct^llis. Siiniliter per totam fpasHialis tempo- VIII. © Nativitas neiparic, solntio fit in piscihus
risj pentecosten j;eiuia noii curvantur in eecle-ia, et operuni cessatio.
neque in ceilis, sed nec jejuaatur, sicut sacris ca- XIII. t Kncaniiorum , laboris abstincntia et re-
nouibus vetitum est. niissio vini et olei.
Htcc auteni ipsa scripserunt, diclante sapientis- XIV. © Kxaitatio venerandae ac salutifer;c cru-
sinio ac niauno patrc saeri IMontis, ad querndani cis, omnium vacatio, sed derelaxatioDe
inclusimi,in partihus .\ntioclna;Syrorum conimo- nihil, quia peculiare jejunium est, quo
rantem, de jejuniis ninrrum, genunmque incur- quidcm cxiinitur agrorum cultura, ut
vationibus et cessatione operuin, jejuniorunique nihil de hora niutetur, nec caseum
in esca et potu solutione. edamus neque pisces.
XX. 7 Sancti Kustathii relaxatio vinl et olei.
,
.VcnsH septeiiiber. XXIII. "7 (".onceptio veneraudi Praicursoris, simi-

liter.
Festo sancti Simconis in mandra, va-
XXVI. t Sancti Joannis Theologi , siniiliter.
catio laborls etjejunii solutio per vi-
num et oleum. Meiisis october.
VI. Sumnii ducis Wichaelis Chonis, simi- VI. t Sancti apostoli Tlioma3, similiter.
liter. xviii. t Saucti apostoli Luca;, sirailiter.
ac si legeretur : lS(u; ii, &^. ixiaxui £x?s;(eTai , xaTa cjusdem Simeonis : 'O OeTo; 5e Suiieuv T»i; Tauni; v£-
Tr,v £auTotj. — (1) "Opou;. Summus ille ac .sanctissi- zpov ivTo; TYJ; |xavSpa; (touto yap 6 to'j ctuXou itepiSa-
miis Atlionciisium pater nuncupari solct .Mhaiiasius Xo; exaXEiTo) Eidcve/Q-fivat Tcpo<yTaTTei *
TtepttoxoSofjLeTTO
Hagiorila, qui floruit sa>c. x. De quo quaulam cx- yap Ti :iavToOe Tei/iov tw xtovt, w; Te jjti^ yuvai^tv et-
stant in opp. S. Athanas. t. iii , p. 17, cd. Palav. — (jT|Tr,Tov eivat. — miraculi scilicet merao-
(3) Xtovat;,
(2)Mivofa. Pioprie oiium vclcopranim caiiLr, tran- ria patrati in urhe Colossensium in 1'hrygia; qua-
slate monasteria sed speciahus est templum S. Si-
, eliam nunc apud Gr<ecos, eadem dic, persevcral. Vid.
uieonis StyUta> juxta Aiitiochiam, ipso vivo a'ditica- Menffor. mens. sept. p. 40, edit.Vcnct. 184.1.— (4) '\'.\-
tum, de quo placet addere his qu» supra, p. /lOO, xatviojv. Inscribitur ibid. p. 85 : Mvr,[iYi twv eyxatvHov
in transcursu tetigimus, idquodait auctor ms. vita» Tvi; dtYia; tou XpidTou ^|j.a>v ivaffTaaeii);. — (;">) 'H |icTa-
. . ,
GRyECORUM FKSTORUM. 447
Xfl .
t Toy ayiou a7i:oi7ToXou lax.wfioy tou ai'ê).i}>o9eou , o|;.0''(');.
t ToS aytou jx£Y«Xo'jt.apTupo; A-flir/iTpiou , 6j/.o((,);,
M-flV Noaafipto;.
1
OL ,
t Twv aytwv avapyupwv , 6u.ouoc.
1
t H (7'Jva^t; Ttov acwy.a-ojv , oaowo?.
'/• © Toij [/.eya'}*ou XpucoaTo^ptou, 6[A0tto;.
ts'.
t Tou otytou $t>,iTTT;ou, xaTa^Xuut; TravTwv st ^l T-fl TETpa^t vi TTaaac/Csuvi , otvov
xat sXatov xat tyQua;.

xy. 11 EtGooo? T'^; u— Jpayta; 0£oto';cou* a.^yici., y.a-aXuGt; lyH'io: stti.
t Tou ayiou aTCO<JTo'Xou Avdpsou, xaToXudt; otvou xai iXatou.
Mr.v AjXE[.'.Spto?.
t Tou [;.£ya'Xou NtzoXaou, 6[/.ot'co;.
H cuXXy;i|(t; Tvi? ayta; y,(n Gso[i.yiT£'po; Avv/;;, ojj.oiw;.
t Twv ayiwv [;.apTupwv EuiJTpaTtou xal twv tuv auTw, (jij.rj.oi^.
t Tou aytou TrpoipvfTou Aavtv,X jcai twv aytwv y natiJtov, oaoito;.
'/C . + Tou aytou lyvaTtou tou Seocpopou, 6[A0tw;.
[-.r.it H irapajAOVv] twv XptcTOuysvvwv, 6[7.otw;.
ice'. ® H ayia tou XptCTOu yevvvioi;, xaTaXuct; et; 77a'vTa* 6[A0tw; m.\ '^wile)«avfii.£pov,
xaToXuiTt; et; TravTa x.at apyta twv [i.eijopuov.
MviV iavouapto;.
a •j* Tou [A£ya'Xou BactXstou, xaTaXutrt; £t; TtavTa.
£ .
*{• H iTapa[j.Qvvi Tcov ipwTwv , y.aTaXuct; oivou xal eXkiou i;.o'vou.
XXIII. t Sancti apostoli .lacobi , fratris Doiiiini IX. 7 Couceplio sauctae ac Virgiuis matris An-
similiter. n;c, similiter.
XXVI. t Saiicti magni martyris Deraetrii, simi- xiir. t Sanctorum martyrum Eustratii et socio-
liter. rum ejus, similiter.
Mensis november. XVII. t Sancti proplietoe Danielis et sanctorum
triuni puerorum, similiter.
I. t Sanctorum Anargyrorura similitcr. ,
XX. t Sancti Ignatii Theophori, similiter.

VIII. t Synaxis defunctorum, similiter.
[xxiv]. F.xspectatio ISatalium Christi similiter.
Xllt. @ Magni Chrysostomi, similiter.
XXV.
t
® Sancta Christi nativitas
,
plene in omni-
XIV. t Saucti Philippi , oninia solvuntiir : qu» ;
Inis relaxatiir. Similiter per duodecim

si iu feria iv vel in paraseeve incide-
rit, dantur vinum, oleum et pisces.
dies eximitur in omuibus et a com-
muniori opere desistitur.
XXI. @ Introitus sanctissima? Deipara; , ceditur
ab opere, piscibusque solvitur.
Mensis januarlus,
XXX. t Saneti apostoli Andreoe, solvitur in vino
et oleo.
i. t IVlagniBasilii.pleneinomnibuseximitur.
Mensis december. V. t Exspectatio lumiuum, in vino solvitur et
oleo tantum.
VI. t Magni Nicolai, similiter.
OTaci; ToO aYiou dvoolou itavEucp^riiioi; aTtooTo^.ou xai Oso- nilas cst ejusdem classis ad dicm 1 jul.; utruinqiio
XoYou 'ludvvou Tou EuaYY^^"''^''"- "*• P- '^^- (') ''^""P"

— fostura pariter habent Moniiea recentia. — (2) 'Aitm-
fOptov. SS. Cosm.T et Damiani, quoruni altoia solem- aaruv. Nihil similo ad liunc diom occurrit in Me-
, , ,
448 TVPICA
'l'a ayia 6eCi<po(via , x«Ta>.'jon eii; ivavTa.
c. t II «Jjvav.? TO'j TijAiou rip'j^f07.<iu ', xaTa>.uiTi; lyOJoj.
la .
t Tciu oatou TraTfo; -fljjiQv WeoôctVju toij xoivoGiapyou, xaTaXuTi; oivou xal £>aiou,
IT .
t 'loCi ayiou «TroaToXou IleTpou Tr,s olXuieb);, o>/.oi(i>;.
^r. t 'rou oaiou raTpo; y.aoJv Avtojviou, xaTaXuci; lyOuoj xal oivou.
t Tou oiJtou raTpo; «[xwv 1vj6u[/iou, 6{/.o((o(.
xe'.
t Toij iyiou Ti[j.o6eou, xaTaXuai; otvou xai eWou.
xe ® Tou ayiou rpviY&fiou tou 0eo).oyou, xaTaXu*:!; i/Ouo;.
® II eTravodo? tou [jLeya^Xou XpuiioiTT()[j.ou, oiaoioj;.
Wviv «tefipouapio;.
P'. e II u7TaiTavT/i Toij Kuptou Y,j/.aiv i-/icou XpiTTOu, xaTaXufTt; ei; ravTa" ei ê vtyr,
ev TeocapaxoaTvi, oivou xai eXaiou.
II eupeit; x^j Ti[j.ia; -Atfakr,; Toij Ilpo^po^J.ou, xaToXuci; oivou xai v.aiw.
Mr/v Ma'fTio;.
Toiv (ityi(i)v [j. [j.apT'jp(ov, oivou xai eXatou.

x:'. ® O £'jayy£).tc[j.o; tv;; 'j— epayia; OeoTcIxou, xaTaXuTi; tyO'Jo;.
Myiv AirptXXto;.
}* To'j aytou jvôôu xai (/.eyaXof/.apTupo; re&^pytou, xaToXuTt; [et; iravTaJ.
yl. "}" Toij aytou c«-o(;t()).ou xai euayyeXtcTou Mapxoij, o[j.o''(.j; st; TravTa.
x'. "} To'j aytou axo/jT^JXou laxcoSou Toij ZeSeâiou, 6(J.ot(o;.
VI. ) Saiicta Tlieopliania, inteprra ininiiinitas. inununitas integra. Qua; quuni incidit
VM. . Synaxis venerandi Praicursoris , relaxa- in (luadragesima , fit vini et olei di-
tio in piscibus. spensatio.
XI. Sancti Patris nostri Theodosii cajnobiar- XXIV. t Iiiventio vcnerandi capitis Pra^cursoris
ch;e, temperatur vino et oieo. rela.xatio vini et olei.
XVI. Sancti apostoli Petri vinculis soluti , si-
militer. Mensis martius.
XVII. Sancti Patris nostri Antonii, dispensatio
piscium et vini. IX. t Sanctorum xl martyrum vini et olci. ,
XX. Sauctipatris nostri Kuthymii, simih"ter. XXV. ®Annuntiatio supersancta; Deiparae, re-
XXII. Sancti Timothei , remittitur in vino et missio piscium.
oleo.
XXV. SSancti Gregorii Theologi, remissio iu Mensis aprilis.
piscihus.
XXIII. t Sancti perillustris magnique martyris
XXVII. )Reversio magni Chrysostomi , similiter.
Georgii, relaxatio [integra].
Mensis februarius. XXIV. t Sancti apostoli et evangelistse Marci,
similiter integra.
) Hypapante I^Jomini iSostri Jesu Chtisti XXX. t SanctiapostoliJacobi Zebeda;i,siniiliter.
na>is. An indc latinieorumqnc piinii Clnniaccnscs ad h. d. Jan. p. S.l. — (2) 'H avaxoaioî tou \tv^îio-j to-j
noslri liauserinl snamomniumdefunctfirum commc- £V aYtot; Ttatpd; r,[j.a)V 'Iwivv. toO XpuffOOT. Ib. p. 21«.
morationem,qua>rendnm. — (l) lI-:oof6|j.o-j. Cf. Mcn. — (3) F.'jp£ci?. Ad h.d. iiiMeiuris,p. 13'i,dis,wiliir Inm
. .
GILECORUM rESTORUM. 449
M-flV MaVo?.
/1 .
t Tou ayiou iwa'vvou tou ©soX-oyou, xaTa^Xustj oivou
oi' icai lyOiJo;.
>ca'. t Twv ayiuv KwvGTavTivou xal EXev/);, oy.oiw,;
>c^'.
t 'y<»2 ayiou 2u(^£a)V, tou ev tco 0auy.aaT<o 6p£c *, xaTaXuat; ol^vou xal eXatou.
/ce
t H TpiTVi et3p£(7t? t-a? TijAia? xeâVo? tou npoi5po'[;.ou, 6[aoiw;.
My)v louvio?.
/)
T Tou ayiou [AapTupo? ©eo^wpou tou 2TpaT-/iXa'Tou, ofy.otw?.
t Twv aytwv awoffToXwv Bap9o>,o(j(.aiou xaX Bapvaga, oaoiw;.

x^. t fi yc'vv/i^(7t; Tou Tt-j.tou Opo^prjjxou, KaTaXuct? otvou xat sXatou
xat tyGJo?.
x9'. © Twv iytwv aTTOGToXwv neTpou xat OauXou, x.«l s;? 7:«vTa- a .Je Tu'y-/i
^' i^ 7',
i^Qua;.
X'.
t Twv aytwv ATCOdTO^Xwv, 6[y.otWi;.
Mviv louXto?.
a .
t Twv ayi'wv Avapyupwv, )caTa'Xu(7t; otvou xat eXatou.
P'. -r
-f- T-fls Tt[i.t'a; £(r9viTos ^ uTOpayta; 0eoTo')cou, 6[/.otwj.
+ Tou aytou IIpoxoTviou, 6[Aot'w?.
1
•/..
t Tou (iytou T7po9V)'Tou HXtou, 6[iot'w?.
<> t Tou (iytou [y.(xpTupo? IlavTeXEvii^.ovos

, optotw?.
M-flv AuyouffTo?.
a . Twv aytwv Ma-cagatwv apy_o'[;.£9a t-^v vr.cTEtav
,
rfl; Geotoxou.
t'. H iyta (/.£Ta[xo'p9w^t; tou Kuptou /i[;.wv T/icou Xpt(7Tou, jcaTa^Xuct; ik iv«vTa.
^/f«j(« ww»«. ijg^^ relaxatio omnium; occurrente

VIII. t Sancti Joannis Tlieologi feria iv aut vi, pisdum.
, remissio vini
etpiscium. xxx. t Sanctorum[xii]Apostolorum, similiter.
XXI. t Sanctorum Constantini et Helena;, simi-
liter. Mensis julius.
XXIV. t Sancti Simeonis in AIonte-Thaumasto , i. t Sanctorum Anargyrorum, remittitur in
relaxatio vini et olei.
viuo et oieo.
XXV. t Tertia inventio veuerandi capitis
~ Venerandi indiimenti
Pra;- ii-
cursoris, sirailiter.
supersanctffi Dei-
para;, sirailiter.
Mensis jimitis. VIII. t Sancti Procopii, siniiliter.
XX. t Sanrti propheta; Elia;, similiter.
Viii. t Sancti martyris Tlieodori militis,
simi- XXVII. t Sancti martyris Panteleemonis, similiter.
liter.
XI. t Sanctorum apostolorum BarthoIoraa;i et Mensis augustus.

Barnaba;, sirailiter.
XXIV. t Nativitas venerandi Pra;cursoris, remis-
I. 7 Sanctoruin iMachabaiorum : incipimus
sio vini, olei et piscium.
jejunium Deipara^.
VI. ©Sancta Transfiguratio Domini
XXIX. ® Sanctorum apostolorum Petri et Pauli,
Jesu Christi, relaxatio integra.
nostri
de inventione prima in Pahvstina, lum de allera iii |J.£ea T9i; ev x^ ayia (joptT. Y.aza.Uutta^ xî; Tifjiia; edOiJTo;
Emesena urhe sub initio sctculi v. Vide tertiani
:\d T^? uTiEpaTia; eeoToxou ev W.axipvat?,
diemxxvmaii. —
(l) "Opei. Isjunior est, alterque .4y-
^Tti AeovTo? toO
HevaXou xai Bvjpivric rii; auToO Y'Jvaf/.(5;. Men.
ad h. d.
lita; floruit sub Justino seniore. —(2) Mv^(j.r]v tioivJ-
p. 11. Notam adverte ad Typici hujus statem.
IV.
TYIMCA
4&0
<-->'OTrkou, xaT«>.u<»;- ei Se T'r/;fl TeTfiî -io 1:«-
^g'. ® 11 xo(aYiTi; TY,? 6T7ep«cY'««
Gauxeur., i-/f)'>j; (aovjv xal oivou.
ren.issio ised in feri;. iv aul vi piscium duintaxat et viai.

XV e Dormilio supersauctu! Dfipura! , ,
11.
ALTERUM MONTIS ATllOMS TYIMCLM.
rect-utioium iclalemque codicis, puta

ba^culum cnciter xiv, relcrt.
tou xa|AaTOu.
'Ex Tou Tumxou Tou aYiou "Opou; lopTcA
ir£p\
spectant.
£ rypico suncti mo)ilis, festa qux ad laborem
ibi ilescri-
tJc; evrauOa YCYp«H^|.eva; £op- Scirc oporlct r.imirum a..l l.occ
Ael elSsvac 3t. eJ?
„" i.tafesta, iiuoliesrci.pcrenscrucem,me.-cc-na-
, ,
f,M, -.alot
.
«.oueiveip.,;.Taupov,o. ^..Oapvo.-xato.
-
Ti,, quicscerc ul.i

^;, J, J^ fratres ,b opcre
] .^^ ;
oitou oeou/. e(Jpvi;oTaupov,oi aSeA- cessarc dun.taxal

(xoeX<(,o\ apYouv .^,g^Q(.,.„x non rcpeiitur ,
ô\ pidvot opYouv xal ot (jtisOapvoi

xaiôuv. Kai |/.ri
fralres, laborare vero nicrcenarios. Jam vero,
dilecti, iic mirelur alitp.is adeo
pauca essc
eauuL«UTtoTi,-,aYaTaiTo\,TouTo,STi aXtVaiels^val
festa varaiionum ab opere proplerea q.io.l
:
xaaaTou,, uotoT. eUTo SY'ov"Opo, e? v,(x(-
r
£o.Ta\ Tou xaiâT.u
topTat j r •, ^,^„,.„ „,„,,,,. cpv ni.i..n.os mercena
1
rccio.t iiieicena-
rccipit
3 in sacro moiitc sex nuinu.os
xa\ eixoat y povaTai
OfxaTa Xau.6avei 6 (AiuOapvo?, ejusquemodi vigii.ti ad tempus nobis
rius,
[iioOapvOi eiaiv ei? to |AOva(iTr^piov
vjuwv. 'Y|J.ei; oe frequenlior est operis
csse solenl. Voljis vero si
xai itXeov eav apYeiTat, ev Tvi uixeTepa

i;ouc;ia xeiTat.
cessatio, penes vos omnino sit.
I
ÊWTetJiSpiw- x.y'. To'j ay. iaxwSou tou a.êX9.
M-/1VI •f
i* x.t'. Tou dtY- Ar,pTpiou.

Apy/i Tx? iv§iy.TO'j' x.ai toS aYiou 2ujj.£cov.
M-flvl Nos;j.6ptV.
•}•
Yi'. revv/ici; Tf.i OeoToicou.
ty'. Ta £Y/.aivia ty;; aY^«; avxCTacew?. a'. Twv ay. AvapYupwv.

•f
•J*
iS. Tou Tt[;.iou oTaupoij.
f /['. Twv acojaotTtov.
•j* x'. Toij aytou EuOTaOiou. •j* Iy'' '^^'^ Xpu(J0.7T0'|J.0U.
•f
/.r:'. ToCi 0£O"XOYOU. f i^'. Tou dcY- Î^ÎTTTTÎJ-
Ta etco'Sia t?? OeoToxou.

Mrivi OxTwSpiw. •f Ka'.
Mvivt Aexej/.Spiw.
7'. Tou ctYtou aTrocToVjU 0w[i.a.
•f
ToCl dtY. aif. Aoux.a,
+ ^'. Toij (XY. NixoXceou.
t tvi'.
liber in-
hhvy fol inscrihitur piSXCov tuv xaTYixou(ievuv,
Exstante. Sic latine se liahet Ilic dirinus
1
:
(1) twv p' Osd^...;,
.il/iannsii lernrclalionum, et paulo post P'.6).iov
repositus cst in sar.cla laura sancti I'. .\. suiit plulel. Tria (i.ia)
hypcrtimo id est, inlcr cos qui secundi
a sanctissimo melropolila riiessaloniac 332.
et exarcha tolius Thessali.r D. Jucobo
qui ftiif olim damus Tvpica, leguntur fol. 330,. 331,
constanter.— (3) Xpov.Tai ui le.xi-
Al.aTapT*; cod.
prw/ectus sanctx hujus laîrx. H»c in fol. 6 verso ct (2)
ommno sensu.
in line. Hicc syllogc variis alias insignita titulis, h.o
cis tantum invenitur, neo forsan codem
FESTORUM GR^CORUM.
451
6 . H (T'JXX-/nj/i; Tvi; ayia? Avv/);. x5 To'j ay. 2ujj.£a)V to'j
.
0aua.
ly . ToO aycou EGcTpaTwu.
T J^s • Ta XpiffTotfyEvva.,
M/ivi I ouvio).
X7 . To'j ayiou ^TScpavou. fl . Tou ay. 0£o^wpou.

- JtS^. T6 yevv/jGiov ToO
Mvivi I av ouapiw. Hpo-^pofAou.
T y-î Twv ay. Attocto^Xwv.
To'j ayiou BocniKuou.
T <r'. Ta (pwTa. Mvjvl iouXt'(^.
tQ . ToO ay. AvTwviou. « . Twv ay. Avapyuowv.
y- . To'j of.y. Eu6uu.iou. P . T-/i; Tiy.ta; £cO-;-to?.
y-s.
. Tou ay. rp-/iyopiou tou GeoX. V) . To'j ay. npoxoTTtou.
y. Tou ay. TTpo^yiTOu HXi'ou.

Mvivl £§pouapuo. .^
x^ . To'0 ay. navT$Xe-/i'p(.ovo;.

T P • T-?;; 0£OTo')cou.
M-/)vt AuyoucTw.
i; . ToO ay. 0£or5(5pou TO'J Tipwvo?.
M . H eupsct; T-fl; y.i(f. to'j Ilpo^p. T C .
H fAeTay.o'p9wci;.
M-/)vi MapTud.
t x.^. ii a-Ko-coiL-h TO':
npoi5po'[/,ou.
Xa . T-ii; Ti{At'a? ^wv*)?.
6 . Ttov ay. [j.' piapTupwv.
Tri ayta
T Jis • 6 £u«yysXi(r(y.65 t-^? ©eoToxou.
Te<7ffapa)co(7Tyi',
M»ivt ATrpiXXto).
T Tw irpwTw ca€ga'Tw.
t T^ TeTpaî T-fl; (/.e(7ovyi5Tt[j.ou.
"y . Tou ay. rewpytou. T To'j ;j.£yaXou y.avo'voi;,
Mnvi Maiw. TT^ (j.£ya'X-/i Tî^.TZTY,.
*! . Tou 0eoXo'you.
T T-/i TtefAirTvi T'^; ocvaXvnl/ti/.ou.
IIJ.
TERTIUM ATHONENSIUM MONASTERIORUM

TYPICUM.
ne omissa ea esse doleas. Hahes en.m

sequeutis typici serie , tum in uotis
oS „e' 1 o nu dem vel ""t
^ ê."
?'""° "°" °"""''"*' ^^^
"8°° Pra-tcrmisso, tum in
'*^'
ubi var fi;,.,. ,,..; \
dum euimve,o erat ad ' .nstrument. sedulo colHguutur.
c" om.^X^^^^^ »11^««^ ymci
^' p.-»stalul,us. Ea jam omnia ex eodem
Properan-
fontederivareiter.,mconn.-mat, n.Xr p
r'neUam simi ,^"
typici p.ologus, qno monemu la^c
nôrato, ex ant.qu.s tradit.onihns
excep.a
"h clv,?aZr oK
^',7'?"'"''"'"^'"' ^'^^"^"^ '«^''' '"-«
^^"^ ^"^'^ ^^"
^^^^^ll^^Sl^l^rîia^^^''"'
£x eadem mconU monacln syllooe KaT-ixo"p.ev..v de Mandatis
Domini.
rva)...Lxd!.ou x.l Cl : ;« I " /r^ '^^" """'"' festa sciplu fuisse cu.-a periliss.mi' ac
^^^..,j,:^^^- ^— nj=ists •;:;='

^^^^^-^"^ ^^ -
-p^v T, .p,, ..V ,.,L;,v.x...^^:
. pS^tieliz^riiiLSSu:
29-
452 JYHCA
tai{ »J/oiii; ou ^''"'VTai ev xri ixxXT()<ii«, oijte ^v tiTi gciuiflexioncs iii occlesiii, iicc iii cella |)iivalim;
KtXXfi^ I2(u><, ouTc nctXiv v/|aTrt3t ^Xiuc £kou oi 8cd uc(|iicJt!JLiniu oiiiiiiiin ;ulii vcrii criiiciii iioii
ou/ «upin oT-iiupo/ iv T^ ap/vi Ttov 'j///îii>v, yovu- i'e|ierics liUilis |iiu;ll\iiiii, scilo |iu|jlice (|iii-
xXia(ai (jtiv ^v tyj jxxXi]aif îTt|iLeaeui( ?| vYi?Ttiai itein iii ecclesiit iiec geiiullcxioiieii |icrii(;i, iicc
ou YfvovTat- ifxaaTo< ii iSion; ev tu> xeXXibi auTou jejuiiiu ; sed piivulim pciies uiiumi|uciiique esse
T^ ^XeuOepo; totc, xal w; luccre ciiique cu
y^P ^"Tt celia liinc
Tcotei jjx^j/OTepa iii uli'iiiiii|iic ; ciiiiii
auTO? itpoaipeiTai. fiicullas datui' cl |iri)Ul i|)sc elci,'(!iil.
Ei( ii tî pteYaXa; oeanoTixi; lofzin, M» xnl Quod vcio Spcclul itd solcliilliit Doinilli lcslil,
fjie6eopTa <j/oXXovTat, tyjv y.iv 7tpioTr,v *|jjie'pav yovu- quoniiii in octiivis psallitiir, pi iiiiu quideiii die
xXiaiai oux eialv, otSTe vT|aTciat, outc iv tti ^xxXy)- geiui iioii lleclitur, nec jcjuiialur, lani in ecclc-
oia, ouTe ev Tiu xeXXiti) iT.oi; •
Ti; Si Xonti? tiTiv
siu (piaiii iii ccllis , ulliilcnus : iiculriiiii vcio
(xtOcdpTojv îêpa? e7ti(jiea60)( |xiv oute vr,aTttat,
caeteiis ocliiva^ dielius puhlicc ugilur, privuliiii
oute YOvuxXtatat Y'v'jVTat, toioi; oe Y'vovtoct t4 ajji-
vero utrumque. At in qiiurlu fcria aul sextu si
iptitepa. TeTpaot os xai napaoxcu/i liv Xoi/Y) toi-
fcstuin()l)vciicrit,iiulloni()iii)j('juiiiiiiii (il piiiiiii
auTY) «opr)|, SXtJi; vYioTeia oO Y'veTat Tr)v TtptoTYiv
»;jj.epxv ei; ii Ti |ji.e9c'opta •?) TotautY] vviOTeia (puXat-
die, scd iiifiii octavuiii liujiisinodi jcjiiiiiiiiii
TtTat /topn T îv reptotY)v -fijjiEpav Ttov jAeOedpTiov. servulur, unaque eximilur prima diesoclava;.
,
IV.
TYPIClIiM STUDITARUM KT IIIKROSOI.YMITANORUM.
MoNiriJM. Quicumque liturgicos Grircorum libi'o«, vel leclis Allalii opusculis, cxcusserunt, facile mihi con-
cedenl iirduura in piiinis esse internosccre (|uie sinfûlis locis, ecclesils, inonasteriis propria sint; imuio,
ubi nd Meleliitiis usque el Orientales euudum sit, densas per leneliias esse aiuliulandum. lis igitui' pcrgia-
tura sane erit indic ulum balieie tutum quo uno
facilii|ue inluitu seiant quicnani fuerint pceuliaria festa,
non soluni Alboiiensium qui liyzantinus ritus tenaciter asservaveiunt sed et auliuclieuiu
el Sliiilitiirum ,
ccclesiic et bierosolymitaiue. Id diserte piillicelur luijuscc typici sciiptor in suo proiimio, et quani sincerc
sua composuerit, ipsecandide lenuntiat iu scbulio liic lescribeiido Taijta; oc Ypajixa; |J.apT'jf,ia;, wcautw; :
xai Toii; apti 7tapa3iooiJi£vo\j; '/tat '/.aTa (Hjv/,Oiiav iîvoiiEvou! TuTtou; :?i|iei; w; zal /|Upa(j.ev oiJTto; xai iyf6i'\i!X[t.Z'i,
'
, ,
6 oe ivTUY^îvoiv taiJTa axoTieiTu, •/.at et ti xaXov •/tai tw (ieio eOdpeijTov, touto yeveaOw. Ifac vero scriptorwn
tesiimonki, perinUe aiqtte accurale Iraditn ju.rlaquc consueltcdmctii cxucta tijpica,ea nos ut invenimus,
ila et descripsimus : qua: porro lector consideret, et si quid l>onum. cst Deoque probatum, id fiat.
XpY) oe xai ToijTO EiSevai, o'tt oCi ouijitfojvoljstv ev Scire eliam necesse est iion admodum inter
oxpiSeta al loptal, oute at TtpOT£TaY(J'-^'vat oijte ai se convenirc el ea qiiEC snpra ordiiiantur festa,
uitOT5TaY[Ji.evaf aXXa TtoXXotxi; a't £uptaxo'jjt£vai tii; eteaquiB infra disposita sunt. Imino stepemi-
ev ouYYpotlJ^Hia et; to ^'TEpov ou/ euptoxovtaf xat mero qiitc in uno iiiveiiiuntur libro, in allero
Ttept TOUTOu £Oioa/8^/i[ji£v ouTOji;, OTi xata tov TOTtov non reperiuntur hac de re didicimus aliam pro
:
tv (!) Tot ptSXta xaijTa itoXiT£uovTai, cuv/^Ôeiav t/o\i- singulislocisiibi idgeniislibrioccurrunl, inessc
atv sTtiTEXeiv iopTot? aYitov, /.al oia toIjto £1? exaffxov consuetudiiiem ea sanctorum festa ageiuli, ct
ouYYpo[ji[jia (jiETa Ttijv lopToJv TOUTo; ouv/ipiOiA^/iOav, idcirco in singulis libris varia id geniis fcsla con-
etTE (t£Y"ô'? ôpToi;, eits (Jiixpoi; eoptotôuv. 'H(jicic numeraverunt, sive magna minora.
sint, sive
0£ oxoif/)c:o[A£v To (X[ji'JOT£pa , xat oooi \i.hi iiu. Nos autem discernere jtivet utrurnque genus,
TtXEiov ou(<.'.f(ovouotv, Etoi xaOoXtxai loptat* oooi Se ut quajcumquo festii siiit commiini accepla
ou ouLfiojvouat, '('iMQiiJ.iî'^ xai toijto OTtou Y''? consensu, ea sint calholica; dc liis vero qua3
£1171 OToupoi Ei; T^Jiv op^^^,v Toiv J/riCpiojv, (lEYoXai illo coiiseiisu carent, noverinius ct illiid : ubi
EopTai Eioiv oitou 0£ oux £101 OTaupol, Etoi (iixpoi. nimirum signantur cruces in elogiorum inilio,
Tiov Yop StouStou xai Toij oYtou opou? oi eopTot suut festu majora ; iibi desunt cruces, sunt festa
(1) ToTtoui; cod. Malui tOkouc, eodemque sensu, TOTto;, locorumque consuetudo intelligi, uisi foitasso
opiuor, ac TUTtixd : ex procemio tanien stare polest scripserint xoTa ouv. Tojttov, indcque lluxerit error.
. '
GR^CORUM FESTORUM. 453
axpiSw? tfwnx TauT« twv o\ '(epoaoXujîtov, tyYP^" minora. Stutiitarum quidem el monaehorum
oux v/mii. AuTai Ss sacri montis fesUi insunt accurate; at quro Hie-
m(o; TaijTr,v tVjv axpiSsiav ai
rosolymitanorum sunt, ea scripto non eadem
67t0TETaY>JiEvot loprai twv tuttixwv r;TOi (juvaâpiojv
ciini cura refernntur. Qiise porro infra reccn-
Eicrl, tSv ts Stouoiou, xai Toiv l£po(7o),u|ji.t>)V. Owou
scntiir, ea pra3slitere typica et .synaxaria tam
5 0£ supsii; x!VT'/iuaTa Tpia, twv 'JspoToXuuLOJv sioiv Studitarum quam Solymoruin siculii vero re- :
lopraljOTrou Se etot CTaupo^t, Toiv StouSiou. Ttov yap pereris puncta tiia, vide liierosolymitica festa;
Iva v/ii kv^vzt/oZ ubi cruces, Studitarum. Eorum enim, ut dixi,

'liooffoXuutov , xxOtlji; sipriTat,
quoG Hierusalem aguntur festa, punctis tan-
xsvTTi[xaTa.
tum ubique designantur.
M"/ivl 2sTCTe(i€ptu. t 6 . Toiji (iy. (ir. iay.(6Sou tou AXtpeou.
t tv) . Tou (iyiou xm(jx6'kw Aouxa.

Ap}(vj T^; tvîxTou ;cal tou ayiou 2u[J!.e(iv .
xa . ToiJ (iyiou IXapicovo;.

'"
-r P . Tou ayiou Ma(AavTO;.
". t xy . Tou ayiou laxcoCou tiiieXcpoQeou.
-r Y . Tou ayiou AvOijxou
t x^r . Tou (iyiou Avi(iviTpiou.
-r e . Tou tiyiou irpotpyfTOu Zayapiou.
-r T . Tou apyiuTpaT^nyou MtyayfX. Mvivi Noe(;.Spi(d.
-r (^ . lIpoeopTta ir,; 0£OTo')cou. a . Twv (iyiwv Avapyupwv.
'^
© •/) . H ysvvvict; T-^; ©eotoxou. Vi . H (Tuva^t; T(ov a(7wpt(ZTWv .
-r . Tuv aytwv Ib>aK£t[x xat Avv/i;. la . Tou (iyiou Mvjvix- t-^ auTvi V9[jie'pa, Toij
-r ty . Ta £y)catvta Tvj; ayta; avaaTaTew;. ayiou 0£oo(opou tou Stuokotou.

© t^ . H litjiwct; TO'j Tipitou TTaupou. 16 . Toij aytou Iwavvou tou £X£-/fi7.ovo;.
-r Tou aytou (ActpTupoi; NtxvfTa.

t£ .
t ty . ToiJ viii.ioM Xpu(JO(jTo'(i.ou.
20 *}*
t^'. Tvi; ayta? Eu^vijAta? .
t i^ . Toi) ayiou ^tXiTCTCou.
j* Tou (xytou EuGTaOtou. Tou MaTSaiou.
y. .
t tir . (iytou aTCO^jTo^Xou
-r xy . H cuX'Xr,tJii; toO npoi5po'(;.ou. i^ . ToO ay. Fpviyopiou Tou0au(;.aTOupyoij,
-r x^ . Tr,; liyia; ©e')(,Xvii;.
xa . T(x etco'^ta t^; 0eoT()xou .
"f X7 . H (jt£Ta(rTa(Jt; tou 0£oXo'you. xe . ToO (iyiou KXr'tA£VTo; Pcou.vi; .
25 XVI Tou ceytou XaptT(ovoi;.

-f- .
t y. . To'j aytou a7;o(jTo'Xou Avopeou.
-r X . Tou (iytou Fpviyof tou Tvj; pLsya^Xvii; Ap-
M-^vt Aexe(A6pi(p.
(jievta;.
$ . T-/;; (iyia; BapSiapa;.

Mv)vt OxToSpup.
e . Toij (iyiou loiSSoi..
-r a. Tou (iyiou Avavtou. t «7. To'j (X-yiou Ntxo^Xaou.

-r p . Tou (iyiou KuTrptavou. . H ffuXXviil/t; Tvi; ayta; Avvv);.
®.
'
rr - ' 17 ' 12
-r y'. ToCf (iyiou Atovustou ty . lo'j aytou tutiTpaTtou .
30
J ^ . Tou (iyiou a-ocTtyXou Qio^Si. i^ •
Toij (iyiou iTpo(p-/)'Tou Aavf/fX.
-r ^ Tou (iyiou 2£pyiou XKt Ba'xyou.

t y. . Tou (iytou lyvaTtou .
(1) lunstov, ToC Sru),iTou atldit III, sic designabitur ToO ay. in. III. —
Kai Tou aYiou 'lYvaTiou add. III
(12)
typicum pra"eedens; iv erit illud ipsum quod sub — (13) 7 xa'. III. Hic idem habet scholium
IlpoEopTia
oculis est etiam uudc. — (2) 7 3'. tou liYiou Ka6u),a iii. prolixum, in quo qua?nam ia vigilia natalium Christi
— (3)npo£6pTiov — III. (4)Eu9Ti|jLia;.Omitt. III. — (5) 'Ay. habenda sit jejunii immunitas fuse explicatur juxta
0. t
ixptDTOu.apTUfio? '-^. I0U ay. 'loxivvou tou 0. ili. patrtim traditiones, adducto in primis Chrysostomo
— (6) ToJJ 'ApeOTtayiTou. -f c'. III.
— (7)Ttov iiYiaJv (Jiap- ox horailia in S. Philogonum [Opp. 1. 1, p. 499 d], tum
Tupojv — III. (8) -f 7 x8'. toO
%•['. Tou. III, qui addit : magnorum monasteriorum Itjpicis, praesertim hiero-
a-riou 'ApE6a. —(9) 6'. MeQjopTa iii. —(10) 7 xS'. Tyjc solymitano, de quo dicitur fiaXXov oi t6 i£po(ToXuiJitTt- :
(xyia; AixaTapivr,; III. —

(1 1) 7 x^'. ToO ayiou 'laxtoSou y.6v t6 apyatov t6 utto twv TiaTeptov 7rapaSo6£v , et iis-
ToiJ TtjptrOU. 7 X»)'. Toij (XYIOU ST£f(ivOU TOti VEOU. 7 X'. dem qua; supra rescripsi in prooemio, concluditur.
» . —
454 JVIMCA
IVl'/lvl (ê6puap((d.
* Uiî;
« 'KTOi|ia(ov U'<)OX«(|A ' » > Kwpioc* it ou laX-
Xiiai, tiXXi • 'AXXnXouU. v a. To'j aviou Tpu-pwvj;, xaiTCfjeopTia ,
® p , T'?i{ uTtaivavr?,!;.
x^ . H napa|x.ov'/| t^( Xpi7ToCi Yevv-/i(ie(>>;,

'Eiv Xa}/'>| T(ff(TO(paxo(iT?i, oip<f i^XTyi t{/(iXXti>|jiiv
» "Eiiv C9ti VTi«Tei«, TO tanipivbv Y(v«ai iipov 8t- t^v evv(«TT|V iSipav )iai îp at Xoinal t;(ii ifaXXov-
xaT/,v, nal niaa îdxoXouOi»' xil oifav lopoiv xaT«v- to» ei« tTivXit/.v, |xtTi oi ttiv tvvaT»iv (?ip»v ot
T(i««i i\ (irtoXuai;, taOioiuiv. Kl o; tu/T] t) 7tapo;jiov>| |J.'iX!xpiaiJ.oi, xal (xp/eTai to Xv/yvMv '
T] 0£ Oeia
£v oa?6(Xii.. T, ev xupiaxTJ, <u? |ji^ y'*'"'"" v/,(TTe(av, XeiTOupYia, eav UTroip/r, 6 vaoc t/j; HeoT()xou eitwvu-
Ttpiul (liv XeiToupyei T-ijv <ruvr,0»i XeiTOup-fiav, ok |J0;, yiveTai Te/eia • eopTai;(o|Aev oe outtiv f,[j.Epav
to (xel, tTta tisepxciiitOa ti< tîv TpoTteCav, xal toOi- lî«v. Ei oe oux foTi aopoxooTV, •^nj.tpoi; r,'. (^1 8i
a.,uiev (SoTtpiov exlêoTbv («veu eXaiou' xa) eiv OeXri 2Tou5iou, eiv Ye'v'/,Toi tT); 0£otoxou [u7ta7t.| Ttpb Tr,(;
4 r,You,uevo;, Ttivoipiev xoi xpoaiv •

iiTttpa; oi, pieTi aapaxooTri;, '/)|J.tpa; Teooapa; iopToiiouv.
Tb eoitepivbv xol T71V XoiTf/iv oxoXouOiav, eirOiuijxev
TtXtitiif, OBtio; TeXelTot xa\ Ji 7tapa[j.ov:>| t(ov "f y . To'j (XYiou 2u|/.cb>v ToCi ©eodoyoi).
li (blOThlV. r x(i', fl eupeai? r^j xe<paVJii; toIj npo^po'[y.o'j.
© y.i . Ta XpKTToiJY^vva. 'Eov eoTt vTi^TTeia, t4; 6pa; |jLtTi oTi/oXoYi«;

>}/iXXoi|xev ,
jjL6Tavoi«; JJ ou ;roiS)(jtv, dXXi |jio'vov
T X7 . T-/i; 0eoTo'xou.
Ttpo(TxuvY7<jet;, ea» to {(TTtepivbv, xai r| XtiTOupYia
T x?[ , Tci'j (iY''ou ^Te^pavou,
Toiv 7tpor)Yi(»(T|Aevti)v, xo\ oijTt»); e(jOit<)jj:ev,
-r Xa . AiroJt^(o(iev r^v eoprJlv tiov XpiiTou-
Ye'vv(ov.
M-zivi MapTtw.
Mirivl lavouap((>>. -r 6 . Tuv (xviwv Te(i(japax()V7a, TtXeiTai (!>?
TO'J npoJprj[J.OU,
"® a fl[ iTepiTO|jiin to'j Kupiou xal p^'[A'/i
.
© xe'. T-?i; 0£OToxov^

Toij (/.eYa^Xou BactXeiou.
® c • Ta «yia 06O(pavia. 'Eov EdTt VTl(rTet«, (7Tl/oXoYC[J.eV T^ TpiTT)V xat
T (^. H cuvaî; TO'j npoSpo(Jiou. exTT|v el; ttjv XtTviv, (j.!Tavc;ia; oe oi 7tQt(il>[J.ev' utio-
~ (jTpEtpovTe; aT|[/.aivtojj.ev topav eSotijjiTiv, xai oti/oXo-

10 Tiiv A66ad(ov ".
. dtYttdV
Yt>J[j.Ev Tr,v evvaT-/iv xai <j/aXXo>ij.ev tou; [/.«xapi-
~ 17 , H TCpOTXuvTiiTt; r/i; Ti[iia; aX.ucefc);'
xal euOu; ap/eTat to Xu/vixov
,
(T(xou;, •
ou oti/oXo-
25 -r
i^ . To'j .«Yiou A.VTO>VtOU Youaev 8/. TeXeiTat Je /) XeiToupYta tou XpuaooTo'-
f/1 , Toij dtYtou ASavactou xai KupiXXou ''. (J.OU. 'EaOi(o[ji£v Se ©'l/eiiptov , xai oTvov itivoîJLev ei;
t X . To'j iXYtou Eu9u[J!.''ou, Tviv TpaTteâv. — 'Eiv Se Xi/'/i tyj ^/.fîyrf Tteij.7tT^/],
7tpb; 7reiJi.7tr/,v 9 topav eêp/eTat •/, Xir/i. Koi u-oaTpe-

x6 . To'j aytou a^nO^TTîXou TiaoOeôu.
<p'juar,;, YiveTai f\ XsiTOupYia tou [/.eY^xXou BoaiXEiou.
y.y . Totj aYiou RV/faevTO? AYX'jpa;.
-j - . . BpaouTepov oe o^/iiAaivei oia TO ae6aa[j.iov Trj; fi[j.e-
50 •!- -/.e , Toij (iytou TpviYoptOU tou 0£oX.o'yo'J, pa;. — Ei oe Aax^/| T/i |jt£Y(xX*i 7topaoxeuri, wpa;
*J*
x!^ , H eTraVooo; TO'j ênLavou TO'j Xcu- ou '|(aXX(.)tjLev • dXXi Ttepl topav ^xtt^v (xTtop/toijieOa
TO Xu/vtxijv. TeXeiTai oi •^ XetTOupYia Toij Xpuao-

"(jO<TTO(J.O'J.
CTo'iJ.ou. Ilepi Se tou Yiv£aOantpoaxoijti?^/iv t^ [j.eY(xXri
-r X-/1 . Toij dcYtou E9pat[/..
7tapaox£uri , el Tu/^/) 5 euaYYeXta[j.b; , xat oi xav<)V£;
r xO . H evTavodo; Toij a.yii:iu lYvaT''ou ^.
oi/iY<)peuov 1". EupiaxeToi Se xal ev Tto ouvo;aptto Tri;
-r Xa . Twv (icYttov Ktjpou xal Ic-javvjU. |jl£Y(xXt|; exxXritTta;, ei; tou; euxTripiou; oixou; Trj;
(1) T.rfiltiy.. Hymnus iste S. Soplirouii fxstat in 'A. III. —

(i) Kai KupiX),ou om. lii, sed addit -f
i6'. :
Men. dec. p. 208. Sequcnslemmaomisit iv, lestitiiit m, ToO ivioo Mar.apiot/. Et mox -j xa'. Tou iy. MaE'u.ou. :
qui addit iiide ad Theopliauiam jejuiiia solvi, nec llecli — (;i) 'lYvaTio'j. III elogium omisit. (O) Ilpoe^-JpTia. —
genua. Sed ibidem desunt quas ad dies 26, 27 et ,30 Lemma iii iterum om., sed addit sequenti Tti; Hio- :
dec. et 1 ac 14 januar. — (2) ligoi&Mv, sive abhatum coy.oM. — {7)i;apay.o<jT-/|. Cf. p. .'i90. — (8) H) ÔavYeXi-
et monachoruia io moute Siua occisorum. — {;!) f 1(16; T. (5. III. — (9)n£pi5r£jj.KTrjvcod. (10) AiriYopEuov.
{<:'. Tt,; tHLi»; «>.u<!8i.>; toO OY.ÎleTpo-j. f iC. To-j &•/. Vide canonem iii Nicephori.
.
GR;ECORUM FESTORUM. 455
©eOTOxou YfvsdOai Trpo<TXO[Ji.i8r|V xai reXeiav XeiToup-

"f H CUVa?!l? TWV Ip !XTCO(TTOXO)V.
yiav. Ei Si oux EtTTiv euxTi^pto; oTy.o? tyj; ©sotoxou ,
Trpoaxoijiioyi ou YivETai, oute TauTVi Tri yj[/.£'pa, outo Mvivl louXict).

aXXv) T^; TesffapaxodTyic;, aXX' vi twv iTpor)Yia(j(ji.£V(ov
-f a . T(ov (xytwv Avapyupcov.
B TeXsiTai, -kX^v Tvi p.sYaX'^ •riEu.iTTri eav CfOas'^ Tto
-r p . Tvie Tip.ca; eG()-^To; t-^'; 0eoT())Cou.
[j.£YaXi.) (jaSSaTto y] iopTri , TsXEiTai loi; t^ [X£Y*Xv"i
JT£[J1.-ITT-/;. Eii; TtOV STOUOtOU TatJT7)V t)|V loptriV, £t;

*{* V) . Tou (xyiou Ilpox.oTCiou.
otav r|(jiEpav (fiOaaet, oXtoc ou <jtiôXo'youv, oute £ti; -f la . Tt)? (xyta; EucpvijAia? '
Ta? lopai;, oute ei; to Xuyvixo'v (rritiaivEt Setyjv Xit/|V ly To'j (Xpjj^WTpaTrlyou raSptvi^X.
-r .
10 xai to Xuyvixov , tSjtjatjTO)? xai ettI Trjv aupiov tou

-r te . Tcov (xy. Kupi/cou !cat louXtTTvii;.
ApytiTTpaTyiYOu xa't T/ji; £opT^(; tliaXXovTai, c-ciyokofti
Ss sii; iravTa. T X . To'j aytou irpotp-flTOu HXtou.
-r y.S Tv)? ayta; Mapta; Mayoa>.viv7i?.
-r )ce' H )cotij(.v|(Tt5 Tvii; (i^ytas Avvvi? .
J )ty . ToiJ ixyiou Feojpyiou. i* x^ . Tou ayiou navTeXe-fl'[/.ovo;.
X xe . ToO «yiou Mapxou. Mvivt Auyou(jT(o.

15 "1*
X . ToO dty. «TT. iay.M§ou to'j ZeSeîxiou.
-f a . Tcov aytcov MajcxaSaicov.
M-/ivl MaiM. -r p. Tou (iyiou'' STetpccvou.
-r p'. Tou (iy(ou AOavatjiou '. V e . npoeo'pTta.
*r 71 . Tou ayiou Itoavvou tou Geolo^you. © ir'. H p,eTa(ji.o'p(pco(;t? tou Jcor/ipo? .
y i . Tou ay. (xtt. 2i'[^.(ovo? tou 'Cr,X(oTou. TaiJTVjV TV)V lopTr,v TO lEp0l70Xu|JltTtXOV TUTTtXOV
iS . Tou liytou ETtttpaviou. SopTotêi vi|jt£pai; oxTto. Tiov 0£ 2Touoiou TeatjapE^-
20 •/.01 . Ttov ayitov KtovGTavTivou )cai EXsvn;. Tou 05 iTaTptap-/tou 'AvTto/Eia^, VJiÊpaq Suo iopTa^ti,
•JlYOUV TVjV EOpTViV Xat (JlEOEOpTa,
y.^ . Tou (iyiou 2u[xetov tou 6au[.»,aToupyou.
>ce . H £Uf£C7ii; Tv;? TijJiia? y.eipaV/i; tou *i"
8'. To'j (iytou (XTCOtJTtjXou MaT9t'a .
llpoopo'[/.ou. -r i^. npoeo'pTia t-^j ©eoTOXou.
Mvivl louvuo. Eit; TO i£poaoXu[jiiTixbv EopTtxÊi •fl(Jispa? OXTtO, 'ttov
Se ^TOuSfou, 8'.
*}• 71 . Tou (xyiou T()u fc)50^(«)pou tou STpaTri-
>.EUTOU. © le . H xotiy.-/ict? Tvi; uirepayta? 0eoT()XOu .
I
ta , T(ov (xyiftiv (XTro(TT()X(()v Bap6oXo[y.aiou -r x . To''^ (iyiou •repo(pviTou 2a[^.ouvi')i..
xai Bapva'§a . -r x^'. H eTvixvoô; tou >,enjjavou tou aytou

25 -f iS , Tou ayiou 7vpoi|i-/)Tou EXi(JiTa(ou. aTwOtjTfjXou BapGo^Xo^J.aiou.
X i6 , Tou dcyiou aTTQ(jT()X.ou louda. -r XV) . To'j ccytou Mo)uce'co5 to'j atOtcijTTo;.
© jco . T6 y£ve'(7iov tou IIpof^pcjÂOu. © xO . H (XirOTO[;.Vl TOU Ttpctou IlpO0p()[/.0U .
© •/.G . Tcov ayi(ov aivoGTcjXfcjv Ile^Tpou xar -f la . T-?i; Ttij.ia; ^cov/i; T-7i; u^Tvepayta; 0£O-
10
IlauXôu. TOXOU .
(1) 'A0ava<7iou'memoriamnitypicuranostrumomit- piou zri) li' y.at iv tm nty.M 'lojoi^p ,

(J.r,vac 8' •
£C-/)YY£-
etdics 10,12,21 ac25 ejustlem mensis.— (2)7 i6'.
lit, ).iaOY) xat etexev t6v Kuptov ^[j.fov XptaTov, STEt
'IrjaoOv
Tou ayiou 'dvouypiou in. —
(3) V.\)<fi)\i.\.i^. Om. iii, ita t£'' xal liti evav6po)7tr|(j£i tou Kupiou riij.tov 'Ir)(jou Xpt-
Ct 22 diem. — (4) "Avvyi5, tyi; |xp; T-ii; Oitou iil. — oTou, £TT) X^'" xat |j.£Ta triv ava),r,i]/tv £r/i la', 6[Jtou ETy]
(5) 'Ay. (itipTupoc III. Mo.X irp. tou tjtofiipoc. — (0) 'It vO', xai [J.£T£'aTr) £i; SchoUmn.oupavou; 7tp6; Kupiov. —
HsraiJ.. xai iJ.sOiopTov iii. — (7) MaiOia om. Iil. — (8) tcr'. « horainum vita supersancta Dei mater,
Vixit in hac
Tou &Y10U Mav8r,).((3u xai (j.£0£opTa ?i|j.£p. v)'. III. Tdem in templo Domini annos xiv ct in domo Joseph, ;
omnino om. MsOEopTa iii.

dies 20, 24, 28. — (9) 7X'. mensibus iv; nuntium acccpit et edidit D. N. J. C.
— (10) 0£'jt6xou. Vacua phguhe lacuna invitante anno xv et cum incarnato D. N. J. C, annos xxxvii;
;
mc, huc non displicet revocaro scholiolum quod iu et post ascensioneni, annos xi sumraa est annorum ;
liue prirai typici sic legebam : ^yoXio'/. "Et-qozv i-i i.ix, et translata est in ccelos ad Dominum. » Quaj
t^ av6po)n6TriTi fi uitEpaYia 0£ot6xo;, iv tio vaw Ku- quidem omnia vix sihi constant.
450
VETERUM QUiEDAM EPITIMIA

ET DIAGOGIC^ RKGUL^.
I.
'Ex Tou ouvTaY[*«TO{ too (xax«piou 'AOavaoiou.
E syntagmate. beati AthanasH.
AûMENTVM. Alhonensium Typico fraf^menhim ex opusculo quondam inlcr pra-cos monachos

acccilat illud
^fqueutissimo, ac, quam ad niafîiuni Athanasium alexan-
nisi fallor, ail llanioritliaai potius rilircndu
drinum. Idem forte crit syntafjma mcmoratum iu cpistola Athouciisium moiiachonim ad Nicolaum Cl'.
quii' mox il)i rescrilictiir. C.irtcrum, quum ca (lua" scquuiitiir iilcrumqiie trito sermonc et planissimo coii-
cipiantur, ideimiue iii arnuiiieulum cant frei|ueiitissimc, satius visum est e regionc omittcre latina, rerum-
que tantura .sericni hrcvi perstrin;;erc argumciito. In hoc iKitur cvccrpto pra-cipitur scrvare Ifjcjunium
feria- iv simul et vi, tcniporc paschali ct KpiphaniiT cxcepto;
2" jcjunium Quadragesima; cl mafinu- —
hehdomadis;— 3° jcjunium quodcumque ecclesiasticum concessa lantum licentia solvcndi privatum. ,
— 4" Prohibelur jejunium sahhati. —

fiÎlora praiulii statuiturvi vcl vii aut ix, pro variis diebus.— 0° Pri-
vatum jcjunandi sludiuiu excitatur. —

7° Ah liicrcticorum cousuctudinc ahstincudum cst. 8" Con- —
veutus uon iicf^ligendus.
I. Mr) TtapaSaivE ' vyjOTciav Kupiou, toutsoti ttYiou ito(j/a' /] 0£ Trji; TeTpoOO? xai Tr;; Ttapaoxeurn
vdow peSa- T^; vrjOTeia? eoj; oipa? 6' TeTaYp.evTi ôti •
xol
TETpoSa xai Trapaoxeuriv 2^ zi (jivi Ti eiti (jjpo
pYloet 2, /wpi; TYii; TrevTYixouTî; ixdvr)?, xai [twv] 7t£pi(j<j()T£pov de £av Ttoii)7r,<;, touto itapoc vr^v OEau-
EITlSaVElblV. TOU •'
TtpOaipEOtV £(JTIV.
5 2. Trjv TSOuapaxooTriv Trji; aYia? 'Exx),r|ai'ai; xai 6. 'Eotv de xai ev uTtipOEijEt duvaoai jtoiEtv, xai
Tr,v oYiav ISdojxaoa tou jrao/a rcapaTeTripr,[A6Vii)? £X aou ' •(i.Mvoiioit; dCTXv)(j£t? •
vr|(jT£u(>)v ol xot ^Y^pa-
tpuXaTTS. TEudaEvo; ,
pX£ite8 (i-ri cpuaKoOr); •
v)
Y^p (fU(j(oKt;
3. Au£ tJ|v vriOTEiav ETtav aOEAcpbi; itpoi; <te ETreori- TtaY'?^ £11 •' Tou dtaSdXou, dt' /)<; ixit' oupavou Tt£-
(jiriffE' vrjOTEiav d^, gu Tr.v E'TriT£TaY,u.Evr|V d xai q ,

itTOJxev •
6(AOt'o); tou; (xvOpo')7tou; dt' ouTrj? jtaYt-
10 xal TE(r(japaxoaTr;v , (x),)va t-{)v (xjto lOia? irpoaipE- deuti)V xaTaSoiXXet.
azta^, TOUTEiiTi deuTEpav xai TpiT7|V xai itEixTtTriV. 7. M-() Tii; (JE TtXav/iur) ev xupiaxai<; vrjOTeijEtv
•
4. Td oixSSaTCiv (xri vriOTeue * SXriv Trjv YJijiEpav SXtai -ch itopaTtav, (jliite YOVuTteTEiv Iv xuptoxai<;,
(XTtpeitl? EîTiv oXriV r^jv i'|U.E'pav vrjiTTEueiv Tou [Jll^TE £V Tr) TtEvr/iXOOTr) • OU Yap £<JTl 6£(J(Ad? 'Ex-
Y*P
ca66(XT0u, eio; duvei^ 6 /JXio;. xXr)(jt'a(;- xai (Jf/) dvE/ou, iva (jLr) TtXavr,(jo)(jt oe' TtvE{;
15 5. "E;£(jTi de vr,(7T£UTai 'doK (Spa; q" rj C^ "ATtal Mapxto)vi(JTat, 7i ^TEpa aipEOt; v»)(jT£ij£iv to (J<!tS6a-
OE (ji^ E7tidue'T0) 5 rjXio; ev t^ vr)(jT£i'(x oou, eititpoj- Tov idto)C.
(jxouorii; xupiaxrj;, ^ (Jidvov ev Trj vuxtI Ixeivr) tou 8. Twv de tjuvotêtov pi^ (x^jteXEt.
Excod. Coislin. 37, f. 318 et 343, f. 140. Numeros Constitut. aposlollcar. lib. v, c. 16; lib. vii, c. 24;
addidisse juvit singulis regulis. Horum vero initium Diouysii Alexandr. Epist. ad Basil. cap. 15 ; Tertul-
et linem lcgesisinAtbanasii Alex. opp. t. 111, p. 304 c, liani, dc Jejunio, c. 14. (3) El (jiii Tt? i. v. peSix- —
305 A cd. BB. Patav. pyiaai B.— (4) NritjTeOsTai B. — (5) Ausi d l)Xto? vyiijTeu-
(1) B. suspensa certe phrasi ex pnc-

napaSatveiv (jai A. — (6) leauTîv A, B. — (7) TOUTti) A.
'Ev —
cedeutihus qua' excerptor omisit. (2) napacxeuriv. — (8) B),E7t;Tai B. — (9) nayEi? ib. Tanti non erat plura
Inter vetustissima de hoc jejunio testimonia hahes conferre ad ca;teros Niconis codd. ubi eadem sunt.
,
EPITIMTA. 457
11.
SANCTORUM ATHANASII ET CHRYSOSTOMI EPITIMIA XXIX.

Abgcmentiim. Circumtulere Graeci sub tantis nominibus xxix canones, quorum pars major etiam nunc
apud eosdem vulgantur inter Joannis jejunatoris canones; csteros dare non piguit, cum nicephoria-
!"• enim estde nuptiis vetitis,
nis facile conferendos; 2, 3 et 8 de homicidarum — pcenis, —4 et 5 de
immundis fontibus repurgandis, —
6 de jejuniorum relaxatione pro laboranlibus el infirmis, — 7 depa-
riente intra paschalia, — 9 de abstinentibus quorum privata solvi debent jejunia in prscipuis festis saa-
ctorumque memoriis , — 10 de his qui solvunt, — de clerico homicida.
xl"'" 1 1
'EiriTi(jiia (/.6Ta tSv IpfAiiivEiwv auTtov, S IXaXridev 6 0£o; Sii ITveuaaTO? Ix. CTTOfjiaTO? twv SouXiov auTOu tSJv
ayitov aTrouToXtijv , 'Iwavvou tou Xpu(joijTo'aou xai 'AOavajiou apy_i£7ct(jxo'Trou 'AXeâvSpefa;.
Epitimia cum interpretationibus, qux edixit Deus per fipiritum ab ore servoi-um st(orutn, SS. apostolorum,
Joannis Chrysostomi et Athanasii alexandrini archiepiscopl.
1 . a'.Ei Tiir eTtiexoTro? vi TrpsoSuTspo; t\ Sictxovo; 6. x6'. 'Eotv Se Etdi Ttve; EpYa(ô'[jcEvot r) OdêvEt^,
TpiTOV appaSwva StoUEi *, rj SiYafjiov OTetpavioaei yp^ Tbv lepEO otTroXueiv ouTOu; el; Tupbv xo\ eXotov
xa6aip£i'<j6to xai 8tt>)X£(T6o) t% EXxXrjtrti^; , o); 5 [jtovov.
2iixi))v 6 [JiaYOi;. 7. xS'. 'Eocv Yuvr) Yevvr'(jr) Tb OYCOV irciccjya, oux

2. p'. 'O lxouaio)c Tov cpovov epYaWiji.svo? £v ete- o:fec'Xec xotvtovrjcjat, iiiic xa6opi(j6^- Trive'TO) Ss uoo)p
triv ETTTa axoivtovv)TO? EUTto- £1 Se fjiET' £U7roiia(;2 xal Ttllv aYi'o)v Oeoaovitov ^ xat TptoYeTO) xpe'a.
7rpO(Teu)fTJ(;, S' et») tpuXaTTETto- xpEaTo; xal oifvou, 8. xe'. 'Eov otxeTY)? £X oap(jtou (XTro6otvv), o:fEt'X£c
Tupou xa) IXaiou jjty) YeusTto to (JuvoXov' Tot II Xoiira 5 Tijiia? Tbv Tou tpoveô)? j^povov TrapatpuXctâi.
EpYaÊ^Tto, xai ouTti) Trj; xotvtovia^; xaTaîouuOto 3. 9. x^'. 'Eotv todtv Ev upicv Ttve^; eYxpaT£uo'[jievot,
3. y'. E! Se Ti; txxoutjio)

Y''"^ ^^ tpovixui xpi- j(pr) auTDu? ilc, Tot; £7rt(jr)(jtouc lopTot? xot ei; Toti;
(jtaTt uTTOTre^tjEi, eciTto o' ifi\ ()cxoivtovY|TO?" ei oe \j.tx' [jtvvipia? Ttov aYio)v xoTaXuitv.
eijTTOtia;, ^?^'^^'^ ^'^'' 'irapatpuXaTTE^tiOto S^, xa6i)); 10. x!['. Ei Tti; Y£u(r£T'.(t xoOopou r[ (xxa6otpTOU,
TrpOEtpviTai, xai outoj? xotvtoveiTto *. rjYOuv xpearo;, ev Trj kfia TetKJopaxotrTTJ , vr,(iTeu-
4. xa'. El Ei< irriYviv uSoto; y\ Xaxxov t^ hi iTE^pt;) (jcxTO) (xXXat; \x.' :?)[jiE'pa?, xot ouTto? xotvb)V£iTO).
dffiit)) 8vr|(ji[jtaio'v ti v) (xx(x6apTov etjnre(jEi xol ev 11. xr)'. Ei Ti; xXripixbi; tpo'vov jroirîet, oexo Exr)
ayvoia TTiet tk;, vy)(jTEU(jotTt<) ?|[jtE'pa<; i^', xai xa- (XETOVOeiTO)' TO y' eTV] Iv (XpTO) XOC UOaTl, Xai [JtETOt
Tr)yi?e'a6ii) uTrb tou tepeto^;, xoi ouTto? xoivtovetTto. TOUTO UTroSej^ e<j6o) ev rrj 7ro'XEi oijToij, si xaXtTx; Sirjê
Ei Se Ev YviotTEi, vridTEuaotTti) •âifja^; pi'. Trjv (jtEToivoiav, [jiafTupouvTo; tou £7rtaxt)7rou, xoi
5. xy'. OuTO)? Se j(^p^ to Efjnreabv otxot6apTOV eU Ttov lEpEtov [Jie6' ())v (jt£Tevo'r|(je' 7rXr;po'iopo)V xote-
TO uStop XojjiSotveiv auTO, xat îTTTetv e;o)' Eha vto7riov 7rdtvT0)v, xol ev u^roTOYr) Tot; yme.Z<jiv auTOU
oYtctêaOat to uSo)p uirb tou i£pe'to;, (XvtXouvto(; e; £(jTat, Xeyo)v' • « Tb 6e'Xr,(jta utioiv Troito uTroTotjfft)-
ouTou pt' xoiSou? r) XEpticjjtoui; •

êteiv Se eI; aurb xai [jtEvo;, » Ei 3e TOUTO ou 7roiEt, ^rfii ev t-Tj 7roTpi'ot
uSo)p Ttov OYta(J[xotTtov £1 Se oux Ey(^£i, 6 xavoov ou SeyOriffeTot, (xXX' (x^reXOeTO) xoTot Tbv Koicv, £7rl Yrji;
XloXuEt ^. (ieXXoTDto; ^.
E cod. Coislin. 363, fol. 36 sqq. aquam in epiphania benedictam. Dicere aut addere
(1) Aiicrei. Supra lineam glossa : rjouv t6v oiYafjtov debueram iluplicis generis esse apud Cra^cos aquam
TsaXiv el? TpiTYiv YuvoTxa CeOSei. Cf. Niceph. can. 7, S. benedictam, unam solemniori benedictione, ut no-
— (2) Euiroctai ecacv eX£Y]tiO(juvai ib. infra lineas. tavi in epipbania sanctificatam, quee dicitur agua
,
— (3) KeTa?coOTto ib. — (4) KocvtovscTto. Sequuntur benedicta major, 6 |j.£i-a;ayca(jiJi6;, et insuper alteram
canones 18, qui , perpaucis exceptis, iidem leguntur communiorem pro singulis mensibus, quam vocant
in canonario Jejunatoris sive in Pedalio sive in , aquam benedictam minorem t6v |xcxp6v (XYco(r(j,6v. ,
collect. Rhalli, t. iv, p. 445, not. — (5) KtoWet. Cf. Haud dubie de posteriore agitur tam in superiore
supra Jejunat. epitimia, n. 20. Canon qui sequitur canone quam in Nicephoriano. Cf. Goar. Euchol.
perperamponiturin cod. inter 4 et 5.— (6) Oeoâvitov. p. 358, 366, 377. —(7) AeYeiv cod. — (8) 'AXXoTpcoc
Cf. Nicephori, 64 et 90. Occasione data, id mihi cor- Ultimus canqn 29 codicis idem erat ac nostrum Je-
rigendum videtur quod supra ad Nicephori can. 64 junatoris epitim. 7, sed brevius regestum acta :
minusbenenotavi, uotop rwv ciYctov aliam non esse nisi agere piget.
—
458 VF.TF.1UIM
111.
8ANCTI lilMIKKM EPITIMU XXXVI.
AMVMtliTiM. Variw variurum ixviiic liic dtiliniiiiiUir, I. pro iiiunnclio itilii tuiidcnte liarliam, — 2. Vvl acce<
dculc ad nu|itias, — 3. Aiit iii |uil)licaiii ircloKiam ,
— 4, ('.omeduiitcuivo Irnctiiiii antc licnvdictiuiicni
HU|)ori()riii; - 5 cl 6. I'ru nii|)tiirt \cliliii, — 7. l'ro incanlaliunp, — H. I'ru inccslu ,
— 'j. I'ru adiiltvrio, —
10. l'ro fi-tu vilialo, - ll-i:). I'ru \ariis rurnicatiunlbuii, — 14. Dcindc olilaliu |iaiiiini iii (juadraKusiMiuli
«ynaî ilatuilur. — I&. —
10. Tum du prcHliylcro kuuiii liliuiii lia|)ti/.ant<),
Ilcruni dc (ornlcalcuc, I7-V.'t —
vt '27. Uv illicitis \arioruiii copuliii, — 2i.
quartu conjujîo, -1.) vt IC. I)u udiciis |ii'i'sliytvri.
l)e 'iM.Kur- —
Kus dc claustiali disciplina. Kt indv succvdunt in altero capitv pliircs e (piodaiii nion.istico lypico r(';;ula',
circa niuiiruin I" lUvnsaiu, T' vinuin, — —
3" pvnsum oflicii, 4 pisalniodiaiu , ii" curbum vcl iu iti- — "
—
iieru absolv«uJum, — 0" sccrctum confeii»ioui», — 7" ct 8" Imbitum rcliijiuiium.
Tou 4y(ou 'E«ppa((x.
CAPUT I.
«'. 'O xoupEuuai; loiuTbv, iJ'ôpi!;e'<iO(i) -îijispa? p'. ta', V.t Ti; * TtpoYOvo; eupeOrj [jiETa t^; pf/jTputa;
Movoiyco? i in;(XYwv ei; fi^t.ov ', (iipopiiieoOw OUTOU, ETriTlU.aTOl.) '•*
ET'/; •/)'.
P'.
f,jiepa(; V. tp'. Et Ti; '" £up£'0/) jjieTa Tr,; auYY«|Ji^pi'j''i;
Y'.
Movay_i; 6 uniiYwv ei{ |A(«pTupia *, (/.i?) oe- auTOU, ETClTlptaoOu) ETlf) '/•/.
ys96(i), a)>Aa xai d-fOQ\(,i(s'li>i. iy'. Ei Ti; TtevOEpb; eupeOr) (JteT« Trj; vijjjiipr); «u-
6'. Mcva/b; 6 i^rfjMi x»pubv aveu ejDvOyi"? Toî Tou, £7tiTiij.aaOt» eT'/) !['.
iroOidTtuTO; , a!popi!ie'cOo) -fiiJiepii; y)'. to'. Ei Tt; TtpeaSuTEpo; OsXet (/.v/||xoveua£tv e'v
e'. El; Ti; eifapii (lu.Cfo/^ xai £(Jti piDtpbv to TEaaapaxoaTY) , oîsO.et tou 7:poaxoy.i'aat ixpTou; ouo.
raiSiov, xai iKiM-irfir^ (xex' auTOu, eiTa eav ETTapvi te'. Ei Tt; (ay.Cfo^ EupiO/) (/£Ta ouo doeX'iwv,
TTiV aOcA^'()V OUTYi;, if/£l £TtlTl'jAlOV £T/) lC'. £7tiTi|ji!xaOto eTr) i'.
;'. Ei Ti? eupsOv) |i£Ta t?,; TrpwTT]; autou £;ao£'X- t^'. Ei Tt; TtpeaSuTEpo; poTtTCaei -/J
xoupeuaet to
(&?]; , eyei eirtTiixiov hr, i;' ' £i os oia£;ao£X'f^ * lauTou TtotSiov, /povti) Evt" (xpYEiTO) Tr); XetTOupYia;.
eaTiv, e/Ei ettitiiaiov £t-/) q'" £i oi TpnjeJaoeXipri tii'. 'Eav Tt; '2 TtevOepa eupe'0/) (A£Ta TOu YoîCpou
£!TTIV, £/£l E7TIT11J.10V ETT) fS'. autrj;, e7tiTt(jtoaOio etr) e',
5'. 'Eav TH Xu';) xai oev/)^ oaipi()via , avaOspia t/)'. Et Tt; (xvr)p (AETo Yu'"""*; •Tteaei '* el; ex-
£(JTU) •
gniTi|i(x(jOi» 0£ auTo; tTr, ip'. xXr)at'av , (x-{ioptÊaOo) /p(>vou; t', xa't r) exxXr)ai'at
•/)'. l'î Tt; TTaT-fip EupEOr) (A£t' «uty); nrpoYOVTii; au- itXuveaOu) '*.
Tou, ejri-iu.at!0(i) et'/) iS'. tO'. Et Ti; (xv£'J/ia eTtapei tov e-auTr,; Oeiov , £7ti-
0'. Et Ti; avopo-cuvou'' aT£»av»)v -TriaaEi xai Tfji- Ti(j.ctaOto et/i 0'.
''',
piTcsiei ev o'jTt~), txaopiÊaOu) yrpovQu; e', gti w; ouv- x'. Ei Tt; iTtapet Ttaioiov «Ttb Tr,; sxxXrjata;
TSKVOl i.OYiiovTKi, xai ixv«aTpa!pev TO Ttaioiov ETtapei e'v« ex Toiv Yovc'tov

i'. Ei Tt; Y''^'^ (Jttavet t-/;v eauTV); (xîQTpav Trpo; euTOu, e/Et ETttTttjiiov e-r) 1^'.
TO TTOiiiaat' xapTibv, E7;tTi|i(XcOo) Ir/) 0'. xa'. Ei Tt; eTtapci Y«pt6pb; EôoeXtp^/jv '" auTou
E codd. Pari&iensibus 1161, IS.et 1318, ful. 83;

(o\. ^SaSsX^ri 6. e. i.i. p' B, qui el castcra Cl vai omiltit cano-
qui erunt A et B. Titulus in B
deest, nec nonien nem. — (3) Ae^vei B. Barbari oeveivjSeweiv, Sivvciv, pro
Ephrajmieo in loco parct : quin paulo antcainscribc- ''eciv, Ittjdre. — (6) 'Avopofivou B. atcîitoiv A, B. Ilia!;et
batur diserte Nicephori nomen,in ciijus canones media A. Cf. Cang. ad vocem dvopoûvov. — (7) Mri iiofr.uai
ba-c epitimia inscruntur, alio tamen numerorum or- fort. "Etti C A. — (S) Ti;. Cf. Cotel. i\omoia>i. n. 161.
dine. Nomcn autera ct titulum, ut supra, A pree se Momiin. i. I, p. 9i. — (9) 'ETitTiij,. ett) i(i' A. Cf. Cote-
fert, veriim bicc in utroque apertissinie subdititia. ler. ib. n. ICO.— (10) Ti;. Dccst can. in B, ;vquc ac xiv.
(1) MaYov A absurde. —
(2) Jlapfjjiiav A, b, f. non ita — Xpovov Eva ofciXct tou
(II) XciToupY^Tiaai A. (j.ri
male. —
(3) Taupov X fere constanter, B non semtl. (12) li;.1(1. canoii sub EphnBnii nomine bis scribitur
'ETtafEi duco ali ap iti) , ideiu cum ipafi(jx(o signifw iu A.scmcl iu B, f. 73; omitlitur in B fol. 84, ubi caHeri
cante. SIox 0'Jtoj , xai £-/:i a>.),/;v aoiJ.iTjv -/.«i cTp»^ = t; sunt.— (13) K.oi)).T/Jr, A.— (14) nXnveTto R.— (l;i] 'Aito
ETtapsi auTY-jV, iyu A., etii i<:' B. — (4) Ifs'' ci oi oEuTEpa triv exxXriaiav ex tou; Yovci; 1!.
— (10) Et; aS£),»r,v B.
—
EPITIIVIIA. 459
xai e/Ei 4 •(au.Sph^ avs'1/iav, xal (iTpacpsii; 5 dSeXtfb; /e'. Ei Ti? TtpETûTEpo? dtDvjdEi Tr,v lauToiJ ex-
xai £Ttap£i rfiv avs^liav auTou, e/ei stciti|j.iov etyi i . xXrjffiav xai TrpaY|J.aT£ueTai , oux ecTiv dîo? Trj;
xfl'. Ei Tii;l EAa6s eii; yuvaixa tyiv eauTOu cuv- lepwuuvric;.
TEXVKjuav, t/u £TciTi|J.iov hri i. x^'. Ei Tii; irpecfiuTepo; &7rdYEi to XTr^voc; auToiJ
xv'. 'Eav avopo'Yuvov ywpi<j9?i, xai (jTpaoioaiv irpb; TO IXaoOrivai, (puXacueo6(«) JjULspa; C tou ^r\
TcaXiv Bf/so^TEpoi xai dvaos^riTai eli; Tov dW.ov, eyi: XeiTOupYriOai ^.
£TriTi;jLlOV ET7) ifl'. xC- Et Tii; dvl,p TEOEi Ei; dvE'iiav auTotl * , 'o
xo'. Ei Ti; dvJ)p ri Ti y"^''1 TcTpaYauyiiiEi, oux OEiav, ifi dv£'j/iav auTrj;, I/ei £inTi'u.iov ett, ^'. Kavwv
EcjTiv d;io; Eitnevai ei? t->|V =xxAr|<jiav, oute ^ TtpoT- E/Ei" 6!Tiva o£"/£Tai doE/.tpb? doeXioiJ TcaiSta.
mopa «uTiTiv oe/.TVi £<jtiv, d/.Xa xai dj)opi^£'o6o)ijav * xr]'. 'Eav y.oiij.r|0(Tigi ouo dosX-ioi Ei? ev J/iaOtov,
Vva^ TTOIIIOOJOIV dTTO [>.' |J.£TaV0l51v.
CAPUT U.
«'. Ef Ti? jji,ovaj(b; ^^^«'61 STti TpaTre^ric, itoiEiTto q'. EtTi; eâYYeXei Ta SaapTviu.aTa auToiJ dv-
(jLeTavoiai; [/.'. OptoTtti) , Eita 6 dvaoe5d(j.£Voi; Tbv eôjj.oXoyouijievov
6'. Ei Tic uovaj(bc; itivei tov oivov itapi to ev5e- (/.ETpKxoet xai X£YO)V 9 dXXoti; Ta «(jtapTiitjtaTa tou
yoixEvov, oujxtpEpsi xpea tpaYEiv auTOv, xai « (ji->i (xe- £^0(j.oXoYOU(jievou , eTctTiij.doOo) 6 toutq itoivioa?
Ouaxe(70ai oivo) ev to eotiv dotoTta **. » eTr) y'.
Ei Ti; ijiova/b; xdOriTat ev exxXr^tJtix, xal oute ?'. Et Ti? (jtova/b? r) |j.ovdoTpia xoupEuOrj xai
Y'.
opOpov EXTsXEi, oi>T£ Xu/vixov Ttoiei, oiIts £u/is, xdOriTai £v Tto oi^xio auToij, oux eoti [j.ova/bi;, dXXa
vexpbv XoYiêTat auTbv 6 ©ibi;, xai EiXet iva itoirj ' xooijtixoc;.
6'.f
xaO' exdoTriv tj^jpav dvot (/.eTavoitov i^'. v)'. Ei Tt? |jtova/b; jtXuvEi '" To xouxouXtov " xai
e'. Ei Tt; TtpEoStjTEpoi; r| Sidxovoi; -^ (jiova/bi; TtaTEi autb [J.ETa Ttov itoStov '* «UToil, ETtiTitndoOo)
Y'-
vtooxiov YpaiJ-^JtsTa, xal xaTacppovEi Tbv opOpov auTou ^[xepai; (J.'.
xat Tbv loTtEpivbv, xav ev boco uTtap/r), xai ou TtoiET 0', Ei Yuvaixe; ioTd[J.evai Eti; t^v EXxX/iOiav, eav
autb, dXXa tppovTiîov Ta Toij piou, Ti^jv lauTOO dxo- dpYoXoYtoolv, dtpoptCE'oOo)oav l^to to? (x}| e/ouoat
XouOiav xaTaippovei *, e/ei 6TttTt[J.tov ETri p'. toijSov t)eoij '^.
IV.
SANCTO BASILIO ASCRIPTI CANONES'*.

ARGUMENTrji. Quum nemo uUus patrum majorem ac Basilius habuerit peritiam et auctoritatem in expo-
lieudis Gra>corum canonibus, eum internostiaabesse impar erat. Sed quo vir major, co procacior Graeculo-
rum impudeutia, sub tauto uomine canouum ct epilimiorum plaustra circumvehenlium ac vendilantium.
Auceps igitur quum iuter plura lia'sissem actutum cepi qua' ad mauum eiant, brevitate saltem com- ,
mendabilia ab editis diversa satis at certe gente et familia proesus consimilia. Positis enim his regulis,
, ,
1. Sexennio muictatur quicumque ethnicis utitur arlibus; 2 Quinquennio, qui cum inlideli fornicatnr; —
— 3. Sacrorum e.\auctoratione, qui in mollitiem pluries incidit 4. Item et xl dierum excommunica- ; —
tione ac xerophagia, si monachus est ; 6. Separatione, si laicus. —
6. In episcopi ministerio fcmina noft —
sit, quin ipse deponatur. —
7. Trieunio a sacris suspenditur sacerdos falso juramento poUutus. S. Hursus —
e loco dejicitur episcopus, eujus ministri familiarcs quemquam vulneribus impetierint.
(l)Ti;.Canon.xxiideestinB.— (2)'AXVa9opi!;£u9toB. (j.£voq T. e. âxptdoEt auTov, Xeytov A. —

(10) rD.dvsi A,
— (3) AetToupY^'''"' Idem,utChrysostomi inB,fol. 64, B. — (11) Kouxouîov Ti dnodToXixriv A. Idciu video re-
his exceptis : Trp. Eiayepet xo Ktov xTrjvoi: ToiJ eXacOvi- gestum ab Iriarte iu parvula similium canonum
vai, dôptsetrQo) T,[j.£pa; [i. ', [jteTavotas p '. — (4) AOtou r^ epitonie Movayo; ; eiv TtXuvij dnoijToXixov oOtou xai
Oeiav ri dvciîov A ,
qui clausulani omittit glossenia : xaTaTraTr,ori [j.eTd tou; Trooa; auTou, ex^^ £7iiTi(Jtiov :?)[j.£pai;
quin sit , uon dubilandum. —

(5) "Iva codd. ut infra (j.'. Madrit. gr. p. 47.
Catal. cod. (12) lloSa; .K_ —
in can. 3 et 4 capitis sequentis. .4bundat s;ppe, ut vi, Vide et fortasse corrige Niceph. can. 100. (13) 0eoij. —
apud gra;culos. Unde ne cogites sva subaudiendo ypo- Sic A, fol. 75.1dem fere Nicephori cau. 8i. Inde oc-
vov, ut alias.— (6) A(j(oTia. Ephes. v, 18. (7) lloiei — casio data et pra^cedentes Nicephorianis accensendi.
B. —.(8) KaT«9pov«)V A. — (9) Kai uoTepov 6 dvaoe?d- (14) Exodice coislin. 363, fol. 39.
. ,
460 VKTERDM
Tot< iiifdXw J)aiiiXc(ou.
a'. 01 x«T«fii«vTtuouievoi xat T«i? <juvYi6e(«i; twv xapitou; ooxt[ji(»?eoOai tti; |jieTavoi«; •
ou îp itxvTa
iOvuJv «xoXouOouvTe? x«\ ei? tou? i-iUToiv otxou? ti- Toi ypdvi.» xpivo|ji.ev t4 TOtauTa, dXXi '' Tpdittj) Tr,;
vki tiaaYOvTt; iit\ «veupeâti ((i«p)ji«xuiv xai xaOapffti, jxeTavoio; Tipoiie/o(jiev.
61TO Tov x«vdv« itiitTeTwoav tt); l;«eT(«( '. C'. 'KitioxdTtio [ATjoi [jtiav Yuv«ixa ei; uTtripeoiov
0'
(J'. 'K«v Ti; ;Te'«Yi tt; «CanTioTov ooJ|;i«, ite'vTe £/£iv v\ [j.eT' ouToij ouvotxeiv ouY/ojpotjfiev ti
Itv) «xoivo^jVTiTO; eoTW. (XTCC/oei/lieiTi touto, tt,; errtoxoTtri; exGaXXeôOoj.
y'. 'Kiv Upeu; Kiar\ ei; |x«Xaxi«v, ei piev iiTca; C. H'£uoo|jiapTup/|Oa; itpeofiuTepo; urtep /pTif/.a-
tYevtTO, X«[i.6avei npo; xaipbv otooiv t?); tepoup- Tixri; oiTia; eiv eupeOeiri , J;tT| y' /wpiiiioOo) tti;
Yia; •
ei il Tpt; f\ xai itXeiov toutojv ei; to toioutov XttTOupYia;- unep Se eYxX-CifiaTixtuv olTtoJv ei 'j/euoo-
(jitjoo; 2, (JiTixtTi lEpoupYei. (jiapTjpriOei, Tt£7tau(;0io ttj; iepojoijvri;.
0'. 'Eiv oe (xova/o; Ttei»i et; (jiaXaxiav, oyoo-i-I- -//. Oti oux eêoTt TaT; oixEiat; ETtioxdTCoiv ?!
xovTa ri(jie'pa; |ji->i xoivioveiTW, ^TipotjiaYwv ev dtpTtu Ttpei6uT£f lOV f»

, 7tX'/lTTElV /EpOl T1V(X "
Ttap«VO|J.(/V
xai (joaTt. •(df eiTi TOUTO xai (xXXdxpiov ttj; hpbtidvi^^' ei oi
e'. Koojjitxo; tiv ne''i»i ti; jjiaXaxiav, |jl' -?||i£'pa; ({•avEi'-/) TtEKOf/ixio; ti; touto '', xaOaipEioOti).
|jf>l xoivioveiTto. UavTa Si ffi^foii.iv •*, woTt tou;
KJUSDEM ATTEMPERATA EX 1?0NIS OPERIBUS EPITIMTA XX.
Argumrntuh. Trila quidem sunt cl circumforanca apud gra?cos nonnulla S. Hasilii C|)ilimia de gravioril)US
criminibus. Sed eaiJem inde fuissc Ijcnifjnius acce|)ta, bonorum 0|)erum habila ratione, vuIro i{:no-
liinc
ratur; id ccrte cum Lalmorum dccantatis indulgentiisalitiuoiuodo faoit. Quic si quis |)cnitius rimari ciipit,
cum cauone i (nain trcs priores excidisse videntur) confcrat liasilii ix xxxix, i.vili ; lum xix ct Lix —
cum 5 —
xxi ct i-xxxii cuin LXiv cum 7 lxxiii cum 8fi —
Lxxxiii cum 10 11 cum II; — —
,
— —
10; — lxxi cum 17; —
; ; ; ; ;
Lxviiicum 12; — xxiii , Lxvii et Lxxv cura 13, 14 ;

— lxvi cum 16; — lxi cura
Lxxxviii cum 18.
0'. '0 (JLOf/b; EV tl ETEOIV, 61XOIO); TOi; TOU iy'. 'O tou (xSeX(po7toiriTou '(\ivoiXx.ix (jioi/euoa;
vr|<jT£iav, xai Tot Xofita. ET*] C' ei 0£ (jiet' Euitotia;, et-/) y'-
lyjvEio; j^pdvot;, t^Jiv
e'. 'O 0' etti

Ttdpvo; 0'
Ttopvo; £Tri (xxoiviov-/)to; eoTto* si (X£T to'. 'Eav TtaT-/ip xai uib; £1; (Jitav itEffoxji Y""
/pdvov ?va vaixo, ETTi 0' «xoivtovTiTOi eoTtooov ei Se (jlet' lu-
EUTtoiia;,
^. 'Oaoiu); 6 £u.itiTtTtov ei; /.vipav r^ ayaî.ov , tov Ttoiia;, £Tri e'
0'-
auTov xavdva cfuXaTTETO). 'e' 'O TU(i6o)pu/o;, ett] eI S: |j.et' Euitoiia;,
'0 ETttopxo; £v e' ETECiv axotvo')VTiTO; eoto) ei etti y'-

C.
EUTtoiia;, [xpdvov Iva]. i?'- '0 xXETtTr,;, etti y'' î os !^"' EUTtoiio;,
05 (JLET
'0 (xpvrioiOEo; Itti i' axoivo')v-/iTO; etTTO) £i oe eto; o .

Ti'.
euitotia;, etti y'-

^^'- '^ yo-ri-:dav xat (f.ap|j.aXEi'av Ttoitov, Tbv tou
(jLST*
6'. '0 ttXeove^xt-/-,; etti ^' • Ei 5k (jlet' EuTtoito;, C5ove'o); j(pdvov cpuXa;aTo).
T£(J(iap(XX0VTa. fl'- ['Eav] lEpju; n otaxovo; yuvodxa; e/.ovte; Iv

f,ijL£'pa;
'
'0 E^tootdiav EpYoy^jLEVOs, ET-/1 i'- EL o£ (jlet' ETEpoi; cpavwai -KiapaTtiitTovTE; , Tbv tou tpovEôi; -/pd-
i'.
vov (puXa5(XTo)oav.
EUTtoita;, ETT] e
'O £V eip£(7Et y'' î ^^
ta'. Ei Ti; Y"''^ '" itopvEia; (iuXXa6oij(ja ev y"- lO'. (rijLiYd(jL£Vo;, et-/]
f'--'''
;'.
(jTpt, xat ato-/uvoijL£'vr) -ttv!;;! to PpEifo; evSov ttJs Eijitoiia;, fl[JLEpa;
(jLETOvo-iiffEf £i os [aet' £u-:toia;, x'. 'SJoauToj; OE xoi 5 tou; (XTtb eOvixoJv Ip/oiiE-
YooTpb; auTri;, y' e^^ri
vou;xai (J-itO(jTp£';povTa;uTtoo£/_d[JiEvo;, oijTio; [d-ÊiX:;]

ypdvov Eva.
xai vYiTTEUEtv xoi oXEiipeoOai (jLuptp, xoi o5to);
ip'. '0 T^,v auTou (JuvTSXvov [jLOt-/_£u(ja;, ri' etti TtoiEiv,
a/.oivtovriTo; ejjto)- £i Ss (jiet' EUTtotto;, etti e . T^; xoivojvia; aîouoOat.
(1) 'E?a£T;a;. Cf. Basilii, can. lxxxiii. — (2) MIoo; (4) 'AXX' «lo Tpomo cod. — (5) 'Eiti(nt6itt() fortasso
(iixETt cod. — (3) rp(iifo(j.£v. Vid. ib. can. lxxxiv. — |
| codice, certe npeoguTEpio. — (b) TouTtoy ib.

— ;
EWTIMIA. 161
VI.
Tou aYtou '

xai Oau|xaTOupYoiI 'Eititfaviou apyuiricrxdTtou KwvcTavTia; t^; Kuirpou Ix tou SiSasxaXixou
auToti Xo'you tou Ttpoc; e-^Tia/id-KOui; xal aovaôu; xal Xaixoui;' Tiai ol doxei twv tiy)' aYiwv jtaTepiov twv
ev Nixaia £ntap;(£iv tov Xoyov toutov ^.
£ sancti thaumaturgi Epiphanii, archiepiscopi C'onstantix\Cyprionmi civitatis, mayistrali sermone ad

episcopos et monachos et lakos: quibusdani videtur ad csviii j)atres Nicxnx sijnodi hunc perlinere ser-
moncm.
[4>u),dTT£(iOai [xJi tivai oiXoYov,...] |ji^ oairpbv |xai G ». Td os csSdcijtiov Izi op/.t;) [ay) Xa'fjt6av£, (avi't£
XoYOV £X '/i\kiw4 TtpocpEpovTa, jjtY) C6pt5Tixdv, |j.T) £'T£pdv Ttva opxov, xaOo); EtTCi To LuaYYsXiov TO
XoiSopov ^" jJtviTE d'pxov d^Xw; to irapd-uv dXX' ECTto ircpisirdv toutuiv , Ix tou Ttovripou eitiv dXXa •
y^P
TO vat, vai, xat Td ou, ou". Kat ioM tcou ri dvdYxr)^ xat dTtd IxxXriata; IxSdXXii Tdv \i.r\ TuapacfuXaTTO-
X£Y£tv EV d|jtiXia' rivwoxs, dXr^0£iav XIyo), ou '|£uoo- ij.£vov.
VII.
SANCTI JOANNIS CHRYSOSTOMI EPITDIIA LXXIU.

AnGUMENTiM. Ut modo vidcre erat Basilii canones quasi emoUitos et ad mitiorem exactos rationem, sic in
sylloge eosdem liabcs pkTunuiuc novo pncum et jojuniorum pondere auclos. Sed ea praHci-
liac proli,\a
qure plus minus recidunt in jus liasilianum, alia omuino nova sunt, qualia : can. 10. De crucem cal- —
cante ; —22. De lavandis hospitum pedibus ;— 2'i. De balneo stalim post sacram communionem omittendo
— 28. De magicis artibus; 29. De H;cmatophagis — 48. De singulari certamine, etc. At in prirais
; —
notatu digua sunt quiccumque putem excerpta e typico cujusdam mouasterii qua; horum canonum ,
pars longe raajor est. Sunt enim canones 3 j, 38, 39, 40, 41, 42, 43, 44, 46, 40,47, 55, 56, 57,58, 59, 60, 01,
62,63,64,65,00.
'EitiTfijtia Tou £V Syioic TtaTpd? Jju.wv 'Itodvvou tou XpuiooToaou '^.
a'. '0 Ixouatti)? (pov£U(ja; Itrro) dxoivioTriTo; £Tri ? TaTt£ivo')0£to; SouXeuo-/! , xai Iv Tpia ETr) xotvtovEiTtp).
Ttoitov Se xaO' IxdcTriv fju.lpav ().£Tavotai; v', Td 6'. 'O itEowv Ei; Tr,v lauTOti ouvTEXViooav, iTttTt-
n KupiE IXIriiJOv » auv Tto « 'O ©edi;, iXdaOyiTi [jtoi >» [).doOto ET/i Cj Ttotwv xaO' ^[jtspav [jtETavoiai; ;', to
pv', dTt£/d[ji£V0!; xplaTo;, Tupou xoti wou, Tot; oi te- n KupiE iXE'r,aov « t', xat ?-/)po;faYtov.
Tpdoa^ xat itapaaxEudi; dTt£^du.£voi; IXaiou xat d']/a- e'. 'O [jtotvEuoa? Tou doeXipoTtoiriTou a^Tou ffci
piou xa\ oivou • £1 ouvaTOV, xai ^•CipotpaYEtTu). Yuvaixa, Ioto) dxotvtdvriTOs £Tr) •/,', ptETavoia? p',
fi'. 'O dxouat(>)(; cooveu;* lTttTt[jidat)o) ETr) y'- II KuptE Skirfiov « p'.
'0 [J.oi;(^di; Iotio dxotvioTriTo; et-ii e', -Jtotwv [jt£- q'. 'Eav U7td'ctoot naT-?',p xat uidq ei; [iiav y""
Y'.
Tavotaq xaO' r|[jtEpav p'^ lav dl [jtETot oaxputov xai vaixa, d [Jtiv TtptoTOi; ETtiTiiJtiov Tou Ttdpvou XaijtSdvEi,
(l)'Ai-iou E fol. 175 cod. inter atldilit. 484, nuprr Ex cod. Paris. 1318, fol. 00. —(S) «IjoveO;. In mnr-
a Minoide Mina e Gra;cia Parisios advecto. Placuit tot gine stribliginosa qu;rdam utcumquc lego, qu«, si
aliis Epiphauii fragmenlis supra relatis et hoc accen- forte haudjucunda omnibus erunt, saltem significa-
sere non melioris not;e fortasse nec majoris auctori-
, bunt quacum barbarie luctari debeat quicumquc iu
tatis quara t"piphanidis supposititia a Nicephoro pro- ea stabula descenderit; eccilla : 'Eav oe \m6 oceto')
iligata. Summorum virorumetiam pra^posterosfeliis /.!xi lc'paxo; xo),o;?iaOEi; [cod. xoX.a^toTTi;] aTioOavri , z\
juvat in eadem cnllocare familia eodemque hospilio. (ilv e?c-/_£t {ib. E^syOcCto] t6 ai(ia [ib. l[iotl a-JTou, eoOietm
— (2) ToiJTov. Et quidera similia legebam in Pseudo- auTov 6 atpwv [ib. eoti eotw aOTto 6 sptov]' £t 0£ du.-
Athanasii sijnlagmate, de quo supra, qua; vid. in îSoXov ioTi, (jtri EoOt£'Tco, a'JTio 0£ po£).UY(Jicit Ti 6vo(i-i-
opp. t. 111, p. 304 B, c. (3) Aoioopov \xr\ —
xaOafi , CETai oc^îEp rx6otvovTai [eêOvo^jcav cod.], oOx eôîEv,
[f. axiOapTa] ex yeiXEtov itpoipEpovTa cod. glossema. oiov 6 xopa^, î xopcovr,, r, YaXriV/) xai ^dtXXa, Tou; Taura
(4) Oj. Matth. V, 37. — (5) 'Ev avdYxri cod. —(6) H-sO- o'jv ioOiovTo; i7ttTt(idTat [6 itv£U(JiaTix6; .'] xpovov a'-xai
oo(<.tti. Rom. IX, I; I Tim. 11, 7.— (7) Xpuoo5T6(j,o'j. (j.sTavoiac ie'.
4C-> VETEHUM
JJYOuv Y" 4 ii JeuTepo< iffta» oxoiviovtito? Ityi i£', xG'. E( Ti{ o6 x«Tao^/eT«( it«p' iT^pou vi'}(«oO«t
x«0' ixaffTKiv |jieTavo(ai t'. tou; it<)0«;, dvdOefia IdTti).
IJ'. 'O xXeTtrrn xal 6 UpouuXo? IdTU) «txoivaivviTO? xy'. E? Ti; eitiuxoito; ^ itpeoGuTepo? ?| (lova/^c
(ieTavoia? p'- ou oe'/eT«t Tov itpb; outbv eXOovTo «[i«pTO)Abv
€«1 y'» el<
5 Y|'. 'O pXaa(f»|[jiCv djixii>( tJ|v tou Kotv [jiepda i$o(ioXdY/;9iv, i/.Opb; tou 0eou6itdp/ei, xa\ Tbv Xpi-
xaTa3iMal|eT«t, x«l laTiu axoivJivviTo; [jiTiva; 5$, [jie- <jTbv Xuite! Tbv elitovta' « Oux -^XOov xoXîiat ot-
Tovofa? p'. xaiou; , dXXi 4|jiapTO)Xob; ei; |xeTdvot«v, » xa("
0'. 'O iuivijojv axaipojj et? tJ|v outou <ruvTu/iav « "Oti /opi Y'^'*"' '^ oupaviy) xoi eiti y^l ^'^^
'jfcuîj, dôpiiiôO&t ni; 2xxXy|«(a( 4||ji^pa( i6', x«l 4ijtapT0)Xt~) [jieTavoouvTt *. »
10 5ipo<f«Y'''"^- X?'. E( Tt; (jieToXdS^/) Tou oo')[<.oto; xal oTijioto;

t'. 'O OTaUpOltaTKl? OSpoptiÊoOu) ETr) y'» |J-5T«- Tou XptoToti xoi 0eou ^(J.o)v, xa\ TOTe XouoOrj, eiti-
voia? p'. xatdpaTO; eoto).
ta'. 'O Kca<!iv el( (ji«X«xi'av [i^ xotVbive^Tbi foj; xe'. E( Tt; Iv 6ve(pot; itopvttjae; x«\ t^ itpo)t
^(xepwv v', $ripo.f.«YU)v, (jiiTavoia; fji'. xoivo)v/'»a;, dvdOeixa Ioto).

15 i6'. 'O ntiTTtov ei; t^v 5«utou ouvTexviaoav [ia- x^'. VA Tt; XeYet tio d5eX(f(») outou u.u)p<"), litixa-
TtTtiT^v, f«Tw axoiviav7)To; irr\ i6', u.eT«voâ; o'. tdpoTo; esTO), x«0<)); eiitev 6 Kupto; ''.
ty'. 'O Tteodiv ei; ovopOYuvov, eiTi ctv/jp ti/), efTe x!;'. E( Ti; <juvTU/£t ev tm voo» tou 0eou , «Ivd-
Yuv^, l/ti eTrtTiijiiov etyi ?', oxoiviovriTOi;, jjLeTa- 0£[«.a loTo) ".
voio? o'. x/)'. E( Tt; tpdp(itox« xal doTpovojjiia; Sii xXoitr];

20 tS'. 'Edv Ti; Tteo-ri (jttTa tt,< jjiT|Tp0(; outou, e/ei itp«Y|Ji.dT<ov Ttpoaspepei, •/( dXXo Ti itote £pO)Ta, liyot.'
£inTi(jttov It») lo', dxoivtovTjTo;, (jteTavofo? t', 5lpo- Oeuia luTo).

ipaYwv. xO'. Et Ti; <p«Yei «TjX.« XTijvou;, £7tix«Tdp«T0;
te'. 'Eiv ditoOdv») it«tSi'ov dSditTtiiTOv (leoov t(ov llJTO).
Yovstov ouTou yiUepwv i6' ^ xal itXetov, eyouotv eitt- X'. V.t Ti; TtpeoSuTEpo; •/) xXrjpixb; ^ otdxovo; i6-
25 Tt'(jitov tTr, p'- Ei 8i peSaitTiij(Jievo; eoTl, f;a6poJv [*', xou; ditaiTtov iiapi oaveiUTtov, dvdOepia.
ixouo'^ * eTttTijjLiov £Tr) y', <<'« xoTatjipovouvTe;. Xa'. Et Ti; itpeofiuTepo; ^ xXr,ptxb; ^ Sidxovo;
t? . Eav OTtoOavri ppe^po; dSdTtTiOTOv 7tXr]iJiov 2 e[i6r) 5 ei; Tb xaTt/|Xetov , oij xaTi dvaYxrjv xai ou
Tt<)v YOvitov auTou eVtoOev Toiv C' riptepwv, eyo^jdiv xoT« êvtTEiav, dvdOEij.o Ioto).
iittTiijtiov 0?
Y*^"^ ouTou f,ijiepa; («.', (letovoia; i6' X6'. Ei^ Ti; dxpoaTOi (lUUTi^pia «oeX'^(ov, dvdO£u.a
30 Ttpo)l xoil ppsSu, v/;oT£uovTe(; Seutepov, TiTpdoa x«i loTO).
Ttapaoxeu-TiV, $T,po'iaYouvT£i; dpTov (<.o'vov xa\ uoo)p. Xy'. Ei Tt; /ptUTtavb; itof/iijet y«(<.ou; tt) i.yia y.ai
lij'. Euvri OTiXdJJouoo eauTrji; ppeso;, xoTajppovri- (lEYaX^/) TEOOopexooTr), dvdO£|jia Ioto),
(Tauo Tou oixovou.T,cat auTO , eupeÔvi ol to ppe'»o; Xo'. Et Ti; Y^v^ EupEO-/] ei; ouo doEXipou;, Ioto)
ouTr); vexutov, ei eoTt dfidTtTioTo; 3 Jjv Tiuepiov (x', dxoivoîv/iTo; Itt) C, [/.eTovoia; x«6' IxdtJT/jv p', ^•/i-
35 lyÊt eittTtfjttov /ptJvov «'• et Si xelTot itapEXTOi; xal poâYiov.

ditoOavei, eittTt(jid(iOo) :fiu.£pa; v'. Xe'. Ei Ti; itpe<r6uT£po; r) (jtov«/ii; Ijjt^jteuet ">
iT,'. 'Eav •ju'/}, ei{ (jiaXaxiav lauTriv £xoo')(jo<ja ditb Tou ofvou TtoXXou, lTttTt[id(jOo> •/j[iEp«; (i', (jts-
Toi? ioiai<; •/epjiv, eiito) dxoiV(ov/-,To;* If/) ;', «•yopi- Tovoia; v'.
êoOto oiJT'»), xaO' /|[ji.£pav (/.eTavoioi; pv'. '/XJ. Ei Ti; TTf^ eijy/)[<.05uv/)v auTOu cpavepStv utto-
'•• tO'. Ei Tt; Y"''! ^-'''-'fi
?'J,u'.r"|V, xal ditouôuYYiêi ^ oeixvuEt /api£VTi^d[<.£vo;, dvdOsi/.a Ioto).
To crb>(«.a auTrj;, loTia dxoivtovr)To; Itt) ?', uieTa- X-/]'. 'Edv itopvEuu-/) (lova/b; [jisYoX<>(r/yi[io;, u.oi-
voia; o'. /ou £7ttTi[<.iov Ss/ETO) •

6 b'£ (nxp()<r/;/)[«.o; [lovi/b;,
x'. Fuvr) ?! cuijiaiY£tiJ« [iitd dvSpbi; djtiijTOu xai fdv £i; eXeuOepov rtp()t;o)Ttov itso^/i, s^KiTiijiiov 7to'pvou
dXXotpuXou , £TtiTi[Ado6to Itt) C dxotvtovT|TO;, dôpt- Se/ETat.

45 ê^cOo) «ur/) xot 6/0[jt£V») (i.£Tavoia; p'. XO'. '0 (<.ove/b; 5 T£(j())v ei; piaXaxâv, l/si £7ts-
xa'. Tuv:?! }[ «(jt^XTioaoa pp£'.fou ev Trj xoiXta Tiaiov fiu.lpa; [/.', (jtETotvoia; v', 5r)po'.paY<<)v.
o&Tr);, xai dito<>aXXoiJi£vr) auTo, litiTijidoOo) It/) y' (<.'. 'O Tt£co)v [jiova/b; Ei; feutjtv xaO' uitvou
r) ouo, dxoivo')vr)To;, [lETavota; ^'. aijTou /j.ex (jieXs^t-/,; /! ditb Oswpia;, oyEt^Xêt (ir) Xei-
(1) "Exouv cod.— (2) nXeiuiov ib. — (3) "H eoTi aSd- laxi aegre quidem cruebam. (7) Ktjpta;. Mattii. v, —
itTKjTov vario genere, et jiaulo supra oV^tiooiiiiTai.
il). 22. —(8) "EcTo). Can. XXII, xxiv, \xviii, mire con-
— (4) "F.Tri X' iiopii;£tv auTrjv il). Coirigendum e\ alio sentiunt cum canonil). A|)ostolor. 2, 3, 5, 7 , 13, 1 i,
mox lc^cndo in n. 20. (5) Ijouvi^c-.v tantum a— nupcr oditis a J. AV. BickcU, t. i, p. 13'i.— (9) 'K|j.;,r,vat
Cangio mcmor.-itur. —(0) MsTavoouvTt. Matlli. i.\, 13; (0(1.^ (10) 'li|j.n£frei siccod. Canon xxxvi supra nlu-
Luc. XV, 7. Hic habes fortasse geuuiniim Nicepliori limus iu Epbrajmianis c. i, ,cau. xxvi. Omitlcndiis
caDonem 157, quem supra e piugui barbarie C. Ma- igitur est nujn.X;-'.
EPITIMIA. 463
TOupysTv koii; •?i|x£pwv t,' , iioiwv il xaO' Ixasxviv âOujAiav E'xxo'itT£i, ^ripo-faYEiTO) %E'pac e', |j.£-
[XETavoia; |ji.', ^TipotfaYoiv, Tavotai; v'.
|/.a . O TOatiJV [Jiova'^b; eii; jAOvacTTpiav, xaOai- vq'. O auTo; eav ofxsXtoi; xaTaxeiTai (;.6Ta t:^v
ptioOwffav xal oi ouo, xai ap/_api'wv TOTto)V ep/s- wpav tou xai
(jvKjiavTripoc, Tac; pi'6}>ou? auTou fji-J)
5 cfloxjav • TO litiT(iAiov auTMv eaTO) /povouq i6', dxoi- lTiujie)iOU[ji£voc , xal tk; ixvcia; Toiv ayiojv (xri epeu-
vtovvjToi, TTOieiv xaOsxaaTriv pieTavoia; t', oti 5 vwv, ^^poaaYeiTO) -/iu.epa; v'.
(pOeipac; tov vaov tou 0eou, aOeipEi toutov 6 ©ebc v^- 'O [xaYeipo;, lav dfXEXyj Triv oiaxovfav auTOU
(x6'. '0 -Tteawv |xova/_o; £;<; dvopOYuvov , xaOai- xa\ ou [xetoc odgou xal TticTTeo); -Ttoiri e|E've!;0ai '
peiaOo) • TO £TtiTi[xiov auTou /po^voui; ?', dxoivo)V-iriTo;, TtdvTWv xa)vO)?, (x-/) [o^pEiXsi] iriEtv auxov oTvov.
10 [xeTavoia.; t', ^-/)potpaYOjv. vr)'. 'O auTo? itdXiv lav [x-J) cxE-jtdCr] Ta d-p,-Eia
[xy'. fii Tt< [xova/o; uSpiêTai, o); xo'pvo; XoYt- auTou (xeTa (TTtadTpiai; 2 , ^ d7tX-/iTa dtp-iidEi auTa,
ÊTat • el 8^ Tuij/ei Tivd doixo)!;, esto) d-popi(j(X£'vo; e'7ttTi(xd<;0o) -Ji[X£'pa; y'» ^-IpotpaYiov.
-V^pa? [>', ?ripO!p7.Yo)V. vO'. '0 xaOEi;d(x£voc; ev TpaTte'!;-/) xal Y^^îaiCo^v \

(xS'. Ei Tt; (xova/i; cuvooeutXEt Yuvaixa ijpYiai; i^', Tot |3pco[xaTa TrapaTiOe'[xeva ']/e'yo)V, £xoio)/0-/ito) t^?
15 Ttdpvov XoYt?£Tat auTOv 6 ©eo;. ^â-KtQr^:,, £TttTt[x.daOto oe auTo; xai 'JjaAXetv tov v',
[1.1. Ei Tii; [j.ova/bi; TteptTtaTtov ev boo) Oecet t^v xai (jTviTO) Trj TpaTteCri ^, xai itotEiTO) (j.£tavot'a? v'.
fc(63ov auTou STti Ttov toixtov auTou, e;o) Tri'; (xova- \' . 'O d7tooTE'XXo)v boe/dixEvo; XdOpa
-?|
Toii -/lYou-
Sixrj; laii xatasTaaso)?, xai XriuTriV XoYiêTai auTOV (>.£vou tI olov S-/iTtOTe, ^-/ipoâYetTto -/][xepa; y'-
*®"V ^
^ ^
?a'. 'O [x-Ji |faYYeXXo)v Td? Ttpdêt? a&Tou xal
^
20 (X? . Ei Tti; (xova-/ôi; cpaYei dsxsTtaijTO?, etTS xoi- XoYt<7(xoui; Tto TtveuixaTixto TtKTpl auToti -^ Toi -Jiyou-
M**?!» ^X^po"; ^'Jt' Toii 0EOU. (XE'vto, £7ttTtij.d(jO(o 'r,\j.ifac, le', ^ripotpaYtov,
(x^'. Et Tii; [xova/_b; orixtoijei to pdxoi; auToi/ $6'. 'O ev xatpto StoaiJxaXiai; xoivrj? xa"i vouOe-
iitdvo) ToJv YovdTO)V auTou, itdpvov XoYiêTat auTbv (j(«i; 7tveu[/.aTixri(; xaTaXi[X7tavo'[xevo? i\ d^xeXeiai;
° 0SO?- 5r)po!paY£iTo) îxe^pac; e'.
25 ^(xri'.^'Edv Tt? (xa/d(xsvo; (xeO' Iteôu, xai d7to- l';'.

'0 y£uo'[X£vo; oVa; o-/i7t0T£ oipa!; /topt;
e-f'
fldvot ei; e? auTtov douY/MpriTo; -Ttapd tou Itepou, euXoYia; tou TtpoEtJTtoTo;, £7ttTi[ji.d(jeo) -/iixspa; te',
\f.v\
6:p£iX£i 5 îov £7ttTt[xacrOai ?-/)po:paYtov £Ty| i6', xai jtteiv ^*
oivov.
8£o'[X£vo; Toii 0EOU uTtsp truY/wpvitjEO); tou TsOvr)- ^S'. 'O £/o)v To lOtov TtpotYixa Ttapd tou TtaTpbi;
""^"^- auToi/ itvEUixaTtxoii, dpOviTO) d7t' auTou xal £7ttTt-
'* (xO'. 'Edv dp7tdo-/i dXXoTpiov TtpaY(xa,
Tti; xat (xduOo) *i|xepa; (x'.
6(xt;)(javTE; ?T£pot dSt'xo>;, l7tiTi(xdaOo) ht^ i6', xal ê'. 'O (x^ E'pYa^d[/.£vo? eôOieto) xaTa tov [/.-î
To 7tpaY(xa TptJtXoiiv ditoiTTpa!peiTO). Oetov AitooToXov 5- edv (xeTpiO); EpYd^-/]Tat, [xeTpio);

v'. 'Edv Tt<; b[xo')<rri TtapOe^vov, oux £/_£t 6 xavt))V Xai EoOtETO).
iva j(o)pt(jOo)ai Sta Tb pt-Ji 7taT-/ia£tv Tb ^toOTtotbv 'O diXETpto;
,
k^'. eijOiO)V xat -retvo^v, to) Kupio)
15 iJTaupdv. ou SouXeuei, dXXd lauToii xoiXiav 0£O7tot£iTai
t:Jiv ".
va'. 'Edv Ti; (Xtav0-/i t))v SYtav Te!Jti(Xpaxo!JTr,v, ?!;'. Et Ti; eTtitjxojto; dYO)Vt?£Tai uJtsp tou Eiou
vr)ijT£uei djtb tou 7td(j/a (X£'-^pi t^; jtevTrixoijT^;' xat d[XEX£i'' Tbv vabv tou ©eou, e(jto) &>:, alpeTixbi;,
j(p^ ol StaXtjeiv T-/|V (x£YdX-/iv xuptaxv]v. xaOt)j; xai b Kupto; X£Y=f « Ouoeii; ouvaTat ou!ji
v6'. 'Edv Tt; dSEX^pbv d7tO!7TpE''Jj-/i d7tb t9); oSou xupioi; SouXeueiv 8. »
T^; dX-/i0£tai; Si3t tJiv itavoupYiav auToij, £7TtTt[xd<;0o) ;/)'. Et Tt; 7tpetj6vJT£poi; 7tE'iJet ei; 7topv£t'av, xa-
îxepai; ^(x', (XETavoia; v', ?ripo!paYo)v. OaipeiaOto d7tpo'xo7to<; 9 •
TiSv 81 £7tiTt(XiO)V <ru(x.7ta-
vy'. ^'Edv Ti; [eupeOri] dpYoXoYtov xal YeXid^tov, Oeito) xaToc Tbv Xo'yov Toii Kupiou •
« Ou Yap e'xSfx-/)-
jTtiTiixdffOo) [^«avoia; v', ?ripo'iaYO)v.
V='P«« ^'i (j£t; ot; etti Tb auTO 1». ./
j/8'. 'O x£voSo;tov Tiva /piijTtavbv, e/Opb; Y''v£Tai ?0'. Ei Tt; Stdxovo; 7topv£ua£i, xaOatpEtaOto, xal
fou Weou. dvaYvtoatou To'7tov e/eto).
ve\ 'O xavdvap/oc^^liv d(X£Xo); oti/oXoy?, xai o'. 'O.xotoi; xai 5 tEpeu; xai Tto auTij) eitiTtjxii..
tJiv (ipixdiiouaav Tto 0eo) dxoXouOiav Sid t-/,v auTOu au(X7taO£ito) ".
(1) 'E'J/£'vE(iOai coil. Simile cst cum Cangiano iiuveiv. etiam dTtXriTo;. — (.3) Kat tco t^? TpaTtE^r); xal 7co!riT<d
Mox TtotElv auTOv oivov cod. — (2) iTtaaTpta itlem :ic cod. — (4) IIoieTv cod. itcrum. — (5) 'ATiiJtrToXov . 11 Tlic«-
xaOapor/i; apud eumd. "k-Kl-i^xa iiiiiil commuuc linli.a sal. 111,10.— (6) 0£Q7toiEtTai. Rom.xvi,18; Phil. iii, 19.
cum ionico dTrXriTo; pro «TiXaTo;. Tiim ab Kplmciiii — (7) EuixeXei cod. — (8) AouXeueiv. Mattll. VI, 24. -
can. xvii elNicephori can. xvi

alias TiXuO^,
jam novimus itXuvO/i, (9) 'AnpoaxoTiTo? cod. — (10) Auto. Nahum, I, 9. —
7tX)iv/i, 7iXY)Guve^, a verbo tiXuvo), e tiuo (11) Ttov ^7ctTt|x£o)v au(X7caOouvTti)v cod.
-
461 VETEUIM
oy'. Ef Ti; ^TtioxoTtoi; Sii /py)|ioT(>>v tyjc o$io{
H99aip<i90u9av aCiToi, xal airpdxonoi ixeveToxiav Taur<n jtepixpaT-/i(; ftti<jOon, ?1 itpeafiuTjpo? ?! Sioxo-
4(j.oio)i; xal «««^'"'"Tou ' eiitb oj Toiv entTi{xiu>v oo|/.- vo?, xa6aipeia0u>oov d|A'ÔTCpor oTep'/j6-(iT(ooav xai
noi'Jiio4b>7av, |jiCTaXai.i€avovT({ axuX'vTi>>;, ikv (pu- Tr,; ^xxX'(io(a< , w? 6 iiijjiwv 6 |jidYO< tnb tou
Xoiâxiiv iauTouf. Ile'Tpou *.
VIII.
PATKUM CONCILII CHAi.CKDOMi.NSlS CAINONES Vlll.
AacuMENTUH. Quanduquiilcm iu latiua hujus tomi monumcnta noii pauco; concilii chalcedonensisinscrtffi ru-
li(|uiii' siiut, a(j;e(luin quidni
<|iii coiiKesscrim a ('.halcedouc 4a0p.6&).o{ reccssero.' A by/.antio ad
tot gra-ca ,
chulcedoniia liltora, saîltee jaculum esl; hinc inde mille comiueicii mcatus, mille fraudes. Kn qui-
dem eauones viii, aliit^ ipi6(i(Ji, Chaltcdonensihus dantur, sed a (jncculis quorum qua' dona jam iioii :
merito timenda sunf? Leve tameu et modicum auctarium est, ucc a nostris penitus alieiiuin. 1'rimus euim
can. et secuudus redhibetr.hrysostomi xvii et xx. Tertius adamu.ssimconvenit cumxvNicephoriano; qunr-
tus iterum refert Chrysostomi xviii, et quintus facit rursus cum Nicephori xvii sextus ah initio ex Atha- ;
uasiano syutagmate orditur ; septimus demum ct octavus cum Nicephoriauis xvi et li communi tramilc
iuceduut.
Toiv - iv XoXy.'/ioo'vi oLfitav itaTepoov xovdve? ri'.
a'. Ei Ti'/o<; Ttaioiov oii daeXEiav tou [fove'!»;] «'. 'Eiv a-KO TtaXXaxioo; 'Jl oiYa[;.(a; '?, itopvti-/;
oTtoOavei d6ditTiOT0v, tpix ex'/', |ji£Tavoi(TO) ^v dpTio ytvvrfiotai Ttaioe?, xoi /eipoxovia; oîoi (povoioi.
xai u-jix-zi. /£!pOTOVT)0viTO)aav ot toioutoi.

S . 'Eav iteo'/; ti; eU dSdittiaTOV (s!!iy.a, ev Ttevte ?'. 'Eov sotI oeao)a|jievri itpoa'.popi xot i/ii
eTEoiv dxoivtov/iTo; eoto). f,;j.e'pa; OxTtJ) , oei Oepaatveiv aut'}|V xai 7tpoxo[/ti£tv.
Y'.
'Eav [AovaoToia tfOxp^ uTtb Pap6apo)v, (favet ^. 'Eav ^"''iTai* /p^'" TtX'/iOrivai dvTi[«.tvaiov,
Oi auT»i; TtpiuTO; flto; aYvbi;, jji' r|tjte'pa; (jtT) xotvt.)- ouoev xo)Xuei, 6 ixYiaaijtb; ev auTiT) eoTtv.
vetTO)' ei 0= dit' ao/r^; r^v atr/pb;, to Trji; fjtoi/e(-/.s
•/)'. Tp(a xe^dXata ixfiaXXouai tou? (jtova/ou;
eittTiatov XaaSaveTO). ditb T/i; (J.ovr,i;' eiv 5 -/lYoufJievo; aipeTixoi; eortv,

8'. ruv/i uTtvouoa, xot ev tw uaiOoi auTrj; tb eav ^'v TO' t).ovaaT-/ipt'(i) e'tacp/_ovTat, xat
Y'^'"'''''^';
vjjitiov dTtoxTStvaaa, ev STtTa eteatv dxotviovriTO? eav otodaxovTai Ttaioei; xoatntxoi ev auToi.
loTO).'
IX.
SISIINNII PATRIARCHjE CP. ALIORUÎQUE ANTISTITUm PLURIMORUM
ECTHESIS' SYAODICA.
Argi'.menti.m. Ad manum quidcm asianorumque anlistitum synodica Ecthesis,

est satis spissa illa Sisinnii
quam etsi non .semcl videam canonum
magistris, negligi tamen et omitti a receii-
oxcitari a gravissimis
tioribus vel diligentissimis nihilominus integiam non dcscribo libenter. Non omnia possumus omnes,
,
nec desuiit quorum pluris refert hanc synodum blattis eripere. Tura denique, ne quidquam silcani,
mihi tautum suppetunt codiccs duo quorum ambo line, unus capite truueatur; alter vero, aceuialinr
;
licet, tot spinis obsitus squalet, ut, ne nianum buc ingeram, deterrear. l\px5t(j6o) bis septenas reguUi
eruisse me, ac sistere statim utduobus subsidiis jam iion adjutus erim, suspenso prudenter pede in causa
illa uuptiarum, si ulla umquam gra-corum fuit, ancipiti ac controversiis foeta.
(1) nitpou. Cf. cum primo Athan. et Chrysost. (4) Ecl/iesis. E duobus codd. Parisiensibus , uiio
supia p. 457. Coisliu. 303, fol. 12; et alteio ex additis in suppl.
(2) E cod. Coisliu. 3G4, f. 2o6. — (3) revoitat cod. n. 483, fol. 212, ambo cruut A et B.
: ,
EPITIMIA. 465
I^/cOeci; xivcivixy) 2i(7ivvi0'j tou ayiojTaTOu Ttaxpiap/ou xai oixouaeviy.ou, xa\ aYioiTaTwv [AyiTpcTro/.iTtov,
Tou T£ Kaiixpix; xai Tou Il^jazXsia;, tou te 'A-fxupag xai [tou] Nixoy.r,oi'a; , tou te N(xai'a; xai tou
^;Sa!iT=i'«;, Tou t; '.Vy.acia; xal tou Mi/.tTiv^; xai twv /oiTtiov, oi? (;uvoi£(;z£ua(;Ori xal £TUTTo')0-f, • oi Sy)
xii Guvoi-.((7X£'l/au.£voi y,a£pa; £(i/ ixava;, xavovixo); xai oixaiios Trjv Ix^xctou Au(;iv xai to Ittitiuiiov
lOefAiOa, oiopi^(j;j.£voi
Conoiiica Eclltcsii Sisinnii, sanctissimi patiiarcli;c el acumenici, una sanctissimorum metropolitarum Cxsa-
riensis ct /fcraclivcnsis, Ancijrani el .\iconic(licnsis, Aicani ct Scbastcni, Amasiani et ilelitencnsis ac cx-
terorum, aquihus comparata ersculptaque est. Justis porro dielrus re canontce et legitimc expensa, singu-
larum causarum solutionem posuimus et cpitimlum, /ucc dcfinientes :
a. Iva 8 u.»v TpiYoaoi; £i; y po'vOu; •(' £TriTiu.r,Ov), oia^£uyOv-|G£Tai , xa\ 5 euXoyvicki; xaOaipeiaOoj.
6 Si irp£ii6uT£po; 6 EuXoYvida; auTOV, xaOaipiisOio '. r,'. Kai 6 uETot Oiia; xai av£i}/ia; auTOu EuXoYr,-
6'. Kal 5 Tr,v YuvaTxa (io£X(pr|V XaScov TOu Oii;, oia'£u/_6r]c£Tai, xat 5 £uXoY'(ica; xaOciipiiiOto.
irptoTOu £;ao£Xiou aijTou, {\--jl /£ipoTovr,0£i;, Trp£cr- 0'. Kai b iry (iv£'|iav'' £7T£i(j£/.0ti)v ir^:, 'ûâvAO^
SuTEpo; xaOapicaov uTTo)>r,iOr'cr£-ai *, 5 al iTpEcou- tou KaT£po<; auTOu, 6u.oi(.); xai 6 Triv 0£r/-,v OuYaT£'pa
T£po; 6 EuXoYr'(7a; auTov •*
£va /po'vov t^; XeiTOup- auTou (;uvj£u;a; tw TTpOYOvto tv;? iM-iavAOi auTOu
Yia; etaiopioOr|(7£Tai ota^6'jy6r^(j£Tai, xai 5 EuXoYriSa; xaOaipEioOto.
Y'.
Kai 6 £uXoYr,0£i; piETOt Tyj; TpiTr,; lâOEXtpy); i'. Kai h TViv i-C(6i-r^v Xa6t))V Tyj; '(î-ioi.iyt.oi tou
ouTou 8ia^£U/_0r](;£Tai *, xai 6 EuXoYvlJa; auTOu;, 0£l'ou OUTOU, 6|J1010J;.
xaOaipEtiOto ^. la'. Kat 6 To; ouo £âS£X(pa; Xa6())V, u.£Ta Tou

o'. Kai 6 euXoYriOEi; [;i£Ta Tyj; '('j-jivi}!^ tou TTp£(;£uT£pou, To ootoia.
ov£'îou autou T£X£UTvi(7avTo;, 5ia^£uyOr|GovTai, xat i6'. Kai 6 Y^f^-Spo; ik xol vujjt-^Y), ot £i; t),v
6 £'jXoY/i(Ja; xoOaipr,6râ£Tai. auT-r|V £XOo'vT£; oixEtav ejcoOev , eiTa auva(DO£v+£; *

t'. 'O[jioi'oi)i; xat ta ûpEOivTa ex ptia; (JEiuai; " TEXEUTTiaaVTtOV ^ TtOV OIXOYEVWV (xSEXtpSv , OtOÊUY-
cuvr|ijtu£va OEUTEpa E;KC£X(pi(X, oiaij£u/0/;(;ovTat, xai /OvâovTat '", xat o EuXoYv^jiâ;, xaOaipEicOcoH.
6 £uXoYvi(7a; xaOaipEioOo). iY'. 'O 0£ Tr,v aTtb tou aYiou jjaTTTi(7(jiaT0; Ouâ—
q'. Kat 6 (jicTa OoivaTov tou TTConou £;ao£X'pou TEpa auTOu uiavv;;, ETr, ^'.
ouTOu Trj; Eilvri; tou T£X£UT-/,(7avTo; EHiSa; oiaiÊu- to'. Kat 6 Tv;; tou Oîou auTou oEUTEpav £;oo£'Xi)r,v
y^6v5(;ETai, xai 6 euXoYr|(7a; xaOaipEttrOo). Xa6(>)v, /ptjvov a', xai o TrpecSuTEpo; [Jiyivai; ?', xai
?'. Kai 5 TTjV iTpoYovr,v XaScov -ou Oeiou outou To £;y); '-...
(1) E'JXoY^(Jo;, xaOatpTiOr./jETat B. — (2) KaOaojiii inde ad — SuvayOcv TaT; A. — TeXeutticov-

xO'. (8) (9)
uôfiXrÔyi-j&Tat B. —
•
(3J
*0 &£ jiptoTov £uXoYir,(7a; B. — Tf.)v — (10) Ata^£UYOr,cr£Tat A. —
A. EO).oYi(;a; xa- (1 1)
(4) A'.a(;uYy/J /iiETai A fereconstanter. — (o) KaOatpr,Or,- difiuDa A. — (12) Sequuntur, utdixi, inlocu-
°E!r,;.
o£Tot B. Canon 4 deest iii A. — (6) I'jpa; ,4. — (7) Tri pletiore codice canones seu potius epitimia x.vv
ev£<j/i(x T. Y T. 51. o. ETTEiaEXOtbv B qui transit ad 16 ,
qu;u fors.in peraliura aut alibi a memetproferentur.
IV. 3o
46G
NICOLAUS III PATRIARCHA CP.

COGNOMEXTO GRAMMATICLS.
SYNODIC^l!: CONSTITlITIONF'S.
AaGUMeHTDM. A Nicephoro ad Nicolaum non solum cjusdcm sodis succcssio, 8cd ct ipsa rcs cnnonira ul ,
jam uutca mouuimuis, sa-peuuniero transilum facit. Alii uuim cunoncs, alii vcro Typicum kuI) altiTutrius
iiumiuc coiiiiiMilaruiil. .N'o»trum csso videtur, prifserlim in liac slriienda ecclesia' Iiy7.antiii» eaMOiiica
supelleclilc, siuûlorum reslitueie leriuiiios. Ad Nieolaum vero (juod alliiiel, non levis operai csl omnia
cuique ccrto jure vindicare, quuiii luerendum sa'pe sit tres iiiler aut (|ualuor eodem Nicolai iiomine iiisi-
gnitos, aâomiue vcro aut Mijslicum aut C/injsobcrrjrm, aul eliam Ciumniaticum, aut deniquc Musalu-
,
ncm (|uorum seiiior non loiijio temporum iiiter\allo a reecntiore di.ssilus est. (Jua- tanien primo et
,
secuiido loco prolerimus, lcfîtimiim Crammiilici pcculium esse, vix prudeiis quisiiiic ambifêt. Tam aple
ciiim eidiierent eum xi (|uicslioiiilius ae tolidcm respoiisis a Nicolao (irammatico ilatis, jiirisque piiljliei
jam diu fuctis, ut cjiisilem iiosliii esse proiiiiiitiiiiidum sil. yuiii aulem is illa xi rssponsa verc dielaverit,
dubilare uoii sinit eodieiini et iiit( rpretum , (|iiuui iiiiixiiiie liiilsiiiiionis, eon.seiiiius , lioe solemni lemiiiatc
tam in editis quam in seriptis liliris expressus : 'FpojTridet; (/.ovaywv tivwv J5(o tyj; it6>,£(o; ddxounevwv aiX
inoxptuEt; i-K o.JTat; •fvi(i\i.vi'x\ Ttatpi Tr,; ii KtavaTavTivouTtoAei liYict; ouvoSoy £Jtt twv '>,|xef(ov tow aYitoTaTOy
itaTptiipyoy NixoXaou, paoiXEtjovTo; toO a'jioi|j.o'j Baot^.eto; xvipiou AXeSiou tou Ko|j.vr,voO. Inlcrror/aliuiies (/im-
rumilam moitac/iorum i/ui extra urhem colchant ascesin et responsiones qmc ad eus fnctic sunt a saiicla
Constantinnpulilaiirt sijnodo teinpure SS. Palriarcluc l>. Aicolni, legnanlc cclchcrrimu imperatore Mcxio
Comneno. Ouie discrlissima temporis nota uni Grammatico convcnit, iiitra anuos 108i-l 1 1 1. Jam tria siint
qua; ita coiincxa noii siint quiii discrimine necessario divldaiitur. Quuni inlerccssil niissamm a nioiilc
Allionc litterariim atl Nicidauni palriarcham commercium, priiiium is uecepissc videtur undceiiii quastio-
nes, lolidemiiue dcdisse respoiisa; cadem eommentario Balsamoii ornavit',ct eliamininc variis in liliris
Mausi, Beveregii, Rlialliqiie lejiunlur. Anibiiicntilnis vcro nioiiacliis .Mlioneiisibns ileriiiii(|ue eadcm et ,
alia qua-dam cxplanari sciscitantihus, iteriim idcin palriarcba ad singula liiculcnliiis respondit. Ila!C,
nisi me mea opiiiio fuUit, ilerata ct auctii responsa xix mox dalurus sum. Tcrlin dcinum cadcm Nicolaiis
retractavit, solemniusque in consessu synodico excussit, inquc canoncs xxix exegit, quos nunc primam in
lucem profero libeuter.
Nec operam lusis.scmc, summa horum canonum evincit. Sunt cnira 1 ct 2 dcmajoribusGrapcorum fcslis et
corumdem rilu; —
3. De tcmpine in quo snlvilur ji juniiim; — 'i.i. I)e paschali et pcntccostic licbdomadis;
—
C. Dc pcrpetiio iv ct vi fcriarum jejunio 7, 8. Dc ambonis leclione; ; —
9. Dc omittcnda in die sab- —
bati ct dominica gcnuncxione; —
lo. De Mariano mcnsis augusti jcjunio; 11. De clericis a gradu —
dejcctis; — 12. De vcsano et arrcplicio;— 13, l<i. Dc oblatione cucharislica abundantiorc;— 15, lf>, 17. De
triplici jejunio quadragesimicmagna; saucti riiilippi et saiictorum apostolorura;
, 18. De christiana —
plebis eruditionc, —
l(j, 20. Quid prcsbytcris canonice dcposilis supercst rite agcndum.' 21. Lieetne e —
monasterio migrarc? —
22, 23. Quo jure abdicanduscst hcguracnus, maxinie si ad confcssionesexcipieiidas
minus idoneus est.' —
24. Qua; caiionum Jejiinatoris auctoritas.^ 25. Utrum valciint antistitum litterai —
quum cas expungerc solent? —
2C. An movcndic de loco in locum dcfunclorum exuvia».'— 27. Ciii fa-
ciendi monachum jus erit.' ubi de libertate monastica beno et egregio. 28. Clausiila csl, servanda csso —
septem ceeumenica concilia;— 29. Servandamque sacrarum imaginum religionem, omuemquc Patium
ct Ecclesia; traditionem.
T»i(; Itti Tt.jv JitAEpt.iv Tou aYiojTaTOU y.a\ oixou[j.£vty.ou IlaTpiap/ou xupiou Nix.oXctou ayiai; (7Uvo'oou zavo^ve;.
Concilii habili tempore sanctissimi et acumemci Palriarclix Domni Kicolai canones.
Ex unico codicc Coislin 3Gi, fol. 2nG. prima Nicolai ad monacbos rcsponsa, ut qu.T niinc xi
(1) Ornavit Bevercg. t. n, p. 21i in app. Rlialli iv, exstanl,cadem cum nostris xix sint, ct fortasse ab
p. 'il?. At uullu ccrlavcrim piguore, uon c.xcidisse
ipso Balsamone cxcerpla.
. ;
CANONICA 467
Kavwv a Canon primus. -
EopTat viawv cwr/iptat, sv al? 0eo? ojpaO-fl

Salutaria nobis festa sunt in quibus Deus
xal cuvavscTpai^vi avOpwTvoti; capy.l w; av- apparuit ct couversatus est iu carue cum
GpwTTO? •
irpwTVi [;.£V sffTiv •/] ypovw/) t/. tY,!;
hoiuiuibus, ut homo : (piorum primum cst
divina in tempore (ic Virgiue ualivitas, in
IlapOevoy G£(a "yjvv/iTi;, sv •/) topaO^/) ppecpo;
qua puer apparuit natum antc sacula Yer-
5 -rvpoaiwvto; Ao^^yo; ^suTepa [j.ev !] ".%% uTva-
twv T£Tapr/i
bum; secundum, ejusdem occursus tcr- ,
TravT-?;;, TptT"/: 5i •/! £7;t(pavicov ,
tium, epiphania; quartum trausfiguratio. ,

•/^ [;.eTa[;.o'pcpcoot;.
llwc igitur festivecclebremus, etpsalmos
TauTai; ouv £0pTaXw[J.£v, ijiaApiot; y.al ujAvot;
hymnosquect canlica spiritualia iuDomino
xal «bât"; icveufiaTf/cati; a5ovT£c £V tco Kuptcd-
cantemus; uudc iu his dicbus jejunium ha-
. •/cal ev TauTat; ouv TaT; -iiiy.spat; v/jTTeta oux
beri noii oportet. Sic enim a Patribus nostris
6(p£t7.£t •ytvîjflaf ouTco; yap u-o tcov T.u.-i- accepimus, ab Eiithymio uimirum et Salta,
pwv T:ape'XaSo[;.ev, EuOu[y.iou j(.at 2a66a, Geo- a Tlieodoro Studita et Athanasio sancti
^copou Tou 2touîtou •/cat AOavairtou tou ai^tou Moutis : scilicct , si baec inciderint feria iv
/N
6 pou; 2 •
.
co?, £t
' /
Tuy/i T£Tpaoa
,^
•/) 7rapa(;/.£U'/i, £V
. ,
aut VI, ineorumdem festorum \igihis,
. Tar; auTcov Trapaij.ovari; v/|V G p//i >.u£tv, aveu horam quidem nonamnon esse infringcu-
acOfvsta; [jte-âX'/);" ev oe T-?i ecr— £pa, •/.at eXatov dam citra a'gritudinem magiiam; sub liora
xai otvov (y.eTaXa[y.6a'v£tv, ou [a^/iV xat tyOuo;.

autcm \espera, olcum et \inuiu sumi pos.sc,
pisces vero non item at in die ipso festo, ;
Ev oe T/j il[.'-e'pa tiov lopTcov, ota to [/•/) eu-
quuiu horam uonam inYcnire non sit, nul-
i ptCTXcaOat , x.at [jf/j yivecOat vvirjTetav, S^ta to
lum (luoque iocum csse jcjunio ob corumfc-
ceba'(7[^.tov Tcov eopTcov •
o-/iXovoTt toi; (âS-
storum solcninitatcm. Idem indubie solebat
6ai7t xat y.uptaitai; cuvetcoOetffav ^ , 7;X-/;v t^/;;
sal)])atis ctdominicis diebus, excepta trans-
Oeta; [AeTa^Jtoptpcocrew; t^/iv •ii[.'.e'pav, ^ta t-/iv figurationis die occurrentc nimirnm sta-
,
vuv TeTa^^j/.EVViv v/icT£t'av Trpo rii; xotj/.^/icew;. tuto jejunioante Virginis dormitionem.
Ka V wv g'. Canon 2.
'F/i; d£(77ro(v/ii; •/i[xcov 0£oto'-/'.ou )tal izetTrap-

Sit Dominoe nostraj Deiparfe ac semper
Oevou Mapia; [av/|[x^/1 TrpcoT^/) £'(7Tco to

Yirginis Marite memoria prima, ejus na-
iêve'-
tivitas ; seeunda, in templum ingressus
(jtov , oeuTepa ev tco vacp £t(7odo; , Tpi"/) o ;
tertia, annuutiatio, proptcrea quod uuus

£uaYYeXi(7[;.o;, ^ta to tov eva Tvi? TptixJo?
de Trinitatc tunc diei in sanctissimo utero
to't£ ev T-/i iravayta [j.^/fTptjt r/i; IlapOe^vou evot-
Virginis inliabitavit et carne coaluit;quarta
if/l(7avTa xai (7ap;; 5'yy_p^/i[i.aTt(7avTa "
TeTapTVi
demum et ultima, ejusdeni dormitionis com-
o£ xai TeXeuTaia r?i; •/cot[;.^/i(7£co;.
-fl
memoiatio.
Ev TauTat; ouv et Tuyj/i T£Tpxiâ •/! Traoa- lu his ergo diebus, si obvenerint feriae iv
(I) NYiijTsfav oCiy. wjeiXsO.sv cod. — (2) "Opovc.Quo- tionem. Sed hoc teneri salis est hic non agi de omni-
umtypicoriini, unum sancti Saba^non semol eilibus Gra'Corum festis, sed de majoribus ritupeculiari
um ; socmiduni S. Theodori StuditK memora- celebrandis. Vcrum papa? cum Gra;cis clamaverim,
!
uni in Maii Bthl. .Y. t. v, p. ult.; terlium .\tlia-

,\. de graico, quin ct constantinopolitano Immaculata;
lasii , idcm nisifallor, ac typicum Atlionensiura,
, Conceptionis festo, post notam Lconis sapientis ho-
te quo supra. Dc Eutliymio, quajrcndum. — miliam post lecta modo Athonensium, Studitarum,
,
3) 2uvevij6r,(iav in corruplissimo cod. (4) rsviciov. — Ilierosolymitanorum typica, post Tarasii nobiiis-
>icet aliquis : .lam uullade conceptu Virginismemo- simum testimonium, aliaque bene multa dul)itare ,
ia, quum prinia dc nativitate sit. Non cleerit forsan quis ausit.' At spartam illam ita nuperrimo cxplevit
esponsunis aut -i^sviciov tam conceplum quam ortum UPi. Episcopus Brugensis, ut mihi certe ct caHeris fa-
igniricarc, aut sub Annie matris nomine in Gra?co- cile fecerit siientiura el otium. — (5) TtXEUTea cod.
uin typicis dictilari proprie Bcata' Virginis couccp- raulta id geuus omitto.
3o.
I
.
4G8 MCOLVI C. HAMMATICI

o*su7), tv Tw [i.eT(.) riyouv to) Xoivoj tyi; i'.x- fl VI, iii Milf-us ('cclosiipqtie plcbi iicc prae-
xX-flita; 'juit e7:iTiy./,0"fliTeTak v/iTteia , -/iYoyv cipictur jcjiiiiiuiii, iicc prniii lioru ikiihi; scd
evvxTVi ' • aXXi suOieTwoav TavT«, /«'jpl; iiiaii(]ucent dc quolihct ciho.cxceptiB curiie,
x:5aTo;, TUf oij xal wwv xai y*'^«''to{ •

irapi- cflHCo, ovis cl laclc. I'rivalini vcro (|iii sc
s 5iw; 5e aYOJvi^fjaevC); x«i tv Ta'>Tai; ipyXaêt vult c.\erccre, eliaiii luiic iiicliora scctuhi-
To xpeiTTOv '. T6 Se aOTO (j/ii>,ay6yI'jeTai >tal tur. Ideni vcro servahilur ct in caileris
€TCi Twv ôiivwv eofTwv , S-flXovoTi Twv aYicov fcstis, videlicel Kanctoruui apo»toloruin ac
arooTdXwv xal Toij npoopOL/.oij xat oiou o-/{ l'ra;cursoris, cl cujiiscuni(|uc saiicli iiic-
Tivo; aYioi/ |Ji.v/fa"/i Tt; eopTYiiat OeV.ylceiev •

tyj iiioriuiii cclchraii plucuerit. Die \cro dor-
10 5e fl;ji.e'pa t-^; JtoifA-floew; Kal twv xopu(paiwv iuitioiiis el suprcniorum aposlolorum IVtri
«ivoTTd^wv Ile'Tpou y.al IlauXou, oXoaivoXuTo;. et Pauli, iiiiiiiuiiitas iutegra est.
Kavwv Y' Canon 3
Aivo Tou '

avTiTiaffya, TeTpaâv xal ra- A vigiliis paschalibus iii fcriis iv ct vi
paT/isuriV, t^.e'/pt ty,; avaXrîj/sw; tou Kupiou, us(|iic ad asccnsioiicin Doniiiii ct |)cr dodc-
xal Tou ^wfêxar,aepou, ou Tiape>.a€o|;.ev Tau- caciiicron, liiiicr lcniporis iioii pcriiiiUiniiir
15 Txi; e'vvaTriV ipuXaTTeiv , o'/iXovoti i/. twv servarc horaiii iionam, c.v indubia âncto-
ttYioJV aTCOiJTO^Xwv TOUTO irco^jTaâvTwv *. ruin aposloioruin institutionc. Rcus cniiii
Kvoyo; âp euTiv ay.apTta; (pavei 6 Tr,v xu- pcccati uccesse cst is vidcutur, cjui iii do-
ptax-/iv vyjiTTeuwv, avacTaîew; /',ae'pav ouiiav ininica aut rcsurrectionis die jcjunul, ct
,
xal T'/;v irevT^/ixocTYiv, •/! oXco; •/lu.epav eoprfl; Pcntecoslu' tenipus vcl gcncratini Doinini
20 Toij Kupiou xaT^/iiptcov •

eu(ppavO?,vai oet" e'v
festa dcspicit. Laitari juhenuir iii liis dichus,
TauTat; xat ou TTcvO-^cat/cocauTco; lii xat d sed non lugcrc, (picinadinoduni el ipsc ina-
AOavacto;, ev Ttvt tcov ouYYpaf-lJ.a^Tcov

gnus .Athanasius in uli([uo c suis scriptis ait
[j.£'Ya;
«'JTOU, Toiaê (f/;civ ^ •

Otc oij îi Trap a-
in liunc niodum : « Juhctur iie jcjuiiium
-r
violclur u inonaclio vcl saccrdotc iii leriis
-r Satvetv v/-,<7Teiav tov i/ovayov •/) tov t£pe'a
« IV et VI, uisi quum morbo inipcditur,
25 ^ TSTpada xat 7rapa(jxeu-/;v, et [J.-/1 Tt ini vcjUco
« cxccpto ipso lcmporc Pentccostu! el tpi-
-f PeS(Xp7iTai, ywpt; t-?i; luEVTiT/.OTTvi; xat twv
" phauiije. »
-f eTTtcoavetcov . -r
Kavwv o . Canon 4.
n eSôaa; p.eToc t/iv '(^w/iipo'pov (zv(3t(JTaGtv Septimana post vivificam resurrectionem

eCTco TtavTt yptCTtavw eopT(ZGiij.o;, ota tov esto cuicumque chrisliano solemniter sacra,
30 ccvacTavTa Tptri[x.epov •/.ai tou; ev (i'd-/i cuve- ob Eum qui tertia die surrexit et mortuos
in infcrno excilavit.
(1) 'EvvaTYi. Duplex enim erat jcjuniiim, unumnd cod. —

(:i) '.\it6 Tov avTiTiaiTxa id., barbare, ut solet.—
VI horam, alterum ad ix produclum id quod fugisse :

(4)IlfO(jTa5avTwv. Can. Apost. LXix, ([uem vide cum
videtur cl. A. Maium, ciuum in num. 2S Conslitutio- 13alsamonis commentario in Sijn/arjm. Rhalli, t. ii,
num Studitarum, illud ano ci tuv anoaio/.wv ixvr,-
: p. 88. —
(5) <I'r,tjiv. V. p. 461. In aliam hujus ca-
nonis lectionem incidi cvolvendo cod. parisien.sem
'
(jiy.; cw; tou ayiou TeTfiSa xai 7tapa(7xe\/r,v 6

iIhXIitttov,
iio'.o'j[j.sv, latine sic expressit: • Jam ab apostolorum 1277, f. 233 'Avb to a^nmxayyi ew; t-?,; xupiaxf,; tyj;
:
commemoratione usque ad S. Philippum, noiiam re- v',6£uT£pav HEv xai TpiTr,v xai 7te|jLnTriv E(jOi(i)(/.£v Tuf Av
citamus. > Non dubie quin melius dixisset : Ab ap. xal iyOua;^ T£Tp(iSa Sl xai 7tapa(Txeuriv aveu Tupou xai
commemorationc usque ad S. Ph., in/erii.i iv et vi YaXaxTo; xal (iou 3iaTE).(iJ[j.£v auTa;" Ttap' ivlwv oe oOoev
nonam servamus prundii liornni. Idem qiiippe est Ti (ip(iiJ.a xex«')XuTai 7ta'ji tkji '
aXX ei; tVjv ixauTou Jipoai-
£vvaTv;v atquc evvdTT,v ipu),aTTe'.v,uti hal)et noster

7tot£'.v pEo-iv Trjv ajtoyriv xaTD,En!/av. — (G) 'EjtijavEiôv. AthaD.
can. 3; utrumque vide incau. 5. (!>.) Tw v.peiTTov. — Opp. t. III, p. 301, ut supra.
I
,
CANONICA. 469
Kavcov s. Canon 5.
Kal [ji.£Ta Tviv ;;£VT-/)-,co'7T7iv (r.evx-riMmri Similiter post pentecosten (quum enim a
yap, w; «Tro Tvj; Trpcox-/;; -/.uciaxv;? (;.sypt Tvi; prima pascliali dominica ad sanctam usque
ayta; avaX-/ii|/c(o; •iirj.spai T£iGapaV.ovTa (j.£T« ascensionem XL dies numerentur, ct post
,
h TVjv ava>/;|iv vJ.i^rM ^sx.a , xal yiv£Tai ascensionem x, fit inde pentecoste, qua die
5 TC£VTn)co(7T-fl, £v T, •/.aT£'-cp'.(}/E To IIvsCfAa To '"isit Spiritum sanctum discipulis suis Sal-
(iyiov Tor? £auT0'7 p.aO-/iTai.: 6 2coT-r,p), sopTa'- vator), illam quoque cclebremiis scptima-
(^coj/£v ^£ y.ou T-flv sg(^&ixarJa Tauv/;v îa t-^v »''>di ob sancli Spiritus gratiam, ut Salva-
ya'ptv Toa (xyiou nv£uf;.aToc, xaOco; oi Sswi ToO toris mandarunt divini discipuli, scilicet
2(oT-/;po; jy.aO-/;Tal ^ta-/.£A£'j'ouci, ij.r.

-koioCvts; omissa hora noua iii feriis quarla et sexta,
10 £vvaT-/;v sv TETpai^'. •/) TTapa<7/.£y7i, (pu>,a'TT£c?Oai

abstuieri tamen a carue ct caseo.
î Ia y-pEaxo; '/.ai Tupou.
Kavwv 7 .
Canon 6.
Ab ilia bebdomade, feriis iv ct vi

igitur
Att auT^/i; ouv T/i; iSoo[J.diô^ Tzoiai. t£-
jcjunandum omuibus statuimus
esse et ,
Toocoav ' •/.al 7:apa(jZ£u-/;v !7po(7Ta(j(70[/.ev v/i(7-
de supcrlluis opibus csse paupcribus ero-
TEueiv, xal T^/iv TTSpK^f^îav •âcov r£V/;c'.v etci-
gandum quarta quidem feria ob Judffi
:
15 jfôp^/i-jôDvTE;
•
T'/;v [;.£v T£Tpaâ ^ta t'/;v 7:po- proditioncm sexta vcro, ob crucilixio- ,
5o(7tav,Tflv§eTCapa(7-«u^flv,^ta-o(jTaupco9-^vai ncm dominicam. Si quis igitur, non excu-

T(3v Kupiov. O )'o'jv ycopUaoOEVEtac, •/; sopT^; sanle valctudine aut Domiui festo vel san-
ÊcjTjoTtic^^;, •/] T^?,; TTava-j^ta; 0£OTo')(,ou , •/; Tcov ctissimffi DeipartC, aut Corypbaôrum, uli
•/.opU"pa''cov, cb; £'cp'/;|7.£v, TauTa; Xucov, gu^tzx- diximus, iias fcrias solvcrit, socius lit tra-
20 paotêt -/.at (ûvcTaupoT tov 2ojT-/;pa*. ditoris et eorum qiii cruci Servatorem con-
fixere.
Kav ;:'. Canon 7.
£7:1 aty.govo; avaytvck-^stv cc(79payt.7Tov Tn ambone legere ei non licet qui ordi-
ou'/. E^scTtv, ouTS (^.ovayov, st /.at avayvco^^TO ij natusnon cst, sed ncque monacbo, etsi Ic-
ctoris locum obtineat; ideo quod in trul-
Ta^tv s7T6'y£t • 016 xat /! sv t^/; Tpou>.>,(o (zyta
laiia synodo sancta et oecumeuica vr, et in
xat otxou[i.£vi)f/| T (7UVOO0; y.a.1 'h bi 'ûi.v.r.ow
£V Ni^/.ata ayia cuvo')o; chalcedonensi concilio, et in nica;no 11 oecu-

25 )cal 'h •/,
p oi)cou[/.6Vf/C-/|
xw\uou(7t y/opi; y£tpoO£(7ia; 6T:tG-/Co'7TOU ava- menico ,

probibetur ne quis sinc imposi-
Yivco(7)C£tv eir' (X[;.§ovo;.

tione manuuui episcopi ex ambone legat.
Ka vcov •/; . Canon S.
6 p.ovayo; dvayvco(7Totj Ta^tv £7T£'y£t Monacbus lecloris gradum babet, dum

i-KZi^-fi ccppaytâ EkaSty -/etpoGecia; •/lyouj./.s'- consignationem accepit ex impositione ma-
sovou, xat o'j )4£)tc6XuTat et(7t£vat £t; to P^flaa, nuum hegumeni, nec inbibitus est ingrcdi
Tou ^my.ornaai £vsxa •

st ou •/C£-/.(j),u-at Tiov ad altare miuisterii causa , niodo sacrorum
(I) TETpdcav. Utrumque enim nostri promiscue di- » "A; T£ y.aOo).txa; vr,7T£ta; [J.ri £ôv Xusivtxvsu avay/.r,;^
cuut, TETpa; et TSTpaooc, mox uno verbo TiTpotooTta- ui^ yap T-f)T£Tpd5a 6 -coTyjp TrapaoiooTai, £v o£ ttj uapa-
pa(7xsu-/i, ad quam voceni corrige quod iii Cangium <7X£\j-?i CTaupoOTat, 6 0'jv TauTa; ).u(ov , cruij.7rapaot5tO(7i
•
irrepsit fcrla iv cl v, pro vi. (2) StoTTipa. Anli- — Tov ItoTTipa xai cryvjTavipot. » — (3) KojXuouot. Sunt
quum ct vetus dictum. Audi y^povTixa Ilistoria? truHan. can. sxxiii, lxix,lxxv; clialcedou. iv; ii ui-
Lausiaca! , in schedis nostris descripla e codicibus : ca?u. XII ; laodicen. xv.

.
470 MCOLAI CRAMMATrCI

ayiaiaotTcov ,
[xo^ôv 5e o to\j [j.eY'/Vj'J xai fît i);irlicc|)s, quaiili) iiinf,'is rI miitjno et
«yY«>'XVJiT/r'(/aT<,; 7i;iajixe'vo;,oiT<;;rj;Upej; anKcIico li(il)itii iiisi(,'iiitii8 cst, siiccrdoli iii
îaTiTeXeiov rapsixaêTSM. conncicuilis sacris comp.iratur!
•^«^^v (•'
t'a«0H9.
T6 |A/i x>.iveu Y'J''u ev xupiaxfl uiro twv JVoii ncctcrcgonii iii (Idiiiiiiicnclic nl) apo-
i «TTQaToXiuv • xai tooto vi K/./iXniia rapeXafiev stolis d : iil (|ui|)pc Ixclcsiii acccpit a saii-
«rto Ttuv T:aTe'fwv, toj Te (xeYaXou AOavaaiou ctis l'alril)us, iiiagiio puta Atliaiia.-.io ct.iiu-
xai Twv e'v Tpoij>.>.ft) aYiwv r/;; 7 (juvo&oj '.

tloruni sexti conciiii patruni TruUcnsium.
2abCaT(;» oe ojx e'^/i>(oijav •
«/.Xa liia to (Ji/i l)c sahhalo taiiicii iiiliil siyuilicaniiil; scd
/iveiO ai v/.iTeiav, xav :v caooaToj rpoTaiuo- (|uum sahhato iioujcjuiictur, idco ncc gcuu
10 [j.ev (A/i "pvuxXtveTv ilcctcuduni cssc staluiiniis.
av(ijv i Canon 10.
T'/jv aTTo tt; «uyo'ji;tou [j.'/;vo; x«l (Ae'/pi le

Sunt (pii iiicnsis aupusti nsquc ad xv
v/iiTitav Tive; ou ij/u>.aTTO'jai, 5ia t6 (J.r( e^Jpe-
diciii jcjunium uoii ohscrvant, quiauonr(!-
O-fivai TTepl aOT"?,; xavo'va^ a).X' i-etc^/i ttoXXoi jicritur liac dc rcdccrctuin.Scd quuin niulti
T(ov «vOp(oTT(ov (Jii t6 xaOapeueiv Ta a^.%^vr,- lioniiniim ita jejuncnt ad pcccata ipsorum
!i (j.aTa v/;.TTe'Jou5i, xat eJ; c'jv/;0£tav expar/.Tev lncnda, idquc iiioris in Kcciesia invalucrit,
liv Tr, £xxX-/i(jia, x«t t6 iû/oîAe; TrXeovaiêt et pncstct ampiilicari qua; ad utilitatcin
Tiixito;- Taur/iv youv 6 \i.\ ^jXaâ;, (X(popt- animarum conducunt, lioc igitur si quis
-
CTeo; \ contemserit, scparandus est.
K«v(ov ta . Canon 1 1.
Tov 77poY,ij.«pr/ixdTa x«l ij.£Ta r/.v /stpo- Eum qui gravitcr aiitc et post ordinatio-
20 Tovtav -i-aapTrxo^Ta ot Oeioi x«vo'v2; xaOc(i5oij- ncm [icccavit , sacri canoncs c gradu dcji-
<7'.v'', ei; Tov Tv;; [7.eT«vot«; to'-ov iorTa'vT£; ciunt, cuinquc rclrudunt in poenitcntium
Tov •/:iJ.«pr/ixo'Ta •
et 81 fdiii.o'j sX^jcto aeTa locum. Sin auleiu post ordiualioiicin iiiatri-
r>,v /£tpoTovi'«v, [j.£T« T(ov Xaixtov Ta/O/fceTat mouium ruperit , inter laicos duplici jurc
ev T(o î-lCi. est aeceuseudus.
K«v(ov tp'. Canon 12.
25 6 «-6 (jLeXavo; £vo/Xo'j(/£vo; •/;j(ji,ou , tb; Qui atra agilatur bile ut da;moni vidca-
5ox£tv âiijiovav, ou xôXoO/f^jeTat t(ov Ocuov tur dcditus, a sacris non prohibctur invste-
[j.uiiT»)pt(ov •
6 ê £v aly,'k'.y. ^«w.ov(ov xat riis; qui vcrorc ipsaesl adKinone corrcptus
Tapac<7o'(xevo; uiro Satfjtovo;, [j.aX>Xov ^s y.y). et ab eo turbatur, praesertim si in blasphe-
pXacc«v)t^.(7)v, o'j6a;j.(o; twv «^'^«JHaTôv dc,uo- mias crumpit, sacramcutis diguus miuime
^" G/i'c£-at, oTt oui^£;j.t« xoivtovâ (ptoTi -po; cxo'- ccnscl)ilur, quum nulla sit luci cum lcue-
To; bris societas.
Kav (0 V f/ Canon 13.
T-/iV uij/toOercrav Trpocipopav o'j^£t; (paY&)V rsemo pauein oblatum manducans, iude
oi.'!^-/\xix atjT-?;' (zXXx 0', v/f7Ti£; ovt£; pai-et cdulia; scdjejuni tautuiu consument
(1) 'Azoc;t6).(ov. Can. lxvi. — (2) Su/6oo'j. Trull. i.v, foumv. Iii Balsamonc, l. vi Rlialli, p. 42 i, iidem
xc. Vide infra in qua^st. ad Nicol. ipsa Pscudo-.\tlia- Lilantiiir.inoncsadNicolai qiia^st.v, iii quilius ilc for-
nasii, fortassc Allioncnsis ycrba , ct cf. Niccpliori iiicalifinc aliisque gravioriLiusagitur. — (i) Ixotouc.
can. i. — (3) i\9opi<;Tii?o; cod. Lexicis ijxnota liac II Cor. VI, 1 '1. Similia tctifiilTimoth. Alex. inqu*st
vox videlur, nondum certe Cangiana. — (4) KaOai- ui ct iiv. Rlialli t. IV, p. JJ2. — (C) Nr,(jToij cod.
. ,
CANONICA. 471
SxTCavrifjouiTiv TauxYiv sv ôSw xal [p-sTa] 7;po- cmn in timore et cum oralionc multa ; ne-
ceuyYi? TioXXr,;- [j//i tvu; e^ aij.sXeia? [•flJxaTa- quc uniquam cx indiligenlia aul contemtu
(ppov/i'(7£w; e^ aur?,; tI ev tw i^dffii^ [p'i?]) "liquid cx eo in pavimentum cadat ;
qua
xcu EcovTai xaTa'/cptToi utco toO Kupiou •
aXX' de re sane a Deo judicabuntur. Verum nihil
5 ouSe eû T-fi; toC ©eoCf a-îa; i-A.y.\r,aia<; iW^- cxtra sacram Dei ccclesiam asportetur, nisi
Ooi, d [i.'h £t? appcoijTOV. Ibrte adoegrotum.
Kavwv i^ Canon 14.
O Bk [7.£Ta r/iv (j^pa-^KjGewav si; r/iv Ttjj//iv Qui vero oblationem consecratamin lio-
T^5 ivava^via? ©sotoV.ou •/.at a£fiTap6e'vou Ma- norem sanctissimffi Deiparffi semperque \'ir-
pta? [j.o'v/iv Ppto()-/i'7£Tai, [j.£i/.ovto[/,£vo; aTo Ttov

ginis Kcorsum manducabitseparatus a fide-
10 irtCTtov, [x-/] [j(.£Ta •/tp£aTo; •/) yaXaiCTO?, TUpou

libus, nolit eam carui vel lacti, cascove aut
ovis miscere. Reliquias autem rcruni jain
xat (Jjtov [/.ty£t? •
Ta? ê lotTra; xal auTa;
rileconsecratarum a sexlo die, cavcaut ne
Ta5 jrpoox.o[y.tcOetGa? Tupo? r/.Tatov i^£t' [/.fi liq
in cibum pccoris aut cujuslibet concedant;
UTpo?-^v -(tôu -Uuî Ttvo; 7vape'-/.£tv • 6cp£t'X£t
^,^,jj^.j ^^^^^^^^ sacerdos discernere oblala in
Sl 6 Upeu; t>ta-/.ptv£tv Ta? Ttov a-/ttov x.at Ta; i,onorem sanctorum ab iis quce sive pro vivis
15 Ttov (^tovTtov (XvOoto-tov xat TEOvetoTtov •
aXkoi si ve pro mortuis of feruntur ; sacra vero dona
, xal /caToc tov Xaov y.at a-jaa TTpotJTiO^/jct ratione plebis habita, in mensa proponit.
Kavtov i£ . Canon 15.
Ilai; TTiiTTo; ev r/i a.y!.c(. î^cxl-n Tecfcapa Nemo fidelium , sacra ct magna quadra-
)co(TT^?i, 6(|(aptov [/./) eoOteToj, et [;./) tou eija-^Ye' gcsima, obsonia comcdat, nisi die annun-
Xi(j[y.ou T-/iv f\[Ufci'i , 6[Aoito? Tto (ja§§(XTto tou tiationis ; idem esto de sabbato Lazari et
JO Aaîxpou xal r/i xupta/i^/i twv patojv (îa t6 dominiea palmarum , ob eorum dierum
ceSatjfjt tov veneratiouem.
K avwv t^ Canon 16.
£TCtxaTa'paTo; 6 xaTaXutov r/iv Trpo^ptov/f- Immundus est qui solvit jejunium hebdo-
<jt[xov £S5o[;.(xâ £v T£Tpai^t, xai rapaTrpo^pa- madae proclamationis , feria iv, malc ob-
(jiô'(A£vo; Tov AtJî6ou£'p * •
exeivot yap ot Ap- tcnto Artziburi praetextu. Ipsi enim Armeni
(I) "ESa^Yi ib. — (2) npooTi6r,<ji. Plcbcm scilicct rem et molcstissimum recoqucre fabulas Grjccorum
oculo rccenseat, ut pro ejusiuimero sacra munera artziburianas satis superque sunl congesta in Can-
:
prpcparet consccranda, ut fert canon Nicepbori iv. E\ gio ad h. v., et in Cotelerlo ad Xomocanoiiis sul n. 300,
liis iluoI)us canonibus xiii et xiv et sequenti mox xx tura denium in Asseraanl Jiire (/i\rco c/ oricnf., t. v,
Gra^corum •npoacpopa triplex,
clare oliscrvanda vcnit lib. V, graviterqucrltur calumnias ineptas
c. 20, qui
trlum(iucpanumoblatio,quas nerao confumlct, quin Gra^corum in Armenos querelas. Nc
csse lias vcteres
et In nostris et in multis c»cutiat; priraus panis lamen hic nova qua^dam uou desint, accipe e schcdis
cst ex quo sacra oblatio consecratur, diciturquc pro- meis scholiola in bunc can. xvii, e Paris. cod. 1277
pric fiyio; dipTo; vel itpiiTo; apTo; et dvTioMpov. Secun- descripta : 'H TrpiuTTi aTtoxpeou eSSofia? rjv vr,aTeuou(7iv
dus Ct terlius dicuntur Ttpotrôpai Oil^Miievai; quorum ot 'Apnevioi 6ia tov 'ApTi^TiSoupTCriv ei; f,|iai; tou; "XpiiTta-
unus iu honorem Delpara; offerlur, alter in honorem vou; 6pOoo6?ou; SriXaS:?) ovTac, vriTTEia oux eotiv ev oJ
S. Joannis Baptistai aliorumque sanctoruni qui In TETpaSa vri(rT£uo(/.£V xai aTio Tupou xai tijou' xai yap oi
llturgia rccensentur. De liis porro copioso agunt 'AplAEvtot aipsTtxoi ovte; oXriv tyiv iCoo\i6.o'x vr,(7Ti;uou-
Suar. ad Eudiolofj. p. 119; Arcadius, lib. iii c. 8 ct , atv rip-sT; 8^ (iiav eiv xaTaXuati)|iev, xai9aY(0(j.ev, xava-
IS. Ad hivc, sub line canonls nostri xiv, duplcx alia Xuouij.ev auTtov ttjv atpeotv •
Ttoow (j.aXXov TpiTTiv xai 7ie'(jf
designari videtur itpoo-jopa una pro vivis homini- , TtTviv, eav evS£'y_r)Tat xat 0£uTe'pav •
Ta; oe ouo riu.£'pa!; tpu-
bus, altera pro defunctis, dc qua fuslus agendl locus XotôJHEv, w; xai itivTOTE. Et paulo post : T6 6a)0£xari-
hlc esso non potest.— (3) i;E6a(Jij.iov. Iterum conf. Ni- (;.=pov ouTto; 0tatTt6(te9a xaTot tov tutcov Trj; (jt'
•
:?) ofe
ceph. can. i, iii, iv. —

(^l) 'ATCi6ouip. Insulsum habc- eooo|J.a; T-ij; «TtoTupiJtjed); Tiaaa. «jtoXuTo; expiSr) eivai iv
. ,
472 NICOLAT (inAMlklAHCI

iiilc^ciriinain liaiic liclnlonuidum Hcrviuil;
7,u.iii ii )taTa>.'jO[i.4v uk' auTY,; Tr.? ieuTspa?, iios aiilciii alistiiiciiliain MihiiiiiiK u scciiiida
>.'JovTe; Tviv aipeaiv ailiTwv /[ ^t TeTpdJa xal fcria, coriiinqiie diKsi|iamuii liiLTOsiii ; cujuk
(]ui|i|)c licl)(li)ina(lis icri.is iv ct vi, iili cl
irapaTxeijYi, w; al Xoiirai, «j-viyaTTCiOwijav. Tr,
'
cictcras ohbcrvaiit. Ilclidoinadi; vcro t}r<i-
^ ê e€ô;xaiJi Tr; Tijpivr; •/(.a.TxXwj.vi TcfjTa;,
|)liugia>, inrruii{;iiiiuH casdcui, ideo quud a
fîo ifK'j Toiv TvaTepwv 6>.oaroXuTo; eitpi'0'o
fiuiiclis jialiibus ciidcni dccliiratnr oinui jc-
5 i' 71V «iTiav exeivot eiJrâv '.
juiiio lilicru, lirmil ijisis jirolic visuiii cst.
Kavwv i( Canon 17.
Tr,v Tou ayioij •I't'XiTCT:ou Te7<TapaxoiTT'/iv Quain saiicti Pliilijijii vocainusQuudragc-

6vo(Aa?ôu.e'viriv xal t/;v twv aytwv auoTTdXwv simam ct sanctorum upostolorum, iicnio
10 [AYioeij xaTaXue'TW •
ei Ti? ol irapafiaivei tov labcfactct. Si (jiiis uulcmtraiis|j;rcdilur liaiic
hUxi^ryi Ofov, i<. p.ev •/4Xy)p'."/.o;, xaOaipeî^jGco • nostrani (lcliiiitioiiein, si clcricus cst, dcjio-
ei 5e XaVico;, a'popi(-/iTai Tvi; tou uyoLfjw iialur ; si laicus, scparctur a boiii suiiimi
xoivwvia;. communioue.
K avwV ir, . Canon 18.
Oi iepe~5 6<p£iXou(Ji xaTot irdvTa ijd€Cc<Tov Saccrdotcs dcbent, siiifûlis sabbatis ct

15 y.al x'j;iaxr,v t'/;v 6e''av «îfix^T/.aXiav f^n^d^j/.eiv dominicis, divinam doctrinam doccrn po-
Tov ).aov puliini; ut co scilicet iiiodo cx olilivionc
•
£'I; to'jto -pp r/. X-riO'/;; «vxy.i|/vr[-
cxciv T(o Xatp Ta; Geia; Tpaâi;, Tr'v ts —y.- iii mcmoriam plcbis revoccnt divjuas Scii-
ptiiras, tain vctcris quani novi Teslamcnti,
Xaiav •/.al vfav AiaOr/zf/iv, t/iv twv droi7To').cov
tum(|uc sanetoruin apostolorum tt jia-
xal Twv TraTEcwv iroXiTeiav xat Tr.v twv 77561;
truin rcctc vivendi rationem et virilem co-
20 TO'j; Tupdvvou; dv^petav, e-t oe Trepl xpt^reco;
ram t^rannis fortitudinem ; lunc ctiam mc-
xat avTaTCOOoijeco; tou xptTOu xai Trsot
,
morciit judicium ct retributioiiein judicis,
~
dvaTTaTeco;, xat [j.£),7.o'J'7'/',; 'io';-/;; t-^; twv atqne rcsurrcclioncm ct futuram justoruin
otxatwv, xai -r^; tcov d[J.apTwX(ov xoXdccw;, gloriam simulque peccatoruin supplicia;
iva d^/COUOVTe; •xa6exd<3 tviv ^'.opOtoO^/iTOVTat, xat unde I18PC audicnles quotidic sesc cmen-
2j 7ra6; daapTtav oxvriOOTepot •j'cV/i'(70VTat , TCpo; deiit, ct (luo cos peccarc pip;cat magis, co
oe To d-^jâOov TCpoOij[;.OT£pot, magis in bonum tervcant adipisccndum.
Kavwv tO . Canon 10.
E'' eTrix'X-/{[;.aTi xaOatpeOst; tepeij; •/; exou- Si reatu quodam dcpositus fuit saccrdoa
ctw; T-/;v i£pw(7'Jv/;v xaTaXeiîI/a;, o'j yori Tvpo- aut per vim sacerdotium a-^sumsit, noii de-
Xe-yeiv • « EijXo-j^^/itoô ©£0;," xat to^ "0 0e6; bct prfficinere : « Benedictus Deits » aut 11-
^' otXTetp^/jo-at •^[/.d;, " -/1 " XptcTo; 6 dX^/iOtvo; lud : « Deus iniserealur noslri, » aut :
0£6; •iijj.cov",-/; Ou[;.tav (j.ETa Ouiy.iaToO 7;7po'vTo; « Christus verus Deus nosler, >< aut inccu-
i£p£'w;, r, £iij£py£i70at •xat ij.STaX,a;j.€a'v£tv evrôv sum in Ihuribulo fcrrc coram sacerdotc, aut
ToC d-ytou OuctaiTV/iptou •
et; vap tov tcov Xat- accedere ac parlicipare intra sacri altaris
xcov eTayOr, to^ttov. Ectw oe xat aTTo ^'jXo^/ta;, cancellos; redactus cst cnira iu laicorum
TTi &'.a'.TTi Tuv TOTipwv , 01 «iTiav i;v ezeTvoi r.osiiTSV. — e.Tilem giwcis sunl eS3o|ja; 7tpooMv5^(7i|jio;, «Tcoxpca); el
f 1) ^viXaTTo^jo-i.Respeclu, in(|iiiunt Armeni ail iejii- , T-Jioiayo;. — (.3) r.roriTav. Vide ail ciiiuiiliim Nieeiiliori
nium Ninivilaium. —
(2) Tufiv?,;. (Inaslatini di.vere eanones iii, xi., xcir, clx. — (4) 'AraôO. Nota veto-
Sepluagesimam, Scxagcsimam et Quinquagcsimam, reiu el vcnerandam dictionem cucliarislicam.
. ,
CANONICA. 473
lociim. Abslineal vero ab eulogia, nec be-
Toij' p//) £ij>,(jyjlv 7.aov Kuftou ^v/. Tcov yetpaiv
eauTOu TO'JTO yap ncdicat i)opuIum proprin ipsius manu ;

11-
T(ov lepstov effTi .
lud cniui saccrdotum munusest.

KaV 0) V •/.
Canon 20.
Tou?>ce)tto'Xiijji.£Vouc tv;; ayta^ r^topea? eupo- Eos qui a sanctorum donorum commu-
[^.ev ev Tto puo tou outou -iraTpo? -/iy.cov 0£O'^to- nicatione intcrdicti sunt, invcniraus in vita
ipou Tou luzaioTou^ to? ou)c «^tou; e-rOtetv
venerandi patris nostri Tiieodori Sycaeotae
Trpotrôpiv uf.ualv/iv, y.at -/.aXto? £'yetv •
akl' <^'S»o^ "0" «sse qui participes sinl panis
-. ,v ^ ^j/
ouv eav xai tou Otopou TYi? Tipoc-cpooa?
.. ~ ,. V oblati, idnue mcrito jure. \erum si nonuli
ot Aaot ' ^ , ,
. fi», „<x ,, .,.> V , _ , ^ quociue a counnunione oDlationum arcean-

y.(oAu9to(7tv, oiOaaev OTt TCoAAot ey. T7;c exxAvi- . „ ^ u
n- i
•
', X . , , ,
tur, novinuis fore ut multi ab ccclesia se-
^ta« «770(7T-,,ffovTat c)ty. r^v (..eya>/,v «tayûv^v.
^gjj^j^^ „,, ,ji„î^.,„^ innominiam.
Ka vcov x.a . Canon 21.
I
Et [j.e'v Tti; aTôxapet" ev Ttvt [.'.ovacT"/ipi(p Si quis tonsus in aliquo monasterio, ibi-
y.at dcocet cuvO^/iy.a? eice^tce, pla.-Knzai. î (Jju-
dcm pactas dedcrit cautioncs, laeditur vcro
•/_fy.co; , y.at Poijl-ziOet 'jizoycoar^nat. ^ta T'flV

spiritaiiter ac vult excedere ob illud ineom-
[3>.a'€-/'iV yvtocet ê o -/lyo^j^^.evo; aijrov xat
niodum, id autem quum rescivit begume-
,
nus, vinculis tenet illum, oportet hunc
oecfieucet, yp^?i >.e'yetv Tto TrpoecTtoTt f^v p>.a-
diccre superiori in quo la^datur ; et dum-
15 ^•/iv, y.at eav Trpoâvtô; e^TTt y.tvfjuvo; , ava-
modo pericuUnn sit manifestum, recedat a
ytopetTco T^?,; (/ov-?,;, xai TrpO(;opou; eTTfi^/ify.etTco,
monastcrio, et intra sepla asyli inhabitet,
y.Kt [/./loe Tou SiaiMu opoveiTco .
ncque vinculi curam liabeat.
K avco V y.p . Canoti 22.
Eav Tivo; [/.ov/;; •/iyou[./.£vo; TeÂeuToiv y.aTa- Si alicujus monasterii beguraenus mo-
«vT auTO'j riendo rdiqueril in ejus loco alterura he-
),£t<]/*/) •/iyou[j.£vov eTepov ev t-? aêA-
gumenum fraternitatisuflicicndnm per scri-
cpo'TiOTt eyypacpto;, ôjcet ^s auTo; evToVflv,
ptum, idcmque mandatum dederit fore ut,
(bcei PouX^/iOet^/i y.a.xa.Xvât, t^^v «py/iv, ETt
sivoluerit is descrere proeposituram adhuc
i^toVjtva [jtEv/i «•xotvtovviTo;, -/,a!<,etvo; êaTTeXOcov
vivens, maneat excommunicatus deinde ,
evTeuOev, r/tetvo; oe 77«pa[j.txpov -/lyouij.eveucet,

prior decesserit, posterior vero pauco tem-
3t«t Tviv oJjtetav acOevetav y.aTayvou; TOpatTr;- pore praefuerit, is agnita propria imbecil-
25 oet T-flv (xp5(^-;iv, sTepov yi PouXeTai, ij/h jiXaTCTo'- litate, poterit sese, si aliter voluerit, imperio
[7.£vo; U770 ToCi êtjy.ou (a>,oyo; yap 6 'êc|j.o;, abdicare, niliil laesus viuculo praecedentis
xat avt(i;/upo; xat ou ;tpar/ic£t), ttX/iV t^-ay- mandati (absurdum estenim vinculum illud
ysksi: T-îv aiTtav Tto txpyteper Tvii; ii^ta? «cOe- ^tirritum nec vaUturum est) suam tamcn ;
veta?, y.at a7;oXuOr!c£T«t '.

renuntinbit episcopo imperitiam, et libera-
bitur.
Kavtov xy'. Canon 23.
Ea'v Tt; yev/fc-ziTat -oyoujj.evo;, y.at a[;.aG-^; Si quis hcgumenus factus fuerit, sed illi-
ui7a'py_et, ^t-,catov (7.eTacT-?,vat tx; •/iyou[;.eveta?. teratus sit,justum est a rcgimine amoveri.
Et ê )voytc[j.Q'j; ttoX.Xcov ^£â'[jtevo; , y.at'7Tep Quod si mnltorum exceperit confessiones,
[[^.•/ifêv] £T;tcTa'[j.£vo; -/iavovf/.cov ^taTa;£cov licet nibil probe teueat c canonicis regulis,
(1) 'EffTt. Cf. Niccpliori can. lxiv. (2) Su/.aioTo^j. — neraloc. cit.p. /iSS, et Cangium de asyli jure ad "Opoi.
Obiit a. C13; vila; locum referunt Bollandist. ad Conslanter in codicc dvaxMpr,Tto, e7Ti57iu.7iT(o, ^povriTO).
:
xxn apr. p. 57, n. 109. —

(3) <l>pov£iTM. Hic videtur Paulo supra y.ai [x£v. [A) 'Q; —
cod. (5) 'AtuoXu-
-Ji
—
Nicolaus rescinderc duos canones iii ct iv Photiani Huc faciuut canones Apostol. xxxii sardic.
Or|0-£Tai. ,
concilii quod ab' dicitur. Sed vidc ad hax Balsamo- xiv, cartliagin. apud Grscos cxxxiii, alias c.xli.
474 MCOl.AI (illAMMATrCI
Uptt( 5s xal [Jt'iva/'iij; ' iTap«Trea'ivTa? wdaiJTtu; jiiihl)} Itros pDiro ct inoMisciios lup.sos ilhiuo
iiiiTin x«i aXXa {Japta JY*X-/;;j.«Ta <j'jy-/oi- j"ic iialjueril, cl aliu gruviu dulicla coiido
pYiaet T:a'vTa, (ATidiv oXw; iroieiv auTor; irapa- iiuvcrit oiiiiiiu, iiiliii omniiio pro coriiiii
xeXeuo[/evo{, xai wavT«< ouv exeivot TeOv/i)t'i-

.satisfuclioiic piucipicus uccusaiiliiiiis, iii
vcro omiics jam oiiicriiit, iioii diii)iluii-

* Te;, exeivo; or.XovoTi Jfiiet iJix/!v repl «'jtwv.
(liim ciim dc iiiscc paiiius duturum csh'.
Kt yap |Aia; iû/r,; iiooTaino; etxacOr.va'. h
i\uim[iic si iiiiam aiiimam poiiilcrc muniliis
xo'<i[jioi o<l îivaTai, x«l 6 oxaviâXiaa; eva
UMpiipararc iici|ucat, aut ciim qiii pusillo-
Twv (Aixptov , £v T'fl OaXaicjyi xal itovTiaO/.vai
ruin uiii scandala crcut, vcl in imuin murc
To Oeiov Xo^tov 5iaxeXe'JeTai ', iroXXw u.aXXov mcrf,'ciidiim cs.sc diNiiiuiu oraciiliim piu'ci-
>• 4 iToXXa; (J/u/a; et; aTttoXeiav xaTaTTOVTtija; pil , iiiulto maiîs cum ijui comjilurcs uiii-
tfii Tvi? oixeia; «[xaOeia;. Ei ê ^TTiYvwaeTai inas pc8.suin irc ob siiigularcm ipsius iiisci
T-/1V eauToii irXav/iv xal lio^ry, to-j; Oeio'j; tiam lccerit. Si demum af,'novcrit crrorcm
xavjva; <b; ^r.Oev eireYvtoxw;, tva Traiia; Ta; suum ac ruiuam, sacrostjiic caiioucs al)liiiic
•fljxepa; r^; i^wfl; atjTou Oirep twv TeXeuT/iua^v- didiccrit, jaiii cunctis vitic sua; diel)us, pro
15 Twv aiToCi Tdxvojv TTvj'j7.aTtxwv ^//Jev eOya; cmorluis sjiiritiialilms (iliis suis jircccs uil
irpocrifepeTto, xal ixerjia; ^c/ivexEt; rrpo; tov Ucum postmodum prolundat et suppiica-
0eov, xal atTet ' cjY/wp/iOc/ai aJrw to itoXu lioiics pcrpetuas, et vcniaiu dc graiidi hoc
ToijTO xal aipopYiTOv aiji.apT-/ifj.a piaculo vixque fercndo jiclat.
Kavwv x^ Canon 1\.
Oix oXiYoi 01 TO'j? xav'jv«; £x6e'(x,evot, aXXi Non pauci sunt qui canoncs staluerunf,
io TToXXot, xat [j.eT* a-jTCj; 6 \J.i'â.c, 9W(jT/;p Tr,; immo lienc mulli, iiiterquos fa\ illa ingciis
otxo'jtA£'vr,; BaaiXeto; , xai .aeT «'jtcov oi totius terraruiu ori)is IJasiiius, cuitcriquc
iraTepe; xai oXXoi ttoXXoI tCjv aYtwv xat (;.axa- patrcs et alii permulti sanctos inter atquc
piwv ivi^pwv. Kat Xot7:ov roXXot '^^^''^'^ ^''os- ^'"" desu»t niliilomiuus
Tt~ov aYpot-
X0Te'pt>jv TxvTa; ^'jvaTou; ex ty;; roij NviCTeu-
multi e rudioribus qui oinnes quoscumque
juxta Jejunatoris libclluin cpitimiis emcn-
Toij piSXiou xavovtCojctv •
aXX' 0'jv 7tqXXo'j;
^"
dant. Veruin infinitos Ecclcsia; viros li-
25 TYi5 ex!<,XYiaia; piSXo; aiJT-/i ave'Tpei];ev , xai
bellus ille cvertit, hominumque genus ad
TTpo^TO ajj.apTa'vetv «vatsyJvTwi; to'j; avOoto-
pcccanduiu iuverecundc pepulit pcr incoii-
iTOu; TTe-oi^/ixe dti t-/iv aXoYOV cjYxaTafiacrtv •
_
sultam facilitatem. Qui igitur aliqucm su:i
^to oêiXet 6 ava^£/o'[/£vo; T'.va, 'ipav Tr,v confitcntcmsuscipit, considerare del)ctqui(l
30 TouTou ûva[Atv , xat oiiTw; Ta (j/ap[jiaxa sTvt- is valeut et ita imijoucrc reiucdia , sivc
TiO-/i«t , etT£ £x Ttov a'j(TT-/ipoT£'pwv, £tT£ ex amara iiiagis, sive simpiiciora. Illi intcrca
Twv (itTrXo^jTTe^ptov. nx-/iv® ot ev Yv(ic£t to'j qni quod pulciirum cst callent, ct deccj)ti
xaXoij ovT£s xat c(paXXo'[;.£voi ^ta t-/;; xavovi- f"erunt per canonicum islum librum, ad
xr,? piSXou incliora reducenlur.
£77avopOtdO-/f'70VTat.
Kav wv x£ . Canon 25.

35 To'j; TTOtoiJvTa; totoêipou; (7Taupo'j; xai Qui couficiunt chirograplia cruce signata
7TapatT-/i'(i£t; £7Tt(jxo7:itov •/; -(iYoujj.evtwv xai et prohibitiones de cpiscoporum , hegumc-
(1) Movayoi cod. — (2) Aia-.iE),£UETai. MaUh. xvill,6. I (cod. aTniijOei.'), xal rsyyJi^ eIseTv, 7iavT£;(jL£T'aOToO xa-
— (3) AiTEiv ib. — (-i) BiS/.o;. In cod. cuislin. 363, vovilô^jui. Tiiiu ihidem addilur : to'J; o^ eI; jrapi su<jiv
f.67,aliiim prorsilS canoncm legel)am, quo potius d!J.apTr|naTa-/.ai7;aOri£(J.-n:E(70vT«;o'jTe OuniavSEl, oijt£ 'ie-
commendatur Xesteula! cjusquc canonarii auctoritas : fwv cxeOwv anTEuOat. Ilircrefer .id can. 19.— (i)'En:-
T6 ToO Nr,<jT£ijToy x(xvovix6v iSExOri xai oijx dTTcoOEiT*' 1 TiOivai maliui. — (6) UXrjV. V. Niccph. tan. I..\xxill.
, ;
,
CANONrCA 475
a/lwv Tivtov, aOsToijVTai; Se toc iJtoyeioa, xal noruinetqiTorumdain aliorum ncgotiis, haec
ey/_£ipt!^'j|7.£vr)u; T:a>,tv a TiapYiTvfiavTO, spsu- aiitem syiigraplia labefactant, tum iterum
vairOzi. oei" TrpuTov tcov eyypa^ptov ttiV ûva- urgent quic proliilûcre, neccssc cst primum
C/CoxeiTai oe xal
scrulentur rerum scriptarum efficientiam
[ivi • "0 ex. Tr,i; aSeTriUew?
tum cousidcrent quale ex abrogatione da-
5 ii;po(jyivou.eV/i pXaSvi ei [/ev xal rpo? tbcpe'-
mnum oriatur. Quod si ad utilitatcm \er-
>.eiav (paivoiTO vi •7i:apaiT-/ici; , jj.vi XaSeiv
gere proliibitio ccrnitur, non accipiantur
arep TrapviTyfcavTO eyypaij.a •
icw? Ss. Tupo;
scripta quii)us cadcm rcvocatur; sin ad in-
piaSviv aTcoSvfcecOai, p.e'X>.ci TauTa xal axov-
commoduin tcndit, oportct vcl ab invitis
T£; x.aTacyeiv a Tcap-/iTr[i7avT0. H fê xal -/i
tcncri ca qu;c prius velifa sunt. At si da-
'" pXaSvi euO'j; [j.eT' idio'/eipa eTjaxoXouOrce mnum illud statim post syngrapha scquitur,
"*.
xaOaipetoOw
tpe qui scripsit deponatur.
R avwv X7 -
Canon 20.
H [/.STabact; twv ev xXrlpw x.sxtoXuTat u.t- Ea clericis mutatio prohibita est, qua
TaSaiveiv ex to^ttou etj to^ttov xal et; £Tc'pav corum fit transitus de loco in locum et in al-
T:apotx.ct'av •
-/i
dl (j.cTaOect; twv X£tt[/avwv tcram partcciam : tran.slatio vcro dcfuncto-
,j
ave[j.7:o'^tiTog, ii:ti.^-h yap et; t-/iv toutojv ti- rum nou impeditur, pra'scrtim quum id in
[j.-/iv i>-oifj(_ii To yevo'[j.evov, xai et; ayaOov ipsorum facit reverentiam, ac bonus inten-
cuvTeivet* cxotcov •
ouêvt twv cuv£twv uto ditur finis. Kcc jam ulli iiominum sano lo-
Tivo; atTia; xaOtcTaTat, oOev twv TeOvetoTwv cus datur unde id quod a nobis de defunctis
Trap' -/iiAwv otV.ovojJtouL/.evov uTto [j.£'jjt(j/tv Ttov provisum cst, in reprehcnsioncm prudcn-
eumpovouvTwv
u(pp< ecTtv. tium evadat.
20
x-c. Canon 27.
Oux. eêcTtv tepe'» xoi7[j.txov aTTOTaccetv [j.o- Non licet Sccculari saccrdoti instituere
\rj.yw , -/1 ev(û'£tv cyji^tx.' o yap auTo? ou monaciuim aut sacro vestire iiabitu quod :
Treptx.etTai , tvcoi; ijtotoctv aXXot;; et [j.vi l/.o- cnim ipsc non cst, quomodo aliis dabit.''
vay_ôt tepei'? '/i flyo'j[J.evot, tbcauTw; x.«i atJTOt nisi forte lii saccrdotes monacbi siut aut ,
"'
tepe'r;. Aêtav ê' lyhby Tva; (5 rîv iâV/iv tou hcgumeni simul ct sacerdotcs. Faciles vcro
""''^^ ^'''^''-'''^ quicumque vilffi proccllam fu-
ptou (feuytov, xat et'? [j.ova(jT-/iptov eicte^vat (iou-
-'"''.' ^^^^^ iu monastcrium recipit
lo';j.evo;, tou Kuoiou x.a;. 0£ou x.«l 2wTroo;
. ~ \ .^ V - " ' / r)„ Domuio"î™ Deontie ac Salvatore nostro Jesu
VltJ.tOV 1-/1IJ0U Apt(7T0'J OUTW? etTUOVTOC •
« loV /-,, . 1 , j- . Ar t •
J
,' , / , , , « , „} b
Christo ba^c diccnte : « Venientem ad me
epp(jevov Trpo; [j.e , ou exSaXtB e<;w . «
[j.-/i
^-^^^^^^^ ^^^^^ „ Propterea licetomni
Ato e;£(;Tt TTavTt yptcTtavt.. t-^v TroXuTapayov
christiano tcmpestatem vitae tumultuosam
loCk-ry To.j piou 9£uy£tv, xat et; [/.ova(JT-/i'ptov
fugere, et in monasterium scccdcre ibique
(^Trep/eaSat y,at a:Tox.et'p£cOat, xav iracav ^te- tonderi, etsi omnem egerit iniquitatem.
Trpa'âTo aij.apTiav •
yv/iciw; youv tou; (j,eTa- Ilaud quippe illibentcr poenitentes recipit
voouvTa; SiyezM 6 Oio:, x,at ou^£t; a'jTou; Dcus , neque ulli eis mores impcdimentum
Tpo'7voi; TCap£(j.TCoî<;et Tipo; t->,v tou otxeiou afferent quomiuus propositum sibi finera
(7xo'ttou ce-0TCX-/]'pwi7iv
r/ipc ". adimpleant.
(1) 'Ev7.eipii;oij.Evoi; ib. — (2) i-ii ib. — (3) KaOcc.psi- cod.— (5) "E5(o.Joan, vi, 37. —(6) 'AuoTcX^ptotji'/. Is ca-
aû>. QuiE forte manent minus perspicua tam in hoc non fere totus exsculpitur e trullanoxLiii.Cf.Rhalli,
quara in sequenti capite, luculentius resumuntur in t. II, p. 408. Sed iliidcm Balsamon de more non tacet
quffist. XV et svii mo.\ lecitandis. (4) luvTiivtov — canoni obstare plures politicas leges.
. ,
476 NICOLAI riRAMMATICI

Kavwv KT. Camn 28.
Tou; |j.'fl
^f (jvoOvTaj xaOw; x«i ai otxouj/e- Kog qui non sciiliuul sicuti (Dcunicnicic
vixol eTTTat aviat «ijvoooi edovi/.aTiiiav xai septein Kaiicla! kviioiH docucrc ct tradidcrc,
Trapc'')w/tav , a>.Xa TOûtovTa; eT£p(o; (ppovsTv scd audciit alia coiKi|)cre aul rcjiccre pru;-
avaTpeiTf.v ' tuv e'j64'T|Jiwv tcr ca qua,' rilc oniiiiata llcclcsiu; coiiiiiiissa
Yl t?i t?i v.y./^r.nic/.
» Tapaêôf/.e^vwv -Ji OTaupoC exTUKiooiv, vi eixo- fuere, sivc crueis cnigiem, «ivc iinaîiniin
vtxviv ava^wypa^^pr.civ, 71 oiWo Tt twv ovtcijv ev pictiiraiii, vcl aliiid (|iiaiii (|iiod iii saiicia
Tfl ayta i.A/.lf.diu xexpaTT,[A5'vwv xaTa apyata I^lccicsia iisu iinaluU, juxta priscas vclcitiiii
eOvi Tfctv aYtojv TraTe'pa>v xai twv irtffTwv xai patruui lidcliuuKiuc ac pioruiii iinperatoruiu
euceotov (iaciTie^wv, ei (y.ev Upet; etdiv, ivavTa'- consuctudincs ; si sint sacerdotcs, omiiibus
1» TvaTt xaOapijeii •JTToCaXXeaOat xat avaOei/.a- poenis suhjiciiiiitiir ct anallicinate coiilo-
TtC,eijOai •
et 6i [/ovaôvTe; xat ).atxot eictv, (liiiiitur; si vcro moiiaclii ct laici, desiiigulis
TO auTo xai iit' «liToy;. idem esto.
Ravwv xO . Canon 29.

ETrojji.evot yip xai •flj/.et; tw opw twv Oeoipo'- Insi.stentcs sifjuidcm ipsi nos rcgulan di-
pwv TraTe'p(i>v Totaê Treippov/ixoTOjv x«t Oeo- vinorum patruin (pii lia-c scnlicbaiit, (pii
•s rof/icavTwv xaTot Ta; aTTOCJTOAtxa; TTapaô^cet; lia;cdiviiia liahcliaiit, pro; oculis liabcntcsct
•xat Ta apyaia eO'/) twv exx')//;Gtwv, oiJtw;

apostolicas tradilioncs ct vctustas ecclcsia-
ruin consuctudincs, adco crcdentcs in san-
TCtGTeuovTe; ei; t-/iv a-ytav xat oijt.oouTtov xal
clam ct consubstantialem ac vita; fontcm
ijWoivotov Ipiaoa, Ta; Ttata; etxova; a.nr.a.\,o-
Trinitatcm, veuerandas imagincs deos-
jjteOa • ot j/.ri oOtoj; ffipovoijvTe; ava'Oei/.a ecTw-
culainur. Qui, ita iioii sciitiuiit, anatlicma
20 cav •
ot (A-/1 ouTw; (ijAoXoiôuvTe; 7r(jpsw t-/;;
siiit; (lui ita iioii conlitentur, procul ab
£X'x),-/;i7ta; 2xotojy_0'/f(7ovTat. Aut'/) iviCTt;Twv
•fl
ecclesia detrudantur. Ilaec fidcs cst aposto-
ctTuo(JToXwv •
auTr, -fl irtiTTt; twv TjaTepwv •
lorum, lia'c fidcs jialriim, lia;c fidcs ortlio-
aur/i -fl TTtcTt; T(ov 6pOoiô'^wv •
auTV) yap •!!
doxoruin ; ba;c nimirum fides Ecclesiam il-
TktCTt; TTiv fex^/cXyiutav e^^GTtcev. lustravit.
II.
Kdwttiuk; twv jjiovaywv 'AYiopsiTwv Ttpb; Tov ayKoTaTov 7r«Tpixp/viv xipiov NixoXaov.
Interroijatio monacliorum sancti Montis ad sanctissimum patriarcham Domnum Aicolaum.

Argcme>tcm. Variam monachos responsionum liistoriam et (rconomiam qualem paulo supra
Nicoiai ad ,
retulimus tolamque expiessit unum proa-mium quod alteri earumdcm cditioni pra'lixum
, dele.xit noljis
invenimus unde cidem prologo et hisce quoque xix qua^stionilius locum lieri oportuit clsi non p.iuca
: ,
tam cum pra-cedentibus quam cum tertia reccnsionc jam puhlici juris facta consimilia sint. Par auleiu
erat , ne nimium cresceret jam justi vohiminis moles, omnia minuliori charactcre et gra'cc tantum daro
proQ'mium tamcn oh novitatcm, latina ornare interpretalione. .\t caveto ne bis terquc cdita coni;i's>isso
,
me doleas prittcr cnim hunc plane novum nec momcnti exisui prologum ex undecim qua'stionibus nntca
:
cognitis vix una aut altcra cst qua- iisdem rehus aut verhis concipiatur. Octo vero sunt anXco; avexSoToi
quarum maximopcre velim considercs quarstioneni xvi de ritu gra'co exscquiarum in monasteriis tum ,
(OIOvoooc. Mirnm cst photiana concilia pra^lcr- f.1321 fol. 457, r. Duo posteriorcs reccntioris manus
,
mitli.— (2) l\vaTpa7::tv cod. (.1) KaOap-Ta"; ib. — notulas in margiuibus liahcnt, quas data occasione
Ex tribus jam mcmoratis codicibus parisiensihus : excitaverim suh hiscelitteris 1'.' et r*. lircvis epitomo
364, fol. 60, A; coislin. 39, fol. 277, B; e vetere Bvidetur csse xi interrogationumapud M. Blastaiem.
CANOKICA. 477
XVIII de Clementis RecognUionibm ; ct ultiniam de pi.Tconccpta plena; poenitentiasi opinione pro quibusdam
jiistis. Vel ipsas renim jam
eililaniiu variutates iion esse oscitantcr iiegligcnclas miilta suadent, quorum
eliaiu quaHlaiii fortasse erunt rcccutioris a'tatis. Sed uihil ullilu cst quod Caugii couiirraet opiniouem, ea
Pliotio dantis piwtcr cnim Balsauionis ad lia^c coiumciitarium , ca'tcronimque juris gra'ci magistrorum
:
seutcntiain, constaiis estcodicum nostroniin auctorilas, i|uorura Icrania vel uti supra legitur, vel cum cditis
in Invc fcriuc conscutil : 'E/. twv y.a-/o'/iXMv EpwTr,(j£a)i; xai airoxpidEu); tyj; dYta; cuvoSou T-ii; y£yi^""1H-^'"1? ^tiI
dYtwTaTou y.at otxoufiEvtxou 7raTptdp/_ou xupou iNf/.oXaou Trpo; Ttva; [iova;(ou; e7ta:iopr,(7avTa; ',
Ttiiv rt]i.zîiiî Toij
Atpcrsuasum Cangii errorcni non ab ullo cotlicc cffluxisse, scd a falso Bcveregii titulo qiiinque
linlieo ,
paginis grandibusiiue litteris pra'fixo lialsamon in Pliotil inlcrr. qitor. muiinc/i, reluctante licet toto textu
:
subjeclo, etipso iuterrogationum titulo gra^co aperte contradicente. Ilico pace cl. virorum dicta sunto.
PROCEMIUM.
I. I.
'Aiti Tî; xaO' -/iixa; Xaupa? aosX-ibi; aTCSSiaX-^ Umis Iuijusce lauroe frater inde missus cst
TTpb; tV aYU.)auv/iv aou epwTîTai xiva EYvpatfo); ad tuam saiiclitalem qui te scri|jto sciscitaretur
^•/Tcyiy.aT«, ovxa Tcap' yiiJ.Tv dvaYxaia' c; y.u\ utto- de quibusdain ((iKTOslionibiis qiias necesse nobis
to uTroo.vriijTtxov 6 c.5t explicari ; (lui el luic reversus o.slendit
czaiiai;, eOEi^sv ?i|J.Ti' iTroc/)i7£ ,
nobis memoriale porrectuni ad sanclilatem

S -pbi; T^Jjv aY^Mduv/jv uou, xai Tr,v EqEXOouaav oiciaOsv
tuam, in quo rctro scri[tta eral solulio accepta,
Xuffiv, e/_ou(jav ouTO)?
in bunc modum :
• Ou oei^ xaTaXusiv T^/iV v/iUTEiav £v TeTpaooira-
« Non oporlcre jpjuninm solvi feriis iv et
pasxEuvj yapiv aYiou aKOCToXou tivo;, £i
[xvviix^/]; 7)
VI ob memoriam alicujus sancli vel aposloli,
oeairOTixaTi; lopTai; xai oti Oci
£v Taii; autom deinde mo-
•
if/] (ji.()vov solvi solis Domiui festis;
10 EiaiEvai Tov [xovaybv £i<; to ixyiov OuTtacT-/ipiov, £t iiaclio permitli s;uicli allaris accessnm, modo
ou x£xt.jXuTai Ttov ixYta(7i;.aTiov, 6 y«P u-ova/oi; (xv«- .'âcris nou iulerdicalur, lectoris qiiippe gradum
YVOJCToii Ta;tv £iTE/_£f xa\ OTt Oii v/icTiuEtv Ta; monaciius habet; tum servanda esse jejunia
;tapao£007£va; vif|(lTciai; xai £v auTr) Tvj TJcvr/ixoirr^, ul liadita siinl, sive tempore pcntecostaB, sive
sSSoadooi; diioilccim dicium, e.\ce|)la tainen liebdomade

xat Ttov SioOiXa /lu.sptiiv, "//opU t?,; Ty;;
15 Staxaiv/iuijjtou ^- xat OTt ou 0£i xXtv£tv Tb yo'vu Iv

rcnovalioiiis; dcniqiie inbiberi geuu flectcre
sabbalo, netpic lenendum jcjiiniiim esse ab
Ca66(XT(.), OUT£ (fuXcjTTdlV £? ap/vi? Toti aijYOUffTOU
iiiilio mensis augiisli usque ad quintum et de-
xai [Jt£/pt Tvii; Tr£VT£/tatO£xdT-/i; auToij v/iaT£tav. »
ciinnm diem. n
Ilpb? Tai/Ta oiaTtop^/iijavTE;'' ^|Jt£ii; ?) tov jj.ova/bv
Qna3 quum ambigua nobis fuerint, aut luiic
cta'L£u5£a0at /) /jij.a; £a'fdXOai uTr£Xd6oa£v ^- oio monacho nicndacium aul errorem nobis ob-
20 y.al EYpa4"*f'''' ^*^'' taiit» irpbi; t-/iv a-/,v ixYtcJT^/iTa, venisse conjecimus; idcirco scripsimus modo
i); av ptaOtojjisv 7t£pi oijTtov dxpiSsaTEpov. has ad luam sanctilalem litteras, ut iisdem de
rcbus resciremur accuralius.
II.
ir.
Tb Y^? xaTaXuetv tviv v/iaT£iav £V Tai; ToJv ixyiwv Et jejunii quidem immunitalem festis san-
u.iya.\(in^ amaroXm lopTai;'' £upiaxo|x£v ev toi; ctorum summorumqueapostolorum, invcnimus
TUTTixoic xai auvaâpioii;, toij t£ aYtou WEOoo^jpou toij iii Typicis ac Synaxariis, puta sancti Theodori
25 StouSitou, xxt Tou 5aiou TcaTpb; /,ij:iov AOxvaatou, Studilarum et sancli palris nostri Atbanasii,
xat dXXiov TtoXXtov S^ oTTEp ou StaXavOdvEi ^ t^Jjv a/;v aliorumque compUiiium, id tiuod tuam noa
aYttoauv/iv. piffilerfugit sauclilatem.
'iJaauToj; rf|V TrEvrA^xoar/iv xai otTtav to 5o)0£x«^/i- Simililer quod attinet ad quinquaginta et
uiEpov, Tt£pi TOUTOU^^xai 5 jJisYa? 'AOavdaio; TdÊ duodecim dies , de utrisque magnus Athanasius
(1) 'EitaKopTiaavTa;. Coislin. 39, f. 277 et 298. Paulo jejnnio liberum erat. Rccte igitur responsa dubio non
fusiora in Beveregio, o codd. oxoniensibus, qua; vide carere ceusebantur. —
(4) AtaTr^priaavTE; B, r. —
supra. —
(2) 'Q; ou oti R, V. (3) AtaxatvTiaiiJLOu. Ea — (j) "V-ii£).d(J.6av£ B'. — (fi) MeydXtov xai di't'tov B,r. —
renovatiouis dicitur septimana, qure diem paschatis (7) TeXsTai; B*, I'*.— (8) HoXXtiv B non habet. Cf. qua;
subsequitur. Dodecacmeron vero dies duodecim sunt supra in can. 1-3, p.467, 468. — (9) AiaXavOdvEtv A.
a nalali Christi ad epiphaniam; ulriiraquo tempus — (10) TouTwv B.
' —
478 NICOLAl CRAMMATICI
(ftlffi /v Tim T<"v ODYYp«(A[xaTa)v «UToti ' • a *Oti oi haeclialtet iii unocsiiisBcri(iti8: alnliibcliirnc
• jii napaSaiveiv vr,aTe(iv Kupiou tov |jiova/<iv 1\ ji-jiiiiiiiiii Doiiiiiii (iiuis(;i'i;(iiutur iiiiiiiacliiis
TOv Upia, TOUTiVTi Titpoi&a xai napaaxeu^,v , ct |jio iuit succitius, (|uuil csl IV fcriic ct vi, iii&i iiinibu
• iirl vooij» fitSapriTai , /("pif Tr,{ ntvT/iXOSTii; xai iiii|ii!iliiiliir, cxccplis tiiiiicri pciitccuslii] (Jichiis
6 a TUJV E7CI(p'j|v(b>V, > ct (jiirc (>|)i|iliaiiiic (liciiiitur. »
Kai na/iv T» auTi* Ypa^fOiiev nepl vviTTeta? t7,? Kt ruisiis caiiuiii si rihiiuiis ilc jcjiinio iv fc-
ev TeTpaloi xal e'v irapadxtuYi • ol '('if O£o*/,puxe< ria; cl piuasccvii!; l)i'i(|iii|i|ic|)iiccuiics apo.stuli
einoaToXoi nSjav îrXo); TCTp-ioa xai 7capaaxiur,v uiiiiiciii siiii|ilicitcr lciiuiii iv et vi jciuiiio (Jixc-
Siiv eliTOv vriaTCuiiv xbv niOTOv, ei fir) oi' doOeveiav riiiit scrvaiiilain cssca lideli, iiisi inlirniilulc iiii-
H xojXuci Ti" aXX' ou/l T/,voe , ^ rc'v5e, iv TaT? •*
Toiv pciliiitur ; u(>(|uc liaiic iiiit illam lcriain, ncc jo-
oYiwv [ivr,uai;, ou/i xaTaXueiv Tr,v V7)0tetav, oXX Jiiiiiiiiii c->si: iii siiiictui iiiii iiataliliis .siilvciiiliiin,
e'< Ttuv la'[it>'/ oyoXa![etv e7teTa;av *. sed ab^liiicrc tiiiiliiiiiiili (i|iciil)iis jiisscriiiil.
'liv 8= (jLova/ov |iri eiaievat* eii; to ^y'''^ Ouota- Dciiidc inuiiiiLlio vcliiri acccssiiin ud saci iiiii
oTviptov xa\ [jtaXtoTa TcOpovtaoaevov , o^toitouijiev iiltaro,maximeantislitum, conspicimnsc xxxiii

** (iTcb Toti Xy' xavovo? Tr,; tv Tio 'rpou)X(|) iyiti ouvo- canone saiicla! iii Triillo synodi, inliiheiilis nc
oou, uri T:«pa/o)pouor,< eit'i «i/€o)vo; «j/aXXetv r| is in aiiihuiK! psiilliit aiit lcgiit , fjiii ordiniiliono
avaYivtoTxeiv do(ppaYtot()v ttva /*, \i'iva/6v •
xa"i ei carct iiiil iiioiiiicliiis esl; ipiic si vctiiciinit ,
CTtl TOijToti* ou Tt.fpa/o^pouai, TroXXtT) |jiaXXov ei; (|uanto iiiagis nc acccdut ud ullure! Siniilia lao-
TO OuotaoTripiov eiotivat. 'iioauTo); xai 6 Tvj? ev diccni canoncs li ct xv dciiniunt, itcm fuiicti
20 ;Vaootxt(a va' xavo)v' xai 6 toutou Xe-
is' ittpl
iiiciciii II concilii cuiioii mv supicnter uil ac
YOuoi •
xai 6 T?,; e'v Nixaia aYia; ouv()Sou to' xavo)V
dcccrnil ii ncmiiic iioii iiiiiiiuiitii iin[iosili(iiu;
caxiO); Tt£p'i dvaY'"'"^''*'' "*"' fiovix/Sv XeYOuoi
consecrato c.\ ambone lectioncs csse iii (juo-
Tb ujv* oi/a /tipoOioia; eiti otuCiovo; Ti(; (ivx-
cunK]iic loco rcciliiiidus. Ingressum vero iiio-
Yviooet; itoietoOat 7tavTa/ou xtxtoXuTaf Tb o^ et; '
25 OuotaoTripiov Eiottvat [xova/ou; SrtXio; •/dpiv us/d-

luiclii iid idlarc iluiiil;i.\ul oh eiivundiim cerciiiii
()/jh); XT)pou ^ Xu/vou '**

Tou; ptr|0£v\ y^- aut lampada, pro iis qui nulli censiirse obno.\ii
eY''^'!!-"'^!
voutvou; evo/ou;, oux oiuat Stiv xoXuO^vai Sia t/iV suiit, probiheri non cxisliino ob monaslici
ex Tot) jjtova/ixou o/iiuaTo; cetJtviitviTa. scliematis vcneralioiiem.
I. 'E po')Tr|Ot; ". nep\ tou Stiv xXiveiv y<>vu Iv II. 'E p 0) T-zjo t; '^. ITept 8e t^; el; tov «u-ôuotov
30 aaSSaTO) V] ev Nixaia cijvooo; '^ xal ^ ev tiT) [ji.r,va vriijTeia;, eupi'oxoi;.EV ei; tI,v Tri; Jvioceio;
TpouXXo) oio)ptoavTO, (jttO' tov xa\ 6 jjte-/a; 'AOavd- cuvo5ov T-Jiv YevO|j.evr)V ev Ko)v5TavTivou TtdXei 7tep\
cto; Taoe (fr,ct'v • « Mr, xi; c; ^rXavrôr, to TtapaTtav Twv yiiwv '", xai Ttepi TauTr,; ii.ir,ij.-riv Ttva TauTa
n xupiaxvj YiivuiteTtiv rj ev 7tevTr|XoaTvj • >> xai Tctpt aTtopv^cavTt;, aiToutiev vijv Tr|V aYioiciiv/iv oou tiTraX-
cafiSdTO), oux etjtev. Xcx;at 'îLta; toS evouacptou ".
Atjat;. OuTO); '•'
35 e/ei xal rj dXrjOeia TtXrjv ot Auoi;. 'Uv •/] vricTeta Ttpo^Tepov ev to) xaipto
7toXXot oia To |jir| Y'V£oOat vr|Oteiav '* ev aagSdto), TouTO) •
[j:eT£Te6-/) oi ota to itapaTttTtTtiv '* TaT?
xat Tr|V YOvuxXictav Ttaprjxav. xata Tov xatpbv toutov fivoî.iva.i(; eOvtxai; vr)-
(1) AuToO. Iilem ac supra, et mox in qua?st. i. p. iS, brevissime cxprimitur qua;slio et responsum
(2) rpdjjinaTa U, T. — {3j 'Ev ck Tai; 1!, T. - (4) 'Eti£- num. II posterius vero vide fusius repetitum supra
— —
;
Ta?av.Etenim vide Athoncnsium typicum.— (5)E[vat p. 407. (13) 'lo alrflii h, T. (14) NYidTtOeiv A. ,
A, pro tivai, de quo ilcrum rccole superiorcm can. — (16) 'EpwTT|(7i; omittilur in A ; est cdita interr. iii. a
VII, p. 4C9. — (G) 'Eiti TOUTo oO Ttapa);. E, T. — — (10) ra|i(ov. Insignior locus cst, idemque brevior, '
(7) Kavtov. Mendum,
olim fuerit canonura
nisi alius quani ut eum rescribere pigcat : Kai [iETii t6 Tuyevv
ordo; uihil enim id gcnus legitur in eo qui nunc cst CE Tti; (j.eTa).r,']<£(o; tuv (j.u(!TT|(>Ca)v, [6 TpiYa(ito;] xp!; tou
canou Li Laodicenorum.Sed vide xv in Khalli t. iii, evivjTou (iiivov (i$iti)6ricETai tt,; dnoXaOc£0);^ oJta? (jilv ev
p. 184. Ikec quidem edit;c interrogationes respiciunt T-ii C(0Tripi(<) Tou Xf.cTou xai 0£ou T,(io)V (ivacTaffei, Jeu-
adducuntque canonera xxi qui videtur esse paiilo Tepov 8s £v tr\ v.o\\i.riazi tyj; aypavTou SEoitoivT,; t,|j,u)v
magis ad rem. —
(8) 'O iJ.ev A. In B iuseritur Auoi;. : OeoToxou, y.ai Tpixov dv tt, YevsOXto) î(Jt£p(» XpwjTou tou
To [j.kv 6. y. i. a. (o; 4vaYvai(7Tr|V TioiviiTai tov |jiGva- 0£ou :?i(i(jv, oiot To xai ev Tautat; 7iporiYac9ai vr.oTeiav,
•/6v, editis consentientibus. (9) T6 oe ti;... (jtjxvo- — xai t6 £x TauTVi; oêXo;. Mansi, xviii, o40 d; Rlialli,
Tr,Ta partim in Ulialli t. iv, p. 41'. — (10) Kr,f,iou rt l.V, p. 8. Ila^c adde texeuda; inrra catena! teslimonio-
xavSrjXa;, tov ji. e. YevoiJEvov £voy_ov ib. — (II) 'Kp(j- rura de jejuniis Gra;coruni. (17) 'EvSoi«(;|iou A. — —
TT,<3t;dBesl in .\. — (13) lOvoco;. Scilicet prima iu ul- (18) AiaT6 [iri_7t£pi7iinT£ivedil, ubi totum hocicspon-
timo can.xx.Cf.Rhalli t. ii,p. 102; apudqucm, t. iv, 6um coucordat, pritter liucm: 'AvOfitiTtoiv TauTT,v ttiv
;
CANONICA. 479
ffTEiai?" itX-Jiv xai ETi 7to)i)>oi Tolv avOpioTTOJv, oia to (j.£Ti '(akD.-ii.-zoii xai Tupou xat '" i/_6(jtov, (xXX' (XTtOTE-
xa6apEU£iv twv ap^t.)CTr|jji.aTii)V, V7)itt£>jou5i. TOY(JttvtO(; xoi ioia^dvTti)c.

Iii. 'E p ojTV) (7 i ?. iluv toutok; a^tou|j.sv XuOvjvai VI. 'E p to T'/) 0- 1 c 'Eav (pOaovi SEtjTtottxtov lopTtov
xai To6£ •
H £v NtoxaiaapEia Y2vO(;.evv) ayta (luvo)o; 7tapap.ov/) £v TETpaooTtapac/.EUvj, /_pv) xaTaXuetv TV)v
6 £1? xavo'va 0', xai 6 iJtEya? BoigiXeio;, Iv TaT; TTpb? V/)(JT£iaV Tv] EiJTTEp^X, SlOt TV)V TCOpa(JtOV/)V ;
A(/.tpiXo/_iov £7Ti(iTo'Xaii; outou, eU xavova? Tpeii; '

*
Au (T i <. Ou;(i.
o! (aJv Ttspt TOii TrpoTifjiapTvixdTOi; tepeio;, o Se 2 irepl VII. 'E p tOTV) (T ii;. 'Eotv Tl? (XTtOXapV) EV Ktov-
oiaxo'vou (jtsTot T'/)V oiaxoviav TTOpvEucravTo;' ei ouv (TTovTtvou jtdXsi ^ (xXXa/ou xaTo xo'(T(jiov, xoi S(6(7V)
£up;0») Tii; 7rpo'/)ijiapTT,xo);, TioXkoL -^ oXiya, xai (jLeToi TKi; (7uv6v^xa? £X£T(7£ ,
pXc(7tr/)Tat ' Se fiTi.); tl/u/txtoi;
10 Tr,v /etpoToviav t6 auTO Koi.riaac,^ y^r, toutov tipxe- xol pouX^/)Ovi U7to/topv)(jat otJt r)|V yv('V''1^> ^^
Y^"^'
cO/jvai (icdvov TYJ acpaip£'(7£i Tvj; XEiToupYiai;, xoivo)- auTov 5 /JYOijiiEvo? xai OEa(x-/'^(jv) 12, Tt SeT Ttotvjaai
veiv 8= Tiov aYiaii/aTOJV xa\ rtov £u/wv; Tov ctSeX(pbv TtEpi Tvj; pXci6v,i; xai xou Se(T(jtou '^;
Autrii;. O TtpwTO; xavo)v tv); ev Nixaia tjuvijoou Auffli;. Xp'/] TOUTtoV XeYEIV Tto TtpOETTtOTl r/)v
Xuet TVjv oTTOptav , eic tov t9); (j.£Tavotac To'itov [jXaSv)V, xoi ouTti); (xvo/topEiv.
'5 tcjTtov' Tov ouTio? autapTi^GavTjt •
xcii ot tou (j.£YaXou VIII. '1'',
T C ?. 'AoEX(po'; Tli; TÔV (J.£0' -/iijttov,
p o') -/) 1
I5a(7iX£iou Tpsii; oux Itti ttj; cuv/jOeia? [xdvov iijTaTai, TtpoTEpov xaTot xd(j(j.ov xaO-c^j/.Evo?, TtoXXiov (xveJeveto
oXXa xat t»)v (JxpiSstav £Tri(^-^T£i. XoYKJy.ouc, xaiTtEp p-viSev twv xavovixoiv £rt(TT0((jt£vOs
IV. I'.
p toT'/)(;t5. Et 0£t Tov oai[jLovt(^du.£vov (j.e- StaT(x;£t))v hpeii; ouv TtapaTtetjdvToi; xai ()lovoj(ô{(J
TaXa(«.6(xv£iv Ttov aYia(j|ji(xTti)V ; 5 \jX\i âp ctYio; 6;j.oit.); 8£;o((jt£voi;, xai (xXXa |3o(p£a EYxXvi^jiaTa (juv-
20 'riadOEOi; eii; toi; Ttpbc auxbv EptoT-<)(i£i; eTitev (xXXo); ^- £/tOpEi, 7Ca(Tt (Jl^/)OEV (xXXb TtOltOV •
TtOtVTtOV OUV £XEl-
C/jXtt)0'/)TtO OUV '/)(Jtiv TO XDEtTTOV. vtov teOv/ixotiov , ouTOi; EiuEAOtov EvTouOa, xai Tou;
.\ Ttoxp Kjt^. Ei oTtb (xeXavo; Evo/XeiTai^ yu^jtou Oeiou; xavdvoti; o[£p£uv/-|iTa; , t-J^v EauToij pXo(6'/)v
Ti;, tO? SoXEiv OatliOVOV, OU XtoXuO»)'iT£Taf £t it TV) ETtEYVo) xai 7tXav/)v o^/jXwO^/iti.) ouv jtapot Tvj; 1x^10)-
(xX-/)OEia Saiijiovtov egtiv, /'xidTa Ttov aYiaTi/^xTtov (JUV/-,; COU TtO TOtOUTtO Tl d'p£lX£t TtOlVJlTat TtEpi
25 (x5ito6v)C£Tat, OTt ouoc xoivMvta Tt? oioTi Ttpbi; <jy.6- TOUTO)v
TO; 0.
AuCJK;. 'Iva TtOlV) '* UTtEp £X£l'vt.)V TpilTOtYlOV XoO'
V. E p 0) T /) (7 1 ;. Ei OEi To Ttpo(j:pEpo'ij;£va ev ty) £xa(7TV|V xot ptETOvoia;, exto; tov o-êiXei ujtlp lau-
- ExxXr)(jt'(X oiov 7tpo(i(popai; xai v(xi/.aTa, (xoia'j>doto; TOU TtOlElV.
EcOieiv Tov lepeâ, xoi ojtou pouXEtat xoi m<; pouXEToti IX. 'E (.') T Y) (T l ;. 'AXXa '5 ToJ/! £7t' EYxXvi[JtaGl
p
30 xal (!)? (xptov xotvbv outoi "^, /) (j.£Ta Ttpo(j£u/r]; xaOaipeOEvTai; lEpsâ; y\ Ixoutjttoi; r})V Uptoauv/iv xa-
itoXX9)(; xal aiEiSou; xai oXtYOu ; Ei oe TtEptTTai £i(jt, ToXEtij/avTai; /p-f) Xeyeiv Td •
« EuXoyÔto; 5 0£b; , •
Ti /p-/) TxuTa TTOisiv ;

yivovtoi Yop EvrauOa (j.EYtxXot xoi To • << 'O Wsbi; oixTEip-jiirat /];j.a; , » -^ to •
« Xpt-
itpo(j'.popai, xai [;.£pi(;ouat Tat/To; oi lepETc; xoi St- (TTOi; 6 (xXvjOivb; ©cbi; •/•,(ittov, » -^ OuiAtav ptETot 0u-
ooacjiv*' toTivi pouXovTot. [xiaTOu, TtapdvTOi EiiTEp/EoOat
[;.•/) (EpEtoi;, /) xoi (jie-
35 AutJi;. Ta ((.Ev T^? u'|/t.)0£iay)i; 5 xXaa^jtoTa, TaXa[jt6oivEiv evcov tou (XYtou Ou(jta(jr/)piou;
ou/t • (xXX' £jt' £xxXr)(n'(X (jidvov e^jOiEtv e(;t' c^v Au(7i(;. Ouj^t '*• ei; ''°^ '^'^'^ Xaixuiv xaTE-
y^P
ajtavTa Sa7tav/i(jt.)(jt •
TSt Se TtepiTTa T())V (xXXojv, (jt-J) VilVEXTOl TdltOV.
v/iCTEiov vr,iTT£uou(7iv. — (i) TpEi;. NenccTs. can. ix, in — (II) B).(it7tT£Tai codd. -(12) AE5[).ria£i A, r, in marg.
Synlagm. Rlialli, t. iii , p. 85, et ibidem lege Balsa- /i£(j[iEU(jy) B. — (13) Aeijij.ou. Eadem in editis quae-
monis commentarium ha^c nostra respicienljs aperte, multo brevior.
stio VI. sed Responsum e contra paulo
unaqne cxponenlis Basilii can. iii, xxxii, li, iteriim- prolixius.Caput voro viii omisere totum. Quocum
que t. IV, p. 99, 173, 206. Hem tamcn Balsamon Iioc omnino velim conferas superiorem can. xxiii mirum ;
caput omisit inter ca qua^ rofert Nicolai responsa. — enim quantum mutuas sibi suppetias fe-
ha'c et ha^c
(2) Oi oE codd. Respicit tamen unum Easilium loc. . rant. Sed hic casus multo luculentius ponitur, et
Cit. — (:j) •IiTTa; vulgo. — (.-i) "A),).to;. Timotli. Alex. ulilius. Quocumque enini tempore lieri potest utali-
resp. m, Rhalli t. iv, p. 332. — (5) 'O/XEixat A. — quis, scientiamnou habens, ut aiunt, competentem,
(C) SxoToi;. Nec multum ditfcrunt qu» supra in raultorum audiat confessiones, dcinde, abjecto sa-cu-
can. XII. — (7) ACiTa. Sic editi qutvstionem v rcfcrunt Io,agnoscal iu sacro secessuquotics Ecclesia' canones
ad ha'c usque, tum brevius concludunt : Kai d koXi.o. impriuiens vioLiverit quid porro illi agendum Vi- : .'
ToiouTa ouvayOct/; , Tt 6iT -TtoiEiv. Ib. p. 422, 423. — dore responsionem operiB prelium est. (14) IIccît-^ —
(8) A(5toa(riv r.,r.— (9) 'Vi|/(ocrea)i; B, F.— (lO)Kat tbwv xol B, r. —
(13) 'AXXi. Quffstionem editi sub num. viii
ix^. editi ,
quoadScd nihil habent de
Ccctcra similes. rcscripscre, niliil mutando, quoad rem; verborum
quacstione sequeuli, cui respondetur supra iu cau, i. varietates lauti uon sunt. (10) 0\i-f\. A, nec plura. —
; ;
480 MCOLAI GRAMMATrCI

X. '£p<oT>i9t;. Tt (tjTiv 3 etpyjxey 6 afit; dno Tivo oaiaoiv xoOi^jTaTOi, SOev ouSJ •rtepi tiov
BastXiio; ', > i ii '/ciXsai uixvOci';; » TeOvcioToiv itap" -/îAiv o!xovo|jtou|jLevov (nth ja£'u'J/iv
Auffi;. Ouctv stepo/, «iTuai, ^ to eixicaOwt Toi; eu!ppovo'jai •(tvrîttui.

acTTTaioiaOai. XV. EpioTr,ai;. Kal itepi tiTiv TtoiouvTojv
S XI. 'K pwTr, (ri{. 'UiauTw; xai i'irep Xe^yJi 6 icioycipou; oToupou; xa; nap«iTr,aci; r,YOuue'vu)v
&-(io^ 115101) eio;, e!;T'..u; iiufou; xavovoi;, «Sti eaTiv xot XoiitiJiiv Ttvo)v, oOefjUVTiov itepl Ti !ot()yeipa, xxi
6 aitb euAOYia;- xaii t/.v av-iX'jYiav tou TtTai- eY/£ipilIo|jif/0)v it(«Xiv & Tt'j(pr|TiooavTO, ei yar, Zi/i-
ojj.«TO; •>. » oO«i T'yUtou; xoi Ttoia; l/ToXr,; e!o'tv 'i^toi;
Auoi;. To aTtOffTEpjidOai toutou ttj; oioo|/.e'vri; Auoi;. 'O (jiJv TtoXiTixo; vdijto; Ttpoatii/ou; otoe
•• «'v r7) e'xx/.r,(jiot itpoa-ôpS; *. XoXoilJeiv, Tou; pt^ Tt«pav<)i/.o)v ifffatfwv oOeTr,T'j(i,*
XII. EpioTYiaK. El /p»i Tou; xexoiXujj.evou; 6 Si exxXr,ot«OTixb;, ei ur, TtpooTiuou; toi; Toiv 6^-
OKO TTJ; aY(j;* cwpsa; eoOieiv u{/ou(jie'vr,v* Ttpooio- Ypofoiv uTtoitcoeiv EîOaacv, £T£'po) eTtoYet t'})v e'jti-
pav , i^Toi Tcpox£xo|jiia|jie'vr,v

;
TijArjatv, oux ojtb x'ivdvo)v oiotoyv);, «XX' e'x t/);
Aua 1 ;. Kupiaxofjiev iv to) fSiw tou oyiou 0cO- (xp/iEpaTixT); «uOevTi-/;' 7iXr,v ei p.-)) Toiv i-fffu-ôy/
IS iwpou • Tou îxewTOu, Tou; toioutou; xJX(<)AU|jiivou; •
/) ouvaiAi; axojteiUv), xai •/) ix. t?,; (xOcr/,jeo); touto)v
«XXi y.ai 01 Oeioi xavo've; Tou; toioutou; xwXuouai. itpooYivouevri Ttot pXo6/) •
oiSuvaTov r|(>i3; eTe'p(i); ti
XIII. 'EpioT/iai;. Ka\ irepi T'>ii Kavov.xoij Tou ojtoxpiO^vai.

NriaTeuT-jU, ei /pv) [ji£t' ouToiJ xavovi!|£iv tou; dsOc- xvi. 'Epo')T-/)at;. Ei oet to oiot KX/'(jt£VTo;
veOTepou;, r^ Trivxo;; (xjtooToAixo piSXitt OXTW «vaYtvo')oxeoOoi xai (puXaT-
20 Auai?. 'I^^TTexpoTriae vi/v -^ Guv/,0£ta oi-ji t?); TeoOai
Pi'€Xou TouTifi; xovovtêaOai tou; itoXXou;. nX/,v ol 'Ait()xptat;. Oij/i, oia to ev oio'.f()poi; /o)pioi;
ev YvojOEi Tou xoXou ovtc;, xai ctpaXXduevot oia t/;; voOcuO^vai ".
xavovixr,; flifiXou ', £7tavop0oj0-/)aovTai. XVII. 'Ep(OT'/)C i ;. ^('o; vo-zîTeov [oti] Sixaio;
XIV. 'Eao')T/)a i;. 'AXXa * xai TtEpi tw/ TeXeu- ditoOav())V eXtJte uEToiuEXov.
25 TO)VTO)v 7taTspo)v xai ao£AS.(~)V riuoiv, ei Ta tou- '/VTto'x p lot;. 'O otxaio; a7to0av(!)v xai tfiaa;
yp/)
To)v £tcpo)Ocv (;ieTaxou.i'5£aOat Xettova xai X£vougO-/i To; (JpEtot; [AiO' lauTOu Xa6(ov, Tr,v oo)!ppocuv/)v,
Tou; Ta^pou;, ivOoioe xoi EvOaTtTOVTOt, £?t£ xai jji/) T-/)V a-fV£taV, T^,V iX£Â|IXOauV/)V, TVjV Stx«ioouvr,v
ATto Y»p Twv TtoXXoiv TtXr,poijv:at Ta xoiur,Tripia, (jtETOi To; AOiTta; oipcta;, xaTEXtJtev ev Toi [•,i'o) to'jt(|)
oOjv xai (i)xovoy.rÔy)oav £; oipyrj;- £voo'T£po; TOTto; T'/jv (j(cTaijL£'X/)oiv, /.'A av£A'/)/.uO£i eI; tou; oupavo'/;
30 ei; Tr,v £xxXr,oiav evOo xai oi Tcttpot £io'i, y.'A Ot£ 7tpb; Tov Kupiov ?;u('ov 'lr,aoijv XpioTbv 7t£T:a^^/;-
7tXy)po)0(oatv o{ Toitfot Toiv X£i']/otvo)v ,
y'v£Toi civa- oioa(ji£vo); '", (ji£t* Eutppoouv/);.
xoutor,, x»i Tt'0£VTat Ta X£t'']/ava £X£iT£- 6; ou -£pt- 'ETepa". 'O oixaio; (XJtoOav(l)V xoTeXiTtc Toi;
X£xA£tau£vo; o)v, £y£t ovooOev xavOTjXav Eitotvo) twv avOptoTtoi; £v t.^j bu<> touto) iji£Ta[/.£X£iav, 3ouvaf/.£-
X£liotVO)V Ol' OAOU OTtTOUOav. voi; '- £Jt( t9) (jT£pr|0£t TJ); oioa/rj; xai TtoXiTcia;
"'5 Auo I ;. lo oi' oixovoutav tivo y-vo'[A£vov x.'xi auTOu.
ei; aYoObv guvteivov axoTtov , oJO£vi tiov (7jv£to)v
(1) Easi/.Eo;. Vidclicel in can.Lxx quem fusius quam IKtc sunt qua; supra rccensuimus. (7) Bi6).ou. De —
veiecundiiis lialsamon cdisserit, Hlialli t. iv, p. 9.9.8. hoc libello vidc notas ad superiorem can. xxiv. Ilnc
Qua-slioncm hanc editi iterum ncgligunt. (2) 'Atio- — usque edila responsa, lialsamonisque commenlarius.
XoYia; li, I'. — (3) 2foi/.[j.aTo; il). (Jucm vcro Basilii — (8) 'U),a. PrKclarum illud capilulum lanlam
canonem lespiciat, ncc Calsamon signilicat in com- in canonem nostrum xxvi lucem inspergit, ul niliil
mcntario ad edit. qua'st. ix, ncc aliunde liquet. — supra. —
(9) NoO£uOr,vai. l'iget rae, pigebitque omncs
(4) 'AvtooTipr.OYivai EuXoYia; ib. — (5) Osix; 0(op. B, quoscumque lcclores, csse adeo nova tanlopere curta.
r. lu interrog. x totum hoc editi brevius absolvuut; CaHerum ct hoc adde canonibus Nicephori dc apocry-
iliic tamen nimiuin jejune xx canon pra^ce-
et hic phisac vide jam viguisse in no\a>, ut prisca; Roma; ec-
dens resumitur. Iloc vero ex editis Caugius adduxil clesia veterem illara consuetudinem libros male no-
sub nomine Photii ad voc. npotryopi, sed perperam. landi cxpuugendos. — (lu) lhjiappr|Oia(j(i.£vo; B. —
— (6) 0£OO(opr|ToiJ oTOuoiTou B; Giooooiou tou oiz. A. (11) 'ET£pa dcest in B. — (12) 'OSuvo|j.£vot; A.
»
CANONICA. 481
III.
TRACTATUS DE GR.ECORUM JEJUNIIS.
.^HGtMKMUM. euudo Uubium ambigitur enim hic nou solum cujusnam e vaiiis Nicolai tractatus
CiLscit :
iste sit, utrum byzantinis antistilibus juie detur potiori quam antiochenis. Non uno certe in codice
sed
iisdem pagellis inscribitur nomen Joannis antiocheni cui similia syntagmata doctis rcfcrta testimo- , ,
niis, merito vindicantur. Erit fortasse locus rem otiosius dispulandi in proximo Spicilegii tomo, ubi plura
ecclesia? theopolitan» monumenta colligere animus est. At pro Nicolao facit primum e codicibus nostris
unus, plenior ca'teris et antiquior. ['acit pra^terea tum siraillima cum pra!cedentibus, tum etiam cum
subsequentibus arctissima hujus lihelli ratio, ul si alius fortasse auctor qua'rendus est certe non inve- ,
nietur alius edendi locus accommodatior. Duhio taraen id demus, ut satis sit sumraa tantum rclegere
scriptoris vestigia, scriptique initiadumtaxat et extrema selectaquc loca utraque exoniare lingua. Argu-
menlum proremium, quo instituitur primum quaestio quintuplex, l. De jejuniorum origine;
clare e.xponit
— 2° De forma; —
3" De iv et vi feriis; 4° de xerophagia; —
i" De hora nona. Tuni in duplex digre- —
ditur parergon unum de ffgrotis a jejunio excusandis, alternm de feriis iv et vi totius anni. Pareenetica
;
de laude jejunii lihellum absolvunt, spissum satis, et a pinguissima Minerva dictatum.
Aoyo; (ruYYpatpei; itpo; tiva 0£o'cpiXov Tropa Toti T.ym-â.TOu TraTpiapyou KII. xupou NtxoXaou Trspi Ttov Tpiiov
T;<7(7apaxooTwv xa\ ToJv 6a(ov TiTpaoo7capa(jx£uwv tou oXou £viauT0u, cuAXeysU («tto 8iacpo'ptov Ocioypatpojv
piSXicov xai (iuvtcOei?.
Sermo scriptus ad quemdam Theophilum [episcopwn] per sanctissimum Patriarcham CP. Domnilm Nico-
latiiii, de tribus quadragesimis et cuiictis totius anni fcriis iv etvi, collcctus et composiius ex variis sancto-
rum patrum libellis.
« 2b?, 6 Tou A()YOu, ppaj(î'(ji>v jjieTa SuvaoTEia; '. » (( Brachiiim tunm, seii Verbi, ciim potentia.
Euxaipo'v |j.oi Tou 0/aX|Aixou toutou ^YiijLaTo; £u(7/v)- .\pposile mihi snbil iliud daviiiicumj qui meum
(io'v(i); evaXXaâaEvîj Tov voijv, xal p.ixpo'v ti irpoi- ad lcanimum iionoiilice conv(Bitcrim,simulque
inierim consilinm paucula verbis disserendi te-
Ti8£jAEV(i) Toi; ^/ijxadi Ttpb; ai, t^v Ti(ji.i'av xetpaXV
cnm, venei aiuium inilii capnt et spectatissimum,
xai aio£'(ji|jiov, eêitteiv, xat toutov 8ta t^; ^^''^TTri;
ciijus lingna ad me usqne verba perluht, et qui
ixTEivavTa, xai Trj Trji; iTEVTaooi; 6Xxvi twv aidOrflHi)'/
velut quinluplici sensuum e.\cilalione tolidem
xaTxay^tiv £7Tt/£ipTi5(;avTa Tot iaapiG|ji.a TauTi XoYixa
voluisti miiii proponere qufflstiones ralione
.ptoTviixaTa- oilTd) Y«p xa"i ua? Tt? [êt' icûo; xa- oxcutiendas : periiule ac si quisque vir aliquid
Ta(;/£lv £7n-/_Eipr,(7a; 3 pouXsTat, Iv t^ tou [ipayiovoi; ,nanu nervose roiitinere, opc brachii extensi,
EXTasst, TV) TtiJv oaxTuXtov TCiVTaSt io/upio; alpsT enisns, qiiinluplici digitorum viitnte fortiler id
xai Ttpbs Eautbv eXxei Tb xpaTYlO/v •
poa/itov jjisv capiat,captumque retrahat sibi; dum e contra
lxTEiv()iji£voi; dcTEp SaxTuXtov ou ouvaTai ti xaTa- extensum sine digilornm opera bracliinm nihil
Y^p
(T/£tv id/upto? ^. ToiYapotiv xai [./.axapi^to oou toUs vaiidetenerepolest. Tibi propterea ob ipsam in-
Tpo'nou; * Ttov £ptoT-/-|(jEtp)v "

xat OTt |ji£ Tcpbi; iTVEuaa-
terrogationum indolem congratnlor; quodque
in hanc spirilalem refeclionemadduxislime, cui
Tix-/)V luTtaCTiv* Y)YaYE?, Tbv TcXEioTa xot' auxbv Sr]
polissimum gralum est refici hac inlerrogalio-
Tbv xatpbv Tr)i; EptoTviuEt.); ^'«''^piôjAEvov, Eu/apicTto
num opporlnnitate, idcii co tua; reverentiae gra-
cou TYJ Tt[jit()T»)Ti (5); (XYotGb; y^"^^ £iTTiaT(op, aij tv)?
,
tias ago, quint bonns convivalor me hujusmodi
TotauTY)? xapuxEia; xaTaTpu-.p-/)aat TtapaaxEuaaa; gpnlis lautissime nuliire paras; eleDim super
(XE- xal Yoip "TTsp ij.£'Xi xai xripiov Y^ûxuTspa toi mel et favum dulciora milii suiit eloquia Do-
Xo'Yta Kupiou *, xaToi Tov lEpoYpatpov Aauio. iiiini, ut canit David ille sacroruni vates.
'EiTEi ouv TT) 7rEVT(xSt Toiv (jiov ai(iOr|(7£t.)v isapi- Quando igilur e quinario nnmero sensuum
6[Aou; i;r)Tr^G£t!; TTpoiJTrEOriXoii; " uoi, x>,v r/-|;jiEpov xa\ connumeralas proposuisli qUiTsliones, hodie
la/upio; xaTaa/Eiv Sia toijtiov t^; (XTroxpitjEK; teOe- jani forti aiiiiiio cupiens idoncas responsiones te-
X7)xa;, (pspE xai auTb;, ty) dvTiX-/i']jEt Tr)(; ©eotoV.ou nere, agedum, et ego, auxilianle milii Deipara,
K tribus codicibus jam autea descriptis, paris. sub (1) AuvatrTsiai;. Ps. Lxxxviii, 14. Allegoriambrachii
num. 1133, fol. 314-333, item suh num. 364, fol. 37, Verbum Dei, sive Filium significantis vide in tomo
421, et Coislin. 112, fol. 472. Erunt in eodem ordine nostro II, p. 8. — (2) KaTa^jyeTv Tîii;
x^'f°? ^-
—
A, K, r. Prior et posterior ssc. xiv,
ultimus saec. siii, (3) npoTepov Tou; Tpoitou; B, F. — (4) 'EoOtaoiv B.
judice Montefalconio verum B potius c;eterorum epi-
; — (5) Kupiou. Ps. XVIII, 11. — (6) ZiiTTitrei; icpouTs-
tome quam alterum exemplar habendus est. eeixac r.
IV. 3j
—
489 NICOLAl GRAMMATICl
t4« (illOX(l(9t(i; 1tO(^90|X«(. qiiaisitis reKpongalaciani. Ilacc enimvero qnin-
(101, TWV !;HT»1(X«T(.»V
Oeo((-(Ae3T«Te, (|iin s('isi'itiiliis es, Dci) ain:ilisKim(!, iioii |ir(iiix*!

'Ilpwr/,xen Toivuv t4 •itiVTe TatJTa,
(|iiiiti!m, wmI lameii U|)cilc, iii (-(incisiilujo scii-
iteiiX«T(j(iuiev(o?, (iXXi J/iXoiTixiu; ev TiTi
x5v (jiJi
,
|ilui'(e |)iig(!lli( : I. Liidi! jcjiiiiiu nos lidi-i(!s

f^? vr,0Tt(a? ol
ouveitTuYI^'*H'' ''" ÔY*»"»
noTol TtapeXafioixev,
i»»***
Tt to eToo<; * «utJjv, irijOev Taii;

ciic(!|ieriiiiiis; — ii. Qiiiilis sil eonim forina; —
III. lliiileiium (liiliceiinius leriis iv et vi ari-
TiTpaiK xal Tsi; Trapaoxtvjai; 5ripo^«Y&<v Sioarixo'-
(Ids cilios suiiierc; — iv. Kl (|iiiii sil xeropliu-
(isOa, T( TO xrii; ^vipo-âYia? eTodi; eoTt, xal itdOev ai
y,ko ri)iinu; — v. 0"o (icni(|ii(i jiiic servandiis
Jfvvaxoii îxtv xati rJiv ^ Tea(japaxo(jr>|v x«l t»? Ti- ^.sj,^ lioras iioiias qiia(lraj,'esiriiie temporect fe-
Tpoioa? xal napotaxeui? TtpoacTci/OTiaav. ria IV et paraiiecvc slaluluin fueiit.
I. Tiim idem ac Dionysiiis Alexandrinus referl
S. Kpipliaiiiiis iii suis 1'anariis '>

de iiiagiii.c
Proficiscitur omnisdisciplina jejnnii a canone liebdumadis jejuiiio, in cujus lypum vull aiquc
Aposlolorunii.xixdeobservuiulis(iuadraf!esimis scrvaii ferias iv ct vi.
et feiiis iv el m, iiiii iiitct?cr liic rccitaiidiis csl,
« Si (iiiisepiscopns III.
ultolius dispiiliitioiiisciipiit :
aul picsbyler aut diacoiiiis aul siibdiacoiiiisaut

Ex eo eliam solviliir iii (]ii,'cslio, unde jeiu-
lector aut psalles sanclam quddiagesiinam non
nium oriatiir iv el vi feria: : Kx co scilicet ijiiod
jejunal vel qiuirtam feriiim el piirasceve, depo-
in quarla Cliristus Iraditus est, passus vcro in
natur. Si luiciis cst, separelur; nisi forte cor-
parasceve, ut fert canon xv S. Petri Alexan-
poris asgriludinc impedialur*. »
driiii "*, ilcriimque describit Epiphanius in sui
II. ejiisdem libri ", eademqiie re-

sermone de fide
geril ubbas Apollo in llisloria Lausiaca i^.
Ea jejuniorum forma describitur in canone Ha!C igitiir veleriim discipliiia palriim quibus
laodiceno , xero|)liagiam esse in totii xl° ser- morem gererc jubent eloquia sacra, pula Deii-
vandam^. Fruslra non perlin-
aliiiuis dicet id leron. v, li; Levilic. xix, 32; Dûleroii. xxi,
gere ad ferias iv et vi. Nam e canone apostolo- 18-21 ; Prov. I, 8; Deuleron. xxxii, 7; Matlh.
rum Lxix, unum idemque jpjunium esse decla- X, 14. I
ratur ; unam igilur eamdemque diebiis jejunii IV.
abstinentiam ; unam ergo omnibus iv ct vi
feriis xeropliiigiam. Hiic qtiarta quajslio succedit dc forma xcro-
HiS vero feriis et qiiadragcsimie dielius joju- phagia!. Primiim respondclTlieopliiliis Ale.van-
niuni magna) hebdomadis adililur iii canone diinus in ulloquutioiie de Theophania occur-
Lxxxix concilii vi (Trullani^), confirmante renle cum dic dominicai* : ubi vel illa festa
S. Dionysio Alexandrino incan. i epistola? ad die jubet editantum aliqiiot palmulas, nec nisi
Basilidem^ ac testanlc liis septem diebus je- ad horam noiiam. Deinde coiicilii vi piilres in
iuuium olim fuisse continuiini pcr duos, tresve caiiDue Lxxxix dcliniuiit esse plebi in quadiage-
aut qualuor, immo per seplem dies, pro uuius- sima abstinendum nb oleo, vino et opsoniis ''».
cujusqiie viribus^. Tum Timothei Alexandrini x res[)onsio solis
A lege vero jejunii tantiim cximilur aul piier- ffigrotis vinuni et oleum tunc temporis stimere
pera aut segiotus, juxta Timolhei Alexandrini perinittit '•''.
responsiones * viii et x. Deni(|ue Beatus Chrysostomus in sexta de
(1) Suvsit£iY(i£V(() TouF. AoYou <jou R, T. —

(2) Kal to Vid. Rhalli t. ii, 512. —
(7) Viribus. Rhalli, iv, p. 3.
efJo; B. — (3) Tr.v aiiTi V. — (i) Impediatur. Rhalli — Rcsponsiones. Ib. p. 331, 334.
[S) (9) Panariis. —
t. II , p. 88. Lubenliiis lianc edilioiiem prodiicimus, Opp. t. i, p. 824, 908. —
(10) .Uexandrini. Rlialli
ut novissimam, itaet omuibus Gni'corum inslruclam t.iv, p. 43. —(11) Fide. Opp. t. II, p. 1104, c. 22.—
commentariis. —
(5) Servandam. Rhalli iii, 217. {i2)Z.(j«4iaca. Cf. Rossweyd. Yitec Patr. p. lh\ b, c.
(6) Tnillani. Aliam enim Graeci recentiores non ag- — (13) ZloniiHica. Rhalli t. iv, p. 342.— (14) Obsoniis.
novere sextam synodum generalem quamtruUanam. Cf. not. 0. —(16) Permittit. Cf. not. 8.
» — ,
CANONICA. 483
Sta(uis homilia, eamdem iu plebe imiversa jam auditus est Theophilus alexandrinus. Ac-
strenue teneri consueludiuem conleslatur i.
cedant et laodiceni palresS, in canone xvni,
Post, divinus Niius similiter edisserit cuique jiibentes liturgiam fieri ad eamdcm horam el
luncsufficere olera, eosquecilws ab initioDeum sub vespera, et concilii vi in canone lv, quem
homini dedisse 2. de iiitegio jejtmio intelligere par est c. Integrum
Adde qiiod Deo charus Theodoretus in suis vero non lantum erit e justa ciborum abslinen-
VeterisTeslamenti conunentariis hanc ciborum tia, sed e dilala comedendi liora. Tardam enim
iegem priniam datam hoinini esse, ne carnium horam coena; contineri in lege jejunii declaratur
esus locum idololatriaj faceret-^. cauone Aposlolorum lxiv, ubi prohihelur lieri
Poslremo magnus Basilius pergit eadem do- jejunium sive sabbali, sive in die dominica^,
cere : «Nonerat, inqiiit, in paradiso viinim; quibus necesse forel simul et xerophagiam
« non erat pecudum mactatio, non cîrniuui solvi , et prcecidi lioiam nonam. Consequeiis est
« esus. Post diiuvium ccBpit vinum; post dilu- utiumquc in iv et vi feriis sive quadragesimae,
« vium Comedife omnia sicut olera pahuli.
: sive tolius anni jure prsecipi legilimo.
« Ubi jam desperala perfectio esl, tum denique Ita enimveio slaluendum esse docent et
« his ulendi concessa potestas * est. magnus Albana-ius in suo syntagmale ubi de
« Agedum, si veterum is perfectus cibus erat, utriusque feria? ad horam usque noiiani jejunio
nobisne, qui in sanguine Clnisli perfecliores diserte loquilur ^, et magnus Epiplianius in suis
sumus, iidemque renovati in Spiritu, crassior Panariis », eodem loco qui supra, et aliis simi-
pastus erit? Num bellum Deo pro cibo et potu hbus.
parabimus? Vaj mihi si pro dnpibus aliquot Traduntur iterum eadem in vilis sanctorum,
dierum amisero mansurum sine (ine ffivum si ; qualia legimus de SanctoNirolao, qui in eadem
pro oleo, miscricordiam Dei; si pro vino, ne- ulraque feria anle noiiam hanc horam nuliicis
claris illius dulcediiiem et calicis quem in suo mamillii?, infantukis licut, labia non admovit'*';
regno Dei Filiiis est suis propinalurus. » — Et qualiaetiam accepimus tum de S. Epiphanioii,
vide intereall Reg. xx, 36, 1 Petr. v. 8, in ejus- lum de Simeone Slylila i-, cffiterisque apostolo-
dem argumenti commentarium. ruin imilaloribus, Paulo diice in Actibus, ser-
monem nimirum ad mediam usque noclem
V.
producente '^; qualia deniquede sancto Abercio
Verum de jejunio ad horam nonam ducendo, referuntur in hunc modum 1* :
Ex actis S. Abercii.
^ OuTto; Tou 8eiou irpoj auxoui; 'ASspxtou^SiEîov- « Haec ad illos divo Abercio verba facere
-i- TO? , •?! hvixTi) T^; ^j.u-Epa; wpa Tpo? t;Xo<; ffiy\
(( pcrgente , hora nona Iiujus diei jam ad
-t. fifivr,u.i-vri, tsXo? auTw xa^ tSv loybit iTzdyu, « e.xilum elapsa , finem qiioque iliius sermoni-
^ xai Si£).uiisv Ev TOUTOi; Trjv 6u.iXtav, xffi (iuvi]6ou?
« bus imposuit, concionemque dimisit, factis,
« ut solebant, precibus ad e.xplendum alterius
.i- TrpoaEu'/^^; «utov iXxousr,; irpb? 6;jiiAiav iWriV
« concionis desiderium. Is igitur surrexit; ac
^ Tou :to6ou[x£vou. '0 (jisv oOv dviaTi) '
Eka iraciv
« deinde, effusa pro omnibus oralione ac be-
.^ ejr£ii?a(xEvo; te xal euXoyiôa?, oixaSe cuv TOt?
« nediclione, ad propria cum fratribus se re-
-i- oSeXiioi; £/wpr,(je. J-
« cepil. »
Ka\ TrdXiv £v tSI aurJ) pjw, ouTw; eupov auxoXe- Rursus in eadem vita, sic inveniebam ad
?ei . -i- TouTOJV axoudaq 5 'ASs^pxio; xai tw tSv verbum « Hcec audiens Abercius gratiasque
:
,
-i- 8au(i.a5i(»)V yapiv 6(ji.oXoYiiira? 0£w, SisXuije Tr|v « Deo mirabilium auctori agens dimisit au- ,
(0 Contestalur. Opp. — Vedisse. — 1. 1, p. Bossweyd.

77 b. p. 170, 849, 850.
(2) (12) Sttjlita. Cf. 1. c.
Cf. Cotel. monum. — Faceret. Opp. — (13) Producenle. Act. xs, — Modum. Ouum
1. 111, p. 185. (3) 7. (14)
t. p. 44, quASl. j3
I, Genes. — Potestas. uon
in frequenter occurrant Aberciana aeta placuit
(4) ita ,
Genes. Opp. n,
ix, 3. 4 — Patres.
t. p. iutegra loca edere, iisque varielates subjicere non-
b. (5) Rlialli
ni,'186. — (&)Est. n, 434. — Dominica.
Ib. nullas e duobus codicil)us nostris A,
p. (7) Breviorem r.
Ib. p. 81. — iogi«?»r. Eodem loco, ubi supra.
(8) quam in Metaphraste lectionem, forsan puriorem,
(9)Panariis- Opp. 9i0. — Admovit. De
t. 11 , nostra exhibent, sed neque consentiunt cum
p. (10) a actis
quo ne Breviarii quidem lectio tacet ad vi decembr. Boissonade vulgatis, nec fortasse adamussira cl. v.
— (ii) Epipfianio. Vid. inter Opp. 318. cum Bollandianis propediem edendis.
vit. t. 11, p.
3k
484 MCOLAl GHA M:\I\TICI
-j- oi2aaxaX(av *
ex ii Toijy TcapovTiov tou; <i\jvrfim a tlientium eoiicioiiem , ac noiinullis uslunliuin
jL. napaXcifiwv, ofxaie iTtivsixei ' X'jti too; r?,; evvi- « <|iii erunt ruinilliires, ascitis, ilomiiin reversiis
^ Tr;; wpa? bjjivoui; oitoiou? * ( touto yip auTiji « est, celi:liialiv(|ue noiiu! Iioro! hymiiis (solelial
-^ t6o<, olovel xaTa itapepYOv xai itpo; to teXo; * u eiiiiii, (|iiasi aliud ugeiis, et suh linem diei,
.f-TT,{ r,(j.epa«, itoieiaftai xoi tou oui|xaTO< Xoyov) a aliqiium liuliere corporis ralionem), fruslulum
^ PP«/."
" tJ^TeXoijiSavev op tou *. i u uccepit patiis. t>
Iluc ustjue S. Abercii ucta.
Idem porro le^;imus in actis cujiisdam mar- infringat. Aposlolus enini non dicit proptci
lyiisi(liii hora lantuni nona, sive siii(,Milis die- (pialemciinKpic slomaclii inibecillilatem , fortc
bus, sive |ier (niadraîesiiiiain, ('(iere sulebat. obcuiilein, viiio iilendum essc, sed propler
(Juid pluru? i|)se lioiuiii Clii istus designavit, fre(|ucnles a;gritudiiies et stoinachuin totuiii
liim ves|ierliiiam caMia; , in Mallli. xiv, 15; pene perditiim , videlicet ob nimiaiii discipiili
tum se.xluin |iiuiidii iii Joaii. iv, G. Ad h>cc abstinenliam, ob longiora j(!Jiiniu, ob perpc-
videsis Clirysosloinum, et animudverlc vesper- tuiini IVigida! poluiii. Qiiorsiiin igitur liiic niihi
tiiiam, seu noiiam horum iion a solis disci|iulis Tiinollicuin addiicisy rsisi ul lelo te confodias
observari, scd ab univeisa [dL-be, diccntc Cliri- tiio, liKHjuc liupieojiigiilere. Vive primiim Ti-
sto : u Misereor sii|ier tiiibain. « mollici vita, dciiide viiio utere. Jcjuiia priniura
Sed ha;c liactcnus, de |)ro(jositis supra quin- slrciiue, aqiiaiii bibe, enecacorpus, coges|)iri-
quc qiiajstionibus. Verum elsi muiiuin liic de luDi, et postmodiim vino utere modiciim, nec
tabclla |>oiiere (pieam, benedicteepis('0|je, hisco iiisi dRbiis solulis, iiiiniine vero ji'juiiii tein-
haud piyel ejusdeiii argumenti dupliceni sub- jiore (iiiliil ciiiin similevel Timollieo coiicc-
derc (Jispututionem. ditur), iicc nisi ad rcpariiiidiim corpus jicssum-
VI. datum, ul(]ue civitates ingcnli po()ulo con-
fertas acquirere valeus el eas Deo vivo ac vero
Ut ex apostolonim canonc lxix jejuniiiin tradeie.
bene liabentibus pra!ti|)itiir, ila solvitiir ;cgro- Nccesse est, uiio verbo , jejunes xoi Zîwj
tis. jilgroli vero quinuin luibcri dcbcaiil, qiiuni x«i Tijvou : SpojAov ex auimi plena volun-
jjiev,
non pauci aut ignorent, uul ullro rallaiitur, ea tale, T()vou Si, ex tota corporis virtule et facul-
mihi aegritudo vcra esse putalur, quae lecto cor- late.
pus affligit, omnemque motuni aut tollil aul in Ha2c igitur dicta sinl de liis qui sese pcr
dolorem verlit. cxcusaliones excusant in peccalis.
Sic enim ferunt duo Tiiiiollici Alc.xandrini
canones, octavus videlicet de pueipeiM, ut su- VII.
pra, et decimus quo jejunium pro aegrotis tem-
peralur''. Su|)ere.^t allcra qiicestio ex eodem canone
Scilicel hujusmodi acgritudo id quod
an erit Lxi.v aiiostoiorum oriuiida, ubi-legitur : <( Si
identidcm audilur? " En cgo stomaclio angor, quis non jcjunat per quadragesimum velferias
Irigeo jecore, claudicaiit pedes, manus niaie IV el VI. >< Hic enim tantum de feriis quudru-
palpant , anrcs bombo strepunt. » Qiia3 si pcnsi gesiniDc statuissevidetur, siluisse vero deiisdem
vel minimum habent aclum de Dei man-, est per reliquum annum.
datis. Hk!C polius curandacoramilte Deo, a quo Id qui scntiunt, csecutiunt per me palani.
salus et sanilas. Inde siquidein dicendum foret jcjiiriium cano-
Apponet aliquis Paulinum illud ad Timo- niciim ascribi solis quudragesima! fcriis praîii-
Iheum " Modico vino utere propter stoma-
: clis ; ac proinile excidcrit laodiceniiin canoncni
chum et frequentes tuas infirniilales". » Quin quo xeropliagia ad iiitcgrain quadragesimam

immo communem legem illud firmabit, nediim perlinet. Exciderit quoque nomen et numerus
(1) 'ETcctvTixei A; £5xavif|ci T. — (2) 1\tio5o'J4 T. — y_r)C BxoOiTTi; £t; 6|j.iXt'av Toij TtoGoujjievou. Hic ut supn,
(3) IIpo; Tti XiyEi T. — (4) 'ApTov. Locus iii B breviore —
ullima rae an.\ium teneut. (5) Martijris. Locus uo-
stamine rele.xitur : Kai toO Bsiou l\6£pxiou iv T?i exx/.ri- niinis vacuus est in cod. A, qui solus tiijec liabet. —
(jia a-jToij otodoxovTo;, i\ 8 '
wpa riori yz.yt'vr,[ii'4Ti Ti>.o; (6) Tempera/iir. Rlialli t. iv, p. 336. — (7) Infinni-
(TcdYei, xai fiuXuffev ev toOtoi; ttjv 6[j.tXiav, t-?,; Tipooeu- tates. I Tim. v, 2j.
— ,
CANONICA. ^H',
quadragesimEe, qiiae jam non liis conlineretur nioniquidem participant ante eamdem horam,
flnibus quos posuero alexandrinus Alhanasius iit inseritur in typicum confessoris Theodori
el Anaslasius sinaita*. Ne igiliir dubites hancce Studilaca. «
parliculam i:el in copulifi usu, non in sensu di- At jejunium solveret iiliirgia, quse causa
si
visionisesse illic accipiendam. esset ciir iii his diebus sub vespera sumerenlur
Nolandum lamen est illud discrimen, quod tantum arida, sine oleo; cur in magno sabbato
cseteris anni feriis iv et vi non fit iilurgia prte- ahstinentia ciborum ad mediam usque noclem
sanclilicatorum'', sicut iisdem quadragesiiiu-c : produceretiir ila staliienle conciho vi,
, et
indc cst qiiod eorum dierum cibiis |)aulomiliiis Chrysostoino consenliente 'f'. Ha3c lcneo, his
temperalur, ul i)ro carne laici edanl caseum vi iiisisto vesligiis. Non enim quod miiii lionum
ova, monaciii vero pro piscibiis teslacea, olera habetur, iliiid probum sed quod Spiritni sancto;
el legiiminaoleala. Ha3c enimvero esl forma jp- visum est.Visum autem statulumqueest et pra--
juniorum aba|)Ostolis condita. Ait aiitem deliis sanctificata habenda esse iii quinqiie assignaii';
Christus « Qui vos recipit, me recipilS'. » Ve-
: diebiis ipiadragesima;, etjejuniiim servandiini
rum caveas, ait magnus ilio Ma.\imus, « ne um- esse caiferis aiini feriis iv et vi , iisdemipie
« quam verbum Dei spurium reputes*. Qiiip|io porro agcndam lifurgiam; praesancfificata vci o,
« quiim, teslcBasilio, adullerato Dei vei bo, de minimc.
« sacriiegii crimine judicabimur5. » Ciir non fiant, causam quajritis? quid orgo
Ad siquajdam jejunia gravioraprivatim
hsec, aitis, canonistaj diiigentes, earumque magislii
fiant, penes unumquemque esl, diimmodo ni- rerum quas non percipitis? Videfe jam caiin-
hil e commuiii lege dematur, ita sancienle ca- nem xlix laodiceniim i'et lii concilii vi, laodi-
none gangrensi xix*'. Si igitiir ascelarum qui- c<'no consimilcm"-; videle nullam synodum
dani autumarent se piiblicis non subjici canoni- hanc lilurgiam posiiisse exlra quadragesimain
bus, jam similes essent quorumdam hajretico- magnam , sed neque in vigiliis Iheophanise
rum qiii Ethicoproscoplae ab E|iiphanio appel- neque in caBleris jejimiis.
lanliir', eo qiiod scriptiirarum reliiiebant alia, Qiiid etiam, in qiiadragesima prohiberi san-
ei alia pro arbitrio resecare non dubitabant. cloriim memorias? Id non fieri ob sanctila-
« Altera qiiajdam li.icresis ilerum erupit no- tcm, monet Basilius. Verum canon li laodi-
men nacla* ; quse veiba quasdam et loca

e re cenus, ut velat cceteris diebus, permittil
sacrarum Scripturarum, ad finem suum , de- sabbato et dominica die tales peragi memo-
pravata sentenlia, extorqiiet. Et vereor ne Dia- rias.
bohisperhas novitates, aut hajreses quihusdam Qiiid iterum, tunc temporis interdici etiam
persiiadeaf, aiit pra^texlu sinceiioris jeiunii, nuplias et nalalifia, ex eodem concilio; quin
potiiis verum evertat , el alia invehat audacter immo reservaii baptismum, citra necessila-
quain ea qiia; apostoii proposuerunt. A quibus tem ?
cerle accepimus illis per annum feriis et jeju- Hsec et alia proplerea censeo accipienda et
nium servare etperfectam celebiare litiirgiam, ai'oranda csse, {[uod a sanctis patribus trans-
quia nimirum lunc jejunium rile solvitur. inissa nobis fucre; itaet de pra?sanctificatis ac
Iiide est qiiod alii quilem sacra conficienles universa jejuniorum disciplina asserliim esto.
aut accipieiiles, exlra altare sumunt tantiim Eu- Sic alfera igitiir qiiBestio solviliir, vir vene-
logias iliis datas, el, peracta communione, ad rande, et hunc quidem haud injucundo labori
nonam horam exspectant; alii vero ne commu- neque arduo finem facimus. Qiiod superest.
(1) Sjnaj/a. Anastasii, certe Sinaita i'ecentioris, vix Bogomiiis erat, qui singulis dielnis jejunandum esse
s«c. X, (luas de eodcm argnmenlo cdidit Coteler. Mo- docel)ant, eo tamen fine quo prava et pessima quffique
num. t. 111 , p. 42;)quaj jam exstaliant ad eal-
, 432 ,
protervius patrarent. Locum integrum latine reddidi,
cem lypici S. Sab»Venet 1643.
edit. (2) Piwsaii- — iiistoriii! inserviendum. Nicolaus III duo te-
foriasse
ctificaloiuiu. llos ritus desciiliit Goar in Evcholorj. r.uit concilia adversus eosdem, a. 1099 el 11 10. —
p. 174, et elcganter exponit Theodorus Studites nuper (0) Studitx. Iden: reor, qui exstat in cod. Vatican
,
edilus in Maii Kibl. N. t. v, p. iv, p. 93. (3) Jicci- — 1C09, ilescribente A. Maio, in Bibl. i\'. t. v, p. iv,
plt. Matlli. X, 40. —
(4) Repiites. Locus me fugit. p. 102. —
(10) Conscntiente. Cf. citatum canon. trul-
(5) Judicabiinur. Fortasse t. i p. 344 c. (6) Can. — lens. Lxxxix et Chrysostomi

, t. v, p. 633, ed. nov. —
XJX. Uhalli t. iii, p. 417. — ,
(1) Appclloniur. Id vi- (11) laodicenum. Rhalli t.ui, p. 216.— (12) Consimi-
detur corruptum. —
(8) Nacta, Suspicio mihi de lem. Ib. t. II, p. 427,
;
4Hn MCOLAi GHAMMATICI

pimes eranl, quo saliiili sunl liominnm qulnquo
luiiic ud moralia germo meus contendil ut ,
milliii, al.sque iiiiilioiihiiset pucris. Jamex lioc

Meo. o|>em ferenle sanrtis«imo Spiiilu, uiii-
veisuiii liunc tiuctalum Ueo Kruluin conlkiam.
inlcr non us(|uc adco arduum esse jejunium. »
VIII. IX.
« Nohis, dilecte, non estjejunium xl dieriim, u Na?! pulchrum cst aridis vcsci et
dicunt ;
iil Klia-, iit Mosi, iit Cliri^lo; sed neqiie triiiin ailiioiiam laiitum horam edcrc, scd illud po-
liilidoiiKidum, siiiit Daiiii liluil, iicqiieulmiiltis tius iiioiiailiormn csse novimiis. « Audi Cliry-
|)it>t cos, aiit |iluiiiim aiit totiiifm aiit |iaiicio- sosloiiium^ « Non sic, ait, iion sic; sed eam-
:
riim ilicruiii ; sed iii qiia'liaj;csiiiia, viatoiihiis « dcm in pliiloso|iliiam (pioscumquc acccr-
siiiiiles, singulis dii^hus (|iiirsciiiiiis. lu rcliqiio « simus ; et apcrtc dixeiim, non ego quidem,
aiilpm anno, iiiiimim tics singiilis iii lichdoma- « sed ipse qiii iios juilicatiirus est. »
dihus dics suiit, qiiiim iiniisquisque coiiicdit Noii eiiim soiis iiionacliis is jiidcx dicore po-
quaj |ilaciiciiiit ;
qiiaila qiiidcm die, nd nonain lcst : " Ilc in igneiii ajlcrniim. « Non moiiachis
coiiiwiciidi hoia ililTeitur; .scd rursiis qiiiiila lantuin aichal : « Vcnite ad me omnes, tollitc
die rccreali , modu-um |)urasccve privainur. jiigiim mcum Biiper vos^, .. IIuc iterum veiiit
Omuem aulcm nohis exceptioncm Dcus pire- Chrysostomus in sermoue su|icr lioc : » Viri
cidit : Christo moilicuin conipaliamur, oh ea Niiiivila! '*.« Huc perlinent relati anlea canoncs
qiiic ipsc liis diihiis lyiiicc ahsolvit jijiiiiia. gencrali lcge concepti.
Qiiadriigesiiiia; ciiiiii tcmpiistcramus ad doiui- Scd iieque declinemus ad Armeniorum liaj-
iiici ji-junii cxciiipiiim, |iromtam indc hahiuiri resin, caseiim et ova dichus sabbati el domi-
aiiimaj cor|)Oiisqiie disciplinam, ac mcntis rt!- iiica manducanlium ; ncipie ad consuetudiiicm
purgalre innovalionem magiiumque ct invi- , Roiiiaiiorum .Siilibato jijimaiilium utrumqne :
ctiim adversus Salancc iiisidias propugnacu- cnim L canone concilii vi iuhihctur-^.

luiii. » « Sti cnue iiitRiea tciienila est lcx jcjunii, « qua,
Tiim canonicas ferias ob Domini tradilionem « ul sapientissimus ait Nilus", anima vcgelalur,
et criicilixionem servemiis. « corpus atlenualur, vis diuboli in umbiiico sila
Deiiide vim j-junii vincat animae violcntia. « Seqiiamur velerum exempla [la-
dissipatur. ..
« Ecce [icr trcs dies muililiulo hominiim plc- trum, nohis Epiphanius descripsil^.
qiialia
beioiuin et nislicoriim, diiiiissis oiipidis, ri,'li- Vcrum hicc qiium nohis icferimtur, memiuissej
clis ilomihus, iii ilcseitiim seccdit cl jpjiinat i
oporlelPclrum a Clirislo pciiisse quis salvus
illic mulieres lanifica) el piicri, homo imhecillis fulurus sit. Equidem, sine Deo nemo. Mcne
nemo tamen inclignatur. Sed boniis

et iiifans; autem Dcus auxiiio jiivahit, si somno, cibo elj
tanlum magister miseiicordia movetur. El riir- potui, pro lihilii, indulserim? » Et splendide
sus luiha erat ; sed victus nihil ferenSj muilis- arguiuciilum Chrysostomus de more suo in
que diebus temperantiai dedita ; et hordeacei sermone ad virginem edisserit*!
El •{i,Ul!XpTO|Jl.EV , VYlOTeUITWfXEV , OTl ?|U.apTOij.ev

•
peccavimus, jejunemus quia peccavimus ;
Si
£t Sl [AY] f|U.apTOu.£V, vvi(rr£U7wu.£V , i'va jjlv) auae- sinminus, eliam jejunemus, ne peccemus :
Tt»fji£v • oaiu.tv E/oaev, Tvjv v/iîTEiav, xai ),a6wu.£v demus id quod hahemus, jejunium dico; et
oix e/ousv, aTCoiOciav. "OTav os ij/aXXu) oti n 'Eav quod nobis deest, a cupidilalibus scilicet im-
« (Jiri Kijpio? otxooouriijvi oixov, ei; [jiaT-/iv EXOTriatfav oi muncsesse, recipiemus. Qnando autem iiluil
« oixoSouoiJvTS; 8 • « xat Ysvtofjiai irpo; tou; UTiyou; psallo « Nisi Dominus sedificaverit domuni,
:
T/j; woTJi; Tojv avaoaSixtov , tou; • " 'EYiipsÔc (jiETi « in vanum laboraverunt qui aedificant eam ;
»
n To xa6r,(i9at, ol £j9iovT£(; ofpTOv oojvv);, oTav oo) et quum incido in hos versus cantici gra-
« Toi; ayaTT/iToi; «utou utcvov • « xai tou;* « 'IJou V] duum : «Surgite, postquam sederilis, qui
(1) Jejunat. Matth. xv, 32 et sqq. — (2) Chrysosto- Assemani , de Jure gr. et orient. t. v, append. lib. v,
mum. T. VII, p. 278. — (3) Vos. Mallh. xxv, 41 ; xi, pra-sertim, p. 255 sqq., ubi Balsamouis mulliplicem
29. —
(4)jYJHJiii/a;. Cf. Opp. t. ii, p. 70; vil, 471. Sed errorem notatet fallaciam.— (6) .yilns. Incpist. lib. i,
noli quaerere inter exstantes insij^nitam hoc iiilli > 160.— (7) Descripsil. Cf. t. n, p. l\OT.— iS)Edisserit.
homiliam. —
(d) Inhibclur. De utraque re videndu' Opp. t. ), p. 27j. — (9) OtxosoinoiJvTec Ps. CXXVI, 1<
,
TYPICUM. 487
« x>,T)povo|i.ta Kup(oU, uW , 5 (jtisSo; tou xapTOu > « Ecce :
II Trji; ^^"^'po''; " ^^KV h'-^^
v/iateuaw, £ucpp«ivof;.«i,
« hereditas doruini, lilii, merces fructus ven-
U7CV0U vowv triv iv t(o (aeXXovti auovt avaTtaudiv,
" tiis ; » post hccc quoties jejunavero, ifctor et
Tr|V Toi; cptAoi? Ttap£/oi/£vr)v tou IlvsujjiaTo; • xai
somnuni illum rcspicio, iliam iiimiriim in
xXTipovo'y.o(; ©eou x.ai (;uY)i)>vipovo'cj.on; tou XpiUTOu
sevo luturo quielem, dilectis suis a s|iiritu prse-
Trjv utoOeoiav, aTTtp oiot t»iv vvjCTEtav touto yap 6 paralam , illamque datam hseredibus Dei et
xapirb; t^? y"''^?^? >
[J-KjQbi; oiooTai^ toi? v/iIteu- cohajiedibus Ciuisti adoptionem, per jejunium
oudtv. "OTav Ss ^j.^ (ZTiTViffto * , 7t«pai,tu6iav oux adipiscendam is uamque esl Iructus ventris,
;
Eyto Toti TTSvOoui;, 6'ti ot' alfjia xai xOTrpov xai oupov ea mcrces jejunis datur quamdiu vero da- :
pibus non solalium non habeo a

abstiueo,
xai /_ujjiou; IxTrtTtTO) tt); a\ui Tpucfrj;. "Iva youv Tbv
luctu, sariguine enim et stercore et sanie et
(jiiaObv Twv vvi7T£ubvT(ov Xr,'j/o'jjy.£Oa, vy,aT£u(i(oij.£v,
hiimore amoveor a cccleslibus dcliciis. Quatn-
xotv jjtr, TtAEiova, otXXa xov Ttto? tki; XExavovKjjjieva?
ohiem ul jejunantium prajuiia sortiamur, jeju-
T|[j.£pa; , aiTiVt'; Eiutv v) (ZYta T£(i(;apaxo(7Tr) , xal nemus, si rion saipius, toties saltem quot assi-
Traoa TETpa; xal TtapadXEur) ''
oXou tou EViauTou gnantiir defiiiila; dies, cuales prirnum sunt qua-
xai o6toi at iypdiftaz Tl[Aiv itapaooOettrat ouo TEaua- dragcsimaj, deindeqiiarla qnaîibet et sexta fe-
paxooTai, ^ T£ T(ov XptcrTOu y^vvwv xai r, t(ov i5y(wv

ria totius anni, tum dute illaj sine scripio tra-
dila; quadragesima;, una sciiicet aiite Christi
«TtoaTCjXojv, yotpiTi tou Kupiou Tjij.tuv 'IriiTou XpicTou,
natalitia, alter-a a sanclis apostolis, in gratia
o6 Tti) IlaTpi 0();a, xpo(To;, Ttix-J) xai Ttpoaxu-
fte9' Chrisii cui cum Palie gloria, polestas, honor
VT)<Jt<;, aixa Tto oYtto IIveuixaTt, vuv xal ctEt xol ei? et adoratio, una cum sanclo Spiritii, nunc el
Touc; atojvaq Ttov aitovojv. 'Aij:v]v. semper et in scecula stcculorum. Amen.
IV.
DE TYPICO NICOLAI CONSTANTINOPOLITAINI

BREVIS DIATRIBA.
1.
Nondum a Nicephoro, vel in extrenio hiiitis tomi margine, recessimus. Huc enim usque eumdem
procedere cogit haiid illepidus error, nunc demum exjmngcndii.s. Iii indieom catalogi codicum pari-
.siensium irrepsit pro Nicolao nomen Nicepliori, jam aiictoris, si indiculo fides, cujusdam carminis
de monavhonimjejiiiiih, in codice 1373 delilescentis. Illuc ito eccc tibi in toto codicis corpore, :
sive deNicephoro, sive de carminibus, sive de jeiunis monachi.s, nec vola nec vestigiiim. Quam
enim legeris in Catal. p. 310 satis prolixam codicis 1373 nomenclatnrain, totum hoc (piodcumque
est, refer ad codicem 1389; lum vice versa, ad pag. 307 <|uan'ito codicis 1373 notitiam piiram putam,
hic ubi codex 1389 describi ccnsetur. Sphalma quideni, si quod umquam, levi brachio tollendum;
vellem dispulerit aliquis antea. Saiie cautum mihi 1'uisset ne carmen illud insulsum proraitterem
(Spicil. t. 1 pra-f. p. cxxiii), tuuc mihi et Nicephorianuni et olvexSotov, duce quidem et deceptore Har-
lessio in nova Fabricii Bibliotheca (t. vii, p. 608). Age si peccatum olim cst, piaculo slt hicc prima
erroris cxplosi recoguitio.
II.
Misso igitur Nicephori nominc, ex ipso codice 1389 et tribus aliis Parisiensibus 1277, 1331, et
2500, remanet quidem Nieolai nomeu carminis auctori. At non unus jam nec dtio tantum Nico- ,
lai sunt, inter quos suspensus ha'reo. .lure suo audacior cl. A. Maius nullus dubitavit quin totum
opus seniori sive nujslico referi'et. Sed eum in transcnrsu i-em tetigisse, regestam licet ab eo se-
mel et iterum et sa^pius (i\'r/yo^ fe<., t. IX, pra^f. p. xvi, p. 611; Spicil.rom., t. x, pra;f., p. vii),
suadet sphalina non iiuum quod excidit viro lot aliis et tantis rebus intento. Primum est, ac pene
(1) IIv£u(j.aToc xal ttiv utoeeiriav ev Tot; B. KXripovo- 1 xapiCeTai B. — (2) Sa^tS; SiooTai T. — (3) 2iTri<;(o T.
—
(jtoi; xal... <ruYxXripov6[j.ot; 0£ou^ A. XpttJTOu t6 7tveu(j;a | (4) TEtpiiSe; xai TOpotjxeuo;! F.
488 NICOLAI CP.
iiicredibilt!, iit verbo'veiiia, euinjiii luceiii edidisbe idipbum Nicolui Typicum, quasi solutu sermoue
cuiutaiid, etsi ad iiiiiius lUU \ersibuii beiie litjatisaperte cohuTeat. Certe aii Kiifiii iisque iiltimi
versus editui- ca-tei-iiqui i>culatissiiiiiis veiiit, iiec de ullii luetro lecturem vel verliiilo iuoiiuit ite ;
ruiuque, elapsu quiiiquciiiiio, ejusdein typici memoriahi liaiid illibciiter iii Spiciletjto roinano ve
tVicuit, iioiidiiiu siispicalus, iit videtuc, eruisse se uiiicuiii liacteiiiis aijiiilum Miculai sui poema,
ciijus litteras oiiiiieiiiqiie litterariaiii supellectileiii peciiliari cura adiiiiiiistravit. Allcra (|uoquc csl
ductissimi viri «€'''}>'>, iiuii ineminisse ideiii illud mclriciiiii typicuiii quiiiqiiics vulijatum fuissc,
iii cunctis saiicti Sabie typici cdit. Veiiet. l(iU'<, lliU.S, llilit, llil.^, 1771, servatis cujusque versiis
iiidole et ordine, iiiinin rcscriptis Iriijiiita vcrsibus qiii Maiaiiu in cudice cxcidcrunt. Aii niiniiis vi
deur, si tertiain aildidcriiii ccnsuraiii Kiirsus pii|ct iiic lypiiuim illud cl. viru fuisse potius mciiio-
,'
rubile severitatis usceticu' iiionuiiiciiuiiii, qiiaiii clirisliaiia- vitu- iiistituliolieiii, ut pcrpcluo lioc lciii
luute (/e' ^ itu inonastica illiid dcsi;|iiari voliirrit. Coiniiiiiiiis ccrtc tiiiic tcinpuris upud Gru-cos vitu'
imayiiiein cxliibct, clsi a.scclis cuiii sciscltaiilibiis, auclor qiiiciiuiqiic lundcm illc sil, suos ati-
Xow dictaveril. Sed litium sutis, quaruiuuiiuis seuipcr.
III.
Quuin plerique vetercs de boc typico siluere, sola fere codicum via tencnda est ut ad auctorcm
Scd vide uc non amba()es implicentur. E (|uatuor cnim codicibus nostris duo quideni
perveiiiatiir.
Nicolaum sinipliciter appelluiit. Sed c cu'tcris, i3^l scilicet et 1389, prior te ad celeberrinio.s Studi-
tas ducet apertissiino lioc litulo, ful. 471 Siixoi tvmxaiv axpiîi; ex xavo^/uv ^* Tij; |iovy,{ Tiiv Sioy-
:
ciTiiv. Postcrior a priino limiiic te iu aliuin trudet crrorem nisi rursus a itivaxoYfipoi; caveas. Co-
dici eniin 1380 prulixa pru'Hijitur vctus tabula qiiae conceptis vcrbis nostra rcspicicns ait El; t4 :
auTo ?<ixo),io'j KaSiai/iou jj/>.. T|i/)'. /)e eodein jejuuiorum argumenio iMcotai Cabasitw, vide /ol. 348.
Ad quod reapse foliiini cunti occurril pociiiu iioslriiin, sed verius inscriptum, ferc ut ulihi >ixo- :
).aou TtaToiip/ou Kll. llpo: IMeXitiov iio/aCovT». Oiiiini antcin r.uhasilns nnllns in thruno byzantino scdit,
iterumnonicn illud expniige. inco indice tcniorc positnin, obqua>dain Nicolai Cahasila< opera siipe-
rius incrito jurc acccnsita, puta rfe sacra l.itiiryla, ful. 311, de .Inima, fol. 33S. Eo minus amplius
cadeiu tela texenda crut, (piod inlcrjaccbant Micliuelis Psdli ({uu-dani de Feriis A', fol. 313, qua.-
(lenique a nostris cxcipichuntur. (Jnid i(|ilnr dc auclorc stutucnduiu Solvi oinnino dubiuni iie-
'.'
(|nil. Si quid siispeusa sentenliu cuujicere Inhct, pcr iiie licet in cl. A. Mai opinionem inclinetur :
coiiditor eniiii fuit S. [Nicolaus moiiaslerii Galacrenorum qui a sluditana disciplina non multum
recedere dcbuit; ibi dein exsul pro nuptiarum bello Leonino, satis diu secessit. Quiu e.xstal
,
ejusdein cpistola ave/ooTo;, sed niisere mutila in cod. Coislin. 211, in qua se agnominc vucat Tovi
IfoXaxfiviToO. Inde promta monacliorum ad eum sciscitatio et multuiu in responso sancti viri asce-
ticie disciplin datum. Ea dcmum anctoritute uniis fuit inter ca-teros cjusdein noniinis piissiinns
i'
patriarcha, cujns ha^c rcgula cuin venerahili S. Sab;e Typico jungi ct per omues GrKcia; ccclesias
usque ad Orientis lines propugari mereretur.
IV.
Fac vero solvatur de Nicolais cjuaestio; etiam de his ad quos scriptum dirigitur, nodus explican-
dus erit. Hi sunt, ut a vulgato S. Sab» typico iiicipiuin, priinum, Aiiastasius quidani cathegumenus
monlis S(««(,deinde iVletelius monachus, in codice 1389; tuin Primusseu antistes Alhonitarum, con-
seutiente nostro l:i77 cum Maiano exemplari collegii grffcorum in urbe Roma. Cautius quidem egit
scriptor codicis 2500, cui illud iTtiOûirov placuit, fol. 259 : Ttoirjjia Ttpo; Tiva oiYiov, (i; tuttixov, xaTa CTTi/ou;.
Inde unum eiuicat, varia ejusdem disciplime exemplaria nunc ad hos, nuuc ad illos disseminata id-
entidem fuisse, quorum noiniua cum aliquoleminatum tumuUu iu codices penuearunt.
V.
Poema igitur metricum erat, etsi una serie, ut in exemplari romano, non semel exaretiir; sed
iis quidem versibus qnos recentiores Gra^ci barbaro nomine oeque et arte po///ifOi vocitarunt; qui
siuiplici loquela horridi et rudes, id tantuiu emolumenti habent ut certa quadaiu accentuum
eurhythmia et syllaharuiu serie viam aperiant restituendis verbis faciliorein. Singuli versus quin-
deciiu coalescunt syllabis, voce post octavam quiescente, et prjccipuo accentu posito in penultima
syllaha. .\deamdeiu normam omnes propeuiodum vcrsus baud a^gre reduxerit, si quis parisienses
tautiini codices uostros aure etdigito callidc soUicitaverit.
Kon omnihiis tamen ideiu nuiuerus versuum est siint iu cod. 1277, omniuiu quos novcrim locu-
:
pletiore, 4l7 iu Maii romano, 386 in exemplari vulgato post S. Sab.ie typicum, 225; iu 1331 cir-
; ;
citer 200, ut iu 2500. Nou iidem vero iu cunctis omittuutur, ueque exstantium iu singulis ordo idem;
immo rerum major est quam versumn vavietas. Deinde prseter priimim codi(êm et secnndum, io
:
CAiNONICA. 489
omnibus desiderautur li versus niaxime morales et monastici qui a 5 aut 6 inde numerantur usque
ad 157. Ouoruni omnium si variam indoleni rationeraque describere teutarem, multus essem ac
prope importunus.
VI.
Ut allquara tamen typici notitiam lertoribus non invideani, sectionum initiahic rescribere ,)n-
vat et titulos qui in cditis desunt, occasione identidem capta et versuum distinctionem signifi-
candi, et omissa quaidam restituendi taui metro quam sensui prorsus necessaria. His per nie licet
utatur, si quis novani typici editioneni ornare voluerit. Ununi locum e.v integro in raedium afferre
non displicebit, in quo .S. Nicephorus pra;clare, ut decuit, memoratur.
Incipiama sex primis versibus qui oranium fere recensioiuini comnuine sunt initium :
I. IloXXaxt; (xe sSiauac; xa\ E^sO/.fj/a;, texvov, IV. Tou ttTtoaToXou Tt£pi Twv xapitojv Tou IIveu|jiaTo;
M5),Xov OE TtapexaXeaa? xai viîojaai; TrXelsTa [v. 73-86].

EuduvoTiTOv xai (juvToaov 1 oeXtov |j.ixpav <jotYpo''{"i")
Kai TouTo (jiev 6 Kupto; ev toT; euaYYsXioi;.
Ai' ^; SuviÛYi Tou ixaGeiv ti Ttoirjffai d;p=iXei;,
v. 80. 'ilaouTw; r| •/pr,aTo'TTi; te]
Kai itw; tov îov aou xaXoic St£;£i; ew; tsXou;,
v. 'OaoXoYia ev Tip «xyuo ^xitT(au.aTt [v. 87-92].
"Iva xal trfi Ix oe^tiTiv axaffewi; Ittitu/y)? 2 [y. i-ao]. !\XXa Ttpb TOUTiov xai tcov (xXXwv ixTtiiVTiov.
V. 8g. [jie^XXoaev ev [jieXXovTi oiwvi]
II. 'EvToXai TT)? TtaXata? [v. 22-34]. Y. QO. Kai yop (xitOTaaa()iji£9a]
VI. ^"u/txot Tt(x9ri [v. 93-99].

'OspeiXei TtS? ypifftiavp; tov OejxeXiov e/etv.
Kat Tic; ouv 6 6£u.e'Xio; ovitep oêiXei l/eiv; K'n Ta ijtev i|ju/ixa Tta^T) aTT0(pt9aouvT£; outm;.
'H TctaTic; r, avo'9euTo;] V. 95. xot auv auToT; 6 yeXo);]

V. 27. 'QffauTto; xai tov itXitiffiov] V. 98. xai (xoixia Jtaaa]
VII. Zt<)[jtaTixa TttxSri [v. 100-104].

111. 'EvToXai TYJ? xaivî; [v. 35-72].
'iiaauTio; to aioijtaTixa a7taptOtji.ouvTat outio;.
'0 Ss XpmTOi; xat Kuptoc xai SesmoTti; tSv oX(j)V,

vm. Ti; ^ XoTpeta tou 2aTava[v. io5-ii3].
'0 TtaXaia; xai Tric; xotvr); Kupioi; Ota6y]xr,<;,
nXsiova Tr,v axpiSeiav] H Ss XoTpeia^ HoTava, (5); eijteTv, eaTiv auTr).
V. 54. Kai et Ti; Tta9ot eTepov]

IX, Tii; ^ TtOfjntT) Tou 2aTava [v. Ii3-I26].
V. 58. £v (sic) TeXo; XeYJTai, (<);]
V. 66. TvJ; os oexar/j; evToXr;; [6 opo;] ouTi.); i/ti. AetTtETai ouv EiTceTv XotTtbv ti; rj Ttojjntr) uitapyêi'
V. 67. fva jjiri xai xptOwjjiev] MaT?e:p£aTpaY(o5r|ijiaTa xai Ttav]
V. 68. ei; TeXeidTriTa ipOadat] y. 116. 'Jouro (XTt£Ta;(xiji£9a £v T(«]
V. 70. Kai ertSo^voi tou; itTO^/ou;] V. 119. «l>uX(XTT£tv T£ TtpoaTdtYuaTo]
(1) IuvTO|iov. Eadem in Psello De synod. , v. 2. — HyipoÔYeTv t: EYxpoTto; xoxd tov xpovov 5Xov,
(2) 'EitiTuxri;. Sic incipiunt 1331 et 2600, qui postea KoQio; itapaosotoxoatv oi OYiot TtoTEpe; ,
erunt B, A ':
"Av6ptj07tov ditavTO TtiaTov xoi Ttivetv uoojp [Jlovov ,
T6v 6e voaTiX£u6(j.Evov y_pda6ai (jtETpio); otvov,

IloXXdxi; [i6 TjEitoao;, Texvov TiYam(i(i£vov,
'Q; 6td T^v da6£'v£tav toT; i»|/TiToT; Xoxdvoi;.
Ata Ypa^TJ; 8r,).(i>(5at aot Ttw; oÊiXei; SioYeiv,
Tlpo; 0£ TtdvTo; tou; (j.ova/_ou; ol oYiot itOTEpE;
Ei; tpooeux^^v, EfxpaTEiov xoi 0X^,611 vT;(jTeiov.
MovoaiTEiav EYpoii/av exetv t6 xa6Ti(jL£pov,
'E:ti o^ fitottav oTtJ.w; ^r^jjti xou oXou xpovou.
loSSdTti) xoi xupiaxTi Tou y.-?i vr,aTeu£tv 6X0;.
Koi o9i it£io9ci; toT; Xoyoi; cou r,5a ty) af^ 6£Xt|(T£i,
l^XX' ouSe itdaav topTr,v 5£aroTtxTiv oêiXet,
Xopdâ; 001 vuv, dj; opo;, T(0 Ttioe yeYP^tJîJ^^^*»
'Qv Ttptotri (jtEv ^t Y£vvr,ai; EOTiv i] tti; nop6£vou.
'ApxV' IvDiv itoiou(ji£vo;, 69£v opx£'9ai 6e[J.i;.
le7tTE'|j.6pio; Eiaefxeoôi itpwTo; (iriv tti; ivSixtou,
Koi Ssi ff£ TidvTu); 9uXoxr,v Sxîv ev ToT; vr,aT£iai;,

Inde mox incidit iu versus supra inscriptos 198 et
sqq. usque ad 364, raullis obiter omissis, el sub fine
Inde pergit utrumque a coilicis A,sive 1277,versu 162 redit ad v. 93-114. 'Vides quam immani discrimine
ad 343, multis alia in sede localis, hinc inde omissis singuld dislent e.xemplaria : eo magis miror usque
fenne 29 oTixoi;, additis vero paucissimis. Incipit — adeo simile esse cod. nostrum A et Romanum, ut
vero 1389 sive r, ubi praecedeutiaabrumpi solent qnaedam verba hinc et hinc pariler aut exciderint
IIpuTo; asTtTEôpio; i^yj] tuyxovei ttj; ivSixTOu. aut abundent, unde pulem unura ex altero descri-
Koi oeT Ttoai ^^'(^^'ovot; ûXdrTEiv td; Ti(j.epa; ptum, licet 30 versus continuos oiniserit codex Rq-
T^; iSSopLxSo; toI; Suaiv auToT; toT; aTaupuaiîoi;, manus. — (3) AaTpeio tou A, syllaba abundante.
490 .MCOLAI Cl».
X. '!'(?
/i
tS)i |jiova/5v tnlp foJ)? xo9|Xtxot<< nXeloxa v. a88. lf«pa(v(ov TauToi w?e itoic]
axpiCeia [v. la^-iSg].

xxii. Ilepi r^; v»)aTe(a; tyj; XpiaTOu Y'vviôetu{
TaCTa oreep ^fpa'}»'» [001] oix elil (XOvaCdvTtov. [v. 3()7-3i/|].
V. i/)6. 'Ofxvuvai ?! emopxclv]
K«i itpdTepov 8>)X(ooo(iLev itep) Ttov XptOTtiO y*vv(<)v.
XI. [De jfjuniii, v. 160-178].
xxiii. lltpi Ttov vr)OTeiu)v T(ov OYitov (iiTTOOTdXo)v x».i
*Apx,(iv Tou XoYou 6E|xevo; eU «P/.V '«'i? IvJiXTOu. Tou auYOuoTOu [v. 3i5-3'x6].
V. 16». NviOTeiav ii tto(av tpiui(;] 'Av«YX») Toivuv oieXOeiv Ttepl tiov TeXeuTa((ov.
V, 175. 'AouvaTwv eyoi]
XXIV. Ilspi T(ov YovuxXiottov ajtb tou oXou /pdvou
xii. riepl vYioTeia; Tou ôu ypdvou [v. 179-185]. [v. 327-33G].
Kai xaliTa •î-^^ti^v. anXoJj Trep'i TtavTO? TOU /povou.
'EvTauOs l6ouXd|XT)v vi3v xaTaitaiioat tov XtJYOv.
V. i85. iia6£aT(i) xa'i xupiaxY)]
x\v. llEpi Ttilv Y*vuxXtoitov Tolv Tpiiov Teooapaxo-
.Mll. llcp'l TCUV OiOTTOTlXCOV lopTuiv [v. 1 8G-298].
oTiov xat Tr); \xvjoiXf,i eSooixoioo; [v. 337-347].
Nuv ouv Xoiitov aitap;o(jiai tou Yp«f e'v oaSe itaXiv.
'i"oi; oj'
Y« TeooapaxooTi; i|/'/)!f (ijeiv SexaTte'vTe.
xiv. [De Festis B. M. F. et .V5', Jfiostolorum,

XXVI. Ilept Tr;; vr)OTei'a; tou oipTiit6oup(ou
V. l99-'22o].
[v. 348-365].
Tvic itava|ji(ou.ou xal (jir|Tpos Tou Weou xaTa docpxa.
"Kti Ttpoo6rôto ouv XoiTtbv ouv toutoi; avaYxaiov.
v. ai/|. 'Ev [xdvai; oe Tai; Teouapaiv]
xxvii. llepi TTJ; TupivY); l6So(xaoo;, V. 366.
XV. riep< Twv jXEoaiiov lopTiIiv [v. 22i-a38].
'E7t£iO'/j S' eXaOev -Jj^xa; uTtdOeoi; (xtxpa tl;,
T4; Si Xonri; Toiv lopToJv ev aic e0T\v oipYâ. '
ALaoattrioai ep/oixai' xai Ttepi TauTr,; ot/Tto;
v. 23o. 'AXXo oe' ti |j.r) a'}/5(jai]
T^; Tupivr;;* v) IGSo[xa; XEXuptevv) (jTzdp/n,
a3a. Kal (jnq ftoi [j.£'ijl'|/oio XoiTtbv (5); lixpiSoXoYouvTi,
K«i r, TETpa; T(ov -fjixepiov, dôauTO); xat r] fxTV)" 3^0
Koi T2i; TtoXXai; [xv) cp^£'YYe<Jâi t/iV <|/u/y)v xai xou;
'Kai itdOEv SriXov TtEtpuxe touto, eiTtr) ti; toto; *;
X,o'you;.
'laxo)6tTaL, ()); tpaoi, ttjv iSSo^/LoiSa TauTTjv
'AXaoc oauTOV £'JTpem^£l Ttpb; t-Jjv [XsXXouaav xp(5iv.
'OXdaYvov (puXotooouoi xai xaOoipiv TeXeito;,
'llv /) oux eoTi TTpd;f5i5(;, oud oiiToxpi(Ji; Xoyou.
ApTOu [xdvou YSud(iEvot xai (jSaTo; 5[xo(o);.
'EyW Si TTSpi TOUTUJV vijv xaTaTtauod) TOV '/.6-(ov.
Kai Siot TOUTO ^'
6 xaXb; t(o ovti NiXT)-.f dpo; , 3^5
XVI. IlepL T^; jxeYciXyi; [x' [v. 239-2.^7]. 'O KdJvoTavTivouTrdXeo); 8 [XEYa; lepoip/ri;,
'TTTdOiff); Yap 7tpoi(£iT«[ 7tX£i(.)V T(ov YeYpaixixevoiv.

Kavovixiîi; iTapeSo^xE tolj x«TaXuE(v TauTot;, I
'AvaTpETT(ov Ta SdYptaTa otpE'oco)v t(ov Suo,
V. 'iÔ. i;»p>X03TV) ^* £LG£p/_£Tai]
Tou 'Iax(o6ou TE (pviixi '• oiiTO); e/ouotv eOo;,
xv:i. llspt T^; a' £6ooixotdo; [v. 248-a53]. T:f)v Ev'/0(TV)VTrXr,p(ooavTE; xai U(xvov tyj; EiTtepa;, 38()
()uT(o; eiîEoyovTai Xontbv ev Tvi xoiv^ Tpa7TE'!^r),
Tb TTpwTov TOLVuv OToioiov TTJ; TtpooTTi; eSoojxdSo;,
TupotJ (xtT^rXapiSavovTE; i/Outov te xai otvou.
xviii. riepi Tou oaSoaTOXupiaxou [v. 25.'(-263]. Kai v)[XEi; (lEV EYp(X'l/a!X£v (!); Eijpay.£v EYYpoiipoi;.
Ta; Sk ouo xatdiXuoov ei; IXaiov xat oTvov. Ei Se Tt; ou TTpooisTat, 0'jSe TtioTeuei TaijTa,
'i2; Oe^Xei xai lo; pouXeTai, oijTto; xai 7topeue'oUo). 385

XIX. IIspl Tou euaYY'Xiojxoij xat Tvj; (xeYotXr); eooo-
(xado; [v. 265-272]. .\xviii. nept Tvi; sSSopLoiSo; Ttov aYiiov 7tavT0)v
**
[v. 386-397].
Ei (XTj Toi» EuaiYeXtOjxou t7)v lopTriv xai (xdvrjV.
IlpooOrôti) Toivuv ?t£pov St' aXXT)v l6So[xdtSa.
XX. liepi TTJ; Staxatv£0(ixou [v. 273-284].
XXIX. Clausida [398-419].
T4; fis XotiTa; t{ov f|(XEp(ov TTapsXxov eoti YpaÊtv.
TauTot oot Toivuv eypaij/a Ix toov ttoXXuIv 0X1^0.
XXI. nep"tEYxpaT£ia;Tri; Siaxatv£oi(xou[v. 285-3o6].
V. 4' 9- Ei; attova; aitovojv te xai eTtt aitovojv.
'EvTauOa 05 •(lyoî.ivoi pouXoixai Tt TTpooOEivott. 'Apt/iv.
(1) EiitfEmÊ r. —
(2) Iap«xooTif'|. Vo\ eatiem sn- —(7) <t>ri|j:i. Vi(]e Nicephori can. 79, omniumcertefre
pra p. 4.54. (:i) A!a<70t;;if,<7(ov i^y_o\ia: A. (4) Tupix-?,::. — (lueiitissime recnntatum. — (8) llivTtov.r oruavit me-
Maii ed. —
(3) "lau; ti; erTtei touto A. (6) Tkutov l\ — tio titulum : 'O(iot(o; ti-i\ ithoâi i\ cHv &-\ioiv jtdvTôv-
;
CANONICA. 491
VII.
Tu igitur illud qualecumquepoeination non tam argumento quam metro venaque jejununi, cujus
quidem si poesia fortasse detexisse videor, illud in eo quod minus erat, invenero. Utinam lectoris
tsedia allevet quod mox sequitur, piissimum de B. Virgiue laraentante carmen quod in voluminis
coronidem reservasse me pene invitum aut inopinantem, certe non piget. De quo pauca in parergo
addere est.
Staurotheotokia \\\ GrcEcorum officiis dicuntur antiphonae qu;e singulis fere diebus bis solent
decantari, serael quidem ac frequentissirae in fiueofficii vespertiui; iterum, sed paulo rarius, iu
officii matuttiii clausula. Oiuittuntur autciu, qiioties soleraniora ma|orura festorum pensasolvun-
tur, hi tamen plauctus inter natalium Doinini gaudia, locum habuere, vei'bo dicam, paulo insolen-
tiorera. Crux eniin quasi pra>sepi applicatur, ut hinc exsultet virgo puerpera, hinc plangat srum-
nosa mater. Nam hujusmodi caiitus unice et perpetuo referunt Virginis juxta crucem stantis flebilia
lamenta; unde nomeu uanciscuntur.
Equacerte sacrorum cantuum faiuilia piissiina oriunduin esse octonarium modo legendura,
quis aiubiget? Docuraento sintsimilia qusdaiu cuiu nostris quae quasi ultro veniunt rescribeuda :
'Opiiffa a£ (naupoO[JL£vov, XpiTxe, r\ az xyriaaia, 6pr,vajooOca, ave66a iiiriTpixoi; •

VU [j.ou -reVvov, tcw; ©epet; Tid6o; eTiovei-
JioTov (A/e«. sept., p. lo; eadeiu offo6;'. , p. 4); — 'H Ttavafvo;, tb; ewe ue eitl (TTaupw xp£(ii|xevov cOeXouucw;,
xaTavoouaa tt^v Suvaoreiav, XOm] cuver/eTO, XptaTe. xai 6oupO[x£vT] avEooa aoi *
Texvov, fxr] [le )A>TtY)? ttiv TexoOadv ae. do;
(lot Xoyov, uie (jiou* jjiii [jie aiYwv itape/.flr;;, A6y£ ©eou, Trjv 6o0)yiv aou fQCfobl'., p. 129). .Sed et cf. sept., p. 23,
30, 179. 191; oclobr., p. 74, 79, 129; febr., p. 71, 13?/ 162; mart., p. 74; Triodion, p. 229.
232, etc.)
Multa quidem id genus vidi similia; sed raea, nuspiani; modo qua^stio sit de libris qui ad nos us-
que pervenerunt. Nolim sane meo periculo asserere fieri non posse quin eadein ha>c alicubi edita
contineant ignoti Gra!corum libelli aut volatic* plagulse dxoXouOitiv, xavovuv, eprjvuv, qua; forsan per
Orientem circuraferuntur.
Ab editis quidem staurotheotokiis hsec ia eo pra!cipue differunt quod verum noreni hymnorum,
ut solet, canonem reprssentant , vulgata vero hic illic respersa uon hymni sed quasi brevia ,
sunt responsoria vel anliphonK. Nostrarum autein odarura antiquitatera commeudant vel ipsa pra;
fixa singulis lemmata, quibus canendi modus pra?nuntiabatur. E<Edem enim TOpixoitai non solura
etiain niinc intercidunt in vetustis officiis, qualis est axoXouOia S. Demetrii, quam vide ad diera aug.
VII, p. 45,46, 47; sed et iu longe antiquiore S. Sophronii typico, nuper ab .\. Maio e tenebris ex-
cito felicissime, uti videre est in Spicileg. rom., t. iv, p. 143, 161, 263, 264, 265, etc.
Deiude conjicere lubet haec scripta prius fuissc quam Gra>corum officia tot ejusmodi laraentis
oppleta pene fuerint; vix eniiu crediderim hiinc meloden similia ex otio cecinisse si quse nunc ,
Graeci cannnt, ad inanuiu habuisset longe locupletiora.

Non deerunt fortasse qnibus minus probabuiitur vehementia adeo desperantis Virginis lamenta;
Latinis euiiu ab antiquiori ievo placuisse alia non diffitear, nec infitias ibo nihil certe umquara
futurum esse disertius evangelico illo matris juxta cruceiu stantis silentio. Xt vel etiam nostri
in popularibus homiliis et cantilenis non serael plebi turgida quoedam et facundiora concessere.
In hanc autem viam Gra^cos frequentius induxit tritum in oinniura ore poema vetus, quocum
aostra ssepenumero conspirant, Christi mmwvtm patientis tragcedia. Ex quo non pigeat rescribere
hic pauca et cum nostris conferre :
V. yoi. Texvov TCoGetvov, toij Swyiv TCaoyei; TCt^s;

V. yOD. Kai iro)? opto XviOTat; ffs (juVTipTTip.evov
V. ooO. Tt Ty;v TexoOffav aY)Te'p' opâvviv ce'8£v
V; 887. Te'9v/i!ta? ; oijaoi ! cuvQavoii^.i <Jot, Te^xvov.
V. 9-^5- riai;, irw; otyai;. vCv, oO^' airavoiyei; (jTo'[jt,a;
V. 920. Ao; (ffiiffj.01. [Aot, 5o;, 5o? irapYiYdpir)jji.a fjtot.
Sed de auctore quid dicam ? Eumdeni per me facies cum altero Nicolao qui semel occurrit in
Mensisad viifebr., p. 47. An vero is sit Grammaticus, Mysticusve, etsi propensius ad posterioreni
referam, uemo mihi nisi OEdipo sit sagacior, problema explicabit.
Nostra deinum describebam e cod. 400, fol. S, bonae quidera notaa ac longe melioris quara pra-
cedeiites plerique unde a ta;dio notarum abstinui me. ISeque etiaiu volui curiosius inquirere au
;
grxca aliquo metro ligareiitur; sed laxis forte lubentius habenis in ecclesiasticam hyrauodiam, hic
quidem, ut et alias, sodalibus meis benigne suppetias conferentibus, metrica ipse me recreavi inter-
prelalione, utinaiu et te, candide lector!
" . ! » ! !
m MCOI.AI (.1'.
KANCN wPIIMITIKOi:
Tfii 6it«p(«Yf«« OeOTOxo j sv Tri OT«up<.Wci tou Kupiou r,u.o>v 'Ir.aw XpioTou x«\ esou , no(r\u.<t NixoX(4oo
TtaTpiap/ou KwvoravTivouTroXjoi?.
CANON UME.NTAblUS
Sanetissinut Vel GeuitrMs in cniclflxione D. N. Delque Jesu ChHsU, poema Maotal Patriare/ue
Conslantinojwlilani.
ilH A , y,yo; TvpioTOv •

j!>; ev •/i7r[etp(o]. Odel.
AvapTrdevTa <o; sloev «t:i CTauofjO tov Vt \idit aflixiiin criici
uiov xal Kupiov, -/i rapOevo; xal 'xyrn , Tpijyo- Nirgo Dcuiii at(|(ic liliiiiii
aevn exXaia Trixpw; ,

(xeO' eTe'peov pvaixwv, Cum fcininis flebilibu.s
i xat • « Oijy.oi !
" eXeyev. FJcns ipsa, dixit : « Hei inihi ! »
" BXeVto ce, 'ptX.TaTov Te'xvov xal 770'Jei- « Tc cerno, fib, penduluni,
« vov, ev CTaupo) xperj.a^jxsvov , xal Tirpwcxo- « Kt ipsa liyor pccloic ;
' (Aai iTixpio; t-/;v xapSiav, eif /) •/;

ayvfl •
aXXa " Da vocc, da, iiiquit innocens,
" 00'; |xoi, ayaQe, Xo-ôv Tiji 5ouX^/i cou. " " Solamen ancillie tua;.
10 " Tvu>'j.-/\ lOca , uic' [Aou xai irof/iTa, »

-/i
« Tu conditor, tu nate mi,
7:ap6e'vo; eXeyE, ivapecTcoiTa T(o cTauoto cuv " Ligno in funesto, » Virgo ait,
•/iYaT:-/ii/.e'v(o jj!.a6-/iT-/i, " uTToê^pei; tov êivov £'v Stans cum Joanne, « sic necein
" ûXw OavaTOv. " " Lubens cruentam sustines. »
« NCiv r/iv £;ji-/iv ivpo(7i'oxiav xal t^/iv yapav « spem meam, nunc gaudiuiii
INunc
15 « xai T^/iv ayaXXiaciv, tov uiov p.ou xal ©eov, « Tulcre te, fili, Deus !
ecTep^/fOnv. Oiî.oi ! xal ctX-j-ô T-riv xapîav, •> n Hcu dira nie premunt, » ait
!
•/i (xyv/j e^Xeye xXaiouâ. Cumlletibus piissima.
ClH B'. [2" desideratur]
ii(i-/i r •
Oux ecTiv oivwc. Ode3.
ro « Aia Tov (pofiov tov tcoXuv louiâieov 6 lle'- " Te perfidae plebis metu
« Tpo; otTcexpuS^/i , xal Trav-e; iz-e'(puyov 01 (I Petrus reliquit latitans;
" ^TiCTol xaTaXtTKiVTe; XptCTov, " ri nap6c'vo; " Te, Cbriste, fugerunt tui. »
6p^/iv(oôuca D.eyev Haec virgo maesta ingemuit.
« Etti tco êvcd cou ToxeTw xai (ppiXTto n Ortu in tuo qualis stupor
15 " cou, uie' [xou, iTrep •rcaca; [/.YiTepa; e[;.eya- n Ut matribus major eraiu!
« X'Jv6^/iv eyco •
dW otixot ! vuv ce (ipco eTit û- Sed quantus ignis e trabe
" Xqu, (p^XeyovTat toc C7c>.ccyyva [xou. >> n Ferali aduritviscera
« ZviTco t6 c-^Xayyvov t6 eu.ov ev (zyxa- (( Inter tenere brachia,

« X.at; , ai; 7Tpco^/-,v , cocrep ppe^cpo; , xaTetyov, .
Quibus puelium sustuli,
so " «TTO Tou ûXou X.aServ, » e(p6e'yyeT0 •/! a-p^/]'- < Hunc decidentem de cruce
« aXX' ouoei; (xot, oifJiot! toutov ^t^coci. t Nemo, beu mihi nemo dabit !
" ! ,
0PHNO:i w\
" Eu grata lux, en vila, spes,
» ^wvi jxou, 6 uio; y.al 0io'; aoy ecoEcOr, sv tS « Xatus, Deusque tumeus,
« (jTaupw, x,al cp>,SY&aa'. di' auT6, »-Ji ivapOEvo; '•
Exstiactus in cruce : unde ego
IXeye a-zoLkdZouax. ' Nuuc, gemebunda ait, fleo. "
fl^Tl A •
XpiOTo; [J.0O 'ûvaai;. Odei.
•<
HXie aûTE, 0sg Trpoavap)(ê, TrotviTa tuv « Te, sol, inaccessum jubar,
« auavTwv, ^•/ii/.ioupye twv •/.TKjaaTcov Kupie « Fons ctcreator omnium,

,
« TTw; 9£p£i; 7ra'9o; ev 'jTaupw;" -n a^^v/j

« Quis ba3c pati te pepulit? »
Sic Virgo lusa lacrymis.
0p-/;vO'j(Ja iXiyi-J tw Innupta sic ingenuo

h a7:£ipo'Y«y-o; c^jny-r,-
lAOVi • « 27;g'j(J0v, w lw(j-/i(p, Tw IIiXaTa) TTpoff- Josepbo ait : • Jam nec mora,
« e^XOe , •/'.al eâiT/icov xaBeXeiv ex to'j ûXou
• Pilatuni adi supplex, trabe
« t6v oiâGxalov. "

< Tuum buc magistrum deferas. <
ayoavTOv oa/.ououcav
Hanc ille \idens palUdam,
lowv T/iV TTix.pw;
Iwc/.o £Tapa-/6^/i^ 03'/iv(od(ov T(;) IIiXaTed Tpi);-

Cum flente miscet lacrymas.
Et praesidi : <• Des mibi, » ait,
ei(ji- ••
Ao; [AOi, powv jjLETa )cXau9[A0u, vuv t6
« i;b>u.a Tou Kupiou jxou. "
« Corpus magistri toUere. »
Et Virgo ; « Plagis consitum

« KaTe(7Ti')'[/.£vov (je opw •/ial «.boc^^jv -/.'A
« yu[jlv6v sttI ^'J>,ou, Te'x.vov ELtov , y.al Ta

•< uate, nudum, squallidum
« (JT:7.a'Y7va (pXe'yo[/.a'. , " 6f^jpo[A£'v/i [^•/iTfix.co;
« Te cerno : plangunt viscera. >
llaec matris et vox et dolor.

•fl IlapSevo; aTre^pGe^YY^TO.
^^•/1 E'^ Tw Geuo (fe'YYci (Jou.

OdeS.
KaTaTpuy_o'[/,£vo; 6 luGyi^p xai, xaTaTvX^/iT- Joseph stupens et anxius

t(5(X£vo; ojxou (J'jv Psix.o^-/)[/.w t6 Et Nicodemus ejulans
, ,4aT-/)YaY£
ToO îoacxotXou ctypavTOV cjc^/fvwiia, Qp^/ivouvTe;

Funera ferunt et litant
y.al u[AvouvT£; toutov w; K'jp'.ov. Maeste sepulto carmina.
Aa€o'j(ja TOUTQV [;.£Ta •/.'XauOt/.ou [/./'[T'/;p /! At at frigentem amplectitur ,
aTreipavdpo; (xyv/i x,al TrepiîsiTa toi"; •ô-ja.ai. Fletu rigat et osculis,
Ppeyou(jaTOi; da/touci, •/.aT£otX£i auTOV iriy.pw; Sinuque mater confovet,

oûpoiievyi •avX aXaXaCouca. Et Yox iu auras personat.
« Tu vita, tu spes unica,

« Mo'v/iv eXTitâ ce Jtai ^w/lv, oecTTOTa, uie
" [Aou -Aca 0ee, /.al 6(p9aX[Jiwv «pw; •/! douX'/) cou '• Tu lumen ancillae tuae,
« eiyov '
vuv Se, ot[j.oi, a7:ocT£p£t; cou, ^'1.\)'m- '' Tu, nate mi dulcissime,
« TaT(iv [AQu Te''/Cvov y.at 7to6eivo'TaTov ! « Solam manere me jubes
" Oûvat, 6Xt'(j^£i; -/.at CT£vaY[Aoi eupecav [/.s,

« Me moeror et fletus premunt,
« otfAOi!» •/!
(ZY~'"/1 rf/cpw; ()p'/|vQUca eipG^YY^''^) « Et dira quaeque, dum te ego, »
« PX£710UC(X C£, Te'xvOV [i.OU TVoOctVOTaTOV, Y^J" Gemens aiebat, « video

« [Jiv6v,aj;£pp^/iY[/.e'vov,£Cpi.upvtC[/.evov,v£!cpo'v.
" Nudum, cruentum, mortuum
• 1
" ,, , »!
404 NICOLAI CP.

l)iri (^' ToC pioi» TYiv ScCXaaa. (tde G.
" Nexpov oe, <pi>.«v6p(i)ite, xiv c[t.ii.j(javT« ve- >' Te mortuum, fili , lciiens
• xpou?, xpaTuiv detvw; TiTpoioxofjtat Ta ai:\dy- « Te, mortuo,s qui Kuscitas
" vva, xai cuv aot Oe^^w toS 6aveiv, » -^ Tava-
" IMuliiii iiiiiri (|iiaiii tc fcram,
yvo; eXeyev ou xat
y*P «pepw ae
• " «tcvoviv
" Quuai te (Itam sif. murtuum.
" vexpov xaOopav. •
• Sevtô|/ai P>.e'7rouiTa uirepaYaOe Oes " ViKu pavendum ! iiii IJoiic,

,
" xai T:avoixTip[ji.ov Kupie, aiôôv, artvouv, « Tciie usijue IVx-dum e8.se et tetrum !
• a|j.op(pov xai YUfAVQV, xal x>,aiw xpaTOuoa ce, « Spes omnis ac si fugerit
" (b; oux liXTTiîov, oi|x.oi, xaTtiêiv ae, uie'. » " Tejam videndi, illacrymor.
« Ou Xe^Yei; Tr, 5ouV/i aou >.oyov, Ao^ye tou « Verbum Dei, ancillam luam
" 0eou, ou xaTOiXTeipei;, ê'Ti:oTa,Tr,v ae Te- « Annoiilo(|uclarecrees?
« xouaav, " eXeYev vi a-niii OpTvouaa xai x>.ai- "Annon niatrem? « Haec ita threnos,
ouoa xat ^tXouaa t6 <jto[ia to ivava'ypavTov. Amplexa corpus, gemiaat.
« AoYiCojAai , 5e'(JTV0Ta , oux eTt XaXtav lou «Non fallor ! Ergo nec tuam
• axo'j<jOj/.at •
ouoe t6 xoXXo? [iXetl/w tyi; C'?i;
" Vocem audiain, ucc faciem
' jAOpcp-?,;, w; irpoV/iv •/! ôuX-/) cou, xat e'iu;, " Pulcherrimi ex mortalihu.s
Y^p
« ute (xou, et; ejv.wv 6<p6aXjAwv. » " Videbo : tu me deseris ! »
£i^-/i Z^ Apo(jo6()Xov [i.lv TTiv [xa|j(.ivov etpya-

Ode 7.
caiToJ.
« ITw;, ute' jjtou xat Qtl, Ta euaYY^'« "^ ^*" " Quae fausta, fili mi, Deus,
'<
Spf/iX piot eXsYe; pa(jtX.e'a ce xat uiov u']/t- « Tulit Gabriel? Cecinit
• CTOU xat 0e6v exaXet , xai vCfv ci Oewpto, « Regem, Deum, natumexDeo,
» «pw{ [/.ou YûxuTaTOV yuÂvov , xaTe5TtY(Jte- « lux mea, et nudus jaees
,
• vov, vexprjv. "
" Puc)[y.evo? êtviov (jte cuu.TrapaX.a?-/]? (xeO'

« Quin dira tot passam eruis,
» eauTou, ute xat 0ce •

«TUYxaTeXOw cot ev Tto « In inferos, ut te sequar i'
« a^-/i, ê^GTTOTa, xotYô. M-h XtTTvi? (/.e [/.o^vviv n Qui sola possim vivere,
» eTt ^^v, xal yap ou (pe'pw op^jtv ce, t6 yXuxu- « Lux et meae deliciae ? »
« TaTOV ®w;. »
2'jv Tat; (xX^Xai; [/.upotptjpoi; ewooupeTO •/!

Ungueuta ferunt feminae
(i'(/.e[/.7rTo; mxpo^TaTa, xo(/.tô'[/.evov ev tw Tacpto Cum lacrymis ; flendo viri
pXeTcouca XptCTOV, xat e^Xeyev • " Ott/.ot ! Tt Christum in specum vehunt, matrc
'< opw ; TCou vOv uTraY^t?, uie, xat p.o'vYiv eXtre; Aiente : « Mi fili, quo abis?
« et/e' ;
AGuixouca xai Gpyivouca -/5 icavafjtw^/.o; Tat; Tunc ejulans niyrophoris :
(/.upo(pdpoi; eêye^ « 2uv6p-/ivrI'<iaT£ (;uv e[/.ot

« Lametita pangamus, ait,
xat xXaucaTe irtxpw; Carmenque luguhre. Occidit

Y*p ^6
" •
ioou cpw; [/.ou n
" t6 yXuxu, xat 6 ^tSixcxaX.o; u[awv Tatpto iTa- « Lux, fax magistri conditur. •
• paîôTat. »
»; , : » ,
0PHNO2. 495
ii'^/i H Ex ©Xoyo; toi? ostot;. OdeS.
Tviv riapOevov Sp^/ivoij^Tav 6 ItoGri© Gsupwv, Fleutem ut videt Joseph, ruit

xaT£Tpuy£TO o>.a)i; xai avsSo'^ inicpw; •
« nio; lu lacryuias , ore intonat
« 06, (!> 0ce piou, vuv xviêuca) 6 SoOXo; cou
n Quorsum parentem ego Deo ?
" TCOiai; oe ctvooutv EtXtccw cou t6 <70t/.a ;
" « Sindone qua corpus tegam ?
" iVep vouv uirepSaivet t6 {;svov 9iat/.a •

6 « Mente haec \idens emoveor :
« |3acTas(ov T'flv xTtctv Tvacav 6 Kupio;, toutov « A quo feruntur orania

« lwc'/]ip, w; V£)cp6v , ev yepciv eauTou cuv tw " Fert haec manus illi iiltima ;
»
« Nt)40^^/f;j.w PacTaJêi )iai )i^/i^£u£t. « Cum Nicodemo perago. »
no§ep6v xat (ppixwê; pXeitw (jtucTTfptov, n Portentum id est, et horreo, »
1Q nap6£vo; £6o'a. « Xie, tuw? ev euTeXei jy.vri- Clamat genitrix, « te vile,
« jjtettd jtaTaTtOecat, 6 vexpou; TvpocTaêt e-jêt- I Nate, sepulcrum continet,

« pa? ix, [jtvvii7.aTwv " « Qui morte raptos suscitas.
;
n Ou Tou Taipou cou, Texvov , vuv eâp- « Adhseream, fili, tuo

« S^/icojJtat •
ou Taoa')cpuaTCau(rw paivetv •/! ôuk-ti « Nunc tumulo, nec temperem
« (Tou, e(o; Qu 'i(.iyia c\iy7.oi.zi7.b(a ev ary/i •
(pe'p£tv « .\ fletihus, donec tihi
« vap ou c9e'vw t-/;v cT£'p-/)ctv cou, cpw; [aou. « In inferis adhieream. »
il8-h Q . 0£6v (XvOpcoTCOt; t^£iv. Ode 9.
« Xapa ou(y oXw? E(xot Trpoctj/aucei ax6 n Fuit meum omne gaudium ,
»
« Tou vuv, » ££o'a 6p^/ivco6ouca -h aij.eL/.7tT0; • « t6 Clamahat inuocens, « fuit
« yap (pw; t-^?

X^^P*^ ['°'^ ^^ [/.v/ii/.aTt eouce •
(( Lumen meum ; tecum simui
« (xXX' ou XiTCw TouTO [jtovc)TaTov, evSaê t£9v4- « Ohiho, tecum immoriar.
»
« ôptai îayw, xai cuvGavou[i.ai auTw.
« Wuyjii; t6 oX-yo; vuv 9epaTV£ucov, T£)tvov

« Fili, meum angorem vide,
« £[jt6v," i^ TCava-j^vo; eSo'a âjtpuouca, «)tat ava- « Exsnrge, » clamat lacrymans

« «iT^di, itaucov Tou; t7o'vou; [jtou )cat TCt)tpa'; '< Exsurge, rumpe nuhila.
« fAOU 9Xt'i}(ii; •
duvacat, 5e'cTroTa •
6'ca -jâp cii « Quaecumque vis, potes, Deus.
« 9e'Xet5, xai maXq, et )cai eTaif/i; ex.c6v. "
« 11 TTw? ^teXaGe ce aSucco? " T^^

« Quid tibi ahyssi? » — Et FiUus
•)!
; a-j^v/j
" Opus meum ut resarciam,
liy/l oKupto?' «TcjTtX.acjjta [tou cwcat pouXoijtai,
« Morijuvabat; clarior
« GvTjâi xaT£(5eâjUf/iv •
aX>C a7TavacT-/;'coi;.at
« Sed ut resurgam, uti D6us. »
« xat [/.eyaXuvw coi; 0e6?, ev oupavco )cat£v y?i. »
n YlJivco To eucTrXayyvîv cou, iptXavGpcoTue

• Et Virgo : « Te Deum cano,
« irpoocuvw t6 tvXouto? tou eXeou? cou , §e'- « Te adoro, qui nos diligis,
« CTTOTa^ T^-yap TvXac[<.a couccocat PouXo'[/.evo;, « Salvator ! » inquit. Nos tuos

« (b; 0e6; )caTe'^£$o', " e(p"/i -Ji aypavTo;. AXX' Bonus resurgens excita.
sv T/i £Y£'pc£t cou, 2wTep, iravTa; £Xe''/icov.
.
10«
MICHAEL l»SELLUS SKNIOK.
VersictiU in sanclos et udmodum ylorlosos xii njiostotos [e.\ cuJ. rûi». 1782, f. 77 1.
1'wjA/) (;i(f,ct 6v/ii7/.ovTa tov naO/ov [i>.£7V£i.
iraupf.r llerpov MÂrj./yt £v l'co;/-/i Neptov.
iTaufoOoi llaTper; av^pe; wjiw; Av^peav.

Mayatpa Te'[>.v£i tou? lax(o6ou Jpopious.
Icov Ile^Tpw otoo^ci <I'i!'Xi7;7io? ao'pov.
NexpoOct ).o'yâi tov B(>j7.av ev Ivîa.
l$xp6oXoj7.ato? CTaupi/.oi Ov/Icxei TraOei.
Kat Tov 2t[A(i>va (JTaupo? eâyei Piou.
Kal [AY) Gavwv ^-fl xat Oavwv Itoavv/i?.
Etpvivtx(o T£'Ov/ixe Aouxa; ev Te'>.ei.
Zto-?:? uTTvov ripuTavt; u7:vot MaTOatov.

Mapxov OavaToi ^viu.o; AXeâv^pEcov.
TouTwv (/,£, XpiCTe, êxTixo? tx£(7tai;,
StyiCov 7rpo6aT(ov xaTa tv;v (jTaciv , Aoye.
Roma ense succisum mori Paulum videt. Et crux Simonem pariter ccelo vehit.
Pendere pronum in Urbe vult Nero Pelrum. Vivit Joannes et quiescit morluus.
r.ruci Patrenses male fifj;unt Andrean. In pace claudit ultimum Lucas diem.
latercipit cursuni Jacobi ^'ladius. Premit, jubente rege, Matll)8eum sopor.
Idem ac Petro lilii, Pliili|ipe, finis est. Marcum occidit parenlem Alexandrina piel^.
Transverberant te lauceje, Tlioma, indicu'. Quorum preces, Chrisle, tibi gratissimse
Bartholomfleum dira crux interficit. In parle gregis dextera me staluant.
INDEX APPEiNDlCIS.
I. De christianis carthagiuensibus titulis.

II. De novo conciUi nicaeni decreto.
III. De collectione ipinquaginta titulorum Joannis Scholastici.
W De quibusdam Gra^corura typicis et epitimiis.
I.
DE TITULIS CHRISTJANIS CARTHAGINIENSIBUS.
JOANNI BAPTIST^ DE ROSSI EQUITI ROMANO

J. B. PITRA MON. 0. S. B.
Viscata aliquando esse hamataque muuera non nemo , inter veteres tuos Romanos, vir
clarissime, eleganter dixit, et ego sensi oppido, statini ac praeclaram istam christiani
Piscis tesseram a te accepi : vix enini quietem habui, doncc aliquid reperirem,
quantulumcumque demum id esset , e rustica supellectile mea tibi in Urbem mitten-
dum. Non piguit tritas variorum itinerum sarcinas excutere, scrutari pulvereos scheda-
rum forulos, antiqua et vetera proniere : haec euhn tibi nou displicere noveram. Incidi
forte in faseiculum quemdam africanorum titulorum, quibus quum nec temporum,
neque hominum injuria pepercerit, eo tibi futuros esse gratiores suspicabar. Sed ecce
vereor, ut captus quoque munusculi visco hamisque detentus , id mihi minus acceptum
referas quam tibi feras in expensum ; utque facere soles, iu xenia rursus effusus, haec
ullro data jureque reddita vertas in repetunda a te vectigaha.
Meum tamen quum sit, nihil omittere quo mea minus sordescant, pauca de totius
fasciculi historia, brevemque singulorum titulorum nolitiam adderc lubet.
Plures anni sunt, ex quo duo spectati viri ,

quorum unus, Carolus Comes Borgia,
nobili inter luos italos nomine insignis, alter, J. Humbert, tam beUica laude
E.
quam describendi monumenta veterum peritia commendatus una iter fecerunt iu tu-
,
netanam , olim Carthaginiensium florentissimam proviuciam. Quae ibi non pauca

sive integra compai-averc , sive diligenti uotaverunt graphio, ea omnia, interjecto licet
tanto marium intervallo, detulerunt ad ullimos usque Batavos. Quid mirum? Omnia
celebri hospitio exceptura erat Lugduneusis Batavorum civitas. Erat praefectus musei
C. Leemans merentissimus, et jam Horo Apolline suo in orbe notus. Non deerat multo
nomine et jure antiquariae rei praepositus, L. Janssens , mox quidem plura ex iisdem
Afrorum spoliis pubhcam in lucem editurus, egregio ornata commentario.
Huc igitur quum semel et iterum ego venissem, eo minus debui quotquot ibi erant
Africae christianae xEijAv-Xia negligere, quod eadeni tempestate Verecundum meura noctu
diuque describebam. Pe rgratum erat, et adhuc meminisse laetor, quum longo legendi
scribendique labore attererer, tollere manum de tabula, et brevi amoenoque pontium,
rivulorum, aediumque publicarum transitu, non semel comitante me amico meo, E. Bo-
IV. 3a
498 1)K TITUI.IS CIIRISTIANIS
relt, qui et ipsc cst in oiiiiii vclcnim di^tipiiiiu e/,Xo7i[i.u.-coiTo«, iii miiscum ine rccipcrc, ibi-
que a Vcrecuiido inlcr Atricaua rcs()iraic, a 15} zaccno mco rccicari cum (lartiiaginicnsiuin
titulis. .Mo\ ita \cliemeiiH ine dcsidcrium iiiccs»>it quacdain cx liac cliriHtiana vctustate
in Verecundi mci commcndationcm rcscrvaiidi ,

iil iiltcias liac dc rc ad illiislriss.
V. Tliorbccke, tunc temporis Kuminas rcgni administraiidi c{.'rc{,'ic tcncntcm , Bcriberc
nudcrcm. <>ui ct mcas pivccs tam l)cni^;nc cxcciiil, ut, prociirantc liuinanissiinc summo
musci praclccto C. I.ccmuns , copiam omnciii lialincriiii (luaccumqiic voti nici craiit
cxcipieudi.
At diutius liaec ia schedis meis solcsmianis dclituerc Jani lua sint, ct pcrafjrato
propcmodum orbc univcrso , cx Africa, ubi unus vcstriiiu priinuiti ca coilc{,'il, ad

llrliem rcdcant. Vcruin quid isla intcr opcs luas vcrc romanas ct opini;is totius iati-
nitatis cxuvias? At noliin tc prius diiniltcrc, quain siiigula, prout dcscripla invcnio,
e sclicdis qunc in nuisco li\ dcnsi asscrvantur , subjccto dcceni et scptcin lituloruin
Bclicmate a clarissimis illis pcriegctis nccurntissimo, t^pis Iradidcrim :
I.
Lapis marmoreus, iuscuipta cruce opistliograplia, elfossus in iiorlo bispauici bo-

spitii tunetani [In mus. leyd. schedis Borgianis, fol. 1].
CARTHAGINIENSIBUS. 499
11.
Avicula , ima tanlum parle pedum exstanle.

\S DEO VIVAS
Fragmeiitiim e latere coclili , Carthaginc , c vetere sepulcro effossuxn [ibid. fol. 5]*
Jir.
Lapis Caithagiue descriptus \ibid. fol. 29].
IV.
D N
Lapis Carthagine repertus, haud procul a diruto romani opcris amphitheatro, palma,
ut iu supcriore titulo, iulcr duas litteras dextrorsum incliuata , expansis duodecim
foliolis [ibid. fol. 29].
c y kTi^ ^
AO^y s>tas
Lapis repertus in agro sito Carthaginem inter et locum vnlgo dictum la Gouletle ,
versus mare libid. fol. 29].

32.
50U Di; TITUI.iS CHHISTIAMS
\ I.
Y /
I
II
A Jri::
Lapis marmorcus, CarHiagiuc , iu littoic luaris icpcrlus \ih'u\. lol. 2:
vir.
Carthagine rcpcrtus "ihk\. fo]. 2G, u. 2].

CARTIIAGIlNIENSiBUS 501
VIIT.
lu agro carthaginiensi rcpertus, iii vico quem iiomine Malga vulgus appellat [ib. fol. 24].
IX.
VITATI c. r.
IN PACE t
Lapis Carthagine, iu littore maris repertus, palinula, ut supra, dexlrorsum inclinata,

uovem foiiolis expansis \ibid. fol. 231.
X.
+
VITA P- R-
IN PACE
Lapis ex albo marmore secius , repertus secus mare in Carthagiuis promontorio vulgo
Cap-Carlhage[ibid. fol. 22].
502 |)i; TITIILIS CIIRISTIANIS
XI.
M I N.
Carlhagiiie repertu8[iWd. fol. 20, n. 1].
XII.
CartLagiac icpLrUis [ilnd. lol. 28, n. 1].
XIII.
t P V t
Jbidem TcpeTius [fol. 27].
XIV.
"fiiil '" "
Ibidem repertus [fol. 28].

CARTHAGmiElVSIBLS. 503
XV.
Carthagiue repertus, inter congesta aedium rudera qune vetustae ecclesiae quamdam
prae se ferebant imaginem [ibid. fol . 21].
XVI.
~y
A cl. Comite C. Borgia repertus in itinere ad Siccam Veneriam, quem locum bodie
iTe/y appellare solent [ibid. fol. 05].
XVII.
DIVOCLAVE
vrVAS IN DEO
504 DE TITUL18 CHRISTIANI8
I.api8 Carthapine repertus ,
iiiscriptirt iitteii-. iii jirimo vcrsii aiitiipiioribus, iii altcro
rereatioiilms [ibid. fol. 5). lluic iiciiipe tahulae iiicisus priinuiii cst tilulus Divo Claudio
dcdicalus ; tuin ea diftVactu , cliri^timii liouiiuis cjiitapliiuiu impcratorii tituli lucuin
occupavit.
Nec plura, sivc iii nieis, sive in leydensium Kclicdis : sed tuum crit, vir clarissime,
quae adliuc lalcnt, rcvclarc , <piae silcnt, discrta faccrc,quae pcricrunt, cxcitare rc-
diviva. Ku soict cnijii cssc aut tua mciis aut fortuna, ul uW\ cactcris suiit angusliae
spinisque obsita duiueta, tibi aniplus iii quo exsultes, cainpus aperiatur.
Scribcbain iu abbatiu Solesmensi.

kiil. iinirtii u ccc l viii.
i
.
CARTHAGIMI^NSIBUS.
JOANNI BAPTIST.E PITRA V. G.
J. B. DE ROSSI SALUTEM.
Africanae ecclesiae christiana monumenla, quae Verecundum africanum scriptorcm tua

nunc opera in lucem prodeuntem comitari voluisti, digna profecto sunt, quae commcn-
tario aliquo instructa et iuluslrata lectoribus commendentur. Hujuscemodi enim titulos
et epitapliia, quibus \i\ ulla Europae pars caret, exiguo sane ad hanc diem numcro tota
nobis Africa, ethnicis licet inscriptionibus ditissima, suppeditavit. Quo fit, ut et magno iu
pretio habeantur si quae inde nobis iunotescunt christianae inscriptiones, et nonuullas

sive dictionum formulas, sive notas non in aliis facile mouumentis obvias, quin et novas
prorsus et intellectu interdum difficillimas liarum litterarum studiosis objiciant. Qua rc-
rum novitate notarumque obscuritate africana, quae profers, monumenta prac caeteris
insignia mihi videntur. Verum quod a me arenam unus
vir clarissime postulas, ut in lianc
omnium ego descendam, et inscriptiones has tnas perfecto commeutario explicem atque
declarem, id nolim nunis confideuter in me suscipere, etcommittere, ne postquam multam
huic argumento operam dederim, operam ipsam videar plane lusisse. Etenim me al) iis
prorsus imparatum praesidiis vidco, quibus arte et ratione potius quam ingenio et quo-
dam quasi ausu divinandi harum inscriptionum aetatem, notarum significationem, alia-
que, quae ad plenumearum intellectum conferunt, possim defiuire : quae praesidia illi
demum obtingent, cui plures id genus africanos titulos invicem conferendi, atque alios
aliorum ope explicandi facultas erit cui si et monumenta ipsa et eorum situm oculis
:
usurpare contigerit , is mea quidem opinione verus totius iuquisitionis arbiter et judex
erit conslituendus. Caeterum christianas inscriptiones multo plures, quam typis editae
sint , adimc extare, qui epigraphicara eam provinciam unus obtinet et egre-
iu Africa
gie administrat, Leo Renier v.c. mihi affirmavit, easque se mibi totas concessurum hbe-
raU animo ultro promisit : quem thesaurum dum expecto, si de christiana ejus regionis
re epigraphica quidquam in universum statuere aggrederer et obscuriora quaeque secu-
rus declarare, nimium meo mihi viderer ingenio confidere. Quare hoc pro tua huma-
nitate mihi ignoscas velim, uti de afrieanis his titulis nonnulla leviter attingam, alia in-
certa prorsus et indefinita in medio relinquam; de eruce vero cujus imagine vix non om-
nes notantur, ac de rarissima adclamatione in hoc signo semper vinces, quae bis in tam
exiguo monumentorum nuraero plane singulari occurrit exemplo, paulo fusius ex-
ponam
I.
Acprimum de tunetano titulo dicam (num. Ij, quoniam unicus est, et ciiristianis, mea
quidem opinione, statim abjudicandus. Crux cbristianae certe religionis insigne, averso
non modo nouindicat ipsas quoque in adverso lapide incisas lit-
lapidi incisa est; quod,
teras a christiano homine factas esse verum contrariam potius sententiam qnodam
,
qnasi praejudicio animo insinuat. Ethnicos enimtitulos ubivis terrarum suis ita sepulcris
500 nE TITUUS CIIHISTIANIS
Christiauos adiiibuissc , ut in averso lapide novum sivc tituluiii sive sncruni ('iiililcina
uliquod iiis('ul|)frc'iit iiiiiuiiitris [laeiie ('xctiiidis coiiHlat. Qiio lit , iit |)riino statiiu
adspcitu vcrisiuiilc vidcatur (•pitapliiuiii, dc (|uodisputo, ctiiiiico iiriiiiuiii dciii ciiristiaiio
scpulcro unixuiu fuisse. Atfiui lioc pracjudiciuiii apcrtc coiilirmat totatituli iudolcs ct
dictio, quod paucis nullo uc{;otio deiiioiislralio. Ac primum , ut illud practcrcam clni-
stiaiiitatis licic plauc niilla iudiciu cssc, IVIicissimus, ciijus lioc cpilapliium cst, dicittir
diilcis venuiculiis. 1'idclcs porro scrvos sivc lilicrtos appdlari iii cliristiaiiis vix uii-
quam cpitapliiis deprclicudes ; vcrnas uutcm ct vcrnaculos, si bcne mcmiiii, omuiiio

iiuiuiuam '. Altc uimiriim vctcrum Cliristiaiiorum aiiiiiiis iiiscdcrat illud I'auli apostoli
ctlatum : Ao» esl Judueiis, neiiue Gruccits; AON liST sriUVtS, NKQIJK IAMA{
omnes enini vos unum esti» in C7iris<o Je«u-. Quarc omucin servitutis meutioncm, pii-
Hiis saltcm sacculis, taiito iu scribuiidis titulis studio illos vitasso compcri, ut si ro-
mauae civitalis lcgcs cl jura c cliristiaiiis uiiicc mouumciitis c.sscnt cogiiosccnda, servi-
tutis in romaiio dcmum impcrio vix uiiu supcrluisse Acsliîa judicarcmus^ Ikiiule
tolus circumquaque tilulus circuraBcribitur singulariis litlcris D.M.S. — H.S.E. —
O.T.B.Q. — T.T.L.S. (
Ois viaiiihus sacrum — hic silus esl — ossu tua hviie quic-
scanl — terra libi lcvis sil); quas cllinicis nionuiuciitis proprias essc, ctin cliristiaiiiH alias
raro, alias vero nuiuiuam adliuc visas rcs est exploratissiiiia. Kt sanc ctiamsi uolas D.
M .S . iiiafricanae ccclesiae epitapliiis non ruro et mcra oscitautia (quod iu romanis prae-
scrtimcociiicteriis usuvcnisse omiics noruut), scd sacpius, ct rcccjito quasi morc, adiii-
bitas olim c.^se couccsseriin \ rcliciuas taincn iillcras, illas polissimuin ,
quibus ossibus
(luies et tcrra lcvis adclainatur, a christiauaruin inscriptiouum stilo prorsus alienas esse
nemo, opiuor, ncfiahit^. Al cnim siiigulariae liae littcrac, qiias iu cliristiaiio uonduin
epitapliio vd scmel vidiinus, ctlinicorum iu ipsa propric Alrica titulis solemnes sunt et
prae quavis alia formula usitalissimae" : quaruin si e tunctano omuiuo agro exemplum
quaeris, ecce tibi duas cjus agri inscriptioucs c codicc qiiodam chartaceo, quem ego
ipse vidi Pisis iu bibliotlieca scininariiS. Catharinae^ :
(1) In chiisCiano e suburb.inis coemeleiiis lilulo ,

quem adinlratioiiera parum movet, slqiildem metricum et poeticura
ego vidi Nrapoli iii musio boiboiiico , et po.it Cardiii.tlium epigramma est, ac proliide a solemniuin formulariim K'gIbH8
{Iscr. anl. ineJ. p. 08, 3 J8) ediilit Momiiisen {Inscr. R. N. paene solutuin.
n. 7174) vox verna occuirit , Miuin projiiium iioincii esse (n) V. MaftVi, Mtis. Ycr. 406, 7. Janssen, Mu$. Lugrl.
jmllco. Bal. Iiiscr. lah. xvii, 3, 6 ; (ab. xxiii, I, 2, p. I II, 112,
(2) Ad Gal. III, 2G, 9.8. Cf. 1 Corintb. vii, 2'>; Coloss. 113; et Reuler, Inscripl. ile l'Algeric, u. 590, 774, 852,
III, li. 1130, 1384 et alibl passim : notas vero H, 6. E . ia
(3) Vide excursum primum ad calcem liujus epislolae.
omiiibus fere africanis epltnpbiis leglinus inde a fabrettiaun,
(4) V. Hase, Joiirnat des Savanls, 1837, p. 048, 049;
602, 93 (queni corrupit Gorius, Inscr. Elr. t. i, p. 58,
cl Cavedoiii, Mem. di Modena, ser. 2, t. vii, p. 137.
n. 139), et maffelanls, I. c. a pag. 401 ad 400.
(5) Formulam liaiic OSSA TVA BENE RE- (7) Has iuscrlptiones Tuneti vldlt ct exscripsit Joauues
QVIESCANT semel tantum, si bene memini, in cLii- Pagnius, ciijus eplstolam datam Tuiieto dic 3 septembris
stiano epilapliio legi apud Aringliium , K. S. t. i, p. 610, anno 1607, ct iuscriptlonum exeinpla repperl in codice su-
iiou vero singul.iiibus litteris, sed oloyf a|Ji|idT(o; exaratam, prascripto, qui numero caret : eadcm legerat Gorlus Iii co-
'quemadraodum scribi debuit nova prorsus et ignota liis ti- dlce strozzlano 1340 (nntle codcx, qnem ego adliibui, totus
peiidet), verum paido negllgentius edidlt {Inscr. Etr. t. i,

fulis adclamatio. Verba iteni sil tibi tcrra leeis (ipsa in-
quam verba, nou notas) semcl vidi iii epitapliio adliuc ine- p. 77, n. 218, '?I9) el quo loco Iii Afrlca lil lapldes fiierlnt
dito anni 423, ubi tameu iuusitata christianis titulis diclio tacnlt.
CAKTHAGINIENSIBUS. 507
D.M.S. D.M.S.
APRONIAVIC ANNARIA
TORIAPIA FRVCTA
VIX.ANN.XLIIX CONIVNX
M.II.D.XI CARISSIMA
H.S.E.FIISOIBO PIA VIXIT*
ANNISXXXV
H.S.E.OIBOTTIS
Iii extrcmis porro littcris dcpravatum esse iitriusque inscriplionis exemplum et cmcn-
— O.T.B.Q.
,
dnndum T.T. L.S. quivis faeile videt. Demum unica, quac £id liaiic
dicm nobis innotuit, chrisliana tiiiielani agri inscriptio, mafteiana nempc 464, G, nul-
lam e singulariis illis litteris praefert, licet valde antiqua certe sil", et si Morcelli ra-
tiones constent (qua de rc equidem dubito), circa annum a Christo 227 lapidi incisa ^
liliitaque, de quo hacc proloquutus suin, titulo cum chrislianis sive tuuctanac sive cu-
juslibet alterius regionisinscriplioiiihus simiiitudo prorsiis uulla est, cum cllinicis voro
totius orbis romani, ac praesertim Africae, atque ipsius adco tunetaui agri, tanta, ut
niajor esse non possit. Quare a christianorum censu delendum meo, ni fallor, jure pro-
uuiiciavi.
De reliquis crgo, quos edidisti, christianis manifesto titulis dicere aggrediar non multa ;
tamen, et vix quidquam, quod pertinaci ausim auimo asserere, Sexdecini enim sive epi-
taphia sive alterius generis tituli sunt , et ad carthaginiensem omnes ecclcsiam spectant,
inlustrem illam quidem et proconsularis Africae principcm, verum unde vix duos tresve
ad hanc diem litteratos lapides habueram. Quod si solcmncs ct jamdiu notas chrisliana-
rum inscriptionum formulas in Iiis quoque carlhaginiensibus titulis depreheiiderem,
nullaeausa esset, cur de earum interpretatione tantopere haesitarem. Verum, una excepta
adclamatione in Deo vivas ,
paene oinnia heic partim raro usitata, partiin omnino nova
et obscurissima esse video ; omnia, inquam, neque euim vel ipsas vulgatissimas voces in
pacc heic novitate aliqua carere facile demonstrabo. Itaquc, sive harum inscri[)tionum
interprctationem aggredior, sive in earum aetatem iuquiro, multa me morantur atque
adeo impediunt, ut animum interdum paene despondeam.
Et sane vix ullus beic tilulus est, qui non quasdam notas et singularias litteras exhibeat,
quarum nullum adhuc aliud exemplum vidi quin immo uonnulli in his lapides sunt,
:
qui nihil praeter singularias litteras et symbola prae se ferunt. Ecce enim habes notas
L.N.,C.F.,L.T.,P.R.,P.S. propriis defunctorum nominibus adscriptas, tum C M . .
LV et V.R. adclamationi IN HOC SICNVM SEMPER VINCfS conjunctas

.
;
demum MN PP DN — — —
PV, quarum unumquodque par integrum titulum confi-
cit ; omnes adeo obscuro et arcano sensu, ut, nisi quis Oedipus sit, nescio an probabili
(1) PIVS VIXIT, PIA VIXIT, foimula est etliniconim (2) V. Giovenazzi, Ateja, p. 71.
in Africa, ac praesertim in agro tunetano titulis tota pro- Morcelli, Africa christ. t. ii, p. 91.
(3)
pria; v, Fabr. Maff. Janssen, 11. cc, et Reuier, op. c. passim.
508 DK TITIILIS ClimSTIAINIS
i|iii(li|uain sentcntiu inde possit exKcuiiKTC. Nuin, ul alt illiK, quao proprin noiiiiiin conii-
tuiitur, iiicipiain, primus ccrln iiotus I,. N., V.. I'. proiiuiii cssct iiilcrprctari VITATI
Lin-M N<'/H»(i, VITATI C<im' F(/<o ; ijuiii ct littcius L T . . coiiro.so lorlasse lapiilc cvaiii(i;is
iii L.F. iiiutuiiclus esKC fucilc conjiccrein, ut scnsus csHct LHtii Fi7/o ; vcruiiKiuid ic-
licpiis littcris fucics P . R ,P S
. .
.
, (luuc iii liis titulis pureiii prorsus ac priniuc iliuc locuiii
ohlinciit, idcoquc ud cuiidciii cuiii illis iiitcrprctutioiiis lcf,'eiii suiit maiiifcsto cxiscn-
dac? liiiuni ciiuidcm cpitaphium iio\i, (piod cum liis iioii (HJiiiparari iiiodo posiiil, scd
coiijunf,'i onininodchcut, (luippc (juod cjusdcm fnmiliue sit, ctCurtliuginc (cxeodcm, opi-
iior, uiidc ct hucc prodicruiit cocmctciio) Lii^diiiiuiii itatavoriim Iraiislatum '. Vcrum
iiuila iiidc iutci|)rctaii(lis his notis auxilia, nova potius iiiipcdiiiiciita. Mis nciii]ie tatiltiin
litteris totum cpituphium coustat :
VITATICA
IN PACI
Sed, collatis carlliafiiniciisihus, de cjuihus loquor, titulis, sic emcndandu fucilc Icctio vi-
dchitur : VITATI .C. A . IN PACE; unde iiiliil reliquis ciuriores uotae cxurguiit
C.A., (luihus nulla certe cognalionis appeliatio posBit significaii. Praelerea vocum
cotiipcndia, qtiil)us quis quaeve cujits lilius liliave, iiepos ncptisve iueritsigiiincalur, elli-
nicis titulis plaiie sollemiics, latiiia Cliristiaiiorum cpitaphia nuiKiuam videiitur rece-
pisse ; (juarc lionoris potius vcl amoris, quam copnationis appeliationes suh liis iiltcris
delitescere veterum inscriptioiium scieiitia suadet. Vcrum hanc quoque viam si aggredia-
mur non facilem , opiiior , exitum rcpericmus. Lilteras ccrte C F . . clarissimam femiuara
plerumque signilieare iiemo unus iguorat; et A
ha* ipsas notas C quas modo propostii, . . ,
carissimae animae explicari prohabiliter posse romana quaedam iuscriptio facilioris

ingeuii hominibus fortasse suaderet '
: praeterea notas L.V., L.F., L.P. de lau-
dabilibus viris, feminis, puellis inlelligeudas esse certo coustat ''
;
quare si liccat tua-
rum inscriptionum apographa leviter emendare, et 1_.N. iuL.V. itemqucL.T. in
L . F . vcl L . P . mutare, nuila jam beic supererit obscuritas; sed paruin tali ausu profe-
cerim, quandoquidem siugulares aliae litterac sunt P S .
.
, P . R . ,
quas si mutare pariter
aggrediar temerarius profecto videar, si tale facitius non audeaiti cum tenebris iterum nos
colluctari necesse erit. Non me praeterit hanc liaruin litterarum explicalionem confmgi
posse VITATI P . S . , Yitali patri sancto, vel presbytero sancto ; VITA P. R. vila paler vel
presbyter reverendus ; verum haec commenta ab epigraphica dictione longo distant inter-
vallo.Veteres enim inde a saeculo quinto sacrorum ministros inpublicismonumentis V.V.
(1) Janssen, I. c. lab. xxv, 2, p. 117. curs. litt. t. 1, p. 189, et apud Gori , Sijmb. Flor. 1. vi,
V. Leblant, Inscr. chrct. de la Gaule,l. i, p. 125;

(2) p. 180.
nec quae laudat christianarum feminarum epitapbia , qtiasi (4) V. Marini, Fapiri p. 2C0 , 2C5, et papyracen in- ,
notas L. F. (Lucii filia) praeter morem exhibentia, hanc vere strumenta, n. 113, 114, 115, aliaque pa.ssim, ct coiifer cum
interpretationem recipiunt, legendum enim esse laudubilis inscriptionibus apud Mur. 435, 3; Gori, Inscr. Etr. 1. i,
femina pluribus exemplis constat. p. 4e, n. 84 ; t. iii, p. 32 1, n. 8; Cavedoni, Vuc anlichi
(3) Maffei, 31. Y. p. 483. Cf. Lami, iVoi-. Fior. 1749, cem. crist. ili Chiusi, p. 69, 71, 75 (est Mem. tli MoJena,
p. 357 ; Zaccaria, Sloria lcll. 3, edit. t. i , p. 295; Ex- ser. 3, t. xiv), aliosqne.
,
CARTHAGiiNlE^SIBUS. 309
i/((j.s vciicrabiks '

cl V. R. viros rcverendos- appellanint , misquam vero, quaiitiini ad
liaiic dieni novimus, palres, sive presbyteros reverendos ant sanctos; et solitariam litteram
S. sacculo circitcr quinto spectabiletniôtias quam sanchtm virum significare vetera
epitnpliia dcmonstranl'. Denium haec ipsa nomina, qnaedeclinari videntnr Vila, Vitalis,
Vilali, nescio an aliis nota, niiiii quidem inaudita prorsus accidnnt, ctutrum masculina,an
feminina, an ulriusquc gencris sint ignorare me fateor ;

quo magis incertum estquaenam
liaec nomiua comilantiljus notis adliibenda interpretatio sit. Illuc ergo unde incepit mca
rcdit argumentntio, in rc adeo ol)scura satius esse ignornnliam non diffiteri, qunm divi-
nando opernm ludere. Quod dereliquis, quas nondum atligi, singulariis litleris eo mngis
dixerim, quo illarum in liis lapidibus solitarius usus aconsueta notarum lege et abomni
veterum inscriptionum cxemplo niagis abhorrct. Sigla fortasse DN appicta pnhna, quac
victoriae insigne est, intcrprctari possem Doiiiinus noster vicil (vixS); et elementa MN,
quae mutanda omnino vidcntur in MM, memoriam facile significant, quo vocabnlo Chri-
stianorum in Africa sepulcra appcllari solemne fuit^. Sed haec aliaqueid geuus ingeniosa
potius commenta videri facile possint, quam ad scientiae nostrae lcgesexacta judicia : to-
tum eniiu hoc genus epitaphiorum, quaetantum litteras praefcrunt, vix solitarias
paucis Qd hanc diem esemplis notum, a comparatis invicem mouumentis nullam adhuc
lucem accepit.
.lam crgo relictis arcanis liis notis formulas, quae omnihns litlcris pcrscriptac in bis
tituHs sunt, examincmus. Quae in tanta harnm inscriptionum simplicitate his tantum ad-
clamutionibus constant : vivas in Deo; in pac,e et in hoc signo semper vinces (vel vincas).
Dc priuia illa vivas in Dco vix qnidqnam
cst, quod bcic loci raonitos lectorcs vclim est ;
enim formula christinnac pictatis tota propria, et christinnis omnis gcneris monumcntis
sacpissime inseripta qua nou niinus vivis quaiu vila fuuctis adclamalur; caquc
^*,
,
jam in africanae regionis titulis sese nobis obtulit". llla contra supra caeteras omnes
christianis epitaphi's sollemnis adclamntio, quam pleracque tuae inscriptiones praefe-
runt, Aox scilicet in pace ', non eundem proprie in africauis, atque in romauae ecclesiae
monumentis, sensum niilii videtnr significare.
Romana enim cpitnpliia ccleberrimam hanc vocem ita passim adhibent, ut non quod
pracccssit, scd Cjuod moitcjn ipsam subscquitnr lempus plerumque rcspiciat; quod ne
taultis expo:inm, hoc unum reputari a leeloribus velim plenam et integram formulam
his aliisûc similibus vcrl)is iu romanis pnssim titulis obviam essc : spiritus tuusinpacc,
(1) V. Maiiiii, . c. p. 34 j. Haiic virl rc/tcrnfji/is ap- fcr cum iiiscriptionibus editisa Boit^zzt,Lc aiit. di Tortoita,
I
pt*lla(iunent et iii i:isigni afiicaiio litiilo inilii depichendere p. l'^0, ab Allcgraiiza, dc Scpitlcris, p. 10, n. 163, aliisque.
viJeor, iii sitifciisi neinpe inscriptione amii 4J2 , de qii* (3) V. Hageubiicli, Episl. cpiijr. p. 329. Cf. iMarini
I
vidc Kcnicr, Jiciiic arcli. t. V!i, p. 3G9 et seqq.; et P. de I. c. p. 200, et alibi.
Brucli, Collccl. ilcs jirccis hisl. Ult. scieiilif. aii. 1 854, p. 470 (4) Gemluam litteram M vocem memoria sigiiificare jain
eiseqq.Vciba DEDICANTE LAVRENTIO VV recte videruiit niij;.nibucliius (apud Orelli, Jnscr. n. 4400),
CO«reicnda siiiit cani siniilliina dictione votivi tituli antc ip- el Muratorius {Tlies. Inscr. 1835, 11) : caque nota iii
I sum Alexandri ct Eventii inartyriiin sepulcruin via nomcn- Elrnriaeatquelnsubriae epitaphiis plus seinel apparct (v, e.
gr. Grut. 1051, 11, 850, 6; Mur. Cavedoni,

taua nuper inventi : sanctis martijribiis ErciUio ET I. c. et I. c.
p. 25), in edilis veroChristiaiioruin africanaercgionis inscri-

ALEXANDRO DELICATVS VOTO PO- lilioiiibtis epitaphia et sepulcra incmoiias saepe appcllari
[SVIT DEDICANTE A- EPISCOPO VRS; quivls \idet, qua de re alio loco dicam.
(v. Visconti, Oiorrialc 1354, p. 1223);quare
ili Jloiiia, an. V. LeBlanl, 1. c. p. 04."
(5)
iiionuinenti consecrationein ab episcopo factain ntraque in- V. Reuier, Inscr. de VAIgcric, n. 1673.
(0)
icriptione signilicari fjcile intelligilur.
(7) De hac adclamatione egregic nuper De Witte, Mcm.
(2; V. Mariui, 1. c. p. 252, 267, et alibi passim, et cou- sur Vlmp. Suloiiine, p. -iO-47.
;
510 l)K TITULIS ClilllSTIAMS

vartt in pace, te in pace Ihristus /aciut, itemque dormil in pace, dormit in somno pacii:
quibiis uou mortulitt, wi\ iininortaliH vitue paccm ct reHiirrcctioiiiH Hpcin Kiîiilieuri ncino
noii vidt-t *. >'cc iliflitclior iiiiuni ullciniiixc iiioiiuiiicntiini cshc, i|iio(1 coiitrariuiii kciiIcii»
tiuiii iiiuuilcHto Huadct; tituluiiiputa llcrilacconiitis, (|ni decessilin pucv fidei cutliulicae-, ct
cclcticrriinutn inultoruin coniincnturiiH vcxutuin inuîH(|uain cxplicutuin llilari iit jtace et
fide conitiluti epitupliiuin *. Hcic ciiiiu voccs in pace cutliolicue communiouis Kociclutcin,
iii (inudcluiictus vixit, vcl vila salUin cxccHKit iiiduhic dcinoiiKtraiit; (|uo Iuukmi kciisu iliu
cavc nc accipiaH, (inae lcycs in titulo unni VJO : IIK; DhfUSriA i:ST l.\ I'AC;k UO.MI: ',
quasi fciniuu iii romunae ecclcsiue puce dcfuuctu dicutur^; ibi cnim IIOML non UrbiH,
scd ipsius dcfnnctae fcniiiiac propriiiiii nonicn cst. Ati|ui ipsa ulriiisquc foriuulue novi-
tus, iii (piaiion unius pacis, std pacis vl fidei iiicutio lit, satiH iiidicut non vulgurciii ct
sollciniiciii, scd proprinm uliiiucin iliis cpitapliiis scnsuni KubcKHe. Kt KUiie iioiinc llcri-
lain comitem nutioue Gotlium fnissc nomen ipsuni prodit Eccc ergo cur Kinguluri !'
in ro-
iiianis liliilis cxcniplo in pace fidei calholicae illuni dcccssisse, qui cjus fuiius curarunt
scpuicro inscripscrunl ; Gotlioruincniin plcrosquc arianos fuissc nenio ncscit, quarc sive
illc, quod verisimillimum cst, ab urianu sccta ad catbolicani ecclcHiam se convertcrit, sive
catliolicam semper lidcni colucrit, id in Gotlio bomiiic incmoria et inscriptione dignuin
visuincst. Nciiucnuilto divcrsain llilari iu pace el fide coitHlifuti causam cssc mca qui-
dcm opinio fcrt : aul cnim iiiiiil ilia \crba sigiiilicaiit iiisi nicruin sive ucopbytuin sivc
lidclcm ((luid autem tanta circuinloculione opus fuit, si uno verbo multo clarius res ex-
priiiii potuitVj, aut si quid practcrea siyiiilicant, boc lcgeiiti scilicct insinuant Hilaruin
ab ccclesiae olim patc e< /Stle alicnuin in utiaque dcinuin constitutuin, id est ex liaerc-
tico catholicum factum, decessisse : quod nobis post quindecim deinum saeculaûbobscu-
riim videri ccrte potcst, aequalibus tamcii, qui Hilari vitain ct facta iioverant poluitcsse
inlellcctu facilliinum. (âetciuin (|uidc[uid de singulari boc moiiumenlo Kcntienduin sit,
iiniversa romauarum iiiscriplionum multiludo boc apertc nos docct primariam ac potissi-
mam adclamationis in pace signilicationcm illam Romae fuisse, quae beatorum pacem
acternam ct rcvicturi corporis sjicnr unice respicit. llacc primaria, inquain, ac potissima
sigiiilicatio fuit ; ncque cuim omniuo negaverim de calholicae quoque societatis \incuIo
ac pace quisollcmuem banc formulam romauis cpitaphiis adhibuerunt saepe cogitasse.

Ycteris ncmpc christianae disciplinac hacc divinitus accepta doctriua fuit, mortalem banc
vilaiu fideiibus ad iinmorlalitatcm praeludere, cl promissae beatitatis pcrfcctioncm con-
sunimationcmque in altero saeculo futuram, cujus jamexordia qui in Christo pie vixcrint
in hoc saeculo delibarint. llinc quaecumque cffata dc fidelibus jam vita f unctis et in caelo
rcccplis vetera monumeuta usurpant, eadem et de vivcntibus adhibent; utrique m Deo
et in Chrislo, utrique in agape, utrique demum in pace \ivere dicuutur et esse et pcrma-
nere. Quare idcirco quis deposilus in pace et acceptus in pace signiGcatur, quod pacein
Christi quam in bac vita coluerat, vel vita excedens expetierat ct secum tulcrot, jam
perpetuam nactus sit et omni ex parte perfectam " : sic de martyribus lugdunensibus
(1) V. potlssimum Zaccaria, de Vetcrum clirlsl. inscr. (4) Bosio, lioma solt. p. 434; Aringhi, t. ii, p. 169;
usu in rcb. theol. (iii Thcsauro iheol. i. i, p. 347 et seqq.) Fabr. 1. c. p. 757, 627.
(2) Fabrelti, De epitaphio Hilari , p. 757, ii. 62S (5) Hanc iiiterpretatioiuni (ledlt Zaccaria , I. c. p. 352,
Doni, XX, n. C5. (C) Cf. Cavedoni, Memoric di Modetia, ser. 2, t. vft,
(3) Maffei, 1. c. p. 359, 2; Bottari, Koma sollcrranea, p. 54 et 55.

t. III, p. 59; Mazocchi, de Epitaphio Hilari, aliique multi.
CARTHAGIJNItNSIBUS. 511
lugduneusesfidelestestantur, quod : eipv-v/jv dYaTtviaaVTEc; aei, xal eip-iivriV -/iixiv TrapeYYU/icavTci;
|j.£t' £ifv]viri; £/(opr,5av itpo; 0=o'v ' . Atque haec roniauarum inscriptionum mauifesla plerum-
que senteutia est.
Africanaecontra ecclesiae monumenta iu pacis vocabulo quasi primariam etpotissimam

catliolicae pacis significalionem \identur respcxisse , ueque ad altiorem saepe sensum
spectasse. Ecce euim in tam exiguo christiauarum inscriptionum numero ,
quotquot ex
Africa mihi adhuc inuotueruut, jaui quater omuibus litteris scriptum lcgi VIXIT IN
PACE,ZHZAZAENEIPHNH', octies IN PACE VlXIT'; ita ut coliatis utriusque for-
mulac exemphs uuice \erisimile sit in africanis his titulis vocem in pace a sequenti voce
vixit immo potius eidem conjungendam. Nec putes vulgare hoc
sejungendam nou esse,
esse ct nulladiguum animadversioue. Nam, ut totum quam late patet epigraphlcum orbem
percurras, extra suburbani quidem soli lines vix uspiam, si unum excipias Lugduuum,
ejus dictionis vixit m pace vestigium reperies ^ in urbanis vero monumentis adeo rara ;
exempla, ut in tot inscriptionum raillibus, quae litteras inpace prae se ferunt, undeuas lan-
tum deprchendas, quibus Nec idcirco ab ipsis romauae
vixil in pace fuerit iuscriptum '.
ecclesiae alumnis tametsi raro interdum tamen adhibitnm hanc formulam esse, undecim
tautum repertis exemplis, indubiecrcdiderim. Quis enim nesciat omnis natiouis homines
Romam conlluxisse, ct peregrinos fideles magno semper iu romaua ecclesia numero ver-
satos? Quo fit, ut formulae christiauis exteraium regionum cpitaphiis sollemues et fere
propriae in romanis ideutidem monumentis occurrant; igitur quaerendum utrum ro-
manorum civium an extcrorum potius homiuum undocim illa epitaphia sint, quibus
praeter morem inscriptum VIXIT IN PACE. Cui quaestioni vix ullo satisfieri pacto
potest, quaudoquidem rarissima in hujuseemodi titulis nationis et patriae mentio est.
Ecce autem in tauta hujus mentiouis raritate, inque uudeuis non amplius titulis, duo ta-
men sunt qui defunctum urbanum non fuisse civem couceplis verbis testantur ,uuus
nempe Rapetigae civis hispani (n. 1 1), altcr Gerontii perc^/ruu' (n. 10) ; alia praeterea in
(1) V. Eiiseb. Hist. eccl. v, 2. France, t. ir, p. 106, quae adservabatur in civitate Viva-
(2) Jaiissen, I. c. tab. xxv, 1, p. 117, lianc esbibet ex riensi in museo privati nescio ciijus homiuis, quare incer-
Africae oris septeiitrionalibiis inscriptiouem ORTI Cl VS tum est utruni ex ipso vivariensi terriloiio prodierit, an
— VISXITIN —
I
PACEAN NISLXV PVS — Liigduno potius

praebet inscriptio
iiUic fuerit
quaedam inedita
translata. Alterum excmplum
tarracinensis anni a
MINVS )^. Lege FORTICIVS, non qucmad- Clnisto 345. V. quoque Le Blant, 1. c. p. 454, n. 339, et
p. 460, n. 344, et inscriptlonem graecani ueapolitaiiatn edi-
inodiim cdilor VORTICIVS. Adde inscriplionem cala- tain a Reinosio (xx, 3G1) aliisque, sed accuratissime a Mar-
meiisem editam a Renitr, I. c. 0. 2839, et graecam cii (eu- loreWlo (T/ieca calain. t. ii, p. 527), de qua consulcudusPel-
sem ab eodem n. 2146, ac demum epitaphinra , quod a iicia, Jc C/irisl. 17S et sqq.
Eccl.po/it. ed. Bassani, t. iv, p.
Thysdro (uunc El-Djem) nuper accepimus ( BuUclin ile 1° Boldetti, p. 433; 2° Jdem,
494; 3° Idem, p.
(5)
r.il/ienaciim frmicais, I, C35). p. 383 et396; 4° Marangoni, Acta S. Victorini, p. 121;
(3) V. Renier, Rcc. aic/i., xi, 442, et de Caussadc, 5"^ Voyagc Ultcraire dc deitx It^ncilictins , P. i, p. 261 ;
Noticc sur lcs traces </e Vaccupation romainc, etc. (Mcin. 6° Cardiuali, Iscr. ant. ined. p. 67, u. 480 (et Momnisen,
de la Sociele arc/icolog. dc tOrlcaiiais,t. i, p. 315); Jaus- Inscr. R. N. n. 71 97) ; 7° Bottari, .Roma soH. t. iri.p, 118,
sen, 1. xxv, n. 5, p. 118 ; Hefner, Rcemisc/tc Ins-
c. tab. n. 27 (et Passionci, Iscr. p. 1 17, n. 41, et Douati, p. 191,
c/triftcn {Ab/tandl. dcr Mitiic/tcncr A/:ad. d. /f~. p/tilos.- n. 2) ; S*^ Gori, Xenia cpigrap/tica (in Actis societ. /al. Ic'
hisl. cl. t. V, p. 205); Ciarac , jV«sc'c, pl. li, n. 5'; nensis , t. iv, p. 43, n. 157); 0" Inscriptio inedita cujus-
Carouni, Ragguaglio d'un riaggio, Milano, 1805, II, 135 ; dam Aureliae graecis litteris latina lingua, cujus nunc frag-
Renicr, BuUctin des socictes savanles, an. 1855, Le Rlant, mentum superest in musco vaticano ; 10*^ luscriptio Ge-
loc. cit. p. 117; et rragmentum notatum uumero V iiiter ro«//i /?crcr;W«i e coemeterio Cyriacae anno 1845; ll"Itera
iDScriptiones, de quibus commeutor. alia liapeligae Mcdici cicis /lispani facta anno 388, e coe-
(4) Unum nempe bujus formulae exemplum repperi in in- meterio suprascripto anno 1847; utraque nunc in museo
scriptione quadam edita a Millin, Voijage dans le midi de la lateranensi.
51 •) l)i; THl I.IS CIIHISTIA.MS
iiih tituiis pcre^riiiilutiK extuiit indicia; IiuIhs eiiiiii lioic iiiulierem liurburo uoiiiiiic Fre-
ilam (ii. 7), liubeH e|iitu|)liiuui lutiiiu liiiguu gruecis litteris seriptuni, quiti gruceiM lati-
iiis(|ue verbis ini)itum(ii. U); liahes deniuin iii inseriptione aiuii 51i voeein DEPOSETA
(ii.8\ quod, nieu quidein sentenlia, manilfstuiiieKt proviiicialis ruslicitatis ui},'unieutuni;
sii|iiidcni loniunos ci\es vel scxto currcnlc.sacculo deiiositum cldiiiosittiin dicere uc scri-
bere cuusuevigse urbanae inscriptioncs (|uotquot e.\tunt tcstuntur, provinciales coutra,
niaxime (luUos, littcia K loco I ud nuuseuin iisiiue abusos csse inuumeris excmplis
eoustut.Luee ergo ineridiuna cluiius est lormuluin dc quu disputo {vixil in pace) nou
niodo rurissimum iii romunis epitupliiis csse, quippe quae vix undecics in undeeini pucue
iu.seriptionuni iniilibus oecurrut, sed ct si quaudo oecurrit a peregrinis potius iiomi-
nibus quain ab roiiiuuuc ecelesiue uluiniiis usurpalum videri. lii lugduncnsi eoutra civi-
tute de vii;iiiti ciiciter cpilapiiiis, quae voees praelcruul iii pace, oclo oniuiiio suut (idcst
dimidia fere pars) quae caudem cum voce vmtcoiijuiiguiit ' : iu Africu vcro ex sexdeniii,
quos tantuin novi, titulis, noiisolupacisudseripta adclaiiiatione, sed defuncliquoque vitum
et mortemsignilicantibus, vix quultuor exeepi in quibus ItliCliSSIT IN l'ACE, PRAIXIIS-
SIT IN PACK, 11I:Q. IN l'ACE, QLTEVERUINT LN PACE scriptum aniinadverti », rcliquis
udbibita dictio fuit vixit in pace, in pace vixil. IMura licet africana id geiius cpitapliia alii
novciint, iiiilii iii cxiguo Iioc numero adco maiiifesta videtur rulio eonsturc foriiiulaiii
quae lloiiiae pr.ciie ignotu fuit, Lugduiii notissimu, iu Africa pcrvulgatain fuissc ac pluuc
sollemnciii, ut conlirmari quidem pluribus exemplis rem possc opiiicr, jam satis pcrspi-
cuam tainen csse, et illis, qui confcrendis inviccm monunientis iiigenium cxercerc solciit,
oiiiui e\ parte iirobabilcm. Quaenaiu uutem causa fuerit, eur paccm tumulis inscribcnlcs
Roinaui quidem de immortali, Afri vero de raortali ut plurimum aevo et vita cogitave- •
riiit, operac prclium crit paucis cxponcrc.

Cbristiauu quaiitumvis dissitis posita regionibus epitapliia iusigne quidcm cum in
Kcnlentiis, tuiu iii ipsis plcrunique vcrbis unauimis coucordiae exemplum cxbibeut; ve-
riiiu iu liac coucordia nonnulla formularum varietas cst, quarum alias uni, alias alteri
sivc rcgioni, sivc proviuciac, sivc civitati aut oppido prae cactcris omnibus placuisse, in-
tordum ctiam proprias fuisse, monuiucnta ipsa clare demonstrant. Atquc ut uno excm-
plodefungar, quis crediderit cliristianos ostieiisis civitalis homines iu tantac licet eccle-
siae conspcctu, qualis roniaua fuit, quiu ct iu ejus propc sinu altos alque cducatos, suis
taincn cpitapliiis proprias quasdam notas im[)ressisse, quibus illa non modo a romanae,
sed ct ab ipsis conliguae portuensis ccclcsiae titulis nuUo plcruiuquc negolio discerni facile
possint? Ecce cuim sollemucm ct plurimis christianis epitaphiis variis modis adliibitam
vocciu dormil adco frcqucntaruut et quasi propriaiu excolucruut sibique viudicaruut,
ut ia duobus ciixiter supra quadraginta lalinis ostieusibus titulis tres supra triginta
cam vocem prae se feraut, neque utcumque, sed luedio semper vel extremo epitaphio sic
(1) V. de Boissieu, Inscript. nnliijiies ile Lijon, p. 599, 11. 37, cujus teslimonio certo constat formulam lixit in pace
<•( Le Blaiit, I. c. p. 37, n. 13; de Boissieu, p. 581, Le m lugdunensibus sallem litulis laicant, qiiam vocant, com-
Blaiit, p. 38, 11. U; Muiat. 432, , et Le Blaiit, p. 40,
I munionem designaie. De liac iuscriptione egregie Greppo,
11. 17; de Boissieu, p. 548, et Le Blaul, p. 78, u. 37;Mil- du Lyonnais, t. xii, p. 51.
lievite
liii, 1. c. t. I, p. il2, et de Boissieu , p. 580, et Le Blant, (2) V. Hase, Journal <lcs savants , 1837, p. 705,
an.
p. 130, u. (iO;Millin, 1. c. t. i , p. 478 , ct de Boissieu , ct Rcuier, Itev. arck., vit, 372; Prevost Rev. arc/i., V,
,
p. 571 , ot Le Blant, p. 151 , n. 09; Le Blaut , p. 152, 372; Chiac, Mus. de sciilpt., t. II, pl. lxxix, C6; de
n. 70; de Boissieu p. 594, et Lc Blaiil, p. 101, n. 82, la Mare, Exploration scientifiquc de 1'Algeric, pl. 85,
,
lii liis obseivatione dignissima est iiiscriptio apud Le Blaut, u. 10.

adscriptam: HIC DORMIT, HIC DORMIVNT '. Praetereaqui sibi viventes sepulcrura
parassent, hi propriamquamdam et nuUis usquam aliis christianis in titulis, non in ipsis
proximae urbis Eomae coemeleriis, \el semel obviam formulam usurparunt Sl DEVS :
VOLET, QVANDO DEVS VOLET, Sl DEVS PERMISERIT, QVANDO DEVS

PERMISERIT. Quis liosce singulis ecclesiis in pangendis epitaphiis proprios mores ex-
plicare ratione possit, eorumque causas et momenta exquirere ac declarare? Multa, opi-
nor, a propriis unicuique ecclesiae liturgicis precibus in singulares id genus epigraphicos
usus derivataet quotidiana consuetudine perinde ac quadam lege indueta ac consecrata;
nonnulia quoque casu potius et imitatione, quam ratione et consilio frequentari coepta;
alia demum singulari aliqua de causa, quam in uniuscujusque ecclesiae historia ac mo-
ribus investigare par est, sensim introducta et brevi sollemnia atque unice legitima ef-
fecta. Enimvero talem aliquam adhibendae formulae VIXIT IN PACE in africana ecclesia
causam fuisse vehemens mihi suspicio est.

Quo enim casu lugdunensibus epitapiiiis, quinto praesertim et sexto saeculo, haec for-
mula iuscribi passim consueverit nec divinando assequi certe possimi ; africanae contra
ecclesiae tota clamat historia nullibi tam dira et diuturna et furoris plena dissidia divina
humauaque omnia lurbasse, nuUibi christianae pacis jura et catholicae societatis vincula
violentius fuisse disrupta, quam in ipsa Af rica inde ab exordiis saeculi quarli; quo tempore,
miserrimo ejus regionis fato, Donatistarum calumnia agitari coepit, et in immensum brevi
schisma erupit; quod vix ac ne vix quidem sopitum demum fucrat, cum ariana haeresis
a Vandalis invecta extreraam catholico per Africam noraini perniciem afferre molita est.
Quid ergo mirum si in vexatis tanto schismate quin et ariana quoque ab haeresi eccle-
,
siis, in quibus hoc unum omni adsiduitate et studio earum rectores agebant, ut catholicae
communionis et pacis sanctissima jura sermonibus atque editis scriptis quotidie expone-
reut, inculcarent ac persuadereut, qui pacem tumulis inscripseruut de illa propria pace,
in quam catholici nominis fideies mentem animumque totum defixerant, unice cogitarunt,
et in hoc maxiraum defuucti hominis bonum certioremque beatae immortalitatis spera pu-
tarunt, quod in pace, id cst in eeclesiae sinu, vixisset? Roraauae vero ccclesiae, singularl
providentis Dei beneficio , longe dispar et niulto beatior conditio
fuit. In qua catliolicae
societatisviuculumet legitimae doctriuae praedicatio ita semper praevaluit, ut haereseset
schismata aut altiores nunquam in urbe radices egerint aut prae ingenti catholici no- ,
minis populo exiguum sectatorum numerum habere visa sint; quod vel de novatiana
secta, qua nidlam graviorem diuturnioremque roniana ecclesia experta est, si res postu-
laret , demonstrare facile possem. Hinc illa securitas, quam de ecclesiae unitate universa
urbis Roraae christiana monuraenta videntur prae se ferre ; hinc primaria iisdera et potis-
siraa in pacis adclaniatione caelestis et iraraortalis vitae significatio. Qua de re, si suus hic
esset dicendi locus, raulto plenius exponerem : sed vereor ne plus de hoc argumento
scripserim, quara hujus epistolae incoepto videatur convenire.
Restat ergo ut de rarissima in christianis titulis adclaraatione IN HOC SICNVM
SEMPER VlNCES, quffi Constantiuianae victoriae insigne raonuraentum est, pro argu-
menti diguitate disserere incipiara. Quod quoniam quo-
fieri certe nequit, nisi de appicta
que cruce sermonera iustituam, de hac vero me extrerao loco paulo diligentius exposi-
turum praedixi, antequam eo demum perveniara aliis syrabolis, quae incisa his lapidibus
(1) Cf. Visconti, Giomah Arcadko, (. cxlii, p. 202.
IV. 33
514 DE TITIILI8 CliniSTIANIS
guiit adliiluMKlii pura ost , et ipmi qiuxiue, ki lleri iiotost, horuiu inoiiiiinoiitorum nctuH
dfliiiifiiilu. A »yml)oli(4 mc i)reviiisiuin oxpcdium. INani pnietor orucein, quii iiucnc oinncg
hi tituli iusij,'ne8i»uut, hcic uccurrunt palinae, uvcb, una lorlUKHC Holitaria, uliue vas Horihus
refertum appetenlts, item \m lierliis vei poiiiis (iieque enim (lianraiiimu Butis nitidum
est'1 refertum, cui puntorale pedum adjueel; demuiii triuiiguliis IrihuH sivc orhieulis, Kive
puneli8 udseriptiH. Dc cliristiuni» liiH sinni»*, uno fortasse excopto triungulo, multae euequc
iiotissimae extaut doctorum lioiiiiuum (•ommentalioiies; qnorum HeiitenliaH referre niodo

et expcndere niliil altinet. lioc tiimeii moiieo paliiias item cl aves, cruees praeterea inono-
^rummuticas, iu quodam luterculi IruKmculo cx Africae oris Keptcutrionalil)U8 clfosso

couspicuas 0880, quod hcic plucot adscrihcrc :
p EREGRINVS-f
.y«T//RNINVS -f
/m VLVS I -P
ori MASIA | -P
pr IBATA
aviculac duae ^ .
Junssenius V. C. Iiujus fragmciiti editor '

cxistimavit appictis huic latcrculo palmis
martyrum iiomina notari : quod facilc conccdcrem ,
(palniam enim, taiiietsi cujiisvis
chrlstiani homiiiis scpulcro appiiigi potuit, martyrihus tamcn potissimum convenire quis
negct?) nisi cruccs monogramnuilicac rcccntiorcni quarti saecuii initiis actatcin manifcsto
proderent. Quis porro credidcrit quarto dcmum vel quinto saeculo, quo tanli martyrihus
honores hahili sunt, ut nulla imquam actate inajorcs, martyrum noinina aliis christiano-
ruin hominum obscuris nomiiiihus ita admixta fuissc, ut unius palmac indicio, quod in-
certissimum certe fuit, distiuguenda a reliquis essent? Palma ergo in africanae, non se-
cus atquc in romanae ecclesiae inonumentis non mnrtyrum tanlum victoriam significat :
neque , ut Orosii , africani paenc scriptoris, vcrhis utar, soli marlyres, sed omncs clecti
palmas in manibus habenl, dtim quoJibcl moclo triumphant de antiquo hoste et hujus sae-
culi voluptatibus'^. Praetcrca quoties Christi sive monogranimati sive cruci, qucmad-
modum in hoc fragmento aUisque, de quihus disputo, africanis titulis, appicta palma
est , de crucis triumpho explicandam illam essc rcs ipsa videtur admonere.
Quod imaginem spectat, qui christiana symhola recensere instituerunt ejus
trianguli ,
nullam, si bcne memini rationem Yidentur habuisse. Verum trianguli f[uoque signum
,
veteres christianos suis plus scmel monumentis inscripsisse, praetcr africanum dc quo ,
loquor, fragmcntum, epitaphia demonstrant tuin romana ab Aringhio, IJoldetto, ct Lupio

edita^, cum lugdunense, quod e harberinianae bibliothecae schedis excepi *, in quibus
haec signa extant (n. I, 2, 3, 4)
(I) L. c. p. ItS. tab. XXIV, n. 5. Deficlenles litleras (2) V. Fragmcntum expositionls in Apocalypsim cJitura
nuUo negotio supplevi : in v. 4 BniMXSlA scribencJum ade Magistris, Acla niarl. ad O.il. Tyb. p. 470.
opinor, \e\ PiiMXSlA; Primasiiis tamen celebre in afri- (3) Aringhi, R. S. p. 005; Boldetti , p. 40?, sccl pessi-
canae ecclesiae fastis nomen est, quemadmodum ct Quinla- me; Lnpi, .S. Sev. p. 64 ct 102.
tius. V. Morcelii, Africa c/iristiana, 1.
1, p. 3S9, III, 422. (4) V. Le Blant, I. c. p. 107, n. 49.
/KîJ
w^ A
A*^
Accedunt ex ipsa iterum Africa curubitanae tabulae ', quae taie saltem ter monogramma
exhibent (n. 5), ubi litteram alpha ita deforaiatam studiose fuisse, ut delta sive trian-
gulum efliceret nemo non \idet. Quacrcs ergo quodnam beic celari mysteriumexistimem.
Nec difficilis responsio erit, siquidem de Christo ejusque facile divinitate intelligenda haec
esse dixero. Ita enim cum Chrisli nomine conjuncta illa triaugulorum signa sunt, ut si
quis illis sensus inest, luuic ad unum Christum referendum necessario csse monumenta
ipsa demonstreut. Quod si pressius urgere, ct quid haecproprie significent a me exquirere
coeperis, non adeo facile certam aliquam et indubiam a me sententiam expromes. Lupius
in illo, quod edidit, monogrammate legit Christus Deus; profecto probabiliter, quoniam
prior e duubus iilis inseriptionibus latina lingua graecis litteris exarata cst, quare haec
elementa ^ A simul conjuncta Christum Deum in eo saltem titulo significare valde veri-
similis sententia cst. At ne parem rcliquis quoque, quae reccnsui, monumentis interpre-
tationem indubicsubjiciam plurcs causae impcdiuut, atque hac praesertim, quod signa illa
semel iterumque non litterara deita, sed merum triangulum videantur exhibere, et quod
in africano tuo fragmento signum A solitariuni sit, non cum Christi monogram-
mate conjunctum. Quare in ipsa trianguli imagine mjsterii summara constare \erisimile
judico. Quo posito, de divina statim Triadcomnes certc cogitaturos opinor; atque haec
Aringhii jam olim conjectura fuit. Et sanc, si liquido constaret in trianguli forma tanti
mysterii quasi adumbratam imaginem, qucmadraodum reccntiorcs, sic et \eteres quoque
agno\issc, manifesta res foref, neque ulterius de ejus signi interpretatione ambigendum :
verum si unam excipias muselliani musei bilychnem lucernani, de cujus sinceritate nihil
mihi constat '^, omnino nulluni praeterea monumentum quidem novi, quo id persuaderi
facile queat. Nec triangulos ,

quibus pythagoricum si\e pentalpha , sive pentagramma
constat^, ullam huic argumcnto lucem afferre posse censeo : quare ex ipsis, de qui-
bus disputo, christianis epitaphiis propositae quaestionis et omnis ambiguitatis defi-
nitio petcnda nccessario erit ; in quibus nisi divinam in monade Triadem luiec signa ex-
primunt, quid aliud significarc possint planc non \ideo. Atqui christianis per Africam
monumentis opportunissima baec symbolica ratio fuit. Ecquae enim alia uspiam gcntiura
3cclesia tot tantasque pro tuendo divinae Triadis dogmate calamitatcs, aerumnas ac clades
passa est, quantas sub \anda!orum regum tyrannide afri catholici ? Sed haec, ut ut \eri-
simillima , in adco cxiguo tamen monumentorum numcro non ad eam pertinguut evi-
lentiae vim, ut nuUus dubitationi reliquus locus esse videatur.
Jam de harum demum inscriptiouum aelate, quod postremum omnium posui, diligenter
(1) V. Miintcr, SinniilJer der alleii C/iristen , tab. i, do fnagico, p. 23 et seqq.; Bollelfino archeol. Tâpoletano^
. 24, !5. t. V, p. 22 et 153; d\yGf\o\Uy Dichiarazione di tre antiche

V. Museum muselliamim, tab. ti.xvit, p. 55. Cf.
(2) staurotcche, p. 35. Cf. el Thov\!iC\\xm, Prolusiones el opu-
|Jausei, Mus. Rom. t. I, p. 67, lab. xxi. sciila acad. t. v, p. 168.
(3) V. Minervini , Nuove dilucidazioni sopra un chio-
33;
:
5lf. Dli TITl LIS CIIHISTIAMS

quueraiuus. Qua iu (|uuct>liuue du uiuuumeuturuiu peiiuriu iiie iteruiu couqucri ncccsHecst
ubi euiiu certuu desidcruiitur teiupuris uutuc, uuiiiiisi pluriiiiis ejusdcmrefîoiiiHCJiiitdcin-
(jut' êiieris iiuviter alijiic iiidustrie cullatis iii\icciii iiiuiiiiiiicntis snlxiljscuru el lutciitia
uetutuiii iiidiciu uc discriiniiiu co}{uusci lacilc poteruiit. Atluiiicn noliiii iiic liuc ohjccto
iiupcdinicnto u propositu (|iuiestiouc udco detcrrcri, ut nequc cxiieriri Kultcm velim, qiiid
iii tuiita ainbiûitutc [irucstari a mc pusKJt. Ac priiiiiiiii iiliid poncndiiin cst, iiullnm iii liis
titulis 8c(iuiuris aevi, idest quartu vel quiutu sacculo rcccntiuiis actatis, iudiciuin cxtarc,
61 unam cxcipius crucis iinagiiicin, quuu pcr oiiinem potissimum Italium quinto potius
saeculo (luain aiitiiiuiori tcinporc ea qua liic passim c.xliibctur forma videtiir cocpissc Irc-
queiitari. Sed (|uoiiiani ah omiii anti(iuitate sollcinne eliristiano popnlo cruci» sujinun
lui.sse inrerius dciiioustrabo, cl poluit iii .Viiica inaturiiis, iii itulia scrius ejus imaginis
publicis nionumentis appiiigendac mos invalescere, exquisitiori examiiie rcs vidctur cgcre,
nec statim lioc uno praejudicio judicanduin supru extrciiia qiiiiiti sacculitempora africana
haec moiiumeutaassur{;erc iniiiimc posse. l'^t sanc illa saltciu epitapbia, (juac practcr sin-
gularias litteras defunctoruin quoquc nomina ct adclamationes exhibent, tantam prae se
ferunt dictionis simplicitatcm et cum aiitiquioribus romanae urbis christianis titulissiiiiili-
tudiuem, ut si de illis eadem ac dc urbanis inscriptionibus lege judicare fas esset, cxcunte
circiter saeculo quarto recentiores csse vix ac nc vix ({uidcm mibi sinerempersuadcri. Si
cnim ingcntem titulorum numerum, qui e subterrancis urbis Romae coemeteriis prodiit
etin dies prodit, paullisper altcndas, statim perspicics prope iiifinita in hisesse epitaphia
siinplicitatc, brcviloqucntia ct, ut jircssius dicaiu adclamationibus, in Deovivas, ct m
pace tantum adliibitis, africanis, de quibus loquor, epitapliiis similliina ac quasi gcmina.
In subdialibus contra scpulcris ct omiii veterum basilicarum ambitu id gcnus epilaphia
paeue nulla sunt aut certc rarissima ; nc(iue in his adclamatio vivas in Deo vcl scmcl appa-
rct. Quin iu tota earuiu inscriplionum sylloge, quac certam auni notam praebcnt, indc a
mcdio circiter sacculo quarto omniuo nullam hujuscemodi breviloquentiae et cjusadcla-
mationis exemplum repcries. Quod, quemadmodum iu simili argumento jam tibi oliin
prolixius demonstravi, manifestum indiciumest tantam illam in paugcndiscpitaphiis sim-

plicitatem et verborum parsimoniam, qua ncque ipsis vitae annis adiiotatissuavissimaeet
amoris pietatisque plenae adclamatioues unice adhiberi consuevcrunt, exeuntc quarto et
ineunte quinto a Christo saeculo Romae quidem ncmini jam placuisse. Ncc secus se se rem.
in Africa habuisse quaemihi ante oculos suntejus regiouis monumenta pacne persuadent.
Ecce enim africana Christianorum epitaphia, quae certas annorum notas habent, quoniam
se.\ti et quiuti saeculi termiuis universa continentur, summam illam breviloqucntiam
minime adfectant , sed annos vitae memorant , ct defunctos transmarinos alios , alios
fideles, id est in ipsa, opinor, africana ecclesia in fideUum numcrum cooptatos saepe si-
guificant'; clausulas recessit in pace, praccessit in pace, quievit in jmce plus semel adhi-
bent, et hoc passim utuntur exordio : hic jacct ", quod et romanis epitaphiis inde ab
exeunte saeculo quarto non raro inscribi coepit. Quare caeteros his siniilcs, certa licet
(1) V. (le Caussade, I. c. Renier , 11. cc; De la Mai«, sequens sitifense epitaphium a Leoue Renier V. C. mccuB
Exploration scienlifiquc de CAlgcrie , pl. 85, ii. 7 et n. 8; comnuinicatum :
pl. 7S, n. 3; Claiac, 1. c. pl. 78 , n. 57. Cf. Jansscn, 1. c. HIC lACET ANTIS
tab. XXV, n. 6 ; Le Blaut, 1. c. p. 117, in ailnotatlone 2 ;
TESSCSQUE ÔUA
Bulletin dcl' Alhenacuin 1. c.
t TUS TER DENOSETAMI f
(2) V. inscriptiones,quas jam laudavi, et De la Mare, SEDIS QUl MERUIT ANNOS
Expl. scient. de [Aly. Arch., pl. 85, u. 7, 8, 9 : adde et PRECESSIT DIEX KAL SEPTBPCCCCL
temporis nota destitutos titulos ejusdem aetatis esse manifestum est, liunc puta nondum
fortasse editum, quem ab Mommsenio V. C. accepi :
HIC lACET
TBROCCV
INNOX QV
AEVIXIT
PM AN
NOSTBIII
IIIos vero,qui hls dissimiles suntct eleganti simplicitate unice gaudent, quis non anti-
quiores pronunciabit? At impedimento est nuda crucis imago, quam utpraedixi \ix a sae-
culo demum quiuto caeterarum regionum, Ilaliae praesertim, epitaphia videntur exhiberc
Qua de quaerendum et quoniam reliqua in his africauis titulis aut obscura
re diiigentius ;
sunt, aut cuiu multis aliis quoquc communia lioc fere proprium, ut crucis trophaeo ,
paene omncs insignes sint, ct pracclarae ejus signi ductuauspicioquepartaevictoriae ra-

rissimum monumentum exiiibeant; de sanctiori hoc christiauae pietatis sjniholo cjusque
apud veteres usu, quac res postulat, exponere aggredior.
II.
Attamen non is ego sum, qui tritissimum eta doclis viris certatim explicatum argu-
mentum totum retractare, iterumque quasi ab ovo velim ordiri hoc unum mihi propo- :
situm est, uonnulla dc vario sollomnis ejus signi apud veteres usu aut miuus vulgaria,
autnondum perspicue fortasse deliuitabreviter proponere ac declarare, quo inslitutae de
carthagiuiensibus titulis quaestioni satisfieri plenissime possit. Atque ut tractationis meae
fines,ejusque series et ordo perspici statim possint, haec me quaesiturum praeuuncio :
primum de litteris, quas semel iterumque crucis appictas signoin his l.ipidibus lcgimus ;
tum de signo ipso, cujus intimam ac primariam significationem unam semper eandem-
que, formam vero variam ac multiplicemfuissedemonstrabo; ac demum quaenam quibus
aetatibus quibusque causis ejus signi formae sint adtribuendae.
His itaque titulis crucis imago ea plerumque, quam latinam vulgo appellant, forma
incisa est; eademque, et in aliis africanae regionis atque ipsius cartbaginicnsis ecclesiae
monumentis, adeo frequenter occurrit, ut in illis saltem, quae ad hauc diem repertae per
Africam suntinscriptionibus nudae niulto saepius cruces, quam notissima Chrisli mouo-
grammata sese nobis obtulerint ' . Quam crucis imagiuem semel iterumque hac litterae
( 1
) Cruces, latina ut dixi plerumque forraa, Iiabes in habes duo supra viginti africauos lilteratos lapides mihi jam
octo ex africanis a uie supra jam saepe laudatis epilaphiis;
praeterea in carthaginiensi fragmento quod egomet vidi
notos crucis imagine insignes. Monogrammate vero
^
,
quattuor, qnantum ad hanc diem noti tiluli no-
scio, africani
Massiliae in museo publico , editumque fuit a Le Blant, 1.
tantiir, «d est inscriptio prolata ab Hefnero , I. c.,altera ab
c. p. 28 ; itom in fragmentis editis a Renier, Inscr. de VAl-
Janssenio, 1. c, tab. .\xv, n. 1, tertia sitifensis [Explora-
gerte^ n. 1673, 2838, et in monumento cirtensi, quod edi-
tion scienlifique, etc. Jrch., pl. 85, au
n. 9), quarta, nescio
dit Carette, de quo mox plenius dicam. Itaque si decem la-
edita, tunetana in schedis meis, quibus addas et solitarium
pides carthagiuienses cruce notati ,
qui nunc priuium pro-
deuut cum his africauis, quos recensui, titulis coinputeutur, monogramma litteris quoque A (0 appictis apud Reuier,
V ,
518 DE T1TULI8 CHRI8TIANIS

coniituatur : IN HOC SIGNVM SEMPER VINC^jt ', CdiiHtaiiliiiiimitc iicmpe victoriae
rccordiilio, (|Uiiiiadmoduiii ct iii ciilciiKicclebcrrimo litiilo

'*
litlcia N crucicoiiiicxu miillo
brevioris formulae coni|)cudiuin , euudcm tamcu exiiibct Hi^ûiiicationem, Bcilicet NIKA.

Cui bimillimuiu, imuio (;ciuiuuni, ckI mouo^^ramma ^ iu fragmeuto quodum iu Hubur-
baiiaS. Laurctitii liasilica adliuc conspicuum '
: itumqiie laiidiiii iatina liii^;ua iiotam bis
littcris Np V puto 8i[?uilicuii, (inas iu calce cxuratart nujicr \idi iii cocmclcrio Cj^riacae
iii u^ro vcrano*. Scd de formula vixa et Xpiitic vix^ iu iufcrioris praescrlim uevi nummis
passim obvia nuuc non attinet diccre. Constantiuiaui ieminatis, quod ufricunis liis titulis
inscriptnin lcj,'iinus, uiiuiii taiitum ad liaiic diom iii lapidc cxcniplum iiovcram bis pro-
prie vcrbis : IN HOC VINCES; iu loiuano neiiipc cpilîpbio % ciijtm siufûlaris ipsa
liaec laus aliueque non mu;,'ui saue monicnli diflicultatcs scrupuluin iiiilii inlcrdum
animo injicicbaiit, ne fraus aliqua tain pracclaro inontiincnto subessct. Verum utcrquc
Bosius, scnior scilicct ac junior, cjiis montimculi tcstcs suut scientia el fldc locuplctls-
siini; (ptarc gcmitio simillimacforinuiac cxcmplo cx Africa nunc prodcuntc, pacne omnis
exemptus mibi scrupulus ex animo est. Praetcr romanum bunclapidem caiidcin scntcn-
tiam his vcrbis : HOC SICNO VICTOR ERIS cxliibciit miiiiiui Constatilii, Velraiiionis
ct Galli Cacsaris ". Scd ad africanac formulac postrcmas voccs propius acccdil iiiscriptio
labari Hoiiorii Augusti, qnod iii vctcri dipt}cbo aiiiii 400 cbori itisculplum cotispicimus :
IN NOMINE XPI VINCAS SEMPER '. Lucernam a Gcorgio aliisqiie cvulgatam in- "
scriptis littcris EN TOYTn NIKA consulto practcrco, quod vetus et siuccra mibi visa
nuiuquam sit. llis itaquc iiioiuimciitis cclclieniina illa vox EN TorTa nika ila adscripta
est, ut romaiium cpitapliium Iradita a graecis bisloricis verba accuratius cxprimat";
nuinmi sentcutiam magis quatu verl)a plcniori ct latino raagis stilo exbibeant; Honorii
labarutu adclamationem pracfcrat ab coustantiniano lcinmate salis divcrsam ; cartbagi-
nienses deinum lapides piioribus vcrbis, solocca licet forma, cum sacculi quarti nuni-
mis, postremis cum

bonoriano labaro consentiant. Quare si ullas iudc temporis clicere
notas fas cst, duos illos africanos titulos ab Honorii Augusti aetate parum distare vide-
bitur sane veri simile.
(3) V. Bosio, R. S. p. 400 , iinde Allegranza, de Moitu-

1. c. n. 1662. Cruccs demum raonogrammallcas T in quat-
grammate, p. 35, aliique; sed unus Allegranza ejus notae
(uur africanis monumentis me viJisse memiiii, in iragmenlo
significationem recte explicavit.
nempe, quod superius exscripsi ex Janssenio, tab. xxiv, n. 5,
(4) Cf. lucernam apud Boldetti, p. 63, quac adbuc extat
in curubitanis tabcllis editis a Munlero, I. c, ac demum in
in rauseo sacro bibliothecae vaticanae.
lapidibus apud Renier, 1. c. n. 1648, ?292 Sunt itaque in
(5) V. Jacubuni Busium, Jffisloria della croce irionfantef
africaiiis, quos ego novi, litteratis moiiumeutis novem tan-
p. 709, Antouium Busiuin, R. S. p. 215, et confer Maca-
tum monogrammata, cruces vero duo supra viginti. Quarum
rii lluijioijlypta (Luletiae Paris. 1856), p. 166, qui lapi-
numeruin augerefacilepossem, si sacris et publicis aedificiis
sequiori aevo inscriptos titulos computarem , illos puta dem vidit et legit : I N HOC VINCE.
quos exhibet Renier, I. c. n. 1518, 1C47; sed es:eunte de- (6) V. Eckhel, Doctrina nummorum , L viii, p. 116,
mum saeculo sexto et vertente septimo crucis imagines ubivis 120 et 125. Constanliui ipsius nunnnuin mavinii moduli
passim propositas esse quis ignorat ? monogrammalc et litteris IN.HOC.SIN.VIC. no-
(1) Alterius ex his titulis eclypon ab I. E. Humbert comuiemurat quoque Mionnet, Med. rom. i' ki.
tatuin, qiioj
t. II, p. 229, umiiiiiu nun curo ; adulterinis enim optiino jure

confectum praeferre videtur litteras V I loco
Eckhelius accensuil, I. c. p. 84,
VI N . . ., sed collato utroque lapide VINce« utrobique (7) Gazzera, Vic/iiarazione di un diHico consolare inc
legendum esse facile iiitelligitur. dilo deUa cattedrale di Aosto, Torino, 1834.
(2) V. Carette , Memoires prcsentes par dioers savatits (8) V. Georgium, de Monogrammate Chrisli, p. 12.
a l'Acad. des iitscr. etc. 1' sirie, t. i, p. 214. Praeclari (9) Cf. Eusebium, de Vila Constaiilini, lib. i, 2S; C/iro-
hujus cirtensis monuraenti optimum nuper eserapluiu edidit nicon Pasc/iale, edit. Dindorf. t. I, p. 520; Pliilostorgiuui,
Renier, l.c. n. 2145, sed mouogramma omisit. H. E. aliosque.
1 , 6;
CARTIIAGINIENSIBUS. 519
Haec de adclamatione in hoc signo semper vinces. Jam illud ipsnm
considerandum
uobis signum cst, a cujus virtute et auspiciis tam certam victoriae
spem omnes post Con-
stantinuni christiani imperatores religiose repetebant' Quod in
africanisquidem lapidibus
.
sola crucis imagine constat; in reliquis contra quotquot

recensui omnis generis monu-
mentis monogramma exbibet hac proprie forma -^ quae constantiniana \ulgo audit;
,
qui])pe quam suo

Constantiiuim labaro inscripsisseplerique consentiant. Illud ergo
quao-
rendum, quaenam intcr utruinque signum cognatio sit, et cur uudam
crucem in con-
stautiniani monogrammatis locum substitutam afrieana monumenta nobis objiciant.
Quam rem ut recte intelligamus, perspicieuda penitius est potestas ac
significatio \oca-
buli signum et signum Chrisli, quod iu veterum praesertim Patrum scriptis saepissime
offendimus.
Hanc porro notiouem facillime assequemur, si reputabimus de hoc Chrisli
signo ita ve-
teres passim loqui, ut de quodam quasi signaculo, quo Christiani consignati
erant, et quo
veluti milites Christo adscripti ab ipso duce aguoscebantur, mauifesto cogitavcrint. Et
sauesoUemne Romanis fuit quaecumque possiderent proprio signaculo
notare, et non ina-
uimas tautum res aut pecudes, verum etiam servos milites vero, postquam tirocinium
:
professi essent, inusto stigmute, vel appensa collo plumbea bulla,

militiae adscribere et
maucipare -. Characlere domini inscribunhtr et servuli, et nomine Imperaloris
signantur
et mililes, inquit Ambrosius iu oratione de obitu Valentiniani'.
Enim vero qui Christo
nomen dantet baptismo initiantur non suae sunt potestatis, quippe quos divinae redem-
ptionis participes factos ipse Christus emeritprelio magno '
: praeterea iidem statim a ba-
ptismo christianaemilitiae armis, idest S. Spiritus virtute armati,
quemadmodummHiles,
Chry.sostomi verbis utor, nola quadam, sic illi spiritu consignantur , ut si ordinem dese-
ruerinl agnosci manifesto possint =. Proprium ergo Christus signnm
habuit/quo suos ab
alienis secerneret, et quo conscriptos sibi milites notaret
ac perpetuo quasi stigmate ,
consignaret. Et sane christianam initiationem signaculiet

a<fpa-î5o; vocabulis designatam
olim fuisse veteres passim innuunt; quo nomine licet ipse quoque baptismus interdum
significetur tamen proprie,'quae baptismum cousequitur, confirmatio appellari
% ilia
con-
suevit; iu ea quippe Chrisli signo
novus Christi miles non animo tantum sed et corpore
signabatur. Caro signatur, ad confirmatiouem respiciens ait Tertullianus,
ut el anima
miniatur \ Quam in rem infinita paene sunt christianae antiquitatis testimonia,
sed unum
instaromniumsit, sollemnis nempe formula quam ab ultima antiquitate in romana
,
ecclesia fidelibus consignandis adiiibitam reperimus , ct bis proprie verbis constat :
SIGINUM CHRISTI m vitam aeternam \ Haec autem quae

de nobiUssimo hocargumento
breviter innui elegantiori inlustrari testimonio uuUo possunt, quam
3IaximUiani mar-
tyris responsis, Dionem anno Christi 295 Africae procousulem adloquentis : Dion ad
MaximiUanum dixit milila et accipe siynaculum respondit non accipio signaculum
: : :
,
jam habeo SIGiNL3I CHRISTI Domini mei.... Dion ad officiim dixit signetur. Ciimque :
(1) V. Eckhel,!. c. p. 148. (G) V. Valesium ad Eusebium , ui , 23, et Colelerium

(2) Cf. Gotofredum, CoJ. T/ieod. \, 22, 4. ad PP. Apost. 1. 1, p. 249.
(3) Ve Obitu Vatent. 5S, edil. Venel. 1757, tom. iv, Dc Resuir. 8.
(7)
p. 267, et cf. ibi aduofata.
(8) V. Saciam.Gelas.apudThomasium,opp.t. v/,p. 76
,
(4) I ad Coriulh. vi, 19, 20. 96.
(5) Homil. III, iu II ad Cor.
520 DE TITULIS CHHISTIANIS
relucluret renpoHdit : non accipio siynaculum taeculi.... non licet niihi plumbum collo
portare post siijnuin satutare Domini mei Jesu Christi fitii Itei Kcce iilriimque mi- ' .
litiue sigiiuiii , (iliristi scilicct ct saeculi u Muviiiiiiiuuu discrte coiuuieuiorutuin, el ulte-

ruiii ulteri ()|)pusituiu.
Quueuum eri,'u liujiis siyni notu sivc formu fuit ct iiiiugo? Kjiis quidem Kignuculi et
affiYôQ-,, ([uo in pcrliciciidu coiitirmutioiic ucupliyti fruiis notuhutur, iion uliuiii quuin
crucitt foriuum fuisse, ([uicuiiuiuc cliristiuiiuiii uiitiiiuitulcm prolic cullcut ultro ccrte fute-
bitur'. Unum proferaiu uciuiui udliue iiotuin , et multi Hurie pretii liujus rci monu-
iiiciitum, iii uiiti({(iissiiiui (|iiudum vctcruiii epij^ruiiiinatuin Kylloge, de quu ulihi cxpoiium,
u mc iiupcr rcpcrtuiii. Ksl [lorro epigraiiiina iii \clcri vaticunu hasilica illi proprie loco
prupc fuutes iuscriptuin uhi ponlifex consiynabal infantes^ : et uisi Duiuusum uuctorcin
huhct, ub ejus certe aetate parum distut :
ISTIC INSONTES CAELESTI FLVMINE LOTAS

PASTORIS SVMMI DEXTERA SIGNAT OVES
HVC VNDIS (iENERATE VENI (jVO SANCTVS AD VNVM
SPIRITVS VT CAPIAS TE SVA DONA VOCAT
TV CRVCE SVSCEPTA MVNDI VITARE PROCELLAS
DJSCE MAGIS MONITOS IIAC RATJONE LOCI*.
Vides heic caelesti flumine lotas oves pastoris summi dexteram ita siynare, ut crucem
suscipiant '. Verum de siguo Christi uoii in consignundis solum ncophytis, sed et in omni
\itae actu, et quavis arreptu occasione veteres patres ita loquuntur, ut crucem illo vo-
cahulo constaiiter designari darc significent. 1% ut uiio tantum alterove defungar exem-
plo, ecce tihi couceptis verhis Augustiiius : quid est, ait, SIGNVM CHRISTI, nisi crux
Christi "? Qaam. non quarto primum saeculo, sed proxime ab Apostolorum temporibus
sententiam viguisse ab Clenieute Alexandrino clare discimus, qui KYPIAKON 2HMEI0N
semel iteruinque ita nominat, ut omnibus notissimum esse manifesto indicet, et tou xupiaxoi;
(TYiuEiou TUTTov littcram T, id est crucis patihulum, esse significat Nec ah Clemente primuin ' .
inventa est tota haec de littera T dominicum signum designante allegoria totidein enim :
jam eandem exposuerat IJarnabas, sive quisquis est auctor epistolae catholicae,
fere verbis
quae sub ejus nomine circumfcrtur * quo verisimile fit de eodemsigno uotissimum quo-
;
que Apocalypscos locum cap. vii, 2 esse intelligendum. Vide ergo quanta observatione
(1) Ruinart, Acla sincera, p. 300, 301. saeculi tertii epitaphio apnd Boldettum , p. 80, agnoscen-
V. praeter cathollcos harum reruin scriptores ipsum
(2) dam esse certo existimant Corsinius, Nolae graecorum,
Bingham, Origines, t. iv, p. 312 et seqq. p. ixxviii, et Danzetta, De obsignatione qitae cruce pera-
(3) De quo neophytos consjgnari in romana praeser-
loco, gitur § 79 (in codice Vaticano 8281); hic praeterea confir-
tim ecclesia soUemne fuit vide Trombelli, de Sacram. con- mationem illis verbis manlfesto signlficari couteudlt; verum
firm. I, p. 369. non CRVce»! sed GKatiam in illo epltaphio reslituendum
(4) Sic codex; et licet postremi versus sensus paulo ob- esse jam sagaclter invenit Marinius, qua de re vide Inscri-
scurior sit, codicis tameu scripturam emendare non audeo. ptiones meas christianas urbis Homae, t. I, p. 17.
Clarior erit sen»us si leges MONITVS. Tunc autem sylla- (6) Tract. 118 in Joauneni.
bae quantitas peccabit. (7) Slrom. vi, 11, edit. Potler, t. ii, p. 78J, 783.
(5) Similem dictioaem, idest cnuem accepit, in christiano (8) Cap. 9, ed. Hefele, Tubiogae, 1855, p. 22.
:
digna Basilii Magni sententia sit, apostolica traditione hiijus signi usum in ecclesiam" in-
vectum existimantis Deinum ipsa christianai"um artium monumenta signuni Domini
'
.
crucem esse teslanlur siquidem Pauliuus in nolana Felicis martyris basilica de SIGNO
-.
DOMINI super ingressum picto hos \ersus scripsit
Cerne coronatam Domini super atria Christi

Stnre CRVCEM duro spoiidentem praemialabori;
eodemque loco sub aliis crucis imaginibus minio pictis ;
ArJua floriferae crux cingitur orbe coronae

Et Domini fuso tincta cruore rubet.
Quaeque super SIGNVM resident CAELESTE columbae
Simplicibus pandunt regna patere Dei*.
Quae cum ita sint mirari certe non possumus ia carthaginiensibus titulis signum
Christi nuda crucis forma constare; illud potius mirandum in tot aliis, quae recensui,
monumentis monogramma ^ in crucis locum substitutum quasi Christi signum exhi-
beri. Nectemere quasi Christi proprie signum illud monogramma exhiberi pronuncio :
tametsi enim signtim a-rloi^ adscriptis litteris appelletur, lianc tamen vocem non de mili-
tari unice vexillo, sed de eo ipso siguo intelligendam esse, quod caelesle, quod Domini,
quod denique Christi dici consuevisse jam demonstravi, veteruin auctorum et christia-
narum inscriptionum testimonio facile evincam. In his siquidem notam nominis Clui-
8ti conspici uon adscriptis modo litteris SIGNV, vel IN SIGNO%sedet IN SIGNO
DOMINI *
jam ab aliis animadversum deprehendo ^
;
quibus exemplis addas hoc quoque
monogramma ^ , quod in calce exaratum supra loculum quemdam in coemeterio Pris-
cillae ipse vidi, cui in eadem calce hic additur titulus : SICNV CRISTI, ut nempe intel-
ligas, illud Christi proprie esse signum. Demum vulgatissimus locus est libri de Mortibus
persecutorum (cap. 44), in quo mouogramma, quod in clypeis Constantinus notavit,
qualecuiuque illud tandem ejus libri auctor designare videatur', Christi certe nomen
exhibens {Christum enim in scutis nolabat), caeleste signum Dei appellaturNeque eorum '.
senteutiam probes, quibus ideo caeleste illud monogramma singulari exemplo dici videtur,
quod in caelo ostensum Constantino fuerit ' quaudoquidem ipsumper se Christi signum, ;
uullo ad constantiuianum ostentum intuitu, caeleste nominari non Paulinus modo si-
gnificavit, sed ipse quoque Lactautius, idem fortasse qui et librum de 3Iortibus con-
scripsit; cujus prolixus extat locus de Christi signo, ibique illud disertis verbis CAE-
LESTIS NOTA appellatur '. Ecce ergo utrainque promiscue uotam, crucis nempe ima-
ginem et monogramma litteris X et P, hac praesertim forma ^ , conflatum quasi signutn
airXcoi; et signum caeleste, et Domini , et Christi veteres scriptores et monumenta nobis
exhibent. Anne igitui* duo Christisigna f uerunt , alterum crucis, alterum nominisejus;
(1) Ve Spiritu sancto, c. 27. Petrum Lazeri, qui verus hujus libelli auctor est), de Chri-
(2) Epist. 32, edit. Veron. p. 205. sti vtonogramjnate constatitiniano, Romae, 1776, p. et H
(3) Boldetti, p. 399 et 85. seqq. et Labus, Monnmcnti epigrajici .4m6rosiani, p. 15.
(4) Boldetii, p. 34.S. (7) De Signo Dei, cf. Minervini, 1. c. p. 21 , et Lipsium,
(5) V, Jacutium , Sacra imperatoris Constantini kisto- de Cruce, ia notis ad librum iii , cap. 15 (edit. Amstelod.
Wa, p. 166, et Pelliccia , iie Christianae ecclesiae politia, 1670, p. 236).
edit. Bassani, t. iii, p. 265. (S) V. Pelliccia, 1. c.
(6) V, Pelliccia, 1. c. p. 252; Philippum Erhart (idest (9) Dimnar. inst. iv, 27.
522 Di; TITIILI8 CliniSTIANlS
aii nuuin idt-iiiquu priticiimli i-t iiitiinu Hiîiificutione Hij,'iiuiii, vurio tuinen Bclicniato ct
HecuiidiiniM auctuiu ityiiibolJH iiiuitiloriiic' fiactcrcu vuria iiucc Hivc siiiûluriH, uive du-
pliciH cjuH !>igiii Hclicuiutu uiioiie codciiKiuc tt'iii|iurc ct iiotu cliriHtiuiiis lucruiit, ct uli
iisdciii udliibitu ; ua aliis uliu aetatibus exco(i;itutu et Holleuiiiiu, itu ut niiigulu Huin quuequo
tcmporilius adtriliui iiossiiit, ct iu ordiiiciii rclcrri?
llispoHitis quacstioiiiiiii loriiiulis totani ui valdc fallor dc iiiono^rainniatc Cliristi coii-
trovcrsiain ad siiiiiiiia ca[iita iiiilii vidcor rcvocussc , ct (|ia(l |)r(i|iric iii uiiihiguo sit f
dciinisHc : liis enim quusi tcrniiiiis omiic contineri existiiuo aiiil)i^'uitaliH (^cuus, quo taii-
topcrcHcsc iiiiplicaruiit docti lioiiiiiics, ({ui lioc arKUiiicntuni iii liiiris snis atli^cruiil, vd
8inj,'ulari coiiimcntario explicarc af,'i;rcssi suiit. Quoruin luuta copia cst, ut corum scripta
uon mediocrem cfiiciant liihliotliccuin, quam ZaiiiioniuH rccensuit ' (inulto auctior purro
ccnsus conlici iiunc possct); opiuioiiiiiii vero ct sciilcutiarum taiita varictas ct piiîia, ul
quotics cam lilcmscvcrc aestimurc, ct controvcrsiae rationcs ac causasmccum ipsc repu-
tarc pcrgo, ad capiciidum consiliuiii vix niilii vidcor animo coinpctcre. Vcrum totam lianc
opiiiiunuin varietalcin excutcre ueque liujus epistolao argumento convenit, neque nicno
nuiic Riiiiiiit occupationcs : illiid rc8 ct lcnipus moiiiit, ut ipiid vetcnim scriptorum ino-
numcntorunuiuo auctoritas dc propusilis quacsliunum capitihus milii pcrsuaHcrit brcvitcr
siguiflccm atquc dcmonslrcm.

litquod priinam n me positam quacstioncin adtinet, utrum sciilcet duo diversa Christi
signn fuerint, an iinuiii tantuin ct muitifonnc, hoc rcvocaiidum iu niciitcm cst, crucis
imaginem variu certc forma cxprcssaiii iii monumciitis occurrcrc, ut interdum nuda iila
sit ao ferule patihiilum nulla pacnc adhihita dissimulationc ob oculos ponat, qualcshao
fcrc fucruiit T, •}, +, (quamquain postrcnia hacc quasi imaginaria quacdam et (ictitia,
potius (iiiain vcra crux acstimanda cst); iutcrdum vero ita dissimulata, ut primo statim
adspectu funesti ligni schema minimc agiioscas, el nisi ca de re monearis, vel arcana
scicutia et usu compertam haheas, de cruce cogitare vix possis. Haec autcni dissimulatio
lit quoties vel crux aliter ponitur ac poui dcbct, ut evadat littcra X 5 ^'^1 longiores api-
ccsappinguntur, qui nuduin ejus formam celeiit, ct sigiuim quoddam cxhibeant in ctlini-
cis omuis gencris monuraentis sacpissime obvium ^^^; vcl cruci aochora, spei symbo-
lum, connectitur j^ • quac praecipua suut dissiniulatac crucis schcmata : alia sivc ra-
riora, sive alicujus tantum regionis propria, puta Aegyptiorum symbolum ^ ^

brevitatis
gratia praetereo. At e tribus illis, quac recensui, dissiniulatae crucis formis aitera etter-
tia , tamctsi e christianis monumentis clarius quam antehac factum fucrit inlustrari certe
possint, in controversiam tamcn vocari non consuevcruut prima coiitra X nonnullis ;
initium potius tantum nomiuis XpicTo';, quam ullam ci-ucis significatioucm cxhibere visa
est \ Et sane si iu ca littera ipsam crucis imaginem quaeras, qualem sivc Hebraei sive
Romani suppliciis adhihuerunt, ejus vestigium vix uUuin certe reperies
quod si rcpu- :
tes vetercs saepe christianos cjus patibuli formam dissimularc studuisse, statim perspicies
quomodo littera, unde uomen Christi incipit, pro crucis quoque sigiio potuitdclineari.
(1) Zannoni, Epitaffio di S. Primitivo marlire. Faenza, nali deW Ist. di corrisp. arch. 1843, p. 18j et seqq. el
1810, p. 66. Mcm. dc VAcad. dcs Inscr, I. c. p. 235 et .seqq.
(2) V. praesertim Raoul Rochette, Mem. de l'Acad. des (4) V. Letronne, I. c. p, 244, et Annali, I. c. p. 125.
inscr. etc. i. xvi, P. u, p. 302 el scqq. Coufer htu2z&,\uBulletlinoarc/itologicoNopotilano, 8cr.2,
(3) V. Letroune, De la croix ansee egyptienne, io An- t. IV, p. 1C7.
, .
CARTHAGmiENSIBUS 523
Atqui, quod fieri potuisse quivis, opinor, intolligit, factum revera esse veteres patres con-
ceptis verbis testantur; Isidorus praesertini et Hieronymus', quos palam testari in littera
X figuram crucis inesse, vel qui leviter haec attigerunt probe norunt^. Quod si ita est,
ecce monogrammata omnia, quae X Ultera constant, etiamsiveram crucis imaginem, quod
factum saepe est, insertam ( ^^ p ) non habeant, dissimuiatae tamen crucis schema in
ipsa littera X manifeslo prae se ferunt. Quid ergo mirum si hujuscemodi monogrammata
in omnisgenerismonumentispariter acipsa crux, signi et signi caeleslis, Domini i\c Chri-
slinomine censentur, siquidem illa niiiii aliud suiit nisi dissimulatae crucis quaedam
formae, quae xupioxov (rrijAeiov, Chrisli sigmm, cum divini nominis litteris conjungunt?
Atque iiaec ita perspicua sunt, ut iutelligi vix queat quomodo doctissimorum hominum
oculos fugere adeo potueriut, ut pernegaverint iu monogrammate sj^ crucis syinbolum
esse agnoscendum. Video equidem Eusebium monogramma de nomiue proprie Chrisli

inlerpretari, et crucein in ea labari parte agnoscere, quae transversam habet antennam
instar crucis \ Quin si subtilius in antiquorum verba exquiramus facile reperiemus mo-
nogramma et salutaris propric appellationis signum dici\ et Christum, hoc est Chri-
sti nomen, notare^ ;
CHRISTVS purpureum gemmanti
quare accuratissime Prudentius :
texlus in auro —
signabat labarum, clypeorum insignia CHRISTVS SCRIPSERAT, —
ardcbat summis CRVX addita cristis*^. Verum his demonstrari certe nequit argumcnta,
quae in Christi monogrammate crucem agnoscendam suadent, fallacia esse et a veterum
senlentia discordia : hoc unum inde discimus aliam nudam esse crucem, quae uuvalis an-
tenuae imaginem refert, aliam cum Christi nominis signo implicatam. Quod si veteris
scriptoris testimonio haec ipsa utriusque crucis distinctio eget, nescio quid certius, quid
luculentius possim afferre notissirao quo Pauliuus data opera crucis pin-
ilio carmine ,
gcndae praecipuas formas explicare aggreditur. Audiant ergo, qui Paulini verbu memo-
ria non tenent, praeclarissimum pro argumentatione mea documentum :
Forma crucis GE.MINA SPECIE componilur, et nunc

Antennae speciem navalis imagiiie niali
Sive iiotain Graecis solitani signare trecentos
Explicat existens, cum stipite figitur uno,
Quaque cacuiiien liabet Iransverso vecte jugatur.
Nunc EADEM CRVX dissimili compacta paratu
Eloquitur Dominum tamquain MONOGRAMMATE Cliristum '.
Tum pergit Paulinus singulas norainis XPICTOC litteras in monogrammate -S demon-
Blrare', ac demum crucem in ipsa proprie littera X agnosceudam esse aperte siguilicat "
(1) Tsidor. Orlg. i, 3; Hieron. iit Hierem. cap. xxxj cf. quod Iieic proposui formaui ab eo describi. Litteras C et
Raoul Roclietle, I. c. p. 29tf et seqq. O in ipsa litterae P curvatura Paulinus agnoscit; versus
(2) Cf. Lipsiuin, cle Cricce, i, 7. enim 621 Cujus apex el si</na lenel quod rursus ad ip-
:
,
(3) Euseb. rfe fila CoHslanlini, lib. i, cap. 31. sain Curvatum rirgam facil O velul orl/e peraclo sagaciter
(4) Tii; (juTr,pio'J £7tr|Yopia; to !7U(i6o).ov. Euseb. 1. c. a Dionysio euiendatur, cujus apex et sigma lenet, etc.
(5) V. auctorein libri de Morlibus perseculormn, 1. c. (Crypt. Vat. p. 1). Litterae denium I et T in ipsa litterae
(6) Contra Syinmachum, i, v. 486 et seqq. P virga a Paulino iudicantur ; et quod demoustratioaem con-
(7) Natal. xr, S. Felicis, v. 612 et seqq. : quod carineu ficit , Iriius virgis et una litterae P curvatura totum mono-
post primam a Muratorio factam editionem {Anecd. t. i, gramma constare disertis verbis Paulinus siguilicat (v. 62 !•
p. 42) ad bonouiensis codicis fidem recensuit et emendavit 627).
Mingarellius, Jnecd. fasciculus, p. 7 et seqq. (9) V. V. 640-642, et coufer Hieronymum, in Marcum,
(8) Si quis attentius Paulini \erba consideret facile iu- cap. xr, et Maximum Taurinensem, bomil. 50, ed. romanae,
telligel noa singularis alicujus monogrammatis, sed ejus, 1784, p. 155.
,
5>4 T)F TfTlIUS GHR1STIANIS
yuo taiii iiilustri ««quulis foiiiiii t(iii|)t)iuiii siiiptmis, it (iii-< srri|itiiriK qiii Imc dc ro
diita uuera cît, tcstiiiioiiio priiiiain u iiiu proposituiii (luacslioiiciii piaiic ulisulutuiii csko
ceiiseo; et liijnum ChrisH piiigendi qnidein furinis, ulioruiuque syiiiboloruni udditioiie
luultifurnie, principali tunicii ct iiitimu siguilicutiuue uuuin idcinque oinui uevo fuisse
proiiuiicio, divinaiii scilicct cruccin.

Jani crgo ultciuin (luaestioiiis cuput uggrediumur neeessc est, quo iu varia divini liu-
jus signi seheinutu inquirenduin constitui, et utrum uiiius ejusdetnque aetutis illu Hiiit
et uiio (luusi purtu edita, an divcrsarum actatuin propria, et quilnis (luacque teinporibus
ac causis adtribuenda. Kt ad vcrain (luidcm criicis iiiiagincin, id e.Ntquae [lalibiili ipsius
forniam imitetur, vetustissiinos patrum quoties crucein noniinunt mentc respcxisse,
eoruni vcrba dubiture noii sinunt : quare sif,'nuni criicis, qiiod iuitiaiidis fidclibiis adbi-
beri,(iuodque in corum froutibus omni vitue tcinporc notari sollemuc fuit, dc iiicra ct
pro|)riu cruce dif,'ito deliiieata iiitcllijicndum e.sse iicmo, opinor, nej;averit. At quamuam
veram fuisse Cbristi crucem patres senserint adbuc iiiccrtum; aliis dc en, qunm vocaiit,
commissa idest T, pluribus dc immissa '[ sivc qiiadrata >I< inauifcsto coKilfinlibus' Sed .
sivc una ex bis pro lubitii formis sivc, quac meu oi)inio cst, potissimum iininissa et quu-
drata, iiiera certecrux lidclium frontibus maxinia relligionc inscribi digito coiisucvit; ut
si qui ub boc signo pudore inlcrduin abstiiiuissent iiacnc pro descrtoribus babiti siiit ^ ?
Hinc protome (juacdam viri cliristiani iii vitrco poculo dclincata frontem exiiibet cruce >i«
notatam'. Scd earumcrucis iiuuginuin, (juae inonumcntis insculpi vel appiiigi consuevc-
runt, inulto dispar ratio est. Iii bis cnim, si certa anni nota insigncs titulos cxcutias, im-
missae et quadratac crucis ante sacculiiiu quintum exemplum indubium uullum rcpc-
ries '
: patibuli vero T formam non solitariain, sed adscriptis littcris A ii, sciiiel tantum
deprchendcs in cpitapbio auni 370, si tamen Holdctli upographo, quo unice ulimur, liac
in re auctoritas constat^. Cum his autem ccrtas anni notas pracferentibus litulis mo-
numentorum oninc gcnus ,
quoruin utcumquc diguosci actas possit, ut par cst, egregie
couseutit.
Subterranea enim urbis Romae coemetcria, iii quibus ad quartum usque a Christo sae-
culura.sepulcra fieri consuevisse innumeris iudiciis constaf, post eam vero actatcm vix
pauca, uec ultramedium circiter saeculi quinti, iu ipsis quidem sepulcris eorunuiue pri-
macvo oruatu meras et miiiime dissimulatas cruces pacne uunquam prae se ferunt. Quod ne
(1) V. Lipsium, 1. c. I, 8, 9, 10. suiit una alterave crux, quae in iuscriplionum veterum editis
(2) Negant aulcm Clirislum n<m solum hi'quiin perse- typis occurrunt , et ante saeculum quintum faclae viileritur.
cutione negant... qui sunt ergo qui negant Filium, et u6i Syracusana itiscriptio anni 398, appictainferius cruce -|-
et in quibus adcertamus. Cum quis ingreditur civilalem quam edidit Matranga (apud Diamilla, Mem. numismati-
gentilium el religione erposccnte fronti imponere signacu- che, t. I, p. 5d, n. 7) recipi cerle posset; sed apograplia ,
lum crucis confusus fucrit, qiii ingreditiir, suam glorifica- quibus usus iile est, parum tidelia esse certo scio.
tionem , et lirtulem crucis in fronte non ostenderit , isle
(5) Botdetti in exscribendis tilulis negligentiam et im-
cliam sine tormento negabit et sacrificabit. (Eusebius Cae- peritiam millies, licet invitus, cogor accusare; quare valde
sarieusis iu opusc. de Mandato Domini, quod latiue taatum p
suspicor monogramma aliquod tt^ superne fractum et ca-
extat 4pu(l Siimond. Opp. t. i, p. 182.)
(a) Boldetti, p. 60; cf. Bottari , R. S. t. i. p. 80, 83; pite minutum quasi typum a|u) ab eo nobis propinari. llla
t. II, p. 125. certe cliristianae rei epigraphicae lex est constitueuda novi
(4) Fabrettus',(I13, 282) iuscriptionem recitat anni 363, cujuslibet typi, cujus tuta penes Botdettum fides sit, paene
cui mcnogrammata varia et symbola appicta sunt, et iu bis nullam esse auctoritatem ; et si exemplum statim quaeris
cruv f verum lapis adhuc extat in museo lateranensi,
:
vide, quae de sctiemate >l<i quod ab uno Botdetto omnes

et Fabretti ectypon hac in re (quoJ saepe eveuit) falsum,
V
crucis vero formam ita dissimuLitam] esse ^jri moneo ( v. fideuter exceperunt, cxposui iu Inscr. Clirisl. Vrb. Romae,
Inscr. Cliriat. Uri. Romae, n. 159). Hujus exempli instar t. I, p. 54, n. 78 et cf. quae eoJem loco dispulavi, p. 24.
: ;
CARTHAC.miENSIBUS. 525
teincre mcafrirmare existimes, autlinecsepulcra ita diruta nunc es?e, ut quid olim in-
scriptum illis fuerit oculis usurpare jam nequeamus, scito me non lioruin modo sepul-
crorum titulos, et miuima quaeque fragmenta ingenti sane numero exscripsisse, scd infi-
nita paene scpulcra in universis suburbani agri hypogaeis singillatim examinasse, atque
in his notas in calce exaratas, quas curiose indagare soleo, item paenc infinitas repperisse
porro cruces, quarum quaeUbet vestigia attentis semper ocu-

et quotidie reperire. Sleras
hs sum persequutus, in picturis ahisque omnis generis ornainentis, quae praeclarissimo-
rum marlyruiu scpulcris post saeculum dcinum quartum addita esse nemo ncgaverit,
itemque iu parietibus ab invisentibus ca loca fideUbus post saeculum quintum iiicisas in-
terdumvidi; in primaevis autem picturis, ac praesertim in epitaphiis ac uotis recenti

adliuc calce ipso temporequo sepulcra clandebantur exaratis, pacne numquiiin. Semel
nempe in coemeterio Domitillae cruccm immissain f in calce sepulcro iuscriptam vidi
semel item marmoreo incisam cpitaphio, quod pUiribus indiciis ante sacculum quartum
factum existimo est autem hujusraodi
;
)?)A
Eandem omnino et in callistiaui coemeterii sepulcrishujus signi raritatem observaYi;

semel namque in calce exaratuni, semel item iu mannofto saeculi, meo judicio, tertii
epitaphio sic cxpressura miratus sum:
POYc})|NA
eiPHNH^
+
Nullibipraetereasiveinhissive in aUissubterranciscoemeteriiS inter miUena omnis ge-

neris signa raeras et nudas cruces me vidisse meiiiini. Non me latet Bosium ac Boldettuni
testilicationi meae plane contradicerc, quippe qui cruces hac forma >5< in subterraneis
passim coemcteriis, sepulcrorum praesertiiu parietibus in calce inscriptas sese deprc-

hendisse memoriaeprodiderunt ^. Sed tantorum hominum narrationes ac testimouia hoc
super argumento caute recipienda esse facile persuadebo. Qui fieri enim quacso potuit ut
(l) Lege 'PoutpTva Eiprivri («roi). Hunc et praeceJentem

: finita paeiie tempoi-is argumeuta ex plurimis earum regioiunn
quoque titulum quarto saeculi) meaopinioneauleiiorem pio- mouumenlis, quorum lii tituli aequales videntur, eam milii
nuuciavi, uou qnasi de singulis vel brevissimis epitaphiis ex sententiam plane persuadent.
internis quae dicimus indiciis aetatis judicium nie ferre (2) V. Aringlii , R. suil. i. i, p. iiS , 495, 584; t. ii,
semper posse eicistimem, sed quod subterranearum regio- p. 21, 134, 173, 177, 284; Boldetti, p. 3i'J, 522.
num, in quibus positi illi lapides sunt, proprietates, et iu-
,
5!>fi DK TITIIMS CIIRIRTIANIS

iniuimcras illi iii liiM liypoKaeiM crucfii vidoriiit, quno iii iiiidein proprio liy|iop;aeiH jam
nulluc iip|iiirciit, ciiiii iiliu HJ^^nii uiiivcrRa, quuc iili vidciuiit, iniifîio lindicduiii niiiiicrocx-
tent ct (|iiotidic iii hucrii rcdciiiit? l'ructcrcn hi totnudus cruccH ncpuliris iiiscriptun lio-
siuit uc lloldcttus vidcrunt, ciir caKdcin cruccM pncnc nullus cpitupliia iii liiH li)'po({ucis nb
illlsrepertu pruese ferunti*!!! totoeniin, qunni lute putct, ItoHii volumine mcrns crucesillitt
passiiii appictas cpitaphiis vidro, (|unc ad liasilicuruin ]Kiviinciitu ct sepulcrn pcrtincnt;

in siihtcrraiicis vcro cocnictcriin uiiaiii lanlum cuidam loculo iu cocmclciio Cullixti (id ckI
DomitiUuc) et unam in Cyrineae in calccinelsnm '

, duus prneterea in nltero cjnsdcm eocmc-
tcrii scpiilcro scd iioii nudns, vcrum circulo ct coroiia ciirumcliisiis ^, uiiinii dciiiuiii
eodcm paeueloco hqiidi insciilptum, ciijus tnmcii nctas ad poKlrciiia cl rcccntissimuin liifi
hypogacis sepulcra pcrtiiict^. Quae vcro IJoldettiis cxliibct crucium iii iiis hjpoKucis a so
repertarum c\cmpla, ea ipsa id quod nunc coutciido clare dcinoiiKlrant, (piam caute scili-
cet cjus hac de rc tcstificntio sit suscipicnda ct iiitcrprctaiida. îim priiiio vix scx collc^,'it
mcrus ct miniiiicdis.simulatiis cruccs cxliihenlia niui marmorea taiitum c|)ilapliia, Hcd ct

sepulcra litteris in calce inscriptis notata *; exiguussane numcrus, ct qui cum cxpericn-
tia iiica pcrfcctc consentiut. Atqui hoc ex luimcro trcs meo pcriculo lapides cxpun^'as,
in quihus cruces ilhis uiliil uisi menis iiitcrpunclioiics ct littcras essc satis apparct'' :
practereasigaa, quiie circa loculum quciiidam calci incisa IMdcltiiscxhihct eadcm illa siuit,
quae jam viderat Hosius; quare exemplorum, quam qiiaerimus, copiam nou modo non
augcnt, scd inopiam potius dcmonstrant ;
quamquain nec iiudas illa criiccs exhibent, scd
circuloctcorona, ut pracdixi, iiiclusiis, iiequca Bohlctlo vcreclaccuralcdcliiieiinliir. Duo
ergo tantum restant nova a Boldctto proposita ejus, de quo disputo, signi monumenla, a
quihus sollicitandis consulto ahslinco, licct faccrc non diflicilc possem. In rcliiiiio Bol-
delti voluminc tria practcrca cpitaphia occurrunt hac nota •] iiotatn" : quorum tamcn
saltem unum signum illud fijô prac se fcrt; vidi eniiu autograplium excmpluin ah
ipso Boldetto confectum ' et dissiraulatam hac forma ^, non iiudam exhibet crucem.
3Iaxima crgo immissac, quam vocant, crucis in subterraneis cpitaphiis raritas vel inipsis
Bosii et Boldetti voluiiiinihus clarc pcrspicitur.
Quod si quautiiin praetcrea christianarum inscriptionum rcstat excutias, Roraac qui-
dem vix ullum rcperies e suhterrancis sepulcris epitaphium illa, quam quaerimus, iiota
(1) Bosio, R. S. p. 214 (iinde Ariiighi 1. c. p. 523), et eoncordeul duo haec ejusdem iiiscriptlonis apographa. Mura-
p. 463 (unde Arlnglii, ii, p. 13i). torliis quoqiie fragmcntum exlilbet (l91î, 2)j'n primo versu
(2) Bosio, p. 407, niide Aiinglii, ii, p. 139. crucibus iiiterpuiictloniiin loco notatiim, sed ilhid ego frag-
(3) Bosio, p. 409, uiide Ariiighi, II, p. 1 Obscrv.-itioiie 'i 1 . meiitum nuper reppeil, et agiiovi noii modo meras interpuiic-
dignumestpaucas illas, quas Bosius verevidil, in coemeleiiis tionesillasesse, iion ciiicls symbola, sed etomiiinomillamcum
subterrancis cruces, uua (autum excepta, omiies in Tiburli- crucis imaglne Iiaberc siinillludlnem. Qui edita chiistiana-
uae viae, Cyriacae putissimum, coenieleriis silas fuisse. At- rum iiiscriptinnuni cxempla cnm ipsis lapidibus millles non
qui iu hujus ipsius coemcteiii ruiiiis repcrta iiuperrime est contulerlt, vlx sibi (iiigere cogllatioiic poterlt, quam parum
iuscriptio quacdum aniii 407 latina cruce notala qu.ie om- , fidel illis plerumque exeinplis adjici tuto possil, in iis prac-
nluin ad hanc diem antlquissimuin cst criicis cxeniplum in sertlin ,
quae appicta signa aliaque id gcnus miuima respi-
urbanis certa anni designatione insigiiibus titulls : praelcica ciuut.
si haec inscriplload subterranea veie scpulcia pertinet, qua
(6) Dold. p. 58, 484, 5C5. At cave ne quae Boldellus
de re nouuihll dublto, uiia erit e recentissimis, quas iu sub- exhibet p. 453 et seqq. cruce notata cpitaplila in hunc
urbauis hypogaeis uspiam viderim. Omnium porro receiills- censum, qiiod nuiinnlli falso exislimarunt, referenda putcs :
siraa iu his hypogaeis sepulcra, idest saeculi qulnti exordiis cruccs enlm illae anllqiiae non sunt, sed .ab ipso Boldetlo,
aequalia, in Cyriacae proprie coemeterio reperiri expcrienlia ut cliristianas ab ethiiiris iuscriptiones distlngueret, applcta.
me docuit. (7)De luscrlptioneloquorapud Buld., p. 4.Si, quae incipit
(4) Bold. p. 349-51. CEINICA , cujus autographum Buldelti exemplum reppcri
(5) Cf. Bold. p. S50, cum p. 432, et vide quam parum Florentiae iu bibliotheca marucelliana.
:
insigne ' ; ctsi pauca quaedam reperies, ad quinti saeculitempora referenda plerumqueesse
facile agnosces'* : extra urbem vero unicum ac singulare anliquioris aetatis exemplum,
mea quidem opinione, dcprehendes in titulo quodam Clusii, in S. Mustiolae coemcterio
adhuc conspicuum', cui quemadmodum in graeco, quodsuperius edidi, Rufinae epitaphio
sub ipsis littcris quadrata appicla crux est. Quid crgo, inquies, de magnis iilis Romae sub-
terraneae exploratoribus sentiendum, qui innumcras in hypogaeis a se visas nobis ogge-

runt cruces? Anne tantos viros mendacii insimulabimus? Non ego certe id a quoquam
fieri patiar, qui Bosii quidem diligentiam ac peritiam, pro ea qua vixit aetate, miraculi
instar sempcr suspexi, utriusque vcro, Bosii scilicet ac Boldetti, fidem in cxemplum in-
tegram ac intemeratam quotidie expcrior. Dicam itaque quod res est. Pauculas certe
nuda forma cruccs illos vidisse negare profecto nolim, tum quod, licet rarissime, inter-
dumtamen, ut vides, et mihi sese illae in primaevis sepulcris obtulerint, cum quod non-
nullas recentioribus saeculis appictas, vel a viatoribus, ut praedixi, incisas a primae-
vne aelatis monuraentis sccernendas diligenter esse nondum illi cogitaverant. Sed quod
magnam saepe memorant cruclum copiam, hoc de dissimulatis quibusdam crucibus in-
telligendum experientia me docuit, quippc quas non mediocri vere numero in ipsa ma-
dida olim calce incisas vetustissiraa quaeque sepulcra prae sc ferunt, ct littera praeser-
tim X ita deformatas, ut ad quadratae crucls >^ specicm proxime interdum accedant, et
eum quirem subtilius minimc examinet facile fallaut. Et saue Bosius de littera X, quam
millies certe sepulcris insculptam repperit vix umquam mcminit, de cruce quadrata
passim quo iterum argumento admonemur de illa potissimum dissimulatae crucis spe-
:
cie ejus vcrba esse intelligenda. Hac ergo de re, quamquam pluribus esponcre possem,
tamen quae dixi satis supcrque siut ncque enim in singulis lam prolixae quaestionis :
capitibus mihi licct csse infinito.

De nuda patibuli forma T paucis verbis transigam. Hanc ( merum scilicct pa-
libulum, quoties euiui anchorae vel moiiogrammati inuectitur, cum dissimulatae crucis
formis censetur) hauc iuquam ego in coemeteriis ipsis numquam vidi, in epitaphiis inde ex-
tractis semel tantum, eamque monogrammati ^ proxime appictam \ Bosius quoque aut
semelautraro viditmusivo opere inCyriacaelantumcoemetcrioexpressam''; eandemquam
(I) Tiia nuda ci-iice nolala cpKapIiia (praeter illa, quae nes demnm post Bosii mortem Romae suilerraneae additas
egomel vidi et jam iiidicavi) ad subtenanea sepulcra perti- (Bosio, p. 217, Aringhi, t. i, p. 598), quotquot crucem prae
'Bere suspicor mar,angouiaiium, Acla S. Vicl. p. 93, vatica-
; se ferunt, falsas esse certo comperi.
BUm editum a Passioneio, p. I IS, 44, et aliud olim vatica- (2) liiscriptiones ,
quae ad locorum venditiones aliaquc
nnm uunclateranense, dequoin eiitu hujusepislolae pleuis- id geijus spcctant,omnium receufissimas in subterraneis coe-
s!me exponam : quattuor vero epitapliia illis absque dubita- ineleriis esse mihi certo constat ; in his porro saltem tres ex
tione sepulcris viiidico, titulum nempe locornm pertlncnlium quas tndicavi, cruces computantur: praeterea gypseum
illis,
'idcubiculum Gcrmulac, edilum a Nicolaio {Basilica Os- monumentum iii Cyriacae coemeteiio repertum recentiori
'icnsc, p.1 !,">, 1S9), qui tamen cruceni oraittit raouumcu- , aetate (id est saeculo circiter quinto) locnlo affixum fuisse
lum c gypso repertum iii Cyriacae coemeterio anno 1825 demum unicura, quod ad ipsa
ejus editor (Settelc) agnovit :
Sottele, Alli (lclla pont. acnil. iH nrchcologici, l. iv, p. 24), hypogaeaspectare videturcruce nolatum epitapbium, et ccr-
itulum emptiouis venditioiiis cujusdam sepulcri ex codein tam anni designationem praefert, ad annum, ut dixi, pcr-
"yriacae coemeterio effossum anuo 1851 ; fragmentuni de- tinet 407.
num e coemelerio Callisli, iu quo nihil nisi crux dissiinulata (3) Cavedoni, Vue antichi cem. crist. p. 25 (ex Mcm.
et crux quadrata di Modcna, ser. 3, t. xiv).
yj »J< circiilo tamen inclusa. Titulos edi-
os a Bollandianis, Acla SS. t iii, Junii, p. 2; Zaccaria, ile
Rebus ad hist. et anliq. cccl. pertin. t. i, p. 80, et Marinio,

(4) Prostat in museo Va-
pud Mai Script. ret. v, 407, ) non curo, pendeut enim
, ,
ticano
x apographis, quoram paene nulla accuratio est. Inscriptio-
(5) Bosio, p. 407.
5-28 DE THIJLIS CIIHISTIANIS
Kuiiius, opiiior, t-t Kolclettus; c{uaiii(|Uiiiii cle inultiii id geiiuB iiiusi vo opc^re imaginihus luciui
videutur ' . Quod vero uddit se multu» iii coemeterio Callisti (id est Doinilillae) ImjuHcemodi
commissas cruceK c-oloril)us pietus vidisse, lioc- «luid sit sittis sc-io, ineiH quippe uculis vidi :
siiiit porro linciiriu incubieuloruin picturis ornuiiu-nta, ((ualia liulies iii picturarum tubu-
lis ii liiisiu cditis ', iii ([uibus si cpiis uljcpiiiiii dt; cruce Cliristi coîtutioiuîn velil u^nosccrc
uuii i*go contrudicam; sunt tameu ita Siiepe dcpictu uc dispusila , ut mcrum potius et
uiiiiii planc scnsu dcstitutiiin ornatiim iiiilii vidciintur cxliibcrc. Alquc haec de subtcrra-
lu-is scpulcris eurunuiuc titulis atciue ornumcnlis.
Nuuc 8i caeteru veterum Christiunoruni monumcntu rcccnscre pcrgam et examinurc,
euiulcin in oiniii ante saeculum circitcr (idintum labrcfactooperc inerae crucis raritutcm
faciledcmonstrurem. Sed (luoiiium brcvituli studco, uno vcrbo immissac crucis in uni-
vcrsu sive Siicri sive domcstici instruiiicnli siippcllectilc unticiuissimu liacc fcre mibi vi-
deri cxemplu .signilico : sigilla iiempe M. Instei Aemiliani , de quo alibi dixi', ct cujus-
dain Joannis *, et graphium argcuteum olim Romae apud CiiprancsiUm his inscriptis
litteris :
+ RVMVLA
VIVAS IN DEO
SEMPER
quac quarlo cxcunte vel quinto incunte sacculo facla esse judico. Palibuli vero T pauca, I
licct multo antiquiora, viclentur monumentu supcrcsse : geinina scilicet a P. Rapiiaelc
Garruccio V. C. nuper explicata ', uliacqueduae tresve annulorum item gemmae, quns in
sclicdis mcis dcscriptas liabco : quamquam in Iioc genere fallacias multas me vidisse
et neque ipsis satis meis oculis liderc juin oliiii monui, et nunc iterum moneo : ncque
enim increduUtalis me unquam mcae, sed crcdulitatis, quamquam suspiciosus adco sum,
jain plus semel pocnituit.
Nunc quoniam merain ct propriam crucis imaginein anliquiori actatc et ante saeculum
omnino quinlum in monumditis vix rnro apparere deinonstravi, qua via, quo gressu
eo pcrventum demum fuerit, ul salutare signum, quod in sacrorum ritibus et omni
vilae actu vctcres Christiani tantopere coiebant, absquc ulla passim dissiinulationc pu-
bliccproposuerintaccurate quaerendum. Ac ne illud in (juaestione ponam quod ,
notis-
simum vulgo est, monogramma nominis Christi post initia saeculi quarti publice a
Christianis adhiberi, quin et in sacris aedibus in sublimi locari sollemni cultu con-
suevisse rem aflirmo, quae dcmonstrntione jam profeclo non cget quaenam au-
°, quasi :
tem hujusccmodi monogrammatis antiquior, quacnam posterior forma sit, et utruin

ante ipsa saeculi quarti initia loco crucis haberi cocperit, quaenam demum aliae dissi-
mulatac crucis imagines, sive priusquam monogranimatuni usus invaluisset, sive eodem
atque illamonogrammata tempore Christianis placuerint, breviter declarare ac perspicue
definire pergo.
Quam inquisitionem, ut consueta mihi raethodo ct legeperficiam, examinanda primum
(1) Bold. p. 352 el 522. (5) Civtlta callolica, sirle 3, t. v, p. 732.

(2) V. Aiinghi.R. S. t. I, p. 549, 557. (0) Bei toli (iii Mcmoric della sociela colombaria Fioren-
(3) V. Spicil. so/esm. t. iii, p. 556. lina, t. I, p. 129 et seqq.), ct Gori, Si/mi. Hor. I. iil,
(4) Ficoroni, Gemmae, lab. xi, 4. p. 134 et scqq.

,
CARTHAGIINIENSIBUS. 509
erunt indubia auni nota insignia monumenta. In liis, quae ante saeculum quartum posita
sint \ix pauca inveniri jam tibi duobus ab Iiiiic annis significavi , atque hoc quoque
affirmavi in paucis illis nullum monogrammatis ^ certum indicium superesse' . Nam quae
cien monogrammatis antiquissima monumenta alia falsa sunt % alia corrupta
soleiit ejus
aha demum multo recentioris aevi, quam visum uonnullis

%
fuerit Uno verbo in antiquio- ''.
ribus Constantino M. christianis titulis, quorum aetas

per consulum nomina designatur,
unicum, quod semel appareat sive monogrammatis Christi
sive dissimulatae crucis
schema, illud est quod litteris IX ('locou; Xpis-co';) hac specie ?|C connexis constat =.
Constantinianis vero temporibus primum sese nobis offert

monogramma bis re- ^
petitum in romano titulo anni .331"; tum in romanisitem titulis
annorum 336 , 338,
339'; in tribus item romanis auiii .341 '; uno anni 343, cui quater
monogramma in-
scriptum '; altero anni 344 ">; demumbis in epitaphio anni 346 ",
et semel in fragmento
e quodam oppido Etruriae notara anni
* nec juvat ulterius pergere, 347 praeferente '
:
hac enim aetate vulgare ac plane sollemne hujuscemodi signum

fuisse vel ignarissimi
sciunt. Illud tamen observatione dignum, quod
inde ab anno 355 litterae A et 12 mono-
grammati hinc indc appictae in romanis incipiunt titulis apparere '^;
quas millies deindc
omnis formae monogrammatibus et ipsis crucibus adscriptas passim
conspicimus. Sed
ipso illo anno 347, in quo vestigium fixi, et sequenti statim
anno 348 novae monogram-
matis formae prima conteiuplor exempla ejus scilicet formae, in
qua crux clarius" inci- ;
piat eminere et agnosci manifesto possit. lila nempe sigiii

Chrisli species, quam ad-
scripto tituIoSIGNV CHRISTI in sepulcro quodam mc vidisse testatus sum,
et cui in
ipso monogrammate ^ crux inserta est -:. in romanis epitaphiis annorum 347
,
et 348
jara apparet '
quo quasi gradu eo brevi progrcssum

" ; est, ut excluso inde decusse
haec multo evidentior crucis delincatio
-f proposita sit. Hanc cnim primum praefert
etdextera sustentat imago quaedam viri romano anni 355 titulo appicta'^
; tumeadem
saepissime crux monogrammatica, reliqua saeculi quarti parte, in
omnis generis monu-
menta sese insinuat, et cuin vetustiori
monogrammate aequo paene gradu procedit. Ut
autera ad exordia perveuimus saeculi quinti, jam perspicimus
e signo Christi vel ipsam
paullatim eliminari litterain P, et nudam crucem ^
f in veterum monograramatum lo-
cum ita invadere, ut in romanis quidem monumcntis post annum 409 monogrammatis
vix ulla extent exerapla '
^
"; crucis vero raonogrammaticae -^ iii dies rariora, donec et haec
regnantc jam ubique gentium nuda crucis imagine, obliterari sensim
pergit et quasi eva-
(1) Unum (anien fragmentuin est lioc moriogiammaie no- (8) V. 1. c. p. 48. n. 61; p. 49, n. 62, G4.
latum, de quo dubilari jure possit an non ad annum 298 (9) V. 1. c. p. 51, n. 71.
pertiueat : qua de re plenissime in raeis ad c/trislianas Ur- V.
(10) I. c. p. 54, n. 78.
6is inscriplioncs conimentariis egi, v. t. I, p. 2.S, 29. (11) V. 1. 0. p. 60, n. 92.
(2) Cf. Gurrucci ad Macarii Hagioylijpia, p. 107. (12) Novclle Fiorentine, 1762, p. 713; Donati, 184,
(3) Talis, exempli gralia, inscriptio, quam Buldtttus exlii- 2. Cf. Inscr. Christ., 1. c. p. 61.
bet p. 87, quasi singularis forniae raonogramma praeferen- (13) V. c. p. 76, u. 127
I. et n. 143.
tem, V. Inscr. Clirisl.. I. c. n. 17, p. 24. (14) V. c. p. 61, n. 95, et p. 64, u.
I.
101.
(4) Tales multae a Georgio, dc Monogrammale Christi, (15) V. 1. c. p. 75, n. 125.
aliisque certalim laudalae, quas inlinitnm esset expendere. (16) In epitapliiis quidem Urbis Romae prodigii mihi si-
V. Inscr.
(.-i)
(6) V. I. c. p.
Clirist.,\. c. p.
38, n. 39.
16, n. 10. mile est monogramma ^ conspici in titulo anni 474 (Bo-
sio, R. S. p. 151); reliqua, quae afferri possent hujus re
(7) V. I. c. p. 40, n. 42, p. 42, n. 48, et p. 44, n. 52.
enempla ad altiorem aetatem spectare cerlo comperi,
lY.
34
,
530 W. T1TULI8 CHRISTIANIS

nescere. Itaque exeunte quinto el iueunte sexto a Christo Kueculo inono^rammatum
Roniue pruesiTtiiii, iu [)ul)licis privatisve iiioiiuiiieiitis viv raruliac iliac apparent veslif,'ia.
Non eodem tuuieu, nec tam celericursu, iu toto pariterOccideute liaec veleruiii iiionogram-
matuiu dehuetudo videtur iiivaluisse ; vel iu ijisa eniiii llalia, iii lota Aipiiim Cottiarum
proviucia exeunte saeciilo (piiiilo sutisadliuc frcqueuteiii sinni v^ usuiu cliristiana ijiis
regiouisepitapliia iiiauifesto produnt'. Caeteruiii utcuiiique dispar fuerit pro regioiium

disparitate celeritas, qua variae signi Christi formac obliteratac paullatiin fucrunt, cl
aliae iu aliarum locuin suhstitutae, has tamen sacculis (piarlo ct quiulo iii chrisliaiia cc-
clesia ejus signi vices, haiic liistoriain fuisHC, ah sollemnioTi iiionogrammatiK

iit
^
usu ad luidue crucis iiassiiu proiôuciidai; cdiisiliiim vciilum dcinum fueril, (luac r(H'eu-
sui mouumentii nrmissimc persuadeut, aliaque paene innumcra, quoruin licet inccrlus
ttuuus sit, aetas tameii jiluiibus iiidiciis dij^Miosci facile polest, apertc conlirmaiil.
Atque hujuscemodi quidcm inonumenlorum, quac certa anni nota dcstitutasunt, iiigcn-
tes modo copias educere parco; ne in re jain, ni fallor, satis perspicua nimias videar pa-
ruui probahili congilio vires velle ostentare. iNummorum laraen minimc negiigcnda con-
sideratioest; tum obeam quapollent in tali rc auctoritatcm, cum oh ipsa, quac objicere
vidcntur dcmoiistralioui iiicac impedimeuta. lu ipsius enim Constantiiii moneta quain
immissam sive latinam dicimus crucem conspicuam esse nummograplii, ac prae cactcris
Sauclementius, testificantur - : quibus vctercsquo(iuescrij)torcs vidcnturadstipulariSozo-
meuus^ ncmpe ct Joaunes l)amasccnus\ quippe qui Constautiiuim.'Ja/Mâns crucis, ({uod
in coelo tiderat siijnum nunimis suis imi)ressisse memoriae produnt. Sed haec veterum
verba dc mouogrammate quoque ^ intelligi commodc posse, quae hactenus disputavi
satis dcmoustraut. Dicam crgo brevissimc quid ad uuiversac liiijus quaestionis dcfinitio-
uem ipsiconferant uummi. Et iu Coustauliui quidem ac lilioruin cjus siuceris uuiuniis
Christi signum, labaro jiracsertim appictum, illud ipsum couspici, quod aequales eorum
temporum lapides exhibere enarravi, qui nummos vetercs tractautprobe noruut '. Quod
si nummographis concedeudum omnino cst uoniiullos sinceros Constaulini nummos ex-
tarc, qui crucem pracfcrant ea planc forma, quaiu iiiulto serius publice passim pro-
hoc mirum mibi profccto
poni coepisse certo sciinus , videbitur, et praeter solemnem
morem factum existimabo; qucmadmodum rarissiina quaedara nudae crucis praetcr
morem exempla in antiquioribus quoque subterraneis sepulcris extarc jam monui. At
enim magnopere velleui banc rem a numinographis diligentius perpcudi, ct severius
aestimari, ut indubie plane constet quot et quacnam Coustantini moneta, singulari pacne
exemplo, merae crucis sint impres.sa vestigia " . Sed, ut (luod usitatum, quod sollemnc
est persequar, tota illa aetate, qua epitaphia raonograraraa ;^ passini praefcrunt, idciu
pariter monogramma a Constautii ac liliorumejus, itemque Vetranionis, Magneutii, Nc-
potiani' acGalli Caesaris nummis passim exbiberi, rem nuramographis testatam, affirmo :
(1) V. Gazzera, Vscr. crisi. dcl Piemonle, p. 59, Cl, 80; (5) V. Rcvuc nnmisni. 1856, p. 254.
Mur. 411, 5; 407, 1 (quae mscriptlu noa ad annuiu 444, (6) Postquam liaec scripseiam, lilteras liac super re ac-
seJ ad 493 spectat) ; Bottazzi , Lc anlichita di Torlona ,
cepi a Cavedonio v. c, de quibus videexcursum altcrum ad
p. 120, et Oiomale Lignstico, i, p. 84. calceiii hujus commentarii.
(2) V. Sanclementi, Numism. sel. t. iii, |i. 182 et seqq. (7) V. quae scripsi iii coinra. ad Inscr. Chrisf. 1. c,
(3) Hist. eccl. I, 8. n. 108.

(4) Iit Synod. ad Tkeophil.
praeterea eodem paene tcmpore atque illi monogrammati littevae A w in lapidibns incipiunt
adjungi, eodem et in Constantis, Constantii ac praesertim Magnentii numniis illae ipsae
'
litterae niliil variaute forma appictae statim appareutj ita utad medium usque saeculum
quartum inter plerosque nummos et reliqua mouumenta hac in re concordia tanta sit, ut
rara quaedam divcrsi moris exempla singulaVibus fortasse causis adscribenda videantur.
Post medium saeculi quarti cruceni monogrammaticam iaepitaphia sese sensim iusinuare,
et cumantiquioremonogrammateconcurrere jam demonstravi, quod itidem inValentiniani
seuioris aureis praeserlimnummis usuvenirc in vaticanae bibiiolhecae nummophjlacio
ego ipse vidi; quamquam heic jam uummi caetera monumenta praevertunt ; Joviani enim
ac praesertisii Yalentis monelam cum monogrammate ^ nudam quoque crucem conjun-
gere, quiu modo hoc niodo illud signum exprimere et ipsi quoque labaro infigere since-
rissima et plurima exempla ob oculos pouunt". Reliqua tamen saeculi quarti aetate rao-
nogramma vP labaro praesertim inscriptumin numniis passim cousjiicitur; ueque a nudae

crucis imagine superatur, et quasi loco pellitur, nisi saeculo demum quinto, quo scilicet
tempore parem ejus sigui vicem et in aliis omne genus monumentis jam observavimus.
Ipsi ergo Christi signo notali nummi non secus ac iapides nobis testantur vertente saeculo
quarto a solemniori monogrammatis forma -S ad riudae crucis iinaginem ventum esse ;
quamquam nummis quam in reliquis Italiae saltem Galliarumque

haec maturius in ,
monumentis videtur apparuisse. Qua exacta inquisitione signi Chrisli primarias formas
(neque enim singularia quaedam sive rariora ejus signi schemata persequutus sum)
earumque vices ac seriem a Constautiuianis temporibus ad exordia saeculisexti ipsis mon-
strantibus monumentis summatim et quantum satis est mihi videor explicasse.
Verum quaenam antiquiori aetati hujus signi formae placuerint, et praesertim an sol-
lemnior illa nota J^ ante saeculum quartum christianis inscribi monumentis jam consue-
verit, hoc e paucis, quos superius significavi, certam anni uotam praeferentibus titulis
praesentire certe possumus, plena tamen et legitima probatione demonstrare uou item.
Itaque ut praecipuum hoc totius, quam posui, quaestionis caput qua par est perspicui-
tate et argumentorum vi absolvam, monumenta, quae certa licet anni nola careant, aliis
tamen indiciis constantinianis teniporibus antit[iiiora censeri jure debeut, sedulo interro-
gare pergo. At brevissima heic quoque via a paene inUuita quaestione me expediam.
Hoc enim facile quivis mente concipiet varias signi Christi formas, a quibus ad nudam
demum crucem perventum esse vidiuius, si ante non secus ac post redditam Ecclesiac
pacem nuUo discrimine adhibitae a christianis fuerunt, in omni promiscue subterraueo-
rum coemeteriorum parte conspicuas esse debere. Siu coutra aliis aliae aetatibus ejus si-
gni formae placuerint, et ahae pacatis christianorum rebus, aliae quamdiu inimica iis-
dem tempora durarunt monumentis appicta, tunc in primaevis et antiquioribus coemete-

riorum regiouibus monogrammata saeculo quarto celebrata numquam vel paene nuui-
quam apparere necesse erit, sed alia eorum locum sigua occupare ; ac vicissim tota sae-
culo demum quarto coadita hypogaea illis monograiumatibus erunt referta. Et sane ita
se rem Iiabere pracclaro experientiae magisterio didici, et quolidie disco. Innumeras

paene coemeteriorum regiones peragravi, in quorum primaevis sepulcris monogrammatis
(1) Eckhel, D. N. t. vni, p. 112, tl7. — (2) Banduri, Numism. ii, 444, 449 et alibi.
632 l)i: TITUI.I8 CmUSTIVMS
JB aul nullum plane vfstigiuin, iudiciuiu iKilluin (Ifprciiendcre polui, aut viv uiiiim al-
terumve siuj;ulare exemplum, ac iileruuuiue ineertum ulrum ijosteriori !ip|)ietum uetate
fuerit, erueis vero monoijrammiiticne -^ vestij,'ium omiiino iiiilluiii : in liis vero reîo-
nilius aneliorae, eaeque suepe (rueilorines, dissimulatae eruees ^, lilterae \ el mono-

grmnma )|< hac illac apparcnt. At(iue liae ipsae illae rcgiones sunt, (]uae intinitis paenc
imliciis, ac perspicuo (luoiiue interdum monumentorum et historiae testimonio saeculis
sceundo ct terlio ((inditae et scpulcris opplclae dijjiiosciinlur ; illa puta coemcterii cal-
listiani reîo, romaiiorum indc a ZepliNrino ponlilicum scpiilcris iiisi^Miis, ciijus lihi icli-
no^raphiam jain ante hocbiennium delincavi; itcm(|ue paene totuin Ddiiiitillae liypo{,'acum
inferius, totum ilcm inlcrius li)|)(iâcuin Practextali; ct sic piu-Kc (leiiiecps. Illac conlia
rcgiones, (luae conslaiilinianam actateiii manilesto non supcrant vclcra siîia rarius, nio-
nograiiimatum vcro hae praesertiin riniiia "^ tantam praeterunt copiam, ut cuin descri-
bere illa mihi ct adnotare olim eoepissem laedio et labore victus a proposito saepe desti-
teriin. In rccenti plerumque eirca scpulcrales loculos calce liaec nionogrammata sunt
exaratu, scd et niurmorcis titulis appicla, in (juihus illa, qune supra .scriptam spceicm
e.vliibciit plane vulgaria, puulo niiuus u.-itutu (piuc littcras quoi[ue A w appictas pracieruiit;
niulto demum rariora, quae crucem exprimuiit monogrammaticam -^ atque haec in ,
Cyriacae prae caeteris coemetcrio eonspicua in quo maxiine uno multa sepulcrorum
'
;
ineuntis saeculi (luiiiti vcstiîa iiie dcprcliciidisse jaiii siipra si;;iii(ic.ivi.
Kcceergo ([uiu ulterius et suhlilius ([uaeraiiuis totaiii siyni ClirisH, quale pcr (|uinque
priora saecula nionununtis adhiberi [ilacuit, historiam concoidi omnium moiiumcntorum

tcsti(icatione mire explieatam : ecce quamdiu aut infesta aiit dubia Christianis tempora
fuerunt crucis imaginem studiosc plerumque dissimulalam, monogramma ^ aut num-

quain aut vix raro adhibitum, cruccm dcnuim monogramiiiaticam -^ , ([uuntuin ad hanc
diem novimus, omniiio numquam -, Itcbus vcro in contrarium versis monogramma primum
^ militaribus vexillis et nummis omne genus monumentis atque ipsis sepulcris
el sacris
triumphali plane rita dc[)ictum deindc hoc ipsum monogramma gradatimita immuta-
;
tum, ut ad merain crucis imaginem in dies niagis accedercl; donec omiii caulionc dc-
posita nudademum crux, vcrum neiiqie CHRlSri SIGiNVM, quod iiide a prima origine
lideles mente semper respexerant, christiano orbe plaudente publice ubique proposita.
Quae signi Cbristi a monumentis ipsis dedueta historiu quam perspicua est, quam ipsa
per sc veri similis ! Eadem tamque

tameii u tot vuriis plerorumque rcceiitiorum opinio-
nibus quanto distat intervallo^ A ([uibus nunc discutiendis, ut [joUieitus sum, equidein
abstineo; ne in inlinitum pacne errorera a via divcrtar, et nimium lectoribus fastidiuin
creem.
Cueterum tanta hujus arguraenti gravitas est, varietas et dicendarum rerum eopia
tanta, ut cum nimis multa prae hujus epistolae iucoepto me bac de re scripsisse fatear,
multo tamen plura sint, quae vellem saltera atliiigere, caque nihilominus silentio prae-
(1) V.Bosium, R. S. p. 407 et seqq. (3) Mirum et magua prorecto laude dignum ad vciilatem
(2) Cave ue hujuscemodi crucem agnoscas in litulo Lai- proxiuie hac in re accessisse Macariuni qui intcr prlnios
,
dis apud Boldettum, p. 443, est enim tthnifus, quod Bol- lam dillicile argumentum tractavit. V. Hagioglypta, p. 162
dettus ipse monet. et seqq.
;
CARTHAGIINIEiNSIBUS. 533
tereo. Illuc itaque, quo inde a principio mea tendit oratio, jani demum perveniam; et
hanc signi Clirinti e veterum monumentis explicatam historiam cum ipsa Ecclesiae hi-
storia componam, ac quibus proprie causis, quibus consiliis ejus signi vices sint adtri-
buendae,utrumunoeodemquetempore in Oriente pariter atque inOccidente, inltahaatque
in Africa eaedem causae exliteriiit, eadem capta consilia fuerint, brevissime quaeram. Quod
facillimum factu esse plerique, opinor, praesentiunt. Tribus enim prioribus Ecclesiae
ignominiam fidelibus quotidic ab ethnicis exprobrari, eosque quasi
saeculis crucis Christi
nemo unus ignorat

crucicolas et crucis religiosos traduci passim ac infamari consuevisse
praeterea quo tempore crucis suppUcium in humiiioris sortis hominibus, ct in ipsisadeo
Christianis, ferale omnium oculis spectaculum saepe objiciebat, ad nudam ejus patibuli
imaginem animum cuilibetexhorruisse necesse est : nulio itaque negotio intelUgitur, cur
signum, quod quasi salutare ac plane divinum tauta veteres illi reUigione iu sacrorum
tam pie suis centies per diem frontibus inscribebant, in monumeutis

ritibus colebant,
tamendissimulare plerumque studuerint; ne scilicet cruda nimis imagoneophytis et ipsis
fortasse fidelibus horrore animum pertentaret, et in elhnicorum quoque forte fortuna
oculos incurreret. Et sane Cliristinni elhnicorum de crucis cuUu calumniam ita rejicie-
bant, ut cautissimos illos esse oporteret, ne ullum nimis evidens hujuscemodi cultus in-
dicium in saxis et sppulcrisinsculperent, ac denuuu pracclarum in palatinis aedibus nu-
per eftossum et a Garruccio V. C. edituni ejus calumniae monumentum meridiana '
luce
clarius demonstrat idololalras ipsa crucis et Christi in cruce fixi imagine abusos adeo
esse, ut mirum videri profecto iie([ueat, quod ah eadem lideles infestis adeo christianae
legi temporibus abstinendum sibi esse duxerint, et prudenli aliqua usi siut dissimu-
latione. lueunte porro saeculo quarto non pax modo etsecuritas Ecclesiae affulsit, verum
Coustantiuus ipse Augustus christianam legem publice professus Chrisli signum, quod
caeUtus sibi ostensum affinnavit labaro, id est militari vexillo, infixit ast ipsam crucem, :
cui nondum vel fidelium oculi satis adsuevcrant, pendente velo qiiasi celabat-, crucis
vero dissimulatam in Christi nomendesignantibus imaginem sublimem erexit. Cu-
litteris
jus iniaginis sive monogrammalis ipsam et propriam formam veteres quidem parum pei'-
spicue et accurate significant^; quare magna hac de re recentiorum ambiguitas est ve- :
rum monumenta quae diligenter excussimus, quaeque cum ipso labari schemate in Cou
,
stantini et filiorum ejus uummis toties obvio mire consentiunt, dubitare jam, ni fallor, mi-
nime sinunt, hanc -^ constantiniani vere labari notam fuisse. Et novo quoque ac non-
dum, opinor, edito monumento constanUnianam hanc monogrammatis formam placet
utcumque confirmare; tabella scilicet aenea Constantino ipsi dicata his inscripUs notis ac
litteris :
cojvna ^ cnrona
DM CONSTANf
INO AVC SEM
PER VICTORI
4
(1) Civilta chtolica, ser. 3, t. iv, p. 531. dat : nionumentis tanien ipsis exactissirae conformis videlur
(2) V. Eusebium, de Yita Const. I, c. Eusebii narratio.
(3) Lactantius certe, sive quisquis est auctor libri de
(4) Donius in cod. Barb. xxxiv, 73, p. 609. Lege D.
Mortibus persecutorttm, I. c. mouograuimaticam crucem
videtur describere, quod cum monumentis miiiime coucor-
N.CONSTANTINO, eic.
53 t DE TITULIS CHKISTIAINIS
KcTc i'i;^(i lui ('oiislantiniiino m\o (iirisliaiiit) nuinuincutiH prae quuviH alia Boll(;niniK i:l
UMtalisMuiu illa bi^ni CliiiMti fuinia luit ; n(jii quu»t eani, upinor, pi intuK ontniuin Coiislan-
tiiius rKli-lihus nionstraverit ct iu EcclcHiain invuxcrit, ab ipna cnim Kubcbii uurrationc
contrariuin vidctur infcrri '
, hcd qiioil u iiiiniK uperta ct inauifcHta Cliristi iioinini.s (lclincu-
lioiic, iKiii Hccus atqnc a uiida crucis iinaînc iii numuincntis uliKtiiiciiduin hihi cssc unlc
illud ti iii|ius |)lcri(iuc duxciunt. Dcindc vcio rdius in luiitiiin bccurilatciu vcrsis, (|uin cl
ctliuica Hupcrslitioiic iiueucjuni dcbellata, lioc, non quasi iiovuin ct tum priinum iuvi^ntuin,
h(hI quasi triuniplialc sir;nuni (luhlicc uhiquc a C.liristianis pro|)oiii pur fuit. \'A .saiic cuiu
nionogruiniiia )( vctcrcs autc Cijiislantini lcuiporu lidclcs jaiii cxcogilassc ccrto conslct,
quiH crcdiderit dc notiuri monugrainniatc -^ > quod vel ctliuici ulio licctKCUKU jum saepc
adliiinieraut '•',
illos nihil oinninu coj,'ita88e? Praetcrea si pcrsuasum iidclihus fuisset liii-
jusiiiodinotniii ah 1(180 priiiiiiin Cliri^to Constamino Augusto divinitus ostcnsum, ct nulli
antc id prodi;;iuiii cliristiano hoiniiii uin(|uain excoîtntaiii adliihilainquc, iioiiue rclligioiii

sibi duxisseut illain inuturc atquc corrunipere? AlquJ id factuin hrcvi fuissc jam vidi-
inus, et qua de causa factum fucrit siguiiicaho. Invento ncmpc Hicrosolvmis ipsius sacrae
crucis li{,'no, lantus cidem statim cultus iinpendi, tanx solI(!miiis ct piihlica iii loto [irac-
sertini Oricnte crucis apud cluistianos invale.sccre vciieralio cocpit, ul hrevi oiiiihs cjus
rei dissimulalio plane inutilis, et ad aetatis morcs jaiu minime accommodata dchuerit saiic
videri. Practerca (picinpiamcrucis aflici supplicio cxtreino vitae suac tcmporc Constanlinus
vctucrat ^; quoct crucis hnagiui horror in dics ininuchatur, ct divinae rcdeinptioiiis rc-
cordatio in ea jaiu uniee cminehat. Vix quidquani jum ergo supereral, quod suadere
Christianis posset, ut crucis imagincs dissiinnlarent; iniiita eos contra hortahanlur, ut
geuio et pietati lihcre indulgercnt. Quod ah iis primo fuclum cst coiistantiniano mono-
grainiuatc ad crucis j-imilitudinem propius assiinulato. Cui, quemadmodum et con-
stantiuiano ipsi labaro, litteras appinxerunt A o), ut Christi scilicct divinitatem prolitercn-
tur, quain Ariani tantopere impugnahant : et sanc illa proprie uctate hae in nuraniis at-
quccpitaphiislitterae Romae prnesertini acin totoOccidcnteprimumadparent, qua paciic
universa latini uominis Ecclesia Arianorum artibus clConstantii, qui sc se totum illis dc-
eam haeresim omni nisucompelli. Denique, quod unum
derat, furore vexari coepit, et in
restabat, a cruce monogrammatica ad ipsam crucem pcrventum, et omni cxcussa ainbi-
guitatentquecautione, nudaac vcra crucis deliiicatio publice ubiquepropositafidciitercst.
Verum nlibi paullo maturius, alibi serius totam hanc crucis victoriam consummatam
esse, et per se credibile est, et monuraenta ipsa videntur suadere. Namque nbi multis
adhuc viribus ethnica superslitio pollebat, Christinnos cautius ac lentius processisse veri-
simile est, lidentius autcm ac praccipiti paene cursu, sicubi illa iamjam moritura extreraum
paene ageret spiritum. Et sane Julianus Augustus cruces in ipsis aedium privatarum fo-
ribus ubique uotatas esse signiiicat ', quod dc ipsa cruce non de monogrammate ^l/
accipiendum, vel ex orationis contextu clare inUdligitur ; neque illud practcreundum
quoque est in littera X de initio nominis Christi, potius quain de crucis imagine Julianum
(1) V. praeserlim Bnoiianoti, T'elri cemcl., p. xiv. |

(.!) V. Lipsiura, ile Criice, iii, 14.
(2) V. Eckhel, D. N. t. viii, p. 89. CC. Ch. Lenoimaiil, T6 tou (jtaupoO Ttpoa-xuveTTE $OXov, Elxova; auToO
(4)
j
Des signes de ckristianisyne siir qq, monnin. numisin. (ox- axiaypaôuvTE; sv tw [j.£Ta)7r(i> xai irpo twv otxifjpLdTiuv
,
traitda t. iii des MUtiiujes dârclicol.) z-^-\fa.(âfzii. Jiihau. ap. Cyiill. lib. vi, conlr. Jul.
\
f
CARTHAGINIHNSIBUS. 535
cogitasse '. Atqui hoc Juliani testimonium de toto profecto Oriente facile receperim, de
Occidente vero, Italia praesertim ac Galliis, \ix credibileexistimo. Non modo enim nullum
in nostrarum rcgionum monumentis hujus moris adco antiqua aetate vestigium reperio,
sed mouogramma omnino S , rarius crucem monogrammaticam -^ aedibus, praediis ac
,
privatae quoque supellectiU saeculo saltem quarto et longo post Julianum tempore cum
Eomae tum demon-
in aliis Occidentis provinciis inscribi consuevisse plura exempla
strant. In quibus prae caeteris insigne cst monumentum Helveticum, aedes nempe pu-
bhcae a provinciae praeside extructae auno 377, et Christi monogrammate A oj in ^
ipsa fronte notatae ". Demum, quod de veteri monogrammate demonstravi, cjus desue-
tudinem alio loco tardius, alio celerius inductam, hoc argumcnto est idem ct de crucis
imagine sentiendum , eamque in reliqua christiani orbis partc maturius quam Romae
ct in cxtremo Occidente frequcntari facile coepisse. Quod si orientalium regionum pari-
ter atque Europae nostrae christiana ad sacculum saltem quartum monumenta suppete-
rent, non tam indiciis ct conjcctura, quam rc ipsa ct luculentis testimoniis hanc quaestio-
nem absolvcrem. Nunc quoniam proha])iIi, ni falior, argumentatione quautum iieri potuit
rem declaravi, quis non videt carlliaginienses, in quorum gratiam haec disceptavi, titulos
hujus ipsius sententiae adstipulatores esse, quippe ([uorum magna pars ea indole est,
quae saeculo quinto anteriorem aetatem prodal, et tamen crucem, eamque nudam et quam
laînam dicimus, paene omnes prae se feruntPEt sane christianam in Africa reUigionem,
atque in ipsa adeo Cartiiagine, tani altas jam a saeculo quarto radices egisse, et tam ingen-
tcin sectatorum populum sibi adscivisse, ut ejus regionis Christiani, non tam cum ethni-
corum rclliquiis ,
quam ipsi inter se dissidentibus odiis et Donatistarum factione dc-
bacchantc luctaverint, quis ignorat? Africanae ergo ecclesiae historia profecto non
impcdit, immo suadet, ut nudae crucis publice passim proponendae consilium ab ea ma-
turius, quam Romae susccptum esse opinemur. Ecce ergo ad propositam nobis metam,
longo licet etinipedito idenlidem cursu, utcumque tamen jam demum pervenimus.
Nunc antequam Tibi vir clarissime et cartliaginiensibus a Te ediUs titulis valedicam,
apud Afros nudae crucis usu opinionem ab ipsis his titulis mihi
placet lianc de autiquiori
insiuuatam, elcganti sane excmplo et c medio urbauarum iuscriptionum popido sumpto
confirmare, etquo ipsum illud quoque africanae ecclesiae lumen, magnus, inquam, Cy-
prianus, praeter omnium opinor, expectaUonem paullisper iulustrabitur. LaUnae enim
,
proprie crucis in romanis epitapliiisduo potissimum valde antiqua, id est paullo post
medium fortasse saecuU quarti facta censeo monumenta; titulum nempe Maurentiae a
Maurcntio patre posituni', et elogium quoddam, scriptura nou omnino ineleganti, palma
ilidem ac cruce, quemadmodum carthaginicnsia epitaphia, notatum, cujus dictio plane
iusolens ct oiâtoriam adfectans eloquentiam admirationem profecto movet, et singularem
provocat animadversioncm. Editum saepius fuit *, sedjuveritad ipsius lapidis, qui in
lateranensi nunc museo prostat, fidem diligentius proponere :
(1) In Misopog. (3) Bold. p. 58.
(2) V. Mommsen, Inscr. Heh. p. 3, 10. IUud veio, (4) Giiasco, Inscr. num. capit. t. iii, p. 138, J^dami,
quod nonnulli nimis fidenter affirmant, Helveticum hoc Del ciillo (lovuto ai santi marliri, p. 111, Le Blant, I. c.
aedificium sacram aedem esse, ab ipsa inscriptione mani- t. I, p. 93, aliique.
festo refellitur.
'ysn i>i: Tnii.is ciihistiams
MAGVSPVER INNOCENS
ESSEIAMINTERINNOCENTISCOEPISTI
(|VAMSTAVILESTIVIHAECVITAEST
t <|VAMTELETVMEXCIPETMATERECLESIADEOC
MVNDOREVERTENTEM. CONPREMATVRPECTORVM
GEMITVS. STRVATVRFLETVSOCVLORVM ^.
Quid si Imec adeo rara et vetusta, iiou iniMiissae ulciiiii(|ue erueis, sed ejus proprie, (|uaiii
lutiuaiu dieiiiius , forniae iu rouiana eeelesia monumenta ab afris lioininihus faela deinoii-
straveroi' VA Maurenliae quidcm titulus a Maurciitio patre dcdieatus in ipsa nomenela-

tione siilis Iiahet eausae eur suspiceniur afris lioininihus illniii esse adjudicanduiii. Mau-
rentii cuim (rarissimum iii IJrhc noineii) certe a Mauris cl a Muurctania appcllali. Scd

Pitra. Spicilegium Solesmense. 1852. Volume 4.

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Pitra. Spicilegium Solesmense. 1852. Volume 4.

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

^>

ANECDOTA HACTENUS OPERA.'

PUBLICI JUIUS l'\CT\

CURANTE DOMNO J. B. PITRA

KONNULLIS EX ADBATU SOLFSMENSl OIEM CONFEnENTIBOS.

CUJUS . OPERA • ET • SUMTU

QUI SUB BENEDICTI • PATRIS • LEGE

AUGUSTINO • DUCE • MILITARUNT

TABCLA ET SCHEMATA ACCESSERCKT,

ex cod. sangerm. 5C8.

n. IV. Ejusdem notae, rescripta" p. 213 et exposila; in prolegomenis , ex cod. cod.

Scliemala i. Tilulus Felicissinii, v. p. 498, n, i, et 505.

ili. Cum palma, vase et aviculis, v. p. 500, n. vi.

IV. Cuni cruce frondcnte, v. p. ib., n. vii.

V. Cum baculo et canistro, v. p. 501, n. viil.

VI Cum cruce et palma, v. p. 502, n. xii.

VII. Cuni tribus crucibus, v. p. 502, u. .\iv.

Africaiiifc; priniuni , deinde Constantinopolitanse ecclesiae

jus civitatis eo lubentius postulanius, quod ipsius ecclesia et

cet, peculiarisde ejus vita et scriptis, et uberior notitia red-

Parcat «Jtlioatulu.s lector ciii iterum recantare cogor mei

stos, iit (|uuiii iiiLitlissein in tluos Jnslriiclioiiuiii codiccs a re-

alios rcscriheiem pcnc novos, tam lecit commiinicata mecuin

sollicite versatur liber, neque epigra^^he omittitur; hajrebat

jecturam deCommodiano. Cui statim, erecto alacriter ca[iite,

Oxonite scribebat illustrissiinus Philippslus, quem honoris

fanstani in kicem promitiir. In hoc qiiippe mollior qn?edam

1. Sunt Joannis Jejunatoris didascalia et epitimia ad

[p. 461-464], tum etiam patrum chalcedonensium [p. 464],

lectores causu, iuldidi, iiee tanieii in liis jocis luauuni de

vuni et celeberriniuin, tle pascha videlicet rite celebrandt)!

calcar ct stimulos addcbat illustrissimus pictavensis ecclesi;e

Par autem erat non prius ultimam tarigere metam.quin

ratamque jiceniteiitialiiim apud Graecos canonum provin-

nibus orientalis ecclesia' alumnis tritam et frequentatam.

(lem cocHcum titulis continetur.

« sis episcopus in dofensione memoratoruni perdurans capitulorum, Chalcedone

'( migravit ad Dominum^.

concdii^ a quodam Verecuiido cpiscopo edituin, quem in apocryphis re|)eriens,

f^erecundi presbyleri in Kxodo {Exodi post correct.) cantico; et iterum in nota

Itemprima maiiu rescribitiir, fol. 3c) Explicit ejcplaimtio cantici Deuleniiiomii

Verecundi presbjteri. Praclarus ille codex, quuin Verecundi commentarios unus

ann. 31 DCCCXLVIII; quod inceptum inWatali haec.

JUNCEiNSIS EPISCOPUS. VII

Mtpcr canliciifii, Regula Hasilii et Benedicti'. »

Qiiis inilii mcesta dabit lacrj'iiiosis imbribus ora 3? »

Missum por me facics windsorianum codic:em apud Montcfalconium cum multis

I Ut a uoinine et loco exordiar, solemnior est Verecundi appellatio lum inter

Collatione cartliaginiensi iiomen episcopi calliolici reticetur^; unus qiujipie

post Vcrcciiiiduui Nuinidius agnoscitur ^ in Hy/.aceni concilii epistola Constantino-

Sed priusquain ad episcopatus fastigiuni veniret, floruisse cuin ingenio ot do-

sis Nicensis, elc. Ultiiiium adhiic supercst in

a. Haec litttrula columnam alteram designabit.

librorum expositioues, in quibus, more Tertulliani aut Augustini', aspera africanae

gritatem vindicant multffi ipsius in hrercticos et schismatlcos querela!, multaque

ticura Debboia;, «bi miranda cum fraguientis

»crilieii(Juiii, collcctas satrameiitarioruiii iiltro suis iiiimiscerct oratioiiiijus ' : a (|iio

seiii , in (jua rre(|Uentabaiiliir ([lue illic ex|joiiuntur cantica e (|uil)iis Debbora',

eruditum presbyterum eructavisse do{,'inata, sive ex pulpito in liomilias suos sparse-

534, iid apicem ascenderit.

unde titulus recentior et brevior, Verccundus prcsiylcr supcr cantica.

tero satis; nunc dc episcopo sermo sit.

Longe alia rcrum et temporum varietas , statim ut