I

Digitized by the Internet Archive

in 2011 with funding from
University of Toronto

http://www.archive.org/details/patrologiaecursu70mign
 PATROLOGIJ^ CURSUS COMPLETUS,
SEU BIBLIOTHECA UNIVERSALIS, INTEGRA. IMKORMIS, COMMODA, OECONOMICA,

mmm ss. patrim, mmim mivmmm mmamMm, >i\i i.AH.NoHLM, j^ivi. i.i,.4;(.ui;i:m,

(JUI Al! HVO APOSTOLICO Al> AiTATEM INyOCE\TlI II f i.4iVjV. lilfi)PKO LATLMS,
I:T AI) COyciLII rLOIlESTIM TEMPOIIA .lAiV. U.!!)! PIIO GH/ECIS ELORUEIIUNT :

KECUSIU CHRONOLOGICA
OMNIUM QU.E EXSTITEHR MONUMENTOUUM CATHOIJC.K TRADITIONIS PER QUINDECIM PRIORA
ECCLESI.E S.KCULA,
JU.\r.\ SK CU.MQUb: NON.NUH.IS CODICIBUS .MANU.^CRIPTIS GOLLATAS, PKItQl-AM DILIGKN-
EblTIO.NKS ACCrR.\Tl.s.<IM.\S, INTKl!
Ti;it castigata; dissertatiomuus, gomment.\riis varusquk LEcrioNiuus coNTi.NENTER illusirata; OMNIBIJS
OPERIBUS POST AMPLISSIMAS EDITIONKS QUjE TRIBLS .NOVISSIMIS S/ECULIS DEUENTUR ARSOLUTAS, DKTICCTIS AUCTA ;

INDICIBUS ORDl.NAltllS VKL KTIAM ANALYTICIS, SINGI LOS SIVK TOMOS, SIVE AUCTORES ALICUJdS MOMENTI SUB-
SKQUKNTIBUS, DO.N ATA ; CAPITULIS INTRA IPSUM TE.^tTUM ItlTK DISPOSITIS, NKCNON KT TITULIS SI.NGULAUUM
PAGINARUM MARGINEM SUPERIOREM DISTINGIJKNTIBUS SUBJECTAMQUE MATKRIaM SIGNIFICANITBUS,
ADORNATa; OPKRIBUS CUM DUBIIS, TUM APOCRYPHIS, ALIQUA VKRO AUCTORITATE IN OIJDINE AD
TBADITIONEM ECGLESIASTICAM POLLENI IBUS, AMPLIFICATa;
DUt:ENTlS FT QUADRAGINTA INDICIBUS SLB OMM RESPECTU, SCILIGKT, ALPHABETICO, CHBONOLOGICO, ANALYTIGU, ANALOGICO,
STATISTICO, SYNTHETICO, ETC.,, HES ET AUGTORES KXHIBKNTIBUS, ITA UT NON SOLUM STUDIOSO, SED
NEGOTIIS IMPLICATO, KT Sl FOHTK SINT, PICRIS ETIAM ET IMPERITIS PATEANT OMNKS SS. PATHES, LUCUPLKTATA SED ;

PR/ESERTIM UUOBI.S IMMKNSIS ET GENERALIBUS INDICIBUS, AL IKItO SCILICET UEU UM, QIOCONSULTO, QUIDQUID
NON SOLUM TALIS TALISVE PATER, VERUM ETIAM UNUSQUISQUE PATRUM, ABSQUE ULLA EXCKPTIO.NE, IN
QrODLIBET THEMA SCRIPSERIT, UNO INTUITU CONSPICIATUR ALTERO St^H IPTU H/ll] SACHyE, EX QUO
;

LECTORI COMPKRIRE SIT OBVIUM QUINAM PATRES ET IN QUIBUS OPERUM SUOHUM LOCIS SINGULOS
SINGULORUM LIBRORUM SCRIPTUR.*; VERSUS, A PRIMO GENESEOS USQUE AD NOVISSIMUM APO-
CALYPSI.S, COMMKNTATI SINT :

KDITIO ACCURATISSIMA, C-«rERlSQUE OMNIBUS FaCILE aNTKPONENDA, SI PERPENKAN TUH CHARACTEHU.M NIIIDHas,
CHART.« QUALIIAS, INTKGRITAS TK.XTUS, CORRKCTIONIS PKRFKCTIO, OPERUM RECUSORUM TUM VABIKIAS TUM
NUMEBUS, FORMA VOLUMINUM PERQUAM COMMODA SIBIQUE IN 1010 PATK0L0(;I^ DECURSU CONSrANTKH SIMILI3,
PRETII EXIGUITAS, PRiESERTIMQUE ISIA COLLECTIO UNA, METHOIJICA ET CHRONOLOGICA, =5KXCEN'I0RUM
FHAGMENTORUM OPUSCULORUMQUE HACTENUS HIG ILLIC SPARSORUM, VEL ETIAM INEDITORUM, PHIMUM
AUTEM IN NOSTBA BIBLIOTHECA, KX OPKRIBUS ET MSS. AD OMNES vETATES, LOCOS, LINGUAS
FORMASQUE PKRTI N EN IT BUS, (;0 A DUN ATORUM ,

KT KX INNUMERIS OPERIBUS TRADITIONEM C.VTIIOLICAM CONFLANTIBUS, OPUS UNICUM MIRABILITER EFFICIENTIUM.

SERIES LATINA
IN QV.\ PROUEUNT PATRES, DOCTORES SCRIPTOUESQUK ECCLESI.E LATIN.^i:
A TERTULLIANO AD INN(K:ENTIUM III.

ACCURANTE .I.-P. MIGNE,

IKililiotliccii' clcri iinivcrsse;,

SIVK C.UIiSLUM CO.MPLKTOIiUM l.\ SINGULOS SCIKNTI/E KCCLKSIASTIC^ HAMUS EDITORK.

PATROLOf.IA, AD INSTAR IPSIUS ECI^LESIA;, IN DUAS PARTES DIVIDITUR, ALIAM NEMPE LATINAM, ALIAM GR/ECO-LATIN AM,
AMB^ PENE JAM INIEGRE EXARAT.E SLNT. LATINA, DUCENTIS ET VIGINTI DUOBUS VOLUMINIBUS MOLE SUA
P.VISTES
STANS, DECEM ET CENTUM SUPRA UILLE FRAN(;1S VENIT GRyKCA DUPLICI EDITIONF. TYPIS MANDATA EST. PRIOII GRyKCUM
;

TEXTUM UNA CUM VERSIONE LATINA LATERALI COMPI.KCTITLR, NOVEMQUK ET CENTUM VOLLMINA, PRO PRI.MA SERIE
GRyECA, NON EXCEDIT. POSTERIOR AUTEM VERSIONEM LATINAM TANTUM EXIIIBET, lUEOQUE INTRA QIJINQUE ET QUINQUAGINIA
VOLUMINA IlKTlNETril. SECt NDA SKRIKS (.II.ECO-LA TI N A SKXA(;INTA VOLIMINA PltOBABlLHKU NON SUI>KRABIT; DUM
III.JLS VKRSIO .MKRK I.ATINA TRIGINTA VOH.MINIBUS AliSOI.VKTUR. U.NUMQIJODQUE VOI.UMKN GHytCO-L ATINUM OCTO,
LNUMQUODQCE MERE LATINU.M QUINQUE FRANCIS SOLUMMODO EMIIUR UTROBIQUE VERO. UT PRETII IIUJUS BENEFICIO
:

FRUATUIl KMPTOl:, (JOLI.KC IIONEM LNTEGRAM, SIVE LATINAM, SIVE GR>eCAM COMPARET NE(;ES8E ERIT, SECUS ENIM
CUJUSQI E VOLUMINIS A MPLITU DINEM NECNON KT 1)1 FFICULTATKS VARIA PRETIA ^QUABUNT. ATTAMKN, SI QUIS EMAT INTEGHK
ETSEOIISIM COLLE(;TIONKM GR/ECO-LATINAM, VSL KAMDKM EX (ill-«CU LATINE VERSAM, TUM QUODQUE VOLUMEN PIIO NOVE.M
VEL PIIO SKX FIIAN(;iS SOI.IIM OHTINKIllT. IST.t; (;()N Iiiri'i\ KS FITI l!IS P ATItOLOGI/^; SKRIERUS APPI.IC:aNIUI!, SI IKMPUS
KAS T^ IMS MANDANDI NOS NolllS Illi;si.

IWTItOI.OGLI^: LATIN/E TOMUS l.\X.

.MAIICI S .MIIKL. CASSIODOIUS

i:\(:ri)i:i{ATi i; i:r vkmt apui» .i.-i>. MKiNi:, ki)IToi;i:\i,

I.N M\ PKOPL POllTAM l.l TETI.K PAKISIORI.M VULGO
DICT.V rilllLiUT, 0\AM lt\\}llU>ISE, l>'ICNFEll
NOMINVTAM, SEU PETlT-MomiiOVGE, NUNC VEKO INTRA MOI-NI.V P\KISL\A.
I,S(m
ih.

T.-HONTO cAfjAL.
6. .
^yjs iMPORTANT. AOia
D'apr6s une des lois providentielles qui regissent le monde, rarement ies ceuvres au-dessus de l'ordinaire se font
sans contradictions plus ou moins fortes et noiiibreiises. Les Ateliers Catlioliques ne pouvaient guere echapper a ce
cachetdivin de leur utilite. Tanl6t on a nie leur exislence ou leur importaiice; tantot on a dit qirils etaient fermes
ou qu'ils allaieiit r^trc. Cependant ils poursuivent leur carriere depiiis 27 ans, et les productions qui en sortent
deviennent de plus en plus {Jraves et soi^nees aussi parait-il certaiii qu'a moins d'evenements qu'aucune prudence
:

humaine ne saurait prevoir iii empecher, ces Ateliers iic se fermeroiit que quand la Hibliotheque du Clergt' sera
terminee eii ses 2,000 volumes in-4°. Le passe parail un sur gaiant de i'avenir, pour ce qifil y a a esperer ou k
craiiidre. Cependant, parmi les calomnies auxquelles ils se sont trouves en butte, il en est deux qui oiit ete coiiti-
nuellemcnt repetees, parce riiretant plus capitales, leur effet entrainait plus de conseqiiences. De petits et ignares
concurreiits se sont cloiic achariies, par leur correspoiidance ou lcurs voyajfeurs, a repeter partoiit que nos Kditions
etaient mal corrigces et mal imprimees. Ne pouvant attaquer ie foiid des Ouvrai,'es, (jiii, pour la pluparl, ne sont
que les chefs-d'(jRiivre du (Jatholicisme reconnus pour tels daiis tous les temps etdans tous les pays, il fallait bien
se rejeter snr la forme daiis ce qu'elle a de plus s6rieux, la correction et rimpression; en efifet, les chefs-d'<euvre
meme n'auraient qii'une demi-valeur, si letexte en etait inexact oii illisible.
11 est Ires vrai que. dans le principe, un succcs inoui dans les fastes de la Typographie ayant force TEditeur de

recourir aux mecaiiiques, afin de marcher pliis rapidement et de doniier les ouvra^es amoindrepnx, quatre volumes
du AonhXe Cours d' Ecrilure sainte et de Th('ologie fiirenttires avec la correction insuffisante doiineedans lcs impri-
meries a presqiie toiit ce qui s'edite; il est vrai aiissi qu'un certaiii iiombre d'autres volumes, appartenant a diverses
Publications, fiirent iniprimes ou trop noir ou trop blaiic. Mais depuis ces temps eloignes, les mecaiiiques ont
cede loiravail aux presses a hras, et rimpression qiii en sort, sans elre dii luxe, attendu que ie luxejurerait dans
des oiivrages d'iine telle natiire, est pariaitement coiivenable sous tous les rapporls. Quant a la correction, il est
defait qiTelle n'a jamais ete porlee si loin dans aucuiie edilion ancienne ou contemporaine. Et commeiit en serait-il
autrement, apres toutes les peines et toules les depenses que nous subissons poiir arriver ;i purger nos epreuves de
toutes fautos? L'habitude, en typographie, m6ine daiis les meilleures maisons, est de ne corriger que deux epreuves
et d'en confercr une troisieme avec la secoiide, saiis avoir prepare eii rien le maniiscrit de Tauteur.
Daiis le.s Ateliers Catlioliques la difTerenceest prcsqiie incominensiirable. Au inoyen de correcteurs blanchis sous
le harnais et doiit le coupd^wi! typographique est saiis pitie pour lesfaiiles, on commcnce par preparer la copie d'un
bout a rautre sairs en excepter uii seul mot. On lil ensuite en premiere epreuve avec lacopie ainsi preparee. On lit
en seconde de la meme maniere, mais en collalionnant avec la premiere. Oii fait la meme chose en tierce, en colla-
tionnantavec la secondo. On agit de meme en quarte, en collationnaiit avec la tierce. On renouvelle la meme ope-
ratioii en quinte, en collationiianl avec la quarte. (]es collatioiinemeiits ont poiir but de voir si aucune des fautes
signalees au bureaii par MM. les correcteurs, sur la marge des epreuves, n'a echappe a MM. ies corrigeurs sur le
marbre et le melal. Apres ces cinq lectures entieies contr6lees Tune par rautre, et en dehors de la preparation
ci-dessus meiitionnee, vient unerevision, et souvent il en vient deuxou trois; puis Ton cliche. Le clichage opere, par
conseqiient la purete du texte se trouvant immobilisee, on fait, avec la copie, une iiouveile lecture d'u'n bout de fe-
preuve a Tautre, on se livre a iine nouvelle revision, et le tirage n'arrivij qu'apres ces iniiombrables precautioiis.
Aussi y a-t-il h Montrouge des correcteurs do loutes les nationa et en plus grand nombre que dans vingt-cinq
imprimeries de Paris reunies! Aussiencore, lacoriection y coute-t-elle aulant que la composition, tandis qu'aiileurs
elle ne coute que le dixieme ! Aiissi enfin, bien que Tassertion puisse paraitre temeraire, rexactilude obteiiue par
taiit de frais el de soins, fait-elle que la plupart des Editions des Ateliers Catholiques laissent bien loin derriere
elles colles meme des celebres Benediclins Mabillon et Montfaucoii et des celobres Jesuites Petau et Sirmond. Que
Ton compare, eii eflet, n'importe quelles feuilles do leurs editions avec celles des notres qui leur correspondent, en
grec, comme en lalin, oii se convaincra que riiivraisembiable est une realite.
D'ail!eurs, ces savants eminents, plus preoccupes du sens des textes que de la parlie typographique et n'etaDt
Koint correeleurs de profession, lisaient. non ce que portaient les epreuves, mais ce qiii devait s'y Irouver. leur
aute intelligenco siippleant aux faiites de Tedition. De phis les Benedictins, comme les Jesuites, operaient piesqiie
toujours sur des manuscrits, cause perpetueile de la multiplicit^ des fautes, pendant (lue les Ateliers Catholiqnes,
dont le propre est surtout de ressusciter la Tradition, n'operent le pliis souveat que sur des imprimes.
Le R. P. De Huch, Jesuite Boilandiste de Bruxelles, nous ecrivait, il y a quelque temps, n'avoir pu trouver en
dix-huit mois d'etude, une seule faute dans notre Patrologie latine. M. Denzinger, professeiir de Tlieologie a l'Uni-
versite de Wurzbourg, et M. Reissmanii, Vicaire General de la meme ville, nous maiidaient, a la date du 19jui!let,
n'avoir pu 6galemeiit surprendre une seule faute, soit dans le latin soit dans le grec de notre double Palrologie.
Enlin, le savaiit P. Pitra, Beiiedictiii de Solesme, et M. Bonetty, directeur des Annales de philosopliie chretienne,
mis au defi de nous convaincre d'une seule errour typographique, ont ete forces d'avouer que iious n'avioiis guere irop
presumc de notre parfaite correction, Dans le Glerge se trouveiit de bons latinistes et de bons hellenistes, et, ce qui
est pliis raro, des hoinmes tres positifs et tres pratiqiies, eh bien ! bous leiir promeltons une prime de 10 ceiitimes
par chaque faule veritable qirils decouvriront dans ifimporte lequel de nos volumes, surtout dans les grecs.
Malgre ce qui precede, rhditeur des Cours complets, seiitant de plus eii pliis rimportaiice et meiiie la necessite
d'une correction parfaite pour qu'un ouvrage soit veritablement utile et estimable, se livre depuis plus dun an, et
est resolu de se livrer jusnii'a la fin a iine operation longue, peiiible et couteuse, savoir. la revision entiere et
universelle de ses iniiombraules cliches. Ainsi chacun de ses volumes, au furet a mesure qiTil lcs remet sous presse,
est corrige mot pour inot d'un bout a raiitre. Qiiarante liommes y soiit ou y seront occiipes peiidaiit 10 ans, et une
somme qui ne saiirait etre moindre d'iiii demi-million de francs est coiisacree a cet impnrtaiit controle. De cette
manifere, les Publications des Atfliers Catholir/ues, qiii d(>ja se distiiiguaient entrc toiites jiar la superiorile de lonr
correction, n'aiiroiit do rivales, sous ce rapport, dans aiiciin temps ni daiis auciiii pays; car qiiel esl Tediieur qui
pourrail et voiidrait se livrer APRIiS (^OIJP a des travaux si gigantesqiies et duii prix si exorbiiant ? II faut
oertes etre bien peiietre d'uiic vocatiuii diviiie a cet effet, pour ne reculer ni devant la peine iii dcvant la depense,
surtoiit lorsque rEiirope savante prodame (jue jamais volumes n'oiit ote edites avec tant d'exactitii(ie qiie ceux de
la Ilihliotlitique universelle dn Clergi'. Le present volume cst du nombro dc ceux revises, et tous ceux (jui leseront
k ravenir porteront cctte iiote. Eii cons(?quence, nour jiiger ios prodiictioiis des Ateliers Catholiques sous le rapport
de la correction, il ne faiidra prendre que ceux qui portcroiit eii tete l'avis ici trace. Aoiis nc reconnaissons que
cettc edition et celles qui siiivroiit sur nos planclies ae mclal aiiisi corrigees. On croyait autrcfois (iiic la slereotypie
immobilisait lcs faiiles, attendu qirun cliche de metal n'cst point elastiqiie; pas du tout, il introduit la perfection,
car on a troiivi^ le moyeii de le corriger jiisqu'a extinction de fautes. L'Ht'l)rcii a ett:^ revii p.ir M. Drach. le Grec
par des Grecs, lo i,atiii etle Fraii(;ais par les preniiers correclcurs de la capitalo en ces langucs.
Nous avons la consolation do pouvoir linir cet avis par les reflexions suivanies Entin, notro exemple a liiii par
:

dbranler los graiides pnblications cn Italie, en Allemagno, on Belgique el en France, par \es Cauons (jrees i^c Rnme,
le Cerdil de Naples, le Sainl-Thomas dc Parine, V Kncifclopedie religieuse dc Munich le reciieil des d^claralious des
rites de Rruxolles, les liollandistes, le Suarez et le SpiciU^ge de Paris. Jusquici, oii navait su reiniprimer tpie des
ouvragps do Cdiirte haleinc. Les in-4°, oii s'eiis;|()utisseiit lcs in-folio, faisaient iieur, el oii n"osait y toucher, par
crainte de se noyer d.ins ces ahimes sans fond et sans rives; mais on a lini par sc risqiier a iious iiniter Bioii pliis,
sous notreimtiilsion, d'autres Editeurssc prcpareiit. sous notre patronage et notre direction. au liullaire universel,
aux l>i'cisions do toutesles Coivgr^gations, a iine liiographie et a une Histoire geiuTale de tous les conciles ei a
une Histoire universclle, elc. Malheureuseiiieiit, la iiliipart des (^ditioiis deja f.iites ou (lui se fonl. sont saiis
autoriti), parce (iu'eiles sont saiis exactitiitle; la corrcrtion scnible eii avoirett' faite par des aveiigles. soil qu'on iren
ait pas senti la gravitij, soit qu'on ait reculii dHvant les frais; mais patienco! une reproduction correcte surgira
bientdt, ne ful-ce qu'a la iumiere des ecoles qui se sont faites et qui se feront enroie.
 TRADITIO CATHOLICA.
SAXLLUM 1/, ANmS 560.

ma(;m aurjxii

CASSIODORI
SENATORIS,
\ llil FATIiKill, t:0\SULAIilS. KT VIVAIIIKNSIS AltllATIS

OPERA OMNIA,
L\ DUOS TOMOS DISTRIBUTA,
AD FIDEM MANUSCRIPTORUM CODICUM EMENDATA ET ACCTA,

NOTIS, OBSERVATIONIBUS ET INDICIBUS

LOCIPLETATA,

PRECEDENTE AUCTORIS VITA, QU.E NUNC PRIMUM IN LUCEM PRODIT CUM DISSERTATIONE DE
EJUS MONACHATU.

OPERA ET STUDIO .1. GARETII

MO.NACHI ORDI.MS SANCTI IIENKDK.TI E CONGUEGATIONK SANCTI Alllll.

NOBIS AUTEM GURANTIBUS

ACCESSERUNT

COMPLEXIOXES I\ EPISTOLAS H. PAULI

QUAS EDIDIT ET ANNOTAVIT SCIPIO MAFIEU.S.

ACCURA.NTE J.-P. MIGNE,

BIBLIOTHKC.i: CLEKI IJ.\IVERS/K,
.SIVE

CURSUU.M CO.MPLETORU.M IN SINGULOS .SCICNTI K ECCI.KSIASTIC K IIAMOS, KDITOKb;.

TOMi:s posTi<:ivM()ii.

VKNKINT 2 VOI.IMJNA 14 KIIAMMS (IM.UC.IS.

EXCl DKHATlll ET VE.MT APIID .1.-1». .MI(;.\E EDITOKEVI,

IN MA DICTA THniiiT, OLIM l)'.iMli()ISK, PHOPK PORTAM I.UTKTI.E PARISIORIM \ ULr.O
D'EyFEIi .NOMI.NATAM, SEU 1>ETIT-)U)STIU)IU:E, NUNC VKRO LNTRA MOENIA P.VRISLNA.

i«(i:i
 TRADITTO CATIIOLICA.
SJECVLVM VI, AAAi :\m.

ELE^CHUS
AVCTOKUfl ET OPERUIVI QUl IIV HOU TO]?I«» li^lLX UOSiTI^ EATUR

MARCUS AUKKLIUS CASSIODORUS.

(Openim cnntinuatio.)
Expositio iii Psalterium. (ol. 9
Expositio in Cantica ('anticorum Cassiodoro attriluila. lOoo
De institulione divinarum liltorarum. -llOo
De artibns ac disciplinis liberahuni liHeranjm. 1149
Commentanus de oralione et de octo partibus orationis Cassiodoro altributus. 1219
De orthog^raphia. 1239
De schematibm et tropis, necnon ei quibusdam locis rheioricis S. Scripturm quce pasaim
in Commentario Cassiodori in Psalmos reperiuntur. 1269
Cassiodoii liber de anima. 1279

Appkmihx .vd Ki)nio.NEM G.\m<;Ti.\^.\M.

Scipionis Mafjeii Pra^fatio in opus suhsequens. 1309

Complexiones in Epistolas apostolorum. 1321
Lectionis varieias ad. cap. 16 iib. 1 Institutionum divinarum litterurum, ex codice
Vaticano skcuU xn, Langobardici^i iitleris scripto. 1421

l»arisiis. — Kx l ypi^ J. l'. Mii.sfc;

 ,,

M. AURELII CASSIOUORI
IN PSALTEUIUM PR.EFA TIO.

\ UepuIsisaliquanJo in Ravennafi urbe sclliciiudi- ;^ dis , favus inicrioris hominis, pinax spiriiualiiiin
nibiis digniialuni, et onris sxcularibus noxio sapore pcrsonarum, occnltarum liiigua virluium, quse incli-
condiiis, cuiu Psalttirii coelostis aiiiindruin inella nai sujicrbos huiniliatis <", reges pauperibus subdit,
gusiassem , id quod soient desidcranies cfficcrc afl^abiliiatc parvulos nutrit. Tanta eniin illic est
avidus mc pcr^cruiaior immersi, ut dicta salutaria pulchriiudo sen^uum ei siilianlium medicina verbo-

«uaviter imbiberem post amarissimas aciiones. Scd rum, ut merilo hic illud Salomonis aplelur, quod
f.miiliaris inclioaiiiibus occiirrif. obscuriias, qusc va- ilixit iii Caniico canucoruin :
2 florius conclusus, el

riis esi iniexia personis, ct velala parabolis. H;cc in funs sigrifitus ,

paradisus plenusommum pomorum
dictis viialibus noxia dissimulatione prxlcritiir, dimi {Cant. IV, \i). Modo enim quidam psalinorum salu-
sxpe illuil rcpcriri soiet ambiguum, quod niagni sa- tari instiliitionc furmaii, (urbiiios ct (empesluosos
cramcnti geslat arcaiium. aninios declinanl in limpidam et Iranquillissiinani

Tunc ad Augusiini lacundissiini Patris conrugi viiam; modo promilieiitcs Dcum proptcr saluiem
opinatissimam ieciionera ", in qua tanta erat copia credenlium visualiter humananilum, ct ad judican-
coogesta dictorum , ul relineri vix possit re.leclum dum orbem csse venturum ; modo commoncnt la-

quod abunde vidclur expositum. Credo, cum nimii crymis** peccata diluere, eleemosynis delicta curare;
avidos populos ecclesiasticis dapibus explere cupit, j^
modo sacris oraiionibus rcverenter attoniti ; modo
necessario flucnta (am magnse prxdicalionis emana- Hebr.Tci alpbabeli viriute profundi ; modo de pas-
vil. Quocirca memor infirmitalis meae, mare ipsius sione el rcsurrectione Domini salitaria pra;dicantes;
quorumdam psalmorum fontibus profusum, divina modo l.imcniiinlium deploralione piissimi ; modo
misericorilia largienie, in rivulos vadosos compen- versiium repelilione qujedam nobis sacramenia pan-
diosa brevitate deduxi : uno codicc tam dilTusa com- dcnies; modo canticorum graduum ascensione nii-
pieciens, qux ille in decadas quiudecim mirabililcr ratiiles; postremo snpcrnis laudibus felicitcr inhx-
explicavil. Sed ul quidani de Homcro ait {Mnao- rentes, beata copia, inexplicabile desiderium, stu-
bius, lib. Mt Salurn»!., cap. 5) : Tale est de ejns penda prcfunditas. Non potesianimus fidclisexpleri,
sensu aliquid subripere, qiialc Herculi clavam de qiii ca?perii inde satiari.
manu tollere. Est enim litterarum omnium magi- Psalmi siint dcniquc, qui nobis gratas faciunl esse
ster egiegius; el, quod in ubcriale rarum esl vigilias, quando silenti nocte psalicntibus choris
caulissimus disputator. Decurrit quippe lanquam humana vox crumpit in musicam, verbisque aile
fons purissimu», nulla fiece poUuius; sed in integri- modiilalis ad illum redire facii, a quo pro salute
late lidei perseverans, nescit hajreticis dare iinde se humani gcneiis divinum venit eloquium. Cantus qui
possint aliqua colluctatione defendere : toius caiho- Q aurcs oMectat el animas ins(ruit, iit vox una psal-
iicus, totus orthodoxus invenitur; ct in Ecclesia Do- lentium, e( cum angeiis Dei, quos audire non possu-
niini suaTissimo nitore resplendens, snperni luminis mus, laudum verba miscemus, per ilium sciliccl qui
clariiate radiaiur. venit ex semine David, Dominum Jesum Cliristum,
Quxdam vero noviter inventa, post lam mirabilem sicut ipse in Apocalypsi dicit : Ego sum radix et orifo
magistrum sola Domini praesumplionc subjeci, qwi David {Apoc. xxii, IG). A quo ei religionem saluta-
parvulis confidentiam, caecis visu.n , mulis sermo- rem siisi;epimu&, et sanciae Trinitatis mysteria revo-
nem, surdis prsestat audilum. Quem lamen codiceni lata cognoscimus. Undc mcriio eis Patris, et Fiiii,
etiam per quinquagenos psalmos cum pra;fationibus et Siiiriius sancti, una gloria sociatur, ui peifecia
luis trina suni divisione parlilus; til el cbriias lil- eortim priuconia comprobentur. Ipsi cnim diem ven-
lerae senioribus oculis ^ se pulchrius aperiret, el dc- turuin mauilina cxsultaiione conciiianl, ipsi nobis
siderio legentium frairuin numerosi codicis corpora primam diei horamr dedicant, ipsi nobis teriiain
prxsiareniur. Iia et ad biblioihecx cauielam uniis boram consecrant, ipsi sextam in panis confractione
dereliciusest , et propier congregationis studium Lrdficatit, ipsi nobis ;i:)Ha jejunia rcsolvunl, ipsi
commodissiine forsitan noscilur esse divisus. diii posiri^ma concluduni, ipsi noctis adventu, ne
Qiiapropter mandaio Domiai confidenies, coulcstis
D irens nosira tcnebrctur efficiunt, sicul ipsi diount :

niystcrii claiisira piilscmiis, ul aperiat sensibiis A'o.T illuminatio mea in deliciis meis : quonium tencbra
nosiris floriferits scdes ;
qnaienus in illo coelesii non lenebrabuntur abs te, Domine (Psa/. cxxxviii, II,
par.idiso salutariler iniroducli, spiritaiia poma sine li); ui merito se a vcra viia ciedat aiienum, quis-
aliqiia priiiii hominis iransgrcssione carpamus. Vere quis liujus muneris jucunditate non fiuilur. Quorum
coruscus liber, sermo lampabilis, cnra sauciali tor- virtutes ut breviier divinus sermo concluderei, iit

" Ms. S. Gcrmani a Pratis, discr tUsimntn leruo- « Mss., incUnal sup, fiumiliiali.
nem. ^ Mss.S. Aiid., Bec, el Fisc, commnvi>nl tacrijmis.
' Edil., sn)iio)'hus oculis,

Patrol. I.XX,
3 f D
M3y
 :

II M. AUUKfJI CASSIODORI M
scptungeslmo psalmo (Vert. S^i) dicturus c>l : Ego A l«i'is. Quario : quid sit psaltcrium, vel qnare psalmi

aulem confitebor libi iti vasis pfalmortm verilatem dicMilur. Qiiiiiti) : qiiid sii psalraus. Scxto : quid

luain. Hevcra vasa veritaiis, (lune ipl viriutes ca- sil caiilicum. Se|)linio : qtiid sii | saln:o-caiilicum.

piunt, lot diviuis odorihus farciuiilur, tol tliesanris Oclavo : quid sit canlicumpsalmum. Nono : de quin-

C0B!estil)US cumulantnr. Ilydria; qu.T, vinum coeleste quelaria divisione. Decimo : de unila inscriplione

recipieiites, puritalem ejus in novitate semper cuslo- titulorum. Liideciino : quid sii diapsalina. Duode-
diuiil. cinio : ulrum in quinque voiuminibus psa!moruiii
Dulcedo mirabilis, qunc .sacculi corrupiioi»ibus non sil.secajida coiiiexiio; an cerle unus liber debeal

acescil; sed in sua pcrraanens dignitaie, graiia sem- nuncupai i. Terliodecimo : quemadmodum in psalmis

per purissimae suaviiatis aiigelur. Apotheca valde sit de Cliristo Dotnino seniiendum. 3 Quariodecimo:

copiosa, de qua cum bibant lam magni terrarum queinadmodum sit exposiiio digesia psaitnoruin.

popiili, ubertas ejus ncscil expendi. Quiaiodeciino : de eloquentia toitus legis divinoB.

Quani mirabiiis autein ex ipsis profluit suavilas Sextodccirao : de propria clof|uentia Psallerii. Sepii-
adcanenduinl dulcisonum organum bumanis voci- iiioilecirao : laus Eccle.^ix.

bus lemulaniur; tubarum sonilus grandiloquis cla- Nunc ad pr^missum ordinem, Domuto prx^taiite,

moribus reddunt : vjcalem ciiharam viveniium cbor- B veiiianiiiS

darum pern>ixlione coinponunt; et quidquid ante CAPUT PUIMIJM.

inslriinieniis musicis videbatur agi, niinc probatur De prophetia.

per raiionales substantias explicari. Verumiamen Propheiia esi aspiratio divina, quae eventus remm,
nequaquara nobis, ut psiitacis merulisque vernitn- aut per facta, aut per dicta quorumdam iinmobili
dum est, qui dum verba nostra conantur imitari, veritate pronuniiat. De qiia bcne quidam dixil
quid lamen canant, noscuntur modis oranibus igno- Propheii I est suavis dictio coelestis docirin» favos
rare. Melos siquidem blandum animos obleciat, sed ct dulcia divini eloquii melia componens. Unde el
non compellii ad lacrymas frurtuosas permnlcet ; ipse David in centesimo octavo decimo p^almo di-
aures, scd non ad superna erigil audientes. Corde cturus est : Quam duUia faudbus meis etoquia tun,
auiem compungimur, si quod ore dicimus, aniniad- super mel el favum ori meo {PsaL cx\ iii, ll.i3) ! Muliis
vertere valeamus, sicui in Psalterio legitur : Bealus aiitem modis gratix istius munera prxstabantur.
populus qui intelligil jubilationem {Psal. lxxxvhi, i6). Sed ut de piurimis pauca complectar, acta est per
El iterum ; Quoniam rex omnis lerrce Deus : psallite operaiiones hominum, ut fuit arca Noe, et sacrili-
sapieiiier (Psal. xlvi, 8). Pbilippus quoque apostolus cium Abrahae, et transitus maris Rubri ; per naliTi-
(Act. Tiii, 28), cum reginae Candacis eunucbum C ,3(^5 q^j^que geminorum Esau elJacob, qui futura
isaiam legere coRnovisset, Scriptiiras ei sanctas com- rum rerura sacramenta gestabani; per angelos, sicul
petcnter exposuit; qui posiquam quoJ lejrelwt ad- locuti sunl Abrahae vel Loih, Zacharix et Mariae;
vertU, suitim graliam haptismatis exquisivit, et mox per Tisiones , sicnt Isaiae et Ezechieli , ct coeteris
perrecl* manera salntis accepit. In Evangelio etiam sanctis; per somnia, siciit Saloraoni et Danieli; per
Oomiaus ail : Omnis qui audil verbum regni, et non nubem et vocera de coelo, sicut Moysi. Unde constat
tntelligit, venit malus et rapit quod semmatum est in sanctum David non per operaiiones hominum, noo
corde ejus {Uatlh. xiii, 19). Unde congrue dalur in- per nativitates geminorum , non per angelos, non
lelligi hxc il is provenire non posse qui Scripturas per visiones , non per somnium , non per nubem
ejnctas puro corde merentur advertere : de quo et voceni de coelo, nec per alios quoscunque modos,
pulchre Pater Hieronymus aii : Margaritum quoddam sed coelesii aspiratione fuisse completum; sicut de
«si Scripiura divina, et ex multis pariibus forari • ipso legiiur in primo Regtim volumine : Et direciut
potest. est Spiritui Domini in David a die illa, et deinceps
Qiiocirca, Pater apostolice ^», qui coelestes litteras (/ lieg. XVI, 13). Ipse quoque Dominus in Evangelio
«anciis moribus reddidisii, praestante Deo tua invi- dicit : Si David in Spir\tu vocat cvm Dominum, quo-
latione provocatus «, abyssos divinas ingrediar : qui ^ modo dicitis quod (ilius ejus est {Matth. xxii, 4^)?
clemens errata corrigis, nec severus imputas, quod Quo dicto recognoscimus evidenter per Sp ritum
cmendas. Sed anieqtiam enihecas spirituales attin- sanctum psalmos fuisse prophelatos. Sciendum esi
gam, quxdam divisis capitibiis, qu;e sunt numero sane quod omnis propheiia, ant de prxter to, aui
deccm et septem, sesiimo pr.negustanda ut cum ; de piacsenti, aut de futuro lempore loquatur, aut
earum rcrum locus se inlulerit, magni nectaris polus agat aliqiiid.
suavissimis deleclationibus haurialur. Primo : dc Aniinadvertendun\ est quoque Spirilum sanctura
prophcliac diversis speniebus nihilominus est dicen- sic fuisse prophetis sanctissiinis aiiribuium, ut lamen
«luin, irt qux sit isia Davidica possinnis disiinciius ad tempus pro infirmitate carnis ei conirarietate
edoceri. Secundo : ciir in psairaorum titulis, quasi peccati ab ipsis offensus absccderei, ei iterum pla-
auciorum diversa nninina reperiantnr. Terlio : quid cauis sub opportunilate lemporis uiivenirei. Unde ct
signilicel, in finem, qnud frequenter invenilur in li- saiictus Uieronymus evponens evangclisiaui Marcttiii

• Ms. Sanger., (ormuri. fiisius in pr.Tfaliono nosln.

^ Dubiuiu csi ad quein speclcni hoec verba. De his "=
Edil., tua iiuilaiiouc prcvjcatiis.
 : ,:;

IS IN rSALTERIUM PR/EFATIO. 14

iiiloco ubi nil de Joaimc : Vidil aperlos arios, et Spi- A cn» proplieia David dcvoin Doiuno .vtdle seiiuisset,
riliim taiiquam c-jlumbnm descendentem et maucniem quatiiur mlllia juvcniiiii c\ Iscier.iico populu *! Iv;-

in ipso (^farc. i, iO) : il:» evideiili ralioiie iraciavit, gisse qui psalm s ,
quos ipsc Donrni a<piia'ioiii;
ui ueiiio conira ipsius scnieniiain venire pricsumai, protuleial, organis, ciiliaris, nabiis, lympanis, cym-
In psalino quoque quiiiquagesiino piophela posl pec- balis, Inlis, propriaque voce in magnain jucundila-
caliim rogat : Spirilum sanctum tiium ne auferas a vie lein supcriKe graiiae personarcnl. Quic suavis adii-
{Psal. L. 15). Nam si semper, ul aii bcaius IJiero- nalio tribiis |
arlibus divisa constabut : rntionabi'is
nymus ( In Ezech. xxxv, 1 ), in propbetis cssCl periiiiebai ad bumanam vocem; inatioiiiibilis ad in-
scrmo divinus , el jnge iii peciore eorum bal erol sti umeiiia 4 musica ; communis auicm dc uirisqii

liospilium, nunqnam crcbro Ezccliicl ponercl : llt pariibus apiabatur ; nt ci vo\ bominis ceriis n o>lu-
fnctus est sermo Domhii ad me dicens. In libro quin- lationibus cderelur, ct instrumcntoruin iiulos con-

cliam Regum Eliseus prophcla dicii dc mnlicre cujus sona sc v-cii.iiatc conjungerel. Sic siiavis illa ct j;i-

filius exlreinum clauseiat diem : Dimitle eam, quia in cunda musica Ecclesiam calholicam lali aciu prx'd;-
amayttudinc esl, el Dominus celavit me, ci noii iudicn- c.bai, quyc ex"divcrsis linguis, vaiioiuc conceniu iii

lit mihi ilV Heg. ly, 11). Aposiolus qnoquc dicit unam lidei concordiam crat , Domino p ajstanle.
De virginitus prtcceplum Domini non habeo, consi'iuin B crcditura.
autem do (/ Cor. vii, 25). Iiem ipse commemorat Ex quo numcro indiia nomina rici]iienlcr in liiulis

Uoc ego pnvcipo, non Dominus {Ibid m, 10). El a io inveniiniis, ut Idithun, Asaph, fili Core, ct hissi iiilia.

loco sic meminit : Qu(C loquor, non loquor secundum Non quia ipsi, ui qiiiiiam volnnt, auctores liicrc

Deum {II Cor.w, 17). Undc eiiam simililor i.i cx- psalmorum, sed quoniain praeposiii ariificibus, ad-

leris propbeiis aliqi-a quidem Dominus loculns csi, mnistraores eanim rerurn probabiles exstiterunt,
ei non prophelae, et aliqua propliclce, ei non Dom - nlbonorcm de tali commemoraiione suinerent, qiii
nus. Nec illud specialitcr de Domino .les.i Cbris:o ofiieio sancio devolis meniibus serviebanl; maxiine
dicerel Joannes Baptisla : Qui miwf me baplizare, ipte quia et nomina eorum inlcllectus rerum congiuos
dixit mihi : Super quem videris Spiriium sanctum in indicare noscunlur. Non cnim siipradicti viri ad
specie columboB desccndi ntem et manentevi in eo, hic psalmos faciendos elecli snnl, sed eos congregatos
est qui bapdzat in Spirilu sanclo {Joan. r, 53). Nu'.i- tanlum legimus ad canendum; psaimograph^s auiem
quam eiiim proprium essft in Domino Cbrisio quod fuisse hisioria nulla lcsiatur; et prasumptuosnm es;
addilur : Ei maneniem in eo, nisi ab aliis nonniin- dicere qnod nulla possit auctoritate fiimari. Psalinos
qnam reccderc probarctur. !n Chrisio eiiim perman- autem ad solum prophetam David periiuere ceriis
sit, quia petcaium non habuii; abaliis jurediscessit, C '''^^'«^'^^"•" indiciis. Denique in Apocalypsi volens
quia pollulionis macnlam perreperunt, Spiritui enim opis islud intelligi, solius David meminil dicens
sanclo non potest esse commnnio rum deliclis : nam Ilivc dicit sanclus el verus qui habel clavem David^
sic scriptum est in libro Sapientiae Salomonis : S;ii- qui aperil et nenio claudit; claudit et nemo aperit.
rituB enim sanctus di^ciplince e/fugiet (icium, et auferet In Evangelio quoque Phirisitis ipse Duminus dicii:
se a cogitationibus quw tunt sine intetlcclu {Sap. i, b). Quomodo crgo David in Spiritu voat cum Dominum
Est aiiicm propbelia magnificum nimis et verilo- dicens : Dixil Dominits Domino mco {ilatth. xxii, 45,
quuin dicendi genus, noii bumana voluniaie compo- 4i), etc.
sltum, sed diviiia ins; iraiione pnjfusum, sicut ait Unde probalur universos psalmos non mulioium
Pelrus aposlolus : Non enim volunlate humana aliata cxistere , scJ tanlum ipsins quem a Doinino conslat
ett aliqnando prophelia; «ed Spirilu sancio inspiraii, esse nominaium. Usus quoque Ecclesia) caihclicse
locuii .'UHt sancii Dei homines {II l'elr. i, 21). Narn et Spiritus saiicti inspiralione generaliier ei immobiti-
Paulus aposiolus dicil : Qui prophelal hominibus lo- ler tenet , ul quicunque eorum caniandns ruerit
quitur ad ccdifxcalionem, eteshorlalionein, et consolatio- qui divi rso nomine prxnotantur, le tor aliud prje-
nem (/ Cor. xiv, 5). El paulo post : Qui prophetat dirarc non andeat, nisi Psalmos David. (juod si
Eccle»iamacdi/ical (Ibidem, 4) <^ssent proprii, id est,aut Idithun, aul filiorum Core,
: xdificat plane, ipian- q
do res iocognitas nimisqiie necessarias pr^elocuiionis aiii ,\saph, aui Moysi, corum nomina utique prjpdl-
Iicncfitio (acil csse noii-siinas. Nam el quibus data careniur; sicut et in Evangeliis fit, quando aut
esi faciilias Lene intelligendi vel interprL-tandi .^cii- Marci, aui Luc», ant Mattlicei, aut Joannis vocaltuo
piuras divinas, a rounere proplioiix' non vidcniur pronuniir.mur. Quod eiiain seculus Paier Augiisiinui

exccpti, sii ut Aposiolus ait in Eiiistoia ad Coriniiiios congnienier omnes psalmos dicit {Lib. xvii Civst-
prinia (Cap. xiv, 52) : Spirilus proplelnrum propheiis Dei, cap. 14) Cs^e D.»vidicos.

subjecius eti. Sed quoniam de propbeiiae muneribus

coinpeienier forsitan qux iegiiiitiir agnoviams, nuiic CAPUT III.

qu.c restant solliciie perscruleraur. Quid siqnificel in fincm ,

quod frequenler invenilur in
tiiulit.

CAPUT If.
Finern duobus dicinnis modis : primus cst iste
Cur in psatmorum quasi auclorum nomina
tilulis
cominiiiiis aiqiic iiior;ilis , (piando rcs aliqua ad
diverta reperiantur.
exiremiiin dcdncia piMvencrit, ncc ullciius potc.^l
In primo libro Parajipomenon (Cap.x\m, 5) legilnr, prodire, qux motus sui tcrtninum probatur accipcre.
 ;

AUr\EL[l CASSIODORl fC
-j^j TB.

Sic cnlm (liiimtis (Inilum cibum ,

qui scdula comes- A 5 CAPIT Vf.
lioue consumptus est, fiiiiiam pecuniam,
quae doce- Qmd sil cauticum.
lnr expcflsa, ei ca;lera quae lioc modo prcbaniur Canlicum cst quod ad lionorem Hii canitur,

edtcA. Secundus diciiur fims perfedns ?ique perpe- qjiando quis libertjtc vocis propriac utiiur, ncc lo-

nnis, quom modo qu^rimus; qui lunc nobis

pro- quaci instrutiiento cuiquaro musico consona modu-
tendi magis ac dilatiri iiicipit, quando ad cum mens laiione sociaiur, hoc est quod eliam nunc in D.vini-

pervenerii. Fir.is ergo legis ac pleniludo tatis laudibus agiiur.

dcvota
Domimis noslcr esl Christus, sicui Aposlolus dicit.
cApur \ii.
fiiiis cnim legis Christut nd jusliliam omni crede»l% psaltnocanticum.
Quid sit

{liom. x,4). Adqu irtdum pervenprimus, ndiil ulira

Psalmocanticum erat, cum, inslnimenio musico
scd ipso beatiludiuis finc conlenli,
pen|uiremus;
prgpcinente, canens chorus sociaiis vocibus acclania-
cujus ian!uu>
p'emssima jucunditate peilruemur; duntaxat sermonibus obsecuius.
bai, divmis
amor proficit, quonium iiitellectus noster, Domino
psal- CAP13T VIII.
prastante, clarescii. El ideo quoiies in tiiuiis
Quid sit canticumpsalmum.
morum in finem rcperis, ad Dominum Salvaiorem
aciem mcniis intende, qui esl fiiiis sir.e fine, et bo- B Caniicum psalmum eral, cura, choro anie canenle,

tiorum omnium compleiivn perfeciio. ars insirumenti musici in unam convenientiam com-
muiiiier aptabatur »; verbaque hymni divini suavis
CAPUT IV.
copula pcrsonabat.
Quid sit psalteiium, vel psalmi quare dicantur.

modura a CAPUT IX.

Psaltcrium esl, ut Hieronymus ait, in

obesum De quinquefaria divisione.

dclt.'>: liltcra? lormati ligni sonora concaviias,
vcnirem in superioribas habens, ubi chord irum lila Hanc autem, quam diximus, quinquefariam divi-
TCligaia disciplinabiliter plectro percussa, snavissi- sionem, prout unaquaeiue earum psalmorum liiulis
canlilcnain. Huic ciliiarae potuerit inveniri, locis aptissimis admonebo : ubi
inam dicuniur redderc
dum quod ista m imo significantiam quamdam subscquenlibus rebus my-
positio videtur esse contraria,
Hoc stica interpreiatione conlradunt. Sed quia sunt ei
«ontinet, illud conversa vice geslat in capiie.
aulem genus organi canorum aique singulare apia- aliae muliifari® superscripiiones, quas praetereundas

lur corpori Doraini Salvatoris ; quoniam sicul isiud esst non arbitror, breviter in unam conclusionero
de altioribus sonat, sic cl illud gloriosac institutionis aestimo coUigendas ; ut nec fasiidium lecior incurrat,
sicut etiara ipse in Evangelio ^. nec in damno inlelligentiae necessaria forle prse-
supcrfle concelebrai;
dicit : Qui esl de lerra, de terra est, e( de terra loqui- lereat.

tur ,
qui autem de coclo vcnit, quw lidit et audivit testa- CAPUT X.
tur {Joan. m, ol). Unde quidara et lioc opus Davidi- De unita inseriptione titulorum.
cum Psalmos dictos esse praefiniunt, quia de soperno psalmorum per allusio-
Quasdam snperscriptiones
^ulmine reson.irc noscuniur spirilualiler iutuendas
nem consimilem conslit ;

Cognosce vero quod isii tantum pro excellentia sui cum non
qui» si liticram consideras, exiraneum esl,
dicantur Psalmi, qui hoc voluraine coniinentar.
ea invenias in psalmis quae conlinentur in litulis;
si

Nam ct psalterium genus esse musicorum Daniel

vcro tr.ihanlur ad tropicum intellectura, nimis
vi-
propheta tesiatur, inquiens {Dan. iii, 5, 15) vocem
deniur accommodae, ut esl illud ubi res gcstae signi-
4ub;c, fistulie, sambucae, citharae, psalierii, el syra- Absalom ubi lo-
ficaniur, ut est : cum fugil a facie ;

phonix, omiiisque gener s musicorum. Nam et Pa-

Idnmev; ubi dies
cus, ut est : cum esset in deserto
ralipomenon exponit {Cup. ix, 4i), cum dicit de
ul est .prima sabbati; ubi Hebrara nomina, sicul
in
iiguis thyinis, quae vulgo cbeua vocantur, gradus
est : hdiihwt ; ubi facia est comparatio gestoruin,
factos in domo Domini, et in domo regla, cilharss
ul esl : cum mutavit vultum tuum coram Abimelech
qiioque et psaltcria cantoribus- Hoc apud Ilebrxos
D ^el spccierum cousimiliura , ut esl : pro torcuta'
dicitiir iiablum, quod tamen in suprascripio libro
ribus.
Ircquenii repciilibne vulgatum est. Ipsum vero psal-
Quapropter m superscriptionibus litulorum, sive
mum Grjecum constat esse vocabulum, qucm dictum
psnlmum, sive cantcim, sive psalmumcanticum, sive
quidam voluni aTri tou -^l-KUEtv, hoc est, a tangeiido.
canlicumpsalmum, sive in finem, sive aliquid de sexla,
Nam ct psaiirias ciiharoedas vocamus, docto pollicc
complexione reperire potueris, aui
quam diximus ,

luodulationes musicas expnmentes.

sigillaiim, aut unum, duo, vel iria, sive quatuor cx
CAPUT V.
eis insena cognoveris ad illas virtutes trahe, quas
Quid sit psalmus.
unicuique inesse dicemus : quia rerum istarum coni-

Ps ilmus est cum cx ipso solo insirumenio musiro, mcmoratio ad similitudinem occuUx inielligenii.p
modulatio quxdum dulcis et cauora posila subtiliier iuvcuilur. Ista enira anle forcs
id esi psalteiio,

profuiidilur. psulmorum, tanquam sacrata vela peudoni, per qui-,

* Mss. Aud.,Dec.,Fisc., comitcm raptabatur. E\iit., comiur rap'abatur.

 IN rSALTLUllM lMt;*:bATlO. 13
,7
A ""t labiorum non fraudusil enm (Piat. \x,
aciem mcnlis intcndas rarcscenlibus qnibusJam
rjits 5).
si
Qiiis cnim Socniido qiiodjcqiialis ci cojelcrmis osicndiUir ralii,
blis, facilf! coruni pcnelralin conlueris.

nomimim |iulcl oliosas, ul csl illud cju^dcm secuiidi psahni : Uoniinus dixil
lot causas, lot divcrsiiales
su- ud me: Filius meus es lu, ego hodie geniii le {Psal, ii,
cum nefas sil crcderc Scriptnras divinas aliquid
Ei in ceiilcsimo nono Tecum principium in die
pcrvacuum conlinere? Legilur enim Amen, amen 7). :
:

non prW' virlutis Ina; in splendoribus sanclurum : cx ulero anle

dico vvbit, ^uia iola unuw, aut unus apex
v,i8). Luciferum genui le {Pu^al. cu, o). Tertio a meinbiis
Uribil a lege, donec omnia compleanlur{MaUh.
Ecclesiae, cujus ipse dux cl capui esl Ciirislus, ut
CAPUT XI.
est illul vigesinii primi psalmi : Longe a salule mea
Quid $it diapsalma.
verha deliclorum mcorum {Psal. xxi, 2); el i"!! sexa-
Iiiler exposilores Psalmorum de hoc nomine quae- gesluio octavo : Dcus, lu scis insipicniiam meam, et
dam nosciiur provenisse diversiias. Hicronymus, He- delicta mea a te non sunt abscundita [Ps.l. ixviii, C).
braicx linguae doclissimus inquisilor, Spirilus sancii Quod dictuni pro unoquoque lidcliuiu dtbemus acci.
coniiiiualionem esse confirmal {Epist. 158), ob lioc pore. Csierum delicla a Chrisio probantnr fundilus
qnia diapsalma significel semper. Bealus aulem Au- alieiia : unde Tichonius ii; libris Rogularum lalius di-
giislinus.rerumobscurarum subiilissimus indagator, ^ ijjrenierquedissrruil (VideZ). Augusi.lib. m dc Doctr.
psal. iv),
Inier ardiia sine offchsione discurrens (/« Ch., cap. "5')). Iloc si aiiiino lecoiidimus, nulK:
lianc potius pariem clegisse
cognoscilur, ul magis
confusione lurbamur, quia error maximus nasciiur
divisio esse videalur, nominis ipsius
discuiiens qua-
iiide, ([uaiido iiiconvcnicatcr rcddiiur al.bi, qiuid di-
iiiatcm. ciuin conslat ad aliud.
Sympsalma qulppe diciiur Grxco vocabulo vocum ISam uno modo
>i fuissel locutns, quis ejns gemi-
adunata copulalio; diapsalma vero sernionum rupia nani subslaniiam poiuissei agnobcore, cuin eii;un
continuaiio ; docen-i ubicunque reperium luerit, aut niiiic in tam eviJcii:issiina dslinctione, naturam di-
|)crsonarum, aut rerum fieri permulationem.
Meiiio
Vinitatis et humanilatis Domini Cbrisii aliqui nitaii-
ergo lale nomen illic inierponitur, ubi velsensus, vel
lur sacrilega voluntaie confundore? Mnitaquoque se-
personae dividi comprobanlur. Unde ci nos divisiones
cuudum commonet,muita spiritualiier jdbel,
litleram
congrue facicnius, ubicunque iii psalmis diapsalma personas subito deccnler immutat : ut nunc Clirisius
pitueril inveniri; reliquas autem, prout
daium fue-
Deus, Verbum incaiuilum ei homo factus, caput t'c-
rii,indag^biinus, ubi tamen auctoriias hujus nomi- clesia;; uunc ipsa Ecclcsia , niini: liomj jusius ,

nis poluerit invcniri. nuac poeniiens luqui vidcaiur, ut oiiinia necos-

CAPUT XII. Q saria langai alque concludai. Ubiqne pienissiimim
VtTum in quinque volHminibus Psalmoruvi $it secanda coel siium rerum sanctnm vibr-il cloqiiiuiii"; et iiiii!-

contextio, «« cerle unus liber dcbeat nuncupari. tiplici diveisitaie virluium propter humani generis
Bealus llieronymus prophetiaai Psalinorura in largiendam salutem,rcgiiisui adoraiida mysioria pius
q.iinque l.bros putavil Cssc dividendam {Prccfal, in Uedemptor insinuai.

p.al. ad Sophron.), quia in leklu operis bujus

quarlo Hxc ideo prxfaii snmus, ui cum ventum fucrit

k-siiur, Qai, fiat; dum hoc verbo iniercedcnle, non- ad ioca talia, intrepidus leclor audire possit quod se
nulla se videaiur aperire divisio. Huic favel assensa jain salubriler didicisse cognoverit. lilud ihimen au-
pi.steritas. Credo dum sibi consullum judicavit, cioriiaie Palrum el veriialis ipsius aiiestaiione fir-

quod in mulias parles coarctabalur isediosa longin- inis.-.ima credulitjie tenendum est, uiium dc Tri-

qiiiias. Hilarius auiem, Pictaviensis episcopus, divi- nitate, sive unam ex Triniiaie pcr^onam, Deuiu Ver-
iiarum rerum acuiissimus et profundissimus exquisi- bum miseratioiic monalium cx Maria Virginc homi-
lor, cont;rucnlius librum cesiimai {Prolog. in
Psil.) nuni facinra sponlanca virlulc, non ministialoria ne-
dici deberc Pbalinorum : quia in llebraio unum vo- c<'ssilate : quia nec naturx sux ullani rautabi!ii:item

lumen esl; el maxinie cum in Atibus Apostolorutu sus^inuit, r.cc assumpiionc carnis augmenluin Tii-
(Cap.I, tU) 6
Iei;alur dictum : /« libro Psalmorum. p niiaiis effccit. Sed, sicut quidam ait : Miiculji> iio-

Quapropler merilo unus liber dicilur, qui lanta au- sir.is lavil in sangnine, rugas eliam telendil in crucc.
ciuriiaie firmaiur. Hoc cum sit spei no&!ru: siiigularc pr.Tsidiuin, be.i-

CAPUT Xlll. tiludo credonlium, feliciias inagiva jnstoruni, iion

Domino desinunt haeretici impij volnni.ilc corronore, qihul

Quemadmodum in paalmis $it de Clirisfo
senliendum. humanogeneri .salulis cjusaincognoscilur pr.isiii.s^o.

Triltus modis psalnii loquunlur de persona Domini CAI-IT XIV.

Jesu Cliristi pro iniruciione lidelium. rriiiimn p< r Quemadinoduin sit expositio ditjesa pnHlnK.rum.

id quod ad huraanitaiem ejns noscilur perliiiere, ut rrimo itobis de lilulorum inscriplionc, Doiniiio jn-
ist iiUid becundi psa'mr: Astilcrunl reges terrx, el vunic, diceiidiim est, undc vclut ubcribus ex|ircs>is
princip.'s conienerunl in uuum adiersus Dominiini el laf teus sciisu"?divinai pr.cdicalioni.s cmanel.Socundo,
adversus Christuin ejus (Psal. ii, 2); el in v.eesinio unusqtiisquc psalmos pro sua (inaliiale (livi.iciulns

pialmo : Desiderium aninia ejns (liluislici, cl volun- cst , iic iiobio iiile!lecliim
I
crmistcai au' occuli.» uia-

Mss. AuJ., Dcc. ei Fisc, Itbrul elcrintum.

 ,

10 M. AUUELIl CASSlODOm 20
la:i(* reruni.aul vurieUs inUoducla luqueiilium.Ter- A ^P»(i liebra:os aut rliytlimo, aul melrica constal
lio, arcanum psalnii, pariin) sccundum spiritualera lege composila, quae, ut ipsi diciiiit, fasluciis conii-
iiilelligentiam, parlirn secundum iii&toric^m leciio- neiur. Faslucium cnitn est per commata procedens
ncin, pariim secunUum inystioum seiisum, reruin suli- ad depromendum sensum, naviier explicaia concc-
lililales discntiens proprielalesque verborum, prout piio. Cujus si virluiem lector diligens pcrscruiaris,
concessuo) fuerit, conabor aperire. Quario, proui lo- audi Apostolum ad Hcbraeos dicentcm : Vivus eit
CU8 cxcgerii, virtutetn cjus breviier demonstrare cnim Dci sermo et efficax, et acrior omni gladio anci-
conteniii^m, qualenus intentio digcsti carminis divino pti ,
el periingens us:]ue ad divisionem anim(B uc spi-
muneie oculis interioribus elnccscat. Virtulem psal- rilus, compagnm quoqite et medutlarum, et discretor

tiii dico iiis[iir.itioiiem divinam, qua nobis intcntio cogitationum el inlentionum cordis {llebr. iv, 12).

superna rcseraiur, ei jcrnione Davidito a viiiis nos Scripturoc autem divinae sani ta p ofunditas^adeo
reinovet, el n.cle nobis viveie persuadet. Quinlo, de comriiunes sermones liabei, ut eam universi iiicun-
ordine numeri psalmorum, cum res exegerit, memo- clanter adnilttant. Scnsus autem recondil veritatis

rabiinus, qul reverendissimarum rerum lionorc sa- arcano, ut iii ipsa sludiosissime vitatis sententia de-
cralus esl. Hoc enim per singulos quosque psalmos beat indagari. Nam eam revera esse divinam binc
faccre nobis difncilc fuisse profiiemur, quod inde- B maxime dalur iiitelligi, quod indocii siibiilissima.
lerminalum alque suspensum Palrum etiam reliquil temporales aeterna nonnisi divino repleti Spiritu po-
auc oritas. lleliquos autem sibi calculos diligens per- tuisse tradere sentiuntur.

scruialor exquirat, quoniam mulla accessu lemporis Postremo quol miracula jugiter facta sunt, donec
in Scripturis divinis fiunt clara, quae nunc videnlur Scriptura ipsa mundi ambitum divulgata comp!eret?
abscondita. In conc'usionibus vero aul summam to- sicut scriptum est : /n omnem terram exivit tonus eo-
lius psalmi sub breviiale complectimur, aut contra rum, et in finis orbis terrw verba eorum [Psul. xviii, 5).

haercses aliquid dicimus deslruendas. Ipsa est enim Unde ad probaiionein pertinct maximam, quia lex
Oooiini siiicera diJeciio, adversarios ejus odio habere divina per cunctas muiidi partcs cognoscitur fuisse
pcrr cto. ^usccpta. Ilacc muUis modis genera sux locutionis
CAI'IJT XV. exercet , dcflniiionibus succincta, scliematibus de-
De eloquentia lotius le^is divimt. cora, verborum proprieialc signata , syllogisniernm

Eloquentja legis divinse hutnanis non est formala complexionibus cxpedita, disciplinis irrutilans nou :

sermonibus, neque confusis inceria fertur ambagi- taiiicn ah eis accipiens extraneum decorem, sed po-
hus, ut aut a rebus prseieritis oblivione discedai, tius iliis propriam conrerciis dignita;em.
aut prapseiiliura confnsione turbeiur, aut futurorum C lixc enini quanJo in divinis Scripturis splendent,
dubiis casibus eludatur; sed cordi, non corporalibus certa aiqiie purissima sunt; cuin vero ad opiniones

auribus loquens, magna veriiate, magna prsesciontiae hominum et quxsiiones inanissimas veniunt, ambi-
lirmitaie cuncia dijudicans, auctoris sui veritaie guis altercationuin fluctibus agitanlur; ut (|uod liic

coasisii!, Sic cnim in Evangclio de Domini Christi ost firmibsime semper verum, frequeiiteralibi redda-

praedicatione dictura cst : Loquebalur aulem sicut po- tur incerlum. Sic el lingua nostra dum psalmrKiiara

isnatem hubins, non sicut scribce eorum el Phariscti canit, iiobiliiate verilalis ornatur ; cuin ad f.ibulas
(ilattli. VII, 19) . nie enim^indubitala ioqmlur, cui ineptas ei blasplicma se verba converterit, ab ho-
omnia praesentia suni, ei rerum exitus proiiatur esse nore probiiatis excludiliir; sicui apostolus Jacobus
sultjectus. dicil : Ex ip-.o or° benedinmns D: uni et Patrem, el

Eloqucntia siquidem csi ad unamquamque 7 rem c.t ip%o ore vialedicinms hominem, qui ad imaginem
(ompelensei decora locutio. Ilnec igitur casla, lix.i, ct simititudinem Del faclus esl [Jac. iii, 9).

vcrax et ap.ierna praedicalio, niniis purissimo nitet Ilacc mundannrum ariiiim periii, quos tamen mullo
eloqiiio, CDJus utilitas lucet, maguificetitia virtulis poslerius ab exordio divinomm librorum exslilisse

appaiet, operaiio salulis arrldel ; sicut ei in ccnlesimo inanifoslum est, ad cilleciionc^s argiimeniorum, qu*
ociavo deoimo psalmo dlcturus esl : Quia eloquium Cracci topica dicuni, et ad artem dialeciicam et rlie-
<«Mrn vivificabit me (Psal. cxviii). Et ilerum : Lu- lorirani transtulerunl ; ul cunctis evidenlcr appareat,
cerna pedibus rniis verbum luum, Domine, et iHmen prius ad cxprimendam vcriiateiii jusiis meutibus da-
semilismcis. lievcra lunien, quia scmpcr vitalia jubet, tiim, qu'Hi poslea gcnlilcs bumanaD sapicnli;« apian-
noxia proliibei, lerrena rcmovet, cceleslia pcrsuadet. dum csse puiavcruiit. ILec in leciiouibus sacris t m-
llinc et Doctor gcntiiim in Epistola ad Corinihios quain clarissima sidera relucent, et significantias
scribit : A'on enim in scrmone est rcqnum Dci, sed in rerum utilissiinis compciidiis decenier illuminaBl.
virtuie (/ Cor. iv,'20).liem ad Timoiheum insecunda QuTC iios breviter locis apii^simis adraoncbimus,
incminil diccns : Oftmjs scnplura dtviniiu^ impirala quoniain rcs ipsae conimo-iissime dciiucentur ad
uHlis cslad docenditm, ad arguendum, ad erudiemium, mcdiuni, pcr quas concepli scnsus clarius cluce-
rd corrigendum in disciplina qua; isi justilia;^ :il per- hU!ll.
fectus sit homo Dci ad onine opus bonum instrurtus Nam et Pater Augusiinus in libro lertio de Do-
(II Tim. iii, 16). cuina Clirisiiana [Cap. 29) ila profcssus est : Scianl
Hacc, sicui Patris Hicronymi icstaiur aucioriias auicm iilterail inodis oniniuiu iocuiionum ,
quos
 ;

21 LN P^ALTERILM PR/EFATIO. 22

grainnialici Gra'Co iiDinuic liopos vocaiil, auclores A qiiaunini assiduo consiai hauriri, lamiiin iicscii cx-
noslros usos fuis)>e. K.l paulo posl soquilur : pendi.

Quos lameu Iropos, id e>l moJos lociiiionuin. qui Ac iic Jiuliiis in gcneralibus rcmorcmiir, sp(-ci.)<

noveruMl agnoscunl in litieris sanclis, eorumque lia Psalierii, Domiiio juvante, lang.Tmvis : quoiii;iin

ecieniia ail eas intclligenclas aliquaniu'un) adjuvan- ipsa res evidenter agnnsciiur, qiiac conimunibus ro-
lur. Cujiis rei el in aliis codicilius 8uis fecil eviden- biis prxmissis, poslca sub aliqua proprielate doscri-

lissiraarn menlionein. Iu libris qnippe quOs appella- Liiur.

vil de Modis Locuiionum diversa scheraala saecula-

CAPLT XYI.
riura lilierarura inveniri probavii in litleris sacris
De propiirt eloquenlia Pialterii.
alios aiilcm proprios mudus in divinis eloquiis essc

deciiravit, quos grammaiici sive rhel Tes nullaionus rria.uiii esl quod ipsi laiituin psalmi sini^ulaii iiii-

ailigcrunt. Dixerunl lioc apud nos et nlii d'iciis- inero vociianiur, quos nos adhibitis linjiis liiigum^

simiPaires, id esi Hieronymus, Ambrosius, Hila- peritissiiiiis ctim eoruin volumine conferenies, sei-

rius; ul nequaquam pr.TSumpiores hnjus rei, sed vaio usu psallenliiim, suis vcribus X!ilim:tvimus
pedisequi esse videamur. csse reddei)do> : ne se in pnesnmpluni ordinem au-
Sed dicit aiiquis: Nec parles ipsx syUo^ismnrmn, B cl riias permixta confunderel. Dcinde qnod nulluin
nec nomina scbtimalum, nec vocabu'a disciplin.i- a'iiiJ opus auctorilatis divinx cenluin quinquagitita
lum, ncc alia huju^ceinodi ullatcnus inveniunlur in seclioiiibus coniinctur ; iibi enim tol liluli divcrst

psaliois; invcniuntur p'ane in virtulc sciisuum, non iegunliir varietate conscripti? Ilic illud volivum no-
in ciTatiune verborum : sic enim vlna in vilibus, nieri aUeluia in supcrscriptionibus incboavit. Hic
niesseiD in scmine, fronde^ iii racidibus, fruclus in cummeiiior.itio bistorix de Reguin tracia voluinine,
rami<, arboros ipsas sensu conicmplamur iu nucieis. in ipso limine posita virlules noscitur indicare psal-

Nain cl de proiundissima abysso deliciosus pisi is ai- niorum. Hic etiam diapsalma^a tantum inlerjecta

ritigitur, qui tamen ante cjpiioiiem suain bumanis monstraniur. Hic psalmi secundum viiiuics sua&
oculis noii videtur. Merilo crgo ef^sc diciinus, qux numerorum ordincs tenent.
inesse iiiliilominus virtule sentiinus. Nam el Aposto- Liber inclioans a beaiiiudine Cbrisii, Novi ei Ye-
lus veial (/ Cor. iii, IS) nos seduci per vanam sapien- teiis Tesiamenii sacromciila pcicurrcns, laudibus
tiam mundi : isia vero non abnegit in lilleris essc sacris et sancta jubilalionc concluditur; ut nteriia
diviuis. Certc acoedamus ad psalmos , el inierrogc- se tali munere consokiur E( clesia, qux hic mult»-
mus ,
qii.c omni disputaiione majur csi , rcrum kiim caiamitaium cognoscilur arnicti(<uibus sauciari.
lidem. C Nout eniin bcnencio Domirii tiiiinipliare dc suiscla-

Is uJ ergo primipale virtuium ei salulare locutio- u.ijiis ingravaa ; perseculionibus si(}uiJem prolic i,

iiis gcnus [Vcrunique res aliquas reFert, ei sapc longe aflliclioi.ibus seiuper augeiur , sanguiiie m;»rlyruin
alia qnain a;idiunlur, cxpcnil. Simpliciias, duplex ct lig.uur, irisiilia magis eii^ilitr, :tngiistia diUiaiur,
iine dolo bilingiiitas ; sicul fccil Josepb {Ven. xlii), tlciibus pascitiir, j^-juniis rcficilur, ct iiiac poiius
qui dnm fraires suos a.t^pectu ipso et scrmone paiiio crcscit, unuo nttiiiJus dericii.

cognovissct, ita eis viJcbaiur loqui, ut nuilatcnus Qaid cnim in iito liiiro non invenies uiiJc se bu-
poiuissel agnosci. Quod non c^t aJ Jccepiionis stu- iniinum genus dcbcat suaviter consolari? Tbesaurus
diiim sumptuin , seJ ad commudinn magnx tilili- in peclore mundo semper excrescens , consol.iiio
taiis effectuin. Heltrocos scnnoncs adbibci, cau- niagna lugcnliura, spos beata jusloruni, pericliiaii-
$as profuiidiss!m;is innuentes. Cnam rcm in malo et liiiin ulile suflngium , nnde semper quod cxpedit
iii bono plcruiiiqiic ponit, ut quoJ noniine videlur lollilur, ejiisqiie funs indefecla perennitate servalur.
essc commiino, g proLieiur qualiiaiibus discrepare. i^i.-alus quoque Aliianasius, Aiexandriiioi civit.itisepi-
Ca;'e4ia terrcnis comparal, utqaod incornpreben- scopus, in libro quem Marcellino suo ch.irissimo de-
siliilis m.igniiU(1o velai ii.ielligi, per nolissimas si- slinavii de proprielale Psallerii , ul verbis ipsius
iniliiudines possit aJverli. In verbis auiera serendis D ular, ita dicil : Qnicunquc Psalterii verba iccitat,
inira potentia est; ut subiio immcnsa nobis atquc quasi propria verba decantat, el tanqu;)m a seinel-
iiicoinprehcnsibi'ia duobus irildsque sermonibus ipso coiiscripla unus psallit, ct non tanqiiain :ilio di-
explicentur. ccnie, aut Je alio siguiftcanic sumii cl iegit; sed
Quid brevius dicam, freqiicnter ciiaiii uii:i syliaba tanquam ipsc de semelipso loquens, sic bnjusinodi
i.ielT.ibilem Domini naluram dcmonsiral; ul esl il- verba prufert ; et qualia suiit qux dicunuir, t.-Jia

Iiid : Quiesi tnisii »ie {Exod. iii , 15). Cujus omne \c!uiipse agcDS, ck scmc ipso loqucns, Deo videtur
vcrbuin subiililcr inquisiium copiosis siJnsibus sea- oircrrc sermones.
liirit. Nam sicul fecunJis^iimus agcr oJorilens hcr- I'salierii quoquc propriura cst (]uod per ip&uiii le-

bas 6;iluti nostrx producit accoiiiinoJ;ts , s c lectio gis Jivinx saiiclilas iniruilur. Noii cniin tirones iri-

divina cum per singula verba rcquiritur, semper cIio:itit a Geiicsi, nun ab Apustolo, non inter ipsa
illlc cura mcntis saucix repcrilur. De cujus elo- inilia aiic(oril:is ev:iiigclica saucla iHjls;iiur ; sed licet
qtienti.x modis multi Palies latius prolixiiisqtie dixe- Psalleiiuin quarlus cixlex sil diviii;e auctorilalis,
riiiii, qnoMim notniiut iii libris iiilruJiicioriis com- priinntii l.iiiirii lirorics iiscliuaiites Scripluras s.mctas,
Dienioranda pcrspcxiinus. ScJ funs ibio caksiis ii.Jc 1' geiidi raciiinl Jcccnier initiiiin.
 ,, :

24
M. m\EU\ CASSIODORI
A itillaus labia (ua, spousa, md et lac sub Uugua (ua
cAPur xvii
{Cant. IV, 10, 11 ). Quae mereris denique osculari
Laus EcclesicE'
Clirislum, el decus illud perenn.ler cuslodire virgi-
immaciilala, o perfecia maler
v< re sancla, o neum ; libi enim dicilur : Osculelur me osculo oris
lar^'iei>le, sola vivificas,
hcclesia, qu3D, d.vii.a gratia
sui, quia meliora sunl ubera tua vino, fragrantia un-
sola sanclilicas, el perdiium propriis culpis inslilu-
guentis optimis { Canl. i, 1 ); el cxiera quae liber ille
cujus piac con-
lione »ua iiuniauuin genus iuslauras :

divinus myslica praedicaiione complcclilur.

fessioni nihil addi , niliil minui polcsi. Per omnesquippe per quamdam isago-
Quapropier faciis audiloribus
psaimos, per omnia caniica, pra-Citnia sanclae Trini-
gen, quae est scquenlis operis inlroduciio, index cofr-

latis iniersei is ul cujus sunl sacrala verba

quM lo-
;
lestium mysieriorum, et sacrae praenunlia diciionis
quimur, eislaus seinper el dulcissima gloria reddere-
ut opinor, sufficienler ationilis et desiderio superno
sa-culi liujus, el liaitciicorum
ssevis-
lur. Qnai salum divina largiiaie flammaiis , nunc ad solvenda qux
in arcae illius Noe simililiidine, quaj
simas procellas promissa suni , Christo juvanle , veniamus. Praes a
luam evidei.ler ponavit imaginem, sola inoffenso
Domine, cujus est omne quod expedit, ut inielligen-
fidcicursu sine pericnlo diluvii consianier enavigas; mereamur audiri. Tuis
ler, ui Iibenter , ui proficue
nec erroribusacquiescis,quamvis «dhuc inler
ullis
^ ^^.^ adjutoriis omnimodis indigemus . ui >a»eamus
ver
praviiaies Iiujiis saeculi gravissiraa necessiiate
concesso sermone aiiquatenus verba tux majesiatis
siris.Quidquid enim reperiiur praeter vitalegremium
exponere. Ainen.
luiim, mortiferum consiat esse naufragium.
ORDO DICENDORUll.
detesiabilis erret in Palrc,
Nam cum Sabellius
Fiiio, Manes sacrilegus Prolcgomeiia, id es(, praecedeniia anlequam c<b*
demens Arius delinquat in
scclcrali Veieri Tesia- lesiis Psalterii mella degustem , et campos illos glo-
neget Spiritum sanclum, alii
riosissimae passionis, Domino praestanle, contingam,
mento derogeni. nonnulli Novi Teslaroenii graiiam
quacdam milii videntur, divisis capiiulis de textu
lu lantum devolione Gdeli, pr.x-
,
non sequaiitur ;

complecteris. Pa- ipsius carminis intimaie, ut et legentes disiinctius

Btantc Domino, inoffense cuncla
irem quippe doccns ingeniium, Filiura genilum,
debeamus edoeere, et nos ordines ipsos sine aliqua
oiTensione curramus.
Spiritum sanclum de Palre et Filio procedeniem,
unum Deum, sanctam pr.Edicans Trin.taiem, coaeter- In prima itaque parte Domini carnalis vila descri-

nam sibi et aeqiialiler omnipotenlem, Dominumquc biiur.

Chrislum maneniem in diviniiaic sua el carne hu- In secunda , natura deitatis ipsius subiiliier indi-

nianiiatis assumpiae, salva uniuscujusque proprietaie catur.

naturae, unamconfileris esse personam. Veieri Tesia- ^ Tertia, multiphcalos dicit populos, qui eum nite-

mento de Novo Udem faciens, Novum a \elcri exor- baiilur exstinguere.

lurn esse cognoscens. Et ui breviier cuncta comple- Quarta, propheia in iisdeiu moniiis perscverai, ut

ciar, ncscis loqui, nisi quodexpedit credi.Nam quam- desinant Judaei mala cogitare, vei facere : quoniam
vis diversis hic afficiaris angustiis, et 9 dolosi hoslis se noverint divinis viriutibus destruendos.

conirarietate quatiaris, tamcn de tolius mundi cir- In quinta Dominus Christus clamai ad Patrem , ul

culo congregala resplendens in modum pulcher- ejus audiaiur oratio, ei in resurrectione ipsius mundo
r.mae pyraniidis ad aiierna regna perduceris. profulura concedai.
Qua; huic scheraati non iminerilo coiiipararis , Sexta, per toiuio psalmum vcrba sunt poeniten-

quoniam de univeisis geniibus extollens verlicem tis, cui Junguntur ejusdem modi alii sex, qui tamen
pretiosum jnslorum aiiimas quasi luraen cximium
,
in conclui^ionc quinquagcsimi psalmi descripii sunt.
ad suporna rtgna transmitiis : meta fruincntis plcna In scplitna partc Chrisius bumiiiter quidem petit
ccelcstibu^, de divcrsis gentibus sanctorum beata col- ut ci subvcuiatur a Paire, sed habet fuluciam rectae
lalio, serenaruin meniium lampabilis coeius, insolu- conversationis, quod raagis perlinet ad ejus deitatem
hilis coiisiruciio de vivis lapidibus fabricala, bcaio- sed more humaniialis assumpix sibi postulat subve-
ruin omnium aeicroa felicitas, sole lucidior, nivc can- *' niri : ne diabolus animara ejus iniqua praesuinpiione
didior, sine niacula, sine ruga. De qua scriptura esl diripiat, e( gloria ipsius in pulverem deducia dispe-
in Caolico canticorum ; Qucc est i)>ta qucc progredilur reat.
quasi aurora consur<;cns, pulchra vt luna, elccla ut sol, In octava, parabolisellropicis allusionibus congre-
terribilis ut castrorum acies vrdimta{Cant. vi, 9)? El gaiis, subsequens drama decurritur, ei per allego-
paiilo ante : Oculi tui columbarum absque co qnoil in- ricas similiiudines omnia referuntur ad Doroinum
trinsccus lalel : cujus dentcs sicul greges tonsnrum quce Christum. Qua; schemaia nos locis aptissimis red-
'jscendcrunl de lavacro, omnes gcinclt s fclibns, ct stc- denies evidentissime commonebimus, ui lectori stu-
ri/(« non al inter eas. Sicut vilia coccinca labia tua dioso ambiguiias cuncta (oilaiur.
i Canl. IV. 1, 2), maier el virgo, fcla ci inlcgra, ge- Nona, post muliiplicia praeconia, quae modo a dei-
niirix ct incorrupta, ciijus cs viriutum omnium fra- taie,modo ab bumaniiaie ipsius incipiunt, muiatis
gral iidoril)US : dc qua sponsiis dicil •
Odor oris tui pcrsonis ct litu is poniiur Ailcluia ,
quod significai

liicKt lualoium { Cnni. vii, S). El post pauiulum : Odor Lnudate Dcuiinum.
ungucHtoruin (uorum snper omnia aromata. 1'aius rfi- Dccim;i, Hquuiitui gradalcs, qui aiiinium noslrum
 ,,, ,

EXrOSITlO IN rSAl.TE[iItM. PSAL. (. 2C

ad Doniiiuim Salvaloreni pura el liuiiiili salisriciione A lexlus loiius Psalierii duodecim parlibus divisus in

perducunt. apostolorum numcro mirabili laiideconcludilnr, qua-

Undecima, variatis verbis, iterum laudes Domini teiius et iste illud agat quod Cltrisii discipiilos fecisse

liymnidica exsuliaiione concelebral : raodo Patris cognovimus. Est etiam ojusdcm rei aliud cvidentius

modo Filii, inodo Spiriius sancii prjedicans majcsia- sacrain«;nium ,

quod cenium quii)qu.iginia diebus di-

lem ; ut nulii sit dubium sanctaro Triniialem singu- luvio superducto criminiluis suis lerra dilula est : sic

lariter omnipotentem, qux vult facere in coelo et in et Iii psalmi tali numero producii, genus bumanum
terra. pcccaiis suis pollutum convenienier reddunt aiisolu-

Duodecima, seplem psalmi relinquuniur in fine, tum. Nuiic roinutatiro ad exponenda Psallerii veiba
qui exsultalionibus hymnidicis lotam gloriam sanclx veniamus.
Triiiiiatis generaliter devoia mente concelebrant. Sic

M. AURELII GASSIODORI
IN PSALTERIUM EXPOSITIO.
PRIMA PARS.
EXPOSJTIO IN PSALMUM PUIMUM. B in cathedra pestilentice non sedit { Psal. i, 2 ), elc. Mi-

Quare primui psalmus non liabet titulum. rabilis ordo, coelesiis revera dispositio, ut ab ipso

piii
W P^almus bic ideo non babet titulum, quia ca-
nostro Domino Salvalori, de quo absolulc diciurus
nobis psalmorum provenirei iiiiiium
rcm januam coiistat esse cceloriim.
,
quem saluta-

ebl, niliil debuit prxponi; dum ipsum rerum oinnium

Quapropter intrare cum summo gaudio foslinemus,

constat esse principium, sicut ipse in Evangelio di-

ubi patcntem januam, ipsum Advocatum nosirura esse
cit : Ego sum principium:_ propter quod et loquor vohis
cognoscimus, sicut ail Apo&tolus : Non enim habemus
Pontificem qui non possit compatiinfirmilalibus nostris;
{Joan. VIII, 25). Nam licei et alii psalmi de ipso
multa diiant, nemo tamen de ejus quae fuit in terris
et paulo post : Adeamus ergo cum fiducitt ad thronum
gratice ejus, ut misericordiam consequamtir, et graliam
conversatione sic loquiiur. Et quoniam ad bunc quae
dicenda sunl cuncta respiciunt, meriio caput
inveniamus in avtilio opportuno(Hebr. iv, 15, 1(J). Nunc
saiicii
claves psalmorum rescrabilos apponainus, ut, prae-
operis ponitur, qui princeps rerum omnium esse
monsiraiur. Quidquid enim aut de praeieritis inslruil,
sianle Domino, Regis nosiri palatia inlniire merea-
aut de prasentibus monet, aut de futuris efficit cau-
mur. El ideo, sicut praefati sumus , divisio facienda

tlores, omnia ad institutionem cst, qux si recte adliibeatur, ila illustrem et perspi-
beati viri periinent
qu3e liber isie dicturus est. Nara quidam tituli, qui-
C cuam nobis efficit diclionem , ut priusquam lega-
tur oraliouis texlus, ante nobis ejus relucere possit
dam praefationls locum euni lenere dixerunt. Sed
inteiitio.
licei a quibusdam omYii justo videatur apiatus, nulli
l.imen praiier Domino Cliristo polesi veracissime Divixio psalmi.
conveiiire.
Unlversus lexiiis psalmi hujus propbeta referenie
Nam si dixerimus omni bealo posse congruere, narratur. In prima parte vitam sancix incarnaiionis
jara non consiat illud quod dicitur in psalmo :Omnis exponit : quoninm si ad m.ijestaiem Christi soiam
homo mendax { Psal. cxv, 11); vel illud quod Job qux de eo
velis referre dicuniur, nequeunt conve-
meminit : Nullus mundus ante te, nec infons cujus esl iiire. Secunda vero peccaiorum nequiiias in futuro
uniiis diei vita super terram {Job xiv, 4); et alibi In
:
judicio debiias reciporc commemorat uiiiones; ut
verilate nemo de
genitis est qiiinon impie gessit, et
pr.xmissa graiiiis possemus accipcrc, ciijus videban-
de confidcntibus qui « non deliquil; vel isiud Ju- :
iiir subsoqiieniia formidari. Res|iice quoque intentio-
stitia justi sic est apud te sicut pannus menatruatce ncm ojiis, qiiain constat inaximc peiquireiuiam. Ideo
{Isai. i.xiv, 6). Quapropier non omni beaio poiest bxc in priiicipiis bcatitudo 12 Domini Salvatori.sedicilur,
scnteiiiia convenire,
nisi ilii tantum de quo Scriptu-
jj
iit liumano generi vilalia exempla prxsteniur; qua-
ra dicit Qui peccaium non fecit, ncc iwentus est dolus
:
tenns sicul nobis homo terrenus contulit niorlem
in ore ejus I Peir. ii, 22 Et ipse dc se in Evan-
{ ). iia ccelestis veaiens darct salutem. In principiis enini
gelio dicit : Ecce veniet princeps mundi hvju.*, el in fiiit durissinia condiiio doccpto, scd pust advenii Iio-
me non invcwet quidquam >> { Joan. xiv, ,>() ). Morito r.iini gloriosa redemptio. iVimc illata est igiiominiosa
ergo ad Chrisium Dominnra refcriur, Qui iwn ai^itt
caplivitafi,deinucsccutaehi vutiva libcr^as. ExpuUiis
in consilio impiorum, txc in via peccatorum
sletit, el iijoino de par-..!iiso, scd rcceptus esi in coclum. Perdi-

• Mss. Aud., Dec. et Fisc. ei de confiieniibus Mss. Aud. Ucc

, *>
, ct FiiC. , et in tne non haUcl
qui,
qnidquam.
27 M. AURELn CASSIODORI 2«

<Jii m lerra beaiiludiucni, sed angelos mercbiiur lia- A virum subjuiixii egrqgie : wr eiiiH» vocatuf a viribus.

Uere cousorios. Lucius ex diabolo, gaudiuin proveiiit qui nescil toierando delicere, an: in jirospcris aiiqiia

ex Chrisio. Lnde et Apostolus dicit : Sicut enim.per. se elatione j ctare; sed animo siabili deliius, et coe-

utobedientiam uniui hominis peccatores conttiluti «iiwl Icstium rerum conteniplalione flrmaius, mancl sem-

f»i«//t , ita el per unius obedien:iam jusii comlitueHlur per impavidus. lioc eiiam veriioquium appeliavere

multi ( iiom. \ 10 ).
majores. Elymologia eniin esi oraiio brevis, per cer-

In ipso iiaquc cipite psaimi hujus, definiiio beati tas assonaiiones ostendens ex quo iiomine id qund
viri lanquam puicherriinum nobis gioriosi regis dia- qu;i riiur veneril nomen. Nec dubites quod virum ap-
dema resplondel. Oraiio brevis et iucida ,
quae rem pellat Doniiiium Salvalorem de quo ei Zachari.ns ,

propositain diversis modi^ quid sil osicndii. Sed hoc propheia dicit : Ecee vir Oriens est nomen ejus (Zach.

priiicipium daas species deiinilionum cvidenter com- VI, 12). Sed mcmento quod ubicunqne sic pnnitur,

plectitur. In prioribus quip;ie versibus duobus qui di- assumpia ejus humanitas indicatur; vir enim &c:^us

cunt : Non abiit, non stelil, non sedit, ociava species est rarnis, qui iii divitiitaie nullatcnus invenitur. Sed
definiiionis est, qux Grxce dicilur xot «(faipstnv quoniam nalura humaniiatis a Domino fueiai pro

ToO evKVTiou, Lailne per privanliam contrarii. Ait nosira redcmptione sumenda , competenier posuii
enim quid non faciaJ, sicut ei in quinto psalmo di- B mrum, ui uiriusque iiaiurae una credereiur esse per-

ciiinis esi : Quoniam non volcns Deus iniquiialem tu sona.

es ( Psal. V, 5 ). In tcrtio autem versu qui dicit : Sed Qui non abiit in consitio impiorum, et in via peccu'
in lege Domini volunlas ejns : el in lege ejus meditabi' torum non stelil, el in catliedra pestilentice non tedit.

tur die ac nocte, secunda esl species deiiniiionis quae Posito igitur beato viro, id esi Doinino Christo, ah
Grxce kvvon(ia.Ttm dicitur, Latiiie notio nuncupatur. illa dispensaiione qua passus est, utile fuerat ut euni
ll.x'C non dicit quid sit, sed per hoc quod agit, res per aciiis suos conseqneniereKponerei; alioquin mi-
illa quam quxrimus nobis specialitcr indicatur; sicut nus docet, quod fuerii in cxpliciiia propositione de-
et in scpiuagesiino primo psalmo dicturus est : Be- relictum. Tribus ilaque modis provenire humanos
nedictus Dominus Deus Israel, qui facit mirabilia ma- consiat errores, cogitaiione, facio, et dicto, quos hic
giia solus PsaL lxxi, 18). ( per ordinem abnegat dicens : Non abiit in consHio
Memenioautemquod omnisdeiiniiior.utex materia impiorum. Primiim deieslablle-; denegai cogitationes
nascitur, quod esl corpus aui ex specie, quod esl : quas sibi fdmDiariter viiidieat genus humiinum, quas
q<ialiias; aut cerle de uiroque, sioul esi bomo, mi- Dominus Chrisius omnino nun liabuit. blt ne extraneis
rabili ordine prolata disponens. Nam si prius posuis- uiamnr exemplis, hoc dcbere inteiligi de Domino
sel qudd cral, necessarium iioii fuerat dixisse quod ^ Salvatore triccsiinus nonus psalmus absoluie tcsiaiur
non erat. Hoc iinitatus convciso ordine geomelricus dicens : Tunc d xi, ecce venio; in capite libri scriplum

fecil Euclides dicens ( Lib. i Llemenior., in iniiio ) : est de mc ( Pial. \xxix, 8). Abiit enim significal quod
Liuea cst longiiodo sine latitudine. Prius enim dixit a via r. cta disceden'^, in calles labitur toriuosos.

qiiod est, et subjunxit poslea quod non esl ; sicut Deii:de actus viiiosae conversationis cxcluilit dicen-

facere consueverunt qui priorum dicia a!iqua diversi- do : El in via peccaforum non stelit i
ulique quia venit

tate commutanl, ut se in eis inentiantur :<uctores. in mundum, qui est via pcccalorum; sed ibi iion stetit,

Nunc ad perscruianda verlia vcniamns quoiiiam in : quoniam ejus vitia immaculaia conversatione transi-
interioribus eorum quasi in quibusdam nucleis fi uctus vil. Poneiulo aulcm viam peuatoium latam vult in-
du'cissiinus inveniiur. telligi : quoniam angustain constat essc justornra.
Expositio psalmi. Tertio loco subjunxil : Et in cathedra peslilentice non

Ycrs. 1. Deaitis tjr. Nimis piilchruin comraodum- sed:t. Ad doclrinas hoc videtur abominabiles pcrii-

qiie principium; ut quouiam erat Spiritus sancius nere, quai pesiilentis dogmniis venena disseminant.
hum:ini g< neris imbecilla monilurus, a beaiitudine HaiC mcrito negantur in Christo, qui loiius mundi
swmcre vidtTCtur iniliiim ; ut hac spc Ircpidaniium vulnera medicabili ^ pra;dicatiooe salvavii. Quidam
animos inviiarot, ne se morlalinin friigiiia corda sub- *' vero hunc locum tali disiinctiinie complexus esl, im-
diiccreiit. Qiiis enim ad qualibot ardua noii incite- pium dicens euin qui peccat in Deum peccatorem :

l!ir, iibi fftlix bcaliludo pr.TdiciliirV Ucal its er^o vir vero qui in semetipsum delinquii pestileniem bcili- ;

dicitiir, sicut nobis mnjonim tradil aucioritas, qna>i cei, qui proximum suiim depopulalur, opprini l atqiie

hiMieaptiis, cui omnia dcsiderala surccdiint. Scd hunc laedit. Sed quodvis horiim rccipias, nihil Do-
tale in

diiiibiis niodis dici in ccntesimo quadraj;o<iino tertio nrmo fuisse cognoscis. Caihedra esl enim ex aliqua
psiiliiio propheta coiDinemorat ponoiis *.
Beatum dixe- inateria coinposila forma sedibilis, qiiae nos curvatos
rtinl populum cui h(rc sunl { Psal. cxi.iii, 1.)); ite- niolliter a dorso susiipit, siioque gremio deinissos
r.imque subjiingil : Bealut populus cujus est Dominus velut habilis theca complectiiur. Hac proprie docio-
Dius ejus. Quapropter sxculi bcalus esl qiii , itt ribusdalur, sicut ail in Evangelio : Stipcr cathedram
,

piitat, sumiiia i.ecuriiaie siiITuilus , in conlinuata lai- Mcysi sederuni scribcE tl Pharisiii (Mallh. xxiii, t).
lilia et miinilaiiis copii.s perscvcral. Isti .lulcin bcaio, Sic tli;im juilicum inbonal , cl solium reguin pro-
qui a proposilo suo nulla conlrariotatc rcmovctur. prium essc memoramus. Consideraudus 13 estctiam
Edit. , uicdicindu
 :

13 EXPOSITIO IN PSALTERIIM. PSAL. I.

30

hic ordo diciorum, qiiemailinoduin conira Adam lo- A dicluiusesl : Ut faciam volunlaUm luain, Deus m^ii»,
lis aptelur : abiii cum recessil a pracepio Domini : volui, el legem tuamin medio cordis m-^^Psal. \\x\\,

sleiil, cuiii deleilalus esl pecc3t(», quando acquibitu- D). Sic de uno psnlmo ulruniqne pro! atnm est, qiio-

ruinsescienliam boni elmali, deceptus arbiterajsii- niam el principium libri de ipso debet intcllii-i. ei

niavil; cathedram vero pestilenticE iedit,c\l\n posteris mandaia Domini scmper eum conslat fuissc meiila-

perniciosae ductrinse excmpla deroliqnit. Ei noia tum. In seplnagesimo septimo quoque psalmo dicit

qu&m piilclire siiigula vcrba rebus singulis dedil; id Loquar propositiones ab inilio {Psal. nxvii, 2) sed :

eslabiit, stelii et sedit. Qux figura dicitur bypozeu- cum dicii, Loquar ab imtio, non vult porsonam snam
xis, quando diversa verba singulis apia clausulis ap- .Mlicubi forlasse prxieriri ; nos lamen diversorum
poiiuniur. Quapropter gener.ilis complexio peccato- Pairuro auctoritatem secuti, et Eccl«!si3e verba de«li-

rum merito in Domino Salvalore denegala est : sicut mus et prophet e , et justissimos qnosque homines,
ipsa Yeritas in Evangolio dicil : Ecce vcniei princcpt vel peccatores diximus loiiui, qiios suis locis eviden-

mtmdi hujus, ei in me uon inveniet quidquam (Joan. ler osiendimns, ut varieias Ipsa rerum oblectTe
xiv, 30). possit auditnm.

Vers. 2. Sed in lege Domini fuii volunlas eju$. Non Die ac nocte. Hxc complexio conlinuum tempiis
magna gloria fuerat declinasse viiiosa, nisi ei dice- B Obiendit; quod si .id liiteram iniendas, omnino iion

rei omnino laudanda sicul ct alibi docet, Declina a

,
convenit, ut die ac nocte jngiier legem Oomini aliquis

malo, el fac bonum {Psal. xxxvi, 27). Lex ergo Do- aut legat aut pra«dicet, dnm relicicndi lempus corpn-

mini esl in declinandis peccaiis sancia praccfitio, ribusdeiur, eicapiendisomninecessiias afferalur.Sed

quam in monte Siiia Muysen accepisse manifestnm iHe probulur legem conlinue meilil.iri, qui omnia
CJl : io qua toia mentis inleniione ille vere fuii, qui secundum sanciiiaiem gerens, coelosii se in omnibus
peccau non liabuii; nos enim eisi ad momenium puriiate traciavit. Hoc revera ipsi capiii Domino

legis praecepia cogiiamus, delicti lamen lempore vo- Chrisio certum esl convcnire, quaravis ad exemplum

lunias noslra in Icge non permanet. Volunias enim sanclilatis ejus, et membris quoqne videalur esse
med praiceptum, sicut ditit Apostolus Omina quwcunque
dccenier esl posiia, ul consianliam continuai la- :

in verbo aut faclo, omnia in gloria Dei ficite

lioois osleuderet, qu^. dum perseveranler assumitur, /«^«•''S

laborls lajdia nesciunlur. Sed ne ipsam voluntatem (l Cor. x, 31). Esl et alibi prj^dicala ista continuiias,

pulares otiosam, sequitur operaiionis effectus, quia sicul iii centesimo decimo oclavo psalmo legitur:

sanclo proposiio non sufficiebal lantura bona velie, Testimonia tua doce me, Domine, et mandaia tua in

''^^ '»«« «^'"P^'" exquiram. Dies pagaiil dixerunt a

nisi etiain desiderium suum couiinuo pioque labore <^'

satiarel. llic potest syllogismus caiegoricus inveniri, G numinibus suis, id esi a diis, a quibus eos etiam no-
quem prstermiitere non debemus, ne qui intellectus m'nasse noscuniur. Nox auicm dicta est , eo quod
esl primus , incorapetenier videatur esse prajierilus. «oceai aspcciibus sive actionibus nostris.
Cnjus definitionem pariesque dicemus , ui rudibus Vers. o» Ei erit tanquam lignum quod pU.ntatum e$t

earum rcrum riihil remanere possit arnbiguum. Ca- secus decursus aquarum. Ilincjam prx'di«iiur gloriosa
lcgoricus iiaque syllogismus esl, qiiem dialeciici nimis, singularisque feliciias; ut sicut aclio miranda
summa laude concelebrant : oratio, in qua posiiis descripla est, ita et cjns prospera magnifica simililu-

q libusdam , alia quaedam ex necessiiaie veniunt pcr (line relerantur. Bcne ut arbilror, ligno fruciilcro
,

ea quai posiia sunt. Isle ex duabus propositionibus comparatus esl Dominus Chri^tns, propier crucem
ct conclusione formatur , sicui Iiic constat effcctum. quam pro hominum salute suscepit. Qnac meriio lig-

Cnjns prima proposiiio est : Eeaius vircujus volunias Dum viiae dicilur, qnando et ibi Dominus Chris'.us,

in bge Domini esi. Secunda proposiiio : Nullus cujns qni est viia noslra, suspensus esl, et latroiii in ca-
voluiitas in lcge Domini esl, abiit in consilio impio- dem confitcnli dictiim esl : Amen dico tibi, hodieme-
rum. Provenit exspcciala conclusio : Nullus igilur fidn erii i» paradixo (Lhc. xxiu, 43). Deniqueel Imdie
beatus vir abiil in consilio impiorum. Hocquidem in oniiiis in ea credens, rriiernae vitac dona oonsciinitur.
diversislocis diligens tibi perscruiator invenies, qnod *^ Sive, ut hisloria refert , ligniim revera luil in para-
ni>s rarius ponendum esse perspcximus, quoniain diso perennis vii:B, si dciesiabilis inobcdieniia nrn
nobis ex diversis arliljiiB alqiie disoiplinis tum ex- fni^set. Lnde enim mors h.iliuis-ot inlroilnm, si Adam
po>iii(inc proposita mulia dicenda suiit. monsir;t6-et devoiionis affeciiim ? Hinc sanciissimi
Ei in lege ejus mediiabitur die ac nocte. Inlcndendum Palres suavissima mclla su.laveruni, dicentes : Dcdii
quod secundo dicil : Inlege, non sub lege, quia in maudalum, ut invenirel arbilrinm; fixii legem , ul
lege fnit qni pcccata contempsil. Kcli jui autein nror- faceret canliorem. Scd ille improvide sccutus ost
tales merilo sub lege siinl , qui dfcKciis oneranlibiis hostcni, et infeliriter vitae rclicjttil auctorcm *. Tunc
iiitlinaniur. Lex enim dicitur cx eo quod aniinos l.imentabili sorte deceplus, viiam perpciuam, q lam
noslros ligel, suisque icneat obnoxios constitulis. p(»sseisiiru8 eral amisit, ct in morlcm, qii.Tin non
Verum ille lcgem non medilabaiur iilteris, seil saii- lial-cb.il, incurril. Scd ut ad cfmccpi.c similitudinis
ctitaie proposili ; sicut in triccsimo iiono psalmo jiisliluta redeamus, quod 6\c\l, plantatum ett, \d ti-l

• Mss. Aud., Bcc, Fisc.. ct felicem reti luil viice auctorcm.

 :

Sl .M. ALRKLII CASSIODOUl 52

ii.siiltiluin csl lignum crucis a Dco, quod sempLr in A """ (Ptiilip. ii, 0). El in Apocalypsi Joannis ita le-

Hde viieret accresccret. Iloc schema parabola dici- gilur . El vidi, et audivi vocem magnam augelorum
tur, id esi genere dissimtiium comparalio. Sic eniin muUorum v- hUu tlironi, et animalium el seniorum :

in siibsequeiitibus el raonti, ei leoni, elvermi cuin- cl eral numerus eorum dena milia denornm millium.
paraius esl Chrislus. miltia miUium dicentium voce magna : Dignus esl

Secus (kcursus aquurum. In comparationis gratia Agnus qui occisus esl accipere virtutem , et divitia$ , et

perseverat. N^ra sicui terresiris aqua decurrens viia tapientiam, el fortiludinem, et hnnorem, ei gloriam ei
esi iignorum vireniium, sic aqua spiritalis sigiium benedictionem. Et omnem crealurain, quce esl in eoelo,
crucis inundat, qux salus essc fidelium cognoscitur et in terra, et tub terra, el tn niari, el quee tunt in eis,
animartim. Hxc ergo aqua 14 ^s'- ^^ ^^^ ^^ Evan- universot atulivi dicentes : Sedenti tn ihrono, et Agno^
gclio dicitur : St scires quis est qui a te aquam pelit^ benedictio, et honor, et gloria, et poteniia in tcecula

petissrs ab eo , w daret libi aquam vivam (Joan, iT, saiculorum. Et quatuor animalia dicebanl : .imen. Et
10), cic. Oiicrsc prctium est quoque perpendere quare tenioret ceciderunt, et adoraverunl (Apoc. v, 11 e(

dixcrit : $ecu$ decursus aquarum; scilicel ut nec teq.)., elc. Plena est remm lalium Scripiura divina,
niinia inundatio lignum l3Rderet, nec iterum irrigatio quoniam siciil iii assumpio corpore fuit hiimilias,
procul consiiiiiia siccaret. B iiaest post resurrectioiiem Doinini Clnisti decla^ata
Y«:rs. 4. Quod fruclum suum dabit in lempore suo. uiajf slas. Nunc ad reliqua v<:niamus.
iruciitm dabit , id esi Ecclesias constiluet lempore Vers. 6. Non sic impii, non sic. Venit ad secundam
competcnti, hoc est, quando boalse incarnationis sa- pariem,ubi meroorat quse impii cum peccatoribus
c:amcnia suscepit. Iructus il!c mirabilis , qiii Lu- susiinebunt, ut eorum artus refugiatur, quorum poena
manum genus dulcissima credulitaic saiiavil ! Unde cognoscitur. QuoJ schema dicitur paradigma. Schcma
iion gusiare peccare est; ei potiusgenus est prfeva- autein esi figura dictionis in ordiae Terborum cum
ricationis a cibis tilibus abstinere. Fruclus enim di- decore composita; esl enim paradigma narratio per
ciiur a fruendo. Et nolandum quia dabit dixit, qnod esempla, horians aliquem, aut deterrens. Inviiavil
ad raiiooabilem sensum , et ad offerentis pertinei autum cum dixit : Beafus tir, et retiqua ; deterruit
volimlaiem. Nam licei el alia ligna erumpenles iufe- aiiteitt cum ait : Non lic impii, non tic, eic. Efficacis-

rani fructus , hoc recte dare dicilur ,

quia aeterna simum plane doctrinx genus , et iovitare prosperis,
prx-mi.T donare moiistratur, et lerrere contrariis ; siciit et Paler Augusiinus in
Vers. '5. El folium ejus non decidet. Id esl sermo iibris de Docirina Christiana meinorat dicens {Lib.
ipsius nullo casu a veriiate discedit , sed tanquam in iv, cnp. 4) : Debet igitur divinarum Scriplurarum
arbore pr^ltnai folia maneiitia sunt, ita et ista infixa C iraciaior ct doclor, defensor reclae fidei, ac debella-
vetiiaii - ceriis proraissionibus perseverant, sicut in tor erroris, et bona docere, et mala dedocere. Quod
Evangelio icgilur : Caelum et leira transibunt, verba in.si.' •tionis genus et in decinio quarto, ei in trice-
(lulem mea non prwleribuni (Multh. xxrv, !;>;. Ei in- simu sexto, et in cenlesimo deooio, et in centcsimo
luere I>omir(i verba foliis arboris comparala, quia decimo octavo psalmo poienter essequitur, ut di.^tiii-

sicut i!la frucius tegunt, sic promissiones suas ei ista ctio sii in comminatione supplicii, magnitudo sem-
< ubtodiunt. Haj suai aquae spiriiuales, haec folia sa- per in prxmiis. Dicit ergo : Non sie impii, non sic ,

luiaria. de (|uibus in Apocalypsi beaius Joannes dicit qiiooiara non eril sic impiis, ut superius dixit. Et ut
Ei oslcndit mihi flumen aqua; vivw splendidum, tan- immoblliter crederes, firroiiatera negationis iterando
qnam cryxiailum, e.xiens de throno Dei et Agui; in nionstravit. Nara si locuin eorum diligcnier inquiras,
vicdiij filatex ejus.^ el ex ulraque parle fluminis, arbo- aiiiji Apocalypsim Joannis dicentem : Et diabolus,
rein vitw , qnw facit fructum duodecies, sinyutis men- qui seducetat eos, taissut est in stagnum ignis ei tiit-

sibus rcddens fruclum suurn; et folia arboris iltius suni plittris, tibt illa beslia et pseudopropheta ,
quod vide-
udsnnilaiem genttum depulata {Apoc. xxii , 1, 2). licei ad onincs pertinet impios, cruciabuntur itlic die
Et, omnm (luacunque faciet prosperabunlur. Aptis- ac nocte , in tcncula sceculorum {Apoc. xx, 9, 10).
sime conlra illud Ada; ponitur, cujus Ijcia nobis ad- D Sed tanquam pulvis quem projicit ventus a facie
veisa pcpcrerunt. Nain siciil Domiiius Christus dul- taioi. Congrua nimis facia comparaiio. Pulvis euim
ccdinem saluiis mundo prxsiitit, ila i!ie humano est resolutio terrae. Et quia liomo terrenus, quandu
f;eneri aniarliiuliiicni morlis indixit. Tribus (ic</,o innaiurscdiictorio vento superbi:e, desoliditate terrje
modis li;fcc p^-iiilicatioiu!- forina consirucia est, di- vivcnlium quasi pulvis abjicitur, quia sua levilaie
tciido qnid vidaverii, referendo qiiid Oi^crit, lerlio ad
ad fiMNamentuin (itandaioruin se lenere non potuii,
qucin (inem Iriicias ipse pervcneri;. Sed hoc brevi- ineriio p'iivis dicitur, qui tanquam substantia tenuis
ler atqiie inctliovriler posilum est propicr humilila- Tiliorum flalibus veniilatur. Sed hanc danuKitioneiu
tein humaiiitaiis assuinpine. C;eterum si magnificcn-
gravissiinain non puieinus venturum huliliriis coin-
tiam cjusvclisadvcricre. audi Apostolum dicentcm paratam, qua» corpora
: facilc mobilia in aiir:»s a;tl»e-
Pfopler quod tt Dcus illuin ex(i!larit donavil
, et itli reas lndivaga conipnlsione transponunt. Mic enim
tiomcn quod Cit super omnc nomcn ui iu nomine Jrsu
; faciiiloicm cxpulsiunis viilt ostendere, non accrbiia-
vmne genu p,;clatur, cidesiium, lerreslrtum et inferno-
tein dijcriiiiinis kvigare. Facies vero lerra' signilicat

• Mss. Aud., IJec. ct Fibc, ita cl isla ui [ixa icrilalc.

 ^*
EXPOSITIO IN PSALTERIUM PSAL. I.
5,
{(\en. n. . 9) Y non quia Deus in
paradiso eum es»«
.upernncm lelluris ubi revera potesl polvis lenu.s- A
iion noverat, sed indignus divina cognitione. eo
simus iiisidere. Hanc C.rapci epiphaniam vocanl, quu;
colo- quod ceciderit increpatur. Et iter i»ipiorj.m peribit.
«o)am l«>ngiui«lincm ei lali;u(lincm babel. Ilaec
baec prob.v Nam sicHl bealoriim via est Dominus, iia peccatorum
res susripiidiversa qnalilale disiinctos
:

iier diabolus csse cognoscitur : qui sine dubio penbif,

lur rccipere liguras ilias geomeiricae disciplinae; in
corporeis quando cum seqnacibiis suis aeterna pcena damna-
ca denique daiur conspici, quidquid potest unusquisque
bitur. Via enim dicitur, quod per eam
oculis iiitueri. acius, quod
iranscuniium vialur. Itcr, quasi iterum
imiJti in judicio. Impii
Ver«. 7. Ideo non resurgunt locoruni
agcndo iteratur. Qnod tamen uirumque pro
sunl qui saoclam Triniiatem crudeliiaie neulis
• nul-
qualilaiibos reperis esse variaium; nam ei viam
laienus confitentur, ncc Veleris aui No\i Tfslasiionli
peccatorum superius dixii, el iier in bono positum
parerc reg'ilis yrquiesounl; vel, snut dicit AposlO'
iii alio psalmo ait Ei Hitc iler esi, in quo
e^t, sicul :

lus : Qui vcrbis confilentur Deum, faclis aiUem neganl

ostendam illi salutare Dd {Psal. \ux,25). iiem Isaias
{Til. I IG); et hi in iudtcio non resurgunt, qnia jain
Sion dabo, et hrusalem
,

propheia dicil : Pri/?ci;;iwm

sua inridcliia edamnali sunt, in Evangelio dicenle Do-
consoiabor in iiinere {Isai. xli, 27). Nunc ad conclu-
miiio: Quiautemnon \^credilin Filio,jamcondemna-
quoddam specislum veniamus, ut nobis toiius
i8). Nam si adjuuicium rcsurgere g sionis
tut est^ {Jor.n. iii,
psalmi pulcherrima facies eluccscat.
esiprosuis raciisquempiam reddere raiioncm, meriio
Conciuiio psalmi.
illi dicunlur in judicium non resuigere, quos jam co-
gnoscitur senleniia divina danmafese. Ouuies resurgtMe Tolus hic psalmus ad moraleni periinet discipli-
lidescaiholica conrueiur.sicut dicit Aposiolus: Onines nam, de qno el bonus imbuitur, et peccaiorum mena
resurgemus , sed non omnet immulabunur (/ C u. xv , sctleraia terretur. Nec vacatquod DominusChristus
51). Resurgpt enim justus, ut judicet; peccatDf, ut est posiius in principio numerorum. Unitas quippe
judicelur; iropius, ut sine judicio puniitur. specialis, simplex atque perfecta est, nullius indiga,

jSeque peccatores in consilio juslur tn. 1'eccalorcs in seipsa perenniier manens : a quo fontc multitudo
sunt proressione quidem Chrisiiani, seJ Hiinoiiijtis» numerorum sic egreditur, nl ad cam semper, quam-
peccaiis ubnoxii, quibiis dominica datur uralio, ut vis muliiplicata, revocetur : sine qua suppuiaiio nec
se exuani a delictis; impii auicm suiu qui suuni ne- inchoare quidquam praevalel, ncc prodire. Merito
scienics auclorem diversis sccleribus poliuunlur, ul ergo in hoc iniiio calculi poiiilur Cliristus : quia,

blasphcmi, impoenitenies, culiores idoiorum, et prin- sicut dicil Aposlolus : Ex ipso enim,tl per ipsum, et

cipalibus vitiis obligaii. Quapropter duo sunt genera in ipso sunt omnia {Rom. xi, 50). Ilanc Trinitatem

peccanlium : primum, quod nulla pkcabili saii^fa- ^ Graeci monadem vocant. Nam si incorporatis et ira

ciione compleia rcmanei in deliciis; aliud csi cui per mulabilis esi substanii.t, intelligitur Deus; si incor-
graiiain confessionis leccaia donanlur, scui lej;iinr poralis et mutabilis, iniettigitur anima; i-i vero et
Bcaii quorum remitsCB sunt iniquiiutes, ct quoruni tecla corporaiis et mutabilis, intelligitur corpus. Ista crgo
sunt pcccata {Psal. xxxi, \). \n quo numero ci sancti monas tali complexione, sicut dictuin est, ab aritii-

suni, quia niillus sine peccato est, sicLi beatus Joan- nieiicis explicalur. Memenlo autem quod mouas, licet

nes aposlolus dicit : Si dixerimus quia peccutum non fons atque initium numeii csse vidcatur, \p>OL tamen
habemut, notmelipsos seducimus, et reriias iu nobis non pote^t niimerus dici. Quidqutd eniin ab uno ptus
non ett {I Joan. i, 8). Ergo de illo inui iiuinero est, sicut ait Nicomachus, jain fit numerabile. Nume-
peccantium dicit qui nulla fuerunt dig misera!ione rus iMiim esl unitalis c; 1 ectio, vel quantilaiis accr-
salvari. Hi enim cum jusiis miniine judicabuni, qiiod vu^ e>. Mnitaiibus piofusiis. IIoc enim quod diciinns
cvangelica voce sotis Gdetibus sui.<i Doimons in prx- nominis quoqiie ipsius declaratiir iiulicio. Numerus
mium poilicetur. In consilio enim, iu jntii io dicit, quippe a nuinerosiiaie vucaius est. Qux* disciplina
quia omne rectum judicium in consilioc^t. (.onsilium nec a Patribus nostris praecipilur negligenda; est
enim dictura est a consulendo. Nam suporiu> consi- enim verax et immutjbitis, et per oiniies creatiir.is

liura impiorum abnsive posiium est . quoniain ei ipsi pro modulo sux quantilatis elTusa. I.egiiur enim in
putaot consulere, quamvis cognoscaiiMir unamquam- Salomone : Omnia in mensura, nume o et pondere
que rem noxia sibi macbinatione traciarc. {Sap. XI, 21) Deum fccissc. Illud otiain arbitror in-

Vcrs. 8. Quoniam novit Dominus vto.ii j^itforum, et luendum, quod mirabili dispositione consequentia
iler impiorum peribit. Bonorum vtani dixit Dominum cuncta conscendant. In primo siiiuidcin ;)salinu Du-
nosi«; i(^ auiem impiorum perire ccnfinnai : quasi mni Cliristi carnalis vita descriltiiur ; deiiido omni-
Dominus ulrumque non noveril. Sed allegorice di- poiens natiira deiiaiis ejus siibiiliier indicaiur. Ter-
cium est, ut hoc sciai Dominus, quod iu nit. 'itcdinc tio muliipticatos d cit populos, qui cum iiiieb:intiir

permanebit : lioc ncsciai quod pcribit. .Naiii et ip-e exstinguere; deinde seplem poeniienf um psalmi liile-

ilicturus est in juilicio suo jicccaloribus ye.scio vos iioiu onia puriflcanl; posio;i paialipjis cl lrO|iicis
{Muuli. XIV, li). Qii(»(] si boc ad tilieraiu veiis ad- allusionibus subsoqiicns dram:i deciinitur, et prr
verlerc, qnoinodo ignorare poicrii qiius (.rejivii? Sic allegoricas siiiiililudincs peiie oiiinia rcferuittur ad
el Adx locutus est posi peccatum . Vbi es, Adam Satvatorem Doniinum, quod siiis loci:> commonere
Hss. Aud., Bec, et Fisc. credulUatc ^ Mss. Aud., liec. et Fisc, jain judicatui est.
55 M. AI1RE1.1I CASSIODOIII

ciirablnius, Posi Iisec latides Chrisii Doniini mi/abili A pier passionero Clirisii. Secundo vcrba sunl demeii-
varieLite propheta concelebnns, usquc ad linem non lium Jtidxornm. Terlio dicta siint Domini Salvatoris
desiiiit ejus pr.Tcconia sancliialis edicere. Sic igiiur de omnipolenti regno el de incnarrabili generatione
iiniversa de ipso prolata noscuntur, cujus hxc causa sua , quaniiim potest parviias humana recipere.
suscepia sunt. Quarlo propheia luquitur commonens populos ut ad
fidem Cliristiaii.im, agn''^ Domini majesiate, conve-
EXPOSITIO IN PSALMUM SFXUNDUM.
niant : scientes de via <ita se esse periiuros, nisi
Psalmus David.
apprehenderint rcligioms catholicae verissimam di-
Ouamvis in quibn<;dam codicihiis nec iste psalmus sciplinam ;
quod eiiam aliorum prophetarum cieber-
habere titnlum comprobelur, propter qnod in Aclibus rimo sermone narratur.
apostolorum legitur, sicnt in primo psalmo dictuin
Expositlo psalmi.
est : Qnare fremuerunt gentes, elc. : lainen si dili-
Vers. 1. Qunre fremucrnnt gentes, el pipuli medita'i
genter inlendas, non videlur esse coBtrarium. Dici-
sunt inania? Hx-c figura Gricce dicilur erotema, La-
tur enim in prifho psalino posiium, sel qui per iu-
line inlerrogatio; quac muliis quidem modis fit : sed
scriptioiiem lituli primus liabendus est; est enim ipsc
ut de his |)auca ponantur, interrogamus quando ali-
\Q alque idem secundus iii ordinc, primus in.tilulo.
^ quid scire voliimus qiiod nesciebamus, ul est illud in
Uuo exemplo quamplurima dicta sunt, quaccum sibi
ftiluro psalino : Quot sunt dies servi tui, quando facies
ad litteram discrepenl, dilig-^ntius inquisiia, unuin
me judicium [Psal, cxviir, 84)? In-
de persequentibus
e^se monslranlUr, utesi dc concordia.Evangeliorum
terrogamus etiam qux certe novimu<i, ut esi illud :
campus il!e laiissimus. Qii:ipropler Ecclesiarum cun-
Nunquid ett in idolis genlium qui pluat, aut cceli t/a-
ciarum probabili usu receptum est, ut binc magis
bunlpluviam, nisi tu volueris {Jer. xiv, 22)?Est qnoque
incipiai exordium titulorum, qunndo iiiclioat ab in-
interrogalio argucndi, sicut hic posita est; corripit
crepatione Judseorum. Et ideo conseqnens fuit ba-
euim populos propheta, cur fremuerint conira Domi-
bere causam titulum suuin, quoniam a priore teslu
iium Salvalorem, cum causas iracundiifi non habe-
noscilur segregata. Sed quoniam dictum est quare
reni. Fremiiiis enim proprie ferarura est, qui ju-te
lilulum receperit is(a divisio, nunc de verbis ipsius,
furentibus datus est, quando, ratione postposila, he!-
praesiante Doinino, disseramiss. Psaimus est bymnus
luiiio furore succensi sunt. El quoniam nobis fre-
alicujus mciri lege compositus, qui ad similitudinetn
queiitcr ligurse ponendse sunt, oportet in ips s pri-
prxdicti organisupernam nobis cognoscitur indicare
mordiis ejus rei definitionem dare, ut cum nomin^ia
viriutem. David aiitem, quamvis conditor bujus uni-
fuerit, valeat evidenter agnosci. Figura est, sicut
versi operis inspiraiione divina esse videatur, cerlis
(]
nomine ipso daiur intelligi,quxdam conformaiio
lamen locis congruenter apponitur.Sed quoniam
dictionis a communiore remota, qu% intcrior^bus
interpretaiio nominum, quemadmodum prxfati su-
oculis veiut aliquid vulluosum semper olTertur, quani
iiius , res nobis secreliores indicare monsiratur,
traditione majorum ostentationem et habitum possu-
sicut interprttes Hebr.Torum nominum tradere nia-
mus nuncupare. Ilas eiiam Pater Augustinus pul-
luerunt : David signiiicat manu fortis, sive desidera-
cherrime inler locutionum modos annumerat. Nec
Lilis, quod nulli potesl apiius convenire quam om-
illud nos moveat, cum apud Judccos ageretur, cur
nipotemi Chrislo, qui est vcraciter foriissimus, et
pluraliter gentes et populi posiii esse videantur :

summo desiderio requirendus; quapropier David hic

legitur enim in Actibus aposlolorum : ConveneruHt
intclligendus est Dominu^ Chrisius, de cujus passione
enim vere in hac civitate adversus sanctum Filiam
lo(|uitnr propheia : el ipse Doininus sua verba dictu-
tuum, quem unxisli, Herodes et Pilatus cum nationi-
riis esi; qiod in subseqiieniibus psalmis creberrime
bus et populis Israel (Act, iv, 27). Meditati tunl quo-
repcritur, ul in appclluiiune David Dominus possil
que iiia;ita, quia Scripturas divinas sine fructu in-
Clirislu'^ inielligi. Et ne per hxreiicas conieutiones
lelligenticc frequenier iterabaiit. Propbelaium esl
Cliri>ti:ini aiiimus ibicluct, qucm oporlet omnia ve-
enim in innumeris locis de Doiuino Salvatore Messiam
racitcr lixeque crcdere, nominis ipsius defiiiiiionem D csse venlurum, quem illi inaximo errore dcccp'! non
auctorilate Patrum bre\i satisractione concludimus.
veiiisse, sed adhuc venturum esse confidunt. Meriio
Audiamus ergo beaium ac doctibsimuin Augustinuiu
ergo inania medilabantur qui cjus adventum fructuo-
in cvangtilistaj Joaniiis exposilionc dicenlem (Tracl.
sum ncquaquain iiitelligcre poiucrunt.
78, in Juaii.) : Agnoscanius geminam subslantiam
Vcrs. 2. Aslitcrunt reges terra:, et principes conve-
Clirisii, divinam scilicel, qua aequalis cst Patri hu-
;
nerunt in unum adversns Dominum et advcrsus Chri~
nianam, qua major ost Paier; utrumqueauiem siiiiul,
stiim ejus. AstUerunt, non prxsentiam significat. sed
noii diio, sed unus cst Cluislus, nc t>it •luaternitas,
voluiiialeiii. Nam passioncm Doiiiini consiat coraui
non Triniias Deus ; ac per hoc Christus esi Deus,
regibus omnimodo non ruissc. licges aulera tcrrce llero-
aiiiina ralionalis, ct caro. Qua verilate rccogiiiia,
liem vult inlelligi, qui jicrsequendo Doniinum necavit
compcteulcr morliferos vitamus crrores.
infanles; aUeruin vcro Ilerodem ni'polein ejus, qui
Divisio iisiiliiii, Poulio Pilato in Salvatoris nece consensit. M rito
Quatuor membrispsalmi biijus spcoies decdra for- ergo as//(iss(.' dicii sunl, qui sncri!egis menlibus con-
mala esl. In primo loquiiur propbcia de Judaeis pro- seiiiienies in uuo sceKre convcncruiil. Priucipcs au-
57 EXrOSmO IN rSALTERIUM. ISAL. II. 5.^

lem de riiarisxis dicii. Scrino eiiiuo isie iiilcriJuiii A leinpus sigiiilicat, ciim juilicarc vcncril muniiuni.

reges, inierduni signilical piiores. Piiiiceps enim Mei ilo ergo ira el luror dicilur, qu:uido omi.ia pec-

diclus esl (juari pi iiiu capiens. Comenerunl in unum, ctloriljus obsliiiaiis, suis incritis apt:) reddiiiilur.

in unain volunlalt-ni, noii in uiiuin conventum : nam Vt:s. 0. tyo uuicKi cons ilulus sutn rex ah eo sn-

diversis con( iliabulis lioc scclus Ifgumur fuis>e nia- per Sion moHie.n sonctiun ejn». ILicienus cx su^i pei-

cliiiiali. ScJ ul iiilelligorcs iijuriani filii Patnin sona proplicia lucuius c^t ; nunc per figunm, q<i£
posse respiccrc, uliunu|ue posuil : adversus Domi- Crrcce diciiur cxallagc, Latine permut;>lio, veiba

num, id esl Pairem; et adversus C.lirisluni ejus, hoc rcferl Domini Salvaloris, qui sc llogeni a Palrc coii-

esl Filium, sicnt ipse in Evangt-Iio dii il : Qni uon siiiuluin esse les aiur. (Jund eiiain scripium cst de
honoTilic: t tilium, non lionorifical Palrcni qui misil ipso in tilulo pa->siouis : Hcx Judteoruin {Joan. xix,

itlutn {Joon. v, 19). Iloc nec Pilaius delcri p:issus est, qui euin Ju-
23K
dx'is cruci tiadidii affigi-inlum. IIoc eliam Magi in-
Vcrs. 3. Disrumiiamus vinruln cGrum. Yerba sunt
i.-la dcmenllum Jiida:orum. Dicei)aiit vincuta, qux qiiirendo professi sunt : Lbi csl qui naius cst liex Ju-

potius pcccala solvebant. Sic cniin putaverunt sc dworum {Matlh. ii, 2)? Senuitur, super Sion monlini

lincula ista disrumpere, si in prxccpiorem lcgis et sancluin ejus. Nomcn enim islud mullarum quidom
» '"crum absolut- fecundum est. .Mcdo enim signilicat
apostolos ipsius scelc.ia voluntate 17 prosilirent.

Lorum niimque ad Cbrislum periinei el ad apoMolos Ecclesiam, modo ipsum Dominum Salvatorcm, •nodo
ejus, qui sub iiumcro plurali Domini reguia proba- - Jorusalem futuram. Lt quia verbum hoc fre lucii

bantur aslringi. lcr iieraiidum esl, convcnii magis ui pcr l<ica sin-
gula congruis saiisfaciionibiis explicctiir. i^ion hic
Kl projiciamus a nobit iuijum ipsorum. In jumen-
Ecclesiam debemus acciperc, quam montem appcllat
lorum insipieriiium digna sibi comparaiione maiise-
propler emiiientiam honoris el firmiialein liile .
runi, qui non projlciunl jugum, iiisi prius ejus vin-
Sion enim Ilcbnia liiigua di<ilur spocul.i, qujc com-
ciila di-^ruperint, in toium vaniss ma voluniale de-
potenler aptatur Ecclesiac; quoniam ad futuras jpes
cepli. Nam cum jii^Km Dumini Salvatoris sii siiace,
suflicienler inslructa, promissiones Domiui meniis
et onus ejut levc (Malth. xi, 50), dominalionem ejus
provideniia contuetur; nec lanium pixsenlibus
graviss mam putaverunt. iia quod eos continerc ac
quanliim fuluris beneficiis gloriaiur. Mcrito er^o
regeie puierat, boc infeliciter nbjicere restioabant.
Sion Ecclesia dicilur, quia speculaiio cjus in illu
Qui liabitat in cittis irridebit eos, el Dominus sub- contemplativa viriute defigitur. Super cam revcra
tannabit eos. Coelos hic viros sanclos signilicat, sicut
Christus est Rex, quoniam ab ipso regiiur aiquedis-
ei ipse al.bi diciurus esl : Ccsli enarrant qloriam Dei poiiiiur.
{Psal. xviii, 2), quos apiissime commemorandos ^ Proedicans prwccpium Domiui. QuoJ fecii Evange-
elegil, ui amplius impiorum eiationem niatiiiamque Hum docens. ut prajdicaiionem prophetarum sua
confunderet. Irridebit et subsannabil, ei his similia,
manifesiatione compleret.
ex Dostro usu accipienda sunt. Caeterum Dominus Vers. 7. Dominus dixil ad me : Filius mens es tu,
nec splene ridet, nec vultu subsannat; sed virtuie ego Iwdie genui tc. Domiimm siijnilicat Patrein, sed
Boa spirituuliier piTagit quxcunque disponit. Hacc el ipse quoque Dominus esi, sicut in ceniesimo nono
ligora Crarce dicitur raeionymia, Laline iransnomi- psalnio diciuriis ca : Dixil Dominus Domino mee^
naiio, quoiies intellecium rei diversis modis, verbis
Sede a dextris meis (Psal. cix, 1). Inlendamus aulem
alienis ac translaiitiis indicamus. Justc igiiur pro- quod pnsuit: Dixit ad me, Filius vicus es lu qnod
;
pheia Judacorum perfldiam asserit irridendam, qui etiam ei dictiirus crat post baplisnium : llic est Fi-
falsos testcs conira veritaiem adduceie tcntave- lius meus dilfclus, in quo inilii bena conplacui {Mallli.
runi, qui Domimim gloriae cruciligcre malucrunl, III, 17). Et iit Chrislum unam personam, id est Ver-
qui resurreciuri omnipoicnlis Chrisli stulie sepul- Lum carnem factum essc scniires, adjecit : Fijo ho-
eri receptacula signaveruni. Taiitj^ siquidem scele- die qenui te. Hoc jam niliil h;ibet commime cum c.«-
rum molcs, conlrs potcntiam Domini dcmenicr at-
sed totum est unigeniii Filii proprium, quod
tcris,
qnc inaiiiter probaniur assumpt.T.
ipsum designare atque inculcare reiuin potuisset
Vers. 5. Tunc loqueiur ad eos in ira tua, et in fu-
auctorem. Dicendo enim, hodie, coietcrniiatem suje
rore suo conturbabit eos. Sed ne irridendos lanium majcstatii osiendil. Ilod.e cniiri apiid Deum nullo
impios puiaremiis, nuiic eos graviier commemoiai initio incipit, nullo fiiic Non
coiicluiliiiir. esl enim
arguendns. Ira vero et furor similia siint verba prx- ibi, fiiie, neque, ert; jcd scm|ier manct, scmpcr
cedeniibus. Nam Deus et cum iranquilliiate judicat,
ei servata pietaie coniurbat
est; et quidquid dixcris, ille hodie e.t, sicut m
: non iii malos motu ali- Exodo Moysi prrnccpil ut dc ipso dii crel : Yade, in-
qiio surgente candescens, Sed ab eis suae gratiae mo- quil, et dic filiis hracl : Kgo sum qui sum; el qui esi
meiita suspendens. Ira ergo Dei vocainr n tribuiio misilmc ad vos {Kxod. iii, l-i). Oniipnipier aeierni-
peccaiomm; nam molus Divinilas bcata non poiilor, tatcm suam voluit appcllaiione pi.eseniis lcmporis
quae seroper eadem, acierna, aique immobilis perse-
Indicari. Pnesens enim lempus, qnod a t, hudie,
erat. Sed ista conversio hum;»ii;e convenit Iragili- pro pcr|.ctuiiaie poni, Scripliira-um divin rum pro-
ut de Ireio quis tristis, de placato iracundus,
lail,
priom esse cognosciliir. Cenui (e, nalixiialem illain
de bcnevolo reddatur olTensus. Tunc loquctur, illud signilicat de qua Isaias dic.l ; Geneialionem auunt
 ; :

50 M. AURELII CASSIODORI 40

ejui quit enarrabit (Isai. t\u, 8)? Lumen ex lumine, A auicm sigaiflcat naiiones lolo orbe divisas, qiiaa dis-
oranipotens de omnipotente, Deits verus de Dco linctas atque separatas sanguis ampleciitur *. Gens
vero : Ex ijuo omnia, per quem omnia, in quo omnia enim a gencre vocitatur. Sequitur, Ucereditatem
(liom. XI, 51)); de quo ad Ilebrxos scribens, ait tuam. Cuni dicit, tuam, naturam illam in Chrisio
Aposloius : Splendor ylorim , et figura substantioe perleitx deitaiis osiendit. Mjin hoc ipsum quod ait,

ejus, gercns quoque omnia verbo virlutis suw, purgn- tnam, incarnationem Verbi csse demonstrat, ut ni-
tionem peccatorum faciens, sedet ad dexteram maje- hil intclligatur essc divisum, quaiido una majestaio
stotis fn excelsis : tunto melior angelis effecius, quanto oninia pussidenlur; sicul ipse in Evangelio dicit
differentius prce iltis nomen kteredilavit. Cui enim fln- Omnia quas Pater liabel, mea sunt, et omnia Patris
gelorum dixit aliquundo : Filius meus es tu, eyo hodie mea sunt {Joan. xvi, 15). Hoeredilas vero ab hero
genui te {Hebr. i, 5, 4, ij)? cl CKtcra, quse de ma- dicia est, id Cbt domino, quod in ea potestale libera

gniGceniia Domini Chrisii icxtus ille proJoquitur. dominelur.

Quapropier cesscnt vaniloquse dispulaliones , el Ei possessionem tuam terminot terrce. Hic manife-
Ariani dugmalis periidin conquiescat. IIoc fides ca- stiitur universas gcntes in Chrisii nu:nine creditu-
iholica, lioc sanitas mcntis intelligil, ut unigenilus rus, per qucm mundits, explosis supersiitionibus,
Filiiis a Patre, nec natura, nec tempore debeat, nec B reconcilialus est Deo. Nam cum et hic d cit, postcs-

potestate separari. Ot^erae quoque preiium esl per- sioneni tuam, natura humanitatis accepit, quod sem-
pendere quemadmodum in iiis duobus versibus per per diviiia possedit : majestaii enim ipsius dari non
verba Patris h miaihus voluerit declarare quod est. poterat quod habebat. Terminus autem dictus est,

Non enim poierat substantialitcr per genus el dille- ul quidam volueruiit quod lapis ipse a tribus pedibus

reiitias ad ejus proprium perveiiire , quod magis aliqtiid minus habel. Sed termines terrce non otiosc
crcKturis quam Crealori videtur pos-e congruere. xsiimo Iranseundum. Termini enim terra; sunt qui
Nain quemadmodtmi supra ejus naturam genus ali- tellurein cingunt atque concludunt, ut non solum
qnod praevalel reperiri, cum ipsum rerum omnium arida, veruin etiam lutius aeris circumjecta substan-
constei Ig esse auctoreiu? Quapropter dissimiiis tia, el omnium creaturarum signiQcareiur integri»
cst isla definitio illi detinitioni quse subsiantialis vo- tas; sicut et ipse in Evangelio sub brevitate conclu-
catur, quae per babitas diirereniias desccndit ad pro- sil, dicens : Dala est milii omnit potestas in coelo et in

prium. Siibstanlialis enim ista dici non potest, quo- terra {Matth. xxvui, 18); ei Apostolus : Ut in nomine
niam quid sit Dei substantia nullatenus prxvalet Jesu omne genu flectatur coslestium, terrcstrium et in-

comprehcndi. Potest lamen, sicut quibusdam visum fernorum (Phitip. n, 10).

cst, definiri taliier Deus : Deiis est substantia incor- ^ Vers. 0. Heges eos in virga ferrea. Modo regni
porea, simplex et incommutabilis. Nunc membra de- ejus consueludo describitur : quoniam si ad litieram
finiiionis istius miiiutissirao perquiramus. Dicitenim intendalur, parvac ulilitatis est confringenda atque
printum : Ego autem constitnlus sum rex ab eo. Sed imminuenda percipere. Scd respice primum quod
et reges terrarum consliiuunltir a Domino. Addidit, dicil : Reges eos, ut poteslatem tyrannicae domina-
Super Sion monlem sanclum ejus, prcedicans prcece- tionis auferret. Illi en m reguniur, qui ad salutis
ptum Domini. Elecii sunt ei prophctse, Ecclesiae prae- dona perveniunt. Yirga vero potosias regalis signiG-
dicalores. Sequilur : Dominus dixil ad rne, Filius catur, qua peccatoribus correciionis su£ vindicta
meus es lu : dictus esi et fllius Israel , sicut in promitlilur. Ferrea, non quia Deus ad ullionem nti-
Exodo IMiaraoni diciliir : Dixi libi, Dimille prmoge- tur virga metallica, sed duriiia feiri, rigori xquita-
nitum filium meum Israel, el notuisti {Exod. iv, 25), tisdeceiiteraptaia est. Ipsa lir^a est de qua in qua-
Noa est ergo quod personam unigeniti Filii adhuc dragesimo quario psalmo dicturus est : \irga recia
evidenter designare potuissct. Addilmn esi autem : est, virga regni tui [Psal. xnv, 7) : sed quid cum
Ego hodie gertui te, quod nulli alieri probatur .edi- ista virga laciat, subsequenter explanat. Hisc virga
ctum ; scd solus ille sine temporc genitus est, per est, qua; confringit ad vitam hoc baculum, quod :

quem creata consiant universa. Sic istam verilo- *' continet inibecilles boc scepirum, quod de mortuis .

qiiam pulcherrimamque deniiiiionem ad scholas vivos facit. Virga enim usu humano dicta est, quod
suas traxit doctrina sa^cularis, dicens eam substan- vi sua rcgat, ei vergere non sinat innitentes.
lialem, supra quam genus poierai inveniri. El tanquam vat figuli confringes eos. id cst, per
Vers. 8. Poslula n me, ci dabo tibi genles haredila- convcrsionis studium rontercs in eis terrenas cupidi-
tcm tuam. IIoc per habitum dicilur formamque ser- lates, eiAreteris hominis coeno siinilcm vitam. Et re-
vilem, ex eo quod Filius cst Virginis. Quidquid enim spicc in ipsis comparaiionibus, singjilis verbis re-
iii lempore acccpit Cliristns, secundum hominein ca rum causas decenter expressas. Potestaiem Domini
quaj nou habebat acquirit. Hic cnim jiibclur nt petal dixit rirgam ferream; superbos poptilos tas figuli,
secundum naiuram iiileriorem, el accepta possideal quod mox ut percussum fucrii, in parics minuiissi-
namsecunduin polcii!i;iin Verbi, indiflerenler omnia nias dissipalur. IJene crgo peccalor vasi luteo eom-
qiiae habet rater, liabet ot Fil us ; ncc illi nccesse paraiur, ut et confractio ejus facilis, el viia lutea
cst pelcrc qu* simul cognoscilur possidere. Cenies moiisiraretiir. Sed tuncin meiius rcformaior, quando

» .Mss., quas distinctits alque separaius sanguis ampleciitur.

 . ::

u EXPOSITIU IN PSALTKR-LM. PSAL. II.

iii sjiiriliia'er»i lioiniiidi), (.livina gin.iia siiCfr^i^^aule, A tioiicin, per qiiara lioiiis vivendi pix'bel exempliiin ,

piTiliiciiitr. Veritas proplcr jiidicum; Yita proptcr doilaieiii.

Vers. \0. Et iiuitc, ie:i^<, inteHiijiiL'. Viiiil .itl ler- Vers. 15. Cum e.jart.eril in brevi ira ejus. .MeUip!io-

liinii incmlirtiit), i i qno jnin propliela coinindiiet tit la ab iiicondio facia ;

qMod ttiiic magis iiiurdescit,

jacraineiiiis lerril)ilil)us palcfaciis, liuinaiuiin ;^oiitis qiiji.do pabnluMi cunsu;rplioiiis acccpcril. In Orcii

luiniiliicr obedial Cieaiori. Ubi oriiiir pulcliiMrimuii» Cii mdixit.quia c;:iii dLMreveril viiidical.Neque enir.i

delibcrativum dicendi genus. Nain cuin taii sacra- illiugalia dispo>i.io, a!ia probalur npcratin, sed simtil
menio vulgato obslnpefa; la fucrinl corda niorla- (pix deccrnil et facit. Cl r.ola qiiud supcrius in hcc

liuin, saliiberrimus ac iiccessarius suasor acced I, nt sa;<M>li) ad susLinondum posnil, nequando : in l'utiiiH>

cum limore ac tremore vero Domino seiviaitir, V' ro ad jiidiiandiiin, dixi:, /« bievi; i l niodo uiiiiii •

oslendens ab uiili et boneblo, id quod in dulibcra- potcniis doclarelur pieias, lunc potcsl.is. Non est cniin

lionibus pluriinum valet, expedire qux dicia sunt. iii illo judiciosingMl.irumhoininum vicissiin operand;\
Utile egl eiiiin : Nequando iraicalur Dominus, et pe- disciissic ; sed mumenlanco discur.-u simiil oinnii,

reiilis de via jmla. Honesium : Deali otnncs qui con- sicui fcLii ci judical. Cene aiitcm diclum cst : Cun
fidunl in eo. Sic deliberativum dicendi geiitis pcrl\i- cxarserit, qiiia jam inagiix' palicntiyc fiiiis illc dctl.i-

cia disceptatione coinp'clum esi. Niinc ad cxponeuda B ratur, siipra qucm nuili aliquid spcrare conccdilui
verba rcdeamus. Ueges, dominatores debeiniis a.I- Deati omnes qui confidunt in eo. Dec ra concluia^
vertere viiiurnin, qui b;cc ei inlelligere possini, ci posi nmliadicerc ad quod quis dcbeat fesiinare. Con-
jmplcre , Domino prnestanle ,
pr;uvaleanl. Neque fidere cniiii de illo j-m pracmiuin esl : quia ip-aci'ii-
enim semper purpuratos reges alverli necesse e^i. ii !e;i\ia |^er Dei grai'am venil, sicui Aposl dus dicit

Dicuntur reges ei quibus privaia condilio e-^t, sicul A qiio est el velle et perfi.ere {Pliil ii, i3).

ait Aposlolus : Jam sine nobis rrgnatis, el utinain rc- Conclnsio p-aiini.
gnaretis, ut il nos vobiscum reijneiiius^ (/ Cor. iv, 8).
Nunc in mediuni breviter coplosuin sacranicntis
Erudimini qui judicatis terrain. Erudire , dooere
coeestibuspsalinuin.peraclaexposiiione ifiv^ennis ,

€Si; nain et ipsum Domen significat apprctiensam

ut cjus virlus cvidcnler possil intelligi, ciim ipsiu>
scieiitiam : rudis enim dicitur novus. Erudiius, qiiasi
valuerint mcnibra cognosci.Respii; anius Psalinistam,
a rudc [ed., a rure] sublatus, id esi ab ignor;iniia
quanu) sil gratia Divinitaiis ornains. Anie Doinini
divisus, ei in doctrinoc finibns collocalus. Qiiod illis
verba prjcdicavit, iierunj posl cjms dicia rcloquitur.
bene dicilur, qni jam carnalia delic a d^mueruni;
Com prxcedii prophetaest, cum seqnitur aposiolus
ipsi eniin bene judicant lcrram, iiuando repressis
quia ei venlura integra fide prxdixit, el pro5ei|ui-.iis
viiiis, corporibiis suis, favenle Domino, pxcepta C p^^f^,,,^ ^.g,.^^^^ consonuit. Ipse auiem Don.inus da
legis imponunt. 13 Tcrra aulem dicia est a le
inedio, tanquam de coelo reionans, poteiitia: sii.e
rendo, quod coninieanliiim gressibus allcratiir.
nobisa;cana patefecit ; ut et diviiiiialis ejus gloriant,
Vers. li. Serviie Domino inliinore. Bievis ei plena
ei incarnaiionis mysleria pro inodulo nosiro saluia-
commonitio, qua Duinino Deoamabili timore-erviiur.
rilcr disceremus. In hoc autem secundo numero, qiii
Nam sicut rcmissa ^ccuritas culpas admitiit, iia limor
ex duabiis monadibus puicbre compositus cst, apiis-
desiderabilis delicta sfinper excludil. El ne ser\itiiini
sinie duae naiur.c inconfusa; alque perfeci.-E in una
Dei diirissi.i um aul triiiissimuin forle pu|areiur,
persona Siint positx Doinini Cbrisli qu;irum cst tin.i
:

subjunxit:
qiia regnat, ot alirrjqua minisirat ;
piiina creairix,
El extultate ci cwn tremore. Qui.i tiinor Doinini
posterior creata ; ct ideo qua) assumpsil, impassibi-
lioii ad iniseriam, scd ad gandinm ducit; <juipi>e qui
lis ; quae vero esi assnmpta, passibilis. jMain, sicut
beatos ellicil, et sanctus operainr. F.l iierum, ne Inec
Patresinonent , demiis injiirias fami, miracula d;-
exsult.iiio negligens rcdderetur, addidit, cuin treino-
viniiali; discernanius intcllcclu natur.is, et noxios
re; ut utraque soci;ita ccElestem rcvcrenliam couipc-
Yileinus errores. Divinitas ciiiin sic sibi liiimanilatrni
tenter expriincrent.
adunavit, tit nullaicnui cum liiimanitate coiiniiuU
Vers. i2. Apprelieiidiie diiciplinam, neijuando ira- ^ possil. sed ulraijue inconfiisa el adunata perinancal
$catur Dominus, el pereatis de via juita. Magnilicuni (juia 1 C' t incariiationis dispensiiio post reuiTeciio-
verbnm, apprehendde duciplinani, qiiasi !iiiiniin« n iicni glorilicata sii, tainen in Iiunianiiaiis ve iiat'.^

clypci coiitra vilia iioxia prolutiiriim. l t.liialeiii vero pemiansit. Nam cum ipse dixeril pnst restirrcciin-
lacli liujiis pulobiMriini proplitla suhjiinxit ilicondo : noiii aiObtolo Thoma; ; Mite manum t.iam, el vitle,

Nequando irascatur Dominus, et pereatis de viajusfa. quia spiri ut carncm et ossa non liabel, sicut me videtii
Ncquaiidui\\x'\i, propler pa.ienliam Diuiiini, qii;e diii linbere {Joan. xx, 27); cnni paitein piscis as>i, cl
siihliiiei exce loiiics. Et pcreaiis de via justa, id esl a lavum iiirllis pobl resui recdoncm suinps> rit, ati|ii<:

coele^ii Ilegc (^liiia o, qni Via cst rccic ainl)ul.inli;iin coinedcrii (Luc. x\iv,\^); et in Aciibus apostolurum
ad viiain, Dux euiaiiim, iter ad bealiiudinem festi- legitur : Sic venicl quemiidmodumv:distis eum enntcin
n;iniiuni; situl ipse dicil in Kvangelio : Ego sum via, in ccclum (Act. i, il); cuin dical cliain propheia do
vcit^as, et vita {Joaa. xiv, (>). Via, pioptor incarna- peccaloribus Vidtbunl in quem
: conipuiixertinl (Zacli.

• M«8. A.. \\., F., rrnnnre posiiinns.

rATROL I.XX.
 ,

i: M. alri':lii cassiodori M
XII. 10), qtjia mnjiislalcnicjns ne<iiiOimt idhicri: ill(i'l A nie? Seciiiuli psalmi hoc qiia i siiuilc viili-liir iiiit;i:iu.

eiiiiii solis hcatis daliitnr, sictil iii Kvani^clio (iicitiir : Sed illic inlcrrogalio iiicrcpaiilis csl, h;c aulem aJ-
fnalimundocorde, quoniamiiisi Dcum vidcbuni (.!/«//'/. miraiiir confra se populos c\C'taios, qui ad eos lo-
V, 8), nimis exili;ile csrl (iun^ n:aiirns pcr(ocl;'S aiiine gnosciitir venisse salvandos. Diccndo, TribnlMnt me,
adunatas in Clirislo noii crcdcre p(M tuanore, qiias lol ostendiiur de ampiiiis illoium caecitaic doiuisse, qui

cxcmplis voliiil dc scipsa Vcrilas pracditare. Ilfic saluiare situm obstinalis mentibus rcspucruni, sicui

Pater Ailianasius Alexandriniis, lioc Ililarius Picla- in Irigcsimoqnarto psalmo dicturusesi : nelribuebaut

viciisis, lioc Ambrosius Mcdiolauensis, hoc Augiisli- mihi mala pro bonis, slerilitalem amma; mem {Ptal.

iiusetllicronytnus, hocCyrilliis, hoc alii miilli Palrcs, XXXIV, 12).

atl lollciidam qiioi|uc runititusoccasioDcm inaiiissiiii:c Mnlli insurgunl adversum me ; miilli dicunt animce

ild.Tstioni-i, aflirniant. Il< c papa Lco cum sancla sy- mea. In taiitum mulli ruerunl, ul eliam de numert
nodo Chalcedoncnsi decrevil atquc coiislitiiit {Pnrie disiipiilorum tradiior Judas illis rueril aggrcgatus.

II, actione 2), ut cx duabus, ct in duabns noturis lil cmn rcpclitur s:rpius, mulii, osienditur accrha

adunatis atqui' pcrfectis, unuin prxdicct Clirisiutn, niimerosiias impiorum, qiii a conspiratione dcnsissi-

quicunquc vult esse catliolicus. Qii»^ si mcmoria*. mi nequaquam rarcscere poiuerunt. Ila-c figura lo-

prxstanle Domiiio, recondimus, iii ecclcsiasiicis sem- B cuiionis dicitur epembasis, enumeraiionis siudio

pcr re.^uiis ambulainus. verba repetens, ul rei dc qua loquiiur procurct aig-
nicntiim.
EXPOSmO IN PSALMUM ill.

Vialnvts David cum Non cst snlus illi in Deo ejus. Hoc ad illas voces
fugerel a facic Abessalom fitii sui.
perlinet Jndxorum dicenlium : Alios salvos fecit, w-
Abcssalom diim patrem siium David crud';liler in-
ipsum von potesl salvum fao-re [Malth. xsvii, 42).
seqiiereliir, inulx impelu pcrductiis in condfnsain
Putabatur ciiim Pater dilectionem non liahere Filii,
qiierciim, ramis ejus c<)lla necientibus, in acris su-
qtiem cariialiier permiliebat occidi. nefariae lurhae
lilimitate siispensus e>t, quadam prxrigtiraliune do-
sliiltissimura dtctum ! nunquid redemptio inundi iii-
minici Iraditoiis; ut sicut Jud:is imiodaius laqueo
firmilali debuit applicari? Non enim insatiabilis mors
viiam finivii, ita et peisecutor David constrictis faii-
aliter poteral vinci, nisi viia lyrannidis ejus januas
cibus expiraret. Testante autem Rcgum historia psal-
itiioisset. Sic tenebrx pcrmancre nequcuni, cura
inus islc quinquagcsimo actu posicrior csi : qunniam
prxscnlia luminis exctuduntiir.
poslculpas aduMciii et homicidii Abessaiom (ilii cjus
Vers. 2. Tu autew, Domine, suscfplor meus es, glo-
jcrsccuiio nosciiur cotiligissc; scd pro virlule sua
compctcnti
'
numcro probaiur
'
aptalus.
*
Tencre enim r-
C
rii tnea el cxaltans caput
r
formam i- •.
dicitur servi
..... ;
meum. Svsceptor secuiidum
hominis cnim snscepiio, est
illum locum lcrlium oporliicral, qui cl sanctfle Trini- „ r f\ •

.....
.
.' '
'
Vcrbiim ,
caro faciuin. Qiiaproptcr gloriam suam ct
. i

tatis poienliain, ei iridiiatix rcsurrectiunis i;i se uiv- , .

^ cxaliationcmcipitis siii carod cil, qiiam susccpil oin-
.^tcri.i C0iilineb;ii. Nam per libcralioncm David re-
iiipoiciis Verbum, «t divina liumanaquc stibstantia
surrcctiu Domini congrue si.^niflcatur ; iit aitimi
titia essct siiie aliiiiia confusione jier-ona. iloc etiain
Cliristianorum UV\ cxcmplo ruborali , in adversis
ad Pelagianos pertinet destruondos, qiii putanl ho-
casibus consiauter crigantur. Similc esl el 20 >""^
minem aliquid per se efdccre posse ijnod biuinm cst.
quod Oct.ilcuchus legilur " ante Job, ctim posl miillus
Nam quis, rogo, sibi ad bene agendum sine divinx
aiuios Moyses exsiitissc noscaiur. Quapropter non
graiia) largitate snfficial, cum buinana natuia per
sccimdutn existentiam lemiiorum, scd pro qualitatc dexicram
graliam, qua uniia csl Deo, ad Patris sit
diclorum ordo plerumquc pouitiir lectionum. Me-
collocala ? Quod beatns Angnstinus in Encliiridio
meiito atilem alios cssc psalmos, qui passioncm et
more suo laiiuseiuiirtier evplicavii (Cnp. 55 ei scq.).
rcsurreclionem Domini brevitiM- langiinl ; alios vero Factiim est autcm liic pulclierrimum schcma, q^nd
<iui disliiKtiiis .ipcriiti^qiie dcclaranl, sed prycsens, Grace diciiur auxesis,qu.xadilendo qtiscdam nomina
eorutn primus esi, (|ui li.cc brcvitcr dicunt. per mcmbra singula reium aiigincnla congcm nat.
Divisio psatnii. [) Dicil cnim : Tu aulem, Domine, susceplor m us cs,

Tolus hic psalmus ad pcrsotiain Clirisii Domiiii gloria mea, e! exnllans cr.put mcum. Iloc elinm latins

compclciilcr apiaiiir. Pcrsona vcro ejus cst virins dosignat Apostoius dicciis : Qnis nos spparabil a eha'
omiiipotcnt:S'imnc Dcilatis, ct humililas liuuiaiiiiaiis rilale Uiristi? tibulalio, an angustia, an perseculio,
assiimpta;, noii sub permixlione ronfusa, scd iinlivi- an faiuen, an nudilas, an periculum, an gladius {Hom.
sibili adimali iiie siibsislciis. Primo ifaque modo ad viti, 55)? ctc. Iluic vicina est ligiira qu.-e diriiiir cH-

Laircm loquilnr, pcrsecutoiibiis cxprobr.»n.«, qui ir- max, Latine gradatio, qiiando j osilis quibusdam gra-
icligiosa coiiira ipsuin vcrba loquebantur. Seciindo dibus, sive in laiide, sive in viiujieratione semper
liico (idelis popuUis, ne morlcm formidei, instrttilur , accrcscit. Sed inler utraqiie schcmata hoc inicrcst,

quando cum cxemplo aucloris sui spc rcsurrcctionis qiiod aiixcsis sine ulla iicraliiMic nominis, renini
certissinix consulattir. procurai ;.tignionla, in climace vcro ncccsse esi ui
F..xpr}siiio psalnii. poorcmnm vprhum, qiiod cst in primo commaic pu-
Vcrs. i. Doniinc, q^iid nwltiplicali sunt qni Iribulant siiiim, in scquetiti menibro iiioiiis omnibus iierciur

.M^s. S., Aud., lk'C. cl Fisc. renta;e'tc'ius leg'tiir, e!c.

<5 F.XPOSiTlO LN VS.\U KKIL.M. PSAL. III. sO

siciit est illiiil Apo-t;>ri : Sciint:s qnnvaiH tribulatio \ ineiiilain cauSMin per Iropolni^iam c\ ii. siia ronsne-
patienliam operalur, paiieniiit probalionem, probatio ludinc uliqiiid de Deo diceie. Troj.us auleiu cst (ii-

tpem, $pes vero non confundit (/fo»«. v, 4, 5). 4 tio ab co loco iii qiio propria cst, translata ia ennt

Vers. ". Yoce mea ad Dominum clamavi, et exau- locum in quo propria non al. Salvum me fae, Deut
dhit me de moiite iancto tuo. Ciiin iJi.\ii, mca, deiiion- visus. Iluc de rcsurrcctione diciiur; non cnini dc-
sirat orationis proprix satiolissiniaiii puritalcm. Non rlinaie vii;c linjus paticbalur occasum ,
qui erat bu-

eiiim illius iiil<'griiaiein ali(|iia iiiiago phantasix po- luano generi prufulums. Advenanies autero, non
leral iinpeilire, ut cu:tcri$ ninrtalilnis indrmitate car- soluin ad morlem periinet, sed ctiaat ad bxreiicas
nis pliTiinique suliripitur. Qiiod autem dicil : Voce quxstion3s, qui sine veriiatis siudio (aitiolicas r£gii-
mea ad Dominum clamavi, lioc ovangelica veiba dc- las pravis dogmatihiis insequuiitiir. El mcrilo taj<>s

clai aiit, ubi ail Filius : Pater, glorifica Filium luum • CLCcitale mcntis perculiuntur, qui sc pei versis d.esU
{Joan. XVII, 1), eic. Mam quod di.vil, mca, indical detiis niiscucrnnt.

quod ip^e locntiis est eiiam per nroplicias. lllud vero Denies peccatornm conlrivisti. Id est dctrahenUuai
quod soquilur, ei exaudivil me de monle tanclo suo, verba mordacia, qui poicslati divin;c nefan lis do-
et lioc Kvangeiii textus expoiiit, ubi vox adeuiii facia guiaiibus obloquuntur. Denlcs enim dicti siini a dc-
est : El ctari/icavi, et iterum clarificabo {Joan. xil, 29). B mciido ^. Ei ideu puichrc nimis lingux dcirahcntium
Per moiiiem siquidem ct ipse Dominus, et sancii dcntes vocaniur; quia sicui illi ciborum parlcs dc-
ejns, ct Ecclcsia divcrsis quidem locis aptissime si- munt, ita ct isti opiniones honiinnm adhibiia detra-
gniricaiitur. llic lainen dictiun inlelligeiidum est de ctione corrodunt. Quamvis hoc et ad Jud:oos possit
monie, id est de divinilaiis c.xcelleniissima sumini- aptaii, qui dicebant : Si rex Israel est, descendal de
taie; sicui el alius psalmus dicil : Jusiitia luaiicul ernce, el credimus ei {)latlh. xxvn, -42). ConlTm$ti^
montet Dei {Psal. xxxv, 7). iC^uiim enim fuerat ut lioc esl ad nihihim perduxisii. Nam revcra contriii
natura bumaniiaiis assumpto;, quxii terris singulare snni ,
quando ipsnm cognoverunl in glori im resur-
palientiu: roonstravii exemplum, in coeiis acciperet rexissc, quein nisi sunt, humanitaie dcspecta, Iru-
creaiurarum oninium principatiim. cidaie.

Vers. 4. Ego dormivi et soporalut snm, et exsurrexi, Yers. 7. Domini est salus, et super populum tuum
quia Dominut'fuscepil r/je.Yciiil ad secundam pariein, bcnediciio lua. Conira illos bicc sententia profertur,
in qua dubitaniium corda roborantur, ut crederent qiiorum denles snpcriiis dixil csse coniriios. Pro-
eiini confestim resurrecturum, quem visuri orant im- nuniiaii.io enim, Domin' est srdu^, illos conrundil
pioriira m;)nilius cruciliMim. Dormivi, dixit, qnia ce- qui puiaverunt, salutcm Cinisto, ta:iq;iam tcrreno
lcriier resurrexit ; quod lil in soiiiiio isio viiali, ubi ^ liomini, conlemptibili pncsumplione dccerp ^rc. Quid
non vitx lerininus, sed icmporalis requies invenitur. inaailcr,impii,Iaboralis?Quomodo potest aul .Tlcrna
Soporaiussum, securam sigiiificat paiisationem; non viliinicrimi, aiit Salvaiori salus ullaleiius anipu-

sicul impii qni in morte qiiatiuniur, quos in ;uiet:U iMi? Super populum luuin benediciio lua. Una scn-
jiigiier conscientia peccatomm : ye.i soporaiio isla leiitia, ct quid debeanl credcre, liominibus pr.c-
biit sacri c^.rporis beata dormilio. Exsuryerc aiiiem, cipii, el qtiid ab ipso pos>int rccipere compro^
est ciim al:icriiate resurgere niisii.
;
quippe qiiia caro, moi-
taliiaie deposiia, immortaliiaiem sumpsit, ei gloiiaih Conclusio psalmi.
senipilernam. ScJ quare exsurrex.:rit, cvidenter cx- Brevis quidcm psalmus, sed roaximam paginoruni
ponil, Quoniam Domiiius suscepil me. ^alnra cnim destrnens pravitaiem, qux putat gloriam supernx
humanitalis per se iion potiiisset propria virluie rc- majestatis, ad iiuinilitatem non putuisse de-ccndcrc
surgere, nisi eam di\ina oninipoieutia siiscepiisei, passionis. Insipientes, quorum sensus in lc confun-
sicul ipse dicil : Potetialem hnbeo 21 poncnti ani- diiur, iiiide :nundiis noseiiur csse liberatu^, sicnt
mnm meam, el potett Uem hubco ilerum iumendi eaiu dicit .\postolus : Chritlus Jesus venit in hunc mundum
{Joan. X, 18). peccalores snUos facere, quorum primus ccjo sim (i
Vers. 5. Non timebo millia populi circumdantis nic. ^ Tini. 1 , 15). Niinc considercmus qnemadiiioduin (<B-
Tiniere non poiuit iniquum populnm, cui erat in lesiis philosophix verus ordo prolalus csi, ut pii-
sua diviniiate praesidium; scripiuin esl (niin in mus psalmiis Chrisii Domini moralem, secnndus
Evangelio, qnia in passioiie niagiia e :m popu i mul- naiuralem, id est siib^lanliam litinKiniiaiis ct deiia-
litud.) circumdcdit. N.im quod dicit : Non timcbo, tis; tcriiiis de resurreclione ijisius toqucns, inspo-
non >ignilical se non esse morituruni, sed moricin ctivam quodanimodo contineai parlcm : qu.ic raii.i
formidare non poterat, qiiam triduanain , ci nuindo per oraiies Scriptiiras divinas decurrii. Indc ct Isaac
profuiuinm esse iri-sciebtt. pairiar. ha trcs puteos fodit, dcinons:rjns prxcepta
Yers. G. Kxsurge, Dominc ; salvum me fac, Deus Doiiiini doctrina triptici conlincri. Sic cl Sapicnlia
meiu : quoniam tu percussi>ti omnes itdvcnanles milii iiioiici {Prov. XXII, 20) iit describainus oa nobis in
tine cauta. .Non (|iiia Dcus dormiens aul reciibaiis conle iripticiier, et retiqua. Quas parlcs in subse-
exciiatur, sel Scripiuris divinis mos est ad expri- queniibus psalmis facile poleris, aut roixias, aut

" Edil., P(i[rr, cla ifica Filum. ^ Mss. Aiid., Bec. cl Fisc, DenUs eniiH di.ii tvnt
ab edy-ndo.
 , ,

47 M. AURELII CASSIODORI
48
.sigillalirn posiias, eii >in non a Imoiiiliis lecior apno- A Expoiilio pialmi.
Bjcre. A nobis enim rie|ueiiter isla noii exigas, Vors. I. Cum invocarem te, exaudisli me, Deu-s jn-
<iiiibus noviier inulia dicentla simt. Hojus autcm sfiiia; vi (e '', t;j liibulatione dilalasli milii. Miserere
lisalini caicuiiim edoccl sancta Trinitas, qux Ijc- 1 mci, Domine, ct exaudi oralionem mer.m. Cons.itIcre-
niilurani liabcai inseparahilis unitati>, tribus tameri nr.is q«'d sil lioc, quoj inaier Eccltjsia in uno <o-
cam inaoifcslum est constare personls. demiiue versu , el exauJiiani se dioat, et iicru «i

dopieceiiir audiri : si^nincans perfeclae oraionis

EXPOSmO IN PSALMUM IV. liiiiic e.^se modum, ul licel nobis poslulata dcsideria
Jn fincm psalmus David cnnlicum. concedantnr, probabili semper nmbilione aud.ri. Nos
tamcn jiigitcr posuilemiis, siciil dicil Apostolns :
Subtilifer perscrulcnnir qnid nobis sigillalim ser-
Sine iulermissione orale. In omnilus ipaliaa ajiic {I
mones isli (Uiniiilient ,
qiios prajfali sumus vera-
77/c5i. V, 17, 18). Deus aulein jus'Aice viea', recte
cissimos iiidiccs csse ps.ilmorum. Finis modo non
diril Ecrlesia, quae scnsii oitiiodoxo Triuilaiis «ini-
sigiiifiirat alicnjus rci con^umplionem, scd perfc-
tritcin et onini|iolciiliarn coitliiaur. ^'aiii ct nicnihra
(tioiicm spiritualium rerniii. iNain , sicul ditil Apo-
sioius
, ,...,.
tinis leqis csi
,,, ... -•
tlinstus ad jus'iiium ojnm cre-
cjiis sigtllaiim dicerc simiii.i, sacra lcciione «ompe-
: ~, . • - . . ,
. . , .. ,, . , . If riiiiiis, sicul in Job |pg tur : Alt.ndc iuHoceniium
denti {Ilom. X, A), qiii csl oinnium bonorum jjlo-
meam (Job xxvti, 5); et Paulns aposloliis ait : llcd-
nosa pcrfeciio. Et iJeo quod posiiura esl, In finem
det milii coronam justitice {U Tim.iv, 8); pri>pli;(a
;id Christum Duminuin (omiiioiici esse rerercnduni :

in seplimo psalmo diclurus e-it : Si esl iniquiras in

quibusdam placei, nro nobis dicuim essc
sivc, ut
mmibus miis {Pial. vii , 4). Non qnia sine peccaio
crcdcndum esl, In qnibus, sccundum ciimdcm ap >-
nindis omn.bu> fnerniil, sed sunt operationes a iqiis
slolum, t<eculorum finis advenit {I Cor. x, II). Itlud
in qiiiliiis lidtles bo.niines cvilenler appart-ant in-
lamen sciendum est, ad lerminum refcrri non posse,
nocenlcs. Seqnitur, in tribulaime dilatasti mihi. T<i-
( uin adliuc opi-ris ipsius i/uia esse videautur. Ps.il-
-Jjul.itio est cnim quuj dilaiat semper Ecclesi mi
iiiiis c^t aulcm , sicni diximus, organum musicum
qua;idii eodem tempore confe»sores fiuut, martyrcs
c:ipiic soiiorum, q<io divina prxconia cauebanlur;
conmantnr, loiai|;ie turba jiistornm coniritioiiibus
canticnin aiilein ,
quoil supernas landes humanis
scmpcr aut<eiur. .\djocil; Miaererc mei, Djminc, el
votibui porsonabit. Sed lisc ideo videnlur csse
exaudi oralioneni m:am. Pia mal-T sibi misercndum
sociata , (|iiia ct iiislriimcntis musicis , el clioris
esse dicebal, si pro (iliis ejus a idiretnr oralio : quo-
{!s:irciiliu II, sacriliciis coeleslibus coiisona vocifera-
-ni.im qiiidqiiid membris tnbuiltir, loli torpori sine
liitiie cancbanlur. Sic istis verbis omnibus comm t-
C dubilatione piaslalur.
iicmiir, de Domino Clirislo canlicuin isiud esse di-
Vers. 2. Filii hominum , usqucquo gravi cordc, u<-
ciiiniin.
^quid diligilis vanitalem, et qiuxrilis mendacium ? Cun)
Divisio psalmi.
superiori versu pro nobis oraverit, hic per energiam
Pi-r l itum psalinum verba sniii sanclrc matris Ec- alloquidir g«nus hiim iniim, ne ia culturia djcuio-
(^lcsix, qiix non in cordibiis nostris phantastica ima- nioruin gravissiino errore permaiieat; quatenu> pro
(:inatioiie furmauir, sicut pairia , vel civiias, vel ipso cxaudiri possit fusa precatio : alioqiii;! irriia
aiiquid eorum simile, q lod personam iion liabel c.\i- pro se rcddit v<tia snpplicantium ,
qiiis |nis nun re-
sicnlem : sed Ecclesia cst collectio lidclium sanclo- lii|nerit consortia pcccatorum. S<M|iiit<ir, usqueqita
Tum omniuin., anima el cor unum , sponsa Clirisii, ^ravi corde ; niciito eos diuliiis g";ives corde tnisse
Jerusalem fnluri sxciili; de qua dicit in Cantico dixit ,
qui posl vcrilalis predicaliouein , adorana
canlicorum Dominus Jesus : Osculetur me osculo * oris magis elegcrunl idola falsilatis; sicui est illud t van-
:,ui {Cant. I, 1); et :ilibi : Quo) est ista quce ascendil gelicum : Scrvus sciens voluntatem domim sui , ct non
dealbaia {Cant. viii, u) ; el iliuJ : Unn est columba faciens diijiia, p{aqis vapulabtl muUis (Luc. xu, <i7).

}uea,una Cht sfonsa mea (Crtni. vi, 8). Quapropter Primo cnim mundus juste lligelilus esl paiKcis, qiiia
iief.is 2Si hic ali juod diibium imroduccre, ubi lanta D guum Domi:ium ignorare probaios est. Post atlven-
veriias cognoscilur lot lestimonia perhibere. Et ideo tum veio Creatoris sui juslis>iinc vapnlabit inuliis,
sub iigura m^tliopoeia, Ecclesiam dicamus loqui, qux qni adhuc idoleruin naenias inqtiirebot. Seq litur: L't-
persoiiis scmpcr cognoscilur ccrlissimis appiicari. quid diliijiiis vanilalem et quwriiis mendacium? Vanl-
In priina siquidem parie rogat ut cjus audiaiur ora- las qiiidem nomen est geneiale vitiiruin ; sed illiid

iio : iiiciepans 22 inndcles, qnia culentcs falsos jiroprie vaniim dicilur, qiioJ a Dei) prob:itiir alie-

deos, culluram veri Dei negligebant. In secunJa vero liuin. Nam sicul in Diviuitaic conlideie fiuctuosa fir-
coinntoiiet geneialilatem , nl relicia sujicrsiiiione iniias est, iia ab eadem doviare \anitas csi caJu;:a,
ial!aci , s.icri(iciuin justitix debe;it immolarc. Et iit sicul l^aias dicit : Adoranles lana et falsa, misericor-
i;enlilinm mcnles faca promissioiic convoilercl, in- diain tuam dercliqueiuni (/sa. ii,8, i)). Argiiuiitiir

HCntia comincmoral pr;osiilisse Doiiiinuui bcncli.ia ilaqiio iili qui iJolorutn liir|iissimo amorc flj^f^rabant,

Cl(;ialianis. ct sub iticrcpatione pronnn;i3ndum csi ; ac si dice*

* \U. Sanj., oi:hicLir ni' cb osculo. *» Edii., Cum inioc':rem, exnudivit tnc Dcus /«a-
iice i:ifa:
 : .

Jit\
LXPO^rriO LN rSALltRit.M. rSAL. IV.

Fcr..cinm er^o co^;(.'.lm»cs npt<- .l.ca

ra : Q.Dro vnn:L,te.n d,l;ji i^ qM;. pc.ilis? O.l b'e'e A U.r a rul...:..I,..

ci.bil ;i, (piatiivis lioc inlerdnm 01 in bnm, aluisive

enim ilebcmns priificui, 110:1 i.:oxi:. ;
qna poiins c\
le^jaiiir a-siii>ii>tiim; ut cst illiid dc s;iiclis. Latn
s.cr:.>e coi.vfi.il, per qn i- uus \kvm pcrpclii;f cl:ii..-

Quxiilis tncndaciuni «inoil iilitjnc

biinlur in 23 cubilibus suis ( Psa/. CXLix ,
.")). (-oi'i-

lislinnis iiflli;;il. ,

pniKjimini, siL;i.ifica«, poeniteiiliam .njcile ; nam coui-

noii .'.ppelcr»', scil rcnigorc dcl.erclis. hluJ aiiicin
p:iiiclione (iii.daiii ai.ii.iarnm fil (>pl:)la coiiveisio •

nienducium i.lola sigiiificat, (]\\tB tale nnincii mcrilo

ac si dicerel , de>erit.; pravas fOgil..lioiies veslra:>
susfo,icrunl, quia conlra dignilalom verilatis crccia
aiU''ipiam scelera perpcirctis. Seqiiilur qu'>f|ne di.i-

snnl. ubi incrito divisioncni posi:i-

psalnialis silenliuin :

Vcrs. 3. Sdlote qujninm magiiificaiil • Doiiiinus

inus, qiioi.ia.Ti res al^ca cognoscilnr iii'li'aii. L'.-

sanciunt suum; Uominus exaudiet ne cnin clamavcro

po>ito eiiim vctcri lioiniiic, iios ipsi nos iii iioviiiii

r.d enni. reii.ianci in incrcpDlione salulari , ut ad sacrificinm salulariler jul.emiir olTerre.

v.'r;r reli^iouis afTeclnm , corda dementium ex{>!osa Vcrs. 5. Sacrificate sacrificium jusiitio', cl .'pcclc

piavii.iie convcrial : pronunlians illis voriialis arca- in Domino. Quoniain supcriiis clcmeniissiina ni:il.;r

nuii. , ut ii.C3rii:>tion.in s;.iictnni veiier;.biliier siisci- adiiionuil ab ai.li(|uis sii[iersi tionibiis dsccdeiidnui >

peic nnii rccuscnl. Sanclim suuin, dicil Doininum B in secunda posiiionc dncei , ui renaii hofniiics ikh
C:iiisiuin; sicui ct alibi dc seipsa Ycriias proliiciur victimis peeorum studcani, scd seipsos Oeo sacrili-
CuModi nnimam meavi, quoniain sanclus sum {l'sat.
cium coneniur oflerre qiiia non e-l lalr Domino ju-
;

Lxxxv, 2). Adjecil : Doniinus exaudiel me cum cla- niciitorum victimam dare, qiiale liomimim dcvoiiin.
n-BvcTo nd cum. Merilo se exaudiri coiifi.lebat qiio- Nain ipse pro noliis immola-us osi
, pertiis offcrre. si

Doininum s:inctuin iiiagnificandum popnlis ncs-

niain Christus, quanto nrgis convenit s:u:rilicium ei

pra'di»:abai. Cuhi clamavcro, dicit, id esi cuin bonis melipsns olTerre ut possimus Regis nostri iinila-
,

operibus divinilaii supplicavcro. Ipse ei.im ciamor tione gaudere! Dixii cnim : Sucrificate; et ne iiiltjl

est qui t citus a.l l.cum pervenii, ct exaudiri f;>cit

ligeres pecudcs, subjunxit : Sacrificinm jusiiiia', i;l

c<>s (jui bonis npcribus conslanier insislunt. est, recic viviie, et conla vestra diviniiati n.ui;da
Vcrs. i. Irascimini, el nolile peccare; q. ce dicilis seniper offerle. Addidit quoqne : Et speraie in Do-
jii cordibus ves'ris, el in cubilibus vestris compunyi- mino, ut vitain bonaiii spcs fclicior sub^equaliir. No'i
mini. lloc bene trabitur ad Judjcos, ut si eos irasci eniin liic pleiie recipcrc possumus , eiiainsi boi.o.s

conligerit, saltcni sc ab illicilis ausibus abst nercnt; acius divinis conspeciibus offeramus; .«e.l >.pci(ir,'

•«! lllVia el
q.io.l laiiicn
II tlV/*( \rf» geneialiier
«jVll^^l^tlHWi compeienter
*»vit»|»^»\^i»*^« accipimns
w\^v.«|-'aaaa<«v* doccniur
ilUVl •lUI in
«'• Domino, ut
«.'Vl*l»»»V.
Ufc futuro proniisa
in iw».**»»* |>iw<>((v^*< saluiaris
•^i'iuti>ii>.>

Veiiialis e-t eiiim Ira quj; ad cffecium indignaiionis Q, eoiisequamur. St:d s es i-ta non decijiit , voliin!.;>

5UJ» i.on pprviMiit; .'.icut scriptiim est : Melior esi qni lalis non pcrvenii ad reatuin, sicui dicit Aposiolus :

vincil irain, qiiam qui capil civilatem {Prov. xvi , o^). Spcs aulem rton confundil : quia cliarilns Dei difjufn

Et ideo pra'Cep'um cuiatiouis adUibetur, nt, si jam enl in cordibus no Iris per Spirilum stinclum, qni datua
irasciuiur, noii inconsulla tcmerilatc peccemus. Mo- esl nobis {Rom. v, o).

inin siqiiidem aiiimi fervidiim propter hnmaiiam Yers. t>. Mutli dicunt ,
Qiiis ostendit nobis bonn ?'

fiagiliiaicm iu polcsi.ile liabcre non po«suiniis : snf- Signalum at snper nos luvten vullus iui , Dominr.
lra;;anie l:im. n Dei grilia , raiione disciplinaiiili Ccrtaniine quodam faclo pariium , corda fidel \m
coiiiinciiiu<. Ll idt:o bealii.s Proplicla , ([uod cst qni- salutariter construnntur. Dicunt enim mulii adln.c
dcm consueiudiiiis pcrnti^it ,
quo.l vero culp.ic pru- carnaliier sapienies, quod nec pauci dicore debuis-
liibuil. N..IH bi iiascamur, nec Domii.i considcra- sent : Quis ostendil nobis bonn? llla <cilicel q»x \n^.-

tiiiiie relrLM.emiir, sed a vuto iiostro impcdiamur dicai scmper EcileiJa , resurreciionen. esse vrntu-
ali.pio neccssilalis (d>jeclu , tuiic utiquc coi.stat uoi I ain, in qua jusii oinnes aclerna pr.emia coiiscquenl:!)
lacti ciii.icn porian», etia nsi 110:1 possi nus i|u:e Iloc inipulalive legendum esl, qnasi dicant [iro- :

vul<:banius eflicore. hivc, ut qu.bu^-dam placot, (ira>- iiillitnr iioliis quod penilus non videmus; desi.li r;i
iprilis peccalis irasci del.einns, ul pr.i seiilcm nc- J» inns qu:K liic conscqui non valcmus. Is is respni)-

quiiiaui posbiii.us cffugorc ; dclicta eniin recenii.i iciido iiidicalur bencficium, qiiod eliam in pr.Tscnii

detbnare iioi> po.ssumus, ni;i vctus.a laudaliiti o.\se- t.otiilo [lOS^iiUMiiiH. Siqnatum csl supcr uos luiur.n

cr..iiL>ne damnenius. Qiiid isi enim aliud piti.i- vidius tui, Dvinine, Quia sicnt niiinmus in.per:iloris
lero, nisi irasci sibi, ul li.irrc.it quod fecil , ct cru- portat imngiaen), iia el fiilclibiis sigiia coelcslis Priu-
(i.iliis a se cxigit, ne jndex polius iraliis allligai ? ci|.is iinpiimunlur : hoc miiiiiiniite di:il>olus iiiii|;i-

A.ldidit : Quce t/ii ili.\ in cord bus veslris, el in cubi- lorniis cxpelliiui, el fraudulenia inacliinaiioiie ii.m

tib-is vcstiis compunjimiiii, uslendens Domi. um se- prajvalci superare tcntatuni, qnc:n babuil [irimi ii..-

cioLis iiominum c.gilationiS aguosccre; ait oniiu : iiiiiiis su;isioiie caplivum. Crux cit eiiiin buni iiiiii

Qnw dicilis in cordc, usiqiie quod non pulaiis aii.liri ; iiivicla tuiiio, supcrboriim d«'jeclii», vicloria (^liri^:i,

cl i loo crcdliis oicullu.ii, qiiia non est vorbi alT;»- per.lilio diaboli, initTii.inim deslniclio, coi;los'i.H»:

liuiic viil[>;iliiiii. .Sei|ui(ur : /m cubilibus vislris com- oiiliriiialio, inors infitblinir-, v.la jiislnriim. Dc f;« )

pumjimini. Fcrurum doiiiirilium pro|iric cnbile dici- loc.i Joanncs ConslaiiiiiioiiOlii.iiKO civiial:s antisir.*.
c
*>
Mss. Aiid., ncc, Fisc Cl edil., quonin:n mirilicavif.
 ,, ,

Sf H. AUREUI CASSIODORI Bi
(|fjnsi miillifiirias (lefTnritronilm stellas \n crucis de- A nicriic non liiigat : sed in nomini beacnciis persc-
rlamalionc I:tmpavit [sk]. dicens : Crux esl Cljrisiia- vcrans amoena tranquilliiale pcrfrniliir. De ipsa dicil
iiOrum si*cs. Crux Komanorum vicioria, crux m-r- Dominus in Evangclio : Pacem inram do vobis, pacem
(norum rcsiirrcciio, crux cacorum dux, crux con- ttieam relinquo vohis (Joan. xiv, 27). Sed iic paci-ra

vcrsornru via, crux claudorum baculiis, crux paupe- ist:im leinpnralcm piilares, addidil : iii idi psim dor'
rum consol.iiio, cic, qna) al» Ci"! iii liu c modum di- tniam et requiescam. In idipsum qui|'pe dicilnr, quo«l
vina aspiratione profusa suni. Ecce vera munera ,
niilla reruin vicissiiuJine commutaiur; sed ipsum iii

ccce dona prajseniia, quibus maledicorum lingu;c sc prrmanens iocommutabili perenniiate consisii'.
«iainnalis faucibns obslniuniur. H;bc figura diciiur Dormiam, finem vit» vull iiitclligi ; re^niejcain, fii-

Crxce pe:isis, Laiine aulem penunctatio, ubi ei in- taram bealitudinem indicare motisiraiur, quando jam
lcrrogalio Hl^ cl rcsponsio parala subsequiiur. Ad- requies dabilur sanclis, et gloriosa pausalio. bcqui-
jcrit : Lnmen vul ns tui, t)omine. \\\ crucis cnJm im- tur cau-^a quare requie^cat : Quoniam tu, Pomine,
prcssionc, himcn csl dii/.ms Dci : quia sempcr in eis singulariler in spe consliluisti me. Singubris iiaque
iioscitur radiarc, qui se nnn aliqiia etigunt pr.iviiate Sjies est Ecclesiu: 24 ^^ membris sui.s, quia soli rc-

polluere , sicut dicit Aposiohis : Nolile conirhlare cipiat regniim Dei, quod Babylonix poputus n<m pn-
&piritum sancium Dei, in quo tifinali es.is in die re- B '«sl adipisci. Et cum dicit : Conslituisti me, signidcat
dempiionis {Epkes. iv , 50). Quid enim efrtcial ista dignam deliberataraque senlentiam, qiiam hic halie-

rrux, in alio loco Aposiolus puichra brcviiaie com- nius iu spe, ibi aulem possideiur in re. Sed tiinc rc-

plextis cst, dicens : V» rbum enim, crucis pereuntibus vera illud muniis quietis merebimiir, sr hoc fieri Do-
quidem stnUitia est ; liis autem qui talvi fiunt, virins mini jjivamine conlidamus.

Dei esi (/ C-r. i, 18). Qnapropier voccs sacrileg.is Cnnctusio psalmi.

respuamus. Magna ot compcicntia sunl dona Doniini
Decurso igllur maternae praedicationis eloquio
conira principem tenebrarura , lumen nobis adesse considercmus canlici hii]:is princiitia media ci li-
, ,

dominicum.
nnm, ct intenlionem t:inti inyslerii reverendissimis
Vers. 7. Dedisti lcctiliam in corde meo : a [ms^ A.,
indigalionibus invenimiis. Sic euim psalini virtus
B., F., iiij lcmpcre frumcnii, vini, el olcisui muUipliculi
agnoscilur, si circunislantia diciionis lali ordine per-
niut. Adliuc beiiclicia numcrat qua; possideiil Cln istia-
q'iisiia Iracictur. Primo vcrsu exaudiri se pro mem-
hi. Non citi n istam Ixliliam dicit qiiam cacliinno vocis
bris suis sancla ex^icavit Ecclesia ; el r.l (jus auili-
cxprimiiiius; scd laeiil am rectce fidei, qiiara bon;c
refiir or.itio, humaniim genus admonuit, ui ab ido-
conscienliae prxsiarc Dominus consucvif. Tuhc cnini liirnm Teiicralione di.-,ctfderet : sciens se hribcre
tcraciter laeiamur, quamlo cl recie crediaiQs, ei ad- C DominumSilvaiorcm.cm h.-ce vcr.-MiiiercuIiuradcbo
jiitorio Domini, probabili nos oonversalione tra<ta- tiir. Dtiiide populum, quema-^niodum sacrificare dc-
nms. Brevis sermo , scd pcrfecta complexio. Qoi\l buisset, instruxii : qnid ctiam LIa.->plicm;s rcspomic-
ctiim amplius a dubitantibus qiiu;ritnr ,
qiiam quixi reuir admonuil. Posi siiignlarcm bcotiludineni di\it,
cl signo crucis Rcgi nosiro milit:ire cognos< imur, el quam saiictis suis Dnminus cninpromisit. Sic lotiiis
rte perfccia ijde Domino prastante gaudemus? Se- Chrislianoe disci|Iin3e institulio sancia cnmplela csi j
qiiitur : <i t.'mpore fmmenii , vini et olei tui , mulii- ul et quid agercnt homines, ei quid «pcMre debuis-
p'icati sunt. R"dii ad eos qiii rebus carnalibus pro- fcnl, cvidt nlcr agnosccronl. Adnn.nel otiam r.ume-
hantur inlenti. Nec vacal ,
quod his tribus , id est rus iste quali;itiar;us uteum mundo prjcdicalum vir-
frumenti , vini ei olei , ndilitiim est sui. Esi caim ct luie cvangelica senliamus. Congrunm siquidcm fiiit,
Dditiiiii panit vicus qui de ccclo descendil ( Joan. vi ut cunctus terrarum ambiius, in quaiuor cardinihus
4^ ). Esl ct viiiuni : Pociilum tiium inebrians quam constiiutiis, salutari Domino crcdercmonereiiir ;
qiia-
praclarttm est {Psal. xxii, 5)! Esl et oleuiu : Impin- tonus de divcrsi'; gentibus advocata, una Hcret tilins
tjHutii in oleo capul meum. Ergo isla Dei non li:>l cnt orbis Eiclcsia. Nam el qiialuor lemporibus annns
pcooalorcs : sed sua, i<l cst icricn;i, umle corpns vi- ipsc disiinguitur ; qualunr vcniis cardnalihns lotius
vat, non auinia perfruaiur. Frumenium cnitn diotuin ^ oibis inane pcrflalur ;
quatiior diam virtulibus aniini
ii rrumiiie, id est a suiiima parie gnlx; antiqui enim digniias compuraiur, id cst, irudentia, iusiiiia, for-
caput gulrc frumen vocab:inl. ilnliiplicati snnt cnim litudine, ct tempcraniia. Quem Cilculum Pyihagorici
pessiniis aclibu^, id osl, mutidana voinniaie \cd., vo- t:in'a l.iudo prosccnli siint, ui cum sacrum essc faie-
Iiiplatc] complcii, lloc est enim qiiod iii pr,X'falione rcii ur.

dix iBu», in uiio scrmonc pleriimquc o;uis:is profiin- EXPOSITIO IN rS.\EMlM V.

di>siiiias indic;iri, ulCist hic positum, sii.
In fincm pro ca quiv iKerfdl.itein cunscqHitur psulntut
Vcrs. <S. In pace in idipsum dorniin n rt refuie- Duvid.
tcam. Quoniam tu , Dumine , singularli-r in spe <un-
Oiiar»> ponalur in fincm, supcrii rc p~almo nupor
tdiliiiiti mc. C'iiiira liumanos tumiillus ct li'lii;it,il<'S
o.Iiotnm csl, Pro ra vero qucc harcJitatem conscqui-
«•aduoa-;, qiia>iimdus asliai;ibat csse praM'ipii:>s
tur, liccl«'s;am sii;.:i!;C.il. cujiis j
cisona iii hoc psalino
pijlchcrrimc paocm cordis ohjeoil, qttam habcre non iiilro.lncitur ad litijnoi .Imn. Il.fo boniDomiiii S;il-
possunl qiii .«-.T<iilaril»iis aciibus iniplioantiir. /'. x
,
x.tloris a<lil ao possidgl. ILcicdilat.Mii vcrn idco Ir^u.t.
t i'im iila li ib( l traii'|niriisi.i;r,;iiii vi!.\n?, qii.o cum sua
a Doo] conse.ini diciliir ,
quia Cln ialo ivrurgc^itc ad
 :

rSALTLJUliM. PSAL. Y. -^
fj5 nXPOSlTlO IN

CJiu bona snrilualii pcivti.Ciiinl ; iJ esi, riJci iiisii- A mm s-cnsiis i^los disccrnil ,
sc.l mia \irlwlo .
iii.rn

pcrabiie fuiiil;imciilum, Sj)ci ccilissiiiniiii pr.riuiimi pcrng l. Ilie enim qmc .i noltis vidcnliir, rm.lil; ol qn.i!

a iiol.is .-mJinnlur, vidcl ol quoe a nobis co;,'ii uilm

suave vinculim» cliariliiiis, cli-. : quartim rcrum omic ; ,

inlro iiispiril; noc esl qiiidipnin, qii d tjus iuniini

teiici iiii.igiins, cl in fuluio esi peroiiiiilci josscssura
>iriulos. De qii.i liu^rcdiialc in Evaiii;elio lii iiiir : sc po5sil ahscondere. lloc sciicma diciinr melabole,

Dcali milcs , (juia ipii hivndi ac po&iJebunl Lnani id csi ilcialio unins rei sub variolalc vcrborum : Iriiri

rnimropornionennum idomqucsiguifical. Di\ilcni..i

Ilursum Lcclosia bcmini vocn
:

(JUuiili. V, '). iir h.c-

rctlila^, ^iciil iu secuiulo psaimn d.ciuni c^l : I\te a Verba mca auiibus pcrcipe, Domi^tc; doindo : in'il>i i

vie, el daho libi geiites lt(Vicdilal<m tuaui, et ycssessio- fliimorem meum ; tcrlio : intende vo>i craliunis ntr(e

qiioj loluni ad niiam respicii petiiioncm ac si di

Hrmcnnm lerm tios lerra- (/'jrt/. v, 8). Qtiic nicrilo ip- ;

sius lij'redilas iliciiiir, ciijus prclioso saiigiiitie coni- cciol : Exaiidi oralionem 25 >»''2i"'- Sequiiur : llcx

m-us Dcus mcas quonium ad le ornbo Domine.

pnrala nionsir. lur. QuoJ i oii piilosc sc conliarium , , ct : ,

Mcriio :id inquijciidu:!! aliquos permovcrc soloi, cur

quia rnei iii Scripinris divinis divi;r.-.i csse vilc. nlur,
in nioir.o vcr^icnlo bcaia Eccl.^ia l.iilio cuclctiein
iii unam lanicn inlc'ii^i'nii;c cnncoidiam v-rilalom-
Divid tiiiiiiiavcril prir.cipalinn? Vn il c .i:ii : Itcx mcuscl
(jiio coiivouiunl. rsiliuum vcro cl ipsi , !-i'nt
1

^'^"* '•'^"«. ^ ji> icns Quoiihun ad lc o^c.io. Dcmiinc.

Mipcrins exposuimus, lororro doliciiuis ad D.m.iiium 15 :

in.ndiic, scd <"«-

Cliris'um. Sod his Irbus |;Ci;.i'iiis r.un dixis

tiude : qu niam Eccloia calliolic.i unnm Denm, san-

Di isio ji>' /tiii.
clain prxdic.a Tr:iiiij;em; non ul SabcUius con-
Tolus bic psn'niiis a |C!.io:ia t rilboli. .i; prorcilnr cnim Dous,
fuse, scd distincic aufiio perfcclc. raicr
Ecclesia', qu;o piima stdiDnt; i ralioncm siiam po-t- i

Filiiis Dcus, S[iiril!is .^p.i! lus D.n>; cl lamoii Paicr,

aiidiri , li.orornos d sclii-iutiicos p^-ivdicans a Dn-
cl Filius, cl Siiiriii;s saiictus non ires t'ii, snl uims
niiiii innnoribus exclnici dos. Socuinla soclioi.c [ cr
niiiiu-ve cst, nisi
csl Dous. Nihii aiilcin ii»i a;i plius
iiitclieclum dnir.Drnni Scriiiluraium reclo irainilo di-
;ii Ariana pravilaie ,
qn:c sc lnl sa-culis adl.uc noi
rigi ^e ad ili:uii foliceni piiiri.^^m il.viiio n uiiore dop rc-
co^noscit errare. InUiorc clia'.ii ipSDium voc^ibiilurnu
calur, poi(i'i.'S iinio a.^-bOions li.-ri l'uinlil:.!S :ilieiios. AJ
niir.ibilem dispeii-alioiiom. Prius |ionii i:c(i.:r,i : <iiio
poslrfniiim ooiiiiin:ii orau^; pi.tvi i:i lieilt^riiu', nt una P
nominoScriptur» (!i\iii.i: freqiicntor apiclhuiL uiii-
pxdicalio c ci m Ion pr.pdicla pce:ia lonverioiel, ct
buiic cniiii ordincin in Evani^ciio se
iium Christuni :
i;

jiistos prnniis-a piiciuia coiniiarci l.

lcstaliir, cum dicit : Dcr nie ti.ir ad Palrcm [Jonn.
Lxjiosilio psaiii i.
xiv, C). DciuJedicii P.itrem Deum ; lertio Do:iii:iuni

Vers. 1. Verba mta auribus ycrc.pe, l)or'.ine; inle'- Q S.iiriinii sancium. L'bi lioclnomina propter perstnas
liijfclamvreiH n:eum. P.t (ijruraiii niyi.i ipceiain, .^u.im ex| riineudas vide:nU:r csse discicla , uiius lamon
in qnarto p-aliiio j nii diximns, aplis>i;iie Iia;c vorba perlecie crcJilur ao d oiiur Deus, sicul lcgitur ; Audi.
daiitur Eoi lesix ; ni amata Dominun) cxspeotrt, ao- iiracl, Dominus Dcus luus Deus unus est [Dcut. vi,

cersila k-sliuet; qiia eiiiis siccoli Iiiijus nei|ui ias co- 4 . Quaproplor lig:ilur aniniis salularis ista sonteiilia :

tlcni jinanle ptTlrans cns, Spoiiso suo immaculata , di>tiiiclio i.i personis , uiiitas bcnc crcdaiur in na-
el sine rupa seniper aiih:orcai. tbi priina Iroiiic per li.ra.

p.iitcs Iriiia: oratioiiis , vir'(us Tnnil.ais e.vponiliir , Vers. 5. ilane exaudies loccm meam. Mane asliibo

<|u:tlciii babiTe saiiclam dccol Ecclesiiin. Dicoiitlo ubiet videbo. Aslabo , ulristiuc parl.bus conatal es>e
enim ; Verba mea aiirib,is p>rfipe, Domine, oris si- jiingenduin, nl perlccta possil scnlcniia leporiri.
giiiliial psalmoiiiam. Sc.|iiiinr : //.'(e//t9': clamorem Quapropter niaHt; dc|iieoatur, q;ii in lucida dcgerc
mcum, ul :ilTeciuoi coidib apcriret; sicul el Aposlo- couversalione dignosciiur. Tunc enim viane dicinujs
10-» ail : Misil Deus Spniinnt I''ilii sui in corda unst>a, quando discussis lencbris , clart lumiiiis adsoniu.s
in quo clamamutf Abba, 1'atcr {Gulat. iv, (i). Aurcs infnlseril. Ecclesia enim, qux se cognoscil babuissc
ai.iiin Divinilalis ad similitudinoin corporalem (licun- lonebras pcccatorum, el do iiocie iniindi isiius con-
iiir, |»or ipias aerc verborato lioiniiiibus iiilral audi- D gregaiain , tuiic se exaiidiri merilo crotlil, cuia iii

111«;. .\uris enim ab ainliiu dioia osl. El con-idera quo- lucom ecelesiisonversalionis erupcrii. Repelilqu»-
I iain clainorcm suum iieiivii inlclligi. Vox cnini isla t|',io, mane, qnia ncccs^ario nientein Incidani bcne-
ii'm cial labionim ciopiuis, scd cordis afTatMS [ed. licio Domini astarc suis sempcr (iralionibtis seutio-

aQccin-|, qni nou atiribus .nidiri, sed mcntis luniinc bal. Et iuiuero. q aie uiimc tliotuni c^l , sc:licel cum
cnnsncvil inlolliji. iii ipso exordio bonor-jm aciuuin vorilalem cu'p rd
Ver*. '2. huciide voci vralionis mete , rcx mens el mons claiificala cognoscere ; ne pnlares post p<'oca!:i

Deu» meus : quoiiinm a.l le orabo , Domine. Sii| ra mor:im ficri ,

qua poUiisscl au.liii, sicul Ez cliii I

di\il : httclii ;e ctamorcm mevm; ii.odo dicil : hilcnde prt>plicia dicit : Impius quamnqHe die se av^ricrit ah

voci oritUoiiis mc<r, ul tlociararcl oralionein liatic ossC impictatc r.ua, omues imp ctu:es cjm nou tniv.i in »/;,•-

poiroiiam, qiniiii aiT.cliis inoiilis i. r.,ir,;iii:il. Qu.i|iro- jHortVj (L'si'c/j. xviii, -21, 22). Astrre, osi c i.n pr.c-

plcr discnlienJuni cst «piare innt.itis vcibi^ sci.sus sontciii semper assislero. Per huc .i lein v^;:'Uiii r< -

no<N'ro-. imiir.si e.!l ? hitcndc , dicil , voci ,

qii.e stdol ligios.T, devolionis ei>iitiniiii:\i iinlicitiiir. i ii; siqii-

auliri : pro,i:crca quia De is iion parlibns mcnibro- dem benc d.ci ur Doo «v'(ir. qui dijjnus p -lesl ejus
 ;

ALTiRl.ll r.ASSiOnOP.I sfi

55 >1.

c-i!!>pc<l hiis npiKiK.ro; blcil E\l>?> <l<'. sc .lisii : Vi- A ajiicni iilo> sigoifien^ qui sciiMii.-^; innlijrp, slienum"

rjt Domntis, in cujus cunnpe In aslo {III Ufij. wii, opcrai iilluiitiir oxiiiimi. Diim dioil : aboiniiiablhir ,

.'uldiliir, l.i vldcbo s-^^tiific.il omnos qnos su|>orins dixil a rogno Doiiiini
\). Supra (iixil, c.t./»rf/f> ; iiic ,

rinoniam in ill i re^nirecliinc i|'.siim cori."^picicl , <i>\ redilcndos e.trancos. IUi enim abfimiinndi fiiini qi:i

liic sanclisi oralionllr.is sii|ip'i -avil.

ejns pru'mi.i rotisoqui non mcrcnlur. C<>ni;ilci;p suni

Vors. i. Quoniam non Deus volens iniqiiiialem tu al) nlraine parte cnnocmali a; de(in:lioiios, qiac en-

es. Non habilabil juxla lc niaUjnus ; neque f)crmanc- lonlioc in magnam uliliiilem lioniinnm vi 'enlur c.\-

bunt injusti anle ocvAos Itios. prcssye; ut breviicr inleHgcre;;! pe<oa'.r,rcs ,

q'Jos

Vcr.s, 5. Odisli onnics qni opeiantitr iniquitalem : Dominiis ejsecraiur cl abjicii.

p:rdes eos (niss. A., H., F., omnc^) qvi loquunturmcn- Ver';. 7. F.go autem in multiludinc nmericordia

(liicinm. tu(c. Introibo in doinuin l>iam. Quoniam malos d»:;e-

Vcis. ''i. Viiuni sauijuinum et ilulo nm aboniinnbiltir rat aLiominandos, conseqiions eral ul se per divinam

Dominus. In ptinio psaiiiu) (lisimiis eniicemarfu? dc- graliam domo Domini tcstaretiir admitti. Nain
in

ciim ipsa Ecclesia liic domns sil Domini, t;imcn po-

(inilioiiis liiuic csse virimcitt, ul licgando qmul n:)n

c-t, lioc (|i;od iiitondll doclarare vidcalnr ; el ilonim losl peninumqiiomque bcTiiim d^ccie, qni <]'i<i mcm-
(licendo quoJ quod proponit, evidenlor pnss t B 1»^ siini, Jorusalem fuluram se niliilomimis iniiaii:
csl, id

osiendi. 0"oJ in bis iribiis veisibus utrumquc pro- ram. Sic enim dicimns et pa;riam, el oiviiaie:» el ;

lamen rcbiis vciba damiis qitac ai| civcs cainm

lialur clTcclum. Dicit enim Tu cs Deus, qni iniq!ii- bis : ,

laiem n lle cogiio-ccris. Quid enim aliiid poiosi noviiiius pfrlincre. Se I qii a illa fuliira Jcri>sa'em

De;is vclle. nisi quod probalur ipse pr.ociporc? Sic- la|»idil)iis vivis sancoru n crcililur muliitndine coii-

nt Isaias ail : Ejo snm Domhius, qui loqnor jnsii i^im struenda, 2Q apic dixit : lutroibo in dcmHin tunm :

et dnnuniio rccta ( Lai. xlv, 19). Scqnilur : »;o)i lu- quasi in illius fabricp perfecta sndificaiione conclnd il.

bilabit juxta le miiHg.ius. Hic peccalo.-^Ci a regno Dci Vors. 8. Adoabo nd lemplnm sanclnm luum in ti-

6'"nilicat cxchidendos ,
qui nulla convcr.-ione liiuiari mcre tuo. Considorandum esl <,iiod iion dixit : in

£unt. Nain liceleum carnaliler la!itii:n vidoant, (pios templo, sed ad tcmplum ;
quia n»^c syllaiias ipsas a

re.Uus involvil, ."ionl sorii)lnrii est : Vidcbnnl i i quem sacran;enlis vacaro prrcilicium esi.Templum sandum,
cowpunxerunl {Zacli. xi: , l');jux(a ipsnin l.imets cnrpus csl Domini Salv.iloris, quoJ jure adorat Rc-
liatilare neq'icunt, qni g(lienn.x' crnciaii-.n^ d.mi- clcsia. per qnod mernit esse revercnd.i ; sic en.ni

iiandi stini. Ad lidil : w(?7«e pcrma:te'unt. Osicndit \\)^c de suo corpnre t\>Ti\l : Destruie templum lioc. et

(os in jiidioio Domini gwier.i iier CS e voilii os ; sod in triduo adificabo illud {Joan. ii, 19). Scqniior : in

oculos Doinini merito crm:uierc nnn diciinliir, timore tuo. Ui cordis cotnpunclionoin declaraiel, li-
;<rite i
q
<ti>i in perpelua toim^nta millendi suul. Nibii cl moris iniulit mcnlionem : quia tunc fides solida e>l,

ciiibi qiiod Dou'^ noii vidoal, diiin tibi(;ue | r.cso:r> (;u:indo nmori caslo formido Divinitaiis adliibetiir.

el tolus cssc noscaiur. Sod i!li rectc co:am ipo c><s Vers. 9. Deduc me, Domine, injusiiiia tua : propler
iniiiime dicunlnr, qiii ab ojns gratia dotioque pri- inimicos meos dirige in conspeclu tuo viam mcam.
V.Midi sunt. Ilacienu^ indicatus esi Dnmimis, cnm Puslquam oralionem suam dixit matnlinis lcmpor!-
(iiciuir id quod iioo csi : nniic ali'.s Iribns niodis biis audiendam ,
pcccalorum quoqoe comm iiiorans
oslenditiir af!irinando q loJ es!. D cil ciiiiii : Odisti e:^iiiabilem repulsam , hinc secunlam ing^eililnr
vinnes qui opcranlnr iniqnilaleni ; iion dixit qiii ope- scciioiiem, porlnlans Doininu;u ul jam ad acler..a
'laii sunl, qiiia illi tanluni in juJicio ilamnabuniur, gaudia dediicaiur, (juia bic diversis fal gabalur an-
(|ui usqiic ad finein vitue su:c crimine sc nef.uulo giisliis. Ail cnim : in tuajustiiia, id esl, dum conli-
fommaculant. Sed inier .«peci iles cniimeraiionf-s cii- tenlibus parcis, seque poenitendo daninaRies, a;q:iis-
iniiiuin, congriie nomen gencrale pnsiluin est, iJ sinia polcntia.lurn pietalis absolvis. Nam qiii aljicit

Cal, opcratores iniquitalOm , iit ibi iiilolligis qnid- robellcs, justnm ost ut velii rocipere snpplic.iiiies.

»|Uid i» divinis iTiandalis conslat a'ienu.ti. Adjccit : Propier inimicos mcos , id est proplor li;c eiicos et
pevdes cos qni loquuniur mendacium. V dcnliir ista; D pa,;anos. Unus cniin pravo dogmite cnntrariiis, al-

sciiientiae nonnullam rccipcre (}ii.xsiioncm , ut ini- ler non credendoscmper advcrsns esl. Piopicr qiins
quiiaiem opcrantes odisse lantum Dominiim dicat : iii Domini jiislitia se pctil csse diiigondam, (piia

iiiciiJ.icium vero loTue itcs pcrirc coiilinnct ; dum si pr.-edicationibus ojns noiv crodil advorsilas. Dirigs
litlcram intondas ,
g^avius videalur csscTigcre iiii- in conspcciu tuo viam nieam , id e>l , viiani meain
quilatcm qiiam loqut mcoJacium. SeJ iiic signincat pcrdiic ad-'tiiK seronilatis aspccluin. Non eiiun no-
lucrelico*, qui loiincnies mendacium, seqnaoium ani- stra facnltatc ad eum pervcnirc possumus, (pii t r-
iiias perdidcrunl.QiiiJ enim polcst esse graviiis qutm tuosis semper somiiis ambulamns.
ibi errarc, ubi ct alii>nim po^sil exslingnerc ? Ad Vers. 10. Quoniam non eu in orc toium verlia^, ccr

p.islrenium dicit : virum ianiininum ct dulosum abo- corum vanum cst. Cnin siiperins peiieiil ad a>pcciiiiii
viinabilur Dominus. Vir quideni sanjuinum est ipii Domini, perejns insiiiiam se dxduci, ut p.uicm ii-

liumauo criiore pnlluilur, scd et ilie qiii dccipit vi- lain beatorum ejiis munerc possit adi, isri , niuic
Vum. Addidil , el dolo.^um. Mulla cnim perperam liuiiianas cognoscitur incrcparc f;ill.icias, ut oslon-
finM, qu.r> pr.ipiia voUinla e non 3;;iir.us. Dolosns (l.it obsiiualiones pcitinacium Ijxrci oiTum tioii p sse
 !,;

.57 EXroSlnO JN rSALTRRIUM. PSAL. V. :>ii

; (J ;/<ad :v."ni;i pcivii.ir^ . i|i!;t snis fidelibin Donii- A sil i>la p.dliriiarK» (juaiii supcrins iU\il : ./« /r^cmyii
l>

hii^ pi:i-p.ira^i«. Iicclc Ciiiin dicilur : irt ore ipsorum cxs)tl!abuiii ? audi dicMim Im-.vicr : rt iulicbiuibix

iiou rssi^ vcritatoi , i;ii(>rnni cor v.Tiiilas posbiiiel):il. in eis. inagn.» cl iiiefT^ibilis l;>rgil:is doiinori^
l.i»;;!ia ciiii si qiiitiir iiieiilis ai l)iiriii:ii, iinpciioqiio yiiid siinile p<»ti>sl diiri, qiiod ibi cogii(>sciliir rerun»
c^mlis «'j s iiioliiliias iinlurali online f;iiiin!ali:r. Domiiius ipse ronc.di? Naiii (|uilibet iiinnincuN d n-il

Vers. II. Sepulcrttin pnlens est (jultur coruiii , lin- ilia qui^ I
ovsidol ; Deiis au:ein, qiii c>l iiielT.tiiilo

guin sits noUsc ngebaiii. Per ngiir;im parabolen ni- bciiuin , sc largitiir iii pr.Tiiiio. El quid lain potc-l
niis cn;iipcleiis f;icia iirobnl ir ;illub)ii). Sepulcrum csse sinii!e qiinm cum nos b norum omniuiii coppe-
c:iiiii ii:oiiiii. giUiur esl me:ilic:ilis, qiiaiido cxilii- ril auclor iinpiere? Gloridbuntur, divil : qii a cffeciii

|ii!eiu sibi v^iniMiein iii f:incibns revoiv l, qn.Tinialum 1'Crfriiiintiir oplnlo. in le : qiiia tu c> p o:i>issa iHi>

iHiiriis iiiflig;!. IJ:'i!C ame n a'lilidi' , pff^r»'!; (iiiod si lixrcditas; ct ideo in a'lernuin e.\st(l!abnnl, qui:i de
clnisum essei, miiins feicrci. luUMide quoil dixii : .Tlerno Domino (//or.flfrM/rur. Onincs qui itilignnt no-
liiigiiis svis doloie agelniil. Frequenler cuiin did-is nien tuum. Sigiiilica; in il'a pUri:i felici , o:i;ut'S qiii-

t;ii)liiin lo.iiiiintiir, ei balnMe iioii probanUirelTiClum; dem Domiiii parl'oipi!i(inc glori.iri ;

quamvis iiieira-

sed liic ul {,'raviura peccata nion^lraret, siddidii, bili di-pcn?alione pro mcrilorum qualitale u;iicui(|i>c

.Ajebnnt, ul malilia noii solum io liiiguis, scd ciam g sc vid(Miur inajcslas samli concidcre.
iii aciu cxsccrab:li es-e prob;ireiur. Quonimn lu , D.ininc, b.ncdkcs justum. Mapiiiilii-

Vers. 12. Jiidi a Hlos, Dcus. Dectdanl a cogilatio- diiic |>r;ciiiii cl gaiidmriiin immciisi:a;c pr;eiiiis<a ;

nibus stiis. l'ropIieliai mos est fuluia prccdicere. .^on qii:ire hinlo bouo iiiJcIiilc re|>leaiiir liuii!:i(ii!as , bre-
cniin maletliciionis voto talia oplavil Ecrlesi:i , ciiiu viler doccmur : ne liuis asiribai nie^ils siii^ quud
ipsi probcliir addi, quidiiuid bonorum nuir.cro vide- IribiiUim benediclioiii; coiislat aiicloris.

lur acqiiiri. Scd necesse erat dc perlin cilius cl \)rx- Doiiiine, ut scuto boncc volunlaiis liue coronasti nos,

s ilisdicere, qiins noviTal Doniinum imssc (himiiiic. Considcrcniiis quam su;ivi ac decoro (ine praescns
Decidnnl u cogilalionibus suis , rum se iioii videiiiil ps liiius conclusus csl, uiio verbo indicans beneli-
r.>iipi.-ci, qiiod ( rcdcbiiit posse promereri. ncti.leic cia Doniiiii, qu.T iiulis jiossunl voliiminibiis oxpli-
ciiiin pr')pr;e dicitur, (jni sjici siijc am ssioiie fiau- c ri. B( na si(|ui(lciii voliinlas Crc.nloris ,
qiia: nos
(!;ihir. inciraliilibiis iinincril.iis rcplct, dic:a cst scnlnin

Vers. 13. Scc-Hi/irm mn't';udiiieni itnpietriltitii CO''-

qiiod icvcr:i 1105 jirolCL^il , 27 <=' pra;mia dec-ira
rum exp'Uc eon : nuuniain e.rnccrba erunt le, Doinine. C')n'Cdit. Clyjiciis cnim imposiliis c.ipiii, corona (;sl

Pcr \\r\- seiilcn iam d;S'iiiiiis, quod tanliim iiiiiis- n[)lalus (oidi , dcfciibio. Ilic csl <:iii oniiies fidelcs

li.iisijuca Bivi ii:iic repcllilur, qiiaiiium cjiis j^eccaia C prolegit : ipsc opcril Ecclc^i.im tuio orbc (liflusam;
(iimiilaiiliir Q<ianiiias ciiini delicli mciiMira rcpu'Jii ipse (iiioqiic ampleciitur ei caBtiim, qiio cclaniiir iiiii-

esi : diim t.inliim ab i.Io rciis tongior rcd.lilur, qiian- vcrsa : muninicn qiiod luilius icliis irfumpat; ar.iia

iiim mimcro o criminc (lilalaliir. ExpcUc ,

priplcr qii:c nulliim inlrcl exittim; pcr qnx potiiis inors
rngiia:ioii('S prasiim|)tas, (iicitiir : q-iia j:im ;eiii(.ra- Victa i^^m ciibiiii, ci salus liominis de-perata siirrcxii.
ria voliiniiiicdccept', vidcliai.liir silii bocis omnibiis Doniv voliofatis. Qiioiiiam vocatio Domioi oiniie iiic-

iiilromissi. Expiilsos c:)iin illos diciiiius, qi:i de loco ritiim jiryccdli, iiec tnvenit digiium, scd f:icil ; idco
aliijuo inleriore jaciantur. Exacetbuverunt cniin ;rgro- ciiiii graiiiita, alio |uin jiisla di ereiur. Iljec csi crgo
ti niali mediciim b 'iium , qui rcmcdia saliiiis scj} bona voIii?!l:is, ijiiic iioij vocat ct aili:ili.t ; n(C(|uid-
riisciisibili durilia respiierunt. qii;im I
roncuum v.ileinus cogiiarc vcl laccre, n si

Vcrs. 14. El lcctentnr omnes qui spcrant in le : in lioc accipi:initis a buniliitis aiictore, siciil Apostoliis

(rtcrnum cxsuUabunt. I'ostqu;im impioium debilas dicit : Non enim possumus cogiinre aUquid a iiobii ,

icnibiii oiics asseriiil, nimc Ectlesia redil ad san- quasi ex nobis ; sed sufftcientia noslra cx Deo est

rlos, qiioium cojigrcgnlionc bc.la digiiosciliir : iie {II Cor. 111, 5). Qiiicscat ergo l'clag.aiia dcmeniia ,

silcrelbonorum pajinia qux novcral cssc veiiiiira. iic ciim sibi aiiqiiid bini faUo applicare niiilur, vero
i.ou^idera quod ca qux in cipile veisus supplicans t^ i^.oiiiis donatorc fraudclur
p' lit, scquonli parlc cailem promillil : ne pitarctiir
Coiiclusio psaUni.
^iiibigiiiim qiiod ccrlissimc spernbalnr essc veiilii-

iiiiii. Et ne crcderclur lempoialis esse la^liiia , di- Quarn suavis oraiio s.^nclx inairis andita csi, qux
(tiiiii esl : in wlcinum : ubi gaudii nulliis est Hnis , nos tl fidc gcncial, ct icligiosa iiis:i'.iitioiie confor-
iliiin contimic pcr. epta prxinia possidcmiir. IntucrQ mai. Ignaros docel, paiviilos fovel, allliclos n^leval,
q dl i/i (cle:iiuni exsuUare dicil spcranles in Domiiio, el illos ad propria iilicra niiliie.idos colligil, qiios
liuoiiiam iii isla t.mipor.ilii.ilc gaiideic vi.lcMtor cl sui dognialis esse cogiiOscit. J-upplicat eitini, ni ro
iiitpii; iii fiiliiro aiiicin sola cxsnltibil seni|Cr F>c- garc disc;imus ; rnalos relngil, ut pessimos cxst-cie-
cl.-^ia. luiir ; conlldit in Dimiiiio, iit ct nos de ipso |:r;(:>ii-

Vcrs. l'i. hiluibitabis in cis. Ei gloria!iun'u)' in tc iiic c dcl cainiis. Sic taiiqiiam vciicranda iiia cr, veiba
omnes qui diUgnni nomen tunin. I)e supciiiiri vcr.su iniilil p:ir\ iilis ad loqi.eiiilum ; iil iii noliis coale cciis
pciidel isia i-eiiliii:ia, qii:« langi (jiiiiem |>ole.-l, scd or:iiioiiis affci lii-i, (;t ps.iln.odiam |)i;cslel lium:iiiis
ad liiiuidum uon vaet c.vi I.i.-uri. N.im «i qurcias '.jur aci.hus c; iisolaJri.cm, cl consniciitcm divinis j«s-
 ;

M. AURi Lll CASSiODORI G)

bioiiibiis ariioncm. Loqiiniuur ergo qiiod a(lii;o:i«'i, A cnr (hil)ilemns exaiidiri, <.\in\ nb ipso, cl aJ ipswin
s:i|)i;uiMis (jiioil creJil, .iincnuis 0(;rlc quoii ililii^ii, veniainus insliucli? Dnn.i, Doniine, in saiisraclione
III cuiii ejiib aniiiiiiiu seqtiiiniir, tiinc ipMiis fliii siiie iiosiia lola nos ( li;.rilsl(! conipnngi, qiii nnliis s.ilula-

diiliiialioiic re(liJ:iniiir. Qiiinius »iiteiii .niui>eMis, in reio siipplic.uidi rcgulam pr^tslii sli. Mcineiiio auiem
quo li'C ps:i!iiiiis nitscitiir coii->l liilns, iriliiieiKfiis est quud iiic pdniteiilium ptimusest psalmus, se(|uiiur
reiilaieiK Ii(t,(]ii0(l so|:i Efcles'a catliolica vere inlel- iricosimus primus, Iriresimus st^plimiis, quiiiquagc-

ligii, qii (; proMiit-sani al [Uj ex<;pectalam plcuiludi- sinius, cenlesimus priinus, cciiiesimus vicesiiuu» n©-

iieiu legis aci^cpii. jnis, codlesirnus qnailragcsimiis socundus.De (piibn!»,

ul datuin fuerit, suo loco dicciinis. Qiios iiou iredas

EXrOSITIO IN PSALMUM \\. incassum ad septcnarium numeruiii ftiisse peniucios,
In fincm in lnjmnit pro octnva psatmus Dnvld, quaniio el majdres nosiri septeni iiiodis peccala iio-

bis diinilti po>sc dixcrunt : priino per baptisinnm ;

Jn (inem jnui nolmn est. thjmnus est laus Diviiii-
secundo per passionem marlyiii, terlio per clcemo-
tatis, mclri .'ilicMJtis lcgc composila. Vro octava \cro,
synani ; quarlo per lioc qiod remitiimus pecc.ila fra-
«t qiiitiain voluiit, Doniini sigiiificalur adv;.'Ulus,
hibus noslris; quiuio ciim converterit quis pcccao-
quaiulo finila sxciili iic.bdomada, ad judi(^aiidnin vc-
j} rcni .b errore vi.e sux ; sexlo per abundanliau clia-
norii mundnin : iinde el psalmus ipse cumtrcmore
riiaiis; sopliiiio perpocniienlia.u :addendaqiMqiic csl
maximo fccil inilium dici^ns : Domine, r.e in ira tua
C(/mi!iiinicaiio [m.M. /4.,C, F., pcrceptid] corporis et
arguas me, neqne in fnrorc Iho corripius vic. Nam cl
sangwiuis Domini nosiri Je>uCliri5.ti,cum tamen dignc
sanclus Ililartus in prologo Psalmorum, el siuctus
suscipiliir. Invcniiintiir ci alii forlassc modi remissio-
llicronyiiius in cxpositione libri Ecciesiasles (/» Ec-
num ; congruit cnim ut iitimcriiin supplicationis no-
clet. cap. xi), ct sancius Ambrosius iu exposilionc
siise indulgcnCia divina transccndat.
Lucx evangelisl;c (Lib. i, cap. 0) , ubi Doininus i:i

monle traiisligurnius est ci sanclus Augusiinus de ;

Divisio psalmi.

Sermonc Doniini in moiilc, ubi de octo bcaliludinibiis

Qualuor modis in hoc psalmo vir confitcns cl re-
dispuiavit, de liac oclnva die laiius diligenieique
iigiosus exoral. In exoidio benevolum slbi judican
loculi sunl. Undc quod lcclori piacuerit, eligcrc suf-
facieiis. i>xordiuui esl aiitoin oralio auditoris aiiiiiiiini
fragatur. Q^ocirca lales -viros commeuiorassc siifd-
iduiiee comparans ad rcliquam diciionem, id cst , a
ciai ,
qiiando dicia coriim, si jn unani serieni colli- poiesiate jiidicis, qiiia solus esi cujiis coiisiiiut:i ser-
Kanlur,vix possunl lon^jissiiiio voliir.iine coinpre- rat :iteriiitas. Ab infirmilate sua ,
quoiiiani quantuui
Iicndi. Oequa die Amos propbela dict: V'(B coucu- nierelur iuere, non pr.i valel susiinere. A 2t5conue-
p:icenl:busdiemDomini; «<<?'n^/ to6;s rfim OoMmi/? <^
luj,,,. p.rccn li,quoniam nonsc vulta im.riuisro.^^
ICt ipse est dies leucbra; et non Inx [Amos v, 18). Idein
scd a vivis bouiinibus conliicri. Secunda divisione
ct Soplioni.is prophcla dicil Yox diei Domini dura
:
nariai xrumuas proprias, qiiibus arilicius ct coniriiiis
et amara {Soplion. i, li). Undc nu;ic inlrndiicHis poe- es c cogiiuscitur. Narraiio vero est ad cau>am p:o-
uiiens disiribuiis p;irlibiis oraiiop.is veiiciiicnler e\o-
babiiom facieiidam rcrum gcsiaiiim clara el diiigcns
rat, iie in iilo die judicii uc propiiis facinoribus ar- exposiiio. Sciiuitur saliilariscl nimis piofuiura cor-
gtialur. Quid cnini salnb'ius, quidve pro\idcnli;is,
reclio. Se^iucsir.it enim se a maiis, quod b -no jndici
nisi ul qi:i in meritis siiis non polcrat babcrc s|)cin
noveral esse gralissiinum; iit ab illis mens reddere-
pro perpetraiis deliciis, in hoc iiiwndo positus. ubi
tnr aliena,quil>us et i|)sa justiiia probabatur adversa.
p(Knitcnlia; locus cst, divinam cligcret exorare pie-
Superest conclusio.iibi jain delinitive aliquid «licitnr,
latem?
post(]uam niiiii ampiius desidcrelur.Coiitiirbit enim
Verum istum diem a condillont^ inuiidi, alii (lioiiiii
et repiidial omncs iniquos ,
qiioniam cum ipsi< ba-
post annorum scx miiii.i cssc vcntiirtim; propiorca beie nolcbat ullatenus portionem. Sic pcr !i;is pa; ics
quod sepiiino die Doniinus, 'ib ojiere suo legiiur in
proficux poenitentiic causa peragiiur. Aplatur autein
ila rcnnii coiidiii .ne quicviise milieanuos pcr dies
:
Ikcc Deo per biimanam consuciudinem transiaiivis
singuios computanies, quia Icgi.ar A.vie ron..,icr/i<m I>
: vorbis : ut quasi ji.dcx a.id.at, quasi cognilor in-
eju$ mille anni sicul dies unus {Psal. i xxxix, 4). Alii elrualiir, quasi nescius, qu;e suiit facia cognoscai.
puiant post aiinonim scpte.n miilii, id(!si, ir:in>aota
Quiid goniis sciiemaiis multis locis repsries iii lilicris
isiius srculi scptimana, ociavo die ilbim octcrnani sacris. Tolus autein bic ps ilmus propler fuluri judi-
lucem posse dcclarari ; sictil cl Dcmini noslri lesur- cii timorem noscitur essc con^crip'.us; quod utiqiie
rcciio iiabiia fuisse cognosciliir. Scd cum dicat ipse roctnc nieinis est imminenics mot.uerc cilamit ile^,
Dominus in Evaitgoiio [Matili. xmv, 7>0; l\!a:c. xiii, ct iliud timero quod mcrclur cxcipere. Nam si ilind
!^i), bunc diein,necKilium nossc, uiitiis iinpnrltinum aiite oculos lial(e;imiis quod in Mai.icbia pro|diCia
e>t ilUid stiidiosc q.i;crcr(;, qiod nobis tilililcr diviiia Icgitur, sciiipor ad vias rcc^as recii;riiiuis. et nos
proviilcnlia noluit rcvclare. Q.iiprnpicr ail scrmo- prorici.o tiinore corrigiiinir. Aii enim: Quis lolerabit
iicin tiluli derlarandnm iiosse s.ifr.ciat. posl li.ij is diem inlroitus cjus, aut quis su.UiHtbit in aspectu cjus?
s;i Tuli fiiieiii, illiim dieiii cs^^c vcniiiriim. qua ipse injredilur sicut ignis Patura', cl itcut .^r/uuHia
Nunc ad iiilebigcnd.i vcilia qii.v nobis siiii' d.in:)ia, Idvantium, ct $c lcbii ad conjhiitdum, el ad repuri]iin-
veiocilcr fcsiiucmus. N.im si puro corde pt.tiiuus, ditm arjcmvm (.Vu/.i-i, -?, 3). Siinilitcrei Saloiujn :
81 Exposirio iN i'SALTnn:cM. rsAi.. vi. C2
Kcclcsiaslico prnemDnens dirii: Anle oralionem prcc- A el ii furore suo coiiluibrJit cos {Pinl. ii, ti) ; dc (jiki

pira animani luam; ct paulo pos( : Memento inv in ef alius prophcta dicil : Dic$ illa, dles ira'. diis iribit-

die contummationis, el tempits rctributionis in conver- latiunis et angustiie {Soplion. i, 1.')).

salione faciei (Eccle. xviii, 23, 21.) Yers. 2. -Miserere mei, Dominc, quoniam infniuus
tum. Inrirmitniis confossin ca-lcsl s iMrdici mi^n in>r-
Expositio pialini. diam iiiovcl, a quo f.icilc inrpetr.mtur rciiicdi;i, ciim
Vcrs. 1. Domine, ne in ira Itio arijiias me. Primuni osifndunmr vulircra iniinifcsia. Nou eniin dixii :

nosse debemus omiiipoleniiain Domini, eluqncniijm qiioniam incrcor. sed, qiiia jiistitiam tuam .susiintTi^

>uara i(a variis disciplinis atqiie artibus plenissiine non valeo. clcmpniia magna Creatoris ! a jndic»!
dilasse, ut ct ipsa mirabilitcr exquirentihus ornnia percipimus quid rei diccre dehcahins; docomnr |iit'-

resplendeat, et scmina diversaruni doctrinarum dili- taiein petcre, iie nos jusiiiia possii ab-iunerc. ()u:s
gentar reiraciata concedai. Ilinc cst enim quod in cnim jun dubilet eum vcrba sua audirc possc si :

ipsa reperiuntur, qux magistri sxcubrium liuera- lamen talissit precantis animus, qualcm ipsecst ju-
ru.n aJ sua post volumina tran&iuleruni. Naoa inler berc dignatus?
alios staius, quos oratores causis cmcigentibus indi- Vcrs. 3. Sana me, Domine, quoniam conlurbala $uut
deninl, concessivam deprecaiioncm esse diieruni; \i omnin ^m^.a mec. In deprccaiionc eadcm pcrscvcrai.
eum reus non id quoU factuni cst dcfoQlit, sed til Lio Medico iliciuir, ,T;;ritiidincm labi.iam usque aii

igno catur exposiulat. Qui staius licel iiicrmis apiid iiileriyra vcnissc, nediiTerrot aiixilium,cui immincrc
tcrrcna jiidicia vi>luatur, liumaui:»qiic viiibus desti- CogiiosccJtal cxitiiim. Ossn hic per :ilb*goriaiii, f<irli-
lulus , invicta ta.men apud Dcum munitione prxcin- itidiiiem iMctiiis dcbcmiis advertcre, qii;v cuin deficit,
giiur, ut qiiPin nulla pr.cvalenl argumcna dcfendcre, vigtir omiiis e];ibitiir, siciil ei ossibiis quassaiis cor-

sola p(»sii fidelis confessio vindicarc. IIoc vere poe- put miiiimc continctur.
niieniibus ditur, qui dum sc cupiunt :ibso!vorc, ipsi Yors. 4. El an'ma uica lurbdiaeA valde : el tu, Dc-
pntiiis propria niluntur facta d.im i.ire. Sic et Isaias niine, vsiiHcquo ? Nc corpiis int.:IIigeres, qiioil (»ssa

monet : Dic tu iniquilales iuas priiis, ut juslificerit noiiii:iavil, animain siiaiii di\it cssc lurbaiam. Rene
{liui. XLiii, 26). Nuiic considerantluin e.^t qnam sil aulcm xaUle addiium csi, iie clemcns andiior pate-
tcrborum istorum congrua saliiiarisqtie posiiio. Ndii rclur diiiiius tlinercndum, .si nimis cnm iion cgno-
enim supplicat Doniino Palri,-lrut etaliis visum cst, sccret fu sse lnrbalum. Utquequo siibiiiiditMKltini,

ut non argiiaiur , sed ne in jiriicii scveritate ciilpe- dilTors, qni iisqiie ad linem preccs suppiiciim noii
tiir : quia bic muliis argui Salus cst, sicut in Apoca- so'cs iil!:iiciius oblivisci? Supplicilio qnippc ista

lypsi Joannis legitur : Ego quos ariio redurguo et e~s- C niagnrs commc:id;itur angusllis; ul rcccpia saniias
txgo{Apoc. III, 19). Nam ita ct ipsi DaviJ conligit, preliosior possit agnosci. Et inlucre. quia jnsiili:iiii

cnin eiiin propbciica correxit invectio. Argu;! cl Fi- Doinini seinper poenitons isie refugil, ct coiiSDClutJi-
lius, sicul in allo ps:ilmo legitur : Arguam le, et sta- nem cjus licnignitaiis cxposcit.
luam iila anle facieni tuani {Psal. xux, 21). Arguil Vers. 5. Converlere, ct eiipc animnm nieam ; salvtm
eiiam Spiritus sancius, sioul scripium est Cum ve-
: me fac propler Diisericordiam luam. Ciim Deo dicilnr,
ntril Spirilus Paraclctus, ipie arguel mundum de pec^ ConverlerCf viiidictaE relaxatio postulatur, ut dibilas
rato {Joitn. XVI, 8). Dicitc iiiinc, pervcrsi, iibi esl i;j^iiis ju^^lilia dc nobis noii cxigattiliioces.Sive more
liic naluroe potestatisque dislaniia, quindo nec ipsa r.o4;o dicilur Deo, 29 Convcriere , siciit aversi so-
discrepanl verba? Conlicescit Ari.ina nequilia : iic lciil iOi;ari : qni aiit rcsplccre noluiii, atii subveiiiro
qiii volunt in sancla Trinilaie sacrilegis divisiones CiMiicn.nunt. Eripc aniniam meam , ab iniminenti
iiiferre, ipsi se a regno Doroini p:obentur abscin- Ecilicct npplicio, quod debctur crraniibus. Avcrtit
dcre. eiMiii a iiobis dcbiias poenas, cum eas rela.\avcrit be-
Neque in furore tuo corripias me. Ira ct furor jitdi» iiigna Congrue vero, convertere, in poeni-
reiiiis«io.

cis conir.i reum damnationis efTec.us est; id csi, tnlis prece ponitur; quod satisfacicntibus Dominiis
motiis a: iini coiicit.itiis ad poenam provocans iiife- ^ polliceiur dieens ConveriimiHt ad me, dego conver-
:

rciidain.Scd ira long:» indignatio csl : furor rcpen- lar nd voi {Zach. i, 3). Sahum me fac proptir miaeii'
lina meniis arcensio. ILcc aiiiem allegTice iransla- cordiain {uatn.Quam pulchcrrime isia supplicalio pro-
livis vcrbis ed cia sunt. Cjcicrum Donilnus noc ira priis ac proficuis sermonibus cxplicalur ! Salvum sc
coiifiinditur, nrc fuiore li!rb:ilur: sed in nna eatlcni- peiii/ifi", iion scciindiim nieit» sna, sed propicr
qiie scmper glorioc siine traiiqtnlli^ate coiisislil. Simi- divinam misericordiam , in qua dum (ixa spcs poni-
liler eiMoyses dicil : Sieut la-ialus cst Dnnrnus ccdifi- tiir, venia f.icilius impelraiur.
cans vot, et crescere faciens, sic la-labilur nffiigens tos Vcrs. 6. Quoniam non esl in morle qui memor tit
alque subverient {Deut. xxviii,(i3). Pelit crgo ut anle tui : in inferno aulem quis conftlcb tttr libi ? Movcrc
jndicium, non in jndicio corripinlur : qnia qui ilii potosiqiiarc dicai, inmorie, iiullnm (;<se meiiiorein
.nrgiiiiiir, sine diibilalionc daninaMir. Et mcnic con- Dci, (Itiin vicinn prt«sit ampiiiis ira judicis roiuremi-

dendiim cst, (|n>>d dies ju'!icii pro liinore inagiiiliidi- sci ? Scd beiic pcrliJos dii:imu^ iiniiicmor<*s Dci, do
11 s sii.x ira cl fiiror voc.iinr ; siciit et in sccnndo qnib is cl l.«;ai;is ait : A'o»i enim qui in infcrno tuul

p almi) dictuni csi : Tunc loquctnr ad co; in ira stia, Utudttbiiut lc ; neqnc qui moriui stint bcnedicrnt te
 .

C3 M. .\UIIF.LII CASsionor.i 64

{hai. xxJiv:ii, IS). N:iin < Ujii (li<if .\po-ioliis t /;« A vc^tiiuii vc!is nilvftilore, i,;.'a impassiliilitas occiiriil

nnmne Jesu omue ijein fle.iWiir cail<"ii'nin, lcnealnuin qii;i' ilc lecli l:ivilioiie surrexit. Sivc lioc pcr fi;ru-

el iiifernonim {PliiHp. ii, lUj, li c Ue s()li.s iiiliili liijus ram liypeiln ic:i polest accipi, per quam solcnl ali-

:»c |)(Mliiiaciliiis dcliel :icriiii (Jiciiiin, qui iiiji!:iiii (i- qiia iii inagiiiiiKliiiem e.\a!.'^eralinnis cxlciidi: sicut de
(iticiiiin coiifesMohis su.x' linliero proiiierciiuir. MtJiito iiavigaiilibus in ccnlcsiino sexto psalmo dic uriis rst

erzo liic sibi fes iii:ii liiinitli : i\un posl IiKis ocia- .Xiccndunl u^ifne ad coelos , el dicendmt unqne ad

.sum, n !ii rcsla' insi so!:» rcirilniio moriliirnm. //i uhjssos (Ps.il. cvi, "iii). Et in (|uiiiqiiagesiiiio \> al^iio ;

infenio aulem quis conliicbilur libi ? Sulitui !ieii(liim Lavubis me, el ^upiT nivcm dealbnbor (Ptnl. l, 9); cuin
.^(1 veiii.iiii ; siciii cl Salomoii (l(i iiupiis dicil : Quia nive niiiil pussit csse c:iiidi(liiis. Et in D< iilcrouoiuio

n.cfiit iwer se. iKrniien! am lnbenlct, el proe anijuslia Moy-.e- Jesu Nave pricreiiil : Liber hic igis non re-

i-l>iii un ijeincnics (Sap. v, 5), clc. iN;im el divesqiii cediit de munu lua : el medilubcri-i ii eo diebus uc ii >-

Li:trii;n \iiloli:il iii miiiie coiistiliiliim, rnalJ su:i ciibns, ul scias incjredi v am lunin (Josue l, 8). Simili

pi()l>i;iir c:isc ciiiifo-siis iLuc. xvi, 23), seil non esl modo ei alicr pceiiilens in ceniesiino primo p<'a mo
iul viilmri stqHilicalioiiis auiitns : ipiia in iioc mundo dictnrus cst : Cinerem siciU panem manducabam, et

pi();'.rle conlos^io dii iliir, nbi ct venia rcperilur. El potum meum cum flelu leinpcrabam (Pnat. ci, 10), el

Ht aliipKim divisioiiein in liis verliis iiilel:i;;i deliea- h'S similia.

niii-, in morle significal tr.insiiiim vilae ; in inferno Vcrs. 8. Turbatus est prce ira ocnlus mcus. Cum su-
vcio cuslodi.im locoriMU (piaii» pro siiis mevilis aiii- perius et gcmuissc se asserat, et plorasse coiifirmei,
ir.T Mistiiicrc nosriiiUiir. In ulroq.ic laiiicn negatiir ineplum csl ul subilo indignalionc propria piiiclur
alisoUr.e susci|>ieiid.i confosio. Ilactciius dictuni cst esse corjfiisus : sed propter iram Uoinini , oculuin
de principiis; iihisc dc n.i>Ta ione vidcamus. cordis sui profitelur csse turbatum. Q lid enim fjr-
Vers. 7. LuiHtravi in gsmitu mco. Bcnevolentia igi- midolosius qiinm illum irasci, qui si n m misereatur
iur in exordio dilir;eiil:s>iiiie comp:iraia , vcnil ad exstingiiil? Ociilus eiiiin dicius csl, qua>i oci.ir lux,
ruri.it(()ii('m acliiiiin sitoMim, asscrens pasnilcniiam qnoJ cito in:eirata respiciat : sive quod palpebris
siia.-n m:»gi;is ciiicia ibus fuisse complelain : quia ociMiIeniibus probaiur occultus.
rion laniimi verliis otiiisis, sod a('nicti«>iie probabiti Inveleravi inier omnes inimicos meos. Inveteravi.^
maxime venialis e^iicilur poeniludo. Gemitns itaque id est, in velcris homiiiis Ad.e aiitiqiiiiale permaiisi,
et isle diciiur, qtii aui poiidere niniio curvalis, aul qui aJ diirercniiam novi hoiniiiis, id cst, (ilir sii, ve-
viiiiicre saiiciaiis eveiicril. Sed ille qturcidus est liistiis mcrito niiiicupalur. Intcr omnes iiimicos nuos:
Chii-ti.inis, qii (ordis conijiuiiciione periigltnr, cum siveiiiier spiriitis diabulicos, sive intcr no-tra p:*c-
etmaloriim n strorun nMniuiiciniur, el futurx' |(K- C (,3,,, jj.g.^ 5,,,,, g„i,n yeraciter alversa, <\».n :»ii>ii>as

n:i> coKsidcra i ):ie leremiir. Gemitus eiiim diclis esl in lartarum dediiciint , et adliiic feralitcr blanditiit-
gemin.itiis lucius. Qiiem mcrilo tidiles apjictiint , liir. Ctir.pleia cst prouiissa narratio:esi enim, sicil
iHioiii;im '.ugeiiies coii>ol:ttur, pt^iiiletfcs e^tiundat, pr*ripitiir, brcvis et lucida, id mea quoqiie ad ira-
dialiolum (cgat, ( hristo i oncili l ; amaritiido diilcis, ciiiidiani judi< is t< mperandani. Nunc <le sabiberriiiia
lacryma^ felices, sahi aris afrt.clio. De qiia re bcatus corrcctiyne diceiidum esl,
Joaniics duibus libris ita disscruil, ul mcrito apud Vers. 9. Discedite a me , omnes <jui operamini ini-

Cra;c()s .'ijiei cris n..men acceperil. quilitlem, quoniam cxandivit Dominus locem fleius m€i,
Lavabo pcr singitlas noctes leclum v.cum. Si lioc aj Eiitimt^ratis afnictionibus , emendationis itigredit-ir

lilteram vclis accijM.Te, nierilo quidem lcctum, quem pariem ; iit qui m.il.iriim collcgio peccaverat, fugatis
nuttibtis pol!ui.'rat , lacrymis abluebat. Sed occurrit a se talibus, mandaiis Diimini devutissimus ajipire-
impoisiliilitas, ut laiiia fui^sct copia lacrymaruin , rel. Quod a^gumcnlum ab allribulis personariim tra-
(|u:e itoii .>-(Jjm fai iem, scJ eliam lectuin lavisse di- cium, dicitur a victu. Eo q^:iippe modn se probat aj
rercliir. Qu;ipropler niclius /(«c/cii , dclcciationcm plenam correctionem venisse , (jno se vi)luil a m:;lo-
corporis iiitelligamus: in qtia velul in cubili noslro rum societale divi.lere. Nam vile (|iiid sequilur.
iiiarcente \mss. A., B., /•'., iiiaiilesccnie] voiupiaie rc- Vers. 10. Iixaudivit Dominus deprecaiionem meai»,
niiiliniur ; quam potest liomo lacrymis ,
quamvis Doininus oralionem meam assuinpsit. D.-prcCiit o c<l
paucis lavare, si cuiii conlingat ccelcrti iitspiratione ciim piclatc frcqueiis oralio, cl sola e>t qia* 30 ''*

dcllere. Lecius .iiilcm ab cieclis ac mollibtts hcrbis mia decet, ct importuiia concilial. Assumpsit, sus. c-
liicius csi : siipra qiias antiqtiilus quicsccnliutii cor- pit vult iiiiclligi, taiKiuam aliquid niaiiibus acceptuui.
jf ra reiiiiili'b:iii!tir iii .«soiiiiiiiiu. Et inliicre magnum exsullationis arcaiiu:n ; ut ora-
Lncrtim.s slrinnm meum riijabo. R/jjnrr nbcr iis ali- lionem siiain Cl auribtis dical audilan), cl quasi obia-
quil siguilicai (pi.tii. hnaic. Scd vileaiiiis, ctiin siipe- tioncin aliqtiam ftiisse susceptam. Sic cuiiii raccrc
liits lecniiii divissel, (jti.ire ilenim rcjicieie viilui^^pt hrtaiites solent, ul diversis moilis cadcin repeiaiit ,

;.trniuji'.' Sirnluin eni.n signiliiat cuuiiiliim pcccalo iinde magno impctu gr:iiiilaiionis exstiilani. iSec va-
niiii ;
qiiod idco lacrymis rigat, nl eodem saltilxTrimo cat, qiiod iii uiio miincte tcriio sibi dicit noniinum
inibre re^olulo. lioiiio in iiovam n essem virMilis ado- piwstilissc ; srilicel nt !.upplicali •nibus stiis saitctain

lcScal, (i.ilqiie e\ peci atore jii-ti!-i, c\ I ig. iiti' li- us, Trinil.itcm iidfnissc monciiarel.
Ci irjirolo saiiissiiiius. Naiii m .'jafMii cii!!c( i;on"i!i Vers. !l. F.r.Jusciuit ct conliirbentu: amnes •n' nicl
 ,, ,
,

Kxposmo in r.sAi.TKUiuM. i's.vl. vii. «o

jr,

niei : mrtaulHr rftrorfum, el eruln-scant xalde velo- A I;«i- imvslimabilis piclas CrcaMi^! Ucns pro se

chff. Tribus parlibus decursis, venit nd nliimam scnleMliiiiii dici lccil : quoniam i[)sc sc veliCHicniiii!*
.nc(iis:ivil. Scd iici]iia'|ii:>m r|Uilibet callidu.s oraloruin
roiiciiisioni^m. Conclusio esi cnim oxiius ei (leicr-
ubi jam, cxandiliim de- lixc a jiid.fc obiiiK re pdiuit , (\\\:v. isie siiiiplicii;>ii;
nuiiaiio torus oralionis : iil

(juxdam fi)rmula ploiius a Doiiiin: pieiaie proincriut. Ncc vacil qii<ul

ccbat, la-lus exsullal. Ouoniom ista

(lisiuat.l iii calculo scuario, qnein in d sr ipliiia iiumeroniiu

pajiiilciilium esl, ul inclioenl a l.icryinis, i-l

iii Ixiitia qiinienus la!i exomplo poss l ag-iosci Vi- coiisi.Ti csse perfectum, por.^oimm poeiiiloniis apla-
;

rum csse quod legilur : Qui tem':na:il in lacryir.is, in vii. Ip-o enim die boinii cm crcavil: ip>a eiinn

gauiHo m^^teni {Fsal. cxsv, 5). El iniiicri* (jiiod sancla al:iie€lirislus Domiuus ad liberandiim ciim, in huuc
Ibera, nuindiim veniic dignslus csl : sexlo il a-n die crui i-
civiscieniia pienilcniis, a pcicalis siiis facia

eoclesiaslicis reguiis obsecuii<laiis, mox |iro iiiiinit is ligi pro liumi iim saluie decrcvil; ul b.ic 5.uppiil:i!ii»

.siiis. ul converl.iniur, ex >ral; iil, siciil il!e su:C(p:l cl litiininis iuilitim , ei absululioncin po('cal:>riiiii

^ciiiiiii, ii'a el inimicos (jiis c;iriiales ad Domini |.t.i- a(iiissiiiie coiilinere videalur. N;»:n de poenileii!i;e

iiam lediic conliiigat. Nam ciim dic\l . Erubescaut nliiiiale et virlule alque gralia , beatus Augiistintis

vuli eos lania compuiKlionc il!umiiiari, ut pro liis inter copiosos libros, de bac ro, ubi lo( iim rcpcril

^"sse uon crcdidil lan.cn nno vo!u

qiix.igel.aul, ipsi poiius erubescant , el iniellii-aul B "'S''.^''"^'"'" ;

criiiciosos aciiis quos pridom sibi pulabanl csse iiiine mirabilitcr el breviler snliia vi :uii ue l-a
I ,

cla^il«
prolicuos. Con:u.jentur auicm dicluiu est , limure
fiiliiri juJicii, el Scripturarum prxdicalione lcrribili:
EXPOSmO IN rSAL.ML'.U Vll.
ne in illas poenas iiiiserrimi homiiium cailaiii , q as
Psulmus David ,
qnem cantnvH Domino pio lertib
pcccatoribus lex divina prununtiat csse vcnturas. Ciusi lilii Jcmini.
C'in) dicit, mei, relavavit odium cui multituJo lucr.ii
Quamvii Ii.ic causa in sccundo libro nejii n {Ciip.
doiiaia cul|»arum. Sequitur :AverlaUur relrorsum ,
xv) lalius indicelur , propier explauaiionein tainoii
ui noii permittantur ire quo tendunt ; sed cuiii rc-
1 tuii breviler cxponenda coguosoiinr. Cum David a
deunt, ab inferni fovea liberentur. lloc enim ci Pc-
lilio suo Abftssalom crudeli bello premerolur, aui-
tro dictiim est bumana cogitanti: Rediretro, Satnnas
cum suuni Cbusi fecit pro diguosccndo cousiiio a«l
(J/flrc. VIII, 33); sciliccl ne sapias illa qux sapis.
ejus casira migrare ; ul qu diiuid ailversus eum age-
Maluseniin, cum retrorsum redit, eniendatur; cuin
reiur, sibimel sccretius iudicirei. N:im et ipsiun no-
jii>tus, on°eudii. Sed quoniaiu bic d<; pecc^ioribus
nien prxdic:am iiidical cau^am. Cliusi euim, ratre
agobatur,

Et erubescaiii
...
l.e:.e
.
illis
,
opiaa
11« eos diulius jiidcarel forsilan diueiendos, aJd.dil;

vaiJe velocilcr.
,,
esl voiiva convorsio.
.. , ...

des:ucriiiiii
, .,

saucix
,
Kt
,., /-,

L
Aiigusiino docente (£)<ar.
.

silentium
^
.
iM pso/.

: quod rcvcra
... VII ),

fiJelis ejn.s excrcuit, (luand:»

interprelalnr

illi secreiius profuiura mandavi'. Filius aiiiem Je-

menlis eximiumlQuis enim in causa siia ain|ilius
miui , lilius dextcrx iulerpreiaiur. Qiiod beiie al
pclcre potnit quam isie qui pro inimicis suis acerri-
ipsum rcfertur, quia saluti ejus necessaria proditioiie
iiiis posiubv.i'? Taiium iiaquc Doinimus miserelur
consuluit. Sic Dominus nuster in niedio Judxoruii
qiii miserioorilix inomenia non negligHnt ; sicul in
6i'entium misii, cuin mysleria sancix iucarna'ioni:i
Cvangelio scriptum est : Beali m!seri,ordes, quoniam
agsumpsii. Pcrfidis enim tanquam siienlium fuit
ipti mitericordiam contequenlur {Multh. v, 7).
qiiod lidelibus probatur esse prxiicaiun». Iliiiicergo
Conclnsio psalmi.
psalmum ad simiUtudiucm Ciiusi de fuiuro mystenu
Licct iti oinnib^JS psahnis iiilellignntix st;uliiim
Doniini propliota eantavit, quia sicut David lilii sui
adliibere debcainii'., quoniam inde viix no^irx lua-
Abcssalum a se geniii ci eductii iiijusiam pcrsecu-
liiiia sulisi«lia conquiruntur , ta i.en paetiitctuium
lioncin pertulit , ita Domiiius liberaii a se populi at-
csiiiiio iii.ignupere perbCruiaiidos qui bumano ge-
qiie nulriii, furorem detestabilis prxsumplionis sus-
neri velut compeieiis incdiciua pr:i.-st.intur. Inde
liiiuit. Scirc auiern debeiniis buiic primum es>e
eiiiin
.
auimarum saluberrima lavacra suscipimus
. ... •
,

r^
,

psalinum eoruin,
...
quibus per artus David
in
,
signill-
.

,
inile pcccatis
, ,. .
nioriui revivisciinus, lude liig«nies
, ,
^*i
,
^ rs.
,
cantur Domini f
fulura \. ^-
c t
mysteria. Subsequuntur
. .
•

eiiitii
3>teriia gaudia pervenimus. Est enim quodd im ju>li
liiijusoemodi vicesimus sexius, tricesimtis tetlius, ei
ciale geiius, in quo leus conspectibiis judicis prx-
ceiiicsimtis quadragesimus tertius, qiiibus convenil
Eciitaius assisit, peccalum suum lacrymis diluens,
sclicma quod dicitur alicgoria, id cst inversio, aliud
ei conritondu dissolvens, summum genus defensionis
dicens, aliud significans.
afferens, quo se ipse condcmnat. Ilic non est accu-
M'or exiraiicus, sed ipse impugiiaior est suus. Me- 31 Divisio ptalmi.

relur vcuiain quia sc noii exciisil a ctilpi ; nec potcsl Causam Siiam propheti tralicus in fiiliirnm inysle-
talitiT agi siih l:ili judice, cui p8cc:iia nuiliis pr;cv.i. rium Domini Salvaioris, cui etiam nomen ipsiiiii

lel abnegare. Ilio coiijeclura cessat : bic ruiis non qii o- David myslicis inlerpretationibus congriionler ascn-
ritiir: hiccaierx qualitalis spccies dcsuiit, qiioni.iui biliir : in prima divisione ex sua per-ona Doniinuni
emni.i lucida verilale pauduutur. Sola esl erj;o ne- dcprccaliir ut :ib (imnibiis perscruioribus cjus vir-
<e$s:iria qiix dicilur conccssio , cuin reus non id liitc liberotitr. Peisona voro bomiuis e-l substanlia
quod rict'im c.-t defcndit, sjd ui igiiosca-ur oxjiostu- ratioiialis, iiidividua, suis propiiclaiibus a consub-
 ,

M. AIRLLII CASSICDORI «S

B!ai»tia!ii)ii5 oxtci is segrogaia. SccuiiJ;» «cclione idcm A Vers. 4. Si reddidi relribucntibia m;hi mala, deci-

|ti(iplieta rogii, ul resiirreclionis fjus gloria mani- dam merilo ab inimici$ meii innnis. Secunduni caput

loqnenlem esi aiitcfai.c paiienliae quia de perscqncniibus se

fcsittasulivciiia». Terlia Ljisum iiiiroducil
:

|.(r id qiiod facnis est liuuiilis; iil sccundum jusli- noluit vindicare. Nain et Saiilcm sumnia pietate

liain suain veritateimiue ju.licenir : malos u lii>ne traclavit, ut irnditum sibi sa'pius in mnrlem, illt;

(leierrens, lionis graluila praemia compromilleiis. rcmiscrit ad sahitem. Quod idem lectio aniefaia te-

In qii.irla parlo. iterum proplieia reloquilur, com- staiur. lielribuebunl enim Saiil .itque Abessalom ma-

iiKinens Judios, ut meiii iulori judicii a proposita luni, qui ab ipso prius acceperanl piclatis ofncium.

dant nc possini susliiiere merilas Neino eiiim retribuit , nisi qni aliqnid ante percepil.
iiiiquitale (iisc< :

uliiones. Ilac iiiinc convenii soUiciia meiiie per- Sed isie vir Deo plenus, et palicniioe virtute firmis-

qdiri, iii vitiiiti m psalmi divino muncre inirospicere simus, perfectae benevoleniioe se conditione consirin-

11 ereimiir. git, ut si malum pro malo reddidit, decidal ab inimicia

SHisinanis; iJ est, friictu mansiicludinis magnx va-
Exposiio psalmi.
ciialiis ; nec de hoc ceriamine referal, qnod Dominus
Vers. i. Doiiiine Detit mcus, in tesperavi, lihcra illi ajiplicet ad (onmam. Quae si aliius inteiidas, do-

me ab omnbus persequeHiibus me el eripe me. Q\iam\h I> miiiicai pissionis dcclarantnr indicia , cum perliJus

proplicta, Al).s-.a!oin filii sui cansa videatar essc Jiid;t:is nialaretribnii, quamvis incflabilia bona a«uo
proj.osita , dc universis tamen inimicis sc supplicat jngiter auctore percepcrit.

«leliere libcrari, ab spiiitualibus maxiinc nequitiis, Vers. 5. Persequatur iiiimicus animam meam el ,

<iu.is conveuil sludiosissime praecaveri : quia carna- comprehendal eam, et cmculcci in terra liia-n meam
les liosies corpus impetunt, spirituiles vcro animas el (jloriam mcam in pulve em deducal. Iniuiicum dia-
nccare conteiidunt. Libera a peccato, cripc a dia- bolnm dicit, qui aniiniis (|iias (oinprebciiilii conlerit.

bolo. Ab ipsius enim potestate toIlimQr, quando Snp^rior enim faclus datinieriluni, iion salulem. 8ie
misericordia Doniini delictornm sordibus expiamur. enim de animabus efficit, quas crudclissimus viocii.
S<;d cur dcbeai a pcrsequcntibui- erui ,
praemipsa ul aclus earum terrena faciat contagione macnlari.
rationc deiaonsirat : quoniam ss in ipso spera.se Quapropier congruus est positus ordo verborum :

coiifirinat. prius enim fuit ut comprebcnderet, postea ut con-

Vcrs. "2. Neqitando rapiat tit leo animam menm, cuicaret. Et gloriam meam in pulv«rem deducat ; id

dum non esl qui redimal, nrque qui salvum faciat. ect siiscepii boniiiiis honorein ,
qui ad imaginein et
Leoui coiifertur diabolus, leoni froquentcr compara- similitudinem Doi conslai elfecius. Deducat in i'!iira

lur ct Christiis : iltc quod ad inierituni rapiat, iste C pulue.em quem projicit vciilus a facie tcrrx. iia dum
qiiod eripi »1 ad .saluiein. Pulcbre vcro propria verba sibi conditionem pimit, | cccaniium ruinain mirabili
siiis auctoribus dedit : Doiiiiiinin rogat ut cripiat, nc iiarra!ioiic descri|iS!t. llis igitiir sujterioribiis t ibus
leo rapiai. Sulijunxit : Dum non cst qui rediniat, ne- vcrsibus ctpianaiis, diccriduin iiobis esl qucmailnio-
que qui salvuin faciut ; id e>t, cuin tu a sub>ciiiciid<» duin iii eis bypotlietici sylloglsini secundns modiis
cc^saveris, ilio cnim tcmpore pra>valet diabolus ra- app:;reat, qui lioc mod:» licri posse dignoscilur.
pore, cuin nobis peccatis nosiris ob^aniibus Creaior Ilypoilieticiis auteni, id esi condiiionalis syllogismus
4lis:ulori( subvenirc. Ipsc enim fidelfs rcdimit, qui est, qiii cx coiidltionali, aui Cdndiiionalibus pio|)o-
^uiim Filiiiiii pro liiiin;ii!<i gencre iii.i>st'm3bi!c pre- slioiiibxs accipiens assumpiionem, colligil conclii-
tiiim deJit. Nec ab a!io p^ilest salus venire, iii^i a sioncm. Cnjus propositio talis est, qiiannm ad islam
saluiis aucioie. Sic Doininuin Clirisiuin per h:i:c rc- pcrtinet diciioiiein: Dom.ne Deus nicu-:, si feci isiud;

lucentia verba dcclaravi'. si cst iiiiqtiiias in nianibus meis ; si reddidi reiii-

Vers. 3. Doniine Deus nmis, si feci ii^tud, si est bcentibiis inihi iiiala , decitlain luoriio ab iniinicis
iniquitas in miiuibus mcis. llic •[iiidtiiii dicil : Si feci meis inanis perscquatur iniinicus aniinam
:
meam.
htud : bcd iiiferius qiiid sit, ii>tud, cxpoiiil ciim ail :
et comprtbendat eam , et conculcel in terra vitam
Siesl iuiquitas in manibus meis. Quaj figtira dicitiir D moatti, et gloriam nuam in pulvercm deducai. Isiius
cpcxogesis, id e>l cxplaiijtio dicii supcriuris. Se I
aultMii propositionis secundiira regulas di?.lecticoruni
hoc non debct gcncraliter inlelligi : «|iiia non £sl iii rcciprocaiio lalis est n m docidam merilo ab : si

homine aliipiam iniquiiatem in suis inanib:is noo inimlcis meis inanis; non pcrseqtiatnr initnicns si

lialiere. Scd istud ad persecuiioncm Abessalom ili- aniinam nieam, ct comprehendat eam; si non con-
citur filii, a (|U(> prop!ieia injnse vidclialur aflligi. ciilcet in tcrra viiain ineam; si non gloriam meam
Nam quemadinodum vel inimicum traciavcrii, Kc- in piilverem deducai; Doininc Deus mciii, iion feci
gum lexlus ostcn lit (// Iteg, xviii, 5); ut tempore istud ; non cst iiii(|iiitas in nianibiis meis; non rcd-
quo contra eum excrciium destinabal, duribus snis didi retribucniilius mibi mala. Cnjiis rcciprocaiionis
pratccperit ut maxiine Abessalom saluti pro.«picere fil lalis as.suinpiio •.
auatucn tiou decida:n nieriio ab
debuisseiit; quem eiiarn mortuuin gravissinio dolore iiiimicis nicis iiiatiis; aitatnen non perse ;ueiur iiii-

deOevit. Merito ergo dicit iniquilaiem in liac causa iiiiciis aiiitnam inc.iiii, 32 ci comprcbetriel eain;
tliiiitaxat in suis nianibus non fuissc, ruin sibi cum iioii conciilrabit in terra viiain nioam; noii glori.im
tiiain supeistilem rclinquerc voluissct. nieam in pulvercui dcducct. II.inc vero a;saii>ptio<'
 : ,

ixposino iN ivsAi/rrnuM. psal. \ii. 70

ne:ii >t |iiiMir ii(n coiirliisio. Igiliir, l)t)ntiiie Pimis A loittm : et posuil tenebras lalibulnin suum (/•««/. \vi,,

mcns, nni: frci istiiJ : iion esl iiii<|ii:l;>s iii nianibiis II).

nicis; non rciMi<ii relribiicmibiis nijlii mala. ll.cc iios Vors. 8. Domine, judica populos. Jndica me, Do-
fiiinmntiin nlqiie simplicilcr cniisa breTliatis aiiigi- trtine, secundtm jutliiiam mcam , et tecundum inno-
niiis. Si i|uis autcni , sivc ile scliemaiibiis , sivc de Cintiam manuum weurum tupcr me. Vcnil ad ti'rti.iiii

midis syllogisinoruiu , sivc quid s nl simpiices, sive parlcin, ubi jam Domiims ioqnilnr Cln i:>lus, ex ea
cnipositi plenissimc nosse (ii-sidcrai, Arisioidein iii dispensalione qua pas^us est. Nam ciim dicil : Do-
Gr i-ci^i, Victoriiium auieni Mariuiii lecliiei in L:itinis, mine, judica populos , omiii|)o;ciuis l*:ifris mnjestas
ei faiile sibi i|iii8quc t:ilia coiifirinat, qiia? nunc dif- oslendilur. Cum vero ponilur : Judica me, Domine,
fic 1:1 fiiiiasse dijiidicnt. tecundtun juttitiam ineam, et sccundum innocciiliam
Vers. li. Exiuigi', DoiHittt, iii ira lita, el exaltare inanuum nicnrum super mc , liiiiiiili(:ts l>Uiii:iiiilaiis

in fm bui iniinicorum luoriim. Etsurge, Domir.e Deui exprimitur, quse de sanctx Marijc virginali uicru
w.v/j, in pra!cepto quod mnndasti. Venil ad secundam assumpta esse monstraiur. Sic in uuo vcrsu tam
divisioiieni, in qua tr.insituni facit ad ilhin simililu- iiigeniium rerum secreta conciusa sunt. Ei respicc
diiiem qiiJin feccrat D.>mini Salvaloris. Sed tiibus qucinadmodiiiii totius vcriiaiis ordo serveiiir. Prius
grudibus ascer.dit isla |ieiilio. Primus est, iil in iru, j^ ciiim prophcla innocentiam manuuui suarum in uiia

id esi iii viiidicta consurgat; scJ noii ad iram pro- dixeral causa : nunc auiem a per.^ona Doniini Saha-
vocai Deiim, quem sciebat esse miiissimum; maxinic toris generaliter pronuntiatur, «]uoiiiam consiaieum
cum superiiis de se dixcrit : Si reddidi retribuentibtn peccatitm nulialenus habuissc. Mcrito sii|uidcin peiit
mihi mata : sed humanis et translatitiis vcrbis talia scctindum jnstitiam suam sc debcre ;u(/urtn, qni divi-
referuniur. Verurn hcec vindicla qux diciiur ira, ia iiiiaiis sua; pcrfcciissimus doctor praRccpla com|de-
diabolum poliiis debet adverti ,
qiii toiics pu' ilur vii: qui malum pro malo non reddidit; qui piop.er
qiioties ;ib eo pcccaior subjiignlus eripiliir. Exallare alioruin dclicla ci uccin sanclus [ed., s.nctain] a.scn-
in (inibus iniinicorum , id esl in posscssione dtaboli dil : qiii |»ro perseculoribus ina^slimabili gratia pie-
ningnificare, qiiam in peccatori!:us tcnet. Iii ipsis lalis oravit ; et cartcr.i , qiia; vorissimiis r.vangclil

etiiin exaliatur Dominus, quando a coiiverientibiis lexius eloqiiiiur. Sed cum iiiiDteiiiia conli spciiuli-

confcssio lnu.lis offertur. Secuiidus gndus esi : Et- l(?rapplicclur , liic dicluin est, Sccuudum iiinoc, ntiam
turgt, Dnmine Deiit mnts, in pracrpio qund mtnidiinii mar.tiuin mearum. (^md gcniis loiMiiionis Scriplura-
ipsum est enitii qiiod snpcrius d xit, in ira , nt co- riiin diviiiarum proprium esse cognoscitiir, .Mgui-
gnoscasvindictain esse potius, non fnrorem. MandarU ficaniias mntare verborum; sicut in dccimo psalmo
enim Doininus in prcecepto, quando io Evan^(;lio dictnrus est l*atpebi(V ejns interroganl filios hoini-
Q :

dixit discipulis suis : Tertia dit resnryam, et preBcednm ntim {Psal. x, 5), cuiii pa'pebrarum nou sil inierro-
roi iii Calilivam {Uattli. xxvi, 32). Ilx'C dum facta gare, sed [ingu;c.
Riiiit, cxaliaiiis est in loto orbe li;rrarum, qiieni po- Vers. 9. Consumclnr nequitia pcccatorum, et dirige
teslas diab di possidebat ; et vindiQavit in cuiii ,
justum. Peiit accelerari mortis advcntum, ul cito
qii.Mibi ab eo abstiilii qnud tenebat. Ct iutoerc qiiia suus clarificetur ascensiis. Complela esi cnim nc-
morc prophelijc futura pro prxierilis dicit : In pnc- qitilia peccatoruin, quando crucilixus est Dotiiinuj.

eepto qtiod mandatti , iitiqiic qiiod adiiuc matidatiirus Nibil eiiim potuerunl iillra facere, qiiamvis crudeliter
erat; ut csl iliud vicebimi piimi psalini : Fod>n-unt insanissent. Quod verbum el ipse posiiiis in oruce
«nan- s meas ei pedes meoi, dinumeraLerunt omnia osna dixit : Consutnmaiuin est {Joan.xiK, 3!). Directus
mi-a{l*%al. \\\, 18), elc. c>t autein;ui/«$, quaiido resiirrexit a mortuis, el ad
Vcrs. 7. I'.t stjnayoga poputorum circumdabit te : coiloiuni regna conscendit. Sic pielaiis sliidio videtur
el propter hanc in altuin regredere. Su|>erius peiiil ut cxpeii, per (|uod viia omtiinm probaltir implcri.
vciiircl, nuiic aiileni qiiid in adventu ejiis cmergcrc Vcrs. 10. Scnilans cordn et renes Dciis justus, IIjcc
pi'>8il, ostendit; ac si diciret : Tii (|uideiii vtnliirus propria viitiis csl Dci, ct coida iioslra disculcre, ct
es ad iiberandum, sed pojiuii Jud:eoriim insani» te animi noslri vigorcm potcnlia: sua; liice p iiclraie.
[>
niciiiibus perseqiientur. Synagoga hic colleclioneni Nam licet nobis ninllo celsiorcs sinl potcUates ca:lo-
fcigiiilicat improboruni, iioii itlinios.irnni nicniiuiii ruiu, nulli lamcn crcalurarum datuin cst cogitatioimm
ceiuin. Nam si in euin crcdidissctuniver-a Jiidiorum nostrarum pleiiissiine sccnta coguo ccrc. .Agnoscit
plcb», devoiis menlibus utiqiic susccpisscl. Et propter autein perfecte in nobis sohis ipse qiii judical; pro-
kanc in aUum regrederc. Proplcr hanc, id Csl syna- plcr (|uod dictuin ;cstiiiio : 7« quis es qui jndiiat
go^'ani, quM tamcn fuit ob:>linatis moriLus indevoia : tervum alienum (liom. xiv, 4) ? id est, qui cogitatio-
iuqna babitare non poiuil, dum se ab ejus iiindcli- nes ojiis non intell gis. N.un nec iios ipsi noliis sic
Uie sulHJuxit. 7n a/(uirt regr.deie : propier illiid m iiiif sli csse possitmus, qiicmadinodum divinis con-
Evangclii : Nemo ascendit in c(e'uni, nisi gui de ccelo sppclibus apparoinus : (um dc liomine legatur
dcuendil {Joan. ni, lo). Hegrtdi eniin csl, unde vc- Peccalu quis inlelli/jit {Ptal. xviii, 13)? Considc-
neris iicrau via rcvcrii. Nam de liac Asccnsione rciiius eliam curda ad cogitationcs posita renes ad :

gioriosa, iu alio psaimo dicturus cst : Et ascendil animi consianlissi.mum vigorem, sivo ad corporcag
tmper cherubiin el voliitit, vo!avii svpcr penuas len- (li.loclaiioncs.
 :
,,

fi M. AUREUI CASSIODORI 7i

Ycrs. II. Ailjutorium meim a Doimii<\ ijui salvos A iuas ardentibui e/fecit. HiC (]isliil)U[io tlivlnae maje-
facil rcctos ccrde. Fncyrnalio illa qii.c priipler nos sl:);is [ed , logis] osienditur : quia pcr arcuin, iJ esi,

suscopl:» e.^t, ad nosloquiliir animaiidos. Nain liccl per VLtiis et Novum Tesiatneiiiuin, biciil jini dirluiii

istiii.1 de sc dicerc \ldealur.per id quod subjecius e-t est, ei eiTccius moriis vcnil, el sagittis ipsius viia

l'alii , speiii l;imen in se credcnlibus in?eslimal)ili pnciit.itur. Egressx siint auie.nfi de isio arcu tanquain
pieiale hrgitiir. Nam cum iina eadcmque Dei lioini- sagi'.tw, id est, apostoli, qui arileiit.bus, boc esl, de-
nis(|ue pcrsona ><\i, suum bunianilas dicit adjuiorium sideraiitibiis aniinis, in iiiodiiiii sagiuarum pix-c<|;ia

potenliam Veriji, quod recliscorde cl veniam trib;;il salularia Iransmiserunt, unde ct iinpii sauciareiiiur,

cl saiulem. intuere cliam qnod in parie snperiori et (idelibus tllicax cura provcnirel. Effccit aiileni si-

pro|'lR-ta 33 ^'' pctiil iiberari: liic untem adjuioriiim gnilicat operalus esi; quod verbum l'aier llicrot y-

nomini sibi Clirislns ipse promiltil, qui dicit in mus c!i.i!n in aucti>rilate seminavit.
Evaiiguiio : Oiiinia (jtuv Vuter liabel mea suut, ct inea Vers. \o. Ecce parturiil injuslitinm , concept dolo-
Patris sml {Jomi. xvi, 15). lile eiiiin pclil ul famu- rem , el peperit iniquitatem. Subiiliier iiiqiiiramiis

lus : islc prOniiltil sibi ut Dominiis. verba qu:e dicia sunt. Parturivit injusliiiam pK bs Jii-

Vcrs. 1^2. Dcus judcx judnsjoitis et lcnijunimis : daica , (uin viderel Dominiun pro salutc huuiai a
uunfiuiil irafceiur pcr singulos dies? Venluiii est ad B "'ii-TuIa facieiitem, etde cjus poliusexitip cngiUivil.

quarlam n liiloiiiiiiiis seciioiicm , in (|ua projilieia Concepit diAorem ,

quando eos diversis parabolis in-

cx sua persoiia laudem cdiicincns Pa'iri,el vebe- crepabal , ut a sua iilos perversilale convcrifrcl.

Dicnlor Juilseos lcrrificat obslinatos, el spcm eis, Peperit iniquitatem, quando dixit : Crucilige, crvcifiae

qui ad euin reJire cupiunt, pidlicclui. Justus dicilur [Luc. XXIII, 21). Et merito posuit ,
peperit, id esl,

Dctts, quia iribuitiiiiicui iiiciii (liiequod gi sscrii. For^ qiiasi (ilios nequissimos edidil. Omnis enim fiuctiis

lis, quia niilliis piitcrl re^is ere vulunlali ejus. Longa- siinilis probalur auctori, sicul alibi dictum cst : Ex
tiiiiiis , ul Iiolieqiic sd poenilcntiain exsi.cctet , qiios fiuaibus eorum cognoscetis eos [Matth. vii, 20 j. Sed
lerdere pro sccl rmn suorcm ciualitate poliiissi t. ciiin prius sit concipere , el posiea pariurire , nieriio

Kunquid irascclur ? Sidi adiniralioiic proiiuiilianduiii iinleriori loco partorire posiiit, itt isla neqiiiiia non
est , quia impiitiitio isia iicgaiiva e.-l. Irasci autein ex alieno malo concepla, scd fuisse propria mon&tia»

more judi' uiii dicilur, qiii qu:>n.io \iiiilicaie delicta retur.

cupiunt in ^enienliam severa iiidignalioiie consur- Vers. IG. Lacum aperuit el effodit eum^ et incidil i/i

giinl. Sed istud in Diviuiiate noii convenit, qnia ubi fovcam quam fec.t. Lacus dicitur cujiis iundus latel,

est ferviila vindicta, non esl lempcrata jusiilia. Per diiio in unam foveam circumdatus includiiur. Hic
«iii^u/os (/)(;;; id em, cunctis niimcntis, qucmadnio- C pl"'iio tergo iiituenlium oculis falsa iranquillilaie

dum et pcccalum omiic commilliliir. Nain iibi essct blandiliir : sed quanlum sil proftin !us absconilitur.
gloriosa palicnlia , si poena mox se |uereiur oHen- T:ilis ergo cl isie fuii lacus iniquitalis, quem Ju():b

sam? pravitas excavavit : aperuil, quia primiis nequ tcr iii-

Vers. \Z. A'jsi coin'ertaimn'>, gludiuni suuinvibrabil cboavil : effodit , dum euin in sua damnalione pcrfi'-
arcum snum tetendil el paratit illum. Conlumaccs cil : incidit in foveam quam fecii , in mortis scilicei
lerrel Jiidieos qtii, Doiniiii lcgc coniein|ila, iiioloriim lacuin. Qiiod vcrbum ct ad latum et ad scj>ulctuiii

culturis nefamlissimis scrviebanl. Ipsis eiiiin dici- poiesl aptissime convenire, siciit Salomon dicil Uui :

lur : Nisi eonverlamini, gladium suum vibrabit ; id est, parat fovrum ai.eri, ipse in eam incidet {Prov.xwi, 27).
unicum Filium suuin sub luiCnle claritate missnrus A se eniin incboat traclalus malus; et anlequani Ijc-
est. Vjfcrflrgenim illud dicinuis, quod niodo lumeii daiallcruin, sibi prius operalur exiliiim.
inodo umbras Iremubis prob iiiir ostendere. Iloc con- \ers. 17. Converletur dolor ejns in captU [ms. C et
siat incarnatione Cbiisli Domiiii provcnisse : quaiido gd., in capitc] ejus : el in terticem ejus iuiquiics ejus
perlidis lenebras, fidclibiis auiem lumefl siiae Deilalis desccndei. Ilic capul nostram animam debemiis a.ci-
oslendit. Cladiiim vero vcrbum et Apostolus «licii, pcre, qna parle sumus sine dubio celsiores. Iluic sub-
cum ait : t/ jf/adJuHi spiritus quod ef,t Verbum £eil>jecia suiit percata ,
quando rerrcnanlur obnoxia.
{Ephes. \i, il). Aicitm ii.que Kcripiiiram Novi el Qnod si d.liclis ci niingat animam viiici , siipra eam
Vcleris Tcstameini concrneiiier accii>inius, (|ni diio- necesse cst emincant, quoe multitudino pra^ilatis
bus qiiodammodo ctirvatis (lexibus devolorum colla exiiiidant. Vcrtex qiioquc di. tus csl ,
qu' d dextra Ir-
comploclitur. Ilic titlelibiis siiavc jigiiin osiendiiiir :
vaijue vcrtai cnpillos, qui sigiii(ioat c.ipitis summita-
ConMimacibiis auloin atma lerribiiia doclaranlur. Te- teni. Quain rationom esse non imineiio discriniiis ,

tendit adjoctuin osl : iie ejns palenlia reinissa piiia- quia contemplaiivo: an mx culnien cxcelsiim esl;
reliir. Ail po^tieiniim posuil : parav l illuin, ui iiios uiide eti im gloriosi Creaioris portai ima^incin. H;oc
ipse sagitlantiuin plenissimc viderelur cxpressus si pcccjtis obruentibus iiiolinetur . necesse est ut iii

qiii po.st<|iiam icl<'iidiM'iiit arcum coiiira sigiiiiiii. iiia- venicem, id esi, siipra rationom doscend.il, qnoJ
iium coliocanl in sag itandi operc bracbia pr:rparaii- aiigineiilo iniqoitatis evcrevii. N im ei i|suin vcrbmu
les. Sed videamus, arcus isle prae| araius qiias s 'gil- si consideroiiiiis, qi;:ini luagnoruin sccrcioriim signi •

las >niiseiil. ficans iiivciiilurl rriiiiuin csl quia iniqiiiia-:, duni cx

Vcrs. 14. Et in ipso paraii; iv.«/ morlis : sa;;it!as alto prxcipiiJia dcsccndit, TioKn'cr pcrcut i. De iidc
 ,

'^ EVPJSITIO IN rSALTLKlLM. PS\L. ViU. Ti

u.leiilor qiio.nodo iinpii ior;iiieanliir exponil ii.im A P"rliia pr .ssura i.ocnilcni;:r sii«.(;«v ;;.c,tyiii.r
; , , sain-
«.im siipra eos propria pctoala descondoiii» sitis laritfcr e.vpiiinunlur. Tal.s
, ilii eii nii sinnl.ui.lj »i ni
m;ilis, snisque sceleribus in pocnas dt bl.is de.sliit.iii- areis d.nur, uhi sub assidua irtiira paltaj snpies.i.iii-
liir. Dolor eiiiin dioUis esl, (|uasi domabilis [mss. A, lur a iiiiico. Quapropier Crnvfc..ii ut bnn.; p almiim
B., F., d.Miiiiiabilisj horror. ex persona priscap. Ecclesia: iinclligamus e^so prol.-
Vers. 18. Coiifitcbtr Doiiiuo sccuiidum jnsliliain lurn : in qua revera et lorcular tst ijui.Ieoi corpornm,
ejitt, el ysatlam uoiniiii Duniini altiibinii. Liposilis sed frucltis salutaris a:iim..rmii. iNam si Voliis oi
vlit'iiibiis Palris, fjii hus Jniiai. u n |0|'iiluui iiiii.ini- Novum rei le dicitur Testaiiirnlnm, com laimn nniiis
itiuiu sigiiilicaiinni i».Miu.ral, iii siiiniiiani coiligens l. X e^se (Uiceaiur, cur a.sserorc (lnbiunius ai:tii|naiii
ilhi qiiai dixii, ahicri mcine ppilil.lur se D<>mi::o clnov;.m Ecclcaiain i;nam c.^-se Doiii;iii Cbiisli spon-
nMifiieri. Confilcri nireiii dnobiis nntdis diciimis :
sain prelioso sangnine conquisiiam?
iinii!* csl qiiaiid I pc ca'a iioslra liiiiiiili .«a isf;icii.>it<^
Dviitio psnlmi.
damiiainiis; iil e>l illud proplicia^ Danielis : Coiifiie-
bnr pcccnta mea. Kcc!esiavc!ns,qu.i'nobis prr l.>rni!.iria piil. btrrinie
e' peccuiu popuU mci (Diniel. ix, £0j.
(leclaraia e^l. piiino ingr. ^sq latides Christi Djmini
S cundus, uiide iitnic sermo esi, cum lamles Doniiiii
l:Ma decaiiial : majcslatem cjiis p a;dicans cl o|ii--
iiiagMa cxsnlialion.' cciebranlur, si.iil in liivaiigelio Ij ,

raliones cvcel-as. Se iindo a|wiiiiis \cnii ad homi-

li'gliir : CviifiteoT tibi , PuWr , Doniinc. cirli el lcrix :

nis iia:iiram, qiiam de cnidilione pravi^sima,

qui fibicondiili hax a sapicnltbus ct piiidemibits , cl
([:<y>

r.velusii ea panulis
Ad.itii fiiorat percanle viliala, ad magnarum reruiii
( Matih. xi, "ibK Non enim ibi
dirii cnvi^^se fasiigia. Sic Damimis Cbrislus cx
qiiidiuam de perralo 34 dici "r, se.l s da graiia;
dii.biis el iii dnabiis naluvis iiiroirnsis a.qne disiin-
inom;'iila rererunliir. |;a Imc coii!e^sio praeconialis
ciis, iiiia per.sona salutaiitrr cl i:idiibiianti r ag:iu.s(
acci|.ifnila est qiinR gandenti aniiiio Oomini vir i-
, iili-
liir. Meiile tinoqne ciiiidendum csi. q.iol hic p^aiiiius
biis cjlnbeliir. Secnndum jiuliliam rjus : qiifMii.tin ct
a Cbrislo Doniino naliiram bniirjiiiatis assmnplam
snperhos facil sna ciimiiia susiinerc, cl l.nmiles di-
taiila laude concelebr.oi, qt eam s:ipra omnem
gnaiiir ah.soJvere. VnUcre vero evt el operihus Do- cie.i-
inram clarissimc le>teiur evectam sicnl ci Aposio-
••i.ii n.aiid.iln pcrag rc , cl byinnos voce ctiam cl
;

rord
Ins aFl Cui enim dijcit angeloru n
:
: Scde a d.xiris
. ca,iia:e; (|u<>d sc promiUil projibela cssc f.ictii-
meis, doiiec ponam iitiniicos tuos scabellum pcdum
rum, qiiia boc revora Donii o cognoscebat arce-
tucru ;i {Uebr. i, 15)? Lt alibi : Qui cuin in form:i Dei
piutn.
essel non rapinam arbitralus esl esse se wq alem D,o
Condusio psalml. ,

Q (
Phitip. II, 0,9): et paulo posl : Prop:er qund et
Magiiifica iiob s psaiini bujus , si studiose con-ide
Deus ilum exnllavit, el donnvil illi nom u qnod csi «a-
rnius, 'acramenia paiuerunt. Prima parle fru luo-
per oinne nomen, etc.
sain pitieiitiain docet, q-i.ie per^^ectos prob.'»lur erfi-
«ere Cbtisiianos. ! xposiiio paaliui.
Putientia esl enim relgio.si viri
Ijborum ac dolorum omiium, spe rniun.iim reriiin Yers. 1. Dominey Domniis nosler, quani adnii.a ile
el ainore Domini, grala loleraniia. Setniid
parle sa- i
eslnomen tuum in universa lerral Cum sil, Domne,
liiieni leciis (ordt; ip>e Doo.inu- casus vocalivus, conlra usum illi Dumnus qui est
pollicetur. Tenia
lcrr. niur inipii ne in i:io jiidicio da nomiiiativus, videiur a<liuTicliis. Qua) figura diciiur
, iinciitur erran-
I; s pieias opiimi rcvera Creal-.ris jyHepsis, quoties < asiis discrejianles in nnani signifi-
! qui lion vis
dereliiiqiie-equos i.osii al Uiuiii jiidicium conve.-.iie; caniiam congregauius. Yeraciicr itaqu^; g.iu.Iet, (iii:u

el imiiiensE j ie alis arca.io, dum coifiei.tibu^

dcit, noster. Necesse esi eniin ut ln jus buiiis e\
par-'
cjs, libi nos ipse subducis. Quis eniio Jiis it .m eva-
snltare dcbeamus, cnjus nos esse profiiemur. Scd um r

derel luam, i.isi prcniissa p eias subvenir. t? Si-pic- dixil. quam, non poiesl explicare qiiod seniii. Q is
narius quoque numcrus
adiiionet nos de illa requie enim aut creaturas lerrenarum reruin, aut maris
a'terna ad qiiam nos spem ra; eiis psal-
co^'iiire, a.<ibiium, aut inanis bujus aeris ddfusionem, aul or-
|

mus extondii ;ui meriio tali numero recepins, juciinda ^ """'" rcruin coelesiium siilficicnier poshii agnosceie.
exsuliationecantelur. Dubium quippe iion est, quod qu;e Dominu^ incomprebensibili s;»pieiitja; suae vir-
peractis sex diebusqui ad aciivam pcrtinent tote ilisposuit? omnia Kcclcsia considerans ,
Ilaic
panem,
sepiimiis rcp.usati.irii deputelur, q>ii liMiens ac delent eanim rcrum exiilicatione pro-
in
coniemplationi i

ibeologic;!' noscitiir adliaerere. chimal : Quam admirabilc est nomen luum, elc. Inuni-
vcrsa vero ten-ti, quia louim per iniindum ejus religio
EXPO ITIO I.N PSALMLM Vlll.
sai.cia dilalai.ir; iiec eiil aliqu:i pairia, ubi
catholica
Infinem pro lorcularibus psulinns Dav d.
iion bet.tur Kcclesia. Quiprnp tu d sina t Judici vel
In finem, signilicarc Dominum S:iIvatorem, quaiti Donatisl.r sibi specialucr vindicare quod ad univer-
liluli cxpositione jam notum est. Torcular vero c i silalem magis pervenisse cognoscunl.
uhi mul is pondcribus pressop uv.e durissimis gig ti s Vcrs. 2. Quumam etevuta est ma.in fccntia lua tuper
cnmii.inulis lollih.jsqne vacuaiis dulcissiina vina
, , coclox. Supeiioie versu pcrquiri fccil, quod hic coin-
pro un.lunt. Oiio-I Kcclesi;e vi.leliir npiissime convc- pelenler e.vpos^iil. Mugnificeiwu cst cnim Dumini
« re, qu.indo dc obstinaiis moribus tuniiiaq.ie su-
, iuca.'ii;itiin s arcanum; inter ciijus divcrsa miracu a
PAriiui. LX\. 3
7", M. AlTiR; II CVsSlODOlll TG

lioc obis snpcr om;iia oogno^ciiiir cssc colla^um , \ ni libros iIivin-''S coTpcr^iJionc s neljc Tiioiia is icr-
t]ii<)J Dens (iign.itus cst liomo ricii , ri crurom pro f.cios (nidciitcr osteiiderel; sicut et alibi legifjr :

omiiium saluiesusliiuiil. h^a oj\;o mitgniftcentia tuprr Appcndi: tribus d'gilis molemleTrce{hai. xl, 12). Qiioil
c(tl<)$ omncsque crc.ilmns elevulu <st : q laiido Domi- siioili sacraincnto rccipieiidum csl. Digitus cnim Dti
iiu<; Cliribliis rcsurgens a mordiis, sodci ;i(J dextcrain dicitur divin.x o;ieraiioiiis clTectus, (luod potest Palri

Paris, <>icut cl alius (Siiimii-. dicit : ExiiUare super cl rilio, el Spiiiiui sando, id est oni Deoapii^sime
catos , Dciii, et super omnem terram (jloria Iva {Psal. convenire. Sequilur : Lunam et slcUas quas tu /"uii-

c\\i, G). dasli. A gmcnia el imminulioncs suas, qiias paiilur

Vcrs. 3 Fx ore infanlium et lactcntium perferi^li liMia, sc visiiram dicii Ecclesia : ut roodo crescat
latdem. U;cc pro[»lu>lia iii tvnngclio , oic Doniini fide multoium, modo marlyrum riiie aliqdibus inimi-

«loretiir cxposita; cum a J.iJxis proliiLcrenlur iii- nuta videstiir. Quse simililudiiies propler ripiniones
r:iu;e3 iie tatuics Dumi i personarent ,
iintaiiiibtis liominiim frequenler d.mlur Ecclcsi;e. Crlcrum illa

aiiqui(i puerilitcr iicri , (\y\od a laii alale vidcltatur afflictioiiibiis crescit, el contrilionibiis sempcr auge-
assiimi. Tunc illc rcspomiil : P^um legis'is, ex ore in- tur, Luna enim multis rebii.s a se discrcpaniibiis

fantiitm el l(icientiitmper[ccis!i taudem(M(itili. x\i, iG) ? ciunparatur : modo omni Ecclesi,p, nt est illud : Do-
ScJ ne illiis laclcntes iiilclligas , (^1 adliuc matcrno g iK-c extoltatur luna {Psal. lxxi, 7); modo mcmbro
ulicre nuliiimlur, ul lau.lis Uomini iiiinimc oaiitare cjiis liicidissiino, ul esl hic; modo stulto, ul ail Sa-
potui^^-cnt , cliam proveclos X'latc moicl .ipostoius loinon : Slullus ut tuna mulatur {Eccle. xxvii, 12).

l't;,riis (lu'OiiS : Tauquam modo geiiili i^ifanles, n lio- Siiljunx.l qiioque slellas, jiisios liomines ei rcigio-
sos, dti tiuibus scriplum cst Sicut sulta ab slelit
iiabilc, 35 ^' ^'"^ '^^'^ '^*^ concupiscile, ut in «o cre- :

scatis in saluiem (l Pelr. ii, 2). IJiiiIc irifaiilcs ei differt in claritate, itact retnrrectio morvorum \ICor.

lacleii!e> illi iniclligoiidi sjiil, (iiii projiicr riuliiiieiila XV, 41, 42). .\ddidii : quat lu fundatii, ul cogiioscc-
el iiirantiam fidci cscam non capinnl i< i liorein, sed remus omnia in prxdestinaiionis cjiis fiiiidata judi-

(l.)Clrina lcmTioti iiiilriiiiitiir. L'i i te sit s;cii~u>i : cio. Sive hoc ;id dcilalem Vcrbi pc liiiet exprinieii-

1 011 solum a perfoclis, rjui lc • nmino iiitelligniil, es dam , ul in iila condilione nnim omnia fecisse

budabilts, sed etiam :tb ii.ciiicniinm et |iarvuIoniin crcderelur. Fn bis enim iribus \idelur univcrsa com-
ore pracdicaris. llexiis, sicui esi illud : /« principio fecit D,ui caS'

Vers. 4. Propler inimicos tiios : ut destruas iai' lum el lcrrain (Gen. i, !). L'bi cum du.is res posucrii,

viicum et def)i>,orem. Propter inimicos, paganos dc- cuiicla conoplexus esl, mir.ibili ordine prxJicanda

signal et blasphemos, ne diccrcnt sacrileiji, idco

(iisponens; ut, qiiia crat p< si de sanca incamatione

docti laiidant Deum, quia librorum modiiaii> niUis Q lociiturus ,

prius cjiis dcila cm el omiiipotenliam

iinbuuntiir. Piofcssns cst ct Infanlcs pr;c(l,( are, (pii

oslendere debuis>ct.

veniie ad Dominum fidei novilate coRpcrunl; ut li;cc

Yeis. 6. Quid est liomo qnod memor es ejus aut ,

sapicniia divinilus m;i^is tradita, qtrnii iium.uio la-

filius hominis quoniaih visitas eum? Vciiit ad iugn-s-
liore vidcaiur essc coUccla. Inimicum veio ei defen- snm sccundum, ubi nno vcrsn pcr dii.is interroga-
torem, Judxiim per(idiim spcci. liier dicit, qut (lum icsponsione- lioino cl txgniis ci poicnii -
li 'ne.: 01
Donm P;ilrcm se putat dcrcndirp, Filio cxislil ini-
.simu- [ed potis imus] approl;;iliir. Qtixfigura dicilur
,

niicns. Ila faclum esl ul f)ci i,iiasi dcfcii^or apcr- peiisis, laiiiic aulem pcrcunclalio : iibi el liilerroga-
lissimus, Dco ptobarelur adkcrsu-. ; (juia Palrem n< n lio fii, ei rcsponsio pniata suliscquitur; qiiam jain
vcncratiir, nisi qui lionoral ei Filiiim; siciit ipsc in ci in qiiario psalmo posuimiis. Qitid cst liome? Com
Ev iiiLjclio dicit : Qui non honorificnt Filium, nim lio- dcspectu iirominliandum csi, id csi, fiagilis cl cad'i-
nori(i(r.t Palrem, q li niisit eiim {.loan. v, 2.>). lloc ei cns, AdiE sequax qni iii vclcii pcccai > permixlus,
,

ad 0'iiiies hapreiicos coinpelcnicr apiaiiir, qiii diim socia pravitatc con lusus est. IIiijus memor esl Do-
se putaiii Striplnras maia ii terpici:itione defeii- mimis, qnaiido ci peccata dimiliit el misericordix
iJere, iiimico aiiimo sanciis probaniur dogmatibus suse doiia largilir , sicut in aiio psa!mo diciiirus esl:
obviare. Filii auiem h>niinum in proteciione alnrum tusrum
Ver*. 5. (Juoniam v''debo ccclos opera diijilorum luc- sperab iiit ; iuibr abuntur nb ubertate domus tucB, ct
rum; lunu-t tt siellas, quas tu fundasli. Merilo isliid torrente votuptalis tuce potnbis eot {Psal. xxxv, 8).
de fnftiio {^l-riosi dicit Eccicsia, qu.Tc antc advcnium Iloc esl ergo esse memorem, conferre delinquenii-
Doniini crat ;;.dliuc in patri irctiis ct iii sanclis li'iini- biis taiit;ic gr:it:.T Sovpitatcm. AiU filius hominis, quo-
lobc.s Coii>liuita. Ait enim, Vidcho cirlos, id esl li- niam viiiias cu n. Ilac jam voce sur^cndum cst, i,uia
liios iLv.sng licos, qiii C(Bli nicrito dicunlur, qiio- Do.iiinuiii signilicat S.ilvatorem, qui iion tit cxtcri
iiiam fiiMi.riii Domiiinm SaIv;iiorem, qiii dixil : mortales e\ duobiis bominibus nalu.s est, scd e\ Spi-
CceUini mihi sedfs est; lcrra aulan scatcllnm pcduin sincio, et bcatac M.iriae seiiiper virginis
rilii uiero
meorum {Isni. xt, 12). Scd qiii siiit isii caii, liieviu:r la- qii;>m s|'on ns dc glorioso tli.ilainn priicossii. Et
dclinivii opcra digitorum luoriim iiam ciim lcgalur coiiMdca quia Memor
; siipcrins dixil : es; snbje il

in Kxodo {Cap x\\\, 18), digiio Duiiini le-cm lu:sse aulcm : Visilas. Menior ftiil cum p.itri ^rcliis de cair)
con^cjiptam, quem miilli Spiriium s;uiciiim :uoi- miserlus cst ; i'iM',ari/, cum Vcr^iiin caro factum c»,*,

pfte voliicnmt . Iiic Id.''> positiim ^r^limo, di(ji!orum, ff habitaiit in nobit (Joan. i, ii). Nam vii^itare \i.c,-
77 rxrosiTio in rsM.Tti.irM. rs\i,. v:ii. "i

mus, quaiiJo iuodiiU-.ad indrmos iiigrcJiUir; quDcl iii A i.'!ibus m ijore glori i lriuinii!i..l DoKiinus ChrisUis.
advt-iilu Doiniiii rcvea coiisi.ii imploUim. Paoro ciiiin siiiit, diini in (ani|>on:m iibertale, id
Y(MS. 7. iliiiHuli [i-d., !Hin\>ratti\ euin yaulo est in mu:idi isiius volnpiaie pa-ci^iuur ; ovei bU:ii,

n.inus nb aiitjelis .' gloria el lionore coronasti enni. cnm jiin intra scpta Doinini clni !u;iiur.

Iliiic jam D»iiiini Silvatoris liiimil las narramr cl Vers. iO. Volucri'S coEii el piijcei viaris, qni pcra\n-

gloria. Hinoiatus esi enim iion necos^ilaie miiiislra- bulanl scniilat nutris. Volunrei ca'li sii|>erhi SMnl ho-
toria, .scd picliiis siix sponl:>ii< a \(iliii)iaie, ^icut tnines, qiii infl^tli vcnlo j.ioiaiiu o, i.u.isi p' r inane
Ap'>slolus ail : Semeiipyum etinanivit formnm scrvi aeris cfloruntnr, ct hinuilia (lo<|iiciuiii, ciim aliius
accipens {Philip. ii, 7). Sciiuiiur : Paulo minus nb oievanlur. Fo/mctcs enim .i volalu trobn) diciaB siinl.
aiigetis; qiiia rruccm pro onin um saluie snscopil. Pisces \cro maris pliiiosoplios foitisse signilicuil ,

Kx ca 8iquidoni parte Crenor ;ingi,'|orum iiiiiior qui hiijns miindi naiuram crra;io,;i (urio-iiiale por-
Tictu» esl augclis. Ocne autein dixil : Paulo minns, iraciant. Naoi sioni iili po-it.i rronte i i lera si!»i

qiii;i elsi morl;»le corpiis ;i.ssiiinp>il , laiueii pcccali reseraiit iicl.igi inuuil.nione coi;fiiSa, ita ei isii capiie
iion h.biiil. C.loria vero e'. honore coronaius esl, cum demisso ve:ins ronim r;ilionR liiimana, assidiio labo-

pii.^i le^iirrei lionem nimis mitahilLin, toiins inuuili re per(|iiiruui. Scd ciim sml pisces el fliiininum, non
crcdiiliiatem D.u-, iii eo qiiod lioiu) csl facius exal- B vac:il qucd liic posuit, maris, propter eos qui silii

laiiii ac epit. Corona eiiim oibis cinuio compeiei • videntnr esse sapicnl"s. Vemm ivii lalcs, oorumquc
ter aplainr, (|Unni:im ad ojus sim.lilu iinom unversa similos Domini pedibiis fciicitcr <-ulij cinntur, qtnndo
iiinudi exlroniilas formala osi. ad Glirislianne venerinl religionis afl^.-clum. Nam
Vcrs. 8. Ei consdluisli eum super opsra manunm licot illi omiiia jure doiniMaiionis iiiclinaia sint .

tuarum. Oninii subjecisli sib pedibui cjus. Siiperiiis iilos tainen dicimus proprie subjectos, qiii aJ . /i!»

dc gloiia ojiiset honore narratnm cst : nnnc ponitnr oniis love et jugiim suave pervenire merucrunt.
pt pol sia>, nt ngnoscatiir Ciiristi Domni maj'Slaiis Vors. 11. Domine, Dominus nostcr, qnam admirabne
perf. ciissinia pieniiudo. Dii e.ido enim, Super ope.a estnomen tuum in universa lerra! Pustquam inc-arna-

mr/nMMiH /«mnm , «minis il:i creaiura subjecia mon- tioncm Domini Clirisli, ei resurreciionis gloriaiii
slratiir ;
quia sicui a Domini opcre iiihil est exce- sancta Ecclesia loela caniavi», illiim versum de lau 'e

I
iiim , ia iioc a poi.s ato Cliri.^li aliqiid proba ur Domini repetil qnein dixil iii capile. Congrne siqui-
esse d vi um, qiiippc qui judicaiunis esi muiidum. dem prinvjipiiim ip>i dcputaliir et fluis, qui de se
Dcendo enini omnia, nec lcrrena vidclur excejiisse dixil : Ego sum alf^lia et omega {Apoc. i , 8), id e I
noc siipcra; sicui de boc loco iesl:iliir Apostolus initium ei linis. Sed quoniam divini verba fecnnd:»
tORlosti- expositor : In eo cnim in quo ei omniasitbje G suiit , alia nobis sacramenta prcgeneraiit. Signihcanl
cit, nili l dimi ic non subjcilum ei (llcbr. ii, 8). Nam eniin ei illos qnorum vita divinis muucribiis ct r<:!i-

et .nlio l<ico 36 '''C'l ' Adorale eum, omnes angeli ejus giosis auspiciis inchoaia , in Domini credutitatc pcr^
{Psal. xcvi, i). Addidit : sub pedibus ejus, ut omnis luansit. Unde mente condendum est hunc esse ck
froatura ineiiu) i[isiim colero aiqii,i adoiare videaitir bis priinum psalmum qui se repciiiione vcr^utiiii
auciorem. Ei le^pice oninii suis locis fuisse ser- sacrameniali iteiaiione coiigemin:int; quoJ et du
vata. Qucm prius propit^r humililaicin carnis paiilo aliis loco siio competeiiler edicemus.
niiiius ab aiigclis dixcrat essc minoratum ; post
Conclusio psalmi.
ascensiunem dicil pedibiis cjiis omnia fuisse subjo-
cta, ul isia divtinclio, cl dubictatcm tilubanlibus De duabus nituris Doinini Chrisii, et secundus
aufor.ii, et gloriam sanctae incirnaiionis ONlen.lat. psalm:is, ci iste iocuii sunt : ((uamvis ct alii subse-
Vers. 9. Oves et boves, insnper el pecora campi. In qii tninr : id esi , vi^cs'iniis , scptuagcsimns priraiis,

lioc ct alio versu qui scqiiitiir, argnm nliim esl qtiod o( logesimiis piiinns, cciil<-.-iiiiiis piimus, ccute^imui
dicittir per enumcrationcm. Vorum ha;c ct alia no- iioiius, et cen esimus trioesimus oct:iviis; utolscu-
niina ,
quae seqiiiiiiliir, ailegoricc dcta deliomtis riiin iler hiijiis ^xculi ^radicnics, quasi pliiritnis

accipere, nc post raii^.nales creaiuras incompctomer I) lam;>adibus inceiisis, in h:i!reticas cauics ininime va-
pccora vcl jiimenla posnis^^c videalur. Oves electnm loatnns iiiciderc. Qiiapropier tanii boncncii co;,'nosc;i-
populiim 6ii;ni(i.ani (ibrisii:inum, siciit in Evangelio mus aucloiem. Unus cst cnim D.jiii nu-. Cliris'us,
Doiniiins Polrodicii apo>tiilo: Pasce oves meas (Joan. gi niius ox Palre sinc lein(inrc, nalus e\ niairc sul>
x\i, 18). Qni ideo coinpirantur o\ibu-, qiion ain sc, tonipore. Prius innndum creavii cx niliilo, povt in-
pracstante Domino , iunoxia convcrsationc inoderan- genli libcravii cxitio. Talis csi c.<im D i ci liominis
tiir ; ileiiid; qiiia inuiidi exuvias sine aliipio soumi lacla coniiexio, ut utruiiii;ii(! inio^rum^ ulrumi|u<>
do|iir:s amillunt. Nam siciil ovis londenlem se iiou pcrmaneal siiic aliqua conlusione (lialinclum. Nci(iii;
iiicrcp:il, iia nec jiistus ciipiditalein ve evspoliaiitis cniui atil divinitas inipassibilis luiuari poluil, aii*

accnsai. Loves aiilem pr.i-dicalores (lcsignant qni hiim:iniias aliiid, iiisi iit nieliora a sompor iii:iiierol,
,

iiuniana pocuira mand.ilis C(cle>tilius exaranlos, vir- accoiiii, S;(: eniiu vorns iitqiio (.iniiipiiens iiicilialcr
tiitiim inesseni gerin.nare foc riinl. N.'C vac.il qiio I cffccuis c-l, 111 qni iii fornia I). i P.iiri crat a'(|ii:il:s

dicil. iiisuper, i|iiia iio.i soltim illi sancii snbjccii lierol ol iioliis caiiiis assiiinptionc coii>)inii!is. Iii s.-

snni, scl (liaii' p.Mcai rcj. S.c,)e i.-niiii ilo onn criis ciiiii) iicrinauorc fccil jiinrl:), iuy.v v- luit cssc lar;-
 M. ALUi.Ln c.vs^ioDoui sa
79

lica. lloc (Sl sp.'i iioslrr siugularf^ prjcsi.liuin, re- A aiiveniiis siii ,
i.i J.>|.etis dioiid <lt; lr*ixit. Snui.l:»

monis exilium, v.U c..iiin.onel n.JeIes ui ps.lbM D..ii.ino, (jui i.al.i.ii in

d.mp'ioriis iiKlebilMin inunus.
sii.cloium. Ouile ei.im. rogo, genus e^l piel.ilis, Slon, qui v.ndirai sni.gnihe.n |.au|.cruin ei exallai

aii^eloiiim Dmninus usijue ad fonriam scrvi eos de porlis Mionis. Teriia reccat..ril.u5 cuni Aom-
ui ille

dign.itus, ul ni..rs cuin auclore suo cliiislo maloruni (inen) d cii es?e veniuru.n. Quarta
f.iprii vciiirc

«liiibolo v;i.c..'rctur, qui iimiulum suis vi.icuiis lene- Mialorum ipsorum nimieiaie pcrmolus c«.nversus ad
Dominiim, .ecessisse ilium dicil a defcn>ion«
l.at obiioxium? Tiide l.ea.us Amhrosius liymnum N;«- qu;isi

lalis D..mini eloquenliJK snye pulcherrimo flore com-

p.MiptTiim, cum malis dalur liceniia prxsumplionis

piiixil {Tcm.y, hyiH. ^24), ul pius sarerdos feslivil..ti sux. Qiiinia deprccaiur ul treniendi IHius ju.licii

mmins offerei. Aii eiiim Procedens leinpus adveniai, qu:ilc. us hy.c omiiia fine cclfi
taiUic digiium :

rcgia, geminyc gigas transig:inlur : ne ciijuslibi^l lioininis iniquiliS ullra

ile tlialamo suo i.ndoris aul.i

eicxtera qux su- prucvale;it. lalis ci.im maligiiitas illius teniporiserii,

siibslanti;r, abcris ui uinai viain,
vir sai cius excoluil. Nam iii nfcmo fideliiim optct niiindi lcmpora diircrii, in
pra hum;inu II ii.geoiuin

«•lipsenumeiub fig<lo;» lis in ScriplnMsdivinis n.agna- qi.o lanla mala cogn.iveril aciilnri.

niiii rerum saciitiiieiila contiiieie dignosciliir. Oiio Expositio pnalmi

»;tonim nMima; ii.gre>sic sunl in nicam Noe, qi.x B ^..rs. \. Confit^bor tib>, Domine^imolo corde meo :

^niindo creonie salvalx siuil ocl:wus l.lius Jesse,

T
:
„^„.„1-0 omniu mirabHia lua. In loto ccrde confHetur
Divid liiii, qucm a romiii') constat eleclu;fi ; oc!:'vo
Doniinum, ipii nullis mnnlanis fO;;ilaiiniiibiis flu-
li;iiii dic circuii.cisso purilicabal nebru.'Os ; octavo,
<
cliial;qiiod perfccloruin e^se noii d.ib^nm esl, q.;i

es» doiiiinico die Duminiis sutrexil a morluis, iu

1(1
ei origiiKiliR p.crati vitia et 'upgesiiones perversas
q:io liumaiii generis spes ab impioruin infeiiio iii
spiriiuimi nialomn, Dojnino pr:cvlanlp. viierunf.
.(iluriim csle'avata lasiigiim. Llo aulcm numerus
Sequitor, narrabo omnia mrabilia tua. Quis, rog",
st.iiiem arilliiiieiici aclu primum quidianial app.l-
poiest omnia inirabilia divjna narr;ire, qurc qnolid e
.

l;.iii, quem IMiiiolaus ryihagoricus harmoniam geo- ejus operaiur? Sed usus
in cielo et in lerra virius
iiuiricam vocai; eo qnod omnes in ij.so videanlur
5(.,.ip,„,...uj„ pst per synrc.Iochi-n figiira;n, qu.r si

l..irinon:c3e tonvcnir^ r.itioiie-.

inlo par em, dic ro omnia, dum cnmprc-
gnifioat a
EXPOSITIO IN PSALMtiM iX. bendi ne.pieani nnivpr-a. Scd ui de mul:is iiniim

In finem pro occuHis /iliipsalmus Daoid. d cere videamiir, quid mi.ah.li.is qM;i!n ;.ni caliite

„. . . , • ,. , - j- . .
Iiuniaiii ecneris Dcum iiitonfuMhililor l.ii:i:anaiiiiii,
Finis isii; q-.uu sigoilicel ^acpe lam dicium cst, ...... , ,
orhHH» iiidicaiioiim
„ . et qui hic jiidic:Uus esl, ii.suni a-l
«011 m quodeficii, scd
. .

n qiio cresciiur, cx quo vere r

roj arauuir, qui itohi^ initium
...... ,

boncrum, terrainus .
esl
, esse venturum?
«

Vcrs. 2. Lwldbor el exsulliibo in le ; ptnllnm nomini

iiia'ur(iin ; ad qiiem Jiidxi non pcrveniiint, qnoniam
l.ifl, Altissime. Non in Iioc s 1 culo, tihi le liif< ra |:i-ii
sua incrednl laie deficinnl. 37 Prooccuhis filil, per-
tia est; non in ambitionibus iiion.ii, i;bi pccca! 1

soiiam ^igiiifitat Domini Salvaloris. Nam cum nomen

amara suavia snni; sed in le, uhi .'-ecuruin gaudiiiiu
aliquoJ ad quem perlineat non ponitir, iiecesse est
s mper suuiii augmenium. Plns est eniin exsuliare
iit lioc diclum de siiiniiiil;>ic aliqua senliatur. Siipra
qnam lcelari. Ex>,ultare cst etiim animi el corpori^
cniin ubi vuluii Ahb.aIoin, iiitelligi ,
pronuiitiavil fil.i
majore molu jucundis-ima libertale gaiidero. Graiijs
Mii; hic vcro quod ad unigenili Verbi referri desi-
qioque se aoiurum poIl:ceiiir Alii^simo, qiii snpra
deiavit cxcc!Ieniis>i.iiain summitatcm, Ft7it liintum
oiiiira prohatur cxcelsns qiiod euiii ah inimicis suis,
divil, qni «'sl oinniput. us atque inenarrabiiilor Fiiiiis,
^ive oaiitalihiis, sive spirilualibus, liherjre diguaiiis
co;i'lcriiiis Pairi, facicns qua; vultin ca>Io et iii lcrra.
o>it : promitiens, sicnt dicium e>i, ci oporibus se
Sim li inudo in Kvangel diclum est : Si vos Filins
Don.iiio, et vocc cantare.
iiberaveii!, tnnc vere liberi eriiis ( 'oan. viii, 36). Non
Vers. 5. /n comertendo immicum meum retrorsum,
eiiim il.i sccu um csl, Dci, sed taiil.im vocabilnni
inlirmnbunlur et pcrienl a facie tua. Quamvis multos
ipsiim pnrum sine aliqiia adjectionc sufficit. l'ro r\
ininiioos hahueril, tameii hic modo Saulo.m convc-
occui'(is uuicin positiim e^l iiimi.ro |lurali, ipiia noii
n'enter advertimiis. Hetrorsum eiiiin dixit, quia noii
iiiiuin, sod duple.x hic c. gnoscuiir csse mysierium;
potuii obiiiiore quod voluil; scd magis qiianio ilte
«ignificai eniin incarnitionem Dimini et iitlurum
ncqullor pcrseqii. batiir, t:iiiio isle toleiau.lo iinpro-
jiidicium , de quibus p^aimus isio diolnrus esi Sod
hiiin ju tior apparohal. Et cum priiis inimicum dixeril
jain hiiniaiiilas Clirisli nKiniicstaia dig.iosciiiir, cu-
1 unicro siiigiilari, l.io dhii infirmabuntur : ruia rex
jiis adhuc judicium sustinctur. Sod cuin audiinus pio
perseciitor crut, i|iii volimiales siias iiiuliis famiil n*
occnUis, pra'here dchemus inlcnluin animum leciio-
lihus evorob.il. Q:iapro|«ler 00. grne tlictMiii cst in-
III : ut noliis, juvaiilc Domino, rcsercniur, qii;c pr s
-
litniabuniur, qnia Dci voliinuiie omnos incllicaces
du uiiliir occiill;..
gcnoraliier exsiilorunt. Et perient a facie tua, duiii
niiinio jnnlmi. ogo ad le dcvola mon'.e runlugio. Iniqutis eiiim an e
Totiis liic p^almus a persona prophoce dcpromi- faciein luam. i l osl ai>ic grat ani luum, i.oii venil.
i.»r. Priina profcssi oe I.T|iim se diiil D nii;io pval- ((nia peisoqiiiiur iiniiifcnlon..

liturum, qiicniam cohfudn dialiolsim, ciijus < iili'ir;iiii Vors. l. Qnonituv feci li jidicinm m.-;iin el c ut:im
Sl EXroSlTlO l.\ rSALTERll.M. ISVL. IX. r2

vienm : stlti sifer thronim qui judha cequiiaieiii. \ feslarone conviclos, qiioruin peclora Jialjulus iii tioc

Cuiii diio ex Jiversa |aiie coiifliguni, necesse e^t s.rculo, laiiquam sux> civitatis moenin, possidehal.
iMium otreiideie, cum alierum cohtigerii obtinere. Periit aulem memeria eonim cum sonilu. Cum sonUii
r:oba!a erg'> proplietc c.ius.t, odium fuisse const.it vero, cum claiiiorc maxiino diclt ;
quod Ueri solet
sdvcrsi : qtua noii pi lural persecutor i.lacere, cuin quaiido res prosperx gravlssiino iine cljudiinlur, ut
(iecreverii Uiiiiiiitus euni qui iiiipie premebalur eri- iie>- poiestas eotum videalur rcmnnere, ncc nonicn.
pere Sed cum dail, judic um mcum et causam meam, Inluere queina.V.indum in puliliernina coinparaiione
prosperam sibi losiaiur fuisse !.cnlenii:)iii. Sic el pennansit, ut civiiatei quas destrucias dixLrai, eas
iinvigiiiics sunm venlnm dicuiit, quando illis eventus cum soiiitn lcsl;irelur evcrsas.

piosp«ritiiis arri>eiil. Stdcs super thronum : Doinino Vers. 7. El Dominvs in alerniim yerwanet. Parnrit
d ciiur Cl risio, qui luinc sedei ad deiterani Pa:ri.<, in judicio scdem suam. Dccora niinis apiaqiie diver-

uitde vciilurus esi judicarc vivus ei niortuos. S.des siias. Qiiia dixer:ii iinpios perire, dicilnunc in ccler-

aulcm, proplieiia; virtuie, pra-scns diciiim csl pro num Dowinum permanere ;
qiiod audire noluiil qni

ftiitiro. Nain se>sii)i)cm i£l:tni ad incariiationem Do- Creal ri suo piavis ausibus resiileruni. Sed coiifu-
niini peninere itiamfcstum cs', qux adliuc illu lem- gi nl ad Dominum inisericordem, iic palianlur di<
pore iion videlialnr cfl"ecia. 7/ironum significal ti ibu- jj siriciuin jiidicem. Paravii, hoc csl Deus honio; iit

iial fiiluri judic i, in quo DoininU) Chrislus niMJcsl.nis qiii liic in huniililatc judicattis est, ibi in ni»|e:>iaiu

su;r hoiioraliiii poleslate scssuius est. Juihcas auiui- sui judioaluriis adveniitt. IIkc sunl qn;T; liuilns di-

lalem. El liii tt-inpus piaseiis pio fuiurv» dixil. i> di- xit. o.culla filii ; quia iitefl^tbde doniiin esl, ni hunii-
caiur< s est cniin xquit:itein, cnm ad diace(.l'>iidiini liaiain liominis n^iluiain aiquc deinersain devtera
posl Itiiem miindi rcluxcrii. Qux lignr;) dicimr idea, su.-c [lolen iac ad coeicslia regna levaverit.
cnin spi cirin rei fii!ur:B velut o< ulis on^eronles, ni')- Vcrs. 8. Et ipse judicabit orbcm ience in aquilaie,
tiini aiiinii coiic lainus. lloc e!iain in subsoqneiuilius jud cabii populos cum justilia. Ipsc utii|itc Dominiis
lat iis exp!ic:ibiiur. C.iiistU!!, qui liic palieiido iiijusLliiim, ibi impiis vc-
Yers. 5. lncrepasli genies, et periil impius : nomen raciter (licilur denionslrare justiliam. Orbeni terra',
eorum deles'i tn cciernum el in sccculum s(rculi. liinc saiicios viros debcmus accipere, qiti de iiinversali
jam sairatissimus Domini secundus advcntus e.xpo- Ecclesja, quasi do(o:t.nx tircnlo coiigrtgaiiiur. Isii

iiitur, quaitdo incrcpab:.niur gcities incredul r, et in xquiiaie judicandi suiil, quiiius jiropier fidei et
liijbdlus cuin muchinaiioiiibus suis peribit iii aeter* humilit:itis su:i! bonunt itii ericonlia cofdosa pri sia-
i:um. Tiinc eniin non remancbil ejus lempes/uosa bilur, i(Ui audilnri sutil : Veiiiie, b nedici Putrii mci
pi r\ers:ias, (|uaiido erutit ontni:i, Dontino pri slanle, p {Maitli. \\\, 3 ), elc. Uiiiie Scdebunl super scdcs
Ir:inquiila. Naiii qiiis nlierius in rcgno Doniini aiit duodcciiH juiicanles d.odccim iribns Isra l {\lath.
diabolum nomiiiet, aut rjiis scquac s, cuin Douiin:- XIX, 28). Populi anie.m deboiil acci|)i pccc;ilnres, qui

c>m civiiaicm nec adver^iias conciitial, nec uilus opcribus diabolicis iion videiiltir e\u i. Isli cuni j;i-

hoslis iiivadal? Quid sit i|UOque cpiernum dccenlcr slilia judicaitdi sunt, qui pru factuiuin siiorum .^cc-

ixpDfilum est. scrculum sa;cult. Scveutnm fulurnm lorc damnabuiilur, qtiilius diceii(hiiii csl : lie in i,jnem

D 'ini:ii sigiiirical regnum, quod nulla 38 ^^'^^^* ceternum {Mulih. xxv, 41). Sic liuobus niMiuiiibiis

iiulto tcinporc finietur. £t ne possit aliqua (crniix- xquitaiis et jiistitix, quaruaiem i'lam judicii inira-

lioi.e confuniii, diciuin est, swculi, id esl hujus quo blli Lrcvitaiedescripsit.
iiuiic iiliinur sub equiuin. Islud eniin sibi redeiindo Vers, 9, El faclns esl Dominus refugiwn paupeium,
fiiccciiit, et teinporibiis exemplis, annuis levoltnin- adjulor in opporlunitatibun in tribuluiione. Copinsa
iiilius iicr;tiiir; illud auiein non ad initium redil, sed »pes paiiperuin el inagna cogitatio giudioriiin, ip>uin
siiie alqua iitiii;iiioiie jugiter pcrseverat. Quapropti r refigiura halieie quein judiiein. Audivimus paujic-
licsinant l.xreiici dicerc, aliqiiando diaboiiiin cum rciti, ^ed iion oiiuiein puleiims inopem. Pauper illo

si-quacibus siiis ad gruliain posse revucari, qiiundo Dci esi, qiii terrco.i eupiditate vaciialns, ooe ('sii de-
^ic evidcnler nudiunt eos tn wternum, et in sceculum sidcrai brgiiaic dilescere. IJl iie iinbecillilate sii:i

ta-culi e*se damnandos, ut ncc nominis eurum pnssil pavescerenl curda lidelium, scquiiiir in.tpiii aiixilii

icinaiieie vesiigium. lirina primiis^ii» : Adjutor in oppiiriui:iiaii'vi : i|iii:i

Vcrs. 6. Inimici defecerunt framcai in finem, el ci' ii:nd est :idjiUi>ri(>ui diilcis^iiimm, qtiod in nercssiiatc

tifalcs dcslruxisii. Peri.t memoria eornm cum sonilu. |iia?staiiir. Ip^aii)(|ue iicniiii ('ppoiiuiii!ali.'iii evidci-
Jnimici, ;;cniti\iis casus est, id cst diaboli, ciijus lor cxprcssit, diceiis : In iribulaliunc, (|uaiido ;iniiiiui
franieiH defecissc leslaiur. Framea eitini llebraicns a-flicloinni ad coiitpuncliDnis siudium avidius inci-
fcernio e>l sigiiificans gljdiiim quo Itostis illc b,tcciia- i:iiur, sicut in alio psalmo dic;urus cst : Invocu vie
lur. Qiiod ;iuiem dixil, in fineni, coiiKuinm.itio'sxculi in die tribulalionis tuT, et eripiam te, et glvrijicabis

datur inleiligi : qtiaiido virtus diaboli itmnipotcitti mc (i*sul. XLix, 13).

illo gladio prob.itiir iiileriini, dc qiiu dixit in ^epli- Vrrs. 10. Et spereni in te omncs (jui noicrunl nomen
iiio p^alnio : A'isi ccnverlamiui, tjLidium suum ribra- luuin : quonumnon derelinquis quceienles le, Dominc.
h:t (Psa!. VII, 13), etc. Civitules aiiieni dicil (lcslrit- Sp-rcui in ic : iion saiculi Id.indimciita n spit iaiii,

Ci.i-, |i( piiloj i!i!'de'cs u'i nia Doinini C' r ati nirini- bcJ III luapr^iini siune conriduni. Qui i^ieiunt uoinen
 M. AlKEI.Il r.ASSIO[)Gftl 84

iMi.fTt. i.l est, t;ui riiajesl'lc;n iii:iiii saiictissima de- A carnalilM liurTiilia;ilur iDarlyros Clirlsli, quanli.m
\oiione vciierarilur. Audieruiil enin» noriien D.miini, pc.rsccii!ore< corum leinpnral.ler videmur cxtol i.

il illi qiii miiiiitic crcduril; scJ lanlum ilii noverunt, Pvita vcru inorlis est diabolus , vel omnis illecebia

({ui iiiaiKialis ejus supplicilcr obscquuriliir. Sci|uilur sxcularis : quuniaio per Imc ad :cieriium exiiiiim
ciusa cur ii» Doiiiirio dcbraiil sperare : «luia' non pa- iurdiciter introilur. Exatiat me di<il, id est, loii^e

liiur C08 doscrcrc qiios ad se persi exeril coiifugisse. facis a l.ilibus. Nam cum porla mortii sit conversatio
Cerlum csl cniiii praienlcm seniper Iial crc Doini- scclerala nmlioruin ,
jiire sc ab ea dicil exattatum :

iiiiin, qui (ali prxdiUis duceiiir arbitrio. quia prxccplis vitalibus adlixrcb.it.
Vers. II. Ptntlile Domno, qui habilal in Sion; an- Vers li. Ut unnuntieoi omnes laudes lunt in porlis

r.untiaieinter gentes miraliilia cju$. Veniiad sccundain fiiice Sion. Exsuliabo in saluiari luo. Craiissima est
scciionein, i:bi beticricia priL-scniis lemporisel fuiuri porlaruiii ista repelilio, ubi ulmm quidem iiomen ,

Lcaiiis pruphcla respiciens, ad p<;almodiain pruvocat Std res omiiiito diversx suiit; in illis mortis est adi-
populos devolos : no cum tania cis conrcrinilur pr.e- tus : in istis viiaiis reporilur introitus. Liberaius
niia, aliquo torp .re lcnicscaiit. Primum dixii, pnallUc ergo c% illis porlis m(«rialibus, iii isiis portis Eccle-

Domiiio; el ne in suis supersiilioiiibiis psulleudunt six, qii;i; beatiludiiiem tribuunl scmpiternam, pro-
1'iilaret cssc gcnlii tas, adtlidit, qui liabiiat in Sion : ]} nmiliatiirutn se laudes Domiiii poliicelur; per qnas
Hi dcsignaret Dominum Salvaiorcin. qui in i!lis par- iKimen cjus eximium toto orbe cclebratur. Sion eniin
libus corporaliier apparcti<, rclgione sui nominis reliijuas mundi gcneravil Ecclesias ,
quia ibi n;i<

loliiis muiidi ambilum com|ii-chcnilii. lioc eiiim de inm est undo hdei noslrx venisse conslal exordiimi,
Kaiicia iiicaiii:i!itiiiedicitur; iiam ille ubi iion habital, qiiod manavit laliiis in l<ito orbe lerrarum. Saluiure
qiit nbique toius esi? Verum ut nominis hiijns my- P.iiris Christus e t Domiiius, virtuset sapientia ejii<i,

Mtenum etiam spiritualiier pcrscriiiemur, Sion spe- q;ii nobis xiernain reqnicm tribuit et salulem. Me-
rnlaiio diciiitr, qiiia revcra Deiis in coniemplaliouc r;to ergo proplieia iii ipsu se exsuiiare dicii, ubi
piissima rcperitur. E)i jnsf ibi nobis habiiarc dici- y:iu>lii nulliis est lin s.
iiir, ubi enm illumina i calosti grali» cuntiiemur. Vers. 13. InfiiK sunl yenles in interi n quem fe.ce-

Kxponit ctiam q<iod siiperiiis dixit, paallile, quia hoc riini. In lnqueo isto, quem occullftverunt, comprehen-
est revera illi psallere, miiversis geni bus cjus mirn- stti es' pes eorum. In hoc el alio versu, qui sequitur,
hilia iiuntiare. Unde ititcl!i[;;i;i'c pussumus .n oiniii reiributio peccalonim potenter exponiiur : quia pro-
^iciu ps.^ItiKidiam coinpi tenlcr dici, quidquid potcst pria unusquisque iniquitate lorqiietur. Infixas eiiini
tiomini landibus applicari. liittienilum esi cliam quia dicit genles ,
qux timore Domini iion teneiilur : sed
h'>c piM- definiiioncm deconier explicatum csi; dicit r quibiisdani clavis peccatoruin probantur esse cun-
«nim coi Domino psallcrelur, id csi, qut liabilat in lixae, ut se non valeant excuiere, quas dura viden-
Sion. tur ligaraina coliibere. Quod ad Judxos non improiic
Vrrs. 12. Quoniam requirens sanguinem eorum me^ didmnspertinere, ut ita sint malis suis arnxi,qitcm-
moratus est : non e>l obliius ora ionem pauperum. Quia admodum in cruce clavis Dominum infi;;ere dccre-
siipcrius dixcrat : Gentibus pnidicale, et nuil os eo- Laqueum vero
veruiil. uccuttauerunt, quantumad eo-
rum constat occisos : iic quis putarel iniiUum esse rum dlcitiir votum ; mm Christo celaiura e«se nil

qiiod geslum est, sequilur sanguinein inartyrnm ab potuii, qiii passioiiem suam innumera denuniiiiione
impiis perseCHtoribits e.*se requirendum. ut in xier- pra^dixit. Comprehmsus est pe» eorum. Perseveravit

itum recpant (|uod icnipor;iIiter effeternnl. Memo- in meiaphora laquei, quem superius dixil. Compre-
laius cst, miialiil (er ad uinimque positum esl : ut et iiensos cniin illos dicimus, quos captio nodosa cotv-

|;orsociit<ir''S vinduta lerrerei, et mariyros promissio siringit. Pes auien^ signifn al gressus animi, ei desi-
Itoiiigna rcficeret. Non esl obruiis, ad conqucrenlium derium pravum, quod eos ambularc facit ad vitium ;

i.ilirmiiatcm diciiiir rol)orund.vm, qui propler lon- sicul Salomoii in Proverbiis dicil : Pedes eorum in
i;i!iquitaicm fuluri judioii retriimtiones Dcnm xsli- maliliam currunt, cl velocea sunl ad effundendum san-
iiiant aliqualcnus obl.visci. 33 Orulionem pauperum, p guinem (Prov. i, 16).
pet;ti(inein dicil jiistorum, q;iam e\ siia persona sub- Yers. 1G. Cognoscetkr Dominus judicia foeiens : in

tcr .'idjungit, ut de unoquoqiie lideli hoc inlclligas, opeiibus manunin su.irum comprehensus esl pecialor.
quodsibi prophcta posiulat largicndum. Vora nimis el absoliita sentoiilia : quoniam tunc ina-

Vers. 13. Misercre mci, Domine , vide humilitalein nifeste cognoscelur Dominus judicia facere ,
quaiido
meam dc inimicis meis, qui exaltas me de porlis mortis. pecc;>toribus dabiuir ;cierna cruciatione torqneri. Hic
Jsta cst oraiio cunciorum pauperum ad singtilarein enim quia sunl eis libera scelera, relinqui creduriinr

iiuitierum compeienier adducia, qiiia sempcr in nni- ftirsiian impunita ; sed ubi dies ille manife^talioiiis

t.Teni sancioriim lu-c turba pcrducitiir. Sic onim sibi ailvenerit, et Ihrono majesuuis siix Dominns Salv.n-
pus.utat siibvcniri, ut a clcmcntissimo Hege vidcatur : tor inscderit, tunc genoralilor a^^nosceiur oper.iri jii-

quia revera conspccius cjus aiixiliuui est , cl teiie- dicia sua, quando hunianum goiius, sive a siiiisiris ,

hrusa protinus dispercunt, cum se lariii lumiiiis se- sivc a dexlris, cjus fiieril arbiuio scgregilum. ll'>c

rena concedunt. Humilital<'m igiiiir suam dc iiiiii:i- est onim }:idicia vpre fncere , nnitisciijusqne merila

coFUin siipcrliia snpplicat xsiiinati , i|iiia t.iniiiin sii c aliq'ia confu«ionc discernerc. Scipiiiur seDicri-
8: EXPOSniO ?N PSALTEnilM. PSAL IX. 80

li.r hiijiis .iperla ilcdaraiio : ilioit eniiM uiuie cogna- A (ideiissimos coronal ; iiam si r,niliu>Ilb(t xrumiiis
tcitur boiiiinuni verc [erf., vcra] j-idicia faceie ; stilii ol desii paiicniia, anima non pntcsi c>se perfecta. ^ua
(inaiiJo nexiiosis operibus suis pcccai )r asiriiigiiiir, propier paiienlia e>l in'cr anxias tribiibilioiies sxcnli
e( &ocuiid;ii.') actu.in qii:>lilntein ilignam rccipil nl- usqiie ad fincm inorlis in tiniore Unniini graiiarum
lionem. Nim sensiis ille oiniiinn vilatidns csl, qni nriio jiigiter observasa ; sicut Dominus in nvflngelio

poMi pi'ccaloicin sola di-licinruin suonim recorda- d cil : /n patienlia rcslra possidebitis animi.'i lesfras

lioiie crut iaiidiiin; nam si licc tniilum sufficeret, (Lur. XXI, 19). Ciijns rn linla virlus est , ul cliain

qnirc dicereliir : lle in iijiicm cct.rhuni, qui paraius ipse DiMiiinus qiii iiilnl paiilur, patiens dicaiur.

ei( diubolo et angelis ejus (Matth. xxv, 41 ), el illud : Vers. it). Exsurge, Domine ; non prcevaleal lionw .

Yermis eoruin non morielur , et ignis eorum non ex- jitdi entur geiites in conspectu tno. Cum de fine sanculi

Singnetvr (Isai. Lxvi, 2-4)? Non enim hic loca lor- propbeia traciaret, advcninm Anlicliristi cordis iliii-

nieiiioruin iicgal pcccaloribus dari. scd perqiialiiates ininalione prospexil, ei pei iculi in.igiiiiiidine pertcrri-

opernm snoruin eos dicii esse lorqnendos. Scntiamus tus, magna voce proclamavit: Ex urge, Domine; non
cco iocuin peccaiorum snppliciis esse prafpiralum : prwvaleat liomo, Ipsc esi enim lionio pe^simus qiieni
iiiiclii^^anins cxtrinsccus poenalc malum, quod scele- liumana non piiiest snsiinere condiiio : in qno lania
raiis lcgimus Imminerc. N.im ul revera cognosca- B erit versiiiia vel poicsias, ni sob Domini virtus, ejns

inus bk'ut>ludinem a d.imnaiionibus qnibusdam ler- pnssilsnperare neqniliam. CeiUes cliain petil cclern-
m n.s csse divisam , recorderaur divitem oculos nio advcnln judicari, qiise ciiin ipso sTvissimo sccleia

sublevasse, panperemque Lazarnm in sinii Abraliac magna facturoR siint. Nam dum occulla potestnte liic

fuisse con<:pecium, ?e anlem nammis uliricibiis dc- omnia Doniiniis adminisiret , ibi l.;men pal.im jijdi-

puiaium { Luc. xvi , 23). Undc ordo isle vcrilalis car^^pclitnr^nbi -npcrbi nocerculierinsnonsintnlur.
nulbilcnus dicenlur, si pcccatoresmalurum recoi- Vcrs. 20. CoHS/i/ue, Domine, legislalorem super eo$:
diiio snla lorqnercl. H;ec siint occulta ftlii^ qiiu: li- Ht scianl gentes quoniam homines sunt. Evidentius j )in

lulus pra^dixit. de ipso dicit Aniicbrisio, nt lalis princeps delnr pcc-

catiMibus, non qui eos legat, sed qui cum ipsis una
Ccnticum diapsalmalis.
depereat. Deniqne sequilur, ul uiant gentes quoniam
Novnin diapsalma, cui snperposilum probaiur el homines suni. lloc anlem diclum minantis est, ut aJ
nniicum : uiide nonnullos bai-c res fecit adveriere, ronversionem poliii- inclinentur, qiii de sceleris sui

diapsalmi sib-iilium non piitare; aiiirit enim fiori non liberiate pra^siimunl. Legis enim verissimus lalor so-
p«is«e ut (anticuin sileniii es^e vidcaiiir, Sed res isia lus esl Deus. Etquia ille cunlra praecepta Doniini mulla
ileierininalionein qii.-c in proefaiionc posila est, om- q jiissurus est, in maledxlo poailur, ut eis pravx Icgis

>i;nn nil impcdit : bic cnim canticum non inierru- condiior iribuaiur; quod non ad .salutem sccleraiis
piioiiem verbnrum toilii, sed fuiurani videtur indi- proficiat, se.l .id ruinam.
carc bclitiaiii. Vers. 21. Uiguid, Domine, recessisti longe, deapiiis
Vcrs. 17. Convertantnr peicatires in infernum : om- in opportunitatibus in tribul tione? Inierjecio diapsal-
ncs geiitis quoc oblivhcuntur Domiitum. Venil ad tcr- niaic, vcnit ad qiiariuin membrum : ubi lenipoiis
liam scciioiicm , in qua peccaioribus finem siib ala- illius mal:< pcrtraciaiis , afniclorum consider.itioit;
critatc animi proiiiinliatesse vcrinirnin.Cfnver/rtnrwr, Domino dicit more inlirmilalis liumanae : Cur nces-
dicit; :ib liujus niiindi deleciaiione to I.iiitur, ne diii- iisti loiige? non quod ille lucum dorcliiiquat , ci ad
I iis possinl in sna voluptaie g.mderc. Seqiiitur, in aliud spaiiiini tranbfeiMttir ijui uijique totiis csi , scd
itiferuum, ne se credercnt alibi esse initcndos. In- quasi reccssisse credilnr, ciini subvenirc tanl jvcrit.
{crnum anlcm d cluai est ab co quod illic anim.TC ju- Scd dnin superius dixerit : Quoiiinm non d.iclinijiies

gitcr iiiferantiir : sive, ul qnidam voluiit, a parle in- quwrentes le, Doniine, bic scquiur, despicis in oppor-
foriore. Sed bic infernum viill inieiligi pcrpeliiam tunitatibus ; scd i lud ciuisial dicl m vtr.iciler ei i.e-

ironcm, ad qiiam sine dubio pervenluri siinl qiii (iiiiiive, istud aueni pro gemciiiiinn anxclaic pifr-

Drtmini prjecepia contomnunl. Oft/ioisci auicm Domi- D lalum est. Despici enm nos creJiinus, si vcl in n mo
niim, est crroribns siiporsiiiionum, ei coeno voliipl;i- scd tunc
tcmpore differamur ; ilie mai^is iibciins
iis iiiv .Ivi; nam ecdiitrario illius incinores suiil, qui pncslat, cuin inagnac palienli:c (iiis». A., £>., /•'. ,pio-
Lilia non rcquirunl. taiis) iiobis solalia subminisirat.
Vers. 18. Quouiam non in finem oblivio erit paupe- Vcrs. 2-2. Dum superbil impiiis, inccnditnr puupcr^
ris: pntienlia pauperuin non peribil in fincm. Vident coniprekenduntur in cogitationibus suit quns cogilnnl.
propliet.i in lioc inund') diviiibus despeclui e.^se pnu- Sln iioMUS esi bxc snnicniia perscrutanda : ne pute-
peres ,
cl ob'ivioiii crudclissinui; dopiitaii , in finem tur cxinde juslus uri ,
quii peccalor in isio sa-cnlo
*aecu!i,qu:iiido nDniiuus ad judic:iiidum vcncril inun- videtur cxtolli. Scd sic poliiii intclligomliim cst, su-
dum, paiipc es 40 """ ^'t''' cssc contemiu ndis ; scd pcibit inipius , ciiin cfl"cciiim malignx volunt.iiis ex-
tunc magis iu incinoriani Doinini iilos veuiic, qnando plcvcrit. Tiinc niagis paujicr ad studium virlulii
'livi:es Imjus s.T;ciili a icgiii cjus miinfribus cxchi- accenditur, (luia duin vitlorit pcccatorcm iiiinis cx:i|-'

duiilur. Et qnare illi pauperes a Doniino commcmo- latiim, fic le novii cs<c ca-nrum; cl avH!i'.i5 ai iin-
rcniiir expun l. Dicil eniiii palitintia pniipe'um, qwT iuil a lciKlii, iindc sc cxall mJum poiiiis cs.>c coiifi.lil.
 :

M. AUULLll CASSIOIXJRI S8
£7

ac btip. iLis provenii illa ilamnaiio, A «inamlo :.Ii(|iiis aul pcr forniara descr.bimr, aui p r
Sfcd lili, iii:i.iis

iil dfbilis pceriis, quasi quil)U>tlaiB nncis apprelieii- acius proprios indicalur.

iliutiir : ne ill.>s in luccin prudirt) liceal, qiii let e- Vers. tO. Oixit enim in corde mo Son : niovebor de

Lr<:sis aciilius ('OnlraJuulur, Dcus bane, qnanliis generdlione in gencrationem $ine malo. llis verbis ^\
liorror est limere quae noi» valemus eirugire! sed proprie cogiialioncm Anliclirisli dcsiguai, vel eoruin

(1 nihicillaod Sbe.quxiuopraecepiojubimurevilare. qui pjiis faiuubnlur :<rbitrio, quoniain sciipluin csl

Imilantur ergo illum, qui sunl ex parle ipsius (Sap. ii,
Vers. '23. Qno>:iam lnudaiur peccator in desideriis
2t). Qiii sibi ip>i maliiia facieiiie d.ciurus esi, nul'
suWt el qni iniqiia gerit
atfirtKV , benedicetnr. Irritnvil
i.tiii gcntein iniactain lelinquain : sed de isla n:iiioi.tf
Dominumjteccator. Reddim esl caiisft q»;c pecraiores
ine ulcisccns, ad atiiim gcntcm itcruiii iranbferar v.n-
co.iHaliOMibu^ suii (;ici:il illigari. M.iliis enim diiin
dicandu ; ut oniiies studio prav.) possii aflligere,
lira!dic:ilui- cx olliinr; n c do correi tione cogilal, ciii
qui ejus visi sunt nisibus obviare. Actus vcro euos
lauda'or bhndiciis invenitnr. Sequiliir ex:iggeralio
u :<> vcrbo definivit, qu.indo se siite inalo nibil dicil
iniqiiiiaiis; ui ille lieiiedic;iiur , qni iiialc poiius ar>
csse r.iclurum.
»ilaie cngnoscilur. Verum isle qiii adulaniiura falsi-
Vcrs. 27. Chjus os maledictione el amariiudine p'e-
laiedecopiiis, in niagnam se supcrbiam dommaiionis
t{ numesl
...
sub Imgua ejus labor etdolor. Pieq'
. , », -•
iiia ejos
•

evi^xiTii,
,
,
.

ouod proprie de Aniichristo datur

. » •
L •
, j . •
.
luteliigi,
11
" ...
:

duulifi pervcrsiatc describr.iir;

... in ore quippe na-
• .

qiii fallentium c:«!ei vis eousque pcrducitur, ut se nou

Iiebil blaspbemam malcdiciionem, cum sc Uci Filiuin
8iilnni regeiu tcri eiium , sed cliam rerum ouiniiim
iii!;i tietur ; amariltidinem, qiiando re>uUaloriIius suis
pr.TdicCt deuiu ; sicul Aposl(i'us dicil : lia ui in t m-
p<>^ujm morlis indicet, ei ad snpplii ia j> bcbil per-
j'lo Dei iedeal, et ex'ollat se viper omne quod colilu>\
veniie, qui euin lanqnam nunieii [mss. .4., B», F.,
ttquoddic lur Deua {II The^. ti, 4). Scd isla dli pro-
nomeu inane] coiitempscrint adorare. ilxc tiab b l
ticiiinl ad riiinam; irriiat cniiii verun Dnnmviin , ut
in orc qux locuturus esl publice. Sub Ungua vero,
falsus deiis flauMuis ut ricibii> aildiolnr.
quo.i ail, designal euin c gitaiioiies liabere sxTissi-
Vers, 24. Si^cundam inuttitnUin^m irw sua.' non in~
mas ; nt fuin ipse sil perdlus, pedere cuncia fe-
quWtt. Non est Deus in rouspeclu ejus. In exponend:)
stMict. Quaruin rerum dennili» labor ei dolor esi :

voluntaie Aniicliristi per-evcral : quia secundum

tabor cum diversis ctadibiis affligil innoxios ; dolur
ppcraia s«a D>>iniiium non requirel. Dicendo eniin
cum mariyres facil, quoniain siue labore et doioio
iiciindinn mnltiludinem iro' su(e, oslendil omnia iriim
ciirj.oiis consummari noii poipst coron.i maiiyrii.
rurb;i'enta crudeliaque f;.cturum. Ve uro islius ne-
Sic iiiiivcisa qmc lo jUilur vd C(),;il:U, pari fj:ce pid-
1] uii;c redilita esl causa conveniens, quia in coiispectu
f lula siuit.
Kii'i iio 1 b ibei Deuin. quam profutida carcita*; e^i,
Vcrs. 28. Sedel in insidiis cuin divitibus tn occullit,
Dcum anle oculos non baberc! Nam si ullimutn in -
vl inlerficiul innocentcm. Oculi ejits in pauperem re-
him crcditiir sii'is Iiimina DOiiviilcrc, no ne .ipiid
spiciiint. Cum dicii, Sedel in insidHs, acnis Anii-
Miperos iiifcriia patiuuiur, qui auciurem sacri luini>
ciiristi lalronuiii consueiudini coinpiiravii, qiii occul-
iiis pro sua minime eseciiate respiciuut? Dc ipso
i<is vias iiisident, ut iniCiflc ant tn locetiies. Qhx
«;noqi:e nequis imo Oaniel projdieta lestaiur diccns :
tigura dicitur pbanlavia, qu.ilics iu concipiendis fu-
Et exlollelur rer uilversus cmi'ein Dcum, et magnifira-
tiiris visiunibus aiiiiiiiis perdutitur uudientis. Tale
bitur iuper omnein Deum , et ad Deuni deornm loque-
Antichrisii regniiin dicit luturiiiit, qiioJ ad
cniiii
lur superbi m [Dan. xi, 56).
marlyrum c rouam, el iiilideliuin ruinaiu c^uisiel

Vers ?'i. Polluunttir vicc ijus in oinni lemporc; au- e>sc permissum. Seqwiuii : Ciuu divitibut. Ilic signi-

f\ru7tlur judicia tua a facie ejus : omniuni inim.corum ficai muliitudinem malorutu. Sjepe eniiii in Scriptu-
:uoruin daininabilur. Siciit dc justis diitiirus cst :
rii diviuis diviies iii ma o . ccipiu lur, sicut p:iuper s
Ueali iminacolati in via, qui an.bulant in lege Domini iii bono. Jnterficere voro innocen:cm esi de religioso
( Pial. cxMii, 1 ) : ila nunc de Aaticbrislo diciliir ,
fjccre sacrilcgutn, ejusque auiuiaui perpelua murt^
omncs seniiias bubcre pollutiis, id osi cogitaiiuufs r\ damuare. Nam cuin dicit, oculos ejus in paupeteni
i:ict;ique s<»rdeniii. Ncccsse cst euiin ul -inl coiita- respicere, iion rcspicil, ut prospiciat ; sed ad lioc

ii.iuata :itqiic poiluta ,

qua^ diic.ilu peslifcii diaboli iiileudil, ui peiim:it.

.«•otdidaiiiur. Addilur eiiam nef.iriiim srelus, iii cuiii Vers. 13. Insidialur in occulto, sicul leo in cutii
vindiiiain iii se respicil esse dilaiam, Dcum non pu- 5(10. Leo:)(m in cubili suo aiilefa:utu dtcii .\itlicbri-

l.t cxerci re velle jnsiiiiam. Sic ctiiui auferunlur ju- stum, qui atrociler ct du'o$e laceiatiirus est populum
ri.v.ft Dii a corde iuipii, qu.indo vidcl lardiiis veuiie, Christi. Iiiler initia eiii:ii pers iii i.> blcclesix vio eiita
i-,nod cexrilor in^ rueia! sus!i;icre. I'.t quod illi aii^el tantuui fuit, iit a pnganis, proscript unibus, toruien-
iiil.ri:iiui,ciim\i; iisscrvi.it, omiiium mimicorum suo- tls, ca;)ibii.>, Cliristi ni ad iduldrnm s:)crilicia co;;e'
nini obtiuere dicitiir priucipaium. Qua feliciiatc sub- ren'ur. .\liera fiaudiile ita, qu:c nuiic per h:ereiic(is
veclusadscelrra proiiiorerit, cuiu iinlum sibiobviiiu et falsos agiliir Clirisli.inus. Novissiina supcresi,
ire po«se coijnoverit. Qni t.iiila inferius pro| riel;ili* qux per .Xiiiichrislum pr:rJi. tlnr cssc veulura : qiii
di^scribitU'-, ul jam non fuluitis, scd qu:isi pr.iscns iiibil periciilusius, qitnniii:) cr.t violciita iruii:> ex
c-.it v,^:. .iiur. Q a- f^.! n tiiu:nr (.'-"^tclr-rVjiius, putesl.ile regiii 5iiiu;Mlj.is, cl d Cfptina iiiir.icu!i*i"
 s ;

81 F.xiosnio iN rsA LTERIUM. [ S.VL. IX. »0

u/, ^i(Ul DoiiiiiiiiS iii Evaiigciio -ii ii , seduc.it, »i (ieri A Veis. 54. Proptcr qir.tl inilnvt impi::.% Drum [<> s-^.,

poietl, etiam clcctoi {Mattk. xxiv, 'H). ProiniJe ad Dominiim yeccat r] ? Di.xlt enim m contc iuo, tion

vim pcrtiiicl qiiod positum esl, leo ; ad dolos, qii d rcquirel. !n lioc vi rsu ii;i'abi|i Irrv laie el siisrilaiio

ait, in cubili tuo. Sic ulrxquu iiiiquilalcs ejus siii- piiiiiilliiur, cl respon- o apl:i roiixO(|iiiliir. Inicrn»-

giilis soniionilius iiiiiinaiilur. gative enini p^oiiunliaiiiliini osl : Prop.er qiiid irri-

VtTs. 30. Iiititlinlur ul rapiat paupeiem : rapere laiil inipius Deum ? Dciiiilc n-sponile silinn cst : l)i.rit

pnHpeiYHi, dum aliraliit eum. In laqneo suo liuinilia- enim in corde suo, uou requirel. Con^tat ipiii pc, id o
bil eum. Ileraiio iiisiJiaruin , iiiiiiiet:iton) (allidi Duiiiiiium irrilaliiin, qioniam eum iiii|'i<is liida <-ui

perscciitoris o lcndit. liapere vero paupercm s'\^u'.- noii pul;ib:it possc rc(|ii:re;e. Scd iii\ciiiel iiicinoieni,

lii-al s*i!.i(um [erii n'iiiii aiiini.i', :d <|ii"d ille .'.cf.in- (|ueiii spembal obt;liim, cl iisque ad iiitini nsiiin sca»
di>>iiiius (ralierc nili ur iiiiiocentrs. Deiiide ai ex- lil lecij-i, quu> pr:B iiintiiiiidiiie delidorum crcdeliai
posilioiiem prionini sequilur decon re|ioiiiio ; inni iii incmorin n'<ii icncri.

ut iiun piilares |)nu|)erem rapiiim nul fisci il' hilo, Vcrs. 53. Videa qnon am lu Utborem et ilolorcm ro i-

aut interiellaiione c;»iiS3C civilis, geiniiiiivit rapere siilcrns, nl lri<da< co.s in rnanus luas. IsIik! j.iiii42!"**'

paupfrem ; el mnx c:iusam perseciilidnis aiincciil, l)at;i re [ed., probaioiij Doniino ciiin f!r;»!t.la(ioiii' di-

dum attraliit eum, id esl, duin illiiin a veril;ile ciil- f{ c«riidiim csi : Vtdes <|noniaiii iiiilliis libi il iidci. Sii-

lurx ad iiominis sui vcneralionein nioliiur addnccre. peiiiis enim dix(!ral : Suh Ungua ejus lubor el dolo,-

El n<> adliiic istud, altraliit eum, diiliiiim iiaberc po- b.xc iinnc vcrba repclit : Vides quia laborem ei dnlo-

lu sse>, add dii : In laqueo suo hiimiHabit ev.m. La- rcm consideras, qiix ei illo perndiis dom snb lingiia

queut iiignilical dolniii, qiin siiiipl.ciiim cnrila ca- 811.1 baberet, id est in rogilalioiie re\o!vrret, cogio-
pitinliir, ct velut nodo perversil;itis I >meiiiabiliier sci penilns nonciedel);il. Cousideia> profccl', quando
ai.igantur. Ilumiliabit auiem, benc diclum e^t : i|ii >- iii liiis ntaiiibus, id esi jiidicio ir;id liis noii cvadii ;

iiium de vera religione snc dubio cadunl, qni ad icd digiia ractis rccipil, qui vacandum ab sceieiilius

iiis;)n.i dogiiiata perducnniur. iion ptiiavit. Sc omiis poicstas pciies D 'um c>sc
Vers. 'i. Iiiclinabit se, et eadel dum dom-.nubilur deilaratiir, qui pecc tores i|)sesilii ei lr:uiil ct ptinit.

pauperum. Hic jam de ipso lyramio dic tur, i|ui in Nam qitod per niinistros (jus gciidir, ij-isn s virtnle

Dei servos |ieriiiiss;i poleslaie {;rass;»bitur. JncUna- s'ne diiliiia;ione compieliir. Qiio fugiat, qnciii lania

bii ie, id est, ciim animuin suiiin nimia perditoium V r(U5 iiisequiiur ? Coiiiniiiial lieel s<elera, el divcr-

acqiiisilione re.iiseril, ct qiiasi iiia'ornm co{iin crn- sortim liom num siibvcrsione pasc;ili:r ;
qnidij id U'-

ptihitiis, in aliqiiod olium posl s.inrlornm popnas Crrii non ciii impiinittim, cum a:ieriia daiiiiiaiitnifi

ainici one^^que perveiieril. Tunc ergo de sua pr;v.siini- C torqi.ie! ilur.

ptione neqiiissimus cadet, quando illi cuin snis se- Vcr . oG. Tibi eniin dcrelictus esl pauper : pup.llo
quacibiis superveueril rppeiilinws imcriius. Finein lu eris adjutor. in nicdium (Jednciis inip.is afo^ue
quippe sa-culi ncscit, (|uoniam eum Durainus in sua coiivii lis, redii ad jiislns ; ul sicut il!i dt»;n tai ii.s

polesiaie constituit. recipiuiit, iia isti pnmiissa prsemia conse^iian.ir.

Ver». o2. Dixit enim in corde luo : Ohlilut est Deus: Nam ciim dcit : Tibi dcriliitus ist pauper, osie» lil

averii! faciem suam, ne videat vsque in (inem. N'iiiis qiioniam qui iili dereliiiquitur, iiiilla niililate framta-
ftiilia cogiiatio. Crediiiirus est Deum dissimulare, lur, qunniam boc esi pio piincipi ditnitii, .|iiod bo-
<iii iionorem sacrilegns conaiur eriperc, piitans eum nis omiiibus iradi. Pauper ciiiin diclus csl a pauln o
fideles suos nolle rcspicere, cnm propler ipsnm do- lare. Uclicium ergo dicil pau, ereni Deo, ul iies
ceaniur oinnia poeiialia siislinere. Ignariis Vi-ri(alis videaiit quaj binia possini de cjus leptirlaie jiidicio.
contraiia susp:ci(iiic movebilur ; nec inteiligel quod PupHium vero di( il, iion ciijus gi;iiilor canialis oo-
Seqiiitur : iVf oblinuaris pauperum in finem. t\ni\ cu! uit, sed cuip;itcrseputtusesliitiindus. Nam n.ulios
eniin dicil niliil eos esse passu;os, scd nultale:ins pupillos invenies orbitos paire visibili, el siinl
usque in finem esse deserendos. bl.isplicmi, abli^uritores, et »|ii0(l in itla ;ctalc c c-
Yers. 'iO. Exsurge, Domii e Deus meus, el exulie I) bcniiniim cst, liixuri.isi, et tii a D(»miii0 proliaiiinr
tur manut lua : ne obliviscaris paupcritm in fincm. nlie:ii. Se.l ab iltis pupillis di\idi iion poie>t :!djiii<>-

i)ccursis q :atuir parlibns, niinc exaltaiive proplieia riiim Dci, (i:;oruii» paier diabolus in aeiione btc iio-
Mconvcnii ad qiiintam : supplicans lieri qnod lamcu I iiiii probalur ex>liiicliis. El iuleiide (piod dicii : 7«
sciebal csse vciiiuriiin. Exsurije diciliir, tiliiis snr^e, eris adjulor; iilcuiii cain;ililer affligi vi.!cas eos, nim
lioc esl celcr.ter veni. Eialtelur mnnus tua : w<in' iluiiiie- cssc tiberaiidus.
operaiioiiem s gnilical : scd isla Dei operaiio jiidi- Vi-rs. 57. Conlcre brachium pe culoris et maligni ;
ciuni csi, (^iiod exspeciniiiiis c>se vciiiiinnn. Illinl reiuiiclur dcticlum ejus, nec invenieiur. Aiite K-cutcs
enini de.Mder.ibal vcni e, nbi islc siipci biis possct p.-ophcl.e Aiiliclirisii nei|uilia redil ; ci rogai ne illi

occunibrre. ^e obliiiicaris paupenim in finem. r.im- baccliaii diijlius liceat in sac.gdinc bealorimi. Coulere,
11.'« fjiiO-. inipiiis dicebal : Avertit faciem sitam, ne vi- id est ad niliiliim redigf. Ihahium <jtis di. ii p. lcn-
deai vsqu,' in fniem. NuiiC n>ga( i;e sccuiidum vclu.ii li iin (jua pcccaiorcs malc uiebaniur : i|nia insii^niier
.Aiiiitliriiii vbUvitc.tur yaiprrum in fmcn sa;ciili, iilii inipia facieba; ct lioc nomcn a'-> en »iii|;u!aiiier
;

fk>iuiJc-,( icliibuii'! nioril":u!U. iiicniit, ([«' ni im i:i .-cciciibii.- siJi:il(ni iiou babtbil.
ri M. AIR Lll CASSiOnoiU
iliilicjnus, quia iirKiniis disMi^sor oril ; iii «iuo« ter- A ola Imi.in», |liiiiina cl lucnlcnla dixerunl : jndican-

inre imn polobl pci vcriere, s llem Cdrieinr p r rio- ics c-si- iicfariuin, si illa oinnipolens Verlii hurr.a-
xiu pr.iin a declinaf'-. Uelicluni uiilein fju$, »l;c l i..-)lii( ali(|ii<>d de fiituris i^norasse putareliir, quoJ
coniiiii-sa |ierper.an ;
qodd licel sinj;iil.uiler pr >- r.ilrcin sciro pradicavil. Nain cum Feirus in Evan-
iiiiii.iaiuiii fiil, iiinnmcral) l.a laincn cjus eKSlalnini g<; io dical : Domiue, lu omnia nosli, lu scis quia

sine diibiialionc pcccala. Omnia >i |nideiu (avV\ amo te {Joan. xxi, 17) : ilein ipse Doininns dicit :

iphiiis ac ditla jec>al;i sunt , cujiis u.;iversa vila Oniwa quce liabet Palcr, mea sunt (Joan. xvi, 1.'5) ;

dciiciiiin vocatur. Addli, n^-c i/ir^/iictur, qnia diibium iiiiquc 1'atris omnia noii iiaberel, si quod Pater nos-
iioii est perire scclcslatn poicstalein, cujiis daniH:in- set, ille nesciret. Scd ila salutariter ac veraciter

duni coiiNiai auriori m. credendum essc docuerunt, ui pcr figuram meio-

Vers. 38. Hegnabil Dominus in (eternum el in sa'cU' iiymiam, id esl Iransnominationem, quoe io Scri-

Ivni sccculi : peribids, (jenlrs, <le lerra ill.us. Exsiincta pliiris s;icris sa'pins invcnilur, d< hcai iiilulligi, qiiod

riailc gincrafi, ad fulnraniin reruiii ordinem veiiii : iililiier suos faciat nesoire subjectos. Nani in Genesi
(|iioni;iin inlDrfcclo Anticliristo, Dotnini regnum acier- Al»r;ili;im Deus dicil : Nunc cognovi quoniam lim^s
iimn, pium, muniricurnque venturiiiii esl. Perinilli- i>orrtiiium Deum luum [Ccn. xxii, 12), id e-l liunc l^

lir enim niniis prxciirrcre sccicslnm nialuin, iil g ccg' o-cere (eci. Sic »1 liic positum esl, nescio, id est

gratius regnuin Doniini buscipialur oplalum : iibi nescire vi>£ f.cio. Nam ip^e Dominu> alihi similiier

jaiii bealnrtiin adepia securilas conquic^cal. n c ul- dicil : Nescio vos (iJai-.li. xxv, 12) ; cuin iitiquc qusis
tcrius formidenuir insidirc, qiias magi$ sanctus vir daninabal ignniare noii poieiat. Denique inierroga-
iii lioc niuiido cogilnr snstinere. Gentes anlcin posiiil liis de ipso firlii ulo dicit : Non est veslrum srire tem-
pi'CC;itores el iinpios, qi*' feraliler vivnnt, nec Do- pora velviometilu [Aci. i, 7); non eiiim dixil. imn
mini legibns obscqunninr. De terra illius, regnnm esi ineuni, Viil iion e>l iioslrnm, $ed ail : Non eW
Kignifical D;imini Salvatoris, quo soli bcalissiini per- vesl iim scire. Sic utrnmque servatuni est, ui et ho-
(niuntnr. iiiines ignorareiit qnx 43 '"^s i^oii opnriebat agno-
Vcr-.o9. Desiderium paitperum exanclivil Dominn^, scere, el boc Dei Filiiis iiei|uaquam carnis infirmi-

concupisccntiam cordis eorum exaudiiil auris lua. iate nescircl. Quod si niaj< st:item illam, •luod dici ne<

llene vola justorum vcrbis congruis oxpriiniiiilnr. fas csl, lexiaseignoraniiam Mispicemnr, fortior utiquc

Dicit enim, ftesiderium pauperum, qnod lit sempcr invenircliir ignurantia quam diviiia nainra, qux, ut
amnre praeinisso, ul iilic eu u evidenier videre cu- sluite dicam, oppriniere valuil pn.vidcnliam, per
|)i int, ubi nunc eli^im meniis iumine iraiisrcriiniur. quain omnia sunt crc.ila. Sed cum liac niiiiisdoccan-

Sequitur, concupucentiam cordis eorum. Ilnc verbnm C '<" abiUrda, credere di.nnm esi loiain Tr;iii:aiein,
conslal es&e violenlius. Concupiscentia ciiiin ild di- cni uua at'|ue omnipoleiis tiatura est, oiiintuni rciuin

ciiur, ubi conjuralis quodamniodo animx viriiius indefcctam scinper habere nutiiiam.
nliquid ardoie menlis appeiitnr. Seiiuiiur, exaudivil
Conclusio psulmi.
auris tua. Qnod regubr.lcr debemiis adverteic, nibil
in Dco cor(>oraruin esse meinbrornni, Coinplela esl p^almograplii deiiunli;ita promissie,
se<l virliilis
re^craia sunl Ftlii occuUa iiiir;iciiia. ingenies cl
ejus elTectus, qua audit, auris voc;ilnr ;
qua videt,
adiiiirabilcs causx, qux quanuis c\posilx vidcanliir,
ociilus ; qua perGcil, nianus. Veruni ba-c dicla
coiiilanliir memoria?, adliuc tanien .^ne dubitaiiDn*! sccieisp. sunt ! Nani
iie, quia crebro repclenda sunt,
los ipsa rcpeiendo faslidium facere videauiur. (uni prsediciiniur, iion habentu'' incngnil;c ; dnui

^crs. 40. Judicare pupiUo el liumiii, utnon appo- igiioraiilur, quando vcniau', adii ic obsirus;c cs<e

tiat ullra maynijicare se ho.uo super inonslranliir. Sic et secrclniit est qnod diciiur, el
lerram. V.cce
aucloril.ilc prophelica qu.crenlibns iion lacclur. Qnai.ropier cifusius Doini-
coininoneniur , non .soluni
110 su|)pi.ceinus, ul nobis cnieiidaiioneui salubcrri-
qiieiiil bet pup.llum, scd piipillum et liumilem Deo
111 iin coiifcrre digiicliir qult siue cxcusaiionc pec-
es c giaiissiinum. Nam cuin dicil : Judicare pupJlo
;

i,u»,iii
*i nuniiii,
ei c;nr.;(;,..»i ...,> ;..-.> f...,; „^ • ,, caW cui rclribulio peccaloriim rr;cdicitur esse vcn
S'gnilicat pio ip-^o lern posse scnlcniiain. 1)
.

Sed cum hunulis lnr:i. Mente qiioqne retinenduin esi, hnnc ps;ilinu:ii
diciiiir, justissimus approbalur.
Seqnilur quoque deliniiiva proinissio, es-e priinuin in qno advcnlns pKiplielatur .'Xnlii.lui-
ideo illa qii;«

dict;i siiiit fieri, iil ulteri;is a i>ulio hoininnm |)cnn;t-

Sli. Numerus qnoque prascns et illnd uccullititi pro-

litnr cxccdi. Tuiic siqniuom balnr :iperiie, qno.i hor;i iiona Doiiiinus emisii spi-
ciiiiiia n!;i'a (inicnda
snni, qiiando aiiclor omniinii pecca'nri)ui cum siia
riliitii. Nam cnm intor alia el de passionc ip^^iits

plcbed.imnrtbilur. lI.ccsuntocr.,//a///ii. qujcpsaliiii P-''"'^-* '^»^*- '"C"ins sil, tihiilo ,

cl per calcu'nm

hiijus tituliis canil. Nam licct per qu.iMlam imlicia '^'""" ir'"-^'!"* <'i"s lif>ruin :.uminti.t ,
quando eii..m

ficqncnter vidoanlur cdid:). quamlo tamen vcniani, <^'"'^'=* 'P^'"* "^^<^'^"'" 'laiTasiC ii.y:.lcw3.

huminiiius incognila li;il.cnlnr. Dc ipso die

eniiii
t.XPOSinO IN PSALMUU X.
Dominus in tvan;;elio dicl : De die. (lutem illa et
7// [inein piainius Uuvid.
hora nemo scit, neque angcli ca;lorum, Htv/Kc /'"j/i.-j.'»,

M/ji Pater solus (Marc. \n'., oi . De q <• !uc.> bea- Ciim frcqnenlci i:i lilulis lO i:niii \ ihilir. /- /i-

li'kiini Paires llilanus cl .\ir.;ns iiuiN Kcitbic sui- ::>i, 01 iiiienii.iiii in inciil s noj i.c d;i. ,ii sc .
p i .\ I
 :

ExrosiTio IN rsAi/ri:RiiM. rs\f.. x, 94

Ootiiinum CIiris;um tarnon pr."»pler iliver^a inir.jcuh A ^lHs q)titlem simntsod r nicria ui morlem, nliis odor
((ibititin csse iion (Ititiimn ost. Mudo eniiii indicai vilwiii vilam ( // Cor. ii, ItJ).

glorJDS ssimam passi >iiein , niodu triiinnplialcra et Vcr-. 5. Paraveriinl stitjiiias s las in pliar irn^ u(
.iilmirHb lein cnDclis gfiitibus resurreciioncm : niiiic. sagiileiil iii obscuro reclos corde. l'erm;iiict iii ronipa-
aiiiein sanctain (iilem (lccliirat, in qii:> liserciici diglu- raiiime s:>gillarii; nani sicut isle liabel sogiitas in

di.inliir conlra (idelissiiiris Clnislianos; ita lii, ut pliaretr'1, iia iUe {icslai in (ordo veba vcniMiosa. In
jiigiter leiidal .id Cliris uin, quanivis diversis sii;ni- obsciiro vero, sive riiin persccuiionibiis pirluibatur
(ici'ionibus inveni:iliir :ij<iut<itn. Qiiod ciiain iii reli- Ecdcsia, qiiando liniore periculi carnales hoinincs
qiiis |i$a'niis, si aciem ineiilis i •lciid:)'^, co-inuscis creiliiiilur facilius immulari : sivc in abscomliio con-

esse racieiiduin. De Pa/i/io aiilem cl David 111.1 mc- sili ', (iiin opportiinius pulaiii Cbristianos drcipere,
niiiiissc siifliciat, qiiae gupi^rins dixiss<; cognoscimur. qiiaiiilooos jii licai:i sua consilia non vlder(^. Scd cum
8<-ienduin tainen htinc psalmuin |irol3ltiin i-ssc ad ilicil, reclos corde, insidias eorum oslcndit inanes el
li.vrciicos deslruendos. vaciias. /{«'c.'i enim corde non sunt, nisi qiii iiulla iiii-

qiia d (ipi piMsiiasione poiuorunt.

Divibio psalmi.
Vcrs. i. Qnoninm (incB perfecisli destruxerunt
Psalmus liic fersonam propliele referen- ^ juslus autem quidfecit? Idein de ipsis h.Tpreticis dicit.
lotus ad

dtis e-t. Priinocapiie de insidialoribus dicit luereti- desiruxissc illos lcginn Domini, cum inierpretalio-
cis, qiii nAuolur catholicos in suam coiiveriere pra- niliiis f:dsis Scripiiiras saiictas lacerare moliiiniiir :

viiatcm. Secundo Domini judiciuni comniinatur, et ConvcriciHes iii quorumdam necem, qiije a Domiiio
qiiid in illa retribuiione suslinere possint, evidenter pr^pheiata siinl ad salulem. Subjungitur etiam de-
osiendii, ut jusiiiiam Domini metiienies , supersii- reiisio Domini Christi : dicit eniiii, si homines vo-
tii sas deseraiit ralsiiaies. liieruntaequitatem iiiiqua interprelaiione subverlcre,
cur accusant eum qui juste locutus est ? Errores
Exposilio psalmi.
Ciiim non de prsccpto trahunt, sed de nequissima
Vers. \. /n Domino coufido : quomodo dicilis anima; sua voliiiitate concipiiint.

mtce: Transmi.jra in monlem sicut passer? Hoc scbema Vers. 5. Dominus in lemplo sanclo suo ; Domimis
dicitur ccpnonrnia, id esl tommunicatio consilii ;
qiiod III [^EifCoelo sedes ejus. Exprobratis iiis qui falsa sen-
fil frei|ucnier qiiando aul cnm adversariis, aui cum ad- tiunl do r< Igione verissima, ;id secundinn capul pro-
juloribus [ed., audiioribus! verba niisceiniis. Ad per- I
bela jervcnit, in quo jam judicia Domini dicit esse
suasores qiiippe hxreiicos liic seimo dirigitur, qni veiitura ; ui liumana perversiias salicin se conside-
voiiint liiqiii quod impium est, ut contenlionibus pra- q raia Domini dislriciione recorrigai. Lt iit innocen-
V is feditcanl »iiiiiias itinocenies. His eigo vir lideiis leni dcoipi aliquis noii pulaict impune, Dominuiii
dicii: D;im cgo siin in relig onis lixo cacumine con- dicit iii unoqiioque religioso coiisistcre ; sicul ait
stiiutiis, quemadinodum mibi snadetis , Transmigra Aposlolus : Si qttis templum Dei violaveiil, disperdet
iit monlem, id e»t ad hxreticain pravitalem : men- illum Dcus.Templum enim Dei simclum esl, quol ettis
ticiites ibi esse Cliristum, ubi vciitas nullum proba- vos {l Cor. III, 17). Ui sciat bairelicus a Deo se pos-e
liir liiibere vcsligittin. Mons eiiiin iii Scripturis dlviti s disperdi, a quo noscunuir coida recte ciedentium
orqiiivocus cst, qi!od dissimilibus rebus pro aliqua j.ossideri. Coelum cnim sanctos viros signilicat, quos
cimparatione deputatur. Frcqucnlcr eniin ei in pracseniia majestatis sti?e Diviniias insiderc dignatur.
bono, et iii malo ponilur ; nam cuin in buiio mons quam pulcbre suborilur laus re ill.rsa ! Qtialis
dicilur, nrmilas ejiis consideralur, ct bonorabilis eiiim liouor, qu.ilis esl gloria suscipere Creatorem,
altiiiido; cum in malo, slupor menlis, elelexaia sii-
quem nnn est dubium bonos somper invisere?
peibia. Sic untini nomen diversis rebus, coiisideratis
Vers. (). Ociili ijusin pauperem respiiiunt palpebrce
;

qiiaiitaiibits, congruenier aptalur. Passerum quoquc ejus iuterroganl (ilios liominum Sicut inrelices sutil a
plura sunt geucra : alii gaudent ad foramina paric- quibus avcrtltur, iia beaii redduniur, ad qiios pro-
lum, alii valles roscidas requirunt, nonniili mmites ^ p.ij,,^ respicil Deus : quoni m inluilus cjus bencfi-
appetnnt squalenles. Sed nunc de illis dicil qui ad ciotn esl, qiiia peccalorum teiicbris nuu ullunditur,.
aiii^siiiia loca lerrarnm levissima vo!u:itate rapiuii- i|U. laiila clarilatc liisti aitir. Nam el bipsus I'eirus re-
tur ; iit his nieriio similes oestimentur, qui ;id ue- diie iiinc incruil, qiiaiido eum clemcntia Divinitaii»
qiiissi iias pnedieaiiones, lcvilate iiicoiisiaiitis a .iiiii a-pexil. Et iiileude quod prins posuit oculot ; posl
Iraiisleriiiilur. ver.) pat))rbras. Palpebrx dict.e suiit a pjlpilando,
Quoniam tcce peccaiorei inlendervnt ar-
Vers. 2. Suiit eniin qua:djm luiiiintim tlieco^, et quasi folles
eum. Arcum, mamlala divina debemiis aJveilcre, 0: ttlorum, quosclaudimus dorinieiites, ul f.iligatutii
qiix haTeiicus trar.tuus, et in su;i praviiaic coinpu- corpuscuium leparare possimus. Erj^o <iuia in Do-
ncns, ad vulne.s ;iiiim-j: lendit operaiidniii, iit non ad niiiiomembrortim minisieria pcr allcgoriam frequeu-
salutcm compuiigat, sed a>lcrna inorte haiisfotlial. i r aplaiitiir, d;cit cum, iioti sultini quandu intendil
Il beiie arcut ponitiir in sacratissimis Scripturis : ociilis, sed cliam lunc requirere, id esl considerare
qnia in unum diio Teslanienta conjiiucens, aut dc- lilios bomiiium, cuin ca ncglig.-re qu isi doriii eiw
feii:>iuncin Iribuii, aiit luiiiaiii; sicut .\u slola- dicU : ae^i.inattir.
 ,

M. AUniiLH CASSIODOni ^»
95
Vers. 7. Dominus inienngat juntum el impium ; qui \ el in Evang* lio {Lnc. \]\), honus serfiis oOeroRs

aulem diligit iuiquiiatcm , oditauimam suam. Non decein laieiHa iaudaliis est, cl polcsiaiem snpra Utt-

esi impri.ljonini dorog:»lio cogilinda, qiiando Domi- cein civilaes accepil in prjpminm. Aposiolns qno-

luis jiislnm rcquirit el i.npiini, qiii omnia sub veii- qne i« magniim sacramenHim, VerlMimDominideicin
l:,ic (lisceriiit. Qnod ideo dici nr, ul hoiniiiuin desi- scripsil Kcclesiis : significans sacrae doclrin» pleni-

dtiiia. oitiiiioiiis famaB non sediicant ; sed unusiuis- iiidinem, hanc coinplecli numeri quanlilatem. Nain

qiirciixumsinciai coiiscieniiaiii suam, de qua novil cl minierus ipse in inagnam Tlrlulcm laud. m(|iie

boluin Doiiiiiium forre judicinin. Sequilnr brcvis cl cidlecitis esl; qni licel in exicnsum calcnluin, infi-

inaiiifesta sentcmia. Qnid est diliijere iniquilatem 7 niiumqiie lcndalur, ipse laincn iii semelipso semiier
oditae animam snam. Sic ciiim se perscquilur, qui crescenii snmnia revoiviiur ; el probe, ul cuin niliil

diaboiiiin seniilnr, diiiii ilias seinllas commeare lecipi il exlraneum, inagnjiii de se ficere videalur
vult, qu I! ad |>arnariiiii l«»ca lngienda perilucunl. anginentuin. Ilicciiain inerilodicilur decus, q luniaRi

Vers. 8. Phiii super peccaiores laqucos : icjnis et a decore nomen accepit.

silpliur ci ipirilus proccllurum pirs calicis eoium. EXPOSITIO I.N PS.\LMUM Xf.
Pluil, vcrb.i pt:rdiciniiuiii reliilit C(i'l() niananlia,
;i(l
i/i (inem pro octaca die psalmus David.
qii.TB jiiissiinis iiiibics siinl; pcrli^lis .inicm igniii la- p
Ociaoa, ut in sexto psalrao jam dicliimesi, ad
«|iiei. lili citini bcne inlclligcndo, inde fiuclilicant;
ajiernam periinei rejiiiem ; nam ociavnm dieni
isii male tiacliHido aniii as snas iiodi» iiervcrsilaiis
niundiis iste noii recipii, sed fi.iiio sepiimo setnper
st aiignlant. Iijnis esl qiiando eos flaininea ciira coii-
rcdil ad priniuin. Iii istis enim diebtis pluralis est
siiniil; snlpliin; qui.i cogiiaiiones eiiriiin deiestabiii
nuincrus: ilie aiitcm singularis accipiiur, qiii nullo
feiore saidciscunl ; spiri us proccltitrum, duiii se lii-
succedenle mutatur. Quapropl-T dicenda virtus esl
niiilluosa lueiiie ciihfuiiduiil ; pars calicis ceiwn, id
psalnii, ul jerejos inienlioneiii inscripcio tiiiili laci-
e&i mciisnra qtia {xillsiiis aclibns clirianlnr. Cnlic
litis pussit iiitelligi. Petil itaiine prophem ini'(Uilaietii
autein ci iii bono diiilur, ni est : Calix luuo inebrians
ntiiiidi istiiis desirui , ut ad illam vcrilalem futurx
quam praclnrus e»l [Psal. xxii,5} ! Ca/ix cniin nien-
proiiiissii:n:s debeai perveiiiri. Sic illud imperturba-
&ura est qua piil:iiiliiraiiitii:r. €al'X aiitein dictus, t-.o
bile rcgniiin sij^itilicalin', qiiaiido cjus bcaiitudo in-
q\iod assidue caiidnn sol.at suscipere poiioiieni.
Marrobi;iS q»o(|i:c i he idosius in quodain opere stio
desineiiier expeiiur. Meriio 45 ^^o^ ''"'*^ psalnio
octaMis dies aplalns e^l, iibi sxculi islius consne-
^eikteni dicil Cvlicranoruin fuisse jiixta ileracleain
itido xiini^a de^eriUir, e( illius venire innocenlia po-
consl'lnlan>, coin^ usilo nomen axto toj Y^Ayj.i, qiio I

sinlaiur. Cxtera vero hujus liluli verba praecedi-n-

|)uvuli gcnns uua litlvra ininiiil;iia caiicem di\il. (]
ubiis expnsitionibus proliamur esse noiiisiata.
Lrde hoc noineu n>eMion:f conslai inlixnni.
Oiritio ps
Vers. 9. Quufifm justus D miinis el jnsticas di- ./nii.

lcsil : (Tfttiia^em nil l ruUusejtis. Fit ((uoqne dex:|ui- Prima parte propheta a mun«l: isiiiis perversitale
l;iie;il>riui K»*^ts dt^corj couclu^io. Ju^ium «!icil Du- s.ilvnin se petil fieri ,
qnoiiiain dolosi al'|uc su|>erbi

miunm aniarejiMi iam. qtiia ne^cit aiios respicere, poicntiam Doinini sceleralis oblocntiouibus ahnega-
11 si qiii iiurunl cosiodtie jusliiiain. Adjecit, arquiiu- baiil. Secunda prontissionem Patris per oinnip ien-
tim V dil vultKS ''jits : lUin scilicirt .i^tiniiateoi qumi tein Fi*iuin prxdicai esse faciendani : cloquia Doniiiti
lamen |ut>pil »•, tp<^; conce^bl. Non eniiu qiiid'|tMU) sub brevitate collaudans, sicut priii& sermones iinpins
rx se |ii'<:bi hiiiiiaiiit.is bahei, nisi qiftd a Dnminn ai;;u:-bal.
iiontvmin nniuiiun st's«vpt>ril bigil ire. Yullus vero Etpositio p^almi.
hic propit a.iiwie » D.nntni .si.^Mniicii. N-mi et iii alio
Ver>. 1. Solium me fac , Domine, quoniam dcfecil
I>si| i o Ifgitiir : Yn!l:is awati Uoiuin' super fiui^nici
sancius : quonium diminuice sant veriiati-s a filiis homi'
ni^i/a (/*{«/. xxMii. iTj. Sed q>ioiii:iiii lnc dixil, iiqui-
)iu'ii. Stiidtuse discuiiainiis hoc priacipium pf alui-
l-ihin vidi, er :rq.i.iatciit giaiiain ips u> fecil itt-
I i|iioni.iiii iingiKiiuiit sclieiiiauitn d corerorin:<tnin esi.
lcUii;i.
^ Kxc'ainal e iin ad Doininuin subilo pr>>|iheia , iii d<t
Coii(lu\',o psaimi.
ipsa loiinidiiie appareat |icritui inagn liiilo. Deiinle
Qtiam hcHe ver.-utiis liiiriMicnrnin ei icrilnniones p.T ligurani syiiailiroesinns , usqtie ad divisioncn^
Cfriiin I
saliiiits tslo sicriiiili b evi:ait! c nn le.vis e l! cotigregai iiiulia, qu:e liinuil. Quod scheina iuliT
iil qiKiriiin rii:iir:is |i3' >as :igiiO!>cinii)s , :il) eoiiiin vii.lcnlis.siiiias ligiiras acipiiur, quindo pluriin:i: res

)
r-iviia',ibus arceitiiiir. Est eiiiiit in iiiiiiicro ipsii el io uiiiiiii, el ntiiiia cr;iiiii a colligiiutur. Nain rum boe
vjiius siiicla D'ca'o^;i, i|ui liiiiiiaii;e vii:i' |»i(tv< iiii s,i'( iiliiiii res|ticcrel anim^is inuhiroKtiiler iug'avarc,
glDrio^issiiniis inslitiiior. Nain siciil ille lioiiiiiiiini silvum se peiit a Doiiiiiio/ic^n, apud qucm verain mo-
Viiia rondemnai, sic el islc sensiiin iiiiqune pr.vdi':i- iliciiiani noverai inveniri : sancium diient abesse de
l oitis iiiipugnal : lanl ta iit;ijore peiiciiio Itberaiis, ti.uiido, iibi laiila itt:iloriiiti iiiesse cogii>,<M lur niiii-
qii.iiilo pliis esl in li.le dcliiiqnerfi, tjiKnn carnis Ir;!- littiilo. Iloc, quaniiim ad lioiiiines pertiuel , diciuir;
pilitaif |»<'cc.iie. Merilo cijio ei liio |is:iliiius biiiic <;i'ieroio illo iibiquc prxsciis esse coiinosciiur. Et ne
iiiiinf^Miiii ifiie', <|iti S'iiscs nosifos in (uiliodox.i li ilier.iitr anibigiiiim, iju-id dixil, tlefccit sanctu^, con»
(icdiiiMale p' rl' (.li.> iiti/* iiiJi.iii ioiie coiilifcii:!!. Naisi scqn lor dun nu m ffse icrtul.s -i fliis licminnni. ,\li-
 ,

EXPOSITiO IN PSAI.TrRlUM. PSAL. X!. ni

i-T PMi;!» .-.'i;).*/i:« d ficere n'>n poicrai. ni»i fnissfii in- .V niiint, cl ponuiil in pr(p:ij jiiiio.^i iie . (jti ui <o il«!-

i«T lioini es voiiMs imniiinra. Qiuid argnmciiiimi iiicnies a Deo 11011 iiiiell-giin iiccejiissc. II s paiili-;p(;r
ili'iiiir a i«MS(>qiien'ibui5. qiiniijo illiid (]iioil (ir;iviiii- inlcrrojjo, qu irc non stiiit {^nrriili, (iiio Mtp(Tve:rK!i»-

liltir, orqiienti diciin»; lirmniur. Venun (•ii;ii dicii , t.b.is cniis stiipidi lacii.urn.i.iie co^isirioli s iniY Do-
</iiN ;Ri<f(75. (Irp^-avaia O^^i ninnera ciiipis lioiiiiiiiim flueiites enim vnllus in terrain, cl:! idiini os i.i Idro-
rviiii-ntcr nsicndll. qiii collat.i sibi beiielicia propr a ruin; cl lanq ;ain liiignam peiiji lerinl, sic co.irisi>
|»crvcrsiiaie c<>(iitnui'iil:inl. El intucndiin quod plii- menlibcs ohmuiescunt. Ad le a;gr,liiili'min varins
r.ili oiimero siint iio-iiljc i'eri/,7;«, cum niia .sit veri- casus; ul fre<iiieiitT non sit iiloneiis cibiim pet >
l:is. Sed (11111 virliis ojiis p r tiiiiim'|iK'iii'|iu^ Inmiiiein re ,
qni vid<^liaiiir dc labionim se poiesriie ja-
<'(Klesli dispeiis:itione iriliiniiir, miillis esse leslainiir. ciare. Tunc ipsi, si possunl , dic;uii : Labiii noslrii a
l)i dicere solemiis proplietia David, prophelia Jcre- nobis sunt : Quis nosier est doniitus? Islnd aniem,
ini.K, Evaiigeriiim M iiih.ci, Evangelium Juaiinis , cir- Quis nosier est Dom-XH ." Sat^rileg iriim vcrba repc-
liM'4-t(|ii(!, qtii liujiis i'oi hoiiore lloruerunl : iia e( vc- luitiur. Ouai ligiira dit itur anlisngoge, id esl coiilra-
rii.iies eniinii.iiiiiis, quando q^iaiias ejis per iniii- diciio.
vi,lii:is partes huminis nientibtis Domini iargilaic Vers. 5. Propter miseriam inopuin , et oemindit
pni-stalur. Potcst eliani el ad Judacum popnlum com- B pnup-rim, minc exswqm, dicit Donvnus. In liis dii <•

petenter a|)iari, qiii donis ca^lesiibus vacii:i;tis cre- bits ver^ibus subiililer P.ilris el Filii ins.iciend.fi
<1ere non vuluii, quciD tanloriim vidi>iitium tiirlia p(MS()ii:v stinl, iit iiobis inlelligcnti.i; fonfnsio pos it

prrphetavii. .inferii. Nain pnst(|u:iin aij^int eos (jui de iioiiiini

Vers. i. Vana lociiti siinl nnusqtdsiue nd pro.ri- fu.nlciiJo s:ing'.iiiii' iniclivcruni, \ciiii ad scciiiidain
mmii snHin ; labia dolosa in corde, et cordc loculi suitt pai't(>m. i;i (pi:i (iroplieta vice iMni-, re urric:i>ii(!nj
tiiv.tii. \aiia, falsa signiticat, jiixl;i i!Iud qood supeii:i-; piomiiiii Doiiiini SiiIv;iioris. Aliena en ni vcriia ro-
d \il, dinuunla: sunt veriiates a ftlHs hoininum, ijuaud > ferrc possiimus, cum t:iineii personac nostra; non mn-
roiiira Dttniiiiuni CbiiNtum lesiiinooia qnxiebun', ct lanins eloquiuni. Inielliganuis :iutcm qii:n sil hic
jenielipsos pravis snsurrationibiis excilabant. Pro.ri- pietas Crealoris, (|i:and.> pyopter miseriam inopum, el
mos aniein sigiiificat, non lam cognaiione gi^neris (ie:iiilum pnuperum cl.irifu;ii(is esl D/iininu» Chri>lii5 :

qtiipi sceleris particpatione suciat'>s. Nam quod d'- iie ejus fidclcs diulina thbnlal.one grav;iieiitur. £r-
cil, in eorde , et cordc : qiiolies volnmns dolosxs ex- sHigam, metiiphorice diclum c.^l iilnm exsurgerfj
prim re, dnplicia eoruni C(>rd.i dcclaraiiius ; sicut (|ni nescit bnmana imbecilliiale recnb.ire. Sid exsnt-
Jacohiis dicil : \ir du\ilex tniim) inconslons esl in gam dicil, apparebo, et inani.^^cslab^ir in Filio. Uii •

o/nnJtKi fjjj «ujs (Jflf. I, ^'.

). Qnand'» .lUlem siinpii es C cnim virttis, el indiscret.i mnje tas e-t. Appar;ji
cu|tiniiis inJicare, linum cor iu eis csse tcslamur, enim el iiiaiiirest.tnr Patcr in Filio, sicul ipse i 1

sicnt in Actibus ap istolorum lcgi.ur : ilnUiindinis 46 Evaii;;elio d cil : Q-.ii me videt, videl et Pwr.ni
aiitem credentinm eral cor unum et anima una (
Act. (Jo.tn. \iv, 'I
).

IV, 32). Sic et bi!iiigties dicim-JS, qnl in una 3'jnteii- Vcrs. G. Ponam snper sulnlari meo : fiduiiatiler
lia inininie pcrseverant. El rcspice prsedictas rcs, acjam in eo. Snluiare suiim dicil P.iler Vc.rlnini siniin,
qu.ilis ftierii secuia senietiti.i : Lncuii sunt mala. Ne- qndJ esl caro f.ictum, per qtiod viia morlaiibus venir,

cesse esi euim ui mala toquercntur, qui duplicia dnni oinnis credens salnteni copio^a largi aie cmise-
c<>r<.'a gesiabaiit. quiliir Et quid sttper cum ponit? Consoialionein S( i-

Vers* 3. Disperdat Dominus universa tabia dolosn ,

licel. qtiam ^uperitis (lixil inopiirn et paup rnni : quod
/( tinguam inagnitoqiiain. Seqtiitur sententia gcncra- Doniino Salvatore rcsiirgenle, fiilelibuS provenissO
I'$; sicul solet lcge sanciri, qiiando unus peccat, el m^inifesiuin est. Fiduciatiler ayam : po^cstas onmipo-
iiniversale m:ilum scvcrilas promnigala condemnat. tc!ili:e pa'ern:B diiclaralur, qiiij rcvera illo fidncia-
Di'pi'rdni , contra adtinationem dicitiir Jud.coruin; tit.r nijit, Cii;us volnntali ntillus pr.x>vab;l ohviare. Sio
nt passim |>ereant, qtii iii una sc prjvitat*' roilege- el dc Christo in Evanje'io dicinin est : Erat gniin
r.ui». Lingua vero mngnilotfua cst qii.c sibi aliqnid J) do ens eos tinquain : o'esiatcm habens , non lanquam
magti» poKsiatis assnmil; nec inle'li!iit a ('rc^ilore sciiiiai eorun tl pliaii$<fi ( Mat.h. vii, 29 ). SeJ po-
datom, diin: eventus n rum sibi piitai es^e snbjectos ;
tcslis P.ilr s , Fil.i lidtK i I esi ; siciil Fiiii Ji liiria ,

fiinl Apoc.ilypsis de Antichrislo dicit : \idi in cornn p.icstas cst P:itris; quod toli Trinitati pro uiiit:ite

itl ) quod ertit ex etsius, os toqmns mngua ( Aaoc. xii iiiittr.p cenntn csi ctiremre.
5), elc. Et ne in bono tinrfnnm ningniloqtuim p-dtii-- \ers. 7. Elof]iiia Domini etoq>ii:i casta. Postqnaiu
se» accip4>re, pra>misii, la^^^ia doln:.a. C:):isiil'Ta vcn» dixil verba I ;i:ris, cadetii ip-a landanilo cniifirmat ;

piclai II) d.ceiiti.s, quod non hoiiiinib.is, qnia inulti . n sic oiiiiiia coniigernnt, quemadmodum promissi
tx ip>i8 Citiivertendi crant, sed ip is viliis inipre- n. scnnlnr. Qnid sint ergo eloquia Doniini, siib b-evi-
clir. late dcfinitnr , id est eloquia cnsta, videliccl virginali
Vers. 4. Qiii dixerunt : Liiig;iain nostram mnfjnifi- inlcgritalc purissiiiia qiia; niilliim niendiciniii
, cor-
fnbiiniiK^ ibia nostra a no6is sunt qm^ uoder bomi-
l : ruiiipjt, nu'!a maciil.i f.ilsii:itis inficia'. Nam siciil
n .s c*t? Iluts expo qui in pn-peris lebtis nimit casliias igiionil pollutionem,
lii it.i eluquia Domiai ne-
I" lu itat".' ltii;;c;iies, g'o:i 1:11 s:ij:ii cxallarc p';«;sii- sciniit ciini al (pia sorde inisccri. Sed c
\i iifJii oii i^e
 ; C ;;

99 M. AUUEUI CASSlOhOUl 1'0

accipias, quia conlra illuJ poiiilur, qiiod suporiiis A «lici:i!iis qi!0tl cnniprelieriderc nnn vnlcimis. Siib nion-

(lirluiii esi dc ini(|iiis : Vuna tocuti sunl unuiquisque siira eniin ( rralor iion e^l qu3C cre;iiuris omnibns
ai vroximum suum , ul iiispecla reriim vai irftas ab dala csi; nec aliqua in eo polesl esse diniensio, a
irsiqiia nos coitsiictu liiie reinovenl. Qiiod scliema qiio rebus oninibus numeriis, pondns, ipensiiraque
Gra!ce syiiiiesmos iliciliir, Laline collalio, qiiando pra'sialur. i1/?//n'p/jfas<i aulem filius hominum , ad
sihi, aut persoii;!', aiii causac, sivc ex ronlrario, s ve ill:im promissioiiem respicit Abrahu; in qua dicil :

ex siiEiili compiraninr. Ilic enini eloquia divina lau- MullipUcaiis ntultipUcabo semen tuum sicut stellat caeii

daiidir : supcriiis vero seriiio hnmaniis arguilur. ( Gcn. XVI, 10 ). Qiiod cuiii iii sai;ciis siiis ei fecisse,

Vers. 8. Ar^jentum igne exnmin(ituni,"teri(^ ])UT.,a- ei qiiolidic faccrc maiiiresliiin esi.

lum septupluni. Adluic deliiiil pcr siiniliiiidinem inc- Couclusio psalnii.

lalli raiididi qiiid siiil eloquia casia. Argentum tarce
Considercmus bunc psalmum iiimis utilia nobis
igne examnatum, qiiod S' lel esse piirissiinuiii, qii.tii-
Siicramenta declarasse. Dixitenim qiiaiii vani.s el sii-
d» rieqnenli fiieril decoclione iniindaiiini. Exaniina-
pcrnnis liomines loculionibus occupenuir; nt n')n
lum qiiippc vel purgulum, coiiiia i!lud poniliir, quod
veritalem qua vivant, sed quo moriuninr, velint
de pcccattirildis ail : Labia dulvsa in corde et corde.
alTeciare mcndacinm, Dcinde qnale sil ebiquium Do-
El ul quampliirimiiin dislaret agitosccrcs, addidil, B
mini coiiseqiienlcr ex|.osuii ; iit saliilarilor nriicui :iie
purgntum septuplum. Qui niimcrus ad seplifdrmom
siia sordcanl , si qunnlum sint muniii^sima Doinini
Sp riluin vidctiir posse ros^.icere, u\ csi, linioreni Dei,
verb:i cognoscint. Qitibus rcbus illud reniedium da-
Ikietatem, scienliaiii, rorli>udinem. cunsiliuin, inlelli'
Inr, quoiii;im sccundiim polenliim Domini lilios bo-
gentiani, Siipieiiliam; per qiix Verbum diviniim lati-
iii iiiin constat posse libcrari. Et quia Uiidecimi nu-
quam in snccensis fornacibus mancns, veiiiaiis rutila
iiicri viriiis, in qiio bic psalmus est consi tulu-»,
toniscatione respfcndei.
cv;ingeliciiin nobis cognoscilur indicare mysleriuni
Vers. 9. 7'«, Domine, servabis nos, et cuslodirs nos
P.>lril.iinilias suppl cemus, ut in vineam suam*saUein
a geiieialioni; hac in ateinum. Siciit sup"iiiis dixit :

vcl undecima nos hora cleinenlissimus inlromitut

l)ispei-dnl Dominus univcrsa liibiu dolosa, ila liiccon-
qiiaieiius mercedem opcribus non debiiam, sed dt-
scrvatiiruni Domiiiiim promittit, qui elo ;uiis ejus
giiciur d>>n:tre graluitam. Nam el beatus Prosper in
pura iiienlc ciediderunt. Kt vide, sanctne regula;, qua
secunda paite libri qiii inscribiuir, Ante legcm, sub
iiiodcraiioiie servalx snnt. Dnm dicit, lu nos cusio-
lege, et snb graiia; de undecimo cab ulo sic ail ;
(/iVs ,
pracsumptionein caduca: liiimanilalis abscidil;
Ne>|ue sine boc myslerio undccim velis cilicinis ta-
ne quis de sc conlideiidinn u!bilcnus xslimnrel. A
«-../».^/./...» A../. . ^:.,« i..,i./^^ ^- 1- .• • /^ bernaciibim desuper
r operiebatur,
r quo reum e=se
geueralwne nac : »ive Juda'0s, sive niuniii istius si- »
i

gnilicat pcccaiores, a quibus nosira virlute iion pos-

osicndat toiuui mundum Deo, ac sub pocniieniia dc-
gere. Ipsius enim numeri psalmus babcl priucipiiini :

sumus custodiri, nisi lllius iniscralione protegamnr.

Addidit eliam, in (eiernum, qiiia liic
Salviim me fac, Domine, quoniam defecit sancirs,
nos in Iribulalio-
quoniain diminutcE sunt veritates a filiis hominum.
nibns oonsolatur, ibi in .-eierna sccuritate conslituit
hic adjuvat, illic glorilicat ct coronat. Iia iios piissi- 47 EXPOSITIO IN PSALMUM XII.

mus Creator et bic conservat, nc percamus; et ibi 7)1 finem psalmus David.
beatiricat, ut nulbiienus niiseri esse possitnus. Cum lituli biijus verba |irxceilciili cxposiiione jim
Vers. 10. In circuitu impii ambulant : sccundum al' nota sint, convenit ut de conrmeiiiia magis psalnii
titudincin tuain muttiplicasti filios hominum. Poslquam aliqnid dicere delie.imus. T lus eniin de cliaritalo
scriiiones imiiinrum in prinia parlc comiictcnti cxse- loqui:ur Duiniui Clir sti, iti qua esl toius Ic^is sita
craiioiie rcdirguit, ei iii secunda parie eloquia Do- pcrfeclio, quatn si qiiis babei, omnia mundt islins
mini mirabili pra:dicatione laud.ivii, venil ad coiiclti- bland.menta posipoitit; nain dum ipsa sola ex loto
sionem psalini, in qua singulis partibus sub uuo vorsu corde rcquiritur, ejus conirarium non amatiir. Cha-
digna resliluit. Dicit enim sub brevissima seiiienlia : ritas ciiim Dei quxdam vernalis est pbivia viriiilum,
In circuitu impios ambulare ; ui nunqiiam ad reclam D sub qna et bcala volumas germinat, et oprraiio san-
possmt seniitam pervcnire. Toriuosa; siqnidem \'m cta Iruciilicat : paiicns liic in advt-rsis, tcmpera a in
malis semper inoribus applicantur, sicul Salomoii
de prospcris, humilitate potens , arUiclione Ixiissiina,
impiis dicit Dereliquerunt vias rrctas , ut ambuta- bcncvola, bonis
:
iiiiinicis siiis snperans inalos. D- qna
rent in vias pravas {Prov. 13). Lt ideo pervenire
ii ,
etiani supernx crc:itura; i.emper accensx sunl :

ftd requiem octavae dici ncqueunt, qiii rolarum more naioma refirinis, drsiderium salulariter cresccns
iu siia seinper te ga vertuniur. Seqniiur, secundum ( l ul aposloli vocc cuncia compicciar : Deus ipse
fiUitudincm tumi, muliiplicasti ftlos hominnm. IIoc cSarilas esl {l Joait. iv, 1(3). Qiiapropler ipsam nos
ad illos periiiiet qui sincere eloquiis Domini casiis detfll expeiere, ipsam sine fine dt^siderarc ; ut qiiiu
purissimisquc crediderunt. Et vido qiiaittnm non possumus,
illis in bic ini'e cxpleri sa!lein ex ea in f.i-
islo verbo promiliilnr; dicil enim
secundum , aliitn- tiia re!r.''nti<>ne saiietnnr, sicul in c niesimo dccimo
dinem tuam muttiplicasti /ilios hominuin; non
seciin- ociavo ps;!!*^» 'egilur : Defct in salutari lno anim.t
diim meriiuin snum, sed stcitndum illud qiiod
liumi mea (Ps.i/. cx "«. ^1)« l-ind enim delicce, Mici cit
i:is nescit angiisiias susiinere. AUum eiiim s;rpc po;cnniiaic ci^ii^^i-^^re.
it'l EXlOSmO IN PSA I.TIJUI.M. 1S.\L .\il. iOi

/yuhio iia'mi. A cxciiat s Joliir ii:a\iiiii:.s scniiainr ; q>iod ul qiie fit

quatiilo spi;:i Id: g proiraliitnr. IniniiiUS nti'U> : d

Oum respicLTCl pr>|)licla proxima parie gciuis
i i

dialiolo di(.il, (\n\ aiiio advonitim Doniini exaltaiiis

iiiitiiaiiuiii iiiuriileris supersliuoinbiis occupnri, nec
biim:ina caiilivitnle g:iudcbat. Super me, Uoc est sti-
ad culinraiii veri Duiuini puris sciisibus restinaro,
pcr crcdnlilatctn moain ,
qnia ille lolo orlxi colc-
creJnl.Uteiii su:ifti adventu s:)iirt.c incariialionis
bainr iusiaiiicr, cnin devoiionem ftJei divina rcli^io
niagno desiiieiio deprecalur explcii; ul vil innc
c- non lia'erct.
coBfnsa geniiiilas saliiaritcr dcvios t-rr-Tes aliji'
Vers. t>. rirsjiicc cl cxandi ine , Doinine Di'us
rel. Sccui.ilo menibio, ad noslras peiiiiiincs olfica-
mcus. Illuinina nlos tneos, ti niKjunm obdormiam in
rilcr itisl. uenilas iiiuniin.iri ftiliMn sn:iin velieiiirMicr
vioce. Yenil ad sccnndiini incnibniin ileprccationii
tiposlulal : nu iininiii a'i<|ii i lr.inil(; siiccninlxro',
sn;E. Si'd quas bic p i'ialcoi cjns l.icrymas profndisse
i|ui seiii;iersc in cj s dicil inisciiior,li;i luis^e Ciiii-
crcilamus , ne dilalifnic (lni ina totiis mtin.lns captits
I.SUili.
eiTOiibns inlcriicl? Me ciiiiii rnin dicit, non sibi
Eiposil psahui. innliiin singtil iriicr ptv. t, se I uniersis litle'.il:U> S'tp-

Vers. !. Usiiuequo, Doniine , obiiisceris tue iii fi- plieal snbveniri, qii()ni;n ililci ii»iii; rcmiMtiu ti gene-
ttim'.' I*li:iiiiS |ir"plM'!a, nl tiieLitin i'Sl, Diitn ni ri.aii- r> lale |)elebilnr. liespice, ad iilud rclcrenduiti esl qno.j
l.iie ci>pi<>sa, qiia ejur^ liuina: atioticm nvidc sn>t:iic- snpcrins ail : IJsqiuquo averiis facinn tuam a me ?

liai, ciinliilenicr ernclans d;cil dilTerri se diniiii'» ab exaudi vcro, ad illiid qtiod dicil in cnpili^ psalini :

f\sp>-ciniione sua : «piainlii oinni desidi-ranli valdc Usqnequo, Domiiie, oblivisceris me in finem ? dciilos

iiiolcsla dilalio e^l. Qucin lic^t illuiiiin:ilinne ii lei aiiieni cordis bic debcmns advericre, qtii in inortcni
ciedebal essc vcntnriiiii, d); ejns Intiicn l id tale obdonninnl, qu;indo fidei luinino scptibo, cnrnali
(unqueriliir, citjiis adliiic S|m ralnni cornerc n<)ii ine- dcleciatioiie claudtinttir. Ipsc est cnim somnn> <li;

ieb;tlur adventuin. N<in cnni obliviscitur Dcns, ^cd quo l;rtatur iiiiinicif*.

ab co <|ni ilesidcral, olilivion in < rcdi ur paii, qtiando Vers. G. Nequando dic&l inimicus mns, vra^valui
dilTerl donnre quod itliinr. In fmcyn, bic tcinpus adversus eum. Qui Iribnlant me, exsultabunt ti nio.'MS

si-juilicai quo incamaii nein Doinini prx'videli;il csse /'u£ro. Iloc <Ie diib ilo et nngelis ejus dicil, quilnis
veiiiiirain. Talis enini qnercia fiduics ani i ns piilsai, talis consuetndo est, insnliare dum capinnt, victo-
ut et sine line coelesiia cupi.inl, et ile Domini <>cni- rias suis putanies seinacium ruinas. Dicit eniin :

pcr pri tnissione cimii lanl. Va inucndiiin, qnod pcr sidivisusa le fiiero, illis gaiidiuni dabo qui dclestn-
hos qiiatuor ver^us ubiquc v< rba conbiantissiiiix pa- bi i consneludine tnnc cfriciitntur lacli, quando <Ie-

tii-nlije ponit;dicit eiiiin : (J qnequo, quousque, quan- C ceplos n se cngnovcrint possideri. Nam qtiod dicit,
ditt, repclens ctinm usqtiequo. Que ligiira dicitnr 51 tnolus fuero, signilicat infidclis animx mntabilit?-
epiinone, quandu sini.iia dicl;i crebra repelitione gi> tein : qiiia necesse csl ut in la |u nm diaboli pedcni
tninatitnr. iniit't, si i.e qiiispiam vestigio mentis a Dainini fir-

Vers. 2. Qiiousqne avenh fuciem tuam a me? \[)- miiale subducat.

paritioncin p()Slu'al Cbrisii, quain iii S|iirilti j kii Vers. 7. Ego au!em inmisericordiatuasperavi. E.t-
pr.Tvidelial. Ipsa esl eniin facies cjtis, qux caniali sult bit cor me:im in saUUari luo. Qnamvis desidft-
s mclns
bus ocuiis piiiiiii ;ipp;ircre : q ain ille vir rio 43 "i3gno raporelnr, palienii;e sii« tamon mi)-
aiTi'Cln gencralilalis mcriio < itiiiebai aspiccre, <in.c inciita dcclaravit dicens : qiiia etsi adliuc coniingat
iiiu •iiittn (Jignaia est coelesii xisiiaiione salvarc. Sc propria vota iliffcrri, ipse tainen, snperna miseri-
ct desiilerinin divini atnnris ostensuin est, et iiii|)!<>- cordia sifTragante, in spc cjus^pos-il linnissiinus in-
iiin tliar.t ilem c.msta! iu proximis : quando jngiier veniri, sicui. Aposioliis dicit : Spes autein non cott'

expctebat <|uod oinnilnis proilcjse cog;iov(T.i'. fundii [Rotn. v, r>). In tua eniin tnisericordia dicit,

tliuniqne cniin lOiijnnciiim, u:ruinqiie soci.ilnni ; nl quDirtani qni alilcr pntnt, omnem speui sux crcduli-
ncc Deus siiie proximo atnetur, nec proximiis sinc l:it sevaiuat. virtuslidei, el firmii;>s magna creden-
Divinitate d.Ii^ntiir. 1) iis ! Cniidcbal ad praeseiitis absentiam, ei interior
Ver>. 7j, Qiiandiu ponam consilium in aiiinia nieci. boino Dei saluiare jain conspcxerat, qnem adiiuc c\-
Ilic anlor niaxintus snstiiK^niis exprimilur. Dicit tcrior carnalibus oculis cernere cupiebal.

sibi deesse consilintn, nl videndi possit tnitigare af- Vcs. 8. Ca.it ibo Domino, qui bitta Iribwt mihi :

fi Lliini : qiiando in.i stim >bilis anxiclas csl concupi- et psallam nomini Domini aliissimi. Cum se in priiici-
scere bonuin, et diulin^ snsiincru ventuntm. piis crcbra conqucsiione a dcsidcrio suo dicat csse
ViTs. 4. Dolorem in corde meo p r iliem. isqrcq o dilalum. Iiic sibi bcnefieia Di>iiiini j.iin l;e:us asscril
exaltabitur iuimicus meus super me ? Adlinc super piis 'ci:ntiibuta ; sivc quia per propbcti;B viituiem acce-

conancsiionibus pcisevent. Su'.;aiidilur cniin ile pisse se d cit, quod manirosle noverat esse venlu-
MTSU superiore ponam, ui sii plcna sciileiuia Do- : rum; sivc (|uia boc ipsuiii crcdidisse jam pr.cminiii
lorem in cordf. meo ponain pcr diem, id est pcr singn- eral, siciit lcgitnr : Credidit AbTaham Deo, ct rcpiila-

los di('S, nt absolnic coiitinuitii) tc.nporis possil iti- liitn est illi ad justiliam [Gen. xv, (>). Meiilo ergn
lelligi. Et respice versus isliirs priinum verbun, ul accopisse sc dicit, cni iniria fidei fuerat firmitas coii.

j:i!n iiun desiderium, scd dccoro trcsccntc ainbitu triljitta. Kl intndc qn d prius dixit, cantabo ; dciiulo
 ;

!0:> M. AlT.KI.n C\S.SI<)DOni !0I

psailiwi ; caiUabo citrxic, uhi iii.nia lajlilia compleb.i- A Vitl^iH |»(ipu!iis JnJ c iiiin C:.ri^iu:« lii;n;il.ler in

\:iT[ms.(i., conirniplahaiuri; p,,a//am op>ribiis bonis, asMiiiip*..! carne vcnisse, insipie ucr divil ; .Vcn c.t

«HHxl intxiiii!* Di\iii l:»s (i!u>ril ; ul canlabo perlinoat I) m. .N'cc iniellcx t ip mii osse (| i pr.idi ins er.il

:i(l Cinitrtinp! uiviiii, psalldm aJ acliiaieni. Quje dii > ;i p;opliel;s. Idco giavius qiiia nfii blii s, s'"»! cHiit

l;uii|it:iiii gcmiiii ticnli p lit lierriine so i;tla, reJdunl iii corde; ul iii:ilo volo p<'j r i;icredu!il:is juii^e-

'i! r.iiiiatishiiiujin (^!ir sii:iniiin. le iir.

Vi ri. 2. Corr)ipli swil el ab^min ib 'es facli innt iu

Coiulnsio pmlnii.
volnnialibu-^ suis; non at qui f cuil
ionum, uon et
Rf~|iici:uniis pii»))!)(;i;rn iii coiitempbitione beata
tiyiue ad unnm. Corr.ipi sinit, diim ab Scri|itiir riiiii

pos;(iiin, (i(i:i'iJ(> dcsiil 'rio glorio-.ain iiicarnaiioiiein

s.uiii.ilc recedeiiics, iii sitn^us probai suiil inci i se
Doini»! s»siineb;»l; <:i liiiio ai!v«^r ainns q'i;tle iniiniu
viiio>os. Sc piiuir ueiiidc, ixcna pecc;ri, ut ncfatiili-j-
iiule siisccpiiiuis qiiod rc„M;in polenlem, ct sanct.iin
si;i!a incredulitale inacuiaii, abominibilcs D niiiiro
proplieiain lanio smdio ronspicere vttbiis-c senlimns.
suis erroiiijtis redderenlur. Volunlas eniin di. la est
Sed Dontino sniiplieandiun csl, ne <Ji;ibo!o IraJal sub
a volnlu, quoni:im aninius qiio vnll nimia velocitate
«leserlione lenianlos, el l;'li iienericio nns redilat in-
Iraiisforlur. Seqiiilur, non est qui factat bonu}!t.
digi.os; nl ciii ille adh-ic ventnro devolis.ime famu-
j^ ^^^^j^, ^^.^^ ^.^.^^^.^^ j^ pa-riarclii,? Nonne bonum fe-
l;.l.alur, nos ei, qui jam vei.it, Jidelitcr Sfrvi:.miis.
^j^ ^^^^^ ^,^,^ ^,,,^.,,,1 prxccpiis obcdiens, in nrr.,m
Admonct eliam duodenarius iiiimeriis apostolonim
s;ilv.uidus intravit? N.inite i iein bonum fediAbra-
s recolero qnuilit.itcm, qiii doctiina perreciissima
II
li.im, cum filiiim s;ium obediens d.vinis jiissioiiibus
maiid:«torum, ct Dom iiiim supra omnia ddexerusil, obliilit immolaiidum? Noniie boiiiim fecit Job, qiii

Cl proximo.i ca lcm nt se cbaiitile complexi siinl

Jiira pissidiie percussus, in omiiibus Dcnino gra.ias
nl mer t» liic psalmns talia noliis sacramenta con- actilavit? QuiJ dicam de proplielis ei apostolis, qui
cesseril, q li aixisiolirum noscildr numero consecra- DtanJaiis Domini famulaiitcs, seipsos gloriosis morti-
liis. Iii duodccim ino |ue triiiiis liebr.cirum popiiliiin
biis oblulcrun'. ? Fiunt bodiei|ue, Djinino lurgi<mic,
(•(iiisiai esse divisum. D;iodecim eiiam sediis in jii-
jiisioruin operaiione qu:c bona sinit. Sei, ut h.vc
dicio vcnturo D.»minus promiltit apostolis. Duoilecim verissime Jebcal
iiegatio t.bi elucere, con-iJera
quoqiie iiieii->ibus amuis ijise pa-tiius est. Sed et alia
usque ad unum. Revera solus
qii d sequilur, non esl
liiijii 1110 !i pl ira ddgcits leclor invenies, ul liniic
est Cbri^tus, sinc quo boiiu:i) aliquod Yel inciperA
c;ib n!iim mulli^ mystcriis rcrcrinm esse cognose:ts. hnmana nnn prxvalet. Qua»
vcl implere imbccillitas
tXPOSlTIO IN PSALMIJM XIII. propterjure nigaliim est ullu n facere bonum, ni^i

In linciti pnalinits Daiid. Q usqiie ad ipsum fuerit ejiis miserarion;> pervciiuin.

Cum verba ista pr;cmissis exposilionibus omnino Nam cu n aJ eiim acceditiir, ncc ab i;«so reccdiuir,

jam nota siiit, mcmoria polius de bis qu;un sermo omne boniini sine diibitiliine pTagiHir. Iste est

liiulis aulem juste ftnis frequen- ergo (iiu>, qiii est promissus \ed., prxmissus] in
noslcr leqtiiraiur. In
titu4>.
ler rcpctitur, ut semper ad omnipotenlem Cbristuin
aiidicniis animus erig;tiur, S''d (tiiis isle, sicul di- 49 Vers. 3. Dominus de ccelo prospeiil sup r /i/io«

sensum nosiriim litminutn. Qunmodo prospexit? Scilicet tit mJ) s mil-

cliim e>l, variis s gnilicationilus

ir.uismiilil ad Dominiim : nuiic tribulaMlium confes-

terel Dnigeniium Filiiim suiim , per qucm vera fiJes

nunc doccniis CTiJenliiis potiiisset agnasc.. Super (ilios honiinintt ^

i;iniie, iiuiic cxsuIl:»»ione lacianlium,

alTcclii, liuiic comminatione judicii. Modo lamcn de Jod.eis poiest iiileHigi , sicut m F.vangeiio Domi-

psalmus bic Jud«orum ves;iniam vebemenii ii crepa- tius a;t : Non suin missus , nisi ad oves ^idf periera-.t

domus lsra?l [Matlli. xv, 14) ul lionoratiu» e s :tp-

asper inveciioiiibus, lerribilis profa-
,
lione ca ligal :

pellaverit (ilios hoittinum prop er uniu- Dei culitini ct

nis, amariis increJulis; ut h.-cc increpalio meriio
cnjns proposilum in compnralioiie ge;ililium. Illi eidm popiilo specia-
s.-»itcl:u detnr Ecclcsi.Te , coiitra

inlcn iones iiititiir exciiare. liter cognoscilur i'aium , iiuod rcp' llcodo sacrilc^.;us
dcincns perlidia |.r:t\as

Ditaio pnalnii. a se reJJil aiiemim.

Domitii, qu e di.oJecimo psalmo de- Vcrs. *i. Vt videat si esl intelli,jens , aut Ter\uiren$
Facies illa iii

sidcrabili stipplicatioiic pitcbaiur, hic j im i.lroJu- Deuni. Videal , videri fai iat. QuoJ scbema dici:ur liy-

a.lveois'. Ei iJeo primo moJo increpal Eccie- palage , id cst pcrmntai o, qiotics in alium inielle-
Ciiur
viso Cbristo minime crc- ctnm vt rba qune tlicia sunl traiisleruntur iil dcaMir
sia caibolica JtiJ;vos, qui ;

SecunJo modo Jicil inani cos trepiJatione e\ lompore nos-c qii ilpi:im , qui anteqiiam fiant,
tliJcruitt.

conlaitJi, qui frucluosiim timorem Doinini cogno- novit miivcsa. Sic ct Abrab* locutiis est Doininus :

sccrc iioltier.ini. Ad postremum, corum in riiiem s*- Nunc cognovi quoniam times Dominum Deum lutim

ciili praulicitur eveiiire coiivcrsio, cum plciiiiuJo (Gen. XXII , i2) ; sic dicliirU'. esl in jud.cio siio pec-

g.Miiiutn longis sa>culis exspeclata provcnerit ; tit caioiibiis: yescio vos (}[atth.\x\, 1 ), ci iiis similia.

vum Doiiiini pielas in eis pro.li ur, aj confossionis Quo I gcnus locitlionis in Scr piiiris diviuis reperis

romcJia (aciliiis iaviiciiior. frctiucnler in.-erlum. Iittelligens anicm dixil propicr

Exyositio psnlmi. assumplicneaj hiimauilaiis, (pi:a D,-ns iiilelligi d«-

\crs. 1. Dixii n ip'cn< <n cerdc s>.io : Son ett Deus. buissct, t{tii muliis tnirai^ulis a'lvi.':i|u:u s;ix J.viiii'*
 ,;,: ,

EXPOS TIO IN PSAI.TF.UHJM. PSVI.. XIll. 100

?"is iinmanilali diiin n liiliris rlTusjis

l.iiis o^lcnJil. nejuirnis \or.-> po>uil, si cjms nian- A i<;i(« .\;jiii

Deuiu lyu e>i fiiinis eos criiniiiosos iIVhi it ; scii niiii ad iius
iliia 8ei|iicn>ntur. III'' eniin re ,uril , .\b ,

uno vcr^u niysie- })ervonil , hcaliiuiliiii coixHT.nii.

pjns volniilaiti noii iii>(re|ial. Sic
Vers. !». Coiitrilio et iufcliciias i:t viis eorutn , ei
iiiiii sancix' incarn;il!onis o>lensiiin esl, nl pt-r lioc
vinm pmis nort cogiiovirunt. 0,>linie vi.i (JcscriliiUir
iioniiniiin fides polnissel inti'Hi;;i , ei remedinin
rt
inipioiniii , (iii.c contrilio csl , niiia ei leril ol leriliir.
il.bui^sel opiaii niuneiis inveniri.
Jiifehcitas (To, '|iiia miin|iiam pcr ipsam , nisi acl
Vers. o. Omnes declinavennil, iiwul inulilci; facli
i-.»aiisia supplici.-. pfrvenilnr. Sc.l p .lesi al qn.s el
,unl: nort esi qui facal tomm , non cst us^m ad
in vi.i p.cclornn. csse el ad v.a.n uc.nm r(.d.re
unvm. Omne, dicnnlur declinasse, cnn, lan.en ex eis
.

j"snln-. Il.c aiiicm n(.gai illos a!..,.ia conve.sione

non minima lutba credidcit. Sed a parie lotum ac-
lil^eralos cum dicit, viam paas non cognovcrunl
np.cndum esl ; tanli enim impii fucrunl , ul pene ,

qoand. ipsnm Dominnm (,ui esl via pacs cscaU

otni.es perlidi esse ac per.isse putnreniur. Isti ergo , ,

corde nullalenns inlelligere meraerunt.

d,ulinacerunl a gralia Dci , cl f.cti sunt uiutiles sibi.
Vers. 10. ^on est timor Dex ante ocnlos eorum.
V.TS. 6. SepuUrum patens est guttur eorum . linguis

versus nsque ad di- rrxcedenfbus nbns subjuncta est senieniia qua.

suis dolose agebant. lli nuin.iue
Hebr.Tis exen.plarihus r.on B pulcUrc cuncla concluderei. Ideo enim .lli t.nia fece-
visioncm sccnndam in

usum Ecclesiie consuelu runi, qiiia timorem Dei antc eculos non babebaiit
lialieiiiiir. Sed quoniam in

proul ci»n(ess.iin furtril, sicut de ipsis dicii Aposlolus: Si eniin cngnovisscnlt

tline longa rccepli siint,
expoiiemus. Pr;c?ens itaque ver-us et in nun<iuam Donvnum gloriic crucifixisi^ent (/ tor. il , 8)
singiilos
Vcrum quia eadcii» Sic vere Dnmi um glorirr«li. iiiiu> crucilixiim , cum
quinlo psalmo jam dictus e^l.
apie in illos repetiia tamim cum ciihlet an.s lanlum , . lion eliani divi-
crai fjcns, ei cansa coiisimilis ,

nitaiis i.aiiira lui^se triicidainm.

probaiur csse snivcniia. Meriio crpo scpuUrum di-
I ium pst qullur corum , *\m\ moiiilera loquobrmlur ; Vers. 1 1 . jVtnin^ cognoscent omnes qni operanlur

uaio sicul i'la cu.n ,)auni fetidos odores exhalani, in^quitutem ,

qni devora^t plebcm meam sicut escam

ila cl islorun. yuilur pestiferos sermones profcre- panis? Dominum non nirocafeiunL Sancia F.cclcsia
bat ; et ne suli pereani, lin;;uis suis ilolusa disc i i- ciijus persoi.a i.. Ikc psalmo loquiiur, venii ad se-
i.ant. Mciiienlo aulem qnod in his qnin.iue vi rsi- cundnm moih.m , nbi omnibus impiis diviniim judi-
bus, p^T sccundam specicm deliniiionis, qiia^ Grxce cium comminatur : diccns in illa reiribulionc gene-

diciiur cniicemaiice , Laline notio nunciipaiur, ilios rai cognosccre vindiciam, qni nunc operaninr sub
in«.ipicnies designarit de quibus superius ait, in libcriaie n.al liim. Ordo autem verb.trnm laiis est

cord.bns suis cogilare sacrikg.. Qiiae species non C Nonne coqnosceut omnes qui operantnr iniquilaiem:
tubsianiialiter qeid sit designat , sed eos evidciiler Ei de se(]i:enti versti jutigendnm esi ,
quo iam Dcua
iii8 unat p»'r suorum aciuum qu.ilitalem. i,( generntione jusia est. Utique cognoscent in fultiro

Vers. 7, Venenum aspitlum sub labiis eorum : quo- judicio, qiiando viderinl b nos ad aelcrna pra:mia
Tum oj malediclione et amaritudine plenum est. Aspi- divinitns (niss. A, B, F. divinitati^) invilari, se vero
dum immane genus consiat esse serpenliuin ,
quod ad supplicia nunquaiii (inienda transmitti. Qui devo'
iiaturali obsiinaiiune vcrba incantantium non perbi- rani plebem meam. De illis dicii, qui dogmaie ferali

betnr admiiiere, nec a voio suo poiesl renioveri, absorbenl simp!iccs Christianos. Nam qiiod ail, «ic-

quud nullo valct carmii.e miligari. !lui<: Judiei aptis- u( escam panis, animo peccintium videtnr apl.-^lum ;

sirne comparaniur, qui advcrsi.m verba salularia in- q.iia sicul esiirientes fainem suain puiant dulcissimo
duxerunt uiiseri Idbileram snrdiiiiiem ; et elogerunt cibo paiiis cxpleri, iia el isti fesiiiianl Chrisiiano-

inagis consilia venenosa 8e(|ui, qnam ad salntiria rtim deceptione satiari. Additum esl unde illis au-
ii.sliluta perdnri ; ul nicriio do illis diciiim esse vi- geilnr inteiilns : qiiia Dominum invocare nohiernnt.

deatur: Elegerunt ...aiyis tenebrns quam luccm {Joan. ISeoessc cnim cral illos dcsperala gerere, qui Do-
ni, !!>)• yenenum enim .iitinn! esi ab eo quod per miiiiim Silvaiorem noluerunl superbis nientibus in-
vcii:is serpat. Sic tl voia mai.gnorum oiculla cogila- £) vorare.
lio.ic grassanlur. Seqiipmi.'! qiioque pulchre nimis in gQ Vers. 1 2. Illic trepidaverunt timore, ubi non erat
ttspidis comparatione mansenint, ciii dnm blanda linior, qnoniam Dcus in (leneratione jukta est. Sicut
c.irmina dic.inliir, semper niinalur exilium ila
illa : opponuiio lemporc lin.cre irovidcntia cst , ita de^
et 01 Judiporum male.diclione el amaritudine pltnum nienli.c probalnr csse ooiijnncium , iiiepla se qiiadar.i

erul , liiiando pro bonis adinoniionibus b)asplieni:i- ircpida:ione fonfiin.lere. Illic cnim conslat essc rau-
l.i.it DoniiniimCl.rist..m , et (lc ejiis neoe iraciabant. lohnn , bic arguiiiir somiier ignavia. Meriio erg.»
ViTs. S, Vdorefi pedcs eorum nd elJnnilendKm snn- inai.i tremoic c.imussi sunt, qi.i timfir.-m Domini
yuin m. Pedct appellat con.>ilii proc;ressus ,
quibus saliiiarom in hnc sapculo de suis nioi.lilnis abjce-
de incopio movfiniir ad cxitiis rer-.m. Nnn quod nmi. Dicebant enim Jnd.ici : Si credinius in eum, jto
dixit , icloces , osleniiii mo.lerationis i!lis ciinsiii.\ i [•sa ni<\\[n[e cnllurx , venient Romaui , el tolieni no'
defuisse. Ad effundendnm langiiinem , subaudicn- his ci locum el qenlem (Joan. xi,48). Ita fartiim rst

('nm , Domini SaWaioris ; iit ceierilale ( niss. et ed., lil iion limcnilo l)omi..uni snperv.in.is Irepi.lalioiil-

S(Clerat3B ) rei , crescal inimanilas aclioi!is. lla s:ui bus .inj;eren!ur, Aldilil, quoniam Deus in gencr,-
Patrol. LXX. 4
 :, ,

i'!7 M. AUJiELII CASSIODORI m

tione iuila esl. Seiilcmia sc(ula csl ,
qu.c cori ijjcrel A m ad suiim non festinct ex'liuin : qu..lcnus |.ravi-

infid'^ies, ul lucmincrinl cominculiani sibi Di\ini- laie dejiosit;» nnn niorctur alijicere, undc polest mo-
latis abf^sc, ciim sc \idcanl vcnlosa felicilale con- d^s omnibiis inicrire. Quapropter ei nos, prout da-
Rurgcre. Qnoti tolnni pi:> incnlc pr.tdicitur, ul impro- tum fiierit , scqiiamur insiitnta rcvcrenda. Snadta-

boruin rnci s sacrile;r:t ( orrig.ilur. mus lixreiicis ledam liiiem , su[ierl>is pnodiccmits

Vcrs. 13. Cout.lium inopis cotifudhli ,

quojiimn sai)Cl:im liuniiliiatcm. Nobis potins isia conferimiis,

Dominus s^pes pjus cst. Invcclio (lirigilnr ;ui Juiiiif um si lalibus prodcssc mcre.Tmur. ScirenulciM ilelicmis

pojiiilum, cui iliciiur fcnigmalice : Clnisli coi:si!ium primuin buiic esse psakuum eurum qui deJud:coruni
ci)}i{i.di.sli , iii cst su-cipcrc noluisli, (jui ail te vc- convesione conscripti sunl. De nu-
incrc|ialione et

neral liljcranduni ; ul qui dan! disposueral crcdilus mcro qiioque linjus ps;ilmi sic conjicerrf doii puta-
coiUcinptus ing' rat (iltioncm. Inopis auli'm niiis absurdum ut quia saiicia Ec< lesia introiuclii
:
j^alulcm ,

tlicitur dc Domino Salvatorc, qni de suo dives, pro- esi nd loqucndum ,

qu;e et qi:inq\ie I bios Moysi, et

pler nos facius ost pauper (// Cor. v.u, 9). El tolus ocio dierum pro domiuica rcsurrectione recipit my-

liic vcrsus sub admiralione lcf^ondus esl. Condiium steria, mcrito pcrsona cjiis terliiim (lerimumcalculum

inopis confudiiii, (inoniam Domiiius spei, ejus esl ; iit tent^ro vidnatur, qnia Novi et Veli^ri^ Tesiamenli sa-

unde magis debuil rcvcrciiiior exihlere, indc poiius jj

"^""«"'a ctMnplectiur. Sive qnod islc nnmerus r.d

videiciur contcmpliis opiuobiia sustinere. Nec mo- illiid aplari pilcst, ([uod a natali Dominl usqu<j atl cjos

veal qiiod a parlc assum; t:c biimani;alis spes sanct.^e appariiionem ire^lecim dies e^se nofcuniur. Merito

incarnalinnis dicitur Dciis. Alilcr eniin humililas liu- ergo coeles!iI.us rebus sup|iuMtio ista completa cs?.

inanitaiis cjus oslendi non potuit, qunm pro bominum

EXPOSITIO IN PSALMUM XIV.
salute susccpit : siciii ct in alio psaltno dxturus est
In finem psalmus David.
Dcus, Deus meiis, rcspice in nie : quareme dereliquisli

(/'Srt/. xxi,^)? Cuin titu'us iste nos solemniier remiilat ad Do-

Vcrs. 14. Quis dabil cx Sion salutare hrael? cum niinum , ncc sit aliqnid novi qnod de cjns veibi-> di-

merterit Dominus eaptivitatem plcbis suce. roslquam cere debeamus , dc lextu potius psalmi quoe suni

dc Domini adventu Ecclesia sancia locuta est, nunc aptissima penjuiramus. Non enim, ut aliqui psalmo-

ad admiralioncm lanti bcncficii redit diccns : Quis rum ,

quadam profundiiate velaius est ; sed propbe-

dabil ex Sion talutarc hrael? Ciim dicil : 0«»«, nul- ticae interrogationi respondel Dominus in Deculogi

luiii vnlt in!cll'gi , nisi D-uniniim Palrcm, qiii Domi- exGinpliim decem viriulibus ad beatitudiiiis sux
,

Sion, Jirusalem mittore airia pervcniri. Quas non per singulos ver»us qii.B-
iium (niiislum in id cst iii

ac pracstare dignatiis csl. Ipse est uliqiie Saluiaris G ^^^ ' n"""'^»» singu!.i; et binae et tcrn* per anum.
isracl, hoc csl , lene (redonlium scterna salus (t
qucinque versiculum coniiiuntur. Sed nos opportu-

infiniia securitas. Scquitur, cum uverleril Dominus nis&imis locis ,

quemadmodum dividi ct intelligi dc-

tuptitilatem pUbis suw , id cst cum damnaveril dia- beant , admonebimus. Rt nota quod hlc institulnr

bolum, qui Dci plcbcm impia crndcliiaie persequi- fldelium sccundus est psalmus. In primo eniin b a-

tur et capiivare ftislinai. lum viriim quinaria divisione coniplcxiis est , dicen-

Vcrs. 15. Lwtetur Jacob, et cxsultel Israel. Supe- do : Qui non abiil in consilio iinpiorum , et in via pec-

riori inicrrogaiioni jiins;iliir consolativa responsio; caiorum non stetil , et in caihcdra pcfitenlice uon se-

iil Imtetnr Jacob, id e.^t Jnd;coruin et gcntium popu- dil : sed in tege Domini fuil votunias ejus, et in leyt

liis per grati.T iiiuncra collcclus sive colligendus, ejus medilabitur die ac nocte. ( Ps/i/. i, 1 , 2). Hic

qui aliqujndo sua iiindelitaic vagatus cst. liic eniin auiem lalom virum decom dicit sanciis praeemincre

Jacob , Judxoiiim antiquus popidus debct imelligi viriutibu^. Sic et ibi Pci.l.aeucbi, ei hic Decalugi
;

tiiiamvis cjns nomcn niorc Scrijiturarun) ct novo po- virlus ostenditur.

pnlo in subscqueiitibiis dalum esse videalur. h^aet Diiisio pscitini.

mtoin univcrsalcm Fccle^riain do cunclis miiutii jiar- Divisio psalini hiijus tota iii inierrogaiione et re-

libus aggrcg:ilam congruenler ativertimus, qua; nc- sj.onsione nosciliir constiiut:i; sed iutcrrogatio con-
])

cesse esl ul exsulut, tiuaiulo ad lei^uuni oadoriini siai iino vcrsitulo, rospoui-io vero sex versibus con-

porvcnorit. Et linctur. Niinc ad expoiienda vcrba vcnian)us.

noniini niisenUione vitb; , divcrsis

causis quam propria vorba triluila sint ! Lwtnbilur 51 Exposiii^ psulmi.

Jacob, quia non speral ni giiscopil nictlic.ii:iin. £i- Vors. i. Dominc,quis hubiiabit in labernaculo tuo,
sullabit hracl , id esl inenarrabili g:iu(liu cumiila- qui$ rcquiescel in monte sancto luo? Dosidorans
aut
liiur, (piando vidcrit ro, qiiod aidcnlissiine desidc- propbcta nossequos digoos Ecobsiasna Doininusjii-
r.ibal spe. diiaret, lanqu.im piiis saceitlos anle kuioin ejuS as.^i-
Conclusio psalmi. sicns responsa pelit, et de ^ciscildliouc sua cupii S9

Si pio aniino diol:i cogitemus, ill.t nidiib virtus in fioii ceiiioroin. Quic (igura diciiur eroieina, quaiido

lioc psalino [•)rxdicita cst, ul iniinivis nol&tris, qnan- inle;r()gaiiti lii apia responsio. Inlorrogat enim, quis
tiim iii nobis ost, mcntc l;ci)Cvola consu'ainiis, ne in cjns tabernaculo p^^ssil hubitari'? Sod cur vooeiiir
r.Toa ob^tiiiaiiono diiraii, insdjiiliili inandpoiitnr cr- luhcnia.uuin paiilo dili^iniius porscrtUomiir. Mijoros
rori. l!iorep:U ciiiiu Eoclcjia populuiii poocatoioui nobiri doiiii.is panperuin t.ibernas ap|icilaverunl
r-j EXf^OSITI') IN PSVl.TKilir.M. I»SAL. XIV. m
|irf>p'prea qnia ia;>»iim tialtil:«is, tion tfX.wr ic;-n'is A !ai ', •'»<l aiircs liominiim inlc}?ril.'»lc p fissiiiia peivo-
li'g<'h:>ntiir, 'lutisi H<lliCrn:!S. tl ({iii^ il>i li:iliit:ili:iiil iinrr'
1 1 cfli'ii.iliaiil, sicist anliqiii<; mos erU somol cilmm Vors. G. Sec (ccil priximo mo m ilmn. Qiiintam
^nniiTt', e\ (iiinlins iiomiiiiliiis nnnm lr:vl tin fariiiiii i'ij;re<sii< ost, qii.x' itcni probatiir iii D .mino, qni non

»'4se vocal>i\!iiin, id esl cx latnTii.T ei i w :i(nli», s liiiii mili'iiii licsit, scd e inm |i.iiieiilir cniicia siisii-

(iu:'si ir.ilic;:iacnliim. Iliiio jnm t:ibci'ii:icul:« c n^o- imit. 1'roximHm vft;o dixii popnlian JmKxorum, a
iMnler ilici:i se;ilimtis oxpediiionalc^ et sul>il:is h.ibi- fliio trasii caniis originem, pro qnib •s eiiam iii crnCT
taii(>n' s. N:un et in Vcleri TestaiiK^nto jiissil siiii l>o- posilns crivit (licciis : P ler , icjno^ce. iilis , qnia 7ie-

niiiiU' titbernaculnm fi.Mi (Exod. xwi), nini Isncli- scintil qmd ficiint [Luc. xx!!i , ~.'i). Mika pioximo
licus juipnhis esscl in rastiis, ul veliil (ina.'(I.im (io- nnlitin nnn fniise facium : qi);;ii.io pro ci« ciiam, nt
iniis (li\i:ia siinul ino^eroliir cum niansionilius iic- :ibsolvcroniiir nrainm ost.

liroorun». Unde fa< Inm cst ul fi'li's calliolica, (in;« Vcrs. 7. hl oi>prob:ium uon nccrpii adverrus proxi-
per Eclesi.is loio orbe (lifTnsa est, Dei labnnaculnm tnum sunm. Ilirc^oxia esi, qii.T .liul.iin Sc.rioth (]«-

ininctipclnr. Dc qnn etiani el Joscphiis in lihro Ai.ti- sign.-il. Nam dnm se nossol aU ip-o ii .tdciKlum. niilla
iiuilalum teilo, liiula sopiimo, d ligenii narraiione eum voluit pnblica incropaiinnc cciif. iid» rc, sci i;iii-

dis^eriiil, qiiod iniS ficimiis pTigi , el in pandeciis g tiim generaliler dixit : Qui mccim maniim mitiii in

inajoris cajii c collocari. Monicnt voro sanclnm signi- paropside, ipae me tradilurus es! {Mi.ttli. \xvi, 2").

lic;il Jerusalcm ruiiiram. Scd iiiluoro qiiaai pi.Ichcr- Ita f.icium cs^t, iii nec diviiiit;uis siia; viriiiicm ir.iol-

liiiie \arios .(.c sensiis apla vi rbi disiiiigiiani. In la- I gcnliiMis rc!arot, ct proxinii f.im m niordaci l;ice-

bernaculo divilur ,
^iiis habil.l ? de illo qiii adhuc in r;iii »ne n o carperel. i\on accepH , i.J esi gratum non
liiijii- s.icn'i ag ip ' conlemlil. In inonle ouis requic' halitiii. Acceita eniiii illa dlciiniis, ipi.x' nobis graia
ic/<.' quaiido ju:ii unus:|iiisiinc ridclinin |;o^l i bores esso mnnsir.nius.
hiijiis sxTuli, u' criij! pui- scciiritale re^icilnr. Ver-. 8. Ad nlh-lnm deduttns cst in conspectu ejus

Vers. 2. Qui inirediiur sne macula. Venil ad s<'-

maHfjnns : timcntcs i;u!em Dominnm tndqnificant. Ihcc

Ciiiid.tm p;iriem, uii.ie j.im qiusi e\ adylis resj oii!;:i

cst rosp-nsii) seprnna, nlti di .buium muUgnuin in con'
tiibuniilnr; el ex porsona Dui.ini Chri^li dicitnr, tpecin sno deduxit ud nJtUuin, <|uaiido ei dixil : Redi
q.iod ei de.^iderio sal.sf.iciai postn!:iiitis, et incama- reiro, Sr.tnnas, non lentabis Dominuin Deum luum
tioni!iejusador.ibile revtlelarcanum. rrinia siqu.doin (Matth. IV, 7), lloc eniiU cui poiest alleri coiigruere,

gloria ipsius fnil ingredi lalieri.:i(;uluiii iim macula, nisi qiiciii ccnstal virlute propria cunctis spiriiibus

i|uando lemplum Jcriis:ilem a pcic;Uis liber inir.ibnt. imperarc ? Sequilur etiam alierius partis decora
Naiii cum domiim Dei puriHcalionis causa '•'''J""Ciio, ul sicul vi conspeclu ejus nialigtms ad
alii fwerinl C
ingressi, iKe solus n.liilum deduclus esl, iia qiii Dominum liincnt,eum
t diter inlroivit, ut $ine macula
anle conspecluin Pa-iis assis:erol, nt nnn illi lcx
seiiipcr puro corde miujnificeul. Qir d clioma dicilur
a"i>|ni.i dircl, sod ipbc poiin- legciii, sictit (.pi iiiiis
paradigma, sicut ei in priino ps ilnio j:mi dictuni esl.

lcgisl.ilor, implerci. Iiiviiai enim nos prospo.iis, ei leriei adversls.

Vers. 9. Qui jural proximo stio ei non decipit eum.
Vers. 3. Ei operwur justitiam. 11 .c scciuida esi
qii;im Doniinus fetil, cnin de syiiagog:i ve: denies el
Oci.iva virius edicitur , quam Domiiius .'"ecii quando
aposloiis suis cetissima veriiate promisii dioens
inieiiles ejccit , in divino leo plo lium;!num prchi- :

Vos amici mei etlis «• fecerilis qtia: ego prtscipio vobis.

bens esse com:i;erc um; ;iit cnimDomut mea domus
:

Jam non dico vos servos (Jcan. xv, .4]. Iiispiciamus

ornlionit rocnbitur ; los autem (ecislis eam tpduncum
iilronum (Matilt. \xi, 15).
auiem qnid isia sonieniia in principio siio dicll :

Qui jural proximo suo? Jiirnre cnim esi hominum

Vers. 4. Qiii loquitur veritalemin corde suo. Torlia
suh atleslalione (iivina ali.|iiid polliicii. S'd (um cl
csl oiiani singnhiit r Silv.ilor n.islcr implevil. Vt-
Deus ipse piomiscrit, apiiiis diciii:r codem p .lliconio
riat esi eiiiin rcs qua; nullaionus ^iliier qiiiiii ccn-
juralum. Jurare oiijin diclum esl , quiisi jnre orai(i,
fi m;iveriiiius, aut fii, aiii fact;i csl, ;iut fjcicnda essc
'*' loqni. Iimca t ni <l"i»,'-im
esl jiiste nuisiiiam i .sit
. . I L
m.insiraiur. Loquebnlur cniin laciins in corde suo ve- ^
T^
, ,
j
hxnii
isio loqut
lur quaiido ca qn.Tc proniittii inipleninr. Jurare
rilaiem qiiando dolose perquiic.ilihns scrinonis ergo
, siii
Deiimproniiiiero ;it .uccnnipicre esl, sicnlalibi dicit
mysioria mm prodehal. Nam cnm Jiid.i orum f:ilsi:a-
:

Jttravit Dominiis Daiid veritiilem, et n n f.mtiabilut

lihiis el voce prassidis urgerelur, ailmiranlibus ccn-
eum (Ps'd. cvxxi, II). Et itcrnni :
jM.s;ur«m/H»i
ciis, non
respondii ullum vorbum; seJ in
ci sania f/ od jurwn ud AWalinm pa-rem iiostruin (Luc.
6ua conscionlia loquehalur i, 75).
qno.l digni non or.int
,
Quod muliis locis in diviii;i leciione reperies.
aidirequi i um fraudnlenter viilo!i:iiiliir iiKpiircrc.
Vers. 11). Qui pecuniam siinm uun d dv a I usuram.
Vers. .*;. El non'egit dolumin liugua sua. Vcmtad Nona jam langilnr qiiani snbiilins indaKemns.
Diio-
i|uarlam. Nam sine dolo omnia so fuisse loculiiin in biis modis in Sori tiiris sanolis
pecunin prol-atur in-
Kv.ingeIio leslaiur ipse duin di.;ii ; Omma quie aitdivi lolligi uiia csi isia meiallica qn;im
:
aJ tisnrnmdati
a Patre meo tiola feci vobis (Joan. xv, iS). Qnid ciiiin omniiio proliibclur, qnoniam viliiim'
cnpiditalis esl
munilius, qnidve simplicius niM ut veritas in-
, ilia exigcre vclic qnod le nescias ci.mmodasse.
lI.uKi
toininuubilis nulla adjocti e vel snppressionc vio-
i
quidcm hab,iil52'> niin s Cl.rislis. qnam Jud«
!!l .M. ArilEUl CASSIODOni \{l

iradidil jiritiperibus crogaiidjiu ,

qiiaiii nou deiiit ad .\ dcchr.tlnr. Ki'liiu'mii« inim, r,i ai.^lo osl Doiniiius

unurani ,
qmrido ilhmi iiidi.^enliliiis :id iiiroriiiaiid<>s passus, liunc iliiiluin snpra onpni ••jus (ni^ic c- ii>icri-

iios ()i.> l:«igilnle conc(!Ssil. Allera vero cst qnam ;id plnui , J,'sns ^'(ixarcuus Rex Juiiivorwn iJouit. x\x ,

usurain dari , Evaiigclio diciMite , snadcmur, id esi, 19). Se I ipsi voriiciier iiilelligeiidi siini Jii !;ci, (|im

pndicaiiones sanctissirn:is ct insliluta divma. Ait piira Chri:to dcvoiione ramnlaniiir. Et qiiia Rex
enim : Sciebas me homitein duruni el austerum : non- nosler Salvalor de sua pnssione ei resurreclione lo-
ne oportuerat le committere pecuniam mnam nummula- ciitunis esl, mcriio liujus inscrijitionis commemora-
riii, el ego veniens cxecjissem uiiquequod meum esl cum lio facia osi ,
qunc tanlis posl um[Oiiljus crat, Do-
nsuris {Matlh, \xv, 27)? Sic eniin islud vcrburn miiio dispeiisaiile, serulura. Ei ul lianc titiili iiiscri-

:rqiiivociiiii pto locorum qnalitate suscipittir. plionem, non ad (|ii;imlibet aliam pirsonam, sed ad
Vers. 11. Et muncrn super innocenlcs non acccpil. Doiiiiniim Chrisium rcferri tlebnisse cognosceres.
Virtns dccima, qu c restabat, implela esl. Ilic «wp^r adjecium est, ipsi David; q'iod ad DoiBinuin Salva-
innoccntes, cot;tra innoceiiles datur inlelligi ;
qiiod lorem coinpelenter rcferri crebra exposilioiie inon-
non solnm Driminnm constat non fecisse , sed etiam slrovimus. Scienilum est autem quod liic psalmiis
ipse se proliaiiis est pro silule gencr.liiaiis oiTerre, secundus esi eorum qui passionem el resurrecl o-
sicul iti Evan^clio ilicil : Pastor bonus animum suain B nem Domini breviief tangunt.
ponil pro ovibus suis (Joan. x, 12). Arcepil enim a
Divisio psalmi.
iiiiigis munera , sed non super innoccnies. Snmit etiaii
Per tctum psalmiim iutroducitur persona Domini
quolidic quc saer s allaribus ofrenintnr, sed non
Salvaioris. Prima posilione secundum consueiudinem
snper innocenlcs. Quaproplcr inlelligamuspias et par-
suam ex liumaniiale snscepia, vcrba facit ad Patrem,
vusolilatiou s charilaii'; slmlio non essc nmnimodis
conscrvari se leiens, quia spera suam posuerii sein-
rcspucndas. Nam si omnt^ munns abjici voliii.sset,
per in eo, iion Deilalis suae quidqoam minuens, sed
ncquaquam tuisset :idiiriiim, super inuoccntes.
nalnrain liuinanitaiis oslendens. Natnrain dico, ori-
Vers. 12. Qui fncii fiwc von movebilur in atcrnum.
gii;em uiiiuscujut.que rei, vigoremque snbstantiiC,
Exposltis dccem virinlibiis ,
quc de Uomino Jesu
Siilijnng t e(i:im i|uemadmodum sancti cjus noii
Clirislo non iiicongrne seiitiunlur , inierrogalioni
cariialibus dcsidcriis , sed spir.lualibus virtulibus
pruplielicx' brcviicr daia est absoluta responsio :

eligantur; omnia quoc perlulil ad hsereditaiis suse

qiKmiam qui facit hoec , ipse habiial in tahernacui<>
gloriam assercns fiiisse perducta. Secunda posiiione
Domini, et in sanclo monte ejus requiescit. Se(i con-
idetn Patri grnlias refort, qui iJli adexiris appareiKlo,
eidera i]<iia /Vicinlixit, non cantat, ut iios ad actua-
iniquit:iiem hiijiis sxculi, omiiipoientix sux virtute
lem viriutem interposiia lege constringeret , ne se- Q,
superavit. Unde animam suaBi de iiirerno asserit
crela tanii niysterii, intenti solis oaniibus inaniter
esse libcraiam, et post resurreciionis gloriani in de-
psallereuius. Non movebiiur, id est ab ipso non mo-
lectaiionib^s dextcrue ipsius se meraorat collocatuin.
velur, quod solis sanctis beaiisque prxsiaiur. Nam
omni< ab ilto impius dimovebitur in aelernum, quando Exposilio Psalmi.

ejus regiii communione privabit.nr. Hoc sclieina dici- Vorfi. 1 . Qonserva me, Domine, quoniam in te spc'
tur zeugma, id esi conjunclio, quando mull.:i penden- ravi. Inter pericula humana veniurus, et iudaicae
tia atil 1)110 vcrbo aut una seiitentia concluduiitur. obsiiiialionis impios sensus , natur.i bumanitatis as-

Scd hic in senleniia facium est; in vcrboaniem ubi suiupl.i conservari se paierna proteciione depreca-
invenium fuerit non silcbimus. lur; el quo facilius ojus rei sequeretur cffectus, spe-

Conclusio psalmi
rasse se dicii scmpcr in Domino. Hxo figura dicitur
ethopoeia, quoties datiir locuiio cerlx personap. Per-
llicest ccelesiisille Decalogus, hoc decem chorda-
sona esl enim hic Dotnini Salvatoris ex duabus dis-
rum spiriiuale ps:iltcrium : hic vere nuiuerus coro-
tinciis perfeclisqne naturis bonio [»mi. i4., B., .F.
fialis i|U(Mn solus ille complerc potuil ,
qoi mundi
pcrlecius homo] , idemque Deub unus permaiiens
viiia cuiii suo auetore prostravii. Sed preci mur ju-
j) Chri8lu<.
giter omnipoicnliam ejiis , ui qui lalia per nojstnci-
Vcrs. 2. Dixi Domino, Deut meut et tu, quoniam
ipdos iiiiplere non pos.sumus qua^ jussa suiit , ej <s
bonorum meorum non indiges. Dixii, nou labiis, sed
dilali inoncre fuciamus. Calculi quoque ipsius uon
cordis afft^ctu ; unde sancla conscicnlia loquebalur.
est consideralio nogligfiid.i ; nani (pnrta decinia ge -

Deus mcus es lu, a forma servi Filius dicit ad Patiem,

iiernliooe a iranstingralioiie Uabylotiii', ndventus
iil duas n:)luras iii una persona lomiiii Salv:itoris
Domiiii Salvatoris eluxit, ut uieriio ot hic ipse vi-
deiiur locuius, qiii iii ojusdcm nuiucro gcneralionis
evidciilcr ai^uosccres. 53 ^ia ex iiosira iiifirniilate

bumilis, altera cx siia polcstate mirabilis, ut inteili-

.idveiiire dignatus csl.
gDS (luod passus est, fuisse carnis; quod rosurrexil,
EXPOSITIO IN PSALMUM XV. poieniissimoe m:(jebtalis. Ad deslrtiendain quoque
TiluU iiiscriplio ipsi David. arroganiiam htiinani gi^neris, qnae snis viribus ali<
Dum omnes dicanlur inscriplioncs titulorum qui qiiid honi so facere posse conlidil, adlidit, quoniam
psalmoruin frnntibiis affiguntur, ncscio qnid tnysii' i;()ni,rum meorum non indiges. .\iidiaiil hnc Pclagiani,
< uni isie desigvans., Iioc specialiicr priinus cuntioere qui aliqua boiia piiiaiit suis virihus app*icaiida. Cla-
H- FAPt)SlTIO iN I>SALTEIiIL'M. PS.\L. XY. ? 1

iiial liiiinaiiil;\s Vcfbi Iviitis siiU- Domiii poiiitiis ium A vcnlis d sciirionrihiis «iiui;<.:!» vilm : J!':(C pan- /..j-

egoro, ail i|tsuiii refercns niniii.i .;iii [cd., i\uv, doiu- rcilitliii et culicis iJcmnus c^'. HiViidtus |)erl;iicl

vil, II u :id sc (|iii oil.ila snsc'|>ii. ad ^oii inm liibi:! , culiX ad vo.n-i. b.linn passloiioiii,

Vers. 3. Sinctii ijui in leiva iunl ryn.s, miiificiiit qiii so!<riu pociiiis c> idcrt i;loii()si.ssiiii;i(ii rosurro-

omiifi ioluulitli:s mens iiiltr illos. FMms in»l»i> voi; a- cli:iiie:ii. F.l iiiluendiiiii qiiod vulmitas ac distr bniio

riiin iirdo poiicadws cs' , ul serinomiiii oli^cmilaio Dom.iii fioi|iiiiilcrc.ilix iioii;ilur. Ca/a; cir.in a calid.i

Siibmoi.i, scnsus iiobis faciliiis elncescai. Sanctis (,ui d.cius e^l I

olioiie; iinoiiiati) sic:it ilie cor iioiii>iii^

iuiU in lerraejus, wirificavil, id esl Paler om/j«?s ro- evl.iiaial bibitus, ila el hic sancins aiiimas poriCluo

luiilittes mcas. Lt cognosceres Clirislnin Dominiiin jucni.d.il li.insliis. T« ^«. Scrvalo oliseqiiio cliarii;ili.s,

ab eleclis es^e diligeniiiim , addi'lil, inier illos , Imc F lins d.cil ad l'airom, iioti deilaie miiior, sed lni-

csl sanclos qni sunl \ > lcrra viveiitium ; non iiiier manitaic snlijc' ins , siciii el Aposlolus ail : (^i.'(iii-

qnoslibel saeculi se ambilione jacianles, sed inier quQm iss-l Filius Dei , diiiicit ex lns iiuce fiassus esl

illus lanluin qui prxdesliiiali sunt a.l regna codIo- obcdicniinm, cl pnficius (actiis est umnibus vbuuU-en-
rum; signilicans innorentos et jnstos, iiiler(|uos ir.i- tibui sibi causa salutis inerna; {Ilehc. v, 8). liest.liui

rx faciaj sunl voluiilalcs Dom ni Salvaioris, quaiido auiein dixit, qiioi.i.mi raciciit-e dialndo perieral gonii-,

iliis obcdieiilibus et jns a i|is us r.iciontibiis, de mor- B bumuium. Ll revera ii»-! rcsiitnla esl luvieditas, cni

lalibus iTjlernos reddidil . ot de lerionis coelesies be- anie coiidlioncin roruin fi;cral in pr.ideslinaliiui.;

nelicio sux pieiaiis effticii. collala. Hcerediias eniin ab liero , id c»t a doiiiim.

Vers. 4. Mulliylicatce sunl enim inftrmilutcs eorum : dicta c.si.

fo%iea acrclcravenini. .Voji congrcgabo convnticula Vers. 7. Funes cecidcrunl milii in praclaris : et

eorum de sanguinibns. Dc sanclis dicil, qui Doinino CHim hare-litas mea jtra^clara est m>hi. Prisco moro
prosjicionlo [»u.s. /1., li., f ., propiti.inle], affliclir.ne funibus l rrarum dividobalur hvredilas, ut uiius-

saluberrima dc inundi iiujus dcceptiosa \olnpiaic li- qnisque ad incnsuram spaiia lclluris pro qnanlit;iie
berali suiit. Prius cniin inuUiplicaia Csl illis p r se- tributi el personoe siiae qualilale perci;>orol ; .sicut

veriiaioin le^is inririnilascariialis, ut ad Novi Tesla- Moyses lcgilnr in Volori Toslanienio Josue pr;ece-
nieiili liber.itricein gra^iam desiderabilius per eni- pis.^^e ut funibus disinbuerel bsereditatem (erroe pro-
renl : (|iios dicil non sanguine pecuduni ani vicliina- missionis liliis israel. IJnde niinc mcrito fun culos
runi consneiudine cun^iegaiidus ; se I innnolatione dixn, <iui:i li.nercdinilis su.ii laiiliidinein glorianiqufl
scilicel corporis cl san.^uinis sni, qux. ]ium;.nun) ge- meino.avil. Possunt el fiines accipi biijus sa:culi

ims tulo crbeceicbrala salvavii. Nam oi ipsuiu quod Irislitia; nexuos.e ; nam cl ipsi fiines a funcribus di-

dicil, de sanguinibus, pocudnni de>ign:.t, (|ui lunc co- C cti snnt, qiiod in moduin coreonitn ante cadavera in-

piosus in saciificiis luiidcbatiir; (|iii r lus posiea, cenilob:.iitiir ; (|iii siiie dubio i/i prceclaris couversi

Cbrislo Doinino vonienie , iniilaius esi. iL c aiiiein sunl, diiin ad lesnrrociioiiis a'teni;! niiiucra pervonc-

iionien , de san'juinibits , contr:i artein posilum con- runl. IlterfiiHds aulein Clirisli cbt prjfdeslinala niul-

ftiat essu gr;iiiiniaiicain , apud qnam pluralis liUjUS liludo saiicioruin. Ubi ideo addiluin esl mihi , quia
verbi numerus non li.ibciur; et ideo iiilcr idiomala, non iii se secuinluiit liuinaniiatem, scd iii Patrcglo-
id est propria Scriptur;e divino? numeraiidum est. riatur. Seci cuin dixcril, prwclnram, qiijiri polesl cur
Veri. Scc memor iro nominum ecrum per labia
.5. hserediiatem istam sibi occidisse dica: ? Quod vorbum
mea. Nomina illa ai:tiqua qiix iidideles habucrunt, adversis solet cisibus appiicari. Sed hoc eloqiieniia
«equenli dicii gratia coii.muiata. Prius enim dicii dlviiia et in bonis uiiiur; ait enim in Aciibus apo-
sunl fiiii iroc, liiii diaboli, filii c.irnis; posi advcnlum stoiorum ; Sors cecidil super ilatiliiam {Acl. ;, 20),
vero Doinini, sacris roiitibus reiiati , appollali siiiit utiqne cuin honor illi aposloiatus nrovenisse divin.j
Cliristiani, li'ii Dei, aniii i Sponsi. Non luii ergo me- judicio roferaiur.
mornominum illorum, quando novis bominibus nov.i Vers. 8. Bcnedicam Dominum ,
qui iribuit milii in-
vocabula consial iiii|>osita. Lafcia voro Itegis Cliiisli, teUeclum : insuper et utifue ad noctein increpncrunt
duo liic dcbemus accip rc Te.-lamciita, \)tir i\iix yO' ^ me renes mri. Ad secundam pervoniuin est seciio-

liintaies ejus eniiiilialas esse cognosciinus. Pulclire neiii, in (^na siiblilins iiiiciiigend:i est sancla pro^di-
aulera dicta sunt lubia, quando uir.ique regniiiu Dei catic. Quaiila providontia jani tuiic liaercses veiUiiras
prxdicant, el in unius soni concordia , sicul labia excluserit , ui incarnaiio dominica inicllectum sibi
leinpcrantur , dum cordis sit inemoria. Dicit liic : pronuiitiassel a Doniino coniribulum ; iiltim scilicol

Aec mimor cro nominum eorum per lubia incu. (Jiiod quo cmiiia vora saiicl;tque ccrnebat : ne (juid ^ibi lui-

inlcr propria Scripliirai divinx debcinus accipere, mana inlirmili^s applicarcl, cuin nullis meritis pr;c-

sicut el iii scpiimo , ct in decinio psalino j^tni di- ccdomibus, sed graii.o largiia'o prolulnra pr;<;slo/) ur.

rium csi. Sequitur, inrrcpucrnnt me reue.s imi , ac si dio.ircl :

Vors. C. Dominus pars hcrreditaiis mecc ei ralicis siijna ma!a qii.i; iiiil:i fcc!! omiiis ci^giialio Juda-o-

n'ei: tues qui resiilues milii hcerediialemmeam. Pi atuin riiiii ; iiisiipcr oi dc Iribu Jii.l i: nie iir ropa^se no-
revera niagisl.-riumilludeligere,quod nnnquarn novil scuiilur, iiiide Donrniis Cliri«lirs socundnm ciriicm
ali lua pennntaiione Iransire. Tale estonim ac sidi- trahere probilur ori^.iiioin. isijpe ai noc e'n,:i'\ hhm--

ccrei : Eli;j:int sibi ali. miindanj^ coii(.iipisceiilia«, el lcm irignifica». /».)its ^..lo ji:irciii'.l in locl.Tn ::l
 ;; :

!! M. ACftELII CASSIOOOKI {16

[n.r (juo- solciiiiiiit r

^^ gujicrjlio liutiiaiia sciiii- A <y"f '" f^ncm. Cuiii ou:iiia f.oiiiiilesiel Je ii»; c-riHiriR
iKitiir. s:ii)Clilu:e, veisiis iblo iii coiiclusioneiii dciJuctii» e6(,
Vers. 9. 1'rovidfha ii Domvium in conspeclu nieo licriiiieMis ctiam ad jiisios ,
qui ejus eliguni ol)ed re
tev,i]m\ quouiam a dcx rin e>,i tnilii, tie ccmmovear. niaiidDlis. ISotas mihi ('ciili liasiilcp, id esl periiie
Lxpoitciido quid fcccril, iradil iioLiis singclarc rcine- ri;tisii liuiiianuin ^cnus iier viiale co^iiii&core, ul in
diuni quo peccala viienius. Nani qiii illiim seiniier iii- iiiandalis luis iiuinililer an^ibuhinlrs , nioniferx su*
iiiclur acie mcntis, nuLatcnus ad dclicia convertiiur. [>iTl)i;c vciicna dcclinarent. Adimphbii nte . id esi

Sic quandu voritas cor iiihabitai, introiluni falsilalis val.lo iiii|ileliis. I ius ei,t < niiii u |ileiio adiniplere:
enicndai. Dicii ctiain causam qiia mottis non esi iiic qiii niillii in pleiiu fundii. Illa aiilein i.x:lilia sic
Domiiio siquidein a deiiris opilu'aiite, sinislra non ailitiiple.l , ul seiiipcr icia (eneatur. Signilicat cliana
prxvalenl; scd aiiiinus (luciii illc cusloJii, in eo lir- jii>>t(is oiiini^s iii illa beatiliidinc la-iiiia viiltus Dumi'
iitissimus pcrscvcral. Congnie autein sit:i Domiuum iii csse coinpleiidos : in qiiihiis, quia ipse est, se
a dcxiris c.^se dict-bai, i|uia si illc lianc panein non adiniplcri posse lestatur. Sed paulultiin pcrscniie-
toiiue,rit, statim eani insid aiis dialiohis occupabit miir sfll icitius quid silqund liic in dextera Palris di-
bicul de Juda scriptuni C3t : Cousoiue su;»er eum pec- cat se d Jcclalionibus adimploi.duiii , cum superiiii

ciilorem, el diabuU<s stel a dexiris ejus (Psul. cviii, C). U dixerit : Qnoniam a deitris est milti ne commovear. In
Vers. 10. Propter fioc delictalum est cur meum, el i^lo quippc saeculo, iibi caine siiscepla, flagella pas-
exsultalil liiigua mca; itisuper et caro mra requiescet siis, aliipii Ciesus, S|>u:isquc coinplutus est, cum ta-

in spe. Propter lioc, quod dlc sciliccl a dexlris astiiil, men nullis ej'is adversiiaiihus vincerelur, congruo

ttl iii cogitalionibus siiis )uciindi(atcin et cxsuUalio- diciuin est a dextcra siia semper Dumiitum ruissc

nem liiigua; uburlaiii sibi csse tcslaiur. Ipsaest eiiiiii coiispectum. Sic enim ninndi contraria siipcravit,

pcrlecia hctiti:», qit;i: oi liilari corde concipitur, ei qiioniaiii iiullatenus a palerna cniiteinpliitioiic dis-
alacri &crmoiie proleitur. Mam sicut dixil de maiis, cciisii. Sed posi resurrectionis gloriam proprie se
insuper, iti seimoncm ipsuin, cl in bonis iteravit, dicit in 1'atris dextera delcciaium, ubi j>in muiidi
ui i-ccunduin inciisiiram moles(i;irum liunianitas ip- isiiu> adversit:ite deposiia, humaniias ejus lotius
sius coele^iia gaudia recepisse crcdereiiir. Supra iiiiijestatis clarincaiione coinpleta est, legnans uiiita

ex>i:lialiiiiiv)s quippe suas sibi adhuc dicil cnivisse V»rbo cum Patrc ei Spiriiu sincto per saecula 80C<'U-

l;Kliti;im ; qu dcaro i la passibilis, quani pro no<!ra lorum. Lsque in ftnetn significai perfectionem atque
ii.iiiiium saltitc siiscepit, vcrilaleui j;lorio^a; resur- .iiernitaicin : quia gluriae ejus iii sua perreciiuue
rcciiotiis iiicornipta proiiicruit. Qiiae ligura dicittir iiiuiicns, nullis erit litiicnda lempuiibus.
»cli()lugia, id est caus;e rcdditio, (luoiics prx'itiiss.X' G Concliisio psaimi.
lei raliu dccora bubjungiiiir.
Considcrcinus hiinc psalinuin, (|uaiito nos munere
Vers. il. Quoniam tion dereHiiqnes animam menm
satutis inrormct : iii passionibiis cunfiJentiam tradii.
iti infcrno, nec dabis i^anclum luum vidcre corrupllo-
in spe aiternam gloriam poiticctur, ut doceiido quae
ucm. Ubi suiil Apolliiiaristae fiillaciler opin.inies ,
ftiiura sunt pro.spera, pra<senii:i non timeamus ad-
qui dicunt Doii-iiniiui Cliri-ltim .iiiiinam rationalem
versa. Scliula coclestis, eruditio vitalis, audidiriuiii
i;on liahuisse? Ecce ipse clamai, ipse Pairi graiias
vcritaiis, disciplina certissime singularis , quaj di-
ai^il, quia ejus aiiima non sit more coinmuni iii iu-
scipuios occupal sciiiiibii» rrucluosis, non inaniiim
fcriiodeielicta; sed ccleri lesurreclioue ciarilicaia,
lcnocinati^ne verborum. Convenit elium conlueri
ad coeloruin regna perveinrii ; sirul in Evangi^lio
qiiid sibi vclit quintiis decinuis niimcrus; signiGcal
creberrlm.i profcssioiie te.staiur : Trihlis est auiimi
ciiim, ul pulamus, quindccim gradus, quihiis lcmpli
viea Hsque ad mortcm {Maillt. xxvi, 58). Ei alibi :
Jcrosolymiiaiii coiisceiidehaiur mirabilis ainplitudo;
Polestatem hubco ponendi uiiimam mcam, el ilerum su-
di,>sigiians quinque scnsihus corporeis per Trin:iaiis
mendi eam {.loan. x, 18). Nec dabis sanclum tnum
gratiam supcratis, ad airia sanciai Ecclesi;e fclici
videre corrupliomtn. IIoc noii facile jiidices transeun-
niuiicie perveiiiri. Qiiod et per istum quoqiie dahilur
di.m; ,.am eu.n
,
:n v.ges.mo nono psalmo rcperias : I)
ps,,,,,^,,,^ g-, ejus saluberrimam prxdicationcm Domi-
Quce utiltla, ,n sattguine meo, dum d.^scendo in corru-
„„ proiegeiite S(^rvem,is.
yUonem {Psal. xxix, 10;? i$lud quasi videtur esse
coiitiarium. Quod lali raiionedlssolviiur : ibi se dicit EXPOSITIO IN PSAI.MUM XVI.
liesccndcre III coriuptiotiein, ciiiu alngcntiiim clavo- Uraiio David.
rum ct lancea; irrupiioiie pcnelraiiir quia ct ipsa Ciim
:
miilti p.silmoriiin in testu suo linbeant om-
Kolidi corporis transverbeiatio noii imnierito (\ivx- movere videtur cor
tioiies, liic talem posucril iii

dam probalur dicia corruptio. Ilic rniin rorrnpiio- Miiplionem? Scd quamvis alii cuiii rcbiis divcrsii
nem, id est putiefactioncm jiisu; negal (ieri, (iu,;; hroxiter mixlas (ontineanl dcprcc:itio.ies, iste laiiicn
genera'iter carnem vabial liuiiianain. Terlio cin ii pcne loia siii coniexiinnc .s.ipplicalio cst. Mcrilo cr-
die ciim rcvivilicari provciierii cariiem pn bala Cvt go
, sic prapiioiaius cst, quaiulo inlenlio ejus ad j^re-
iioii poiiiissi; corniiiipi. ciim sludiiim tota porrigitur. Quaj lamen sic oratlo
Vers. \2, Nolaxmihi feritli vids vito' ; adimpUbis diceiiiia est, ut psalnii nnnicn dcbcat continerc
melwlUia cutn vuliu luo ; dilcclaiiones in dcxtera tua us- r.'i'.i iiih'! iii hoc hli-n po«lnni rrp.'ri;pus (pi <! i.ili
 :

t' EXrOS.TIO IN rSALIERllM. I'S.VI.. Wt. ilR

i.iMi tlclic.il nomiiie nnnciipnii, in.tyiinc c.nn Itgaliir A spici-iis, siciil ci icvcin piovci it, i>c«" ali niacii!:)n»

libcr Ps;ilino un». Orniio .mUMii tlut»biis dit iuir iiiotlis : iion lialiort;!. Sif ciia ii iii siipLiioii |>s;il.no j:iiii diciipri
lia-c (iiiii aijiliir 55 ^l""' l'<>mines, oiis ralio rmu- csl : l^rovidebam Donuiiim iii c- us-rect^i nieo sr.np.T
cupaliirj ctmi m:!Jisi:iii fnndilnr, snpplic ilit» est s.i- q:;oiii(iin a ilcxtiis est mlii iie comnorenr. i) aspcctiiiii

liibris el vil;tlis liiiniililas. Et iiola quoil isle el oclo- illuiii s;iliilarcm. o piiri-simos odilo';, <jui ilhmi ;c-
ge.<imiis fjninlus, cl orii gfsiiniis ikii.us , el cenlesi- qui'aicm \il('iii! Nc-ciiiiil profoco Injns inninli te-
miis priinus, cl ceiiie^inm.s qnatjragfsiniiis primiis nchris objcurari, qiii niereiiiur lar.ta ciarit;iie c- m-
oraliojiis iiiscripiione pr3ci!0!en!ur : quoruin dislin- pleri.

rtiones alqiic pinpriclalosin ccntcsimo (juadr.Tgesimo

Yeis. i. Prob:Sti cor meum et visiia&ti nocle ; ijiic
primo psaimo, (pii lionim ultimiis esl, convcn cntiT tue e.iamina:>ti, et nai esl iir.enla in me iniquitas : ut
cdicemiis. iDatirf vcro, siciil dictuiii est S'gnific.il
,
non loqnalur os mcum. Ordiiicm s>erv;it egrcgiuin.
Doniiniim Chiistum ad iiistiliiiionem humani gcnc- Friiis sc dicit prubaluiii, deiiide fiiisse vibiialuiii ,
hs, ex cujus persona lotus psalmus isto prolains est.
sed probatio signific^it passioncm, visitatio rcburrc-
Divisio piulmi. tlioncm. Ibi enim p obalui cst, uiti iiiter miiilas Ju-
Trifaria oratio ali litiiii:iiiilaie Clirisii iii lioc psalmo d;eorum iuiqui:atcs ct pcricula mojlis, iiiiraiida; j>a-

dipninniiir. l'rinia est, ubi secuinluiii jti&litiam suam " lienliie docunienla monslravit. Visiiutui esl aiiicin

»ibi pelil debeie rcsiitui. Socimtla, ut a Juduiorum vocte, qiiaiido aiiiina ojus iion csl iii iiilorno dereli-

iiisidis ejus piiriias libcct (ur. Iii lertia, rcsurrociio- cta, scd iid illaiii iniraliilom resirrcclionciii, a.icin;R

nem velocissimam deprcc:itiir, no diu ius insuliare gioiijc (larilicationc pcivoiiit. Iijnc tne examinasli, el

liccat pervcrso poyulo Jud.oorum. Et ne alii|uid de iion tsi inventa in tne iniijuilas. .Mciaplioia introduci-

cjiis mnje:-tale turba lidclium l.aLercl ambiguiim, lur ftirnacium igiic ll.igiaii ium, q ue iiiclalloium vi-

lirofilciur se iu xierna beaiiUidiiic csse nian&iirum. tia solenl purgare, ac dcco; tione con^iiiin rc, ct iii

Kxpoiiiio })salnti.
naiur;t' piirit:it m miiinla.a revocare. Sic ergo ci tii-

bulationibus igiiilis examinalus est D;)iiiiiiiis Ciiri-

Vcrs. 1, Exaw.li, Dctts, jusliii.im meam; intende
sliis; sed non esl h\ illo invcnta iniqiiiias, (|iiain adii-
dcprecationi mca. Apud Dfiimi cortum est liahcrc;n-
siio ulli docoquoiel. riiichrc au eiii siibjtiiixil : i't
iiitiam vocem siiam, qui res tacitas iiiielligcntiae
non loquniur os meum, id csl, clsi cgo taceaiii, tii
su.e virtule lognoscit. Ip-iiis csl cnim or.Uio pcifc-
nie puriim esse perpeiidis. Qaid cnim "piis eratcum
«ia, nijiis ct causa clamal el lingin, arius el sermo,
de prob.tate moruiii suorum ali^[iiiJ bi(]iii, duiii cer-
viii' ct coj;i atio. Intcnde deprecutioni m ce. Non in-
tu II sii a palerna miijc^tate cuiici;i cogiiosci ? Hu-
cassum disso aiit.biis rcbus verba isia copiilaia C niaiia iiJdoiMiitia vcibis iiibiriicnd.i cst, Diviniias au-
siint; iiam iircn.lere oculoriim e^t, preccs admitleic
icm ccniasime iiovii oniiiia, otiaiii Ciim taceiilur ad-
aurinm. Sed idco veiba isia sociati suiit, iit amba-
ii:i^>sa.
rum rcriim uiius intoliigcreiur eHtxliis. Qiiidquid
enim vcl auris audit, vcl ociilus v dct, vt I manus V(!rs. f>. Opera hominum : propter verba Inbiorum
palpai, vel palatus guslat, vel nasus odoratiir, I)eo ittornm ego cuslodivi vias duras. Ordin; m vcrboniin
sola (•oiilempl.«lionis virtuie notissima sunt. pi)scii isle vcrsiciilus ; Opera liominum, id est vlas

Vcrs. 2. Auribns pcTcipe orati nein mcam, non in duias cgo cuslodivi propter vcrha bibioriim liioiim.
labiis dolotis. l£xco it (juod siipeiiiis dixil. Percipere Rrev ti r dclinita sunt, qrie .sinl opera liominnin, sci-
est eiiim non transitoiie al i|Uid simicrc, scd |)rcccs I cel via; durce; sicul bcalus Job dit it : Avis nnscitur
liominiiin copio.-a di,^naiionc rccipere. Non m labiis ad volatum, et liomo ad Inborem {Job \,1). Nam cuni
dol sfs;sicut a Ji'd;i'is nian;ivit f;iba sciitoii'ia, apnd poccata vilaiiliir, iirduns callis cst, dificilisqnc sciii-

qiios iiiiiocciis d.iii.iiatus esl, cl 1 Iro ( ogiioscilnr a!)- pcr ascensiis; ciim vero ad viiia prolabimiir, Ii!V'!

boliitiis. iitTest ac declivum. Sod quia Dominus (Jiristus in

Vers. 3. De vul:u tuo jndiciuin mcum piodeni; boc miiiido visualiler posilus, lotius mansiietudinis
ocnli tui videanl (vijuitntem. Dc vnliii Xno pri.den! jn- I) cl coiilineiiliao jiir.j monsiravit; mcrilo sc dicil pro-
d.'C/M/H ; propria S ripiuiu; di>iii;c, et iiDbs iiiiisi- picc mandala Domiiii durns vias hoir.iniini iminacii-

laia lo' utio csl, qnia de nicnlc solei nia;iaro scii- liiis pcdibiis anibulassc. Non (|uod illi dtiriv esse
tentia : scd hoc Domino j.er triipicas clociuiones de- potcraiit : de qiio in nonagcsimo psdino scriptum
coiiler aptaliir, qnii illc qii(;d jndical vidct, tliim osi : Quoniutn nncjelis snis tnmidnvit de te, til custo-
leslis csl cxamiiiis siii; ncc dc faclo iilicnjiis tcsii- diimt le in otnnibus viis tuis, ne unquam ojfendas ud
moniiim qurrrii, qni solus oiniiinm vcracissinic sc» lipidem prdem iiniin {Psnl. xc, 1"2) ; sed qnia linmaiic
crcla cognoscil. De vullu ergo dicit, id csl dc aspe- pcncri ad imit;M)dum prtdtantiir esse dilficilcs, itlet

ctu tuo, secimdum illa qua; in mc rcs|>icis at<jni' vix (/H/trsunl nuiicupatu;. Qui versu.s liguram coiili-

cogiiostis. lloc aulcin illi^ rccic pticbal, q li sc no- nei pnrenlhesiii, id cst iiitcrposilioncm ;
qiioniam iii

Ver.it pollmionom non halM>re pcccali. Sei|iiiiiir :

sensii mcdio, sicutdictum esl, rccipit verb.i (|u;rdam
0<ru/i tui videant (e:]uitalcm. Ilic nqnilatem, ipsaiii di- qnsR ordincin seiitonlia; viilcanlur po-sft dividore.

vinit ilcin dcbciniis accip^Tc, qiiam orat iit s'nc ali- Vers. 6. Vcrficc qrenus mecs in scmitis, titis, ut ncn
qtiu inlervallo <^cm]>cr iiitendat; (piatcnus illaui ic- muicw lur ves^igia H:cn. Vcificc, dixit, usi|Ui> iii (i«
 : ;

^''O
150 M. ArUELU CASSSODOKI
iiioritoMim ac tolu A (iiialiiHtc .lisceiniimis : dicla a pTvilalc siii piipilla,
nein conserva : iibi e^l |.r.r...ii

iJuiu lioi; m nido \)H) qti.i piisilla. lloic coiivsiiienier («inparanis esl
perfeclio. Iiiclioaiiins e.iiiii, iii i

per- Clin^lii^, cui d;»iuiu esl iii siio judicio j.rtos a pnc-
babili coiivcrsalioiie dcginms; sed uhi ;hI (ii.eiii

pe. lici.imr, loia ralorihiis 8('grcg;irc. Aplissiii.e il;ir|iie pcl l cusoJiri

veneril rcligiosa consl.niia, ibi il)i

Kvaiig. Qni se ul pupillam oculi, q!i;'.nilo el p<T ip>aiii rci vi-

inteKhlale coiiiplciniir; siciil ;iii 111101 :

salvus erit (Mallh. snales dibceiniiinis, ei iii iii»slio c rpou: i.ili.l prjc-
perieveiaverit mque in finem, liic

actiones, slaiiiius inveailur. Senuilur, sub umbra alurum tua-

X, ^22). Greaus aiium liuniaiias .>ig ilinal

qnibus niundo cradiniur, el qiiasi qiiib.isdain rum prot.ye nic. llic aliiid inirodncilnr sihema,
in lioc

p .ssibiis aiiibulamiis. 56 ^" iemitis, scili« et in man- quod Grapce parabole, Laline comparalio dicilur,
dats mis : ubi revcra reciae suni vi:c, quas si devoii qoando sibi gcnns di:,simile in aliqna commuiii.ne
sequimur, ad coeeslis paliia; rnnntira pervenimns. socialnr. Palernis enim proteclionibus al(B sunt

Sed qnid csi boc quod prius (^»«4shs dixil, staiimqne comparatae. Mi-eri. ordia quippe el cbariias, qnasl

i)«l;(/ia siibJMngiir Cressns dicimns, quibns move- alae sunt Pairis, quii.ns sc p)ok'gi congruenier cxp(>«

mnr de loco ad locnm : bis inerilo comparantiir slulal. II;kc anlem comparaiio ven l ab avibns, (lu.e

aciiis huinani, i|ui nos de uiio negolio in aliud du- ch;iros lilios alaruin suaium exlei.sione ciisiodiuni.

cunt, el per lompora vil;c noslra^ diversa qnaliiaie B ^'«'"S- ^^- * f""^ impiorum, qui me alJlixciunt:

transponunl. Vestigia veio dicui.lur signa pl.iiilarnm, «"«'«'C' mei animam meam circumdederunt. Versns bi«

qux relinquiinus transeunles. Peiit ergo Doininiis csl omnino diiigenlius intuciidns. A facie impiorum,

Chrisliis cl gressus suos, id est actus bumanos, et dynmones signilicat, qui txci aluin pi«pi)luiii Judaeo-

sua vestigia cusiodiri, quae fidelos aposiolos con- ruin in necem Doniini ardore prxc piti coinpulerunt.

gruenter accipimus , in quibus posl ascetisionem Facies eiiiin ipsorum, iruculenta pr.iseniia fuii

gtoriosam, roligionis calholicaR signa dereliqnit. Ta- sicnl in Evangclio de Juda dicil : 7iirra(t( vi illum

lis ergo sensus est : Cuslodi inc iii mand ais tnis, ut Saimas [Joan. xm, 27). Sii ergo aciuin est, ut in-
iniitai.tes me, ininime tnovcaiilur Ays le. Hene siqiii- sligalio e dxinonnm ii.imici ejus Jud:iM ai.iinani
ipsius, id esl vilain temporalei.i eripere volitisseni.
dein Sfquax peigil, ubi ille qui excmplnm prajbet
rectiis incesserit. Nain el ipsum verbnm circumdederunt evangelic:G

Vers. 7. Ego clamaii, quoninm emudisii me, Peus narralionis exprimit verila cm, qnnndo cuin gladiis

incUna aurem luum mibi, el exavdi verba mea. Secun- ei fuslibus eum iiisanorum lurba circuindedit.
Vcrs. 11. Ailipem suum concluserunt ; 0$ eorum
dain seciioneni sancia; oraiionis iii riditnr. Sed per-
scriitandiiin esi. cuin dii soleai Exaudisli locuiuin esl superbinm. Concludunt adipem, qui n.ulia
i : nie, nuia
^oracllaie pin^uesc.nt; sic Judaei sceleruni nimietate
c'nmavi ; cur b;.'c se.itciKia ordinem vid.-alitr babere C
conversum? Qni clam;>i, quoniam exaud liir, uiique ^agiiiaii, verx inlclligcntix acnn.iiia perdidcrunt.

puriis , innooens cl immaci.latns ;ipi.oscitur. Nain Resiabal anlcm ut i|iti pinguissima iinnianitate (u-

r:i)nli(leiiler oravit, qnoniam se aiidiri posse d« con- inucrunt, supcrba loqueieniur. Ei beiie liic dix.t

]&• iciiti:*; pnritaie pr.n03;in)psit. Iiilelligainus aiilem lanluni ore, non cliani corde locuii suii .qiiia scele-

qiiod dicil : lnclma aurem tuam : qiioi.iaui ad eiini ratoiuin nios est illa freqiienier sernione defeiidere,

per se non valei hnmaiia i.dirmiias porvei.ire. Sic qiuc noscuninr coiiscienlia tcsle dami.aie.

eniin exaudit cum se henignus indnlserit, et cle- ^«^''s* ^^- Projirient^s me nunc ciicumdederunt me:
mentiain suam anlc largilur, ul pussit supplicanliuin ocidos snos stalueruul declinare in terram. i^rojicien-

vola suicipeie. tes, exlra cixitaiein ejiticnles; nunc circumdederuit

Vers. 8. Mirifica miser cordias luas, qui salvos fa- non obscquio, scd furore, qnando cruci eum constat
cis speranles in ie a rcsisleniibus dextcia: tum. M;igni- aflixum. ynnc auteui quod dictuni esl, pra^sens lem-
tudincm et excellenliam niiscricordi;iriiin iii se jusie pus posuit pro fiiiiiro, quod apnd prophelas es-e no-
licri d(;precunr, quia inirnin csse iion polerat, nisi scitnr usit.iliim. Sei|uilur : Oculos suos staturrunt
quod sub aliqna fuisset noviialc coiispcctuin. Signi- dectinare in lerram. Dicit coiisiieMidinom perdilonim,

fical eniiii niirabilia, qu.-B in carne facturns erai, D qi>> lerrani rcspiciuHt, qnando iii mala cogilationd
qiix Jiida;n6 populus, cisi univorsus non crodidii, vilvuntur.
lamcn siil; adm.ratione couspexit. Sulvos fiitis spe- Vcrs. 13. Su;>crperH>tt me sicul lco paratus ad vrcS'

ranles in 1.'. id est in ;»lcrna viia (?.)iisiitues. Nani dam, et sicut catnlus leouis habilans ni abditis. Susce-

fre<pieiiler illi inagis in hoc iiiiMdo trncidati stini, pirunl me, boc csl Juda;i a Pilaio, q'iandu cs dixii :

qni ejus non.iiii credidorcnt. Hulchre aiilcin dicit ; A ToHite eum, et secundum legem veslram cruci/igite

resisieniibns Uexle.rce tuie. Dexiera (;iiiin Patris ost eum [Joan. xix,C), (|Uod avide suscipieiiles, et vitinin

Filins, cni Jiid.ci re|)iigiiare nisi snnl qii^mdo einn sii;c crndelitalis iiuplenies, tnerilo feraruin s;i;viii;e

crucifigere (l<;(;rcvciuiit. comp:iranlur. L'.'onein dixinius, cl di .holuin dici, et

Ver.s. 9. Cusiodi me, Domiiw, ul pnptl!«m oculi C.bri-^lo scpius coiiipara i. Qiii inodus locmioiiis in-
;

tub umbra alarnm tnarum poieije me. W-v Mhcma lcr propria Si-npiiir;!; div njc recipieiidus esl ; tiic

icon, qnae Latit.c dicilur iinaginiiio, pnpiliv s-e ocnli lamcn e\ideiili'.r di ibiduin designai. Ipsi cnini jnste

(>0'trnu!- cunp.Travit. /'K;i.'i//a csi ciiiin iii mcdio p.isia coiiip;tr.ui siinl principos Jnddiornm, qno aiitture
j;erspicua pars ociiii, (jiia cunMiMiin colurcs varia ricinuei j;il ; cl taiiicn iiuih.j pcjores c!rcv.ii Min", sj-
 :

1*1 EXPOSITIO IN rSALTCRILM. rS\L. \VL i2?

qnidem dijiliolus notiiinuiii lenl;ivif, criiri anlem A |»eccaniin ilU :.b(»miiial)i e , al<iiie a conspcclii ejus

titnim ins.iiiia cuiiL-li» ^ilfivil. Cutulum aulem /t'o- cxiiaiuMim esi, quanivis ejiis noliliaiti miiiimc ieru-<
i

vif dicil reri|<Miro |topiiliiii) Jml rnrum, ijiii se dia- g* rc vi<l«Mtur ; sicui in qu nio ps jam di< tum esl lino

boli filios elTectTuiii. Sic eiiiiii de ip^s in Etangelio yoit hahittibit juxta te maf^gnus, neqne permambwit

liiciliir; Yos ex patri' diaboU) etlit (Joan. viil, 4i). ittjusli anlc oculos luot (Piat. v, (») ; siriil et de C.ain

Ilabitans in abdtis : piTinaiiens iii iiisiiliis. Deiosia- Scriplura dicil : Egrtssus Cain a fade Oomini, kabi-

bilium Bii|uidcm lii>niinum consiieludo esl mala vota tavit in lerra profujns (Geu. iv, i'i). Saluralot ergi»

(fgere, ut iatenter ad efTectum possiiit eornni consi- Judneosdicil de imiiiundiliis, qnoi a Doniino ab^Cin-

lia pprveoire. diia, id csl noscunlur esse proliibita. Si vcr<» iii bo-
Vers. 14. Exiurge, Domine; prceveiii eot,eltnp- nani paricm hoc pcsiium Itcior accipias, ui est illiht :

planla eot : eripe animam meam ab impio, frameam Qnam niagna mulliludo dulcedinifi tu(e, Uomine, qii>.m

luam. Tenia seciio beatx oraiionis iiilraiur. Exsurge absconditi timentibus te, et perfecisli eam tperaniibus

in peccatorcs dicit, q'iem morc liumano

illi pulnnt in le (Psal. xxx, i2U) ! Ei uineranlur benifficia, ui

posse quiescere ; ui cognoscani vigilare, dnm cornm major ingratorum osieiid.iiur olTensa. Dt abtcondilit

non permitlunlur ini^inilates excrescere. Prccveni au- luis, id est de lege Yeleris Testamenii, el de mira-
lcm dikit, ul aiiie suliverianlur quam peccatst pcrfi- cul.s qux Dominus Cbrislus iu eis erai gloriosa dis-
ciant. Exposiiimus cnim in ^uperioribus hunc seO' pensatione facinrus. VeiUrem ipsorum, seiisum si«

6uni bene apiari 57 ^celt^rai s, dum se miscere non gnificat omnino carnalem , in quo mandata Domini
permilliiniur iilicitis. Snbverluniur enim ei ilii felici- iani|iiain in ven>re recondila sunt. El benc si>n us
ler, qui de pravig vitiis ad reciam seiniiam redu- enrum comparatus cst ventri, nnde cibi spiritnalrs

cunlnr. Eripe animam nieam ab inipio; ut qnc a din- ve nt vilissiuia purg iiiienta | rojecii sunt, duiii ub cis
bulo, qui nierilo iiupius diciiur, qiiia piis semper coirupta mente dilabnntnr. Scd hi cum ess< nl rebiis

conirarius ipiin^batiir. Eripe ; fac resurgere, quoJ cce esiibus iiniileii, ut nitiil torrenum cajiere debui»-
implrtiim e^se ra;uiifesium csl. Frameam tuam. lire- senl, animadverte quid sequilur, saiurati sunl porci-

viier coiiciusum est qiiid sit aniiua Domiiii Sa'vato- na. ii>ii]uitas exsecranda ! Audiidial sensus eoriim

r s; (ramra esl eiiirn Patris, qnaiido pcr ipsani dia- mandata Dei, c( illi saiurabaniur sordihns peccnto-
boliini vicii; per ipsam miin<1um a sordida siipersti- niiii, novoqiie modo bonis coelesiihus pasii, nialoruiii
lione piirgivil; per ipsam debeliata est ca|ilivila!:, fxcibus explcbantur. Porcina eniin ad p<dlula respi-
qiue huiiani gfneris soholem pnssidebai. Framenm cit, qu.T, iiiier caBlera Veieiis Testamenii pr;i'cep!.i

verodiximiis iuuiiarum esse significaiionuin : moiio immunda prxnoiatur. Transmiseruiit auiem rcl

contum, modo luricara, inodo gladium significal bis ^ qiiias peccatonim tiliis sois : quando cLimabanl
acutum ;
quue tainen oinnia ad in^trumeiila armornm Sanguis ejus super nos et super filios noslros ( Matih,
CrTtum esi perlinere. Memenio autem qiiod in hoc xx\ii,25j.
vcrsu, qiiinia species d.Tiniiionis esi, quoe Graece V»TS. 17. Ego auleni cum jnstilia apparebo m con-
xura vi-^ >i;ev, Laliiie ad verbum dicilnr; uno enim spectu luo ; saiiabor, dum manifesabitur gloria tua.
verbo dcfiuivit quid sii aniinu Chri^>(i, id est framea In conspcrtu Pairis apparere se dii it cum jitslitia

Fairis. qiioniam ejiis voliiniaiiMn impleverat, quanJo miin-

Vers. 15. Ab inimicis manus tua. Domine, a peucit diiin db inlerilu morlis sanguinis sui elTusiiine salv.i-

a terrt disperlire eo«, et siipplanla eot in vita eorum. vil. Saiiabor : senno isle aptissime vi ielur iieralns.
Item lii oraiio pro Judaeis, qui diaholi poiesiate con- Superius enim Judjcos dixil taturari porcinuy id cvt

ilricti, nefariis iTant aiisibus imilaiidi. D?emones immundiiia sua autem salnrari de humaiiigenC'
; se

8 ml enim inimici manus Domini, qui liiim muin gcniis ris ceduiiiate suscepta, qnando numerus sancioruni
conlraria Domino son-per voluniate dilacerani. I*re- b<aia adiuMtioiie supplendus e^l. Patris anlem (jl(*ria

caiur eiiam, ut a paucis, id esi ab apostoiis dividan- manifeslabitur in jndicio Doniini Saivaioris, cum uiius-

(ur increduti : duni a terr;i hujus inundi vitiosa sepa- quisque recipiel pro aclilms suis, sicui ipse Dominns
rali , coiiveriuiilur ad Dominum. Loruin quippe, D apostoiis diiil : /n tlla die cognoscetis quia ego in

juvanie Douiino, prstdicaiinne factumest, ut tim Pfiire, el Pater in me est (Joan. xiv, 10, 2)). Sic ergo
israeli.x quam gcntes a lerrena iniquilale divisi, Pairis.ei Filii, ei Spiritus sancii una natura, una
Clirislum sei|ueroiilur auctorcin. SuppLiuta eos , hic potcstas, una gloria dcclaraiur.
in bonn positum csl ; siipplant;iti enim et illi acci-
Conclusio psalmi.
piendi sunt qui dammlis crroribus ad recias seniilas
(ransferuntur. In vita ipscrum qiiod addidit, hoc est Considcremus, dilectissimi ,
quam inagna s.icra-
in mundo islo, duni vivunt : iibi pocniteniix locus mimla fidci nosirrc |>salmus isie complexus es(; ut
est; ubi clamaiur ad Dominum, non lam ore quain qiii andit supplicantcm hominein, eumdcm et confi-

niente ; ubi recipiuniur piirissimosupplicanles. lendum debe-it advertere Creatorem. Du;is eniin na-
Vers. 16. De (ibsconditis tuis udimpletus ett venler Inras inconfusas alqiic incommulabiles qui in Christo
eorum ; tuturati suni pcrcina, ei rctiquer^mt qurr. svpe.r- Doinino hodioque mavoll crpdcre, non pntest aliiiH.i

fuerunt parvulis suis. Ahicunflila Dei el in maio, ot decipi falsitalc. Undc mirabiliter bi^atus Cyrillu.s In

iu bono possnmus congrneiiter accipore : quia omiie quodam loco breviterquc disscruil dicens(Li^. v ar/i<.
 ,

U^ M. AUiini.!!

t<ci'orvtm) : Ailvcrlcnlcsigiliir nioiluiii incarnationis, , A (leliiiitioiiis cst,qiire Cr.rcc diciinr, m-c' tr.u.fv»,

vutciiins qui» tliix' n:iliiru: pcr iiiiiividiiniu iiiiiiateni Laliiic per laudcm. Singulis ciiim diversisque verbis
iiiiunruse :iii|ue iiuli-nWUaiiililer iiivicein sibi convc- pndicando dcclarat ({iiid sit Duminus, niodo virtus,

iierint. Caru nanu|ue ciro osi, et non Dcitas, licel inodo (irmamenlum, iiiodo rcfvijinm, niodo liberalw,
Dui r.Mta sil (aro. hiniili cr ciiiini YerUuin D us est, iiiolu adjutor , modo proiecior , modo cornu salii;is.

ei non caro, licet (Jispcnsalorie piopriau» fecerit cnr- II:cc eniin omiiia pulcbrc usleiidunt, quis ejiis cst

nein. ilx>c aulcni siiie oHVns ono dcciirrit, qiii niiKa Dominus.
silii proprii ci loris liganiciita rcpcrcril. linjiis eliam Vers. 2. Dominns fnmamentum meum, et refugium
psaliiii iiiiir.eruin el qiiantitas propiietalis ornavil, ul vieum, el liberutor meus ; Deus meus adjulor mcus.
nicrilo iii i oc nuincro iuc:iriialio Doniini rebta csse Justc dicit Dominum firmamenium suum, quoniaiii

vidcaliir, nbi eti:iin proplielalis ciiorus convcnissc ab ipso concessum esi ui iniiirK is suis in acic firmiis
cognoicitur. assistcrel, et vivaci an-mosilale piigr.arct. Et refu-

EXl>OSiriO IN rSALMUM XVII. gium msum. Ulique, quando, cuin fnii opus ronsilio,
relugil ad trartalum, et invcnii Divinilale monstran-
lu fiuem purro Ihmini havid, qui IgcuIus est ad Do'
uuuum viiba fanlici huius, in riie (jua eripuit euin le, quod cum poieral adjuvare. Merilo auieiii libera-

Ihiniuwi de ma u oniiiinm ininiicoruni ejus, et de [j torcm sumn Doininum profilclur, qui cum dij s.xvis-
mauH Stiul, et dixtt.
simi regis Saulis ira (anqu:im de inferni ore libera-
In fineni, puero, cl Duvid, iij-c iria verba ad Re- vii. Deus meus adjutor meus. Praes-iilorum siiavitaia

geni nosirnin Sa'valorcm rcfcrri possc non duliium pellecius, iit suitimam repelit siipcriora quae dixit :

est. Naiii et puer legilur iit propliela :

58 ^*"*^'' "'*' qui:i ubiqiie ipse adruil, eumqiie virtutis suse niuni-

tus est nobis {Isa.ix, G). Qni locutus est ad Dominum iiiiiie cusiodi\ii. Scd considera quod iia pcrcuiril

verba canlici liujus ; posl Uxc ali.i dcputanda sunt, iit siiigula, ut stiis nicritis iion piaesumat applicare
sil verboruin plenior el absoluia coiiti xli'i. Qiiod au- cul ata.

tein (lictuni esl cantici, :id cotiteinplalioneni constat Vcrs. 3. Et sperabo in eum : protectrr mctis, et cornu
rcrutncu kstiuni pcrtinere : iicregisin David laiiiiini- salulis mew, adjutor meus. Confideiilcr jam posiuhit,

inodo lii.ttoii:t nicntis noslrae lixrerct intuitits. In die qiii de Doniini gratia post beneliciorum exeinpla pr;E-

ijua eripnit eum Domiuus de mauu omnium inimico- sumil. Kam de futuro fi.lucialiier sperarc se dicit ,

rum ejus, et de manu Saul, et diiil. Ilic actns I4('f,'iim qiii cum in pncteritis senseral adjulorem. Viotector

lcctionc niitissiiiius cst ; ibi cnim laliiis dcscribiiur mcus. IIoc ad eum pertinel custodicnduai ,
qui ad-
i|«ieiiiadiiioduin David fucrit de inlinicorum siioiiim veisariorum appeiebatur insidiis. Quod aiilein hic

(lilione liberatiis. Ad ctijus similiiiidincni rcstirreciio Q Dominum, ad inimicos per-

dixit. forwM salutis suoe

Dontiiii , el iiieiiibroruin cjus abiubuiu dc potcstalc tincidissipandos. Coinua cniin sunl arma bclluarum,
(liabolica dcclaraitur. quibus salutem suam solerii coiicertatione delendunt.
Adjutormeus. Dulcedo beiicficii repetitionem fecitessc
Divisio psalmi.
verborum; supra eiiim eodem voc.ibulo nuncupavil,
Psalmus bic iini tantuin non polcsl ronvenire pcr-
quem bic iterum noniinat adjulorem.
Bonnp. Nain primo ordine proplicta loi|iiitiir gratias
Vcrs. 4. Laudans invocabo Dominum, et ab inimicis
agi-ns quod eum de gravibus pcriculis divina pictas
meis salvus ero. rosl virlnles peracias, vir sanclus
liberare dignata est. Secundo Ecclcsia loquiiur, quce
nulla se elaiione jictavit; sed qiiia cral rcruni ipsa-
anlc advenluni Doinini innunieras perlulit c:ilauiila-
rum bilaritaie gaudeiidum, /auc/ans se dixit invocare
les, posteaqiie miscrlus ei, iiieiliciiiani saiicl;c incar-
Dominum, ct ipsi universa tribucre, qui dignatus esl
iiatioiiis indiiUil, et baptismaiis beiiiTicio Cbristia-
cuucta pracstare. Lt ideo se ditit ub iuiiricis salvum
niim poptilum dcoibis uiiivcrsilule culle^^it. Tcrlio
faciciidum, quia vicloriain suam iion sibi vidcbatur
in rurem iniscriconliac vox Doii.iiii Salvaloris illabi-
applicasse, sed Domino. Naiu qui alitcr facit, viliis suis
tur, ubi pulclicrriiiiis allusionibiis virlus cjus polc-
captivus rcdditur, quamvis bostes supcrassc videa'ur.
6tas(|iie describiiur. Qu^irio ilcriim ludcsia) calboli-
Vers. f). Circumdederunt me fjemitus mortis, et tor~
fj
vx (lii la profiMiiiitiir, el cuin innu;na cxsultationc
renies iuii}uittiiis conturbuverunt me. l*ost exsultatiO'
Divii.itatis iituncia conc(;^sa laudantur.
lein prophei;e , quam sancla pictate conccpit, ven-
Exposilio psalmi.
lu II est ad oidinem secunilum, ul>i pro cl.idibus
Virs. I. Dititjum te, Domhie , vtrlus men. Diligit generis huiiiani , qtix a'nte a.iveiiliim Domini gras-
D itiinum , qui iiiandatis ejus devolus ubtemperat sabaiiiur, intiodiicia una pcrsoiia jusloruin, (|uos illo

bii iil ait in Lvuii);cliu : Qui audil vcrba mea, ct facil lciiipo:c fuissc non dubiuin csi, pius deprec^tor
en, liic c.s( (/ui dilitfit me{Joan, \\\, 2l). Oi/>r/(; eniiit oxiirat. Nam merito ju^lus isle circuindatiim se g»>
(licilur, qitasi dc oniiubiis digo. Kl const(lcr:i qiio- mii.bus asserebat, quia dum essel superstiiiunum
iiiam lijc dilcciio sic dc liiluro promiitititr, ul iiun- itiiiiimera mtilliludo, fiJclium erat rnra dcvotio. Kl
quam tanieii di fecissc vidcutur. Virtus mcu. 1'ropbeta iic piitarcs gemtius de jiotiira faciill.^tiis, aut de re
libcralus ab hostibus siiis rcclc Doiiiiniini conliteiur liiijuscemoiii cssc profiisos. a. Ididit »Hor(is ; quia re-
fmani esse virliitcni; qiio lioiiatiic f.ii tiitn cst, ui ini- vcra morscrat, ubi diaboli po^se r«';:nabat. 7"tirrr»;/«

uiicis suis forliur apparcrcl. llic dMudociitta spccies autcm s;vpc di.xiuius lluvios «ssc bibeinis inibribus
«15 Exro.^iiio i.N isvi.T.: •.ILM. rsU.. XVI!. m
ixeiialiis. Hic cr^:i) iu;>|ii laliliu!» rajiiJio data esl ^\ luiscere pcciatores. Scrvavii ordineiii rei , ut prius
Bitiiiliiiidu lorreiiiitim, iil liierilo coiitiirhaverinl osi(iideii;t inoiam, postca diccrct cssc iremcraciai».
uiixiiiiii |).)|iulutn, cuiii Uiidjruiii iiiinaciuiii coiicre- l' undjincula veio mo;iItuHi, siijiiilicat pr;esumplioiicS
{>ulii>iie IreiiMiisscut. siiperborum, iilcst, divnias, Ikiiioics, ca;lcrique Im-
Vers, C. Dolurcs iufcrni chcumdeJerunt me : prcu- iiiaiia,quilius ilii dctcnli, vclul ruiidamcntis coiistan-
veneruntme laquei morlis. Fial liujiis versiculi coiiipa- libusiiiiiituntur. Uo^.c oninia ttirbatasiin), quia mundi
^'iialio |>ra>po6toiala voilioriuii, iil iiicliu» liic s iisiis f.ilsi spcs, vcro DomiiiO vciiictilc, snblala esl. Niiiiis
iiib s po^sil apeiiri. C^rcuindedirunl me (lolorcs 111- aple posil;i vcrba desceinluiu primo fundamcnla, id :

firni: de pagauis ditil, (|ui eniiii dolores iiifcrni, id est supciborum spcs lurb.itacsi; posiea liicit cssc
u&t qui iti iiircriio debilu dolore loti|iiciiJi suiii. commolain. Subjunxil et causam iiuarc commoi.a suiit

Piwvenki vero diciiiius, quatido aliquid nus anlici- fundamenta, quoniam iratus esl eis Deus; ulii|uc, quia
|iare dignoscilur, iit Cbl ilt<; rcaius oii^inalis peccaii silia btimana Domino prubniutr exosa , el iraius est

qiii nus, aiite(|u.iiii luiscaniur, ab ipso conccptureddit iUis. llinc oslenditur , qiioiiiain scquaces eoruiii
ohnoxios : uiide in (|uiii(|ua|;csiino psalino propbela constal esse puniendos.
diclurus est : Ecce m iniquilaiibus conceplus sum, el Vcrs. 10. Ascendit fumiis in iraejus, et ignisafaci
in deliclit pcp.rit mc malcr mca {Psal. l, "i). Vir g ejus exarsit, carboncs succensi sunt ab eo. riiinus liic

eitim Jii%tusmerito se prxvcnliini dicebat, qui realuni iii boiio postus esi : quia sicul isle lerrenus inutiles
buuin aiiteccssisse cognovcrat. Scd quemadiuoduin ab lacrymas movet, iia el iilc pocniieiiliu; calore suc-
liis ruerii bberalus subtcr cxponii. rciisiis, frucluosa profundii nucnia lacryinarum. In
Vers. 7. Ei in tnbulaiionc mcainvocavi Dominum, ira ejns : leiiipore quo bic peccalores fuluri jndicii
cl ad Deum mcum clamavi. !iil(.T iikiI.i inu:ia qiiu; rui.orc coiituibal, ut cos ad reniediuin conversionis

dixcrai, unumet singulare proliieliiresse reniedium : adiiucai. /{/riis aulein cstcliantas Dci, viriutum pio-
tniocare Dominum in tribtilaiiowbus suis, qiiando jjiessionibus crescetis, qme (|u:uiio in;igis coiiciipi-

coiistat totis viribus peti, quod tcmpore ncccssilatis scilur, tanto e'licacius ampliaiur. Dene auiem dixil, a
u, tatur. Lt vide qiia prius dixit ad Doniiiiuni : sed facie ejus : qtioniani ipsius illumi.uiti ne cliaiilasco.i-

iie putarcs 59 ad ulienum dominum, sulijiinxii : Ad ceditur cis qiii poccala dcreliiniutint. Carbones vcro
Deuni meum clamavi. Clainarc auicm pliis esi, ab in- succensfs pi'ccalores dicl, qui velul carbones inortui,
vucarc. Cicvii scriiio pn-gredienie dfsiderio, cl ac- in mumli istius cx*citaic lcnebrantur, sed ileruin
iciuus aninius ad orationcin prosilivii uvidus in pQeiiilciilia iKflammaiile reviviscunt, et cx m'iiliiis

tlamorem. pruiiis vivi incipiunt esse carboncs. Sci|uilur e i.iin

Veis. 8. Ei exaudivil de templo sancto suo vocem r quomodo succensi sunt , vcniciitc scil.ccl Doaiiiiu
meum ; el ctamor meus in conspeciu ejus inirotv,i Iledeiiipiore.
in aures eju%. Sive de C(bIo, sive de corpore i>o:uiiii, Vcrs. 11. E incflnavil cxlos et descendit; et raiija
quod veniurum csse pncvidebat, leiiipliiin coinpe- sub fcdibus ejus. Magnum sacramentum in li.ic ser<
lemer advcniinus. txuudiiam cigo dicii voccm su.iiii, iiionc reposiiuiii cst. liuiniiiavit secn.m Verbum, ut
quani de advenlu Diimini jugiier ofleiebai. Sed per- sine pcccato quidcin, sed tamcn siini iiu.iincm carn.s
fccrutandum esl quomodo clumor ipslns in conspeclu peccali suniciet. Descendcre auiem ilb fuit, ad iios
L)ii valuerit i/i/roire / Cljiiior iste, causx' justilia esl, vcnire, sicul dicit Aposlolus : Scmetipsum cxinanivit ,

qux ulii|ue ad Deum inliare poi»Tal, <|uia pro iiiiuidi formain servi accipiens [Philip. 11, 7j. CuVujo vero liic

cladibub siip|ilicubai. Si:(|uilur, inlioivii in auresejus. diaboiusest, qui homiiium nienics innubilat, diiiu
IIoc de coii^ueiudine noslia (iguialiler dicitur, quod veritaiis splendorcm iion facii vidcre quos possidci.
tlamor ejus (|uasi ali<|iiid coriioiale in uuies Uoinini- Hub pedibus ejus : quia sinc dubiu majesiate Domiiii
cas iulroissci, cuiii ilic loiuin spiiiiualilcr sciiual, et Salvaiofis conculcattir da:moiiiim cxsecranda ncqui-
aiite(|uaiii li.tni, iiiii\cr&a cngii< scai. liii eiiiiii aciiium lia , sictil Cl in nonagesimo p^alnio dicturus est :

liostrorumqualilas, quasi i|uibusdatii vullibus seuii.cr Super afpidem el basitiscum ambutabis, et concutcabit
a.sfcislit; et quod apud nos occulium, :lli iiodcioir e^se ^ teunein el draconein {Vsat. xc, ir>).

ii..in:lc.^ium. Vcrs. 12. Et asccndit supcr cherubiin et volavit :

Ncrs. y. El conmola est , et coutrcmuil lerra; rt roluvil super pcnnas ventorum. Hjjc liguia dicitur
fundamenlu moniiuin conlurbula sunl cl cumm tu suitt, liypertbcsis , id esl supcrlaiio, ciim aliqiiani rem
quoniam iralus est eis Ueus. Dccursa irislilia ,
qu.iin op nione omriium noiain, sciilenlia nostra exsupcrare
de adventu Domiiii bealus popiiliis susiiiicbat ,
pro- ciiiiteiidimiis. Talc est ei iliud in quinquagesimo
pbetijc spirilu ad iiicarnaiionis ejus secreta perveiiil, psalnKi : Larabis me, cl super niveni dculbabor {Pnat,
unlineiiKiue ipsum iitirabili narratioiie (lesci .bil. lloc L, '). Clierubim inierprctaiur miiliitudo .scienti», ant
scbema dicitur idea , cum specicin rei futura;, vclul sciciitia iiiuliiplii ata. Alibi eiiiiii icgitur : Qui scdes
ociilis olTercriles, inolum aiiimi citiuilamiis; quod el super clierubim appare [Pt^al i.xxix,
, . :2). Ascendit ergo
Lic et in sul»sei|iioiiiilius versibus ccnst.il elT ctiiiii. sup r clierubiin,i\w\udo videntibus ajiostolis ail C(clO'*

ti ideo tiuiic aiidi ^imis saor.imena Domiiii S Ivato. is. riiii) regna consceiidil. Sodet iiiitic siipcr clieriibiin ,

Coogrue siquidem ;itl aJveiilum C irisii terrn comnioia a.l Palnsdcxiraii; collocaiiis, in ciido el in lcrra cuin
tf»l, quoniam prx-sc.ilia ju^Iicis diijiiiiwi f.i;l contro- r;iire n'gnal el S''iritii s:;nc'(»; ii;ii>J oliiiinquc uni/
427 M- ALT.r.MI CASSl )OI3Rl \?.%

versuni moJuin scienliac vel a(]mir,.iii>iii3 |ir(i!..uiir A niiiics qii;(; aqiian) conlineni Dei, i.l est cloqiiij <ll-

vina, sicul in lioc acie tonebrosj^, lioc csl obsciir.Tc

excedcre. Oaaecniin creatura pr:i-va'e3i lanli scccii
arcannm q iod oarnciii tcne- videniiir, ita in confpcrtu D.-i prcefuhjora: si:nt, ulii
allingere sunicienicr ,

iiam alquc inortalem iii aDlcrna ca;!oriiin ^lorin collr). siiiipor viuilas !>aiel. Ncc praep<>>^ilionil)iis cxqoirilnr,

cavil.ci fecil eam crealuris omnihns ailur3l>ilcm, iici p:ir.iboIis legilur, qnod inani^^esla lucedeclar.iliir.

qu.-etcnenasperlnlitpassiones? Seqiiiliir, elvoUail, Ist.ne ergo nubes, id est pr.Tdicaiores, ad gcnlesrelii i<»

volavil iuper pennas ventorum. IIa'e ropetilo ce!t'ril:i- Isr )cliiico populo transiernnt ; sicut coiislat cfToctum .

lem nimiam (lecenier osiendil , id est jier niiindi qnando dti iiia non meruit Jiidaeorum, quod ad ip^r-;

spalia velociier cucurrit ,

quando ijiSf) iii ciinahiilis venerat i slruendns. 6'r«;i(/o el carbonet ignin. E^-
jaccnle, magis eiim siell* claritas nunliavil. Qiiid poiiit pcr :illcgoriam quid illap nubes haboanl; alind

enim dici polesl veloc us, qui niox iit natiis iii alia enim dicii, el aliud vult iiiielligi. Unde scbcmat biis

mundi larie csnspccliis est? Tonc erj;o siiperaia esl crcbris elof|ucniia divina probalur esse plcnissim i.

cclcriias veiit"ruiii,qinmvis in mundo niliil eis 0(ius Grando eiiiin , id est objurgaliones figuralx' quilnis

esse monsireiur. Quod aulem rcpeiii sine inierje- Jud.iorum corda durissima tundebantur. Carbones
ciione allerins verbi, volavit, volavii, figiira esi epi- ignis, cliariiatis incendia, qiiibus mentis fideii.im

rcuxis, qu3e Lntine coi jiinciio diciiur, sicul el in B coBlesii igne reviviscunt. Ilaec ad genies , sicui di\i

Buhseniienlibus dicturns esl : Dies diei eructai ver- mus, in niihibus, idest in prxdicatoribustranseriini.

bum (Pn-ilm. xviii, rj);et, Deus Deus meus. Vers. 15. El intonuil de ccrAo Dominus,el Allitsimut

Vers. 13. El poauit tenebras latibulum suum : in dedit vocem suam. Quippe qui erat ingcntia sacra-
fircuituejus tobernaculum ejus; lenebrosa aqua in n«- nienla locuturus. Aii enim in Evangelio vox omnipo-

bibus aeris. Tenebras , incarniUionis ejus mysteridin tcnlis Palris : Et clarificavi , el ilerum clarificabo

dicil, ul qnl in naliira deilalis su.-e videri noii poierat, {Joan. XII, 19). Unde multi, sicut ibi legitur, lon-

iiicarnalionis vel.imine humanis consicclibiis Re- truura fuisse crediderunt. Altissimus auiem dedit

demplor piissimns apparerel. Unde bealus Joannes vocem suam, quando dictum esi : Hic esl Filiut metit

Consianlinopolilanus episcopus niinhiii er el callio- dilerlus, in quo miki bene complacui [Matlh. iii, 17).

lice dixil : lllnm qucm, si niid i dcit.ilc vftni-sel, non Vers. 16. Misit sagittas suas, et dissipavit eos; ful

coelum,n(»n terra , non maria, non ulia creaiura gura multiplicavil, et conturbavil eos. Sayiltas evangc-

su^ilinerc pninissel, illwsa Virginis viscera portave- listas dicit, virtutum pennis, non suis, sed ejus a qiio

runt. Memenlo auiem lenebras, ct in br>no poni , ut missi sunt, recla iiinera transvolantes. Et dissiparit

est illud in Proverbiis Salomonis : Jntelligil quoque eos, scilicet ad quos missi sunt, fideles recipicndo.

parabolam.etlcnel>rosumsermonem(Prov.i, 6). Ommn C impios abjiciendo, sicul dlcit Apostolos : Atiissumui

enim divina, qiiae ignoramns, nohis lencbrosa, id esl cdorvii(P in vilam; atiisodor morlit in morlem (// Cor.

profunda :itque ohscura ^Q siiiil; qii:imvis continro 11, 10). Fulgura multiplicavit , id esi miracula mulla

luinine perfrnanlur. l.alibulumsuum, id csl sicretiim fecil, qu3e siccorda videniium permoverum, qiiemad-
majestalis ejns, qiiod lunc revelal jiislis, qnaiido eis modiim crebra solent fulgura visa terrere. Coniuiba-

facic ad faciem divinilatis ipsius gloriam contigerit vit eos : de his dicit qui tiinc conturbaii sunt, quando
iiiiueri. /m circuitu ejus labernaculum ejus. Ilic digni- eum resurrcxisse manire.slis probationibus agnove-

lasexponitur gloriosa bealorum , ul juxia ipsum ba- runt.

Lilenl qui in ejus Ecciesia fideliier perseverant. /n Vers. 17. Et apparuerunt fontes aquarum. el revelaia

circuilu autem cjus proximiiaiein s<gni[icat. Ille enim sunl fundamenta orbis terrce. Id esl, veriias praidican-
circuil ac penetrat omnia, non circunidauir ab aiiquo, lium, qui fonles aeternx vitx sanctitatis snx ore fun-
qnia looo inamplexibilis esi. Potcst ol i lud inlelligi, debaiu. Ipso enim venionle patiiii, quod ohscnriias
in circuilu ejus , ul non ad loci designaiioiiem , sed divini Ipgehat eloquii. Et revelala sunt fundamcnla
ad defensionem tahernaculi cuslodiamque respiciat. orbis terrce : manifesiati sunl prophetx, qni non l:i-

Aquamy^iTo dicit, oloquiuni Domiiii, quod lenebrosum p teiiigebiniiir : siipra quos orbis lerrarum in Ecclesix
esl in nubibus acris, id est in propbelis pr:eiiical< rihus faciem sanoia aedificaiione consiruclus est. Et me-
verbi : quia quamvis sc .iliqnis piilcl diota eoruin mento hic tellurem in bono posiiam, qu.e esl lerra
intelligcre, ad ipsam, sicuii est, virtuiem dictonim viveiitium

in toium vix pole^t pervenire; sicut dicit Aposiohis : Vers. 18. .\b increpulione tua, Domine ; ab insprn-
Videmus nnnc per speculum in aniymaic, tunc autem tione spirilus ir(e tufc. Ab increpalione ttia , indical

facie ad fncicm (l Cor. xiii, 12), quaiidoipsum vidct verba proplieiariim, qui increpalionibus jiislis pecca-
qu<id oredidit , ipsum cognoscitur rcspicere qnod tores popiilos arjzuchant; ab inspiratione siirilut irce

speravit. lute, osiendii pr;wtiicatores verbi, qui a sancloSpirilu

Vcrs 14. Prn'fuUjQra' in conspecni ejus uubes Irans- intlamma:! deliiiquentes populos incrcp^ibani. IVr
ierunt, grando ct carboncs ignis. Non est iste versus lias i;;ilur parabolas suhliicenics proposilioncsqne
facilc iransetindiis. Prwfulgonv , iina pars orationis vcrborum bucusque prophoiicc spiritii . fidcliiim po-
est, idesl m iiiinaiiviis pliiralis, eiicspondol ad niibos. pulis ,
qui csl saiicla Ecclesla , advcntum Domiiii
fiubes antcm, sioiit snporins dirtum csl, prjcdicaiores nnnliavil.
diviiii vcrhi inteili^ondi suiit. Et scibus lalis cst . ilJic Vers. 19. Misi: de summo et accciit n:e: assumfisit
 !

IS9 r.xiosirio in rsALiEKiUM. ps.xl. wii. i.-io

me de mul:ituditie aqiiaruiu. VuncjMu iwMkt Ectlesin A prius i\i\h aiitequam as-iimereliir, «^Momarn wluit
itM|iiiliir ile iein|ioiil)iis (^liiisli:iiii-i. Misit iili iiic Hif ; et Diiiic dicil : Hetriburt mihi secun lum jusiit-am
Viilcr DoMiiiiiin Silvaioreiii de siimiuo, \\l iiiiellig:inl mo.mi , id esl sccuiiiiuiii volunialem incaii), qiiain

lioiiiincs qtiia '{uoii dc bUinnio venil, liiviiia ptitesl.ilc post bcneficia ipsius sanctu cordo gesiabat. Innocen-

ploriatiir. Apte voru ilixil E<(:|rsi:i, u ccpii nic ,

qu.T tuim nuicni mnuunm, opcrain vuli si^iiificare pieliUis,

Sponso Clinslo juik:i:i laMalur. Muliiiudines atilein qnain divino niunore haiictdruni virtiis e.xercet. Seil

ti</i(<ir«iH , sixe innuiiior;!' },'tMitcs inli lli^^i |>o-siiiii; boc redibucl !i;oiiiiMaitiiii sollicile recip.ciiditm est,

unile Kcclesiaiii,S|)ieti& Jiidxis iiidevotis, do fido itins nc t^ibi aliqiiid l:illaritcr Fclagiaiia bjere^io baiidia-

consial essecollciain; sicul in Aeiibus aposiolonim lur. Dicil eioiiini Aposl<dus: De reliquo reposita ett

beaiissiinus Paulus conir^diccnlibus JiitUcis cl bta- mihi rorona justil (V, qunm reddet mihi Dominiis in illa

spiteinaniibtis, evenl eiis vestJinnia stia divil : Snn- die juslusjudex {H Tiin. \\\ 8). Noii qiiia sui^ alii|tiij

guis m/cr super capiit leitium ; mnndus kjo, cx Iioc ad ivioriiis humil s npplicabai, sed quia prcBinissis be-

gentea vadnm {Ail. .x\m, (i) Sive boc dicil de foiili- iieficiis Doiitini jam deberi posse prxmiuii) coiiliJe-
bus .sacris , qnando Ecclc->ia cailioiica tiiultiliidiiicin bai. Idipsiim JacolHis aposlolus dicil : Omxt^ duliim
filioruiii baplismati-i retreiieratinne cotiquirii. oplimnm , et omne doniitn perfecum desursum est^
Vers. iO. Eiipuii me de iuiuiicis meis foriissimis ^ h descendens a Pulie tuminum {Jac. i, 17).

et ab his qui oderuut me, quouiam ronjoriuli snut super Vers., 24. Quia cuslodivi vias Domini, nee impit
me. Forii>simos inimicos ,
persccitl<ires liuculciilos gessi a Deo meo. Viw sunt Domini , dilcctio Dei,
cnuiilial, qui Cliristianum populuin tormenlis ct ci cliariias proximi, ipias consiai eos sludiosissiino
cxdibus alfliijebaiil; et ideo hC ina;;is dicil f;replam, cuslodirc, qui nolunl mandala Domiiii deserere. Sub-
quia iiiitiiici confoi laii sunl supt^r iisaiii. 1'unc cnim juii.\il : JSec impie ijessi a Deo mco. linpiclaiis verlio
Ecclesia crescere meriiii, qnaiido cain daia de^uper miiati sunt, qui jtissa Domini decliiiare praosuiiiiini,
poieslaie inimicus alilixii. vcrc diviiu providenlia, Qitod ar.imiis dcvotus lilcclosi.ie meriiodicit relugisse,
ui suis iiisibtis desiruatur itiimicus, ct quanio se uiidt; se CreaiDrcm sciebat uircndere.
pHiat amplius la.-dere , tinto euiu iiece&sc sit sa:vis- \ers. 2.^. Quoniam omiiia jndicia ejus in conspeclu
sima iiisecuiione prxslare meo tunt sempcr, et ju^iilias ejus non repuli a me.
Vers. il. Praetenerunt me in die afflictionis mcce : Nunc dicit causas qiiare vias Domini custodierii, auf
et faclut est Dominut protector meus. lllud sigiiitical, impie non gesscrit, si<'iit supcrius posuii : quia jii'^

quando pseudoapoiioli veros pra^dicalores pi^venire giter judicia ojus terribiiia cogitab:it. Addidit, et

nilebaiilur, conan'cssubvericre corda siinplicium. Se- juslitias ejus mn repuli a me. Uiiod faciunt carnis
quilur :In rfiea/yiii;/ioni«, quandoCiirislianoruin mar- C fragiliiale supcrali, qtii loriga observatione deliciiMi"

tyria celebrabaniur. El factut esl Dominus proiec.or tes, sequiiaiem inierdum deserunt, quam coeperant
meus. Ideo Deus protecior, quia iioiiio exsiitit impu- custodire. ilic enim beatus popalus nunquam repulit
gnaior. Sed ulraqne simui longe sibi dissimitia eoii- juBiitiam Doiniai, quia scinper in ejus corde per«
veneruQi, impugnaliotemporalis.eixlcnia protectio. niansii.

Vers. 'ii. Et pr»duxit [mss. A., B., F., eduxit] me Vers. 26. Et ero immaculatut corom [mss. A., B.,
in latitudincm ; taloum me fecit, quoniam voluil me. In F., cum] io : et obtervabo me ab iniquitate mea. Fru-
Ecclesia caibulica butic e&se morcin (idelium nullus ctum lieaiitutliiiis sn e reddidit, et quid proliciat si
ignurat, ut quanto plus persecutioniuus constringi- jusiliias Domini non rcpcllat, scilicei ut sit imma-
tiir, laBto, >icul diciuai est, ampl.us lidei augmeiilo culatus. Veruin non ut ilte Duuunus, qui peccatsi

QX dilaietur. Tunc e<iim per graiium Dei exsurgunt iion habuii; sed ut isie qucm lacrymx siipplices a
invicii aninti, (unc incendium cliariialLs ardescit, ct contractis sordibus abtuerunt. Sed hxc ouinia in
facto agmine in gladios suaviicr ruuiit, quia a:leinx illum modum accipienda suni, quem superius expo-
viix prxmia concupiscunt. Producta est ergo tCcclesia suimus, ubi verbo gemiuato ait, reiribuei : ne quid
in latitudincm, quando per sa;viliam persecuiorum, sancta buiniliias, non dc supernis lieiieliciis, seJ do
Duroerum ei conNiai crevis-e (ideiium. (ju d auiem D se, quod absil, praesumere viJeattir. Siiquilur : Et
dixit, talvum mefecit, non inoveai, qnia a<l inasculi- observabo me ab iniquilate mea. Subiiiiter bcati viia
num gciius deducta ct>t; quoniam non vijeiur absur- describitur, qui quando ad aliquain se graliam Do-
duxn lioc ei numen aptari, qux consiai cx populo. inini pervenisse cognuscit, cavet ne itorum iiiiqiiita-

Ueriio ergo beaioruiu i^aud aguien exsulians i«/vuin tis aiitiqoie caiamiiaiibus iunodeiur.

se dicit fnctum, quod ad Chri.vtiana: iidei meruit Vers. ^27. Ei reiribuet mihi Dominut seeundum ju"
pcrveuire fastigium. Queniam voluit me, td csi <|uo- stitiam meam, el seciind>im innocentiam manuummea-
iiiaui lue elegit, qui gralis vocal universus; nec priiis rum m ronspfctu or.uLirum ejus. Exponitquod supcrius
benefieiuni accipil quam pra^stare dignclur; sicut ipse dixit : Ei cro immaculatus coram eo. Mani qiiaiido
iii Evangelio dicit Non vos me elegistit, sed
: e>jo illud e.sse conligerit, tuiic i.xtiid sine dubitatioiie
tlegi vot (Joan. xv, 16). subseqtiilur, ut secundum justilium suam, quam ipse
Vers. 23. El retribuet mihi Dominus seciindum ju- tamen donarc digi>aiur, uniciiique roddat, et sccuii-
l(t<iain meam; el tccundum innoccntiam manuum mea- dtim piiritaicm acliiuin digiiam cumpensatioiiein
rutH Teiril'uet mihi. Oplimc utrumque scr/avil. Et reslitual. Pulchre aulein addiium csi, in coinpectit
151 M. ALP.EUi (:\s-^!o;>()[r m
ociilorum ejus, qiioJ iiiique iton pi> cst, niai i.euiis A diliiiqucntbiis daiur, nt por v.iliuni iiluminationis
eveiiirp; ul sicul il!i semper cordo Doniifiiim con- (iigiant lencb^osa pcccati. Quapropitr mcme;itoquod
lueiilur, ila eos jiigiler viiliis diviiia resjiiciat. liic dicilur illiimin.irc Patrcin; illiiininat et Filius,

V<:;s, 28. Cuin Aantlo iunclui erit\ ct cum vlro ivno- sicul iii alio psalmo logitur : Dcus Dominus el illniit

cnilc innocens eris. Et cum elt'Cl<* eleclus eris, ei cum nobis {Ps. c\\u,^l' ) ; iHuminat eliain Spirtus simcus,
lervcrso nubverleris. (!uin «Je juslilia superna lofjtie- siciit proptiela dicil : Non abscondam ultra fuciein
icliir, quia )iiiic<.i({iio reddiiseciiniJiiin siioruin acluiiin iveam ab ds, pro eo quo.l illuxil Spiritus meus super
«|iialiiateiii, iiunc expoiiil qiiemaiJiiiodum poss l iin- n liversam dothnm Isiaei < Ezecli. xxxix, 29). Quis ergo

pleri quod lcx pix-cipil oliservari. Coiiversalio enin» ita niibilo corde obscurus cst, ut sanct£ Triniiatia
iiostra ex prioriiius aul ducibu-i sui-> inaxitne ."imi- unam natur.uii, una:n coueiernitatein, unam non in-

liludincm lialiit; duin uiiusquisqne laii iiigenio tcJig.1t esse potenliam?

gaudel quali rucril prxditiis ille qiicin se |uitiir. Ilinc Vers. 51. Qnoniam a le eripiar a tentatione, elin
est qiiod nohis sidiituris el nioralis rc;^ula data c-t, Deo meo transjrediar muntm. Iiisigiiiler ducuit regii-
qiiod ciiin saiictu viro, id csi Doinino Salvatore, ipso iam lidci. A le dixit eriplur, non a me. Trnialio vero
pra;!>tanle, sancli essc possinins; sicut ip^c dicil: diabolum si;.;niricat, qui n)onien(is omnibus tental,

Saricti eslote, qnoiiiain ego sanctus sum Dominus Deus B ui a bona conreisaiioDe nos abslrab^t. Jn Deo mco,
vester{Lev. xix, 2). Pr;tcipilureii;iin iilcuininnocenlia id esl ejns virlute robor.mte, obst;iculiiin Iransgre-
ejui iiinocentes esse increamur. Sic eniin de ipso diar pcccalorum, quod inler Deuin et boinincs mor*
iam dictuin cst : Innoccns manibus et mundo corde tulium coiistruxere neqniiix. Qui murus inoriis est,
(Vsul. XXIII, 4). Additur lcrtiiiin, ut cum eicciionc non salutis, nec ad munimcn erigitur, scd ad aeler-
ipsius eligamur. Ita quippe de ipso laaias dicit : num interilnm pTxparalur. Bene dixit, iransgreltiar^
Elecltis meus, in quo coiiiplacuit anima mea {Isi. non irrumpam.non diruam : quia murus ille buinami
XMi, 1). Quod lunc nobis acddit, quando pia'C;'piis gcneri immobilis manet, etiam cutn eum $anctii>

cjiis saluiaiiter cbedimus. Sequilur, cum perverso lenencio Divinit:ilis transiliie conligerit.

subverteris, id csl ci;m diabolo subverteris, qiii pro- Vers. S"!. Deus meus, impoiluia via ejus ; eloquin

pria iniqnitale pcrversus esi. Illos cnim iniqni.^simos Doinini igiic examinaia ;
proteclor est omninm speran-
reddii quus ad sux oljedienii:c juia convertit. Quod tium in se. Aliud vcrsus isie inchoasse, aliud sub-
ar^unieotuin nobiiissiinnin diciliir in toplcis a per- junxisi^e scniiiur. Deus meus, aggressus esl dicere
sona cxiriiisecus aiiributa, qiundo quis aut de iin- n.scio qnid exorativuin, et ^ubjunxit ei exitum ino-
probis ainicis aiguilur, au. dc boiioruni coiijunctione pinatum, impoUuta via ejus. Nam si proposiiio sc-
luudaiur. C qiienlilius concordard, Dei mei diciurus er.tt, non
Yeis. ti''. Quoniani populutn humiUm salvum facies, Deus mcus, Qux (igur.i dicitur paraprosdoxiu, Latine
et oculos superborun liumiliabis. Respicc qiieinud- inopiiKitus cxitus, ciim uliud proponitur, aliud expli-
uiodiiin prioribiis vcisiculis apic rcspun^um est, (|ui calur. Impjlhitn via ejus significat seinitam cjus esse
sunclilati vcl innoccnii:», nec non clcciioni Dotnini purissimain. Sive hoc ud in;arn.ilionein periinet
sit devctus; et liic salvus racieiidns est, cum in diu Vcrbi, quam crnstat p >lluiionein non habuisse pec-
judicii ad di;xteram coliocahiuir. Oculi autem super- cnli.Sequitur, eloquiit Domini igneexaminata. Flainma
borum liumiliundi sunt, (\v\\ i um perverso auciore suo fidci. Icx snpeniu discutitur, quando scicndi desi-
diabolo subvertentur, duin ad sinislram posiii, in dciio divina eloquia perquiritntiir. Sic et Jeremias
a?lernain cruciationcm niiilcndi snnt. Dccenter an- prophoia eloquia Domini mirifica definilione conclu-
lein posit-um est econtru, ocu/o$ superbi>rum humilia- sil d:ccns : Nonne verba mea sicut ignis, dicit Dominiu,
bis, quia lanto arrogantes in liruirj profunditatcm el sicul securis concidens pe'ram {Jer. xxiii, 29)? Ad-
dcsccndunt, quanto se aitiora coiiiingcro puiave- dita esi qnoiiuc generalis promissio, ul animos rele-
runt. varet biimunos : nc puiaretiir protectionein non
Vers. 50. Quoniam lu illuminas lucernam meam, mereri, qni a pcccalo non fuisset immunis. Dicendo
Domine; Ueus meus, illumina lenebrus meas. Loqui- omnium
D eiiim, sp.rnnti^^m in se , nuiius cxceptus e>t,
liir adlmc sive Ecclesia, sive populiis ille bcatorum, iiisi qiii in eiiin spcrure neglexerii. Qui vcrsus bre-
niirabili decore vcrboruni. Lucernn euini Kcclesi;c vissimiis hiidiim dciinitionibus explicatiir.
U;iptisia Joannes est, de qiio Doininus in Evai.gelio Yers. 55. Quoniam quis deus prccter Domiiium, aut
dicil : lUc erat lucerna ardens, et vos voluistis exsuUare qnis deus prwter Deum noslrim? Hoc c^mtra p.ig:ino.
in lumine ejus. {Joati. v, 5.*»). Idcm 62 'l*sc ii» Evan- rum (lcmentiam dicilnr, qiii deos s;bi multiruria va-
t;elio dicit : Nemo accendit tucernam ct ponil eam sub iiitate (inxerunt. Dominutn p isuii, quia ipsius stwi
iuodio {Luc. XI, 55). Scnsus crgo l;»lis esi : P;iiri sunins; Dcim qnia eum justissime adoramus el
,

Doniino dicil : Quoniam tu lucernam meain iUumiitas, colimiis. Sed iste Deus Trinitas est inscparabilis,
iU est Jo:ini;cin Uapiistain et Cictcros apostolos vcl personarum tanium, non substaniiie disiinctione
eos qui coBJcsti lumine radiaie noscuntur. Illumina discreta. Convoiiicntcr autero laus Dnmini breviicr
tenebras m a», hoc est per cos reliqua niembra cre- prxmissa est, quoniam ipse erai in subsequcnti parit!
dcntiuin, qii;c adliuc in carnis obscuiilale vcrsan- locuturiis.
lur. Lucerna cirm noctis esl lumen, qnac mcrito Virs. 54. Peus qui priTcinxil me virlule, et posuit
 , :

\: EXPOSiriO IN rSALTrRUM. r.r\L. XVII. I?.'»

immaculautm vii ii lurani. Vtjniiiin esl aJ ordincin A coinmoveril, cjus ir>iiieii vesligia nv vcro non poliijt.

irriium, ul)i |>oie:i'.i:»n» mkuii Doniinus S.ilvalor cx- G3 1'i->' "*' 06 Petrits in ni.iri incigiioiur l.xa

poniC. Quoii ail : 1'vircinxil nit' lirlule, ol digiiil ileni soli(l;ivit.

8igni(ic'al et r>riiiu<iincm. Q.nxl iiininiqne ipsi con- Vers. r;9. Pcr$etiu':r iiiimic s mcns, et comprcliCt'

venin; inaniresluin fSl, qni poiosiale viilutis sunc (iam eoi ; ct iion coinunar doiicc deliciant.

j)iili(alurus c t niiiiiduin. Convciiie!ite'' aiilcm so- Vers. 'lO. \ffliijam illos , ncc pourunt siari' : ca^

i)M lur, posuit viam incum, id e.-l conslabilivil al<|ii(; denl sitb pcdihus mcis. Islos diios vcr.<ii> de illis in-

(irmnvil, ul nulla s.xvnli ambilionc inoverelur. Jm- li>lligi noii diibiuin cst qni piiino conira ()oniiniiiii

maculatam voro viam dicit, vilam puiissimam sific erigiinlur, posiea conversi ejiis poJibiis ini-linanlur ;

torJe dclicli, qiiain ille soiiis ambnl.ivii, qui peci;iia ei vifani iiiereiit'ir snbJili ,
qni nioricm iiiciirror;ini

non liabuii. Sed Inis oiiinc.^ allogoric.is Iropieastpie conlumacos. Ver$i"]ui:itr cniin iuimicos suos afili-

locutioncs qujc dicl.e sunt sive qii.i; scqucn!Ui', ad ctionmn divcrsa chnlc f.iiig:iios, ct compreficudit cos

incarnalioncm Domini convcnienler aptanius. qiios ab s udio porvciso imiiavor.i. Sed ('ci.\ c^t

Vers. 00. Qui perfecit pede» meos tan']imm ccivi omiiino q<ti capitur, fclix qni iilas manus cvadcie iion

fl iiiper excelta $tatuit me. Frcqnenier lior animal in morctur; liinc m;igis iibcr rcdditur , cnm fucrit tali

Scripturis divinis iii boiio ponilur, ul csl illiid : Sicul li

^'>'''«-' capiivus. S quilur : lU non convertar donec dc-
cervus dc$idcrat ad fontcs aqu :rum (Psal. xli, 2) : ibi, ficlaiit. Ciim x\<H\ cnnverliliir Dominus ,
prueda tuoc
quia nimiuin sitiiiiil; iiic, quia vclociier currunt. (ajiiiur; el a pravo stiidi') sio desinit ,
qui vincilur

Nurunt cnim saliibiis spjiosa iraiiscendcre, et toca ad siilincni. Addidii : Ajjli:jain illos, nec ]~,oieriinl stu'

pericnlosc iiianlia transilire, sicui ille delicta s.Yculi re. A^flidi qii |>pe diveisis r;ilamitatibos. in ^ua pcr-

bumaiiam saiuicm pungentia, ct fovous piofundissi- tiii.^icia starc iion possuni, qinndo vircs ncqniM.i; iii

inas peccaiornin sanciis grcssibus transmca\it. FA suis ausiliis perd.dcrunl. Tnnc fil illud qnod sc-
in eiide qneniadmodnm in comparaiione cervoru^ii quifur : Cadrnl .sub jwdihiis iiieis. Qui sub pedibut
pcrniancai, qiii qnaiido p\Am fugiunt, montium c Isa cadit Domini, advcrsiim iihim nllra iion p:ititor, cu-
lonscendiiiit. Signilical auiem se siipcr omnem crea- jus j.im luilioiie vallatiir ; scd recins tiuic rcddiiur,

lurarum cmineniiam conslitutnm, sicuf dicit Aposto- quando illi fuiril liunii'." saiisfaclione subjeclus.

lus : Et donavit illi nomen quod est super oiime iiomenf Vors. 41. E/ pr(rcinxiti mc virtute ad bellum : SMp-
h( in nomine Jesu omne genu fltctiiiur ccclestium, ter- planlasli insurgcnlcs in me subtus me. IIoc jam de
reslrium el infernorum (Philip. u, 9, 10). spirilibus immnndis dititnr, qui ei per contradi-
Vers. 50. Qui docei nmuus meas ad jj-rcclium, el ctionfes Judxonim iniqua cerlamina commovcrunl.
potuil ui arcum ccreum brachia mca. Doceri esl ab C ^''i^cinctus csl eiiim virlutey (juando patienli.c forti-
imiuiiieiilibu» insidiis caulum fieri. Manut Ojieralio- ludine iniqiiorum adversa superavil. Ipsi lamen qui
nes significant; prcnlium, diaboli ccrlanien demon- contra cum insana conspiraiione tumucriint, ejus
>li;it, cum quo splriiualiter coiilligitur ;
quia inces- sunt jiidicio sine dubitaiioiic subdendi , ut ciim suo
b.>biiibus collu tationibus sempcr armatur. Uracliia iiisiigaiore pereanl, qui auctori suo credere nobic-
vero Cbri^li pr.ipbciae .suntet aposioli, per quos dc- iMnt.
Mdcrium i>ux volunlalts opcralus esl. iiis compaiat Vers. i2. El inim'coriim meorum dedisti mihi dor-
ar. um fl)fu-«, qiiia nesriuiit Dci servi pracdicaudo sum, tt odientes me disjicrdidisli. Diiplicia legis sa-
in.dle-core, sed in cflclesti fortiiudine permanenlcs, cranienta vcrsus istc coinplexus est. Primum est
\cibis sjluiaribus emissis, tanquam sagiitis eminiis ({uod dorsum conversioncm eorum significai qui cx
jaciilaiis , devotorum hominum corda compun- resistcniibus ejus nomini , iti salutiferam vlctoriain
gunt. fugati, emersenmt suliitoCbriAtiani, ut Paulus apo-
Vers. 3'. Et dcd sH milii proiectionem salutis tuce; stolus de persecutore sxvissimo,.posi Domiui incre-
ci dcxlera lua suscepil me ; el discipUna tua ipsa me pationem apparuit rcpiMiic discipulus. Secundum est
docebit. Protcctio s,duiis gloriam signiflcal resurre- qiiod odientes sc disperdcndos esse dcnuntiat, qiii in
ciioiiis, qiiando mortali carne deposita , eamdcm D [icrfidix suje obstiiiationc manseruiit ; siciit dc Ju-
iiicorrupiibilem cl glorilicatam resumpsit. Dextcra dx'is aniinadvcriciidtim cs', qui impia voce dixerunt
potcntia Diviniiaiis esi, quae assumpt;im iiumanita- Sanguis ejiis supcr uos, et supcr (ilios uostros {Malth.
lein in xierna m.ijesiaie constiiuii. Et bcne se dicit xxvii, 23).

cj>$e doceniiijm, ui veri bominis cxprimeret quali- Vers. 43. Clumavcrunl, uec eriit qui salvos faeeret,
t.ilcm. ad Dominum , vec exaudivit cos. Ciamorcs dicil irri-
Vcrs. 38. Dilutasti gre:>sjs meos sublus me, et uon tos, quos inipii iii illa judioaiione ntissuri sunt ; sic-

jiini infirmiittt vestiijia meu. Incjrnat onis si:2c glorio- ut in Evan^< lio dc damnandis ait : Ibi trit flelus et
sissimos acliis, q;ii monstr^indi cranl (onver^atione slridor deul'um (Muith. xiii, 42). Clamoics cnini isti

sanciissima, dicii csse d;l;itaios. Ve>.ii'jia vero viam salvos faccre ncipicuiit, qui saliitia aiictnrein bic
iiiforniaiionis oslcndun', quam firmissiiiiam rcliqiiil temnendum esse dccrevcriini. Nec erat qni ialvos

• postdlis, ubi ijisc grossus iinprinieiis siinclis actibus facercl ; proplcr diabolum dicil, quo imniitlcnle de-
auiiiulivil. Iljec crgo ves:i(jin a!) iniiiiicis inliriiKOida liqiicriint. Qiiis cnirn lalcs f;ictiirus cst salvos , cum
jure Joiicgavii, quia llcot sc vciiloba uiundi prucclla iiittigaior ci princcps coniin sit primus ipte daiQ*
 ,, ,

155 M. AtHELIl CASSIODORI r,C

ii.in lus? Scd lii euin vidcriiil Rponi sji.iiii '\n cliabolo A ^^ss^ •'
T''^ (ilii Domiiii rccii^ gressilius ambulare
coiriiisse, ctamubunt quitlcm itd Dominutn, scd non iio?ciinliir. Nam clanJicme propri;; diciinus eoi qui
etaudie'. eos : (|iioiii iiii inrriKiuosa ill c a^nosc ilur uno pcde suiit ileliiie.s. Qiiod Judx s accidisse m;i-

Iiaeniiii lo, ul>i j;t(n est jiisiii (liiinnaiio. ii<f(tsiuiii est , qiii Veius Tcsiaincntiini camalitcr ic-

Vers. 44. Et comminn m eox ut ptilverrm tinte (a- iieiiies, ^ovi gr;Uiani rcspneruiit ; ol liinc faciiini osl,

ciem venti ; ut li:tu>n plaledTum delrbo eof. Utii est ut una p:ir c de'iles uieiilis su.e gres>ibiis cUiidica-
ila lin^iia graiulilyfiua «;l venlos^ suiteiljia? Usque renl. Ilm' ciiain inilia angelica concerialione palnar-
ail piilvercm se conunlnucndos intolligani; (jni Do- cbo! J.icob (GVr. wxii, ^4), qnidani as>eruiit pr:e^a-

iniiio pravis menl bis conlradicere moliiinlur. Et ne gUu!ii, quaudo incto iicrvo , utio pede cl.iudu» elT(;-

puleiit sc (juauivi.s (.'elrilos posse qiiiesrere, addidit cius esl. Nec ilind vacat quod addidil $uit, quia

(inle fnci^m venli ; ut quiescere non possiiit, cuin fue- deserenles inlellecmm lcgis, suis sup^ rslit oiiiluis

riiii iniininiili. [5eiie aulein lulo plutearHm coiuparal a;;el!iiilur ; ut non recipiente» proinissiim Duiniiiuin
peccaiorcs, quod felidissimis sordil)US iiiquinalur Salvatorein , de lavandis munibus el calicibus Q^,
iiec excipiiur a conculcaiione populi, utscmper ejus iiisanas calumnia-i cominoverenl; revera sordidi, scd
fetor il'Teiur. Delebo eos , id ost dc mcdio lollam ,
iion laii ob^-ervaiione mundanli. Poluerani eniin
quod pertincl ndlulum plalearum Viin quoqiie ipsam B propria laice purgari , si lavacrum sacri b;ipl sm.tiis

comparationis iu(cHige:ait enim, ul lutum pi.alearnm, expeiiisseul.

qund facile lollilU", quia mollissiivum comprobatur. Vcrs. 48. Vivi! Dominus, et bencdiciua Deus meus ;

Vers. 45. Eripies me de conlradictionibus popud^ ei exaltelur Deus salulismeat. Quarli ordinis juiua,
fonsti!ues vie in caput (jenlium : populus quem non qjHP siipetesl, apcrilur : ul i iterum Ecclosia caibo-
cognovi servivil milii. Erep.us cst plane de conlradi- bca Inquiiiir toio orbe diltlata , qux summaiim et

ciionibus popui : quando explosis perfidis Judjeis ad bent (icia reriTt Doinini, et bymnuin suavi delecta-
gentium lidem devttiionemque translutus esl. Con- lione prohi.ulit. Uecledicebal : \ini Dominus, qiiein

tradieiiones vero liias dicit, quas ei scelerata turba in siio corde jiigi oonfjderatidne cernebit. Vivit

mulliplicitcr ingerebat. Nam qiiod ait , constitues me eniro, dixii , pra^sens cst (iroia credulitate conspe»

in capul gentium, signiim dicil (idei Chrislianae : ipiia clus. Benedicitis autctn dicilur Deus, cuin ei iaus ce-

in (ronle genlium, crucis babuerunt vexilla radiare. leberrima dcvoiionc inenlis olTeriur; sicut et alibi
J>o;)tt/Mrrt quem non cognovi, id esi ad quem non veni, legitur : Benedicius qui venil in nomine Domin'>, kosan-

tiuvuin, rndein, alque anie;i non receplum. Servivit na in excelsis (ilatili. xxi, 10). iiiti'liigi:ur eiijin pro<

auiem, credidl dicit, quoniam quicunque credil et prie benedicius , quod ipse oiunia propitius benedi-
servit quod factuiu est a gentibus, qux non fuerant
;
G cat : sicut ct vivit Dominus, quod ipse vivificct. tixc

8 Cbristo cariiaruer inquisii.i". Nnn quid esl quod autem et bissimilia, sicut s:>-pe diximus, tropicis al«

ille non cognoscat, qui renes hominuni pcrscrulatur lusionibus probantur edici. Exalletur vero posuit, loto

ei corda 1 orbe credatur. Nain quemadmodum aliter exaltari

Vers. 46. Obuuditu auris olaudivit milii ; filii alieni poterat, qui proprie vocatur .Mtissimus?

menlilisunt mihi. Laus isia geniiuin, exprobratio est Vers. 49. Deus qui das vindictam mihi, el tubdidisti

magna Jud»;oruin; ut seivirent qui non viderunt ; ut (mss. A., B. , F., et tubdis) populo* subme. In isto

audirent qiiibus ex ore ejus sacratisi^iuia mniime mundo prseconialiter viudiiaiur Ecclesia, qiiandu

verba sonuerunt; sicul scriptum est : Quibusnon est bluspbemi et inlideles ad verx religiunis peneiralia
nunliatum de eo videbunt ; el qui iion audierunt cou- perducuntur; ut qui ante contuinaces exsiiierunt,
lemplabuntur (/sa. lh, 45). Sed intellectus trabit fiant illi proficua devoiioue subjecti. Ecce vere ritt-

ut adjiciamus. tlebrxi autem qui viderunt et audie- dicta pia , salutaris poena, ultio gloriosa. Ipsi eiiini

riint, sicui inferius dicit , totum conlraria voluntate Ecclesi* subduniur, qui liberi probantur a viiiis ;

fecerunt. Quod idem prsedicii Isaias : Excccca cor nam qui ab ipsa deviaiit, mox biqueum noxix c«-

popnli hujus , et aures ejus uggrava , et oculot ejus piivitaiis incurrunt.

ciiude : ne forte videant oculis suis , aul auribus sitis

'' Yers. 50. Liberator meut de gentibut iracundis : ab

audiani, vel corde suo intelligant , et converlanlur , et insurgcntibus in me erailabis me, a viro iniquo eripic4

sanem eos (Isa. vi, 10). Qux figura diciiur aposio- me. Addidit liberatori laudem, dum dicii, i acundis.

pcsis, id csl diclio cujus (inis reticetur; ut aut Iit- Minus est eniui periclitantem liberare ab inimicis le-

reatiir, aul ad desiderium provocctiir auditor. FtVti pidis, sed muliogloriosius a fervida malignitate suc-

alieni, filii diaboli, quibus ipse in Cvangelio dicit :

censis. Sequitur decora diver^itas, ut quvinto alt<us

Vo« ex patre d'tabolo eslis {Joan. viii, 44), mentiti in iram surrexeruni inimici, lanto ainplius exalia-
$unl milii, quando dieebant : Magisicr, scimus quia a relur illa,qux perlulit. Iniquum virum, scbismaticiiiu

Deo tenisti, et in vcritaie viam Dei doces {Matih. xxii. designai, qui perversi dt^ginaiis iiiiqu>lale grassatur.

enimmentem loqui ,
est conlra Vers. 51. Proplerea con/iiebor libi in populis, Do^
f G). Meniiri et illud

lingua prumcrc quod unumquemque constat in ani- miue, et psalmuni dicam libi inlcr gentes. Piop'erea ,

nio non liaberc. proptcr iila qux siiperius dicu suiil. Confitcbor tibi,

Vers. 47. Filii alieni inveteraverunt, et claudi.nve- id Cil laudcm lc pcr populos Cbristi.inos, quoruni

runt a semitis su'is. Benc dixil aUenos filios claudi- u(i*iue lingua Ecclesiiu vox esi. Ptaimut auteni, sicul
 ,

^37 EXPOSITIO IN PSAITKRILM. PSAL. XVIIL i3i

(liciuiA esl, optis bigiiifical acluale : uiiile per opera A faciai csse psalmisiain. Per qiiaj iiilelligiinus illos

rulclium l>eo dicii graiias , quas plus Diviiiitas no- solos revera Doinini laudes canerc, iiui ab ejuB ti>

scilur esauJire quain voces. Inter gentes designat scimil prxiiicaiionibus discrepaie.

universiiaicni ,
quoniam eral Ecclesia geiUiura iiu-
Expositto psalmi.
luerusitate dilol:iiula.

Vers. 52. Magnificans salutare reyls ipsius , et fa- Vers. i. Coeli enarrant gloriam Dei , el opera ma-
David , et semini ejus
ciins misericurdiam Cliristo suo nunm ejus annuntiat firmamentum. Quamvis et ad
usque in sa^culum. Exponit qualem psalinuin superius liiteram possit intelligi, coelos enarrasse gloriam Dei,
iJi\crit, (jui niaguificoi filiuni ipsius toto orbe lerra-
cum Magos ad Bellileem venienies dux siella pra^-
luni. Chrisius anicdicebatur omnis uncius in regem ;
cesserit ,
qnse slaus supra cunabuia ejus , osteiidii
kicut el de Saule dictum est Cur ausus fuisti infcrre
:
Domini Salvatoris advenlum [Matih. ii, iO) , lanien
manum in christum Domini {11 lieg.i, li)? In David
hoc meiius ad apostolos convertimus ei propiietas ,

ergo />d< miitricordiam, quia eum,utlitulusdixit,de qui de adventu ipsius disserendo, orbem lerrarum
porsequeniiuui ferocitaia liberavii. Et semini ejus,
sanciis admonitionibus impleveruni. In quibus Deus
Dominuni signilicai Salvatorcm, qui secundum car- lanquam in coelis habitavit, qui cuncla laic comple-
nciu ab ipsius generaiione descendit. Dicitergo tunc B ciiiJr,non exparte.sed lota eosGS plenitudine suai
misericordiam faclam semini ejus ,
quando post tri
niajestalis ingrediens. Pars eiiim in Deo non est, sed
duuiii resurrexii a moriuis, ascendit in coeios, sedel Impio quippe dicitur Tu
ubique totus et plenus est. :

ad dexleram Pairis. Utque in sa^rulum accipilur in meam (Pj.xlix, 16)? Se-

quis es, quienarras gloriam
.litcrmim; sieul iu si.periore psaUno dicium est, homo
quilur, et opera manuum ejus, id cst, ipse qui
vsiiue in finem : bxc enim verba idipsum signilicant,
Hianibus ejus faclus cst. Sed hoc ad laudem diciiur
quamvis propler graiiara novilatis variata essc vi-
propbetarum, ut cum sint opera ejus, annuntiaru
doanlur. mereaniurCrtaioris sui reverenda mysteria. AddiJii,
Conclutio psatmi.
annuntial firmamenttim, praedicaliones scilicei incar-
Quam mirabili contextione verborum hujus psal- iiaiionis ejus, per quam fidei nostrae soiidiias incon-
nii drama dccursuin esl, quod variaiione personn- cissa proveiiit. Et nota quia liic dicilur, homo Dci
rum sempcr efficltur , dum vicarius sibi sernio ah manibus faclus. liein legilur : Et aridam manus ejus
lenitra permuiaiione succedit l Sed inlelligamus ftnxenmt {Pial. xciv, U). Sed Iioc humau;c operalio-
quanta sii hujus chori gioriosa socielas ; ul et iisc 1116 allusio esi, qu3C sine manibus aliqnid fabricare

quoque Doininus simul dignaias fueril salutaria verba ,

non prxvalet. Cseterum omnia Deus voluniaiis suai

miscere pro quibus noii aspernalus esi humili- '

creavil imperio, sicut legiiur : Ipse dixit et facta

,

tatem incarnaiion^s a?sumere. Nain el numerus ipse sunt, ipse mandavil ct creata stint ( Psal. cxlviii, 5 ).

niagna legissncramenta concludit. Denarius pertinet Vers. 2. Dies diei eructat verbum, et nox nocti in-
ad Dccalogiim Yeieris Testamenli, septenarius ad dical icientiam. Dies diei eructabat verbum, quando
sepiirormem Spiritum {ed., Spiritus graiiam); qui in
Dominus loquebatur apostolis. Ipse enim divinacla-
unam socictaiem deducii, efficiunl decem et septem.
ritale irradians, corde purissimis verba coeleslis iu-
Sic prxcipua inysieria sanctae legis psaimi istius nu- minis intimabai. Eructabai eniin verbum, cum de
mero conlinentur. imis penetralibus sermones in sancturum nutiiiant
EXPOSITIO IN PSALMUM XVIII- perduccbat. Nox autem nocii indicabat seientium
In ftnem psalmus David quando Judas Cbristum Judiieis prodidit ac Iradidit

Inscriplio ista frequenter cxposiia esl, psalmi occidendum {Matili. xxvi, 4S). I ndicare eiiiiu perli-

dicta referens ad Domiiium Christum •

de cujus pri- net ad proditionem. Tale enim inter se fecerantton-

mo adveniii propbeta diciurus est, unde suscepit slilulum, ut illum lenereni, quem fuissei sceleraiis-

iniinicus occasum, et bumanunigenus singul.irepra;- simus oscuiatus. nefandissimum proditorem, ct

sidium. Per hunc enim lyraiinus ille religatiis inge- D juste a beatorum socieiaie discreium! Pcr osculimi
niiiit, et absolutus est liomo poliiis, qiii mortiferis causam fecil venire iiiterilus, per quod humani ge-
vinculis tenebatur obnoxius. Meniento vero quia de neris declaraiur affcclus. Nam quod diein diei ei no-
eadem re hic prinuis est psalmus; seiiuuniur autem ctem nocii comparavit, argumenlum esi quod dicilur
alii qiiatuor, id est, septuagesimus noiuis, octoge- a pari; sicut et in quadragesimo primo psalmo di-

simus quartus , nonagesimus scxtus, et nonagesimus cluriisest ; Abytsus abyssum invocat, in voce catarO'

bcpiinius. clarum tuaruni {Psal. XLi , 8).

Divisio psalmi. Vers. 3. Son sunt loquela: neque sermones, quorum

Per totum psalmum proplietse verba sunt. Prima uon atidiantur voces eorum. Negando nullos csse ser-
narraiio ejus laiidal Domini prcdicalores, ipse qno- mones noqiie loquelas quas apo^toli retiruissent, illud

qiie de ejus incirnaiione speciosissimis comparatio- vidctiir prj;dicarc quod linguis erant omniiim geii-

nibus verba subjungens. Secunda laudal pr.tcepla litim divina inspiraiione locuturi. Sermones quippe

N.ivi ct Vcteris Tesiamciili. Terlia aU occuliis viiiib ipsorum et loquelcs per orbem tcrrarum prujdicatio-

purgari sc a Doin iio ilpprecaiiir; ui euiii silii iligiiuii! iiib libcrtate sonuerunl. Scrmoues |)crlinciil ad coin»

Patrol. LX.X..
i:,0 M. AURI.MI CASSIODORl f.O

iiiunes narraiioncs /o^we/a; al pubiicns fi\3<\oncs \

Aocmrnl. Ihque ad anmnum ej^is, Iiernm secundum

(|U(»d utrum(]ue aposiolos lccisse c(*riissimuiii est. dciiaiem, qiia 1* tii Filius sem[)('r .Tqualis cst. Nam
Vors. i. In omiem terram exivit sonua eonim, el in cum veiiil a summo, in nullo minor fuit; cum rcdiit

fiiiei orbs lernr vcrbn eorum; in sole pouiil taberna- ad summum, Deus liomo xqualis Pairi in dciiaiis

culum suum. Terram Iiic liomincm debemus accipere, siibhiaiitia, sicui vencrat, jiersever.it, cui nihil hu-

qiii et audire possii el credore. Sonus vero niiracu- mana detraxil humililas. Nam quod aii : Ncc est qui

lorum lama esi, quae pro ipsa noviiate per gcnles se abscondal a calore cjus, Spirilum sanctum videtar

^.ngulas exceliciili opinio le cnrrebat. Fines autem signilicarc, quem posi ascensionem discipulis misil.

terrce suni reges, <iui quasi tcrmini agrorum sua re- In Aciibus enini "apostolorum legitur {.\ct. ii, 5)

gua custodiuni; ut nou solum ad humiles, Terum ignem apparuisse, qui supra unumquemque eorum
ciiam ad priucipes gentium Evingelii verba perve- insidens, geiitium variis linguis eos laciebai effari.

nissc declareuiur. Sequitur de incarnatioue Verbi Ipse ergo calor cst, a quo nemo possit abscondi, qui

proplic.tae .«aucla praidicatio; ul hoc quod alios ges- deitalis sure poientia uniuscuju^que corda cognoscil.

sisse laudavii, ipse quoque fecisse vidcrctur. Ab Iia hoc uno versiculo, sanctae Triniiaiis ingeniia sa-
aposiolis quippe traiisiit ad personam Domini. Quae cramenta declarantur. Ki intuere quemadmodum li-

Ii"ura diciiur exallage, id esl pcrmutalio. In sole, iu B cet de iribus pcrsonis dicatur, consubstaiitialcm ta-

niauifeslalione mundi dicil. Tabernaculum id est , iii- men servavii unilatem. Sic enim loquiiur diccudo,
habiiaculum corporis sui. Quod ideo arbiiror diclum, ejus, tanquam de uno : quia saiicia Trinilas unus esl

m sole positum, ut qui oculum cordis habel purissi- Deus , sicut lcgilur : Audi, Israel, Dominus Deut
mum, sacramenii illius claritatem et forre possit et tuus, Dominus unus est {Deul. vi, 4).

crnere qui vero hxretica pravitate confusus esi, Vers. 7. Lex Domini iireprehensibil's, conprrtens
;

incarnaiionis ejus fulgore percussus, erroris sui iip- animas. Ventum est ad secundam narraiionem : ubi

pitudiue sanctum lumen Domiui non praevalcat i:i- per sex versus singul» res diversa laudc dcGniuniur.

tiieri.
l\jic. septima est species definilionis qnam Graci
lanquam sponsus procedens de iha- xocxa (Jitxufopav, Laiini per iranslationem dicunt, cuin
Vers. 5. El ipse
ad cmrendam viam. Et rem aliquam sub brevi prxconio quae sit ostendiinus.
lamo suo, exsultaeil vt gigas

ipse, Ciiristum Dominum dicit, qui tmquam sponsus Nunc ad singula 66 veniamus. Lcx cnim ilb, qu:im

de per Moysen dedil, nrepre/tensibilis est, quia perfccia

I ccie&iaj suse, processil de tlialamo suo, id est

utcro virginali. M»goa similitudiue sacramcntum veriiate consistil, quai per Dominum Salvaiorem non
Ob hoc enim de intacio rcprebcnsa, sed potius probaiur impiel:i ; ait euiui
ejus iiicarualionis exposuii.
uicro processit di-positione mirabili, ul mu d im C '" Evangelio : yonveni legem solvere, sed implere

{ilatth. V, 17). Et ne esset nobis rigoiis cjtis pcrn>

Deitati rcconcilians, Ecclesiam sibi sponsi charilaie
ciosa desperaiio, adjunxit, convertens animas. lliius
sociaret. Quapropler merito de Yirginc naius est,
cniiu districtionis meius erraniem corrigit, et ad
qui Virgini erat sancia copulaiione jungendus. Coji-
grue namqiie sponsus a spoiidendo dicilur Clirisius, Christi gratiam facii recurrere, cum spera in suis

qui toties proinissus cst per proplietas. Ei bcne Chri- coeperint meritis nnn Iiabere.

Blus nosier nuuc giganti comparatur, quia huiiianaui Vcrs. 8. Teslimonium Dom>ni (idile, snpienliain

iiatiiram poienti» suae magnitudiiie superaiis, omnia prcei,tans piirvuds. Ilic de Palre dicit : quoniain omnia
muudivitia cum suo truculenlissimo auclore proslra- testimonia qux dedit populo l^r.ieli ico, fidelia iitique

vit. Uicendo eiiim, ad cnrrendam viam, scrvavil quod fucruni, quia plenissima verilate recognita sunl : ct

iii primo psaluio dixit, et in via p^ccatorum non steiit sapientiam parvulis prcesiiterunt, non utique super-
{Vsul. \, \). Ilaic via cursum ejus vitae significai, bis, nec tumida se elalione jactantibus, seJ purvulis.
quaiii Damimis cgii liomo natus, boc est, quia nutus Parvuli auteiu sunl humiies ei iuuocentes, sicut

cst, crcvit, docuil, passus esi, rcsurrexit, asccndit in Aposlolus raonct : Nolite pueri effici sensibus, sed

ccelos, scdet ad dcxteram l*atris. Merilo ergo dixit. maiuia piriuli cstote (/ Cor. xiv, 20). Te,timonium
riitm cucurrit, cujus in nulia mundi ambitione poUiit D quoquc dai Filius, sicui ad Timoiheum ait Aposio-
icius hxsiiare. Haic perallcgoricas similiiudines de- lus : Prwcipio libi coram Deo ,
qui vivifical omnia, et

ceuter exprcs-a suni, quae aliud dicentes, aliud in- Cliristo Jesu, qui teslimouium reddidil sttb Pontio Pi-
telligi pcrsuadeiit. ttito (i Tim. VI, 11). Ide:n de Spiritu ^anclo dicii
Vers. C. A summo cxlo egressio ejus, et occursus Apostoliis : Nam et ipse Spir.tus letlimonum perhi-
ejus usque ad summum ejus; nec est qui se abscondat bel spirilui uoslro {Rom. viii, IG). Vides in illa san-

a calore ejus. Si diligoiiliiis iiitucair.ur, totius hic cla Trinil:ile, (juani nibil Scriiilura divina velit mi-
nia>slas Triiiitalis osienditur. Asummo cxlo, Paler nus majusvc seniiri, ut ncc ipsa nomina paiiatur esso
sigiiificatur ; egressio ejus, nalivitatis Filii, non lem- divisa.

poralis, scd coxterna Palri, qu:c cst ante omne prin- Vers. 9. Jusliiia: Domini rectcc, leclificantes corda.

cipium, (luiipe cum ipsum Filiura coustct essc prin- Uovcra recla-., quia non aliter cognoscitur fecisse

cipium. Occursus ejus secundum houiincm dicilur, qnain docuit : quia illorum justitia recla non est,

quij posi assumplioncm ciruis, in ulraque n;iiura qiiibiis aliii I esi iu orc, :il!ud in opere. Lcctificanics

Clirisius pcrnuuens, ad scilem palorn;c majcsiaiis e-jrda, subaudi juslorum, qui dc jiidicio Dci Ixiili-
 f;i EXrOSlTIJ IN rSALTLH.LM. PSAL. XVIII. Ul
rantur : qnia norunt se miseii(ordi:c l)o;i)iin prxmia A inargarito pluriinuiu vaict, ei cxiguo melalli pon-
couseculuros , sical ilicii ApOotolns : De reHqno re- dore, ingenicm siippr;»l ncciinia quaniitalcm. SeJ

yoiilu etl vtihi corona jitfitiliw, qunin rcddcl milii Do- quoniam invcniri pi.ieraiit coniiiKntes, (jui cupiil:*

niinus in illa die justux judex [H Tim. iv, 8). latcm noxiam Iju;I.(l)ili parcilatc calcarent , addidit
Vers. 9. Pra:cep:um Uomini hiridum, illuuiinans ciiam sapores prx-cipna snaviiaie j.icundo-;, mel et

oculos. Rovora lucidum, qui;» sincere punnn el im- /«uum. Unde hofiio nullus i xcipiiiir, <iiiamvis conii-
roacu'aium, quale a Palrc lumiuum prodire docet. nens esse vidcatur : qma propier Vctus Testamcn-
Hoc iliuminat oeulos, non istos carnales qiios ct pe- tum superat mel, propler Nuvum vincil favum. h[:\

cor.i nobiscnm possunt habcre communcs, sod illos ciiim Taucibus tantum sapiiiiit, illa monlibus absolut-.;

utiqiic inieriores qui divino muiicre spiritual.ter cla- dulcescuni. Qiiod schema Grxce diciiur anxesis,
rincaniur. Laliiu; angmcnKim; paubiim enim .tdsuperiora con-
Vers. 10. Timor Doviiui, sanctus permanens in scP' crescit.

culum sxculi. Vidcainus quid silii velii i^ta deHni- YciS. m. Nam et servus luus custodiet ea; in cu-
iii>. Dcum limerc iion irepiJa confusio, scd imptr- stodiendo illd relributio multa. Ctmi dicit : Servi^s
lurbata conslaiiiia cst, cujus staius nulla tcmporali tuus, jusiiim significai et dcvoimn. Custodiet ea, diil-
conversione mulalur, sed iii idipsiim siiicerita'e B codine sciliccl illa pellecins, quia nequissimis nicn-
boi'3e conscientio; perseverat. Nam humana firmido tihus judicia Domini scmper amara sunl. Et inspice
ciiin teiiipore commutatur, ei nun esi sancta, qitta quod dictum csl, custodiet ea; ut non solum ad tein-
«011 potesl cssc proficua; linior auiem Dei nihil per- pus earum rcrum suscipi videaiur affectus, sed us-
iiirhationis liabet. Nara licet recie auc orcm suum quc in uliimum vilac spatium in tali dcvoiionc verse-
limeat, scii verc supplicaniihus niiscricordem esse, tiir. Post obedienliam prx>mia subsequuntur, id cst
qui judicai. !n omni crgo snnctiiaie versalur qiii reliibutio mutta. Tanta enim divinx clcmeniia dona
suiiin jud.cem et timere cognosciiur et amnre. Mixia sunt, qurc ncqueont comprehendi. Sic enim de his
eiiim cum pavoie dilectio, timor esi Domini, qiii Aposiolus dicit : Quod nee oculua tidii, nee uuiis
usu sx'culari revcrcntia nuncnpainr. audivii, nec in cor Lominis ascendit, qucc prcepuravit

Vers. iO. Judicia Dci lera, justificala in semeiipsa. Dcus diligenlibus se (I Cvr. ii, 9). Merilo ergo dicl;;

Judifia Dei dicit, ul arhilror, mandata quce in Ye- sunl muiia, quia comprehendi non poteranl uni-
icri cl Novo Ttsiamento conscripta suni : quia re- versa.
vera ex judicio sunl prolata. Illud enim judicium Vers. iZ. DeLcla quis intelligit? ab occuUis meis
tingulari numero (liciiur, ubi boni malique dividun- nninda me, Dominc. Lcce janua lertiae narratiunis
tur. Nam quod sequitiir : Desiderabilia, prohibet ad C apcriiur, in qua proph. ta dcprecatur, ut umnia cjus
illud tempus futurx judiraiionis aptari, quia iegitur peccata mundentur, quatcnus eloquia oris sui io
\(B illis qui concvpiscunt diem Domni {Amos v, 18)1 conspeclu Domini rcdd.intur accepla. Scd cuin iri-
l!a:c aulem judicia utriusque Testainenii, qute dicta hiismodis humanis crroribusexccdatur, cogiiatione,
suni, veriiale immuiabili perseverant; ei tanlum in dclo, et facto , immensum iliud dclictorum mare
illis ost bonum, ut ciim n piis mentibus recipiunlur, sub brevitate constricium, duubus foniibus cmanare
veraces faciant ct beaios. IIoc rnim dant, quod ha- OccuUume&l quod
tcstaliir. oiiginaie dicilur, in quo
bent quia necesse esi ut jiisiificatione plcnum
: sit,
67 concipimur, nascimur, ci secreta voliiniate pec-
qiiod juslos facil. Peraria esi proposita; laudis scna- camus, id esl, cum rcm | roximi com upiscimiis;
ria divers;taie conclusio, pntdicando legem Dom ni, cum nos de advt rsariis desidiramus ukisci; cum
testimoniuin Doinini, jndicia Dei ; qui numcrus in caeieris praestaniiores cffici volumus; cum cibos ap-
aiiihmeiica discipliia nosciiur essc perfectus. Sin- petimus dulciores; ct his similin, qu.e Ita pulliilant
giilis enim vcr^ihus, qiiasi quiliusdam calamis com- atque sunipiunl, ui anic efTaium lei iiiuliis celaia
pactis, opera Domini 1 nidis stu.lio prohantur cssc videantur. Quod si h.TC alicui manifosia reddantur,
caiiiala; ul docercl pcrfeclioiicm iilqne convcnicn- moiienie Salomone Non eas post concupiscentias
:

liam eorum qua; sub tali calcnlo noscunlur cs.-e D ,„^5 {Eccle. wvi, 30), illud lamcn debemus advi
praedicata. ingcmium rerum slnpcnda profundilas! terc, quoniam multa peccata sunt qiiaj omnimodia
CJuis aut suflicienler distingucre aut pr;cdirarc po- ignoramiis, quorum nec origines possumus, ncc sub-
tuisset opera Domini, nisi de Spiritu s.incio proha- repiiones agnoscorc. Unde subaudiendum est, deli-
rcntur edici? Sohis cnim praevaict digiie dc se diccre, cta omnia qws inteUigit? Nam cum diciurus sit in
I
qiii ctiam f.Q potesl nnsse plcnissimc. qiiin uagesimo psalmo : Deliclum meum cflnlra me est
VcrS. 11. Desider.ibilia supcr aurum et lapidem scmper (Pial. i., ,'>) ; el alibi : DeUcliim mtum co-
pretiutum mullum, el duUiora super mcl el favuiii. (inilum ii''i feci [Psal. xxxi, 5), «luoiiiodo non poitst
DetiderubiHa siinl jiidicia Doniini, sicul diciiim csl, inicUigi, quod peccans cogitur conliicri?Sed si ad-
niandata Novi oi Vclcris Tcslamcnli. snper nurum, jcreiis oiiiiiia, lunc liscc qiiassiio probatui* exdiisa.
qtiod hiimana ciipidilas a(Tt'cat ardentissiuie possi- Vers. U. Et ab alienis parce scrvo tuo. Si mei noti
dcre, piopli r ijtiod froqnentor desp cil etiam salules fnirint domiiiati, lunc immiiculutus ero, ei emundabor
aiiiin.iniiii. Sod iiiiia Ir.c l;iiil.c roi parii:ii cst, addi- a delicto miiimo. Posiium csl siiperiore vorsii , or-
ji dil •
l.iipi lein ptcti^siim mulium, i\u\ m i»;trvi^ ,iiiio cu'.ii(iii, qood oiiginal: dicimus ; iiiiiie dicciidti n isl
 : ,,

U5 M. AUilELIl CASSIODORl 144

M^id sil alknum Alienum esl, quo.I in;ilis liomiiiiluis, A aliriuid iliss<!ramii5 :
ul gra!itjs possit accipi, quanJo
sive (li;tbolo suadeaic comniiuiiur, seJ (il proprium, brcviier cjus inlcnlio probauir agnosci. Fiituroruni

adhiljciur. Ex iila eniiii igiiur iliuiuinalionc proplicla completns, [>er opia-

qiiia coiiseiisus pleclibilis

uadiice mortalium massa cornipia, ab hosie spiri- tivum inoduin evcnire prospera sanctae dcprecatur
Ecclesiae, quae per adventura Domini ccrtiisiiiie
luaii eiiie divina gr.itia velociier subverlitur, quia
illi

iii primo liomiiie per inobedieiiliain viiiala monslra- noverat cssc ventura ;
et nimi.i cl.aritale com^iktus,

lnr. Nam quam fa( iie est anliquo insidialori infeclis illi opiai prospera , cujus se membrum e-se nosce-

v«;i.i;i suadere, qui poiuit liberos aique incorruptos bat. Talia siquidem desideria beaii sempcr appeiuni,
Quapioplcr ab oiiginali ut bona sua ibi posiia indicent, ubi bene neriioruui
t,u;i <al!idil;ite decipere !

unde usque :»d saecuii linem vivens nullus voia congaudenf.

pecc;ito,
quasi adbuc DivisiG psalmi.
excipiiur, propheia mundari se pelit ,

carnalibus viliis non omnino purgalus, Sed cum di- Primo JDgrcssu propheta deprecniur sanclrc Eccle-
cii, jam se ostendil lcgi dominicae jure fa-
scrvo tuo, siae bona succedere ui diversa mundi tribulaiionc
,

inulari. Dominaniur autem errores, cum in cis fallaci fatigaia, Christum Dominum exaudita su-cipiat. Se-
\oluntale pri-sumilur; tuuc vero imperium perduni, cundo deprecaiur ut omne consilium ejus reciamque
quando ab homines per Dei ^ratiam sublrahun-
ipsis B fidem Doniiuus omnipotenliae suae pielaie confirmei,
tiir. Jure ergo propbHita immaculatum se cohfidit promitiens fidelem populum non raagnificandum po-
fieri, cuin eum jam contigeritab eorum donnnatioae tcsiate mundana, sed divina polentia.
liberari. Maximiim vero delictura esi superbia, qua
Exposilio psatmi.
ct diabuluscecidii, el bomineni traxii[ms. A.,B.,F.,
Vers. 1. Exaudial te Dominus in die iribulationis :

slravii). Quantu.m eiiim in inalo magna sil, hinc da-

protegat te nom.m Dei Jacob. Per figuram prolepsin
lur inlelligi ,
quae ex angelo diabolum fecit, quae
quje Laiine diciiur praeoccupatio ,
propheia studlo
homini moricm iniulii, et concessa beatliudine va-
niagnae chariiaiis accensus, optal Ecclesiae caiholica
cuavii. Omnium malorurn maier , sfelerura fons ,
provenire, quoe longo post tempore fieri posse cer-
vena neiuitia; scriplum est enim : Jnilium peccati
nebal. Audiri cognoscimur ,
quando omnimodis ali-
omnis superbia {Ecde. x, 15), quam tamen Dominus
quid oblinemus. Dicendo vero,in die tribulalionis
vcniens sua humilitate dejecit.
tempus gravissimae afOictionis ostendii, quo inagiio
Vers. 15. Et erunt vt complaceant eloquia oris mei
desiderio Dominum deprecamur. Non enim extremis
el medilalio cordis mel in conspectu tuo semper. Do-
labiis, sed mundo cordc tunc petiraus qu3 nobis tri-
mine,' adiutor meus et rcdemptor
'^ meus. Dicit quando
^ . . . „ ni « ~ est
..^. - ^ .„-0.
quo'|ue quare
i
' -, bui posiulamus. Perscruiandiim .

eloquia oris ejus Domino placere praevaleant: vide- Vi „•_

'

licet, si a
' *^

viiiisquac supcriusdixil, reddatur alienus;

.... .

patnarch3e
patriarcbse
• , •
Jacob
.

nomen videtur
-, .
annexuin
.,
/ Wte
enim majori frairi subripiens , totius benedictio-
proptL-r illild quod dicilur peccatori : Quare tu enarras
nis graiiam conquisivit , ut et ipse illi cum reliquo
jus:itiasmeas (Psal. XLiX,lG)?Qu3e esiaulem medilaiio
corrf s, qu.-e polesi ad Domiiium pervenire? Spes
populo subderelur. Quac QS similitudobenedictionis,
i ,
Chrisiiano popu!o congruenter aplalur, qui genteia
charitas , et tides, que uiique digna sunl Deo. Illa
subsequens Jud;Foram, eam devotae meniis religiono
enim niereniur in conspectu ojus ascendero quaj
,
superavit, nt gratiae muncre primus donanle Domino
ipse cognosciiur approbare. Adju:orem vero suum
redderelur. Nam cum dicit protegat te nomen Dei
,

dieil in bonis , redemptorcm. a nialis , ut nemo suis Domino

Jacob, hujusmodi similitudinem a vuli iutel-
meritis applicet quod coele-ti largitate susceperit.
ligi, et novo populo concedendam, qn.'tm ille ia pr.e-
Cunclutio psalmi,
figurationc s.inctus patriarcha percepit.
Qiiam mirabili ordine totum psalmum gloriosissi-
Vers. 2. ititlat tibi auxilium dc sanctOf et de Sinn
nms propheta caniavil ! Laudavit Doinini praedica-
tueaiur te. Optando ait miitat, ut osteiidat a Patre
tores ipse qu ique advcntnm sacratlssimae incarna-
;
Filium missum. Sed hoc verbum cluiriiaiis esi, non
lionis edocuit , magnalia cjus varia definitionum
subjeciionis ; sicul ei ipse in Evangelio de Spiritu
qualiiate commendans. Reversusque in memoriara I>
ganclo dicit : Expedit vobis ni ego vadam ; si enim ego
fiagiliiaiis suae, a deliciis petiii debere se mundaTi; non abiero, Paraclitus non teniet ad vos; si aulem
ut lanioruin saci-amentoruin relaior digiius exisieret,
abiero, mittameum ad vos (Joan. xvi, 7). Sion enim,
qui docuit Soripiuras Domini a purissimn conscienlia
sicut sxpe diximus, mons est, significans speculaiio*
dcbere narrari. Numerus quoquo praisens, virtutem nem, quoe convenit Divinitati: quoniam illi orania,
psalmi declarare sentitur. Nani sicut in Evangelio , non ut nobis ex eventu nota sunt, sed cx glorioso
dcciino oclavo anno ciirvalu mulicr, jubente Cii.-isio, suae dispositionis arcano,
a sua innrmilale salvala est {Luc. xiii, 11) : ita se in Vers. 3. ilemor sit omnis sacri/icii lui et holocau-
,

boc psalmo pctiit pccc.uis propriis prophcta libirui, stum tuum pingue Sacriftcium sancl.% Eccle^i.T,
fiat.
\H'.r bnnc calcu'um significans tcmpus aplissimum in non liostia pecudum, scd iste ritus accipicndus esi.
ijuo cl isle Domini .salutifcra benolicia mererelur. qui nuiic agitur corporis ct sanguinis immoI.Uione
EXPOSmO IN PSALMUM XIX. solcmiii , quem venturum praevidebai , non quem
In fincm psalmus David. prxtermilleiiduin esse cognove-at. S«quitiir, et ho-
Jam quia lituli veiba noia suut , do lextu psalmi locuustum tuum pingui fitU. Holocausii nomine iu
 , ;

LXrOSlTIO IN PSALTERIt:.:. rSAL. XIX. ;r>

!.a prioris s:vcrilitii siniililii>liiit! jicrM-NCiai. Uu!o- A ejus. Salus]g\{UT, i\\i:\n\ \\>sc c^ihUiWi. fioiciilalin v.o-

.ivslum Liiim loluin dKti)aiiir iiicensuin ; iiux' nur.c slcr esse dignoscilur : qnaiulo i !a srt/ns noc inorbis

«feiemla suiiiad conuuuiiioni* iiosirx sanciissiin.nu aflicitur, nec doloiibus sauciaiiir, sed polenles inis

Uolocaustuin cniin per se combusluin «l clficil, ciim in sua pereimitale ciistoilil. Sonsiis eigo
luriialcn».

sed pingue aiquc jucnndum, quand » lalis esl: ExauJiet Filiuin Patcr de corlo savclo sno :
ridun» csl : fit

C, F.,ab- (|uia in dexicra ej<is est salus, babcns e\ piopria

gralia Diviniialis asauiuilur [niss. .1.,

uinilur
deiiaic, quod peiere videiiirex carne.
].

Yers. 4. Tribual iibi Dominns secundum cor luum, Vers. 8. Ui in c.rribus, et lii in equis : nos atiian

t omne consilium tuum confirmct. Posl diapsalma po- in nomine Domini Dei nostri wagnilicabimur. Fidei
suae sinceriiaie confidens, qnae muiiciibus eial Do-
iiuin, venit ad ingr. ssum sccuiidum, adhuQ optans

bona, quam sciebal con^lanieriii orihodoxa mini coitlribiita , propbeia lu^iatisr, <lcspiciens illos
DcclesiiC

eligione maiisuram. Dicil enim : Tiiltuat tibi Domi- qui pomposis curribus cvecli, in teii porali potitis di-

iMi secundum cor luum, id eA secundum iulellecium gnilale praesumunt. Duo enim apud anliquos crant
|ucm Uabes de Domino Salvatore ul eum credas ;
genera triumpborum : unum mnjus in curribus, qiiixl

inum ex Trinitale p.issum carne, et pro niundi ii- laureaium dicebalur; aliud minus in eqnis, quod ova-
itraiioue in crucis palibulo pepcndisse , ipsum re- B lio nuncupabaiur. Sed ista sxcularibus relinqncns ,

mrrexisse, ipsum sedcre ad dexieram Patris, ipsum innomine Domini se magnificalum essc confirmat.
id jiidicanduin esse venlurum. Addidil quoque Et: Non enira currus aut equus magnificani, qnamvis iii
mne lonsilium tuum confmnel , scilicet ul mundi hoc mundo exiollere videantur honoribus ; setl no-

slius iilecebras, coniemplalj Domini promissionc men Domini, quod ad praemia aelerna ponlucil. Qii;«

lespicias, el per.cula prxscnlis sxculi non pavescas, figura Graece dicitui- syncrisis, Laiinc comparaiio,

lum futur* resurrcclionis praemia Ixia semper ex- dum comparaiione qiiadam jusliorcin causam no-
eimn consilium sanctje niatris Ec-
specias. IIoc esl slram, quam adversarii dcmonstramns.

Paliem,el Filium et Spiriium sanclum ,

ilesijn, , Vers. 9. /p«i obligali sunt elceciderunl; nos av( m
uiium crcd.re Deum a quo creata sunl omnia, el , iurrexiimts, et erecii sumus. Potenter apeniit frutnuiu

jispmiuniur univcrsa. Haec bene confirmari propbeta praecedentium rerum. Nam bumanis bonnribus praj-
iJeprecatur in populo lideli , per qu9i novll eum ad sumentes, laqucaii pravis desideriis suis in moriij
jclcrna prxmia esse vcntnrum. foveam corruertint. Etquia diciurus erat, ceciderunt,

Vers. l). Lwlubimur in salulari tuo', et iti nomine praemisit, obligaii, quod necesse est i'lis contingero,
Dei nostri magnificabimur . Jmpleat Dominus omnes qui se videnlur nexuosis erroribus obligare. Resiir-
peiiiiones tuas. Cum vir sanciistimus spiriiualia bona C gere eniin duobusmodis dicilur Chrislianus: qiiando
opiarcl Ecclesix , ut se onum ex ejus corpore esse a viliorum morte in hoc mundo pcr graliam libera-
nionstraret , suam quoque personam decenter admi- tus, in divinis justificationibus perseverat, sicnt sa-
scuit. Nam in saluiari Ecc'esix, quod est Dominus pienlissimus Salomon diciu Sepiies cadit jui*us , et

Cbrisius , lceiaiurum se esse declaravil, et in ipsius resurgit (Prov. xxiv, 16). Dicitur et generalis illa
iiomiiie se magnificandum esse tesiatur ,
quia ex resurreciio, in qua justi pra-mia xlerna consequcn-
Chrislo Cbrisliani fueranl nuncupandi. Magnificari lur. Sed hic ulramque convenire manifesium esl
csi enim magnum ficri, quippe curn ex vocabulo cofi' ubi ideo posuil, erecti sumus, quia in qualibet resur-
lesti) Regis nomen esl impositum scrvienti. Sequitur, rectione, fideles ab humilitate consurgunt , ci ad di-

impUat Dominus omnet peiiiiones tuas. Fil ilerum ad vina iirxmia snblevantur. Quod argumentum in to-

Ecclesiam graia conversio, ui ex tam frequenli voto picis dicitur a rebus ipsis , quando et advcr.sarios
probaretur nimix bencvoleniix magniiudo. corruisse dicimus, et nos ercclos esse lestamur.
Nunc cognovi qnoniam salvum fecii Domi-
Vers. 6. Vers. 10. Domine, salvum fae regem ; ei eraudi
nus chrislum suum. Hxc jam usqiie ad finem psalmi 09 ""' "^ ^'^ 9"° invocaverimus le. Futuroriim desi-
cx persona loquiinr sua. Qua: figura dicitur apostro- derio propbeta pellectus, illa petit iierum fieri qu.-e

phe, idest conversio, quolies ad diversas personas D noverai essc ventura. Dicitur Pairi: Salvum fac rc-
trebro verba converlimus. Dicendo , nunc cognovi gem, id cst Chrislus Dominus resurgal a mortuis ,

magnam virtutem propbetaliinis osiendil; ut in pr.i^- ascendal in coelos , imcrpcllet pro nobis, ne diuiius
seiiiise diceretcognovisse, quod post muUa sxiula nosira vacillel oralio, sed ipso Advocalo prxsuma-
potuil approbari. Salvum fecil Pater Christum Kiliuin mus orare , qni nos Pairi docuit supplicare , ne nos
resurrectione gloriosa ,
quando ciiam ascendii in inortis I.iqucus possii astringerc. Denique boc se-
coelos. qnitur, exaudi nos in die qua invocaverimns le; qiiod
Vers. 7. Exaudiel ttlum de coelo sancto suo ; in po- tnnc biimano geiieri provenil, (jii.indo restirreciio-

leniatibus snlus dexlerce ejus. Exaudivii Filium Pater iicm Domini iiiinc credidit et lauaiiler aspexit.
ib incarnaiione susccpta post resurreciionem vidc-
,
Condiisio psalmi.
nel, quando Spiiiuiin sanclum dc r-jelo inisit apo-
jiolis, quem iii tenis millendum esse promiscrat. Et Diictiit 1103 proplieta sanctissimus qiiali p-elaie

it ipsnm quo(|ue iii deitaic sua omnipoientcin cssc dcbeanius (Mnisto Domiiio scrvire : opl.it liii iiuna

iionsiraret , scquilur , in polenlatilus talui (iexieix qii.c novcrat cssc vriilura, quia bcnc crcdeniium
 ,,

547 M. ACRELSl CASSIODJUI 143

inas est ilh orare qux desiJeraiil enwrgcre. Sic A Vers 2. Deiiderium ai.im(E ejus tribuisti ei,elvo-

el in domiiiici oriiioiie prxmoiienuir : Moemal luntate labiorum ejus non frauda$ti eum. Enumerai
rei^nnm tuum {Matth.\i, 10); quod eiiamsi non prophela (Uirislo Doraino secundum carncm , quam
«iremus advcniet. Sed devolas [ms. G. et ed., devo- ingciitia, qiiain gloriusa coHaia sint. Desidcrium ejnt

tiim] non vult de5;iiierc, fiuoe vcnlura credii oplare. ftnimw fuit, sicut io Evan^elio dicii : Deiidirio deti'

yuapropier aflligamur in cjus pabsione, gaudeamus deravi manducare vobitcum lioc puscha {Luc.xxu,

in cjus resnrreeiioiic. Sic enim ipsius possumus 15). Quod scliema dicitur tauio'og:a, id esl ejusdein

dici , si ojus dispensationibus mereamiir apiari. sernujnis ileralio ; sicut est , Benedicens benedicam
numcri sacramenta sub una sunima
PiaB^ciiiis aiiiem te; et, niultipUcans muUiplicubo xemen tuum [Gen. xvi,

iiequaquani poluimus inveiiire, scd forle nobis po- 10). Sed ille solus est qui desiderio desideravit

icrunt divisa consiare. Duodenarius iiaque calculus mori ,

quando se pro omnium salutc offerebai nccidi;

ad apostolos esi vidclicet applicaiidus. Seplcnarius ut prcliosiis sanguis ejus mundum redioKTct, ne
vcro signidcat hebdffinadam ,
quue ad primam illam diabolus eum adbuc iniqua praesumplione vaslaret.

periinei sine dubilatiune cuiluram. Ilxc in unum folunl.is vero labiorum ejus luit, quando spirilibus
^ociata, iitriusquc lcgis sa ramenta cuncludunt. Sic imperabat immundis, languores divcrsos sermunis
et istius psalmi ad Patrcm dicta precaiio, Novi ei B sui sanabal imperio, praedicationes quoque su;is de-

Veleris Tesiamenli coniiiiet reverenda mysleria. voiis mentibus inserebat. Constat eniin in nultu

wluntalem ejus fuisse fraudalam quando omnia qux

EXPOSITIO IN PSALMIM XX. :

fieri jussit implela sunt; sicut scriptuin csl : Omniu

In finem psalnius David.
quKCunque voluil, Dominus fecil in cielo el in terra
Ideo tituliis bic decimo nono psalmo par est, quo-
{Psal. cxxxiv, 0).
aiam et iste quidein de Domino Salvaiore, sed sub
Vers. 5. Quoniam prcevenisti eum in benedictiont
aliqua diversilate diciurus csi. Superior namque
dutcedinis ; posuiili in capite ejus coronam de lapide
coniinei oraiiunem propbeix, ct confidentiain qua
pretioso. Tosl diapsalmatis silentium, yeuil ad se-
tiberaiidus est a cladibus hujiis saeculi populus Cbri-
cundum modum : ubi incarnationis ejiis potentiara
siianus. Nunc quidam panegyricus de incarnaiione
mirabili fulgore describit. Diceodo eaiin : Quoniam
ipsiusdicitur, ci posiea deitatiscjus facta narranlur;
prieocnisti, signilicit liuinaniiatom anticipaote divi'.
ut ontnes intelligant eunidem csse Mariae semper
niaiis graiia scmper ornari : quia nuUus illi qiiid*
Virj^inis Filium, quod Patris Verbum. Duas enini
quam primus blTert, quod bonuin cst, nisi hoc co;-
iiaturas iii Cbrisio Domino salutariter crcdimus,
lesti niunere coneedatur. Crubcscat Pelagianus boc
Deitaiis et bumr<nita',is, qu3e in iinam pcrsonam per C
proprium boniinis dicerc, quod immaculala Verbi
iftfiniia saeciila inconmiulabililcr perscveraiii. Quod
incarnalio cvidenter legiiur accepisse. Benedictia
ideo ficquenier repetendum est, quia viialiter et
dulccdinis fuit, quando dictum esl : Uic est Filius
auditor semper et creJitur.
vitus dileclus, in quo mihi bene complacui (Mailh. ui,
Divisio psalmi. i7). Posuisti niet.ipboricc dicitur ab his qui posi
In prima narraiione psainii bujus, verba prophei;iR
laburcs inaximos praeniio digno coronantur. Quod
sunt aJ Deum Patiem de incarr.aiionc dominica. toluin ad naiuram peninct bumaniiaiis, qux a di\i-
Scc;iiida diversas virluics ejiis gloriamque dcscribil, iiitatc quud non liabebat accepii. In cupite vero idein
ilcclaians a partc qiia passus, ad quam suinmam dictuin debcnius adverterc, quanlum ad subsianiiam
reruin apiccmqiie ipso largicnte pervenerit. Tcrtia
r.ttiaet corporalcm. Cxtcrum deitas non babel mem-
iJcm prophcia converii'i!r ad Dominiim Chrislum bra, quae ubiquc lota aiquo perfecla esl. Coroiiu
«bi more dcsideranlium optat illa in judicio ejus fieri
enim non improbe circumcuniium di&cipul runi vi-
qup n )vit esse vcniura. dciur sigiiilicare conveuium, (|uia ipsum duccuicin
Exposilio psalmi. desideraniiuin aposiolurum circuiius ainbiebai. il.cc
Vcr-. 1. Domine, in virtute tua Lvlabitur rex, et D erat coroaa capitis, hoc regale diadcma, quod uon
super sahttare tunm exsultabit vehcmenler, Domine, ornarel iiiiposilum, scd de (ihrisio Doniinu po ius
propheta ad Pairem dicit, i/i viriutc tua, iJ CjI in orniirclu!'. Iii bac cnim corona et loiiu> 70 '"Uidi
oinnipoieniia majcsiaiis turc, in qua et Filius re- circukim inerilo poierimus aJvertore; in quo geiie-
gnat sicut ipse dicit : Omnia Patris mea sunt , et ralis significaiur Ecclesia. Quod scliema dicilur cha-
omnia mea Patris sunt {Joan. xvii, 10). Lauabitur racierismos, id csi iuformatio vel dtsscripiio, qu.e
rex, id cst gaudebit Jcsus Clirisliis : dc qiio in alio sive rcm abscnteni, sive prjcscniem personam spi-
psalmo legilur : Deus, judicium luum da rrgi , cl ju- rilualibus ociilis subminisirat. Iloc et in lauJe, el in
sliiinm tuam ftlio regis {Psal. lxxi, 2); ct In titulo vituperaiiono lieri solct.

passionis scriptum cst Rex Juda:orum {Matih. xxvii

: Vers. 4. Vitam petiit, et tribuisti ei longiludincm
57). Scquilur, et super salulare lunm exsullabit ve- dierum in sa:culum sxculi. Yitam , rcsurrcclioneiii
iMmenler, id est in eo quod per cuin salvasti liomi- signilicat, qiiaiii ille pclivil dicendo : Pater, clnri-
iies, Filius tuus, qui Saivalor est, eisullnbil. .\dJiJit fica FiHum tuum {Joan. xvii, 1). Loigitudinem dit'
(] iiqne vehementcr, ut quania est copia iii beiieficio, ruinin sa\ulum sa\-uli,\d est inJcfcciain pcreniii-
la:i!.i si( ci gaudii ni:>gniluJo. talciii. (lu.c iiiillo liiic conciiilil'ir. SeJ lucincnio
 ,

liO EXrOSlTIO IN PSALTF.RIlJSl. rSAl.. XX. 150

quoil cl bxc ci liis siiiiiii.i a!) ii:a Jicanlur p»rtc qiia A pr:i'dica;ionibus ciiiin sacris argiimenUitn (|(iiJeiii

passiis cst. ipsum |.oniliir, sed sub Lbcrlale \erborutii. Mod>>

Vers. 5. Slaijna cst ijloria ejm in saluliyi tuo ; g'o- ri;liq!ia viiicainus.

riam ei tnagnum decorcm impones sui'Cr eum. lii ca- Virs. o. IhvcHidiur ntanus tua ontnibus inimins
pite vtTSUs seQtenliam po^iiil, quain subler cxponit. luis ; dexicra tun iuveniui c.nncs qui le cderunt. Vfiiil
Sanclx siquidem incarnaiionis magna cst gloria in a<i tert-ai!) d visio.em, i.i qiia optal Doniiiiuin Cliri-
salntari, id esl in Yerbo Patris. Sed isiam giorijin stuin faccre quod cum uover.it ct.so gcsiuruin. Dicii

iioo poieiai liumaniis sciisus atlingere, iiisi eam in eiiiiii : Inve:iia:Hr mauus tuu, id csl operatio tua re-
subsequcnlibus mirabiii cxposilio:ie deciararel. iloc peiiatur : arilicios convcrla^ iniinicos, qui a liiis

scheina diciiur epexegcsis, Lalinc cxplanalio. Nani regulis inundi delecl.ilione di^sentiunt : de quibus
(jloria ei magnum decus, lenipus vidclur signilicarc :>il Aposiolus : Qi:oniam si cum adUuc immici esse-

judicii : ubi in dcilatc siia apparcbit AItis.>iiuus, ba- vius, reconciUati sumus Deo p.r mortem FiHi ejus,

bens gloiiam de judicio, decorem dc majesiaie. nmUo viags reconciliali , sahi eiimus (Rom. v, 1U).
Vcrs. 6. Quoniam dutis eum in benedictione in *a'- Scd isii landiu dicutitur iuimici, donec diaboli sua-

culum soeculi ; lcetificabis eiun in gaudio cuni vultu tuo. sioiiibus inducunlur; cxtirum quai^do ad Chiistum
Gradaiiin desccndii nd illain gloiiam declarandam Dominum rcdeunt, el servi ei nru vocaiiliir et ainici.

quani Christus Doraimis secundiim carnem a Paire Seqiiiliir, dextera tua inveniat omnes qui te oderunt.
clarilicatus accepil. Dicit enm dandunt esse in bene- Ilic illud jndicii lempus aJvcniur, qnartdo dextera
dictioiie, qnnn nullo possit fine concludi. Verum ba;c Patris, id esi Dpminus Salvaior judicatiirus cst iniin-
verba pia <'xaniiiiaLioiie pensanda sunt, ui taiiice rci dum; ct qui eum oderunl pocn^e pcrpetwiiatc dani-
nobis elucere p.;ssil arcanuin. Miiliis locis jam dixi- naiidi sunl.
nius suscipi-ndum csse pro partc mcmbrorum ,
quod Vers. 9. Pones eos ut clibannm ignis in tempore
ipsi Domino Salvnlori non polcsl convenire; i^icul
vuiius Ctibanus esi coqucndis panibus
tui. .icnci vas-
ci Palres noslri simi^ia loca cxpo<uisse dcclaranliir. cnli deducta rctundiias, quu; sub iircntibu^ nammis
Qiiaproptcr Lilifxcahis eum in gaudio cum vultu tuo,
afiei iniriusecus. In qua similili d ne meiilo pccca-
suscijHfndiini esi de unoqiioque fideliuin, de quibus
lorcs ponuiitur, qui in fiituro judicio, et n a*roro
el alltT psalmiis dicturus esl : Et liabiiabuni reiti
aiiimi, ct poenali cxcruciaiione lorqucndi sunt, quia
tum vultu tuo {Psal. cxxxix, li). LKlificari enim de onira rcgulas Doinini obsiinata mcnte vixcrunf.
vultu Doinini, alierius cognosciiur csse personse; Tempus vcro vultus Domiiii dies esl judicii, quLuido
qnoJ dc Cbrislo inielligi catliolica non permitiit Ec- C Filiiis bominis videbitur ab omiiibus; sed soli cnm
clesia qiioe sic unili Verbo cognoscitur, iil una sine
,
Justietiam divinitatis siise coniemplaiione resiicient.
dubio intelli^alur e^se persona,
Memento aiiteni quod superius in laude Domini
Vers. 7. Quoniam rex spcravit in Domino, el in
characterisrnon schema posucrit
Cfiris'i ,
por qiiod
msericordia AUiiy.mi tion rommoveb.tnr. Dicil cau-
honorem ejiis et gloriam diversa qualiiate graiiafum
kain quaie tantum rmniiis acrep>Tit quia rex isie
:
descripsil. Nunc per eamdem figuram iniinicos ipsius
qiii in passiono siia inbiis lingnis lcgebainr ascripius, dicil variis suppliciis afdigendos, ut quanlum illa
Kcnndum hoin nem spcravU in Domino, nl agno- iHM-abilis, tanium isti redderentur horribiles.
sramus, iiisi siippliciter poslulando, ad ejus noii Yers. iO. Doniinus in ira sua conturhcbit co<, ct
posse nos misericordiam perveniri'. Se|iiitiir cliam
d-erorabit eos ignis. Oido judicii pulchcrrima narra-
scterniiaiis hujus causa piobaiii is : qiiia negcil a Pa- tione descrii)itur. Illos enim peccaores qui sc pro
iris inisericordia submoveri qiii sperare ejus
,
iii
nciiium suorum malignilate discruoianl, ira Doinini
gloria persev rat, sicul Salomon dicil Quis spera-
:
dicii esse tuibandos, qn.indo audienl ; Ite in ignem
vU in Domino, et con(usus e$t [Eccle. ii, 11)? Ll in aeternutn (Mailli. xxv, 41); et ist.im sentenliam con-
aiio psalmo dicit : Prolerlor esl omninm speramium sequciilur, ni perpeiiia flamma devoreniur. Naiu
in se [Psa!. xvii, 31). Posito igiiur in primo psalmo, D juss,onem Domini milla mora snbsequiiur, sed mox
calegorico syllogisino, ct in sepiimo, hypolhelico, discernii, impleium est. Isie tamen ignis sic ab-
ut
reaiat nunc ul eniliymeina demonsirarc debeamus. sumii, ni scrvi;t; sic servat, ut cruciei; dabiturque
Eiithymenia, quod Laiine iiilcrprclatur menlis con-
miseiis vita morlalis, et poena servairix.
ccptio, syll i^ismiis esi constaiis ex una pi oposilione
Vcrs. 11. Frucliim eorum de lerra ptirdes, et semcn
et conclusioue, qucm dialecticidicunirhetoricumsyl- eorum a /5/iis hotninum. Fructus eorum fiierai in terr.i
logismiim, quia eo rre.|ueuicr ntuniur oraiores pro
viveniiiim, si Filio Dei credidissent; scd quia inan-
compendio suo. Isic lalii<T e.vplicalnr : Omnis spe- d.ilis ejiisfonlumaci spiritu rcslitcnint, merilo frn-
r.ins in Domino cxsullabil el lyelabiliir in misericor- cum illum boatiliidinis perdidenmt. Seinen eoruin
diiejiis; ego igiiur exsultabo el Ixlabor iti miseri- iii est vota vel lacia pcccaniium. Itene aiiiem dicini-
cordia ejus. Ista est teriia species syllogismonim tur scmina, nnde nascitur unicuiqiic retrihiitio disna
per qiios dialectici snblilissimis disputationibus quac gestorum. A fiUis hominum enicies alienos, id cst a
proliarcnitnnliir osicinluut. .\cc movoal qiiod in islis sanclis, 71 1 '^s iii ha;rcililalcm iclcrnain tii.i; n i-
p.irlihus iion siint eadem voiba qnx diaicclici ad iii- Fcricordix I.Tigil.ile missiiruses.
«lrucndi'8 rudos long.) posl lemporo liMini.viiiml in Vcrs. QiiOiiiuind.:clii!arcrunl
; 1:2 in lc :::ii!:r c :m a-
 ; ;;

m 51. AlinELII CASSIODOni 159

rerunt contilia qum non potuerunt slabilire. Declinare A fil»^' J vos quia Vcrbum Palri potesl csse subjeclum,

dicimus mala supra alii)s pendentia, in aiio loco sine quamvis aliqui Patres (lliristi membris hoc aptanduin
iniqnitaiis caus:\ reiidere, quod in passione Doaiini esse putaveriut. Quocirca paium libi forlasse visiim
roDStatefTeclum. Nam cum putarenl Judaci imperium esi quod Euiyciiis errore tenebaris obnoxius, nisi t<:

Romanorum sibi fore perniciosum, si Regem Salva- el Ariana calainiias juncio fasce deprimerel? Aucto-
lorem Dominum suscepissent, in ipsum visi sunt res suos errores singuli damnaverunt : de te auiem
niala decUnarey quae sibi credebant Romanis ulciscen- quid faciant, quem duplex culpa condemnat? Mox ul
libus evenire. Cogtaverunl enim consilium dicendo : ftd conflictum veneris, statim Nestorianum vocas or-
klxpedil unutn pro omnibus mori [Joan. \\, 50). Qaod Ihodoxum. Habemus contra te judicia tua ; hoc aliia

non poluerunt stabilire, id est ad volum suum perda- pro crimiiie dicis, quod tu tibi persuasisse cognosce-
ecre. Nam nescienies vera dixerunt, oporiuit unum ris. Exstat hic denarii numeri duplicata societas ; ut
pro omnibus mori. Verum quidem dictum, sed malo sicut hxc parilitas onam summam designat, ita psat-
voto prolaturn esl; el ideo de lali facto subiiurisunl mus iste ulriusque tegis unum Dominuu proclamcl

poenam, quia non habuerunt sinceram conscientiam. auctorem. Est enim in istis decadibus virtus eximia
Quod scltema dicitur amphibologia, id est dictio am- ct quoiies se geminant, toties ingentiam rerum sa-

bigua, dubiam faciens pendere sententiam. Consi/ium B cramenta declaranl.

>>st eniro aliquid aut faciendi, aut non faciendi ratio EXPOSITIO IN PSALMUM XXI.
deliberata. In (inem pro suscepiione malutina psalmus David.
Vers. 15. Quoniam pones eo» deorsum, in reliquii$
Sive in finem, sive pialmus, sive David quid signi-
tuis proeparabii vullum eorim. Posili sunt deorsum
ficet, frequenter expositiim est. Resiat ut pro suscc'
Judaei, quando vitio suo lerrena sapientes, non me-
piione matutina, quod adhuc novum esse cogno^ciiur,
ruerunt coelestia contueri. Sed vultus eorum, id est
espianare debeamus. Susceptio matuiina esi tempus
uiala intentio ipsorum, ad reliquias Domini, hoc csl
resurrectionis, sicut dicitur in Evangelio : Una sab-
ad passionem aplata cst; ut cum iili se iiifcrre cre-
baiorum valde diluculo, venit Maria ed monumentutn
derent dispendium mortis, salus fieret absolute ge-
{Joan. XX, 1), etc. Suscepiio cnim fuit, qiiando Do-
neralis.
miiius Christus morlale corpus veleris hominis coii-
Vers. 14. Exallare, Domine, in virtute lua ; canta-
dilione deposiia, in magnam gloriam clarificalus as-
bimus et psaltemus virtuies tuas. Exaltare dicilur, id
sunipsit :cui omne genu flectitur coelestium, lerrestrium^
est resurrcciione magnificare. Tunc enim ab humi-
et infernorum {Philip. ii, 10). Malutinum aulem di-
litate suscepta exaltalus cognoscilur, qnando in glo-
C ctuin est, quasi mane primitivum, quod tempus in-
ria sua resurrexisse probatus est. In virtute lua, id
numeris locis ad resurreciionem Domini consiai apia-
est in Deitale Verbi, per quam dixisli : Potestatem
tum. Sed cum in hoc psalmo multa de sua passiond
babeo ponendi animam meam, el potestatem liabeo ite-
constet esse loculurum, videamus cur ejus tiiuius
rum sumendi eam {Joan. x, 18). Cantare veru cst
solam resurrectioncm commemorare volueril. Sypo
vcrba Domini ore proferre, Psallere auiem, mandata
enim significaiur per id quod sequitur, illud scilicct
divina bonis operationibus consian'er implcre. Hccc
quod praecessil ; ut cum dioinius majie factum, inti I-
enim duo sunt qux a nobis omiiimodisexpeluntur, ut
ligaraus nociem quoque prajcessisse ; similiter cum
laudes Doraini fideliier ore cantemus, et opere noslro
dicimus manumissum, inlelligamus servum fuisse
Ipsius mandata faciamus.
el bis similia. Quae figura dicitur synecdoche, cuin
Conclusio psalmi,
per id quod sequitur possumus inielligere quod pvx'
Ostensa nobis est imago coelestis Regis mirabili
cedit. Unde dubium non est commemoraiioncin
descriptione veriiatis, ui quem Judsei non meruerunt
factam resurrectionis indicare niliilominus et beatis-
praeseniem cognoscere, audilu auris raundus eum simam passionemo Hinc autem qux sit virlus et cb'
crederet advenisse. Mcminerimus autem quod psal-
ritas psalmi, absolute dalur intelligi, quod eum ina-
mus iste leriius est ex his quos 'le duabus naluris D tutinx liicis nomine prxnotavit : quoniam passionem
evidentius locutos esse collcgimus. Flanc tamen rc-
Dommi Chrisii, quam narrat, saluli generis humaui
gulam noveris in omnibus custoditam ; ut in eis psal-
constat esse concessam,
mis, ct dua; naiuraB et una persona esse declaretur
quatenus saluiari brevissimoque compendio, Divisio psalmi.
el illi

destruantur qui duos filios esse meniiuntur, et illi Per totuin quidem psalmum loquitur Dominus
qui iinam nalurani in Christo Domino callida pcrver- Christus ; sed primo capiie derelicium se clainat a
sitate confingunt. Dit itc, qui vos puiaiis sapienlissi- Patre, ui dispensaiam scilicet suscoperii passioiieui,
mos viros, quid esi illud quod ad Coriiuhios scribens potentissimam humiliiaiein fuaiu liominis subjeciionc
ait Apostolus : Tunc el ipke Filius snhjectus ent ei, [ms. G. el ed., hoiuinuiii abjectione] commendaiis.
qui sibi suhjtclt omnia, ut sit Deus omnia in omnibns Seciuuio loco passiouem sacr.TUi diversis compara-
(/ Cor. XV, 28) '!
Nam si ex deitate ci huinaniiate uiia tionibus prophctavit, de|irocaiis ul a sxnicuiibiis iiii-

nalura facta csset, ut crediiis, qualis, rogo, subsiau- micis suis, divina proiociioiio libcreiur. Tcriio coiu-
lia in aoiernum Pairi potcsl esso biibjccia? Rosint ut nionct Dominiiiu l;uid.ire Clirisiianos, 72 T''^ '••

vos Ariauus error ibsorbcat. Nccesse csi ciiiin cou- rcsurreciioiic sua caiboiicam reapexii Ecclesiani ; ui
 ? :

153 EXPOSmO hN PSALTLRILM. PSAL- XXL 15i

audilo lanlo rairaculo iii salubcrrima fidei consianiia \ longe a se fieri verba quae delicta pariuriunt. Salus
permaiierent : ne passione lanlum proplielal.i, imbc- enini erat sanctse animae, si sormoncs delinquenlimn
eilia sc homiuum conla lurharenl. Quem psalmum non haberet; sed virtule patienlix lubenssu>tinerei,

paulo sollicitius audiamus, esl enim ingentium rerum qiiod divina dispensatione p^itcrelur; sicut ipse in

admiralione plenissiinus; ui quid in hac vita coniem- Evangelio dicit : Paier, si fieri poiest, transeai a vie

nenduu), ct quid in alia esset sperandura, capitis calix isle {Maltlt. xxvi, 39) ; et subjunxil : Verumta-
ipsius commonitionibus nosceremus. Nam cum multi men non sicut ego volo, sed sicui tu. Dicit eliam a

psalraorum breviter dc Domiiii passione meminennt, membris suis : Verba delictorum meorum. Ille ergci

nemo lamea eani lanta proprietale dcscripsit, ut non qui pcccatura non habuit, nosira delicia sua dicit

lam propbelia quam bisioria esse videatur. esse peccaia ; sicut et in alio psalmo ipse diclurus
est : Deus, tu scis insipentiam menm, el dclicta mea a
Expotiiio psalmi.
ie non sunt abscondita {Psal. lxviii, 6). Audiainus
Vers. 1. Deus^ Deus meus, retpicein me:quare me ergo vocem membrorum ex ore capiiis, et intelliga-
dereliquisli ? longe a salute mea verba delictorum meo- mus ex nostra persona merito fuisse locutum, qni se
rum. Dominus Cbristus omnia prxvideus atqiie dis- hostiam obtulii pro salute cunctorum : unde Aposto-
pensans, cui fulur.x cuncta prajsenlia sunt, quasi jam B lus dicit : Eum qui non noverat peccalumy pro nobis
vicina passionepermolus exclamat :Dews, Deus meus. peccatum fecii {II Cor. v, 21). Nam el in ipsa lege

Haec tamen verba accipienda sunt ab humanitatis peccata appellabanlur quse pro peccatis olTtTebaiitnr.
ipsius natura. Naturam autera dico esse viriiitcm vi- Vers. 'i.Deus meus, clamabo per dicm,nec exaudies;
goremque substaniiae. Nam et repetiiio ipsa affeclum ei 7:octe, et non ad instpienliam mihi. Per diem clama-
necessariaj oratioms osiondit; ul illum geminato no- bai humanitas Yerbi, quam non circumdabant tene-
raine cbarissimus Filius invocaret, qucm sibi non brae peccalorum ; nec tamen conslat audilam, cui
mundanam salutem.sedclaritatem xlernse majestat^s nulla praepedire vidcbatur offensio. Audiai hoc (|iic-

hoverat uiique praistaturom. Aeo? sermo Graecus est, rulum genus humanum, quod petitiones suas deside-

qui Latine inierpretatur timor. Pro qua re, ut arbi- rat siiie dilaiione ccmpleri. Peiil, sicut dicium est,
iror, majores nosiri Deum a timore appellandum esse humanilas Yerbi, quje merebatur audiri ;
quain lainon
volueruni : unde quidam ait genlilium poelarum :
ideo non constat auditam, ul ejus sacro sanguino
Primus in orbe deos fecit timor. Nam cum dicil : lie- probrosa mundi crimina lavarenlur. Hoc eliani et

tpice in me, celerrimum sibi resurrectionis provenire aliisdoceturexemplis. Paulus peiit (//Cor. xii, 7,8)
deprccatur auxilium. Sequilur, quareme dereliquisli ut ab eo carnis slimulus tolleictur, ncc larticn audi-

Istud quare, nonnullam afferre cognoscitur quxstio- tur a Domino. Diabolus precaiur [Job ii, 5) ui Joh

nem ; ul ille sapieuliae Magister consubslantialis [ms. sanclum virum sjevissima calamitaie pcrcellercf, il
C.consubslantialis Patrij el enarrator Palris, iia sit constat ei mox fuisse concessum. Sed Apostolo voinni
vicina carnis sune morie lurbaius, ut qua.«i nescius SHura implere ncgabalur ad gloriam, diabolo vero

Interroget Pairem, quareab eo fuerit derclictus? Sed dabatur ad poenara.Sic iionaudire frequenler expcdit,
Lsc et his similia ad humaniialem respiciuni expri- quamvis nos desderia dilala contrisicnt. Addidilquo-
niendara. Cxierum nec in ipsa passiune absens ilii
que clamasse se nocie, id est in iribulaiione, riiiii

credenda esi fuisse divinitas, cum dicat Aposiolus :

ftiiam peccaloressoicanl frequenier audiri. Subjunxil
Si cognovissent, nunquam Dominum ylorice crucifixis- Ei non ad insipieniiamnuln, subaudiendum repntab s.

lent (/ Cor. ii, 8). Sed passus est impassibilis per Duo suni enim genera pelilionum : quando potimus
passibilem quam suscepit humaniiatem ; et immorta- honores, divilias, iniraicorum vindiclam, et caetera
lis mortuus est, el qui nunquam morilur resurrexit hujusmodi, insipienter petimus, quia mundana desi-
De quo loco Pater Cyrillus ita pulchre loculus est deramus; quando autem pobtulamus tit a periculis
{Lib. IV adv. Nestor., pag. 107) ; Gralia vero Dei pro libcremur, ut nobis vila concedalur aterna, non slulle
oranibus guslavil mortem, Iradens ei propriuin cor- j) peiimus, sed convenienter oramus. Pcttbal ergo Me-
pus, quamvis naiuralilcr ipbC viia sit ei lesurrectio dialor Dei et hominiim Christiis non insipienior. sed
mortnorum. Similiier et beatus Ambrosius {Lib. de prudenler; ct lamen non conslal eum audilnin, quia

Incarn. Dom., cap.'o) : Idem paiiebatur, el noiipalie- mundi redemptio sic erat Domino dispensantc vca-
balur ; luoriebatur, el non moriebalur ; sepeliebalur, tura.
ct non sepeliebatiir; resurrexii, el non rcsurrexit. Vers. 3. Tu autem in sancto habitas, laus Isracl.
Sic ct hominein ditin-.us hodieque paii, mori, sepeliri, Posiqiiara se dixeral audiium non fnisse : nc quis
cum lamen aniina ejiis nullo hiie claudalur. Quapro- piiiaret Ocuin Palrem propriuin Filiuin non amare,
pter dereliclum se h\xh inierrogationc lestalur, quia qnia eum dissimnlavit audire, de qun ipse lestitus
revera manilnis inipiorijin tradi non polerat, iiisi esl: Hic est Filius meus dilcctus, in quo niilii b.ne com-
majesiatis ejus poieniia talia (ieri pcrmisissel ; sicul ptacui {Matlh. iii, 17) ; adjecil inagna; dilcclioiiis iii-

iii Evangclio diclum est : ?^on liaberes in me polesta- diiiiim, diceiido : T« autem in sanclo habitus, laus Is-

lem, niti tibi data fuissct desuper {Joan. xix, i I). Cla- rael. In sancio linbitas, iniainatioiiciii sii.im d<'clara-

nial eliainqux palitiir liuinaiia susceplio, bl.ispliomas vil ; siout ct in alio loco dicit: Cuslod. animum mcnm,
vix.es, cl impiasmurmuriiiioiies abjiciens; dicit cniin quoniam smnlus smn [Ptnl. lxxxv, 2). Laus Isrnely
 ;: ,

i:,5 M. ALRELII CASSIUDORI. IL'fi

per inodiim definilivuiu dic.lur quid bil Patrr, id est A liumiliat, tanlo amplius ex:tUeliir ad glit.inn. iNun

taus Itrnd. Denin quipiie videnliuin ipse ircvera laus //omo , id esl non peccator, quod iu illo esse n iis

est, qni sanclib oiiinia gloriosa concedit J-l esl lertia potuit. Ilomo orgo dioinir, quaiitum periinel ad hu-
dc(initio;»is species, qnx Grwct! Trotorrjf , Laline qua- manain naturam. Mem non hotno appcll.ilur : quia
iilaliva diciiur. lixc dicendo quid, (pialc sit, lioc quod est proprium boininis, peccata non babuit. Nam
utide ."gilur, quid sil evidcnler ostendit. et diabotus in Evangelio diotns cst bomo, nt est
Vers. 4. In le speiavcrunl patres noslri;speraverunt^ illud : Initnicushomo superscminacit zizania (Uatlh.
ei liberasti eos. Ne diiriliani quisqiiann pularel 73 xiJi,55). Lnde boc nomen esse conslat bomonynium.
rairi-, siciit diciuin est, qnod se Filius non profitelur Opprobiium aulem liominum fuit qnando eum spuiis

aiidiitiin, tangnnlur ab ipso brcviier illa quce gesia innumoris compluebint, et alapis sacrilegis verbera-

stiiii. Eripuii oniiii populuin Israel de lcrra iEgypii; baiit. Abjeciio p^ebis fiiit, qiiando Ponlius Pilatus
eiuil ties pueios de caininn ; libeiavit Danielem de (ilalth. xxvii, 27) dedit turbis potestatem, quern
lacu leomim ; el alia seu qiiae liunl, seu qiuc legun- vellent sibi diiniili : illi Barabbam eligenles, Cliri-

tnr innumera. Sed cum h?ee lanta supplicantibus stum Dominum potius abjccerant.
si»c praisiiierit, sive praeslct, la;iieii Filio proprio Vers. 7. Omnes qui videbant me aspernabantur me ;

non pepcrdt, std pro nobis oiiinibus tradidil illum

B loculi sun'. labiis, et moierunl capul. Omnet, de malis
{liom. viii, .>2), i!l implerenlur videiicel Scripturx, tatitum suscipiendum est; nam si misccas ndelcs,
ei saius inundi ipLMus passiiuic provenirel. Palres au- non polest siare sententia. Qu« ligiira Grsece dicitur
tcin suos qiiod Cbristus Dominus dicit, ck illa parie synecdocbe, Latine a (oto pars. Aspemabanlur crgo
debfl intcllia'i, qiia ei fratres si>os aposiolos vocavii Judxi Dominum Salvutorem, qiiando dicebani : Alios
8'cui iii Evangelio post resurrcclioncin suam dixil :
salvos fcit, seipsum non pote t salvum facere (Uattli.
Vnde ad fralies meo$, et dices ad eos : Ascendo ad xxvii, 42), et c*tera. Proprle autcm posuii labiis eos
Pafrem nieum, el Palrem vesirum {.loan. xx, 17). fuisse locuios. Tales eniin ore, noii corde fabulanlur,
Vcrs. 5. Ad te clamaverunt, el satvi facti sunl ; in quibu:) noii provenit firma deUbcraiionc sciilonlij.
te sperawrunl, et non siinl confusi. Cerlissima est Quid lamen isli lubiis loqnebantur? Si Fitius hei est

seiiicntia qiiae domonslraleficclum.Necessecslenim descendal dc critce (IbiJem, 40). Isiud oiiim animo
ni ad iiiiliiaiem suam audiatur qui clam^i ad DonRi- discrcpante videbantnr tanlum labia pei sonare. Nani
iiiim. Qtianli enim martyres ab infi^rolibus non cre- ut per iracundiam , non pcr raiionem probaros
tU'l>ai!iiir aiiiliii. dum eos corporalis pocnaconsume- dicium, adjeclt, m;i'^r«n/ capui, quod miuanl^s fa-

roi; sed illi poieniius auditi suiii, qui coronam niar- ciuni, non juJicanles.
lyrii pciciporc imTueiunt. Dominus ergo jusios suos
cxandii, scd qiiemadmodum illis expedire Vcrs. 8. Sperar.l in Doinino, eripiat enm; talvum
soiiipci'
faciat eum, quoniamvult eum. IIoc per figiir.iin diolum
rognoscil. ^ec vacat quod speraverunt frequenler
esi a Jud.cis, qu.-c Graece dicitur ironia, Latine irri-
Iteravii ; figiira esi eniin quse Gr.pce diciiur epemba-
sio, riliui qiiam conalur o (endens. Yerba siquiJem
sis, Latinc itcraiio, qtioiies per siiigiila commata ad
ista speciatitcr Evangelii suiit; dicebaut eitim Judji,
dccon-m maximum vorba geminnnlur. Non sunt con-
quaiido pendebai in ciuce : Speravit in Uomino, /i-
fusi, qiios uli.|uc venturos consl;»! ad pr;Tmium. Non
berel nunc, si vull, eum (Malth.xwu, 45). cad siIjj
ciiim confundiiur, qui bonum desiderium suum adi-
integritas ! Nonne vidcmur hic potius Evangelium
pisci poBSC monstralur.
recensore quam psalmum, quando tania veri aie
Vers. (». Ego autem sum vermis, el non liomo ; op-
complcta simt, ul non futura, sed transjcli esse vi -

probiium hominum el abjeciio plcbis. Iloc per figu-

ram dicilur tapinosin, qune Latinc liumilialio nun- deaniur? Merilo, ne quid aut excusabile perfidis, aul

cui<atnr, quoiies magniludo mirabilis rebiis humilii-

fidelibus relinqueretur ambiguum.
mis comparatu?- ; sicul Aposlolus ait : Jnfirma mundi Ver<. 9. Quoniam tu es qui abstraxisti me devenlre:
livjus elegil, ut confundat forlin (/ Cor. i, 27). Yerm s,
Q spes niea ab ubcribus matris mea. De ventre utiqiie
nimla quidcm videlur abjectionc temnibilis , sed viigiiia'i, qiii jam tunc ab originalis pcccaii vili<i

magiii coniincl sacramenla mystcrii : nascitur absqiie sequeslratus, lanqitam sponsus j-ruccssil de lhala-::i}

concubitii, repit bumilis, movetur sine soniiu. Qusc (Psal. xviii, ('). Iiide sc dicit abstractum, undo bu-
si coiisidcrcs, non imineriioDi)miiiiim Clirisinm ver- maniias lincl>:uur obiiu\ia. Sivc illtid accipienduiu
iiicm appoliatiim esse cognosccs. Vennis crgo qiiia esl, qiioiii;iiii do iilero nvilris jiire se a Domino di-

mortalis, quia de carne sinc permixtioiic iiumani se- cebal abstraclum ; iit oslenderet naliviiatcm illam

minis natus cst, qnia vix ipsius sileniiosx el bumi- dominica viriule perfeciam : iie incred^bilis viderc-

les exsiilerunt. Comparat cniin se Crcalor liumilli- lur virginis parius , dum essei Doiniiii operatifln«)
niis orcatiiris siiis, ne qnid ;cslimares abjocUim, quod complctiis. El ul declararel peirctam liuuianita'em,
ipso nosi-iiur anciore formaliim, sciil scriptum osl qu;»m assunicre atijuo monstiarc dign;Uuscst, ab
Fcfii fteus omnia lalde bonn (G'«?'/. i, 51). Sc ct ipsc iiiilio viiac su:e sponi smm tliii' iii Domiiio po-uisse.
David ilo torom 5ooii!us, mimiiis^iiiio se pulici oo- Vcrtiin liic quoqiic iiii omprcliei.siliil s s:iiiotit;is. ct

30i|iia\il (/ /{i'(/. xxvi^^uO). Ipsa cnim virliis osl religio- siiigiilaris ostetuliuir m^tgniiudo. iNam cuialii datuiu
»iis, iil i|i!.iiU'> se plii-^ tMiiif;q!iis'iuc cxcoipUi CrealLTiii esl l>i\i!iiialom .ig::C£CCio, ijiKiii auliuc pt,tui-iai:t
 ,:;

\:,i Exrosmo in rs.ViLTEr.lUM. PS.VL. X\I. i 3

ulitT.i miliTin lactarc? Inripioiis crgo i tas diceliai, A lauri muliliam superliiamqiic siiam creciis cervicib'is

uJ (4ii'i(l :iliririiin vis potcrat pervenire iiiulurilas. intlaverunt, ot iiuioceniis sanguincin trucitlcntis ror-

Vers. 10. In fe juctans siim ex utero ; de venlre nibus elTuderunl. Apie vero addidit ptngues. luiiR

niatris meiv Dcns ntcus es In. L'l himo isla locntus cnim ipsum animal nimis rcdditur inquietuai, quaiido
est. N.MU ciiin se dicit jnciaium iii Doinino, dslendit pingiicdine mulia rcfertum esi ; ei de mansncti» fcrox
al» liuinaiiji iiiiqiiiiatc se ftiisse discrelinn. Quod au- effK itur, ciimprxsumptione luxuri.tniis corporis ain-

lein sei]uiliir : l'lx ulero inalris, ad errorcm pertiiict matur. Qiiod si adliuc allius aucioritalis vcrba pen-

Syiiagog:!;, undc cuin pertidia JudxMimin coiibiat scmus, circumdidctunl, polcsl Irahi ad cos <|iiiillum
espu!>uiii. Caeleriiin siiie Dco iion fuit nec ipsa roii- cum gladiis el fuslibus ambierunt obscderunl an- :

ce|iii >. iNim sicut homo in iniquilulihus ooncipilur, tem, ad illos qui sepulcnini ejus cusiodicrunt. n« a
sic in ips^i iiii nrnalionis ori^ine Doiuiiii Cliri^li, divi- discipulis occultc raperctur. Ob!>idio cnim dicla csi,

iia sul>staiitia liuuianiiaii jiincia 3ii]ue adunata de- quasi hostium inscssio, id esl hostilis circuiudaiio.
c!aralur; sicut ci ab iingelo M;iiiie seinper virgini Vers. 13. Aperuerunl in nie os suum, sicut teo ru-
propli' tatum csl : SpirVus sanclns snpcivcniel in ICy piens et rugiens. Meiaphora introducta est a coiisuc-

el virlus Allissimi obumbrabil libi : proptcrea qiiod ludiiic fcrarum, qux avide os aperiunt qiianilo ali-
uascclur ex le snnctumy vocabilur Fitiut Dei (Luc. quid deglutire contendunt. In me aulein dixil contia
I, 55). nic, cum detestabili adiniatione diccbant : Crucifiye,

Vcrs. II. Ne discesseris a me : quoniam iribulnlio cruciftge (Lnc. xxiii , 21). Os svum, rcvcra «mui/i,

proxinia est, et non esl qui adjuvel. Mclu moilis 74 quod non illis sapienlia aperuii , sed cogiiaiio scele-
ei i^ta prolala sunl : quia diclurus oiai : Paier, si raia reseravit. Audiant utrumque Pelagiani, quando
fieri poiest, transeal a me catix iste {Matlh, xxvi, 59). Judxi nequiiiara loculi suiit, ipsi os suum apenteruni.
Tribulationem vero dicil mortis cogilalioiiem ,
quae iu bono autem legitur : Domine, lubia nieaaperies, et

longe post sxculis iinniincbat. Quain idov> denuntiat os meum ar.Huiitiabit landem luain (Psal. l, 17j. Quod
proximmn, ut assumpiio verx caniis trisiiiiani oslen" aulcin dixil, slut leo rapiens et ru(jiens : rapiens
derel pr«ssionis : sivequia illi viciniim est omne quod pcrlinot ad insanissimam setlitionem ,
qiiando euni
vcnturuin est , sicul propheta dicit : Qucniam milte raptum traxcruni ad iribunal prxsidis aiidicndum
anni ante cculos luos, sicut dics hesicrmts qui prwter- rugiens ad bl3s;>bemas voces, quibiis clamavcrunt
ivil {Psal. Lxxxix, -4). Slvc iributalionem dicil proii- Cruci^gc, crucifige. Quod utrumqne fcris merilo com-
mant, quia cral in sua carne passurus. Nam quicun- paiatum csi, quando insani populi consilium ralio-
qiie damna faculialiim , orbitates fiiiorum, amissiones
C nabile perdidcrunt.
boiioriMii, ve! a!ia lii.j'isccmoili susliucl, longinqua Yers. li. Sicut aqua effusasvnl[ed., efftisus snml,
sibi m.ila cognovciiur susliiicrc : cum vero in carnc et dispcrsa smi omnia ossa mea. Comparatio i.sia non
sua qu s patitur, liinc iili proxima tributatio copula- minimum continet sacramentum. Dispcrsa snni om-
lur. Quod aulcm dicil : Et non esi qui adjuvct, put iias nia ossa cjus , id est firmi ac Hdeles apostoli
pcleniis, ei virlus Divinit;ilis oslendiliir : quia si quando dlxit cis : Ecce ego ir.ilto vos vclut agnos m
Dcus non adjiivet, nullus est qui cripiat periclilan- mcdio tuporim (Malih. x, IG) : tunc illi sicul aqua
lem. Considcicmiis crgo si dcbcmns arniuaiido ub effusi sunt. Aqua enim quando fuiiditnr, el rigat el
ipso diviiii ,
qui ni.llius , nisi ipsius tantum possunius nbluit : sic illi orbem terrarum divino imbre sutian-

nii>traiione salvari. tcs, peccalorum sordibiis abluerunt.

Vers. \2. C.ircumdcderunt me vituli muUi; tauri Yers. 15. Factum est cor meum tanquam cern
pinijues obsederunt mc. Orat'one decursa, quam in tiquesccns in medio veatris mei. Cor suum, voliintatem
passionibus suis scmpcr prxmitiii, sicut eum fecisse suam dicit, qiix in Scripturis divinis clausa legeba-

tcinpore liadiiiunis, EvaiijjeliNlarum dicla t<stantiir, lur; sed impleia passione, omnis veritus de adventu
iic sc fiilelium vota prx-cipiiare forsitan iiico'!Siilie ejus prumi^isa revelala esi. Bene auii-m lcgis myste-
prxsuincrcnt, vcnii ad sccundain partein , ubi pcr D ria comparaia sunt cerce, qux lunc splendorem red-
allegoricas comparaliones crucilixionis sux rcvelat dit, qnando in usum luminis calore liquefacia dis-
arc.innm. El nol.i quia fulura pro prxterilis ponit, ut solvitur. Ventrem vcro stium dicit Ecclesiam cailm-
duri>>>iiiia corda Jiid.coiuin ,
qiKisi peracta veritate licam : ubi lerta vcrba prxdicaniiiim , vcniciite
cunviiicerct. Qmx (\-^\ir.\ dicilur prolepsis, Laline tcmporis plenitudiiie, patueruni. Inde esi ctillud,
pra."Occtijiaiio, (piando rcfcrtur aliquid per icmpus quod velum templi in passione Domini consiat sc s-
|.rx!eriiuin, qiiod adiiuc» rcdiiur csse venturum. To- sum; revclaia suntcnim tali faclo illa qux icgebaii-
luin facluin (sl, ne pcrircl incredulus; sed ipsc sibi lur occulta.
exsiiiii rctis, qui srqtii toiics coiiiempsit admonitus. Vers. 16. F.xaruil veliit lcsta virlus mca , et tin ua
Viluli niutii, poptili suiit \idciiccl Jtidccofum ,
qui mco. adliivsit faucibus meis , et in pulvcrem mirrlis de-
ignoralo Dei jug >, inconsidi^rata procacitale lasci- duxcrunt me. Viriutm Cliri3'i testa: non put<!iiius

viiiiil, siinul p.ituiai.tes ct fatui ,

qiii grcssus .suos iiic iiignic compar.Tlam, quia scut illa firn.tcedu-
nullainodcrai onciiislin;^titii)t, scd vngi ac pciiluli ad ic^cil, ol fortior rcdilittir ignc dccocia, sic passio .e

iiiiqna coiisilia quibuslam ^aliibtis circruiiiiir. Tauros i).>miiii tirius cjus solidala cst, qii.c |rius (|ii;isi liitc;»

pi:.jues, p>:nCijcs Jml;c 'nMii d' -;i;jiiat, (ini iii viccm vidcbaiur incrciliilis. Linju.i voro siia sijjuilicat prx-
 :

159 M. ALRLLII CASsiODoni m

ili^-alores aposlolos, Qui ndhaserunl faucibus Clirisli , A conligeietur, vidcrciur a mnlli.-;, Ciedctctur a pluii-
diiiti <>jus maiidata ciisiodierunl. Ille eiiiiii iii f<iiicil)us niis. Ll ne Deum quispiam dubilarei, in ciijns p:is-

Domiiiicis inanet, qui diviiio adjutorio iiisiiis prcdi- fiine tot et tanta iiiiracula convenissent, l'er uui'
caiionem cu^rlodil. Scd qtiomoJo sc dicil i)i pulverem versum mundum lenebra facta: sunl, lerra iremuit,

dednclum, cujus caro non pcrlulil corruplioneni? petne seissce $unl {Matlh. xxvii, 45); ut orbis pas-
Sed !ioc ad volum inlelii^endum esl iminanium Jii- sum evi ienler suum lcslaretur auctorem. Sic isiam
dx'oruin, qui sc pulabanl Glirislo mor^cm dedissc crucifixioncm totum mirabile babere decuil, quae
tommuncm, in qua credcrelur usque in pulvcrem lempium pii Rcdemploris excepit. Quapropter me-
fuissc perduclus : sive niagis a inemLris ;uis, id est rilo a Cbrisio clecta est crux, in qua ei singulariter
ab Ecclcsi;» dicai se usque ad pulverem fuisse per- occumberet, et commnni sorte morereiur.
ducium; dum sors ista humanx condiiioni videbatur £t quamvis passionis domiiiicx ad liiteram sim-
csse communis. plex bic videaturessc narraiio, tamen aliquid nobis
Vers. 17. Quoniam circnmdederunt me canes muUi; et spiritualiier senliendum actus iste significai.

contilium malignanlium obsedil me. Hic miiabili pro- Manus Cbristi Judxi viobverunt, quandoejus mira-
pricia:e passioiiis suae sacramenta describii. Cunum culis iiullatenus credere inaluerunt. Manus enim si-

igitur nal<ira lalis cst, ut ignotis bominibus Du!lale- B gnifieant operaiiones quas in diversorum languori-
nus acquicscant, scd imporiunis atque assiduis la- bus medicus ccelesiis exercuit, ut eorum obstinata
traiibus arceanl, quos notiiia domeslicae conversa- durilia sigiiorum virlutibus moUiretur. Pedet quo«
tionis ignorat. llis ergo Jud;i'i justissime comparan- qiie foderuni, durn ejus aposiolos, per quos fides
lur, quinovamdocirinam bomini minime recipienies, Cltristiana iii gentibus ambulavit, lacerandos esse
coiilra eumferocissimis vocibus oblalrabant. Dociri- puiaverunt. Sic futurse causx in isia Domini cruci-
na vero nova est, s cut Lvangelisla dicit •
Mandalum fixione pruodictcc sunt. Foderunt auiem, non transi-

novum do vobis, ul vos imicem diligatis (Jort«.xni,54); toi ie debeiuus accipere, quia terra tunc varios fctus
quod eiiain Isaias proplieia leslalur dicens : Velera germinat, quando bominnm studio cognoscitur exa-
transierunt, ecce nova (acla sunl omnia [Jsai. xlv, 19). raia. Quod conti^it in corpore Domini Sahatoris;
Palcnler autetn describiiur acius ille Judaicus; fiiit illud eiiim clavis affixum,lancea perforatum, fructum
eiiim conailium matignantium, quando cogilabanl Do- nobis intulit siiie fine mansurum. Quaproptcr jaio

nrmiiinJcsum dolo lcnere, moriique tradere. 75 nonperiime ciinusdiccre Deum carne passi>tD,Deuni
Malignanfum quippe dicit maligna cogitanlium. Et
, nioriuuin pro salule cunciorura. Unde Paier Au-
merito se faletur obiessum, quia in ipso ijrat civiias gusiinus niirabiliieret solilo more declaravit, dicens
Jerusaleni, (juam bostes fidei Cbrisiianae in eodem C (Seim. 39 de Temp.) Res : veiusla eral ut homo nio-

obsidere videbantur. rereiur; quod ne scmper valeret iu homine, res nova

Vers. 18. Fodcrunt manus meas el pedes nieos. Sed facta esi ut Deus moreretur; sicut et Apostolus ait;

anlequam ad Passionis ips;us veniaoius exordium, Nos aulem prxdicamus Cliristum, et hunc crucifixum
perscrutandum esl cur lalem sibi clegeiil niortem (/ Cor. I, 23). Et ne filiuii) Yirginis (ul quidam de-
qui dixit : 1'oteslalem liabco ponendi animam nieam, nienlium piitant) aliura fortasse sentires, adjecii
et poteslatem knbeo tlerum snmendi eam (Joan. x, 18) ? C'ri${i<m utique Dei virtulem, et Dei sapientiam : quia
Primuin, quod crucis ipsa positio lalis est, ut pars quod slultum ett Dei, sapientius est howinibus ; el

ejus superior coelos pciat, inferior terras non dese- quod infirmum est Dei, fortius est liominibus. Quid
rat, fixa infcrnorum ima conlingat, el velut quibus- cnim tam slultum, tam infirmum videtur increduli.s
datn bracliiis extensis, laiiludo ejns totius parles quam cum audiunt Deum, Dei Filium crucifixuin
appetat mundi, jacens vero qualuor cardines orbis pariler et sepultum? Sed placuit Deo per stuititian
designat. Sic in parvo posiia, cuncta videlur esse prcedicationis salvos facere credentes (Ibidem, 21).
complexa. De cruce Domini dico, qua; de poenali Incamatio siquidem Doniini, misericordix ipsiusest
nialo peccatorum, facla cst beata redemplio postea : yv mirabilis aliitudo, tna;siimabile donum, incompre-
iribucns salulis bonum, qux pridem dabat intcri- hensibile mysterium : unde aut reciis menlibus pro-
lum palibulum saliU:ue, mors indicans viiam, bu-
: venii salus, aut perversis sensibus generatur inie-
niilitas divinam proclamans summitatem ut Clirislum ; riius.
Sn coelo, Christum in terra, Clirislum per cuncium Vers. 10. Dinumeraverunt omnia ossa mea; ipsi

orbem, Christum quoquc ad infcrna per figuram cru- vero consideraverunt et conspexerunt mc. Fornia cru-
cis esse cognoscas. Quod si aut ferro truncains, aut cis mira proprietaie depicla est; ut omne corpus in
jgnibns fuisset absumplus, aul Inpidibus opprcssus, ea sic dicatur exlcnsum, quaienus ejus ossa luimanis
aut fluciibus demersus. aut alia qualibet moMe pr.x- oculis niimerabilia vidcrcniur; ut qnod caro siiper-
ventiis, quo signo, rogo, diabolus pellerciur? Quo ducta cclaverai, nimia lensione corporis appareret.
vexillo frons Clirisiianortim tuta inansissei? Qua Sed vidcamus uirum poena dicenda sit, an tribunal;
fignra corporis ei animae firmarctur inlirmiias ? iNulla damnatio, an disccptatio : ubi quasi in regali solio
mors lanlx» majeslati melius convenirc potuit, nisi conslilutus, increpanlom reliquit roum, conriienipra
qnx noliis pci ll-ciii; salulis iiidicia dercliquil. Provi- rcddidil prolinus absolutuni. Quo faclo ille iiumaiii
6uni esl ciiam ad creduliialcm nosiram, ul aliius gcneris Mibcraior eximius, quid sanciis suis praesla-
 : ;

i;;| EXPOSir.O IN fSALTERIUM. PSAL. XXL 162

uirus es el, ii» L^^lronis suMia confesiionc in inslra- A moii&lrnlum, quod incns dcvola pelilione supplici

vil. Dinuwerala snrit eu.un ossn ejns, id csl aposloli, postiilavii.

sive reliqui Ciirisliaiii, quando persecuiione facla Vcrs. -I. Tu (intcin, Doniine, ne longe facins a: xi^

truculeiitium Judseoruii), ne in majorcm numerum liuvi liinmame; ad defmsionev} mcam aspice. Ilic

convalescerent ,
quxrebanlur exsiingui. Sequilur jain resurrectionem celerrintam deprocalur, ul pcr-
oiiam incrcduliiaiis eorum deleslabiiis obstiiiatio; ut fidorum mala crednliias siipervciiionli tali gloria

iionaliquid transitorie aui casualiier fecisse videan- deftruainr. AuxHium enim i|isam significat resur-
Inr : sed dicit eos contideraise el conspcxis$e ; el cor recii.inem, qux uliqnc longe facla non est, quaiido

(.onini lapidiMim loi miraculis non fulsse moHilum. tridnana proxenit. Seqiiilur Al defeiisionem niemii :

Petrcc scisssc sunt, lerra iremuit, sol amiciu se tene- aspicc. Sed, qux sit ista dcfensio, consequenter
broso, ne lantum scelus videret, abscondit; el (preli exponit.
didor !) iiiiquiias in ipsorum oculis denxa, in sacrilc- Vers. 22. /iii/jc (i framca, Deus, animam meam, et
gio suo inansii iuimobiiis. de vianu canis nuicavi meam. Liberari se poslulavita
Vcrs. 20. Diviseruiil sibi vestivteiita niea, et supcr morie quiini subiturus erat, collato scilicet resur-
tettem meam miseruni sorlem. Quamvis lota passio rectionis aiixilio. Framea enim sjnonymuin est no
Domiiii magna sacramenla contineai, tamen liic men,signilic;(ns sive hastam, sivegladium, sive qurc-
ncscio quod majus parturitur arcanum, quod alia libct arma, per quae voluit fuluruin crucis exitium
tesiimenta sua dicil esse dividenda, aliam vesiem ad compeieiiter adv» rti : quia per ipsam mors plerum-
sorlem nihilominus perducendam. Vetlimenta illa, que succedit, Sed primo dixil, Eripe animam mrum ;

qvxdivisa sunl, Scripluras sigiiificant propheiarum, modo petit liberari Eccicsiam, qnse esl illi unica, id

vel reliqunrura coelestiuin lcciionuin, quas haireiici est catholica ; ut intelligalur doclrinas novas ei coii-

prava iiiterpretaiione dividintes, Piiali miliiibus sce- ciliabula perditorum uniiatis vocabnlo rc>-puisse :

lerala se divisione conjungunt. Tunica vero illa.quji h.eretiios hic cauibus comparans, qui domesiicaqiia-
veiiit ad sortein, qu3C ejus saucliiatem corporis ain- dam fcriiate alrociter mansueli, cumde peneiralibus
biebat, quaiii dicit evangelista {Joan. xix, 25) desu- noslris eseiiiit, Ecclesiam Dei mordcre ac lacerare
per fuisse contexiain per totura, caiholica probaiur festiuant. El ut scias canes lalibus hoininibus aptis-
Ecciesia, quae nullatenus humano disccrpeiida datur sime comparatos, de manu canis dixit, (|i!od iiilquo

arbitrio ; sed integra atquc inviolabilis, quasi ex sorie hoiiio, non canis habet. Sive, ut quidam volunt, ma-
unicuique divina semper largilate prreslalur. Ipsa esi nus canis significat poiestaiem raundi i.-iiins, qn;o
contexta dcsnper, quam nerao dividit, nemo di&rnm- q EccUsiain Dei lacerare mordaci ac subdola scniper
pii; sed pcrpetna sabiliiaie firmissima, in uiiitaii iniquitate fe-linat. Canes autem non in malo lan-
suK robore perseverat; de qua ipsa Veriias dicil lum, sed eti:im in bono poni frequentia exempla
Tn es Pctrus, et snper hanc petram adificabo Eccle- lestantur.

t:am mcam, el porlce inferi non prcevalebunt adversus Vers. 23. Libera me de. ore leonis, et a eornibus uni-
eam {Maiih. xvi, iS). Quod facium el evangelisla cornuortim humililatem tneam. De ore leonis, de po-
lesialnr, dicens : Poslquam crucifixerunt cum, divi- lestate diaboli dicii, quiLene comparatur fcris, quo-
$ rniil vetlimenta ejus, sortem mitlenles [Mallh. xxvii, Biiim humanis semper delectatur exiiiis. Sed iie forle
35). Verum isla 76 iors in Scripluris divinis tara aliquibus scrupulus inde nascaiur, quare frequciiler
sxpius commemoratur.utmagnum nescioquid divini una res et oi>liniis personis apiatur ei pes.simis. di-
judicii gestare videatur arcaniim. Scriptum cstenim cendurn esi quod ad siraiies partes debeai applioari.
in Leviiico unam sortera Domino dari, el unam apo- Lnamquamque rera diversas certum esi habere qua-
pnnipxo {Lev. xvi, 8), id est transmissori. Item litates, ut leo, de quo nunc sermo est, babet fortiiu-
lloyses quibusdam tribubus trans Jordanem, terram dinem, propter quam beliuarum rex appellaiur
•orte div.sit. Jesus quoque filius Nave terram repro- habet et truculentam sacviiiam, propter quod ferox
ini-sioris (iliis Israel sortc missa distribuit (Josue, D dicilur. Quapropter forlitudo ejusot potestas Chrisio
xviii, IC). Sors quoque Jonara prodidil lalcniem merito comparatur, ul est illud : Vicit Leo de tribu
{Jon. 1, 7). Ei in Salomone legitur : Coniiadiciiones Jnda{Apoc. v, 5). Ferocia vero ipsius diabolocoin-
cohibel tors, etinler potentet definil [Prov. XMU, {^). pctenler adjungitur, sicut Pelrus aposiolus dicil :

In Novo quoque Tesiamenio, id est in Aclibus apo- Sobrii eslote et vigilate, quia adversariut vesier diabo-
stiiloruin , sors Maiihiara designavil aposlolura lus sicut leo rugiens circuil, qucerent quem devorct
[Act. I, 26). Paulus etiam ipse apostolus scribens ad (/ Peir. v, 8). lia fit ut unum animal, consideraiis
Epliesios, Sorle se dicil vocalnm tecundum propo^i- ejns qualitaiibus, rebus a se discrepantibus ratioii.t-
lum ejus qui omnia operalur tecundum consilium volun- biliier comparelur. Quod geiins locutionis Scnpturaj
taiis sua (Ephes. i, \i); nec non ad Colosscnses divinx forsilan propnum non immerilo riixeriinus.
scribens dicil : Gralias, inquit, agenlet Deo Palri, Sic ct rcliqnas cnmparalinncs hujusmodi pransoiitis -

qui idoiieos nos fecil in parte torlis sanctorum in tu- CX| osilionis ralio comprelicndit. A cornibus, id est a
mine {Coloi. i, 12).Sed cuni multa lcgaiitur lam in supcrbis, de suminitatnm snarnm pnicsiatc ferienii-
Veleri i|uam in Novo Testamento soriiijus luisse di- bus. Scd inspice »|iiod addiilit : Vnicornuorum, id est
visa, iiemo ausus esi nogarc per eam diuii lus cssc se singnlaiiler erigoniiuin, qui iiimia elaiione sur-
g4'ntes, coiisorlos rcrro. non possi!!ii,-lmu soli f:i(;iori- A Deiim qni IiaTcticn praviL.io cxcm\ s-int, vcl idolis

iliini piitaiil quo»Jcunt|tic lil)iieril. T:ilia . uii» aninia- sccloiaui mente <lcsorvi;iiii.

ivi, (|ua;iH!o (ornii arnianlur, innlo fortiora siinl ab Vers. 27. Quoniar} non sprcvil nequedespezit pre-

liis (iiiibiis Juplitia Irilttiiiiiltir, (]iia! Gr.tti p.ovozT/iwf cem paup^^rum. Quod ?ok'iil r.cere mtiitdi istius lio-

appcllant. Ab illa eniiii unicornuorum snpcrliia iion nore gloriantes , sperncre paui.crcs, despicere sup-

!«ren(la liumiliiaicm suain, ({ux licsMuta oppriini plicantes , cansamquc de habittis qu;ililaie mcliri ;

facilc possct, eripi postulavit. ut si sii vestibiis n tidus , verax puietur; si aiiiiciu

sordidus, inendacissimus babeatur. Scd apud Dcum

Vers. 'ii. Narrabo nortien tuum fratribus meis ; in
longe divcrsnm esi ,
qui de voste noii judicai , (|ui
medio Eccletia: laudnbo te. Tost sacrani p;issioncin
opulcnliam noii bonorai; sed ille preces tideliuni
dicil gloriain Div nilulis loto orbe vulgaiulam. Nar-
pauperuin eTiaiulil ol adjuvat. Egenus illi preiiusus
rabo enim dicit, id cst narrare faciam. Fratr^» aulem
est, qui tamcn lueril sanctiiate dilissimus.
dicunlur qui diiigunt et dilignnliir. Nain qui pali ve-
Vers. 28. Neque averiit (aciem suam a me; ei cum
neral pro ga'ntecuncior»m, qiiom corum non dice-
clamarem ad eum exaudiiit me. Inleiligamus bunc ver-
rcl fralrcm? De quo loco pytcnlcr aii Apostoius :

stim, ct Deo gratias, in quaniuin possumus , devoia

Decebal emm eum proplcr quem omnia, el per quem
B inente rcfcramus. Nam cum diceret ^oneraliler agoii-
omnia, qui multos ftlios in gloriam addtixerat, auclo-
das essc gratias , quia paupores Divinitas exaudire
rem eorum per passionem (imsummari. Qui
salutis
dignatur, se intnlit Dominus Cliristus dicendo : Ne-
enim sanctiftcal, ct qui sunclificantur ab vno omnes. ,

que averlil faciem a me. Sic ergo causam umitium

Vropter quam causam non confundimr (ratres eos vo-
suam fecil, sic peccata inundi corpor s sui sauciiiaie
ca e diccus : Nunti^bo nomen tuum frutribus meis
dele\it, ut duin ad se inlirmitaiem humanam traxit,
{llebr. II, 10,11). Sic aii ct in Evangelio postresur-
diabolus ainiuorct quod tciiebat. Quid auiem c'a-
loclioiicin : Dicite (rulribus mcis {Uultli. xxviii, 10);
inavii, quid se dicii auditum'/ Uiique, ul mors no-
et alibi : Qui (eceril voluntalnn Palris mci, qui in
[Mailh. stra ejus cxitio fiitirdnr , iil peccatum veteris boiui-
cu: is csl, hic meus paier, el iuatcr, cl (latcr est
nis redimereiur preiio sanriis^imae Passionis.
\\\, 50). hi medio vero Ecclcsiw laudat Dominum,
Vers. 29. Apvd lc !aus viea in Ecclesia mugua ; vola
qiii ^^e pia conversaiione ttactavcrit. Ipsius eiiini
cuslodita, qnando rnea Domino rcddam coram timenlibus eum. Apud te
praconiuin ost ir.oruni sanctitas
siginncat de le. In Ecclesia magna, caibolica scilio-t,
itiiiil valet aliquid boiti caro lacere, ni>i csii divina
qu3c Hniverso terrarum orbe diffusa est. Magna eiiiui
iiijsoricordia pntbilalem iioscilur prirslilisso. Inme-
ei amplitudinc recte diciiur el bonore. Vota vero
dio auleiii dicit, palain et iii convorsniione Riuilo-
lum, ubi reci* mcuiis operalio roliquis fidelibus ^ •"•''^"!' '"^^"'g' s.'crameo.la corporis el sanguii.is

sui, quse iliis pracsentibus redduntur ,

qui ei sai.clo
pra>siat exeinitum.
limore subjccii sunt. Deni-jne vidc qiiid scq dtur.
Vers.2t>. Qui limetis Domnun, laudaleeum; :ini-
Vers. 30. Edenl paupcres, et saturabunlur. Ilaec sunt
vcrsuni tcmen JaC' b, mafjnificnlc eum. Paulo lalius
TOla qu3B superius dixil. El coosidera quia pauperet
liomini passione ni»rr:iia, iic cirtia lidolium longa illecebras conleinpiii
lantum posuil qui muiidi istiiis

irislilia lurbarcntr.r, vcitil ad tcriiuiii parieiii, ubi

non divites qni SiCouli bujus
ditissimo respuerunl ;

devotos alioqiiitur, ul Doinini disponsaii'>ne reco- regnum

feliciiaie referli stmt , sed pauperes, id esi
guiia laudculcuin, ct pr.Tconia ipsiiis gcnendi exsul- Dei esurienles. Idoo eiiim addidit, el salurabuniur ;

laiione concelebronl : qiioniam per ojus pas-ioncm quos po-sidebat

taturari enim non poierant, nisi talis
proveiiil saliis ridoliiim et vita j(i»loriMii. Nuno iiiteii-
esuries.
(laimis quam suavis in liniorc Doinini doolarelur
Vers. 31. El laudabunl Domitaim qui requirunt
:ir[ecius. Timor eniin humanus noii i;uidom |iartii-iii,
eum : vivil cor fmss. A., B., F., tii'c.i< corda] eorum m
sed viiuperaiionem : Dei aulem tiinor, quni jusiusot sacutum soccuii. Permansii in superiunbus dictis.
ri'Ciiis esl, landom gcneral, amorcin tribuil, ardoiem Nain cum salnraii pauperes fucriut, budabuni Itomi-
I^
cliarilatis inflammat. Laudatc orgo, dicil, qui timeiis
num. Pauperes Dominum laudaiit , diviies semet-
Deunt, id est qui revcrentiam babelis noii.inib ejus ;
ipsos exallani : isli ibesauraria terrena cnng.trunl,
quiacum non mereiur prxdicare, iiisi (]ui cognosci- illi coelesti ubertaie ditescunt : faculns dispar, sed
lur cl limcre. Vniversum in partem bonoriini nccipe: conscieiitia longe dissiniilis ; isii denique locupleies
qiiia illos tantum mavnli intclligi qui 77 '"'*^' ^(icob
suiit de mundo, illi dc Doo. quam longe dissimilia
devolioiiiquc fonsoniiiint, supeianies pcr rcligionis vota sorlili sunt ! Pauperes possideni quod nunquam
afTcctum vcieris bominis primam naliviiatoin.
peidenl; divites tcnenl quod non >oluiu morini, sed
Vers. 26. Timeat eum omne semen Israel. Semen etijHi vivi frequcnier ainitlunt. Sequitur ; ViriJ cor

hrael non unius nationis populus signiliLniiir , sed eorum in sa:culum sooculi. Vivit cor, id cst spcs eorun»
cunciaritm gciilium coguoscilur plcniludo, uiulc con- immobilis vegetalur. lllud oniin veraciler rirtrc di-

6lal Ecclcsi;iin colligciulam. El qiiia suporius dixe- cimus, qiiod iii Divinitalis gralia persevoral.

r.il : Laudale, qni limciis Dominum, nuiio ad quos Vcrs. 52. lieminisccntur, ei conrcrtenlur a~i Domi-
liinor periinere possii cd:oiiur; ad Israeliias uiiquc, num uHivors» fmcs icrrw lieminisii proprie illos di-

id e-t vi.lciiics D >iiiiiiiiiti ; quia ncscitiiil lliucro oiiiiiis .|iios ptibl obiivioiiis iujuiiam ad mcniuri.c
 ,, ,

t'': Exrosmo in rsALTrniiM. psal. xxi. lUti

consial rciliissc m2ilitiii?iii. Sei! linc (1« p.ig.inis quo- A litaie desceiuiuiil , el liiuiiiirhus .ip;nrcie noii j.os-

litoJo po^>'l iiitclligi, qiii null.i sucrameiila lulei niite sunl. neneauiem Jioium esi rftsf »,/;(jir, qui i onnie
coijvcrs on-^m suam ullalenus susce|icriinl? SeJ el pccc.Tlum pars probauir inleri »r. Na n dum conven-
cos beiic dicimus rfniinrsrt : quia omnis homo Dcum lus Ecclesiae onmes indiscrele siiscipial, ip-.ius coii-

fibi conliielur auciorem. Sed quando Deus oranipo- speciui iioii sunt, qui se merilorum qualilate discer-
icns esse fidcliter agnosLiiur, recte ab eis diciiur iiimi. -4Himrtm vero suamdicit Deo vivere, qiioni:un
reniinisci, ut ad illum vcraciler redeanl, qnom prius hiinc mundum immnculaia conversniione Iransivit.

perversa voluniate iieglexeraiit. Sequiiur : Cotivct' Vers. 57. El scmen meum serviet illi ; annuntuibi-
tenlur ad Dominum vnivcrsi ftnes terrce. Propliclia est lur Domino generntio ventura. Semen opera dicil, qiiae

universalis Ecclesix, quam nunc consliit loio orbe lcinpoie iiicarnalionis suae manifesta fecit in lcrris,

difTiisam. ui populos instrueret , secrela religionis apcrirci

Vers. 33. Et adorabunt in conspectu ejus omnei pa- praedicaiores apostolos instituerei , qui religioneiu
triagentium. Ne quis puiarel dubium, qiiomodo essei sanclam sincera fide praedicarenl. Annuntiabitur Do-
abuniversisgeiitibusadoiaiidus, interposuit, in con- mino dicil, ab angclis
(ul quidam volunt), qui preces

spectu fj«j, ubi nuIUis adorat, nisi qui de sinccra •'Uinanas ad Doniinum referre mcmorantur. Scri
fide irTSumpscrit. Conspeclus eniin iHitis non est pluni esteiiim in libro Tobiie Ego obiuli memoriam :

nisi siipra fiJelissimos cl bcalos. Dicendo, cmnes pa- oraiionii vestra; ante Dnminum {Tob. xii, 12). SeJ
tri.T gen inm . niliil exccpit qui cuncia conclusil ; ut figuraliler dicitur : Annuntiabitur Domino , scienli
quippe, el omnia praBvidenii; scriptuni est eniin :
per iiidigcnas suos ct ipsoe quoque pairiw creJanliir
esse devoiae
Noviteuim Paler vester , ait Dominus, quid vobis ue-
Vers. -Vi. Quoniam Domini cst regnum, ct ipse do- cessarium sil, priusquam pelatis ab eo {ilatth. vi, 8).

mimibitur geniium. IntenJninns quiJ isle versus pra;- Annuiiiiant ergo angeli Domino pro ministeiio, non

posier.-^tus comp. Ilat inlelligi : Dcus duminabiiur pro insiructione. Generationem venturam dicit , qu;¥

geutium, quoniam Doniini est regnum : quia non suiit ex aijua et Spirilu sanclo erat Domino , iargieiilc ,

i;entium rcgna, sed Domini, qni potesiate sua ei niu- procreanda. Et ui ostenderet eam jusiam , dicii Do-
tat reges et cont.uei. Ei necesse est ipsum Jebcre mino esse venluram ; generalio enim malorum sibi

ubique coli, quem rerum Dominum consiat intelligi. videtur venire, non Domiiio.

De quo loco Pater Augnstinus in libro ad Honoratum Vers. 38. Annuntiabunt coeli justitiam ejns populc

presbylerum more suo mirabiliier Jixit (Episi. 120, qni uascetur, qucm fecit Donvnus. Id est evangel stai
praedicjbunt Fii:um Dei; ipse enim esi justiiia Pa-
eap. 27) : llle irrisns , ille crucifixus , ille dereiicius q
hic re$;niim acquiiit, et Iradet in fine Deo et Patri
tiis. Illi ergo popnlo pra-dicanda e^ljustitia, qiii orc-

non ut ipse amitiat, sed quod in fide seminavii cum diturus esl Deo, qui peccatorum monc derelictn ve-

venit minor Patre , lioc perducat in speciem in qua nit aJ viiam, qui sic beneficio Dei ex fide nascittir ,

ut iii seteriium vivere mereiitur. Quaprojtter nimis

3ei|iialis non reccssil a Palre. Probata est hls dictis

universalis Ecclesia. Desinant homines Donatistarum apte dicluin esl Christianum populum Doininuin fe-

vaniiaie confundi. Non potest prxvalere plus fraus ci.sse; creavit enim, qiiando illuin de venlre inaiiis

diabolica quam religio Christiana. Necessarium est eJuxit; sed tunc eum a peccatis liberuni fiMit,

rnjin invento loco lixreiicorum confuiare nequrtias :

quando Christianum per aquam regeneraiionis insii-
luit. Animo vero condcndniu est , quod iste et alii
quoniam dum illos, Domino prxstante, dcstruimus,
CJtliolictB fidei sensa firmamiis. psalmi, qui de Passione Domiiii loquuniur, in spe

Vcrs. 35. Manducaverunt, et adoraverunl omnes di- Christianorum maxime terminaniur; ut hac disposi-

rites terre. Quid esi hoc quod supcrius de corpore lione miraliili cognoscamus salutetu credeiitibus tali

Doniiiii paiipcres dicit cssc s:tturatos , liic auiem di-

my^lerio contributam.

niles terrcB lantum manducassst. et adorassc confirmat?

Conctusio psalmi.
Scilicei, ut inielligas iion hnniiles, sed supcrbos, qiii
j)
iion haben! iii mansueludine spem prxdic:itionum Iste psalmus esi quem nobis paschali mnnere so-
,

s«J in diviiiis pnesumpiionem. Nam licct eadem prae- lemnter decanlat Ecclesia; ut salutariter instruainnr
dicalionum sarranienta susceperini, lamen par non in humanis rebus eliam beatos lemporaliter ev ali-
est iii nirisqiie devoiio. Illi enim osque ad saiurita- qua parie a Domino derclinqui , cnni tamen eos aJ
lem conieduni, id est usqiie aJ perfectionem : isii sic bona ?ntcrna luitionis suae virtutc perduoat. Ilunc fe-
manducani , ui non niagnis desideriis expleantur. liciier nenles audimus, per qiiein sic p 'Ssumi^ks rcfici,
Aliiid est enim mediocriier aliijuid vclle percipcrc, si defixo aniriio in eodem merearour ainigi. dura
cl aliiid loio mentis ardore perqiiirere ei ideo hi corda JuJccorum! o inscnsatae menies
;
nunquam oiii-
non dicuniur paupcres Chrisli, sed divites ten-fe. iiiiio credcn iiiin! Noniie hic soliis psalmtis ad Pas-
Vers. 56. In conspectu ejus procident universi qui sioncm crcdenilam sufficcre do.buiss.t, nnam sicevi-
descendunt in terram ; et animn mea ipsi v.vet. Qiiia denlerJe se Voritas ipsa praJicavil? Et ne ali ;ua
mperiiis dixeral, divites lerrar esse lepiJos Chrislia- corJibiis Jiirissimis cxcusatio rdinquerctur, seqniiii-
nos, 78 """C dicil q-ii arile Dcuin procilant, l\ cst tiir inler rilios de li:'.o re ps:ilmi , cvidi'iiti ct innni-
• aJani.qiii iii tcrrenas conctipiscenlias carnis Iragi- fcsiissiiiia propiioialionc conscripii ij esi, trigcsi-
,
 :
:

107 M. AURrXIl c.^s^MODOivi m

rmis quarlus, qiiir»f|iiagfislmus quartus ,
scxaijesimus \ !n loco po^cuce ihi me collocavit. Piim.Tm pariem
oclavus, ei cenlesimus ociavus; ul uulli esse deberet inunerum (i Jelis isie qne/n dixiinus gralanter expM-

ambiguum,qu()d taniis praiconibus cognoscitur luisse nit» quod (amen ad uniYitrsnlcm Chi isti li>.clcsiain

vnlgaliiin. Coniinet autem prjcscntis psalmi nnmerus meritocognoscimus perlinere. Asscrit se ergoin lotit

reium sacramcnta c(eleslium. Nam cum pro- pascucB conslilutum, non undecaro corpu-que sagi-
ei nlia
nelur, sed unde aiiima coelesii pabulo refecia, spiri-
pheli Daniel tnhus bebdomadibus oraiioncm suam
jugiler i'nmi)lasscl, ul qu;e cs:,enl Israeliiico
lualis laeiiliae nitore pingue^cat. Illa enim Dei sunt
Domino
populo fulura cognosceret , angcli voce responsura pascua, qu£ non ventris digestionibus diiabuntur,

primas pieces se fuisse iransmissum , sed uLi iierura importuna non succedil esuries; sed
est , ad
diabolica reluciaiione lardatuiii; vicesimo primo die
anima cum semei coeperil esse satuiata, in idipsum

eum poiuisse der-.ceiidere, ui volis ejus saiisfacere

cojiesii munere perseverai. Locus auiem iste qui di-
ad
citur pabulorum, divina iectio est. Nara sicut pe-
poluisset (Dan. \, ll). Uuapropter ct bic psalmus
non immerilo lali calculo noscitur coUocalus : qui cudum corporibus pinguedinem praesiai ager depa-
mcdicinalis passionis stus, iia ei sermo divinus animam novii fideliter
diaboli pcrversitate deslnicia ,

saginare mediiatus. De bis pascuis saturatus eru-

dona reseravil; cujus benelicio humauum geuus ab
aeierna morte iiberaiura , ad pcrpeluae salulis dona ^ ctavit iiie qui dixit Dco : Quam dulcia faucibva tneit

perveiiit.
eloquia lua ! super mel il favum ori meo {Psal. cxviii,

105) , et bis siniilia.

EXPOSITIO IN PSALMUM XXII.
Ycrs. 2. Super aquam rcfeclionis educavil me. Se«
Psalmus David. cundum munus suae proveciionis o&tendit, dona di-

Aple praMermiltilur , ubi novi nihil est quod re- vina comparans amoenitatibus hujus saeculi, quibui
qniratur. lloc lanium commemorandum cst, ut no- multum humana gaudere soiet infirmitas. Sed consi-
mina liluli hujus ad spiritualera, siculprafati suraus, deremus per islas comparationes, quid magis velil
inielligentiim perducere debeamus. Loquilur enim intelligi. Aqua refectionis est baplismi lavacrum, quo

|.cr loium psalmuiii, prinii hominis vctuslaie depo- anima sicrilis ariditaiepcccali ad bonos frucius infe-
sii;i, regeneraius ex aqna el Spirilu sanclo lideijssi- rendos divinis muneribus irrigalur. Et bene addidii
mus Cbristianus : gratiis ngcns quoniara de aridi- Educavit, id est paulaiim nutrivil, quasi parvulos et
laie pcccaii ad loca pascuse, et ad aquam rcfectionis renalos, sicut I^elrus apostoius dicit : Tanquam modo
Domino sit largienie perductus. F.i noiandura quia genili infantes, rulionabiles ct sine dolo lac concupi'

fiicut aniea Dccalogum legis accepii , \va hic decem p scite, ut in eo cresculis in salutem [I Peir. u, 2).
beneficiis se gaudet esse ditalum ; quod non singulis Animam meam convertit. Ad graliam lertiam veiili,

versibus dicitur, sed per commata succiucic narralur. ubi aniniam suani diviiio beneficio asseril esse con-

Dtvhio psalini. versam. Scd conversam dicil, quia post baplismuiu

de peccairice facta est justa, de faeculenta uiundis-
Parvus quidem psalmiis est , sed raultis noscilur
sim», de contracla sine ruga; sicut Apostoius dicit
partibus ( oniineri , qui divisioncm in pcrsonis non
Vt exhiberet sibi ipse gloriosam Eccltsiam, non ha'
babei, sed in rcbui. Ideoque nos non divisiones, ul
benlem maculam aut rugam, aul aliquid liujusmudi
in uliis psalmis, scd certas numeri persingulas quas-
{Ephes. v, 27). Merilo ergo animam suam gloriaiur
que parles forsitan cumpctenler afiiximus.
ad Christum esse conversam, q\ix duduni siib diabolo
Exposilio psalmi.
piobatur esse captiva. Sed lunc esi saiubris isia
Vers. 1. Dominus regil me, el niliil milii deeril. Vir conversio, si non iterum inceniivis vitiis in peccata
ille sai«clissimus, qui per graliani baplismatis inno- reiabamur. Verum istara conversionem viJe quid sc-
vains, paupercm se Domini aifjecia sxculi pompa quitur.
nobcebat, in conscieniioe cubiii iaiius exsuitat , et a Vcrs. 3. Deduxit me super semilas justitice pTopler
Domino se prolegi jucunditale dulcissiraa profilelur, nomen suum. Quartum bencficium memorai, quod
D est
Dicil enim regi se a Domino, ubi est defensio forlis soliicitius indagandura. Nam cura super jusiitice se-
et magna sccuriias, ubi nemo mcluit inimicum ubi , mitas ambulare superbiac sit, cur sanctus vir illuc se
jam nullus sua imbcciilitate lurbaiur. Addendo au- gaudct eise perduclum, quod dominicis regiiiis vi-
tem, niliil mlii deoii, divitias suas pauper il!e no- dcbatur esse conirarium? Sed liic «wp.r laliu-r acci-
scebat, cum sibi a Domino substantiam spirituaiem piendum est, quemadmodum si dicaiur, posiius ot
crederet nihiiominus conferendam. Sed audiamus snpcr populum corrigendum, quos dcbeat;usM/ia'ie-
in ^uliseqiieiitibus, quam sit dives ista pauperias. qua; mitas edocere; sicul ot alius prophela diiit : Supcr
lantia bonis repleiur qu:inta conliiierc rogum llie- excclsn slatnii me, ul vincam in claritule ipsius {Uub.ic.
saur;iria non nicrentui-. Quj) (igura Gryece dicitur 111, 10). (^hio.l aiilem aii Proplev nomen suum, fa-
:

synathroisnios, Laiine toiigicgaiio, qiiolies mulia in mulus Chrisii gaudebai se ad illam scieniiain per-
utiuin colligtinuir, et vciul poiidere lacio audientitim veiiisse, ul possul Doniini jussa vulgare. Scmila en.in
aniinis oirerunlur. Ilocschcma sive 79 i» laudibus, jus/j.'i(f sunl duo pr;vcc,iia salulaiia, in quihus lcx
sivc iu viiupcrationibus , inter ora ores violontissi- et proplicialis sormo coMcIudilur : Diliijcs Dominum
luum habfri suict. Dcum luum cx toto cordc tuo, cl cx ;ota aHima tua, el
 EXPOSITIO IN rSM/lKUILM. PSAL. X\l(. i"0
oy
Merilo ergo A meo. |TX.!esiii!:i5ii :.iinro s.intMiini, quo.l oiuhla
troximum luum ikul leipium{Di'Ht. vi, ".). iil .:.-.t

Kjjcr semi^ds juslitia; ('.cilucium -.o essc i;aitdobai, qni \iilel Kcclesia, (luod (ircunidal popnliis Cliristianu?.

liiiiii cintemplalione profccerat. A.hiidil, propier Mcnsa enini a nicnse (!ict,i est ,
qnia eodein die con-

uimen sunm, ut nemo dioerel iiioiitis stiis collaluin, vivi;i rilu gonliuin oxcrC' hanciir. Ecilesiae veru
csl bcala lonvivalio, c|iuIalio lix, saluriias
|Uod diviiia graiia jirobahal csse conccssuiii. iiicnsa f.

Veis. 4. Nam etsi ambulcm in mcdio umbrcc mortis, lidei, esca ccelesiis. Vcruin isiani mensam adversiis
\on liwebo mala, quoniam tu mecum es. Quinla sncce- eos ptiratam esse nianifestum est, qui in aliqua per-

lil(;raiia, quani rcvera ronstat iiriicni^iiie ririJiissimo versiiale demersi, Ecclesiam Dei suo graviter errore

;3llioli(0 contnbuiain. Dicil cnini, ol>i iiitor li.i-reii- cuiilrislaiil : de qiiibus Apostolus .licit : Qni mandn-

:os et sciiisinalicos nnibulein, (jui rcclc umbra; mor- cat iiidigne, judicitun siii mandural cl bibil, non gf) di-

iz esse dicuniur, qnoniam cxilii fipuram porlant, judicans corpjis Domini {I €or. xi, 29); dalum soi-

;iim ad iiiforiia perdiicunt, non timebo corum piavas licet ad rcmissioncni pcccatorum, cl vitam perpc-
iuasiones ;
qnia lu pntseniia; tuce ttiilionc nie defeii- luam possidendain. .Moinento autem quod mcnsa ct

Jis; sicut sciiptuni esl In prcpiieia : lYon /»' descram, in honi) et i:i inalo poniiur ; sicut dicit Aposiohis : .Yd»i

10« te derelinqunn {Jos. i, 5). In islo quippc mundo polestis co-yimunicare meusie Domini et mensa' dcpvio-

Ecclcsia inter iniqiios ambulat,donec judicii dies bo- b viorum (J Cor. x, 21).

i.oruin malorumque soqiicsir.iior advenerit ; sicut Vers. 7. Jwpinguasti in olto caput mcum. Ootava
[rophota didl : Spiritus, inqiiit, vuliiis nostri Clirislus poiiiliir raiiniliceniia. Caput fidelium ClirisUis est

Dominut, sub cujus velamevlo vivimus inter grnics Dominns, qui rccte diciiur impinguatus in oleo, quo-

[Tliren. iv, -20). Slve umlira morlis, absohite diabolus iiiam nulla sicciiate poccaioris exaniit. Caput crgo

cst, qui obscure uobis laqucos ponit, ui per nebula» Siium in o/eo asseril impingualum, videlicet uiideca!-
ipsius doce.iti, iii actornje moriis proecipiiia corrua- tora membra Kxtueniur. Sed quid est hoc, quoil
mus. Sod lia'C non tinientur a vcro fuleli, etsi in specios ipsa benedictionis sanctoc frequenter adliibc-
ipsorum inedio divina misoricordia frotus anshulare tur, unxil proplietas, consecravit reges?Non imme-
praesumpserit. Cur enim vir juslus ilios iime;it qiii rito, quoniam arbor ipsa pacis etiam praeslabat indi-

sanctos timenl, ei invita illis voluntale deserviunt? cium quod ejus specialiter niunus nnscitur esse
,

Vors. o.Vir^^a lun el baculus tuus ipsa mc consolata divinum : liquor arhoreus, pingiicdo Ixtilicans, ina-
tunt. Jum sexta largiiale laitaiur. Virga enim perti- gnarum gratia dignitatum, ciijus folia in viriditalis

nei ad jus;iiiam et forlitudinem Domiui Salvatoris, suae pulchritudine perseverant. Uxc ctiam Noe per
sicut iii alio psalino dicit : Virga aquitaiis,virga regni columbam ntintiavit lerrisredditam sospiiatem {Gcn.
lui {Pial. TLiv, 7). Baculus ad a Ijiitorium bumannm q vim, H), ut mcrilo l;inl;¥ benedictionis capax esse

respicit, quo et pes ipse cante dcngitur, et loium vidcatur, qua; fructiis sui magno deoore simu! et iili-
cnrpiis nisu disiipcr |icuiiibeiilium sustinetur. Iloc lila:e perfruitur. De ipso eniin et alius psalmus dicit:

usi sunt patriarchx*; dicit cnim Jacob, In baculo meo Proplerea unxil te Deus Deus tuus oleo extullalionis
transiii Jcrdancm istum {Gen. xxsii, 10). Ilein iii
prce consorlibus luis {Psal. XLiv, 8)

Exodo a l Doniinus (iiiis Isracl : Henes vestros a.cin- l-A poculum tuinn incbriaiis, qnam praclarum esl !

gelts, tenentes buculos in manibus, el comedi-iis fesii- Nontim munus esl sanguinis Doniini, quod sic inC'

nantet {Kxod. xii, II). Quod inullis locis roperios in hrlal, iit meniem saiict, a deliciis prohibens, non ad
auctoriiate diviiia. Isiis ergo duabus rebus fidclis se pec(;tta pcrdncens. llicc vinolenlia sohrios reddi',

assoril cciisolatiim : una cst dislriclio quse conleril ha;c plenitndo ir.alis cvaoual; ei qui illo poculo noi»
viiiosos; allera ^ubernalio, qna; sustinet lidclissiinos luerit replelus, .Tterna reddituregesiate jejiinus. In-

Christi.inos. Ipsa vero duin ponit numero plurali, venilur etiaiii et in inalo posilum, ut Isaias ait : Et
tirgam el baculum, significal qua; superius di\ii. Scd accepi de mauu tua calicem ruina:, poculum irw et %n-
videanuis queniadinodum utraque nos consolari pole- dignalionis wcce {Isa. li, 17). Addidit, quam pracla-

niiit, cuiii ros oiniii"io divers:e sint. Baculum quip|io rum esl! uliiiue cuin lalia couferai, ut ad coelorum

iioii est duhiiim consolari, qiii ad opem lcrondam liu- [> rcgiia perdiicat. De (luo poculo iii Evangelio diciiur :

inana; inihe( illitati semper assiimiiur. De virga quid Qui biberii ex uqua quam ego do, non siliet unquam,
dicenius, qu.e perciilil, aldigii, et vilia noslr.i jndi- sed ficl in eo fons aquie salientis in vilam wlcrnam
ciaria severilate casiigal? Consolalur j.lane el ipsa {Joan. IV, 15, li).
tidelo^, quando eos ud vi.iin Domiiii adliibiia eineu- Vcrs. 8. Et misertcordia tiia subsequclur me omnibus
datiuiie pcrdiitil. Nain recie consolari diciiiius oinne diebus vitCB mcie. Docinia pars promiss;^ divisioiiis
ipiod a.ljuval ; etsi ad leinpusnos pro siia disliiciione implola cst, ubi ad cumiihim se li lili»*. desid.Tii
roiitristat. Un.Ic tlicit iVpostoliis ;id llchrjcop : Quo- iii;igiiiiudi» saiiavit. Nam ciim n.istricordia Domiiii

niam ownis disciplma ad pra:sens nun giudii lidclur soniper priecedal, liic dioit, subsqudur mc : siihse-

et%e, scd Iristitios ; in posterum aulcm niullum fruclum (|uitur utique ad ouslodiam, sed pra^cc.lit :id gratiaiti

affert (Hcbr. xii, II). coiif.Teiidain. Nam si solum si.'(|iierciur, iietuo d.i-

Vcrs. li. Pariisli in co'>spcc!H niro mensaui, ndvcr- ii:ii;« p»roipei'et ; si laiilum pra;cederel, iiulius potc-

%Hs ecs qui liibulnnl me. Sopliin c ^ratulilioiiis lui- idt oollal;i scrv;'.r.'.Gra>iores siiiit eniiii inWdi i: (|ii:tS

menis adliibetur, cuin dioil : Para-,li in conspccla a lcrgii d;ab 'lii- piral, ol niisi Diiniiii Hiispr.ccrdlii

riT-uiL. I.XX. U
 ,

n M. Ai:ni Lii cAs^sioDor»! ir-i

v.bs:'.jH(i!ttr, fac":lirnc fr.tgililai lr.:maiia (lociitilur. A stiiioiift l;.l)or.ihrii. Prinn pnilc ilcfmiensDnmi:-.! iiiii-

T;iuc enim (jna;i(J<< se aliqiiis vitium iraiisiihse versiiiii oibein esse lerrr.rum , ui sicut sc nui-us ab

credii, iiic;ii!ia ma.^^is ignoraiioni! dccipiiur. Dudc eju-i imperio probarct excepUKn, ila iicc a fitle crc-

iiiniis necc^sariiMn csl ul scin|)cr nos et f^^rjlia Dc- derct alicnum. Seciindo loco delerminans quibiis
miiii pranceda', el iiii-.cri<'orilia siiljsciiiialur. virlulihus prsc.;ili sint in ejiis Kcchsia constituli.
Vcrs. 9. Ki ui inliabiiein lu d mo Dom ni ir, lougi- Terlio demenlissiinos SDpersliliosos alloquilur, ut
tudiuem ri.erum. Fiiiis isin pcndcl dc suporioribus vero Domino famulanlcs, a noxia sihi pei vcrsitaie

(liciis. Idco cnim illa pri fessiis esl silii csse con- disccdaiit.

cessa, ut rid habilandum in domo cji;s glorioc per- Expoiilio psa!mi.

venirct. Ips.i osl enim honoriim oiniiiuin comideliva
Q\ Vers. 1. Do r.ini esl lerra, ct plcnifudo ejus
perfeclio, si<iil in alio ps.'iUno dicit : Beuli qui liabi- oriis terraium, etuniversi qui hubiianl in ea. Qiiarnvis
tanl in domo :ua! in sa;cnla s(rculonim lm:d(ibunl le
terram et in bono el in malo poni Siflpc nove;imu.c,
(Psal. i.xxxiii, r)). Domus (iui|ipc Domini fiiluram liictamen F.ccksam dcbcmus advcrtere, qu.e Do-
signilicnl .lerus.ilem, qujc in longiludiiiem ilicrum miiio specialiier pura menle famulaiur. Nam licot
binc ambiguilalc consisiil. Ipsa esl cnim ho.T.iiiido
omnia ab iiso siiit condila, tamen illud ipsius essfi

perj eiua, ei sine rmc hetiii.i. Memen',0 auicii! quod \i propiie dicimus, quod eum vcncraiur auctorem. F.t
in priorc vcrsu psalmi liujiis, id csl Domiuus iei/u me, ideo Ecclesia non immc ito fruciifera bonorum lerra
ti niliil milii dceril, breviter dixii, qno!] in siiLse- snscipitur, quia nutrit et conlinei populuni Chrisli.
quenlibus laiius enumeravii. Que figura dicitur epi- Soquilur, et plenitudo cjus, id est muliitudo sancta,
irocliasmos, id est dicli rot:ui,> , cum fuccinclc ea qiia rcplelur Ecclesia. Sed ne terram, quam superius
qiire siint effusii s diccnda pcrslringit. In lioc aulom d.xii, aaguslam pniares aliqu m rirlasse regioncm,
vorsu finali, id csl, IJl inliiibitcm in domu Domini, rniiic dicit, orbis lerrarum, lioc est universalem Ec-
in tr,ng'.tndir,em dicrum, epiphonema, id esl a;cla- ch^siam, quaitolius niundiaiiibituconlinclur. Inlcnde
mnlio, nohilissiina iiimis ligura posita est, quiC posl vo quod dicil, qui habitant in ea; id cst, non qui
Jiarralas res hreviler cum acclamalioiie prorumpil, conveniunt ct reccdunt, sed qui fixa mcniis stabili-

poi^t omiiia desincns in e.xaggeralissiinam sunnnita- t.iic perduraot. /Iflfci/are euim m.nnere dicimii?, unod
lem. Sic pjaliiii islins principia, mc^lia, ei fniis, de- erraiiiiiim iion esi, qiiod mulabilitaii non convenii.

co a diversorum sclv^matuir. lucc raJianiur. Sed ille solus Ecclesiam habitat, qui usquead ohiuiin

Sinim iii fide reciissima pcrseverat ; siciil ct alius

Cnnclusio psUiiii.
psalmus dicil: Ut inhobilemindomo Domini omnibu»
Mente reponamus quid cceUsiis illi fi>iula decem
^ ^.^^^^ ^.^^ ^^^^^ ^^^^^ ^^^^ ^^^
virlulibus compacla ceciniril :
q am dulce melos
Vers. 2. Ipse super tnaria fundavit enm, et super
nnimx salulari delect.aitmc cainaverii; ui in liac fe-
flumina pra^paraiil (?«»». Qiiid esl super maria fundare,
«liviiatc niy^lcrii, noii voluplas aurium, sed salubri-
nisi supra vilinruin liujus ssculi tremulos nuctiis
las acqnisila cognoscaliir animariim. Nuincrus quo-
Ecclesiam firini-silua<;redu!ilate solidare, ui anchnra
qiic psalmi hujiis signilioat pcrfei tionem sap entire;
(idei fiindiila, proceMas cujuslihet p-riculi non pavc-
siqnidem viginti diio lihMS csse rognoscimus Velciis Qunm
scal? Undc el Apostolus dicil : iicul anchoratn
Tc--!amonli .seciindum I iioras Hchrxoruin, qiias ad
hahemus animiB lutam atque fixam {Uebr. vi, |M).
pleniiHdinem divinnc scieniiae coitiprchcndendam con-
Siuiili modo et super flumini dicil essc prcrparatam,
stat hiim:ino goneri confrihsilas. Quaproplor diversis per.<;cciitorum
quoniani ad voluntatcs turbu'e;ilas
modis (.saliQo \>,li supcrna nor.ciiiilur fonvenire mys-
aiilaiam con?lal Ecclcsiain ; ut ei pravse voluiitaios
r«ria. iiocore r.on v;ile.int, quamvis coiitra eam insana lucii-

EXPOSmo I.N P3ALMUM XX,Ii:. lium pr.Ecipiiaiione consurgant.

Psalmus David prima subhnii. Vers. 5. Qnis asccndei in montem Domini? aut quit
tliibil in loco scnclo ejus ? Postquam docuil brovitcr
Vclum pr.isciitis liluli, juv.inlo Di miiio, al;;crilcr
D univorsa Domini esse qu:t coniiidil, nunc por inler-
subicvciiius, ul nubis ponclralia ps:ilnii cl.iri;:s iiino-
rogationem,scciindam ingredilur partem. re^roiide;:s
lcscaiil. Priir.a sabbini s gnificai diom do:iiinic'iin,
qualos cssc debcanl qui se ipsius de^id- raiit nii cii-
qua; pi ima csi posi sabbaiiim, iiii > dic D)m"nus re-
pare. Qii;e fij^iira dicilnr cxelasmos, iti csi rxqiiiM-
furrexit a mnrluis. Qui propier exet.llciiti.ini lanli
lio, cum re- compliircs divisas cum inlcrio^aii nc
miraciili propric Domini niinciipatur, s.vo q^iia iii co
exquiieutcs, singulis quic convcniunt applicainos.
immdiim condiiiii. Eo siquidem die ijii s.cculo rc-
Praemillil ert;o intcrrog.iliones, ut npta responsio
suigendo Doiuinus subvciiisse coi^nosi itur, qiniido
subsequaiur. Oiits asctudet ? Qiiia diciurus crai mon-
cui.i cl fecissc dociaralur. Scd qnia louis psaliiius
rem, id csl justiliam caiierasque virlutos , ad quas
posi rcsurrcclioiicm c:inilur, idco ei lilidus isle pr;c-
inagno nisu lcndinui.^, qiioniain pecoiis obvijntihns
iiiissus cst,iilcorda lidclium congruo inouoiol i:iilicio.
impedimur. Sed postqnam dix l, Quis asccndct, nunc
Diriaio psalmi. qiiia inullo osi in .uiuclo lcco
dicil, slabit , iilii'iis

Posl rcsiirr.clii):icm Diaiiiii projilic: i hvi or clTe- stiirc quam ad cju'< lasiij;iu:n |;crvcnre.

ctds, liuniaiiirii gciris a!!o;iuiJiir, ijiioil va.i.i sojjer- Vcis. '4. liinoccns m.iniius cl ikUKdo co'de, itni ncn
 ;

17.'. ixrosmu IN i'Svi.TKi;ii:\i. rs.xi,. wiii. ITI

rcepil in vano aii.mam iuam. Is!n cst cxf^^iflMi \ rcquiyenlluni faricm Dei Jarob. Quia singuiariler .S'i-

ro<j)nnsio : /Hni.e.vs runnihus e: nvmdo cnrde, iil (>.<il pcrii;s dixernt : Qnii ascnidel montem Domini? Ne
in

•njiis opcr.nlin iieiiiinem laedit, Sf^il qmniiim pojest piitarcs lioc ad Ciiristuin Dominuni solnmmodo csse
idjiMaie coiiioiiilii. Et ne puiarc> pdsse siif(icerc refercndiim, nunc ci peneralioni Ciirisiiann! Iioc co-
nnocens wtntibns, add liil et mundnccrde ; qnia frc- gno«cilnr applicire. N.im cum dicit, llac es\ sij^ni-

|iieiil<-r d.sp >nlniiis I.odc.i', scil jiiv.iiiuis iiolciitos ;

ficat,talis esl illa fjcHrrrt/io qune Doininum rrquiril,

fl i'criun bon.i volnmin, soil al) eorum operaiione id cst qiiac sacri bnpii^maiis fonto rcn.isciiiir, el fidem
ressainiis. Idec^iiC non dicil, illuc asrcudere, nisi in siiain pia operaiioue commen.i it. Sequitur, reqtti-

rpio inniqiic pi>liicrint itivcniri. In vano voro occipit ren:ium jaciem DeiJacob. Qnid csl Iioc, qiiod cl ipsiim
animam >,uam ,
qiii pilnl (lesiderimda qu c sunl vvl vfrhiim rcpolii, et aliiid snbjiinxit iii fino? Prins
Ir.Tiisiior a vol rnducn, lllc anirm in vano noii acceiiil, tl.xor.ilfjencrrililfr quTrentinm Dominnw, qiii se non
\\>u se novil ad Diviniialis iiiiellipeiiliam ruissc pro- ainliiiinl pr.Tponi ; S"d suo orlinc siioque finc con-
LTcaiuni, ad Icgcni noniiiti rusiodiendam, ad rojiiia- tenii siini, iii vel miuimam paricm in Clirisli rcp^no

lioiics vil;c jRlerii.T, ei qu d.iuui poiesi buperiiam gra- mcrcfliilur acoipere. Scd quia siint eialii nim o fid.i

ti;im proniiTcri caloic forveritos, §2 qui oporum lionitate nonuuliis

Vors. 5. ^ec juruiii in dolo proximn suo. Dicomlo B prspponi se voluni, addidit Dei Jacob; iit lioc in illis
01 ddo, vi.lelur s.icranicnla permisisse simplici:t ;
faciai quod in Jacob fccissc dcclaraliir, qni posterius
scriptiimcsl enim : Juravil Dominus ei non pfrnilebit naiiis, primaium fratris senioris acccpii.

eum {Psa!. cn,i) : le}ciinus eliam patriarciia^ jnr.isse Vers.8. Tolltle porias, principes, vesiras. Venitad
Miiclisimos. Et quarc dioii iii Lvaiigelio : y<jn ju- lerli.im parlem : iibi proplicta, Chrisliana roligione
rabiM neque per caelum, neque per lerram [Mallh.v, dcclarata, cum magna exsultatione imperat diversis
54)?e"c. Vcraciler jurtire in Veleri Testamcnlo pro- erraiuibus, qualcnus prioribus clausiris coiigrua fide
liibiium quidom non esi; ^cd quia liumano gcncri de paiefaclis ,
ipMim regom Doininnm in suis peeioribus
iiiOrmiiaie nicniis frequcniLT nascitur caus:i perjurii, admittere mereanlur. Aiiferro enim prsccipit portas
in Novo Tesiamcnlo uiilius dicil esse ouinimodis non inoriis, qii3ca principe dial)olo posiice comprobanlur.
jurandum, sicui 01 al:a sin)i;in quap. non conlraria, Qiiae idco por/<r suntappellaia^, quia per ips.is Irans-
ped coguoscimuscaiiiiora. Iti Evangelio quippe ipsc euni liomines siia facia porianies, et res viciuales
homimis ail : Diclum csl anliquii, OLulum pro oculo siii liosissiine deferentcs.
tqo nulem dico vobifi, non resistcre mulo Etetevamini, porlce cnlernalefy
[Jbid., 38, et introibit Rex glortr.
o9). Per dolum ilaque jurrtf quisquis aliler facturus Coiilra porlas moriis decenicr porice a:iernn'es swiu
rst quani proiniitii ciedons perjiirinm
: noii esso, C posita^, ui istas caducas oslenderet. illas .sine fine
derepisse iiequilor crcdenlis crrareni. mansuras. N;tm qiiod Adam diaboio f;»cieiile, lcgem
Vers. 6. Ilic auipiet benedictionem a Domino, transgrcdieiido pcrdidit, Dominiis
ci Cliristiis logem
mnericcrdiam a Deo snlutnri suo. PrTmisil ob- complcndo rcparavii. Elevatcp, suni tnm
pi:is voriK a-ier-
.'iervniiftiio.s, nunc dioit et prcemin. Accipict bcnedi- nales, id est baptismatis gialia, cbrismaiis lionor,
citouem, non a quolihel alo, sed ipso Domiiio. praedicationis
al) Ip«;c s.tIus, c;i'ieraqiio (pue Cbrisio Domino
bencd:cil qui jiidicoturus cst, ipse f»bsolvil qiii iiiconi- venieiile conoessa ^nnl.Merito aiitem appellata^ sunl
iiiuialMliier d.imnan: poluissot. Morittim ergo liono- p^ria (tterncles, perqiias Rex ijloria dignalusesl in-
ficii por in.igiiiiiHlinoin voluit conoedentis ngnosci. Iroire.
y.iod argumeninm inier eratores dicilur a pe:sr.na. Vers. 9. Quis esl if.te Re.x gioria ? Dominus foitis
beqiiilur, miiericordiam, ul benedictio niin pcr
illa el polens, Dominus polcns in prcelio. 1 ilerrogat pro-
mtriia, sed por indiilgeniiam Doniini veni^ise videa- pliela ad cnnvincendam perfidiaui Jijd.TCOriim : Qiiis
lur. Nullus quippc lioininiim est qiii sibi misoreri
esi isie Hex gloricv? Respondelur per leriiam spccicin
non ogeat, Donantur delicia, ui veniatcorona sicut :
dcfinilionis, qua; Grocce dicitur roeoTr;,-, Latine qiia-
dari non poiesl liberl.is, nisi priir, servilus
fuerit lilaiiva Domiuus fcrvs cl po'cns, Dowinus potens
:
in
absolui.1. i^aluiaris ergo nosler cst Donio.is Ci.ri- j) p',rUo. Q.od si disoulias, soli Cbrislo prol.:.bi.ur
stiis, a quo ei lioaiiliido iriliuilur, ttp cc:iia lax.in convenire. Gloiiosi cnim posMinl cl lcrrarnm piiu-
Mir, Mpc m .vcai qiioJ p'iu5 ditii, Uic ac.iplel bcne- cipes dici liex glorice ncmopoiesl
: ni^i solus Altis^.i-
dic ioucm a Domiuo cl pos;ea suhj.iiixil,
; ct miseri- mus iiiveniri. Ilnic igilur interrogaiioni, sicut ja'ii
rordiam a Deo salutari u/o dum
; in ordii.e rerum diciiim e>i, s::l junoia rcsjonsio esi ubi beiic
:
siii-
priino j.arcal pcoc.-ili< nosiris, ci poslo;i
be^:ediciioni$ giilis vcrbis nr^iiilur .lud.iiol populi ndand.i pr.x'sum.
ipsiii^ ii.unern siibscquauliir. IIoc eniiii frequcnler
in- piio. Foriis cniin conlr,» illud dii.i;ur, qui.i Ciim
ciim
vciiis c-sc variatujn, ut priuio misericordia pon.iiur
; gladiis ot fii-libus lenendiim esse ulncrunt. Dotcus,
i
iil csi illiid, Dciis misere:Uur nobis hencdiccl nos
ct qucin .lli qii.isi itnpote itom Pontio Pilalo tradido-
[Psal.nvi,2); iicrnmqiic co.ivcrlil Illuminet vnl- : ruiil. Add;iuin csl quoqiie potens in pralif), no illi ii,
^"m tuum supcr .los, et mnerentur nobic.
Qu.c figura conoe.laii(,iie sua aliquid prievaluisse rrcderciitiir.
l.citur .nnasiioplie, id est p.:rvcrsio, qiiando proini- Dctiiqiic ciim ad eum Irncndum vonissetn, audie-
nus ordino convcrso sontcnliam.
rui.l : Ego snm, cl omnes, tcsie Joaimo flvrin^^eli.i;!,
Vers.7. llitc nt gtnernio ijutErenlium Domijium
I

,
relforinm proimux corriicrnnt (Jofin. iviii, 9;. J^jc
i'''j M. AlllFJ.II CASSIODOIU 1^6

Dmiiiiius S.tlvalor per virtules suas nobis cviilciiier A csi conlesimus decimus, ceuiesimtis undecimus, et

oJic.ius est, ac <i proprio vocabulo parjdereliir. ceiitfsimus dcciimis oclaviis, f;ui juilo •, ul pulo, iii-

Veis. 10. Tollitc portas,priiicipes, vcstrnx, ct dca- dirant laiidcs Diimini, ipso largicnle, perfecla meri-

viini, portw octeriwles, et introibit liex glvriee. lorum devolione caniare ; iii fuit Niuhaiiael , de quo
Vers. H. Quis esl isle Hcx gloricn? Dominus vir- Dominus dicii in Evangelio : Ecce vere hraelita i«
iulum ipse esl licx glorice. Hic eliarn sclicina pnlcher- quo dolus non est {Joan. i, 47) ; et Jeremias propbe-
rimurn faclum est, quod apud Gry.cos diciuir anadi- la, de (luo idem Doininus ail : De ventre maliis tuce

plosis, apud Laiinos congeminatio diciioiiis, quac fit vocavi te, et in vulva sanctificavi te (Jerem. i, 5). Job
aulinversu, aut in rcpeiliione vcrboruin. Et quo- qiioque similiter Domini voce laudatus est, ail eiiiin:

niam eadcm revoluia sunt, c.\posiiio superior cl liic Nuuquid considerasli servum meum Job, quod non s:l

abunde sufiiciat. Nam ut Judaeos confundere', ma- ei similis in terra, vir justus et timplex el reetus , /i-

gnificcnliain Domini superius singiiiatirn, ul compe- niens Deum, ac recedens a malo (Job v, 3)? Et csc-

lebat, exposuit; nunc auiem brcvitcr culiiien lolius tcri qui tantum ipsi soli Deo sunl noli. Sed cum aii

laudis ct veritatis adjecii; jam non solum forlem, eos pervcDtum fuerii, evidentius etplanabitur. Aliinl

non poienlcm, non in prselio magnum, sed Dominum genus est, quod sublraclis quibusdam litteris, oslcn-

ipsarum dicit esse viriutum. /?cx auicm est gtoricc, jj dit taiesin Ecclesia psallere, quibusnon adeoomniuni
qui facit te glorificaiiles ulique gloriosos, siciit per bonorum operum arridet integriias, ut est praescns

Domiiium dicilur : Glorificames me cgo glorificabo psaliDus. irigesimus lertius, trigesimns sexlus, et 83
(/ Rcg. II, 30). Qiii unicuique polcsJatem, viituicni centesimus quadragesimus quartus, de quibus suo
caileraque donairibuif, iit vull. Gloriu cnim dicitur loco latius distinctiusque diceiur. Nunc aulem nove-
cc'ebre praiconium, ct fiequciil;iia landaiio. Sunt rimus bunc sextam et decimam nonam liiteras nou
quidem, donaiileDomino, et aiigeli glorlosi, rotosti- habere; reliquas vero in lextu Psalterii minio pin-

ics, Throni, Oominationes , et aliae poienlissimoe gendasesse judicavi, ne qua legeniibus confusa na-
creaiuroe; sed nullus cst liex gtoria;, nisi qui ipsas sceretur obscuritas. Hse autcm alphabeii lilterj',

condidit et coniinet summitates. Surpenda laus, mi- quac verb.i significent, Hieronymi Patris breviti r

rauda conclusio! Necpotuii ab alioqiiidqiiamdiguum labore coilectae sunt ;

quod tamen Scripturis divinis

dici, nisi ubipsoqui solus suam priievalet enarrare non cognoscilur insuetum. Nam et Jeremias capiivi-
potentiam. Cognoscitc, magislri sseculariiim lillera- tatera Jerusaleni quadruplici alphabeti lameniaiione
rum, hinc schemata, binc diversi generis arguraen- deflevit, docens lilierarum sacramenta, etiam reruir
la, hiiic definltiones, bitic disciplinarura omnium pro- nobis coelestium indicare mysteria.
ntixissedoctrinas, quandoin hislitteris posita cogno- Q Divisio psalmi,
sciiis qu;c antc scholas vestras longe prius dicta
Toto psalrao per figuram ethopoeian, mirabiii sup<
fuisse sentitis^
plicatione deprecatur Ecclesia, ne ante conspectum
Conctusio psatmi. Doraini contempiibilisappareatinimicis.Primo menv*
Totus hic psalmus ad moralem pcriinet discipli- bro deposcit ul instituta Doraini viasquc cognoscr>i.
nara commonetenim, utsuperstilionibus derelictis,
; Quae sectio continet supra memorati alpb<beii liiie-

vcioetpo Domino fideliter serviatur. Quid enira ras quinque. Secundo membro beneficia ejus postu.
jiisliusquam cuin deserereqiii nosiii Adam fecit esse lat, qux sanctis Patribus a sxculo condonavit ; liuc

morlales ? Quid beatius quam illuin sequi qui buma- etiani continet sequentes litteras scx. Teriio luco
iium genus inllictam mortem fecit evadere? Sed prse- dicit custodientes prxcepta Domiiii aterna prxmia
sta, Doinine, ut qui portas inisericordiK iu;ie lavacro promereri, prolestans se in eadem volunliite jiigiier

sanctat rcgcneraiionis iiilravimus, nullis iiide pecca- perinanere ; ubi rcliquas habet liiteras novcm. Sic

lis impcHeniibus exeamus. Numerus autem hujus totus psalmus memoratarura litterarumconscripliune
psalmi ad viginti ires lillcras Latinorum foriasse depictus est.
perlineat, qux eloqueiiiiae propriMdicia concludunt. Expositio psatmi.
Ut apud llebrasos viginli du;c, apud Latinos, unde
Vers. 1. Aleph. Ad te, Domine, lecavi aniinam
iiuiic scrmo esi, viginti trcs; apud Groficos viginti
meam : Deus meus, in te conpdo, non erubctcam : ne-
quatuorbabeanlur : tamcn in un;iquaque lingiia coni-
quc irridcant me inimici mci. Levare dicimus, sursiim
prelicndenda compelens adbiltctur qiiantilas littera-
erigcrc. Ergo de terrena conversaiione, viiiisque
ruin ; sic et in isto psalmi calculo redolct bcala per-
carnalibus ad Deum dicii Ecc'esiam /ei'nss«nni/na.ii
feclio.
suam, ad conicinplalioiiem scilicet ccelostium rcruni,
EXPOSITIO IN PSALMI.M XXIV. qua semper Dominum pitis animns iiitiiclur : qiii«
In ftnem psalmus David. faciie humaua despicil. qui diviiia conspeseril. Eru-
Quoniam lituli verba jam iioia sunl, vi psalmus bescere est autem rcpentina aiiimi perturbalionecon»
isie llobr;t;orum priinus alpliabclo descriptiis est, ile fundi, subiloijue aliud respicerc quam credebatur
ejus inagis viruitc dioendum Cst. Per tolum igitur cvenire. Pciii crgo ne minor effici lur in conspeclu
iiliium, duo islorum genera siml psalmnnim : uiiuii) ejus, quoc dc ipsius pictaie confisa cs(. Irridait TCio
quod iiitcijrum r.l|ihabcium continere moirslratur, ul inimici, quanJv< i^storum confidcnliain n d vident
 :

117 KXrOSlTlO IN rSALTERILM. PSAL. XXIV.

alitcr cedai secnluriim A niillus suis meriiis ad cjiis graliam venil Dicendo
psse cmpleinm, el >i (iiiam

Sporai ergo inaler Ecclcsia, iit cniin misericordite tuce, quce a sxculo suni, scinper
rsse pra>iliccbaiit.
Dominum miscricordiarum approballargiion^m, qui
promissa siia pra-sici Dominus; qualcnus adversarii,
non habeant. Ridcre eniin non anle hominura merila suscipit, sed prius sua
uiide eam hridere po>isiiit,

plerumquc benigni, »rridtTcaiilemsemper adversicst. dona conccdil. Omnes qnidem bicreses dclcsiabili
Vers. 2. Betu. Eunim uuiversi qui suslineni te non cogiiJlione rcpertae sunl Pelagianum vero nialnm:

confundenlnr ; co)i[unda>itur iniqui facienles vana. tx- quara sil perniciosum, hinc dalur intelligi, quod

sub malorum paiienlia Deum viriliier tanla cognoscilur assiduilalc redargui. A sccculo di-
fpcciare esl

< ttittere ; ut ille vcniens iii judicio suo reddat quod cit.cum coeperit cssc saeculuro, q>'ando ailminislrari

devoii aiiinius cxpeicbai. Sic et alius psalmus dicil

ccrplus est mundus. Sccculum esl enim mnndi ordo

t.i^pecta Dominum, virililer aije, cl conforlclur cor decurrens, qui ad fulura tcndens, pnterita deserit.

ittum, el susline Dominum (Psal. xxvi, 14). Et respice Haec aliqui in hebdomadis simililudiuem, septenis
annis dcterminanda esse pulaverunt. Alii onim sie-
i|uia per liguram anadiplosin, qux Latine diciiur
cula dicia esse voluerunt, qnod iii se jugiter revol-
cimgeminatio dictioni?, sermoiiem gcminat ad deco-
vanl lempora. Et ne dislinctiones vcrborum pralcr-
rem. \n supcriore quidcm i^salmo in vcrsibus facta
millerc vidcamur, miseraiiones allinent ad operalio-
ol. hic auiem in solis verbis e,i posita. Addidii; B
confuudantur : ipsum vcrbum quod pro fidelibus in
nes pias, misericordicc vero perlinent ad clenienteni

linc posiium est, in parte iniqiiorum fecit iniiium naturam. Undo rogatut ulrarumque rerum suarnm
;

Si'd illic opialur ne vcniat: hic pclitur ut emergat. memor sil Doniinus.

Fiicientes vana, id csl qiinc a Domino probanlur alie- Vers. f>. Zain. Delicla iuvenluds cl ignoranlia; riiea-

in. Vanum ciiim dicinius infruciuosum aique va- ne meniiiieris ; sccundum magnain miscricordiam liunn
ciiuni. memor eSto mei, Deus. Dclictum quidam voluiit lcvius
Vers. 3. Gimcl. Vias :uas, Domine, iiolas fac miln, esbcquani peccatum, dictumque ab eo84 '1" -^ v'^"'

ct temiiat luas edoce vie. Inier vias el f.emi as iion linqual ;rqnilalis, non tamcn in siiinnia crimiiiuni
p:ir\a di^-taniia est. Vias ei)iin dicimus, quas com- pravila'.e vcrsolnr. Deliclum est enim avidius cibuni
meanlium generaliler licenlia pcrv.ngainr, qurc diclic suinere, cachinno incompetenrer resolvi, oliosis

suiita vehcndo. Semita; vero suntqux angusio calle verbis operam dare, el caetera inijnscemodi, qiiaegra-
diriguntur, nec vulgo nolx sunt, scd occuliis itine- vissima non videnlur esse peccaia , sed tamen con-
ribus anibulantur. Dicta est cnim semiia, quasi semi- slant csse proliibita. Juventuiem vero non lanluns
via. Quapropter vias dicamus ad viiac ordinem perti- floridamxlatemposuit, sed praccipitationisaudaciam,
nere, in quo ambulat et dociorum conversaiio, et C qux in illa aetate facillima est, dum caloraniini mo-
siinpliciummuitiludo. Semiias n^ilatu logis inlelligen- destiam conversationis excedit. Nam multi juvencs
tiam debemus occiperc, quoe el paucis notx, eidil- morum gravitalcmaturi sunt; ccontra quidain sencs
Jiouliaie sui probanlur angusi;\;. Sequilur eniin ,
levitalis criminomacuIantur./gf/iurfl«<?Vp antcm dixit,

edoce mc ; qui sermo non ad callem, sed ad legera quia multa faciuius qux raala csse nescimus; damus
niagis uosciiiir perlinere. plerumque ignari consilium, quod hvdal altcrum da- ;

Vers. 4. Dalktu. Dirigc me in verilale tua et doce mus vclut pro remedio argrolo cibos qui vehemcntor
me, quia lu cs Dcus <aluiaris meut, et tt susiinui tota affligaiil. Ipsam quoque lcgem fro<iiienier odeiuli-

die. Singulis sermonibus superiores sensusliic versus mus ignoranles, quam non liccl ignorari, dum eani
amplcciiiur. Dirige me ad vitain pertinet, doce ad voluerit Diviniias a goncralitate cognosci semper-
scicniiam. Sequilur, quia tu es Deus satutari$ meus, quc retineri. Alii aulem dicunt delicla ignoranliie
ei le tuMnui tola die ; perleclc breviterque nos im- eiiam ad parvulos pertinere, qui licet invalido scn^u
hnit. Duae siqnidem rcs sunl qux> boiios cfficiunl sopili sinl, tamcn originali peccato prob.niur ob-
<>hristianos : prinia, ut Deiun nobis saluiarem cre- noxii. iVtit ergo ut delicla juvenlulis et ignoranlne ad
daihus ; secunda, ui sub lulius vilx palicnlin retri- vindiciam rescrvare non velit, sed lanijuam cxcidant
hiiiioiieni ipsius cxs|)eciare debeanius. Toia (i;'e ; ac D illi, ila ad judioinm iion patiaUir adduci. Ideoque
si diccrei, omiii die, scilicet non inlcrpolaio tempo- precatur Ecolcsia ne delicta m.jmiiirrit, sed poli !S

re, sed coniinua viuv. significaii .ne prolainm esi. viemor iil cius secundnin vunjnam misericuidiam
Vers. 5. IIe. Hcminiscere misera.ionum tuarum, suam.
Domine, el misericoidiiirum luarum, qua: a socculo Propler bonilalem luam, Domiiic. Diceiido ; Proptcr
tunt. Veiiit ad secuiuJuni monibiuin, piissiina liuini- boniialcm tuam, Domint, f<( ii inlclligi non propier
litate sua pelens, quatoi.us socundum coiisueliidinem mcrilum incum. L'nde nulii f's est alHiuando pra-su-
ejus, niisericoidiam Doinini consequalur. Iluniano mere, nisi queni graviler coniingil errare. {)\\x li-

usu illi dicitur remmiscere, qiii nunquain potcsl ati- pura dicilur cnipliasis, id o.>l oxaggeratio : sed liic

qiiid oblivisci. Nam qui sibi dcsidtra!. SDbveniri, iar- illn ojus spocies esl, quae sigiiilical id qiiod nori dicii.
gitorem henclio.ii inilat obliluin, quando aliqua fuoril Merilo ergo illius bonilas vcracilor pra.'dir..tlur, do
dilalionc tard.ilus. Siibjunxit, et misericordiaruin lua- qno scriplii.n csl ^cmo i>vnui, n'si i>olus D,-i::; \^Luc.

riim,qu,v a lcccuIo shuI. lii liis vtrbis pr.cclora n'niis xviii, V.)\
ci ngul.iris nobis reluccrc \id.lur sentcnii.) ;
quia \'jrs. 7. IL-!!; Duid.') ci rcd^i» Dnntir.ui : jnylei
179 .M. Alllhl.II CASSIODLTiI i''(i

hoc legem slatuel delmquentibus in lii. UalLii cnl ho- A ,

eral, (jiiod iingiia ii0slr;i Salvalor iiilirjireial-ii.

HJi/iHs ; (|iiiu (Juiii cuiiclos beoelici.s picCVLiiiai , coii- Nuiiii II si-jiiideni ipsinis salalis i ilci;igili)r es>e p:o-

vers'oneai lamcn dcliuqncnlis exspcctat. 1'tuil eniiii (essio. Sequilur, copiusum cst euim, id csl cui non
iitperjHsios ei iujusios {Mauli. v, ili), vilaui iribuens poisis parccre projilcr se, :?cJ propicr l li nor.unis

liisqui merebatilur txsliii[;!ii. Meriio ergo diilcis lii- sanctilaleiii. SeJ du.n ropiosum Jiciiur peccaluiii,
cilur, a quo suavi» doiia pruislaiilur : sicut ul alius aliiindaniissimum e-se moiistralur : (juoniam cursu
psaliiius dicil : Custute et vidctc auoniam suavis esl lemporis scinper angclur ; il nisi fueril divina niibC-

Vominus {l*sal, xxMii, 9). Dulcis cniiii diclus csl ad ratione subven uni, quaiiliim vita prolendiiur, laii-

siiiiilituJincui dulciuui escaruni, quibus inaxiinc de- tum liumani fragililale pcccalur. El niemona re-

leclalur huinaiilias. liectus csl quandoposl frequcn- conde ijuod Ecclesii dici» pro parle inembroruin, co-

tes iiicrcpaiiones ct 1 ngissiinas e.vspeciationes ob^.i- piosa sua rss;i pecuaia; iil qui sc praedicanl Cjse

felil uiaLs, huiiiilial supeibos el iinpios, ul ta:idcni inundos, s.cul Calliarisla;, inlelliganl se portionem

aliquando sapiant, ci se errasse pc£iiiieani. Quod cum sancta Eccle:>ij iiuii liabcre.

auiem legcm slutuil, uliijue daLcdiiiis el reciitud iiis Vers. W. La«eii. Quis esl liomo qui timeal Domi-

fuil; (|ua!ido iii-liiil enare quos inaluii lc^is pro- num ? Lcgem staluil ei in via quam eteyit. Venil ad

inuigalioiiecurrigcre. Sed ne quishanc dialriclioiiein B lertiiim membnim, ubi specialilcr dcmon^lraiur qui

crcderct ex asperiiaie venissc, consiliuia lalcc Icgis sit tjui timeul Dominum, aul quali munere gratuletur.

cipoiiil, id est bonitalis et dulcedinis. In via, id est Sed more suo iiiterrogationcin pr.nniilit, rc.«.ponsura

iii praiseiiti viia,ulii icx poniiur, in qua recte vivere (jiiae compclunt : Legem staluit ei. Isie cst quem vo-

cuininoneinur. lebat cxjirimcre. Dicit liomincin accjiisse legcin,

Vers. 8. Thetii. Diriget miies in judicin: docebit cui idco voliiii metum adjicere, ne posscl sub igno-

inansuelos vias suas. IJ csl aniino placidos A{\ pro- raniije securilate peccare. In lia quam elegit, id esl

iiiissam la:il bcaiiuidincm pcrveiiire. Direclus ([uippe iii sanciitalc projiositi.

diciiur (pii de curvo redns efficiiur. Dicciido auteiii Vers. 12. .Mcm. Anunu ejus in bonis demorabilur, et
miies, cxcliidil supcibus cl clatus ; si> ui in Evangclio semcn cjas hicredituie puss debit lcrram. ^uia jusiis
dicit: Deali viil(S,(iuia ipsi possidebunl terram {Mati/i. liomiiiibus cxulis corpmc, iioii sialiiii perfecta hea-
V, 4). Slansuetos utiquc, iion supcrbos, qui contra liludo datur, (juje sancl;S in lesurrectione promilli-
juguin lenc ci oiius leve noxia sibi libcriaie reralci- lur , animum lamen cjus dicil ;?i bonis posse remo-
iranl ; scd illos doccbit qui siiie niurnuiralioiic fa- ruri, qiioniaiii cisi adliuc pr;vmia illa sujpensa suui,
ciunl qux jussa coQ^nuscunl. Inieimansuctos ciiim ct
P qute n<.c ocnlus vidit, nec auris audivit, nec in cor Iw-
mitcs lixc videlur es^e Jistanlia : mites suni qui nulla minh ascend:i (/ Cor. ii, 9) ; modo tainc» fuluri pra:'
furoris accensione turbanlur, scd in Icnilate aiiimi inii cerli-sima i.i)ei dclcclalioiie ; asCuiitur.Sequilur,
jugitcr perscvcraiil ; mansueti aulem dicunliir, quasi ci semen cjus liaiedilale pOi.sidcbit terrim. Islud jaiii

inaiiu consueti, hoc cst toleranies iiijurias, non rcd- fulurum prcinium :tbsolute significat, quando scmcn
denles malurn pro malo. Vias suas dixit : sed qua; ejus, id est operabona §5 '" ^terna sccuritate reci-

hiiil vice Ddiiiini subsequcnter exponit. pientur, et posscssio ejiis luilla ulterius evpulsiouc
Vcrs. 9. JoD. Universiv vice Domini misericurdiu et lurbabitnr. Qui enim aliijuid (x luircditjte tenel,
vcrilui, requircnlibus leslume.Juin ejus et tcstimoniu lirmissaiia p' sscs^ioiu; glori.itur.
ejus. Dunisinl iiicomprelierisibiles vice Domini, aplis- Vcis. 13. NcN. Firmamenlum est Buminm limen-
simc eas suh hrevitaie coliigit. Quis cnim oocra libus eum, el tesianentum ii^sus ut incnijesteiur illii,

cjus enarraic su liccrct ,

quania potentia coclfbtia lii lioc vcr^iculo diiigen;er creJe:ili im aniinos nien-
lcrreiiaque iiiod.-ivtur? Scd cum illu; non potuisscnt tcsqne robcravil. I'riino qiiia I umanu coii^ueiudD
(•iiumeiaii, ^ullRiciiler coiiipreliciisiim cst, Unirersw n;uiabi!is cst, firmanitnium ejus Dominum dicit fulu-
viiv Domi::i uiuericordiu et verilas. Miscricurdta, (juia rnm, ut dc se duliilare iu»;i debcat, cu.n l.ili proiiib-
pranenii cuiicia boniiale ; vcriias, (juia oinn,a suh pv sioir; solidalur. Scd vide quoJ d;cil tinwiilttus eum.
iiilcgritale dijudical. S. d iie l.oc pularcs coinmuiii- Uta ciiim sujicrbis cl auil.ifib:is non proniiilii. tl
lcr conleiendum, se |(iilnr, (juibus possiiit lalia con- iiUucrc quam \iiii liaboanl verba disposila. ll>!iii;mus
veiiire ; scilicei, rcq^iircniibus tcsl.unenlum ejus el timor diiTuIeiuiam iribuii , liiviniis autf.iii spei liriiia-

lesiimonia cju.i. (Juaiido siiigulari iiumfro dicitiir menla c(::ici-dil. Sccunduiii istud csi ampiecteuduiii,
Tesluntcnlum, aiil Yctus signihcaUir, aiil Novum. llic iiiniisiliic niccssariiiiii, ul lcx ejus ipsius nohis iiiu-

er^o Te&timenlum d hemcs accijierc Novum ; testi- nere dcclareiiir, sine (jiio iicc inleliigerc ijuiJiiuani
jfiojjm vcio prxcedeiiliuin dicta projihelarum, lcsics boni possuniiis, nec pcrticerc lauJanda prxvaleiiius.
eiiiiii fuerunt sacrarum promissioiium , (iu.is DvUii- Vcrs. 1 i. S.vMEca. Uculi mci senipjr ad Dominum,
iiiis advenius sui manifc&iaiioiie complevii. quonium iy.se eveltel de laqueo pcdes meos. Posi aiilc-

Ver.-.. iO. Capu. 1'ropter nomen tnum, Domine, f.ita jtr.emia be.>t<>ruin, nuiic toiile v.plalionem suam
fropitiaberis pcccaio meo ; copiosum est cnini. Iloc fu.sse Jicil M inper aJ Dom.iium. Pulciierrime auleitt

heiic aJ pcrsonaiii rc!ertiir Eccle>i;e, cujtis congrc- c.(i^i;:iscitiir iia^c faci.i diver&iias. Suiel ei im qui antq
({.ilioiitm c.\ (livciMS i,ec(Hi(>ribiis cmistal evciii.-.sc. peJcs siios noii iiitiutur , iii Ia:]iicos irriierc, aul iu
Vicplcr hudxn luui:\ Dom ;;c .
qu,a JCiiiS diceiiJus fovcaiuiii l;i iius i-.cidcrc Ucc . utcui aiirabililcf Cl
 , ,

U\ EXPOSITIO IN PSU TERIUM. PSAL. XXV. 1?9

vcracilcr diclum csl, quia ;i caiiic ;)iiil)u'oiiins, pe- A oiroradir. Sdbjupgitur cn;isa probabiiis qua pelitio-
ilcsiiue iiosiros d^iiij^iiiius , si ;id DDiiiiiium jiit^ii.T ncm si am coiisoqai dobuissot , (luoniain invocnvif

oculos elfvemus, quouiani ille rcsiieclus ab oiiiiii iios Dominum. IVcvera non inorciur crubescere ,
quK
oflcn^ioiie reddil a'ivuos sp ni S'i;iin C();;iios'itii •
iii l;inla virliite posuisse.
Vor.-i. i3. AiN. liifspice in i/j , cl miscreie itwi, i]no- Ip"-"!!!!» cnim e'o;jil invocarc, qiii nescit pie su|iplican-

uiam uiiicut et vauper mnn eijo. Egro^i:! sibi couipa- los ^ilijicoro.

ratione respondel, quia siiperius disil, Octili mei Voi.s. 20. Tau. Innoccnlcs cl rccti adhwseru; l inilii,

tetnpei ad Domiuum, nunc dicil, liespice in me, quciii- qn uinm snstinui te , Domim. Innocentcs ,
quidain

zd.iioiiuiu ego in le, cl miserere mei. Naiu qni ad iiiiolliijiinl narvulos sacro baplismate regeneratos ,

iliuin scinper res|ticit, exigii ui euiii iiiisciaius ip^e qiii ad!ii;c nullis mundanis coiivcisalionibus polluun-
rcspicial. Addidit quoqiie inisericoidi.c aniplissiiD.^is lur, sed in ipsa sanctitaic iranscuiit, quam suscipere
caubas, quando unints plus air.alur, paupcrriniui pliis merueriinl. Pieaos auteni illos accipi voliint, qui jain

dolelur. Quod de person» Ciiri>li:ii;i popidi conve- maiura a-talo conversi, divino nninere a peccatorum
nienler dicil Ecclesia ,
qui unicus cA ei, quia snius suiil Iaq;:cis absoluli. Sed cum dixerimus Ecclesiam
teracis fidei sacramenta cuslodil. Paupcr, qiioiiiaui variis boiiiinura moribiis esse couiplei:im, quomodo
aniundi illecebris Stijjrcgatus, nulla sxculi ain! iiiunc |> bic dicit lantiim, innocsnles et recti adli(vserunt milii

rcrerliis csl. q '.asi el illos non liabcat pcrmi.\los qui improbis

Vers. 16. Phe. Tribulalioncs cordis mei ddulatcc moribus piUuuntur? Sed considcra poiidus vcrbi
tunt : de neccssilaiil^^us meis eripc vie. Dilalata csl istius, ut iu/joceij/cs ei recios adlnvsisse sibi dicat,
Ecclesia^lribulaiio, dum cogitr.Lones suas per mundi tanquaui il!i fuerinl sociaii atque conglutinaii , quod
calami'aies, uhi e-i seminaia, di>(endil. Keoessc ab uiraque parte morum piobUas vidolur eflicere.
cst enim ul copiii^o fasce depriinalur, qui pro mullis Reliqui aiitem cum labore loleraii snnt poiius (|uaui
a^fligilur. De ncccsv.tdlibus enim dicil, quas perse- adhicseruni. Su5<mui vero dicii, viriliter pa>sa suni
cutoinm alque buTeiicorum pilicbalur iiisidiis. Ili in h(ic inundo fiequeiiies angusiias; sed una milti
suiit eniin qui necein inferrc cupiuui Cbrisiiaiiis. fuit consolalio, te Dominum n.stinere. El iiispicc vim
Sua^ eniiu rccle diceljat ,
quas sludio ciiaiilalis as- vcrsus islius ,
qnia innoceiites el rcctos ideo sibi ad'
tumpserti. hwsisse dicil, quoniiiu susliuuit Diminiini; alioquiu
Vcrs. 17. Zade. Vide liuinililatcm meani et luborcm non poterai lales amarc, nisi cl ipsa de lania vide-
vieuin , et dimiite omnia peccuta mea. V.de , id est rctur lirniitate praesumere.
propiliiis respice. Humiliiat est autem Ecclesijc Vers. 21. Redtme me, Dens Isract, ex omuibus an-
quando indisciplinalos et pravos docendo siisliiict, G ^«snis »i(?js. Cum dicit Redime me, .".dvc^ntnm Ooniini
el tecios aiqiie latentes patitur diviiio roservari jiiUi- ^^^a'vaioiis exposcit, ciijus sanguine redempla, de
cio. Lcbor enim ipius cst ,
quia mullis perseculio- diabolica esi captiviiate liberaia. Dcus Israel, id est,
nibus niiiiiaquc conlentioiie faiigaiur; et i.emper Leus le vidcniium, qiiia ipsos revera graios babet
pravorum objectionibis laoc^sita , iiulla bic o, lala» q;.ibu3 conspeclum suie contcmplalionis indulget.
pai is re(|uie conquiescil Meriio ergo posi laiita qiiae Subj ingeudo enim, Ex omn.bus anqustiis meis, nuliam
patilu-. lemilii sibi peccata oiiinia deprecai-ir qula
, in se inaculam desideiat inv. nlri, quoniam aliter
piaE io!er;iniiae duri simus Ijbor clemenliam judicis Cbriiio iion potest conjungi sancta .'iponsa, nisi fue-
icmpcr cxspcct it.
ni, ut dicluui est, sine inacula el riiga.
Vers. 18. Res. Rcspice iitimicos meos qmniam
,
Conclwio psalmi.
muliiplicali sunt, et odio iiiinuo oderunl me. Dicciido,
Hespice ininiicos meos
Audiamus qiicipadinudum aJIiuc in angiisuis luijiis
, pro ipsis oral, ut redcaiil
(m.s./l.,/}., r.,rrcd,
niun;ii posila , pcr lotum psalmuin nd liberalorein
iill :qi,ia qiios ille respicit, siiie

dilaiione converlit, siciiL in Lvangi:lio Pctiuin Doini-

suum ciainel Ecclesia; ct desin;imu; tiibulaiiones
noslra-, iinpalio-nlcr ferr.-, cuin ipsain inilrem coiislel
niis re-pi;xit ut flerel (Luc. x.vii, Gl). Addidit caus..m
qiia i enrc non debeant : Quoniam multiplicali sunl. jj
p:o nobis 8S [jravissimas an^Mistias susli'icre. Por-
Piiuci cniin crederenlur fortasse coniemni, muilorum
t'jiiiiis advoisi, Domino juvante, viriliicr; sporemus
vero perdiiio sine maxiu.o dolore ao:i poierai susti- d' (jiis piciaie (onstaiitcr ,
quia ^i nos iii Spjins.T..

neri. Scquilur, (juia odio inujuo oderunl me. F.ocle-

p:ir;iiiiis pcriiiiin mus, Deo birgieiiie, cum ipsasimul
siain rcvcra inlqno odio :id xleiiia gaudia icrveiiicmu-;. Niiinerus isie bis
odtranl ,
qua dum luo i| sls
oiaiioiicin fundeiet, diiodciiiis iiiysliTia iiobib suporna diiclarat quod
illi laiuen cJin per.-equi nulla ,

interinissione ccssabant. El ideo addidit odio viginli qiiatuor senii-res iiidefossis vocibus, laudcs
iiiiijtto,

quia esse videtur et jusiiim Domiiio siia vi niodulalionc coiioelebrcnt, commonons

, sicui et illu 1 : P.rfccio
odio oderum illos {Psal. cx.\.\vui, 2'2i. ul ad siiiiiiitiidiiiom corum , ct nos psalmuiu isluin
Vers. 19. Si-s. Cusludi animain incam
frc(;iioii!ata dc\otione Cjntcmus.
el eripe inc :

nonconfundar, quoniam invocavi te. Kidcm sti;»iii pel.t EXPUSlilO IN PSALMUI XXV.
Ecclesia rectissiinam cuslodiri, ul servaia a sclti>iiia- Psaimni Davul.
ticis. nulla qucal pcrvcrsiiate confundi, scl siiie i^uu) psalmus sigiiirKCl in aolibiis noslris conve-
macula el ruga Sponso suo oinala lidci viriuiil.u:) niculiam spiriUialiuuj rcrum , Daiid autcm u);uiu
 i«3 M. AtUKUr CASSIODOK» 184

foriis aqiie desiJctabilis, loiiis liic lexius ad por- A crecis menlibiis iiiducamur. Bene crgo prophcla petii

reclum ajilandus csl Clnisliariiun ,

qiii Doniino lar- dicens : Prcbn me, Domine, el tenta me, in ista pnrle

{jienle divcrsorum laudc nierildriim iii Eccifsia cjns (|ux Domini est, iil non in iilam tcitalioncm diabu-
ronstanti animo pcrsevcrnns , divinis se bcncficiis licam induceretur; ubi sequilur : Sed libera nos a
consolatur. Sed lamcn cum lalis liymnusdicitur, ne- malo {Manh. vi, 13), id est ab ipso diabolo.
< esse est ui ad Chrisiuni DominMm intelligenliui vir- Vers.5. Quoniam misericoidia tua anle oculos m.eot

luic reftraiur. est, et complucui in veritale lua. Hoc erat unde lcnta-

Divmo psulmi. tionum peiicula iion timebat, quia mir.ericordiim

ejiis non poicrat oblivisci. Jugiter enim sibi subve-
Sanctus iste qucm dixiinus, priir.o modo psalmi
niri facit, cui collalura beneficiuin anle oculos scra-
innocentiam suam respici deprecatur, qiiia cuin i'ni-
pcr assisiit. Qna de re eliam Domino complacuiste
(|uis lioininibus non habuit poriionem. Secuiido sop-
sc dicit. Complacere est aiitem cum sanclis Domini
plicat ne hxreiicis aut schismaiicis in judicio Domini
aettriiam graliam promercri. In verilate , id est in
niisceatur, quoniam domum ejus se dilexisse tesla-
Christo tuo, qui ail : Ego sum via, vcrilas el vita
tiis cst.
(Joan. XIV, 6). Aliter enim Fatri non polesl coni-
Expositio psalmi.
B placere, nisi qui tali fuerit creduiitate lirmatus.
Vers. i. Judicame, Chmine, quoniamego in inno- Vers. 4. Non sedi in concilio vanitatis, et cum ini'

centia mea ingressas sum; et in Domino spcrans non qua gercntibus non introibo. Complacuisse sc Domino
infirmubor. Fericulosa quidem judicii videtur esse egregia nirais narraiione declarai. Imioccnliam qiiippe
peiitio, sed sequeslralio raaioruin , qu« (it in exa- suam niiitur ostendeie, duobus vcrsibus rcJiigiendo
ininc Doinini, cognoscitur a benemeritocompetenler quai prava sunt ; aliis vero duobus ageudo quse rccia
oplari. Quapropler non esl liic delestabiiis arrogantia siini. Quod argumenium in topit is diciiur ex coiitra-
ineritorum , sed justa petitio fideliier servieniis , ut riis. Conci/i«m enim ranirafjs, ot congrci:atio iiino-

sequestretur a pessimis, ne cum malis habeat porlio- centium oninino conlraria sunt. Cnumerat e;iim nunc
nem. Postulat enim vir sanctus judicia ,
quia certus qu3c, Domino largiente ,
peregerit, unde se compla«
crai de ejus niisericordia , sicut ail Apostolus : De cuisse icstatus est. Non sedit in concilio vanitatis,
canero repoiita est mihi corona jusliiia ,
quam reddet qui tractatibus iniquorum nulla consiiii sui pariici-
niiki Dominus in itla die juslus judex (II Tim. iv, b). patione conseniit. Fieri enim poten ut honio sanciui
In innocenlia vero sua inyrediiur, qui, sicut inferius casu aliquo ad concilium veniat iniquorum, ubi vcl
(licit, sperat in Domino, ncc de suis quidquam viri- incongrua vel vana referunlur. Sed diim lalia cogno-
bus, sed de divina largiiaie pioisuniit. Sequiiur hujiis Q verii, neque cuui eis sedet, neque deleciaiione aliqua
rei decora probalio ,
qtiia in Domino confidendo in- commoramr, sed pra\um siudium aut dissuadet,
firraatum se esse non asserit. Ilaec csi enim innocentia, aul descrit. Qnapropler cuin se prius negasset se-
(juam supcrius dixii, id estin Domini virlule confi- disse cuin nialis, modo se proli clur non inlroi>se
dcrc, ne possit cum aliqua pcccaiorum infirmitas cum pcs^imis. Anie e:iiin tractaium ipsorum viiavii,
ingravare. posl ei facia deseruit. Iniroiius csl enim ad scelus,
Vers. 2. Proba me, Domine, et tenta me : ure renes ctim fteri aliquid audacler incipitur. liilroiius eiiini
vieos et cor meum. Pruba et tenta, non praesumplive iniliuni signiQcat opcrationis, ipiod vir saiictus a sua
liicinir, sed hoc einendationis gralia fieri postiilatur, conscientia profiielur aiienum.
Nam qiiando ille perscrutaiur et leniat , facil nos Vers. 5. Odivi conijregaiwnem malignorum, et cum
peccaium inielligere nostruni, et ad fructum poeni- impiis non sedebo. Minus fuerat sanclo viro inaluin
tcnii.TC pervenire. Alioquiii si nulla nos in hoc vitasscconcilium, nisi cl congregaiwnem odissct oinni-
saeculo adversitate commoncat, sub neglecto relin- modis subdoloruin. Odiuni cnim signilicat divisionem,
quimus ea pro quibus saiisfacere dcbereraus. Ipse sicul esl iii amorc collegium. Et cum superius se
onim bubscquenier exponit, cur se probari et tentari dixeril in vaniiaiis concilio non scdisse, mddo se
desiderarct, utique ul urerentur reucs et cor cjiis; £) profilctur CMm inipiis non sedcrc. Clruniqiie qiiidein
qiiatenus delectaiiones et cogiiaiiones humanne verbi dcserendum. Sed
crat oninino alii siini vani , alii
Domini calore purgarcntur , (|iii more fornacinm, iinpii. Vani suiitqiii caducis iiiquisiiionibus occupao-
viliorum sorJcs absumens aninias homiiium
, ad tur, et in siiperflua lempus narratione consumunt.
eimr.dalioncin perfeclissimi decoris adducii. Por- autcm,
inipii h.irelici, i)iii quxslion bus §7 pclidis
scruiandum est aiiiem cur hic pelat se debore teniari, Scripluras divinas dcpravare ciuvenduiit sicul
,

cum in evangelica oraiionc sil posilum ; ydwiucas Pctrus apostolus ait : Dcprnvanics er.s a.i sunm inltri-
nos in tentaliuncm {Malih. Dua» tuni ct pcrdiiioncm (11 Petr.
vi, 13). suiit igilur iii, lC).Hos cr^o ulros-
tcntationcs uiia Doiniiii, qoa bonos lentat, ut cos
:
qiie jure nionei esse fugi.ndos, q iia illi superfluitales
compclcntcr eriuli.it, sicil lcgiiur in Gcoesi : Tenta- diligunl, isli icla pervcrsilatis infiuunt.
vil Dominus Abrahum^Cen. xxn, 1); vcl iil.id qiiod Vers. 6. L.ival o inter innoccnlci mauus mcas, et
dicil Moyses Tcmat vos Domin^s /),«« vcsicr (nent. circuriiibo altare (uum, Domine. Potcst
:
lalia loir.i, qui
Jiil, 5). .^licra \ero diaboli csl, scmpcr
(|ikc Miicit capiit suum sequilur Chii.suim, qui ttrrcna despicil,
»d morlcin dc qiia prccamur no •jus parii^s
:
in c! ropicstia coiuupi^cit , <:cul AposL.lus nA : Sostrs
m ExrosiTio iN rsALTnRiLM. rs\t-. x\v. m
tiuletncouversatio in coelis est (Pliilip. v.i , ^O). Jntcr A (\\\oA uwMarum pccui.iariim ol)l;jlionc {^Mval,» sit.

innocentes eniin lavut manits siias, qni>quis facta k-l (oiisidcra <iiiO(i li;i:c nccipicnlcs judices univcr-

propria stndio bonx» conversaiionis cmundal. Ei Itone saliicr cssccntur. Nam et qui justiliain vendit, mu-
addidil, inler innocentes, quia possunl /o."«re wanut ncribus dcilcrani rcplcl ; ct qiii nocenlcs absolvil,

eliain qni nocentos sunt, sicul fecll Ponlius riaiiis idem suam dcxleram n.uncrum acceplione comiilc.vii.

[Miitlh. XXVII, 24), qui duni animain suam ncfaiuia Sic uirnmque, ut arbilror, ad viriiin s.inguinum con-

[>omini iradilione pollucret, maiius suas sacculi islius gru''nler aptandtini cst.

liquore mundabal. Sed spirilualiler manus taval quis- Vers. 1!. Ego anlem in innoccntia mca ingresstts

qiiis acius suos Ijciyni.^bili saiisfatMione dilueri!. suin : redime »te , ct misercrc niei. S( beina syncrisis

Circnmifro vero dixii.id e^ frei|iiei)ler iicrabo, nl est, curn causam siiam quis ab advers;iriis suis nililur

assiduiiaicin sanciissinuc devoiinnis os.cnderct. Al- efiiccre mclioreni. ^ani cum ilii accipiendo fallaciler
tnre enim ab aUiludine diciuni csi ,
qnasi allac ar;v, gaudoant dexierain suam muneribus fuisse comple-
ubi Domino sacrilicatur , ul conspeciibus p^pulorum tam, .<;e riicii ad innoceniioe introissediviiias. Jnyres^
misev'Cord X ips iis dona pandantur. sus enim in lliesauros spiiilualcs mullD verius so
Vcrs. 7. Vtaudxamvocan laudis /lia", etcnarrem uni- consolatus esi, quam iili siiper niundanis divitiis

versa mirabilia tua. Provecus ad cocleslia idco illnd B gaiidcre poluissent. liidime me, id esi adventus lui

spirituali animo circumibal aliare , ut concentum sangiiine prelioso liberum redde, quo absoliilus esl

doininica; laudis audiret. Forte illud dicit, quod co- mundus, qui peccaris tenebatur obnoxius. Et mise-

ram ipsoindcfessa voce prxcinilur Sanctus, sancius, : rere mei, scilicel in Iioc muiido, ubi fidcli er siippli-

tanclus Dominus De s Sabaoth [Isa. vi, 5 ). Qu;e caniibus parcis.

cum audirei, el devotionc maxima cognovissel, nar- Vcrs. 12. Pes enim mcus steiil in via recla; i.n

rarei popnlis universa mirabilia qua; bodieqne in san- cccleiiis benedicam Dominum. Iiiter ronrulientes

ciarum celebralionc missaium beaia canii Kcclesia. liacreses el niundi gravitcr sxvienles an^'Uslias, boc
Vcrs. 8. Domine, dilcxi decorem domus lua el lo- benc vir calholicus profiielur, quia ycs ejiis iinino-

aim habiiationis glorice tua'. Beatissimus ille quem bilis perduravii; qui liccl importnnis iribulalionibos
divinius, sccundum moduni oraiionis ingrediinr, flnctuet, in parte (iilei nescil qnibuslibet nccessilati-

Biipplicans ul, cum decorem domus Domini dilererit, bus commoveri. Po^sunl eniin tales , el bis similes

illis qiii ab eodem alioni sunt nullatenus misceatur, Iioc diccre , de quibus ipse Dominus lestimoniuin
sed in cjus Ecclesia perseveret. Decorem domus dicit, pcrbibct, ut esl illud : iJe/i^ui mihi stptem millia
noii pulcbritudinem parietum aut ministeriorum pre- virorum, qui non curvaverunt genua ante Baal{JIl Reg.
liosibSimos apparalus, sed ipsorum actuum beatissi- C xix, 18). In via rccta, id csl in mandalis tnis ,
qune
inam qualiiaiem, in quibus cuncla gaudcl Ecclesia , recia sunt, el reclos faciuut obedienics. Nam quoties
id est, in psalmorum jubilaiione, in precum sancti- pliirali numero dicnntur ecclesise , mundi isiiiis

lale, in Christiani populi humillima devoiione. Prius Clirisiiani populi significantur, (pii dc diversis gen-
onim de universali dixit Ecclesia, nnnc venil ad libiis probaiitnr cise collecli. Fuiura csl enim una
Miicio«, iii quibus gloria Dei Iiabitarc cognoscilur :
ei perfecta Jerus;ilcm, qux- malorum scqueslraiione
de qiiibus Apo-lolus dicil : Templum enim Dci san- purgabilur. Dicil erg.) beatiis isie qucm dixinms, noii
ctum est, quod estis vos (/ Cor. iii, 17). Diceudo cnim in Ecclesia, sed m ecclesiis sc Doinino caniaiuruni,
habitalionis locum, Iiuniaiii pecloris signilicavit aica- quia per univer.sum mundum nomen conslai esso
iium ; mirabiliier subjungens ,
gloricn tuae, qiiia ubi- catholicum.
cunqne iiabiiat, g'oria cst. Gloriosum cnim eflicit
Conclusio psalmi.
quidijuid iiilnbitarj dignatur, et ab bospitis mcrito
crescit Iiospiiii magnitudo. Cunsidcrcnius qualem nobis formam vii.TC rcligio-

Vers. 9. Ne cum impiis animam meam,

simul perdas sus isic trndiderii. Dicil enim ideo sc bic viiasse
etcum viris sanguinum vitam menm. Jusie rogai iie pe.simos, ne in juciicio Doniini cuin ni dis possit essc
cum impiis aiiima ejiis pcreat in fuluro jiidicio, ciiin *^ socialus, adinoncnsu» iniqiioriini consoriia f.igienti^s,

quibus Iiic communem non iiabuit actionem. Mciiio jidelibus Cliristi spiriiuali seinper charilalc junganiiir,
enim abcis ibi se seq.iestrari pctiil, a qnibus bic se quia ex diutina hominiira convcrsatione , inorum
ipse divisil. Sanguinum enim viii suiit, qiii cainalilcr sempcr conirahinius qualitalem. IIoc cnini el scxiiis
vivnnt, ct nulla jiissa coeleslia conciipiscuiit. Pereuiit psalmus admonei, cum dicil ; D.scedile a me omnes
erf;o lales de futura Jcrusalem, qui pro sua iinpielaift qui operainini inujuitutem {Psal. vi, 9); hoc el deci-
damnandi sunl. inns scpliuius qui ait : Cvm sinicto sunclus eris, et

Vers. 10. In quorum manihus iniquiiates sunt : cuin viro innocenie innoccns cris , cl cum clccto electus

deitcra eorum rcpleta e.^l mnnenbus. Exjionil tjiii siiiil eris, et cnm prrveiso subvcrlcris {Psal. xvii, 2G). Ue-
viri santjuiiium, iii qiioriiin consuctudine videmiis esse vcra ut co^noscerctiir ingcns inaluin , qiiod lam
neqiiissimas acliont^s. Manus eniin no.-lrj! i.ignificaiil crebro moncbalut csse fugiendum. Quapropler stu-
generalcs opcrallones, quas gerimus in iiac luce dc- dio^c quajrainus gioriosnm iiiniis aptiimqiie coII«-

geiiles. Ilic dexlcrn sprciali'cr judici; veiialil;ilcin gium, 'juod iios virlulibiiseruilia', ei dcMlcrio di\iiia;

iiriMiBiiliat, fjuain ideo dicil icpUtam es,c 'uuneribus . (harl.iiis arccnd.l, iic iii rc(ribulioi;c gg inalorutn
 ;

137 M. AlRriLII CASSIODOni m

ineritOjung.imm" pcjsimis, qni cti!lL-;,'iii.'H liic lnbere A Q'» tribtdanl me inhnid niei, ip^i infiimali iunl et

voluinuis cnin iirili;,'ni<. QuoJ si (lili^entius pciscni- cecidenint. Sic islius epicliircmalis brevilcr fornu
loniur, ncc q<iaiilil:i!> ipsitis iiiiMicri vacil. N:)iii (jniii- [lerrecla cst. Niiiic atl cxponeiida verba redeamus.
<]ue porlicus fiiis^e S.iloinoiis, in (|iiil)us pericl.laii- l'rii|)licta «^r;,'o dicil exsiillans, se qiiernquam honii-
tiuni turl):i ln[igu.'b;il , ivoiigr! ca iiobis (Jcsi;iiat iiiiiii iioii liiiicre, qMoniain a Deo fuerat illuininalus,
aiiotorilas (Joan. v, 2). Q'ii calctilus ipiiiupiii;:» iii se oslcndeiis forinidincm sempcr li;iber(; lonebras suas,
icduetiis, in xicesiuia (|iiiiit:i suiiiniu pr<);;reclitu(', qu:uido ccnlra cam [loiiiiur illuminaiio s^uperna. Se-
ul sicC'.i(J;i rKJeliu'ii psf.lmi istius ; byssj rccrccntur, qiiiiur, rt sulus ntea. Iii (juo vcrLo cuncia condudit, et

s cul in il!is porlicihns j;uciilitiin {uob:ilicu; [•isciiix' v.ilcliidiiiein C(irpo,i<i, el animac sospilalem. Llraqiio
lavacr.i u'gi!i corpora s.inabaiiiiir. enim .siinl iiidicia s.^liilis ,
quando snsliiieni videlicet

gravissimas passioiies. Quem timebo? li esl nulluin

i:XI>OSlilO IN VSALMUM XXYI. liomiiium f jrmiilabi). Timor eniiii fecerat Oomini, ne

Vialinus Daiid priusquani linirelur. quemqiiam alium timere pot'iis-el. Seqniiur : Dumi-

Tiliili liujus liibloiiallegum qiiidcm valiiminelatiiis

nu$ (lcfensor liUe mew , a tjuo iripidabo? Muiii por
aclus iniquos accepta Dei muiiera peidiilerunt, Quo-
iiulicalur (/ lieg. xvi, l.j). Nain cuni Saul peccassel
'""» '-»"1«'" ^*'/^"*^'- ^"''^ I>oiu.'m,, ni.llalenus aliqiiid
Deo, per snnclum Sa.nuelem |Topliciam David apud B
pairoiti i^uum esl uiicius in regem. Verum hic litiilus
aiiiiseruiit. A quo trcpidabo ? Inlerrngative pronunlian-

de ipsa unclione non loquitur, sed illani polius com- dum cst, id e^^l a nullo, sicul et supcrius posuil, quem
timebo/ Tales quippe iiilerrngaliones pro abiieg:itio-
ineiiKirare dignosciiur, quando post perscculiones
Saulis, volo populi esl pcrd;icltiS ad regnum (// Reg.
nibus accipiendjs csse noii dubium cst. Addidil:

V, 5),cum el istum psalinum rcrutn ipsaruni teslili- Dum appropianl super me nocenles, ut cdant carncs
meus. Truculciiliuni iniinicorum hic vota pandunlur,
salione cum con§cripsisse manifeslum sil. Nam si
qui non solum exsiingucre, sed eiiam aviditate fu-
priinam illjin uiiciionem velis advertere , niiUum
ijisam psalmura legitur effecisse. Resial ergo
roris, ipsas qiioque humanas carnes cupiunt crudc-
sinie
liler devorjre. Et idco inimicorum lania ferilas pro-
ui istam secundam unclioncm inieiligerc debeamus.
ditur, ut libcralionis gralia duplicetur. Adjecil : Qui
Divisio p:alrta.
tribulanl me inlmici tnei, ipsi infirmati sunt el cecide-
Cum frequenier anic rcgnum liberarelur ab ininia- runt. Versus iste pcndel de superiore sentenlia
£i6 suis accrrimis, per lotum psalmuni loquiiurpro- probaiio esi enim quomodo nulUim timerc dcbuisset.
phcta. In prima posilione Dominum se dicens me- Nara si persecutores qui formidari potcrant, subruO'
luere, et nullum alierum formidare. Sed iiiler ad- quando potius
Q runt, quis, rogo, ti;iior erit, illi ca«
versa saeculi unum sibi tesiatur esse suflfugium , ut, dunt, qiii iinpugiiare videbanlur? Cunsequenicr au-
licet periculis corporalibus jaclaretur, ipse in domo tein vcrba suiil posii.i; priiis fuil infirmarif pos(
Domini firmissima devoiione menlis liabitarei. Se- cadere. Ei intuc^c (|iion:ani hic ndeliuin beneflcia
tundu pDsitione, muliiplici cl.ide liberaius, diversis
breviter exponunlur ul nou
, il!i qtii passionibus
inod:s gratias agit, et proplieiiae spiritu spem sibi premuiitur, sed illi m:igis curru:iiit qui innocentium
futura; beatitudinis pollicelur. Sciendum sanc hunc sangiiinem devorare feslin:int.
psalmum secundum esse illorum qui per actus Uavid
Vers. 4. Si conssiant adversum me castra, non
b5gnilicant Clirisli Domini futura mysicria.
timebit cor meum. Salutari probalione coniplela, pro-
Expositio pyalmi. pheta ijL-tus exsultat, dccoram ein|ihasini, id est

Vers. l. Dominus illuininaliQ tnea et salus mea, cxaggcraliuneui faciens, ul si adversus ipsum soluin
q'(cm liiucbv ? castrorum coeat muilil.ido, stabiLlas mcnlis ejus noii

Yers. 2. Dominus defensor vita; mece, a quo Irepi- debc:Ucoiiiinoveri, dutn soleaiit hominespliirimoruin

d :lo? Dum appropiani super mz mcentes, ul edanl 0|iptigtialione lerreri. Caslra eniin v;ilidi munilio
carncs mc:-s. csl, quam cxpugiiare facile non poiesi iinpetus ir-

Vers. 5. Qui tnbulanl me inimiri mei, ipd in/irmati D rueniis. Sodh.ec omiiia sibidicit esse conlcmplibilia,
sunt el cecidouut. lios ires versus paulo sollicilius cuin valleiur auxiliaitonc divica.

auiianius, sunteniia magitxargumentalioiiisformula Vcrs. 5. Si exsurgnt in me prceliutn , in hoc ego

coniprchensi, quam Graeci epichiretna, Lalini cxse- sperabo. Poiueranl castra consistere , el in pr.Tlia

culioncs vcl approbaliones vocare maluerunt. IIoc non coire. Sed nunc ipsum sxvuiu cerl.iincii ailjicil,

arguinenio utimur quolie^ rom de qtia agilur per ul niliil eoruiii mcluere viderelur qux terribilia puiat

exein[)'uin aliquod probarc conlen liinus. Causa enim humanilas. Si exsnrrjat, id est si suliiia in me con-

liic proposiia cst in uno el semi vcrsicu'o. Dixit certatio, quasi fervens procella prosilial , in eo po-
Ciiim : Dominus illuininalio mea et suliis men , quem tius sperabo vicluriam. In praeliis cniiu coitcilalis

timebo? Dominus dcfinsor vilw nu/r, a quo trepid..bo? gloria vinccntis semper apparet. Nain virius probalur
Iii alio scmis ct uno veisicu'o suiijunxit excnipluni, lalerc, qu:e noii fucrit exploraia ceri.imine, sicul
quia ii.inime trepidare debuisset, qiiando ili m.igis supcriiis dixil : Jn tr:bulationibus dilutasti miki
csduiil (|ui pctsequi probabanttir. Ait cnim : Dum {Psul. IV, i). Et rcspiciendum quod et isle versus
(ifproviunl sui cr inc nuc<:iitcs, ui cdunt C(irnes i/uas. sic habct in capiio, g^ .-icnl ille prior. Qux ligura
 ,

1J.3 EXPUSIilO IN rS\!TL-.r.il ^:. !'S\f. X\M. *'f'

imslra .iiceiilrr Ciii-r.rr,

tt.citiir r^ii:S.!i'-r.i. h:o::lS uii:i:n vcihu:» |»»"rc-»!i:ii;:i Al'"-. ^"'i'> ':'=os i;i: iiS

reiKliltii' «inoil el iii c;»p:lo iis;ilii!i (]u iiiili) iiuiiio Iteiiolitio piiia serva'.ur.
lii!!i priii; i,..;i ,

Vois. tO. tuciiii:tb'j cl imnto iii<o in labcnacuto cjus

itjiisUil il!"<-fUiiii, iJ c.-i, Dj:ninus, Diin.n^s.
Vois.G. r';.cm jciiia Duinino,hcuc Teiin:rni:K Itiani tioaliam juiHmio i^; ninubo cl psalnmni dirnm Dw
-
no. Deinrsij bei oli.iis qua; el de f ilnro Ct i» prj
rt."ni i|itiJoiii j) li.sse se vlicil a Domino, ({11:11» cxp-mil in

sciili se ciKnovoiai :u(cpis.»e, ininc gaiuiinin suiini

iiilorius. Siil viJoiinus si ununi, cl iion inagis 011111:1.

na>ralionft dosorilii. 'JiicH»ii.'M dicii, hot;

Oalculo qiji.iein siiiguiaris csl, sed rerum uliliUile niira'.iili

esl aiiinio jersinil.bor qua poten.ia coelos Itjcerii,

ininifros;»; aiii^iisla prec;uio , laluin pra;niinn.; bro-

granditcr impcirauir. li-.nioruni sl(;!l:is lun.l.ivcril, innria det.Tniinavcrit, l.rr.iri sl:-

viler ijtix-rilur, suJ
b'!ivor:t, ti»lunn|uc iiiiiiiduia varia virluiuin Uuidd
tigo nu'S esl doiniini D.iinini solani cxpelerc, iii qua
voiuniac coinpleverit. Lt ciiin 1ij,'C oiniiia jiiinio circuinivcni,
I ona oiiinia coiilitieiilur. Jlali autem i rrciia
immoliire i*i iikii tu tabcrnaculo ejus ho!>Lum j-Jila^
iliscissi, iluin s.mitJieni cor;ioiis polnnl, ciiin tlivil'.'is

tionis, id cst in Ecclosia cjus Oireric sadiiicinni

piecaiiiiir, cuin iiiiinicoru.ii ilcjeciiooes c.\pn&iu!ani
li.udis. Jubilnlioncm ijnipiie dicimus ex 00 ipod no.i
leio.ido fiiigaiiiur, ci iiitc-rduni periiura coHi|ir.runt.
j,:val biudarc '.luaido dokcl.-^.nlos tu 11 snc.inu jii-
Vers. 7. L ,. iuhubilem indomo Domiai onmibiisiiicbm :

cnnditate grati s rolerre coniend.nius. DiNiinui su-

iiliv n::a' : ul iirfcnin icluntutem Djni:,:i, el prolegar a R
lempto samlo cjus. l\xc csi una bupplicalin, qiiaiii perius aiiud cssc cantare, aliud psalmiui dicere. t'cn.
/rtic esl sola voco laudos cancre psu.'m«»i dicere^
biiperiiis expelcbat. El vido «juia nul a caslra, niilUiiii ;

bonis opcribus gi^iriam Domini pra;di.'.ti(:. C.antare

pra?liuin metueredobuil, qui lali scmunilionc\aliavii.
Quo; suiit ciiini civitaies siinilos, ijui sunl oxciciuis eiiiin ct psalmum diccre , ipsa osl lio lia j^ibilationis.

lorli.iics, qiiam habilare in domo Domini , iibi iiiliil Vors. 11. E.':aHdi, Dominc, vocem meam qua cla-

bunianuiii , niliil d.aboiiciiin cerlum osl poriiinosci? muvi nd le : miicrerc mei el exaudi mc \cnit ad SC'

El lioc iion parv> teinpore, sed omnibus dicbus litcc cundiim posiiiDiiem, in qua por graiiarum actioncm
suce. Qiiaiido, mgo, mctnat, cui omnis vila socura psaliiKidi-je mniius, (juod promisoral, exbiheiot, jTa.'-

esl? Virftf eliam voluntatem Domini ,

qni inxcepla seiilia superioribus jungt-ns. Clmnavit cirtm.cmii
ejus inielliijil, tjiii pnritali ipsius tola so iiienlo sub- diccrel : Vt inhubilem in dono D.>mini omnibns dlel-us

;lidcril. Pri'plicia ei;i:n poslulal yrut gi u corporis tita tnccc. El cum supciius dixerii, liosliain sc jubila.
Cbrisli templo, iinde et firmaineiUum fiilei , cl iiivi- lioiiis ofTcrre, quia divcrsa sit inuneia con.-ccuins,
ciuiii ribur dofons onis accipilur. Ad illiid oiiim per- iiniic iteriim i(tg;U nl exaudiatur. Nec dosidcrio suo
venerat aniini viiiute, (juod adhuc nun vidobal in adliuc sali^-facit, nisi Iioc frcqucnti snpnlicalione ro-

specic. C ga\orit, Siilicet quia divinaruin rerum nuila saiirtas

Vor.-.. iS. Quoniam abscoiidit mc in labcrnaculo mo, csi : sed quanlo gnsiatur Doininus ian;u siiavi .s ap-

in die mulorum pivlexil me in abscondito tabentacuii pcliiur; sicul el in alio psiliiio dicit : Cusiiit c: fi-

sui : in p<tra txaltatil me. Voisuin Iiuiic panio dili- dcle quoniam suaiiscsl D:jmi:iii.> {l^iul. xxmj, D).

gfiitius pers' rutemur. Aitenim : Quoniam abicondit Ve?.S. i2. T>bi dit.l cor meum : Lnjuisivi lullum
mc in tabernaculo suo in dic ma,'orum, sigiii(ic;iiis illud tuur.i; vultum luum, Dcminc , requiram. L't» dc lidoi iuni

lempns (piando Saulc persoiiuenle muiiis locis ppr laciuim prudit, qiio;! jdus :iiidil Divinilas (|iian! |
ojiu-

6<|ualeiiles speluiicas el inoniium secrola laliiabat. luruin tonanlissimas voccs; sicutMoysi d:. itoi : Quid
Quud illi revera tabernaculum W.l, qui;i incns ipsius clamas ad me (Exod. xiv, 15)? cum lnciiui.s ^.ii.juid

iiiin(|iiain a rcligionis piolatc di-ce5.sii. Se iniiiir, pro- i.oii legatur. Fidelis ilaque vir cor siiUi» dixil ad 1 o-
t'X l mc iii abscGudiio taiernnculi sui. Suporins dixit, ininuni loqui, <|uoniam boc vidobalur qii d i ();.M;ii)aL

ubACondii; iiunc d.cit, prolexil. Al scondi esi quatroii- ollerre. YHllum aulcm Domini quiiit, tjiii .-,0 ;-a::cl.i

tiiim ocul s noa pr.fberi ;

pro:e<ji autoin , ali on ni ronvorsjtiime traclavorii; dc qiiibus (li(Uiin . sl :

nielu peiiciiloqiic Ib rari. In ubscond to tnbernaculi hentimundo cordc,quonium ipsiDeum iidi:bt:ni{Mi'.ltlt.

sui, dit ii, id esl in Divinitatis secreio, a 1 qu.id .-em- v,S).Ceiiiinal quoqueijtiud dictu:n csi, vuituni ; .uni.

pcr dovoius aiiimus festiiribat , dum ibi sil.i (Sso vi- D Ouinwe , rcqniram. Una tiiiidom rcs, sod lioijUi-nl.iia

dfbaiur, ubi ejus iitlenlio p. rdurabal. Quo.l autcin piicaiio; s iobal cnim qu.im prolu sii.n csl , <|iii;d

dicii: 7/1 petra exaltavii me, ad incaniationem Domini nrdeiili studio tolios c.poudiat.
jici liiiet ; (jiKiiiiam de cjiis scmi.ie nalns esi {Jlirisiiis , Vors. 1". .Vt' (ivcil:i.. luciciu tua:n u me , ucqi.e dc-

ijiii osl lap.s adunans popul s angularis. cltnes in iio a scivo luo. iJcsiderij sua caule docontc»'-
Vers. y. Sui.c aulem exaltavii cnput iiwum snper ty M o\seqiii:iir. h:i|ioriore (|(ii| |:e vcisu priJossiisest
inimicos inros. Pcstiiuam dixil pra^niiaqiix do Doniini viillum Domiiii se dcsidoranior cxqiiir. ic; lI qiio-
Ciant iiicyriiaiionc ventura , ininc dicii praLscnlia, iii.iiii noii cst iii p:itosiale boininis su:iin < bl:i:i'io

cniii eiim ab inimicis suis, sivc carnalibiis. sive spi- dosidoiium, proo:iUir»t'« t; .'..i (acic:n sii:iiii Doiiiiii.js,

riiualibus ct.nsiai ossc l:bcr;ilu:n. Caput nu i:m , Ixne (•uain illc in.igiiopcrc posiulab.il. Ijisius eiiiiii i;iiiiicrii

iiieiili.-> ocnluni vidomur accipeie, (joi rcvera capiit csl , sc pricsiarc lidolis.->iiiiis conMicndum. Stijuitur:
nustrum cst , iiuo vogt lantc iiossunins coiUiiori. ?ic'i;c delii^cs in ira a seivo tiio. Sipc dixiiuii> i»vj/;i

^am plcrumqno illud dicimus c.ipu^, qiiod ciiiinoK! jioni jiidicii toiii|'.i<><, ciiin (r.->(crnet in.il.s a b.iias.

miT.Jiraliir. Suj^fy iiunJLCS, vilj'jsos 5i;:iiilica! ajipc- lilis cnii'1 iraMi (icdilnr, '{iii iiifLiici EcjjiCi;..'!!!'!!!-
 ,

m M. ALRFILI! CASSIODORI 139.

ilaiiiiiandi sunl. Rog:U crgo no tunc ;ib ip-o dccHnct \ lesies crgo iniqui fiipioni IhLi-li Idumaeus, eju8<iU«
Dominus, quando sanciis vullum sux iinijesiuiis iu- biniik-s, qui cuiii prodiderunl Saiili a propheta Achi-
•iiilserit. Ilomo carnalis Dcum linict, ne pccottis melecli fuisse susccplum, etgladiiim illi sumptusquc
iiigrav;»nlibusaul subslanliam penial, aul liiios aniii- daios; qiiod rt;x sacerdoiis aique liliorum ejus morte
t;ii, QQ aul copia auri argentique niinnatur: santlus reseravii. Mt'n.'j(i siint enim diccntcs contra regem
aulcin vir boc lanium meluit, nca vultu Oomini red- Saulem Da\id con^iiia fuissedala, Dcumque pro eo
daliir aliciius. fiiisse dcprecatum; qiiod lalius Kegum textus eloqui-
\iiTS. H. Adjutor meus eslo, ne derclinquas me turf i lierj. xxii). Pulclierrime aulem dixit sibi, quia
n que despicias me , Deus saluturis mcus. Ubi sunt mendacii sui pocnas recipii qui falsum tcstimoniuro
qui bumaiiis merilis dicunl aliquid applicandum? proferre conieiidii. Sive, ui alii dicuni, idioma esi
relil lex ei proplieia, plcnus gralia el bonediciiOMe Scriplurse diviiia;, ui pro singiilari pluralis numerus
toclesli, ne deseratura Domino.Scii enim quia si ille apponaiur; ei itcrum pluratis pro singulari numero
rebquerit, nulla se polesias rcgere pra'valebit. Kec inveniatiir adjuncfis; sicut de llerode niortuo legitur
semel ei peliisse sulTicit, iiisi boc i|)sum sub refeli- dicluru : Mortui sunt qui qiioertbanl animam pueri
lionegimiiiarel. DLspici en\m scmper addicii cs', nec (}Ia'ith. II, ^O); vcl Moysi de Pliaraonc pronunliaiucn
sccurus reddi polesl, nisi (luem judicis sereiius ocu- g esl : Quia mortui sunl qui qvcorebant animam tuam
lus intuciur. {Exod. IV, 19).

Vers. 15. Qnoniam paler meus et mater mea dercU- Vers. 18. Credo videre bona Domini in lerra viven-
auerunt me : Dominus anl.m assumpsil me. Patrem tium. Exspecla Dominum. Postquam muilis modis
fiuiini Adaiii piimuni iKunineiii dicit,malrem uxorem Dominum deprccatus est ne perse(|ueniibus irndc-
ejus E\am, undo i^ciicraiio bumana descendil. Isti retur, ad confldenti.e siia; redit auxilium, sibique ipsi
ergo rcliipieruui condilione mortali , nec eiiutrire promillit quod bona videal in lerra vivenlium, id est
valueruiit, quaiido de liac luce iransla.i sunt. Quamvis in fulura viiu , ubi bona sunt sempilerna. El propric
islud de ejiis gcnitonbus pos!>it iiitelligi : quia domum diclum est terram illam esse vivenlium, quoniam ista

l»atris sui iiialnsquc luiic dereliquil, quando a popu- morientiumest. Qui status apud oratores dicltur col-
lis llcbrais ad rcgni culuien evectus est. Sequitiir, lectivus, quando ex scripio coUigilur id quod scri-
Dominus aulem assumpsii mc, in loco scilicet veri ptum non est, ut pcr id doceatur esse ac si scriptum
j.areiilis. Pater c&[ quia condidit, quia regil; mater fuisset. Ila et bic fulura pra;mia ex antecedentibus
quiu fovei, quia inlirmos ct parvulos laclat. Assum- beneliciis sibi ciediiesse venlura. Tcrram aulem ri-

fsit vero d.xit, lioc est, dc privala coudilione in ventium, proprie Scriptura conimemorat divitia. Ad«
regno posuii. p ditum esi : Exspecia Dominum, sciiicet qui promit-
Vers. 10. Legem mihi conslitue, Domine, in via lua, tendo non faltit, qui prsesiando non imputat, sicul
et dirige me in Sfmita recta propler inimicos meos. Le- Jacobus apostolus ait : Qui dat omnibus a/Jluenler, ti

yem sibi stalui illam poiius Dumini deprccatur Salva- non improperat (Jac. i , 5),

«oris, qua dcbiiorcs iioscii.ur liberasse per graliam. Vers. 19. Virililer age, et conforletur cor tuum , et

Moysi enim le.v illo lcmpore jam dala erat; Doiniui susline Dominum. Quoniam superiori versu crediderat
aiitem s[ierabatur esse ventura, quam. sibi posiulat videre &e bona Domini, nunc dicii quemadmoduoi
debere cotislitui. In via tua, id cst in Cbristo tuo , qui viderepossit. Hoc autern verbum, viriliter, nonsoluin
csi via, veritas, el viicr{Joan. xiv, (J). llb) eiiim ve- viris, sed et fcminis credamus esse tnandatum. Nain
nicnte juste prxsumebat, quia eain et docere poteral, et viri cuin mollescuiit, animo fcminco sunt; et mulie<
el iiiiplcri possc prxstabat. Scmilam vero jam dixi- rcs viriles efficiunlur, cuiu in bono proposito mentis
inus ad Scriptiirarum inlelligenliam perlinere. Pre- robore perseverant. Sequitur, et confortetur cor luum,
calur ergo propbcta ut VelorisTe-tameuli rccle libros nc quasi lassus immurmures, et la;dio faliganle de-
iiilelligat, el veniurum iii c\> Doniiiiuiu esse cogno- speres. Scd confidenli aniiiio aique securo dicii : Ex-
scat. /'rtfjjttr iHJniicos autem ilicit, id est baiielicos. specta Dominum, qui ncsc.t subilucere qua' promiltit.
sivc iiiccdulos Judx'os qui eos nitcbantur prava in- j) Snstine vero et e.xspecla, perfecto dicilur Cbrisliano:
tenlione subvcrlere. ac si admoncret, sustine quod paieris, et quod creJis
Vers. 17. iVc irudideris me iii animas persequcnlium exspecta.

me : qnoniam iiisnrrexerunl in me testes iniqui, et men- Conclusio psalini.

tiia csl iniquitas sibi. Sccundum bisloriam potcsl in- Iiiier muliipliccs et saevientes angusiias, quid spc-
lclligi de Saule, qui cuiii accrrimo odio perseque- cialiler desidcremus reverendissimus propbeta paie-
batur. Sed quoniain rcx erat nec potcrat solus agere
,
fecit, ut inb.ibiiare Chrisii Eccle>iam modis omnibus
(juod jubebat, aple numeius pluralis bic posilus csl. appelamus. Hoc patulis aitribus audientes, assidua
Siiiiili modo cum Doech Idumojus cum prodidisse supplicaiione deprecemnr ; quia nec brcvius qiiid-
legaiur, plurali numero posuii, testes iniqui. Fieri quain poluit dici , nec laiiiis impolrari. In nnincio
ciiim potuit ut quando eiiin rcgi accusavii, per lcotes aulciu pricseniis psalini, et qiioruuiilam qui .suliie-
alios (licla .Mia piob.uc voluis>ct. Quapropicr cuiigruo quunlur, nequaquam poiiiinius catouloruiii siiigu-
pitsiius pliiralis iiuincrus adverliuir, quando po.r^oiia laiem reperire ralioncin ; scilic.l qiiaiis creaiura
lalis per uiuuii lamuin ujii poi. r.it facilo atuisari. vi^icsi-.iio scxio, au; \ii;csimo scfii i.o, aui vigcsiiro
1C5 F.xrosiTia iN rsALTERiiM. rs.\L. xwiL m
0, lavoiiuinero lcgaiur aptiia. Scil stUili >sis relinqiii- A t't 5;hii/»s cro dciCi-ndciti.btis in liicum. M esl, si

iiHis, ul .sccuiuitiin c\oinpla qiiu: ilicl.i suiit ,

quuiido silucris, cro >imilis in inundi liiijus |irofiindiiali.' wr-
non iiiveiiiuiii raiiooem in numero sin!;ulari, tunc saniibus. Lacus enim qniJani boc sx'cuium Cbl, (i'.ii

>Ii(|uas siinililuJiiies iii pnr;i(o calculo , sive bi>, sivc quasi delcctabilis ac iranquillus crcditur, sed qnas
lerlio dcbeant indagarc. Vcrbi gralia, ul viginli scx profunditaies el mcrsuras lubcai ignoratur. Lncus
pariiaiilur in vigesimum el scnarinni nuiiiciiui), ct quippc diciiur, quod siib ipso terra lateat, Precaiur
licrinn viginii sepiera in tcr novem. Tunc lacilius cal- cr;^'0 humanilas Verbi, ne iimilis esset liominihus

culis divisis, fortassc compeicns raiio pnteril inve- cxteris : quia etsi comnmiicm conJiiionem carnis

niii. Quid cnini inleresl si biiias .iiil teriias mclrcias assumpail, extellenliam tamcn omninm crealuranim
capiant v.isa psalmorum? Si vcro nec ibi aliquid Deo uiiita proincruit; de qua dicil Aposlolus : Cui
convcnienter agnovcris, (Tcdcre 91 convcnit coeli aulcm atiquando angetorum dixit : Fitius meus es tu,

ti^rrxqne Creatorem, operaliones ei dicla sua per di- ego hodie genui te ( llebr. i , 5 )? Sive lacum scpul-
versorum calculorom tiisiribnise siiie ainbi-^nitaie crum dicit, ubi peracla passionc reposiius est.

vTtiiles, qiii oiiinia , sicisl Icgitur (Sap. xi, '21), in Vers. 2. Exaudi, Domine, vocem deprecnliimis mcce
pondere , numero, incnsuraque pcrfecit. Keque ciiim dum oro ad te, dum extolto vianus lueas ud templum
quia guitue p!uvi.irum, st^ll.-e cocli, vel arcna maris 15 srt«c;'.;m /««;7j. Tenipus significat sacralissimx' passio-

nobis nikmerabilis nou esl, apud illum non constal iis, ei oratulcjusaiidiaiuroratio.quod fccitaiilequ.im
csse >ub nuinero. Nam elsi nobis probanlur occulla, iraderetur ; re!icus eniiii discipulis secessii ei oravii d-
divinx sunt lamen nola polcnlix. Rcsiai ut illud quod cens : Paler, si fieri potesl, Iranseal a me calix is!e ; ve-
dictum csl definitione majorum crcdcre debcamus, rumtiimen non sicut ego volo, $ed sicul lu vis ( M.ltli.
iii numeris positis alque dcfinil s virtulcs oniniuni XX vj, 59). Quod autem dicit, nd templum sancium, \H
convenire psalraorum. mibi videtur, illam consuetudinem !lobra.'i populi for-
lassc inavult ineiligi, cui pr.cccplum fueiai ui
Exrosmo ln psal.mlm xxvii. iii

qualibet essel positus rcgione, ad iilam partem semi cr

Psalmus ipsi Uavid.
oraret ubi Jerusalcm noverat consiilulara ; sicut et D,.-
Diximus David significare manu fortem. Et quando nielem apud Babjionem teriio in die legimus Dau.
(

tale nomen dcbuit poni, nisi cum passionis dominicx VI, 10 ) quoJ nccesse erai Chrisium Domi-
cffccissc;
gloriosa ccrtamina leferuntur? Foiiis mique manu , num facere, qui non venerai tegem solvere, sed implere
qui per lolerantiam suam prosiravit piincipem tenc- ( Malth. V, 17). Sive ad temptum sanctum^ ad coeluiu
brarum ,
qui mortem moriendo soperavit, qui liuma- vult inteIligi,'quod orantes homines facere consueve-
num genus captivum cuicifixionis suae dispensatione Q funt. Nam dcsiderium posiulaniium esi, ui licct ubi-
liberavit. Jpti aulem cum diciiur, nultum alterum que Deuiu esse non anibigant, de ccelo sibi anxiliuni
inlelligi posse dcclaratur, oisi ipsum niediatorein
venire confidant. Ui:dc cl in Dominica oralione dici-
Chrislum Dominum, qui per hunc tolum psalmum mns Patcr nosier, qui es in Malili. vi
: coctis ( , 9). Noii
loquitur : orans ab humilitate susceptse carnis, per- est ergo nbsurdum temptum accipi coelum (]uoniaiii
,

(ecutorum dcbit.is indicans poenas non studio inale- Domini sedes divina iccii; ne iiioiistratur.
volentiae, sed contestaiione vindici*. Nolandum est Vt rs. 5. Ne simut irudas cum peccaloribus unimam
igitur hunc psalmum tertiura esse horura qui passio- meam , et cum operuntibus iniquitatem ne perdas mc.
nem et rcsurrcctiooem Dominicam sub brcvitate Quia morituruin se novcrat, oiciito pctebat ne infe-
commcmorant. ris tradita ejus aniina cum peccaloribus miscerelur,
Divisio psalmi.
aiit cum operantibus iniquitatem haberct aliquam poi-
Prima sectione orat Dominus Christus per id quod tiuncm. Scd omnino salutaritcr i^ta discreiio ab illo

homo est ut ejus audiatur oratio futuro tcrapore pas- peiitur, ut nostra spes ad vota talia conciictur ; quuU
sionis. Secundo gratias agit, quoniam exauditus est rcvcra impleus, hominem a se fieri deprccatur alie-
in his quae Ueri posiulabat. In fiiie psalini subjun- nuin. Ubi sunt illi qui Clirislum putant animam noii
gens, ut sicul ipse susciiatus esi polesi.iio diviniia- D habuisse? Scd li;fc inilii videntiir aut non legere, aut
tis sujc, ila salvus fiat populus ejiis nomini crcdi- qi:ai lc^crint oninimodis oblivisci.
tnrus. Vers. 4. Cum Itis qui loquuntur pacem cum proxi-
Exposilio psalmi. mo suo, mala autem suni ia cordibus eorum. Juda^os

Vcrs. 1. Ad te, Domine, ctamavi ; Deus mcus, ne coinmemoral qni ,

ci di( ebaul leiilanles : Scimus iiuia

ideas a me. Cliristus Do;ninus claraat ad Pairein a Deo venisli magislcr {Jonn. iii, '2). In isloruin crgo
lenipore passionis, ne ab ipso sileat, lioc est , r.c pe- labiis crat pax, scd in corJe malilia. (Jua! figura di-

tenti [ed. patientij iioii annuat, sed magis respon- cilur ir inia, id cst irrisio, qnolies aliqnid quod suli
,

deat. Pulclierrima quoque verboruin csl lacta divcr- laude dicilur , inlclli^clum viluper.lionis li;ibere iiion-

sitas. Ctamai homo ne tileal Dcus, quia ncstro silcn- straiur. Proximo suo, de se dicit, quia cis carnis

lio ilie tacet, et nobis negligentibus iu mcnioria non originc jungcbalur. Qui juste malcdiccbanlur, quia
liabemur. Contia si, Domino praestanle , rcspici- proxiinum maliliosc pcrdcrc fe-.tin;ili;int.

ii.us. r.spicit; si clumamus, exaudil; si diligimus, Vcrs. 5, l)a ittis sicunduni opera emum , ct sccun-

a:i: uiiur. dum ncjuiliam studioruni ipsorum. Judxi Yolcntes

 ;

iiperaii soni qulden» m:iluin, scd fccmuw uoU-fwe^i A liciiruii .'id cnrrtCiioiiein. alios <hji<-it ad riiiii.<i:i.

lii'tiurn ; JK morlein infcrrcnt Clirislo, qua itiors ipsa rauluin de.-lruxii , ul in jnciii:s coiislrucrei , ei do

fiirretiir; sanguiricun liinderenl, qtio nuiiuii criniiiiu pcrsccutorc apostoli!;!! facerei; scd i.npium Pliarao-

Javareiitiir. Idco [>; lil itlis dari secunduin opcra ipso- iiciii cum (•itili.<; luiiabllibus nou crcderet, demersil
quia unii-qiiisqiie iioc ope- Alti>siintis ul. pCiircl. Sic er;,'o iilos dicil t.V.s;rui ut
nnn, U\ cst voluntalem ;
,

ra:ur qnod vult. Nam frcqncMtcr cl prjcssant qui no- noii ilijriini dcbeanl .Tddicaii. Qnod di( tuiii , sicut

«:erc 'onitndunt, ul diaboius f;\cil, qui diim innocen- sx'pe inonuimus, ad proplieii:im poiius \ideiur per-

libiib iiiReri} inorlis poenns, iransniiiiii ninrtyresadc-')- liiiere quani ad iracundiu; qii:iiil:ilem.

ronas. Kxi.rossii i^uoqiie (iu;o supcriiis dixii, d cendo, Yers. 8. Dci:fdicl'S Dominus, qnoniam e.randivil

Secunditiii ncgiii:i(un ftudiorum ip&irurn, \1 csl ambi- vocem deprecoiionis mccc. Sciciis co i p'.enda es-e oin-

tum P!alii:ii, ul iniioxio noocrent; et qui ad eos sal- iiia qure pelcbal, par:em serunda; setli-uiis iiiscre-

•vaiidns veiieiai, uiorii iradere ina!uiss-iii. dilur : graiias a^ens quod vindicitus sii de iiijin < is

92 Vers. (». Secuiidum operaiionem luar.uum eoru:n siii.*, duin adiitic nuliaicuus cxslilissent. IJa^c (ignra

rctriluc iUis; rcdde relributi^ncin eoruin ipsis. Quatuor dicinir prolcpsi-i, Latinc pr;eoccupalio, 'luaiid') res

suiii Sjiecies reiribuiiiuium : q-iaruni uua est, cum seculur;c pro piaeicrilis p'inunlur. Sed liiscul-.imus

irihuuilur ab homiiiibus raala pro bonis, sicul Judaej H qiiid sibi velil (iispo>jiio ist.i verLoruni , Ben.dictut

Ciu isio retribueruni, qui cuni ad e ;S salvaudos venis- Dominut, (ivoniam exaudivit; qui e.-t uiiqiie , elsi non
scl, illi ciim crucirigircdccreverunt. Aliera cum re,'ri- exaudi;il, benediclus. Sed benediclum proprie d ci-

/ii')j(ir boiiuiu pro bono, qu-uido dicel Deus elficlis mu«, ciii grati;».^. nsimu*, id est quando illi bencdlci-

suis : Venite, bcnedicti Patrismei, percipile rcijnum mus. Apie evg') posilum est, benedicius, qui exaiidire
(jnod robis paratum eiil ab imio mundi { MaHh. xxv, dignaius cst.
'

r»/* ), Tcrtia tum retribuet niahim pro maio, quyiido Vors. 9. Dominr.-'s ndjulor meus et yrolector meua
dicturus esl impiis : Jle in ignein a:lernum, qni para- el in ipio fperaiit cor memn, et adjutus sum.

t'is est diaboi) cl angeiis cjns { Ibidcm, 41 ) ; seciiiidum Yers. 10. ICi rcf:oruit caro mca , el ez volnnlati
jllud , Me:i&urn qna mensi fiurilis , in cadein remc -
mea confiiebor illi. Adjulor ad pericula vit;e perlinct,

tietur vobis ( Luc. vj, 58 ). Quarla cum rctribuil quod i|H3R ijtso adjuvante super;ivii. P,o'ector, (juia esim

hic dicit, binum pro malo, ut qui pe.-secutores ex- .ib insidiis diaboiicis siia defeusione v.ilLiv.l. Sc-d

8i:tenini, li.<nt coaversi , poste:x laud.itores. Yerum postquam ista f.icfa sunt , fidelilcr .se dicil sperasse de

ista omiiia qux dc inimici.s suis pr.xdicit, non £:int Doii^ino. Nnm cuin dicit. cor meum, atiimre designai

vola inaliti.T, sed prxscieniia futurorum. Nam in arcaiiHm ,

quod sacrinciuin coiist;il esse justilisp. .\d-

Evangdio dicit : Paier, dimitlc iUis, non enim sciunt G didil quoque ilcrum,ftrf;H<»«s isum; ut quanlum impen*
(juid (iiciunl [Luc xxiii, 5i ). Scd ulrumque pium ilehatur purn devoiio, t;uitum et adjuiorii cre>cerei m.i-

rs'; liic ciiim comtniiiatur ut terrcal , ne scelera Mia gniUido. Rene autem ditit : Refloruit caro mea, qui.i
•
pr.esumplions dfSpiTata pcrficiant; ibi autein cnm et primo floriiit ; quippe qux cx Virgine sine p f-

patitiir, orat ut ni\ poeniludincm eorum corda perdu- calo iDnquam pulclierrimi floris singnlare decus enii-

ca». Nec vacal quod tolies seiitt^nliam ipsius lerroris cuit, sicul Isaias dicit : Et flos dc radice rjn$ asdndA
ilcravit, iit cordi lapidea maguae comminaiionis in- {Isa. x\, \ ). RefJoruil ergo si;:ni(icai resurrexit:

ccmiio salvareniur. qiiasi in rtthere;isaurasadmirabili dccorepronipit. Sc*

Yers. 7. Quoniani tion inletlexerunl opera Domni, qiiilur, et cx votunlate mea confttebor ilti ,
post resurv

ei in opcra mcnuum ejus noa consideruveiunt ; deslrucs rcolioiicm .scilicct, quando humana naitira fucrat i

i loi, nec a:dificab\i eos. Superiorem excolit seiisuin, corruplione lib rala, ct ad in.Tslini;ibilom gloriam

Dicitciiim, ideii debere illis ied»!i, quia nouintelle- perm;tnens, In Verbi iinitale pcrdiicia.

xcrunt opera Domini. Opzra siquidem ejus fuit, iit Ycrs. \\. Dominus forlitudi pi.'bi$ .«t, et pmic-
iloccrct po4)uliiin viam veritatis et (idei, el ex saorce ctor sttlutarium Clirisii sui esr. Brcvis magnaque dcfi-

incar;»ationii artano retonciliaret homiaem Dco iiitio. Quid esi Dom-inus? fortiiiido plebis sua:. Merilo,

:|'i:iieiius iilii iiou poteral viiiala iia:nra consceiidtTc, l) qiiando advcrsa cuncta ipso noxiIia:iie siipcranliir.

Dniiiiiiica! vifilationis muiicrc pcrvenlrel. P'.t i»«! Fdio Proicctor esl e iam. quouiam cos !• gil el l.bcrit ab

Dci vca doceiili mciis obstinata iiou ( ri ii;*rcl, iioc iiii:iiini'n'iilitis malis. Salutnr u:n, .-c si diccn-l, ju<tii-

<inn |no iiiir::culorum ingenlium viriule liima\it; til niiu. (|Uoriiin s;^lus esi Dominiis. iJe.ic aulOMi addi-

ipiiid iiitoir.gcrcut Jiidaii ciimmuneiii homiiieoi ii.')^ dil, Chrisii sui, iil Fiiiuin Dei dclmissos advcrteri'.
posse ra<t're, li -c evidcnter agnosccrenl pihoiiam Clnisii cni;ii diccliaiitMr ci c:elcri . liiios aut unolio
l>iviiiii:iiis implcic. Scd ilii tlemeiitcs . tlum iri.ilum- n'f;al;s, aul sucriiolalis glori i dccorabal.
m ido homiiiem crcdiiiil, Filiiim Dei dici iiidignissime V. rs. ii. Siilcum fac populum luum , Domii.e , ft

pcriulerutil. S quilnr, et in opera manHum ejus non l'e:ic (ic IhTrediUUem tnam ; el reqe eos , cl exiot-e eos

cvnsidernvcrun!. Liiipic si roMsider.isseol, c\;ia\isS'nl i.s/]::c in a'icrnnm. Oial luimanilns Verbi pro populo
poliiis (iiiaiii sprevis^Ciil, plorassen' quam coiispuis- Cbrisiiaiio, |.ropier qiicin el prob.-ilur assii;rpt.i; nl

sriil, adorasscnl qnani crucirixisscnt. T;ile eo in sa- satislict oue lideli snlvis lial in hoc n iiiido, iibi e^-
crih-giuin aliis p:oveiiire nou potuil . nisi illis q-ii posiia Jud.coriun probabalur csse pcrictilis. Beaedic
\"crit.His iiUelii.;f'nt!;iin perdidcmnt. Octis euiiu alios ajiem hxrcditatem tuam, ad fiilurum jiidicium perli-
 i.7 ExrosiTio iN r?\LTF.niuM. PSAL. xxv;ii. 'i:>^

ii?t, qi-.aiulo tlicenil.im csl ; Veit te, b.nrd ci Pnliis \ litpr petlincre rrer]iienli ifcioisc <I fl.irnliir. Sed iit

»«(i, percipi!'; ri'iiiiuui {JHO '

vohls prr.liint esl »': intio niiain polenlimn Palris, 11 filii, cl Sp riliis sancii
mundi { il.llli. \x\- , 7)i,). Kl ut oh:irii:jloin sinm. csse co.:nv)Sccr.s, lerlio loc » inlMliiiare dicit Triiii"
qu.im pr:vcipit, cvidcniiiij; nj^pnjbarel , i'oiu:n pciit laicm in sanclo b.ijitisniato, el virtuten» ot b-Miodiclio-

ol iii Imc miindo dcvoios ; opulos rcgai, iie i.Trn;ilin nciu (l.ire Dominum. qni cx co rcn.Tliis fiiciit, popiilo
Co;)Ciipiscanl, iie vias prav.is eliganl; >o.:\ ipf-ius rogi- Clirisiiano.

iiiine illuniinali, n^scianl ollcgiijin li ilirr.i ciim ics- Erpos>:'.o psahni,

siinis. Aiididit, exlolle cos, ul in inleiicclu S'ripliir:i- Vors. 1. Aifeitc Dontinn, ji ii Dci ; aljcrlc Domi:\o
riim , et in optre sancto, I.iikI .bili inic:ilionc profi- fiUo% arielum ; nlferle Domin') (jlrian et lionoiem.
ciaiti ;
qu.iienus a lorrciiis viliis pnr,-;:!!!. ;ul ;clerna ciini muUil:.iliiicoi giMiiiiiin , siciil pr.i^diclnni ct, :iil

prxmi.T pcrducanliir cvccli. Ki hoc pciiii ilebcre Jieri crcdiilitile:!! rcct;c frloi .spiriiii:i!il.'r proplila v-iil'.!-

usquc in sxculum , s iliccl pcr toluin liiinc inwn(!iim, raiii cssc rcspi(cr;t, toiiusiuo in!i;»i!i <o:i-oi i md i

ubi sxcula sunt iisqiic ad illiii s:r.. n!!iin X'tcrn;im ciii ilii^csset adunala conlosjio, di.innni fiiil jain qua^i

nullum aliud pro sua pcrrnniiale succedit, crc;lciiic;ii popnluni c(uiinnr.e;e, ul lidei suae nfTt^cinin
pcr sacrincia dcvoia inonslrarel. Inviiat cniin filios
Conclusio psalmi,
l3
Oci , iii csi qiii per rcgc:ioraiioiiis graiinni facii siint
Audislis psalmus isle qua pielalc concliisn.^ cst.
fil.i cjiis, (ii ait Jo:iniies Evangclisia : Dedit eis potes:a-
Rogavit pro nobis, qui onuur ab .;n:;elis. Jiidi-x oin-
te.n fiiios Dei fieri, liis qai credunt in noiuiijc eius
nium creaturarnm advocaiiis esi nosier ; cl ui a morle
{Joaii. 1, 1-2). Sed licciO:nr:is Trinitas nniis «ii Dci~,
potuisscmus eri|ii , ipse magis clegu occidi. Impleia
ncc aliiiua csl in ni:iios!.'»t(; ipsius ant in inliirn di-
esl in lioc psalmo 93 pr:rdicla regiila Dominic.T
slanli:\ , divtrsis (.innMi locis diciliir, quo,l ad pcr>o-
passionis. Oravit nuie tradiiionem su:)m : dc cruc;-
nas singu!as probetnr npiaiidnm. Hic auicm Sj-iritini
fuione propria, el de resurrectione loculus cst; po-
sanctum speciaiiter D.iminuin dciicmus accipTe,
siremo pro fiiielibus exoravit, ut qui ei nterucrunt
qucin inslituit de tabernaculi pcrfectione la d;ire. lu-
credere, perpeiua debeani bencdictione gaudere.
tendc aiiiem quod impriinis non d cenlo qnid aife-
EXPOSITIO IN P5ALMU.\1 XXVIIL rant, ipsi se jubentur oITerre, iil cst corda s:ia sarici;»

Psaliimt David in consnmmatione labernaCHli. piirilate luccnlia, quod supra oninc sicrificiinn Do-
Quoniam pr.Tcedenlia verbi jam noia sunl, re.^i.Tt
iviino probalur acccptum. Scqniiur, ajerte Dsniina
filios arietum. Arielcs aposloli accipiendi sunt, qMJ
ul conitimmationein tabcnmculi paiiio diiige;ilius per-

quirerc debeamus. Consumma:io taiiernaculi pQrfe

tanquani duces gregiiin in caulas D inii:ii per:lu\eriiii;

ciionein significat Ecchsiae caiholicai, quae jam per ^- POP"'"™ Chrisiiar.um. ri/io.s anY-/«f« onerendos uic.i,

totum orbcm probaiur essc construcia. Taberiiacu'i

q:ios aposloli recia pr.vdicatione genuerunl, iion ({'.ii

pravo dogmate probaiiUir extranei. .Arieics autciu

enim noinine in boc mundo posita decl.iraiur Ecclc-
sia, qua! contra carnalia vitia bella gercns, mciilo bene suni aposiolis comparati, qr.oniam aninnlia ip<.i
c.v-

peditionalis habitaculi nomon acccpil. Quajiropter

plurimum fronie valcnt , et objecia scniper impin-

bun,^ psahniiin Ciirisiiani dogmatis bonore pollcniem, gcndo dejiciiint ;

qiiod pr.rdic;^nd » recisse coiis ai

posi pcrfectione.m apostolos, qui diversns superbtitiones ct idola fir-

geoeralis EccIesi.T;, in laudcin
Spiriius sancii proplicta dccanlai; ut qnia wissima coeleslis verbi quadam froiite niperunt. Arici
ania les
per prophcias ct aposlolos beati procJicatione com- enim dictus cst, quasi a fronte rnons. Addidit, affcrie

pleia est, competenter ejus laudibus ornarctur. Esi Domino (iloriam et honorem. Hic spcciaiilor c mino-
enim loius psalmus Spiriius sa.ncti Ia:ide plenissimus,
nemur ut nsillam Spiritus sanctiis patialur ii»ju;i.»:n.

et per varias allusiones pr.xconia ejus maj.-^stiiis ex- N iin qui eum niinore:;! Palre vel Fi!io di<ii, ijlorium

snlvens. Iloc est qiiod oratores dicunt dcmonstrativum illi non probatur afferre. .'^wWt enim gIorii)su;n psi

geniis, quando per Iiiijiisinodi di'Scripl;oncin oslen-

audire, quia minor cst. OITorimus ergo Domin ) Dco
diiur aliquis atpie cognoscitur. Sed qiid do noslro, id cst Spiriliii sanct.o g!oriam piira;n, plenam.
illo a

qa.»quam congnie polcral dici, nisi qiiod de se ipse ^ ^cram ,

cum eum ct consiibstantialem Patii ac FiLo
dignatiir clT.iri? (i.cnnus, ei cOTicrnnn, .ntq;i:! omnipotcntem sine
ali.i:n sepnrai,iO!ie pr.T licanui-. Sic oir.^ics liTre.^cs
Divisio psalmi.
pcr (!iv. rsn loca Scripiiiro ilivi,);e Spiritu-; sancii
Cum beiiiis David cognoscerci , lotius mundi ier- prxdic^uione dostiuntnn suni.
minos ad fidetn catliolicam pcr propbetas ct apostoios
Vcrs. 2. Arfcrle Doniino gbriain nomini ejus; ado-
Spiritus 8:»ncii munere perduccndos, sicnt Peirus rate Dominitm in nni.i x.inda cju.t. Snpra dixil , ipsi
i»postoliig dicit : Non enim voluntale liumana allata modo
affcrte (jloriam ; dicit, nom'<ni rjns. Affcrt igitur
est aliquando prophelia; srd Spiritu sancto acti, lociCi
nomi .•( snncti Spritis j(/orm/H qui euin ficit laiius
iunl sancti Dci homines // Petr.
( i , 21 ). Pri;iio or- iniioicscere, quaii.Jo iiicrcdnlonim corda convenit,
«linc alloquiinr universifalem , iit sacrificia ei devo:a ii(iine:i(|uc illiiis ddatat pcr miiliifidinom plebis (ur-
•ncnie pcrso!v3nt. Sccnndo scpiifaria narraiionc, pcr l»:is populorum; quod magis ad doconiium vidclnr
pic
varias allusiones cjusdcm Spiriius sancii sub magno pcriiiiorc camclam. Sc ncc illiid jiidiccs otiosuin,I

prjcconio virtuies eniimerni, quod nd i;)5U:u s;)o.;u- qi.ij alfer.c qu.irto r.'pc!iil. Ilccc r.-'ira dicitur
cpi-
 ,,

19') M. AUREUl CASSIOOIU 2no

iDOPft, Laliiie repiMilio cicl)r.i scrnioiiis, qiijc m.ilta A ll;!'n; si/perbiam vox Domini coufrin-jit, diccmio
collijjil uiiiiH verbi iteralioiie deciirsa. Sequiliir, ado- Deus snpcrbis reihtil; liumilibus aulem dat ijratiam
rate Doininuiu in aula s(in:ia ejus ; id cst coliie «uiii {Jac. IV, C). Kepetil quorpie : El confiinyct Dominus
iii conscieiuia ve->ira inuiiilissim;i. Ipsa eslciiira aula cedros Libani. Sed quamvis superioribus haccsimilia
rcgalis cl l;;\!'italio Spiritus sancli, sictil dicit Apo- videaiitur, tami^n uno verbo addito, Libaw, non par-
slo!us : Qn'.a icinplu ;.• Dci estis , cl Spirilus Dei hubi- vara Videntur indicare distantiain. Cedri enim qu;c
lat in vobis (/ Cor. iii , IG). alibi nascuntur non omnino procerae sunl ; in Libano
Vers. 3. Yoz Domini super 'Hjuas, Deus viajcsiatis aulcm tales inveniiu:tur, ut omnes alliludines aibn-

intGnuit; DimUius supcr aqiir.s multui. Yciiit ad ordi- rum superare videantur. Ergo niundi isiius nobilcs

neiii secuiiduiii, in quo |)er ligurain epimone, quam acrcges, qui rciiqnos honiines lanquam humilia rrii-

snperius dixinius , IVequciilr pi-r capita veisunm lela despiciuDi , virlus divina confringit, quando pan-
uiiiim ieiiele;is verbuiu, prxcun^a Spiritus saiicti peres el iiuiniles ciegil. hii eiiiin virtuie supcrantur,
scplenaria ^iiliile coiiccicbral; quod suis locis, ju- iili iiiter divili?.s siias aul cogitalionibus gemunl, aiil

vanle Doraiiio, voiiabor cxponerc. Primiis isle ojus- turpi aaiblLioiie solvuntur. Ponunlur etiam cedri el

deiii rei ve; sus esi , vo:c Domini snper aquas, id est in bonam partem , sicut in alio psalmo dicit : Cedri

Spiriius siipiciitijL:. Ipse enim legcm comiklit qua Libani quas Dominus planlavil { Psal. ciu, i6).
j^

credeiiliuin liirba ri^gerclur; uam le^runiur t.ibulaa Vers. 6. El cumminuel eas tanquam viinlum LibU'

Tesl;u!ionti digito Dei scriptc l Deut. ix, iO); digilus ni, el dileciuni sku( fiUos unicornuirrum, Et bic quo-

autein Dei spcclaliter iiilellii^itur Spirilus s:>.iuti!S. que versus ad Spiriluai virlutis pertinet. Yiiulos au-

Quod vcro di.\il : Super aquas, populos signirical, sicut lein Libani sacrificiis frequenter antiquitas oflerebai

i'l alier p^almus ;iit : Salvuin ms fac, Domine, quo- qiii pnipier luxuriain dulcium lierbarum piiignes

}iiuin 94 inlravcrunl aijuw usque ad animam ineam craiit adiiiodum et decori. Eos mavult niundanis
( Psal. Lxviii, 2 ) ; cl iii Apocalypsi Ici;ilur : Ciiitat sunimilatibus comparare, quce sic comminuenda; sunl,

sednis super aqaas mullas { Apoc. xvn, \ ). Quapro- taiiquam illi qui sacriflciis videbantur offerri. N.im

ptcr isiis :illusii>tiibiis !ioc significari nianifestum est el ipsi sunt viclima, dum conversi Christo Doiiiino

Sp ritiini s;jpieiiii c legoin popiilis conilidi-ise. Sequi- iiit dis raentibus o/Teruntur. Sed ne sibi homines du-
lur, Dcu$ mujcstatis intonuit. IIoc etiam peninei ad ram legem qnererenlur imposiiam, etiain ditectuni

Spiritiim sapientiic. Dicil enim quando dieiii judicii Fil:um Dei dicit esse moriturum : de quo scriptum

prcdicavil, ciim gcbonnoc poenas inrestimabili terrore est : l!ic est (iliu$ meus ditectus, in quo milii bene com'

prxdixit, ul noii lam loqui qiiani intonarc vidcrelnr. placui { Matlh. m, 17 ). Propter incarnationem enim

Subjunxit eliam, Doniimis super aquas nmlias, id esl C faC-us esl sicut filius unicornuorum, id est JudiEOrum
super populos gcntium diversarum, quas prophela- singulariter se extollentium. Sive uniconies appellati

rum atque apostoloruin priedicatione lucraius est. sunt Judxi, quia unum tantum videntur accipere

5ic el in islo comniate populos siguilicavit, quos Testamentum. Sic ergo Chrisium diciicarne moriiu-
cti.)m iiileilii^i superius maliiit. rui;n, sicut el filios Judxorum, qui inxslimabili pie-

Vers. Vcx Doniini in viriute. Miranda brevitas,

4. tate coaditionem nostram in morte suscepil, ut no-
tria verba quam magnatu explevere seiilentiam Yo- !
bis de sua iramortalitate proestaret.

cem Domini in yii/utt', Spiritura dicit iiilelligentiae, Vers. 7. Yox Domini intercidenlig flammam ignit.

qui aJversaria cuiicta dcjii il alque proslernit, sicut Spiriium scieDtiu.' sigDificat, qui dnine consiliura vel
lc.^ilur : Ei noa cst qui posait resislere volunSati tuce calorem conirarium intercideudo, id est dividendu di-
(Ksllicr. xiii, 9). Mcrito ergo Vox Dumini in virtute jiidicat. llle eiiim Judxurum igniios et flammeosiu-
ssse dicitur, cui nullis obsl;icuIis obvialur. nvultus scientia succ niajcsiatis exsiinxit; ut quod
Vox Domini in magnificentia, Hic Spiritus consilii scelerali Tecerant vclut ad soium honiinem ncgandum,
rcddlet. Quid enim illo magnidceiilius, qui corde in Immanam sahitem et gloriam verlereiur.
i!Iiiminalo scniiri facil, iil nppeiaiilisr bona, et pei- Vox Domini concutientis soliiudinem ; et commovebit
siina qiiaMjuc fugi.mtur; pr;cst,ttque ut de impio per- D Dominus desertum Cades. Hic Spirilum pielatis de-
fici.itur pius, de capiivo libcr, dc scrvo lilius? Quod monstrai, qni fallaces cogitaiiones et inepia hoiiiinum

illis provenire non dubium est, quos Spiritus sanclus voia concutiens, ad vcriialis studium correcms at-
potcntia sua; m;ijestatis invisitit. iraliit. eornm solitudinem vccavit
VA b.-ne crrorcs
Vers. 5. Yox Dcmini confiiiKjcntis cedros : et con- (|uimiain habiinlorem non h.ibei Dcum; nec ipsi iii

fiinaet Dominus cedros Libani. Hic Spiritus virtutis pr;\vitalibiis suis diuiius manere possnnt, quaiido eas

elucescit, qui confrinnt supcrliiam, quae in se con- aul laraenlaiiili moi te d< serunl, a;it felici coiiversio»-;

fidil, et bumilitatcm crigit ,

qu.Tj de cjus bonitite dereiinquant. Seipiitur, ct commovcbit Dominus de-
pr.Tsimiit. Cedros cniin siiperbi;im dt;bcmiis aocipcre, scTtum Cades. Hoc adliuc .id Spiritum pertinct pietalis.

qu V se iii aUil';dineiii clcvans, proceras liiijus arboris Sed liunc lociim narralio libri Numcri diligcnler ex-
suiniiiilatcs imilaiur, maxiir.e quia ct lignum ipsum poiiit ( Num. XX i ), referens cum Israeliticus po-
,

uon cst itile, iiisi succisum fucrit. Niillus enim in pulus in C idcs veiiisset niiuiaquc sili loci :iriditate
,

sua nidice manons, proficuos gcncrai frnctus; sicut laboraret, Moyicn jusiu Donnni percussa pctra suhilo
i.jr c'->tio detc-labiiis, qiuc pcci :it'im iiiliiiit mundo. illis nciKKum copl.uii coniuiisse, miroque inodo facia
 : ,

201 EXPOSmO IN l'SALTEi;ii M. PSAL, XXIX. ^"i

esi lerra ir igur», qiir ariila sicoiiaie jacebat sqnalitla. A Mcriix, qii.niaiii iHiiii qiind f,icliiin tst siib No(% b;;-

IVr iniic crgo s-iiiiililiidiiicin diLil pcccaioruin corda pisiiinli«< sacri {;i^oi);il iin gi;i«!iii. N;iiii siciil isliici

<liirisii.ia iii aqiias sapiemiap posse dissidvi, iicriim- piirgil aiiiiiins sordiiiii.-, |
ccraio.-i).:!. ii:i el illod dilii-
qiic illud eseinpium Cadcs in iiiiinaiiis corviibus csse vi:iiii muihli <riiiiiiia prolirosa (U'!omI. Meri.o ergo
f:icicnduin. S;vpe cnim deseriuin ponitur, ulii et in- pro bapli.^mato diluv um po-ilum csi, ad ciiiii>j si iii-

lidel<'s po|iuii convciiiif noscuiilur, siciil in F^vangc- liiiidincm ciiiisial clTocliim. N;im <;ii'.>il IoiIk» Domimis
lio diCit : Vox ctumantis in deacrio ( Mallli. m, 5). roptiiit, siiic disiinciioi e piMsoiiarnm, licet inlcllijji

Noii eiiiin Jnaiines prx-dicare poterai iii iJcserio, nld primiim dicliini dc S|iiiilii i^an. lo, Don.ivits dHuvium
niiilus aiidirct; sod desirUun appellali siint, qiii ad- iiihabiti.t. Sequilur, et sedibil Dominus 11 x in (vtcr-
hiic necdum (idci dona perceperaiit. num ; lioc auiem de F.lio recle iiiiclliL;iiuis. Dumiuu
Vers. 8. Vox Domini prccparanlis cervos^ el reve- virMiem populo suo dabit, dc I^alrc fo;ipcienicr ad-
Inbit condensa; el in templo cjus onnits dicenl gloriam. V rtiinus. Populo suo, significal Clirisiiano, (|uem do
Scpliiinim ilicit Spirilnm limor s Domini. Cervi enim s;icri!)aptismal:smuiiercconiiiiisivit.SiiliJM[ixiie iani:

siiiil timidi qiiidcm, scd veneiiOja sorbonlcs. Et me- Et bcnedicel populum suum in pace. Non dixil bene-
rilo illis comparali sunt, qui et Diviniiatem liincnt, diceiii, scd bcnedicei, (jiiia uiius est Dominus Deus
ei conlraria qiia;que devoranl; nec ab eis possuni B ""ster. /h pace, proptcr iilud Evangclii : Pactmmertw
dtcipi vel noccri , qui adversum Ecclesiain Dei, fel- do vobis , pacem meam relinquo vobis { Joan. xiv
liia iioscuiitur aliercationc resisti re. Ccnsignatus est, 27). IJna cst enim pax ct Pairis, el Filii, ct Spirilua

ut siiperiiis diximus, Spiritiis sepiiformis, qiiein et sancii.

siippiitaiione faciie culliges, el operatione cognosces. Conclusio psahni.

Sod liuiic Spiiiiiim sanctiim nniim aique eiimdcm de- Memincrimus quam ingcnti liiba psalmus Isle lo.
bemus ac<ip(Te, cnjus bas qii.is diximus, tisiantc ut deireciaiores Spiriius sancii
iiucrit , non possinl
isaia [Itd. XI, '1, 5), sepiem Cdnsiai esse virtmcs, id jgnoraniia; excus.Tlione dofendi. N;im poten;ia ipsius
cst spiriius sapi(;iiiia\ spiriios iniellccius, siiriius stplifonni disiribulione laudata csl, ul nibi! ilii inre-
ci.iisdii, sp r ins \iiiijtis, spiritus scieniia;, spiiiiuj rius nihil cogno ceres csse divisnm
, ; quia sancuc
pii lalis, spinu^ liiiii-r.s Do.miiii ; dis riliuens iinioui- Triniialis uniias linc dedarala
iii cst. DcHiiat lirorC'
qiie proul vuli. Nec movcai quod ubiqnc vocem Spi- licorDi.i iiis;»iia perddia vanas commovere raliimni:is;
ri us saiicii dicil csse serinonijm lioc cni n vcrbum Didymum,
;
icganl legant bcaium Ambrosiiini, c.Tie'
uiiivm;c Tii..iiaii consi.a apiiiuni. Qj iNain Pa- rosqu3 Talres qni de bac re perleoiibsima i:is,iuia.
liis lcgimus voceni, (iim dicil : Hic est Filius meus lione dixerimi. Afferanl imiividiia; Trin^t.iti gloriain
^il^^cius in quo niihi c.n^ijiacui Slatih. ui, il ). Iiem C ei iionorem, nec faciant in .•cqualitalc
( dijlimiiam, ai
Filii diceniis : Sau'e, Suule, qnid me perscqnms pcrduci
pcriiuci non cliguiil
ciigi ad ruinam.
( Aft. IX, 4 ) ? Similiier et iit Aciibus apostoloniui
Exposrrio in psalmu.m xxix,
dc Spiritii sanclo Icgiliir : Segreyate mihi Paulum et
Pialmus camici in dcdicaticne domus David,
Uarnabam in opus ad quod vocavi e.os ( Act. xiil , 2).
Sed bnnc cnmmunionem verborum Psnlmi caniici cogniia sigiiificatio esi : niinc coii-
sanclissinuis Aii-
pisliiiiis conlra Ariano.s scnbens {Scrm. iOI, de sideremus cnr posita sit domvs dcdicaiicnis. D<wui
SS. iMaii. nno significat dominici corjioris leiiipliim ; dcdicclio vcni
) ii> liijro uiili adunatione colb-gii,
iit .T(|u.i|ii,iicm substanlise, vel poicnriae resurreciiuncm Cjusdem Domini nosii .lcs Cliristi.
iiid vidu%
i i

Trinitalis oinnis prudens possit agno.srere, qnando Tunc enim co pus cjus in 'jDiern.<in gloriam polesla-
ei ip.sa vcrba leni(|uo periliicium cst, sicut in Evan^iclio ipse dicit
prt.b.ii esse communia. Revdavit eii.iin
:

liiiior Domini eondcnsu, quando igiioiaiione Dala esl mihi omnis potcf.lns in ccilo pi iii inra {Mutthc
depo><ila,
ad inlelligenliam divin:e logis dev>»ii populi conv. nu- xwiu iS ). Dcdicare quippe dicimus , ciini iiovit:s

runi. Pnt qiia re in Ecclesia i jns onii'es refcrniit gto-

tloinus aliciijiis iu usiiiii ccloberrimiim dopoiaiiir. D-.u

ri.iin, pioul nnusquisque pf.r-fiti S.iirilus

nius aulem David prop er scmen ojns < s» posita, und<'
sepliformis
Salvator nosier carnis irax originem. domns
do.ia sus.epit. Gloria enim, sicul (licliim sfcpe nie- D l Isia c.st

«ninimus, hiiscst facla celobr.ilione mullorum. ''"•'' """^ ^'"^'"^''^ ^"''''"" '=''*'"""" '•'««^'» ••<:f>-'".iai :

Vers. :». Dominus diluvium inhabAal, ''''''^"^" '' .

''"'"'"^ -• '!":«• fabrbala c^t i.;.sce:..lo ,
el sedebii D.,-
m->ius Viet in nlf.rnum. •''''' i'»^'"'"'» rosiini o.ioi.c co^-nosoitnr os e doJi-.
'""^'
Vers. |.l.Dommus virluiem populo suo dabit, et bc-
nedicri popiilum suuin in pare. bccnrsis virtiilibns lJni.->io psuln.i,

Spiriliib se|.liforniis, in leriio ordine ad Tnniinlis Rex nocler Doininus Cbrisliis prima narr.Uiono
Comj.lexioi.em mirabili disp<)siii.,n.i peiveiiit. Di- post resiirrcciionem gloiiosam Patri gratias Pgit,
Ceiido ciiiiii in Iiis duobus versiculis leriio Domi^ius, (piia eum de mnndi istins adversiluie liboravir, san-
ostcndii sanciam Tri;iiiatcm dHuvium, id est aqu .s ciisjiibens laudem diccre Domino, qiiando univcrsa
bapiisinatis inhabilare: sicut in Ev;,ngeIio
d.ctum ost in ojns p iloslate sunl pos la Sciuinla sc dicil a si.a
tuntei bnpiizalc omnes gentes in noiuinr Pairif, ct Fi- (oiislanlia non moven.liim, insiipcr ail.lons pr.ti (ini.-i
lii, el Sriritiis snncti {Mailh. xxviii, 19). Scl qin la- Diviiiitalis a vivis poliiis , noii a niorluis csse soJ,
Diuscur li.crfi/uvJMm pro saoris rmiihus posilii;ii c>t' venda. Tcrlia rcdil ad rcsurreilioii' in snaiii hctus c\
r*TiioL. Lxx. 1
 ,

203 M. ALIICLII CASSiOOOUl 201

ei^dlians, qMdiiiam (3n»is fr.igilii:ilt! (Icposiii, in A fsi, ciini rtsiirrexi* a moriuis, ct mor*. ei ulira iio.

.Tlcrna majesialis siioc gloria |icr<?everr.i, iii' re suo ren; non poiuit.

inxlcrilum (liceris, qiioil iuivcrai esse vcitturum. Vers. '/. VsuHitc Domino , sancti ejm, ct confite-
mini memona: sanciiluiis ejus. rosl rc.^urreclioncm
Exposilio psalmi.
suam convenicnicr pricipii sauctis psallere, iit re-
Vers. 1. Exallftbo tc , Domine, quoninm susccpisli surgente capiic mernbra l.iuieniur , maxime cum
me, nec deleclasti inimicos vieos super me. Doiniriijs spes eorum lali dispensalione firmata sil : qiioniar.i

Clirisius Patri graiias :igil per dispeiisationem, qiia et ipsos consiat in la titia re^urgere ,
quos coiitigij

resurrexii a mortuis. Nain exaltabo dicil, lilius in- ejus praidicationi credidisse. Memoriae sanctit.itis ejus

notescere facio, quod sancla Verlji incaroalione glo- dixit ,

quia nostri memor csse dignatns esl , qui in

riosaque resurrecliunc complelum esi. Quimii enim umbra morlis ,

qiiasi in densa peccaiorum caligino
anic lioc tempus Dominum spiritualiicr cognoscere vtTsabamur. Non cnim iios illius meiiiorcs fuinaus ,

oiuerunt, nisi ejus adventu veiitas pioruissa claruis- qui nos orcavit; sed ille nosiri poiius, quos creavit;
I

sel? Sed homo ideo exaltare valuit nomen Alilssimi, sicui ipse in Evangelio dicil : Non vos me elegistis, sed

quoniam ab eodem constat assumptus. Narn quernad- ego elegi vcs {Joan. xv, IG). El ideo eonfUenda ei glo-

itiodiim poiuissel aul ccculta Dei prodere, aut judicia B i^i^canda est memoria sanctitaiis ejus, qiino lium miim
Dii futura »iarrare, nisi virluie coelesti, qua praeva- g<'nus in recordationem suam deducens , <,uod nos

luit, sua Paliisque secreta levelarc? Sequiiur non- salvare potuissei effecii.

iiull.i quaeslio : Nec delcctasti inimicos meos super me. Vers. 5. Qucninm ira in indlgnniione rjus , el vila

QMomndo enim non sunl delectati immici cjus, quando in voUinta.e e^us : ad vei-perum demorabitur (letnt, et

cum colapbizantcs dicebant Prophetlza nobis^ Cliri- :

ad mntutinuin hxtilia. Parlibu^ suis inltll g.iriiiis liiine

tle, (;uis esl qui te pcrcussil {Maltli. xxvr, 68)»? et i(e- versutn , in quo ni.ilonim retriliutionem , jiisioruni

staiiies anle crucem dicebant

pisemia, p;issioiiis ejiis (risiitiam, resurreclionis hciz
rum : Vali! qui destruis

lcmplum, et in Iriduo rewdificasiUud {Ibid. xxvii, 40)' comniemorai ; eoqiie fit, ut cum fuerinl d s incta, nc-

Queinadmodum ctiam non sunt delectati, quando su- Kci.int coiifusionis injuriain. Sed cum ira nosira, sicul

pt r vcslimenla ejus miscrunl sortein ? Sed baee fugi- legilur,mortcm operetur, in primo conimaic per tro-

liva inanisque Ixtitia in poenitudinem iilis trisliiiam- pologiam lioc de Domino diciiiir, quin revera indi-

qiic conversa esi ; dum eum post iriduurn videruni gnatio illius mors esi iitique poccatoris. Dignitlit) ciiiin

resurgere, qucm speraverunt 9Scommiinem inte- est, quando iios clemeiuer sn cipii; indignaiio c\nn
nos iraius abjicit; non quia ille irascitur, sed de cjiis
ritum reperisse. Delectasti vcro posuit, pro d<l(ctaic
C aversione mors evenil, quae de ira hiimana procedii
fccisti. Quaj figura diciiur bypallage, quolies aut ge-
Sequilur, et vila in xoiinilate ejus. Niliil polcst dici
iius, autverbi declinalio coinmulatur. Super me au-
lem dixit, postquam de hoc mundo iransivit; lutic proesianlius. Nam sicui in indignniione m rs , ita in

enim irisics enecli sunt, el devoli gandio voluntale cjus vitn esse dignosciiur ; qux tamen iion
et inimici
iii meriiis nostris, sed in ipsius vuluntate coiisistil.
mngno floruerunt.
Domiue Deus meus, clamavi ad te, ei sa- iloc argumcntum in lopicis dicitur ex contrario. A<J«
Vers. 2.
jecil, ad vesperum demorabitur (letus. Vesperum dici-
nar.li me. Quemadmodum sanatus est, qui non legilur

agrotasse? Sed occutte ilie a^grotnbat, quando uni-

nius, 4 um peracto die sul occidit, el noctis icuebr.v

vcrsuin boniincm sua iiicarnalione suscepit, qui erat

consoquuntur ; quod accidisse conslai Ecciosix

obnoxius et morbis el moriibus. Scd quia in ilio sa-

quando Cbristus Dominus noster est peremplus. Tuiie

n:Ui sumus , sanatum se ipse Tunc eniin

proliteiiir.
enim vere demoratus eii flcius, dum per iriduum fide-

salvatus esl Dominii» Clirislus, quando carnem fiagi- lium turba Cdngcmuii, et mundi ipsius naiura con'

litaiis nosirae rcsurgendo in jclernae vit.ic gaudia col- cussa esl, ut et ipse orbis cum bumano genere Do-
locavil; ot omncssalvi lacti surit, qui in ipso lideliler mini liigere viderotur cxitium. Maiuiiuum vero dici-

crediderunt. mus, quando discedeniibus tenebris crepusrulum ooe-

Vers. 3. Domine , abslraxisti ab inferis animflm D P^i^il <''"Core. Quo tempore resurreclio Domiiii, Ev.-»n.

meam ; salvani me a descendentibus in lacutn. Quid gelio teste, vulgaia est : de qua parie beaiis crevissf

dicimus de illis qiii Dominum Cbristum animam ha- conslai sine dubilatior^ l.rtitiam. Sic in uno veiiiu

tnilfisc non credunt? Ecce ipse toiies clamat ad infe- tantariiin rerum ingensexplicaia pcrfcctio <-sl.

ros GC humana legc perduclum exindeque (miinam , Vers. 6. Ego autem dixi iu mea abundantia : Son
suam polcstalc suce diviiiilalis obslractam. Et vide movcbor in (Elernum. roslquam de rcsurrccliine sua
qiiia (ibstractam dicit; scilicct quoniain claustiis iii- gralias ogii, ei sanctis psalniodijm salutariter iin|>e-
fcrni diruptis, ad coeltim usqiic perducla cst. Dcsccn- ravil, seounda narratione redil ad passionis su;r glo-
dcutis vcro in lacum sunt qiii in s.TcuIi iiitius ini^iui- riosissiii;am causam ; ci qiKX illo tcmpore Si cum co-
latc vcrsantur. El bene dixil, deicendeniibiK, qu:tsi giuivcri', piiis doclor edicil. Niinc videamus qiix sil

in profmuluiii cunlibiis, r|ui prcssi porulcre pcccaio- isla abundaniia, por (|naui se nullatenus movendum
riin>, allissima piofunditalc dcvoranliir. Stul (|iiorno(lo osse profiiciur. Abundantia er:il Filio sempcr Virgt-
salvctus est, queiii constat occisum? Snlvatus est uli- nis M:iri;c, quod Vcrbum caro facium cst, ct habilavit

i|iio a lalilius, id cst ab ecruni communione liboratns in nobis [Joan. i, U). Qiiid cnim ill.i gralia copiosiu*.
 ,

m Exposrno in psalterilm. rsAi.. xxix. «oa

q»« Iiabcrc mcrnil plenilnilinem Dtfiialis? Sicul di- A aietin' hcililndinis graiilicaiiorie mulcetur. Se»|
cit Aposlolus : //1 quo habiavit omm$ pleniludo Divi- qiwmadmotliiin faclus sil adjuior, ips»? conseq<ienier
uiialis corporaliur {Coloss. ii, 9), id est verissime exponi*. ; ct ideo noslr.i vorba non ilebent adjici, \\*

subsianlialilcr aiqne perfecle. Jiire orgo dicebai, in ciirsus ipse diciorum propria magis expositione d«-
a-teruum se moveri iioii pos.^e, cui sua majesias confi- claretur. Hoc scbcma dicitiir C|-exegpsis Laiine ov-'
deiilix doiia prccsiai>»t. planaiio, ubi priora dicla verbis siib^pqiienlibus ex'
Vers. 7. Domine, in voluulaie tua prwsiitisii decori ponnniiir.

meo viriuiern : averiisli fuciem luam a we , el fndus \cr5. rj. Converiisti planctum irwum in gnudiutr
tum conturbatut In lioc versu fvidenler exponil, mihi : conscidisti sacrum meum, el prmcinxiiti v\e Uv
iiiiile iil.T fiieril abiindantia, (|u;u non poHiil coinm'i- lilia. Pimctus ad moitim aitinot, gnudium sn\ resiir

\cri. \ irlulem quippo se de huinana naiura liabuisse rectionem ; i|iiod jam uirumque consiat impViuni
noii dicit, sed desuper sibi as?crit conlribulain. Num Saccus vero cst loxirina grossissiina aiquc aspera,
decorem ipsius proiiat illud excinpluin : Speciusus in hiimanos usos laboresque depiitata, qui carni liii-

(orma pro.' filiif homimm { Piul. XLiv , 7) ). Sed isla man;r congruenier aptatur. Conscissus est ergo sar.cuf\

inimaculata et 6olo claiior humaniaiis pulcbriitido, id cst corpiis ipsius, cum pro iiobis ipsc nnri digna
eopiilaia Veibo viiiuiein acceilt, qua miracula mngna B lus est. Anieijiis quippe exiliiim, mors nos tortuosii'
facieltat, siciil in Evaiigrlio ipse tcblaiiir dicens:S;c- Iip;ainiiiibiis ainbiobat, ct veliit arqiiod friimoiituiik

u/ Paler luibet v lam in semelipso , sic dedit et Viiio inSitliibili can ere lon. bal iiicliiso<. Sod \\l iiilellip;u

habere vilam in semetip^o {Junn. v, iO). Soquiiur pro- succiim pro Irislitia niorlis fnissc posiluni, conir.i
batio senicnlia} f.Hperioris : Averiisii fnciem tuam a hiinc dicil de re.surreclione : Pr(Bcinxisli mc hvtiiia^
vie, fl fnclus sum conltirbatus. Ac si diccrel Tu milii : Perpende verbnm preecinxisti ; cinjiuluiu signific:il
dcdisli srcundum cirnem qu;c liabeo ut te avorso ,
qiiod ad judicis peniiiei digniialem. Nam ciiici.i po-
lucrim coiiiurbaiUi. llxc autom dicons perniciosas tesias in ipso vocabulo nosciiur cons;iluta. Sic cnim
liiiminiim elationcs intercipil. Nam quemadniodum cinctiim dicimus jiidicriu, qiiando ejus fa^cu^ bnno.
pcccator dc se audoai pru^sumcrc, cum immaculala rcsqiie doclaraiuus. Li vide qiiia nnn dixii cinxisij,
s.iiiciilas liitulem sibi ac decorcm a Domino prasli- scd prwcinxi^ii, id ost , supra onuus potestaies ci
ium fuissc faleaiiir? Hoc argumcntum iii (opicis di- virliiios clevasii, propter illiid Aposloli : El dcdit s\

filiir a conscqiieniibus. Nam cum avertit faciem suam uonicn tfuod esl superomne nomen {Philipp. ii, 9)«
U.v.niias, coiiseipicns cral iii carnis turbareiHr infir' Vers. 45. l l catUcl libi oloria mca, el non compun-
iiiiias. fpir : Domine Deus meus, in wiernum coufitebor hbi
\cr^. 8. .\d le, Doniinr, ciamaho, el ad Deum mcum G I^c supcrioribus pondcl isle versiculus, Idoo eniu
lieprecabor. Qiiod modo dicil, Domine, modo Dcum, prarijifJuin sc ilixit essc lcelitia, ul humauilas cania-
iina seiilenlia esi. Nam hoc csi ud Dominum clamare, ret Dciiati, quai est ejus gloria. Can:are aiiiem dixi
ipjod Deum fuisse deprcculum ? imis, ad meiiiis l;i.iiiiam pro|.rie periiiiore. Glor >.

\crs. 9. Quw utiliias in sanguine meo , dum de- vero Cbrisli, Palris m.ajc^las esi, a qno audivil : llu
sccndo in corruptioucm. csl Filius meus dilectns, in qno mihi ben,' complacK-
Vcrs. iO. Nunquid confiiebiliir tibi pulvis, aui ^'J {)talth. III, \'i). El qiiia semel pro miiiuli salni.-

annnntiabit verttatem tuam? Iinmaculala Verbi iinar- compiinctus , id est oriicinxiis csl , iiulli sc iillcriu.s

naiio coeptis precibus perseveral. Ab ip.sa cnim partc siibjaoere n^ciiioral passioni ; qijippe qui oarnis fra
dioiliir : si descendero in corruplionem, id cst ad pii- giliiaie deposita, in majeslalis Hia' gloria perseverai,
iicfaciioiiem, cui lege gencrali cuncta cr.ro siilij-'Cia sicui dicit Aposlolus : Christus resutgt^ns a mortuis ,

csi; qiialis crit spes fid I.um, qiii mc siib tridiiana jam non moriiur, mors ei uttra non dominabilur (l{oii:.

celcrilale resurgore credideruin ? Polit ergo non iit VI, 9). Sed ne pr;L'(liiiain oantilcnam pulares exisleir
iion nioriatiir, sed iie can» ipsiiis ccrru|iiione rcsoluia icmporalem, tn cetcrnum se confileri dicit. Confiteboi
iiuiluiii >ignum proinissr iiiajeilalis oslcnd;il, proplcr autem bic acciplcndum ost a paiio meiiibrornii!.
I iiiudqiiod alibi dioit : iVon dabis sancium tKuin vdere D qua^i coufabor, id est , cum sanctis aiierua le v.m
torrupiionem ^Psal. xv, iu); ct incipiai non es^c uii- iaudabo. Quod absidiilo cicditiiresse veiiluium, (1:1.

litns niundi in salulifcro sanguinc d..miiiir3c passionis. ilh civitis Jorusalem fucrii ded.cata, qiiando jus,»

C(iiifessii) vero liio laiidcm sigmlicat, i|ii m iiliipie ' f- omnibus iiideficiciis promititur iisalinodia. Sio eiii..i

lcrre noii possiinl qui in puUeroni oommiini inorie ii0(|uomer|)rom Itil sc f.iccre r.bri&lus, qnod factiir'.

sohuniur. Soquiliir, au/ aMnix/iViii/ r./i.'rt^'m tunm? osl piipuliis nliqiie (jbrisliaiius , sicul cst cl illin!

Illain vi(l,'|ioci r|uaii» post r. s';rieolioiicm disoipiilis Coitptihor lil>i, Domine, in ecciesia magna; in popv u.

divil : hc ,
pradicate lioc Evangeinim omni crcatu- (jrnvi l.udaio :e {Psul, xxmv, 18).
i(v : ei qui crediderit, et baptizalus fucrit^ snlvus aii ,
Conc usio ptulmi.
'/«i rtuitm no;j credidcril condemnnbilur Ma\c. xvi
(

H). Parviis quidoni psalmus, sed coelesiis doctrin.o

Vcrs. \\. Audiiii Dominus et viis^irlus est mei Do- iilioriaie re|ilcius esi : baljens in vor^ibus gratiaoi
;

mhius faccus csl adjiuor nteus. Venil ad lerliam :iar- 1) t\ ilatis, et in sensibus oxicnsas omnino latitu.iiuic-.

aiionein, in qiia jam do sua resiirrociioiic yMi.Jons, 1 ic oniiii !>anct.T nsurr. cionis gr9li.i (lioimr^ hit'
 ,

U07 Al. AURLLII CASSiODORI 808

jiassio Doinifii glorlosa tncmorafiir ; ui iiuila inbnla- A icnlis Vcrhi incarnalionc provenil. Unde mcriio pe-
lio passionis lerrcat, quos rt'surr<'(Hioais spes inagri.-i lcbatur quod adhiic nHnime probabalnr cfrec.iiim.

Ijeiificat. Ei iniocre propter graiiain novitaiis hic Scquilur, accelera ut eripiai me, id est festiiia resur»
urdineni foisse conversiim, ul inciperei a resurre- reclionem dare ceierrimam, non illam moro-am quam
ctionc, qnaJii posl passionem Domini consial eve- gencTaliHs adlnic noscitur saslinere. Hicc aiiiem

nisse. fre juentia pelilioiiis docel nos ab oralionc rn^ii de-

bcre suspendi , eii:im cum nobis credinuis allqua
EXPOSITIO IN PSALMUM XXX. pnsse concedi. Petil quoque ut ab hujus sioculi i-n-
In (inem psalnms David. porlunis insidiis divina virlulc protegatur, ne paleat

Vfrba qiiae titulus continct, ad nominuni Clirislum inimicis dereiicla simplioitas ; sicul scriptiim esl in

frequenter diximus esse refcrenda, cui lolus psa!aius Isaia prophcla : Sicut agnus coram londente te $ine

?piandus est, quando ejus passionem rcsurrcciionem- voce, sic non aperuil os &uum {Isa. liii, 7).

que decantat. Loqui enim ex nosira liumiliiate di- Vers. 3. El in domum refugii, ut saUum mc faciau

gaatiis esi, qui cliam sustinuil liumani corporis pas- Domui est refuyii gloriosa resurrecli", postquaui jam
sioncm : per sua rioseloqnia bonuiM.tgister eriidiens nuHa imljecilliiaie coiiciiftur, sed incorruplibili ma-
ul ei nos imitantes rcrum coeicsiium disciplinam , B jesiate perfruilMr. .Nam lunc satvus fuit, ci:m niors

humiles ac devoii noslri capilis dicta seqiiorer.iur, ei nllra prxvalere non poluil. Ila qiioil limot, ex

intmndum esl vero psalmum bunc quailum e se nobis; qiiod confidit, propria? Divinilalis cst. Domurn

corum qui de passione et resiirreftione dominica quoque refugii ad Ecclesiam calholicam dicunt aiiqiii

breviler facinnl mentioncm. pertinere , ubi a parle membrorum petil se salvum

DJ!i«io psalmi.
fieri, quoiiiam in ipsa revera omnis Chrisilanus sal-
vns elficilur; sicul in arca Noe crescente diiiivio
Per universum psalmum vorba sunl Domini Salva*
so!j salvi facti suntqui feliciter intrare mcrneriinl.
loris. Primo ingressu precalur Paiiein ut de nialis
Vers. 4. Quoniam (irmameulum meum et refugium
jmininenlbus lihoreiur, ac deinde exaudiium sein-
tneum es lu ;et propter nomen tuum dux mihi eri», et
diibiiantcr cxsuiiat. Sccundo rcdil ad passionem
enulriei me. Fitwamemvm pertincl ad tolerainla qnc
suain, actumque rei per alluMones varias mirabili
passus est, refugium ad fincm malorum , (|uaiido
iiarraiione describit. Terlio geneiaHter agil gr aias
istiiis saeculi ini()uilales gloriosa; mortis line supera-
pro 86 ef. populo fideli, quoniam universali Ecclesiae
vit. Seqnituf : Et proptcr nom:n tuum dux milii eri*.
ini-oricordiaj su;a dona largiius est, : commo' ens
.
rv • • Piopter nomen suiim Donunus dtix erat humanitaii
cliam saiuios ut m ,

charitatc
.
Dommi perseverent
.
, >, . .„ ,• • ,
., ,,..,. L quoniam
,
lilud latius per nniversas gcnles
.
fecil agno-
<jui et bonorum pracmia, ci ntalorum retribuiiones
sci, saluberrirna prsriicatione viilgata. Sive hoc a
supcrius audieruDt.
membris accipiendum, .<^icut siipra jam dictum esl.
Exppsiiio psalm'.
Dux enim ncster veraciter diciliir, qoando iilum se.

Vers. !. In le, Domine, spcravi, uon confitndar in quiiiuir, et praediciilinnls rjus vest^gia non viiamus.
iBlernum ; in tua justilia libera me, el eripe n:e. Per- Addidil ernm, emtiriinm se. quoiisqie ad perfeclio-
scrutaiidum cst qnemadmodum frequcner simila nem catholica Ecclesia ipsiiis inunere perveniret.

dicta suavi varietale rcpel.inlnr. Oral Ch istiis Pa- Vcrs. 5. Educes me de lagueo islo, a<iem orculia-

trem eit natur» humaniiali-; assiimpt.i; , ne de siia spe verunl mihi, quoniam tu es proiector nmit , Domiue.
dcjeclus, hnmanre iiisuiiatinuis patiaiur opprohria: OccuUatus est quidem ^h inimicis laqueus , sed aoii

addrns, in a;termm, 98 "lii ejus contcini.latio fixa qui Christo essel occultus, nec in mortiiii dcceptus
cl iiicommutabiis permanchai. In tua jusiiiia, id esl incidit, sed sciens eam pro nnsira liheraiione susce*

(lua consuevisti subvenire roganlibus, qui finnissime pH. Ergo laqueum occuUaveruni Jud.nei Clirisio, quii

de tua niajcstaieconfidunt. Lifcercr, ad periculi hiijus t.intum hominem credenics, occultis eum perderc
inundi perlinet amovonda ; eripe , ad celeritalem inachiiiabantur insidiis. Unde se dicii erf"ccnrfu»i. id

respicil anxilii : no illa rcsurrcciio niundo saluberri- D est rcsurreclionis bcneficio ad superna volociter ele^

Kia tardarclur, Eripe anicm constai a rapiendo com- vandum. Sed oninia cnnsilia Judjornm dicii es-<

positum. Quapropter incrito iinploravit jusliliam fnistranda, quia, Doniino prctegente nulla pntcsi

Doinini, qui se noverai per iniqnospassunim. vore advorsiias praevalere.

niiranda ctdivina commiilaiio ! Accepit neccm, red- Vers. G. In maiiuslnaa commendo spirilum meum:
pertiilit injurias, Irilmit boiiores do- redcmisii me, Domiiie, r>eus ivriiaijs. ConsidoreinHS
didit sahilcm ; ;

jorem sumpsit, conlulit sospitatem ei solus et ; summc cur hic «crmones ipsi sint posiii, quns l-hangelii

pius, qni dulcia prseslitil, cum ainara susccperil, icxtus cloquilur. Nain el it»i sic ait : In manus iua$

Vers. 2. lurlina mi me curetn lunm, acc.icra ul commrndo syirilum meuw : et incHnalo capile riddidit
ot iiic co<:nosocre»
eripias me eslo mihi in Dcxm prolt^cloriin. indina .<p'triium{Luc. kmii. iOj scilicel
; iit
:

dixil, aurem tnam, propier momhroniin suornm hu- fuisse locutiim, qni po!.l lol sacoula, cadoni erat in
verha In manus tu.ii, in va
militatRin nt quoniam por nali>r:\m snani huinana
; criice positiis diotiiriis,

cniiditio ad Divir,il:.loin non pot.TU auinjscro , ad qna beni^na et jista scmper opcraris.
riia'c tua ,

cam Divi ilas iiicliuUa dosccii ieicl, quod omnipn- Cjmmndi^i iliquc Pairi iiuT^Min ihi'om ihcsuirum,
 , ;

209 EXrOSlTIO IN rSALTLUltM. TSAL. X\\ 210

aiiimnm vitlelifcl illam <iii.x' v.ilniit:ii0'? ipsiiis p-ra A reddiia esi moJis oipuiliiis alicna. So'liriUir, ticc con-
inleiilioiie facielial. Digiiiiin crj^o liia ni laiilo su.scc- clusisii iiie in niiinns iiiimici. Ijsa cral iie(ess:tas
plori talis coiiimend.:reiur spiiilus. licdcmptum .se quani siipeiius dixii, s: potesiali dialuilirx deliclis
licinde esse ie>!i(icaliir. Scil viileamijs «joo prelio ? Iradcrcuir ol noxius. Comtusi suu oniin i|i!asi car< orc

Ilto scilicel (|'J0 A| osloliis dicit : Scnieiipsum exiun- poiiiali. qiii illiu- ^xvi^sinii nianildis antb:uiilur. Nec
livit formain i>ervi accipieiis {PhiiiiK ii, 7). Vides conclusisti orgo d ( il, qiiia librr effectus est a pote-

(| lam ma^iiiiin prciinm fiiit.ut iiiajestalem suaiii st:ilc dial.oli, sicui ipsc in F.vapgL'lio ait : Ecce vcniil
usqiie ad cartiem lioiiiinis inclinarct, seque exina- princeps mwidi hvjus, cl in me non inveniel quiUcjuam
nivit, ui caelcstiliiis liumana coniplerel. Scd iilistun) {Joan. XI v, 50).
Doinimim evidenler aJvciteres, addi.lit qiiis essei,
Vers. iO. Slaluisti in lcco fpolioso pcdes meos :
id e-t, Deus verila'.i$. Illorum eniin spetiaiiler Deus
miicrerc nui, Doinine, quonlam Iribulor. Posi iibera-
esi ()iii veritalem dir^gunl, nec in aliqua falsitale
tionis siiae decursam cxsuliftiionem, ad s('< iindiim ve-
inisceiitiir.
nit ingressum : ubi de pas-ionc sua muita diciurus
Vers. 7. Oditli onines obseivantes V!ini:alem super-
e^i, uieain fre()UL'iiti memoria piissintu-<oo!mnonerel,
varue ego aulem in Domino speiabo. reddiintur
:
,.
semper odiosa, qux' prouantur esse contraria.
, ,
Illa
... Jiisle
„
I>
qnam
.
pro
..
omnium
... salote siiscenil.
.
Stotuisti, iiicll,
hoc esl firmasii , (piia htpsnm susiiiiere non potcrat,
ergo veri as od<rat vuniiaiem, qiiia vanilas in ialsiiate
qui iiundi viiia non habchat. i»i loco spatioso, id e. t
versatur. Cui roi ipse liibuit exiiositionem dicens,
libert) ei a piiie.>ia(e diaholi sempor oxcfpto. Ips«
supervncue ; quae non sidiiin vaciia, sed cliam tuper-
eiiim liber locus est quem lioslis ille iion insidci
vACMa dicia est; merito ,
quando fructuosam iQielli-
ipse ipaiiosus q':em ille iioii occiipai. Ei inlende quia
goniiam icllens , alienat a Domino. Et quando prius
non dixit iii via, sed in lofo spaiioso, id csi iii pairia
dixil Dom'niim odisse v^mitatem, id cst, sxculi islius
viriulum, in regione beaiornni; via enim legiii;r
dosiJeria iransimr.», iiui/c se dicii ainare verissima.
angusta juslorum. Pc(/c's au oiii siio-. dit il viiiucs
Qux suDl ista vorissima ? Sperabo in Domino : ui;i
uiorales, per quas liuiic mundiim fi.^;is gressibiis am-
nihil vaiinm, nihil su;<ervacuuiii est, sed loiiim (ixum
bula.it, quo-s diab.tli advcrsitas impo.dire non poiuit.
aiqiie inegriim lersevcrai. Vorum i>iam rcni qu:c
Se.l quamvis muiidmii iiiciilpabiliier aiii!tularct, n»--
cansa oon eqiiilur ?
cessarium fuit ul ejus infirniilaiiiius divina giatia
Vers. 8. E.Cf<uilabo et Iwlabor in tua misericordia
subveniret, ne imbecilla caro a coelesiis proposiii
quia respcxisii liiiiiiilitiilem mcam. In hoc el siiporiori
intt gritate discedoret. Idoo so.tiuiiur, miserere niei,
versu , ilerum caiegoricus syllogismus enabciiur,
„ Domine, quoniam fnbulor. Lcgo cnim humani corpo-
ciiju^ dcli. iiiiiiieiii parlesque in priino psalmo jam tj
ris tribulalioiii suae pobiutai suhveniri, sicui ei iit
diximiis, qtii c:iam lioc locn simul ralione coNigilur,
Evangelio d.cil : Trislis est anima mea usque uU rnoi-
id cst, ego in Domiiio speravi. Oiiinis sperans in Do-
tem {Malth. xxvi, 38), oi his similia. Sive pedes suos
mino cxsuliahit, el la tabilur in niisericordia ejns.
apos:olos (.'icil, qtii in loco spc.iioso, id esl [>cr uiii-
Ego igiiiir exsiiliabo, ct laeiabor in miseiicordia ojus.
versalcm Eccle^iam ceriissima slabiliijtc fidci Cijii-
PulrliriMi plane diccndi g'nns in brevilale complccti,
siiierunt.
i|i)od nulla possil adversiiaic dinimpi. Nunc pstliui
verba iractemus. Lxsullare est cum magn:i aninii Vcrs. II. Coniurbatus est in xra oculus mens, iininia
alicriiaie gmdere; ,'^/ari esi lempcraia nieniis affe- mea et venier meus. Per hos quatuor vei.sus fi^ura
ciii-ne mn!ceri. Sed consiJeremus quoties coinmonc- diatyposis est , qua^ Latinc exprossio diciiur : ubi
niur in hiimaiiis vinbus minimc conlidcndum. Nam rebus porsonisve siibjcctis, ei formaj ipsae el liahims
qiiemadinodMin, iii supra dictum est, quisquam de se exprimuiitur. Incipil enim describere qMiUis fiicrit
debeat prx-snmere, uiide sancia iiicarnalio legilur periculi magniliido. Ac si dicerct : Confusus ost ani-
ab.«iiin<:re? Quapropier exseoraiida esl Pelagianoe pra- miis II ei;s, cnm me iiisoijueritiutii fiiror appcterol.
vitatis inieitiio, diim illa IC' lal prapsumere qiiae co- Iram siquidcni posuit inimicorciii indigi:;».!ioiiem.
gnoscere dobuii Spiritum sanctiim io'ios ante dam- D Oculus auiem intellectum significal, queai seniper
nasse. liilendainiis etiam qui dicil humiliialem 39 conturbamus aiiiue fonfundimus, v'|u:in(!(^ inimiiientia
mam fui.-ise respeciam; ille viJolicel qui coelurn tor- porioiila formidamus. Venlcr \e.r(t iiosior alMis esi,
rauMpic ot oreavit el coiiiinoi, cui poiestaies supcriiai in quo ediilia dogloiita recondimus, qn; apte mem-o-
Rcrviuni. Sed ideo eial in Altissiino humiliias, (;nia ria; comparalur, (|iiia sicnl illc iransmissas csoas
illi et humanitas veraciler adhscrobal ;ib ijsa con- recipit, sic ci memori;e sinus noiii.ias rcrujn c(nnp<--
cepiionc perfeota. tenler assumil. Coiiiurbaiuin crgo dicit venlr/m, ui
Vcrs. y. Sdlvain fecisti de nrcessiialibus •inmiain csi momoriam suam, ubi habcbal rcposita qo:e illi

meam, nec ro^iclu^isti me in manus inimici. Netossitas Domiiius dc sua clarilioatioiio proiitisiM-at. Scd ( iiiit

diciiur ab eo qund in nece sil p<isita, id esl in moriis viderot r.iio sihi imminoro pericula , '0'ts»qneii5
3ii!<nsiiis consliliita. Nam ijinndo peroat' riim laqucis fuit eani ir(pid.uioiie lurhiiri. Ki n.ia quia >c con~
iimo.lan.nr, ncc ab eis possunins iiosira virlulo solvi, turbalum rr<-qiiciitcr Jitii, dcpera.ssc n\is<|iiaiM. 0001/
«eressilas ;»ppeilatiir. Ergo luiic de neccssiinlibus li- idco ab ipso ditlum csl, ul iioliis iiaii.- iniitanai fii;-
Iteraia Csi uninni Domiiii Salvaloris. cum a pcccatis niulani .M,.i?sl. r «(i-le^slis <»sl<"i)(lor.'f ^ain 'r.;,!urV.».
 ,

III M. AlRELi: CAS.SIODORIi S12

lio liuinanitatem famili.iriicr |)clit, divina; nulem ^\ ct dispergentur oves grcg s [Zach. xiil, 7). Sic figura

aiiclilali (lesperalio provcnire iion poiesi. diatypo^is per hos quatuor vcrsiis, sicui diximis,
Vers. 12. Quoniam dtfccii in dolore vita mea,etaniii dcceiiter implela est.

Viei in gemiiius. lliMCtsl ill:i tohtiirliaiio carnisijue Vcrs. l."i. Qui videbanl me foras fugitbant a me : ex-

tiielus, qiiia in doloribus vila defeceraU Verbuin aulein cidi titnijuam mrluus a corde. El iii isto :ilioqiie versii

ipsuiu defeiil loiigas cl gravis^imas sigiiilicai passio- qiiisc'iiiilur, ligura esl melriasnios, qnap l,;iiine dici-

rii;s. Deficere tiiim osi paulaliui miiius facoro, ct ad tiir mcdiocritas, quoiies rem magnain mediocri re-
liiiem penieiido aliijiias valeludinis minnlias lervi;- laiione prolerimus. Dicil enim Qui tidebant mc faas
:

nire; quod vit.c liuiiian.t: accidere posse iiiaiiifrsium fugiebiml a me : scilicei qui minus .Sciipturis credfu-
esl, qu3B ad terminum morlis u^^que pcrdiu itur. Su- les, Doiiiinum viderutii iii cnice po;iiiim, foras a

periora vcro declarans siibjungil : El anni mei in duilaie ipsiiis exierunt, speranies spem Hiaui inorte

(femitibtts, quod mullitudinem significat uii(|ue die- ips us fuisse iiniiam. Sive liserclicos significat, qni

I iim. Coiisidi-ra (iiiod dixil, in (femitibus, quia non fuil aiidicnles iii Ecclesia Sci iplnras divinas, videnicsqiie

levis dolnr ubi couiinuus gemiius insonabat. Sive iingnalia, loras exeuiit ad iniquas praedicat.i.ne^^,

lioc raagis ad mariyrum perlinel passiones, qui in fugieiiies vcriialem, in qua niinime persevcraie pa-
inpite meriio iiitclliguntiir, quoniam ipsi menibia |{
liuiUur. B.'iie autem sequilur, excidi tawiuum moriuus
Minl Clirisli. El consider:» quia non in vocibus, sed a corde. Non eniiii a lidelibus mortuus diciiur, cnjiis

in gemiiibus posuil, nt Deo rpret ainplius noium deiias impassibilis veraciler ajslimaiur. tjcdi a
ipiod iiominibus vidcbaiur occultum. corde, id est a ineiiie iiirideliiini [mss. A., F. el D.,

Vers. 13. Infirmata est in pauperlaie virtus mea, el fideliuiii], qiiod .>o!et illis coiitingere (|ui deruncios

vssa tnea conlurbata suut. Virlus aiiiml infirmaiur in liomiiies oliruendo, cum corpnre simul eorum memo-
\mupenaie, quoniam omiiibus bonis indiget huiir.nia riam reconbiiioncmque scpelinnt.
liagilitas. Quid enim illa pauperius quai niliil ido- Vers. 1(5. Factus sum sicul las pcrdituyn, quonium
«leuin de se liabere coguoscitur? Ossa vero roriiiudo audivi vilupeiulioncni muUorum circumhabitanlimn.

est qiia compago corpoiis sustinetur. Quod utruniqre Yas perditum esi quod fraclum et ad nullos usus ne-

Vulcliro posilum esl ad cxprimendam imbocillitaiein cessarium semper abjicitur : iia et Jesus mortuus
liuman:c subsl:inlije : quia iieque iii aniuii rob Te, q lasi fraclum vas abjiciendus pul:ibaliir a perfidis.
iicque in carnis spe uil.i debel esse pr.ic:r,i)m,oiio, sicul Quid e.iiii) dici potciai mediocrius qunn ui illa ma-
(iropheta dicit : Makdictus qui coDfid t iu liomine, el jesias oniiiipotens lesiis fiagilibus Uiquaretur? Sed
\)onii spem carnem brachii smi, el a Dorvino recedit cvr h.xc sic a demcniibus piiiaia perpende. C;i'lerum in

tjuj (Jer. xvii, ri).

(] illo semper fuil omnipoleiitia singularis ct diviiia

Vers. 14. Super omnes inimicoi meos factus sum plenitudo mirabilis, sicul Apostolus dicil : In quo ha-
:ipprobriKm, ei vicinis meis iiimium, elUnior notis meis. bital oimis pleniludo divinitalis corporaiilir [Coloss. li,

Noii vacal quod svper omnes, « i non itiicr omnes ait. 9), id est substitiiiialiter ei manifeste. Divinitas eniin
6uper omnes inimicos meos, pcr modum exagierati- esse iion pote-t corporalis. Se*juitiir, tiuonium audivi
vum dicilur, quoniam dmu e senl illi vcre oppro- lituperatiotiem mullorum circumhabiiantium; sigiiifical

Irium, Chrislus Dominus iiiiioccns atqne immacula- perfidos Jud:eos, qui synagogaiu circuiuhabilant, noii
lus inler eos babebatur vpproirium, qui se nefario iiiliabitanl. C >"cm»i cnim a (ircu lii, p ccatores vull
scelere polluebani. Sequilur, fuctussum opprobrium : inteHigi,deqiiil)US iii alio loco ail: Incircu.lu impiam
non quia ego vere opprobrium fui, sed quuiiiam ab bulard {Psal. M, 9). Merilo eigo tales circumhubitwies
illis puiabar csse qiiod non < r.jn., qui dec<?pii vanis dJcunUir, qui legem Dei ncn spiriiualilcr, ted tania-
persuasiotiibus crraveruni. Coiilra probum diciinus liier advertere maluerunl. Sic per baic verba luceu-
prcbrum, id cA inboneslum alijue indecorum. Op- lia, tcnebrosa faciiiora Judaici populi subtiiiier iiidi-

jprobnuin aulem signiiicat valdc aboininabile faciiiu-', canlur.

iiuod Domiiio Saivaiori inler i:iii|UGS Jiid:eos cvcnisse Vers. 17. In eo dum congregarenlur oinues simul
iiianifestum cal, cum dicerciit : Hic liomo a Deo nnn 1) fidversum me, ut acciperent animuin mcam consiliaii
esl, qui sabbalum non custodU {Joan. l\, 10); el alibi : SHnt:ego aiuem in le speravi, Domine. Rcddaiiius ordi-
Samarilanus es, et dwmonium luibes [Joan. viu, 48). nem vcrbonim, uipbniusinieiligantiirsibidiciacohx'
Vicinos autem illos dicit qiu ei vicinil:Ue lidci pro- rciilia Dum nmul omnes congregarentur adicrsum vie,

piiiquabant, qui adliuc non crcdiderant, sed credere in co consiiiali sunt, iil accipcrenl animani menm. In
disponebaiii; sed vidciiles eum in crucc pcpendisse, co CGnsilitilam dicit partem iii:uiiiiam Jiid.rorum, iil

a credulilatis viciiiilale rcmoll sunt, (hiiii pati vide> Dor.v.nuui neci Iraden^at, qiiaiulo omiie sccliis gr.i-
banl quem adorjndum esse puiaveruni. Igiiari cuns vius cst quod consilio geriiur ilurimorum. Nam
lideliter pijcdicla ncccssario ccrnereut c.nsecuia, dicendo, omncs simul, non vull paucos intelligi, ul

lunc mai;is a lii ivia ciedulitatc siispciisi suiit. El noia scelerat.^im turbam ill.im uliio debiia sub^equaiiir. Vt
<|uo<i priiis disit »)iJrjiico«, dtiiide vicinos, niinc accc- lucipercnl nnimam w.enm, sigiiificat ul adimerein
deiido pcrvo/iit ad notos. iS^o os aiilem 100 aposlo- sive tolle.cni. .Miiabilis cl sanctibsimus ordo dic«Midi.

lits sigiilicat, qiii passioiie ipsiiis omiiino lurbati Ciim inimici iiriumhabitareni synagogam, el spcui
^unt ; de qiiiluis scnptum csl : P. i:ulinm pintorkVi, suaiii labercul iu viiibus suis, se dicil spcraae dc
2i3 EXl'OSITIO UN PSALTLIUUM. PSAL. XXX. 214

Domiiio, scieas quia poicsias eonim niilia eiat, el A los, velnciicr obniuicsciinl ; ncc jam in proc.icia Jina
iii8iiliis lilibu> semciipsos magis inteificerc cona- priisiiiiiiii, (|ii;l' nimio li;rrore claudiiiitur.

b.'iiiMir. Ycrs. 22. Quce loiiuunlur advertut justum iniquka

Vers. !8. Dixi, /u es Dcus meui ; in manibus tu':t tentf in luperbia et in conicmptu. Illa lubia expon l

irmporn wea. Doininiis Clirislus dicit : Tu et Deus doloia, qiia; supcrius obniutcsccre d'gno£ceniix vir-

ni;»;, st-d a panc sciticot liiimanilalis assuni|ilx, lute pra-dixil, qme in Ikic s.rciilo loquuntur advcrsus
qtix, sicui ail inferius, et leuipori subjacebai cl justum, id csi Clirislum. Dignnm nomen apttimqne
inorti. Non ciiim, qufmadmodum inimici putabant, vocabulum, ijui mcrilo jus/hs 101 dicilur, quia tia,

coruiii {^erseculioiiC vilain su;un (iniendaui csse coin- veritas et vita {Joan. xiv, G) comprobaiur. Sed conlra
iiiciiioral, sed in potestaic ponii Domiiii icmpora vila2 lale tanium(|ue nomcn pulcbrc poiiil iniquitatem.

scae. Ipso inim crcanle exisiimus, ipso disponente Nam sicul liix obscurilaii contraria est, sic jusliiia:

vegclamnr, codcm eliam jitbente iransimus. Unde iniqtiiias videtur advcrsa. Loquilur enim fulsilas con-

nuccsse eral ut spcm fixam li.iberet in Domino, qui tra veriialcm, quando Judaei Messiam proc!amani
v:iam moricmi]ue suani in ejis esse poleslate no- adliiic esse vciiiurum; qnando Ariani creaiurain di-
scebat. ciiiii Dominiim Creatdrein; qiiando p.ngnni Salurniwti,

Vers. 19. Libcra me, el .ripe me de manu inituico- B J'»vem, Venerem, c.ileraqiie porierita sinlle nomina
rum nieorum, et a p it queiitibus me; iilumina faciem piofiientur coelestia. Aildidil, in superbia el cotitem-
inani supr servum tuum. Ipsiim rogal qui polesl ad- piu, sciliccl quiiniam dispulani superbi de liumiliiate

vcrsamium viiam coiirringore, liominumque corda Clirisii, ciim dicunl Domiiium coDlorum carnis assu-
pro 6ua mirabili dii^pensaiioi.e convertere. Prins mere non poiuisse substantiam. Conlemjxores autcm
enim dixil, itiimicortim, id esl .ludaorum; subjungii, despiciuiit immortalis credere Domini passionem.
ei a persequentibus me, lioc est p.aganis, vel a diver- Nam cum audiunt nagellis cxsum, alapis verbcr.i-
iis lixreiici', qiii Ecclesiam Dei frauduienlis inacbi- tum, iradilum maiiibus iiiipiorum, s'aiim iii blaspiio
iiaiioiiibus iiiseqiiuniur. Se|uilur, iilanvna {acitn ma verbi prosiliiinl, ncquaqiiam iiiteHigcntes salu-
tuam super servum tuutn,'\d esi fac vidcre, quia super taie consil um; non quia miiius poinil Allissiitiu? iii

iiie digiiaris inieiidere; iii siciii de moiiente despo- pomposis ti n libus liujiis sccculi gloriosissimus ;i|).

r.inl , ila de rcsurgenle coiifi.lanl. Nec ofTenaaiis parere, sed dccl nare decuil, per qiix luimaiinm
quod audis a Duiiiino dici senum tuum. Omiiia si- geiius suum nequitcr co.itempsii aucionMn.
qiiidem veiba talia humanil.iti sunt spici;ililer appli- Vers. 23. Qu:m maqna muUiiudo dutced nls lv(r,
cniida, sii ui iii alio loco dicit : I'qo servus tuus ct Domine, quam abscondisti timcnlibus te ! Ad lcrtiiim
filini attcilla: lua (Psal. cxv, \(). L'bi suni qui duas C VL-nil ingrcssum, uiji diversis iiiolis cnumeral qiianla
iialuras diccre nolunt in Doniino Salvaiorc? Nam bencficia Domiiius se limcntibus largialiir : coinmo«
qiieinadmoduin alitcr sibi coiiveiiiic poicsi ista diver- nens ut omnes .><aiicti diligant Domiiiinii, tiuoni^ni
siias, ut in umi cademqnc pcrsona ei Domiiium in- esse constat el noslrum judicem, cl in fninro bem li-

lclligas coeli, ct obnoxinui passioni? ciorum omn um largiiorem. Sed consiileromns bujus
Vers. 20. Salvum tne fac in ttia >i iscricordia : Do- versus verba quid babeaiil. Miiltitudu dulccdinis os^t,
uiine, non confundar, quoniam invocavi le. Dicendo, quia multis prxmiis Domini suaviias indicaiur. l)ii|.
In lua niisericordiii salvum fac, legat merilum cum
ttte
cis esi corrigii, diikis dnm parcil, dulcis cmn
8UUJII. Ad inslrccndos eiiiin iios semper eadem rcpi»- cn-deniibus a;leriia pra-mia compromiliil. Sed imel-
lit, nec de amabili coiifessione salialur, qnia f.isii-
I ge quod eis lantum dulcis est qui de ejus sajjoro
dium noii babel dulccdo vcriiali'^. Siilgiiiigit eiiani, gustaverini. Caeieriim dulccdo ad eos non polesi p r-
Domine, non confitndar, quoniam invocavi te. iMirabilis vonire qui gustiim cjiis minimc conliiigfre menu-
ac perfecla practlicaiio, qna; liabct et liumilis suppli- riint, sicul ct alius psalmus dicil ; (itntale ei vuteic
caiionem, el credentis iiiviolabilcm firmitateiii. Ilog.it quoniam suavis cst Dominus {Psal. xxxiii, 9). Scqui-
trgo nc pia;:crmissus confnndaliir. Scd i|U(»moilo sc
lur, quain iilscoiidisli liinentibus te. Noii qiiia s:in-
Cie.lil andiri? Qur.tmm invocavi te. D 'Miinum siqiii- D clis ideo abscnndila cst ul eam iiiinime consequerc!
tleiii {iileiler invoca e, mereri est. non injuria qiiari-
; tur, sed quia iii fiiliiro jndicio pnimiliitiir maniro^l:^,
do iiiillalcnus poicst ilevipi, qui ;ib Ipso se prx'sumit qiiue bic scnlilur absruiidiui. K*cti; au:cni inlcll gi-
auiliri.
imis nbscoudilam, ul eaiii desideria liumana plus ;'p-
Vers. 21. l:.u'csuiiil inipii, ct deducantnr in inf^jr- quia omiie
lielaiit : soli.l faslidiii (juiid subjac, t ; cl
tium; nif.ta efficiantr tabia dolosa. versu
.'"uperioic vle plcriimqiie credilur, qiiod sinc aiiqua dillicuiiau^
dixil : yon confundar, quoniam invocavi le . Iiic optat piu-sl;iliir. Sed lioc ipiodait, abKcondisli, liomiiiivu\')'i
C^iiversa vice, ul iili polius cnibcacanl qiii invocant c.->t; signilicat cli.tni ct iicgaia ; ul esl illiid : (iinii.s
idoia, et ca;leri qui se simili impietate commai iilant. tibi aijo, Patcr Domine corM el terrw, qtiia ubscondisii
Ipsoscnim ronvcuii .-riiLe-xcre, (mios liabct ;rteriia Itac a sapienlibus et priulcntibus, ct rereiasli ca pnriu-
pama lorqucrc. Nam cum liic non crodunt iiroinissum lis {Matth. XI, 25).
jmliciimi Dti, dilo^u lidia bl.vspliema cl girriila .viinl. Vors. 2-1. f\t peifccist' siicrnHtihua iii <r, in con.^^p, c'u
Uiiaiiil' au em man;fo'iaiionciii tes'Mrccl oiiis apMin- lUoruin lioiiiiiiuiii. Diilccilincm iilam i|iiaiii aiisc-.ui-
\C.im, sc']U': rhapcx:rini in gravi pciivuli rnnMilii- d' ral timeiitibiis so, pirfiiit ill.Tin in ri« qni c'iis'.t!'.;
2ir; M. VfRFXII CASSIODORI ?jn

ntiiiiio ram (losidfiarrcr esqiiinini. Ilnc e>t enim A vcriere, (iiise iii medio genliiim constilnln. (jiiasi Uu -

vere xpcr/jr", si iios foiiiiiig^it iilitjiiid (iriiia mentis pliini fidei probabalur exisl^-.ie. Ab liiic cnim circiin;»

iiilegriiDle |.raesuaicrc. AiJjccil eiiain , in conspcau jcci* iia;iones Ciirisiiani dogin;«iis regiilas siiscipcrc

filiorum homvium, id esi iii ill;i resurreciione genc- mcriierui.l ; el velul purissiino fonle palefacio, coj-

rali. qii;iiido s.inciis siiis praeinii |tiornissa resiiluet, iesiis vil3e sunl niuneribus irrigala;. In Ir.x: ergo ci-

ci f;iC!ci cognoscore iiiiivirsns {jcnies, suos cerlissi- viiale mirificavil Dominus mii,eiicordiam snam, quan*
nios fuisse serniones. d I ibi et docere, ibi niiraciila facere, ibi et paii pro

Yers. 2"J. Ab.scovdcs eoK in abscondilo[ed., abdilo] liominum salute dignaius esl. Il)i quoqucgl riam sux
tutlus lui a coniiirhutione lioniinuni, rc-urreciioiiis ostendit, ut mcriio diciuin «il quia ii:

Vers. Ifj. Proieyes eos in labornaeulo luo, u coutra- Jerusaiem potentiam suam miram fecil, ubi declarare

dictione linquarunt. tam ingentia sacramenia delegit.

Vers. '27. lienedictns Dominug, qnoniam miriftcj^t Yers. 28. Eyo autem dixi in pavore meo, Prcjcctu»

misericordiam suain in civitaie circumstnnti(e. Venit sum a vullu dculorum tuorum. Patri uicit Firnis a

nd enuineraiones beneficioriun (\ux sanciis suis Do- (orma servi, Speravi : qui;i ine graiia tua desereiet,

miniis copiosa iniseratione largitur. Quod sclienia cum passioiiis trisliiia prxvalcei, in pavore iitiqua

nobiiissimnm diciiur synairoe>mos, Latine congie- B moriis. Aru//uacuto»«»)itMorum,id esil02a conspo-

gatio, ubi in iintini, aut mnlia crimina, »ut miilia Clu misi-ricordiae tuse. Et pulchre vutium dcdit oculis,

lieneficia colligiinttir. Quod intcr violcnli>simas figu- quia ipsi qunm maxime signincant voluiitaiis aniino-

ras accipilur quia congrcgatio lernm causae praeslat rum. Vultus enim dicitur ab eo qnnd cordis velle per
,

aiigmentum. In exposiiione quippe dominicc dulce- 8ua signa demonstret. Sic oculi Divinitaiis, cum re-

ilinis perseverans, primo dicit : Abscondes eos in spiciuiu, suam graiiam polliceiiliir.

abscondilo Vullus lui a lonturbalione liominum se- Vers. 29. Ideo exaudisii vocem orationis mca:, duni
;

CU!;di», Protcjes eos in tabemaculn tuo a conirndiclio' clamarem ud te. A Doiniiio ideo se dicit exauditum,

tie Unguarum ; teriio, plenittidinem beiieficii ipsiiis (]\m humiliter, non despcranier more biim.^nitatig

evideiili laude complevit, dicens : Benedictus Domi- dicebat esso contempium : cui non poterat tirdari

quoniam mirificavit misericordiam suamin civltate

gralia, de quo vox paierna dictura eral : Hic esi Vi-
tiu»,
lius 7ncus ditectus, in quo milii bene complacui (Hlaith,
cvcumstontiiv. NiniC ai expoiicnd;» verba veijiamus.
In abscondiio vvUhs Dom iii dicit, id esi in a!ia lesur-
III, 17). Dum clamarcm ad te, quando in passione

reciione, qiiando omiu'S jnsti contemphtionis ejns voce magna dixit : Deus meus, Deus meus, quare me

pra^mia coii^equenlur ; .«>icul b^^itiir : licati mHndo de^etiquisti [Matlh, xxvii, 46) ? Constat enun bis cla-

corde, quoniam ipsi Dcum v debuitt i.\hi!ik. v, 8). A C "••otibus exauditum fuisse, qnanJo et resurrecii. nij

hominum, niciIo;uin scilicet, dicitetiain

gloria.ii conseculus, ei ad Pairis esl viJelicel dexte-
€oiiiurbatione
r;»in «ollocaius.
fldelissimos occiilfiidos, qunndojam in aeierna liea-

Itludine !' cabiinltir, ubi purissiinam v^ntateni iieino Yes. 30. DiUgileDominum, omnes iancti ijuM. Pro
/e> ileiif.a volutuate contiirbai, scd boniias rcriim in collaiis sihi beneliciis bymno deciir.>o, sancios com-
suis splcnd'>ribus pcrscverat. Et quam pniclire re- monet nt ament Dominum i|inicnus auciorem lanii ;

galem coiispectum csse dicit in abdito, revera, quia beiieficii membra diligaii:, ciim sibi iii ca|)ite pr.isii-

conleiiiphuinncm ejus, qua jusli perfrnenttir, inipii tum fuissc cognnscaiil. Diligiie Dominun:, d.cit. j&iii

noii vidcbiitit. Womincs enim hic omnes pcrsecinotes :anquam ainicis, non tan(|tiam servis. Servorum cst

et scliismniici sigiiificanliir, <)ui !iic < oiisuevertint cnim fontiidaie, amicorum Jiligere ; sicut ipse iu

lerrere popultim Chrisiianum, Scd ouin illuc perveii- Kvangeiio dic t : Si fecerilis qna' cgo pra^cipio v^bit,

tnin fucrii, supra Dci famulos sceleraioruin con ur- j .m non dicam vos seivos, sed amicos {Joan. xv, 14,
baliones, locum dicit ultcrius nnn h;ibere, qirppe 15). Sed hoc precipitsancli^, iinia ipsorum esl amn e

quos a se constaiesse d.videndos. Ilii cniiii miUunmr D iniiniiin, <)tiia non diligntil muiidiiiii.

in aelernam pocMam, jusii vocantur ail requiiMit sem Vers. 51. Quoniiim v^.r>lu em requiret Doininits, el

piterna'!». Sed ne lanium fuluri praiinii promissio " rctribuel his qni nbundimier faciuni superiiiam. fiA

fragilin corda inrbarel, scci:ndo capile dicii cos esse pttl;irctiir Ir.ereiicnriiin blaspheinias Oom.num posse

prolegendos. Nam pcr tabcrnaculum s;epc dixiinus negligcre, dicit : \'critatem rcquirct Pominus, (]iiaiii

Ecc'esiain calholicam sigoilicaii, qu.e in islo niiiiido illi iiesci inl falsis errnriiiii^ illigali. S^-qiiitHr, «; re»

certamiiiasustinens, cxpediiionaiis babitaculi iiomine liibuet his qui abundanter faciiml iuf,erbiam. Ideo cniiii

vocitatur. Superiiis enim dixit, abscondes ; bic pro- disciiiit ut viiidictit, ideo rcqiiiril ul |)uiii;it. El beue
legis. Ibi enim abscondcntnr, ubi ;il) impiis non vi- add dil, abundanler : qiiia iliis non letribuel qiii so

deiilur ; hic vero proicgnniw, i:t)) maieriini iinprobi- •eleri enienJalinne couverlunt ; illis :iiitcm su| erbis

tis mininie iioceie permUlitur, qii;indo jlla:s;e nnitiioj qui copi"se de!iiii]iuiMt, el pr;i>cciitn Douiini imqua
jiistoruui sub qualibet corpoiis ;i!niciiniie servaiiiiir. piae umptione dcspiciuiif, in ipsis esi sine diibiia-

Terlio laUaliir homo cdclostis, qui ei Mediator i>i lioitercsccanduin. Scil hic supfrbitm, iioti iinum vi-

Dominus ClirisUis g uulii» spiriiuali ; (itii;i incnru.i- iii;m dclieinus accipcre. 'juoniam ex siiperba iiasri-
lione Verhi miiiulo s:ilularia ilona iiroveiionint. (."iii- lur (;iiiili|itid mortun pravii:Ui! peccalnr. Scripluni

tutem circumsia itiir, Jctusa! ui Kicalcni dcbLHiub aJ- ost eniin : Jnilium omnii pccCiUi suye-biu ^ic.li. ^,
 )

21? Exrasnio in ps.viJi.i-.iLii. rssL. wxi. m

\Tp). El iiicrit» cunriis viiiis l:ile ii •iiiod ('«nslnl r m- \ ri( oriiia 1'Otiiiiii siiITiairiiiit.' pcfcai;) noslra initllexe-

|i<»sitiiin, qui:i iioii suliuii iii airoi!:in(i>s vind tnt, scii riiiiiis, ad p(ciii ciiii;c studium vcnirc non [ossumiis.
eli:uii tn Oiiuie.s qui legiiljiii \»x convcrsiitioiiis iiii- Iii alio qnipp.- psalmo dictuui csl : Dclicta ijuis intel-

pii^M;uit. iujii {l'ial. xviii, IT))? Iioi; esl Cnini qnod dici ui(t7-

Vers. 32. Yirilueragile, el confoneiur cor vestruin, Ifctus; nl cum iios iiitoIli;eio Dvinitas pr.ostiienr,
omnes qnisp^iais in Dotnino. 11 c viriiis ioii'is [ts:il- peccala nostra, pro eis diiiionilis sludiusissune siip-.

iiii, *'t s:irrx colligitnr pa>siuiiis ulilil.is. Main ciiin plicemiis. Naiii pro illo eiin.e (|iiis sii|iplicai, ipiciii

ditis>el : Ihliii te Dominnm, suwii ejus, qui cipiii proisus igiiorai ? Nam ct ciiin Doniiiius (liinstiis iii

vesiro tt criiciliMiMnin conlnlil, el glori:im rcsiirre- qiiaria parie loinninis sii, priino versu sic im Iioai :

clitjnis altriliiiit , ad posireinuin pcr ditiiiiliv.uii scii- JnttUcclu.n tlnbo Itlii ; til isiius poenileiilis ineiilo,

teiiiiain dicil : Viriliter aijile, et conforletur cor ve- iiilelicctus iii tiliilo praRinissus sil, ciii eiiaiii diviii;»

iOkmi, oinnes qni spcralis in Domino : scilicel ne pra;- vocc promillitur. Sed iiiel sini cl alii pu*iiiioniiiiin

diciis p;>>siuiiil)iis terreroiilur, sed ati iinitalioneiii psalnii, lamcii proplor subliHlaieni dis anlia; diversa

^luriosaiii ruleiiirn ic (orda robor;uenl, qiiain scie- liluloniiii sigiiilic.tioiie nolati sunt. (*riiiius onini ({iii

liant ad inuitdi ine>liiiii:un s;ilulurilcr inlrudiictanu iii sexio poiiilur, conliiiel in fmein, in Injmnis, pro
lla:c figura dicilur cpipiiOQem:i, id est nccl.iniatio, B oclava psulmus David, (|iioniam itlu toius ad ruturi
(|ii;u piisi iiarralas res, breviler cuiii exrl.iniatione judicii pertinel limorem. I.vle voro iiicrito t:)li est
proruiupil. Qiiapropter e.\liorlal;o isla bonoruni csl, lilulo pr.cnoiaius, qui se dfterioratiim laniiu^ inlel-

iie se a bono propU!>ito cainis iiiibeciiiiuiu: subdu- lexil, quia peccaia qua^ coiifesl.m prodi debueraut
lant. Viriliier agite, id est in bonis operilius con- Domiiio, sediiiiiu.s tacuisse coureiJsns esi. Status au-
hiantissime perdurate, nec feuiinca nioilitie dcficialis, lein priiicipalis liujuscaus.TB 103 concessio csi, qu.TB

qui corda vesira Doniino coiis!aitior uffrnis. Sic cuiiciis pQeir;ii'iiiil)us d.iiur. Coii<:e>sio esi enim, iibi

oniin snslincnliutn pcct<ira roborantur, si spein suaui advorsariis omiiia coiicedunttir, ci per solas lacry-
In Doniini viriute coiiririncnt. Hoc autcm pnccepiuin mas supplices defenditur reus.

viris lcminisque conimune esi, tiiiUlcr cniin oini» s

Divisio psalnii.
sexus agit, <|ui nescit mollissiinis racililaiiinis initiin-
Iii pri.na (larle psalmi paMiilens loq iiur. p.-ccatun
tari. El rcspite quoniatlniodnni p.irles ill;is pa.ss onls

bux «ervaverit.
Siiiim e\iileiiier agiiosceiis, {(enam sibi iiicnio &,^
iu toto psauiio Prius dxii «raiio-
striciioais inditcns, qiioniani iioxa lacitiora credidit
iieni, iiide secuia pnssio esl; ad posiremum la;iiliai<i
occuieiida, ubi breviier piincipiniu ei iiarnlio con-
riJcliuiii coiisianti;tmque coininonuit : ne tali mum re
^ liiielur. In secunda parle sola correclio cst ; n:uu
knscepto, ulterius inimica fidei possil piicv.leie
cum sc propria confossione d;imtiaverit, a D"iiiiiia
cuuciritio.
sibi credii e se parccndum. Toriia paite pveiiiiudmis
Conclusio ysalini.
bona commendans , eiiam sanctos in iioc muiid
Per ctt esi i:im iii;ig(ii ps:ilmi saliibris el decora asscrii Domino supplicaro, in quo sibi ineriio teslatur
coiiicxii», iibi ei iiiibecillit;)s humaiiiiatis exprimi-
esse relugium, ubi cl poenitenlis iilius verba (iniiiu-
tur, et beneflcia divina monslrantur, ul cousidcrans
lur. Quirla Dontimis Clirisliis ad ejiis vcrba rcs|ioii-
rragiliLiicm suam ncmo superbial; respiciens aiitem
deiis, speranics iii se ciicumd.irc misiTCordia polli-
ini^ericordiam diviii;un nullaleiiiis expavesc.it, iNii-
cetur : ne supplioantis inicgritas negligi aliqua dissi-
iiicrus qnoqtie p aliiii ero.ciie siipput;iiionis ciilmen miil.Tiione puiareiiu. Qii;i; qu:ituor partes iiilcrjociis
ostendii, pracmia quoque fnleli coiijugio compromit- diapsalmaiibus dividumur, qiias iii divisionibus su •

lil ; ul cum se aniina huic pr:rdicalioni beala < o;i qui, noslri conslai esse propositi.
versalioiie soci.>ve:ii, lrigenari;i reiiinncraiionc di-
tcsca'. Iliiii- ciim nnmeroet :ilia ^acraiiiciiia ciuiv.-- E.rpu!<i!io psidnii.

liiUiii. Trig.nla M.jiinleiii aiiiioi iini Juscpli ilomiiius Vcrs. 1. Ihaii (luoyum rcmissiv sunt iniiiuilate-i, et

lo{(itur iii JE,,i\\>\o coiii>iiiuius. Tr>^iiita ciiam aiiiio- quoruin lccta sunt peccaia. 1'fleiiilens iste pro, ria facla
riiiii S;tlvy|nr iiovier vilile b.iplisiua iiilincliis ;ii|iii.s D cog!i():,ceus, el ad cxe:npl;( illius ptiblic mi qni lunso
Jiir<l;(iii( is coiisecr.ivit. Esl qiioqiic in his dcc;ulil)iis peciore oculos non levabat ad coRliim (Luc. xviii. 13),
6;iiitia Triiiii.is, qua; (idei nusir;c iiivio'a i'ciii 10,^11- lotis vinbiis humilialo corde suspirans, iiec invocarc
lani Iribuii el saluiein. inaj<istalem pr;csuinp.^il , scd bealos dicit eos quihus
remissa: siin: iniquilales; bic absoluiionem desidcraiis
EXPOSITIO IN PS.\LMU.M XX \l.
peccaturum, nec tam.jn audoiis similia poslnlare.
David intellfctus.
Merito erj;o vocal illos beatos, qui lia?c anle nicrue-
Cuiii omnos psalini gcnoral.ler dicli sini ad inlel- niiil. ili«c cnim oclava spccies deiiiiilionis csl qiuc
Ucliim, ui eos seiibus noier agiiosCi rei, ne viven i Cr.cce dicitur /«ra ciyatjO-fftv toO evrtvTtou. Laiine pcr
regul;i8 ii(iior.irel, niorii.) (iiiaMemliitn videliir ciir priv.iiiiiam (oiilrarii. Ileaio siiiuiiloni pecc;ita 0011-
IR liiic liiiilo posiioi i! Dnvid inleU.cclus ? 1'riniO nie- tr.iria suiit. Ll qiion ain liic dicit rcniiss'i, conip(^-
lliiiiil David, pro[)icr l>om:num (.hrisliim, (pioiiiaiu teiiler sub liac formiiia deliitiiionis liealiim \inim
nd ipsiim re-pic>i qiud(|uid poenilons ialc (iiciuius coiistal oxpressum. Iiiler iwquiiaies veio el peccaln
eai. 0:iuJc iulrUcrins i li;o Stqiiiiur, (iiiiu n si nrso- s.uitlus Hicrniiyirius in boc psalnio Iiji;c d,llcrenii;iiii
 ,

t» M. AURELll CASSIODORI 220

f.icit, iniquiiales dioens qu» an!c susce(iiani (idetn, A qnod tola virtiis bi:jtis psalmi contra boc exsecrabile
sivc |)(T igiioranliam sive per scieniiam coiiimiimii- iiuniaiii gciietib viiiuni probalur opposita : ne qiiis

liir; peccata vcro hxc csse deliniens qu* posi c - Domiiio putet aliscoiidilum, (|uod in conscienlia: sux
Kniiionem Gdei vel graiiam bapiismaiis coniralnm- penctralibiis recondit occultiiin.

lur. Vers. i. Qttoniiim dit ac nocle gravata est super

Yers. *!. Bealtts vir cui non impulovil Domiuita me manus tua. r'ecc;>lori gravis manus esl qua." fla»

veccatum^ nec est in ore cjut dolus. Kt Ininr beaium gellal, et ponderosa (pn; vindicat. Die ac noric

eadem specJes definilionis ampleclilur. Sed scire coiiliiiuuin tenipus significal; iii mcrilo sen a liicrit

debemus alios esse quibus peccaia repulmiur, itl tiravis, qua: a casligalionis pondere iion rcce.s&il.

1'aulo diclum c»l : Saule, Saule ,

quid mc persequc'- Aliicr cniin feliciler n«n essel liumiliatus, nisi eum
ris {Act.ix, 4)? El aduilcrre muiieri iii Kviiigeliot manui Divinilatis imprimcrel. Manus cnim per tro-

Vade, el ampl us noii peccarc {Joun. v.ii, II). Alios pologiani, oper.-tioocm significat : qiiia boininuin

aiiiem esse manifosnim esl quilius pcccula non re- iisus esi iiinnibtis (iper;iri. Div nitas eiiiiit nun inaiii»

pulat, ul Job, do quo dicitim esl : ISunquid consde' biis aliqiiid agii, sed volunl.itis sux virluie oinnia

ratli servnui nieuni Job, qnod non sit ei similis in terru, disp.iutt el perlicit.

vir jusius, et simplcx, cl limens Devm {Job ii, 5)? B Vers. r>. Convcisus sum in eerumna, dum confrin-
El Naih.maei, d;; qiio ail : Ecce vere hraelila, in qna yitur milii spina. iloc cst quod supcrius dixit : Gra>
Holus non esi{Joan i, i7). Qiiaproptpr illaii) parlein vaia est supcr me munus tua. J^rumnotus eniin dicilnr

Buis votis clc(,'il, in (|ua nulla solliciltidine niordea- vdde ruiiiosus. Ruiaa (|ui(ipe appcilaia cst, quasi

iur. Omiies tamen per graliam divinac misericordiie rcpele s ima. Convcrsus ergo fuerat in cerumna, qui
ad ha'c dona pcrveniunl, sicui Joanncs aposiolus cecidcrai de superbia ; ul qui ante clamavit per
dirit : Si dix^rimus iiwa peccatum non habemus, hoj- cl.ilion>'in , ntiiic contilerctiir Doinino per liiinii-

ipsos seducimus, etveri as in nobis non est (/ Jonn. i, litaleiu; cui idco salutis spes rediit, quoniam in suis

S). Scqiiilur aiitem, cui non imputavil Dominus pec- operibus niorlifcra facta cOr'novit. Spina esl enim
catum; sciliccl in ciijus ore dulus non ei^l ; id esl qui qn.TR lolum corpiis erigit atque recontinet. Hic pro
iiiiiia sibi remssionc placucrit; et cuin sit peccilor, siij)erbia niciito posita ett, qu.c cunfracia non dejicil
ijise se pr;rdiC('l cs-e sanclissimiim (quo niorbo ad inlcrilum, scd erij^il poliiis :id saluiein. 104"'"^
iiiaxime laborat iKiinanilas), sed sua potius delicia argiiincnlUM) diciliir a necessilate, quand * c-u-u:
rcgnoscons, iii liuiniliiaic sali.vlaclicnis jugilcr p( r- gravissiinu: |)r;emiltiiniur, ul ad confessionein pioli-
scveral. Ipse cniin Domino placct qui sibi displicel; cii;i II coriccliis aniiiius adlucaliir.
qnia liiiiii nrs (iilpainiis , vfriloqtiium; cnin iios C Vcr«. G. Uelictiini mcum cogniluin tihi fec, el in-
vniiiinns land.ire, iiicndacium est. Ilaclenus fuere jusiiiiam mcum mm operui. Sicut sii|ieriiis dixcrai,
piiiiri|iia, in qiiibus misericordiam boni Judicis per iinde fucrat vuliicr.ilu><, ila nunc veniens ad scciin-
lininilii.iiciii niuii.im de.siilcravit acquireie. Scd nos dain p;trlem, rcfert iindi; curam, Doiiiino largienie,
in p.irlc isia divisi«inoni iion ponimus, quia dia|isal- jKircepcril. iiigcni sa .Niiiiplicilas, ct mil e lergi-
niila sei|iilni(ir, qiiai silenlio Spiritiis sancli noscun- vcrsaloribiis ciuitor jiuriias ! illi diciiiir aclictuin
liir csso (li\ ist ; (iiiin ci ill i servare possiimus, et isla fuisse manircsiatiiiii, cni nilii! nrcnlhim csl, :id queiii
niiiiinio piivioiiinus.
pliis clamal causa quiiii liiigiia; ijui eisi ab boaiine
Vers. 3. Quoniim tnnii, inveternveruiU omnia ossa noii aiuiiat, (Crlius omni.i iiuvil qiiani ilie qiii l;icil.

niea, duin ctuinarcm tula die. Pcracto igitiir breviter, lioc CSl ccgnitu n facere, in coitfc^-iintcni delici.l
Sed
I t coinpcicb;ii, cxirdin, niiiic [)(C"iiens isle ad nar- pciducere. Operire esl aiitein valdc a'ii|iiid silenlio
i;tiion(in (•()m(icii(iiosissiin;im vciiil, quani bcne ipii- togere, aiil cordis di-siintil itii>nc «clare. Iloc faciuiit
ilam Cdr, (inid.iiii animam cnisariiiu cssc dixerunt sliilti, qui pulaiit Do im i^'iiurare po.9Se i|tiiid agitiit.
'<|(iiMji;im per ipsas agno-citur quidqiiid in negoiio- Coiilra, qui illum novcrunl ros omnus babcre iitani-
fiim vinbiis niodiiliiiiis coiiiinelur. Dicit cniin : Qiio- festas, ad bumiloin runfcssionein et p(£niieiiiia: voia
<i am imii sum lilii coiifcssus (le'icium, omnis fir-
*^
dcscendunl , ne judiccm paiiantur iiilensuin, qui
ni las iiica iii inlirni lale conscniiit, more viilneris polerani ailvocatum.
pru.niiiuni babere D^iictuin
(Oipoialis, quod si itoii apcriiiiri ad c'ir;tm , in pn- voro quidam lcve piilavcrunt cssc pcccainm, qii.i>i

ircdiiieiii fecrv;iiiir orcull.iin. (hsa eiiiin sa;pc

, siciil negli<^'cniius dcrelictnm ; i)ijti.t/ir'i<'»i aiiicm imnianc
^isimus, sigiiilic.nit animi riiinil.ilcin, qu.c inciilO aliqnid sa'vum(|iie cominissnm. Sc.l !iic |.iirilis coii-

invelerassc dicuiilnr, (|ii<iiiiam iilciis iion fiicrat salu- fitcnlis o.sieiid.tur , ut i>cc diMd pas>.Ms sii celi:c,
lari inediio puldicaiuin. Seipiiltir auieni, duin cla- qiiod crcdcbatur fore veniale.
marcm tola die. Cuiii siipcriiis se d cal lncnissp, hic
Vers. 7. Dui, protinhtiubo advcrmm me itijuslitins
iteruin se clainnssc profilctur. Sod lacuil I)ivinii;iii, mcas Dmnino : cl In rcmis'Sli inipiclalcm cordis [iiiss.

cui jugilcr stipplicaie dcbuissct. Clainavit (]iii per A.,n., F., pcfcH ij Hici, llic magna picla.^ Diviniiaiis
.•^palia toii^i leinpoiis dc sua jnsiilicaiione locudis 0.->t<Midtlur , ut ad s(i|aiii promissHtncin de\o!iniiil
cst. 1 acuit eigo qinul ioipii las liiil; lociitus C!>t qiiod subilo piccata laxavciil, (|ii;iitdo sic jtidical piutii

laccro dcbuisscl. Sic aclini esl ulininqiio ci)lp;iliile, votnm, qitomadinoilum (qn iaiioiii> (iTciiniii. D<\il
{ia.'.tnvis vtdcatur cssc divcr;>uni. Mciiicnto autciii eiiim iu ccrde mio, U <mino tion ij(fie .|n.v gcsserai;
 ,

2>l Expusmo iN rsAi.TKimjM. tsal. \x\i. 111

i laiiqu.Tni j.ini cnnol:> iirodiiliTii, iM ilii remissa siiiii A coiicliisio pueniioniis in tiinore pr.xst'.nliiim el spu
qii.c voliiil coiililoii; irorilo (|u:iii(l>j ali(|iieiii snlu fiiluiornni. Veniie, oialores, qni ncgoiia liiim.iii:i

Vuluiilus :iiit ab>olvit, aut |Miiiit. rroiiuHiiuho iJie.t, artiliciosa snbiiliiaie traclJtis; videte reum se li'

fiubliie r.itcbdr, nl .ilios ail iiiiitJlioneni tnliai pia crymis diliienlcm, :iudile peicalorein confessioiiibns
lideliS(|iio cnii.essio. Sciinilur dc ac; nsalione propiia absoliilum, inietligilc scnteiitiain principis noii salii-
salutare reiiiodiiim, (]nxndo pe| ercit judex, cum sibi lem lioiiiiiiis iinpetcre, sed potius peccaia d.imnire.

iion parceret reus. Impietas autein coTdis fuit, (|uia i>la sunt iribnnalia, (]ii:e iiiillus rcdimit, ista senleii<

lacere liccreveral; ut ilii so ercderel cclainin, qui tia qnae niliil sub ainbi^uitaie dcccrnit. Tali niodo
antci|iinm liant oiiuiia, polcst liabere nolisbiina. polius causas veslras dcfendite, qni negando ven-

Ver*. 8. Pro hae orabit ad te omnis sanclus in tatcm, cuin ciiminibtis c(msnes>lis dtdicta veslri
lewpoie oppijituno. Pcraclo igitur |iri[icipio, narra- iiiisccri-. CoiiYcrtileordinem sa;culartnm judiciorum
lione >cl s;iiisricti(me, venil ad conclusionein depro- oralionem vestrain ab e^jilogis incipile, lUTvcrsis
Cfllioiiis siiu', iii qua sic coinmcndal veniae poslula- fltbililer narrale miscrias, correclionem prolinns

lionom, iit cam eliam sanciis oinnibus dical esse \eraciter inliniatc, ei iiunc incremini gandeutes coii'
conim>iiiem : iiicriio, qiioiiiam qui nofl est a pcccaiit cludcre quod nciites felic.ler incboiisiis. Ilinc jnioi
Blienus. in sn|)plicationilins doliel csse permistns. B '"lellijiclis quid dilleral oido isle salularis, qnando
inedicina salniaris! Coinra morbos omniiim pcc- iiiliil poiest siistinere coiilrarinin, qiiod terniiii:ilur

enloriim, divcrsa rcm«d a priesiaiiiur aegrolis; lioc iii gaudinm. Nunc vidoamus in parie fiiiilima, quiil

iiniim aniidotuH), si pura inentesumiiur, deliclorum cl Dominus ipsc respondeai.

omnium venena vincnnlur. Addidil, in tempore op- Vers. 11. Intellectum dubo libi, el instrunm te in

porluno, in ista scilitel inundi vila, ubi converli las tia liac qua inijredieris ; [irmabo supcr tc oculos meos.
e^t; nam iii infcrno, siciil snpcrius in sexlo psalmo Vcnil ad quartam pailem, ubi scmo Domini quasi
diclnm esl, nemo iirolicne Domino confileiur. mollifluus imber irforat. Sed coiisidcremus qiiani

Vor^. 9. Verumlanien in diluvio aquarum mullarum, npte, qiiam inisericordiier Clirisius iniroductus cst
vd euni non approximabuni. Ciiin snporius sanctos l.iqueiis; ul ijiso jndice promiliente, spcs poeniten-
jui;itcr orare tesieiur, iiiioc pietalem islam iiogal tibns ccilior apparercl. Sed (|nid dicit impriiiiis?
diversis sni>erstiiionibiis concodondam. Diluvium Iniellecium dabo tibi. Vidcs quia peccalores non ha-
cnim aijuaruin wullarum e>l error hoinintini pessi- hcnl inlolleclnm, nisi qnaiido oum Uominus coiivcr-
niorum, (]ui variis praviiatibus flucluanles, nuiliipii- sis yroj/Uiaius iiidnlgftl. Inlclligero esi enim, beno
cci sil.i doclrinas consiitnant, qnas a vero Magisiro agere, ei ;id mandaia Dci vola coiivorlcre. I|'Se enim
«nillaieiius accepeiunl. Quae sentenlia niaxime h.-erc- C iHfe/7ef(MS osl, (jneni liliili voritas indicavit, (luem
ticosargiiil, qni in di7«ojo perversilatis suae lempe- pcciiitentibus potestas Domiiii clemciitor ininndii.

siuosas el nanfragas exciiant quaesliones. El hi ad Addiilil : El ii.sl.uam le, qua.>i iioscienlom docobo,
ruin non appioximabunl, quoniani a vcra rclig one quasi inermein gl.idio vilae salutaris 105 ^^ccingam.
tliscedunl. Qus ligura dicilur nielapbora , id est Anle cniin, cum Doiiiiiio culpas lacoret, fucrat coii-
translatio, cuni muiaiur noinen a«i verbum ex eo silio dcslitiitns; nnnc autom inslinitnr, quaiido con»
(uco ubi propnuin est, in eum in qiio aut proprium lia se pronunliarc, prxslantc Dom no, commonetnr.
deest, ?.nl trariolatum proprio mclius est. pcenilentix iiix>6lim:ibi!is medicina, qu:c non so-»

Vers. \0. Tu mihi cs refu,iinn a presiHra qnw lufli a peccaiis absolvit, scd oiiam sanc.iornm pri-
tircumdcdil me : exsullalio men, ridimc »>ie a cinum- inia be'Jili\ coiiced i! Via est enim quam ingi-i ssus luc<

dailibus me. ficfuqiiim cst ad qnod c nin!;iliir, ut rai servire Domino, prioris actionis ptavilato d:im»
pcricula decliiienlur. Sed isio non ad solilndines nala; via quse non h:>bet erroiem, nisi cum ab ipsa
iiivias, non ad munila castrornm, iion ad hominis receditiir; via pacis cl verilalis, qnam bcatc virtu-

an.vilia coovolavu : sed ad Deum, (|ni circumeuhles los commcanl, nbi nwll.i facies |)erversitatis aci ediu

«piriluales ininiicos polcral dissipare. Dcinde gau- . Scqnittir, fnmubo super te oculos nieoSf id esl dirigaiu

dium suum dicit Doinimim, a quo sibi noverai essc in te liiincn inlelligcnti.e meac. Nam qui recte sa-
parcendum. Mam quod ait, redime me, numiuid illc piens cst, ei mandaia Domini sincera mciiie perlo-
aurum dat ul liberel? Si d dcdii singiiinom iiriilio- cenl, jnsie cjns ocnlos super sc lialicn» porlibetur.
sum, iiuliis diviliis, millis opibtis conicrondnm. Scd Qiia|iropicr ailverl.nniis qiiali gloria p(}eniltnliiini

patilo soliiciliiis indagemiis, qniJ nob s vetln isia ox:i|ietur binniiiias, ul Domini uculos snpra ^e fir-

denuiiiicnl? Nani cum dicit, exsuUaliv !««, acccpli nnitos :i:idiaiil, cnm ci salisiacere velle feslinanl.
bcoeficii videliir essc professio. Duni subj;inxit Vers. 12. ^olilc [ieri sicul cquus ei mulus, qnibns
rediine me, adbtic pcnclitaiiiis indicai limorom. Sed non est inliilUclus.

qiiia jam gaudebat m spe, cl adliiic tiinebat i» rr, Vers. 15. In freno ci camo muxillas eorum con-
coiigrue utrsi(|ue coniimcta snnt. 1'ossuniiis eiiiin slriuijc. Ilic jam geiieraliter liuinaMisiM gcnns commo-
ammo gaiiikjrc, ctnn mala i)r;i-S(3n!ia novimtis lino iicl iic vagis subdalur orrDrilms. Scd |ioiscrnlciiuir
celerrimo tcrnnnanda. Atlddil, a circumdnni.ibus nie., (jiiare ibl.c coinparaliOncs sinl poi>ii:e? Equus sinc,
sive viliis caiiialibus, sive spuiiibus immtuidis, qni discrctionc sessoris scrvil arbilrio, ei a (|iiocnii(|iio

»os pcrdere prxcipiti vclociiato fc.^iiin.int. Iiniia csl fiierii ascciisub cxcurrii. Mulus aiitem paiieiiier ai-
 ;

223 M, AlRELIl ( ASSIODOIU 2il

fipi! sfirciiiiis q'.ii!)us fiiftril oner.iliis , cl pro lioc iitri- A liiis : qnia diligeus lccior ricbcrriiiie repera iii

t|Mc iiilcliccitJiii nnii lii|)t;;:(, i]ni:i mc iltc cii^>l cni Scripturis sacris, unde t(=3 sib> possil eliicie, tl iii

oht'tii:ii, ncc isle (nnliiis oiiciiljns iiiL;riivcUir iiiitlli- foriiinm siinititudinis, (|ii,:iii pr.cdiximu.s, collocare.

(<<U Piiiliibct c>^'<> liiijiiscniiiodi iHiiniiics (liahcl cis Siiflicit aiitein nos, ipi:iin\is r;iiiiis, o-ti;ii(lis»e iiiter

ii iiii luis iiisilcri, c! viiioriMi oiicribiis pra'gravari ,

logiiasares h.mc (|nt>(|iie p:irli;in Scri|i|iiras divnas,

iic niale oliedicnilo s;:|!(;rl)i;c niagis parl.biis addi- dsi iion ipccic, virlnte laiiicn procul dubio ciniti-

c:intir. Ycnim islis l.tlibiis ipiiil dicil cs.scj f.icicn-

I cre. {'legiilanler ainem adinonet, u( noii in se justi,

' iiiipnideiiiiliiis.
sed laten ur in Domino ; nain qni in sc gaudci, fai-
di.ni Srilicct i|ui>d .'uiiiiialiluis Ilis
laci, sicut sx'pe drcliim est, pra-snnipiioiie decipitur;
efiiin c>i:niiaiali'Miil)iis sdilios lioniiiics verit:iii snh-
tiiiiil iiiviios. INaiii (|iiod :iil, in (rcno, :ul cqnuni pcr-
qui vero in Domino latuiur, pcrpetu.» deleclalione
pcrrruitur. Laitari esl eniin lacile ineniis suavilaie
liiicl. Frciium ciiiiii a fcro relinciido dictiiin cst;
In camo mulccri. Exsultare esl Ci>nciiati animi fervore gau-
lerum (luippe a)ili(|iii caballUni dixeruiil.

Krgo liacc dtio animalia supra- (Jere. Se(|uitur, et gloriamini, omnei recti corde. El
a I niiiltim res|iicil.
liic quoque per liguram «tto xotvoO , id esl a coii»«
«licl:» coliibeiit isla rclinacula, ul ad arbitriuni ju-
miini, jiingendnni est, in Doiniiio glorianiini; scilicet
I) nlis iiicedaiit, ne suis vcluntalibus elferantur.
vos ei esse subjeclos, servitioqiie ipsius liberiaicm
MdxxHiv vcro adminiciila siinl animalium, quibus "
veslram crediie vel honi»rcm duni vos iiide nove« :
oikca iii:ii)ililur , ul corjioiis mIi procurctur. Ipsas
ritis ad aeternaj beuliludinis piiPinii perveniie. Con-
cigo muxillui per figiiiam allejjoricain dicil inobe-
siderandum esl etiam qnod gratia vaiieiaiis supra
tl euiilus dcbirc c(nis:riiigi, id esl copias vicluaies
discrit, jnsli ; nniic, recti corde. Oinnes enim jutti
parcius dari , nl jcjtinioniin neces^itale conclnsi,
et reclt siin( corde; ei rursns recti corde sniit siue
(^iealori> snlidanlur iinpttrio. .'illf!^oria eal enini,
d;clnm csl qtiaudo alind dicilur, ct
diibilaliune jnslissiini. (juapropicr cnm lia:i- dividi
i.icul sa;pe j;iiii ,

ncqueani, non ost di:biiim causa varictiilis apposita.

siiiud signiliiuiiiir. L'l qiioiiia.n dixiinus in iiac parle
MatiT est cn:in satieiatis, eisdom verbis freiiuenter
Doininiim (Jliristiiin loipii , coitstriiKje dicil Palri,
gominaia repeliiio. (>oiisiderciiius autein qu d pcEni-
ipiia saiicla; TiiuiLitis unuiii veile, nna polcslas,
lcns isie memerit, ut ipse illi inaii fesia voce rc-
U!ia coo^» ralio est.
spondeict , cni toiis viiibus supplicavit. Ille paulo
Vers. 14. Qui von proiimant aU le, muila flaijella
anic prostraiii>, ille (lui pcccatorum fuerai niolc
ycccutorum. lii pra;di> lis ndliuc coaiparalionibiis
coinprcssus, inier justos annumerainr, inier reciot
icrseveral. Nc esse esi. cnim ut aniniali.i indoniila
corde rocipittir: ut (|uaiito prins saiisfacienilo liier.il
lii'iniin accipiaiil el llaj^ella patiantur, donec recto
iramile viain carpere consiie-caiit. Ordo aulein vcr- ^ hum Ii:itus , tanto post veniain videaiur excctsns.
Quapropler jaui ipse beaiiis est qui hic sententia
lioriim lalis esi : MuUa ftwjAla siiiil peccatorum, ijui
piissiini judicis noscitur alisolutus.
iion proximatit uil le. S';d dicendo: Qui non proximanl,
osicndil qnosdam peccalores Domino Conclusio psahn',
propinqtiare,
4|ui licel deliiiquanl imbecilliialc carn.s, a pii.s la- Coi).<iidcreinus mndo viituiein psalmi linjns, quod
mon prccibus noii rcccduot. II i «'uim qui coiitiinia- decein versibus supplicando divinum iiierucrit sine
ciae spirilii a Doinino secfdunt, laii'|uam pavesie;)- aliqua dilatione responsum. Foile Deculogi comnio-
lcs objecla, ncc volenles ire per sentita.s recias, ncns opcraiionem, iit sicui ille cnsioditus vorai ad

iH'./;« //rtflc/^a siisiinent; nt (nn.d non faciunt spoi)ti>, ;'rj;mium, it;) ct ha>c cunipunclo corde tusa precalio
plagis adhibilis cogantnr implcie. Sed ista (luqella p.d 106 inilulgentix nos vola perdncal. Leg.inius
siinl qiioe nos ccleiiler saiianl, (|ii:k nos vclocilcr li- crj^o scduli , el cordis conipunclioiie planganms.
l)iT:inl. eL iii viam veiilalis :iddiu'iini. Quts ciiim m:)jt>ri avid tale mediiandus esi, nisi in

Vcis. 1."». Siierantcs auieni in Domino miaericoriHa (|U0 vccc laiiii jiidicis pecc.ita soluta suni? Iloc eni n

ciicumtiitbit, lleveia divina jnslilin non s|>eranlibiis isie pr:ccipuiiui, isiiid coiiiinel siiignlare, t(Uod alii

lliigclla, spcraniibus aulcin in Si; misiMicordiain pulji- poenilelilinn) in coiiclusinne psalmi instinclu divinx
^
celnr, siciit ol Kzocliiel pioplieia dicit : thjo Dominns coinpunctionis exsuliani ; hic vero ip>e miseriior-
ijiii non sum malorum memor, tnnium, ut te avcrtnl diain, ip^e Uttil ain promittil, oui cum magno tlesi-

homo a via sua muliijna, et ab oiimilus iniquitatibus dcrio snpplicauir. Ouapropter yssidiie nobis et grala

ijuas fecit, cl vivci {lizecli. xviii, "28). El bcne dixil, iiiiporluniiaic rogainiiis el, qui eliam pr.vnnssa

< )i I umdabii, iit iion sil locus relicius undc pussii iiobis iii tvangclio par.-^bola pollicetur : Pctile, tt

ad cos diaboli liostilitas inlroirc. dabilnr v.bis; quariie, el invenietis: pulsale, et apf-

Vcis. 1(). Lntamini iu Domino, et cxsutiaie, justi rielur vobis : omnis eniin qui pctil accipil , et </mi

ei (jloriaminiy omnes recii corde. Uic potesl fieri ci- quierit invenil, et pnhanli aperieiitr {Lur. xi. 0. Ii>)-

ic ;ori(!US sylioS"sniiis, iil artis dialecticjc regul.c In Ijndc quis j:im, rogo, doliet de lidi-lis-ima siip|>lii:«-

qiiMdd)in divinariiin Scriptniaruin servitinm, quasi tioiie ditiidero, cnm rogalis piuias diguai.a iios fiieril

l'ii;^;icia mancipia rcvorentiir. Omnis juslus liKiauir \n Irin.i promissionc lirm;iic?

Domiiio; oinnis tpii l;ct:ilnr in Doniino roclo corde K.VrOSIHU IN l'S\LMi;\l XXXll.

<-st : oninis igiliir jusius recto cordc esl. .Memineri- Psalmns David.
mo5 auicn) syllogistnofe usurpandos iion csse freqnoii- Ilic tilnlus oniaiiii' nouis osi, .;i iJoo lo.ioi ii;i;i;.i-
tr. F.XroSinO I.N rS.\LTERIl'M. rsAL. \\\u. ?.2(l

uir iii eo exposiiioncn» priorem. liliid lamen neccs- . :ogroium visii.imiis, ci c.vton i|iKr, licot
1; vidcniitiir

coiiimoiicinus. qitia iii lioc psalino hortiilur canialia, Diviiiiialis laiiiL-n a iMirc poragiiiilnr. (iiilia-
sitriu

proplicta pcr comparaiionos quasilam ad psalino- rizainus qnoque , cuin in p;(^sionibiis ii'i>lris vel

«liniii Ecclesiam fidelem : eiiirnerans poienl ain fa- dainnis securi anl l;eh diciiniis : Doininns drdil, Do^

ilai{ue Cre^tlMfis ; ul ad laiules ejns aviiliiis fesliiicl, minui (tb*Uilil, sicul Doniino plncuii ila facum esl : sit

euin virlutcm ipsius pietaiemqne cognuscit.

nomen Doinini biiudulum {Joh i, 'i!). 1'sailciiiim

vero dec<clior.liim «?sso tlixiiiniN, (iiidd ordiiie cim-

Diviiio psalmi. vcrso alvmn ciiiMra; iii suncMoribiis liahel, imi<I(>

ad inferiorcm parlem cniiora (ila (lesceiuiaiii. Cni

Pcr toiiim quiJem psiilmiim propheta loquinir;
pra-cepia Dec:ilogi CDiiveiiienler a|>i;iniiir, (^u i m^-
sed in pnma seciione commonel jusios, ut in Domiiio
ciuuliiiii rnrniain iiistrumeiili linjiis lic snpcriiis vc-
debeani lota meiiiis niacriiaie gauderc, qiii cealiiras
nientia Doiiiini jns^^a su^cepinin-.. El ( oiisidera qiii.i
siias inirabiii poieniia dignnscilur continere. Secnnila
solnm csl i(!Strum(!ntiim mnsicnni, qiioil pro excei-
seciiiine exciamat bcainm esse, (]ui ad ejus nilturain
Iciitia sui decaclioniiim dicnliir; iioii eniin lioc dii
nieriiii perlinere, significans lcinpora Clirisliana, in
cilhara vcl de aliis hiijibmodi inslrnnientis leolinn
quihus erat multitiido gcnliuin crediiura.
T» e>S(; nu^iniiiirniis. Docachofiluin vimo psalleriuin,
ETposiiio psalmi, s cut veicfes dixcriiiit, ei illiul noliiN iiulicat sacra-

meiitnm , nl rcferaniiH tria mI Deuni, «pii Trinii;«s

Vers. \. Gniidcie, jusii , in Domino : rectos decet
cst ; id c-l primiiin qnod ait : Non Imbebis deos nlie-
cu'lnudaiio. Heaiiis David Kcclesiam catliolicam sh
nos cornm me [Exod. \\, 4); sccun.ltiin, Non facics
li:i>ieiicnriini cuntagion»! tlisjnni^eiis, reclos coinmo- Aow assumes
tivi sculpiile ; lertiiim, libi nomen Dei
iiel Clirisiiuios, nt iion in lerrenis deleclationibns, vacntim
tiit in , in qiio junitil ct de sahhaio, Si^picni
scii yaudeanl ^einpcr t» Domino, iibi gaudia continua
vero seiuiinMir ad dilcoiioncpi dixcriint
(pi;e pro-
(uaviiaie porficia sunt. Nain ciim pra-sentis sxciili ximi peitinere; id cst, Honom pairem tnnm ei mrt-
ariliclion s dcct-anl fidelis, diciiiir jnslis gaudetr.
:
trem ; Non orcides; Non moerhaberis; Non furlitn
Bed qno g.uilio? ni.-si illo quo liomiiins nioncl :
faries; Nvn loqueris contra proximum luum falsnm
Cum vo$ perseculi fuerinl hoiiiinrs, el d^xerint omne lestimonium ; Non concupisces domum prox mi tui,
malnm (idveixnm vo», nienlienles, propler nomen ncc def.iderubis uxorem ejun, etc. Sic tolius decachordi
tnetm, gandi-le el eisullaie, quia merccs vrstra copiota ps:illerii virtns perfecta nobis et honorabilis indica-
ett ii\ carlii {Multli. v, H). Sic el Aposlolns pauden- tur. Psallimus qnoqnc et decem chordis, qiiandi» in
dnm nobis iiicessanler aKirmat; ait enim : Gandele
^ q,;i„f,ue si nsiinis carnalilnis, et in qninqiie spiiiiua-
tH Dominn, u.Tnm dieo, gnudrle (Philip. iv, A). Nam libus proliabili nos conversatione Iraclanius. Vcrn^i
ista rcpeiiiio illiid .•igniricat, ul el liic in nfniciionibns isia qiioR dicinins, n ^n siiiit extra nos posita, sicut in
gaiideimns. ei iii illo regiio perpetua pacc liclciiuir. nnisica disciplina; in iiobis csl ciihara, in nub s esi
Lnde Pt Dofniniis'in Evangelio dii it : Jleium videbo psalierium imo ipsa organa
: nos suinns ,
qiiandu
tot, el gaiutebit lor vesltum, et gaudium vestrtim nemo ad simililiidiiiem eoruiii pcr graliam Domini, aciiium
auferet a vobis {Joan. xvi, 22). .^ddidil qnoqnc :
nostroriim qualitaie caiiiamiis, Hoc autein et illo
lieclos decei coll udalio. Sed qiii sunl isii recli, in
cxeniplo dalur inlellii^i, uhi ait : In me sunt, Deus,
Sccniida psrle diclnrus esl. [Sani qnid pimit, reclos vota ; rfuce rcdttnm , Imtdes tilii {Psal. tv, IJ) ? Hic
decct coUaudalio, oslendit pravos h.orelicos deeere autem et bis similia, s ciit s:vpe dixinnis, Iropici»
n«ii posse; sicul et alius proplieta dicit : Non esi
allnsionibns ediriintiir.
spfciosa laus in ore peccatorit {Fccli. xv, 9). Col'
Vers. 7>. Cantate ei canlicnm noium ; bene psallile e;
lnudaiio vero mulioruin ore iina landatio cst; dicia in jubilaiionc [inss. A., P., F., vociferatione]. Novum
pro|itL-r unilaiem E(cleiii:r, qnam pr;idicat uhiquc
canticum dicil iiiftirnaiifineiu Doiniiii, qiia miindns s
servari. Cnm diciur decet ,
slgrlKical hoc apii.m, ,„i„i exsnllatim.e complel.is esl, .lua ang, li canoris
liuc esse cnnveiiiens, ut qni Doniini laudcin d(;cin vocihus 1.07 persoi.aruul iaudantes ei dicenlcs
lai, siiiiiliier il!i et (idei rcctiiudine, et aciniim
Gtoria in ultissunit Deo, el in terra pax hominibus bome
pruhiiaie cuiiipl.*ccal. voluntiitis {Lnc. ii, U). Monol crgo ul nos eadcm ct
Vers. 2. Confitemini Doniino in cithara ; in pnltc- dicere (lebeaoi.is et crcdere. Sequilur, bene psnllne
rio decem choidarum psallile ei. Isti siiiil jnsii, (|iios ci in jiihilatione , id est in honis operibus Detmi
snpcrii.s dixit, ot qiii saiu tis aoiiiins l.iiulcs Diiiuiiii invoc:.lf;. Jiilnlatio est ciiim ga..d,nm ciirn ferv.ie
(levota modnlaliiMie decaniaiil. Cithara cst , siciii in .Tiiiiiii el clamoie iiiilislinci,i; v.icis exiiressiim. In
pra;fjii()iie jam di( lum e-l, lignci venlris in inio sita qua jubiluiione iiun polesl bene piallere , nisi qiii
Concavitas, qiuB snrsiiin chordarnm (ila transmit cns, Iione stndium crniversationis adjunxcrit. Ei inspicc
sonis (lu cissiiiiis pcrcussa proloqnilnr. Qn;H ideo salut;ireiii diulrinarn, nos praemonct,
(pi.-c ila iit anie
ial« i.uiiien acoenit, qnoiiiaiii eii;i iiciaiioiic pcrruli- Deiim iiiOiTciise p.sn/<crg debeamiis. q.ii reiics iiosiros
lur. lliiic iiicrilo cniuparaiilur opora i|u;u de leircnis corda o^noscil
el : nc miigis iiide giavius (ObSiii.ii»
rebiis ad .siiper.iani griliam porrigunlur, id o«t, dum «(rciuJcre, si sceleraii ai-jiie subdoli ad lanta niysicr.a
esur.eniem pascimus, dinii nudum vesiirnus, dum viJeaniMr accodere.
 :, ,

i27 M. AUHKLll CASSIOEKJft 228

Vere. i. Qnoniam rectut ei( nermo Domim, et om- A pora do ralrc procc&sil. Fll ul iti irihiis personis iin-

per defnonsirali- nifestam inlellii?eres unitalcni, ejus dix t, non eoriini.

nia opera cjm i« fide. Ilic incipit

iaudes Domini divcrsa reialiono. discnr- Vers. 7. Congregans sicut in utrem aquas mnri%;
vun» geiiiis

r«re, ui oinnia nohis opera ipsius et precepia poncns in thesauris ubyasos. Quod ait, Congreijum

iiaque sermo Domini, ad di- bicut in utrem aquas niarts, si ad lilleram velisudver-
dulcescerenl. lieclus esl

Tigeodos scilici t liomines. Veniciier cnim rectus lere, clausiim signilicat m.ire litloribiis. Nain si lioc

dieilnr, q-ii reclos lacil. Lpilhelon inirabiie, verilo- spirilualitcr vclis agnoscere , uler esi exulum pe-

quuiii verlium. i*er legem sif|nidein divinam corri- coris lergus, q>iod usibus liumanis deservit ad liqiio-

giunir, p<T ipsaui a noslra privilale separainur ; ct res aliquDS conj5regandos. Ilic uter Ecclcsia; compa-
rrgnlarilcr liiiiC viviinus, quaiido ejus jussionilius ratur : quia sicut istc suscepias aquas, sive alirjuid

«>i)ediinus. Ilrc quiiita esl S(iecies delinitioni^, qu.\m tnle comiilcclitur, ita ei illa adunationein popuii cre->

r.raeci xara T/iv >£?tv, Luine ad verbum (liciiniis. (ienlis includit. Aquce vero maris populum signili-

Iliia eiiiui parje orationis definilum esl quid sit sermo cant Cbrislianum, i;ui iii mundi salo fluctu alter-

Domini, l»>c est, rectus. Subjungit, ct oninia opera nanle conculitur. Abgssum vero dicimiis nimis ali-

ejus in fide. Uliqne, quando in illisoperalHr, qui ipsius quid proiundum, quud aUitudine siia huinanos iu se

meruerunt; sicut in Ev.uigelio ait descendere non pcriniilil aspeclus. Ivgo in iliesaurii
tl no lideles es-c U
(Luc vii,50). Non suis, id est sapientix et scieiili£ ponii aUitudities
Fides lua te salvam (ecil eniiii

.
opcra Domini inniierilln meruissei, ni-^i prnccessisset profundas; iii prubet quis ejus Scripturas studio pie-
laiis inquirat.
lides per gr:Uniiam laigitatem.
Vcrs. 8. Timt-at Do>mnum omnti tcrra : ab ipso
Vers. 5. Diligit misericordinm et judicium; miseri-
autcm commoveanlur universa, et omnes qui liabituni
cordia Domini plena est lerra. In lioc et sequenlibus
vrbem. Terra bic diirum significat per oinnia ccca-
versibus per lertiam speciem deliniiionis, quae Gryece f

Dominmn declaral lorciii, qui mcriio lerra dicitur, quia coeieslis graiiac
trotoTYjf , Laliiie qiialilativa dicilur,
largiiate fraudatur. Frgo pcccator iste l rrenus qui
iiarrando qiK^ feceril, vel quae quotidic facii. llias

opcramnr. amare nescit, timeal Dominum; ut si iion desidcriu

enim rcs diciraus dilicjre, quas srepius
praemioruni a peccatis absiinci, saUein vindiciac con-
!la hic de Domino canitur : Diligil misericordiam et

non el prudenli;im el tcmperaiui.iin

sideraiione revoceiur. Diccndo cniin, ab ipso, indicai
judicium, qiiasi
ci a diabido commovert : de quo et ls:»ias dicil : Hic
ddigal. Scd (juia islam nubis frcquenlcr iiulnlgel,
esl q>ii commovebat (erram (/««. xiv, IG). Quapropter
ipsain diciliir omnino diligere. In lioc ergo miindo
eam longe lateijue disse-
propbcla inerilo peiit a Domino onnnia commovcri^
diligit misericordiam, ubi
ininai; videlicet ubi susiinel peccaiorcs, ubi blii- G q» a omne quod ejus ordinatione dlsponiiur, rebiis

vilam pristat .semp-r uiilihus applcatur. Scti licet prius dlxisset

Fpbcmos paiienter cxspeciat, ubi iii-

dignis, cl his similia, qu.u pielali supernje consial t;eneraliier oinnia, nunc descendiiad bomines. Nam
omnimodis appbcanda. Diligit quoque j«rfu'i«»i. cum «luamvis universa ejus impero :»dminisirari egcani

pios sequeslral ab impiis, el merila eoruiii xiiu laiis

isiaxiiue humanum genus, quod a natura siia de-

quam supe- pravaium surripienlibus viliis, culpis probatur ub-

«liialiuue discernil. Sequ tur uhi illam,
miseyicnrdiam largialur, cum viiseri- iioxium
rius dixerat,
cordiii Domini pieiia cst tcrra. Isla utique qu.e ml-e- Vers. 9. Quoniam ipse dixit , et facta snnt ; ipsa

oppugnalione laboramus, mandavit, ct creat<i sunt. Keddil causnin i|uare a Do-

ros coiitiiiet, ubi diabidi
inino deheaiii omttia couimoveri uti(|iie qiiia corun.
ubi a mandalis coelesiibus cariiis iinhecillitatc sub-
:

ipse creaior est, ei necesse cst ui iitiliier admini-

Irabiinur. Tunc euim quam inisericor.liam posiulare

cum nn.essiiatibus ingrava- sirci existeniias, qui eas dii;n.iiiis esi cr.Ure per gra-
possuinus, jain iiullis
liam. IHxit et facta suni signilical initiiim reruni,
crgo misericordiam quxramus, de qua
, ,
inur? Iiic
(|uandi) universa Filii ipsius i nperio jussa proriipo-
Uiiiversa terr.i completa est.
spiriu runi. Ipse mandavit, el cieiUa iunt : per propheias
Vers. 6. Verbo Domini c<eli fif-mati sunt, et

orii ejns omnis vi/tu» eorum. Quamvis et ad condi- D "l'l"e mandavit legem, p.r (luam (idelcs, DiMiiin..

periinere videatur, tamen volenic, treaii suni. Vides qiiam salubriier propt.eta
lionem rerum versus iste

\erbo Domini, a Deo petiii (muna camnioveri, qui solus crcainra-

ei spiritiialiter docenler accipitur.
id esl aposioli riwn suaruin poiesi esse misei i( ors.
kioc esi a Filio Dei cuili firmati sunl ,

sive sancti st.ihiliti siiui, qiii orbem lcrrarum salu- Vers. 10, Dominus dissipat runsilia geniium; re-

lari prfldicalioiie complereui. Sequitur, ci spiriiu probal aiiicin cogiiationes populorum , ei rep.obat eoH-

vris ejus op.nis virl ts corum : ntiquc, qiiando a Spi- silia principum. Dissipat revcra cunsUia qiix mala

ritu sancto eiiniiu doclrina vcniebat. Virtus enini et V( I pessiiua sunt ; naiii boiia seinper adjuval aique

»il niira<Mil;i periinei qu:e facicbant, et ad legem conlirmat. Niiiiis apta siiis caiisis verha jungiintur.

l^uiiiini (|iiam geiil hiis pr:i;dic.ibant. N:ini si dili^eu- Ossipavil consilia geulUnn, quaiido eas in idcloniiii

lius persoruleniiir, et sanitam bic sigiiilicat Tiinita- cullura noii perinisil diuiiiis 108 permanere. Re-
dcchiral; adjun- probiivit coiiitiilionet pdpulorum, qiiia licel vonintas
teitt. Dicendo cniin Vcrbo, Filiiim

i^fMi.l ) Doiiiini , r;ilrcn) dii ii : ^pirilu orts ejus, iiti- Judxoruiu iii uece D.mi.Mi cior.uida complca sit, re-

aiuc lem- suiieriio c i.uncii ip^iiis coiisiai csse reprohaia n.

1^110 Spiriluui saiicluin vull iniejli-i , (lui
 :

--'' FAPOSITIO IN PSALlEmilM. |»SAL. XXXIf. J"0

lilqiiia <lc Kcn:il>u- divpnl cl .li« popnlis, nc <|niil A di<M noras csi . rnl.liuis fii.>nl a siio C.v.iloio l.m
vulpre:ur inia.linii riliiii|iuM.\ posl cliain ile /»n»j- gin.|iius. Nam a.l.r/
i|ii(>,l i'(./i<, Knliam si-iiilir:it
cj>ifc«s dicil. sive de lyraiiiiis, <|ui legcm l)..Mii..i niiser.niis. Ilios enim i»</^»v dici.uiis, <|iiil.iis el ah-
s.Tvis perseciilioiiibus i.npolcbaiii -•
: sive de spiriii- -
<|uid -
pra-siiium • •
«'S-e declaraimis. Kt consi.lijra <|uia
l)iis iiiiniundis, qiionim con^iliuni s«in|)cr i. iiialo non dicit, visa pe(cau; seil, ftlios liominum. Niiii
e-i. ciim delicla respicil punil; «miiu liominem intueliir
Vers. II. ConsUiuin vcfo Doiniui maiiel in (viiinum; absolvil sicnl in qiiinqua^esimo ps ilmo iliclurns csl
;

cogiiationcs conlis ejnt in scccidum sKcitli. Sitiii iio- /\i'cr/t- facicm lunm n peccalis mtis {Paal. i., II ). .ji
niinum prava consilia dixil esse Irusiranda ila iimic Nc
. alihi : averiaf laciem ttiam n me {Psat. cxi.ii, 7).
in a:iernum dicil Domini permaiiere d sposiia. IVm-- Uiide nobis inlelligcn.ln aiquc relinemla csi salutans
r.lor onim cl morlalis liomo caduca s:«pit, .tItiius isla divcrsilas.
Don.inus iiiiil . rcprcl.endemla conslituil ; siciil lcaias Vers. 1 i. De pvcrpnrato liabuaculo suo resprxit sn-
.licil :
Omne consilium mcitm slabile cril . cl omnia per omnes qui habitunt orbem. De fuluro rorpore I)..-
tliia-ciinquc coyiiaci ciriciam {Isai. xlvi 10). et
, l4l..ni niini lunc dicebat. N.im dum oinnia qua; or.iine ve^
J.?rcniias dicii :
6'j uon cssei testamenlum menm in niei.te r.uccedunt iu prrdesiinaiione luerini con-
,

CHStodia die nc nocte, p>a'cepta ctli ei terr.v non de

B siituia; quaiilo magis iiicamationis ejus miraculum
ditscm {Jcr. xxxiii, «5). Consilium v.to ipsi.is Lciie anle s;ccula prob.Uur fuisse disposilum, quod pc-i-
iiilcll gimiis iiicaniaiiiin s arcaniim, qudii co -
a<l cliiauii muudo quem disposueral facere, iioterai snb-
filemtum liiiuiano gcucri cousiat c-sc coiif^essum. veniie?
Iluc iiiiil.i X'iaie (lissolviiur, sed m aicmwn tuu- Vers. 15. Qui (intil singillatiin cordaeontin, qni
act : .|uia triuiiipliaiis iiiors Do.nini, (liaiiolicum intclligit in omnia opera corum, Finxil corda, (|iubiis
IKircunilcr c\siiiixil exilium. Cotjiiatiuncs aiuem cor- inlelligenti;e sune d.>na largiius est. Fingere enim di-
dii ejiis, signilc.n prxvlesrmaiionem, iii qii.i cuiici:\ ciimis ceropiaslas, qui formulas quas-Iam ad opcr.t-
rcpesita siiiit, quae vel rucruni, vcl scipieniibu^ sre-
liouissuaj vola componunl; sic et Dominus m211i.es
ciilis fiiiiira siicccduni. Il.ec cnira gcsiat ordinem jusiorum formal atque dispoiiit, ut ad iiiisericordi.i;
rcrum, <|ui permanet i»i sa:culum swculi. Ci.i sen- sujcdona perducai. SingiUatim, id cst ili isim aiijiie
t<:ntia? illi mcri:o cduiit, qiii unam ii;iinrini in distinciim. Corda eorum, scilicet sanctorum, sult
Cliristo Douiino mentiuntur. Nain si consUium ('jns Oomini timore vivenlium. Sequitur, qui inleltigtt in
Slabile est , et cogitaiionei» cordis ipsiiis pcrmanenl omnia opera eorum. InleUigil ulique, quamlo acti-
f>i scrcuhim safculi, cmisiai aiiiem iucarnaiii»nis ar-
bus bonorum praemia digna resiitiiil. Dicendo vc.
canum.ejuscogiiai.ouemeju.que fuis^e consilium ; q ro, in oinnia ope.a, siguir.o.at cogiiaiiones, dicia
iiccfsse cst, ut forma bnmanuaiis assumpiae, uims vel facia,quibus bonum maiumque semper opera-
tliiis in diKibiis naturis disliiiciis, perlVciis aiqie mur.
adun:uis, sicul coepit iu nniiate persoii*, somper Vcrs. 16. Nonsalvabitur rex per muliam mtutem,
'"^*^
^'i''" ^**'''"* *'" ['"SH. A., F., talvabilurUn mni
*^\f^'* .^ n
Vers. 12. Beata gcns cnjus est D,minus De.s co- ^audine fortitudinis siuc. Regem dicil Imm.nem con-
riim; populns quem elegit in l.areditatem sibi. Ve.iit lineutem, qui qua.nvis regat cnrpiis «imm misera.
ad secundum membrum. ii, qno diciurus esi, quod Uonc divina, a viiiis tamen c;.rnAlil«i8 salvi.s
(iori
... pnmo versu propos-Ml, qui sini recli, aut qiios non poiesl. dum de sua viriule pr.e.umpserii.
J.isi.
decei Dom.n. rollaudaiio. Oentem iiaquc di..it pcrii- enim virtus huinana deserilur, qi.ando .laium
l,o-
ncnlem ad Jeru..alem coelesiem qu:.m adunatam mm.
, alq:.e perfecium uon l.irgitori Deo se.l pron^iis
constal ex omuibus genlibus. Ipsa utique beala est, vinbus applicatur. Idem g!gnntem vult iniell. -i
m,'i
a qua D.'us vere coitur, ei omnium D..minus ado- virtuium magnilndine roU..rai..r, qui contia
iijn ,
rai.ir;.dcst,qu.eosproteglacgubi.Tnat. //.cr.d./,, „ii;,iem di.boli .-.ssi.lua .limie.ii,.ne coi.ll .., o".i
qu.dem d.ctur ei cum dimiiiiiur alteri, el cum ac- m.rilo gigas esse dic.li.r, a .,uo fc.'il,i.s snir" ib ,
'
iju.r.iur. Sed populus Cl.ristianus lucreiitas esi ac- I) obvia.ur. Scd isie quoque, qui jam gratia Dei suffr
.

qn.s.i,onis, non d.miss.oni. :

quia cnm auclnr sui.s gante mi.lios spi.iius fngai , salvi.s esse non
poicrit
possidet, quem praedlcaiionibus sanclis el pretii.so si velut g^gas superbijs wiio sublcratus
(q.m fr -ilii
8;)n'4uine conquisivit.
raptaiur hiimauiias), de ineriiorum suoriim
vir u e
Vers. i3. De cceh protpexit Domnus, el vidii om- pr«siimpser.t. Scd (luamvis gifjns Laiino
.srrmon.i
ne* fHios tiomimm. Ilic adveiilu? Domini fnlurus leri igena dicatiir, Mu.en ei in bono
poni mitiifesliim
expri.iiiii.r per (iguram qu-e r.r,i'oe idea, Laiiue spc- e>t; legitur enim de Cl.rislo Kxtullnvit ul giyat :
ud
cies «liciu.r (ji.r.ndo veli.t efligiom .•ci riiiiir;¥ oculis
:
currendam viam {Psal. xvi.i, 6)
iirerenies, animi voiu.n ad auiiieinr. siiidium con- Vers. 17. Faltut tquus ud snlutcm : in nbundaniin
'ilai.ius. De coelo erim prospexil Dominus, quanJo au-r.m virtuiis sua non eril sal „s. Equiim poini j.r.»
iropril F.lii doiiavii advenium. Non eiiim l.omo re- lelicilale mimdana, qiix' hommes sic porlat , lan-
pexit a.l Dominnm, sed Dominus jiro^pexit ad Im qiiam si C(|iiiuis gesticnlalioi.ibiis perveliaMliir.
II.c
'•iunu. Pn.spicere est siquidcm porro positum con- auiem humaua sj.cs mc decipit, qi.emailmoj.im /;,'-
piiere. Qi.i revera peccaiis erat divisus, el, quod sus equus; qui cum j-.ctando se gradiiur, ri,iu..m
 ,

m M. ALT.LMI CASSlODOr»! '-Z^

Ftiliilo, qtiain non f^pin;»mr, innirrit. VA qiiare sit A ii»snrr) Clrrislo nii 11 1.1111115, p.T ip^ain dia'ioiiim vin-
f«/.wis "7«»« exponil; iile en in (lum carnpo!? nppoiii, cintii^j, por ip-am lieaii a.l coblonMii rcgna pewe-
• nni pcdes pfanpropera fesijii.ilione pcrmiscet, sa- iiiiini ; srripliiin csl eiiiin : /n patienlin vi'sira lOssU
hileni st.'Ssoris sni noa v;il<;l cnslodirc : quia forvi-ia debills aniims vestras (Luc x\i, i 1). Seipiiiur: Quo-
liirnls incaiila snrii; el qiii sub modesli.i nnn gradi- nium odjutor el proleclor r.Obler est. Ailjnior isi. •inm

l:ir, ruiiiosis ca«ii.vus seinper cxjioniiiir. raUuA eniin ;i(l enrn ipsiiis gralia scffrifiante rdnainiir aicedce;
ilictiis csl eqnus, eo q'i d solet in se rjlle;c pia:s«- prutertor, dttin resisiimus adversari». Sectiriis ergn
incnlfts. suslinet Deum, qui lall promissior.e fiilcilnr. VA ctn>-

Veis. IS. Ecrt^ oruH Domini S"per timentes cnm sidera qnia p st oninia praPcepM patienti im pon l,

spentnlps in iniHfricixdia ej-ts. Oculi Di)mirii pnnnri- nt virililer (onela tolercinus, qni de lain inagiii prw-
lur 109 P'"0 Viilunlalr3 divina : qMiii qnos gratis mii largilione ciinridimns.
liabeiiius, i;iS(is siiie dnbit^iliaiie respiciiiins; econira Vers. 21. E( in ipso loitabilur cor nosirum, et in

ab illis aspectns avenimws, (|(ii nobtris mentilius nomint sancto ejus i^pi^.rabimus. Ne quis de pr.i-dieala
liorrucrun(. Ergo oculi Domiiii siinl super tinieuies palientia mnssilaret, ne qnis se t:c.liosa volnnlatc
eum : qnia pieias ittsius eos prolegit, qnos se liinere confiinderet, seipiiiur magnificum et sn.ivissimnn)
cogiios(il. Sed qnoniam dixil de tiiiieiitilnis, oppir- B inunus: qira ip^a cxspectalio liabei pracinium suum,
Inne soquitur de arnantiliU<;, quia ntinnKiiic in Da- qiiando ipsc su^lineiis lcelatur in Domino. Addt-
inin! d it^tinnc conjiinctiirn esl; nam qui Dcum bene dit, et in nomine sancto eju$ sperabimus, iJ esl in

liinet et amal, qni bene amat et limct. Res istae Clirislo, qiiein [iniienler saiiciiSMmns propUcla sus-
in hnrn^ms a. liliis dividuniur; cailerum in c(elesli linuit, el l.i'ta!)alur esse ventnrum. Sperab.mus au-

devotione sociat* sunl. Qui sint eniin timentes ex- lem c.nitinuiiin tempiis oslendit : qnia iion est fas

ponil, id est, spcrantes i)i misericordia ejtts. Q» d ar- ibi desinerc, ttiide scinper polesi aniina fessa re-
guinentuni diciiur ab adjiiiiciis; adjnncium est eniin cre.Tri.

limerc Domiiiuin , el spcrare in eo; qu:c res mulua et Vers. 22. Fint , Domine, miserirordia lua suprr
insolub li s c'et:Ue conneciiiur. nos, sicut speravimus in te. Ilis verl is iiic;irnali(meni

Vcrs. 19. Ut eripiat a morte animas eorum, e.t alut Dotnini desiderabai implerl, qiiain (lagranli Sjiiritu

eos in fomr. Diio ista sunt vola ndeissirni Cliri^liani, magnoperc suslinebat. Scd inlende quam copiosinn
iit in fmuro judicio rripiw.ur a morie p'"rpelua, et iMiinus e-l,quod ditavii genns bnmanum qiiod ,

lilc spiriiualilnis alimonis iransig;ilur. Eripit eniin n angelorum clioros brtilia; juciindilate complevi',
;^iort(? nnimis jiistoruin, ciiru cas tollil de poiest.ile qiiod etiain ipsa inferna senseinnl. Pciil eniin de-

diaboli , cnn-. per indulgenliam effioit liberos, qnos C ^iideria siia debere fieri , ut possil perfeclissiinus in-

pcccati daiiiiiali') fticcrit esse c;ipiivos. /« fame an vciiiri. Addiilit, in te, ui omiics supersiiiiones, oiiw

t(^m eos aVu ,

qiiando in boc rnindo, ubi boaariiin nes pravitaies exckideiel, cum vero D iinino sujipli-

rcriirn indigenii;! eet, spiritiiali cibo nulriri! non de- caret.

sinit q'i(is redoin t. Alimentnm qnippe dicluin est, Conclu io psalmi.

quasi iiicnlis nulrlmenlum. In fime cnini sunl po-
Qiiatn nielbfliia! vocos audiiao sunt! qiiam saln*
fiili, qiii se coeiesi niii rerum di^sjilerio sompor ac- briter nobis psalleriiiin coplesic cantavii! Tales si-
cenditnt. lames illu mtiltitm sa iira, ei sinc penuria
qiiidem inandjtorum cbordLC sonuerunt, nl .-i eas
pribabiliier semper avida I Ksnriiint enim boili, inlernis auribus recipiainus, cl nos in eis Davidica^
noii qnia d luiiiiiea dapc jejuni 6iiiit, sod qnxreiul')
lyr;K curatione piirgabimur; fieique nobis S^nilis illa
Jiigiter inardescunl, qnia Domiifi appeliliosie profi-
mundatio, ui fugalis innnondis spiriiiims, abiuu
tiiinl; siciil evangelisla dicit : Heati qui esuriunt et
menie Dofitino scrvianHis. ilabcnt eiim li. aii inu-
siliunt jasiitiam, quoniam ipsi saturabuniur {)l .1 h.
sicam suani , qu:n a linix fidclis inlrai audituin; cu-
v,G).
jus non delicil sonus, cnjns non lass:itur inleniio.
Vers. '•20. Aitima autem nostra sustinel DQminum ,
Helinquiie ergo, spectaculorum amaiorcs, moriiltras
quoniam adjntor el protectar noster est. Cum dic l,
D vobtptaies ; ad haec n.agis gandia ad bcCC n.ysicna
.

snsiinei, paiienliam sign.(ic;.l Cl.risllani, nt invilati

convenite. ubi cill.ara et org;.iiui.i viriiiies ex.itanl,
jusi. fut.iris pre.i.iis conslanii animo persevereni. n,^„ ,,esideri. prav.e volupiaiis in>iig;i..-..
Sed inlelligaiinis (juilis isla virliis est, quam servare
toii s conimoneniur. 1'aiicniia cst siipiidcm, quic EXPOSlTiO IN PSALMU.M XXXIII.
gloriosos inartyrfs f.icil, qu;B fidci i.ostr.-e bona cu- Ptalmut David cum mntavii vultum suun coram Abi-
slodit, qnx' oniiii;i vincil .-^dveisa, iion colluclando, metech, et diniisH rum, rl ahiit.
ficd susl DCiidu, noii niiiriinuMii.io,sedgrati;.s ag-nd 1. Cnmbist.irii tiluli i-li'js r»eg;iiii lcciione p.".iitl.-

Ilaec dtoeplricfcn liixiiriam campriinil, irani fervi- inr (/ Ileq. xxi, 13), superfluum ol copiani fi/nlis

d:.:o vincil, vxsiairicem liumani generis invidiam illins in liac brevilnle dcrivare : ne nobis tcain aieOi
lollil, inatisiieios eflicil, bcn"gnis c.iinpelonler arri- paginr,
l.ii.. u..ius loci elf.isa rclatio coniplere ac
dol, piir;.,''ilosi|ne bomi-ies ad illa pra-inia r.iiiira legere videainr; scd nMii ciim iioininiliii> snis bn-vi-
roDpoijii. I|i&a eilqiii' ri'c.'.m tolijs voliqitatis abs- ler imiiiianiii--. Ciiin Sml pMseipieretiir David, roii-
JTi'1, ip-a est qnuc limpiJas a;iiiins ivd iit. Por fiigii ad Acb s regem , ibij^io du.n cssel inviJia U-
 , : :,

iYj l'\rOSlTIO IN rSALTERILiM. PSAL. XXXlll. ?Sl

fieiiie siiipcciu?, lii.ltisiriosc muiiivii lulmm , iia nt A slicac saliva; smU, qnas liiuli simililuJo pracduii

s;ilivis ora crtMipleret .

qnaicmis onergninenus a:->li hocc vcrba qu.x; Scriplurarnm diviiiaruai virtiilcm vi-

rnuus, niiscr uidhc facieuic diniiucictnr illa>sus; ilobanliir oxprimcrc.

qiia' inincn, sioiit cl .ilia ,
pcr illiim virimi n)ag'ii Vcrs. 2. riETii, iii Dcmiiio laudabilur aniina mca ;

s<<cram<>nii qu;i!iiatc pcrjcta sunt. Signtlicabat cnim audiani mansuni vi Ltlcntur. Pulrlieriime uno com-
snliv.is, hoc est Scriplurts divinas, iii barba, id esl matc dileciio famiilantis expressa est; non cnim vcl
iii fortiiujine ma^na tlei:urrcre. Sod propter sigii- i« sc vel iii diviliis, sod in Dominn snam auiniam i!i-

fic.iniias riTuni pro Achis, a1 qucm fiigerat D.ival ril cssr l.mdandam. Tiiii.^ cnim j^Ioriilur fidolis scr-

nuit.ilum noincn esl Abinuiech; qiK>d indicat palris vus, qinndo l;ui lahilem Domimim hahcre ro^nosci-
niei regniira. CIoc .'id Dominum Chrisium lienc pcr- liir; scii cniiii ail se rcfcrri homim, cum Dominns
iim.re manifcstnm cst , per queni gloriosiis Pai r r-jtis fiicrii niulioriim ore prjcdicaiiis. Nam si qnis
scrviiiiim iinindi sancti-^sinia devotionc s«sc;^pil. Sed hodic: D;>mno delraliat, iIcvoIms faimilus q lo furore
ciim dicil , dimisil cum, ri^cm significal .Miiinelecli. siioceiiditur, qua sioinacliritiono cruciaiur? D.ilum esl
Ei ubiii , lioc c4 nd aiias parics sc comIuIIi : qnia enim fidclihus servis ut aul dc, faiii.i dominGrum
ibi coDperat, ui diximus, essc snspectus. Pr.TSens adver^a sseviant, aiii de prospcra opinione congau-
aiilcm psalmiis tiirlius eit eoriim iii qnibns per acliis Bdcani. Scqniliir, audianl mausueti cl {(elentur. No»
David sign ficantur HO Domiiii Chrijii futura dixi<, Icge docii , iion jcjiinanlcs, non psallcntes
mysleria, <^uamvii olphabctorutn secundus (sse no- scd mansneii Iwientur, qn[ charitati! pr.;ccipua habcre

scatur. rerum o nnium t^niperaniiam consueverunt.

Diiiiio palmi.
Yers. 3. Gimei.. Maijnificae Dominum mecum , et
cxaUemns nomen ejns in iKviccm. LUililas ista carna-
Pcr lotum psalmum ve.bi prophct;c surtt, olpha-
lis sin!;uiari4er perfriii desiileral, quod delcciaiione
bcli llebrxi littcras, exccpla sexla , in captib s
avida concifisci'. Spiritufilis autem gralia iion vult
vcrsiium pcr onliDcm poneniis In priiv.a parle be-
sola facerc q 'od muUis proficit ad salntcm, nc inter
iicdicere sc Dominum comproniiiiii, admooens nian-
oJlicia saoctitatis delestahilis inviJia misceatur, quod
sueins ul secuin in cjus laudibus persevereut. Proe-
nunc versus iste explanat. Vocat cnim fraircs, hor-
diili auiem ali^habeli hrsc p;\rs quaiuor lilteras com-
lalur populos ohcdientes, ut nomcn Domini glorios.i
prchcndit. Secuiida ad conversioncm fidelium, qiiae
socieiaie magnificent. Sequitur, et exaltemus nomcn
sinl bcne mer toriim prajmia non laccnlur, qiue con-
ejus in iniicem. Suavis commonitio, jusiissima rc-
tiiict liiteras sex. Torlia qnasi hlios adinonct a qiii-
gula, ttt unum
ab oimiibus in fiat, quod sanctae uni^
bus se delictis debeant absiiiicre, hx'C habet litteras _
^ . . ,..,.. .... C
,
lati
.. ..«••/••
consiat offerri. In invtcem vero siL-niGc^t
-o
compa
qiiatuor. Quarta ju^-los dicit de omnibus inhulationi
sitos choros, quando et psalmodiam Domini altcrna
bus ciucnilos, ct impos debit.^s pocnas essc passu-
f-ibi successionc rcspondont. Q'av. figtira uicitiir coer-
ros, ne in penculis suis aliqua dubietai.e mollescc-
gia, ii est imagi iftiio, qiire nctum rei inooEpoieis
reni; hic cliam residuoe scptcm lilter;« pr.rnoiantur.
oculis subitiinlslral.
lU me:neiilo, sicut in v'gc imo quarto psalino jnm
Vcrs. 4. Dai.eth. Inquisivi Do:nirnm, €l eXGudivit
(hcium esi, hiiiicalpliah. lum imperfecium illos iiidi-
me, ci ex omnibns liibulationibus meis ciipuit mc. Ul
rnre qiii lauilfts Dcmini nequeiiut pienissima operum
inviiatus popnlus ad psalmodiam Domini fesiinarei
inlegritaic cnntare.
Jiunc di-cii fjua; sibi exinde bona provener-nt. Inqui-
Exposido psalmi. Dominum, non
sivit spatio longo lcrrarum, non pcr
Vers. i. AiXPH. Dencdicam Dominam in omni tem- locorum laiiiudin s forte distenlns, scd in cordc, ubi
pore, semper laus ejut in ore meo. Teinpus luHniiiibus si m ijestaiom ipsius cngiiamus, ibi cam pf\psentcni
novimiis e-.se divcrsiun, modo iribulationibus aspe- mo.li^ oituiibus inven'mus. Et i:iiende qiiid dicat
nim, moJo gaudio lihuiJiim. Erg') iu onmi icmpwe Iiuiuisivi Domnum, ct cxaudivii me : qiinn^atn inlel-
bcnedirendum Dominum ptopbeta denunlial, quando lcctus cjiis universa complectitur, nec corporal.biis
ftt adversa patimur, ct to!!ata felicifile gaudcmiis ; D soiislbus, sed spiritinlibus vi.-ttitib -s opcraiur. Se-
sictit jiisli fect^runt , atqiic faciunt Domini amore nuiiur qiiantum Dcmn q.i.vsisse profuii, qiiamlo etim
flagranles. Scd qii.Tiiivis dcbitiim alqne proficiuim .sit cx omniI)us lilicravit nngusiiis. Quis ciiim sufllccrct
m cieaiiira suum scmper laudel auctorem, tamcn pariiculatim lanla pcicre, quanta iste simul meruit
propter humanilitis ilivcrsos actus, pene impcssibile iinpciraro? Diccndo cnMii, cx omiiibus, iiihil icliclum
nobis vitlctur psalmodicc laudes Oomino jiigiier pcr- cst, qtsiid rcmansisso siHpicorls adversmn.
sonarc; .cd in orc liDininis jusli s'mprr /«'.s cst D i, Vcr;. .'').
!li:. Arr^^diic nJ emn , el illnminamini , ct
qiiando lalin vd Ci'?ilat vel loiinitur, iit milia rcd.ir- vullus leitii vcn erubesc-nl. Vtm^, laiidcs pr;Bmisit,
guiiooc culpciiir. (juidqiiid enim cx palicntia , cx ciioros onliiiavii ; nunc in secuiid.i parlc el ad ipsani
charitate, et slmpiiciiatc, cu?lcrisquc viriutibiis, vel communic.Tli-nem popah/s boriatur acccdere, iit
loqiiirnur, vcl meiiic gcstamus, jiiro ;Iivinis laiidihtis Kccicsi;c ftitur;»; rilum inonitor spiiiuialis infiinderet,
applicalur. Iisiiis cniin pr.fC)i:iiiin csi qiii doii.u. /ljcfcv/i<c iion ilicitur cbiiosis, non adnltcris, non sii-
orc ac corde honcsla mediiari. Laus eiiim a l.ujio P"rl)is, sed sohriis, caslis ati|uc Iiumilibns Christia-
dicla cst, que solehat coronarc \ictor.js. Iljec my- 111.5, qui illuminnri dc sacra pcrcopUono inorcanliir,
rATROL. LXX, 8
 ;:

£7,5 M. AURELU CASSIODOP.I 25G

siciii Apo.-iioliis tlc ipsa fommtitilcaiionc tcslaiiir :

A s;iiicliss:mam commiiiiicaiioncm; ncc dcsinil sipiiis

(Juicunqne vtiniducarerit jKnicm , aul biberil calicem (liccrc, uinle iiovii mi riiilihiis perpctiiae \iiac gaudia
Domini indiijnc, judiiium sibi mandncal et bibit, non proveiiire. Gustate non |ieriinel aii p:ilatum , sed ani-
dijudicans corpns Domini. Probel aulem scipsum m;e snavissiraiim scnsum, qui diviiia cdnicmplalione
liomo, ct i<ic de pnne illo edat, et de calice blial (I saginaliir. N.im iil ipsum giislum inlclligcres, scqni-
Cor. XI, 27). Sliidcndum esl crgo, lU qui ad eum ac- (ur, viJeic, (piod utique non ad os pcrtincl, scd aJ
cedil, i(a se Inimili saiisfaclionc modcreiur, ul illu- inspeclivam sine dubio r|ualita(cni; ut cnm talc cor-

minari potius quam caci.ari posse vidcatnr. Vultus pus accipitiuis, vil£ nobis conccdi jjraliam confida-

autem, sicul saepc diximus, signincal pracscnliam, mus. Kt ut ipsam communicaiioiicm noii ad corpus
quce potcsl mutaio culure conlusioncm pali , si ci comiiune Iraheres, Dominum dicjt etse tuavem, qm
coelcslia miinera subducaiKur. Fideles crgo non eru- in ea salulcm liominibus pro sua piclaie corrccdii.
bcscmt, q<ioni:im impctrant. Erubescere enim dccepli Viia cnim noslra, quoc nvera Deus esl, qui carncm
csl, qui ad sua dcsideria n-m valcl pervenire. Qui- stimpiam c\ Virgiiie Maria sibi «nivii , eamqiie pro-
dam hoc sic jcstinianl scnliendum, facientcs exinde priam fci ii, vlvilicairiccm eam essc prnfesSHS esi;

iion miiiimam qu.x&tionem. Nam cum Apostolus di- sicul ail in Ev;ingelio : Amen, amen, ciico vobis, »/«

cal : Qui solus habet immorlalitatem, el lucem habitai B manducaveritis rarnem Fi ii hominis, et biberiii^ snn-

inacccssibilcm (I r.m. vi, 16), hic (pion:o<lo ponit :

guinem cjus, von habcbitis in vobis vitam (e.ernam

Accedile ud eum, ct illuminamini ? Scd h c compen- {Joan. Yi, 5i). Qux licet cx lnimana natiira snmpia

dio ipsius veriiaiis alisolvitur. Inaccc^sib lis cjus lux sit, noti tamen cam ut unitis hominis ex nnbis .isli-

tdicitur, quando substantix ipsius sin^uhiris ct om- mare dcbemus pcccali alicujus conlagione polliilam;

-nipoicns nalura declaralur. Cacicrum cum se graiia sed adoiabi:em, saiutiferam, vivilicatricem, qiia; pcc-

sanclae Divinitaiis infundit, ci ad cum acceditur, ct cata dimitlit propter Verbum cui aduinia est, siciit

illuitiinaiio bcata pr.rstatur : undc dicium est cl alibi iii Evangelio ipse Doininus dicit : Ul scialis (fuin pn-

Qui illuminat omnem hominem vcnienlcm in hunc testotem habct Filius hominis suptr lerram dimillei di

mundum (Joan. 1,9). peccttlu [Mailh. ix, G), ct ad pcrpeiux vilx icgn:i

mVors.C./AiN. Isle pauper clmnavii, et Dominus pcrducit. Sulijungil ilaque absoluiam (irm imqiie seii-

Tzaudivil eum , el ex vmnibus tribiilationibus cjus libe- lentiam, beatum esse vinim qui sperare non de>istit

ravit eum. Dicendo iste, spirittialem paiiperem dcsi- in Domino. Prx^cipua rcs qu c lam frequeiiler ilcra-

gnal, qui non tanlum mundanis opibiis, sed viiioruin lur, iit ntin(|uain ilud dcsinamus expetere, qiiod (anta

ubcrlate vaciialur. Lste pauper est, qui acccdcns cognosciiur atsiduitaie prscdicari.

ad Dcum illuminalur, istc cujus vultus non crubcscit, C Yers. 9. Jod. Timele Dominum , emnes iancti ejus,

i\m quando clamat ad Domin-m, salubrilcr et coin- quoniam nihil decst timenlibus enm. Tiniorem Doniini
pctenter auditur; ct lunc provenit, ut liberetur non omnibussanciis impcrat, iicquis, quamvis bene meri-
'Sbiuna Iribulalone, sed ex omnibus niundanis aii- lus, a ^alubcrrima inteniione discedat. Sed quid uli-
gusliis. Qiiod accidere solet juslis, quando in sancia lilaiis liinur cjus habeat cone |ueiiter ostendit di-

convcrsatione animas reddunl, ct de sajculi istius cens : Quoniam nihil deest timeniibus eum. brevis
clade confusa ad securitaicm pcrpetuam Iransferun- scnteniia, iiiimensa |
romissJo Possunialiquid egcre.
!

tur. Peipcnde eiiani qnod bic Hebr.x-i alpbabeti sit quibus diviti.c , quibus salus corporis ,
quibiis regna

littcra iraiisilita; pro sc\ta eniin scpiima posita csi iribuuniur : solus ipse nihil indiget qui timore Do*

quodad illud, ut puto, rcferendum csi ,

quod siipra iiiini diia(us est.

nicmoravi, huiic psalmum significare quidcmsanctos Vcrs. iO. Cvpn. Divites eguerunl et esurierunt ; in-

viros, (lui tanien non tolis oporibus probantur cs^e quirerites autem Dominum non deficient omni bono. In

perfocti. Eko cniin non inveni Fatrum defiiiiiam de uiio versu terrarum divites et pnuperes Chrisii nia-
hac parlc sentcntiam. gnilica contrarictate disiinxil. Ait cniin : Divilcs

Vcrs. 7. IIi;tii. Immttelangetum Dominus in circuitu cguerunt et esurierunt. Quando rgent diviles ? (|uando
limr.iiiium eum,el eripiet eos. No crederetur Dominus D fidem non liabent reclam. Quaiido esuriunl? quando
fideics suos possc iiegligcre, pra;scn(i cos oraculo niinimc Domini corpore satiantur. Tales ergo divii «

consoliitur. Et inspice mt-dicinalc verbum quod dicil, egent , c( salurali ventre, spir tu sempercsuriunt. Q id

Jmmittet; nam propti r insolenliam liuman.x fragili- cniin Iiabeant qui Ocnin non habent? Subsequitur, in-

latis non pnlam facil , sed occuKis immissionibus quirentes autem Dominum non deficientomni bono, quia
opcraliir; ul lc ncsciente, pro s:du(e tna, qtiod ex- nullo bono deficiunt qui spii ilali desiderio perfruutiliir.
pcdire possit, accipias. /i/yjfe/us atitem minijtcr esl Na n cum diligimus Dominiim, in ipso oinnia reperi-
voliintalis divinic. Qu;ipropter si vis le an.;cltim firi, mus. Inus est qui qurcriiur, sed in quo omnia conti-
fac qiiod praecijiil, iil libcrcs pcriclitai.lcm, siibve- ncnliir.O lucriim mirabile, o compcndiuin singulare!
iiiis anxio, cripias iniiocentem, cl cxlra qu:c divina Cur nosper diversa faligcmns? Ad ipsum crgo unani-
jiibet auciorilas. Tunc enim spirilii .'.n-;e!i sumiis, miterfcsiincnius, posli|ucnici<iictaboiiaiiItranonqii3e-
qiiando miiiisiri supernx voluntaiis cfficiinur. riirtis, sed leiiemiis, sicu( Aposiolus dicit : Scimus
Vers. 8. Tet». Guslate cl videle quonium suavis est qiioiiium diliijrniibus Dcum omnia coo^ciaulur in bo-
Vominus : bcaim vir ijui spciai in co. llcdit ad Doinini num [Hom. viii, iS). Uoc argumcnluiu diciltir tx
 ,,

2".: i.xrosmo in tsai.t KRICM. PSAL. XWIII. 27 .\

foiiirari ). Cosilr.^^iiiiin csi oiiin eiifit' </ti"i^cv, cl |>nu- \bonum; ipsiim osl siquidem qiiod los lib t:iI altjiic

jii're> liullt boMo (lcficcre. ArgimieiUuin csi argiiiae commendat. Scie is auleni pripbetj iii hoc agone
iiiciilis i'idici'ini [erf., jn.iiriuin j
, (]iiod per ind.iga- sseculi cum corpore pacem fideli^simos non babce.
lionCN proliahilcs rci dnb a; perlicil fiiltMn.' ei cum suis viliis bie iilis conlinuum esse cerlamen ,

Ver>. n. L\>iR'. Vcwie, ftlii; audiie vie, liinoteyn jtulclierrime dixil, iVn/uTe ^jacom; ul qiiam^is cani hic

I>om ni doccbo los. I'er;tciis solemnibus tjiinr» .id s;\- iion lia')eani, Inmcn scmp r ab cis siudiosissime per-

craiTieiila Ecclcsiue pcrtinebanl, nunc venit ad lerliain qiiiiatnr. El iion promisil quod liic possii quoqno-
parlem, nbi il!os alloqiiiiurqii prinia fidei nidinieiila modo comprehcndi , sed imperal seqnere cam, quasi
{tercip iiiit. Diccndo ciiim, Venite, sipnifical c>.s inlra proccedenloin. N;im qu;»re sc.nienda csl, nisi qma
Ecclesi;iin noii fuisse; qiiod eliam confiieniibus nunc liinc fiigil? Iii futuro :iulom speranda est , quonijin
diciinr, quando ad lidein veniunl Ciiri^tianain. Vox ibi per|>eiua slabilitalc consislit. Qu.x'rainus crgo se-

paierna soiial, vox pieiaiis admonet, ul ultro dicen- duli , scquamur inlenli : quia jllic eam inveniic non
lem 3udi:inius, qiicm laoeniem exqnirere debereinus. possumus, nisi hic diligcntius inquiramus. Qux lunc
Sed qu.-im suavis ,
qn:iiii utilis timor cst, ad quem comprobendi dabiiur , quando ipsum conspicimus
rdius invitatur !Cuin dicii, do(ebo vos, admonet nc pacis auciorem.

pavescainu-:, quod audivimus timoiem. Non esi enim g Vers. 1 5. Ain. Oculi Domini tuper justos, et aures
limor isic qiii formidetur, sed qni diiig.itur. Timor ejus in preces eorum. Yenit ad qiiariain [lartem, ubi

biimanus amariiudinpin liabet, isie dulcedinem; ille usque ad finem duplici jMipulam praedioaiione con-
ad scrviiium cogii, isle ad liberta:om traliil; posire- Hrmat : modo Jusiorum prxmium narrans, modo
100 il!e clausTa nieluii, bc ccelornm rogna paiefacit. impiorum peccata castig.ins , ut ab utraque paric
Merilo rrgo fimorm isium sic utilem professus est, commcniius scrvire discai Domino populus acqu si-
ut avid.i inciite di^catiir. lus. Quod schcma dicitur paradigma, efficacissimum
Vcrs. 12. Mk.h. Qnis est houio qui vull vham, el cu- plane figurae genus, qnandi duplici uiilitate prxci-
pit tiJere diet bonoi? Talis inlcrrogaiio proposiia est pitur quod sequamur. Cum cnim dicit, Oculi. Domitd
quam omnium sciiuatur assensus. Quis esi cnim qiii superjuslos, continuam graliam Divinilatis oslendii,
possil dicere, aut viiam nolo, aut dies bouo$ videre ui aspecius immobilis supcr eos es e vide,itiir. Sub-

nou cupio .' Sed uiiiiam sic viiam perpetii.Tm qmnre- jungit quoque exaudiiionis vclocissiinam celeiiia-
remus, sicuiin isia tcmporali corda defigimus. JBonos lcm quando anres Domini paraias in lorum precis
,

auieni dies, non istos dicil in quibus caducis dele- esse commeinorat. Quae enim illis ad obtincndum
claiionibus occupamur, sed illos qui verc boui suni, fiat mora, cum in ipsis qui exaudire possii inh bilatT
cl in suinma sa^.ciiiate versanlur. Q Sed licel frequenler exaudiat peccalores , jusiis la-
Vcrs. 13. Nu.N. Cohibe linguam tuam amalo, el labia mcn multo ainplius promillitur, quando in preces
taa ne 112 lo:]uantur dohim. lloc est velle videredies coium paiaias aures babere monstratur.
boiios , si iingiia nostra aliquid iion loqua"ur incom- Vers. 16. Piie. Vulius autem Domini luper facien-
pete.ts. ilal.m c&l enim omne prohibitum ; ei quid- tes ma'a, ut perdat de terra memoriam eorum. Expo-
quid veritati repiignat, tali appellaiione disccrniiur. sita justorum graiia, nur.c conveilitur ad pa^nas ma-
Intcnde vcro sublilius, quia prius cohiberi dicit lin- lorum. Et ne dicereni pcssimi ,
justos atiendit, no.s
guam, qiiam, cuni loqui volumus, anierius commove- aulem non respicii, securi j.im facimns qui ab il!o

inus. Addidit, labia ue loiuantur dolum , qu:E Ingurc conspici non meremur : pronuniiat vulium Domiui
niolum protinns consequuntur, el quasi quadam har- id esi inteliectum esse supra malos, quos sic altendit
moiiia sociata amborummoaulamine humanus serino ut iion respiciai, sic non respicil ul lamen coruni
peragiinr. Dolus est autem, quando fallimus audien- facla cognoscat. Timeamus ergo malum faeere, quo.l
lem , ut qiiod crcditur ad auxilium , inferre vidoatur ejus scienti:im noviinus non lalere. Et considera qui.i
iiicommodiim. Qiiod meriio proliibetur, quia purae ei in isiis dicilur, super facieniet mala, ut falli nuii

conscientioe consinl scmper advir.sum. pos>it conjuncta vicinilas. Inlellige vero qiiod utros-
Vers, 14. S*mei:ii. Diverten malo et fac bonum, in- t\ que vidct, sed cos eveiitu dispari contuetur : jiisios

quire paccm et sequere eam. \i\ videndos dics bonos ul audiat, j.cccaiores ul perdat, De terra vero dicit

non suflicii laiitum a malis aciibus ;>bsiinort; , nisi id est de futura pairi.i , quam soli Deo ptacili possi-

nos pictas compiilai et bona pera.;fro. Nam primus debuiil. Memoria coruin pcribit, qiiia non erit ini-

virlutis gradus cst alicna non qujcrerc, scd itcruni qiioruin inier justus ullarommemoraiio.iilos eiiim iii

snperior fgeniibus propria nnn nog.iro. !ii illo cul- memoria nosh.iberc dicimus, quibiis aliqua pr.TStare
pam refuginius, iii isto pa!m:iin p.iiialis acquirimus. dcsiJeramus. Nani qui do memoria Domini exonnt,
Nam pupillo non nocuisse , aul panpercm non exspo- ad ajierna supplicia sine dubilalionc pervonunt.
liasse, absiiiienlia et, qii:r ad pr.Tniiiim sola iion Vers. 17. /i\on. Clamaveninljusti, el Dominut ci-
sidfioii. In i la quijtpe jnflicalione soli aiidient : Ve- aurlivit eot, et ex omnibus tribulalionihus eorum libe-
nile, brnedicli Palris mei, prrcipile regnum quod vohis ravit eos. ilcrum redit ad juslos , Je quibus paulo
pariifum esl ab inilii) mundi (Mutlh. xxv, 34), qni J/ra- laiins dicit, ut populo-. cnariata doiia rcfici.mt, qnos
liain Doinini , ipso inspir.wito , divorsa larg lioiie inaloruni p(»;ii:i lerriieral. Disciiiiamus qiiid sibi volt
nierciii uni. Vides crgo nccessario addilum , Ki fic isia scntciitia. Justos lUimassc dicii ad Dominum, cl
^>yj M. AURELU CASSIODOni 2:0
Kcnipi^T profilcliir amlilos. Quid crgo de marlyribtis Jioderunt justum dilinquent. nortcm peecalorum illam
(liciiiuis, t(uos 'Ji; SHfpiiciis lyrannorum ininirne con- dicit qux ab Iioininc non pntesl iiilueri ,
quam noH
slil cssc libcraios? lAbnati sunt plane , quando ad solum iniilam , sed etiara pcssimam profiictiir esse.
ru'!onim rogna pcrilucli, omnibus tiibulauonibui pro- Revera pessima, qiioniam enm a;ieriia poena comiia-
Inniur cxaii. Ciamor enim jtistornni non solnm ad lur. Nam si ad istam mortem respicias qu:r noslris
lempofalem , scd maximc ad nclernani uliliiaicm oculis paiet , frequenler invcnis diviicm peccatonin
sfiii|.er aij(Ii(ur. poniposis apparaiibiis deccnier cffeiri, fjuem sic fa-
Vcrs. 18. Conr. Jutla est Dominus his qui IrihuUUo niiiia plangil, iit pium fuisc bumanis nuribns n cntia-

vinl corde, el humilcs spiiitu salvabit. El istc versns lur. Amici eliam eum iinpensis lacrymis proscquun-
poKinet ud bona Juslorum. Mos Domioi el liumana tur; ut revcra pules bonorum aliqucm ereptum, qni
consudndo diversa cst. Nam qui vult altioribus vi- magna cognoscilur lamemalionc deneius. Qnid ile

cinus (icri crigilur; icndilur ul possit lasligia celsa prciiosis referamus odoribcs, quibus cl posi mor-
coiiiliivsere. Dontmus enim aiiissimus altirigi non po- lem cofura inansura corpora condiunlur, qiiod lanio
tcst, Tiisi pcr liuniiliiaics videlicet inclinaias; nec ad studi'i, laiito apparalu pcngiiur, «l in fimeribus ip-
dulcia ejus gaudia nisi pcr amaras lacrymos perve- sortim snpersiitum viia rccr.etur? L'bi cst crgo
nilur. Sive, «taliidixenint, JMjcm, significatnonloro, B pfrra/orum •mors pcssima? Sciiicet in infcrno, ubi
sed auxilia. Inspiciendmn est quoijuequod ciicit, ^ni recepli pcenas paliunturalernas. Quanta eiiim pompa,
trihulctto sunt cortle. Muiti enim tribulitntur, sed non ul ctedimus, purpuraius illedivesad sepiilcra perdu-
ex corde, nt queruii, latui, qui peccata non defient^ ctus est, qui gnttam aquaj frigldcc ab Laznro pau| erc
ced iiiundana eos damna contrisl.ifit. IVIi autern cor- posrulavil {Luc. xvi, 24)? Et nola quod in isio no-
<l€ tribnlaniur, qoi aliena mala tuas faci';nl esse rxnsc- mine asper las mortis ipsius explanatur. Peisima
rias, qui mundum big^tiies geneni;tatis chtdibus enim dicla est ,
quasi pcssumdata. Subjunxil qiio-
affliguntuT. Tpsos namquc salmbit, cfui se b^miiliniis qtie : Et "qui oderuHl jusium delinquent, id est qiii

conversaiii nibiis snbdidemnt. Et rntcnde qnia non Dominum Salvatorem nefiindo odio babenies, mnn-
dicit verbiB imtnics, qnod liabet pterRmqne nequiiia data ipsius susciperc noluerunt; nam el istorum niori

pcccatorum, sed spiri^M ; sicut in Ev.ing'('.Iio dicil : pessima esi , «icHt el iilorum de quibus superius
Bifili pauieres sprritw, (fuoniiim ifKoruin est reynvm dixit.

ccdorum [Matih. v, 5*. Vers. 22. Tah. Redimet Dominus animas servorum
Vers. 19. Res. iiuUce tribtdationes jnttorum, ei de tuorum., el non derclinquet omnes qui sperani in eum.
his omnibus lif?i'tavit «0« Dominics. Et bicet altcr Ve^- Quam befle ia ?pe bonorum psalmus isle finiuis est,

RMS adhac juslor«rn iytinSi eomtfiemor ni. Aptnm eflitn G ui malorum collogia deseremes ad bona potiiis fu-

(uit |)'«s de i*ita parfe ImjUi, ne fragilia corda n.orta- lan tef»diHfi«s ! R dimet Ehminus, scilicel sanguine
lium iicraio sftpiustimcrt-csrtccuTnbeient. Muli&Te- preiioso : quoniam qui in ip-o recte credidcrit, a
verJi inbulationes mni jHstorum, quia eos et <IiaboIus peocaloriim debita caipiivitaie redimeiur. Animas fre-
validiu^ insequiVur, el homihos per invidiatft frte- iqH fltcr Scriptura ponit pro Iionuiiibns , sic iit in

qumier afnigiirtt. Dciide ruipius tribulafi poicst, si Fxodo scr'ptum est : Descendcrunt in yEgyptuin :ini-

quid adv^rsutTi Kolus pse patiaiiir : jiisius vcro et pro- ina; •sepmagiiila quinque {Exod. i, 5). A parte enim
priirs pa.ssionibus«f(ligiiur, ct tdiis cbaritatc compa- mei+ore IfCne lotus bnmo suscijwtur. Scd vide qiiia

titnr. Sed c.um snbjiingitor , rt xte omirivus his 113 srrvorum suorurn dicit> «oii i\i'qua lib€rlalc viveniiiim.

tibrrrMl eos Ihminus, potentia Creat^irrs ostenditar : Addidit -quoqihe', el non xlerclinquet ^ ?ci!icet lanquam
ffifia liberaimneifi cju? ihbtslaiionam impedire tton Paslor bonus , qui o^^es suns sedula pietaie cuslodit.
potc-tmuhiiiido Lhide colligitor omnem justum mul- Sed geminavil pronvissionis omnino c.Tutehm. Nim
lis t]iiiu'ein iribulationibus onerari» sed de oronibus eniin dicit nollnm derelinqui, sed omnes qui spemai
iiidobitanter alisolvi. trt eum. Nam derelinqnet illns qiii spein siiam aut iii

"Vcrs. 2(K Drtuniis custolfit owmia ossa eorum : propriisviribiis^aut in aliciijus bominis prx^uinptioiie
nnum eic /iis nofi conterdur. Ojj.i dixSi fideli^imi firmi- D posueriiit
tnitm, id esi paiicniiam, n ansuetudincm el cjeieras Couclusio psatnii,
virtiites ,
qiijc pertre in sanctis neqncunt, quia Do- Peracia suntfsulmi bujus sacrosancta mysteria.ubi
niirto ciisioile Servantur. Ipsa snnt enirn 1^006 commi- 6ic missarum ordo completus est, ui eum consrri-
nui non po.ssunt, quamns cor[iorc.i ossa frangantur. ptum puic> icmporibiisCbrisitanis. flic enini ei hym-
^am si ad liiiciam consideres, iion mininia qutesiio norum ordo decursiis est bic ad commiinionrm de- ;

videtur oboriri : quoinodo latronis illius ossn cili Do- votus populus jubetur accedere; hic inviianiur t^-
miitus diverai : Hode mecum rris in parudiso {Luc. nire qui primi lidei nidimenta su-cipit>ni, ui nihil

xxiii,/i3), non siinl contrita, qua; a miliiibus l gun- tantx rei decsse sontias, cum lamen nulluni IiorMin
rur esse cotilVaoia ; et multonim iiinriynini corporali tiinc proveni^^se coj^noscas. Hic etiam gcnu^ hiim»-
conditioiicTepcrisesse violala?StHl boc onine n;evnni iium, cl jiislonim boiiis invilntiir, ct maloriim nl-

diil'ieialis c.*cludit, ii ossa virtutem fulei et robur tionc tcrrclir. iloc csl quod tilulus ille pra;cinuit,
animae sciiiiamus. qnmido Dtwid anle Abimelech vullum mntavit; ut ci

Vcrs. 21, SiN. ihrs pi'ccalorum pcssimn; ci qui nos nostrani voinpiaieiu utilitcr coinmuianlcs, .id lu-
511 EXrOSlllO IN I'S.\LTrnilM rSAI.. \\\!V. ^Vi.

Domiiii Kcclcbiun caiiiolicnm coiifui^ore A n' " tlc^iiin"!- ^'•'/'"^'"' ••"^' "' Oonuims ,
qni bi.l;-i
lis>;ii>aiu

qin Doiuimis pr;i vaki iinpKri' qu.»' vuli, ciiiiia cirlanicu tiiu;ni>!'iis
tleboamiis. Lsl eliam calculus isle ,

aiate passus csl , in qiia el oos leclionc Painiin re- est, ci omiiispugna vicloria.

siirycre creiliniur. Dc qua paler AugiistiMUS in En- Vcrs. 2. Apvrchende crma el icutiim, cl cxsurije iii

inullipliti er ul adjulorium wilii. Arma ab arccndo dicia sunl quod

cli liiliou libro siio {Cap. 84 et se<j-) ,
,

shIji, diligfiilerqu'' Iraclavil ; ul luilli sil dul iiini pcr ca ho.slcs violenilssiitios arceanuis. Ei idoo Iioc

psalnium taniis virfuiibus cnnsecraluni , inemoii.v: liuinana consueiudiiic di» inr, qnr. anral mnnuin, iil

saccnlis velui tUosaurum (oclesicin ficiuenli oppriinal inimicum. C.x crmn flrHirt cl icutnm sol;i
iiosira}

condendum. voiuinas est Doinini qua proiegil pcriclitantcin , ct

uicdiialione ,

cxpugual nJvcrsum. llanc enim iropologiiim <l cii ci

EXrUSITiO IN rSALMUM XWIV. Aposlolus Scutum fidii, et galeam saluds, et ijladiuur
:

Ipsi David. Scutum enim dicinin

spirilus (Eplief. vi , 10, 17).

Non graval brevilcr inlcrdum dicia repclcrc, ui esl qnasi sculpium, quod in ipso an».iqui sna f;i(la

iogenlis aniinus ad incmorijc ncccssaria siiidia levo- £ignab;int. Nini quod dicil, oppr.eliende, niinquid a

ceinr. David , sicut diximus, duas significaiioncs DcD sumitur ad tcmpus pcrcgrina dcfcnslo? Sempcr
amplectitur , manu fortis , et desiderabilis , «luod B i,!li paraius csi cxiliis reriim , (;ni prob;iiur oniiijio-

iitrumi|ue Doinino S;dvatoii certum cst convenire. lciis nec qiiasi de quioie exsurgere cn^ditnr , iiui

kianii forlis cst, quia niortis noslrx captivitaiem niinqnam j.xnisse dcclaraiur. Arma igilur pcrliiient,

cum inipio auclore proslravil ; desiderabiiis est, quo- ad induin nia fcrrca, pcr quae salns humana dofoiuli-
niom advcnius cjiis nobis bona inelTabilia poliicelur. lur; scuium ad npeilendos ictus iiiimici, nl fri!Sira4a

Canialiir ergo psalmus istc a persona Doinini Salva- lela tadani ,

qnx fucrant in CAitiuiu hominis de.>ii-

lori.s, qui ^e pelil ab iniir.icorum persecuiione libe- naia. Procalur crgo Dominus Christns a nainra hu-
rari. Ipii cuiiii ubi cominemoralur in liiiilo, Cliri- inamtatis sudp, ni et salus ejus inuniii del.eai, cl ini-
gium commonel inlelligi ,
qui congrue Dacid dicitnr, mici voluntas suis ausibus c(T raiur.
quoniam bene huic lota exposiliu isiius noniinis af-
Ters. r>. Effunde (ramcam, et conclnde adversns eot.
plicalur.
qui perseciuuntnr me : dic animce mccc : SulviS tm co,o
Divisic psalmi.
sum. In Scrijituris diviniSjpcnncfl. niultas co:ilinet si-
Per tolum linnc bymnain verbs sur.t Domini
gnificaiiinns; inielligiiurenim ct gl.idins, inielligilur
Cliristi a di>pensationcqua passus cst.Primo niembro s, intell giiur ct dolns, intelligitur ei vin-
hasta rcgnl
psalini pcrsecutoribus relributioncm poslulai debere, animam suam, qurc rc-
dicta: hic lamen vull accipi
rcsiiiui oplans illis coiuraria, quac tainen ad con- C Pcr ipsam quippe go-
^era advcrsariis {ramca
:
fuii.
versioncm eorum s ni niliilomiuus prolntura. Sc sacrilogns inienrci,
sium csl nl idolorum ciillijs i-t

cundo dc rcsurrcciiouc sna gaudct : cl J;idjeoruin

iui(iuilas u« morlis ip ius polosl:!S
diaboli vinccrdur
iniquitales exprobrans , aclum propri.o passi-tnis ex-
pcrcussa succnuib rct , c:;in anlc lolo orbo i.bori
ponit. Tenio proiniiiii s* pcr univcrsuin orLem tcr- Nam elin a'io psaimo jain lo-.iuiii
po esiale rcgnaret.
rarum in meinbris suis paternjc potcniiai confilcri, esi : Eripc anim.am mcan ab impio, frameam tUi.m
qiii eiim ab inimicis suis resurrcctionis bcneficio (r.>a/. XVI, 13). ElfundceT^oframenm, id esl aniinam
I licravit : deprccans ut CDnfundaninr pe;socutorcs incam dilata muucre tuc pieiaUs indulio. Concludc,
[cd., peccaioris], elexsuUeni inmagna gioria fidclcs. Iioc esl passione inea , el lege Ina cocnpU'ia, quani

Exposilio psatmi. pr;edixeras per propheiap. Pctit eliaui anlni;ie siiacj

114 ^'^'"S- ^- Judica, Domine, nocenles me cxpu- ; Domiiio dici : Salns tua ego sum, qnia verba ejas no-
gna impugnanles me. Assumpia pro nobis claniat in- vilsine aliqna difficuliate cornpleri.
Mrmiias, nt damncniur noccnies, id esl, diabolus cum Vcrs. 4. Confundantur et Tevereantur inquirentes.

inini.^-tris ,
qnod nnvcrat csse vcnturnin. Malos rnim animam meam.
jndicarc dami.are est, quia neqneunt in discepiaJionc Yers. 5. Averi' niiir retrQr^iuvn, et erubiM-anl (jui coiji-

liberari qui scmper pravis actionibus probaninr iiu- *^ tant nnliima'.a. liic j un ubi venitad homine.-,non ma»
plicili. Scd hoc, ut diclum cst, ad di;ibolum pcrtinol lediotio fundiiur, scdcorrcclio posliilamr. (.on/iaic/i csl
cum seqjacibus suis, per quos provcnit Jndaicx' vo- (acta sua oroboscere, cl iii incliDrem scnlenli.un torn-
inntaiis iniquilas. Nam ciim ip-e prjL'< ipiai : Piv ini- miilaro , nain el iUi c.nfusi dicuiitur, qui ooiivintuianr
micit veslris orate {ilattli. v, "24), bominibus hx^c non ad poinam.Sed ut in.igis hocad convcisioncm inlclli-

potest convenire senlenii.T. Ipsos ergo pctil dclicrc gorc dcbni-->scs, addidit : /{(."crrt/Hty.r, id cst, cn.endati
damnari ,
quos virtuic prrcscicnii.csux novit;id pu;- col.inl,qii'Mii per^eiiuendninesseputavcraiit. Iiuiuiren-
nitudinis reincdia non vcnirc. Nam in s bsocjncnljbns, tes aiiimain v::r.ru, in in.ilam parieni diciiur; qni sic

«bi venil .id homincs , convcrii oos dcsidornt, nnn quirnnt, uleam non vcnc.iari voliitt, sc.I '.\ riir,>.irc

porire. .\dj(!cii eiiam : Expugna impuguantes me. Qui scgregire fcslinent. Naui qiiacri a^ilmam Cluisli tl in

iwpugnat superare conlendit; qui expvijnatur rmnino bonani partein posilum et, ubi ait : l'eriit fnga a we,
j.iin vi( lus est. .Meriio ergo spinlns immundi impu- ei non c>t qvi rcquiral anitnam meam (Ptnl. CXLI, 6^.

pn;Uorcs diciintur , qul i iicct sanctos vincore nc- Ai'<T;i autcm rcToisum non dicitur, nisi ill.s iiui cor-

*iui;ani, conlcndcrc lanicncuiii cis improba voluniaic rijondi juJicaiiiur. ^fain ct Peir > apotolu, (|uiii
 ;, :

2i3 M. alr{:lii CASSIODOIil 2;i

liilem (llirl.sli liuninnitiis vindica!;al , dixil : ricdi A XXVI, GI); cum ille di\cril : Destruite lemphnn koc,
retro me, Satanus {Marc. viii, 33), iion ut perirel, el in Iriduum wdificaboillud [Jonn. ii, lU). (Ji;id eiiiiii

^ed ul Doiiiini volun'aiern feltci emendalione se- |)lus vjnurn quam illiid ad ciil|iam pravilalis sludio
fjuerclnr. Ergo quos rcirorsum rcdire vult, nnn velle convcrierc, quoJ pra;dicabalur omnibus ad sa-
illos opl;it inlenlioncm pcssimam siia? volunlaiis cffi- lutem ?

icro : sed poiiiis so .'cnii, ubi non prolianlur crrare. Vers. 9. Venint illis laqucus queni ignorant, el tli-
Qtii cogitani milii mala, sive deJuda;is, sive dc lixre- piioquam occullaverunt appreliendal eot; el in laqueum
licis, sive potcsi accipi de paganis. Omnes enim mala iucidant in idipsum. Pia relribulio, viiidicla salularis;
logitanl (\\\\ pntter rcligionem calholicam assiicrc iilquia illi laqiieiim paraveranl, qiii credcbaliir pnsse
aliqiia prava inlcnlione festiiianl. ne^ciri, in illam leiidiciilam iiicidanl quain sonsiis
Yers. 6. Fianl lanquam pulvis ante faciem venli , pcccaloris ignoral ; scilicel nexii voiitalis astririi

et angelus Domin' afjligins eos. Pulvis terrena qiii- reddaiiliir polius absoluti. Seqiiilur, et cnpiio quatn

dcm, sed nimis arida lenuisque snbstanii:i cst, quin iccullavnunt apprehendat eos. Quce est iila cnptio,
vcnto {lante in sua sede mancrc non sinitiir, sed in nisi mors Domini Salvatoris, qux occuliis machinata
,iuras liqiiidas elcvatur. lia volunlales peccaiorum, probalur iiisidiis? Apprehendat eos, qiiasi fugieiites

cum verilalis fuerint inS|iiraiione commcmiloc, a ler- B proiinus consequatur, el illud toium efficial, ne de-
rcnis vitiis sub'evaniur , et ad virtules aciliercas relicti suis scelcribus obruanlur. Ct nola quod liic in

pr.xslanie Domiiio, perducuniur. S!c crgo malis op- bonain parlem punil laqueutn; ut mandatis Domiiii
laiur ul ad vitim cfElesiem felici emendaiione pcr- capii, in idipsum coele^ii gratia persevcri nl. Sic orat

veniani. Angeltim di( imus supcrnae viriuiis nuntium ,

cui gr.ttis laqueus occuilabatur cxilii, qni malum pro
pcr qucm «livina jiissa complonlur. Iste ergo angelus malonoii rcddidii, sed iii cruce posilus pro suis pcr-
convcrsos aldigit, iii in illam pairiam fclicem hiimili- secuioribus exor.:vit.

laiismunere pcrducantur. Scd aiflictio ista bcnefi- Vers. 10. Anitna aw.emmea exsultabit in Doinii»o

cium cst, quaiido in locum magni muneris, ut emcr- et delectiibitur super salutare ejus. Poslipiam de spirili-
gai, optaiur. bus immiindis, qnae illis eraiit emersura, compclenler
Vers. 7. Fial via eoriini icncbra: el lubricum, et an- cdixit, ei pro pcccatoribus more suae pietaiis oiavit,
celus Domini persequens eos. In cnnirarium Tcrii venit ad secundum membrum, ubi ei lceiiiiaiu pro-
peccaloribus omnia posiulavit , ut via propria qu.Ti prix memis exponit, et passioiiis ordinem Iiicidissima
illis viJeliir Iiicida vcl fixa, ciim iii eadcm delectabi- veriiate narravii. Priina quipiie s^mciae aiiim:c bea-

lilcrcotnmnr.intiir, /jrt/ iilis iciicbros.i,qiiam horreaiit, titiido cst , exsultare in Domino : quia loiiim illic

el lubrica, ut in cadein diulius sl:;re non possini G conquiriiur, ciim mens ibi purissima deslinaiiir. Nam
Sicul et Jeremias prophela dicit : Kt propler hncfacla qui laeiatur in Domino, uec gaudium ejus aliqiamlo
Cit via eorum hipsinosa in tncbris ei supplantal>}i)ili r, dericii nec suavius qu dquam quod aniare pos»il in-
,

et cudenl in ea (Jir. xxi i, li.'). QihkI si adhnc iii m:ilis vciiiet. Quid ergo sequitur isl;im exsultationem? sci-
£u:s decrevcrini immnniri, Virt';s Domini perseqiia- li' et quoniam delectabilur super salutareejus. Salutare

lur; quatcniis eos iu acelcribus suis liaerere non fa- aiilein est Domiiii majeslas Veibi, unde salus egrc-
ciai, qni ad inierilus sui vota festinaiil. muliarum ditiir, 01 vita pnvsiatur, icns misericordis, suppli-
coiitrarieiatum magna felicilas ! Qiianlis vi lis liic canlium remcdiuin, rcmisslo peccaiorum.
pelilur, ut advcrsiias prospcrrima pra>bcaiiir! Vcrs. H. Vmuiu ossa tnea diccnl : Domine, quis li-

Vers. 8. Quoniam yratis absconderunt inilii interi- milis .'/01? Ossa nec sensiim noc Noccm liabere inani-
tiitn luquci sui,iane exprobravcrunt a.iniam meam. feslum esi, sed (sicui rreqiienier diximus) forliludo
Cratis revera, quibus nibil mali fecerat. Qux' fi;.,'ura aninii ei consiaiitia mcntis debcnl iniclligi. Quan me-
tJicitursyncrisis, ciimcomparaiinne quadam jusiiorem rito oss.bus comparanlur, quia sicnt illa cnrpus coii-

causam nnslram ,
quam advcrsarii demonslranms. tinent, ita ei h;ic sanclas corrob «rat voluntalcs. Di-
Illud eniin graiiii um 115 dicimus, quod non alicu- cant ergo boc sacramenlum Oisa, noii oaro , id ci
jus rei co.iipcn alioiie inbuiiur. Absconderunt tnihi, D firmitas, nnn rcniis>io : qnia lalem bymnuin non po-
,ul illi pulabaiil, qui divinitatis ejus poieniiam non tcst nisi sola meniis Jiccre fortitudi. Qnis ncgativum
Credeliaiit. N;im qiiid polcsl abscondi, ciii iiiliil occiil- csl : (iuia ncmo potost csse siiuUis, cnm sil .«ancta

luin csi? I lo enim cl prodiiorem siium in cnMia de- Triiiiias siiigiil;iris. Miilluui quippc c>l crealor.i a
signavil.cl passinnfiii, nntcquam provei! r. l, cdocuit; Creatnrc dissimilis : illa dciiiiiuc scrv.t, istedominatur.
iicc quiilqiiam fuil (iimd ci abscondrrclur, qiii.^ onmia Vers. 12. Eripicns inopem de tnanu fortioris[eii.,
&\ix. voliinlalis dispensatioiic p:\licbatiir. IJcno aulem foriioruni] ejus,<'genum cl fuupercm a rapientibus euni.

dictum esl, inlerilum laipici sni, (|iiia ilic tnqucu:i noii In ist:> vorsu oxpnsuii (;iii)d supeiius ilixil : Qui^ »'-

inoriiiitis crat , si'd pei(:inlis niagis iiiloriliis. N.dii »)ii/is tibi? .Nim cum diabuliis maiiii sua Imer.'! poue
(|iind seijuitur, vane e.rprvbravciuni animam meam, si- lotimi genus liumanum, de iil.i pitestate qua tcnc-
{^nificat falsc aoeii.saveniiit, quandu Judaicis piqMilus laiur obiioxlum, consial iiicariinrioiic Verl». fuissc

I) )ii)in') Salv;»tori d cti voracia (piasi criuion aliiuod IiboraiDiii. Addidil (liioi|uo ciiciium ct poupcrcm, ul
inipiitibaiit. Clam.d)aiit eiiim vesuiii iiieiidaciicr : hxc tri 1 in unuiii coUecia cviiiJiiioiicm generis liu-

llic csl qui diccbal , dcsliuan titnphun lioc [MaHli. iiiaiii prossaiu ralamilalibus iudie.ucin. Iw^ps crgo
 ; :

E\l'OSIIIO IN PSALTERIUM. PS .L. WXIV. 2;g

«liciiur. qiiia moit;ilis elTiciiis e>\; crjinius , qiiia iii A Nain i-i bi>loriro Mvripias, iuinfniam oiiin !t'gis iisiini

lahiiiiliiis ol siidoribiis piincin (|iixsivil; punicr, qiio- fuisse ciiii io. Ers') diiin Jiul i i per coiiKimoliris ei. in-

iii.iiii (le i!ij sapioiilia t-i ptu ii.itc licjecius, solain le- sl !ius essent molesti, illc diviiiitalcm suani carnis vc-

iiiicmcl(jnibrauleinratiiiii('u'aii) |iossi<leli:il.N.iiii ipiis l.iniiiic lcne'irosis niciiii'>us occulobal ,

qiiia mm mc-
dicat etis veie si|)ui>se, qiii .iiiclinis sui probabaninr icb;!niiir agnosccrc qmin lali impiciaic iract.ibant.
siieniiain noii ii:il) re' Sijil liiinc t:i!eiii i>ir iiic:iriia- Iloc sclieiiia tiieliiasmos, id csl mcdiorrilas dicilur,
liniiein sii:ii)i libera.sse, (jimiii iiiiiabilo, quain csl qiiotie» rcin inagii:im liimiii volo dojioimiis. Qicuii
(iiiiniinod.s siiignlare , ut ineriio Jioaliir : Domine, fignr.im et in iioc, et in snbsoipieiitibus vcrsibus di-

quii liniils tibi? Et iiieiin-i (o i(m(rI siipri, d<' niiinn ligens lo( tor a;,no3cos. Va coiisi lera verbiini C(rli'.-

fditiuris, tr.alioliiiii siL;iiilie;il ,

qni iili ,iic forlior lio- slis paticiiliic ; non diclt, ciiiii me pei seq leronlur, sod

niiiiibus eral. Iiifeiiiis 'i rapitniihm cuin^ spir lus iiii- cuin niilii moles i css nt; (|iiod solcmus ui erc iii le«

iiiundosinlclligi vult, ([ui pole^tali diaboliCj- neran.ia vibiis caiisis, iibi aliquid imporliinc sngj^estum ijn-
(lcviiiionc comiiiilii:iiil. diosa voluntalc su cipimus.
Vcrs. 15. E.rsur,jeiiles lcsies iniijui qucc iijnorabiim Vcrs. Mi. El liuniiliabam in jejunio aninam mcam,
iHlerrogabanl lue. l'osiquani divii iiiulliplice.A calami- el oratio mca in sinu meo coiivenehalur. Jcjiiniuin
talei (|uibus premebaiur liumanitas, ui sc ab ea B l'oiniiii ftiil ,
quaiido nefanda ob^linationo diir:ilos

non reddorol alienum, qiiam pro nobis asauinerc stia non iiive. iobal , quos in cpulas spirilualcs assnine-

peiate dignatus est, nunc prupriani commeinorat ret. II^c ciiim fiiii slcriliias aiiiuuc ipsius, iiiiod ct

pj-^sionem. Tesies igiiur, qui subilo impetu bellnino jejwiium. Jejuniuin eniin dictiim est qiiasi inodiiim,
coiisurguiit, nec moderaic adducuiitur in mediiiin, qiiod abslinenles diutius ad inediain usqiie porducat.
sunt sine dubilationc falsissimi, quos uno verbo po- Jejunavii ergo Dominu<, quia sc ei incredula lurb.i
leiiter designal dicens : Iniqui. Revera iniiiui ,
qui iiiblraxerat. folesL eliam et jcjuuium cnrporalo Do«
er.iiil conlra verilatem jnslitiainqiic loculuri. Jungil : niiiio coiivcnire, quoniam (juadragiiila diebus ci iio-

Quce ignorabain , id esl qii;c mc dixisse omnimodis (libus jrjiinavil iii nionlc {Maltli. iv, 2); scd illo

licscicbain. Sic enim de iilis dicimus qiii sc Domini pcifecio Jejiinio de quo Isai.is diiil : Solveor.n'. vin-
bcncficio recia conversationc custodiimt : iicscil culum iniquiliitis , dissolve obligalion s rehementium
titcntiri , nescil rajiiTe, m^scil oppiimcrc. Ignorabat coiiimtiUitioiium, dimitle njjlictos in reniissionc, et om-
eiiiin Dominiis bla.spliemaro, qii d ei priiit cps sacer- ucin relribwi niin iniquum disrumpe ; frange e.urienli
doiiim scisss ve-lihns impiravit, qiiando divil : Vi- panem tuum , el punpercs sine teclo indiic in donium
deb tis Eilium honiinis se:lentein ad dexterain Patris tuiim. Si vidcris nudum, cooperi, et domcslicos senvnis

(J/«n/i. XXVI, 04); cl siibseculus csl princeps Jiida'o- C /ui uon dcspicies. Tunc erumpet matntinuin lun:e)i

ruin : lilasplieinavit ;
quid adliuc cgcmus teslibus? Sod Inum, cl sauilas tua 'ciio orielur. Et prwced.l an'£ le

<iu;ile lesiimoniiim fiieril , subsequoiili vcrbo decla- jusiiiia lua, el majcstns Domini circumdubil le. Ki tunc
ravii ; ul cos non diccrcl convicissc, sed inierrogassc, ctum/tbis, et Deus exaudiet te, adliuc tc lo^jucnic diccl

(|iiasi non dc sua inlegrii.iie confi.^us, sed dc aliena Ecce adsitm (Isai, i.viii, G, 7, 8, 9), cl c;e'0(a, qu;c
voce soUiciiiis. De qiio loco Matilixus evnngolisia sic textus illo mirabilis coecsti mimoie polliociii-. I;:i

aU : Novissime autem venerunl duo falsi lesies , el iM:igisler bonus, quod i.iopbelaruin pr;edixciat li-

dixerunl : Audicimus lninc dixisse .'

Possum destruere biis, btimaniiiis cvidiMiIibus n»H)nslravil cxcinplis.
lemptum lioc (Ibidem, i
0), olc. AdJidit qiioquc seor-tiorcm caiisam qn;c Lciie cvaii-
Vers. 14. Helribuibunt milii ma!ii pro bonis , i^liri- gclica siinilitudiiic rcsoralur. Dicit ciii;n Dominus
litalem aninuv mca^. Non poliiil alifjuid noc brcvius discp^lis suis : Inirantes antem in dvmuin salula e

licc elcgaiitiiis dici. Rcnoricia D imini aclus<iuc Jii- cain dicenls : Pax Ituic domui. Ei si (juidein fiicrii do-

d.rorum singtilis siint scnnonibus cxplioata , id est mus illa digna, venicl pax veslra supc.r cam ; sin aui.m
mala pro bonis ; scibcel qiiia diim illo vilam crcdcnli- nun f.erit dicjna, pax vetlra ad Vus rcverteliir (^lanh.
Lus contiilis.scl , isii niortcm redJcre maluorunt \, 1-2, 13). Talis esl ct isia oratio quj^ fui;ilo';aiiir :i

i|U(>(l rciribiitioiiis geniis malorum omiiium probalur 1) |) mino. Nain dum cam dotoslibiles Jitd.i-i iiiiuimc
exlromum. Sicrililas quoque anima: fuit, qnando Mi- susi ipcre mercrentur, i>i sinu cjiis, id osi in secroto
gisler bon^js in ipsis fructum 'idci re|>oriie non po- pciioris, uiido fueral cgressa, romcabat. Si oiiim iii

luil; noc peclor;» corum crediilitalis germiiia rodJi- pccioiibus fuisscl operaia, n m convorsa tiiiqiie, seJ
deruut, qu3C saxco sliiporc ilurata suiil. SeJ iic JuJici di< crclur cfTii^a.

*c leviior asrnnenl addictos liuic sierilil.ili , el iii fi- Vcis. 17. .S/fi</ proximuni, s'cut fralrcm nostruin
niliiea illa (Kvangolio lcslc) maleJixil, in qua fiuctus iui complacebiiin, tanqunm lugcns el coutriilalus sic /<«-
oinnino noii ropcril (Murc. xi, 13). niiliuiar. niiaiilum aJ cloqueiiti;iiii I.aliiiam proximu
^era. l.j. Lijo a!itc:n,cum inihi molesti es.-^ent, indue- ei fratri comphicuissc n<)S dicimiis : scd liic miilalii;i

bam me cilicio. CiUciuin lit cx. bncilis aspcrum 116 cst nomiiium castis; pro dalivis enini .Tccusalivi stiiil

•'^ciigcruinqiie lCf^iimcnliim : qui aJ Jelici.'» jure ro- po.s;li. Qua: figura dicitur anliplosis, qn.iiido ca.sus
briinliir, qiioui;^iii ct iii judicio Doiniiii in poccalo- pro casu poniliir. Dicii oniin sicut dc proximo, st-ul de
riiin parle soiil positi. Krgo Domiiius, qiii:i c.Tiicin fratrc ncstro, itu mil)i complaceham ; id est Je coriiui
lcctaii assuinpoit, cilicium sc ind^Assc cummcmoial. afliiiiialc gaudebJiii, qui aic bujliliter iiiscqucbanliir.
 :

247 M. AMIELII CASSIODORI 2:8

lp>a est enim rerrocta relribuiio, si pro odio gra- A hoc esl, prncsia resurgcre « makfaclis : quia injusic
lia, si beneficium pro Iusione praeslcliir. Complaccbal probalur occisus. \ leonibus eiiim , a potesialibus
cnim in illii Domlnus, qunmio cos docebal ne delin- cruentis alqiie crudclibus signific^it. Unicam, qiiidam
(]ucretit, quando pr o Ipsis Pairi in cruce posiius sup- carnein Domini adverlere volueniiit, quaj licel sit

plicabat. Sequilur, /a//r;M«m lugens eA contristalus sic ista communis, unica lamen facta esl ,
qiiia de Vir-
liumiliabar. Illa Domini sariclilas el inipensa cbariias gine, quia siiie peccalo, quia sociaiaesi Yerbo, Iioc
quam docebat, qiiamvis sicul fratns et proximos >e est Dei Filio. Sive unicam, caibolicam Ecclesiam in-
Jud*os dilexisse lcsiclur, contrislalum se lamcn lellig.imiis, 117 quaj in lolo mundo una cst, et di-
jiistc commemorat, quia in cunclis fidem iuveiiire lectione niAgri;i, unica nuncup.itiir, a qu.i barelicoriim
nou pdluil, quom magiiopere qua^rebat. Siquisenim conventicula onuiiinodis excludunlur. Nam ut probcs
nobis bene velit, necesse est ut coiitribiclur, quaiido Ipsam dici unicam, sequcns vcrsus osteudit, qtii de
in nobis n<>n potesl reperirc quod qu.xrif. Ecclesla loctiiurusest.Etrespicererum ordine;n piil-
Vers. 18. Fa adversum me l(etali snnt ct convene- cherrime fuisse servatum : prius pro resurrcciione
runt : congregata sunt super me flagetta, et ignorave- sua deprecatus est ,
qu» revera jam contig t : post
runt. Cum Cliristus Oominus pie contristareltir, Judaji oravii de Ecciesirc liberaiione ,
qu:e tempore judicii
impia liberiatc laelabantiir. Scd divcrsa t rit isla re- B ab omni crit Inquietudine miinienda.
t ibutio : Chri.4iis gaudebii de trisiitia su3, Juda-i de Vcrs. 21. Coiifiiebor tibi, Doniine, in Ecclesia ma-
propria erunt cxsultailonecruciondi; nam beati sunl
gua : in populo gravi lavdabo te. Vciiit ad tcriiuni
qui propler justiiianl lugent {Matih. v, 3), el miseri
tnembrum, ubi jam percepio munere resum-ciionis,
qui inepta gratulaiione superbiunt. Exponit eti-^m
proiiieiur se in toto orbe Domino confiieri. Duas
casum pcssimoe cxciiaiis quia in Dominum suum
:
diximus esse confessiones, u am laudis, alteram
tormenla pr.-ecarabaiit, qu;e in ipsos erant jusiiiiae
poenitentiae. Sed bic ui pra.'C()niaiem debuisses ad-
compensatione rediiura. Hoc est enim quod dicit
vertcre, paulo post sequiliir, luudabo te. Magna vero
Et ignoraverunt : quia in eos habuit conTerll, quod
Ecclesia esl populus Ctirislianu.9, rectic lidei lenax,
corporaliter innocenli videbantur ingerere.
qiii .impliludiiie sui totius mundi spaiia coniprcheii-
Vers. 19. Dissoluti sunl, nec eompnncti sunl; lenta-
dil. Sequ.lur, in pvpulc gravi, utique fruciuoso, qni
verunt me et deriserunt dcrisu ; striderunl in me denti-
nitn in levibus paleis, scd in frumcntalibis granis
bus sitis. Post irapiaj temerilalis sxcessum, dicit quae
noscitur constitiitus. Quein veniens aura tent;uioiiU
Ji>dacts acciderint ; nec tamen obstinaiioncm eorum
de area Christi non abjicit, sed ventilationibus pur-
commemorat poiuisse converti. Dissoluti sunt uiique,
gatiir poiius quam longe projiciiur. Quapropier in
cum passione Doniini sol icnebras aceepit, tcrra C gravi popui.o laudutiir Dominiis; a levibus autcm ct
contremuit, velum tempH scissum e6t(Lja-. xxiii,
fide v.^^enis iHiqiie blaspbemalur.
45); eicuPii! bajcianta fuerint ostensa miracula, non
sunt tamen conversi
Vers. 22. Non insullent in me qui advcrsantur mihi
facienle dupitia. Tentaverunt
iniaue, </!(i oderuut inegraiis et annuentes [mss. A., B.,
vero quando dixerunt : Dtc nobis si tu es Cliristus
{Luc. xxti, 6G)? Deriseriinl, qu;u»(K> cnicilixo iitipu- F. ar.nu nt] ocutis. Ordo verborum l^ilis est : Non
tabant, sicui M.-^tiliffius evangelisia ttsiaiur
insuUcn', ;p. me qi:i adversfintur mihi inique, annucn-
: Simili-
ler el principes saccrdotum dcridenteii eum cum les oculis, qui oderunl ine graiis. Insullant iijercllri,
scribis
el Pkariscvis diccbani: Alios sabos fecit, seipsumsalvum
quaiido aliqiu>s de numero fidelium sancta perdit
Fcclesia ; odversanlur inique, qu.Tndo de pereiiniiiim
facere non polest (Matih. xxvm, 41, 42). Genus aiuem
illud loculionis
errore lastanttir. Hoc ne fiat pia Domini intercessione
tuiic adliibetur, quando res aliqua
copiosissime significatur impleta;
deposcitur. Sequilur, qui oderunt me gralis; hoc est
ul , Denedicens
bencdicam te, malcdioens
quibus nihil nocui. Inaniier sUpiidom exsecratur, cui
malcdicam te, ledilicans
a^dificabo te, ct his.similia. Quod argonientum laesionis caiisa nulla prxmiiiiiur. Antiuentes auiem
dici-
lur nolatio, ciini cx vcrbi positioiie clicilur simililudo ocutis disit, quod solet fleri qiiando voluniatem no-
sermonis. Sequil!jr, slriderunt in me slram I5ciia et dolosa signiticaiione declaramus ; ct
denlibus suis, jy
quodlit a scevis liominibus, quando r.ttionc vincuntiir, ubi voce prodi nolunius, oculorum qnempiim nuti-

Nam cum eis prc veriiate vcrba dcfeccrint, lunc bus adinoiicmus.
iiii-

paiienier dentibiis fremunt, su:isqiic volunluies ta- Vers. 23. Quoniam mihi quidem pacipce loquctan-
cita interminaiione denuntinnt. Sed hoc loium ad tur, el superham dolose co:;itubant. Prxdicilur Jiubco-
magnam bumani generis a-dilicationcm refermr : ne ruin ncfanda d -lositas, qux non nostris, sed verbis
nicmbra slbi exisiiment oiuTosum p;ui ,
qutid caput ovangolicis indiciiur. Pacifice /or/ui vidcbantur quando
^uiim sustiiiiiissc cognoscunt. diccbo:il : .^tcifiilcr, ninuis quia icrax t".<, ei vinm Dei
Vers. 20. Domine. qnando icspicies? restitue anl 11 veritatc doces : licel tribulnin darc Ccrsari, an non
mnm meam a makfaclis eorum , a lconibns uuicim {Mcitlh. xsii, iU)? Scd poitsl dolum cogilare ctiani
tneam. Quando respici..5? pro consucmdinfi indnnita- qui ncn disponit occidcrc, ul si quis pccuniam aul
lis humanne dicilur, rni morosum viiictur quodcun- posses.sloneni proximo niachinetur rvnrorre. Sed ad-
que f\jturi.ini cst, qux> mox iil nipit aliqiiid lc^litir.i , didit iVat;», us dolu? eoriim C-Titialis fiilssc declarelur.
tmplcre. Hcsiiute vcru Ji\it, (\u:\>i crcniaiv, rcddc Uoc i\d .lUid rofcjliir, quando ddlobun niacbiiialio-
;
«iO EXrOSlTIO IN rSALTKRIllM. PSAL. XXXI V. 2:;o

1'Piii iraclab.Aiii : Oportel unr.m pro omtiibus ;?iuri A ne(]uilia, id csl poliiimus, fociiiius ,
rgimiis; setl

[Joau. XI, UO). precatur ut mala sua potiiis falntnritcr trisie^ do-
Yers. 2i. Dilataicrunt in me os suum ; dixerunt : fleant, quani se exitialiier implcs^o contjaudoant.
Kuye, eu^ie, viderunt eculi tiostri. Dilataiirunl uli- Vers. 2S. iS'(>n dicanl in corJibus suis : Eiuji', tuge
f]iie os suuin quamio claiiKibriiU : CrucifKje, crucifi.jc anima; nostra;; nrc dicant: Ahsorbuimus enm. Exiires-
[Luc. xxtii, 21); jain non anikueiiles oculis, iion Uu- sil insultalioncm quntn superius foccr.il scnliend.tin.
losc co^itar.tes, seJ api-rta et libcra vocc (lamnaiitcs. Nvn dicant : Eugc, emje, \<\ est, bciic, bena. Verbo
D sceljistuui f.iriniis! .Ncgavii juilex liori quoi! pop\i- suiil ciiini i^la see!o:ala menle Lui:iuiiiim, qiuii

kis clam;ib.Tt iinplcri. Scquiiniur verba leilialiier \x- jam dicere r.on pi)ssuiil, du-n co:<ipi>nctioi:ibus affli-

aniiuiii Juila.'oruni; ac si diccre;il : bene, bcne vi- guntur. naiiincnt ergo malam conscienliam suam,
ieniiis dc lequod dcsideraiHus cfficere; ut dissuasor ne possint pijnalem subire sentenliani. ingens et
iilebis cum laironibus iii cruoe pendores. En niira immcnsa jjielas Crcaloris ! non paiitiir eos Ijeio*
;)atieniia, in qiio eral summa polCilaj. Nunf]uid non tenifioraliler rcliniiiii, n»i debcnnt X'terna cal;iiiiitale

laluii ad coiifiindenilos iniinicos vivus dcsccndere perGclIi. Absorhere est auiem in corpus alierius su-
Jc cnicis p.iiibulo, qui moriuus die terlia rcsMrgcre bitn celeritate transmiiti ; quod accidit illis qui ali-
^oluit de sepnlcro? Sed non convcniebat divince vir- B qulbns superslitioiiibus doglulili, a verar fldei viva-
;iiti ad verba itisuliantium cammoveri, ut ampl us citale discedunt. Scd boc pelil ad infonnandos fide-
rrubesceront, dum omnia prxdicla conslarcut. Sed le-. Civtcnim ineffabili cjus 118 puriiaii lalia iioii
|U.«.n\is Jiulxos Euge, evcjc dixisse in Evangclio po eraiii evcnire.
non lcgatur. similia lamcn iiisulialionnm vctba lo- Vcrs. 29. ErHbescanl et revcr,:anlur i-imul qui gra-
,

:uti suiil, ui una res per somicnuni var.elates vera- tulautur niatis mcis,
:itcr probetur csse narrata. Euge, eufle pcr lii,'iirain Vers. 50. Induanlur pudore et revercntia^ qui
liclnm Cil cpizeuxis, qnando sine aliqua inlcrposi- mali jnu loquuntur adversum me. Digna viiidicti, pos-
lione in uno vcrsii vciba genuiianiur. na sufficieiis. N.<im qui erubescil acius suos, propria
Vers. 25. Vidisti, Domine, ne sileas Domine, ne aesiiinatione dainii;iius csi, uUorc
; ct sc lor(|iicUir,
Vncedas a me. Ad bac el isla tria vcrba perlinent qiii vinculo confiivionis involvitur. Potest tamen ali-
jtia; supcrius dignoscuntur esse narraia. Vidisti, qiiis erubefcere, ct reYcreuliani non babore. Ilic au-
loc est proba>ii com(i|eia, qu.B coutra me pr.Tvide- tem adilidit, et revereaiitur simul, ul conversionis eo-
rr.s esse cO;.'iianda. Sic cnim dicimus, qu.indo ali- rueu indicia dcclarardt. Ileverentia est eniin Dominl
juid in meniori.im revocare desidcramus : \idiiti limor cum amore permixlus quod illis provenil qui
;

lu.im crndelisexstiiii mibi; r/rf.sn qnama in n e fe- C voluniato sincerissima conressinns munora conse-
leritlatroiiis im.irobi as. ISesileas, id est non raa
dilf- quunlur. Sequilur, induanlur pudore et rcvcrcntia.
lare sentenliam, qiiod uiique tacendo non potest Quasi quodam cilicio poenit»'ntix', qiiasi veslc lugii-
ieri, scd loqucndo. .Nam qiiod dicil , m di>cedai a bri. Pudoiem coiilra audaciam poiiit, quam li.ibiic-
ve, a parlc accipiendum csl liuoiaaiiatis, qux' subja- rnnt furentes; revereniiam contra impudenliam falsi-
uit ]).assioni.
taiis, ut duabus viriutibus curent, quod duobus com-
Vcrs. 20. Exsurjc, Dom'ne, et iulende judicio misere criminibus. Magna cnim dixit tocuios, id ost
neo : Deus meus, et Dominus meus, in cau^am nieam. siipeiba niodum probitatis excedenlia. siciit beaius
)icul STpe (liciiim cst ab luimana consnoliidine, Ex- Joannes in Apocalypsicommemorat : Vidi os loquens
urge diciiur illi qui sempor vigilat, semper intenlus magna adversus Deum {Apoc. xiii, ij).

ssi; ei cum jugitcr omiiia respiciiii, liinc lamen piiia- Vcrs. 51. Exsultent et lcetenttir qni volunt justitiani
ur iniendiesc diiin viiulical. Judicio meo, quod pertu- meam; et dicanl semper, Mugnificeiur Dominus, qui
il ajiid.cis.judiciurasincjure, lorme.nlasiu€ scelere, voltint pacem servi ejns. Postquam de pcrseoutoribus
nortcni sine pcccaio. Ijone nniem dixit meo, quod sufficienter edictum csl, venitad p.iricm Odelium :

evera poriuler.it. rulclire siquidem dixit, j;i cau- illos oplans salubri poenitudinc cruciari, istossiimma
am tueam rospice, non in pirwani; p/ciia cnim scc- ^ beaiiliidinis cxsullalione compleri. El illiiii icspice.
erans vitlelialur csse cousimilis; cnum vero laiis quod inerila eorum ipsa quO(|iie verba dislinguuni.
:um iiuilo poleral esw; cnmmimis. Sed qii;c est ku Persccutores onini solont dicere, Euge, eugc, ar.ima:
auia, qune a Deo potebatur intcndi ? scilicet nl <iiil nostrce, qiiod lemporale gaudium ot liigiliva Ixiilia
lare vcncrai saliiiem Iiumano gencri, ab insanis ct e;->l. Dcali vero dicunt : Se.inper tnagniftcetur Dotninns,
jci-fidis prob.iroiur occidi. quodrelernumatiueperpeiiium cst.llli animabns suis
Vcrs. "^7. Judica mc, Domine, se<undtim wij&tj- mnnilanas conforunt voliiptates; isli ad Domiiiiim
ordiam luam, Deut vicus ; et nou iHsuUe-it in me ir.i- propria vola converlnnt, et cxsiiltaiioiiem siiam noii
nici mci. Quamvis baberel optimam causam qui pec- in se, sed in pjtis laudibus poniint. Qiiod anlcm di-
;ata uon fecerat, lamen se pciit scrundum miscricor- xit, iervi ejus, ad liiimiliLilis rospicil forinam : ipiia
iiam judican, ut nobis oslcnvierc prccalionis cxem- assumpla oafuo buniililas
t in e-t, iu n::ij(;st:tlrt \cro
>l"ni, qui Uilc non poioramus luben: negoiiuni. S;- polcntia. Sic ulrnmque perreotum atqiiCAo.rissiinun:,
l«ilur quoqne : Et non intuUcnt in mc inimici niei : uniis est Dommus Cbiisluj. Qui or;,'o vuluvr incen
>i'iUi.Qi nc dicaut qiiod insulianiium pulesi babcrc scrvi ejui? Sciliccl qni a viiiis roJJuiili;.'" ali<;iii, ot
 2">-
231 M. AlRF.Lli CASiJlOnoni

?ii conlineiilia: Ijoiio, divino muiierc animi lraii(|Mi!- A /«r, r/</f/jaiat amimm, ct deprimit terrcna iitliabilatio

lilale vcrsuiiliir.
seuium multa cofjilantem {Sap. ix , 15). Aliiid vero

Vers. Tyi. Et liiigua mea meditabitur jiiilitiaiii:miit, cst aiidax, dcsperatum, bla^plieuiuin, quod sibi pro-

lota die laudem luam. Lingua iiisiiis mcdilala esl jusli-

jionil libcra voiimlalc deliiiciuerc : conl«mnciis orn-

tiam, qiiando Noviiin Tcslamciilum populis pradica- iiia, sil/Kiue murniurans neiim pulai non turare

vil. Tola die, sicut s rpe diclum csl, uiiivcrum viiac inor alia. Qiiapro, tiT dixii isie lilis apu.l se rcm
lcmpus ostciidil. Scd quia humanilali iinp!)ssil)ile vi- scclesiam, quam publice non ausus est prufitrri. El

delur Dcum coiitinuata vocc laudare, aJ iiilcleclum idco isla cogilat, ut sibi ipse liceiiliani vidcatur Iri-

bonorum actuuin traiisferamui

iios qula se.iiper : bucre peccaioriim; quaicniis sub iininensiiat:; ddin-

Deum laudal qui in omni voluiilalc sua diviua jii-sa quat qui meliiiu judicis abj ciendum esse decrcvii.

coiisiderat. Scquilur, Non est timor Dei ante oculo% cjus. Cogila-

Conclusio psalmi. tioncm d cit iniquorum, qui piilant liinorcm Dci iion

esse in conspcctu ejiis; id csi, non ciirare Dciiin, iii

Consideremus Ciristum Dominum per lolum psal-
iiomines eum debeant roimidarc; sed, tit quid.im
mum quanta iiobis dispcnsalioiie loqui dignaliis esl.
crrantes pli losoplii dixerunt, mundani polius cre-
Fecit enim ab oralione principium, sicut et in aliis

B <J»nt casibus regi, quam superuis admiuisiration.b\ii

similibus psalmis. Deiiide passionis et resurreclionis
ordiiiari. Sive de injusto dicilur, non es$e timorem
suas Vi^ntura narravit. Postremo fiiiit iii spe magna
lidelium, ut dubium nou sit et Iiunc psalmum pne-
DA anie 119 oculotejus, qui lalia dicere sacrile[(a
voluntatc praesumil. Denique sequitur :

faia regiila fuisse conclusum. Quapropter gaudeamus

Yers. 2. Quoniam dotose egit in conspeclu ejus, ut
iii cladibus, exsultemus in periculis. Nam cur a fide-
inveniret iniquitatem suain et [ed., ad] odtum. Scele-
libus debel refugi, quod ille rerum Domiiius pro
ralus iste de quo dicium esi : Non est limor Dei nnt»
omniuui salulc susiinuil? Notandum praeterea secun-
oculos ejus, neglcjiit operam legi dare, ul inteiligerel
diim liunc csse psalmum eorum qui passioncm et re-
surrcctionem Domiiii latius intimare noscuntur.
persuasion; m suam esse falsissimam ; scd co:.icm-
iiens dicia salutaria, veritntem sluduii omnimodij
EXrOSlTIO IN PSALMU.\I XXXV. ignorare. Is ergo dolosc cgl in conspcclu Dei, ul
In finem servo Domini psalmus David. suam iuiquilatem ct od um refugerel invcnirc : crc-

IIxc omiiia nomina bene intelligunlur de Domino dens per ignorantiam pry.cepii sc pisse dcfcndi.

Salvalorc. Naiii et in fmem ipsum significal. Et servo rulclire aulem derinituin est pcccata iiostra esse i»ii-

Domhii dt! ipso dic tur qui formam servi accipiens, quitatem et odium, quoniam illa odisse debcmus pcr
fiiclus est obcdieits usquc ad morlem (Philip. ii, 7); C q^-^e »<! 3etcrn;i supplicia perveniinus.

sicut Isaias proplieta de ipso dicit : Ecce servus Vers. 3. Vcrba oris ejus iniquitas et dolus; noluit

vieus, suscipiam rum {Isai. xm, 1). /*sa/(«us vero et iiilelliqere ul bene agerel. Scrmonibus iniquortiin con-

David frcquenti exposilione jam nota sunt ;

qua ideo venienicr d.ila cst deliniliva complexio. Verba eniin
ad pcrsonam Domini pcrtinere noscuiUur, quoniam corum sunt iniquitai et dolus. itaquc qua; numerare
ei convcn.re ipsorum nominum expositio declaral. iioii polerat, duobus sunlscrmonibus explicata. Ini-
quilas pcrliiiet ad blaspbemiam, doliis ad proximuin
Divis'o psalmi.
decipifndum. Sed qiiid, rOe'0, sibi residuuiii faciat,
Totiis psalmiis a pcrsona propbctoe diciiur. In
qiii peccarc in Deuin et proximum non rccusai? Cum
primo membio contemitores legis vebemenier accu-
vero dicii, ;to/ufi inielligere ui bcne agerel, illos signi-
sai, eosquc dicit non liabiiare cum Domino, comme-
licat qui ex aliqua parle sapieniix igniculnm pcrcc-
inorans eorum impias voluntates. Wec movcat qiiod
peruiit, et a vero intelleciu suo viiio dcclinantes,
post litiili, tale principium ab insipieniibns lacere
pervcrsis sc erroribus pollueruni. IIoc et ad demen-
delegit, iniiium. Commendat cnim vclicmentius bo-
tiss mum populum Judaicum compeienter aplainr,
norum parlein, quando prius pr.icmillilur quod gra-
ad qtiem Dominus veneral, et ille sanari dctoslabili
vitcr borrcaiur. Secundo sub laude Doniini collaia
j) obstinaii ne contempsit. Nam impriidcntia; plerum-
bealorum prxmia describiiniur, cosque dicii dumus
que venia datur, voluntario vero malcOcio nliio sem-
Domini iibertaie compleri. Brevilerqiie in riiina ma-
pcr jusla succcdit. Quod argtimonium diciiur ab iii-
lorum psalinus isie concludiiur, nc qiiis puiarct (nr-
geiiio, qiiaii io non pcr ignorantiam, sed maliliosa
tassc liMiiandum qtiod lanla evsccialionc novcral ac-
voluiitale peccaiur.
rusatiini. Qinproptcr subliliiatcm cjus paiilo diligcii-
Vcrs. 4. Iniiiuilutcm meditnlus est in cubili suo,
tiiis pcrscruieiiiur; cst enini iiDnnulla difiiculiaie
astilit omiti vi(V non bontr; mainiam autem non odiril.
contoxius.
Iii cxponendo aJliuc viro pessimo pcrscvcrai. Ail
Expositio psulmi. cniin : Iniquiintcm medilatus esi, id est, errorein

Vers. I. Dixil injitslus ul deliitqunt in seinctipso loiiga mediialionc traclavil, liliros sciliocl facicndo

Nou est liiuof Dci antc ocutos ejiis. Diio siint gciiera porvcries; nl noii laiiluiii ip.-<c dcliniiucrci, voriiin

pccoan iiii» : uniiiu qiiod crcdcns logi pcr iiirMmila- ttiain posiorilas eodem aiitloro pcoc;ircl. //» cubili

tem carnis non valet qu;n sunl jiissa complcro, do suo, id est iii corde proprio. Cubilc enini a cubando
quibus dicil Salomon Corpns cnim qKod coriuniiv-
: dioium Ckl, ubi aiiiiiius no^icr intu; inbabiuu: l»o«
 ,

2-3 EX! OSITIv) IN PSAITER IM. PSAL. XWV.

iniin iiiali:iiii|iie incliialur. Attitil vcro dicit o».hi \ (liiiaia voluniale irDClaiilibus, lienc(icia siijc pieoiis

u> Mon boinje, id csl sxculi i^lius vil;e, qiiain nnn iiidulgoi. Hoc auteni qux mens, qujc raiio comprc-
lrjn>iw', iit rcliiiiii conlitiTle», fCii iii cateni tom- liendai siii>plirati()nein pirniienliuin.id praeinia irans-

niiiraliis :ili]ue diH^us csl. Ad riiinuhiin quoi| :e iii- ire justoruiii? YiJcs crgo l>oinini jtidicia pro'undis

tulil poccaiofiim, maliiiam autem non odivit. Ilic ni;»- abysiit apli<siine com;iarala.

liiiain viili inltlti^i riinctoiuin criiiiinnin ni;ilroMi, iii Qiiemndmodum muliiplicatti miscricordias
Vers. 7.
un > vorbo concludciis qudd laliiis videbjiur cfTiisu.n. luns. filii ttutem hominnm
Deus ! in prolectionc abi-

IIjiic i^iiiir nlTcclaro (liiicnlnni e^i, (jiiun noii so^iini rum luarum tperabuiit. Nunc lalius per v.iri;is enume-
^it:ire prxcipimur, sod merilo eain odis<e (oinpclli- ralioiies e\|ioiiil quod superius breviter dixil, Judic a
niur; quateiius tanlum faciiuis pcrpctu;^ exsecralione lua abyssus multa. Quemadmcdum aduiiranlis advcr-

d;iinneinu>. Meinento an eni quod n rapi'e psalini biuin esl, id esl, qirun sublimiicr, quam potenter
lii:jiis p^r qualuor versiis liguram posuil synalhr.ii- tnisericordias luas largitaie mirabili conlulisii, nl et

sin s, qu£ uiio traclu ati|uc circuitu criiiiina mulia [icccaiores ad propmia venire faceres, et jiistos s e-
concludit. rare promissa dona sancires! El nola quid snperius
Vers. -^ Domine, in ccelo misericordia lua et veri- boniines dixerit, nunc autem fitios hominum po:>ii.
tt:s lua usque ad uubet, D;nuincraiis cogiialioniliiis B lloiniiies plerumque diciiiitur, qui nerdum primi lio-
li"niinuin pessiinorum, scciindo inembro ad l.iudem niinis veliisiaie deposita, in originalis peccaii cri-

Uoniini Iransiluni Tacit. Nain quainvis ct in tcrra cl inine per^everant. Nam et ipse Ad;im quonia n pri-
in inari el ubi.jue sit misericordia cjus, tiic l.imen mus e>l, honio dicilur, non frius bomiiiis. Filii aii-

siKcialiier in coelo dicit, id esi in coelesiibus creitu- lem liominum siinl qui graii.un baptismaiis coiise-
ris el s>nciib liominibus, ubi copiosius dona mana- culi , in novam progen ein ,
pnestanie Dnnino,
vcruiil. Veriiatem ctiam comniemorat jiislorum, quje renascimtiir. Nam el ip>e Clirisius Filius bominis

In isiius 8:cciili agone vcr.<aiilur. Diximus enim su- dicius est, nt revera cnjns pr*mia snsripiunt, ejus ci

per us nubes pro|ibelarum proedicaiionibus compi- iiomiiie decorentnr. Atcc vcro sunl D .mini pracepia

ralas : quia sicul illa; lerris viclunles aqiias dc- Novi el Velcris Tesiamenli, in quorum proiectione
pluuiil, ila el isii fidelibus animabus imbrem salntis justiis 120 f'iii"is sperare cognosciinr, dum eis

cniiltuiil, ul fructum deni QJci, qux sicriles fuerant dbed re monsiraiur. iluic simililudo iracia e->t com-
ariditale peccati; ul ipsiim revera inlellisamiis coele- peienier ab avibus, quaran pulli teneri spein snam
siibus viriuiibus misericorJiam facere, quein ler in malernarum alariim prolcclione iionere consue-

a|ioslolosel proplieias Ijnmaiio generi veritaiem co- runt. Quo exemplo el simplicilas speranlis oslendi-

gDOScimus prasiiti.sse. Et iuluere laiidem banc coii- Q lur, ct blandissimi bcnericii caiilela d>'clar;itiir.

tra impiorum vilupcrationem coiiimnniter inlrodu- Vers. 8. Inebrinbunlur ab ubertate domus tua:, et

ciam, ut demonstralivuiii genus nlrisquc pariibus cx- torrente voluptalis tua; polabib eos. Inebriabunlur

plicaiis evideniius apparerel. sermo iracius est a parte bonorum, de hominum

Vers. (j. Jusiiiia tua sicut monles, Domine; judicia consuetudine vitiosa, qui viiio nimio giirgitati, ineu-

tua abyssus muUa : homines e( jumenla satvos facies, tis oppressione lorpescunt. Sc isla ccelcsiis ebricias

Domine. Ouamvis usus liabeat : Juslilia tua sicut memoriam imercipii sxcularium rcrum, el carnalia
montcs Dei, multo lamen absoluiior est liier.>nymi ita fjcit mente discedere, lanquam vini ciapula,
a

fida transiatio, qux Dumine m:igis quam Dei posuil. qiiae humanos aclus a nosiris sensibus alienai. Se<|ui-
Jusiitia lua bea;os dicit aposlolos, qui capices Do- tur etiam uiide lalis provenire possit ebriolas, scili-
raini juttiticB devoiis sensibus exstilcruiU; quos me- cei ab uberta'e domus tuce, id est ab enllieris spiri-
lito moniibus coinparavit, qiioiiiam summae veriiaiis tualibus sancix matris Ecclcsix. Ipsa Cbl eniin do-
lumcn iii ij sis primordiis hauri' nles, humilibus po- mus qu:ic cnndila sua inanitcr ncscit cxpciivlerc, qti o
pulis sanctis prGedirationibns iiifuderiint. Sicut mon- sic universo mundo siifficit, ulplcn:» seinper exube-
les qui sole orio radios nov.ne lncis cxcipiunl, et ad ret. Ebrieias sobria, vinolenlia gloriosn, in qiia po-
conv; le.s l>'rraruiii rcfusa clarilate tr.iiisniittunl. D laior porcat, si eam polius ambirc despici;il. Torren-
Ahyisus hic in bono posnil, profiindilaies ejus divi- tem vero dixiniiis esse fluvium vetorcm, qni pliivia-
iiis jiidi' iis co^ipar.Tndo. Abyssns csl eniin profundi- niin suhila inundaiione descendit. Ciii h "ne cuinpa-
las aqiiarum, qiiam iiec meliri, ner inlriiiseciis ex r.ilur sapieniia Chrisli, quia subila esl, ct ita rapida,

l< to videre prafvalernus. Quis enim ni.igni pe'i)gi aiil nt ad fincni quem vult sine aliqiia tardiiaie per-

inlcriia ronspiciai, aiil spalia latissima comprelien- vciiiat.

dai? Sic diiina ;;(rf(c«a nec iMcnlo rnmplecti po,-isii- Vers. 9. Qnoniam apiid te est fons vilce, el in lu-

mtis, nec r.itione aliqua definire pr.Tv;ilemus; siciit mine tno videbiniut lumen. Quam saliilariter aperit,

Apostolns dicit: Quam incomprehensibilia sunl judicia qu.im polentcr expoiiil qiiid sil istud quod superius
fjus, e' inve^tiijabiles via: ipsius (/lom. xi, 3")' Ilis n t, inebriabuntur. Clirislo noniino dicit : Qneniam
lainen omnihus iiniim nomen .Tpposiiiim est, Abys- opnd te cst (ons vitw, id esl inilium omniiim bono-
sus, id cst profundilas qnne non valel ap|>reliendi. riim ct origo viriulnm, iindc iicrfeclissime coinplc-
Ixponit ctir.in qu:ire judicia cjus abysum «lixerii : rnur, qiKindo aliquod muniis ab ejus pictalc siiscipi-

menio, quando pcccaioribus, jumcniorum sc inor- mus. Dcbriai clcnim nos vita polabilis, ciiin bonx
 :

2.">5
M. AlUELU CASSIODOUI 5 6

Diiversalionis studitim dc sacris pracdicalionibus A \crs. {'i. Ibiceciderunt omnct qui opeTanlur iniriui-

l.iiuscriinus; sicul Isaias dicil : liaunelis aqms de tatcm ; expulsi sunt nec poluerunt stare. Ibi, ubi supo
fonlibux S.alvaloris (hui. xii, 5). Verum in consuctu- rius dixit, in pede scilicet superbisc, ei pra\a f.ua-

(line rnorlaiium, aliul csl lumen, aliud esi fons sione Dciuitiaj. Cene auiem posuil ccddvrnnt, ac si

imo ol conlraria sibi sunl, qnia lous aquaj llamma- dicerct, iii profundam foveain corruoruiil. Iii ilio

nim lumen ex-tinguit. Apud Dcum vero ynum est, eiiim pede no:i s.taiurus, sed casurus inniiiiur. Qui»

cjiija qiiidquid d ixcris el \erum est, eiadbuc niimis eiiim dubiiei eos possc corruere, qui uno taniuui, ut

csii. Dic.muf; cn'n)i Deuui /uiHen, quia omnem Iwmincni suyra dixi, vestigio sublcvaniur? Quein vcl si nullnt

venienlcm in lianc mHnduni illuminal (Joan. i, 0). impellat, la^^situdine sua fii pronissimus ad ruinain.
/•'oNfeiu, quia siliciitom ct inanem saiial; moulem, Sed tamcu bunc pedem non uni dut viiio, scd omui-

q!:ia forlis el e\cclsus est ; vi;im, quia rcclus csl; bus qui operantur iniquiialem, Nam quamvis alii ei
magislrum, (iuia Doctor csi vilj; aelernui'; pctrain, crudclitate, ?Iii ex Ibidine, alii ex cupidiiaie, abi ex
qiiia fundamcniuin el firinamcolum csse probatur iiividia diaboH prQlab;inlur, oinncs taineu iii super-

Ecclcsiac; et civlcra qnoc legunlur in litleris sacris, bitii vilio cadunl, quia Dnmini jiissi conl>-ninuQt.

YerumtawcB omtiibus uuus intelligiiur Domi-

in bis Nan) sicul obcdicns diciiur, qui muliis jussiimibus

iius Clirislus.Sed ul vorsum istum pcrlecie ac dili- B obsecundat, sic myllifuriu Doiuini praccepi.i conlem-
genior inlclligero dciM^ainus, sciendum nobis esl Uoc nens, superbus veracissime nuncupaiur. Quod argu-

uomcn Inmiuis lotius Triniiatis csse commuuf^. Le- njeniuni dicilur a geucre Ccnus cnim esl superbia, .

j,'itur coim : D^tua iux esi, ^ tem-bra; in eo nnlla! sutii uuUe omnia vilia exoria nnscutitur, sicui Scriptura

(Joan, 1, 5). Ergo quia Patcr, el Filius, el Siurilus dicil : Iwtiuni omnis pecc-li iuprrbia (Eccli. x, 45).

sanclus uuus csl Dous, rcclc aiiimad^cniinus de lota De istis aulem sequiiur : Expulsi mni, nec potiierunt

Trinilate esse diclum : Dcus lux e$i, el tenebta iii eo stare. ExpellmtHr ulique, quon am audienl : lie in

nulloe sunt. Lnde versus iste mcriio de Salvaiore di- iguem (e!ernum (Mallh. xxv, 41). Ntcpotuerunt sarc,
cil : In lumiue luo vidi.bi>nvs Inmen, Palris scilicet, qiiia non illis licvbit Doniiui }u&sa diCTerre, sed illic

ct Spiriius sincti : quia per ipfius pHa.'ilicalioiiem slHlim pra:cipiianlur ab angelis, ubt cis pnrata esi

lactum est, ui loia nobis Triuiias msiuifest;» eon- ftamnfia poenaiis.

st.iret. Conchislo psalmi.

Vera. 10. Prcctcvdc miscricord am tmm seiciHibus
quo decorc pro»
Repetere libel superiora psalmi,
te, ct jnsiitiavi tuum Itii ^ui reclo suntcorde. Prwtende,
lata siiit. Dicilur eniiu quauta famulis suis gratla di-
dixil, id osl praroga, pnrsemiiia, longe lalcque dif-
vina prxstiterit, ul usque .id plenissimam satietaiem
fundc; ut posihn scientes te iu isio sajcuL) tuiius C fe,ic, ubeit.te pervencrinl. lau labilem niuMsebrie
anvbulare. Isti autein scieiitos Di>u»iinmi, niuUipliii
liteni! voiis omnibus expeiendam viuolenliam,
ler inletligcndi sunt; sciunt enim D«.uiinum qui
unde modestia nascitur, et plcna rocniis integrilas
sanciam Triiiitmem cordo Urniis-iim > confiieiiiur :
obunetiir ! Non bioc litubatio, non confusio, noii
qui rcgolas coelitus datas nuila int 'llectiiJS sui pravi-
121 mentis alienatio, nou caligo lenebrosa succe-
late dislorqucnt ad poslrcsiium ipsi soli veraciler
sed tanto anima sanior rcddiiur, quanio
:
dti; illa

norunt Dcum, qui catbolicie liilci non doserunt uBil:i-

ebrietate compleiur. Bibanuis crgo hunc pdlumavidi
lem complere. Uis rogal praiendi misericnrdiam, ut
nequ.iquatn labiie carnalibus, scd purissimo cordis
ct in i)io sxculo sub nomini pielaie degnnt, ei iu
aftectu : dc quo non Ueiitia teinporalis sumilur, scd
fuluro jinJicin pr.-Euiia digna rccipiant. !loc ouim si-
aHeriis vilai gaudia conquirunliir.
guilical, JHsiiiiam tuam itis qui rcCio suni corde : quia
EXPOSlTiO IN PSALMUM XXXVI.
ibi jusli&sime ad dcxter;un co!locabun'ur, qui bic
recta niente, prestame Domioo, vivere mcrueruni. Pi,.almus ipsi Uavid.

Vers. II. Nan vcniai mihi pes supcrbitv, el m'inus De verbis lituli isiius nou csi quod noviter diccrc
peccatoris uon moveat mc. Orai ui gressus meiitis .1 debcainus; sod inteutiouom psalmi oiaguopTe de
jiisio tramite iioii rcccdai, ne iii rjiipirbiatn erec!,us D bcmus apcrire. Tolus euim ad luore» periinet corri-

cadat qui lulibsiina liuiuilitatc cciislilcral. Ncc »-3cal gendas. lostruil quippe Ecilesia, qua nunc iiiirudu-

quod pedcm bic singtilari numoro posuit; certum csl ciiur ad loqocndum ,
prxccptis salutaribus genns
cnim in uno nos pede couiiiiue st:ire niu» po.ssc;i|ui iiuinauum, ue mortirtris crroribus niisceaiur: lualos
convonienter superbia; datus esl, (pion nm elatiim pOiua deicrrens, bonis praimia couipiomilteiis. Qiiod
bominem diuiius non pran'alet coniinere. Pes ault!iu docirin* genus oniiiino cfficacissinuim esl, ui ei su*

pio afrcciu niculis est posilus. N.iin sicut j.M\u!icntcs pcrbi liumilientur, ol liiiuiiies digiia consolatio pro-

dc loco ad locun) iransforimur, sic a liomino 6epar:t- scquntur. Ksl etiam alpUabeii Mebr.Ti ord nc digo
mur, qi)Hiido nos elata co;;iitiiiMie dividimus. lioc stus, irinus babcus lilteram e\iatndeciiiia;ii ;
quciii,

eoim uiaxi.iiiim consiut osso peccitiim, uude angc- sicut in superiorib.is jam dictum est, ad ilos .Tsii-

\\\i oocdit, por quiul Ailatii :i pnindi«;o proliatur cx- nnmus cs^e rercrciuliKii, quiiius dcost aliijiiid de
clu.sus. Manus vcro j^f^ccaioiis cst ukiIc suailcuiis |verfecta coovorsalioae saiiciorum. Naiu cum oinno»

U[)eralio, i|a:e lunc nos a fulci riruiiiale movci, cutu iillcrx' apud Ilebr.vos signilicauli^is suas babcant,
/uiqaa diM.eptationc solliciiai. ciodrrc foriasso dig'iuiii osi, cui dicsi ali<iuod clc-
 EXPOSITIO IN PSALTERIUM. rSAI,. XXXVI. r-s

nKnitifn, enm qunr|'ie significaiioncin ipslus non ha- A Q<i:iproptor fenum miincli noMlibus compaicmas, qni
Ucre. DicanlsiuJio-i foriasse meiiora ; nobis lamen Cl facile mngna
proficiunt, ot \iri.litale <\ms\ gratia
diiilnis per(|iiiieiiiil)U> conccseiiiH Don csl alinii in- vcstiiiiitiir. OLth herbntum mediiKros pdiiatutiT ct

tcirrc qiiam dixiiiius. .Memeiilo vero qiiod isiorrjm humilrs, qn.-c pcr lnca inculia «n^ija piiHid.mte con-
:i!pIial>cloruin jatn lcriius psaimus cst, quoniarn ct siirgniit, el n,i<iii;c snx- agroMem atqiie lii^pidain rc-

ipsi a«I scpien:irium numerum tcRdunt , qiiod stioioco ttnent qualiiaieni. Scd ct iHuol velttciier arescit, ci

iliccnJiim csl. i>la ci;o dccidnnt. ircd d^cal aliqiiis. Qiiando lioc ill s

Divisio pialmi. cvcnire crcdcndnm esl? Scilrcct Kjmpijrc judici,

Pcr loriim psiilmuin, sicnl dirliim esl, Ecclcsiap q:ando splendor xst.Ttis arriict, ciini ad conswlu-
vox iiurotliiciiur ad populum corrigcndum. Prima d ncin arlioniin oinnis homo IVuctus suos apc/it. Sjc-
pusiiioMC comnionet ne maliguantcs quisquam d«- culum oniin istud siniililttdo cst Incmis, iilii fvcto-
|)e;<l iiiiiiari, sml qHidioid l)0iii spcrAmhim csl, a rnm nosti-^irnm ornne gcrmon inclusiiin ost; ncc po-
Doniino posiuictnr, qiii novit ct {iripful ira concc- tcBl Je ois JH\licnii, quoe proltantiir ali^condita. Qua-
dcre, cl porcnuiler mnnsnr.i pr;cstare : in qua \h\- {^^•ojitcf in liis diiolius vcrsiiius ciiflin iiiiid ar;<umcn-
It.ti aIplial)Cli sex litier.R contine tur. Sccunda dicil tum doclaratur cKimiiiin qMod dicitur cpi-Jiir.ma,
peccatorcs maxima hic iiividiaj crucialione iDrqncri, R Lniiise cxBcciuio sivc arg^imcnlmn, qnod roi dal>i3e

quoniam in suis aciil>tis nihil siiiiilc honi sc Ifaberc fidem pcr excmpla cofifirm.ii; ostcnsum csi cniiii

cognoscunl : liaec habel i Uer;is si'plcnfi. Tert^a pr»- cilo impins cadere per fcnuni ct otera.

fitetur nunquamse jiistim vrdis e dereliclim, malo- Vers. 3. Ur.TB. Sycra in Dontino cl fac bonitaterti,
rum pocnas el prajmia boiiorum titili commnial onc cl inli^itila lerram, el jmsceris in divitiis ejus. Posl-
permisceiis; isla^iars roglduas habei litteras octo. qnaiii malignantcs sliidiost; cciisiiii cviiandis, nunc
Eiposilio psiilmi. quommlo facere deb^aimrs .iilnionci. Primiim siqul-
Vers. 1. ALrpM. Noti ceniHlan infer malignantcs, dem commonct nt spa-cmns in Dorrino; lu)C inlroilus

nei]ue (vmulalus fueris facienies incfiilalem. Pfinci- lidei, hjc initliim s.dnlis est. Secpiiiur, ci f ic loiiiia'

plum psalini, id est, Noli (emulavi inier mnii^nanles^ fe-n : ^m , %\a\l legilrtr, Fidcs siue operibus luorlUii
neqve ccmulatus fuevis fa-cien!cs ini'iuilitlcm, quoniam esl {ic.coh. n, iO). Inkahita tcrrtim; lio<. esi iii 6ancl:u

tanqucm fcnnm velcciter nracent, el sicut olera her- Eci.lo5i:« viscerihus pcrsovora : qtTOrii;im fiJeles nnn-
bnrnm cito decidcnt, calegorici syilogisini qua!il:ilc quain decot ab ipsa discodero. Ei no forsilan dicc-
fofmaiiim esl ila : Qui malii;nanitir ei faciuni iniioi- reiuT : Q»iid pr.deril si isia faciamns? scquilur to-

lalem, tanquam fenum velociter aresconl. el siout lius rei inagiia compensatio : Pascevi'-, iu diiiiiis ejus.

olera herbarum cilo decide^i-t : omi<os qu lanqnam q Pasceris, ad saiurilalein perliiiCl, el ad su:iviia cni

fenum velocilcr aresrent, et sicKt olera herb.ipum peronnem. In dvitiis ejns, id e-t in Christi Doriiiiii
cilo decident, iion sunl .xmulandi, non igitur .Tmu- contcmplatione ,
qui solis in rstimabile pnfiniuiii
landimi csi inler malignanles et iaciontes iniqnila- prftbtitiir EccIesi.T. O p.jstus ille mirahili.s, iion cor-

lem. Pcr liguram clh"p(Biam proliib i nos .^niicl;! ma- poris defoctiva rcTwtio, sod inoxiiicabilis aniin.r

lcr Ecclcsia, ne malorum aclibus dolocia^i, eoiom lorlilado! Iiido s.jgiii intiir lidelo^ : cibtis 122 'I'*'

catcrvis sociclate pcst fera mi<>ceamur. .Multos enim quaniiim saus^, taiiinm bcaiam faineni scmperexag-
sollicital C"hors nefaMda peccaniium; ct dclecta- gorat.
lioiie qiiadam decipimur, quando cum pluriinis dty Vers. 4. Diilectnre in Domino, el dabil libi pelitio-

linq'iere fesiinamus. DeinJe soquiiur ut nec singiJ- uemcordis tui. l)e!ccia;io et curporalis ilioilur otspi-
laliin iinilcmnr insanos, dum cos forsitan crcdiinus litualis : illa nutiil viir:i, ista virlutes. Dclcctuve ciim
esse felices, qui ad lempus iibcrtaic criminum per- dicii m D&fnino, snavem libi vhU csse rjus rccorda-
fruunliir. JEm-ulari veru hic signilical inalos acUis lionem, ui .i-mcs qnein limcs, ut dcsiJcris qucm ve-
imilari, ciim sc dies pcrJidissc piiLanl, qui laidam reris, iii afnbias iiu.ierere quom pavcscis. Sc(|nitiir: El
sibi malorura licenliam provenisse su^^pirant. Nam finbit libi pctilionem cordis tui. Ilespice (|;iia coydn
ct ifl boiio verbura hoc ponit Aposiolus, dicens :
j^ dixit, non cariiis, quod :i<l sapieniiam soloi rderri.
jEmulamini charismala melioru {I Cor. xii, oi). Ciirdis ciiim petilio esl fiJcs, cliaritas, intcliectiis

Vers. 2. Quoniam tanquant fenum velocitcr are- Dci, ei o;'Cra aciuurn bonorum. Ipsa ciiim consiievil
seeut, el sicut oleva herbarfim cito decident. Reddila propilius aunncre, quje solct piis pracd calionibus
fst causa probabilis quare sequi non deboamus quos adiiioncrc. lia singulis quibosqnc !)ciiicniiis nd xier-
scimiis celeritcr esse peiiiuros. Fenum pnlchra res oam vitam inrorniatur animus Clirisliani.

csldiim viret, dum floret; scd cum arucrii, mutato Vers. 5. Gimki,. Revela Domino viam tuam, et spcra
protinus colore marcescit. Sic sunt impii, qui (juasi in eo; ei ipsc facict. Vcliim cpiodilam csl dciisitas pec-

laRtili.i relncentos prxmaiuro Dne siccantnr.

florida catorum, nnde via, id esl vila nosira lenobrosi ami-
Primo feno comparati sunt, ul arcscereiil; niinc ctus circumdatione vostita esl. Ilanc reveiamns ,

agreslibus oleribus, ut docidcrent. Non enim dixil, quando delicla iio^tra proinplissimc confilemur. Re-
olera hortorum, seJ, herbarum; ul significarei potius velavit ciiiin rauliis aposlolus i-inm $uom, qiiando
illa vilissima quic per agros sponte nascunliir. Olerti dixil : Caro concupiscit ndvcrsns spivitum, c '^piritus

eiiim ab olla dicia sunt, ubi collecia decoquunlur. adversus carnem [(jalal. v, i'i). Speravil milani in
 t
;
;

Z:\<i M. AlUKLll CASSIODOm ':;:o

Infclix e.jo Itomo, quis me li- A tlosercre, per qiix ad culpam possiimiis prrvoiKrc.
Donim) iUiw clainarct :

{llom. vii, 24)? <^ra- Addidil, ne wmuleris ut ncquiler facias. Nequiliam vc-
berabil de lorpore m-jr/js hiijus
pcrJcsum Christum Dominnm iwitrum. Ailja- lcrcs dclinicnint volutilariam esse malitiam, in qiiam
lia !)ei

et ipse fucict : ipse qui oiiui poleiis csl ipse qni niiii casu iiicidi i us, sed sponlanea delcctali )iic vcr-
cil, ;

nianu lonis csl ; ip.se rcvcra tiijiis oiiiiiia j^j^sioiiibiis saiiiiii'. Ilaiic rrcqucnler proliibct nc quis vclii imi-

obsecun<laiit. Fi (pialia suiii mixipsefacU pcr epcxe- lari. Nequam enim dictus esl nequaquam, id esl

gcsim po?iiam siibter cxplaii.il. nullo lcm[)0re aptus.

Vers. G. El educet tiiiiquam (nmen juslitiaiv tuam, Yers. \{). Quoniainquineqmteraguittexterminaiun-

et judicium iitiim siciil meridiim. Kxpoiiil quoci supe- tur; qui vero ejspcclanl Dominum, ipsi liiirediate

rius dixii, el i>>\c fuiiet. Lumen solis colores nobis possidcbunt terrum. Duplcx causa proponitur el tiino-

corp'irales osieruiil : liilL^or Dci opcrtim noslrorum ris ct muueris, ul xmulari pe.-.simos iniiiime cupia-

quiililalis cx;ipciit:ut jnstilia iiosira, id e>l lides niu«. lioino, qiiid illos imitari des'deras quos pe*

quam liabemus iii ('Itrisio sc rclnccat, qiiatoims spi- rire prospectas? Audis a matie qux le diligii, quaie

rilualibus possit apparere ronspcclibus. Educere esl cum bonis non giiudeas, ne tc cum pe^siiiiis pcrirc

enim aliqiiid dc tcnrbris ad lumen Iralicre; boc c.a conlingai? Exlerminari, est fums lerinin')8 projici,

dc saecnli istius cal gine ad iilam fuiiiri jud cii pcr g iJ esi ab illa Dei civiiaie Iraudari. Sed ne s lus me-
diicerc claiiiateio, ubi omnia nalam fiuni, nec ulte- lus imbecilla liominum cunla turbaret, subjungil

rius icncbrosis l.tibuli^ occubmlur. Quapn'pler ju- etiam spem bonorum, dicens : Qui vero exsp ctaul

stitia nostra, quam, Deo donantc, iiunc babcrnus in Doininum, ipsi hareditate possidebunt terram ; scilicel

fide, lunc bumanis con^pcc ibus apparcbil, ct lan- qui despiciunt lelicitatem iuipiorum, ncc sibi volunl
qu:im iumen p.oferciur, cum spes iiosira Cliristus munera praesentia cundonaii, scd cxspcctant Domini
oslendcliir; .sicul dicii Aposlolus :Cuin Clirislns ap- Salvatoris advcnlum. Ipsi cjus liacicdiiatc g:iiidj-

pnrucril vila vestra, tunc et vos cum ipso apparebitis bunt, id csl quae legibus venit, quae secura et a-terna

in yloiia (Coloss. lu. 4). Tanquam mcridiem, pcr by- csl. Possidebunt teiram, Iioc est civit ite Domini fu-

perbob-n diclum csi; sigiiifical eniiii clarissiniam et lura poiientur, quani ju.vtis viris divina pieias polli-

purissimam lucem. Tuiic namquc sol orl)eni lcria« cetur. Qiiaproplcr ordiiiem superni cliiro,.;raplii toii-

cum nimia clariiatc pcrfundii, ct cuticlas mundi par- sideremus, poilicita suis temporilius ex.spcctemus :

lcs pcrspicuo lu'goic collustrat. ne dum volumus promissa festiiianter ex gcc, can-
Vcrs. 7. Daletii. Subditus esto Domiuo, el obsecra sae nos videimur amissione mulctaie. Pcndet auicm

eum; ne cemuittus fueris eum q^ii prosp'ratur in via vcrsus isle de siiiicrioribus ; tinde dicii, :Vc (cmula-

sua. Subdilus Domiiw ctiam qui ab ejus (ide vidc- C

cst lut fueris eum qui prosperatur in via sua. Qiiac Pgura

lur alicntifi, p.»tesiaic dominationis, non elcclione dieitur bypeibaioii, cum suspensus ordo verborum
jiidicii. Sed ut lioc dc saiictis dictim dcbuisscs iiiferius explicatur.

agnoscerc, sequtur, et obsecra euin; quod uiique fa- Vers. 11. Vau. El pusiUi.m ndhuc et non erii pec-

ocrc nesciiint, uisi qui pia Domino devotione lamu- cator ; el quwres locum ejus uec invenics. PusHlwn,
lantur, Obsecrare quippc significal obsequciuer ro- exiguum aliquid parvumqtie significat, qund constri-
gare. ICl nola quod h»c duo regulariler posila snnl, clis digiiis manu posst iiic'iidi. Pii)>i'lum enim a pii-

ut ci b iie ajramns, et scmpcr rogemus, sicut dicit gno dicitiir. llanc brevem aupie uliimam .Ttatcm in

Aposlolus : Orationi instantes, nrcessitatibus snncto- remcdio labormt um Erc!esia pollicelur : no longa
rum communicantes (Hom. xii, 12). Hedil e;iara ad credatiir, ubi lidclis fatigari possc cogiioscilur. Pu-
illam commonitioncm uiide ps ilmus fecit iniiiiim; iit si//um vero dicit lempus qnod resiai u^que ad diem
peccaiorcm ilorcntcm fidelis non debeat im tari. judicii, quod comparatione prxleritorum dienim om-
Nam ideo addilum e>l, In via sua, ut non sanctos, nino parvissimum est. Et non erit peccntor ; iton qiiia

scd criminosos intclligcre dcbnisses. Cbrisli cnim via ipse qiii peccavit non erit; sed pecca-e jim doinci.
sola boiia est, nosira vcro peccaiis obnoxia. Nani Loc.nm cnim ejus islum mundim signilicat, qiii pec-

lioc qiidd dicimus, ct sequeiis vesiis cvidenler D raioribus favct, proprieque ipsi amieiis est :
123
oslcndil. ubi lauqtiam in d ^niicilio sud delicia vernare ma:ii-
Vcrs. 8. /h homiiie faciente iiiiquitalem. Ilic decla- festum esi.

ravil quod Siipcriiis dixit : Qni prfisperalitr in via sua, Vcrs. M. Mansncli anlem po!:siJehunl tcrrnm , et

lioc csl, iHlioinine fdcicnteiniquiiatem, vol ncquiliam, delectabunlur in muliitudine pacs. }lansue'.os appcl-
cnj.is acttis turpis csi el f.ccilcnta ncgo ia. lamus manu consuetos, id es^paiienlcs et miies, qtii

Vcrs. 9. IIk. Dciine ab ira et dcrelinquc fiirorcin alicnas iniqiiitates loler.mt, non tit ipsi aliqnem gra-
tie wmuleris ut nequlcr facias. Dcsiiic illi dic l qui vare prrcsumant. Sed viilc qnanla vis sit islus no-

adliuc iiisano aiiimi lumorc remiirmural, qui inllam- minis, ul cum muUanim viriutum cap.icem cssc de-
malus .ra ct indign.ilionc blaspliema vcrba profun- ccat Christianum , ad perlectionem loiiiis boni ?\-

dil ; iit sjbi fclicitaleui negatam s.TCiili CiiHqucralnr, plicandam c.mslel edictum. Ilos dicil posses^urot

quam babcre pcssimos contiietiir. Ira est, sicul « Jeriisalcm futuram , dc qtia sype jam dicium esl.

alibi diximtis, qnic celeri molu aiiimum sticccndil Civilas qu;v scmpei' bi);iorum suaviiac eoinpleia est,
(uror qui diuliu^ pcrsevcral. Frgo ulMqtic nos jiilct nbi cjus Ii3b;talure< noii mcrtibus dCjjiinl , sed 'J'-
tr*\ EXrOSITIO IN PSALTF.nUJM. rSAL. .VXXVI. 2 -2

\ina Jcicctalionc pnsciinliir. Non il>i qui*qMam labo- A qnilnr, iit de.jlcianl inopfim el paupcrcin. Qiiiil inlftisit

rai iU viv.ii, sed ex lolo q'iieliis acci|.it qiiod healus intor in9pcm et panpcrem , non longe prsrdi\iiiius.
animus concnpiscit : ibi onris conlis hiv.ia csiirics Pnlclire aiitem diciiim c>t, ul dejicimt , qu;isi sian-
saginalur; ilii aiiiina solo viMi n ficiiiir, q' nntlo qiii.l- lem ol lidi'i rol) iro pcr.luiaiili'iii. Dcjiciunlur cniii),
i|uiJ ail .JHS pertiiiei ilosiilciiiini , Dinniiiici vulliis dum cis lei!cb'osus el iiiorli siniilis rrror iiiriinditiir.

conlcniplatioiie prj^siatnr. St<,|iiiiiir , delecinbuntur AdJiiur, ut irucidcHt re.loi corde. 11. c d3 marlyribus
In mul.Uudint pacis. llic jain veritas ij)sa peife't.TC pitet i!iit;llio'i, qui rccii sunl corde, sed carnc iru-
bcaiiliidinis indiciur; iit scinper s lavilcr senlia- cid.iiiiiir.

Uir omne qiiol cst , uec. :i!i,|u:n..io pos>il (le>inere Veis. \(>. Tii;:tii. Glad'us corum inlrcl in corda
qiioJ deleciat. Nam ul oslend 'lel ipsani deleclaiio- ipsorum, et arcus eorum ronfringalur. WtW: diciliip
nem nulla coulrarietale dis-solvi , adJidit m mul- gliidins quiJ iuiJ coiinliir exstinguere, qiiando cii.sis

tiiudinc pacis. Pax eniin ruliiri sx uli <si, ul/i niliil ixpli tiviim giMiiis arin.inim esl ad morlis (•(Teclum.
adversiim , niiiil polcst cssc conlrariiiin , sed u o Cladius eniii) tlitilur , qui (it a.l liostium cla los. V.i

m do ccpptum gaiidmm suavissimc pcrsiverai. ui sc\.\< glaJiiiin isinm dc cogiiaiione vcnissc, reci-
Vers. 13. Zm.n. Ohservabii pi^rcaior jusltim, el fic proca sententia dixit, intnt in corda ipsorum , iindc
meMuper t'«;)» (/«?rtN7>ussui5. Quaiiivis dc peccalorib;is B scilicel v.incral , cl pcrvcrsis prassabaliir insidiis.
et jiistis psalmi bujus coniexia viJeitiir cssc relaiio, Anuni dixiiuiis occiillam dcsignare in:ili i;im qiijc

lAmeu liuic loco non imporiune dabimus divisionem, coiiira iiin:)cen issimos parabatnr. Scd h.mcconfringi
quanJo iiiier i, sis sim:li:uJines novum aliquid in- dixii, qiiia non erai fidelibus iii :inim;c pailc noci-
iroduclum essc scntitur. Qiiapropicr sil nolJs liic sc- liira. El respice quoniam ipsa verba qu;j> iii faciuo-
runla pari tio. Superius eniin dixerai fiJelcs non ribiis po uit, caJcm el in vinJicia geniinavil, pioplcr

dilicre impios ncmiilari, niinc dicll illam scil cel Evangclii scnlcniiam: In qua mrnsura
p ccalores su-
pra jus'Os iiiviJii faciente torqiieri. Diversa quippe mensi fucriiis, in eadem renietictur vubis {Iaic. vi, 3S).

volunlas jiisio odiuin paral. N.iin quaudo illum vi- Vers. 17. Melius csl modicum juslo stipcr divitins
det sccleraius boiiis inorihus operam dare, ille se peccatorum multas. Pia maier (|iiasi bonos (ilios oscu-
frcdil spccialiter accus.-.ri: slrida dentilius , riemil lans at pie complcctens, aJhnc iu eonim consolalio-
aninio; et cnjns n m po:csi iuorcs subveriere, vitam n bus perseverat, siiadcris melius esse inodicnm justo
ipsam prolinus conaiur ;\uferrc. Observabil, qmsi de sufer dvitias peccalorum. Scd inlcndamiis qiiiJ sit
occultis insiiliis cum dolore respiciet, Dentibus ciiim niodicum : quia ipsum cst quod efficit magnos. Mo-
fremcre furenlium belluarum est quas iinitatur ira dicum hic sentiatiir bumililas, in q-ia duin se
, auimus
Ciindis ilum proximo minaiur interitum. Atquc C
i.lA/\
i<lcn !
puJi.r
,

I..n A. « :it
esl illos anmuliri
bonis invidcnl
^ I -

, qui
•.... noster cobibcl
....
diviiice vaU percatorum
, mundi prcliosa transccndit. Contra
multa' , id esl congesiio cri-
alicnis,duni extremuin se ccsiimai, .luem invidix' rea- niinnm, cl abiind.ntia delictorum. Unde quantuin s t
tus accusat.
meliiis, onsiimemus mor//(;uni illud jiisli pcrcipere, cl
Vers. H. Dominus aulem irridebil eum, quoniam molum lanloriim scelerum nou baberc; illud siipii-
prospicit qnod veniet dies ejus. Mirabilis iiobis forma dein ad coeloruin rcgn» perducii, islud auiem de-
consoliiionis ostendiiur. Quis enim debet delectari mergil iii tarlarum. Hoc arguincntum tractum cst
ejiis pomp», ciijus perituram novit audaciam Nam
? cx conlrariis ; contrarium Cit eniin modicum jusli f
si iiolumus aliquo n'Ao confundi, seq lamur
boc quod qnam multx divitiai pcccaloris.
Doniiniis facit. Irrideamus eum cuju>
praivideiniis Vers. i8. Quoniam bracUxa pcccatorum conieren'
occasum; juJicemus infelicia, quae
deprelieudimus tur : confirmal autem justos Dominus. Brachia in.iquo-
asse periiura. Firmissime crcdamus lalia , qnoniam rnm superbis significanl aitioncs, in quihus impii
iiobis a veriiaie promi^sa siint. Sic fiel, ut peccator pr.TSuniunl, duni ntilla raiioiiis ronsideiaiione fle-
jrrisiis absccdal qui se fiigii.va felicitate
, pr;»ja- Ciiintur. El non dixit, franguniur ,
qiiod uno i<(u
ciitai.
potcral proveiiire; sed
jjwiuiaii |fiw«uiiiic, conterentur
ou.i iviiieieiiiur , id
lu esl assidua
esi ai>sitiu:i
^
Vers. 15. IIkth.
Cladium evaginaverunt peccaiores, ^ tritura niinuenur, dum sempcr gravius
o ncr
sil r nar-
t
'milaruni arcum
Menderunt r.....^ , •
'
tuum ul depciant inopcm el pau- ,
. . .

lcs immiiiui quam subita c!ade consumi. Sed siiuit

pertm, ut irucidcnl rectos corde.
Cladius peccaloris impios tali inieriiiinaiionc debilit.it, ita justos b(in.i
estqiiilibct d..Ius alierius appoicns Ia:sionem. Nam piomissione coiifii iiiai. Confirmare eniiii est in animi
eiille qui inopcm spoliare contendii, pcrversc con- afniciinne posiium consnlatorio serinonc roborare.
Mliikiii gladinm cducii cl illc qui piava soasione
;
Qiiod bene respicias,
si tali dicto toliiis psalmi virtus
desiderai decipcre animas
iniiocentes, cnsem jcssi- cxpicssa est. Isiis eiiiiu omuibiis seiileniiis ngitur,
mx cogiiaiionis nslcmlit. Evaginaverunt
autcm signi- ut el proesumpiio peccaioris dejiciaiur , ei jusii ani-
n.ai nudavcrunt; ui quod anle crat in cogiiaiionc i"ii£ suhlcvotur. Qu.-c figura diciiur paradigma , id
lanquain in vngina rccondilum
, post educiuin rcvc- csl cxciiipbim liorlanlis vel drfierrcnlis. Qiiod liic
latis co,:jilailonious appareret. Arcum cnim tendere , quoi|uc faciiim cst , oum justos invilal prosperis, ct
non siatim s:igiuare esi, sed paratum aique inicnium poccatores icrrel advcrsis.
rfesignai, opcri fraudulenio exspeciantes tempiis , Vors. 19. Jon. Novit Dominus vias iinmaculatorum,
'iuando possiut simpliccs innoccnles dccipcrc. Se- et 124 liared !at corum in (ctcrnuin erit. Immacula'
 ,:, ;,:

^ M. \m\L\M CASSIODORi
ab uno consona derivaniur
264

iorum vhis hnmana ignoranlh iion poicst inu.cri : A el orta sibi si.niliiii.Jine

Vers. 22. Lametii. Mntualur •pcanlor et non solvel

quia carni impcrspicabilis csl via angusla viriulum ;

coiididil, iiilcgerrima qua- ju$iu$ aiitem niiserrlur el commodat. Miifnalur peccator,

Doniiiius aulem, qui eas
lilaie el quantilale cognnscit. Sed bis talibus quid quando verbum Dci audil, ct non itlod siiis operiiius
llccreditas eorum atr.r- rcprxscntal. Hoc cs'. ciiiin non solvcre, jussa mini-
provenire possil cxponil :
iii

uic Divinllalis iuiiilcre. Mutuatur eliani quando Oci

mim erii. Ua-n-AliHS corum esl cocles-lis Jerusalem
bcneliti:» divcrsa suscipil, cl nuliam grati.irum resli-
seterna p:icc dilissiina, qua; mor.lo loties promiuil
t,
luit aciioneiii sod coiitra proiervus et laiiquam
ver.c poIlicilaliiMils amliiguit.is auferalur. In
;
a:icT- ,
\\l

adjcelum nili I accopciit, scmiier ingraius est. Jusli vero causa

num cril proptcr mund >nas h.-crcdilaies
,

diveisa cst ; nam qiiamvis iiic patica suscipiat pia

csi, quue a;lerna; esse non possunt; illa eniin perpc- ,

dcvotidne p!ura restitiiil : largicnti in omnitius gra-

pr.cstatur.
tua conccditiir, (piniiiim siite llnp
lias agcns, piuperlaiem slbi datam divil^as pulat
Vers. 20. Non coujnndentur in tempore malo, et in
dolores quoqnc ipsos et calimilales ampleclitur, qni
diebus fami^ saiurabuniur. Mulum tempus siguiricai
spc liituri prycmii contra ipsas quoque morli s paiien-
diem judicii, quaiido omiiis caro soHicita aciuuin suo-
lia iniervcnioiite conlligit. Lt iniende quod dicil
forniidat, sic-
riim rctriliiuiiinem compensatioacinquc
...
ly « Uomvms
no„.,-,.„o n
" miserelur el (:ommo:liil , Uoc id eieenicsyiias pertincl
ut alibi dicii : /« die mala Uberabil eum ...
, / ,
•'
' '
, . , . . .. ,

iargiendi^s, ubi prius misericordia prrece.dil, et posl

(Psal. XL, 2). In isio ergo tempoi'. non confundentur
huinanitas l)cnigna subscqiiilur. Kl considera quo-
immaculaii, quibiis per graiam satisfactionis pecca(a
i>iam per riguram di:ipli iress , per quam fil diffe-
dimissa sunl. Sequitur, el in diebua famis salurabun-
rentia per«.onaruiTi, inlcr juslum cl impium cuntra-
tur. Dics fanus, tempus iiiijus munJi significant
riam sibi disl:intiam racii.
quando beali esuriunl et siiiunt justitani {Matili. v,
Vcrs. 25. Quonum le»rdiccn!cs eum possidebunt
6). Nam in rcsurrcciioac justis non cst tempus fa-
terram; maledicctitcs aniem illum difpericnl. Scut
mis, scd bouoruin omnium aeterna satietas. Ergo in
superius pcr ngiir:iiii diapljoresim, peccaioriim cl ju-
hoc mundo, ubi jiisti possunt esurire , vel qiKcrere
storuro vo^unl.>iiem divisit, j<a et nunc per eamdem
jusliiiam, salurabunlur, scllicef, per Scripturas sau-
figuram, eorum rclribulioncs cl prainiia scgrcgavit
clas, per exempla dominica, per retribuliones soepis-
ii<i «vnfusum relinqucret qiK>d niiUa sibi vicinitate
sime repromissas, quilius epulis fidde^ saliat Chri-
comgrucret. N.im qui bcMedicunt DoniinBm, id esl
siianos. Quapropter devoiis promittitur perfecla
qui in otnnilius gralias rcfenint, ct ojiis mTn(l..ta cu-
securitas, ul in futuro judicio non erubescant, ei in
slodiunt, terrani illam viveniium accipienl poss'dcn-
hoc mundo competentia doua |
ercipiant
^. _ '
. .,„„, ""*
,
• •
p dam,
'-'
de qua el aliiis psaliiui.^ dicii : Por/io iHca i»
Yers. 21. Caph. O''0"'«"* r^"«''^''^'* P«'''^""'' . . /n / rv «i «•
terra vivenlium (Psal. cxli
.

, 6). .Maledicen.tes
i
aulem
mici autem Domini mox honorificati fueriiH et exaltati,
ei blasphemi, vcl Dei lcgibus inohedienies, r.b illa
deficientes, vt fumus deficient. Considerandum est quia
patria submoveiilur iion quia ipsi non erunl, quos
hoc versu una probvlione posita, mox alia sobsc-
;
in
poenalis llaTnma lorqncbii, scd quoniam a justoiuin
quilur. Dicit enim : Quoniam peccatorex perihuni: ct
proDWssa beatiludin-i dispcriiwnl.
iterum: jnimjcirero Domini mox honorificati fuerint ,

deficient. Qiiae figura diciiur epexergasia, quoties iini VcfS. 2i. Mem. A Dowino gressus liominis diriijCH'

causiTC dnas probaliones apponinnis. la illo siquidem lur, ct viam cjus cvpict niinis. liilelligamus proposi-

judicio peribunl pcccalOTes,ci^\o% cbo spiiiliiali minime tam oansam. IlominHm grrssus per se lorluosi sem-

constat es e compictos. Nani iiic a scmelipsis saiiaii per et pravi sunl,qui|ipe qiii in iuiqnitatibus concepli.

et iocupletes scstimantur, quoru.n omnino jejnna et ei in deliciis progcniti sumiis ; sed tunc a Paire lu-

inanis cA, quamvis copiosa sat ctas, videlicct quaj minnm diiigimur ,
qiianlo fidci regulam in niia gr.a^

usqiie ad boc perdurit ut pere:iiil. Et i»oia quia pcc- rfiamnr accipimus. Dirigimur pbne, ciini sine errn-

calorcs pcrituros esse conliim.it, id csl , in illa jndi- libns ambiilamiis. Scd ouo nos ducit ista dircctio!

catioiie danmandos. Nam invcuies impios ,

qiii pcnc Vidi licct ut ad pcrfcciam ri(KMn el .xMcrna praeiaia

(oto viicc ,«UK tempore mundanisMelcctaiionibu.s pcr~ ^ vcniatinis. Veriim iste Chri-tianiis qui jiiii cordc di-

'niunlur. Cur er^o dicit, riior ? Qiioniam qui roino- rectus fucral, viam Domini cnpiet nimis, id csi ipsum

sam allitndiucm ascendit , slalim a vcritate cadit D.imiiuini Salvalorem supra omnia pliis amabil.q":
quia lunc incipil pcrive, cum niliiur ruilura conscen- verc nostra est via, vcriias el v'ta [Joan. xiv, C).
dore. Dcficientcs cnim ,
p.-itcranl ct alitT dcficere; Vers.2i>. Cumccciderii jnstus n:m conlurbnytlur,qu
ul iiidiciiim ooriim aliquod fortassc rcmiinerel. Ad- Dominus firmot manum ejus. t.uin crcidesil, non
didil , tanquam fumus; ul niilla pars acliium eoriim peicalum iiilelligas, quia juslnm dixit, scd iu niai

rcsidri:! ^'ssc noscatur. Nam sicut isic dc fl^viumis Imis pcccatiirnm, iii caMi aspcro, qiii frcqiiciiier san-
c;^rodieiis per »eia CKtollitiir sinibus congltdiaiis, ct clis (diabolo insidianle) coni ngil. Scd iit libi saiis-

qiianto loagis altius evolat , lanto citios ev.incscit, facere v!dearis, consider:^ qiiia cuiii in eodem versu
.sic peccaia (cnebro-a ci lcvia, quatilo se ampliiis dical, ccciderit ,
quod ad p:^de% re.ipioit, siibnncii
crit^iint. tanto vclocius dissipaniur. Quod aulem ait lirniaiidam iiianum cadoniis.cnjus magisdi bu icon-

dcficientcs deficicnl, argiimenlum csi qiiod dicilur a rortare vesligium, ut posi lapsuin surgcrc valuisSiM.

c'Onjii;j:i(is. il.t:c eiiiia verba ex bcipsis nascuiuur Uiidc cvidciiier apparei cadere islud, cssc iii iinpio-
,
 ,

2Go EXPOSniO IN PSALTLRILM. P-SAI.. XWYL 2C6

rutn inciilere diiionein. .VflHurn quippe liujtis, iil A Seilnecredcres justum iiiierdum vclle imiluari,posiiii
esi consiliiiin operaiioncinque coiiriinj;ii ; ncc •nr- tota dic. diviiioe iiiaesiimabiics, qu;e in lola viia co-
b.iri [)Olcst capius qui adversa sx'c;ili liiijus snliirc pi:imsuim;ifnuciilissiiiir!argiMnlur!Moritonoii deficil
ilccrevil iiilrepiilu>^. d.irc, q .i a CliristD stmptT coiisiicvil accipere. Se-
Vers. 2'». Nun. Jnvcnior fui et senni , cl ncn vidi qiiitur, et scmcn ejns in b.nediciione cril. Siinilis csl

justum derelictum, nec iemen ejus egens pane. Peiveii* ei isc locus supciiorlbus. Nam si scm n volis filios
tiim esi ad tcrli.iin seciioiicm ; ubi si unm humi- inlelligcro, miilti sancti (ilios goiiiiciunl luxuriosi s
nein loqui piilco, bicve cl .Tnpiisiiiin lompus oslon- ci impius. Scd semcn dicii opcram, qua; ab lioiuiiic

(iiiur, ner Dei i.mdiljiis omnino suffici ns ; sed 17.5 dono superifO vclnt fninieiuale tetncn as[ie'giiur.
niiigis intioducldft \ox creilalur LccIesiiP. ,
qua; ab IIkc rccipitur in beuediciione , quia scmiiiiiia tsi in
initio ssnculi usque ad rinem , veraiii nohis probai bona voluntatc. Nam
scmen opera nosira esse iniel-
es c soiileniiani. Jucenior fii l, quando inilia legis in loxit Apostolus ciim dic t Qui scmin.t in canie , dc :

ipso proiopl.isio priiiKp.va susccpit. Senuit, id esl ad carnc mclct carruplionem ; et qui seminal in spiiiiu, de
lionorabilioroin venil aitaicin, (juamlo novissiinis spirttu melcl litam alernain {Gat. vi, 8).

lemporibus suscipere meruit bominum Hcdenipio- Vcrs. 28. Sahech. Dcclina a mulo et fac bcnnm^ et

rem. Nam cl evangelista Joannes in Epislola sua sic n inhabifa in swculum swcuU. Duobus modis vitain no-
ait ; Filioti, novisiima /lora cst (/ Joan. ii, 18). Scd slr-^m pi:-", maier iiistiluii. Primus est ut niala dc- ,

pcr liccc tempora qux toiius mumii ambilus excurril, cliiic-inus ,

qiiia pcccaiori bonaruin rerum repente
itts'um se non dicil vidissc dcrc'iclum. Ila fit ul lon- es e non polest appeiiiiis. Secundus ul bona facia-
giim lempus por Ecclesiae verba designaliim ese mns propter quod a viiuperab li aciioue cessavimus.
viileaiur. Quid igitur dicimus de illis juslis qui iii neclincmus ergo mala, qu.T nosira stmt, ei titciamus
Inir 'iium inanibiis incidcront, de ipso qiioque juslo bona, qu;c Chrisli suiit, quia Dominus in judicio ju-
justoriim qiiiclamavit incruce : Deusm€u%,De".smcus, stfs fiuosnoiivocat ad prsDinium, qnoniam pauperibus
quare mc derctiquisii (Malih.xxyii, i^)1 Sed ulomnem nihil tulerunt: sed Ideo coronal, quia nudos vcstic-
nodiim conlrarietatis evadamus, jhs/ur (;/crc/iVfus non riint, visitivcrunt infirmos, ei esurienies sitientcsque
est, sed spiritnalibus bonis, non temporalibus, «l puta- p isccre delegerunt. Vides ergo qiiia non sufficit Chri-
tur, auxiliis: quibus tunc praemia revera collata sunt, siiano a nialis abstinere , nisi etiani bonum n tatur
quando tormenia saBCuIi superare potuerunt, ipso qua.jam opcratione perlicere. Verum haec praRcepia
testante : Beati qui persecvtionem paliuntur propter quid -sequitur? Et inhabita in sceculum sftculi; ut lall
iutliliam,quoniam ipsorum estregnum C(iiorum{Matth promissione confisus, fulura praemia spe certissima
V, I(>^). Simili modo dieit iion se vidissc «emsH jusli £ j-"" p^ssidere videaiur. Sa;cutum vero swculi sigui-
egens pane. Quod si r.d litteram accipas, nec hoc po- ficat a-ternum regnum, quod nula successione mu-
terit constare qiiod diciinr : Icgimus enim famis causa tabilur.

Abraliam, Isaac, el Jacob mutasse provincias ; uiidc Vers. 29. Quouiam Dominus amat judicium, ei non
diibium non cst cguisse pctne, qiios propter pcnuriam dcrelinquct sanctos suos: in (BWrmim tonscrvabunlur,
loci constat ex!cras expeiiisse regiones. Sed redea- Audiens hoc veibnm, nwia et tu ;iirf:d.'^m , fai; jusii-
miis ad interiorem hominein, et vera nobis senten- tiam, ni, javante Domino, recia le voluntale coiiii-
tia salutariier apparcblt.Semen nniuscujusqiie ho- ncas, ut boiiis tuis ipse congaudeas. Ille enim auctor
niinis opcram e-£e diximus, quam seniinatct nietit non potost illos derelinquere qui ejus eligunt
jiisiitia)

sive boiiam, sive nialarn. Ergo opera jnsii pane non proecepta ccmplere. Ei intende pioniissionem:
quia
indiget, hoc est verbo Dei quo satiaiur, quo reli-
non incii justos io temporalibus rebus ne(|uaquam
citur, quo intus revera vivit et pasciiur. Sic fi^t deserendos , S' d eos in aiternum conscnandos csse
nt roncordanlia reddaniuf, quae sibi Mdebantur esse pronnntial. IJic enim visualiier conservari nequeuni
Ci>nlr.'iii;i. qui tribulationibus suppiiciisque lacoratiiur.
Audlani
Vers. 27. Toli di- misereiur et commodat, et semen cupidi vitsR hujns, qui sibi longaevos annos posiulare
ejus in benedtcl.one erit. Toia die dicil, toio tempore "'>-'C"ntur, non in hoc sx-rulo, sed t;i alernum con-
J)
vilae su.r. Dies cniui singulari iiuniero froqiionler ap- servandi sunt, qui Domino placere coniendnnt.
poiiliur, iit toliiis vit.o tciiipora doclareotur : qualc V. rs. 30. Injusii autem punienlur, ct semen impio-
est illiid priini p alini, et in tege ejus mediutlntur die rum pcribit. FrcTuenlcr sensus iste ro(/etitur, ut ain-
ae nocie (l>sal. i, 2). iia fit ut, cum pauca dicimus plius qiiae sunl ventura credantur. Divina siquidem
,

phiriina senti;imus. Mir.erctur el commodai: sive elcc- nii-eraiio, dum nosmavult gehcnn.-c pa2na& evadere,
mosynas diiil, ubi anle misrriconlia fan..;it aniinum, dignalur saepius adinoncre. Lt sicut s pcrius justo-
et Bi< aperii maiium. Ipsa csl onini | crfecta eleenio- ruin semcn, id e>t op.Ta in benedictioiie dixit
csse
«Jfna, qiide prius o se inclioat, et sio ad alicrius jiiv.a- mansura, iia hic iinpii)rii;ii aetus prirc coiifinnat.
niina venire fcsiinai. Sive magis iHum commoJnre Peribuni sane, quindo el ipsuni dolicl im ei locus ,

dicainus spiritiialia bona, (juk .•jffliKintcr Doi possidot noscitur intcrire peccaniium. Njih perircopcra infi-
pauper. Co.MiiJorfn/i.Iripe j.isiii=!, iinde oiiniiiio di \ e^ cst, liilium, noii ta'ii uostris verbis qiiam Salomoiie di-
ile (loclrina, dopiotalc, d(? jusiiiis, d;; palieiilia, cete- ccnie probabinius; diciuri suni en m in judicio: Quid
risquo bonis, qiiibus porfni tiir mcns il!a sanctissima. nobis profuil tupctbia, aul qtiid div.tiarum jactantia

Patrol. I.XX.
 7

2'' M. Aljr.ELII CASSIO.KMU ^rg

contutit «0^1- ? Tiaiiiiiciunl omiiia iUa taniuain umbra A corde ipsius, scnstim beaii universum tali bono su
{Sap. V, 8,9). Vid s |icrire qniili|ui(J lniniiMOtn pcr- gnilicat csse complelum. iliijiis ilaipie gressus iup<
tljt, cl sol.i coiisi^lcre qnx iii rcgno Doniiiii faciunl planlare ncmo praevahliil, qiiando jnn et originale
pcrmanerc. pcccatiim (ichinrt, el diaiioliis dccij icndi licenliam
Vcrs. 31. Jusli haerfditale possidebunt tcrram , et noii babebit. Suppantare ciiim dicimus planlis lo-

inliabitabunt in sarulum swculi supcr enm. Sicul as- veas prxlcndcre, ne possit incedens lirmum reperire
sidiic iijtppal ulcoriigal, ita rrcqnomer miiiicr.i pol- vcstigium. lloc ibi nullatenus coastaiesse laciendum,
liielur ul crigal. Ulraque ciiim, sicut (iiximiis, cKi- ubi sei ura cl sclerna sunl omnia ; sicut iii quinqun-

cacissima suiil inslnimeiUa dociriiioc, ul malos vin- gesimo qiiiolo psalmo dicturus e-.t: Quonium eripuisli

»li' la, boiios proiiiissi prxmia "iibscquaniur. Terra aiiinuiiii nicam de morte, oculos mcos a lacnjmis, pedei
crgo isiaapp-llata est, co quod (Oiiimeaniium pciiibus meos u tapsu {Psal. lv, io)
aileralur. Ad cujus siiiiililiidiiicm ct ilhi fuiiira "Ta Vers. 34. Sade. Considerat peccaior justum , ct

vociialtir , iioii qnia tcratur (Hire jui;i(cr inniii b l il- qiutril perdcre euin. Adbuc isli dicunlur de futuro
loesa, scd vocabiilum non pcrdit, quoiiiam ipsa pcr- jiidicio. Considerare Cit enim aliquid alia ddiber i-

maiicbii qualiiatiims immuiaiis, siciit ct caduiii cl lioiie conspiccrc, cl usqiic ad rerum visccra pervo-
corpora noslra crediinus innovaiida, qu.-c iicel uova B nirc. Nam in die resuireciionis pcccator pcrpcndct
oruiit, ii-.dem tamcn notiiiiiibns a;t['e!lalmniiir. Ailjc- justuin , ct dicet in corde suo : Nonne isie est qtii

clum esl, et inlinbilubunt in s(vculum sau-nli super egebat, quem in contcmptu h ibuimus t:t derisu ; ei

cum .•neislam crcdcrcs (pi.T, iiliiiuando Iggdcscrciida modo cernimus supra nos elccium, ei in su:niiia

csl. ^ec vacal qiiia non dixil, iii ea, scd super eain. gloria conslitiitum ? IIoc est pcccalorem jm^tum con-
Secrciuni cnim vidctur, nl |;ulamus, ipsius liabila- siderare. Quarit autem perdere eum, a consueludine

4:oni3 cxponere , ei ideo diclum est, super enm, qu a dicitur delinquentium, quoniam et in illo s;rculo fc-

spiriiuaii corpori lum crit iiCccsse lerram gravi cai- stinant justnm perdere, ubi jam cdgnoscuntur no-
eare vestigio , sicwt Aposlolus dicit: Deinde uos qui cendi iicenliam non habere.
vivimus qui retiqui sumus, simul rapiemur cum illis
5"), Dominus aulem non derelinquel cum iu
,
Ver>.
in nubibus oboiam (.li)islo in aera, el sic sempcr cimi
manibus ejus, nec damnabit eum cuni judicabilur ii:i.

Domino crimus (/ Thess. iv, li). Co;isidcra quemadmodum ordiiiem isttim futuro sje-
Vers. 52. Pii;.. Os juai meditabitur sapicmiam, et
ctilo deputavii, ut dical in potejtaie inimici jusitini
hngua ejus toquriur judicium. Narratio b rc pcr (igii-
nlterius non esse iradendum quod in isto saeculi
;

ram cbaractcrismon, «luae Laliiie iiiformaiio vcl de- fre(]uenter eveiiit, ul martyr 's rclinquerct persecu
scrlitiio dicitiir, teinpusbeaiae resurrectionisoslendit. ^ lorura manibus camaliter occidendos. Tuuc «liiu
JNon cnim dicir, melitalur, sed meditabitur de luiui o. famulos suos jam Jion d.relinquet arbitriis impioruro,
Ot biccdgitaiioncm dcbeimis accipcre, quia dc liiigua sed iii Kierna pace posims po^sidebit ab omni peri
sequiliir qiiid loqualur. Medilabilur ergo sapienliam, culo liberaios. !Scc dnmnabil cum, cutn jud cabi:ui

non SfTJpturarum lcclionc, sed cordis purissima vi- illi. Nnn d:imnai jusium , ciim judicat impium ; scd
sioiic. !bi enim non lilleiis sapicnlia colligitur, sed discretione mcritoriim jiis^um beatitudo suscipiel,
toelesli larj^iiatc iiiclaboraia praeslatur. Et iingua illum dcbita poena loniuebit.
ejus lofjuetur judicium, qtiia scrmo ibi neqiiaqiiam a
Vcrs. 3G. Copu. Exspccta Dominum, el custndi rint
togilatione disscnlii^t sed sicul cor mediiab.tur sa-
:

cjus ; et exaltabit te, lU inhnbites terram; cum perierint

pientiam, ila lingna loquitur pcr ciincia ju^tiiiam.
peccatores videbis. Superioribus rcbus diligcnler cx-
liic est ille coelebtis ct bcat inim modus, ui merito iii
posiiis, (\»x ad ;uternam poierant bealiiud ncm pe^
consortium angelorum recipiantur qui se nullo errorc tincre, rcdit ad jiistiim, consolan^ cum. et diceiis :

confiinduiil. Loqnitnr crgo lingun jusli judiciuin, cuu) Tti q-.ii jam crcdidisli ad qu.c bona cvchipossis, con-
vcri luminis fti.ril maiiifeslationc complcliis.
Judicium
fiJciilcr exspeclii Dominum, id est pai eutcr age : ei

cnim dictum csi, qnasi juris diclum, quod in eo ju-

qualig sii ipsa paticniia non tacetnr. Non cnim oiioso
dicatur. Non cnim sancii scmper jiulicabuiii dum ,
^ diciliir exspecta, sed laboranli, qui vias Domini, lioc

coitslci unnm Domini cssc judidum. Sed iu Kicrnuin est s;aratissima i^rajccpia etisiodit. Apie quoqnesui
justc Inruturi sunt ,
quos revera divina virtus am- rcdiiidit snis. Terram illam nisi exalialns non p lest

plcctitur. possidi-rc : quia sic magna, sic sancia, sic ciresiis

Vcrs. 53. Lnx Dci cjus in cordc ipsius, et non snp- csi, quam iiemo priev;»let, nisi bene meriius, adiiii-
plawabuniur gretsus rjns. \u\c$ qiiemadmodum nobis sci. Seqtiilur cum pri^rint peccalcrca vidcbii. D«»-
,

ycifcct fulur.c bcatiludinis indiC^tur; ut nihil aliud plici raiionc juslorum gaudia cuinuianiur. IVininfn.
liomo in cordc rccipial iiisi voluntatcm Dci ,
qua ciim sciiseriiit in quaniis sinl juciiadiuiibiis coHo-
beaiiis efficilur, per qiiam ad tanliim culmcn asccii- caiidi ; dcindc cum viderini poD.ia> {>crc:«loriim, M-
dit , cui gralias inde^iiicnicr aclurus cs,t. Dci cjus siiltabuiii anii.lius ab sterno sc suppiicio liberaio».

sigtiiftcat qui ciim de nniiidi isiius cladc bberavii. Tunc cniiu gralior rnqtialilas miiiioris alliibuti.ijuan-
MdC enim pronomcn ejns gialiam iiidicat Doiiuni do co;i'pccta fiicril poeiialis adversiias. Ergo boc
S:)lvatoris. Nam cum sit nmiiiuin Dlus, ipsius pro- dicil, vidchis, hoc esl quod nunc crcdi-;, tiinc abso*

pric diciiur qucm libcnrc dignatur. Ctun dicit , r« Iiiie cogixisccs, ci lceiabcris illis digne peicuniilms,
 509 EXrOf^ITlO IN PSALTERICM. TSAL. XXXVI. 270

le iii summn I caiiludiiie pcr giaiiau» Doinini collo- A l''m diciiur, qui iii lioc mundo intcr discordantes

C.iliim. p:i( cm facil, studioijue nKmsucudinis nec ipse inde-

Vers r>7. V:iii impium sup rcxtltutum, et elciatum coris coilamiihbus ini|ilicaiur. Ll noia i|uta in bealo-

iupcr Cidioi Libnni. Ilie conlra firnvissimum ninrbiim rum luci) piniuir, i ui liac virius Doniini pietateprx-

medicin.i plcnissnna pidisiaiur. Dicunt cnim quiilain; siainr.

Si Oeo lali.i di>pliccreiil, p<'ccatoiilius lant.\ fclicilas Vers. ifl. litjusli aulcm (lisperibunl simul : rcli-

miiiiino provciiiiol. Idioque pcr onorgiam, qiicc acliim quuv inipiorum pciibiitit. Senteiiliu; daiiiur a|i!a'.

rei incorp.ircJ imaj^inaiio.-ic repraisciitat , vidisse sc dis|Kiribus. Nam sicui jii.sii posl hanc vilam spo
dicii «»i/ji"'« oicvissc noii ad iKuiorem, se.l potius maxiiiia gratulaniur, iia iujusii finita Ii>co dispcreuut.

ad rninani. iHcianlur cnim liic lalcs siipia justo.s, Sive {nl (|uidam Vdluni) rdiquiiv significa!:!'. nieiiio-

quia illi siint liiiiuile.-^, isti siiperlii ; sed i.sti in j'idicio riani boiiorum, quam jiistus vir iii lioc muiido posl
cadciii. illi feiicilcr ciii^eMlur. Rl (|ui.i dl^cr;il, super- obiluiii dereliiiquit, dum de acluum siiorum probi-
cxttll lum , ue piiiaros oum l:iii!uin supra linmilcs laic iau laliir. Quod uuiiuo marlyribus conligil, qui

evocliim, addiilit, el cleiaum siipcv c.ilros Libaui, ut pri) vciiiaiis leslimonio felices aniinas rcddidcnmi.
i|isi> quoquo prorcris caciiminiluis ceUior appuerct. Iloc mcrcri impii nullalenus possuni, qui nullum
r.iijus |irolocltis ideo tanlum c.^Llonitiir, ul cjus iirc- vo-iigiuiti digiium memoriae su;c derelinqnunt : quo-
niciliabilis ruina m ^nstrclur. Moc cii undc diabolo in- iiiam supcrvenicntc interilu corum fal>a l.ius ct fra-
le 1 gif.isesi, il^ (ino Jr>el p.opbeia toilaturdiccns : ILt gilis vita dissulvitur.

eum qui ab Aquilone c^/, c;/(. /

;'
y a vo!'is, cl eiiciaiii in Vcrs. 41. Tau. Sdlus aulem juslorum a Domino, ct
lerra siiienii cl dcsiria; cl e.ncrininabo fncicm ejus in protcctor corum cst in lempore tnbulalionis. Sancl;»
marc illud p inium , cl posteiuira CjUS in iturc nuvin- Ecc >. ia rodit ad solii.i5 coujolaiiones, ne putaretur
linium [JoeL ii, 20). Cralias agiinus, Dominc, dispa- aiistcr.'), si cl l>onx promis>ioi)is gaudia non hab<>-
silionibus luis. iNaiii quid isto liljcr faccrct, qui muii- rct. rollicilatio firma, custodia forlis, juno am su-
dmn leligaius ; ffligil ? luicin a Domino, non ab alia potesiale venire com-
Vcrs. 58. F.LS. Ei traiisivi, et ecce non erat ; c memorai. Quo loco altcrius )salmi sensiis diaendus
qua^sivi eum, el non eu iuvenlus locus cjus. llundas csl : Si ambulcm in mcdio umbrcB morlii, *ton timebo
islc duobus inodis iransiiur, sive cum describur ma- vtala, quoniam lu mecum e.s. Si quitur, el proiector
liori conv. rsalione, sivc cuiii a morluis in line relin- eorum tst in lc*npore tiibulalioniii{PsaL x\u, Jt)j Tem-
qiiitur. Ergo qui Iraiisicril ad Doiim sanclissima pus quideiu iribulalionis duplc.x C8l, sed longo dissi-
127 coiiversationc, poieniem jam non videl pccca- mile. Nam el hic iribulationes lempcrales sunt,qnas
loreiii, quamlo ii.Crma videt omnia dc quibus gloria- tamcn Domiuus a ftdolibus suis ex loio non amovet;
liir biimaiiitas. Qmcsiv': enim dicit , boc esi in nic- quy mordeiit poiius quam dcvorant, com|)ungunl
iiioriam rcduxi: qui;i tiinc jjisti rcconlanliir maxime qiiam pcrcutiuiit, affligunl qiiam imrainuunt. Illa

|ie(cr.iorum ,
qu:)iido inis<-raiione Domiiii in inelius vcro tiibulato qux in die judicii impiis vcnit, mal:»,

innnutaiitur : dolenteb quia miscri ab cis malis acti- qnia aterna: Irislis, quia ciuciat; veliemons (jwia

bus sc;^r' gaiilur. Locut caim peccatomra mundiis dislricla est. In boc orgo lcmpore tribulalionis pro-
iste dignoscilur, in qiio et sccl.ra pcrficiuiit, ct fu- tector csl Doviinus : quia ex ipsa eripil juslos.
giiiva felKiiale cumulaniur. Scd uiiquc 'ocus isic cuin Vcrs. 42. Kt adjuvabil eos Dominns, ct libcrabil
eorum iro.speritatc di>solvitiir, (iiiando lolius orbis eos, el cripiet cos c peccaloribus^ et snlios fficitlcos,
Cnrruptibili^ gloria loriiiiiiniur. quoniam speraverutit in eum. De fidelibus famul.s
Vers. 30. Sin. C\x^'odi veritatcm elvidc ecquitatem, dicit, qiiosin lioc mundo cfficaciler adjuvat, qiiando

quoiiiam sunl reliquiiv honiiiii pacifiio. Diim nos prx- colloc alioiiercnlraria faiiganliir. Libcrat cnim.diiin
cipit ri(s/o(/jre xcrilatcm, adnionel nc in niundauis fidcm ipM)rum nonsiriit prava suasione pcrverii. Eri-
rebus curam lubci.c dcbcamns. Custodire eiiim solci. picl a petcaloribus, utique a mundi istiiis contrarie-
noniiisi qui seu.per assiduus csi., qiii hoccogitai, boc j^
late servat illxsos. Addidll qiioque caiisnm libera

;. loquiiiir, boc rctraciai, nulloqnc aiomenlo abca koI lionis ' quonum speravervnt in etni, non quia non

ii licituiliiie segregautr. Sed qiiic esl ista i;eri{(U ? uli- pccavwunl, sed quoniam .spem suam iii Domiiii pie-
[i qiie Deus, qui dtxit, Eijo sum vcrilaa {Joan. \iv, 6). LMe pasncruni. Quud f>oicst ciiam et ad iiln.l jndi-
Ergo si Deum cusiodias, ilb» te sinc dubiiaiionc ciuin tralii, qiiando sanctis s iis a lerna prxMnia prx-
cii.siod.l. Dicil eliam, el vidc Wijuitaiem, Dei vide- starc dignabiiur.

I ctl. Nam qujc sil .'U(|uilas ( OMbe.jiie<.lor ciponil ;

Conrlimo p almi.
aii ciiiiii, quonium s'j.iil r, /i(/u»(C /zt;ijiiii! pucifico. In- Quam proGcua vorb.i Spnius sancil diirnaiione

tfiidainiis (iiicniaduioiluiii buuc sermouem inielligi.rc prolaia suni! q am mirabili virtuie illa lunica Po-
dolieanius : rt'/ii/ui(C suni fmmini pucijico, quaiido.spes niini Clirisli superna «lispensaiione conlcxta psl, non
cjus Doiniiii rciiiiinoialioiio pcra^iuir. lULiiiuuin esl (ilis, scl \cr.>ibu*; non slamine, sod c.iiiptiiiclione;
eiiiiii, vii ;;osl b:ii.c vuam ;i lcnij; bi-uliLudinis prapiiiia nnii laiia, sed pialia ; w ibcci (|u.-e lotum cori us ain-
ciijiseqiiaiur. Sunl erp > reUt]ul({^ puclficoruni, qu;indo bial, ci nienibra ipsvus in modum f>.vr« vestis opc-
spciu ceilissimam tiiuc habcre iucipiunt, cum ad ri;it. (|uaiii noii valiiit dividcre militum iiisana prc
porti^iieiida Donu li d:ua pcrvciiiiuii. Paiilnus .lU- UiMi.qu.tin iion |ioicsl h.irclicoriim lot siculis.
2-1 M. AlliEUl CASSK.-DOni 571

iJuni semper carparil, sciudere niuhiludo : scd in Hia A mtili paratum se (ju quc ad nagdla lcstatnr ;
qiioiiiam

firmilate consistens, iilos lanlmn [.roteg t quos Do- plus se adhuc meicri piiiat, qiiain vidcaiur i sse per-

inino placcrccogoo^^cii! Uogenin-. crgo inseparahilein pes.-us. Post lia-c provenit qiiie semiier iioe.iileniibus

Trinilaiem.ut li;cc vestis et ntis prolcgat,atqiic inlra datur ex>ultativa (onclnsio : ubi jain a cfdib: 8

suos siiius grainita diKoatione conclud:tl. Quo loco omnibus Iberatus, saliilis suae Oeum pronlelur au-

Sedulii verba muiuanda sunt :

cloreni; ul inanifestc doceaiur in spe cerlissima col-

Grandia jiosco.quitiein, sed lii dare granJia nosU. loc;ilus, qui tant;e lailitl.e participatione diiai.us est.

Exposiiio psalmi.
EXPOSmO IN PSALMU.M XXXVII.
Vers. 1. Domine, ne in ira tua arguas me, neqiie
Psulmus Damd in commcmoratione.
in furore luo corripias me. Yir iste sanclissimus;

Diceiido m comtnemoratione , hoc noliis titnliis isie siciit de ipso Doriiinus dixit : Simplex, rectus, el ti-

pronuntial, ut quia pcccatuin omniinodis clTugiTe »/i''Hs Deum, ac rccedens a malo [Job i, \), cwm ten-

non valonius, certe ipsuin delictutn m commemora- taiionibus diaboli fuisset Iradilus a I probanduni, in-

lione semper liabere debearous; qualeniis dum culpse ler dolores anxius.^ non erat tantum dc sua poena
inenr.ores suinus, a dtlictorum frei|uentia lempere- sollicitus, qu.intum de Domini olTensione suspecius.
mus. Sicut et in Iricesimoprimo psaimo posiium esl, B rogai ne lormenia qu3e patiebatur irato judice susti-

David intellcclus; sicui ei in quinquagesimo psalmo neret. Verberaiio enlm quae venil a quieta mente

ipse prolitetiir, et peccatum tneitm contra me est sem- correctio esl, sicut legilur : Argue sapieniem, ct ama-
per (Psal. i, 5). Scd licet propheia nominis sui tcsii- bii te {Prov. ix, 8) ;
qu» auiem venit ab infenso ju-

moniuin dicat quam maximc de fulurls, tamen nec dice rationabiliter formidatur. Illa enim emendaiio-
prtteiita deielinquit, quae ad salutem fidelis populi nem prxsiat, ista exigit uliioiicm. Hinc est quod
-periinere cognoscil. llic enim psalmus (ul quidarn rogat ul non arguaiur in ira, nec in eum damiiatione

voliieruiil) toius ad bcati Job vivacissimam perlinet perpetua vindicetur. Sic enira inelueng et in libro suo

passioncm, qui superator fuii vilae inorialis, carnis dicit : Iratus est contra me furor ejus, el sie me habuit

suae debelbtor, iriuinphator ingcnlium supplicio- quasi hostem suum [Joh xit, 11). De ira vero Domini

luin; scilicet ui pceniientibus oncra sua reddanlur Paier Augiislinus in libro Enchiiidion {Cap. 13) pul-
Irfvia, dumgravissimae lentalioiiis rerenintur exem- chra brevitale disSeruit dicens : Cum autem Deus
pla. Consueiiido cst enim Scriplurae divina, ul cum irasci dicitur, non ejus significatur perturbalio, qus-

cxercitatissiuius miles Cliristi affliclusdicilur, lironis lis est in animo irasrentis hominis; sed ex humanis
inde auitnus cflicacius imbuatur. Quapropter io affli- moiibus translato vocabulo, vind cta. ejus, quoe imn
ciionibus asperis g:<udcamus, in carnis nostraj cru- C nisi jusla est, irse nomen accepit. De ira deniqne vel

ciatioiie laeiemur : quoiiiam hoc nos ab aeterna poena furore illa surficiant quai de taiibus verbis in |.sal<no

liberat. quod hic propier 128 Dominum momenta- sexto ]am dicta sunt.

nea celeriiate discruci;it. Coniiderandum est eiiam Vers. 2. Quoniam sagittae tuce infixce sunl mihi, el

quod iii his psalmis poeriitenliuin nuliusianta legntur confirmasli snver me manum tuam. Secula est causa

esse pcrpcssus, ut inerito ad mensuram malcruu» probabilis; ut in illo jiidiciojim non debeat puniri,

lecipi cr'iJatur qu litas gaudionim. qui malis prseseniibus vehcmenter alflicius est. Do-
minus enim cum liic vindicat, ibi parcit, qtioniam
Divisio psalmi.
clemcQiia ipsiusin idipsiimduas non exigit uliiones;
Per figuram elhopceiam persona inlroducitur (ul
sicut scriptum est : Non judicabit Dominus bis in
diclum cst) invicii miiilis Christi, vulnerum dolore
idipsum {Ninn. i, 9). Sed cum (Idelissimns famulus
confixa, vermibus scuiurieiis, iiisu, er exprobrationi-
se cognosceret diabolica fraude vexari, sciebat ta-
Lussauciaia, cl intcr tot c;il;iniitate:> obses^a, sola
men eum in se non potuisse praevalere, nisi liccn-
fidei vivacitate sanissima. Quani mcrito boato Job et
tiam divlnis jussionibus accepis.set; ideoque ad illuin
iios credimns applicandain, qnando huic ct serumnoe
loquitur in cujus p.itestaie universa sunt posiia. Sn^
slmilcs exstiteruni, et pene ipse sermo videtur esse
p ^-^,^ ^^ ;„ y^^^^ ^, j^ ^^,^ accipiunlur. !n l.ono, ui
con>imilis. Qiiaproplcr per loca singula d.; libro ipsiiis
est illud, Sagittai suas ardealibut tffecit {Psal. vii,
testiuHinia dabiinus; ut omnino passiones ipsae sibi
Nam hic ^agitKv dcsignanl diabolca.s potestales,
14).
convcnire ;>c con'^ruere videantur. Psalmus crgo isie
quje taiiquam tela vulneraiit, qiiando Domini iierniis-
pocniteiitis r|iiadril'aria distinctione divisus cst. Primo sione diriguniur. Et bene dixit, infix/v, ia dolori-
q
conlinct exordiuin, in quo mi-cricordiam iiiovet be- bus ejus requies esse non poterat. Sic enim ct ipse
nigni judicis vila poenalis. Scquitur bipartita narra- {Jub vi, 4) dicil
b.'alissiiiius Quia sngiitcv Domiuiin :

lio, ubi ct corpus suum diversis pcenis afllictuin coin-

me suul, quarum indignalio ebibit spiritum meum, et

inemorat.ei animumrcforl amicorum impulaiionibus terrores Domini mililant contra me. Sequitur, et con-
gravitcr s.iuciaium; ut cum nulla consolatio iii utra- firmasii supcr me manum tuam, Cura divina viilui

que parle rclinquitur, lotis \iribus Dominus exore- (idelium saluiem Nilaniijae somper (pcretur ,
liic

mr. Tertio subiungilur consolaiionicdicinx salut;iris,

quasi munilus cjus impulalur quod diu cladibus nu-
qiiam inter multipiices calamiiaies spem suam dicit ineiosis alfligitur; noii quia ipse filios ejus exsiinic-
ii.e iii DoiiiiBO posuisse. Morc auicm devoiissimi fa- rai, ricii.taicm laecraverat, ipsumqueulccruuidolore
ir> EXPOSITIO IN PSALTi:R!llM. PSAL. XXWIt 274

p rcnsseral; scd aiioiiiaui liid.ibai ilaboluin remo- A quin(|iie qui scqiiunliir violenlns rofiMt animK pas

kere, qui lalia piulubitiir iiilligere. Ita ol iii proprio siones ut nilrl videalur cxreplum, quod duris ctla-

i-jus libro piisiluin e.^l ; Cur non toliis pccc.ituni nuuni, niilatil.us iion probeiur afnictnm. Qimd ar.qunieniutii
H quurc non aufcrs iniquilntem mani (Job vii, 21)? dicitur a iiecessilate, qiiando qnis pryemis-is rei'us

Quod congruciilcr a poleblalo judicis diciiur, ul sa- asperis, ad bonam partt>m correclus addurilur. Iii

lularib bfnevoleiitia coinpaietur. priino igittir versu parlis hujus lapinosis fig<ira co-

Veis. 3. Nec c$t saniun in carne mca a viillu irce gnoscilur, quia niliil huiniliiis, niliil polesl ahjecliii?

Utcp, non esi yax ossibus nicis a fncie peccctoyum meo- iiiveniri. Cicairices eiim sinil piaNedentiuni vrliiC'
rum. Ab infirniitue qiio,|ue persoiie suae msoricor- rum .'^anata vesiigia, (jiias graviiis consrat affl ger-,

iliaiii movel, qiioni.nii cnro ejus bellum susiinere non quandoeas contigeril ad iransacla pcricula ieine;ire.

1'oierai, qua^. tit ictibus pcrciissa corrucral. VuUus Cicairix veio dicia est ab coquod inseca'cum vulnns
csl irce, tiinor futiir* vindicire sub m.^iguo [lavorc osieiidat. Frequenier crgo vnlneribu^ laliifio uuin
co^ilatus. Unde a Deo se pelil ab ira rniura libciari, corpus osteiidilur, iit siipersics illesni pem; lalia ptM--

quoniain ab indignalione vcniura oiniiino sicsedicil tulerit, qualia solent exanimala cadavera snsiinerir.
essc perlerriliim, ut sanitJtcin corporis oninimodo Sic et ipsc dicit : Solum milii snprrest sfpnlcrnni

noii liaborel. More fainnli vencundi, qiii anlequani B {Job wii , I ). Subjnnxit, a facic insipienlin; mea;.
verbera patialur, futurisjtui lorinenlis vehemcnler id csi a pncsenlia slultitiae mc;t!. Facies cnini pra:-

affligilur : qui vero nieiite caliosns est, nec ipsas senti:im designat, quc nisi ani aniiiio ant corpoii
poenas, dum infligunlur, Iiorrescil. Subjunxil etiam :
praisio fiierii, ejiis specics non v.ilot ajqiarcre. I'ro-

Non est pax os^ibus mei$. Qiiod supra dixit, sanita- pter ipsam enim se dicit ccmpurui^^se : no s;iiictus

tem, nunc rcpelii pacem : merito, (]uia sanitas cst vir aliqnid diviiiis ordiiiationilnis impnlarot. Nain (-i

tntius corporis pai humorum et leniperala traiiqnil- ipse proprio ore sic memorat, cnm Domino rnspon-
litas. Hic jani nimictas dol< ris expriinitur; ul qui dircl; Idco insipienier locntits sum, el ';««; ullra mo-
dixerat carncm suam esse non sanain, nunc dical dum excedcrcnt scicntiam meum {lob xi.ii, 3).

etiam ossa fuisselurbata. Gravior enim pcena cslqiiae Vers. 6. Miseriis afjliclus sum, et curvnlns sum Jti-

usqne ad intcriora desctndit ; neo aliqnid intacium qne in (inem ; tola die cunlrislulus ingredicbar. M»'rilO

relinqiiilur, quando ipsa corporis rirmaiiienta qua- liirbitus est, qui tanlis doloribiis videhaliir oner.itus,

liunliir. Signiflcal enim, quam patiebalur, vcrmiiim jWiscr!ijenim(7/|K(/i/Mr, qui animain siiaindoloi ibnslle-
comestioiiein, qux rcquieiii s.iiii.lo viro i:on poierat tibusquefasligal;sicnt ipse(|u;inliim ."id considcraiio-
dare : quia non cessahat absiimere, siciil ipsc ait. ncni passionum perliiiet, <licit: Desperavi, ncquwtnam
Ei qui me comedunt non dormiunl [Job x\\, 17). Ve- C ultra jam vivam. Parce milii, Dommc, nildl enim sunt
riiin supra ilbs corporales poen.is a'fligi se dicit a dies mei (Job vii, lO). U.-,iiue in (ineni, sivc leriiiiniiin

facie peccalorum suorum, more s:uiclis-imi aninii, qui vit;i;.signilicar, sive Doniimini Salvalorem : (inia lan-

duiii recordatnr iniijuiiaies suas, graviura se crcdit diu fuieiium unusqui.sqne liirh;ilur, donec .id ipsnm
c>se passiirum. indulgeiitia cnnces^^a pervonial. Nnn (juod seipiiliir,

Vers. 4. Quoniam iiiqtiitales mea: superposuerunl tota die contrisiaitis infjredielur, conliniialionem do-
capul meum : iicut onus grave yravatte sunl super me. loris iiisinuai. Dicendo eiiiin, tol-i die, sinr.il ct nocics
Adjicilurad impetrandam benevolentiam tertius mo- designat, quae non erani a criiciaiiLii;s ejn.s alii^na\

dus, ut non se inju^le. pcrculsiim dical, sed peccalis cujus cicatrices computrnisse rcforuntiir. Sed inter

siiis videalur iinpuiare quod paiitur. 129 Nuac ad li*c ingrediebaiur iri.siis afflictns ; ei quod esi faiiii-

exponenda veiba redeamus. Iiiiiiuiiates iio>tra; cle- liare fidelibus, neqnaquam de Domini pielalo dcspe-

vaiitsesuper caput no.-trum, quando sibi ainplius rans.

viiidicaut, quam raiio jnsiitiaque palialur. Caput Vers. 7. Qucniam aiiima mm complela e^t illnsio-

eniiii n slruin ratio est, qiam inierbona col-

supra nibus, et non esl sanitas in carne mea. Uinc er;it qnod
lata ceUius nil babemus. ip»a enim duce, Uomino tola die conlrisiabatnr, qiiia diilx^liis, ,^(!i corpus
..iiaestantc, dirigimur; ipsa nos ad bonos actus pro- D susceperai afnigeiuium, non ( es'-al>;it el animriin ojn.*
liouaipie perducil. Qiiam si iniqiiii.dS ()ppr< sseril, vana iii;aj;inationc l'.ilignre. Dicit cniin \iiuun, (]i;(»

lla proiinus victa snciunihit. Sed liis iiiiqiiitaiihiis in.ixiine huinaiia l.iboiat iti(irmit;)s : nt moilo in ora-
^la vicis^iludo trihuilnr ; lil (pji se lcvitate «Tigiinl tionc pios.raii, .•.uperlhi.is res viifiMnins aiipctcre;
II tuinoiem, gravissimis ailliciionibus oncrentur. moJo psalniod; tin diccntes lcrrena co^ t 01118. S''(l

.oiisiriKta suiil pulchirniii i voritaio piiiic:pia ; nunc de isla illusione qiiam patinur, sn.licieirer dieliiiu

'arlcin nairationis, queui;idnindiini for^natu sit, de- est in lihro qnci Je Aiilnia pro no^lr.i inediocrilale
iiiius e\qiiiierc. coiiscripsiiiiiis. Scd ciini islud m;ix;m'; coiitiiiijert»

Vcrs. o. Compnlrucrunt cl dctcrioraverunl c.c.Uri' snleat oiio is, dicit sibi quoqne provr-iii,^.», (y,\ sani'
'5 meae, a [a »e insipicntice nieu', Perventum est al tatcm corporis no 1 Iiihehai; iil (ani|i.;ini ciNiias <il».

arialii.iKMi, qiicB causis (imnibns utiliiT .^pj.onii.ir, sessa inffcsianlihiis iniiiiicis (jndiijiie pnis-ireUir. N.iiu

uanl;» pcr eam aniimis accusdli facinmqiie liei U- qnanivis c:iro diveisis fratr^jcreUir ai.giuiii», ori„'ii».«-

Uiir. Ilj-c diipiici modo foitnata csl. Nam per qain- libus tamen vi;iis noii rcddirhjimr (
cd., c cdi^bnuir.
j

1« vcib',i- p(»aas dejciibil corj oris sui ; per a!ija evcpta. Ista vsl iiiijsic 'pse stCiDido Domial cuiilur
 '
AUUEl.H CASSlODOni 2"(>
«75 M.

eidvetUii. fjuatiJo ct cariiis vilUs raremus, et immis- A .'lininum saiu i .1 aitt. yunc nulcm nmt snper le plcga,

sioues Jiabolii as ultru iion paiirnur. ei defccibli . c: tai^it le , el coniurba:i.> et {iib iv, 5),

Vers. 8. Incunalus sum el humilialui >um usjue- cic. Scd coiisidcreinus quitni veliciiicns eral ;irili(lio,

qufiqne: rugebant a (jemiiu coTdk mei. Ipja qiiideiu qoatido ab aniicis ct pfoximis talia snsliiiclKit, ui qni

veilia rfpeiil, scd vclieiiienli'ira facla «unl, dum in solciit esse rcin^uliiiin calamilaium multarum, fuerint

uiio versicuo (.ijlligunlur. rossunms enim corporc cmniiln;, pa^sioiiiini. Merito ergo ciini ipsO tumen

curvari, ct an.mo noii liuinili :>ri : sed Lic ideo ulruin- Qculorum suoruin iion crat, cui iiiie veniel»:il ainiciio,

que conjU!iclumest,quia inuiiiplex calamilas liherum undc solcl h ininibus adesse rcmcdium.
iiil rciiiiquit. tlis eliain ahqnid iiiajiii adji-cit : Us- Vers 12. Ei proximi mei a lonrje slderunl; cl lim

ilHeiiHdque, n\ esi cx onuii parlo, e.v omni co:isidcra- {iiciebaiil qui ijuivrebmit ainmam meam.
lionc; ul euin topiosa calaiail:»s uiuliqne probarolur Vers. 13. Kt qui inqu.rcbant mala mUi'.,loculi sunt

ainbiisse. Si;(|uiiiir Iiu(jicbam a ycm lu cnrdn mei. vuiutalem,cl dulGs ivla die medUibantur. 1'r'jximi qui-
,

Itugire propiie bclluaruin esl. llic auiem ui gcmiium dem eranl sanguiiic, «ed longissiini redJcbJniiir lc-

osteiidcrei foriiorem,ips s secoinpa at, qii» val dis- toris liorrore; duin quol ille to er.ibai in vulnore,

simo fieiiiiiu suum vidle declaranl. Ei vide qnod so- illi susliacr; non poieranl in oJore. Nam el ipse de

quilur, a (jeiiiilu curdis mei ; ut virliiicm pauciilijc B "^'""2 sua dicil : llalitum mcum cxhorruil uxor mea
inagna! inonslrarei, in gemiium se asscril, iion in {Job xi.T, ITj.Quid, rogo, cxtrancoruin fastidia, dum
balaiiones ejus uxoris cliariias susiincrenon possei?
verba prorupisse.
Vers. 0. Ll antc te omne dcsiderium meum : ei ge- Nam et de proximis suis ila d cil : Iratres meos tongt

milHS me ts u le non est absconditus. Tale full deside- fecit a me, et noti mei quasi alieni recesurunt a me
rium cjiis, nt antc Dcuin essc nicrcreiur. Nam qiii {Ibidem, 15). Cum enim diril : El vim faciibant qui

Itcrc.iiis suis veniam peiit, qui oinni» illa f.icil qiioi

qiKvrebant animam meam, di;ib(»lum cum ministris

iuperius suiii deciirsa, anie D'.'uin ponil desiderium Suis dcsignat,qui qiianto illum videbant iit Dei amore
persislere, taiito ei iiMrtein anim.Ti nilebantur inrerre.
iuum. Jam quod «ntc ipsum est, coiisiicvii audire.
Sultjuiixil : Ei qui inquircbant mala niilii, locuti sunl
Dominus cnim quidqud non aspernalur, amiileciiiur.
vanitalem. livorem designat qux immundis spi'ii-
IJle cnim ijcmitnii iion ubscouditur Dco qni pius cst,
,

qui pr.t animaj liborati<inc persolvitiir. Nain multi Lu3 adacia, dum eum cupit liberari de poena, viro

desidciia luipi.t perqui- saiictssimo si)ad.'ba(,ut Domini loquorulur irijjriam,

geinnnt perdt:ntes divit a^ ,

pro- dicens: Dic lerbum in Dumino, el morcre {Job il, 9).

renlcs : sed illc gcmiiiu ci illc flclu> Diviiiilali
Mcdiia an'ur quoque supradicli dolos, qui:i dinn
batur abseondilus. Cemitns enim dirlus est [.ro ex-

priinendo raagno dolore, quasi geininaius lucms.

r se ooiisu'.eie corpori |tulaba:i!, aniinaD coiitrarla sii?-

gercljaul.
Vers. 10. Cor mcum conturbiitum csf in me, et dcse-

ruit me fortitade mea : ei Inmen oculorum mecrum Vers. U. Eijo aut^ni tclut swdus non audiebam, el

Hon est mecum. Corporcis ijriimiiis ncbili alcg.iti-ne sicut nintHS qiii non operuil os suum. Niliil ['oii'Nt es>c

decursis, nuiic ad aniiiii venii gravissimos dolores; f.^rliu'-, iiiliil egregius, ([11.1111 audire iioxia, ct non

nt poslquam caro multa pertuleral, mens qu0'|ue re^pondere coniraria. Nam cisi locuiusesi justa, ad

beaii viri velicmcntius irobareiur afllicla.Et respiee illa laincn svrdus erat, q:ix quasi consolaiitium ini'

pendel quitas augi^crcliat. Addidil, et sicul mutus ,]Ui non

«luo decoro di^iribuia vcri>a colluccant. l'iiuin
ex altcro : quia dcseruit (oriiiudo, conlurbaium eat averuit os suwu. Mutus etsi cumi damcre aliqiiiJ

cor. Foriitudincm suam dieit patieiitiae robur, quae, non (iicil. inlcrJuin baluiiiieiido reniurmural. Sicul
quandiii pei manier t, volunlaiem no&lrain in siia (ir- mutus .iulem, qtii non operuit os sinim, fui', qui labia

iiiitiUc custodil: si vcro recessoril,moiis luibata suc- sua nullo s rmoiie aspero, nulla conira Dcum re-

(Uiiibil. Maloruiii it'.(|;ie abundaHlia inuHitam iii >c murniiir.Tiiorio commovt. tran;uilliias saiictje men-
«licit paliciiiix' firmiialcm. Sequilur, el iurr.cn ocuLo- lisl Fors vcriinbus consumcbatur. intus impissibilis

rum mcorum non mecum. Lumen oculurum est ra io

est crat; et lanqiiam a^sist.re! alt:ir. [mss,, ficrct altcri],

imperiurbata judicii, quain secum liaberc non pilc- D sic cogiio-ceb..lur diviiiis laiulib'is occiip.iri

iat, qiii ingoiilcs moleslias suslincbut. Vers. 1."!. Li fwtus sum ul hcmo ncn audicn:, e! nun
Vcr . H. Atnici w»": ct proxiini mei ndiersum me liiibens in ore auo incrcpr.ii.mcs.^cwswi ipsc rei^el lur,
uppropinquau-iunt sleirrunt. Amici sunt a ma:n;B pal:cn!i;¥ v.ilidiiis iiicu'ceiiir cxcni-
X3Q el ni noliis

iiosiK» qiiideni sangnine c.vtranci, se^l cli;iril.ile con- piuiii. Ilabcbai uii^jiie vcr.iot' m caiis e su?p, pcr quam
juiicti. Amicvs enim dictus cst quasi aninl acquus, iiKiia suadenies potiiis^et ar^ucrc : .«:ed vir paticn-

qiiia a>quaii nobis v» liiiale c;iiijuiigitiir. Amiciiia csl lissimns sibi rcputans omnia, ab iroruin incrcpatione

riiiin voliintas er? i al '[ucm leniin b«ni:irum ipsius cessab;U, sicul i|>-e dicit : yonne dissimulavi ? nomie

causa qucin dili^it coniiiari voluiilalc. Pro.\i 1 i aulcin quieii {Job iii, ^2G)? Nam cnm c«>s possct ar;u.'re

Kuiit, qui nobis paicnlcla soci;iiilur. ll.i-e enim duo qiii falsis eum criniiii;uioniI.ii> inipotobsiit, sic clc,it
sunl, quorum biiinanilas consucvit gaiidere solatiis. laccre, qucmadmodum s-Iei ille facere qiii ver.ia-
Nunc aulem deillis dicil qui ad sanclinn viriim con- lcm rfs|>onsionis cogn sciinr n n habcre. Rospice
solaiidi gralia veiiicba:it, siciit liliri ipsius lextus nuiic siiigulis causis remcdi.i c.nilribula. Conlia cor-

«loquitur, ei inagis crcbris exp-obralionibus cjiis poreos dolorcs siipra d x"rat : Ilugiebam a gemilu
 ; ;,

277 tMO^IllO KN rSAl.TiniUM. ISVL. WWM. 273

lojsioiiis piiiiias ap;taioiel. Oii' Inis o.iniii p-.T-

eordis mei : nunc ailversus iqna snggcsii^n.-s po-
iniqiias A v,-.udis>

Stiit - tijo aulem Vilul suidus tion andiebum, clc. Sic ficl;« |iu'iiilii.ln; viiiis uslriulitiir. Primuni c>l, it

pcccalores Doiniiio promiiilicinus, sicnl iliiil in

n-trTalioiiis i.slius lexlus gcininu exposilionc lini- iv s

lus es(. lil'10 >uo : Pc<iiivi,qHid fudum tibi, o cusios homiuutri

Vers. IG. Quoniam inlt', Doniiue, apiruii, tu erau- (Job VII, 'iii)? Ecco 1 roiMiiiliulio saiicli viri , ccce

dies me, Domine Deus meut. rabsionum su.truin nar- vera coiirossio, tpKU vilaiii urn ali.sluiit, sed salniis

rtiiioiie coinilela, nunc vcnil ad inediciiKC saluiaris giuilia gciniiiavil. Veriiin iie crcderes iii co!ifessio;ii-

anxirmin : quoniam iiilcr calainililes a>peras cjiis l>:is lianc sola:ii proiin.ilialioiifin scinper siirticiTe
toiilideiilia iioii defccii, sed seinpcr spt-ravit in Do- puiu ssc, addidil, et coyitubo pro pecculo meo ; id esl

mino, qui poiesl irisliliaiii iii i;audiuin commulare. lalia, te donaiil<>, faoia n, ipi.e ineuin possiiil abolera

b'i ideo pctilionein sunn exaudicndam piiiat : quia pcccatum; sciiiccl nelus adliibeam, eieeiiiosynas fa-
sc in Domino sperasse confidil. Mam el ip-e dicit : ciain, el ab hoc ipioii deliqui, inaijdalorum tuoruin
Etiumsi occiditl me, in ipso sperabo (Job xiii, 15). ine obscrvalione purgabis.

Sic el ircspueri prolilonliir : rotens esl Dcns dc ca- Yers. HO. Inimici aiUcm mei vivuiU, et cmforlati
mino ignis liberure nos. Quod si nolucrif, noturn tibi sunt super mc : ei muUiplicati s.nt qui oJentnt n.j

$it, rex, quia diis luis non servicmus (Dan. in, 17, Jj inique. Inimicos siios spiriliiales ne<juiiias dici', qnas
|.S). Talis esi enim saiicloruin volunias, taic Gxa ad probjtionem sni pcnni-su Domini vir sai.cii s -

nieiile consilium, ul iioii eniolumonlo aliqno pr;c- nuis sustinebat. VicuMi, cmn dolore pronunlianduni
»eiiiis temporis, sed laiilum ipsius Duinini amore cst, id csi, voiuniatis sux libcrt.ae poiiuniur; nec
Ciipinntur. moriem mctuuiit, qiiain no^ in corpore sustincinus.
Vers. 17. Quiadixi: Ncqunndo insultent in mc ini- Cui non soliiin sunicit dicere, vivunt , nisi eliam ad-
mici mei: et dum commovc tur pcdcs mei, inmc majna diilissel, et conforlati t>unl super rne. Deiiide qiioJ
iiTu'! suiif.Nuiic cansas enuincrat.cur cnin Doiniiuis gravius iioirei , :idjccil, ni((/{/;;/it;a{i sunt. Iloc scliema
digneiiir audire. Nam inter i^ravissiinos scslus malo- diciiur empliasis, quod i^radaiim crescit ad moium
riiiii, illam p.irtein vir egie-;iiis mngnopere custodie- animi concilandinn. Multiplicati sunt vero (lui eiiii

bai, iie de lapsu ip>ius insiiliarel iniinicus. Insultanl odcrant iniquc, qitando supra ipsuin spiriluiiiii im-
enim illi qiiando boniiiiein ail iieqnili.e sn.e vota con- nuiidorum iiumerus augobalur. Unus cnim peculiuni
vcrlerint ; dum fidelium ruinam, putant esse vicio- vastabat, alicr patrimonia laceiabai, filios quoquo
riam. Pedes cnim bic sign.licani iiostroruin aciiinm ipsins alii trucidabanl; ol iiecessc eral ut ci inler
quililalcni, jier qiiam iii liac viia (piiliii;,dain t-'ressi!ius lot calainitali s liusies cre.-corent, qui tain nuincrosa
ainhulamus. Sed isli diiin fucii a lium .iiililis lr.:L;i-
Q probatus est periciila lob;rassc. Ii^ique voro ai'dituni
litaic commoii, staiim inipius invon iiiii irrisores, csi, qnonlam vir sanciissiinus a pravjs spiritibiis in-
qiii inagiia in eos inveciionc consnrgiinl: s cut alibi jii->le seinper iiorretur. 0"«J ^d voluniaiem videlioet
d cil : Qui Irtbulant me, ijsnliahunt si moius fucro diabolicam pertinet expriinendain , iion aJ incrito-
[Vsal. XII, 5). Pii vero oo.ilri faciunt, afiliguntdr ruin pravam iiianemquo jarlanliam
ca-ibiis alienis, coiisol.ilioiic.n laps s, solarnmi on- Vers. 31. Qui retribucbunt mala pro bonis ilelrahe-
|i unl alTerre decopiis; sicul Aposto ns dioil : /ra- banl mihi, quoniam subsecut s sumjustilium. Ad ami-
tret,si pra:occupatus fuerit humo in uiiijuo dtlicio, vos cos l.iceratores redil, (|ni sandisbimo vtro casiis
qui spiniuults e^itii, tmtrutte hujusmodi in sp.riiu aspeMis iiiipuiabanl , el detrabobant, tuin niayis uli-
uiansuctu iinis (('-ulat. i, IJ;. que paiicniiam ejus l.iuilare debuis^ent. Nani ei nxor
Vers. 18. Quoniain etjo in fluqellii pniaius suin, cl jiiNlit'JC ipsius dclralioliat, quando diccb.il : Dic ver-
dolor meus ante me ett temper. licce quare l)ominus bum in Dei.m, et inorere (hib ii, 9). IJoiie aiiii m m5
;Siipplicein dignabainr audiie, qiiia diiin fragiKtaloin dixit jns/iJHm subsecutum.(\\i\A ill:iiti luni piob.iins
sii;iiii iiossel dcliqiiisse, iiieiii.o so ad pfoinin vido- o^t aliipiando reliquisse. Sic cnim ipso te.talur: Suii
ibuiiir aplarc. Sic senliiint (|ui se semper add cnnt invenetis in linfjua mca iniquitutm , ncc in fuuclua
ul in illa judicalionc possinl alisolvi, ipii liic nieriio- I) mds siuliiliu personubit (Job vi, oOj. (jii;i!ii p.< h;..-

rint propriis confcssioiiibiis acnisan. f /rt.7<'//rt cniiii .-ionem cx inlogra cordis pir :i;itc vitiiase to-ii-. onJ

!iic, iion vorberalioiiCN loroas dioii, sed dolonini ;ts- Doiiiini protala seiiloiilia, nbi .iJ ainico.-> < jni, in iil.ri

p rriiuas passiones. Sequiiur enim, ct dolor nnus ipsius (ine coinmonioiat diociis : //u/)(.!i cs! fwriir wcks
^nteme est semper. Dolor conlra se eral viro jiislis- contra vos, quoniam uoncsiis lo>uli corum mc rcctum
>imo, cur a inundalis Domini deolinasse viderelur, siiiit stTi'«.ii meus Job (J'/b xlii, j). Finia esl, ipiani
it saiutaicin iiindcenliani perderel, ci iiiorliit;ros ao- di^^ imis in lctlia p;irlo, oidl.ilio, qiia; t^sl procnl
|ui.'issel errorci. Imiiandus dnldr, recium jiMbtiiim, diii.in modioini saiiitaiis. .Nnnc concliisionoin vi.lc..-

oiitra 80 jiistnm lioniincin iiius toiius lcrmiiiuin di lioiiis.

ira.>>( i : (jiiia inipiu.s dc-
ensor, fauliir lactor] sni pri)balnr exitii.
|et/. ,
Vcrs. -"2. Se dcrcliitquus, inc, hmniie Dcus uicii^
'Crs. 19. Quonidm iniiiuitulcm mcum pronuniinbn, ne diiccsseiis u tiie. iNciiiiens ImIc sanciissimiis in-
I coijilnbo pro peccilo nwu. Apernil uiulc illc |)r,f- (lu'geiilia Doiiiiiii de pr;eteiitis pcriciilis :»bsoliilii8,
lissus duior cxistere poluissot. Nam si d»; 131 pcc- iani Ixlus oxcl.iiiial ad Dominum, iie ali ipso lelin-
aio suo minime dulu s.-ci, nci-nqam 'anu- C';n- (pialur, ipio fuciai pi.f.slaiitc liboiulub. Uraxioi h-ji
27« M. AUKLLII C\SSIODO;il 2?0

eiiini bonJB conscieiuix melus crrarc posi veniam; A ciiones suas, nc ptitarescl himc i^salTnuni poeniteii-
Ui qul dttliel ^raiiain, iterurn incurrai (((Tensam. Ille libus applicaiiiliin), suhjunxil, Canikum, qiod ntique
cnini quando a nobis iliscedil, avios seclamur erro- pcrsonis. Caniare
lalibus non potcst convenire 132
res ; quia necesse esi absenle via rectissiina scmiicr eniin Iteiantis est , interdum ei dolenlis, nunquam
eirarc. vcro pcenilcniis.
Vers. '23. Intende in adjuturium meuni, Domine Divisio psalmi,
Deus saluiis mea'. l*rius peiiit ne derelinquereiur a
Iiiiibum iste, quem diximus viiiorum nocentiura
Domino, nunc enixius supplicat ul in adjutoriuin rjus
Iransiliiorem, forraam noliis jusii hominis praebet. hi
dignetur iniendere : qtioiiiain conlra iilum sc noverat
primo ordine psalmi coiiira inaidiaiores inimicos in
certamen hahere, qui dixerat Punam tcd : m meam
niiiximam se perhibet uiilitaiem reinediumque la-
ad Aquilonem, e( ero similis Allissinio [Isai. xiv, 13).
cuisse : pelens vitE suae fincm debere ccgnoscere,
Quibijs eniin virilnis iioslis ille taui imnianissinius
si fortc incarnaiionem Domini etiam corporeis oculis
vinccretur, riisi iile intenderet^iiao respiciente poie-
vidcre morereiur. Secundo per syllogismum qiiia-
ral non perire [ed. et ms. 0',, parerc)? Ei ut per-o-
quepartiium liinorem vanum probat csse morialium,
iulam gratiarum cognosceres actioiiem , adiiiilii,
^""".'''" '""' •"'""'.' i" POtesUle Domini cunsliiuia
Deus saluiismetB; uiique qui eum salvura rcd,lidit B
Tertio riigai ut ei delicta noxia dimilianlur, quate-
post lot vulnera passi num , ei sospiiatem coniulit
animx, quani aniiquus nus viia ejus prospcro fine claudatur,
ille tyrannus non possit eri-
pere. Ecce regula poeniteniis impleia esi, salvatus Exposilio psalmi.
exsultat, qui pridcm ukerum tabe putruerat. Sic ad Vers. 1. Dixi : Custodiam vias meas, ul non detin-
vicloriam pervcniunt, cura Domini mililes impe- quam in lingua mea. Consueludo esl liuraanitatis, ul

iuoiur. cum se aiiqnis laudabili conversaiione tractaverii,

Conclusio psatmi. Ciilumniaiitium insidiis proiinus appetatur. Iste ergo

Quam foriis, quam de se triumphalis faclus est Iditlium, qui dc probabili opinione pessimorum con-
Job isie Davidicus, ut inter toi acerbilati-'s vulnerurn, Iraxit invidiam , secum ipse deliberans dicii, melius

inodesiiam non desiiierit eruciare sermonum ! Ja- esse siiemium tenere, quam aliquid raalitiosis edi-

cebat corpore sed animo habilabai in

in sierquilinio,
cere \ed., maliliose dicere]. Quis enim liominum sic

coeio. Consumebatur vermibus, qui spiriius stipera- caulus sit, ut si inier iemnlos loquatur, nullum ver-

bat imiuundos. Parva sunt quce perlulit, conside- bum ejus incurrat aliquam quxstionem? Nunc par-
si

res qua?. recepit. Sic pio Domino proDcue serviiur, liculatiin smgula videamus. Dixi, hoc est, apud me
sic clemoniia Oivinitaiis agnosciiur; ui cum ei snas C >» corde meo, nbi sapienles ante deliberani, quam
largiiales ollerimus, retribuliones ilerum copiosissi- loquanlur. Cusiodiam vias meas. Non dicit, a criini-

inas exigamiis. poeniieniium beaia securitasl o se nibus me absiineam ,

quia jam sanctus erat; sed a

humilianlium mirabilis aUitudoIul conlitendo redeat superfluis verbis, quse raro poiest vitare vel conti-

adgratiam,quipropriasea}stimaiionedainnavil.Cerlo nens ; sirut Jacobus apo^tolus dicit : Lni^uain enim

iiile!ligamus quce sit di[;nii.as pamiteniium. quando homiuum domarepotett. Modicumquidem nienj-
nullus

nec illeab liac excipilur, (jui tanti judiois vocclau- hrum esl, scd magna exaltal (Jac. iii, 8). Uif(icilis
dalus est. quippe res est linguam in lubrico faucium consiilu-

lara, verilatis rigidiE lenere mensurain : cui si in-

EXPOSITIO IN rs.VLMLM XXXVIIL
caute Irena laxeiUur, frequenler contra se loquitur.
In finem pro Idithum canticum Duvid.
Facilius enim tacendo culpa refugitur, quam lo-
Titulns hic novum nobis intulil nomen; propleFea qiiendo.
<]uaB causa sil isiius posilionis, aut quid significet Vers. 2. Posui ori meo custodiam , dum consislit
«iiligentius inquiramus. In pra-falione jam dictum peccator adversum me, Figura est cpexegesis, id cst,
est hos viros aiictores non fuisse psalmorum; .«ed explap.aiio dis^li superioris. Dicii enim causam quo-
quoniiun excellonies caniores erant, proplcr nnmi- modo delinquat in lingua sua. Lingux siquidein
f)
luim significalicmem conslat adliibitos; ut el pio- ostiiim 06 habelur, et bene illa cl.iusa servabilnr, si
I atissimi oflicii sui honorem de loli coinmcmora- cjus janua custoditur. Salomon qnippedicit: Ori luo
lionepercipereiil, el arcana p>aI(iioruin de nomii.um focilo ostium et seram, ei vcrhis jugum aique staleram
ipsorum inierpretalionihns panderenUir. Iditlium (['ccH. xwui, 28, 29). Sera enim dicta esi, quod
eiiim Hcbrx'uni nomen ej>i,qnod iiuj^iia Latina dicitur scro osiiis adliibeatur. Scd isia lania cusiodia quaiu
transilitor; non qui gressiuus aliipiiil iransil, aut pr.Toiisii , sequiinr quaiido maxime dcbeai adlubori,
saitu corporis hianlia qoaique iransniitiit; sod qni scilitet quando iiividiis cuijuam consisiit advcrsu^^,
siipra mnndi istius vaript.ilos in ca jam puritue coii- quiorcns audire, unde calnmniam possit efliccre.
sislit, ui fuiiira) tantum boaliludinis pr.piiiia coiise- Vors. 5. Obniului, el huniilialus aum, et situi a bo^
quaMir. Erg..> in hoc ps-ilmo pcrsona inirodiicilur nii . et doiK^r uieus raiovaius cst. rriidonter (leccpli
.'^anctie conv(T.-.n!ii).iis, (jiiiv, l.uniana-,; qiiiJom illece- btiiil insidsanus; ut dum sermoncni capiio.-e qiiK*
bras hanMliora!, sod adliiio gaudia fiiiura posocbat. lerenl, siiomium reperissent. Sed po^sunt ct Hli

Et quoniiMJi v:r sanciiss-nius enumeiiu a!; luas afHi- obmiilcsccrc ,

quorum os freqaenicr iiimio fnrore
 ,

EKl EXPOSITIO IN PSALTERIUM. PS.VL. XXXVll/. ^8^5

coiicuiiilur. AJ'i(lIt, et huniitiatus sitm, iil iluJ si- A cere. AdJiJil o;inin, ul .chvn qniJ dcsit milii. Siio

leiiiium non dolosum , scd inielligeres esbe purissi- ciiiin fiiic recognilo, scire poierat qoaMtnm iisqiie

muiii. Humilialut ciiini signiUcai liumi pro^tralus. ad advcnlum ejusrest.ire poiiiisset. Ei bene adiiiiuiu
Siluitse qiioqiie se dicit a bonis prcedicalionibus, ne est, qtiid detii milii; quia rovera rfecssc sibi judicab.il
lioceret contoinneiiiein. Sed qiiia coiisueiudo malo- ad viiaiii, si ejus iion ineruissel viJi;re pr.iseiiliam.

runi est , ut qunmvis bona atidiant , nullalenus ac- Si<: magiii ardoris illius (losidorium. sermonis islius
quiescant ,
quaproplcr a bonis se dicit necessiiaie qiialiiaie conslal cxpressum.
siluisse; quia salubrem commonilionem recipere non Veis. 6. Ecce veteres potuisli des meoi, et snbstan-

pctlerani, qui conicniiouum semina perqiiirehaol. tia nica ianqiiam nihil anle te esl. V'i les merito 133
Dominus enim in Evaiigclio dicit : Ne miieritis mar- r.hri.xli Doniiiii pntseniiam postulalam, anlei|iiaiu

gnritas veslrat ante porcos [Mallli. vii, (i). Nain cum tetires dits suos eb>e profiieiur. Nam qnainvis Deo
dicit , renovalus est dolur meus, signi(ical sibi eum et pl.icita se conversaiione iractaret , iii veieribus ta-
anie fuisse, quaudo vola iniquornni .ntelligenii^ men diebiis erat ,
quando m^cdum ad graiiam novae
viiiuie iioscebai. Modo auieni cum viderel iiiiqui- regeneralionis aJvenerat. Yeteres eiiirn illo leinpore
taies liominum conlra se polius cxorciiyri, renovaius fuerunt dies, qui iiumanum gt.-nus ad diricliim ni(»rtis

est dolor ojus pieiatis intuitu; tribulalionem suam B proiinus addnccbant ; nec erat in iliis aliqniJ novuin.

faciens dolicium videlicet alionuin, ubiminime radiaverat noiniii! Snhatoris adventus.

Vers. 4. Concaluit cor meuin inlra me, el in medi- Unde Apostolus Jicil Velera Ivansit-runl ecce facta
: ;

taliune mea exnrdescit iynis : loculus sum in lingun sunlomnia nova{II Cor. v, 17). Sequitur: £<s;(6s.'(!«-

meo. Posl siltniium quod se perlulisse dicii invitum, lia mea tanquam nihil ante te est. Nun dicil ;icuis

ui hominibus prxdicarc minime salubria potuissct, suos nibil e>se anlc Deum, sed suhstanliam suam.

conversus est magno sesiu charilaiis, locuiurus ad Nam quomtdo poterat lieri, ut qui munduin transi-

Oominum. Scd audiamus qnam poienier deliberaiio- lierat , superavcr.d carnis suae viiia , anio Deuin iia-

uis ipsius ardor exponilur. Concaluit, dixit, cor meum, bereiur ut niliilum? Scd inerito suhsiantiam suam
id esi, ab omni parte succensum est, ut motus is(e anle Deurn dicit uihil esse, qii;e Adatu peccaiitu
lam magnus ad cogilationem rerum ccclestiuin per- ddmnata est. Cui nisi alitjuid Diviniias conlulerit,

venrei. Intra me, iii bomine scilicet inlcriorc, ubi de proprionon liahet opero quod prjisumai.
ralio laciia loquilur, ci a Domino dign mler audiiur. Vers. 7. Yerumlamen universci vanitas, oinuis homo
Se |uitur, el in medilatione mea exardescii ignis. Ne vivens. Cum iransilitor isie vilionini, vcri se lumiuis

putares ignem insanis inoiibus aestuare, in rnedi- inspef Uone complesset, et futiirum Doinini Salvato-

laiioiie mea posuii, id esl , in consilio , in delibera- C ris advenlum cordis oculo pervidissei, iie quisquam
tioiie, ubi ardor meniis sub modcstia prudenier crederet sancios viros a teniationibus alienos, redit
acccndiiur, ei illuminatam mentem disciplinabilis ad infirmiiaiem suam, quam iiiter viriutes egregias

Oainnia circumvolal. Quid enim amplius quara cha- carnis vitio sustinebat, dicens : .Magni sunt (|nid''in

ritas fcrvet?Sed fervor ille iranquillusest, :nansueta isla quj; diximus , m.igna quae crediinus : verumla-
innammatio, iiiotus inculpabilis, festiD.itio moderata. inen qiioniam in liac morlalituo veisamur, ubi mea-
Qiiapropler vir isie sanctissimus, auod Lerfcctissimis tem niistiam fragilitas puls.it humana , nec estadhuc

accidit, el compeienier lacuit, el apte locuius est. unum iliud leternum quod nos in sua facial lirmiiale
Nam qiii siluerat dolosis inimicis, vcraci Domino ronsistore, univei$a vunilas omnis homo vivens. Vani-

conscientiae lingua proclamavit. Nec vacaiquod dicii.; tns eteiiim, sicutsa-pe diximus, inulabililatem signi-
iinyua mea, buc cst qiia pura meute solebat Domino licat.quam omuis bomo practer (>liristum su.^linet,

confiieri , et adventum ejus studio pise dileciionis qui hac carne vestiius est. Exprobrat eiiim vir saii-
expetere. ttissimus mundanse viia; cousiieludiiiem rnalam, ad
Nolum fac mihi, Domine, finem meum, et
Vcrs. 5. illam aetornam desiJerans pervenire bi;atiuidinein ,

numerum diernm meorum quis est, ul tciam quid desil ubi se iiilelligebat habiturum cum angelis por-

mi/ii. Post ill im tam niagn.im palieniiain , cl invicli j) lionem.

aniini robur eximium , absurdum est crclere saucium Vers. 8. Quanquam ia imayine Dei ambuUt homo,
vinim desidcrio hujus vit£ annorum sibi iiotitiam lamen vane coniurbabitur : thesauiizat , et ignoral cui
posliila^se : sed plenus dcsidcrio Doiuini Salvaioris coiKjrcyat ea. Quod vere sipicniibus inest, po tiuain
(quem U ta inente docuit por.iuiri) scire v(;lijii ijui proliaiiililor tacuil. et reli;^io>e locutuscsl, vonil ad
ei luois terminus pararetur : si potoissot ad Jlani ordiiicm socuiid im , ubi quinqitcparliii) sjliogismo

sanctam iiicarnationem, quam gesiabat menle,cjiis probat prujler Dei spem atque evspertitionem, post
loiig;cvitas perveiiire. Peiil crgo ut siium finem novo- primi honiinis transgrcssioncm humanum gcnus va-
rit, id est, Dominum Salvulorcin. Ipso oniin noslor iiilali e>st; snbjocluin. SeJ dicenJo, quanqnnin
est fiiiit, ad queui pcrvcnissc vila cst iiibilominus siiic noscio quid auiplum , nescio (|iiid insiguo viill intcl-

line; si lainen euin culpis sequcniibiis non rcJda- liui; quod licel liomo goslci, tiiiKn vanis dosiJoriis
iiius iufenstim. Deitidc Humerum suoniin dieium de- ocoupat ir. Sed quid sit istud e\cel>uin coi).sc;iueiiier

*iderat adveriere , ut cvid^^niius app.ircrct si ejus expOiiil ; ^u J;»i((/i/;(; £)ei ambulet huiuo. lnuujo D,i
cuisp ciLim eiiani corporeis oculis mcrerciur aspi- Cbl iila qwau) homu iu rcruiii condit.onc su^cljiU
 :

?d5 M. VURELIl CASSIODOIII 2^i

t]\imAn dcuiui csl : F >cUtuiusliomincin tfl imaijincm Xn-.i-t: ciat ul illuil lcuipiis rx pfcia e dclitiissol,

e! SiniililndiiiemmsiKim {(-cnes. i, .C). llxc s*Mil. iilia qiir.ndo •'Uiii u^lcina pr.vinia coionnrent. Substanliam

hir. no\ys l)r(;\il« I r^liv s;> (oiisi.ib I, si |iriiiii(us inlcl- vcro si-aii), iiic non illim Ad* ,
quam ;:n:e diios

liitaiinis it'i\iil p>i(; im'ii;inein . aliiiil siiiiililiidiiiem. vcisus posiiit, dicit. liiu eiiini in m:do, i-ta iii boiio

Imago qiiippc l)?ibol siiiiililuitincm ejns rei cujiis niKiiiorala cit : quia nomcn .Tqnivocum cst. Qua-
uiia^ocsl. Siiiiilii.itdo ;'.utem noii senpcr habcl cjus pupterliic suhstaiiiiam iii bnn im parlem dci emus
iina.iiieiii cui slniilis esl. El idco in'cr or houio, a(ci|iore, sciiicet coiiscieniia; possessionem ,
qua
qni , sii;(it ditil Aposlolns : lii-rovnlur dc du' in diin siisioiiialialtir, qua p.iscebatiir, qiia dives 1 1 paierfa-

{U €or. IV, l(i), iii qiio csl i.ilol igenlia rnlinais, el miiias crat. .l/ifc e cs/, <lixit, non in sacculis meis,

vciiiilis :igiiili(>, e( immortalitiS a Diviiiiiaiecollaia, wt supra dc avaris csl posiinm : in coiispectu luo,

meiiio diciliir bubtTo ima(jm ni Dci ; quoniain pro iioii in occultis nieis, ubi ine.\tricabile> probantur

Sjiiiidiuli acluiim buoniin di^posilione prxstaiilitir cssc divit se. Do illa ciiim qux viluperabilis fuil

c.^l. Exterior voro liojno, de quo idem dicit Aposlo- dicluiii esl : TaiKjuam niliilum ante te est : de ista

liis, qni coirunipiiur {Ibidm), cl diverso passionum vero posiiiim esi, anie te est ; ubi esse nibil piile.->l,

fiisce pr:i'grav;iiur, babel lainoii aliqiiatn simililudi- nisi quod gloriosa fucril aclione perfectum.

ncin C;e;iloris, cx eo qiiod vivit, quod videl, qood jj Vers. \i). Ab omiibus iniquitalibus meis eripe me :

est, ijiiod ad menlein convcrlinir .se rcgenlein, qtioi! opprphvir.^T. i;:;:ip':cn;ided>slimc. Qtiamvis iste saiiclus

inler cre:iliiras reliqu -s valde dicilur boiiuin; (|tiaiu- probabili se dcvotionc traciaret ,
lamen 134 •"''g^i*

vis liajcin Deo longe alitcr sumincf|ue sinl, qnain iii ul ab omnibus iniquilalibui, suis Domini miseratione
creaturis ese dicunlur. Scd quid dcaiii boininein libcretur; ul agnoscamus neniinem hic esse sccu-
exlcriorem? Ci)mparaliir ilii et vcrmis, comparatur rum quamvis
,
beiieficia divina perceperil. >'am cum
et lco, comparatiir ct lapis, nondignilale subsl nlioj, dicil, ab omnibus, sigiiilical inii|iiilalum diversas csse

sed ex aliipia similitudinis parle. Sicad imai^iiiem et rninutia-i; sicut in dccimo ociavo psalnto dicfuiii est

simililiidinem suaiu lccissc bomincm rc( lc iiihlli- Dclicia (juis inlclligil ? ab occullis meis munda m?, Do-
gitiir Deus, si siiis pariibtis divisa rcdcianlur. Quo.l miiie, et ub alieais parce servo luo {Ptal. xvin, 13).

!'a(er Angii-limisin libro nirrslioiinni rilu'o sccmiilo Scquilur, oppiobrium insipienli dedisli me. Sltilloriim

{Lib. Lxwui Quifsl., qiutst. .">!) subtilius diligcii- consucludo lalis cst, ui illos magis irriileanl, quos
liusque tractavil. Sed liccl iinago isla inagii:i sil. ct bdiiis inoiilius studere co^noscunl. Sanctus cigo ^ir
tanli ai!( loris aliq'ia sinuiiltidinc gloiiciur ,
qnod oppiobrium erat sliiliis , quia sibi dissimilem respuc-

vi>.i!, quod ratoii;dis, {[«od iiiiiiiorl.iiis cst : Ikjiiio bmt. Sola ciiim scelenli lauddut quie vidcnlnr ba-
l.imcn tpiia jam l.iclus cst pcccatis >.biioxius, cl priini C '>erc conimniiia.

p;ilris ;inlc; tran-grcssioiieiii puril.ili dissiniiliSi laiiicii Veis. H. Obniutui, et nonaperui osmcum;qtniniiim
cadncis de.ideriis lorbalur ai:|iic confundiuir : iiiodo /« ft'ci.'«//' m^. liedit ad ^iijieriora qti.t; dixerat , as-e-
vicluin cogitans, niodo vc tcni corporis necessilaic rccis iion rcspondisse ininiicis stiis; boc etiain add ns,
perquirciis, vel aba niiiiis iiinmnera ,
qnibus iii bnc quoniam lu fiuitti. Ipse uliqiie fecit, qui palicn i;e

niiindu siibdila tiMictur buniaiiitas. El bcne (li.\it, duiia coiicessit. N»m lioc lain saiubrc !>iloniium non
co turbdbilur : qmPi piiritalcin nicntis pcrdiiut , (|iii liabuissei , nisi coelc^stis lurgiias dedisset.

disideriis temior;ilibns occupanliir. Addidit, thcsau- \cri. M. Amove a me plagns tuas, a foitiiudim
tzat ct iijnorat cui conijrcijitt ca. Ilinc ijrobalur stnlta cnim maiius tucc ego defeci. rra.niissa causa devoiio-

vanitas, quoniain cujiit pcntur:i scivare cl tiansiioria uis, /(/jf/ium competcnier veniam peiit; ul qui pr.E-

custodire; maxime cnin posschsio carniu piobciur ceplaseciiliis fnerai Doniini, niererelur audiri. r//»rj<p

iiiccrla. Nani qui sc put;it cliaiis liliis rclinqiicre, suiit corrcpliones qiiic de (lagello veniunt, (|ijibus

igii' ral si ca non conlingal inimicissimos pos idero. pro noslris pcccalis jnslissime verberainnr. Ipsas

r.l iiitucro quia , licct luulta sint siini ia, in qnibus ergo sanclissimus vir desidcral amoveri qunn cnlpis
lioiniiMim iiintabilil.is accuseliir, avariiia tainen dcbebantur adnvssis. Korlis manus graviicr flagebal;
il'-'Ct;i cst, cui li;cc (lOlius inipiilcntur ; ut insiijne D ^' uecesse crat (luenilibcl illuin deliccre, quein loa-
inaluni audirci qnod .sibi diclum, cl vitia minori iius exielsa perculcret.

cognoscorcnl ; scnptnin esl eniin Hudix oii.nium Vers. lo. In incrcpaiionibiis propter iniqui alem

vmlorum cupiditas (/ Tim. vi, 10.) corripni.^li Uoiniiwm, ei tabesccre fcciili iicut uraneam
Vcrs. 0. Et nunc '/«(C cst exspcctiUio mea ? iwnue animain ejiis : vcrunitamcn vane contuibatur onvtis

Dominus? ct substautia ntcii unti' te est. Dra}dicla lioino viirns. Ilic piolas Doniiiii evidenlcr osioiidilar^
Iminani {rcnciis vuio.siss nu vaiiiciic, niin>; ledit qui noii ilHigit inircpntiones, ni>i nl lioininci corii-

od |jersonain siruii ,
proiiiiiitiaiis ( j,s;)^tia(ii.>iii'//i ^ioi ^w uir. liii'i'tiiiis qnippe i>i"ii;iliiim inoic puiredinis

essc Dcminum Cbr sUiin, iiic iii caducis dcs.dcriii- sii .; bne vig.iroliir, r>\ eain iiiodiciii;i!i.i iiKicp ili»

sc liaberc aliquaui prx>suiiipuoncm ; scd dl ni lolniine dcsecarel. Tunc onim converlininr, u.nc a

cxspeclarc, qni jim s;»liil:uilcr iniiido co;nosi:ilur ii);iia iiilciiiionc Jisccdiiniis, qiiaiido 1109 pr;rccpiis

advenisse. I'oiesl aiitcni liaH> cxspcclatio ct jn.liciuni (loiuiiiicis argni posse sciilnnus. .Iniiic.i vcro corpns
fcignillcaro, in qtio saiicli noscnniiir piTp-nia guilia babel lciiuc, in lorra iion baliiai , sod per loca allio-
prouicreri. Nam vil onjin irans;liior curegius, no •a iclas (iuasdau) tenuiisiiuis visc runi digcsii^ane
 ,

2^-^ KXrO^JlIO INrSAIJElilLM. rSAL. \\\IX. 2^?«

c.'itlc\i ;s:cul .'1 a iniihnsiiain vorni bus «cri.imi .li- A />'• (ininuv hi.-,t S.Jui lua <•;/) ,um ^Pin xn.,
.
3) ,

ci.ur oxliliiii. Iluic crgo e\i}{iji) cor|ius( uln recie sive IUikI : Vih;/.?, binediin Pairh mi'i i.ercpiie
touvLTsi el afllicli aniina ontparaiur. rjni loigi^ r.gnum qiiod vohis p(iri;luni esl ah cryjr- • .undi
observ.iiioiiibus vigilii-q-ie (.Tiigatjs, lcrr.-na ilcse- (
Wn/ /j. XXV, 31). Qinicirci convonU, qinfl.iii fl '.•.oriiin

ren>, subliiissmis oiiernliones virliiliim diviiio limo- siiilire xoltitris. Inciln veio «liCiliir. (|i li-rrain

re labelicalus efliei' Po**! lirtc rev.Tiidir ad illiid Cdlil, ad leinpus snperviiiieiis .Alraiieiis, noH i(iii in
sii:e proposiliunis ii !(iiini : qn;a lirei iiicrepclur, patrix sii;e te^ione (oiisislil; quod oi:uii s'iii(!0 <'ve-

bcel lab.jllai, ismen rr.giliuiie liumrxfiiiitis -iiversa- n:l, iiui iii divii.a civiiaie rccipilnr. Oiniies eiiiin iios

rum rerum vari' lale ciiiifiinliiur. .*»eJ a!) Iiac per- pccoaiuin iVcii cxuamM», ei iii nefaria icMnii reg.o-
turb.ilione illc .s<)!u.> excipnur, '.ui ;ul ilivinani roii- ne lap.vos. Sod (|aaiid.) nos ini-encordia ejua
linip'aiiunem pura menl.* iransfe.lur. Perfcc a .'st, suscipil, iiicol.e snmus : quoniain 11. ic adv niin-is ,

iit.-csiiino, riie^orici syMogi^nni qui einrhirema di.Miir, id esl, do Babyloiiia ad JorusaltMii ipso atl a!:e(ile

qu|i;quep iriiia pri)baii'i, q.nra niiiic niomhris suij, iraii.ponirnur. Ideo eiiiin pi.-suit, a\}ud te, i :.)i) In

iit possujnus, vi rsibii-qne re.lil.inius. ['rup-)>ilio t*''is diabiili , soJ in Doiiiini ciMlale inc:'!ain cum fi;isse

est : Qii3n'iu.ini in iin.i^irii' I)ei aiiibiilel li;>ii!0, lainc.t seir.irrs. Subjuiixit, el pcregnnus iicui orunis v.Wes
v.me C'in:urb.biliir. rr.ibnii.) projosiii .nis : Tliosau B »'^''. Expre-sit qiioJ sujierius divit; oiiinis oniin
rizat et i;-'nor.U cui coiigregai ei. Sequimr assuinpiio hiiino qui rec pilur in bealitudine ^jercjjrirjHs iL.iiur ,

quaiuor vcrsibus procedens : Et nuiic qnae esi ex- quia inciiiit essc ubi noii erai. Pere{jrinus enim diti-
spedalio mea ? iionner>ominiis' et cxnera. Nec ((Tcn- lur, quasi porgcns lon^^ins. El ul gener.iieoi hanc
dat quod lani lOMga videtiir asstnnpiio, Dixiiniis cognosceres .'"uii.se senleiiiiam , dicil. iuut onines
enim breviiaios membrorum islofum a macisiris patres mei, ne quis ab hac condilione pularetui
ssecularibus pos'ea fnisse constricias. ILc auiem excepius.
qtisrenla sunt pnrliuni ip*arum noii ta:;! cvjrcssa Ver.'«. \G. riemite viifii , ut refriticrcr jirim^quam
qiiaiii (lesignaia vcsiigia A.ljiincta est a>su iplioiiis eam , ti i-implivs tion ero. Vir pravidos ct veritalis
pi^obiiiii. Iii incrcpaiioi'il.'US propier i^tiqu l.itoin cor- ipsius iiiiMiiiiiaiione coinplelus, hic sibi pclebal
rtpii!?;i bominem, et t.ibesrerc feciili sicul ar ne.ifn d.mii;:, ul cerlus ad funir.. judicia perveniKl. el
animam cj.is. 1'rovef'it, iiisi fall.r, exspecl'ij foii- quamd.ini ri^crcaiioiiein suneret iit
135 l-r^tseail

cbiMo propos 'ioni i-uv apie rcbpondens : Verninla- viia, iliiiis rcgrii sccuriiate suscepia. J'((;fcssus est
men v.ine coniurb.Tinr OTP.riis bomo vivei:s. ^ic eiiim aesiuanle se cura >.iicceii'l! , f.iii i(.« | o'jliilaba{

qtiinquepariiii •vli.^gismi , sicUi opiiiOi ,

peracta imhro misericordiai tcinperari; sicil su|."a i; se oe
p:obaiio e<;t. C .^e (licit : Concoiuii cor meuin intra nw, ti in mrdi-
Vers. 1 i. E.raudt, Dchs, orn^ioneinmcam et dfpreca- tat oie mea exardcncil i<jiiis. .Vlerilo ergo iut le nqe"
tionem meain : nurihus periipe (icrywa* meas. I .itlium raii .'•lui p''tebat, qui la:;ii dosld.rii caioie nagra\e-
iste nuaiito plnra mvsteria ddicerat, lanto so a:.ie rat. .^d.t"!;:, priusqunm eum , id esl anieqnam de
D'tmin;im enixa supplkaiione fundebai. Yenii cr^o ist'.i lure disctdam. El amplius non cro, ulique in
ad ordifiom lerlium , ubi humiller et coMfl.lencr hoc mi')do , ubi pcccaloriim facinoiihus sulivoniiur,
e\oral remilti sibi peccita, priiisqiam viiam fmiat. dum '^e
."^1
Doiiiin.j conversioiiis accpla humliiaie
Quapropf^r nocessarium cst considerare , nt ille qiii correxeriiit. Sive dicit, amplius non iro , .si ilesiiias

diclus e«t mundi \itia irans !ii.v-c, cur j.dhnc i.im subvoiijrc ;
quia iion ctii esse, in a:icniis affliciioni-
graviter videainr ingeinere' .'^cilicet quia riulti si;fii- bus p. niMncro. F.i^se cn^ni prop- ie boati e<l. .Mcriio
cii de viiiis ac(pii-it3 vicii.ria, u ii jugi fi;erit sup- ergo iion se dicebal itse, si se habcrc cuiu eledis
plicalione serv.na. Prius ilaqiie oralionem dixil ,
non iiiieiligerci poriioiicm.
post deprecationem. Oraiio csi oris ratio, quani proiii
Condusio psalmi.
allegamus v la nostra pandeiiles. Diprr.Ciaiu vsro
Lcce v:!io:um iransilitnr cgrogius quania nos be.i-
est frcqucns ei assidua supiilicalio, qu.e ab imo
liibimai iiistitulioii.s s;i!ul)rila'e coinmonua, inler
pccioris profertur arcano. .'^udi enim qu.id se(|iiilur, D
bla>-pliom(.s ct iniiiuos Itabcre lingirc coniinrniQm
auribus percipc icicrymas meas. Krcqnenier diMiiius
noxia vilare ccrtainin:! , rixas gr:nisr,in)a ino.Ier;i-
Deum, quod videt. audire; quod au.Jii, v.dere : q' ii
li.no c..mpr;niere. SiIeiii!Uin vii (ji;ii)|..o priiLn',)."!.'
non corpdr.ilibus membris disiin.-uiiur, sed Oinna
(juoJ n.'S mininie ponbi.i. id cii!;'.iin, (juoj Sipit.u-
virtutc 5i]C divii iijiis (ipcral ir. F.t ne pularcs si.p-
les pr'.uil, (iUoJ gravisai nos r.iil. ]ii<<d con i'...nj
plicaiioncm lantum adhibitam fu sse vorlioruni, '.a-
niiirtt, quod ip.^uin q'io jue g;.'it;-.biii;t)m oswn.lit
erymas mc.7j dixil quje violeni.T; 5'Jtit son p-T
, 'u
fisao serm netii. Qiri;r"i>!e! i:au: aiii;» reniedii iiii-
prccibus, ct ad cfemeniiain mediciualcin ajini^jin
jus sa!ubc.-iini.i:i. pot. .ii.;i!i . i:l 0;^ sa:icos lini pro-
niiserantis adducunt.
licue lacoisse CO^Mioscinnis, pc>'oaior;j;n 'in:n ..ler.'»-
Vers. \"y. iV.' sileas a me, quuniam ego iucoiu sum
tim lin.:ii o lueiiliaui noji am.;miis
a])ud tc in terra, et peregrinus, sicul omnes p.iins
fnei. Ne sileas, dixit; id est , audiam (e dic.Miiem Lxrosmo i\ psalmim \x\i\.
qiiod Evangelium lesiaiiir lier.iissa s->ni. liji i,c-c.i:a
:
lii liicm psaliius D.ivi.:.
(f.uc.vM, 47).Sivei;lud.iu d aJio
loco psaluiu* dicil : S.epe quideiM dixinius per finim ci Daiit^ ClirisJu'»
 , ,;

2S7 M. AlJlUXir CASSIODDRI 2^

Dominuni siguirirari, oui Isle ps.ilmus apiaiiilus csf. A i'"" «-'^^e di-similcs. I!la eiiim sicul suni niollia e\

S<^d in priniordiis ejus Ecdesia lo(|uilur, lioc esl dissolnla, iti iiineris sui coenosilale volvu.itur. Vir-

('ponsa coelestis , nicmbra Chrisli, lideliuin niulli- lutcs aiilein quemadinodum rigide suul el iinino-

ludo. Deinde tenit ad cai ut nttslrum liominuin Sal- biies, sic liabciit viam pc:raieiii, ubi iion iiiquinaiis,

V ilorem , ui lolius psaimi conicxtio uni corpori coii- scd iiuindis pcdibiis ambulalur.

(;ru«.nier aplelur. Vtrs. 3. El immisit in os meum cnniicttm noium ,

litj uum Deo noxiro : videbitnl mulli el timebunt , et

Dieisio psulmi.
ip.Tttbunt in Domino. Superioia psalini ad iilud per-
Priina narratione gralias agil Ecclesia, quac vcnii quoiiiam Deus iiuuianum genus in muiidi
(inciit ,

ex gftntibus : quia de mimdi isiius velernoso moRrore

demcrsum, ad peirae ir.inalulii fir-
islius coenositaie
liberata, ad Novi Teslamenti meruit gaiidia ppr\e-
niilatem, ad religioncm vidclK-ei Clirisliannm. QuoJ
nire. Secunda ipse Dominiis loqnilur Chrislus, san- Et immitil
v-rsus islc nuiic aperit dicendo ; in ot
ciani incarnaiionem et justiliam sure praMlicationis
mextm cautkum novum , id esl Novi Teslainenti san-
expouens ; ob boc Pairis auxilium deprecaiur, \il
ciissimain pra'dicatioiiein. Sed noium beiie di iliir,

pericula possit a Juda;i.s ill;ita superare : coiifundi

f|nia incarnaiionem Domini corporeis cculis arlas
postulans inimicos, et lanari omnes qni spcrsnl ^,^,„3 conspcxit. Deo enim nibil novmn esi
jj y,,,,,jj
in euin. qusndo anlc consiiiulionera niuiidi dispensalionis
Exposiiio psatmi. sua; iiiiivcrsa prx-scivii. Hyinnus auiem Graecus scr-

Vers. i. Exspectans exspectavi Dominum, et respe- mo est, iJ est , laus carminnm lege composiia. Et

xit me : et exaudivit deprecalionem weam. Ecclesia qiioniain hymni erant qiios idolis suis eliain gemi-

calholica, qua^ fuerat de tolin.s niundi parlibus <on- litas personabat , addidit, Deo notiro ; ut qualeui

gregaiida paiienliae virtutem pr«dioal ,

qiiain inltH* iiyinniiin dicerei , distincte potiiissemiis advericre.
,

sunnnas laudes baberc convenit Chrisliaitiiin. Quem- \idcbunl mulli et timebunt. De mirabilibus dicil,

admodum enim aul tribulaiione^ sufTeral, aiit pc- qu c teinpore sancix incarnaiionis effecia suni. Vi-

ricubtrum pondus cvadat, nisi divino Leiicri( io lole- deiues oaim Judxi tilia, limuerout, et Cbrisii Do-

raniijs! robore fulciaiur? Sed considerandus cst liic miiii pra>dicationibiis pop loruin agmina ciedMernnt.
scrnio geminatus quia supertlua non esl lam decora Speraverunl autem in Domtno, qiiando Chrisliani esse
,

repctiiio. Ext-pectare siquidem possurnus et ingra'i. coeperunt : ut post illuin l morein iniraculorum con-

Exspeclanles aulem exspeclainus, quando mitcs ali- vcrsi , 13€ spem in Domino tirroissimam habere

susiinemiis. IIoc argiMnen

probarentur.
quid luin magno desideno
quando unum verbiim ''^'^^' *• ^^«'"S/>> ^«i'" ^'^ nomen Domini spct
liim diciiur a conjugatis, or- C
ejus. Beatus iste vir pcr secundara speciem deiinilio-
tuin ab alio varie commutamiis, ui sapiens sa^icnier,
Rcspcxii iiis exprimiturj quae Gra;ce ennoemaiii e , Latine
prudens prudenler, et his sirnilia. : qiiia

praeve:iit omne J:>f>num nosirum. Lumen quippe veri- not^o nuncupalur. Huc unamquamque rem per id

iatis liabere non possumus, nlsi ab conspici itlius

quod agit , non per id quod est , conatur osiendere.

cUiriiaie mereamur. Subjungilur, exaudvil me, ut Nara qui sit iste beatus posita detcrminalione praeft''

pie aiijue efiicaciier exspectasse vidcaiur. Deprecatio nitur, id est cujus est tpes nomen Domini. Spes enim
quoquc significat ul diclumest) frequeniissimflm dicta est qua&i stabilis pes. Nain ei illi dicuntur spein
(

prccein : quoniain rarius orarc non polcrai quae suam in Domino ponere, qiii ab eo dari ^bi 'empo-
,

Eiislincns Doininum sustinebat. ralia deprecantur. lii videntur non propter se dili-

Vers. 2, Ei eduxit me de lacu miseria , el de lulo gere Deum , sed propicr illa qiix postulant. Ille aii-

fcecii : el slaltiit supra pciram pedes meos , el direxit lem veracitcr babei spem uominis Domini , qui solain

grcssus meos. Sicut duobus modis opcrari prajcipit contemplaiionem cjus avidius cuiicupiscii. Nomen
Clinsliannm, ul dedinet a m;ilo et faciai boiiuin ;
ergo Domiiii inier caeiera Salvdior ajtornus esi ; et

Ita doplici ralione Dominum dicit profulura conce- ille spem suam ponii in ejus nomii^e, qui se n<m

dero. Primum esi enim, ut nos educat de mur.di D ^uis merltis , scd ab eo per ejus gr.niani credit esse

islius profundissiiiw calaniilate, ciijus aptc desi- salvanduin. Dic:i sunl et in Evangelio ociics bcali
giiala cst maligna laliludo, lucut nii.scno; iiilusqiic ut ost illud ; Deuli panperes spiri u ,
quonium ipioruni
f£cilciitus. Ei ut exprimerei delictoruin crassitu- est reynum coelorum {Multlt. v, o) , elc. tl in Deule-

dincm corpulcntam . tvttim addidit, qui lai u conii- ronomio ( Deuier. xxmii , 29 ) Sinnliter reporiiur

nciur ; ne pc'cc;ila s(dis :ii;uis ccgnosccres (lur.mvis ciiiu populus Isracliiiciis terrain ri-|'ri»iiiissionis

doii^^issimis comparata. Nam sirut Utlus laci fotidus inraret ;

quod ideo muUifarie dicilur, quia diversis

atque gravis est, iia et liominiim dclicta limosa modis beatilu-lo pra^siatiir. St;d h;cc omnia per sin-

siint, qu;e et fcioribus horrescuDt , ct gravilate dc-

giilas species dolinitioiiuin diligcnier exprcssa , .slu-

nierguiit. Dcinde pcdcs nostros supra peiram s!aluit diosus leclor invcniot.

cum iii Ciirlsii Doiiiini jussionibus ambulamns. Ipn> Vers. 5. Ei nc;i rcspexii m vijniiatcs et insaiiiat

cst eniii! nr.bis spiritualis peira ,

qii.r in sc ti.\a rion fidsas. 1 l hic vcrsus pondei do supiTioio senieniia ,

eiiiil doinergi vcstigia. El rcspico quia sicut po(.\ala cxponil ciiiin cui sii spcs in nDiiiiiic Do iiiiii , scili cl

virliitibus C':)iiliaria sunt, iia ct coruin via: proban- (/'li iiD'1 rcsfcxit in vani'.alct et i:;i(7.'iijs (aUas, Legi-
 ,

•
2S)| EXrOSITIO IN PSALTtUlUM. 1>SAL. XXXiX. 290
lur enim : Nemo potesl duobus domiitis srnire {ilattlt. \ Vers. 8. Sanificinm el »Ualioncntnvht\il>; eorpus
VI, 2i); qiiod cl locus isie commemorit. Nniii qui auicnt pci (ccisti uiifii : liolocauxla ctiam pro dcliclo uon
jpem l):>bel in Don)iiio reruui omniuDi poiente, re- poslulasti. !lic vcr^ns iNo i el Vclcris Teblamenti
spicere non deliLt ad caduca. Yanitas est cnini a san- sacramenlu compcctilur. Dioit eniin sacnficutni et
cla religione suliita variotnle muiari , et nienii-nt fal- oblalionem , q-se in lionoreiii Dnmini fiebani ante
bci iliusione convertore. Iitsani(B vero fa/s.i' sunt pccoribus iniiDolalis, un e saccrdi>lcs eli:«m vesce-
laxis formassc deum, quem gcntiliias adorarel, ubi banliir, Deiim posirt!ino icnipore lespuisse. 1'rius

fuluroruin orilinem moiid .cilcr inqnirebant. Et est quippe lalia sii.eciperc dignalns est ,
qiioi)iam per illa

epiilieton insanijc pulcherrinium , id est fals tis. In- sacriiicia praifigiiralio qu.vdam corporis Cliristi csse
saniw quippe nienleni fallnnt, quoiiiam a verilate viiiebat.ur. Poslqu:im voro ipse Messias q;ii esl Do-
disseniiunt. Potesi lioc cl ad illos aptari, qui spe- liiiiius (.liristiis ('i'.vdictns aiivenit, et se pro (iiiinibus

ctacub nim ruliaciiim deleciationo capiunlnr. Ideo nobis liosiiaiii pieialis exliibuit, iicccs^^arium iinn

cnim plurali nnmoro posit;e sunl insanioe , ut per erai ul, vcrilale cniplcta, adhiic illa figiira prae-

similitiidines remm laiiiis disciirrere debeamus. cursoria permaiicrfl. Quos versus ita ( xp nit Apo-
Vers. 6. Multa fecisli lu , Domine Drus meus , mi- slolus IJebraeis scribens : Auferl , iiiqiiil, ;;ri»i«HJ, ul

rnbilia tua ; et cogitationibus tuis non esl quis s^milis B sequens staluat : ubi siibaudicndiim e^l corpus. In

libi. Ciim de operilHis htnniiium loquereiur iiisanis ,

qua voluntale sancii/icaii sumus per oblaiioncm corpo-
a|>te iniulil divina miracula. Nam qni iiiflimmnntiir ris Christi Jcsu semel {Hebr. x , 9, 10) ; el c.i lcra

coniendeiitibus aurigis, qui pautomimis sallaiuibus qux ad causx hujus puloherriinam distinclionem

molliui.lur ,
quanto melius si cogiieni coeium et ler- perliiiere nosciir.tiir. Sequilnr, corpus autem perfecisti

ram pulclierrima divcrsiiate formaia ,

quoe habeiit cl miiti. Hic sanclam incarnalionem su;iin secundiiin

aspectiim decoruin , ei considerationein omnino nii- Apostolum evidenlcr oslendil ; ut corpus qiiod aiite

rabilem ! Seqnitiir, et cogitaiionibus tuis non est qvis fiiil per sacriliciorum ima_.^ines |!romissiim, ni'nc

simitis tibi. Adhuc illas .'.uperstiiiones eiidit ,

qiias dicat advenlu proprio fuisse coinplctum. Add dil

tibi homincs aut ad religionem perversam repere- holocausta eiinm pro deliclo non postutasli. IIo!ocau$ta

runl, aut in spedacuUs celt^brandis moti aliqua vo- dicuntur lola incensa, qu3e pro delictis sacris impo-
luptate fioxerunl. Sed nunquid lale est per fun 'm nebantur aliaribns, et poslea igiie cremabantur, ut
ciirrere pede susptnso, qnale Peirum lerga maris devoralio eorum fieret ai.olitio peccalorum. Haec di-
fixo prcssis-e visiigio? Nunquid tale esi igniiis fafi- cit jam Dominum nonpeliisse; nierito, qiioniam iliiid

bus in ihcatro liidere, quale fiiit camini inccndi:) a nobis expelit, quod iit q;iinqingcsi!no 1 'gitur |;sal-

Iribus pueris ambulas<e? Nnnqnid lale est scon cas C nio : Cor contritum et huniiUatum Dcv.s non spcrnit
auiiire iragoedias quale est in choris Ecclesix^ sa- (Psfl/. L, 19). Vides Ecclesiain veraciler dixisse :
,

lutifcras cognoscere psalmodias? Istas res poiiiis le- Quis similii tibi ?

gentes spcctare dtbemus, quas nec fatue quxrimus,

Vers. 9. Tunc dixi : Ecce venio : in cnpile lihri scri-
el proficuc semper audinms. Dicendo enim ,
quis si-
ptum ett de me. Ecce , slalim sign licat , celcrit;iteiii
milis tibi, malarum rerirm argoit inventorts, qui se
promiltens, velocitalem modis omnilius pollicelur;
jiequiter eirerentes , foUacium artium au( lores esse
El tu , Judaee, cum propria sacrificia non habcas,
gloriaulur. Haclenus praedicavii sancia mater Eccle-
quera dereplus exspectas? Ille jam venit, ille jani
sia : nunc audiamus loquenlcm Dominum Salvatu- mundum prx-
Verbiim caro lactum est , ille salulari
rem ; ut quod dictum est : Quis similis tibi? inani-
dicatione complevit, Sed tu adliuc noscio quid in
festum nobis subscquenti exposiiione reddaiur.
luis cubilibus scmmiaris. Quid 137 uUerius quaeris?
Vers. 7. Annuntiavi et tocutus sum . muilipUeati psalmorum,
Qiiid stupore deligeris? In libro isto in
$uni super numerum. Psalini quidem est secunda credere de-
ctpiie de se dicil esse conscripluiu , ut
narratio, scd pcr figiiram exallage, qu» Latine
beas iaiu venisse bcaiuin nostrum,ciijiis viiam (sic-
appcllaiur immutaiio. Ex persona Domini inystica
ut j.»m conligii) conslal exposiiam. Ubi sunt qui so
v.rba proferuniur, iibi adventum sunm et pias prx- D ,,i(, promissum est
^.jj^,,^^ ^-^.^^ sacrificia non ha ,

dicaliniies genlibns innolcscil. Annuntiare cst (inim tanquam sententiam isiam in coiiicibus sa-
bere : et
veiitiira pr.xdicare, quod fticit ore prophctaum. Lo- cns non habcanl, sic slnpefacii ad objecos sermn-
culut »«m id c-l, cnm inter no-. convcrsalus evjn-
nes protiabiliier obmuiescuni?
,

geliz:ivii ,
qiiaiulo sai-rainenliim hcatoe inc.Trnationis

assuinpsit. Addidii , iluUipUcali sunt super numerum; Vers. 10. Vl faciam voltmtatem luam, Dcus meus,

cilicel quia supt-r cabuum bcatorum muliiplicata volui : et tegrm luam in medio cvrdis mei. Filii veiba
d rigunlur ad Patrein desiiieravil eiiim ejus fncere
esl turba peccaniium. De quam inagnis enini popnlis ;

quam pauci fidelcs snnt ! Non iminerilo quia dum voluuiatem ,

qui non abiil in consitio impiorum, et in
,

niulli mundi luijus vanitatibus occupaniur, raros po- via peccatorum non stelit , et in calhetlra pestilenlice

leris ver;iciter invcnire sapi»Miles. Kl vide qiind ilii it, non sedit {Ptal. i, 1 , 2). Nam quod (iixit, vului , vir-

tuper numerum dcsignat enim illos laolum in libro iuiempr;t'scientij)dcclaravit ;ut dicerel pr;ticrilum ,
;

viveiitium supputato^ , (|u illi Jerusalein sniiernx quod coii>tai)at essc venturum. Maoebat eiiain tea

prsdestinati essc noscuntur. divina in medio cordit ipsius, dum in terfi Donniv
 , ;:

891 M. AUUEUI CASSIODORl ^jl

fuil volunlta ajns , ei xn leije e}u$ meditaius al die nc A 'itunis ; &icul el alibi dicit : Deus mciu ,
respice iii

uocle ( l*»ai, i , tI-). uu ,

quarc mc dereliquisti ( Vnal. x.ii , 2) ? Mtncrxcor-

Vers. ! ' Ue/ie nunliavi jusiiuiiin luam in EccUsia iija oiiiin rtiil, ai hnmaniun naluram pr:i;varica*ioui$

magnf : cccf. Uibia mea non prohibebo, Uoniine, lu co- viuo s:iucial,iiii sancta in(.ar:ial:(»no salv.iro.t. VeTilat,

gnwisfi Bene nu^iiatii jusliliam bDiniiii, qu^uiJo di- ut resurreclionis proniissoe bencfK ii> scilerel ad dcx-

«lum CSI : Non si~ impii , non t>ic, sed tanqmim pulvis teiam ralris, inde vcnturus jiidicare vivos ci nmr-
quem projirit venivs a facie lerue {Ibid., 4). In Ec- luos. Stisceperunl inc , id est jilijrilicanduin rec^|>c-

cletia niuijna, skiil saepe ilixinius, cjlholicani tlicil, ruiit. Illos efiHii in bonam parlcm susi ipcre dicimur,

quae loU) (»rbe ilcliisa ost ; de qua ihi dutiim est (|U()S iioatr.x! graiijt; prolileiniir acceiios.
qiiocl frucHiin sj/im dubit in lempore tuo (fbid., 5). Virs. {.). ijuoniain circumdtd-.runi me ma>a . qno-
Sequitui , crcr lahia mea non prohibebo, Domine , tu rum non csi numeriis : comprehenJerunl m: iniqi.iia-

eognovia'.} I.ofjniuir per id qwd Deo sultjeciiH esl tci mecs. IIoc a membris suis dicii, qiiorum ipse
Fiiius. Nam quamvi- inler olislinalos pericnlobuiii c.iput esl Clinsias; ut sc pati proliieretur, quod
fuerii pr.T(1i.are venlalont , 'Jum inortcm Ru^tm iiirba lidcliuiii susiinebat; si(Hit est iliud : SauUf
exnule n()scc;et essc veniurain , lamcii nou ilo.^iiiii Saule qnid me persequeris {Act. ix 4 ? Scqiiiliir,
, , )

admonere populum perfidonim diceiido : (>Honium B ^worum non «( «umerus, sciliccl apud hotnines; nain
noiit Dominus viam justorum , et Her impiorum per- «miiia Deo dinumerata sunt ,
qiii arenam m'aris el

ibit { Ibid., C ). In qiia parte Palrem habuit lcsiein giiuas pluviaruin , slellariimque miilliltidincm eoin-

quem invocaf , ([oia niilia pr^ricula timiiil, quando ple.\abili quanlitat-', coijnoscif. Addidit, comprehen-
carnali populo sturitualia bona praedicavit. Sic primi dcntut mc miqniiates meie. Eodem modo loquitur,
psalmi vciiss iniis te.xtiis, miiif^ cliam (loniinica com- quo supeiiu& dixit : CircumdedirHnt me ma!a. Domi-
niemoratione viiiciiir esse icpeiiuis. iius cnim Salvator nec mala pcrpetravil, nec iniqtli-

Vers. 1-2. Jusitiiam luam non abscondi in corde mro: laubus paluil : sed hoc a piric mcmbforum apfe
verilatem tuam c salutarc luum dixi. Jiisli volunlas dicitur, a quibu.^ laiia susiinentur. Pietatis eninn

Cst ,
qnaodo potesl prodcsse , iion abscondcre vcri- nostri capitis fuit, ut (lui de se mulia dixcrat , ctiiri-

lalem ;
qnod Dominum Salvatoretn fecisse iion dii- niemorationem qiioque lidelium faoere dignaretur
bium osl ,
qiiriiKlc titrb.is arfriiebal , i(irr('p:tbal in- ne se sequesiratos putarent, cum pracicritos esse
credulos, ei niilla biijuscemodi pr^idicab.u ,
quse cognoscerent,
Evangelii ie,\tus eloqi^iiur. Fuit laineii lcrapus oum Vcrs. 16. El non polui ul lidercm : muttipUcati siitU
in pas-ionc laciiil , sicul scripium est : i4; Jesus nihil supcr capillos capiiis mei , el cor meum dereliquit me.
respondil ei ; qiiippe cui Poiitiiis Pilalus dixil : Milit C Hoc oninino ad membra rereronJum e>l ; ca'terum
non loqueris (Joan. xil, 9, lU)? Yeritalem dixit in Doininu Cbri.»lo neqiieunt talia convenire. Son
qiiaiido pronuiit^avil : Eqo suin via , veritas, el viia potui ul viderem , id est, circumdaiilibus mc iniqiii-

( Joan. XIV, ). Salutaiis autem Chr stus beali Si- tatibus ineis ,
quod veraciicr poicsi lidelis edicere.
nieoniii cnnressione (leclaralur, qui quaudo eum vidit, Et qnamvis iii liomine capilti cnpitis vidcantur in-
dixil : Nunc dimiitic. servum luum in pace : quia vida- iiumeri , tamen peccaia eorum calculum probantur
runt oculi mei suluta^e tuum, Quod parasti anle fa- excodere. Nec frustra in compiraiionem delictorum
ciern omn'um populnrum(Luc. ii , "29), ei roliqua. capilU deducii sunt. Nam in Veteri Tcstamenio sa-
Vcrs. 15. ?{cn celavi misericordHnn tuam, el verr- ccrdotes ipsa simililudii)e railcbantur; ul t;ili emun-
tatcm luam in Synagoqa mnlta. Adhuc in expontndis datiime purgaii carnis viiia deposuisse videreiilur.
«iiis operibus perseverat. iVfin ceiavxl misencoruiam Cor vero iiOs dcrci.vquit quanlo pecca is scgruin
,

Palris, qiiando di\it : Si vos, cum $ilis mali , nostis profuliira noii appelit.
liona daic dare fiiiif vesirts, quanio maqis Pater vc&ier Virs. 17. Ccmplaceai tibi, Doinine, ut eiipiin [ ms.
cigleslif dabii bona peientibus $c <Lur. xi , 1"))! Veriia- C.,t'i(ms nie : Domine , in auxilium mrum respice.
1

lem qiioq<ie dixil ; m Sgnaao v: nuilia, id est iii po- Piisi enunier.itioncs pr.Tinissas , vcnii ad salulicr-
puloium c>ngrega^ oiie (icusi^sima , (luindo Isaia; li- D rimam concbisiOiHMn iin.le omnis impiigiialur ad- ,

brum legil acceplum, et dtxti :. Uodie impleta cst hccc versitas omnia nocenlia destriiunlnr
, ut placeal ;

scriptura in aur ous vcnrif {Luc. \\, ii Audis, Ju-

). Domi:iO eum eriperc . qui niuinli isiiiis coniraricta-
<la;eincreduie, prophetnm aliqiiando luum iioslro tibiis cingebatur. Et inlucre qiiod dicit, conip-aceal
Evangeiio consoiinniem ? Qiicm ultra snsrmes qni commiiniler placeal. Concordia
, id est enim hic
jam Christnm Dominum vcnisse cofriioscis , si adhuc Triiiitatis osteiidittir iinn placct Palii,
: iiiiod lirc
cor lUiim noxi i
velamine non [og;itiir placel ct
.
Fiflo et SjMiitui sancio. Aildidit , tibi : iit

Vers. 14, Tu uuiem, Dfnnine, ne longe facias mise- sancl.im rrinitalom uiuini Deum esse (Ognoscorcs.
ricordias lurrs a ine miscricordia tua el veritas tuu
.
Soqiiilur, Doniine , in auxlium mcum respire ut iri- ,

$enipcr suscepcrunL inc. Narraiis s ni. lis operibus, ad lollig.iniiis respcciiim ipsi.;s noslrum essc prasi-
passionis su.-c j^loriam veiiil iil luiius viue atque
:
(liuin : >iriil cs( iiliul Evangelii : Jicspcrtt Peirum,
Vivific^lricis morli.-; dcclararciur integrilas. Lbi ine- ei /Ivvitamare {Luc. xvii.(iJ, Gi). Alilcr cnim liberari
rito Pairem prcc-ftur, ne lomjc ab eo ficiat misrri- iioii possumiiS, niii iios Di\iiiilas proi»iiiata rc
cordias siras, qui eial siisccpti honiinis veriUitc
nio- spicial.

A
 ;

£!)3 EXroSITIO IN PSALTtRIUM. PSAL. XL. 29'»

138 ^'^f'^- ^^- ConfunJanltir ct reverenntur simul , \ labal qiiippe, qiiaiiJi) l;«lal)a(iir In Doniino, in qiio
qui (lua-iuiit aniir.am vicam, ul auferant enm. Venil revcra sunl omnia profuttira. Scd r\>\ iianc exfiiMa-
ad f^niii ,
qii.i* siipcre>t , narr.tlinnem : nbi cnnfiisin- lioneni t|iiilMi^ciinqiic crcdcros conrodrntl.im, .Kldiilif,

neiii rt revcieisiiain Domiiiii' Salvalor opt;il inopiis : i]ui ililifjiint sduiarr luHm ; id csl ,
qii< i^c spirilnnli
rxsullalionena vero ci, laiiiiam pioveniro peil licvo- ciariialo perquiriinl , et maiidilis niei^ Sii3vil«;p ob-
lis. Scd vidc in isti (lcpree.uioiie qnaiila gtT;iI slii- sciiiinnlur.

dia pielalis. Cunfundantnr, divil, inirabiliuin Ojx^ra- Ycrs. ii. EcjO vcro rqenv.a et pnnp''r sn>n : r>owinhZ
liiinc turhenlur. I^evcie inliir anl- rn , resnrreclionis cnrain linbcl mci. INisiqnain dixcral hcliti c miiiic-

ploria corrigaiilur : ut illnni connteanlnr Deiim ,

ribus essc coinpleinlos , qui deilaicin Verbi diliL^orc
qnein duiluin putivcrant csse triicidainlnin. .Si»iH/ vohiissent , iie siln quispiam meritoruui j;loriaiii vin-

id esl, sirnl perscniti sunt , iia et pr.Tdcslinaii con- dioarct, Dtiininiis Cliristus ev fdriiia loqiiitur hiim;ini-

vcr^ionis niiincre tihercnt.ir. Scquilur, qni quoThut lalis assiim|it.c : Eirnns ei pauper suui. lujcnus, (iniu

animam meam, Duobiis inodis Dniina qnirilur, sive liumanilas subveniri >il»i scniper cjjiit a Doitimo.
ad honorem , sive nd niortom. Scd ut liic illos o-tcn- Paupcr, quia ni.>,i diviin gratia cl.n iliccliir, de mj
dcrci , qui eam voto conirario perqnirebant , addi- omnino tonuis e-se cognoscilur. Scd ne i6laiii paii-

dit, «< rt"/"crflnt enrn, nnn ui diligant , non nl vcnc- B Pff^aiein vilem abjeci.iraqiie apsiiinarcs , ailili^iit ,

reiitur : sod nt a corporc mco inlcrveniu mnrlis sc- Dominus cniam hnhet mei ; scilicet de quo d;clurus
grcgare contciulant. erat : llic esl Fitins mctis dilectns, in qno milti Ihtie

Vcrs. If). Arerantnr retrortum el erubescanl ,

qui complacui {Mat:h. iii , 17), paiipertalem lliesauris
eogitant mihl maln. Frc^iiiontor divimiis malis sic oninibiis diliorom! [*;iuper eiiini ilo no^iro, d:vcs dtt

bene opiar! , ul rotiorsuni rcdeaiit a volnpi:ili!ius suo csl ;

qui idco inJigeiiliam l.umnnililis as>niii-
siiis , .icc in nialo opcrc perscvorent. Qui si confu- psit, iil abundaiiti;E sn;c nos faccrct essc par;ioiiies.

sionem paliantur, evadiini : si nm idi l.xti ia pcifrnan- Vers. 23. Adjnior mcus et Ithrralor ineits es tu : Du'
liir, poiennt. Nam retrorsum istiid in bonam partem minc, ne tnrdaeris. Dc adjutorio ct de proiection';
dici Ev;ingelil lociis illo lesiTilur, ubi Petro vit;c im- 96' uriis celcritalem necessariam pelii ; ni j m i;uia

jus sc amore dili^enti rpspfmdil: ftedi retro, Satanas mors vitari non debuit, snllcm rcsiirrenio reslina
(Mnre. VIII, 53). Qiiod Wiem posiiit ,
qui coqitant nicccderet. Ciim enim dioit : Adjninr et libcyai-r,
mihi mala, Juda>oriini sij^nilical Improbas volunlatcs ,
osiendil paiiei.tiam divcrsanim videlicet p:is.-io-

qu"rum cogilaiiones non erani malx Domino, sed au- nnm , unde cl ipse psalinus fecit iniiium. Quapro-
cioiibiis suis. Cogiiaiiones onim a cogendo dictx sonl. pter toiiis viriuii patienti;c merito depiiiatur. qui et
Vcrs. 20. Foant confrsihn conpusionem suam ,
qni C eodeni fi: e concluditur.

dicunt miki : Euqe , rugc. Ferunt confestim confusio- Conclusio psalmi.

nem suan , qui usqnc ad ftltiJ perveniunl, ul se ne-
Magoilica el snavissimi verbu scnsus nostros me-
qiillcr errasse cogiioscant. Ferant , dlxlt ,
quasi pon-
dulliius intravcrunt, qiiaudo ipsum audivimus do-
dus immcnsum. Confestim, ui peccare coepcrint : ne
ccniem, (juem adoramus auctureni. Nam licel uni-
loiigius progrediendo periculosius ingraventur. Con-
versos psalnios niaguo honore venereinur , ncscio
fuiioiicm suam, lil est cogilalioncm pravam veriiate
quid lanien dulcius acci|>iiiir, cum aliquid de saiicia
convictam. Sequilur, qui 'dicunt mihi : Eugc , euge.
incarnoiione pro.erlur. Omnis enim fidelis gralissima
Hic f;iIsos argiiii landatores qui plus nitunliir adii-
,
susciiiil . per qii?.in noscitur esse ribor.iius. El re-
I ndit decipere, quam possint vitiipcraiionlbus siu-
spice quo orduie psalmi bujus conioxiio disponaiur.
ciare. Euge verbiim ((iiidcm pr« onialc est; scd cum
Primu;n loqiiitiir Ecclosia qtiasi rudes docoiis, qiiasi
rcclo nniiiio non profertur, ad deri ionem traliiliir in-
Iropido-. conforians, qiiasi iucom|>osiios pr.cparans,
reiendam. Qiiae figiira dicitiir ironia , id csl irrisio.
«i sorjiieiitia verba Domini Salvaioris lihenti aiii:iio
Vors. 1\. Exsultent cl lccicnlur qui qucernnt le , Do-
saluiariier popiilus prxparalus audiret.
miiie, el dicant snnper : Maijnificelur Dnminus ,
qui
confHndi D Exrasrno in psalmum xu
dilignnl talulnre tunin. Sicnt inimieos siios
Jn finem psalinn$ Damd.
pciiii, qui eiim falsis laudaliimihus irridcbanl , ita

voracilcr gauderc qni spcm suam fcrba isia frcqiieiiti «su nobis jam debenl esse
de.voios optai ,

U' sciintiir Domini m.ijesialc posuissc. Eos cnini

in
noli-sinoa ; sed brevitcr dida l.tngamiis , omnia diri-

noii lintnm twtari, sed et exsultare dcprccatur. Sod guiitur ad Cbristum Dominum. Magnificat auteiii

ipirK sit ista exvuliaiio consciquenlcr exponiiiir ; id hunc psalmiim, quod in qnadragonario numero no-

est , cl dicaut scinpe.r : Magnifiretur Doniinus. Ilxc esl scilur collocalus ;

qni calculus emundationi cl pnri-

enim professio qnae in acternum gaudentes eflicii ficaiioiii freqncntcr apiatur. Qiiadraginia cnim diebus
,

Ch.islianos ; qi.t; qii;imvis ju^jiter dicalur, lanicn fuso diluvio ab inrqnitatibns liominiim (erra dilula

semper appciilur. Dfc ista Siquidem senlentia p;i-rc- cst. Quadraginta qtioqne diebns sanrtus Moyses ab
b.iiurct in isio saculo Job.qui cral ;if(lictiniiecorpo- escis corpi rois temperavit, nt divina collo.|iiia me-
ris griviler sa'ici;iliis, diccndo : Dominus dcdii , />o- rcrolnr. I.odem ino.lo Elias suflujio se corr-oro.T ro-

niinut abstul.t , ticut DorMno placuil Ua faclum cst. fcclionis abstionil. Ipse qiioquc Dominus tniidem

Sil nomen Dominf bcnediclum ^Jo6i,2I). Kxsul- difbus 4C noctibus jejiinavit, ui nobis formam bcaire
293 M. AURELU CASSIODORF 2;'ft

pnrHicatioTiis ostenderel. Qiiadr.igcsimre quin eliam A <]c(icaiiius propler Cliiisium Doininnm n istrum, qut

ipsins doceinur cxemplo. PrnnmiUilur teniptis absu- d() paiiperibdS suis in judicio proprio dictnnis esi :

nenlix, iii. dilulis sordituis peccatorum ad re^nrre- Qiii fecil uni ex minimis islis, milii fecit (Matth. xxv,

Clioneiti Doiiiiiii pnris meniiiius accedamns. Oii-ipFO- 40). Quiil eiiim dici potcsl sublimius, quidve glorio-

pter liunc psalnium inlcr ilia jiidiccmus saoianienla sius, quanJo aut ip^i praaermissi in i}.'nem nos diri-

reposilum , fpia: iiiinia? no^lras cnclcs:! piirific.uioi.e gunt, aul rcmunerali nos ad dexlcram Cdllocabunt ?

maxime quando de iidvcrle qu')d dicil iutcUigil; ut eli.im non

139 niuii(liiic;iiiii ; cleeniDSYn.i Si:(I ,

propheia dicturus esi ,

qna proprie fieri nosciiur pelenlibus lalibus ofl"era:ur. N im qiii petenli tribuili

purgaiio peccauTum. f>egi(ur eiiiin : Sicui aqua l)on;im opus cfHcit; qiii vero tacentem inlelligit, bea
exslinguit igrtem , mc eleemostjna exslinguit peccalutn liludincm sine aliqua dubitalione conqiiirit. Addidit,

( Eccli. iji, 33). i» die mala liberabit eum Dominus. Diem quidem
Divisio psalmi.
judicii significal. Sed aliquos movet, qiicd tam fre-

quenter malam dicil. Ornr.is homo maliim et forini-

Piiino iiigressu proplieta loquimr, lie.ilum praidi-
dabile juste sibi dicii esse Dei judiciuin : quia pecca-
cans clccmosyiiae largiioren), Eiiulliplici eum bene-
toribus debita poena su«pecta cst. Nam eisi ejus
dictionc concelebrans. Secundo glorio.sam Dominus " miseraiione liberamur, vigorem tamen jiidicii ipsius
tuam commeinorai passionem. Tertio ad confirni^m-
rccte pavcscimus.
idem Dominis Cliristus prxdicii
daiii spein lideliuin,
Vers. 2. Dominus conser et eum, et vivi/icet eum,
propriam resiirrectionera.
et beatum faciat euni , et emundel in terra animani
Expositio ptaln:i. ejus : ct non tradai eum tnmanus [inss. A., R., F., in

Vers. . Beatus qui intelHgit suver egenum et pau- aniniam] inimici eju>. Peiilio isia prophelae cena pro-
pcrem : in die mata Uherabit eum Dominus. Hic ilerum missio est, qiiia sic lieri necesse esl : si lamcn ege-
hypoiliciicus syliogismu» hac ratione resplendet : Si nus el pauper pio munere sublevetur. Conservet,
omnis beatus intelligil super egeiium et pauperem, dixit : id est, inter niala sxciili perire non fariai;

in die mala liberabit emn Domiiuis. Atlamcn omnis sed ad suarn retribulionem illaeRura sancta convcr.
beatus inlelligit super egenum ei p.iuperem. In die satione perducat. Vivi autem proprie illi dicuntur,
igitiir mala liberabit eurn Dominus. llypoiheiicus qiK se a Christiana fide non dividunl. Nam dc illis

autcm, id est, conditionalis syllogismus est, qui ex qui in errore versantur dictum est : Sine moruoi
GOhditionalibus proposilionibus Jiabens absohilarn sepeliant morluos suos {Luc.ix, (50). Ergo vivificel

assumptionem, colligit concLusionem. Nunc seqnenlia eum dicit, boc cst, faciat iilum intcr eleclos in siia

videaiuus. Secunda est species deGnitionis qux ^ vivere poriionc. Addidit, et beaium faciat eum, utique
Gra^ceennoematice dicitur, Laiine notio nuricupaiur, ut in resurreciione ad dexteram collocclur, el in

Ha-c de factis siiis ununiquemque qiiid sit ostcndit. patriam illam beaiorum magni Judicis p-oiiuntiatione
Dicit enim quomodo perc.nta per operationes clee* niitlatur. Sed post illa superiora quae dixerat, rem
niosynariini saluberrimas expieniur, ut possit bea- Dtmis necessariam t^ingit, ul duin in isto mundo coU'
titurio glorii>si!.siiii3 reperiri. Siiadebat nos equidem sistit, pcccatorum rcmissione mundetur : ubi venia
dignitas lei per locum communein al quam facere opiala suscipitur, si di^voia supplicatione plangatur.

digres:-.ionem ; ut reconciliatrircni hiimani gcneris Subjunxit eliam, ne in manibus inimict tradatur. /ni-

eleeniosynani laudare dcberemu;. Scd quoniam inui- micus diabolus est : mafiits ejus potestas iniqna est;
toruiu Patrum sanctissimo atqiie eloquenli.^simo ore nam quas manus habeat, qui carnem non habei? Ipsa
celebrata est, suriiciat ad «;orur.} Iibros audieniium ergo potesias est, qiia servos Dei muliiplioi teiita-

corda remisisse; ul et illorum desiderium uberius lione casiigat. Et animadverie quoties in hoc versu,
expleaiur, et nos cocptnm opus, juvante Domino, et, posuil; ut figuram polysjnihelon conjtinctiunia
rtaviier impleamus. Sed licct multi Patrcs de hac re hujus freqiienti iieratione inon^traret.
plura conscripserinl, oritnr lamen inier eos de hoc Ver». 5. Dominus opem ferat illi super leclum dolo-
articulo noniiHlIa dissensio. Legitur enim : Omni pe-
D ris ejuf : universum slratum ejus versatti in in/irmilate

tenli te tribue {Luc. vi, 30). Scriplum est etiam : ejus. Ne putares beaium istiim in hoc niuiulo incon'
Dcsudet cle"mosyna in manu lua, donec invenias cus&ain requicm possidere , dolores ejus iniiig.iri

jiisium, cui eam iradas. Sed si omncs juslos quxri- deprecatur; ut multitudo malorum temperationis
inns, iniperitain coiistringimus targilalem. Veruni henefirio vinccreiur. Lectut enim nobis datus esl nd
Ii.F.c cnnsa in sola pia voluniate coiisistit : quia non quietem, in quo se homiiium fessa m-nibra refcveint.
est nostriiin priiis morcs discutere, et sic indigentiai Sic et ille qui patrimoniiim coi^qniril, iixnrem sibi

siibvenire. Surficil nobis, ut nos dare ali(|uid malis copulat , filios procri-at, qiii ainiciiias par.-^t ,
quasi
artiluis nesciainus, nec opinioncs hominuin capiaiido in quodam lecto de!ect:itionis graiia conqiiip^cit.

elali eleeinosynam largiamur : sed operemur solo Sed haic frequenter scrvis suis amnra ct doloribus

alTccln subvciiiendi, quod nos super omnia pra). ipit plena Dominiis facil, ne spem sunm ponentcs in

Uivinitas intucri. Qiii sic dcderil, ctsi jiislis non dcl, lemporalibus rcbus fntura bona non nppemnl. Qui-
jiistetamcn oinn buserogabil. Sed major opcrad.inda propler oplat prophcta nt consolelur Dominiis dolo-
est, ut sanctis viris in aliqua ind gcniia subvenire rein ejus, qui in dclectaiionc sua quasi quodam
2n7 EXrOSlTlO IN rs\LTEniL'M. rSAL. XL. m
loclulo saiiciatur. AiMidil, universum s'nUum ejus \ rinnnniie niiserum, utruinque pcsliferum : ingrcssi

ter$asii in in/iriniiale ejus. Caus;un excolil qunin su- sii it ad l:i' inus pi'ipetrandum , deiiide foras a vcri*

peiius dixil : quia provideiitia divina pcrfititui'. iit laiis fiiiiLus exierunt.

sorvoniiii bci iimiuluna dcledntio in angustiis dolo- Vcrs. 8. Simul in unuin tuf,urrab'mt niunes inimici
rihusqu" versetur; quatenns hic diverss calaniit.li- viei : adversnm me co(jiiubn'it mnla mlhi, Susurralio
liiis alll cli, aieriia; boatiindiriis requiem consequan- est nris pirvi.-,aimus sonos siiie aliqua vocis dislin-
lur ; siciil f.ictum csl in Joli, ciii s:i'Cuii bona in ciione coufujiis : Sfrmo tracnis ab ap.biis, qiiaruni

infirmilaie coiiversa sii.:l : sod i';de feiiiior exstiiit, vox prolala susurrus Quod inicr illos evfnit, (jui
est.

()uia se ili I
rosperitas niundana siibtraxil. Quocirca in aurihu.s mis murmurare invircm gesiierunt. Con-
lalibus rebns rogat opcm (i-rre Dominum, iic liuinaiia silia quippe sua delegcre nun prrsumiiiit^ qui scele-
lrajjiiil.is duns l.iboribus pressa supereiur. nim societ;ite conjiincii sunt. Addidii, omnes inimici
Yers. 4. Ego dixi Do ine miserere niei : sana
, , mei alversum me cogitabant vtala mihi. Exprcssit
11 liniam menm, quia peccavi libi. Ciini iribuiaiiones insaiiiam lurentium insipientianiqne populoruin. So-
lideliuin (liviiio judicio (ieri cognovisset, 140 '^~ lent cnim paiici essc scelerum auclorcs. Ilic omnes
t!am;it p'e irepidus proplieia, u( ei ipse luisericor- m:ila cogiiassc dicii suiil; ui nenio si! mious nocens,
diaiii Doinini consequaliir ; quoniam qui ae peccas,se B qiios una facinoris damnat ^rqinl las. Qiiod aulem
cogiiuver.il, teniaiioiiibus iradi Jiire metucbai. Ouuie dixit, mnla mihi : si cfTeciu n qu:eiis sibi, si voinni
enim peccatnm murbiis est aniiiiaiuin, quo cresienie mihi. Jiisti siquidcm poc'ia non paiieiitis, sed fiicion-

satus interioris bomiiiis dissipaiur. Sensit xgritudi- (is invidia csi.

iiem suain qiii clamavil ad nie.liciim, sed inteilictu Vers. 9. Verbum iniquum consHlKerunt adversum
erat sanus,diiiii sc cognovil inrinnuin. Auimam ilaqne me : nunTuid qiti dormit non adjiciec ul resnrgal? Ver*
suam sanari desiJerat, remissionc sciiicet peccalo- bum iniquum dicit, qiiando cliinabanl Piluto Si :

ruui; qua re era sanamur, cum sirangulanlui peccaia hunc dimifis, nun es amicus Ccesaris {Joan. xix, 12).
laxaniur. Cono'ituerunl, id est dcrreveiuiit, aul etiaiii defi'

Vers. 5. Inimici mei dixerunt mala mihi : quando nierunt; vidolicci qnando de Domin Salvatore sen*
morieiur ei periei nomen ejus? Hacienus prophela de teiil alitcr sunl locuii. Dormire est aulcm a sensibiis
bcatorum alfl ctione locutiis est, nunc sccundo in- caniis rcmissa mcnlis iiiteniione requicscera, et
grciisu Doininiis Salvaior ile siia pu sicne diciurus il^iua» ad acius vit-x noslrae rcp:iraio aniini vignre

esi; ut cum famuli Dei aivci^is rasibuj afn>guiiiur, remejre. Quod moiti domiiiicx pnlcliorriiiie vldciur

uon se a Deo crcdant es-c (ieiclictos ,

quando Cliri- aptaium ,
qui:i taitla celerius rcsurrectionis fuii, ui

jsiiiin Dominum tiilia neriulisse cogiio.scui.l, qui dixit : C dormisse polius quam mortuus oesiimelur : rcsurgiMi»
Si me perseculi sunt, et vos persetjuenliir : ti sermonem forlissimiis, qui ut imbecillis occubuit. Et nc sibi

meuin servaverunl,el veslntm scrvabunt {Joan. xv, 20). b;rreiici diutius blandiantur, au iiant illiiin «pti dor>
Inimici vero diTerunt mala^ ([oando falsa locuti sunl. init ipsum sibi adjicere ul resurgat; sicnt ci iit

^cces>c enim or:it ut iinpii mcndacia cogiiarcnt, qui Ev.ingelio dicit ; Potestatem habeo ponendi animani
riiabolo auctore fremuerunl. Scquitur quando vwrie- :
nieam, et polestalem habeo ilerum sumendi ea.n {Joan.
tur ct periet nomen cjus? Vcrba sunl demenliuin Jii- X, 18).

ilicorum; dicebanl enirn : ,Si dimiserimus eum, venient Yers. 10 Eienim homo pacis mece in quo sperabam ,

fiomani el tailent nobis et locum el regnum (Jotm. xi, qiii edebat panes meos ampliavit adversum me sup^
48) ; itcm Caiphas ait : Expedit ut unus homo moriatur piantntionem. Ilomincm pncis sugb dicit discipuliiin
pro omnH'tts,el non lola gent preat {Ibid., 49). Pt'ri// J idam, qui ilii pacem dedit, qiiando eum tradidit.

eniin ntmcn fyu5,sed ab ipsis i|ui ei oredere nolue- Pacem siqiiidci» dicimus, ciiin nos inviccm oscula-
runU miit. Nam si «d :iniin;e tranquiliiiaiem rcferas, p::x

Vers. 0. Et ingrediebaniur ut vidcrent : vana locu- esse in iiiius corJe noii p<iluit, qiii insidias blan-

lum ett cor eorum. diendo prxparavit. Addidit, in quo spcrabam; id osl

Veis. 7. Congregaverunl iniquitnlem sibi : et egre- ^ ^^* quo sporaie pulabar. Nain quoniodo h:ibuil iil

die' Gr.lur foras, et loquebantur. Teinpiis illuJ doini- homine pessimo speraie, qui ilhim poluit anloqiiani

nirx pas^ionis expnnit, qiiando Judas non ad vene- nascerclur agnoscerc? Nam iil iulolligas fiiisse pi;«-

raiiduin Dominum, scd aJ pcrdt-ndum potius dolosiis scilum, bic ipse Dominus dicii : Norue vos duodccim

intrahnt. N:<in quod pliiralitcr dicturn esl, ingredic- eegi, el unus e& vobis diabolus esl {Joan, \i, €0).'

baniur, el illos sigiiilic:it qui ei luanns iiijicere pi;i;- Se(|uiliir, (/i<i eihhai panes meos : sivc docirinam

Kuinpseriiiit. Vuna vcro Ijculi tunt JuJu:i, r|iianJo ile iiiiani audicha<, unde spiriiu.ililer cpuiaiiuir : sivo

illius morlc crudelitcr tractaverunt qui omniiim quia inaiium luisil cnni ipso iii parojiside, i|uem.>d*
,

vila e>S€ cognoscilur. Sequitur, congregaverunl ini- inodiim Evaiigelii iingua dcclaral. El incrilo dixii,
quiialem sibi. Cciiveiiliis ipsoriiiii congn;gatio uliijue ampliavit, quaiiJo igiioranlibus quis os^et ipse inon*

iiiil piocaiiliiiiii, qiianJo in iiuu facmorc oiniiia biC- {.traverat. discipulum surduin , o indocili cord-
lera pcrpetraia sunt, dum rcrun Dorainuin crucili- diirssimum! Quis cnim eum a (anta plelalc aliquiJ
g'Tc decrevcrunl. Foms egressi sunl; quoniam intus viilutis animo perccpisse crcdat, qni tain cnul-jii*

suii; Mcn tMilerant, qui ah arcaiio liJoi discropabanl. exsliiit parricida?

PATno!.. LXX. 10
 ,

l;)0 M. AUf<ELII lASSIOnORI

VerK. il. Tu auion, Doinine, mherere mei, et re- A bencdictio cx alieno celcbraliir arb Irio. Dcut aiuei»
vnciia me : et relribuam iHis. Kxposiir» passione, ad benedicius csi , elsi omiies iaceani;quia il!e omne
lerlinm vciiit ingressum, in qiio rosurrcclionis siiac, bnnuin non tanquaui estraneiim susciiat, S''d ab ipso
per id quod Iiomo est, Oeri iniracula deprecalur. projjre liiur. .\am quod dixii : A sa:culo, prajsculem
Qiiid crigis aiires, hxrciice? Quiil lc putas aliquid muiidnm sif^iiificat, ex qiio adminislrari coepla suut
inveiii-se, quod luam possil cxcusare perfidiam? Si omnin. Ei usque in iceiulum, fuluruiu vull inlelligi ,

pojosiatem quxTis, andi qiiod iri Evangelio dicit : ubi jam omnia xtcrna coiisistunt, a^c al qua tnipo-
Solvile lemplum lioc, el in iriduo su cilubo iilud {Joan. ris mulabililate dilabunlnr. Nani licet swculum i.-tiid

II, 19). llif hu!iiaiiii;s T< g.it, ibi diviiiiias polliccUir. dcliciat, Dei tameii benediclio incommuiabilis perse-

Desine calumiiiis facere, uiraiuc eiiiin convcniunt verat. Addidil fial, fxa\, [foc verbum gemiiialuin in-
in Douiino Salvalorc : quia Verbiim caro facttim est, staiiter ab omnibus pix.licat es<e facieiiiluni. Nun
et habilavil in nobis {Joai. i, 14). lielribvam illis, eiiim sic inlclligendiim cst, ul puieiur /Sa/ benedictus
tlixit, nou dolore vinJict;i', scd exs(u,'Ctaliune palieii- Dominiis; tanquam si iion bidciur ben dictut noii
II3B. Nam hodic(nie susliiieiido illos, niagnam pariem sit : sed hoc esf, fvtt, nn te nos prolicimus, dum ;u-
».'Orum clementiae su3C operalione convertil. g ler ejus laudibus occu,iamur. Atiqui vero exposito-
Vers. 1-2. In hoc cognovx quonuim voluisli me ,
quo- B rum pro islius verbi novitale, quod est liic el in se-
niam non gaudebit ttiimicus meus super me. Cogno- piiiagftsimo primo, sive in ociogesimo ocuvo, \el in
visse se dicil «)i Aocdileciionem Pairis, qiiia gloriosa ccniesimo quinio, in quiuque bbros psalt rium divi-
csi resurrcciio secuiura. Quoniam voluisti me, sub- dendum esse puiaverunt. Sed eis non essc consen-
audi glorificare, exaliare. Possuni enim huic loco el l.endum in pr:i;fatioiie nostra sulficieiiter oslensiiin
ha'C verba qux dicla sunt, et liis similia convcnire. est. In Aciibus quippe apostolorum (Act. i, 20) uiius
Addidil , quoniam uon gaudebit inimicus m.':us super liber legiiur esse psalmorum.
me. Iloceral quod dixit, quoniam voluisii me; scilioel Conclusie p$ahni.
quia inim.ctn supra euin non est gaudere permissus,
Superiore psalmo, in prima parie Ecclesia sancla
quando illa qiioe disponebant, nullaienns i i pleve-
locuta est, et post Domini verba sccuta sunt : ila ct
luni. 141 Ad hoc enim eum occidere volucrunt,
in hoc propheta praecursor esi. In ipso quippe prin-
sicut supenus dictiiin est, ui nomcn cjus peniius de
cipio beains David per eleemosynas sanclas mor.iles
lerra abrogiireiit. Sed econ ra vident EccIcMam
nos docuii disciplinas. Secundo per passionem snain
Christi tnio irbc dilTusara, nomenque ejus ubiijue
Dominus naturales semiias indicavlt. Tertio re ur-
cclobcrriiiium csse cognoscuni; ut merito gaudere
Q reciionis miraculo inspeciiva no? clari ale complevii
non possinl, quibus tam conlraria proveneruiit.
ul ccelesiis philosophiae verit:is tribus partibus nar-
Vers. 13. Propter innocentiam autem nieam susce-
rala consiaret. Quod si diligenier inspexeris, et ;n
pisli me, el confirmasli me in conspeciu tuo in ceter-
reliquis psalmis positum frequenler invenies. Un e
num. Vere sancta inriocenlia, vere simplicilas, vere
psalnii hiijus snscepto benefieio mag;ia exsuliaiioue
humilitas beata; ut lot mala passus, iiulla socoitleu-
dicendum est : Benedicius Domiius Deus Israel, a
lione defenderet, Plaato animo ibat ad crucem,
sceculo, ei usque in sceculum : (iat, fiat.
trani|nilla mcnie moriiurus. Omnia verba quoe piae-
dicia suiii pcr prophetas integerrima veriiaie comple-
EXPOStTIO IN PSALMUM XLI.
Jn finem , intellectus (iliis Core pialmus David.
vit. Doluii casibiis [icrsequeRtium, et in cruce posiius
pro inimicis suis ciementissimus exoravii ; quoniam liiler verba usitaia (ilios Core noviier introducit,
hoc ci a lidelibu-j suis faciendum esse decreverat. Et quae nomina caniorum sunt, noii psalmigrapliorum;
inerito dedii pra'ccptum ,
qui pracmisit exernplum. sicui de Idiihum in trigesimo ociavo psalino jain d-
Sequilur, et confirniasli vie in conspectu luo in ccter- cium cst. lii cnim a David ad psalmodiam fueratii

num. Uic j iin bealiludo ipsius saiictnc incarnalionis elecli ; sed propter signiCcantiam nomiiium congrucn-
exprimilnr, qni nioribundi corporis inrirmilale depo lcr litulis videnliir apposili; qiiod inagio sludio de-
sita, Iioino Deus ex diiabus, et in diiabusna'uris dis- ^ bemus iiiquirere, ui nobisveliiicaiididissimiismicleus

linciis auiuc perfectis permanet iii glori » senipi- exiiuis suo tegmiiie decenier appareat. Hebraice Core
icrna : cujus nomen super omiie nomen est, cujiis dicitur Calv;iria:Calvarine vero locns est, ubi Domi-
poicst.is coclo lerrccqiie iinpeial, cui Omne genu fle- num Salvaiorem consiat es>e crucilixum. Quapropter
iti.ur CKk&tium, lerrestrihin, et infcrn.>rum ( Plti- fttii Core merilo dicunlur, qui lanquam gloriobissi-
i':p. II, 10). iiiiin iropaeum coe'e>iis Regis, id esi signaculum
Vers. 14. D.nedictus Dominut Deus Israel a saicuto crucis su-cipere merueruiil. Et ideo psalmus hic

rt usqne in saculum : fiiil, fiat. Exposilis quoe ad pas- omiii C(uiveiiii CliriMiano, qii ainort' Domii.i n^mma
s oncm ct rcsiirreclionem Cliiisli Domini pcrtinc- Dominirae cliariialis acccndilur, sine qua loium abje-
!i;inl, pulclire secuia est laudativa concliisio; qiii» ciiim esl quidqiiid iii hum;mis rebus puialur oxi-

"Uini lemporc hcncdici debel (lui .spoin (losiramglo- miuni. De qia re hic priinus est psalmus, qnem
ria susc dispcnsiiionis implevit. Bcuediitiiin dicimus oi-togosimus lerlius, cl oclojjesimus quarlns subse-

ei homiiicm cui bcnc 'icitiir ; cui tamcn si non be- quiiiitiir. Soil iu his noininibus illuJ mcmi!iis?e de-
«icdicaiur, oeni-dicius no:i est; ci quodamni ido isn hemiis q"od b'>at;is lliero;iyuius ait (/n Expot. liiiUi
 d

r>iv'
n EXrOSITIO IN PSALTl-niljM. PSM.. M.l

Lixxiv), oiitue psalierium sajrnri inMUe per- A Vers. 3. Fuenntl mlhl lacrijmcc fn.iv ifunei Wit- tn
la/.

islrani. Nuoqiiam invcnio qnod filii Core aliiiuid nocie. Aiidianl lioc (|iii Doinino ficie non appctiini,
Isie caiitavcrini semper enim : in psalmis eorum Juges lacrymas non inediam , sed saiiclalpm poiiuj
Dia suni ci juciir.dj ; saEcularibiisqne coiiiempiis iniiiiisse. Nec immerito, quia fl<tiis illc cibiis cs'

oelesiid et a.Meriia desideraai, congruentes inleipre- aiiiniaruni, corrt^boraiio .^eiisiiiiin, absohilio pcrcalo-

ilioni nomiiiis sui. rnin, reftcti ) nienlium, lavncra (iilparuin. Scd pcr
Divisio pialmi. lias jiigcs lacrynias sigiiificat afttiriioniiius crudiri

Fitiut Core, qiiem diximns crucis honnrc signatuir, P'>>se populiiin Clirisl.inum. Diem , p tispcritalciu
rinia professione psalini linjns omiie desiderinm debciniis accipere : nocleni vero lii^liiiant. Per h;EC
sii;£ ad Dominuin dicii esse traiislJtuni. ln riiim diio, oiiine leinpiis vil;c lii iiiinis iiidic;Uur.
u-iitis

ecunda pcr quinquepai lilum syllogisinum ioquilur Yers. 4. D nn dicilur mihi quotidie : Ubi est D,:ttn

iiiinjcsune, direns eam in lioc sa^culi sulo non de- /MKs.' Ciiusani re liiil filitis Core, quore ju^cs lairy-

ere turbari, quia Deus esi ipsius lixa deliberaiione inas fudii. Iloc enim dicebatur assi lue persciutionis

uriigiiiin.
leinpore Cliiisiiaiiis : Non e^t qui vns vinliccl, snsti-

Exposilio piulmi. nnie profecio qii;T; volumus, qu.-e jnbemus. Quis ii

Vers. 1. Sicut cervu$ desiderat ad fontes aqtiantm, B isia affliclione non flcret, habere conscieiuiain re-

a desidiral anima m^a ad /e, Deus. Hic figua est clam, el piavoruin snbjjccre cdiiviciis : qiiando uUra

.irabole, id esi reruin geiicre dissimilium tompara- omnes dolores est, iliun insiiilaiilcm cerneie, qnom
0. Cerro enim liomo noscitur assimilatns. Q,iod ar- cngiioscis conscieiiii;c praviiaie sordere? Ki rcspiec

iimcnium comparalionis dicitur A minorc ad majus. c<iiiveiiientiain reruin : (] oniain sicut lacrymas snts

«d iion inc;issum fidelibus lioc animal comparatur; assidiias designavit, ita el iinpniationes fuissc coiiii-

slrniin primo iunoxium., doindc velocissiinuir,, lcr- iiiias dicit; iit omnia sibi conc<>rdcnt, qusc sacris le-

de>.iderio inardescente siiiculosuin. Serpenies na- clioiiihiis conlinentur.

ibiis trahit, quas ul voraverit, vcneno asluanie Vers. 5. Hccc recordaius sttm , el effudi in me ani-

eriaoiusad fontein aqiiarum quania potesl veloci ale main nieam : qiioniam ingrediebar in locum tabernacu'i.
:siinal. Aniat enim aqua diiici 142 purissiinaqiic Id esi, duin liaec qii.x' inihi impuabantiir delieta ro-
iiiiaii. Ilujtis decora coinparaiio nosirum desideriuni gitarcm, animam n;e.im qiiasi ex pleno concepiaciilo

rdei.ier iiisligai ; ul quando ^encna anti |ui scrpen- in l.icijinas subita iiiuiid;ilioiic profudi , rn{^ans

is haiiriinu^, et ejus facibus .Tstiiainus , ad fontem Dcum, ne diuiius lali incrcpatione torqnerer. Animain
ivina II i^encordije iiiico fesiinemus; quateniis quod vero su;im in se qiiodainmodo rmdil, qiii pleiio de-
eccaii adversiiate coniroliitur, dulcis.^iimi hausius C siderio cnncililus Dco se sinccra siipplicatone prn-
uritaic vincalur. Nec vacal quod ad fonles aquarum, slraverit. El iioli qiiod oinnis cfTusio molu lacto ad
ixil, nun ad aquas. Fons Ciim aijuarum Clirisius cst vicina loca progrediiur. Aiiima vero in.se fiinditnr,
'uminus, unde omnia fluunl qu:ecun()ue reflciunt. quoties co:npunciioni$ instinctii in semeiipsam re-
lucnta enim pleriiniqiie siccari possuni; fons auiem veniiiir. Squiiur ciiam cur ii se elTiiderit aniniani
/uaruni seinper inigiius esi. Cnde merilo dic:um siiain ; scilicet, qnoniam iugrediebatiir in locnin taber-

)l ad I<(|iiorvm sacr.i' originis feslinanduni, ubi de- nauli; lioc esl in Ecclesiam pracgentem. I.ii cnini
deriuin nosirum nunqujm possit babere jejuniiim. dum in,;redercturamplius plorabai, aniprus gemeb:U
Vers. 2. Siiivit unima mea ad Deuni \iium : quandc adbuc (liiFerri itlam Jerusalem, qiiam sancis siiis Do-
niam el apparebo iinte faciem Dei? LU dcsiderimn miniis repromisii. Neccssc est eniin vivacius divide-
lod prxin sii diviiiii; ili.»riia'is luijse cognosce es. rare quod exspectaiur, quai.do ejns quxdam siiiiilinido
limam suam dicit conspecliiin Dt)mi.>i sitieiiler ap- cnnspicitur.
tere : quti ainbilu imbecilli.s mavime inflammatur Vers. 6. AdinirnbiHs tixqite ad donium Dei : in voce
ini.iniias. Deiique sic sequiiur, quando venifim el exsnllalionis el confehsionis sonus epulantis. Ilic rcd-
parebo anle faciem Dei? &ciliccl quia tiinc iiobis deiidum est, quod in siipcriore versu liixil, in locnm
luif.slus appaiebii, q.iaiulo nos i<i j^idicia mio di- D i.bernaculi. In-r.jdi.balur cnim adminb le laborm-
anler inspcxerit. ilis igilur rebiis edocii , adverli- c;i^:m, qui lam iniquis imputalionibiis cedore ne.scio-
is aiiinia ti halieri} siliin siiain, cnm de.^-iJerio C(je- bal. Dircbaliir ciiim illi : Ubi est Devs /UH.s.'Seil iile
li cummola divinos flnvios cxpeiii, qui irrigua Dcnni lani()[ ere ilesiderabal, qii;inlo in ciiiii insu'laiio
Ti|er uberia:e fundnnhir : Hipue copiosissiin.x> sa- nefaiida siirrexeral. I)e i.sio voro tabernacnlo tisifue
ires, qux non soluin siiim relemperanl iiiiiiiiarum, nd illam fuluri s:PCiili domuin Dei pius incola fosl n;i-
l ftiiain oninem indig''iiii;iiii i nbciiilitalis exclu- bat, nc mundi hiijns desideria sancto viro vidirciiiur
' ii. Hax siiis iti lioc sneciilo be;itis poclo ibiis seni- aecepia. Sod qiioniodo il iic ire .«ancliss miis amliie-
exi'Slii:it, nec aliqiio fiiie cinlenia rei|uiescit :
bal? In voce srilicet exsultalinnis et confessiouis. F.xsul'
' a ei in fiilnra beitilniline datiir invenire qnod in:o a I p^a'iiia(li;iin resp cit, confe sio ad (icccata di^-
<>et;l; sicul Doniiiiiii> in Kvangelio dicit : Beali qui ploianili : qii:i! diio juiicLi perlcf luiu iitique efiieiun'
* riuni el iilinni justitiam quo.iiam ipsi saturabun- Clirisli.inum. Seqiiilur sonus epulunlii.
, , Di finil
t (Maith. V, G). Quandi) aiiiem, cnm pondere pio- lirpvi--, ipiiil sit exsuHalio et confeis o , id o>t «onn.s epif
• iiianhim rst; nl g avis ci viiloaiii!' csse di ;uio. luiitis : iinia sonus ipsc aiiimam parci , ct opnl.i» iill
 ;

505 M. w.nv.ui CASSIODOKI ^U

stiuvi iteiccl:tliuiic roncetlii. Quid eniin dul ins , A te snmma velocilate fcstino, nbi porve.t's3e rtinc-

qniilvc SAltibriis (|ii.tni Dciiin laud.ire^el ronni se diiim cst, et carnalium maloruin cotnpotens probatur

seniper arguore? Finita esi pars qiiDB siiiiu h.ilieiidam cxclnsio. Dicil ciiam undc memorerii, de terra scili-

(licil in Dotnino : scd rursus in sequenti p:»rlc per cei Jordan's, hoc esl dc Inco in quo prius Dominus
niagiias sublilesqne argumentitioiies hoc ileiMi : nc ba|»tismTis benefi-.ia consccravil. Nam et nomcn
pcr irigtiliam mcnlis cessare vidcreltir a dcsidcrio, ipsiim Jnrdanis nuiriinisiiiterpictatiir descensio eorun.

«inod probabili anlore coii' e|)crai. Dcscendit enim in aliitiidinem fontium qui se illo

Vers. 7. Quare tritiis ea anima mea, el qunre con- =ounpro sacramenti desiderat innovare. Nam hod'e-
turbaitne? Spera in Domino [ed., Oeo]. H' s versus que de baptir.ato sic dicimu4 : Descendii in rontcm.
jianlo S"llicitins audiamus; quia ni-vi siibliliu-> ir.i- Sive dosccnsio ista bumiliiatcm significat, quain ba-
ctenl!ir , ohscnri sunt. Posl illas iinpulaliones (;iias ptizaiuni ncre^se esi liabcre, qiii Doniini nosiri se-

aiidiveril : iJbiesl Deus luus? po^l ciJusioiiein anioi;!; qiiliiir insiit'(ta. Qnapropier lianim rerum dum me-
sii;c qu;im niiiiia iribulal onc percgerat, vcnil rilii»? inores siimus, superveuionMiim malorum nuUa con-
r.ore ad secundam parlem ,
qui per quiniiuep:irtitl fusionc lurbamur.

syllogismi ver;'cissimani probationem usqiie nd (incni Ei Uermomim a monte modico. Hermoniim parvus
lisaltni loqciiiK ;id animain suam , dicens : Qiiare, li inons juxta Jord:)nem est posiius, sicut Deulcronomii
;iiiiniamea,ii>tinicorums;cvis impulalioiiibussaucialri, lociione cognoscitur : Accepimus, inquil, in tempore
praegravaris? Quare nie lua affliciione conturbas? illo lerram de mauibus duorum reguni Amorrlueorum,
Necesse est enim ul illa iristis ac mocsta infirmiias qui eranl Hcu^i Jordanem a torrente Arnon uaque ai
nuniana turbctur. Seqnilur advcrsutn Iioec saluiare monlem IJermon [Deuf. iv, 47, 48). Sod vid 'amus
lemeilium : Spera iti Domino : q'iia spes ejus oiniiia quid nobis significantia etiam hujus nominis iradcre
commulalin melitis, ei ad a;Leriium gauilium perdiicit videiitur. Hermonim dioilvir anathema, quod dioit

«|uos Sitculi istius Iristiiii inllicta conchisi^rit ; siout liomo diabolo, quanilo ad Dcuin veneril. Et bcno
scriptmii esi : Beaii qui lutjent ,
quoniam ipA con- dixit, a monie modic.o : qui£i non ex allitudinc super-
solabuntur, Nec novum vidcalur quod ad- aniniain bix Deus qu;t;ritur, sc'I memoria ejusin humilitaiibua
suain persona loquitur inlroducla; nain cl alibi legi- niodicis inveiiiiur. Quapropter dum percoptum bapti-
lur : Benedic, uriima mea, Domino {Psal. f.ii, 1 ); et smum, dum humiliiatem memori;r recondiinus, sus-
a'ibi : Lnuda, animamen, Dominnm (P»a/. CXLV, 1); ceptx fldei rogulaj, donnie Domino, salutarilcr ob-
et in quadrag('siino sccundo psalmo idem repelit : lincmus.
Quare tristis es, anima mca {Psal. xlii, 5)? Vers. 10. Abtjssus abyssum invoeat in voce catara'
Yers. 8. Quoniam confitebor illi, salutare vultus mei. C ctarum luarum.
Nc forsiian anima diceret :Quemadmodum pnssum Vers. H. Omnia excelsa tua, et fluctus tui super me
143 sperare in Domino, dum tua milii imbecillitas Irnnsierunt. Jordanis, ilcrmnniim, abyssus abyssuin
froquenter obsist.a? Dicil Filius crucis : Spera in iiivocat iii voce c;ilaraclarnm luarum, figuram fece-
Domino, quoniam ego illi confi'ebor ; id est de percalis ruiii sardismos, qu.x lioguarum seniper permixtione
ineis pocnitentiam gero, ut tuam devolionem impe* formatur. Nim Jordanis et Hermoniim ilebrxa suni
dire non possim. Sequitur eliam cui confitebor; id est nomina abyssus abyssum
; etcalaractae, Grxcum est

qui est salutare vultus mei. Sains enini vullus nostri invocat, in voce, Latinum psse inanifcsium est. S:c

Chrisius esi Dominus, qui in forma si-rvi qua sumus, istafigurainhoc lococommixiione rnguarum pulchre
absqiie peccaio venire dignatus est ; sicut Jeremias composita est. Duabiis enim abyssis duo Teslamenia
proplieta dicil : Spiritus vultus noslri Chrtiittts Domi- signific.ii, id est Novum ei Vetus, qnx se uiraque
nus comprehensus est, sub cujus velamento vivimus inter mulua attcsiatione confirmant : quando V<tus Novuni
(jenies [Thren. iv, 20). pncdicii, Novum autom coinniemorat Testamenii Vc-
Vers. 9- Deus meus, a me ipso anima mea lurbata teris lccliones. Sic fit ut uiraque se invocent, quando
est : proptcrea memor ero tui, Domine, de lcrra Jor- ad alterulrum de sua confirmaiione testantur. Sic e(

dmis. Isie qui consiiiuni dabai aiiiinx, qni meiitcm D aiibi l^salmista dicit : Judicia tua abyttus niHlta

su:im rationabilite; oorrigebat, ad condiiioiiem hu- {Psal. xxw, 7). Profunda suntenim Te^tamenta Do-
niaiiitatis reversus condietur dicens, animam suam a mini, qnia iii sinii sapienli;r ipsius alta verilate con-
se polius esse (urbatam. Ucvera, qiiia tiisi lioc viiia sistiinl. In vocc aut^m cataractarum tuarum, prop'ic-
c.trnis faoorent, in sna iranqnillilate mcntis puritas 133 ei apo.^.tolos dicit : quoniam sicut aqiinnim niul-

perinaneret. llanc auiem raiiociiiationom niiiiiscom- tiludo por calaracias evomilur, ita ct de ore ipsoi uin
petcnier arbitror inlroductam, ui homo evidcnier Dumini fluenia ntanaverunl. Excelsa vrro et fluctus

agnosccrci ex qua diversitale constaret. Scd (iliiis ad Scripturas sanctas compelcnter aplamus. Ipsx »ui:t

iNie crucis quem pra-fains est liiulus, osiendii reine- eniin quas superius abyssos vocavit, ubi et parabu-
(lium qno possit unusquisiiuc aniiii:c su.» coninrba- larum quid.nii fiuctus ailudit, et aliiiudo sensuuni pia

lioiies evadcrc, dicens, Propleica memor ero tui, Do- perscriitaiione grandescil. H:eo ergo supra se dicil

m:nr, de terra Jordanit. Proplcrca , id esl proptor iiansiisse jusius, quia in eorum noiitia avidus %e

(oiiiiirb:itiones isias quibus aiiima mca vobcmcntcr perscrutaior immcrseral.

alfli-Uur. Memor ero lui, Domine ; quisi dicoicl. ad Vers. 12. In die mamlatii Dominus misencordiam
 ;

:,,)•; EaIOSITIO IN rSALTFIUlM. I\S\L. X: II. -IKJ

>uiii», ei nocle d^-cltiravH : A^ud me oralio Dco viut A Vers. 17. Spern i)i Domino, iinomnm adhiic coijiie-

iue(V. Diem, oliusiii» tciiipns ai cipininus, iii (|iio I>o- bor im : salulare lullus mei, cl Dens meus. Quaeren-
iiiiiii prxcepla ilisciinlur. N.hii iexejus in spalio lciii- diim esiqiiid sij^nircel repeiiiio ista verborum ; qtio-

ijuilliiatis ebibiiiir; tunc enini vacat discere, qn.indo tiiam in liis iilteris niliil siipeifluiim, iiiliil coiisi.it

:joii est quod deheat impedire. Seqniiur, et nocle de- csseconrusuin. Vi.lt-tur aiMciii inilii qninqiicparlilutu
ilaravit; illud uti(|ue (|uod disciiur iii quicte, iii iri- syllogismum lorsilaii liic rcperiri, (|iicin Cicero ora

bulalione dci iarainr. 1'iius enim otioso lcinpore levis torilius a'siimat applicandum ; ni evidenler appareu
verba discuiiinr : scd eoruin fructus in ariliciiosie iiiiiiaiores eos fiiisse, non auclores talium rejriilariim.

inonsiratur; siciit lej;itur : Speciosa miseiicordia Do- Nunc isiins argumenlaiionis disiiiicie membra reJda-
mint in lempore tribtilutiinis {Eccl. xsxv, ^26) ; ii;» fit mus. rropositio 0!>t enim : Quare Iri.stis es, aniina

«it nocle declaretitr, quod in die discitur. Adilidil, mea, et qnare coiiiiirbas me? Spcra in Domino : quo-
Apud mecratio Deoviiw mex ; ;ic si dicerei, iiUr.i nic iiiam confitebor illi, saluiarevulius mei. Probatiopro-

esl s.icriliciuni quod offeram Deo. Quod esi istuil sa- posiiioiiis i|natuor versibus qtii sequuniur, procul
crificiuin? Orntio ntiqiie qiiam Detis non spern-t, diibio conlinetur adjiincta. Deiiide provenit assum-
qiiaiii supra viciiiuas eligii ; cum taineu dcvoiione plio : Dicam Deo , suscepior meus es : qtiare me
pure mcntis DfTenur. Sed isie Domnus Deus est viicc B oblilus es ? qnare mc repulisii : el quare Iristis in-

nosircs; quia dum peccaiis ni>stris racientibus mori- cedo, dum affligil lue inimicus ^ Se(|uitur duobus aliis

niur, ejus clcmeniicc remissione salvamur. versibus probalio assuinpiionis. Infenur postremo
Vers. 15. Dicam Deo : Susceptor meus cs , Quare sub repeiiliune primi versus, proposiii syllogisini

me oblitus es ? quare nie repuiisti? et quare contriilatus decora conclu.sio : Quare irislis cs, anima mea ? elc.

incedo, dum afjligit me inimicits ? Fi! iis Core supra Qii;e repeiiiio in lege quinqiitpartiti syllogisiui cclc-

duerat : Apud me oratio Deo liiae mcce : nunc ipsam berrinia cliam tui c liabfinr. Nec moveai qiioJ iu

«r >tioncm, quam stiperius prj;iuisit, proiiietur se propositionc duobus versibus bxc soiitenlia videlur

bomino esse dictunim ; id Obi, cum me graiia divina c .lensa : hic aiiteiii snb uno vorsu constal esse con
bapiismiUis snscepeii^, lu s lioneficiis in iila p^iiria slrictam ; dccuit eiiini ui in fiiic coUigorciur, quod
coll candum, quare me tiinc pa'oiis diversis calanii- si.-pra Jaiius videlur esse proposilum.
taiibus diabolica frjude vcxaii? Senserat enim vir Concluiio ptalmic
snnciissimus quanta illiiis quioiis dulccdo futura sit,
Filius isie ci ucis in principio psalmi insigne vol ns
cl mnndi islius ilinen coiilr gosa vcliemenler borrc-
o>tonilere desiderium suiiin, cxqui!>ito se comparavii
b.it. Dicil etiarii inoie lii;ni;iiio, Vunre me oblilus es ? i .
•
i
•, j . i-i
p cxemplo; ul singiilanler crederetur diligere, qiii co-
Quia difierebalur adliuc illa pioioissio, qiiani in fii- ^ _ ., , , _ ,^ .. , _
gnosi ebaiur lani ingeiiti volo Doiiiinum coiicupisso
Cura pairia sanc is suis Dominus polliceinr. Quare me
S''d quoiiiam luimaiio usu bono proposito nialis soi!i.«
rfpu/iji j .' Quoniam ad illain qiiieleni adliuc perve-
per iiioribiis obvialiir ; dum mens iniqua, qiicni por
nire non poierat, quam ferveiiiius appelebai. Et
lilandimenta deoipcre non potest, subdolis iiii repa-
quare conliitlalus incdo, durn ulJIigil msinimicus?
tionibus iiiolitur everiore , crebris insultaiionibus
l/iique conirisi.imur quando fl;igella in lioc nuindo
coinmotum se ad ciuitinnas lncrymas dicii. Ei iie
siiscipimus, qiiai! !o inimici fraudul«ala subroptione
tristitia sa:culi ejus aniniiiin occuparet, aut in despc-
lentamu) ,
qu.mdo oirnis v'lia inviclo ac repuguanle
ratioiiis discrimina pervenirel, ad aniinam su.micon-
iiiiimo sustineiiiiis. IIxc figura dioilurcroicm.'), quaii-
solaliuiu verba facit; ul pcrturbaiioiiom liujus sacculi
do siib iiiterrogaiione crebra aliquid fcxaggeraiims
iloleiiies.
lidilibus ininiicam a so depelloret, iie eum despera-
tioiiis ixdia possiderenl. Scri|<lum est qiiippy : Tri-
Vers. H. Dum confringunlnr owniu ossa iiiea, ex-
stitia enim quoi secundum Deum est, pucnitentidm in i«-
probraverunt 144 nu7ii qui tvibulanl me. Oisa ad
lulem stabitem operalur auiem
; sa;culi irislitia morlcm
firiiiiiaicm meiiii-> s;ope dixiinus periinere. Ei«o dum
operaliir {II Cor. vii, 10). Quapropter nii^rito a so
paiit-ntij! nosiia; virlus allligilur, qiiasi os^a frin
n....i,..
gmiiur. !!..„
Uoc •1,1. ...
irndeni videntes iminici,
. ,

el vcliit pio- •>

.
rv '''"^
.
conalus esl expeilcre, niide ' '
sibi i)erpotiium cxi
' '

titini novorat iininincre. El ideo liodioqiie liiino paJiI •

brosiim aliqueni aboininaniur, cui nullam felu.iialcm

nium boni dosidorii sua.sorcin atqiie insiilulurcm
inundi istitis arridere cognoscunt.
bapiizandis congrue decaniat F.colesia <iiiaieiiii>
Vcrs. 15. Dum dictlur milii per siuijulos dus . Vbi
; ;i

"st Deut luus?

tristilia biijus iiiuiidi cilionati, ad Doininum i Ua
Ilx'C obt illa cxprobraiio per qtiam
inenlis parilale ftsiiiieiil \ed., suspiieiii]. l'r;i;irla
qiiodam malleo ossa p.iticntia; frangebanlur. Hoc ,

pnim babonl in consuetudinc persccu(oros ei irrisores

boiicRcx, m ((|iioniain non e-i iinus modus niiieri-
cordix- lii;c) siciit illos pcr aquain ,sanci;c nigeiiera-
afllictis dicere Chrislianis ; Vbt est Detis tuus? Vin-
lioiiis aliluis, ila el no.s doiio cloinoiilije tuu; a pecc-i-
.liccl le si potesl. Qiiolies boc martyres audiniint?
Qiioiies confessores
toium f;cce porifices.
(iiii lormeniis variis cedere ne-
i|uiveruiit?N.iiii vox ista c-Iebcrnma est, qiiandoillis LXPOSITIOLN ISALML.M XLll.
assidue dicitur, qiii pro Cliriilo nomiiie p.Uii.iilur. r^ahiius Duiid.
»cis. U). Qiirtie triilis os an ma inta, tl <nuirc con- Ijiidiinisiilii litull "itilt.^, :dii oor!liii<"ui'. paoCKjr.*
liotaj utv ?
uihiies lamcn ad supcrn.v.' coiisiderai.urKS muiiOKi
:m M. AUIIELII CASsionor.i J':H

l'<'r(Iarun((ir; ut ipsa varieta) nec faslidiuin raciat, A sitaclanial iu C'Jip\ie.S:\mi\u\\i>\l v\us fuuiudo Deun,
in'C qii;c suiil neocssiMia coinnionerc desisiat. Psal- niiraiur (jiiarc ab advcnlu !)*ii;iiiii, iii t|uo judicaturuf;

1IIUS crgo (siciil sjcpc dicuini esi) significal iiicios csl niuiiiiiiin, adliuc vidcalur npelli. quem proplcr
ca»lostiiiin verboriiin, qiiod dosiirsuin nobis reson ire niiiiidi quas paiiebalur anguslias, magiio desiderio
stiiiilur; sicnt liic (liciunis esl : Discerne causam sustinebit. Fortitudo est eniin oonsiderala lericulo-

meam de gcnle non tanCa, cic. Duvid auleiii foi lissi- rum pcrpcssio, ei Idboium indrfecta probaiio. Scie-

iiiuin ct desidcra!)ilciii iiobis indical Ciiri^liim, rtd bal ('iiiin vir sanctibsimus ultcrius se contrislari iion

quom ex per>ona lidclissiini Cliri>ti;uii iisalfniis isie posse, si ad seiernam futiiri sxculi rfquiem p' rvcni-

dirigitur, duni niens el iiidMiiio cjnsad ipsuin desi- ret. Mos eiiidi desidcanliiim csit ab illa re se piiiare

dcranler ajilalur. Nam sicui ille snper or psalmiis di-piilsos, ad quam venire vclociter non sinuntur.
docet oinnia contcmni, qualeoiis dcsideriuni Doiniiii Ejus quoquc rci explanaiio decora subsequitur : Et
sint;ii!ariier appetatur; ita bic praciiionet, ne iiiiinda- quare conlrisiatus incedo, dum afpigit me inimicui?
na possiinus iribiil itione confnnd:, ^ed iii atriis t>b- Ltiqiic iii boc sarculo coiilristali iiicednnt sancti,

mini dicil esse t;aiideiKiuni : irgritudinibus nostris (juaiido iiiiiiiicoru:ii flagclla s:cv ssiniapaliiintur. Nain

valdfi nccessariam proliaii'-, (]:iain tolies nobis pins cum ille dies judicaiionis advenerit, lalia miiiimo
niedicus ingerit potioneni. B snsiinebunt; qu a inin.irus cum siiis sequacibus ab-
solute dumnabilur. Quaproiiter vir saiicins diiside-
Divisio psalmi.
ranlcr expetebal tein| ora illa, in quibus sibi beatilu-
Psalmum istuiii nnnsquisqne fideliuni sibi compe-
dinein noverat conferendam.
tenier ajitabit, qiii iii priino capite Dominum depre-
Vers. i. Emitte lurem luam et verilatem luam : ipta
caliir, nl iii advcndi novissinio, quo judicaturus esl
me dcdux runl,etad('uxerunt in monlem sanclum tuum,
iiuindiini, ab infidelium consoriio liberetur. Seciindo
et in tabeniaculum tuum. Ilic reddil cau>am irislitix
inlroiiiinimse ad Oomini aliare conndit, ubi tanlum-
siibiiioveiidu3; tit Pater niillal Filiuin ad judicaiiduiii,
mod^) bcalis accessns est; et ideo in molesiiis luijus
qiii esl liix et veritas; ipse eniin de se dixit : Ego
muiidi aniinam dicil non cssc turbandam, q\ix jam
sum lux mundi {Jo n. vui, 12) ; el alibi ; Eg) sum
Kpe supcrni muneris gloriatur.
via, veritas, et viia (Joan. xiv, G). llxc eiiiiii cum
Exposilio psnlmi. veneril, qua; est CliristnsD »iiiin;is, asanitis ejiis oiii-

Veis. 1. Judica me, Deus, el discerne causnm meant iiis muTor confusion s abMCoii, qiiando ^lcrnK
ile (jenle non sancla. Dum vir fidelis Iinjus saeciili iiii- be ililudinis gloriain conscqiiuiiinr. Islc ergo fidclis

qiiiiatibiisangerclur, et cum incrediilis popnlis adbnc (|ueni superius diximus loqiii, deductum el adduclvm
tssel habitalione perinixius, snbiloetupil iii v(.com ; C se dicit tn moncm sanctum; boc cst ad firmam cre-
I l iii judicio Doiiiiiii caus.i cjus scqiiestraretur ab diiliCaiem Domiui Sulvaoris : ejus glorix cuiicta
iiiipiis , ijuando agnos ponci ad dexleram, ba- 'o< au- pr.cbeiis, tioii nliciuid suis viribus appicando. Quod
lem consliliiet ad sinislram, Noii ciiim pciil pcccaia auteiii adjecit , et in tabermculutn tuum , Ecclesiaio
sua discuti, sed ab iiiiquoruni consoriio libc ari. caibolic:im significat iii mundi istius cerlamii.e cou-
Esset enim peiiciilosnm diceie : Judica me, iiisi ad slitiiiam, qu;£ adliuc ininvci v.iria fatigatione vt-X4-

didissi l, et discerne taHSfim mc^tm, id esl di^ide per- tur. Sed audiviinus labcrnaculum, adversarii cavea-
iniMionem nieam, qiiain iii s^eculo islo susiineo, ei nius insidias ;
qooriiaiii dum in tabernaculis sit

hI i(|iiandasegrcgaiuiii iiie ab iin|.iis, in populi liii cle- Ecclcsia, iios ncqiia(|uam pos^unius olia possidcre
itioiie coiistitiie. A Ididii, de /jente non sancia, lioe secura. Quod labernaculum Exodi lextus sic evi-

esi de [leiversis ac (nale vivenlibus. Revera sancta denti relaiione dcpingii(/:j-o(/. xxvi, 1) ; ui non soluin
conscieniia, quando nec iii aiicro contueri po- auribus, sed iiene ipsis aspeciibus ofTeraiur.
leal, qiise divinis ^45 pr-ici-ptis probabanlur ad- Yers. 5. Et introibo ad all,ir,: Dei, ad Deutn qui
vrrsa. leeiifiiai juventuleni meam : confitcbor tibi in citliara,
Yers. "}. Ab homine in (ii.o el doloso eripe tnc. iio- Deus, Deus nieus. Veml ad secundiim capul seJ ;

num qiiideiii deAideriiiiii, sid adliiic non liabel tem- 1) dum et hic Ecclesia allarc liabea:, non rrusira dicil

pus. lli.-c eiiim qui.d iiiodo a >ancto isto iiu^ritnr, in posl tabernaculum posilum : Introibo ad altare Dci.
iiitmo jiidicio a (idel bus inveniiur. Scd t.ilia et liie Est eiiim quoddam siibliine alinre , nobisqin* niinc
deiidccaiil qui paciliiM e>se no,cii.'i'ur ; iil .ib iiniuie- invisiiiile , ubi soli jusli prnbaiitiir accederc. Nam
lis moribiis cii, iaiu liividi, m; possinl aliqua pravi- inter alia inenibra labornaculi ,
qiix faniulo suo

tale viliari. Ipse ist oiiiiu iniquiis et dolosus, de MoYsi Doniinus pra'cepit eflicerc, hoc quo lueevideiH
(luo supcrius dixil : De gente uan sahcla. Iniijiins esl ler osleiidit dicens : Inspice et fnr scitiudum txtin-

ciiim qui mala l;>cil ;ii)eriiiis, dohsim i\m occiilt;» «v.a- plur quod libi in monte Oklcnsum est (F.xod. xxv, lo).

cliiiiaiioiie giassaiur : ul -Mnlomiics qui a niandalis Hic eiiim altare Ecclesiie indisoreta ..irba ciicum-
Domiiii probantur alicni. spictl; ad illud auiem aj quod se in fiituro dicil i«-

Ver . 3. Quia tu ci, Dens nieus, cl fortiludo mra : trarK', ioli possiinl Deo placili pervenir<j. .l/(flr«eniiM

tjvare me repulisti ? ei (\uare iristis inreUo, dum aljliyil dictiim est , quasi alia; ara", vel alta res. Sequiiur.

vu inimicua? Fixviueiilcr ralio ca;is;Mn prjcccdil, tid heum iju; iaiifi al jureniutcm menm. Juren !«('•

i.;i'Pti ileruni iunctu sub.eiMiitur : hic autein pnqiu- hic JTO iiovit;ite Tilii; jioiiil propler Dimiir.um SaivJ
 Exrosiiio i.n tsm. llilULM. fSAL. X!.'.ll. ')
: :

inri"!!! , ii''i oiniiia repar.ins t!o \iMiisiaie (Jcfeci'», A cJiecre , dum paires n-isiri sine aliqua difficifaii'

c.":ilenlil)!is jtiveniulis rcJdiJil valldi^^iinim lirmi- inimicos Sfos lialtiicrunl (r)en prxsiaiilo) siilijecio-^,

t.iU-ni. Eccc il'e conliislalus c'a.liljns iiinini: lii- Ij.mo se per gravis^inas ii;ariy.li pceiMS divino munce
Itilelieclu fecil gaudiiiin sil>i. In dhara vcri) ('v::}i- coiiqiiisisse victorias. Sed liii; opus esl allior /n/Wcf-
(i'/«r, qiii niiindi Imjus adversn viislincns n .a i o tus, ul facia Diniini ad gloriosa coiisl.a n-fcrainns.
Di)iiii!ii n 111 recedit. ''rirno ciiiin maris P>iil)ii m!r..cii!a , ci d .••rsariiin
Vcrs. 6. Quare trnlis es, GnUna m^a.'i'/ (/««it* c »- petiliiim inelaliora .c v.cioriae cont'geruiit ; ul taia

iiirhai me? iii igne miraculiim ad crcdulilaiem di\iii:c poteiUi;f

Vers. 7. Spera in Z)e«ni [ed., Deo],quoniam coiifi- rudC' populos iiivitaret. Deinde illis lerr.i Chanaan
tebor ilU : tnlulare vuHus inei , cl Deus mcus. Memi- pntiiiissa esi, qni erant uiique suh logc. Nunc aulein
nerimus liOs versiis el in psalino siperiore coiiiiirip- crescente lide inariyribus prospeiiias mundana su!i-

t is, ulii quinqtieparliium csse dixinius syllogisinuin. tiaitacst: ne venturi saeculi bona lepidius inibc-
Sed consideranJum esi qiiod isiam iristiiiain sxculi cilliias humana perquirerel. Isiis ciiim coeleslia reg-
rugii'ndam ei frequeiiler ;idiiioMet, cl ve!ieineiili>si- ni promissa >unt, qii sub gralia csse noscunnir.
nic persu.idel; nec im i.eriio qiioniam bonis retius Quipropier isle intellectu. qiixrundus est, isia gralia

setnper adversa esl. Pei lianc enim paiien:ix robiir Bconiiienda; quoniam quyc niinc (innt .'ib Auclore
fraiigiiur, per lianc chariialis lumen exsiin^uitiir ,
rertini pro salule cuiicionim, occuliis plerumquo
per lianc spci noslia; desiderium virtiisqiie niolles- moiibus {ed., modis] oidinantur.
cit; et onuiis vila coiifunditur, ulii Ii:gc iniqiiilas ina-
Diiisio psalml.
ligiia grassaiur. Illa Acro tristiiia viialis, bonaru.-n
Sive manyrum, sive confessorum verba suscipias,
nientiuin pax, jngc gaudiuiii, bealorum vo:i$ esl
cons^deia p-.almum rairabili coiislriictione orniatnm.
iiiaxiinis cxpeienda ; de qiia dicit Aposlolus : Fva-
In prima parle dicunl audiisse paires siios , Domiui
tres, gaudeo, non qitia contri:itati eslis , sed (juiu con-
favore collaio, per innumera< gontcs visualiter ogisse
ir.slaii es'u ad pirnittnt um : conlristati enim eslis se-
victorias; sc au:em prv fiienlur iii Domini jiidicatione
cundum Dcum [U Cor. vii,9). Ununi quidemnomen,
veiiiuram de inimicis suis compeleiiler videre viii-
8cd rerum diversa condiiio; iiam sirul illa nutrit ad
diciam : ubi non arcu , aut gl.idio inimicns viiKiuir,
moricm , sic isia dirigii ad pcrpciuani sospiiaiem.
sed sola Domiiii disceptalione siip.Talnr. Sic dislinc-
Concluiio psalmi. le genera benericiorum utraqne rererunlnr, qii.e ser-
In superioribus psalmis propier pcrfcctorum ani- vis suis Doniiiius praesiare ditrnaiur. Secuinio !oc<t

nios ad virlulis cuimcn erigenJos nuilias le;;iinus

p divcrsarum rieccssilainm, (jtn" in isto soecu'o paliiin-
Inlroducias esse personas, modo Ecclesiam, niodo liir, tormenia Jinumerani; nec lamen se mandaia di-
poenilenlem, modo prophciam, moJo Idithurr., modo \iiia prolilcnuir oblilos, quomintis in virUite palicn-
filios Core, magiia paiienii;c viriule proloquenles :
liae pesevereiii. Teriio prccaniur auxilium, ut hic
nuiic auteni siirrao niediour^s ac leiiior adhibeiiir, g/aviier ainiciis resuneciionis tempore debeai sub-
qui ad devoium periineai ChrisManum ; ul nemo vel veniri.
imbeciilis de !>ua m<.-diocritaie diflidal, quando unus-
Exposiiio psalmi.
quisque reperil aJ quoJ perDei graliam prona nienle
Ver~. 1. Deus, auribus nosrii audivimus palrcs
lesiiiiet. Nani et isii desiderjiili ad airia Domini per- ,

nostri anmtiitiuverunt nobis opus qiiod op raliis es in

vcnire. quadra.qesimus secundus calculus compelen-
diebus coruin, in diebu.^ antiqu s. rrimo posiiit, Deus,
ter aplaius esi. 7ali «nim numero mansioncs illa- in
quod initium aul la:tiis homo ficit, ant afflictiono ni-
erenio sacraix sunt Hehr.iorum. Quadiagesima etiam
inia sauciatus. Scd qu;i; diciuri erani, ne pnlarenlnr
lecunda generuiione ab .\braham Doniinus Salvaicr
ambigtia, audiisse se propriis awibus diciint, ut inn-
advciiit, ct ii.uimIiiiii sua visilalioiie salvavii; ut
jor lides rei potnissel acquiri. El consiJora qui;i iion
iiieriio ci i>to liJelis ad regnum Domini perveniurus
juveiies ncqiie adolesoonies sibi diiMint reuilisseqn i>
L-rcdatur, qui pribliiio illi inimero socialus essc cog-
i^ facta siint; sed pao-e') qui consideratione siii iioini-
sciiur. Omnes ergo \\.c virluics , omnes delecla-
nis affecttim polerant hahere verilatis [ed., pieiaii-].
liitiies inveiiil anima (idi-lis; ul consulari se ac re-
Suhjunctum est , nostri , (|ui suis omiiino cerlssinja
crcare pcr I)ei graii.im pussii ,
qnisquis igiiitulum
dicere poluisscnt. Annuntiaverunl nobis : id rsi re-
iilum divinx* chariiatis acceperii.
liilerunl beneficia qiia; suis postoris ad laiidini Du-
EXrOSlTIO LN I'SAL.MLM XLIII. iiiini voliierunt esse manifesta. Sed licet Dei quoli-

In fincm ,
pro filiis Core nd intellcctum psaimus diana sit opiTa munilnin siiis bencliciis coniiiiere ,

Uiivid.
ul omnia coiistiiuia lege deciirranl ; tamen tnnc di-

146 froxiine in q-.iaJragesimo piimo psaimo cimiis e:;m opfraliim, qiiando al (iu> d sigimin iiovita-
qiiid sijjnifieent filii Core sufricienler edicluin est. tis osionJerit. Putres ergo snos relnlivse les aiitur
Niiiic airem ud inieUecium novo quidein ordinc, sed opus, quod op. ralus esl Deus in dirbiis ccruin ; h c o t

hun ntiose videiur adjeciiim; ideo ui comnieinoraict iit diebus nntiquis ,

qn.indo Isr.iclilicnm popiiluiu il-

•^niic psalimiin diligenlius inquirendum. Audiluri l.e-ijin per mari^ niibii lliicnl i traJiuil , cl hos^iuin
«u»n';s mariyies sive conftfssores, id csl lilios crucis «!i'>vu:ii si'.olil'orc |'ri>prio f lit c^.e \icl^irf> !•• o
h\l M. AUKELII CASSioror.i Z':H

)M>rclucun(iir; ut ipsa varietas nec fastidiuin racial, A siia clainal iii capire. Nam i iiiDsil cjus /'u'a'udo/>et<it,

iii-c qu;c suiii neccss;nia cornmoncrc desisia'. Psal- miratur (inare ab adveniu Dnn.ini, iii i|uo judicalurus

I//US ergo (^icut sscpe diciuin esl) significal iiiclos csl niuiiiiiiin, adliuc vidcatur rcpelli, quem propler
ca*lcsliiim verboriiin, qiiod dcsarsuin nobis reson ire miinili quas paiiebainr an;;ustias, magno desidcrio
smlilur; sicut liic (liclunis est : Discerne causam suslinebit. Fortitudo esl cnim consiiicrala lericulc-

meam de gcnie non ^o./Ca, cic Z>(/i'if/ auleiii forlissi- rurn perpcssio, el labornm indifecia probalio. Scie-

inum cl (lesiclcrahilciii nohls indical Cliri>liim, ad bal fiiiin vir sanetissimus ultcrius se conlristari noii
quorn ex pcr^ona (idolissinii Cliri^liani [isalniiis isie posse, si ad seiernam fuliiri sacciili requiern prrveni-

dirigilur, duin meiis el iiiliMHio cjms ad ipsiini desi- rct. M')S enitii desidcantiiirn esil ab illa re se putare

deranter aplalur. N.un sicni ille snper or psnluiiis dfpiilsos, ad quarn venire velociter non sinuntiir.

docet omnia contciiini, qualcnus dcsiderium Dornini Ejus quoque rci explanaiio decora subseqniiur : £l
singiilariier appeladir; ila liic prxnioiiel, ne iiiunda- r,uare contristalus incedo, duni afjligit me inimicus?
na possimus iribiil iliorie confiiiid:, !^cd iii alriis Db- Utiiiuc iii hoc ssrculo conlristaii incedunl sancii,
mini dicil es<e i;aiideiidum ; ygriuidinihus nostris quando iiiiinicoruni (lagelia s:cv ssirnapatiiinlur.Nain

valde nccessariam proban^, ijiiain tolics nobis pius cum ille dies judicationis advenerit, lalia miiiinio

inedicus iiigerit poiioneni. li susiinebunt; qu a iniu.icus cum siiis sequacibus ab-

solute damiiabilur. Qiiaproptcr vir «aiiciiis deside-
Divisio psalmi.
rnnier expetcbat tein|ora illa, inquibus sibi beaiitu-
Psalmum isluiii nnusquisqne fideliuin sihi compe-
dinein noveral conrcrendam.
tciHer ajitabil. qiii iii priino capitc Dominuni depre-
Vers. 4. Eniitle lurem tuani et veritatem luam : ipsa
caliir, iil iii advenlii novissinio, qno judicalurus cst
mc dedux runl , et adduxcrunl in montem sanctumluum,
iiiundiim, ab iididelium consoriio liberelur. Sccundo
et iti tabemaculum tuum. Ilic reddil cau>am lrisliti,-e
inlroiiiirum se ad Doniini aliare coii(idil, ubi tantum-
siibiiioveiida^; iit Paler niittat Fiiium ad judicanduiii,
modi) beaiis accessns esl; et ideo in molesiiis liujus
qiii est liix et veritas; ipse cnim de se dixit Ego
:

inundi aniinam dicil non csse lurbandam, qux jam

sum lux ntundi {Jo n. vjii, 12) ; el alibi : Eg) sum
spc superni muneris gloriaiur.
via, veritas, et viia (Joan. xiv, G). Ilacc eiiini cum
Expositio psnlmi. vencrit, quaj esl ChrisinsD tminus, asanrlis ejiis om-
Vei s. \ . Judica mc, Deus, el discerne causam meani iiis tiiuTor confusion s absieaii, qiiando letcrn»
ile (jenie non sancla. Dum vir fidelis inijus saeciiii iiii- be ilitudinis gloriain conseqiiiiiiiiir. Isle ergo fideiis

qiiiiaiibusangereinr, et curn incrediilis popiilis adhnc i|:ieiii superius diximus loqiii, deductum et adducttnn
isscl iiabitalione perinixiiis, siibilo eiupil in Vicoin ; C sc dicit in moncm sanctum; boc csl ad tirinam tre-
1 l iii judicio Doniiiii cius.i cjus scqiieslrareliir ab diilitatein Domiui Saivaoris : ejus glorix cnncta
impiis , (juando agnos ponci ad ilexteram, ba- 'os au- pr.cbeiis, noii alir,uid suis viribus appicando. Quod
lem consiiluet ad sinislram, Noii ciiim pciil peccaia autem adjecit , et in la'>erniculum tuum , Ecclcsiain
sua disculi, sed ab iiiiquornin consoriio lilie ari. caiholicam significat iii muiidi istius ccrlamii.e cou-
Essel enim periculosuni ilicore : Judicu me, iiisi ad stitiiiam, quise adhuc ininvci v.iria fatigalione vexa-
didissi t, el discerne taustini me-im, id est di^ide per- liir. Sed audivimus labcrnaculum, adversarii cavea-
mixiioncin nieaiii, (|iiaiii iii s-ieculo islo snsiineo, ei mus insidias ;
qiioniaiii diim iii labernaculis sit

i>li(|iiandasegregatuiii ine ab iiii|iiis, in populi iiii ele- Ecclcsia, iios neqnaquam pns^tuinus olia possidere
1'tione constiliie. A ididii, de ijente non sancia, \]oc secura. Quod labernaculum Exodi textus sic evi-

esi de petversis ac tnale vivcnlibus. Revera sancia deiiti rclaiione dcpingii(Ej-o(i. xxvi, 1) ; ut non solum
conscieniia ,
qiiando nec iii aiicro contueri po- auribus, sed iieiie ipsis aspeciibus offeraiur.
le.al, qiiaj divinis 145 ^'^iceplis probabanlur ad- Yera. 5. El introibo ad all.irc Dei, ad Deum qui

versa. Iteiifical juventulein meam : coufitebor tibi in cilhera,

Vers. i. Ab homine in^ji-o el duloso eripe me. Uo- Deus, Deus meus. Veml ad secundiim capul seJ ;

num (iiiidcin desidcriiiiii, sid adluic mm habel tem- 1) dum et hic Ecclesia allare Iiabea:, iion frusira dicil

pus. lli.'C eiiim qui-d niodo a janeto isto nu.pritiir, in post labernaculum positum : Introibo ad aliare Dci.
liilnio jiidicio a (idcl bus iiivonitiir. Sed l.ilia el liic Esl ciiiin iiuoddain sublimc (dinre , nobisqne nimc
desideraiit qui paeiliii e^sc iio.cuivur; iit «ib iiniuie- invisi;)ile , ubi soli jusli probanlor accedere. Nam
lis moribiis cu,ianl liiviiii, ne possinl ahqua pravi- inter alia meinbra labernaculi ,
qux fanuilo suo

late viliari. l|isc i si ciiiiu iniquus ci dolosus , de Moysi Dominus prxcepil eflicerc, hoc quo ]ueevidci)-
quo superius dixit : De gente uan sni,cla. Iniiiuus esl ler ostciidit dicens : Inspice et fnr secundum tiem-
cnim (lui mala lacil ajicriuis, dolosu-i (\m occulta nia- plar (j.iod libi in monle o^Unsum esl (Exod. xxv, U').

(iiiiiatione grassaliir : ul ^iiitt omiios qui a inandatis Hic eiiiin aliare Ecclesix indiscrela ..irba ciicuiu-

Domiiii probaiitnr atieni. spieit; ad ilUid autem ad quod se in fiilurn dicit i«-

Vei" . j. Quia tu es, Dcnt nieus, cl forlitudo mm : /rari', ioli possunl Deo placili pervcniro. .l/<ar<(?iiiiM

ijuare me repulisli ? et qunre tristis inreUo, duin Qfflitjil dictiim est ,

quasi aliaj ara», vel alta res. Seqiiiuir,

ou tninucus? rreqiieiiter ratio ca;i.s;Mn prjtccdil, ud heum 'jii: iaiili al jiir{niulem menm. Juren «<'•

^ape iieruiu iunctu siib^ciMiitur : liic aulcm pro])U' hic {TO novit;ilo vitii: jiiniii propter Diiinie.uin Salvj
 ism. ibiULM. ')
; Exrosiiio i.n f'S\L. xl:ii. :

mri"!!! , i}''! oiniiii repar.ins *!o \iMusiaie dcfoclT, A cdiicre , dum paircs n-iairi sine aliqtia diffic-liaii'

t:'ji1enlil)!i3 juveniuus rcJdidil validis^iimm lirmt- inimicos si'os liabiierniil (Den prxsiaiilo) siibjecios,
t.ii.in. Eccc il:e conliislalus c^a.liljtis liiiiudi lic h.uio se per gravis^ii: as ii;arty.ii pain.iS divino muiicc
iiilelieclu fctil gaudiiiin sil>i. In ci.lnra vcii» <( .;'i- coiiqiiisisse victorias. Sed liie opiis esl altior inielcc-

(c'/«r, qiii niiiiidi lnijus advt;rs:i viisliiiCMS a .a i o lus, ul facia D.>mini ad gloriosa coiisl.a rcfcrannis.
Di)iiii!ii n III recedil. rriiiio eniin maris r>ubii niir..cula , ei d .••rsariiin
Vcrs. 6. Quare trislis es, r,nlma m^^u? cl (jhuic c< »- Rctiiiiim inclaliora .c v.cioriae cont'gcruiit ; ul taii»

iiirbas me? in igne miraculnm ad crcdulilaiein di\iii;c polenlKf

Yers. 7. Spera in Dt'«/H[ed., Deo],(iuoniam coufi- rude^ populos invitarel. Dcinde illis lcrr.i Clianaan
lebor illi : salutare vultus mei , cl Dens mcus. Meiiii- proniissa est, qtii erant uiique sub logc. Nunc auleiii

nerimus lios verstis ei in psaliiio siperiore ctinsirip- crescente lide mariyribus prospciiias mundana su!>-

t >6, ulii quinqueparliium csse dixinius syilogisiDuni. trattaesl: ne venturi saeculi bona lepidius Imbc-
Sed cnnsiderandum esi qtiod isiam iristiiiaiii siRCuli cillitas bumana perquirerei. Isiis ciiim coeleslia rei^-

rugicndam ei frequeiiler idinoiict, cl velieiiieiili<si- ru promissa >uiit, qii sub gratia csse noscuiiiiir.

mc persuadel; nec invi.eriio qnoniam bonis rel>us Quipropler islc intellectu. qnxrtindus est, ista gralia

semper adversa esi. Pei Iianc eiiim patien^icc robiir B contiiciida; quoniam qtiyc n;inc (iunt ab Auclore
fraiiiiiiur, per lianc cliaritalis lumen exsiinguitiir ,
rcruni pro salute cuiicioriim, occuliis plerumquo
per lianc spci nosli.ii dcsiderium virtiisqiie molles- moiibus [ed., modis] oidinaniur.
cit; et omiiis vila conrunditur, ulii li.iic iniqtiilas ina-
Diiisio psalml.
ligiia grassaiur. Illa >ero tristitia viialis, bonaru.-n
Sive mariyrum, s\\e confessorum verba suscipias,
nientium |ai, jnge gaudiuin, beatorum vo;is esl
conS'dcia pvalnium rairabili coiislriKlioiie ormalum.
niaxiinis cxpc.cnda ; de qiia dicit Apnstolus : Fra-
In prima parte dicunl audiisse pairessnos, Doinini
tres, gaudeo, non qma contribtali estis , sed quia con-
favore oollato, per innumera< gontes visualiier ogisse
ir.staii esHs ad pornitfnt um : contrisiati enim estis se-
viciorias; se au:em pri.ruentur iii Doinini jiidicatione
cundum Dcum (i/ Cor. vii,9). Unum quidemnomen,
veniuram de inimicis suis conipelcnter videre viii-
scd rerum diversa condiiio; iiam sirut illa nuirit ad
dictam : ubi non arcu , aut gladio inimiciis viiKiinr,
moricm , sic isia dirigii ad pcrpciuani sospiiatcm.
seil sola Domiiii disceptalione sup.Taliir. Sic disliiic-
Conclusio psalmi. le genera bencficiorum utraqne referuntiir, qii.e ser-
In superioribus psalmis propier pcrfcciorum ani- vis suis Doniiiius praesiare dignatur. Secuinio loco
nios ad virlutis cuimen erigendos multas Ie;;imus
p divcrsarum neccssilatum, tjin' in isto soecuio patiiin-
Introducias esse personas, modo Ecclesiam, modo liir, tormenia dinumerani; nec lamen se mandaia di-
poenilentem, modo prophciam, modo iditliun;, moda \iiia prolileniiir oblitos, qiiomintis in virHiie patien-
Giios Core, inagiia patieniiu; viriule proloquenles :
li* pesevereiii. Teriio prccantur auxilium, ut hic
nuiic autem sf;rrao nicdiocr^s ac leiiior adliibeitir, giavitcr alflictis resuneciionis temporo debeal sub-
qui ad devoium periineai Chrisiianum ; ul nemo vel veriiri.

imbecillis de aua in>.-diocritaie diriidal, quando unus-

Expositio psalmi.
quisque reperit ad quod perDei graliamprona nicnte
Ver-, 1. Deus, auribus nosrii audivimus palrcs
lestinet. Nani et isii desiderjiiti ad atria Doinini per- ,

nostri anmtiitiuvernnt nobis opiis quod op raliis es in

vcnire. quadraqesimus secundus calculus compelen-
diebus corum, in diebu.^ antiqn s. Primo posiiit, Deus,
ter aptaius esi. Tali «nim numero mansiones illcf in
quod initium aut la;liis bomo ficii. atit affliLliono ni-
erenio sacraix sunt Hebr.iorum. Quadiagesima etiain
mia sauciatus. Sed qu.x- diciuri erani, ne piilarentnr
Becunda generaiione ab .\braham Dominus Salvaicr
ambigtia, audiisse sc propriis awibus diciint, ut ina-
advciiit, ct ii.uiidtim sua visilalioiie salvavit;^ut
jor lides rei polnissel aoquiri. El considera qiiia iion
iiicriio ei i>te lidelis ad regnum Domiiii perveiiiurus
juveiies ncqtic adoiesoontes sibi dirunt reiulisseqti r
L-redatur, qui pristiiio illi inuiicro sooiatus essc cog-
*^ facia siint; sed pnOfi'» qui considcratione siii noini-
scilur. Omncs crgo hx virtuics , omnes delecta-
nis affectuin polcranl babere verilalis [ed., pieiati-].
liiiiies inveiiit anima (idi-lis; ut consulari se ac re-
Subjiinctiim est , noslri ,
qui suis omnino ccrlissinia
crcare per Dci graii.mi pussit ,
qnisquis ignitulum
dicere poiuisscnt. .•iniiufiljai-^riinj jio6.'« ; id fst rc-
illum divinx' cliariiatis acceperit.
lulcrunl beneficia (\i\x suis posleris ad latidem Du-
EXrOSlTIO IN 1'SALMIJM XLlll. inini voliieriint esse manifesta. Sed licet Dei quoli-

In fincm ,
pro filiis Cor^ nd nldlcclum psaluius diana sit opiTa munilnin suis bencliciis coniiiiere ,

Unvid.
ul omnia coiistiiu:a lege dectirranl ; tamen liinc di-

146 nroxiine in qnailragesimo primo psalmo cimus e:;m operatiim, qiiando al qu. d signtim iiovita-
qnid si^nificent filii Core siifficienter edictiim esl. tis osicnderit. Putres ergo suos reltilissc le.s nniur
Niiiic anein ud inielleclum novo quidein ordiiie, sed opus, quod op. ratus esl Deus in dirbus corum ; b c o t

hun nliose videtur adjecium; ideo ut commcinorarct jii diebus anliquis ,

qtiamio lsraelilict:in |iopiiluiu il-

•iiitic psa!muin diligenlius inquirendum. Aiidiiuri l.c-tjin per niari> Riibii lliiciil i tradiuii , cl bo^iiiiin
«\nn'!S martyre?, sive conf«tssores, id cst lilios crucis sir>Mi:ii si'.elil'orc proprio f tit c^.e ^ictiirr-j !•• c
TM M. AlHELll C\SSIODOKI 312
.'irgiiiDeiiiuiii d citur A dctis rjclis(|ue niajonini, A jodicii tempore constat fideiitjug conccdcndum. Nain
•Itiaiido tcsiiinoiiii pondus gravissima palrum auclo- qtii iiimia fucranl amictionc confecti, resumunt ani-
ritali; liriiiatiir. nium, et futuris se prosperis consolantur dicenics :

Vers. 2. Munus lua gentes dispcrdidit, el ptanlasti In te inimicos nostros ventilabimut. Inimici lenlilatuli
eos : vfflixisii populos, ei rcpulisti eos. Ilinc criunie- siint divino judicio, qiiando aream suani veiiiilabro
raiio decora proccdit, qiianta l.sraeiiiico populo vir- disccptatioiis Salv.iior noster cxruttcns, paleas SC'*

lus divina prxsiiterit; ui jjcncficia Domini et in pro- quesirat a frugibus. Sequitur, et in nomine tuo tper-
sperisrebus,et in adversis qon diclurus est nianifcs- nemut insurgenles in nos. Tunc contemntintur intur-
tius eluccscant. Per manmn (sicut saepe diclum est) genies, id esl spiriins immumli, quando laedere non
signiQcatur potestas; quia pcr tropologiam inanu valcbunt. Modo enim itli despiciunt quos posica
Doinini gcntcs referuntiir aniictx, per qtiam iios jusli spernendos esse judicabunt. lllud enim quod
iiiaxiine solemus opcrari. Exeiintibus enim Amor- manus Domini gentes dispcrsii, quod Hebrxos in se-

rlia;is, vel creieris de propriis icrris, Hebraei in eo- dibus eorum planiavit, qiiod eis donavit inimicos
ruin sedibus lcguiilur csse plantati. Plantati planc ,
sine aliqtio labore supcrare, ad istud periinet tem-
qiii prucessu dicruin roanere Doniini crernentis jii- pus. Hoc aulem quod venlilandi tunl inimici, qiiod
gibus augobanlur. Afjjlixii autein pcpulos adveraarios, B hostis contemnciidus anliquiis, perlinct ad judicium
cum sacerdotum tubis canent'iiiis inuri Jeriibo con- futurum , ubi talis cst vicioria facienda, ut oinnia
frago.^.ae vocis sonitu corrucruui {Jos. vi, 20); qnos probenlur suhruisse certamina.
deciviiale coiisial cxpuisos, quando tanlis miraculis Vers. 7. Non enim in arcu meo sperabo, et ijladius

obsisiere neqnlvcrunl. meus non talvabii me. Fide ei humiliiatc coii>ueta

Vers. 3. Non enitn in gladio suo po&sederunl ler- dicii multitudo sanciorum in armis se iion Sj eraiii-
ram, tt bracliium eorum non takavit eos. Ne putarcnt rnm esse tenenis. Arcus enim est prxsidium bella^
Hebnci triuinpbaturos suis se viribus exstiiibse, pro- loris, in quo mens humana conlidit. Praeliai<rcs au-
(ilenlnr ilios non in suo ijladio fuissc victores , nec lcm mundani pius de gladio prxsumunt. Sa^^iita

terram gent.uni sibi propria foriitudine vindicasse. enim plerumque incassum mitiiiur ; cnsis vero cer-
Bracfiium pro robore dicitur^ quoniam ipso dimi- tissimae rnortis operalur effeclum. Quapropt^-r ncc
cante pugnalur. Scd istud iruchium non eis ab iiii- ip(<uin sibi auxilium ferrc dicii, qiiod in bello credunt
niicis lil)t!rare prajvaluit, quos specialiter virtus di- hoinines ad praesidium plus valere.
viiia saUavit. Sic dum Mebraeorum aciusexponumur, Vers.8. Liberasti enini nos ex fms.«. A., B., F., dc]
bunnno generi pioficua docirina praestniur. ajfligeniibus nos : et eot q\ti nos oderunl confud.tfi.
Vers. i.Sed dexlera lua,el brachium tuum, et tllu- C Conlidenlia ndei fiitura pro prxieriiis dicunt, quo-
viinatio vuUus tui : quoniam complacuit libi in illis. niam apud eos non e«t dubium, quod absolute no-
Sed dextera tua, et brachium fuuiu, et illumiuatio vul- ruiil esse venlurum. Liberandot ergo se dicunt in

tus tui, cOinn;uiiiier reddeudum est , salvavii eot. seciindo .'idvcniii Domini a perseciilione spirituiim
Dextcra eiiim sgnilicat pros|teram parlem, brachium pessimorum, qui eos hic mutliplicibas insidiis aflli*

fortitudincni , i//uni>»(((io cniisiliiini ,

qux Doininus gere non dcsisiuni. Tnnc enim plme liberandi suiit,
pra^.iiaiitibus coiilcrl, qu.ndo victoriam donare dig- quaiid) ab eorum poiestate tollcntur, ui ulicrius eis
naiur. Scd no d ceretiir : Paires vesiri suo ineriio non liccat dc iniioccntitim faligatione gaudere ; quod
placuoruiil, ideo suiil lania a Domino consecnli ; in- in islo certe saectilo generali er non pniest provc-
lulil noii ineiilisilalum, scd quia ita Dco sit placi- nirc. Confundunlur eliam qiii bealos odcrunl ;
quan-
tiim , cujus f sl graluituin omne quod prssiai. Com- iio illi ieterna nliioiie damnantur, justos autem coclo-
placuii etiain in illis, quando de loio iiiiindo sola riim regna recipiiini.
geus clecta esl, dc qna S.ilvalor Doininus adveniret. Vcrs, 9. In Deo laudabimur loia die : et in no:r,ine

Vei s. 5. Tu Ls ipse Rex meus et Deiis meus ,

qui luo confilebimur in sa-cula. Qui dicuiit, laudabimur,
vtandas talutem Jacob. Cuin di\isseiit fi!ii Core, boc in fuiiiro se proiitentur esse prxdicandos ; sed siue
est populus beatorum : Tu cs inse licx mcus, id est D arroganlia designani gloriam suani, qui se iii Dco
Doininns cl S;i[valor, coi iiomen regis nianifcslum testanuir ("s.^c /au(/an(/of!. Toiadie pLrpetuiiin lempus
osi ( ouvcnirc ; Addidit, et Deus meus ; ne dubilares ostcndil, qtiod non habet nocitm, quod in illa aMer-
Doiiiiiium Jesuin Clirisium qni ct patri noslro Jacob niiate proveniel, ulii juge prxconium cognoscitur
salutem propilius transmisii, (juando euni fecit ciim esse hcatorum. Sed ne crederes oiosos (ntuTos, qui
aiigelo gloriosa conceriaiione luciari. .Wanfyaiii enim sc in Deo dixerunl essc laudandos, proliientiir se
illi salutem, qiiaiido audivil por angcliun : Jum non quoqiii^ pricconia Uomini jugitcr pcrsonaie : quoniam
dueiis Jncob, sed Israe! (iieii. xxxii, 28). N;un i|uod- ipsa cst lieatiiiido jiistnriini Domiiiuni laudarc pcrpe-
liiiei illud iio.stran volununis 147 arbiiriiun. iion liie ; saii^ias i]ux niinquam novii baliere fasliJimn ;

per uos, S(d pcr aliain consucviinus niaiidaro pcrso- fames qn;i' de ali>.iineiiiij niaire non nascitur avidi-
;

uam. las qii;i! do jeiniiio iioii creaiur.

ViT'?. In te iiiiinicos nosiros vcnlilabi.nuti
(!, ; ct in Vcrs. 10. Sun- aulcm rcpuHili ct confudisi nos :

yionnnc tuo .^^pernriiitis iusnrficntiS in nos. VciuTiint C iu>n Ciireilieris Deu\ in vir(utibu.<i nostris. ro«l ;il;»i.'i

foarivr. s ad illud genus l.bcraiionis eiiiiiium, «iiiod fiiluii .«^^vculi iiicnari;ibileni retribulioneni, \oneiiinl
513 EXrOSlTIO IN PSALTEniLM. PSAL. XI.IIJ. 31i

pii marlyresail secuiidam parlem, diccnles pcr lios A delur accipere Detis, (uui bene mcrilis popnlis sul»-

;>cto versiis inferiores qiias aflliciiones pnesenil jugal infiiloles. Tiadil oniiii irreligiosos, ul acqniiai

ieiii|)orc susiinebani, ei niinqu.im a Ditinini venera- devolissimos.TunoJ^d^nl*?"' quasi ^inc preiio vtudit

lionc Hllatenus iliscedebanl. Qose figma diciliir eni- Dcus, qiiaiuio iilienigcnis alfli;.'endum Iradil |iopiiliini

piiasis, id esiexaggeralio, quando rein aliquam mul- Clirisiianiim. Quod lil lre(|iieiiier occullo juilicio anl

lis in unum cnllectis dol iribus allegamus, ui bene- ad probatinnis merilum, aul ad corrcctioiii.<i cdoctnm.
koieniian» jiidicis eiuimeraiis calamilaiibus mpelre- Kl nola lioc genus lociilionis inler pro|iri:i diviu;H

inii>. I>ici;ndi> eiiiin : iVu»; aulem, significant sc de Scripliir.e connumerari ; ul dicalur vendiliim, ubi

fuiiris tempoiibus paulo anie dixisse. Ei inluere iion conslal preiium daliim. Addnlil, et nun Jnil mul-

[]iiam Uiirabili orJine cuiicla decurrant. liepulisli l ludo in cominutalionibus ^orum. liomincs (|ui com-
ticniricai dilaiiontim quiim snncli> provenire n m imilunl, Iradilie rei paria conse(|uitnlur ; liic aulem
lubium csl : quia non iiic, sed in futno illis pcr- Deo jiulla muliiliido prelii iu lanlaj rci compcnsa-
recia beaiilndo proiiiilliliir. Cvnfudiiti illam dicit lionc provenil, qtiaiidoChrisliani sunl Iradili, duiii

jloriosimconfusioiiem quammartyres subeunt, cum perseculorcs oorum Domino non probentur acce;ili.

iiijuriis afn.gunlur, fusiibus vorberaniur, et velut Quoniodo enim vcro Deo poleranl esse grati, profa-

iriminibus obnoxii morti non desiniinl mancipari. ]} nis snperstitionibus invuluti ?

[)e talibus quoqiic dicil Apostolus : Quibus dignui Vers. 14. Posnisti nos in opprobriuin vicinis noHris^
lon erat nrundus (llebr, xi, 58). Sed respice quod in dcrisuni et contempiuin his qui in circuitu noslro sun(.
islo sxculo martyres inter iniquos liomines confiin- Enumer.int quanla luerant afflictione perculsi ; iit

Junlur , impii auiem apud verum Judicein a:ierni iiiter ^rumnas muliiplicos devolionis qualitas aiigc-
i»j>probiii pondera suslinebiinl. Sed isla confu-io retur. Cravis enin» osl afnictioquam puiinnr a vioi-
l»ciducet ad gloriam : illa vero ad cxitia seiiipiterna. nis, quia non transitorie dicitur, quod a ciniimsiau-
Niinc aulfm Deus non etjrediinr in virlulibus inarty- libus jiigiter inipiitalnr. Nam (|Uod dicit : PnsHisu
ruin, quando eos tribulai.onibus subdit, et divorsis nos, ostendil iinmobilein passionem. Ibi enim dtu-
passionibus tradil. Tunc eniin eyrediebalw in virluli- lnrnus quis esse crediliir, ubi et posilus approbaliir.
bus llebraeorum, quando.<^ine l.ibore proslr:iti siini, Opprobtium conlra probum positum est ; nam siciil

ipii popnlum erigere leniaverunt.

se contra eleoium omnia prnba dec(ii-a sunl, sic indecenlia ciincla mon-
Uuod ad consolaiioncm sancti populi periinerc non slianuir opprobria. Sed islud opprobiium non cial
iliibium esl ; nc qiiis patres suos felicissinios graviier anie conspoctuiii Domini, sed anle oculos viciiio-
f<-rret, cum ipse Doinini perniissionibus aflligalur. ruiii, qui illa noveranl judicare, qux dcjiravatus
Vers. 11. Atertisli nos rctrorsum prce inimicis uo- ^ sonsiis doccbatur advertere. Derisus voro vox est
tlris : el qui nos oderunt diripiebant sibi. Aversos se confiisa lxiiti:r, insiiliationem suam imnvulorata hi-
iii huc mundo aiite inimicos siios cssc tesiantur, qui iaritaie denuntiacs. Contemp'us significat abjeclissi-.

iiisequentium disoriinina viiavorunl. Aeerli est enim mam vilitalom, qiiam martyrus Domiiii tradill diver..
liostem cari!:ilem fugere ; sicot pneceptum est : Si sis passionibiis snstinebanl. Qui in ciicui'u uoslrn
101 persecuti fuerinl in liac civilaW, (ugiie in ttUuni smil ; scilicet inliddes el perlidos exponit, qui qiia-
(Mattli. X, 23). Sequlur Et qui nos odcrunt diri-
: qiiavorsum somper anibulant, iiec nub.scum recio
pie^ ant sibi. Hic solet fugatis cmeigere, ul in dire- dogmate gradiniilur.
piioiiem prxdaipipie cadant, qui liostibus minime re- Vers. !.'>. Posuisti nos in simitilndincm gentibus :

sisiere potuernnt. commoiionem capiiis in plebibus. Uespicc per (igiirain

Vers. 12. Dedisli nos tanquam oves ad escam [ed. an3|)horam, qu.x> Laliue relaiiodioilnr, verbuni ipstim
etcaruni] : e< in genlibus d'spersisti nos. Cum diounl : iieialum ; id cst posuis:i, qiiod in oapile antorioris
Dedisti, gignilicaiii omiiia divina poif.giate disiribiii. Torsus jain diclum est ; ut lre(|uens repc.lilio vini
Feriint cnim tradiios se geniibus tanquam lupis. qui passionis cxaggeret. Mariyres eiiim in similitudinem
inolle pecus devorare consiierunt. £«ca enim luporum Chrisli gcntibiis constat apposilos, quando cos cum*
est ovium mansueta simplicitas; qiioi marlyribus iiic- p paribus pcenis et crucialibus afl:ceiunl. Coinmotio
nl» compaialur, qiii a p rsccut iribus suis occidi vero capilii inimiconun et inarlyrilius conligii, quo)
'iiie concc.rialiiinibus acquiescinit. Sequiiur, et in facla esl in passione Domiiii Salvatoris ; sicui le-
jcnlibus dispersisli nos. Diversos signilicaiil fidoles, gilur : Loculi sunt labiis cl rnoverunl caput (Psal.
luosmodo marlyrum deflel pieias, qtii gentibus ira- XXI, 8).
illli, liberLiiom suam cum p:»liinioniis perdiderunl. Vers, 16. Tola die verecundia mea contrn nie cst,
Quod variis leinponlms du Clirisiianis populis divjna el confusio vuliiis viei opcruit me .Solel vcrei iin.i.i
l.sjH^nBa.ione perfe.tiim est ; ut pcr tiibulaiionum ad momcnium venire, et brevi leinpure seduta disce»
cmporalia maia, cloriosoB bearniiduiis hona conse- dere. Isia voro gravissima fuil, qii;i* jugiier periu;»-
luaiitur aieina. neb.!t. Eral eniiu ante ooiilos popuM sjiicii iiiiinodi!-
Vers. 13. Vendidisli populum luum sine prelio : et rala \orcciindia, vehcmonsipio conlusio, qiiatidn illos
wn fuit mulliiudo in commulationibus eorum. Iloo n"ti sibi jiigiiiT insultare cernebat, qiios iinpios esse o<>-
lebenms aocipere sub increpatiouc dictum, scd iti> - giiovciai. Et inluore, descripiio veroi.uiidix (|uam
lica, Mtsolcl, allusionc iirol.itum. 1'yeiinm cikiii \l- (iLtoin toiiit.piilor. Nain qii.nKu:; palo coiif ii.i(ji.ia
 :

7.i:i M. auri:lii cvssiodori :!0

villiin iuiim dicil co ipcrlum, (i.im nube sanguiitea A rcver * (ilii eraiU snnctissi:iix' (.r cls, cum ta!i:\ seri-

(iicies eju> inn:imniala nililavi!. Sjd citin dicil, ope- liebuil.

riiit mi\ noii 8'duin pcrmutiilioncin vullus, sed eiiam Vcrs. 20. Qnoninm /lumiliasti vos in loco nfflkliQm!

lol nf» cmporis inJicavil iior. orcm. el coopeniil nos umbra mortia. Heildiinl caiis:iiii 'lu.ifc

virtMi el s(!m l;is «ssenerini fiii>-se divisas ; propler«';i

Vcr-.. 17. A voce exprobraniis el obloqneniis : a fucie
qiiia sein luco nffticlionis , i(J esl in isio iniindo liuini-
itn.tii i el perieqnenis. Usiiue iid isiiim verfeiim coii-
lialus esse leslaniur, (\m esl ridelihiis locus affliciio-
fiisiocis iHiiis dcicriplio porscverat : niiiic dicitur
nis, iii.de compiinclio nascitur et prviiitudo succedit.
nnde venil ilie roscus smicuis, qni tiiKhim faficin
Se(]uilur, et coopernit uo$ Uinbru morii$. \ile istici
cobuis sui lo^Miiine vcsiieb:»!. Exprobrare e^t in fa-
tranbitum dicunl, qni saiiclis ct peccaloribus proha*
ciem m;tledicete, (luasi iiidoc(-ra crimini j;icnl;ni.

didoso aliqiiem
tnr cs^^e communis. Cjiterum vcra mors ilia est,
Obloqui i'M aliseiili detraliere, el

si^riiume ni()rd(MO. A (acieinimci, id esl duin proxi-

qna 149 "^P<i ^^lerna damnaiione pimiuntiir.
Vers. 21. Si oblili »umu$ nomen Dei no$tri : et «i
mum vidcl qui eiim capitaliitr odit. Ki ne piitares
persequouis qimd cxpand:mus mantu nostras ad Deum aliennm, Ipse esl
aJversaiium levem, adJidit, el ;

iiilelieclus qiicm lilulus dixil absnliiie fidelium iit

odium probalur acer:imum ; qnia noii solum corpus
;

B De:m nescianl alienum, necobivis aniureum. cnj.i»

exsiingiicrc, sed ipsas animas cupiunl sua pravitale

iiiicidare.
ndmini ciucis impressione dicali sunl. Nam q:i<iil

nddutit : Et si expandimus manus noitras ad Deuin

Vers. 18. Ilcec omnia venerunl super nos, ei obliti
alienuin, orantem describunl, qiii tensis manibni
non sumus le : ei inique uon e<jimus in testamcnto tuo.
criicem ipsam quam frone recipii, corporis sui for-
Venoiiint (iiii Core : d professionis su.e gloriosissi-
ma resiiiiiil. Iloc eiiim fidelissimi non alieno, sed
in:iiii iirmi aiciii ; ut ostciidaiil nobis <|ua;vis inala
siio homino utiqne faciebant ; ul pcrseverantia illo^
iion ii('S d bere :i Clirisii graiia sogregaro ; siciil di-
ridelos a>.sererel, qni niutati tol advcrsitat bus n( n
tit Aposlolus : Qiiis nus sepurabil a cUar.tate Clni&ti ?
fuisscni.
Tribulalio, rt-j anijustia, an laines, an uudilas (lluni.
Vers. 22. ISonne Deus rcquirel isla ? ipse enim noiit
viii, o.*»)? clc. Dicondo enim. luvc omuia, ad tinuiii
oecidta cordis. Sonne, cuin poiideie pronuntiandisin
colli;iUiil q'JUi tr.iclu siiperiore dixeriinl ; iil si di-
csl : qiioniam gravissimmn est ajiud Dominum, si in
<pcis;i levius ;iccipcreiitiir, in uiium ( uiiinliiiii coii-
ejns religime pecceiur. Rcquirerc autem solemu';,
(;i('g;ita graiidesci-reiil. Quod ari;iinion!uin diciliir A
qiiando ilia desideramus a^inojcere, quM nostrnm
loriiieiiiis, ijuando per lol ni;iln neqii.iqii;tm lidcliiim
novimus conbcientiam r.on tenere. Dev$ autem sriets
aniiitiis I (itiiil iiniiiuldti. Vencrunc suner nos, qu;isi ^ . . . ,. .
,

.... .... , , r- C rtr/idcit, noii iit luse aiiqiiKl iioviini dKcat, sed ul nos
lera ierr.l»ili.s, ipia^i tUivius lurbuicnUis. hi qu a
faciat quae stiiit oblivi nc sopnlta cogn scere. Sic
B iei gravih liibulalin do a..iiiiis abjiceie, ([uod antc
Ci Alirabne diclum c^t : Nunc cog 'ovi, quouiam timcs
quis visiis cst crodidisse ; a:lj ciuiit noii sc oblitos
Deiim luum(Gen. xxii); qu;isi illo aliqiiid ex lcmp^i^o
luisscD.iiiiiiuiiii iiiler lain iiiuliiplicts atrumii;»? : limii
didiceril, quianle sxciila c .iicta pr;escivil. Sequiiiir:
iii.'i^is iiiiiitiorum persocuiione comiiioii, a Doiiii ,o
htii, id csi qnoe snperiiis dixcral : Si obliti sumus
jii^'iior aiiiciliuiii postuLireiit. Scqnilur, ct inique non
nomen Dei noslri : et si expanlimus mani'S nostras ail
ryimiis in tcsuimeiilo tuo hoc esl quod dixerunl, el
;
Deum alienum. Lt (|iioiiiiiin agebaliir de rcligionis
obliti nnn suinu-^ le. iNam qui illnm meiite reiineni,
alTcctu, qiii iion solum devotione corporis, sed ii»agis
cjiis tislaineutum lusciunt obiivisci. Sed ciim Calinae
gcritiir cordis nr<ano, ad Divinilatis noiitiain, uM
lociui nis sit, ut dicaiMiis obliii non sumus iiii, hoc
oninis ''estinnt inte{;ritas, cucurrerunt dicentes : Ipn
pro|.ri.Mii diviiuu Scripliirje est quoJ ait ; Obliti non
euim novit orculta cordis.
sumus te.
Vers. 23. Quoniam proper le mortificnmur tota die ,

Vors. 10. Et non ncessil relro cor noslrum : el de- msliiuau sumus ui oves occisionis. Exponunl iila bea-

clinii^ii semiins noairni a viit tua. Uclto rodii cor eo- tissimi qu3R o.Tulia dixcnmt , qnia non nvrie! antiir

rum qui do Dunini boititale dosperant, et piiiant il- ]) pro aliquo faciiKire porpcralo, sod amore divino;
liiin roguium noii succunerc, (|iii oliam non prienii' ui ciedulilas Trinit itis s.ilnbornma genlibus an^e-
buscogiioscittir snbveuire. ()'.iod isli iiiiiiimo rofenint, relur. Morie vero alfii"! csl por long;is pas^imies \>tx-

qni }>pom iii Domino laliero prob.iti suiil. Seni.las seniis vii* exitiim r<?perire; (]uod iicrft^cli Clirisiiani

vcro liic in u:alo posnil, duiii aii, nostras, qu:<si itin- faci nt, qiii dislrictis observationibtis alilijjuntur.

bro-ios el vt.itipluo.-os calles, qiios (ragdis ti rit liti- Nnm ui boc inagis debcrcs adveriere, aJdidit, lora

nian tas, l[is<>s en ni comnieamuf, qn^Mi.lo a lioniiiii die ; quo i iion momtMilaiiMin moiiem, «ed per nnl-
iuisroiie iraJ ciiiiur. Viii vero a vioienlia iuiiicu|»a- vo;&um \ii:e lemptis |Mi)iiafliim iiobis (iJol um dc-

ttir, qnc meriio Cliiisti dtcilur : qnoni.iin ei ab cjus cl.ir.iiel e\iliuiii. Inicide qtnHl seiuiiur, <ri/;»i('/i jm

(idfliliu^, sittii ab ip.o faciuin esl, in a-rumnis cl nnis ui ov s occisi<)nis. fh' s, qui.i iiOii habel ;iriiia r'-

tribulationibtis am>nil.(lur. Quipropter aplissinic di- sulialionis, raptoribns snis probatur rsse tcmnibili».

cunliir lninitm r semita' a vi.i j.uperna divis;e : qnando Non cniiii aut cornu \alet, aut denie conlendit, ai i

il 3C dicunt a I det''sl;ibilcm m.>rlfiii, Iitc confcrt fiiga pr;vsiiinil ; sod inan biis lalronis palienter »>

Unde dum nulh '*

.>iiie diibio dos dcrabilom sospitateni. filii Core ([uicscit, se rcbuMaiionc dcfi»iidit. S;r.
 :

:i7 EXiosiTio iN rs\i TKUILM. rS.\L. XLIV. 51S

iniili Cbrisli velul «v^s xstimati suiil mori ;
quoniain A lummodn, fiMirjt-, p iiuiit , ul illam rosurrcclioiieiu

i>iiie co;i(i-iilioiie ali'|Uii vidcbantur oci idi. inlelligere dcborcnnis, iii qiia destrucla cognoscitur
Vers. 2i. Exsurge, quar,' obdorinis, Domini ? ci- humaiia captivil:is. lll) onini resnrgentc nilJMli, illn

iiirije el ne repellas nos in (inem. Enninerutu niiillilu- ad ( isus asroiidchte liberati siimus. Vcruin li;ec

(Jiiie |u-sioniiiii, veaeninl lilii Corc ail tertiani |

ar- oinnia nobis contulii non pr.iptor iner tuin no>.tiuin.
itin , iihi lanto dcsiderio anxilinm qtiTrnnt, iil eti.un sed propler nomen suum. Ideo eniin Salvalor d.citur,

Dominiim obdonnisse coinniemorenl. Qu* lignr.i (|uia p(;r graliam p clalis ^u.v. salv;it iiifinnos.

madire&is est, (|Uiun rccte dicimus altusioncin, qux

Conclusio pfalmi.
rol)US nomen commodat alieiium. Non eniin Doo con-
Tciiil exsuigere, i|iii nuiKiuam nostiuir posso dor- Ecce nobis liliontm Core salntaria dicta rulseiunl:
inire : scd illinii liiimano usii dormire dicimiis, erce nobis occlosiasticus ordo Domino rcvclanie
qiinndo exspectalio noatra divina dispeiis:iiiiiiie dif- laiiip:ivil. Paircs cniin noslros ab inimicis snis per
fertur. Nain s poienliam majesiatis ejiis inquinis, miracnla vi.su.ili!er liberatos ess^^ cognovimus; nunc
halies evideiitissiiiinm diclum : Ecce non dormit, aiitem fidc^cs per p:issii)iios corporum, d trisiitias

neque doimitat qui custodit Israel (Pbal. cxx, .'>). Re- aiiimariim ad xlcriiaii) rcqniom piMvenire didicimus ;

peiiiur essurgc ; ui (|nibus videt pericula cresccre, B lil tempore suo iitrumqiie ractiiin bumano generi co-
non dissinulel sulivcnire. Seqiiltur, et ne repellus gnoscerelur essc pndiouum ; noc doberot aliquis
nos in finem ; ut si ailliuc hir iT^stiniMS dilTerciidnm, queri, cum se iniindanis .Terijiniiis o.ognoscerel in-
ne repelle in finem, ubi couMStil imiiiei i^ tiii niversa gravari. Liborlale quoqiie iiinoc.'iili;P 150 '"SnrginH
perrecl o, ubi suiit pr:eniia beatonim, ubi mnrlyriius el marlynmi vocos, obi dormire et oblivisoi dicitiir
coronae pnrparanlnr. Dciis. Qiiod (ii( liim non incropative dobcl su<ci|>i,
Vers. 25. Quare faciein tunm arcrlis : ohHvisceris sod afToctiiosa voluiilile doprumi. Qu:e otiam in lihni
inopiam noslrnmel irihula:ionem noslrum. M.ilis pr;r- Job rroqiieiilis>inic reperiunliir ; iit ni>i ea prudenti
sentibns ingravati, inore bcalxrum in flebili suppli- iiiilagalioiic conspexeris, non siipplicaliones imeri-
caiione prrsisUint dicoiites : Qiiare nos laniiiu aesii- gcs, scd qiien-las. Vcruin ista inoderala praisiimpiio
ma'^ diffi-reiidos, ut rcs|iicere non credaris, cum snb- jiisiorum sinceri cordis vidctur deproniore puriiaiem,
venire disliilcris ? Seqitilur, oblivisceri:; inopiam no- iil simpHcitas animi pondus illal:e vide.iliir exponera
tirnm; lioc est cui consiievcr:is subvenirt', (|t!.Tin sic passioiiis. Sic in Scrip'uris divinis (piolics lalc dicium
in aliis anias, nt le inop- m i icas. Veiiisli eiiim di i
- ali(|u d iiiveiiimus, etclemoniia doinin;ii!lis ostendi-
simiis, iit iioKtru: indi^oiiliai subvcnires. AddiJit, tnr, el siipplic:intis pnrilas iiidicalur.
Iribulationem nosiram, fiijiis clemcns semper ins| e-

ctor est ; sicul in i|ii iiij.iagosim > p«aImo diciurii!» csi

EXPOSITIO IN P5ALMLM XLIV.
Cor conirilum et InoniHaHim Deus non spcrnit {Pnal. Jn fincm, pro liis qiti commiitabuiitur. liliis Core ad
L, l'l)- Tales enim causne apnd illum piiun Jndicein intellccliiin, canlicuin pro dileclo.
pliiriinum valeni, qni humanis cogniiorib^is proban- Vidcamiis qiiid li:oc verba nobis singillatim disous»
tur essc lemnibiles. sa parturiant : qtiia tiliiliis psalmi miiltoruin numi-
Ver.-i. 2G. Quoniam humil.ala est in pnlvcre ariimn iium coiigrogatione prolixus eU. In finem sa'pe di-
noslra : adlia'sil in terra vciUer noslcr. Posl ninr;i(n ciiim cst perfeclioiiorn signilicare, boc e>t Dominuin
exaudi ionis, pix menles non aii desperalionis au- Silvalorem. Pro his qui coinmuiahuntur filiis C.ore,
daciam, si d ;id conlinu* oralionis s.ilularia se vola boc dcclaral : qiiia lilii criicis in Ecolosia permancn-
veiieninl. Uic enim salisfartio assidua: deprecaiiimis lcs, de iriSlilia iiiundi liojus trinsdiunl. ad gaudiiiiii
exponitiir. Curvanlnr cnim in piilvorem. ipii ciiiere sempiternuin. Ad iuteUectum canticum, lexinin psal-
•iipra se sparso animas suas peccaloruin recordaiionc mi slgnificai, ipii tr;ihcndus csi ad ii!telligeiiti.ini
discnicianl. Scquilur, adliaisitjn terra lenler nosler ; supcruam, in qua fiilur;iriiin reriim sacranieiua spi-
quod iilique facere solont qui longa oraiione pio- riiaiia coiitinontiir. Pro dilecto filio, vult imeiligi
«tr.iti, lota corporis efl^iisione teiiduntur. Adliwrere D Doininuni Cbristum, de quo Tatris vox iiisnnini : Hic
enim lerrae, significai in or.ilionibiis diiil iis imnio- est Filius meus d.lectus, in qno mihi bcne complanii
rari, per qu.is efficacilor peccaia vincunlur. M.igna (Miillh. 111, 17;. Islios niinc spiriinles nupitae re!e-
enini comra diabdliim arnii siinl in snis viiibns fidu- runiiir, istius vola epiihalamii laiiile ce!ebr:iniiir ;

ciam noii liabere , scil Deum rogare,qiii advcrs.3rii!m ciijiis viriiis iilira oinnes virliiles cst, piilchriludo su-
po sil opprimere. pra omnc< decores, potenlia inenarrabilis-, pieias
Vers. 27. Exsurge, Domine, adjnva nos rei libera sinj;u'aris. Iieaia sponsa, qn:e i.inlaR m:»iesiali pio-
nos propler nomen luum. Magn.iriini ;i'niclioiuini siia- baris essc conjnncia. non socioiaie cainali, sed iii-
vissimiis (inis iidbibelur nl pelanl se rpsnrrecronis
; violabilicoiij-inclioncchuilatis ! Ouando illi copulala
domiiiiix }^Iiiti;i lilirr.iri, iibi omniiim Clirisiianorum osse cn}.Mioscoris, qiii le suo splcndidissimo liimino
spes irnbaiur .ignosci. Exaurgc auieiii non ad dor- ladiavii? Q lapropicr Divinitati dcvoiissinie siippli-
iniiionem, sed ;>d resurrectionem osl potiiis app'i- ccmiis, corde munilissimo ad insp<'clivnm
iil Uiiiien
caiidiifn, Siipra enim, ejim qiiasi excitan; vohie-
iilii eYori\ sancix Sponsic nn|ii;is spiiitualiier audia-
ruiil, dicuni cst : Qnnre obdormis ! Iiic aulem so- nius.
 ;

519 M. AUKtLH CASSIODOHl S2J

DivUio p!<almi. \ in ceternum. Finilo prooemio, et compelenlcr popn is

CoRlesiibus cpulis proplieia sagiii:»his, ct fuiur» ad audieiidi sludinm congitatis, factum estde incar-
^ralutationis qualilalc coiiipielus, •^raucouia Doinini natiofie Domini iaudis initium ; ut per quam meiui-

mus Diviniiatis arcana cognoscere, per ipsam debe-

se eniciaturum pioiiiiiiit; ul uiide ipse fuerai c(b-
losii largiiaie saiiatus, inde el fldelis popiiius abun- remus et praeconia lantae majosiatis audire. 0"«
dantissiiiie pasceretur : epiilialainiiim quoddam su- S(iecie8 laudis, apud oraiores A forma diciiur. Si d

peniuin, ut diciurn csi, nupiiali exsuliaiione coace- cuui in Isaia legalur : Vidimu» eum et non habebnt

lebrans. Epillialainium vero inlerprotaltu laus ihaiami, tpecitm neque decorem : sed tpeciet vuUut ejut tint

qiiip Sponso coelesli coiisuetndine bunianitatis olTer- honore abjecta pra: omnibuH hominlbns {Isa. liii, 2)

inr. Prima pars •jus (|u:iliior niodis Sp' nsi coniinct qujiri potest, cur bic super genns humaniim specio-
iaudes, id esl Domini Salvaioiis. Se< uiida siiiiili nu- sissimus de^cribaiur ? Non qnia forma ejus decore
incro quaiiior pariibiis mysticis virtulibus Sponsa l.>ciei coluris e'uxii, aut llavo crine lampavit, aut

prir-dicatur Ecclesia ; stilic»! qu« in sanctoium lio- insigiii siainra prxminuit ; sed veraciler liumann

niiiiuni aJuiiatione cuii^ibiil. Hoc quui|ue supicntissi- genere pulcbrior fuit, qnia pcccata non bab::il. lllud

inus SaioniKn in ii'iru qui appellatur Caniicum cauii- cn ni recte tpeciosum dicitur, quod gratia raundissi-
ciiruin notissima leciione deacripsii. Uiide el nos in B m:c puriiatis ornatur ;
quamvis Paier Augustinns
prcsenti psalino, prout locu» expeiit, libri ipsius specicm corporis ejus dicat fiiisse laudablem. Sed
ixeinpla jungimus ; ut licct |irxdicatores divisi sint exeinplum Isaiu! supra positum ad passinnis ejus re-
tciiiporibus, concordia tamen proplictix unum locuti lulit lempus qn.indo et colaphis caesus, el spii:is co-

csse vidc;iiitur. ronatus, ct sputis legitur essc com|ilutus. Fcclcsia

Esposiiio pmhni. veroquaeDominiSalvaiorisporiatX51''"38"i^i>^ >
^'<^

Ver.s.l. Erudavii cor meum verbum bonum : dico lej^itur in Canticis cuiticorum : Fusca sum et decora
eyo opera mea Hegi. {Cant. I, 4) ; id esi fusca corpore carnali, formosa
Ver«. i. Lingua mea calamus scribts, velociler tcri- coBlesiibus meritis. Etquare spgciosum dixerit prob.'tt:

benlit. Cum inlelligeniiam suam prophela cognoscerct quia, loquenie Christo, per graiiam Deo reconciliatus
divini inuneris clariiaie [ed., cbaritaie] perfnsam, est mundus. Qu d ergi potuit
in humanogenere e>se

inagniiudiiie ipsiiis graiulationis compulsus; quod simile,quam ipsum incarnaiura conspic^re, per
diciurus erai anie luuduvit non eiationis studio, seJ quem redemptionis donum totus orbis accepit ? Nam
niolus veiilatis ins iiictii. Kructatit dicimus, quando .<-ic de ipso ei prxdiclus liber Salumonis enuniiat :

hatietas muita ciborum digestioncs saluberriinas eva- Labia lua et torfueia lua speciosa. Seqiiitur, Propierea

porato Sed quam uiagnis spiritualibus epuiis fuerat Q benedixit te Deus in ceternum {Cant. iv, 5). Propterea^

vir isie completus, ui tam boni odoris cruclarel ar- dicit, propler praedicationes exiaiias, et pieialem

canum. ! Cor menm, sinuin mentis intelligR. Verbum omnimodis singularem; quia nulli quidquam pro
bonum, Filinm Dcidicit, do quo Joaniies cvangelisla meritis contulit, sed otniiia sua potius bonitate con-

:«it : Ih principio erat V^r6iir?i, et Veibum erat apud cessii. Benedicius esl eniin in «ternum, cujus rogiii

Deum, cl Deus erat Verbum {Joan. i, i). Ipsa cliam non erit fini';. Bene autem dictuin est a r<irmn servi.

dt! >e Verii.is dicit : yenio bonns, nisi solus Dens Denedixit te Deui, qu.ie et passionem periulit, et ad
{Marc. X, 18). Opera vero id estopusculum piopbct;C regiia coelorum pervenit.

fuil, psalmi linjus dccoram coniexlionem minislerio Vers. 4. Accingere gladio tuo circa femur luum,

SII3C vocis olTerre, et per organum lini;u;E quibusdam potentissime : specie lua et puichritu line lua, Secun-
(alamis divina veiba res«nare. Hanc enim pr.i dica- dus intromiiiitur modus laudis Domini Salvatoris,
liotiein Rf(ji dicere gcsliobal, quam de ejus admira- qiii diciiur A pot>'statc. Ad nescio enim quod gau-

bii claritaief mss A., C, F.,cbaritaie]conceperat.Sed dinm propheta snbvectiis, precaiur Dominum nl

ne quis piitaret aliqiiid eum ex propria voluiilaie di- exspeciatus gi^niihns tandem saluberrimus apparerei.

cturum, Hnfjuam siiam scrib(c caiamo comparavit, Dicit enim : Accmgere gladio luo. Melapliora a belia-

qiiae sic verba, jj tore concepta, qni dimicalurus gladio cingiiur, ut

dicuira est lidelilcr Spirilus sancti
ijiiemudmoduiii sensus noslri vota calamus de ci ibil proslernal inimicum. Sed hic gladiuni serm mem

in cbarta. Addidit,- vclociler scribenlis; qiieiii n'is prajdicaiionis (lebenius accip«'re, de qno ipse in

111 gis iiol.iriuin debcmus accipcre, qiii velociler I vang-Iio teslalur : Non veni paccm viillae in ler-

vcrlia snscipii, et ciiius aulita iranscribit. C.onside- ram, sed gladium {Malih. x, 54); et Apnsiolns dicil :

raiidnni vcro quoniam liic propbeli;E virliis osiendi- El gladium spiritus, quo.t est verbum Dei [Ephes, ti,

lur, qii;e iion sub cruciatii liiiiiiaiio cogilat , sed s:iie 17). Gladius aiiiem dicilur sermo Dei, quia corpu-

;tIiqiio laliorc l> viiiiialis jns.s.i diviili^.il. Aiidianiiis leiita viiiis corda hominnm iclu siia; virlulis irnim-

(iunc proplielam epitbal:imii siiie adulatioiie diclunim pii; nec polest imbeciliiias butnana roisiere, ubi illa

j.iudcm, q:i:e niliil nisi exaggcral veritatcm, qii.x fortiiudiiiis gloria dignatnr iutrare. Femur vero in-

salva itilegriiale bl:iiitlitnr; et q::amvis magna dicat, carnationem signillcat Domini Salvaiuns, sicut in

noii l.iiiKMi oniiiia siiflicicnlcr enniiieral. Geiiesi legitur : Non deficiet princcps cx Jiida, mx
Vcrs .">. Speciosus fonnn pra! filiis liominum, </i7/'i(;;a du.t de fcmoribns ejus {Cen. \u\, 10). Iii i|>so ciiani

i.ti ijva.ia iu lubiis tuis ; propierea bencdi.cii (c Dcii$ mvsicno, et Abialia'ii {^Ctii. wiv, t) fccit j>irarc
-21 EXPOSITIO !N rSALTERIlM. PSAL. XLIV. Tfi.i

f.miulum suum, quando ei l:ioio remore prtcopil iie A gladium posuil quod proxiuic vulncrat; liic snnii:ii.t

aceiperet filio suo Isaac uxorein de iiiiabus Cliana- qiia» longe. diriguntur : si ilirel ul incomi ri'lieii>iljil »
r.torum. Femori autem subjunxil poenlistinie, til poteiitia liac similiiiidine nionsirnrrtur. Aciitft peni-
rcverendam jam iiicarnationcm crederes, quam po- nent ad iransror.iiionis celerilaicm. Poieniis^iimo',
t.niia Divinilalis assuinpsil. Siiiiiliter el snpiciilissi- quia niilla illis materia quamvis durissima prohaiur
inus illc dixit : Ctadius ejns in femore ipsius. Addidil, obsisitNC. qtiindo eis insitiim ost cneclum S!i;n vo-
tpecie lua et pulclniiudine Itia {Cayil. iii, 8). Ilie lunlatis implcre. Populi stib te cadent, oonvcisitines
iiiraiuquc naturam positam evidenlor agiiO«citniis, ul sigiiificat homiiium : quaiido credeiites in humilii:-
fpeciet pertinoai ad iMinianiiatem, pulchriludo ad dci- lem feliciier cadunl, qiii prius viiio prj-sumptiniiis

latem. Illa eiiim specics hcne diciiur, in qua muDdo cre li sunt; sicnL Paulo aposlolo contigit, qiii vools

si!iii:»ris apparuit : isia pulrhritudo apii<sime pro- Damini sai^iiia penelratu^, in facicm qudom perse-

iiiiniiaiiir, iinde omiii i piilctira vcniunt qu.TECur.que cntor corruil, sed eum continno aposlolum Domiiii

decora sunl. dexleia suhlevavil. /n corde, ejiponit quod sucerius

V» rs. 5. Intende, el protpcre procede, ei rcgna : ait, caOen!, non pcdibus quibus corpora suslincnliir,
propter verila'em el inansuetudinem et justitiam, et de- se I CDide qno aiiimu; pcrfidia snblevaiur. Ibi cnim
ducct lc mirabUier dc.ttera lua. Adhue acius sacra- g qui poeniiens cadil, resnrgl; el de sua iiiiqiiil.ile

IssimT incnrnaiioiiis exponitur, ct singulis quihus- dejeclus, ad saluiana Domini m;indaia iransfertur.
qu-.; verhis miracula ipsius potentix praedicantur. hiimicorum Regis, inimicos Chnsli dicit, qui a lege

Inlcnde dictum est, iit hominem pereuniem dc coelo siiperna oontraria volunlate ilissentitini. Hoc est quod
miseratiis aspiccrct, sicul in leilio d^^cimo psalmo liiuliis psalmi pnxcinuil diceii-. : Pro hit qui comniu-
dcium Cfl Dominns de ccclo prospe.xil tuper filioi
: labunlvr, filtis Core.
hnninum {PiaL xi i, -2), Propere, quia crai humano Vcrs. 7. Sedes tua Deus in soeculum snsculi : rirga

peiieri liboraiionis benelicia prcstiturus. Procede, recta esl virgn regni tui. Venit ad laudalionis lerliuui
velut spoiisus de ulero virginali, sicul scriplum est : modiim, qui recie dicilur A causa judicii. Ilic enim
F.t ipte tanquam spomui procedcns de thalamo suo sedes Dei ad jodiciutn pertinet futurum, in quo om-
{Psal. xviji, 6). Regna, hoc est in hominum crediili- nia veraciier .tIci nii-- Moderator examinat aique dl-
i:ite potentiam tuae ma estatis ostende. Cxleriim Fi- judicat. In sceculum sa^cnli; quoniam quidquid con-
lius et ante mundi cousiiir.tioitem ciim Paire ei Spi- siiiueril, nulla poteril lemporis successioue dissolvi.
liiu sancio sine dnbiiaiione regnavit. Propter verita- Viryam voro regulam divinrc sigiiifical;tei|tiitalis, qu;e

tem, illud designal, ul vcriias dc terra orirelur, quae veraciier jcc^a dicilur, qiiia nulla pravilate ciirv.iiur.
falsiiateni noslram sua illmniuatione miindaret. Man- C Virga isia justos reyil, impios perculit, continel v»

sHtudo vero monsirata est, quando in crticts affixione raciier supplicanles. Sed haec virga noii de ccspiio
pro persequenlihus exorav t. Justiiia ve^o ad illud 152 arl'<>''is egreditur, sed ah ips us DeiLtlis virtule
rcspicit, quia piiis doclor proecepta saliitaria inftdil. procedit. Fortiludo invicia, jcquitas reclissim.i, in-
Dcducet le, id esl per ciirsiim loiius vitae inoffensa (lexibilis disciplina; de qua in alio quoqtie psalmo
«:i>nversaiione ciistodel. Mirabiiuer, quia rontra dicendum est : Virgam virluts tua: emittet Dominus
mundi inupinahilem consuctudineni lertio die rcsur- ex Sion : dominaberit in wedio inimicorum luorttm
rectiirus cr.a a mortnis; quod miraciilum paries {Psal. cix, 2). Hanc enim virgam regii honoris insi-
loliiis orhis implevil. Dextera tua poteiitiam Verbi gne, sceptrum dicebal anliquitas, deslgnans in ea
^igiiincai, qua universa operatur quae vull in coelo et virliilum Regem Domimim S;ilvatorem.
in terra. Audiant hoc verbiim detractores impii. Tua Vers. 8. Dilexisli justilimn, et odisli iniquilatem :

dexlera dicit, hoc est propi i.ie volunialis iiislinctus. prnpterea unxit le Deus Deus tiius. Ipsa est virga rccta,

N.msiomiiia sua potesiaie facit, sicul eiim faceie amare aeiiuitilem el odisse ncquiiiain. Nemo enim
ii):«iiifestum est, qiiemadmoilum potesi habcrc majo- perfecte diligit justitiam, nisi qui et actus pessiiuos

rcm? Sed contra huuc morbum illa poiio debcl insa- exsecratur, quoniam diversis qualilatibus eodem
his menlihus adhiberi Omnia Patris mea f,unt, et :
j) lempore non esi in uno locus, ncc potesi ipso un;-'

omnia mea Patrii tunt {Joan. xvii, iO). Umiiia enim mcnto ihi nigriim videri, ubi candor insedeiil. Nam
Pairis non b.tbcret, nisi essci aequalis cjnsdemque el pracscntia lucis noclis abseutia est, sic el veritati»
naturx. amor est odiuin falsiiatis. Unde a quilusdam piilchre
Vcrs. G. Sagilla: tuce aeulce potentissimof : populi definilum est : Substantia est conirariorum capax,
fnb te cadent in corde inimicorum Hegis. Sugiita acu- sed non uno tempore. Scd his rebus qtiae praMnia
tte gunt verha Domini Salvatoris, hominum corda sinl reddiia suhler exponil : Propterea unxit te Deut
tilutariter infigcntia ; qu.-e ideo vulnerant ut sanent, Deut tiius. (Jnciiis chrislus el rcgeiii significat el
ideo perculiuni ut liherent, ideo prostcrnunl ut cri- sacerd.>t"m, quia dignilales islae sumehantiir pcr sa-
gant. Scd videamus hoc telum verbo Dci qu.i simili- cratissiiuas iincliones; nam ct ipsuin numen diristi

tudinc comparetur. Sagittce csl lignuin ferro arui.'»- .T sancto chrisiinte vocitalur. Sed ab illa parte uii-
lum, cujiis prima pennaia sunl ; sic verbum Dei ex cltis dititiir, qtia disiiensatione el natus, cl iiiortiius,

li^no crucis cgredicns, el forliludinem peneiraiidi cl rcsuircxis e veraciter dicilnr Christus (];vteiuin

hahet.ot Tclocilaiem quo voluerit perveniendi. Sii;>ra de.ias ojtis iiiiUo miiuere, nul o hoiiore iiidiijiiil ;id-
323 M. ALRKLll CASSIODOKI 32.'

juvari. Repelilio anlem isla qiin diciliir Deut Deus, A deiectavermt, dicil, id csl ad le non proprlo ciicurrp-
pr.TPConiiim niagmc diieclionis oslftiulit. rnnljiidicio.sed tuadelcclaii^.nc perdurtp suiil. Filia
\v.r9.. ^. Oleo hrltiw pr(e coiiiortibns tuis : niyrrlia, regum, sivc hoininum fideiiuni qiii rcgunt corpora
ir-Hta, ei casia a vcstimentit tuit. Duplici inodo Uitctio- sua, el perducunl fiiias que sacro baiilism;»tp gene-
ncm illain sanciaiii provenisse significal. Oleunilte- rantur; sive iinperanlinm; qiiod ficquenter coniiii-
titia: el peccaii maculain non liabere ; unde se gil, ul reliclo palalii doniinalu sdbulcs principMm
conscicntia seinper exiiilarat, qiiando nulia rccorda- cligant diviiia s*T\itia. Idco enim addidil, >« Iwnore
lionis asperitale niordetur. P<(e con:,ort bu& tuis, prx luo, ul relisio3:im mcnteni lali desijjnaret indicio.

(iliis hominuin diiit, quos el ipse in Llvangclio fra- Non cnim in honore patrnm suoruin delectaice «M«t,

ires appcllat. Ideo aulem diclnin est , vrcc consortibus sed 1« honore Domini Salvaloris.
luis, qnoniam haiic hcnediclionem supra omne hu- Vors. ii. Aslilit Hryina a dextris luis in vetlitu

mannin gcniis cognoscitur acccpisse, iit uncdis sin- deaurato, circiimaniicla varie'ale. Mirabili lotum re-
gnlariter cseteros iingere debuissei. In illo cnim fons lalionc dcscribiior. Qii:c figiira dicitiir cli:iracteri-

esl bcnedictioiiis, a quo, prout ipsi visum fiierll, per smos, Laiine (sicut sncpe diximus) descripiio vel
univcrsos electos conipctenter eaianal. Sed h;ec oin- iiiforinalio nominitur. Anle ocuios eniin intclligcn-
iiia carni conveniunt, cui piissimuin el gloriosissi- g liae rcdditqu.i! asppcm corporeo noii vidinlnr. Prius
mum Verbuin unituin est pro s; lnte cunctorum. enirn Sponsi piilcl.ritudo laudiita cst, po tca virlii*

Sequilur, mijrrlia, et (jutla, e: casia a vettimentis titis. cjus asscrta, leriio sed-s ipsius poiestasque narrala
Sxpe dixiiniis spccies lerrenarum reruin indicia cst. Et quia nii|iiiaie gaudium agcbatur, odoris sua<
iiobis capleslium denionslrarc viriutum ,
quia iion vlssiiiii species sub iiiy>ticis interpreiaiionibus no-
poterainus qiiid<|uam de illa majestate cogiiosccrc, scuniur adhibil.'e. Quarto dicitiir ipsiiis quoquc Rc-
iiisi iiobis dc ipsa aliquid pcr mundana-^ sim lilndiiics gin% uiide veiiial mirabilis pulchritudo. Tunc a I

apparerct. Kl ideo posicriora versiculi islius prima divinam dexteram orn:ita preiiosis viriutibus coilo-
froiile declarcnius, ut nomina qux prcecedunt clarius calur, ut omnis anima lidelis in supernam ccniem-
elucescaift. Sanrlum Doinini coipus qnodd.un Dcita- pbiionem porrecta, coilostia voia conspiciat, sciaique

tis fuissc cognoscitiir vestimeiil m. Nam sicut vesli- qualem iili in leais dcbeal exliibere reviTenliain,
biis CDopcr iinliir ineinbra inorlilium, ila et niajcslas quam ia coelo sic int ^lljjit boiioraam. Ipsa esl fiegina

Ycibi iniidclium oculis carnis velaniino videlialur quae in Canticis canticorum dicit : Osfu/efHr meoscu/o
:ibsciindi. Ab hoc ergo ves iinenlo, id est iiiCarnalio- oris tui {Cant. i, 1), el ca^tera quae mysiicis xnigma-
nis aicano congrne venisse dicilur niynha, gutta et libus ille lexius eloquitur. Et considcra quia Stdcin
caiia. Myrrlia inortem signilicat, qiiain pro honiinum (^ superius laudavil Domini Salvaioris : hic aulcm a
salute suscepit. Giitta vero quae dicitur amnioaiaca dextris astilisse Ueginam dif-it, quia dexiera bonora-
duriiias curat ab aliqua neccssitate coniracias. Quaj bilis pars est Spon-i, (|iiem caput c<ins(ai esse Ec-
pulchrc incariiaiioni Domini comparatur, qnia duri- clesix. Scquiiur , in vesiitu deaurato. Aur:im ad
liaiii coidis huinani sancia pncdicatione dissolvit. chariialis debemus aplare fulgorcm, qua virlule cir-
CVisi«, quae anosiris fislnla diciiur, redempiio generis cunidata sancta resplendet Ecclesia. El ne solam ibi

humaiii per aquam bapiismatis indica'.ur, quoiii.un itiielligeres esse charitaiem, tn ties/j/ii, dixii, dt!oura/o.

hoc lierb^ gcinis aqnosis locis dicitur iavcniri. ilis non aiireo. Deauraium enini diciinus, quando super-
rcbus eliain odor inesl snavis, iit nicrilo sanct^c in- duola spccies auri in aliqua maieiia glutinaliir. Iden
carnationi et virius hcrbarum ct odoris suavilas autem supra virtutes alias gratia chariiatis apparuit,
roinpaictur, sicut iii Canticis canlicorum Sponsa qiiia omnia 153 ''J"^ lulgor excellil. Addidit, cir-
dicit : Vost odorem unguentorum tuorum curremus cuinamicla varieiaie. Perscrutemur cur Ecclesla Dji
{Caiil. I, o). de vcslis v;iriclaie laudetnr, cui tDtum simplcx con-
Vftrs. 10. A doniibu:^ eburncis: cx quibus te delecta- venit atque uiuim. Sed hic varielatem, aui lingua!4
verunt fiia; regum in honorc luo. In qiiarlo modo a multiplices ^igaitical, quia oinnis gcns ^ecundiim
peisona Sponsa; laus suaiilur Chrisli. Uiciteniin pro- ^ suam patriam in EcolcMa psallii auclori; aul viriu-
phcl.i u ide vciiial Spons;c gloriosissim;» pulcliritudo, liim pulchcrrimain «liveisitatcm. Ornalur enini aurn
qua> ad Doniini dcxtcram locata coiisisiit; id esi «i apostolorum, argonto prophotarum, genimis viigi-
dowibus ehiirneif,, qiioil signilicat oriiala palatia, qu;i! num, cocco mariyrtnn, pnrpiira pcenitenliuin. I>la est
copioso ebore vesiiuiitnr. Sed ebur non ad solas di- crgo varielas uiiitatis, qiKC ociilis Domioi ex omaibus
viliiis inlclligainus apiatiim, sed <iUoniam clepbas, );;enlibus pia coiiversation» placitura contexitur.
ciijtis ha'c ossa stint, niinia^ oastitalis assoritur, qui Vers. 12. Audi, filia, et vide, et inclina aurein tuam,
inler qnadrupcdia ct sonsu [•liiriino valet, ct tempc- et oblieiscere populum tuum , et doinum palrit tut.
raiitor in scetur foinin;» sua:, el conjngc secuiula non S| onsi laude cantala, niinc Spoiisae pr;L-ronia lotideni
iililur; h >e pudi«»is fomlnis dccentor .iptalum est, modis, sed lotige siibinissins a'qtic lininilitcr oflcrun
quia illu! in doiiiibut eburhcis maiisissc noscuntur, lur. Dcccbal cniin vtl s.cundo gradu illauJatam noii
qu« per caslilalem Christi Doinini pnccci ta socut.e rclinquerc, qn.c l.ili ac taiiia niciuit copiilatione (;au-
<tinl. Ilaiic enim lraiisl.a'>oncin prob;ivcriini dootis- dcre. Piiiiiuscrgo isiins laudis modns osl a spocie,
simi I*itlrcs Aiig'isiinus ci IHerOiiyinus. Ex qnibus ic sicit iiifcriotc vcrsu dcclaraiur. Nunc ad csponoiida
 ; ,

:5 Lxrosirio in psaltehium. psal. xliv. 7:Lr,

tIjj venianius. Sianli crgo ad itcxti-r.un iiumi:ii , A rum i^tins vocalxilu civitaiis, aiiiitias mavult signifi-
lii liealorum locus est, dicil ; Audi. itl csi prophe- cac lideliiim. Non enim soia Tyrus filias |>rolulil
s, qiii incaiiiationem Domiiii venci proinissioiie fidelcs, sed cliain lolins mundi adnn:)ta diversiias.
^ciii runi ;
qualenus aiuiita credeiel, el crediia mox Quipropler lioc sctieina diciiur A parte lotiim. i- i.'i«

dere . Filiam vero merito propheia vocal Eiclc- il.iqne geiiliiim in munfiibns vutlum deprccantur Ec-
am ;
quia ejus prxdiratioiiibus saiiciis pcnitus est clesiae, quando eleeiiio^ynas pia voinnlatc di-tri-

•puius Clirislianns. Et vide, siiii graluI;ilionc d:cen- bnuiit. Ipsa sunt ciiiin nnine a , qu;c Divinitati ni-
uiii csl : qunniain Spoiisns qni litji proniittebatur niiuiii probanlur accepla. Tunc iniiii iii vultu'ii Ec-
ivenii, in quo est amor, gloria, ei gaudium tuum. clesiT, id esl in Clirisiiani popnli facit m inteiidiiiiu<<,

eqiiitur, el mclina aurem liiam ; quod oporlcbat Ec- quando ma;cstaieni Ch»i>ii piis lleiilius exorainus.
le-iam facere, ut li(jiioral)ilitcr pinphelae verb:i ptr- Omnes divites plebis, j;iiigeiidiiiii ost siipcrioriltus, ul

iperrt. Obliviiccre vero , dixil, popul::m ii<um ; id sit islud hypprbiilon, id e^t iiansc- iisio. f i/ia" Tyri,
sl desere , et a luis aniinis aliena effice conventi- omiics qiix .«uni divites plebis iii niuncnbus vultnm
iila paganorum , sive supersiiliones in^anissinias tuum depiecabunlur. Oido enim hic vcrborum prii;<

jdxornm. Domum Babyloniain sigiiilic:il, qu.T. cou- poster.ilis .sermoiiiljiis explanatur.

p.i E^ciesiam Cliristi nequissimis incolis g.inJcl ; et g Vcrs. I.'). Omnis gtoria cjus ftlia; rrgum ab inlns :

I lioc niundo pos>idens coiifusx plebis aniinuin , 1« fimbriis aureis eiicunianiicla varieiatc. Vides qiiein-

artcm s bi vindicai perditornm. Pairis tui , diab )- admodum in Eccles.ae prjcconio pcrscverei. Gloria
iin dicit ,
qiii revera illam conrusionis domiim sc- est siqitidem Ecclesi^, qnanilo fili:c principum, sive
uiidiim nomiiiis sui iiiierpretaiionem iiosciiur poi>- jiisiorum coiivertunliir ad Dominun , ct secreia se
ideie. Sed con>idera qu(»d hjec Ecclesia tiinc ibi ciipinnl devotio :e cordis ulTcrre. Ab inius ciiim signi
lorabalur, cum coelestis .^ponM gratiam non iiabe* licat secrcta 'eiisuiiin. non concrcpant.ain lab;oruin :

cl; uiide ei fusca legiiur : luiic autem niniio piil- ubi intcrior hon o laciia cogilalione rcvDlvil ipiol nA
iiriiudtuis deci<re pciTusa csl, quando eam Doini- dniiia raysieria periinerc cognoscitnr. Sic eiiini ei
is de g'-ntii)us esi dignaiu> eligere. iii Canlicis canliior':iii de EcdfSia dictiiin est : In-
Vers. 13. Quoiit m concupivil liex speciem tuam : troduxit me Rex in cubiculum suum {Cant. ii, i). Isian
iiia ipsc est Dominus Dens tuus , et auorab.nil eum. loculioncm (ilice re.iuin ub intus, inler proprin iegis
lic est raodus laudis qnem superius Jiximus a spe- divin% coiinumera, qtiani in communione [eit., com-
ie. Itex itaque iste Salvator est Doininiis, qni con- mnni] non invenies. Scipiilur , in fimbriis aureis
upivii Eccle iam pr£\aric:itiunis culpa in sorte dia- circumamicta varietate. Fimbrioesuui linitima VfSliu!!!,

li constilutam qnam spcciosissimam fecit ipse

, ,
(^
qu c in st:imine colligala^ tanquam capillorum sc.:.;cle9

lOn rt-peril. Foeda erat, cuin eam lenebal invasor : dependent ; per quas liominuin vila signilicatiir c\-
ul. hra facia csi, cnm .id suum remcavit ;iucior.iii. treina. ILcc non deaiirali (ut snpra) sed nnnc i!li

>e qua legitur , quce est isla quce ascendit dcalbata esse aurea profiteiur; (piia in ftiie tota peifectio est,

Cant. viii, 5)? Et Cunsidera qnod li;t'C Sponsa qnasi nbi cli.^xrila"; non lanquaiii de3iir.it;i coiis;iici'ur, s d
iin;ii laudatur initio, sicul snperins dc Spunso dic- jam plcnissiina tanquain aureu reperitnr. Cirium-
mi esl : Speci.sus forma prae filiis hominum. Sed amicta vero variclale , dicit , propler varias virtiit<>s

le in specie sua baSere «lictns est pul hrittidinem fidelium, quas superius con^tat expositas. Q nbus di-
ngularem ; bxc vcro ideo piilclir.i esl , (|uia sibi versitaiibus induia , necesse esl discoluri amiciu
ini sociavit Sponsus. Sic 10 um disiiiicic vatie<|ue calliolica vestiatiir Ccciesia. Huc cl vestis illa signi-
'citur; quamvis ipsis lincis cl Spoii.sa laudetnr. Se- firavit Aaroii, qu.n auro, purpura, bysso, cocco, hya-
lilur ,
Quia ipse est Dominus Deua tuut. Nun ille ciiilliU(|uc conloxla csi.

leni patrem dicebis, non qui le fccerat teneliro- Vcrs. 10. Addncenlur Hcgi virgines post eain : prO'
ni ; sed isle est Dominus Deus tuus, qni prisiiti:im ximiEejiis alfeieniur l bi. Sicul terliu Sponsus :i jiid:-
bmnveiis ftcJitalem, puIciirituJiiieni t.bi contulit cio pruHlicalus e-^t, iia ct hic tertio luco a mcmbns
iplialem. Inferlur quoque sentcnti.i siilularis :
£/ jj suis Spunsa iauiiatur. El vide quam polcntcr orJi-
'orabunt eum , id est oiiines populi qiii tc [mss. ncm scrval : Adduccnlur Hegi virgines posi eain, posl

,
B., F., dej sna cungr(-g:itiuiie sanciam Ecclesiain Ecc;e>iam utiqiic, qnia prius fuit, iil cjiis nnit.is di..

JdiJerunt : ipsi adorabunt noii le, seJ Dominuni cerctnr, ct post cirimi-ralio p.irlinm disiincta prove-
ia honor luiis in illu csi, cl bcaiilnJi» tua est cjus iiirel. Et intuere ipiud dixit, addueeutur, ut Duinini
)ria sfcmpiierna. gralia dci lai ctnr , 154 'iua; nos ad se adJucil
Vers. li. Fi7i(P Tyri in muneribus vultnin tuuni de- ipianJo iios iiiiscr.ilUN iiis|,excrii; sicut iii Evan<,>etio
'cabuntur, omnes diiiict plcbis. Vcnil ad sccuiidnm diciuiii csi : AVmo venit ad me, nisi Pater aitraxeril
iduiu, i I quu superiui Jc Sponso dicil : Inteude, eiim {Jonn. vi, .ii).Sctl (|ii;i' rig ncf ante conspi>ctuin
i%pere procede , ci rcgna. Ilic aiilcin diginlas o.^l Doin ni iiddncv.ntur .'
litlclcs ^ciliccl , et piidica 89

clesi.B devutus popiilos Duinino snpplicaie ; cl &:c- mciili' tractanlcs. iN;iiii (|iiid proJcrit cuiquam c.or-
ilii poteuiia Spunsi describitiir , ila cl liic g'oria pns i.it.utiini s. ivire, si contngat cam intcf-iilalein
'
»1 s.r dc Cliristi Iiunore dcclaraiiir. Tyrns civilis fni. i n 'ii liaberc? Sfipiitiir , proxiniir ejiis iiffireiitur

' n-Mi |i,i,g,. ai, j,.r s.Iyrais consiitula : si-d filia- libi. Affeveniur libi, V>eo di. itur. Proxima: M'iil a: teio
 , ,
:

M. AinEI.II C\SSIOnoni 3.R

527

Ecclesl:e, i<l esl viilum casiac qu.n gi.idu inferiore A chenis spirii;iolil)iis ri-,i(ilis graiis3iinu:n permnlcei
,

junguiUur. Nam cum viigiuitas lcibcat ccntcsimum audilum ; iiic talis mu?ica gcriuir ,
pcr quam hn-

fnictuin , isiae sexag-sima ubertnie gloriaiitur. Ei mana liclitia cnncta vincalur. Pasti siimug, o b''ne

vide iii ipsis nomiiiilius iion miuimam esse dislan- Rex, couvivio iiupt'ali dclici.is cttilestfs haurieuies.

tiam. Virgines dixil adauci, qu»; corporis integrilate Praesla nobis, Sjonsc mirabili-<, ut qul hicspe l.flati

robusl» suiit ;
'
iduas n//<?r»i,qua! plcruiiique fractic sumus, in fiiluro porfectissitiio g.iudio coinpleamur.

a divcrsis solllcitudinibus corporis imbecillitaie fati- Hunc cliam psainiuin ct beatus (lieronymus ad Priii-

gaiitur. cipiam virgine -i scr.beris {Epiil. 1 10), mirabili (iil

Vers. 17. In laHiiia el exsullalwtie, adducentur in assolet) nitore Iractavit. Quem ideo comracmoran-

iftnplum liegis. I'i (opiosa muiiera eanciaj Ecclesiae dum esse puiavim^s; ut quod a nobis minns for

ronforeiidu monstrarel, dicil eam i» Uctitiu el exsulta- tasse declaralum est, illius viri doctiss mi explana-
lione aiigeiorum miiiisteriis adducendum ; et non so- lionibus siippleatur.

lum ad coiispecium, verum eiiam iu peneiralibus Ue- EXPOSmO IN PSALMLM XLV.

gis, id est iii .loiu^alem fuluram, ubi venisse bcatum
/n finem, fUiis Core pro arcanis ptatmus.
gaudiuin csl, el gloriosa sccuriias. iMerito crgo dic-
Jn finem, notum est quemadmodnm ad Doininiim
liiiu csl, adduceutjir cum lcetiliaet exsulialione ;
quia B
Jesum ChMstuin possii referri. Filiot autcm Core »i-
t<j\us ille fragilis vicii gravissjj^ias corporum pas-
gnificari dicimus Chrisiianos , ex qiiorum persona
£io:ies.
psalmus iste cantaiur. Pro arcanis vero ,
adveiitum
Vers. 18. Pro patribut tuit nali sunt tibi filii : con-
Domini significat Salvatoris ,
quem diviniiatis sii.^c
stitue.f eos priiiripes super omnem terram. Venil ad
mirabili secrelo pro hoininum salute dispusuii.
(luarium mi«dum, in quo suiira doscriptum est a gra-
Diiis.o psalmi.
dibus eburiieis Ecclesiam venisse, qu:c ad dcxteram
Uc.^is ornita coiisisteiet. Nunc auiem poienier e.\po- FiiiiCore, qui (idclcs debent inteliigi Chrisii.ini, pri-

iiitur quaiilo ificreiiienlo haec Sponsa profecerit, ut mo membropsalmi non se limere profitenturconlur-

pro aiiiiiuis patribus, id esl idolorum culloribus baliones sseculi ;

quia Deus refugiiim eorum probalur
mti sim illi fiiii apistoli ,
quos pnncipes prsedicalio- et virtus. Secundo Christum dicunt apparcre in me-

iiis in tuto leirarum orbc transnoisit. Sed quuilum dio Ecclesiae s\iv, qui eam in seipso lanquain in so-

sunl ista disparia, taiituui l.iudaiur Ecclesia. Illi enim lidissima petra aedificare dignalus esi. Tertio crcden-

eranl seductorcs onot is , isii magisiri veriialis ; illi tium turba gcneraliter invitatur ad divina magnal.a
8eminabant exitia, isii horlabantur ad viiam. laus contuenda, dicentes omnipotentem Deum anna ne-

tligna lantjc laetil ae, quale fuit hoslis comple\us fu- C quiiijc confringere, bclla removere, ei Irislitiam 0-

gere, et Tonaniis nupiias invenire! Qni locusmerito deliuin in xterna gaudia commutare.
dicitur liins a prole, quoiiiatn hic posieriias sancla Expositio psalmi.
pr.idii aiiir.
Vers. 1 . Deut noster refugium et virtus : adjutor in
Vers. 19. Memores erunt nominis tui in omni gene-
tribulalionibus, quce invenerunt nos nimis. Iii ipso priii-

ralione el progene : propterea populi confilibuntur

cipio psalmi, calegoricus nobis syllogismus arrdet.
tibi in wlernHm, et inscecutum sieculi. Mimorcs dicit,
Dicit eiiim : In tribulationibus qux> invenoruut nus
Rcd populos Chrislianos, (jui iii ejus prxdicalionibus
niniis, Deus noster refugium , ei virius, et adjuor
per diversas hominum {;eiieratioiies piis voluntatibus
csi. In iribulalionibus non timebimus ciim conturbait
perseverant. Mirabilis gloria , summumque praeco-
fuerit terra. In tribulationibus igiiur quae inveneraiit
iiium , inter hominnm lam multiplices successiones
nos nimis, non timebimus cum conlurbabitur lerra.
nunquam finem laudis accipere. Scquilur, propierea Quam pulchra bre-
Nunc miniitatim dicta iractemus.
popuii confilebuniur tibi. Oinnis enliii Clirisiianus
visque complexio ;
quasi interrogarentur : Quid esl

cum symboli sacramenta rcddiderit, in Ecclesiai facie

Deus notter? Respondoiit : Refugium, et virlut, a
conlitetiir; quae confessio fil aeierna , quia vera el qux
adjutor. Haec species dcriiiitionis est quinta ,

pia esi. Nam quod addidii, i» sa:culum ta:culi, fulura D Graece xari T/iv uiv^, Laiine ad verbum diciiur : q-io-
K.gnilicai quai.do onmis adversiias conquiescit, ct
,
^jg^ unamquamque rem verbis singulis quid sit os-
r. gnal sola jusiiiia, dial>oli contrarieiaie deleta.
lendiinus. Addiitim est , noster .
prop-er fals.ssiroos

., , . , . Chrisiianos ,
quorum Deut non solei esse refuginm.
Lonclutto ptatint. ^ .. , . ^ j , j j
155 fiefugtum ergo fidelium est ,
quando eos de

Ecce epithalamiutn gloriosum psalmigraphi cxsul- animne periculo liberat. V'ir/us ,

quando siabiliier

t.4iione completum est. Ecoe Sponsi laus Sponsxqiie mentes eorura ab iniquo sjeculi errore custodii. Se-

admirabili varielaic celebrata est : spiritualis co- quitiir, adjutor in liibutaioitibus. Hic misericordi.i

pola, coiijiigium in virginiiaiibus perseverans, am<>r supcrnae m:>jestaiis pcr divcrsas definiiiones expri-
lastus, cbaritas aeterna , vinculu.n quod nullo fine miiur, qna: in tribulalionibus et suscipil cl defeodil.

dissolvitur. Hic prophelarum lymp.ina i-aiicta cxsul- Trihulatio vero pia Oouiu nobis misericordem facil

tatioiie coiictainaiit; hic aposlolorum organa dul- re.iium solvii; ei tuiic specialiier subvenit, cuin nos

<sima Siicielate respoudenl; hic martyrum ctllrara; de se conlidere vollo cognoscil; sicul dicii Aposiolui
c

1.0 ; chordis, scd virtutibus canunt; liic snnoturum Tr.s.itia enim quce iccundum Deum eit ,
pa;nitenlitini
 ,;

320 EXrOSmO IN PSALTERJUM. PSAL. ILV. 530

insuluiem itabUem operatur (// Cor. vii, 10). Et nc A Ecclesix de advpnlti Domiiii SalvatorU cdicuntiir
has iribulaiioiies Icves putares, additlit ,
qu(g invi-m- ul merilo divisioiiem diap.oaliTinlis immttiaiio scnsuit

runt nos nimis; ul iiiliil mcitiocre crcdcres, quoil ni- acreporil. Inluere quac diruntur, qna proprietaie dis-

inium fiiisse semires. Cnnvcr.ienler aulem perionla tinoia sint.Civiias Dei iinpetii nuininis li;iiri(-ula re-

etapgerala sunl, ut eorum dostruclor poieulisiiinus qiiievit. Ei ul isiuin Ihivium irri^ator- m cognoscerci
apparerct. animarum, noa dicit salias^e , scd lictificasse civiia-

VtTS. i. Proplerea non timcbimus dum lurbabitur icw, Istc iiamque tst (tuiins, de quo ipsa Veriias di-

terra , el trunsfirenlnr uiunics m cor maris. Tenipus rit : Qui credil in me non siiiel unquam, ted fiel in

iii'iJ pr*dict2E iniiulaiioiiis expoiiilur, quando advenlu eo [ous aquce salientis iu vitam cctirnam. {loan. iv,
Doiiiini Salvalorie, cum dc iio\ilalo tanti niiraculi 13, 14). El lene di.vit : impeius (Iiimin:<i, quia nihj

Judxorum corda turhata siiil, sancti viri timere ncn palustre , niiiil morosiim cursus ejus susiinet, cuiii

polirant, qui iu ejus noiiiine ac virtute praesumc- .se putcntia Diviniiaiis iiifiiderit. Addilufn est , 5rt.i-

banl. Sequimr , et transfercntur uiontcs in cor inaris. clificavil tabernaculum iuum AUissimus. Tabcrnaculum
Hoc utique fjctum esi, (jinndo monies , id est apo- Aliissimi est sive Ecclesia , slve huniani cordis glo-

s'oli, reliciis incrcdulis Judoeis, in cor tnaris, Ijoc est riosa susceplio ;
quod utrumque consiai esse sancii-
ad prydicaiidum gantibus transierunt; sicut in Acii- B ficatuin, qnando Verbumcaro factum «st, ei liabitavil

Lus aposloloriini Icgitiir : Yohis ijHidennvortrbat b- »» nobis {.loan. i, iij.

<fiii vcrbum Dei; sed quia repulisiis illud, el indiijuos Veis. 5. Deus in mcdio ejus,non commovebiiur :

vot judicatlis wterna; viiie , ecce converlimur ad genles adjuvabit eum Deus vullu suo. Non sic in medio esse
{Act. x!:i, 4(»;. Quo evemplo advertim.us, montes illos dicitur Deus, qnasi loci aliciijus amplitudine conclu-
pio cacnmiiie prjeminenies, el fidei solidiiale li.-mis- dalur; ille enim spalio ullo non claudiiur, quonism
tim' 8, in cor maris , id est ad lidcm omnium nalio- non iniequabili benignilate, sed jequaliter ubique to-
nnin fuisse tr.mglatos. El inspioieDdum qiiod aridae est. ideo autein in medio diciiur, quia
tiis fiileies seni-
lerr.-e perlidiam Judaeornm, aquis vero salsis credu- per inlendit. Quaproptcr merito secundum jusiiiiam
liiaiein gpiiiiiitn coinparavit, ut iila corda in malum suam in medio Ecclesijc narraiur esse Deus;quia
duraiacogiiosceres ; haec auiem evangelico sale con- univcrsos voluniate cequabili contiielur; ncc aspeciu
diia verariier usiimares. Cur eni:n noii habei inare, quis ejus fraudabitur, nisi quiabeose reddiderit alie-
Md homines. iiiirr.. !Son commovebitur , de Ecclesia dicitur, cui bin-
Vers. 3. Sonaverunt [cd., sonuerunt], ci iurbalce gularis daia est illa prornissio : Tu es Petrus, et «u-
tuni aquoB eorum : conturhnti tisnl monles in ^orlitu- per hatic pelram cdsficabo Ecclesiam meam , et porlce
dineejut. In siiperiori scfisu pcrmansii; adhac enim G inferi non prcevatebur.t adversuseam {Mattk. xvi, 18).
illa perturbaiio exponi.jr, qu;B f.ic:a est de advcntu Commoveri cnim non potest Ecclesia quse in soiidis-
Domini Christi. Sonassi'. dicit aposiolos pr.?edicatione3 sima pelra hoc esl Doinino Christo noscilur esse
,

SU.1S, quasi alicujus fragoris robuslissimam vocern , fundata. Sequitur, adjuvabit eam Deut vuUu suo, id
quae iion taiitum auribiis, qii.inMjra incntibus insona- est prseseniia iticarnaiinnis su%, quando vnlius ejus
rel. Quo teinporc turbalas asserit nqnas , id est sa*.- salutaris illuxii. Adj-Jiabit cniin dixit, id est sa:ciiiari
culi hiijus innurorras genies, quae de Oli fueranl ad- advcrsiuiic Iaboran:em.
iniraiione perlerritnR. H.tc lignia diciti:r parabole, id
Vers. 6. Contmbiitce sunt genles , et inclinata sunt
est comparaiio, cuin res ^cnere dissimiies quaiil.itiva
rcgnn : dedii voccm suam Altissimns, et mota est terra.
comparaiione Sdciamus. Sed inluendum quonia.m
, ConturbaKB sunt ulique gentrs , quando ciim essent
hoc per dccorem pi'.Icherrim?e comparaiionis dicium
iilolis devolissimai , subiio incogniiae sihi religionis
esl. Tunc enim aqucp. plurima confusione turhantur , regulas audierunt. Multoscnira miraculorum oprra-
quando iu inarinisvisceriinis construcioruin dejicitur iio converlit, nmltos proBdioali juiiicii terror afflixii
niagiiiiudi); ei grandem sonilum reddunt, cum ma- ei bonum non poteraiit
quanivis perducereniur ad ,

giio poiidere fluenia percu Strint. lloc utiqne conii animuin non h^ibcre turhatum. Sequilur, et incina'a
gil, qunndo aposiolorum grar.di^ona praedica-ione D 5^,,^ rc^;,^, i.i est h.iniiliata siint ad adorandtim, non
toiiis mundus intremuii , et ad Oomini se oreduiita- ad ciilcndum ;
qtiiu tantuin uniisquisque critiilur,
icm liinpidaio posi.:a corde revocavit. Seqjitur .
quanium in ilia salisraclione curvalur. Ailjecit, d«rfi/
ConlUTbati sunt monlcs in furlJtudinr. cjvs. Ilic alios
toccm $uam .Mlissimus, el mota est terra. Non di\it
•io;i/t's dicit, hoc cst sxculi poie^tates. Nam el in roc*v;i suara protulil , sed dedit , quasi mirabile do-
boi.o accipiuiitur tt in malo. Sed morit. s Oei stabiles num, quasi prjemiale hencriciuin. Vocem vero san-
aique decori suiil montcs vcro di.Tholi mniahiles
;
oisin pri-dicaiioiicm dicit,quam ei pcr se ei por apo-
«ique Rqiialidi. Polcslalcs cniin niundanc turbal.D slolos lonilriiaii virtule per universum muiiduni om-
sunt, qi.anJo coiiir.i religioncm D.J lcc;'-s pagani iiipoiens Doclor insonuil. Ad quani nccesse fuit
priiicipes sacriicgas i'»ferel)ani.
tremefieri peccatores ,
qui terrihiiia jussa a,ieriii
Vers. 4. Fluminit impetus lcer./ii.nt civitnlcvi De> Jutiicis .'tudiehant.
sanctificam tabernurjlum tnum Aliiisimus. Supcriu^ Vcrs. 7. Dominus virlulurli nobiscum : suscepfor
t':rrores habltos dixit quos de pr.Tdicaiione nova Deus Jarob. Rrovilcr explanaiur quid
«uumiis accipii
, no.yicr sii
156
r nimc be.icficia qux coUaia sunt oiiinipotens Chrisins, id e3t Dominw virlutum;
rATROL. LXX. il
 ,,; :
;

Z'>\ M. AllULI.ll CASSlODJni

tiiique cui vlrlules coelostes serviuni, cui omnis po A inccriiiva viiia possunl rtferri. E\ue nos, bone Rcx,
lenlia faiiiulatur. Audile duri, ;'U(!ilc vcconles. Qui«l aniiis (liaboiicis, quibus non dcfcndimur, sed grava-
vullis funditus pcrire, qui in laiita pru!Sunriilis niaje- niur; et ilo nos sjiirituaii gladio prxciiige, qui no-
slate peccarc? Sequiiur, nobiscum, quonianri assiiin- bis et salutem conferat et munlmen.
|)la carne haljilavil iii lcrris. Addiluin csl, s'/sa7//o»' Vers. 1 1 . Vacale, el v dete quoniam ego sum Deus :

nosler Dcus Jacob. Susceptor csl ,

qiiia alienis infir- exallubor in genlibus, el exaltabor in tcrra. Translali
nulalibus suam digiialur adliibere potenli.un. Prc- liliiCore propheiiaj spirilu iiiler sua veiba linnc ver-

prie enim Deus oinniiim, noster dicilur ct iusceptor siculnm ex Dosnini [ersona proloqnunlur. Quac fii^ura

quando cariiom pro fidelium suluie snsccpit; noster dicitiir aposiroplic, Laliiie convcrsio; quando ad
enim benc dicunl (ilii crucis ,
qiiia laniiim ij)Soruin aliani rem subita perrnutatione convertinmr. Meriio
susceptor est, qiii ud cjus fideni venirc merucrunt. ciiim iilis dicilur, Vacale, qiii inundaiiis illusionibus

Dens autem J«co6 vuli iiitclligi, laiita eum bcnc cre- armabaiiiiir , ei militiam diaboli cxitiali sibi certa-

dentibus collaiurum ,
quanta priesiitil ct Jacob. Non mine peragebant. Dcnique audirenon poierant, nisi,

eiiiin Deus solius Jacob Deus, sed omniuin qui eimili iicquissimis armis deposilis, vacantibus aniinis H
fide devoli suiit. quietis, ad saliilarcm audienliam convenirent. Ditil
Vers. 8. Veiiiie et vidde opcra Domini, qucc posuil B eniin, quonium ego sum Dcus, non ille qui vos arina-

prodigia super tcrram. Inlerposilo diapsalmalc, venil bat, non ille qui vos ad nefanda certainina perduce-

ad leriium membrum , ubi invital populos vidcre bat, scd ego sum Deus qui cxallabor iii gentibus, cu-

niagnalia Doiuini Salvatoris, quae fecit incarnationis jus est vera religio, ei non fragilis aliiiudo. Et ne
fiuae dispensaiione mi abili. Yenite quippe dum dicit, forsiian exaltandum tantum in aliquibus genlibus

liorlalur cos ut lide Domino proximentur, qucm non pulares, iion etiam in gcnie Judjeoruiu, quam tenx
poteranlvidere longinquum. Nam quodaddidit, opera tuperius comparavil; addidii, ct exalltbdr in lerra,

Domini , ad magnum nescio quod spectaculum uni- uiique in gente Jud^eorum ; sicut promitiit Aposiolus

versitas advocatur. Quapropier accedamus alacri Dico enim vobis, ut non silis vobis ipm sapientes ; qiiia

animc ;
quia videntes talia fide coneipiraus qure nos Citcitas ex parte hrael contigit , donec pleniludo grn-
perducant ad gaudia sempilerna. Vosuit^ dixit, quasi lium intraret, et sic omnis Israel salvus (icrrt {Hom.
signa quoedjra collocavit, quae niuudus coiituens ad XI, i.^i). Vides ergo exaltaium et exaltandum Domi-
saluiis SU3C remedia festinarel. Prodigium dicium est, num el in gentibus et iii natione Jud^orum.

co quod porro dicai, quando signis aliquibus venturo} Vers, 42. Dominus virtutum nobiscum : susceptor

novitatis ostensio declaratur. Qux facta cst in nati- noster Deus Jacob. Redeunt filii Core ad personas
vitaie Domini ,
quando Yirgo peperit , stella magis G suas, ei fit psalmi de repetitione versus decora cn-
apparuit, angeloruin chorus nativitalem sui Ditmini clusio. Talem siqnidem professionem ideo seci;ndo
prxdicavit. repetunt, ul per eam nobis liberationem praesiitam
Vers. 9. Auferens bcila usque ad finem lerrco. Ecce fuisse declararent. Deus autem Jacob ideo freqnenier
illa opeia Domini quai promittebantur edicia sunt apponitur, ut Christiani populi victoria declarelur
«t necesse est ui tanla polliciiatio niagmim aliquod qui licttsit tcmpore posierior, prinium tamen popu-
cxponal arcanum. Ilcbcllalum csl contra Denm lum fideli devotione transcendit.
quando gcntilitas scnlptilia simulacra diversis ^uper- Conclnsio psalmi,
Slilionibus adorabat, qiix Domini advenlu ctim suis
Qiiara brevis ac remediabilis psalimis eluxif, cujus
culloribus corrnerunl. Absluit ergo blla fidei usque
si, Domino prxstanie, confideniiam sumimus, spi-
ad (inestirrw, qii* toto orbe gcrcbanlur, ct in sium
no.sa hujiis mundi animi virtute transiendimus, fii-
paccin redcgil, qnibiis veryc rcligionis muncra con-
que nobis quod Icgitur, auxiliiim dc tribulitione. Est
donavit. Siv<! boc bislorica poicst veriiate cognosci,
cnim hic omnis spes in adventu Domini Clirisii, per
qiiia nalivitale Doiuiiii rcgnanlcAnguslo orbis legiuir
quem nobis et Ecclesia fundaia esi, ei miraculu ma-
(iiissc pac.iius; quod noii hnmanis vinbiis, scd Chri-
gna patueruni. Abstulil enim superKtiiionum bella
sli Domiiii corporali pnsentia probalur elTectiim. D qni dixii : Pacem meam do vobis, paccm vieam relin-
Vers. 10. Arcittn conteret, el confriuget arina , et
quo vobis [Joan. xiv, 17).
scuta combuict igni. Arcus insidiue suiil iiifidelium ,

quaj conlcrenlur virlute verilalis, quando ad niliiliim

EXPOSino IN PSAF.MUM XLVI.
iiisana vola redi;-;entur. Arma In fiiiem pro filiis Core psalmus.
liic signinrani su) cr-
siiliosa eeilaniina piigaiioriim, qu;xj nii rito dicuntur Oinnia quideiii nomiiia liliili istius retinentur e\-
c«sc fiaiigeiida, qnai.do lidelium concerlatione snpc- |K)sita ; sed hoc, lecior .vludiosc, senipor intende, ul
ranliir. Scuia delensiones sigiiilicant perfidoruin , ad causas psalinorum nominum islorum significan-
qu;e ad liheralionem honiinls cu^lcstis ignis ir.cendio tias aptaias inleiligas. Nain si textum p>alini dili-

coiicreinantiir. Sed mies iste diaboliis csl, ciijus ad genlius intuearis, nullnm ex cis verbum vacare posse
saliitein arcus coiilerilur, arnia liangunlur, scuia ia- deprcherides. Quapropler evenit, ul moilo divcrsi-
cciiilii» concrcinaiitur. Non enim aliter poluissot eva- las, modo similitudo lilutorum Dotniiium SalTatorcin
deic, nisi qiia^ puiabat sua inuiiimina pcrdidi^set. inieiidere videalur. Sed diim diversiim esl, faslidimn
Sive oinnia qiiie dicia sunt, ui quibusd:>m placet, ad relcva; ; cum unum 157 iuleliigentiae nostrx acicm
 ;

,-;^ F.XPOSITJO IS rSALTEUlUM. PSAL. XLYI. jZA

L.bili flrmiiaie coii*o'iilat; sic iilniinque nosciiiir A Qua clalio, qiioii absit, saucios viros coniiiigere vi-

quuJ eJictuin conslai pro salule dealur. Pedes sigiiincjiil sanciissimas prxiiioationcs,
sse iiroiitMium ,

Lnqiiuiilisr aulem cl iii iioc psalmo lil.i qiiibus populi nicrito d cobaniur csse subji-cii, (]uo-
iiiiciorun.
maier signal Ecclesia. riim rt-giilis lcnobantur a>Uicli, sicul Is.iias pro-
lorc, qiios \exilli) cnicis
plr ta dicil : Quum spe<:iosi ptdes evangeUzantium pa-
Divislo psalmi.
cein [Isai. Lii, 7).
Qiiamvis ex persona filionim (-ore loliis iiymniis
Vers. 4. Elegit nobit hwreditale.n suam speciem Ja~
ste caiilelur, siiqiie graiiisinia breviiale suci iiicius;
coh quam dilexit. Elegit nobis , subaudiciidum csl
liapsaiinalis lauien inicrpositionc divisns esl. Prinio
dare ; ut qui vencral ad Isracliticum popnluni sal-
iiodo coniinonenlur }iCnlos, ul Domino laudes de-
vandum, jjoc niai.is genlibus pia largitaie concede-
)eanl personare; qiiia (lopulo acijuisilionis cnr.cla
ret. Quam similiiudinein neccssc est in mediiim re-
lUbjecil, el iu b.neredilale sua pius Arbiler colloca-
vocare, ut rei vcrilas cvidcniiMs possii agnosoi. Esau
(il. Secundo ascensio Domini et regmim ejus suh
carnaliscibi suaviiate \ed., vanilale] p-Ilectus, a fra-
jreviiaie describiiur, quo saiicli ipsius sunl niliilo-
tre suo Jacob lenliculam posiulavit {Gen. xxv, 30) :

uiuus siue Cne poiiluri. cui respondii sic esse (acietnlum,

ille si ei a germano
Expositio psalini. ^ suo primogenitorum gioria cedereiur. Ille teirena-
Vert. {.OmnesgeiitesplaudilemaHibus :jubilate Deo runi rerum avidus inquisitor cessil honorcm suum ;

Hvoce ezsuliaiionit. Cum bilconsuetudo luxuriantium eoque facto coniigit ul Jacob felici commercio car-
^lisis manibus pi rsonare, ei in aurium jucundiiaiem nalia ofTerrel, quaienus spirilualia conquirere po-
|)er eas melos quoddam sine ofOcio scrmonis expri- luissei. Ipsa est enim species Jacob, quam Dominus
nere, plausum isluna spirilualiler debcmus acci- niiiiis dilexii; ut ct lideles faniulos suos eadcm fa-
|)ere. qu.dem et fi ii crucis potuerunl diccre, et nos cerevellel, quae illesequenda mystica significaiione
jponel audire. Plauduni ergo manihus qui eleemo- pr I monuit. Sic enim Chrisiiani vere dicimur, si ler-
iynas faciuiit, qui xgrotis pro miseratione serviunt, reoa offerentes, eoele li i conquiramus.
r,ui aliquod mnndalum probis actionibus ojjcranturv Vers. 5. Afcendit Deus in jubilaiione : Dominut iti

iliuilve tale quod ad Domini graliam pogsit pertinerc. voce tuba. Veniuni filii Core ad secundum raodum,
lubHure vero gaudere esl. Qui seriijo d;ctus est a ubi lempus illud pia laude concclebrant, quando
\uvando, id est delectando : qiiando gaudium noslrum corpoialibus oculis ascensio Doniini glorio.sa veritaie
iioD ariiculatis sermonibus, sed confusa voce profe- conspecta est. In jubitatione vero propierea iliclum
rimut. Cl ne in solis lalibus gaudiis hxrereinus, ad- est, quoniam stupentcs apostoli lale miraciilum
Jidit, in voce extuliaii^nis : signilicans psalmodiam, C 'oeffabili cordis l.ftitia replobanlur quorum folici-
;

qu.E Deo pro nominis i-ui majestale persolviuir; pcr- bus oculis datum est ad coelos euniem videre Domi-
fertissime commonens, ui landem Dei sic manus per- num Salvatorem. Jubilaiionem vero dixiinns niiniam
agat, quatenus gloriam ejus iiumana lingua non ta- qiiidein esse la;tiiiam, sed non qu.-e sennonlbus «•
coai. Decet enim ut prxcepla Domini sui ct lingua plicaiur. Vocem quoque itibtB verba gignificant »n-
canat, et manus operelnr. gelorum, quae magiio sirepilu percussi aeris fragore
Quemam Deus summus,
Vcrs. i. terribilis : Bex lonuerunt. Tunc eniin de tali visinne apostolis stu-
magnus tuper omnem terram. Rcddil causas, quare penlibus dixerunl angcli : Viri Galilai, quid admi-
Dtimino et pUudi debcal, ei jubilari. Qnce fignra di- ramini ? Ilic Jesus qui assumptus est a vobii sic veniet,
ciiur epcxegosis, id est explanatio dicii superioris. quemadmodum vidistis eutn eunteni in cicluin (Act. i,
Piimum quia summus est Deus. Terribilis, qnia ipse 11); utmundus firniius crederel qiiod talihus prae-
judicaturus e^t muiidum. Rex magnus, quoniam liex coiiibus insonaret.
regum, et Dominut dominaniium {Apoc. xix, 46) e-t. Vcr-. 6. Psalliie Deo nostro, psalliie : psaUiie lirgx
Ipse est cnim de quo scripliim est in titulo passio- no.ftio, psallile. Non vacat qnod loties istc scrnio
iiis : Rei Judceorum {Haltli. xxvil, 57). Yeruin est repeiiiur^ agnoscitur enim quam uiile, quam salu-
Vioniam ipsorum Rex fuit, sed esl ei cnnclaiumgen- d 'are sit opusquod tam crebra voluii iteraiione repc-
.!um ,
qiiia ct Creaior et Administralor est oinnium tere.Quae figura dicitur cpembasis, quoties ad deco-
;l ideu ne lanluni pularetur fuisse Judaitruin, Ilegein rcin geininandnm vcrb» rcpctuiilor. Psallere enini

licil oinntiiiii e>£C terrarum. Adverlant Judai poioii- csl bonis aclionibiis l-uides Deo caiiere quod si ;

iam Doinini ab angusiiis snis longc laliusqne dilTu- bcne exliiboalur, cliam cum angolis nobis prohaiur
iam, el colere non desinant eum, cujus ubique esse e se communc, qui Dci prxconia jugiler spiriuiali
ludiunl principatiiin. exsiillalione concclehrant. Sciiuitur : Psaltite Itegi
Vers. 3. Subjeal poputos nobis, el gentes sub pedi- nosiro, psatUte. Regi uoslro, id esi Clirihlo Doinino
'II* Hojfr I. Uoc ad univcrsos pcrlinei ClirisliainiS, dixil, iion alicno i|ucm decot ista laudalio; quoniam
iui divmam gratiam habcre meruerunt. Popu/os ^t solus est qiii lucriio laudos aciipiai, qnando ipsc (l
•eates, sijjnilicai eos qui csira Ecclesiam hiiiarc universa rrcat, ct crcata jiigitcr administrat.
luscuniur. Omuibus enim jusiis spiriiualiier siibjc- Veis. 7. Quoniain Rex omnis tcria; Deus : psaltife
li suni, qui eorui» nicriia aequiparare non possiini. sapienter. IIoc propler illos dit ilur qui sibi per sin-
cd Loc niagis spiriluaiiicr debenuis advericre, nc gul.i locj diversa nuinina faciehant, Vencrem in
 .

-335 M. Aunr.Lu CASSioDoru >r^

raplio, M.irlem in Thr.tcia, Jovcm in Crcta. Dcbct A monsu iiur; iJ est a die ocl.Tva calendarum Apri-
cnini omnipo! 3ns Rex universalilcr coli ,
qui solus crea- iium, usque in dieni octavum calendarum Janua-
lor cl iihcr-iU.f esse probalur cuncicrum. Adjccit, riarum. Mcrilo ergo totus hie psalmus spccialitcr de
psallite, sopienier ;
',xl non so!um canlanlcs, sed inlel- Domino dictus inieUigiiur, qnandu el cjns nunicrus

ligentcs psallere 158 debcamtis. Nemo onim sa- pr.clicto modo ad sacranieniiun ipsius concepltonis

pienler qiiidquara f.icil, qisod non innlliiiil. el naiivitalis compctcnler aptatur.

Vers. 8. Regnai Dominus super omnes genlei Deus
ii :
KXPOSITIO IN PSALMUM XLVU.
aedet super ti^Aem sanclam X7iam. Vcnerunt filii Coread
Psalmus cantici filiis Core secunda sabbali.
?x'culi fuluri per()eiuait> ieiiciialem, ul)i jam dicnnl
nam Exposilionem psalmi cantici in prsfalione posui-
Dominum genlibu& regnaturum ; quaiiivis et

proprie mus. Item de filiis Core frcquentcr dictum cst. Nunc

Hunc omnibus regnet, lunc laii eii regiiare
videamus quid fciijnificet se.unda subbaii. Sabbatum
dieiiur, quando in sais iidelibus manifeslius habiiare
synagog.im id esl collectionera debemus accipere
nmnslratur. Super omnfis genles, Jerusalem cccleslem ,

Judicorum, qiiiE sabbalum ob-^crvare videbalur. Se-

designat, qux ex oninibus nationibus adunalur. Sc-
cunda vero cjiis Eccle. ia catholica esl ideoque
Dcus $edet snper sedem sunaam iuam ; O^d
;

quilur :

B verba psalmi h.ijus sacerdoiibus iribuui.lur ad Chrl

inum signiiicai Sahaiorem, qui^iedelad dexteram
siianos populos edocendos, quos el fiiios crucis ha-
Pairis, regnaKs per saecula s;cculorum. Lt inluera
oe inteUigcres beri possn non dubium est, et secundos e>se lempore
quod ipsam sedem sancium dtcii, ali-

insetisaia aui raiione carciitia, viiiutes et posi synagKgani manifcsta ralione cognoscirnus.
i\m fced

ihronus qmbas ilie gloriosus Uegnalor insidei. Po- Divisio psalmi,

4esl hoc et dc sasiciis 'nieiligi ; nam si quis habeat Cum docendus essel populus dcvoius de flde et
benehcium bonae conversalionis, el ipse iit sine du- gradibus Ecclesiae cusiodiendis, merito verbi hiijus
-])io seila rcg-ilis. Quod si altius intendas lolum con psalmi piis sacerdotibus dantur, qui in prima posi-
tra perlidos dicilur ; ui audiia poleslate succum- tione laudes Domino dicunt, quod Ecclesiam suam
l>ant ,
qui liuinunitaiem ejus pulant esse temnen- dilalaverit, ei quod universis regibus terrarum po-
(iam. teoliam snae majeslaiis oslcnderit. Secunda posi-
Vers. 9, Principes populorum conveneruni cum Deo tione graiias agunt de adventu Domiui Salvaloris,
Abrafiam. Principes populorum, id est primarii gen- commonentes anlisiiies fuiuros, ut gradus in Eccle-
lium divcrgarum, de quibus principium psalf.it ca- sta disiribuant, per qnos Domiuus Dens el Saivator
nil : Chnnes gen!es,plaudilc matiibus. Conveneruni, ac possit agnosci, qui famulos suos scterna proiectio.ie
«i dicerel cr^diderunt. Convenire enim esl ad unum C cuslodil,
nudios venire. Cuni Dco Abraham, hoc est in Chri-
Expositio psalmA.
stum qui Deus est Abrahce. Expulsis enirn inhdeiibus
Vers. 1. Magnus Dominus et laudabilis nimis : in
Judxis qut carne lanlum, noo operibus eranl liiii
civitate Dei noslri, in monte sancto ejus. Consideraih
Abrahoft, pleniiudinem gentium inlromisil ad illara
diim est quemadmodum hajc vcrba per gradus cer-
proniissiiinia beatitudinem possidcndam, qviam pro-
los admirandse disposiiionis ascendani. Quod schema
iiiiserai Abrahae el semini cjus. Filii enim ipsius per
dicitur emphasiSo Primo posuit, Magnus Dominu$;
sanclam lidcm iacii sunt, qui carnis seminenou fue-
additum est, luudabilis. Sed ne hoc quoque putares
runi.
mediocriier esse f.uiendum, ponitur, nimis; quod
Vcrs. 10. Quoniam dii fortfs terrcK mmium [mss.
non habet terminum neque fincm, sed assiduiiaie sui
A., K., Y.,veheme7iler^elevuhsunt. Sensus istc pendet
semper augetur. Magnus crgn, quia poienier omnia
de superiore versicuio. Ideo cnim principes populo-
Landnbilis, qiiia pulchra et inira fe.il. Nec U-
fecil.
rum convcncrunt cum Dco Abraham, quia fortes terrw,
mcn snfficil Dominuni Patrem nimis dixisse landan-
qui cranl pop<ilus Dei, uimium elevati sunl ; id esl
dum, nisi el ubi pra>diiareiur edicercni; siilicet i«
Jiid:i:i, quibus data fuorat virlus in geiitibus, erecli „ .

rv ctvitate Dei nosiri, id cst in Ccclcsia catliobca. Esl

contra
,,
Ueim ,
sreleraia meiite
. . ,
tumuerunt, ct
<.

facii
.

D . .

suni per superbiam extremi,

. . .

qui
....
per humiUlatem
enim el civjlas non Doi
i nostri, ut B.ib\lonia il'!

diaboli, ubi non Deus colilur, sed inagis exsecrabili

poiuiTunl esse praecipui.
demeniia blasphcmatur. Q.iapropier nccest^arie con-
Conclusii) psalmi. secutum esi ubi Dominus laudarctur ; ne eum intar

h.X'reiicas supersiiiiones, aul in synagoga veieri pu-

Iniiicamurtexium psalmi islius verbis non virtu- tarcl aliquis csse pry.dic.indinn. Sed ne vel illud du-
lil.iis brcvem. Nani ei niimcrus ipse grandia nobis bitares, ubi essct prxditta Ecclesia C' nsUluta, imu-
sacrainciua deciaral ;
qnadragesinio quippe sexlo lil, in monte saacto Mon$ ejus. autein $aruiu-i Chri-
aniio Jn myslica inlcrprctatione lcmplum Domini stus cst Domiiiu^, fundamenium et cnlmen Ecclcsix
Jeresoiymis legimus fuisse perfeclum. Anni auiem su.T. Islc mons sancius csl, de quo Danicl prophela
ibli a velcribus pro dicbus suiit posiii, qui scxies d.cil .•
Cri^vil Uipis el fuctut esl mons, ila ut implercl
p<rieao numero muliiplicati clGciuni dies ducentos universum (acicm terrce (Don. ii, 55). Considereraus
scptuagiiita sex, quantisni in ulcro virginali Dominus qiiod hic magnnm quidcm Dominum Palrem dicat :

nosier ad similiiudincm humani gencris habiiasse scd mugnui quoqiie Filius noo lacetur; sicut dc ipso
 F.XPJSlTiO IN rSALTKRllM. TSAL. XLVI!. 533

»J Titum scribons dicii Apo^oliii :

159 l-.xsrectanies A ab eis penjuisivii ul»i ChrisUis Dominiis nascorclnr.

)calmn »iiem, et advintum qlor tr mnym Dci, el Sal- Sed illi convenieiitcr .ic conscnlienler dixcrsini se-

tulons noslri Jcsu Cinisii. tlunnus clinm legiiur Spi- cuiidum Sci-ipluras sancias, in lielhleem eiira cssc

isi in iifgih rum libro. iiiOiiis omnilius nascilurnm (Matlli. 11, 0) Cingre.jrAi
rilus sati«.!i.H, siciil scripliiiii

\\\, nomiiius ad Eliam : Eccc Dowinus Iransut, el snnt crgo, ut dicerent qiiii legorudt. Convencruni in

ipritui magv.us el foriis (III lleg. X!\, 11) Eruhe- unum, qiiia omnes unam proliilere senlciiiiam.

»cal Ariaiinrum ins'na pe;su3sio. Quis csl, rogo, Vers. 5. Ipsi videnlet imc cdmirati sunt, conlur-

minor, cum Pater, el F.lius, ei Spiriius sarfcius b ti snnt, el commoli suni. Jpsi, i\M\x\ sciiiccl qui

ma^ntii legalur? Ilerodi di-.erunt in Ueilil cm !)om num nastiluriinj.

Vers. 2. Dilalani exsvlliUhnes unicersce lerrccmons Viderani enim qii.x prophciaia [e</>, in propheta] le-

$ion, latera aquilonis civilas llcgis maqni, Ne prjeui- geraiit; el ncccsse erni nt admiraiio de lania glori-a

ciijm monlom localem su-^cipere debuisses, dicilcum nascerelur. Sed ista admlralio non levis, n>>n oliosa

oinni lerrie gaiulin condonare. Q\ui cst enim isle, fuil, Conturbati sunt, quia se novcranl pf-ccal<!res-

nisi Oominus Chrislus, qui rcr iiiiivcTS.Tlom miindi Cow.moli, (juia do lanta majcsiale cognos'cre Mie-
Ecclcsiam »aluit proluiura gaudia </i7///aie.5'r<'rra>n ruerunl. lllos enim commotos dicimus, qncs cl cre-

hic in boiio accipe; significat mim jiistos, qui co- B diJisse lesiainur.

piosa et flcterna praMn:a conseiuuntur. Mons vero Vers. 6. Tremor apprelicndii eo$ ibi : dolores sicut
Sicfi (sicul s.ipe dicluin cs;) designal Ecclesiam, parturlcntis. Pnlcherrime conseqoeijs rerum orilo
qiix interjirelatione ipsius nomiuis, sancLae speciila- servatus esl. Primo eas dicunl vidisse, poslea adini-
lionis virtule complela cst. Latcra aiilea: iuinilonis ratos, dirinde contii:b-alos, ei ad postreniiim tremore
sip'iiificant populos iiihdeles, in quibus diihoii rcgn i- concussos. Ipse cn m vebemens pavor csl, qui per-
bit iniquiia-; ipse en m disil : Ponam sedem mcum duiil hornines ad tremorein ; quia nccessc esl «iiis-

ori aquilonem, el ero similis AUissimo (isa. xiv, 15). mura gravitcr flucluare, cujus corpus a tremore coa-
Sed qiii.i peccalore>>, qui a diabolo tenebantur ob- tigerit apprehendi. Ncc solum islud in iam magna
nojiii, Peo mi^eranie, conversi gunt; modo mons causa sulfecit; sed sisiim sccuta poenileniiu est, ui>i

Sion, el lalcra u,juilonis , id esi natio Judjeoruin ct dolorec crucianl lanquam maircs parturi4:nies. Gravis
populi gentium, facia esl eivitas Bcgis magui, hoc enim dolor est, qui mulicribus pro poena peccali
e>l Ecciosia caiholica, quam de universo mundo consiat indiclus. Sed quia parlurienles audivimus,
constat esse cnileclain. Ipsa est sccunda sabbaii qwnrx fructumindepulemus confessioue huiniii nnseiturum.
litulusdixil. Dicunlar quidera el ierraruin principes, Vers. 7. Jn spiiilu vchementi conteres naves Thar-
reges : Magnus autom liex veraciier dici non poiusf, C m. Acias ipse dominicae naiivilaiis exponitur. Nam
nisi solus Deus. Quod au'em dixi), Mons Sion, el ut quidam dicere vohierunt, spirimsvchemem {Matih.
adilidil, latera aquilonis cicilas Regis magm , fignra II, 8) erat, quando llerodes de suo reguo soliicitus,

esi exergisia : id esl quoties aliqtiid hreviter propo- magos miserai ut Regein natun^. vidercnt , sibiiine
niiur, et siihtiliier ac laliiis explicatur. cogniiura nunliarent. Sed iliis non ad se rcilchKiibiis
Vers. 5. J)eus in grndibus ejus dignoscf:!ur, dum necesse habuit vchcmenli spiritu coninio\eri, el
tuicipiet eam. Fulurum leinpus iiiagn.i; iliius iodica" conierere nnvesThavsoC>\\.t\ji% quaj praedicios matfos^
tionis ostenditur, quando Dominus Ecclesiam suam occiiliein suam provinciun iransposnisse vredebsn-
su^cipiens, in giadibm, id est in uiembns suis san- Jur. Quod fieri solet a rcgibus c.alumni.uitibiis; «t
ciissiiiiis atque probatissiiais ipse cognoscetur. Tunc qiiandu sua nosideria iinplere neijueunt, per damna
eniin Deus diyiotcelur, id est, poienlia ipsius vir- humiliuin tormentaqwe discurrant. Inspice quanium
lusque declarabitur, quando Ecclesia illi beaios vi- creverii ista nart.'>tio, qiio prisicipio inciioala, ad
ros oiri.rre, ipso largienie, monstrahiiur : dum seciin- quam perveneril summiiatern.
dum gradus nierilorum sancia plehs ad dexlerain Vers. 8. Sicul audivimus, ita et vidimus in civitate
cor.ocalur, sicut dicit Aposiolus : Stella ab s'eUa Dumiiii virtuium, in civiiaie Dei noslri. Decursis oni-
di/Z-Tt in claritalc , sic erii ei resurrectio moriuorum D nibus quai facla sunt innativilale Dornini Salvaloris.,
(/ Cor. IV, 'i-1). Tunc ciiim iii a;!ernam Leaiiiudi- scquilur (ligna roiiclusio, ila fuisse visum sicut fue-
oem siiscipitur, qiiando i\\ perpeliia gaudia conce- rataiiic propheiafuin. /i« vero -.jaod diclum cst, re-
duniiir. Ibi Deus dignoscilur, id e.st, potentia ipsius ruiri fiilcm diligenier cxpressii; ({ui 1 loiuai sic con-
virtu>qii« dedaraiur, cum Ecclesi.e sua; ijlia pr.T- stahat facinm, qucmadmodum fuerat el promissum.
inia sub distinclionibiis donat, qua; nunquam (ii.icnda Additum est, in civitate Domini virtulum, uhi cl ve-
Jep«:reaiii. llic eiiim crediiur, qiiod ibi roanilcsta riim «uditur, ei promissum oriine conspicitur. Be-
v.sionc prsesiatiir. pelilur in ciiitalp l)ei nostri^ ut catholirr^m solam in-
Vers. 4. Quoniam ecce reget terra congyegati sunt, lclligeres, ne sihi hoc nomen el haBrcticoriim coo-
.M convenerunl in unwn. ILrc sunt veniicula vindioarent.
lutera aquilonis,
,iua5iu|>erius dixit; quia licei onira Deum con^pi- Vers. 0. Deus fnndiivit eam in (flermiPi. Ne !>:;im
i"a meiile veuerTif, muUi t;tinen eoruin crcdidisse civilatem Dei temporalem dehttisses aco'pcre, iit

loscuntur. Heges i.ernv, iioc loro S!!;iii(icaiitiir priii- ulernum Ecclesiam dicil esse firrriaiari!, qiiT '^»»!»

i^ipts Judaeoruui, quos Herodes in auum congregans. vcr.U'iler civiias Ooniiiii nu;ic;ipatijr. G;'.i de..;ii.i ChrJ
 ,

zzo iM. AUUKLII CASSiODOHt r>i,.

stiaiii. fi l la iuciitis exsuli.itirnc i.'i;tciilur, imaiido A Domiiii sinilius cordis aiiijilcctiliir. Addiltim pst
awdiiiiil a Dom'iio esse fundalam, iii qua se firniiler narrate in lurribus ejus; ul a religioso scrmoiie ccs-
(cirisislcre possc iion duLiianl. N,im, licel sancuii sare non debeaiil, qui sanctis ordii.ibus obsecnn-
islius proficlla qMaliaiiliir, jure non nicluiltir quod d;inl. El quoniani Ecclesia civilas Oci cst, turres ibi-

traiisitoriimi compr-tbalur , sii ul Apostolus dicil : deni compeieiitor aplaue siinl; id esl aitiludiiies ei

Non nunt condiynce passioii'» hujns temporis ad fntu- nuiniiiones contra bosles li^^^rrticos. Sed quia incre-
ram gloriam. qtiw rcvelabitur i)i nobis (llom. viii, IS), diilis narrare suadebanl, qui foris ab Ixclesia niora-
Vers. 10. Siisrepr/.us, Deus, mist-ricordiam luamin Ifdiitur, iion de domibus, non de porticibus, sed de
medio lempli lui. Vcn luiit pii sacerdotcs ad secun- aliis lurribns dicuiil esse pra dicandum, unde popu-
dam pniltiii, ul)i magna laUitia cnrdis cxsullant. liis audire possit extraneus.
Susccpimus non di:i)Ct jjcneialiler accipi, qiiia non Vers. 14. Ponite corda vestra in virtuteejus, e! dis'

< inncs crcdideruiit; sed ad catliolicos 160 i^nluni tribuile gradus ejus : ut enarretis in progenie altera.
pcrliiiet, qui ejiis prcecepta scculi sunt. Miscricor- Nc anim.'B fidelium audiendo lictitiam et cxsiill-.uio-
(liam diciint Doniiniim Chrislum ,
qui exorbilanti nem aliqua remissioiie lentesccrenl , in Eccle-iae n"r-

inundo misertus est; ei ad lioc lanium se voluit vi- tule corda, dicunt esse reponenda ; id est in cbariiale,

deri, ni oiiinis credens potuissel absolvi. Aplum no- B qna virlute nibil potestesse piscstantius ; sicul Apo-
incn, cerla piomissio; ut ille misericordia vocarelur, stolus docei : Manent autem fides, spes, charitas, tria

qiii et Salvalor vcre dicitur et Redemptor. In medio hwc ; major autem horum charitas (/ Cor. xiii, 15)
templi lui, syn:'gng:im volunl iateiligi, ad quam ve- Disiribuilsni\em gradus Ecclesi.p, qui ofruiacjiis di-
neral liberandam; sed, eo pojiulo ncn credente, vo- siincta ordinatione disponil. Sunl enim in illa lcclo-

c.iia g' ntes misericord as munera peiCiperuiit. In les, sunt subdiaconi, suni diaconi, sunt presliyieri,
medio templi dictum est, ut non credentium impro- sunt episcopi; et quamvisuna&ii Ecclesia, ofncia la-

biias gravius arguatur, qui coniempserunt sequi, men continet Iionorum varietaie ditincta. Ha;c ergo
qiiem in medio eornm constat esse conspecium. pii sacerdotes coramonent debere distribui, ui pef
Vers. 11. Secundum nomen luuni, Deus, ila ellaus eos in generaiione altera magnalia Domini debeant
lua in fines terr/v : juslitia plena e$t dexlera tua. ISo- pr;pdicari./l//e)ani ei.im progeniem significat populiiin
men Dei in tolo orbe terrarum sine dubio creditur Clirisiianufli, qui ab Hebraeo, quem primum Dominus
alorandiun. Possunt enim aliqui nescire quemadmo- elegit, socundus csse dignoscilur.
duni sit roleiidus, nullus tamen est qui isli nomini Vers. 15. Quoniam hic est Deus, Deus noiter in

non se putel esse snbji^clum. Hoc ergo dicunt Siciit : ceiernum, el in saculum sceculi : ipse reget not in scc-

v.\ tolo orbe tenariim revcrenua tui nominis dilata- C cula. Hoc csi quod per ordines ecclesiasiicos, sicnt

lur : ila et in Ecclesla, quae per lolum mundum dis- liodie fit, narrare voluernnt populo fideli. Senicniia
lendiiur, devoiio libi laudis offeriur. Sequitur, ju- quidem brevis, sed qu« universa concludit : Hicesl
iiitia plenaest dextera tua Locum signin^at ubi ibti Deus Deus nosler, Cbristum significat : ostendens
sunt collocandi; ad dexieram quippe ipsius veniunl, eiiin digito lanqiiara praesentem. Quae figura dicitur
qiiicunque aEierna pr;rniia conseqiiuntiir. Plena est idea, Laline species : qiiando aliquid fuiurum velui

crgo dexlera ejus jusliiia, quia in i lam parlem re- oculis offereites, luoiuin animi concitamus. Uic
cipiuntur, qiii ipsius munere jusii csse nieruerint. enim, pronomen artlcnlare est, quod tniic ponilur,

Veis. 12. Lwlelur mons Sion, el exsullent jiliai Ju- quando leiisa manu aliqnis indicaiur. Ipse enim hic

dte, prupicr judicia tua , Domine. V cr monlem Sion iiioiislratiis esi, qui et carnalibus ociilis voluit appa-
Ecclesia fniliolica significatur, qu.ti interprelatione rerc : de quo similiier Barucli propheia dicii : Hic
ipsiiis nominis in spcculationc populi noscilur con- est Deus nos'er, el non (estimabilur alius absque iUo
stitula. Ilaec optatiir la:lari , quia ex mnncre ipsius (Baruch lu, 56). Seq\uluT, in (Siernum, et in s(t>u-

aterna gandia possidebit. Filiiv Judiv, omnes san- lum sceaili. Conlra illos lioc dicendnm eet qui sili
ctas remiiias declarat. Per Judam eniin juslarum fe- teniporales bomines deos esse inaniter sominabani,
iiiinaiuin genus ostondiiur, propter Dominjm Chri- D .Mariem, .Mercnrium, Saluriuim, c.T;eraqiie por'.eiita

sMim, qiii ex ipsi triba carnis prop.igationedescen- potius diceoda quain iiumina. Ergo Deum immorta-
dit. Et lias peiiinl exsultare; ut iii utroqne scxu Ec- leni, seinpiiernum, sine fine puientissimiim Chrisium
clcsiain Duniiiii gavisiiiam esse monstrarciit. Adduiil, Doiiiinuiii asscrnnl pr;»>dicanduin, qui in se crcdeii-
propler judtcid ina, DonAne; ipsa esl eiii;ii niagna tes jiigiter protcgil ac di fendit. Infertur, el ipse reget

L-aiisa Ia;iiiiae, ut propicr jiidiia Domini exsultent, nos in scecula. Ptcget utique nos, quia ipse Rex iio-

wtii se ad biaiiiudinem seternam cognoscunt esse sicr propric ac veraciter diciiur Chrisius. /n s(ecu'a,
vcnturas. signilical sine fine, qnoniam qnos ille regendos sus-
Vers. 13. Circumdate Sion, et compleclimini eam : ccperit (si lamen ab ipso non devient ) sub glorio.vi

narrute in turribus ejus. Posiquam niruinqne sexnin perpetuiiate custodit.

pii sacerdotcs coinmoniierunl, vcninnl ad eccie.^ia- Conclu.iio psalmi.
stiros ordines, qni domiim Dci aflccliiosa devoiioiie ralorna nobis el sacerdoialia dicta soniieruni, ul
ciKunidunt. Circumdale, ad honorcs pertinet exlii- ah omiii parte pulsali, ad reciam semilam mercannir
bcudtfs : ctnuplectimini, ad cha iiaiera quce noraen adduci. Quaiita lilii, Rex bonc, cura ei»l hoojinuni,
 KXiOSirO IN l'SAi;VEUlLM. PSAL. Xf.VlIl. ^»^
5.1

qiiihiis lain ivullipliccm mediciiiaiii d {in:iris iniiererc A lali Jiclo del)uimiis a.Ivcilcre. qui in sortom iini^i

jiissionuin? Non vis semcl ili.eie, qiii>il liiiiiianil.tcin vciiiuiit : qnoniam cl ipse Clinslns Firms lirini;n;s

iion |):i cris Ignoriire. l!n(ii(|iie admoncs, uiidique do- csse pra'dic:Uur. Ll moniento quia contra Adam ip>e'

ces, ei fiilcni noslrain pcr inlrodncias pcrjOnas d.\- scmper opponiiur; merito, qiiando qiiod por iiiiiin

inarc lacis, ul locus ignoiaiili.i; liiiulili;s vidciliir per.il, isto vonientc, ;a!vatum cst. Sequilur, iimnl in

aliscidi. Mcriio sancius lnus jol) di< il : Quid fachim unum (incs el pauper. Ecce ista senlenli;», qiirB ,»upe-

tibi, hominum (Job vn, 20)? Tu

custos .adiiiOncs rins promittebalnr, cluxit. De Christo cniin Dtnnino

qiiod ijuxrere debeamus lu prrcstas quod ; iios inc- dicitnr, simnl iv. nnum dives et prtuper : dives. quia

reri posse nescimns. Dcns ;

;)(j;(;)t')- ,
homo
qii'a ; sicnt dicil Apostolus :

Miinentote grtnia' Domini nostri Jesu Cliristi, qui pio-

EXrOSITlO IN PSALMUM XLYIII.
piir vos pmiper fticlus cst cum e sel dives ; ut iliius
,

Jn finem filixs Core psalmus. pnuperditi- vos diviles esseiis {II Cor. vin, 9). Merito

Titiili bujiis vcrba (sicut socpe dicium est) cuncta crgo tam magna promissa sunl, cuin tam praccipua et
irabuni ad Dominniii Salvatorem. Ipse enim el pcr saluiaria dicta sequercntur. Supcrioruin diclorum

fiiiem significaiur, et pcr filios crucis inielligilur, ei brevis exphmalio esi; dives pertinei ad terrigenam.
numerosis peccali* probatnr opnlcnlns pauptr
per psatmum sinc dubio 161 denuntialur; ul mcriio B <!»>» ;

ipsius vocem venturara essC seniiamus, ciijus toi res|iicil ad filios hominum, quia in viia [ed., ambiiii]

indiciis lampabiiis sermo promittitur. luijus soeculi pauperes sunt, ui fniuras divitias plc-
nissime consequantur; sicut in Evangelio dicit: Bcaii
Divisio psalini.
pauperes spirHu,quoniam ipsorum esl regnumcoelorum
Per lolum psalmum sunl verba omnipotentis Filii.
{Matth. V, 3),
In priina seciione dicilqualia loculurus, vcl qu.ie prae-
Veis. 3. Os meum loqnetur sapientiam, ei meditatio
glaturus sil fidelibus leinpore incarnalionis sox. Se-
cordis mei prndentiam. Excolii qnod superins coepil,
cunda memoratslultis et insipienlibus quanta vdnlura
noii bumanara, sed divinam se sapicniiam .itque pru-
sint.Terlii dicilqua: jnslos impiosquc secutura sunt.
dentiam esse locuturum ; id est Dominum Cbristiim,
Qiiarta commonct lideles ne timeant divites terra-
de quo dicit Aposlolus : Tios aulem prwdieamvs Cltri-
riim, quia omncu) polcntiani suam cum luce dere-
stum Dei virtutem et Dei sapiendam ( / Cor. i , 24 ).
linquunt.
Salomon quoquc lestatur (Prov. J,2)scire sapientiam
Expoiitio psalmi.
et disciplinam , ei intelligere verba prudeiilix. Sn-
Vers. 1. Audite hccc, omnes gentcs; auribus perci- pieniia pcninet ad mysteria divina decliranda; pru-
pite, omiies qui habitatis orbem. Admonciur universi- C dentia vero ad mores probabiles instruendoi ; sic
tas ut indiscrete veniat ad audicndum, quia Deus sine omnis sermo divinus duabus liis virtutibus plenissi-
ullius acceptione persi;n?e bonus e>l, nec vult paucis mus iiidicatur. Ilinc enim qu?e nanaturuscsi inchoa-
prodessc, ct alios, qui lanipn eum puro corde rcqui- vit, qiioe sint verba sna inirabili prius com[»lexione
runt, sub dissimulatione negligere. Deinde, qula lale desciibcns , ut omnes desideranter qnsererent quod
sacramentum inc;>rnaiioni- dominica; non dcbiiil nisi promissum sub tali prxdicalione sentirent.
toius niundus audire , univcrsale qiiippe benclicintn Vcrs. 4. IncUnabo in similitudmem aurem meam ,

geiieralem nibilominus poscebal andilum. Scquitur, apcriam in psallerio proposilionem meam. Postqiiam
uiiri^MS percipile, onmcs qui habitatis orbem. Ilic j.im virtuicm cloqiientioe suae verus pr.-edicaior duobus
sludiosius commonentur uldicta devoilssimc capiant, dixil insignibus contineri, nunc quemadraodum proe-
rl in nicraoriaD suae sinibus reponaiit. Gentes enim cepta sua possint ab bumano gencre suscipi, uurem
accipiamus pa^anos ; habilalores anlcm orbis, (^liri- inclinaiurum se esse promisit, ut cognosccret, si pr.a;-

st anos ct ju>tos, qui noriinl orbcm lcrrarnm sic essc dicaiioncm ejiis populus devotus impierct. Sed in-
liabitandum , ul in ejus sccleraiis non implicenlur tende pium magistruin similitudinem posuisse. Simi-
erroribus. Et considera dociorem bonum, quoinodo enim rei verse imilatio est, ut qnod nobis ad
liiudo
ail aiidienduni omnium studia conciiavit; ul ipse rcd- D cxemplum datum est , devola aemulatione ( Domino
d*iur reus, qui sibi no!uerit esse prolicuus. Hoc rhe- priiRstante) faciamiis. Sed ut omnes ad pra'cepl.'\ sua
lores ad suum stndiiim t:ansfcreiites, ailcntos judiccs saluiiriter implenda instiiulorscrenissimus iiivitaret,

reddunl ,
qunnilo se dicturos aut nov.i aut iugeolia apertre sc dikil in psatlerio pioposiLionem suani, id esl
polliceiitiir. declaraturum se praicepia Divinilatis sui proprii cor-
Vers. 2. Quique lcrriger,ce, el fiiii hominum ; *i»m/ poiis sanciiiai-', ut non tam verbo quam docere pro-
in ununi dives ct panper. Adhuc in ipso blndio Do- barctur exemplo. jPs(i//m«mquippe (ut s.i-pe diximus)
niiiius porseverat; nl convenlus audiendi omnium corporis Doniini decora siiiiilitudo est ; nam fcicnt
licret , no qiiis ciini mediocre aliquid crcdercl esse psalteriiiin dc sumino sonai, iia ct incarnatio Domini
locutiirum. Terrigenas peccatores oporiet intcllii^'! qui ccelesiia mandata concelcbrat.
vitia terrena seclanlur ; ct isti in parlein Ad.e pi inii Veis. 5. Ulquid limebo in die mala? iniqialas cal-
hominib nicrilo rcpulantur, quia illc non Klius bomi- canei mei ciicumdubii me. Vcrsus i.ite siib i.nlerroga-
nis , sed ipse primus homo fuisse declaraiur. Huic lione el rcspoiisione propria legendns fisi;qnia totum
conlrarium eslqu<;d dixit, /j/ii Aom/num; juslos cniin siue liniorc siio licri dici', qnod veniurum esset prji-
 ;! ,

;i3 M. AimELll CASSIODOia Zi',

iiunliat. Qux figuradiciuirpeusis cl apocrisis.fjaando A m wicmum, qui per};elua ullicnc iJainnaiidi siinl; m-

inlerrogaUone praemissa, respon.-io apia subsequitur. veril iii hoc miindo In fine ,
qui desperala iibertate

Dicit enim, Vtqnid dmebo? Id esi, «juare formidolosa luxuriant. Qiiapropler iii \o!untateer l legenliuni eli-

cogilitlione confundar? In dic mala, in die scilirel gere qiiid sequantur. Nos lamen de fidelibus hacienns

passionis, qnx mala Judaeis, bona fidelibus fuii. lile dicium esse pcr.speximus ; nuiic audiamus perlidi

enim limeredebet xiiae finem, qui p ccatirum recor- qiianta passuri sint.

datidne mordeiur. Gbristns autciis monem limerc Vers. 10. Cum viderit saplenies morientes : $imul
tioii polcrat ,
qui pecoaia < rriniiModis non haijebat. inaipicus et stuUus pcribunt, et reliuquent alienis divi-
D.cil enim : Quare litncam in die mata? Nunquid ini- tias suas. Veiiil ad secunduiu doceiidi modum , iibi

quilai calcanei mei ctTCumdabit me? Qiiemadmodiini peccatorcs cum sapieniibus bujus mundi dicii csse
solcl conlingere peccaiori, ul exirema ejiis sceleraio peiiluros, el diviiias suas, qiias magnopere dilige-
fine claudanlur. Alii vero propler excelleuiiam san- bant, non suis, sed, qiiod gravius ureret, exirancij
ctae incarnaiionis hoc inagis a parte membrorum ac- successoribus defiiiit esse relinqueiidas; ut propicr
cipieiidum esse dixerunt. quas omnia peccaia commiserani , non possessione
Vcrs. 6. Qui confidunl in virlule sua : quique m ipsarum , iiec proprio successore Ixiareniur ; siciit

abundantia diviliarum suarum glorianiur. Hacc pen- B gaiojnon dicil : In quod peccaverunt, nec lcelari [ed.,

deni de su|teriore versiculo^ quibus jungendura est, latere] poluerunt ( Sap. x , 8 ). Cum viderit peccalor

tales circumdanlar iii iniqiiiiate calcanei. Nam prA>- utique sapientes saeculi istius ab interitu non liberari,
sumuni inviriuie sua, qui videntur aliqua possibiiilaie ul fuitSolon Aihenicnsis, Philo Lacedacmonius, Ati-

confidere, i:t viribus corporeis vaientcs, animi robore siippus, et caeieri qui mundanae sapieniiie celcberriina

et linguae 162 disertitudine praeniinentes. Sed post- laude vigueruni ; sed videt eos communiier mori
quam dixil inlrinsecus attributa, nunc venil ad divi- qtios divinse Sapientiae parlicipcs aestimaliat. Sequi-

tiasqu:c extrisisecus veniynt. perquas maxime infia- tur , simul insipiem el stultus peribunl. Necesse est

lur bumanitas. Raro enim dives sortem sibi cum pau- euim ut insiplens et stultus desperalione pereant, cuiii

peribus intelligit esse communem. Et necesse est ut suos sapienles cognoverint interire. Verum ut hxc
lales timeaiil fiiiem^qui etdeserere muiidana nolunt, magis spirilualiier accipcre debeamus ; insipientet

ct peccatorum suorum pcenas conscieniia teste ("or- siini qui praedicationibus propbetarum acquiescere
niidant. noliieninl ; siulii aulem jure dicendi sunt qui nec
Vers. 7. Fraler non redimii ! redimet homo : non ipbum Cbrisium Dominum venientem recipere roa-

dabit Deo pLicalionem suam. Postquam de peccatori- luerunt. Hi ergo simul peribunt ,
qnoniam in fuiura

bus dixii , quorum iniquitas calcaneum circumdat , C judicaiioiie damnandi sunt. Reliquerunt aulem Judaii

venit ad geiius curatiouis cximium. Et boc qooque aiiexm divitias suas, quoniam spernenlibus eis Domi'

sub admiratione !egen(iuin est : Fraier non rcdimit num Saivaiorem, ad gentes exlraneas saluiis eorum

id est Dominiis Cbristus, qui dixii iii Evangelio : I e prceniia transieruni.

nunliate fratribus meis { Matth. xxviii , 10 ) ; el iu Vcrs. H. El sepulcra contm domus eorum in ttter-

psalmo : Narrabo nomen tuum jralribus meh (Psal, num ; labernacuta eorum in gencrationc et progenie ,

XXI , 2r> ). Ipse si p.on redimat qui fudit sanguinem invocabutit nomina e.orim in terris ipsorum. Morien-
preiiosuin ; redemptiirus esl homo, id est Adam, qui tiuii) diviluin ponipa describitur, qui sibi adifioant

liumanum genus transgressionis viiio sauciavit? Non sepulcra niagnis traciaiibus exquisiia. Vidcmiis enim
tlabit, neganlis esi ; quia nulla oblatio, nulla placaiio qux'dam mausulea pulcberrimis rcniiere marmoribus,
potesi coinpeiisare ,
quod nos Divinitas est dignata ul domus atstimentiir aelernae magnis molibus fibri-

rediinere. caia). Posi hapc venit ad eorum laberna-ula, qnae co-

Vers. 8. Nec prelium redemplionis anima; succ ; ei piosa largilale iulcila suiit, ut in longas genera'ionei
iiborabil in a-iernum. Pars ista prima versus bujus ad el progenies coiistaiili pulcbriiudine perducanliir. Sul>-
senienliam respicit snpcriorem : quia liomo liberalus junxit etiam ritum qucm gentibias in parenulibus
non dabit Dco placatiouem suam, nec prelium redem- D ag-crc coiisuevil, quaiido faiua supersliiione in terrts

ptionis anima: sua\ Prermm esl eniin aiiciijus rei coui- eorum, id est in sepulcris iuvocant nomina moriuoruin,
peiisaiio. Huino auletn quid dabit in prciium ,
qui etciciiunt lioc illis prodesse, quod corum videntur
lolum quod iifFerre possit accopit? Sequilur, et Ltbo- exhibere niemoriaB.
rabil in wternum : do (iuelibiis dixif, qni, quamvis pre- Yers. 12. Ei homo cum in honore csset n-n iniet-

lium redempiionis animx .swff; date iiom o.ssinl, labo- lexil : compnratus ett jumentif^ insipicnlibus, el timili»

rani tamon in cctnnum, dum hoc aguiil qiiod eis aJ fiictus ('51 ittis. Do ipsis aiibuc loqnilnr qiii mnndi
prx'mia viia; ap.iernae proficiai. istiii.s bonore florueruiit. Nam quanvis peccator i'<

Vers. 9. Et vixci in finnm, quoniam non videlil in- hoHorc sii duin vivit, qiiia Dei porl^il imaginein, rccic
loritum. De illis adbuc ilicil, qiii Idtorani in afrnum dicilur digiiilaicm suain non intelligere , dum lalia

isli eoim in fine viver:irs, iJ esl in Doroiiio Salvatore, facii, qu.»' ab ip!«o Creaiore viJcniur omnimodis dis-

inieriium nnn lidcLuni : quia licel corpore morianlur, crcp.irc. Scijtiilur, compnraius cu jumenlis iitipien

stier<ii;£ vii;c muner-' «uni diiati. Alii versus isios iia tibut, et similis faciut csl illit. Sin>ililudo daliir difiu

pcccaturibusaDsiinum applicatiuo-s dicenie», luboraui vecordibus; ut qui se imaginom Dei gosiarc nyu iu-
 :,, ,

:i5 EXPOSJTIO IN PSALTEUiUM. PSAL XLVM. 5iG

tclligunl, congrue /Hm?nfis tVixipifR/ifca» icmvarenttir. A Yors. !5. K; aM.r}/iHni corirni wterascel in infemo^

Nano cnir. ."ationcm porceplam jiissioiiibus rKimini €t a tjlsTiu hiia expulii sunl. Adliuc |.eccatoruin infe-

iDantJaiisque iion eiliil>tini, nieriio eain lanquam in- iiciiaiem miseriasque describit, quorum auxilia taii-

«ligni lanio muiiore perdiderunt. Naiii ioi!e iioniini quam panni pulrefacii veterascunt. Qnid enim divitix

Dei consiilcr.Tlioncm, el ommno pccus insipicn": esi, pra:st3jjual moriuis ? Quid prseMim|)lio liumana de-
praBsiimpiio vana, ct caduca supeibia. Scd qnamvis fiinctis, qui cuncta amiUunl qiiibus hic delectati siinl;

de niortalibiis dicalur ; Et liomu cnm in honore esset el in a;ternas poenas perveninnt, qnas se pali nuUa-
non iniellexii, possiuil liic el praevaricatores arigeli tcnus crediderunt? Scquiiur, ei a gloria aua cxpiilsi

accipi qui de cii^Io pr.'jccli sunt, quia nec ipsi imel- sitnt ; de mundo scilicet iu quo gloriabanlur, vel de
lcieruni lionorfiii suvim . diim auctori siiperbiisse iliis rebus in qnibus decepti iiifeliti sorle pncsiime-

nioiiSlranlur. Jlomo eniiu et pro diabolo ponitur, bani; sicut in Kvanf^elio diviii dictum esl : Stulie,

siciil in Evanf-eiioDominti- tesialur {.1/ij((A. xiii,25): hac nocle aufcretur a te anima iua ;
quw aaiem pra^pa*

Ininiicus auieiu liomc qui siiperseir.inavil zizania e-t rasli, cujus erunl {Luc. \i\, 20 1?
dialxiliis. Ilxc decima .species est doliniiionis, quam Vers. \0. Verumiamen Deus liberabit animammeam
GrKci wf Tvinw, l..alini veliiti appeMant : quando talis de manu inferi, cum acceperii me. Post errores expo-

e>i alicujiis rei complexio, ul non laniura uni rei de ^ siios peccaiorum, nieriio senteinia Saivatoris infer-
qiiadiciiur, sed et aliis applicari posse videatur ;
tur; ut siciil humana frsgiliias lerrore prosiraia est,

sicui ei in trigcsimo quinlo psalmo jam lecium est iia spe fiiuiri pr.Tmi! sublevata consiir^at. Nam sive
Hominesel jnmenta salvos facies, Domine {Psal. xxxv, lioc liominns Chrisius dc se dicat, sive a parte mem-
7) ; non enim Dominus ha;c sola, sed ei re'iqua sal- brorum suorum, ui assolcl, loquatur, arcommodum
vare consuevit. est. !pse enirn desccndens animam saani ab inferno

Vers. 43. Ihvc via iltnrum scandalum ipsis ; ei po- libernvii; scd simul et illorum qui advenlum ejiis

stea in ore suo bcnediceni, Hic jam emimerationes constanii aniino ciediderunt, De manu autem infcri,

decurs^, velut dispersa grana in unum cumulum col- dicit de poiestaie diaboli ,
qui ante adveiituiu ejus

iigunlur. Nam posi illa quae dicla sunl, seniemialiler aniinas tenebat obnoxias.
enuniiatur , Ilccc via eorvm. Viem , vitam debcmus Vers. 17. Ne timueris cum dives factus fuerithomo,
accipere ,
in qua in lioc s.-t?ou!o aciuiim noslrorum ei cum muitipliccla fucril rjoria domus ejus. Quarta
Tfsiigilsambulamus. Sed hccc via qiiid inalis faciat pars psalmi ex ore veriialis ('j,'rcditur, ui ncbis sa-
non lacelur : tcandalum uliqurt auctoribus suis, id est luberrimaniedicina pr.Tesleiur.Nam tolius miindi lioet

siiinulum alquc dolorem. Non enim ad securitatem una querela est : Quare in lioc sxculo llorcani homi-
suam 163 qiJidquam peccator effieit, cui de .sua pro- C ngg quos a cullura Doniini cogiioscimus alienos. Sed
venit aciioiio torqueri. Sequitur, ei postra in ore suo peccaioribus isla promissa sunt; ideoque pius doctor
benedicent. Hic describitur consuetudo peccantium , veros alloquitur Clirisiianos, ne icrrarum diviics per-
qui, postquam VDtuin nequissimse dispositionis im- timcscaiit, quoniam bcne generaliier pecuniosus |ia-

pleTerint, mox Divinitali gratias agunt, quoiiiam ad vescitiir, cum ci famulari hominum cupiditas ajsii-
suum veile pcrducii sunt : nescientes, miscrrimi ho- niaiur. Dives cnim diclus est a divo, qui quasi Deu»
niinum, quia illo auclore tantum ad sancia deslderia r.ihil crodiiur indigere. Hominem hic iinpium debe-
perveiiilur. Sed isii in ore, non in corde benedicent, rrios acciperc qui se subjeciis rormidabiicm facil
,

unde procedit plerumque simulata sentenlia sicut ; dum aequiiatis jura contemnit. Seqiiilur, et cum m«/-
Is ias diiit : Populus hic labiis me honoral, cor autem lipUcata fuer.l fjloria domns ejus. Juiige ne Innucri.^.
eorum longe eti a me {Isa. xxix, 13). Qu3C iigura dicilur unh xotvov , id est , a commiini ,

Vers. ii. Sicut ovet in inferno posiii sunl, et mors quar.do superiora ad inferiora respondenl. Ki respice
depascet eos ; el obtiuebunt eos jutti in matuiino. Venit qua ^ralia cuncia proficiant. Minus enim fiierat divi-
ad tertiani seciionem , obi jii.=tis et impiis pro suis tem lieri, quia hoc frequenter invenis in nejjotiaiori-
meriiis dicit esse reddendnm. Peccaiores enim in biis el in hominibus abjeciis. Addidit, ei cum mnlti-
iufirno poiiios mors aptcrna depascil. Nam sicut oves ^ plicala fnerit tjloria domus ejus ; id est, cum honori-
anx suae amissione jr.giier perseverant, sic iii illos bus, cum possessionibus, curn toia itoniinum fuerii
sempcr sinc imminutione siibslanli;c invenil, quod laude celebrata, m nibil sibi ni.si sohim dce.sse ulet
j

P^JCiia discruciet. Depa^re.i cnim a jumentis tractum imperium. fcl vide quia domus ejus dixil, ul iion hO-
e»i, quac herbas non radiciius c^cllunt, sed absciii- luui ipse, verum cliam oninesqui ad ipbuni pertinent,
dunt ip.sas poiius sum.miiates. Sequilur, et obiincbunt majjna pompa norerc videaniur. Scd (juarc isti non
eoijutliin maluiino. Oblincbunt , dixit supcrabunl dibeant timeri, pulchre subsequilur.
quotl uiiqiie iii illa rcsurreclione felicium csl. ut m i- Yors. ii^. Quoninmcum mnyielur, non accipict [ed.,
lis prsrmineant. Ilic eiiim juslos obtineni pcccatores : pcrienl\ hcvc omnia, nequc siniut dctcendet cum eo ijlo-
In illo vcro judicio juiii inlidehs modis omnibus domus
fib- ria ejus. Ecce ratiu redditur qiiare linieri nuti
tiiiebtint. In matutino, ac si diceret, in albescente die delicai nniiidi gloriosus. Cnr cnim timcamusdivitein,
cum Klo.ia rcsiirrcciionis illuxerit, quando jain bea- qiii iiioriiur pauper? Scandaliiiii misiruni iion Cb.1 iili

tiiiidmis claritas apcriiur, ei inchoat esse dics qui |,cr|ictinim, ncc aliud sccnm viU-t porlaie, nisi iindc
nulU uoctc finitur.
I
ossil ardcrc. Quam defonnem iu illa pairia rcspicies,
 : ;

547 M. ALrU-Lll CASSiODOIil 'i'^

(inein hic mundissinmm prdiosa vestc iniraris. Ei A nan) ; sicnl vcr.^us ille polilcilns esl : 0« metm lo-

L('nc(li\il(/<;s'fe»ii/f>(inorlii()> pocc:ilore.Sfjn;isi in aLys- quelur sopientiam, ct medilatio cordis mei prudentiain.

so- aSla';, qnasi in profuiidissiinani fovcairi ; scd .'-ine iU'sig!iavii iiobiS saiicia Veriias qiinc prdniisit : faciai

gloria s;rciil;iri, siiic lo !>« salclliluin, sinc jira-snni- nuiic scnsibns nosiris dulcescere ,
aiijue inlixrerc

piiniie i;azarntn. Donius ilia nnaiii mirabaiis, ronia- qiiod praeci|)if.

n<'t loi :
; seci onora ,
qux- noii vi(]ebas , transmiuit EXI>OSmO IN PSALMUM XLIX.
ingciiMa.
Psalmus Asaph.
Vcrs. 10. Quia anlma ejus invi!a ipsius bencdicclur
Aaaph fuit filius Baracbiei, qiii in Paralipomenon
confiUhiiiir tlbi, ciau bcuffeccrifi ei. illc benedlcelnr,
legiiur cleclus inter qiiaiuor canionim magis;ros, ut
noii ad sanrtilKaiioiiein {xrtinel impelr;tnilain, scd
iiisirumeniis mnsicis pstlmos Doniino personarel {/
ad liixnriaiiliniii f;»voiabiK'S viices. lienedicetur cnim
Par, VI, "9). iiic pro s,ii noniiiiis significatione in lioc
(li«i!iin csl, pro(>tcr liiigii.irii sal(ill lum, (jni intergar-
lilulo meruit adliiberi, non ancior psalmi, sicut etdc
rnlit;\lcs ct tpnlas |asloiibns suis binc op'are con-
aliis scriptnm est; sed mnsicns egregius, qui nobis
sucvenint, qnornm aninia noti de bono actu, sed cx
per vocabuliim suiim aliquid indicarel. Ilnjus eiiim
dolii iarnin jwipparatioi.e laud;tliir. Se.iuilnr, ainruc
^ nominis significalio, qu;c apud IIebra;os scmpcr esl
btur '.ibi, cuin biiwfcceris ei. Mali tunc i)cuni bcncdi- Jj
plena mysieriis , iudicat Synagogam ,
qnoe in hoc
CHiit, qiiandi» leinporali i bona percipiunl : bonus au-
psalmo lo juiiur. Sed hic illa fidelis Doinini Synagoga
lein laudal Dominnin et cnm nialorurn f.isce depri-
inlelligenda est quai et venlurnm Christum credidlt,
«lilur; sirni fecit Job, el cjeleri sancii ejus. Dicitur
ct advenlum ejus gloriosa exspectatione su>ccpil : in
ergo Palri : Iste peccalor confUebilur «ifri ; scd quando
qua fuerunl palriarcbae ,
propbelx- , Naibanael , ipsi
iilt benefereri» ;
qiikl si aliquid conirarium palialur,
qiio(pie aposioli, et rcliipii sincera devotione creleii-
bla>|>iiem;irft non desinil. Et ideo consueludo isia
les. Sr.endum plane quod hic psalmus primnm ad-
vii. nda e t, qu;K in sccleratis sa^pius inveiiiliir. Nos
venium Domiiii, secnndumque propbetct; quamvis el
aulein pio coide omni lempore collaudomus Domi-
nonagesimus quinius, et nonai^esimus se, timus ea-
iiuin, qui salutoin mistram ei in adversis, et in pro-
dem praedicarc noscantur; qualenus excusatioJudaiis
speris seinper operatur.
non credoiilibiis funditus lolleretur, quando illa non
Vers. '20. Iniroibit iisque in progeniem patritm suo-
suscipiunt qux- ipsa quoqne Synngoga tcstatur. Quid,
rum : usque in aternum non videbit iunien. Qni p itres
rogo, colunt, si ctiam ipsam audireconietnnunt, quam
pessimos in itantur, eonirn societale damnandi suil;
se venerari dicuni?
el ideo peccatores dicit usque ad pritrum snoruin pro-
non Divisio psalmi.
ijenies iniroisse. Valres enim ipsornm appcliavit
q
laiitnm ex feeniine carms, quanlum quos inoriim imi- In prima sectione fid< Is Synago;;a loquitur, qnne
lalione secnli sunl; sicut in Evangeliodicit incredn- mnic csl in populis Cliristianis, de primo et secnndo

lis : \os a palre diabolo e&tis (Joan. viii, 44). Addidil, adventu Domini Chrisli. Seqnciili vero parte ipseRex
usque in wternum non videbit lumen : quia sicut pec- loqnilur Christns, commoncns populos ui, victinii*

cata tenebrosa suni, iia peccatoribus sapieniije liimen pecijdnm dereliclis, sacrificinm landis debeant im-
aurernnt. El ideo dixii, m ceternum non videbit luiiun, molaic. Terlia seclione iierum devola quam diximus
quoniam 164 "^c in islo mundo illuminatus fnit , Synagoga reloquilur, imputanspeccaloribus neqniiias
aijns cor noxium caligo erroris obsedit. Siinili modo suas.

ncc in a'ternnm vidchit lumen, quod hic viiio suae pra- Expositio psalmi.
vitaiis li;ibere non meruit. Lurnen eiiim verum, quod
Vcrs. 1. Deus deorum Dominus locutus est, et vo-
illuminnt omnem liomincm venientem in httnc mundum Ne
Cdvit terram, a sotis orlu usque ad occasum qois
{Jvun. li), Cliristus est Doniinns, qiiem solummodo
1,
iiKarnationein Domini mediocri crcderet spslimaiione
iii Dciiaie sua videre sanctorum est.
peiisandain, poteniia ipsius anie prxdiciliir, ut toiiu6
YtT-s. 21. I''l homo cum m houore cssel, non intel-
iii rcdulitalis pravilas auferatur. Dii dicuntnr homi-
comparalus est jumeiitis insipicniibus, el similis p
lexil; ^^^,^^ f,ui i,„„is conversalionibiis graliam ^upernx Ma
faelus est illis. Postquaiu oninia qux fuennt dicenda jost;itis accipinnl; sicul iii alio psalino ait : £«/o dizi,
pnenionuit, pulcherrimnm ps;ilinuin repeliia versus
diiestis, ct (ilit Excelsi omnes (Psal. lxxxi, d). Ita ergo
pariiilaleconciusil; ut se peccalor a malo proposilo filii dicunlur, sicut el dii, qu a ntrnmqiie gratia prx-
removerct, cum notatam deforuiitatcin suain iicrala
siat uti.iuc, non natura. Deus antem dLoruni est Do-
iucrepatione cognosceret. ininus Clirisuis; ipso eniin cnin I'aire cl Spirilu saii-
clo vero diciiur Deus dcorum ; quod tamcn nonieu
Conclusio psalmi.
nnn omniiio Divinilalis est proprimn , sed huniaiia

Legcndus snnpius psalmus, ct in tlicsaiirario ine- lingun, sicni jam diximus, siiniinitaicm cjus ulira hoc

nioriac reponcndus, qnando ipse in principiis admo- iion potest indicare. Deus eniin Gr.pca I ngua dicitur

nct, ut cordis auribus andiatiir. Ipse enim tcstatus cst liinor; cl quoniam solus ipse timendus cst, in vieein

cjns ineriluin, qui euin nionuil sltidiose ab nniversis nominisverbuint;ile traiiMvt. Lcgiturenim inExodo:

innndi partibns audiendum. Totuin Iiabel (inidquid ad jYoHicn mcum Adonui non indicaii cis (Lxod. vi, 5)

jnspeclivam, quidquid ad moralcm pcrlinel discipli- ui bciai: us noiiicn esse secrcium, qnod ncc clcciis fa-
:49 LXiUS.TIO IN rSALTElilfM. rs.VI.. XLIX.

iDiiIis cognosciiiiriiidicaluni. icctttysc.',l oic;'per ]>ro- A anti^m itmi stlehii, qiiando sre!orat'S liicmrus e~l le
plietas ,
pff ajiorlnlos , cl , rjiiol osl polciiSiiis , |><T tn iiiiiem tvtcnum ,
qul par.<!iis al dnibolo et aniiel s

«.eipsiiin. Scqiiilur, el voca-il lcrrum. Terrtm iiic go- ei:is {Matlli. XXV, 41 ). Iiide ei .ilibi dicil : 'lacui, tnciii,

nus li"miniim Jebeiniis adveriorrt , <|iio<l p^T loiiiin iiunfiuid senper tatebo (/•^«., xiii . li)?N:im (|uod

orbem lerrarum vidotur osse diflii^iim. Scd |prnpier jcqiiilur, iV/r/ts in conspecui ejut ard.bil : niagni Juili-

iliudiiuod haljiiat, ['Osiium esiquod iiili:ihilatiir. Nam ois, siciil diclum est, prjfcLrus advenlns iiiyslioa vir-

qiiomodo vocasset quod aud re non poler.il ? lloc liiic describiliir. Ignis enim prarire diciiur; ui qiii esl

scliema dicilur meionymia, quando per id qiiod con- palea , se formidcl arsiinim. Addidii , ei in ciraiiiii

linel, lioc qnod conlnelur eJicilur. Addidit, a solis eju$ tempcstas vnlida. H.tc tempestas non venlis agiiur,
ortu usque ad occii.:um. Per sotis cursiim, uiiivcrsum nec procollis ssevioniihns exciiatur; sed divina po«
sign.ficat munduin ;
qiiia omiii Urr.T oriiur ol occi- lontia vehemciis consurgol sptriiiis, ul area Domini
dit clariiasejus. IIoc cnim fecil snnctx iiicaniatioiiis aequiiaiis ejus senlci lia veniileliir; lunc friiiiienla

advenlus , ui universas genles pr.uis erroribus sau- sequeslrabil a palcis, hoc esl bonos discernet ab im-

ciaias ad crcduliialis siiue remedia jiins Medicus in- piis. Quae judicalio merilo tenipeslnt dicilur, qiioniam

viiaret ; sicul ipse disil : Yeniie ad mc , omnes qui el iiiipiovisa veniet, oi in discepialionoin siiam nimia

laboraiis el onerali eslis , el etjo vos rcficinm ( Matlh. B celerilale rapUbit. \aMa quo i«ie dccenlor adjunc-

xi, i8). tum est; nam quam sit pot^-ns hinc d^tiir inlf^lligi, iil

Vers. 2. Ei Sion species decoris ejus. Ilic Jeroso- onine genus l.ominiim pro suis mentis morr»ciilanoa

lyma signilicatur, inlra quain civii:«lem idoiis isic pu- Coleritale discernal; siciil Apo>lo!iis dicit : /« mo'
ris nuniibiis velul aurea massa res, lendet. De hac mento, in ictu oculi, in novissima tuba; canet enim tnba,

enim urbe exeuntes aposloli speciem decoris Clirisli ei mortui rcsurgent {I Cor. xv, 52). In ciriuitu ejns

anniiniiavcrunt in loio orbe lerrariim ; sicul I«aias tempe&tds valida non incompetenlcr advcrlilur, qn -

dicil : Ex Sinn exibii (ex, et verbum Domini de Jeru- niam cum ipso jiisii sedentes , sicul promillilur in

talem (Isa. ii, 5). VeneraHda urbs sancium culinen; Evangolio, jiidicabunt.
ui iliiid liegis nosiri insigne (lomiciliiim, aricm me- Vers. 4. Advocabil ccelum surinm, et terram ut d s-

rilo dicanius esse lerrarum. Li lespice q> am coinpe- ccrneret populum suum. Hoc cerle facliirus esl in iilo

teiiier edoceinur. In superiore ver>u dixerai Chrisnrm jiidicio. Sttd terra ralionabililer forlasse dioilur sur-

DomiiiiJm Diiivcrsas geiiles tvocare, iiunc eliam de- sum vocalu, quoe niinc in imo loco noscilur consti-
sigiiat, unde docirina ejus lanquam de purissimo aiqu« luta. Ccehim autom cum st desuper, iibi iliiid surMim
aHlueiilis imo fonie por spatia toiius orbis efOuxeril. vocavil? Sed ccelum hic, omnt^m justum debemu* ac-
Uis enim dictis evaiigelica vcrba concordant ( /!-«f.
(] cipere , lerram peccatorem ;
quia il!e spiritiiali se
XXIV, 47), per omnes geiiies incipienl'bus ab Jeru- conversatione, Doinino prxstante, purinral, isle ler-
salem. Iiide onim prxdicari coepil Clirisius, cujus reiw viliorum qnalitaic sordescit. Et vidc quia iii pri-

spocies decora cognosciiur, lesianle alio psalmo : Spe- mo advenlu omnes indiscrcte vocaveral ; ut admo-
ciosus forma prtc filiit hominutn (P»a/. xliv, 3); ubi* niti, in hoc mundo se corrigere dohoissent; siciit in

sufflcienter cxpositum esl cur spcciosus specialiier Evangelio dicil : El exierunt in exilis viarum, el voca-

dicaiiir. rerunl quoscunque invenernnt bones et malos {Matlh.

165 ^crs. 3. Deus manifesie veniel, Deus noster et XXII, 10). In fine autein mundi cwlnm aivocat ; uljam
non silebil*; ignis in cotitpeclu ejus ardebit, et in cir- jiistos discernat ab impiis, ne ulierius, sicul bic,

cuttu ejus lempeblas valida. Synagoga fidelium post- conrusis habitalioiiibus misceanliir.
quam de primo niulla dixil, \enil a<l secunJiiin Do- Vors. 5. Congregale illi sanclos c}v%, qui crdinant

inini Salvaloris advenliiin, qu-m per flguram ideam tesfamenlumejussnpersacrilicia.^SwmSyv.a^o^^Ch' isti

diversis simililudinibus miral)ili iin:iginalione descri- verba faciiad angelos,qui niini-tenosuoin !incsa'cu!i
bit; ul nun tam fuliirus quam prseseiis esse videaiur. sanclos de universo niundo, siciil legilur, congreja-

Diceiido enim, manifesie Viniel , signilical illum in bunt. Dicil enim ipse Domimis iii Evangelio : Milfet

ITimo advoiilu cunciii n(/n fuisse manJesuim ;

quia jy angelos suos, et congregabunl anie eum onines gentes.

uijjesi s ejus carnea nnbe celaia e<t; sicul ei Apo- ei teparabit eos ab invicem, sicul pasior scgregal oves

siolus de inlidelibus dicit : Si cognovissent, nuitquam ab hcedis {Matlh. xxv, 32). Sequitur, qui ordiiiaut ic-

Dominum glorice crucifixissenl {

/ Cor. n , 8). Mani- ilamentum ejui super sacri/icia. Ordinare dicimus lesla-

(cste vero iiinc veniet, qiiando jam non cruci afligen- vienlum eos qiii actibus bonis rcstiluiint ea qii o ia

du-., sed judicalurus esl miindiim. Tr;icius senn i a teslamenli serie cognoverunt, wl !ios|)itv m susoijiore,

saorii;cii>, qiiod tolo die feslivii.ai vacarelur. .Vii/ii- eleenio^yuam dare, charilali sludere. IIol enim sii-

!/ste eniiii dicilur, qiiasi a inane dios fesius. Kopetit pra sacriliciura pccudum Domino coiislal aei eplunt,

Deus niiiter, ne sibi infideles piitarenl esse rommu- iit acliiiim ilti iiiagis probilas ofrt^ralor. Si>e, iilqi.i-
nem. Deiis cniraClirislianorum ipse esl Deus deorum, ilam volucrunt, potest hoc ct de Judxis accipi por
qiii ei munifeste veuiet, et non silcbit. Silet enim modo iroiiiam , id ost, per inisionem, (]iiantlo viioin rc:ii

cum muodiis isie peragitur , cum blasphemas ei sa- laudiiido siiggillal ; ac si dicerct : Eos Dnniiio con-
crtlcgas v< ccs scnieniije sevoriiate non daninat, sed gregate, qiii in officio sanctilatis commorantiir : oooih
ad coiiversioiiis mcdicinam suslinel peccatores. Tunc Irario voru (\\iji impia sunl agunt; ct iu oo (juod sa-
 ;

3r,i
ZZ\ M. AfRELll CASSIOOORI
comnienioral, quoe humilia o cordc piis allaribus of-
crificia Dco ccnsucta celebranl, sonctificandos se essc A
leruiiiur. Hoiocausta autem ditta sunl biicrilicia, qni;,
dijiidicant.
quo- postquam fnissent immolata ignis vpiiiens de-niier
Yers. 6. El amunliabunl cccli juiiitiom i'jus : ,

nmni Deuf.jui!rxesi.. Sujtcriora cxcolil, per coelos si- absumebai; i\\v£. Latine tola incensa dicunuir. Ilsc

gnincans viri'S juslos, (jniliiis-. vcrbi coolestis dispfin- Chri&ius vciiicns re.<puil, qui:! ipse vera vicliiiia ftiii.

satio condoDatur. Addidil, quoniam Dcus judex est Aliud esi holoraustum, qiiod Doniinus ante conspe-

ac »1 diceret, qui ucscil falli; el sicut omnia mani- ctum suinp seinper cssc pronunliat; sciiicet qu.indo
feste novii,, ita el sine foprcliensione Csscerrril. Hoc iiiens nosira divino amore succensa, peccala sua iri-

Deo cui nihil buiationc det^oquit, ct ad illius kolocausli slmililo-

eniin v<;rflciter ac proprie dc dioilur,

negator, niliil supprimiiiM-, qiiem nec factum aiiquod dnem (imiiia viti.i sua crutiatu corporeo exusia con-

latet, cui nee qnod jndicaiiii abscoiidilur. sumit.

Yers. 7. Audi, populus meus, el loquai ; Israel, el Vers. 9. Non accipiam de domo lua vilulos , neque

lesiificaboT libi : Deus Dsm tuus eijo sum. Vcnluin est de (jrefjihus tuis hircos. Per liuitc versum el duos alius

ad secundam seciionem, in qna jun Veril.is ipsa cx qui sequuntur, brcviter eiiumeral qnae se respuere

persona propria loquitur. Deus enim ,

qui verba sua profitelur. Ilsec figura dicilur bracbylogia, id esl bre-

non vult incassijm suscipi, ne (ut logiiur) pnrri pre- B vis it-culio; cum plura paucis amplectimur. Sed ne

tiosa dispcrganl, d;ci! ad populum ; Audi, hoc esl aiidilo hoiocriusto ad aniiqua huniana mens sacrilicia

devoie suscipe. Illos Cdim auJire dicinins qui yvx- recnrrerct, aperte renuii consueiudinem priorcm, ut
ccpla compleverinl ; sicut legitur : Qui kahei aures spiritiialiier inielligereiur quod in similiiudinc pr»-

auditrsdi cudiat [Luc. vni, 8). Populus mens signifn at missa gerebatur. Sed cum h«c duo respnit, universa

plcbein devoiam. Ef loquar, subaudi orofutuia; qaod prinii lemporls sacrilicia designai mcdis omnibus ex-
si niin iindieris, consequitur ad iuleritum tuun» , Ja- ciudenda. SigniQc^iiur enim a parie totum.
cenm. Israe! vero frequenter dixlrfius interpreiari vi- Vers. 10. Quoniam mea: suni emnes feree sHtarum,
dens Oeuni. Krgo si ma vides, audire non ne^lii^as ; jumeina in monlibus Causam reddit quare ab
el boves.

qiiia c^ntemplatio. rne;» obedifniiam tribuitaudienli. ipso tion exspeciai quadrupedum imiTiolaiiones , di-
T. Mificari vero cst lcsiiinoniurn dicere ;
q«od uliquft cens : Quia a te peteie nolo quod meum esse cog-
in judicio facdirus e.^t i'eus, quando uniuscujusque Rosco; quod forte panper non habc dum aul non
,

facta discernet. Tunc eniin fideiibu« suis lesiimoninm valuit capere, aut minu,>H potuit eDuirirc; sed peiil

dabit, cnm dicturus est ; Esurivi, ei dedisti rnihi man fifiem rectain, confessionemque devotarn, qur.m om
ducore (MaUli. xxv, 55), eisque simiiia. Sequilur : nes dare, ipso miseraiite, praevalent, etiam qui nulla
Deus Dt:us luus cgo aum. Sloc erat quod populum au- C tcrrena possessione graiulaniur. Sub hoc igiitir sensu

dire sub c.ontestaiionc pra;moneliat ; ut Deus iiie ge- per cnumeraiiones reliquas currit. A.iid\(i\i, jumenitt

lieraiis tt volentium el noieniium essct ipsius pro- in moniibus et boies; ne quis de facullale confisus,
pric qui eum pura meufc diiigert t. Nam tutn dicit, niinufc conscieniiie operam daret, dum se crederci
luus, fideiem sibi eum fuisse monstravil. Uepetitio pecuduiu immolalionibiis expiare, qiiod iniqua inenle
enim isia Deus Deus men!em soiidat, ne .semel
, .
deijquisset. i'otest el a!io modo imelligi : [eree silva-

dicta laberi^nlur. lUud vero svm, proprium Divinila- rum genlea significaiit, qua; in s.eculi istius ncmori-
liS esl vcr!>um, qijod lemporo non rnutalur, sed scm- bus superslitione lerocissima vcrsai:,antHr ;
jumenia
per adcst. .nqiie a^ternum manel; sicut Moysi le- in monHbus , suni simplices in Ecclesia c^tiliolica

spor.susi; i'.ti, Eqo sum qui sum {Exod. ni, 14); et consiiiuti, qui in cacuinine fidei liabitare noscuniur;

rursuii», Qui esi misil me. Sed perscrntandum esl cur t:oves indicaiil apostolos et prophetas, qni in agro
islud nonien essentire solus sibi vindicet Deus? Tunc Doinini .issiduo labore versaii sunt. Quapropicr hls
eniin quando dictum esi, eranl sngeli , prnnl ccele- alliisionibus compotent'^r apposiiis pr«'igurat Krcle-

Btia, crant tcrrcna omnla , sicut essc uecrela sunt. siam catholicam de diversis mundi pariibus culii-

Sed quia itla sola est infacta et seterna natura , nec gendam.
aliquando ooepit ex lcmpore, et in 166 *ribn.s per- D Vers. n. Cognovi omnia volalilia coeli, el spcciet

feonij. I>ci!as uiia siibsist'! , merilo solus csse dictuir agri mecum est. Cognovi, non ad infirmilatcin nostram

Dcus : qui;t , ul sil, r.nllius indiget, sed somper vir- irah?.s ,

qu;c ex tempore aliquid daia opportunilale

iu!is proprJLr- vigore consisiit. F.^-i ibs et aliud saora- cognoscit , sed Dominus rognnvii aniequam faceret
mci)(uin, quod una syliaba tribus liiteris continetur, universa, in cujns pnesentia erat oinne qnod poliiis-

ut sancia Triniias unus Deus csse docoaiur. sel cxistere. Quis eniin omnia cwU voljtiUa poiest,
Veis. 8. Non super sacrilicia tua arguam tc : holo- nisi so!a Majcsias, cognoscere? Qun versiculo cuncla
causta auicm tun in conspectu mco sunl senipt'r (ilo- conipiexus osi, quoniam el omnia volaliHa cielt diniH
liosus doctor et porfeciissimus institntor Judaicim meraliva quanlilaic cognoscii. Speciem aori secuin se
popiiliim volens a rebus carnalibus amovert', ct ad Ivibere professus csi : revcra secum, qnia ubique
spiritualia sacrunenla perducere, pecuduni sacrificia lolus est; sicut ae illo prophcta dioil : C(£lum et ter-

jam non dicit esqiiirend:t; nec euin exinde argui ramcgo iniplco(Jn. xxiii,2l). Sed debeiiiu> spirilua-
po.ssc lest.\lur, ^i niiiiimc aiiim:diuin viciimas immo- lilof ista iraclare ; volatilia cceti periinenl ad sup.er-
(aret: iicd holocausta illa potiusin comperiu suo danda nas mirabilesquc viriotes, ul sunl angeliac p lesiaies.
 ;

353 EXPOSITIO IN PSALTERlfM. PSAL. XLIX. 35*

qux motu celeri sancta voluniaie-spirttualiter trans- A (^uenti:) non potest liabcre coir.miiniii. Oicit eiiiiii
ferunlur. Spcciet aulem ui)ii respicil ad geiilcs quae DcHS : Si esurier9, non dicam tihi ; el paiilo post non
eraat CJirislo Domiiio crediuir.e ; revcra sptcies, nuo- miilala persona idein ipb<e ditil : Jmmola Deo $acn-
niain per hominein bene accipiiur decus oinnc ler- licium laudix ; in scbscqtienti vero subjuniit, Pccea-
raruin. iori autem dixit Deus. Nosirae autem ordo locuiionis
Vers. 12. Si exu)iero,>wn dieain libi : meusesl enim posccbat ui diciTCi : Si csuriero,non dicam libi, eic.
orbis terrce, ct pleniiudo ejus. Deus iile dcorum, sicui eJ, itnmola mitii sacrifnium lauilis; ei, peccaiori tlixit:

freqnonier diximus ,
propier iiilelligcniiam nr>siram Quare tv cnurrr.ijuslUias mtas? Unde iil ui unns ;il-

velle suum per humKnas consueludinos di^nalur ex- que ideiu de se loquens, velut alierius persouam vi-

priinere; »t se dical csurire qui carnem pascit uni-

,
deaiur ir.nectere; quod inler propria Scripiurjc di-
versani, nijuscuntcniplaiio spirilalium ^ubstan.tiarum vinx reclc nnmeralur.
suavissiniiis cibus Cii, et coiitemplaiiva refeciio. Se- Vers. 15. Et invoca me iii die tribniaiionis tutp; e(

quitnr,»ieMs est eniin orbis terrWy ei pl^niludo ejns. Hic eriviam fe, el magnificabis me. Poslquam dixil quali

curiosiiuiem superfluani redd'iaraiione convincii, di- sacfificio placareuir, nunc oblaiionis ipsius praimium
cendo : Cura te pel.im sacridcia pecudum, cum lolus poiliceiur. FVaecipil eniw, Invoca mc, ne quis spem
orfe/i meus e-ise noscaiur? Picmiudo ejus, divcrsiia- B i-aberei in lerreno sclaiio, ubi cadtica suni univcrsa,

tem significat oreatiirarum. Cessel ergo hominum el pliis iiif5rm.i soiaiia. In uie iribuldiionis tua;, id est

sulliciiudo siiperfliia de peciidum immolaiione cogi- quando le altcr ainigit, noH cum ininiicum evasisse
tare ; cor eniin recium nos sibi Diviniias mavult of- morderis, Nostra eni.m tribuiatio illaest quae propria;
ferre, unde el ccgnosciiur deiiquisse; quaienus quod salutis fonnidine genrraiur, noii quae cariiaiium re-

anle fuii petcaits delinqueniibus horriJum, s.iiuiari rum itmore conciuiiur; sicut dicit Apostolus : Tij-
(iat emundaiione purissiraum. El memenlo q)iod per sliiia cnim qnw secundum Deum est, poinilentiam iii

bas allusioiies prtcdestinatorum numerum signiticat, salulem stabilem operatur; ta:cuii aulem tristilia inor-

aoD de so!a Synagoga Judxorum , sed de cunctis ietn operctur {II Cor. vil, 10). Eripiam te, quasi cir-
genlibus csse complendum. cumdaium a sateltitibus diabuli summa celeritate ii-
Vers. 13. Sunquid manducabo carnes tauroruiHf berabo. Et rnagnilicc.bis me ; niag.num me in aoternum
aut tanguinem hiicorutn polabo. Quam mullis modis esse pronuniies. quem et a poeiu iibero, el in bcaia
toluniaiis su.ie dignaliir reddere raiionem. (luomodo requie collocabo. Hunc auiem versum iiigenii pro-
gTJla erunt qiia; non sunl necessaria? Nunqvid Deus missione ditissimum, quidaiu volunt ad ultimx vilx
taurorum carnibus pasciiur, aul sanguine polatur hit- noslnk! lempus aptare, cuni anima de hac luoe traus-
corum .' Sed pcssunt nobis lixc repudiaia proficere, C i^ns spiriluuin immundorum corit;Miiione tuibaiiir

cum hsec acieperint indigentes, cum esuriens pasca- sicul anim;e [Ed., corpus] Moysi legilur obvialum.
tur, sitiens poteiur; ei in paiiperibiis Deus accijdt, Ecce quam parva petit a nobis Dominus, tara irjgenlia
qu.'e sibi in sacriliciis non permitiit offcrri. pra^staturus.
Vers. 14. Immola Deo sarrificium landis, el redde Vcrs. It). Peccatori autem dixit Deut : Quare tu
Altittimo vota lua. Hactenus di\it quae lespuil , nunc enarras justilias meus, et assumis testamenturii mcum
dicit illa qu3P poscit. Angusta qiiidem in verbis scn- per os luum? Ventum est ad tertiam sectiomm, ubi
leniia , sed sensu multuni probaiur esse laiissima ilerum Asapli, id est devot» Synago:a rcloquiiur. Et
Nam qiiis immoliii tacrificium laudis , nisi qui a ter- quia superius dixerat Dominiis hiudis homiauni in
reois viiiis fnerit se^rcgaius; ijui nioritur mundo, vicem sacrificiorum se posse suscipere , no forie
ut hosiia fiat Chrisio? Nun enim placei Domino , si peccatores hac promisbione confisi dicerent : Sula
laudcs ejus turpis persona decaniet; acium videlicet laus el non probabilis nobis aclio cogno.<icilur impe-
«jurerii probabilem, nnn dulcisonam vocem. Srtcrifi- raia; hoc necessaria ratmne decl.iraL, problliendo ne
cemus crgo Domino, laiidando qua sapicniia cuncta lingiia eorura prxsunicrel Oeo laudes canere, quibus
disponat, qua piciate peccaioribus parcai, qiia ftsr- lurpis conscicnlia polerat obviare, Qu;e tigura dioi-
Non eniin solum sorri/ir/yfK
titudine diaboluin vincat. i^ tur ptTCunciaiio, id cst quai allerius personne n:>n
dicendum quod pecudes mactat sed omne sa-
esl, ; paliiur exspectare responsum. Interdicilur enim scc«-

frum factum qnod nos pia obialio commendat. Vot.T. Icr;>tis ne se pr;«'Sura.int scrmonibus miscorc divi.nis.

quoquc reddii Attissimo, qui ei talia immoiando prae- Sed ailius inlende, quia de iliis peccaioribus hoc di
parat qualia propitius ipse pr^cipil. Aildidii tua, ut ciiur qui inferius des-ribuntnf, de quibus ait : htet-
non qu^preres furiassis exiranea, aul Itircum pinguem, ligiie hirc, omnet qui o^jiiviscimiui Dominum. CxttTuin
aul vilulorum sanguinem , el caelera qna; extra nos conversis ac poenilcnlibits i.iudes non inierdicit di-

167 fsse inlollecliialis ratio compreb-jiidii. Tua vina ctcmenl;:i lli eniin nui cor.le dur;iti sunt, Ciab
vcro retolil ad cordis arcnnum, quod u\ »nim:e pe- scelerum suorum praviiaie non desinuni, proliibeniur
netratilius jacel, quod csira non quaRritur, qnnd paii,- Domini narrare justitias, id est vcl commum Sftrmone
per et dives ncqualiter habinl : tibi in.igis dilioi «'ge- aliquid de illa Majcstaie ptoferre ; quia os debetesse
nusesl; uhi ille muko c^isior esi, qui corde noscitur jnsliim quod justilias Domiiii enarrare priesumit. Se-
inclinalus. Sed cun>idercmus subliliter, et inveniinus qiiilur, ut nec Tetiamen.um ipsius indigna prxsumptio
hic quoque proprijc locuiionis esse genus, quod elo- contrccict, r.e per os sccieratum aiquc bia3phcmuai
 ;

35P. M. AURELIl CASSIODORI SiJb

saiicta el veneranda verba progreJi posse videanlur ; A cinnavit ;

quia degtiicnlium mos csi sic falsa com
i-iciit alibi scriplum csl {Ecrli. w, 9) : Noh esl ipe- ponere, ut aliqiio lepore vcrborum audit^nlium auri-
ciosu lirus in ore peccaloris. Teslani' nium vero vclus bus blandianlur; sicul in qninquagesimo quarlo

el iiovum significal ; (|uia dum uiiuai su.spciise dici- psalmo dicendum esl : Mollierunt sermone suos super

lur, ulraquc mtiiioianliir. Pnlesl hoc el dc iKcrcli- oleum, et ipsi snnl jacuta {PsjI. liv, 22).

ci» doctoribus diil, qiii lcgcui Dci docerc pra;sumiint. Vers. 20. Setlens adversus fralrem tuum delraht'
Assumere cnim pra'SumprKiiiem signilical indevoli. bas, cl adccriius /ilium matris lua" ponebas scandalum.
ISam lcclionem credonlibus non videliir jiilerilicere, Scdcre mor.,nlis csl; cl ideo cul; alur gravius qui in
in qua peccatores maxime dignalus est comnioiieie. derog:Uione [id caI delraclionej a!terius non casu
\e!S. M, Tu viro odisd diBciplinnm, el })rojecii,ti ali(iuo iaciente diiapsus esl, scd diutinus fratris sui
sermonn meos jiosl ir. Incipil enanicralio eorum qui- delraclor inscdil. Fiatrem hic, omiiem «arne proxi-
bus Dei verbuin iiilerdiciiiin essc cognoscitur. Odil mum debonuis accipere, qma el de spii iluali diclurus
discipitnam qni ad correclioncs juslas iniqua prx- esl. Sed iiispice boc vitium qua exsecratione dam-
simipiione reniurmurat, et non vuU Dominum in se nelur ; ut inter peccatnres maximos baberi possit,

vindicare quod peccat. Sic cnim nobis provenit sa- qui se in laii pravii;ue miscueril; ^^iciit el aposiolns

lutaris emundalio [cd., emendaiio], si illud qiio cor- U Jacobus ail : Qui dclraliit fratri, detrahit legi, el ju-
rigimur utiqiie plus amemus. Mc''.usesteniin hic pa- dical teijem {Jac. iv, II). Sequilur, el adversus (ilium
nunper affbgi, quam in illa judicatione damnari. malris tua ponebas scandalum. Filium matris, sobolem
Projicit eliam sermones Dei posl se, qui divina jussa dicit Eccle^iae, cui per regeneraiionis partum fra-

coittemnii, cui aiiie oculos non est, quod semper icnia charilate conjungimur. Ponii ergo scandeUum
convenit intucri. frairi suo, qai boprelicas praviiates, vel alias iiitcr-

Vers. 18. Si videbas furem, simul currebas cum eo ceptioQes, quibus innoccns capialur, exci gitai. De
tt cum. aduUeris portionem tuum ponebas. Qui minora talibus eniin ipse. Vir .^apiens dicit : Qui sepliisiire

vctat scelera, muilu magis poiiora condtminat. Nam loquitttr, odHfitis esl hujusmodi {EccH. xxxvn, 23).
rurlum ad homicidiiim quid esl? Aduiterium ad Eiproprie dixit, ponebaa, propler laqueos insidiosos,

sacrijegium quanium esi ? Sed ila debei ac- qui absconduiUur arte vcrborum, ui incauta simpli-
cipi, ui in bis duobus piobibilis, omnia crimina citas occu lis nexibus obligeiur.
vcluisse videalur. Maec figura dicitur A parietotum, Vers. 21. Ilmc fecisi, el tacui ; existimasti iniquita-
qua; in pr»6eiili psalmo el superius probatur esse leir.t quod ero tibi similis : arguam le, cl slaluam itlam
jam posila. Argnit eniin peccatorem, quare simul ccntra faciem tuam. Cunsidera quemadmodum bic in

tum lurc concmral, id eslcur ad f.iciendum scelus C una sentenlia, quxlalius fueranl enarraia, recollgit.
sociata voluniate jungaiur; ul quod forsiian iile sobis Dicil enim, cum multa facerent peccatores, Dominum
iuiplere non poterai, ad efTecium sceleris, isto auxi- juslum Don injusle distiilisse judicium; utconversio-
lianle, perveniaf Quod aniem dixit : Ei cum adulierii nis lempus invenirelur, dum daronatinnis pwiia sus-
porlionem tuam pouebas, subtililer ,perticrutaudu'n peoditur. Sed de isia benevoleniia Creatoris, .
qux
cst ;
quia si quis dando pccunias, aut consiliando, opinio pravis mentibus nascatur, expouii.Dicit enim;
aut laudando.adminicula pr*bet adultero, quibus Exisiimasti iniquitatem, quod ero Ubi similis. Usus
sua voia perlicial, babcre ibi siue dubio dignoscitur isie mortalium esi, ut quolies mala commitii paii-
portionem. Nam si cui laculias suppetil, ei a roalo mur, nec eis aperte rcsistimus, similitudine morum
non revocat excedenlem, ct ipse quoque parliccps illis conseniire videamur. Hoc nunc iniquara uien-
probatur ciroris, quia dcbemus banc conscieuliam tem de Domino seniire conbrmai; ul quia diirert
charit.nti, ui ncqnc nos , neqae alios perire pa- vindicare,et ipsi credanturscelera bumana placuisse.
tiamur. Sed huic pravo intelleclui datur justa sententia. Sa-
Vers. 19. Os tuum abundavil nequilia, et lingua tua perius enim dixit verba sua posi peccatoris lergum
ccncinnavil dolum. Prius de furto alque de adulterio fuisse projecia : nunc sorie coniraria, peccata d:cil

argiiit peccatorcs ; nunc etiam de conscientioi D unicuique anle faciem suam collocanda. Per hanc
pravilalc, et lingua) subdolositalibus accusanlur. Os autem senlenliam fiiluri judicii cognoscimus qualiia-
liic cogitaiionem cordis dcbeiniis adveriere ;
quia de tem; quia omnis peccaior ante se videbit stare quod
lingua postea diclurus esl. Tunc eiiim nrquitia cogi- se pulabai oblivionis benelicio praeieriisse. Horror
tali.mis abundat, qiiando in istius sxcnli delcctatio- immcnsus, formido inxstimabilis ilia homines videre,
nibus mens humana progreditur, el rer diversa ge- per qnae se norunl ad xterna supplici.i pervenire.

ncra peccatorum iniqua volunlate grassatur. Sequi- Vers. 22. Intttliijite lnrc, qui obliviscimini Domi-
lur, et lingua tua cincinnavit dolum. IIoc multis num, ncquando nypiat, et non sit qui eripial. Hic
modis dcbct intellii^i ; nam ct qui f.ilso laudat, do- facia cst apo.>^tropbe, id cst conversio ad ilIo> scilicet
liiin facil; ct qni maligiia con^ilia prccstiterii, in ca- pcccatores quos superius velat Domini n-.rrare pr.c-
dem iiiiquitule vcrsaliir; ct qni malo agendo bene conii. Dicii enim : Inicligiie. id cst fidtliier obedite.

loquiiur, in bac pr.ivitate foedalnr ; cl quidquiil po- Ei nc lioc omi.ib s pocca'oiibus crederes «licium,
siromo verum ac simplcx non fuerit, dolosis moribus addidil,<7iijt)fc/irisci"ji«i DominHm. reccator oiiim qni
applicatnr. Aptissime 1Q8 •'^uicm posiium esl, con- siipplicat, cl se bumili saiisraciioite osiigai, n. n
557 EXIOSITIO IN rS\LTr.l\IUM. PSAL. L. 358
obliviscilur Dominura. Cl iJeo de-quibus hoc liicium A slauic Bomino, cognosrere mcreamur. Et (|nia so
sii, brevi cnmplexione monsirnvii. Immensum cri- rex el propbcta, sicnl liegnm testaiiir bistoria {11
nien, necl gciitia non ferenda oblivisci Dominum, qiii Iteg. X41, 13), biimili saiislactioiie 169 rrosiravii,
aiiimam dedil, rarnrm pastit, ei fiJeles ali omni ad- et peccatum suum iurre|iaius, publice noii erubnii

versilaie defendil. Ameiilia est ccrie illnm memoria conliicri; meriio eum sancti^simi l'atres bonoranduiii
carere, qnem pra-seniem semper conslal exisiere. bguraiioiic sacraiis^ima ctn^uerunt. Inier alios si'
Sed qui obliiiscuntur Domvum, nisi qui proccepla qiiidem beatus llieronymus Bersabce figuram Eicle-
ipsius inii|Uii pra>snmplione ronUmnuni ' Stqiiilnr :
si.e, vel biimanae cariiis babuisbe demoiistrat {In
Sequ^ndo rapiat, el non sil qui eiipial. QiKindo dia- Ainos cap. viii, vers. li) : David vcro, sicut inullis

bolus rapil, esi qni cripial ad salulem : quaiido Do- locis consiat :iptatum, Domiiii Cnrisli porlusse dicil
niiiuis ad vindictam iraliii, non esl qui liberare pos- imaginem. tt sicui ilia, dum in funtc Cedriii lavarc-

sit addicium; (juippe cum el ipse auctor crimiiium lur, exuia vestibus David placuil, ct ad regios esi
a-ler la cruciaiiime ti.imiieiiir. c :inpulsa veiiire complexus, maritusqiie ej'is princi-
Vcrs. 23. Sacrificium luudis lionftrificahil mc : et pali jussioiie trucidatus est « ; ila el Ecclesia, id est
illic iter etl, in quo oslendam illi salutare Dei. Hoc congrcgalio fidelium per lavacrum sacri baptismatis
coiitra illos iioniiur, qui indigni laiides Domini ca g niuiidatis sordibus peccaiorum Cbri^io Domino no-
nere pra-sumebant. Sairificium laudis honorifxcahit. sc.iur esse sociata. Congruum siquidem fuit illis

me; iion quale sce!er:iti canunl, sed qiiale pura mens lemporibus, ut per actum hujusmodi indicar.ntur
consuevit ofTerre. Ipsum eiiim sacrificium laudis ho- Doinini futura mysleria ; el spirilualiier ad magnum
norat Dominum, qnod pnriiaie fidei, et actionniii sacrameniurn probareiur referri, qiiod inler hominc»
probiiate fuerit imuiniatum. Sequiiur quoque, et Hlic culpabiliter videbaiur admitti. Nam et Osee proplieiae
iter esi. Iter appeliat beaiissimam psalmodiam, S(?d jussit Deus uxorem sibi accipere merelricem (Ose. i,

h«c via ulii ducat ( xponit, quo ostendam illi salutare 2); ul signilicaretur Ecclchia geniium peccatis suis
Dei. Gloriosa semita, qux ducii ad coeli terrseque sordida, conjuuciioiie Domini esse mimdanda. Iloc
Creatorem. Verum islud iier, qaod dictum esi, non eliam in Juda et Thamar nuru ejus, vel aliis simili-
pedibus, sed sanctis menlibus arabulaiur. Quod si bus gcsium esse fignraliier invenimus; sicut Aposto-
puro rorde gradiamur, nos ducii ad Chrisium , fiiqoe lus dicit : Umnia in figura coutingebant illis (/ Cor.
nobis illi scala Jacob quaj ascendenles perducebat X, 11). De bac eiiam figura David et Cersabee s>aii-

ad cikIos {Gtin. xxviii, 12). ctus .Auguslinus in libris quos adversiim Fausium
Conrlusio psalmi. Maiiicbaium scripsit (/i6. xxii, cap. 87), inier aliadi-

n /. . . „ . , •
r I'gentissime dispinavit. Liide sive isia siniiliiudo,
Probcuus omnino psalinus, ,
si eum vellet improbi- '
^ , c ,^ ,
sive alia fuerit, valde iniindo proluit, quod laliier
tas cognoscere Judxorum. In principiis enim de Do-
saiisfacturus erravii ; ul de unius lemporali vuliiere
mini incarnatione locutus est. Ipse quoquc Salva or
generaliias aeternam sumeretsospilaiem.
adiiionet, ut victimas pecudum deserenics, cordis sa-
Quanta, r 'go, bealo viro in agniiione culpai suae
populus devotus exs-dvat. Pcccaiorcm vero,
crilicia

qui Cbristo non ciedidii, a prjedicalione Divinitalis

fuvi buiiii^ilas, ciii lania esl posi veniam in satisfa-
ciionc constantia? Peregrinum et insoliium iilic
exclusit. Deintie quale sacribtium laudis immoleiur
ailultcrii fuisse crimen oslenditur, quod lanta incn-
osiendii. Posiremum qnemadmodum peccaior judi-
lis inientione defleiur. Latronis quilem iios invitat
cetiir apeniit. Qui.l adhuc, Judjci, dcsipilis?
Cur ve-
rcpentiiia confessio, Pelri lacryin.is subito gaiule-
sirum inleriium non timet s? .\udite Synagogam de
mus fuisse respectas, blandilur iiobis momonlanea
incarnaiione Domini el de luluro judicio personan-
lein. Visiim jam crediie, qui prx>d clus est adveniie.
humiliias publicani; David autem, dnm sua peccata
nilitur prolixius d< lergere, dedit unde segeneraliias
NoM suiit longe remedia quaj petalis, sequcns vos
possii absolvere ; feciique ut lacryma; sua;, dum |»cr
psalmus absolvit, si ad p rniientiDe beneficia feslinelis.
posleriorum ora decurnini, nulia lempoiis prolixi-
Quid vos a generali medela dividiiis? Ipsum ct v«.s
»3lva, [mss. A.,B.,F., solvatj, quo.i et nos l.bcrai. In D !•''' '''''"^ Consideremus ctiam quc fueri. bumi.
liiasin propheia. Cor principis vox quasi privaia
commiine dicamus : Miserere mt'i, Deus, secundum
conlerruii, et iraius esl potius bibi, qui se cognovii
iuagnam viisericordiam tuam. Baptismum qnocrite,
cariiem qinm
jusia objurgaiione culpari. Tam ingeniium populo-
crucTixistisassumite, sangiiinem quem
fuilistis
rum recior sibi erat vehementissimus lortor, exigen.s
ebibiie. Pia confessio polest absolvere, quod
a sc poenas quas jussione vix ferre poterat aliena.
vola constat impia coinmi>i.sse.
Vulgo mos est pcccata sua callidis allegationibus ex-
rXPOSITIO IN PSALMUM L. cusare rcx aulem potentissimus
; in coii>pectii omiiiiiiu
In (inem, psalmut David, r.um venil ad eum yathan se potiiis eligit addicere : reum, cujus
coiisiiiiicns se
propUela, cum iutravii ad Bersabre.
consue\erai popul is formidare judicium. Quapropier
Operae preiium esl liuiic psalmum paulo diiigentiiis ideo a Doinino absolvi ineruil, quia sua vitia non de-
perscrulari; ul virtulis ejus profunda mysleria, prjt- fendit. peccaia in rebus laeiissimis plus cavcnda

Ed., in loco qno ab hoMibus perimeretur coinlilutus est.

 ;

5o9 M. ALRELli CASSIODOKl 360

In Saulis persecutione numerosas virlutes eKercuil, A ctus vir explicare aon potcrat ; sed facile per eam m
qui posiius iii regni securiiate peccavit. Qiio facio credebal absolvi, per quani bumaiiuoi genus jara tunc
doccmur fciicllatftrn niiiiiili istius non oporleifi per- cofjnosceliat pos-e iiberari. Quod autem dixit : Miu-
qwiri, quantlo magis in aflliciione proliciiur. ei in rere tnei, Dchs, secundum maijnam miteTicordiam tuam;
prospcritaie pecattur. Meminisse auteni dcbenins in argumentuin est A conjugaiis : miiereri enim. a mi-

Iioc psalmo siaiurn asse, qni diciiar concessio. Con- sericordix fonie de.scendil. Sequitnr, et secundum
cessio est eiiim, cum reus iion id quod ferit aliqua mulliludiitem miseralionum luarum dele iniquitatem

concertaiione defeiidit, scd ut ignoscaiur postulat ab- meam. Qoid non poierat dare, quando secundum se

solute. Q lod generaiiter in omnibus psaUnis pceni- Doininus roj.^Tbatur ignoscere? 170 Multiiudo en^iH

lentiuni reperiri pos-c noii dubium est. indulgenlioe divinje, magnitudincm peccalorum quain-
libet exsuperai; nec valcbal delictum percelbjre,
Divisio ptaltni.
contra quod petebatur tania misericordia sultveiiire.
Quinrjue inembris hunc psolmuin congrua nimis
Quod argumeiiium dicilur A parie majori. Mullo
respicimus dispositione forniiiinm ; ut, sicui qninario
eniin major est misericordia Doinini, quamvis pec-
sensu pec aiuin omne colligiiur, sic toiidem p:iriibus
cata nosira videantur Ingcntia. Precaiur ergo in
conlracta iniquiias expietur. Priina «sl saiisiaclio
B omnibus delictis suis pietaiis multitudinem ;
quia per
periectissiin:e huiniiitatis. Secunih confid^iitia mi'
iiropbelam pra^seniis nequilij: soscepcral remis^io-
seritordiai Domiiii, quam fideles semper habere pro-
nem ; ut ct illa mcrcrelur evadere, quae diversis
n{.uiiin est. Tertia petitur, «l a peccatis ejus saum
teniporibus se meniiiicrat perpetrasse. Prudentissime
Dominus aveilat aspcciuin, sed ipsum potius sancta
autem debclis nuilum volebat remanere vestigiura :

Trinilas miserata respi^iat. Qnarla suhji:ngit oranes

qaoiiiarn ille soliis in libro vilse conscribitur, cujus
peccatitres ad desideriuin supplicaiionis magis ac ma-
ornnia peccaia delenlur.
gisaniiiiandos.sitani.ingensilliromiitereluriniqnilas.
Vers. 3. Usquequaque lava me ab injuslitia [mss.
Qointa parte causa mer?»oratur Ecclesije, qua; per
A, B, F, iniquilaie] mea; et a delicto meo munda me.
ejus erat semen adventu Ooroini construenda : ubi
Sludiose debet dilui, qui criminum vencno fuscatus
jam lajtus aliari ejus offerendos vitulos poiiicetur.
est ; quia incuriose non ahluiitir, qiii tenebrosa in-
Sic ei supplicatio devola concludifur, ei venlura sa-
£ee!ione maculaiur. Usquequaque, undique, ab omni
lulis gaudia nuntianlur.
parte, ut ei illa simul ignosceret, quae prius se no-
Expciltio psalmi,
verai admisisse. Potest enim aiiquis sic lavari, ut
Vers. \. Miserere mei, Deus, secundum tnagnain iamen noii sitomnino purissimus. Sedaddidit, munda
misericordiam luam. Q ?np^(!uatenus in eo nihil remanere posset immundum.
Vers. 2. El secundvm tnuiiiiuduiem miseralionum Sed sslud lavacrum, quod sic abluit raacula? pecc«-
luarum dele iniquitatem meam. Ucx ille poieiilissiinus, torom, ut supra nivem possii dealhare quod sordi-
et niultarum geniium victor egregius, cum se audis- diifn est, saluiiferi baptismaiis cognoscitur indicare
set y Nai!i?ni propheia redargui, peccatum suum non pBritatem : ubi sic omnia et origiDalia delida, et
erubuii publice confiteri, nec ad noxias excusaiiones propria admissa mundantur, ut iili nos resliiuat pu-
cucurrii, ad quas maxime impudens fesiinat huma- ritati in qua primus Adam noscitur esse procreaius.
niias; sed repenle saluiari humililaie prostralus, Scd utinam conservaremus tanti muneris dignilatem,
ip&um se offertns Deo, purpuratus picnitens piis la- ne nos iterum pulluiantia peccata fuscareoi. Petit
crymis supplicavit. Fidelis enim servus non assumit ergo propheta in priefiguratione sacri bapiismatis
c.tllosas iiificias, scd cito inlelligU commissa delicta, mundari ab injusiitia sua, ne, in securitate renussui,
Mirabile iniiium ! Dicendo enim liiiici : Misercre mei, negligens videreiur esse posi veniam. Nam maxime
locum examini cognoscitur absiulisse. Vox isia non debet caveri ne finitima nostra reddaniur obnoxia
discutiiur, sedsubtranquillitatcsi'.mper auditur ; sola- sicul Saiomon dicit : In fine suo laudabitur omnit vir

que res est per quam possimus rei sine aliqua con- {EccM. XI, 50).

liariet:iie dcfeudi. Peiebat quidem misericordiam , jy y ers. A. Quoniaminiquiialemmeam ego agnosco, et

quain defi;iire non poteiat ; sed lamcn peccatis suis peccalum mcum conira mc est sempcr. Scicns propliela
cam grandiorem oinnimodis senliebat. Quanta enim sic Doniinum pjum, ut tamen et jiistus esse non de-
6it, ut dixerunt sancl ssimi i^aircs, quis cnarrare suf- sinat, SDquitaiem suis supplicaiionibus congruenior
licial ; ut inundi Crcatorem de co:'lo deposuerit, et admiscuit; ut f.icilius aiulialur, quod jusiitia inierve-
terreno corporc induerii Conditorem, eunique qui nieiite deposcitur. Putiiiodum quiJem scit esse pec-
ajiernitate Pairi nianct a^quaiis, inortalitati coa^qua- caliim ; sed ideo a Domino dicit esse paroeniium,
veril, et pro nobis forinam servi mundi Doiniiio ini- quoniam a se confirmat esse damnatum ; sicui Salo-
posuetit; ut ipsc panis esiiriret, fons vitae sitirel, mun dicil : Juslus in principio sermonis accusator est

virtus inlirinaietur, oninipotens vita inoreretur? Qua; sui tPror. xviii, 17). Intendaiiius ergo quod dicit :

deniquo inajdr inisericordia, qnain propter nns creari Ego aijr.osco. IVccalaenira illai.unl fortiora.qu* agiio-
Creatorein, servirc Doniinatoreiii, vondi Redempto- scemes adinilliinus, non autein illa qux per igno-
rcin, limniliari Exallaiorein, occidi Yivillcalorem ? ranliain perpeiramus. Sive illiid dicii : Scire omnfs
ila^c eral illa magna mitericordia Domini, qiiam san- possunt peccaia sua;8cd soli il!i probaiuurflflnosfcif,
 ;: :

^^^^
?,i;\ F,XP05!T10 IN rSALTERIUM. rS\L. L.
qiii ea vi.lenMr propria exsccraiione daminre. fer- A ap.ini oi a.l Domi.ii p.as«iioiiem, ciim JM('.;calii$, oi

fi,Tia ciiim pociiitoiiiia esi fuiura cavere pcccaia. tiiundiim damnalus absolvil.

cl lugiTe pracloriia. rrimo ciiiin posl ipsum fuit sco- Vers. 6. Ecce enim in iniquitalibus conccptut snm, et

lus, quainlo propliela iiilerroganlc re-pondil dignuin in ddiclis pepcrii me malcr men. Ilic invidia pecc:ili

esse m(Tle qui alieMam ovem paupt^is concnpivit minuilnr, quando proprium crimen deliclis gcnera-

(// neij. xij, b), iiinc qiianclo peccaUim jnnim non libus co.nparaiur; nl ipsa muliiiudo el coiifoi^sio pec*

credcltai e>se deflcndnm : modoaniem eum pocniiet, caiorum miser.*»tioiiem hoiiijudicis commovcrei. Ergo
fuiii prosiraius iiumilitcr iiigomis(il, conira se slare istc sensiis csi : Quid uicam me modo frcisse qnjB

dicii (ielicta, quasi (jiniiiil:Mn fic;iiral;un imngincm. arguor, qui jam ex oiiginali peccalo in iiiiquitatibiis

Semper adjecil, lioc esiqiiol jugilor aspicil, et cmi probor esse concepius ; ni aiiie pocc.iia coniraxerim

ociilos cl:iudit. Sed respeclus is'e continuus pecca- quam vit;ie priiicipia ropcriss.cni? Qiiod aigunicntum

(orum peiseveranliam pi;c supplicaiionis osiendii dicitur Ab antecedcniibns. r^eqne enim novnm est

naiii qiiolies nlir. corde re«picimiis, loiios comuiissa illura pcccarc, qui ininitinitaiibus conccfus el in de-
(lepiiiramus. Dixil enim Dominusiii superiori psahno ; lictis eM genitiis. Quid linmilius, qiiid simplicius
Arguan^le, ei sluluam illani couhafacicm lunm{l's'il. qiiam de uiio peccalo redargui, et simnl omnia ccii'
xLiv, 2J); quad liic sibi vir sanciissimus ipse lacio- B fiieri ? Meriio ergo i«.ii sic fuoile vldelur indiilium, qiii

bai, cuin dicit : Et peccalum meum contra me est posi abs'>luiionis donum nndiis modis se niiiinir

scmper. Jiiste ergo se pciebal absolvi, qni jam bic J71ostendcrc criminosuin. Aiidiani Pelagiani,et ire

foriiiam illam visus est sibi fecisse futuri judicii. Il;rc contra manifestam vcritaiem erubcscant. Quemadmo-
<i>;ura dicilur procjtalepsis , id esl prx'OCCU|iatio. diiin enim potestfieri utin quaiibet:i*taie parvnlanon
Hic cnim quasi jam in vcnturo judicio coiislitu- cgcainus absolvi, qul huiic mundum delictis gravan-

tiis, delicioruoj suorum aspcclus telerrimos perli- libus ingredimur oneraii? Job qiioqiic simili voce
mescii. profilctur : Neino mundus antc le,uecin[an$ cujusest
Vers. 5. Tibi soli peccavi, et malum coram te [eci iiniuR diei vila snpcr terram [Job xiv, 4). Vas etiani

ul justificeris in sermonibus luis, et vtncascum juUica- electionis Paulus apostolus inier multa commemorat
ris. Ilic iierum enihymemaiicus syllogismus apparet, dicens : Fuimus et nos adquando naiura filii iroe, sicut

quem in vigesimo psalmo jam dixiuius. Cujus pro- et Cifteri (Ephes. ii, 5) ; itera ipse Paulus apostolus :

posiiio est : Dominns justilicatur in sermonibus suis, Per unum hominem peccatum mundum, et
intravil in

ct vincil cum judicatur. Huic subjungiiur in conclu- per peccalnm mors : el iia in omnes homnes mors per-
sionc pracinissa sentenlia : Tibi igilur soli peccavi, transiit, in quo omnes pcccaverunl IHom. v, 12). Ipsu
ei nialum coram te ci. Hoc in reddendis syllogismis C etiam Veritas in Evangeiio lestalurdenniiiva scnlen-
f":

siiie culpa more veterum constat csse perrais-

fieri, lia Amen, amen, dico vobis, si quis non renatus [ue-^ :

siim. Nunc ad cxponenda verba redeamus. De po- ril ex aqua et Spiritu tancto, uon potest videre regnuni

pulo si qiiis erraverit, et Deo pcccat, et regi. Nani Dei (Joan. iii, 3». Qaapropter interrogo cur iufanles
quando rex dcliiiquil, soli Deo reus est, quia Iiomi- a regno Dei redduntur alieni, qui de commissa ne-
iicm non liabet qui cjus facta dijudicet. Merito ergo quount pravitate cnlpari? Uestal crgo «t originali
rex Doo lanium sc dicit peccasse, quia soliis crat qui peccato infantcs teneantur obno\ii; quoniam anlc-
cjus poiuissei admissa discutere. Et quia illum ubi- qunm propria faciant, priini Iiominis secum probanlur
quc esse noveral, jure coram ipso malum se [ecisse gcstarc pecc.ila. Sunteiali:u vcrissimae probal ones ;

deplorabai, arguens dementiam suam, qui non ex- ideoqu ; sibi bumana prolcrvia sacrllegos non exq»ii-

pavit tanto jiidice prajscnie peccare. Sermones autem rat crroves. Supcrcst corum secunda ncquitia, quo-
Doniini merito juslificali dicuntur, quouiam sine dii- niam libcrum arbitrium sic in humnnis viribus po-

blo scmperejus dicla compleniiir, sicut ipse dicit : nunl, utabsqueDoigrai.ia homincs pulenl per seipsos
Cwlum et terra tramibiinl, verba auleni mea non prx- bonum aliqudd posse concipcre vel agere. Quod si ita

teribunt (Malth. xxiv, o-i). Sequitur, el viucas cum essct, cur prophela dceret : Deusmeus, misericordia
judicaris. Deus laniae justiliDe est, ut velitsecum ho- D gjux praveniet me (Psal. lviii, I!)? Cum le audis
minibus judiciri ; ipse eniin dicit : Judicate inler me niiscrii ordia Domini praevenlum, nihil tuum praeces-
et vincam meam (Isai. v, 3); et alibi dicit : Popule <issc datur intelligi. In alio quoqiie psalmo dicil
meits,quid [ecitibi,ant quid cQntiistavi le? responde Niji Dominus cedificavcrit domum, tn vanum la' orant
mihi (ilich. v», 3). Lnde nuiic propheta conlitelur qui wdificant eam (Psal. cxxvi, 1). Idem dicit : A Do-
t.ilcm conira sc Dominum haberc jusliliam, ut abso- mino cjressus hominis dirirjunlur, el liam ejus cupict
liiie superet, cum fuerit jndicatum. Sic et Baruch nintis (Psnl. .xxxvi, 23). Alio quoiiue loco Psalmisl;i

ait : Dicetis Domiuo Deo noslro : Tibi jusiuiu, nobii loslaltir : Dominus eriqit clisos ; Dominus solvit com
auiem confusio vultut nostri (liarvch i, 15). Lrat peditos ; Dominus illuminat ccrxos (Psa/. CXLV, 8).

iinippc in animo ejiis qnod cx pasiore rex fuissei ef- Ciim audialis praevenire, :cdiric;irc, diiigcre, et eri-

lccius, quod rogciidos populos aoccpcrat, ot sinc iio- gcrc Domiiium, absolvere, ct illiiiniaare nnll s pra*

iioris sui cousideratione ddiqucrat. Neccs-e ergo ccilenlibui» merilis, quid ibi proprium ccepisse co-
erat ut in alieiio jiidicio proplioia supcr.irctur, qui (,noscilis, nisi iliud tanliiin, iindc |»ro vostra siiperbia

jam victu.«i in proprio examino noscebaiur. /Vliqui hoc jusle dainnemini? Sod dicilis for^^itiii prophcl:tui

Patroi.. LXX, 12
l---
M. Ai;i;KLll CA.-SIODUiU
c.viiis
^» I
inde ut ipsuin nosscl ex siio son.ine s
fs:>i:im .sic arLilii.iin lil.enim coniproliare : Si volue- A i:. ......

ptione venlnrum; nt jiassim.is .jno.jut- fuliiri pi.e.li-

rilis el obaudierilis, liona (cna; comedelis {hai. i, 10).
et resurrectionis gloriam nnniiarct oi imfe
El ilerum Ezechicl : Facile vobis cor nocum, tl spiri- ceret, ;

Hodie d non se dicit debuisse pcccare, ciiiii t;«lia meriis^et

\um novum {Izech. xviii, 51). El ilerum :

obdurare corda vestru apnoscerc. sJ.iicta simpliciias I i|nis lanium su*

vocem ejus audierilis, uolite
pes^ima in- defcnsioni studere poluit. qiiaiitum isie in propria
[PsaL xciv, K). Scd liacc cl liis &iniili;«

ul credati.s hoiniiies a scmeli|»sis condemnatione Ial)oravii? Qnod argumenliim diciiur

lenlione seiitilis;
A causis. Dicil enim posl lot collaia b.-nefici:., ad
iu.ii;c \olui.talis inllinm sumcrc, el post, adjutorium
vinitalis actii.ere; ul (fpio I dici ncfas esl) nos si- talia se non debuisse pervci.ire peccaia.
{)

inus laasa cjiis bencficii, non ipse sui. J;jm quomodo Vers. 8. Asperges me hyssopo, ct mundabor ; luvabis

De pUuiiudiue ejus nos me, et super nivem dealbnbor. Superiori supplicaUooe

veriim cnt (|Uod Joannes ait :

graiiam /;/o graiia {Joan. i, lii). prostralus, in secundaii. partem ir.isericordia Domini
omnfs accepiinus, et

Vel (juemadiiiodum ipsa gralia dici poterit gratnita, confiius erigiiur, ne, quod omnibus peccatis est gra-

si eam anlicipet alicujus boni prannissa celeritas ? vius, de clementia omnipotentis Domini desperasse
Auiliti- ApOblylum, (jui dogina vestrum falsissimum videietur. Ilyssopus quamvis sii herba parvissima,

cera prxdicationeconviiicit, dicens : Quis prior dedil B radicibus suis saxorum ferturfiscera penelrare. Hsc
ei, il TClribuctur illi ? Quonium ex ipso, et per ipsum, et internis hominum sauciatis probaiur accommoda.
ei in ipso sunl omnia {liom. xi, 3'i). Item Apostolus : Et in libro Levitico, immolato sanguine i .tincta,

A quo esl el vclle et perficere, pro hona voiuntale supra leprosi corpus scpiies solebataspergi {L:v. xiv,
{Vhilip. 11, 15). El Jacobus Apostolus ; Omne dalum 6, 7) : significans pretioso sanguinc Domini Salvalo-
oplimum et omne donum jierfeclum desursum esl, de- ris maculas peccaiorum efficaciter esse diluendas.

tccndcns a Paire iuininum {Jac. i, 17). Sequilur vos ilac siniiliiudine supplicat se prophcia Iiberari;ul

alia muilo pcjur ;ibsurditas. Si a nobis esset bonx Clirisii sanguine salutari, quem pio corde credeb;!C

volunlatis iniiium, i.a» inagis pyiieiemiis fundaraen- esse veniurum, absoUuionis munera mereretur. Per
lum, ubi acdificaiel Dominus ;
quod certc nulla po- hyssopum enim significat sacramenta q>ix diximii«,
lesi meiiiis sauitas appioliare. Qu.ipropier desinite quoe non solum inquinamcnta detergunt, sed etiani

asseicre qiiae non i

olcstis implcre. lili obedicnter snper niievi piirilalem anims reiucentis ostcndunt.
aiiJiuiit, (luos ipsc facit audirc; ilii proficue cupiunt, Sitper nivem rKiicm aibum in corporibus nil potesi

liui iiKinus Diviiiitatis accipiunl. Nain post viliatam iiiveniri ; scd ideo super mvem dixit, quia spiritualis
lnimaiii gcneris naturain, libcri arbitrii saluliferam 172 aniiia longe supra corpora mundaia resplcu-
parlcm el Dominiis iriLnit, et opcrationem ipsius sua G det. Qusefigiira diciiur liypcrtlie^is, idesl superlatio

pietate concedit. Hjcc quidem latius beatus Auguski- cum ali(|uam rem opinione omnium notam senienii.i

nus, liKC dcciissimns llieionymus, li.xc Prosper nosira cxsuperare contendimus. Tale cst ei illnd,

consensu generalitalis divino munere docuernnl. Sed sicut jam in septimo dec'ma psalmo dictum esl : Et
nos ea contingerc fecil haeresis exsecrauda, quae ni- volavit, volavitsuper pcnnas ventorum {Psal. xvii, 11).

inis saluli nosirx probatur esse coniraria. Yers. 9. Auditui meo dabis gaudium et lalitiam, el

Vers. 7. Ecce enim verilalem dilexisii ; inccrta et exsullabunl ossa humiliata. Hic jam pia conlidentia
occuUa sapientia; tuw manifeslasti mihi. Sicul superiori Divinitalis osicndiiur; ut talia se auditurum dicat.
versu per cumniune deltctum approbavit, quia nemo qii£ gaudium Ixtiliamque rongeminent. Caudium
a piccatis rcdderetur exceplus, sic iterum per suain periinetad absoluiionem, lcetiiia ad perpelua prxmia
conle^sionem sibi supplicat subveniri, quimiam in possidenda. Hoc esi autem audire gaudium el lccii-

confitciido pccca'o veritatem dixii, quam Dominus tiam, quod proniittilur absolutis : Venite, benedicti

Deus snpra sacrificia plus requiril. Non enim Deus Palris mei, percipiie regnum quod vobis paratum en
di-Ieciaiur poenis no.aris, sed confessionem quxril ab initio mundi {Malth. xxv, 34). Scquilur, et extul'

crrcris, sicul scriptuin esl : Nolo mortem peccatori$. tabunt ossa humiliata : scilicet audila voce qiiam diti-

sed ut convertatur et vivat {Eiech. xviii, 'bi). Incerta ^ mus. Quod argumeQlum dicilur A conscquentibiis.

sunl (|ux> (inin no discerni non possunl, sed aliquibus Necesse cst enim ui quando h.TC aiidiia fiierini, Ixtitit

ambiguitatibus coliigunlur. Occultu vcro sunt quae ronsequatur. Per ossa vero significantnr animi firma-
ncc oculiis conspicit, nec mens humana dijudicat. menia, qu£ necesse fuerai omnino humiliari, qiiaM-
Hx.cduo nonsolum sibi revelaladicit, sed manifcsla- diu poenitens isie potuisset absolvi. numiliata cniin

ta piofitetur; ut qnod fucrat vel snspicari arduum, dixit, propter erroris sui conscientiam, qua) prolicue
provcneril illi in declaraiionc manifestum. El nol» sempcr humiics facit.

quod collata silii munera pulchra dclinilione com- Vers. 10. Aierle faciem tnatn « pcccatis me^s, ct

plcciilur. Dicendo cnini, incerta et occulla sapieniia: omnes iniquilates measdele. Venit ad lcrliam parlcm,
luoe manifeslaiii mihi, prophctia qiiid sit ;iblcndil ? rogans judicem pium ne respiccret peccata, qnaeip-i
Uniis aliiid addit rcalui siio, iil cuin beneficia niime- quoquc videbantnr horrend;i. Considcra vero cx ron-
ral, culpa sempcr :iccrcscal. Imcrin crgo ct ocruha tranis pulcl.errime rcgulas dn^as. Si nos axeriimos
simt qii;v Oiiis illi iii Filii sni iiiaiiifcslaiioi.c rcvcla- facies a peccaiis nosiris, noxiuni est; quia oblivisci-
vii. I*rii!.uii) iil :tgii'S oii! cjiii h.ilcic Filiiim, \lc- mur ct negli!.'enier agimus, quoe conli.iuo fletn al.lue-
 ; :::

-j,;:, Exrosmo i.s i saltlrhm. psal. l. zc.a

re dobpromus : si Daminiis non avcnit, o\siin?nit, A iniis el renovarc. Diciun) esl eriim ei iii alio loco il«»

qiiia juilital ilelicla qnx res|>icit. Sic oral et aliUi : lidelibus {II Cor. v, 17) : Ecce iiunc nova croalura ;

Se avntas facietn tuain a me, ct ero similis descLudeu- non quasi dc altcra qii% non eral; sed quod iii ea

Itbus in lacum {Psal. CVLII, 7). .Merilo, quoniaiii si qux jam consi.ibat, illuminaiio nova processcrat.
iios resiiioiniur, niis»;ricoi(lia Salvatnris ahsolviiniir ;
Vers. 12. Nc projicias me a facic tua. ct S'^irilutn

sicuide Pelro in Evangelio dicilur ; El respexii Do- sanctum tuum nc auferas a me. Projicitur a fucie qui

minus Peirum, et ejressus foras, flcvit amare (Luc. curari conlcmnilur. Kt quid argrotus faciat, si ntedi-

xsu, Ci, 02). Sequilur, et omnes iniquitates meas dele. cina sc subtrabat? Sciebat enim ab iilius facie sani«

De diiobiis criiiiinbiis vucatiis ad cuipam. pro uni- ta'cm meiitis, cl lumen venire sapienti.e; ei crcdebai
vcrsis delciis prudeniissinius precator exorat. Siie- se iniiuico tradi, si a vultu Domini judicarctur expei-
baleniin sc f.-ci-sc plurima, quain quc jiistiiia pi\£- li. Fiiceniin sc tantum vuli rc-^pici, quia peccaia su-

s<^nlis leinpoiis argucbal : iia salulari compeiidio perius non debere conspici succlamavii. mens
quidqiiid accusari putvrat, rcmilii sibi uiia venia propbetoe, et post bumanos errorcs cxiinia ! De pn»
posiulabiit. Dele autem dum dicilur, diiniiie signifi- ttistatc tacuit, et de affeciibus mininie siipplitavii.
calur ;
quia omne noslrum admissum quasi quibusdam Suluni spirilum prophetix sibi non aulerri peliii,

la!>ulisscribiiur, cuin divina noiilia continelur. B quem preiiosum supra cuncla rcx babuit. Sic cnim et
Vers. H. Cor mundumcrea in me, Deus; cl spirilurii Jeremias propb' ta de ipsius virtule testatus csi di*

rectum innova in visceribus meis. Subliliter lios versiis ccns: l£xlendil Dominus manu.n suam ad me; et letiijit

pcr verba singii'a debemus exquirere, ut nobis sensiis os meum, ei dixil ad mc : Ecce dcdi verba mea in os tuuiti

pr^ssit evideniius elucere. Creare dicimus, noviim ali- ecce slatui te super genles el regna, eradicare, el dcmo-
qiiid insiituere , ut iilud quod non fuit vidcalur exi- lire, et perdtre, el exlerminare, et tedi/icare, ei circum
sterc. Et quomodo dicamus anic peccatiim cor mun- planlare {Jer. 1,9). Meritoergo conservandum sibi p •

diim non babuisse David, de qno Doininus dixit : In- tiit, quod supra omnes diTitias magniliccntius sc ba«

tcni Diivid filium Jcsse, lirHm secundum cor weum, biiisse cognovit, El iniucre quia non divii, da mibi,
qui facial omnes votuniates m as {Psnl. lxxxvm, i2, lanq lam iion baberei ; scd ne aufcras posuit ; scilirct

el Act. M I, 22)? Sed crea bic, restaura unde dccidit, qtia talis ac tanta supplicatio, nisi per Spiriium
dcbet inielligi. Peiit ergo propbeia tale mundum cor sanctum non poler.it evenire.

sibi creari, quod jam pcccaiis impellentibus commo- Vers. 13. Reddc mihi la^titiam salularis tui, et spi-

vcii miniine potuissct ad culpam; sed stalii ilale de- riiu principali confirma me. Redil ad Filium Dei,
(iiuin, boiium non possii. miitare propositum. lloc quem ut oslenderel Cbristum, «lixit, Salularis Itii,

niique sanciis post resurrcctionem dabitur. Scd poe- C cujus nativi ate salus gentibus veiiit; et qin.d anie
niiens Istc bonorum avidus, venturi pr:i mii aniore erat paucis pcr ciimiam fidem cognitum, faclum est
siicccnsiis, quod in futtiro evenire poierai, boc sibi universo orbi notissimum. Qnapropter cum dicit
concedi praesenii tempore posliilabat. Iledum spiri' lledde mihi lcelitiam salutaris tui, Cbristum significal
tum dicit, Filiiim Dei Verbtim, dc quo in alio psalmo cujus contemplatinne inter ipsas quoque l:icrymas
coinmcinoratum csi : Virga recta est, virga regni lui Ixius erat, ei propheiix sux muncre iuter poenitcn-
(Pifl/. M.iv,7). Qiiein n.eriio cx natura Dciiaiis ipiri- tix sux jejunia pascebatur. HedJe, dixit, quia sibi
ntin appellavit, qui » legitur : Dcus spiritus est {Joan. nescio qnid gratix senserat imminuiura : quoniara
IV, 2i). Innova per bypallagen figuram pusitnm cst ab iila gratia saluiari tantum qiiis recedii, quantum
non quod essei ipsc Filius innovanJus, scd qui Uavid se 173 reprebcnsibili conversalione Iraclaveril.
pcaatis vcterem facium possii innovare pergraiiam. Nam cum dicil : Redde mihi lcetiliam salutarit tuif
Ille enim nos innoval, qui, anliqtii boiiiinis vciu.«latc graiiam se Spiritus sancli sine dubio amisisse cogno-
deposita, in nova regcncrationis suce dona commulal. Tcrat, quam fragilitas I.Mimana non potost b.ibercciim
Nam sicut per Adain veteres fuimus, ila Cbristi Do- peccal. Sequitur, el spiritu principali confirma me.
mini benefici s iiinovamur {Eplies. iv, 22); sicut Apo- Itcx illc sanclissimus, et propbeta niirabilis, non pu-
siolns d cil : Deponentes veterem hotnincm cum actibus D tabat proccipuum miinus c>se, stibjeciis jiira diciare.
ms, induite novum, qui secundum Deum crcalus esl naiiones exteras bello siibigere; sed toia coniemph-
(Co/o^. ni, 9, 10). Addidit, in visceribus mcis, unde tione iranslatus, curiosius cxpetebal in principali
Movcrat adulterii deleslabile crimon cxiissc. IJlrisquo intellectu statul, quam in rogni culmine contincri.
cuiin pariibus remediiim petebal, quoniam de ulro- Confirma me, dixii, ne ilcrum peccem, ne a lc aiiiin:p
qiie peccaverat, Et iniuere quania vivacitatc sc de^i- mutabiliiate discedam, Nec incassum pulemus, quinl
dcret expiari , ut intelligas eum iiullum talo iilieritis vir sanctus el cordis illuminaiione ra<iiatu<:, lonio
cnnimiitere volui.ssc delictum. Nam sirui in compa- spiiiium nomiiiavit, nisi qtiia individiix Triiiii:ili

gincm prinrcni coirc non pnssuni absoissa monibra, dcvolus, corioodi sibi ab oa voniam poslulavii. Spiri-
itaad veriiin pocnitonicm noqticunt prxlo.riia roJirc lui cniin qiir^nliim ad essentiam Divinitalis ci Palor,
pcccata. Ui quibusdam vcro placcl, ot .'tlilcr probalur cl Filiu.s, ot Spirilus sancius, rccte dioilur miiis
exponi. Petil proplicta cor mnndum creare\n se Deum, Detis ; scil pro disliuctione pcrsonaruin cst proprium
mn aliud poscens quod non habobai ; sed qtiod jam Patri, quod naluraliler ^ine initio anie sa-cula gouuii
crat, inundum fieri pislulabat. Creare quippc dici- Filium ; proprium csl Filio, qiioil naiiir -'iier a Palre
3G7 M. AURFJ.II CASSIODOFU m
generatiis est ;
proprium cstSpirimi S3iicto, qiioi a A e^l eniin : Quia (fui converti (ecerit j^eccalorein ab er-

Patre ei Filio procedil ;

qti.T iiieTnbili cliariialc atiiue rrr,-' vi(P sncr, saltahit nnimam cjus n mnrte, el cooperii

('ooperatioiie eoruni coiisubstaiilialis xternitas cl po- tuuliiludincm peecatorum [Jac. v, 2(1). Diio sunleiiiui

iesias omnia facit quae vult iii coelo et in lerra. Sed genera docloriiiii, imiim quod insliluil exemplis. aliuil

quamvis lisc inc(>?iipreliensibi'ia atqne incvplicabilia, (juoil verbis tanluin no^^ciiur ailmoncrc iieicanle»;
i(a ut sunl, nobis riiincesse noscanlur; tameii a non- qiiod bic iitruinqiie de[treliendilur seiitiendum. Dicii

ntillis Palribus corporaiium ei simul cxislemiiim re- iiaque : Qiioni.Tin si piopliel.e parcaiiir, deliii(|uenli-

rum t:ilis siinilitudo propuniiur. Inveiiinius enim in biis spes remisbionis maxima coiicedatiir. Quis enim

sole tres isias proprienies : prima ipsa estsubsiantia ad conversionem non daret animiim, ubi r.-x el pro-

rorporalis, quoil sol esi ; deinde splend :r ejus qui in phcta concessa; sibi venise pracsiabat cxomplum? Sive
ipsd permanci ; teriia calor qui a splendora ejiis illud secundum inlelligi potest, quia iiberatus a

usque ad nos pervenit. Qiia; lioc niodo (si tamcn niagno exiiio prasdicare pol'iii geniibus diveisa aia-

lants rci poiesi simililudo aliqua reperiri) arbitror gnalia Doniiiii, qux sequcntium psalmorum lexttis
;tsiiiiianda, ut quod est in sole subslantia corporalis, oslendit. Pollicetur cliam compendium quaistuosuin;
ita inleUigatur in Triiutate quodaminodo persona Pa- ut qu!a ignover:it uni, multi per ipsum impii prob.i-

iris ; et quod esi in sole splendor ejus, hoc sit in jj

rentur acquiri. Quod non elationis caiisa diciiur, sed

Trinilale per-:oni Filii, sicut Aposlolus dicit : Splen- providenlije vinule proiibelalur. Quanti enim perisia

dor gloriiv ejus {He.br. i, 5) ;

quod autem est in sole verba Doinino siipplic mtes ex reis redduniur liberi,

calor, hoc sit in Triniiale persona Spiritus sancti, ex oblig:iiis feliciter absoliiii?
sicui Icgiiur : Quis se abscondii a calore ejus (Psul. Vers. 15. Liberamede samiuinibus, Deus, Deuna-
xvin, 7)? lutis mecc , el cxsultubit lingua niea justiiam tuam.
D.iiiir etiam aliud exemplum incorporalium reruin, Sanijuinibus, conlra Latinam quidem lin^uani nuiiie-
lioc est (ie anima, quGe ad imaginem Dei facta cn<|;no«
rus pluralis videlur assumplus ; sed quia hoc in Grx-
sciiur. Aiiima igitur est ipsa substantia incorporea, cis exemplaribus continctur, translaior omnino iati-

raiionalis, in qua inesi inieUeclus et vila ejus. Quod dandus esi ; elegit enini ali(iuid conlra artera saecnb-
erjo esi in aniina subsianiia, hoc inlellig;it'ir (si dici
rium poncre.quam a veritaie posiiadiscrepare. Nam
las esi) in Trinilale persona Patris ;
qiiod autem est si diceret, a sanguine, unuin forsilan peccaiiim vidc-
in aninu virtus et scientia, bocinielligatur iii Trini-
reiur ostendere ; sed cum pluralem nuiiierum ponit,
late Filius, qui esi Dei virtus el Dei sapientia et
:
multa esse sine dubio confiiclur : quod idioma Scri-
quod csi in anima vivificandi proprietas, hoc et in pturae divin:fi possumus nuncupare. H;cc (igiira dici-

TriniLate inteiiigaiur Spiriius sanctus, per queni vi- C mr exallagc, id esl immuiuio, quoiies contra c-.n-
vificandi opus rouUis locis praidicalur impleri ; sicui
sueiiftlincm autgenus commutalur ant c.isus. Liber.iri
ait Pclrus aposlolus in Kpislola sua : Morlificalus ergo sc propheia pelit de caraalibus deliciis, ut jam
carne, vivificalus aulem sfiirtlu {i Pelr. lu, 48) ; ilem desincrei in isia fragiliiaie peccare. SanQuis eniiu
Apostolus : Liilera oecidit , SpirHus autem vivifical pro corpore liuman > ponitur, quia inier ciMeros hu-
(// Cor. III, 6); et in Kvai!g(!lio Dominu^ ait : Spiri- mores ejiis ipse potior [fd., prior] viJelur existere.

tus esl qui vivificai, nam curo non prodeal quulquam Nam et iii Evangelio Petro diciiur : Nun tibi reveldiil

{Joan. VI, G3). Hicc auiem quajdiximus tria singula- caro et sanijuis {ilatili. xvi, 17). Deus saluiis mece si-

riier sequestraia nullatenus inveniuntur, quamvis gnificat Dominum Silvatorem, pcr quem salus pie
iniellectus nosler ea distincia possit advertcre; sed credcnlibusdaliir. Addidit eliam, ex>u//afri< Imtjua me.i
ita natnraliter sunt unita, ut dum uiium horum se junitiam luam; ]ii est, s\ me liberav.ris de sanguimbut
obtuleril, simul tria semper occurranl. Sic [cr has (qu^d inlelligitur de pcc(alis), laudem tuaiu liugiia

similitudines tantx rei aliqua nobis imaginaiio veri- „ga juste loquelur; propier illud quod in prxtcriio

lalis apcrilur. Sunl el his alix Palrum dispulaliones psalmo dictum est : Peccalori aulem dixil Deut : Qua-
simillimnp, sed quas nunc carnis infirmitas ad liqui- ^etu enarras jusiitias meas (Psal. xux, \Q)1 Absolutus
dum vclai intelligi : tunc multo prsestantius poierunt D enim rccie Io(]ui poiuii. unde peccatorem lexdiviua
comprebendi, quando in ni.ijesiaie sua Diviniiai^m suspendit. Illud prxterea videiur alTcrre nonmdlis
viderint, quicunque beaii sunl. Quas qui desiderat aliquam quaesiioiiem, quare p()st absoluiiunem 174
plenius agnoscere, sancti Hilarii, saiicii Ambrosii, et delicli dixerit : Laudabo jds/tfiam tuam; el iiun ina-
sancti Augiistini libros Trinitatis non desinat lectila- gisquod aptiim cral posuit : Laudabo pictaiem tuani?
re. Hxc cniin res ad disputandum i|itam niagna, tam Pieiali enimgraiias agere debel qui precalus e>l iii-

longa 631. Nam el bcatus Ilieroiiymus adversus hae- dulgenter absolvi. Sed si causam prolun.la raiione
rciicos iii hoc psalmo luculenicr et breviter de Tri- C( nsideres, cl jusliliic diviny, fuil, ul audirel ad se
niiate disseruit. clamaniem, parccrel supplicanli, el suscipcrcl conli-

Doceam iniquos vias tuas, ct impii ad te

Vcrs. 14. lcntoui. Sive )|iiij diKC res isl£ in jiidicio Doiiiiiu

convcri,'n:ur. Quarlam parlciii siipplicalionis ingre- seiuper adjiincuc sniil ; siciit in cenlosimo psalmo
ilitur : iilii cum fdcrii audilus, (|ii,c fueril gloria par- diclurus cst : Mi^ericordtain et jndicium cantabo libi,

«(•iitis oslend i ; ul ipse qnoqiic purgatissimus acjui- Doniine {Psa'. c, i). Qnod suo loto evidenlius e\pl**
r.i'ir, ciim aliuiu abinfidclitalc coiiverlerit; scriptum iiabinr,i<
 ;

EXPOSmO IN rSALTEhlLM. rSAL. L. 73

Vcrs. 16. Domhie, labia viea aperies, et os meum A dnm crca in me Deus, ul cunc i- iiuluJiitanter ap; .t-

annujitiabil laudcm luain. Labia piophctx qiiic tlausa nvii ibi essc cogiiaiionum nosiraruni rout. tn, iiuli)
*-
fiicrant contiiiione petcali, benclicio absoiuiionis ap boniini nuMiomijueveiiire irartaiimi. Nain ei |i;iriicnl.»
lieoda pronuntiat. In rcalu cniin posiiis ora danmala ipsa corporis novlri cogilaiionis sedes cst [ms. G el
sunt; sicut el Isaiasdicit : mi$cr ego, quoniam im- ed conoiiles esi], i\ux ignis habet ima^riiiiin
, ; ut
mundus sum, qui cnm nim homo, el immunda lubia ha- meri(o lali sit posilione plasniatum, unde nubis po-
beam, in tnedio quoque populi imnntudii tubia hubenlis lcst vi-nire consiliiim.
habilem (hai. vi, o). Os aulem dicitur 1 1 cordi> arca- Yers. 19. Bewgne fac, Domine, in botia voluntate
nuni, unde elficaciter laus divina caniaiur. Morito tua Sion, tit cedificenlnr mnri Jcrnsalem. Quinia pars
ergo posiab>oIuiioncm pcccali, el lalia sin apericnda que superest iiiiroiiiir, in qna jam, ca'aniiia'um
esse pronunlial, ei os suum dicil Domiui annunliare anxietaie deposiia, memor jiromissionisdivjnc laetiis
jiosse prxcoiiia. pctii fieri (juou Dominus dignatus fucrat policcri.
Vers. t7. Quoniamsi lolnisies saerificium dcdissem Supplicai iiaque ui, quoniam Synagoga pcsiJa sub
ulique ; holocaustis autcm non deleclaberis. Reum se lcge peccavit, pcr graliam Chrisii succedens Sion,
culpa interveniente cognosccns humilis pretaior, iii- hoc esi cai!>oiica firmeiur Ecclesia. Dicitor crgo, in
sinu.it jioiuisse quippere^'cm facile sacrilicia pecuduin B boua votuniate lua fac Sion, quasi ille mons tuiic non
oflerre, quce adliuc illo tempore pro pectatorum esset elTccius. Sed considera qija in eo signilicatiir
sxpiaiioDibus jicndebantur, si holocausla Dominus Kcclesia, per quam mundugscili<.el poluissei ornari.
l.benler assumeret. Nam quod dicit, holocuuslis aulem regio illa onmium patrona lerrarum ! civiias
non delcctaberis, Eignificat ritus sacrorum per immo- magni Hegis, quas coelosiispatria; el imaginem poria.>
liiiiones pecudura, qui erant adventu Dumini respnen- ci nomen ! Qiiisie audeat locaiem dicere, quri; lolius
di. Uude constal prophetam sic nd Dominum tofa orbis terminos sanciissima fide j^robaris implesse?
mente translaiiim, ut non se sacrificiis quae illo tem- Nam si hisioriam velis advericrf;, signilicai forte tem-
IK):e gerebaniur crederel expiandum, sed illa magis por.T The 'dosii, quaudo EmJosij jiigalis ejiis rcli.:^io-

oblatioiie quam dicit ioferius sissima f*;min:'rum,bcnemeritam civitatem amj-li .vil,

Vers. 18. Sacrificium Deo spiritus contributalus : et meliori murorum circulo coronavil.
COT conlrilum et humiliatum Deus non spemil. Posi- Vers. 20. Tun< acceplabis saaificium justitiie, obla-

quam dixit quae sacrificia Deus rcspuit, nunc dicit tiones ey hotocaustd : luuc imponent super allarc tuum
illa quae poscit. IstuJ enim damus sacrificium Deo, vitulos. Frequenter sic a sanciissimis viris aliquid al-

spiritum superbice conlessionis humilitate mactaium, legatur, ut subjungaiiir etiam voliva promissio; ut
unde nou sanguis egreditur, sed lacrymarum fluenta C e?t illud : Quid retribaam Oomino pro kis quce retnbvit

decurrunl. Nam spiritus istc, quando esl Inelus, nos mihi ? Caticem salutaris accipiam, et nomen Domini
obligat ;
qiiando est secundum Deuin contribulatrs, invocabo {Psat. cxv, 12). Iia et !u'c dicilur l'alri :

absolvit. Ditit enini pcr quiniam s[ieciem definitionis, Tunc accepiabis sacrificium jusliiiw, U\ esi Filii lui

qu» Graece, xyzv. rrrjli^rj. Lsiijie ad verbumdicitiir, gloriosissimam passionem, qui se sacrificium pro om-
quod sil acceplius sarrificium qnod offertur Deo. id nibus obtulit ; ul saluicm mundus, qu:un suis operi-

e^l 5piri/M$ contribulatus. Sciiuilur eliam sontcntia; bus non merebaiur, acriperet, Pulctierrime autcm
biij.s iiiuubil:»ta promissio, pcr quam j:im non sibi d'jfinitum est qiid sil passio Domini rcvercnda, id

teni.i petitur, sed eam Doo se hiimilianiibus pollice- esl sacrificium justitice. Sequitur, oblaliones et hoto-
l<ir : id csl, cor contritum et humilialum Deus non causta. Islud jam ad lideles pcriinel Glirisiianos, qni

ikpernit. Coniritum dicit i)cenilenti:e laboribus velie- eranl posl adventum Domini crcd luri : significans

menler afnictiim. Iluniiliuium, Deo scilicet ; ut quod immolaiida corda bominum viventium, n >n membi.k
antefuerai elatione superbiim, fierei pi» confes.sione pecudum mortuorum. Illa enim ignis consumpiibilis
devotum. Etvideqiiciiiadmodum rerum ordo ervaius j;bsumebai, isia inccndium vitale discruciat ; iila re-
«il. Non enim cor jiotiierai humiliari, tii^i fuisset frc- digebantur proiinus in favillas, ista temporaliter ani-
quenti Iribulatione confrtt«»i. Nam qiiod dixit •
Deus D nias tribiilalioiiibus exurendo, ad .iiiueni paradisi
n-m spernit, jam sanciae promi.^sioiiis aiictoiiias cst, gaiulia ,T;lerna perducunl. Seijuitur, lunc imponcnl
quae pra'dicatur magis qnam postulatur. Coiis';it super nliare luum vitulos; saccrdoles scilicet, quaiul')
enim lales oblaiiones Deum non spernere, sicui illa Ecclcsia c.iiholic.t fueril Domiui passione consiruci i.

«ognoscitur priora .sacrificia respuisse. Perqiiirendiira Nam cum superiu>i dixerit, hotocausiis nutem iion de-

sane videiur quod frequenter in Striptiuis divinis teCaberis, quxrendum esl qiiare hic itcnim vHuloi
pro intelligentia cor ponatur ; dicil enim iii F.van;^e- immolaiidos esse promiserii ? Diclum est p';r fjiiiiiam
lio : De corde exeunt cogitationes malcE(MaUh. xv, 1 0) ailegoriam, qu;e aliud dicit, alimi signiricat. Vitulo'
el Peirus apostolu^ Simoni ail : Cor enim tuum nnn quippe posuil, aiit pro inn"centibus adultis, qunrum
est rectum coram Deo {.\cl. viii, 21); Isaias qu0(|iie a;tas prima est, el a jugo pecc;Ui cervix probnliir nlic-
lestalur : /iidura/um rsf corpopuU Uujus(ls(u. vi, 1.) ;
na ; ct ideo in lali vcrbo j^ermansit, ut ac;!i'n liiiim
«l in quarto psaluio : Quoutque gravi cordc (/'.5«/. praelerita; Icgis indicaret fuisse reriiMi imagineiu f.i-

• V, 7))? cl iu septimo : Scrulant corda ct renes Dcus liirarum. Sive iilos prTtlicalore-. Evnngolii pr.Muiitit,
{Psal. VII, 10); hic qu^que supcrius diiit : Cor inun" qiioPMm 175 iii'ao'"'?m iu vitiili figura Lucas Evjr,-
 ; ,

371

g«-lisla siiscepil, (iiii iioii

M.

inugiiilus acra vcrljeiaroiit,

ALRKLU CASSIODOIU
A ^um configtur spina {Piul. xxxi, 4). Nou illiid (ju
57i

d
1
6i>(l Uibeiii lcrrariiiii (i(iu)iiiic:)c (idcl prx'iiic:aiuiii: iii trigesiiiio scptiuio psatino ait : Compulruerunt et

toiiiplorcnl. Sivc i!lus iiiagis vitulos dtbcmus advcr- deterioravcrunl cicalrices mtcc a fucie insipieuiiccnie(t

itTc, i{iii aiiimas suus iii iiosliam suavilatis sacris al- (Psitl. xxxvii, G). >ec illud quod in cenlesimo priino
tarlbus obtuleiuiit. Nam et Pater Auguslinus, cum psalino dicit: Quia cinerem tawjuam pancm manduca-
de liguris iiiis evangelicis agerclur {Serm. 70 ct IJO, bam, elpolunimeum cum flctu tcmpnabam {Psal.u,
de Temp.), quodatii loco ipsuiii Doiiiinuiu vituluni di- 10). Non ilUiil quod iii centcsiino vigcsiino nonodicit:
cit, (]ui bc liosl ain oblulit pro salule cur.cloruni. Dc projundis cloinavi ad le, D mine (Pso/. cxxix, 1).

Quapiopter sive de adolesceuiibus, sive de pra:dica- Nec illud quod in cenlcsimn quadragesimo »,erundo:

toribus, sivft lie martyribus senlialur : tales lamen Quia persecutus esi inimicus animam meam, humiliatil
proplicta vitulos altaribus Doinini p')luit proniillere, in lerra vitam meam. Collocav l me in obscuro sicut
quos Cliristianue re ig oiii noveiai conve .ire
mortuos smculi, el anxia.us esl in me spiritus mt^tu
(Psal. cxLii , 7}). Scd a propbcta correpius, et p(?c-
Conclusio psalmi.
cati sui aguitione perterriius, peiil rex a clementis-
D.Jcissimus nimis cnianavit psalinus , de amaro simo judice ut pcr niisericordiam ipsius abluius,
compunctioiiis lonle descendens. Scd quid lacryna B sordibiis oniniuiii peccalorum rcddalur omnino muu-
ruiii IsraeliticuMi populuin tuiicprofudissc credainus, dissiinus. Sic niagisler optiiniis ei districias alibi
ul)i taiita princeps afniclione plangebat? Quis eniin salisfactiones fortioribus viribiis dedit, et inlirmis isia
illo flenle non flerel? Qiii, doleiile non geinerel, temperata concessit : qii£ merilo pia mater elegit

»luaiido pro gemniato diademate rex cinerem ge>labal Ecclesia , ul lilius suos ad graliam blandissimx coii-
in capiio, canus pulvcrc, non aitaie? Noluil enim se fessionis inodis omnibus iuvitarel. Nain pote^t liic

videri furin ec s oriiatum, qui se intiis iiovcral esse et iliud forlassis inleiligi; ideo euin in b«c psalniu
fcHdis>iinum : pulcbrior sordibus suis, qui pornpam dixissc : Doceam iniquos vias luas, el impii ad te con-
s;rfuli respu l in dolictis. Dolor unius cordis fuit verlenlur : quoiiiam praevidebat sequentes popuios
itimi.mn correclio civitalis ,
quando insaniae crimen pcr i»lum psalinum copinsissimx p<EniieDtix niunera
incurrit, qui lnnc lactus cgse praRsiimpsit. P'elix pro- pctiluros. illud plane videamus, quid esl boc quod
fecto ler qu.ili-rqiie civilas ubi et Sijcculi Doininus nos frequonti nieditati'v>nc bunc psalnium licet iie-
Deo pa'iii!cre nieruit, elgloriara crucifixion s Kex rare, ncc nobis iinpedil ad bonoros ecclesiasbicos
C(x;Iosiis accepit. llinc est qiiod dum in lioc libro expeicndus; si vero a sacerdoie supra nus paeniieii-
bej icra psalnii pa^nileotium esse doccantur, Eccle-
lix volo dicaiur : quoniam ex persona datur, jiisie
siaruia usu reccj-lurn csl; ut quoties peccaloruin C a canonibus vciamur ullra accedere. Quidquid eniin
veiiia petilur, pcr istum niagis Doinino supplic. tur, in Ciiiisli noinino percipinius, iiiviolatnle nobis et
non iinraerilo. Primum quoniam in nullo psalmoniin defiiiitivuin dec<tt e%se ji.dicium. Ila fit ut poenileii-
«piae poenilentibus maxiinc necessaria esi, lania vir- liara uiiumquemque et apud se jugiler liceat ag re,
tutis liumiiitas invciiitur, ut rcx polens el in pro- et quando per sacerdotem data fuci ii , non no» per-
pheiali ctiininc consliiutus, lanquam extremus lio- niiltal ullcr us ad ecclesiasiicos honores accedi re.
niinum sua fe^linaverit percata deflere. Deiiiile (|uia Itujus auiom nec nuinerus vacai; periinet eniin ad
posi absolutionis proniissionem tanla se coiislrinxit annum jubil^uni, qui apud llebrxos conlracius ve-
necessitate lacrymarum , minime fuisset
quasi ei teres obligationesque solvebat, qiiein iii Leviiico Do-
igiiotuin. Electuin esl plane lemperatum el expedi- miiKis annum remissionis universos li:ibitatoies lcrrje
iniu supplicationis gouus, quod omnis aelas vere su- vocaie pryecepit. Perlinel qtioijiie ad ['entecosten
piens debeat apjij^tere, el ad subiiura festinanter quando post ascensionem Domini aposlolis Spinlus
po.ssit implerc Non eniin liic ui in c:£teris poeuiien^ sanctus advenit, iniracula faciens, et ciiarismalum
libus aliquid difficilc dicilur, qu.ilc est ilind iii sexio dona coiicedens. Sic ei psalmus bic c.ilculo qiiinqua-
psalino : Luvabo per sintjulas uocles L-clum meum gesinio cunstitulus, si cordo puru dicalur, delicla dis
lacrymis mcis slnitum meum riyabo {Psal. vi, 7). Nec sulvit , cliirugrapbum nosirvC obligationis cvacuat,
illud qutid in trigesiiiio priino psalino dicit Gravuia
:
el nos a debiiis delicloruni lanquain reuii&sioms
est super me manus tua : couversus sum in a:rnmna mca, aiiiius, pr.Ysianie Domino , rcddit immuaes.

PARS SECUNDA.
176 TirULUS PSALMI Ll. pri)posi'ionis significaverunt sacerdotem , gladius
iii [incin, intellectus Davicl, cum vcnit Doech lduma'us, sacralus fulunim poienlissiinum rogom. Ibi casu in-
<7 annnntmvil Sauli, et dixil illi : Eccc venit Diivul voiilus Doecli Iduiiijeus pnrpoiitus nuilorum . nun-
in donium Abimclech.
liavii omnia re-i Sauli (/ Heg. xxii, 10). Tunc iravuj
t'i tiiiilii!!! nubis ape.riat causa brevitor iniinianda Saul, Abiinelcch cum aliis sacerdotibns cjusdem ci-
esi.Cuin David fugeiol Sauloin, venii ad saccrdotcin viial s nb ipso fecil inlcrlioi. ?slo aiiieni Doccb per
Abimolech, qiii su»ceplus ab eo , ct panes proposi- «pioin laiia provoneruin. patriotico iiomino cognoini-
t. iiiis accopiietgladium quo occidcral Goliam. Paiics iialu» esl IdunuKus. QuvV ulr..(iuc vcrba conjuncla.
 , ,: , :

::'> EXPOS.iiO IN i'S\LTi:r.ii:M. I'Sal. i.i. z-:\

sicul Palrum Ir.-.dil anclorilas, indirani motiis lono- \ vrcnii aruii [ecisli (lutii:i:. rt>si!nr,riim roiisiieui.l.»
iios. QiKC si|jiiilicali(i vciljyrum Anlirliiisli atjii.iis ii;ir;il.ili brc\ilale debCiihiliir, ipii non aiue o()gil:»:it

iion iniiiifrit:) deputatur. Doecli eniiii 1 .'uin.ros bavi.l qiiam l('<|innlur, siciit saiiiciuissimiis Saii.mon dicii
;iitvi>rsarius fuii , sicul Clirisio AnliclirislM^ cril. I<lo /n ore atul.onim cor corimi (tVo j., \xi, iO). II c oiiiin
.•>accrdolcs cxsiinxit, ille f.iciunis t sl m.irlyrcs : i ift dioil liiKjutim co.jitussc, nim ftir; ui ill.t ()ii;i' firiidcn-
iiomiiiis ^igiiiiit alione indicnl molus torron'<s, illo 111111 oiinsiiio famiilaii solcl, in ipsib lt)oulionibiis siiis

ciinciiim orbom nioturusesl, dum euin pr.osuni|):.it;rie C0p'ilas-e vidcroliir. Qiia; i loo iiicnns illa prolulii,
sacrile^a ad culturam sui noniiais cogcl. Qu..pro|>i;>r qiiia ca pr;cmisso jiidioio ii<m liinavii. Co.^^itavit

per iiomen Doccli Miimxi jiirc Anlioliristns inio! i- cn ni /i»/7>f«, niriim(|uc declaravii, ei facilem voUin-
t;iiur, cui tanlis comparalionilms similis approIt:iliir. laiem lovissima^ moiilis, el pr.coipilationom inoon-
Ki ideo lotus hic liiulus ad advcniiim Donuiii sccun- sullis>iiiiam diolionis. rossumus cnim iiiieidiiin inala
ilum,ptr tompns Anliclirisli jiirc roforcndiis e.^t rogiiarc, cl lifi^'ua non diocrc. Ilic vero pravi hoini-
(|iioniani omnia ad Clirisii iiianitoslalioncm compe- nis possima oonsucludo (lamnaiur. Addidil, sicul no-
l.'iitcraptaiilnr; ul psalino hio tiiulus noii discroparo, vncula acula feciiti dolum. i^ovacula esl in qiiadam
»cJ polius congrufie videaiur. sul)iilit:ite lensum ialius ferrum , radendis pilis aou-
Diviiio psalnii. B lissimum pra-par.ilum ;
qund licct barbac scgelcm
mciai impressuin , corporis lamcB substaniiam rc-
Spi ita sinclo il!umiQ;;Uis proiiiieta, rcspexit anie
liiiquil illacsam. Conveiiienlcr ergo sovissimi liomi-
jii licium Doiiiihi, .\niiolirisli oonsurgcro aliuminalii-
iiis dolum acuiiV novacula: coinparavit; quia siciit
loin priiioipaiiim. Kt ul (idclimn corda rt>borarel, in
illa bomincm non la^dit, ila ncc iste an iiiain jiisti
piima [larlc ps:dmi fact:i iii eum inveciionc consur-
sub quavis afQiclionc pcrceUit. Potesl enim radere
git ; iie se nimium in siiis iniquitaubus exlolleret
omnia qua; sunt forin^ecus allributa, quasi pilos;
tiii )i:iis gravisb;mus iinmineict. Socuiida parte
sod aniin;c inierna lunc magis cnicit pulcJMior.i
adiinc eum increpans dicit, ct (j<iod ccleri fiiic ra-
qiiando ei niliiur aiifcrre nnmdana.
piatur, ct (jiiod ouin sauciis Domini non liabcai por-
Vers. 3. Uilexiiti malitiam super beniijniialem, ini-
iiflncin. Tertia stuporein «licit provenire sanclorum,
(|<iando diabolus, qui iii Iioc saeoulo nimia prx^um- quilalcni magis quam loqui aquilaiem. Nunquam ma-
ptiOiie grassalus csi; in (ine niiscrrimns ahjcctu-quc lum dciclinqiiit qui cognoscitiir amare quod pcccjt.

vidobilur. (Juarla parte propbela confideiis de Deo, lilascnim ros absoltiie deserimus, quas, odiointcrve-

iii fuinro sa;cuh) cum sanclis habere sc a^stimal bea-

nicnic, 'Jamiiamus. Nam peccajor isie nequissinvis

. „
tssiinam portioncm. _. hunc^ ^_„
^... vero
Aliqui psaliniim ^^
ge
dili(jere dicitur viiia soa, qui exsecrabili morbo cor-
^
noraliier in peccaiores dictum esse puiaverunl. Sed
^ ''"l^lus, illiid magis app.rtiiiiie juJicat, quod boni
ciim pro lalibus magis pra^cipiatur orari, qni spem m.-.res sompcr accusani. Ki ul culpis ej>is angmcnla
coiigemiiiet, adJidii, super bcnijnitaiem; ut, elsi aiii-
c(m>ersionis miiiime perdiderunt, conscqueiis esl iii

<lc Aniicliristi) m:igis et sequacibus ejus accipialur,

mum cjus aliquando bcnigniias tangcrel, mox tan-
qnam dctcstabilc vilium rcpudiala [iiis. /1. rcpii-
i|iii jam obslinaiionis suac crudolitaic no^ciiur cs^e ,

diaiisj sorderct. Scquilur, iniquitwem macjis qnam

djmiiaius : maxime qui') , sicut dicitur infcriu>, in

line sxculi erit dtisiniendus.

loqui oeqnitalem. Plcrumque homincs qui peccata
faciunl, per decorem se coniposilic locuiionis aiiscon-
Exposillo psalmi.
dunt, Nolunt in se deprehendi quae noriint goncra-
Vors. i. Quid .^loriaris in mulitia ,
qui potens es in liialis exsecrationc damnarl. Iste autom sic professns
iniquitate lota d:e? Cum Scriptura diviiia ncc in bonis est malum, ut loqiii non cnibcsral ([ua; sapicniium
aciibus dicat cssc gtoriandum, scd prxcipiat ut qui vota rcpod 2111. Et respioe qucmadmodum moltas rcs
yloriatur, in Uomino glorietur (I Cor. i, 31) : nunc bis iribns vcrsibus brcviter iniimavit. Qua; (igura
propbeia virum sccleraium dc sola se inalignitaie dicitnr Icplologi;), id csl sublilis locutio, quanda res
j.ictaniem, cum indignalione redarguil, cur vclii de singnlK minuiatim ac snbliliter indicanlur.
nialisactibus gloriari,
^ unde debcrcl polius, conscien- D Vprt; ,,A/, „v^ • •, .•
* '
. *^ ^^f^^' li
*• Lf'ieit.'iii ommavctoa
/)i7/.,t\/; /,»,».•/,„ ;•
prcccipUationis, lintinn
•

lia
177 l<-'Sie, confiindi? Est autcm cncrgix pars, c/(j/osa. Intorposito diapsalmaic, venit atl sccunJam
(|iioniam ab>eiitcm pcrsonam alioquitur quasi pra;- partcm. Sod quamvis nobis scelcratissimum yliqiicm
seiilcm. Hunc cniiu per subscquentes vcrsus facta proponamiis , quis cril ciijus ian.|iiain do pr;ccipiiio
iiivcctione, mirabili proprietale describit ; ut pcr niontis dolosa veiba doscfinlani:' Scd de Anticlirislo
morcs suos conspici videalur, qui posi longnm tem- vere dioitiir, qni procpo-tcralis mniilius alqne oon-
pus creditur esse venturus. Polcm; cliam in inljuita- fusis diligit iniqiiiiatem; ciirrii ad omnia vcrbn prw-
Mfeijs ille esi (lui, in malo peimissus, valet implere cipitationis, jiihet qnod nullum juvat ; e' lolnm oum
q.ioJ nililur. Sed quanlnm in nequilia va-idus, taii- dolo IO(]uitur, a iino nulli profutura conientur.
lum est probis moribus exsccrandus. Sed ne hoc ail Vors. .'>.
Pmpt.^readrslruet te Dentinfincm, pv.-llcl
iiioincntum licri viderctur, adJilum cst, tota nie te, ei cmlgrahit le dc labernncnlo sno, et radicem '.vmn
(piod univcrsx vitc signilicat lempus; ut sine alii|ua dc lerra vivenlium. Dcsiruet Deus in hac vila prosp.r-
iiilciniissionc m:ilum seinper ei opiTclor, (;t t ngi:ol. riiiic qiios itcrum cedifioare (lecrev.Til ; in jlncui
Vcrs. 2. Injusliti.m cogilivit lingita tna : .ucut nn- amcin qui desirnitur, a^iernis supplioiis dcoiiiauir.
 ; ,

M. AUKKLII CASSlODOni 576

A /"'« cuplditatibus Awjijjjti {Dan. xi, r.). Non eniin

Naro proplerilla quae stiponus dicia siinl, in
fi.ie

lyrannus plcc.endus e>i; ut ta.iM.m a.iro loc.iples erii, bed el niimfrosiiaie gen-
Kfculi orc Domini ille

Jtidicis deslrua- tiiun cl dominaiione terraruni, mir. cuiorum qii0f|ue

lam iiigcris ne.iuiiii advenlu siimmi
lenipora Daniel (luoque definil osteiisionc gaudelut, honoris eliain pravi se elatione
lur, ciijus polenli*:
jictobit, ccteris pleuiSbiiiius erit
Quonium in tempus lemporum, et dimidium ct viliis ,
qii.e
di.cns :

videiitur intfllij^i. Si'd bx'C omuia

leoporis, in consunmanda dispersione fient omnia
liac ./Eyiypli noaiiiie

Sequiiur Evellet te, et emigrabil te de ernnt van3 qnoniani a Domino probantur alie.ia.
{Dan. \u , 7). : ,

Vaoiim eniin quod in:ine,

tabernaculo iuo. Poena ingcns, formiJolosa diimna-
diti ur, est fragile vel

et in ca.liicum, et ab i^sa firmissima veritate discrelum.

lio! de amoeiii&siino Domi.ii tubernaculo
evelli ,

itec virere ciiii|uam Nain ({.lamvis principaiiii ejus oiiinia m.iiiJuna famu-
pcrpeiuis ignibus mancip.rl : ul)i

ar- lari posse vidcantur, in vanuiii tanien prwvaluit, qui

d:iiu!n t'si , nec llorere conccssuin; sed laiiq.ii.m

slcrilitale sic- 8ibi profuiura nullatenus acquisivit; sicut de ipso et

bor grandxva radicilus evulsa, aneriia
cabiliir. Potest etiain quosdam movere ,
quod verba Doctor genlium dicit : ExtolLm se sine causa infla-

ista Aniclirisio nequeant coaveuire. Dicil cnim, tus arnentia carnis suce, et non tenens exquo
cupu'. ^

emiijrabit le de labernacuto suo, cum bonio paga: isi- omne corpus ptr conjunctiones perduclum el ponectum
non videatur esse pianlatus. Sed hoc a B <^'"««c/( in cremenlum Dei {Col. v, 49).
inus il)i

Ecclesia qui- Vers. 8. Ego avtem, sicul oliva fructifera in domo

niembrisipsius potest accipi, qui in
Dei, speravi in misericordia Dei in ceternum, et in s-t-
dein corpore videntur esse, non animo ;
quia sic.t

iiiembra sunt Domini Salvatoris, iia et ire culum saeuti. Venit prophcta ad qunrtain partein
fidcles
in qiia jam laeius exsiiltat, id esl in advenlu loncis-
suo» coiiiplices in uiiam colligil nequiiice societatcm.
simoe viciniiaiis. Et merilo se olivce coiiipar qtiia
Addidit, et radicem tuam de lerra viveniium. liaiices t

Aniichristi consenlaiiei minisiriqne diaboli et de ejus germine Dominiis Christus effloruit, qiii spi-
eriiiit ;

ideo rudicem ipsius cum ipso de lcrra viventium dicil rituali oieo periincius esl pr;e consoriibus suis. Sed

esie evellendam, quia cum sanclis Domini nec diabo- hsec olita beatissima lalem fructum intulii, qui omne
eorum babebiint genus humitnum peccatis aridum, misericordiaj su:je
lus, noc AntichrisUiS, noc sequaces
aliquani porlionem. Respiciai ejus poenam, qui po- faceret largitale pingue-cere. Addiditetiam : Indomo
admirandam; et necesse Dei ubi revera frucius felicis istius arboris adolevii.
leiitiam ipsius bif putavcril
,

Sed ideo fiuctus [ed., mirabilis provenii,

esi ui habeal vilissimum, cujusdomiuium non dubi-
ille illi]

quia i tc speravit in misericordia Dei; Anticbrisiiis

tat amputanium.
iimebmt; snper eum enim sperabit in mullitudine divitiarum suarum. IIoc
Vers. C. Videbunt justi, et et

dicerl. Veiiit ad lerliam parlem, in qua C a"'e"i ^«'^'^•a illud poniiur, ut appareat qui fnici.is
ridebunl , el

prophet;e pra:videbat spiriius, quod adhuc datuin sii in Divinitate sperare, et qualis interiius spcm iu

tempora provenire. Sed quamvis jusli Doraino iion habere. Qiiod schema dicitur syiidica-
esi post longa

jugiter Deum timeant, ei de ejus potentia non desi- smos, id rst collatio, quando res diversx iii contra-

tamen rium sibimet comparantiir. Ft ne puiareiur isia con-

nant magnura aliquid arbitrari, liinc t ilia vi-

vehomen- fideiitia ad tempus fuisse suscepta , subjunxit, >n

debunt, tjuoe super bumaiia!» cOp'italioiies
(rteinum, quod esi in sceculum sa-culi. Quae res idco
lius expavescant. Timcbunt ergo, ad gloi iam divinam
rcspicit, non ud puen:c lonnidinem; ioquitur enim r.ipelita coiinoscitur, ul spcin omnino fixam habuissc
in illa icternilate judicetur.
de beatis. Sequitur : et super eum ridebnnl, el dicenl.

In isto s;rculo justi dcfU-nt poiius quos errare co-

Vers. 9. Confilebor libi , Domine, in sceculum quia
fecisti; et exspectabo nomen tuum, quoniam [cd., qiioilj
gnoscunt; sicut Apostolus dicit: Ut lugeam muliosex
liis qui peccaverunt et non egerunl poeaitenliam {II Cor.
bonum cst anle conspcctum sanctorum tuorum. Duni
I oiia sua) confessio.is s;iluberrimus pncdicatoreniiu-
xii, 21). Sed qiioniam iii fuiuro juilicio pcsnilcntiaj
non erit loc s inerilo supra eum jusii ridibunl:
liat, quemadinodum nos faccre debeamus Obteiulit.
,

Hic eiiim dalum esl confilcri, ul ibi mereaniur al»-

qiioniam sancia Dtmini patien ia a perfido iniqua
oluniaie coutempta csi. Sed ne risum ipsum. ut D ^^'^'- ^^'J^*^'' ''?"''' ^^*^'*''
•
"'^' '"'^'''8®''*^"°' ^^^ P^"''

liic pl(iruini|ue provenit. levissimum figuram eclipsim, misericordiam, in qua se superius

piiiarointis,
subseqiiit.ir q.iae vcrba dicluri sunl ; ui cuin judicio spensse testalus est. Seqniiur, et exspectabo nomen
Domini beaiorum conseniaiifa vuluiitas pussit os-
luum, quoniam bonum esl. yomen ejus exspeclat, qui

lcndi. se in judicio Domini Salvatoris pcr misericordia.u

Vers. 7. Ecce homo qui tton posuit Deum adjutorem cj.is credii esse salvandum, dum vocabulum talc in
sibi, sed speravit in multHwiine diviliarum suarum. et
sc Xstimat esse complendum. Quod jure dicitur bo-
pravaluit in vumiale sua. Ecce dum dicitur ('xtciisa uum, ubi et spes saiulis, el to'iiis vii;c palma susci-
inanii, p(;!:Caioris sors ncfanda inoiislratur; olarel ad pilur. Addilumcsl (luoiitic , ante conspeclum sanctorum
tuorum, quando jam gaudium gcnerale j;i.siorum esi,
qiiid producia siint 178 ^P^''"''' q"* glorios;\ criub!-

lissiiiius x'slimabai. Daiiias vero liic uiiiversas pnin- ct concordi cxsultationc laus Domini sine fine can-

p.iss:iculi dcbcmiis actipere, qiiibus illc oeranJissi- tabitur.

iiiiis abundaliil; .siciit Danicl propheta coinnicMunal Concliisio psalmi.

Et doininibilur in occuUi* aun ei aigcnti, cl in ontni- Posi illas quinqiiago^iini psalmi fuitces lacrymas.
 :;:

EXrOSlTIO IN rSALTF.nilM. ISAL. L!L S78

;77

;iexp5alioncm beali.ssimam pcccaiormii.quain Lxlus A sii^liiicre, donoc jutlicit;in Majesi:\iis a.lvonia!, iil»!

;»ropheia iii uJversaiiuiu Domiiii Uiviiiiiaiis. amore omn«'S bcali indubilanler bona iccipionl qujc Domi-

prorupit, devolissiine liostcm regis sui persequilnr, nus pollicelur.

^ui peccaionim fuinii advcrsitaie lilieralus. Sed Expositio psalwi.

ju.uivis diversis locis et ians ir.veniatur el viuiirera- Vers. \ . Dixil insipiens in corde tuo : Non esi

lio, quae periiiieni ad demonstralivum gcnus; iii

Dens.
islo lamen psalmo piilclierrime parles ulrasqnc com- Vors. 2. Corrupti $unl , el abominabilcs facti sunt

plixus cst. A principio si<iuidem usque :ul illud, ubi in volunlalibus suis : non est qni facial bvtvtm, non e&l

lit : Prccvaluil in luniluie sua ,

pailiMii viliiporaiionis usiiue ad unum. Hic itcrum si volumus inlucri, ila

fxseqiiiiur. lude vero qua; sequunlur u>:«|ue ad lincin, nobis catogoricus syllogismus en.isciiur. Insii-ienies

land.iiivx qualitaiis forma nionslralur. Sic perfcciio corrupli sunl, el abominabiles facii sunl in volunta-
denio»slrali\i generis uLrisque laleribus conslat im- libus sois. Omnes qui corrupli sunt el abominabiles

pleia. Memiiiisse quoquc nos coniiruii sccundiim facii sunt iii voluiilatibus suis, dicunl in corde suo :

huiicesse psalmum, qui Anticlirisli proplielavit ad- Non Deus Insipienies igiiur dicunl in corde suo
est

ventum. mirabili sibi dispositione conjmiclum. Nam N')n esi Deus. Nunc ad ea qnx posita sunt sublilius
sicui per Eliam ct Enocli, duobus esi viris sanctissi- B exponenda veniamus. Verbum dicere, proprium lin-
Diis in line siculi desirucndus, itaet per busj;i>minos gui»;, non cordis esi. Seil qitia cogilaliones nosiras

psalmos, ne occullus tepreat Anlitbrislus iiuiic;uur. polenlia Divinilalis inleliigit, recle diclum est, insi-

Uude conveiiientor posl quinquagejimum liic psal- pieiiiis cor dicere, quod ad aores Domini poiuit per-

nius est posilu-, quoniam liliu? iniq-iitaiis, de quo venire; scilicel non ad ignoscendum, sed ad viiidi-
loqiiilur, terminum remissionis excedcns ,
nuiUiu cami.im [ed., judicamlumj; sicui Dominus in Genesi

vcuiam babcre cognoscitur. diLii : Descenda-.n el videbo utrum clamorem qui venil

ad nie opere complearU (On. xvni, 21), etc. Nam qui

EXI'0S1TI0 LN PSALMIM LIL
omnipotenti Verbo aliqua occasione detrahii, nec
catholicis regulis aciuiescit ulique innipiens est
In finem, pro Amalech inleltectus Dnvid. ,

qu a verae sapieniiiK dona contempsit. Isle ergo in

Cum psalmus isie magna ex parie, similituditie
corde suo negat Deuni ; nain .si vcre Deiim crederet,
tcrsiium decimo tertio conveaire i.oscaiur, iniellcctus Ei ul liunc tnsi-
nulUi in euin pravilaie peccaiet.
ipsorum quam maxime perinuialus esi divcrsitate
pientem per multipllces errores poiuisses advertere,
lilulorum. Nam cum iile liabeat psalmus Uavid, isie
pluralem illi nuirerum decenler adjmixii ; dicii 0111111
conlinei in fxnem, pro Amalech inlclteclus David : ita
^ ^,^^.^^^^. ^^,^^ ^^ abominabiles fucli sunl in volu>Milibua
non mulaiis versibus aliud ille, aliud isle proiiunliai
suis. Oinncs haeretici uno vcrbo notaii siint ; iiaiii
eise veniurum. I le enim conlra Judaeos promitur, quoiiiam
Deo lecte non creditlisse corruptio est : ;i

iste contra omnes peccaiores insnrgere generaliier

viiali sensu discedunl qui morliferis persu.ision bns
indicalur; ille de incarnaiionc Domini, isie de ad-
implicanuir. Hos subseqnitur poena juslissima ; iit

veiiiu judicii in (ine p.«almi diciurus csl. Pulclirum

ubotninabites in volanlatiOvs suis fianl ,
qui corrnplis
paiie dicendi genus, quod per liguram allegoriain
sensibus obsecundanl. Addidit , non est qtii (aciat
ITOveint, idem dicere, et aliier quje sunt dicta sen-
bonum, non eH usque ad unum. IIa;c figiira diciiur
tire. Miroquc mudo reperitur diversitas in sensibus,
anapbora, id est relalio, quoties unum verbuin fre-
ubi se noii muiavii eloquium. Nunc de liiuli istius
enim
queiiti ileraiione repetitur. Hoc est qiiod diilo-
sermonibns intimemus. In finem pro Amalech intd-
,
ribus plena parturiebat Ecclesia ; nt in laiita multi-
Itcius David. In ftnem quid significei frequenli ex-
ludine perdilorum non sil qui bonum possit operari.
posiliom;jam notum esl. Amalech auiem gens fuit
Quod de illis lantum debet accipi qui, exira reli-
qux contra Dei populum acerrima nimis et frequenii
gionem poiiti, iii del<stabili obstinaiionc pcnluranl.
concertaiione pu;;na^ it. Hujus nominis inlerpretalio
Nam, ut lioc de ipsis possis advcrtere, inferiiis
tal.sesl. pro partunenlo sive dolente. 0""^ """^ meam; eos enim
j^ dictuius esl, qui devorant plebem
ad Ecclesiam Domini compeicnler aplamns qujc
designat qui fidelein populum apertis faucibus
,

ibi
tanquain dolcns ac parlurieiis popnlum coinmonet
persequuniiir.
perriiJoriim , ut a suis iniquitalibus conqniescal, ne
Vcrs. 5. Uominus de coelo prospexit super filies ho-
in ilivina disceptaiioiie dispereai; sicut Apostolus ait: Deum.
minum, ut videat ti est intelligcns nut requirens
filioti mei quos iterum parturio, donec Chriitus for- de un«
,
Pruspexil reveia Dommus de laeto, iil esl
metur invobis (('Ut. iv, \')).
qiioquc prjcdicaloie suo, (luos lanquam coGliim iii-

179 Dnisio psalmi. sidet. Super fitios homiuum ,

qiiando ab aposiali.-) el

In primo mombro psalmi Ecclesia loqiiilur, iiicre- propbclis sc fccit ;>alut;iriter prxdicari ; ul qnem
pans eos qui noluiil ad spirituali:i bona sua corda gcniilitas Deuiii ignorabat esse, pcr eos nianifcsla

converlere. scd imilatione mutua invicem sordidis verilale coguoscerot. Et levera [ilios hcminum sub
aclibus |K)lluiinlur. Sccundo loco dicil eos rccepturos inagiia pielalo prospcxit; ut non cnanles peidorel,
sed pia confossionc salvarel. Seqoitur,
inala, qu£ in plebcm feccrinl Christianani. Terlio pokyiiteiil(;s

liileles populos moncl acqiianimiter molcslias sxculi ul vididt si esl inltttigens aut raiu.rcus Dcum. Oum
 :

'"0
M. AUUEMl CAS^limORI rSO
Heus occiiltonnn sit cognilor, el sciat omnia antc- A el q-iidquid pr.rler iiliim fnciit, vclul fdmiis iii auirts
f(iiaiii (iatil, liic (licliim est , ul videat, id est vidcre evnncsi il aUlicrcas.
I.icial ; siriil ct Aliralic dicluni i;-.t : Niinc cognovi Vers. G. Illic trepidarcrnnt liinorc , ubi non cr..f

quoniam diligii Oominum heum lunm {Cen. \sii, 14). timor. PcccalO'CS niiiiidi islius bona cot;il;i:iies, >ii

Qii.-B figura dicil;ir Jiypallagc , id esl |ieriiiulalio, islo saccnlo mai^is timcnl, n<' adepla f.liriiaie fran-
«juoti»;s vidcrc aut cognos. cr»; ilicimus ciini (Hii vi- cienlur, nc diviiiis niiiiUj pcrfr-.ianiur iiivciilis, iic

<lcre vd cogaoscere iios facil. Quod ideo diclum est, acquir^iiis privenlur lionorihus. Hic cnim vi\i rornii-
iii iiHTfdulis cxcusaiio lollerciiir ; cuin universis danl amittcre qii3D se lanicn norunl liumana c-.n-
gciilibus prx-dicatus Doiuinus Cluistus loiigis ante diiione reliii(|uerc. Illa cnim non cogicmi per qiinc

tcnijmribus iioscerelur. verissinio liniore torquendi siint, qiianJo iilis eril

Vers. 4. Omius dcciinavcrnnt, simul imliles facii fielus ei striilor deniium. Et idco subaudiendum e>t,

fiHnt : uon est qi.i facial bonum, von esl ut^quc ad ii''i non erat timor, scilicel justus.

uitum. De illis dicit qui coidc duralo iii scelerato Vcrs. 7, Quoniam Deus dissipabit ossn lionunum tibi

|>oriiiaiiserc {iroj)osilo. Onincs eiiim cl pro parle placciii.uin ; confusi sunt, quonium Deus sprevit eos.
|)i>:sitmus dicore; ut ad ilios tanttiiu pertineat, qiii Versus iste non est dicius in tertio decimo psalmi»,
ii;'f.tii!S pcr.»u:iS!oi)ibiis cxc;Kcaiitur. Puicliro autem B sod noviier Iiic ad conrirmaiidiim jiidic i tcnipiis :ip-

onlintj verha dcscendiint. Priiis eiiim fuit, ul decli- pouitur ;

qtiia lotum de ipso diclurus pst, quod iii

nnrenl ; seciiUiin est, iil i»i«n7c's sibi ftcrenl. Addidil, illo (sicut dictiim csl) proptcr lituli diversitiitcin

non esl qui facial bonum, non esi nsijue od unuin. non videiiir posse congruero. Dlus enim in futura
Dolor illc cogifalioriuijn tanquara eriimpens parius disccptalione ipsorum disspat ossa, id est obslina-
cfldsus est. Uepclit verba ;
quia in oiistinalis seiisibu.s ti<»i)e.s durissimas, quorum novil alrociter induruisse

frcctuosuiii noii potiii! invenirc reinediiim. M(!rito proierviain. Addidil quoque, .si6i p/aten/iHm ; qmid
ergo pro iii.s Ecclesia prodil dolorem suuin, de qiii- scelerntorurn specialiior esse dignosciiur. Justiis eniin
bii^ lidflis popolus non poierat Iiabere prolectum. vir sibi seinper displicet, dum cariiis su.e vitia cce-

IJsque ud unuin dum dicilur, omnis iicganiiir. Nam icsli consideratione castigal. Intelligit enim illam
si aliqiiem boiiiini vo'uisscl iiitelligi , non diceret partem lovciidam non csse, unde se novit ud xteraa
usqae ad unutu., sed prafcr uniim. El iiitende quod Mtpplicia pervenire. In peccatoribus vero conira esi;
tertii deciini psjluii (niitniue vcrsiis, qui al .ludxos amanl nnde pereant, desiderant unde djninentur;
cdinpeieiilcr aptaiilur, siibscqiieiiics ademit ; ul to- ct placet illis maluni per quod pcenas perpeiuas sus-
tiim inlcllcctum gcucraliicr ad omiies incredulos po- linebunt; sicul in decimo psalmo jam dicium est
piilos absolule traiispoinict. C Qtii autem dtH.iit iiiiquitatem , odil animam snam
Yers. i). Nunne cotjnc.sceiu omncs qui operanttir {Psnl.x,G). PL.Ct\\\(l\l,confusi sunt, quoniam Deussprevit
iiiiqnit .tcin ,
qui dcvorant plcbcm meam scut cibuin eos. Istos lites, qiii sibi placent, necesse est confuiidi,
piinis? DeuiH 7iou invocavcrunt. Vciiil ad secniidam qiioni;iin illos ccrtiim est a regnoChristi omnipoientis
Ii.'Mt''m. ulii Eiclesia Dei rcdargiiil excedmles in arccri.

po|'ulum Cliristianiiin. Diccndo ciiiiii : Nonue co- Vcrs. 8. Quis dabit ex Sion salulare hrael ? diim
qnosccnt, cogiiitiiros esse coiilinnat ;
qiiia facere non convertcrit Dominus capiiiHatem plcbis sutc. Vcnil ad

(lebeiit qiiod hcelerata ini'|uitate prxsiiniunl. Nam tertiani partcm jam Ixtior muicr Ecclesia, aJ lexium
el ipsum verbiim pryeposlcratis syllabis psicl; inie!- reverieiis leriii decimi psalnii; ut sicul pniicipinin
ligeiubiiii esi ciiiii), nt; non coijnoscen:. Qua; figura posuil simile, iia finem illi termino conclndcrci
dicitur anastropbc, J.aliiie pcrversio, qiioties verba consonaiitem. Quis dabit, addendiiin esi, nisi lu, Du-
cnnverso oidiiic profcruiitur. Opcranlur vcro iniqui- niine ? Credcntis eiiim verba .«.iinl, iinn dubilantis.
tatem , ipii ndclcs Domini ianiarc coiitcndunl, qui ExSion, illain dicit speciilaiionem felicem , in ()ua
conlra mandata ejus viduas opprimunt, pupillos ex- Dominiis aspicilur, el Majcsias ipsa vero luniine
spoliant. Qui devorant, dixit, id csl deglutiiint, tutaque cordis hauriiur. IIxc est salutaris Israel, id esl qux
scclcnun velociiate consumunl. Ncc illud vacat quod D vilam pr.^estat popnlo lideli Deum vidcnli. Adjecit,
dicil,.p/ttei« JKer!)?j; ul oslciidcrct oninia superiora dum convcrterit Dominus capiivitatem plebis suce; iio<

.so dixisse de pcssimis, quando eos iii angmcnlo scc- cst, dum adluic in hoc s.tcuIo plebs devola iribula-
leris plebein snain devorare lcslatur. Nam si illud tionum nnxiclatibiis videlur esse capliva, qnando a<i

generaliter de liumano gencre (ut qiiidam volunl) jtromissae libertatis necdum poiuii pervenire remedia.
velis accipcre, liic iiicompetcns lacla vidcbilur essc Nain quandiii fidclcs suos hinc liberai, ipse etiam liic

discretio. Ei ul avidiiatem dilacerationis osicnderct, dat ex Siiin ^alntnrc Jsracl, cum labores sancloruiii
addidit, sicul cibum pantt; scilicel qui scmper desi- siiis beiieliciis consolaltir.

deranier in usu est. Nain quamvis siiigulis quibusqiie Veis. 9. Exsultabil Jacob, et Urtabilur Israel. Ver-
lemporibus cscanim diversitate saliemur, jiigiter sns iste fuluram coinmeinoral felicilaiem, quandtt
nobis tam(;n panis edulium est. Subjiinxil cliani, ridclcs Doiitini plcnibsinia libcrlate gaudebiint. Li
Dcum non invocaverunt. Ad coiisolatioins lideliiim rcspice qiiod iii lesiirrcclione generali Ireqiieiiier

rcilit, (pioiiium qnse a peccalorihiis conira Doiiiini pitriarcha J.icnb nomiiialur, proplcr illid : Jacib
voluntalcni fiunt, 180 ''"<^ cclerrinK) di^sir:\:il<ir; dilcxi, F.$au inncin odio liabui (.'/u/. i, 2, 5). Congnie
 ;

531 FAI-O^ITIO i.N PSALI KK:I \l. I'S\L. I.III. 3?

siii"iiJeiu dilectus iii lanl.i lcinpoi is co iiiiier.ornlio c A i:<!.lnis sc !i!:era i doprcc.ntiir, ne inMilicorum uuili-
poiiitur, ubi sine liiic ^audeiur. lntnlii, ct l(tin'iiur biis corii:n pro !ilioiiibiis coi.lraJanir.
Jsrael. htael iiilorpreiari ilixiiiius, \'n vidcu^i Deum.
181 /''i''*'o p^alnii-
yiiod luiic Ecclesiae siiie diibiiatione CDncVililiir,
A S:iiilis pcririilo pioplicia liberaliis, por loluni
quaiido, si. ulilli pniinissuin Cst, iu xierna paTia
psalniuui Oomiiiu gvalia>. agil , (|uia cdin / pli.conini
feliciier coilocabitur.
11(111 poliiit noccre prodiiio. In pnma parlo depreca-
Concluiio piatmi. tiir uv. ciiiii iniinici lorlissiiiti gravaio pr:f valcant.

Sludlusi»siii!e ii"bis cunsideraiida ei-t xar:ei:ts et Scciinilo loci) advcrsarioa siios spiiiluali piet.ito sup-

p;irilitas isia pbalinuruni, qii.mdu in verbis coiiso* piic.Tl dibcre convorii ;

quod omncin convenii pe
iiaiilia , ei iii iiilelleclu pnibatur esse J:vei'sitas. tcrc Cbrislianum ; ut a liorc.itibus btijus miindi it3
Ab^oluiissiiue siquiJcin jjiodil diviiii eloquf coriisca- debeai [ibcrari, quaienns cunvcrsioi.is eis grdiia iiou
biteiii dii^iiiiaieni ; ui in iisdcin sennoiiibus sulva lide iicgolur.

res divcr^as inlelligere debeainus. rsaiii si colni ibus

Exposiiio psaimi.
geniniaruni daiuin est varia luce radiare; si avibus
Vers. 1. Deu$, in nominp ino sahum nie fac, et in
qnibusdam concessuni est diversis splendcre colori-
virtute tua iibera me. Figiir;» birmos , id est convc-
bus; si cameleoiitcni in uiiu aicjue eodcm lorpoie,
nienli."», qu:c fit quai.do scrics oralinnis toii.irem
inodo prasinuni, inodo vcnetuni, modo roscuin, niodo
siium usque ad ullimum scrvat , lolam baiic psdmi
palliduin liiiniaiii oculi conluenlur , cur ct divina
partem cognosciiur oblini-re. Orat etiim propliet.T iil
eloijuia diversitalem intclligenlia: noii liabcrenl, <|u;c
in nomine Domini S ilvatoris a pcrsequcniiuin mali-
frei|ucnter ei abyssis coiiiparanlur ? Nam molii Irc-
gniiaie liberctur. Mulli enim in lioc mund.) salvari
uiulu varia pelagus luce respleudcl. llinc esi elinm
sibi videnlur ad prccsens, sed non in vomine Domiiii;
(juod oribodoxi Patres de uno loco divcrsa dicuni,
ut si qiiis pbilacteriis vel incaniaiione sacrilega praj-
el tamen oiiines balulariter audiuntnr : nnde et qui-
senlibus ar gritudinibus iionnullis ap|iare;it snblevatiis
dam nustroruni ail : Mar|,'arita quippc csi scnno
et ul si qnis cormpto jodice pociini:trum niolibus a
divinus, et ex omni paric luraii poiest. Meminissu
f.icinore comniisso liherctur. Isle vero iilam pctit
quotpie nos convenii secundum hniic e^se psalmiiin
sibi iribui sospitatem, qnai vcnil a Domiiio; ut liic
qui de Juda^oriiin incrcpaiione et c, nversione pro-
utiijue lide sincerissima pcrsccrans, a pestilentia
lati siiiit; qui sicut nuic pcr ulraque Teslamenia iii-
niundi istius concessa meniis incolumitatc salvetiir.
crepaiitur assidue, ila rcsiJui iii sanculi (ine srilvandi
Scqnitur, et iu virlnie tua libera m^. Sujtcrins potiit
sunt.
C ut in hoc soeculo iii nomine Domini sitmcrei nicli-
EXPOSITIO IN PSALMUM Llil. cinani; nunc aulcm rog:U iil in jndicio luluio cjus
in finem, in cnrniiuibut intellectus Duvd, cum veiie- viriule Uberelur, Nam sicul bic sub iinbccillilalc cor-
runt Z.vltwi, el dixeruni ad Saul :Nonne ecce David poris venit, ita ibi in majesialis sti.x> virtiitilius aji-
abiiondiiui ei>t upud nns ?
parebit. Sic in uno versu lioec duo, qu;c suiit a roli-
In finem Cbristum signilicari notissimum cst. In giosis principalitcr cxpelcnda, completa siint. Qiia.l
earminibu», id est in psalmi pia,'senlis opere. Caftnen
merito nnusquisque (idelis, incrito dicit populus
qiiippe est, quod inelri aliciijus pcdibus procedens, Cliristiaiiu?.
sututis rcgulis coniineiur; sicul orane Psalierium Vers. 2. Deus, exaudi oralioncm meain ; auiibus
in llebraea lingua const;ii essc formalum. Islud ergo
percipe verba oiis mei. Repeiil ilcrum noinoii Oiuiii-
c:irnien Cliristi sijjniricat laude.s. Jntell.ectHs aiilom poientis; ui cum frequenter Deiis imploraiur, noi»
Daviil Oominum dcnuniiat vSalvalorein , quo;n ilie a tardetur auxiliuin. Sed (|uia poierat exaudire oratio-
prolicue [td., perspicue] serapcr inlelligon.s nimio nem et tacitam, addidit, auribus percipe verba oris
dcsiderio cupiebat salutariler advenire. Sequilur, mei; ut jnm non soiuni cordis in-^iinctum, sed etlam
cum venrrunl Zipl.cei, et dixerunt ad Suul ^onne
:
vocis cxaudirct affalum {ed., alTeclum]. Insigniter an-
ecce Davxd abscondilus est apud nos? Ilic iterum j) tem positum esi, percipe : qiiia illa proprie petcipere
liisloria Kegum iniroduciiur (/ Rcq. xxiir, 19); nam dirimiir, qu% mcntis arcano recondinuis.
Zipliei a vico Syriae, in quo habitabat Ziph, dicii suiit Vers. 5. Quoniam nlieni insurrexcrunt udvcrsum me,
/iph.ii. Qui venieiiles ad Saul, prodiderunt David el forles qucesurunl nnimam meam; non pi oposuervnt
apud se esse celaium. Scd cien eiercentcsj
nle.* [e(i., Deum anle conspeclum suum. Caiisa nunc pra;di(-l.ie
maliiiain suani, sancto viio ininime nocere poiuerunt. orationis cxponilur. Scd cum Zipbaei de iribu JuJa
Nuiic vjdeamusqiios populos noinina isl.i signilicent, fuissc noscantur (unde ci propi.eia traxit origineui^
ut saciamcnia bujui psalmi e\idenliuo innolescanf. adversus se imurrexisse
quare alienos dixit ? Veruiii
Ziphaii signihcanl florenles, quod in i.Nlo mundo pec- bic alienos non vult peregrini generis viros iiiioIiij;i,

caioribus daium cst. Duvid aulern figuram ger.bat sed openbns a Domino faclos cxtraneos. Merilo,
Uoniini Salvatoris ,
per qii<!m «Jeclaratur jiopuliis quia duiii ab illis anxilium delensiunis qiijcsivcrit,
Uirislianiis. In hac ergo simililudiiie decenler espri- apiiil ipsos magis iiibidias prodilion s invcnit. Foitcs
niitiir, bic peihdos esse florenlcs ac liberos, cl (iJolcs» cniiii S.Milem viill iniolii^'i cum niiiii.->lris, qiicm (;l

abscondiios alque conclu^os. Lnde nunc piopliota a polenlia rcgalis crigeb;it , ot livor iiisaiia.' mcniis ar-
Z9r7> M. AURELU CASSIODORf >gi

niabal. Sequiliir, n«n propostierunt Deum iinie con- A Quonlam honum eH; illum enim vclle laudare, im»sii-
tpectum suum. lile proponit Deum antt conspectum ninbiie bonum est, unde et mens sancla rcliciiur, tt
guum, qui credil cnm ubiquc osse pr*seii!em, el fa- niundi istius advcrsiias elTugaiur.
cile iigiioscere qvoe voiuriias nililur huniaii;» couiplere. Vers. 7. Quoniani ex omni iribulalione eripuisli me,
Perdili aulem ideo non proponunl Deum aiile orulos el ivper inioiicoi mens respexit oculus tuvs \ms. A.,
suos , quia ignorare illum credunt qu.-e scelerala meus]. Sicut in priiiia parlc in fine reddidil caiisai
nienle concipiunt. Hacc esl j)ia oralio quam deside- oratioiiis, iia nunc subjicii rationem conlessionis sii:(;;

rabal audiri , ne ilii permiuerenlur suas vohintates ut 182 quainvis ille voluntarie sacriticasse Domino
cfficere, quos consiabat Deuin aiile oculos suos non viderelur, Dens lamen concesserat qu3e profuiura
lialiere. cognovit. Ex omnibus quippe tribulationibus Tinute

Vers. 4. Ecce enim Deas adjiivut me et Dominu.s, Domini propbeta se testalur ereptum; quod utique in

SHsceptor est amiua; mea;. Vcnit ad seoundam parlem, niundo islo accidere non potest , nisi eis qui in Do-
ubi posl oralionis devotissimam sanclilatem, auxi- inini dilcciione persistunt. Super inimicos autem ejn»
liiim sibi ['omini spirituali pru3Suniptione pruMiillii. Ziidiaeos respexit ocutus Domini, quando eos cngiia-
Adjuval , dixit , uiique laboranicm ; ut potuisset tiones nefaria» mininie coinplcre permisit. Frequen-
forre qiiae snpra cum iiiiebaniiir impii congrcgare. B ler enim propilius Deus iniqna nos non permiltit
Sequiliir etiani quod sit isind adiulorium ; id cst, el cfficere ; ut compuncli debeamus de nostris erro-
Domiims usceptor esl ttuimcj mece. Quem ille siisci- ribus supplicare ; sicui est Saulus prohibilus , cum
pit, iioii sotum iii laboribus adjuvat, sed etiam a a sacerdoiibiis ad Damascum mitteretur ut Eccle-
pcccaiis omnibus miseratus absolvit. El intuere siam Christi saevissima persecutione vastarcl (Act.
quia dicil, anima; mea^; u(, eisi corpus perioulis ex- u, i). Magna siquidem prosperilate non esl per-
poiiiiur, «nimx' lameii salus illaisa seivelur. Ipsani missus agere , unde potuisset ad octerna supplicia
quippe novii in sinciis suis speciarucr ciisiodiie, pervenire.
per qtsain in Jiidicio creditur hominem larga pielate Conclusio psalmi.
coronare, Suppiicntio isia propheiica, el sanclx deprecaiio-
Yers. D. Averte mala inimkii meis : in vcrilCile tua nis devota simplicitas uiillimum viUe nosirac tradit
dispeide iilos. Cum se miser;it oiie Domini ab iiiiini- exempium ; ut quaiido a Ziphaeis, id est a muiidi
corum persecuiione proplicta cognoscerei fui.^se libc-
ibiius noreniibus ingravamur, non ad conieutiones
raliim, lianc hostiam Urux voiiintalis probaturoffene; levissimas inciiemur, sed voluntarie D.imino sacriri-
ui pro iiiiniicis suis niialur omn modis supplicare,
canles, ejus beneficiis ab omni Iribulatione libere-
qiiod divina piolas consiievit iibenter accipere. Orat C m,jr. Contendamus illi verissime conliteri, ut eli;.m
ergo ut mala volunlas removeaiur ab inimicis ejiis,
ignari a noslris compedibus raereamur ab.solvi. M^igna
Hnde cos iioverat ingr.ivarMlos. Seqiiilur enim,j»«grj-
prorsus forma peiiiionis expressa esi ; nt, imminea-
tale tua disperde illos. Mali ciim ad veritatem veniunt, tibus qnibnslibet periculis, tranqaillo ei confidenti
a pristina iiiteiitiuiie dispereuiit; ct nisi aliquis a [ms. A, F, confitenli] animo supplicemus : quoniam
proposilo iniquilaiis di^cesseril , locum in bonis novit ille nos et omnibus tribulationibiis eripcre,
aclibus non habrbil. Disporeant ergo Ziplixi no
,
si tamen hic nobis inielligil expedire. Nos enim <iuid
prodanl celatuiii : dispereal Saul, ne persequaiur oreimis, sicul oportet, nescimus (Rom. viii, 16), c|ii(H
intioxiimi.
et ig oraniiae tenebrosa circumdant, etnoxia peccata
Vers. 6. Yoluntarie sacrificabo tibi, el confutbor confundunt.
nomini tuo, Domine, quoniam bonum cst. Volnnlarie
EXPOSmO IN PSALMUM LIV.
sacrifical Doniino, qui pro inimicis suis sludio pielnlis
exorat. Nam qui peiii inimicorum vindictam, qui se
In ftnem, in carmiuibus, inlclLctus David.

uicisci desiderat calamitaiibus alieiiis, vel qui proptcr In finem quitlem rrcquenler dictum est ;
qiiod la-

alia mundi dcsidcria supplicat , volunlaric non sacri- mcn noii pigebit repelere, si hoc ct aliter potucrit

ficai Domiiio ; quia non ejus amore rogal, sed poten- D explanari. Bene fmis dcitur Cbrisius, quoniam quid-
liam ipsius rerum aiiquaru:n necessitatc deprecalur. quid rccte ac fideliier agiinus, ad ipsum constai sinc
Snrrificare autem volunlaric Domiiio est, puritatcm diibiiaiioiie rcferendum ; sive quia venit in temporuni

boiijc voluniatis oirerre; ei proptcr hoc tanluin illum fine, sicut Apostolus dicil : Novissime lonitus ett nobii

colere, limere, vel ainare quod Deus est, quod crea- in Filio (Hebr. i, Hoc eiiam signifioabal quod
2).

tor, qiiod rfcrumomnium pius probnturesscdispositor. Moyses dixil : Occidetis agnum ad tespcram (Exod.

Sacrificant eliam voluntarie Deo qui inter angiistias \n, 6). /'1 carminibus, in laudibus dicit. AdmciiM.i
p.issionuiii jugiter gratias agunt ; sicnt vir sanctus .lob onim nos sivo in trisiiiia, sive in gaudio pr^KConia
fecissc inemoratur. Soiiniiur, ct confitcbor nomini tuo, Doniini jugitcr pcrsonare (uiide psalmus isle dictnrns
Domine, quoniam bonuin esi. Congrue nimis ad supe- est) nec ab ojiis aliquando laude discedere. Nain
riora rcspondit; ut in cujiis viriule salvus luerat paterno afTeclu, quando casiigat, corrijiii ;
quando
faclus, ojus nomini hostiam confessionis offerri-t. consolaltir, refovet. Ijlnunquc orgo iiobi.s proficil, si

Confiicri enim hic, laudare sigiiificat ;

qtii i verbuin de orc noslro £!r:itiaruni actio non rpcedit. Soijuilur:
istud (^ricut sa.'pe diiimus) Iioinonyinum esl. Aiididit, Intelleclus David. Islc cortus inttlierlus csl Daiid,
 :

rSAl.TLKllM. SAl.. I.IY. 586

-.•5 KXi^OSmO IN I

secuii.lnm car.iem ciim Palrem (iirjn.us Domini A picraiorh, MiIiandiiMidiim ost, libcra me ;
nl posit
,11

ii tvangelio cxcus exchunal Fili nobis socciidiiiii ;uu oiiliiem llcbricam virsmim con-
»:iirisli; siciil :

Secundum divi- slarc divisio. A vocc inimiri petil se liherari, quando

David, misererc mci (Luc. xviii, 40).
iiiUilem vero scrviim es^e f;Ue;«iimr ; sicul ipse m di- ipso dicrbnl populus Judxornm : Si Hfx hrnel esl,

Duil Domiuus Domino descrndnl de cruce, et credimus ei [MtiUh. xwii, 42).

teniesim • nono psalmodioil :

a dexlris meis [Ptal. cix, 1). rclil er<;o i:t Ii>'C vos pei lidorum coiisp«ct.i rcsiir-
meo: Sede
rcctioiie vincaliir. Tribulatio vero pectaioris erat,
riviiio pialmi.
quaiido euin ore sacrile{;o con>piiebaiil , cu:deb;tiil
Por lotum psahnuiii duobiis diiipsalinalibu';, qu.isi
aia|'is ac fl:)g<;llis, ei 183 cxprobraiiones illi snpia
gcminis oculis duceiiler apposiiis, virba suiit Domiiii
\cibera gt'iniiia!»;>nl. Sciitiilur, quoniam dectiniivc-
Salvatoris cx foniia scrvi, quam integra prcpriet.i(e
molfsli eranl mifr.
runt in me iniquilatem , il in ira
declaraas , lamiiliialis nobis s.ilaberriiiiue doiiavit
Furenlis p(ipii'i impelus, quasi fluminis cursus expo-
exemplum. In prima parie pclil ne in lril)ul;ilione
niiur. Decliaa< ernnt eiiim in Domiinim iniqnilalem,
positi dcspicialiir oratio : deprcc;i»s liberalionis cc-
quia ndlhin volenN^s rccipore ratioiiem, ellnsionci»
leriiaieni, quam ex carnis iurirmii.ite probabalur
s:uii;ui;iis iiinoccnlis expcebaiit. Et nola quam mr
expctere. Sccui.Jo loco Jud:Eorum destrui suppical
^^^,,^^ ^^^^-^ ,j jj^ explicaniur. Jud;«os di.il
iniqiiiiaics, quoniani in civitale ipsonira eral con-
vclie;nentcr accensos, quos ira fervida pracipitabal
liaditlio lerilalis. Tcrtio Iocd dicit qnaj obslinalis
ad faciiMi-. Naiii qmxl ad se pertinei dixit, molesii
Juda?is pro siiis scelei ibiis noveral evcnire. Postli;ec
erant milti; qiiod solct nobis coiilinger'", qiiaiRlo pro-
iuiroducilur pia consolaiio , iie quis lidelium a diia
oaciiaie sHperlldi reddunur iiKpiicii. Audianl insi-
severii.iie Jutiici^ le reielur.
piciiics Ji.idaei Domino se lantum fccisse molcstiain,
tsposilio psalmi. sibi ai.ilem per^eiuam ruinam.
\p.rs.\. ExuJidi, Dens , oralionem meam, et ne Yors. 4. Cor meum conturbalHm est in me, et foV'
despexeris deprccatwnem meani. Cltr.stiis Dominus, mido viorlis cecidit super me. Hic iterum iiumilitas

qiti ad nos venil pi.i nuseraii.aie salvaii.Jos, viiae huiiianiiatis expriinitur; nam qnamvis Icge cariiis

nobis formani lribu(;ns ti sa!u:em , ex dispeubaiione ejiis aniiiius turbarelur, divinitatis lamcn suse pra;-

qua passus esl, in uiundi pcrlurbaLionibub voluntarie sidio do!ores corporis, lormcntafiiie vincebat. Nam si

toiistitutus, primo commaie exaudiri pelil oratioacm liocin martyribus Dei viitus operatur, qnanio magis
suani. Deiiide poslulal ne ejus deprrcaiio dcspiciatur. in ilia dispcnsaiione carnis su;c lormenlorum seiisus

Sed lioc toiuni per illud dicitur, quod houio Deus veliemens non poterai praev.ileie. Implevit paiiendo

esse d gnatus esi. Poierai eniio el exaudiri prius, ei Q verum hominem; sed et per se vinccndo talia, ideni

postea despici. Quod evenii eis ijui mumii isiios bona ipse neiim se esse declaravil. Addidil, ei formido

desiderantes , accipiunt qnaj precaniur, el taineii mortis cecidit super me. Sua suis apte reddunlur.
posiea despiciuntur ; quia nequaquam yelerna praemia Conse.;ue!ii> enim erat iit cujus cor coiUurbatum fae-
quxsierunt. ral, eum et formido moriis iiivaderet. Inspiciamiis

Vers. 2. Intendc in me et exaudi me : contridatus qund dicit formido mortis cecidit supcr me. Rc.vera
tum iu exercitatione mea, et conluibaius sum. Prius cecidii, quando supra eum venii, uUerius non vali-

el intendere deinde vocem supplicantis audire.

, lura ijuod poiuit. Morle siquidem Domini iiiomen-
Nemo enim aversus exaudit; sed cui aspecius iran- tanea, mors pei peiua victa est, quM sibi dominainin
quillus conceditur, ipsi ei aures placidissimai com- in liumano genere vindicabai; siciil Apostolus dicit.
iiiodanlur; sicut in alio psjlino dicilur : Respice et Absorpia est mors in victoria lua. Uki est, vwrs, con-

/laudi me, Domme Deus meus [Psai. xii, 4). Deinde tcniio lua? ubi est, murs , aculeus tuus {I Cor. xv,

redditur causa perfectae oratioins : Contrislatus sum '6i, 55)?

in exercitalione mea, ct conlurbuius sum. Pulclierrime Vers. 5. Timor el tremor venerunt super me : ei

Doinini Salvatoris uuo sennone viiae cursus exponi- conlcxerunt me tenebroe. Exilus nostri morem cerlis-

lur. Exercitatwncm quippe dicimus, qua; nu!l.\ re- J) sima proprietale describil. Morleni cnim priiis time-

iiiis^ione, nullo olio conquiescil, sed inleiiia jngi mus, deinde conlrciniscimns quia separatio isla ;

tab0re in virlulis gloria perseverat. txerciiabalur corpor;s animaique sine conturbalione maxima non
iiamque mir.iculis, cxercilabalur sanclitale docirinae : polest evenire. Seqiiilur, et contexcrunt me lenebrw,
sed contristahalur co inaxime, quia fruclmii jusiiliui Vicinia morlis tenebrariim prnemiltebat aspeclum,

perlidi non probabantiir affeiTe; sicut evangelisia quia freqtienler illa conspiiimus animo, de quibns

dicit : Ei conlrisiatus esi super Jerusalcm, et flevit nos vciilura solel conlurbare forniido.
{Luc. XIX, 41). bonitatem piis^imi Creatoris *
Vers. 6. Ei dixi : Quts dabil mihi pennas sictit co-

ul se conlrisialum et cunturbatum dicai, quod pracdi- lumha;, cl volabn et requiescam? Posl conlurbaliont 8

caiionibus saluberrimis obslinaii popiili vesania noii morlifera< , et verissinix humanilalis indigenliani,

credebat. netessc fuit Iibcrationcm expeterc, quam sibi nove-

Vers. 3. A voce inimici et a Iribulatioue peccalorii ral confercnilam. Ait enim : Qnis dabtl mihi, scilicet

quoniim declinaverunt in me iniqiitatem , et in ira nisi tu, Patcr, qui bumanam natiiram usque ad coer

motesii emnl mihi, A voce inimici , ef « tiibulalione lornm regna pcrduccns, ad luam dexleram colloca-
 ;.

M. AllRELII CASS:ODOai ."!?>{

hisfPemcci pendenJo diclae siinl, qii« corpus aviiim A cenlls dilnvii in allnm liomines extenJere teniavc-

i-v auras aelhi^reas sublinii levitale suspcnilunt. Sed runt, ubi primo linguariim facta est coiifiipa divi^it»

Kispice quod pennas non aquiiac, non accipitris, non {(ien. XI, 4). Anle enim mundus Hebraeis innMim,

hiruiidinis, qna; liis omnibus celerius volant, sibi sicut putainiis, sermonibus ulebaiur. Sed spccialiicr

Uari postnlat, sed columbte. Culumba enim dicta est inente condendiim est, quia iratus lingnas divisit,

q»x vilara sine allcriiis grava- propitius autem in suis apostolis adunavit : ibi ne
l«a>i cellae aluinna,

inine peragii. Avis innorens, mansuela, qu» in nul- .superllua vola complereni, hic ut universa; gentcs

luin animal felliia voluntate consurgit, nec cscis sor- per proprinm linguam prx'dicationem veriiatis agno-

didi» ullalenus acquiescil. Merilo ergo columbce pen- sccrent. Fracipitadixn, ne mnnianl cogilaiiones suas

nas DominusCbnslus expctiil : in cujus specie supra machinatione pcrversa. Divide, nc in pcrniciosam

euiii baptizalum Spirilus quoque sanctus apparuit connuant unilalera. Sequitur, quoniam vidi iniquila

{Malllt. iii, 16). Sequilur : El volabn, et requietcam. tcm et conlradictionem in civilaie, Digne illos dividi

Yolabo, id esi ciilerrima ine velociiaie iransponam. poslulabai, quos iniquos fore in sacrilegis congrcga'

Signilical ciiiin qiiando moleslias Jud?POriim vitavil, lionibus pracsciebat. Ll merilo soliludines expe-

ui ab eorum iniquiiaie quiescerel; quod eiiain versus tiii, (|<ioniam iniquitatem in civitale eorum cs^e co-
scqueos ostendil. B gnovit.

Vers. 7. Ecce elongavi fugiens, et manti in soliltt- Yers. 10. Die ac nocle circumdabil eam tuper mu-
dine. illa loca Evangelii coinmeraorat, quando cre- ros ejus iniquilas; el labor in medio ejus, el injustiiia.

bris miraculis sediliones sibi conciiavit omnimodis 184< Vcrs. II. Et non defecit de pla(ei$ ejut

perlidorum. Ail enim Marcus : El diluculo vulde sur- usura et dolus. In duobus islis versibus Jerusalctn

(jens, egressus abiit in deserlum locum, ibique orabal pristinae, triplici modo mores pessimi raiionabililcr

(Marc. 1, 35, 45); el paulo post sequitur, ila ut jam von accusanlur. Dicil enim : Die ac nocle, id esi omiii

posset manifesle in ciiilatcm intrvirc, sed foris in de- leinpore circumdabit eam super murot ejus iniquiiat;

sertis locis eiset. Elongavit enini a persequcniibus, ut ulqiianium murorum inacbina in allum poluit cre-
occasionem iracundia) insanis menlibus abro(>aret; scerc, muliomagisibidem malitia se proterva disien-
mansit in soliludine, ul imprriurbali sccreli piiriLate dcret. Sequitur : Et tabor in medio ejus, et injusiilia.

frueretur : lali faclo nos cominonens, ul quando ini- Prius muros dixit, ul cunctos habitaiores inchiderct
quiiaiis alicujus fasce dcpriniimur, in secrelo con- nunc dicit, et medium civitatis, designans nobili-si-
scienlije quiesceredebcamus. Sive illiid potest iniel- mos et primaies, qui bonorabili sede videri volunl
ligi : quoniain a Juda>is perlidis reccdens, in solitu- eemper in raedio constiiuli. Hos non lex, non ratio.

dine gentiuin tnansil. Solitudinem vero genles appel- C sed labor et injuititia possidebat. Labor respicil ad
iiri pnipheta teslalur dicens : Lwtare, deserlum exercendas opprcssiones, injusiiiia pertinei ad ne-
siiiens , et exsullel desirlum , el (loreat lanquam /t- fanda judicia. Subjungil teriiura modum : Et non
lium, et (loreant et exsuUenl deterla Jordauis {IsaL defecit de plateis ejus usura, et dolus. intendanius

XXXV, 1). quod non dixit, occulte, sed in plaipis lalia fuisse

Vers. 8. Exspeclabam eum qni salvum me fecii a commissa, quae lex superna damnavii. De usura enim
pusillanimilate spiritus el lempestaie. Venilad secun- dictum est Qui pecuniam suam non dedit ad usuram
:

d.im partem. inlerccdcnie enim diapsalinate mulavit {Psal. XIV, 5). De dolo autem : El labia fua, ne to-

ei causoim. Dixerat quippe rcquievisse se in solitu- quantur dotum(Psat. xwiu, ii). Hxc non occiiile

diiie : nunc auieni pronunliai Patris se exspeciarc gessit, scd quodammodo libera iniquitate commisii.
prxf^idium, qui eum poterat a corporea infirmiiate Omne enim mahim cxsecrabilius reddilur, quando
salvarc [ms. A., sanare]. Non eniin se securum fa- publica pra-.samptione tractaiur. Memento autem il-

ciuni solitudiiie puiavit, (|ni adbuc pra;sidia palerna lius schcmaiis quud a parie significat totiim. Mulli

sustinuil ;
praebens nobis saliiberrimx institutionis cnim illic inventi sunl qtii sacras prxdicaiiones de-
cxemplum , ut non in adjntorio cujusquam alterius, voiis meniibus acceperunt.
sed in ipsius tanlum liberatione prxsumamus. Et {) Vers 12. Quoniam si inimicus meus maledixisut
qiiia dixerat se superius perturbalum, ideo nuncmo- milii, iupportassem utique; et si is qui oderat me, super

dici animi sc fuisse lestatur. ilsec enim et his similia me mugna locntus fuitsct , abscoiidcrem me ut que ab

ad humaniiaiis sunt referenda nainram. Pusillum eo. In istnversu el duobus aliis qui sequuntur, Judas
eniin a pugillo dictum esl, parviiin aliquid atiiiie bre- perfidiis exprobraliir, quia caveri poiuisset, si pu-
vissimum, ({uanlum unius manuscapaciias coiistricla blicus luis^et iniii>icu>. Natn quomodo enm baberct
po<sit includere. Tempettatem vero dicit prooellas suspeclum, qiii videbatur es>e discipulus ? Dicil en.m
sediiionnm, quas Judaci prxcipiies, similes fliictibiis Quoninm si inimictrs weus maledixisscl milii , suppor-
c^mniovobant. tasscm uliquc : quia revcra veiiisset advcrsiis ad jur-

Vers. 9. Pracipita, Domine, el dividc Ihujuat eo~ gia jaculanda; et dcbet paiienlor accipi qiiod inopi-

rum, quoniam vidi iniquilalem et conlradictionem in n:itutn noii probaiur assiimi. El inteHigequatn liiiinili

tivilaie. iiic Judxo populo sulutarilcr imprccatiir, ut verbo usus est, iit direrei, supportasscm ; quod coii-

divi ione liiiguaruni iii.iliii;c sux non iniplerct elTc- su tiiilo biiiitanis calceamcntis tiomon imposnil. Non
'Ciuin; sicut iii turri illa factum est quam ni(.iu re- csi ergo iii>>oliiiim, ut ille diccrei, suppo/(<ujom, qui
 :

KXPusmo !.N r^\:.rrK:i.\i. i.vw. u:. ro)

ciiam scralixis ol \.Mniil)iis compas.ivU. O'!»' A •'i <l"i 1" mei.oiem [nriom coiiv.^rl tiir, orcasniii
sc
prioris coiiver-.lioiiis merilo rcpcris.^e jinntMliir. In
lt:iira, sciil srrpe meinor.iliim c^t, dicilnr inc:ri:iS-
qui oiUnnl i»i/"'Tnii»H antoiii d-.srendi Tivciiles sicul parvilali
c^t meiliocrilas. Seq.iilur, et si is i ,
ii;.tS iil

me nnfina loruius (.lissc!, nbscondereni nw. nu^trie videtur, i|ui cogit.iiiones suas pessiinas e\pa-
m', sui>er

u:iqne .r6 eo. Iliiic (|iioqiio mir:il>ilir. |iatien'.i* iiioii- voseiiiit, cl .1(1 mo!ioiis instiliitionis tramilem «liviiia

straiur pxempliini ; ul ininiicis magna, id e»l sn- fjratia transreriiniiir. Sic «'1)1111 qiinsi in infcrnum vi-

porb.i rxiiiinlibiis iioii in i onicntionrs eninificel, :c:ili'S disccniimv.f, qiiaiuio maloiuiii iiostroiuiii re-

aiit ali«jiia altercaiione re^i>icret, sed locum vcrliis coniiiioue teiTO.mnr. Tali siqiiidom iiiiellectu pr.edi-

darel insaiii^. Kl ne adlmc san* l;im incnlern malevo- ct.im cvadimus qnastiont-m. Jitste qnoqiie illos petit

l.mmi scrmo seqiieretur, so di.xit nbsrondcrc; nl pro- converti, qiii in suo pcctore quasi in qiiodam hospi-

caciias iiecessario desiiicret, cnm ndsersar.um non tio neqniiiam siiscece uiil. VA benc dixit, hospii:.;

>iderct. ul oslenderci maiiliam iion esse iiaturalem, scd ad-

Vers. 13. Tu vero homo unanimis : dux mem, et veiKiiia quad:wn hospilalitaie susccplam. Qiiod .".u'eiii

notut meiis. Ilic el seqnens versus incropalive qui- dixil, in mcdio, designal praecordia eoruni; ul perni-

dem le;;cndi sunt. Sed consideremiis siibqna patien- ciosissima cogilatio monstrarciur, qux cor hominis

tia : adl.uc nnanimis, adliuc du.x, adiiuc notus dicilur, B oblineltat.

qui fuiurns hosiis, et crudelii>simu5 tradilur per omnia Vers. 19. Ego autem ad Deuin clamavi : et Dominut
no^fcb;iiur. inanimis ad illiid perlinel, qiiia inler c.raiidivit me. ?.ialuruin incrcpatiouibcs, ut deccl)al,
aposiolos Inii; du.t, qiioniam ad vicos ct ca^tella pr.emissis, ad sua desideria voiaqiie rcnicavit, ex

prTmissiis est, ul propdicaiioiie verbi nules aiiimos forma scrvj verba depromens. Clnmavil cnim jitgiter

iiiibiiis>ei. Dncem vero l>cne diciinns ilineris pr;e- (id Deum, qni se divina conversalione tractavil; ct

(urS'-r.-m. ^otns autem ad iilud peninet, quod ejus conseqiiens erat illuin cxiudiri, qui a majestalc su.i
proiblio fuis^c non probalur i.bscondiia ,
quan.lo noii poierat sogrcgari. Qiiod schcma dicitur pros-

Cbri-iius Dominiis tradii.irem cuin in convivii \ed., j)honc>is , Laiine excbmatio : quoties inler alia quat;
commnni] epu'atione pr;edixi!; el alio loco dicil : loquimur, ad Deitm subilo verba convcrlimus.
Nonm igo los duoderim eleyi? sed unrs ex vobis dia- Vers. 17. Vespere, et mane, et meridie narrabo ct
bolns esi {Joun. vj, 71 ). \^^(mnnniiabo, et exaudiet vocem >»crtm.lnlcndamiis
Vers. 14. Oi(i sinml mecuin dulces capirbas cibos :
animo, quia h;vc verba niagna saorainenta nobis de-
in donio Dei nmbnluvimus cum consensu. (irandescit nuitiant. Vesperesi^mlical tcmpits traditionis, quando
riilpa, eui [ cd. ,cum] bene^ieia rcpuiantur CTimin. eiim Judas cohortihus nosciiur prodidisse qu3eren'i-
Qu.id schema dicitur emphasis. Nam qu.cvis mali- q j „g. M„„e^ cum ad Pontinm Pilatum perduclns esl
giiiias ciboriim scmper comesiione mitescil; nec so- andiendiis. Meridie, quia hora sexta, ui evangelista
lel tsse sa'vus, qui dulcis mensx grat.ficaiione deli- dicit, in crure snspensus esi. Meridies quippe diclus
niiur. Cnngrue siqitidem corporales cilios stulio ho- est, qiiasi mcdius dies. His consequen'ia verba rcd-
luiiii cogno&cimus impulaios, quos ille tantum dulces dnniur. Narrabo perlinet ad vesperam : quia omnia
polerat aesiimare. Nam si dogmaticos cibos, quos locutiim coiisiat, qnx Judas neqiii^simus facere dis-
anie p Tceperat, reiinere voluisset, ad lantnra sacri- pnnebat, Annuntiabo, ad manc respondel, quandi» di-
iegium Don venirel : de quibiis cibis Gdelibus dictum cenle Pilato : Tu es rex iudceorum (Joan. xviii, 53);
cst : Cusiate et vidcte quoniam suavis est Domimis Anttuntiavil : In hoc natus sum, el cailera qux ibi

{PmL 1X1111,9). Sequilur, in domo Dei ambulU' dicniitur a Domino. Jiinxit ctiam, et cxaudiet voccm
timus cum consensu, id est in templo Jerosolymiiano, meam ; ad meridiem perlinel, qiiando iii ciuce dixit :

uki inier ejus videbatur esse discipiilos; ui ^imnl Consummatum e l ; et emisit spiritum {Joan. xix, 50).
vocatus iiicederet, simul rjus colle;:ia sequeretur. mira brevitas! In h )c iino versiculo tam niagnus
Coiuen$u$ enim pcrfidi bominis ad conveniicula pro- actus illc narratus est, ut qiiod in illa latitiidine ro-
cessionum perlinei, non ad proposti (irmissiinam gnoscilur expositum, in hacbrevitaic probarcUir esse
sanciitaiem. Ei ut nobis absoluta verborum pnssil j) collcctitm.
Ktare conteziio, isli et superiori versui jungendum Vers. 18. Liberavit in pace animam meam nb his
csi, cur me Iradebas? qui appropinquant milii, quoniam inter multos erant
Vcrs. 15. Veniat mors tuper eos, et detccndanl in niecum. Iloc csl qiiod snperiiis evauilita:ii dicit voceni
infernum vivenlct : quoniam nequitia in hespiliis eorum, suam, ul resuricctionis benelicio ejus flmHia liberarc-

in medio ipsorum. Cum de Juda superiiis singiil iriier tiir in pace. tl a qiiibns libcraretur conseqiienier cx-

sii locutus,nunc per sentcniiam communis poen.'^ con- ponit : ab his scilicel qui appropinquant mihi, Dc iili>

veniiur ad Judxos. Sed movere potcsi qiiare dixerit dicii qui laudibus (iciis rcddere vidcbanlnr obse-
Veniat mort super illot, et Subjunxit, tt dcscentlani in qiiium, et corde favebant nihilominns iiiimii is, a
infernum vivenles, quod uiiquc ficri non pote^t, ut quibus meriio animarn snam dicit esse libcr:iiaiii.

rt nioriatur aliqiiis, cl vivus desccndat ad infcr.is. Krat cnim gravissimiim iniiniciiiyc };eiiii5 essc corilc
Scd hoc magis spirilitaliler accipictiitum est ; '|uia advcrsari.)6, ei iingiia siinuiare devotos.

more suoemendaiionem magis quan; consumptionem Vers. 11). Exaudiet Deut, et humilinbit eos, qui c:t
veiiire postulat iuimicls. Mort enim diciltir vii» Tinis ;
anie sa:cula. E.xaudiei utiquc supcriora qux dicis
5J»1 M. AURELIl CASSIODORI 3«
sunl. IlumiliabU 69$, scilicel ad creJcndiim ; ut qui A « Deoveniiti, el viam Dei in veritaie doce$(}Ialth. nri,
pcr siipcrbi.tm fiJem declinaveraiil Cl»risli:»nam, pcr ](}). In mundo enim qiiid lcnius (dco? Scd ex:igge-

liiiniililMicm ileruin lumeii veril:ilis agnoscf^nt. Nam ralionem nimiam supra olenm i>erfidorum serniones
(|iiod additum cst, <jiut est ante soccula, Verhnm signi' dicil esse molliios , ne lanlo scelcri par poiuissei

licaiur co;i;ter!ii:m Pairi : ne ex tempore aiiqno ex- aliquid itiveniri. Ipsi etiam fuerunl jacula, quando

siiiibse viderolur qiii s-ancnla creavil universa. Tem- dixerunt : Reus esl morlis (Mailh. xxvi, Otl); lioc

piis eiiim liinc tu^^it, qiMtido mundiis siimpsit ini- cnim scrmones iili probaniur clTecisse, quod jacula.
lium. Dcsin»l orgo Arianorum insana limierilas ,
exsecranda diver-ilas p >luisse honiincs mollia lo-

Crealorem temporum praedicare sub tempore; duin qui, cuin essenl tam dura lactnri!

coxlerims Patri, et consubstanliaiis, cum s:inctf> Spi- Vcrs. 24. Jacta in Deum cocfilitlnm luum, rt ipte le

ritu iiicommulahiiiter nnigenilus Filius pcrseverat. cnnlrict ; non dubi'- in crternum fluctuuiioncm justo.
Vers. 'iO. Non esl emm )Uis commulnlio, et non /i- Cnin de porfidis Jiida;is coeleslis jnstilia loq:if;roliir,

tnucrunt Deum. Intcijecl» d':ipsalinale vcnit ad ler- saliiberrimiim consilium nostris inGrmitatibtis dcdit.
iiain parteiii. Prius enim soiit;» pietale converii op- Coi^italio eniin sxcnli nos scmpcr aifligit. qnam si ii(»b

ia\il crranies : mmc virtuie (Uvin'tatis snae fiitura abjici;\inus, alierimur; sicut Salomon ait : Qnem-
co^noscens, seiisuni es e dioil iiicoir.diuiabiicm pcr- B admodum vermis ligno , el linea vestimcnlo ; ita /r»»

liloriim, qiiia duritia mentis no.i pnterat rcciperc vc- slitia viri noccl cordi (Pro». xxv, 20). Sed quan-lo
riiaieni. Commuiationem vero diiplici modo debemiis jactalur in Dominuin, non soliim non nos consnmil,
accipere, sive isiam quae iiic fit, quando ad confes- sed eliam nutrii: ul qnsc solct imminuere, aiigmcn-
sionem piam ab obsiinata volunute transitur, sivc tiim nobis vidcatur alTcrrc. Seqiiitur, non dabit in

illam (|uani dicit Apostolns : Onines resurgemus, scd celcrnum (lacluaiionem juslo. Vera esl Domini inimii-
uon omnes immutahimur {I Cor. xv, 51). Qiiapropier tabilisquc senlentia, sed si eam qua dicia c^t inte-

qoi Uic commiitalus non fiierit, ibi non polcfct iinmu- gritaie noscamus. Justis iii isto solo, swculi non adi-
tari. Sed de islis lalibu* (|iiare non comnnitabnntur, mit fluclualiones, quia hic eos temporaliter probat,

causa subsequitur : qnia non limuerunl Deum. Nam nt ibi qnos coronct invenial.//i ccternum aulem,sicul
qui limet Deum,a sua perfidia comKiiilalur, dum ju- hic dicit, neminem periniilit justissimum fiiictuire,

dicii pavore et cbarilalis studio eligit dominicis jus- qnando jam perpetua pace cmn ipsis cognosciinr in

sionibus obedire. E( nola qood in hoc et in duobiis xiernilate regnare. Ibi eiiiin nequaqiiam excitabilur
aliis versibus qni seqiiunlur, paritcr eorum et ullio- iluctus, ubi est semper tranquillissimus portus.
nes dicit et culpas. Vers. 25. Tu vero, Deus^ dcduces eos in puteum iit'

Vers. 21. Extendii mamm suam in retriiucnrfo : G tcri/us. Quia dixit dcjuslis, nunc dicit de impiis, qni
eonlaminaverunt teslamenlum ejus. Ipsa nunc allego- in gehenn.-e prorunditaiem mcrgendi suni. Putetu
rice dicuntur, qu3e in luturo jiidicio snnt agenda ciim quidem dicilur hiaius patens, in lerrx sinibus exca-

pcrlidis. Munum hic virtiitem operationeinquc sigiii- valns, aquas conlinens humanis usibus ]S6 attriba«

ticat, qiiae lunc fil, quando bonorum ilia discretio las. Sed ne hunc puteum viialem inieiligcre poluis-

maloriimque provcnerii. Siibjungit etiam cur Jndxos scs, addidil, interiius : de quo aiio in loco lcgiiur :

poen;) jiistissima consequatur quia mandata Domini ;

Neque aperial suprr mc puteus os suum (Psal. Lxvni,

pravis actibu> polluerunt, nec passi sunl crcdere l(i). Fovea morialis, mersura lerribilis, ubi nec spa-
quod eii cognoscitur Scripturarum veriias prjedi- tiiim uUum conceditur, nec ipsi miscris respiramenta
casse. lllc eniin le&lamenlum Dei, quantum ad sc est, prnstantur ; sed obscnritas tenebrosa circumdans,
contaminai, qiii minime ipsius imperiis obsecundat. amoeni inininis tollit aspeclum. Ex putei si(]nidem
Vers. 22. Divisi sunl ab ira vuUus ejus; el appro- similitudine, gchennae tormenta nos admonet formi-
pinquavit cor ejus. Hoc dicit quod in illa judicatione dare. pielas inaudita judicantis ! totum bominibus
futurum est. Divic/unfur cnira perfidi a populo fidcli, praidicitur, ui culpa plectibilis evitelur.

et tanqnam arsune palese segreganiur a granis. Ab Vers, 2(). Vi»i sanguinum et dolosi non dimidiabunt
ira vulius ejus, judicii tempns exprimiiur. Ira eniin D dics suos. Numernm pluralem sangiiis Laiina lin-
liic pro vindicta ponilnr, quam pro suis actibus im- gua non recipit; sed hoc magis ScriptiiRC divinae

pii sustinebunt. Cxtcrum ille incomrauiabiliter om- propriiim esse dicimus. ViVisiquidem sanguinnm pro-
ni:< placideque dccernil [ed., disoernil], Addidit, et prie non dicuntur qtii innncenler biimaniiin liiiidunt

appropinquavit cor cjus, Ip-um adhuc tempus expo- cruorem, (]iioniam ei jiistl judic^^s (lisciplin;v nct es-

nii, qiiando ror Domini,id csl volnntas ejus omnibiis sitaie consiricti, qiia; quictos populos re<ldit, inicr-
innotescit. liloenim lempore appropinquavit cor cjns, dum puninnt nucentes; ei ille qui violcntum ropcilit,

qiiando iilud quod bic per propheias suos pr.rcinuit, cruorcm s^vissimi hostis efTundit : inavime cuin le-

el |>er Apostolos pr;cd:cavit, generalitas manifesiis- gamus justa bella viris sanclis a Doinino fuisse pr:f-
sinic tiinc videbit. Sed ciir illa faciat qnx dii ta sunl, cepta. Qiiaproplcr addidil, ct dolosi;yH iliiiin taitUini

snbseqiienler exponit. iniclligi-rcs reum, qui pcr insidias ei iniquissimuin

Vers. 25. Mollierunt sermones suos super oteum, et didiiin, alicnum qu;erit exiiium. Hos tales implere
ipsi sunt jacula. Mofli runt eiiim perfidi Ju.lxi scrmo- noii dicit dies siios, quando cum sibi longam viuiu
ncs suos, quaiido dicebant : Magister, scimus q'ioniam promi;ttint, cxiium relcnim.e mortis inveniuiiL
r.05 ExrosiTio iN rsALTt:rvii:M. psal. lv. 501

Nam oroniiim tlics in pr.TiIi;slin.itionc nosciinlur csse \ ptionc; :«!i:i Veteris TeslaM enti usquc ail lerniinum

ilennili : scd iliis diuiidiabuntur dies sui, (Hiiinis con- tiiiill. Pnmo dicii /h /in^rrH.qtiod Chrislum sigii ficara

ira disposiliim propriuni provoiiirc iiionsir.iltir occ i- freqncnier expositum e^l. Di-inde pro poputo, qui a

sus. Ideo enim addilum e^l s»oj, ul voliiniarios in- snnrlis Intuje factvs est, David in tituli inscriptione.

uHi;4ercs, non a Dom n;) coiisliinlos. Tiiuli inscriptionein diximus in Passione Domini ideo
tujo uutem iu lc spciabo, Doniinc. Illos lales <|nibus non fuisse lieletim, q:iia longe anlc fuerat prophela-

celerriniiis evenit fiiiis, in sc sperasse non dubium luin : iVc corrum,us lituli inscriptionem. Sod Pontio

esi. Dominiim aulcm Salvaiorem, cnjii; hxc v.-rba Pilaio .Indaious populus immiiichat, ul contra vali-

siiiit, ex forma scrvi in Patrcin spcrassc iiianifestum cinia propliclarum luijus /i<M/iemeiidaretur inscriptio:

csl : Passionis ps.ilmum sdMio more conclndens. se nulens suuin Uegem dici, qnem insanis menlibns

diiil tperassi' in Dominuni , iil significirft oord i fide- respuebat. Qui! volunias eos lonje fecil a sanctis.

liuni in spe Domini sfmper esse (!efi\a. ! roinicnter qnando iideles Chrisrum suum Uegem dici tota iiien-

pnim caput loqniliir, qiiod nicmhris aplnrc dehcamus. tis itiientionc fi^stinant. Cum lenuerunl cum allophyli

Qiiapropter ct hnjns hymiii modum, sicnt in Irige- inCetli; lioc est quod Regum lexlus enarral (/ Reg.
simo qnario psalipo jam dicliim est, debcmus ex- XXVII, 2, Z) : tpi a David Saulis insecuiione pertcrri-
qiiirere pr.rfinilum. Priinuin, q-inniam cx Domini jj lus, in civiiate Celh apud ailophylos se credidil oc-

Christi persoiia prolattis csi. Dcinde, inchoavii ab culcndiiin. Scd (|uia diximus h?ec omiiia niyslicis

oralit^ne. Tcriio dominicai passionis (zesla memora- siiniiiludiniDus exponenda, Ceth significal lorcular,

vil. QiiaTlo, vcrbis evangelicis assona vcriiate con- id c-.t pressuram, quain oninis palilur Chrisliaiitis.
sensit. Quinlo, in spa fidelium magiia finitus csi; Sed tunc irucium reddit ubernnium, ciini Iribula-

ui duhium non sil praisenlem psalmum prycscripiis tionum lucrit fasce depressus. Ct idco in tali super-
regulis convenisseo scripiiouc loqui rationabiliter apiatur Ccclesila, qu3Q
Conchisin psa!mi. allophylorum, id cst alienigenarum pt^rsecutionihus

Auilivimusvivificatoremcrcaiuraruraanimainsuam iiigravata, laiiquain ncctareos iiquores nierila san-

p«i^uisse pro sahite mortabum. Andivimus impassi- ciorum copiosa lihertate profundit.

hileiii Deum carnc siiscepissc pro peccatoribus pas- Divisio psatmi,

sionem. Audivimus Pairi coaeiernum moriis «-uhiisbe Divtrsis afflictionibus oncrata, in prima sectione
supplicinn». inaesiimaljiie prelium ,
quod redcrail psalmi mater orat Ecclesia, confidens se lanien a
penus humanum: O holocaoslum, qtiod nobis prae- saevienlibus inimiois esse liberandam. Secumla se-
aiiiit aeiernas flammas cvaderc'. huoritus, qni lalil Clione proprias ciiuiuerat passiones gratias agcns
,

oxitium ; finis, qui dedii bonum sine fiue mansurura. G ^^„[3 ^q ^rebris periculis sit erepla; nec se dicit for
Nam cnm provenit in innoconteni mortis acuieus, midare inala,qux cognoscit esse celeriier iraiisitura.
f.icniin est jure perdcrei quos tenebai ohnoiios.
iit
Tertio 187 ^^^^ ''* futura illa beaiitudine laudes se
Degluiiviieniin infcrnus rnore piscium e\iiinm snura: dicit Doiuino jngiter cantaturam, qui eam de hujiis
ei qiii sccapere predam creilidit, praedatorem suuin sseculi ailvcrsilate liheravit.
poiius derepius exoepit. Undc papa Leo scdis so»
Expositio psalmi,
ioiii['ar, pu^clire locntiis est dieens (Episl. 97, ati

t.eon. Auij., cap. "2) : Quiinvis rauliorum martyrurn Vers. i. Miserce rttei, Domine, quoniam conculca-

iii conspectu Domini preiiosa inors fiierit, nuilius vit me homo; tola die beltans tribulavit 7ue. Virgo m.i-

peccaiorum. ter Gcclesia, quaj fideles popnlos parlt, nec a su.a

taiiK-n insontis occisio fuit redemptio
iiilcgritate discedit, coelestem Spons.iiu piis lacrymij
Arccpernrl eniin jiisti, non dedernnt coronas; et de
rogat ne se patiatur ab inimicis opprimi, qn.Te adhiic
fmiiiiiilinc ftdeliiim exempla natasunt pa'icnti;f.non
in iiinndi isiiiis cognoscitnr oal.im;l:ite versari. Con-
ddiia jusiiiix. Smgulares quippc in singiilis morlcs
fuerunt, nec aileriiis qnisiiuam dcbilum siio fine per-
CHlcnvil, relnlit quod in tiiulo dixit ad lorciilar,
qula lantnm viniim exprimitiir, qnantum enixiiis uva
soivil. Iiiicr lilios aiilein hominum iinussolns exsiitit
'/"'"«"efn hic significat ahsolule di.ibolum,
Chiislns, qni vere cral Aguiis imm:iculalus, in quo D c-'^'*'''""''-

oinnes crucilixi, omnes raortui, omncs sepulii, om- sicul in F.v.Tugclio de ipso Dominiis dicit •
Inimicu*
ni's siint eiiara suscitati. Pr.TKla, piissimc Di-ns, ut autcm hoii o qui siiperseraiuavit /iz.-inia, est diaho-

qni iii assumpta carne pro nohis dignalus es p:ai,

lus (Malth. XIII, 28). Sequitur : Tota die betlans tri-

huinvii me. De<crihit qiiid in hoc miiiulo saucia pa-

resiii liii con^oriia nohis laigi.iris. M>'moria quoquc
tintui Et'( lc^ia qnia siric aliqua iiitermissione dia-
l<'ncniinin est quod hic ps.ilmits tertius csl coruni qui
:

de passionc et resurrectionc Domini latius suiil !o-

boli cojinoscitiir ccrlamina sustinere , siciii dicil

ciiii. Apostoliis: NoH est nobis colluclatio advenus carnem

CXPOSmO IN PSALMIIM LV. etsanguinem, scd adversus principet et poteslatet tcv.e-

In finem, pro populo, qui n sanctis loufje factux esl, brarum haruin (llplies vi, 12). Beilnm gr.ivc, qnjji
Ihiviil in liiuli in>cripiione, quutnlo leiuurunt cuin occnlinm, pugna difhcilis qnia ciim forliore diini-
allopliyli 1(1 Ceth. rniuj. Oualc I st eiiiii") cum hosie conlligere, et ejns
Tiiiilus hicdupraia contiuct sacramcnfa. Una pars insidias iKMi xidereV Advorsaiius quoque noster nec
est Ev;uigelii iiS(|ue ad illiid quotl ait, in tituti niscii- lahore deiicit, nec victus aliiiuando discedit; sed
Patrol. LXX. 13
 59« M. AfRRIJl CASSIODOIU 0%
tuifo airocior rc lit, qiiniil') fimn pcr tliviimiii {.•i;i- A riciila iiicUicu?, niisi rironli.im noniini po.sinlarci.
tiiim liehcllari posse conligcril. nellinn veio sc;liom:i- liic ileruin asseril sc iiominem iioii tiincre. Ltriiiii-

tice per anlipiiin iin liicimiis, siciil liic;ii!i (|ni n'iii que veruin, quoniam piiiis diim pr.xsenies calimita-
liicet, et pisciiinm qii.ie ii(ni li.ibel piscis. Qnajiropier les, id esl saecuii istiiis as[)icorel, (ormidavit; nunc i
iinllus se qn<:ratur fiJcliiini freqnetilissiina di:il)oli limorcm, cum fulura coiiliietur, ai)jecit. Qiiid enim
ni;i(liiiialione vexari, qnia si Cliristi esse voIinnMs,, poicral ab iiominc pati, (|ui spem siiam posuerat in

liic aiiversiiin scinpor (ii.ihoiiim snslinemiH. ilia reiribiilioiie jiidicii? S.cviat iic. t caniificuin ma-
VtTS. 2. ConculcaverutU me inimici mci lotn die. nb nus, pnrparciihir incendia camiiiorum, omnia tor-

altitudine diei, qnoniam mulli qni debcllant mi\ lime- iiienia d..spicii Lccle^ia in membris suis, qu» cx-

buni. Gravissinium quidcm genus injtiri.T est, usqiie speclat Domini munera Salvatoris.
ad pediini coiiliiineli;un pervcnire; scd iiide proccdil Vers. 4. Tola die vefba inea exiccrabanlur ; adver'

qnod saiiclis allaribiis oiriraiur. Vintiin cnim non snm me omnia consilia [ms. A., omnes coijiiaiionfs]

|>rolliiil, nisi pedii-us uva tundatur : sic in membiis eorum in malum. Venil ad sociiDdam parlcm,ulii sub
snis Ecclesiam conculcat inimicus, ut sanclorum iiide dolore conqueritur verba prvdicaiionis sua; coniinue

iiierii.) gloriosa nascaiilur.Uepelitquoquc, foia die.ul

a perlidis exsecrata : quia cuiii vera dicerei, deira-

revira inlelli^as in hoc sxculo nulium tcmpus om- B ciiones abominabiles incidisset; quod ad iKtTeiicos,

iiiiiiodisa talibiis tentationibus alienum. Nain quod vel mae ia:enies pertinet Christianos, qui dum verba

•
dicil : Ab altiiudine diei, mundum istum signilicat, Domini audtuni, salutaria dicia conienuiunt. Sc({ui-

ubi lumei aiiiiudo supcrbia;. Nam sicut Chrisii re- tur, adversum me omnia consUia eorum in malum.
gula humiliiaioin praecipi», ila diaboli consueiudo Consilia solcnl prnvidere qu;c prosint, a consulendo

ruinesae nliiiudinis culmina persuadet. Kt ui grande enim dirta sunt. Sed ut intelligeres iractaliis eonim
pondiis su;e compiessionis exprimcret, ab ailitudine tiulla bunil:ite siib^istere, addidii, in ma'um : ne ijuid

superbiae se dicit fuisse calcatain, ul nec leve pon- eos i)oni in illa crederes deliberaiione tractasse.

dus ciedtTes, quod lanta mole prcnieietur. Sequi- Vers. 5. Inliahilabunt et abscondent : ipsi catcaneum
lur, quoni'im mnlti qni debellanl me, timebunt. Non meum observabunt , sicnt exspec:aiii anima mea. Isii

vacat qiiod muUos dicit, et non omnes timere; scili- ergo subdoli Chrisiiani habil-Tre publice vid. niur Ec-
cel quoniam ex ipsis qui Ecciesiam debeliant, plu- clcsiam, ct congregaiiones sequi, convenlusque po-
rimiconveriuiitur ad Dominum, el incipiunt ;clerna pulorum ; se I virus su« perversilaiis abscondunt;
exiiia non tlmere, ciiin be:»loriim partibiis ;iggregan- nec palam ausi sunt prodere, quod sciuni aposioli-
tur, lili auiem qni in sua olisiinaiioiie permansennt, c:is regulas non haberc. Malum iniesiinnm, vulniis
onines limobuiu pcciiale sibi judicium, qiiando Do- C insana. ile, quod quaiiio plus tegitur, lanti» ampliiis

miiii declar:)iur adveiiius. Fclix cGmmuimio, ut bic int urabili pulredine sauciatur. Sequilur, ipsi C(dca-

parvo lempore caste timeant lideles, et in illa pe- neum meum obsenabunt. Mos iste diabolicus est, vel
renni exsullalione securi sint, Al conlra iiilelicium eorum qui ministri ipsius esse noscuntur ut ca'ca- ;

Bors omnino duiissima esi, liic sub brevil;tte gau- neum, id i^tuliiina nostra iiisidiosa caliidiiate respi-

dere, cl in iila pcrpeiuiiaie cruciari. ciaiit , sicnl serpenti a Doinino dictum esl ; lila tuum
Eyo vero in lesperabo,Dominc. Dicit causam qnare observabit caput , et lu insidiabcris calcaneo ejut

sic non limere d< beat , sicui impii formidabiiiit : {Gen. III, 15). Scit enim diabolus rinitima nostra jn-

quoniam sper.it in Domiiio, (|iii nunqiiam iii se de- dicari, et ipsa vult everlere , ul possinnis ad reaius

cipit [ms. A., despioii] confidcnles; siciil Salomon discrimina pervenire. Addidit, sicu/ e.rspec^u'i( anima

ail: Qnis speravit in Domino, et confusus esl?Aulqnis mea, id est, sicut anie 1S9 prxvidi, sicut instrucia

pnmansil in limore ii/ius, el dereiiclns est {Eccli. ii. fiii, sicut a Domino regnlam praedicaiionis atcepi.

11, 12)? Vers. C. 1'roniliilo sulvos facies eos; in ira yopulot

Vcrs. 3. In Deo taudabo sermones mcos tota die, in confringes, Deus. Illos quos superius disit iiisidi;tlo-

Deo[ei\., Domino] spcrabo; non limebo quid [aciat res, ct venenosa se simulaiione celanlcs, iiic per

milii homo. In Deo landat sermones suos, qni omnc D gratiam Domini facile promiliit esse sahandos; ut

quod beiie loquiliir non sibi, sed di'inis cognoscilur de nullo errantium desperare debeai, q';an.vis ciilpa-

niun riiius ap(ilicare. Siios enim ila intelligcndiim bilem csse cognoscat. Nam quod dicit, Pro niliilo

est, noii qiii pn)prio pn^rcnmlur arbitrio, qiiooiain sati( s facies eus, signi(i(^at quia gralis omnia sub
semper mali sunt; scd (pii Doinini l.irgitaie concessi [cd , sua] pieiate conccdii; nec cujusquam meritunti

sunt. Nosira enim qu:e nobisdala sunt recte dicimus, cxigit, ut possit proprio i.ibon! salvari. Quid cniin

si laoicn cadcin coii;cssa nobis Doniini mimcre scn- ineruit Lalro, ut sic p:radi«ium vilo. iier introirelT

iaiiius. Scd hoc tota die, id esl univcrso vit.e teiii- (Juid riiblicaiiiis, qiii rcponto de templo absoluius

pi rc conslal esse laciiMid nn, cl ciim adversis di>pii- oxivii? I|>se dodit conlessioii.s suliiiiim votiim, qni

mimur, (M. ciim prosporis stililcvamur. Scqnilur, In doiiavii ct pra^miiim. r.onsiai ergo pro niltilo pecca-

Deo spcrabo; non limcbo qnidfacial milii liomo. Scn- tores sairos fieri, (luando ceriiim est conversioncm
tenlia ista , nisi sublililer qu;vralur, stipiMioribus gratuil;i l.irgilale coiucdi. S qiiiliir, In ira populot

vidctur csse conlraria. Nam oum se (•onculcatam confriiiqcs, Dens. Priiis dixer.it iiiali^nam ttirbam e«se

dicoret, cl •lebcllalam ub homitio, ci iinininoniia iio- 1,1)01 aiulaMi, nuni" (piom.ulmodum salvari possit ex-
597 ExrosiTio iN rs\i,TF.niiM. rsAL i.v. m
j»onit. .Iiislit'n Doniini, qii.ip iniuinir irn, roH/"nn(ji« A lil''«' nominus oinoiiiin no^lium, t.imen confidctilor

popnlos CDdium.ices.Nain cum iribiilali.-nibus c.ornin dicimns : Deus mens, qii \n lo :»b co nos respici jwsse

cortla rpnssaverii.cl diversarum angnsii.irnm niinie- g.iudemiis.

riwiiaie c»nnplovcrii, :>h iniquiialc revocili, com|)t!l- Vers. 9. //» Dco laudabovcrbum^ct in Domino ;;r(r-

lipiiiir Domiiio cimdiiMi ; cl pcr irnn» cjus viilclnr diiabo tennonem. Kcvcra ortho<lo.\:r, dicta cn^noscnn-

lieii, cum illo plit iilus a!q'ie immntithilis s:iliilis liir l"(cle-sidc, InPaiic so promiliitriliiim I:niilalnraiii,

iioslr?c caiisas noscatnr opcrari. ntquidquid de illo dciinr, de isto paiiliicr sontiaiur.

Vers. 7. VUam meam annuntiavi tibi; posui lacrij- Nam cum pr.Tdicamns aclcrnum atqu". oinnipolenlcnt

nm mca$ in consp^ctu tuo, slcut in promissione lua. P.itrem, ajttrnum aique omnipolentem Kilinm sinc
Yiliim siiam annuniiai Deo, qui peccaia propria con- dnbio conlilemur. Unnm esl enim in nlrotinc pr.Tc-

fiieiur, siciil focil Aposioliis dicendo: Prius fui bias- coninm, qnoniam una virlus amborum, indiviilu:^

p'iemiis, et perseculor, et injnriosus (I Tim. i, 15). glori;^, qnando inilivisibilis fst naiiira. Deniqne sic

Iloc esi cnim glorijm Deo dare, nt pnblice dciHiniie- ipse in Evangelio icstalur : Eyo in Patre^el Palerin

uiiis qnali s nos dignatus fiierit suslinere, et ad con- mc est (Joan. xiv, 10, H). Qiiid, rogo, non habeat

ver>ioncm addncere, qni mcicbamur pectatis facicn- l'ilii,qui naiuram omnipotentis Filii !i dici? .\iit qnid
tllusiiilerire. Et inspice quod dicil, it^m» meam, quai B "f^" habeal Patris, qui naturam omiiipoicnlis Patiis

scnipcr probaiiir essc culpabiiis. Quaudo cnim non liabei?Unaest reverasub-tantia.qnia n.liil in cornni
aiii cOrMiando dclinqiiinius, anl verbis ofTendimus, cssenlia dissiniile aut discrcpans repcritnr. Non liic

ant labili aciiono pecc:imiis? Viiam ergo siiain, sicut ampiius minnsve reperis, nisi qnod sibi h:pre^is
pTfidi abscDiiduni, ita fidelcs annunliani ;non uteam Aiiana confingit. H.tcc auiem rcgula nnitatis alquQ

Dco iioiam Ticiant, (|ni nnllalenus potest .nliquid .T(|nalitatis Spiritnm (juoquft sanctntn sinc duh.ta-
ignorarc, sed nt se iiuigis condcmnantcs mereantur tione consjibsianti.dcm Pairi Filioqne comptectitnr :

»l)5olvi , siciit proplici;! dicil: Dic lu prius peccnla tiia, (jnoniam sancta Trinitas uniis estDens, ncc poiest
ul jusiijiceris {Psal. xxxi, 6). Sequiliir, Posiii lacrij- nni gloriam d ire, qui sc non inlellexerit hoc com-
mat mcas in conspectti luo. Lacrymce qu.e in conspcciu niiinitcr (ibtulisse. Sciendi;m plane qiiod dociissimns
Dci ptmimiur jiicniid.e siiiit, quia non cruciant, sed Aiignstinns in libro deciino quinto Trinilaiis {Cap.
a ciiiri.aibns liberant. Pias ergo lacrymas fnndebat, 17; iia dicil :
Spiritus sancius secnndnm Scripturas
qni iiro inimicis rogabat,ct idco mernil obiincre, divinas nec Patris esi solins, ncc Filii solius, sed
quia prxceptnm Dornini probainr implesse. .Addidit, essc constat amborum. Qnapropter Patris et Filii
ticul in prominsioiie lua. Pollicitatio qiiippc Domini charilas est niiiia, cnm lainen ct ipse perfecla sit

6^1,111 piaslncryinas noii refnlei, sidjt in alio psalino C charitas. IIoc eiiim muliiiiliciier prob:it iii exposi-
dicit : Invoca me in die tribulationis tua;, et eripiam /c, tione Epistola^ sancli Joannis, apertiu^ homilia se-
et mngni[icabis me {Psal. xlix,I5). piima diccns : Qnia qiii cliariiaiem non habei fra-
Vers. 8. Converientur inimici mei reirorsum ; in qua- tris, iitiqne non habct S|iiritiim sanctnm. Scquiiur,
cunjue dic imocavero te, ecce cognovi quoniam Deus e! in Domino prmlicabo sermonem. Ilic j.im venit al
uieus es tu. Converlendos reirorsum dicit inimicos, ne Dominnm Chrislum, qui unus cx Triniiaie Verbuni
in siio iiinerc persoverantes, pessimos iinplerc do- caro factum est, et liabitavit in nobi:i (Joun. i, 14).
ccaiiiur crrores. A malo enim qni rclro rcdit, pcrfi- Cnjns sermoiies, id est pi\fidicationes neritose lan-
dix sni- culpanda dcrclinqnil. Sic eiiim Pciro a[)0- datnnm prnmittit Ecclesia ,
quia hnmano gcneri vi-
6tt>'o Dominns dicil propilius, non iraliis : licdi re- vendi regnlam pr.-Bstitii ei salutem. Revera sermo-
Iro, Saianas (Marc. viii, 55). Islud enim qu;cndo cr- nes ubique pr.cdicandi, pcr qiios mnndi salns coelcstt
raii ilins contingii,prror prislinre pravilati'? abscedit. pntnit miseratione reparari. H:rc cnim dno saiicta
Sei|iiiiiir, in quacnnque die invocavero te. Ilic clciiicn- mater sc prcilioaturam promitiit, qnne noslr.ie lidt^i
tiam Doniiiii proniiiitiat mir.ibilcmqiie pieiatem , nt :clcrnam tiihiiniu sospitUtnn scilicct poicnliani ;

in (jwicunque dic invocatus fucrit, scmpcr se tnisera- Verbi, et hnmaniialcm ejusdem Domini Chiisii. Sed
lits iniliiljjcnt. Qiiflcun^HC rfie, significai diversi tem- D ne aliqnis pessimonim isia noinina Dci et Dorni li

poris saiisfaciioncs. Aller cnim toia pcnc viti Do- siib discreiionc aliqna snscipieoda jndicarci, nt P.i-
ininnm siipplical, altcr in incdii a;l:itc Cinivcrliliir, iri ct Filio vocabnlum istud Doinini n<)\\ omnimodis
alius in vitrc fiiic salvainr. Ipsnin est cnim in quacun- d cercl convciiire, iii ccnlesimo no lo psalmo pro-
que dic , i|ui i Doniinns clemenli pilicntia quoiHibot pbcia testatur dicens : Dixit Dominvi Doinino meo :

icmpii«i c.ost -e (•(•iivcr.sionis exspcclal ; ct idco cnlpa- Sede n de.rtris meis (Psal. civ, 1).
l>ilt?s siisiincl, cx-pcttat erranlcs, dicens : Nolo mor- 189 Vers. 10. 1n Deo sperabo , non lintcbo qiiiil
li'm p, ccntorif,srd ut convertalur ci vivai (Ez^ch. xviii , facial milii liomo. r»evera non polcsL liomiiicm limere,
23). Soliim cst eiiiin, ut in bac viia peccatum omne f|ui se miindana noii lormid:»l amitlcro. Q:i d cnini
faieaniiir, nbi el lnimana fr gilitatc delinquimns. Ad- polest inimicus anfcrrc, ni«iillud quod sancta tnater
diilil, ecce ngnovi qnoiiiam Deus meus es tu. Dnlci-i a sua ineiilc probatur abjcere? Ilic hominein (siciit

professio, cl veia probatio, nt ipse cognoscerci im- sii|ier!iis tliilinn cl) diabolnin dcbemns accipcre, (|ni
plctiini qiiod ni,i|:;nii dcsiderio noverat exqiiisiliim. sanriam Kcclcsiam iniqu:» scmper voliinLUc [icrsciiui-
i^cqiiitnr, qitoniam Wi'Ms men^i es lu; licct sil gcncr.i- tur. Vcrsiis anlcin isie, et in [ninn parlc lin.ilis cs*
 A ,

500 M. ALRELU CASSIODORI i"0

{ sicHi el liic vidoiiir esse repeliuis ), ut qiiasi marga- KXK)SITI() l.N PSALMUM LVI.
ritnrum quibiLs«].iin (ilis relucentihus, pariliias silti In fiiiem , ne disperdas Duvid in liluli inseripUone^
cuni fugcret a facie Saul in sfieluncam.
partium deoora cmstaret.
Vers. il. /n mc sunl, Ucus , vota lua, quaereddani Per fmem freqnenter diximus Dominum significari

laudntiones [ cil. , latides ] libi. Veiiil ad tcrtium quia ipsa est nosira perfeciio ad ipsum feliciier per-
ineiiihrum, iihi jam libcral.i de nialis liujus sxciili, ven re. iNam siciil cura leruiinum aliigeris iliiie'is

lamialurain se Doini')um profitoltir Ecclesia. Dicil destinaii, labore fiuilo in loco d.siderantiisimo con-

ciiini in sc esse vuta laud.tiionis, Dei tamen inuncre quiescis, ita cum ad Domiiium veneris, ulterius nil

foiiiiibula, quac in illa perpeluilate reddcnda sunt, requires. Ne disperdas Daiid. Probibetur David a
(|uaii(lo jam sancii indefessis vocibus persolvcnl lau- Saule dispcrdi, qui ad regniim fuerat volunlate Do-
dis obscquium. Isla sunl enim qiia^, cum Deum dili- mini iracparalus, sicut factuin csse mmifeslum fst.

^iiuus, habomus semper iiitrinsecus , qua) a nobis Sequituf, In tituli inscriplione. Hoc non David, sed iu

oiniiiinodis non reccduni, sed in illa perpeiuiiaic passioiic Christo Domiiio provenisse, manifesium es',

rcddiiuus, cuin semjier solvimus et debcinus. Nim ne a Ponlio Pilaio scriptus titulus muiareiur. Sed
«lc liUuro nos cl buuc vcrsiun dcbere inielligere se- qiiia diximus personain Domiui noslri Salvaioris por-
<]ueiiiia drmonsiranl, quae huic mundo netiucunl B '•'^sse David , hoc nmic de ipso diciiur, qiiod erai iu

ullatcnus convenire Cliristi Domiiii passione faciendum : nt disperderetur

Vers. 12. Quoniam enpuisli Rnimam meam de morle, David de regno deputato, sicut nec illa Domini po-
cculos meos a lacrymis, et pcdes meos a lapsu. Causam tuit tituli inscriptio commutari. Addiilit, cum fugeret

roddit cur vuta laudis sit piis inimolalionibus ob!a- a facie Saul in speluncam. Acliis iste el David , el

'tura, scilicet quia eripuit animam populi lidclis de Domino muitum vidoiur essc cnnsiinilis. Nam siciit

tiiorte perpetua. Qu;e figura dicitur aitiologia, iJ est David Sauleui fugiens in spelm oa se abscondit, ita

oausjc rcddiiio. El benc suam animam sancta m.iter et Doinini Salvatoris dcitas iuira templum corporis
a morle dicit ereptam^ qiiai filiorum Iberatione gau- sui Judajis perfidis fuissc probaiur abscundiia. Sic
debal. Sequitur, oculos meos u lacrymis, el pedes meos singu'a quoe de D.^wid et Chrisio provencrunt facta,

u lapsu. Siiigulis singula reddit. Animam (iidl erepiam illis suiil sub hac aliusione cotniuunia. Qu:e imagiues
demorle, oculos a lacrfjniis, pedes vero a lapsu. Sed ror.im in hoc titulo ideo pr.fludunt, quia totus psal-

hxc tria in fuluro sxculo proestabuntur, quando jam mus de Domini passlone dicturus est. Sic enim ille

nec auimrt pcccando moriotiir, ncc oculi mala su i de- truculentum Saulem , sicut isle Jud,'cos nequissim>i3

(lebunt, nec pedes labeaiur. Nam bic cui beatorum |)erferebat. Oportel igitur meminisse psalmum liiine

aufcrt lacrymas , cum ipse dicat : Beali qui lugeni, C q"intum esse illorum qiii passionem et resiirrectio-

quoniam ipsi consoiabuniur {Mallli. v, 5) ? Nec pedes nem Donani sub brevitate commeinorant.

juslorum in isto s.iiiciiio a lapsu redduntur aheni ,

Divisio psalmi.
quia dum in hoc muudo ambulant , semper in lapsu
Dominus Christiis in primo ordine psalmi orat dc
sunt, sed d'vina niisericordia coniiueiitur, sicut le-
sua passione sollicitus , secundum id quod propter
gilur : Septiescaditjustns, el resurgit(Prov. xxiv, IGj.
nos hoino Gcri inscstimabili pietate dignatus esi. Fa-
Vers 15. Ui placeam coram Deo in lumine viien-
ctusciiim (ut ita dixcrini) humanatiis Deus, qui etiam
tium. Dicit queinadmoduui Domino placere possit
in assumplione carnis Deus esSc non desiiiit; incon-
Ecclesia in inanifestaiione sanclurum , hoc est, in
vertibilis mancns, assumplo convertibiii hoiuine, na-
iumine viventinm , in (juibus ipsa pulchra,ipsa sine
luram suam non miuuens, sed condiiionem mortali-
maoula , ipsa reddiiur sine riiga. Qiidquid enim in
taiis exaiianS: Unus enim aique idem est Dominui
illis accideril, in vuliu isiius elueescit. Sicut Iwrainis
Chrislus, qui et in Dei furma operatus e^t miracula
saiia viscera reddunt faciem pukhriorein ; sicut Sa-
magna virtutis , el in forma set vi subiit sa^viiiani
lomon dicil ( Prw. xv, 13 ) : Cordc loeiante vultus
passionis. Secundo ordine resurreciionis sux gloriam
llorci : ita oris sanctx' Ecclcsiic detus aspergiiiir,
stupcnda varietate describit. Tertio post beatissimaia
«^uod in bcatorum meritis inveniiur. D
resurrcc ioncm, laudes se Patri Doraino cantare pro»
Conclusio pialmi. niiitii, quic mcmbra diaplasmatis quoque inter|»o-

sitionc scparantur.
Peracli sunt veroa sanct^e virginis ct niairis Ec-
clcsiae,. llla enim nos incorrnpia generat, illa casto 190 Exposiiio psalmi.

uiero prohiiidit in perpctuam lucein. Scd utinam qna- Vers. I . Misirere mci, Deus, miscrerc mei : quoniam
{C8 baptismate illa genorat, taks nos vitae liujus in te confidit anima mea. Cbristus Dominus humanalus
terminus iiivcniroi l nc habcamus cuin populo ne- damatad Patrem, ex eo qiiod futuram meiuit pas-io-
fandissimo porti<)ticm,qui (sicut titulusdicit)asauct'.s nem ut qnamvis voliiniariam Susciporel moiteui,
;

loii^'c divis.isc t. Qiiiiiiuio torcular nos istius sa^culi auimx' su;c declararct absolute fonnidinem. Miseri-
j;au(l(Mil(^s prcmal, ut cop osa dc nobis vina pfiluii- C' rd am peiii Dei Filuis, qui mis<'retiir omnibiis, qui

dai. Afflioii crgo gralias agaiuus, contristati uiiiiiiiie tanta ad iios liberandos bumiliiate desoendit, ut

despcremus, quaiido illa lonnenta prosunt, qiix iios uuuiu ex lidelibiis clamare putes, (|iiod Crealor niunili
adjirunni-ii beata perducunl. assianptx carnis infirmitaie dcprecatur. Nam cum
 !

m EXPUSUIO IN rS.Vl.lLIULM. rSAL. LVi. 40.>.

6ich : Mitcrerc vici , Dciis', misercre mei , rcpelilio A guero, vidcnini fiilelcs jiopnlosde ipsius rcsiirrectioiie
isia periciiluiu fuiurae iiioriis osienilit, ui sxpe po- jitiJt.TO. Dodcdis oiiiiii ouuiii ji)Jic;il niala coiiscioii -

sccrel resiuTeclioiiis iniraculuiii , iiui subituius cral lia , quando propria iiuii videi iui|)Ieri possc dispo-
dibcrimiiia passionis. Soiiiiiiiir, quoiiijin in le confidil siia.

anima mea. Oralio ista forina rnleiiuin est , ui qu. Vors. Tj, Misit Dcus misericordiam suam el vcritalem
propter salulem noslram taiia perlulil, precalionibus tuam. Jaiinam scciiiid^je partis ingreJiiur. Nam quaiii-
quoqtie iios suis pius doclor instru-rel. Oravil cniin vis iii supcriori versii siniilia verba dixorii, liiiic ta-
ut regulain luibis sanclae oralionis osiendoret. Passus luen in graiiarum aciioiicin prornnipit, nl spciii cro-
«sl propter nos, ui iiullus pro ipso paii volle retu- deniium de sua prosporitaie lirmarei. Misii tn m do
giat. Kosurie.Kit, ut ad rosurreclionein quoquo ipsius Paire dicit.quod ad liumaniiatem suscoptam periinei,
spes se iiostrx inrirnniaiis exteudai. Ille cirwii isiaruin sicut et in Evangelio ail: Non sum misus, niai ad
reruiii inili;>us noii fuil, sed oiiiDia causa iioslrx sa- oves qua; perierunt domus IsroLl ( Maltli. xv, '24 ).

lulis oxccpil. Misericordta ost ergo, quia luiinano geiiori in suscopia

^ ers. '2. Et in untbra alarum luarum speraho, donec carne compaiitur, dum clamnt : Siu/f, Sanle, quid
tranacal iniijuiiai. Intclligainus orutionis islius piiris- me per$cqueri» { Aci. ix, 4 )? vol liis slmilia. YeriUis^
siiiiam sanoiiiatcm. Primo vcrsu mise;eri sibi Domi- B quoniam unicuique sua facta retribuil.
iiuin aiitc oiiinia postulavit. Sooundo dicil <|uarc Vers. C. Eripuu unimam meam de inedio catulonim

deboai obiinerc. Teriio quomadmodum possii ab leonum; dormivi conlurbaltis. Crucilixo corpore, ani-
iiuininonti pcrsccutionc libcrari. Alarum eteiiim main suain dicit ereplam : dc qua iitaximo nos pii»-
umbra locia matenia suiit ,
qu£ pullos teiuTos el cipii esse sollicilos. Tonim euim in luio reddiiur
Ll.indiinenio (luodaiii fnveni, ol ab irruente tcmpc- quando illa salvatur. Resurgct eniiii corpus ad spiri-

siaie custodiuiit. Scd quia b;ec muniuiina uiagnuin tualom gloriam, si illa non tueril obsiiuaiionis viilncro
auxilium maiorn:^: pioiaiis ostciiduiK, talis compara- sauciaia. Caiulos enim leomim plob in sigiiilic t Ju-
liu frequeiiicr in Stripiuris sanciis posila lepeiiiur, dxorum, quam priiicipes ei saccrdoles foiali voluii-

sicul Domiiius in Evangolio dioit : Jerusalan, Jerusa- taie genueruut; ut leones siu! qui inala coiL^^ilia de
lem, quoties volui cungregare filios luos, iicut gaUina nece Domini tractaverunl. Catuit, eorum populi ((ui

pnllos $uos $ub alis suis, el noluisli (Maiih. xxiti, 57) pcrperam invenia scculi sunt. Addidit, donnit;. con-

QuK (igura dicitur parabole, id e.^l comparatio, quo- lurbalui. Mors Domini mirabiti proprietalc describi-
lies sibi ros geiiere dissimiles ( omp-«raiiiur. Soquiiur, lur, qui conturbaius fremitu Judicoruui, quicle aliis-

donec Iranseat iniqniias \n ipsa coiiiparaiioiM: per- sima dormiebai : ostendens tam niliii fuisse pcrsocu-

ipaiisii, ut sub oadom umbra reipiiesccaH , donoc C tioiieinimpiorum, utoccisusperducereiuradsomiiu.il.

fervida iniquiias icstuaret. Dormire eniia non cst conlurbati, ni i illius qui iit

Vers. 3. Clamabo ad Deum allissimum , Deum qui cruce posiius, spiriium sua reddidit voiuniate,
benefecil mihi. Maguusordo pix praidicalionis ( sien- Vers. 7. Fiiii kominuni, dentes corum arma et sa-

ditur, ad Atlissimum civuare, ad qnem non voce va- giita;, et iingua eorum gladius aculus. Hsec de illis

lida , 8ed puntaie cunsoienlia: porvciiilur. Clamabai dicil qui in nece Doiuini impia voluritaie grassaii
illc ab buina>tiiu;e susoepia, a quo superna: crcaturijo suni. Ipse enim exponii qui sunl isti filii hontinum,
opcra non di-siniiiit postuiaie. Nain quod dicii, Deum quorum denics fuerutit antia et sagiiiw; eoruin scili-
qui bencftcil mihi, desigiiat excelloiilissimum incar- celqui (sicut lcgilur) supr.'^ eum dentibiis stridcbani.
naiionis arcanum, qiiod humano generi gratia divina Qiiod pcr quintam spcciem dicitur doliuiiioiiis qu;«
coliaiuiM est. (Iraece apj)ellatur z«Ta Triv /j|£v , Laiiue ad verbum.
Vers. 4. Mitit de ccelo, et liberavil me dedU; m op- Singulis enim verbis delinilur quid sint denies !)omi-
probrium concutcanlis me. Nalura lium.iuital s iimta num furentium, id esl arma ft <fi9i//rt;. .Irma retulit

Doi Filio conliioiiir liberaiam se ab humaiia iiiibecil- ad consilia pessima ; sagittas ad verba (jDidem volaii-
liiate ,
qax posi resurrectioncm meruil coulorum re- tia, sed ad operalionein mortis cmissa. AdJidil , et

gna percipere. Misii auiein quod dicit, non sigiiilical D lingua coruin gladius acutus. Aculo gladio comparan-
aiigeluin, noQ aliquam croaLurain; illa enim pcr se tur voces illa: quai dicebanl : Crucifige , crucifiga
servire, non liber.ire potuerunt : scd misit , inicllige, { Luc. xxiii, 21 ). Nam sicui ensis aculus celerriuium
auvilium supcrnai poieuliaj suae. Libcravit oniin Pa- oper iiur niortis effecium, iia et illa verba citam oTiiiii

lcr Filium suum, sicul Apjstoius dicil : Proplcr quod complcvcre senteiitiuiii. IJno enim im|)elu visi sunt
el Deus Hlum exaltavil , el donavil illi nomen quod esl piTomisse , sicul arma suient acuiissima desecare.
iuper omne nomcn {Pltilip. n, 9). Libcrare (jiio.iue se Por que tamcn subliliter commoiiuit, «ptia ot liu.^ua

l «sse ei Filius ipsc lestaiur diccns : Poiestaiem fiabco sajvions poBsit occiderc , sicut Salomon ail ; Mors el
ponendianimam nujiu, et pnicstalem habeo tlerum su- vila in mmiibui linguue.
nundi eam {Jonn. x, 18). Veruin loculiones co- Vors. 8. Lxuliare super ca:los, Deus,
isl;£ ci .iupr.r om-
ojHiratioiicm sanciu} Triniiaiis osioniluni, quae tmum nein lerram nlor.a tua. Dum iii criice lalia Cliiisli
viill, uiium soiiipor oiioratur. Adi!i>lil, Dedji in op- 191 P'»lerctur liumdnit.is, el Omniiiuin ca-li Juaaei
piobriuin ccnculcanlet mc. Opprobrium porsequcnii- viderenlur liaLere derisui, cxclannt a foriuj scrsi,
Ijuifuii, quaiido illuin ,
quciii sc crcdobant cxbiiii- quam pro nuliis assumpsji : Lxui ure i>upcr cce-os,
i)eus; ulqni pendes in cnict.', cojiiioscaiis sciiipcr iit A 'olnr i.s,(' pnaium. Sc.il djiin i'!a du se dicil, no.,
rnajcslate regnare. Non cniin Deus supia sc ex(il'ari qiiemadiuoduiii cuiifilcaiiiur, insliluil. Niiii ctap.islo-
poicrat, (juia iion esi ullra quo crc.-cai; sed cxaiia- lus I*aulus scqiic is iiia{;iatr;im, par.iliim se proliicter,
Laiur plaiie inler liomines , quaiido gloria inajesiatis dum ait : Gloriamur in tribuloliniiibi(s , scientes quo-
fjus conversis ineiilibus appareijal. 6'«per raelos aii- uium tribu!a'io paiientidm operalnr, patienlia prob -lio-
te«i dixit, quia Doininus cl virlulrs supcniai. noscilur uem [Hom. v, 3), elc.
lialtere siibjecias. Scquitiu , «f si'per omnem teiram Vers. 12. Exnurife, qlo:ia mea ; exsurfie, pstitterinm
gloria tua. (loc utruin |Ut' coinp'etuni e>l. Exuliaius et cithara : exsurijam diluculo. Pcr tropo!ogiaiii exsur le
enini supra ccelos esi, quando sedil ad dexieram I'a-
dicilur, qua-)i surge ad iniraculiiin f.ici:'iiduiH ; sicut
Iris; glorilicatus e^l supcr omiicm terram, (|Uiiido lo-
scriptuiii esl el in uiulcciino [isaiino Sunc exburyam, :

luin iminduin caiiiolica rcplet Ecclesia : iii qua

dicit Dominus (Psal. xi, 0). Qui scrmo ad poUMitiaiii
laudes Domino jugltcr concinuntur , sicui Dominus
. divinam propler exprinieiid;is causas :il) liuiiiana ini
dicil Uvo ego, dxcit Dominus; et implebitur gloria
:
i^ecillitate Iran^latus e.l. Gem iiat etiaui : Exsurif,;
mea umversa terra (Num. xiv, 21).
psalierium el citharn. Qii;c ligura dicitiir epciiilussis.
Vers. 9. Laqueos paraierunl pedibus meis, et incur- ;,, gsi iieraiio verbi quod cliain in s.ii.er.ore versu
;
vaverunl animatn meam. H n
" «•« .
lecil, ubi ait
i •.
: Faratum , i>
cor meum, Dcus, parutum cor
Vers. 10. t udetunt u»p/«t.e/.t
meam
ante fucieni
foveam ei
iiicuiii fuvcum, et n • . . i .
•

. .. m(3u ». Hic enim nalura a.^suiiiplje liuni:iiiil;ai-. cxpri-

tpsi tnciderunt tneam. Juduios siKnilicat
o "^ insidiaiorcs
"'*"^'*""'^*» ' ""
™
mitur.
. r> /.
r5a//<;rjMi» fuil, quaiido
• p . i
caio operabalur dl- i .-

qui prajdicationibus rectis dolos se adncciere credi-

vina mandata, ut sancla se conversatioiie irai laret.
derum, sicut evangelisia de Pliarisxis dicit, cum Ciihara vero gloriosain significat passioii' lu , quaj
»nle eum staiuissenl adulieram mnlierem, dicentes :
tensis nervis diuumeraiisque os^ibus, viriuteiii pa-
Jlanc invenimus in adutterio dcprehcnsam. Moyses tienti.nc intellectiiali quodam carmine personahai.
enim prmepit uobis liujusmodi tapidare : tu aulcm quid Addidit, exsunjam diluculo ,
qiiod esl iiiler tcnehris
tlicis { Joan. viii, 5 )? el cajlera buiusraodi, qiiae ma- noclis, et dici claritatem : qiio tempore eiim ic-ur-
ligna interrogatio commovebat. Pedes autem Clirisii
rexisse Cvangelii lectio sancta tcstaiur; aii cniiii :
sunt increpationes iiialoruin promissionesi|ue lide- Diluculo valde vcnil Mariaad monuinentum(Luc. xmv,
lium, qiiibus iile in

quibusdam pedibus incrdebat. Sequilur, ci incuna-

hoc mundo evangelizans, quasi
1), el reliqua. r
vcrunt animam meam. Nic pietas Domini sanciilasque
Vers. 15. Confitehor libi in populis , Domine; psat-

describilur.
mum dicani tibi inter yenlcs. Istud jam dii ilur a parlc
Incurvaverunl enim animam Clnisii ,
.,„„„,1- ^^„, „ , I , •' . , .
n ineinbronim, quia ipsum consiat Pairi in populin con-
quaiido scelerali Judxicredcrenoluerunt. Ipsisenim
1
G ,. . . * ', .. , .
^
fitcri, (jui ca(>ut el dux Kcclesi;fi probatur intclligi.
condolendo ( sicul el alibi dicit ) jejunus ct sierilis
reddebaiur. Anima enim ejus
Nam qiiod ait, psatmum dicam tibi imer genles, coele-
iu suis actibus curvaii
slem significat acliim uirnersalis tlcclesix, quae per
non polerat, quae peccati oiaculam non babcbai. Ad-
oinnes gentes iinguis variis psalmodiain Domino de-
jecil, foderunt ante faciem meam fovcam. Bene dicilur
voia menie pcrsolvit.
fuvca senieiitia moriis, qu;e iniiiitad fovcain. In cjus
enim facieni diveruni : lieusest mortis (Maith. xxvi, Vers. I i. Quoniam maijnificata est usque al cattoi

66) ; ei ideo dicii sunl /"oyert.?» [orfere , quia eum neci niisericordia tua , el usque ad tiubes veriias lua. Isia

visi sunl iradidisse. Addidit sententiam generalem, f^st causa confessionis , i>ia promissio psalmodij" :

el ipsi inciderunt incam. Omnis enim injusta vox suos Quoniam maynificata est misericordia Doinini usque ud

prius damnat auctores, et anicqiiam altcri noceai, se ^'^^^^ » ^^ ^^^ fl"'-' hun^aiiitas Filii usque ad cadoruMi
prius ipsa ci;ndemiijt. Quod similiter el Salonioii di- 'e;iia |.erducla est. Periclitmli quippe lioinini, qui

cil : Qui fodil foieamiucidet in eam {Er.cli. \, S}. pcccaiis lenebaiur obnoxius , lccil misericordiam
Vers. 11. Paralum cor meum, Deus,parutum cor suam,uldi-pcnsation"emirabilifarereteximium,quein
tneum;caiUabo et psalnmm dicnm Domino. Poslquani "cl';>i>J' populi judicio puiabanl extrcinum. Sequitur,

dixii malurum debitas pcenas, nunc venii ad icri am D t-'' "''7«i "^ ""^^^ veritas tua. Piubes significant pro-

partem, qua post resurrectionem acturum se gra-

in pli^ias, .]Uos Spiritus sancti irrigua vcritas, velul co-

lias pollicetur. Sed per illud gralias agit, per quod piosiis iinbcr implevil. Meriio ciiim nubes vocantur,
ei rcsurrevil a morluis. C;cterum deitas Cliristi cum qma coelesti fonic saiiati Siini, ct supra steri!es |)ec-

raiie co.X'terna, seinper pr;Rstat, seinperomnipoiens, calores spiritualis copix dona fudcrunt ; qu:c duo
se.iiper ;cgualis csl. Nam quamvis laqueos parasscl pr;t' postcralo sunl ordine collocaia. Veritas est leni-
iniuiicus, fovcam apeiuisscl ingratus, puralum se di- jiore an'eri()r, miscricordia vero adventu posterior;
cit ad ;igcnda> giatias, (|iiia sibi scicbal leMirrectio- (|ii;i; idco comimit.ita siinl , ul sine aliijwa difrereiilia

nis j;loriam modis oinnibus affuiuram. Sod in ipio sit ii. Iiis puluisei unuiii dccus, un;is aiu tor agnosci.
paialus, pcr verba seijnciili i dcilaratur : Canlabo ct Vers. 15. Exullure suyer costvs, Deus ; ei supcr om-
psatmwn dicum Damiiiu. Cantare diximus, vocibus uem terrain ijloria ttia. llunc ver^um el iii secund*
gratiaiu rcrcnc; iisalinuni u'iVtjrt', pr;»!dicabili Domi- paiic jam d xit, (idem no>iraiii tili promi^sioiie con-
lium aeiioiie Liudare. Quaj duo siiperiori geininaiioni iirman^, quia su, ci omncs creaiura) ejus iiuniiiiis sil

mcnlo videntur apiaia qu.tndo iii utro luc sc proli-

,
g'o!ia icgualura.
i 5 EXPOSITIO IN PSALTEIUUM. PSAL. LVIL 40«

Concluiio jttalmi. A legatur in Evangelio : Nolile judicnre, ne judiceininx

Qiiis viiiircin psalmi hiijiis, quis bencvoleiiliam

{Ltic. VI, 37). Sed ista senteiilia iion nnbis tollil iii

digiie piissil tfTari .'

Oiai Ciirislus, ul nos doceal; re- totiim liccniiain judicaiidi ; nam (luoddicli, nolileju'

<>iiri;il,ul nos urigai; latidcs Patri dicii, ul nos iii-

dicare, de illis faclis vult intelligi iiuae seiisiis noslcr

Miiiai. Meriio \i;i nostra, meriiD redempiio, meriio non praivalet iniueri. Sunl enim quxdam media qua;
Ame- ignoramus quo animo ilaiii, quia et bono el nialo
apnd Paliein iiosier X92 Icg'lur Advocatus.

defeiisorein palianiur severiim Ocri possunt, de quibus tiincrarium est homiiii jiidi-
iiius cleincnieiii , iie

juilicem. Ulira um icin esse conslat amentiam reum care. ilic autem prxcipit nobis de bis qii% manilesia

loio corJc iion expctere, qui iios ad x'icnia gaudia snnt jnstajudicare. Ila (it ut senteiiliaj istae, dum dis-

adinoniiiiinbus cogiiocilur invitare. ciissx fuerini, nequaqiiam sibi contrariae esse vi-
lain crebris
deantur. Quem lorum Paier Augustinus de Sermoue
EXPOSITIO IN PSALMUM LML
Domini in inonte, libro secundo (Cap. 28) latius dili-
In /inem, ne dispcrdas David in tiluli inscriptione.
geniiusqiie iraclavit.
Quamvis verba isla fre^iuenier ilerenlur, non pige- Vers. 2. Elenim in corde iniquitates operamini in
bii lamen eadom per singul i loca declarare, ul p al- teria; iniquitatem manus vestrce concinnani. Ac si di-
inorum possildigniias aesliinari. lll.is siquidem domos jj cerel : Quomodo poluislis de me judicare, qui in
confiJenier inlramus, quarum pene^ralia iiiipsa fronie coide vestro iniquitates operamini , nhi perffClum
fognosciinus. In fvtem sigiiilioal Christum, qiii in crimen esi, antequain fiai, et omne malnin pleciibilo

Iio:^ p^almo loooluriis osl. \e diaperdas David in liluU lit, quod desideriiiin pravae vouniaiis acciisal? In
inacripuone. El David soppe diximus Chrisium sijiii- tcrra vero dicit, sive arcaiio pccioris, sive siipra po-

(icaie, qiiia ct rcx er;U, ei nonien ejus manii foriis puluin cui priiicipes ei Pharis ci pnee-^se videhantur.
6ive desidombilis interpretatur, quod et Domino Et vide qiiia supra cordis iniqnilates posiiil : nuiic

foinpetenier aplaliir. CommDneiur ergn Por.liiis Pila- e iam |)er ni/^mus res >igiii(ic.ti .ictuales, ut noiisolum
liis, nediipcrdat scripliiin iilutum qiii Rcgem Doini- Cdgitatiimscelus, seJ eiia:ii completum essednc •aiiir.

iinm diclaraliai : quia reddi nou poterat incassum Concinnant enim ad iiiiquitales beiie poiiluin csl.

qiiod divina nosccbainr ju sinne ccmscriptum. Uegein Coiicinnaiio autein signilical, quando ex muliis par-
enim iiluin quis pot rai ahoiere, quem constai esse libus sibi convenii adunata perversiias.
coeli icrrc(]Ut' creaiorem? Quod adeo frequeiiter re- Vers. 3. Alienali sunt peccaiores ab utero [ed.,a

pciilur, ul exciisaiio coniradicontibus auferaiur. vulva],eTraveruni a venlre, locuti sunt filsa. .Mei ito pec-

catores tanquam abortivos, projectos ah utero dicit

Diiisio psalini.
_ . „, . r Ecclesiae, qui nulla doctrinae confirmaiione perfccii
Uominus Chnsius et virtuiibus Salvalor el moni-
sunt; scd lanqtiam leiierae lecudis f.ituala molliiies,
fis, inprima narniione psalini Judaeorum cognosci-
non ad Iticem viialcm, sed iii perfidia; icnebras pro-
liir exprohrare nequitiani. Sed dumillis impuiai qiiae
bmtur alijecii. Ju^te quippe uteruni habere dicitur
fecerunt, nos ne faciamus similia commonemur. Se-
Ecclesia, quae nos sacro bapiismate profundii in per-
cumla narraiioae reiributiones eorum apiissimis
peiu.iin lucem. Sed vae illis qui imnialiiri ab ejus
coinparationibiis declarai. Tertia qualis fiai correciio
viscerilius exienini! Sequilur, erraverunt u venlre, lo-
jutorum dc peccatorum ultione memoraiur.
culi sunl falsa. Erraverunl utique a ventre, qiii contra-
Exposilio psalnii. ria mairi dogmaia sunt secuti, ncc alviim sanctaui
Ver . 1. Si vcre utique justiliam loquimini, justa judi- pii devoiione venerantur. Ipsi enim et fulsa locuti
cn'e,fUii /jonijjiHm. Chrislus DomiiiusJud;cosinvebilur suni, qui ab ejussanciis lr:idilii)nil)iis orraveruni.
[»1». .4., conve;iii]de his qu.e longa post eranl aeiale Vcfs. 4. Ira illis sccundum similitudincin serpcntis,
factur . A,07KMH<«reniin hUo jusliiiam legis, qiii non sicut aspidis surdoe et oblurantis aures suas. Iru Jud:vo-
sunt recia judicaturi. Yere auicm illi oeqiiabilia di- rum per similiuJinoin niinis aptissimaiji dcliiiiiur.
ciini, qui justa faciuri sunl; scrmo ciiiiii recins vitae Olistinatorum quippe homintiin i a irrevocabilis esi
debei esse consim^lis. Voces ergo illas liic arguil Ju- D qui , »e docentiuni i.r.Ldicationcs exaiuiiant, priicu-
d.corum, qiiando cajit^ose dicebant : Magisier, scimus r.ml sibi voluntariam surdiiatein. Cui malo coiisuctudu
quia a Dco venisti , cl viam Dei in veriiale doces. aspif/iv comparatur, qu.c nc verba incantanlis cxau-
(ilaiih. XXII, IG). Isia quiiloin jusla crant, sed illi di.il, suasque latcbras dcrel:nqu:»t, unam aurem c:iu-
c.i

vcracilcr miiiime luquebantur : quouiam si fuisscnl d.i^ sna; infleciionc diciitir obturarc, altcram vcro in
certisviina mcnic prolata, irrepreliensibilia eorum terrain deprimcre. Cui merito Judsei comparaii snnt,
poiiieranl esse judicia; nec postea dixissenl Poiilio (]iii corJis auribus ohturaiis, sanct^eScriptura; audire
Pilalo : (.riicifiije, crucifiqc. quia sc Dei l'ilium csse niiliicriiiil salubcrriiiiam j;issioncm. Obturarc enini a
,

coiifirmat {Joan. xix, (i, 8). Sic cnim jiKlicavcriinl, ui s:uerdoiibus tr.icitim est, qiii aurcs suas ihiire ro-
nonrecte, sed licte loculi jnsiiliam comprolicnlnr. picb.)nt, neperegrinis vcrbis iuterccdcntibiis, confusa
iloc arguiiienium in lopicis dicilur Ciiininum nicmoria liirbarctur.
a conirario. Con-
trarium cst ciiiin rcc la loi|ui , cl pcrversa facore. Vors. Ik Quce non exaudiet vocein incantauliuui , et
Noniiulli vcro liiiic fiiciunt qii.Ksiionciii , dicomes, vencfica quce incanliiiitur a sapienu. ht oxponcic.i.i Si-
1'ic quiJem pra;ccptuin essc : Jusla judicale, cuin iniliiudiiie por.icvciai.. Dici' eiiim do .)S|iido </U(ir a-c/.-;
 ::

407 M. AURKLll CASSIODOfll 40«

exauda vocem incanlantium : nli<iue (luoiiiani atiribus A peroal. Auferenlur,d'\6t, n rni.spcciu Domini, qiiaiido

damnatis obsnnluit, ncc passa csi auJirc voceiii (\»x »« cchenii.c K.tinenia imiiri.di sunl. Deninue sic se-

jllam iraherc potuiss.U ad lucim. liuni:imun giuns !

quiu.r, s»per eo.s cic-dit iqnis, H uon liderunt solm.
Igncm diclt inalai n.eiilis anlorcin. qu.'inin hoc sa-
iii>i illumiiiftdir misoricordia diviii.i, c;ccis.-imiim e.t:

simiiludincm vuU culo cxcatis sei.sibus i.aiisermil .lui tcnebrai poiius

ncaliim 193 ad iuiagi.icni Dci ,
;

habei e serpeiilis. Safy»e«/em vero i.uiic dicimus n uii- quam illmninai, qui non apcrii, sed claudii aspc-

dan* ariis operatorom, qiii proposiinm rcm, l)o...ino cium. Tals enim iynis snpor inipios cadil ,
ul solei-i

he juvante, asiuta Cfin.plet indiistria. Noin ij^ilur (|iio- verum, id e.-.t Dominum Salvalorcm viilcre non pos-
sint; siciii et ipsi in judicio fuloro didiiri sunl : Sol
iiiamdicmilur s:.piciite!> ctin n.alo, dc quibus biiiiliir ;

non orius esl nnbi^, eijusHlice lumen uon lu:(it nobii

Vbi supi,'ns, uhi scribn (/ Cor. iO)? el liis siinilia.

Vers. (». Deus coiUerct den!cs eornm

i,

in ore ipsorum ;
(Sap. V, <•). llliini cnim solcm c;)n<(ticere i.eipieiiiil, i
tnolas leoniim coufrinijc! Dominut. Iiilroilus secund* nisi <|ui cmii m.mdis ei sanclis monlibus iiiluciiliir.

ii:irralionis apcrilur, in qua dcscriiiiiiir qu;K siiit Vcrs. 9. Priusquam producant spiuiv tetlrtB rham'

passuri coiitci.ipscrmii, ar>i:idcs, diviiia 7WS : sicut vivenles, sicnl in ira abscrbet eos. lihainnus
inula qiii iil

prx^dicalione salvari. 1'rimum dicit(i<.7i(es eurum sj.c- spinaruni genus cst ))crmolci;lum, quod prius in

ipsorum ''erl.am niollis^iiiiam piUiesiil sed abi adulta ;flate

cialiler conterendos ,
qu;indo ilob.sa verba B ;

el capiios.-E interrogalioi.es dcduoi baniur ad nilii- calui-rii, ramusculos producil acuminalos, postea-

lum; sicul eis contigil quando Mibilnle inlerrogabant que cjiis sudes diirescunl ia arboream lirniilatcni.

cui numinus Citsaiis iiendcieiur. Sed talc a Domiiio Hoc ergo Juda;is pracsens scnteiiiia f oinii.iii..iur,

lesponsum recepere, ut iiiide lentaveranl mordcre, quod prius absorbeaiitur quam longa ataie eoriini

malilia convalescai, sicul et in alio loco de '.alibus

conlrilis denlibus vid.-rentur abscedere. Ait enim :

heddite Cicsari qnce suni Cirsaris , il Deo quce Dei dicit : Viri sanguimtm et dolosi non dimidiubunt diei

sunt {Maith. xxii, 2i ). Sequiiur, in orc ipsorum mo- suos (/'sa/. Liv, 24). Sequilur celeriias pcrdiiionig
coriim, iicut viventes, sicut in ira abavrbct c^ s. Bena
las leonum confringet Dominus. II. c nescio quid vi 'e-
dicil, sicut viventcs, qiiia viverc \idoMlur el iiicrtui
Mr excrescere, quando ei leoues nominaviiei molas
jam capii sis ver- sunt. Oinnis eniiii eccaior iii praviiate 'Je^^eiis veri-
illos videlicel signilicans, qiii iion i

l:.li iiiorilur, sicul aii .A[ioslolus Vidua qvw in deli'

bis, sed belluiiio frcmiiu in necem Dommi consur- :

ciis eslfVivens jnorlua <'st (l Tim. v, <i). Ou'il autcni

gerc lenlaverunt. Aspides erant, qiiando ei iiisidinse
adjecit, sicul iii ira absorbet cos, illud signilical, (|uia
ilixeruiil : Licet dare Iribulum Ccesari (Ibidem, 17)?
Leones fucrunt, quando cruento ore clamaverunl
Dominus lanquain iratus, peccatores videtur peiceU

CV«a759.,crKd/i9e(t«c. xxiir,i!).llains:uruo<)rmnC •«'« "On iralus ;

de (luo scriplum esl :
Tu auiem.
itoii solum veneno serpcnlis sed immanibus bclluis Domine virlutum, cum Iranquillilaie juduas (Sap. \ii,
,

comparata describilur. In ore autem ipsorum violoe

iS). Nam quod d.cluin esl, absorbei eos, cor.iii. .subi-

luin signiricavit iiitcritum, quia quaiila Doiiiiin) in

confrinijebaniuT, quando diciis uoii polerai.t rcspon-
sustineiido paiientia fuil, tanta erii percussiu in cc-
dere verissiniis.
Ad nihilum devenienl vclut aqua decurrens leriiate jndicii. Etrespicc quia sicul superius diiobus
Vers. 7, :

intendil arcum .<iuum doncc infirmentur. Dixit aspides, versibus iii peccaiis auxesim fecit, ita ct liicper qua-

dixil lcones : nunc venit ad torrenlcs, qui bieinalibus luor cres( ii in pcBnis.

imbribus cnnciiati , sulfiia inundaiii.ne descendunt. Vors. 10. Lceiabilur jualus cm vtderii liudictam

In hoc terribiles quia improvisi; in lioc periculosi, impiorum; manus suas luvabitvt snnquine piccuiaris.
,

qoia pr.TBcipiles. Sed mox iii impeiu iiauseunie, quasi MLinbruin icrlue iiarrationis ingieditur, in qiio ju<

atroci"» coila posiierint, screno coclo dericiuni, qui sioriim la;liiiam ci sceler.itoriim eiiam in isio s^cculo

iiubibus conipluentibus iiitumcscunt. Qux (igura dieil |irovei.ire vi.iiiiclam. Videbit cnim vindictutn

dicitur synailiroismos, id est congre?;alio, ubi niul- impiorum justus, cum eosrespe.verii taiia f cere, uiida

ias res et crimina snb aliqua iiarraiione colligimus. semper debeant furmidare. Omne einni inabiin siiain

O inaudila sacvilia .)ud.e.»rum! Comparaianr illis lol D P^"'^^'. ^""' cominittitur, ullionem , quia lorqiienic

ingentiamala, undeimmania noviiiius vcnirc poi ici.l:.. conscieiitia ipse in se probaliir implere vindietuni.

Addidil ; Intendit arcum suuin doucc inlirmenlur. Ilic Coiilra jusius bctus cst, qiiainvis icolestiaruni faste

clenicntii\ divina* virlulis ostenditur, cujus arcus tcii- depriiiialur ; aniino eiiiin iiber esl, unde vera kcUiij

diiiir ad saiuicm. Deus enini contr:) malos arma sua: Siinpcr exsurgii. Sic uiraq.ie gencra bominuiii qua-

potestaiis iniendii , ct taudiu tcrri;! doncc iujirnuni liiates suarum iii se sustincni actionum. Seqniiur,

ccdanl , et ad coofessionis salutein meliorala so maiius siias luvabit in sauguinc pcciaiorum. Qind esl
menie convertani. boc, qiiod il!e qui pi-vcepit oraic pro ininiicis, m
Vers. 8, Sicut cera liqiiefacta aufcrcnlur ; supcr eos peccuiorum saiiguinc pioruin manus asseril abluenda$?
cccidit ignis, et non viderunt solem. Siiperins di.\.it de S d lioc, si diiigeiitius iiiluemor, corrcciionis polius

lus (inos converlcndos esse Doni.ni tcirorc pronuii- «piam ^.Lviii.u iinvstabil excmflui.i. Na.n c.m saii-

tiat, luinc cxpoiiit eos qu'., pertidia laciciite, iii sii.i (/!.(. ji<'cc(/((;ns clTundiiur, muiius, id csi a.nns juslis-

1'bsiinalione (i'.ir:iti suni. Isiis digii;i vicis^ituiio rod- siiKi eorrii^iintiir. Iiiipio ci.iin pcreiinie, cummonelur
(biur, ul illa cordii dun.i.i sicm' r.eyr< liquffnila. dia- iiiiiov ui cauliiis sc dili[Ciilius'pie lijcl.nc. lia fii ul
 ,

409 r:xr()siTio in psai .TI.rvlUM PSAL. LVill. -110

mu"Ks justi non crudeliifr, seJ pie saiTgnis peccati»- AsaiTilega somniat iniquilas ; sed in duabus n.duris
ris eiimoilel; sicnl Saioinon dicil : S/u/ o peTcunle, iiictis alquc perrcclis permanere Dominum Cliri-

lapieus astniior (il {Prov. xxi, 11). siiiiii, siciit doclissiiniTuni Palnim sanciai (^halcf-
Vers. H . Et dicel Iwmo : Si udque est fruclus ju- doneiisis .«•ynndalis leslatur auclorila.s. Ail eniiii
$10, ultque eit Deus judicans cos in terra. Cniii isia {Piirte 11, act. 5) : Uniiiii eumdemqiit' Filiuin Donii-
liiiiit, qiii* siiporiiis dirla siinl, inric (idelis inleliigil iiiiin nostnnn Jesum Cbristuin coiirneri oonsonatuer
;iiil(ie (licii : Si jiisii eiiam hic boiioiuni sutiruin omnes inslruimur cl duccmur : peirecium eumdeni
|»r.i'nin coiiseqtiiiiitur, manifestum csl cl in liac lerra in divinitaic, el perfecluni cumdem in c:irne; Dcun»
dc e s jiidicaie Domirtuin, qui eos de^'ere inlVuciuosa vcrai iter bouii;ieinque cumdoin, ipsum veraciter cx
s.Miciil.ile non paiilur. Vidl eniin iiilflli;-;i qnia nec aniina ralioiiali et corpore; ouovcriov, id csi m i s

ni.ili iii lioc sseeulo oiiunno n paMia siint lilier:,q:iam- essenli;i: Patri secunduin diviuiialem, et o/xaJirtav

vis llorere xideaiitur; noc boiii a beneficio seque- nobis eumdcm ipsum secundum humaniiatem, per
tiraii, 194 'i^^' inunilani> oneribus iiuiirinianlur. omnia nobis absque sohimmodo pcccatocoiisimilciii.
^liiol .iigiiinenliiin dicilur a C(<iisequcntibus , (|uan- Anle s.^ecula qnidem dc Patrc naiuiii secunJiim divi-

d<i, ciiin jusio dauiur praemia, jiistus cst Dominus. nilaiem, iit novissimis autcin dicbtis ein.^^deni ipsinii

Coitcluiio psaimi.
h propter nos ct propter noslram saliileiii cx Mana
Virgiiie nattim, 6eoToxov, id est Dei Gcnirice sectiu-
Ecce verus Sol qui tcncbras noslras caligiiicsque
dum humaniiateiu : uuum cumdemque Chrisium Fi-
discutiens, quid in veriiate senlire debeamus osien-
liuin D(;i, Doniiiium unigeiiilum , in diiabus naluris
dii. Jain nenio sit dubius, ncino reinurmuret : quia
sine confusione, sine conversione, sine divisione
iii isio iniindo Deum occulie rcs huinanas cxaminare
et sinc separalionc noscendum. Nus(|uaiii naturaruin
cogiiosciiiius, quod in hoc sxculo Taccre inanife^ius
diircrcnliani per unitalcm peuiius am|iuiaia!u ; ma-
cnuiprobatur. .Meriio ergo isiuin Solem verissiniuiu
gis auicm salva |)roprietate utrius(|ue niiurx, et iii
dieiu dicimus, qui ad numcrum horarum per duo*
unani coeunle pcrsonam, unamque subsisienliam;
decim i.obis ;iposlulu? Iiunen sux veriiaiis infudil.
ncc in duas divi&um parlitumque |)ersonas, ununi
Nani ei ipse sic dicit : Abraham coucuptvil videre dient
eumJcnKjuc Fiiium unigeniluiu, Deuin vcrun, Jesuin
meum : vidit, etgavisHtest {Joan. viii, 5(i). Dies isle
Cliristum Dominuiu couGlemur. Sancia liJes, invio-
boriarnm inentiuni. dies i^ie jiistoniiu cst : cui nec
iata veriias, ampleclenda praedicatio, quaiii nierito
nuliiuin caligo prxpedit, nec .:ox aliquaiitio teiiebrosa
per Spiriluiu sanctuni convenienter eflusam, pcr lo-
succedil.
tuiu mundum cuiliolica conlitclur Ecclcsia.

EXrOSITIO IN PSALMUM LVIII. C Divisio psalvii.

In ftntm, disperdus David in tltuli inscriptionc :

ne
Primo ingressu psalini orat Dominus Christus
qiiatido wisit Saul, et cuslodivil doinum ejus, ui cum
inlerficerit {I II g. \ix, 11).
non ex co (|uod de Palrc nalus est Deus, sed ex eo
qtiod dcMaria Virgine faclus esi hoino, ne ei ininuri
In /jiicHi, jam diclum cst sine fine. Ne disperdas
ipsius iiocerc praevaleant; ad insiar lumin smateria-
Davitt tn iituliiti,scriptione ; ei lioc quoque Ireqiieiilcr
lis cx iino surgens, ad resurreciionis snse |>aulatiiii
ponilur, iil I*assio Domini per haec indicia declaielu '.

consceudcn.s excellenlissimam sumniilal«in. Sccundo

Irriie siquidetn tcnutbai disperdere Judx>oruin insi-
prosequilur, qucmadmodum iii line saeculi conver-
nia, (|ii )d Jivina loties inlcrdixit amtoriias.. I^er liu-
lendi sint Jud;x;i , et pro eis oraiio mirabiii piclalc
jus ciiiiu tiiuli incorruplibilem jnso j/;(J0He»ij, m;ini-
depromitiir, Tertio designai quae facluri sini post
les .11 regni Domini incDmmuiabilem (irmiiateiu. Se-
couversioncm, el se in sanctis suis gaudere le^taiur.
i|uilur, quandomi\itSaul, el custodivil domum ejus, ut
yuae p;irle9 diapsalinaiis lermino diviJunlur ; ul
enm interficeret. Hoc qiK>qiie ad passionem Dnmiui
nuii lam exquisitx quain minus neglectx- esse decla-
convenienier apl.itur. Domus enim iudical inonu-
reniur.
nieiituiii ul)i tridiiana morte requievii, ad quod cu-
Expositio psalmi.
stodiendum miserunt principes Judaeorum, ad glo- D
ri;im nominis cjiis quasi disperdondam : ne per frau- Vers. 1. Eripe mc de inimicis meis, Deus meus^
dcin diccrclur resurg-Te, qiiod audilus fueral Cliri- et ab imurqenlibut in me Hbera me. Dum huinanitas
6lus aiilea pr.edicasse. Sed meliiis quod iniinici pcr Doniini Salvaloris cn;>i se ab i»iimicor«m spirilualium

6e inalueruiii pr.ibrare, ut lotus inuiidu5 f;ictuin lir- iiisidiis postularet, quibiis lanieii non tencbalurob-
mius poiuissel agnoscere. Indubilatum siqnideni tc- noxia, sicui ipse dicil Veuicl princeps hujus muudi,

stimonium e-i, quoii praisiai ingraius; el iKuipoiesi et in me non inveniet quidquam (Joon. xiv, 50), nobis
graliusuin dici, quod confirmal ille qui reiis est. quod nf^cessarie peiamus ostendit. llle quippe sino
Ouapropler causas ist:is iiuilus ainbi;?at ad jiassionein inaciila peccaioruin, diabolnm, vcl minisiros ejus
Diniini perlincre, uiide psalnuis islc dicliirus cst. Jiid;e()s avcrli a se proi.o-,iia liumilitaic deprccalur;

Sed liuc solticitc debcmus intell!ge.'C, ul qu.mdo lu- iKiS auicin sic petiinu», ui capli aique noxii ab ini-

quilur Doininus Clsri^tus, quaedam ab liumilitate car- mundis spiritibus disiiia inisericordia libcreniur. Ca-

iiis, q(i;i;.lain ab excellciilia divinilalis ejiis -iccii^cre jtut iioslrnin huc (jUKieiii pelit, sed sine lege pcc-
dcbcaiuus : non duo» iilios pulautcs, sicul Ncsiorti cad : uieuibra vcro similiicr rogant, scd dcliciis ob'
ill M. AURKLII CASSICDORI 412
iKtxia. /nimicorHm niilcm qualuor cssc gciicra j>er A j"is suniii exilium juste perJcrcl, niM ad vitac pcrve-
liiiiic ei alium vcrsum eviilentcr oslcniJit. Priiuuii) nis'ct aucijrein. Sic iriste fiigus veiiientc i(|)ore

(lixil erii>ise ab inimicis laiitum, qiii (Jisposilum qui- dissolviiur : sic nox :(.-iiebrosj disccdil, qiiando cl»-
<Iein nocendi habcre poteraiit : nou lamen, ut coii- ritas serenae lucis advcMcril. Sed h:j;c de se verc di-

fesiim l.xdcrent, ardentius appeletian». Addilur se- cil Caput nosiruin. C teruui i isia professio membris
CuiiOum, el ab insurijenlihut iu me tibera mc. Ab tn- iion poiesi conveiiire subjtjciis.

surgentibus dicit, <ju;isi jam iiiiqiiitatis siije tcmpe- Vcrs. i. Sine inifjuitate cucurri, et diriycbar : er-
slale commoiis, et futuris cl;)dibus :iniuii imii|/na- sii.rijL i'i occursuni mihi, e! vide. rolcsl quis curre:t
tione praeparatis. el iion diriiji,u[. illi quonim \ila lorluosis semitis
Vers. 2. Eripe me de opcrantibus i)iii]uitatem, el irrolaiur; nec ad reciuni iierveniunl iier qui nulla
de viris sanguinum libera me. Dicit tcrliuni gcnus, ut verilate diiigunlur. Cliri-tns eiiim iiiundanam viiam

illi qui insurrexcraiit nieule duraia. 195 scelus rtcio iramiie traiiscurril; ncc iiiiquitas iili obviare
eiiain operalionc complcrcni; nec cogiiationibus potuii, quae actus scmper :iumaiiit.itis iiitorquct. Dc
tanlum iiiiquiiaiem suani, sed opeiis quoque ipsiiis ipsoenim octavuB decimus psalmus aii : Extiiltatit

consummatione monstrarent. Sequilur, et de viris m( gigas ad currcndam viam a Summo : cnelo cgre^isio

tanguinum libera me. Yenit ad quartum genus, ul B c;«s, et oecursus ejus usque ad summum ejus (Psat.
isii inimici iion solas contumelias appeiere videren- xviii , 6, 7). Ilc eiiim erai dirigi, unde venerai. ni

tur, sed ipsum quoque sanguinem effundere festina- rediret. Sed sic venit a Paicc, ui non recederi^t a
rcni. Ilic autem signincal Judoeos, qui innoceniis Paire ; sic discessil a inundo, ut non desereret lide-
sanguinem sacriiego crimine damnrwerunl, quando les, sicut ipse ait Nonvos dimiiiam ori)lianos{JoaH.
:

dixerunt : Crucifige, crucilige (Luc. xxm, 21); et xiv, 18);et, Ecce ego vobiscum sum usque ad con-
'l\eT\im : Sanguis CjUs super nos et siiper fitios no- ««mma/ionemsa^cu/i (iJfn/tA. xxviii, 20). S qu lnr, n-
stros {Matlli. xxvii , 25). Qui merilo viri sanguinum surge in occursum milii. Ilic jam iropicis allusio. ihiis

dicii sunt, quoniam supra se injusie mortis onera potentia rosurrectionisexprimiinr, ut pelatP.urfmsihi
susceperuui. Pelil ergo se ab eis pro humana infir- occurrcre, ad se scilicet venientem ; cutn nec il!c ab
mitale eripi et liberari, qui tolum tamen volunlarie ipso aliquando disc(;sscrit, nec iste ad cuin, quaiiiinn

Bustinebat. Ei inteiide quia per liguram epemb;>sim, ad supertiam nnlura!!) pcrlinct, facie iiovitatis adve-
quae iteratio nunctipalur, in liis duobus versibus nerit : sed sicut !p>c in Evangelio dicit : Ego in Pa-
verba geminavit, eripe me, et tibera me. tre, et Pater in me est {Joan. \w, 11). Quod auteni
Vers. 5. Quia eccc occupaverunt animam meam, addidit, «( vi(ie, signihcat, fac videri ; sicit Ahralia

irruerunt inme fortes; neque iniquilas mea, neque pec- C dicium esi : Nunc cognovi qnoniam diligis Doniinum
catum mettm, Domine. Anima hic dicitur vita corpo- Di'um tuum {Gcn. xxii, 12); id esi, cognnsci feci.

ralis. Cnierum animam Domini Salvaioris nulla po- Tropica est euim isia locuiio, et iii Scripiuris div nis

luit adversitas oQcupare, quae unita Deo immaculata creberrima consuetudiue semnaur.
se conversaiione tractavit. Sed cura dicitur anima Vers. 5. Et tu, Domine Deus virlutum, Deus It'

occupata, tempus ostenditur passionis. Sequitur, riicl,

irruerunt in me fortes. Vorles diabolumsignifical cum Vers. 6. Intcnde aU visilandas omncs gentes : non
ininistris ; sicut ipse in Evangelio dicit : Nemo po- miaereuris otnnibus qui operan'ur iniquitalem. Duo isti

tfst intrare in domum forlis, etvasaejus diripere, nisi versiruli in uno exponendi su;it, quoniam de se iii-

prius alligavcrit foriem {Marc. iii , 27). Ipsi enim in viceiii pcndore uoscnntur. Post resurreciionis igitur

cordc Judac asceuderunt, ut Salval()r morti iradere- miral)ilem narr.ilionem, pius Advo.^ialus iniorpellat
tur. Ipsi populum pessimis instigationibus iucitarunt, pro iiobis, dicens ad Patrein : Et (u, Domine Deus
ui Liberaturem humaiii geiieris perfida volunlale virlutum, Deus Israet; qui non put:iris nisi Deus s<)-

daiiinarent. Qui forles ideo dicuntur, quia mortalium litis hrael, id cst unius gentis : intende nunc ad visi-

siiperani fragilcs Imbecillitates. Cjpterum polenti.e tandas omnes gentes , ul libi credentium copia
Clirisli fories esse noii poterant, qui eos diviuis vi- D cresoat ex genlibtis, ((ira sieriliiatem fidci in Ju-
ribns alligavil. Addidil, neqitc iniquitas mea, ne ine (l;iico popiilo compcris'i. El ro?pice qood omncs
peccalum meum , Domine. Qiiamvjs in Dominum gentcs dicai ,
quoniam de universis iiiUionibus er.iiit

Salvaturein diabnlica foriitiulo surrexerit ,modo (Domiiio jiivanto) credituri ; sirui cst illii I : Et dabo
euin in pinna t<'iiipli coiistiiu ndo, modo oirercndo tib: qenlcs liivrcditatem tuain , el posscssionem luam
divitias : tamcii iiihil lale in eiim pi-jesumerc ausi tcrminos terrw (/'$«/. )i, 8). Cbiauieni revcrlitur ad
Stinl, quaiia iiobis vitionim leutainctiia cfncaoiter Jud.cos, (iicll : Noii misereiiris omnibus qni opernn-
iiigercre consueruni. Iniquiias hic pro malevoiciiiia lur iniquilatcm. llxc oralio (si bcne conspicialur)
iuicHigcnd.i csi ;
peccaium vcro pcrtiiiei ad sceleris pr:v:ceptis ejus in nulla partc disscniil. Dicendo enini:

operatioiictn, (pKC omniiiiodis a Domin » fuisse pro- Non uiiscrenris omnibus, oslendit illis es»e luiserpn-
baiiliir extraiica. INalur.) cniin liumanilalis a Doniiiio dtiiii tpii puro sludio siipplii abunt. N.nn lioel omm-s
assiiinpla probatur essc, noii cnlpa ; sod laineu ip- hfiiiiiics opcrentur iniquitaicm, illis tamen paicoiiiluiu

Eum lortcin fuslinuit tcntalurcm, qtiia carnein no- esse non dubiuni Cst qui pricdoiliiiali sunl, ci ad «•inii

i'vji fragililatis assuinpsii ; iicc alitcr licri p^jtuii ut dcvota luentc coufugiunt.
il5 LXl'OSmO IN rSAL ILUIIM. I'SAL. LVIII. *li

Vo/S. 7. CoircrleW.ur ud veipcran, cl fificai palieu- A liahcbis umncs ijcntes. IrridcndoB eos pronunlial, qui

ur U cmes, et circui:<Hnt c vitalem. Vcul nii csl ad pi:i;dicaiioncs rcctas audiru noliierint, sicui esi il-

isaliiii jaiiuaiii secuii(i:)iii , .11 (|i):i Jinliiii |ioi)iili iit- liid Saiomonis : .Vi is auti m increpn ionibus non in-

iira conviTsio (Jeclarauu. Sii^nilical crgo iii line lcndcbalii,sd irrila faciebais couiiiia mea ; ideoqiie

iiuiiili ex eis inniimeros nomiiio esse croililuros ;

et i'jo in iVi.Trt peidilionc ridebo , tiralulubor quunda
|u.)il el Aposlolus ilicil : -Yo/y vos i(jnoruri\ fralres, snperveneril lubis interitus [Prov. 1, 2), iO). Derisui

utjflcrium hoc, ul uon silis vohisipsis sapiai^es, quia eiiini eruiit, ({uaiido iiianes ei falui ab xloriii regiii

ivata$ ex parie hrnel contiij t , dunec pteniludo (jen- inliomissione pelleiitur. Seqiiilur, pro nihito habcbis

lum inlroiret , ei sic oinnis hruel snlviis jierel oinncs tjcntcs. Gentcs, ct in boni) ctiii malo poiii 110-

Uom. XI, i5), eic. YiJcs ci i!ii proioissuiii esse, ul tissimiim cst. Ilic lanicn illos dicit qiii obstinatione
Hriniv.s sera, lainca aliiiuando saiuiirera coiivei'- crudeli iii si'a ncquilia pcrseverant. Ipsos enim pro
„i)ne salveiiuir; cl idoo :id siiiiililiKlineiii ili^i, liiiis niliilo habct Dominiis, qui cum cn^aiurirnm omiiiiim
iiuiuli vespera coiiipclenlir eiliciiur. Sc.iiiiiir, ei iioii veiierantiir aucto-eiii. Nam si ho'" universaliter

umcnt paiienlur ul cunes. Illius lcniporis Jiiiiieoriiin dicliiin inleilig;is, iiiide eril Eccle^ia DDniini con-
li^niliial volunl.iletii , i)iiia sicul nunc crn<ieii>>sinia siriieniia ? Sed mos esl Scripiiir.e divin.'e dicere pru
ibsiiiialioiic durali suiil, ii:i cl liinc lidei aviJissiina B parie lotiim, secnndiiin illud Domini dicium : Nani
lcbideri.) puiienlur. Qui inciiUi cnibiis coinp^iranliir, cum venerit Eilius hominis, pulus invcniet fidem in
luoiri.ini Aiilicliiiblu:ii illii n iiniiianibsiinaai bcUiiain, terra {Luc. xviii, 8)? Quod ei si lioc generililer

i lci calure raplaii, rciigio^is lalraiibus insequenlur. velis accipere, qnibiis ilicendiun esl : Venile, bencdi-

.'a»'Seiiiiii a cancndo (iicii suni. Meliores cruni lunc cli Putris mei, possidele paratum vobis reijnum a con-

unei, (|(iain nuiic siiil lioiiiincs : quando legeiu in tlitiitione mundi {)latih. \xv, 3i)? R'Slat crgo ul bi(!

[iia niodo deliiiqunni, luiic iidcliler deleiisare 196 oinnes (jeutes eos intelligas qiii perlidia racieiil(>. dam-
unleiiduiil. Naiu quod dicit, fanieia, cu>.leslis verbi nandi siinl. Suitl eiiiiu ex omnibiis giMuibus pcri-
ig-nilical avi lilaieiu , sicul ait propliela : Eccc in- luri, siciit jusios con&tai cx omnibus iiuioiiibus con-
luco fainem iupcr tcrruin, non faincin punis, neque si- gregari.

ini ttqiKV, sed fumein audiendi verbuui Uei (\mos viii, Veis. 10. Fortiludinem meam ad le cuslodiam ,

\). Addidil, et circuibunt civilateni. \i\ cadeiu coin- quia, Deus, susceptor meus es. Snperius forles di\i-
taraiioiic periuiiiisil. Caiium eiiim consiietudo e^t illa iniis esse diabolnin cum minislris, (|ui fortiiudinem
oca defenderc, iii qnibus se noniiit aliinoniani repe- siiaiii iii se poneotes, ab a-ierna celsitudine corrue-
ire : ila ei Jud:i'i jaui conversi civituicm , id est san- ruiit. Scd Dominus Clirislus liiiman;c ignoranti.r for-
;taiii Ecclcsiain dcrciidenl, quaiii correclis pr;ndica- C niam ver talts osiendens, furlitndinem liuinanil:ilis

ionibus circuibunl. Cunes eiiiin fidolibus comp;iralos .su%, Domini dicit beneficiis appiicandam; ut sicnt
•Ivaiigelii Scripliira lest;ilur. Dicil (|iii|ipe muliir per illuin insidiaiorem noxia didicimus, iia per ve-
^liaiiancea : ilique, Domine : namet cunes edunl de ruiii R dcmplorem, qu;e suni prdntura noscamus.
nicit qucB cudunt de mensa djmiitorum suorum Nam qiiod a t, ad te cuslodiam, inuiaia syllaha signi-
ilarc. VII, 28). EIoc scliema dicitur icngma, id est ficai per le custodiam foriiludinem meam; quod in Sc i-
ibscura sentenlia, quaj el ipsa periinei ad allego- pluris divinis s;K|iius invenilur. Qii.e ligura dicilur
iain ; aliud eiiiiii dicit, ei aliud signiiicat. prolhesios p;ir.ill.igc, cum altcra proposilio proallera
Vers. 8. Ecce ipsi loquenlur in ore suo, et (jladius poiiiliir. Scquilur, quia, Dcus, susceptor meus es. Mc—
n labiis eorum : quonium quk audivit .'
Loquentur riU) iilt suam fortitudinem pronunlial depuiandam,
)lanc lunc in ore suo, qiiod nunc haberc nou nieren- qucm suscepiorem sunm essC noicebat.
.ur iii corde, aliosque ad bona coiivericnt, qiiaj ipsi Vers. H. Deus mcus, misencordia ejus pravenicl
)rius credere nolueruiit. Se^jiiiliir, et (jladius in la- me : Deus meus, osteude mihi inier mimicos meus. Ex-
nit corum. Ent uti(|ue in lubiis eorum ijtadius coelc- ponil quod superius dixil : ForliLudinem meam ad
itis, qui legiiur bis acnlus, ex uiroqiie Teslamento te custodiain. Nihil cniin ci dignuin obtulit hiimana
cricns, et ad sanilaleni iVliecs ;iiimi:is sin viilncra- D conditio, ui merci elur mnneris cjus largitate gaudcre.
ioiie perduceiis, de qua ail Apostuhis : Et (jludium vere pielas suipcnda tircaioris! De se iio.< docet
ipinlus, quod esl verbum Dei {Eplics. vi , 17). Aildi- quod iii nohis inteliigere et cusiodire debe.imus. Sed
Jil, quoniamquis andivit'.' Heiie pr.iMiii^ii in lubiis eo- vae iilis qui h:mc icgulam declinames, in hominis
'uw esse gludium, id est iii ore ipsonnn pr.c licitio- pulaiit arhiuio coiisislere, ul mereatiir ad aliqii.i Dci
iie> lri;quciilibsiiiias , (|iioiiiaiii rann i^cniilis .UKiiLii- iiiuncra pcrvcnire ! Ipse enim donat, ul b;ma veli-
nis est, cum in scelcr:ita Aiilicliiisli leligioMC pcr- nuis; ipse pcrliril, iii ad ejiis pramia pcrveiiire pos-
iiianseriiil. (^)itis e lini, (tim puiidcre prolerendoin simiis; qiiod Apnslolus lucidissime dcclaravit : Qnid
csl, (|iiasi iiene niilliis, (juasi omiiiii > rarissimus. Si- uulem habes quod non accepisli? Si autem accepisli,
giiilicat eniin luec *yll;ib.i frc|iienier iiullnm, ul quid ijloriuris, quasi iwn (iccepcris{l Cor. iv, 7)? Dcsi-
iliid, Quis :imilis tibi [Micli. vii, 18).' aliiiiiando iiat ergo l'clagiana li:i:resis rcdivivas susciiare ca-
1'iiiiin, ul illud ; Quis dubil ex Sion saliitare hrud himiiias. Niliil boni ev nobisinclipsis habere possu-
[l'iil. XIII, 7)? iiiiis, nisi hoc a Domiiio sumphcrimus. Se(|uitur,
Ncf!). 9. El tu, Doininc, dcridebis eos , pro niliilo Dcus nicus , ostcnde mihi intcr inimicos mcos. Sccuii-
 :

4i5 M. AUUELIl CASSIODORI 416

duiH dicil niunus hcneflcii, ul eiiam tntcr inimicos A me {l*sal. vi, "2, ct xx\vii,2), Abusivc qiiipj)c Iraclum

ipsius virlus inajesialis ejus postiit oslcndi; scilicel est ab lioniinibu!;, quia quando aliquam culpani vin-
ul de blasplicniis (iaiil religiosi, ei dc iiii(|ua couver- dicamus, perperam factis irascimur. C.< lerum Deus

iiiiliuiie juslissiitii. omiiia sub tranquillitaie dijudicat, quia ncscit pe;-

Vers. 1'i. Ne occidiris cos, nequando ohliviscan- turbationis su^tinere coiifus». Contummationem vero
tur legis tux : dispcrge illos iti virlulc tunyet dc)>truc illam dicit,quam unusquisipie paliiur, quando nie-
eot, protcclor mens Dumine. Hoc esl qnoil snperiiis mor peccatnrum suorum inierna sc casiigaiione
dixil, oslende miki inler inimicos rneus ; quoniani ab discrucial. Non erunt ulique superbi, dum coscoostei
islis iiiiniiois, Deo largienie crcduuri sunl, ideo
qui ad liiiiniliiatis poeiiiieniiam esse vcniuros. Sequitur,
ira suspcnditur, ne Domiiii iegem usque in fldem sx* el scient qnia Deus dominabitur Jacob, et finium terrir.

culi ignorarc vidcaniMr, et incipianl sic pcrire, ul Cum Judaei fuerint pcrfccta rcligionc veraciter inslj-

nullus ex eis possii bonos li uclus enieigpre. Obli- tuli, lunc agnoscent (^liristiim Duminuin esse Jncob
viscirur enini legent qui ejus praiceiila ijoii coinplel, pairiarclia; sui, qnod priin tiis non crcdebani. Ei
quamvis aniini) verba ipsius lenere videaiur. Prccu- fmium terrcc, id csl catbolica^ Ecciesix, qiia? toiu

lur ergo ne gens Juduioruin fumlitus pereai, sed ina- orbe difTusa est, quod modo durato cordc non sa*

pis errasse se gloriosa satisfaclione cognoscai. Addi- B |)iuiil.

dit, disperge tllos in virlulc lua. De Judxis \v>c, di- Vcrs. V>. Convertentur ad vcsperam, el famein pa-
ctum tostaiur eorum facia dispersio, ut penc per tienlur ut canes, et circuibunt civitutem. Post s<>cundi

totum iiiundum divisi dispersique dcciarcntnr. N.im diaplasmatis iiitcrjectionem, ad ingressum leriiuin

quamvis juri [cd., jugoj Romano sint subdili, suo la- venit : ubi lierum conversio Judxorum et resurreciio
nien more vivunt ubique dispersi. Hoc esl : Ne o- Domiiii Salvatoris ostenditur. Et quoniau prxsens
cideris cos ; namsi fuisscnl, ni nicrcbanlur, oxitiiicii, vcrsus, qui in secnnda parte jam positus est iisilem
spes convcrsionis eoriini funditus inieriisset. Dis- verbis, sed non ipso intellectu repelitur, quod iu Scri-

pcrsi crjo sunl Judoci, sive ul ad coiiversioiiis provo- ptiiris divinis inesse sacpe jani diximus. II;c enira

carenlur siiidia ; seu (sicut quidani volunt) ul inier primus pcrtinet ad iinem Sccculi, isie ad Domiui pas-
conlentiones bxreticoruin, ab inimicis suis vcieiis sioiiem ; sic enira utrorumque sei|uentia manifesiant,
legis paratum iestiinonium liabcrct Ecclesia ; duin il- et ideo secundum causas prxdicias eorum est inten-
Itid indubiianier crcditur, quod adversario sutfra- tio perquirenda. In superiori enim diTisione tesperam
gaiite firmalur. Scquiiur, ei destrue eos^ protector diximus finem sxculi significare; scd bic initium
tncus Dotnine. Adliuc in iisdem supplicaiionibus per- ipsum fiext£ xtatis osienditur, quod esl vespera,
severai, iii ilenructi Judxi in inelius construantur, C quando Dominus Salvator mundo salutaris arlvenil.
silqiic silinaris elevaiio posi ruinam. Noncnim Pau- Sic eniin de ipso dicii Moyses : Occidetis agnutn ad
lus aposiohis surrexcrat ad saluieii), nisi ad vocem vesperam {Exod. xii, 6); post cujus rcsurreclionis
Domini cadere meruisset. miraculum inultitudo credidit Judxorum. Sequiiur, et

197 Vcrs. 15. Dduta oris eorum, sernio labiornm fainem paiientur ul cancs. Canis, voracissimumaninial
ipsorum, ct cotnpt clunduntur in superbiu sua^etde atquc importunum, consuevii illas domos lalratilius

exiccratione cl nunducio evellcntur.. Delicta oris eo- defcndere in quibus edacitatem siiam novii accepto
rum, id esl cogitaliunum insania; luerunl. quamJo paiie satiari. Ilis merito comp irantur Judxi, qiii Chri-
consilium fecerunt ui ncci uailcrent Dominum Sal- stiana; iidci muncre saginaii, Ecclcsiam Dci cluniusa
vaioreiu. Sermo quoque labiorum ipsorutn dctestabiiis pr.Te>iii'alione dcfendere fesiinabunt; sicul l'anloapo-
fuit, quando discruul : Ikus est mortis {Maiih. xxvi, stolo coiitigii, ui qui anie fiiii pcrsecuior Ciirisiiaiii

ii6j. In sti^mbia compreliemi iun(, quando iidein dixc- nomiiiis, posiea divino munere jungereiur apostolis.

runt : Qui$ tibi dedit lianc poiestatetn? Et in qua po- Addidii, c< circuibunt civi(a/em. Civiiateni signilicat
testate hcec facis {Ibid., xxi,2j)? Captos enim conslat Jerusalem, qua; universalitvr per miindum nosciiur;
in supcrbia iua, quando viderunt pustea resurgcntcm, e>sc diflusa. tlanc er^o circuisse Pauluni, saUiiareii
qiictn prius facientem miracularcspucrunt. Siquitur, D generi buniaiiotesiantur Epistulx, qua;|!cruiiivcrsas
et dc exsecratione et menducio cvclleniur; scilicct quan- gcnies vclut sacra divina tonuerunt. caxt^tN istuuij

do ab eis post conversionem dedccus amoveiiir, qi:od beaiurn! qui poputos persequitur infidelcs , furcs
in cunciis gcniibus nunc habcre noscuiiiur. De inen- abigit, et ovilia sanota cnstodit; cujiis latralus per}
dacio iideni evelkritur, quando Scripiuras divinas totuin mundum quasi ;;rjiidisona luba coucrepait.
veraci illuininaiione cognoverint, quus nunc subsafsa Vers. 16. Ipsi disperycntur ad manducandum ; al|
intcrprclaiione suscipinni. vero non fuerint saturali, el murmuruhunt. l^li vrgti
Vers. 14. In ira consuntmationis el non erunt ; el qniveram merueruni habere doctriiiam, ad maHd»-l
icienl quia Deus doniinabitur Jncob, et /inium terriv. candum disjferguniur, cibum sciiiccl spirilualein; uU
Ira Doiniiii duubus dicilur nioJis : sive quando vin- converiaiilur geiites ad lidem c;itliulicara vi-nientes;}
dicatad salutem, utest illiid : Flagdlaieum omnem sicut Pctro apostolo in visitinedittum cst : Hacia,
(ilium quem rccipil {Hebr. xii, 6) ; sive qu.indo niitlit ntanduca {.icl. x, 13). Scijiiitur, si tcro tion fueriiUi
iii igtieni xuernum.dc quoalius psalmus ait :Z)()))ii/a', suiurali, ct murmnrubunt. Samraiitur doctores, qu.ia'J
nc wi iru lua arguas tnc, neque in (urorc tuo corripias do prxdicaiioucs suas viderint pojialos dcsideraulcx!
 ;!

n EXPOSniO IN rSALTERllJM. PSVL. [.IX. 4fS

ssiiincr»?. ('oiilra jrjiini murniMriint, si veih.i siia A ^'onfucniinm ilosperandiiin I p:ir bcniRiillns Pl po-

ruclilicare imn co;;iio\erii>l in nieiilibns peindoniin. loslas ! Nam qni proinimicis Ofas.ntiislnorniii possil

los ergo vorhl Domiiii disii ibuloros mnrmnrurr' (M^sse formidan^ qnod ppreal? Dom f:ir«>r« qune pruecii.is ;

si non fuoriiit popiilorum crediiiit:>tc sunrati dona inipiore <|iiod expcdil : qiii:« sicnl niliil pr.iier
icit,

icni ipse ditit ct in trigcsimo quarlo psalino : P,e- te snmiis, ii.i leciiin lioni loinni possumns imHlere
ribuebanl milii mala pro bonit, sleiiiitateni animo' mea: qiiod nilimnr.

l'sal. xxxiv, lil). i':\r»osiTi() iN PSALMr.M lix.

Vcrs. 17. Ego nutem cantabo virtiUem tunm, et /« (inem, pro liis qui tmmniahniilnr, in (ituli inscri-

xsultiibo mnne misericoidiam tnam : qum [uctus cs dorlnnum : cum sucienriii Me-
ptione ipsi Dnviil in
sopotamiiim Syrin', el Syriam Sobnl, el convertit
usccp.or mcus et tefuginm mcuin in die tribulationis
Joab, i'tp:rnissit Eilom [ed., Idim(eam] in valle
nece. Postqiiam de Jud;eoruin conversione IoluIus Saiinarum duodecim viillia.

ist, ad PatriMii subito vcrba convertit. Qunc (igiira

Tiiuliis liic, nisi compendium qnneramus, inlerpre-
hcitiir pioplionesis, Latiiio cxclumaiio. Ipse eiiim
talione noininiim el commemoraiione bellorutn
antutii \n s:inciis stiis, duin ejus membra gaudebunt. omnino prolixns esl, In prjmo positnm e l : In fineni
^tqiialc est illnd gandium do Domini semjier con-
his qui immutabunlur. Commuianlur aiiloni in finem,
emplationc gnuderel Nam sicui virliis divina nun- B
qni veieris liominis errore deposiio, Domino Salva-
|uaiii deficil, ila nec g?iidium qnod de ipsiiis inspe-
lori pura mentis intenlionc famniantur; de quibiH
•lionc proveneiii. Sequiliir, et cxsultabo mane mtse-
dioitur ; Fiiistis enim aliquando lenebroe, nunc autem
•icordiam tuim. Mane soilicef, cum nox sjeculi istlns
lux in Domino (Ephes. v, 8). Quemadinodiim vern
)l)scura transieril, quando jam misericordia Domini possinl immulari, snbier exponit, in inscriptiona
tituli
n s.mctorum roinuneralione cluoescit ibi enim ipse ;
David in doclrinam, Tiiuli inscriptio, Jcsuin Christuiii
;\siiltaluriisesi lanqtiam l\ex ei Uominns, ubi suum
signilicat liegem. Sic ergo mutenlur, ut deserento:*
)opi:luni in se jjaudere conspexorit. Addidii, quia
diabolum, Regem sibi Chrislum esse cogitoscaiit.
factut es tuscep'oi vieus. Exposuii quare in Ch'isto
David enim saepe dixiinus Domiuum s^ijinilicare. Jn
\)oi\iu\0 exsultavu htimanil;is,(7i/tu faclusest susceplor doclmiam, adde sciiicet Chrislianam : quia non sufli-
ncus. Ipse enim suscipitijr, quando Ecclcsia cunrta citouiquatn Regcm suum
illuin dicere, nisi ci c^u-s
iaivalur; qnalc est illud ; Si quis fecit uniex minimit qui sludeat pr.xceptis obedire. Sequilur, cum suceen-
itis, milii fecit {ilullh. xxv, 40). Adjecil, et refugium
dil Mc>opfltamiam Syria;, eic. Ilas viclorias, po>tqii:<n)
veum in die tribulaiionis mece. qnam graiain est
Sauli suoctSsit in regno, (ecisse Oavid Rogiim histo-
'efugium, qiiando t ibuljli >iiis lcmpore condoii;tlur ria comjrehendit (// Reg. viu), quas incongruum
Jmnis enim caro suspecla est, quandiu audiat Vc-
:
q videlnr snb h.ic concinnilaie depromoro, (|uando ibi
tite. benedicti Palris mei {Ibid., 34), elc. Sod Imic l.ilissime narr.-^la noscuntiir. Iloc tamcn dehemm
piernum refugium officilur, quando ad isiam vorem ailveriere, boila isia fi^'iir.iiii.er positii propter victo-
JotideiMlissimain pervenitur. lloc, sicui et in sup;^-
rias Domiiii SaKaloris, quas in toio mundo dc paga-
rioribiis diximus, accipiendum csi a parlc membrn- nis .igii ci perfidis, quoriim verba psalmus iste diciu-
ruin. riisest,ui revera desiructi a supcrsiiiionc veteri,
Vers. 18. Adjulor uieus, tibi psallam, quia, Deus, niereantur pov graiiam novi hnminis immutari.
luscepior m£us es, Deus mcus mitericordia mea. Dixi-
Divisio psalmi.
nius psalmum ad actualem perliJicre virtutem. qiiam
mundo Popuhis ille qni er.it priscis crroribus illigatns, in
caro Doiiiini Salvatoris eii;im in hoc sancia
et vcnerabili operaiione inonslravit. Repetit etiam
novam graiiam sanclse religi-^^nis advenions, primo

frequciiier t>€iielicia,ul nobis.quemadmoduin graiias capite supplicat, ut post afniitionem, quam satisfa-

ciendo passiis est, benelicii novitatc leparetur. Se-

agore deheamus, osiendat. Suscepior enim liumani-
cnndo, inlerpo^iiione diapsalmatis collocaia, idem
laiis nosirae 198 Verbum esl, quod eani in II utb
populiis rogat ut post tribuiaiinnes qiiasportnlit, de"
Virginis uterosibi sociare atqiie uniredignatnm est,
ducattir a Domino in munitissimamcivitatem, pelens
nequaquam fdcta confusione vel permixlionesnbstiin- ])
auxiiitim sibi de tribuhitione concedi, quod soli Do-
liarum, sed un laie ioelTabiii alqiie inen:irrabili per-
miiio probatur esse possibile.
manente. Adjecil, Deus meus, misericordia mea. Mira-
bilis et amplectenda sententia. Nam cum miilta dixis- Exjwsitio psalmi.

set, nec taraen fuisscnt omnia comprebensa, :id po- Yers. 1. Deus, repulisti nos et destruxitti nos; na-
ftremiim uno verbo complexus est Quid est Oews :
tus es cl misertus es nobis. Populus ille qui erat
meui, id est, Mitericordia men. Ibi omnia suni bne- priscis errorihus illigatus, repulsum se et destruclum
ficia, iibi uiiiTcrsa muncra designaia. Qiiid enimboni siih graiiaruin aciione coinmemorat; ut strages iPas
non seniitiir, iibi fHi jmVord/a donata cognoscitiir? debeilalarum genliiim, qiias tiiuliis regem David
fecisse prfcciuuit (sioui dictiim esi) inaiiu fortis el
Conchisio psulmi.
desiderahiiis Christns in universo mundo poiius ye-
Diilicimii*, Domine Christc, qnam mulia iti carne regissc declaretur, non ferro, sed conversionis stu-
pfrtideris, et qiiia pro pcrsccuiorilius tnis seinper dio, noii pcr ignem visibilein, sed per charitaiis ;ir-

oraveris. vere Judicem pium, snb qno niiili est durem; quomodo Divinilas debellare ac viDcere in-
 M. AURr.Lll CASSIODOP.I ilQ
419
visibililer consuevit. Qui populus supplicat ut a A ''ovolo- OstendU crxrn dura fulrlibus suls, qiiando

veUircsuperstiticne dcsiructus, ct in s:inclo proposilo n artyrum catervas snevis pas>ionil>us acquisivit.

commutatus, novae regencralionis gr;uia)n consc- Odcndil enim in lioc iransituio iriundo jiislls dura,

qualur. Ncc movcnt quod numerus pliiralis adjunclus ul reddat in illa actcrniiale proiiosa. Non enim juliel

ropnius cnini cuu> dicilnr, plures in eo signifi- vacare rainnlns sinis, nec de ialiiutiiiic se oiiosa ira-
esl.

cari posse non <iul)ium est. Nam cuni dicuut, rcpu- clare : sed ut, dmis laltorilins e\crc:lali, aii i
almam
listi, osiendunl divino mnncre a sluiiio srelerum cjus misericordia; nicreantur add^ici. Sic Chiin et

se fi>isse revocalos, ne in pravis dogmaiiliuseorum Panlus dicil : Nemo coronalur, wsi legilime certnlus

>ila finirelur. Sequitur, el drstruxisli nos. Meriio ad fucrit (II Tim. li, 5). Addidit, Polasti nos vino com-

gratiarnm adioncm venil isla dcstruciio, quoe sic punclionis. Vino coinparata cstYirlu^, qu;c in bonnm
evertitut conslruat , sicdeponil uterigal, sic liumi- proposilum studium nosirse voluntaiis iminulat, ci

liat ul ad coelorum regua perducai. ll*c enim ver- facit recla sapere, postqnam se inde mci iieriiit lio-

ba non ingralorum suscipias, scd m;>gis gaudeniiiuTi niines divina largiiate complere. Conira lioc lininn-

«sse c<'gnoscas. Addidil, iralus es et viisertus ea nobis. num poculum sanilatcm meniis excuiiens, iiiKomii-

Iratus, adversaiosdebcmusadver!ere,quorumsupcr- til vorlia vanilatis. Sed polus ilie non oris, sed nnntis

Nimis Bcsi; nec humana indnsiria prvparatur, si d divjna

siitiones et vitiajiisiiiiaesujcvirtiiie prostravit.

congrue populus et iraium silii dicit Dominum, cum i.ispiraiione concediiur, sicnt snperius dicium rst

peccaret, et misertum, dum ad conversionis remciiia Et poculum tuum inebrians quam prccclarum esi (Psal,

confugissel. Sic utrasque causas singulis sermonibus XXII, 5) ! Nani qnid sil istud poculum, pulclirc bre-
fecit intclligi. Quaj (igura dicilur cmphasis, id est viierqne d- finiium est, id est, i;j»i«m in qno noii est

exaggeraiio, clariorem prabens inlelleciuin quam vitiosa copia, scd compunciionis uberias.

verba per seipsa declarant. Ira misericors. indigna- Vers. 4. Dedisti metucniibus te aig'iificntionem, h/

tio salutaris, captivitas libera, adversaiio (riictuosa. fugianl a facie arcus. Dedit timenlibiis significatio-

Iralus est ergo, quando suiersiiliones eorum sub- nein, quando per Scripturas suas eilocuit in lioc

vertit ; misertus, quando eos ad cuitum verac religio- inuiido passiones muliiplices suos fidelissimos susii-

iiis adduxit. nere, sicut in Evangelio dicit : Tradeni enim vot ante

Vers. 2. Comnwvisti terrnm et conturbasti eam:sa' rcges et prcesides, et in synagogis suis flagdlabunt vos,

na cohtritiones ejus, quia mota est. Terram, univer- et eritis odio omnibus genlibus propter nomen meum
sum peccaiorem dcbemus inielligere, qni advenlu (Mattli. X, 17, 18). Peirus quoque apostolus dicit :

Lomiiticommoius esi; sicut et iii alio psalmodiclu- Teaipus esl ut judicium incipicit a domo Dei (/ Petr,

rus est : Yidit, ct commola esl terra (Psal. xcvi, 4). C iv, 17). Vides ergo quia signi/icatioiiem dedil timeuti'

Conumti sunt crgo peccatores, quando cuitnras suas bus se. Ucec ideo fieri ut futuri judicii poena pnssii

Doo cognovcruni abominabiles exsiitisse, quando si- evadi. Ipsa enim tausa subsequitur, ut fugiant a faiit

inulaTa su;i tandem aliquando intcllexerunt esse arcus. Facies arcus diem judicii evidcntcr osteiidit,

lapidea. Animadverterunt etiam divitias et honores, ubi Novi et Veieris Testamenii quasi duobiis iiifiexis

c.nierique mundi hiijus apud Deum postrema, quac jugis oinnis populus judicauir. Sed iile ab isiu arcn

ante pniavere prsccipua. Conlurbati sunt quoque, sngiitain, id cst sententiam non suscipit. qui se iii

quaiido inier doclrinas alias audierunt. Apprelwidite humiliiaieni confcssionis devota intentione prosira-

disciplinam, 199 neqvando irascatur Dominus, et verit. Agamus ergo Domino graiias, qui per signifi-

pereatis de via justa (Psat. ii, 12). Et vide ordincm caiiones praedicationuin liineri fecil bunc arcuni, |cr
psarmi piilcherrinia narratiotio disposilum; piius qiiem iu judicio Domiui omnis peicutiuir indevolus.
enim fuit, ut commoverenlur; posl, ul contttrbaren- Vers. 5. Vt liberentur dilecti tui : salvum me fae

tur. Sequitnr, sana contriliones ejus, quia niota est.

dexlera lua, el exaudi nie. Populus illc fidelium, divi-

Coelesti Medicoproduntur vulnera, ut conlriiisa^gris nis jam vi,riuiibus subjugaius , secundam parlein

conipeicns medicina succurrat. Sed inielligamus siipidicaiionis ingreditur, deprecans nl Dei virtus

quandiu eos dicil afdictos, ut usqiie ad conlritiones D Iribulationes eorum in gaudii alacriiaiem converiai.

pcrvenissc videantur. Ista csl coiilriiio qiix- nos effi- Ei benc precaiur populus iste ut salvus fiai dcxiera,

cii fortiores : ista est debilitaiioqus rcddit valenics. qiiia in ipsa parte sialuri sunt, qui pcrpeiiia fe!iciiaie

Conteriiiiureiiim mente, quando ad bumiliiatcm tota gaudcbiini. Poierai siipplicare ut salviis ficrei el in

animi intcntionc descendimus, sicut in quinqunge- boc sxculo, s:cul in languoribus pclilur, sicul in

suno psalnio dictum est : Cor conlritum et liumitia- tribulalionibus poslulalur : sed dexlcrn Domiiii ««/*

tum Deus nvn spernit (Psal. l, 19). El ut iuisericor- vum se ficri dcprecaiur, ubi a>tcrna salus esi, elsine

d ain cicminlissiini Jndicis impeirarct, addidit, quia linc Ixliiia.

mita est, id csi a prislino enore translata esl ; ut lilii Vers. G. Dcus ioculus esl in sanclo suo : Laeahor,

Domino pareat, qu.i; ante idolisserviebai. ct dividam Sichimain , ct coxvallem tdbernacuiorum

Ver-. .">. Ostendisli populo tuo tlura; polasti nos mettbor. Deits Paler iocutus est in sanclo suo, id cst in

vino lompunctionis. Posl viciorias saliiuucs quas Christo, quando Vcrbum caro facium c>t et muudi
Doininiis de mundi isiius recoiiciliaiioiie pcrfecii por Salvator appaniit. Locuius csi auiem signincat evan-
gri'l'ain, dicii populo tuo, id est libi 8ulijug:\io aiquc gelicam vcriiatcm, pcr quam vcnit rcdcinplio lidc-
 2\ F.XPOSITIO IN PSALTEIUUM. ISAL. LIX i-22

iim ol hoaiiliiilo s.ioctoriiin. Aililiiiii, lictohor, e.i \ sissiiiiam reMincciioiicni siinm coniulii spci ninirne
\iiidam Sicltiinain. Jii^lo l.cl;ih:Uiir popiiliis , ciii Oopiosissimum finctuni? sicut iii Kvaiii^olio Uoniinns
>rospcrc locuiui fucrai Dominiis. Scil lia;c llebrain dicil : Sisi granum Irilici cadcns in terrum morluum
lomina, por hunc eialios ircs versiis qui scqnuniiir, fuirii, ipsutn solum manel;si aulcm morluum fuerit,

n.ixta Graecis Lalini^sqiic scrmonihus, (ignram r.iciunt uuilium frncium a/fcrl (Joan. xii, 2i). Adjccit, Judd
.trdi-nios, qu;K fil divorsaruin commiMione lingii.i- rer meus. Jiula Cliri>liis signilicatur, qiii secundiini
iim. Nunc ad exponenda verha venianms. Sicliima carnim de Jud;c siirpe descendil. Isie ergo popnlns

nlerprclalur liumeri; et qnoniam nd onus porlandum a liiuli illa inscripiione non discropat, (|iii regcm
liviiium hnincri decenliT .Tpiaiitiir, hic dixil : Divi- sibi Jiidam, id csl Salvaiorcm esse tcstatur. Kt cuni

iam Sichiniam, id esl onus devotionis divina\ (|uod exsullalione dicendum es( : Juda rex meut, quoniam
inicuiqiie coclcsti (lisiriinilionc concediliir. IIoc esl hxc est fidcliuni gloriosa confcssio.

mus q«iod si dcfiierit cadimus, si porlanuis erigiinur; Vcrs. 8. Moab olla speimecB; in Idumaam exlen-
lc quo scriplum csl : Jiujum mcum suave est, et onu$ dam calceamenlum meum; mihi allophyli subditi sunl.
veumlei'e{Molili. \i, oO). Lnelus ergo popnlus rfirt- iloab pro gentibus ponilur, unde congiegandam pr.c-
iere sc dicil supra humcros suos gratiam servituiis diccbai Ecclcsiani. Olla spti tribulalio significaiur.

t fidci, quani novii levissimo fasce portaro. Addidii, B scil jlla quam in hoc mundo sauctissiini snsiinont
't convallcm tabernaculorum melibor. Patriarcha Jacob Chrisiiani, quK nd spcm vil* aciernai, Domino prae-
jnpellectili pecoribusque ditissimus, ciim se a Lahan slanie, porrigitur, sicut dicit Aposlolus : Clor.amur
i.ocero sno inigrarc decrevisset, vcnil ad convaTcm in Iribulalionibus, scienles quia Iribulalio palienliam
i)T\£, iihi m:insionem poncns, oves cjiis qnievis^je operalur : pniienlia aulem probalionem, probatio ve^o
iiarraniur, loco ipsi ex hahilatione siia tabernacnla spem, spes autem non confundit (Rom. v, 4), clc. Otla

[jomen imponens ; el quia oves Jacob hic Judaicc vero et in malam pariem poiiiiur, eo quod in sensu
plebi convenienter aplaiuur, populum qiii lypum pravo velnt unda decoctionis exaesiual ; de hai* scri-

fanclx lcnel Ecclesi.-E dicil : Metibor et convaltem pium esl : Olla succensa in Aquilone [Jer. i, 13);
tabernaculorum, id cst, de Judaica collectione habcbo quod uiique diaboli significat machinaiiones, qni
non niinim.im poriionem. Constat enim de variis na- dixit : Ponam sedem meam ad Aquilonem (hai. xiv,
iionihns Ecclosiam Domini, quasieidiversis floribus, 13). Sequitur, in Idumceam exlcndam calceamentnm
iti uiin coronrc specie es-e formaiam. Comaltit enim meum. Idumxa lcrrena significat, quibus mundus
dicla esl quasi cavata vallis. lenetur obnoxiu'*. Ad haec pervenit Evangeliiim,
Vers. 7. Metis cst Calaad, et meus est Manasxes, cl quando peccaioribus cleraeniia divina subvenit. Cal-

Ef[rcm\nis. A., Ejhraim] foriiiudo capitismei; Juda C ceamenlum eniin praedicationcm Evangelii conve-
rex mcus. Discutiamus h;vc nomina, qnoniam ea, iiienier advertimus, qnia sicnt pedibus nosiris muni-
^icul jam diximns, j.ignincaliones rernm Ci>ntincrc iniii.i calccamentorum iiioFt^stias spinaruni arasqiic
uianifestum est. Calaad interprelalur acervus lesii- injnrias repellunt, ila et vitae nostrae gloriosissimiini

monii, qnod ad inartyrcs rcierri posse non dubiiim insliliitum, quod frequenter gressibns comparalur,
C9t. Testes enim Grxca liiigna mariyres dicuntur. evangeiiia prsemunit aucloriias, ut lali b(^ncficio

Ergo acervus ille tesiimonii, qni coelesiium granorum communiti, biinc inundum sinc aliquibus lasionibus,
nunieros laie colieclus esi, magnam significat es e munientc Doinino, Iranseamus. Scripluin est enira :

mariyrum congregationem. Acervus eniin de imo Quam spcciosi pedes eorum qui annunliant pacem, qui
turgens, ad suinmnm lendit; qui justc marlyribus annuniianl bona (Isai. i.ii, 7) ! et calceati pedes in
comparatur, quoniam ad iinmorlaiia dona pnrducti, prwparoiioncm Hvangelii (Ephes. vi, 15). Ilocestergo
coelcsli summitaie poiiuniur. Hunc ergo acervnm calcsamentum quod nos inunii conlra viiia, haec de-
merito suiin fidelis populus dicit, ex quo consiat fen-io qiue saecnli hujns spinosa transccndit, u|
elTecius. Sequitur, et meus e^l Mauasses. Manattes ladcre non queanl, quae aouininaiis insidiis proban-
intcrpietalur ol)Iitus. Inler iilas enim per.secntioncs Inr arniala. Adjecil, mihi atlophyli svbdiii sunt. Hoc
lidelium, magnum opprobriuin vidcb.ilnr Ecclesia D "«'em dicit populus Cliris:ianus fl//(j;»//«y/(^s, id est alie-

nigenns subdilos, quos jani qnidcin conslal esso

suslinere, quando quiciinquc 200 Ghristiaiins in- s bi

ventns fuissei, pracceiito principiint paganorum ca|)i- C((iifesS'S. Scd istos allophylos lictos vult ictolliei

tali crimine (iamnahalnr. iloc ergo opprobriuin j:iin Clirisiianos, qni inter fideles assidua quidem frc-
probaiur aboliinm et felici ohlivionc coiisum|iinm, qneiitalione convoninnl ; sed quoiiiam vivunt aninio
qnaiido Clirisiiannm essc iii orhe Ilomano niinc glo- perverso, non siinl rcgnalnri cum Domino.
ria est. Merito ergo fidclis popnlus dicil oblivionein Vcrs. 9. Quis dcducet mein civilatcm mvnitam? aut
illam csse suain, qn.TC eral dc scelcrum abolilioic quis deducet me n.S'/ae in Idumwain? Dcsidcrio futurai
venlura, sicul Joscpli dicil : OHivisci me fecit Dcus bc tiliidinis fidi lis popnlns exclaniat ad Dominum :

dotorcm el donnvn pairis mei (Cen. xli, .">!). Adilidit, Quis dcduccl me? id est iiullns, nisi tu solus Dens.
cl Effrcm foriiliido capitis mei. Effrem fructilicalio Civitalcm inuniiam Jcrusalom futurain dicil, qiise sic

diciiur; sed qnac sit ista frnclificalio conscqnentor iiiniiiia aiquo pcifecia eril, ut nnlla ulierius pcrse«

cxponilur, fortiiudo rnpitit mci. Qiiis alter ni»i Sal- (uiifnc luaiiaiiir, nec allopliylDs hahe.it niixlos
vaior cst Dominus, qni carne nioriendo pcr glorio- qr.os iiunc susiinol palienlcr Lcc'csia. Scqiiiiur Aui
 m M. AinELU CASf^ionoR) iu
'jnis. diducel me usque in idininiatn? IdHtiiiTn, •iciit A siiDf, ojiiis siini nrmn. qni halierfi talia probans m-
sii|»erin.s dixiniiis, teneiia sii^nKicai. Qnis dediTiH xilia? Ipse enini pro le pugnal, cui nuKiis resislit;
me'.' >'d\> iiileiT<'{^:»iioiH' lcj^ciitluin esl, ipse, s- ilicft ijibe i!i>-efiiiiiiir, (piriu iiullus declinni. Ad niliiluin

Deus, qiicin (lirii iiifeiiiis. Dcsi '.er.ii eniin vl illi;s qiiipi>e pcrdncn inimnos fi leliiiin suoruni, quoniani
popnlos sibi itj)[i!irari, (iui adliiic non nicruenint es^e del<:l eos dc lil)ro vivt'»;iiiiii, iibi sibi scripti videbao»
peifecti, ut cinnilj^io nnniero praRdesiiiiaiorum, si- liir elati.

mul ad .TDtern.e l,\'atiiiidii.is gaiidia pcrvenirent. Coiicluno psalmi.

Vers. 10. Nomie lu, Deta, qui repuHmi nos; rt non Hcce mundi isiins, si gecnnduin Domini tolcreiiir
efpcdieris, Deux, iri lirtulilius nos^ris.' Diccndo, i\'onnc iinperium, beala contrilio. Ccce htimiiiiaiem terren>s
lu, Dcus? oslendit di! qiio snperius, qiiis, dicebat. Tu culminibus celsioreiii, quando non potest deli.cre,
revera, Dornine, perdiices ad regna tua, qui nos fe- cui venit auxilium de tribulaiiune; ei iii ip.u penciilo
cis'i (iamnare siniiiiHcra, ni prosil nobis te seciitos, bencficjum reperil, quod alterere consuevii. Sine lc
qiiem evidenler agnovimus solum Crealorein no- enim Deus, univer^^us mundi reus esl pnucipaius.
strum, soium debere esse propitium. Dicit enim :
Anxia sibi est quxlibet potcstas, et per le gaudel
C^Mt repulisli nos, id est a malo prohibuisii, ne in huniilitas. Domine, ihesauri tui;
rieconditi sunt,
nostra voluntaie veisaremur erronei. llcpulu cnim B gijy^j ^ijetur ad faciem, aliud facis imus liabere v
Dominiis a reljgione perversa, qiiem dignatur per riiaiem. Quis poss^t enarrare magnificentiam tuain,
diicere ad dogmaia Chrisliana, sicul et in primo qui nosli temporales tribulationes in gaiulia xiema
versii hujus psalmi dictum est : Deus, n-pulisti nos
convcrtere? Ei illud apud te est preliosum, quod
et destrnxisti nos : iratus es, et ntifiertus cs nobis. Sc-
in hoc mundo sceleralis bominibus vidctur abjo*
quiiur, Kt non egredieris, Deus, in virlutibus nostris.
CtUDI.
Sensus lalis est : quanivis in futuro de niisericordi.Te EXPOSmo IN PSALMIJM LX.
iu;c spe magna la'iemnr, tamen in pr.TSsenti saeculo
In ftnem, in hymnis David»
non ila nos eernimns adjiivari, «l adversarios no-
Absoluium ct brevissimiim ps;<lmiim Latinitas e»
stros, te opiiulante, vincamus. 1?;kc cum non llant,
compendium tituH evidenter insinuat. Non enim,
sed niagis afflictionibiis exponamur, dc-siimant ini-
ut supra, nominibus obscuns hisioriaqne completui
mici, quod non egrediaris in virtutibinncstris. Verum
es(, ut evidenter appareat titulorom indicia rcvera
ista dissiinuiaiio salntaris ct gloriosa probatio est,
salutarium praecones esse psalmorum. In finem signi*
sicut dicit Aposlolus : Id enim quod in prcpsenli e$t
ficarc Dominum Salvalorem nullus ignorat, cuni jjin
momentaneum el leve tribulntionis noslrw, supra mo-
r hoc fiequenii exposiiione claruerit. In hymnis Grjp-
dum in sublimitate wternrv g'oriiV pondus operatur m cum voc.ibulum est; interpreiaiur enim in laiidibus,
nobis (// Cor. iv, 17).
q-.iia toius p^almus Cbrisli prxconia personabil. Da-
Da nobis auxilium dc tiibulutione, et vana
Vers. 11.
vid autem ipsum signilic.it Dominum Salva'or<^m,
salus liominis, Posiquam dixit sancta congregatio ah
riijus laudem decantat populus Chrisiianus, qui toio
inimicis se in hoc s.vculo minime vindicari, venit ad
orbe diffusus est.
consolatoriam orationem ut de tribnlatione mnndi ,
Divisio psalmi.
istius.qiiam jiigiier sustinebau Oomini provenirei
In prinia parte psalmi a iinibiis terr;e deprecaliir
auxiiium : sciens i.Tnto unumquemqiie illic conso-
populiis fidelis ut cjus audialur oratio; quateiiiisin
landnm, qiianlo hic pro ejns noinine fuorii vehemen-
sancia Eccle.sia pcrse\eraiis, abruin ejus velamine
tcr afflictus, sicut in Ev.Tngoiio dicit : Bcasi <fui
proipgaiur. Sccunda parie graiias agit. qiiod jusiis
pcrscruticnem pntiuntur propier justitinm, quoniam
ha^reditaiem snam pins Miseraior indiilsil, et noiiien i!|
ipsorum cst regnum coelornm [ifattli. v, 10). Sequi-
lur, et vana salus hominis. Salutem non poicst pra;-
suum in aetcmam gloriam conseorav:t ex : ipia rfl

se laudes reddiiurum jugitcr Doinino pollice-

starc indigus snlutis, idcoque spcrare in hoinine nf>n
tur.
debel, qui propriis viribus probaiur esse infirniDS.
Exposilio psahni.
Ilinc ost quod Jeremias prophel;) dicit : Mnledictus j)
homo qui spcm suam ponit in hominc, el a Doinino Vers. 1. F.riiudi, Di^ur^, deprecalioncm menm ; iu-

recedit cor ejus {Jer. xvn, 5). lcnde orationi iiiea\ Fidelis populus, qui lameii inoiii-

Vers. 12. In Deo fariciuusvirtutcm, et ipse ad ni- bra suiit Domini, sancta clinritale succensus, pe:itut

hilum deducet iribulanlei nos. ri.pnliis be;HoriiiM, ejiis aiidialiir or.ilio. Sed consiilcronins quid sil lioc,

huniana confulentia dcreiicia, /» Dco sii dioii fticrre qnod c.^audiyi dc}>reciitionem suain petil, i;l ifift''<..i

posse virtutcm. Non enim cum dialiolo, incendio. gla- oraliotii sii;e : si qiia li;vc polcnmiis sublil;laie «iivi-

iU(K]iie ceriandum esi , scd illis viriulibus qu bns dcrc. Deprecaiio ost a&sidua quidem coiniDiinisque

Christus ipse pugnavil, ut .siiperbiinn liumiliiale vin- supplicatio, qnam ct bominilms a qnibus aliquid pe-

camus, diviiias miinili p;uipt;riaic supercnuis. Ad tiii ns, frcijuenler oirorimns; banc a Domino depia- i

poslremum ipse in Ueo 201 ('"-'^^ viriu!em, i|i;i iii onnr aiidiri. Oni ;.«/ v>.ro su;»', qii.iin laiiiiim s.tiiclx

mandalis ejus jugitor pcrseverans, di.Tbolicas UMiia- Triniiali juro piTvilvimus, posiulavii m endi, id esl

liones eodem miscranle calcaverit. SL^qniiur, ei ipse irosiiici atquo misereri, quoniam eam purissimara

ad mhilum deducet tribulantes nos. Qiiid libi, fiddis- div.nis con.^pcciilius olTerebat. Cujns lalis virlus esl,
 ::

r:x;'Obm() in rsAi;n.iui;.>!. psal. i.x. :-<3

4-:^

iit c!im fi.l.'Iiier »|ppromiiar |.r(.l)4lnle .!esi.li>riu:n A On.iiisqui inlial.iial i» kiheriiaciilo n.n.iii.i, in s:rciil;«
,

proieiiitnr iii vclamcnl» alarnsn cjii-. Juslws giliir

oldincrc inonsirolur.
ViTS. i. .\ finibus leynv ad tc claniafi; dum nn.iiii- iii sxcula pn.lrgilur iii vclauicnto al:.rum ejns. iNiinc

rc iir cor iiiiuni, in ptlru extdla^n me : di'dii.visii iiic. ad cxponciida verba redc^imus. .M«is sancia Diuniiii

suicla j.isloniin qiic csi li:cr(ni:las Clirisii sibi lionfilicia lar^^ienda coit!iil:l, ()iio in liujis
(;i»ngie,^'al'o ,

l>i.)uiiii, (I pross:» ni;i!is sa ciili, in iiiiivorsis iil:» goi>- iniindi poricnlis in liiberniicnlo Domini Uilis^imc pcr-

lihiis oon.eiiiiscfns. clnmai a.l Doniiniiiii, i]ii;c ol scverel; »1 lio.: non ad breve lempns, scd qiiousiiue

cirii s nece-siiaiibiis siiltjaccb)! , el al» cjns viliis svcul:\ vil;c islius diviiia adiniiiislraiiom; pcragan-

lolo nii'ii is (ies ilcrio liesinere ftslinab't. Clamnl lur. lla cnJm fidciium populns dcciMsa sibi aualc

ciiiin a (iiiibiis leircc , id esl nb uiiivorso orl.e lcrra- sncccilens, i« tnhemaculo Doinini per ^;ccuia ccnii-

inin, in i]iio csl oiiiiiipol.ci)lis Doniini Ecclesia con- iietur. Scd mlcndamus (|u;uc trcinicnier vclanieniuin

Rliliil.i. Sed non a solis fmilius lioc claniaiur, vernm nlarum Domini sacris defcnsionibus compareiui\

cli.iin ab inleriorious, ci uuibilico ipso lerrarui», riiiinim, <piod aij.' nvium in modum palmanim ipiasi

sicnl in dcciiiio oclavo pj-almo dicluin e>l : In omncm (lujcdain coslic pulclicrrim;c porri[;unliii-. Dcindc,

Lrram exivil sonus eoritin (Psal. xvni, h). Ciamat qiii.i sic dcfondiint, ut oncraro non po^siiU. Tcrtio,

rr},M) isic populiis (ini snperius dicius est : Ecaudi, B (pioiiiam xslus ei friijoris incloinonliam a dilcclis

Dcus, dci>recatitjneni nicain : inlende orationi tnea'. piiliis anociuosa proicciiione d.-pellunt. Iia dcfensio

\)\ il cli;ur. quando islc clanior velul sacrilicium Domini. si ad cuin pie confui^limiis, pol;;siale3 acroas
Doo fiiorii iminolatus iii auxietale cordis : (piando a nobis eliicit alienas, ut ncc iiiror corum iiiociisus

ciiixius cl.uiiaiur ad Dominum, cum pcriciitanii ani- noceat, ncc venenuiii frigidum viperoa qualitale pi r-

iii;c romedia ncccssaria posiulaniiir. Sequilur clanio- ciitia". Mcrito crjiO proicciio Doinini alis novcimr
ris ex:iuditio, cl pr;i'iniiim singulare juslornm, }« comp^ir.iia, qunc ncc siiiijecios oneran<, ct lacsioncin
petru cxi.llnsli me. reira significal Dominum S;'lva- lolius cootrarieialis enicndaiU.

loiom , sii u: dicil Apnslolus : Petru autem cral Chri- Ycrs. 5. Quoniam lu, Deus, e.raudixli orotionem
slHS (1 Cor. X, -i). In hac pclra se exuliatum cssc meam : dedisti harsdilatein timentibns nomen iuum.
pioiiuiiliat, in ({ua (minis xdificalus est Ciirislianiis. Inlerpo^ilo di;ipsalmaie, popiihis fui-dis venil ad se-
C.ousuit ciiiiii exaituium, (]ui ibi iiosciliir c>sii rim- ci;:..i;im partem lu^ins ci. c:(siiltans, qnia (.raiionem
datus. Ailj.>cium esl, deduxisti me ; in illaiii scilicet suam giorialur audilam ; pcr figiiram scilioct fctiolo-
ruliiram rcquicm quam lieaiis suis Dominus pollice- giam, c.nusam rei r^ition.^mque sulijungil ciir in ve*

tur. N.im quod dixil, deduxisli rnc, usus iiie pro- lamento alarum Doiuini proieciionoque Ixicinr
plieii;e csi , ul illa pirc venlura kUiil pro prxferiii: C merito, quoni.^m ojiis cv.Tudila -probaiur oraijo. Se*

dic;il: sicut in vigcsiino primo ps:>!mo jam diclum quilr.r, (!cdis:i li(vrrdila:em l menlibus nomen tuiim,
csl : Foderunt manus meas et pedes mcos , dinumera- neerediia'em significai luluri Sicculi regniim, qiiod
verunl onmia ossa mcn {P;al. xxi, 18). Qiix' ligiira hoaiis Jainuiis pollicotJir. llcrcditas qii30 noii morie
dioiltir pridopsiS; id esl pr.rO' cnpalio fiilu.oniiii. rclimiuiiur, scd ciim largilore suo pcrpciuo miiiiete
Ycrs. 5. Quia factus es spes nwn, lurris forliludinis pdssidelur ;
qmc sic v. nit ad (ilios, ut a tiSlaloie

a fncie ininiici. Caiisa rcdJitur qiiarc sil dednctiis .id miiiiiiic d(;scraiiir, ll.oc liaircdiias non habcl liiiem ;

prxmium : qui.*) spcm f uain C(uii>lilncrat sibi Domi- scd cnm scmel susd pla fuerit, nunquam a nobis
mim, qui coniidcnlos rrdificai, ct in se pr.ncsuuicuios aliqiia pcrnHitaiione discedil.
sempcr oxaltt, sicot «iicil Apo-lt.lus : Gloriamur ui YcfS. G. Dics snpcr dies liegis ndjicics; annos cjus
tributalionibiis.scientes quiu tributaiio patienliam op:- usque in diem saiculi ci scecula. ytlernitatom signific.u
ratur, pnlic.iiiii probatinncm, probatio vero spem, spcs Dtimiiii S:iIvatoris, qni vcrc Rex nostfr dioiliir, qiio-

aulcin non confiiiidit {l\<jin. v. o, 4, .'}), eli-. S(Mpiiriir /Ti;uii al) ipso ro;.5Mniir, ol ojns viriuie salvamur. Dics
omniiio niaL,'i»a coniparalio : Turris fortiiudinis u fncic ciiim $"(;»'.7 dies miiri' i)uinaiiita'is profcrtiir, qiii i(l«o

inimici. Vcr lurris jortiiudincm ipsiiin D.miinim si^iii- pliirioii (iic.muir, qui.ni 'm i!lis ct nortos succoderc
lical Salvalorem. TiDnscnim civiialis n.iiios viiidi- c 'mpKibit.iiiir. Iii illa \cro a^.torniiaic uniis est dics,
cal, ot irriioni<'S lioslcs cx aho volncral; sic virliis ipii iiiillo Irrmino (init^lur; sicul in ;t!io psalino dicit:
Domini popnliim suiim dofcndit, cum apcrt.' iii.u.i- Qu a mrlior ts' dics uiia in aliiis luis fupcr niiltia (Ps.
ciim ojns oris siii coTiliadiclim.c pro>lr;ivcril. Sod i.xxxii!, II). Iloc ciiam cl dc annis dcbcmus acoi-
turris ilia virlntibus osi iloiia. ii;;n gladiis; p'igii;tl pcic, qiioniam t.ilia iropicc dicunlur de Ditmino
verbo, iioii pradii; jubciis o i;iiia. non doccrl;iiis : (>liri 10. Dcii qnc 01 VTS.is ipsc sic scrpiiiur, h.s7«i;

iiu.iiii non arics q'n:;s;)l , non ahipia macirniioicni.i in diCin sicculi <t snrnta, ul oslondcicl tiiiiim dioiii

dcbilitanl, ncc li)(olii"r dcl.jmill, sd por li.liini «'>-o npiid Doniiiimn, (pii s;i'Ciila isla Ir.inscciidil.

imiiidnin hiniiiios siios iiivicl;i pioio. ii<):ii; ciislo- I)ii'l:i siiiit ipiippe sn;culu, qiind in sc revoIv;iiu leiri-

dli. p()i;i.

Vcrs. 'i. Iiiliiib.l bn in lal^criiaciilo luo in sa^cuUi. .

Yois. 7. Permanebit in a:lcrnum in conspccln Dei

priiletjitr in lelam n'o a'nrnm luarum. V.i liic ipio pi.' v.i':s riiordiam et verit t: m rjus quis rc(\uirct corum ?

202 caiegoriciis ^>!i"gismiiS cnascilur, qui co modo I".. Ci^ illa <iici aiieriiil:»s cvidenlcr exprcssa cst; .sc.l

colliyittir. JnsMis inliabilal iii lal)orii,u'ulo Ddiiiiiii. l.-.o ja;n ?, p:irie niciiibroriim congrncntcr nccipitiir,
riTROL. l.X\. U
lil M. AUnEIJI CASSIODOUI 428

^;» iit mnltis locis con^lal cxposilum : quniiiun r|u;x; A rmn polesl spccialiicr el cnnliiienlos Iiujusmoili
S''(jMuiirur c;tpiii toiivenire non possunl. Dicil cniin: ;quus indicire.
Permanebxt in (Sleriium in conspeclu Dei; q::oiI de 203 KXPOSITIO IN rSALMUM LXI.
populo liileli iii^agis congruentiT adveriilur; Ik c In (iitciii, (110 Idiliitm psnlmus Darid.
«liain el S'(juenlia deilitrant. Adjccit, miscricordinm liilT »eii>a noiissiiiia tilii^i repetil Idillium, de
ei verilalem ijuis rcqnircl corum? Quare eniin qii;i;ralur quo p:(»\iiiie iii irijiCMUio (.ci^ivo psalino jaiii dixi-
rni ericordia, ubi nullus cst miser? Qnare v(;rilas, mus. Siib islius quipiie noniinis signilicalione semper
iil)i cuncli Dcum Tidchiint? Nullus siquldem Cdrum atiqiiid diiclaralur e\iinium. llst enim ejiis interpre
nidigiis erit honorum ta!ium, cum in act.;rnum pos- tatio, transilicns eos , id esl amatores hujus s:rculi,

sideanl regna Cfplorum; siciit ipse Dominus aposlulis qiios milcs Chrisli contempta iiiundi volupiatc trans-

Eiiisdicit; Nunc qtii(iemtristitiamli(:belis;rursumnutem cendit. Sed qiioniam is'.a iransililio btaiiiiii noliis

videbo vos, el Uetabiturcor vcslrum, et (jaudium vestru,iu viilotur signifii-are proposilum, introduciliir (jiiidain

nemo auferel a vobis [Joan. xvi, 22). In ilta dic uon sanctns, qui ct muiidi desideria reli(|ueral, et iii

rotjnhitis me quidquam. Sic fil iit iienio '•niicloiuiii Diiinino spe (irmissima permanebat. Talis enim
miscTicordiam aiit veritatcm requirnt, cuin iUius C(ni- {•raemiltil fincm, id est Do'ninuin Cliristiim. Sequiliir
teiiipI;i!.ioiiis inu;-t'iriabili i.nnner ; p.Trriiaiur. ]> quoque psalmus, hoc est prohabilis vila, qiiac Dumiiii
Vers. 8. Sic psaUnm noniiiii luo, Drus, in swcutum regulis obsecmidai. Cnnjmigitur eiiam David, ui vila
sceculi : ut rcddam vota niea de die in diem. Sic signi- laudabilis ad Dominuni Clii ibium tenderc videatur,
fical ita.quemadmcdum li subsequenlibus declarabil. ulti est salularis ei absolula perfeciio.
/'sa/'cr«cnim se dicit populiis bealorum sempiterno Dicisio psalmi.
iiomini ; verum Iioc non brevi temporc, sed in scccw Trausililor tsle, quem diximus, sxcularium viiio-
lum sccculi, significans de otionem siiam immntabili rum, cum orbem terrarum plenum sacvis vidcrei
lierennitate mansuram. Sequilur, ut rcddiim voia crrorihiis, alios persccutores, alios hajreiicos, aiios
mea lie die in dicm. ILee eadcm docura divorsitatc v;'.nis dcsideriis impHcari. Iii [irimo mciiibro psalini
repetunlur. Nani qnod signilical tceculum sceculi, hoc aniiiKim suam Deu profiteiur esse siibjcciam , quia
declaral dc die in diem, id est sempcr ; ut ct liic vota por Filium uui^enitum niiiiiiis salularc su ccpil,
noslra reddamus, cl ibi l;iudcs Doinini perp 'tua hi- arguens eus qui solo noininc se dici dcsidcrant
Jarilaie canlemus. Yota euim sui se Domino rcddere Christianos. Scounda partc iieriim animam suam
comproiniitil, ut ei jnlernas gratias sulficientcr ex- siib.lil:im dicil essc Douiino Patri, qiioniam pcr cjus
solval; sicut elalius psalmus di(it rVofa mca Do- Vcrbuiii s.iluiaicm palionliam conqiiisivit : (onfir-
mino reddant in atiiis domus Domiiii, in conspertu C mans plebcm conrcssione (ideli, nt toto cordis af-
omnis poputi ejus,in medio tui,Jerusalem {Psal. cxv, foctu spc rarc debcai scmpe'' in Domino. Tertio inem-
18, 19). Reddamvs ergo vota nostra in isto transito- bro crrantes | opulos nionei ul in Deo ni.ngis qnain
lio die, ut in illa pcrennitalc laudes Domini, codem in mundi islius caduca (lebent felicitale confidere.
pra;slanl«, decantare mereamur. Exposii) psalmi,
Nonne Deo subdiia [mss. A., F., subjecta]
Vers. 1.
Couclusio psalmi.
erit anima mea? ab ipso enim salutare meum. Per to-

Audiant Donaiisiae a (inibus terroe Ecclesiam cla- tuni p^almum pro univcrsali pare sanclorum, unns

mare, et ipsi eam localem dicere proiinus con- introducitur fideliiim, qui sxculi vilia relinquons,
quiescant. Conlra vocem mundi quis possit audiri? suli Doo se subdiium esse conmiemorai. Iloc esi

Impudcnlissimum est adversum trium testimonium cniin Domino dici subjectum, a mundanis viliis csse
loqui, elcontrageneralem sentenliam non erubescunt v.iouuin, ei sancla crcduliiate complclum. Est ci.iin

impudontcr armari? Cur novis invenlionibiis aiiimas increpativus inodus contra cos qui pulanlcum nimia
latiganl? Accipiant certe quod credanl, non qtiod pro.sporitate feriatuni,cl quasi in quadatii (|uiclissux

ftua iiiiipiilatc pcrvertant. Oral fidelis populus a fini- otiosiim esse Ia;lilia. Nonne con\erlciulum csi, tit

bus lerr(V, quxa factus esl Dominus spes cjus; poslei- D planius fiat. Dicamns cnim : Ne non Deo ^.ubdiia eril

qiic sc auditum bymnidica exsnltatione gratulatnr, anima mea? Qux figura dicilur anastroplie, id est

quoniam iu consprctu Domini jugilcr :ipparebit. conv( rsio. Subditus cst ntiqiie Deo qui scmper hu-
Quid jam salislaciat, si hoc non saliai? Viilomiis mililcr alqiie slronue illiid agit qi;od ad ejus niaii-

qiKitidie ricn quod |)iomisit, vidcmus niundnm al data cognovcril perlinere. In ipso dclecl:ilur, in ipso

Christiana; fidci roguias convonirc. Ki, proh dolor I rcficitur, et praeler eum nihil aliud mens licaiis»iina

lalsiias ni iiur abscomlere quod dccrevit veritas concupiscit. Erit iiilinilum lempus signilicai, quod
indicare. Ilujns autem psalmi nec siipptitatio vacat. iiiillo fine claudondiim est. So(]uilur caiisa justis-

Scxagenarius cnim nunuTus pcrlinct ad coiilinonics siina, quare Dao Patri subdita sit unima beaii. Di-

ct viduas, quod digitorum ipsuruiii mulua (losignal cilaulcm,flfr ipso enim saluiare mcum; id cst, unige-
infixio [»1«. A., F., inllo.vioj. Undc psalmus istefide- iiiuts Filius, qiii rcclc crcdcntibu.s salutaris cxistit.

bbus Domini sexagenaria pr.vmia poHicctur ; non Ab ipso enim cum dicitur, Filius significatur. Ilxo
quod ibi anl mariyrcs aut virgincs dosint, qni frcoiii niiin propria uiius Dcus sancla Trinilas liabet, quod
c niciiario jlorianluri sed in congrogaiione mulio- Paler ingeniius, Filius gcnilu3, Spirilus sanolus a
i9 EXrOSITlO IN PS\i .ir.UllM. PSAL. LXI. iU)

'aiie ei Filio proocdii. Hoc fi<lcs iniogra, lioc caiho- A piili.ioiie quassatum. Sed isl;e comparatiiu. s 20-i
c;i |iro(ilclur Kcclc.-.i:i. Bcne ila(|iio Idiilium Dim» i lum nobis scn^um indicare noscuiitur. Piitaiis insc-

uliililiiin lc essc prorucris, a (|iio in:) sliinali lu l>i-iie- ciitores sacrilcgi Cliiisti;iiiiiiu populnip defcnsorein
ciinn le snH-epissc lislaris.Seil iit s.incliiiu ViTlnjni firmissiiiiiim non li.ibere, qucm sic passim iiiipia vo-
m alqno ri-quabili \ins. .1., .Tqii.ili] vencr;ilioiic co- hiniate trneiilali^?

jretiir, inleiide t|iiid sciiiiiliir. Vers. \. Verunitnmcn lionorem meam coyitavcrunt

Vers. '2. Elenim ipsc cst Ucus vieus el snluturis rcpetlere, cucurri in siii ; ore suo benedicebant, elcorde

leut; adjulor vtcus, non movLbor aniplius. Uixenl sn- suo mnlidicebant. Siipeiior vcrsus rcspicii ad pagji-
eiius a l'alie gcniluni s:iliili-. ancloreni, nuiic qui iios, iste autem ad Jnda^os el lictos perlinct Ckrisiia-

il isle salniaris irina cnnfessione coniplcctiiur. nos. Duobuseniin niodis laborat FocIesia,sive qiiando

riino ne miiiorciii crcdcres dicit : Ipse est Deus eam geniilis error insequitur, sivc quando hacrclici

leu*; siciil siipra dc Tatre Heuin dicit. iCqualilas prava contcntione dilacerant, Honor eiat sancii viii
nim siiiiiini noininis siibslanliain et pntentiain uiii- c.itlioIic;iel fidelis Kcclesia, Cliri-tnsipse qni membris
Uisoslendil. Unde Patcr Augiistinus in libro deciiiKi siiis el caput el digniias cst. Hunc infidcles repellere

uiiilo de Triiiilaie Cap. 3, auie med. ) ila dicii :

cogitabani, quando, iic puro cnrde colereliir, sacii-
(

iatione ctiam reddita inielligentiliws, claruni esl in B legis dogiiiaiibus obviabanl.Tunc sanc;ns vircuriium
ubstaniia veritaiis, non solnin Patrem Filio iio.i viiae 8u;t' in sitis storilitatc peragebal. qiiia invenire
sse ntajoiem, sed mc aiiibos siinul aliqiiid esse ina- iion poicnt qiiem potaret. Iloc eniip siiis ;igit, ui fo-

is quani soluin Sjiiritiini sanctiira ; aiii quoslibct r s positum liiiiiiorem dcsi.lcict in siia membra Ira-
uos in eadera Tiinilate raajus esse aliqiiid qunni jicere. Inde esi illud evangelicii n, Siti^ {Joan, xi.\,

iium; aut omiies siinul tres majus aliquid e^se 2^;); Mulier, da milii bibire {Joan. iv, 7); iion ut ab
iiam sinj^ulos. Sic f)erf.cl:im atque singiilarcm n:i- illa aquani tanluinmodo pcrciperet pdslulavil, sed ut
jiaiii sanctoe Triniiaiis mirabili verilate nionsli.iv l.
ei fidei lotum, qno ipsa sntiaretiir, ingererct. Scqui-
It-pctit saluiaris meus : salus enim liuinani gcncris turetiam causa sitis, ore suo benedicebant. Qwod illis

ii.T in .\dain perierai.rcdinlcgraia esi per Doiiiimini accidit qui legem Doniini falaci medilatione perirans-
Ihribtiira. Scqnitur, adjuior meus : quia iii niuiidi emi, el non lioc cperibus denio. slrant quod ore
>tius conceit.TtiMnibiis implicato solus adjiitoriiiui
pronunliant. Additu.m esi, ei corde suo inaledicebant.
r±5tiiit, ut iiiiiiidi vilia Iranscendcie poluissei. .Vok Cordc cnim malcdicunl qui sanclas Scripturas viliu

iorttorflm;;/i/(S, noii sii|)CiL.i professio cst.Nononim pervers:c novitatis intclligunl.

urtTf po/er«f, cujiii Deiis ct .salulaiisct adjiitoreial Vers. 5. Yerunitamcn Deo subdita eiit aninta
>oii)iniis Cljri.sius. Quo loco fi^iiram pnssunius f.;r- (^
mei, quonivnab ipso est palientia mca. Post diapsal-
advertere quai nralis p:iusationeiii veiiit ldi:!iuin ad secundiim
issis dicilur cpidiorihosis, Laline ,

iiperioris rei correclio. Nam quod adjcc il, amplius, inembriim psalnii, similia re;.etcns qua; superiiis
ignilical aIi'|uando .se iiiolum. Fuil cnim lempns di.\it, animam suam Deo esse subjeclnm; ul ipsa re-
ii.iiiilo iste Idiilium prrgravatus carnis imbei illl-
pelitio nienti nostrae robur ciedulitatis inligerel. Seil
ite litiibavit : s(^d poslqiam veri dogmalis illumina- istiid diligenlius perscruleinur, quia causa gratula-
iiiic coiiiplelus esi, moveri non polerat, qu\ juvante tioiiis, qiianium ad verba, noo videtur essc i onsiini-
•omino, fidei firinitaie coiisiabat. lis. Ibi enim dicit, ab ipso salutare meum ; liic ail,

Vers 3. Quousque irruilis in fiomnies, intcrficitis quoniam ub ipso patientia mea. Sed licetaliis verbis
Hiversos , tanquam parieli inclinnto el viaceria: im- dicatur, uiium lameii esse iiilelligimus si altius pci-
u(sw:' Postqiiam fidem suam irina pra;dicniioiie scriiiemiir. Patienlia quippe nostra Cbristus cst Do-
ulgavit, ad persecutores Cliristianorum vcrba con- iiiiiiuS: propler queni ct adversa lihenter paiimnr,
erlil. Dicii oiiim : Quaiidiu agmine fa( lo siipri lio- ctsusccpi»' regulac ob.«crvaiione gaiidemus.Sicenini
lines iiiiioceiites irruitis? Non vosrevoral timor cl in soptingosimo psalmo raniatur : Quoniam in es
ivinus, ul iiide niagis saevialis, qnia CDltuias d c- patic.iilia mca, Domine {l'sal. Lxx, 5). Nam iit eiim-
lonnm contempias esse cognoscilis. Ei ne pma- D dem in Iioc sermone scnsum possis advcriere,apcrie
es porsccntionem islam aut nnditatihus fleri, ant soqiieiitia ded irare noscuntiir.
Jrnienlis levibns arlitiri, a.ldiilit, interficihs unvcr- Vcrs. 6. Etenim ipse esl Deus meus, el saUlaris
M, ul iisque ad mnrtem perduciTenl, quos Ooo ib-- vieus; adjulor nieus, non emiiirubo. In Deo salutare
itos esse sentirent. Vnivenos antem, dovoios iniel- meunt ct ijloria mca Dcus au:ii!ii mci, ct spcs mea
; in
gere debeiniis.Sequuiiiur aptissinii> coinpiiratinnes, D,o est. Iii his diiobiis veisibiis Ciiristiis Duiniiiiis i:i-
unqmm parieti inclinalo, qui cisi non impeHatnr (liratiir, de quo s.perius dixil, palitnlia niea. Ki laii-
ccuiiibil : quia in casnm vergit quid(|iiiti a so'i(lii;iie (|uam si ci diceretur : Quis cst i-.re pationtia tna ?
'la fiierii inclinalum. Addidil, el maccriw i.npfLso'. rospoiidil : ipse e$t Deus mrus, et snlnlars mcus :

\l9ceria esl saxorum sicca construciio, ipix' smc quii rcvera animx sux salutini jain luiic per inc:ir-
iliquo ligamiiie iniptns.e. in altum HueU componinir. iiandiim Veibum provonirc nosiebal. Adilidil, adju-
'l nc de ipsa novitalc babere o;ini crc.iori^s aliqnain !or meus : ne suis applicarol viriiitibiis qiiod cvasit.
;riiiiiaicm, dixit, impuhec, ui facilead iiiiii.n vergc- Soquiiur, nnn emigrubo, scilicct de Iiac ciCiliilil:ito

eiquodaulveiitorum Qalibus, autaliqua fuerat in;- quam leneo; sicut in decimo psalmo jam dicium c.st;
 ;

H\ M. AURELII CASSIODORI «i
tn Domino confido : qvomf)do dicUis ammce mea : A pornac verilaiis vcniunl, iit vani niionabililcr esse

Trmsmigra in wontcm sicul paaser {Psnl. x, 2)? Qiia- dirun'ur. Sed liuic rci addidit vinnni qiio maxiine

Iiropter iion se nnHalurnnfi dicit esse «enleniiaiii, iaborat hnruaniias. Mendaces filii hominum in slaie-

f]iii:t Uoc sJbi «lilc cognoverat quotl lencbat. Conge- ris; sive illos tang!t,qui ponderibus iniquis emon-

Hiinat tn Z)«o sa!ult;ni, T>on ul geiilium dii perpcluam liu II dccipiuiil siinplicitalem ; 'ive qiiod liomincs sibi

morlciu. Adjccit cii mii, el (jloriu rnea, ul non soluni placenics, jusii ai{|ue iinmi.bilrs videii volunt, cmn
salus, fiod eii:im illi credidisse sit gloria. Fonil ^uo- siiit dccojitrici miitabiliiaie fallaces. In slaieris enira

«|uc, Deus auxilii mei, nesibi aliqnid humma dipu- lioc sigiiilical quasi iii iihra jusiilije c<ill cali, non
larei iiifinnitas.Ad postremiini q«o ciincia conclude- creiniiliir amare ndlaciani. Sequilur, ul decipianl ip>4

ot illa prateriia, de lanitate in idipsum. Potcnmt

rot, disit : Spes mea in Deo
esi, ul euiiii noii deciiere.

Domino deputaret, el fuluram suam si eorum posset nequiiia dcpiebendi; scd 205 cum
qux perceperat,
modis oranibus appli- j'isii esse credantur, facilius tecta perversitate deci-
b?:iliiudmem sanctus vir ipsi

j
ptuiit. In idipsum, scilicct in a^quiiaie , quam falso

eum omnis conventm plebis liabere perfidi bomines scsiimanlur.

Vers. 7. Speraie in ,

Deus adjulor nosler Vers. 9. yotiiesperare in iniquilate, et in rapitiis [w.s.

efundite coram iUo corda vestra
:

est. Posiquam fidei su.-» sacramenia vulgavil, con- B A., et rapinas] nolile concnpisccre. Ipsos adliuo nionel

superstitionum vanitiile quos detestabili probaverat consuetudine viiiatos.

versus »d plebcm, quai varia
spem suam debeam iu Do- Docei ne sperare dcbeani, ubi frucius boui desideni
hliorabat, commonei iit

Sperale in eum, non potest invcniri. !n maliiia cnim qui sperat, se-
mini vlnuie reponere. Dicit enim :

quemsibi et Deum proiessus fuerat ipsum decipit ,

quia nulla uiiiiias inde nasciiur, sed
in illumscilicet

salutem vel c*lera quiE sunt dicla superius. Om- poiius aeierna poena procuraiur ;
sicui ia alio psalmo
et ,

Alloquendo plebcm non c.xcipit jam diclum est : Uui autem diligii iniquitatem, odil
ais conventiis plebis.
mos et Scripiune diviuic sic ad par- animam suam {Psul. x, G). Vcnil eiiam ad pauperes,
poienies, quia
qui necessitate victus furlivum aliquid concupiscuut.
»em loqui, ul nec reliquos prietermiaere videatur.
corda vestra. Effundit Diciteuiin, et in rupinis nolilc concupii,cere. Nuneiniii
Adjecit, effundite coram illo

suum qui peccaia sua uberrimis potest crimeii rapinje indigeiuia toliere, nec quud
anle Domiuum cor ,

uon po- vindiciiu subjacel excusari sed potius contioel dos

lacrymis conbtetur. Cor etiim aliter effundi
;

ille qui pluit super justos et impios, qui dat escam

creben unc jmbre lacrymarum sicut in
lest, nisi ;

omni cariii. Nimisergo inepium esi Crealoris poien-

quadragesimo primo psaluio diclum esl : Heec recor-
me anhnam meam{Psal, xl\, 5). tiaiii retinquere, et ad spemcriminum convolare. Sed
{lalus sww, et efjudi in
C ne solos jiaiiperes crederes fuisse commonitos, bC-
i^uo*! inter propria Scripiuric divinae non immcrito
qu nli versu vcnit ad diviies, ut inlroducto salulari
compuiiuiius.
Ye)vmtamcn vani filii hominum, menda- inoderamine, ncc isie ambiat, nec ille superbiat.
Vers. 8.
hominum in slateris : ut decipianl ipsi de va- Vcrs. 10. Divii.(e si afPiuant, nolile cor apponert.
ces fiii

nitate in idipsum. Secundo diapsalmate decurso, ve- Non damnatlaigis divitias quibus dispeasaiio oiodi-
itit ad tertiu!!» meiubrum exprobrans bominibus ,
ficata prxsiaiur nam si cor eis non apponitur^ ut ia
;

singularis felicilas judicetur, profecto necessa-

iiequitias suas; propier quad salutaris Imjus psalnii
i()sis

Mcramenta vulgaia suni, ut pravas pcrsuiis^oies rijc sunt. Inde enim egentibus subvenitur, inde refl-

relinqucrent. ciunlui aegroii, inde p.iuperumnudiias operitur, inde

»uas, emeiidaia in inci.us volunta;e ,

Dicit enim scnlfnti.im frequenter iteralam : Veruni- plures ad coelorum legna perveniunt. Nam coiitra,

iamenvani fiiii homiHum, ul v.lium suian cognoscoiis <;ui diviiis appunit cor suuin, aurum non vul e\peii-
aucioremsaUiiija^iiic vcf ilalis celeni- \!cre, scJ celare, pairiuionia cupii s, m[cr ;iugere;
bumauitas, !id

eniiu in lrige.sinio octavo <^l diiiii ibi spes toia icpoititur, fames e.iruin reruiii
iTia supi»licatioiic fcsiiuei. Si'-

psaltnc dicluni est : Verumtanicn nniversa vanilci senipcr augeiur. Merilo ergo pra;cipii diviiibii» n<in

omnis homo viwns {Psn!. xxxvm, 6). Quod et Sapiens aniare quod possideni : sicut Ap iStoIus dicil : Prcc-

Omnia vaniias lanita- D cipe divilibus hujus mundi non nuperbe snpcre, neqiu
i!le ffc.iueiuer rcpciii (liicns :

i). ^ntiniilios aulcni inovere solel, cnr sptrare in incerlo diviiiurum, scd in Deo livo, quiprtK'
tum (EiC^e. i,

Vani homiuum; el in S^* stul nobis omnia ad jruendum. Diviles sint in operibut
ot in Psalinis lcgalur ; fitii

Universa vanitns {Ibid., II)? Nunquid (i;- fcoiii.s, [acile tribuunt (I Tiui. vi, 17^ 18), etc.
lomoiic :
<

lesiia ct tcrres.iria, «ju^c Deus creavit, ct oninia vaUle Vcis. 11. Semd locuius esi Deut; duo hcee audivi:
buiia, cunr.ia iii vaiiilaii! consislutit? Non utique, simI quia polfSias Dei cst, et libi, Dominc, miseruordia :

coMipaiata pclionbus illa ininnra nimis et inama jii- quia lu reddes singulis secundum opcra eorum. Sicul

dicantur; sicul ait bealus ilicronymus : Luceroit initium psalini a Paire coepit et Filio, ita ei nunc
lamprulis citinparaiioiic pro niliilo est; lampas siciliE scries ejus dccursi ronclinlkii;. iJiiit euim : Semcl
coii.p.iralioiic iioii lucel; siellam lunx confcr, ei Cicca locuius est Dcus. Si littcrain iiitcnd.is, qux>stio iiOD

esl; lun;im s<ili juoge, non rutil;!i ; solciii Clirisin parva sub ritiir. Cocitiiis cst eiiiiti fre.|iicnler Deu«

conb-r, ct tciiebrsc smiii. Sic omnia vaiia liuiil, iju.t jiatribus nostris, Noo, AbntliiC, Isaac, Jacob, Moysi,
duiii m('lioribos coiiiparaiilur, fnlgoic propno nii- c.ilerisque sanctis suis : scd semel atque specialitef

iiiumur. Sic lioiiiiucs, (mo ad co;ijparaiii>ncm su- lcciilus csi Filiosuo, scut ait serunilus ;
salmus :
Diy
 EKPOSITIO IN rSAI.TERlUM. PSAL. LXII.

minus dixit ad me: Ftliui mcus es lu, ego hodie (jenui \ qiii horiis spirilualibus omniiK» riudali 6um. lliDc t>i

te. {Psal. II, 7). lloc eniin iiiiiii alicri locnium l\i quod diluculo ad Domiiium vigilat Ecclesia , depie-
liCMi fiiisse iiiaiiifi s.liim o>l. Ll ul qiiidam senliri' vo- t;ins iie mnmli Imjiis crroribus implicelMr.

lucrunt, loculiis cst semel Deus: (]Uoniam unum Yoi-

Divisio pstdmi.
biio) aiile leinpora genuil consnbstanliale i-ibi, im-
Sponsa illa spiriiualis, qui) membra coniiiMil Do-
iiicnsum, co;Eloriium, cl co;i.-qii:i!iier potens. rirniiiis
mini Salvaloris, primo modo in^^atiabili dcsiderio s<?
esieiiim Deus vorus de Deo vero, lumen de liimin-,
dicit essc raptatam, ul virluiem Domini ceriiero
iiumortalis de imrr)Orl.iii , invibibilis e\ invisibiii,
poluisset : opians ut cjus aniina bonorum omniimj
omnipoicns de omnipotente, et cxtcra, qnnc unit.'ts
[)iiij,'t!e(liiie repleatur ,
qualcnus ojus Jigii;i possU
illa incompreliensibilis vere crtditur babore cnm-
l;Hidi'ius inveniri.-Secundo inodo gralias :>^ii, qiiia
munia. Disciiiiamus etiam qu:t> suiit ista duo q)i<£ sc
Idiilium dicii audiisse ; (]ui nusiqu;im vitia liumana
sub 206 ^clamiiie alaruin Domini, inuiidi isfius

procellas evaserit, inimicosque suos in infeiinra ter-

calcaveral, provccius ad coniempl;Uio'iem ilivin;im,
ra; asserens essc d;\mnaiidos; Regem vero Cbrisium
pcr aurein mcniisausculians, cognoviipoiest;item ba-
in Deo Pjlre cum sanctis prcedicat esse laelalurum.
bore Filium in semetipso, sicut est illud Erangelii:
Potestatetnhabeoponciidi animam meam,et poleslalcm B Exposilio psalmi.

kiibeo iterum sumendi eam (Joan. x, 18). Sequittir Vers. 1. Deus, Deus metts, ad te dt tace vigiio; si-
illud sccundum, ei tibi, Domine, wisei-icordia, sub- tivi! in teaiiima mea. Priraum ipsa repiliiio venerandi
aiidiendum placei. Llrumque cnim Deitaiis est, ut et numinis aOeclum piae deprecaiionis osiendil. Dicemlo
niisericordlter possii [mss. .1., F., prosii], el poicn- Ciiim, Deus, Detis meus, suuin (luodammodo davl
ter misereatur. Sod ui lioc de DoM.ino Cbri^o dictnm cs-e ; ulejus se magis laii desidcrio possit osien-
planius potuisses advertere, sequilurlempus judioii, dere. Addidil, ad lede. luce vigilo. Ad ipsuravigila-
quia (H reddes singuiis secundmn opera eorum; siout tur, quolics in mundi ambitionedormiiur; nam ilU
lcgiluf : Pater non jndicat tjuemnnam, $ed otnne jttdi- feic conscquimur, si ista desers re festinemiis.
Uene
cium dedil FUto {Joitn. v, 22j. nulcm ndjecit, diluculo, quaiido lempus damiaicx

Concluiio psfilmi.
resurreciionis eluxil, ut lunc ejus laudes cuiicrei,
qu;indo gcnus humanimi exemplo sivc resurreciionis
RespicianiHS in lioc psalmo senteniiarum tumina,
uniniavit. Seijuilur, siiivit in le aiiima mea. SilivU,
(|4iasi quasdam reluccrc candclas. Lampat fides, co-
proiilcr aquani positum esi. qu;im in Evangeliodi-
riiscal veritas quam debeai Clirisiianus populus in-

lucri : iie mundi

,. . .

istius
...
tenebris obcsecatus, rectrc
oit :

p aquam pelit,
Mitlier,
.
si scircs
.
donuni Da,
,
el qutt est qut
, .
a tn

*''
tu pciisses ab eo, ei dedtsset itbi aquam
fidei tramitem non sequatur. Absccdat gentilis error,
vivain {Joan. iv, iO). Sitii ergo flrt/wafideliuin Doum,
murmura conquiescant vanilss hcmi-
lixreiicoriiin ,
(}u;»ndo mand^ita ojus el virliilos c.vinii;is concuiiiscil,
num fallaciaque descr;itur. Non in ingenio, non in
qiiando ipsam desiderat. viucre, a quo bononim
sjeculi doginatibus prxsumatur; sed in vera sapicn-
omnia nuciila consiat emanare. Ipsa est ergo anima
(ia pon;iliir spes, i(U i taiia solcl dare qu:)lir\ nuHus
quae culta rebus Cffilestibus, dcserlum atistimat mnii-
piissit argiiere. Fac, Domine, el nos vitia iransilire,
dum, qiini'. •einpor exa^stnat, semper sitii, doiiec ad
ui ad le possimus purgaiis menlibus pervcniro.
fonlcin illum miscricordiaj divinxi pervenirc tnc-
Exposrno in psalmum lxil reaiur.
P$almus David, ciim esset in deserlo JdumcBce.
Vers. 2. Quam mullipliciler libi cnro mea! in dc-

Psalmus et David fiequenter indicant nominum serta, cl in invio, el inaqtw&o. Superiiis dixil in Deuin
Chrisium, frequenter Ecclesiam : quia Chrislus in silissc animam suain ; iiunc *jl curnem multiplicilcr si-

membrissuis cst, et membra iii suo capite coniincii- milo desiderium liab»'re testamr ; nt siout uiraruni-

tiir. Nain si quid p.uiaiur caput, mcmbra compaiiun que rerum auclorc>l Deus, ila ab ulrisqu.e parlibos
lur; etiierum si luembra vexeiiiur, capul sinc dubi expct.itur.Sed intendamuii quodm/i/ii^^/ici^r dicendo.
tiilione compalitiir; sicut cl Aposlolus ail: Si qnid D plusdicit in Deo siiissc c.irncin, ut quanto frag iiijr

pnlitur vnum membrum, conipatiwitur omnin mcmbra ; cst, tani I ard' :itius piu.n mediciim appctiisse vidca-
tive ijlorificatur unnm membrum, conguudcnt omnia liir. Siii? ergo anma popiili lieali viniiios quas s.tii-

membra (/ Cor. xii, 2G). Qujpropier Ecclesi;r, quae tli Sciiptura commcinlai ; .scd ile nm iimumor.ildlias

in hoc psalmo looniura c-i, merito proposita smit suiil (\\xst caro .vibi a Dfo cognoscitnr posi.ulare.

verba, qu» si^nilicanl Dominum Salvaiorcm. Il.ic IJlraquc cnim indigent sahari ; S(.d oaro pliis cj^et

i,.;itur i»i deserto Idnmivw. Iiabital, id est iii liiijns s;c- cibo, polu, vcsliiu, vi.b.cnlo, sohmio, temiiorio Im-
culi aridilatc, ubi siiil, ulii desiderat, iibi misericor- moriim, &jliibrilaie atris, sumplii, c.tleiisquo ({iii-

diam Domirti expetil ambientir, donic ad illam bus anima non iiidigct; sed lcoc iieocssiias corpo-is
ajlernamgloriam venire merealur. Idumwa ciiim locn- oxjiCiere dcclaralnr. Aildid.l ulii mnllipliciltr siitrfl
Lst ubi Dav:d iu-jicns perseciiliimein Saulis laluisso rvoT; cjiis ,
scilifot i/i (/esrr//; .sicnl et tilulus <liv:n,

cognosciliir. Nominis c.iim ipsms intcrpielalio cst lioc csl iii mundi islius indigentia et stcriiitnti: ji

(bicul j;im .-i:f-|ie dixiinii',) lerrena ; ul ( vidonicr in- jiina. Scqnitur. ct iii invio, ()(iia iiiuiulos iii so iidk

'oljigauius dcsciium isluJ sign.Qcjrc loriciMs aoiui, liabcl viam, iiifl Dutiiiiiuni S.^tlvaioro.n. '|iii itoi c^i
«35 M. AURELII CAS5I0D0R1 i^
cspconim, cl per sc crrariliiim lociiltid) salutaris. ;^^
\(ir%.G. Sicut adip^ cl vingueJinc rcpleatut animn

Atldidil, et inariHOno, id csl sK.Tili ;iiinie m(ruciuoso. mea ; el lubia exsul ali(in:s Inudabinit voinen tnuin.

Aqiiosiirit ciiim diciinus, fiiioil iiquis ahiimlal irri- Scripluras divinas novimiis [i.t simililiidines terr«-

fjiiis; »na7Ho.s(iiij Ycro aiiiiim atque sl'rile, ui inciiio nas [derurnqne CQileslia sacrnin^nla nioiistrare. Adi-

ejus aiiiiiia niinia t-iccitnte dnrescal. Uiide ler li;rc pes igitiir sunt viscerum cras-a vt i;imiria, qn.i; in-

Iria noriiina mtmdi isiiiis nccessilas indiciilur. lenia jccoris operiuiii aique cncIiidDnt. Pingurdw

Vers. 3. Sic in sanclo apparui tibi, nl viJercin vir- vero csJ sai^iii.Tl* [icciidis niilrita cibis oliesitas. Ipsa

tutem tiiam el (jluriam luam. Suslint-ndo siiim, qunm ruil saciKiciis digna, et ininiolationiijus congnia. Ijua

dixoial, c;iriiis cl ariiinK in deserlo, ei in invio, cl simililiidiiie peiil Ecclesia animam siiarn virtiitiim

iitaqiioso, quod ad liiijiis muiidi sierilitatein perliiiero pingucdine saginari, ul digna DominO possil offerri.

cognovimns : lunc apparuiasc sc dicil Ecclcsia in san- Pinguis cnim aniina essc non polcst, tiisi a Dnininu

cto (idelique propo^iio, quando Cliristum veruin pasl;iriituerit. Scd pinguedo anim;c divinarum rcruin
Deuni esse cognovii. Iniendamiis autein qiiod dicil, scieatia c-t, recta lides, iiiconcnssa paticniia, et cx*
«//prtrjii tibi, utvidercm virtiUcm twim , (jiiia nemo ve- tcra, unde saeciili istius macics jcjtina snperaiur.

rilatem vilol, riisi Deo piius apparere polucrit. N;uTi Scquitur, ct labia exsullalionis laudabunt non.cn luuni.

«"''" '"'""" i""i'lilate peciaii, divinis non polc-

si sol isle nos \idere lacil qiiando liimine su.x clari- B ^'<'-'^^^

tatis infulserit, quanio magis tirtus divina, sine qt.a rant 207 l^i>dihus occiipari; Hiciil el iii alio psalnio

niliil buniim nec accipere possumus, nec tenere !

legittir : Peccatjri aulem dixit Deus : Quare lu enarras

Vers. 4. Quia mclior esl miscricordia tua siipcr dj- justitias meas iPsal. XLix, IG)? clc. Sed cuin pin;;ue-

1«»»; labia mca laudabunl te. Misericordiam dicil Do- dinem miscricordi."«Dr,niini anima devoia perccpcrit,
iniiii prxinia, qu;c s:inclis suis larga piet;iic proinit- nomcn cjus digna cxsultnlione laudabit.

til, quae longe poiior rst a vii;ipraDsenii. Istain enim Vers. 7. Si memor fiii tui supcr stratum meum, m
iiinunieralides aTumnae pos&ident, iilam tranquiliiias matutinis meditaborin le. In isto ct iii inferioie versu,

a:tern.icomil:itiir ; qua:taiituin dislala muridiali lucc, islo modo hypolhcticus nobis syllogismus apparcl.
«|iianluni lormcn!;» possunt iib a;leriia requie di>cre- Si memor fui tui siiper slraiiim nieum, et iii niatu-

paie, Ilinc cst (luod et niartyrum calervae iiiorlein tinis mediiabor iii te : quia f ictus es adjiitor mcus, el
liujiis s;i'culi libciilcr aireclaiit, quia norunt pro isto in vclamcnlo alaruiii tuarum cxsultabo. Altamen
inlerilu tcmpoiali perpcliie se csse viciuros ; sicut niernor lui ini supcr strnium menm, et in matuliiiis

dicil Apostulns : ISon snnt condignw passioncs hujus nicdilabor in lo, q^iia /actus es adj:itor nieiis. In ve-
hamporis ud fiiturum gloriain qwv rcvelabitur in nobis lamenlo igitr.r alarum lnarum cxsnltabo. Iliijiis ila-

(/{(/m. viii, 18). Scquilur, lab.a mca luudabunt <(?. C q>'e saecuhdiflicullatibus eniimcratis, qiias in (i«ci<(>.

Posl bcneficij qu;e pr.viiiisil, devotx iaudis obse- el in invio, cl inaquoso sancta Ecdesia tnleravit, ve-
quium pollicctui, quod Dco noverai esse graiissi- iiit ad sectmduni modum, iibi securit;item siiam Do-
Mitim ; sicnt in Evangcli > Doniiiuis dicil, cuin decem mino asseril esse subjeclam, quia sub velamento ala-
curassei : Nonne decem mundati sunt?e\, Non eai in- ritm ejus inimicoriim potuit vitare vcrsutias : signi-

ventus qui n i'ej7ere/j<r, et daret laudem Deo, nisi hic ficans et in tribulationibus ipsum expeti dcbere. e(
Samariianus {Luc. xvii, 18)? Saiicta enitr. iiieiis dis- in seciiritatibus iiomini ejus esse psallendum. .Nain

sintulare iioii voluit quod cogiioverat accusaiidum. cuni dicil : Si ine »uir fui, ostciidit se recordaiioncm
Vcrs. 5. Sic bcnedicam le in vita mea, cl in nomine Domini semper habuisse, nec in rebus prospcris
tuo levabo manus meas. Sic ad siiperiora respicil, quaj oblilam fuisse, qiiando solent humana corda coliala

dixerat : Melior etl misericordia tua supcr vilam. beneficia in iiicnioria noii habere. Per straium ciiini

Sermo brevis iii syllaba, sed ingens in (|iiaiiiii;iic signilical quiclem, iibi solernus in somrios corpora
proiiiissio. Quid eniiii m;ijiis homo darc potest quam iios;ra nniitierc, elad relcclinnis gaudia pervenirc.
ciiiii Crcauiri suo lilienliM' anini;im probatur olferrc? A|)t.;iiduni est rebus prospcris ci quieiis, quamlo
/>t'jj(?a'icj7eniiii iinusqnisque inviia siia pcrfccteDeiim, Deiim in memoria vix habemus. Redit cnim ad illud

qiiando boiiis operiluis iit hac liice versaliir. Addi- U quod supcrius dixil, ad le dc luce vigilo. Reciesiqui-
,\a, et in nominetuo lcvabo manus meas. In noniine dcm fidclis iji malulinis vigilal, quoniani iicc imor
Doiiiini lcval munus sii s, qiii optMibus banclis insi- prospera siia ohhvisci poter.Tt liicis aiictorcm ; iiis

sietido, lciisis nianibtis oral ad Doiii iiuin , ut ipsa Aposloliis (licil : Vosestis lilii luciscl filii diei (/ Theu.
oraiio snctae crucis designcl cfligiem. S.i pe cnim V, o:.

conimi iiemiir laliier cxorare; naraei Moyses qiiainlo Vers. 8. Quiu faclus cs adjntor mc;<s, ct ii< lelumtnlo
toiilra Aiiial M itas pii;;navil, tcnsis nd ca'lum niani- atarum tunium exsnliabo. \crsus isie conlincl liciie-
lius sup[»licalial (Eio(/. wii, 11). Lcgiliir ct iii alio licia qu;e illi fuorant Domino largieiite collata. lu
p.^almo; Kxpa.di manus mcas ad te (Psnl. cxi.ii, C); periculis quippe ei fuit adjulcr, cum cssot indescrlo,
•M Ajiostolus d.cil : Lcvanics puras m tnus sinc ira ct et in invio, et inaguoso, Sub unibra alarum cjus M-
ili:crptalione {l Tim. ii, h). El inlcliigc quia in liac tullat Ecclesi:>, quando esl supra slrr.tum suiim, iil

iiiaiiiium cxiciisione conimoiioiiiur opcrain deb<'re esil iii prospcris collociia. Sic intcnt.oiicni (oiius
ikos liabcrc sanriis^imam, qiiaiit et saiicta fidcs com- psaliiii, unius versus brcvitate coiiclii>il.
iucDiicl, ct ac;ioitiiiii foed:i;is nulla coinmaciilcl. Vcrs. 9. Adhwiil anima meu posl te ; mc suscc\*ii\
4:.7 Kxrosnio in isai TFjm.'M. is\i. Lx,;i. m
dexlera tna. ll.'S|iici.Triiiis v, imu (iesiih*raiiiis, iil iioi» A e iain, Iwtalitur iti /J, inino, id csl in Palre; sionl
sc vicinam , scJ mlltasissc Doniino dical Ecclcsia ;
i; sc le.^lalur : lujo in Patre ct Pater in me est [Joau.
qiiod verliiiiii coii;^!iiiiiia'ii)iioiii qii.unilniii cognosri- Mv, 1(1). Adjo.il, lau.labuulur omucs. Ciiin sancli Dci
lur indicaic ; nl iimiqiium rccodiil a boiio proposilo Cbrisliim laiidaul, ipsi fiuiil sinu diibil:it oiie Iaiid;il.i-

qiii ailhxrel Ooiniiio. Qiioil niioia clmritas, iiimiiis los, qiiia nnn possunl jir^iconia cjus dignc iiarrare,
f:u il ;ifl"ectus, m ila dilij^iinns, linilcnns adliicronl 'S nisi qiii ad |>almam indiilgentixinonierinl pervenire.
Dco, seniper csse possinnis ; mcmI cl .\poslo'us dicil: Addidit, qui juranl in eo, Non d.xit, qui jiiraiil per
Qui adli(Bret Domino units s;iJr;/)/< e&t {/ Cor. vi, 17). eum, ne jiisjiiraiidiKU crcderes inipeialum, qiiod alibi
AdtliJii, posiir, <]\]'k\ iicccav.l l^olnis aitostoliis cnin veliiisse cognoscilur. Ipse cnim dioil : Nnhie jurare,
pr;iMio voluil, dii lniihiiie esl il!i aD •iiiiiio /fcr/j re- :
uequc per coehim, nequeper icrram {Mutth. v, Z/t}, oic.
tro me, Satanas {)luir. viii, 53) Qnod proprimn Sori- Si'i\ jnraut in eo, qiii (;i mentis ob-<cqiiiiim iiiviola-
plunc divinp csl, ul qnos nominiis liliorarc niavnll, bile coiii|iroinitiunt. Nam etalibi vcrbum isiiid si-
po-t se redire prrrcipini, nl»i niillns lociis erroris esl. gniflcal promissionem ndclem, sicut ct iii;iliopsalii!o
Seqiiiiur, iiie susccpit detlera tna. Dcxlcra l'airis Juravil Dominus David
legilur : vcritalem , et non
Clirisliis osl nmnii.u-', f|tii suscepii K< closiam alariiiii frusirabitur runi {Psil. cxxxi, II). Jurare qnippe
siianiin volam-ii" pr<'ic^ciid;iin. ^ Divinilas per aliuiu non polciai, (nioe similcm non
Vers. 10. Ipsi vero in vanuiii qua-4rnnt auiiimn) babcbal.
meam ; inlrdbuiit in inferiora lerrw. Ipsi, oiim dic.t,
Qi-ia olstructum est os lonveutium iuiquT. i\c(\(it
illod si;;nifical qiii conlrarielatilms scclcsiis Clirislnm causaui bclili.r, undc rex laclctur Domino,
iii et laii-
exsiingiicrcieiUavcrunt : iu qn) omncssanari, omncs dciiliir oiir cs qni ei promissionis su;e devotionem fi-
vivcre prob li^sime C')mprol)an'ur. In vauum quce- dcliicr implcvcrunt. Quin ohslruclim esi os loquen-
sierunt auiiuaui ipsius, quamlo l^ilsis criminaiioiiibiis linm iniqna. la islo iiinudo iion oiiiniiio fOiiticscuiit,
sanguiiicm cjiis olliiiideic decreveruiil, fiiii posi iri-
q;i ini ;iiis l.')ciHioni!)iis stiidere monir;iiiliir. Scd
duiim rcsuireoliirus crat iii ^liriani sempilern;im. rm.s lc.npns iHiiis jndicalionis advcililiir,
iii: qir.iido
Scqniliir pana pcccantium, iutroibuut in iufmora ger.craliicr convicia oiiinis iniqiiitas cbniuiescel,
iernr : qiiia iion ad coclos evccii siiiii, sed dcor.^um
SCS^i ultcrius non loqueliir quod niillatciius sil/i
00'. leii.e vi>oera s ibuoiml. .Mi!;i! siqui.iom cogiia piodcsse cngrioscil. El inlendc qnod iii binis supcrio'
tioncs iii ima icir.r vcrgiiniiir, quia de ip>is c.vcnn', ribiis versibus pcccaiorum viiidicia rolaia e-t, et
ot in e indcm iloniin roosiOsilalem VilMinliir. Quod s.nclorum cnm Doniino boalitii.lo iiarr;ila esi. Quod
Jiid.iis evi'leiitcr aooidil, onm iii blaspiiemiis, et iii sohema Gracce dioilur syiidiasmos, Laiiuf! colla^io;
iniioooiitis cniDre versali mni. C qiiod hic KSiimo compelenter aj't'in(!um, quoniam
Vor.-.. 11. Tiadcutar in m nus gladii, paries vttlpium divcrsarum parti^uni bona malaipie colbuione facla
eruui. Jradii,! cs' in inauicxjludii ^eiM hidxa, quando referunliir.
t;Hu principes [{oiiiaiioriim V.:.-pasiaiius ct Tiliis c;c-
Conclusio pi,alt,:i.
dc iiiociidioquc vasiavo.-iiiii. Vulpis onim intcr feras
verc .'aiicla malcr l.cclcsia, (|iia: fidcles Deo sa-
•'•iiinial est omnino si)biloIuin, qiiod et fraiidihus ci-
cris lui ris uberibus, cl lacis siue dolore lerre, qii;e
buin qiiairil, et saiutem suam oallida iilusione cu-
le in inuiidi isiius coIIim l.ilione lil eiitcr asseris por-
stodit. Ilis meiiio dol.>si iiomines compar.mlur, qui
lulisse. Dicis ciiam graiias Dnniino seniper esse ro-
simiilala vcrsuiia iiiiqiiit.iies sur.s eflicere moliuiilur.

Qiiod bone ad llero.lcm

ferendas,ut nuii(|uani tribnlalio demergat, oiini in
referliir, de qno Dominus
i[)sis iiobis, quod amare povsimiis, exponas. Dcinde
dixit : Ile, et dicite vupi illi : Non apprclwidct p'o-
quid mali<, (|nid bonis provonirc possii, «islcndis
phclain cxlra .Jerusnltm {Luc. xiii, 3'2). Kt iii Caiilifis
;

(jiiatcnus oinni diibiiaiione detersa, vcro Principi

Canlicnriim ail : Capile nobisvulpes cxtirmiuautes vi-
ueam {Caut. ii, 1,^). Qiiod bcstioiae geiius in rnalo
toiis devoiionis nisibus servialur. Conccdi^ llcx

u;leriie, ul qui niinc saiici» ma;ris pricdicaiione g:iu-

trei|iiciilor poiiilur, qiioiiiam nimia (siciit dix mns)
callid late esl verNUliim. Jud;Bi eniin coeleslia cr i-
n (icinus , indiilgciiii.e luj; f!iluro muncre peifni;iinur.

deic noliieiunl, el paries vulpium f.icli siinl, id ost KXPOSITIO IN PSALMUM LXIII,
iii suhdoloruni m ijiliain liansieriii.t. Sive pro/e.s t'«/-
lu finem, psahuus David.
p:um eruiil, i'lud sij,'iiilioat, qnaiiilo in ila Jciosoiy-

niitma vasiatione cad;ivera JiKbooriiin esC;e fniriinl Tiluli liujus verba (sicui s:i'pe diciuin csi) absoluie
vulpium fcranimque reliqnaruni. Vel, sicut aliis vi- refeniniiir ad Domimim Cbristnm, qni por toliim
sum e.<i, Judpci puries vulpium suiii, dum se doiosis psalmum loi lUurus csf. Sunt onini siiie ali<|ua liisio-

ei rrandiilenis prava voiiinl.ite conjnngiuit. ri:»! uarralioiu; coiiscripa, nl ips:i cbiriias litiili ln
Vers. 12. Ilcx vero Iwtubitur in Doniino ; laudabun- ceiu nobis venturi psalmi viilealnr affl iro. Ksl enim
tur omnes qui jnrant in eo. Hcijcm dicil Dominiirn Domiiius de siia paL>sioiie diolurns, qii;e luuiido vi-
S;\lvaior.in; ipse cnim csl /{?.c in jcierniim, qiiod l:im pr;osli!it, ot lumcu orediililaiis iiiludil. Auili;i-
ipsi spcoi;ililer convenire iiidicavit incnmmnlabilis iniis crgn intcnlis aniinis, (;uia licel s.i'|) •
ropclalur.
lilulus p;!S3ionis. Nam ci ipsc inlerr.'ganli Pil.ilo de iiovam lamcii utiliiatem c\ ca sempcr accipimus.
sedixil: F.qo in liocnatus sum {Jouu. xviii, 37). Dicil Qiti ps;iliiuii fioxlus esse cognosTiiur liorum '|ui
 ^ !

m M. AURELII CASSIODOBI 4iO

p^s&ionom resurrcciioneniquc doniinitam bicvi rc- A nuim silii nocearit, qui ai(trnnf) giavare fcsiinant.
laliuno coDtingunt. Scd respicianius qiioddixit, litiguat suas exacurrunt;

Divisio psntrni.
illnd scilicel tcinpns oslendens quando una voco cb-
maveniiit : Vrucifi(je, crvxifKje (Lue. xxin, 21). In
Rex et C3pnt noslruin DoininusCliribtus vcmrn ho-
viccin quippc facti est sceleris prolala scnlenlia; nec
ininccn sc asjuniptnrurn esse dcchrans, priina posi-
inl<;resl qiii occidat, si iiinoceiilem aliqnis ortiiien-
tioiie orat ula [lopuli Judaici timore liberolnr : dolos
duin ( sse pronunliel. Sequilur, inicnderunl arcum
cornin f/.claqne impia, quasi jam fuerinl transacta
rem timaram ; id est occullas insidias, quoL', iit illi
comnieinorans. Docens ilios defecisse in persecutio-
pulab.iiil, ininiriie senlirentur. Fcrfiduni siijuidein
nibus siiis, se autein ad resurrectionis gloriam per-
Judain datis iriginta argentcis sollicit:ivcrnnt ut lierel
venisse. Secunda positione irridet s.Tvitiam Jnd.xo-
ira.iiior, qiii cjiis videbalur fuissc discipulus. rct
ruin , (juia magis ipsi conturhatl snnl de scclerihus
nmuru el oiiini fclle deterior, convivam ad prodiiio-
suis, qiiando resnrgcnte Doinino, ejns annunliata cst
iiein, dicipulum ad iiecern, consorvatorein pecunioi
lortitudo. TuDC enim laetiiia justorum, ct recia; lidei
praniio siibilo fuissecorrupiuni
xirlus apparuit.
Vers. 4. Vl sugiltent in occaliis intmacu'alnm ; $u-
Expositio psalmi. non timebunl. De superioribus
B bito sayillabunl e.um, et

Sers.i. Exaudi,Detis, oraiimcm meam cum tribu- pendt.'t iste versiculus, inlenderuHt arcum, ul saqit-
hr; a timore inimici etipe animttin meam. k parlclm- tcnl in occullis imtnaculatum. 1 n occtillif, ^\c ^cct-
uianit.-^tis assuinplx*, in qua passurus erat, postulat piondum esi, ut Judaji puiavcrunl. Cseiernm acius
Uominus Cliristus, ut in tribulatione positi, ejus eorurn occultus esse Christo non potuit, qui frcqiien-
exaudiatttr oraiio, quando lolis viiibus petitur qiiod ter pra;diclus est anleqiiam ficret. Immaculatum
prodesse seniitur. Sed qnid petat diligentius audia- duobiis dicimus niodis: sunt isli communes immacu-
oius. Subdidit enirn, a timorg inimici eripe animam /a</ qni miscricordia Domini abluti reddiintiir ornnino
«neani. Non postulai utrnininie proomnium salutenio- purissimi ; situl in quinquagcsimo psalino dictum
rialur[undePeiruniarguitdiccnlem: Propiliustibiesto^ est: Lavabis me^et super nivem dealbabor [Psal. l, 9).
DomiHe,noneriltibifioc{Mallh.\\],^i)],sed{Xlalimore Immaculalus aulem solu- vere dicitur 209 Christus,
populi persequenlis aHimfl ciepfa sanctiC dis^pensa- qni nullam conlr;ixil ni.icuain peccaloruin . sed COB-
lionis su:jc corapleat passionem. Sic tnim proposita lesii puriiate niunilissiinns ah onini dclicto probaiur
boiia ad elfectum perveuiunt, qnaodo perscquens non alienus. Merito ergo se sijjniiicans dixii: Vt sitgiiietti

limetur. Nain si humana ced;ii inlirinila-, iniijuitas immaculaium; quatcnus Judaeis limor majorcrcscC'
uon vincilur, sed poiius aucia rohora ur. C ret, qui innoceniis sanguinem fundcre 'cstiiiarnni.
Yers. 2. Prolexiiti mc a coniicniu maiujnaiilium, a Sequilur, subiio iagidnbuni eum, el non limebunl.
viKUitudine operanliuin iniijtOiatnn. Considcremus Subiio, et liic ila accipicnduin c>i, siciit Jud ci dd-
qucmadmoduin se proteclum <li(.;at csse qui passus incntissiini jiulaveruni. Nam quoinodo credendnm
Chi, et non dolcamus moiletn, quam lidelibusDcraini estsubitum, quod discipulis coiistalcssepra'.d!ctum7
sceleratoruin voiuntas inlcrre ienliwil. Proteclus cnl Sicut in Evangclio legiiiir : Ecce ascendimus Jcroio-
plane « cunuenlu tuolignunlium, (juia dum illi eum Ujmam, et Fiiius homiitis trudelnr ul crucijtijatur

frederenl cominuniier niori, rcsuneciionis ejus glo- [Maiilt. xx, IX) ; cl his siniiliajqii.-e ile siia passionc
lia prohantur esse confusi. Proteclus cst denique pixdixil. Nain quod dixit, s«</i//«fr?«nr cm»?, et non li-

virlntc divinilatis sua;, quia filius cnt honiinis, et ntebnvl, oslcndit nialignae cogilalionis circcluin, ut
iidein Filius Dei in diiabus naiuris uiia siiie nliqua non scliim Iraclalum scclus, sed eliam impletum esse
diihitalione pcrs>(.na : llabcns in yolestate potuiidi vidcretur.
auiniain $uain, el ihruin sumcndi cuin [Joan. x, i8). Vcrs. 5. Firmaicrunl sihi vcrbutn malum ; dispo-
Prvlcctus est itaijue, quia nialignoruirt insidias po- iuerunt ut tibtcondcrenl laijueos ; di.verunt : Quis vide^
kntia; siiae virliile supicravit, Addidil, a multiludine bit nos? Verliuin maliim /irmaierunt sibi, qiiando
tf;;t/-a«ijum iwjV/i(i/«/t'>a. Snpra dixii, <i co«i'c/j/« n;«- di.venint : Ucus cst moriis {Maiih. xxvi, CG); sive
iignanlium, quod adtoniilia potcst rercni niiii(\ a ;
quaiulo professi siiiit : Sangids cjus iupcr nos et su-
uiuUiliidine vpcraiuium iiiiguitaiem, ui atlnin expri- pcr ftlos nostros {Mutln. \\\\\, :25), Firmaveruut
nicrel p;('pri;c piissionis. uliqne ditluin Cbl, (ilistinaiiune durissima , non vori*
Vori;. 3. Quia <jxucu<runl nt gladium Hnijnus lalis iiinniiniiie so idaia. Scqnitur, dispasuerunt vt
suas; iiileiidirunliircuin rem amaiom. l*cr !ios qis;!- alisrondcrent la^jucon; dixeruHl : Quis vidibii jjos^llic
iiKM- vcibiis us'|uc ad divi.sioiiein, p^^r divcrsas al!c dcscriliiuir {.oiisneliuiu j>cccaoliiini. Omiiis ciiim (|iii

goriiis Jiul;((wiini siguidtat peisetulioncm. Se«l hic doliim paral, hoininein se puiat fallcre, ut possit nd
mldilur t.ius» jiistisbiiiia (jnarc protccttis .'il a nniiii- suas nequitias pcrveniie. Sic Jud;vi scclerala meiitc
<j<(/i»(; opt!njji(;(OH i/(ir/«.i «rcjH. Sam qiiaiiliini ilii /./>- coiifusl Chrislum lanimiiini do hominem pnlant«s,
(/I///.V suas vchic 11101 tircr.im gladium ex^acuihunt, t.ui- tnaliiinitalcni su;jm doij (iCilthaiil a.iKKsti. ciucnnca
iiiiH cuiniii iiiui(ui;is rr.iiii;cb.iti!r ; ul in se i^hImis coeI<i-lia vcl lcrrcna ^eracics palciil qnain sihi ijisj
,

maia convoil«;rciii, (|!i;c cv.iiiira iiinoteiilis siniinliicin snnl Cf^giiiti.

j('ra;'^Mruhant. Llc Ciiini pttcair.iiiiu iiios Cil, tu j.ii- Ycrs. 0. lSi.rututi aJ/if iJii'/j.iti<'t',< ; d>f dnint aiu-

i
 ,

141 KXIUSITIO IN PSALTI-RIIM. PSAL. LXIII. 442

lanks scnilin<um. Accedi'! Iionw tul cor aliiim, et ezal- A pos^il absolula scntCfili.T. Infirmnlce rcvria sioit lin-

kibilur Deus, Iri liis du ibus seiKcndis ycisus i^le di- ^UfT Jiidxoruiii, ijnando dixcruiit : Si tilius Dei esl,

visusesl. Dicil einin (|uoniailinocJuiiise consilia prava descendat de cruce (Mattli. xwii, 40). Kt viderunl
Kiiirniiilaiil, el ii) opcro cogiiaiioiiis su£ mons mali- postoa rcsur^'oiilem dc sopnl ro, qiicni do ciuois de-
^na «lciit ijl. Conlra boiia volunias el ilUiiiiinaiiis sen- scondoreiioncredebnnl pos^o pulibulo. Liiiest, .lud;oi,

Mis qiiom profocluni liahore viJealur osioiulii; iit inlidelitas vosua ? Ailhncdc vivo dioebalis : Si Rex
ijuanto se Deo pro.\iiiial, lanlo diviiiitatem sibi o.xal- Isrnel est, descendnt de cnice {Ibid., i"!). Vosi[)sn6

latam es<e tognnscal. Scrulati sunt Judoel iniquitaies, C0!isulu, vosipso<; judcium pcto ;
quaiito mirabilins

qiias iitiinio pra-ifcriniiiere deliuissenl, dum iiulluni est mortuuin posse resurj^cro, quam adliuc viviim dc
il)i Iriiilnin salu'is sna; potoranl invenire. Dixorunt cruce volle desceiulere ! Parva potistis, duin UMjora

enim: Si dimiseriinuieum sic, venienl Homani, ct tol- provenerint.ScJ inlidolitasvestra non polnitsanarisi-
teul nobisel locum et g^ntcm {Joan. xi, 48). Pencrti- gnis mullo fortioribus qiiam peti.stis. Addiium esi, cou'

tati sunl eliam iniquitates, cuin Dominum andisscnt turbati sunt omncs qui videbant ees; rcos scilicctatqiie

diccnii-m paralyiico : Diniiiluninr tibi peocataJua confusos, contra quoruin lingiias resiirroctio Cliristi
{Mttli. IV, '2); illi protiniis eum blaspliemarc puiave- gloriosa provenit. nova niontis ei admiranda callo-

runl, quibus ail Dwminus : Quid cotjitalis neqiiani in 6 sitas! Dc illoriiin conrusioiie luibabanlur alii, cl illo-

cordibiit veslris ? Perscrulali suiit quoque iniquitates, rum protervitas ad poeniludincm noii poioralincliiiari.

8icuiEvaiij;cliuni dicil, cum divorsas inlerrogationes Conturbaii sunt enini ex iilis qnidam credentes,
insidianles adliibebant ut inveniront qua ex caiisa qiiando ad aposlolos veneiuniel dixerunt : Quid fa-
accuioront enm. Sequilur poena peccanlium, Defece- ciemus, viri fraires {Act. ii, 37)? A quibiis salutaria

runt tcrutantes scrutinium : quia semper in cogilatio- monila percipienies, per sancium bapiisma dilui ino-

iiibus suis dcliciunt qui ad res pcssimas pervenire ruerunt a damnatione perpeiua.
coiileiidunt : de quibuset alio loco dictumest: Infir- Vers. 9. Et limuil omuis liomo; et anuunlinverunt
niaii suni, nec (uitqui adjuvaret eot {Psal. cvi, 12). opera Dei, ct facta ejus m/f/itxcn/n^ Freqnenier dixi-
Consoqiiiliir pars socnnda sentenlix : AcceJet Iwmo ad mus generalitatem pro jiarto poni. Omuis enim lioino

cor altum, et exaltabilur Deus. Cuin diclt : Accedet liic intellit:eiidus csi, non illc univcrsalis, sed qui Jii-

komo ad cor allurn, illos signiiicat qui rcs divinas pia dicium fulurum oonsiderala Domini poteslaie formi-
intealiiine perriuirnnl. Cor enim allum tunc est dat. Nam ul inielligas de fidolihus lantuin dici, vide
qunndi) tcelesiiacogita', ei terrena deviiat. !sle non qiiid se^iuilur : Et annunliaverunl opera Dei ; sciiicct

delicil sicui illi qni scrutinium perscrulanlur, sed nia- gloriam resurreciionis, agniiioiiem in confraciione
gis magisque cresoit, et usque ad lioc pervenil.utab C panis, asccnsionem in coelis, variis linguis locutos
eo sumnius aiquo oinnipoii-ns Dous essc credalur; fuisse discipulos, ct cailera qua; per apo.siolos suos

non quod Deus alli» r li.il, sci quia iii corde sancli posl resurreclionen» sua'n Di^minus SaUator oslon-
honiinis sempcr Divinilas Ciuiiidorala grandesoat. FA dil. !slacnimo«n«nJiaDcru»f pnodicando diversi.s; et,

nola quia superius de perlidis Jiidxis diclum est, qnia proli dolor ! gcnies 210 <'»ud>lis credidcre miracnlis»
(lelVcenini in c gitati-iubus siiis ; nuiic auloin do quibus illi nolueriinl animum pr;icborc ncc visis.

aposiolis dK iiiir cunotisqMe (idolibus , in qiionini Additiim est, et farla ejus intclle.tcnint ; utiqiio :ntel-

oorde laiiium exaliatus est Deus , i|uanlum coj;ita- lcxeruui csse divioa, quia taiia implero non poicrat
tioiies vcra» alque sanciiisimas puris meatibus intra- bumana fragiliias.

verunt. Yors. 10. L(elabi:ur juitus in Domino, el speravit

Vors. 7. Sagiltte purvnloruni fnclce sunt plaga eo- in eo ; et luudnbup.tur cmiies rccli cortle, Audivi:iiu&
ruiit. Po.>t ennmeralioncm Judaio.e praviiaiis, quain promissionem Domini, et senlcntiairi verissune ju-
in neccin Domini por.igero leniaverunt, veniiad se- dioanlis. Justum in futuro dicil esse loetatnriim, quia
cundain positionem, ubi Iremitus eoriiinct dura con' trr, discipulos suos noverat divcrsarnm pa^sionnni
fiilia apMs.-inia comparalijne deriilot. Qua; (igiira di- afHictioiiibus ingravandos; sed lcelabuniur, i\n.H\i\i\
cilur ironia. Quid enim levins quidve inanius (jiiain " sedebunt in judiciojiidicantos duddecm trilnis Isiaol.

verum Judicom falseadjudicarc, quam occidere vellc Contristali sunt ad lennpus, laetabuntur in a;tcriiiiin,
qui inorluos soscital).it, quam Ii;aluin liailcrc qni quia majora sunt pr.xmia Domini qu:im (pia; iili a
miiiidi vinciila diss')lvcbai? Parvnlorum sii|ii'ilom sa- lidclihus, muncre i.imcn ipsius, probaniur olTcrri.

<}itia' inania tola sunl, qui ludeiuli siuiliiifragilo> can- Scd ne orederes solis apostolis dici, sequiinr scntcniia

nas in sagitl^nim consueliidinein jacere consncve- goneralis , el laudubnnlur onines ricli corde. Corde
ruiii. ^io Jiid.cnrum voia inefficaci n^aiignitaic recti sunlqiii por reoias semilas Domini gradiuiitur.
&a;vissiiiia, noti iiiinUTiiiil (londam morlcm, sed polius Ab illa cnim regiila (|iii pcdeiu voluorit amovore dis-
gloriosissiinam pas>ioiioin, talcsqne pl:igas dcderunl lorlus o.sl; noc potosl (|iiisqiiain rectus dioi, iii>i qni
quilius niors ipsa mororotur, ot proinissa niiiiniisos- illi vorilaii pra.'dic:)iioiiii|nc coiisei.*>it. Talos cniiii

pitas volooitcr iniplerelur. reddiintiir soniper landabilos, qiiia ot Duminum lati-

Vcrs. i*. Ei infirinnla: sunt conlraeosHnguic corum; ilaiit, ot ab i|)sa Yoriiite laiidaiitnr. Qiiid enim lao-
conlnrbHii sunl onina qui videbant eos. in i:oo vcr.-ii d.ibiliiis quaiii ab i,:so Jnilico iii oon.^^pocu oinniuiii
Wrij^cii.s cat soquciiLla 'raiiSlaiio, ni noiiis ounsiavo anijcloium ^lor.oio tl iksi Jcranlor auJirc : Vcnile,
«47) M. ALRELIl CASSIODORI 4H
benedkli Palii» mei {Mallh. xxv, 34), el reliqiin, qure A allcgorica comparaiionc ilcsciibcns), sanctosquc ••].!»

iios Rvaiigelii lexius cdociiit. Iiyiniiidica in ipsum e.\iu!ialioiie gauilere,

Conclnu') psalnii. lCxposilio psa!m'i.

ISimis prdficue nos c\ pcrsdiia siia Dominiis Cli''!-

Vers. 1. Te decei hymnus, Deus, in Sion ; el libi
sliis iiisiruxit, nt ipse exi)i)ii«.'rel passionein snam,
redileiur votum in Jerusaleni. Rever.>a plebs ad Doiui-
cnjus ncmo poiesl rifutare sciitontiain. Naiii cum Ju-
num (le capiiviiaie pcccaii, in ma.iia exsiiliaiione
daeis (iicimus : Eccies^ia calholica loqnilur, illi forsilan
|)rorup il , asscrens «-olum Dcum decere liymnum, non
iiegiigciiicr accipiuni. Cum eis objicimus prophetam
dsmoiiiim tiiriias, iit piii.ibal ante genlilitas. Ilabui--
siium, illi iiiliiloininus ad lalsas iiilcrprctaliones re-
rat enini caimina qux immundis spiritibus idolisque
currunl, ut ali(piod arguinenliiin proveiiiat exciisa-
fundcbal ; sed ad lutiu-ii veriiatis adducta, ipsiiin so-
lioni dc assiiiii|)iione inondacii. Niinc quid dicluri
liim dicit debcre laudari, qui Crcator oiDniiim pro.
sunt obslinali, i|ui ipsum Doininum andiunt de se fii-
b.tiir agnosci ; nec lamcn alibi nisi in Sien, id e t ln.
lura prolo(iuentem, cui pra-sumpseruiit ingererecru-
contemplationc. Sed ista contemplatio rcctae fidei
delibSiinam passionein ; cujiis resurreclioneni iiiter
liimen declaral ; in ip^a enim verus htjmnus dlciftir
eos faciaiii inundus agnovii, qiii debitas poenas incre-
B Domino (liscipiinabili c;irmine, non liiigu:e clamore
diilis, lideliims auteni a;t(!rna pra^mia comproniitiii ?
pi-rverso. Scd iit lioc expressius inlimarel adjccit,
Supplicate, Judaii, dum lempus est, quaerite duin po-
et tibi rcddetur votum in Jerusalem. Ab infidelibus vo-
leslis inler agnos poiius ad dcxteram rccipi, ne aJsi-
ta rcddcbantur et Marti, et Vcneii, cxii risqiic d:v-
iiisiram cuin bxdis vos coiiiingat cxpclli.
monibus ; iit si qiiis fuisset de prxlio liberatiis, sa-

EXPOSITIO IN PSALMUM LXIV. crilicabat Gradivo ; si qiiis ad foedum adullcriuni

perveiiis^et, adurandam deain libidinis a^.^tiinaliat.

In finem psalmus Dnvid, canticnm Jeremicv el Eze-
,

chiel de pojnilo trankinigrationis , cum inciperent Nunc aiilem verilate rccognila, dc bonis opcrllnis i)i

proficisci. Jerusalcm Deo soli votinn dicit esse rcddendum, quac

David, vcrhA jam noia sunl; est visiu pacis, tii qua maiici lixa imniobilisqiic feli-
In finetn, psalnius
cit.is.
rcslat ul scqiieiilia (licerc. debeamus. Cum pnpulu.s

Ilfbryeoriim propler iiiobcdienliam suam caplivus a Vers. 2. E.iaudi oralionem weam ; ad te omnis cnro
veniel. Isle p(;puliis qui prius dixent : Te decet hijm-
ChaKlaeoriim genic duccretur, Jeremias et Ezechiel
nus, Deus, in Sion, i:iinc ad Doniinum liymnidira
pro|ibeiiK diseinnt {Jcr. xxv, lI)cos posl septiiagiiiia

cversam(|ue supplicalione proclamat diccns : Exaudi oralionem

aniios iii siiam paliiam esse ndili.iros ,

ab hoslibiis Jonisalem mcliore sialu rcparauiros. ^ ^"cam ; ul ipse prius faceret, 211 q""J "'le.is f.-

cieiidum cs-e prijedixcraJ. I|se popiilus onnirnem

Addidit : De populo transmigationis, ul'u\i\c Ilebrxo,
qui iii Babyloniam civiiatcm migratus csl; qiiod spi- suam exaudiri pelit, quem supcrius dixiiniis. Scicns

ritualiier significal, qiiando pcccalis facienlibus in enim se esse moritunini, illuin rogabai ad r|uem »c

diaboli polestatc traducimur. Babylonia quippe post banc vitam venturuin esse noscebai ; iit liic ci

(sicut sa pc memoraliim esi) interpreiatur confusio, parceret, ne ibi de ipso jiulicarel. Sic cnim dc illn

quam specialiter ad diabolum nianifestiim est perii- jiidicio dicit Aposiolus : Onines enim stabimus ««'«"

iicrc. I.sie crgo popiilus, qiii Babyloniam deserens Iribunal Christi, ul recipiat unuiquisque propria c.r-

post capiivitalcm , ad Jcrusalcni civiialem Domini poris prout yessit, sive bonum, sive ma'um {II Cor. v,

feslinaliat, illos rcspleit qui muiidi istius confusione 10). Hicciiimcffivicm, noii soliim saiictos, scd oiiinein

damnala, ad Ecclcsiam Cliristi venirc coniendunt. liominem deliemiis advertere : qui.i oii;nes ad eiiiii

Qiiibiis aiictoril;ilc Palriim tolus isie psalmus aptan- constat csse vcinuro.s sive danin;iiidos, sive iii a.Mcr-

diis est : qnoniam, qii;iiido islc popiihis revcrieltatur nam reipiiein collocandos. Ei iiota quod inSirijiiu-

ad Jerusalcm, Jcremias ct Ezecliicl morte prnnveiili ris divinis frequentcr cl sida anima, cl sola caro pro

nodum ev tcmus, hoinine ponitur ut csi iP.ud in Gcnesi El iniruve-

sunt. Scd ut ; :
qna:siioiiis liiijiis la

lis nobis sil ordo verborum : In fniem, psnlmus Da- ^ '«"' '" /^9!/;"«'» cum Jacob nninur sepiuaijinta r,uin-

vid, canticum de populo IransmigraUonis, pcr proplie- que [ms. A., fyjKr] (fi'ni. xlvi, 27). Et liic : Ad te

liam Jercmiw el Ezechicl, cuni incipercnl proftcisci. omnis curo venitl. Qno bico uiillimum est synecdocbe
sclicnialis mcmiiiisse, qw c si.iiillc.it a parie totuin.
Sic rccte iiiielligitiir, iit verba niagis ad populinii
VcfS. T). Vcrba iniqiicruin prn vulucrnnt snpcr no$,
quam ad Jcrcmiam et Ezcchicl peninere vidc;inlur.
el impiclalilnts nostris in prcpiliabcri.s. Pravaliterunl
Viiisio psalmi. quiilein vcrba iniquorum, qiiando |)ag.iiii parcntes

ropnliis istc qiii sa^ciili pecc:ita dcscruit, reveriens per^uaseruiil filiis suis aiiiiqiios ritiis et sacrile^ia

ad Doiiiiiiiim Salvaiorem, pr mo ingrcs^u psaliiii, qii:u colebaiit. Tracli ciiim per inraiiliaiii. illud viden-

aiii-lorciii siiiiiii lilicraltis :ii,'iioseeiis, or:ilioiiciii siiaiii lur scc.ili, qiiod rii ilms ai)inii> iiiibilieiuiii. Prdra-

po.stiilal deberccognosci , ilclinienssiliim illiim bca- lu,runt s>'pcr nos, dictiiiii fSt. tarqiinm aliquod allis-

lnm csse qui ad ejiis atri;i niornei it pervcnirc. Se- simuin niare, quod abuiulanlia nnciitornm objecia
Ciiiida scctioiic, spem dicit Doiiiiiiiiiii omniiim liiiiuin qiia;(]iie subtiicrgit , ct enatare iion siiit quxcunqiie

ossc ic;ranim (diversas laudcs ipsiiis, potcniiamque voravcril. Scd liis crror.biis picta.; illvina siibveiiUi
 1

ii Exrosrrio in psaf.tf.rium rs\L. lmv. ilK>

qiiando silulcni iiui' ilo advci;lii Dcmiiii S;ilv.iii>ris A Ver-. G. Mhidnlc in a''fui'atc. Fxnudi v<>$ . Ihi.i

iiiuulsil. rerscnilaiKluiii esl aiilom (iiiid vclil propi- snlnlaris nosttr. Qnod dixit, .Viriibile iii a'quil(ilr, ad
ii;tiiis intelligi. AplK diciiiiiis lioc iJe sarerdoiibus, templiiin respicii pr.xilicinm; ninliis eniin nioilis po-

(|ii(ilies pcriMiinnlaia jafiificia pcccalis iioslris pro- tesl essc mirabiU'. Si'd addidil, in aquil'tte . ul ilbriil

pitiam raciiiiil l)ivinil.it<-M) ; ut ira (|u:i: dcljebaliir ndv( nium ipsiiis dcbuisses advcncrc, ciim bonos >e-
dc!ictis, convcrlalnr in graliam salmis ; el qni erant grcgai a niilis, cl uiiii iiiqoe digna rctribnit. VeMiiii
factis suis jiislis^iinc rei, reddantur Diviniialis mu- ui hoc de ipso intelligerc debcrcmus, scinitiir :

ncribus absoluii. Sic Diviniias propitiala est humano Eraudi nos ^ Deus, sahitaris noster. Ipse enim Deo<i
generi, (pi:indo nobis et sacordoloni el liosliaiii ipsiiin Salvalor nosicr ost qiii mundo s.lliiiein contiilil, 1

contiilil (Ihri^tuni; siciit dicit Apostolus: Z)eus eral in liumano generi siia piciate subvcnil.
Ckrhlo wunduni reconcilimis sibi, non rcpnlmis illis Vcrs. 7. Spcs omnium fiuinni tcrro', el in inari tonge.

delicln euruui {11 Cor. v, i i). Posiqnani populus ille convcrstis orationeni suam
Vers. -4. ISentus quent elegisii ct asiump^isti, inlia- simplici corde profundil, bonisquc Domini se assc-
bilabil in labcrnacu is[n\s. A., in alriii] ttiji. Quidam ruii csse complolum, venit ad seciindam scctionem,
liiinc vcrsuin aptandum a-stimanl Domino Salvaiori; in qua laudes Damini virtntt sqiic describil. Nam scii-

sed U' s ilium magis ad communem beaium dicimns B sus istc Jnd;rorum peisiiasioMes , et baerciicoriun

esso lefereiidiim. Dixerat enim siiporius, Impictatibus prava doginala falce vcrilniis abscid t. Spcs eniin
nostrit tu propiiiaberis ; nnnc scqnitur, Bcaius quem Domini non est localis, neqiie unius gentis, sed oii-
eleqisti el nssumpsisti ; ut n' n boc do illo singulariter nium finium lerra', qnando ilii per nnivorstim orbeili
imiiiacubiio, sed de pcccatore absoliiie dixisse no- buniilia voia fuiuliinlur. Qni ineriio omnium spes est,

fcatnr. lieati s csl igitur quem eleyit Dominus. Sed qiiando fidelibns cunciis aterna prncmia conipromi-
vide qnid aii elefiisti , ul banc electioneni nemo suis sit. Scd ne boc tanliim de s(da lerra inulligcre'',

nieriiis oiqil carci, sicui ipse in Evangeliodicit : Non qiiam inngnam vocant, addidit, el in mari lortgc. Sive
105 mc elegisiis, sed ego elegi vos {Joan. xv, 16). As- ad insulas respicit, quas non vidobatur tcrne riiiibns

jumi, csl aiitem in xtcrnam retjuicm cfllocari, quain inclu.^isse; sivc ad niarc lon;;iim, id cst totiiis s;rculi

S9nrlis suis pius Dominus rotnproniitiii. Sed qnid liabitalioncm : dc quo alibi dicit : Hoc mare mognutn
talibns conlingit ipse subscijuitur, Inhabilahit in ta- el spatiosum nianibiiS {Psal. ciii, 2.^), Longiiin cst
hernaculis /uis. Inliabiiure dicimus cos qui adeplum eiiim ,
quoniam babiiatio i jus inniiineras conlincl
locuni null.i pennulatione derelinquunl. Scd qualis nationes. Nam mare, inundum dcbcre intelligi Do-
sit ista habitatio, in alio [salino dicit : Concupivil, el ininus qiioquc tesiatiir; aii enim discipiilis suis : Fa-
defecit animn mea in airia Domini {Psal. lxxxiii, 5). C ciam vos piscatores hominum {Mallli. iv, 10). Ubi eniiii

Ibi enim liabilaro j;im prrtmiiim est, quia neqocunt pisccs maximo, nisi in niari siint ? Mari (|uippe jusie
illtic inir ire, nisi qnos coelesiis misericordia digna- comparaiiir liic mundus, qiiia falsiiatibus amariis
lnr eligiTC. est, fliiciibus diabolicis qiiaiitur, cl viiioruin tompc-
Vers. 5. Hcplebimur in bonis domus tucc : sanctum stalibiis commovclur.
esi lemplum tunni. Si boiia domiis Doi, id est Jcrusa- Vers. 8. Prceparans monles in virlule lua, uccincins
lem f"iuir;e ad iquidum voluerii perscruiari mens polentia. Versum islum paulo diligenlius perscniie-
bumaiia, non sufficit ; de quibiis dicil Aposlolus : mur, esi enim vcrborum siibiiliiale pnifiindus. (.iuod

Quod oculus non lidil, nec auris audivit, vcc in cor enim dictum est , Prcvpamns monles in virlule , mI
hnminis ascendil, qua: procparavil Deus his qui diligunt terrenas altiludincs omnino non perlinei. Proparnre
eum (/ Cor. ii, 9). S(.'d qnia fas esl pro p:ir!c audila vero non dicimus, nisi 212 'l^od •'^d contpeienics
loqui, domusclus bona sunl iriconarius, sex;igenarius alios usus necessaria qualitaio providoiur. I'i ideo
et ce::teiiarius frucius, (|uem ibi .-anotis suis (iilolibus ^raparatos monles aposlolos per allegoriam dcccnicr
Dominus pi)lliretur. Sunt eii;im et bic bona domus accipimus, qui ad verbiim prrcdicalionis eleCi siini,

eju><, qii» dioit Aposloliis : Alii enim dalur scrmo sa- forliludinem babontes (idoi, et altitudincin sanctita-

pientia", alii seimo scien.ia:, uiii fides in eodem Spirilu, J) tis, hiiinilcs convcrsalione, scd morito ceisioros. ilos
alii gratiu snnitatum, atii genera tiuguarum, atii inter- Domimis prceparavil in virtutc siia, quii pcr cos focil
prctaliones scrnioinm (/ Cor. xii, 8, 9), elc. Kl imuore magna miracula; ut el inagniiudine verbi iiicro:liilos
qiiod dixit, Rfpl< bimur ,
qnasi ad inonsnrain no- converierenl, el faciornm admirniione diinss ma
stram, qu nium posbiimus capere, iiolabimiir : .•i;^iii- corda moHircnt. Scd qiiemadmoduni hac proepcrave-
ficans illiid qiioJ idem Apostolus dicil : Vnicuifue rit, coiisoqnenlcr cxponit, accinctus potfutia , id osi

aniein nostrum da'a cst graiin secunduin vteusuiani iiidiiliis ni.ijcslalc su:i. Ilumanilas eniin Domini
donaiionit Chrisli {Eplics. iv, 7). Sciuiiur, samtuin Vcibi potoslaie pr;ocincia csl; ut quid boino iioii

csl tcmplum luum. Sivt boc pcrlinct ad ddinmn Dii, liabuit, \irlus divina pnc^tarcl. ^lcciN^/mus onim ims
qiia'esiErclesia; si\ead incarnationem Doinini,s cui bonorc ballei, diim tamen alia sit digniras cin;iul:,
lo|.'iiiir iii EvaiiLclio : Dettruite lcmptum hoc , ct in (;nam nalurn cingoniis. Sic ci in psalmo qnailrngc^i-
Iriduo irdificabo iilud (Joan. ii, l'i) ; cl p iiili) posl mo qu;irlo flicliim csl : Acciigcrc gln.lio tuo circu
»il lCvangvIisti : lloc eiiiin dicebat dc templo corpo- (cmur, polcntiisime {Psal, xi.iv, «i); etalibi : Pra^cin-
I is sui. iiiii mc liviiiiu {Psal. xxix, 12). Il;ic enini cl lalia
 , ;;:
,

«47 M. All\ELll CA3oiODOaj ii3

duas naluias iiidicant Doatiiii Chrisli plciiissiinas A suinitur, lanto sol)iictalein nientihus dunare digna-
alquc perfectas in una eadeinijue persona, sicul oni- Jur. Qiiaprii[)ler lioc goiiiis locutionis in Scripluris
nis cailiolica coiifilclur Ecclcsia. di\insc:)i piopriurn, qiiuiiiain in liono plenini ,u«i

Vers. 9. Qiii coniurbas profundum maris : sonim poniiur. In scripliiris asUem s.tcularibus, vd in com-
fluctuum ejus quis iuslinebil ? Turbabuntnr (jentes. ntniiibus rabiiiis ebrietas iii i onimi pirlcin pcnittis
Poslquarn pcr ailegori;iin iconlioni dixil aposlolos non liabcliir. Subjungit, multiplicusii locuplelare eam.
esse praparatos, nunc exponit quid per eos Donii- Verba isia inexp!ic;ibilem moduin doiiaiionis osten-
nus fuerii operatus. Turbavit eiijin aposlolis pra;rti- dunl. Nain qui muUipUcul locupleta e ,
qiiantum sit
caniibus non soium supcrficicin rnaris, sed rundiun non videlur exprimere, sed iii immcnsum dnciliir
niaris , id esi gentiliun» corda deniers;i prolundiiif. quod verbis taiibiis poUicctur : locuples enim dici-
Nani cuin siia iiuiiiina conticuissc Ci niercnl, et ninii- tiir, loca pliira tcnons. Ipsa est terra quam dignatu3
liilala esse senlirenl, merito corde turliati sunt, qiian- est assuinere, non qnam humaniiatis more calcavii.
<lo spes suas ad niliilum pervenishe nosceliant. Nain Istam siquidein quam teriinus non locuplelaiid.un le-
cuin sa'culum mare dicatur, congrue fnndo inaris giinns, sed poiius immulandam sicut Isaiiis didt ;

coinparata suiit corda demenlium; inde eniin snrgil, Eril coelum novum, et tcrra no a {Isai. i.xv, 17).
qnodnuctusexcilatpeccatorum; ind(> venilinopinaia B Vers. 12. Flumen Dei replelum est aquis; paiutli
comniotio, quae innocentiain verberai , sanctosque cibum illurum, quia iia est prceparaiio tua. Bene mise-
defatig.1t. Sequitur, sonum flucluum ejus quis sustine- ricordia Doinini plenissiino lluvio comp^tratur. Nuri
bii ? Ilic significai perseciilores, qui licel ipsi velut enim aiiqna siccitaie potest imminui, qni potaiioni-
fluctus aliissimi conciter.tur , sonns eoruin , id est bus crebris ncscil expendi. Mumliaiis aqiia aut itn-
dicia crudelia nullatenus ab lioiniiiibus sustinentur, bribus accipit augmentnm, aut siccilate derectuni
nisl divina gratia concedenie eorum protervia fr.icta Doi vero iluvius semper plenus , semper requalig
superetur. Quis sustinebit ? quantum ad hominum cst; do quo dictum Qi>i: Fluminis impetus liCti/iccU
pertinei fragiliiatem dicitur. Nam, dono Domini sii!'- civilalem Dei {^sal. xlv, 5) ; et ipse Dominus in
fiaganle, marljres eoram violentiamsupcrare pntue- Evaiigelio ait : Qui biberit ex aqua quam ego do ei,
runt : unde maxime conturbatae sunt gentes, quando non sitiet nnquani; sed fiet in co fons aquv salieniis in
ftdelissimos cernebant , el vivos facerc virtuies, el vilam aternam {Joan. iv, 15). Nec moveai quod alibi
enortuos supplicantiuni vota coraplere : conira suu singulari, aiibi plurali nuniero (lumina snnt ixisil».
numina et eorum poientiam pavescere, el responsa Lnitalis eniin virtus est innUa complecti. Nam cum
deaegare. Tunc enira «!t Delphicus Apollo conticuit; dicamus pluraliter Ecclesias, unam tainon consiai
tunca DelphisDiana di.scessit; tunc Cytherea Venus C esse catholicam, qund innumcris vicibnscognosciiur
erubuit. Sed quid, r()j,n, gcntes facere poterant esse memoraium. Sed pos quam dc pou fiuniinis
quando sua nmnina trepidarc cernebani? dixii , de cibo spirituali subjecit, ne convivium Do
Vers. 10. Et timebuut omnes qni habiiant ftnes lerrce rnini copiosissimuin aniicos suos relinqueret ex aliqiia

a siynis tiiis ; exilns inaliuini et vespere deleclaberis. paric jejunos. Dicit enini, ;;rtrasri <n7)?/m illornm. Ci-

quo apostoli diversa signa fa-

Ilic teinpiis signilicat frw.s ille non dentibus manditnr, sed animne aviditalo
riebant. Necesse enim erat ut uiiivcrsitas contremi- devoraiur ; de qiio dictuin est : Panem coeli dcditeit
sccrel, qu;e orbem tcrrx- habilare videbatur, quandy panem arrgelorum manducavil lioiuo{Psa!. lxxvii, 25).
talia signa ccrncbal qux- ncc lcctio corutn prodide- Sic totura ad co:iiniuiiiont-m sacram convenienlcr
rat, nec visio ulla monstravorai. Ipse enini di.xit unde referiur, quando et ejns sanguiiiem bibimus, ei de
limor ille concipi potnissct , id esl , a signis tuis. ejus corpore saginamur. Ks ne aliquid casunliier
Addidit , exilus maiuiini et vespcre dekctabcris. Exitns f.ictum pntares, sicul arhilralur irrideiida genlilil-is,
matutini est quando ali([n)s ex niundi iotiuh felicilale Sabdidit, Quia ila esl yr.vparalio luu. Sic cnim oiunia
:id DoiDituiui converlitiir Salvatoroin.. Muiutinum coniigerunt quemadiiioduin suiit ab ipso disposiii
enim lem|ius semper clarcscit, et processu diei gra- sicut ipse in Evangclio dicit ; Nonne quinquc pisseret

(iam illuiiiinaiionis aeqiiirit. Qiiod auiem dixit, «/ D ^'*"^""' dipondio, et unus cx illis non cadet suptr
vespcre deleclabciis , significat quindo gravia pat en- lerram sine v~ luntaie Patris rfsri {Liu. xii, 6)?
libns semper obscunini ebt: fted laiuen ad Dominuin Vers. 13. llivos ejus ii:ebria, mulliplica gencratio-
veniunl Creaiorem, qni inaM ores eorum convcriit in ncs cjus : in stilliciiiiis ejus livlabiiur cum exoriilur,

gaudinm. Iia iiii aruinqiic rornm exiiu dclcctabitur Do- Hivos 213 eli^m hic dicil aposlolo<, vel alios fide-

iiiinus, quia uudi jue dcvolos por abunJanliam stue les, qui de illo Dei semper rcpleio numine bibcrunt.
largilalis acipiirit. Sod ne poUim ip.sorum crederes esse toiiuissimuiii ,

Vers. {{. Visitasli loram cl inebriasli eani ; multi- dicit ricos ipsos inebriandos , nl ad t;u)laiii saiiotalciii

plicusti locupteturc eam. Tcrram litc goniis hnmaniim pcrvenianl, i|uniila ct i[>i^is abinnle snlliciat, et aliis

debeiniisaceipore, quod satialum atiitie relecium esl profutuia coneedal. Hcdil igilnr ad singnlarcm nunie-
«juando Dominns advenire dignaluscst. Sed undo i>ia ruiii, qucm ecclesiasticx niiii;iii diximus convenire.
lerra debrial;» sil , altor p.salnius exponil dicons ; Ft Dicil cnin!, viuliiplica gcncrationis cjus, iHins sriliccl
piHuluin liium iucbritin:<, ijnam pra'ridn:m cft ! Kbi io- rivi qni de f!mniiie s;yiicli) pioflnit , ul pcr gfiicra-

las fcli.\, salic.as siluiaiis, '.i'i;e i|'iiiiUi cjpi '.si'is :Jo.'!«?4 snccoilojiic- predicaiiu bcaia i.o;i dcliciat, scJ
 ,
, ,

440 EXPOSmO KN rS.VLTERllM. PSAI,. L\V. 450

multiplkciur, iindo cailinlioa scinpor crescat Eccle- A Vcrs. 10. Jnduti hfitil nrictes oviitni , rt convcllcs
si.i ; iil qui modo ifnbiimilur sacio dofrniate, posl abuudtibunl \ruinenio : etcnini cltmi^bunt et hymuum
alios docerc v;dc;iiiiiir ; (|Uiii quoiidie lieri evideuler diceni. Indui tunt , illam veslcm inip ialfin sigiiilic;il

ac!i»osciin»t. Dictiini esl dc lii 1$, qiii perlinenl ad qiia itvieus ovium , id ost apnsloli ct sani ti reliqui

l.rnveclos [ed., poifeclos] : niiiH; dlcii d' s.tirio:diis ,

vesiiciiiur, qni doLlrin;e lion.x- [nn. C, bono] duces
qii.-K .nd inrh(i.intc> rtspiriiint Clirisiianos, qiiando :wi- c\sli'cruiii |iopii!o Cliri.-^tiann. Sequiliir, cl convalla
giisi.ita priinoidia iniissiin.i noo pol''St iiilroiredocti i- ubur.dnbunt jrumento, CouvulUs iiopnlos S'giiilicanl
m; dcqiiibiis dicil,\postoIu<; : A'o.t potui lobis luqui qua- lium lcs ,
quia niliil liis liumiliiis ,
qii:c in quadam
11 sffiritualihus, sed qiinsi cariiaHbus. Quasi parvulis in lcrr;c concaviiale de:-ice"idii(i'. Isli ergo liuinilcs

Chrmto lac lobis polnm dcdi, non csram(l Cor. iii, 1, -). abundiibu;it friiinenlo , sicut ilie piiblicaiius qui iiec

Sidlicidia enim suiil gnin; qii:i; de t(^ciis caduiit, ociiliiS aud(;l):il ad ca;luiri eiigere, ne>: :i!i |iia iueri-

itun poiidcre^ sed :\ssidii!l:ue pcnetrantia, quse qii.iu- torum praesumptione oonlidere. Abundavii [rumento^
Inm distent a rivis eiian) vi-ualis n 'Ins r.Uio palifa- qni:i Iiumilis convallis fiiil : erectiis esl quia ,
prae-

cil. Ergo in | rimordiis suis hvttibilur (niinis frieiis ,

sianic Domino, se ip^e dcjecit; elidco fortior facius
cvm cxorielur e\ aqua cl S|iiriiii saiict", qnand.) viire esl, qui:i vires snas iiiv.'lidas c;-se cinilessus csl. Ad-
rcr.ascimur, et glori.c Doinini i|;siii5 dignaiioiic prse- jpcil, ctamabunl ct liijmnuin dicent. Kinalis ista con-
p.iramur. Est enim iiobis luiic magnn Ixtitia, quando clu.sio osi(>ndii iiobis atlusioncs illas quas superius
antiqui homiiiis veiustate deposita, iii novae rcgcne- dixii, niyslica bimilitudine suscipiendas. Neque eiiin»

ralionls gaudia toiiiiiiul:iiniir. Sed liccl lijcc Dci niu- lines dcserii elumabunt , nec convalles , ncc arictes
ner.i alio modo in ;uiclorilate posita videanlur , ovinm, nec c.rlera quv. dixil anlerius; sed clema'
conversa lamcn provectus nostri ordinem videniur bunl illi el hymtinm dircnl, ad qiios res isi.ne compro-
nionstrare certissimum. Priino eiiiui aridilas (idci babiii simililudiiie rcferuntnr. Dixil enini prius clu-
qiiiliiisd:im siillicidiis animalur; post rivis alflinn- mubuni , et ne clamoiem ipsurn credcres csse confti-
libus irrigamur : deiiide, sicut dicit versus superior, snm, addidit, ei hijmnum dicent id esl laudem, qoa' ,

ad llumiiiis iilius pieniiudiiiem ,

juvanic Domino rationabilibus creaiiiris noscitur convenire suaviler.
pervenimus. Sic per lia;c tria divini inuneris ordo Contlusio psalmi.
declaraliir.
Intclligamus pipulum illum beatum qni venil aJ
Vers. 14. Benedices coronam anni beniynUalis luoe,
Doininum Ciirisium ,
qiiali suavitate Ixtatus est; et
tl eampi tui replcbuniur uberlalc. Corona anni tolus
sciamus inaesliinabile esse benelicium ,
qiiod 1301.1
hic mundus coiivenienter adveriitur per nuem
.,.,.,
caibolica dilaiatur Ecclesia.
r. . r. ,....'.
Beued\ctt enim Dominus
,
/,
Ci
,

legilur
.
. , .

evsulialione celebraium.
, , .

•
.t
Hymnum
• .
qiioquQ
i

ejiis quem primo versu psalmi piomiserat ,

quania
quO£ vcre feceril Clirislianos flumine, rivo, sliUicidto,
grjilia (liversitalis oniavil! laudoin incarnationis ejus
quae jam superius dixit. Deindc viilc quid seiiuitnr :

mirabili brcvilaie describens, ei qiiid miindo prx-sli-

Et campi tui replebuntur uberlate. Campos dicit fideies
Itril , (idelis insiiuilor e<!ocuit. Ad postremum iii

homines atque justos qui xqualilali caniporum

resurreclione ventnra universos sancios ejns bymni-
,

«iiuissimo pcclore comparanlur. Talcs enim ubertate

dica in eo dicit exsulialione gaudere. Sic et prresenii.i
replentur, quia frucium tricenariurji , et sexagcn-^-
mirabili brevitaie narravii , ei ad spem maximam
rium, vel centcnarium, Doroino largiente, prxsta-
coiicilandam fulura nobis pr.jeinia comproniisil. Tri-
Lunt.
boe, lUx coelestis, ul ei nns erepii ali aridiiaie pec-
Vers. \5. Pinguescent fincs dcteili, et exsullaiiouc
caii , fiuniine misericordi;»; iM.ne copiosiiis irrigall
colles accingrnlur. Fines descrii po|)tili g^ntium s-unt,
pinv.uescere mcrcaniur, iii liynumm cum sanctis luis
ad quos nulius propli.l:i fucr.il desiiualus; sed toii iii
tibi jttgiicr decanlare possimus.
Jtidxa naiionc itioplicMhani. Isii ergo fines deserli

quand
EXPOSITK) IN rSAL.MUM LXV.
|)iiigu(^smagiio inuiiore Divinililiseireciisunl, >

Jn /J;K'(», psalmns David, cunlicum resurrectionis.

ad eos apostolorum prxdicatio sancla perveiiil, ct
graiia Domiiii per fidem decori 1'acii sunt ,
quos pri- D Qtiamvis bfcc non) na quac in cifiite lituli siinl

deni incredubiaiis inacies horriiida lurpabat. Prima posila, pnr.inissa cxposilione vidcnnltir esse rioiis-

deniquc salio per propbeias in Judxa nationc prove- siiiia, lamen iion eril imporiimiiin scii-ntibus inier-

nii; secunda in gcniibus per aposiolos longe latoqiie diim ijisa rcpdere , ut intcnlio iHiins inscriplioiiis

difTus.i c.^l. Scil pliis de islis finibns deserti frumentuiii evidcniius possil agnosci. In finem, quod dictuin est,

virtus Doinini conquisivii , (juam de iilis terris qu:iR respicii ad Doininum 214 Salv:itorem , sicut dicii

cull.i; vidobantur, appaiuii; sicut proplieta dicil : AposloIus : Fims enitn legis Chr.t^tus ad justitiamnmTti
Urtare, bterdis qi^ce non paris ; erumpe el clama, qnoi credenli {Uom. x, 4). Psalmus ips'ini siiie ambiguitaie
non parlnrif, : qnia mulli filii deserlcc magis quam i-jus denunlial, quia psalmus ex suiicrioribus sonat, siciil

qtuc Itnbet virum. CaUes vero copiosos niariyres dcbe- opcra cjui d!Ct;ii|ue soiiiicrunl. I)iivid aulcni diclmu

iiius accipcrc, qiiia ipsi .^unl post aposlolos celsiores. csi inlerpretari desidcrabilis et iiiaiiu forlis ,
qiire

Hoc eiiim significat, cxsuUatone accingenlur, ijuia ,

verlia specialitcr pf.riiiie.it ad l».'gcin nostriim ct

pra*siante Domino, pervcniiinl ad iclcriium gaudmm Doniiiiiiiii Cliri^-tutii. Ucstat [iu:ic ul iequentia dicen;
per t(>lcra:itiatn passiiinuiii. dcbeaiiiuj. Ciinticum isiinl gciicralc , i|iii)il :!; i
Je
 45i M. AlIlELll CASSIODOIU 4n-2

Domino Salvatore praemissa nomina Uocucruni, dc A dictum esi , date gloriam lundi cjus , el iimiiloMiiii

gloriosa ipsius lesurreciionc praidicalur, per quod Ec- coelcsie siticulosis aiiiiiiis huiiri.iiniis. Dui yluriam
c'esia getiles admoiiel, quas per ^^raliam Oomini prx- laudi ejus (jui prxconia Domiiii rrc(|uciilaia exsulta-
sciebaiesse crediiuras, ui coiiimuniier gaudc:inl, qux tiuiic conc>'lebrat, ut lotuin i|>si ilcpntans, niiiil liu-

erant in suo (lapiie rc[)arandae. Scd qtiouiain g 'us ni;>iiis aeslimei viribiis applicaiuliiui. Vilaiidir.n est
Juda^a se l:inlum ad beatu: vitx pr;cmia pulal) ii esse eiiiiu ct omui siudio fui^iefuluiii ne fiaglilas huinana
veniuram, qiiia iiiier cyelcras naiiones, qu;e adiiuc iaiidibus Siiis anibint crigi ,
quiu iiia}.'is dcbct justa
idoiis dcdii;c serviebant , soia icgem vcri Domini increpaiionc culpari.
Labere videbalur (scd crat infidelitatis suui vilio Vcrs. 2. Diciie Deo : Quam terribilia sunt opera tua!
peccalnra) proplieiiau spirilu cauticum Islud sancia in iHullitudine viriutis lua^ meiitienlur tibi inimici lui.

profudit Ecclesia : asserens spem illam resurrcciioiiis Andiaiiius <|uid Eccli.'sia iiciitcs uno conmiaie doceat
iion solum fidelos ox. Judifis , sed uaiversiiaten» de dicere , el iii.gnain causani religionis sub brevilale
cunctis gctiiibus liabiiuram; sicut Dominus dicit : concludere. Quam lerribilia suut opera tua ! Qiiamvis
Viw ego, dicit Dominus, el implcbilur gloria mea uni- opera Doniini dical esse terribiUa, tanien qnandini

vena lerra {Num. xrv, !2l). Deiiiquo et psa'nius isic terroris habeanl iioii cdixil; scd opera Domini hac
sic inchoat : Jubilate Deo, omnit terra, jj raiiuiie
aibiiror csse mctuetnla , ul consiilcremus

quid nobis possit accidcrc, si illa m:ijcstas, quae mnn-

Divisio psaltni.
diitii niiserata r spexit, |>ecc.tlis nustris facientibtis
Conlra persuasioncm Judaiorum qui se dicebanl
,
reddaiur infoiisn. Deus enim pro nobis dignatus esl
solos ad beaiam vilam prre omnibiis pertinere, maler
bomo licri, siciil Leo papa ad ri;ivianum scribens,
Ecclesiu fipern generalis resurrcctionis inierpositis
doctoraposlolicusdicit(£pis(. iO,udFlaviun.,cap. 4):
Iribus diapsalrnalibus laeia decantat. Primo ordine
Creaior angclorum unus passus esi esse mortaliuin ;

liorians universitaicm , ui de Domini resurreclione

invisibilis in suis, visibilis cst faclus in nnsiris; in-
congauilcat, quae cunclis eVat Gdelibus celerna pranmia
comprehensibilis voluit comprehendi ; .inte lempora
proestitura. Secundo ordine inviiat omiies ut veniant
nianens, esse coppil e.x tempore. Lniversitaiis Doini-
ad Dei opcra consideranda; quatenns una credulifas
nus, servilem formam obumbraia m;ijesiaiis suie im-
jungai quos unum prxmium cxspectare videbatur.
mensitaie suscepii. Jmpassibilis Dens iioa esi dedi*
Tcrlio iiirum monelgentes ut Dominum benedicani,
giiatus homo esse passibilis, et immorials nioriis
qui nos liccl divcrsiti piobet tribulationibus , lamen
legibus subj;ACcre. lla'C si considereiniis , terribilia
ad requiein suae niiseraiionis adducet. Quario ordLna
nobis sunt o/jfra Domini ,
quando taniae digiiaiioni
iteruminviiatuniversitaiem, utcommoniia [.rf., com- ^,^^ j„^j possumus exhibcre, quod pro tiosi:;. saiute
munita] exemplo liberationis suoe, amplius conndal ^
^jg^^^^,. ^,^^ admonere. Sic enim et
^^.,^^^j^ ^.^^^^^
in Domino : benediccns eum ,
quoniam orationem
alibi lcgitur : Domine, audivi auditum tuum, el limui;
cjus exaudire dignatus est.
consideraii opera lua, et cxpavi [llabac. iii, 2). Sed
E.rpositio psulmi. t.mor isie afTectuosus ci pius est, dulcedinem habens,

Vers. \. Jubilale Deo, omnis lerrn; psalmum dicile non amaritudinis qualit;iteni; spem generaiis, nnn

tiomini ejus; dalc gloriam lauili ejus. Sancta Ecclesia, diffideniiain creans; di>siderium cumulans, non ar-

sicut diximus, omni terrce dicil esse gaudendum, qiise dorem charilatis cxstiuguens. Seqnitur, in multitudint

erat Christo Domiiio creditiira. Jubilnlio enim dicitur virtuiis tuoe w.enticntur libi inimici tui. Multitudo vir-
exsiilLitio cordis ,
qu;e immensiiaie sui verbis non lutis er;it, quod curaliai bomines diversa infirmilaie

polcst cxplicari. Unde nicrito a tali vcrbo siimpsit laburaiites; sed iii hac virtute mentiebantur inimici
iniliitm, iit magni bcneficii inco>npreheiisil)ilis pro- ejus,quaudu dicebant : Iliec sigua in Beelzebulh facit

barelur esse Ixtitia. Nam cum dicit, omnis terra^ (Malth. XII, 'ii). Mentiii sunt etiain »« mulliludine

non humum, scd (ideles siguificat ac devotos, qui de virlutis ejiis, qii;iiido dicit : Yidebitis Filium liominii

tali potcranl g:uidcre miracuio. Qii£ figura dicitiir venicntem in nubibus coeli [Matih. xxvi, G4, C5). Et

nieionyniia, id esl tranMnulalio, quolies per idquod j)

iHi dixerunl : Dlaspliemavii; quid adhnc egenms tetti-

cunliuel, id quod continelur cdicitiir. Judxos enim hus? Ad posircuinm meniiti sunl in multiiudinevirtu-

tali prxdicatione convincit, qui spein beat^ resur- lis ejns, quando post resurrcclionis gloriam daia pe-
reciioni.s sibi lantuin xstimabani essc polliciiam. cuuia custodibiis dicebant : Diciie qnia venerunt nocte

Se<{uitur, p$almum dicite nomini ejus. Post illaiii inex- discipuli ejus, el furaii sunl eum , nobis dormienlibus

plicab.letii jiibilaiiuncm congruuin fuil ut ad psalmo- {Matih. xxviit, 15>. Sio veucrabiris nialcr sub coin-
diam crediiuros populos hortaretiir; quaienus quod pcndio bicvit:)iis fuiura; saiicUe iticariialionis niysle-

animo coiiceperat, dcprotiiptis laudibus cxplicarcl. ria ileclaravil.

Illud eniiu suli Dco. cogniitim , isiud fucrai ci ab Vois. T). ihnnis 1,'yra adorel te, et psalinl libi : p$al-

bominibus audiendum , sicut legitur : Coide creditur wuni dicnt nomini tuo, .•l//i<j.»/ii'. Quia superiu> meti-
ad jui,iiiiam ; ure anlem fit confesdo nd salutem [Hom. titos fuis^e di.\it inimicos, nunc gcneralii:)s ailnione-

X, lU). Quoil aulem dicit, noniini cjus , signilical lur ut veraciior adoret Doininum 215 Clirisium.

Doininuin Salvalorem, cujus advciilu nuindi vulnera A'ldiilit, et psiillat tibi , (piod rovera divinis decel

probantur cssc curaia. liitcndamus ipioque (ymti viriutiiiua cx'iibcii. Subscquilur, psalmum dieal no-
 ; ,

i:.j EVIOSITIO IN PSAL TCIlllM. l'.^Al,. L\V. l:i

nini luo , Miis$inu\ Priuj ilixont, ptallnt /iftj, posl A nic:ivit, miiiidi liiijiis signiflcabat fluciitu sccurc posse
leiiiin pcncipsa vorlia rcpoiiit, scil bciiL* pcrquiren- lraii>ire, ct ad pfciiilenlKi; lulissiina perveiiire. llnde
ilnis lcngc divers:i suiit; prius cniiii psnlinodiaiii nocossc fdil ul Ucdosia cuiii saiiclis \iris in iiiipi>um

iilclligi voluil : liii' vcro 0|icra saiiclilaiis niliiioniiii. se diccrcl ese lataluiam, ubi e>t gaiidii iiOhtri fons
«ani ciiin dicil, uoinini tuo, Aliissimc, signilicai, siciit Ct s:iltilis a.'loMi:c origo piaip.irala. Qiiod vcri) ait i^<,

ypra dicliim est, Doininum Salvalorcm ,

qiii AUia- in itlipsum, iiiter propiia Sciij)lur:c diviiia.- connuuie-
imus jiirc diciiiir : quia niliil supra sc aliius, siciit raiidiiiii csi.

'alercl Spiriiu^ saiicliis, quidiiiiam liabcrcc giiitsci- Ver.v. C. Qui dominaiur in viilulr stia in wlernum
ur. Quod nomcn positiini esl ad conviiicondam spiv oculi cjus super gcn!ct rc^piciunt. ii.vposuil qnod dixe-
ialiier siipcrliiam Judxoruin, qui sic abj ciuni esbC rat, Lwtubimur iii idipsuin; scilicct : Qut dominalur
rcdidorunl, ul eiim cruciligerc iion pavorcnt. Siiiiul in virtulc sua in a'lernum. Domiiiari ciiiiii possuiil »1
:liain linc nomine convicii sunl Ariani; nain qui cst |irinctpes lerrarum; sed non in viriuic siki, noi|Uo in

Utissimns in dciialcsua, noii |iolcstl):iberc iiiajorcm. wlertium. Qiiapropier lia;c duo addita snnt, ut onini-
Vers. 4. Venitc el liJele opern Doinini, qiiam lerri- poiiiiitis liogis \irnis possii o.stciidi. Ki ne proniis-
iiis in consiliis snpcr filios liominum. Spoiisa Uo^^is sioiies pradicias iiiaiies pularot adliiic ca'i n geiililita.<!,

Dlerni ordine secuiido goiiics i.vilai nl miracula I> aildidit , oculi ejns sujier ijenles respiciutil , ul quod

^eleris Tostamcnli devolis possiiii iiicnlibiis iniueri illye pcr ."^e vidcre non polcraiu, aspcclii vori luiiiinis

|ualotius qiiod ilobrjco populo in ngiira coiili;;it, in iiiiuercnliir alllat:». D.iiniiius eiiim quos respicit iilu-

e coguoscant vciissime fuisse compl tum. Proprie niiiiat; qnos visil:iro disponit , ct libeiMt.

ero diclum est, Ven.tc, quasi adlmc loiige pi.siiis, Vers. 7. Qni in ira provocanl , non exallenlur in
[uasi adliuc in Bahyb<nia civiiale inoraniibus. Videte semetipsis. Coiisuetudo fragiliiatis nostric congrua
lositiim esl, id est luinine cordis .'^gnosciic. C;i torum brcvilale dcscripia cst, quia dum talia faciinus nnde
arnalibiis otulis videre noii poloranl . qu.i; consta- ad iram Doiiiinuni proviiccinus, cxaltamur in nobis-
>anl cssc praclor la. Opeia Domini iioii isia ditii (|u.Te meiipsis, pcccaui iiostra inagis cnpionies defendorc.

imnes pariter vidoiit, cadiim, lorram, mare et omnia Scd lios proliibcl in seipsis exallari, <j!ios oporlct liu-
|uae iii cis suiit; scd illa iuvilat cos specialitcr in- inilcs iiiveniri. Fidclos onim mn iii se, sod in Clirisio

ueri , quae fidelissimi spiriiuaiilcr agnovcniiit ,

exaltari oporict , uLi aliiludo fiima esi, ci nuiiqiiani

lebraMS fiigicntibus divisiim mare patuisse, qua- riiiiunis ascensus.

Irigiiita annis populos ad saturilaiciii pnstos in Vcrs. 8. Benedicite, gentes, Deum noslrum, el audiie
treino, siccis podibus traiisitiim Jordanis nuenia vocem luudisejus. Voiiit ad teilium membrum, in quo
)ra'buisse, ct c;rtera qucc Judais (iguralitor contigc- C goiiies moiicl iit Douin verum consona pra^d.catione
unt. Subjecit ,
qnam terribiHs in consiliis supcr filios glorilicenl. Scquitur, el audile vocem laudis ejus , id

wminum. Filios iioininum fcoit lerribilcs alqiic me- csl qu<x> dicit Taler de Filio lidcli credulitaie susci-
iicndos [nti. A., factuscsl tcrribilisatquemciuendiis, pite. Voxcnim luudis ipsiiis est : Uic esi Fitius mens
um, etc), cum pcr eos miracula magna monsiravii. dileclus, in quo mihi bcne complacui (Hallli. iii , 17).
Lrum qux sinl ista opera ,
qux vultgentos udbuc Quam purissimis acdovoiis iDontibiis oportel audiri,
-odcsagnosccrc, scqucniia dcclariibunt. ut iiiius alque idcm crodatiir Dominus Ciirisius , qui
Vers. 5. Qui convcrtil mare in aridam , et flumina aiito Siccula ex Patre progeni.iis est consubstantiaiis
)erttantibunl pede : ibi Iwtabimur inidipsum. Isla sunt ipsi, ct ex Maria Virgine procrcatus, tiobis dignaliis

)pcra Domini, (\\\x S'ipcrior vcrsus adiiioiiuil. Con- est fieri in assumpia liumanitale consiinilis. Sancia
icriii mare in aridam, qunndo llebr.i'uni populiim pcr cnim Fcclesia in hac lide vivit, in liac iide profi<it,

iiedins fluctus itcr fecil iiaberc lerrenum. Flumina ut in Dumino Cbristo ncc sine vera diviir.iatc bunia-
lerlrantivit pede, quando Jurdanc dexira Iscvaque nitas , ncc sine vera crcdatur humaniiate divinitas.
liviso, in lerram rcproiiiissionis Judaicum dedux l Vers. 9. Qui posuil animam meam ad vilam, el non
ixerciium. Scd quxrendum csl ad quid plurali nu- dedit commoveri pedes meos. Nunc enumerai qnibusex
iiero flumina posueiit, diira legamus in Jordanc tan- ^ causis misericordia Dumini prxdicetur. Duo sunt i.Nta
iimniodoc niigisse? Non immciito, quia licet in ipso sacramenta libcralionis nostr;e ; primum qiiod nos
.oluniinodo contigeril, frcqucntcr lanien ibidem ac- pcr iiiuiius baptismatis ducit ad vitam ; non cnim illuc
:idisse inonsiraiur. Nani ct VMtv illic talis transitiis nusiris merilis pcrvcniiniis, sed ipsius benencio nii-
iiii, ct discipulo ipsius redounii siiiiiliter fluminis scraiionis attrabimur. Doimle ne iios cxindt^ peiniit-
psiiis fluenta paiucrunl {IV Heg. n, 8, 11). Sive tat cxpelli, qui gravibus vitiis prob.iinur onerati. ipse
|uia Sciipliira; divina; inos esl, ct ununi pro pluri- ciiim iios ponil ad vilam qui dixil : Eyo sum via, vcri"

nis dicere , et plurima unilaiis noniine vociiare. las, el vila (Joan. xiv, G). Ipse gressus n sttos non
•cquilur, ibi lalabimur in idipsum. Ilic jam s.icra- sinit comiiiovcri, (|iii iiiaiium suam Peiro iie incrge-
lenta illorum 0(icrum fcstirai osienderc, qiiia iii lotur (;xleii(lit (iU(j/t/i. xiv, 51). l'it iie crcdereg oliose
orum prsefiguraiioiic veraciter post laciatus csi po- ista dici , a quibus pcriculis iibcraia fiicrii, subter
tilus Cbrisiiaiiiis. Naro quod gcns Judaea pcr iiiaria cnuiiDTat.
luisivii, scquc.is Chrisli baptisma nuniiabat. Qiiod Vors. 10. Qnoniam probasti nos , Dcus : igne nos
uuiioa sinealiiludinis periculo siccis pcdibus trans- exaininasii, siculigne examinalur argintum. ilactenus
 «

m M. \mr.i\\ CASSIODOni 4-f,

6iiiL;i'l.iii nmnftropropliclassc vidclur Ecclcsi:i; iiniic A nibus roborarct ,

quibus tarila pr.Tmi:i p'il|icelur.

phn-ililcr lo(|iiiiur cx incniinis siiis , per lios iics Ilolocauslum cnim diciliif totoni iiicen.^iim. Ki (|uia

vcrs s ('X|>":i(',is (idcks Domiiii (|ii;\iilis iriljiilalioni- sc snporius exaniin iliim igno dixerat siciit nrqeninMi.
Ims alliiginiuir. Probaii nos (acil Deiis, qn.indo pcr ju-<ie se lioloc::ustum Oiilaiiirum dicii, hocesi pnrgj.
(liNTr^^a
21S K^"<'ra tiTilalionniii •ro siii noininis lam dclictis anirnam snain. So|niiur, reddum libi loui
<()iilc.ssi(»ii<; tnloranliain heala^ passionis in(liil^'el. mi^u, id esl ul landcs luas &'i!) |icrpctuitalc docantein,

Non eiiim iih; nos proliando iiovil , scd pr.iscieiido ct cnm aii;;c!is ct pnlcslatilms, ibronis ct doiiiinaiin-

cogiioscit. Se(jiiunlHr diversni» m.Tilyrnin pTncc. ifine nibiis bjninum misericordirf, lii;c seinper cdicain.
enim cliarilaiis cxntninatnr beaia conscicniia , (]u;n it:rc sunl enirn vola fidelinm, bxc desideria sirnpli-
tantiini Cliri.>ii Oomini amore siicceiKiiliir, nt iircn- cium Cliristiaiioium , ut in ill.i socictate recipiaiitiir,
Itniii (lainniaioin tornicrila vini^anlnr. Scd isie >3»;s qiii se (idoi etopcruiii .sanciiialc jiinxeruui.

non Cdiisninpiorius, scd piirg;itorins csl. rialnr enim Vers. 11. Qu(V distinxerunl idiia men , ei Incutum
.irgciili (xenipliini, quod ignc idco decofiuiiiir , iit esl os tnrum in iribnlatione mea. llla vota cxjtonil, (|ii.t

piiriiis iiidc rcddalnr. Jaccret eniin massa argenti stiperiusdixit, id esl qua: distinxerunt lubia mea ; lidclcs
cuni sordiUiis snis, nisi magni caloris hcnclicio naliva cnin! quam\ls in alTliclione sini jiositi (siciil Jiibfuit),

inqiiinain iila dcp 'iicret, B Domiiium laiidanl, cl se scmiior accusain. IdciHinc

Virs. 1 1. Iiidiuiai iios in laqucum; posnisti (ribida- ])rob:iiilur(/ij:inr/u£r£ \oi;\ labiis snis, quiadubium nnii

tioiies itidoiso nostro. Indiixisli nos in laqueum, id csl %sl divisiim cssc qiiod biinian:iati impiitalur, cl Di-

inir.irc nos fccisli cu.<iodix catenas quas maityres vinitati scmper offcrtur. Et rcspicc beatam loIcranli.T

snsliiiere menicrunt. Laqucus (]\i\ non dcciperel, sed sanotilatcm, ut il a se voui laudis dicat le Idcrc jiost

proharcl : ipii corpus <]uidem nccicrcl, sed aniinac resurrcclioncm, qux in iribiibitiinc concinuit, qnan lo

vincula dissolvcTcl; (]ui iion ad roatum perduceret, frcqucnter cariiis imbecillilatc jieccatur, et doloribii»

sed al)S(ilniionis dona pra:slarct. Addidit, posuisti vicia plerumque noii sioiiiir aniina ]>robabi!ia coiii-

iribulationes in dorso tioslro; viddicel verbera qiMe el )ilerc disposiia. liic autein Dci inunere lania copia

P.iulus jicrtulit, ot rcliiiua fidcl.um turba suslintiit. chariiatis ostcnditur , ut adversa omnia su^iorasse
Ad hoc vcrbcribus iHiiniliali, ut diabolicam su(ier- monstretur.
biam cumi mundi ijisius dcieolationc respuerent. Nain Vcrs. 15. Holocausla medulUila offeram libi cum
cum dicil : Posuisi iribulutiones in dorso noslro, si- iitcenso et arietibut. Adliuc ipsa vola i\\i:v. su;criiis

gnificai cori>oreos dolorcs, quos dc illaiis vcrbcribus mcraoravit, exponii. Holocausia mcdullaln snnt s.i-

su^lincliant. crificia quic puro aique iniimo corde divinis coiispe-

Ve^s. 12. Iiiiposiiisii liomines super capila noslra : C ctibus damus. Nam quando in vicem bolocaiisti cuii-

iransiviinus per iijnem et aijuam , el induxisii nos in tritioncm cordis offerimus , oportet ut intus babeii
refrigeriuin. Imposuisti, dicil, ut oninia ipsius volun- purissimam lidcin, inliis Iiubcat o])era lidei, qiixail

lale rucla luisseconslaret, sicul dicit Doniinus Pilalo: vicein niedullx obiaiioncm piiigui>siniain rcildaiit :

Nonliaherespoleslateniin me, nisilibi dala fuisset desn- ne sit aridum atqne vaciiuin quod divinis conspccii-

per(Joan. xix, i l). Soquiinr, liomines,ui inlelligeres b.is inimolamus. Quaproptcr talin se holocausia jiro-

pcccaiores, qiiippc qui pcrsecutionibus sa;vis sanotos iniiiit ofTerre, quse firmit:itein h-jbeant inedull£, ei

inarlyres diveiiiscniciaiibus affligebant. Super capita pingucdincm fidei salnlaris. Addidii, cum inrfn^o ct

noslra, lioc e?.l, ul dares cis p^itestalem caiiitalem in nriclibtn. Incensuin signincal orationos. qua* ad inslar

iios fcrrc senlcnli:im. Addidit, iransivimus per iejnetn tliymiamalis divinis con-peciibus oflrcruiitiir; siciil

el nquam, quod uiiqiie facliim csl, qiiando alios mar- alibi legilur : Inlret oralio tnca sicul ineensum incoM-

tvriim ignif"i alisiimpsil, alios iiqna dcvoravil, et pcr speclu tuo [Psal. cxl, 2). Arietes vcro siguificanl

divci>a clemenia iiiors coriim |>robatur im|ilcla. Se- npostolos, qii4 duccs CI:ri>tinno popnlo piis pr.i; liea

(liiitur sa'Ciili illins l)ca:a promi-^sio, ct indnxisii nos lionilius exslitcriint. Et rcspice (]U()iiiain ulrunique

in refriijeriutn , iil isia oiiiiiia (ju;c iii mcmbris snis conjiinxit, diccndo, ciim inecnso et arielibut. Ipsum
palieli;iliir Kcclcsia, no i ad dcioslabiloin |!ceiiam,s d D revera incensum Miavissiinum cst Diiinino ,
qu "d

ad quicli> bealiludiiionicigiiosceies cssc cidlata. /lo- aposiobirum iradiiionibus prubiiur adjunctiiin. Ne-
Cu//eitum csl ciiim i
osl jururcnies ciiras dolecialiilis inentn aulcm qnod bic vorsiii cl sei|iiciis nllcgorice

et aiiioena sccurilas, qii:iin in illa rotribuliono sii-ci- profcrniilur; ]er sigiiilic.iiilias enim aiiimaliuut de-

piiinl (]iii paii pro D.ioiini noinino mcrncrnnl. claralur obbilio dcvoioriim.
VeiS. ITi. lii'roiboin domuin luam in liolocuuslis; Vcrs. IG. Offcram libi bovcs cum hircis. Itotifs in

reddain libivota inca. Ilic rodcuni mcnibra Clinsli ad tcliigunlur j ricdicatorcs, qui pectora huniana felicilcr
niimornm singularcm. Dicit cnim corpiis cjni in do- cxaiMiilcs , eoriim sensibus cadcsiis vorbi >tiniii.i

mum ijisius se fclicilcr ;>tfr»/ur((m , id cst iii illam frucliios.\ condebant. Ilirci \oro inlelligiuiliir, (|i

fiituram Jonisalom ubi non bolucaiisia |)eciidiin'. , sod di:ibolicis pravitatibus stu leiiles liispidis vitiis vc-

piirit:iS(]Ui riuir aiiiiiinrnm. lu iiiicnili; (]ii(iiiiam i\eui siiuntiir. Ilircus cnim dictiis c^t quasi hirsuliis. Scil
iribiis versibus suporioribus poc.ias inaityriim dixit, ct eos cum bobus olTerl Ecclcsia , (]uando conTcrsi
ita tiimc alits ijiialuor tis(]iic ad iiiicin divisioiiis ooiii- Cbristo Domino coiifitcnnir. Ilireus cnim fiiit \\'.«

niemorat bona bcaioiiini; ul lidcles in dtiris aliliciio- lairo (lui pviulcbai iii cruce , so»l mo\ f.ict.is esi tos,
 rSAL. LXVI. 4o3
i.n rsrOMTlO IN rS\LTKi\IL'M.

A Coiicliuio psalmi.
(luari.l>n.lconversioncmvc:il:Uis t»o(ninorcsi>icienle,

{Hirv. iiit. I>ivil cnini : McmciUo nui, Domine, cum le- Pe.li>cq:ia quiilom e posilioiic psalmus iste dc-

Tierji in rajnuin luuni (Luf. xxiii, -42). cursus esl , scd niodo nobis csl ejus adunanda coii-
narrubo vobis onincs lexlio, ut virlus hujus canlici evidenter possil .v^'
Vors. 1". Veniie el aiulile . et ,

liinelii Dom''nu};i, quvila ;ecil aninia' nieiv. Venil nosci. rrimum salnlarilcr genlcs alto- ula es-l sancla
qui
:ul (ji!;irl.im posiiionom, uh\ ii.ui j:un riidcs. scfl fiiloles maier Ecdcsia, ut gcnoraliicr in Domiui laudibus
ailv..cat ac lievolos : j:im niiiil Je p;<5-ion biis Sii s nccupeiiliir, (|i!alon;is supjiniim dcsiderium miiiuli

conimemorans, &e lolum ile aninvc sn.e lil'Oi;\l oi;c

I nobis lollal aHoitiim. Doiiido iiiviial eas, ul d;s(anl

lociilnra. Audiumus quanln friU anim<c ipsitis iil el .

miracula Veier s Testamenii nd prajligurationem
quod co-
nos*di>c.imns oxpeicre, 217 .Malii noslra; illis potios visa 1'uisi-e conccdi ; (iuaicnus ad spcni
gMOvcr iniis Djtninuii coiuuliSSt^ uiaxiiiiam sequcMS jiopiiliis concilelur, quaiido (|ii;e

Vers. 18. Ai ipaum ori. m<o clamavi, f.l cjuilinisub vctcri p pul.) s\iiil [r.csiiia, ruliir.c regeiiemtioiii»

lingi(a mea. llls iluabns rebus t!i'!genler iiii| lelis por- beiielicia nnnli .b;uit. Docuil iios eliam (|uoiitam dc

fi-clii9 elQoilur Chrislianus. rrimum, ui ;ul I'otni:ii!ni iliversis clndibus quas liic popnlus Kustinei Cliti-
clamct ore suo, id esl rc( la conscicnlia, nnn volim- -tiatius, Doitiini miscraiione libcretiir, et ad illam fe-

tate pcrversa. Sic ciiim d.j bis dicimiis .-lui alitiua ra- I? palri.j!n, ip»o
Wi^Qrn pai largiente, pcrvcniat. PromiShio

tioiie Montem suam non habot; sunl alie-

falhmtur : sinRularis, sponsio desideiabilis, ct liic, ipso prole-

na qu.-c loqnitur. trgo ore 'uo clamui qui

Domino , genie, cuslodiii, el ibi, eodem largienle, in aeicrno

piire supplcal: quia illnd non «osirum, scd omnino prxmio collocari. Hoc si fixo animo sempor intendi-
diabolicum esl (juod cogno-cilur esse perversnm. mus , nun.iuam mundi islins pcricula rormidamus:
eiultavl sub lingua mea. Sub cum summa cnntabimus, qtiod in biijus
Secundum &c.iuitar , et sed iiciiiia

lingua dicit, iii con^cicntia : quia cor p.cslium sub ps:ilmi fine conscriptum est : Denedictu$ Dominus,
lingua tiostra csl, iibi laciia cogiiati.me laudamus, et ijui non umovit deprecalionem meam et miscricordiain

cxaUnre nobis illum vidomur, qui scmper probalur suam a me.

Aliissimus. Et viue oidiuem re um. Primu dixit oris

af-
EXPOSITiO iN PSALM13M LXVL
clamorom; deinde veuil ad purissimum coidis
unde et taciii solemus audiri. In finem, in liymnis, psalinus cantici David.
iectiim,

Vers. 19. Iniquitatem si conspexi in ccrdemeOt non

ifijr.inus et caniicum li.xc duo nomina, nWx subti-
cx-audial Deus. Quod dixeral : l.xallavi &ub linqua
liier iiispicianlur, unum videutur propemodum in-
mea ipsum diligentur exponit. iNam (uii Deum bu-
,
dicare mysterium : quia uiraque laudem Domini si-
dai in corde suo, iion dcbei sensum varia imagin - C
giiiftcare nioiislrnntur. //j/m«Mmdiximuscarmen esse
lione confundtre, nec "liquara iniifuitatem
conspkere,
nictri aliciiiiis lcge compos:tum; siciu omnes psalmos
sed loUm illi meiitem vigilanlissimc depularc, ut iii licbrxa lingu^ constit esse formalos. Hi quoties
locum in eo diiibolus nequcat invenire. Sic enim pu- in tilulis, significauiur org:tnis el tym-
soli poimntur
rilas orantis accipitur, si nullis cogiialionum soidi-
pa:ii3 fuisse pndati. Sed i le hymnus quem mmcpro-
bus pollu.il!if. Dicilenim : Si boc leci, n.n cxaudiat
pbeia caiiil, ideo praemisit in finem, quia lofa oratio
Deut : ostendeiis quoniam qui lalia fac^unt, inanibus
ad Dominum Clirisium bine dubitatione dirigitur.
visionibus illuduntiir.
P.salnr.is vcro cantici e-t qui sola liumanae vocis mo-
Vers. "id. Proplerea exaudivit ine Dens, et intendil
dtibiiione canel^aiiir. Sed nunc per liaec nomiiia
Quia non conspexeral iniqi-italeni
voci orulicnis mea:.
ulrumqiie dtfprelietulittir poluisse conjungi , ut cl
in corde sao, propleroa sc d cit auditcm. Ule onini
insiriiuicnii.^ musicis et bumana voce caneretur; el
cl.unor ascendit ad Dominum qni pollulionem reruni
ideo omids cantus ei /ii/m>u/sesl, noii omnis Injnmus
non babet humanarum. Inlondentes cniiu ad ipsum ,
et. Nam hoc nobis di>iinciionis hiijus prai-
cl canius
talem rccipimus vicissitudinem, ul cl illc nos mi-so-
bot iiid cium, quia psalri.i qtii caniicum noii habem,
ratiis intendai. Doniqae boc scquilur, el inindil voci
potcraiit per sola i:ui:sic;^ iiisirumeuta c;inlari.
orationis mece. bupplicomus e;g" ut donet nobis ora- p Diviiio psalmi.
lioncm purissimam ,
qualonus ndeliler cxorutus, et
ilio nos pl.iiissimo do •acr.irio suj; pieiall.-: exaiid;al. Pd.sl scsagesimi quinli ps.^lmi canticuni Resurrc-

Vers. 21. lii^nedictus Domnnis, qui non uinovii dc- crKitiis, mirabili ordiiie dcprecalionem suam propb^ta

precuiionein meum cl miseriiora\'irn snum a me. Duo siil jutuii, ut benedicti ad divinam coginlionem dc-

i-vla connexa suiil. Quando De.is deprecaiiuucm non (iiici iiicrc.unMr, ad quaai nostra nou possint merii.i

umovet, mi^eiicor.iiam su un siuo diibilalioiie coiicc- peiveiiiro. Ptima crgo parlc lidelibus Iikiuoiis siip-

dit. Nam cuiii oralio nosira stispenditur, ct iil.us mi- pliral ut bcncdici 'mm ipsis meroaiur :» Doiuiiio;

prolelatur. Coosidercmus elidin (|iiart;i; (ju;iloiius iii^iminaii cor.lc , iii cuiictis g.ntibus Cbii-
scricordia
parlis indium qua fuerit veritaie concoptum. Dixil sium Dominuiii pra.'dicaiidumesse cogcoscant. Deinde
,

Veniii' ct audiw quanla [ecii aninice mra'. Sc-

c;'nvo!Sus ad Dominum ,
proplieli-»' spiriiu eoiditeii-
eiiim :

(lum illi dicii a po[)Ulis, quia gciiles judicai iii ^cqtii-

ciiliis e^l in line veracissim.c promissionis clTocius
Terlio ctnndcm viTs.jin icpolil, quom sup. rins
quia nec diprecalionem ejus amovisse cognoscil.u ,
t,iU>.

nec miicricordifim sunm suspenili>sc nionslratur. dixi'., boc iiiysioriiim adjic^ens, quia fructum suum
Patrol. I.XX.
 ;

^"3
M. AUnEUi C\SS[0I);)I;1 i o
terra jam protiilit; ct uUn freijucmalo verbo poslu- A Vers. 3. (ionfifcnittnr libi populi, Deus; confiicwi'
lat nos deberc bciiedici. lur libi popuU omiies. l'osli|uam lidein prDViiiire po-
piilis cxoiavii pr<>|p|iet;i , venil ad sccimilain p.irti'. n
Expositio ptalmi.
diceiis ad l)u!u:ii'.<m : Confiteantur ubi populi, DeHs.
Vers. I. D^nts mixereaiur noftri , et benndical tw$ Lon(itea:itur vcrljufii arqnivocuin esl ; nuin el iaiidcs,
lUnniinet vuitnm suum sHper no«, et miserentiir nobis. cl pccc:it(iruin depioiaiionos no-ciiur iiidic.ue (on-
Supplicalioneiu suain 218 pioplicla dirijjViiis ad nc- fessio. Sod liic iiiniin iiie delxt inte.lij,'!, ul eijiec-
cessarii noaiiiiis cncurril «usilium. Cene cnim prius fat:i sua confiteaiUur lopuU, el gloiiiuii Uoiiiiiii pr;f-

misereri peiiil, qui de nicriionim suoruni opcre nou dic;irc non ilcsi: anl. Oeniqiie vcrbiiui ipsuin in uno
pr;esiiiupsil. Prius enim fuil , ul misereieiur crrauli- vcrsii nos; iliir esse gciiiintnm , ul a fidcli '(Ofiulo

bus, et poslea bencdiclionis su>c doua pr;icsiar( t. [ms. A., F., ad fiddeni popiiluin] lolum Ciignosccies
Nam IjcneJiclio Domiiii nos scinper augineiUal : sive e.-^se faciendum. N;iin quod addidil, omnes, l)')n:iii-

cum illuin benedicimus, nos absolnle prolirimubt .livc filaruin pravilates disit.qui pulatil Eci lcsiain Donii-
cum nos ille benedixerii , aninise noslr;e prolutura ni in orb« lerraruni nou esse difTusain.
comcdil. Scd qu.X'ramus qu;iin bcnediclionem pos- Veis. 4. Lwlenivr e.l exsuUent genies : quoniam ju-
lulat, quia miillae sunl qii»', hirgienle Domino, con- B dicas populos in aqui:ate, el genlcs m icrra dirigit.
cedoiilur. Denedixit Adaiii aiile pcccatum dicens ei : Qua;rendiiiu nobis est qiiart; monoat g-^iiles hviaii et

Crcsciieel multiplicamini, el reptele terram, cl domi- exsuliaie , cum jiidiciuiii Domiiiuin dical Cise faclu-
namiiti ejus (6Vw. i, 28). Denidixit Abraliam cum rum? Metucre cniin polest rca coiisc;eiilia, cuni au-
diiit : Denedicens benedicam tc, el mtiltip icans multi- dil vcraceni Oominuin judicaiunim. Sed de illis dicit

plicabo semen luum sicut stellas cceli et sicut arcnam qiii jam confessi peccata , formidarc ncqueunl veQ-
qita; esi nd ormimaris (Cen. xxii, i7). Beitedixil eliam lura judicia. lilis cniin noii judcx, scd advocatus eiti

lerras in varios Iriiclus , iil inditjeiiliam noslrae fra- Chrislus, qui se propria confi!SSionc damnaveruui.
gililatis cKcIiiderel. Sed liic illam beiiediclionem pe- Quapropier exsullent gevtes el gaudcant, quae facieiu

liit, quam suMcr cxponii, ul tenebras nosiiae inen- cjiis in conressinne pra-veiiire mcnnjruni. Scquiiur
lis excludens, claritate nos Doinini Salvaloris illu- causa lcetiiiac : quia niiscncordi Jud xi probanmr
minet. Scquilor quippe, illuminet vultum suum super esse confissi ,
qiii iiovii humilium coida sanare, et

nos. H.tic cral pclilio bciiediclionis , ul illumiitaret superboruin colla conciiiere. Nam ut ilhim confes-
vultum suum super eos : qiiia cum videre iion p'te- sioiiem quain diximus , debui.^ses Pdverlere, dicil,
raiit, qui iu siiis viribus luminis beiicficia noii iiahe- et ijenles in lerra diiigis, ul»(|ue in lioc mundo, ulii

banl. llluin enim lium.nius vidcre non polcsi sensus, C eas facis delicia |
ropiia confitcri , ui dialiolico ne-
nisi qui spleudoris ipsius fueiit chiriiaie pcrfuus. queanl errore siibverii. •

Uepelit, et misereatur nobis. Necossari;i ileralio, quo- Vers. 5. CoufiteaniHr tibi popnli, Dcus; confitecuttir
niani ct a misericordia Domiiii |u()'i(crc iii ipiiiuis, tibi popnli omnes. Venil ad tertiam narralioiiem, in

el iu boiia spe, i, so laigicnie, servamur. Otic liguia qua versum quideni scciind.-e pnrtis reoeiil, sed oni-
dicilur epeinbasis, id csi, ivpetiiio crcbra seriiionis. nino rem aliam sublor adjccit.. In siiperiori eiiim ver-

Vers. 2. Ut coyiioscmnus in tcrra vimn tvam , in su posuil : fMlenlur ct cxsvlleut (jentcs ; nuiic autcm
omnibus geni.bus sahuaie luuin. K.ideiitor expiessit dicit : Terra dedit fruclum suum; v.t eli-i unum ini-

qiiod superiiis dixit, benedicnl n s; ct, illnmiitiH vnl- lium sonct, non tamen scnsus ipse propier sequen-
tum stium super nos. Ad lioc inim isia pro(ioiiii;l, tU tia ad c.iusas similcs tendere Vidcalur. Isios cro f

in lioc lUiindo corjn scamus vi.mi illam veiilatis, id populos qiios frcquentcr repetif, quidam eos din de-
I
cfcl Doiiiiiium Salvalorem, qui nos ducit ad vilain : ciiu trilius iiilellii;erc voliicninl, qiia; in illo judiiio

in qua n<inoerrare poiirit, njsi qui ab ejus regulis remiiiierationis gratiam censeqiicnlur.
deviare praesumit. Ei ne nos probare boc exempiis Vcrs. 6. Tetra dedil frucuim strtim : benedicat itos

aliis cgcrcmus ,
quis cssct t^ia , conscqucnlcr cvpo- Dciis, Dcus nostcY. Tcrra dedil fructmn etium, scilicel
6uit, in omnibus genlibus sulutare tuuin; ut ncc unius ^ coiifessioncs populoruin ,
qu"d snprrius proveiiire
loci ria isia crederetur, cl qualc cssct beiicficiiim neces<:aria rcpciitione mcmoiavil. Re\ern sttttm,

innndi , lestimonio nominis siii poiuis-ct agnosci. qiiem pia Don ini largiiaie pcrcepil, non qiiein dia-

Quod nomen ipsi Chrislo fiomino evidenier apialum bolo scminairie gciieravil. Dcdit etiam terra fructutn
est, qinndo beatus ille Simcon cum in maiiilius a'- suutn ,
qiiiindo D (Uiiniim Salxatorcm diveisariiiii

cipicns dixit : A'i(iif dimitie servuin tuum in pace, quia gentium lurlia susccpil. Ilta ciiiiii qiKV er;il peccito
videmnt oeuli mei salulare lunm ,
quod parasti anle Ad;c spiiiis[iHs. (.'., pf^rialoruni sniuis]et Irihiilisplc-
facicm omnium ptpulorum (Luc. ii, ^9), etc. Consi- na, vil;(lc;!i fiiKtiim intulit, cuiii D<>iiiini ju^isioiiihus

dera eiiam quod in primo vcrsii loquilur ad imp!:- ohedi^i!. Tunc eoiin apostolorum li lcs iii varias lin-
lum riilclcm, cl sdiito converlinir ad Diuiiiiior.i giias s;u.flo .^piriiii roplcnle prorupil ; tiicc viriuies

Chrisliiiii, iioii iiruria ,

qioniain hoc c-l mciiilois in;csliin;>bilcs miiii'.lus agnovit ; IU!;C rcvera fructuiu
loqiii qiiiid capili. I!;vc ligiira diciMir prosjlioiicsis, suiiin terra prtilu!il, ju.indo spinas dubol! iriliulos-

id est cxclainaiio, qiiolies iiil'M- alia qii;c loqiiiiuii;' ,

que dcseriiit. Ki qina iVuctus provenite potuii, jusie
ad Domiuuin subito vcrba coiiveilimiis. bor.odictio pos!i!ia:iir ; dicil cnim : Dencdicat uos

I
 FArOolTlO LN l'.SALTi:n!LM. l'SAI . LXVil. i!;-2
,;,

hus, Dens noswr. I)i\or;.l semel Ueus; sed iie cen- A '^'''^^'" V^"!""-

iliuin Domiiius jiuiaielur, quia ipsi Denm sc ilicunl Providenlia; spiriui pr!>|i!icla com|.lel.is, qu;c mi-
lulura
oliMC, (|U.Miivis vanis »rrorii>us iinplicenlur Domini accidanl
, ad.li- inicis , vci qii.i; fi.lfliiMis in

lil li.mcii, Deus uostcr ; »l revera ipsc solns clu- judicat'()ne coniinjianl, per Oi.l.iiivnm modiiiii priino

\us i)eus creJaiur, i|nein sancia c.iUiolica colii c( iiij^ressu p^almi hiijus conv. iiienitr cdicii, ul ei per-
•nnliulur EceleMa , lioc esl, Palicm, el Filiuni, el (idos lie pa-na tcrrcal, el l';iiiiu!»s Domini piomissa
jpMilnin saiK lum. rcmiineraiioiie la^lilicfl. Sccund i ingressu virinles

Vcr». 7. Bciiedicat nos Dcus , el nteluaut cum om- sigiiilicat qiias coiiliilil popiilo .Jud.corum ;
ac doimle

ics /iies tcn(e. Gciiiin a , Bcnedicat nos, qumj sTpe d.cil qucmadraodum cx liis peifci ii Kcclcsiam. Ter-

rep';ieniluin esi, t.i sii.e (ineconsiai opiainlum : qiiia lio per moniis speciem bignilicai Dominiim Salvaio-

>ftiiiper iiecessarium , seniper prohalur csse profi- lem, asscrens quie bcnelicia pr;rsuierit Eccl.;siye,

nuum. Qu;i! fignra . iciiur laulologii , iil csl ejn^Jem qnando eam resurreciioiiis su c munere sublevavil.

sermnnis iter.iiio. Iiiiucamur ciiam qiiemadmodiim Q.nirlo iiiimicorum Domini supcrbiam coiiqiiassaii-

linior Dei inier 219 niagna munera posiulelur ,

dam esse proiuinii.il, cl conver>ioncs el marlyria ab

piand ) poslbeiieiliciionem pei lini melus ejus con- uiroqiie sexu etiain e.v pe&simis dicit csse facicnda ,

cedi tcrrce jinibits exoralur. E^l enim inler prim.i B cuin adTcnlus Domiiti inundo saiiilaris illiixeril.

Dei muncra ,
qu(.ni:im qui illum limere noriinl , et Quinto dicil in ccclei.ii$ D»minum dcbcre bcnudici,

amare non dcsiiiuiil. S c enim ei Salomon dicii : Jni- ubi aposloli, el Ctiri.&lus ipKC pr;cdicavil : siipplicaiis

liuin sapienlice tim r Dominl (Eccli. i, IG), el in alio iil doii;i qu:e ded.t fidelibiis s-uis, con^ervare digne-

psa!iiio : Tiineal Domiiium omnis terra (Psal. x\xii, 8). tur. Monet eiiam ui velociter ad Dnminum veuianl
Scd limor isle non fx liumana irepidaiionc conlin- qui iii boc mundo taiiqnam io itgypio et iEiiiiopia
yil, sed divina inspiiaiione pr.istaiur. Ilunc ergo li- commoranlur. Scxlo iugressu universiiaiein inoiiet

morem terrx (inibus proplieia miseralus optavit, ut ut psallat Domino Cbristo jam resurrcciionis
,
qui

etcredere inciperenl, ei crcdita cauia solliciiudine sua; miracula patefecit; ac deinde psalmum domi^ii-
cusiodirenl. ca lau<le conclusit.

Conclusio psalmi. Exposiiiu psalmi.

Qiiam laiissimos fidei campos gub brcviiaie su»-
Vers. 1. Exsurgat Deus, et dissipcnlurinimi i ejns;
\issiina psalimis iste complexus esi ! Supplicavii cnim
el [ugiant a jacie ejus qui oderunl enm. Conlidcnler
Diiniino Cliristo
,
larea p;el;Ue digiiCtur
,.
, ut

;
adventu suo bcnedicere
quaicniis salns
II- ii:un.ii exspe-
nos
ri
Li
propbet.i vidciur o,ii.ire
. . .

cnim rcsurrecuonem Clinsii

.
quod
,
iiovit

m
esse venliirum.
...
qua dusipu-
, , . . Peiit ,
ClatJ geiilibni innole-cal, cL Iructiim niisencordiac
rcntur advorsi, scilicci Judaei, qui resiirreciionis cjns
ipsiiis de plenissima rcligione percipiani. Sii ergo
videndo polenti.im, sceieris sui facinora formid.ibnni.
noliis et breviiaie dulcissimus , ei pmpbet'»; sux
Lliio quippe eorum tino verbo descripta est. Noii
digniiaic prxciants, quando illi;d ante lol s:rcu!a
enim iu uiiam geniem populus ipse collecluscst, sed
pr;rdixii , quo I jnin s:ilulari er miiinliis agnovit.
per oibem lerrarum clfusa cbaritate dispeisus esi.
Prxsta, Uex xieri e, ui sJcul ic in biiiniliiaie c.rnis
Sequil :r inxslimabiiis poena maledicii: ui ab ejus
veiiisse co;:;novimns, i*. i el in d ilaiis poientia con-
facie fugianl cujus ubiquc constat esse prxsenliam.
cessum nobis clenicnleni judicem .senliamus.
Qiiale esi enim semper fngere, ct infensi judicis prae-
EXPOSrilO IN PSALMLil LXYII. sentiaiii non vitarc? Addidit, qui oderunt eum, nl cos
In fuiem, psalmus cuntici DaviJ.
sigi.ificarel qui in sua peitinaciacunstiteruni. Odiiim
Viiii noiiiiiiis isiiiis binc debcmiis adv(;rtere, qiiia enim illis relius dcJjemiis quibus :ios acquiescere
«luiii (inis dicaiur, in i.iiiio scmper apponi:ur ; .«igni- nullaienus possre proJilciii<jr.

ficai ciiim rcriiin ca;mt et xicrnale priiicipium, sic- Vers. 2. Sicut deftcit fumns defieinnt.
iri ipso in Evtiiigclio dicit : Ego sum princlpium ,
Vcrs. 5. iyicut (luil ccra a farie ignis, sic pereanl
propier quud el loquor vobis [Joun. viii, iC). Sctiniuir D pecca OTCi a facie Dei. In
i>lis duobus versibiis sub

ptaliuus camici, qui liumaiia tantiim solei, ut d.ctum comparalione gcmina pcccatorum poena pradicitiir.
Csi, voce caniari. David auiein ipsiim Dominniii de- Fumus Cht enim cx namraa ista corruptibili surgens
I
lirin.tt, qncniet /ini.>ille pronuniiat. Longus psaln:ii><, tencbrosa conglobatio.qHu;, quanium plus extolliiur,
,i ct ad fastidium rclcvandum qtiinquc diapsaliiKUibus taiilum per inaiic lenuatur Huic peccalores ineriio
pr^Kiiotatus, pcr i\n.v. nos di\i ioiics coinpcteiiter iin- coiiip:iianlnr , (luoniam ex llimma iM;(iuiii:c sii:c pro-
prcssimii^. Nam licet iias in aliiS psa'mis ,
qii;iiiuii!i diuunl fiiiiiiferas aclion s, qnae licet ad aliiora, su-
aspirai Dominus, liumaiia perscrutciur iiiilnsiria , |terl)ia facieiile, coiisurganl, nccessc e^l ul sua ma-
ista; tamen incisioiifs aJisolute sequenda; suni, quas gis, velui fumus, claiione delicianl. Seqiiiiur eoriiin
per d.apsalmata divina lecil aiu firiias. Si iendiim alia comparatio- Ci-ra esl cx favis colleci.i lenera niol-
csi auiem toio ps:iliiio per iiiysiieas similiiu.lines lisquc siibsl.miia, qirc sic igiiis ralore resoivitnr, ut
psalmigrapbum I01411 ,
qiii sacramciiiis evangelicis cjiiscoipuicntia peiiitus:ibsumalur. Hujiis similitudo
«niaino rcplelus cf.!, cl asccn.ivionis Christi de c:f- ddiiiqiiftiitibiK ronipcicnlor apl:iliir, qiioiiiam in jii-
piione devi.ta iiions<r;nur cssepraicipuHs. dicio Dci a facie ip ius sic dispcreunl pecculorcs,
 ; ,; ,

iflZ M. AmEW CASSIODOni 464

qiiem;idmoduni rcrx (Jcliquaiititdoproxiiuo igne con- A Vers. 6. Turhabwilur a facie ejus Patrii orphauo.

siimilur. El iitluerc qMoJ liic p^^ccatores iii &iib'.)i.uri- rum el Jutlicis Viduarum : Deus in ioco sanclo tuo.

sua noii dicit posso consuiiii <]ui perpeluo igne rosiquam di«ii iii conspeciu Domii:i be;itis esse
lia ,

gaudeirJnm nuiic e facie ipsiui praidoties alqiie im-

lorquendi sunl; sed dicit eos « fack Dei cne perila- ,

rot qiiia nuiiijuani ad gr.tl am ip^-ius hencliciaque piosasserii csse pellendos, qui orphanos ac viduai
,

(luidam ejranliiim dicere tcnta- sx'va ciipidiiaie diiacera.it. Turbati enira el nimium
veiiluri sunt, sicul
fonni.Jaiiles a facie Dei taii.s expeluiiiur, qu.mdu
veruiit. El nota quod in liis vcrsiiiuii figuia cst pai;i-
audicrint Ite in igncm cctinum, qui paialus est dia-
bole, id esl rcrum dissimilium comparatio; pecca- :

bolo el angelis ejvs {Matlh. xxv, 41). Sed ui:i sit iste
toriluis enim fumus et cera comp.^raia noscuniur.
conspe- a cujiis facie peliunlur, exponit, id esl, Pairis ovpha-
Yers. i. Et jusli eputenlur, el cxsulunt iti

ctuDei;delecieniur in Iwdiia. Sicui superius dic.a esl n runi ei Judicis viduarum. De quo et alibi iegiiur :

remuncraiio Pujniio et viddcv !u eris adjutor {Psal. ix, 14). QuiJ

pocna peccatorum, iia nuiic justornm
ergo dcpraidaior eoruin p;ili poteril, qui juJicis sui
venlura narralur. Epu!:is dicimus exquisilas cl abu;;-
susceplos inipia laceralione conirivii? Pairis autera
danies copias ciborum, qnibiis et corpus reliciiur,
etJudicis geniiivos posuii casus , ut quid sit Deus
ei plenimquc desideriiim 220 edacitaiis augetur
B J"^ co:;,ple:.;.onibas possit ostendi. AddiJil q..uque.
llis comparantnr pabula (ideliu.n , sagina juslorum,
Deus in loco sando siio , sub.iudiendiim cst, qui im-
(|ui salurati aJliuc desiJcrant, ei de coelesiibus deli -

muiabiiein servai (irmamque seiiientiam ; sicui de

ciis inexpltbjliter farciunlur. Sed ubi reperianiur
isiac delici*, siibsequeuier adjungiiur; scilicel in ipso a Patre Augu tino diclum est : Mutas lempora,
iiec raut3S cofisilia ,Lib. i Conf.,cap. 4).
conspeclu Dei , ubi semper est desiderabilis et vera

exsuhare sub conspecto tan- Yers. 7. Deus, qui habiiare facu unaiiimet \n domo;
iKlitia. Quale est eniin
qui educii vinctos in forLiludine. In hoc versu et duo-
ti judicJs, ut illum quem bic jus;e njetuimus , ipsius
bus aliis qui sequuntur per duodecimam speciem
munere liberali sub cjus prtesemia guudeamiKr:' Ad-
ut lioc ipsum iilos possil
definiiionis qux Grxce xar" «Tratvov, Latine per lau-
jecit, delectentur in loiliiia,
quia duoi l.rtitiam snam domdicslur, deciaraiur qaissilDcus, id est, Qui
deleciare ,
quod lyeli suiil :

/labilare facil unanimes in domo ; sicul legitur io Ac-

jiullo norunl (inc claudendam, suavius in ea d<le-
tibus apostolorum : Multiiudtnis uutem credenlium
ciantur, quam se amissuros esse non senliunt. Sic
briaiituJinis iilius ventuia fciicitas sublucenlibus eral cor unum e! anima una {Acl. iv , 52). Sive quia

quibusdam modulis iuJicauir. propbetce ei evatigelisise in domo Domini ununt sen-

tienics, verbum verilatis consentanea pr;tdicaiioiic
Vers. 5. Cantate Deo, psnlmuin dicile nomini ejits

ita fadte ei qui ascendil su\>n- occamm; Domnius C 'o*^""'' '^""^' '^^ ''''^' '^^^^ dicturus est :
Quam bonum
,

nomen est ei; exsultate in conspectu cjus, Postquam et quam jucundum hab tarc fralres in unum {Psal.

veniura cxxxii, 1)! In domo enim illius ipsi habitani qui se

pe.ssimorum pcenas justorumque pra)mia
narravjt, boriatur populos propbeta ut in bis qure muiua cbaritaleconsociant. Indomo veroEtclesiaiu
menie praesumcnics laudes i)eo significal. Seqiiilnr, qui educil vinctos in fortitudine,
audierant fideii ,

liymnidicaexsulialioneconcelebrent.Cafi/af enim Deo Hic bumamim genu.s signilicat, quod vincium leije

peccati fortitudinis su'£ robore bberavit. Aliigalo

qui coniempbtionem ejus puro ac fidell semper
animo conluetur. Psalmum dicil nomini e^us, qni coim diabolo, eduxii vincios q'ios tenebat ille caplj-

opera efficis, quae ille praecfpil. SequiMr, iter facite vos. liene auiem dictiun est , eduxit ,
quia eos ab

qnae jnferno libcrans ad gaudia rey.ni cceltsiis clevavil.

ei, id est corda vfsira puriiicata proeparaie ,
,

Veis. 8. Sindliler eon qui in iram provocanl qui\

dignetur sanclns Dominus inlroire; sive praedica- ,

liabilanl in sepulcrii. Ilnumeral adhuc quos eJucill

lionibus bealis cimclos imbuite, sicui Isaias prop!i"la
\iiicios in foriitndiiie sua. In iram eniin provocaHt\
dicil : Parale vias Domini, reclasi facile semitas ejus

qui ««- Do'iiii,nm, bla.sphciiii et pessiina se C(uiversaliopet

{Isai. XL, 5). Sed cni liat istud iler edicitur,
Iracianies. Ipsi sniil (juippe qtii vivi habilant in u-
cendit super occasum. Ascendit nlique Doniinus Cbri-
^ P'''"'">^ '^ ^-^^ '1"' '^nkuda et carnali aclione sopulU&^i
stns sM^er of tfls«m a mortuis resurgendo, utc;.ptivam
stint de quibus et in alio loco diciuin esl SepiU>l
duceicl nostram captiviiaiem, ci mors relinquerei
: :

crum p.nens esl ijuttur eorum {Psal. v, 11). iNain bcelj

liberos, quos pcctalis alli^anlibus tenebat obn->xios.
occasus lenebrosus cederei mcriuos visualiicr susciuwerii humaiium lameBi
Necesse enim fuit iit
,

prohabatur exorius. Li ne genus de «epuicris eripuil quando eis per voramii

snper qiiein Sol justiliie ,

lidtm vitpe g:inJia voiiva re>liniit.

qiiis ambigerel, quis ascendii super occasum, diiil ;

nemo Deum Vers. 9. Deus lum Cijredeieyis curam poputo tnoi

Dominus nomen e;;l et , ut dubitarei esse ,

Dominum Salvatorem qiiem ncraodi ,luiu;i ^elut dum liaiistjredertris in diSirio. Jungendam est huic
,

versui, cngnosceris. .AJliuc cniin iii opeiaiioiiis ejus

conjiiiuncm bominein irueidaiuiiiivi e~ssc pulaveruut.
couspeclu ejus won lauJibus cerseviral. Egre.^sus esi quiJcni Dens coram
Sequiiur , exsuiote in ; in pi"(-

sentia bdmiituin, tibi esl c:iduca l;£lilia, sed in con- populo lsrae'.ilito, dum in columna ignis apparuit,|

spcciu ejns , ubi jogiler sc puriias nientis obleolat diim io Jescrlo eos niann;c brgilale saiiavil.

el quaslibet hic ;€ruinn;is p;\li;uur , consideralionc hoc nivliiis ad poinibini rc-picii Cbrisiianum. Egre

futnri prdcniii semper erijjitur. diiur enim curam vopulo ,

quanJo cJutit vir.clos iojj
 :,

€5 EXPOSITIO IN rSALTFRIUM. PSAL. LXVII. •lOS

iuliluilinc siia; q aiido resusciiaiilsir qni in sepnl- \ CHioi-ssum est. N?ni ipsum qiioq^ic Evangeliiim mul-
vis habilant. ii)-.tiin eiiiin coiiliioUir IkIcIiS, qtiamlo lanim coiislal esse v'<rl\Unm. Quid cniin fortius (;iiani

II operibu^ iM;i;jiiis cjiis pievaicn |i()i»;nlianio,ue co- aiiMiias sdlvaic, (|ij;j' crrdrnm suorum viliis pnlciaiu
;iioscil. TransiiriSSHii esi eli;iiii in 'esrrlo, qiiauilo ad inlcrire ? sicul Jaci biis apostolns dicit : Scire debel

enles venli. ;ul (iin> p Oj-ljeta niilliw aoressil; qu» quis, quia qui converti feccrit peccaiorem ab errore via:

eliit ereiiius ikbuijlu ;t veibo Doii iiii icclilebanlur BiKE, ialcat animam ejits, et cperil mtiliitudinem deli-
»lie X. ctorum (Jac. v, 20).

Vers. 10. Tena viola est; etenini cccH disnUdVrru^U Vers. 14. Ilx liilulum dilccii , et species dowus di-

I facie Dci, tiiotis Sina a facie Oci Isrnel. Inlerjeclo vidcrc spoHa. Versus isie sollicilius inquiraiur, csl
liapsalm.ile, ve:iii ad secnndiiiii ingressum, ubi enu- enim veiboruin subtiliiaie perploxus. Hic enim , di-

i'er;>t qiix Isr;ieliUco populo vrlus divina concessit. lectum, Filinm Fatiis debemus accipere , sioui ipse

rcna moia est, id esi lerreni homiiies videnJu lain iit Evangelio dicil : Jlic esi Filius weus dUecius , m
nagna miruciila creJidcrnnt. Ccrli dislillavc-runl a quo mihi bcnc complacui (Vallh. iii , !7). Qiiod sclie-

'acie Dei ,
quando iii viccm siiilicidiorum inanna ina diciiur anionomasia , id est vice nominis posita
lescendil a facie Dei ,
quia per columnam ignis ac qiiando sic aliud nomen poailur, ut lamen illud quod

lubis pr;i;seiuia ipsius nosceb.ainr. Mons quoquc B necessarium fucril sentialur. Ddecti ergo Paicr, Kex
ima a facie Dei ftiinavii, qtiaiido ibi Moyses iii dua- .ingcloruin el poteslaliini Cat, qui virlulibus iinpe-

>'is liibuiis legeni be.iius accepii. Na'n el in E.vodo ral ;

quod et de Filio convenieiiter accipitnr, de qno
la soripiiiiti esl : Totus tiiitem mons Sina fumubat alius psalmus dicit : Doiniuus virtutum ipse est Rex
,

quod Doinin s desccndissel super evm {Exod. \i\, glodee {Psat. xxiii , 10) ,
quod lamen sanclse Trinilaii

,8). cerluin esi oonienire. Hic tanien Palrem vult inlel.-

Vor-. It. Piuviam ^otur.lariam scgregan^ Dcns ligi, qiiia dilecti posuit , id est Clir:sli. Seqnitur, cl

Kereilitati turu; eienim infirmata esl : lu vero pcrfeci- speciei domus dividere fpotia. Pulcbriiudo domus di-

li eam. Exptmii illud quod supcriu> disit : Ca'ti di- vinoe cognosciiur, qnandi» spolia diaboli, id est bo-

iiluvernnt. Ips:ies: ecini pluvia voiuinaria qnam tiuic

niiies sceleiaii in Domini Ecclesiain tiansfeninliir.
ijpolia siquidem diabo'i sunt populi qnos Dominiiis
:oiiu'deiidi aviJa gcns Judica promeruil. 221 i^^">

;l vtdiintaii ejus satislierci, ine.\po:l::ni luiraciilinn alli-Jtalo fnrte iiberavit, sicut in Evangelio ipsc dicit

iiuiidiis accepit. Ptuiia aiquidem illa lolmlaria fiiii,

A'emo inlrat in dnmum forlis el vasa ejus diripit , nisi

lOii isij qii3e gcniT;ililor ubiqnc diirundilur. Deni(|i e prius alligaveril foriem , el tunc domum ilaus diripiel

sequilur Scgreguns Dcns hwrcdituli lua, qiii., iion

{litarc. 111 ,27), His eiiim spoiiis d"mi!m sure pote-
ic :

loc Dominus aliis genlibus dedii, quod im c llebrx-o G '^^^'s ornavii, Eoclesiam sanciam gautkre fecit, quo-
lopulu m scratus indulsil. Uivr,.iiitas cnim ip.sius fuit
niam fcrocis inimici voia frasiravil.

)upuliis Ilcbr.oorum, sicnt le,:^i!'j- : Et facla esl por- Vcrs. 55. .SJ dcrmiatis inler med'o% eleros, peniiof
io Domini populus ejus, Jarvb funicutwi litvrcdiuUis coluinba: dearijenlaiae , ct posteriora dorsi cjus in spe-
'jus {Detit. xxxii. 9) IIujo si ad tcuipus infumala cic auri. Subaudiendum , suscipierit vos. Ilic dormire,

•ti, Doniino Salvatori niinime orcdcndo, p?i/"o:iJ hit non stuporem somni significat, aulob'ivionem reruin
'ediiatcm suum ,
quindo gcntPS rcliquas in siin[.le- quam paii consiievimiis dormii-ifitos; sod dormienics
inciiliim crciluli aiio admitui. dicit, in prrccepiis Domini qniesceiitcs , et in id-

Vcrs. 12. AMJ/;((i/ia tua inlinltitobHnt in ea : parniti ipsum lequiom babenies. C/croi e rim auoioriiaie
n dulcedii:e lua panpeti, Dcm. Quia supeiius diAer.il rairum duo Testarnenla debemus accipere, jhUt
le haercdiiae l)(;mini,(u veio peyfecisti eam , nunc qujR nionei coniinere atque quiesocre Cliristianos.
idjicii uiide eam pciiiocroi. .Animalti fuerunt geiiics Seusus ergo !.tli.> est. CoinmoneL Hdeles : si dor-
ifcra rcligion-; vacuaicc ; scd otim ad Doniiinjm vene- jiiiaiis iiitor duo Tostamcnia, hnc esi, st animan»
uiii , r.)Cty5 sunl cjus, qu* jam niii;! indiijeanl , sed vest.'.'^»! in Scri(«tmis divinis ullima dorinliioi.e rc-
raiionabili ac pleno lu^ninc comple;^niur. Uxc habi- ponaiis. Dormiiiunem vero pro inorte poiii D(»mi-
abunt in Eocl sia. cum veraj rclig.ouis culiuin, ipso D nus iu Evangclio testalur dicons : Lnzarus amicu^
iniseiaiilc, peroeperin^. Ucriimqiic (jike siiit isla uni- uotler dcrmit ; sed eainus ut a sotnno SKSciteinus euin
malii ooiiscqueiiler exponitur ; di' il onin; : Parusti {Juan.w, II). Sequilur, peuiac cutmnbiv dearncnlni-ce.
'm du-cedine lua panptri , bcu!^. Por.sti sigiiifioal Pcr bJkC coinm.ita (siciit supcrius diximu;s ) subau-
pra;de»tioat 3, qui ab origine munil;, ipso niis-UMHlt^, dienduni , susoipieni vos. Pf«i(rt? significJinl c(*lerii;»-

prx; aiaii sunt. In dulcedine tua , non $:i.-cuh biijus lcm , quje nos in illam palriam ducint , si hie in lege
ubi aniira paliuiilur , scd in ill.i siiav)i,ii(- in q',ii Domini qii'escerc. merciunur. ColimiKi; dcargenlaia'.
pauperes Dei r.-jjes diiissimos anli;ceiliiiil. Ecciesi.iin signirioanl, qu:i; mcrito columba dea>gen-
Vers. 13. Doiv.inus dabil verbum evanijetizmiibus tata dtoitur, quia innocenliaiii liabci cotnmba; , ei di-

virtulcs muUat [ ins. A., virtuti: mulia \. Vcrsus istius vinis e!o(|;iiis argenieo enlore ic-plendel ; de qu:.»

ordo t;ilis esl : Dominiis dabil virliucs niultjs ovan- scripttim est : Unaest colundta mea, unu rst dilertn
gt.lizanlibiis verimii! Deait ii-.un virliilci mulias -.ifo- iuea {Cant. vi,'S). {\u'\'S columka. posl-.rinro, u\ est
siolis ,
qui verbum cjiis veitcrynila confossioiic pr.i> ultima , in specie atiri clarilioal;» resr-ieiulon'., qtiia

dicaliaitt , quando «^is laii'jurnii.ji'i imbas sanaic poslqiiani de boc niuudo discc&seril , supra ,)drum
 :

i'i M. .\H'.i:i.i! (:.\ss!ODor.i .'.':s

cjus gralia rclucebif. El respice quod in lior iiiuntlo A Ixiiiiiwi (rcdiiur, iii monlis islirs s! gratia consii

Jiriienio comparaia est : in iila vero rcsurreciione lutuin !

auri eani spec e ilicit ornanilam , siciil iii ([uadingc- Vers. 18. Ulquid $uscepi,ii [ed., sutcepiiti iiot
|

siiiio (|iiarl() p^alino j im (Jiciuin csi : Aslitit rey na a monies ubercs ? moris in quo bcnplucilum esl Deo ha-
dfxtris fuis in vestilu deaurato, circurnnmicia vmietate bitare in eo. Dixil fcuperius mcntem delieie inleiligi
{Psat. XLiv, 10). Dom num Sahaiorem ; sed iiui;C repreheiidit pro-
piieia , ne quis debeat montes isios intelligere qui
Vcrs. IG. Dum d,scernil coelestis rege» super ler-
,

apos'oloriiin cmini-nli£ comparantur ,

quamvis el
ram^ nivt dealbabuntur in Selmon. Post diapsa!m:ilis
ipsos [ler Dei graii;im ubcres esse noscamiis. Addidit
sileiiUum, vcnlt ad psalmi leriium ineinltrum, ul)i
eiiim , mons in quo beneplacitum est Deo habitare in
enumerai dona qure conlul(?iil Ecclesiae resiirrcclio-
eo. Sed quem moniem deljereiiiiis adveriere , evi-
nis gloria conlnbuta Daininus. CwJestis reges sunt
denter designat. Clirisius est enim solus nions qai
aposlo'! sanclique poniilices , vcl cciori fidcles qui
,
Pairi ciinip!aci;it , ui iii eodcm ha!)itaret ; siciit ipse
probaliililer regerc corpora sna diviuo mnnere me- Ifsliitur : Ilic ett Fiiius meus dildus , j;i quo mihi
nierunt. Rcx ergo a regcnUo Vdcaiiis esi. Et meiito
beue complacui {MaiiU. iii, 17). Naiii q iod dicit
hoc iliis nomen imposiium est, qni cupi^litales sod-
p Hubitare in eo, et Pairi, et Filio nirumque coni-
culi refrenare di\ina viriute potuerni.t, sicni Apo- „,une est ; sicut ipse in Evangclio dicil : Ego in Pa-
stolus quosdam increpans dirit Sine nobis regnatis,
:
tre , et Pater in me esl {Joan. xiv, 10). Cum ergo
ct utinotn regnaretii ; ul et Uos vobiscum conrcgndre- dicit, in quo benepladtum esl Deo hubilare in eo, t/i

fr.us [ICor. IV, 8). HoS crgo retjcs diini super eam co- Quo , et in eo quia coinmuni linguae iion conveiiil,
,

hKnbam qnam tuperius dixit, discemii concorditer

proprium lioc Scriptura; divinae csse dicanius; sicul
Dominus aique distrilmil, super nivem dealbabuiitur et iii scxagesimo quinlo psalmo di\it /61' in id-
: ,

in Selmon, id est supra caiid(irem nivis elucescunt, ipsum (Psa!. Lxv, 6).
qui EcclesiiUii rcgere fidelitcr alqiie ordinare no-
Vers. 19. Eteiiim Dominus habitabit usque in fi-
scunliir, Quod aulein dicluin est in Selmon nomen ,
nem. Post ilios munles quos dixerat non debere
hujiis monlis umbra iuterpret:i{tir, qiia; liic congrue
inlelligi, qui apostolorum eminentix comparantur
diviiia virlus intelliyiiur. Ipsa eniiii ab icstu viiiorum
( (|uia de Domino Salvalore loquebalur, qiii est
iios dcfcndii ac rcricii •
ipsa nobis coclestia dona con-
mons moniinin , el sanclus sancioruiu , ei l.ex rc-
fe*'l<, sicut s^nctae Mariac angelns annuntiavil : Spi'
gum , et Domiiius doininanlium ), redit ad saluiis
ritus sanctus supervenict in l£, et virlus AUissimi
Auctorem dicens , montibus illis , id esi apostulis
obumbrabil libi (Luc. 33 ct auDJ SuD W.nbra C n c
1 ,
,'
1 ;
,
;
^ s i
iiiliabiiare
i •.
Ddniauum
•
/-i
(.linslum usqie
•
.
m finein; sc.i-
fl/flittm lunrum prolege me { Psal. xvi, 9 ). II:cc est
licei usqiie ad majesiaiis suoe pe- recti>simurn lenui-
uiiibra qiiac in bono ponilur. Denique l.uidem m-jniis
num ,
qui est (inis sine fine , ei bonoruin oinniuin
sequcnti versu diciurus est. Dealbabuntur aiilem po-
perfecta plenitudo.
nitnr el in nialo ; sicul iti Aclihus apo.?lol()rum le-
gilur Percu.icl Dominus Vers. 20. Currus Dei dc:em mildnm imitiptex,
: le ,
paries dsatbale {Acl.
mttia laHanlium : Doininus in illis in Sina in sancto.
\xi«i , 3 ) ; lioc ei Evan.;i;liuni quoque lesiaiur : Si-
monumenlis Con^ueludo est Scriptur3B divinae aliegorice loqui,
viiles eslis deatbatin, qux plena sunl ossi-
bus mdrluorum ()iatth. XMii ut ciim aJiud dicat, aliud velit intelligi quod in
^). ;

lioc psul iio posilum frequonier invenies. Unde hic

Vcr.s. 17. Momem Dei nion'em ubcrem ; moiis coa- currus signilicatur hominum iuiicta copulalio, qiiia
gulalu^, 222 '«o;i5 pinguis. Per quiniaiii spcciem iia sanctos cliarilas vincil , sicut lo.-is el jugis ani-
d liiiiiicnis, (|iiai Grace xcztk triv /iav, Latiiic ad ver- malia socianlur. Unde et Dominiis ait : Juqum meim
bum dicitur, exponit propheta qiiis sit mons illc Set- suave esl , el onus meus leve est {Malth. \\ , 50). San-
t"on,qucm superius dixit ; ac si diceret : Montem ctoninri orgo nnanimilas cwrrnj e?l Domini , (iucm
d.co, id cst ipsiiiu Doniinuiii Saivalorem , de quo ^ il!e velul iiuriga insidet , el ad vo'iiniaiis sn;c mini-
lsaia.« imipbfta cecinil : Krit in noiissimis d ebus stcriuni saluiari le^e inoderatiir. Sed ul istutn curnm
prwparalus mons domus Doinini in verlice montium, o-ieinl(Met noii cquis deditiim sed Immanis cogiia-
,

et elevabil.tr super cotles cl ibunl ad cum omnes

, li n bus altribuluiii , rit, decem mittium multiplex ,

(jentes (/s//t. ii,2). Addidit , montem uberem, e\ qiiod lieiic ad iiihuincros popiilos , non ad eqiios
quo perpciua ct suavia niienl;» dcs(Cii<iiiiu qiii iiosc.iur portinere. Subjiinxil i;i(7/ja la;laiitium
, , ,

aqu.is babel irrigiias, el coelesii suavitaie coiuliias. quod liliiiuc de fiitclil>iis debet inteiligi. Et ut osien-
Siibjuiigil, mons conijiilntHt , scilicct propler paivu- d icliir i.ililix plcniludo, ait , Domnut in illis qui
,

los cniiiricndos , qiii non esca c()r|iuleiiia , sed coa- m;ign;e exsnliationis esl cumuhis, et honoruin oni-
gulalo lacte poiaiidi siml. Add dit eliam , iiio ,.<! pin- iiiufli duKedo miiabilis. Seqnitur, oi Sina in sanclo»
guit, quia ^riililtic siia semper ilierriinus cst. S.na inons esi deserii ii' qiio .Moysi^s le^en» acce|>ii,
mons broviier liuideiii liudalus, se.l ciph^siiuii) rc- iiilcrprelattirque m;)n<laliim , nlii rovcrn Doniinus
runi qiMliiaic copinsu.s : cx qno ;n|u;« \iv;i; deiiir- r<N|iiie^cii qu n aiii iii s.mctis mandatis ejus soloC
,

niiit , iac in parviiloriiiii saliiicni pra'jxira;iir, pin- pr;vseiiiia conlueri.

guedo spirilualis agiioscilur, ct (•jiiiil(|uid sumuc VtTS "2! Ascndil in altum. ct:ptivnm du.iit cayii-
 , : ;

EXi'()siiio iN r.>.\i;ri:uii!M. psal. lwii. r^

i.l.am 1.1....;!:.- <li»n si.nl. Dei.i-i.i.: slc sciiiit t, el Dommi e.iir.^s
,/. ..;.». O^.am p.,k- re |.cr li:;!ir.-m ,\

spcc cs iHii i»i.)r/js. Exiliii inoitis qni Domiiio fnii , ipse no-; li-
iis a.lii.s dosciii.iliir I lil«' . »'Sl ci.mii ,
i

iiiuli.m h.rat, iii-.e a monc perpe.iia fai il cxin'. Quo 1 pul-

III fiiiiiram vel :1 otii! s ii:'cr •nii--; ;'.i.ii!.»

itanms. llii; C'i!:!i < rui ;li\ I

< dcsioi. lil iil iii'C- cl.ie arliilior e se ul.jnucinm , i.e Imiii ma caii>a-
II

rtliir ii.riMiiilas, quarc nmrior ? qnare dclicio? Ad-

., ct lilie aUis a cai» iv.iab- |. iili.xii al ncl .«;.

liibi a ol (|iierclis noslris magna c ralio . Domi.i

;ccsse eniti rnil morlc i |>.'iirc, ci: iis rc^'m.in
cxi!Ui mo:lis. Fxilus vioils csl Domini , hoc cst re-
a peiv;».-.il. ihcc sniil spo!ia illa qii;i; sniicrins di-
suirecio voliva (iileiinm. Ucver.i e.riitts ilii siiiu;ula-
i, iin(l<; saiicia ornaiur Kcclesia , iinle l)on;iiii
ris ac inirabilis luii , «juia el ipse ab inciis cgressus
iiiia [frf., casira ] «omiilcmla siiiii. Asrendii i|'Se
esl, ei nos indc suo muiicre pr.csiiiiiexire.
i;juc qui pr«;'icr n s dcscciulil crucinlos |
«/.,
Vers. 25. V erumlanwn Dens cvtKiuassabit c<ipita
iiJiciidos |. y.i ulluin, vi.'clic(l siipra ca'Ios ciiilo-
iniinicoiHin suorum : verliccm capilli pcrambulutUium
.111; ct i|Uod supi;r omnes aliiliiilines alqiie lionoies
in dJiclis suis. Ne mala pcilinacimn iniilla csse
ise dij^nosciiur, sedct ad dcxicrain 1'air s. yuis
crcderenlur. dicil Verumlamen Deu$
:
conqunstiibit
III lidcliuiu <le coiice» a liberlaic diihilet, ciiiii sit
capila iuimicorum suori.m : qnalenus siipra peifidos
isiinctus inleriins, ct caplivala (ap:iv tas
aa u
Vcrs. 22. Ucdil dona humiinbnt
,, ,, . ,
:
. «^..
,i non
etentm qnt
?

II
IJ
tt pcrlinaces
*^
.

vmdictam
sceres. Capila inimicorum suiil aiiclores Judaicf qui
,

'''...',
qii()(|ue prcvenire coi;iio
-

\dunt inliabitare , Uomintis Ueus. Ad!iHc in iila

dem sediiioiiis, sed el hxTciicor.iin ine dnbilaiioiic
•i Mnplii siii.ililudine pcrsevcrat, quando ad iin-
doctorcs. Illi eniin iu carne Cbrislum perscculi sunl;
iin>.i gandii concitMida fcslivila- iinliciinr, cl doiia
isii auiem rr ddiores in Ips.im eliain (si dici fas
ra;-lai.iur. Uona c\v\\\ Domiiii fucrnnt siiper apo-
e4) l)cil:item (ies.eviiin:. Scquilur, lerlicem capilli
loli.s Spiiilui. santli com es a magnalia ; sive quod
pcrambulanlium , id esl , qu tales sibi c:.imniiiaruni
loclor geniimii di it : Vincui.jue aulem nostrum datii
n.inulias qiia-runt , ut ips.is veriices cnpillortim per-
il (jral a secundum mensuram dona ionis Cliri!,li(Kjrti t.
ttmbuUire ac pcrscrnlari : OBse vi eanltir : sigi.ili-
», 7). Sciiuitiir, cienim qui non crcdunt iitliabiuire
cans versutias inaiiium qmvsiion.ini, qu.e profniura
hmiiius Ueut. ilie subaudiL-nJiun est , eus coiiver-
descrnni , el non ncccssa.ia dclcs abili di«pul,ilione
it, ui iiobis po.sii verbis intigris cunslarc senien-
perquirunt. Ei ul eoriim sludii inaiiia comprobaret,
ia. N;im Qui ncn cyedunl inhaiiiare, id ( si qui ad
addiilil , in deliclis suis : ubi cogitalio insipiens fiiii ,

Jouiiiii n''gligunt pciiclraii.i pirvcnire, ul in domo ut sunl Manicliaii, Prisci -

quai peruxit ad culpa ;

;jus cum friclibiis liabilare pixvaleant, Dominus

iiaiiisine, Donaiist.x, Moniani , ci cxtcri qni se ccc-
^eut cds (Oiivenil, i|Ui (i em buam huuianu generi
dogmaiis lei-.ribus mi:Ciieruni.
iM.si
iiiseralU5 ind.l^^ct. ipsa enim cst gralia qwx graiis C ^'ers. 20. Dixil Domimis : Kx Bas:!n canvcrlom
la ur, quia no^ ili ius bona pr.xvciiinni, dum el
cor.vertmn de profundis ma>is. In hoc v. rsu oucioriias
p.^um q.Kiquc boninii velle conccdimr. Hi';ronymi absoluie sc.iucnda est,
iiobis doctissimi

Vcrs. 25. Benediclvs Dominnx dc dic in diein : qi.ia ir:insIauo c]us lucida cuiictam m.bis abrogai
yrosperum iter fneict nobis Ueus :ialHtaris noster. Voi qiKCSlionem. Dixit Di.minus. Qn:rr.innis quid .iixerit,
Ir uii.phalem iilam dcs<:riplioi.em , bicvis qiii.lcm, q.iia iiescio quam magna proniissio esl (iiiam Donii-

lod magiia dicilur lans. Jienedictus Dominus de die inis I

ol icelur. Basan inicrpretatur siccil.s ,
quai hii-
in diem , id csl cunclis dicbi.s omniiiiie teinporc bc- m'iniim geiius possedeiai aiidilaie pecciii ;
scd cam
iieiliccndus esl. Qui aseendit in altiim, cap'iv m du- D miiius comeriit ad viridilal: m suam , diim illi (1u-

xil caplivitalem , dedit dona hominibus, iiise eii m , vios saliilis iiilndil , el gcrmiii;iro fccl viloi fru-

jiro.^pcjum itcr fac.ei nobis. Iler quippe cursuin viia; cti-.m ,

quu; prius iiilerebal exiiium. Adjecit , conver-

s.gnilical qu: jam prosper elTectiis est ,

quoniam Re- ti:m de profundis miris , stiiicet populos quos de
di-mptorem suum mun 'us agnovit. A.ljccit, Deu.i mundi islius profnndo lilicrav.l. Muri: ei)iin muii-
tulutaris no.ter, ut nnllus de prospero diibilarct ili- (lii.ii istiim debcre sn^cipi , frci|uciili lecllonc jani
lit^re, cni di.K su/ufdris Cst Domiiiiis Chrislus. D.caiit noium cst ,
qui cl guslu amarus csl , el vi>ii>iuiii

iitih, quos spcciacula huinaMa ilcleciant, i|iii(l tale liuciibus inquieliis.

ii> Ciiiiion bus pomposis consulum vidcant ? Iluc ani- Vers. 27. Vl iniinyuatttr pes luus in sanguine : lin-

nios, huc ( r;i delleclanl , iHud s.ilnt iriler ciide rc- gua canum luurum ex inimicis ab ip.\o. I.liim popu-
stncianl : uode n n ad liigitiv m la-liiiam, sed al liim qiiem snperius couvcrlcnduin dixeral ox pro-
exsiillalionem deslinei.lur ;i l(Tii:im. fnndis iiiaris, iini.c ad quid pi-rdiicalur exiHinit

Veis. 24. Deus noster, D,'us si:lvos fa>ieiidi : cl 1'lique ul pes ejus, id est , nciio boni propositi us-

223 Uoinini e.rins morlis. I* st diapsalmalis iiiri- (inc id sai.giiinein gloriosi mariyrii pervenirel. Nani
sioiiciii ,
a.l (j lart m vc il iiii.'r< ssoin , ubi dioit (|iii aiile j;radicl):iliir io vo!iipliioso .uari , post am-
(lueinadmodwm moiK; sna .los salvos clfciciil. Ait bi.bire fecit in samjuine, qnod csl dnnim iler c:iriii ,

eniin : Ueut nostr, Ueus salvus facieudi , '•ubaudia- scd beat.i vki cst anim;i',quam,ipso miseraiiic,lrans-
inus bic , baliel poleslalcin s(i'vos fiiciiiidi nos. Qwa- imus , si in eo Si<c.m iiostram cordaqiic repoiiimus.

proplcr ipse nos snlros f-uil qui csl Urns |

ed., Uo- Addita esl oiiscnra qiiidcm , sed iiiniis amp'cc:e!ula

miiiHs] noster .leMis Cl.rislus, (iiii pro nobis moii scntenli;! • Liiiqr.a citnnm tuorum ec iuimicis ab ipso.

liiifualus eit, qui ascendit in ul um , cl fccit illa qux CiHcs et iii i.iaio ponuiilur, sicul Ap.)stolus ail : Vi-
 , ,
;

471 M. Air.r.Lii cassiodoiu i:.i

de(e canes , vidiile mnlos opcraiios {Pliili,'. iii , 2) ; cl A ^"^' J' l>ei, »lji rectu fides esl, el ver.i conressio.
iii Ijoiio, si<;ui Jiic posilum esl : de quibas ait iii Uit tiiim iare Jaudatur, ubi nori maleJiciiur. Nam
hvaiigelio Ch^nan.xa : Uliqne, Domim , ncvi ei ca- quomodo ab ii!o laudein sii-cipial , qui se impin
nes edunl de micis qutv cadunl dc mensa domiiwrurn soper-iilioiie SZ^ ccimiiaculal T Setjuilur, de fon-

tuoruiii ( Marc. lviii, 7 ) ; el iii a!io psaimo (iiciuiii tibus Isroel, dc d.iclriiia scilicet Clirisiiana , quMm
esi : Convertentur ad resjjcram, cl faineiu p'1'iaiitur ut aposioli {;eiril)us iiifudcrunt. Fons enim religionis
canes ( Psal. lviii, 7 ). Isti ciiiiii ca/ies pro Doniino iiide per ca^teras nalioiies cmanavii. Foiis qiiipp.j

lalrare non desimml., domiimque ejus cuutissiriia a fovendo dictiis est, quod torpora no:^lra labore
sagacitale ciisiodiiini. llic crgi» dicil : Lingua canum fcss.i -efoveal.
luorum ex inimicis ab ipso ,
quia prius inimici fue- Virs. 31. Ibi Denjaiiiin adolesceniior iii pavore :

runl, qul postea clamo.Ni.s lalrHibus FJcclesiam l);;- principes Judn duces eorum : principes Zabulon ,
prin-

mini vindicars'ai. Sed boc ip um a quo Hi ri potuis- cipts SephUiaiim. Huiic modum Ivjculionis propriimi

5Cl , adjecit, id Cbt , ah ipso. Ab i?)50 ulique Domiiio, Scriplurarum diviiiartim esse diximus, quanJo He-
qui amara mulat in dulcadinem , irislitiam vcrlil in bnea nomina ad aiiquo J myslerium signilitationis
gaudium, aegriludines dctc&tabile.s in siiuiem. inlerserit. Dubiuin quippe non est omnes proplieias
Vcrs. 28. Visi snnt gressus tui ., Deus : ingrestu-i B evan;^elica.' prnedicationis beaiuin lempus optasse
Dei mei lieg-s, qni esl in saucto ipsius. Totus iiic qiiod iiunc Psalmigraphiis veliementtT alTcctaiis

versus incarnaiionem significat Domifii Saivaloris. pcr iiomina Iribnum , el Dominum Cbrislum el ipsos
Dicit enim : Visi sunt gresius tui, Deus , sive per iiidicasse probalnr aposfolos. Ibi Benjamin adole-
assumpii corporis formam , sive per vestigia prasdi- scentior in pavore. Ibi, scilicei in templo Jerusalem,
calionis, quibus innocenter ille mundo san-
iii hoc ubi verba Domini Paulus audivii ;
qiiod et texliis
ctis gressibus am!;u'avil,. Et ut Dominnm Salvalorem Actuum aptislolorum e^idenler enarral. Sive, nl qui-
cvidenttT ostemlcret, adjiicil, ingressus Dni mei /ie- dam voluiU, ibi, in Eccicsia ubi dixil psaltenilum ,

yis, quia ipse Ilex in lioc munJo specialitcr ingres- esse. Beujamin Paulnm designat apos^olum qiii ftiit ,

sus est de quo scriiitum esi in tilulo passionis

, ; de tribu Benjamin ; ipse enim dicit : Navi et ego /s-
Rex Judccorum [Marc. xv,26). iNam et corpu.s ipsius raetita iurn ex seniine Abnuiam, de Iribu Denjamin
evidenter cxpressit Jicens : Qui est in sanclo ipsius. {Phdip. i i, 5). Adolesceniior in pavore ,
quia S'ilicet
Sanctmn cuini fuit lentpium corporis Doinini ChtiNii; «tate fuit adtilescens, sicut in Actibus apostolorum
in eo enim erat plouitudo divinitalis , quam perfidi in passionft beali St -pbani Lucas dicit : El falii tc-

videre non poterant. ste? depvsuervnt vestimenta sna secus pedes cujusdam
Vers. 29. Frwvencrunt principes conjitticli psallen- C adoUscentis nomine Sauli {.ict. vii, 57). Qui qiiamvis
libus in medio juienim tympamsliiaruni. Principes essel adolescens ataie , arfo/^sce/U.or exslilil in pa-
aposiolos signilical, qui et principes sunt credenliura vore, quando ad vocem Domiiii corrnit ,
qui ei mi-
populorum , et prxveiurunt omnes m sanclilate do- seralus intonuil : Suulc , Saule, qrdd me persequeris
ciriiiae : ei ideo dixes effecti snnt, quia ipsos ssmt {Act. n, 4) ? Adulescens auiem ab aJnkndo , id e?t

populi poslea subsecuM. Addidit, conjuHcO" p«a//eH.i- a crcscendo diclus esi. Principcs Juda , Dominum
bus : nc credores paucos fui.sse , lODJuriciam qiioq^ic indicat S ilvaloreui , qiii de tribu .luda (iescenilil .

niultiiudinem psalientium convenienler adjunxil ,

qiii sicut Joannes in Apocalypsi dicit : Vicit Leo de tribu

jinii laudos Domini non voee lanlum , sed et boiiis Jtida, riidix Uavid {Apoc.\,b}. AdiliJit , rfucijs ^orm»,
aciibus pfrsonareiU. Sequitur, in medio juvcnum tym- id esl populorum ,
qui eranl in Ecdesia conslituti ,

panistriarum. Ne sixum femineum ciederes esse quod non solum ad Pjuliim vcl aJ Dominum . sed
coiitemplum, in medio dicit isium acium ;u('e«»m lym- et ad illos aplan iuin esi quos dixil iiiferius ,
princi-

panislriarum, id est juvencularum prinia ;etaie Ho- pes Zabuion ,

principes Ncpliihalim. Zabulon cl yepli-
rentiuiii ,
quflc tympana sua , hoc est corporis len- ihalim tribus fucnmt Judaico populo constiiuie,
sioiiem ad Domini laudes gloriamque verterunt ,
nnde reliqui aposloli traliere leguniur originem. Ei
macer.iiites .'<e jejuniis , cariiisqiio niagis afrticlione ^ bi omnes principes bcne appeliali suni ,
quia cos
gaiidemes ;
quod liodieque in multis viiginibus di- honort! ac primaiu dignissimos filolium lurba sc-
viiia virius opciatiir. Alii vero tympanislriarum, ec- quebaiur. Dicuntur enim principes et qui reges non
clesiarum inielligi voiuerunt ,
qiiarum atria vcliil sunt , sicui iii Esodo legiiur in deJicaiione laberiia-
quibiisdam tympaii s laudes Domini populorum jiibi- cu!i, qiiomodo obtuleiini dona duodecim priiuipcs,
iaiioiie concelebrint : de quibus sequcnii versu di- siiiguli do sin^:ii!is tniiubuS Isi.iel {Exod. xxxv,27).
cturns esl. Coiigruit aiilem ipsorum quoque iiominum sigiiifua-
Vers. 30. In ecclesiis benedicite Deum Dominum tiones ediceie ,
quoniam et ips.'E probantur Ecclesi;e
de fotitibus hrael. Interjerto diapsalmale , ad quin- conveiiire. Jtidu confessio dicitur ; Zubulon liahita-

lam pbalmi tiaiislaliis est seciinncm , ia qua dicit cnlum foriitudinis ; Ncphthalim dilatilio mea. (Jh.b
ulii Oomiiius liclioat l)/'jic lici.'Ail cniin fiJe'ii)iis ; In si diligeiucr inspicis, Lcclesiae catholic» compclcii-
ecclcsiis benedicile Dcnm Domiiinm, qiiia nnii per di- li;i' ;ii>!.i!)i<:.

versa coiiveiilieula paganorum , iieqiie li;rreiiiorum Vcrs. 32. ainnda, Dms, viriuti tv(r , confirma
spcUmcas, scd in licclesia caiholica i>diiii)i»s ^t'ii<;- hoc, Oeus, ifucd oycr tm es i't ncbii. VoA illani de
 , ,,

; EXrOSlTU) IN rSALTf-:n:i-.M. rs.vL. lxvii. 474

,eiitu D;'i>)iiii bealis>-iiiinni |>i:\ (iiralioiuNn ,

qiia-i A foioS .^ilvaniin incrv pare, lauros abjicorc, vaccas p<»-

11 iiKtsliiiialjili arceiio imiiiorc ad Palrciii pro- puiorum invehere ; ul hi ritti approbnti sunl , id est

;l;i converlilnr dicons : Handa, Datf, rirlud lucv. qiios cliarilas spiritualis,decoctis sordibus vilioruni,

lus eaini Pairis , Chrislus esi lUniiiniis , sicnl veiul argcnlum nitindissiinum , ad anim% puri(aieii)

Bstulus dicil : Chriitum Dci lirltdrvi et Dei sa- tisqiie perdiixil , conoborentur attjne proliciaiit. Ad-
fiiiam (1 Cor. i, 21). Mrnida aii ptrsiinariim perli- jecia e^l qnoque sententia (;u:e dissiparel bxreticos.

Jistinclioneni ; nam uiuiiti Yclle iilis e&t . uii!:m Jpsi eiiiiu siiiil (lenies quce bella vulvut , id cst qti;i»

,se perpciue. Qu d auiem mundeinr, eilicii , Ctn- conlen'ioniIius n^n ad profcctnm anima; tendunt
ifl hoc , Detit^ quod uperiUus es iii nobis. RIa!,'n.i .sed ui perversis suasionibus caplivent aniinas iii-

iiio , ul cunfinnel Detis in nobis /idcni suam nocentes.

m don.ire (1ign;iius esl. Opiis enim Domini fuil ,
Vcis. ot>. Offerunt velociter ex /Egtjpto : Ai!thiopia

c*»a peiit lltas luniine vcriiatis :ifnaia, v.Tum [estinnt manus dare Deo. Noii gravat ei Iiunc verstmi

iiiniim Saivaioreiii cagnoscere poiuisscl, scciin- secundum traiisiaiionein Pali is llieronymi recipcre ,

n iiliul ApOPtdli : Bencdichts Deits , el Pifer Do- nui 01 propier Hebraicam verilatem seqnendus est

li 1 oslri Jcstt Chrisii , qtii benedisil nos in omm cl noMim iiobis ambiguitatis abs.olvii, Jigiiptns ei
edciione spiriiuaH in caeleslibus : in quo ct cl^yil li /Elliiopia pro incolaruii) siioruin lenel/rosa nigredine

ante mundi conslitutionem , ut esscmus saucti et semper m n^alo poniintur. Quae figura diciiur synec-
naeulali in ipso {Ephes. i, o, 4). doche , id tst n parie mium ; significat eiiiin miin-
fers. 33. A (emplo tvo quod est in Jerusalem , tihi duin, qui densis lenebris 225 viiif"'"" diabolo
renl reqes mitnera. Cum solcanl in lennplo inu- piemebali::- obnoxitis, Ilic Domini cbiriric.itus lu-

aoneiri, Iiic n templo Jerusaktn dicit niluiomi- riiinc ad a-iernai vilne meroit miiiiera pervenire.
. oflereiida. A templo ergo Jerusitlcm offerunt re- Commonei ergo propheta geniiuin populos ut offe-
munera ,
qui in Eccleria Oei recia conversatione rant velociter ex jEgijpfo [)eo fiiunera , hoc esl ani-
entes, sui cordis oireruni puiifitem, qiiinJo jam ma^ suas mundana snrde pnrgatas. /£i/(iop?fl quoque
iilur ad pr.Tm!iim ,
qiiamio grana scgreganiur a fcslinet manus dare Deo. Melapliora a bellantibus
eis, et una fit Jerusalem maier omnium qui sub tracta, qui, ne crudeliier intereant, manus suas vi-

'istl Ifge vixerunt. Reges uirumque possumns ao- cto) ibiis dftduni, ut, arinis deposiiis, periculum mor-
ere, quia ei ip>i imperaiores oiTerunt seipsns Deo li • evad;^nl : sic A^tkiopia cominoiieiur ne se tardei
nera ; sive fiJelts liomines ,
qui suuni corjHis per Deo iradere, qnatenns vicla ficrcat ,
quoe in sua li-

isii graiiara regere mcruerunl. El rcspice quod beriaie sordebat.

usttlem laiitum dicit Domini lemphim , ubi et vi- C Vers. 37, Regna terrcr , canlale Deo, psallile Do-
pacis est, ei discordaniiuni hxreilcorum nou mino. llanc quoijue partem pulchra exhorialione
icetnr adver^itas. conclusil. Diceiis onim , nerjna icyric , omne genns
i'ers. 34. Increpa fcras $il>arum ; concilittm lanrO' humanum .^ignilicare voluil ; qui:i licet siut genles
i intcr vwcas popidorum. t't illa sancia credulilas (jiiaj non habeani reges,tamen hoc verbo conclud.-
ifcssionis munimine firmarelur, dicit pro|ihe!a : Inr qiiidquid gciitium esse senliltir. Quod d cit, can-
repa jeras silvarum , id esl argiie superbos liomi- tnte, ad aniiii* respicii puriialem ;
psaltite , ad opc-
et fei'j(.es, qui in prava persuasione coiisistunt, ras sanclissimas, qu.e Doinino probanUir accepine.
istoriim inveciio fidcliuni sii solidaia munilio. Vers. 38. Psaliile Deo,qui ascendit »upcr ccelos cce-

I iniquis eniin bominibus vel diabolo feras ponit, lorum ab Oriente. : ecce dabit vocem suam, vocem vir-

it in alio psalmo dicilur : Exterminnvit enm aper tutis suiv. Post quinti diapsalmatis intcrpositionem
silva , et singutaris (erus drpnslus esi eam {Psiil. prophol;'. vcnil ad sextain partein, admaneiis lideles
\K, 14). Addid.t , conciiium taiirorum inter vaccas ut Deo psallatit ,
qui resurrexit a moriiiis. ^am cui
mlorutn ; subjun}{e nibilotiiinus increpanduin , hoc JJeo psallcrcnt cxponitur, qui ascendil suyer ccelos
liareiicos indomiios, qui erecia cervicc sedu- ca7c»)um,I)omi!iusuiiqueJe5US,qiii de coiio descendil
itaniinas innocei.les, el ad suum gregem traliunl D ad liberaiidam infirmitatem nostta^ naturu?; ipse
)s inCelici persuasione decipiunl. Vacc(c quoqMe etiam sv.r,erc(r.loscusloruma&cendit,c\\\\ sedei ad dex-
iu/o)i(?j» sunl niulieres , duciili voiunLile levissi- terain 1'atris. Considi-randum csl aulem quod fro-
:,quje perlidiu; dociores lanquam lauros seqoun- quenter in Scripturis divinis plurali nuincio ccxU.s

,
de quibus dicil Apostoius : Ex his cnitn snut qui diclos iiivenies, dum legaiur, In principiu fccit Dens
\ettant domos , el capliias»dacunt mulierculos one- cccliim et lcrram {Gen. J, 1 ), cum lamen pluraliier
Ji peccutis
,
qucc ducuntur vnnis desldcr.is , semper dicti, cl coeli b.-gaiiiiir el terru;. .Modus cnin iste lo-

ccmes , ei ad scicntii.m leriiatis ntinquani pnvenieii- cutionis laliiis palet, ut abusive singularia piurali
(U T.m. iii, 6, 7). Cur ergo laics debeanl incre- nuinero dicamus, ct pluralia singulari, Ab Oriente
i , siibier adjectum esl. veio quod dixit, Jerosolymam evidcntcr osteiidit,
^ers. 55. Vt non excludanlur Iti qui probali snnl ar- quje esl in Orieniis panibus collocaia : unde Domi-
\io : disperqe fjentes quw bclln volunt. Ullliias illlus mi<, aposlolis videnlibu.r, as;"ciidil ad cq'1os : terra
repaiionis oslensa esl ,
quia dum falsijas ar^iii- muliis plena niiraculis, ubi lulcliuin credulitas plus
, iiihilominus tcrilas comprobalur. Oporlcl enim aspcctibus qiiam leclionibus cruditur. Dc qua pulchre
475 M. ALIII L'! CASSiODORl m
BC vcre Lco pater aposioliciiB dixil : Kl q<iod alibi A n'''«ni";il Djui^ Awrtt/ , iil in hominuin cuiililjiis infi-

«on licel iion credi, \\h non potei-l non videri. Qii d ^'"r> I, iibi hcux niirubiUt, apii.ii.^rcl.

enliii laboral lni«lloclii9, ciii esi nia!^is(er asiicflii^? Ij$e dabii iiitnli'm et fonitudinrm filebi [ed., pli'-

El ciir lecta vel^iiidita siinl dubia, iibi se el visiii ol fc •; su<c , bem-di^int Deus. Ne qiis de biimana iinle-

lailiii lola biiiiia' « salmis iii^eruiii sacraiiiciilir' c: iit.'te diHiJcrei, pcc sc criderei ad laiiiu jirx-mia

L'ude iier illud quo<|ne joilico iiaiiSfuiidiim, cpimiJ lili pcrveiiiri', vcraci proiiii sione finualur, quia Donii-

trium|)b;>.li asceitsioui, illaiii «iii'>.jU(> in ai^inMij lab(;r- ni!s d<tbii fiifililiiis sirs vrtu^em palieiilijt, ei li.lt i

iiacii;i in Epislola :id Hebi-ios i.-^aiis api.siniMS l*:.ii- foriilHdincm, ul p<.ssi i ;i.| rcieriia pr*mii pervenTc.
Jus nairabililer appliMvit dicens : ClnisiuH axlfm Ki iii .lcsiiiiiiiicl evidrniins qui possii c/are qtiji; su-

asiiHeifi Poniifcx fulnrorum hoiiorum, pcr ampli'(S cl peiins dixit, addidil, benediclus Dens, idesl, qni
pcrfeclins tahernaculum non nrn'iuficlum , id cst uon ori;iiiiiiii ore «cmperqne debeal benedici, ni sicul

liu':us crealionis, ueque per svnijuirtem hircorum et vi- iir.niiii.im beneliciis cessat, ita et be:iedic:i<iiies sem-

liiUjrum, sed per proprivm sangninem inlroivit se^v.el por accipial. Non eniin duabus veibis laiidein cjiis

in sancta, ccterna rcdcniplione invenUi (llcbr. i\, 11). crcdamus breviter explicandarn; n;im et qni Sciipturas

Kt iteniin : Non enim in mnnufacta sancta Jesus in- rjiis mediialur, benedhit Doii'iniim; et qiii jiisa

troivH exemplaria i-cron.w; sed in ipsnm cce.lum, ul B ipsius sancia operatidne compleverit, bcnedicit 1)»-

appareat nunc vultui l>ei pro nobis (Ibid., 24). Slc minum; cl (|iii ei fidrliler coii(iii'liir, bcncdi il Doini-

igiliir aclus iste mngnilicvis, qiii nunc pcrgaudia pnc- num. Slc lit ut brcvis ista laudalio, lolius vilje no-

chra dcscribilur, illo tabeniaciilo congnio pi.Tefigii- strae lcmpore sub assiduilate solvatur.
r.ilus esse monstralnr. Scquitur, ecce dabii vocpm Conclusio psalmi.
fuam, vocem virtutis sucs. lloc miillis modis iiilelligi
Cucurril coplosis psalmiis ingcnijum niore nuvio-
p.ilest. Dedit vocem >:uam, qnar.do paralyiico dixit :
ruin, qtii ijuaiitiim pliis terras occiipant, ia;!io .implius
Surgeelambula; qiiand.» Lazarum suscitavil, quando
ai^ros fecuiid.int. Fluvius qui non ore , sod magit
dxinonibus ul oliscssos relii)([uerei!t imperavit. Dabil
aiiiibus haurialur; duvius qui poletiir ineiiie, non
ctiann voceni uir/u(is/!U(r, qnando in novissimo die, ut
corpore; (hiviusijui oine aliqiio biimorc scmper irri-
rcsurgat humanum genusodixeri!. Quid ciiim forlius
guiis cst, piiros seusus iiiebriaus, ci peccaiii ebiios
qiiin) revocare favillis ad corpiis mobilc, vivam(|uc ad sobriet:ileia mentis adducens. Aqna qu;e ;iin>il

subslantiam, ct n.'^tiiram illairi morlalilalis ad *ler-

silim toilit el raincm, quaeuQn digrstionibns 226^^'
nie vilac dona perducere? sicut in Evaiigelio legilur :
funditur, sed percepta seiopcr augetur. Orenius ut
Veniel liora, et qui sunt in monnnienli^i audient vocem
islc nos fluviuB 8iiie inieriuissioiic poiis.df&(. Non
cjus, el proccdent {Joun. v, -28).
eriinijs arcna sierilis, scd ager fec iiidus, si bonc-
Vers. 39. Date honorem Deo super h.riel : magni-
(ici) Doniini alveiis ejiis nos semper toiicai oociipi-
ficeniia cjus ct v.rlus cjus in nubibus. Adhuc in ipsis
tos. Jilemento t;imcn qitod hic psalnuis a censionem
cxbortiuionibus perscverat. Cuin enim dicit : Date
Douiiiii inirabili prae evleris fulgorc doscripsji.
honorem Dco, Ipsi magis ut bonorenUir lioriatus est;
EXPOSITIO IN PSALMUM LXVIIL
nam qui Deo dat laudes se facit esse laudabilem; sic
In (imm, pro his qtii conwiulabuntur, Dnvid.
cl qiii illi dal honorem sibi coiiiniirit siiie dubio di-

gniiatcni. Supcr Isruel dum diciiur, Ecclesla caiho In finem ad Dominum respiccre Salvatorem nullut

lica significalur, In qiia Deiis voic conspicitiir, dum Ignorat, q^ii iii boc psalmo su.im narralunis e»l pas-

inierprotatur vir vi- sionem; iia ut ejus v^ rba cl cvangelica ic-^leiur au-
rccla fide sentilur. Isra t eiiiiii

dens Denm. Quapropier alibi non poiest v deri, nisi ctoriias, ei dc eo Apostolus sumere doci^aiur exem-
plum. Lcgitur eiiiin in Evangelio Fa dedcrunt in eir
ibi ubi ei probatur veri.ssimc populus coiilileri. Se- :

cjus, c: virtus cjns in nubibus. cam meain fd, el in sili mea potavcrunt me acef
qiiitiir, mri(/H!^cen<irt
{Jonn. 17); et alibi Zdus domus lua; comcdilme.
Magnifioniia pertinel ad illud, quia sea.per magiia
ii, :

Aposiolus quoque Patilus ;iit riat mensa eorum co-

fiicit; virtus, qiioniam impcrio efus famulaiur clTe-
:

ctus. Omnia enim facit qutc vult in caeto et in terra D ram ipsis in taquetm, cl in relribuiionem, el in «ro»-

ista magiiificentia et virlus Do- dalum obscureniur ocuti eorum ne vidcnnt, ct dorsum
(Psfl/. cxxxiv. 9). Scd ;

inini in mibibus cssedicitur, non in istis visibilibus, corum scmpcr incurva (Rom. xi, 9). Ques vcrsus blc

quye aul aqiias dopluuiil, ant corpulcnta qnalitale deii- posiios, niemor lcclor, iiivenies. Unile quis dub:iare

santur ; sed aliqiias potcsiatcs designat stiperna ra- possit l.unc psalmuni passioni dominiCK convenire,
Domini intellectuali coii- cui lalis ac lania in liuiic inicriecium sulTragaliir
lione poilenles, qiuo jussis
ditione f.imulantur; de quiluis dictum est : Mandabo aucloiitas? Soqiiilur, prohisqui couwnilabuntur. Isia
sii^nificitpopiilosChnstianns, qui,
nubibus meis, nc pluaut super Ctim imbrcin (Isai. v, G). igiliir coiiiiniitatio

Mnltis cniin sigiiilicaJionilius sermo iste roplolus osl; veleris bomin s iiravilaic doposiia, in novje rogeiie»

quod etiam respicil ad itposiolos ei piopbetas. raiionis sunt munore commut;iti. Pro hit auiem qui»d
Vers. 40. HLrahitis Deus in sanctis suis, Deus hraet. dictum cst. iiilclligeiidum csl quoniam revcra passio

Ecce ne niibos illas inieUigcres aereas, uicit Mira- :

Doiiiini pro cuiiclis lidolibus collocata [ »i*. C, rol-

in angelis, sive bo- bita inonslrattir. Z>((i'iii (|uoque subjuncluni est, iil
liitis Deus in sanclis suis, sivo iii I

cl (iiiis cl iiiiliuiii Djiniiio Clnislo congruoroi sicul

qui cjus jussioiiibus obsccuudaiil. Ilcrum
;
niiiiihus,
 ,

fT F.XrOSmO IN PSALTEUIIM. PSAL. LXVIIL 47'?

st* Jc sc dici*. : Eqo sum .A/;-/.a cl Oiueifa . ini(t. m el A alliisionibiis Doiiiiiius iii'.*c. ibcre cnmpnibalur. Siil
ijj (Apoc. i, 8). Sic loliu* psalmi \jitiis lil.iti liuiic vcrsuin subtiliter mquiiamns, qiiia iion parv;je

ijus Ji^posilione (Jeclaralui-. .Meiir nto aulcin qiiar- profundiiaiis es.sc dignosciinr. In illa conditionc re-

m liui c esse psalinornm qui p:)SS!on(-m resiirre- rum de limo quidem leira^ hominem Deus creavii,

ionciiique dominicain lalius cloquunlur. 6ed non de profiindo. Facli snnt aulcni lioniincs li-

nius profundi, qiinndo ctorigin.iii et quotidianis pec-

Divisio psalmi.
catis tciicniur obnoxii. Per hiiiic linnm profunUi
Ilarionns tU.ipsnimaliim bcnclicio divisioncs iiilre-
infixusesl Doininiis, (|iiaiidodcinenlium turba Judico-
dus adiiol'^vi , sciens segrogndonem ibi mfriio
rum clainabal : Crucifige, crucifige (Joan. xix, 6).
mi, nbi silentia divina provenernni. Nunc aiilcin
Qiiorum can) originali pcccaio dedila limus cral;
enius Dominiiin iit qiii donat in lerra viam, Ipse in
scd sceleraiacallidiuis prcfundi sibi nomen adjcccrai.
lyssis caiiia pr;csiet ilinera. Per lotnm psalinuni
Linius eiiiiu diclns est, quasi li^'ans hnmum. Scqui-
jiciit divinius ) ex fornia servi loijuiiur Chiislus.
tur, et noii esi subsiantia. Omnc malum subBianiia
rimo capie dcprecatur ui snlvus fiai a Paire
non esl, quin siibsianiia dici non polcsl, quac a Do-
iniilam gratis a Judxis mullas iribulationes inse-
ir.inoc euta noncst; non cnini siibsisiit, scd accitlit,
iiinnesque perpessiis est. Secundo capiie posiulat a
membroiuin ne docipiatur spes lidelium
B uecexirinsccus manct, sed lanium vidctiir csse «iiiiii
iric in ejus
provenii. Veraciter ergo ncgal fuisse sttbsianiiam vj-
sune(li.'ne conflsa : omnia se diccns Kqiianimi-
liaiani naturam, quam a se noverai non oreaiain. Sic
r sustinuisse <|ux iniqiii videhanlur ingcrere. Tcrlio
el in alio psalino legitur : Kl subslanlia mca limqnnm
'ecatur ul ipsiiis exaudiatur oratio, quatenus de luto
nihil anfe le est {Psul. xxxvm , (!) ; non illa uliqiic
ijus saeculi ejns conver-saiio immacul.la liberctur.
quam Deus creare poluil, scd qux, diabolosuailenic,
:ire nnmque dicii Deum, qiianiis inimicoiiim appe-
viliata succuliuit. Sive illud .<-iinplicilcr debemu.^ ad-
lur insid is, ul nsque ad Pas^ionis exiium machi'
vertcre : Crucifixus sum iniipiitato Judncnriim, cl
ilo discrimine pervenirei. Quurio, viriule prccscien-
non csl cariiia virlus evadcndi morlilcram passMuioni.
E %y\£, qiiae contingere poterant inimicis, vcntura
Addidit, veni iu aUitudincin maris, et teivpestas de-
ronuiili.il. Quinto a forma .'•ervi se pauperfm pro-
viersit me. lile qui supra maria fixis gressibus ambu-
ieiuf ; unde et laudes se dicit reddiiunnn paleniii
lavii, qui Pelro destcram nc mergerciur exlendit,
euieniiae : horians fideles ut in Domino debeanl
quemadmodum se tempeslole dicit esse demersum?
inlidere, qui Ecclesiam suam de mnndi Isiius ad-
ilic altitudo maris copiosain populi signilicat insa-
ersilale ItbcraviL, ei saiiciis suis in ea perenni fcii-
niam. llcm tempestas osl scdiiio concilala dciiten-
late prospexit.
C lium; ipsa cnim demnsii Doininiim Salvatoiem,
Kxpoiitlo psalmi. quando eum peivenirc iccit ad cruccm.
Vers. 1. Salvum me [ac, U us : quoniam intvttvcrunt Vers. 5. Laboravi clamans, rauca: .factw sunl fauccs
]V(e utque ad animam meam. Dciiaiem Chfisli im- mece : defeccruni oculi mei , dum spero in i)eum
assibilem cuncia meniis saniius conlitctur; scd as- viemn fms. G. cl ed., liiu/n]. Qu;vrendum esl qiicm-
jnipsit innrmitatem nosiram, qu:3e subjaceie possel admodum hic dicil, Laboiavi ctamans, dum lcgaiur
d io. Ex ipsa nunc dispensalionc damal : fialvum iii Evangclio : Non rcspmdebul 227 ^'*> rerbum;
lefnc, DiuSt ul quia inoriem refugere non dcbnit quod Isaias quoquc dicit : Sicut ovis ad occisioneni
iiam voUiniarie ^ustincbal, resurreciionis auxilium duclutest, et ticut agnus coram londeute sc, sic non
osliilavit, iit humaniias ejns ct-lcrins fteri i-alva po- aperuit os tuutR {hai. i.i\\, 1 ). UlrunHpic verum,
lisset. Passiis est enim iile quia voluit, patiuntur uirtjmque completum cst ; nain et lacuit cum li ade-
lariyres ci nolcntes; sic enim ipse Doinii:us Pelro reiur, ut ejus dieposiiio ad mundi salutarcm tcrini-
ixil apnstolo : Cum tenueris, alius le pnecingel , el num peivcniret, et omnin > clamabai oum diccbal :

ucel quo lu non vis [Joan. \x\, 18). Niinc causa rcd- Puler juste, mundus te non cognoml (Joan. xvii, ib);
itiir qiiare ^e salium fieri po>tuiabal : sciiiccl, quo- vel illud : Paler, si ^eri polest, tranteat a nie cnlix iste
am intraverunt aquce uaque ad animam meam, Aqnas D {^laith. xsvi, 39 ) ; ei iieniin : Pater, ignosce i7/;«.
ro seditioiiibus plcbis nintuque populnruin dclerc quia nescuint quid faciunt {Luc. xxw, 54). Nam el illo

asripi sxpius Siriptiira d.vina lcsiatiir, sicut est il- ieinpore/a6or«njc/n)Han7, quando dirclxit : Va: vohis,
id ; Forsilan velut aqi a absorbuisseiit nos ( Psal. icriboi el pSarisici ; la mundo ab scandalis { Maiili.
XXIII, 4). El seqnilur, Torrenlem periransidl unima xxiii, 13; idem, xvni, 7), et liis similia. Laborabal
''1 1« ; forsiian penruns ssel auinia nosira aquam in- ergo cliimans, quando non andiehaliir a perlidis.
'lcrabilem. Q^i.iproiilor jiopulus illc Juilaicu-» usguead Lalior oniin inaudilum signilical clainorom , qiiia

nimnm Domini Salvuloris inlrovil, qiiondoeum cru- laborare ilios iioii dio.imiis, qiios volum .suu.m iinple-

ifnjore soelcraia nienie pra-^umpsit. visse lestainiir. Dcnique sic scquitur, rauca; faetw
Vcrs. 2. Infixus sum in limum profundi, el twn est sunt fuuccs metr. ilaucedo quando fnuce» nostras
nbslanlia ; v.ni ih nliiluJincm marit, el tcmpcslas de- possidot, veiba nostra ad .ilienas anrcs conriisa per-
wniime. Piimo sciondiim osls<^licma etisc < liaracle- vcniniit. Merito crgo dicit fuuccs suas raucos csae
i>mos, qiue Latiiic inroir.ulio vel des<:riptio nuncu- faclas, quia dicla ojus nequa(]uani sacrilcgiis popnlus
liilur; passiouoni quippc kuaiu fuiiiram qnibusviain .'lUilicbal. Adjccil, dcfeccrunl oculi mci, dum spcro in
 ,

4.79 M. AUP.EL!! CaSSIODORI 4S0

Oeum mcnm. Oc»Jo.s islos carnale^- d<'/'.tisse credainus .\ quiabsolveridi sunl debiiis .siiis. Doml;iU5 .ii.tcn) Cliri.

Doiniiio, qui iriorle coiiclii.^i smU, qnia cordis ocu'os s!os peccal:i non babuit, sicnl ipse dicil : /"Vce ticniVt

iri ^ua deilale semper iiUenUts liabiiii, qui nDnquain p iiiceps mnndi hiijus, et riiin inreniel in me qnidquam
cnriiis lege pecciivit. {Joan. XIV, 50); de quo el Is.iias dicil : Peccalmn
Veis. 4. M;illii)licali sunt super capillos capiiis mei tiyn feeit, nec dolus invenlus esl in ore ejus (Isai. liii,

jni oderunt me gratis. SciiniiS capiUos noslros iid de- 9) : sed magis , sicnt dicit Aposlolus : Eum qni non

^oreni ca[iitis esse conccssos : sic Eccicsia: aposloli novnal peccatum, pro noliis peccalum fecit (II Cor. ?,

sunt tributi, ul, sicul caesaries ornal capui, ila ei 21 ); id est, Paler Filiuin suum hosliam propeccaiis

omnes fideles decorare prolientur Ecclesiain. Ergo constituil immolandum. Qund P:uer Auguslinus in
ul ostendeiet phis e'-se nuineruni infidelium qu.im lil)ro Enchiridion (Cap. 41) siibiiliter comprehendil

devoiorum, dicil mullipliccitos esse perfidos JiidjROS alque disseruil. Quapropter insipientiam vel delicla

tuiira numenihi capillorum, id es>, recle cj'C(l«ntiiini. a parle membrorum posiia debemus accipere. Qu.-e

Oiiod si ad litteram vclis accipere, per auxesin di- figiira (iiciiur lapinosis, id esl buniiliaiio, cum verbis

cium est, ui per hoc turbnrn Judaicre muliiiudinis in-

humilliinis rei minniiur ma^nitudo.

dicarel. S quiiur, qui odervrj megraiis.. Graiis p!ani% Vers. 7. A'oij erubescant in me, qui te exspectar>t,

qnaiido illiim persecuti sunl, qiicm propilium oplare ^ Domitte Dens viriutnm ; non revercan ur stiper me,qui
debnerunl, Gralis enim lunc odis:ie dicimur, quando requirunl ic, Deits Israel. Ecce versiis isie declaravit

qiiempiam sine aliquibus ofrensionibus exsecraniur; 3 membris dictum qnod siiperius ait. Precatur euim
siciit el in trige-imo quarto psalrno jam diclum esl :
J,'sus Chrisius, ne de se inso crubescant qiii rosur-
Ouoniam grntis abscGuderurA milii hiterilum luquei ^ui reclionem ejiis giorioSft dcsiilciio SiiJiUucbanl, quara
{Psa!. xxxiv, 7). ':ariia)ii)us oculis non poteranl intueri ; siciit ipse
Vers. 5. ConforMi ivnt inmci n;sf, qnl me per^e- D.nninus dixit : Mulii propheice ei jusii cupierunt
qumtnr iujusle; qiia^nonrnpni, tiinc exsohebam.Sii- vi !ere quce vos videlis, et audire qUx vos audilit
pcridS dixil : Super capiHos cupiiis multiplicatos ini- [Matth. xiu, M), Peiil ergo Infirmitas carnis, ne ali-
micos; et ne crcderes lanium eos niimerosos, ii< n ler evenial quam Spiriiiis sancius pradixerat per
eliam iioxios fiiisse. addidil, conforlati mut, qi/ando prii|ihetas. Cum eoim dicit : Domine Deus virtuium,
id quod conab-iRlur efficere, probanlur implossc. El o-lendit impossibile niliil esse omnipoleiiiix ip^ius.
Ml Jilos ininiico> sua cuipa cognosceres exciiaios, Nam qui virtutibus imperai, non esi quod non pro
adjecit, qui me persequuntnv injuste ; boc cst, quod sui volunlaie peificiat. El intcnde quemadniodnm ad
superius dixit, ijratis. Kevera iiijusiuiin fuii iil qui resurrecUonis mysierium transleralur. Dicil eiiiin :

vencral ad Judaicos populos salvandos , eos poUi>s C y^n me qui reqnirunt te, Deut h-
reverranlur supsr
invenissot idiiiiiicos. Subjunxit, qux non rapui, iunc rael; \de>t, non humanas insuliationes diutius de
eisohebain. Rapjtit Adam suasus a diabolo, quando mea dormitione suslineant, qui le requirere compro-
hoc quod il!i prKcepium inhibueral, prafisumpsit ai- baniur. El bene addiiiit, Deus Jsraet , ut qui diviiii-
lingere. El merilo niorle damnalus es', quia \ii;t> laiem ejus poteraiii intueri, non seducereniur infir-

dciegil coiitennnTo Prjccepiorera. Ctiristus aute mii.^nte carnali.

peccal» non rapuii, delicla nescivit, el lanien crn-

Vers- 8. Quoniam yropter (e iupportavi imprope-
ccm ,
quasi aliquod delictum perpetrasset , exccpit,
rium : operuil rectrent.a faciem meam. K<^dit ad per-
et solvit pro nobls quod pro se jcsic non periulii;
sonam suam per hos .sex veisus pene iisque ad finem
et ul no^itrse nioras cbirogiapbuin vacuarot, ipse, lo-
divlsioiiis, e;iuinerans diversa convicia quae pertulil
tius culpie persolvit tJebitarn quaiititaieni.
? Jud%is. Quod schema diciiur synaibroisinos, La-
Vers. 6. Deus, lu scis iniipieniiam msam, et deilcia
Une congrcg:Uio, obi inultas res ad invidiam facien-
niea a le non sunt abscondita. Venit ad secundum ca- unum cuinulum congnYanius.
dam in Stipportavit
pul, ubi jam loquitur |)ro paflemembrorum. Iiisipions
eiiiin bupraperium cum ci dietbatur a
, Jud>vis : /«
enini csse non potct ClirisiUv;, do quo .Jicit Aposlo- UeiMebutk ejicis dienwnia (Maiih. xii, 24); el alibi :

liis : Dei virl7item, el Dei sapieniiam {I Cor. i, U). Sed D ^,^^^ f^^^^^^ ^^^^^^ ^^ ^^,^,^^ ^,^^-^ publicanorum el \>cc
iinipieniiam hab re pro illis dicilnr, qui, sicul aii i.-
caiorum amicus (Idetn, xi, et alibi Noimc hic
19) ; :

lulus, comtnutati csse nosciuilur. De itisipieniibus c.\t fabri f.lius ()latih. xiii , 55)? ct his similia. Se-
cnim fadi sunt vcrc sapii nles, qiiia recl;i; lelij^ionis qiiiiur iilud q od solel ev nire in bono negotio lace-
gr;itiam posl usagna ciiinina percoperunl ; de vjuibus ra!is,quos taiito ampliiis con^ial ad tempns tn>les
idem dicii aposiolus : Qucc stulta sunl liujus mundi eilici, quanto in se cognoveiint itiiqua coiiHn;;!.
elecjit Deus, ut confuudal sapienles (Ibidon, i7). Vers. 9. Exlrnneus factus siim frairibus meis , H
Simili iuodo pro suo corpoie Capiii loquiiur Chiisius liospi"i 22S /''''* '"'"'«!> tneiv. Judif os hic npprlUt
dicens : Delicta mea a le non sunl ai/scoiidita. Cor- [riitrcs, qiii eraul ci sunguini;^ vicinitaic conjuiicti :

lum evl enim qtiia I)eo iiianifcsta siiiil Cdiicia qu;c qi-ibiis extya:ieus [uctus eti , qnaiido ei ciodere no-
^iTiiniis, oi nnbis pleruinquc igntiia soiil qn.v ciilpis luc-ruiit. Nam cum ipse c^sei de soinine .ibraham
i,iiiTipienlibiis perpolramus. Dc iiuuiana qiiippe igii.'.- seounduni carnem, illi malis oporibus abdicati, a
r^nlia dicUiii) Cct : Delicta quis inielligil (Psal. xviii, palriarcb.T3 sunl origine sesri'g.ui, sicut aii in Evaii-

i ;»)'/ Mci iio orgo ad illos rcfcronda suiii r/i/irri si.i gi-ii > :
6'! ^'!/ iiruh.r ctseii^, opera Aur.ihcc [iciistlit
/)SI F.XPOSinO IN PSAI.TERIUM. PSAL. LXVlll. 482
(J(io/i. VIII, 59). AJjccit, et hospes (Hiii mairis mcoc. A operui,6h\l, aiiimam meum, qinsi ;ilii|iio pnjlio Iri-
//ospi/m (iicimusqtiemlibci (lomutn nosiram aJ ten.- stilijc tiicumdcdi. Sequiiur, et ficium esi milii in
piisliabitaiKem, qui non iioinine coiisungtiinitali$,sc(l Sempcr boiii malis opprubrio siint, quia
opprobri-dm.
laiiijuam pere;;riiius excipilur. Matrem vero suaui minime eornm sceIori!<us acquiccunl, dum illis siii-
Syiia;;(;gaiiulicil,de qiiaoriuscsi.ddin inJudLca geuie diose deiraliiint, quibus iiura sociciaic jungunlur.
nasci dignalus esi. /''i/ios ergo mairis ipsos dieit, Tesiantur enim iiita opprobria, i)lapas, flagellt, con-
quos suporius dixit cl fratres. Sod isli filii, si fuisseiil spii'.», quoR Domiiius Salvaioc ab insana plebe per--
vcri, iion ut hospiiem !ial.uiss<^nl, sed ul frairem cba- pcs.^us ost.

rissiuiuin suscepisscni Dominum Ciiristum. Vers. 12. Ec posui Vt^stimprtuni meum cHicmm, et

Vers. 10. Quoniam zelus domvs luce comsdil mc,

faclus 6um iUis in parabo!am.Per 'ilicium Irislilia

et opprubria eiprobranlium tibi cecid^ruut super me.

signilicntDr ei lacrymx, quando Doniinus iiiimani

Ip-^a csl scntoniia quam evangolisur coinmemoraiil.

goiioris iiiibecilliiaic permoius, suscitatiinis Lazarum

Qiiapropicr nulliis ambigat huiic psalmum passioiiis

flevit. Nasquam ciiim lcgilur Doiniiuiin usum tui^>e
ciiicio. Faclus esl quoijiie Judoeis in parabolam,
dominicT prxdicere veritalcm, quatid(j ci incarootus
quando por similiin.Jines quasdam carnalem popuiiiin
Dii Filiiis ipsa verba locuuis est. Comcdebal eiiim
eum 1/
se/ui i/odiMs
T\ „ I eII
Dci.quaiido uuiiculofacto cailiedras
^
B
\ r .
docere videbatur, sicut in Evancelio lecilur
bv.iiu n.j,nui : Dixil
i/i*.»

Doininus parabolam ad lurliam {Malth. xiii, 54); et

vendcniium coiumbas, et nummularioruin raensas
cvertit (Joan.
in alio psalmo : Aperiam in paraboHs os mcum {Psat,
ii, 15), doccns ;iliud esse lempluin
Lv.vn, 2). rar.iboia csl enim nritura discrepanii nn
sancium, a'iud negoiialionis officium. Scd isujm
Tcrum siibaliqita siniilituJinefacla com})araiio: more
ze'iim qiiid fuerit consecuiuin patenler adjungitur,
providenliae siisR , ul qui coelesiia capere non poie-
et opprobria cxprohrantium tibi ce.ciderunt super tiie.
rant, per lerrenas simililudines audila percipere po-
Nani postqoam indigni .^alutaribus monitis increpa-
luissent,
baiitiir, opprobria s;:pra ouni quasi coiiferta lela nii-

senint, ul pro admoniiionibus sanciis vicjssiiudinem

Vers. 13. Adversum me exercebanlnr [ed. , loque-
bantur\ qui sedebanl in porta; el in me psallebant qui
rcdJerenl jurgiorum, Dicebant enim : Nonnr hic etl
htbebaid linum. In portis sedent qui convenlibus ho-
filius Maria; el Joseph {Luc. iv, 2-2). El iii alio bico :

Uune aulem n.jcinius undc {Joan.

miiium sedula curiositate raiscentur. Nam sicut porta
sit ix, 29); et hi.s
cumium ac rcdeunliiira lurbas cxcipil, ita diversa
siniilJa qiinf insana Judycorum lurba loqucbatur. Sed
\ri\ia, vei plalca; populorum nuraerosiiate complen-
quod dicit, exprobraniinm tibi, quaTenduni est quare
tur. Porta quippe dicia est quod iiide portentur om-
dicat Pairi exprobr tum, dum nuu legamus a Judccis
iiia. Dicil fiiiim passioncm suam gonlis Judaicae fuisse
teinpore pas^ionis Domini Cbristi tale aiiquid per- r«
labiilam, ut tiuilus exoipcrelurqni a tali coilocuiione
peirntumTSed cxprobraium esi Pairi abeis, sicui
redderetiir alienus. Testis esi liujus caiisiB ille locus
in septuagesimo septiino psalmo diciurus e.sl : Ei
mal.e loculi sunt de
Evangclii ubi Cleopbas a Domino nectlam reveiato
Deo, el dxerunt : ISuuquid pote-
in-crri galus est, ei iile respondit Tu solus peregri-
:
rit Deus parare meniam in deserto {Psal. Lxivn, 19)?
ttus es in Jerusalem, et non cognovisti quce facta sunt
Vel (lur.ndo insani de forniato vituio dicoMnl : Ui
in en in dieius his {Lvc. xxiv, 18) ? Ouiiies enim cives
suni dii tui, Israel, qui te eduxerunt de terra JEtjypti
e:>.mdeni fabulam liabiii^se monstraniur, quaiido pe-
(Exot;/, xxxii, 5). Undcnunc rec:eCliristu Dominusdi-
rcgrinus diciuir, qni biijus cau^.-e piitabatur ignarus.
cit c^cic jiiesupra ^topprobria, qiii« Deo Palri anlerio-
De opprobriis ac conviciis Judseorum baclenus osi
ribus temporibus exprobrabant, ui ex consuetudine
loculus ; nunc, quanlinn milii videtur, de lidelibus
mag s impia ,
quara Loc noviier aliquid pulares ef-
dicit . Rt in me psallebanl qui bibebant vinum. in
feclum. Seqiiitur, ceciderunl super mc, ut efrectum
Deum psailiiot qui actione probabili diriguntur, et
mortis ostenderei, quem crucis dignatione suscepii.
operibus reddunt qiia' nionitis coDlesiia niandata sus-
Tuncenim cadunt siiper nos rnal.i, quando ea viiare
cipiunt. Nam iii boc de lidelibus debere- iiiioiligere
non possumus. mus, ait Qui bihebant vinum. Vj«h/>j non ebrietalis.
:

Vers. 11. Kt operui in jejunio animam mcam , el *^ sed illud spiriliiale de quo legilur : Poculum tuutn
factumest in opprobrium milii. Jejunium dicimus, quo- ini?6rians quam pra^clarum esl Psal. xxii, 5) Ipsi
{ !

lies a riliis carualibus abstinomus nec esuriem no- enim vsallebant, qui p(;r inlelli^f^iitiam supernam sa-
siramali.jua comeslionc saiiamiis. Ad quam similitu- lutari nci laie ()oi:ibaiiliir. Alii lioc Jodaeis pcifidis
dinom jijiinasse se dicil Domiiius Cbri.qus, quia applicani, qiii, quasi imjileia cogiiatione siia, de nece
iKiininiim fnlem quam valde e uriebat, minime pote- Di-mini temulcnlissime garriebant.
rai invenire, sicut et in trigosimo quarto ps,i!nio Vers. 14. Eqo lero orationem meam ad te, Domine :

dicluin esi : b'qo aulem, cum ntilii molesti essnnt, in- temptis beneplaciii, Dtus, in mullituJnte misericordix
duebam nie cilii.io, et liuniiliabam in jejnnio uniinom tua:. Vo.iil ad teiiiuiii caput, ubi contra maledicia
menm {Ptal. ixxiv, 15). Eodeiii nioilo el silire se Judx-orum orationis suai exposuil sanctilaiem coele-
dixit, quaiido ad S •miritinam vcnil, el ;iquaiii po- stis Doctor, iu>inua:!S jurgiis bominum non inflara-
liit, diceiis : Silio, dn mihibibi.re {Joan. iv, 8); id e-l, iiiaiis rixis, scd i
iis onitionibus obviandiini. Vidtianius
ut (idem ab ea quani quareb-ii agnosceret. Sed qiiia iiunc quid sid ^m;iH» bemplaciii. Illud t mpus csl bc-
jojiihiuin islud ab iui;;iana iudevotionc traliebutur, ncplaciti quaudo incarnaiionis
, suaj bcnelicio peri-
485 M. AUUr;MI ( ;\-si()Dor;i ^
cliiaiilcm muriduxn ab iinmincnli libcravii cxiiio. Iloc A {Prov. xviii, .>). ricpetii iierum cumdem sensuoi
tempus esi heneitlaciti, de qtio el Aposlolus ail : Ecce :t!iis verbia quam super.us dixerai : ^eque urqeal ««.
nunc lempus acccpiahile, ecce nune diet talniis {IH.or. p. r me putcut Oi suuin. Puicus eiiim e^l icirae aliiiis

VI, 1). Tempiis qijiiti vicit oinnia 8.i-(:(iia ; lempus cxcavaia profunditas, in qneni pcr allegoriain verc
quod inundiim reparavii labenlcm; leinpiis qiiod iiiciiliiiit peccatoros, qii:iiiilo sc a viiiosa AoiuMiai«
xternitfttein contulit et salutrm. Sed Iioc leiuptis nim abslrabunt; urgeiiine siipcr eos os suum conclu»
quomodo provenerit dccenter exponii ; ait euiin : diMC, cum usqiie ad mortis sikij lemfius in pessiuia
In mullitidine misciicordice luce. Naiii si muUiludo mt- vuliinlale pcrbioiuut. lloc ergo totum a se effici pctit

sericordiiC uoii fuisset, nequaquam rcdimi poteramiis aiienum, quoniam peccati contagia non iKibcbut; nl

229 obnnKii. Noii enim parva misericordia fiiil, nicmbia sua cogno.scorent qu'iil s pericui s subjacc-

qti.e lam iii^entia (lecc-ata superavit. Muliitudo qiii- rcNt, nisi climcniissiuii Doinini rnuiieie res,>irareiit.
dem fuil dclicii; sed mullo numerosior misericMrdia Uusc figura dic tnr mctabolc, id cst iteralio, quando
ilia qux vicil; siciit el in qiiinqu&gesimo psalino di' uiia rcs repelilur siib varietaie verborinii. L^-giinr
clum est : Et secuHdum muliitudincm misericordiurum eliam futeus in malo, ut isi libro Geocseos : ViMit
tuarum, deleiniquilaiem meam (Ptal. L, 2), autem sUvestris habebal puleos multos bituminis {(jen,

Vers. 13. Exandi nie in veritatc saluiii

memora;o lempore iniserkordiae, quo passione saa
tuae. Corii- B xiv, iO);
Suiit eiiam el in
in istos siicrilegi

bonam parlcm mcmora;i,

profanique mitluntur.
qui Scii- t
saliil(>m mundo praesiitil, cons* qiiens fuit ut el re- piuras divinas rcposiias in altissima pruftindiiate ti-

surrcciionein sibi evcnire precaretur, qnam m vc. i- gnificant, quales fuei iint pairiarcliae, Abraliaui, Isaar,

lalc pidlicitus fue at por propheJas. Precatnr ergo et Jacob, v.;l ille de quo Mojses iu eremo H.braeuw
Palrcm non tiatnra deii^iis, qua ci semper .Tqnalis populum Domini jussione satiavit. Sic utrisque |.u-
esi, sed inlirmiias assampti hoininis, iii qua minor teis unuin quiJem nomen, sed causa diversa esl : ilti

est Patre. cnim ia larlarum diriguat, isti ad ccelorum rc,;iia

Vers. IG. Eripe me de luto, nt non inhxream; li- transmitiuut.
bera me ex odicydibus me, et de profundo aquarum. Vcrs. 18. Exaudi me, Domine, qiioniam benignaett
Per assumpiaj carnis inrirmilatem, in qua miseria misoricordia tua ; secundum mtiUitudinem miterulio-
j.iceat geniis huraanum, poienter exponiiur. Dnee- num [ed., miscricordiarum] luarum respice in me. Pe-

mur eaim ul in iisilem verbis et nos Deum rcgemiis, riculis human£ fragilitaiis (ut oportebat) evjiosilis,

quibus c»pui nostrum exorasse cognoscimris. Hnc voce meuibroruiQ ad illam saluiarem reveriiiur de-
planc .subtiliter perscrutaiidum esi, quare se siipc- prccationem; dicit enim : Excudi me, Domine, cau-
rius iniixnm limo dixerit , et hic ne in ipso hxrcre ^ s:nnque quarc exaudiaiur adjungit: non quia inere-
possit exorat. In.Qxiis atique limo fnii, quoniam sus- lur humanitas, sed quia misericordia Domini esl be-
ceplx c^riiis infirmilate tcnebatur, iindc eiiam mor- ni^jna, semperque ad benef.iciendtim paraia; cmi
tem crncis accepit. Hic auiem competcntcr exposcit (amen pie peiitur, el ci purissime supplicaiur. Et
ul anima fjus a dcsideriis luteis, id est liiijus mundi ut ipsam benigniiaiein pius docior eiponcret, adje>
cupiditaiibufi redditur aliena. Qiiod bene snscipiiur cit, secundum muliitudine.n miserationum luarutn re-

a parle mcmbrorum, quia iile tuto inhcerere non po- spce in me. Ad ipsam seinper redil, quam debilibu«
leral, qui peccali maciilam non habebat. Libera me scil paironam, cui omiiia pcccata coduul, (^u.nnvts
ex odTCiitibn^ me. Istud ad Jndaicum populum mnw' numerosisjima comprobeuiur. El intuere quod ubi
fesium est pcilinore, quia rcsorgente Chrislo eonim pietas posiulamr, semper hoino r.spici diciiur; iub
odia Iniilrala cvaiiuerwnf. Nam qiiod dicil : De prc- si peccata respiciat , nos siue dubiiatione con-
(midi) oqunrnm, ad popiihim ip^uni non cst diibiiim dcmnat.
perl nirre, qui ct profiui !us crnt m:tlignitate consilii, Vers. 10. ^'e avertas facian luam a puero tuo ; qna-
et srditioiiihiis tiirbulcntiis. niam iribubr velociter exaudi me. Suscepti bo'iiiuis

Vers. 17, ISon me dcmergat tcmpeslas aqua.', neque foiiiia scrvalur; nam sicut i:i se respici oravit. iia

absorb'al me profundum, neque urqeat snper me pa- D nuiic ne avertat faciem suam a puero suo deprecatur.
teun os suum. Simiii modo et isle versus poniliir, Puer cnrm frcqnenttr Icgrtur Dominiis Chiistus ali

queinadmodum el ille wi|)erior. Dicii enim in se- innoceniiK puritate, cui siii)()lex a-tas hoc benefi-
cundo vorsu p^^almi : Veni in aUitudinem maris, et ciiim largitiir, ut vitia niuiidi maliiiamque non dili-

tempeitas demersit me; ei hic ro;^»t rvc di^merg.ilirr a gal; sicul ipse tesiatus est : Talium estcn mregnum
flucubus, id cst a s.rculi i«iius temi>esl le Sipvissiina, cftlonm {Maiih. mx, li). Lcgitur enim puer, secun-
qii:c in modum maris animas oliruil, q>iando oas vi- (Inin illud : Ecce puer metis quem eleiji, diUrius meitt
li« pravit:iiis iovolveril. Deniquc per toliim trarta- in quoc^mplacuii aiiiinw niea:{hai. xi.ii, l); Cl alild:

tuin Iroc deccnlcr insiQual; ait eii iii : Neqne absor- [^er natus est notis, et filius datus est nobis (/</rm,
beiil nie profnnduv.i. Piofuiidum Hliquc leccitoriitn IX, 6). Justc ergo remedium velodtcr pctii, qui se
€vi, q'»od vorac lale qiiadam dcgiiilit animas iinpio- pcsiium in iribulatione cognoscit. Toiis eiiim virl-
r im. iit, ad (ximi ludiocin redire iicqiieaiu, qui de l)>is s.iltis posciinr. rnm tcm,H)re ncccssitais oolalur.
act"t:m siiDriim iiiiiiwiiatc desj-crail ; sicui l.'gliur : Vcr^. -0. \n'.eniic aniincc mciT, et Hbcrn eani : prc-
l'eca>.or cum venciil in profwaium vndnrum, .«j/kt?)/; plcr in micos mcos eiipc me. Inlcndc, dicil, animtr
*'; FXrOSITIO IN rSALIEU.UM. PSAl.. LXVllI. m
me-v, II! rcvern coui|)i>s lial lilieralionis, iinii eaiii A loii, justc dii-il iion su invenisse qni ejiis aiiimum
Diviiiila*> propiiifita rospexerit. Scqiiitiir qiioqnc coiiMilareiur.

caoN:! qinre di-beai intcndi; scilicet, ^nopter inimi' Vers. 23. E( dederunt in escam mcam fel^ et in siti

e»$ meos eripe nie, Prop'er irtimicos enini rolerrimnm vica potavcrunt me acelo. Isie versus esi qiii consuiii»

p«icbai resurrcfiioiiis nuxilium . ut qui conicinpse- iinvil vcner.'inil.im l)omini passionem ; Matthirns eninri

ranl cruciflxam, lerlio tlie rc-iir?;('iiii cnHlere ilc- ii'(irt {Cap. xxvii, 5i), ciim DoniinMS dixisset, Si-
1,'Ui scnl ;
qnatemis \x\ liencfn io lihcr.ili, a pcrpeiua tio, (ililaluni illi !ol (iiin accio piiriiiixltnn; nl rove;a
ilaimialione rcddcreiilur cxcepli. facia JiiJ.coruin aininliido polionis ipsius clausieri-

Vcrs. 21. T« enim scis impropeiium mcunt, confu- tas inilicarci. Illo (-niin dixit, Silio, quia fidem in

sioiiim el verccHndiiim vieam ; in cnsptcln iiio sunt ipsis dcsidcrai.iin non poieral invcnire. Isli obiule-
oinnt'5 tribuUtnles me. Iniproperium, confusionem il riiiil ainarissiino? niorcs suos, qui nulla compun-
verecuniliain pro hiiin.ino j^ciicre sic susccpil noiiii- ciioiic cnnvcrbi ssiiit.

nus S.-ilvaior, nl in«)riein. Noii enjin ista pro stio Vcrs. 24. Fial mcnsa eorum cornm ipsis in laqueum^

re<iu su^liiiuit, scd oninia tixc innocens pertulit, iil ci in relrihwionrtn, cl in scandalum. Poslqtnm in
nos lioiiiis Mai;istcr in t.ilibtis rebus posiios cxemplo oraiioiio siia riiiiiram c\posiiit passionem, veniens

sii.c pnlicnii.-c iniseralns inslruerct. liuproperiuin g a'l (|ii;irluin inodnni non nialediccndi volo, sod qiiod
qiiippe pcrliilil, qnando dicebanl Jiidaei : Blafphemn- cral cincrsnruin pradiccns, per tniam divisionem
rit, quid ailhuc eijemus teitibus Olmih. xxvi, G.'i)? Jiida;is digna faciis prominliat esse venlura. ilensa
Cvnfnsion inyVmn plcl.s insana Judii-orum clamarct: Domini esi uiriusqtic legis iniellectualis cpulatio, iii

Alios talvos fecil, seipsnm salvum f^cere non potcsl qtia convivariim more pascuniur, (|ni dclicias Do-
(Jilem, XXVII, 42). Verecundiam, qtiando 230 ^'^' mini aviiliiale mciilis esuriiinl, el s.mcii Spiritus sa-

pis (ligeliisque «aedebatur, cl Poutio Pilalo imma- Itiberriinaeiirieialc complcntiir. Ipsamensa eslqtiain
cul.iius Agni»8 ta iquain rcus Iraditiis Cbl. Sequitur, aposiolornm corona praccingeus, dapcs coelesiis mu-
inconspcctu luo sunt omnes qui iribulanl me; scilicct ncris alisinnclial. Mensa eiiim el iii bono ct iii ninlo

qiii talia (ariebant, anic conspcclum Divinlaiis crant poniiiir, sicul dicil Aposlolus : A'on potesiis menstP.
jam po>iii, quainvis ad icmpus judicii adliuc iion vi- Doiiiini participes essc et mensa; ditmoniormn (i Cor,
d reiilur adJucli. Iloc ad invidiam perlinei exciian- X, 2t). Illam ergo sanciam liabucrunl Jiid.xi, quanJo
d ini, tit nefariiHH scelus pra>sente Majeslate com- mandala Domini sub inlcgrilale cnlneruiil. Post-

iniiiereni. quain vero a fiJe jejunare coepcrnnt, mensa eorum

Vers. 22. Improperium exspectavil coy meum, ct c. ram ipsis genlibns iradita est, nt gravius dolerot
miteriinn ; et sustinui tfui simut contrisUtretur, el non C ^V^^^ vidcnlibus adempia felicilas , sicui eos iii

fttil ; el consolantein me, et non inveni. Improperium Kvangdio D 'inintis iiicrcpal, diceiis : Anlereiur a

el misir am exspictavit cor ejiis, qiiando iriiquilalcs vo''is rc.jnum Dei, et dabilur genti facienli frucium cjns

JtiJaMirum, et ditcrsa que passus est, pro sua vo- {Matth. 1X1, 43). Sed ne (]uem inoveai quod dicif,

Itniia e sHsiinnit, el consideialione liumani periculi mensa eorum, qivie retera Doinini esse eognosciiur,
passioncni sti.im beiiignns excepit, s cut in Evange- siiniliter ipse Domliilis in Evangclio di<ii :' In lege
lio lcgiiur : Desiderio debideruvi hoc pascha mandn- Vistra scripium cd {.loan. vin, 17); non qnia Jiida-o-
eare vobiscum (Luc, xxii, 15). Aliler cnim illa rriK i- min eral, scd qnia ip>is coiislil fuisse prolaiam. Sc-
fixio provenire noii polnii, ni'-i i'liiis dcsidi rinm qiiiliir, in laqucum, S( ilicel ul de liilcra, in qiia Ju-

fnissel ; contra cnjns dcsiJcrinm v.JnntalPmqiie d.Ti alins asirii gi-rc conabaiitnr, ipsi in eam potins

Jud.ionim rnsaoia minime prccvalerc potiiisscl. Sc- cnJt-reiil olJigati. AdJiiiim cst, cl in rctrilnttionem,

quitnr, et sutlinui qni si.nul contrisiaretur, ct non fnit. qiiia snlitr.icia il:a inensa el. gcirtibMs Iradila rn»!o-

Si passioncm D.tmini (pircras, el discipnlos cjirs con- rom retribttiio fnit; qiiippc qu.nido in ca cptilari no-
tristaios invenies quando Iraditus csi rilato, et ninl- Icntes, ab caTnciilo viJcninr cxcluJi. Adjicitur, et

tos alios lidclium qiianJo duccbahir ad crHcem. 'Scd in scandalum. quia dciercnlos pacis anclor^rm, ipsi

hic non islun contristitionem (iJermni Jcliemuv ac- D silJ ei rixas ei prava stnJia conr itavcrunt. Vindicla
cipeie, qiiando illi eam modis omnibiis habnermit, gravis, uUio vebcmcns, hmnniii genciis refcctonein
pro qua !'eirus audivit Redi retro, Salams {Marc.
: jcjiinis faiirilMis amisisse.

tiii, 53) : sed hic magis persecMlonim iiistitiam de- Vcrs. ^.'i. Ohscurentur oculi eornm ne videanl ; et

bemu'i adveriCie, qnaui inJevoi.-e niciiles comordi- dorsum illnrum semper incurvu. Consial linnc pa>
ter respiicruiit, qiiando li-li scclns srinm videlianinr narn atrocium fiiis^c JuJconim, nl obsciiratis ccuHs
implere; pro (prtbus eliam Dominns in P.issionc po- Solom veri«.siinuin Jion viderent. Nain qui intPnJerc
silus cxorabat dice is : Pater, ignosce illis, quia ne- nol.icnin!, ipsa illis optatur p«?Ma, ne videant. A 'jc-

sciunl quid faciunt {Luc. xxm, 31). In illorum cniiii I il, el dorsun itlorum semper inciin^a. Hoc illis cve-
irislilia soriiiin non babnil, quos sceliis pcrai,'('rc iiit qui niinio dclicionm pon.lero prcgravati, ccrvi-
obslinala iitoiilc ccnicbat. Adjexit, et consnUnUeni cem siiam in icrrain cirrnuli scinper incurvant ; nec
me, ct non inveiii. Doctorcs sancios ille po|iiiIiiv cori- c.s ad roclom rcspicier.di posoibiliias Jaliir, qni ^•i,:-

solaiur, iii qiio prjpdicalionum vcrba proliciuni. Sid vali STinl oneic pecoatoruni. Dotf^um eniin Jictiini

quia Judx-oruin perliiiacia rcsislcbal Doinino S.iha- est, quasi discMiJciis deor-tiin. Main qooJ dixi!,
 .

487
sempcry signincat impios, qui nulla
M. mxEiM
sn\shcuoi\c
cAssionoru
jS, Pfiaraomi {Exou. x,
.

20); noiMiuia rern nnlam D

tk
I
conversi sunt. miims apposuil, se I quia licri permisil, qinxl salu

Ycrs. 26. EHunile iupcr eoB iram tnam, ci i7uti,jna- niultorum expedire jiidicavit. Addiuir pocua pec

tio irif l'.f.a' opyrekendnt eos. Curv. diciiur, Ejjnnde, caii, ne intrent in justitiam Domini, id esi ne pariK

magniludlo ir;c significaliir, qu.x in morem fliimiiiis pes Clirinto fiani iii illo re{;no jusiiiiK. llli eniio

copiosa dcsceniJil. !loc ctiam designai, super eos , ul jiiitiliam. Iioc csl a'I rpgfiuoi Domini p rveniunl q

non lantum o po.ssit contiugere, sed ciiam pniho-

l-.
liic cam sereno nientis luminc coiitueniur. Qiiod p<-

turobruere. F.Oiriltur, el iiidignutio irce tuoe. Indujna- (idis accidere non poiest, qui cordis obstinaiio

tio esl iriT, q<i-jn io viiidicia velicmens in pcccauiris c.-ccali suift. Vel sic, Appone iniqutatem super m
ci illiidconseqiiilur quod timctur. Ail- quiiatem ipsorum, qiioniam occidcrunt propiielas
necc consurgit.
jecil, apprelietidal eos, q'.asi damnatos et terriios q«i- DcmiiHiin Mcciivoninl.

busdam manibii.^-^appi'*''!'*'''"^''^; "l "<^^' liccat effugcrc, Vcrs. 50. Delemtur de libro vivenlium, el cum jt

quod daiur pro sceieribus 'j.uslinere. s!is non scribuntur. Verba lalia per tropicam loculi'

Vers. 2". Fiut habilulio eorum deserla, et intaber- nem de Deo dici freqMCnli leclione noiissirnum e'

ttaculis eoriim non si! qui r.ihabiiet. lloc uirum^jue Ju- Nam detcre, cl scr.bcre, cl librum liabere dylum .

dx'is contigisse maiiircslum esi, cuui civiliis illa Jc- B boniini caiisa niemori;c ,
ut qiiod menlis infinuild

rusalem frequcnii captiviiaie delela est. Facium (;^!. rciinere non poi.orat, iidjuinenlo scripturx, ci:m r.

eniin ul et domus privata; fier -'l deseilce, ei lober- posceret, poluisset agnoscere. Sic eniaa et Moy-'

nacula, id est Domini lcmp!um, vel Rcgis palali :m dicil ad Dominum : Si huic populo non parcis, J

siite culiore remunerent. Et nota quod In domibiis me de iihro viventium {Exod. xxxii, 52). Sed liber is;

privalis habilationem poiuit, in Domini templum in- Domini noiitia est inviolabilis firmaqne senlen'

habiiationem. Ibi enim babitamus rfiansiT.e corpo l)icilur ergo de Jud<£is : Deleantur de iibro viventiur.

rea ; bic auiern inhabilamus, ubi frequentamns devo- non quia scripli crant, sed quia scriptos se es»e jt

t;e nieniis aflectu. dicabant. Ibi enim quod scribltur deleri non poic-

Vers. 28. Quoniam qticm tu percussisli, pefsccuti quit lotum in pracdesiinalione solidatum Q!>1;

$unt : et super dolorem mdnerum meorum addidervrtt. nullus evenius mutare poterit quod illa providoni

Inier infidelium jusiissimas pcenas caasa ponitur do- superna decrevit. Sequilur, el > nni jusiis non scribai

ininicae passionis, quia percussum persecmi suni, tur. Idenrj ipse locutionis esl modus, ut scribcre dic

sibique iradiium dcieslabili feritate necaverunl, Deum, quod esi in illa judicaiione raciiirus , sicui

sicul ipse dixit : Non haberes in me polestatem, nisi Evangelio dicit : Sed polius in hoc gaudefe, quia n.

tibidala csset desuper {Joan. xix, 11). Legitur 231 C niina vestra scripta sunl in coelis {Luc. x, 20j. Il(

eliam : Qui proprio Eilio uon pepercily sed pro nobis enim accidere ncgal eis qui non sunt, sicui liin!'

omnibus tradidil illum {liom. viii, 32). Scriplum est aif, piis s;ilisfaclionibus immulali.

quoque absohuius, (juia Dcos frequcnier pc-v-".i^ ."-J Vers. 31. Pauper et dotens ego sum, et salus fms

ut est illud Donleronomii Ego ocridam et salu^ tua] vultus lui, Deus, suscepil me. Poslqnam J
salulem ,
:

vivere faciam, percutiam cl ego sanabo {Deut. xxxii, d.xis qn.c fuer.inl emersura proplieiiae praedicaii

Dominus Jesus competenler opiavit, venii iid qiiiiiiam partem.

59). Quaproptcr percussum se dicit
i

uiuliis modis expOiiit a dispensatione incarnaii.'

Cbristus a dispeu^aiione qua possiis esl. Sed hinc Jit-
quod oportuit sui proposiii sanciilatem. Dicii eniin Paup.r
dx'i detesiabiles cxsiiicruni, quoniam
:

mundo pcr ipsos crudeli volo probaiur dolens ego snm. Panper, sicut dicil Apostolus : C
pro fieri,

super dotorcm vulncrim meo- pro nobis panper {uctus est, cum esset dives, ut ii
implelum. Sequiiur, et

dicia est et isla sen- inopin nos divites cssemus {II Cor. viii, 9). DoU.
rum addidcrunt. Eodem modo
quia, sicul Isaias dicil Infirmitates nostras ipse
Dclor erat vulnerum pi^ Domino, cur non de
; p».
l.^niia.
saliabat. Ad- pro omnibus dduit {Isai. Liii, 4). El qia
iufidcli populo sitim suam esuriemque
tavit, et

diderunl Jud.ci gloriosam quidein Domino, scd sibi dicit Ego sum, cum miilii paupcrej sint dole
:
te

pcrniciosissiiiiam passlonem , ut illi deicstabile in- D Sed ideo sibi banc proprietaiem deputavii, qi

ferreni exiiium, qui veneral pro saluie cunctorum. nemoalter hunc dolorcm pro toiius mundi culpa
Veis. 29. Afpone iniquiiatcn siipcr miqiulat.m tinut. Sed lioc per figuram dicitur meliiasmon

non inlrent in tuam jtistiliam. Imquitas est nie.liocrilalem, quaudo reni magnain huinui.
ipsorum el

prima luit Judaiciie na ionis, ul proi)hi'l;is :id se mis- volo dejicimus; quMi personx Domini Chrijti i'

quenter aplatur. Sequitur, satus vulius tui, l>

sosexstingiiereiit. Appos ta esl auiem ini^uitas «M;jer
et

Dominum fuscepit me. Suscepit utiquc bumanitalem omi.

htiquiiaiem ipsorum, qiando ipsum qiidque
malucrunl; lens Veibum, qiiando niundum Dco reconci'
iioslrum Jesum Clnislum cruciili^ere
Evang(;lio colonori-m cl vineu^ parabola dign;ilus esl. S(ilus vultus lui, fo.nia uni^cnili h
quod in
vincom, sepe circum- Kqualis csl Patri; ini.c salniaris rec:e dicil
dicia le-taiur : Quidam liabuit ct in qiia
Suti-epii i,
{!Halth. xxi, 53), usq-ie ad lccum ubi ail : per qnam fidelibus medicini conferiur.
dedil eam
eslra viiieam occiderunt. Sic enim diciiur a parle qua minor esi Pairo, ut collocaiu^l
Ei ejicieiiles eum
.ipponciiiiquitatem, pcr iropicam locutionem, dcxicram cjus, el pauperiaiem deponeret cl >'.

riicilur,

quemadniodum lecium esl : Induravil Dominns cor rem.

tr,o rxpos:tio 1N PSALTEUILM. PSAL. LXVIII. -«50

Yers, 32. Lauilabo nomen Dei cum cantlce, ct \ enim lihenl a luiticis carnalibus, qiios $uis regulis

niaguijicabo eum in laude. !! c bcne poUsl iiiltlligi connexos 3;;n(»vcrit.

sl> liis qiii commulali stint, id esl apanc nieinliro- Vcrs. 5(J. Lnudent eum raili el lerra, mare fl omnia
ruin. Laud. l eiiiui iii Ecclosia nomen Doniini cnpnl ,jHtr in eit sunt. |).»inr magnarnin reriim brcvis el

liostriJin cum canlico, qu.imlo liyinnica cxsuUalioiic nhsoliiia sonttMitia, nl in coeli commemonlionc on»-

lil adunaliu niagna liiieliuni. Ipse cniiii in nobih ct iiia eiim di bisiiit laiiilarc cnrlosti:!, lcrr.T qiioqiie l r-

lauJai el magnidca», iiiiod uos veiaciler landare rcstria, m.iris imiversa irtlanlia. F.( nl lii^ol pcrfcc »

cognosciX. Na:n si iiobis e.Mirienlil>iis esiiril, si nolns (oiicliis 0, dirtUMie-l, ci omnin qncp in es tnnt. Sic ad

sitientibus silit, quomadmodum ei iiobis laudaiiiibus IVimiiii iauilcs iiivitainr qnid |iiiJ rrcatnrarum cssc

[)on \pse coli«udar? cogn-isi iliir; .-ic cl Apostolus complci titur dicens :

55 Ei placebil Deo super vitulum noiellum,

IjI m nomine Jciu omne genu /lectalur fsc/osMnHi,
Veis.
/CJrcitriKin el infernorum, ct omn s lii.gun confilcatur
:ornua proHuc^^niem ct ungulas. Ilic psalmodiye vir-
quia Dominus .lesus Chris us iu glurin est Dvi Patris
lus exponiliir : tj-.-ia multo acccpiior cst latis piiro
iPliilip. 11, iO).
wrJe fusa Deo, quam poiesl peciidum p'acere macia-
Vers. 7)7. Quon am Deus snlvam faciel Si««, el
lio. Isle iniin pnoris oblalioiiis mos fiiil, iii ^iro pec-
caiis
a- -.
ofletreinr noeeliHS
II . I . c-,...:(:n.i ri
vfulus. Sii:nincabat /v„:m
cnim H
r>
(idilicabuntnr
/
civitiites .tndcc:» el inhabitabnnt ibi,» et

liareditwc acqiiirent eam. Qualc opiis sit Domiiii iii

hic viciima innoccntis ac iiovje viiae miincra secu-
Ecclcsi.t .su.T constnictinnc, cx laiidiini i|)Samm
liira, qiiae defeosioiiem liaberei in cornibus, je.luin
niagiiliidine poieitter advcrtitur, qnando cfle'uin,
vero munimeii in ungiilis, pcr qiias sxculi islius as-
Prodn- terra, m;ire, cl omnia qiian in cis siint, iaiidare D<»-
pera conversatione saiiciissima calcaremiis.
minuin conimon iiliir, qiiia talvain [aciel Sion, iiii.t.
cenlem, quod ait, cornua, illiid significat, quia Chri-
Iic muliis pcisectUionibus, iiiuiiis f.itigatur angustiit:.
slianoriim popirus (>€r dies singu'os virtutc Domini
SioH enitn Jcrosolyniiiano tcmplo cob:eret, parvus
6cini>cr aii^eiiir.
omnino colliculus, scd nominis qnalitate grande>
Vers. 3i. Videant panpercs et lcelentur quwritc
; sccns ; sigiiificat cnim >p^ciilatior.cm, qiia sola revpi-
Deum, et vivel umma veslra. Postquain dixit plns esse cilur Dous, in qua dlrigunliir corda fideliuin, cl oin-
s.icrilicia landis qiiam pecuduni immiihUiones, con- nium crcaturarum rolionabilium nna feliciias, si Doroi-
vcrtitur ad pauperes , commoncns ut delieant tcelari,
num coi.icmpleniur auctorem. /Edificaia: suni enitn
qnando jain non iii sotis faciiltatibns oblalio posiia Judw, qiiando Ecclesia caiholica pcr
civititcs hiinii»
esi, seJ in meniis affeclii, ubi cl pauper poiesi esse lilatcm piam lolo orbe dilfiisa cst, Non enim inxdi-
diiissiiniis. Nolite ergo, diviies, gloriari, qiii po-esfs p,^ii^ parietum gaudct Dominos, qui sunt uliqnc ve-
habere vitulos cornua p r.ducentcs et uiigulas qnia ,
^ ^^^^^^^^ periiiiri ; sed fidelitim dcvotione. hocest lapi-
Deus ista respnii, el mundissimiiiTi cor rciuirii, dibus vivi^, unde Jerusalem fuiura construitur. Ei
HtioJ illi magis habent qui diviiins vcstras obnoxia
hcnc dictum est, civiiates Judoe, id csl Domini Salva-
niente non quarunl. Sequiiur, qua: ite Deum, el vivel
toris, qui ex origine JudiV carnis prop.ig.iiionc de-
unimavettra. Panperes monei ut escam menti-, quje-
sccndit; sicul de ipso lcgiiur : Yicii Leo de tribu Juda
rant, iion oorp tjs, el illum pancm desiderent iiiige-
{Apoc. v, 5). Sed iie lantnm civitates, iion ctlain I a-
lorum, undc potius anima sagioelur. Respiciamns
bitaliones futiiras advcrtcrcs, dicit, ei inlvibi.abnHt
quod dicil, rivcl auima vcslra, diim ct pecoaorum
ibi ; qiiixi est propi ie fidelium inhabitarc^ nbi con-
vivai aiiima. Sed illud proprie vivcre dicimiis, qiiod
slaiiicr mentis piiritatc ver.saiitur. Ilanc auicm Ec-
in bea iiudinis jncuiidilate consistit. lllud aiUem li-
clesiani hic h.ibii.ant Chrisliani. Hareditale vero ac-
cet vivat, 232 1"^''' jostc putamiis, quod pcipctua
quirent eam, quando ad Jcrusalem illain xtcrnain
(ristilia cl grasi^simis doloribus < nera ur.
Doinini mi^eralione pervenerint. Umredilas enini
Vers. 35. Quoniam exaudivtt pauperes Dominus, ipsa est qnac, sicol jam dicium csi, noii morte, sed
el tinclot shos non tprevit. Exaudiri quidem pnuperes testatore in actornuin vivcnle pra'.stabit»r.

gralanter auiJimus; sed qui siiU isli pauperes dili- ty Vers 58. Et scmcn seivorim ejus possidebit enm.
geiitiiis inquiramus. Paujjercisnni Chrisii, sicul sxpe el qni diliyunt nomen cjus iuhnbitabunl in ea. Termi-
dixiinus, qui mnndi isiius diviiias vulupiatesqnc niim psalmi isiins promiss o be.iia comluJit ; ^ed
despiciuni, et elignnl iodigcntiim humanarum r>> quanttim grande est prxmium, tantuin adlnbere iii-

ruin, iit spiriiualibus epnl s larciaiilur. Ilos exaudiri tcliigeiiti;n debemus adn sum. Sertun hic operam
ilicil Doininus Cliiibtns, qui iiidigentia muiidi replcli sanctam, non carnis progeniein debcmiis acoijicre.
(uni, et tanijiiam bi t.)tum posside^int, sic panpcrt;i- Nam illos rcprobaios cimstat esse, qiii se ex \brahac
lis sux securii;<te l.etanlur; sicul Aposloliis moncl : desfendcre gloriabantiir origine, quibns dictum est
Tan./untH niliil habentet, et omnia possideutes (II Cor. a D"miiio : Si filii Abraha: essetis, opera Abraha: fecit
VI, 10). Nam (juod dieit , etvinclos tuos non sprevit, s lis {Jonn. vin, ,')9). Qnod si seinen b.inos actus, iil

onin s qnideiii coitimnnitcr vincli siiiiiih lege pei - in millis locis dieluin esi, velinms a ivorlere, inic-
caii, et q libu-dam compedibus incliii, quia deside- ^:r;t iinl.is poleril consl.ire. senteul;:i. Nam qiiiciin.'|iie

ria buinana pcrquirimus. Sed Dominui vinctos tuos iin;ia!ore> eoritm .suiil, qni Deo factorum prod)i(ato
uiin ipernily id est qui ejus legibus vinciuiitur. Ipsos p-acucrnnt, ipsi pssidebuni futuram (crratn, qujt
Patbol. LXX. 16
4; 1 M. ALRELIl CASSIODORI i:'i

uullo iaQi fme rmilanda esi; regnum scilicct Do- A verha posita sunl, melus esl fufiri judidi. ei re-
pollicclur. Kl ne cord.ilio peccaiorum liic auiem spes iibcralioni-i,
;
niini, quoJ sanclis suis (i<Jt'iiter

delniieres ad carnis originem, ei luluri pracmii promissa securitas susiiiielur. N.iia

lorsiian semen islutl

iinde Judjci inakinic gloriaiiiur, pr.nccplum addidit ul lianc recordalioncm oslenderet, adjecil, quod ud-

vum me fecit Dominus ut non de melu lircc meiii»-

generale Fa qui dditjnni uomeii ejus itihabUubunl in
:
;

seJ dc accepto iR-n ficio probarciur esse con-

,71. l|.sum est eiiiin quod Mjpcjius dixil, semen seroo- ria,

'um, «|UO(i liic, qui diligunt uomen cjus. Jnlia'ilabunt cepl.i. Congruum quippe foil, ut quoniam in supi;-

in ea, dixil, per;»etiia fdicilatc poticMlur. Terra, li.iri psalmo pas^ionem suam narraveral Domiiiu-.

Cliristus, spenKjiie resurreclionis ad<lidcra|. post

<|u;ejam non spinas Iribuiosque producil, qua; Ijo-
.apui suum similiier et mcmbra loquerentur, quale-
miiHS laboro non pascii, qux venena lum paMurit,
ims et suas (iJeles edicerent, et spem vo-
qnae nun<iuam suos inc.las perdii, quye non vicissim
p:iS->-iones

scd quod eU fclicius, jngiler de liv;c resurrectionis assumereiit.

Koie alque aslris,

pioprio auciore lucebit. Et noia quod ordine suo Diviiio psalmi.

l.salmus isfe coiiclusus csi. IVimnm quod ex peFSOiia

Uarlyrum confessorumque popolu.s, qai multiplici
Domini CltrUti proliius csl. Deinde inclioavit abora-
quidern, seii lelici clade laborab;»!, prima posiiioue
lioiie. Teriio passionis dominica: gesla memoravit. B deprecaiur ui a perse.|uentium pencuiis
pjj,j,i,„„„
Umario verbis Evaugciii assona vcrilatc consensii liberelur, el irrisiones ei rniri irriias fafini; quatenu»
Quinto in spe lideiis populi dicta o.mlusit. Sic quar conversi, dicia sua saluiariier erntK^scant. Sccimda
tiis islc psalmus cst qui passionem Oomini praedicia parte ^upplicat ut miignificans Ditniiuum e&suUet
lege proplietavii. turba nielium, qiioniam ipse pauperes ciegenoil
Lonclusio psatmi. suos juvare ei libcrare dignatur.

Audivimus psalmum coelcsii di^pensationc mira- Ejposilio psalmi.

bilem, ubi quanla esl in diviniiaie poteslas, tania

Vers. 1. Deus, in adjutorium mgum tntmde; Do-
in liumanitate constal bumililas. Assiimpsit sancluin mine, ad adjuvandum me fesiina. Pia confessiu iiii-

Vcrbum naturam noslrae imbecinitalis, sicut tiliilus

tium sumit a Domiiio, unde novit pericliianiibus
.•\it Pro his qui commutabuniur ; ut per indcbilam
:
venire praesidium. Et ut aerumnas suas beaiissimo-
mortem Sftam hberaret nos a morie justissima. !n-
ruirt marlyrutn ccelusostenderet, dicit, in adjuloriHm i

iravit crcbi [ms. A., aerea] clausirn, ul pandereniur cnm

meum inlende. Tunc adjulorium poscimu^,,
iiifeina. Victus est inl( ritus Silv.iloris adventu, et
quando periculis subjacemus ; ut aliquo rcmeJiAi
perpetuas tcnebras j.ire pcrdidii, postquam aelrrnum
^ ,„i,,^^aii^ cal.imilates diversarum pos.imus vinrer#
lumen accep i. DebeUavii diabolum per humanam
passionum. Iniende, dicit, propitius re^pice ;
qaia|
niituram, quam tenebal obnoxiim, ei per imbecilli-
omniaDominus.ctiam cumnonrogatur, agnosril. Sc4]
liiicin cariiis supt^ralus csi foriis, quando supra imi-
nios iste periclitantiim est, ut iia iiberari crcdani, sil
vorsas rationabiles crcaiuras extulit quo I omnibus
se a Domino respici posse cognoscant. Ei ne iotigiiMj
sjiiritualibus infirmius fuit. Cni enim dixit angeti rum,
pro.raheretur benolicium quod sciebat vcnliirunj
hicul Aposlohis ait, Sede a dexlris meis {Hebr. i, 13)?
esse, aiiji cit : Dominc, ad adjuvandum me fe$iina.\
Nam qiia-libet alia iiaiura non esi unila Christo, sed
Sic dicilur, festina, quasi miscricordia divina larda»
sola cariiis nosiryc gloriticata susceptio. Uevera om-
ret, ei per moram advenius ejus iierenl lormenlaj
nipotens, revcra misericors, qui damnata beavit,
graviora. fVstJHfl ergo dicil Z)om»«o, qui feslinabau
perditi restitiiit, obnoxia liberavii, miserias nosiras
de liiijus saeculi clade liberari. Nam illi conjuncta
.•\ nobis fecil alienas, et pracslitil liominem per snam
volunias et acoeleraia perfeciio, dum omnia Crea-
mortem vivere, quem crcalum immortalcm diabolus
lori serviunt, qioniam ejiis imperio ciincia fainu-
feeerat inlerire. Concedc, omnipoiens Deus, ut qui
laiiiur. Sic in ui.o versioulo mulia conclusa sunt.jrii
|)ro noi)is carne dignatus cs pali, donos nobis quod
Qux iigura dicilur epitrocliasmos, id est dicti rota- ri
coronarc digneris.
D lio, cum ea qux lalius sentienda sunl, br ?iter ex-
233 EXPOSmO IN PSALMUM LXIX.
plicanlur. Sed non scquendus in omiiibus genernlilLr
In (inem David, in rememoradonem quod salvum me huiic locum f.icundissimus Cassianus (iii decima co'-
fecit Dominus.
latione (Cap. 10) plurimade tjus utii:iiie di^scren^
Finis et David, ut sscpius dictum cst, signilicant tanlo lionorc conceebiat, ul quidqutd momchi a$
Dominum Sal vaiorem, a.l quem dirigiintur haec veiba sumpserioi, sine bujus versiculi trina iieraiione uon
tidelium ;
quia lolus bic |)salmus ex pcrsona marty- inchoent. Quem repeiita sxpins taude congeminaiis^jH^
runi dicitiir, qui varia quidem perseciitione labora- nimis uiilom probai esse ejus memoriam. ^[''
baiit, sed spem nxain liabere in Domino minime de- Ver>. 2. CoufundantHT el rcvereanlnr inimici wci
siiiebant. Adjeclutii est, m rcmemoralionem. Duobus qui qucerunl animam nuam ; arcrlnntur relrorium i

enim modis memoros sumus, cum jieccatorum re- e ubescant qni cogilant milii mala. Imitutor capilijj

^ordatiuno supernam jusiitiam furmidamus, et iic- sui popnlus marlyrum, cmcndjlioncm inimicoriiiu
nim dum concessa beiiolicia piirissimo corde reti- suoriim oxposiiilans, dicil : Co«/"//»(/«iinir e/ rcveremji

nemus. lii irigc^imo sopiimu itaque psalmo, ubi ii;vo lur inimici mci. Confundi esl, quando volunlaics sua
 :

rXPOS.IIO IN PSALfl HIUM. F'S\l-. I.XIX. !f)|

iqiia ronscieiilia slinrKt vcril tis agnosrcns. tle A inini cess^ri. F.t iit nol.is soiisiis ipso inanTcsliuN
cli siii porvcrsilaie tiirbalur. Reveieri rsl, i|ii.'tn'lo elncesi-nt, vcrl)i'riiiii or.lo roddendus est ; liof- cs».

sliii.im hrsim nnstra op^Tilioni' coi;iiosciiiiiis, el Dicant hemjicr qni .liHtjunl snliilaie /;.«'» ; Mu ,nificf~
« his reliiis pa^ias nos incurrcre forniiilaiiMis. tin Dominits. hveilii; iiniis lioc vcrbiiin ab bninana
iioil illis accidil qni, pervcrsitaie daninala, ad p'C- constieliidino fiiissc inutii.itiirn. Matjnifviitnr ciiiiri

leni Domini convei-ionis sliidio rcdiie re.>tin;inl. ille qni l;iii libns crescit, (|ui bona opinione grande-
jquiUir, qui quKiunt tinimain mcatn. Wo.uc singu- scii. C^itemni Dcus ii< n babct iiMreinciilum, ()iii;i

ri liiiiiiero aniuiam suam posuil lurba tideliiim, qui- i|)se in se lotns. singnlaris. ct incnabiiis inlcllig tiir

js eit (sicnl Scripliira dicit) anima coruuum {\ct.

el pleniuido ; nec alinnde poiest cresceic, qiii conMievil
, 5-). Quccrebant HT^t^ ihimici an.mam fideliiini non creit rs oiiinil.ns increnienla pr;i'Siare. '>ti\ ni3;g'iii-

I veneraiioncm , sed ui sr.lisfucienlos odiis siiis ncando.iios iiide proficimus, et ciim laiidcs Deosan-
im a corpore su<> segrcjiarcni. Qu<>d faciuin csi in cia ineiite persdivimiis, nostr;» conscienlia sem; er
artyriiin passionibus, qnainJo ens tnicidabat por- aiigeliir.

cutor infensus. Lcgitur cl in bnno, quari, sic nt Vers. 5. EijO veio egenus et pauprr sum ; Deii!i,ad-

t : Veriit fuga a me, et y,on esl qui rcqitirat animain juva nie : adji<tor mens et liberalur mcus es tn, Do-
cam {l'siil. CM.i, 5). El quia boc vcrbum boinony- H mine : ne tardaiuTi.^i. Tiiiba fidelium cum dominie.«
nm esl, aildidit, vt aufer.nt eam ; qnatenns i^lnd iii
pissionis ifniiarctiir exempluin, ipsa (}no(|iie v rba
aluin positiim inlelligcre debiiisscs. Siiljiinxit, ejiis nd suim Iranstulit psalmodiain. Dieit cnini rx

ertar.tur rcironum et crubiscanl qui cofjitanl milii icrsona sua Doniinus in alio psalino : Ego vero eqc-

ala. Averiiiur re:ror.sum qui (si'Ut sa-pe dictiim esl), nus et panper sum ; Dominns. curan liabcl mei {l\s.'l.

prava cogilalione discedciis, Doniini xxxix, 18); sicui ct liic dictuin cst a persona beain-
jiissa subse-
iiiliir. Sensns ergo lalis e l : Qui c>njttant milii mala, rum.Sed duni dicit : l.go vero c/jenus et paupersnm,
snc reliiiiiilionem susi ipi.uit, ne in sua iniqnit le
sigiiilical illos divilcs luisse mundanos, de qniliiis

ersistanl. |i;i sanclormn, etiam ipsa qn:» piitalur dicil : Confundanlar et rcverean^ur immici w.ci, (/•<i

Iversiins! Melius oplabant inimicis qcana sibi ipsi

qucerunl ammam meam. Sed vidcanius, cnin sii cie-

•tere videbanlur in prosperis constilnli. lesii tliesauro diiissiina, ubiqne se egenam el panpc-
\—T<. 3. Avertanlur stalim crnbcsccnte<, qui dicu.ii rem dicit gloriosa paiipiTtas; nii |iie, quia iiiundin^is

Eiige, euge. Prioris sen.->us copiasnoii babei, ei iiiius, ubicsi divcs, sernperambii,
ihi : excniiio esl , ut a
10 pro, osito crnbescentes, velociter con»|)ellantiir seniper desideiai, seniper accipil; sicul Aposiolusdi-

liscedere, qui falsis laudationibus cognoscuntiir cil : Fratres, ego menon arbitror (ipprelundiste (PhiVp,

delissimos increpare. Evq' enim scrino laudantis G '"• ^3); ct ilerum : Si qui» existimat se scire aliqud.

scd bic sub ironia,

necdutn cognovit quemadniodum eum oporteat sciie
it ; id < st sub irrisione diclum
Jverti debet, quoniam ab inimicis viiletiir csse p o- (/ Cor. VIII, 2). Vides merilo dici tales egcnos, lales
pjuperes, qui coniinne acquirere gratiam Divinitatis
itiiin. Sive illos iiicrepat (|iii alflictione^ marlyrum
ORiiasipie ci)|laud.int, on ad auitiris g!ori;im
exoptant. Egeni eniin siimus (inando jiigiier indige-
el i

qnod miis; pauperes, diim geinper ad benelicia ipsius avida

efenini eis est larga pielatt; conccsse.m. Nani
irunniue viliosnin est, aul alienis calamitatibu.^
ineiile properainiis. Sequilur, Dciis, adjuva nte, ij
il-

idere, aiii bomines de sua esl in tribubitioiie iniindana, nbi ciim viiioriiin ad-
possibilitate laudare.
Veis. 4. ExsuUent et lalentur in le omnes qui qwc- versitaie pugnamns, ubi ei s|>irilns iiiimnndos liosies

Domine, patimur, et Domini mi6eraij()ne liberamur. Addidii

unt te, el dicanl sempcr Magmficclur Do-
linra, qui diinjitnt talulnre tuuni. Piishinam de per-
ulrumqiie conjiinctnm; iit adjutor sil Dominus in

equeiitium iniquit.ile et conversionc locaiH c-l, se- neressitaiibus, et de bac s;reiili clade liberator. l.t

iiileiide qiiia dicii, tn, Domine, ut lolc Sj es nosiia

uiida posilione deprecalur ul exsu'tenl ei lalentur
mnes qui ad eiim debcat fixa re.->piccrc. S.-quilur, ne tardnva-
tUligunl Domiiium (.biisliim. Illis enini
onfiisio et veiecnndia, CTsnll.iiio el la^lilia
ris, Peiitlilanlium mos cst larduin judicare, quamvis
istis p
D celfriimum praeslctur auxiliiim. Ille enim competeii-
eniiis oiitatnr; 234 sicnt in EvangcHo Dominus
cit : Et ihunt hi in supplicium (C crnuin, jusii aittcin
ter ci mensurate facit omnia; scd nos tarduin puta-
mns, quod desiderio inagno rcquirimus.
1 rittim n'ternum {Matlh. xxv, 16). Sed h inc veracis
ilili» mndum compelenler insinuat, Diteiub» cnim, Conclusio ptaimi.
i fe, f ictiir caducain e^>e I.Teliliain qna; buniana Totus bic psalmiis coelesiis pbiiosophix lucc
rae>iiinpiione gloriatiir. Ailjnnclum csl, omnes qui resplcniei; est enini morali probtite furmatus :

nwruKt te, Domine, non siiis vir.bns, scd iiia pie- pclens in afniclionihus remedium, el inimicorum sa-
ile requ'sti. Nain ut tc qn^crerel geniis bumanuin, Iiibeniinain conrusionem ; ul erubcscentcs niala sua
I illud dc corIo prospiciens misericordiler iininisi- dcseiaiit, qiii pr-ivis aciibus obseciind.int. Dcinde bo-
i»; ijise eniin ad nos venil, nl ;.d illtini redirc me- iionini l.elitiam cl ;i;tcrna gandi;i compiomitlil , el
ercninr. Isti tamcn qiii Dominum qiKHnutt. qnid de- qiiod cst in aflbctione sumina pncsidiuin, celcrrimc
cant dicerc salntarit r admoncnlur, id cst, dicant Dominum vcnirc dcjirecalur, qni linjus inundi pr.c-
*inper : Magnificelnr Dominns. Semper, coiHiiMUim grav;iiitce angustias advcnliis sni visialionc subino-
impus ostcndit, qiiia nuiiqmm dcliet a l.iinlc Do- veai. Illo enim \iso, diaboli coriuii supeibia, (]ii.u
 , :

m
olim impia dominalionc rcgnabat.
M. AUHELII CASSIODORI
Ri ligatiis esi qui A lanicn, Deus, in le speravi ;
igitar non conninfjar ii
1
niniidiini pcccaiorum vinciilis illigabai ; ei eousqne a-lernuin. Nunc qtue scqunniur, Domino Juyjnte
Dumini viriule pcrducius esl, iil nunc sancios pa- tractcinus. Kligitnr quidam ndelium, qui ct prinii& lem
vcal, qiii pridem liumano gcneri neqnissiinns iiiipe- |>Oiibus fuit, et in praeseuli csse non desinit, et usqoe

rabai. Uude (Jesidcranier ei sajpe dicendnm esi : ad fincni sxculi pcrrecia inDomino mentis solidiiau
Adjuior meus el ptoiector vieus es tu, DomiHe : ne consislii. Ilic toain S)iem snam in Doinino ponens
tardaveri-. gratiae nobis divinx sacnnietitacommendai, ne raisc

in nobis prxsumentcs, muneris cjus prosi>eriiate va-

EXPOSITIO IN PSALMUM LXX.
priorum capti- cuemur. Intelliganius qnid esl quod se pctil noi
David ptialmus ,
fiUorum Jonadab , el ,

vorum. confundi inarter.ium; scilicel in illa judicii rclribii-

noiissima tione nbi confundi omi.^no poeiialc esl. Ilic eniiii Tie-
David et psalmus assidua ileralione
^/lorum Jonarfufc, priorum qucnlcr proSpere confundimur quanda a pc<^-ni;
snnl. QiKid auiem dicii, et ,

psalmi per causas inlcntione revocamnr , ei in bonam parlem traduci

capiivorum, viriulem Iiisloricas
probabililcr crubeseimus, qui pridem de nosiro sce-
insinuat, in vestibulo monens, quod iii peneiralibus
Ie:e gaudebamus. Prxmisit ergo cansaro quarc con-
inqniratiir. Jeremias enim prophi*la referl {Jer. viii,

B f«»"'«Hon debcat in sternum, scilicei quoniam sp

•

9) Jonadab fuisse Det sacerdotcm, qni filiis suis prce-

'"''*'" '" ^omino.
cepit in lcmplo dcgerc, et probab li se sobrielaie
qiiod cos conslal fccisse, et obcdienli.ii Vers. 2. In tua juitilia libera me , et eripe me
iraclare;
graiiain comperisse inclina aurem luam ad me, el libera vie. Cuni dicii
sux apud Deiim magnain ; qui
potiuniur. Nam ct /n {ua)us(i<ia nii^ericordiam pctil divinani: illiu:
iiunc pro (idciibus ac dovoiis ,

qtiiltpe cst JMsiiiix parct:re supplicanti. Sic enin

ipsum nomen indicai causam. Jonadab qnippe inier-
xqnitati ipsins placiiuin est honiini reiniiiere qui
pretatnr Dimini spontaneus, id est, qui Dcd inroa- ,

scriplum e>l Volun- sua noscitur facta damnare. Libera ab itnmiiienlibu:

ClO desitlerio servicbat , sicul :

periculis dirii; eripe a potc:>tate diabnli, ne c<tiu e<

iarie sucrificabo tibi [Psal. Ltit, 8). Sequilnr, et prio-

Tum capiivorum. Uaric bisioriam Rcgum tcxtus enar-

sub xiernilaic danineiur. Cum eniuidicit, inclimi,

huniileni se jacere prufitciur qiiia iiifi diviiia grati:

rai. Nam cum israeiiiicus populus divina mandala :

nd hoininein se liberandum inclinavcrit , ad iiiaii

coniemnerci, prim.^v;, secund;v, ei terii;r caplivilati
miseiicordiam suis mcriiis non poiest pervenirt
decrelns fuerai subjacere. Scd ui agnoscens ad snp-
plicaiinncm Domini coriecia monte rcinearct, anie- qu im cupit. Non cst enim cujusquam ineriiuin, quoc

quani pnma captivius provtMiiiel, per proplieiam ad illum atiiiigat, nisi ipse misericots ad peccaiorc

cis fioc malum denuniiavii esse veniurum, Sed il i

C pronus advcniat.

con.sueta neqitilia in siia obslinalione niaiiseruiit. Vcrs. 5. Es milii in Deum proiectorem, el in lockn

Isii ergo nunc in bico conlumacium ponuniur, qni munilum, ul salvum me facias : quoniam firmamen-
frequenter admoniii corrigere nolneruiit. Coinmo- tum nuum et refitgium meum es tu. Potcst ali |uos

nennir ergo iii iioc lilulo nt devotioiieni liabeanins iiibi bene inspiciatur, oiTendere, quod supra proio

filiorum Jonadab, non conliimaci.im Jiid;corum, qui ctiimem divinam munituir 'ocuin noscituraddidissc
capiivi esse inerueruni. P?aliiius enim toliis ad bo- qitasi vero locus defendal, quem virlus superna uoi

iiiinom perlinet lidelcm qui mnndi spem reiiuens, in vindical. Sed prima sentenlia rogal tit ab iniinic i

I)<>iiiino piifa devoiione confisus e&t : gratiam divi- spirilual.bus ejits anima proiegalitr; deinde poii

nitaiis tota nobis invcniionc commendans, per qiiam eiiam corporis sospitaicm, qnx ab inimicornrn lelii

peccalorum nostrorum nesibas possimns absolvi. ac gl;idiis loco munitissimo vindic:itur. Mctaphora 3

castellis tracia quia tunc adversarios evadimu-i

Divinio psulmi. ,

quando |t)cis m :nilissimis vind cainir. Sed locus isK

Per fignram cthopici^im inlroducitur persoiia ge-
divina proieciio csi. slcui in alio p?almo dicii : S*l
tijralis, qux peccatorum capliviiaie libcrat.i divinis
umbra alarum tuarum prolege me ( Psat. xvi , 'J)
prxdicans 235 ""^^is
Doimni
....
iiiandalis adb;eicbai

cximiam
:

cbar.iaiein, qux
,,-
nullis mei it
Clirisii

s prx-
n Ou.indo emin cnm Clinslo siimtis, nt.Ilas diabolt
*'.,.,., r
ni

sidias furmidanius ;
qnomam ,
frauilatur ncquisHinu;
tedeniibus gratis seinper impcndiiur, llxc in prima
ille proprio voio, ul)i est divina defensio. Et vidcsn:
|tartc psalmi ab hiimaiiis iniqnilaiiLus jngilor st^ pctit
suis qu;im pnlchre sunt reddita. Firmanienlum pcr
tlebere liber.iri, ut Domiiio grali:>8 reft^re inc^catur.
tii:el ad prolecloriUn ; refiigium ad locum munilum
Secuiido loco supplicat no in scncctnie cju'; bcncli-
()ii;c duo mciilo sibi a Domino venire crcilidl, «|n •

cii» privciur, cnjus auxilio in juveniute protecla

i.ibil suis viiibus :>| piicavil. /Esti uo liic el aliud>cn-
cst. Tertio loco dnna cjiis cnunierans, jngilcr se
ticndum , iit firmnnwnium in boc sxculo Domina<
agere gratias pollicciur.
dicaliir , nbi cl paiieniia qiixritur; refugium in il!i

kiposilio pialmi. beatimdine xtcriia ubi jam aliquol periculuiu noii

Vcrs. {. Deus, in le spcravi ; Domine, non confun- tiiiicltir.

dar in wleruum. Mic itcrum hypollielici syllo;ji.mi Vers. l. Deus meus, eripe me de mauu pcccatoris,

facies nobis decora snbridel co modo. Si , Deus, in el de manu conlru lcg m aijen'isci ini./jii.Claiiial lionx

tc ?pe:avi, Domine, n n confundar in xlernum : ai- ille generalis (qn a rapti\us fucrai lcge peccaii ; sc.
n rXPOSlTIO LN PSALTEUIUif. PSAL. LXX. 498

>r Jivinam graiiam sc confiJc! al .-ihsolvi) nl eriyta- A prisens sxculutn el fulnruin. Ilif eniin il!i pro libe-
r a polcsiale noxia pecca'uris , (jni seini-er illutl ralioiie caiilatnns , ili aulctn j;i;ilias pro a lcrna re-
rectal f.jrcro quod nec divin;K lci;i,nec 3pqni:ali cei- niiineraiione peiagimus. Ila (il ut Doniitius laiidari

in est convenire. Seil quia peccalorein univers:il;lcr scmper debcat , i|iiij conlinuuin cst oinne qiiOit

x<-rat, iiiiiir eiiin p:n lilius duabns evponil dicens : De pr;i>i>lal.

anu ccr.tra leoem aijciVis el iuifjui. Conlra lcfieviaijil Vcrs 7. Tantiuum prod^giuin facius $um mullis :

li acrepta lcgi' facii conlra reguias mandaiorum : iil et tti adjulor forlis. Prodijium in ItOi s » culo fil fid -

iiil Jiidj;i ,
qiii inler reliquas geiiios legein susce- lis , (|u.iiido alia sectalur |nam polcsl ainare pcc-
isen 'Sniii ur. Iuiqui vero s-iiiil pagani, qnainvi el caifiuin inulliiudo : qtiarninl iili diviiia'<, isie paii-

id.ri, qui ntilla Uitniiui le^e rcfrcnanlnr, s^ed morc periem ;

quiCfunl illi epulaliones, i^le jejiinia ; <|ux'-

raruni fa« itiiil quodcunque libueril. Sic oinnctn ruiit deiiique illi gaudia , isie trisiitiani. Qucmadiiiu-
'«calormi dtialius his pariiLus probaiur amplcxus d»m ergo iion potcsl videri prodiijium, qiii sc coiitra

I ei Aposiokis lo(|uiitir de generc iiiioque peccaii- miillortiiii cngiiosoiltir iractare ooiiscnsum? Ifoc esl
jiii ; Qii »ine liuje peccave>unt, iine lege peribunt ;
qiiiid uralores buiniie \cd., Iiiiiitilisj i'aiis;r gcnus essv
7111 1« lege peccaverunt ,
per legcm judicabuntur dixerunl, qiiod sic contcinp ibile credilnr , nt por-

iom. II, li). |i ictitiim piitius 3C!ilimctm'. Scd negligeii.lx sunl liu-

Virs. \i. Quon.um lu Ci patienlia mca , Domine ; r.iaiia; impnlationes, qiiaiido diviiix- n<>bis probanlur
es mea a juvenlulc mca. buil t]\iH\)Vi)\^ler de manu laverc virliitos. Caducum csi eniiii omiie conlrariuir.,

ccatoris cripi dcbuisSCl; Seilicel , (|u a palientia ulti ailjuior prebalur ossc forii^simt;» Sed cih» di-

siiis Dominus eral ; ul cuni ad ipsuni intcnilcrci ,

cit, udjHlor, admoiict ut, Dei gralia sulfiai^atile, iios
per euiii se saivandum cicdcret , oinnia libciili quoquc ad bonum iiiii ct coniendc e debeamus, ue
liiiio Kuslineret. Putientia csl cniin lioiiesiaii:» aiil divinis bciieliciis inveni.imur ailvcrsi.

ililalis c.iust , rertini arduaruin ac diniciUum vo- Vers. 8. ltepleatu.r os nienm laitdc tua , ul possim
iilaria el diulorna pcrpe.>sio. S4;(|uiliir, spes mea a cantare ijloriam tunm , lotn die magniftceutiam tuam.
lenluie nwu. PrJinisil palientiam, el sp s ejns di- D.xil hactcniis linmaiio geoeri (|uain divcrsa bone-
jc secuia e^l; siciili ei Aposiolus dicil : Tribuluiio licia co:>iulisset, iiiinc (|uoque ct Itoc ictit a Uoiiii<
Uiehtiam cpcialur, piiliinlia prabalionem ,
probclio no, ui possii ei giaiias agcre comprtentor. ^am sr
ilcinbpein [liom. v, 3, 4). Prius esi cniin , ut cuui i lc oi nostrum non repleal, nec lingua movciiir. iicc

ri graiia pcr pHtienliam ^<r«'bcinur , el lunc dlaiii dcs(«lcii.> lioncsta llaminanlur. Migna (si considere-
uciuo aiit tpem, iji^o dotianle, liabere merebimur iiiu.x) iti stra ielit itas esl li lum petire, 1 cc pcteiido
uin quod addidii, u jmentutc mea, illaiii icl.ilein si- C scmpcr l.orrcre. Crealor iiosier indc iiag s oiVcmli-

iifical iii qiia DDiiiino credidil. Nam qiiocunqiio lur, si a pia supiilicalionis in poituniiatu ccsselur.
'iiip-re ad ipsuin veiii.iliir , iiieiiio juventus no^ira Sei|uiliir causa cur rcpkri dcsideiaveril 04 snuin lau-
ciiur , quia iii ipsa plotiissiino robore solidamur. dibits Christi , scilicct, ul possim cantare ijloriam tuam.
ive illtid , a juventulr- mca, sgnificai e\ quo coepil CUnin cst iiiullo;um ore celcbfala Iaud:iiio. Si d hiii.:

)iitra diuboli pttgi are veistilias. Ips;t ciiiiu actas csl bono addidit pcrpeluitaicm ; iiain cum ponil, tota die,
iixad (eriameii diii^i ur, et ad coiluclalioiies ar- iiiinquid n(;ctibus a iaudibiis Doniini dicil e-se ces-
uas aptissjiia vivacii;iio pr.c|iaratiir. SLiiidiim , ma\ mc cuiii se i!lo lempore laiid liu>> l)o-

Vers. 6. In le con/irmalus sum ex ulero ; dc venlre iiiitii cailioliC; coiisoletur tcclesia? TuiC etiiii ve-
latrit inca: tu es protectur meus : in te cnntuiio men spt-rliiii , tiiiic iKicliiriii, ttinc niaiiuiiii pciagiiitliir,
'mpcr. Ilu:;c vcrsiim paulo solliciiius pcrscrutetmtr, cuin populiis lidi lis invigilal. Scd dii ciido dieiii ,

c iiobis alttpi obviare po.ssit absurdiHs. Dixil eniin coneliisil ct noolciii sioul
1
; ; et in CciiCsi logiliir :

pe^ mea a juvcnlute mea. Niinquid coofirmaiio cjiis Faitnm eal vespere , el fuchnn est mniic dics tmus
: Deiiiii csse po;iiit, (|ii:itidi) in maiento utero nttllri {Gen. I, 5). Qiia; li..,uia di.itor syiicidociie, iil csl a
illus raiii.iK; vc^claius est maxime cnm
, Ifgalnr : p.itle lolttm Maiin fic n.iam vero tiicit, (|uia inagn.i
cce eiiiin in iniquitalibus conccp ut suin, el in <M ffis D pi ;c>lilil, itl anntm Miain ad liumiicm im linarel , ui
npeni me inater mea {Psal. i. , 7)? Sed liic nlerum proicgerel |>ericlitaittcm, ui cripe «'1 ile maiiu pecca-
\w[x iiiairis Lcclesi.e dcbemus aciipcrc, uiii pri- loris, iti ca:ii ciiiiliriiiai-i i cx nloio, ct d..- ventre ma-
"iiu (iiici ruilimeitlo coiicipimnr. dciinle ex aqiia ct iris prolcgore d.Hit-visscl. Sic uno vinjnijtCintiti;
pirilu saitcio goneiaiiiur. Tunc iiomine pix-dicli-rum beiitliciuruiii
eniin c<'Hriiiti;ilio I.iiis ciincia con-
o^lra p.itcjii e.^se Domiiius qiiando ad eum l doi cliisa es'.
,

iimeie veneiimus. Addidil, lu es prntectur metts Veis. 0. ye pnijiciiis ive tn icnipor.: >.ciiectntis
; ; lUtn
li-piC, i|iio:iiam :ulvfrsus 236 diaboli iieqiiilias dcfecerit lirtus nua, ue dcrelnufuiis ntc. Vcnil ad se-
•se itos proiegit ac dclciidii ; ei iti Iioc ninndo pi;e>lal rtiiidam |iarlom , iii (,ui vcheiiK itliiis siilipln at Mrf
*:tderc, r.e pcccalis possiuiHS onerantibus iiuenre. lenipnrc a.ncc-ulif, .•nni' prijciitHir ;i Doiii 110, (lUirdo
eqiiiiiir rclrdiutio pr;piiiioruin , iil sicut scmper be- fessa viilos rorporib \>\\i-> i digcl :idjuv;iri. Scd h:iiio
tftcia, iia ci psalmo-lia dcbeal esso contiiiu;i, Nam sciiccliitcin iKin s(.Iiii:i ;i'ialem liiiitimam <lo!!emi!s
•enipus a iminerihiis non vaca', (|uare se qiiispiaiii accip.-io, scd ciiiin ciiii it ibul:nioiil;ns crcbt is al(|tie
iciiis g!(,iifiiaii..n3
supeiidil? Si^nilicat enim cl nuriyMis robur anima: coi;sciij-si ii. IJoe Cfiiin sij^tii-
 ,

m M. AURELII CASSJOnORl Sv

ki»l, iumJefeccril virlus mea, \d t>>\. i]u-M\d() \idUOM- A futidan'ur eniiii dit it, cum lua viderint disposiij

ti£ liniiit.is (|u:is.s:ila iiiollescil , iicc siisliiieic poicst iion inul:iii. Urficiwit detrnkentcs aninia: mece, id cst

viiihus siiis oiius ti ibul:iliortis imposiluiii. Tuiic crgo obloipicnles inauiier, qtii in>tilut!iin rectum inunl::

>e |)elil iioii ilcborc due/iiir/i.-j ,

quia cum ipso toiuiii cibtis df^rogationibus sobmt oblatiarc. Adnionet ciiiiii

lroler;il siislinere. t !cs palienlijc virlute superari , (juos tantuin prj--

Vers. lll. Quia (Jixerunl iniiiici nici luiUi , et jui cei ii sustinere , ut ipsi niagis iii suis obl<i(iiiianib, -

euslodicbuiituiiiuKim nicam coiisitiutn fcccruntin uiiuni. dclicere vido.iiitiir; (pKitenus baltciu ccsseiii siia 1..

Ueddilur eaii>a tcir :i(l siibvciiieiKluni pielas L)>iiniiii tiiici.Ue fat gali , si iieqneaiit de.sincre ra-ioiie c«'ii-

dcbtai pitivociin : »10 <iiiain dol)ilita!e capiaia iii.->i- vlcti. Sctiuiliir, opcrianlur confusio::e el pudi.re. I'ul-

ti anliiiin leivor accensns esl , dtini crcduiit facile clicrriiiiis verbis dcpingiiur iniipioriim vciituia ror-

dfcipi, a c|iio iioii poicsl dcrectis viribiis obviaii. El reclio. Ofjcriaiitur di.xil , (piasi (iiiodain vijo roscn

Hc (reilcrciilnr le\cs iuiinici aniiiiae suaj , dicilr-ad- ve;ecuiidi:C eoruin facies ob!ei;aiiicr ; ipiod Miblao
viir.siiS c s qui cu&li>dichnnl cuiii , ad decipiendi sci- cidere bis qui actiones prisiiiMS vii.i ineliore ron-

licel snidiiini, II III ad saliilis voiuin. Se^iuitur, con- ileiiinaut. Addidil, r/Hi qu(r:runt mala mihi , sciil j la

idiuin feccrunt in nnum. Truculeiilior scinper cst niulicr pciiclilaii!i Job pioprio viro diccbai : Du
iiiimic ;ruiii adunata collcclio, el (juod iion dividilur, B v-^rbum in Deuin, cl viurcre (Joh 11, \)). Ou.)d pia\i
gravius iino lasce porlalur. Nam cujusino li sil istud soleiit faccre suasores ,
qiii biandiinenlo sabriscar
tonsilium siibsccjuciiier exponil : ail eniin : ne c occulio vulnere animai videiiMir impeiere.
Veis. II. D.cenlcs : Dcus dercljpiit eum; perse- V(;rs. 14. I'-(jo aulem semper in le speraho . et adji-

quiniini, el coinprehendite eum, quia noii est ijuieripial (iam $Hper omnem landeni tuam. I3ectirsa eiiieii(l<i-

eum. lloc e:»l (ju d vir ille fiilclis^inius sive in aiili- lione, (|uam pcccaloribus deprecatiis est accidere, ^cJ

ctionibus positus, sive in senili xtaie nielnebai. Ilo- 8uam delccialioncm boim.mque convertilnr; ul siciii

blcs eiiiiii cariiules miindana potius contuenles, cuin illi de divina potentia desperabant, iia iste sperare se

vidcriiit liomineiii crcbra calamiiate fatigaiiiiii, cre- se^iiper dical in Domiiio, Qoae figura dicitiir syncrisis,

duiil a Deo desertum, qui divinam put.uit ^ratiam iii id est colialio, quando quis meiiurcm cai sain sujin

solis corporcis viribusconsiiiutani. Persefiniinini eum, (Iti.iin adversarii esse de.nonstrai. Scquiiur, et adji-

dixensnl, quia fugere non poteral. Coniprehendi'e,q{Xid citim supcr oinncm laudein tuam. Hoc plane nisi dili-

rcluctari vioienlissimis noa valcbat. il\ eo enim a Du- geiiiius inuieamur obscurnm est. Nam qtiamvisdiviiiis

niiiio dercUctum arbilrati sunl, quia eiim truculenlix laudibiis iiibil (vossil adjici, quando augincnlum non
siijc irad luiii csse sensertint. Quod quidaiii el Do- iccip l adiiiir iiida perfectio, tarnen est quod ab Im-
ciiiiio Salvasoii applicandiim esse |!Uiaveiiini. Sed C miiiibui possit nova praedicaiione celcbrari. Njin
deccnlior ordo esl diclionis : ue pcrson.in quam in cum dixeio Verbum Pairis feci.sse coelum et lerram
incd.tiiii dcdiiximus, incongrua subilu varieiate mu- et omnia qure in eis sunt , perfecia Dominum devo-
ItMuiis. Scqtiilur, quiu non csl qui cripiat eum. De- tii ne laudavi. Sed cum adjunxero incariiatuni c^^

monlcs piorsus ,
qui boc aesiiniabaiil potius quod prosakiie cunciorum, adjeci curaulum laudibus ph
vidcbaiil, quasi Deus dcseral pru;miis, quos expoiiit nis. Sic cnim inferiora teslanliir ,
quod ista lnuJis

iiijuriis, ct iion magis coronare vclil, quos probari adjeciio ad iucarnalionem oinnipotenlis Veibi abso-

dcbere perniiltil. Sic deliberat qui ad oculuin judi- Itilc periiiie;it.

cat, Negavii prfscniem Dominum qui lidelibus suis Vers. 13. Os meum pronunliavit juslitiuin tunm
visiiale vcnire non pulavil auxilium , dum credidil loia die salittare tuum : quia non cognovi negoiialio-
iion existcre queni arbilrabatur biiinaiiis conspccti- nes. Jusiitia Tatris Salvalor csl Dominus ,
quem .-e

bus non adesse. pronun'iaturum gcntibus polliccliir. Et ne forte a!i.iii'

Vers. 12. Deus, ne elonijeris a me ; Deus meus, in crcdercs esse justitiam , addidil salutnre tuum. Qu
adjuiorium mcuin respice. Iluiiiana putat inlirmilas eiiim aliud deniint are potnil lidelis, iiisi iiiidc fiJ

eloiigare Dcum ,
qti.indo ci venire lardal auxilium. (.liiisiianasurre\it?undeEcc!esi:c in totoorbefcrlil
lile enim nec niotii progreditur, nec de loco ad lo- D pniliilarunl? unde salus mundi gloriosa incarn;itio:

cum Iraiisfcrlur; sed oiimia inclTabilitcr replens , l>nivenit? Ttta vero dic (sicul s;cpc dictiim esl) c<'i

uiiivcrsa voluntati-) sujc virlulibus adiiiinistial. Pelil tiiitium lempiis ostendil. Scipiiliir, quia non cogn-
erjjo ne giatia (^jus ab ipso disccdal . et gravioiibus ncijolialioncs. I\irs isla verstis , nisi benc leipiir.iin

iiiitpiurum cxponaliir iiisidiis, Addidit, Dcus , in ad- rtH:ipere cogiioscitur qu;csiioncm. Njm si omnis n
futorium mcum reayicc. Qtiia sc novcral aflligendum, guti.itnr omninodamiiandus est, ncc illi lianc pcenam
or:it ut pcr adjiiloiium Domiiii ci digiia p.ilteiit:a refiii;iiint ,
qiii arics rdiipias cxerccre iiosicuniiir

Tiibiialur. Naiii (|ucm ille adjuvat, iii:iloriim conlri- Qiiid cst e lim aliud ncgolialio, nisi i\v£ possiinl v

rio .e nim delicii; sed luiic spc piiius trigilur ,

lius coiislare [cd., coiiipararij. c:irius velle dtsi' «lic-

/.lamlo tribalalioniiiii f.iscc pi:fgi'avaliir. re? Deinde in viias 1'atriim D.iplinut um illuin -»11

Vris. 15. Confiindanlnr el deficinul (iclrulienles clissimum virum por revelatioiiem ncgol^nlori Iei:i-

aniiiuv mew; operianlur cotifusioiic ct pudure qui i;uiv- mus oomparatmn , et invenimus |iodi''(|ue in F.ccle.>i.i

tutitmaia m»/ii. Vcnit ad iiiciepaliones saliibcrrimas, Dei tracianlcs quidom mcrcimonia, scd summa fide

quales caiUolica facorcconsuc\iiEccI«sia. 237 ^'"'- pollenles. x\cius enin pe-iimus ,

tion rcs hoaest.»
 ,

St| Kxrosmo in rsALTEniiw. psal. l\x. Tv 1

ItiiiiKiiiii ; siciil ci (ItMltMii Ifgiiiiiis iioii iiitroirc iii A nlalcin i|Ux> iitiiic a^iltir proxiina fiiii ,
qiKttuiu pro-
r»V""" civloruiii, ctini lariifn Job, .Vlir:ili;mi, Isaac, licit (iilcs,el pcr uiiivcr>>as Kcclcsias Oci jiopiiliis

|:m'*iI>, p.ilriarcha; rai tilhitibiis (|iiOi|iie dii riiit allUicii- augclur, cnin iniiiKli istiiis iciiipora fugili\a dcrre-

:ci. Ncj;i<lialitrcs cr'j.n illi aboiiiiiiabilcs .tsliiiiaiilur, scaiii. Senium autciii tcinpiis illnd occiduuiii iiilelli*

(ui juMitiaiu Uoniini iiiiniinc cunsidcranles , pcr gcndiiiii puio, quando cl sa^vus ilie lyranniis ailvenicl,

iiiinii(it'ratiiiii pcciiiii.c aiiibitiiiii p<<lliiuiiliir, nicrccs el lurba iiiariyriiin lianc vitani o|ilaio liiie roiicitidet.

iuas pliis peijuriis oiiiMandi) i|iiaiii prctiis. Tales Do- Sequitor, doncc aununticm Oracliium 23S '"«'" 9«-'*

niiius cjccii dc. Iciiiplo tiicens : ?iolitc facere domum nerationi. Iloiiio ille fidclis l(M|ui ur inTodticliis ,

Pairis tnei dumum ncgol<ati()nis , speluniani latronum peiens a Domino ul usquc ud scneclam el senium iti

Joan. II, tG). l£:go scnsus isle laliter comple. tcndus Ecclesije congregalioiie perinaneal , doiiec brachium
>sl, ut ptilaiiius : Os meum proitunliavit justiliam Patris, id esl Dtiniintim Salvatorein succedcnli ge-
nnm ,
quia non coijnovi negoliationes , illas sciliccl neraiioni liomiiniin deheat procditare, sicui legiiur :

pix> iiialis aciibus iiH|uiii»nlur. El brachium Doiuini cui rctetatum esl {fsai. liii, \)1
Vcis. r>. Inlroiho in polcuiiam Domini ; Domine, ut rctigio Ctiiisliaiia loiius inundi devotionc dilale-

HeiiioraborjustUitrtua:soliHS. Pol('nliiim lioiiiiiies ;vsti- liir , nia.viii;e cuiii in fiiie sxculi saiicionini pra,'de-

iiaiilpernegotia ioncsaiqiiirere.ei in liociiuiiido fleri B slinatus iiumerus compteatiir.

>r:finineiites. !sle btaitis, neglecto lali proposito, 'h- Vers. 19. Onmi qu(t ventura ctt : poteiitiam tuam
roire sediciltnpc>{e»( am Domini, id csl ad rcgnacoe- el justitiam luam, Deus, usque in allisaima. Omni iiute

cstia.ubi rev« ra pervenissecerta fel ciiasest. Iniroibo vcntiira est, ad siiperioris veistis exlrema jniigenduiii
lulein dix>l. iil osienderrt Jern^alem siiperiiain clau- csl , id esl (jcncrationi. El ne forsilan pularos iliis

ini perlidis, aperlam esse fidelibus. Et quid ib. fa taiilnm denuiiliandum fnissc brachium Domini, id caI
itirus sil subscquenier ciiarral : Doniine, memorabor Doniitium Cbrislum, qiii codem letnpore ruerunl. cum
uiiitia: tuwsolus; illo sciliccl ieni|>orc cuin agnus ille pio nobis ii!C.)rnari dignaljs e.«l,addidit, quee ven-
equestrat ab IixhHs , cuiii toios gciitiani populns lura est , iit lianc prieilicaiioncm iisque ad liiieiii sae-
iioiiieiilaiic I xi|(tit.iic «lisceinit, ciiui impins in ge- culi cognosceres esse faciendani. Seqiiitur, potcntimn
leniiam, fidelcs ininil iii reqiiiem senipilernam. Tunc tiiam cl justiliam luam , Dcus; bic ipioque reddcn-
nini verc meiiior eril jiibliiiu; solius Domini ,
quo- dnin esl, doncc anuuntiem. Nain poleniia ad gr:itiaiu
liaiii cani ct mirabilcin, ct ^iigiilarem csse cognoi-cit. incjrnationis respicil, per qnani liomiiiem liberaro
Vcis. i7. Dcus . docui.^tii me a juvenlute mca ; el dign.-^lus est; justilia ad jiidicinni, iii quo Adam iiio-

\sque nuHC jrunundnbo mirabilia tua. J uvculutem dixi- bediciui mortem addu.vissc cogno-cilur. Nec nioveat
iius debeieaccipi e\ qtio coe; erii liomo ad divinain C Q"*^^ online praeposlerato dicia sunt , cum lioc fie-

;raiain perveiiirc, quia tuii<'. aiiiiii»; vi: ibiis lirmtis, quciiler iii Scripttiris sanclis invciiias. Vsquein aUis-
uiic iticipit csse lobustus. Docnixii auleiii, sive ad siwa vero iliud declarai, quia ulrumqne niirabile,
ibius periinei divinos, fcive ad inlusam coeliius fiJem. uirumque gloriosum e.st , rcparaium liominem per
^i iie taniuin lianc scienliam in priinordiis crcderes graiiam, qui pritis fuerat per jtisiitiam jure dimiia-
c<|uisitan), dicil, quod bcatis nitniibus sulei acci- tus. Teiidanuis eliam intellectum usque in ahissima ,

lere; et usque nunc , tit per spalia lemporum ejns quia Doiis liomo sedei ad dexier.iio Palris , regii.uis

locirina crevi>se videretur. S»'<|iii'ur , pronuiutabo cuin eo ei Spirliu sancto per iiifinita sxcula sa-cu-
uiabiliu lua. lji\i\\:i: mirabilia Itieitint, ul doccrcltir loruiii.

iidociu.s, ul e.\ perliJo lierel devottis , ot cx pecca- Vcrs. iO. Quce fecisti matjnaHa! Deus, quis similis
nre jiisiissiinus. Urx ergo se pra.>dicaluruni esse libi? Postquain graiiam Creatori.s et jusliliam ejus
'roiiuiiti.it, qii.-e iii ipso fecerat divina clcmeolia. tisque in aliis-iiita diiil essc progre.'*sam , vciiit ad
Vers. 18. bll usque in seneclam et senium, Deus ,
terliain parlem , ubi liyninica cvsiiUatione con-
;< derelinquas me : donec annuniiem brachium luum ceebr.it quantam jnstiiiam peccantibus oslenderit
eneruiwni. Apud Grxcos duo nomina isti divcr^a et coiiversis iieriim clemeniiam sux' piciaiis iiidul-
iiiit; jt'iiiT^ai>i gravilatom vocaiil , senium xlitem D >eiit. Adani qnippe inobedicniem |)roliniis paradisi

iiilimain. Sed qiiia Laliiiitas bj.>c dtio dissoiiautia voiiiplate privavil; lalroneni coiifiieiilein ad cjus
>bi noii habiii!, bic xlalcs dti;e , ijuabi simili no- aiuaiia vclociicr iiilrornisil. ILcc suiil m.ignalia qux
iiine nunciipaiitur, id csi, srnecta ct .^oii m. Sensus Doiiiiiium fecissclesiatur; quoniam cl ad jiidicanduiii
rjo talis esl, ul quia so d xeiat a juvenule sua do- siii^ulariier fortis osiciidiitir, ct ad Iibcraiuium iiul-
luin, ul solam Djuiini jtislitiam pr^edicarel, nuiic liis ei simiiis iiiveniiiir. Omr ! ciim admir.Tiione le-
letil ut neqiic iti inatnra , ncque iii seiiiii xiaie gcii'ltim cst ,
qnia nullus coinpnJieiiilcrc , iiullus
'cscralur a Doinino; quatcniis cjus iiiriiludine ro- stifficit dignc laudare. Maqnaliu enim a magnitmtine
loralus, usi]ue ad iinciii suum i.iudes possit debiias vocitanlnr ,
qiiae stuporem humaui; mentibus per
xplicare. Sed \idtaitius ajlatcs ist;e quibns suiil as- siiam videiittir facerc grantiilatcm. Iiitulit qiioiiiK; :

ignaiida; leniporibus. Juveiilu.> Itiil Ecdoia!, qiMJi- Quis iiniilis libi ? (|iiia ex opcribus Siiis cogiiuSf iltir
Doininus cruciiixus cst Cliristus ,
qiiaiido inar- siiigiil.iris. M>giiitudo siquidcm facti ,
puteiitiaiii lc-
yruin turba diinicavit , ct morieniibtis (idelibiis slaiiir atictoris.

xclc&iac virius appuruit. Soufdiin vcro diciinus Vt;i6. "21. Qnantas oslendiiti mihi tfibulalioncsmtil'
 ,

51IG M. AUUELU CASSIODOrU 50i

tan et nia!ai!el coniersus vivifituni vie. Quanttis iieni A csse verilalis, (juasi S|.irilii 1 a .lolia viiium Doii.ini

fiiib jnlmiralione Ipgctniiim osl, quiisi i:in!imcr,ilj'l.s iiicorruplo siipor.' servaitli-.

t\md osiendini rniia Vcrs. ii. Psallam libi, Deus in cvhara sanctvt
riassiones. Inle-ide eliam dicil, : , ,

«Miliusad |.r:cse' s duras tribulaliones oslondii , ei hrael. Freqnei.lcr diximiis li cliuiii Ci.ri»iiaii..nim

iViaiiivis maloe vel viullw esse videaniur , in boiium duas inaxijiias esse virluies . siiiriiiialcm ad hetie

fcimou recidunt quia pro.lesse cniiiendunl. MuHas cred«nduin, aciiialem ad be le .igendum, «iwas liic se
,

frgo quanliiaem, malas ii.dicanl (|n.ililateiii. Se- per spccies musicas uirasque D miino ob'aluruiM

quitur, el conversus vivificasti me. S\ naiuiam Verbi esse promiliil. Nam quod a.l spiiii. niem viluleia
eohsideres, semper inconverlibiliy, semper priibaiiir perlinei, in superiore versu psalnium se caniaiurum

per iropologiam id esse pollicitus esl qu.>d ad aclu.il.-m, in cilhara lau-

iminobilis; sed c onrersus dicil , ;

«si conve:li me fe<;isli : quia dislorlus fueram lcge dare se D.>miniim dicii. P^almiis cnim (sicut sxpe

|)eccali. Fideliuin quippe Iribulatio ducil ad vilain ,

dictuni esl) de superiorilHis son.ii; ciiliara de inle«

bicul in Evangelio dicit : Benti (jui tiigent, f/((o«inm rioribus melos ad superiia iraiisiuidii. Sed cui \)n\-

ipsi comol .buntur (ihillh. v, 5). laiur vel <;illiariz(>lur dicii, simcio Israel, non quem
gcntiliias puliibal erroneuin , sed quein pairibus
Ver.-. 'i'2. Et de abyssis icrrw ileium leduxinti me ;
g noslris vcra fides ostendera!.
viulliplicasti justitiam luam, et conversus exhi,rlalus es
Vcrs. 25. Caudebunl labiu mea , dum cantavero
me. Abytsos quidein legimus alliaidiiies divini Sfu-
tibi : 239 ^' anima mea quam rcdemisti. Labia, os
»us, sicul in sliu loco Ps:ilmi.-<la dicil : Judicia tua
inlerioris bouiinis dicit; liabet eiiim et iiieiis voceiH
ttbyssiis mutta [Psnl. xxxv 7). Scd bic ideo lerrce
,
stiam, qua lacite clamal ad Domiiium. Nain ul boc
additum esi , ul profiindas mcns.iras el voragiius aniina mea quam
spirilua iler inlcUigercs , adj>-cit ,

dcbuisses iutelligere peccalorum, uiide &e frequenter

redemisti. Ipsa ergo g:tudet in labiis suis internis ,
ad viiie gai.dia revocaium esiC proliieiur. Sed ad -

qurc se redcmpiam esse crguoscit.

vcrianius quid sibi velit lioc quod ilerum dicit. Jle-
Vers. 2S. Sed cl tiiigua mea lota die meditabitut
rum posiluiu esl pro ritqueini, co (jitiid inulii|.l ciier
jubiilium tuam, cum coiijusi et reveriii fuerint qui
aliquid iteretiir. In sexlo quippe psalmo :iuclori(a°cin
qi wrunt miila niihi. Si<:ut siipcrius dixit : Psallaru
eecuti niajoriim, diximus septem inodis remissionem
veriiatein tu.m in vasis psalmorum el cilbara, si-
nobis DoDiiiium concedere peccai.)iuin. Primo per gnTicare volens animae corporisqne virtuies ila tl
,

baptismuni, secundo per inariyrium, lerlio p(T elee-

labia cordis sui canlatura proinisii. Nunc autem ad-
ino^yiias, quario cum dobiloribus liostris debil.i re-
jecit, linguam medilaturam esse jnstitiam Dei, id es4
taxamus, quinto per coiiver^ioiiem fi.itruin, sexto
^ corporis sui substaniiam, quoe tunc ple.iissime lau
pcr abundanliam cbaritatis se|>limo per |ioeiiiien quando rcgnum ejus
,
dcs Doiiiini nicdiiabilur, in ilb
tiaiii. Forie adhuc el aliis remissionibiis noslra Ira- rcsurrecuone perceperit. Sed ut (inem Sificuli debuis-
gilitas sublevatur. Sciendum tamen ideo ilerum ses adverlcre, sequitur, cum coufusi et reveriti fuerint
dictum ut medicina ejus frequenlior iitdicetur.
,
qui qutvrunl mala mihi. Qund nlique plenis^ime tunc
Nam qitoJ dicit , mul ipUcasli justiliam tuam , sii-
fiei, qiiando a dextris jusli, ct a sinisti is impii fucrint
pcrioretii sensum probatur exponcre : (|uia justi-
collocali. Diiobus enim modis confnnduntur et r. »*-
liaia suaiii muliiplical , quando iiohis per diversas renliir ii.imici, quando nut hic pocnilcniiam gerunl,
causasalfti. lionnin i.ubveiiire dignalur. Juslida eniiii
etse errasse cognoscunt; aiit cerli; in adventu Salva-
Doinini sanpc dicitnr, cum misericordiam tacit , et
loris, dum qux lleri non crcdebant,
ill:i suis oculis
iterum inisericorJia ipsius jusiitla iiuncupatur, (|uia
inanirosla coiiSjiexiirint. Tunc ergo socur.^e exsuba-
sibi sempt^r utriimque coiijunctum est , sicui in c<^n-
tioiiis tempus est sanctis, quando jam locum donii-
lesimo psalino logiliir : Misericotdium et judiciinn
nalionis impii non babebunt ; et I rtabuiitur jusli,
caniabo tibi , Doniine (Psal. c 1 ). SequiMir e/
, ,
cum malorum omniuin lerminus adveoerit, et bona
cvnversus exliortatiis es nie. Hoc verbum qunm patei
Ddminiis sint; line con(esserit, iii qiia Cbrisliiinoruiii
i.um sit debemus adverterc, ut famulos s-ios q.tamvis
,3 p^^„,,„^.^ .„,^,^^^,13 p^,H,„_
liiicmissa disiriclione casliget , tamen irisles |iei-

iiinnere non p;itilur , duin Scripiuraruin divinanim Conclnsio psalmi.

Kos saiiclo alloquio consolatur. Exliorlaiiit , conso-
(.iini (otus bic psalmus gratiam Domini, qux gra-
liiio debet intelligi, (|iiir aiiiiito^ coiiiponit, ulfl rlio-
tis dalur, summa intentione coinmendet, adinonel
'

iiem relevai, ci iiKjiitem ^anat diveisis laiitiiioril.us

eiiam nos iiicarnationein Verbi, per quam salus ba-
Kauciaiam.
iiiano generi provenit, felici vicinitate deciarandam :

Vcrs. 23. Ego autem con^icbor tibi in viisis psal- mnre solis, qui proxiina liice consurgens, rose.ini
morum veritaiem tuam. Cuiii Dominus lidelibus «u s prjemiilit auroram ; iil gratiam pr.eclaii splendoris
per exliorialioiios pias pi\T«aiia .Ttorna pr.miiseril p<:epaia(us possii oculiis inliieti. ['atres cni n nosiri
hicjam juslus illc gen«ralis Lki.is vorilaioin .S'> p,al- psalnioruin iiutiicriini iii Veleris au Movi Te^tameiiti
«ere conlilelur , id esl, quia Doiniiii praitiissa com- sacranienlis ii;i orodidoninl esse div dendum, scpteui
|;lenila suiit, diim nescil fallere, qiioJ xlcriia Ycrilas scilicel d«L-adas poneiitcs in sal.b (tum, qiioJ ad pri-
pollicetur. PulcUre aulcm definiluni (>sl psnlmot^ ra.-^a itvam illani perii.uM sinc dubiiatiop.e culturam ; ocio
 :

03 EirOSlTlO IN PSAf TKIUIM. PSAL. L\XL .10C

rero i)0.-ira tcinpore d pniantei, qiii rrsiirrectioncin A proiiobis qiiein re\era di.ere
; nos rccie paoificum
?omini pcr 3ingiil..s lieb.Io:i.a a> ilie ociava vetuMa- ij.sius vcrba le^t;iii!ur ciir.i diiil: Pucem mcam do
nur; it ideo per uliainqne s';pi>iiialioneui Voluj lub.s, j)aiem miain reHnquo loiis {Jom. xiv, '_").

il Novuni Testameiilunj saciaiiis iste nniDerns di- Scd |ax i~la noii Cst qii.Tin bcl!a distinbciil, non est
inosciliir coniinere psalmorum. Qmd cnini renluiii quam inquietudo nlla concutial ; si d ini; erlnrbat.n
|iiinqii3j!iiita possuiit iii miniero singulorum, lioc senii)er alipie .icterna manen-, niil ius iiiimici conira-
aleiit sigiiificare qiiiiidcciiii d.radcs iii or.liui' de- riei:ile disbolviiur. Ipsa es! dc qua piopheia dicil
iirionini co(|iie fit iil calculus islo psalindriiin No- Dabo vobis
;
solaiiuin veruin, paccin super pacem.
el Veteri Tcslanienlu «•(impi tfiiler apieiur. Scien-
Divisio psahui.
um esi planc quod iii prima parle Vcleris Te^ia-
Per loium psalmum prophoi:i loquens, adventinn
leiili, el nova iii sceat sacranienta mysleii'. Dn it
si(!iiilioai Doinini Salvaioiis in nna oadom<pie por-
uiin iu seplenario nnmeio et pab^ionem Domiiii
;

ihrisli, ei in oclavo cjIchIo

soiia niodo humaiiilaiem cjiis, modo diviniiaiom :il*
iiiiiIu pdnit de Vcttri
^"•taiuenio, ul u:riimr|ue culitira; nostr* convcnire
leniis piriibiis evidcnler 240 oslendons. tn prima
parle verh:i faoii ad P;iirciii, jiidicium Filio pelens
iiidis oiiinibus seiiiiaiiir. Mcmiiii^se aiitem debemus
riihm •ticain, vel alias disciplinas psalraos
ij ad popiilos jiidicandos quod lauteii praHlestinatnni
comme- ,

lurnie f:eo,ueiiter,
anie siecula esse cognoscilor. iiecuuda, in judicio
qiias in subbejneiitibiis, proiit
Dumiiii filios panperuin dioil esse salvandos, el hii-
je itopporlunum, de ipsis persirictim aliquid cou.-
leniorare curabimus ; ut quamvis breviler dicia,
miliaiidam diaboli sine dubilalioni^ siiperbiain. Nam
on lauien videaniur osse pruiterita. ei ipsiiin qiioqiio Virginis partiim per quasdam siini-
Taniuin cst ut
slroiogiam sacrilegam siiinn.a inienlione fugi;inuis, litiidines mirabiliier cognosoiiur inriioare, Terlia

iiinn eliam nobilium pliilosopliorum judicia damna- parle refert qnae bona coniigeiinl de Spirilii sancto,

eruiit. Quapropier piaisenli opcri leriniuura poiia- et Maria Virgine, nato Doiiiino l.lirisio. Onaria ab

quaunus omnibus regibus dii it ad' r:induiii, qnia liumaiiuin

lus, ei quies parumper adhibiia lccioris
iparet siudium, ct fuuia par> digeita genns a diaboli potcsiale liboravit. Qii>nia pronuii-
psalmoruin
e signilicantia Novi Tesiamenii suuiat compeicnter tiat, quoniani humanis oculis visus, finnamenlum
liiiuu). Ainen. fiiii credentiuin, et provectiis sine dubiiaiione ju-
6torum. Sexla xterno Doniino totius mundi oon-
EXPOSinO IN OCTO DECAD.VS sensu laudes perhibct esse solvendas. Seplima hym-
ROVO TESTAMENTO CO.NVtMENTES. n'im Domino Cbrisio jucundissima devoiionc per-
solvit. Sic Novi Tesiamenli clariira manifestumqne
PR/EFATIO. P
initiuin per hujus psalmi seriem cunstat expres-
Exp:icuiis seplcm decadibus (sicul dictum estj in sum.
guram Veteris Tesianieoii, nunc ad reli(|U3s ocio
Exposilio psalmi.
oniaraus, quarum numerus plcnissime iiobis resur-
Vcrs. i. Dcus, judicium (unm liegi da, el jusii iam
eciionis dominicx cognoscilur indicare mysterium ,

t, liis pariibus diligenter inspectis, rcvera

tuam Fitio Regis. Cum dicitur, Deus, non videtur
liber
hoc nomen aliqiiani dcsignassC personam ; se«l quo-
'salinoruiu loiius divinx Scripiurai tliesaurum com-
!ejus esse videatur.
niara scquilur, da Filio, cerlissime Pater invoialus
>'aui licct sini omi:ia spiriiua-

lius plena diviiiis, ei magnis iliusiraia luminibus

esse cogiioscitur. Illud enim nomen relativnm est,
,
ct hoc, quod non dicit, indic:it ; slcut scrvi appella-
eiie nullum t.niien ex his (ut arbiirorj volumen in-
tione seniilur et dominus. Scire autem debemus ad
eiiies, qiiod tantis rebus ccelestibus doceaur esse
disiinguendas dcclarandasque pcrsonas sancljp Tri-
onipl(.ium. Mec raoveat quod pars illa quam dixi-
)u8 ad sacramcntum Testameiui Veteris pertinere,
nilatis sola boec nomina posse sufficere. Nam cum
teaiiiuiJine Domini Salvaloris sumit iniiirm; et ite-
dixeris, Deiis Pater, Dcus Filius, Dcus Spiritus san-
cius, plcnissime sanci* Triniiatis visiis os declaras.se
iiin in subsequeniibus psalmis iiivenics qiiod primis
iy personas. II.tc cnim nomina in sancla Trinitaie sola
oiistat lemporibus aciiljlum. Ou;c oiiininu non de-
cnt adversa judicari
suiit propria ; CTtera vero, id est nalura, polestas,
, quia et Vetus Tesiameniuin
Novo plenuni aeternitas, omnipotentia, et Iiis siinilia probantur
e csi, et Novum facit perumque Ve-
esse communia. Quaproptcr beati.ssiiiius propheta
.'ris mentionem. Nunc ad titiilum vcniamus, qui in-
desidcrio glorioso flaminalus, petii a Patrc judiciuin
irpretaiioiie nominis sui ad Novi Te.->lamenli no-
dari Filio, qiiod soiebat csse ventiiriim sicul in
:ilur pertinere mysieriura; inscribitur enim :
;

Evangebo legitnr : Palcr non judicat qtteniquam ; $id

IN bALOMONE.M PSALMIS LXXI.
omne jiidicinm drdit F lio [Joan. v, 2*i}. Judtcium
Stlomon iiiicrprelatur pacificus. Qiiis est autcn» enim dictum osl qnasi jiiris diciuro, id est qnod in cu
:vera pacifitus, iiisi Dominus qui liomi-
Cliristu-., jusdicaiur. Et ni vcracissima probaretur esbe peli-
iiu diaboliversulia deceptum, ad Crcaloris sui re- tio, eadom ileriim sequenti commale geminavil. Moc
Kavilobsequium, fccilquc colere .salntis pincipem, esl eniin quod dicil, et juMiiiam tuam Filio R^^gitf
li «eqiicbatur miserrimus morlis aucloriim? Ipse (|uod siiperiiis ail Judicium tuum
: Hciji da. Qiiod in
liui M^idiator I-ei ti bominum liodiequc inicrpcllat Scriptnris divini«i ad CJprimcndam causam frenucnl-^r
 ;
:;

j-, :7 M. AlRri.ll CASSIOOOIU 501

liivenis esse roft.litnm , siciilesl illnd : 0"» habiUtl \ (Vivio cs-c i.rob.mliir :il)jtHli, Juni el a le-liiiionHs

inarlis irridrbil ros, n Donnnus nuh-iniiunbil eos (Psal. n iiioii siinl, el :i coii<;ossii li(iiiiir:iiiili >iiliiiiovciiiiir.

el illiid ('irH c-ntrrnnl ijl rinin Dei, rl opera Dfiis aiPeiii piiuiir/es noii iii liiiiin!i:i, so.l i»i siia ju-
II, I) ; :

mnnuum ejus annunlinl linnniwnlnm (l'sal. xviii, 2). siiin -udicnbit , «inia ii><;os ni^tgis elci;ii, (|iios niurla-

odcm modo depromiliir. i-iipeiba {le>iii;\il. Aiidid.i f|i!0(iiie, populi,

Nam cl seqneiis veisns (
lii:i.s utii

dicilnr (•|iiiii()m', id esl rcpctilio crcbra siiiui'i(lieii(liiin csl ri(lclis. Noii cniin qiiociiiii|uo
Qii.i' ligiira

qunlies nna ics ad incnlcandam caiis:iin p:ui;iercs Doiiiiiins cl ijii, sed qnalcs ijtse ditil:
seiilenliae,
Mcniinissc aiitcm de- lieali panprrrs sprrilu, qnoninin ipsoruin esl reifnum
diversis scrmoiiilins iiciatnr.
bctimn, quoticScun(pie :inl ipse Domiiinsdlirislus silii ca-loyuni {aiatili. v, 7,). Sc(|nil!ir, el xalvos (ncid filiot

pciit diri, aul aliei iit ci Cdiiccdaliir ex| ostnlat, iia- pnuprnon. 1'nupercs Clirisii siint aiio^idli vf| |iro>

iiirain iiuiiiaiiiiatis e\idcii'or oslemli. Cu!lcriim Vcr- plic! V, qiii ii)iiii(li islins opulentiaiii ciecta Dun ini

liiini omnipotens cnm lolnm Irjlical Palris, nihil sibi p^iiipcrtalc conlcmpseriinl, de quo scripiiin esl

iii.iij^el dari sicnl ipse in Evangclio dicit : Omnia Qui cum (tivcs csset, pauper faclus eni prop er tios (II
,

Pairis mea smit (Joan. xvi, i'o).

Cor. VIII, 9). Qnornm fllii snni populi Clnisliani

Vcrs. -2. Judicdrr populum tuum in tuu jusliiia, cl eoiuin eiiim predicalione generati suiit, qinlius do-

pnupnes luos in jiid cio. Exponil causam (|naie pc- B cenlibus credcre merucruiit ,
sicnt Aposi.ilus dicii

scilicet, ul judicrt orb in Fiiidi niei, quos iterum parturio, doncc Cliristus fur-
l:v(,Tit Fiiiu jiid ciiiiii d.iri,

jnsliiiam Palris, quam tamen el Filii metur in vobis (Cnl. iv, i'.)) ; ct ilerum : In Cliristo
liriaitiin p.r

iion diibinm csi. Nam ideo dicil Patri, in tua Jrsu pcr Evnngelium ego vos gcnui (/ Cor. iv, l.j).
e--.s

qnis avisu saciil.go discrep^irc sibiniei in Ilos ergo salvos faciel, qnos filios apostoloruin essc
jiiblilin, II.;

Tr iiiiatem. Scqiiitnr, el pnu- cognoveril. Adjecil , et ftumiliabil caluiuniatoieiH.

aiHiiio saiicl:iiii acstiiiiel

prres luos in judicio. Dicit etiam paupcres Palris, 241 C(i/«»uiia/orein diabolum significai, superbuin,

Unni ci Cbrisli Domiiii essc declareiitnr ; ut idem rrudelem, insaliabilem, malorum omp.ium principem.

iiaelligalur in i!li m;ijcst.iic niliil poleslatis esc di- Disculianius enini quarc dictus est caiuwnialor.

visnm , sicul ipse iii Evang.-lio di( it : Omnta iiucii K littcam jiidices aiiii(|iii damnationibus affigebant
Pauprres eigo et qiioniain crndclis ininiignal.ir < oiidcmnalionibnii
luibcl Pnter mea sunl [Jvan. xvi, 15).

Dci sunl qui, muiidana superbia dtrelicl:i, li«u>i!ilati lavet alienis, K liilerye militem calumninlor.m appel-

i>e per onmia iradiderunl. iS.ini cl si paupcr snpcr- lar'.' volucrunt. Calumnialor iiaqiie esl qiii iniinccc-

Iriat, iion esl Dci pauper ; cl si locuplcs liuniililatcm liam aliciiain in realnm iiililnr exquisila macliina-

dilig.it, lion esl sajcnli divis. Vdiunlalos enim laiiuiii lione perducere ;
qnod di.ibolo congrue videtur ap-

SUiit iiispiciendx', non iioiiiina. C lalum, qui luimantim genus suis frandibus tol saeciilis

\ers. 5. Suscipiunt monirs pacem popnlo tuo . et probatur impelere [ms. A., impedire]. Quid eiiiin

i-oUesjiisiit'iam. Vtivviuulrs si^iiificari rrciiuciilcr dixi pins calumniosum quam auctorem csse criininuni, et

mus ai.osiolos cl propbet:is, qoi ad siipcnia iirmiler culturam sibi velle vindicare terrrtrum 7 Hiinc eniiii

elevali coelcsli gralue pro\imaiiinr. Isli cigo taics ;).- spiritualem lyraiiiium liumiliabit Do.Tiiniis, quan-

cem, id e^^l Christuin iiscipiunt

. lideli pojiiilo prxdican- do illo cnm perfidis dainiialo, fidcles se videriut re-

dum. Ipse cst cnim Uc.r.iiii populns qiii ei crcd.d l, cl gnare cnm C.brislo.

spiriluiili se couversaiione ir;ic(av l. Seipiitur, ct colles Vers. 5. Lt permanebit cum sole, el anti lunam, in

jusiiliam. Collcs dicil iiirciiori gradii c.i-tcros bca- sieculum sirculi. Ilic honor saiicl* incarnaiioiiis ei-

tos, (jui rectc Doniini vidcniur pijedicire maiida a. poiiiiur, ipia- pemiaiiel uiiila cum V.-rbo; sedet emiii

Nam el pacem (quod snperius divii) D. miiium S'gni- ad diixleram Patris , rcgnans in gloria senipilern:».

fical Silvalorem ; el jusiitam, cuni ipMim siii • dnbi- So/ qiiippe legiiur Vorbuin PaUis, Filiiis De ,
qin

taiione dcsignat ; sicnl et alibi lcgitur : Jusiilin ei D(;us bomo , iiiius cx duabus ei in (lu.ibns naiuns

pax oiCutaUK sunl (P.'>al. i.xx.xiv, \\). Pnx cniiii vcre distiiiciis ai(|iie perfeciis periiianet Chrisins ; de ips»

diciinr, quia per ipsum b-)mo reconciliaius esl Deo; enim dicturi sunl impii : Sol non orlus est notu , et

Juslitia,qnoniam oibcm tcrrarum sub a.-quilaie ju- D jusiiliu; lumen non lu.iii nobis (Sap. v, 6). Se.4uiiiir.

dicabit, qui etiam diabolnm per juslili.un magis vl anle lunam in sivcuium sivruii; siibaudicnduiu (iuo.l

qiiam potontia; viriu'c siipcravil buperins dixit , permanebil. Permanet vero Chrislui

Veis. 4. In sna justitia juicMbit pnupcres pnpuli, nnlr lunain, sciii et ;iiile c nsi>ectuni Ecrlcsije, qiicm

el sttUos faciet (ilios pnuperum : el linmil.abil cnlum- coidis sem|ier liiiiiiiiibiis coiiineiur. Luhh enini Ec-

iiiaiorem. II iciciius optando lnculiis e>l , nniic ve- clc»i.e mcrilo coinparaiur , qu.c nativnni noii lialici

iiioiis ad sccundam parleiii propbctije viriuie, qn.ii splcndorcm, sed a sole certi^ moJis sus. ipit l> iiicn,

siiil advciilu Domini puestanda, divcr.sarum parabo- qiiod a.-<troii<imi inicr alia dilijjcntcr expoiiuiil. Uirii.n

laruiii piilcbcrrima variotatc coiiimciiior.U. Nani cum proisiis el ailius stiiponduni lol sidcrum cursus, Ijih

snperiu:; dixerit Patri, in tun jusiitia, nuiicdicitde iiigoiiiium rcruiii arduas siibt.loMpic mcnsiiras iiiuncr^;

Kilio, m suajustiiiu; ui lirniiier leueas nbii ibi esse Crcaloris usqno a.l biiinauam piiiuisse pcrvenirc iio-

aut discrepans aul divi^um ; sed qux cst Patris, t.iiaiii. Sic crgo Eiclosia a vero illo Crcalore mensii-

ip^a e(.l ei Fibi sinc dubiiatione justitiii. Nain el ali' laic siiscepil lumcn , qua' modo pcisccuiioiiibus »i-

icr polest iiitclligi. Pauprrcs Chrisli sjcculi isiius ju- deiur iinmiiiui , itoruii.que tiaiiqiiiliitalo recC; Li, cU'
 ,

bi.-d Fxrosnio iN iSALiLim .M isAi. lAxi. :iu

ri^siiiii liiiuiiiis lii!aritiiio coiiipleinr. Naii) (|(ioil ilivii, A "> :ii :iiii constiiiiius iirjJcstinnturuoi nuinerus coin-
intaculuiufiirculi, (cinpMS iiKlicuUiMiiiiiin pnpcliiuiu, |<l>.'iiiir.

sicul lei;ilur : /u Te<jnie_^us nun eril liitis{l$ai. u, 7; Vers. 8. l.l diiniinnbilur a mnri ufquc ad mnre, et <i

\ers. G. h^t de^ceudtl s lul plu-in in vellna, ci sicnt /luiniiw H.^^i/," lul terminn-i orbis tr^rra. Doiniiiubiiur,

tlillicidiastillantiii snpcr ter inn. Ilic ipMi ii iiiystoiiiiiii dixit, cnllii roligionis laiiiis innoiescil uii(|iie Doiiii-

glDriosu; naliviiaiiii evpohiliir. N.im Doiniiiiis illt; vir- iiiis (^lifi-tn^, d- (|ii() snp rioia (anniit, et infoiiura
tuluin aiile ciijiis coii5|»rclu!ii ler a (rf:iHfari:i coii- diclur.) siinl. Isdid :iniein ad Saloinoiicin liliii n David
cii(iii>r, nmnis cre^itnri inrliaiur, ciini inin poiesl oinniinoilis non poie>l pcrlincc, qui t.inluin in s;ciil.!

nlblcniis siisliiitiri, (|ua:i(J» so ii>avnli in.inilost.i po- Jii.l:t'a rcx fuis^e coljiiosi iiiir. .Mure onim Occa .iiiii

leslalc coi^no^ci, voluil leniier in n;ero vir^inali siiie di:l)eiiins advortere , iini are:tin iulnis lerr;e ( sionl
aliqiio slrep'tii, laii(|n>in pluiin iu rtllus :\^tuv de- qiiidain dicunl) linilio sno circiimacliis iin Indit. .Nani

tcenderr; nl virtncin siniii liiiic ni;ii;is u^lenderot, >( si inana isia noslraiia velis inlellii-ero, lolius inii'idi

ill.>tii iiiciT:ibilciii pulcnl aiii teinp>>ia>set ; siciit dicit aiiih.luin, quoin versUs isle ^ii^nilicat, non pra'valcl)i.«

Apiislolus ; Qui cinn in [orma l)ei c.iic/, uon rnpiiiain advcrtoro. Soqnilur, el a (himine usq le ud lertninos
arbitriilus est ose !<e wqnalem Deo ; sed seinetipsum orbis icrra;. Pnlchra (piidoin hre^iliis, scd iiigcntia
exinnnivit foniia-i: siniaccipiensjn similitudine h(>mi- B "olj'^ sacranienta profudit. .\. flumine, a JordatiC d
nw»n [aclns, el linbiiu imenlus ut homo {Philip. ii, G, cil, nnde pcr tolnin orliein lerrarnin salnheniina re-

7). Scd cnnsiilor.nins l.inl;e rci (jualis siniililudo .-il giil I sarri hapiisinaiis eininavil. Iloi; auioin por lign-

pdsiia. ViUeia lan.e sunl oviDin, qiiaj sic aqii:iiii rc- r.iin per piirasis diouiin est, id esl pcr clicniinm.
ci|>iuiil, ul iiulla divisione rumpantur, cl iiernm sc to:ius niundi ainh lum pcr niaria nuviuniqne !«ii!iii>

reddiiiii, nt in snis integrilalibns pi rseverent. Audito, licans.

si (|ui adhuc estis incroduli, ot pndcai lioo do binnina Nors. 9. Coram illa proculent /Elhiopcs; el inimici
Diviuitale non credere, qiiod videtis minimas cre iiuras ejus teiram liuijcnt. .•Ethiopef. peccaturi s popiilos do-
indicare. Sequiliir,e(st(;»( stillicidia slil:an:iasuperier- bt^iiins advertere ; nani sicnt illi teterrimo corio vc-
ram; scilicolquai in inodiim roris sunima loniiale dc- sluniur, animacdclinqucminm sccieiuin o scuii-
ita

scendiint. Ilx-c si pura m(<nie consideres, hu.'Sitaiioiiem tato leiichrantur. Eiyo isti .Kthiopes (|ni siinl ,

de parlu Viiginis non babebis. Illud enini insens mi- pcicaiores, anle illnin procidunt , quundo »c pteni-
racilum , nt sine aliqua dnhilatione credi possit lentia^ huniililate piosten.nnl. Adjett, et inimici

czemplo diiplici comprobavit. jlic Ambrosius ille ejus terram linyeni. illos quihns est iioiiiiiii mi^eru-
quoedam Ecclosiap, candela niiiabiii fulgore lampavii, lioiie parcndum, curam ipso dixit procidre. Isli an-
diccns (Tom. V, hijm. 24) : G loiii Jud:»i pi nii accs iuiiiiici numiii niur, (jui in sua
olisiinaiione fnansiiri sniit. Qu e orgo ilhs csi p(i'jia ?
Veiij, Rcdpmptnr gcuiium,
0-teiiile [lyrliiiii \ lr^'iiiis, Tcrram lingunl, id esl tcrrain sapinnt; hoccnini «apit
Mirelur Oiune s» niuin,
niiicniqne quod liui]ii : quihus in modiun seipenlis
Talis deciH parliis Deum.
2^2 'jumus esl esca poenalis. Uoc ad hnmililatein
llnde eliam beatissimi paprp Leonis corusco simiis ipsms juste dioimus esse roferendnm , qu nam qni
fermo respl nduit. Ait eniin {Epist. 10, ad Fitviam, Cliiistum Dcuin credere noluerunt, tali uiiione dam-
cap. i) : Coiueptus cst quippe de Spiritu sancio inira nandi sunt.
uteruni Virginis malris, qu:e illiiin ita salva virg ni- \ers. 10 Riffcs Tharsis et intuliv munrra o(f,rent ;
laio edidit, quemadmodum salva virg nilale conco- reyes Arabum ei Saba dona adduceiit. Tharsis^ rofc-
pii. Digni P.itres, et ponlilicauis arce pollentes, quo- rcnlc Palrellieroiiynio {luJsai.cnp.xxni, rers. 1), in-
rinii siiavissima docirina scrmoinim lantnm valuit toiprctaiur contemplaiio; qnod ad fideles lefeiendnm
dcclarare niiraculnm [ms. A., rnysleiiuin]. csso non doliiuni cst, qiii in divina coiiiciii|)!ation(*
Vers. 7. Oriciur in diebus cjus justitia et ubiindanlia
dclixi siiiii. /{^-^fi crgo T//ars(s, id osi (lominalorc*
vn-ix , doncc extollaiur luna. Nnnc veni' ad teriiain vitioniiii, dona dd. riiiii Domnio, qiiando ei prohantur
p:iri.ni. ni qna per ordinem descrihunlur, in oriu siio D aniino sorvire d>vo(o. 7«««/«: vero sunl, .|ni circum-
Uoni nus qna!ia qnanlaqne pracstilerit. Intelligamiis flueiilia nnindi vitia a suis corporihus exclnsoniiit.
rf^f qioddisit Ori. lur juslitia, qii.Tsi aiile non im;-
:
neo (loininaiur in eis mare mumlanum, qnod pcrlido-
rit, qus s<iii|i,:r adorand;! !».«. \., in ailorandjj in;i- riMi cord.hiis consiat inlnsimi. Jnhula ciin d rla csl,
|osial4; ro^nasil. Scd oririur dnil cx leniporc sanci:« co qiio 1 in .salo sit po-ita. Ipsi .suiit (^rjjo jniri pcctori!»
iiicarnalionis, (pi:indo eial p:irlu Vii;^ini9 iiascilma. muiicru ,
qii.c divini^ nliarihus offcruniur , ip-nm sa-
Jusliiiu eniin Vciinim 1'atris esl, qnoil omnoin crea- criliciiiiii qnod Dominus siiaviicr assniiiil ohlatuin.
liiram el lempora lccit univ(;rsa; do (|ik) li';,'ii nr ; Scqiiilnr, rnjcs Arubum cl Saba dona udducent. Ara-
l fiiias de terra orla e.^l el jusiiia de coelo prospcxii
,
hia jioiiiiiir pro iioininihus s lavi et lcrrena se del«;-
[l'tal. LxxxT, 1-2). Addidit, el abuiiduiilia piicis, do- ct.ilinnc liacianlihiis. Nam sicnt illa pBtria divcrsls
iifcciiollalur luna; ctliic qunqiie suhaudiendiim e^l, .Tromatibiisscnsiini narium ninlcot, iia isli ad dclccla-
erie;r(r. Abundantm ergo pacis est, durn religio Cliri- li(Hie3 mollissimas illecehris s.t nluihus inyilaiilnr.
slianoruin toio orho dilaiaiur. Donec extollalur lunn, Rcgcs eigo Aral)i;c snnt , ipii hlaniliment.i corpornii»
*lait»id csi quaudiu proKMidaiur ei augoalur I^ccle- rigi(i;e sul.jiciunl di.v.iplinic. Siinilitcr Saba, undc
 ,

fil

Sabxi dicli sunl, qii:imvis cotpoiali tlcioclaiione pr-.v-

M. ALRFXIl CASSiObOIU
A ronversalioiic Jcliiii|iiunl, iit x-lenia caldiiillaic reci-
r»2
I
valeat, ei iucimilis odorilMis sil rcfirla , sii.aiora a- piuiit. Ali islis ergo usitris, vel ab ipsa obligal.onc
iiieii coiiversi ejus populi oironiiil dona vi niiuin. peccali /i^erantur liJi ies awinia? , (|iiando per pcer.i.

Qiiod aulciM dicil, adduceul , ad ipsos rcspicit oHc- leiiliain reddunlur diviiiis nmneribus ab>olulx*. Se-

reiulos ; qtiia posl advcnlum Duiniiii pccuduui sacri- quilur, et prteclnrum nomen eoruni coram ipso. Revera
ficia cessayciuiit. prwclarum nomen, iil Cliristiani diraiitur, ut de siio

Vcrs. 11. Et adorabunl eum o.unes reges lerrd' ; Kege resplcndeant , ct accepla voc.ibiili dignilaie
omne.i gentes servieul ei Vciiil ad r]iianuin mcinbruiii ,
gloricnlur. Quod lanieii isaias incrcpans Jud.ieos pra;-

nbi adorandnm Doiiiinuin a cunclis g' iilii)us dicit, et cinuisse dignuscitur, (iiceiis : Inurficiei vos Dgmiitut

beneficia ipsiiis subicr cxponil, l>er omnes reqes ,

Dtus, el servos suos vocabil noniine alio {Isai. nv,
cuiicias nos voluii iii(ollij,'cre m.lioncs ;
quia iiulla IB), uliqiie Clnistianos. Addidit cliani ,
cram ipi>a,

gens csi qu* in parie popuii sni proprium non adoret qiiooiam aiiie ip uin cl in ipsius rcgno victuri stiiit.

aiicioreo». tl ideo iic lanliini de regibus advertercs Filix pr:cseniia aiiic Deum semp'T esse, qucinjaiii

diciuni, addidii, ()m«t',s 3eHf«js jcrri<;«( ei; scilirel qiia; iioii forinides (.ffciidere. Adde quod t:»le praeinium
pcr uiiiversum mundnm cl lingiiis dividuiitur el pa- <^sl ilismi v dcre, ad quem nullo modo po^-sil iiiiiic
Iriis. Sic Duna.i perfidia no-ciiur csse convicia qoi B vcl ipsa cogilatio pervenire. Sic in isiis paucissiini»
,

localem puiai Eiclesimi, quam per lolmn orbem v. rbis felicitalis iilios, qiianivis iccuini, aliiuwLla-

constat cs.se diffnsam. tt ioiueie qiiia dixil, rfges mi'n nobis designaiur iniliciiim.
adorabunt, q i pulanliir adorandi; <;gH^s aulem sn-- Vcrs. 1j. Ll viret, U dabilur ei de auro Arabia;, ct

tire, «hi;b lerrenos dominos liabere noscuniur. adi.rabunl de ip&o serjip r . tola di?. beiedieent sum.

Yi-rs. 12. Quiu libeiav i panperem a potcn e, el ino- Kcce j:;m prcdiciac visionis qiiiiiliis csl modus , ulii

pem cni iiou eral ndjutor. Caosam reddil quarc l)o- prx'seiiii;im Doniini coiiiu'i>se dicit fidci voluni, el

iiiino Clinsi.o ab universis genlibus serviaiiir : quia (iniiameiita lerrarum. Nam cuni dic I, ei vifct, jeier-

puupereni , 'd esl fidt.lcm populum a polcnte diabnlo nila;em ojns inajcsluis osiendii; sicul iii Veteri Tc-

hbcruvit, qucm siq.ra cal^imnialorem dixit; huiic alio siamenlo crebro legilur : \icit Domiims. Vivil erg-i

loco forlemnoiiiinat, siculest isliid lilvaiigelii : Nemo ""•> crcalurai ciijiis..qu.im \ila, qiia vel angili poliiin-

inlrat in domum foriis, iil vutu i-jus diiipiat, nisi prius tur, scd hcatitminc siiigulari.qua o-a Triniiassan' Ca

ttlUgaverit fortcm (Matlh. x'i, 29). Qiue vocabuia ma- peifrnilnr. Scquilur, el dnbilur ei de auro Araitr.
litiam ejus significant.
non hoiioiem, iiefandam aslu- Aunm Arabw pra ca;l> ris lciris feriur esse puris^i-

liam, non laiidabilcm pnncipalum. Scqniiur, et ino- nium, el summo splendore preiiosum. Qiiod b<ne ad
pein cui non eral adjulor. El liic siibaudicndum esl a C sapicntiam rcfcrtur, qiioniam Icgiinus : Accipiip. prw
communi liberavil. Inopem vero diximus pius esse deuliam sicut arQeitum,el sapientiam sicut aurum pro'
quam pauperem, qui opcm noii liabel vitu), nec sua balum {Piov. vm, 10). De isia ergo sapicntia qu* ^wr
prxvalet facullate subsislerc. IIos ergo tiberavil Do- aurum Arabioe signilicalur, dahitur Domino munus,
tninns Chrislus, dum vcnicns in hunc muiidum dia- <""' ad eum dcv<»li purgati»simo corde perveiierinl.
lioli jiisiissimc pressit astutiam, cl iiiopia; liumani ge- Sive magorum mtincra lorl sse signili; at, qiia'. meriu»
loris spiiiiuais alfluciitije gralis tl iia concessit. ami o A)(/6'(C comparaiuiir ,
qtioniam puiilaie cordis
Mcril I crgo sobjiinxil, cni non erat adjutor, quia
tn:Mium genus ad idolorum culturam cxsccraiida se
liu- obiaia siiiil. Aiiliqui aurciiin colorcin p

vocavorunt; el ideo aiirum ab aura dictum esse

Iciterrimuin

243
l
superstiiioiie contulcrat. Et quid ab cis adjuvari po- voluerunl, quod niiiiis grati>siino colore respicndeat.
terat, qu.c vel .^ensuin pecudiiiii non Iiabebanl? Nam hodicqtie aurctini dicimus, quod pulchruiu vo-

Vers. 15-. Parcet pauperi et inopi, et animas paupe- lumus ffistimare. Sequiliir, et ad<trabunt Je ipso snn-

rum sa/j)as f(zc!ef. Cnm dii-it, parcct, gciieraliler 0111- per. IIoc ad huinaiiiiaicm ipsius constat referri

nes peccalorcs osiendil. Illis ergo panilur qui iii qnando ore proprio qiicinaijinodum orareiur iiisti-

nliquo reaiu detineiilur. Parcel crgo et eleclis siiis, itiit. Notuin est eniin dominicaj orationis bencficium,
qui licet saticia conversalionc resplcndcant, aliqua D quo utilur seinpcr Ecclesia , (|uam sii.ciis^imus Pa-
sibi lamcn cjicnl dimilti. Scd ne pntarciiir us()iic ad icr CypriamisCartbaginiensis aiilisles et martyr, pii-
boc tantunt Domiiium parcere, ul a loriiienlis dcbitis mus expoiuns, brcviiaieui iilam profiiitdissiniain mi-

pauperes libciarct, aildidit, animas puuperum salras rabili eloqiicniia; de^ore dilaiavii. Adjecit, tola die
faciet ; ul quibus dimitlit peccaia, eis et pr.cinia fii- benedicent cnm. Totu d:e, loiius vitae nosirae tempus
lura cnncedat. Ipsi enim salvi ficnt, qui rcgiiutn Dei oslendil , quic mcrilo dics dicilur ,
quia fidcliuni
possideimni. Uiide ncc islud polcst coitgrncre Salo- corda luillis lencbiis obcxcanlur.

inoni, ut aiiimus siitvas fuccrel, qiiod soli Diviniiati Vors. IG. tl ertt fir i:ntncnluin in teira in sunimii

c rlum csl convciiirc. nionliuin; supjrc.rtollilur super Libunum frucii:s cjui.

Vors. 14. Ex usuris et tniquitate libcrnrit nnimas Sninma wontitim cxceUentiam sgnificant propheu-
eorum, et praTtumm uoinfn eorum rorum ipso. l'.\uru: luiii ,
qtios frcquoiitcr (:iciinus accipi debere pro
ab usu appeilat.c siinl, qiix* < rcdil;»^ jiccuni.e senipcr niontibus. ttrmameniuin autcm istorum »iio;i/ijni osl

pnicuranl aiigmciituiii. Sic in peccato vcrsamilius iiiii]iic Doiniiius Chnslus, qiioniam ()Uod y.vr ilos de

usura crescil maioriim , (|iiaiulo qtioJ in leinj.orari ipso pradi(.luni c.l» cudcm voniciilc coi ^lal iinpie-
 ;
,

;i3 EXPOSITIO IN PSALTERIUM. PSAL. LWI. 514

Uin. Scquitur, iuptrexlolielur super Libaiium fruclui A xx", 18). El qiiia tribus iioniinavil, nc hoc de paucis
>jus. Quia snpcrius sanct<>s Dei moniibus coiiiparavit, geniibus iniclligore potuisscs, qu.TC sub Iioc nomins
;t ipse esl nions nionliuii); liic eiec:us est ir.ons popiilimi habucrunt (iivisiim, .iddidit, omnet genteg
;uj<is fructus Oin)|>arctur Doinino <<liri>to. In Libano magnificabunt eum. Magnific.bunt cum dicii, laiida-

,iquiJem (sicul sxpe diximus) ccilri nascuiilur e\i- buiil nlique signilical. Nani illnm qiii^ poiesl f.icerc

nix, si min.-iquc proceritate polleulcs. Sed quid po- t^ian.liorem , cui omres viilnles siiinmitalcsque de-

«st (rnclihus hoinini siniilc repcriri , a quo sancli serviunt? Scd iilnm pra;dican(lo nos mngnificamur,

iroducuntiir excelsi ? Neque enim lale cst, quamvi> quia ipsius biudir proficiinus. Hoc enim a 1 prxco-
proceras arborcs iii quainlibet altitiidinem cresccie, nium Doitatis ejus dici nul a ; oicst perversitas dif-

rel nni)i'a tnn^'erc, quale beatos :id coeleslis regni liicri.

;audia pervenire. Ver.'5. 10. Bcnediclut Dominiis Deus Israel, gui facik
Vers. 17. El porebutU de civitale sicul fenum lerrw : mirabHia wagna solus. Septima vero pars, quac sa-
it nomen ejus ter.edirtum in scrcuit. Ndnniillain vi- percsl , inlroilur, ubl decursis omnibiis Dominus
lelur faccre q»i.Tsiioneiii , i|uia fenum tence nunc Di- Cliiislus niagna exsullaiione laudatnr. Q'.ian(lo

clernx vi x siniile facil, quod freqnenler

minuin pryedicanuis, bcncilicerc qnidcm illum dici-
iinpiis le-

{iiur coniparatum; qiiod omnino non dobet permo- B mnr, non qnod per nos aut sanciificciur, aut cre-
rt-re. Sicut enim dicitur Clirislus leo, quia jioiens scat;sedciim nos ille siia bcnedidione sanciificai,
rex ferjrum esi; ex alia vero paric diabolus intelli- (iinc ei tuitio provenit, el aiigmcnta iirocedunl. El
{itur leo, quia ferox el triicu'ei)tns csse dignosciiur qni sit iste dominus per quintam spcciem dclini -

ila et fenuin, qiiia primilivus terrx fructus est, virens tioiiis evidenler insinual : Deus Israet, \d est Dcu>
tlque gratissimus , sanciis Dumini non incoiigrue oniversoR icrrne; sicut alins prophela dicil : Quiernil
romparatur : ex illa vero parle qna ciio arescit ct le, Deus Ifaet, ipse Deus unive sa; terrcc vocabiiur
uicciditur, peccatoribus jure simiiatur. Ila fit ut di- {Isai. ijv, 5). Addidit, qui facil mirabitia magna solm,
rersis qualitatibus iuspectis, una eailcmque res ap- quia nullo indigel ailjuiore. Nam licel el angeli ct
lissime [«(/., diversimodc] comparetur. Ftorclnml iniilti justi miracula faciant , non soli , sed Doiniao
jrgo de civiiale jusli, id est de Eccli^sia Dei, ticut fe- juvanle, peificiuni.
nnm terrcp, cujus non X'tas sanctis , sed decora viri- Vers 20. Kt benediclum nomen majeslatit ejus in
ditas comparaiur. Et iiispic endum qiiod dicit, de cnlprnum, et in scpculum scBculi ; el replebitur majetlale
civilale florebunt, non in civitaie, «luia de isla c.vi- ejvs omnis lerra: fial, fiat. Superiore versu Deum dicit

lale hiijus ssei uli, in illa florebunt bealiludine sem- es.^e benedictum ; secundo nomen majestatis ejus , sci-

piierna. Hic enim iribulationibus afficiuntiir , ut ibi C iicet quia de Cliristo dicti sunt Chrisliani, quod vo-
perpeiua gralulaiionecoroncniur. ^equitur, sii nomen caiiuliim lotius orbis terminum sacra venerationo
ejut benedicium in taxula. Postquam descripsit bea- complevit. Nam sicut ipse xteriius cst, iia et iiomi-
tiiudinem sanctorutn, rev(Tlitiir ad laudcm Domini, nis ejns pr.rconia perseverant. Nam quod sequiiur,
quo ilii beaii sunl ; ac si dic^rct : In xternum glori- et rcplcbitur majestafe ejus omnis lerra, sanctus dicit,

riceiur Deu«, qni xternam gloriam prxslalurus ag- qui ipsius clarilicatione repleii suni. Te<ram eiiim

niiMiiii'-. hicomiiem (idelem debemus accipere, qualem rcvera

Vers. 1 "^. Ante sotem permanei nomen ejus; et bene- Dominiis replere dlgnatnr. Adj«»cil, fiat, /!<-f/.Optaniis
dicentur in ipto omnes tribus terra: : omnes genles est quidem dicere fiai, scd nimium desideraniis ip-
ma^ficabunt eum. Janiia scxtx partis aperitur , iibi suiii rcpotere. Quod m.igis ad mysleriura aliqunruin

et xleinitas Domini signilicalur, ei ternrum om- psalinorum posilum debcmus advericie, noii (sicui
niuro gcncrale scrvitium. Et ne .>-anciuiii Dei Filiiun aliquibus vistim est) libri iinitatem nd mnlias perdii-
tcmporalem aliquis blaspliema ccgiiationc scnlirci, cere scctiones. Magnificiis psaimus, quem gemin aa
anicomnem crcatui am nomen e.jus permaneie p: ofcssis voia seciita siint ; advcntus eniin Domini omnino de»
•iil,sicul Evangelium dicil; Inprincipio erni Yerbuni, buit desideranier opiari.
tt Verbum erat apud Deum , et Deus crai Verbum. Hoc D
eralinprinripio apud Dcu.u (Joan. i, l.i). EtCMnome.n
24 i Conctutio psttlmi.

'jvi quod p rmnnel iii :eterniiin. Nam ulillud Verbiim Periiendainiis, aii;Iilores eximii , conlra Eiilychis
iulelli^MS, qiiod est posHuin anle sotem, sequitur, el Neslorii 1'ella ncfaria olim nobis arm:t reci.i; fidoi

onmia per i; sum jacla sunt , el sme ipso facium csl fiiisse provi<ia ; ui in linnbus naiuris vcrissiniis atqiie
niltit(Jtidem, 3). Videscrgo ncm«R ejus ex.->titisseanle perfeciis in una p^TSona existere et pennanerccnda.
crcaluras universas ; quippe qiii creator csl omniiim. lur Deiis, Doi Filius, Dominiis Jesus Clirislus : iio ad
Nomen enim diclum est, qiiod nolaiit rem faciat. Ilic oos coii)|iriniendos lahorare possiiniis, qui taniit^ an-
sotetn pro onimbus creaiuris pnnii, quia conspectibus cioril.itis n^bore commoneihur. Narn cuin iilramqii':
nustris gralior eliicescit. Ilxcestenim species s; lio- iiaiur.im in b>ic psaimo r''|'oriainiis cnprissam, Eily-
niatis "iynecdocbe, qu;e significat a p.rrle lotiim. Sc- chis pr.ivtim dogma iinam natiiram defcndcntis ex-
quitiii, 6«;(ierficc»/nr in ipso omne.<i Iribuslerrac. In 'pso, I.elliliir. Ciim vrto uiia pir>o a (>liri>li Doiiiini |»rai-

Doniino Ciirislo dicit; sicui ct .\bral)ie dicluin esl : dicaiur, Nesiorii vcn na d:iiiiiianiur, qiiia ciiiii hii>.

In sciniue luo bcnedicenlur oinncs t.ibus lerra (Cen. iis'dir.us duas opcraiiones dicai, unam tatnen Doniiui
5IS M. Aunnui CASSIOOOri! 51«

ChrisU cognosciiur pradicare porsonam. Non enim A loquiiiir psalmum. In prinia parte zelasse se dicil

qnidquarn pliirali nurncro dixit (iuia uniim Filiun» , felicitalein mundi, pacem coniuens peccatorum : ad-

credi voluil. Ipse csl cnim qui cx P;ilre anle s.-ncnla mirans ciir ininiicis Dei et p;iganis prospcritas taiila

natiis est, qui in ulero Virginis carrieiii rrostrnc morta- provenerit, it os suurn usiiue ad c«»;li:m extollero

litalis assumpsit, liomonsion l*alri secundiim divini- vidorentur. Seciimla parte reversurum dicit popiilum

tatem , homousioo quoiiue nohis secundiim hunta- siiiim ad salubre cousilium, el pristinc cogiiationis

isitntem , invisiliilis dcitiite, faclus est liiimaiiitale erubescere pravitatom , donec ultima impiorum in-

visibili^",. I'ali homo piopicr nos digiiaius csi, per se lelligere aiqne conspicere mercatur. Teiiia parte,

impa?sil)ilis Dous, non summitalem divinitatis immi- propter dolos siios iiiaia impiis provenirc teslaiui ,

Tmeiis, sed humilil.itcm cariiis exalir\iis. Hnc sancta quia sancios viros felii iiale sua scandalizare vide-

pnipheiia diiit , huc Evan^^eliorum frequeuter textus banliir, se tamen bciielicio Doiniiii de his malis asserit

insinuat, hoc per toium mundum heaia canit Flcclesia, csse libeialiim. Qnartadicii, quomodo ad periectum

ul a cailiolica (id»; ille co,.:iioscatiir extrarieus ,

qiii iiiiellectum, Domino miseranie, pervenera.
l\.rpo:>iiio pi>alwi.
lali iion fuerii slahiliiaie fuiidaliis. Memenlo pr.Tterca

quod h c ipjarliis csi psalmiis ex his quos dc duab is

Vcrs. l. Quam bonus Israei Deus his qui reclo $unl

natiir<s lociituros csse pryediximus. ]j corde |i'd., reclis ccrdejl iUcoidalus Asaph , quoiiiaui

istius saeculi felicibus invidiss<-t, ei usque ad niiniant

EXPOSmO IN PSALMUM LXXII.
tristiliam inde per\eiieiit ,
quia Dorninus peccaiores
De[ccerunl laudes David filii Jesse ,
psalmus Asapk.
iii boc sxciilo florore palerelur, se ipse condemniis
Dum iii liiulis siiperiorihus David tanlum vidcatur
eruciaviL veram suavcroque senteniiain, diteiis :

a-^nripliis, liic addidit, fiUi Jessc; s(ilicet ut illum

Bonum esse Deutn, sed his qui recto sunl corde, id esl
David pulrem Salomoiiis intelligere debeamus; quod
qui opera ejus studio p.etatis intclligunU Unde ad-
ad peisonam exprimendam prophelae competenter
verlitur pravis distorlisqne mortalibus dispositionein
adjoctiim csl. Hu^c nona esl specieg defmitioiiis, qiiain
cjus sacrilegis cogitationibus disidiceie. Sic sanis
Grxci zaO' uTTOTUTTwfftv, Latini per quamdum imagina-
oculis screnissimus sol refnlget, econlra obsciirns
tionem [<;(/., imaginemj dicunt, qiiando ncminatama-
videlur iHis quorum lumina infirmiiate deiiiicntur.
ire vel paire, ad intelligcntiam iiidividu;K personse
Vers. 2. ilei autem pcnc tnoti sunt pedes, pene ef-
sensus nosler adducitur. Congreganiur eti;tm mulice
fusi sunt greisus mei. Lt int- lligeres sanclum \irum
res ad pers .nascommuniier [ed., coiniltr] expiimon-
contra ^esuperiorem proiuli se senleniiam, qu -d fa-
das; ul est illud : Socrales filius Sopiironi ci, cujiis
niiliare scmper esl juslis, suum profiteiur errorem;
inaler est Ph.rnarcte, calvus, venljom-;, simus. Hac
Q Kt pene lapsuin se diceret, cui administraiio Domini
eniiu o I nia suliim Socr.ilem iiidicarc ac defiiiie
iiralionabiliter displicebat. Scriptura frequenier per
nos' untur. Scd iii hac re tanl;» poncnda sunl, quanta
Iropologiam appellal pedem arbilrium mentis ,
qiio
possunt iiidividiii de quo qu;eriliir, abomnibiis r.Tle-
(ixa voluntaie consistil. Hiinc dicit pcne tuissc cuin*
lis seiiiicstrare persoii;im. Laudes crgo istius D:nid
molum, quandu a vcro intolleciu cjus animusdi^cre-
defecisse diril; qiiod nisi perscrulcmur , omiiino
pabat. Nam cum dicil, pene, cito se ad viani verilalis
Ciuurarium cst, iil iii iiiedio pene npere pro, h(t;e di-
rediisse cominemorat; utdaninaioi (-rrorem qiii sur-
eal pr»;conia diferisse. Scd catisam liiijiis dicii ah
ripcre festinabat. Sequilur, pene effubi sunt grefsnt
origme pcrquiraiiius. Cuin lsr:it'I licus populus de
mei. Gressus significare diximus artus liumanos, qui-
lena it-^ypli per niir;icula hiiinanis ociilis apparen-
biis per vitx nosirx semitas aiiibnlamiis. Ergo gt^sus
lia Iibeiaretnr, pro collatis bencriciis Deo laiulos per
isti 1)0036 conversalionis pene in ali:im partem fucrnnl
i>acriiicia pe<udum, et iiistrumeiiloruni miisiroiiim
dilapsi, quando sub ingralitndi e aniini v d>-banlur
consonuiionc reddebai; qua: iii (igurain f;icta suiit

usquc ad plcniliidinem tcmporis quo Clir'slus Domi-

245 i"ipi's tania concedi. El respico quia pene cf-

fusos d cit gressus snos , non lapsos; ul intelligas

niis advonirel. Isi;e eriio laudcs tcmporales, qu;e pio
vigorein meiilis nosira; lanqiiani liquidum eleiiion-
diviiiis bericliiiis rnldcbatitiir, dcfecerunt atqne mu-
liim dispergi possc, ciim a vera cog latione cocpirit
latic suiit, qula nuiic I cclcsia calholic:i immidatio-
discrepare. linile inlelii|.Minus et sanciis viris lOjiLi-
iiein cni-poris ct sanguinis Chrisli, ct sanclain pcragit
liones pravas fiequonier suri ipere ; sed iteium in m-
psalmodiam. Scqnitiir, psaluius Asoph. Asnph signi-
nilatem pristinam eos reverli ,
qiiaiido a 6emelip»is
4ii are Synajfogam Hobix*-« lingiia teslainr, qu;e Do-
fuerint celeriter, Doniino p xsiante, correcii.
iiiinuin quidem colcbal; sed vidcniio 11 ircre nialns,
Vers. 3. Quia zelavi in pccculoribus, pacein pe ca-
iii pcssimas cogitaiiones incidor;it ; ex cu us persona
torum videns. Secuia est causa cur gre^sns ojus vido-
iii hoc psalmo ipse Asaiih loijuitur, qui iii suo noininc
renlur cffundi ,
quia peccaioribus sic fuit iuvidu*,
SyiiagogTCContinelsignififatioiiem. Degentilibusenim
ut eos graviier ferrcl quictos. incongruum leluni
populis. ct de his qiii legein Domini susccpcrunl,
inviderc perituris, ei eos putarc felicos, quos acteri;3
iniilli dicliinis ost, qnae ad cmenda i nem iiosir;iin
ccrliim esl (lamnatione percelli. Seqniiur, pacein
Utiliierdiiiintur, iie talihu^ cogita ionibus poiluamur.
peccatorum vidcns. llevcra quia p(i.r isia non inlolli-
Divitio piulini. gitiir, sod videiur, aspecliis nosiros eludons, sed in

Siculdiiiiiuus, Asaplt cx typo Synagog.x per lolum siia necc grandcscciis. Nam cum pecoalores \idoiit"ir
!7 LXrOSITIO IN rSALTIiRilJM. ISAL. LXXU. il8

icipiel N miilli»qiic domioari popii is, c: iii tiimi lo A g'io csl enim valiiluiniiiK^ pcrcalimi , (juod arbiirio

uii osse qiiod tiunant, pniaiiinr liaberc pjcciii ;

inagi» qii.iin uccc^^iiiiic commiililur. Nam ul exag-
t;J pux isia ciiin coiiv ieiilia scaipcr I tii^at, lixatiir geiaioiiir culpa. iii al)uii(i:i:ttia rcriim pot magis dicit
iliiiiscciis; ct ( iiiii li(>stein non liabcal, scciiin i,'sa (lclKpii se, (|n:un aliipioj scelus inopi;c cxcu.-alionc

eccrial. ciifjiiasso. Atldidil, Irausieninl in (lispositionein corJis.

Vcrs. 4. 0«!/« non cst declinalio mord corum, el Trdnsicruut, (jii.isi a reciis semiiis crraveruiu. Nain
rmam.nlum in plarfa coruin. Adliiic dicit de prospc- liodirqnc sio dicimiis : Trnn>ivil rios, qiiando ab ali-

ililibiis iinp Criim. .\it enim ; Quia non esl decli- qu.i veriiaie scnsus iiosier cnaveril. Pcccaiores cnim,
aiio niorli eoruin, id csl, qiiia iii moricm ciliiis non in disposilionem cordis transierunl, id esl crraveruni,
ccliii.mi, iicc die | rotmus urgeniur cxiremo : sed qiiando sorte telerriina ratiunabilcs liomiiies inscn-
uiii eis ad pueiiilcndtim dciur spatium \il3e, illi salis idoiis servirbjnt.

la^is sccleia probanlur angcrc. Scqiiitur, ei fir- Vcrs. 8. Cofiilarcrunl et loriili svnl nequitiam ; ini-
lamenlum in playa eorum , subaudieiidum non esl : quiuitcm in Excelso locuti sunl. Duplcx maluin est
uoniam rel si eo> bic coniing it nliijua adversiiaic ucquiliam cogitare , cnmqnc tnnquam bonum aliquoil
ler^tringi, diuiiria illis iion videtur pcrmaiicre tr sli- palam profcrre; iiam qui^m decucrai propter co.^ila-

ia; ei ideo ad niedicnm iion rccuiriiiil, qiiia iic- I) ijonem sccleris poeiiitere , culpam geiiiiiial , dtiiii

|iiaipKim in inuiidanis laiiguoribus loiigo tciiipuie facmora ( ogitata divulgat. lilud iiiaximc quod seii-

aciieriiiii. sissc iM^rarium csl , dixisse sacrilegiuui. Scipiilur.

Vcrs. 5. In lubiribus hominum non sunl, el cum inifjuilatem in Exceho locuti tunl. Hoc csl qu"(l
\oniiuibu>i non flngcUubuniur. Ilomines liic saiict s mciis pcrliiia parturiel):ii , ut contra siium auclorcni
iros ititclli^aiiiKS, qiii cl liboies in boc sx'cii!o blaspliema vcrba loqucrctur; ut illum qucni bm
iiisliiienl , el divcrsirmn affliciioiinm nagtlla pn- darc nemo digne sufticit, ad ir m provocel iiijurios»
juntiir, ut correcti ad Dominum redire mereaiiiur. loqu:)cilns.

slud pcccatoribis obsiinaiis noii provenit, quod ad Vers. 9. Posue unt in coelo fed., in Civlum\ os suiim,
i.ilutem datur devolis. Si vcro diotnm (ontra si'iri- et lingua eoruin iransivit super tenam. Ponit in tocli
iiialcs neqnii as a:sliman»us, polesl de ipsis coine- cs suuni ()tii Jovem, Mercurium ,
c;ctcraqiie p'iriciiia
rticiiier adverii, qiii in boc nuindo sceleribus suis qiiu.' numina Deo puiat esse similia. Ponh cliaiii
songruii noii recipiunt ultioncs. Nec cum liomin.bus j;; civio ossuum qiii re- bumanas iyr:»iinica voluiita:c
(Jugelianlur, qiii ciim sequacibiis siiis diviin jiissione trinsgrosMis , malorum suoruin nnllnm foro pul;it

daiimaiidi sm.t. Tribulatio siqiiidem isiius sa ciili fide- iiliorciii ; scd poiius superba iiiiquit;iie siibjectus,
libus votiva corr-ciio esi, quaiu impii oon accipiuiil, C Deum crcdit non cignoscere qiiod difTert i:i tci

qiio;iiam a ftitoris ini.neribus arcebuniur. pore vindicare. Scqtiitur, el lingna eorum trimsivit

Vers. G. Id<o tenuit eos superbia eorum; cperli sunt super teriam. Super lerram ntiqiic transiunt, qni ulti:t

iniquitate el intpietale saa. Intendamns qiio p>'rveiieril nicnsiiram bum;in latis loquuntnr; et diim sint ipsi
peccaionim resoluta seouriias. et dcsinaiiius illorum imbecitlitate fiagilcs, ti nere sc immortulcs aes imani
gaudiis ipvidere, qnos in foveam cognoscimus ir- t^tgniiates.

ruisse. Malorum quippe libertas oonfert absolule Veis. 10. Idco reverlelur liuc pupidus me:s, ct dics

siipcrliiam, diim contemptuni scmpcr iiiilril impunila pleni invenienlur m eis. Posl(<uam nialorum liccntiaiii

protervitas, ct subjectum sc malis essc noii crcdit, descripsii ct consuetudines pessimorum, nunc vc-
qui niliil quod obviare possit evpaverit. Tenuil autem niens ad secundam paricm, ad viam veiiiaiis idco
di\ii, id esi, qua^i quibu^dam manibus appreliendit, reversurum poputum dicii, quoniam Doinini illumitia-

ul clabi nequeani, cum jam lenentur asiricli. Su- tione coinplendus est. Sed quia illos rivenos dicimiis
perbin eorum dixit, qu.K revera diaboli est ; ipso eniin qni de loci>- palriotcis exicrunl, ooii^ruum cst illus
aurlore lioc ficinus pxstilit, quod cum ;rterna cru poj ulos b c :idvcrteie, qui aliqiinndo in acccpt i l)o-

ciaiioiie damnavil. Scquilur, operii sunl iniquitate et mini iege inanserunt, sed per varia desiiieria mun-
inipieiale sua. Si dixisset amicti , csset iilis for.Nitaii D dana dispersi sunl , et itcruin correcii ad Ddniini
tel liberum caput ; sed cum dicil operlot, tolos eos pr.rcepia redierunt. Quaproptcr ytsap/i biinc populum
intelligamiis esse demersos. Iniquiias eniin poicst ad se rediisse dicit, qui nd agniiionem veritaiis,
e>se niediocris ; sed ad>liJit impielatem, qnae maiorum Doinino prnestante, reversus esi. Scqiiitur, et dics

uuiuium probatur extrema. Etcon>idcra quoniim liic pleni invenienlur in eis. Dies 246 /''(-'" siint, qi:andi>

versiis ct subseqiicntes malorum scelera morcsqtie Clirisiiis Dominiis iii plciiiiiidine icmpoiis, qti:i;u

describiint. propliet-e cecincruiil , advenire dignalus cst ; sicnt

Vers. 7. Prodiit [ms. G., provenit] quasi ex adipe Apostolus dicii :Cum uulem venit plenitudo lemporis^
ininuilas eorum; transierunt in disposilioncm cordis. misil Deus Fil um suum {Calat. iv, -4). Tuiic cr^jr»
Ex micie provcnil m.ilitia, quando scclus :>liquod dies plcni Jiiilaiciim pnp .lum pcrfidia siia vacuaiiiiii

quisiiuam mundanis opihus dc^ol.itiis cxcogitat. Kx repercruni ,

qnai.do iiiicr cos aliqiii corde reveluto
adipe AMleni proccdit iniquitas, qiiando hi qiii afflncn- Cliristiim Dominuiii cnnspiceic merueruiit.

tia prjBSenlis sncciili, DomiiKt pr;cslanie, rcplcti sunt, Vcrs. 11. E< dixeririi : Quomodo scivii Deus : ei si

i|nidquam iii diviii:«'ii dctinciioncm dcliiijnunl. 1*111- est scicniia in E.ccdso? lllo^ ([dos siipcrius reversos
nO M AVnFL!! CASSIODOHl 520
I
esse memoravit, nunc ex qua cogiiaiione transeant A succcndcrii. Squilnr, et index tneut in malniint.

cvidenier exponii; iit Domini misericord a dcclarc- Kccejam ad temperiem sanitalis r diit, qui morboo
tur, qiii i!e blasjilicmis facii jiislos, cl de in^.ipienlibus sis culoribus aisluabai. Indicem dicit sibi Doiiiinuni

popnli prn<leiiics enicil ac dovotos. Dnbilaveruiil Cliristum, qni nobis viam vcritaiis evangclici^ prreJi-

eiiini scii>se D.nm loi mala scclcraiiGsimos commi- calionibus indicavil; et lcinpore maiuiino resurgciis,

sissc, quilnis vi.itbaiil ontnia mundi secunda pro- spein nostram de isio mundo anrerens, ad cQclortiin

vei.ire : ncscicnles poenas eos graviores incnnere, regna protendii.

qui tandiii cxspeciaii, in sna pntbali siint ohstina- Vers. 15. Si dicebum : Narrabo sic : eree nalio
lione mansisse; sicnl et nonagcsimus (crlius psalmus filiorum tuorum, cui dispoui. Jain viciiia verilaie

dicit «le lalibiis : Lt dixernnl : Non videbil Dominus, coinmoniius sccuin ipse delibent, ct ad tantani rem
nec intetlii]et Deus Jacob {Psal. xciii, 7). Seqniliir, perductus cogiiatione muliiplici fluctuat. Diceb.^t

et si est sclentia in Excelso? niaspliemus isie s?nsiis enim : Si aniiuntiavero plebi Deum morlalia non
esl, ot in insipi<'nli voluiil.iic conceplus, dnbiiasse ciirare, ocourrere sibi pnlat prxdicaliones priores,
scienliam esse in eo q i snpicntiain hnmano donat quas Israeliiis anic prxdixcr.it, ut Deum colfreni,

ingenio, qui et angclos ipso^, et poiestaies coelorum coei lerrxqne Creatorcm, qui per suam s:ipienilain

providenlijB Ince locnplelat. Scitus enim dicins est, B universa disponit, bonis nialisque pro siiorum actuum
qnasi scire ciliis. 'Jnde suprn neiiioratus psalinus qiialitaie resiitoens. Quo nodo ergo poicrat aliiir

dicit : Qui plantavit aurem non audiel ,

qui finxil narrare, qui lalia visus est aiile docuisse ?

oculum uon consiJerat, qui corripit gentes non arguet Vers. 16. E.vistimabain ut coqnoscerem, hoc lahot
{fbid., 9)? est ante me. Primns gradus e>t scientiae, quaodo

Vcrs. 12. Ecce ipsi peccatores et abundantes in sce- ceperimus minime nosse quod ante nos
inteliigere ,

cuio obtinnerunl divilias. Proditnm esl qnod insi- scire putabamus. Prius enim perMiascrat sibi Deum
pieniinm corda faiigabat, quorum raiiocinaiio esl sine non curare morialia, quoniain pcccatores videbat

ratinne, traciatus sine consilio, cogitatio sine f^a- diviiias possidere ; modo autem existimai esse i|u.-e-

pore; ut itlco non puiarci Deiun sciisse quod agitur, reiidum , ut voritatem rei mereatur agnoscere. Con-
quia pecraiores di> itias possidebanl ;
qnasi illis jnstis stat ergo repudiatnm priorem sensum ,
qnando alter

ac (i;lelib!is talia sil pollicilus. et non mng s pan- ut agnoscaiur exquirilur. Scquitu , hoc labor ai antt
percs in mundo esse voluit, quibns coelorum rcgna me, Rcvera xsluanti laboriosuin erai lantam rein

proniisii. iucida veritate cognoscere ; ui ei prosperitaics pcc.

Vcrs. 13. Et diii : Ergo sine eausa justificavi eor catornm despiceret , et Doinini patienti.im vehiatii

meum, el lavi iutcr innocentes manus meas? Asnph se C ipsius consideratione laiidarcl. Anle me, qiiod dixil

quoqnc faluis cogitationibns profitflnr illusum; sicut forlitudinem dirnciiliatis osteiidil. Qms enim moleni

superius dixit : Mei auiem pene moti tnnl pedes, pene isiam ignoranti.p, nisi pcr gra.iani possit Diviniiai'-

effusi sunt gressus mei; ul cum se prolitelur lalia rc- irrumpere? Sicutet in alio psahno Ifgitur : tl in fi. i

pudiasse, in nosiris sensibus pravas cogitationes non mco Iransgrediar murum (Pial. xvii, 50).

sinat nliaienus inlroirc. Quaproplcr increpaiivc pro- Vers. 17. Donec intrem in sanciuariuin Dei, et ir

nnntiandum est : Eryo sine causa juslificavi cor meum? telligain in noviss'ma led., novitsitnis] eorum. Ad
quasi innni spe aliquis se puiet eiusum, si in hoc veriit aliqiiando Asaph, qnod intelligere feslin.bai

sibi niiiiido frnctum juslitiic non scnliat csse co'lalnin. Repelit euim prxdicix qnic^tionis aliler veriiaten

(JiiHsa eniin a casu dicta esl, quod ssepe bona sit, se non poluisse cognoscere, nisi legom divinam, qniK
Bxpe mala. Iloc genns cansje ab oraioribus anceps est sanctuarium Dei, coiitucns, inielligerel novi^sin

dicitur, qnod maxime in dcliberationibus provenii, peccatorum : qnoniam in rntnro jndicio felicit

quando dubius est animns quid sequatur. Addidil, el humana damnabitnr, qnx liic ad tcmpns florere inon

hni intcr innoeenles manus meas. Adhiic hoc i|>siiiti siratur. Qno remcdio hapsitaiio cnnrta sublata c&t

q;iod ccepit exseqnitur. Ac si diccret : Quid inibi quia non dobel pius aninins olTeiuli, (iim se mag>
profiiit piobabili me convcr.-atione iractasse, si di- J) rebus talibiis sentiat e.ioceri. Qiiod genus nralion

vitias possident qui vilia non relinquiint ? Lavat eniin dicitur delibcraiivum, qu.indo ct partes ponuntur
inter innoccntes manus suas qui pias operationes laii- qiix nos dubios redduni, ct eligitur senientia, qii.

dabili pciMgit instituto. Nam Pilatus non lavit int,r ci ulili:ati convcniat et decori. Dixit cnim qnod t

innocentes inaniis siias quando nagcllatiim Domiiium scrnptilnin Ctimmovcbat : Si diccbain, Aairofco V(

crnci tradiiiit af giMnlnm. Occurrebat utiqiie illa foeda varietas : Eece noii

Vcrs. 14. El (ui (larfcHatus tota die : et index nicus filorum tuoruin, cni d sposui. .\d poslrcinuin eligil

[mss.G.cl F.,casligatio niealtnina/u/ino.Qnasipoenas sentcniia qux cuncla salvarel : Uoc labor est a»

suas adhiic comir.cinoiat, quas, ut illi vitlebatnr, ir- me, doncc intrem in snnctuarium Dei, el intetHgam t

rito, snsliiicbat; ul iste flagellatits panper esset, ruin novissima eo:um. Sic dol boraiivinii genus pariibi

iinpins sinnrus su»s div.tias possiiicrel. Pessinia suis rogiilari observ.ilione compleiuin esl Sciendu.
repuialio, sed vicinn conectio. Siont ;rgro;is ficri cst sane de toplois oinnia qnidein arguincnia proc)

sohl, t|iii tunc diutino langMorc libcrantnr, quando dere; sed quando generaliter dicuniiir. 247 ^

in a>giiiudinis fine cos copiosior rcbi-ium ilamma dialeclicos perlineDi; qnando autem pariioulaiiin .
 , .

'^'
K» EXPOSniO IN rSAL rr.niLM. psal. lxxii.

spccialiior espriinuiiUir, orniorilms coovcniic non A s.ct iilo iinaijincm iii se Doiiiini pollneriin), ita in illi

(liibiiiin Ost. f.iiira palria eoruiu clligios non videhitiir, qni in

Vers. 1S. Vfruinlamcn pruplcr dnhs posuisti eis gehenn.c seqnos(r;iiione iniuendi snnt. Porihit crgo

tuala; liejccisli tos dum aUeiareulur. Asapk venit ad imaqo, qiiandu sc eis ipsa vcrilas alicnaia subiravo
l rliiini inoiiibriim , ulii peccalonim fommcrnoral rit: noc siinilitudiiiem rclinere possuiit , de cnjus
iil iouei:, qnas siiperius eis dixeral iri fuiunim gravi- beaiiludinc nil hahobunt. Imago cnim est aiicnjns rei

lor iiiiligendas. Et ne omnino in nuindo niali puia- cxislenlis simililndo formala.

rentur ininmncs, aut scelera siia credercniur habere Vers. -21. Quia delectatum esl cor meum, et rcnes mei

nindis omnibii'» impunit.i , dicil : Posuitli eis mala: resoluli $unt. Snperius prophetavil impios a regno
iit qn3nivis mnndjna feliciiaie potianlur, reatuin in se Domini siihmovondos, minc causam reddit qui i per
gpstcni, qni non polosl deserere omnino critiiinosos. ipsos factuin fueral, ut cor ejns no.xia delcctaiion<;

^ani lales eliam lnc frequenier incurrunt ruina.s, mundaiiis filicitalibus invldcrel. Undc apparet gra-
qiias eorum vel suspicio non haheb^t. Sequitur, vissiiniiin esse pcccatum, quando aliquis occasionem
dcjecisli eos dum allevarcntur. Dejec.sti diiin dicit, ex praehiicril iindc alterius conscicniia poiiuatur; sicul

allo significavit elisos. Et ul lioc inleiligeres, addidit, nec illa rcs parva cst, quc juvante Damino honis
i/iim allevarenlur, id cst , diim iii cotliiirnum su- B praestat c.\cmplum. Addidit, et renes mei resoluli suni.

j>»»rbi;c .Tmpliiiidine ruinosa conscendereiil. Et per- liencs ficqucnler diximus pro mentis consianlia poni.

peiide qnia ip^^um lempiis elevalionis sijjnificat quod Nain sicul isli corpus conlinent, ili anima; stabiliiu-
ruince. iNoii enim (ii\it, pos^qnain eievaii snni; sed, lcm cl illa custodil. Renes ergo suos dixil esso resO'
dum nllcvarenlur, (luoruni eri^i caderc esl, el suble- lutos, quia inundtnarnrn rcrum feliciiatcm intauta
v;ire demersio : quoniam :ui illani summiiatem ten- voliintate qiucsieral.
iliint, qna; subila prscipilationc dissolvitnr; siculjam Yers. 22. Et ego ad niliiltim redactus sum , el nc-
cl in alio psalino dictiiin esl : Yidi impium superexal- scivi ; ut jumcnlum facltis snm apud !e. Merilo ad
liHuiH el clevalum sicul cedros Libaiii : et Iransivi, et nihHum redacttis fnerai ,
qui t;ilihns ('csidiriis iiihoc-
cf.c?. non crat {Psal. xxxvi, oo) , el reliijua. rehat, ut pecc;(iorii)Us invidendo, anctori suo facore
Vers. 11». Qnomoilo facli tnnt m dcsolatiouem ! su- viilerctur injuriam. Ad nliilum eiiiin pcrvenil qui
iiio dcfecernnt ; perieruHl propter iniquilalem suam. f .iciii verac intolligenti.e vacualiis a.^no.*cItiir. tt
Quomodo adinirantis est , ul subito desol.itus app.i- hoc qni«que iicscisse se dicil. Ipsa esl enim profunda
ro:il, qui lanl;i feliciiaie pollcbat. Desolatus, uiique igiiorantia ncscire qMod peccos : ur>de in alio psalino
deseiius ab illis rebus q\ix cum tanquain numcrosa diclum esl : DeUcta qnis iiiteUigit (Ps-/, xviii, 13)?
familia circuiban!. Hoc enim contingere malis posse C Seqnitur, u/ jutnenium factus snm apud te. Jiire se
non dubium est, quando debilaai pavenda; morlis jumenium dicii, quem carnalis ajmulaiio quasi irra-
incurrunt. Sequiiur, subito defecerunt. Exponit etiam tioinbile aniinal insidebai. Apnd Deiim enim in vic<t
qneniadmodum ad dei>oUitionem pervrjnerint, qui prius suiit pecudum, qui ejus proecepiis resistuni, cl alind
felicia malis evenissc niirabantur. Nam qund dicit sentirc volunl quain sanoiis rpgulis coniinetur; sicui
tnbito dcfecerttnl, signiMcal repcnlinae morlis advcn- in alio psalmo dictiim est : iVo/j/o fieri sicut equtit et
lum. Ei ne illos crederes cornmuoiier mori, addwlii, niuhis, quibus non est inteHeilus (Ptal. xxxi. 9).
perieiunt proplnr iniqnitntein sun-n : quia raali ••ic in Vers. 2r>. Fa ego semper lecum ; lenttisti tnnnum
lioc sneculo deliciunt, ni lamen iieruin in illa damna- dexicram meam. Cnm dicit , Et cgo seniper lecum,
lione perpeiiia clad<; moriantiir. ostendii se ab idolis alienum auciori Domino piirii
Vers. '10. Velut somniuui cxsurtjentis, Doinine, in mente Sed
crcdidisso. in hoc errabat, quia de peci^a-
civitale tua iiHoginem ipsorvm ad nihilum rcdifjes. tnru'ii felioitale Domini jndicia disoerncre nescichat.
Pulclira coinparaiio. Takiii dicil e.^sc feliiitueni yuiipropier hic distinclio plena ponendaet, quo-
in;tloruin qoale somnium cvigilaniium. Pr^csligiis osl coinpleia senientia. Seqniiur, lcnuisli
,
ni;iiii ma-
fcniin qMiJHisdain elusi, lrc«|utnler ;id illa nos perve- num dexlcram mcnm. Di.\il, lentiisli manum ; et iie
njrc soir.niainus, qu.c nJmia cnpiditaie perqiiiiiijius.
D piiiares sinislr.tm {'iiiia et ipta pars Iiabet corporis
PaMper cninr buhiio (livcs cllicitur, criininosns liono- iii;iiinin), addidit, dexteram meam. Cnjus eiiim h;»>c
rabiiis invenitur, fruiiur alier cptato fonjiigio, noii- pais ;t Doinino lenciur, semper absoiviiur aKjue li-
nulliis desideraio iioiiiiir imperin. El his omnjbus heralnr; sicnt Pelro mergcnli dexleram lenuit Domi-
huhilo deroiictis , p;itentibns ociilis noii rcspioiuius, nus , eumque fccii eleinenlum liqniduin iixo calcare
quc claiiso limiine remebamus. Kcce iil;i adjuiraiida vesiigio.
fcliciias iiiipioriiiii pervenit .id somniiim. Sic enim Vers- 2i. In volunlale lua deduxisti me, et cum
jam morloi diviiias possidere non possunt , sic ul gloria assumpsisli tne. Hic quoque gratia Domini si-
evig'Iantes sna gaudia perdiilcrimi. In hoc aulom gnirioaiur, qiia rodeniil peccatoros. Noii onira dixtt,
conimalc di&tinclio plena figenda cst, qiioniam de inorili.> loeis, scd volunlafe tua dcduxisti tne ; ad
.«iiiperioribns peiidel. Sequitur, Dom'ne , t/i civiia'e iiitelieciiim scilicet saluherrimum , ad qucin post
lua imagincm cornin ad niliilum redtg,,'S. Ihc jam </iril inoitiferas cogitaiioncs tanqnam dc loco .sepulori
qinrinadmoiliifn in illa Jcrus^lem coelesti inipii iliv;nis Domino vivificanle, rovcrsns ost. Sequitiir, </ cm,;i
non pos^^inl a|iparcrc coiHpeciihus; sed sioul iii iito gloiia iiisumps.sii nie. llio dciiiiiili:^ Domiiii iiKarna-

Pat.iol. LXX. 17
 m M. ALRELII CASSIODOrU oti

tJoiiein ruluraiii , iii qua Itoiuiiien» assumeye pietate A puulispcr rcccsserat, ul rciliiel, quai.Jo, siciii i>aB|»e

sua (ligiiatiis cst. QuiJ eniiii ioirabil>us quam niorla- diclum est, cogiiatioiics pravas de peccalorum feli-

lciit uaiuram incaniaiioiie Verbi ad Pairis (icxierain cit;iie conlraxerat. Sequiliir, perdidiiti omnes qni
coliocatam, et cain vivos cl iiiortuos judicaturaiii, (urnicaiilur al)s te. Fornicari est a Domiiio, qiiando
»|u:e posl delicluiii primi lioiniiiis diabolicis li.'i»l:.lio- adulteriiiis cogiiatiopibus ab ejus amore casto devia-
iiibus subjacebai ? Lndc eiiain prubaiissime ai^ine inus, ei lu:<uriam sxTuli praeponentes pracceptorum

c*iircsse Joamies CoiisiaMtinopolilaiius episcopiis :iit ctjelestium nou recipirnus riibCiplinam. Quod illos

(In homil. de Xbcens.) : CogMosiaiiius 243 1"* ractre manifcstum est, qiii culliiras idoloruiu vanas-

ti:ilura ei, cui dixit: Csto nicoe p.irliceps sedis; illa qae supersliiiones iiii|iielatis affectant; et quidquid
iialiira quic audivil : Tena e$ el in lenam ibis (Gen. pr.stremo contra catliolicam fidem creJitur, pollutis

111, 19). seiisibus fornicatur.

Vcrs. 25. Quid ciiim mild reslat in c(elo, el a le quid Vers. 28. Mihi aulem adha:rcre Dco bonum est, po-

volui super tcrram? PoStquam d.xit quem:idiiiodum ncre in Dcq spem meam : ul aununtiem omnes laudes

» pravo sensu voluiiiate Domini fnerit absoiutus, ad

tuas in poriis filiw Sion. Ecce declaralus est sensus

(|uartum venil ingrcssum: ubijnm bona misericdrJia^ ilie qiii^m dixiiiins : quia licei prava se cogiiatione

[cd., bonam mi^ericordiamj ipbius libeiatns eoume- g P<>""ent tameii a cultura Domini non recessil.
,

iJt. Nain cum dicil, Quid reslal in coelo, siibaudien- Dlcit enim bonmn sibi esse adluerere Domino. Is
,

(timiesi, (|uid ainpiius petam, id est, quam quod tniin Divinitaii adhwrel qui si*. illi vera fide aiqiu!

inuiido daiurus cs? BencUciuin scilicct sanclx incar- ( pcrum probilate coiijungit. Nam sicut impios dicii

naiioiiis tuje; ul Deus bomo e\ duabus et in duabus eldPgatos', ita se Domino adha;rere profiietur; ui

ii;ituris (iisiinf lis atquc pcifcctis uiius Cbrislus ap- iilis cimlraria faciendo, disparem vicissiliidiiiem k-
muneratioiiis inveniat. Seqniliir, ponere in Deo spem
paieat, el damnatuin lege peccati per gr.itiam re-
demptionis absolvat. Increpaiive auiem conira se meam. Exponil verbum quod superius dixit. Illc
quid volui super terram? eiiim adlicerel Deo qiii spem suum ponit in Domino :
dicil quod sequitur, et a te

quasi dicerei : Ego veiiialis ignarus, (jualia siipcp

qiiia nibil potesi esse beatius quam iUi omnia com-
mittere, qiii novit suis cultoribns congrue profiilura
teiram sperabam, ut pecc.itomm bona cuperem lia-
prajstare. Addidit, ut anminliem omnes laudes tuas in
bore communia, cum tu bcnelicia parare-> in u;ierni-
portis filiw Sion. Sion frequeiiter diximus montera
late niajisyia? IsljiiiuiU poiius diviija; quas salubriicr
esse Jerosolymis constituium, qui nostra lingua spe-
cm>eie (Jebeaiiius; ista fulitiias de qua se Cbrislianus
culaiio inierpreiatur. Isiius ergo coniemplaiionis
H'.(udeai cs>e locupletem ; ui sit pauper in lioc sx'Cuio,

divos ui c(,el().
Q filiara, catholicam constat esse Eccle»iam , ubi revera

Deus r-
laudei Domiiio reddit, qui piira menie crediderii.
\ers. 2t). Dcfecti cara uiea el ci>r met/ivi : c
In portis, ipsum ingressum Chiisrianitatis mavult iii-
dis )»i'i, ct p'fis meu Deus in scecula. Dcfectus diclus
telligi, qiiando ad \eram fidem crcipiendara |iopulus
csi, qiioiiiam decst iiii efTecius. Et jure cogiuiio |

iiovx regeneraiiouis addncitur.

canialis de[cceral, quae se errasse nosc^ bat. Sed iili

conliietur, cui culp.nn revelare rcmedium cst : de- Conclusio psalmi.

licta coiifUeii seciirilas. Et nota quod in uno versu, Quam mirabiliter Asapli iste cujus nomen indicat
cor et iii bono poniiur et in inalo. Defecit cor, uiique Srnagogam, ct praeterilos errores respuit, et fulurae
mala cogitaiio. Dcus cordis, bonuin iiitellecinm signi- b >na crcdulitatis assump>ii! Deliberavit enim sa-
licai, cum se orrasse salubriter sentiebat. lllud quo- pienier, elegit exiinie, ut non immcrito post ilUin
que notainlum esi, quod frequenter Scriptiira divina Euperioris psalini de advenlu Domini salutiferam
ile corpoiis istiusmodi parie dicit emanarc consilia; promissionem, sepluagesimi secundi psalnii ei nu-
sicul sciiplum e.it : De corde hominis procedunt cogi- incrus convenisse videaiur, quando utrasqiie cogiia-
tiiiiones maUe (Malih. xv, 19). Qu.imvis aliqui dicant lionum paries, velut jusia libra discernens, aequabi i

in cercbro esse sapientiuj scdem. Sed illi poiius di- totum moderaiione pensavii. Completa est liis

(enti de corde noslro credendum est, qui corda no- D admonitionibus insiitulio Cbrisiiani, ut nec cogita-
stra formavit. Scquitur, et pan mea Deus in swcula. lionibus malis delinquat, qui se Domlno commendare
Illjus bominis pars Dcus esl, qni se majestati ipsius feslinat. Praesta, Domint;, nc nns tilibus invid.Te fa-
ci f.rcdulitatc consociai, ei probabili aciiono com- cias, quos tua veriiate conJe^nnas , sed exsecremur
lucndal. In sa:cula vero quod addidit, sempcr se ipsi quos hr.rres, el amemus certe quos diligi-; qiiia ic-
;

a.llucrcre promiiii. Qiiod revcra pcrleclorum Csl cum neqiicui:t habere portionem, nisi qui voluniaies
minquam ab illo velle discedere, sine 4|<io coniingit tua^ mcnie dovoiissima subsequuntur.
semper ( rrarc.

Ver-. i?. Quia ecce qui elongant se a te pciibunl; EXPOSmO IN PSVLMUM LXXIII.
JntcHeclUi, Asnph.
pcrdidisii omnes qui fornicaniur ab$ te. lllurum mc-
iiior (St de (|uibiis supcrius dixit : Subito dcfcceinnl; Jnlellcclus siguificai iospectioncm divinam , ou.t.n

pcricrunl propter iniquitaiem suam. Illi eni.ii sc cloii- psalnius i>.te studio pielatis otniiiinodis ininetir.
ravcrunt ab co, qui idnlis scrviciitcs, Dco vero iinl- Asapli (sicut si»?,'.c jam dicium esi) iiiiorprei.itur (..oiw

loui rcke!ciiii:im rcddiJcruiit. Ibto ciiiiu cicJcns Deo g,rv'g tio, qu.c nunc vocalur Ccclcsia. Isla luiurjs
 .:, KXPOSITIO IN rSALTLRIlM. ISAL. LWIil. K:6

lailcs civiiaiis Jeru.-a!cm miser.nda lanieniaiione A jnn rescrvaii crediiur, (|uaiido safutis locis revereii-

ei.liral. Mira pictas, slu()eii(la ckiDciili.) , malum tia noii hibolur? Repulibti, atijecisti e>l, qiiasi alieiKi:^

iiiiruin prisentcm sibi fiicorc piaiiciuiu ; ei sic a Uia dercnsione fccisii. In ftucm, liic inleiiluni si-

olere venura, (jujsi jaiii pnihcnlur esse suscopla 1 (,'niljcat et caplivi!a:eni, (|uam Jerus.il> in tcniporllnis

luol gcnus tliciioiiis oliarilale |)lcnuni, proxiiiii(]ue Vespusiani atqne Titi principuin a Roiiianis lo^^iliir

ilictioiie coiiipiiiicliiiii ci in tioc psalino , et in perliilisse. Soquitur, lialus esl [un r luus supiv ova
cpluaj^esiiiio oclavo. ci in centcsiino Irigcsiuio scx:o grigis tui. Ovcs dicit pipuiuni Jiidx^oniin, ut iiomina-

eperies fuissc cantaliini. Scire anleii; dcbenius (luid tiis (jrex pii Pa^loris inisericoriiiain cummoverct. Au-
iitersii iiiter |Mriiilcnics ct lainenianirs, (|U(iiii:iin didit tui, quia scmpcr in eis tempciantiiis vinJicanius,
unt irislcs lai ryinse ulr.si^nc comniniies. l*u;iiiloiiies quos aliqiiaiido noslros fuisse nicniiiiiiniis.

iro ^iiis |»ei.calis, ai;t pro goneralilalis cxccs^^ibiis Veis. 2. Meuunio congregalwnis tux, quatn crca^li

og nl; iit Doniinus 249(1 Iicta (liniitt.it, ne punial a'j inilio : libcrasti liryam hcereditalis tuw, monlis [ins.

rraiacnm judicat. Lauitntanie» vcro pietalis intuiiu A., mons] Sion, in quo liabilasti. Iiituere snllicile qno(
lc-neiit civitatis rniiias, et iiileiiium snurum civiuni, ino>iis benevoleiitiam Jadicis quxrat, ul oraioruni
|uein [ms. .{., qua.J aut jain p;issi, aut ccrte passuri arguipeiita binc iiivenias fuisse pro^re^sa. rru;stila

uiit.Lnde inonct Aposlolus ctiariiaioni proxiiiii per- 1}

cniin doiia nuineraiitur, ul ad Lencncia consueia
uadciis, Caudere cum gaudenlbus, flere cum (lentibus aniiiius Loiii Judicis inviteliir. Qu;iproptor rogat iti

/tom. sLii, 15). Uespiciamus niiiic ordinem ipsum stia polius benelicia iii eis, quam corum coiisidorare

xisilionenniuc psulmoru::). Soptuagcsimiis primns vclil errala. Cougregatio eiiim Judjeorum evidenlcr
.salinus proniisii iiiciin.nioiiem D.iinini csse venln- ipso a(lj;ivanie procvjliiii , cuin eos sub.^Egyptio po-
ain. Iii septua;;csimo secniido, posipo.>itis erroribus, pulo ciescere faciebat, ot quaiKlu placuil miraculis
\sap'.i clojjil (|iiid scqiialur. I>i prx-jenli aiilein ci- iiisiginbiis liberare dignatus e&t. Nam cnin onincs
lilalis sub\cisi(j dtpltiratur ; ul d:iriss>iiiu3 aiiimus crcei atijiic disponai, Jndocos qua^^i spccialiier creass-

liiil.coruni vcl ipsins <ivit:ii:s su.e caiamilatibus ter- d.ciiur, quibus et legem dedit, cl proplieias cunlulii,

'eri lur. Tolnm fccii Mcdicus boiius, si saiiiiaiem et iiiiiacula magna cuncessii. Ab imtto dixit, fidci

ecipere voluissct a:gioiu . Meiiiinorimus aulem quud sc licct cultiiraque prolalae, qnam pcr Moyseii popn-
;c( lcsiastica tradit aucioriias liis diebus vasiatam lus acccpi! Ilebracub. Se(|iiiiur, liberasti virgam liccre'

leiusalem ,
quando Cliribliiin Dominum crucifixit ditatis iud'. Umedilas Domini fuit populus Jnd orum, i

[ilebs ciiidcli^sinia Judx'oruin; ut non sit dubium qnaiidiu ci puro aninio scrviebat. Hanc Itwreditatejn
luod tcniporis inalum recopcrii praesumplionis cs- virgum appcllayii proplcr Moyseii fainnlum cjus, cui

:cssus. Nunc ad roiiqna iraiiseamus. (? jussuni esi per virgmt magnalia lncerc, ut divina for-
liladine roboraii, de lcrra .^gypii cgrederonuir in-
Divitio psahni.
irepidi. Per banc enini viryam l'haraonis ost quaobaia
Uraelilariiin populus, qui rij,uiramco:itinet Jovotis-
diiriiia, pcr eam niaris Kubri Huenta divisa sunt,
>iinx Synago^^jp, pcr toiuin loiiuitur psalmiiin. In
por ipsam de sicco lapide flumina manaverunt j et
jfiiiia sectione dcplorat ciir iradiii fuerint ^eniibus,
meriio harcditas ista vocaia est virga, quae tania va-
14 III sancluarium Domini iniinicornin profanasscl
luit implere miracula. IIa:c ideo in commeinnratio-
ludacia, niemorans quorumdam Juda*ornm cor im-
nemvciiit, ulpereamqnanta prse.>tilissei osiemleret.
HPjiitens Domini piovocajse ccnsuram ; cx quibus
Addidit quoque cumulnm perfcctionis insignem, id
imen iii (i;ie sxciili converiendos csse propbetat.
cst monlis Sio», m quo habiiasti. lila eiiim qiiai prc-
iecunda dicii, ndventu Chrisli supeisiiiiones ct ini-
ces«ere miracnla usqiie ad motxtis btijns inunera per-
iiinies liomiinm fiiisse d(\s(nictas : cniimerans di-
venernnt. Dubinm qnippe non c>t omnia Vcteris
^rsa ciim fecisse magnalia, inlcr (in;c poiil ul Ju-
Testamenli ideo [mss., a Dei»] luissu facia, nt Novi
;ri« crraiiiibus subTeiiirct. Tertia seciionc rogat ul
veriias promissa seqacretur. Nam qtiod dicit, montn
lenior proniissioir.nn su inini ab inleritu semen cri-
Sion, in quo habitatii, Jero-olyiuam uiiqiie signilicai
ial Abralirp, et ad ipsnm asccnilalsnperbia Romano-
imnnnitor
D civilateiii, in (jua fsraelilicus populus iiisidcbal, ubi
Jin qni se (in». A., F., se inaiiilcr| exlnle-
h.ibiiasse declarat Ciiristi Domiiii prje>enliam corpo-
int. Qiicin psalmmii sotlioits meniibiis audiamus ;
raleni, ni ii.tc loca non sinerci iiicurrere teterrimaiii
H cniin in excidii Jcrosolymitani lamcntationc mi-
vaslilatein, iii qiiibus hum.inis ociilis apparere dign i-
ibitis.
tu.') esi. Kulgons plano lcrra miraculis, dnmiiiica vi-
E^pot,ilio psaltiii. siiatione vencrabilis, ubi d itum est oculis carnalibus
I| Yers. i. Utquid, Deus, rcpuli^li in fviem .' iralus csl vidore, quod c.^t summa beaiiiudo vcl crcderc. Quud
ror tuus super oves (jreijis lui. Iiitroduciliir popuius argumeniiiin dicitur a laiide rei Ijesae ; ut tanio plus
idjcornin Dcos:!|iplic.iiis, iit avcricret ab lsiaeli:icis boslibus oresccret invidia,quanto loca saiicla fucrant
iiid iiiiiniiieb.Tl exiii;iiii. Uiquid? niKcrentis esl, non corum pra'Siimptioiie \:i8(iinda.
ipiJlantis. Merili) eiiim lcrrilus (iu:prcbal car san- Vcr.-.. 3. Elci:a manum tuatn in superbiam eortim in
tiariinn Doinini passiirum cssel ii:'f.intiissimain vasti< fmem : qiianla malignatu» csi inimicus in sanetis tiiis !

'rm; liiiicns iic, qiiia |icriiiissa Cal lompli vastalio, Il.cc vciba iion suiii iraii, sed reincilium magii cor-
(J.iicusqiioq !C popului lundilus iiitciirci. N.im qiiis rccliohia opianris. rr.evaluit rc\era Isracliix' pciitio.
K*7 M. AUliKLIl C\SS10DOn! bl%

l!bi enim ampliiis re'iglofiis Clirisiianoe culiiis eino- A corun» coritemptusexprimilur, tantum venirc viinJicia

ruil q'iam in Romaiia uibc, qu;c pr.ni ca;lcris terris celctius poslulaiur. Nam iu bis duobus verslculis do-

siiperslilioncs sil)i ante geotium viiidicavii? F.levata leniis aniiRus vehemcnter oslenditur , ut dicat, tic

f$t crpo in ipsis p»len ia Domini, quando su(.erbiam po!-uenini signa $ua in templo luo, quemadmodara
c(»rum liumiliiaiis graiia commuiavif, perlnccns eos solent slattiap principum in pliieis per ioca ediia col-

in finem, id cst ad nomiuurn Salralorem. Quanla loc^ri, ut vianlium memoria visis talibus instruaiur.

eniin nefaiidissiina illic sunt srgna femplorum! Quoi Quid enim exsecrabilius quam ut boc auderent facerc
Ecclesiarum ooRlesliura etbeatorutn mariyruiu doiia in penelralibus tetjipli, quod a sacrilejis prxsuniiiur

inicucrnni! Ul u(ri-.que conspeclis, revcra poteniia in plaieiR? Sequitur olia comparalionis luiseranda

iiileJligaiur Domini Chrisii, qoi ex (ain supcrsiiuosa conquestio, ut ita tiical janaai! ilfas templi revereo-

plebe reddidit sanctissimam civitalem. Scquitiir^ dissimi seazribHt comminuias, qncmadmodum enci-

quanta nialjgnafus csl inimkus in suncttif tuis ! Inim- soribus li^orum silvap, soloni prapbore licenliam, ubi

cui srgnifical popvlurn Uomanorum, qui illo tcniiiore fiuilus ciistoa, nullus contrarius invenilur. Antiqur

{sicui diciuni esl) insigiiis idolorum cuitor liabi-baiur. auiem januas a Jano dictDS es.se voluerunt, quod per

Qui malignalu» csf m locis savciis ejas, quaiido sacer- ipsum anni (iit puiabanli pra:beretur iugressus. Ad-

dotes totaque ministeria 250 temph in praidam B didit quoque, in idivsum, ir. tem^pSo scilicei, ut facii

missa palUfTunt, cunclaque gens Hebraeorum ftul qualiiaa de loci revenMilia plus doltret. Sequiiiir. t)i-

{{ladio subjacuit, aui capiivil.'<ti subjugat;i servivit. pcnni el Gseia dejccernnt eum. Bipenni. est in plagi»

IIoc cniin niniis acerrimum bellum Joscpbi Historia lignorum ferrum ab uir.^que parie formaium, quod in

libris celcbrata describit.

exoideiidis irabibus competenier apiatur, Dicta cst
sepiem
Vers. 4. Et gioriati $unt qai oderunt te in medio autem ab eo quod bis acuta sii. Pinnum emm antiqui

posuerunt signa sua signa, et non cognove- aciiium dieebant. A$cia, id esi ferrum in obinici nasi
uirio tuo ;

mnt. Hinc jam per coniemplum sacratissimi teinpli niore curvaiumv per qwam raanus orlificis diligeniius

m;ijor in pr^sumeules crescii invidia ; ut !p.sam quo- porsequiiurquod constalminutiusabscidendum. Ergo

ui civiialem illam ostendai fundiius fuisse vastatara,
daminodo Divinjiaiem coiuempsisse videaiur, (luando
insiuimenla magnas
sanctae religionis violalor arguitur. Sed cum onvnc
j>er liaec fa!)rilia, el res siinul et

hic positum ea, parvissimas dicrt esse dcjeoia? Quidquid eiiim .lui
scelus debeal subsequi p*uuiiudo,
peccas»e., sod ipsum quo- bipennis excidere, ThUt aicia persequi poioii, m.inus
gionaii sntti, ut non solum
irucuiema dejecit. Quo loco rid cxprimendum dolorim
que malwn ad gloriam suarn tiasisse videreniur. Ad-
ofitrunif ul patienler noi» debeal proj.iheJ», JeremrK &cnsus iile ponendus est : Videie
didit eliam, qui te

quod ab inimici.^ cognoscitur perpetratum. C sx eaijohr ierundum doierem rneum qui faclus ctl mi
sustineri,
Scqtii^ur, in mtdio airio Hoc ad magnum con-
tiio. fii Dedii me Duvnnus in manibui, el non potero t.are

exprunendum ut non in exiremo (rAren. 1,12, U).

teraptum perltnet .

medio utrio, sacrilegrum commi- Vers. 6. Incenderunt igni sancluarium tuum ; in tcira
aliquo ioco, sed in
Quod aulera addidit, signa sua sirjna, polluerunl tabernaculum nominis tui. Crescil dolor.
sisse dicantur.
et non cognaverunt , scilicel aquilas, driicones, cane- ubi calarailas eversionis augeiur. Poiuil enim bipennit

raque quibus in prselio uti solebai Romanus excrci- eiaficta 6ola ligia concidere, se(iad posiremum ignem
aut oerie statuas monimenia v.ciorise, qnas im- cootigit omnia simul devorare.. Sed quid, rogo, de
lus ;

peialores supra fornices pi^riarum in suis laudibus piivaiis domibus Ceri poluit, ubi furor iwstilis snn-

erigebant. Se.juitui eiiam cun» doloredictum, signa ;

cfuario Domin» non pepercit? Qood autcm dicit, igni

ad vin !U'lam celerem jusium Jndicem incertdenint , in soecularibus litteris s; hema dicitui
ui ipsa repeiiiio
plcoiiasmos, nbi et superfluum aliquid poni fas cst. hi
commoverei. Qu* bgura dicitur epemb;isis, quoiics
Scripluris vero divinis (ut mibi videiur) h.*«cfigtjranon
ad auxesim lacieiKlam de vicino e.idem verba gemi-
convenit, ubi lotum uii!e, totnm necessarium, totura-
nantur, ostendeus quia bumanis esl viribus applica-
lum, quod divina fuerai dispensatione permissum quc perfccium esi ; sed magis per hunc modum locu-

concepium, in- D lionis diclum debemus adveriere, sicut usu dicimus:

Nam ui hunc sensum inlelligas esse

non cognoverunt. Quod si cognovissenl, libi Auribusraeis audivi, oculis meisvidi;cumtamcn nec
l;!lil, et „

non autem elegissent aiienis videre oculis, nec auribus audire possii exira-
uiique reddic!»ssenl sacrificia ;

Quk captivitas vel ruina neis. Sequitur, in terra poHuerunt labernaculum nomini^
sil dcemoiuim redire cuUuras.
quam cognoscilur lui.Tabemacidumnominis ejus, tcmplum fiiit qucdSa-
longis posi temporibiis facia est,
lomon mirabiliaedificaiioneconsiruxit, in cujusdeJi-
csse proplu'iala. Tunc enim quando ista dicebantur,
lciniiluni adUuc Jerosolymis non eral conslilulmn, calione orans ait . F.go auiem a:dificmi domum nomitu

quod a S;*lomone lilio ipsius Ipgilur fabiic:»- ejus (Itl Reg. viii, 21), ct cjciora. Isiud ergo laberna-
qiiipiKj
mngna virlus ciiium qood visiiabat virtus coelesiis. inanus poliuii
(.iin. tnde revera ccjclcslis propheiijc
quam vasialoris, ct usque in terrain deduxit ciilinioa, qu*
apparuil, ul ante ipsius eversio prKiliccretur
ejns construciio provenire poiuissei. ad laudcm Domini probabaiiliir csse construct."». L"i

Vers. 5. Sicutin via super summum : quasi in silva noia quod in his quaiuor versibus schema illud nobi-

lignorifn SiLuribus cxcidenml jnnua^ cjus in id''psum : lissimum ponilur auxesis, qua; Lniinc augmentuni

lipf.nni et ascin dcj^umiul cam. Quanlum plus iniaii- nuncupiluc. ( rcscil enim subiiuli' airocitas fjcli ,
«w
 : , ,

"0
j-29 EXPOSITIO IN rSAI/ICIUUM. PSAL. LXXlll.
lam immanitcr exccJ''iiii' u ab omnipoierui Jtidice A inipr.ipcraiiones su^litiebis, qnas .ludjuus tibi niovoi

debeai obviari. (Jni)d ^ivc iii iandibus, bive in viiupc- iiicredHlus? Non ul cos p<r(!crci, qnos (lei-dos f-^se

raiionibus utiliicr nimis ac c!'jcciilcr appoiiiUir. situl jiidicabal , sed ul confessmnis beiielicio n.iitarcl iii

fccil Aposiiilus diccns : Scieiites quod iribuladu pa- melius. Sequilur, irrt;a/ advcismius nomen (uum in

lieniiam opercUur, patientia aulcm probaitonem, proba- (iiiem. Hoc exponii quod supcrius dixil. Tandiu Do-
lio i<'ro spem, .-pes aulem non coitfarulil {liom. v, 5, iiiinus iiiurmuraiiones pai4uir pcifiilonim, donec aii-

4, r.). eic. vcrsarios suos ad confossionem s»i iidu iiiis iiiiscr.liis

Vers. 7. Dixerunt in cordc tuo ccguallo eoruni inter adduciil. liieenim poiens esi sic corrigcrc dcniganies,

u : Yenile comprimamus omnes soiemnitutcs l^omini a ut qui prius moriiiere locuii suni, poslca prxilicare
lerrn. l'oiuis>cul niala iupeiiiis enumerala miscncor- salulaiiter a'.:diaiilur. hritat enim a canibus (ractuin

diaii) Domini c<imn.ovcre, nisi adbuc luissel in Ju- esi, quoium lairaiibus B liitera plurimuin son;ii. In
d.vis obslinata superbia. Nain licet lalia perpessi .sinl, (inem sigiiilicat mundi vesperam, (jiiando gcns Judx'0-

a blasplieiniis coruin animus non recessit..I>ij:erurU rura pro maxima parle credilura e.-t.

tiiiiiii in corde suo. Et nc pauci vidcreniur esse, ad- Yers. 10. Viqu<d averlis (aciem ivain el dexteram
didii, eotjnalio eorum inier se; ut iinpccniienii cordi luam de medio sinu tuo in finein .''Quasi offi nso, quasi

incrao noii fueril suspensa ca'amiias. Scquilur, Ye- B iralo Djinino dicii, qui nolii pi^ccaiorcs populos in-

niie, comprimamui omties solemnilalei Domini a lerra. lueri, ui adliuc in siia videaniur perseverare nequliia.
Hic vcrba referunlur iiascenlium Judaeoriiin,quoniani Illeeiiira quos dispensationc mirabili pUicatus aiten-
»ideiaiii 251 e\ersam civiiatein suam, ei Dei san- derit, corrigil : quos propilius inl.ietui, pinend il. Sc-
cluaria profanata , tDsipienier ei furiose dixerunt quiltir, et dexteram luam de medio sinu luo in fiuem.

Abjiciaiiius legem Dumini, qui nos vindicare con- Aliud s.icramentum langiiur VcierisTestamenii. Nam
lempsil : non a.'Slimanics rnulio eos graviora polnisse sicui Moysi daium luerai per virgam miracula facere
nicrori, qui cruciligere msi sunt Doininum Cbristum. [Eiod. IV, G, 7), ila illi prxccpium esl ut ilexteram

Talia eniir. Asnph c.\ sua persona dicere non poierat, sudin in sinuin miiieret, exiiideque prol;ita, leprosa
qucui praniibsus liluli inleHectus ornabal. conspecia est. Jus>uinque illi csi, ui iieruin m:inum
Veis. 8. Siijr.a nostra non vidimus [ed., videmus], mifcretin sinimi, ci statini cuiaia est. Signiiicans

jam non est prophela : el nos non coynoscet ampHus. quia fH>pulus Judaeorum exiens a Domino Cbrisio im-
Uemcnlissimi bomi:!um qui laiia sibi piitaboiil p<>it inundui fieret; ad eum vero conversus reciperel pri-
reaiuiu signa posse praesiari, qualia vidcbaniur anle siinani sospilatcm. Quodfaclum ideo commemoraiur,
culpam tain immanissimain proinereri. Veniebai uli- ui judaeorum popuiuio in aniiquam redire prxdicerci
que iUis in animum quanlas gcnles patres eorum Do- C sospitatcm. Uoc arguinenium diciiur abevenlu.quan-
miiio juvanle prostravennt, qux rcgna niomentariea do ad illud supplicatio tendii, ad quod rei ordinem
concerlatione subdiderinl, et in rcatu maxirao con- pervenirc cognoscit. Sed ne in tali relaiione diuiius

siiluti, ipsasibi subiracla dicebant signa, quae pairi- raoraretur, ad laudes Domini feslinus acccdii, ui

bus suis tunc devotis noveranl esse collata. Sequilur, omnia possibilia dicat illi qui tam ingenlia cognosci-
jant non esl pio])hei't : el nos •'on cognoscei antplius. tur op. rari.
Adbuc ipsasunl verba dc:.peraiiLium Judaeorum. Nam Vers. 11. Deus autem Hex noaley anle bcecula ; ope-

quoties fuiliquis temporibus Israelii» aliqua calami- raius esl salulem m medio leria^. Veiiit aii secundani
tate prciiiebanlur, eunlcsad propbelas inslruebanliir seclioncm inlelleitus ille Asaplt, quem lilulus pp;eci-
ab eis jussu Doniini quid laccre dcbuisscnt ;
quibas n(jbat, el sj-iriiu proplieliai Dominum Salvalirem
lamen eorum diniiia obcdiro conlemnebal. Sed cum prcdicil essc •.enlurtim, enumerans per dcmonstra-
eos complelo advcntu Doraini non haberent, dicebani livum genus orationis quant.i miracula fecerii io coelo

a Domino se fuisse dcrelictos, quaniioeos, per quos ei in lerra. Et quia dc Cjus erat incariialioao dicturus,
admoncri cinsueverynt, noii vidcbani. De libbus ne quis cum Dominum crodercl leinporalem, anle
enimscnpuim es! : Pcccator, cum vewril in piofun- consiitutioiiem mundi Hegem eum jam fuisse leststur
dumr„alurum, spernil (Prov. xviii, 5). Il;cc omnia ^^ sictit ipse in Evangelioait Ego in hoc naltis suii-
:

dici nnn polucrunt, nisi a ponulo Jud:coru(n. qiiia [Joan. XVIII, 37). Sacula enim diota sunl, quod in sv
lUmanis isia contraiia er:u)l, qni iuuc nefandis idolis revolvant tempora. Sequilur, epcratus esi salntem ii>.

serviebanl. Revera Asnph inlclliu;ciis cl sanclilaie medio lerrw. Quamvis hoc et de fac:is miraculis possi i

prsT.ipuMS rudil piojiid tls mirabilenisiipplii alioncm. inieiligi, quaj coramhominibuM vis.ial:tcr co;;ii.j3 lUn
Scd ne iriclcnieniia Divinilaiis puiarelur, quol pro operatus , lamen meliiis hoc de aniniartim saltiic sn-

ipsis non pr^.bamr au:lilus, subjunxil culpas dcsp"n- scipiamtis, quam uperatus est praedicatione vitali. In
tioncsqiic Jiid.i;i»rum ; uidcbilas ultiones suecep^^iiot mdio leiric ; cnnLtis scilicei ciMnoulibns popnlis ,

merilo, in quibiis nullj fuit iiiier lam iiiuita criimiia qiios pcr teriic vocabuluin d;ilur inicl!i;;i. Qiire tigura
coiigrua poenitudo. dicilur meloriymi;!, qnaiido pir id (|ii(..l ccntinct, id

Vcrs. 9. isquequo, Deus, itnproperabil ininiicu.<. qiiod coniineiiir osl'.'iidilur.

irritat adversarius nonien tuum in finem? Ciamai laii- Vers. 12. Tu confirmnsli iu viriaii Uia nutre; lon-
qiiain qiii adjnlorcm p. ijt, g,Mnilquomodo v(ilner.Uiis oivisfi Ciipita drnconum super arpxi::. llt nivcra (^sieii"

'iui mediciin qiuvrit, dicens Dymino QnanJiu i-!as

: derci qiiod su[ierius dixii, nnic sicculu Ui:ij,-in fui-bc
 ,;

5'1 M. ACi.EIJ CASSiOiKjKl S32

Koniiinim Salvatorcin, iini prn iijbis paii ilignMue A iin;'ii i foilis iiU.Tprclaliir, qiiod sxpcdiab-Iuin sig:ii-

esl ; ul mortem moricmlo d siruerei, c:ipli\is I Ixr- (iiarc jain (Ji\imiis.

laiem, rcis prnemia condoni»ici, re^^erl niirarnb qiiic Ve:s. i:'i. Tuus est dies et !ua esl nox; lu fetiui

quondam focit iti gciite Jui!a»oriim. Cnnfiiwnvil oiiiin solcm el luiiam. Vcrsiis isle ct scquciis omnibus ad
l'>utiri m:iris liqiiidas nbyssos, quando in <liio!nis la- iiitoram palent. Cunclarum (jui; pe rerum frealiirefl
leribus sic aqiia dofixa csl, iii iiiarc navigertim ilcr 1) niiniis ; sed apliiis vidcnliir, si spiritiialiicr oxi;iii-

Jaci ret cssc tcrrcnom. Seqnitur, coutyivisti cnpila dra' riiiitur. Diem p inamus juslos viros, quibus 8fm;»T

tomm super aquas. Myslcrinm suporioris miraculi sa;iciitioe Iiimen irradial; noctem homines tcrren' s,

decenler exponit, qiiia ilia prafiguralio iransiliis qui peccatis facieniibus obscurantiir ; sicut in alio

oiaris Hubri aqnas sancti baplismalis imiicabai, ubi psalino dictum cst : Dies diei eructat vcrbum, et tio.t

capita draconum, id esi spiritunm inimniid' rum pcr- vn, li indicnt scientiam (l'sal. xvi;i,3). Scd cuin liicil :

diiciin'ur ad niliilum, qnando animas quas iili prrca- Tuus esl dics ct tua est nor , significat quoniam in

inrum sordibus inquinant, foiis salularis emupdat. utri^que Dcns miraciila n;agna facil , ut el ilhim intu

F.t noia quod in lioc el iii aliis qiialuor vcrsibiis per iierfe soae pietatis illuminel, d istum pcci aiis emen-
filHJram synathroesmos singubs congregat i;udcs; dattim, regui sui faciat es^c pariicipem. AdJidii, lu

iil rnumeratio ipsa virliitum animum olTensi polcij- B fcisli soleni ct luuam. llflccomnia nomina p'r exem-
lissimi Jndicis tcmperaret. pla mag-s planius exfo uniur. Sol sapicntcm signi-

Vers. 13. Tu confregisti capul draconis ; dedisti eum ficat, luna slnlium , sicut scriptiim esl : Sapieus ptr-
in escam populo jEthiopum. Cum siiperiiis dixer t nianct .'^icut sol; slultus autem sicut luna mulalur {Eccli.
(durali numero capita draconum, sign ficaro volens xxvu, i^l). Pulclira i.arratio, til rc feimililuJines

nequilias spiritua!c«, niodo siiignlari niimcro poiiit leruiii Omiiipi):enlis stupenda magnalia dcclarenlur.
draconem, ut ipsuin Saianam indicare vidcalur, qiii Ii rinnilus i;'mcn iiiiclligendum est Creaiorem Di-
quanlum forlior, lanliim neciiiior; et cum singulari minum Sfliiam iiimis ct copiosam oslendere pie-
numero ponilur, inlcr malignos spiiitus habere simi- laien.
lera penilus abncgatur. 252 Covfracium est cnim Vers. 16. Tu fccisti omnes terni.nos tcrrai : aslatem
cuput cjiis, quando siiperbia ipsius de calo drj, cia el ver tu fecisti ea : memor eslj hujns creat rx tua:.

cst ; et nalivam claiilalcm retinere non mcruil, iiiii Non incoiigrue leiminos lerrce dicimiis omnes apo-lo-
-e voliinlaria obscurilale maculavii. Adilidit, dedsti los el propliiiias. Nam sicul termini agroriim fincs

cum in escam populo yElliiopum. j^lliiopes bcne pcc- [cd., funesl di-iiiigi;;i.it, ita et pr.rd;cai')r<s Cliri>ii
catores advertimus, qui aniefueranl lenebrosa mente vcroe fidti jura cuslodhmt. Sc.iuilir, astaem et xer

tclcrrinii ; sed ad Dominiim conversi, escam ccepe- C tn fecisti ea. Per Iiac lempora significal fidcles diver-

runt habere diabuliim, cnm de ejus detraciii ne sa- sa morum qualilate pol!entcs;alii ciiim sunitanqiiam
lianlur. Nain bodieque qiiem pessimum inttdligi vo- an.stiis fiilci calore fcrvenies ad mariyiiiiin usquc per-
lumus, diabdlum ininciipsmtis. Omnibns enim ciil|iis diicti; alii man-:iiciiidine lcmperati laiiquam vcr
exsufflatur admissis, lolius diciiur aticlor errori> , ct yqiiabili Dnmino devol onc famulaiiics. Omnia cnim
S'Cul ille Chrisiianos insequitur, ila ali omnibiss exse- ci isia ei lalia ipsc fccil, cujus graiia conceJiiur,
crabili horrorediscerpittir. Sic lil til qui paganis anio q-od iu himinum bona voliiniate mnnsiraliir. .\ildi-

venerabilis, nunc a Chrislianis delractionum mor- dit, menior csto liujus creaiurai tuct. HeJdit causain
sibiis coriodalur. Sive convcrsi jam fideles escam ciir cniiir.eraiio r!Ia prn-n.i^sa sil ; scilicrt, ut qiii

possunt habere diaboliim, qiiando per ipsiiis macbi- facere con.^iievil iiMgua, .!'u!jeis qooque deliiiqneiiii-

naineiiia tOiitationesque ;iroficiiint; ipso enim perse- bus n.iseraius iiiJiilgc.it. Kl ul benevolenlijm pii Do-
qnente marlyres fiiint, ipso a!fl gente palieniiae mti- mini provocarel, bc.icficia ejus rreqiionter enumcral
nere coronanliir. yiiapropler meriio diabolus iliorum ut memor esse dignetir enrum qiios crearcdignsius

t'<rn dicitur, qiios f.iligatiunibus crcbris ad dosideria est.

voiiva perducit. Vers. 17. Jnimicus iniproperavil Domino, el populus

Vers. 14. Tu dirupisli fonlcs cl lorrcnles, tu siccasti ^ insipiens exacerbavit nomcn tuitm. Illorum verbtirurn

fluvios Ethun. Hoc lolum per a'lcgnriam dc p^^ccalo- meminil, qn:Te snpcriiis dixlt : V\'/m7€?, compriniflmii.'

ribiisdicil. Fontes illo appelbu, 'iiiorum mala jngi- omnes dies fesios Domini a lerra, eic. Inimicus iiiiq' i

lir infliiebanl; torrtnles, qni subito conciiali rapidis fiiil isie popuIi!s .liid.conim, qui talia tlixii in Dom -

cxcursibiis irruebanl. II.tc cnim dno gMicra peccan- nnm, ut dli vidercuir cxprobrare, cui vel ex aliqui

lium Dominus dirumpct, cum cos n <iial)oli famtila- parie gralias agere nnlla poiesi creaiura sufficere.

tionc diviserit. Scquilur, siccd.sti flurios Etlian. Piio- Sequilur, et populus insipicns craccrbavu nomen luum.
tiiiqne qui agebal inJi^ne, ut illa patienler
rcm excolit sensiim, ul (luvios, itl csl i.iiindniioncs /nsj/j.-cii.f

tiiaholica iniqnilate collecias noii •.oliini (lirumpal ac autliret, qu:e d;'l iiissct oinnino refip^cie. Et ci Imc

Eluvms Dominum ad ii;nii |>rovoc,ivcriiiil, qiiii noii pro suis

dividai, vcriim cliam desiccel cl anlerat.

eiiim qnando siccalur, ad nihilum ^inc dubilaiione pccc.ilis lalia sibi accidi^so dixenint, sed pula^orin.i

;icrdiicitur. Quod liiiic conlingerc niinib^Rlum est, injuslum Dciim, qtii qiiasi ni>n mcrontibiis dnminari

i|iiiii(lo donans niiiliiludinem pcccaioniin. t'iaboli peimillclial iiilcrilum. Considersmus igiiur ordiiieni

foiist.ii iiiiiiidaiuia penibso coi:si!ia. /'.(/.'rtn llcbtxa ja!u!)ir:ii!U!iii Mipplicaniis. Sic proculiabibbus oral,
<.,y, Hxrosmj in isALTiaiiuM. i'.,\i,. i.xmii. j'»'*

III forinn soinpcr confiteaiiir crrata. llnc si .Iii.I;ci fc-- A viiin vclul iiiiodani liosiiiiio recipiunl, qui lnniis acti-

ci>s<'iii inciite (levol;i, poluennl g'iior.ilitcr (iebilii biis polltiiindir.

vil ire siip|)lici;i. Veis. ^i». Me ai^crlnUir liuDiiHi fiictus confiisus :

Vrfj. 18. Ne trada» beiliis aiiima^i ronfileJita libi : pnuper et ina)'S lauda'.unl t\0'>icn lunm. Iii looo coruiii

ttuiiiiai jxiuperum luorum ne oblivi-caris in fincm. i;iii (iirendiirc vidiliaiilur, ponit ei>s qui grali:uii Do-
Asaph V'iiil ail lerliani seeiionem, cui mcrito prn;- iiiini li.ibcri' consiieveriint : ut di!cclio dcv(ilorii;ii

niissus cet intellrclus : qiiando aic peccata popiili su- odiiiin conlumacinm teiiipirarcl. Quod ;ir2iiiiicn!imi

perius «onfesius est, iil lanien ilevotos a noniino nimis accomiiiodum e^i.qiiand > proaii jiio delrsi::liili

lilicraiidos esse pr;csumal. Siipip|ir;,i enini vir s;incliis ponihir pcr^-ona graliosa. Confumli auiem non «sl

qiiod scieli:it csse veiilumm , ul fnliliuni animas noii lininiiis, «.ed siipcibi, qui Dei gloriam noii a^Mios- cns,
indal.ne diabolus ad siia voia (ervenial. Eranl eiiiin linmaiiis nicrilis applica', si qnid boni (Oomino prne-
in illu popiilo ciiain lunc vasa niisericordiae, ex i|ui- sianle) susceperit. Conlra, liumilcs Dcuin jugiier lau-
lnis fuil Sinicon, Nicodemus, N.illianac!, de ([no l)o- dani, se seiiipcr accusaiil : iniclligontes Diviiiiiaiis

iii.iitis lestinioninm perliibel, dicens : iccc vcre Is- esse quod sapiiiiit, proprium ulique (|tiod dtlinqiiont.

niclila, in quo dolus non esl [Juan. i, 47) ; et reliqtii Istos rogal non debere con/^H/idi ;
quonian quidquid
i;ui Diimino cordis puritate placuerunl. Desiius enim B boni perceperinl, Domini muncribus intetlignnt ap-
posiiit diaboliim cuni ministris, quoruiii ( apua (siciil p!ic:indiim.Sequilur, paupcr et inops laudnbunt nonm
Miperius dixit) cnntrivii supcr aquas. Sei|iiiiur, ci tuum. Videaiiius quam sit isla gloriosa paupcrtas ,

aiiinias pouperum luorum ne obliviscaris in finein. De (|uam IVlix prohetur inopia, qii:v D miiium ctiam l;i-

iilis dicii qui supcrbia niundi repudiaia, ad bumiliia- ciia laudat, el de patieiili;c su.c virlnic concelebral.
leni se sancii^simam coi.tiiieruiil : rogans iit cs Do- .Miitus esl si p-allai superbus; pauperet inops lauUant
niini Salvaioris beneficia no:i negcntur; sed qnia Diiminiim, el cum videniur Iialiere sileiilium. in.T-

paupercs ejus farli ^unl, ipsius largilale d.tescant. siimabile boiium, si perpendaiur inirinsecus! Pauper
Vers 19. licspice in tesla'i:enlum luum : quia rcple- Dei d ciiur, dives saeculi nnnciipatiir ; iste est Ilegis

ti sunl qui obscurali sunl lerrw domorum iniquilalum. :iienii, ille lemporis ulique fiigilivi. Non sibi haliel

fletpice, dixit, ui digncris implere qux* cogiiosceris qii furis divcs cst , isie potius idoneus dicendiis esl,
aM'e promisisse ; sicul scripium csi : Ecce dies ve- qui in tliesauris aniinae probaiur virtuies eximias
ni^nt, dicil Oominus, et consumniabo doniui Israel et condidisse.
domui Juda lestamenlum novum, non secundum tes:a- Vers. 21. Exsiurge, Domine, judica causam tuam :

mmum quod disposui palribus eorum [Jer. w\\\, 5). memor esto improperiorum tuorum, eornm quce ab m-
lii ilio enim poilicitationes teroporalcs suiil, ul fiiil C sipienlc sunt loia die. Post ciinota qu;c dixit, niinc

tcrra repromi<sioiiis el iniiiiicorum 253 &ul>jeclio. fucit Judicis causam; u( cum enicacius commoveret,
Tiil a enim rudi populo debuit conccdere, ul ad spi- cui iiegotii sui qualitas intimaiur. Nunc ad ipsum
riiuali.i inirepidiis poiuis>ct subinde fcstinare. In Dominum verbaconverlil, expclens ui causam suam

^ovo aulem Testamento promittilur iniperliirbalnlis c )iitra illos dijudicet, qui non desinunt pravis miir-
^ii;i, regnum cnj!.- non erii fmis, be.Tiiuilopcri.eiu:», nmraiiotiibi.i.s iiir.fiiiaiC Judica'. cnim canii/m siiam ,

it Doinini cuntcmplalio glnr.osa. In lioc ergo leta- di.m errantes faciiinanife^ta cogno.sf:erc, iitci^nvcrsi
iuen'0 respicerc dicit Dominum debere, ul cilo erranli prxilicent quod stuliis lOgiiationibiis nbnuebaiit.
populo debeal profutura prsstare. Hevera inleliigens Sequilur, Memor esto impvopcriirum tuorum, illorum
f ictus esi Asuph, qui talia petii. unde loius miindus sdiicet qiiai superius dieta sunt : Jam non est pro-
poluisset absolvi. Et vide qua snpicntii (uncla dis- phtta, el nos non cogiioscet ampHus. Adjeiit, eornm
ciirril : quia non erani bona, qux deliniiueiitis po- quce ab insipiente sunt tota die. El hoc de superiori'
puli commemorarc potuiisct, meininit promissionis bus pendet, qunniam ista opprobria ab insipicntibus
Dominicae quae semper iinpleiur. Scquiinr alia cansa dicta veneruiii. Ei. ne pulareniur ad lcmpus efliisa ,

misereodi, quju dicitur qu:iliiasabsoIui;i : Qniu rcpleii addidii, tota die ; ut ip-a coniinuatio mansueludineiii
(liiit qut obscurati suni, id est percat res (jui ignoran- D p:iiipnt;ssimi .lud;cis indicarel.
lio: obscuritate demcrsi sunt ; sicul ei ipse pro .-is in Vers. 22. Ne obliviscaris voccs qucerentium te : su-
truce posilus supplicavit, diccns : Pcler, ifjnosrc ilhs, perbia eornm qid tc oderunt ascendat [cd. , ascendil]
quia neaciunl quid fuciunl [Luc. x\iii, 31). Sid repe- Hcm))er ad te. In priiiio comiiiaie inisciiil iiernm vola
lamiis hunc versum, «it cnntcxtio vcrborum lacilius li.leliiiiti, ne abjiciat pre(es eoriiin qui ad ipsuin loto
dcbeat apparerc. Dixil, liespice, quia rcplai sunt qui cordis ;i(Teclii ciainan; noscuntur ; ul invcninnt qiiein
obscurati sunt. litpleti cniin fucrant iniiiuitalibiis, ct qu;criiiil, ei inere;inlur ccriiere [ms. C, <<<., rcrlc]
iiecesseerai ul cos seqiieretur nbscuritas, qui incriio (jueni cxpctiinl.Sci|uiiur,s/i;)C/fcia forwm qui le ( dcruiil
lonebris coiiiparantur, qiioniam liimcii sapicniiic per- ascendat i,eini>cr «,/ le, lloc coiigrue dicliiiii do lioiirjiiis

dideiiint. Addidit, lerrw dumorum iniquitalum. Isti advcrtimiis, dc quibus Mipcrius ait : In medio atrio tuu
sunt tcrrce domorum iniquilutum, id esl tcrrcni dc posuerunt siijna sua; utconlra lioslcs Jerusalem omni-
domo iiii(|uiialum. El nc forle liie, terram '\n boiio vo- pi)tciiicm Judircm vcliciiicnlissimc Cdnmiovcret. >Su-

liiiNSCS act ipere, pukliro deliniuim c>l (juid sil corpus perhiu csi enim qu:im Dominus spei i;il ler «xsei ralur,

iiili(!e!ium, b..c cst domus uiiifnla:nm : 'Huw rm.cia pcr quain et angeliis corrnit, cl primi lioiiiinis bea-
 , ;

653 M. ALULLIl CASSIODOia K6

liUi'lo disccssil. Et consiJcra qijain prudenlcr accr- A E.xposiiio p^aUni.

ridiiim viliurn in finc ))Osituin etl , ut posl omaia Vers. 1. Confiubimur tibi, Deus; confiiebimuT libi,

diceret quod mcinorije fiiiibus conderetur. Sic de- «' invocabimun nomen tuum : nartubo omnia mirabilia

plorant simpliciier ei prudonter qui pura Domino tua. In lioc uno versu por ordinem regula sanci.u

mentc devoii sunt: sic perdolorcm quamvis nimiuni devolioiiis expoiiilur; nain populus ille Juilaicus qui

falli nesciunt qui piis regulis obscquuntur. eratClirislo Domiiio crediturus, quem litulus nio:iei:

Loniiusio psaimi.
Ne corrumpas in (iiiem, cruiupii in voccm, cl in con-
fessionem suam devotissime pollicelur. Confiieri e*i
Cognovi^lis, auditores egrcgii ,
quam suavia sinl
(sicutsxpe dixiinus) multorum confatione(sic) aliquid
fidelibsiniis viri.> officia pietatis: qui>niudiuodum no-
profileri. Nauj elsi uuiis coiifessiis dicaltir, aliis jam
iint proxinios si:os trisliliam suslinere, iit dc fuliir s
in lide ()racedeiiiibus, voi subsequcntibus cognosci-
coruin cladibus tantis laciyniis affliguuur. llacc est
lur esse socialus. Sequilur ilerurn, con/ittbimur tibi.
revcra charitatis sancia pcrfcctio praisenlare (iiiura
Soliditatein promissiuiiis repeliiio ipsa teslaiur, quaj
sibi pericila, qua; proxiniii» forniidantur rsse vei!tur:i.
iiunquam irausiloric ponitur, nisi ujji meiiiis firmiia»
Quid agerel isie de conspecta clade, qua:n \ms. A.,
indicalur; sicul est iilud : Paralam cor meum, Dcus
quando] fuiu.am sic cognosciUir compui.cto corde
^ p^,.^,„^ ^^^ ,„^^„, (P„^^ ^^,^ g^^ ^^ ,,i^ ^,,^;,;^^ j.^.
doluisse? Rc5p:ciaiiius ergo Scriplursc sanciac qii.ili
dicium est, ut aiioruin ciiliura negarelur; quia ilU
sibi vcritaie consenliaitt; ut anie Asaph adbuc flo-
esl vera devoiio qu;e solum jusiissime veneraiur au-
reiitjin JerusalLMii deploraverii, quam post loi annos
ciorem. El illud insp ciamus, quoniain morieni ple
Jercmias peracta captivitate deflevit. LHrumque piuin,
rum(iiie generai, vel semid lerrcno judici crimim
uiruniiue gloriosum ; sed plus iste nescio quo pacio
conflieri : Deo aulcm frequenlaia confessio non par-
iiiiscricors luisse cognosciiur, qui adliuc in prosperjs
turil periculum , sed saluiem. Piilclierrimus cunit
cinstitutus, amarissimo dolore noscitur es.se percul-
ordo verborum. Prius se dici» con/iteri, id est peccaia
sus. Qiiapropter considerare nos convenil, quod re-
deflere; poslea invocare notnen Domini. Sic enim di-
fulgente varieiate contextusmodo Ixtaniium jubili-
gnum est, ut ipsius munere prius corda nostra con-
tione, modo poeuiientium gemilii, modo insiitulione
fessione purgemus, et sic ad auxilium suscipiendum
salulari, modo lameniantium dolore, modo saluiari
nomen Domini invocare debeamus. Nam ad quos ve-
incarnaiione pra<dicta, modo potliciiatiooe prx-mio-
nire poterii, nlsi qiios jam proprios e.-se cognoscet ?
rum, modo tcrrore poenarum, modo laudibus domi-
Quod si eum invocei indevotus, judicium sibi videtur
iiicis cunctus Psahcrii lexius ornatus est. Ui sicul
...
corona suavissimis conseria flonbus spirainen
„ .. ,„ . poslulare, non veinani. Prxmillenda sunl erjro lalia,
elficit /.,
^j • •

graiiosani,
,

ita et liic
. ,., ...
liber diversis
. .

virtutum fragrare
^ Li ut counaenler
i-
diviiiain poisiiniis muocarc clemenliam.
,
.

Adjecil, Niirrabo oiiima mirabilia tua. Cum supeiiiis

seniialur oJoribus.
[ihiiali nuniero dixeril, C'j.v/5(t'/*ii)ti/r, liic singulari di-

psalmlm lxxiv. narrabo: quia populo Dei uirumque CiMivenil, el

254 Exposrrio in cit,

singuluriter dJcere, ei de pluralitatc senfire. Sed ista

In fincm, ne corrumpas, psalmus ca>ilici Asapk.
narraiio vox iiiirodiicia est GJeliuiu ,
quia non me-
Verba liluli hiijus, nisi ordine suo considcrcntur,
lentur inagnalia diviiia rcvilvcrc, ni^i qui se cogno-
obscura suni. Asaph (sicui saepe diximus ) Synagoga
scunt pura devotionc Deo sei vire. Sic cnim iii al.o
sii;nificatur, id esl cingregatio quae credidit , uon
psalmo Ifgilur : Peccutori auicm di:cil Deus : Quure
qitx obsiinaia permansit. Nam post resurrcclioneni
lu ertarras juslUias meas[Psat.xu%, It))?etc. Sed quis
Domiiii coafevsa legimur mulia millia Jiidxorum ,
possil omnia mirabilia sii|'erna narrare, iiisi iile qui
sicut iiiter ala lesianiur Actus aposiolorum. Qua-
sanclaiii Trinitatem hreviter rerum omnium profi-
piopter hunc populum Asaph isie nunc admonei, ne
telur aucioreni, et individu.-e voluniati ejus appiiiat
lidem suani corrumpai in finem, id est, in Dominum
quidquid in coelo et in lerra inelTabili adminislratiune
Salvatorem, qui cjus crodulitatem accipere meruii
peragiiur 1
el fruciuin saluiis iiivenit. Isiaenim niunera quandiu t»
u ^. ^ .r.
Vers. 2. Cuin accepero tcmpus. ego luslitias juaica
......
... . ,
noii dispergunlur, niancinus illae.-i ;
quando lueriiit
bo. Mutatio personx fecit nobis alieiam pariem. Sed
viiiata, a conspectu Regis reddimur alieni. Psalmum
hinc datur intetligi quemadmodum Asupli primo versu
cantici vero (lixiinus esse, cum rcs actualesspiriiuali
perfeclae religionis regulani comprehendit, ut lam
contempiatiotiedisceriiimus; qnod totum in hoc psal-
cito mcreretur audiri. Loqiiiiur enini jani Domiuns
mo, diligens lector, invenies.
quod
Chrislus : Cnm acccpero tcmpus, dicil , per id
Ditisio psalmi. DcdU
faclus osl Itoino , sietil ail in Evaiigolio : ti

rrimo ingressu fideles Jiida-i dicluros se omnia potcstale.n jniiicium faccre, quoniam (iiius homini^ ett

ejiis mirabilia profilcn ur. Sccundo liex ipse loqiii- {Joan. V, 27). A nalura vero deilalis audi quid d^-
tur Jesus Chrislus, jiistiliam se jiidicaturum proniii- cat : Oiniiia qiiiV habct Paicr mca sunt , >U mea Patrii

l^'ns, oum lempiis giiifr.tlis resurroelionis advenoril. sinii {Joan. xvi, 15). Scd 01 illa naliira quae accipii,
Conimonel eliain iic quis aii.lo;il aliipiid contra divitia el illa qu.e dat, uitns est Dom'niis Cliristus ;
sirul

iiiaiidata prjKSUin.re , iic enm possil u?iertia |)a:na dicil Aposlotiis : Ei unus Dominus Jcsus Chrislus, yer
lorqucrc. <}ueni c>!nnia, cl nos pcr ipsum (/ C-jr., viii, 6). Scqui-
 ,,

r.7 EXPOSmO IN rSALTEUIUM. I'SAL. LXXIV. 538

iiir, igo juslitiai judicabo ; ul compiincXa conla mor- A sieliarum ad aliiiiiod flagiiium sc pervenissc , ul hoc

laliuin aiite tcuipus jiidicii iii lioc se mundo siudio- niagis impuicl Conditori quod j>ropria ,
voliinlatc

lius precaroniur absolvi , ne venienies in futura illa pecravii. Sed quanto veracius quanioqiie uiilius, ul

disceptaiionc inopinatam Judicis scnleniiam siisii- suum conliteaiur scelus, qui cum nefariiim perpe-

nerenl. Irarct f.icinus, ut liberareiiir a crimino, iiivocare nc-

Vers. 0. Liqucfarta est tcrrii, cl omnei hahilantt's iii glexit omniuin Kedeinptoretn.

ea; ego conlirinaii columnas ejus. Dicil Doiiiiiius aiile Vers. G. Qma neque ab Oricnle, neque ab Occiden!e,
advenium suum tcrram cssc geniis humanum ,
qiiod neque a deserlis mohlibns. Vcrsus islc aliquid expelit

ab illa solidilale verilaiis in peccalorum labe resc- suliaudiendum, ut ejus nobis liicida possit spparere
lulum esl ; (juippe qood derclicto ;uiciore nefandis senlenlia. Dicil enim : Quia neqnr ah Oriontc , neque
idolis serviebat. Sed queiiiadmodnm Siilulnri incar- ab Occidenle, neque a dcscrlis montibus, addonduin ,

naiione subveneril lerru; liquefacta', subsequitur, ego deest Duminus, ul te possit agnosceie, cum eum to-

confinuiivi cotumnas ejus. Columnas aposlolos debe- tiim iibiquc consiet esse praseniem , sicul alibi le-

inus accipere , qui confirmati suut resurreclione gilur : Spiritus Domini replevil orbcm lerrarum {Sap.
cuin in D iiiiini pnssione nutaverunt. Nam ei ipse I, 7). Quae figura in saccularibiis liiieris diciiiir ocli-

cos conlirmavit, quaiido Petra aposiolo dixil : Pctie, B psis, id e?t defectiis, qnoiies pleno inlellectui terba
quotie^ expctivil vos Salanas ut cribraret sicul triticmn ! aliqua subtrDlitmlur. Scd hoc tacluin est non iiidi-

el ego rogavi pro te , nedeficeret fides lua ; el tu ali- geniia serraonis,sed ui studiosiiis quaeratur < uod
qnando conversus confirma fratres tuos [Luc. xxw, 51, fucrit iiecessaria tacilurnilate suppressum. Qu-^pro-
oi). Et respice verborum aptissimara conirarieiatem. pler de^iiiant blasphemi sacrilcgii verba cogitare ,

UquefactcE enim terros , confirmatcc cotumnce merito quando se Judex profiietur esse praiseniem, cui siib-
subveiiirc potuerunt. Columnis enim meriio apostoli jaoei oinnia sub veriiale cognoscere. Et nc aliquis
comparanlur , quia terrena vitia in inio deprimunt, mirelur in complexione mundi duas taniuin paries
et su|)ernae TirtiKes ad graiiatn regni coslestis ex- positas fuisse, boc melius spiriiualiter, si possumus,
lolluni. cvponamus. Orienlcm, ponamus homines jam divina
Vers. -4. Dixi iniquis : NoHte inique agere; et deiin- claritale conspicuos ; Occidcntem, peccatores qiiibus
qneniibus : Soiue exaltare cornu. Hoc est qiiod supe- adbiic luiiien veritalis abscomlitur; desertos nwntes ,

rius dixit ; Ego confirmavi culumnas ejus. Dixit eniin faisos praedicaiores forsitan dobemus advcrti re ; tjiii

pcr proplieias atqiie aposiolos raoniia Novi et Veieris licei montiutn, id est prj-dic.inlium sibi usurpent lu-
Tesiamenti , ne sceieraii male agerent, sed ad Do- cum, tamcn veriiale deserli sunt, siciil suiit omiies

miiiiiiii cito se huTnili sati.>factione converiereni. C lia;reli(:i vel p.igani. Ergo cuin oinnibus generibiis
Pius revera modicus ohsorvantiam salubriiatis dodit, hoiiiinum Deus praesens et cojiiiiior e>se monslre-
ne iis:]iie ad niarbos iioxios linmana infiriniias pcr- tur , niliil tale qui;-;quam dcboi prffsumere ,
quod
venirct. 255 Soquitur, et delinquenlibus notile exat- eum possit in illa judicaiione damnare.
lare cornu. Subandiendum est ei hic quoque , Dixi Vers. 7. Quoniam Dens judex esl: liunc hitmiliat,

sed prius iniquis ait , ut oinnij peccala coiitluderel. et liunc exatiat. medio pro
fccce omtiis qu.rsiio de

Nuiic veiiit ad niaximum vitium exctisaiionis , quo fiina Quoniam Deus judex est et cum
sublata esl : ,

valde labor.ti liumaniias ; ut cuin se qiiis non pati- sajudex, jusium illum esse non duhinm est. Judex
lur dicero culpabilcm , ad excnsandds excusaiiones eiiim dum dicilnr, rcquissinius sine dnbil;iiione sen-
in peCcatis, pr regrinas quascunqne sibi causas exco- litur. El ut hoc in islo verbo doclnretur incliisum ,

gitet iii suo deliclo, modo diaboium arguons, modo causa redditur sincera judicii ; Hunc humiliul , et
suasoris verba dilacerans, qui cornu suam videiur hunc exaltat.HumiUat ulique superbuin, exaltitt hu-
erigere, quia peccatum suum proprium pcr alios \ed., milem , quia
ille in se, isle confidit iu Domino. Sic

iliits] niiitiir excusare. Quapropter tales ad veniam et in Evangelio Icgitur Omnis qui se exaltal htimi-
:

redire non possunt, quia oonfessionis remedia per- liabilur, ei qui se humiliat exallabitur {Luc. xiv, H).
diderunt. D Vides ergu yisUim judicem congruam parlibus pro-
Vers. 5. Nolite extollcre in altuin cornu vestrum ,
ferre sei)lenliani.
nolite toiiui adversus Deuni iniquitutem. Kepclitj con- Vers. 8. Qnia calix in monu Domini vini meri ple-
leslaiio f(irmi(liiu;iii iringnse ullionis ostendit, quia nus mixio
est ; et inclinavit ex hoc in hoc. Sa;pe dixi-
iempcr t;raviiis vindicatur quod iierala jiiSsio^ie prK- in(^nsuram esse
niiis calicem poi;ibilem , qua xgra
:ipilur. Nam cnm dicit. ;Vo/i/e exalliire in cllum cor- sili ctirpora reparanlur: dicliis a c.ilida polionC( ((ua
m vcitrum, stiadct ul a blaspbema ooi^iiationc ccssc- frcqii' nler tiliinur convivanles [ f/. , conibil»fcnte'>].
ur, quoniam ille in allum eriqii conni qiii coiitra Ita lox Doiiiidi pulcbre calix (licilur, qii;c ambienler
Deum concepta Iniquilaie reiniinnural. Nam vido ebibita;il(|iioi».conilita, aiiiraabuspr.'cslalsiiavissiiiiam
juid sequitur, nolile loqni adversus Deum iniquitaiem. sospiialem. Sequitur, vini meri ylnnus est mixto. Vi»
^dliiic in excusaiionis curando vitio perscverat. Loqui- niim iii di\iiiis Scripluris sigtiiftoat coelosl.e iny4fi-
ur cniiii cvnlra Deum iniqnitalem ,
qiiaiido aliijuis sic liiim, siciil iii iilis liydnis faciiim Cfil ipias Doininus
tsiiiiiiii cniistiitiluin , ul pecc.ila minimo (l<j( lin.ire aqna focil iiiipleri ; iit lalices fonliiim riiborcin viiii
?oiuissci, diccns : Non culpa sua, scd ncces:iia:e muiata quaiiiale suscipercut, qiiem naiiira non ha-
 ,; ; . ,

M. ALUrLll CASSlCDodl '40

f,:i<j

Imit. Ui»(le beauis Ambrosius in liyi.mo 6aii(.lai E\>\ \ qnis siibliiiiiiaiiljns crigu.itm. lles[iici:iiil crgo su-

pliani.c miiabililer decl.irnavil spleiiiiidissima lurc perbi ,

qiiam sit hic turpe niuiilum pecus imiiari

vtMltoriim Tom. V, png. o5G ). Q'\od iHilem ilixil, el crubescanl se inde pra ferro , unde fiilnra illis
(

vieri, siiicerilaiem dtjbii,'n;ti, quod .scmiier |iiirum ,

dtformiias co^'iiosc.liir iiiiniincic. Scqiiiliir, ct exnl-

sempcr esl limpiiliiin. i\am refedos iK.miiitrs ad gl >- tubuntur cornna jnmi. Qu:e li^^ura dii:iLiir c.ilacUesi*,

riam virliitis, iioii ;)d vilium ehrielatis adiincil. sicul id esi abdsio , quoiies alena rernm n miiia non lia-

iii alio psaliiio dicit : E< jmculum tiium incbriuns lunlibiis ciinimodantui'. Cornna enim jusli munera
quam pi(rclnrum est {Paat. xxii, ^))\ IHeiius eni mixto siiiil fijliiri jiidicii ,
qurc revcrn lirmilor erigiiuiur,

iinde qiiamvis jugiler bih.ilnr, qnoiiiim iii fclernii imlcliMtu iine pciinaiiebunl. fic--
iiliqne honiiiii calix :

imuquam limeii cxpenJilur. Quod aulem d\\\l,ruixto, catorum Iiif, C:'rnua videniiis, qii.H ilji non eriiiii : jii-

Novum Veiusipic significal Tesiameiili:in, qnsi ulra- sloruiii liic iioii ccriiimus, (|ii i; ibi perpclno munt-re

que pcrmixla animarum efficiuiii saluberrimam po- conceduninr. liumiliias exim'e decoraiiJa, qiip bic

lionem. Judxi cnim vinum bibeiunt, sed non mix- cerneris desiiiuta !Quod m;ijiis prclium habere po-
tum quia Novi Tcslamenli noluerunt. recipere so- teril deciis luiim, quam iit ilb- eaiii hic assuuipscrit,
,

spilalein. Ilemque Manichxi non biberunl mixtum de qiiO cuiicla bealiludu sine line gauJebil ?

vlnum, quia NovumTesiamenlumex parlerecipientes « Conclusio psulmi.

veteris legis sacramenla ausu lemerario respjerunl. Audivimus vcrba Domiiii non de aliilud nc ccxli
Addidil, et inclinavic ex lioc in lioc. Uic duos populos
sed de saucta scripliira P.sallerii : cui lanto libeiilius
absolule siguificat, Judaeorum scilicel et genlium, qiio-
pareamus, quanto nos commuiiiier monuissedignalus
niam cx ore lulit non credenlium Judacorum quod po- est. Nam cum Dominus Moysi loculus esi {Exod. \n,
tanduin conversis populis gpnlium inrlinavit. Felix rl 1G),fiilgura micuerunt, concrfpueruni lonitrua.mons
sccura refeciio ab illo c;ilicem saluiis accipere, qui quoqiie Sina loius fumavit, cuncios terror mortis in-
semper novil profulura praeslare. Ilic modus loculio-
vasii, el viiale mandatum sic pervenit ad populos,
nis proprius est iii lilteris sacris, quoniam in scri-
ut magno sc pularent discrimine pcrituros. En bcne'
pturis saccularibus { ut arbilrtir) vix praevalel in- ficia Douiiiii Salvaloris, si intelliganiiir, jugiler ad'
veniri. iniianda, linguam ipsius quotidie geaamus in mani-
Vers. 9. Yerumlamen ((nx eju» rion est exinanita
bus. Voluuias dominica patet nobis liiteris com-
bibenl ex eo omnrs peccatores terra\ Fcrces dicunlur preiiensa diviiiis, et pcr corporalcm prorstat aspeciiim,
rtlitiui.-n vini considentcs in dcnsissimain cr, s.iiludi- ui iiitus cordis oculus salutaritcr instrualur. Nunqunm
ncm, ad quas solel pcrveiiire quando Ifqiior ille su- tacel si euiu in Scripiiiris suisconsulere festinenius:
pcilor probalur ex; ensus. Sed quia anterius plenum ^. sempcr ad salularia responsa parutus e^t, nec absens
calicem diximus, jii'-ti! Iiic nCoavil [ccccm ejus exina- aiiquatido reddiiur, si eum puris meniibus appfta-
nitam, ad quam pcrvcniri \ed. ,
pcrvenire] iioii po- mus. Quapropter abjiciamus (ut psalmus monet) su-
tuit ;
quoniain cunctis pot.uitibus ejiis plcniludo non peibiam, qua; sceleratos ab ipso dividit : amemus
deficit. Fwces eniin hic non sordes, sed ima illa at-
Iiiimilitaiein, qiix sanclos illi C(f lcsii chariiale con-
qne uliiiita vini dfbcmns accipere. Nam qiiomodo jmigit.
fcrces habcrc poluil, quod merutn atijue purum aiile
EXPOSITIO IN PSALMUM LXXV.
declaravit ? S>:d ut ad isiam f.ecem cogiiosceres ini-
In (inem, in laudibus ,
psalmus Asaph , canticum ad
niuie fuissc pervenlum, rcJit ad poculum plenum di- Assyrios.
cens : Dibent ex eo omnes peccalores terrcB. Ilic signi-
Omnia verba hujus tiiuli ex prxcedeniibus expo-
ficat ((luod s;cpc dixiiniis) Jud.e;is in fine Socculi cum
sitiouibus debent esse notissima. Resial ergo quod.
aliis peccatOiibus dc islo calift; bibilnros, quando
novam intulii ad Asxyrios explanare. Assyrii dirigcrw
fredcie meiuerinl, scjuc 256 Ecclfsix' calliolicae
tes intfrprciantur, qui jam (idei regulis docti, rectis
aduuata fidc ciiiijuiixcrinl. Oiniies rnim ad illam par-
scmiiis ambulare contendunt. Hos alloquilur /ifafiA,
tcin perliiieiil, qu;c cr.;i!ero (Domiuo prsfstnnte) me-
laudes Domini mirabili varieiate decaniaus.
riierit. Mulli enim poccalorum in sim obslinationc
q Diiisio psalmi.
mansiiri sunt.
Asaph, ciijus vocabulum inierprctari diximus Sy-
Vers. 10. E(jo autem in sa:cu[a (jaudt-bo ; canlabo Deo
nagogain, in prima parte dirigenles, id est , (idcles
Jacob. Caudcbo ct cantaho. Cliristus dicil de niembris
alloqniliir J da^os : desipnans ubi iiomeii Domiiii fj-
.siiis, qiii gaudet diim ab eis gauileiur ;
qui cantat
cluin sit virtutum dfclaraiionc iiol ssiiniim. Secuoda
l),'o Jacob, diim psa'modiani dicil rcclesia. Qiiaxnn-
parte dicit admiraiida qux gesserit. Teriia nninos
qiie euim membra bi;iie gerunt, b f c (sicut soppe di-
devotos admoiiet, ui Deo lerribili muiiera olTerre non
cliim esl) Capili rationabiiitfr applicanliir.
«lcsiiiaiit, qtii spiiilum |)rincipiim saluiari enieuda-
Vers. W. El omiiia cornua peccatorum f on/ri.i./rtj»
litine piirilicai. Qua; parles diapsalmaium sunt inl< r-
ct exattabuntur cornua jHsii. Ecce vox Judicis , eccc
posiiioiic divisa.
vux Oinuipoteiitis iiisonuit. Nain qui antt< psailebat

coruua pccralori^. Expositio psalmi.

iii iiiciiibris siiis, iiiodo covfiinijit

Iii illa qiiippe judicalionc oinnis polcslas liuiniliabi- Vcrs. \. Sotus in Judaa Dcits : in Isiaet niagnHm
tiii iiiipiorum, cl conrrafla di>-pcrciinl, (Hi;ii* liic in:'.- nomen cjus. Polfst liic versiis noi nii'Iani f.icero qnjE-
 ,
:

•:i EXPJSITIO IN l'SALTtiULM. TSAL. I.XXV. iyii

nioiicm, cur Jicliim sil, in Juda-a notuni Dcum, uLi A iftHigi ; iiiirotjue moilo iu saiiclis lanlum moniiltus
iiingis ('iirisliim Dominiim con-tal esse rriicilixum. n qiiicscerc diciliir, qui omnem Licum spatiosa lar|;i-

Scil «iiiid sit Juda^a ilehemus inqnirere, iil nohis pi-ssil late (Ompleclitur.

vcrili-i senlenlix' rfliirere. Qinmvis cnim iii liuotJo- ViTS. 3. Ibi ionficijil conivu arciium, scutuiu, gla-
cim liili:bus JuiiiLMiruni lueiit popiilus distiibiilus, a dium et bciliim. Jbi, in illa pacc sciliccl, c» in iHa

Jiida laiiien filio Jacob Jiidufos consial esse vocalos ;

tonlcmplalione Oeiclis qiiain sui crius dixit. Nani
o\ ciijus genere n-ges sibi divina dispensalione crea- ubi Dominus pa^is liiibilare dign.ilur, isla fraiij;u(i-

veriiiil; ul vena iiia regiiiis ori{;iiie carnis proveniret tur, nec possuul talia pra-valerc, nisi u!»i se liuniana
iisque ad Principis coelcslis advenium. Qiinproplcr coiiccrlalio prolialur acccnderc. Cornua arcuum si-

Judceam voram Cliristi consiat esse Ecclesiam. Ju- gniflcanl maliiiam supeiborum, ex quibus veniiinl
iaa eiiim confitcns inlerprelatur : credens in illun; iiinoxiis vu!nera cl iicfanda discrimina. Scutum liic

lUxem qiii per Virginem Mariam veiiil ex Iribu Jiida. accipicndiim est ad concertationes iniqiiissinias el
iNaiii iiii Jud.ii proprie non dicuntur, qui se a Cliri- diabolica fraude prxsiunpias. Cladius ad periculosa
to, id esi a Jiid;u genere extraneos roildidcnint atque manifesia vulnera. Posiremum intulil bellum,

iitide eis nomen c(mstat impdsitum. Ipsi eiiim iii Du- quod absoluie paci iuonstratur esse contrarium. Uacc
niiiii iraditione diserunt : Nos rcgem non liabemus, R omiii:i notum est confrrtdfl atquc niinuta discedere,
iiiji" Ccesurem {Joau. xix, lo). Unde ergo Jud.ei ve- ubi venirc cerluin cst pacis aiiclorcm. Qii;e (igura
raciter dici possunt, q^i non Rcgem Clirisium, sel diciliir energia, id esi imaginalio, qtii« aetum rei

Cicsarem se habere professi sunt ? Scquitur, in Israel incurporeis oculis subminisirat.

magnum nonien ejus. Israei iiilerpreiari diximus, vir Vers. 4. Illuminans tu mirabiHler a montibus aler-
videns Dium. Et (jiiomodo sibi islud nomca raliona- nis. Venit ad scciindam partem, ul»i diversa Domini
liiliter viiidicare possuni, qui Deum non agnosienlis, miracula consequentcr expouii. Et ne quairerciur
lanquam hominem crucifigerc decreveriint , sicui isia illiiminaiio undc provenire poiuissct, addidil,
dicit Aposiolus : Si cognovisseul, nunquam Domiiium a montibus wternis, id esl praedicaturibiis, qui vere
glorice crucilixitsent (/ Cor. ii, 8)? Amisiriinl eigo »?iOH/es ceterui sunt, quia porpclua el incommutabili
tl istud nomer), qiii majesiati ejiis neqiUiqMam cie- subliiiiilaie coii&islunl. Terreui eiiim montes tempo-
dcre voli'eruul. Miserrimi Iiominum cum muiie- ! qui ralcs ct iiianimati suiii : illi muncrc Domiiii sempcr
ribus sucris simtil el nomina perdiderunt. Ad iilus sapienies norunl Cisc pcrpctui. Ei pulclire veiitatis

ergo (ut diximus) Iiic psa'mus luquiiur, qiii vero iii- orUiuem custodivii. lilum.nnre dixil Duminum i
er
niiue radiati a perfidjrum iiiiquitatc discrcli sunt moiilcs yetcrnos, quia ipse proplieiis atque aposlolis

qiiibus revera majnum nomcn est Domini, quando Q dedit, quod per tolum mundum prplicatione saiicia
fiim puro corde cunfitentur liegem rcgum, el Domi- viilgaiuin est. Ei memorii rcconde quia per lioc epi-

num dominandum {.\poc. x:x, 16). ibeion, wtcrnis, veros praidica:oies a falsis seqne-

257 ^^'S- 2. Ei faciusesl in pace iocuscjm,ethubi- stravit liicrelicis. lili eiiiin al^rtii dici non possunt,
laiioejiis inSwn. Mirabilisbre\isi|uesenlcnlia,quando qtii porvcr&ii.itis caduca doccnics, cuin suis doguiu-
locum Domini puctm esse professus esl, quia ne^cil libiis abolcniur.
iii alio rcquiescere, niiti qui se novit (Domiiiu pnc- Vcrs. 5. Turhali sunl omnes insipienlcs corde; dov-
siante) iranqtiilia conversaiione iraclarc, sicnl ^cri- mierunt somnum suiim, el niliii invenerunt omnes liri

plum est : Supcr quem requiescit Spirilus meus, uisi divitiiirum tn manibus suis. Superius dixit lidcles a
tuper liumilem, et quielum, et tremenlem verba niea Domiuo illuminaios esse per montes, iiunc iusifiientes
{Itai. i.xvi, -2)'! Sed ilie probalur pacem babcre cuin corde lurbaios posuil atque confusos. Kou immcriio,
Domiiio, qiii adversuoi mandaia ejus contraria vo- quuniam de pi.cdicaiionibns sanctis unde illuininaii

iiiniiilc iioii litigal, (lui seqiiiUir jnssa dominantis, el sunt jusli, insipientes inde lurbali sunt, ct refedcntcs
a.| nmne prscceptum divinum suum floctil arbitriiim. vero lumine, tenebrosa miindi desideria sunt sccuii.
P<7X enim vera c^i concordiam liabere cuin inoribus Isti dormieruiit vigihmies, sonmumque in bonis acti-
probifi, et lit'gare cum vitiis. Inspicicndum qiioque bus babuerunt, qni coiifnsis s: mpcr turbahantur er-
J)
qnod iocuin Domino dedil, qui loco non clauditnr; roribtis. Bciic auteiu somnum appelhivit inlideliuin
sed cum ubique sit lotiis, nec aiiqiiibus spaliis am- vilam, (|uia vigiiare eon est profninra negligeie et
bialur, localiter tamcn iiiesse diciliir quibiis propilhis caduo porqtiirere. Et bcne addidit suum, ul cos a
a cssc dignatur. Sequitur, el habitalio cjus in Siot:. bcatorum qtiieie discerneret. Nain istc somnus faliax

Sion (sicut s;ipe diximus) mons est Jerosnlymis coii- alipio dcecplor cst, ui niodo sc gauileant diviiias
siitulus, cui iioniinis iiiterpreiatio est siieculatio, pcr acquisiissc, niodo iiobilissimo conjngic» copulalos,
qtiam Deus lidelium cordc prospicitiir [ins. A., (onla iiiuilo ciaris Uonoribiis fuisse subveclos. Scd vide
prospicit]. Nam cum se oculis carnalibus Deitas ic- qnnrts eos conrusio feiihsf qnaiiir, et nihil invencrunl

vcreiida non pandat, cogitationi tamcn piirissima; tiii diiitiaruin in munihus suis , ut soli homiiiiim
Jc Di\iiiitas summa iion dencgai; ex ipsa eiiiin vi- pcrdant [rri.s. .1., qtiu-raiilj pio>l minimc posscdernnt,
d.tur paiic, iinde (jns portamus imagiicm. Nain ct fialque illis in insana anii;^.iiono Uictiis, qiii noii Iki-

ipse mons fit Sioir, qui eum meriierit sinecra mcntc bucrunl frucndu Ixliliiim. Ei iutcndc quemadmodnm
toiispicere. Iii illu crgo habitat, a qtn probattir in- avaros dcsigii;il alqiie dclinit. Dicit ciiim, riri f/i>,-
r;4"5 M. ai;reiji CASSioDOiU na
lianm, scilicel qui pecutiiis suis captiva mcnle de- A fncent omncs quielos [mss, C, A., mansueloi\ ler a;.

serviunl. Sequiiiir pulcbra ernpliasis, ut adiiuc vi Versus isie ad superiora jungin.lus est. Dicit cnim :

manibus suis qu;rrant, <um se niliil lciu;!ssrt cogno- 7>rja tremuit et quievil , cum cxsuraeret in jaditio

scaiit. Empliasis quippe eil exagi^eralio duplex : iina Deus. Dcne aulem dicilur exsurgere in judicio suo,
q\ix, plus siiiiiificat <;uain dicil, alu;ra f|>i;e d^^nion- quomani hic qu'Ctus omnia pcrluiit, cum jiidxafjs
siral eiiam id (jiiod non dicit. Sed liic illa pars ejus e.-l Cliristus, quainvis et ibi ciincia sub lr;inquilliia'e

est, qiKC si;;niiicat elian» qnod n^n dicit. Nam po- dijudicet. Sed exsnrge traciuin esi a jiidicil.us ntu' d:,

nendo ri/os diviliariim, ioli':s niuridi de^ideria eos qui, quaiido yliijiiid disiricta severilate censiieiini,

liabiiissi! desi;;iial, ut pcr siiiiililudlncni sonmi diversa dlcmluT exsurgere, quia commfili videnliir commi-si
dcsiderii sui perceptione ludere:itur. criiniua viiidicarc. El ne judicium illud ad sobiii
Vers. G. Ab increpatione tua, Deus Jacob, dorinita- daninaiionem nialorum crederes esse faciendum,
cerunt qui aicenilerunt equos. Cum soIe;il increpaiio addidit, ul salvos faceret omnes quielo$ terrce. Quiui

sirenuos viros caiilos atque vigilanles enicere, iiic terrae suni qui nu'lis viliis mundi liujus inflammati
ub increpalione Doniini, f]iM esl l>eus Jacob, dormi- volunlate rapiunlur, sed «quabili se moderaiii.i.e
tasse dicil incredulos; mif|ue, fjuia sancia monita iracianlea (sicul superius dicliim esl), pacf^m ment.s
negligenicr aique siupidis roeniibus audierunl. Sed B probanlur iiabere tranqnillam. lli salvi fiunt, cuni

qui siiil isti qui dormilarerunt, consequenter exponil: dono Doniiiii praemia promissa recipiuni.
qui ascmderunt cquos, id est qui in superbiam cre~ Vtrs. 10. Quia cogitalio liominis confiSebitur tibi, et

scentes, qua&i eqiiis ctirrenlibus mundi isiius illece- reliquia: cogilationum diem jestum aqenl tibi. Venit ad
bras pervaganuir. El si causam taniae praecipitaiionis icriiam partem, monens ut. quia s<du$ esl Domirtus
excuti;is, fervor ille dormitat , festinatio sieriii, cui fostivitas summa d-beaiur, reddani [mi.4., red-
actusqtie ipse lam proeceps somno sepultus cst. lalis danturj vota Deo lerribili, qui superbiam principum
fiiit ille Pharao qiii ascendens currus atquc equos, (onverlere potesi ad liumillimam sanclitatem. Cngi-
increpatioiies Dumini obsiinata menle coniempsil, et tatic vero nostra p' iinum confitetur Deo, quando pec-
dormitando pervenit ad xiernura somnum, ubi nu'la caia proBieriia buniili saiisfaotione damna»erii. S<'d

requies invfniiur. qiiia fragilil;is liumafia semper debet liigcre quod

Vers. 7. Tu tcrribilis es, et quis resis:ct tibi? tunc peccal, addidil, et rHiquim cogilalionum dirui feitum
ab iru tua [ms. A., ex tunc ira lua\. Paulo attenlius agent tibi. Reliquia; cogitalionum sunl, post efTnsas

iiitiieainur ijuid versus iste pronuntiet. Superius di- Licryinas el assiduam coniritionem cordis, prx'ieri-

xil iiH-reparc Doiiiinuni eos qiii asceoduiil equos, id lorum crimiiium recordaia pernicies. llaec Doi.ino
est qui ad superbiam prosiliunl. In illu autem judi- C 09'' ^'''"» feitam, quando se ab illo inierilu peccaio-

catioae cunclis dicit esse terribilem, quando in glori.\ rum scntii esse liberatam. Hinc est quod Hebrxi
majcjblatis su3e veniens siiperbos addixeril, el hiimi- eniundali sordibus peccavnrum, festivum munus Do-
iibus (;orde perpeluam coiilulerit dignilatem. Hic mino jnbentur offcrre; quod ei quinquagesimus psal-

eniin multi resisiunt praecepiis ejus, quando iila ma- mus mihi videtur tangere. Nam cum dicii : f/.-.guc-

gis appedint quae ipsius moniiis inliibeniur : tunc quaque laua me ab injustitia mea, et a delicto meo
auiem quis resislet tibi? lloc negalive legendum est, munda me (Psal. l, i), praet^eriti lemporis pernices

quia nemo ibi pote-^il improljorum resisiere, ubi co- raetu renturi judicii Domino coiifiietur. Vis eliain

gnoscunt Domiiiuin oinnia scelerata damnarc. Tunc audire agenlem prophetain iit spiritu diem fettum?

enim dicit, id est tempore jiidicii, qui 258 etiani Post multa consequitur : Tunc accepiabis lacrificium

dies irse dicitiir et furoris : quia nihil ulierius per justilice, oblationes et holocausta; lunc in.ponent [iny

patienliam dissimulabitur ,
quando jani in impios G. et ed., imponam] super aliare tuum vvulos (Ibid ,

vindicatiir. Sl). Sic beala gerraaniias psalmorum mulua sil>i

Yers. 8. De coelo judicium jaculatus [ms. A., jacula- veritate consentii.

tum] est; tena iremuit el quievil. Hic virius ipsa Vers. li. Vovele el reddiie Lonnno Deo re^lro ,

judicalionis expotiitur, quia dc illa summitate polen- D omnes qui in circuilu ejus offeriis muncra terr.biU.

li.u sic dtscamVii judiiium tanquam forlissim.'». cerla- Cum omnia praecepta Domini nos implere coiiveHiai,

que m.inii jatulum de:>tinatum. Sed lancea isia pl;i- silque n(d)is necesse yocein ejus jussionis sudire,

gam eflicil leinporalem : illiid aulcm judicium impios liic adinonel Asaph ui prinium vovere , postf a red-

setorn'» vulncro sauciabit. Sequilur, terra tremuit el dere debeamus. Non imnieriio, quia sunl mulia ipi.e

quieiit. Terra (sioul sacpe dii tum est) liic signiflcat etiam non promitienies debeamus exsolvcre, ui esi

corpulentos ct gravissimos pecoalores, qui divinai illud, Kon occides, non mccchaberis, non furtum faciii

&enleiili;i' anotorilate damnandi ^unt. Ili Ireniolient {Exod. XX, i5), ei caetera delicta quae vetamur effi-

cum aiidierint ; Jle in ignem aternum {Malth. xxv, cere. .Mii .'^unt qiiae nisi voveamus, implere nulla

A\). Quiescent, cum in perpeiua damnaiioiie reci- lege constringimur, ut virginiiatein servare, eremuni
pieniur. Sed quics i.^la sine rcquie esi : quiescuni pcicre, ct quotidiana nos maceralione jojunii con-
enim a malis operibus, sed in supplicio iioti quie- siringere. Talia ergo invilat prom:tti, qua; nisipolli-

scuni, quippe qui ailcrna flamma cruciaodi sunt. ceamur, oinnimodis non dcbomus. I.icet eiiini ot

Vcrs y. Cum eisurgeret in judicio Deus, ut salvos conjugium (iiiaiierc, cl in snncta Ecclc&ij touiii;orari,
 .:

rr. rxposiTio in ps.vltf.uhm. psal. lxxvl 5i;'.

ci compeienii refectione gandcre : sed tanien Iiis A t'on;:regoiione canialjiiur, qua; Asiph nonuiic conli-
nieliora cuin promissa fucrinl, jubel esse reddenda, nelur.
sicul dicil Aposlolus : Qui matrimonie jungit virginem Divibio psalmi.

$uam, benc facil ; et qui non junyit, nuiius fnril (/ Cer. Asaph iste, qMem diximus viiioriim irans^ililoiom,
vji, 58). Addidii, Dev vcstro, ul signilicet fideles, qiii in prima narrai!0i»o psalmi ad Pnniinum so olamare
eiiltora sam tje Triiiilati.s exsnliant. Sequhur, on:ne$ lcs:a(iir, et Iribnlatlonibti.-; siiis ((|U'id .so'et fnlflibiw
f/«i m fircuilu fjus offerlii innnera. I»li suiil omnes accidere) sc magis insinuai cruditiim. Secunda nar-
quibus dixii : Vovete el reddile, non luereiicis ulique ratione cogi!ationcsenumer;ii, qu.e solenl pnlsare io
nec p.Tganis, sed ois qui alian ojijs niuncra reddere lioc munilo rord.i laiiorar.tinm. rortia bondicio Di-
catliolic:» irjslilulio/ic fe.«linanl. In circnini i|a |)pii rcs viiiitilis in meliorom sensum sc assoiii pernuiliiliini,

ag tur, cuin muneru fideliuin sacralissioiis aliaiibns i:t operam potcmiamque Dei lixa nienle cogii.irel :

6l[e'untur. Nani quod ail, rerribili, specialiier resj icii quibus rebus co^noscitur assidua exercilatinne pro-
."id devolos, quibus etiani suavis esse dl}5nosfi'ur, reci.ssc. Qiiarta nanaiiune prosequilur, quemadino-
sicul !egitiir : Scnii.e l)o;mno in liniore, el rxnuUate •i duni pcr Doininum Salvalorem facia sini in popiiI:s
cum tremore P$ai •

ii, II). Nam pravis ei comenipto- divina mtracuh.

ribus lerribiiis non esl ; nam si Doininum ineiuefent, B Kxvositio psalmi,
utique boiiesta s-- conversaiione iractarent. Vers. 1. Vocemea ad Doniinum clamavi : »,'ox{ins.
Vers. 12. Et ci qui auferl spirtlmn priuciyum, Xtrr- A.,i'Oft'] mea ad Deum et inlendit mihi. Asapk:
,

ribiH apud reges terrtt. Adhuc magDificetiliam Domini iste muiidannrum desidcriorum transilitor eximiiis^

filelis praedicator exponit. Dicit enira toru:ndirm iiH non pro incolumitJic lorpoiis, non pro diviiiis

teiribili, tjui aufert spiritum prmnpum, id esl super- 3c |'iireridis, non pro honore capiendo, sed atnore
bix Tcl tufDorij. Ei ui Ci>nverso6 deberes advcriere, Domiiii, qui jam perfecti« infnnditur, ciamal ad Do'
iniul i, apnd reges terrce, utique qni eorpns .siiHin minum; ut in boc jiymnasio confessionis coniempla-
regere ac moderari Domini snauKre merutrunt. Hic lio Diviiriiatis eiim«piri'ua!iier consolelur. Nam qnod
eoiin supertiise spiriiu vacaalos reget intelligamTis, dicit : Toee mea, moilus illc loculionis est, quom
non poiestate pryHumenles, quia magis iu isia parle jam in septu gesimo tertio psalmo posuimus, ubi ait
miraculum est quod superbia t miidi i>oi) suot puiiiii, Incenderant ifjni xanctuarium luum {Psni. Lxxin,7),
£ed poiius indulia c-inrersione liberati. elliis similia. Qiuc figina in lilleris s*cularibus pleo-

Conctusio psaimi. nosmos appellatur; quam nos quoque ponamus inire-

pidi, curn et Paier Augnstinus, i^n midis foculionum

Ecce ille Asaph, qui in liiulo dii.tus est commo-
C frequcnli^^isime eam commemorasse noscaiur. Sed
nere dirigenies, usquead Doiniiii Chri.sti sacramcnla
anim.-^dveriondum e-t qiioniain illo tanl.im clamet ad
perrenit : icrrib lem rogibus pronunliaas, qucm c:u-
Dcmiwwm, qui eum lalia pciii, qcalia sc daturum lide-
ciCgendum Hfbraeorura <lamavii insania. Qnapropior
libus p:iiiiceiiir. N:tm qui eum pro rebus tr.insiioriis
rnielligite, periiuaces, quia diiigciites non e^ti*, sed
rogai, nnn ad Domittum ciamare cogMOScitur, quani-
poiius crranles, qui audire noluisiis tam saluberri-
vis ipsnrn petere videatu-. Rep-lit, et vox mea ad
mum per cuncla monitorem. Et ideo dispersi per
Deinn, sub.^^ud.endum pei"venii. Sed quid lainen ex-
aliena rr^gna vivitis, sacrificia non habclis, qiii sce-
polcrct nun dcsignat; meiiio, quia non csi illi neces-
pirum noluislis paliioticum diligere, sed Romanum.
sarium dtccre quod proe^tcl, qui solus novit largiri
Nam dum confitcnles Latiiio sermone dicanlur Ji!il;ei,
quoJ expedii. Qu 'propier vere sapienies sunt, qui
quemaiiiiodiim sic appeliari polestis (am griviier
se poiestaii Diviiiii^iis ordinationique commitlunt
obsiiiali? Cur ergo uliionem tanlam non advertiiis,
omnia prospcra consequun-
ipsitm &olum exp<'tuni, ei
qiii ipsun) quoque nomen post omnia periiidistis?
Domlne Deus
iTir. Sic Isaias propbcta dicit : noster^
Dimidiatus esl liic testus Psalmorum, el quantos Do-
pacem luam da nobis : omriia eniin pnesiilisti nobi»
iiiini largiiaie transiTimus, tanti nobis ad finetn su-
{Isai. \\\t, i-2). Sequitur, ct inlnidit mihi. Ecee vox
peresse noscunlur. Oremus ut qui nobis graiiam
^ j,,^ j^p„^i^^ g^,j j,,^.^.,,^ „,,g„i(j^^ j,j l^^^i,,,,^^
praestiiit in practeriiis, ipse nobis auxilium couccdat
boc egit, ut dignareiiir iulendere. Sed quid ibi noiv
eflieaciter m futuris.
prxstilil, quandu talia miseralus iiiiliilsil? Illins

qiiippc rcs[irx:ro, libcrare esi.ei i;im magnaconfcrrev

259 EXPOSITIO IN PSALMU.M LXXVI.
qnalia non p:ocva!t-,t avidus prccalor expclere.
//1 finem ,
pro Idilhum, p%alnius Asaph.
Vers. '1. In die liibuiulioiis mev Dcwii cxquisivi ma-'
\n fmeni, noiura c&t significari DoininiMn Salirato- vib'is meis no le coram eo, el non sum deceplus : ne-'

rein. iJir/itim quoquc iransilien-. eos, in superioribus (jaii consolari animam meam. S •lcnl mund inis desi-

litul s dixiinua nonicii islud quid deueal indicare. deri s occupali in triliulalionibuS o;ilarc, u( ah illa

Asaph congregalioneiii a|ipjllari manifeslum o:il. Sic pi)-«siil, i|iiain susiineiil , ni'cessil;ito bberari : ii! si

iilorum noiiiinuin expoaiiione iiactaia, ci)n;;regilio a'groiu5esi,sanit:item<ju*r:)l ; siperoi;rious, palriam;

dcbei ifdveni, qu;£ viiia istius sx'culi gloriosis passi- si p:iupfr, cxpcnsas. Ulc, nt brevi peiilione omii :i

bus trausilivii, el ad ilbim (inem pervcnit, ctii niliil profiitura CDiicluJeret, nibil dc suis ang stiis vnc.i-

poiesl siioile icpcriri. To;us crg > psal nus l; c a lideli fcraius cst, nec impaiiciilor qiur, .'•iisiiiiCiai iiig.i.-sii;
 ; ;,

yj M. AUULi.n cASsionoRi
mniKiaiiu iraiisctMiltTal. Tacnli crgo, quoniaiu
:,..n I
S(mI t.inqiiaiii qiiielus ac m;»loruin suoriiin nescins, in A viiia

die lributa!ionii snfv lo'o (icsidcrio coiileiiiiilatioiicin prolninia nocie non lialieb.it snlalium liuniani coilo-
nom ni |)i"r(inir(-lial. AiidiJil, mnnibnx rrnii nocit co- qiiii : qiio tcmporc caulins co^ii:a quicunquc deii-

ram eo, cl non sum deccplus. llic coinplei litiir (jiu-m- bcrai.

adinoJiiiii noiniiniin virilit(;r iii(|iii->ivil, el ({iiis frij- Vers. •"). Corjitavi dics a;i'iquos, d annos cctcrnos
cliis ejus ;iclii)nis a|)|ia.uil. Manibm meis, operibiis ingredi^nr deli!)eiM;iv!iin diceiidi geirus, qnod smjs
dicil honls, •iii:cdiviiiii nnscnnlnr convenire m;inila- niombris diligenter explicil.im, in liijos |tarlis (ine

lis. Nocle miindi ist;iis signirical vilani , (j ix' qiiain- iiionsiraiiiinns. Dicii enim qiiare turhatus ost : quo*
vis iucein liabere vidcainr, pcccalofuin lame!) ob- niain dies cogituvit antlqnos, Adx videlicel, qniliiis

scnrilatc fuscata esl. Coram eo, id est iion ad faciein liiiniaiiuni i^ewM pcccatis lf;!ii l)aiiir obnoxinin : dc
liominnin, sed in abscondiio, sicui ipsr diL-ii : So- qnibus et alio loco dicil : Ecce veteres posuistt dia
lite facere juslitiamvcslrain cormn hominibus {ilatth. meo« (Pia/. xxxviii, 6). Sed isti leinporales aique

VI, 1), cic. Illo cnim pr;i!scnle fii, qnando liu;nanu3 cadnci sunt, el labili varielaie fui^ilivi. Sed contra
non afTectaiur aspecins, nt vanis iaudibus intumc- dies nnliqnos, annos poiiit wiernos , quia sicui isti

scal, cnm si; aliquis boni quidqiiain fecisse disseini- moinenlo pereunt, sic futnri perenni longievilale coii-

nal. Seqiiiliir, et nonsum dcceplus, Ille rovera nonde- B sislunl : in islis mors dominalnr, in illis regnai vila
cipiiiir,cui promissa coin|dentur. Sol.icilius autem perpotua ; isti edaci irisiiti.) coiroduntur, in illis

pcrqnircnduin est qnaie dicat ; Negavi consolaii jn.^Jti sccura fclicitaie gaudebunt; in islis denique fii-

animammeum, qui jani Doinini conlemplalione gan- gil omnc qnod venerii, iR illis slabit quidquid acces-

dobat. Sanctiis vir jnre ucqal illis rebus consolari serit. Scd (luid est boc, quoJ i.sle vir jam Deo dedi-
animam suain, qnye huiiianis desideriis appeiiinlur tns, contra dies ««(jV/iios ajierniiaicm ponil annorum?
ut si faiigatur vigiliis, rcmissam vagalionem qna;rai; Cogitabat oniiii cur labentes die%, ei quos teiierc

si jejuniis, suum congrua hilaritaie rcficiai

curpus ncmopossil, lantoperedesideretetquxral hnnianiias
ct illos cclcrno^ qni soli nobis siiai siocialiter appe-
si trisiisesi, amicorum confabulaiionibus iransfera-

tur. Isli veio una fuit consolaiio, iulentioneni suam lcndi negli;;amus contemnanius, ncccredamus esse,

poncru semper in Doiniiio. dum eos imprivseoii non valenius aspicere? Merito

Vers. 3. Memur fui Ihi el dele talus sum; exerci- CT%ri turbaiiis e»t, qui tam pravis per.suasionibus pec-
laius ium, et defecil paulispcr spiritus meus. Eccc caloros cognoverat subjacere.

qneinadinoduiii rcfeclns esi, qiii mundanis rebus aai- Vers. 6. In meale hubui; el mediialus sum nocte

mam suam consolalam fuisse denegavii. Nam ciim cum corde meo : exercilabar et venlilabam in me spi-
Dci memores sumns, l(>lius inunere suaviiatis exple- C ritum meum. Caput isliusversus supcrioi i jungendum
mnr; nec polesi atiquid par esse, quaudo nos cue- esi. Est eiim ita : Et annos wlernos in mente habui
peril graiia divina saliare. Scqmtur, excrcitalus sum uon sicut slulti, qui hoc quodaudiunt, neqiiecrodunl,
el dcfecit puuUspcr spirilus meus. Exercilatum se dicit iicquc in sua memoria reponunt, sed oblivioni mandant,
in illa coiiicinplaiione divina, cum lract;uet qua sa- qnod npgligeniins accoperuni. Isle eiiim in menle ha-
picnlia cuncta d sponal, quali piilenlia univcrsa con- bu.t annos wternos, quoniam credebat es>e veniuros.
lincul : omniu simul faccns, ei lam mulia mirabiii Mediiaiur etiam cum corde suo, qui animam suain fa-

ordiiialionc dispensans. Ei necesse erat ut intcilecius cit aliquid cnm ratione iractare. Cum illa enim lo-

ejus deficeiet, cum se in una retracialioiie tam inini- quimiir lacili, cum illa exercemur quieti, ncc soli

inerabiHa, lam ingentia congrcgasscni , sicut alibi sunius, quando cum ipsa suscepia aliercatione con-
legilur : Consideravi opera tua, et cxpavi (Habac. ui, fligimus. Sequilur, e.xercitabar el ventilabam in me
5;). Bene autem posuii, paulisper, qiioniam elsi ad spiri/um mcum. Proprid actus ip*e dcliberalionis ex-
tempus visus esl defeasse, paulo posi inlell gitur po- primitur. Excrccmur cnim, quaiido per reiractatio-
luisse rocreari. iies inutnneras ;i'Siii;iiiius, ci quasl in palxstra anini;H

Vers. i. Anticipuvejunt vigiUasaculi mei : lurbatus spirituali coiicertaiione falig:imnr. V'e«M7at«r auicin

sum, et uon sum loculus. Vonil ad secuiidam narra- D spirilus, cum liuc .itque illiic iii vcnli more cclerrima
lioncm, in qua cogitaiionum sunrum rcsius 260 cogiiaiioue iransferlur. Spiritus eniin vinus esl
enunicr;it. Dicit enim oculos suos aniicipasseviijilias, aniina;, qox' iiitc.aio ics cjus implere coniendil.

quas in Dei laudibus solomiiiler oxliibebai. Islas usiis Vcrs. 7. El dixi : yunquid in a.tcrnum projiciet
noster consnevil vucaic nocliirnos. Hoc enim illis Deus, aut non apponet ul beneplacitum sil ei adhuc?
necesse cst contingere, qui ad spiriluales cogitatio- Ciim iste Asaph transiiitor viiiurum lotins mundi co-

iics scmper inlenlisunt. Ucddit eniin cura pervigiles gitarcl angusiias, et spirilus ejus divinis medilationi-
heiisus, nec soninum capiiiiil, 111^1 qiii universii solli- biis exercerelur, divil: Snuquid Dcus in a'ternuin

ciliidine vacuaitur. Sequitur, turbatus sum, ci nonsum projiciet genus hiimaniim, nt non ei adventus .«iii mi-
licutus. Ostendit revera tcm|ius fuisse iiucturnuin, scraiioiie prospiciat ? Ille enini jani beiielicia Domini
qiiando ipse iiomo rccugiians animi sui secreta per- fuiuia senticbat, qui de c(Elestis misericordiae pro-

i|uirii. Turbiitus ci>i qiii|ipc recordationc peocaiitiuin, missa pietate Iraotabat, Sequilur, aut uon ayponelt
qiiia huinaiium genus iii deliclorum prxcipilia cor- Ht beneplaciium sit ei adhuc ? Istiid uon, nequaqiiaiu
nicbat, ci i'io dolore pro aliis cruciabuiiir, qni j:iin ncgantis, sed poiius arfirmaniis est. Appo:ici euiin,
 ! :

•j
rxrosiTio in psaltekium. psal. lxwi. r..v»

esl |»ri'slabil u< ei heneplaritum sii g.uius hmna- A i)ra;iliclaiii viilerUur ol coini>rv*baiilur coiiv^;iiiro soii-

m, quaiuio dignibilur iiu arnalionis sii:v dcctarare tcntiain.

iSleri.i. Qiiod anleni ait, adliuc, e\speciaiilis csi, Vers. 10. Et dixi : Nunc CiVpi ; fitvc mulado ilet-

II doleiitis. iSain qiianuis fioii pObse credorct, icriv Kxctti,i. Iiiiejcclo (liapsalinaic se<unilo veiiii
icrgere lamcn snbsoiiucnli lcmpiiro coiilidcbal. aii lerliaiii narralionem : iiiii posl c<i^-;iali.>neiii Im-
iioruiii iraiisl aius aj s..liiberriiniiiii sensnni, coinpe-
Vers. 8. Aul in finem ntisericordinm suam absci-
tcnler se abseril iiiiinutaium. Dicil cniiii prinio
\, a sceciito et qenerntione? Miiericordia nomiiii esi,
yiuncca'pi, i\uAi\ sapeie, qnasi iiilcllij;ere, quasi ad
od ile Maria Virgine nasci secnndum carncm pro
liiinen spleniliilissiinnin porvenire; quippc (|ui luila-
stra iHlirmilatc di^^iutus e^i. 11. mc Dominus non
tiirus eral in operibus Doinini. Sed qnid sil istinl.
sculit, qnani pro boniinum salnle per prophelas
Nunc civpi, sequenli senienlia d 'daraiiir. Qiia; fi|,'nr.i
cii.il ObSc venliiram. De quo loco Steplianiis epi-
diLilnr epexege^is, id (^sl explanalio dicii siiperioii-i.
9pii6 in encyeliis ad Leonom priiicipem S(:rilien<;,
D cil euim : llnc eni mulalio dcxiera: Excel.si. Mu-
ir^biliter dicil : indutus esi Filins Innicam corpo.
iniio mnM'Q x.oiivoeuin esl ; ii:iin inutaii diciiniir,
I, hoe e.sl inte(;ruin hominem de sancra Virgine,
qii.indo in pcssiinain pari in crr rc aiiqiio racieiito
ani «aiicius Spiritus lexuit incfTabilitcr, iii in^res-
B dilabiniur. Scd ne l.ib' liic :ili'|iiid scntirelnr, coni-
inenarrabililer, in egressu compreliensibililcr.
niiiniionen» in se dicit faci:iin, (|:ia!u dexieru Di>miiri
gressus C:t invisibilisT cgrcssus est visibilis ; in-
consuevii operari. Dexicra enim Excelsi Clirislu.s
essus esi Deus Verbu.n, egre.«siis csi idem et ho-
csi Domiiuis, pcr qiieiii sic sniiius cominutati, ut dc
0. Ju fmcm vero signiricai plenitudinein lcmporis,
condiiione servili meK^iiniir etiain ejiis filii nun-
land 1 vc;iire dignjtus esi ; de quo tempore Jo-annes
cnpari. Ilanc in se ci)ininut:uion(;in (ieri sentiebat,,
lOslolus dixii : Filioli, norissima hora e^t (1 Joan.
qnam concedi Chrialiaiio popnlo qnandoqiie gau-
, 18). A,i.! dil, a sa:cuto et gcncratione. A socculo,
debat.
quo decrelum fueral ul veniicl. .1 gcncratione, Ju-
Vers. 11. Memor fui operum Dominiy quia memor
lica scilicel, quos car:iis cognaiijnc etiam fraires
ero ab iniiio niirabitium tuorum. Commutaiioneni de
ipellare dignalus esl. promissio gloiiosa ! 6 per-
se r.iclan in sna di( ii pennanerc memoria , quia
•piio [nm. prxceptio] salutaris, si agnoscere ine-
niclior.'» merciur suscipere , i)iii cjllaia bona de
lisseiil quod eis singulari miinere pracstabaiur
coide iion probaiiir a:niileic. Sed ne lanlum de ^c
Yers. 9. Nunqtiid obliviscelur misereri Deu$, aut c\suliare videretur, seq ;iuir, ij lia mcmor ero uU
miinebit in ira miicricordiam suam? Oblivisci illiid i.iidu mirabi'.ium tuorum ; iilique qu3e humaiio gciieri

)s-.umHS quod nobis acccdit ei recedil ; Deo autpra, C P"^^ iniseralor indnlsii. Primnm, qiiod Adaiii fccii

ii viitericordia subsianlialiter inesi, quemadmodinn ad iinagincm el simililudincm suam; deinde, quod

9l&tt Qbtivi$ci, quod ab ipso non probalur auferrr? oblaiioiiein Abel justi susjcperii; quod in Arca Noc
i'ic ergo praeniinliabat mis r. ri Deum, quia ejiis pr:e- cresce.ite dilovio in mysieiiiini Lcclcsije animalia
idebai advenium. Nain quae forlior misericordia diversa ^alvaxeril; ut Abraliaui (iliuin siiuiii ollerente,

iiam unde mundi clades cognoscitur esse snblata ? typum sui adveiiins ctelesli pielate monstraverii ;

ei|uitur, aul continebit in ira misrricordiam suam. postremo, qiiod ipse ad libcranduin hominein vc-
icspice quani mirabili ordine advcntus isledescripius nire dignaius est. IIec erant ab iniiio, credo, mira-
>.l? Uliiqiie misericordia ponitur, qiiia miseris res bilia qnoe sanctutn virum sua recordalioQc muic&
iiita praEStalur. Facilius esl enim Domino conlinere baiit.

'am, qux ab ejus trajiquillitale cognoscitur alieiia ; Yers. 12. Et meditabor in omnibus operibus tuis^

ed mag s ad misericordiam pronus esse credatur, e! in observaiionibus tuis exercebor. Cognoscamus qiu».

ax nunrjunm ab ejus majeslate dividitur; sicut pcr pervenciil niundi isUus tran^iliior egregius. Proinit-
iaiam dicit : Non in eeternum vindex in vobis cro, til cniin se, misericordia Doniini sufTraganlc, in cjiis
eque per omne tempus irascar vobis {Isai. lvii , 16). opcribus , id esl iii Scripturis divinis assidua cogiia'
luapropler noii tn ira continebit m)S(;ricor(^tai)i, sed L) lione meditari : ubi nullum txdiU4U, nnlla saiieia»
1 misericordia iram potius abslinebit, m tainen in est; sed qnantuin quis plus hauscril, lanto anipliiis
c s;cculo conversio devota prov^niai. Et mcmento diilcia seiisa perquiril : unde cenlcsimus octavu^ de-
uodtrain Domino abusive, non proprie, dicatnr. cinius p>.;ilinus multa dictiirns e^t. Scd quia fuleiibus
eractiim csl delibeiaiivum dicendi genus, cnjus non jkuflicit soluinmoJo legcrc, nisi eliain bonorum
lembra siiis versibiis apla rcddamits. Cogitatio ip- operum fiuclus scdula pielale monslraie, dicil : In
lus h.ibuit dies anliquos et annos aMernos siiis qua- obsenatioiiibus tuis exercebor, id est in pruiceptis luis
laiihus ct efflcientiis comparare, quas partes in salularibns buiiiili devoiione versabor. iLxcrciiaiiu
iia incnte repo>nit, et in eis spiritnm 261 S'""" eiiini bene nostra dicitur, qiiando jussa Domini ipsu-
iiilinis niictuntionibus vcnlilavit: elcgii i:iinon ter- iiiiscianl''. peragiinns.
«partis (sieiit in deliberaiionibus fieri solet) cer- Vcrs. i3. Deus, in sancto viu tua : quisDeus maijnu»
im absolutainquc sentenilafn. Dl.xil enlm : Nunquid sind Dcus nosler? Venit ad laudes Domini, quibn*
1 (vtimum projiciet Deuf, ant norl apponei ut bene- f>>rtiiiidiiicin ejns iiiaiisnetudincmqnc commemorat;
lncitum st ei adliuc? et reliquos duos vcrsus, qni In ui benevolcnliam pii^simi Judicis facilius impcirarcnt
J)>i M. AUr.ELlI CASSIODOFtl S::J'
iieraiapra^conia. Apparet quippe sanclum viriim cer' A ne babcres ambiguum quem prtpulum liberavii, le-
lissima fiiiJise poliicilum. Coristat enim 01 libris cum qiiitur, filios Isrucl et Joscph. Populum s.-npe d.xi-
ftl opcribos cjudiium, qnando ad p;ilcriias laudes de- mus iiitelleciu pluralem nuinermn coutinere, quam-
vota exsullaiione pr(trnpit. Dicil enim : Deus, in san- vis sin^^ulaiiler prolatus csse videatur. Quapro|ler
cio via tua. Sanctus, Clirislus csl Dominus, sicul ipse filios hrael 232 Judaicam pl'.'bi;in, <|ujc tamen cre-
liicil : Cuslvli aniinam meam, quoniam sancius sum didit, dcbcdius accipcre ; Jos>'ph alieram qu« venii

{Psal. Lxxxv, 2). Idem ipse viam se dicit,ui est iliud : ex geniibus. Sed sivo qna: credi Jit dc Jud«is, sive

t' 10 sum via, ociitas, el vila [Joaii. \»v, G). Sed cum qu.^e de gentiuin vocatione collecia esi, unus est De;

iidem liomiuibus pniibuit, qua Pater peifeclissime popnlus ; quanivis tcmpore creduliiaiis siiae divisus

nosccretur, ria Palris juiile dicitur, qiiia per ipsum, esse videatur, sicut in Evangelio dicit : Sunt autem
qnemadinodiii!» hiitilas c.jlerelur, accepinius. Ipse oves quw non stint ex hoc ovili, el opo'tet me eat ad-

enim dixil : lle.baplizute omnes gentes in nomine Pa- durere, ul sif. uuhs grex et anus Pastor {Joan. x, l(i)

tris. el Filii, el Sjnritus vancii (Maltk. xsviii, 19). Se- Nam nomine Joseph, gentium (iJem non inconve-
iiuitur, quis Demmaynus sicui Deus noster? Jainquasi nienter advertimus ,
quia isle JosrpA, quimvis filiu;

eruditus, in Spirilu sanclo laitus exsuliat, potcntiam< fuerii .lacob qui primo vocatus est Israel, tanien qui;

(|uc Domini «niversis pr3ef< icns simuiacris, quae B tradilus est a frairibus et pervenii adgenies, ubi ho-
falsa per»uasione in tcrra Cidebantur; illa enim erant norabilis habebalur et poieos, ita ut cjus arbitri<

vili-sima, infirma, despicienda ; Dominus autem no- ;Egyptiorum terra regeretnr, rationabiiiler ejiis no-
sier inagnus, foriis trt terribilis, omnia faciens quae- miiie genies indicantur, quae Domiuo Salvatori de
ttirwue vuli in coelo et in lerra. Ergo hic vcrsus vota menle creiiileruui. iNam et ipsum nomen Jo-

conira illos iiitTcpandos dicilur, qui adlnic supcrsii- seph indicat crescens, quod gcntibus convenieniei
lionum errore ciecabantur; ut infelices agnoscant aplatur, ex quibus Christi Ecclesia semper augeiur
quem refugiuni, quos st.^quuntur. lloc scbema diciiur £rgo sensus isteest; quia et de popiilo Israeliiarum
syndyasmos, quod Laiiiie interprelaiur collatio, sive ei de genlinm congregatione liberavit eos in biachit
cniijtiitctiu ; fii auiem cx compuraiione contrariorum, suo, id est in Domino Salvatore, qui ei crcdcre piir(

<piando atit peisonae, aul causa; sive in coiitrarium, cofde maluerunt.

sive in simile comparanlur. Vers. 16. Viderunt te aquw, Deui; lideruul t>

Vers. 1 i. Tues, Oeus, qui facis mirabiUa solus : no- aquce : et timuerunt , el conturbatce sunt abyssi. Veni
iam fecisti in popuU>< cirlutem luam. Cum dicit : Tu sJ quartam narraiionem, ubi jam Ixius reCert qua:
es, Deus, essenliam divin* Majetatis ostendil; sicut virtutes Christi Domiui majestas ellecerit. Nam di

ipse dicit : £^0 sum qiii sum {Exod. ni, 14). Esse quo prius diserat : Nolam fecisti in papulis viriuien
cnim ip>i proprie convenit, qui ut sit, nullius adju- tuam, nunc dicit de ipso : Viderunt te aquce^ Dfut
torio continetur ; sed naturx snae poteDtia scmper P«r aquas populos significari frequeJiter Scriptur:
magnus, semper excelsus, semper incommuiabilis divina testatur, quando eas et videre commemora
perseverat. Quapropter ip<e esi qui facit mirabilia et timere. Ipsae suni enim aquee quae seosu raiiona
tolus. Nam licet lijec et sanciis suis facerc saepe bili Dominum cogrioscere vel meiuere potueruni
praestiterit, solns lamen esi qt^i mirabiles operationes Nam vide quid addidit : Vid-erunl te aquce, et limue
ud efleclum suae voIuuta'is adducit. Sed videamus runf quando utique in brulo elcnienio non poter.i
;

quare dixerii, solus, cum el Filius et Spirilns sanctus evenire , ut lantam mir.tculorum roanilesiationcii
cooperenlur ommbus? Solus dixii, quia Trini-
in
cognoscerent et timerent. Scquitur, et turbata; tun
totem sanctam unum Dominviin, unum Deum veraci> «%««,• id esi, populos et in Ikk: sermone debemu
ter confitemur, sicnt ipse dicit Audi, hrael Domi-
: :
iinmerosiores advcriere, qui more liquidi elt.iuet>;
nus Deus tuus, Deus unusest (Deut. vi, 4). Seqiiilur, viliorum rwtiluis conmiovenlur. Sed foUciter luu
notum fecisli iii populis virlutem tnam, id esl, cum in turhati sunt, qiiando ad conversionis siudia pervcne
bune mundnm misit Djiiiinum Salvalorem, qui, sicut rnnt. Et iutcnde quod snbseqiientia usque ad finen
dicil Aposlolus, Dei virtus esl, el Dei sapientia (l Cor. psalmi per rtguram p^irabolen dicuuiur, quando re
j, 24). Noluin eiiim fecit, quando cum et i!li noium gcnere disiimiles sibiinei comparautur.
liabueruni (jui facie lenus scieb\nl, el illi altius con- Vers. 17. Multitudo sonitus aquarum ; vocem J^-d

tcinplaii suiit, <|ui <>nm Patris Fibum fidcli menic riinl iiuhes : eleniin sagitlcE tua' perlransieruht. Mui
credideruiit. Notus crgo facttit es) populis infidctibiis tudo sonilus aquarum cst, quaiido psalm<>dia dulci
solnmmodo coi ptrc, (idelibns auieui et Divinitale ; offerlnr, quando gemilibus ac lacryinis cnlpa (iilui

sicut in Evangeiio dicil : Beali mr.iido corde, quoniam tur, qiiando grati:i' pro susceplomunere referunlur
ipsi Deum videbunt (Maith. v, 8). el qn;»si mare ctuifragosum. ila in sanciis FccJcsii
Vcrs. iTi. Liberasti in brachio luo populum luum, resonaiit diversa vota populorum. Scd tpiare si

filios Itiael et Joteph. Seiisum excolii superiorcm. factus sonitus multitudinis aquarjm, palchre suhje
Dicit eniin quid piaestilerit humano generi paierna cii : quia vocem dederunt nubes. yubes, praedicatore
olemeniia : quoniain in brachio suo, id csi in Domino signiCcare sacpe j.\mdiximus; de quibus stiMplnn
Salvaiore liberavii populum sniim ; siont b^gilnr : Ft est ; Mandabo uubibns meis ne pluanl super eam i»i

Irachium Domini cui rcveluluni est {liai. liii, 1)? tt brem {Isai. v, 6). Qui vocem suam niagiiam </««''
 , ;

'ooZ FAP()S:T;0 IN rSALTF.IULV. VS\l. lxxvii. w*

funr, cum pr;«ropl.» D)in iii vuli^a^erunl in lolo orbe A •»"> pertnet H br.ponim. Dedu ti enim iuiu in

lerraruin, sicul et alms ps:>lmiis anie pr.vdiravii : iJoiju et Aaron inanu, i«l esl oper.ilione quam divrr-

In oinnein lcrran exivil sonin .0. «m, el '.n fine$ orbis sonim niiraculoruin novilato faciebanl. Et bene
terris v.rba eorum{Ps(U. wiii, a). Hinc !.onitus venil dixit : Sieut oves, no 1 lamei oves, qnia non cr<>
aquarum, liinc lurbal.r suul ab'js i .•
qnia verb;» isla den.lo facli siinl li;<»di. Ifc cnim, siitii, veritateiii

prapilicalioiiuin enaniib.s pi>|iulis (ievoiio;iis sln lia non sij;n.lii!al, sed itnugin.iti mem. ^loijses autem rii>

coiiiuleriini. Se'|Uil»r, eteivm saijiiiw lua: perirans- icrproiatur ;is^umptus ,

qnoniam dc fliimine culie-
evaii^cliuas dec nler ailverl -
ieriint. Sa'^iti.i* bic ctus est a lilia Piiaraonis. Aaron vero fortiludiiiis

liiiis, qui pf.eiiii Jlituiilms suis devolos popalos usquc nioiis. Qii3D noniina ip»as qnoi|uc virtiiic» qins fecc-

ad cordis iiiliui:! iiiedicin.ihler-liaiisrodcrunl. iicii in- runi v'ileiiiur cxp iinerc. Hlnyses ciiiin inicr ali.i,

nicio vuliiere, sed saluio. juboriio Dotuino, in aquii est opcralus, (jiianiJo iii

Yi^rs. IS. Voxloiiilrui lui in rota : illuxerunt co- mari Uubro llol»rjc;)S viam fecil babere lerrenam
riiicaiiones iiiceoibi teme : commola est ei coniremuil bigiiinrans pcr bipi'5iii iiis doiiuin iiberandum esso
lerra. M lioc qiioque coriiparalive dicilur : quia p.ipulimi !i leiem. Auron EcclesiiMenebat imagineui,
vox rovolvilur, quasi de rois veiiire por- quam
tonitrui iia
263 ^*^'^^ inoiili forlissiino comparavit, quo)
sircpentibus audiatnr. Sic enim cum de summi fun- B et honorc sancio pr.tminel, el fiJei soliditaie con-
ditur, spaiio ciularum volubili niurmuraijone per- sistil. Hi' ciiim ducibus Isr.iclitaruin pop.lum diviiia
iranseunt, ui rot.itus aique sinnosus ipse so:iitus virlute iegimus esse liberalum.
sentiatiir. Sive maj^is in rota, orboin lerrarum debe-
Condusio psalini.
mus actipere, qui in speciem rota; absoluia roiunJi»
i« rota ergo, id est in mundo, vox Oldithum vere Iniiiiauarumrenim iransililoregnv
tate coiicludilur.
gic , (jui psalinuni niirabili iustilutione cantnsti, in
(onitriii t^jus egressa est, quando praidicaiore.s Ciiri-
tribulationibus cxercitatus negasti te ullo mudo cun-'
«li circulum totius orbis verbis loii.intibus impleve-
solaium. Dcindc deliberaiio lua ad perrectam iiosci-
runi. Sed illa? nubes, illa tonilrua, sequiiur quid fe

lur perveni-se senientiam. Teriio sentis te jam lel!-

ceruiit. IUuxeruni conisiaiiones tum orbt terra\ Dignis
ciler immutatum; nec lamen prosperis animum re>
comparalionibus benelicia diviiia narrantur, ut res

supernis siiiuliludinibus exponantur. //- laxas : s<;d cum le seniper inieiitum ad magnalia
CQjlesles
divina prxcepta diiil veritalis
Domini profiieris , augmcnto quodaoo sapientix jugi-
luie.runi coruscationes,

homiuu n per lotum Jor irofecissfl coguosceiis. Quarto miracula Chrisii

lumine radianlia, quK leiiebras

salulari iMuininaiione fn^avenint. Dicitcnim

sub magna exsuitaiione concelebras, et cum diversa
mundura
pcrcurris,inst tulionemCbrisiianopopuloqua salvetur
lonitrua ei coruscationes isl« quiJ egcrint; ul fena, c
corpora nostra conunoverentur et conlremi- ostendis. Precsta , Domine , ut solita iios jubeas pic-
id est

miraciiio. Commotos quippe et

taic purgari quaienus qui snmus actuum qunliiaie
sccrciit audiio tanto
;

qui verbnin Dci fideliter au

diss;niiles, ciemenlia ina faciat csse. consorles.
tremefatios illos dicii,

dientes ad conversioiiis sludium Christi mnncre EXPOSITIO LN rSALMUM LXXVII.

pcrvcnerunl. Intelleclus Asaph,
Vers. 19. In ma^i vice tuce, et semiUt tuc; in aquis
Quoties intellcctus inveuiiur in titulis, m.ignx cu>
muUis : et vestigia tua non eognoscentnr. Si ad liile-
jusdaoi rei nobis sigailicitniia dcclaratur. Nam cuin
rain boc velis acciperc, in mari luil via eju.^, quando
inlillectum generaliter dicamus quidi|uid nos adver-
super dorsa pebgi visualilcr ainbulans, Peirnni
tcrc bonuin malumqne f»cit, Jjic tani«n tunc intel-
aposioluin uiad se venirei evocavit. Sive magis illuJ
tectus pooitiir, qu«ndo sensus noster perfecia intelli-
iuteHic'enduin esl : In mari vi(e tua, in cogiiaiioiiibus
gcniia tendit ad Doaiinum. Asaph vero diximus tle-
boniinura qiiije velut mare pcrfidurn lluciuant :
,
br.Tia lingua significare Synagogam, Laiine coUeclio-
ubi lamen ille vias hab^t ,
quando eos sibi laiga
ncm. Sed quiu intellectum prajmisit, (iileleni hic Syiia-
pictule subJidoril. Aqiuc mulice , e.idein convcr-
gogam loqui posse declaravit. Exprobrare eniiu
joriiin est tnrba genlilium : ubi suul .scniita D -niiiii,
d malis nequeunt, nisi corda fidelium.
id e»i vicB ipsius, dum ad eos venire dignaiiir. Se-
Divisio psalmi.
quiiur, et vesligia tua non cognosccnlur. Hoc cum
impuiaiione legendnm esi; ui cum palam venerii, Qunnto ps:iliniis hic probalur csse longissimus,

lantisque ae demonsiraverit miraculi-, non sit ta- taiiio stuliosius dcbct numerosis divisionibus aperiri

incncogniius ab infidelibus Jud;uis. Meriio crijo illis ut ei pcrdistinctionein nielius elucescat, et ipsa par-

exprobrat, qui tanlne majcstati ei lam pr.-cscnlibus tium scciionc fasiidium longinquitatis abstergat. In
beneficiis credere noluerunt. Vesiigia sl mdem si- prima parte psalmi, duo lantiim versiculi persona^
gnificant prjisenliam (orporalem; n.-^im ^e-.tigiuui est Doinini priibanttir ;ipt:iri , ul rcverenlia crcsceret

planiJB signum, qiiod facimus ainbiilanies. soqoeniiniu dicioruin, ubi ii^se rcx facerc vidcbaiur

Vers. 40. Deduxisti sicut oviis p'iputu:n (uum, in iniiiiirii. SecunJa parte lalius loquilur Asaplt, iiu-

pulans JnJ;»)is qiiod lantis bonefiiiis Doinini cxsti-

tnanu Moijsi et Aaron. Ciim hoc miiMCiiIiim niilli allcii

possit apiati, sinc dubio el illa impulatio qu e pi.i;- ti^se pn)barciitur injjrali : illi tamcn praviiate dis-

cessil qiiia non cognovcrunt vesligia cjus, ad popu- lorii , dir suuiii ncqunqnarn Doniini jus.sonibus
,

Patrol. L\X. 13
 :

n^S
adinovoruDt. Iii iciii:» vcro immcrantur quania
M. AUru-LII CASSIODQIII
mu- A .\i>upft . ii';i .sl i^ifoiiiis loculunis. L'n.!e merito euni
55^5
I
nf,'ra Isr.'>eliuco populo virtus divina prGPsiilcrit; ricc iiiicliv.ciuj pr.xco.vsit, cui tam niagna erai icstim )iiii

lameii illi a munjiuraiionibui ce^saverunl. Qiiaria gi aii.i coiifcrend:». Seq litur, loquar proposilionct ab
(llcil qualis in eis viiidicl:» j)r()veiicril, et .iucin.idmo- indio. Loquilur utique ipse, qui l;>qui facit. Na;!i
duni sit iniscralione Domiiii mollita i.eiitooiia. Quinia quamvis aliciio minisierio fccrino depromatur, Spiri-
o-irie propior n)uriiHir;siioncs toruiii viiidicatuiii iii tus sancluj l-.iquitur cujus p:aecepia vulganiur, sic:;t

eis csl; s«d ileriim ad supplicalioncin Doinini , co- dicil aposlolus Deirus : ^on enim unquam voluniau
{i.nosconlcs ojus iiKtgnaia , rcdici unt. Scxta , dcn o liuinuna allata esl proplietia : sed Spirilu sanclo ac/i,

illi didose locuti tunl, et crrorcs solitos suut secnti : toruli sunt sancti liimmi$ Dei {II Peir. i, 21). l'ropo-
Hiisericordia lamcn Domini non eos passa esl di si- siiiones auicm, obscuras ct abditas signilicani qnu:-
pari, (juod malis eonim jusie |iO!uis»ci i:dligi. Sept'.- st oncs ,
qux adhibita dispntatione solvend.c s<'nl.

ma dicit queniadmodii.n Duminum cuiicitaverint in • las suo loco pusitas conipoteiitii:s admoneiiius. ib
descrto , cum taiiicn propter ipsos decem plaLjis ini!io vidciicci VetcnsTcstaiiJenlidicilur, simi Asrph
if-gypiiorurn populus fuerit vcl)eine:iter aflliclus. infra lociiurus^cst.
Oclava, bencliei;i Doiiiiiii referuniur, et Judai(;e Ycrs. 3. Qu::nla audivimns ei cognovimus eu : tt p /-

ob^tinalionis itcrum culjia subjiin-itur. Nona , uliio B ires 2Ql(^ "(JSlri narraverunl nobis. In persona Doa.ini
gravissima suliscqiiiiur , iti ul caplivi uii populum psalmi biijus honoraldli capite consiitiito, venii ad
iradiderit, ei tabernaculum Silo , iii (luo hai^iiare secuud;im partem, ubi Asapli introducilur loquens,
inicr bomincs videhauir, ;bjecerii; postcaque elegii cujus non lanquam humana verba, scd coelcsieiii

iiionlem Siun, et David sorvum suuni , de ciijus se- dcbemi:s suscipere jussionem. Quauta muliitud iicni

mine Clirislus r^iminus ii;is.cerelur, qiii muiido s.-^.lu- rerum dcmonstrai; audivinius pertinet ad propliela-);
laris mcdicus advcoire . Sic per hunc pbaliiium ;ib cofjnoviiiius ad Noviim respicil Testamen um. Auditu
ii.itioclcrtiouis g(>'.:ifl !i braicx' us(|ue ad adveatiim sunl enim cum prophei;ircni.ur; cognita dum iniplc-

l''Omitii Salvaloris lacia dcscripiio est. rcntur per Dominum Clirislum. Sequitur, ct pairet

noslri narravcrunt nobis. Patres suos Moysen dicit et

Expositio pccJmi.
aiios pr()|dioias Veteiis Tesiamemi, qui dc Domini
Vrrs. 1. Attcndilc, populus [ms. A., populc] mcnt, adventu mu>la loculi suiit, ei illuniinati pixdicave-
lcgem meum : inclinale aurem veslrain in verba oris runt, quod et isie fleri prsovidcbai. Justi eiiim non
mei. Iii hoc irincipio bxiuilur Deus, qiii per Moysen essCiit, nisi prubareniur crcdere qiix dicebant.
legcm dcdil Ilclirajis. El diim dicii, : Legem meam Vers. 4. A^on sunt occultata a fiiiit eorum, in gene-

altendite, iion taniuin vuli (jiiod uicitur auiiijus pi r- C riiiione aliera. llxc quaj rcferl paires siios dc adveniu
cipi, quaiilum veritalem dicti cordis oculis inlucri. Domini proedicaise, dicit ncc a fiHis eorum abscon-
Attendit enim audita , qui res dictas devoia mente d:ta fuisse magnalia, id cst a spirituabbus/i/tis, qui
respexcril. Dum dicil autem : Populus meus , illos eorum imiiaiores fuerunl. Nain quod dixit : In gcnc-
profecto sigiiirical qui ejus mandaiis ohedienies fue- r.xiionc alicra, jam iion Ilebraiorum , sed gcniium
runt. Nonenim aui proplietoc, aut alii justi a nostra signilicat congrcgationem : qiiia [ms., quij ex :>qua
fidc dici potuerunt alieni, qui actus i;lcs primi tem- el Spiritu saiicio individux Triniialis beneficio rege-
poris spiritualiter acceperunt, gicutdicii Aposlolus : nerantur; unde et illl iatelligentix vcro liimiiie suni
Nolo euiin vot igncrare , fratres ,
quia patres noslri repleii.
omnes sub juibe fuerunt; ct paulo post : Et omncs Vers. 5. Narranles laudes Domini el virlulet ejut, tt

eumdem cibiim spiriiualem manducaverunl , el omnes mirabdui ejus ijiix fecit. Crdo verboruin lalis esl :

enmdem potum spiritualem biberunt (i Cor. x , 1,5). Aniiuniiaveiunt nobis paires nostri, narranies laudes
Sequiiur, inclinate aurem vestram in verba oris mei. Domii.i. Facta quippe Domini narrare, laudas-e esi

llic adccius pixcipitur audiendi , quoniain qui loto cujus dum opera referuntur, gloria seraper augetur.
corde vult audita percipere, aiirem suain cognosciiur \'irlules ejusy sigiiificat liberaiiones , quas focil in

inc/jnarc, ulhiiniilisac paratus accipiat quod de ore D populo Judseorum ,

quando eos de Pharaoiiis im|)ia

sancta; potesiatis emanal. Sed nota quod jam inter polestate liheravii. Slirabilia vero, quod eos iii de-

Hdelcs aciipitur , cui auscultandi lanta cura dele- scrto magiulibus pavii, quod cis gentcs poienlissimas
gaiur. levissima conceriaiioiie subjecit. Addidit ,
quw fecii ,

Vers. 2. Aptrlnm in parabolis os meum ; toqnar ul non laiilum promissa, verum eiiam conipleta esse
proposilionei ub inilio. Altentum sibi reddidil audi- viderentur. Hxc aulem cuncia ex Te>tauieiiti Veieris
lorem, cum se parabolis dicit esse locuturum , iit non nferuntur hisioria. Ilistoria esl enim praeteriiarum
remissc possil audiri, qui se lam granditer promitte- rcriiiii fida commemoralio, ab aii.iiis nosirx meuioru
bai cHari. Par.nbola enim C.r.eco vocabulo dicitur remota.
simililudo, quaiido iltud quod inteliigi volumus pcr Vers. G. Ei suscilavit testimonium in Jacob, et U-
comparaiioncs aliquas indicamus. Sic enim (crreum gem posuit in Israel. Venit ad iliud qiiod superius

queiiipiaiu dicimus, quando durum ac foriein dcside- dixit : Loqnar propositiones ab ini:io. Inilium qu ppc,
ramus iiiielligi; cum veloccm. vontisaulavibus c iu- Yclus Gsl Teslameiitum , uiide iiiferius diciurus e>i.

paiamjs. £l intuere quod Dominus os suum duii liuJ foriasse commcraorai in Jacob lesiimonium tu-
 ,

KXI'0-5. !:j l.N PSALTKr.il.M. 1S\L. L\XVil. rrA

itiialiiiH, qiinii.lo cum arigcl-) c '.KKians, iii prxM.:^'i- A piavum; n.ini si uliijuo oirexhsei cor iw.m , noc ej-
ralio:ic {iilururnni lacliJS u:io fiinorc cliUili- fvil : silcrat prai'um, ncc a Deo relditiim fuerai aliorinin.
blgiiificaiis Israclilicuni popuiuiii parlim fidci liruiilaic liie cnim d r gil incnlein, qui ad divinas se cnrrcxc: ii

toiiil:rc, p.irl m a sua pciius ^alule (JisCLdcre. Iluc jussiones; nec aliquid supcrbia linmana; praesnm-
ii;;in f I l popiili crr.'liiri, vcl creJilnri teslinioiiium ptionis e.\cogitat, cuin regi onitiia Diviniialis adini-

q.ioJ Jftcob concerialio ilia p:\edi.\il. Suscita{i.!:i an- nistraiione co<;nt)sri!. Mam quod repelendo dicil,
icm dixit, (|u.ii.i iii Inccni rcddtiini, tin.id ii.iniio genus, ad illos lairuin rcspicit qui in sua obsiiiialione
igiiTaiiliiC viJoliaiui- ojipresauin. Ipsuni csi qiiod su- inanscruiii. C» lerum rueruni ex Judxis qui Domino
))orli:s promisil : Ap:r'.uin iii parabolis os meutn; sci- pnra Diciilc famuljli Simt. Addidil, cl non est credilus

licei (j!ioiii:.in ab isio inilio erai talia luculu.us. Sc- cum Deo spiii:::s ejus. Illius spirilus non creditur esse
qiitiir, et le:icm posuit in ls<aet , nl eos utiqiie devolos cum DeOj qui opeias ejns visuaies non inieliigii iny-

cs^e suo Diimino ccminoiierel, iic vaga volunlale sieriis spirilual:bus applicandas; St^d totuni ad illud
|KMiiiissi in deviis laherentiir errores.Propric dicluni valt rcforre quod ccrnilur : sicui Jiida^i feccnint, qni

ol, legem posuit, qiiasi pcccatorilius j'igiim, levibus lanlum iniiaciilis prxfcnlibns inlenii, niiiil ad spiri-
p;Mid'is , err:iiii! is vero conlcsiaiionis ex '011)11101. lualein inlel igoniiaiii salubriter reiuleiunt.

l'iide alio loco ail : Quta justo lex non est positu B Vers. 12. Filii Ephraim inlenden:es arcuin, et mit-
(/ Tim. I, 9) lloc esl qiiod superius dixil Loquar ten.es sngitias conversi sunt
:

, in die bdli. Ephraim

propnsiiiones ab i:iiiio. Sed h;i;c congrue suis locis, inieipretaiur fingifer, sive ubortas. Ilic filius iuii
dilijieiis lector, a[,i.ibis : quia ubiqiie igta commemo- Josepli junior, quem Jacub avus suus priniario l.ico
r.ire fasiidium esi. praiposieraiis manibiis benedixisse legitur in Votcri
Vers. 7. Quanla mandavil patribus nostris nota fa- Tesiaraenio {Gen. xlvih, 15). Ejus filii abundanUs

ccrc ea liHissuis : ut co(pwsi:l gcneratio altera. niuneribns divin s, eipaiema benediclione pidl.iiics,
Vers. 8. Fiiii qui nc.scentur cxsurgenl, et narrabunt di.feciu fidei corruerunl. Intenderunt eiiiin arcum, ct
ea filiis suis. Versus isii sigiiificint pcr generatiuncs miserunt sfujitias, quando admonenieiMoyse dixeruni :

hoiniiiui'1 mandata D.>niini fu sse tnnsniis a , ne Quoecunqtte locuttis est Domimis Deus noster, fo.ciemus
quis pulirei uni daium quod onmibus cof;noscitur H audiemus [Exod. %n,
,
8). Conversi $unt ^QQ aulem
aiiribiitiim. Acccperunt cnim Judii quod ad (^hri- in dle belli, quando Aaron diserunt : Fac ncbis deos
siianos non est dubium pei venisse. Idooenim addiium quos adoremus {Ibidem^ xxxii, 1). Vides oinnia para-
est, ul cognoscat generatio (,lt, ra , iioii uliqiie Judaica, boiis ot propositioiiibus explicari. Nam isie sensiis ad
sed quam de gentibns co:istal eluclani. Allera enim illos pertinci qui aliquid praecipiiai:! foslinatione pro-
hic cxlraneos significal. n-n propinquos. Nam quod C rr.itlunl, nec lamen in ea cupiunt pcrseverarc seii
sequilur, fiHiqiii nascenl:ir cxsurg:nt, el narrabunt ea tentia, sicut Peiro apostolo ccniigit, qui ter iiegavii
l<liis »•</«, vull iiHclligi sine diihio Chrislianos, qiii eiim, ciim quo se promiserat fs.se moriiuiuiu {Mattlt.
irtedicaiioiies sanct.Ts aJ aiiimanim saiulem confe- XXVI, Zo).
rondam suis posiorls ulitiue tradideruiil.
Vers. 13. Non custodierunt testamentum Dei , et
Vers. 9. IJt panani in Deo spem suam, el noii obli'
in lege ejus uoluerunt umbulare.
viicanlur operum Dei sui, et mandata cjus exquiront.
Vers. 14. Et oblitisunt benefactorum [ed., beneficio-
Liilitas patern.e prjedic iiionis hic evidenter Ostensa
rum] ejus et mirabilium ejus quce ostendit cis. Causa
esi, ul posleri eornni spem suam iion po:.ant in lege
,

qu:B puiiif, sed in gratia concessa qua; rodimil. Se-

red Jitur qtiomodo filii Ephraim conversi fuerint in die

quilur, ei uon obliviscanlur onerum Dei sui, sictit fe-

belli; scilicet quia Non cuslodierunt teslamentum Dei,
et in lege ejus noluerunt ambulare^et obliti sunt benc'
ceruntperfidi Judxi, qni, obtitoauctoresuo,ad cultu-
factorum ejus, ct mirabilium ejus quce ostendit eis.
ras se djiinonum iranstiilerunl. Addidit, et mandala
ejus exquirant. Ipsa est cnira Dei sumnii vera rocor-
Hoc sic planum est, ut expositrone non egeat.
daiio , si mandata ejus devotis meniibus implea- Vers. 15. Coram patribus eorum fccit mirabilia in
mus. h lerra /Egypti, in campo Taneos. Venit ad teriiaiii

Vers. 10. iVe fianl sicut patres eorum, genus pravum partem inqiia, positransitnm maris Riihri, beneficia
et peromarum. collala doscribit. Isli sunl quos superius dixit, genus
Vcrs. 1 1. Genus quod non direxit cor suum ; el non pravum el pcramarum. Narrat cnim , coram palribus
est credilus cum Deo spiritus ejus. liis versihus duO- eorum facta miiacula, id est, Moyse, Aaron , aliisqne
bus suh dcfinitionibus |)iilcliris notatiir porfidia Ju- seniorihus ; ut manifesii» rchus constantiu-i cieder<i

dxoruin. Dlcit enini : Ne fiunt sicut paires eorum, debuissent , cum pairnin dulcis ac iirma solcai esse
qiiod fuit genus piaiumet peramarum. Gcnusprnvum, relaiio. VA ul omnem scriipulum dubitaiionis adime-
qtiia vi ri'aicm rocipcrc noliieriini. Necesse est cnim rrt, et provinciam dixit et locum uhi iio?cuictiir facia

distorli icrmancant, qui rpgiilam reciam iioii sei|uiin- qii:c dicia sunt. Sed nec hoc vacat quod dicil : In
lur. Pera, ).>ari(m dixil, id csl supra cuiiclas acerhita- cfimpoTuneos.Tnnis ciiim s'giiificat humile maiidatiiiii,

les asperrimuin, ut qui ad eos vencial salvandos, in qnod in tcriis positus Chrittns docuis>e cognostilnr,

ejiis potius armarcnlur cxitium, Sequiiur, genus quod dicens : Discile a me qui.i miiis sum et Ituwills corde :

».(?•) irexit corsuum, hoc esi, qiiod £up(.-iltH dixit. el invciiiclis requicmanimab;t5vcstr',s{Ma!lli. vi", 2J}).
 ' :

rri9 M ALREL!! CASSIODOUI '.CO

llocelinincorrtni pafrifri«^fc»(,q«DndoNoviTi;6t njonii A c.diiri(. S jrnifipilml e.iirn nobis de petra, id esi '!e

mandala pr3e<lioavit. Clirislo aijnaiii prodiie, qui; niilla iiimiiiiiilinne d.-li-

Vers. IC IntennpU mare et perdu3:it eos; $latuit cerct, sicui ipse in Evangclio dicit : Qui biberil ex

aqttiis quasi in ntrcm. C\\n\ sil maro I:f|nidiim de- aqua ({uam ego dabo ei, non sitiel unquamy tnd fi t in

ineiilun), rupiuin (lotins inaluit dicerc (|uaiii divisnnt : eo fons aqv.(t snHvulii i:i vilam (Eternam (Joai. iv. 15,

qnia revcra rupium esl , qiiando in {^eiiiinuni laius li). Vetram ^cro sigiiiric.He Cliristum dicil Aposln-
peregrina sibi solidiiaie p(!rm.insii ; iii nou lani i^e- Iiis : Vihcbdnt auttm dii Sjiiiluali, comeqnente eoi,

iagus (juam rupcs puiarculur excisip. Perduxil eos, peira : petra autem erat Christut (l Cor. i, 4).

ad promissam sciiicel (crrjD sccuritaiein , ubi jam V>r-. 20. Et apposueriint adhuc peccare ei : in

totnniuni sorlcsine melu pelagi vidori-.iuur iiKCdere. iram coiicitaveruni Excelsum in iircitat>;. Apposucruut
Nam quod sequitur, tlatuil aijuas qint.si in uirem, hoc dicii, adjcccrunt, ul inler lanla niiiacula iion crede-

ad illud perliiiet quod dixit, liitmui>u mare ; ui sic reiil, cum etiam ip-orum elenienioniin ciinversa na-
staret unda immohiiis, tanquim luiasel iitclusa iu tnra proclamarel. Peccare dixit, iiou crcdere, quo<l
vasis. Et noia quemadmodum rcsigiioniur proirjiss;e iiimis improbum conslat csse delitlnin, a Dco boue-
parabolae. ficia pelcre , cisque percoptis debilas gral as non
Vers. 17. Et eduxit coi in nube diei , el tola nocte
Jj referrc. Scqiiitur, m iru concituveTuni Exrehum in

in illuminatione ignis. Exponil quod superius dixit :

siccitate, Sccpe dixinius tropicas esse isias loculinncs,
Elperduxit eos in nube diei, siquidem diei slgnifical quse Domino verba iribuunt iiirirmiiaiiS humnnu:; ut
DoniiMuniCbri.^lu[n : qnia cura ipsc esset verus dies, res arduai nostraiqiie coiicepiioni diffioiles pmsiiit
lanicn pcrfidis caniis sujr nube celatus est. Uude mi- evidenlius explanari. In iram conciiaveruni, qujndo
rabile gcnus locuiion s ciuxit, sic anliqna lacta nar- eum non credebunt dilficilia sibi facere, quein vide-
rare, »1 magis qii3R suui ventura videaiur exiirimcre , bant tam ingentia posse complcre. Iloc eiiim in Deo
ut '.tliter audiendom, aliier sit nibilominns sentieii- gravissimum constat esse pecoaium, utquidtiuam :Hi

dum : in nullo lamen dubia , quia suni utraquc ve- inipossibile dicalur, qni summe vatel elficere, quod
risfeima. Ila? suni promis^re parabolae coelesii iiite- deoernil implere. Dcne aulcm dicium esi, in siiciiate,

griiase disposiiae [ed., deposiiae], haec indicia ccrlis- noii tanlum lerr;H quam mentis, qui toi miraculis
sima vcritatis. Sequitnr, et tota nocte in illurninatione compluii , peifidiai suae storilitale siccali sunt : quia
ignis. Ilic evideniios sigiiificai Chrislinnos ,
quos in lo.um carnaliiius desiileriis applicanies, venire tan-
hac nocte sicculi, luminis sui claritate custodit. Oainia tiiin, nnn seiu->tbus expleb.miur.
enim .ludivis in tigura coniigisse lesiainr Aposiolus Vers, 21. El tcnicverunt Deum in cordibus suit, ut

dicens : Nolo enim vos ignorare, fralres ,

quia palres Q peterenl escas animabus suis. Ali' d esl pelere len-
nostri omn€.s sub nube fuerunl, ct omnci mare [inss. lando, aliud confitendo. Isti utique leaiando peiie-
A., G., per mare] iransierunt , el onmes in Mouse runl qui posieaquain acceperunt, indigiia locu'i
,

ha}Hizati sunt in mibe el in mari (/ Cor. x, 1, 2), elc. sunl. Tentare enim dicimus aiiquid dolosis sermnni-
Lnde a nobis magnae semper graiise referendoe suni, bus posiulare ; ut simpliciias videatur in verbis, cum
quia miracuiis prxdixit taniis ac taJibus - quae nobis sit in corde maliiia. Isli ergo animabus suis non spi-
crat immeriiis praemia largiturus. riluales, sed carnales 266 ^^<^^^ subdole poposce-
Vers. 18. Interrupit in eremo pelram , el adaquavil runt. Sic enim dicimus aegroiis dari escas propicr
eos vetut in abysto multa. Consideremus quam ex con- animas in corpore rciinendas, non quia pabulum sit

trariis rebus iuerint ostcnsa miracula. Uudani maris animarum , sed quia per ipsas videiur in hac viia
lecit primiius quasi saxeam pendere rupein, nunc vigor corporis coniiiieri.
dicil petiam maiiasse fontes irriguos; ut o^tenderei Vers. 22. Et male locuti suul de Deo ; di.v,ru»l
universas creaiuras ejus jussionibus obedire, licei Nunquid poierit Deus parare mcntam in dcserto? Uu-
contraria naiuraliler inter se videanlur exisiere. In qiie male ,
quia falsa toctiti sunt. Quid autcm dixe-
ertmo dum dicil, •oliaii inuneris graiiatu duplicavii; rini, subsequeiilcr explanat ; Nunquid poierit Deus

ut ibi facerei lale miraculum , iibi non erat aliud in D parare mensam in deserto? Nunquid iinputaiive le-
necessitate rcuietiium. Aduqtiavit aulcm posuit , ut gendum est; posiium est enim pro non. ncrariura
juinenta magis videreiur significarc, non hoiiiiiies,qni scelus, tie[ed., Doo] Omnipotenii iu.n credere, qu«
tantis beneficiis gratias agere nescierunt. Quod au- quoiidie passim prnbaiur efficere ! Scripiu.n csl

Waq dtxh, lelut in abys\o multa , copiam largissiina! eiiim : Qui dat escam omiii carni (Psal. cxxxv, 25).
undae dec!;4ravit, quiE velut de abysso pelagi iia mu!(a Qnid crgo illi tam contrarium, quam ul non credatur
profluxit. Et nol.i quoiiiam abyssiim sccundum Gra;- iiuplere quod jii.sseriii' Et idco vehemcns culpa ,

chs geneiis poait ubiqne fcininiui, quia talis difliilentia supernam taiigil iiijoriani. ilcnsa

Vers. 19. Et cduxil aquam de pctra , et dcduxit tan- vcro .signifiial pasiionem in qua rcftoimur esuriento.-..

tfuam flumina aquas. iloc ad gialiam inculcandam Et (lum dicit, parare mensam in descrto ,
q'i3si qu 'd

magnx admirationis iteravit, ui de illa re aqua pro- solei in copia ficri, non potuissel in rerum soliiudinc

diret, quK naturali fiocitaie duruoral. Et ne puiares prooiirari I Slulta niiiiis ahsurdaquc vccordia huma-
parum aliquid eniannsse , addidit : tanquam flumin.i ,
ii.iiii impos:>ibiltt;\tcm ad uivitiani iransluiissc vir-

quae de uberibus moniinm c»piosa jnundatioiie pro-' luiem

 ,,

rxi EXPOSmO IN PSALTh^RIUM. rSAL. LXXVII. 562

ViTS. 23. Qtioniam pcrcussH pctram et (luxertint \ Vers. 2S. Panem aiigchrum vtauiiitcavil homo :

aquw , ei torrentcs inundavcrunt : nuniuid il jiancm fiumi.iilal ouem misil eis in nbuudantia. Caput primi

polerit dare , ant purare m,Hsam pupulo suo? ^\mi& vtTisUS i^iius de superi( ribu< pciidet; ili.<(il cnim :

laiua C'<giiaiiu oxcmpliiin iiiagni uiiraculi daie.ei cjus Januascali aperuit, ei consequinir, plu l illi^ munna
aiicioreni in reliqui? arbitraii po sc tlLiiccrc. Naiii iuanducay. iVui/ , d>xil . ul osieiiderct tscac iiiiniam

qiii de peira jijssil aquas etnuere, ci)r non lucerei largii.iiem, qiiae laiiquam pluvia de talt> descendii.
escas aerem egurieiili populo mini^irarc? Quasi vero l']i iie dubitares quae fut^.rit illa pluvia , seqailur,_

lllajulus aliquo ailmiir.culo poiuerii facero , isia so- manna manducare. Manna inlcrpreliiiur quid esl lioc ?

liisnon valuissct implerei Sfd huic vccordiae culpaiii quod sanciae communioni ilecenicr aplamiis . quia

paulo pOit sequiiur vindicta jusiissimri, ne quis post dum admirando cibns isie pcrquirilur, corporis do-
lixc lalia cogiiare prajsunicrei. iiiinici munera declarantur. AiliMil ,
panem ca:li de-

Vers. 24. Ideoaudivil Dominus el disluUt, et super- riii eis. Quis cst alier panis coeli, nisi Cliris|us Domi-
fosuit, el iijnis accensus eit in Jacob, el ira ascend t in iius, unde ctrlestia spiritualem escam capiunt, cl

Isracl. Veiiil ad quariam parlein , ubi per liguram deleciaiione inxstiraabili perlruuntur? Denii|ae sic

syii;illiro;.-mos , qux Latine Jiciiur congregulio, Jii- seijuitnr, panein angelorum wauducavit Itomo. Panis
djcoruni crimina colliguntur. Deus enim cogiiaiioiics B ergo angeloruni btne dicilur Chrisius, quia re^era
murinurantium, eiiam lingua quie-cenie, cognoscil ipsiiis laude pascuntur. Neque cnira corporalem pa-
qui solus p(tle.>t iiiicrnum taciiumque iracnium lan- iiem angeli m:indiicare credcndi sunt, sed illa coii-

quam clamorein niagiia; vocis aiidire. Sed in'ende teiiiplatione Domini, qu.i sublimis crealura reficiiur.
quod prius dixit, distulit ; nunc addidii, superposuit Vet uiii liic panis in ccclo replel angelos , el nos pa-

ne si viiidicaret ad prxsens, credcielur murmur;)nles scii in teiris : illos ccnlcraplalione dclecians, no^
i;iininie saiiare poluisse. Sod disiulii v,iidiclain, ul sancia vi>itaiioiie reficiens. Addidit : Frumeniaiionem
osienderi t patienliam . superposuii autein moras , ut misit eis in abundnnlia, Adhuc in supt^riorbus perse-
niaiiifesiarel polenliam ; el lunc competentir iiltus verat, manna illiid frumenintioncm dicens, non fru-
est culpas, quando incredulas menles rerum ipsarum meiitum; ui illam copiam cxprimeret, quje avidila-
p< rfeclione convicit. Sequitur , et ignis accensus est tem populi prsRvaluil superare. Deniqiie sic scquilur,

iu. Jacob. Jacob significuur supplant4«tor, qui frc- m abundaniia; illiid enim abundal, quod non potest
quei)ier a paito ponitur geniium, qu »; venientes ad aliqua aviditnie consumi.
Cliristum , Israeliiicum populum stipplanlasse mon- Vers. 2'j. Traustulit Austrum de fcclo , ct iuduxit
sirantur, quai.do illis introeunlibus , isios constat ^,, p,y,„/^ j„a Africum; el pluii tuper eos sicui pulve-
expulsos. Ergo in geiitibus islis quas dlximus Ja- ^ ^^^ canws, el sicul annarn waris volaii lia pcnnata.
cob noraine significari , ignii cliarilatis ucccnsus est; Quantum ad hi tori.un peninei, lios ventos lanf|uam
ct quanio iili murmuraiitjnc profanaii sunt, tanto vehicula dicit essc procuraios, qui jiissam copiam ad
i li confessionis ardorii profct^erunt. Addidit, ei ira destinala castra perducereiil. Scd qiiia snnt el spi-
asccndil in Israd. Siciil in Jacob cliarilateni acceiisam r iiialilcr exponendi, nunc cos posilos su?)quibusdam
dicil , ita in Israet irum nsccndisse proiiunliat, ut ligufalionibus inquiranuis. AusirumeA Afiicum venlos
rlli accendcrenlur ad gratiam , isii perducercnlur ad sciiaus esse irieridianos, qiii a parie lucidiore et
culpam. fervenliore proveniunt; quibus fianlilms pigrum fri-

Vers. 26. Quia non crediderunl in Deo suo, nec gus expellitur, cl aeris lemperanienla prrcslantur.
tperaverunl in salutari ejus. Ideo supcrius diiit : Jra Sic ergo ci veiba Domini charilalis igiie fiagranlia, in
ascendil in Israel, ut ostendt^rel perlinace>; nunc au- yii/tnj simililw(lii)e atqiic .AfrjV; , niiindo salirarem
It^m causa ipsiusobsiiiiaiiuiilsexpoiiiiur. Diciieniin : temperanliam praislilerunt, pliieruntque super popu-
iVon eos credidisse in Deo suo. Et ne alierum puiares lns |i."i!)ula, undc lidelinm anima; saliarcnlur ubcri-
e«se Deum, sequitur, nec speraverunt in salutari ejus, nie. 1'utvis oiiim !iic sigiiific l Mitelligfnl.ia' sviblilila-

id est in Doniino SHhatore; ut noii solum c»;? illa

j. Um ,
qua; ad supcrnas rogilationes rominiUa semper
murmuralio invidiain la< eret, vcrum ctiam duritiaiu asccndil ; flri'n^ vcro inniimcrabilem prndeiitix' 267
roentie po&t scoulam damnaret. copiarn eilsi tnaris snporo conditam : volaiitia ppn-
Vcrs. 2C. Et maiidavU nubibus desuper , el januas nala , coilcslia dosideri.'t ,
qiiibtis an;nia devota veltit.

cceli apciuii. Ha;c snb paraliolis ct prtiposiiionibiis cariiiijus rcferta piNgucscat. Awna vero marit, epi-
diti, iii iiiiiio ipsc tesiaius est. Meoque quarnvis per theton cst decenier apposil "m ,
quoniam ei fluviorum
hisltiriam facta videaniur, opnrtft tamon refcrri ad essc potest, qncc non babci huncsaporem.
Domiiiuin Salvatorem, ui ntbis consiet pra;dicia scn- V;is. 50. Et ceciderunt in medio cnstrorum eorum:
lcnlia. Mandaluni esl enim nnbibus, id est pncdic.Tlo- circn tabcrniicula ccrum. \A ipsjm qtioque Jifliculia-

rihus, ut \n\ jmiuai c(cU , lioc est per St.ripiijras tem capientli <:il»i miirmuraiiiibus .tbrogaiel, nnii

s.incias prxditatio gloriosa adveniuin saiuiaris \ed., .<;oIiim firco Uibernacula. verum eiiam in mediis ca-
SalvaiorisjDomini nunliarci, qiii vcrenianna suniiiur, .siris corum di'.'ii cecidissc qiiod magno dcaidcrio rc-
qi).nido 3d(,rabili comnmnic.ititHie giistaiur. quirrbanl. <2cHtyn eiiin! a casliiatc ditia .*uni, qnoJ
Vers. 27, L( pluit iliis 7r.an.na inanducare : panem beliis exercitus occupaius ra;do lir.ui ston v.'ttarel.
f.vli dedit eia. Nobis autein signilicaiur, quod inira !-t';;ia .sancVe
 ;

Sr.", M. AlHKLll CASilODO.M

F.wlcsix omniu superiia miinera possiimiis acoipnie, A Vcrs. "G. Cnin rneldcrei eon, lunc iiuiuirebant giM.
si (.'xpleri bona desideria nosira divino munore postu- et c.jnverieta itv.r nn!e luccni , ct vcniebanlad cuni.
lemus. Unde iniesiinialjilis virlus sermov.is est, el
Jiisiorine (idani coniplere, el spiiiiualilius ref)us in-
Vcrs. 37. Et m risrati $n».l qvia Deus adjnlOT er>'

rum esl , et D.us excelsus liberntor corvm c:,!. Nin

teiligenda conirailere.
ip'^i i^ qiiisicnini De;im quos dicit orris.')*;; sed excm-
Vers. 31. /'.'/
mauducauerunl el snturati nnu n.mis; plo taSspr! tiirba roliq ir'. sn ;•' ci 't. J-isloruni iia-iiie
et desiderium corum attulil cis. Kcce convi li suiii qui
'jonsrerido esi, sve antcqiitiin m :!a paiiauiur, sive
Deo aiiquid diificilc putaveruni. Expleveruui dtsi-Je-
»;u!n pniiuntiir, Douni ndei:'er qiixrcro. Sceleraii m-
riurn carnis ralionc jejuni , vcntre pleni , sed nieiiie
lem lunc nd ipsum irisial/ili voliintriie con urnrni,
vacui. Ilaec figura dicitur .syiichoresis, id esiconccs-
q 'ando a!i|in nocessil;iie turbantur. Jndaicsis itiquo,
sio, quoiies aliquaimporlune desideraniibus conce- pi»piilus tuiic limuii ir.'m Di;i ,
qinndo socios suo»
•Itmiur, (^aj ad uiiliiaiem ipsorum penincre non
cernebal e.xstiogiii ; eo srilicet lcmpori'. cum i;;iiisd'»
lossuiit.
coclo desccndens (sicui in Numororum iiiiro [Cap.
Vers. 7A. Hon sunt fraudnti a dnidaio tuo; adhug XVI, 49) legiiur) qiniiiordeciin niiilia sepiingonios
escoc eorum erant in orc ipsorum : et ira Dei aacend.t cctidt, quoniaRi Moyoi et Aaron propier iniorilnm
''
buper eos. Cor.i sociorur.iqne ej'>s soililionos injusnssima; com-
Vers. 53. Et occidit plurimos eoruvi ; et elecos
r.ijvohanl. Nam qiiod sc^iiliir, et ccriiyerlebarlTir a:t:

Itrael impedivU. Venit ad qiiiutam parlnm. IIoc esl ''"^''"' • ^' ^'enieban! ad >
um ; et memrrati sunt quia
cnim quod dixit supcrius DistHlit et supa/posui
Dciis adjnlor eovvm < s' , cl J)eu% exceUus libera!nr cc-
:
, in
non fratidarrnlur a desUlerio suo : ne iiiip.loiiliam
rnm est , iliiid sigiiifioat, quiuido Domino irascoute

Dei, qiiani s-criiega nionte co;:ccperant pcr dilll-

Jiid ioi pojiuli eMrema la^iroium divino igne ci.n-
,

«•iiUali-ni desiderii sui forsilan coniprobarcnl.

sumpu snnt; quD facio Moyscn rogaveruni ut pro
Frau-
iimi ;t fraude veiiil; fraiis eniin diciliir quasi trarta
C s D: inini supplirarot. Pus or.^o iii Iiic; ro^^a! , im-

lils. piis intf. liiCrm sicut sclptiun cst In riinum vob.i

Satiali sunl or{{0 ad suam luinam; non ut
, :

iiulo ^ivoieiii, scd polius ^' ""'"' '*•'"'" ("••'•'• cxxvi, 1). Si-d li-.c pio
imcrireril,. N.iir, viiie quid •'""*f'«'<^

scqui-ur : adlntc esat eorum erant in ore ipsorum;

fonniLlir.e vi.l,'nt.ir r.'cis^e poriculi , non limoris s.i-

sclicct d.iin m.'.;Mn ci cotnrnicum H"^»' •''• i ifciii.s a.iijiic de coriim ii.fi. lolii.ite
carnibus vesce- f''^''"' =

roiitir. L'«ca eiiim ab edend-. dicia o-l. Addidil, e«

<^itu!us csl. Kl mia q.:od l,ic logitur Hheyalorem

ira Dei aicevdlt suprr eos. El occldit pluriiiws eo- I*atr.,'m , liberal quo^io.e oi Fi!ius, : icut iii Evang.iiio

rnm, Si vov Fiius iitcravcrit, tuiic vcre liben eri-

ct eleclo:, Israel imredivit. Hic il'am Exodi liislo- Q I''5iil'»!' =

riam langit (Exori. wwi, I). Ab^cnle quip:ic M.yse, "^ (•'<^''"' ''"' '^'^'" Liberal c.tiani Sj.iriius sanclis,

qui le.L;cm Domiiii sus('i[.icbal in mo.lo, contia Aar. n ^'<^"^ '^f'^''^ ' ^ '^'^'' ' *'P 'i"«s vii^v in Ckristo Jesu

ix.jjiilus si rrexil insains, expcl ns silii ('ebeie deos Hberr.vit >i:e a lcfje peccaii el morlis (Rom. viii, 2).

lieri, sicut omnisvi.lolaiur l..il,.'irogciitiliir.s. Fartiim- ^'"'^ diibiui.i i.on e t saiictam Tiiniiaiein a'qualiicr

q-.ie csltiinc, ut vilul ..•^ il!c iicf.nil.:s exrei, oiijns V^^'*^- frqnaiiior implcre quod vull.

rultura ipsi crmt uiijMO niiigitnri. Tunc iialus Deos ^6'^- 58 Ei dilexeruni eum iu ore suo, et lingua

i\\\\l Moysi, graviter pcoc.isse populiim Jud:Poriim :

sua mentiti sunt ei.

qiio desccndonlo faf to (oiiveiiiii vi^^inli iriamillia co-

Vers. 39. Cor autem eorum non est reclum cum eo;
rum leguj.tiir evsiincia; et Airon, qui crni elccius
nee fides [ms. A., nec fidclcs liabili siint] liabita est
Doniini, proptiT os cociiMt in roatuiii. Sic ei.iin
illisin tedamenlo ejus. Venit ad scxtam parlcm, ubi
dixit : Pcrcussus csl populus prop er jicccaliiin viliili
J:ida'0< ilerum ad culpas rcdiissc commemoral :

queni fecil Aaron. Qnoriim pessiii.a murniuraiio et

^••um taiiien miserlum iiliscssedcchrat. Dicil eniin :

ipsiiin iiuO'iuo Moyseii inipcd vii, qiiando dixit : Nun-

Et dilixerunt eum in orc suo, et lingua tna meniii
iiiiid de petrii hac vobis aquain potcriinus rjiccre (i\um.
suni ei.' Sic contigii eis qui se pulant per soltnn
vx, 10)? rp.pter.iuod vorhuin piobildf.is cst in ter-
o ^j.^.^^^.^^ ji,„Pr^,„^_ p^-^„„ ,; Oeus mixto amore non me-
ram proniissionis inlrare. Sic crgo f.irtum cst , ut
t":i'.i;r, lolo cirde noii qu.Tiitnr. IIoc cnim pecc^ilum
tlectvs hrael pcccai.tium prnlcrvilas imp '(liret.
coiis;.it arorriniiim, ut linj^ua se ilii conlilcr. oicu,

Vers. 3i. In onimbas liis peccave.un! adhuc, cl di:ni cordis inia dissenliani. Quasi vcro illc noii oin-
iion credidcnint in mirubUihus ejus. ni I ci.gnoscal qu:e aguntiir intrinsocus, qui, sirul
Virs. ."3. Ei dpfecrunl In vaniintc dlcs corum, tl Icg tur, Scrutulor cst cordis rt rrnnm (P.^al. vii, 10),
nnni eorum cwn fntinnnt n [nis. .\., f siinaticne]. Illa cl more bumanilalis illud soliim audiai ,
quod linjjua

p iiiiis peccati exagg.-riini Deiim ,

qii:e augmcnlis proclamai. Nam qui ejus lesiimoniis lidcliior rred.l,
{,'ravibus sompor accrcsciiiil. \il quoniam, nec mira- ipsc cum veraciicr diligit. Fides oniiu dicia est, ab

bililnis c/ks rrcdere voIucrMiil, dles coruni drfecisse 00 qu.id tiait dicla. Sicclini Diminus ipse lesialur
dicil, (|iiasi binguid:. labe cunsumpios. Dics eiiiiii dicens : Populus hic lai:is me honcriU ccr autem ,

pecoaioium cum fcst.na'i:.ne lra!ise;:ni , sicut ot :di- {orum lonrjc csla mc (Isai. xxix, i5). De quibas me-
lii scriplinn esl : Viri sanijuinum et dtdosi ncn dimi- riio Isaias prophcla loslaii.r d:Ci.ns: Et nerws ferrcus
diahuiu di.s suos (Psal. i.iv, 21). (.' '.''it?; .'" m ..t frvns lua tvrrn [Idcir, xlviii, 4).
 ,

;(;•: F.XrOSlTIO !N rSALTUUl M. VtW.. l\\\U. iJCG

c;('cm ^ii iKiscricon cl jhopitiut fd A rilo ergo .si./Hv cl yiol^.jin S'inl aiipo!! ila qu.c iii
Vcr . 10. //;«<? ,
,

yecioiis eorum, cl no.i dlxperdet eos yFfiyplo facla ninnslratilur. Tonis l.iin:!!'' inniHhliiiM

Vors. 4!. Et abnndai'l nt avcvlcret iiam suain ab di.ximus inlerprcl.iri, quod in islo s;vi iilo iiefe>s:<-

rit : 233 <"' "'^" f^^cendit omuem irani suam. 1'iuJ rium nolijs ac s^iluLire cognoscilur, uhi luimilcs ac
liir exomplum non inronvciiicnlcr nppnniuir, fjuaii- piosir.Tii csso dihemus, q'ii venia; soinpcr snlTia;;!;!

]) M,>ysos pro lr;iiisgross<irc populo sup;Iicari« , l)o,siiil.imus. Tunc aiiiom crooii crunl jn-li ,
qu;.ndo

ilixil ai! Doiniiium : Obsccro, dimitlc peccalum populi in ill:i resurrcciionc jugiter bona mansura susce-
kujui; tin autcm, dcle mc de Ubro quem scripsil munus pcrint.

Uia (Exud. xsxii, 7)1, ?r>). Oravii pro ipsis in cruce Vers. 17. Co.aeiiit in tnngunem flunina evrum
po!.ilus el Damiiius CliriUus: Pater, iguosce itlis, qvia et pt violcf Lq':as corumne biberent. lliiic prima pla-
r.i>t:iunt quid facinnt [Luc. xxiii, o':). Sic isiis siippli- ga iiiolioal /^E^ypiiorum. Nam sicut aqua in vin;im

catiotiibus aclum cs(, ut Do;r.ini in eis ira placaieiur. convcrsa in F^vangclio (Joan. ii, fl) logitiir,^']!;'" i
o-

/•.'{ propitius enini factus est pcccaiis eorum , ciiin ad puloriim piTmuialioneni «ixnificavit iii mcliu^, iia

ipsius sati^faciionoin non qiiidcm imncs, scd mulli liio , in sar.gni»cm co7ivcrsn, de,untial eruin spiri-

vx liis rodire nieruiTunl. lualinm causas peccalorcs SPi!i'te carnaliier. i>,.?j;.-i<;s

i2.El memoratnsest qnia caro sun

\cr$. :.":/;;; i'mj B cirm ad oarnein poni:i;r oxpriracndam ;
qin;l .lu-

vadent, ct non rcdiens. Movil pium judicem fragililas d.ticnm pipilnm respexisse n^n di)!>ium o.-l. Dicii

considcrata [icr.canlium ,
qood carnalis ca^ciias lumen eiiain ot puni.na el pluvictct nquas eorum in sawjui-

«(E''C-lis sapirnlicp iion viiob;it; ei ideo cxs|ieotanilos nem rommiiiala^ (Kxod. vn, 17), iie prx'd:c:Uioi;eii»

dioil, qiiia si oonfosii:!; fuisset oorum spiriius abro- ccrlestem s;iir:iualilor inioliigMCiit, iiui erant car-
paiiis, locum poeniteiiti.i) perdidisscnl. Ccro auloni nalibus son-ibns o. cupati. Hxc et soquentia ad litio
diotaest, quod cara st animre snne. Mirabili antem ram Oinniuo manifesia sunt , qu:c in iEgypto conti-
lircviialc delinitiir mors lio:ni: is, id est, Spiiiius va- gisse divinne bisioiiae toxius os'emrt.
dcns ct non rcc/jcns , subaiidioiidum, in boc Riundo, Vors. 18. Miiil in eos muvam caninam, el com^ t

qiioniam ad suum corpus in rcsurrcctionc constat eos; etranam, et exterminavii eoa.

c>so rodiliiruin. Vcrs. 49. Et ddit ccrujini fructas coruw , cl ln' a-

Vors. 43. Qnolies e.raccrbavcrun'. euin in dcsrrlo, in res eornm tocusKB. Musca -ca. ina est imprubo"! ;i

iraiu [cd., in iru] concilavenint cum in lerra sine pctulaiiiium vindex daiiis aculeus. Uana e.sl ioq ;>-

aqua ? ci.ssinia vaniias baMeMcorum, qtiae cuenosis soiisiiius

Sits. ii. Et convcrsi svni f
el tenlaverunt Deum : romnvirata. improbis clanoribus garrire n .ndosi^iit.
(( sanctum Israet exaccrbaverunt. Venit ad sepiimam C ,f!rugo osl amor lurpis, honesf^lem octuUa imii i-

parlcm, iu qua breviier obbiinaiionem eonim acer- unlio, e coiisiimeiis. Locusla est malovrla :!!;|ii';

biialenique desigiiai, Consequenter eiiiin eniimcrans assidua delractio, ncius alienos invida ob'.ocuiM) c
qiianla illis in eromo vd apiid /Lgyplios virtus di- corroilens.
vina prxsiiterit : osiendensquia dum delinquontibus Vors. 5j. Ei occidit in grnnd ne vineas eorum , ii

.scmper prsesiet, immemores tamen beneficiorum moros corum in pruinu,

peccare non dosiniint. Vers. 51. El tiadidil grandini jumenta eorum , el

Vers. /*5. A'o»i sunt recordati manus ejns, die qua poss-'ssiones eorum igni. Crando esJ comminalio l)-)-

libcravit eos dc manu tribulimtit. Tribulatio fixam so- mini qujo vorborai contnmaoes, eosque nmbraciris
let h^bcre memori.mi; sed inlideliljus nec i[tsa suae dolectaiionis cxspoliat. Pruina voro est | rx-our-
reoorilaiio stare poluit, q;iam validi^sime nosiris rcns anrnipansqiie malilin, qna^ alienos labores por-
rordibiis tristiiia sempor affigit. Hecordari onim vciiire non pcrmiltit ad fructiis. Seqniiur, et iradidit

dicium esi, revocare ad cor. Pulcberrime vero po- qraniini jumcnia eorum. Morte pecudum stulluru'M
siluin csl manut Domini , et manus Iribulanlis. Iloc signilioatur ocoasus, qni malis innumoris cacsi , lan-
ciiim noinine opcraiio signilicaiiir amborum. Sod quain vilia jumenti funduntiir. Addidit, et possessi.)-

quam longe di>paria suiit ,

qua) nnuin videnlur ba- D nes eorum igni. Ignis quidem et in bono ponitur ei
bcre vocabuluin ! Il!a populum liberarc pncvahiit, in malo. Sed qnia bic pro indii^natioiic constat in-
isia in suam noccin reiinee loniavit. fliclus, igncm, cupiditaiem ignobilcm debemus acci-
Vors. 40. S'cut posuil in yEijypto signa sua , ct pcrc, qui pos^^ossionom nosliam, id esi meniis sta-
prodigia sua in campoTamos. Unam rein duobus no- tiim exsci rab'li ambilioiie devastal. Kcstat deoim.i
ininibiis drsign.ivit. In Aujypto eiiim tigna fecit, dc primiiivis, quam suo loco diooinu' : (lumiiam duo
qiiK infcrius ipse diclurus est; sed oi prodigia ibi- vcrsus ad exa^geialioneii) mali seqiieniis interposiii
dom demdnslravit in cumpo Taneos. Tanis cuirn civi- csse n'>scuniur. Notandum est autem quod ba; tros

lasesl .'ti,'ypii, iibi siinl faota prodigi.i (pi;c logiinliir. pla;j;ac, idesi, (crugo, prtiina cligns (qiias bic dixit ),

Signa iilique fneriinl in A'^yplo duris coidibiis, in Exodo ponilus noii loganlur. [gnoni rnim ii)i dio t

qiiasi rb.iraci' ris impressa vosti^ia. Proriigiu vero niixium doscendisse cum grandinc, i:i frurius Ufd*-

ipiasi poiro diumlia , id est, qiKC prrcfignrabanlur ret, non tanien ut possessiones corum iiioondore po-
e.<8e vciiiura. Oinnes eniin illae plagce ad aliquam luissot. IVo istis vero tribus aliyc ibi tres sniit pnsi-

&i;iiific.'in!i,im piisois lcmporibiis conligornni. Mo- tnr, finipbrs, nlrcra ct lonebr.T. Oiiod in iMtcria
 :

667 M. AUIIEUI CASblODORt 5C8

divliiiB pro congrua Intolligftruia rerum frequeitier A ai1"e doris digna judicentur [«/., indiccntur] pro-
invenis essevariaiuin, ut csl tiiulus irigesimi leriii venisso supplicia.

psrflnii. DicU cnim : l*$almus David, cum mutaril vul-

Ver'. 54. Et perctssit omne primogenilum in terra
iHtn tuutn coram Abimelech, ei dimisit etm el abiii. In
/Egypti : primiliai taboris eorum in iabernaculis
ftegum enim voiumine Ai)imclecli ralacsiinoruni rex
Cham. Eccc decima illa plag;! primngenitorum, quam
Aon legitur ruisse, scd Achis, qux nomitta (ut dixi-
ira Dei per angetos malot minabatur, exponilur. Ta-
tnus) pro sacramenlorum qualitate muiata suut;
lis enimlantaque fuit,utlsraelilicum populum, quem
quod hic quoque similitcr debemus accipere. Nam et
nolebant ^Egyptii antc dimiitere, ultro poiius exire
in Concordia Evangclioriim Patrera Augtisiinum simi-
compellerent. Primogenita sunt quae primo ioco sen-
lia coilegisse manifestum est.
sibus noslris reverenler occurrunt, ut cst illud inau-
Vers. 52. MiiH in eo^ iram indignaiioms *uff, w-
daium summura, Deum ex toto cirde diiigpre, pro-
dignationem, et itam, ei tribulationetn . immiftionPi
ximi qu iqiie habendam modis omnihus cbariiaiem.
per angelos malos. Ordo vindici£ verissima descri-
Hxc quando pereunt, primogenitorum aniissinn«
ptione narraiur. Priusenim Dominus peccatis nostris
percutimur, et in ipsa prole raiionis orbamur. Re-pi-
2G9 irascilur. quando nuila cornpunctione conver-
ciaimis plane quod populum itgypiiorum dccem pla-
timur; ac deinde maiitiam bominis in sua indigna B gis afllixerit, llebraRorum geniem Decalngi muncre
lione, etira, et tribulalione derelinquit; ut propriis
dccoraverit; ut Iioc sacramenlo numeri elultionem
adversitatibiis afnigantur qiii divinis jussioniltus obe-
datam reperia^, et gratiam pnestitam fui^se c-gno-
dire coniemnunt; sicul scri|itum est : Pr»pterea ira-
scas. Seq itur, primitias laboris eorum. IIoc esi (|iiOi|

didil illoi Deus in denideria cordis eorum, in immun-

superius dixil, omne pTimogenilum. Primilice quip;.e
ditiam, ut faciant quac non conveniunt (Rom. i,24),
/aboniirt ad loliiii) perliuel ijuidquid hiimaiia poss l'i-

elo. Scelcrati quippc hotniuis indijnalio prrlinet ad

lilas iKibere poiueril. Et sicut supri dixit, iu tnri
inmidam superbiam, ira ad aud;iciam nef;ind:im, /ri-
jEgypli, ita et h:C repetit , in lubcrnacutis Cham.
bulatioid confusam desperatiotiem. Tuiic per anqelos
Cham qtiippe fiiit pater Clianaam, cujus posleiitts
tnalosad immissiones prxcipitantur illicitas, ei qua&i
lerram ipsam possedisse cognoscilur.
tiudati defeusione divina, in pricdam caduni perni* Vers. 53. El abstulit sicut oves populum suum e(
,

ciosissimaio bestiarum. Perscrutandum esl etiam pcrduxit eos tanguam gregem in deserio.
quod dicit immmiones factas per angelos malos^ quasi
Vers. 5t). El eduxil eos in spe, el non timuerunl
ei per bonos angelos non dcleverit peccaiores. Per et i'iimicos eorum operuil mare.
hoiiosenim angeios Sodomam subvertii et Gonjor-
rham {Gen. xix, 1), ^ms. Abraham ei Loii» siiscipere C Vers. 57. Et induxit eos in montem $anctificationis

Miis hospitiis inenieruut. Tent;nus est eiiain traus- montcni hunc quem acquisivil dfxtera ejus. Vniil ad

fjressor per angelum malum , sicut in Kegum v<>lii- ociavain pailein, ubi Domini boneficia referuntnr, et

mine dicil : El inlroivit spirilns Dei malus in Saul Jud.iic.e obstinatiouis culpa subjungitur. Sed quani-

(/ Heg. XVIII, 10|. Ju^li quoque leiuali sunl a dii- vis siiperioribus videantur esse conjuiicl;i, hic laiiien

liolo, ut Jobel Paiilus aposiolus, ei cjeieri hujiisce- oslenditur qiiid illa decima plaga coiiipleveril : scili-

inndi. Constat eiiim cuncla quajcreat > siiiit, (Ire;ilo- cei ui populiis Doniini ab iiiipia serviiuie liberalus,

ris aui permissioni , aut imperiosulijacere. ad lerraiu repnimissionis incolumis pervcnirel. Sed
Vers. 53. Viam fecit semitae iros su^, et non peper- putest hic nonnulla qii.icslii> suboriri, qu a non illos

ctt a morte aninbabus eoruni : ei jumenta eorun in qu -s nbstulit dc terra ^Cgyiiti, eosdem m monlem
morie conclusii. Guni dicil, viam fecissc Dnminiini, sanclificatienis adduxii. Sigiiihrat enim Sion mou-
qua possil ad vindiCLun infclicium perveniic, osien- tein, ubi consiai Jerosolyroamconsiituiain. Sed ilu u

dit non esse ad cos veniendum, nisi Doinini liierinl agereiur de poinilo Judyeorom, ipsi>5uutum ist ad

«lefensione privaii. Ira cnim Domini per tr«>po!ogi,<m h.mc civiiaiem laisse perducio*", qui suis patribus
ilcitur ; sed ipsa esi quamsuperius dixit, immissinues succedcnies, el iiomen et geniem Hebraiorum conii-

per angelos malos. \u eniin non licet dialiolo facere, ^ nuisse noscuntur. Signillcat tamen ( sicut rever»

iiisi ciim Domini volunlale permiltiliir. Qiiid .'Ault.in lacttiin est) quia mulli eorum ad Exelesinm catholi-

ista ira fecerli, coiiscqiienlcr expouit : et uou paper- cam, iiiiam niavuli hic inlolligi, conversioiiis bcnefi-

cit a morle animabus eorum. Quod dixit, animatus cio pervoncrunt. Ipsa est enim quam Cltristus

eorum, pro huminibus :iccipieiidum cst, quos iii il'a nostiT, qui csi Pairis dexiera, conquisivit. Paiei

clide coijnoscitnr occidisse. N;im pro lolo Iioinine eiiiin ut et (igurate superiores versus inielligere de-

solam aiiimniii poni (sicul jam dicuim cst) Exodi bcaiiius. Nam quod dixit, oves ei grcgcm, significat

soriptura lestatiir, diccns : Omues ergo auima^ quai populum Chritianiim , qui in hoc sycuio lanquam in

egrciiiix stint dc femore Jacob , animai sepiunginla descrlo pascitur, si munilanartim reriim desideria

( Exod. 1, 5). Dnile per ru',ur;tm syiiecdochc proviiiil non se<|u;itiir. Educii autcm iios sumus in spe a terra

i.sta locutio, qua; sighiflcai a jwrlc toiiim. Scquiii;r, iCgypti, id 6st a lencbris peocaloriim, qui fidei lu-

jumeiiia eoruin in tnort^: conclusil. Respice qiieinad- mcii acccpiinus. Li iniiuicos noslros, lioc esl diabo-
moduni ciiiicia qux vei ad victum humaiiiim, vel ad lum cum iiiiiiislris suis operuii marc, diim iios saiicta

isolaiium pcriinent, dicit cssc vastata; ut iinpiis rcgeuerationis lavacra dilucrunt. Sic illis in figura
 EXPOSmO IN PSALTEIUIM. PSAL. LXXVII. 570

U sunl (sicul dicit Aposlolus) quse nosirx saluiis A (abricaium. Hoe ergo taberuaculim rcpulisse (iicil

Jicia Duntiabaiit. Dominum : iii quo iuler hotnines hub.lare dignalus

Vcrs. 58. El ejecit a fucie eorutn (jcnies; el torte csi, sicul iii alio proplicta legiiur : Vide quid feci

(iiit ei* terram iti futiiculo (lislribuliotti/>. Sito, ubi eral labernaculum meMtn {Jer. vii, M}.
Yers. 59. El liabitare lecit in taberiiaculis eorutn Sed meiuendum rsl nobis, ne olTensiis corporis

bus Israel. Ejicit a facie nostra gentct ^i\\i<\ndo bar- nostri tabcrnacula diseial, quac Spiriius sanoiiis,

rici el iraniites a nobis luganiur errores. Dixidit fum Dci munere beue nos iraclamus, inliabilai,
lem nobis terram illam repromissionis, cuin pro sicul dicit Aposlolus Templum enim Dei saiicivin
:

a dignalione uiiicuique bcalam dederit porlionem. es'.,quod eslis vos (/ Cor. ni, 17).

tniculus aulem disiribuiionis, tractus e»l ab illis Vers. 65. £r Irmtidit in captivilalem virliitem e ruui,
i lerram lenso func dividcbanl. Sequiiur, ei habi- et pulchritudinem eorum in matim iiiimici. lUud lempus
re fccit in tabcrnaculii eorum iribus hrael. Diviiue niemoral, quando ab Allopbylis llebraci vicU sunl, ci

•bia Scriplurac iradideruiit in eorum loco vel iiume- caedibus eorum direplioniiiue patuerunl. Quapropler
eieciorum populum congregaiidum, unde supirbi virtutem el puidiriiudhiem signilicat arcam testa-

geii probaiiiur expulsi. Ergo/rtfrutta Ismel, id est menli, pcr qnam sil»i inter genles videbantur invi-

Jeniibus Dcum dabit labemacuia, quae antc guper- B cti , et summa decoris laudc pra^cipui.
£ ruiiiam adbuc innooenies angeli possidebant. Vers. 6G. El conclusit in gladio popnlnm suutn , et

Vers. 00. Et leniaverunt, et exaceibaverunt Deum hacreditaiem stiam sprevil. Consequens fuit ut pipu-
celsttm; et testimonia ejus non custodieruni. lus gladio caderet lurpitcrin ruinam, cui arc* digiii-

ViTS. 61. Et averierunt «c , et non servaverunt tas piobabaliir ablala. llle enim qnos spernit anni-
\clum, quemadmodum paires eorum ; el conversi sunt hilai; nec quisquam potcst subvcnire, cui se pro-
arcum perversum. Nuiic dicitconturaaciara Ju(la;o- b.iiilur solaiia divina subtmhere. Sprevit enim
im, et quid eis iraio Domino coniigerit, conseijuen- hcrcditatem luam, quando populum ,
quem inler

rexponit; ui lulia inobedienies dcbeani exempla multas naliones elegerat , pro scelerum suorum im-
eluere. Arcus perverstis est 270 "»aliiia peccato- mQuJtate prcjecil. Hxredilas quippe ab hero dicia

mi, qu3e non eminus viilncra jacuiatur, sed in se esi ,

qiioniam eam jure legitimo Dominus noscilur
lagis spicula direoia conveitit. Quod utique dolosos possidere.
iti manilesium est, qui dum aiiis ingerere nilun- Vers. 67. inmties eormn comedit ignts, et virgines

ir plagas, in se converlere suas potius probanlur eorum non sunt lameniatoe. Ignem liic iram bellantium
isidias. debemus advertere, qu» irad.los sibi tanquam con-
Vers. 62, Et in ira concitaverunt eum in collibus C siimptrix flanima devoravit. Sequilur , et virgines

nis, et in tcutptitibus tuis ceinutaii sunt euni. Colles eorum non sunl lamen atai. Lamentari enim vacanUs
uperbas ac lumidas signiQcant cogiiatioues bomi- esl. Nam cum omnes imminenlia pcricula formida-
um, qiiibus semper Dominus inveniiur adversus, rent, nulli licuit alierius luneri justa persolvere.
iiando iii culluras daemouum iniqua prjesumplione Lamenta enim dicla sunt intra lares monumenta,
rosiliuni. A^mulati i>unl quippe eum, cum bonorem sicut aiiiiquis 6cpclire mos erat.

>omini simulacris delestabilibus contulerunt. .^mu- Vers. 68. Sncerdotes eoruni in gladio ceciderunt ,

iiio enim ista iii m:ilam pariem, non in bonam de- et viduid eorum non plorabaniur. Iii ipsa igilur capli-

«t intelligi; nam vide quid sequitur. vilale (iiii lleli saoerdolis ab Allophylis gladio legun-

Vers. C5. Audivii Dominus et sprevit, el ad nilnlum tur exslincli ;

qiiorum nnius uxor vidua faota, posl
edegii nimis Israel. Nona pars, quai superest, in- suliilum partum niorie praivoiiia est. Ita conligit iii.

roitur, in qua vindictoc geiiera numerantur, el post, ejusDJdua miniine plorarelur, dum universos coni-
idvenius Domini Salvatoris edicitur. Solct auiem munis interilus occupassot. Nam talia in illo populo
nler nonnullos faccre quacslionem, quare cum multis accidisse credenda sunt, quando pluralem
)eccata fiierint i.liquorum, ille tamen in omnibus numcrum auciorit:is sancia memoravit, quae iiihil

fiiidicasse dica^ur? quod rcligiosis mentibus scrupu- D noscitur referrc superfluum.

um noM debet injicere. Nam eisi gentem capUviiaii Ycrs. G9. Lt exciialus est tanquatn dormiens Do-
radidii, t,iinen sbi placitos conscicniiu; integriialo minus : tanquam poti^iis crapulatus a vino. Consiii-iu-
*rvavii; std eos magis in tribulaiionibus exercnit, dincs isias lioiniiiuin dixinius piopter re.s cxplanau-
1U08 aeterno honore coronandos esse dccrevit. Nam das saepe Dominocontributas. Diciiur enim a persona
)i vcriiaiis iiUima jicrscruiemur, rapliviiaiem p.nssi demontinm, qni ila pulanl quando [lerioliianlibus
lon sunl qui aiiimo Wbori fucrunt, ncc interno bosli non subvcnil ,
qiiasi vino esse crapulaium. Scd illc

raditi, quorum conscientia non potuit a Diviniiate tanluiii ncgligciitihus at/]ue iii(idelibiis dormit ,
qui
iubduci. nulla psalmodia, niillis bonis operihuscxciiaiit Chri-
Vers. 64. Et repul t labernaculum Sito, tabernncu- stum. El jure ah ipsis rcddiiur alienus, qui eiim sibi
'um suum, in quo hnhiiaiit inler homines. Sito civilas quasi dormire demcn"cr inlellignnt. Excildtur cAmu
s>at ubi arca Domini fiiisse icgiiur constituta : niide ad viiidiclaiii malis a< libus provocalus, ciijiis patifii-

pcr sacerdotes supplic;\iites, Ilebroei divina responsa lia dormisse crcdcbalur ;

qiiod niagis hic ngno^cimus
eapiebant, anieqnam templum cssct Jcrosolymis senjiendum. £xct/(jt'c'run{ enim eum .\Ilopliyli, quando
57i M. AURELII CASSIODORI T?
arcam lestamerr.i ejus inler simubcra posuerntit. Et A. ct alilii dc Ecclesia lcgilur : Deus funditvlt cam in

«(MHiiiur quae illis lali facio proveiieriiii. Discuiien- <iiernum(p3uL xl\u, 9).
«ium cst aulein quod tJixerit, lanqnam polens, quia Yers. 7'i. El elegit David servum suuni, ct sustulit

liiiic sunl liomines ad iram faciles et ad virtuiem po- eum de gregibus ovium : de post fetanlei accepit eum.
lcnles, quantJo post crapulam viiii de somno sur- Ycs. 73. Pasccre Jacob popnlnm [ms. A., $errum\
gere consueverunt. Denique bcaius llieronymiis, i.')- suum, et Israel hccrediiatem suam. Aplissinia nimisel
tor alios veridicus inlerpres, pro po:cnie foriis (lecora inirodiict» est iiarrati i; ut q;i:a dixerai, elegit

posuit. Judain, nuncdicerel, Dacvi ,

qiii ab hnir.aiiilaic sus-

Vers. 70. Et percuxsit inimicos iuos in posteiiora; ccjita ClirisloDomino proximabit. Scd mclius hoc
opprobtitm sempiternum dcdil illis. IIoc i:i piimo de ipso suscipimus Domino Sal vatore nam in Evaiigc- ;

lil)ro Ilegum lcgilur (/ tleg. v, G), quia pro sacral:e lia c.xci clamavcrunt : Fili Daiid, miserere nobii

arcae injuria Allophyli in posteriora perciissi sunt, {Matih. XX, 50). Et quia confid ;nler verum dixerant,
iil

eiiam vivi a soricibus exsecraliili sorie roderentur. sub celerilato sanati sunt. Sequitur , et tusiulii eum
Quod opprobrium de gregibus ovium ; de post fetantet accepil eam. Per
eis permatiol sempdernum, quia
liulliis alior taliier puniius csi. Sic peccaiores in
islam similitudincm David filii Jesse (sicut eiiu aliis

posicriore vita pcrculil, quando eis sua debiia non ^ •^cis )

Domini Salvatoris nobis sacramcnla pandun-
reliiiqiiit, ci qua-i a sorivibus consumuntur, dum inr. Nam i!le sub!atus ab ovibu > peivenit ad regnum :

eos diabfdi cobors inimica vallaverit. Dominus noster functus ofGcio pastoris , scJet ad
dexteram Patris ,
qui est vere llex regum et Uomi-
Vers. 1\. Et rcpidit tabernaculum Josepli, ettribum
nus dominantium {Apocal. xix, 16). Nec vjcal qu.)d
Ephrem non 'jlegit.
dixil, oves ejus fuisse fetosa^.. Domini enim grei
Vers. 7'2. Sed clcgit tribum Juda , montem Sion spiriiuali gratia fecundus, filios noscitiir liaberc co-
quem dilexit. .Iiidicia Domini ipsorum quoque no- piosos; sicut in Canticis caniicorum de Kcclcsia le-
minum aslipulalione declarantur. Joscpli significat gitur : Denies tui sicut grex tomarum ascendens de
angmentum, quod ct in malo et iri bono ponitur ; laiyicro giice onines geminos oeant , et sterilis non est
,

sed iiwAo in contrarium accipiendiim est, quia con- in eis Cant. iv, 2). Addidit, Pascere Jacob populHni
(

siat osse repndialum. Ephrcm frugifer iiiicr|iretatur sunm , et Israel h/tredilateni suam. Hoc j.im m.inifu*
sive ubcrlp.s; iuda confiiens sive glorilicans. Mcmo- stius advertimus diclum de Damino Salvalore qiii
,

ria qiioqiift condendum esl, qnod per Hebrjpn no- grcgem sunm solus valuit ccclesti pane satiare , et
niina Sciipiura sancta causas nobis socpins declarat bxreditatem suam maxime a pericuiis auimarum
occultas. Quod gcnus locutionis sacraruin liucrarum
Q cunclis eriperc, Jacob enim possumus intelligerc po-
proprium essc non dubium esi, qiiando tale alitjuid pulum Clirisiianum qui hic ilegii in tcrris. Ileeredi-
,

mundanis liiteris minime contineiur. Repulit ergo taiem vero Isracl, fiituram congregationem quae Do-
tab-irnaculum Joseph , qua Hcet ipse fiiisset jiistus, mini coniemplaiione pascenda est ; qu d ad lempo-
lamen ejusposteri qiii ad semen carnis pertinuerunl, ralem regem omnimodis nnn poieit periinere.
aiigmenlamimdana el271 pfovectum carnalcm de- Vers. 7(3. El pavit eos sine malitia cordis tui , el
siderasse noscuiilur, <rj/>»/)i quoquc Ephremnon cle- in sew.u manuum suarum dcduxil eos. Absolute lolum
git, quia in frug« sa;culi biijus carnali nborlate ad Dominupi perlinet Salvalorem soUis eni'n fuil
;

proesumebant. Tribum u\iiem Juda meriio delogii, qui prccata non babuit. Dicendo enim , sine malilia,
qiiae ct confcssione fuil bumilis , et conversatione ostendit quia ita sinl dicenda pcccata. Illa eniro puri.
Itudabilis : iinde nobis secundum oarncm Doniinus las, illa sanciilas , illa e ccelo veniens Majetas, lioc
Salvaloradvcnit. Seipiiiiir, montem Sion quem dilexit. probata est docuisse quod gessii, boc gesslt sinedubi-
Kcclesiam catiiolicam signilical, de qiia in Canticis
latione quod docuit. Pavii enim pr.xceplor e;.'rogitis

canlicorum Dominus dicil : Una eat columba mca , qnos docere dignaius esi , sicutipse tesiaiur : yonin
una esl diLctamea {Cant. vr, 8).
solo pane vivit homo sed in omni vcrbo Dei ilalth.
, (

Vers. 73. Et cedificavit sicut unicornium sanctiftca- D iv,4). Sine malitia cordis, siciit aliiii dicit : .V«c ett

lionem suam , in terra quam fundavH in swcula. Uni- in ore ejus dolus { Isai. Liii, 9). Sensus vero manuum,
cornium signiricii unam spem babeniium in sanctis- actualem significat sanciilaiem, ad quam fide'es stios,

fimam Trinilatem, ad qiiam lidcliiim sacral.r nrcnlos prout ipselribuii, glori^sa imiiaiione perdusit. Sed
Iiumiliicr criguntur, et tanquam validi.ssiuio cornu nec istud David polesl lcinporali r.gi ullatenus con-
tidei lirmilate consistunt. Sequtinr, in terra quam fun- vcniro; sed ciim ad Dominum Ciristum referuniur,

davil in swcula. Quamvis in socculo fuinro Jeriisaiem cuncta sibi decora parilitaic consentiunl.
pr.^edestioaia consistat; in tcrra lamcii , id est in bo-
Conclus'0 psalmi.
niinibiis sanctis suli aeleriiilate \ed. , spc rctorniiatis]
probatiir cssc lundata, sicui in Evangrlio Pelro di- \n nonnullis psr.Imi-i soloinns oM;ii'rere quid nos

oium est : Tu cs Pctrus , el super lianc pctram adifi- admoneat coelesiis aiictorilas. Ilic l.ilo reri! iniiium,

cabo Ecclcsiam meam, et porlce inferi non prwvalebuiit ui exposilio magis qiiam principiiim psalmi fS';<' vi-

advenus eain {Matlh. xvi, iS). Eccc quoniou'o in d.aiiir. Oixit eniin par.ibolis so e». prcp ijiiionilius

terra sub aiternitatc cognosciiur osso fnndai.i. ^ain osse lodiiunim. ut uniisqiMsque vc'ooitGr c0j'no>ccr'M
 ,

nxx^^osiiio LN i'S.\MLU!t.M. r:\L. Lxwiir. :;:;

cicm ps.ilini, cnm f.)Mii;i ips;:i> oxpresa Ticril di- A procroat!. Ir. hcrycMlut.m , Joru,>;.i.'m fi-iit.nonl, vU
ionis. Qii.iprnplcr sic pr.) siiis (lclirlis oxpislsos IIc- cr;it liivcdlnf. Dei in sanciis liominiltui co'.siiliilu :

.T08, el inlrnn.issos asrciit Cl)ri..iianns, ul uiriiis- qiialis Uiit Malliaihias, Kleazir , sf^ptem fialrC' cr.:ii

;c Ic:,'is iiiler.licncm quasi in iiiiius fnfcr''l bolri {;inoia n aire; qi:;iles f.icrunt npllo, qir, ne s.I)Im!u: r

oore pendcre. Amemus oii;o |iiolixilaie;;i ejtis, iii vin'.irrnt, omnes sc pas^i sunt ab liosiihus qnioii^
ilum liisiiifia rcltTliir, N.ivi T(Sl;»iiiC!iii gr.:lia maiiil)i:s ii>to:ir(;; ot c.Tleii qiios no:i!ia mii.ini.'^

(laraiur: morc nbj>si l]uci!ia!iii.>!. 'lux loi luiniiia ooinprcliciidi'. Adilidit, hiam , iil ojcilarct jiidi( is

ildit (juoi trcmoros effeoerit. Mo!!.» enim \\>'\ olari- aiKmum conira ad\crs rios Irtioiilcntos : dici.s
i lampai, m<>ii.) mnhraiilis iiiKXgo oiicumvolat , oi in eos renisse ad ixsioiiem rci , qu;o a-l jn Mcem peri;-
(iem clemcnl.') vidoniur csse varia, ciiin niliil illic noli;i!. I!;vc oiaiorcs hiiiis oopioseque dixoruni, cum
loris acccdat, iicc nccda'. Sic psalini tiiijus ad- aJversiriis siiisodium facere invidiamque nitercntor.
randa diversitns ct historiani narrat, ei longc nlia Vors. 2. Coinquinaieyunt templum fanctum tnum, po-
aj spiritualiier sentiantiir, iiisinual. Cujus simili- sncrunt Jeruialem vctul pomorum rnstoillarium. Aplis-
linem centcsimns (|uarliis qnoque psaliiuis siibse- sime saticto viro sacr.iti lompli prius oociuril in-
iltir. Et sicut in D;tvivl actibus declar.inlur Domi- jiiri.1 : ui l.oc iiiter iniiin dcfloret , quo I ad divinai.i
fiinira mystcria, ita el por miraoula qii^' Jud.Tis R n .vcrai coniiinieliam pertincre. Confjuiuaverunt , d:-
ncessa sunt, Clirisliani populi sacranicnia pan- \ii. pollucrunl : quojiiam illo icmpore non csi evcr-
nlur. siiin sancdnrium Domini, scd impiic gontos in san-
E.XPOSmO IN PSALMUM LXXVIII. (lissimis locis siniulacia nefanda pnesumpti' nc posuo-

Psalmus Asaph. runl; ul iibi oo!eliatiir verus Df.-us , ibi immitndus

Sicul s.rpe di\iiriiis,haic [ed., Iiio] significat o no- ndorareiiir spiriius. Sic onim de Anlioclio in Macba-
iiis ad actiis illos pcrlinet (|ui ad mandata Domini Iia^orum libro legilur : Jussii coinquinari sanclu, ct

iiiamque referiinlur. Asaph vero significai Synago- sanclnm populum Isrnrl ; jussit Kciificari aras el tcnipln

)i, qui; lamen caibolicae convenire possit Eoolosi ••. cl idola, ut immolareni carnrs suillas ( / Marh. i, 41),

ipie cnim Chrislianis alieni credondi sunl, qiii {iO ), elc. iSequitur dolenda nimis ct injuriosa compr:-
i:i;e dominica; claritate fulseruni. Adde proph«!i is^ ralio : Posuerunl Jerusalrm vclut pomorum cuslodiu-
liarclias et popiiliim iiium jam Clirislo ('cvoliin) lium. Quod schema dioiiur paraliolc , (|uand'i rcs sibi

c lcirpora Chrisliaiia. Lst crgo cl islc psalmus geiicre dissimilcs compar.Tntur. Custndiruia siquidi m
us in lamenlati. ne positns, sicut el s^epiuaL^csi pomorum dicuniur luguria, qux sibi lioriorom culio-
is tertius qui futura tcmpora velui pratcriia dc res ad depcHendam solis ii.jiiriam cl ad custodiendas ,
,

rai, el propler duriiiam cordis si;i gmli grav.ier ^ furum improbas nianiis frondibus lisci>que [orf. , fo-

igeuda^, pietaiis studio precatur Ciirisium Do- lii-quej commuiiiunt; qiia: mox ut pDmonim tempos
num subveiiir&. abscesseril, tanquam inulilia dcrolinquiinl. Ouaprn-

D.visio psalmi. ptergentesquyJernsolymam vaslavcruni, illam lempli

Priusqnam de di\isione dicamiis, oporlet pcsia- pnlchriludinein singularem fic coniemplihilcm puta-
II rerum hreviier iQsinu;»ro noiii am, ul .lnm oaii.sa venjnt lanquam casellulani pomorum ,
quae vilis ai(}ue

ijn.iiiitur, texius isalmi inicili^ibihus audi:iiur. despecia iransacta aestate dcseritur. L'ndc cl I.^.aias

nohs primus liber insinual Amiochiim

chabajoriim d'cit ; Relinquetur filia Sion velut umbraculutn in vinea,
em cum 272 Jerosolymam venisset, hostililer ci- et sicul tugurium in cncumerario ( Isni. i , 8 ).

»ic opibus cnutlaia, in lemplo Dei idola posuisse, Vers. 3. Posuerunl morlalia serrorum luorum escas
LirxoSiiue dum diis suis sacrificare cogoret, miiltcs volaiilibus coeli, cnrnes snnctorum tuorum besliis terrcc.
riyres cffccis^c. (^uapropter Asaph ( 'fnem (lixinus Posiq lain de "li\ini tenipli conqiiestus cst injuria,
sonam gestare fidclium popnlornm )
(«r l tnm venil ad hominum neces ; ul eos posi sacrilegii culpas,
uilur ps-ilmum, in jiriina parlc dinijiuoraiis (nsanla Iiomicidii roaiijs argiieiet. Ilis lamen aliqiiid majus
ipoiil)us praedicti ro^is Anlioohi porluleiii J. Mi«a- adjioiiiir, iii onuleli immanilale trucidaios, foris
populiisque Jiid.roniin. Seciinda parie Doniiniim ^ cliam ahjiocronl iiisepultos. Conlemptus siquidcm
:il ul supra poicnles inimicos iram sii.t indigna- corporiim morluormn non ad parvam roferinr invi-
lis eflundat, et peccatis servorun» suorum diguoiur dinm [ms. A. , injiiriamj; nam si sepelire csl piciaiis
e propilius. Tcrtio pr(.,i|ieii:r spiritu po«iiilat vin- oflicium, rnlatilibus fceli al.jicere, magnrc crudelila i«

sri nonpcrempiionis voto, srd correciioii.s studio. fonsial oxompliim. Dioendo autem , sm-orum inorum ,

ExposUio psalmi. mariyres significai, qni in illa c-iptivilaic copios)

icrs. 1 . Deus , venerunt genlcs in hwrcditalent tuani. perseciiiione florucnint, siriii in libro ipso Icgiiiir :

mivis longis ante lemporibiis Davidfuerit, quam Mulli de populo Isracl (ibtnncrunl , et conforlati s;j;f
existerci Aniiochus , oinnia tamcn more siio in eis, vl non mimducnrcnl immunda ; el elegeruni
si transacti refLTi, qu3o Spiritu s;incto repleius mori magis quam cibis a Domino vclitis coinquinari
!vi.lehal esse veniura. ninc esl quod Asaph dcflcns ( J Mach. I, (5 ). Scipiilur, carnet snnctorum luorum
ilo clamalial ad Dominum : Vcnerunl gcntes, lan- besiiis terro". Una rc;> dupli( i variolatc dosorihiiur
u) jam miiros orumpercnt, et forinidaia cr.ptiviias iit diversiias crndclis f.icli auililiim possil judicis
oiret. Cens eiii;:! dioia esi , quod uno sil g;.'nere cxaggorarc piissimi. Non cnim suiTocerai iii<jriu'ts
m M. AUREIJl CASSIODORI R76

volatilibus iradcre, nisi ei feras pcrmiltcreni earuin A populuna iralii, coUegit reliquos fideles, atqoe in

corpora laniarc. excrciium rcgis Antioclii cum filiis suis lanta indigna.

Vers. 4. Effuderunl <>angmnem eorum $icut aquam liune prosilivit, ut se et a jugo serviiuiis exuerei,

in arcuitu Jermalcm, et non erat <jui sepeitrel. Adhuc ct imperaia sacrificia gloriosissime respuisset ; inlan-

itt jpsa exaggferationc remoralnr : nc cito Iransiret ab tum ut quemdam Judxuin idolis imraulanttnn supn
animo quod airoci comraissum videbalnr (jxemplo. ipsas aras aniore sancioe devoiionis exsllnguerei.
,

Dicendo cnim» $icui o^uam, crudclibus faclis augct Vcrs. 7. E/funde iram tuam in genles quw te non co-

invidiara, ut ita sibi crederent humanum sanguinem gnoverunt, el in regna quce nomcn tuum non intocate-

elTuodere licuisse, qucmaduiodum solet aqua sine runi. Posj(|uam narravii Hebraica gcnlis gravibsim.is

alicujus culpa decurrore. Nam quod addidii, in cir- calarnitates, nunc pctit a juslo judice ui vnstaiores

cuitu Jeruialem^ ei non eral qui sepclirei, nefandissi- eorum affliciiones susiineani, qui nomen cjus omni-

raam copiam sceleratx cxdis ostendit, ut non solura modifi nesciebant. Effunde iram tuam, dicit, id Cil,

intra urbcm , verum eiiam circa rauros civiiaiis lan- supra adversarii^s indiguaiionem tuain abundanlir
tum provcnissci exiliura ;
qualenos devoiionero sepul- emiitc; ut sicut nos illi comprimunt, iia tois virtu-

turae nullus implere valuisset, dum par conditio libus obruanlur. Sciebai enim bumanam vicioriam
cunctos involveret; sicui in anteriore psalmo dicit : B tandiu posse proevalere, quandiu divlna potentia per-

Juvenes eorum comedit ignis , et virgines eorutn non misissel. Et cum dicit, qutr le non cognoverunt culpas ,

zunt lamentatm {Psal. lxxvu, 65). miligat Judxorum quoniam etsi mulii deliqueranl,
:

Vers. 5. Facti sumus opprobrium vicinii noitri$^ erant taraen intcr eos qui dominicis jussionibus
derisui et coniemplui his qui in circuilu nostro surA. serviebant. Istns enim dicit merito persequendos qui

Cloriam illam Jerosolyroorum toto orbe mirabilcm nomen Domini oroiiimodis ignorabant. Sic culpa qua:

«sque ad opprobrium dicit veiiisse licinorum , ut quan- excusari noo poiesi , superioris criminis collaiioae

ta prius oobiliiate resplenduit , tanta postea abomi* levigatur. JSec vacat quod anie dixil, ingentes, postea

natione sorderct; sicut cl Jeremias in Lamentationi- t» regria ; prius enim populis imprecatus est, deiude

i>us ait : Q><omodo sedcl sola ciiiias quar abundahal ipiis rt^gnis quse lalia fieri crudeliter imperabant.
populis, facla e^l ut vidua qucc muUiplicala erul in Vers. 8. Quia comcderuni Jacob, ei locum cjus dc'

mlionibut : princeps in regionibus focia est in tribulo solarerunt.Vro genie quac peccaverat, gratissimi pn-

( Tkren. i , \)?E.l paulo post : Haec est civiias quoe triarcliae nomcn objectum esi; ut recordatio sanciis-

dicebatur corona gloria^y jucunditas ujiiveno^ terra: slmi viri popuii delici.i miiigarcu Qu.'E figura diciiur

i Ibid, II, 15). Sequitur derisui , el conlemplui fiis qui anieprosopon, 'quando pro bomine ingraio pouiinr
in circuitu nostro sntii. Eadcrn repeiita diversitate G persona graiissima. Dicendo cnira, comdcrunt, signi-

coitgeminat, ui iihid quod dixcrai opprobrium, clarius ficat cdiiiedi fci;erunl.S.Teviiiamimpi3egeniii osteiidii,

inonstrareiur. Oicit cnim llebraeos fuisse derisui, qui dum cadavera morluorum ferarum comcsiionibus
prius fueraiit Domini devotione revcrendi. Coniem- expouebant. Sive comedi signilical eos qui, legc Do-
ptui vero tunc suut babiti, qiiando eos capiivitati Ira- mini dcrelicia, irapia superstitione glutiii sunt. Se-
ditos videbant, quibus pridem tot regna cesii^se quitur, et locum ejus desoiaverunt. Eversioncra etso-

cognovermt. Nec vacai quod addiium est, qui in cir~ litudinem deplorat pulcberrima,' civitaiis , quando
cuilu nostro tunt : quia semper graviora sunl oppro- impia dominalionc, persuasioue genlilium eivium
bria qu» viciniias novil, dum ascidua repulstione suorum babiiaiione uudata est.

suscipitur, quod longinquiialis beneOcio minime sus- Veis. 9. iVe memineris iniquilatet nostrat antiqnat,
tinctur. Sic totus iste textus a principlo crescens, cilo nos anticipel misericordia tua ,
quia pauperes facti

scbema islud nobilis.simum facil quod vocalur auxe- tumus nimis. Confessione delictorum propiiium si!»i

sis , Laiine vero nuDCupaiur augmentum. Ubi sunt judicera reddit, ui qui se pcr jusiiiiam viiulicarenon

oratores qui ad artem verisimilem veritaiis officia pcierat, per supplicaiiones necessarias expiaret. Sed

iranstuieruiit? 273 ^^^^ quibus argnrneniis agil cum soirei Asaph Aniioclii regis tempore nonnulloj

simplicitas in^^eniosa, noii malitiosa c.il!iditjs. D Juda;orum esse seducendo^, ut Doinini cultura dere-
Vers. 6. IJsquequo, Domine, irasceris in finem ; ac~ licta, ncfanda idola seqiierentur, non poicrat pro
cendetur velut iynis zelns tuus? Vonil ad secundam tautum rogare culpis, quos sciebai fuluris
anti(|uis

partem, in qiia pium judicem rogat nc usque ad finem qunque temjior bus ingentia scflera perpeirare. Sed
ir.iscatur genli Judaica;, quando se venluruni pro- bic, antiquos , simiies anliquis culpis ;t slimo debere
phetarum sacris prcedicationibus indicavii. Saiicti scniire, qnibus per innumeros anuos nefanda mundi
enim viri quamvis mala patoreulur, sciebaiit se a pravitaic peccalum est; sicul et alius psalmus dicit :

Domino minimc dcscrendos; sicul alius psalmus di- FJccevcteres posuisti dics ni^os {Psal. xxxvtn, C). Se-

cit Castigans castiguvit me Dominus], et morli non quiliir, cito nos anlicipet misericnrdia tvn. Qui timet
iradidit me ( Pnal. cxvii, 18 ). Prophetite qnoque spi- judicium Domini anticipari se cjus miscricordia rcci-
ritu denuniiat ficri quoe pra^videbal esse veiitura. desiderai, quia nisi indulgeniia prxvenerit peccaio-
Tt^mpore siquidciu ipsiuscaptivilatis Matbathias unus rom, in judicio nou aUoivcl erraniem. Addid.l, quia
Ilcbraioruni /.elopaiernae tradilionisincensu.-.(/ Slack. paupvrcs facti sumus nimis. raupeiias est cnini iu

i(, 25), quia videbal ad idolorum cutluram civicum iiuljis csiguiias boiiotum op-ci um , ci non habenius
 ;

;7 EXPOSmO IN PSALTEfUUM. PSAL. LXXYIII 578

10(1 (io>siiiius oirerre ju^tiii.c, si nos iiiciplal vigor A A''o* »torie pu:ii(orutn [ nis. A., mortiftcatoruvi ]. De
i|iiiiali.- iiiquirerc. Siipor hociiuniiel, nimis : nc quis ill s dicii quos pio iioininc Domini vin.vcral irreli-
• jniliircl ilo probilale acliiuai suoriiin tlebcrt» jT.tsu- gios:i geiiMlitas, ipii cicbris geinilibus omnipotenli
lere, cuiii se bonis iiierilis nimis paupcrjm essc DoiniiH) supiilicabaiil ut ejiis Ecclesia in fralribus
iigiioscercl, non dcrivcrei, otiainsi ipsos immiocns poena consu-
Yers. 10. Ailjuoa nos, Dcus satularis >ios:cr, prnpier merot. Sancii enim viri talia sc Kper pctuni, qiiac dd
onor<tn nominia tui. Cum dicii, Ailjuva nos, sigiiilif U (idei aiifjniciiia pioriciunt. Sei|uiti;r, sccundum viagni-
irsiian illuJ cenaineii quucl M,itli iiliias assuuipiuru.') tudncm irtuhii tui pos^ide f<lios morte ptinilorum. Ni-

ral ut llcbrxos a siipcr.>lili()niiin clailu liberarel; mis pia subHiinr ct ulTociuosa precatio, ne fitiot

i causa liuinanis viribus desperaia Duniiui virluio eoruiii Doiniiiuii a siia possessione piojiciat, qni pro
ivareiur. Et bcnc innrniiintein suaiii inlellcxit, t|iii cjus rclii^ione morie puniti sunl. Innmnera enim lunc
alvatorcm nicdicum tolis viribusinvocavil; qiiiteiius ibi turba mariyruiu fuit ,
quorum posieri Doniinnm
repti Judaei Iioiiorem ejus noniini reddorc |iO(ui>siMii, dcsnJcrani possidere, ne aliquo errore viliontur. 1 lo

Itililer auttjin iC adjuvandum propier Iwitorem Dosniiii siqu.dcm quundo nos possidol, diabolica in nobis
icit, Qon propler «iliqiiod nioriium suiim. jsira iion pr;cvaleiit,

Ycrs. 11. Domine, tibcra nos, ei propiiius ato pec- C Ycrs. 1.'). lieJde vicinis nostrit scpluptum in tinu
alis no tri% propter tiomcn tuum. {)\i. dc proikriis vi- corum : imprcperium ii^sorum, qnod exprobraverunl
ibus despcrai, nccessaric ad aualitnii linuiipoteuits tibi, Domine. Talc est Iledde quale quod supe ius
ii>licis currii, ut qiiod actibus propriis c<inlerri non dixii, Yindica, quod cisiafnictionera Iribuit corporum,
«le^t, p ot.ile saticii noininis triliuatur. Ideo cniin saluiem lainen eflicit anim.irum. Vidnus, fiuilimos
laUalor dicitsir, quia iii si: «jieianlcs s-:ilv3l, tl iiii- (iicu, dc quilm.s superius ait : Fatiisumut vppro-
iinciitcs pcccaloium panias cniiimulal in pru-Muia. brium licinis nusiris,Sepiuplum pcrfeciioueiii signili»
Ycrs. l^i. ^e ijuumlo dicant gentcs : Lbi cst Deui cat muiieris ccelestis, quod accipimus quandoSp.riins
OTHm? el innolescat in nalionibus coram ueulis noitris. saiicti illominaiione complcinur, dc quo et alio loco
lcddii c.iiisain ctir pelivcrii plcbein nomini deberc ilictum esl Argcn'Hm igne examinalum, te<r(E purga'
:

ibcrari , sci icct nc ilhid iisiiatuin dic.ilur a pcrlidis :

tum sept.iptum [Psal. xi, 7). Quod ad conversionein
ibi esi Deus corum? Mam quainvis lideies diversa tta- ipsorum non esidubiuin perlinere, quaiido sic reci-
ella paliantitr, istud tanici) ab eis non polcst fcfii, pitidt, ut in boiiis parlibus commutenliir. In sinu
lulndo creaiurariim omiiiiliii insullalur auciori. Di- eorum, uiiquc in animarum secrelo debemus acci-
cndu eiiim, ibi esl? puiaiur ant praesens non essc,
• ^•'-^, per»*,
•
ubi semper
«
fii gloriosa
ij - -^ — ,.•..-., »»«-
- conversio. Sequiiur, ....
I

ul noM posse dcfendere. Et rc-pice quam ncc«ssaric C prop.rium ipsoriim, quod exprobraverunt libi, Dominc»
iiter c;ilaniitalcs suas illud opprobrium conomemorai, Focerunt injiirias, dicani laudes; fucrunl increduli,
|iiod ad divinain periinebat cenlumeliam. Sequitur. siiii dtvoli; cxstiteruMi superbi, fianl humilcs. Tunc
7 innoleical in imlionibus cOram oculis nostri>i. llic est enim Dominus ^iloriusc vindicatus agnoscitur, quando
iibaudieiidum, vindicta, (jiian» solet Dominiis de pcr- maledicorum ore laiidatur.

idisfacere, quaiido eos cogil desidoria pravadim- Vers. 16. Nosautem populus tuusel oves grcgii tui^
larc. Cum dicit, coram oculis nostris, celeritatcm ceufiiebimur tibi in swcutum. Dc illis (sicut arbitntr)
)Osiulal ultionis; ut videat fieri quod aliquaudo no- dicit reliquis qiii Mathathiae studio congregaii, le-
'erai possc ct^ncedi. gein Domini custodirc meruerunt. lst;c revera sunt
Vers. 15. Vindica sanguinem servorum tuornm
,
qni Ma Domini , quce ojus gloriam con(iientes In
Cdoi
fustts ett. Tertiara pariem qua; resiabat exsequiinr, Qrmilale manserunt. Potcst auicm hoc ei generaliter
\l vindicet sanguinem fidelium, qiii pro ejiis nominc accipi, ut ifoi mixlus videatur ct populus Cliri.stianus :

narlyria poriuleriint. Vindica'.io est enim per quam quoiiiara ( sicut aaepe dictiim cst ) ex duobus populis
'15 et injuria jiisia retributionc defendiiur.
Sed liic congregatio fa«tae.^t ona sa.itloruin. Intuendum
au-
Ilud vidciur optari, qood ad convcr.-ioiiem Tespiclt lem esi lamcniationcin suara qua suaviiatc conclu-
nimici. Nam cum hic in eis temporaliter vindicatir, D serit, ut Domini dicai esse j/re^cin pro quo devotis ,

nteriium aueriia» damnationis evadunt; sic cnim iii simus supplicabat, ne diutius irascerelur eis,
quos
^pocalypsi legimus (Apnc. vi, 10) : Sub ara D.:i inar- suos es&e meminerat.
yriim animas postiilare ut divino judicio vindjcentur. El in saeculum lacuti narrabimus tandem tuam. II ic
ijuaj 274 vindicla accipienda esi ad raodum quem illara tangit futuri saecuU beatissimam psalmodiam,
Jixiinus, quia bcaii viri crudelitcr se rion expoiiint quam cliorussanctoruin sinc cessalione dicturus cst
liiidicari, cnm acceperint monita ; Orate pro inimicis non ut alios instriiat, quia ibi nullus crit indoctus;
mtris, biiiefacile his qui oderunl vos Mali/i. v, 44 sed ut honorcm dcbiiiim reddcnies, praeconioruia
( ),
sihis similia. A(l posiremum ipse Dominus praice- ipsorum suaviiate pascantur.
plorum suorum poientissimus exsccufor iii crucc po-
Cvnclusio psatml.
iilus ail : Pnter, ignosce ittis ,
quia nesciunt quid fa-
:imt [Luc. xxiii, 5i).
Secundus isie jam psalmus cst qui honorabilcm
Vors. 14. Inirei in conspectu tuo gemilus compedt- jsrusalem lamenlalionc dcllcvit, Scd sciendurn
pia
lorum; seeundum magniludincm bruchii possde
lui quod sepiuagesimus tcrtiuscapiiviiaiein continetquain
 ;

579
pci-iiilil 8ub Romaiiis : isle
M. AUfiELll

vcro Aniloclii regis dedet

CASSlODOni
A Ue-T •-"'•" sul>junciuin csi livacl, qnia ipsos propiiiis
E«0
I
ciudelissimam v.isiiuicm. Conside- regil q.ii curn puro c rde rcs,'i.:iuni. hrael ciii.ii inter-
sacrilcgain ct
mente condcndum esl ([uod prei:Uur(bi(;uts.xpedictuinc.-i)virmc:i[ev.deiiiDeuni.
randum quoque cl alia
Dei bonis Iniende; ac si diccrcl Supra n.>s lumen lua; pieiatia
cliarilaiis siudio coinfrioiicniur Ecclesiae
:

laiiari, et iierum calaiiiitiuibuscjusvelicmcmtranigi. infunde, ut qui per nus sunius tenebrosi , aspectu»

qui gaudciil in lace luu et lui reddainur clir^iriio coiiSpicui. Sequilur, (yui dedu-
Li'giiur cuiin : Felices ,

omnes qui (OulrislatuuUir ouiiiii)u. (l:r;el- cis Lcliii oves Joceph. Josepli iideiem populum debc-
lelics iii

Quapropli;r cunveiiil ul (juod unicuifjiie (ido- mus advert(ire, qui sic iii taulas Domini deducil'jr^
lis luiii!

tium provenerii, aunoslrosdolorcs [uoximiiaiissiuuio quasi oves ad pascua congreganiur. Nam et ipsum

tranhferaiuus, &iciil Apostolus dicii : Si q'M pw.iiur nomen Joieph sigiiilicat sine opprobrio, quod devoJn
unum tnembrumf cotnputiuntur umnia membra; sive populo certum esl convenire. Ei no'a propria verla

glorificalur unum metubrtim, cougaudeitt omnia mcw- singulis daia fuisse persoiiis. Retjitur qui Itraelen;

bra (i Cor. xii, -6). Hinc enim cbariias illa praeccisa deducilur qui Joseph est. Addidit ,
qui scdes $upcr

conquiritur, hinc pradicata uiiilas inveniiur. Et si cau- cherubim, appare. Cherubim, plenitudo scienlix ii^ier-

sam boiii isliusaliiuij pLUscruioiis, hinc et ilta coelesiis pretalur, in qua Cbristum Dominum insiderc miui-

affeciio gignilur, quae Domini Ecclesiam locuplelare B ^^^^^^ ^«1. Sed quoniam adbuc in secrelo su;c lu;:

jesiatis erat, rogat ui beneficio sancla; incarnaiioni.

ntonstratur.
appareul quiitenus fideles suos firmissima credubtJie
EXPOSmO IN PSALMU.M LXXIX.
;

consolidet. Et vide quia trina invocatione versus iste

In /inem pro his qui immulabunlur , latimonium
,
contextus est , ut oninia coopersri saociam signilicei
Aiaph, piabnus.
Trinitatem.
Doctis viris et in audilorio Cbrisli s.^iluiariier cru-
Yers. 2. Cora.-jj t^phrem, et Benjamin, et Manattt.
dilis si qnis usitata repetcre cunelur, ofTendit. Nam
Excita poleittiani tuam et vmi, ui saloos f/iciat nos. Isu
cum umnia tituli isiius vcrba jam noia sint, rcstat ut

hoc quod noviler dixit lestimonium Asaph penjuirere nomina consiatcssc genlis ilcbraicae, anie quos ut

debcamus. Asaph anie appareai , spirituali viruite dcprecatur; bocest,ui

Istc trepidiis, anie solliciiiis, qui
( sicut promissus fuer.it per prophelas ) ex Judioruni
pro Synagog;fi peccalis visus est psalmis prioribus
gente aascatur. Sed quuniam non incassum b:ec do-
exorarc, tanta nunc pra^sumptionc completur, utjam
conimutaiis in mclius lestinioiiium convcrsionis prx-
mina more Scripturse divinse videniur aptaia, inte.'*-

bere videatur. D.cil cnim de prirao advenlu Dymini

preialiones eorum sludiosissime requirainus. Ephrem
ioierpretatur fruciificaiio ; Benjamin, filius dexieri
Salvaloris ,
qui bominem dctcrioratum lege peccati,
^ «' «blitus. Has viriuies inesse constat Do
ad sancttE conversaiionis dona perduxil, translalara- ^«««*f
iniao Salvatori ; fructificavit enim quando ad leoipus
que vineamde iEgypto potontia; suse radice solidavit.
corpore trucidalo, ad perpetua coelorura regna sur-
IIoc est quod dicit (^«(tmoHiumpro his qui immaictbun-
rexit. Filius dexterae, id est Filius omnipoientis Pa-
tur. Caniatur ergo bymnus isle de adveniu viri agri-

cultoris, et vinca Dumidi ui jam nau obscurls, scd tris. Oblitus. illud itidicat quando injuriarum suarum
,

oblitus, in cruce posiius pro Judaico populo suppli-

manifeslis precibus ejus posiuleiur advenlus. Qui
psalmus ejusdem cavit. Orabat ergo ut in his virtuiibus veniret, quas
rei sccundiis cssc dignosciiur.
eum faciurum e«se nullatenus ambigeret. Sequilur,
Divisio psalmi.
excita potenliam tuam et venif ut salvot {acias noi.
Asaph istc quem tiiulus prxcinuit coramulalum, iu Quantam nobis uiilitaiem per incarnationein Doiuini
prima sectione Dorainideprecaturadvenium. Secunda noverat essc tribuendam, tanlo siudiose deprecatar
tesiaiur qucinadmodum viaea, qux est Ecclosia, toio
ul excitet potentiam suani, et vcniat ad peccata bumaiii
orbe sildilatata. Tcrlio loco incarnaiionis cjus bene-
geiieris abluenda. Quod enim desiderium, qua; preces,
flcio per similiiudincm viiiex visitari deprecatur Ec-
qu£ voia surficiani iilud expetere, q.iod munduiu
clesiam . seqae Doinino posiulal adbxrere.
pussit a sua iuipietaie salvare?
Exposilio psalmi. D Vers. 5. Deut virtutum, conoerte noi, et otlende (a-

Vcrs. 1. Qui regis Israel,iHtcnde; qtii deducis velut ciem tuam, ei salvi erimus. Quoniam credebaiio »e
oves [ins. A., ovem\ Joseph; qui sedes super cherubim, mirabilia facienda, jiislo Deum invocavit viriufjm,
appare. rcrsecundam speciemdefiniilonisqua; Gra^ce qui solus prxvalet de incredulitatis morle lib(;rare.
ennoematice 275 dicilur, Latine noiio nuncupatur, £t quia senovcraiesse distortum, coni<er(ise niagno-
inagno desideriu venire Cbristus Dominus postulatur; perc postulavit. Hoc enim cui convenial facere, nis

ut per id quod facit, planissime indicatus esse videa- virtutum Domino, qui solus poteus csi quse vult uni-
tar. Nam i^ta species dcfinilionis non pcr siibsian- versa c<nnplcre? Post conversionis auieni bcneliciuiu,
tiani , sed per acius suos unamquanique porsou.im aptc scquilur, ostendc fadcm luam; quia solet Divi-
indicarc cot^nosciiur. Kectc igiiur diciiur Kegi coeli nitas bo.ii nos j.u.i converso corde re^picere. Quod
cl terr.c : Qui regis Israel^ cujus arbitrio ei creaia eniin addidit, et salvi erimus, evideiitef signilicat Do-
sunt et adininisiranlur uiiiversa. Sed quanivis i.innia niiniim ^alvatorem, cujus revera sunuis iiicarnatioiie
in ejus paiestale sint posila, ilia t.imen rogere dici- s.ilvali.

lur, qoa se traclare ccelesii convcrtaiiono iiovcrinii. Vors. 1. Dominc Dcus viriutvm, nu.-^uyjne imscci!
•q KXrOSniO IN I-S.UJERIIM. rs.VL. LWIX. 582

i/j orJlioucm servi tui? \Uc do ilio leuiiior.'; s-iiUioii- A nim. Vinea i|Mi|.pea viiilius iliciaftsl. lluic ez.r.gyi^lo

duiu esl qiio iUa\)U venire Doininum jKolulab.ii. El deduxil niagnis no!is(|ue niiraculis, cl expulsis goii-

i|iiia pro dispens.iiione divina eiat aliquait-nus diire- libus, id csl, Amorrli;Bis, Ceih.eis Jebusxis, ca:lc-

reiiduio, dicit : Quousquc irasceris in orair^.itri seni lisque aliis liiiiiimis cJium, lanqnam iiiirabiis plan-
Iloc esi rjsr;»»o»iiHm rcddiium de itn-
'«i, ul non iila jam provenirc f.icijs, qnxi pronisisse
t.ivii a;iiicoIa.

Uebrcis, (luod coiitiuetur in tiiulo. Vinia

c(»i;iiosceris? Et intuere pictuem ac desiderium siip-
niuia;is

|)licaiilis. Iratum sibi Dominum crcdobat ,

q^iinw-.iiii s q ;idem Ecclosi.e el iiic pulclierriine comparttur :

generi snbveiiire lardabai. quoiiiai-.i sicuiiliainier folia caduca ncccssarios iiifirt

liiiinano

Vers. 5. Cibabisnos pnne lacnjmarum, ct po:umdabis friiclus, sii: et isla intcr turbas unibraii!L*s pocoanliuni

uobis in lacrijmis in mensura? Posliiujm se dilT«.rri ornaiur frngc sakioloruin, qui sxciili hnjus allliciioiic

p<)»se praesenseral, cnumcrat maU (|ux' pa^surus cr.it taiujuam lorcularibus pressi, saporem norunt eiua-

po,inlui Webraporum. Dicil enim, Cibabis nos p mc la- nare duLissinium. Sive quia fossa plus proficil, ct

rri/murttm, significans eos sub arUictionc vicluro>. putata muliiplicatur, quod soli inerilo dalur Eccic-

Vunis enim lacrijmurum \iia est plena duloribus; sed sin:, quaj s lei passionis falce cre&cere, el persv*cu-

umen in ea Domiiii iiiiseraiione c bamur, quaiido cla- tiunum plagis in sanc>o popiiio semper augeii. Sed

dilius xrumni^qiie noi) exslingiiimur, sed puiius eru- B h.ec vinea quemadmodum per universuin iijunduii)

dimur. Scquiiur, et potum dabis nobis in lacrymis. dil :tata sil, subier edicilur.

Prius dixit poHem; nunc dicit ct potum. Ista eoim duo Vers. 9. Viam fecisti in conipectu ejus, et planlasii

Miiit qiiibus vivit omnis huiiianitas ut panem jro , radices ejns, ei repleta esl terra, Isti vincaj fiuctuos.r,

qiialibet CoCa pon is potum pro omni poiione. Nam

,
qu£ mundi spatia cooiprchendit, viam fecit Domintis,

qiiod leinpus a lacrymis esse poteral vacuum, quibos duiu ejus coiispeclibus appaiero diguaius csl. l|is:i

elipsa refecrio viJcMlur csse ploraiio.' In men.^ura, eniiii profioiendi fuitcausa, ut siium viderct a^^T.cu-

in dislribulo niodulo dicit, siculail Apostolus : Fide- lam, ct ab eo imbrem prasdicationis acciporei , (jua-

lis Deus, f/Jf non paHctur vos tentari sup a iJ quod leniis frucius suavissimos procreard. Seqnitur, ei

fOletlis , ted [aciel enm tentfitione e.iam

provemuni plant:ntl radices ejus, el replela est tcrra. nadices ejus

vestrum, nl pos^ilis suUinere (I Cor. x, 13). suiii prophet;u c(jele-tis Regis operaiionc plaiilaii : ex
Vers. G. Vosuaii nos in <onlradictionem vicinis no~ qnibus illa feliccs palmiies tendens, uuiversum muii-
ttris,cl inimici nostri deviseruiunos. Conlradiclo iila duiu (|uasi ainuenis Odci umbraculis occupavit.

ginlilis cngilaiida e^t, qune adrrs^im prxdicatores Vcis. 10. Opeiuit montesumbraejus, et arbustaejus

Chiisti pravis conleiuioi.ibws crigeljaiur, crcJcnles c^iros Dci. Laiitudo ei altitudo islius vine* decenier

illa se posse dcfonde,re, quoj in lemplis suis videba- (] exponitur. lI!os enim ntivii operire quos nulrit, quo-

lur idorare gcniiliias. Sive ma;;is illud lempus com- ni.^m ejus umbra fruciillcii, ctamplius facit cresccre,

nieinorare videiur, qiiud in su|)erioribus dixit : qiiia qiicC in ii;is tegoro comprobaiur, Scd qualis est isla

sub regc Antioolio dum aliqui Judsi sacnlicircnt vinea qux montes operit? Uti.iue superna ,
qucniam
idolis, coniradiccbaiii his qui legem Domini cu»todire qu.-filibci alliludo lerrarum cuncia sub coe'o cst. Se-
vidobaniur. Et ideo vicinos, parcnlcs debcmus adver- quiiiir, et arbusla ejus cedros Dei. Quia cedros dicii,
lere, qui eis proximiiatc gcncris adh.Trebant. Sequi- bcne arbusta posuit; vites cnim qiiando in arborcs
lur, et inimicx nostri deriserunt nos. Meri'o inimicl de- ascendunl, arbutta nominanlur. Sed quamvis iii iri-

lidcbani, inier quos tam nela.ium videbani es.sc gcsimo psalmo cedros pro supsrbia designanda posi-
cerlwncn , ut pars eorum in prisii:ia relgione ccn- tas dixeriniiis , tamcn quoniam hic cst addiium Dci,

siaret, pars auiem idolis coacta servirct. martuos dohemus adveriere, qui in Ecclesia Chrisii

Vers. 7. Domine Deut viriutum, ccnvcrte nos, ei in aliissima sunt cacumina conslituti. Et lios Ecclc-
ottende faciem tuam, el tatvi erimus. Uepetilur versus sia proiegit, qiioniam in ejus esse gremio compro-
quem jam superius ante hos ires posuisse monsir.i- bantur.
lur quia desideranlis mos esi fre.iiienter rep^.tere
: Vers. H. Extendisii pnlmites ejus usque ad mare.
qujE inagnig piecibus posiulat advenire. Ipsa est ergo j) ei usquead (lumen propagines ejus. Pa/mj<e«signi(icanl

facies, id est praisentia Cliristi, per quam s':lvi facti disoipulos Domiiii, quibus ipse in Evangclio dicii :

tumut, per quam laqueos moriis cvasimus : ipsi dc- Ego sum vitis vera , ct vos patmites {Joan. xv, 5).

niqiie qux el indignis el conhtentibus coelorum regna Mare, ciiiiclarum genlium vult inlelligi sanctissimani
lurgilur. crcdulilatcm. Exlendisti enirn dicit, quoiiiam ab Jc-
Vers. 8. Vj«<?am ex Ai^gypto Iranstulisti; ejecisli rosolymis hxc vinea per apostolorum prccdicationcs
gentes , et plantaili eam. Vcnit ad secundam seclio- in cunctas miindi parle-; extciis i est. Accipcre eniiii

ncm, In qua pcr mysiicas figurationes ,

quie fuerunt non possumus localem, de qua jam diclum esi : Plan-
gfcsia commcmorat. Quod sohema dicllur meiabole, lasli radices ejus, et replcla est terra. Propayiues au-

unius rei froqucns iler.ilio sub varietale verborum. icm ejus (iiios regeiierationis dicit, ([ui a flumine
Pcr hoscnim sex versns 276 "squc ad leriiam di- Jordane cmanaverunt, ubi Dominus in cxempiuin
visioncm, cin^u isia describiiiir. Vineam ciiim dicit noslr;c saliilis baplizari dignalus cst.

llebraeorum gcniem ,
quain positam in typo consiat Vcrg. 12. IJtqnid dcposuisti [mss. A., F., destruxisti]

Ecclesix, undc lidclium nata est ci;ngrcgriiio populo- rna:cyiamejus, cl vindemiunt cam omnct qui iranseunt
 ; :

M. AUaLLi: CASSIODORI 581

vimn? Ulius vinesp. qu» a Ju.Iiicf> pr»pino iliicil origi- A ('^^^o et vide ; 277 scilicel quibus fluclibus laboret
iic;n, miraiur cur fueril eversa luunilio," hoc est, Do- huiiianil.is, quibus pcccalis ad inferna rapiatur, i>i

rniiii subirDcla defeiisio. Muc-iria esi eiiini Je solis dclectetur vitiis, unde eam perpeiua morte constai
1 ipidibus 'r^oiislrucia cuslodia , (}u:e solel viiii>as de- exsiingui. Cum autem dicil: Yiiita vineam iilam,ci

feiisabililer (iicuire. Kl merilo lali verbo in supe- dirige eam qiiam plantuiii dexlera lua, adveiilum san-

riori iransiaiione permaiisit. Sequiiur, ei vindcm.aitl Cluc iucarnntionis evpostulat r ut pr:esentu cullore suo
eam omne$. Hic vindiiini/iut, in malo positiim ileiieaius vinea pl.iniaia proficiat, sii.e quo nec fructus inferrc

Mixipere, sicut ''l Jeremias dicil : Vvle, Dcitnim, el potcral, iicc proriLiiaiu li.tbcre cuiluiaiQ. Addidil, ei

conaiiiera quia vindemiasti nos. Sacerdos et propheta super filium himinit, quem con/irmasli libi. Oiimiiin

desanciuario luo defeceninl {T kren. ii, 20). Vindetniant declaralum est qnod superius diKit, visila. Filiut

ergo dicit, diripiunl alque coiiculcanl; quod a traiis- quippe hominis Chiistus est Do^Jiinus ex Maria Vir-
euntibus fieri solct, qui proedandi siulio laborrs aii- gine genitus, a Patre naius anie omiiia sxcula. Qui
ferre uituntur .ilicnos. Viiidemia dicitur, qumilu iiva utiqueconfirmaiusest, quando de ipso verilas paier-
viti demitur; quod eiiam isii vine:c Deas per Isiii im nae vocis iosonuil, diccus : Hicett Filius meus di-

prophelam miuatur : Deairuam maceriam rjus, et erit lectus, in quo tnihi bcne complacui; ipsum audilt
in direplionem , et destruam parielem ejus, el eril in JJ {Matth. iii, 17).
eonculcationem { hai. \ , o). Addidit, qui Iranscunl Vers. 16. Irtcensa igni et effossa mann ab increpa-

viam. Gentes signilicat, quie i am, id est Ciiristum tione vnltut tui peribunl. Jncensa igni et effotsa manu,
Dominum trnnseuntes , in idolorum sacrificiis jugiier buiiiana viiia significaia debemus advertere. Incen-
permanebant. diiur quippe aliquis igne cupiditaiis, sive caloresu-

Ycrs. 15. Exterminavit eam aper de silva, et singu- perbix, quando crimina iicfanda commiserit. Effotta

laris [erus depaUns esl cam. Exterminavit, exlra ler- veio manu sunt, cum per operaiionem sceleraiano
miiios al(|uc pairiam suam ubiquc disper.sii, quod in aliis praeparamus insidias, ei decipere volumus iie-

goiite coiiiigii Judaeoruin ; hoc est (juod superius aii, scieiites,dura nos in ipsam magis foveam corniaiiius.

vindemiant eam. Aprum, Vespasianum forsiian debe- IIa;c ergo peccala, ah increpatione vullus Domini per-

nius accipere, qui illis exsiilil ci fortis et s.xviis. Por ibuni, qiiando iilis dicendum est : Ile in ignem ceter'

hoc autem noinen significaiur Ju kcis fuisse coi.ira- num, qui paralus esl diaboio et anyetis ejus {Maiih.

rium, qui hoc aniraal inter caelera liabere videbantur XXV, 14). Non enimulleriusvisuri suni.quem propi<r
iiiimundum. De silva, sciliceidegentibus, quae merilo sua scelcra perdiderunt.
silvis squalidis comparantur, que adhuc insil;» de Vers. 17. Fiat manus tua super virum dexterce iua,\

fructuoso gcrmiiie non fueruul. Aperemm dictus est G el super filium hominisquem confirmasli libi. Grande
ab eo quod in locis asperis commorelur. Singularem sacramentum, grande muDus Divinitiiiis exponiiur
aulem ferum, Tiium ejus filium memorat, qui reli- quia tandiu forsitao dubiiari potuit, quod Israel sal-

quias belli t:inta populatione contrivit, utgentem el vus iieret, donec salutaris Dominus adveniret. illo]

civitaii-m quasi herbarum pabula terribili depat>tione enim veniente promissio tota completa est, nec ulie-l

coiisuinerei. Necesse enim fuii hoc vineae contingere, rius ab ipso discedit Ecclesia, quae Spoiisi sui spiri'

cujus niaceria videbatur esse deposita. Spiritualiier luali dilectione conjuncta est. Nam cum dicii : Fiol!

auiem aper propter ferocitalom et fonitudinem ni- manui lua super virum dexterce tuce, operationeni^

miam diabolus inlelligi polest. De silva auiem dixit, sanctx incariiatio:iis exposcit. I^>se e>t enim dextera

quia cogitationes ejus agrestes aviaeque semper exi- Patris, de quo alio loco dicit Non enim in arcu meo
:

slunt. Et nota quod his sex vcrsibus qoi prxdicii sperabo, et gladius meus non salvabit me ; ted deiltra
suni, vinea isia describitur per quartam speciem de- lua, et brachium tuum, et illuminalio vullus tiii {Pial.

finiiionis , <ju:e Graice hypogt .iphice, Latine dcscri- XI.III, 7, 4). Deiiide more suo propier explanaiio-

ptionalis appellatur, Haec, adhibiia circuitione dicto- nem repetit quod siiperius dixil, et super filium ho-

ruin factorumque, rom de qua qujeritur conipetenii minis. A communi jungendura est, Fiat manus lua,

signilicaiione declarii. j) id cst operatio sancia ad efTcctum proinissa perducat.

Vers. 14. Deus viriutum, convertere; respicede coelo Fi'ius enim hominis idem ipse esi Doniinus Cbn^tus,

et vide, et visita vineam istnm. qui ctiam dexlera Patris est. Sequitur, quem confir-
Vers. ir>. Et perfice eam, quam plantavil dexicra tua masti tibi. Conlirmatus est utique apud homines (sic-

el auper filiuin hominis ,

quem confirmiisii libi. Kelatis ut jam dicium est) quando de ipso vox pateriKe \e-
oinnibus qux superius cuntigeruiit , .Asaph venit .id ritaiis insonuit, dicens : Ilic esi Filius meui dil^eiui,

lerliaiii scclionein, in qua rogat ul omnipotens agri- in quo mihi bene complacui ; ipsum audite {Hatih. iii.

cola visilet vineam dissip:>lam qu:im plantare digna- 17). Quod non pigelcjusdem cxempli iieratione de-
tus e.-l, el respicial super filium hominis, quem con^ clarare, quando et in aucloritate eadem verbt con-
firmavii sibi. Coinmutatus quippe in mclius, lioc sin- stat esserepeiita.
gulare reinediuin rcbus omnibus evpetebat, utCbristo Vers. 18. El non discedimus a te; vivificabii not, d
Domino supplicarel. Cuin dicit ; Deus virtutum,con' nomen tuum invocabimus. Ad superiora respicit pars
verterc, petiteum ut siipplices suosscrcnus aspiccret, isia versiculi. Dicit enim ; Fiat manus tua supcr ri-

ei pericliiaiiiibus subveiiiret. Scquitur, respice de rum dexicra luce, id est, ul railtere digneris Filium
rar. fapositio in rsALTi: (ULM. rSAL lAXX b'".

nitiio. qiii rcum muiidum liberoi a crimiiic poccalo- A iiiim:iculaios re«l.liiii!, quos poMutos propriis sce!en-
niiM. F.l non diicedimiis a le ; u\ csl, quein seniei iiieiile hus acceperuiii. ScJ iit partihus res cxpositns 278
(1)11. e|iiii)iis, coidiS ocuii^ jngiicr iiilueaiDur ; iicc a in uriam scricm co||ig;iiiiii*;, inloiitio liluli talis csi,

le (li.V(>ii<»iiciii nosir.iiii possinius iimovor»', cnjiis ad- ut In finem des gnel Domiiium Christiim; pro lorcu-

\enire Fiiiuin mnguopore cognoscimtir exiiclisse. Et laribus Ecolesiam; Asopfi congregalioiiom ;

quinta

qu.i; sil ulililas ab ipso uon discedere (•oiisequeiiler sabbaii hapliz;jt(is. Unde colligiiur psa'mum ia Ec-
ex|)Oi.iliir, vivificnbii> vos^ <•/ nomcn luutn invocatiimus. clesia Domiiii reginorat;e congregali 'ni Cbse locuui-

yiiilicabis nos, qiianilo, piocaloriim morte deposim, rum. ilic ciiiin Asapli ad hihtuiiam qiiidoin luquitnr

cx aqiia elSpirilu sancio reiiascimur. yomen aulcin Jiid.eis; sed melius spirilualiter iiilelli^ilur dc po-
ejiis iiivocabtinus , boc sij,'nificai, qt;onian) Dcmiiii puio Chrisiiano.

Ciirisii insiitulione saluiari iii oratione quoiidiana Divisio psalmi.

nomen Palris jugiler invocamus.
In prima pDrie psal r.i loquiiur Asapli (idelibus, nt
Vers. 19. Domine Dcus virlnlum, convcrte nos ; et
pcr organa divcrsa miisicorum laiides debeant Do-
osteiide faciem luam, et salvi crimus. Qwx suaviias,
mino personare : quoniam mulia heneficia suo po-
qiix sit utilitas verbicoli hujus hinc datur inlelligi,
pulo piaesiare dignatus est. Secunda, verb-i sunt
quoiii:im in hoc psahno triplici eum ropeiitinne mc> H Domiifi comminaniis ne idohi colamur, scd ipse so-
iiioravii; ut qunsi prati Qoriferi planitiem tcn«.am
liis adorctur qui prje^iare profutura muncra ousuo
per ordines cerloi jacundit.is rosei cohiris ornaret.
vit. (a lertia parle Asaph ex siia iterum persona relo-
In ista siqiiidem Ireviiaie rcgulam totius reiigionis
quitur, ^jrguens iaiideles, cur falhices exstiiciiol.
exporiit. Piimom est enim, ut nos Domiiiut cohht-
cum cis dona Domini copiosa l.^rgiiaie collata sinl.
tat ; driiiJe, ut osiendat faciem siiam ; lertio, ut sa^to»
Expoiilio psnbni.
eniciat.Non eiiimantequam ccnvertot, ostendii faciem
8uam; necsalvat, nisi nos pnos hiinine suae pielatis Vers. i. ExsuUate Deo adjutori nostro : jiibiiale Dco
QuaprDptcr v-;rsus iste nscnte condeudus Jacob.ARtpli\<.le, quemsuHpcdixinuissigiiilicaroSyiia-
inspexerit.

est, quia per ipsum sub breviiate p^Himus, quiJquid

gog.ini, populos commonct liiieles, ui iioii desiiiaiii ciim

nobis cxpedire monstratur. sumnia l*tiiia Deolaudes dicerc, qui eos a sacvissim!»
periciilis est dignatus eripere. Adjutori aulem quo.J
Conclusio psalmi.
dixit, verus Deus tali verho dechiratur : (|uia Octiiiui
Nimis Asaph istum commutaiam constat in mcHus,
deus non esi adjntor, sed elisor ; non sanans, sed vul-
qui veniain Chrisli dihtaiam loio urbe conspoxit, ct
nerans ; non suhlevaas, sed valde deinergeas. Nostn-i
pahnites cjus monies obumbrare vidit el cedros.
enim dum dicit, devolos se commonere lestaiur. Jn-
Spcctaculum revcr.i bcaium , cujiis amoMjitns ipsa
iilutc dicium est a juvando, id est deh;ciando; nt
cogiiaia refociio cst : ut toio mundo ima vincn um-
qmbus non poterat exsuliaiio vcrljonim suflicere, iii
bram faciat suis froniiibus, ne q;iis fidclium redda-
abundantissimam aiqiic inoxplicaliilcm Joptitlam piO'
tur sole fuscatus;<leq';ibus scriptnrn est: Verdiem $ol
silirent : docens gaudeniihus animis Domiao debere
non urette, nequelunaper »ioc/em(P»fl/.cxx,6).Vorum
gratias agere, non confiisos ali(|iia aiuietite cantarc.
isla vinea probotris musiuosis sanctos iiifert fruclus,
NiUii si lerrena despiciun>>,sempcr ex illo l*iisumus.
mariyrcs crcat, proplieias ediicil, apostoios gignit.fi-
ad quem niens incerta alque liuibaos aon potestpor-
delesedit inmimero5; ct quidquid in Ecclcsi? 5;;ncia
venire. Jacob significai, p.)pulu(n Christianum, ciii
gloriosc gcrilur, isli simililudini decentcr apiutur.
anterior Synagoga conscntit, dum a<J isium pcr gra-
EXPOSmO IN PSAL.MUM LXXX. liiim tiausl.itum cst, qiioJ ilii coa-tat ablalum. lij
/;i jxncm, pro torcularibus, Asaph, quinln sabbali. suni quos dixil : Quinla snbbaii, qiii de sacra sciUcct
Pro torciJnribus, Ecciesi.im siguiiicari superiori- rogojicratioiie n iscunliir,

b*;s est iituli-< indicatum ; scii quoniam ibi haiic prx- Vors. 2. SuDiile psalDium. ei dute (ijmpauum ; psnl'
fij^ur.itioiiou) in uvarum opressione posiiinius, nunc terium jucundum cum ciihum. Oit^an;i qnidem isia
in bacanim vindcmiis ex|ilicemus.Ciim tiiiisus accr- D uiraquc musica suiil, sed cansos ooiilincre piobantur
vus oiiv.iruin suhjccius fuerii agricolarum arte pon- euim Accipite psalmum, et date ho-
cgregias. Dicit :

derihus, niiuiaque coeperil pressura lorqucri , et nas operas. Psalmus enim ad divina vcrba per.ine!
amurcam ciriiosnm, cl oleiiin pioguissimnc piirii;uis intimanda ,
quoniam conformaiio ipsius c.moruii:
ernaiiat. QuoiJ m Ecclesi;o porsocuiionibus fioii pos.^e vciiirem (sicnt sccpe d xin.us) liDbet in c;ipite; quo(i
iiOM diiliiiim t;.s', qnaiido ct Di;o puras mcnios do- iiieriio ad psalmum refortur, quisempcr resonat sii-
claral, cl f.rcilenlas coiiicieii:ias evidoiilcr assigmt. .ocr.ia myslcria. Tijmpanum est ,
qiiod lenBO corin
Qui»'tt vero snbbali , signilicat a sahl>.ilo qiiinliim qiiasi siipra ihias (m iln (li.\erini) meiassihi ab jicuia
diein, qiiando Diiminiis in rouditioiie reriim ev apiis faite copulala* t,(\\cA rc.sooare pon iismiiii ; sic lio-
freavii .iiiima ia, siciit Gencsis lectio decursa li.»i.i- iiiinuiii corpus, du:ii pro D.imiiio irihul..iioiie qui-
liir : Uixii f)cns : Producant aqitcc rcp'ilia nniinai iiin titur, ad supernn mjndaia dulciiis lemperaiur. Hoc
v.varum {Gen. i, 10). IIoc ad h:ij)tismaiis gratiaui s.- crgo commouet, ut accipicnijs iJivina vcrha D..-
ciiliiudine dccorn coiijungiiur; quac revera aiiimulia miiio dcbeainiiSi.ff^rre teneiia ;
qui.t innc Deo hone
vivasiia fecuiid laie [troducit, diim saactificat.c a iii.c (/a ;««« /ymp«/iHir» i! im c!(;em.)synaj fif-imu^, cuiii \".*

Paiuoi.. L\.\. 19
»37 ^l. ALiin.li CASijianoni ;
ta
iM:\\i C'irp;i.> affl;;/i!»i!i.s, oijjii \.Ua -.a:c;i!i cuiii suo A icm iJco Jacob, i<l c^l Dco C!:ii:riitii r;mv \ S" e;.iiii

nliiilomiiius auclorc <lo.i,' i.iinns. Aildiili! ,

j^r,ci!:e:i!im rntionalcm croatiiram ca;!'Sii \ciilaio '/"«..l., vjrlsiicj

jitcnnduin cunt cilhara, AdiiiorioL clian» et lixc ituo judicavil; sicul in Kva gel.o aii : Patr m.n jufcnt
jnci.iiilissimc copulari : ui ct vcrba Dci qiirc iii pscilic- qucmpiam; :cJ oiiine judicium dcdl Viiio (Joun. •
,

rio coiilinr:nUir, ei (ilh(iraf\ux liumaiios aclussigiii- 2-2). Ilac cigo disiicnsalionc mrbili [>iiiiiiiiiitii (o:i-

iicarc cogno.s< iiur, in iin.nii sociciatcni tlohennt (Oii- Slat CSifc laudaniluiii, qui ct lcgcm 279 dod.l, ci j .•

voniro : <iuia iilninique mclos si!;iiiicl copulaluin dcium fiiturum sue majostalis iiinoniil. Jacob ei.iin

Pomino probaiiir nccejliim. Psallcnum cnim idom di.ximns significarc popi:l;im seqiieiilcm, ((Ui ailitp'a-

signilicat quod psUinus, cilhara quoJ tijmpanum; sed tus per gratiain Chrisii piiiMa; di6triclioiii3 prccci.lj

divcrsiiate iiomiuuni casdcii res sub l.roviiaic con- snpciavii.

flusil. Niin quemadmoiliim c(t/ifi,fl coiUr;i psaUciiuin Vors. 5. Tcstimonium in Jascph pDSuil illud, cnm
conrormata sit, rreijueiiicr exposiinm esl. In linc aii- exint de l.ria A^gypti ; I ng:iain quam non novcral

lein el sei|uciili versu iierum nolds cniliymemaiiQus, aud.vt. Joseph signibcat aiigiiiciitum, cujUS iioininis

id esl rlieioricus syllogismus eluccscit eodem modo: intcrprotalio t stiinDniiim < st lhbr;T:i populi, liui di

<",nnere pr.TCcplum csl iii Israel, et judicium Deo Ja- leira /Eyypii iniltiplicatus ea;ii',«.Sed lioc ad iio^lrain

cob : canl.induiii est igiliir in inilio r.icnsis tiibn, in B gemraiioncm compcteiiicr apiatnr. Nam siful ille

()ie Insigiii solcminlalis eorum. Rlodo reliqua por- por inaiis Ilubri undas salvatus ojeclus cst, sic iioj

scruiemur. a lerra /Egypii, id cst a viiiis cornaiibus abso'uti, sa-

Vcrs. o. Canile inilio mmsis tubrt, in die insigui so- cra iimla regcnerante, renascimur. Nec noMien ipsum
Imuitutis veslra;. I*r;cceptum fueral inlcr alia Judaeis, maris liubii vacat : qnia sicut illud Uiibrum conslat
iil a priiiia die scplinii mc:isis, .'eplcm dicbui luba (lici, ita et !i;C'' aqna rubra potest niincnpari, (|u.t

canerenl , <\uod iiodicquc carnalilcr faciunt , non in- uiia cim sangiiinc de latore Domini Salvaioiis c\i-

tclligcnles ideo fuisse jiissurn, quoniam Spiriius san- vit. Sequitur, linguam quam non novvrat audivit. Lin-
cii gralia sepiiform.s bapiizaiidis erai into orbe pra;- guum hic Novi Testaiiicnti piarcopta debemtis adver-
dicanda. Undc nuiic fidees admonel Clirislianos, iil leiC. Nam si scrmones intolligas, qunmodo tingnam
laudcs Domini prDCCOniali debcanl vocc canlarc, cum quani nonnoverut popnlus llobrsus u)(daj<, diim Cb i-

r.ovae rcgencralionis fuerini gaudia conscculi. Tubi sium Doiiiiniim locutum const t licbiaico? Iloc crgo

ciiim cnm ponilur, grandisonis aliquid prajdicari dicil, quia per rvangclium auilicruiil linguam, id cst

clamoiibus indica;ur. Sic ct aliiis piopbela dicit : pracepta, qu:e prius c< rum no iiia non babebat.
Kxclama el exalta siciit tuba vocem tuam {Isai. i.vi i, Sive illud sigiiilicat tempu^, qtiando apo^loli Spiiiiu
4).Considcrandum est quoque quid per orgina nm- C sai clo replcli, linjiiis igiiolis el variis sunt /o«.u;i

hioai disciplin.x Cl psailerc Domino, et diem praci- (Acl. II, '1).

pi :i>ur solemiiitatis implerc, ul sicut illa reJigtinliir Vers. G. Divertil ab oneribus dorsum ejiis ; ma :us

ad dulcisoniim melo.^, ei in nnam convcnieiitiam rJKS in cophino seivierunl. Kt Imc quannis ad bislo-

suaviter collguniur, iiaomnis aclus nosterredigaiur riain dici videainr, quando in vEgyplo J id;Borum po-

ad Dominum, ol Jucnndissim;» modulalioiic ejiis aii- puliis divorsis neccssiiatibns serviebat, modo ul la-

ribus ofleratur. Esl cniin disciplinnc ipsius inagiia lcros facorer, modo ut tcrram copbinis exliibcrei,
\is delectabilisqiie cognitio, quain docio;es s.ucu- lamcn istud Cbrisiianor.im pariibus dili.;e;i!iiis ajipli»

larium litlor.irum (largicnli; D.^.o, qui concedil omne cainus, a quorum dors > avcrtit Deiis onora peccaU>« ;

qiiod utilc esl) feceriiut doctrinabili lectione cogno- riiin, quaiido se fclici luimilitate prosternuni , sicut

gci.iiuai in rcruin naiura pri.islenebatur abscondila. ipse dioil ; Vmiic ad me, omnes qui taboraiis cl une-

rrinia ergo liujus disciplinyc partilio cst iiarmonica, rali estis, et ego rcficiam vos (lUatth. si, -28). Cophiuot

rbyibmica, metrica. Secunda pariitio iiisirumenio aulem dicinuis per quos sordium pnrgnmenta pinji-

inm ejus est in percussionalia, in lensibilia, in flati- ciinus, til loci puritas cinccsc;it. Manus crgo suas iti

iia. Tcrlia dividitur in symplionias se.x. Quaria divi- cis tcnonl qiii peccalonim iinmimditiis occnpantur:
ditur iii tonos quindccim. Sic lolius virlns pnlclier- D sod dc b; c servilute liberamnr a Doinino, qnaMilo

rinKX isiius disciplinoe lalibns priscorum disl nciioni- scelcrum nosiroruni sordibus cxpiamur.
liiis explicaiur; per quos modos in sajcubuibus libris Vcrs. 7. Iii iribulaiione intocasii mc, et libcravi te :

iniitta qiiidem ltgiiiiii<> oslonsa fiiisse miiacula. Sed exandivi lc in atitcondito lempesiaiis : probavi te mi

111 f.iliulosa foric larcamus, per ciibaram canornm aiitain contradic ionis. Jain qiiidem Domiiii S.ilvaio-

I);i>id leyiinus a Saule Ingasse daiinoiiium (/ ni'g.xv\, ris vi-rba ref-Tuntiir, et poioial essc divisio, nisi

25); muros Jericlio tlangcniibus liibis pidiinns ccr- post ver.Miin islum diapsalma seqiicretur : nbi niaKit

ruisi.c(Jos. vi, 20), lcctii) diviiia losumir; itl dubinui coinj-eiealiiis credinius e-se f cioiidani. Sed quonijm
iion sit musicos sonos (jiibento laiiion ac pcrmi;ienie peiitOiK) miKati ost, lioc sciieina (iiciliir olliopni;),

Domiiio) inagnas pltTiim.juc focis^e virtulcs. quo ios aliqitem inlroiiucimus al loqncndum. Impn-

Vors. 4. Qitia pra-ccplum i:i J;<racl esi, et judicium tantur enim benelicia, uigr:ivior Ksiimciur oironsa.

DcoJacoh. Dicil ca.isam q'iarc dclicinl tiiba caiicrc : Ipse eniin iios dc tribulalicne libcrat, i_ se in abscon-

qiiia ;cx dita csl poi* Moysen iii Israeliiico populo, (/i/o angustiam [iriss. C. ol F., in alscondilanngutitc]
qoi) /•osnifa niiiln> pocc;MC ili^btiis-ol. Judicium au- nostr.v. a'yM/><'»/,ifi.s
L
ms. .\., tcnlaiionishwnudit : se«l
s[) r:\pi)siTio i:^ rsujrniUM. ps.vl. [,\\\. ri^n

rcit«< nrs in coiilr;iiliclionit>iis lia^rcl.conim, qMniidii A scrvin!. Iiililli;,;:uil er^o Ai i;iiii .]iii1>fi<! ioclati niiii.

i(|uil>iis ailcrciilimiil.uJ veliit vcntis flaiuihiis oxci- qui sc .1 raiholica samlale di.sjungunt.

iiiiur. N;ini si ;iil hisiori^iin refcr.i.', nquam conlni- Vers. i). Eijo enim sum Dominus Dtiis tuus, </v{

ic(iorii( dicii, qunnJo in dcserlo nuenta Israeliiicns cduxi te de lerra Aiijypti. Ditata os tuiim, el iiiiplcb!)

9pulus increJuiis meniibus exj^eiebai. illud. Ueddunlur jusliUcaus.Tiqiiare deus adorari iinu

dcbeil aliciius.Primiiinqiiod Di us noslor iinmuialiiis

Ycrs. 8. Audi, pcpiilus tr.eus, el loquar hracl, el atqiie a-tcrniis est, qiii de se dixii : E(jo sum f/H» swn
slifttdbor libi : Jsiuel, me audicris, non eiil in te
si (E.rorf. III, M). Dcindc, ut omiiia intelligorcmiis al»
iusrecens, neiiue adorabis dcum uiienum. Inierjcclo ipso liori quxcuuque noliis profulura siicccduni, aii,
i;ip5almale (iiuod nolii-i eslin divisionibusmagruipcre qui cdini te de i>'r,a .Lcjnpli. Qii:t sccuiida spccios

jslo<.!icndiini) , venil ad se. undam parlcm. Scd ciiin derinitiouis Grxce ennoomaiice diiiiiir, Latiue notiu
il artterius loqui (|u:!in audirc, hic prius posiluni est, nuiiciipaiur. IIjcc isio moJo scmpcr eflic lur, cuni

uJt ; ut ad\ertas ad intcll-gonliam potius dictum, unu^quisque de faciis propriis judicatur, qnno ei jpsi

on ad auriiim transiloriuni sonuin. Dicil eliam, po- laiilum, iion el aliis videantiir acciderc. Scd hoc cum
ulus meus , ui illam seqiicstrarel amurcam, qurc Jud;ois ad lii^toriam dicitiir, Chrisiianorum 28^^
jrcularibus Kcclesi:E lanquam pars fa-cilenta proji- B ^'eneralilas commoneiiir. Ediuit eiiim nns de icrr;i

iiur. llleestenim popuhts Dei, (|iii nescit ciim maiis Ai!(jyp'i, qiiando per regenera ionis gratiam a pccoa-

llqua morum pcrinixiiono conlnndi; sed in o!ei pin- tis loicriiniis liberai, quibus leiicbamur obnoxii,cui!i
ueJinc ac iiirilate in Chrisii {:raiia miindis •imus manus nosir.T! (sicut ail superius) in copliino scrvic'
crsevcral. Sequitur, Israel, et tcsiificabor libi. Cum bant. Sequilur, Dilatn os luiiin, el implebo illud. Di-
ic anie judiccm sjleaiil le-iies prod.ici, ipse Do- Idta, divulga, dissemina, conlitendo nt.ique, vd admo-
liuus jud cii lesiem se dicit esse verilatis ; ut nul- iieiido; ut illa velis loqui qua; digna videantur auditii.
js de facioruin suorum compeiisaiionc dubiiarot, 'Junc enim sensns spiriiuali gratia repL tiir, (iiiandit

bi lalls asiipulaior cxisierot; qiu/d t;nnen cnse- in laud,'S Dom'ni os dilaiatuin esse cognoscitur; ui
iicnior cxponil. Tcslificaiur eniin Di)miniis quaiido hoc pcr pjiis gratir>m inchoemiis, et ejus munerc
II illo judi io niajes'atis siix un'cui(|iie dederit pro cnmpleamus; s;cut dicitAposlolus: Dilntaniini ct vox.

iciorum suonim qualiiate scnienliam ; iibi li.-stibus Nolite jugum ducere cum infttlclibus {II Cor. vi,

ipus non critul judicctur,sed ipsum jiidicium actuum

.oslroruin testimonium ilabil. Dicliirus esi enim jii- Yors. 10. Ei non audivit populusmeus vocem niecm,
(is : Esariij, cl dedistis milii manducare ; silivi,et de- et Isrnel non intcndit milii.

lislis milii bibcre [Maith. xxv, 3o), cl rcliqna. Im- C Vers. 11. Ei dimisi cos secundum desiderinm cor~
liis aiitcm quod lalia non fccciint impuiabit; iia lil dis eoruw, et ibiiiU in volunlatibiis suis. Quamvis im-
11 julicium cjus non ^inc ti slimoiiio esse videalur. pleverit Doininus propheiarum ora dilatata, Jicit eos

^•Jd.dit, Israel, si me audieris, non eiit in le deus re- audiios non fuisse ab Israi litico populo, duiii cjiis

ens. Hcpeiil Israel, uise familiarom iiilellipat, et ad miiiirne ju<:sa complcverit. Ille enim suae plobi tan-
«sia Doiiiini obedicnler vota convertai. Magniim qu m ole> loquob;iiur ; sed amnrca non polerat au-
;iiim sacrameiiium uno verbo conclnditur, ut jain diie, qii;K erat velut inulilis resjiuend.i. Addidit, El
unc veiitura hspresis vcriialis scnientia vincereiiir. diniisi cos secundum desidcrium cordis eorum, el iiuiit

)ixit eiiim, non crit in te deus rccens, ne Vcrbuui Pa- in voluntalibus suis. Sciiuitur ultio digna peccati.Noii
ris qiiisqiiam putarel esse sub lempore. Nar.i ille enim dimitliiur impunitus, qui a Domini tuitioiie
'ccem cst qiii ariliqiiiorem liabet. Quapropter si re- deseritiir. ille cnim quos relinquii, afOigit qiii.i ina- :

ens noii polest dici, corclornum dehet mentis sanilas lorum omnium rctribulio est lanla bonitaie fraud;iri.

'oufiieri. Ei nc possit aliquis Deura Cbrisliim rccen- Putat eniin peccator genus esse beneficii, si [ed.,
i«m diierc,qiieni dc Maria Yirgine nalum esse cnguo- doin] suis vcluiilalibus permitiatur expleri, duin di-
5cit, cujus humanitas f.icla probalur essc siib iempi>i e. cal Apostolus ; Tradidii illos Deus in concuiiisccntias

Jicii, Jion erii libi dcus reccns : (^uoniam ipse est qii D cmdis eonm,in immundiiiam{Hom. i.2i),et roliqua.
nnieomnc principium gcnilus de Pairis subslantia, Vers. {'i. Si plebs mea audisset mer Israel si in viis

cum co coacterniiale consislit, rcgnans pcr in-

a'(|uali mcis ambulasset, pro niliilo inimicos eornm liumilias-
nnta s;ccu!a sjccuiorum. Unde mirabili sanctoqiie scm, cl supcr tribulnnles eos misissem manum mcam.
poinpcndio Pairos n' stri duas nainras pcrmanere in Qiioe endiim esi quare plebem dixerit suam, qux eiiin

iiiio Domiiio Chri^to unilas aiqiie perfect. s diei ct iiou orat aiidiiura? Suain dixil, quia ei legciii dedii,
cr di nia uoiuiii ; iil oninium hxrelicorum mor!K>s.i iniracuhi inagiia moiistiavit; ul culpa crescerel, ruiii
ac fetidi ciuctalio i.niiqnam liiaius pestifer saliiliri in eum plcbs electa peccasset. Et noia quemadmo-
rciiiCiiii) cl;iiKio/o(ur. In te nuiem (|iind dixil, sgui- (liim se in lioc primo vorsii snbseqiicntia vcrba de-
'ic.ii iu c rJo tu ), iibi doboi vcri'a-, non filsii.is in- (l.iranl. Qnod dixit; plcbs mea, hoc significil Israel.
vciiiri. Adjecil. neqite adorabis deum alinum. Ciim Q;iod ail , nud sset me , hoc vult inlelligi , si in
•siipra Jmerdixerit coii recentem deitm non debcrc, li.c viis meis ambiitassei. Ille eniiu el audit Doininuui,
ntioraTe deum vciiiil aHtnium; ul pciie par sil sooliis cl in viii ejus amlnilat, (|ui mandaiis ipsius noii ro
r(:cniem deum |
iilaro, ol ncfaiida iilolis devolioiio pcritiir advcrsu*. Kt vide nrdi:iem fiiisse scrv.iiu v..
 i
r.'Jl M. AIJUELII CASSlODOni 51^

Priiis cnim cst iloccri nos, ac d.imle antliia coin- A If , aeiernus Firns, 3P,ierni!s Splriius sancius. [Hstin-

pleri. Seijiiitiir propminm quod niereri non poluit iri- ciio eiiim in personis, nniias cognoscitur in naiBra

ilevoiiis : Ad ni'iUum iiiifnicoi eornm liumilias$em, et Oiniiipolcns Paier, omnipoiens F.lins, oninipoieiig
supi')- iribudmt s eos miiiistem tiiannm mcam. Cenera- Spiritus sjncins; irinum qiiidcni nomen,scd uii.i vir-

lilcr SMOl accipieiida quae diclii snril, qnia lunc ille lu«, una po eniia. Filius a Paire iiicomprehensiliili-

resisiil inimicis iinsiris, quando ei fneriiniis liuinili ler geiiilus; Spirilus Sincliis a Patre el Filio iiicffabi'

saiisfaciionp do oii. Nam si Deo m;ile agciido resibii- liier procedens : potestas non accidens, sed indiridiia
inns, iileitcrum nojtris non contradicil inimicis; nec ina-iens.Summilas sociabilis, regnuin sine line,g!oria
nianuin de'cnsionis saper cos ponii, (|iii se ah ipso senipilcrna, qtix sola cre^it, sola peccata difnitiit, ei

snperlia rcliictiiionc- siibduxorint. Unde inlclligere coelorum regna conccdii. Seqiiiiur, Neq^ie ador^tbn
ilebentjiis, quando a nobis averliiiir, non esse pielalis deum atienum. hcus alienus est, qiii in sacrilegns cut-
defcfium, sed magnic uilionis .^culeiim. Snspendilur turas de;iiemium bominuin praviiale pervenii; non
cnini iiiierdoin a defensione sanciorum, quando tri- rssenliain deitatis habens, sed bonorein falsae niaje-
bulaiionibiis ct .Tffliciione teiilanlur, Sed justos sic st;iiis accipiens; non qoi bomines cre.tvit, sed qni
lentaii p^iiiiur, ut no» dcserai; iinpios auiem sic esl ab hominibus rahrieatus. Alienns revera, quo-
tribnlaii periiiiiiit, iit se ab eis reddat alienum. g nlain aiienata menc repcrius cst. Hoc si uiruniqire
Vers. {o. Inimici Domini mentili sunl ei; el erit refugiinijs, vcri Dei graiiam piomereiur, quia^st/.,
tempvs eorum in (etcrHum. Posl verba Domini rcdit <Iiii] novit de se male seniienles abjicere, el recte
Asapli i\d leitiam partem, iniinicos ejus digna exse- credenlibus beneficia digna prxsiare.
«•ralione reilarguens. Meiiliuntur cnim qui bonis se
polliciialionibiis obIiganle«, in pessimos iterum rela- 281 EXPOSmO IN PSALMUM LXXXI.
btiniiir errores. Dc [taganis enim dici non potulr, Ptalmus Asaph.
i|ui niiiia fuer.ini D)mni promissione constricti. tt Dic um cst in pracfaijone psalmos uniTcrsos e««e
nc for>itan quod eos florenles in boc raundo vides, Davidicos ; .scd hos qni vocabulo'iim diversitaie
credercs jam reliclos, addidit, in (Bternum erii tem- prx';iotanlur, propier inielligeniiam nominum suo»
pus eorum, scilicel punltionis, quand.) illis dicelur ;
niHi in tiiulis fui-tse pra?scriplos [ms. A., perscriplosj,
Ite in irjuem alernum {Matl/i. xxv, 4!) ; de quibus Ponitur enim hic Asapli, quod indicat Synagogain,
ctiam legiiiir : Ycrinis eorum no;i morietur, el ignis qi.iae Doininiim Salvalorem c< rporea qiioque praesen-
eonim non exslingnetur {Isai. lxvi, 24). Quod scbenia lia raeruii inuert, quando dignattiiii esl Verbinn
eclipsis Grace, L;iline defecius dicitur : sed non qui caro fieri, el in graiiam nostrse vivifKaiionis nccidi.

p<r ignoiaiiliam delicit, scd qui se, ui polissirauna (^ Dcnique psalmus ipse sic inclioat : Peum steiisse m
qu.Traiur, abscondit. tynagoga deorum. Ncc ilhid orailiendum essc diju-

Vers. 1-i. Cibavit eos ex udipc frumenli, et de p'tra d^co, quare Synagogara antiqui vocitaverim, qujin
ineUe satnrucil cos. Ilic pielas Crealoiis expon lur; nunc Ecclesiam Cbrislianis temporibiis nuncupanius.
ni inimicos, id e>.i ingratos bcneficiis suis rcpleverit, Synagoga esl generaiiier dicta congregatio, iio/i

qiios supcrios dixil fiiisse mentitos. Ex adipe fru- salis cxpriinens hominum coeium ; Ecclesia y«T(i

vienti, sive nianna significat, slve corpus Domini ctiivocatin nuncupatur, quae de diversis geniibn;
('iiiit,li. Adipem qnipje dicimus animalium pingue- aggregata colligilur. Convocari enira ad illos peninci

diiieiii corpulentain; quod nonien ad frumeirum qui ralione prseccliuni ; ut inielligamus Ecclesiaii
Mbosive Iranslatum est, ut significarel ei interiiis Dei ei iiomine crcvisse seraper et merilis.

aliquam inesse bonitalein. Dc pctra melle, hoc est <le

Divisio psalmi.
6;tpieiilia Cbrisli : quoniam ipse Petra est de (juo su-
Asaph .
qaom pro significatione sui nominis ii

pernaj docirin» mclhi nianaverunt. Saturavil eos,

tiiiilo coiistdt apposituni, contra Jud£Os de Chrisi
dixit, id esl sancla prxdlcatione complevit.^cd per-
advenlu pcr totnm loquitur psalmum. In priim
tiili jcjiiiii fui-runi fide, qui auribus aggravati audire
p;irlc coniinonens eos Deum in eorum inodio consii
nolucruiil [mss., ad saiias audicrnnt].
^ lisse, ei ideo non debere illos consortiuin snscipc
CoHclusio psalmi.
peccaiorum. Secunda parte admoiiet iil inieiligan
Rcdeamits nnncad sententiam superiorcra.el more
ipsuin essc Cbrislum, qui in assumpiione carn
apmii diilcissimls (loribus iiisidcntcs, assidua repeti-
panper et egenus esse videbainr. Tertio loco du
lion^- snavia mella carpamus : qiia res salularis
eos b inoral.s ut filii Dei fiercnt, sed ipsos in nioni
(jiioiif-sciinqiie repeiitur, necessaria semp^^r inde su-
laqiieos suo viiio corruisse.
nniiitnr.Qiiaproptcr siiidiosissimc |
cr.iuirarausquare
Expositio psalmi.
sil dictiim : Non eril in le dcus recens, si revera vo-
verbo ViTS. DlUS steiii in syn.goga dcoriim; in med
iiimus esse Israel? !ii boc eniiii fidei loiius I.

viriHS samtissima coiilinctur : in lioc sentione incf- aulem dcos disceniit. liio vt-rbo Jesus Clirisdis mir

majcblaiis nniura decl.iiala est. Nam si bili nobis bievilaie declarainr. Ipso enim Dei
fabilis illa

-lcus reiens non .iccipitur, cof lerna vibi s;uicia Tii- stelti i.t synagoga, qui et scdel ad dexlcram Pairi

iiii;is sinc clu^ila'i;inc seii'iuir : qnia jnnior ibi non Siliis ciiiiu isti corporalcs sunt. Nain si inaj sl.iie

ubitiv.c p'cniis ci'.; i"

est, iibi se.iior iion probalur. /Eiertius esi igiiur I'.i- ojus iiitc:idas, ubiqne lc.tus.
 ,;

U: EXPOSITIO I.N rSALTh i\irM. PSAL. L\.\x!. r*'*

paUr n n 5<r.i-
)olC->l liici a iialura dc-iialis slaru vol KeJore, qni A jupillo, cui cariiaii-. Iiiiinani soKilia

i.illa loci deloniiiMniione coiicludiiiir. Scd h\c liebat. Nam s cul anlc iiiuikU C(in»iiunioiicai Vcrluim

\vapli (livina in.-pecliDiie iUtiiiiiiiaUis, /A-mi.-i c!ani:it si::e n alre fii t , ila li iiipore iiic:!rnalioiiis mi;l' idcm

le?uiii Clirisluni iii sijiuKjogn siilnsc, cui nisa esl ipse Domiiais (^brislus e\s'.iiil sine |>aiie torreiio.

inpioiuin lurba resi.>>lerc ; ut ofTocui pnlcrno corri- Vers. 4. Eipitc paupcren; , cl ifjcnum tie nvinu

^cret (\-ioi in scipsos pnlius «ogiiovi-iat iii^Hiiiie. peccatorii liberwe. Ad illos liac veihi lieri sciiliun-

)ic eiiim de ipsu et Jcinnes iiaptista dicit : Mcdiits tnr, qui maiius suas quidem in necc Domini minimc
lulem vestrum slal, qunn vos nesciiis (Joan. i, 2fi). miscuerunt, sed conira sceli raUis j iXiumptioncs
yjidit cl aiii, deorum, ut evi<ionlius de liominibus obvi,iin ire noliierunl, ul et illiim a pcriiic:e corpo-

lictiiiii advorieros, iiiler (juo» corporalier li.ilitasse rali libcr.ir<;nl, ei se a conseusu pravitaiis cxuorciii;
'o^noscilur Chri.stiis, sicut Baruch proplicia pr:cdi- dc quihus el alibi dicilur : Cones muli uescicrunl
ut : Posl hirc in lcrris vims csl, et cum lu).i:inibus latrare {Isai. i.vi , iO ). I|>si eigo commoiienUir,
mversaius est {Buruclt iu , 38). Nara hoc de Iioiiiini- ne dosininl iujusie tndilum cripcre , qui cranl
iiis dicUiin s^jepiiis inveninnis ; und^e et ad Moysen iniqiio fac nore pcccaturi. Nain cum possis oJjviara

licit : Cousiilui le deuin Pliuraows {Kxod. vi;, {). perversis, si desinas advcrsari, consensus erroris
[t inferins ps.ilmns ipso diclurus est : Ego dixi : B est. Puuptrcm \(tvo et egenuni de rom no Salvatore
')ii ebiis, et filU Excei.i vtnnes. Sic eiiini el (ilios Dei dlci posso frcqnenler expositiim est : quia cuin
lOfliiiics vocainiis. Qiiod si ad iialurani deilalis refe- liiimaniiaiem ^usccpil, siniui ct iiKliLjciuiam nosir;e
as, untiin est Veibiiin fiiiud veraciicr £C proprie sic paupcriaiis assumpsit, iicut el alibi dicitur : Paup^t
lcbeai iiuiicu^>ari. Dicimus nonnunquam abusive et dclens ego sum [P^al. Lxvni, 30).

leos, pt snperas p(iloslales , sicut ait Apostnhis: Vers. ^. yescierunt, ner,nc intcllexemnt, in tcne^

Ihi iiitt qui dicuntur dii , sive in ccdo, siKe in lerra : bris ainbulant : moveiunlur omnia fundamenta terrcr.

\obis tamcn uuus est Dcus Paier {/ Co<\ viii, 5, 6). Vera coiiclusio, brevisque scntcnlia : iion illos iulel'

ieijuilur : In mcdio auteni dcos discernit. Ecce adhuc lexisse auclorem lumiiiis, <|ui m tcnebris ainbnla*
iicariiaiio ejns situ corporeo dcclaraiur. Nam ruin biint; 282 ^^ qiiib is dicii Aposlolus : Si cnim
licit, in incdio, localc .s[)aiiiiin s^j^nilicai, quod lurliis cognofiis.nl, vun^uam Dominum giurix cruc fixisscnl

iiiibieiitilMis cingcbaiur. Deos discernit, id esl apo- (l Cor. M, 8). Scqiiitur, movcbuiilnr omnii funda-
lolos aiijue jusios, <iui :najesiatis ejus monita lideni- menla tirrff, ul veraoitor de quo dicla siiil siipo-
|iie secutj £uiii. Disccrnere enioi ad priescieutiain riora possis adveriere. Sign-.im dicil qiiod in (raci-
leninet inlelleriumi|ue diviniim, qui nus de niassa fixionc Domini conslal evenisse; sicut r.vaii.^(rlii

ifccaii eripi, (;t ad coclorum rcgna perducii. Unde C dociriiia le.-lal ir : Terra mota esl, pcirai scssu: sunl
lian» Apojtolus dicil : Quis enini te discernit [l Cor. {}lavh. xxMi, 51), cl reliqua. II. .c eniiii si iu c^iiiias

v,7)? alias i:aiilerr.lur, sirul perlidi Jnda;i voliiiU, lu; !a e-

Vers. 2. Quousque judicatis iniquitatem , et facies iius polerii ooiivenire. Terru vt^.o inoia \ww.>,{ («t,

teccantiuin [ut^. A.., peccalurum] sumilis? Diceiido, spirilualHer accipi : quia i!lo icmp' re mulii |>ccca-
fuousque , pravani consuttudir.cm longi temporis ton^s, id esi tcrreni honiities v.so laiiio iriiaciilo

ccusavii. Susuipia; siqoidein iegi durissime re^tiic- crcdidcruiil, ex quibus Ceiilu:j.'i exclam,nit dicciis :

iint; direciis prupheii^ morios pessimas iniulerunl \trc Filius Dci tral isie {Ibideni, 54).
eiiieii^oin Doi Filiuui cfuiufigere quara honorare Vcrs. G. Etjo dixi : Dii esis, et fiiii ExctUi oiunes.
iiiiiucruni; ut m';riuj sit diolum : Quousque, cuni Veiiii ad icniam iiLtriem, ad apo.siolns et jii^fiS

liani a ipsuin Creaiurem, quaniuin ad voluni.tcni roliquos verba converiens. Hnc < n m hoiioi abilc
oruni aUinei, inlcrfix:cre (let^evissiinl. Facies aiueni iiomen solis fidclibus dalur, dc <|nibus siiperius
uiiii(/5 peccanlium dictuin est, propter eos qni sc in (Jixil : Dcus sctii in synagoga deorvtn. rnmiissiones
lla sediuone cnicifixioiii.s discernere nolueruiit; sed cr,:;o l:»les ;iccepeiant, ul si mandala Doinini cusi"di-
4i4ii furcntibus fiiriierunl, cuin iiisjn cntibus claifn- reiit,^/r» vocareiilur Excelsi, per gntiam (iiiquc, noii

iTuiit, faciemque illara pc/ccaniiuiii lctiis vuliibus D per naiuram. Solura eiiim Verlnim osi.quod subsiaii-
iidueruni. Nain si f^cic fuissent divisi, el uctibus lialitcr et propiie diciuir Dei Filius; sicul cst illud :

|uoque poicranl segn-gari. Dominus liixit ad me : Filius nnus es Iti [Ps':!. ii. 7).

ViTS. 3. Judic.Je egeno el pupillo ; kuuiUem el Onincs aulc:ii l.lii ejus vocaulur, qui s inclis jussii»-

avperan justilicate. Iiileijccto (liap.-almatc veinl iiibus acqiiic-cuni; *i' ui in ^Jvaugrlio legiur : Q o:

id seciiiidain paitem, in qua coniinonet cnixius quol autem reccperunl lum, dedil eis foWstaw.i jdioi
udxus, ui dchui^soiil intiil goie qucin videbani, Dei (ieri (Joan. i, 4-). Iuiciidc vero quod pcr deci-
:l advcrliTci/J. humilem j.ropler se facliim, cui cwlo- mam leriiam S(.ecieiii dciinitionis, qu.uu Cr.i;ci y.ccr'

iiiii potesiatcs dominalioncsque dcserviunt; pvpil' u-ju/oyl.v.-j, Lalini j iXla rjtion< in dicuni, hotniiics di-
um iuisse, qui rccior esl oinniiiin; egenum, qui ciiiilur dii ct filii Dei; qu;c tiiiic cxo i:ur, qii;inil(»

lonaiido nc^cil expeiidi paupercm, cujus sunl oiiniia ni.joiis rei noniinc res defiuitur inferiur. IIoc cli;iiii
;

lUjt iii ccclo et in lerra cieata suct. ipsinn i:r^o ari^umeiiluin coinparaliuiiis reftTiur a iiiiiiuri' ad

;i>iiiiiiiiiici iu!>ti/:cari qucin JiulA-oruin protcrvia niajiis. .Minores suiii ciii:n iiouiiiies quain dii.
,

Ifeiidcrabal cx^iii{;ui. l'ulcbro aiii' m dicium e^l Vcis. 7. Vos (luiim sicnt Itomiius nu riemini, et dc
•;% M. Atiui.i; CASSKJDOia 5*;

?t ««»(.? (le pr.ncipibui cadrlis. Sii()riioi*;!ii vcisiiin A crcdere, diclte duas SuliSianlias, di.:'le diias f •rmas

fiixii ad juslos , iiiitic verba ilcflectii ail iinpi s. siful Aposlolus ail : Qui cum in foiina Dei em.i.

Iiicrepal ciiiiii iiicrcdiilos, qiii inori polius [ler su- non rapinam arbilratus eit esse se irquaUun Dco; $c.i

liciiii.Tiii quam pcr obedieiitiain viverc malueruiit. semelipsum exnanivit forinam seivi accipcni, ct l.a

Diccrido ciiim : Sicul liommes , significal ulique bitu invenlus ul Itomo {Pltil p. ii, G, 7). Tatitum e-i,

|»cccaiores, qni nullo prelio siiiii redempii , iiec ne refiic;icritcs doguia s;ilulifi.ruij) , exiiium voLis

de oijnoxiis facli sunl liberi. Adjecil, el sicnl unus |ir.i pareiis aiternum. Sciendiim vero c-;t (;uod hic

tle principibus cadetis. Lnus de pincipibus .sij^TiifKsl |isaliiius quintus est eorurn quos de diiabus naturis
diabohiin, qui do coelo projcclus corruil, ei pa;iiaiii Duinini Christi conscripios csse praediximus.

su.TC peiversilatis inveuit. EXPOSITIO IN fSALMUM LXXXIL

Vers. 8. Axi«.'r/e, Deus, judica (erram : qnonium tu Cant cum psalmi Asaph.
limedilubis in omnibus gentibus. Ciii dicilur, Exsurge, Canliei psalmi significaniiam in prxfatione posui-
idsi illi qui praividebalur octidi ? Judca lerram, mus, et per tiiulos, uhi locus exegii, frequeiiier
fcidein ipsi diciiur dc quo scriplum esl : Cum autem cd ximus : quoniam nominum islorum virius ad iliuin
venerit Filius hominis in rtiajeslate sua, el omnct iins intclleclum traliit , iii iii rebus actualibiis ad
cngeti cum eo, tunc se'ebil super sedem majfnalis •^ divinam contemplationem animos jiigitcr eriguiius.
jHO', et cotigrci)a'juntur nnte eum omncs (jenie^ {Mallli. Asaph vero congregaiionem Laiina lingiia re50u;irc
\xv, 5!, Zl). Ilwredilabis in gentibus , urrain non diibium est. Sed iste Asaph, quoles iii mcdiuin
st ilirel (iuaiii superius dixil, iUaui quam beati possi- dediicilur, sicut jam dixjinus, non cst auctor ipse
deiiiint, ci atcriiaiii jutuiidiiatcrn inagiiae felicilaiis carniinis , sed propier nominis sui s^gnificaiionein
»ciipieut. virlutesque psalmorum apte liiulis esi appositus.
Conclusio psalmi.
Di itio psatmi.
Audiie, Jud.ii; inieilioile, periiiiaccs, qnaiila de
adventu Daniini AsapU isle I itulus esl. Qiiid Culilis, Asaph, qui multa jam in superii.ritiis psaln.is

si proplielaruiii ves;.-oruni diuia nescilis ? Veniie de Domini incarnatii ne poedixerai, nuuc in pfiino

ad cailiolic s sacerJoles, aperianlur aurts veslrae niembro de adventu ejns secundo dicuirus ai:
ul pos itis doiio Doniiiii diulurnam evader<! ^urdiia- expelens ut quoni:mi in (ine S3ccu'i inimici ejus pcr

Anticliristiim niniis er^gendi sunl, ipsius ciio dLbc.il

cem. Yos quoqr.e, psalini liujus priino versu cura-

inini, qui ISestorii et Eutycliis pcsiifero vapore ler- venire jiidicium :

263 "'^ gravissuni hoslis diuiuriia

vetis. be quo eniin dici ur : Deus sieiil in synagoga licentia cunctam vasiare possit Ccclesiani. Secundn

deoram ; ct spquilur, in mcdio auteni deos disce.uii? Q inembro in eos pcr similiiu lines quasdam iioniiiiuui

Stelit utique ab humanitaie, dticrevii a deiiatc uiius su|'plicat vindioari, correctionis volo, non ma!.-di-

atque idein Doiiiinus Ciiristus ; utrurnqiie vcium, clionis insiJuotu

iitrumque perrecium est. T;iiis c:.im error esi diias Exposiiio pitlmi.
naturas divisas secunduin diias pcrsoniis iii Cliiisto
Vers. 1. Deus, quis siiniUr, erit tibi ? iVe taceoK
Domiiio profiteri, qualis uiiani coisfusaiii credeic,
neque compescaris, Deus. Haec (Igura dicitur epaiidc-
quamvs iii uniate pcrsoiix'. Vobis eniui Sedulii
versus positi, et iu
p.Ms, id e»l verbi in priiicipio
versus i;le dicendus es: :
ejusdem line repetilio. Considerandmii est quid siLi
Ambo errore parts, qu^iKjiiani di\crsa sequa;iUir.
velit islud initium, quuniasii siimnia brevitite iiia-

Nam si homineiii ad coelos iiuii extulit , diciie enarum rerum sacramenta coucludit. Quis enini li-

qncm redemit? Foriiiani siquid. m seivi assuni- viUis.erit illi qui coeluin et lei ram , \el cuucl»
plam, legis iion absumplain. Niiili auiem daium qiia; in eis sunt, mon'.entanea celeritaie perfecil?
csl tu:ic perire, qrando ne aliqiundo perire po^sii, Naiii licel Doniinus Christus, qui iiiter Jud.eos coii-
acccpil. Nam si j.uii iiiiii naiura sub coi.fusone verbatus est, a pnlidis liominibus tantumniodo cro-
m.^gis ve^ira, o liutjcliiani, faeta esl, ut putaiis, diius cst esse simillimus, iii laniuui ut euui el flj-

qiiomoJo [''iliijs liuniinis ad judieandiim prajdicitii:' *^ gellis ca:dereiit, cl sent-ntiae praviiaie damuareni,
«dliuc esse vciiiuvus? Aul quomo !o vidtbnnt iiii|iii iste tameii vir ogregius qui Clni.-itiim poteiiii.e su.e
iii qiictn compnnxerunt {Zacn. xii, 10)? Dei:i(|ue ul niairiiiliidine conluebjlur, mcrilo iinilum ei similcin
l.aec peisiiasiii fiind lus to lereiur, posl resurreclio- tssc pioraeiur, qui carnis veritaie veslilus, divini-
iiem Tlioiii^B diiliiianti ip^e respoudit : MiUe m,:num talis siia; jura non minuii : sed cum l'airc sciiiper
tutitn et cide, quoniam sp^iius ca nun cl o^sa noi nianeiis, nobisouui h.bitare digiialus esl. Veracilrr
habcl, sicul tne vdetis Imbere (Juu>\ w, 27; Luc. cr^O posiliim esl : Qu:s sJmilis ciil t.bi? Sequiinr,
xxiv, 59). Consideraic ciiiuii qiiac vos sciiuilurab- ye tiiceas, neque compescaris, Dcus. Ilio jani poienlia
surdilas. Nam ciim cx dii.-ibiis ii:iluris uiiain faelim illa luluri declaraiur advCMlus, quaiido nec tacii qui
dicilis , aul conlusioiieiii pro\ciii<se creilili-; , aul jiidicat, nec compescitur (|ui virlulis sux inaiiifesla-

uiiaiii pciiissc sine pudorc Hrmaiis. Quid refusiiis tioiic detlaraiur. Talia enim in priiiio .idveiilu non
«oiifitcri quod Patiibus nostris, ^piriiu sanclo re\e- fuisse ina:iifes!um esl, quando Stcui oiis ud occiuo-
ijii".e, co:iiplaruii ? ('eile si min v;iliis iliias naiur.is nein duclu$ csl, et sicw. agnus c<rdm londcute se, s.t.

j.i.ui.iusa!-, immulabilc;-, iii.!;vj<aSs i!i:.t'pur:uus'iiic iiun (nicruit os iuum (/s.:i. liii> 7). Com^ecci '.^liaiii
 ;

7 I\!«;.i;ii0 l.N l'S.\Lir.U!i;M. VSA.. [.\\\!I. y'»S

Miitcin -uaii!, i| :n .il I

so |.:ii.S:'S e»! ()'::tbi luiim .\ iiivitll iiii. Q i.ii ;'rg .111 i;!i yrinis <>!;il'!ios :'J CiK
iiieri , cl roiilio IMaU) vine al ijoa ivlii' l.;lio::C sliiili:i lraii>rtrt;n!e3 , .t:>.iii;)i juil.citii) )tO'iii siiM

liiiiraili. I?ia (Miim iii fuliir.i ju liiatir.iie cc5>.<!);n.t, omiiimoi!is (omiiiov: ro.

ibi poleiilia diiini^alis oUKCsCel. YiTS 0. Tui' rmcuht Ltir.tixctum, cl hm(i!cli'.tr.:i,

Vers. 2. Quuniani eccc inunici lui sonuciunt, ct ly^i [iiis. A., K., hmalitiilii].
d.innt te extulerunl capnt. S iigula singulis redJil. Vtrs. 7. .V (,«.'', c/ .l(/«)v.'i/, 6'(.'''t;.', c/ .'.rd''.,", /
liain conira illu<l qiioil ait, Se taceas, suljungil, Amu/df .•
ft (ilini.ycur: r/im hubiumtihua 7 i;iri,v.

Jioniam ccce inimici tui sonucrunt ; (Oiili;i illiul Vers. 8. Licn.m Asiur simul vcuil otm il is : f.
.-.'t

iiilcin t|iiod di.\it, neque compcscnris, causam rcddil, svnl in snaceplionem [11. is Lol. Liiuiiicraiio isloruiii

/ qui oderunt le extnlerunt caput. Sed hoc Inliiin noniiiium qiiam lii trcs vcrsus amplei ttintur, Clirisli

i(J Antiilirisli m-)gis tempora conipelenier aplalur, det l.iial inimicos , (|U"nim signifaMtio es aiteriiinius,

;uando i/jimici Domiiii tumuliuosis sedilionibus in- ul omiiia icmporilius Anlicliristi toiinrnere vidculi!!'.
lOiiabunl. El beiie non po-uit, l.icnii sunt, scd .•50-
hluwai iiiterpielintur vei sanguii.ei vel lerrer.i

inerunt; iil (i.liomii)um incrito negarer.tur vciba, hmalielilce obcdientcs muiido, non Domiiio; .^loab

]ui voces rationabiles iion iiabeb:mi. lutende eliam expure, quod lali modo signitical pcccaiorcm, ut s\d

piiid pluiali iiuniert) disit, qui oderunt ; el sequilur, B palrem Adam ejiis inobeilieiilia rcferaiur; Agarcni, itl

'jciuleruni caput, dum capita dicere 1 otu ssel : scd esladven;e ; Ce('if/, vallis v;ina ; Ammo», populusiurbi-
.niiiilius insaiiis unum e^t tapul Aniicliristus. Quod dus; Amatcch popiil..s lingciis, id csi fallaciter b!aii-

ileo di.il elnlum, quia iiulia poie^talc gloriabiiur, dieiis; T//rtis angustii ; /Issur pro ip.-o dialolo posilus

ji S'j eii;i:n tleuiii <liccre pKCsuinai cxcilsum. csi, qui revera simiil cuin eis venit ado|)piig(iaiionem
Vers. 3. /ji plcbem inam ajule coijitaveruni consi- fid.liuin; Lot declinaris inlerprelalur; un.Ie mi rilo
'

um, el cogituverunt adversm sanctos tuos. Risoria ia!e nomen in fine posilum esl, ac si dioerci : Omvcs
[)v)iiiis quain dolenda conquesiio , coiiira plcbem acclinuverunt, simul inuiHes factl sunt : non eJ t/!,i

Domini ciigitasse pcrituros, el asluia falsilale, id est faciat bonum, nnn ent usque ad unum {Psat. xiii, Z).

Jolosa voluiitaie nisos esse decipere, qutis piobaniur Htc enim lurba perJitMrum quae sub Anliclirislo
leriiaiis studia coinmunire. S-J ut amplius corum coiigregaiida est, alliisione talium nominum ev:dcii-

.eviias exponcretur, adJiiJil : Adversus sancios tuos; icr expressa est, ut merito loi malorum voc.ibula in

1. nun soium mediocrilius duliim , verum etiam ipss illa inieliigeres plebe congcsta. Meminisse autem
]iiodanimodo coelestib is viris inferre conarenlur debemus hos versus [cr (iguram poly^ynllieton foisso
:xiiium. decurs'is; quos si sollicile ielcg;is, repcries cos nml-
Vers. 4. Dixerunt : Venite, disperdamns eos de C lis c injiinclionibus csse copulalos.
]ente, et non memoreiur nomen hrael a)iiplius. UC' Vers. 9. Fuc iltis licut Madian, cl Ssara. ; s:cut

'eri inaiiia verba domeniium, quae merito superius Jabin in tcrrente Cisson.
ioiiuisse posuil quam locnlos Ilac enim inlenlione \crs. 10. Disperierunt in En.lor ; facti sunt sicm
^acienda est Anliclirisii |ierseciUio illa satvissima, s/ercus /crr(C. Venil ad secundam partem, ulii pro-
Jl Chrisiianum nomcr». dc orbe tcrrarmn quasi ma- phelix spiritu eis reiribui deprecalur si cuiiJuicj
uni aliquod funJiius ajirogciur : nescienles quia 284 oitliucn fmurornm. Ll quia superius moicsi
Jum servos Clirisii necare cu|iiunl, sanciorum mi- eoium per iiom na collecta dcscripserat, iimic iiuotjoo
ncruni assidua perseciuione complebunt. De gente rctril.-uiionos eis per simililudines gemium (ieii Jc-
niieiu quod posuit iiumero singulari , significat po- prccatiir, quas Israeliticus populus, Domino juvante,
[juliiin Chrisiianum; nara quamvis de mullis geiili- stiperavii. Madian inierpreiatiir declinans jijJicium
ius djcejiur esse collectus, merito gens dicitur una, Sisara, gaudii exclusio; Jabin, sapiens, sed isto miin-
]U3c de uno fonle baptismalis noscilur esse pro- daous; de qu'j Aposiolus aii : l'fci s(;;;'e)is, «/i j;cri/)«

rreaia. S.ve ille persecutor un;im genlem dicerc (/ ^or. i, '20)? Qui omnes in torrenie Cisson, ci m
poiu.t, quos in unam volunlatem sociatos esse co- Endor fontc ptnerunt. Faciiijuc sunt ut sicicus
Jiicvit. Seu per figuram exallage potesl accipi, id csl ^ terrce, dum caJavera corum coiporali puiieiline .m)I-

per muiaiionem, qujndo pro numcro plurali ponilur verfniur; sicui lcgiiur : Tcna es et in toram iiis

singuiaris. {Cen. 111, 19). Ilis igilur qui in sua pt rt iiaci;! nian-
Vcrs. 5. Quoninm cogitaverunl comensum in uiium: .'^nri suni, similis opiatiir occasiis : quia .sioiit ilii

advertum te tei^lamentum disposuentnl. Testamcnium contra Israeliticum populum, ita isli bellaliiiiii coiiiia
iii divinis Scripliiri> noii so'um di;!tur morlooiiim, lidclis-imos illius lt;m|ioris, uliqiie (Jlirisliaiios.
5»d etinm pacium iiiier vivos lijihilurn : quoiii;un Vcr:-. 11. Pone priucipcs eoriim s'cnt Orcb, el Zeh^
mentes pacistentiiim iDtervenicns Scrip:ura tes;aiur. et Zibcc, et Satmana, omncs priudpes contm. Iti

Sic cnim Lahan et Jac^b feci-^se legimus teilanien- eisde:n enunii raiioiibus persevciai, nbi sola iiomi-
luni (Cen. xxxa, 44), dum aliqua ititcr se vivi pi^pi- iium cxplanaiio ncce^s;iria csl. C;Mcmm ad (|u:is
pisse doceanlur. Paclum ciiiiii quodaicmodo ct prr- caiisas pos;t;i siinl, proxin e nos Jixisse rcti!i' •u.is,
•lili focisse dituntur, qiianJo adunato studio |.crsc- Orcb siccitas intcrprclaliir; Zeb, lupiis, ct ZtLi^c vi-
qu.iiiliir eos qni ;ib eoruiii crrorc dissenliunt. Ki cuma ; Salmunn iiiilem ninliia commolioi.is. II. cc
liispice qiiom^iin diccndo, cjnira te, advcis.Tiis fccil omnii cxercilui cplat Aiiiiclirisii, tmi i.ulla convcr-
 'ly M. AURELIl CASSlODOIil m
s oue salvamii surit, qiiorum in i()-is qiio.)ue noniini- A inipletur ianoniinia, (\n\ pecca'oriim siioruui iion la-
l'iis tentebrosis deleslaij:lis juni eornin senliiur inte- vrncrinl laudaiores ; sed pntius eis iii prxsfnli
riius. Quod genus iocuiioiiis i»roprium diciniiis osse repuialur, qiiod iii ninla aciione gesserunt. Istuf

i"cii|iturarum divinariirii, ut per inicrprelatioiics no- plorum(|ue opprolirium corrigii, d;;in se videriiii

miiium virtules po-.simus seiilire dictoium. a j;ei!er.'iliiae ciilpLiri.

Vers. 12. Qni dixerunl : Ilareditalc possideamus Yers. i7. (lov.fundan ur el coniurbetitur iu s(ecu-

nobis sanctuarium Dei. Ipbiim est qiiod et superiiis Inm sceculi ; el revereaulur el pereaul. lledit iteruiii

ilixcral ; Verdlc et disprrdamus eos dc gente, et non ad lerlin ccs, <|ui Dei muneia non liabeLii:nl.

tnemurabitur nomen Isiael ampliu.^i. llic enim priuci- Po^suiit enim aliqui in lioc suhcuIo sr<lu!aiitcr cuii-

p<'s malorum toiis liiniim .'•ignificaiilur auclores. fuiidi et erube-ceic, quando conversionis doiia per-
llareditale possideamu^, conlra iliud poniiur, quia ciitiunt. Coiifunduntur aiilcm et conturban'ur in sa-
l>oinini dicilur hcereditiS ; ut illi magis lixrcdilalem culum Sieculi, qui ;i't*.T:ia ullione dainnandi suni.
iiivadere nilerentur, quain Jure sibi Domiiius vindi- Sequiiur, el revereantur et pereant. Ipse scnfius e»l
Ciivit. .Sed qii:e sit i^ta hcereditas conseqnenler expo- quem superius dixil : quia ibi revere do iioii pioli-

iiitur, sanciuarium Dei, id esl populiis Clirisliaims; ciunl, scd pereunl qui ad a;ieriium suppiicium deiii-

de quo Aposlolus ait : Templum enim Dei sanclum est, ^ nanlur.

(juod ei.tis vos (/ Cor. iii, 17;. Vers. 18. El cajnoscanl quia nomen tibi Dorrtiuus:
Vers. 15. Deus meus, pone illos ul rotam; el sicut tt* solus Altissimus in oinni lerra. Corjno cant ad gi>
ttipiilam anlc faciem venii. nns respicit uirumque peccaiiliun!, sive qui obatiiia-

Vers. ii. Sicul i^nem qui combttrit siivas; teful lione sui periluri sunl, sive ijiii adbibila saiisfatt.oiic
(lammu comburcns monte.-i. Hos duos vcrsus pr«'plt'r liberantur. Oinnes enim cogmiscunl omnipoieniiani
simlitudinem rerum junximus, in quibus mukiplices Doraini, quia ipse esi solus AUit^imus, duni ipsii4U

calaiiiiiates prrdicuntur iccredulis. Impii enim dum cognoveriiit eicoaversis parccre, et obduratosactcina
iii niala cogiiafione volvuniur, roiis fiuni similes ullione damnare.
quae posterioribus elcvaiis anleriora sua iransiniuero
CoHciusio psalnii.
^identur .id lergum: nec quidqiiam prodciui.l, dum
suis rotationibos
Meminerimus hunc Asaph noii frusira undeiiin
atieriinlur. Sequitur seeunda com-
psalmis siiperioribus iniroducium, ut corda durissin a
paralio, ut leviias peccaniiuiii quasi vcnio meabili
iransferaiur, ci buc atque iliuc vobians incerta setii- Judieorum frequenii Synagogae ipsius vooe vRrbera a

per voluniaie moveaiur, mollcsoerent , crescerenique vel ipsi nomini coi

Venii aulem f.icies pra;-
sentia ipsitis ver.ti ponitur; C vi^i.^baniur esse devoii. Quaprop.er adest cura ,ux
non enim «obis voia.is
^'^^"''"""'' ^' ''^' '"^" ""1*^^'^' obsiinaiio pe.dito
Jiliqua rigura.ione prsnoiaiur, sed corpo:eum in boc
lanlum senlinms, quod ejus impel«J rum. Onirua deDoiiiini incarnatione perfecii, omuia
ct transcursio-
iiibus vcrbeiamtir. dc genlium croduliiate manifesia sunt. Judicii tem
Ignem quoque ei fliunmam po-
piis rcsiat, quod ontnes generaliler susiiiiemus; sed
Kiii judicii lempus , quaiulo ei silvje densissiiiiae
a!:'.ea opoiriet tredere , iie ibi possit impios u'iio
peccatorum, et monies superbiu: crcinahuriiur.
pr;i:dicta damnare.
Vers. 15. Ita pcrseijticri.^i eos in (enipeuale tua, et ;'ft

ira tua conturbubis. eos. ^la p<:rsi<tu.rfk eos, res-wcit 2S5 t.xrosmo in psalmcm lxxxiii.
;i>l i!la quaj superius dixit; ul sit dehcfliii e.vtero.>i-
In fine-n ,
pro lorcularibus filiis Core ,
psulmui.
iiari, qu','madiiiod«m compar.uioiiea aniefalae com- Quid sigteilicat In fman, frequcnler e\posiU:m est,
iiiemoraiu. Adducnntur ali;« siinilitodines, in tcm- elctnii snpenoribus tilubs pro lorcularitus di\eriniu$
',:estate tua, elin ira tua conlurbabls cos. In tempesiale ad Etclesiam pertnere, congruil tamen diligeuler
lua, id esi judicii tempore, quod lempesiati merlio inspicxro cur Ecclesi.* vi..,a Cil lale iioinen acci(fero.
't<ii;patalur ; primum, quia improvisnm est; deindt;, l!va peiid^ns alque i.itacta, el oliv* haora in arboro
ijtUMl su' ito frag re coolurbl, el locum {ollit consi- consiiluia suavissiini saporis sui non imlicanltligni-
li-i ropeniina periculi niagn tudo. Temp<'Sl.->s enim '^ laieo; , sed cum ad lorcular utraquc pervenerinl,
imbrium, aeris esl quaid.-im concitala scdiiio, in qii.ii nimioque [ondctc compiessa d«liiniuerini, tnnc fni-
vehemcnler lCiTCiHur, dum aqiiarutn oimie^ate ve- ctu-; diil is.-imi liqiior s emaii;<ni, qiii iii fo.Iibus s«is
>amur, Sefinitur, et in ira tua coniv.rbabis eos. Sa-pe rccotniiu iion p.ilebant. Sic Ecclo^ia Dei cuin aflli-

jim divimus iram Diviiiiiaii non posso congruere, ciionibus persecuiionibusqiie cowteriiur, dedar.iniur
bcd ab bominibus tracliim csl, qui quji.do sceltra- merila saticlormn, qu.T qiiieiis lemporibiis cognita
los judicant, fervore aiiimi commovontur; noc aiiler non fuiiuat. Isiius crg.i lOicubTii» pros.sniM s:in<'iiii-
;i(l damnaiidiim bomiiies vciuunl, u si de commissis cal. conliilio molioiat , cnjus labor coeIe;<(i.-^ fnirtiis
'.irum triiiiinibiis extiteniiir. esl, cl ptcna piicseHS reqtne.* «empilcrna. Nec illud
Vers. 10. Imple fucies eorum ignominiu, etquannl vacai quod in oclavo ei in ociige^iiHO, <i |)ic. lan-
I amr.n fuuni, Uoinme. Haclenus futuras pirnas illis lum prc* Icrr(i/«ri6i« posilwm est. Signilicu eniin »i
(•ectaloriiiu.s pioixlictavil, qui iii suis rcmanse/uia saiiCiaii! Tiiiiiialcm boc inysteridm J\ccie.sije pefti-
•oiTibus p. rlinacos ; minc id lilos coiive liliir ^jui neie qood iriin nunicri roj>eUlioi>e sacvaii::ii esl.
,

lUlil Uomiinj prxManle trcdhuri. ^am '.ilorum fndis Corc vero calviliuiu iiicrprciaii supra jam di iu:n
 : , ,

^"'^-
EXrOSlTlO L% i»bA;.TEIllLM. PSAL. LXX^^UI.

riijiis noniinis iiikm jHol.tio t)cininr;.jl Calvjirii' A liii sort.; proriipeiil : j.racviilo, s bom fiifji
.
saculi

(^liv i:!uni Doinii;"iiii coosial cs e cnn i- i\\ix cjus sc ciedi'!)ai hir^ laiiltus a lipisci.
uni, iilii

iin. Kl iileo /i/ii Core , C.lirisliani inoJis omnib is

Vers. 5. El nim passer nnenit sil>i dnmnm, et turl' r
-
icantiir, ex (|nonim per-on.i psalir.n-. istc cania- uidum sibi ubi poiial pult.!^ s»()s. Cnin supciiu' an

iiiteinie qnoil tie prt-iiosissinia cliar;iate Do- m.im corpiiS(|iie di.\eiit in D 'miiti evsnllatioiie g:.n-
El
li i.saliiiiis isie so( unil.is esi, qvx iios supra omnia dere, liic aviiim ista dno gcneiri ad (inaniduiu siinili-

liaj divinae con-ociat. ludinom coiniiioiulaiidain posni^se di^Miosriiii! Pas^cr .

Dhiiio p><rmi. esinimia vcloiilalcceenimus, qni in sihis lial.iiaic

iioii paiitur, sed domum sibi in
parieiiun (oraminibus
yUiorum Core y i\uos p«T suiiiiliraii mtMn Calvariac
desidcranter CMjnirit, qnam diiiii invoneril nimio
Cliristnni D irainum diximns pi^rlinere, iiiia iiitm-
g.uKiio lacliis oxMill.il ,
quia se diversarum adveisili-
:ilur pcrsona geiier.Iis. quicin prinia frontepsalmi
luin ulterius paierc non credil iiisidiis. Sic aiMiia
pstiinabile sibi desidcrium demonsif.il E< clesiai;.
jncnndatur, duin in caV.orum regna mansionom sn.im
cuiido nio.Io beatiim tsse proruetnr cui Dominns
senserii esse pracparatam. Turtur vero absliiicn:i>«
eslal auxiliiim, »nm.|iie iacil ad toiifessionis pn-
m'.'deratione caslissiiiius osl, (ini nna laiiluin copu-
„.
III ,,e.vemre
peivenire. loi.io
Ti.'iiio pritslantins uicu
mulio pr:.staiitins
multo esse
dicil e se .

^ ^^^.^ ^^^.^ ^
,^,,,, ^^^„,,.^„.^ ^^^,,,
donio Domin. abjeclum hab.tare, qnam poccalo-
....,nn.iam
stitur; qni iion ut passer prxi.arutam
domum repe-
dDinum leoe
in lal.ernaciila cnm quibuslibet raundanis lioiio-
rii, sed novam sibi de quibusd .m particuUs laliruara
lUS iniruire.
lluic caro nosira non irriie coniparatur,
coi:t'Midit.
Erpositio psalmi. mandato.
qiiic opora sua in Domini gandcl i.osnissc

r Qitam amubitia suiil labernacitla lua Do- evcnii, ut j.'jiiniorum saorilicia sna-
Vers. ,
Tcr hinc eiiiin

nevirlutum! Fili' s Core spirimali recinidii;ite re-

viier offerantiir, nl cibum pauperibu^ .lemns, el

iieraius, et iorcu!;iiibus Ecclesiae competenKT ex- scpoiiaiuus dcKincos, icgroiis serviamus ,

positos

essus, ad riiturani Jerusalem dcjidorai pervenire ca;ter.i piciatis oflici », qux-

in carcere visiiemus, ct
qua jam nulla siiit pondcra iribulaiionum, sed corporalibus noscuntnr m ni-lcriis explioari. Alii

aliiudine secura, impcrlurbala felicii.^iie poliatiir. applicavorniil t;. closiac qiioiiinn

turiurem sanctae :

ceiido, Quam , magnitudinem ni exprinierc iion prajter Cliristi Domini allerius uescii habere con-

iluit; sed dedil lioc infinitissime sonlicndum. Quis surtiuin.

lini possit comprelieiidcre qno ambitn aul afdictus

Vers. 4. AUaria lua , Domiiie lirlti^um : Hex meus
nuiem, avjtxlernitalem condiiio inortaliuiiisoxpo- ^^ Oe.ia wm. Ver.^ns bic ad snpcfio a respondet
at? Nam quod dicii, iOo»n'nej;»>.'MiHm, noscioqiiani
C Altaria iun,
r» .. ._....._-
Dominc virtutum,
..\.:
iibi
.....^^,.
juiigen-
Aii c.iim :

magiiam sensil inesse potentiam; ui quamvis lale

p-a'mi dicium ost
i
diim esl qudd in piiino vcrsu
«niis non poinisset verbis exponere, aliqnod tamcn Qiiam amabilia suiil ! Qu.e figura di. ilur «ttc. xo-.voO,

i( bonmu ingens esse monstraret. Qii.x figura diti- id esi, a communi qnando dicla superius ad infe-
,

qu3C plus iii!cl!eciu relinquil niiiiuu anicriu^ dix.ral

ir ciiip//as.'< , riora rcspomlcnt. Scd qiioiiiatn

uam dicalur. doiHHm passeris , et lurtnns nidum , 2S6 *i"'*^ '" '-'''

Vers. 2. Concnviscil el dcficit anima mea in atvia

lus enim aHa-
iiilolligere debui>.scmns osieiidit. iii

lomini; cor meum ct caro m-^a exsullaveruul in Dcuin in dommn gralissimam gratnlatur \ms.
r//)MS (iua>i
icum, Quiquid c.mtra humanas vires a-su.nitnr, de- lidelis aniina lis iiltaribut
G. et ed., friliimilj : i.i

xlus ibi pro reriim magnitndine reperitur. In iliud carnis opera, qux tanien sunl sancta, roponiiniur.
iiim ncccsseest defiriat, qiio meiis direcia ad prae- In illo altari spes (irmissima colloialu'-, in quo bea-
MHS noii potcst prrvenire. Cogilabat qnippc vir iste loriim aniniae veliit in quodam p- reniii prandio con-
:incti»simus Domini virtutos el pra.Mnia, bealitudincs viviisccelestibiis cpulantur : ubi saiieias magis inci-
llas coelosies ei gaudia, Jerusalem e\ morlalihus tat, nec bcala csurios aliquando disoedit. .\d.lidit

i.pulis immortaliief Ijpianiem ; et neccs^e erat ul g;;.,,^^ /{^j. ,neus et Deits meus. liixa rogend^) diciiur
n snis gauJiis sensus ipse snccumberet, qni ad reni ^ - - - ial«
liiMorom
•-•
Dcus videlicet a creand.); quaiuvis et
lciideralam e vestigio non potcrat p(>rvenire. Sod
nomen indicaie monslretnr.
iiani lobusius sit isle defectus, qiiam foili:->s:nia las-

Vers. b.Beaiiqui habitanl in domo tua, Domine;

iiiido, consequeiiter exponil, diceiido: Cor mctim et

in swculum socculi iaudabunl le. Qnid muneris con-

aro mca exsulL.vemni in Dcuin vivuin. Qiiamvi> enini
iiraqiie pertincre videantiir ad carnein , toi t.nnon feraiit aliiria illa {ir.odivil. Nam si beitus hic hibea-

wl inleliigenliam referri posse non dnbiiim cst. Nam tnr, cni ad icmpus omnia seciinda procedunl, nec
:iijiissspientiain proferrc volmnus, ejus cor sinedu- aliqua adveisiiate concutilur, qnid dcilla bcaliiudine
si.-ntiamns, cui noc in qualiiate, nec iii perenniiale
•i alionc laiidamus. Ulraqiie enim qnibiis conslat

corpus et anima, in cijr.lestom dioit (|iiid<|iiam simile roperitur? Scd qiiia biimanis verbis
liiniiniii-^s, id est

advertendiim est vir hoo bonnm noii p.iiest exi»lic.iri, lamen imde provc-
nipis-.- i.v.iiiiin. Sed istc
niat non t.ioelnr. Dicit oiiiin, laudnhuni te. Iiide esl
pia iia ... rit sanciiiate praDclarus, iit non soluni ejus
iiiiijin, vcrum cliim caro, qnae plus prxvarioalionis qiiip;.o illa bealiludo miiabdis, quam ut ujieniain

nlio ^robaliir obnoxi^, iii cxsuliatiuncm Domini lc- iiitcHiaeres, subjecii, in ia:chlum sa:culi. ScJ qualis,
 ,,

00". M. Ariir:Ll! C.\: S.x b- (0

r<t;.;(>, iliiii- Mrc-uli v.'iii>ir;» Litilia csl, tilii d.iliiliir A (•'• ^ "f, il^xi!, non iiilel! giliir , (|ui;i ill.i.J ti:;l

topi<i;>«' l;;ih(1ch»^ rl ijyi.^i; mi a!) r.i po.vSc iJiscciliTO? ()i:iiiii;iii, islud vcro paiicor •iiii.

Yi!:s. (i. Picalui, lir «•f/."s (.<; finiiliuni ubn te , io- V.'is. 9. iJoiiihie D^ir, vhtutum y exnudi prrccn
iniiiL' ; inci'n:ti& in corti,'. ijits. Dc. iii>-;i conUMiiitliilidMC v.icnm; auribns pncine , Drn^ Jorob. Ll ruvcra iiiiiii;i

l(^li<',i'Lil!.s fiilurn, vonil ad S(H'iiiuIiuii iiiodiiin, ujji Deuisi ii!l(;lliijer«,'S i!l:truiii csse viruitu») (|'iassa;ieri(ii
Doi f;uiiu'uiii eliim lii(; o-l«.'ii(lil Ijcm uiii : ric puiar^Mi- dixil : Ambulabunt de virtule in v rluicm^ cxclauiaiis
liir rKl«'li'ius [)r;ciiiia vcl liic, in loluin fuis^e sub ijise (jmxjue prolessus esl: Domiue Dius virUitum. Ll
l.acta. Uiccndo (;!)iiii, auxiiinui uha ti> , iJomine ,
pio- quis. esl is:e Deus lirlutum? Deus Jacob, id csl Do-
didil liic liborcs colli;ctaiioii(!s.|ii(; diHicilcs. Adjccil iiiiiuis (liiislus, (|iii iiiiinicoriim siiorum cleiiienlis»

ascitisus in corde ejus. Uti(|iii; illi b«'alo cui est auxi- siiiiiis sii|i|il.iiitaloi agiioscitur, (|ua:;d-i ooru ii pravas
iiiitii a Uoiiiiiio, ascensns csl in corde , (iuia seinpcr iic(]iiitias, ad virlutum scinilas facit pervciiire diie*

prodcit, scriiper asceudit, « t i|!iaiituiii Dnmii us pr:jc- cias. Sive illtid iiia\u!l in elligi, ul siciii Jiuub fccit

slal auxiliuiii, l.iiitu aliitis «;l< valiir ad coelum. Tale Uri«el \ocari, (|uia viderai Deuin , el istniii i|uo<|ae
est eiiim (vcilii causa) (|inid dicimus, cum viceril liilclissimiim, ijui Imc lo(|uitur, faccrel niajesiaii 8u;e
qiiis liliidiiiein aiixilio l)«»iiiiiii, asccndil iiriiinim a;icriiam [;!oriam conMieri.
graduin; cum douiin lus liiciii siipcibi:c, s;ilil iilli;- B Ycr-. lu. Vrol^clor noslcr, vspice, Deus; etrefpre
runi; dum Hupeiavciii avanliam, snliil trlmin; cl j„ (aciem Clt iati lui. Venit ad tcriiiiin luoduin, el.j

lit gradiiius evcliilur i|UOl vitiis l er l ahsdlnlus. Sic deprccalur iniiolcscere miiiido l)i;mifiuiii Salvatorcm.
por.piiiilatn speciem dcfi liiionis, qti;e Gr:ece vutcc Il;ee non laiKniam diiljilai-s vir sanclissimus opl.it ,

rrjv li^iv, Latine ad verbum d ciiiir, beali lacia dc- sed posliilal cito ficri iiuce noveal esse vcnliira. Kl
liiiiiio est; complcciiiur enini (inid sii bciius, cid eu qiwa per redcmilorem noslrum miiiidum sciebal e^se
auxilium ubs te, Doinine. salvandum, pelit ut sic aspicial genus liim aniim,

Vers. 7. Disposuil in convnlle lacnjmarum, in lucu.^i quatenus in (aciem Clirisli sui rcspicial Patcr; n'iH
que n disposuit : elenim beneiUctionein dabil qui lajcm quo.l ille ;'lif|ii3ndo eum non re.*-picit, sed ul pra'seii«
dedit. ConvaUis lacnjmariim poeiiilcniis liti!iiiliti's Cat, Jia iiicariialionis geiilibus illum iiiuoiescere f.iccret,
de qua taiiliim quis ad siipe.ii)r.i coiiscciidii, quan- qtii ei-^ facie probabaiurincogniliis. Il.'ecrigur3 dicitur

tuni in i!la s^alisraclione de.-ccndcril. Sed iie f rsilau l;ypa!i;;ge, Laiine peruiutalio, quolies diciliir respi'i

quiereros iiiii a^ceiidcicliir, siibjuiixil, »» lucttin quein iiiagis ille quij"espici(, vel liis similia, quj; in Scri-
dispo!uit. Locus uiique ille disposilus ivgiium Do- piuris divinis fietiuenler adliibenlur; ul est illud ;

iiiiiii sig ilicat fuluium, (inem conliiig! re felici smte Djminus de cceto piospexit super (ilios hominum , ui

iiieiebimur, si ad cum pervciiire dsposilis a imiiio C videat siest intelliijensuulre(iuirerisDeum{Psn(.iM,o).

rcgiilis appclamiis. ipse enim disijosuil gradus ([ui 6'/ i'i(/ea< cnim dixii, id est, videre facial. Similc esl
ordinavil el locuiii. Qui vult acciperc pr;cmiuiii, au- ol iVud : lulelliije clamorem meum; coii qiiiid iile

di;it quid jubelui. Scqtutur ,

c/(?)ii()t benetiini..nein deprecaliis intelligat, qui novil oninia slciili siiiil, scJ
dabit qui legem ded:t. Cuiii prop!ieti;e tcnipus cssel inlelligi faciat ab iiis qui ignnrare nosciintur.
sub lege Domini coiistiluluin ,
ntc adliuc venissct Yers. U. Quia melior est dics una in atiiit luii

graii.Ji donuiii, eumdeiii dicil bcnediclionjin dalurum, super milUa.

id est gratiatn siiam, (jui lajeni dcdii ante juililiani: Vcr-. 12. Elciji abjectus esse in domo Dei ihaiji$

docciis Duininum Cbristum ulriu qite Testamenti qunni habiiare in tabernaculis pecca:oium. I, sa siKit

evideuler auclurcm, cuin dicit, bencdiciioneni dnbit

(fui legem dedil.
atra Domini , iii qubus supeiius
dcfccisse tostauis cst, in quibus una dies juste desi-
concupiisse se ct
I
Vers. 8. Ambulalunt de virtule in virtutem; vidv''itur dcratur ; quia scmi.er aeierna esl, quoe solisadvcniu
Dcus deorum in Sion. Virtus priinum ciat in loge non oiittir, nec ejiis lin tur occasu ;
quain noii seq-ii-

niiiic cst virtus in grati;i; sed jucuiidior isia qu.x' re- turorailina, nec pr.icelii 287 ''csiern.i , sctl iin-

diiiiit [ms. F., reiniliilj, quani illa qiuc judicat mutabilis manens constal unitate pcrpctua. Super
rra;slel ipse qui utruiii(|tie dcdit , ul quoniam bon.'\ ^ mi7/ta , intiiiduni i->iuni significat, nbi niillia dicruiii
per lei;em peccalorcs suscipcre iion niercmur, abo- suslineiil fiiiem, cl ab uno ilb) vinciiu»" quidijuiJ in

lutionem iiobis per graliam conferre dignctur. Inic!- isioruin muliipl calionibus 3ggrog:4ur. Mcrllo ergo
ligat tanieii Clirislianus de virtule in virtutein sibimel lalibus desidcriis qu;crilur, cui niliil siniile repiriiur.

umbulandum , iie se remitlat ad otiuin. So«;!;iiiir, li- Iix'cligura dicilur p.iiison, id est X(|tiatio sentenii£,
dcbitr.r Dcus d,orum in Sion. Kcce diias ill.is vi:luics qiiaiidi) du;e ics e dierso po.iuii::ir, sed uni m.tgis
in Uiiam dicil Clirisli CDiiveiiire pvTrsoiKim. Ip^o c.iiii eli.^ilMr; siciil ct bic, el supciius fecil, cl iii^^erius

visuscsl Jerosoljmis in Sion moiile ,

qui lege:i» d .!it ipse faclurus est. Scq'.iltir, Kleyi abjectus eue in
ci giflliani. Dcuin vero deorum qiicni;idinodiim de- domo Dei , maf.s tjuam habitare in tabeinatuHs pccca-
beanius advcrlere, proximc in octogesinio piniio torum. Vir sa,i:ciis iion jtidicibat ad cirnis oculuiii,
psalmo jam dicttmi est : quia ei s:'iiclos viros Scri- scd ad ipsi;;s vrii atis .isiteitum; iil esset nbjccius in

jiUira divina dcos appel!;iro non dcsii.it. Sic cnim (i(7);i;) doiiiinica ,
quain iii gloria s;r> u!i viveie crimi-
dicilitr Dcns dcoruin , (|ueiiiadmoiluin llrx rcgtiui, iiosa. abjccr.o il!a piiUlira ! o suhliniil.^s isla !(£•

Sanclus sancli/runi , cl Dciniiius diui)inaiil::»in V(- viissima ! Ip.»a csl sciliLei qtuc snjicrnis dicKur, c-jn-
 ,: ;

505 !AIUi.lTIO IN ['SALlEUllJl. TSAL. l.XXMY. .'^w;

i .llis lu.vy;naniiu , \y.\'i.n'u^ o;ii!il!,:;.s >ine Jiihiuilioiic A cuiiiiior, qni s:.; i • li s f <',.|,>sv; Ji)iciiI.»ii.T r«.vii ».i,'-

»u()erior : ubi ciai ;iJ ti.iii|iuh |il:Uig!;;ir, iiiJ.; lainoii nino dulccsceio, i:t uj laliiliiis i!:>bc>amiis lali r.tM\;

tine fine g.iuJetnr. Ahjeciiis eiiiiii cliciuir, iiui iiJiiiiai!;» dcpriiui, fi.jain lnijiis feliciialiluis sublovari. Iiidi'

a'sliinalioiie liabetur eNlrcnius. Seil ajaul DtMiiii iilo jam mcrili) diciiniis ; Counijiiscil et def>ci( aninm (,.:(.

iii.igis liniiorahilis judicaiur, qui propicr iioincii ipsii:s inatria Domini. Scd sanclaiii pclain:is Triii't:iiciii, u(

inler Uomines vidoiur esse dcspeciiis. qnoina.iiiioduiu seiisus noslros dulceJo itr.rsctiw.s

Vors. 13. Quoniam miiericoidiam ct vcri(alcm di- lcciioiiis alTccil, ita jugiler in iiobis inaiicat, qujJ
ligit Dominus Detts; grudam et (jtoriain dnbit Domi- ipse mi eraiiis inrudii.

nui. Causa reJJiliir quare Jomus Ooniiiii plus debeat

LXrOSITIO IN rSALMUM LXXXIV.
diiii)! qiiam lalicniacula peccatorum. Iii Erclesii
In (inein, filiis Core psalmuH.
eiiiin ipsiiis primiui) miicricordia esl, quia de pecca- ,

loribus cfficii jiistos , el veritaicm illis iiromissi In finem, Domiiiiim Salvatorcu) s.igiii(i.aio loiist.u

prxinii iiou ncgavit ; situl dicil Apnst liis: Qni prius in litiilis, siciil dicil Ap»-t<t!;is : riiiis cuim /,,//*

fui blasphemus, ac pcrsecutor cl i-ijuriosus; sed misc- Chrislus ad juilidam omni c-cdeiili (liom. x, 4). I''ittis

ricurdiain consccf.lus sum {I Tim, i, 15); ci ;

auio Core, psutmns. QuW sijnificet Cort;, sa'p j:tiii dt\i-

post : Donum certitmen cerliiii , cursum cousum^i.ovi, B '""^- "oc lauicii iii suiiiina coiiimoiieic snilicial, liunc.

fidem servavi ; si'peresl milii coroiia justidw, (lunm psalmuiii (ie iliis dici qui jam Domino S.ilvaiori Mit-

reddet mihi Doniinus in illo dte jus:us judex {II Tim. cera menic crcdiJerunt : de cujiis piimo ;i.Iveiitu

IV, 7, 8). Ecce uiMim jue coinplexus esi, el miscri- prasciis psahiius lerlius approbaiur.

cordinm Domiiii et veritalem. Subjuiigil cliam, grr.dain

Divisio psalnii.
ct gloriam dabit Doininus. Ne so!am gradam iu lii;c
In prima parle psalmi propboia Doni :io br vilor
saiculo sanciis puiares esfe collaiam, sequiiur, et
grali:i3 at;il, qiioniaui Je iila aiili(|uita:(; JiiJaicc iia*
g'oriam dabil Dominus. Hic eniin primo pncstal gra-
lionis pervenit populus ad culluraiii Domiiii Sulva-
tiam, ut peccatores convertautur ad vitam; iii futnro
loris. Secuuda parie refcit qucm:.Jiiiodum ir.iiiisiixm
dubit gloriam, iil Jiviiio niuiierc jiislilicati, angelorum
D.iiniiiiis iii populo JiiJoeoruin milig:iro digiiai.i- c.->l
inereantur esse conscrtes. Gratia enim dicilur graiis
expeteos advenlum Cl;risii, iii quo butii;iiia (UL.cil.is
ilata, sicut ait Apostolus : Si uu'em grada non e.v
cviJciilissimuin liiine!i crcduliiatis acce[»it. Te;l,a
operibus, aioquin gratia jim r.on csl rjrada ilioin. xi,
parie ad se ipsum verb.t converiii, ct proplietio;'
6). Ip a esl quippe Doinini Cbrisli gratia, qure nos
spir tu iiic:iri>ali Vcibi pradcit ev de;,ior aJ^c lum.
praeparat, aJjuvat, corroborat, et coroiiat.

Vers. 14. Non privabit bonis ambulantes in iiino- C E:rpot,il'>o psidmi,

ceniia. Malorum lantum pociia esl a munere Diviiii- Yers. 1. Benedi.xisd , Dai.ine, lerram lucm : a er-
Ljiis arccri. Innorcndam vero plenain Dei consiai liiii capdviiatem Jucob. I'i3e. iJeiis Psalmi^la ImIii;'^

esse muneribus, sed lia'c innocentia sui debel viic:i- iiiiracula , laiiquatn de j.rai-leriio bctiis exsuli;.i ;

buli fine cognosci. Ipse esi cnim innocens qui nuili advcntu Domini bcnedictam lcrram csse pronuniians,
nocet. Talis ergo non polesl privari muncriiius Dci, id CjI carnem ulique quam ipse esl dignalus aisii-
qui jam bic dona beat:i; convorsionis [m$. A. et ed. , iiicrc. Pt-r Jacob eiiini palriarcliaui frcq':e!iier di.xi-

convcrsatioiii.s] a»,cepit. Uinccens aiilem esi qui liic iiius sigiiificari populum (idelem, qui liciaiis esl a
disponitur in convalle lacrynriaruin, qoi edijii abjC- r;i|)iiviiaio diaboli, quando nicruil Domiiii misora-
etus esse in domo Dei magis quain habitare in (abcrna- tioiic salvaii. I)icciiJo : Averdsti capiiiitatein, osteiiJil
culis peccalorum; et bis simili:i quoc supeiiiis dixil. ciiiii pro liuiuanis quiJeni iniipiiiatibus fuisse cras-
Vers. 1.5. Domine Dcus virlutuni ! bculus homo qui salam, scJ Jivina mi-e.alione subniotam.
spcrat in le. Tol bona explicare non potuit ,
qiix' Vers. 2. licmisisti iniquitatem plebis tua:; op luisti
sanclus suus animus seniiebat ; et iJco sub admira- 283 onmia peccata eornm. R mitiere csi dcbitum
lione legendum esl : Domine Deus virtutuin! qoi l.inla rolaxarc, non cau^ie aliruju;? iiilerveiitii, sed pi.;ialis
bon.i f.icis, quantj Iiominos referre nuii possunt. Ad ^ iiiiuiiu. Sic Dominus reinisit culpam, diiii reos per-
postremuin iniulit aliquid aliud quam prxmisit venire fecil aJ veiiiam. lloc esi quoJ siiperius dixii:
Deatus homo qui speral in le. Q ;od sclicma Ji. iiur Averdsd capdvitatein Jacob. Caplivilas eiiiiii peccaii
iiaraprosJocia , Laiine innpinalus exiius; hoc cst fiiit, quanJo muiiJus iJoIis sorviebal ohiiox iis; sod
cuiii aliuJ pi-opoiiiliir, it aliuJ subjiingitur. IntoJli- vi-nionie Doiiiiiio S;ilvatore lccta isso, iJ osi ob iito-

[,Miiiir>eigo qiniiUim possumiis seiisiiii) Jivinuin qiiaiii laia r.on Jubiuin e^t; ciijiis ajvonln el iiborias iio^tr.i
•iiiilliplici Jecorc reliicoat; ul illul qiioJ multis \er- capul exlulil, et supcrbia Jiaboli coiiir;ict.i succu-
bis explicarc iioii poterat in paucil:ilo concluJfrot. biiil. Soqiiiliir, opeiuisd oninia pcccala eoruin. Pio«
,

lie.Hus cst eiiiiii qui S|)cm su:im in jclcriia felicitiile piliatio Doiiiiiii sic cviJontcr agiio>citur, qiiatido
posuerit. Dcutus ciijiis bona non ncciJiiiit. SoJ po- pcccala iiostra ooo; crla csse monstrantur. 11 oriiin
Mroiiuim pcrfoctc bealus Cst cujus spes iu Domirio eiiiiii aboiiiiiiatio, no-tr:i al solnlio c^t, el luiic socuii
injiter persevcrat. reJJiiiiiir, qiianJo illa aJ jinlicium noii vocaiiiiir.
C'iiuiiisis psalini, lloc iiiiiii:i!:o geiicri coiisial cssi' co i.iliim, ciiiii saiii-

Mii.ibi'i9 p-salmui ct oiiini liuinJ.iiia suaviiatc ju laiis DumiiiijS d ^iiuius e.sl aJ\uiiiie. Ll iiileit lo >|iiuJ
 ;

7 M. AllltLIl CASSlObOl.I C')<

\it; !ioi dufs versis figuni Gl lir.riio:oloIe;j!on, (iwiij A luuc illa plebs • r;»i>ero Imtnu-i- in le ,
ijua- iu-l'-

Bidiililius iiiu-iii iticiioiies plurimj; leriiiinaiilnr; ciier gaudebat iii si^. Iloc cniiii proveiiil cunvenis,

tlixii eiiiin : Ittocdixhii, averlisti , remi&itti. (ipcrutsli. (ju:uido ^u^ciperc C(Pi)Criiil licneticia Salvaior.s.

\er^. 3. Mi i'i nl- omnfin iinm tuam : mertiati ub iia Vers. 7. Oslende tio^^is , Domine , miiericordiam

indignalioais lun;. Inlerjccio d apPalinalc veiiil ait luani , el saluture Inutn di nobis. Scicbal (|uidciii bo-

6cct;ii(!am puleiii, icfenjis (jiji madmodiiin ir<jn* iiiiiiiim essc venlunun, .'ed rogav ut liapc lienelicia

tiiaiii Doiiiiuus niiiigare digiialus esl, el .'aliis prnve- n n latiUim ocu'is carnalilius yideal (sicnl c^ieri

iiirtil qiiiliiis desporalio (ao lacloriiiii stio um (|ii !i- ii;)ii credenies), sed piuissiino cordis iiitucalur as-

l;;lilius iimiiiiiebal, siciil iu Evaiigcii'» ipse lest itiir : ppciu. .V&ericordia ciiiiii Patrissaivatoresi DDmiiiHS,

A'on sum viissus ttisi ad oves quce perieinnl domus (piein sibi illiimiiialiOiic verx (idei coliors hi-ala po-

Jarael {Mallli. xv, 25). Sml inspic^; qua riiensnra sil scebai osleii li , iion lanlum cariiis velaniiiie cooper-

posituiii, Miiicjadi. Prdacciniiur iieruiii ciilpas, (luas inm , sed poieoli.K sua; c'arit:ile coiispicuuni. Narn

iii Doiiiiiiuin S.ilvatorcni Jwdioriini iie!arida pro- iilem ciim de ipso diccrel, addidil, danobis, id esl,

lervia stndio piTversilnlis exercuil. Ab ira aulem in- Cif.cede .so/u<nre tuum quasi amplecleiidum ,
quasi

ditjuationis s::a; , sub^udieiidtiui est, quoniain Jud.ro- possidendiim, qnasi munere a:lernai ^loriic per-

rnm .ivertil iiiie;ituin, dnm ad acgrotos medicus, ad B frncndum. Perfidis enim tanlum apparuit, non eliaiii

pcsldfdlia plcnos anctor salulis advcnit. y«iod iioi» dalns. Da ergo dicit, ul cum iii iiienlc noslrac i'!<'s i

solum ad Uiiain geiilcm, scd ad bciicfKium to ius dono recipiUir, nullis tentalionibns aufcialur.

oriiis a, landum est. Vcrs. 8. .\udinm qnid loqiatur in me Dotniiiut

Vers. 4. Vonieite tios , Deus salularis iios'er ; ct Dciis : ifuoniam loqnelur pacem in plebem suam , et

averle iram tuama noijii. Cum snpcrius dixerii, ope- super sniiclos guos. Vcnit ad lerliain pTtem, in qiia

ruit.li omtiiu peccala cornm; iiiodo qnasi novitcr pctit, pnlriierrimo scboiuate prycdicai Domini Salvatoris
avcrle iram luam u uobis. SeJ uiraqne cojivcniiinl , si advcnlum, Nain postquani depiccatiis esl ul ei Do-

tonsidcroii.us lempora piccaiornm. i'ro illis itaqiic iniiius apparcrel, quasi petitionis su.-r compos, su-
i"»'quitatil)us qitas auie lcccral populus Juda;oriim, Iiita illuminationc coinpletns , dicit : /lua'(V(»i, id csf,

piius gralias e^it ,

quoiii :;in advenlu Dutniiii (iinnia lioti miiii loquendo ofliciam, qvii jain scnlio ine a-ce-

pi oicinlur esse inili^-aia. Hic ."ulem pro futiiiis cii!|>is pii^se (luod crcd.iin. Quod genus lociitionis Scr.plur;e

iicriim rcgat ,
qiii.i cos in passione Doinini criidciia diviiiac proprium c>se cognoscitniis ,
quando nliil

scclera pra;vidcbal ilcriim esse facluros.Donique, lioc t;t!e (ut arliiiror) in libiis sxc l^ri ns inven lur.
dicit, Converte, ut de perscculoribus defensorcs Vides propbetiae poienliam lioc dicio fui>se revela-
(iaiit,de blasplicinis i»r;Hdicaior(is, de conlradicto- (] taiii. !iitus eiiim loqnilur Doifiniis, id esl Sjiirilus

ribus discipuli. Diccndo autcni hos ,

personam po- sanciiis, i!t rsalniista foris fari posse vide.ilur; in-

puli , do qiiibus loqtiiliir suuiil. Siinili niodo acci- triiisccns aiidit, ul cxtriiiscciis auiliaiur; dicit lacilus

piendiim est , ai.eire iram tuani a nobs , ne geniem propbcta, quoJ vcrberaio aore a poptilis possil

Judaicam dcbila possit poena pcrcellcrp. audiri. Siqnitur, qudiiiam hqueiur pacem in plehcm

Vcrs. iS. :Yo?i iu wl.rnum iroscaris vobis, ncqiic ex- iuam , ei super snnctos snos. Pnx Dei Glirisius es(

iMilas iraut tuain u piogenie i» proijeuiem. Scicbal Diiiiiiiuis, qnam locnlurutn dic^t Spiiitnm sancliim,
Domini palieiitiam iinjiia honumim stisliiicre pcc- qiioiiiam esl de ejiis incarnatone dicluius. PUbi
cala, et ideo r(>g;U ui luii eos iTtcnia daninalione (lixil, sc- 1 .sHflf, i.on indcvotae , id csl sanclis qui Deo
pcrcrllai, bed iiiVJt;«nJo demulccat, snsiiuendo lu- Doinino probabili convers;itiiine placucrunt. iiis

C(«lnr, ctMiiinonc.nlo rccorrigat, quod »amen euin ciiim pax est Dnminns Clirislus, inridelibns anteni
factnrum esse no .<:i:bal. rciscrutandum e.st auiem scandalum et slnliiiia, q li bellum in sacrilega menic
'^iiod (luas p^-oqenies pocuil : prima csl enim (ut qui- paliuntur ,
quia pacis auciorein rcciis semiiis noii

l>n.«dain placet) ab Adatn nsqm: ad CJirisium, sccunda seqnuntnr. S ;d hunc versdin paulo diligcnlins per-

qn;t pcr gratiam baptisinatis usqiie ad riiiem succiili scrulcinur, quoniam sreicslas moiitss verilaiis ipsniS

j.iMacla concUuIiiur. I*ciit ergo, iil qnia priori i^em- p aiicslalione convinoil. Ilic [ed., hinc] enim evidciiler

rjlioni pro pcr.inaci* snye qualitale Juste iraliis csl cx|ircssnin c^t quid sit Spintns sanctiis, id cnI Oo-

Di»minu», iic seciind.c gciieraiiooi idem vclil irasci wi//j«,s Dcus. V\)\ siiiil (|;i! dicnnt Spiiilum Siinctuiii

qwaft, cl.-^i a jccc^iio iciiiiuirks esso non poiesi , laincn J\.tre ol iMlio 269*"*^° minorcm, cl ita c^se snbje-

pcr i;raliam baiaisniaiis et sa;isfaciioiiem conrcssio- cluiii,tii pntcuii vo;tnil;il;s su^c jndlciuin noii li.ibcie/

iiis culparnoi Miarnin sordibiis desidcrai e.xpiaii. .^ndiaiiius Spiriiiiin sancinm , qu/ mi proplicia suo

YtH'S. G. Dcus, tu couverteus vivific:ibis nos; cl pUbs s|)()nie Ioi]ne!)atiir Doinmum esse Dcuin. Nam cl iQ

tua la;tabiiur ia te. Mirabili -Doininum piclaie depre- Aci biis apostolurnm de ipso apcrte le};itur Demu
Citiur : iroliiins qnia coiivcrsioncm nosiram de tiie- esse Spiiitiim sanctum, dicenle l\'tro .Viia.:ia : Cur
HU6 non Ijal.cnius. ^cJ « ju» iiiuiicrc provcoit, iiuando lentavii Sa:anas cor tuum weniiri te Spiiitui smxlo
prn t.c aU«|iiid aniMins salnlariicr concupiscil. Dicil (.Ul. V, 01? Isl posl panliiUim, oslcnibrc volens qui

wiiin ; Deus, tu converlcus v:vifuahi.^ nos ; id Cht, sil Spirilns saiiclus, divil: ?\oites ineiitilus hoiuir.i'

qiiia lu pricmittis convcrsiouis volum , ul ad \i!a: bus, scd Dro (Ibid., (). N.iin ideiu {'etriis in l~pi>tola

l'.r\ci.ire possiinuo i.ilioilutn. yuod cum doiiaveiis ,

sca dicil . Spiriii: saucto niiMO dc ca:lo,in f/iift/i coh*
m EXPOSITIO IN PSALTERIUM. rSAL. LXXW. Girj

enjris-unl angrti prospicere (/ Petr. i, H). Qiii si a-qiia- A "'"a «^f cneio pro$pexU, qiMmlo humano goriCri pfri-

ii«i noii esset , non iii b.ipii nio in nominc neiiaiis cliianii Pilius Ooi mirabili dispi^nsalioiic subvenii.

1'airi ct Fiiio revoreinli-sinio lioiioic cnx |iiaroUir, Polest cl alilor hic s-ensus iiiltlli^i. Verilns de lerrit

al> ip-a Veriiaie prolainm esi : lie , bapiimie orilur, qiiandu CtMifes^io pp'^( .iloris olTerliii ;
jnttiiin
fc.Ciil

omnet fjmc^s in vomive Palris, el Hii, et Sjjinlus de c(elo pruspicit ,

qiiando fil rciiiissio peo«aloi;iiii.

%ancti {Slaith, xxviii, 10). 0""J soliim tesl iinMu;iin (Jiiod iu pnblicini iiiitis or.itione pntvenit. \ eril.is

(lebelhumanu ^eiieri vahle suf!ii.eie, quia uhi uiuiin oniin de terra orta rsf, qna-ido in a rcspioiena . con-
h!>inen Dcilaiis dicit, ibi aiil nalune r\ul piieiiii^c fiieiido peccnla sua Deiim rogabai; jnstitia voro de
iJaersilas ir.)ii haltetur. caelo prosprxily ciim dcscendil jujlilicalus publicanus

\crs y. h.1 in eo^ qni converlunlur ai ipsnm : ve- inni;is qiiam ille pliarisa(!i:s.

runitamen prope limpiUes eum salutare ipsins , ul in- Vers. 12. Eienim Dominns dabit beniijnitatm , et

hubilet gl<ria in lcrra uoHra. Qui convertunlur ad ip- terra nostru dabil frucium svuni. Ll isle (|uoquo ver-

»ui'i, sigiiiiicat pa?niienies, qui inundi peslifera liber- siis ad poeniienlis bumdiiaiem comrelenier aplainr.
laie dcroli* la . felicia ejus eliguiil subiie scrvitia. Ipse enim sua licuigniuue donal confes^ionis affc-
N«in ciim orbis universus idobirum tiiriiissima devo- clum, il esl imbrem jirosperrimum lacrym.irum; i:l

lione fligrarel, snli Julati puiabantur prope tim re fj caro noslra piis flelibus irrigaia, prsemia po.nsil af-

Doiniiiiim, qui pcr Moyseii lege susccpia , uni Deo ferre copiosa.

videb:mlur csse devnti. Scd ideo d.clum csi : prope Vers. 13. Jnsiiiia ante eum nmbulabit', et ponei in

limente$, qiiia carnaiiter uinnia gcrcntes, diversis vio rjressus suos. Pari eiiam inodo el hunc v>T>uni ad
eiini ciilpis conlumaciier iiriiabant. Non eiiim limere, ilios apiandiim esse dicimns ,
qni snpplicatioMibU';

lcd firopo linicre dicii sunl qui legem ip5ius carnali- piis a Poini:iO corrigiinlur. Ju^ilitni qnippc ambulabit
icr, non spiriiu;>liier acceperunl. Lt aulem hoc de :iiilo ecs, (luaiido, malorum suDrnm verilaie rocogni-
ipsis dictum inlelliga», sic cl Aposielus ail : Ki ve- la, reniilli sibi imini itor pelimt qiiod sceb ratis aiisi-

niens evangelizavit paceni vobis ,

qui erutis lonije ; et Lus pcrpctraruni ; ei qiiod g.Tudeiitos ma'e ligave-
pncem his qui prope {Epliet. ii, 17). Sed quamvis ruiit, per beni-ncia piae lamentatiunis absolvant.
tales fuissent, lamen Dominus Siilvator de ipsorum Tunc enim vere ponnnt in via, id est in Christo gres-

elegit Ciirnalilcr ginte procrcari. Indc enim Virgo sus suos, qiii ante seniitis dcieslabilibus erraverunl.
Nari 1 qii.T poperit Cbristum : ibi convcr&aius est Conclusio psalnii.
Doniinns; ibi miracula ,
qn.e a fiJelibns ei lcgunlur
Audivimus, beate D.ivid , q ii<l inlus libi Inoiiius
e! cri:duiilur,

Vcrs. 10.
elTecia sunl.
'...,.
Misencordia el
...
vcntus obviuverunl sibi
...
:
,,
{,
fuent n
r n
Dominiis. Pax
.
•

, , .
ista ei
r>
. .
super nos ven at, nin?
•
m
luo corde rogsialwi. Ecce veium llegcm, quem vir-
justitiael pax complexc suui se. Hoc schema diciinr
tus lalis rcgebal; lemplum jiisliti:i', prilalinm pieta-
fomaloprela, id esi corporii aiiribulio, quandorobns
tis, ibcsaurariiim miscricordiic. Jurc libi siil'j;icobaiil
iiicorporeis corpora iribiiunlur. Nam rum misericor-
terrcua, cui laiis Dominiis impcinbai. Erce qnod
dia ei verilas, pax e\. jusliiia incorporea sint, duabiis
iillra omne in>poriuiii, siipra omnc possit ess»' pra^-
gressum, du;ibusdedii am(ile\um, quod ulique con-
coiiiiiin : de liio seminc omniiiolcns Yerbum cariie;i»
siai es.se corporeum. Posiijiiam vcro dixit ex qua
siiinpsit, pcr qiiod humanum ginus saltilare donuiu
gente essci Dominns nasciturus, nunc quoe proDStilc-
rcdemptionis accepii.
lil advcnliis sanct.x incarnalionis exponit. Ipso (jiiip-

pi» pripst.iiite. duo Testamenta in unius seriem copii- EXPOSITIO IN PSALMIJM LXXXV.
latioiiis addiicta snnt ; in Novo cnim miicricordia csl,
Oratio David.

iii qiia pcr giatiam libcratiir ge lus buin.inum ; in Oraiio nomcn homonymum est, onjiis ei\moIogia
Veteri verilns, nbi lex et proplietaruni annunliaiio cst oris ratio ; qn r quando inicr hiimana judicia di-

contineliir; sicul in seplnagesimo psalmo jam dicliim citiir, a disertis ariificiosa nimis [nm. A., r.,aninii]
e l. Ihcc aiilcm duo sibi obviaverunl, non ad cxer- siibiililale componilur ;-quando Dco fundiliir ^iii-

cendim conirarietaiem, sed ad gratiam pro.nissae D pHci atque humili .supplicationc profertur. Scd hjoc
perfectionis implendam. Unum qiiippe conslat fa- liumilitas aique puriias deprccalionis sariclo Voibo
ciiiiii, (pmd tcmporibiis pndjabiiliir ess>e divi>nm. Et sic coiivonii ; si dii:is naiuras in (^lirislo Doiiiino (iil

ut gcnus ipsiiii» fa-d-ris cvidcnier exprinierct , lioc malcr docet Lcclesia ) confilcainnr pcrloclas a!qii<:

i|isiim var.a nominnni iteraiionc geminavit, am[ilexu vorissinias, id esl, Dei et hoiiiinis. Tunc enim vcra-
qiiodam dileciionis diias res , id es( justitiam ei pa- ciiim verboriim nulla contrariclate lurbabimnr, si

fem iii mulnam pruiiniis venisse concordiam. Quod sanclis propriclalilius apla rcddamns. 'Nam si v s

fi«ri solet, quando se homines posl longiint teiiipns nosso poleiiiiam Deiialis ojus, andi Evangolium : Jn
vid- nlc^, ncxu brae.hiorum studio cliarilalis asirin- prinripio erat Verbum, et Virhum erat apud 290
g'inl. Dcum , el Deus ernl Verbum. lloc erat in principio

Vers. 11. Writm de terra orla c^l , el justitin de apud Dcum. Omnia pcr ipsum foclu iunl, et sine ipso
fcelo prorprxit. \ erilas dc tcrra orta est, qii.'iiido o\ factum esi nihil (Joun. i, 1). El si vis iii(iriiiiliitcm

Maria Virgnic Verbuiu raro facliim esl ; siciil ipse hnrninis (Ognosocrc, aiidi Panliim apostolum diocn-
dicit . r.g-^stan i '3. veritas ct vi!a {Jonn. xiv, b). Jus- tem : /n timiHtudinem hominum fnctus , et habitu in-
 ^•H M. AURELII CASSIODJni C|j
tentm ul l.omn. lIiimHia U semeiii>mm factus obedieiit \ salviii (lain , (iijiis moric rtn)nJum conslat csse sai-
usqne (id morfcm, vioilem aiitem crucis {Plulip. ii, 7, vaiidiim. Dlccndo cniin eijenum se esse et pauperem,
'•). Et idiM» (jiifln :l(> a parie liiim;>riilalis suae loqui- condilioiicm , ijuam susceperal liumanilaiis , osten-
tur, l)i\i(iilaii:i [ed., liumilitalis] fragililas non puie- dit qiire cx Se niiiil habere polcil, m^\ quod
, largi-
i(ir [mis. A., F., Diviniiali fraijililas non imputelur]; t.ile Diviniiaiis accep.;rit. Audianlegeni et paiiperes,
riuia iic liuniaiia exinlii, ui nuliatenus divina minue- suosque animos ia!i gloria consolenliir, quando re-
ii<- Itlein ergo ai(|iie unus Dominus Clirislus oraiiir, ruiu Dominiis lioc do se dicii , quod piisillanimcs
(juia Filiiis Tatris csi orat, qiii:i Filius lionii.iis es'. frequcnier .ipplicandum puiani
:
es.se niiseriis. Scd
Jnde Creator, liiiic crealus; inde Doininus, hinc ser- nec iildS oxcindil, qui io divitiis sui> pura Douiiao
vus ;
liitic mortiilitatis nosiraj particeps, iiide moriis menle famulanliir ; egenus cniin et pauper Dei est,
ipsius inlerempior. Ilinc est quod per libros divinos quisquis meruerit muudi isiius gerversilaie vacuari.
aptissimis locis duas oper ttiones suas semper osten-
Vers. 2. Custodi animam meam, q'ioniam sanelu$
dil. Quod si hsoc, devote lector, frleli mente serva-
sum : salvum fac scrvum luum, Dcus meus, speraii'
veris, omnia veraciier tibi consiare posse cognosces.
ttn in te. Puienter exseqnitur qiii sii egcnus etpau.
lilud pra;ierea debemus agroscere lirmoque aninio
per, scilicet Dominus Chrisiiis, qiii se vcraciier
coniiiiere , quod oratio quando a Domino Christo R
sanclum dcit, qiiia mundi istius illecebras caMcsiis
fundilnr, instilulio esl sancta fidelium, forma bono-
viioe conversaiioiie «alcavit. Audianl Apollinarisias
luni, siiiceraD liiimiliiaiis exempl .m ; cum a siibjectis
liabere animam Dominum Chrisium, ei perfecii ho-
agiiur, saiisfaciio delictorum, conlessio criminiim,
iiiinis sumpsissc naturam ;
quii non poierat non
l.ivacra culjiarum. Ibi magislerinm est doccntis; hic
liabere eam , ad qnam specialiter probaius est ve-
alioiitio pnsiulaiur errori.s. Nam sic innocens oravit,
iiisse salvandam. Nemo enim liberat quDd de per-
((uemndmodum ct cruccin sine aliqua culpa sustinuit.
vasoris polesiate m.n cripit ; etsi non sii apud de-
I.azarum ploravit, ut nobis proximi oslcnderet cha-
fe .sorem quod vindicai , capiivilaiis sasceptnc con-
liiaiem. Pcrsecutores fugit, ut nobis audaciam in-
diiio perseverai. Et respice quam saluiaris nobis
consultae temeriiaiis auferret. Ilaec enim cl bis si-
forma proposita est. Ule qiii se veraciierdixerai efise
iiiiiia providus Doclor efTecil, quatenus et veiitalem
sanctum, ct a ntuiidi illecebris alicnum, salvum se »
sanoifc incarnaiionis osienderet, et futuris Mani-
D.viniiate ^crt deprecatur, ut nos instrueret saluteni
cb.f is caplcri-que lalibus obviaret. Dand aulem quod
non esse in hiimanis viribus constitutam, sicul el
pu.siium est, Dominum significai Salvaiorem ; sive
propheia Jeremias dicil : Maledictus liomo qui tptm
qiiia interpretatio ejus (ut sxpc
^ dicium est ) manu-
...a..u •. n •
j. ; ,t •

, .
, ., , ... \ ,
/ suam poiiitm ltumme,etaDeoreceail cur ejusUercm,
.

forii» oc desiderabilis i.abetur; sivc quia ex cjus C J^» .,„

xv/i, 5), ctc.
gcneraiionc desceiidil ; bumaniiate enim ejus esi fi-

lius, diviniiate Dominus et Creaior. Quod si boc Vcrs. 3. Misercre mei, Domine, qitoniam ad tc cln-
gubernaculum imprudens nautareliqiieris, lii a.sper- mavi toia die. Unus aiquc idem Deus ei bomo Chri-
rimas caules navim tiiae fidci sinc dubitatione con- stus Jesus miscricordiam pciii, quimisericordiam do-
fringes. Et noia quod bic psalmus se(jundus est, qiii nat; doci^ns persevcr;tnii;i dcprecaiionis picialeiii

oratioiiis litnlo pr.Tuotatur. Doiiiiui mndis omnibus impetrandam ; siciil ipse iii

Divisio psalmi. Evangelio docet : Donuin est orare , ct non depcete

Pcr toliim psalmum orat Domlnus Clirisius, in

{Luc. wm, \). Audianl liiinc locum ,
qui pociiiicn-

tiam agerc in vitae siiaj tcrmino prava voluniale de-

prima sf^clione dicens qu3c ipsi tanlum prnbaniur
speraiit, ei sc ad excusandas excusationcs impia
ajttari. Secunda pio mcmbris snis , quoruin ipse ca-
voliiiii;ite convcrtunt, ciim iii evangelica lectione
piil cst, bumilius deprenalur. 1 ertia ex sua iierum
cognoscant latroni affixo jam cruri mouientanca ce-
porona reloquitiir, qiiod ad enm speciaiiler inielli-
leiiiato subventum; et cxtcra similia, i]ux textui
gas pertincre. Scd liiec omnia unus atque idem Deus
Scripturjc dTvinx ad spein nulrieudam morlaliiiin
lioino loquilur Chrisins.
D mirabili benignitatc concedit. Semper suppiicare nos
Kxposiiio psalmi.
dccet, qui fiTqiionii cul|>a delinquimus. In?psiiiiiabile
Vers. I. Inclina, Domine , aurem tnum ad mc, el malum cst ipsos hominos spcm sibi salubcrnmatn
exaudime, quoniam egcnusel paupcrsumcgo. Ex forma tollcrc, cuui divina clcmcn;ia sine ces.<:atione nos
scrvi ( sicnt prvf.ni sumiis ) Chrisius omnipoienii Sibi jubeat supplic:iro Pi lanius hoc ei xlaic flirida,

supplic.il P.ilri, ut ejiis cxaiidiatur oralio. Nam qiiod pclauuis in juvciiliili; posili. pelnmus et in (>cc!i!u.i

dicit : liictina, oslendit qiiia se ad ipsiim exlendere scntctuie penlucii. N rit|ii.im ccssare debci a preci-
iion poierat humana cond tio, nisi ipse suam Maje- b;is. qiii punieiuia pravitate peccavit ; ne diim-icm-
stalem piissimus inclinarct. Aurcm ciiini dicii, non pus siipplicationis «|u;crimus, misericordiani Doniini
istam corpoream , sod audiliim illiiin spiriiiialcm , nobis lali pcrsua>i(»nc iolIamu«. Nani cur.i diciiur,

quo pelciilium voa cognoscil. Nam per iropologiain to:a dic, lolius viuc loinpus osiondiiur, nl por niiil a

talia t!c Dco dici, frequenii exposiiioiie jani nota lcuipii a aiinorunique <'urricu'a quasi uniii' dioi

siiut. KjCrtHiii autcm me, sigiiili(ai, ni nica desideria coniinnus flamor ossc luonstrclur. Mng:;a siqu dcia
cooipleaiiiiir; qu.itciuis resurrcciionc ego quoqMe V, i:c iiic clamU ad D>>ii'int'm, qvi <iii>n:vi5 l::i-;iia
 ; ,

6.3 F.\rO>ITIO ;N P5 VLTr.UitM. i!^\l . \.\\\\\ 6\{

{:<':)'., 'ooiii^ laiiirn opcri!;iis j>c:?evcr.iiKcr c.\rla- .\ '•'•' '-i diis, ii!i»la >'j;rii(i.:;l | ag.iiiormn. (|ii.t :<thnR
:!i:'l. iii t;i.:ii !o iiefiiiHia «Ifvoiiope Cu!ol.::ipl.ir ; s cnl cl

293 Vcrs. i. L(rl\fica anlmam seni tni, qu .n:iun alilii (Ii.il : Qitonitiit omnn dii ijentiim if,ritcnin

ai le, r>o:n!iie, lcvjii nnimam mcam. Jiiciiiuljri p<iil {Ihal. xcv, *)). Pulc^l lioc tt a ! Iioii^iiios r\pl;iri, qiii

:ini!i:a.!i siiain ii;:is liilaril itis ct ori|,'o h\.{ u.v, ali ii a «lii vo(;>ti miiiI. S<(I iiis|iicc (|ui;i i.on (liciim (HiiJ
scil ccl p.arle iiu.t servnx csl. Servnm se eiiiiii iiicrao sil P.Mis, seJ oi jiiiiilis ahiici-^ilur. Onci; spioo <; dc.
diiii ,
Mdia Virgine naliis ost,
(pioiiiatii c\ qii:i; sc (iniliOiii-. Gr.TCC d citiir za?' (iya^/iT v r^/j .'v^vtivj,
pr.ifiieiiir ancillani. Nam dum ei aii^clus cx ip a F>:>iiiie pcr privaiiliam cohiraiii ejns fniol tlclitiiiiir.

ii.isciiuriitn Ciirislnm Dominum mintiarct, iila re- AddiiJit (|Ui)(|'C, el 110» eit seiuiidum op.ra tun, id csl

<>;'Oih!il : Ecce ancilta Domini , p.ui viilii fe.nndum siiiiiiis. |-

1 lioc (].ioi|iil' co:iiih:i siib illa, qi;aiii snpc-
icrhum lutnn { Lvc. i, 58); siciit cl iii alM^ p-:iliiio riiiS dixil, dcliiiiliiiiic coiiiplo.\us osl. Qiiis tnim (iit

di. il : Eijo servns tnus , el filir.s aricilla; Uuc {Pial. illc lecii) coeum icrram.iij.i vel omiii.i qu.ij in eis
cxv, 16). La-lificari crgo pctil aniinam siiam ,
quia sunt, iiionicntanea po>.sil cck'rii;.tc peificerc, aut
iicii c:iin dcorsiun ini linavit ad lcrram, s- d lcvavit corimi cxistoiili.is coniiiiciv?

scniper :id Doniimitii , nhi cst vcra I.clilia, ct siiic \crs. 1). Umiies genlcs qHnsciinqHC f.risti vcnienlf
liiie •'CCiiritas. Sic capnt IJcIcsiu' rclcreiisgosta pro- l* c^ tniorahunt curam ic, !:omin' , vl ho:iorificabunl nO'

pria, nicinhrii c.cicris diuiavil cxc.npla. tnen tuum. Cum adliu •

s .la essol gens Jiidaica qnue
Vers. .^. Qitoniiim tu, nominc, suuiis ac milis es ;
tintiin Dcum colcre vidchatur, pr;cdic l oiiincs kco-
et rtpiosus in misericoidia omnibus invocandous T'. lcs, (iu:c idolis tenchantiir obnoxii', a.l culluram
Non stibstanii.ilitcr, (|iio.I ntilla poicst crcauira com- cjiis osse veiitiiras; qnia 1'alicin vcre colll (pii hono-
pr licndcre, scd pcr quint.wn spccicin dclinilionis ,
rai cl Dominum Chrisium : crrorcin e ruin onin.no
quo Gricce dicitur zaTot T/ix ^i|tv, pulihcrrinie noijis desirueiis (|ui putanl |)er uiiiversu;n miinilunl religio-
oslcidiliir qiiid sit Deus. Suavis, quia post amaiiiii- ncm Doinini non esse diirnsam. Dicondo cnin» : Om-
diiicni liujus iniindi dulcis est ad se rccurreiitibiis. nes ijrnics qniiscunciue /'cr/»f/, ahsoliiie prolkii uni-
Mitit, qiii 1 d;u sustinel pccc itf.Ti s. Copiosus in mi- vci^iiaicin; qiiia niilla gens cxistii , nisi (piani ipse
teiic rdia, qua licei siiil noslra numerosa pc.^cata. pla>m;ivit, sicui alibi dieit : Q'ii fccii cir!ui;i pt ter-

iiiullo aliiin lamior esi pietas, qujc lol -.ehix l oircn- riim, miir^ el omnia i;iia: in eis sunt [P..al. c\lv, (»).

sa-. Ui!Stai tit ei jugiicr siippliceimis, qiKitido ciim Addidit qiio(|UC , el lionorili.abunt nomen tuum. (Imn
nuiliviinus omnibus invocantibus se non ncgare pi.T!- Dco diciliir, el hoiiorificabun! nomcn:uum^ fii^nralit r
sidiiim. sigiiilicat honorahiinlnr dcvoti cx lioininc luo, quia
Vers. G. Auribuspercipe, Pomine, orQiioncmmeum, ^ cnltus hiimiiium iion f;icii hoiioialijiem Diiiin, qiicm
el inlende toci dcpr,calioiiis tHi'<r. inlucainiir qiiam c iisliit honoriiin omnium procnlduhi.) lar^ji. rc u.

convcnicnter orationis istins ( rdo decurrat. Trins Vcrs. 1;*. Qnonan maguts es lu , ri facicns niifl-
cniin fuii ul vox suppliralionis ascenderct, ac deindc bitin : lues Deu.'; soius. Ilymniim Mciaiis, ([uem su-
rogalns au.liroi. Percipe vcro ciiin diciinr, nnn a'i- pcrlus inchoavil , isiius vcrsns fine conclusil. >;i(n
qii d snscipi transitoric postulalnr ; scd in illis [ed ,
cl diaholiis iii:.j;n!iin ^e putavll , (|naiido dixil : /'o-
iHiusjinajestulis siiiihus niavuit rccondi, qiicm.idmo- num seciem mc.um ad atiuiloncm , ct no s milis .\lli.s-'

iliiin per anrcs ab hom;ne meiuora; prohaiur infigi. simo {h.ai. xiv, J5, \i)\ ctstipcihi hodicque cunclis
Addilum esl, intende voci deprccationis mea; , iit in- se asiimaiii grandiorcs. .Scd maijnus dici ^crc iion
lcnius aniinns aprrirel audiinm. Quod lotiim pcr polcsl , nisi /;f«« f,o/«s, cujiis polcsiali iiiillatenus

allcgoriani diciiiir, ut poteniia Divinilalis pcr liunia- valct aliquid coinparari, qni niill:i iniitabiliialo con-
nas coiisueiu lines iiitimetiir. vcrliliir, sed scmper in iialiirc sii:t! i^loria j crsive-
Vors. 7. In die ir.buiitioms mca; clamaii ad le r.it. Addidit, ct [a:icns miratiilia : lu cs Dcns fdus.
riKoniam exaudisli me. Cuin su;;cii(is d.xi rit : (ita- Ciin; lcgamiis ei inagos IMiiinoiiis mirai nla divcr.-.;!

mavi ad te lota die; liic qiiodd.nn f:icerc videliir foi isso , hic dicitiir quod ipsc soliis initaciila possil
magn.t peiilioiiis augmcntum, diccndo : !n dic tri- f^ eflicere. Vciiloquuni dictnin , si (|ualilaicm rci verbi
6a/ation»i nicce clamivi nd le, Nam licet a sancLis ipsius verii:iic pcnsemus. tlla cniin verc iicqneiinl
viris jugiter Doinino supplicelur, iti teniporc t.:mcn dici iniracnl:i , quo! ad nnllam u iliiaiem s ninlaia
Irihiililionis enixius pctitur, quando subvcnire ne- (leccplis ocnlis hlandiuniur. So!ns enim dicliim csi
rcssarie postiilaiiir. (^onsidcr.mdns esl aiilcin hic qiiia saiicia Triiiilas uniis csl Dciis, pcrsonis lanliini
n).)(lus lociitioiiis, qiii in Scripturis divinis frequcn- di'lincta, noii naliira! discrcli mc scparala ; sicut cl
tissiine rcpeiiliir, nt i lo."> sc dical ctamassr, quoniam alihi dicliim csl : Aiidi , hrael , l)oniinu.\ Jfeus luns,
fixauiliins csl , diim clamor pr.TCodal, nl Dcus pos- Doniinni nnus cst {hcuicr. vi, 4); sic ci Isaias dicit :

•ilauJirc. Qiic figura dicitnr anaslioplio, id cst in-r- Qunniam jus:us es , ct non est Deus praler te {Is.ii.

vcrsio, (jue fii qnolies aul seiisus aul vcrha p;o XLV, 21 ).

ali.pio de. ore vcrlnntur. Ver.. M. D duc me, Domine, in via tna, et cmbti'

Ver . 8. iVon est simili.i libi in diis, Domine ; ct lubo in vcrilalc tun : latctur cor mxim , nt limcat no-
r.on es: tecundnin opcra lua. M:igna lans hrcvi dcfi- men luum. Uralionc dcciirsa , cl hiiide Divinitiilis

i:iii.>ii' conclusa iM. Dii e;i !o cni:n : Non ai iintilis coMi; clciitcr iinpUla, vonil ad scctindam sccliomin,
 ,,,

CIS M. AIIREUI CASSIODOni 016

iii (iiia pro nicinbris suis orai , ni cis Dointiius pro- A l:""e J^ui^eriorcin I^cmn sanclis , infcrlorcni p«'fc»-

fiilnra conceJal. Diim dicit : Drdnc me , Doiiune, in loribns doclor AugiiEiiiiws a'sliinal esst; depulanliiiu.

vii: taa, adliac ibi iion f«i>sc nionslratur; et linc Undc Munc gnuias agens fidoiis popiilus , dicil :tni-

IhiM! rii> Cbiisl'» non polest convenire , cnin ipse di- niain sii:iin :il> inlerno inferiori, id rs*. poenali, ei&e

c:il : E'jn f.uin ria, veii as el xlla {Joan. xiv, G). Scd iilierat iin.

lioc [iinL;Is .•oiiurnoiiler acLipiiur a parie fiilelinni ,

Vers. 1 1. Deut, injusti irisurrerernnl supcr me , el

t|'ioni;ii I apiil csi J)oiiii!uis : qui ni^i deducantur in stjnndoyfi poientium inqimieruiil animam meam : tt

ri m, id ou in Cl.risiimi. in veniate viiJcIicet rm&w- non propo&nermt le anle conypecium >,uum. Venit aj

'inr iion pof.Miiil. Se(|uiiiir, Iwlelur cor nieitm, 292 ^"'i'-!'" seclioncin, nhi passionis su« niysleriiiin el

iit linwai iiomeii. tuuni. Quid sil liinor Doniini niira- {•loriain re>urreelionis exponit. Lofjniinr cniin Deii»

Idli i»rl iie dcclaralur. N;.m in liiiiore islo mundano honio ex lorma seivi pcr id quod de Ma:ia V.rginfi

Diaccilit piiiis cau-a pcricuii , aul alicnjus angu- nalus cst. Cmn dicil injuAos , significal Judios.
sli:r; iii liinore auleni Doinini pr^eniiuilur lcciilia qiii ei reJdiderunl inala pro boiiis. Quod auicmait.
cordis, iil ahqii.s ad ejiis liinoris dulcedineni venire stiper me, ul reura scilicel dicereul innoce;ilein, re-

nieroaltir. Kl revera lalein decet liabere inlroiiuin gemque suuin plebs insana trucidarel.Sj/najoja ver.»

qiiciii ad saluiein snani liumanilas seniit indulium. B ;70<c«/i«m , congreg:itio superbornra cst,qiiKbel-
liunc judiccin q;ii r.irinidaverit reus esl, illuin q'M lnino fremilu, el dolosa machinaiione consilii jusii-

lijmierii saiicius csl. El ideo ulraquc mi^cend . Kuiit ,

liain abjicienies, animam ejiis ailiinere quaesieruni.

Ml ei siib spc linieanins, et siib timore Ix-leniur ,

Addidit quod sceieraiis solet semper menlib.js pro-
sic;ii iii ;ilio psalnio lcgitur : Scrvite Domino in li- veiiire ; Quia non proposuerunl Deuin anle conspectum
more, et cxsuUate ci cum iremore (Psal, ii, i\). fuum. Nam quicunquc faciiius perpeirai, Denm ante

Vers. 12. Coiifilebor libi , Dominc Deas me^ts , in coiispectum suum oinniinodis hom proponit , i|uoniaDi

toto forde meo, ct lioiiorijicabo nomcn tuum in ccter- si illum credai prjescntcm, protinns a cogitaio fi-

num. Iloc conjpcieiiier de oinni dicilnr Cbrisiiano ,

cinore revocaiur.
qnia illa est vcra confessio, qu.e to(o proinitnr inen- Vers. 15. Ei tu, Do.nine Deus miserator et mi$eri-

lis aicano, sicut cl lcx docet : Diliges Dominum cors, patiem et muitum misericors, et verax. Per sin-

Denni tuuin ex loto cordc luo, el ex tota anima tua gula verba laudis, majestas paterna definitur. Qiiai

{Devter. vi, 5). Sed et il!e ex toio corde confiletur species duodecima deftniiionis cst, quain Grxci x«t'

qui toiam spem suam ponit in Doniino; nec in ca- eVatvov , Lalini per laudcm dicuiii. Miseraior eiiiin

ducis sa'culi solaiiis praesunsii, ciim se ad Dominum esl, quia singulis rebus misericordiim facit, Hise-

univorsa nn-niis intogritate Iranslulerit. Nam qnod C r;Vors, qnia seniper pia est ipsa n.ilura Deiiaiis.

ei ad voiuni con-
i:
addidit, in cctemum, illud significai, qiioniam inicr Paiiens, qnia pcccatores siisiinel ,

sanotos cjus landes Domino jugiter personabit, diiiii vcrsionis invilat. Sequitur, et multum miscricurt.

in illa bftai'indine praemia proinissa rcceperit. Quod ideo lale verbuin adjecil , qnia inibecilblas

Vers. 13. Qnoniam miseiicordia lua magna est su- nostra ipsam plus seniperaccipit, cuin emi frequeuii

per rnc, et eripuisii animam meum ex infcrno inferiori. reinissionc promeretur. Intuiit, et verax, quia nescit

Ei confessio biudis olTeriur , ei misericordiae causa promissa sua aliqua iinbccillitate siibdurere. Quo4
subjiingilur. Di^endo enim Quoniam mngna est mi-
:
tamen de Paire sic diciiiir, ut totnm inesse el in Fi«

sericordia tna super me, beneficium mapnnm ncscio lio, et in Spirilii sancto seniianius.
qii id edicit. Siibjungendo autem eripuii^ti animain ,
Vers. ii). Rispice in me et nmereie mei, da poletia-

meam ex inferno infaiori, causa beneficii declaratur. tem puero tuo, et salvuni fac (ilium ancillce lua:. Mi-

Sed consideremns quia cum dical infernum inferio- sericordem Pairem , ei paiieniem , et veraccni, a

rem, infcrnuni demonslrat csse superius. Argumenla parie qna passus esi Filius rngai, ntrespici.u iii cum,
ialia in lopicis dicuntur coiijngaia, qu:c oria ab uno el celerrima illi resurrcciione subveniat. Sic cnim
rli
nomine, vnrie comfliutaiUur, ot hic posiium est misertus est, ui in ipso illam naluram moi talem in

injernum inferius. Infernuni vero non irrationabiliter D gloriam resurrectionis et aEleriiilatis eveberet ;
quotl

forsitan arbitraini;r eese snb lerris , cum in Vcteri t.^men sic a Patrc postulal ficri , nl a se facluin esso

Tcstainento de Dalban et Abiron legainr : Aperuit se ileclarel. In E\aiigeiio quippe sic ail : Solvite um-
terra, et deifliuivii eos, et vivi descendcrunt ad infc- p!um hoc, et in triduo adificabo illud [Joan. ii, 19).

ros. Sed quo itinere illuc anim.e transfcranlnr Qtiod ne aliler potnissel Inielliji-i, evangelisia subse-
qiioniam in aucloril:ite divina noii lcgitur, lialtcmiis (|uiiur : IIoc autemdicebat de tcmplocorpors sui {Ibid.

incerlnm. Infernum aniem babcre in'oriorem partein 2i). Sequilur, da po'estatcin puero luo ; i lam sciliccl

Kv.ingelii locus ilie tcslalur {Iaic. xvi, 25), qui dicif. quam i|ise tcstaltir : Pater non judicat qwmquini ,

cuni iinpiuMi diviiem nltrix nainiiia torqiiercl,levasse sed o:nne judicinm dedii Filio {Joan. v,^.'!). Putr

oculos suos, el in simi Abralun vitlissc Lazaniin. auiem in Scripturis sacris pro, ler innocenliam inen-

IJiide apparel utrosqnc apud infe^os luisse, ni se tis sxpe ponitur Chrisius , ul Isaias dicil :
Quonicm
videre valuissenl, et illum ex infcriorc loco ad su- puer natus est nobis , et Filius dalut est nobis (/*«•

|ieriora oculos elcvasse. Sed licct uirique ap;id in- ix, 6). El iteriini : Ecce puer meus, suscipiam «um,
fcros esse vidercnlur, pro meriloruin tamen discic- clectus meut, complacuit stbi in illo auima mea ^/i«.

I
 17 EXPOSlTlu j> rSALTERIlM. PSAL. LXXXVL C18

Lii, 1). Aif.I.ilit , et iilrum fac /j/iHm ancUla: fjic ; \ fiu-iii iii aboliiionein (ransmissuni. Filiis Core sigiii-

ncilla- \iii.|iio , <|iiia ile .M.uia sempcr virt;ine erai ficant (ideles Clirisiianos, qnilius proplieia ci\il.iiein

eraciler el pr(»;»:ie nisciliinis ; qiKe (sictii siiperius Dei pra>dic^at , ul eis lantx! glori;c m ijor an; '^ainr

ixiinns) .tii^cio sii»i p;i iinn aniiunliiinl ', iiniiiii sc affeilus. Nam cum dixil: Filiii Core, osicndil ijsis

rt>ni"'lnr ani iilam. dieen !um , iion ipso< csse Ii.cuIimo-;. Scquitur ,

Vers. 47. Fnc m.ntin, Domme , aifpnim in bc.un , 1'salmus Canii:i, iit de luijiis sxculi tabernaculis ad

I videaiu qui mc odi'ruiil cl coiifiinduntur : quoiiiam in!cliigenii;m» siipernte civi atis cle\cmur. Psalinus

K, Domine, iidjnvisli mc .7 consolnlus es mc. S»;y»iiiu enini de superioribus soiians, comnioiiel iios cce-

i< ilnr al) eu <|iioil \ciitiir:> sigiiiiiccl, ei cx lioc qnod lesiia cogii ire, ei in eis liymiiic;i exsnltaiione gau-

iilel'ir iiiii.i(l:iin nos aliud S"iiilire roiiiinoiieal. Kl derc.

lio illiin fvenluiii Joii e [Joiue ii, !) pos^niiiiis iiic
Diviiio psulmi.
iiriassis aJveiieio, (iui liidiio in ventri: celi denio-
Brevis qnidem psalmiis, scd duobns dia|.salmalibiis
atU'!, ad siniiliiiidiuein doiniriica; resnrrcctronis est
cognoscitur csse divisns ; (piam iios, propositi nostri
II liuore salvus evoniilus. Nain el in Evangclio ita
memores, suis quodammoilo di\isionem tcrminis ex-
liciuincsl ; Ceiteratiomalu el aduU.ra sujnum (lua^rit,
plicamns. In prima parie prophela loqii tur :id lide-
1 ('ignum non liabUin tj, nisi signum Jomv propltetiv
g lcs, coelcstem prxdicans civ.tatem. Secniida nomi-
Jlaitli. XM, oD). Vides ergo aliud esse ncftalum ;

luis Salvalor eam div. r>oium nominum allnsione

•ed lioc laniunimodo comproinissnm. Possuinus el
crciiilnram essc proiinntiai, increpans Synaj^ogiin,
»oc iiijiium (jn d fieri posiul ivil, 233 ^*1 resnrrec-
(piare ipsa non cognoverit Deum, dum ei fid s genr-
ioncni i^jiis cnmpelenler apla:e, niaxime cnm scfiua-
liiim devota crcdidcrit? Teriia parte proplicia un<3
;ir, iu bono. Qni-i cmm illo bono pr;e laiilius, (i.io
versu futuri sicculi beaiitucJmcm tangii. Sic disiiiicta
firlns divina de larala, el spcs crcdentinin veraci
permiiiaiio pcrscnarnm caliainem nobis cunciant
piillicilalionc firtiinla est ? .Seqnitiir, ut vldcanl qui
coiifusionis abstcrgit.
me odeunt el conftindantur ; Juda^i scilicel (]ni ode-
riiiil Clirislcm qnos petil resurrecl':onis miraculum Exposiiio psatmi,
,

videre, ul eoiiim durilia se deucal imnuitare. Coti' Yers. I. Fundamenta ejus in momibus sanctis*

fundaniur eniin, ad bonum respicil; quoniam qiii liic

CoMMcmdo human.TC cogitaiionis cst, ul cuin se co-
do sno malo confiindiiur , in melioreiii iiartcm siiie piosa perscriitaiione collcgerit, in aliquain parlcm
diil)ii;ilioiie iransriTtur. Iii isio fjuipj,e saiculo si roii- erumpat. Talc cnim liujus psalmi
sujc delibeiatinnis
finnlimur, enicnd:i!iiur ;
qii anlem iion Ciiorinl con-
videiur inilinm , nt cum adhuc proplieia dc civiiato
fusi, in ;liajud;caiiei;e d iinn .bunlur. Adjccii, qno- de fundamcn('i ejus dissc-
^ y^.j „,,|., p,.s;njiseril, iia
niam (k, Oomine, adjuvtsl: me, el consola us es me. aliqua de culmiiie ipsius anto
rerc videaiur, quasi
!lic ordo verbornm l;dis Cst : (Jt vidcant qui mc ode-
jam dixcr l. Novus ordo faclns csl landiseximiai , ul
runi ; ijuoniam lu, D imine, adjuviali me, ci consolnius
de fnndnmeniit civilalis snperna; prophcta sume:e
es me. Et conjunda ilur, sciliccl qu:indo nic viderint
viilcrctur iniiium, quaienus m.igna soliditas loiius
essf g oriosum, qnem illi debpicicndum i ssc putavc-
prus fundaincula laudala
yppareret, ci.jus
tuiiiiinis
riii.i. Adjuvisii, |:ertin('l ad contradiclioneivi aller-
snnl. Noii immerilo, qnoniam (undamentuin ejus
caiilimn et .id injiista cerluinina JudjRorum in (pii-
Ciirislus est Doaiinus, qui sic Ecclesiain suam con-
;

bus iiii scmficr vcriiaiis lestimonio supcrabanlur.

linet, ul nulla pcssit quassaiione tiinbarc, sicul dicit
Coiiso' trs cs, ad pcrsecuiioiics s:ievissimas insano- Aposlolus: F undamentum enim aliud nemo potest po-
rnni, ipias illc velui iempe.si.aiis impetuin patientib- quod Christui
nrre,pra'ter id quod positum est, isl
eiiue siisliiieb.it. ab ipso Mimpsii
Jcsus (/ Cor. III, II). Mcrito cr^n
Conclum psalmi-
exonlium, qiiem rcrum omnium consiat csse prin-
Cousideiemus Dom niSalvatoris, a parlc qua pas- ci| iiiin. Joscphiis (pioqu<^ (sicut a qiiodam dicium
isusest, qiiain humilis ad ratrern fund:itur oraiio, qui tsi) vernaculus Ji!d;eornm in libro octavo Antiquila-
oiniHiiio.lis pc.ccala non liabnil , scd informans imbe- j> imn liiulo tortio nuilta ile lempli consiructione lccu-
cilli iiciii II i>lr:im, eripi se ab liijns sxcnli i^ericnlis tiis cst, quod ii Saionione fabricaium esse dignosci-
p<iS!niiivil. Qnaprcplcr eriibc>cat Iinmana lcmeriias inr. Nosenim el l..beriiaculum, <|Uod ejiis imago pri-
cssc siipcrba, qii;e sc noii <liil)it:il leani.Ch isl<.:s
iiiiMis fiiii, et iciii|.luin ipsum fccimns pingi, ci in

!
pro iniiiiicis oravit, morlein p;ilici:ter i xccpil ; ci
corpmc pandecti: iioslr;e yrandioris fi cimus collo-
iiDS iiijiiri.is iioslras ulcisci volnmus, si divrjlieiitinm cari ; rpjalcmi-;, qnod S( ripturc divinai lcxtnsde ipsis
scroioiiibiis appeiamnr. Del ip-<e palienli;e mii:i. s,
(doqiiilnr, ociilis reililiuim (:!;iruiS pandcrcl'.ir. In
1 qtii doinvit exemplum ; ul cjiis vesiigia seqnenlis,
monlibus r.nttni saurtis, signilieal apostolos cl pro-
niorideros vitare valeamus crrores. plit;la-, «|ni solidnaic lidei et evcellcnlia &aiictitalis

EXPDSiriO l.N rSALMlMLXXXVI. m nlei> vociinliir. Nlenio egn lali vocabulo nuiicnpali
FUiis Corc, psalmus Cantici. siiiit, iii qiiilms est vi-r.i I> i Kcclesia coiislilota.

mcmoriam rcparandam breviler comiiio- Vcrs. 2. I>i[ujii Domiiius porlas Sion super omnia
1 Propicr
jamdiclasnnl pciiC iml- ttih.iiincn a Jccjb. Eccc j uii dc illa civ.lalc loquilur,
ncaiiius (pi.-c sa^pc ; ((iiia iii

Ijiii iirilii:tlem piil;iliir cssc iiarralum , (jnidiiuid ciijiis.iuc Iwudamei.ia land.ivii. Qnc fignra dicilur

PjTROL. LXX, 20
 ;

r.i') M. AUr.KMI C\SSi:)(.().M 6*0 l

.'.n:iSlro[tlie, id c>\ i vcrsio : qiiolic; e.i <|ii;i; -,; |.(;iius A (j.>i |:r',i..ii(.iuiii lucraiil oliscuriLilc lelcrrimi ; seJ m
iticcitda .suiil, poumiliir inlerius. I)icil ijuiiu : Dligit ibia Ouniini civitale cullecli siiiii, dc (|aibus rcful-
Dominns pnriss '
ion. SiOH(siciils:(|)C di.xiniiisj iiK.ris },'ciiti iii saiicturuiii iiuiiiftrus iii illa palria cotnplea-
esi Jcrosclyiniianiis, iiiler|i eiatii^ spccuhi, per ijucin lnr. licce ip»a siml (|ua:prX'!ixit veisos lle sup^riur-.

Jcrusaleiri i l;i (ii(iii:i di-criiliT ativerlilur. Ciijus /;oj- Cluviom dicla 11111 dc li-, civiius Dei. r<iaiu ijuid gU».
(as dtVvfil Do i.iiius, id «^si (iileni, cniiriialciii, b;ip:is- rii).>iiis, ()U iii ul laula lcedilis [iriiis errariliuin popu-
iiia, pa;iiilciitiaiii, tji (juiiii|iiid ii: ili.Mii civit ilciii loiuiii iii uiiaiii saiictu: civit^ilis pulcliritudiiiciu con-
.TC(luisito.s popiilos iiilioiiiiilil. Sive (iil (piiditin vo- vciiiivt? Et nieiueiilo (juod gciius islud locmiuiiis
liinl) duoilccim itpo.^ilolos signi(icaiit, (|iioriiiii s.iiiciii Scriplura: divinje propriuin essc jain diximu» ; scili-

praiiicalio lidclitius icicrni licgis |)al.;lia rcseiiivit. cct ut per iiominum inlerpreiaiioncs volunlas possii
Sliidiose vero per^inircriduin esi (juod adilidil, supcr intcl!igi (liciionis.

omniu tabern.tcnla Jacob. Tabernacula Jacob, signi- Vers. 5. Maler Sion dicel: llomo, el homo "acln
(icant Ccclcsiaiii caiholicaiii, qiia; niodo coiis:riii:ur. e!>t in ea : et ipse (undacii eam AUissimus. Lcclesiji:

ilaec conlra sxciili liujus adversit:)tes cx|ieditioniili cailiolicai Matreni Synagogam forsilaii lioc loco nou
seiiipei- cxtircliatione confligit. 294 '^^ quoniam iiicoiivenicnier advertimus, quam per Sion montt n
isia ruluiae illius,Ieriisalem portat iniagiuem, ul»i est jj frequeriier iiitelligendam e.-^se jam diximus, qua ex
bcal:< viia ci ii lenia feliciias, merili) supra isiam niaxinia parle populorum soluiti hoiniiicm dicekK
illa spiriiualis diligi dicitur, iii qiia jain tiilii! conrii- Uominum Salvalorcm quia Deiim n c credere, ncc
;

Bionis, nihil pertiirbationis esse dei l;iratur. (u in- intclligere merebatur. Et hic ligcnda esi mcdia, qu«-
tuere 4|uia ill:i sic |dus am:<ri pr cdiciliir, nl ei ista iiiam illud qiiod se(|uitur scnsum allerum videlicct
^ine diibi) diiii^i scntiatur. iiitromitlil.Se<|uiliirquippe, homo faclm
et est in ea;
ViTs. r>. Glorios dicla sunl de le, civitas Dci. Morc
I
quod jam co ifirniaive legendum est. Non cnini hte
suo fuiiira pro praMcrilis ponit. Nam isia civiias in
sicdicil liominem factum, sicul superius Syiiagoga
sccunda parle Domini altesiaiione laudabiiur: de dixit i!la en in criando solum liominem putavit
;

qiia iiieiiio (//or»os'( ((/(/(i refcriiiiinr, ()u,u Cica;oiis iiuiic auicni Domiiius de se conlirmat deliniiiva sea*
siii cogiioscilur vocc pia-dic.nida.
Vni&, et liomo facius o.st in ea : qiioiiiam revera as-
Vors. 4. Meinor ero liaab et Dabylonis scicnibus sumpla carnc Deus lactus esi liomo ; sicut e( Evan-
me: ecce a(ieiiigeiuc, elTyrus, ct popntns jEihivpinn, gelisia dicll: Verbum caro fadum est {Joan. 1, H),
hi fueruiit in ea. Secunda p.irs psalmi liiijus vclui id esl Filius Dei faelus est homo ; non ul Divinitati

(jiiaid.im nubcs apcritur, do qua D.)iiiiiiiis loiians, al quid imminuciet, sed ui liumaniiatis naluraoi,
(tdelibiis recordalionis su c miinera poiliceliir, signi- G quam libcrare pra!.le'linaverat, dignaulcr evelierel.
fcaiis per alUisioiiesnominuiii eos de vaiiis geiitibus Et ne ror>iian Dominum Clirisluin crederes tentpo*
collige idos. llaab mervHrix lail, quc cxploralores lalem, addidit, ei i,»)se /'«H(/(ji))t eam Aiii$:.imus; illc

Jcsii N.ive ad Jcriclio vcnienies occulie s isccpi;, sci'icct qui taiitum piitabaiur hoini) Jes is Clirisiui
ei p'r aliam paricm, iic deprclieiideieiilur, emisil. Synagogam ijise sua dispositione fu d:ivii. Ei non
Cujus vocabtiluin signilicat superbiam , qu;e divina soliim lcg m per Moysen dedii, vcriim eiiam an(6
largiiaic convcrsa, Domini meruit impetrare cicmen- inuiidi iiiiiium ijisc in sciiur fuisse principium ; sicul
liam. liivc ergo riguram gcsl;il ('^cclcsia', qu;c siisci- ipsc iii Evangelio lestalur : E<jo sum principium, pro-
piens animas superbioj viiio periciitaiiies, alio itinere, pter 7: od et loquor vobis (Joan. viii, 90). Meriloerijo
id csl lnimililaiis cl paiiciili;c d millit ad viiam. Ua- diciuscsl Aliissimus, ut nuila lixresis ('.itrein dico-

hijlon qiioqiic civitas esl mundi, qMO; conlusio inler- rci esse majorcm.
pn-taiur. Iudtcat enim saicull i^iius po.mlos, qni pio- Vers. 6. Dominus nariavit :cripluras populoruM
brosis idolis ccccalis menlibus serviebant ; sod iiiiso- el principum: horum qui fiicrunt in ca, III 1 priMiun-
ricoitiia D.imlni iiluminati f.icli siiiit Chrisiiani. Iloc '
(iai qii* sit ipse temporo iiicarnationis dc scripiur;!-
cigo dicil liaab et Dahijlonis se meinorein, id esl rum vetcrum comnicinoralione dicturus. Comnionei
111'mdi isiius populos, qui i imeu ad ejus se culluram D cniin frequcnicr in Kvangel tiuic dc ip.so prxdixe-
iiiimi^iiertranstiilerunt. Sic IMiarisa;is superbienlibus lit Moyses, et i\\\x |»ro|>!ieia; , ui el miiiiis credentcs
ii. P.aiigclio ip^c r(;s)>ond t : /1»ie*i dico vobis quia inslrucivl, el se e.iriim aiiclorem essj monstrarei.
,

fililicani el merdrices prw.cdenl vos in regnuin cwlo- Ijisi eiiim su.il f>ri icipcs Moyses c( prophel.c qui
»!,in (.Vfl//.'i. XXI, 51). Se^piilur, Eccc aticnijaia>, et fueruni in Syiiagoga, qiioruin erat lestimoniuin nar-
Tyrus, ei po ulus /Elhiopun, hi fuerunl in ca. In raiiiriis. El ncalios [>rincipe> foriassis advericics,
pcnsu endcm persi;veral. AlienUje a: siiiii a Jiidaico duii, horuin qui furuiil in eii, i I cst iu Syn.igi>ga.
pojiuio quidi!in cxlranei ; sCd ilii^ 110:1 credcniluis in Vers. 7. Si.u: Uruin.iuin vinnium ni^iruni hubiiali§
peii"iralia l^ccl-siic sunl rccepli : sicui in .\C'ibus e t in te. Veiiil ad te.ii.iin paruin. in qua ilcrum pro-
aposloloruin d cil : Yobis qutdcm oporlebal loijui vcr iili la ivliquitur, qua.ii iii iino V; rsu ci cocpit etfinii;
buiu D i; scd quia repulis'is iliud, ct in lig w$ xos ju- breviicr c «iiiprclie..d;iis q.iol si riiioi.i:iiis quanivii
dicustls wtirivj! vta.\ eccc conve limiir aJ <j:tites (Act. I !i!gis non |
olcral exp ican. yua; lijura dicitur b a-
Mii, /i')). Tijrus sig lilic.il angusiiam q .;c de p.rni- t liylogia, iJ csl, liicvis lociitio, cum | Uia p.uicis
(.Jiliuui afdi lioiiOi»iotrealur. Vopulus /Ll',io]ium ,
a.i'. Icctiin.ir. Vis eniin audirc qua:ii s!i iiicjinpre-
 FX.OSniO IN ISAl.Ti.lurM. ISAL. LWXVll. 6i»
I

Qucd n.c t>cii- \ ii::i(i|)iius, ulii r«!»itloiiii[)iis disciiui;!» iii CODnaciilo,

lisiMlis il.:i l:-li'ia. lii '! M>'»^i"l'i* ^

i!;Mi>is jinuis, niinbilitcr Sal\aiorintravil eiccciera

vhlit. nec auii^ au-:l.i!, u c in coi liominis aueii ;

f.riri'a'avil I)rH.i dHficmibus s,\ QnainopU r (lii:f ilivcs i !.» polii:» l)(imi:ii pnssiono proiiicruil.
, (fua:

dicUmi S.cul Iwlunliiim (pii;! iioii Scil Liiiii K-i iiiii:iiiilis dccorii losiKcmlciil, 611» nio-
1- hre lii(' C«>l : ,

agiuir ul ir.odo liiioi um (luiii sicll:uuiii :i!U',iii!ii |H)S--i(icai cuilum, quis lai:»
il ips;i l;cl lia nualis iiic ;

mo (l;viii;uiim el lioiKirum p irv:iiii :iii(lral dii cre. qi::c sa; i lissiiua lidc orbis tcr-
xCi^plioiie hcicmiir, io

ctera qujB exsuliarionc;ii fa- uiiiios probaliir iiiiplLSsc? Ibi sitiuidi in bumanum
iiiere gaiidc;uiu!s, cl c

inf, quniido magiiis nisibiis UMiipor.iIitcr .iciiuirun- |)ascii iispecium, quod est crcdere bcaiorum.

r. Scd illud lanlo est majus, iit islius riiuiidi quam- Exrosmo in psalmlim lxxxvii.
; plciiivsimum gaudium, vix aliijua imago aut si-
Cntiticum psalmi, fiUis Core, in finem, p o Maheleilt
liuido fuuiri ^;cculi esse ilicalur. Addidit, omniuui fmss.. }]etelh\ ad respondenJnm, intdlectui Eman
ttriun linhilalio e$t in te. Umnium nottruin significal hractitcc.

lclcs, qni D.imiiuiin Cliri^uim aul venlururn, aut Cum Miemoriam tuam, studiosissime lecior, fre-

;i>!Sse credideiuiil. Uabitaiio esl in te, ad Jerus;ilem quculi exposiiiorie fonnainm retinero non amiiigaiii,
t]uilur, cui superius dixit: Gloriosa dicla sunt dc i|iii(l sigiiificel Canlicum p>ialmi, /t/iis Core, in finem^

,
cui:as Iki. Sed in bac b.ibiiatione jiisionim ces i^ h^<,\a\. nl (iu:c iiova sunl biijus tiiuli sequcntia per-
\it ainiclio : orarc tr.^nsil, scd laudare succcdil si rulemur. HaheleHi iiiterprelaliir cliorus divina verba
•rpetua securil;is manet, quia pervtrsiiasnulli ini- dccanians. Subjecit, ad respoudendum , significans

etiir : aiierna I ciitia perseverai, qnoniam nequa- organa musica proevenisse, el chorum respondisse
latn conirarielaic aliqua conslat esse violandam. solemniler. Sequiliir , Iniclleclus Eman Israeliia:.

Einan inierpreialur fraterejus; qiio vocabulo Donii-

295 Conclnsio psalmi.
iinsCbrisius appetbit eos qui pracepiis ejus operi-
Laudaia csi demonstraiivo gcnerc civ.las iMa (idc- biis ;ne dcvoii suni , biciilaii in Evangelio : Ite, diciie

uin, non lemporalibus bonis, sed .Tclerna fcliciiaie fratribus meis {MaJh. xxv.n, lU). hraetita: Deum vi-

lirabilis, de qiia p;iuca visa sunt dici, el lamcn dcnies, quod uiique iHis accidere maiiifestum e.-t, qui
miiiiim animi probaniur siupore compleii. Ilwc si-
p r obcdieniia; myslcrium sancta Dontini luce ra-
uidcin btiis iion exleiidiliir argunicn:aii:)ne vcibo- dianlur. Sed cuin dc passione Regis Cbrisli sit psal-

itn, nec buniana crescil industrin, sed niagna po- mus isic diclurus, et ad iniiiationis exempluin irahat
iis brcvitaie consiringilur, ul vel aliquid exinde fidelisbimos Cbrisiianos, ideo [irocmissus esl chonis
jpi posse vidcatur. Reatus iiiniis qui illuc Domino nd respondcndvvi ; utsicut illi ex muliis vocibus unnm
iicenie perveneiit, ubi cogitaiio cuncla vincilur, G coiiccniiim f;iciunt , sic Cbristo Domino respondeai
u.xlibct desideria supcaniur ; et quod csl dulcis- devoioruin adunaia collcctio. lli suiil eliam Israelita:,

imx sccnritaiis genus, talis ibi feliciias accipiutr, qni ejus fiatros nuncnpari coele-iti largilale merue*
iiai nulla conlrarieiaic pcrdaiur. Cr.xsla, Domiiie, runt.
t qiiod hic vcrbis explicare non possuniis, ibi tc Divisio psalmi.
onante cernamus. Isia quoqiie Jerusaie n i\»c adlmc
I>cr tolum psalmum Dominns Salvator eloqiiitur a
1 lcrris est el lypum gerit illius coclcsiis arcaui, in
dispensatioiie qiia passus esi. In prima narraiione
ecunda divisione laudaia esl ; meriio nbi esl t;inla-
Patris deprecaiiir auxiliiim : pcr similitiidinos varias
um rerum domiciliiim visiiale virtuium. Ibi enim
cimlempium suum refert, quem illi illaiiirus er;:l
iscinam nalatoriam in figura sacri baplisiiaiis, nt
populus Jii(l;coriim. Seciinda qu.ic sit passurus enu-
urarel infirmos, descendens Angeius commovcbai.
mcrai, asscrens mortiios non cssc a incdicis siisci-
)i Siloa (imperaiite Domino) cacci tcnebras lavii, et
Domino Tcrtia narra-
t;indos, ut possint coiifitcri.
anmatis oculis liicis dona rcsliluit. Ibi mensa ( bri-
lione nogat miscricordiam Domiiii Bcpiiltos edicere,
li coelcsiibus plena dcliciis spiriinalitcr sainr.ivit
aut perdilos laudes Domini p rsoiiaro : proptere.»
posiolos ; et ne iios ab illa coena rclinqueieinur
resurreclionem sihi cplerrimam vcnire deprecalur.
ipasli, saccrcalix cl communicationcin nobis prae- d ,„ o.^^i,,^,^^ su;e vcro Iramie persevcr.ms, loquitur
lil ci salutcm. Ibi lapis durissinuis vesiigia pii lie
a parle membronim, diversas ciimmcmoians passio-
omploris osiendii, quando anie Pihiium jndicem
nes, quas tain ipse pcrlulit (|nam cjus plebs devoia
oiislilit andicndus. Ibi columna religali in sc Doiniiii
siistiiiuit.
.igclla testatur. Ibi spinea coroiia cirnilur, quam
E.vpositio psalmi.
leo falutari Doinino consiat impositam, nt toiius

lundi aciilci collccii frangorcnuir. Ibi aiuiido scr- Vers. 1. Domine Deus salutis mece : in dieclamavi,

3tur, qiia! copiil Domiiii pcrcussit, ul ipsmn csse el noctccorum te. In ociogcsimo quiiito psalnio dixi-

lilium rerum lcrris omnibus nuniiarct. Ibicriix illa iiiiis orasse CluisUim pcr i I quod de Maria Virgine
iluiis ct glori:c loci revcrcntiani consccra^it. Ibi nains esl : dcsii^naiis Immilitaiem imbecillitaiis bu-

lanctbncea, quac laius Domini iraiisloravit, nt nn- inaiia', quam esi dignatus assumcrc. Qiii simili modo
s illins mediriiia siicciirrcrel. Ibi credcnics bodii) cliam liic cnmPalrcm prccatur, iiobisquemadinodniu
'siussepulcra vivi(icaiil. Ibi resuricctionis lociis ad sii|q)licare debciimis ostendit. Nam qui saluiis sii;e

cliis e\cirj( corda lidcliiim. Ibi Sioii i!lc inui iiiin Deum profilclur auctorcin, oinnia qux oportuerani
 :

62." M. AUPxELll CASSIODO:;! (!»4

(lici plcitissiinft ac brcvibT exprnMxit. Sic ni.igister A "'"» pefnisliliornro ilignaiimcst. Adliucciiinj tlc ill-j

opiiuius rrc<|ii(>iiicr atlinoiierc noii ile!:ii<il, (|ti<nl liii- vaiiiss iiiis diolt, (jui piil:ibant Dominiim lancea vu|.
iiiano {^ciieri iiovil proriiltiruin. In die aiitcin la'.!iiiaiii iieraiitm , occisum pariler cl sc|)utliim, sic qiiasi

sigiiifical, el noctc ailveisilalcin Jcclaial; iii (juoniain iiniim ex liominibus scclerilis goncraliter lransiiss(>.
ulriiitii)iie leinpiis liuiiiannni vil:im coiiiplccliiio ,
ju- Sed ail discretionem i-uam aildidil, quorum non ntt-

giler 8C ad Doiniiuun clnmusse dcclaraict. tnini!,ti umpln.s, id esl deqiiibi:s iion iiaiics nirain;
Vers. 2. Intretoratio tnca in conspccluluo : iwtinn qtioiiiam peoeatis fiicientibus a lc redduiiltir alioni.
curem luuni ad pircemmeam, Domiue. M.igiia virtus Qiiod oliam iii alio psilmo de impiis dioil : /'citii

hic sincerissiinx oraliouis osten<litur ; iil vcrlia ve- tiicin ria eorum cnni soriilu (P..n/. ti, 8). Addidil. et

raria uon in aiiras lonucs dissipeniur, S' d (jiiasi i|iia!- ipsi de manu lua expul.i tunt, Jusla re d;liir jxiiita

(lani porsfina ad consi^ccluin Ihniiini ifiiroiic vidoa- prolervi;» ; ul ()iii Domiinim Clir^stum tine aljworio

tur, cl iiiiindaluin «pus aj;cre, <juo o ra i o^tra nin Divinilatis es-e jiiilaveraiil, ij<si a wanu Domini pro-

valclpctvenirc. Jnclinal ;ulcn» ««(«'/» snittii Ih.tninus, biirenliir <'xpu/«i, dom a [iiibeinalionc cjus pcccaiis

cuin itiiseiicors digiiatiir aiidir.', non ox iiar.ccor- raoieiitibus leddebaiiUir exlorres.

iiuleiiiia; sii.'»*, quaiii ouni freijdeiiuTd xiirnis non lia- Vers. C. Posueyunt mc in lacu inferio'i : in tcnehit

licre, sed vii iuiis .-ua' operalionc miialtili. g mss. G., F, in leneb)0sis\ el in unibra mvrlis. Adliiic

Vers. T). Quia replclu e$i malis anima mea, cl viia spstimalioiies reforunlur detnenlium Jtidaeoruni. La-

mea in inferno uppropiaiit. C.o:» idf randian est 2B6 cus enim et pro inferno poniiur, ei pro scpiiliHra

(juod iiovo iiiodo ideo se posliilat aiidiri, qiioniatn foveali, et pro mimdi islius |)rofundiS3ima cal.iiHi»

animam suaiu maiii di it esse ooinpletani ; wr</ij( lale senlilur. t)uod liic voluil inlclligi , quia ciim
u!i;)uo non suis, (]ui |ieocala noii liahu t, scd del - jicrseculores sui in abjocla morlis condilione po>iie-

Clis iiiundi quilius laboiabal liutitanilas. iliec oii iii riinl; ut quamvis inju^te proiiarcnl morluiiin. iioii

piits niiscralor ad anim:» 8u:c iiio'esliain ira.vor; l, oreder<'nl viiidicaniiu:ii. In tenebrls, id (^sl sub obli- i

diiin OMiiiibus coiukilob.-W. , sicul el in tiii^eiitno viniiis c;ecilale dcrelioliini alqiie pr.eteritiiin, qucm
quarlo psalnrt di\il : Rctribuebant milii nin'a jtro bo- n nio retjnirei el , nemo salvarel. In umbru nior.if,

nis, sterilitalein anima' mea; (Psal. xxxw, {'i); iion peccalDrum imiical locnn ,
quia mors delinqiie:.tiiiiii

qiiia ipscslerilis erai, sed qiiia deilloru.n» itioteiluli- umbrosos ao lencbrosas paliiur inancs, dum eis ga«>
tate se |ierliibeliai csse jojntium. Poiest cl ad liujus diuin nnii reiucel, qiii perpe ua IristiliaR su:r, obscu-
|iropriam irisliiiam Iriibi, si lioc verbuiii aii iilas rilate demersi sunl. Cmbra vero jioniiur ei in bono,

iniijiiiiaios referas, qiias ei Judaicus populus infere- ut cst i Itid : Siib Hi\>bra alarum tuarum {Ptnl. x»i.

bat. Seqiiiiur, ei viia mea inferno appropiavil. lloc ad Q 9); el alibi : Vivemus in umbra ejns (Thren. iv, 20).

lemjins g1orios:n pcrlinei passioiiis ; siciit in Evan> VA idoo pro locorum qiialitate verbum boc miiilifaria

pclio dioit ; Trisiis est anima mea usqiie ad tnortem 8'giiiiic;itione variaMir.

(Manh. XXV!, 38). Nam proplcr nos doluil, et inor- Vers. 7. /?j iw^ confirinataesl ira tna, cl omnetelt-

«em nosiram propier nos excepit. tiones tunssuper me iiiduxisii. Sio p lib:inl lili qiii {
Vers, 4. /Esiimaius suin cuin dcscendentibus in la- suaro perniciem po;ius prxvalere permissi siiiit ,

cum : fa<tus tum sicut lionio sine nd^ulorio. (.iiljial qiita per irarn Dei Jesus Cbristii!» ad Passionis peri-
eos qui puta)>anl eum mortiium fiii^se coinniiiniler. oiil I jiervenisset ; sicut evaitgelisia di.xi.sse infideleia
Qua^ ligiira dicitur parab tla , id esi ri rnm pcnore popiiliim referl : Eiipiat euni si vuU (Mattlt. \ivn,
iit
diNsimiliuin comparaiio. Mulium eniiii liiscrejKiiis 43). Seijuiliir, ei omncs claliones luas supcr nie indu*
fuit, iliam singularem et niirabilem passioncm mo- siiti lloc adliuc dicilnr qiianliim ad delilicr;itionein tr
rieiilibiis reliqiiis bnminibus eomparare. IJuod s( be- pertinuit oefuiiani Judaiorum. Crcdebatur eniui [)^o%
n.a mullos versus infcriorcs ampleolitur. J.acum induxisse siijier Cbri»t!im elationcs, iJ esl am|>lissi-

eii.m divii vcl sepitlcri loiiim, vel inlerni altissimaui inas indi^ii itioncs, qiiando ciim pcrtuiit cnicifigi

I
Mfundii.iieni. Sciiuidir, fuclus sr.in sicut homij sine nixrtein dlam piitanies po<ita!em, cum dispeiisalionis
adjutorio. tailii'; .nm, npiid eos scilicel gloriam non videreiit.
qiii dci atcm D ejtis
«•jiis insaois mcnlilin.s iinii credebanl, (jni |ini:ib.int Vers. 8. Louffc feciitii no.os mcos a mc : posHerunl
Ciim ciim rcli(j!iis nKirialiliiis ioleriisse. me uboiiiina.ioncin sibi : tradiius sum, et uon egredit-

Vcrs, l>. l ter morlKos iibcr. Sicul rulneraii dor- bar. Veitit ad sooiindam narr.itionem, in qua pcr
viiiutes projrcti in ntoiiHineniis jnis. \., iu srp lcrii.\, aiigmentum moiesiiaiiim actiim sn;v memoral jias-

quorum noii memi listi nmplius . el ipsi dc manu tnu s:oiiis. Nam cuni siiporius di.\eril j
ersociiloruin shc-
exiiulmsiinl. l!ios|><>ci:ililer desi;;ii;il|iersoiia!n Miaiii n.in iiclaiidi>siiiinni r<>iileiii)itum, iiuiic dicit >i0/<'-
;

MiliiN ciii II i,:li'r inoriios libcr fiiil, ijiii i|>sa (jiiO!|iie n(;;i [od., fuifUiorum], si^nilicans ajmslidos. .Vo.u*

iitortis olaii 1 a conliegil. Ijisius eiiiiii l. nluni tiiors einm ijisoj ajijiclliil, (jiii eiim porspictiis scii>ibiis

libera, quiii ot Milunt:iri:i fiiil, qui poleslntem hnbebal ooiispioero moru riiiil. II e eiiim oiniies nvtoi b.ibuil

ponendi animam suam e.t iterum sumendi eam (Joaii. vii ti-te diviiiilatis sux ; ipsc aulein sciebaiur a jiau-

X, 18). Sod ciini ille ossel inter nior uos liber, asii- cis. I^ti eigo noli louge facti sunl, qiiando ijsius pus-
ntnluf e^l liimon a doinoiilibiis.sio»( vnliiirnli dtrmi n- sio".e disjiorsi snnl ; sioiit legilur : PtTCH/iciHi pjtto-
'<'*• Veie autem d olns esl Domiiuis //:''i'r, qui lniiii.i- reni, ci ditpcr.icnlur oics grcijis (Zacn. Mii, T). I.i
[
EXPosmo i> rs\i.Ti:ioi'.M. psal. iaxxmi g2o
nii»rtfJo"t'i)i vcro liinr ;)osiV«s <'.s/, (|iianiJo prrolfr- A el nlli-rnm qni se(|iiilur lit;iir.iin tMni.liasiin p'>iiil,

iU'S snib.o cl pli:iri^;ci rriicili\o iiii|)iit:il>:iitl ili- cujiis illa pars liic iiileHi;;eiii!a c.t, qux* advcni fa> it

iles: Vali ! qul diStrnil Itvtfiluin l)ii,,t iii liitiuum id (|U(id n )ii dicil. .\il eiiini: Munquid en^^trabit iitiq>' s

f-.an iiliul (Muilli. xw.i. 40), clc, S.^qiiilMr, iia- m sepulcro misericordiinn tunm ? IIoc ncgalivc legr,;-

II .wii/i, et ntm egicdiebar. Miralnlis .»>nl'liri^q'ie d .m c.^t, i't illud |!0s it iniclligi, quia vivi homims
lenli.i. Triidi iis est^ Jnil;i rnli(.rlilni> iii-an. riim , ci fiildcs niiseri; urdiam ejtis nnrrare consueruiT.
>e permilhMile ilcleiUiis. Siibliniiil inlirmas m;i Scpiilcitim eniin signilicat iiiliilcliiiin nieiilcs. de ijtii-

; poUiilissiiniis noiiijnus, li^'.iUi.>: csl viiicnlis qiii bns j.U|Ta diclu n csi : Scpnicrum pnti^ns esi (lullur

iion polcsl clamli, aiidivil r\sccr;inri:is injurias, corum {Psa!. \, \\). K inciilo s<']>u!crnm dicilnr,

'in anucli ciini Ui-mnro collaiitlai;!. Verviinlincn ubi aiiima peccalis ii orl' :i conl n(>!iir ; id csl, illos

) csl egresMis iJi' ilia iiiilie corpoiis .«ni, iK-ca|)|>a- viill inlelliyi (jni ncn sinl honiin') cirdiiuri ; quia
I' vitlnil (|uiiJ |OsM.'!, (|iii loliim perliilil (|iiiid crii- niilliis eis lii >eiii ordi.im D iniiii \iilcliir ii.irras.se,

ilas JuiJ.iic;!' pra>ilalis ingessil. xYon c.>*l ciiiin quani iioii vnlin rniil devi ta m» iiie- peicipcre. Illic

tssus, qiiaiulii minimt^ qniil pnovnlciol o.-lcmlil. cnim |.r 'veiiis e diciinus acliiiii, nbr nlu|ueiii audiops
e (lc ciisioilia dicil in qii:i cnm Poiilins Pilalns l>M'si;il clTeciuin [cd., •.iiTecltini|. Tale csl el i^lnd
i>i liOiiiiniiii icliii>it iiiv.ilidum. B qiKtd i.C(]iiiliir, aul veiiialini lu m in pcrdilionc ; (inia

('crs. 0. Ocnti inei itifinuaii sinil pviv iixpia; ila- iiciiio piilaiur veritilein dixissc, qu in videlur i/e-

vi ad lc, Domiiie, toa die. : expcndi mauus mcas glig ns prailcrire.. /V/(//<i(><|uippe jusic vocatn esi,
le.Ciuw oculos corpoiales Clii isli Domini nusquam ul)i vcril:is nni admii iliir, sed s la obslimilio cnslo-
nmitos [uissi; lcj^eriniiis, inii lo mngis nec inlorio- dittir.

ejiis .r;;r'tin<^e piilandi snnl, qoi semper sancli- Vcrs. 12. NuiKiuid cognosceulur iu lcmbris mira-
; niicKcnint. Hesl:il iil ocuius Ciiri li aposlolos bilia /iin, aul jn lilia tua in icrra oblivionis ? Sub
jliigere di^beamiis, qui in corporc cjiis, id csl in eoJem ordine variaiis >cinioitiliiis cuncla dcsccn-
;lL-sia, l:inqii:im ocnli (nlesli liiiniMe vignerunt, lli dinit ; iit iiCijaiido (|ii;i' iiun snnl. ccciilrario .'«cn-

icii iiifirmiui sintt pric inopia ,

qiiia nccduni acce- tiaiilur iHa qu.e siiiil. N:im mirabiliu Ddinini a icuc-
anl Spiriium samium, quo cimrortali i ostca nnl- brosis meiiiibus non vidcnliir, quia pra tcrmiJlcnlcs
:nus iiiiii;aii3 tormeiita liniucrinil, Jnopia eniu) Demn sapicniia; lumini pcrdideriini, ^ci: jusiiiia

ilur cconl'ar<), ubi iinlla csl copit. Addilnm ejiis po»e>l in lerrciia oblivionc cnjjnosci, id esi in

17 f^(, ctamavi ad le, Domine, Inia die. II ic dis- corpnris rr.ississima cccitate, qn;c S|iiril:ili:t moniia
:lii) poiicnd 1 c-t, til isla coiilinnalio loliits diei deserit, duin Cjns de^ideria c;irnalil)iis viiiis i.(;Cii-

clainorcni, id esl oralionem el Itononiin acluiiin C pantur, MeniciUo vcro (|ii. d li;cc omnia ili-o dicla
r;im dclieal pcrlincre. K.rpandi manus ncus ad suitt, ne iii inrcrni) cjiis an-mn rclinqticrflur, sod ci
Morc suo opcras inavn'l inlclligi, qiiaslionis scm- cclerrima resuireclii) provcniici ; (|n;iietius lau!,

aclditis lctciidil ;<d homimiin. N.im si lioc cnici Doniini pei Jiciidicia cju-; povsci agnosii.
qiiiilnm vi.lnnt) finlaviTimiis cs^^e jungciiduin, Vcrs. 13. Ei cjjo ad l'\ Domine, cl.imavi :ctmare
* .«ieqtiunliir oinitimodi.s discre,ab!MiL. oratio mea praren.et le. dnlra illa qu.c ^upoiitiS di-
It't?r.s. 10. ;Vi/n.;((»(i nvjrliiis fticics mirabilia , aut cla snn!, Doniiiitis Cbrisius ciim fnlclibu^ siiis per
dici resusciiaiuitt cl confVebuntur libi '!
Iloc sub id quod rcMiir. clmiis cra", claniu,e so dioil i;d Ito-
j.ilione l.gcndiiin Cbt. Sed perscrtitandum qiiod viinum : cniimcrnns iribulalionuni divcrsarum j^lti •

il : Mortu s non facies mirabilin, dtiin cooslei re- riosissimas qu:ilitatcs , nt lalibns iii liintis coininoni:!
«citaios iimumerus. Scd moriuis, i i est non cre- (irinarcnlnr [i(i|iiili uli(|i!e (;iiri-ii:iir. Diceiido eiiiiii :

luitnis mirabilia ncipiaiuam fccil, dum cos ad con- El C(jo, sigiiilic;il ciim membris Miis se clauuissr,
rsioncm pei(liicere non polnil infidelilas su;». quornm ipsccapiil csl Cliiisius. N;uii qtinudo ip.so
rabilia enim illis nmil, qui magnnlia Doinini stib clamat cl l*c< ic.->i:im dncci, qnando cum Jidclibiis
iJuiila c conspiciuiit. Se.piilitr, uut mc.ltci lesnsci ornl, uiiuiii coipus oslcnlii. Memenio cr;:'i (|iioi|

iiutci roufitibuniu:- t;bi? Idciu cl lioc dicilur iie- D usqiie ad lin< iii pMilini varias cnl.>iiM;iies enimu' ai.
live ,
qnia mcdici qnos crcdidil litiiiiaiiil:is arli;. qiins iii iiiart)r bus s'jis ijisc su liiiuit. Clii syLa.
ticlicio salutcm d.irc laiij.'iicnliltiis, morUios re.M/s- tlirocsmos fi^uiain arbilror apponctidain, qirindo
are non possniil; ul Domiiio debc;iiit conliliii, niuli.l! rcs in imnm ii iii(ill;i pciicnia colli;.'iiiiliir.

;uiiv;s sine Dei miincre nec ip-am coiiiorcam pi;i' Sei|uiliir, ct nuuw oruiio iiiea pnvvcniet le. .S'ol icilo
leaiil rcgris tnl/iieie sospilalciii. Sive h'.c n ;ii;is vci ba isl;« liaclainla si ni, i c re|4iil;i' illi vcracissi;!i,c,
lililitis iiilclli^eiiilum esl , t|nia medici, dnm cor- qiiotl Domi.ii i^r^ili.i ciin, la prarvcii al, aliijiiiil vide.t-

iribus adliilic.iiil cnrnin, aiiim;is laincn pccia.is tur essc coiiir;iiimn. Oraiionem sii.im (oi|H;, fjci ic-

oriiias rc.susciiaic iiyii pncv.ilcnt ; nl conrcssione sia.', ipi.c maiic. id cst luiiiis ijiloi id;i!iir ojicnlins,
'rissiina vivilicciiuir, qiios inlidoliMtii Mi;c vtilocra pr(rvi'nire sociiiiilum advcnliim iJom ni dicii, lioc

'rciileiiiiit, Cal dctii jiidit i, ; (|ti.c tao.cii or.i:io Domino pi,;:-

Vcrs. II. yun.jKid cwtrraLit oHijuis in ovpnlcro sliiiic ilon.il:! csL Mi;ii o cit; > (licliiiii cst /J/iiTt.'»» /..•;/!

nencorditnn tnum, (lul veiilalem luam in pcrdiiiom? iitioncin .^;.;hii, qu;iiiiJ-> nii e r.iitlla s.i'Ciil;i siii. A.^l-
tnit ad irri m r. \: iii^iiicm, ubi pcr isluni versuni iliii'atc pcicbattir, qnod ailli.'C c\spectaniu« c.i^e
 ;

C?7

vciitunim. Vcii el onim ille lempore Cdmyeienii

M. AUUELIF
;
<:..\SSlODaRl

A Vers. 18. Elongasti a

meos a
me amicum et proximum,
C^i

et
I
scd clcsideriiitn iinsirum flagroniibus pelti iiihus itolos tt.iseiia. Wstc freqiienier piis inarlyriiius

oporlel osiendi. Non enim n03 suos esse dijudicat, contigcruiii, a qiiibus lerrore monis o'(icia liuniaca

i>i iion VOtis maxiinis a iioljis expolitii<, advmiat. ^^cd snblracia sunl. Amicos eniin Mgirlicat, qiii boiieslis

curn de ipso clarissime dicaiur, ipse ex sua pcrrona sliidiis iiioriiin vioinitate coiijuiicii siint ; proxinius

isiuJ nun potest Uxpii, iiisi hoc diclum a membris qiii nobis parenielc ordi le sooiantur ; notot, qui ne-

Kcclesix velimiis .'tdverlcre. qiic aniici neqne proxirni suni, »ed sola nos opiiiinne

Vers. 14. Uiquid, Domine, repeUis [ed., icpulisli] vcl visioiie didicerunl. Qi ae genera lioniiniim fru-

orationem nteam, averlis [ed., averlisti] faciem luam qiienier longe fecit a (iJclibiis servis furmidaia caU-

a me? Hic desiderium sanclissimc nienlis exprimi- mitas passionis.

tur, quia impatienter susiinebat diflerri, undc inun- Conclusio psatmi.

«lus poter.it jure salvari. /{e/je//«re'cniiii puiaiur pe-
Ipse oliorus est Cliiisti qucm irxmissus tilulus
titionem noslram, ct averlere faciem suam Duiiiiiius,
noniinis
pro Malieletb interpreiaiione pr.icinuit,
quatido vota noslra distulcrit ; ct quamvis ille pro-
quaiido (i^lells populus cjiis sccutus saiictiSMinam
fiiliira faciat, nos tamen gravitcr dilala contristant.
passionem gloriosa niinis iniitaiione rcspondit. iliuc
Std ei li< c congruenter a persoiia martyruin dicitur, " eniin confessores lcnuit carcer inclusos hinc m»r-
;

qili talibus desidcriis iii boc niundu fatiganiur. Dif- tyrum purpura et bysso preliosior sanguis enianavii;
fernnlur onim ad augmentuin suuin, procrostinanlur
biiic apostolorum per toium orbein dicta tonuerunl;
9d gloriam quia nuii tanlum |)rodest andiii, qnan-
;
bitic lanquam sol purissimus fidcs sancta processit
lum expedil \no muneris augmcnialionc dilFerri.
binc ad tcmporales niortcs lioJioqne concurritur,
Sic ignis flalu venti repeililur, ut vi\acius animetur. nt selornae vitoe prsmia conquiraniur. Quaproplcr
Vers. ib. Egeits sumego, el in laboribus a juveti'
aullus pavescat miserias, qux faciunt beatos ; nul-
tute wea : exallaius autem humiUutus sutn et cunfusus. lormenta formidet, (]U3e donaut perpetuam
liis so-
IIoc merito dicit Ecclesia, qu.ne in egcstaie mundi ei
spiialem nullus liuieat tri^titiam, quje gaudium
;

iii laboribus a sua juventute faiij^atnr; sicut in alio

tribuit sempiierniini. Quanlum est enini temporaliier
psalmo Ifgilur : Swpe expuguavenitil me a juventule
ninri, ut perpetua vita possit acquiri 7 Quanluni bu-
mea {PsuL cxwiii, 1). Haec crescii persecuiionibiis, inanam suslincre sen'enliam, ui absolutionein ine-
pressura temporum subievatiir, liuiniliiaie semper impetrarc diviiiam auiem erubescat
retinur ? Qiiis
exlolliiur : cujus longior ;clas non est debiits lasai- poenas, quas Cbrisius Dominus perferre dignaius esi
*

ludo, sed malura perfectio. Siqu liir, exaltaius autem

Qiiis puiet opprobrium, quod elegiiCreator susiinere
humilialus sum el confusus. Iloc specialiier meinbris ^ cunctorum ? Quocirca pro eo subeamus inuiidanaui
probalur convenire, non caiiiti. Exallaius^ dicii,
calaniilalein, si ciini ipso volunius perentieni babera
quindo prius unusquisqiio fldoliiiin res liumanas lu- piirlioneiii.
niido corde cogilabal. Iluttiitialus sum, quando ad
coniessionis mediiabile donuni, divina gialia mise- KXPOSmo IN PSALMU.M LXXXVIII
raiue, pervenit. Confusus, qnandoilia qune293inale Intetlectus Eilian hraAiloe.

Re:.seratp(Bnileniia;piofessionedainiiavii.Obeala con-
Non tam secundum ordinem liluli, quain ad coiu-
fiisio quaj Kternuin lollis opprobrium ! Nam quidquid moditaiein inlelligenlij; eipnnenda sunt verba qiic
jii leaium vcnerit poeniieiiilum, perpeluis saeculis posuil, ut facilius nob s rei vcriias elucescal. Klhaa
ledditiir abs liiiiim. hraeltia videns Deuin. Ec
inierprelaiur r> bustus :

Vers. 16. In me periraniii'ruK' ira luce : el terro- quia psalmus isie erat laudes ei promissionos Domi-
res Itii conlurbaverunl me. Piiltlire diclum csl, per- ni narraturus, ideo illi lale noiiien coii.stat apposi-
tranderunt, qiia i iion inansiir.ne diuiius contigenint. tuni, ut fidelium verbiitum iudicirot iiicoinmntabi-
Nam quando (idelis se aflligit, irain Domini casliga- lcin firmiiaiem. Intellecius ciiim (ul sa-pe divimus)
tu8 evalit. In tnc aiilcin dicenilo, alflictionem fide- ubi revora iicte
:td supprna rofercndiis esi, iiiielli-

lium more suo illa',;iin sil>i cssc testatar. Sequitur, D irons lendil mentis intuitum. Esl cniin de Cbrisiia-
et terrores tiii conlttrbaceruiit tne. Torror<'S ulique r.oMini spe el de magnifioentia Doinini iiiuiia dictu-
veniuri judicii, quos oinnis caro peccairix foriiiidarc perquc neino deoipilur, siipidicanlis animus
rns; si

ilignoscilur ;
qiiod idem solis tnombris conTeiiire iii isiius Eihan conslaulissiuia voluir.aie roboreiur.
«iinifestum ost.
Dirisio psalini.
Vcrs. 17. Circutnierunt mefiicutuqiia loto die ; rir-

fHiiidederunt me siinul. Delioia uiique qiia; logis di- Elhiin islo qiiiin divimus iiidioue roiiiitum. tan-

siridionc dainnanJur, hsen voliit aqua liominc-; cir- 1.1 nicnus illuminalioiie oomplolus est, ui Israeliia

Cvimcunl, qiiando iindique scaliniro iio.Hniniur. Kx \erissiinc nimciipelur, Priiiio iiii;;os>-u p.s.ilini dicil

q;io ciiiin laicre noii crodanuis vcnire pecoaia, qu;p sc Uiiseriooidias Doiniiii oaiitaluiuiii, qiioiiiani mulu
iieo momeniis liorariiin .i iiobis rcddiiniur aliena ? proinisil (idoli p(>pulo pr>ifiilura. Soouiida parle di-

Meiito ei;;o aqnis «ttiiiparala siimI, qu.c nos copio- vcrsis niodis laudes Domiiii poteiiti.iniqiic de-crbil.

.sissima iiiun laii:>iic conclnJuiil. Quod apto tolum Toiiia in Cbrisluin DomiiiMin paioriia> pi<!lioilationes

«ccipiiur a iiarlc inenibr.truiii. cnuiiicrat. Qnarla Domimis Ciiii^uis propter pas-

 ,

^J EXrOS!!!) IN l»SALTtmUM. PSAL. LWXMH. fZ<)

ioiiciii fiii3m pcHiili, ir.\iiiliis iiiii. itis os^c ntemo- A fragilii.-^s iiloo |.r..IiilK'iuf s;>craiiienloruin se prmiiis-
aliir. Quint.i lr.ig.lil;Ui liumaiiae posUilal suhvcu ri 6ioni!)iis obliL^arc, (Hii;i iinn esl iii |!Oteslnte ipsius
|uia 111)11 in vaiMim filios hoiniiiiiiii ub ipso .i<vcrii (pic polliceliir erficfie. Jiiral ergo jiisiissiine D(';is,
!Sso plasnialos. Soxl.i iog:»l DDiiiiiiiuii, i:i proiiiis- ( uiii jiire siio priiii.itiil oiiini;i. N:)m cl ij siiiii in iiion

ioiics suas imp'C3t, qiias l>:ivitl ser' o siio lcci^se indicat i :uis m : jmavii ciiim ili(iiiiii^, jure oiav i,

leilantiijr, cl monior sil (lua.ia ^c.vi rjiis i\h iiiipiis id esl jii.sle Inonliis osl.

)p|irobria su-liiicliinl. Vcrs. 4. L's'iU'' in wtiruum prdrarttbo svmen :uum .'

lixposiio psalm':. et a\ii[iciibo in strc. tum swculi .'^aicm lutini. Prr\eii-

Vers. I. MisericorJins inus, Dontine, in olertni^n lum esl ad illa (jnai 1'aier j
roio.sor.il soivo sf.o

•aiilabo : in geneyui.one ei profieuie prdnunliabo veri- David. l'r;epaialiis csl ( nim D.iminns Chrislus, ipii

•item luam in orc vieo. J:irc roliinliis (liciliir, i)ni ox st iuine ipsins dcs, ondcrel c:)riiis origine, i.atiae

.1111 firiDa ilicliirns csi. Istc ciiim iAlian D.imiiii e.sl in alcrnum llox re;;iiin cl l)i)niiinis (loiiiiiianli'.iM.

niscricortlias canUilurus, <]ux el ajl-riin sompcr sl."- Sod qu;)d dixit, Prirparnbo, :'d huiiiiniliieiiT ojus
)ilitale consistunl, el pcipoliiis snnl celobnMiihi: pcitiiet, noii ad dcialcm, (jua (Oi)S'ihstaiilialis,

ncroiris. Focil eiiiiu mir.tbiloni iii liiim:ino genere omnipo ons el coielonnis esl Palri, SeipiilMr , ft

)icl:itciii, nl (jiio I poiioial rcipiirorcl, lU viilnorala ]i cudificnbo in sceciJuni saculi sedcm !uam. Pollioilaiio
talvarel. In ijcnerotione voro el proijenie qiind .nddi- isia io:a pcrlinet ad Dominum Salv.iorem. Ip^i

Jil. duos sigiiifh^al populos, J )d.iiciim scilicol el eiiim luiic sedcs promiiiebainr, qujc posiea in san-
;tiiililcm, qiiibiis se veriuiiem pronunlialurum esse ctoiun crat faciemia peoloriluis. Sedet eniin esl
le>latur, (piain dicil inferius. Sci|nit:ir, et veritnlem Domiiii omiiis s;inotus, (|uom qoasi spleiulidiss'>uiiim
luflffi in ore meo ; roveia iil q',i;im seiisii percopciat, iliroiium dignalioiie snx ii.ajeslalls in^edeni; 't(ut
jrc loqueretur. Et bciic dicluni esl, in ore nto, do Spirilu sancio logilur : El a\)paruerunt ilt.s dtt'

ijnia quod ex ore progredilur, cilo dilabilnr ;

quod perliKe linguce lunquum ignis, sedilque snper unuin-
rero in orc vcrs:itur, diulii a dc votioiie celobraiiir. quemque eorum : ei rcpieii sunl omnes Spintu saiuto
Vers. 2. Quonam dixisii : In aHernum misiricnr- {Acl. II, 5).
iia (edilicdbiiur : in ckUs prapurabitur veritai tua. Vers. 3. Confilebunlur cceU mirnbilia tua, Domine,
Ipsa cst veritas qnam vir sancius sc pronnnlialiirum ei verilalem tuam in ecclesia sanclorum Vonil ad sc-
6sse praedixcrai. El imrilo illam confidenier pra-di- cundam pariem, di^ina; poleniix sacramenla diciu--

cabal, qnamlo eam Domimis absolule promiserat; rus. Confitcbunlur enini cwliy qni sunt veri prsdica-

non eiiim polest falli qui seqiiiuir verba vcrltatis. lores, quaniis niiracnlis Dominus mundum, proul
Sod v deaimis qiiiil significel, 299 '" ''^'«'"W"» '^''- C 'P^' I
•aciiiim fuer t, aduiinislrot : qiieinadmodmn
tericoidia adificabilur. Siiiil cnim ajdilicalioncs qu.TC oninis crealura ejiis iuipcriis obsecimdet ; coiiver-

coiisiirgere ncqiieu;i», nisi eis fuerit pr.Tinissa dc- sionesqiie rcrum non casualiler agi (utquiilam va-
slriicio, ut idobr.im cullores, ut pessi naium con- nissimi putavcrunt), sedejus iiieffabili virlntc piitdi-

Mieiudiniim sequaces. Ll. cnim, nisi a malis suis dicanl c niincri. Addiilit. et veritalem luam m eccle'

riietiiil deslriicii , ii. I onnm ncqueunl »diticari siu sanclorum. Mirabilia dixil uhiijae prioditania ;
,

Bicui dictuin esl Jercmi o : Ecce posui le, ul anlifices verilalem aiitein in sanctoruin ccclc.-ia conf,i ndani,

el denruas (Jerem. i, 10). Isla vero misericordia ubi crodilur, VerbHm caro factum {Joan. i, 11), ul.i

non ijosl-uilnr, sctl scmp -r vigt;t, sempcr aiigeliir. sancia Trinilas sic su«cipiiur, nl iiini-, siculi csl
Seqmlur, t« cteHs piwparabiiur reriias lua. Coeli Deus, Dominus cunciornin ore hiuilciur.
(sicut sa^jie diximus) signilicanl aposiolos, quorum Vers. G. Quonium quis in nubibus (Fquubitur Domi-
prKdical.onil.iis aclum csl, iii iiuulc.irelur gcniibiis no, aut qitis similis eril Deo inter (iiios Dei ? Nubes
religi) Clirivtiina. Vciiim h;oc omnia usque ad tlia- frc.|nenier diximus verhi Dci e.sc pia:dica;ores, (jiii

psalnia mediis subdist ncli.niibus prolrahenda snnl : per Spiritum sancluin populos divina graiia com-
qiii.i loinm ad illnd rcsoicil, quod ail : Qnoniam plucb;ini ; sod lamcn eranl obnoxii lcgo pectaii;
dixi.-,ti. Qiiie lignra dicitur, und -/otvov, id csl, a D polentes quidem in miraoiilis, io prxdictlione icrri-
roiiininni, qii:'.ndo snpori ra ad infcriura rospon- bilcs.Sed quis corum es-e poier.il Chrisln siii-ili-^,
doiil. qiianquam ei ipsc carnis vchiminc loger lur? Abud
Vors. 3. Dispnsui teslnmenium eleciis meis ;
juravi cst eiiim qui dc proprio potosi, aliiid qoi de allero
Duvid servo meo. Niinc vcrb;i Domini rcfcrl, lyix cliruscst. Simili modo nec intcr filiosD.i liabcro

siiperiiis eiim dixisse menioravit. ^am quaiii'. is poiuil ivqiialcm ;

qiioniam iile per nalmam esl Fi-

oimibiis deniiniiasso vidcatnr, eleclis tanion s is Ltis. sancli vcro por graliam; illf si'»; aliquo pocca-
l.Titluiii isla di^po.uil, qiii ci dono ip-iiis crclore lo, i-li p. ripsiima pocalis proh;ii.lur cx.il;. Oaa»
iTialuorunt; ne ad promissioncm lal.-m ct illi lci.e- ideodicla siint, ne quis illum laiiliim homiiK;o ,.(cii-

reniur, qiii de David scminc se (losc(!niIere carnali- log;s ausibus u!stiiiiarel.

<er praeferehant. Addidit, juravi David seivo meo. Vors. 1. Dcus qui glinificolur in eon<iilio sanrtct-

ni^iniim sacr;imoiilum pr nnissionis iiosi iiiir e>S'; rum, magnus ct me:u. ndus supcr omnes qui in rir-

«et^iiriias
, qnia soliis jiisie ci doliniiiv.^ promitlil, cuilu ejus suiit. Lxponil qnod supcrins tlixii, (juif

€ui jubjaccl implere (luod dixcrit. Ilumana ciiim similem liabcrc noii poicr;if, tpii omnia (oiiii:Kbi<l.
 ,:

031 M. AIREMI CASSIODORI C52

Ipse enfn. ..ninus Chrisius qni proedicainr :• san- A vi rsionli pro!)a'ioiic coiifirnial. Idco cniin iriumplia-
olis, maqnus dicilur proplcr quod DeiiS e>l; we uen- vil iii f a-lo de siiperbo diabolo : idco in tcrra dc per-
r/«s a polcstaie mirabili. Super omnes qui in ciicuilu fido .lcid.ro, iiumiain ipsins •Tal iilique coelnin et
eju$ suut ; sancli sciiicef, qnos snperins i)«'i filios ler.a. Cnr enim ili.»bolus, aul Jndaeus in alicnis re-
dixil, ((iii dono ipsMis {^niiiae proxini.uiiur. S 'd juie bu.s f.uperbircnt, duiii ulraqne iialiere suiim probj-
Biipra eos ille probaiiir e.xcclsiis, per qiiciii oinnos rrnliir aiiclorc:ii ? Scqiiilur, orbein lenarum el pleni-
no ouniur csse floriosi. Considera v(;ro(|ii(d per ludinem cjus lu fundisli. II. ic increpilio aitiuc
duodecimam specicm donnilionis, qua- Cruue zzt |.erlinet ad .Jndjn'8. Sensns rrgo lalis e l : Cur
ETratvov, J>aliiie pcr laiidcm diciliir, nsqiie ad divisio- volucriinl slulii in le saevire in boc mundo, cnjin
nem suhjeclos v« rsiis (buurrit, el per diversa praco- lu, Cbrisie, binda or es ; ul niinia demeiiiia vi-

nia qnis sil isie Doniinus indicalur. deanlur lalia | rssiiinere, qwx. buinanas viics [ ro-
Vers. 8. Domine Dciis virtiituni. qvis nimilts libi? banlur excedere ? Orbis lerrarunif pcrlinet ad i('liiis

potens es, Domine, et verittu luu in circu lu luo. Pust spaiium mundi ;
plenitudo ejus, .^d omncil sciiicet
illa quae supeiius dixit, aplissima est seiiie:iiia siili- crealuras quae in eo esse noscnntnr. Sic pcr com-
socnta ,
Quit s mitis tibi ? id est ,
quia virtulum es niemoraliones lalinm reruin brevilcr cuncla com-
Dominus. Saiicli enim dilanlur virtutibus, non do- C plexu> cst.
minaiitur; tu aulcm illis rebos imperas, quibus ilii Vcrs. 12. Aiiuilonem et mire lu fnrdasti : Thabor
le praestante |ira;cl:iri sunt. Merilo repelitum est, ei Hcrmon in nomine tuo exmltabunt. Aquilonem,
quis similis libi ? Tu ex le polens es, illi de !e; illi adbuc diaboltim significal, qui dixit : Ponam sedem
verilaie lua iliuminati sunl, libi aulcm veritas tua meam in Aquilnne, et siniiiis ero Aliisiim > {^sai, xiv,
individue semper inesl. 13, 14). Mare sgt^culi bujus elai^s ci iniqiias boini-

Vcrs. 9. Tu dominaris potesiati maris : molum au- »nm potestales compclenlcr advertimus, quot conlra
tem jlucluum ejus tu mitigas. Nunc dicit mullifarias f)om ni nianda:a saciilegis voliiiiiatibus erigunlur.
enumerationes, per qnas singularcm potestaiem Do- noii ul proficiant, sed ut vcheiiienier occuinbanl :

inini evidenlcr osieiidat. Poiesias maris, bujus sx- incri-pans uirosque prresiimpiioncm in se pcnere
cnli honor cst, qiii frequeiiler in martyres Cbrisli non debere, dnm eos a Doiiiino suo constet esse
rapldo liimore surrexit. Sed taiuen ne puiareiur vu- plabinatos. Crcatura ciiim supcrbire non debet .^ii-

lunias il!a ex sua potestate grassari, dicit eti.ini his ciori, t\\ix ab eo ui exisiere potuissel, accepit. Se-
Tu dominaris, quando lerotcs n;olus pro sanciorum qiiitur, Tliabor et Hermon in noivine tuo exsultabunt.

ntiliiate convertis ; sicul ipsc in Evangclio dicii :

Tliabor cl llcrmon, moiiles sunt Syri.nc provincisE,
/Voa haberes in me potesiatem, ntsi tibi data enHel de- C quoriim nomina ingenlia sacramcnla parturiunl. Tba-
super {Joan. xix, 11 . Et quia dixeral, doMinaris l> r cn:m dicilur vcniciis lunicn ;
quod specialiler
sequitur disna probaiio ;
qiioniam (luctus ejus ipse aJ advcnlmn pertinct Domini Salvaloris, de quo di-
mitigat. Ei considera quia iniliqal dixii, iion toilil ;
cunn est : '^rat lumen veruni quod illuminat omnem
quoniam si e:im fniidlltis adimerct, c.tronani inari}'- hinhinem venientem in liunc mundiim (Joan. i, 9),
res non baberent. (Jiiod el si bistoricc inalis advcr- liermon significat anatliema ejiis, id est diaboli,
lere, Dominiiin mitigare /lucius maris {Maith. viii, qnod a Ciiristianis Doniino venienle suscepil. Di-
26) Evangelii Incus ille leslainr, (jiiando pcriciitanti- gnuin eniiii fnii, ut praesenle luiniiie tenebrosus
bus discipulis, venlo ul quiesceicl, mari ul tran- diabolus vincerctur. Isti ergo f .rs«/(«/>j««/ in nomiue
quillum (ierct, imperavit. Domini , sicut alibi fideles dicunt : Non nobis,
Vers. 10. Th Itimnliasli scrit vulneralum, super- Domine, non nobis, sed nomim tuo da gloriam {Pial.
bum : et in virtute bracliii tui dispcrsisti inimicos inoa.. cxiii, 1, 8j.
Alii siint qui bnmilianlur ad ruijiam, alii qui incli- Vers- 15. Tuum brachium cuin potenlin : finnelvr
naniur ad {.'raiiam. Sed nl in malo dictum debuisses manus luu, ct cxallelur dexicva lua. lirachium Irc-

advertcre, posuit vulneratum sHperbum. qnenier quidem legiinus bninanam

: Siciit
300 signi' caro virlii-
biabolum enim signilical, (|ui elatus supra id (|uud D tein, sicul propbcta dii il : Mulcdictus homo qui punil
poicral, humilialus est suo vitio intra illud qnod carncin spem brachii suf, et a Domino recedit cor
per naturam non erai, perciissus inente, non cor- ejiis{Jcrcm. xvii, 5). Scd non poiest hahere poien-
pore. Sic ille iniquissimus Ijinqiiain vnlncralus dc tiam, nisi quanta ei pro lciopore fiieril aitributa.
«(*lo corruit in lianc acris «l.-nsisi i;aiii craNsilaiem, II «• aiitcin, ui sigiiifioari l Donrniiin Salvalorcm, di-
hicut in Evangclio Doiini.iis «licit ; Vidi Saliinam cUim est : Braclimm luu.n cum polcntiu ; boc est illt

nctit fulgur de crclo cadcnlem {Lnc. x, 18). lnim'cos essc quod pcsse ; ncc aliijuaiulo potenlia ejus lcpe-
«utem dicit infidfles .lu la«(S, (|ui pci iiiiHiincras scii, qui jugiler omnia ftcit i\\v.v vult in civlo ei in
peiiies Chrisli Domini virtiite di^peisi >nnl, (|ociii lerra. Addidit, firmclhr manus inu, a >X'iltet'ir deS'
Vmrih brucliiuin (sicnl Sivjie di.v.nnis) auotoiitas di- tir.i tua. Manus el de.itcr.i, si siii.l lilcr inspiciaiiiiis,

vinii lesialur.
l«>nge divors) stiiil, H'>gat •'tiini nt nianus, id est
V«:rs. II. Tui sunt cwli, ct uia csl tnrn : ,iibfm opcraiio (ttoicliir in snpcrbos, qii.il«rnns incl n.tli
i.ruiuim ct pienu,id,:C::i (JHs lu fund.iMi. Oi-i-^ sn- iitl iilaiMiiiibus . t;lv'rr;iiio. ad c<ii,v»>is:«)iiib sMnii.i per-
(.crius geinina di.xciat fjcl.i tuiracul.i, nuiic r-iMs^e
ca litius dina:ilur. LV.ii..". i'..r a;;iein (/ta;f»«j fi;.« , l.:r
 ;

55 EXPOSITIO IN PSALT EUllM. rSAL. LWXVill. Goi

icliiin osl, id cl clarificelur numorus prxd' siin:»- A siiavi cviiido cpul.iiiono pascamur, cl ibi perpctii;e

)run», i\n\ c?l ail dexlernm collocandus. l;etili;e miiiiore poi IVu.iiiiur.

Vers. 1 1. Jusiilh et judiciu>ii praparatio sedix lua': Vcrs. 17. Qnonium ijloria virlui.is eornm lu es:it
.iiericoidiii et i'eritn$ prtvibnnt faciem luam, Scdcs in bcncplaclo tuo cxulti bitur coinn nuslrnm. .Mriilo

tideni Doinini soiiipcr ;vtcriia esl : scd liino iinliis cornw coriiin, id esl. poiesias e.rallabilur, qiii in L)o-

|ipaiel)il pra'piraia, (iiiando ipsum cornrniiis jiidi- niiiio S;ilv;iiore do (|iio dicit P.iter : liic e^t Filiis

ire jiisiiliani. Lo siqiiidcm lempoie suncl< ii(>bis meus dilcctns, in quo milii bene complani (jlalili. iir,

q:iiias patesccl, el veriis Jiidex oslcndelur, qiii ;in- 47), viilutem suam glori.)mqiic posueriinl : <|nia diim
eiorum myslerii vidtbuntiir. Fit prwparalio sc.dis aJ iliuin rcferiiir onint' (juod daiiim c^i, ipsc (ii l;ius

ius, quaiido liicc ah lioininibiis iii peneiali risuiTC- nostra ol pt^rfi^cia belitia. Ei noia quod in lio" loco
lionc cernentiK. Seqiilur, misericordia et verilas cornu, in boiio posuit : alibi vcro in inalo , iil est

raibunt fafiem tuam. Iloc ad lempus isliiis mundi illiid : Fi a cornibus nnicorniorum lium^Hir.tem meam
00 iiicompelciiter apiatur. Faciem cnini ip-iiiv, id {Psat. XXI, 22) ; non iinmcrilo, quoniam daia polc-
>l decarationem jiidicii viis ricordui et vcrilas prtv- slas boiia mala iuo facit.

>ttnt. Misericordia esl, quia parcil convcrsis ; vcri- Vcis. 18. Qao^iiam Doniini est nssnmplio, et san-
u, quia promissa res'iluit. Sic iiiriM)H|iic lempus B cii hrael llegis uostri. Exposuit quare exaltctnr cornu
videnter liis sermonibus indicatnr. in ipsuin credonlium : Quoniatn assump io, id est
Vers. \j. Bealus popnlus qui intelliijit jiibilatio- gloria illa incaroaiionis a sancto hrncl probatiir im-
m : Domine, in iumine vuUvt lui ambulubunl. pleia ; in qoa onmcs spcm iKilxMiles de prcfundo
tlian ille sanciissimiis, queni liiulus pr.vini^ii. posi- peccali sursum erigimiir, diini ipsios niiscricordia
uim Dei vlsus est praedicasse niysierit, boaii po- snblevanie in a-ierna gaudia collocamiir. Ecre ex-
uti multifiirias laudes aggredilur [ler id quod rlic- posita suot munora, qu;e promlitiintur populo in cUi-
)ie8 demonslraliviim dicendi geiius appelkiiu. Ex- gchti jnbilalionem. Per.icla e:.t deinoiistraiivi generis

lamal cniin : Beatns poptdus qui itilelliyit jiibilalio- adiiiiranda laudatio, ul in singiilis rcbus ct p.-l ntia

ein, id est qui iDimcnsisni Kncli.iam suain hon in ipsius liarrciiir, ei quis sit iste Doniinus, eYidciiiins
ropriis viribus, sed in Dei coguoscitur virtutc po- approbemus. Nunc aliquid de teriiu divisione \\(y-

iiissc. Jubilaiio est eniii! copiosa menl's exsull:iln', scaiiius.

ii;t verbis non polcst explicari. Ilanceigo peiscrn- Vers. 19. Tunc loctttus es in uspec u pliis tuis, el

iri cordis arcano beali esl populi; quam sic leliciter dixisti : Posui adjulorium supcr polenlcm, ct cxaitaii
dveilimus, si auciorem ejiis pura nieiile latcamur. elfctum de phbe mca. llaf^tenus Etlian a s;ia persoiia
isieliaiii omniiio uiilis, si et sic intciliiiatiir dicla C l"Cutus est, nunc vcnitad leriiain p;iiieui. pr.icdicaus
eiitcniia, quia ille beuiv.s popnlus esi, qui iaudts vnrba Paliis. quaB dicia sunt de Doinino Saivatore ;

)c,\ noii soliini ore canlai, sed ciiam lumii.c nieniis III sui erior laus indubitala docere ur, quam palerna
iielligl. ! nietiifjere diaiem est, si Scvipluia.-. sancias ciMin lirmavit auctoritas. Sycpe dixiinus saricios ap-
atholiiis regijlis pcrscrutclu! ; si dicii P;<triiiii s;i!ii- pcllari iilios Dei noii naiura, sed gratia. Islis eigo
ari dogiiiaie quis coinprLlieiidat, lotomiiut; ad pie- liUis, id est pro;)Iietis ol |)r;V'di(;UOiil)iis vcrbi locnlus
ateni rccl.-e fidei iralial, (luain iKereiicoruni pr;r. i- esi Doiitinus in aspeciu, duni eus fecil tonspic.;re (iu;o
iSibiis ac(|uii:scal. Addidil pr*niiuin quod l;.lescon- dicebanl. Per boc eiiiin vcrbnin illiid o.sieiiditur ,

eqiiitur viros : Domine, in Ivmine vullus tui ambu- (jiiia quidquid propliet;e dixciuni, iion ignoranier
dmr.;, Populiis ille bealus, queni dixil iiilelligoic locuii suni : .sed in conieinpialioce ccrlissiiii;i con-
liliilationeni, in Inniine vullus ejus ambula!, ciim in siiluii, vidcruiil meiile (|U'!d o-.c pradic;iverunt.
onleinplaiionc sanctai Triiiit;itis jugiier peiseverat. llinc esi quod eii;(ni videnies prophctx' nuncupanlur.
Uubulat eiiiin, significat vivit , (|uia lemjius isiud Sequilur : Posui adjuiorium super polcnlein. Qiucra-
ilae iioslrx quadam commcaiione pera^itii.-. mus quid velit inlcliigi adjnioiium posihan suprr po-
Vers. IC. El in nomine luo cxsull.jbv.nl lul'i die : ti.nUm , nain qui adjiiiorium (ju.eiit poiens non e>t ;

tinjnstitia tua cxultabunlur. Adliuc iii illo pr.J'mio D quii polons est, non iiidiget adjuvaii. Sed hoc di-
lerscverat, (jiiod daiur huic populo, qui intelliijit jn- clum, aui de generali corporc Ecclesia; possumus
datiiinem. Nr*m ciim dicil Doniino, »1 nomine luo iion incoinpctciitcr advertore, qiiod poieiis et ele-
isullabunt, vetai in propria pra^sumplione gaudert- clum esse onlliis igiioril, oi iuiic
; dicii <(((/«/on'Hm'
le decepta morlalit;is ibi pon.ii Uiitiam su;im, nbi Chiisium Doiiiiiinm (l;iiurii, (j:ii de se iii sccundo
iniiij suiit cailuc;i. Seqiiiiiir, lota ilic, loiiiib viiaj psalino dixil : Fqo (luiein conslilvtns sum llcx nb co
im|>us osteudil quia non uecet aliquando iiidi; de- snper Sion inoultvi saiiclum ejus [Psa!.
, 11, G). .1«:
iiiere, unde constat perpetu.i et copiosa j-:iii(li:i pio- certe si iioc de Ciinsio Doiiiino vclinujv, jidvcrtere
eiiire. Qiiod ciim ita faciuin (iient, eYciiii iil fX(«//.'/i- (|ii(id ait /'o.si.2 .uljniorium super putentctn,
.
iia iii-
KiiMl>oniini;(j.s/i/iu,3Qj(]u:iii(io ijla rcsiirrecl 0- iclli;;eiidiini cst. ac diceret
ii, .vi : Pat-r peiliiliuit lesli-
ic ad dexteram fu»Miiit c.llocaii. Eccc qualia dona poicnli
moiiiiiiii ,
id esl Filio ; siciil in Lv.-ingclio
ar.ita dicil inleUigcnlibns jubihiUonem. Quai i-.per v.'x iul cuiii f.cla losi.iiir, dicens : Lt clarifnuvi ct
"'g'igcniiam noviam projKiamus, et nd iiiie;iige:iii.e iic^nin cUiiifhub,) {.lo.in .xu,'i^). Iloc esl eniiii for-
•e.ila siulia conciieiiujf ; di c* lisc, don nie boiiiiiis ta.SbO (ju d iJu.il. t:i.' Hi.^nuin pi ciium isrpcr polenlein»
 :

c',rj Vi. Al]':i;Lil C.VSSlODor.I G:.fi

Adjecil, exuttau etecium de \iUhe niea. Iilec:uin dci A p^-almu jaiii ilicUiiii ost : Tu a mUii icfutiiinn a prei-
l)'itni(iuin (^liristiiiii Isaias prapliula (;oinr>ieinflr:il, sura qup. ciicumdedit tne (Piul. xxxi, 7j.
diccns : Ecce pncr meus suscijiiani cuin, ilcclus meus Vcis. 2t. /!.'/ V rilas men, ct misericordin inea rum
coniplacuit iibi in illo (niinia nieii (Isai. XLir, 1). i.xal- ipso : ct in iioin ne meo exnltabitur ccrun ejus. Paicr
latu» est aulcm, si* iil dtil A|)0-l(iliis : Propier quod dicit dc Filio, icritas inca el misciicordia niia runi \p o
el Deus exallaoit [i.iiim, et donurii iili nomen qnod est ; iit iiilolliganiiis niiiii H.sse divi-uni, 302 ^'"'^

e*t luper omnc nomen ; ul in nominr Jesu onine tjenn virlutcs ((u.is lialict l'a:cr, liabere siniul ct Fiiium,

(leclalur coetes ium, terresliiiim ct infcnioruin {PhiHp. siciit ipse tcslalur : Omnia Patrit mca sunl, et nira

II, 9). De plcbe mea, sigiiifioal gentciii Judxoriiii), Patrissnni (Joan. xvii, 10). Vcr.tas pcilinet ad jiidi-

unde natuni consiai DoniiiiiKn Cliristum. ciuni, in qua judicalurus esl niiindiim ; misericoid.a

Vcrs. 20. Inveni David sriuni meuin : in oleo san-

vero ad pielatem, qiia peccala dimitlii, el onmia

clo meo unxi eiini. Qnod dicit : Invcni David, Jestim qux pr;vslal graluita lari;itaie concedit. Soquiiur,

Ciuisttini ovideiiler insinuat, ([iicm supcriiis dixil

et in nomine meo exaHabi:ur cornn eji{S. Cornu liic si-

gnilic.it invictissiniam p^itcslateni, de qua ip c in

Poieiitein. iioc eniiii iioincn i'it'(|iiciiier coiistit ad
Evaiigelio dicit : Data est milii omnis poleslas in coeto
ipsum rcferri, (|uia et inaiiu fortis dicitur, ct desl-

dcrahilis iiivcnilur; maxime cum talia scquanlur,

f^ et in terra (Mallli. zwiw, 18).

cuiquam pixier Vers. 2i). Et ponam in mari niauum ejus, et in

qu;« nequc Duvid, iieqiie alteri jiisio

Domino Sdvatori possint nllalcims convenire. De fliiminibus drxteram ejus. Mare significai uiiivcrsas

ipso enim in alio psalmo jain diclum c^t : Propterea geiites, in quibus S.ilvatnr iioster gloriam doniina-

unxit le Deus Deus liius oleo exsultationis proe parii-

lionis accepit, quando ejiis nomini li>iinil 1<t devoiis

mimliliiis credideruii'. In flnminilius, fiint'iim fnrsitan

cipibut inis (Psal. xijv, 9).
r.ueiita si iiiiiciil, ubi Doiiiiiio Salxaiori populus re-
Vers. 21. Manus eniin inca ouxiliabilur ei, el bra-
gctieralionis acquiritiir. Sive Jordanem fliivium ^iro
ehium meum confortabit eum. Ilocsecundum formam
tluminibus ponit, in qiio sui b.ipiisinatis Oomiiiiis
servi diciiur, qux* assumpta esi in uiero virginrdi.
consecravit exemplum. Sic et ccelos diciums pr)
Cui nuxiliata esl manus divina in passionibus suis,
cflelo, et t<;rras pro terra, ei maria pro inari, el si
el fortitinlo Domini firmavit cam ; ut quam pro sa-
adhiic ve!is quaerere Aibenas, Thebas, Mycenas ct
lule mundi pius Redemplor siisccpcral, proposiiam
his similia.
peragerel passiimem. Hoc schcma diciiur characlc-
Vcrs. 2G. Ipse in ocabit me : Paler meus es lu :
rismos, quod Latine informatio vcl descriptio nomi-
Deus meus el susceplor salutis mecc.
riaiur,
...
ciisvelul praesentem
......Utc
qu.indo personam absenlem quibusdam indi-
facimus miueri. ergo u-
..
r«
'-'
»t
Vers. 27.
r>-
v.t
^.
primoqentlum
erio r
,
^
ponam tllum, ex

cet:.um prte regibus terra;. In his dudbus versihus ab-

gura t'itam f
artem divisionis htijiis dccora variotate
so'ule dchellaliir iniqiiitas Jiidseorum. Qiiid eiiim
complcclilur.
cvidcnlius, quid p!aniu>, quam iil esse crelatur Fi-
Vcrs. 22. A'i/ii7 pr ficiet inimicus in eo, et filius ini- lius qui invocul Palrem, ei rursiim credalur essc I'a-

quitalis non nccebit eum. Istud ccrle ad David qiiom- ter qui apiiellat Filium ? Nam qiiomvis h.i c duo iio-

&Jmodum pcrtiiioro polerit, qui ci iiiimicos foilic- mina relativa sihi sint, unumiiue siifnciai dici, ut

res pcriulii, ct diaholo instigaiitc peccavit? Sed lioc amhorum virlus possit intelligi , tamen ut umnein
veraciler dc Clirisio animadverii necesse cst ; n.im 8cru|iulum ambiguiiatis excliideret, uiraqne posuii,
licet iii eum saevierit diaholus, qui c>l proicrvus uliaqiic iirm.ivit, ct adiiuc non disinit JiiJ;coiuni

humanitniis iiiimiciis: licc;! Juda filius inuiuitaiis u}- insana deviarc prolervia, diim errons causa fueril

cere praesun^pse! ii, nullus tameii coium peccatum, sublala. llac e:iim (juaiia doeiiua ^pecies delinili"-
quod jusie accusare potuisscl, iiivenii ; sicul ipse iils esl, quam Graci r.ura roij itpoiu, Latini ad aii-
dicit ; Eccc vcnict prind^eps hujus nuindi, el in mc nun qiiid vocaiil ,
quoties unum nomen sic diciiur, ul

inveniet quidquam (Joan. xiv, ."0). aiiud ex eo inleliigi posse vidcaiur. Soqiiiiur ; El
Vers. 2!). El conc^dam inimicos cjus a facie ipsius, D cgo primogenitum ponam illum, excclsum prw rcglbus
el odienles eum in fuyam convcrtain. A facie Chi isti terra'. Perscrutandum eliam mibis ost, quare dixeril,

conciduntur inimici, qiicido ejus praesentia coiivcr- priiiio^eii;(tt.'», quasi vcro Pator sic genueril siihstJii-

sionis bcncficio a propiiis criminibu.s culiiisqiie se- tialiler Filium, ul siibspqiiereiur ei aliiis. Sed hoc
parantur. Nam farics ip:<.us ciiiii jioccalorcs di.yiiaia locutionis geniis St ripliua; divimr conslat esse pro-
fueril inlucri, a praviiadltus .'-uis concidmitur ; iicc prium ; sicul esl et illud in Evangclio dc Josepli el

coiisensiim ullerius leiiclirosis dcliolis pnfberc pos- Maria, uhi ail ; Et non cognovit cain, done: pepiT.l

Funt, qui ad pricseiiliam veri lumiiiis, Domiiiu mise- fitium suum primogcnilum (Mallh. i, 25). Nuiiqnid
r;tnie, perveiiiunt. Oditntes auivm cuiniii fugam con- consequeiis eril, ul virgo scmper M;iria pcst n«'ini-

Tertunlur, qiiando impia vita dorelicla, ad cjiis coe- num Jesuiii Cliri^tum alioriin)" poperi>.se credatur ?

pccint fesiiiiare remeilia. Pcrc.iti ciiim memores Sed hene d cilur Primojcnilus, qu.imvis soliis pro-

su:) i;)cla rofdgiunt, ct ad henelicia Domiiii salulier- hotiir ox Pi.iris .^ul siaiiiia gcniins. Ip.^e eiiim dicit
lima se fe^liiialioiic converlunt. Fcli\ ilaquc fuga F.go sum .Mplia el Omegn, primus ct novis^iir.us, iiti-

ciumiiuiii Uomiiii qiiasiisbo icrti^iiim , ^icul in aiio tium fl fi:tis. pri;ici j'S ct origo Dav d (.\pocat. xxil, 1.1,
r.:7 nxposnio in psaltkiiium. psal. lxxxviii. G58
{fi); ul mcrlto sornjo i.-iic fiii:i.'siioiiem li;il)Cic noii A maiiire>lo. Sivc (iiintii;;!!) \n rorpor^ Domini plpni-
(lebeat, quaiid > ipMiiii el priiicipiuni constai e>se ct ludo Diviniiaiis liabiiaic dii;iioscitur ; iinde cl in
finein. Ponam, consiiluam dicii sicui in secundo ; irigcsimo psalmo jnm diciiim csl. Scqiiiliir, ne^jui

p$;ilmo ait Ego aulem conttilnlus sum /?t-x ab eo.

: nocebo in i'crit(t!e mca. Proiniseral .»iiim iii snpeno-
Kxreltnm pnv regibut ternv (/**«/. ii, 6), siciil in riliusPacr M.inus enim ma auxidubititr ti, et
:

septuagesimo primo psalmo dioliim esl : El adora- brnchium meum confortabii eum. Et quomodo poierat
binil eumomnes rcgi^s tcrr(v(Psal. lxxi, i\), nccere, cui talia visus csl promisisse ? Et inliicre
Vers. 28. /n ceiernum tcrvabo illi nmericordiam quod dicium est. nequc nocebo in veriiaie mea, Nam
meam : et leitamentum meum fidele ipsi. El lioc a for- elsi inimici pcnnissi siint nucerc, in terilnte Patrig
ma dicitur servi ,
quia mi>cricordiam Talris cttenio non esi 1;esus Filiiis, ciijiis passio tolum miindum
videlirci lionore susccpii, cui perpctna data e.si po- glorificata comp'cvil.

lest:is in ctelo el in terra. Testamentvm vero ftdcle Vers. 34. Ncjue profannbo testamenlum meum, et
esi illi, (jiiaiido quaeciinque proplielvC de ipso pra^di- quw procedunt de labiis meis non fadam irrila. Hoc
xeruiil, iniegerrini.i veriiate compleia sunl. est qnod snpcrins dixit, neqne nocebo in verilate viea;
Vcrs. 29. Kt ponam in sceculum saruli senien ejut, quoniam omnia veriiatis ord ne conslii fnisse com-
et thronum ejus iictitdies caeli. Saculum saxuli signi- B plela ;
qiiia nec testnmentum suniii menlicndo pro'
(ical 3eiernil.item. Semen vero D.ivid Clirislus est fannvit , scd reiiim fide lionorabilc r cii, diim qu*
I)oniinu«, qui in xterna gloria coIloc:itu5 regnai ciim delabiis ejus progressa suiit, id est pcr sanc:os pro-
raire ei Sfirilu sanclo per omnia saecula saiculorum. pbeias praedicavii , nulla 303 falsiiate de-strucla
Thronus aiilcm ejus, poteslas e>i fuluri judicii, qnai sunt. Compeienler cnim propliei.e labia dicll sunl
lanta vcriiale peragenda est, ul sanciis omnibus coe- Domini, per quos ipse loqiii dignaiiis csi.

lesti clariiaie prair-ilgeat. Scicndum sane alios esse Vers. 3"). Semel juruvi in sancto meo, si David
diet istos, qni sibi vicaris revoluiione succedunt, el vieniiar. Ilominum consueliido est fiequcnter jura-
illum futurum qui conlinua luce pcrpetuus csl ; de re, ut eis possit aliquis crcdere : Deiis enim semel
qiio in oclogpsimo lertio dicium cst : Quia mclmr jurai ,
qnia nnlla varielale lcmporis immiilatur.
Cit d et u)ia in atriis luis iuper millia {Psal. Lxxxiii, Jurare aiilem iliius diximus essc veniiira promillerc.
il) ; ul mcrilo dies eali sil dictiis, qiii oltjectu tcl- Nam ciijiis sc rcligione con^tfingat qui non lialiei for-
luris '.encbras non poiesi liabcre iiociiirnas. tiorem ? Dicii ciiam : Jn sanc-.o meo, id esi iii Clirisio
Vers. 30. Si dereiiqueriut filii cjns legem meam, qui dixil : Custodi animam meam, quoniam tanctn»
tt in jndiciis meis uon anibuldverinl. sum {Psnl. Lxxxv, 2). Add dit quoqne, si David
Vers. 31. Si jusiitias mea.i prnfanaveiint, el man- C menliar. Si, nogative posiluin csl, qiiod eliain usus
data mea non cuitodierint. IIos duos versiis dicit de communis babet.
populo Cliristiano, qui vere dicnniur filii Sponsi :
Vers. 56. Semen ejus in wicrnum mancbit, et thro-
qiioiiiam Etclesia maire ex aq(i:i el Spiriiii sanclo vus ejus sicut sol in conspectu meo. Sewen Cbrisii
regeneraniur. Isii si legem Domini dcrilifinerut, si in simtomncs qui ei menic ridcll crcdiderint ;
qnia in
judieiit ejns non aiubiiluvcrint, sijustilias ipsius pro- fuiurum regnum seminalum est, quod veniura
i|isis

fanaverint, ti mandala ejus iwn custodierint, iii sub- messis oslendal , sicnt ei in vigesimo primo psalino
sequenlibus d'gr.a eis proniiltilur evenirc viiidicia. ipse dicit : Semcn incum serviet illi {Psal. xxi, 31),
Vcrs. 3'2. \isilubo in virqa iniquittites eoruni, et in Hlanebunt ergo sancti in wlemum, (|ui in excelleiiti

verbcribus peccata corum. Venit ad senlenti.mi quaiii ac b(;aia conversalioiie demnranlnr. Und- illos pro-
Ruperiora niinab.inlur. Yisital in rJn/n, quando di- prie manere non dicimus qni a rcgno Domini respiiun-
slricie vindicai ; sic el Apostolus scribens Coriniliiis liir. Thronus autein Dci bic inteltigendiis est aiiima
liicit : Quid vulli.<i, in virga vemam ad vos, un in clia- lidelifi, in qua revera insidci, qu^ind) eam majesiatis
rilaleet spirilu munsuetudinis (/ Cor. iv, 21) ? Visil:ti su» illuniinatione complevcrit ; sic eniin scriplum

quoque in verberibus, qnandn in nobis lcviiis vindi est : Sedcs saplentice anima jnsti. Addidil, sicut sot in

caiur. Aliler ciuin virga peicuiii, aliier flagella ver- ^ con^pectu meo, erii scilicet anima illa justi, quani
berant. Qii-d nlriiiiiqne ficri iiiaMif(,'stiiiii est in sedrm divimus Domini Salvaioris. Dicendo autem,
populo Clirisl ano pro (lualiiale pcccali, (|iiil)iis la- sicutsol, comparationem rerurn visibilinm facit. Nani
racn prolidi ad saluiem, siciil Sal^mon d cil : Qiiem si magniim est de creatura clarescere, mnlio mclius
enim diligit Dominus increpul ; fia^idlnt nulem oninem de Crealore luccre.
filium quem recipit (Prov iii, M). iNam vide (juid se- Vcrs. 37. Et sicut luni perfecla in aHernum, et te-

quilur. slis in ccelo fidelis. Superius dixit de sole, quod ad

Vers. 33. Miserfcord.am autem meam non disper- animam jiisti diximus pcrtiiiere : nunc de /«no iiicit,

gam ab eo, neque uoecbo m reritale mea. Ciiiii siiperio- qiia^ liumano corpori hic convenientcr apiaiur, quia
la de niciiibris dixcrii, nutic redit ad capiit. Dicil per varias actatcs attenuaiur et proflci'. Scd idoo ad-
enim P:iler nii«(;nfor(i<fl»;( non sc a C.brisl-x/i.v/Ariyc c, didil, perfecla, iil iii illo spirituali corpore jain noii
sed tola pleiiil'idiiie condon hc : si( nl .\po>loIiis di- tcmporalc aliipiid iiiiilligeres, scd de sola pleiiissl-
cil : /n qiio habitat omnis plenitudo Diviniinlis ccrpo' ir.a ificrnilalii seiiiircs. Nam et ipsiim corpus no-
^'iIiUt {Cdoss. 11, r), id csi subslaniialitcr aiqtie siinm in (rfcrxKm sic clariiaie coniplebitur, ut lunu
 M. .\IU!.;L!J r.ASSIODOlU oto
(j-O

qnx lumi, Id esl compago corporis iinslri, A r.ii m:i. i!i<wes rjni :h fonuidiii.m. ifitrerin est, (|:i;e
lierfecla ;

hdifvni fi>lel!s, jirqtic i» r|iia proinissa coinnlciilir . lua ;iil ;i!i(|ir!m uiilil:i"cm pr;pp;»r.iia dercmsionis

Si'd vitle itiii po ini, in ccelo, id csl in s:iiu;l(» viro. caisa coiiMi.uiiil. Ihrc iK^n 'oiiruivtione rci alterius

cl niii- .ctlifi.aiir, scd iti paiielis nio !iim s.ixiiniin (;iiiiiiiii

Ipsoniiu v. im corpor;» sic liircbiiiil, (iii..r(H!i

iiiiiinalioic r('->p'cii(i''ni mchI S;i!om'a ad'inatioiie cnKSlniiinr. .\i! (iijiis sitiuli ii.lincm po-
ni.Te div',t):i ii ;

Ful(j biiiil jusli, el liviqnam &cntilla: in anintli- nil simplicem ill:im uivirlsmque (.!( fecsinnfin (livj.
ait :

Frcqucnler eriim luna nam, qiiaai ncccsse fiiil amoveri, ul £;ciis Jii.bviiriiiii
neto discHiriut (Sap. ii;, 1).
poluissct liostium in^^iirsioi e vaslari. rtilclieiriiac
Kcclesi c compnra iir.

sprevisli, et (Ustnlisti tiutcimlicium c^l, muniliones cjns poiusli fvTinidincm^

Vers. 38. Tuve.ro repuHsli ct

Christum tuutn. llndenos Cliislus palerna v ce i.iii- ut ciilpis f:icienlii)iis ipsum Dominum formidnrent,
c solcbaiil niunitione vailari. F.l not.i ()uod per
daliiscsl; imnc vciiit Ktlian ad (luar.am parlem, in
ijiis

()ii.". jam ex sua pcrsona vcliif ailvc sa superioribus iio^ tres versus in similibus sonis esierunl verbn di-

(iicil. Ihi coiiii Clirislnm ;il) iniinicis suis Paler asse- versa ; dixii enim : RepuUni, sprevisti, disiulisii,

ril viridic;indiim, (piod diam jur.Siuramii promissione are tisti, profanasti, desiruxisti, posuisli. Qiioe (igiira

coiifinnai ; liic auiem spiciiis ;ic tradiius esse me- dicilur bom^eoteleuton, cum similibus litlcris dictio*

nioraiur. Quod diqdici modo inlelligendum est, ut B «es plurimse termin:inlur.

iliud advcriamus ;id ri^surieciionisgloriarn periinere: Vers. i\. Diripuerunt enm omnet transeunlei viam :

slve nia^':s, qiiod l^iicr .^iigiisiinus invenil, illud per- factut est in opprobrium vicin'.s suis. Slatiis ille rcgni

lincrc dicamus ad Dcmiinim S .Ivatorem ; boc autcm Judaici el fide nosciiur dircpius el opibus. Nani per

ad David scrvnm ejii*, qui miillis calamilalil)us pro- eum iranseuntes snldaiis facullalibus ejiis rcligioiiis

batur ainiclus, quando ct Cbrisli nomeo, (juod ab copias .'id se violeniissime liaiisliilciuir. : ill iiiigis

iKiciionc vciiit, uirisque ccriu/n est conveitiro. He- credciilcs nd (juos Duminus corp raliler non vencrat
pt</i4/t pertiiiei (ut milii vidctur) ad iliam parabolam commonendos ;
sicnt ipse dixit : Populus qucm non
qua repukm a co.jnod scrviiit milii: obaudilu auris obandivii milii
quam ei Naibaii propbcia di.xit, in

cnidam cornparatus cst, qui {Psal. xvii, 45). Mcrilo ergo Judaei fncli sunl viiinit
digniiale regia injiisio

ovcni pauperis dcvnravii. Bciie ergo diclus est «v?pu/-

opprobrium ,
qui in Doininum glorise credcre noliie-

ius, (pii eiim [iroprio juilitio constatesse d:»ninatus. runt.

Sprevisii auti-iii dixit, conlempiibilcm cse fecisti, Yers. 42. Exatlasti dexteram inimicorum ejus :

qtiando dc regno cjcciiis, a filio Absalom fugieris la'lificasli 304 oniiies inimicos ejus. Isla sine dubio

iiudis pedibus amlmiavit, ci iucrcpaiiones fili Jernini conligcruiit, quando Jud;vi bostibus iuis tradili, di-

siib dinissimis opprolirii., i=usii;ic!);i{. /; s.'K/M.'i non C ''«n''""<^^ •'' ^'^^'^ vasiissiraas periu'eruni. Timc
nd viMiiam pcrliaet, f.ui slalim p!o;)bcla re poiidil. :
enim Ueius efficiiiir iniiiiicus, quando eju£ voiunta-
Domiiius abstnlit ye catuuitnim (II lieij, xii, 15) libiis humiiiaitir advcrsariiis.
f't :

ibulaiionibns suis, quandiu re- Veis. 45. AvartDtii adjutorium gladii cjus, cl iion
sed dilaius e .1 in ii

es anxiiialus ei in bello. .Merilo ei gladiiis ille adj'i-

gnuin repararel iiivasum. Clmttnm fitum, signilicat

iiiK-tum quoniam illo lemjiore principcs Hebraioruiu loriuin non prncbuit , qui fortitudincm Divinitaiis
;

ungcbanlnr iii re!,'cm.

amisil. Nam licci fcrruin buniaoa videatur essc dc>

Vers. 59. Avcriisti testamentum servi tui profa-

fen>-io, lamen niliil proevalet, nisi cum dexiera su-
;

pcrna corroboret ; sicut in alio psalmo jam diclutn

nnsli in leira sanclitalcm ejus. i!oc jain ad genteoj
pcrliiiet Juda!orum, (piod us(|ue ad fiiicm divisioois
est : Non enim in arcu meo sperabo, et gladius meut

more non satvabit me {Psat. xliii, 7). Sic eig'» populus ille
txscquilur. IIurna!ut;!li^ cnim dicilur : ^i'('rfi-

quod armatus, inermis effeclus csi ; ut cum pauci plure»

sii, il csl iii ali:Mn paiicm iranslulisli ; ul Jil-

utirnalcin gc liiini ulique viccrant, nec plures paucis resistere valuisseni.

d:cis liicrat proiiiissinu, .-id

saecrdos, non Vers. 44. Dissolvisii eum ab eniunditione, elieditn

pervciiiiet. Non enim cis reiiiaiibit
ejus in terram coUisisti. Frequenter emiind;it Divini-
templun) qiiod coiisial esse subversum ; sed Cbristiani
««s ^uos ftagcllaf, ut purgaium iccipial queM- pecct-
cmnia sunt plenissime con.ecuii. Merito ergo dictum D
ablalum fidelibus tis sordiilum respucbdl : quos vero ab emundatione
est : Avcrlisti, quaiido porfidis ,

di^soivit, id esl removii. l>.os jam et damnare decre-

probalur csse conccssum. Tesiamenium, di\ii, scrvi
vil. Qu3pro;l<M' illos bic s.;gnificai Jiidjpos, qiii ob-
tni, non quia D.-xvid tcsiaius est ; sed cui fueral
per
siinaiione mentis Christutn spernere inaluerunU
tcstamcntiim nalivitaiis Domini dignitas compromis-
Sedes quoque eorum in terra collisa esl, quando re-
6.TI. Scquimr, profanasfi in lerra sanclitcUem cju$*

irreligiosum, qcod pnriu a fa- spuenles l\cf,cm Domitium Sa'vatorcm, iiequaqu.'»n)

Profanum dictum c.sl

dc gcn'c siia priiicipiMn nllenus lial)ere merueruni.

no, id csta templi rcvcrcntia pellcbatur. luimolatio
Sedes cnim pro rcgiio posiia esl, qu.-e merilo dicitur
si.,iiidcin pcoiidiim ct obscrvantia sabbatorum, ([uoe
in lerra collisn, quando divisus populus aiaiic COU«
priusfi^u;alilcrni;('baMliir, venieiite vcrilatc submota
qiiod dixit. intclligcrc debcmus Iraclus p.uiiciilaiim lolo orbe dispersus est.
tunl. In irrra (.Miim

ubi cst Ecclesia catbolica Vcrs. 40. Minornsli dies lemporum ejus, perfiidistl
in tolo orbc terr.Miim,
eum confusioue. St;iliis ille qucm diximus rcgni Ju-
co.vsiiluta.
poitti- daici, cui promissa fueral (si Domino servircl) xter-
Vers. l". i[)cs<ri(j:ii.«i omnes macerias Cjus :
 s

fll EXPOsniO IN rSALTlRlliM. ISAL. LXXXVII!. GH

niias, ivniorn «< cn iiliquo «licbus :»ii^usii< ; qui.i A vtsse cs: ni i; si :uiiin;i.i siia^ df ii;roriii iinlo.m.ilft

|iol!icil.ili<»ncm Al>i«lin: proiiiissim ol> iii< re iiuii .••!i:i an;. r;i:i!, msi pfr illiiiii
<i
iios ti- tldiiiinatiuite

iii«*iiii!. lCt iiM*ii't» in broxiuioii» n,-.l;»tiiia iSl, (|'ii «liabti.i ciipfil, tt 11)01 ttin iiioiitinlo i.rosirjvil

silii irrih! I iig.im scriom (>i')ini;i(li;il ajiimrii;!). \(l- Vcis. i'K t bi tiuiil ii.i er coitliiv liuv ainiqmx, l)0'

iliiii. eliaiii, jff.fiidisli i'uiu ton^usio le, <|iiia s rJf iiiiiie, icu! jn.usii Davd in rc itiile iuu? \i'n\l atl

ill;is iii(rei!iili!:»:i> sii.t :n lacii; Nirline', liodi. qiie s('.\l;im |>;ir 0:11, iilii Doiiiiiiiini licpicoalur, nt geiili

duiii iiiliT potiies Oiiine- ahomiiinhili liorrore conru- allli' t;i> el iiniii:>n:i ioi;dtiioiie { tns. A., F., Iiiiinaiix

!Us, i" viiliii .'•110 pe-lal 0[ij>rolniiim. Wtx' <|iiiiJein <'onililioii> I

IVagilissini:e >:ebc;!l sulivcnire, c-l inipleal

EilinH ille rol)H?lissiiiiiis niii;iiiili varioiaie ii:trravil ; promissioncs (^iias sc David feoiss" ii'»scebal. Ubi
s^^d iii his oniiiil)iis iioii aKiio\ii n.iiniiuim fiiissc suiil, noii Mih di lr.ro tlioiinr, S'>il f|iiasi l;ir(i:iM8 Oo-
nienliliim. Ille eiiim i\u>»d proini-^ii Ddvid, il e i, niiiins pii^liiliUur. Niin qiioina-hno.liiui dc illo ditbi-

Ciiristo siio, omnibiis Clinstiaiiis c\liil)uit. Nec ha- la:ol, eiii dioiinr, »»i veritate (un ; sciljcel iil c to pi:e-

Lonl Jiitixi (]ux jiisie iniirninrcni. ijiii se naliiernui slel (jiiotl oiiin novei;»l osse laclurmn. Antiiiuas onitn

3 promissiono verisima f »is. .1., vcril iiis ] segre- r.iiierxordias ilias dioil, (inas Ahralif patriarchac
g.ire. feois^^e rt tiiu-liat ; anliquns eniin non diforel, nisi

Vers. 4G. Vsqueqno, Doiuiue, averlis in pnetn : B anu' Oavitiioa lotnpora ractas csse cognosocrcl.

exardescet sicut ignis ira tud ? Ellian venlt ad (jniniam Vcis. ,'iO. }ft'mnr csto opprobrii scrvorum luornm,

partoin, iibi Dotninnin brivilor rogat, ni Ji:d:iico quiid coiiLiiui in sinii mej, mullauin geniium. Ordo
popii!o miseralus iiidnli^eal ; qui;i ii!ilins csl qui veiboiiim lilise-t, Moinor osto opproiirit servoriim
aniuiiiin possii ab infemo bberare. In (inem liio, tiiorum, id csi niullanim gciitinm, qiiod conlinui iii

sa'culi lcrtniniim .iebcinus advertere, qiiando (sicul siiin loeo. i!ii dicil-ur ; Memnr ci-lo, citi tiansacla vel
s;ppe diciuni vsi) exspeciaiur iiiiiuniora conversio fnlura pr:cscnli) sunl. Sed more hnmaniiat s hoc
JuiIiEonnn, proplcr illnd quod aii Aposioliis : Quia (iici:ur, qni.» D imiinis, dnnt pra-slare differi, oblims
c(cc:tas ''x parte Israel coiUigil, donec pleniludo gen- fuis^e jiidioatiT. Opprobrinin vcro (onligit servis
lium inlraref, el sic omnis hrael salvus ficret {liom. Doi, quando gen.ibiis idolornm ainore raptatis, orant
XI. 2o). [icgal ergo, ne in fiiiem avertatur, quatido pro criiiiine (2liri>liaiii, ct insornlione dignos jiidio
ex.-pectaliir fidclis agniiio Jud;coriiin. .VddiJil, exnr- ban!, qiios iiov.tc oiiIiiir:c >i'iv!i"SOs esse cojjnovcrant.
dcscel sicut ignis ira tua. Irasoiniitr iiicJiocriier, Ifoc crat ?'/» sinn Clirisli^inonim, id esl in .sorreto
quandr» aliqiiem sermone corripiinns : ex TJcscimus meiitis .nflcciu , di.ia paiam limcbaiil loqiii, unde
aiitein iia, ciim vindicaredisponimus. Adjitoit cliaui, proliabantnr o!($liiigni.

Sicut ignis, qui objecla constitnit. ( Ycrs. r>l. ijuod e.rprobrdverunt inimici ini, Domine :

Vers. 47. Mcmorare, Doinine, qnce mea subsfautia quod exnrohnvcrunt conimvtallonem Vlmsli tni. Ex-
[ed., jw.tit a] : non enim vane conslituifti fdios liomi- ponit qnod snperins dixit : opprobrium multarum
uum. llle Eilian tneiiiis rirmiiale loboraius rogai. gentiiim. Kxprobrareriiut eiiini siib impntaiione lcgen-

Doniinum, ut isiain carneiri peccaiis obnoxiani ad- dum cst, id fKi impiiiavoriinl., qnod magis crodere
vcnlussnigloria iiberar.^ dignelur ;
qiiia non esl ad ac pr.-vdioarc dol)ui.'..?oiii, Sod ne habcres ainbiguuin
hnc cre ta, ut eam piTmitlerei qua:i vanuin aliquid a qiiibiis isla dicorpnlur, ad, iidit, inioiici lui, Domine,
intcrire, Nam cum mcinor fuil sitbslantice noslr.p, id est idoonim cnlioros, qiii pricdicaiionibns .san-
ei a morie lilios hominnm cripuii, ct in spe inagnaj ctis adversiiin iro modiS omnibiis fesiinabanl. Ue-
beatiludinis collocavit. peiit qiioqiie, (tnod expycinaveiunt, ad exaggoralioneii»
Vcrs. ii. Qnis est liomo qni vtvii, et non videbit socleris 305 foriini ;
ul coiiimulalionem Clirisii H-
moricm ? aut quis eruct [ ed., eruit ] aninuim suam de dolibus iinj»iitarent, (inam suinnia colerc veneralione
manv iuferi? Quis e$t ? interrogative le^endum cst. dcbuissent. Commuintio vero Cliristi ost, quia veie-
Qux- (igura d;citiir erolenia, id esl intorrogalio : nbi rem hominom in novain gr.ilt.im regonerationis cvo-
Euliaudiendum cst. iiullus. Oiniios cniin homines cavii, cl dc leni^bris pecfaionin» ad verae fidei Iii-

sive jusii, sive peccaiofe*, moricin vidi bniit, qu.t: p mcn nsqite pcrduxit : qnia moriali liomini pcrcnnis
primo hoinini inflicia est logc peocali ;
sicnt Aposlo- v;l:c gaiidia pr.T|)ar.ivil ; ct his siiiiili;i, qu.ne Dominus
lus dicil : Propterea sicut per unnm liominrm in liune iiostor Chriblus peccatoribus donarc (lign:iius est.
mundum peccatum inlravit, et pr-r peccalnm mors, ila Ipsacsi commutaiio C!riisti, qnae obsiinaios deseruii,
i» onin^s hominei mort perlritnsiit, in (juo oinncs pec- 01 fi.lclos dono sn;c pioi^.tis asclvil.

caverunt (liom, v, 12). (^n;r nntic idi o i-omineniorai, Vers. o2. Benediclns Doiniuus m aleriium : fiat,
ui calaniitaiibiis snis misericordiam Crcaioti^ inerea- fiat. Posl ill.im fclicissiniam [ wis. (,',, lidclissimam ]
lur huinana conditio. L'nde qui or giii;ilc pcccalijni saiiclissiinamfjne conniiiialionem , digtium fuil ttt

iiiala praesnmpiioiic credere nolunt, (|uaiilo sc libe- laiis Domiiii siibuoretnr, (|ni eain inimerilis agnosci-
ro«ab liac condiiionc dicuni, i.mto atnpl us nisera- tur (oniulisse inoriaIil.iUs. Pulchrc aiiioin conlia
bili sorle coiistringiinlnr. Scqnilur, aut qnis eruct malodiciiones geniilinm teniporalcs positntn esl,
aniinam siinm de nianu infcri ? Lt hic qiioqno siib:in- Lcnediclus Dominus in ateruiim : qiioniam quae ui-
dindiim csl, nuljus. De inanu, id est dc polosiac cunt illi cadnca sitnl ; laus eiiim Doniini pcrinanrl
itileri. Nam cum uinncs homincs mori contiiig.it, nc- in xieinum, qiiia lalia donare novii, (]u;c nnllo linc
 ;

r'i3 M. AlHLLll CASSOLkOR! 6i4

d.fiKliintiir. Scf|iiiliir, fiut, fiat, ul de laniis promK- ^ fuisso fijsiim mi Vcioris, ri prnphetam Novi. De
sioi>il)i)s licmo (Jiiijilaicl, ubi coiidrinalio ilerala ipso eiiiin in J:]v:in|,elio dicit:.Si crerfere(i« iloysi,cre~

succcdt;rcl, el UiKiiiain siibscrplio botii priiicinis deretis et niilii, de ine enim ille scriptit {Joan. v, 4C).

sacris^ jtis.-ioiiibus addcrclur. Scd lioc inagis ad psal- f]l q lia utiwquc p^aliniis isle conjun.vit, mcrito illl

nioium laudcni debeiniis accipere, non (siciit qui- tale nomcn apposit-im esl, qiiod diio sacr.unenla vj-

busdam visum e t) ad libcri aliqiiam scclionciu. siii nominis indicircl. Moyses (jiii|ype inlerprclatur
assiimpius, co quod de aquis a (ilia ['haraonis fierit
Conclusio psulini.
elevaiiis ;
quod proplcr mare Rubrum I.sraeliias si-
vere robusiiun iilum Etlian noii corpoi is \ali;u-
giiificat: piopler gratiam vero baptismaiis peiiiiiet
Jme, icd anim* [ ed., aiiimi J
(irmitaie coiisiaiiiein,
ad p:)piiiuin (..brisliaiinm. .\ddiliim esl (Hiam, lionii-
(\m pra-ccpium noltis vil;c siibscriplum de illis sacris
nis Dei, nc alleruin forlasse cogitares, nisi eum qiii
altaiibu.s tanqiiain (idelissimns bumani gcneris pro-
divinis Cidloquiis hoiioralus, mcruil es^^e primarius;
ci Talnf explicuil. Nunc (ucmtis ul, qiiod auri!)us
ul jam iion servus, sed liomo ipsius esse dioereiur.
percipimus, nicnle condamus. Sic enim vicloria no-
lloc eniui iioii de famiilis, s-d de libcris di imiis et
stia peragitur, si posl lalia sacra non adversum
amicis, sioul iii Exodo lcgilur : Loipiebaiur autein
extrane is, sed conlra noslra vilia liiigemus ; el re-
g Doiiiinus ad Moyseii facie ad faciem, sicul loqui solel
spuentes qiia; snnt tcrrena, qua;ranius sini^ aliqua
Iwino ad ainicum suum (Exod. xxxui, 11).
cunclatione c(]eiestia. Interpretalio enim istius no-
paiienies commonel Christianos, ul Divisio psalmi.
iniiiis (ideles et

nulla adversitale franganlur, sicut Aposlolus ait, Moyses vir snnclis.>-imus, et operibus niirabilit,

hujus maxlmum virlutis exem|)Iiim ; de se enimdicil: el colloquio divino revfrendus, in prima ^eciione
Jn laboribus pluiiniit, in carccribus abnnduntius, in inclioat a lande Judicis, bcneficia ejus breviicr po-

plagis snpra ihodum, in moriibus frequeiuius. A Ju- testalemque commemorans. Deinde in(irmil;ili no-
dceis quinifuies quadmgenas una ininus accepi. Ter slrae, quam el ipse mullis inodis o>tendil, posiulat

virgis ccesus $uih, seinel lapidatus sum, ter naufragium subveniri. Terlio exoral adventum Domiiii SalvaifH

feci, nocte et die in profundo maris fui {11 Cor. xi, ris celerius innotescere, quem sciebat humano generi

85, 24). Scqiiiinlur eiiam cnelerae passioues, qnae profutura praestare.

islum Eihan opere magis quam nominc compleve- Exposilio psahni.

runt. En, beate apostole, honoris libi vicissitudo
Vers. 1. Domine, rcfugium fa^-tus et nolis, a ge-
•ributa esl ; ut sicui sanctam pr;c<licationein tu:iin
neratione et progenie. Moyscs ille venerabilis iii typo
psalmornm atteslaiione (irmasli, ita ei psalini de
Q sanctae Ecclesiae, quam prjefigiiraiione gestal at. D<v
tuis opcribus exponanlur.
miiio fusa or tioiie graiias agit, qiiod iii hoc s.i culi
EXIOSITIO liN PSALMUM LXXXIX. salo fi!Ctus fiierit cjus \nf^\gnc refugium. Primuiii qiiod

Oratio Moysi lioiniitis Dei. intcr llelirxorum (ibos est, ul morerelur, abjeclus;

Non est dubium (sicui sxpe diximus) talia nomina deinde quod regis JEgyplioriim periiilit nefinda
lilulis adiiiberi, qu.-e textum psalmoriim inierpieia- ceriamiiia ; tertio marus Hiibii inaiidiia niiraiuh
tione sua videanlur aperire. In primis oralio posiia poslremum muimuranlis populi conlumaciam fomii»
est, pcr qiiamDomini suspendiiiir, venia procu-
ira dandam sed in hisoninibus factus est illi refu ium,
:

ralnr, poena refugitur, ei prxmionim largiias impc- cum ab universis discriminibus iioscitur esse lib- ra-

iralur, cuni Domino loquiiur, cuin Judice fabiilatur, liis. Meriio ergo periculorum suonim recordaiiis,

pr.tsenlem sibi facil quem videre non praevalet, el l.ile cognoscitur fecisse principicm. Verum ut boc

illum por eam placat, quem suis aclibus vchementer non laniuin de uno 306 bomine, sed de univeisali
cxaggerat [ed., exacerbat]. Hy.c Domini quodammo- Ecclesia debuissemus advenere, nobis pnsnit, inin

do praistat sccretum, praebet sugge^tionibus locum, mibi : quoniam cunctx Ecclesi.x, qiiie in hac sa-cnli

id penetralia Judicis pcccaior admitliliir ; et nulliis tempestate versatiir, tniissimum refvg^um s< nqer
inde re^puitur, nisi qui iii ea tepidus iuveiiiliir. j) esi Dominus. Nam vide qiiid seqnitur, .1 j/fncn/jHme

Quod mavult peiit, supra quam meretur acqiiirl; et prcgenie, A gencralione, signilicat ex quo genera-
trislisad eam venit, sed l.ctus abscedit. Oraiio quip- ri (oepium esi genusbumanum. Progeniem voro d lit

pe sancta sic devotos salvat, ul bcaios reddat, duin usqiie ad (inem sxculi, cum progenies sihi humaiii

criminosos acciiiai. luniiinera siiiit hiijiis bonilatis generis perai les singulas reparaia snccedii. ac si

excmpla ; sed illud sufficiat, qiiod ipse quoque Do- dicerei, scmptT.

minus, cxempla nobis vitalia tribuens, orare digna- Vers. 2. Piiw^qnam ficrent iiiontcs, et formarttur

iiis esl. Uude mcrito tali ac tanto viio pr;eiuissa <si orbis lerrir, a saiculo et usqnc in sa^culum lu es. Qtii.i

cralio, qiii freqiienter iuiliguanlein Domiiium mirabili iii piimo versu dixcr;il : llefvgium factui esnobit,

supplicati.-nis placavii cxc.mplo. Ilmic auiem ps.il- n- lempor.ilem ndveilcros esse Deilatoni, nimc de

11111111 icrtium iioverimus esse eoriim qiii oralit.n,in aMerniaie ilisseruii. Scd iil banc lUTOnmlalem
ejiis

suo conlinere monstr:tiiiiir. Moyscn eniiii api'rlissiiiie po.^si.nus advorti-ie. mouies iiic non ali-
in tilulo
Hlum '•elebcrrimnm viniiu pcr.qnem Dominiis logeiii q!iid lorronum , scd cnftlonim poieslalos exiinla*»,

maiiifcsiiim csl minisliuin yiiouiam do univcrsa leira snbsoiiniiu; ul re\cra

Iir.icli'KU popiil I dcdit.. ;
 ;

r,\; I.XPOSITIO I.N l'.v\l.Tl 11 U.M. l'S\L. L\\\:\. (5i6

tl>>:Ui)f II i !•> ki.!;oMie:ii«T, /n es, nn!eTinni <<. I

•-
A ci»iiii>i :i!.!'ii. C.iD^iodif cr.iin nO'lii!na, qiix' Iimna-
stii lerri'i;;i(|m; lurir.rivs. jvlul fniin j)riiis noii !i:il.cl ii;is :.ss i!i'l i-Mrooie v!,;ili;is, torni.s lioris exciib;»iiti-

(jiiiK'i|>iiiiin .*Oil iinm. nsimi aiiuo iiicomprcli ii*:!>ilo biis dcpnUilnr, clii siid snccod(>iitii)iis ti)rm:s iiiliil

esse (leclariiliir, finniulo r.h ipsis qitoinic prinfi|,iis ioiigiitq!!!;!!) :<zi'nr ncc nioro«:'m. Pu!cliro anteiil

|iriiis csso (ligno ciliir. Se jnitiir, a s(rciilO el uuinc liniiKinani viliiin noclnrnis conii» r:>vii cxoihiis, iibi

nnaculum lu /s; quasi aiil anlt» s;iM'nli>m, anl |i sl touin siil) obsoiii ilaie cl tropid iiioiie g.-i iliir, (|iian(io

wniluiii iioi) cM Dciis. Scii liic, a stcuIo el usque nioiis iioniiiiiiin viliis c.nrn:!! bns ( ircnindat:) piils:itur.

ins(vcu!um, xlcrnilalcin ilibeinns ailverlere. Gr;c- linic aiilem vcr>ui subdistincliones ponoiuhc sunt,
ci oiiim CDilicos afMirtnlum liabonl, (inoJ |ialres qiioiiiam snbsoijuiinr plonilndo sontonli;"'.

iiOsiri a ta\u!o el unque in sa'CH!tnn tr.iiislulorunl. Vors. 5. Qviv pro nihilo habmlnr, anni eritnl eorum:
Tu is coMii ctenlcr (licilur Deo, qnia non linlict pr.x- maiie sicul herha Irumcnl. IJoc oral qnod de vcrsi
lerilnni nec fnlurnni ; Me cniin el iisi Moysi (iiciuin snporiori pcn.lcbat : qnon ani sicnt 'luo iila qnse sii-

esi: Dicc!> fi iis Isroel : Egu skvi </mj svni : cl qni esl, lieiins dixil, lioc ost, diem prwieriiuin, el cuslodiam
niiiit me ad vos (Exol. ni, i4). l'n(ic meiiio vir nocliirnam, qua: pro nihilo habcniiir, inliilii : Anni
sanclns posnil, /u cs, quod ;ib ipso se aiidis.^ie niemi- eruiit eorum, Et ideo si( nl panlo anle dixit siippii-
iicral. Scd lioc ad Palrcm, Iid.: ail Filiiiin, lioc ad B caiidum ost, Ne avcrt(/s homincm in huiiiilitalcm, ad-
Spirilum sancium periinere non diib um est. E>sen- didil, mvie sicut hcrba lyuuscai. Adlnic illa fngiiiva

lia cnim indi\idii3E Tri itaii.s, qux ;\b co quod cst, ei irniisiioiia vitce biiminuin comparanlur. Frcquei.'-
esse \erneilcr cl pn piie diiiiur, pra'.-eiitia sempcr ter ciiim lierba intra niomeiiiiim aul pasiu nniina-
lnb-l, qujc inter nos aiil pra;leriia tlici;iins aui fu- liiim, ai.l aiii|ua irilnra coiisumtur: sic sunl aniii

lun. hoininmn qni pro iiihiio liabontnr. Mime, id est iii

Vers. 3. AV nieilaa liomincm in hiiinilitateni ; et di- ipsa viia <|ua fruiintnr, traiiseunl alqut; per.iguiiur

mti . Conver imiui, filii hoviiniim. Vciiii ail serumlam nec do loiigiiii|uil;ite eoriini polosl csse salicias, ubi
partc.n, in qM;i iile vir saiifHis a Domiiio peiii quae lorminns lesiina celoritate suscipilur.
il um pr;iccp .s^c ccgnovit. Dicil cnim : Se acrla* Vers. G. Mcne lloreal et prccleceai ; vcspere aeci-
liominein in humilitntew, id Oat, ne in inundi isliiis dat, induret et (ircscai. Hene carnis infirmit;is fugili-

concnpiscentiam ambilionetiKjne projicias. tiumili- vis lierb;irum a'ialibiis coinpar.iiur. Miine siniili at

taiem qnippc iiic lerrenam concupiscenliain debcnins loiam boininis viiam, iii qna et porcre el pr((;lerire

advenere, qu.x apnd Dcum abjecia aique coniempii- dignosciiur. Vespere aiiiem quod indical lucis occa-
bilis esi, nnn iilam gloriusam qua pcccaia nostra sum, lempus dicit qno Iransit homo des.T.culo ; mox
Domino conliiemur. Iloc crgo vir sanclus depnca- C cniii) nl in mortem deciderit, post diirescit in cada-
tur quod Diviniias juiiet , ne voliinias liominnm a ver, ac doinde aiescit [ed., crescilj in pulveroni,
foelesti sublimiiaie dejecia, amare mundi pernntia- quod ei horbis ei corporibus bumai.is noscitur esse
lur humiilima, humiiia lUiquoqux sua vilit:ite [cd., c inmun \ Scd hic mane et vesperH (ul mihi vidciur)
humiiilDte] sordestunt. Sequiiur, el dijtsti : Conver- non uiium diem dcbemus advertere ; partes eriiin
tiiuini, filii lioiuinum. liic et pro quia posi.iim cst, ul ista: iion suni ji.ingendx', quia singulx pro brevitatis
unnin nobrs sensum apcriai adunaia senicntia. Vides inielleeiu sunt p isitx. H i.c autem ideo diligontiiis
quam &ii proliabilis .Miperior ilia peiiiio : quia ciim cxcoliiiitur, nc quis sibi liominum de vita longissinia

Doininus prx'ce|>eril (ilios hominuin converli, ipso blandialnr.

delteanl ini.vcr.inie salvari. Quis eniin aiier potest a Vors. 7. Quoniam defecimus in ira lua, et in fu-

niuiidi ainbilu iibcrare, nlsi is qui docuit lidelis coc- rorc tito conturbuii sumns. Vir sanctus menior aclunin
lorum regna per(|uireie? Meiito erj;o pelit iic dos'!' priorum illum 1'nrorem Doi reoordaiiir, quiin pro Ju-
raiiiur liuiniues in lubricis lapsibcs, quibus dicium daica mnrmuraiione sustiniiit, quando ei Dominiis
esl : Convertimini. divil : Cerno (juod populua iste dura cervicc sil : rf-
Vers. i. Quoniam milte anni ante oculos tuos, tan- niitle me ui iruscalur fnror meus ronlra euni, et deleiim
quam riiet hctlerna, qnce prceteriit, et sicut rustodia in D cos, facidinque le jii (feulem mnfinam {Exod. xxxii, !>,

nocte. Causa redditur quare sa?ciili ambilio deLeat iO). Qiiipiopier forniidabili rocordalinne turbaius
(Jeciiniri : Quoniam mille anni non soluin paiici siitl cst, qni pro tali pOiiilo snpplic.ibat. Defecimus oiiiiii

aiite vculot Dei, sed lan^ium hciternn dies babeaii- dictuin ost, liiim.ina inririiiilate fatigati : Conlurbuii
iiir omnino p;acieriii. Qua; fip'iira dicitur lapinosis, suwus iiioriis cgitata lormidine, quani motuobant
id esi linmili;itio, qiiando ciijnsliiiet rei magniludo propicr dcbiias uliioncs.
iiiiniiiiur in ex'gii,un parviiaiein. Nim cnim \el ipsi Vers. 8. Posuir.ii iniqiiilales noslrat in consperlH
uni diei prrse li, sed pr.-cicrito comp;traliir lam ioii- tuo ; swculuin nostrum in illuminalionr mliufi lui. Dh
gissiiiius ordo srrcnlorum. MiUe en.m fininiin pro SMiilo tiaiis:icti lcniporis dicit, qiiando Juil.iious
i.nfiiiiio posuii, aciaiem veterum fi,ria-«e (le-ignans, populiis ot iiiiraciilis visiiab tiir el 307 pf>-t«is.

qui ni.igna long,cviiatc repleli sunl. Scquitur, ct sicut Noii crodcndo oniin quai videbaiil, ulloris .ludici.s

cuitodia in nocte. Ut i'Ios mille aniios fquos superius paiiobanlur as|)cctiim. N;im in :ilio loco dcil : lieali
dixii) annulatos e^se cognoscercs, non j iin uni d ei quornni r, misso' sunt iniquilalet, el iinorum lccm suiil

Iirxterito, scd ciiam iiociurno lcmpoii breviisimo pecraiu [VmiI. \\\\, 1). M,i cnim tcgebanliir, qu;c ad
 ;
,

G17 M. AUREUI CASSIODORI m

vciiiMiii ji(rveiiitl>.'ii»t : hflcc auteni illuniinab&nlur, A clicens, non debere legis prancepia iran-^cenili: qui;

()ii:K vJ! (iif.'i;>m prolinus siisliiifbant. supei veniens Jcsus Clirislus, qui est jhaniuelhi'o per
Vcrs. i) Qmniam omties dies nostri defeccrunt : el fe la, iios corripil el emendjt, si Tcstamen' <
eju-

in iia lua delixiinus : anni nostri sicut aranea medita- {oiiliim;iciler ncgligannis. El (lUOiiiam iJix i, cnrripU
banlnr. i!revi(;U(;in vilx- biiiiian* dicit per ir-un !)o- mur, pra-misit maiisueliidineiii, ul inielliganius <iri

inini provciiis; o : qiioniain longioris vilc pra-siiin- ncs cmcndalioiies Doinini bdelibus piclalis inlenlion
plionc pcccab;i:ii. Ad (ju:mi eiiini brcviiatem pcrve- prdvenii e. Se(]uitur, Quis nuvil polestat, m iroe tute

iicrint posl illam nunierositaiem prioris sxculi infra nut prce timore iram tuam dinumcrare? Merito ill

ditliirus osi. W;ini «piod dicit : Omncx dics nostri Moyses, qiii (,'xperlus fucrat (|iianla Dominus pcccani
dcfccenini , ad :'.iir>os pcrlii.et iniiniimtos. QikuI vero po;iiilo rcddidi^scl, duiii eiirn crebris rnurniuraiio: i

.se(|uiinr , c< iu ird tua deficimus, ad IribiiUilinnis biis iiicitassct, exclaipal nuliiiis consideraiionein a^

acruinn:js(|ue rcspicit, quas in ipsa viia parvissima viiidiciaj cjus pervenire mensuram, nec dinumerar
siistinemns : quoiiiam insoiciitia nostra alilcr non po- posse quania ille prxvaiet iratus eflicere. Et uoi

tcrat coriigi, iii-i |)er fliigclla Domidi proliareir.iir quod in uiraquc parie prajd.caliir viriuiis iminenii

afnigi. Se(|uiti!r nimis a; t!> comiaratio : Aiini nostii i;is. iNani siiut pracinia Domini pleni^sime iie()ueiin

sicul uranea mcdiuihantur. Miilignilaicm vitac nostrju B intc'ligi, itJ nec v.ndiclae mensura pra;valet ;ippre
posiia siiiiiliii.do declari-.t. -^ra 'en cnim esl animal hendi. Beiieaulein addidit, pr<E <iwor6, sicul etalin
dcbib; ac lciinissimum , qnod transennlibus inuscis prophela dicit : Coniit/^rati opera tua, el expavi {Ha

ad ftscain sibi pnx lirand.im qn.xdani relia dolose bac. iii, 2).

conicxil: sic anni eurnm qni scelcralis opcibus de- Vcrs. 12. DfX'erain tuam, Domine , nolam (ac no

diii siiiii, iiiaiiibus ct .^nbdclis macbinalionibiis occu- bis, et cruditos corde in iapienlia. S'ir ille sanclissiniu

p;inlnr. Aranea ciiini dicla C.-.I, qiiod sil arida nimis- et ulrius|ne Teslamenli inlellector eijregius Venii :i(

<pie snliiilis. Ktvide qucinailniodiim acius ipsos[erf., leriiam pariem, in qua defirecatur F^aireni, iii Jesu
ipsiiisl posiliiiii verbiini (Icclaret. Medilabnntur, dwi', Cbristus Judaico popnlo el genlibus satuianier appu
non operabanlur ; nt osle;iderel eos sine aliqua uli- rerci. Nam ut uiruiiique popiilum conipieclereiu'
lilaift irausiii c, qiii sub nuUo fruciu bonorum, scd plurali auniero posuit, nobis, sicut et in pnmo versi

sub ancipiii m diiMione vixcr.int. psalmi ji^m facluin est. Dexterum enini dicil ipsuii

Vers. l{). Dies annornm noslrofum in ipsis seplua- Douiinum Salvatorem, de qno •A\b\ scripium e:>i

ginia auni ; si anlem in poicnialitus oclo(jinla anni, et Dextcramanus tur, Domine, coufregii inimicos {Ejoi

pluriinuin rorum labor et do'vr. Si tiniios illos ad lil- xv, 6); pelciis ut ipse illis notus efliciatur, per i|ueii

let;iin vcliiiin- advcrlcre, inultoa Iiomi:iUin et ndna- C omnia profiiliira discuntur. Et eruditos corde in yi

gcn;iiios bcnc vigenies invenies , et iteruni necdum picntia. Desideiio ipsius non sufiicit advenluin Do

scplnagcnariO' dcbililaic conrcclos , ut <)uod liic di- niini postulare, quia mulli euin corporaliicr videii

ciliir, coiislare iiiiniiiu> posse vi,ieaiiir. Scd nnmerum tes , Dcuni minime crediderunt, ideoque addidii

scpliianenaridin U^j^i politis dccciitcr ;<pl;iniiis, qn:B Erudilos corde in sapienlia ;iii esl intelecium habcii

s.TlibaiiiMi dioiii scptiiHum otisetvanduni es-<j pr.icre- l€s in Doniinutn Cliristuni. Erudiiiis enim dicitii

pil. Ocioi-cn.irinin vero i^opulo Clii i.siiano aplissinfe quasi cx oinni rude elicitus. Ipse est enini virlus e

dc|(iilanius, (|ni odavnm dicnt R(!Surrcclioiiis domi- sa(iientia Patris, qucm bic posluhU noii corporti

iiif;x; s;iiicia f. siivilale veneratur ; iit diio Tcstaincma oculis, sed erudiid corde cognoscere : quia lioc pro

(siciii in septu;igi'Siino ps;ihiu){:.m dixiinus, ubi o-ns luit revera illum vidirc, qui eum mcruerunt illuuii

isiud divisimus) per hunc ntimerum signiri<assc vi- nala mente conspicere.
deainr. Ipsa sunl enim praBcepi.i, in quibus fideles Vers. 13. Ccmerteie, Domine, aliquanlulum, c

aninut! saluberrima mcntis valeludiiic regunlur. deprccabilis esto super senos tuos. Coiisueludinci

Oclogcnario vero iiumero addidit in poleniatibus ,

.<5uam vir sancius operatur, qui dicit in Exodo : £>i

»]i)ia tunc revera ccepimus baberc pi.tenliam, quando piicabilis super nequiiiam populi tui { Exod. \\\h
noliis Dominus Salvator apparuil. Isii snnt ergo rfifs D ^''i)' 'pso afTeciu,ipsa gratia logai Dominuni, u

aiinorum uosiroruin, qni nobis probabilis vil;c conle- justiiiam st^am uliqtia lcnitatc retempcret ;
quatenu

ruiil claritateii; ; ut mcrilo dies dicanUir, per iiiios cxorari possii a )(Cccatoril;us, quibus jiisie iioscebD

Doiniiiiini iii vcriiis siiis illuminaia ineiite conspici- lur iralus. Intucndum est auiem quod no:i dixit e

iiiti.s. Ei iiilcnde qiiid scquitnr : El plurimnin eorum t(t<) fonrcrtrrc, scd aliquunlulum : qnia hoc nUr'
labor ct dolor ; id csl, qiii b:cc diio Testanienia Iraiis- nobis expedit , quando nos aliqnis siimuliis tribul.!

rcixiciil, iabonbits inaxiiiiis ei doloribus iniplicalur. lionis affligit ; iil s?epe conimoniii saluberriina coii

Ndti cnim illic esl aliqiiid (siciU iKcrflici f.iciunt) plus versione v;ile:iniiis peccat(.runi vciiiam proniereri.
ininiisvc sciitirc, iibi ccRleslein ro|;til;ini scrvat nio- Vcrs. 14. licplcti suinus nuitie miscricoTtiifi tuu

deiala (iislin<'tio. e.YSultavimus ct dcleclati sumus in omi^ibus diebus no

Vers. 11. Quoniam supervenict .svpcr nos mansite- siris. Miscricordiam dici Doirinum SalvaUirem nnH"
tiido , el corripicmur. Qiiis novii iioici^latcn ira' tuce ignoral.qui niiscris daiiis csl, iii pe. i|isiini viverein
aut prii limore iruiu tuain dininiiciarc ? (Jiiia dixcrat qui per se cogn scebanlnr oiiiiiiinodis inleriisst

Plurimum corum lubor ct dolor, ininc iiisiiiii cxcolil ficpUlum se crgo dicit liac miicricnrHa ir.anc, id ci
rn i.\iosmo i.n rsALiKniLM. psal xc C5n

liuiJa ronlcmniniionc, qnonium vir s;inclu'!> Cl»ri!.li A liensiH ;

quod oiiuies lil.ros ilivinos jiumonis arcniiu»

!)oiiiiiii iMJCvideljal adveiiluiii. Cl necfsso. Inii iit inciiidit ; i|U(id cl alia legis diviiue niystcria muliifa-
''''""'' laiuic, delcdareUtr in rio conlincnlur. inaiis plnviin
30S n"'' *''^' «^•'^'^ '•' calt.iili) .Areii;iin , iiiu

£Ontfm|ilaiioiiC omnibus die' ns vilne su i', ciijus aiii- {;utl:is, lioniiiiiiin capillos lcjrimu'* essi* siib linmero.
iii:i lali inunere repleia, coelcsii c\biiliaiioiiu gaii- El III lircvi (Oiiipondio discipli;i;c ipsin-. I;ind. iii v r-

dehal. 0"'^ ligura diciuir idea,cuin rcin fulur.Tin lulemqiie noscainiis, Saiomon ait , Omniu in mern-.u-

Tclul oculis offereniei, inoium animi viv.icitcr inci- ra, ct Diitnero, ct poudere Deum fecisse (Sap. m, 21) ;

tnmus. ui ciiiiclis indnUilanter appareai arillinieiicam disci-

ViTS. Vo. Delcctuli ivmus pro diebui (luibus iios liu- |>!iiiain ul»ii|iic cssc di(T(isam. Hanc auttoiis s^eciila-

miiasti , (inuis in tiuHius ti.limus wnla. Trilinlalioiies riiim litieraruin diii^^enlius perseriilanlos iii niiiUis

qu3» lioniinibus providiMili.» divina conLedii, qiiani p;inilnis divisenint , id esl iii pari et imp;iri,in
verari xsiimaiionc perpenderat, ut deleciainm se in pcrfeclo el iniperfecio, in superfliio et imniimito, el

eisdiceret, per qnas liumiii;indiiin popninm salula- CJ-teris qux- in ipsis aucioribus evidrntissime conti-
riter senliebal. Sc^ebal enim lidelibi^s vi:is r:oxiam nenliir; quas sliidiosis Ic^ere et sana ment ' tr.iclare

esse superliiain ; cl inde Oomino gralias agit, nndt; nosiri quoque |iermiseie m.ijores. niiim lamen in

crodentes profecissc cogn"vii. Qnapro|)ier in illis J} omnibus rojiemns ul sensus nostros aperia», et ad
annis se delccKitum esse d nnicliir, in quibus tidtral vorim s;ii.ienliam sna nos illnminationc perdiiiai.
maln;ma\a scilicel qme gravia putalial, diim pate- Quidquid enim lcgcris, quidqnid e.\cogiiavcris, ila

rcuir biimanitas. Nam viro sanclo el fonleinplanli dulciscere poierit tibi , si sapore superni muneris
veritalem non solum gravia non fuerunt, scd eiiam condiaris.

suavia sibi exsiiiisse professus est.

EXPOSITIO I.N PS.\LMUM XC.
Vers. \(i. Hespicein servos tuos el in opera tua, Do'
eorum. Sancta conscienlia non Lius cnntici Dnvid,
mine;et dirige (ilios

desinit facere in opere alieno (;uod exercebat in pro- Qnando taus cantici dicilnr , non rommime aliqnid
prio. Quilius enim oraiionibus pro Israeiilis suppli- sonliaiur. Laus inlelligi polesl et liumana pra^dica-
caverit Domino, omnino uoiissimum est. Munc ea» tio ; sed tnus cantici animadverli non poiesl iiisi

dcm siindi fnie concludii , ut peccantibus Judxis divina laudaiio. David aulom hic, ipsum prophetam
parcal, el filios eorum sancla creduliiale recorrigai; deliemus adverlcre, qni primam par'cm bnjus psalmi
ipiatenus si ilii (inii|uita{e sua faciente) dispersi suiii, suivi relalioiie dicliirus esl. Amoentis admodiMn ei
Baliem eorum soboies in fine sa-culi conversa, ad ve- ipsarum prnmi.^sidnum variciate dulcissimus : ciijiis

niam pcrvenirc mereaiur. Quod proplieti.x spiiilu q undccimnm ei duddeciiniim versum diaboliis ipsi

(siciit s;cpe diximus ) noverat esse faciendum. Kt Domino Saivalnri, cum oiim ienia.ssel, objecit. IJunc

coiisiJera quibus verbis pieiatem boni Judicis invi- liymimin daemonibus pia confideniia semper opponi-
tavll, ul primo dicerci , in servos tuos; deinde, in mns, ut a noliis pniiiis inde vincantur, uiide conira

opera tua; qiiatcnus etsi factis suis veniam iion nie- Cieatorem suuin dulose aliqua diccre tentavcrunt.
rcrentur accipere , eam Creaioris opera valde landa- Divisio psalmi.
bili^ impetraret. Quod argumenluiii apud rhciures In prinu parlc Psalinis a prolilelur oinncm fide-
dicilur a l.')ude judicis.
lissimum divina proicciione valJari. Sccunda Luidcni
\'ers. 17. El tit :plendor Domini Dei noslri super
d.caniai Domino SaUalori. Terti;i verba sunl Patris
nos ; ei opera munuum no$irarum diri(je tuper nus.
ad omnom fiJeU-m , (|ueni in se devotissime sperare
Splendjr Domini super nos cst, quaiido crncis ejus
cogiioscii, et iii inundo isto defensionem, et iu lu-
impressione decoramur, et vexiilum triumphi ipsius
turo illi [ed., illcj prx'mi;i C')in|iroinitl(.-ns.
in ffoiite puriamus ; sicul Aposiolus dicit : Milii
E.Ti:os.tio p.mlmi.
auiem absil gloriari, iiisi in cruce Domini nostri Jesu
Lhritli, per quem milii mundus crucifixits est, el ego Vers. 1. Qui liabilal in adjulorio Altissimi, inpro-
mndo [Gaiut. vi, U). Ilinc et iii alio p>almo dictuin p leclione Dei coeti commorabilur. llic denuo calegoricus
esl: Signalum esi tupcr nos tuin,n vultus lui, Domine syllogismiis ila stiblcval capul : Justus babil:it in

(I*\al. IV, 7). Sequitur, el opera manuum nosirarum adjuloriu Altisiiiii. Omiiis qui h.Tbitit iii adjiiiorio

dirige tuper nos. Opera iiostra dirigil super iios Allissimi, in proticiione Dci couli f.ommoiabiiiir.
,

qiiandu nobis donaverit veniam poccatornm . ul cuiii Juslus i^ilur in proteciione Dei caHi cominorabilur.

fuerimus pcrversi , cfliciainur ejus correctione re- INiinc verba psalini iracteinus. Posiio sanclo David in

ciissimi. contemplatione coelesli, talis subiloperMina inon^tra*

la cst, qna; tota niontis piiritaic devoia snpeina Jii-
Conctuiio psalnii,
gilcr pnitcciione gauderet : cni muba lieiiclicia divi^

Con«.idefomus, viri prudcntissimi, qiiam niulta no- nitU9" a&.s<.ril cs-.e rollata, ui ad dcvotionem Domiiii

bis Ipgis diviiije niysl''ri;> | er Uiversos nnnnTos iiidi- inciis nosira ardciilins iiiciletiir, quaiido fideliiiiis

ceniur , (|uod hic vjtas liominum seplnagfnarii cl ^pcs in:igiia piomiitiuir. Quj; figiira dicilui diaiyiio-

octiigcnarii numeri snpputationo recolligat qunii sis, id cst eipressio babiiu!', ubi rebtis personi.>ve
,

cuncius ordo Psalmorum mysiico sil calculo compre- subjcciis ct forinas ipsas cl babitus e\pritnimus. (Jui

Patrol. LXX.
 :,

r.M ,M. Ai liLLii CASSiODoni cr,»

I
Itahitdt, ooiifirmalivc promuiiianiliiin csl . ii.l csl qui A iiulngnre, <) (anicii (ipsius gralia siiffnigiuiJc^ dignuni

jiigiler coiiiiiioradir. Ilubuare eniin perinaiieiilis esl, possjiius aliquid invenire. Scapuloc Duininl ^uiilop.-.

11,011 309 tiiscfdeiilis ; sod qui loiam spem siiain ni'n raiioncs inirabiliuin, pcr qi.as veliil qiiibusdam hu-
AlliNSiini voliinlaio iiieris virlU". di\ina inon^lraliir. 1 ' enna; sunl uioniia
ii) propriis viril)iis ponil, scJ in

coiisliliiil, scquiliir absolula promissio, qiioniaiii la- prcplictaniin, qucc si pnra mcnle rccipianinr, liilelei»

lis vir modis omniliiis prolegiiiiir a Doiviino. Kl inspi- aninias ad coelos iisque periJncunl. Qustcs forsilsn

cieiidnm esl qnod d.cit, iii adjnlorio, ut dosignei in- qiiid isia prscstabii obumbraiio, ut per diem sol non
iciilionem verissimi Clirisliani laboriosa Doinino iirat le, neque luna pcr noilein ? Ilem quid peiiiiw

conlenlione servire. El inluerc qiiemadmodum sin- Dcminic:c confcranl ? (Jiique proicclioncm Domini,

gulisveibis rcs maf-n.T. resignaiaj siint. Dicii cniiii : quain veliit malcrnam pict;itein inlcr iiinndi prricnla

comnwrabiiur id cst, qui in isto te biibcre cogiioscas, sicut el a!ibi scripliini esl
Qui hic /ifi6itfl<,illic ;

sicnlo ab ipso «oii discedii, iii illa senipcr pcreimi- J rus'.lem, Jeruialem, quoties voltii congregare (iliox

mansnrus esl. liios sicul gallina pullos suos sub alis suis, et ncluisii
la'.e

Vers. 2. Dicet Domino : Swscrpror meia es, ct re- {Mallli. xxiii, 37) ! Scuto circumdubit le leritns vjus.

fugium nienm Deus meus, et sperabo iii eum. IIoc Scutum islud liumanum illain parlem tanlitm cx qii.i

dicit ille qui de animo siio noxias pracsumpiiones ab- B opponilur, legil : clypeus vero divinus undique n s

jicicns solum sibi credit ulile, quod dignaiur pieias qiiasi murali munitione circumdal alque dcfendii.

superna praestare. Nam qui dicit: Suscepior meus es, Veri/as aulem inrarnatio Chrisli Domini advcrteM(l.i

lotiim se conlirmal in cjus benelicia projecisse, ut de est, sicut legitiir : Veritas de terra orta esl {P.at.

felici quadam (aniiliarilateglorietur. llcm qui dicii : LXxxiv, 12); quae nos el scapui.s obumbrat , et Ji/'i

el refugium meum Deus meus, nnllum sibi aliiid es&e pennis suis sperare facil, et sculi proleclione cu-

profiielur auxiliuin ; sed quando hujus sxculi tem- stodit.

pestatibus quatitur, ad portum divin.Tc misericordiae Vers. 5. Non timebis a timore nocturno.
se confugere velle lcsiaiur. Et ne ciederes posi sus- Vers. 6. A sagiita volante per d.em a negotio , per-

cepiionem beatam el refugium saluiarc non esse ambulanie in tenebris, a ru ua el dcenionio meridiano,

j;im aliquid expeteiidum, seqnitur, et sperabo in eum: Sicut dixil superius geicra defensionuin, ila niinc in

ne quis in se fragilissimo debcat aliquando praesn- liis duobus ver^ibu-> denunliai periculorum luudos :

in illo s-cmier qni probaiur oinnia con- quia iiiulto gratior salus fit, ciim evitata cognoscitur
mere,sed
linere. llocsi Ad:im fuissei secuius, nec sibi conqni- diBcriminiini mullitudo. Timor ilaqiie noclumut e^l

siisset rcatum , nec suis posteris iransmisissel h I relicorum tenebrosa suasio. Sagiiia volans pei

interitum. C diem manifesta perseculio lyrannorum. Negotum iu

Vers. 5. Quoniam ipse liberavit me de laqueo venan- lenebris, cum pravo studio perqniritur, unde beno

tium, ela verbo aspero. Causam diiit (iivini miineris, credi-ntium cordis oculus obcuecalur. Dcemonium me-

quia ipsc nos ab inimicorum sive spiritnaliuiu sive ridianum est immane periculum fcrvore persecuiionis

carnalium polest liberare versutiis ,

comparaiione accensum : ubi ruina pleiumque nieluitur, quando

lacia veiiaiitium, qui ad capiendas feras letiiim la- itafirmitas bumana superatur. Ruina eiiiui dicia e>l,

queos ponunt , ut ignorantes possint dolosis insidiis quasi repetens ima. Sed per has omnes allusioiies

irrelire. Sequitur , et a verbo aspero. Verbum aspe- delinilioncsque rerum illud evidenter osteiidilur

ruin esl oinne dicium quod contra regiilas divinas qiiia niliil horuin metuere p"ssumus, quando Dmni-

tanquam lethiferum poculum jiropinaiur. Nam etsi iio protegente salvamur.

per injuriag aut irrisioies a bono proposilo divert.i- Vcrs. 7. Cadent a latere tuo mille el dccem millia a

inur, verbum esl ulique asperum, suaqiie acerbi ate dextris luis : ad le autem non appropinquabil. Cuin Je
durissimum. El ilerum si audiamr sernio blandus viro fidelissimo in prima parle loqueretur, quoniain

fellilo melle condilus, acerbe illud debemus susci- meiiibra c.ipili suo connexa sunt, in secunda parie
pere, quia divinis probaiur ju^sionibus obviare. Nam venit ad Doininiim Chrislum, ut illus qi.ns Dei f;iniii-

frequenier illa plus decipiunt quae mollissimis scr- D lis insidiatos esse dixerat, peccai iriim suorum retri-

monibns iiiiimantur. Ab bac crgo asperilaic gravis- butioncm subiluros esse moBStraret. Sed htine ver-

sima et amara diilce^line liberat Dominus nos, suin p;iulo solliciliiis ini|uiramus. Noti enim possuiil

<|iiando iii via ipsitis gradimur, nec dextera laevaque a laiere Domini, vel u dexiris ejus caderc, qui jain in

divertimus, ubi a diabolo posiios laqiieos esse c.o- beatontm numero prxdcstinali esse noscuntur : scd

gnosciinus. In via euim, id < st in ipso Chrislo au!.ns hoc de procsumptoribus liene dicilur, qiii illud se

iion csl ponere, ubi (ideles non pr;i'valcl saiii iare. ronS' qni croduitl, qtiod miiiimo promcrenlur. Cadenl

Vers. 4. Scopulis suis abumhrabit libi, el sub pennis dixit, (]uasi de alta beatituiline corrtient, qu.mi sibi

fjus spcrabis; scuto circumdabil le veriias ejus. Pir teiiicr:iri:i , ikhi fldelis aniina promilleb;U. Laius a»-

hunc vcrrum et duos alios <|ui sui|uiinlur, pirson;^ tem est Domini Salvaloris corona justoruin, qux> ouni

illi saii(:lissiin;i; qnaiii proplicia siipcrius iiilrodiixil, ipso (sii nl promisil apostoli.-) in resurrocl oiie judi-
<|iiain piililierriiiiis allusioiiibus Doinini bcnclicia cabil. Nain bodiiqiie qiiando judiccs pctiiiKis ab iui-

coniprotniitill utoujus prius iiiores prohavoiai, ojiis ponilore vcl rcge, sio ois dicimus : .Miltile a laliTfl

prxMiiia digiia uarruiei ;

(|iix noslradcbcl curiositas voslrn, icl esl ([ui vobiscuni habcl ftdclisbiina de^o-
 ; ;

ExrosiTio iN rs\ui:R;uM. isal. xc. (m*

ne consilium. Laiu% cniiu ilicium esl, eo qtiod sub A "le dicilur noii venissc, qni sc prub.iiiis csl immacu-
arliio i.iteal. El qiii:i spcs Jioiniiuim inanilt r sibi lala convcrsalione tractare. Ilic onim {la<jeUum po-

oiuillil excelsa, ex iUa ^loria eos ditii esse casii- silum est, qiioil delicla c.istigat, qiiod improbos act>'S

s, qui sibi supra nicriia sua talia poliicenlur. F.t ulcisciiur; cl ideo negatnm cst pcr flatjcllum Cbrisio

oniain isli ruri sunt qiii taniam ac talciii speiii ba- Domino proximasse peccaliim. Qiii>dgeiius lociilioiiis

re nosciinlur, mille a latere cjus asseril esse cnsu- sclicmn dicilur hypalhige, qii:G ct iii sxcularilus
f, ab ila scilicet summilale jiiJicationis. A dexlris frcquentrr invenilur voluminibus et diviiiis.

lem, quia inulli pulanl se ad dexleram collocaiulos, Vers. \\. Quonium augelit nuis mandavil de le , Hl

cem millia tcslatur inde ruituros, quouiaiii ct ipsi cuslodianl te in omnibus viis luis.

sa opinione conceperant, quod in siiis 310 "^^' Vcrs. 12. In manibus portabunt le, ne unquam of-
,is uon babebanl. Mxc autem senlentia illos spe- fcndas ad lapidem pedem tunm. In bis diiohiis versibus

ilitcr verberal qui aliqtio bono prosperitatis inllan- verha sunt quaB Domiiio Cbrislo diabolus, de cjus
r, el saiiclos so pnlanl esse, ciim iioii sint. Mtlle divinit:ite dubitans, cumeiini tonlare prxsuinpsisset.
Itmet deccm mitlia (inilum pro infinito numcnim objecit. Sed ubi ille cecidit, nos sollicile gradiainur :

nil. Seqiiilur, Ad le aulem non appropinqunbil ; lioc quoniam caulcla sequenlis est prxcedens lapsus
iquilibel cxiis<s qiii sibi regnum Dei r.illaciier B i)'<enus. S^[>e cliximus in Domino Salvntore dua»
iliicenlur : qui revera longe erunt a Domino, quo- naturas, id esl Dei ol hominis utiilas alqiie porfectas
am dum spem liabeni iit meritis suis, ad salisfa* in una eademque pennanere persona, iia ut unus
innis remedia noii recurrunt. esse Dei Filius et proedicetur ab omnibus etcredaiur,
Vers. 8. Verumlamen ocuUs tuis considerabis, et sicut el Palres noviri veritatis ipsiiis illuminatione

iiibulionem peccatorum videbis. OcuUs tuis, dixil docueruiit, dicentes : Solus ex Trinilate Filius for-
viniiui illum lucidum perspicabilemque coiispe- man) servi accepit, qiix forma illi ad iinitatem |>er-
iim, quo Iiominum merila judicantur. Justitia enim sonx coapt.ita est; id est, ut Filins Dei et Filiiis
viiia considerantur bomines, qui siint ad sinistram hominis unus sit omnipotens JesusCbristus : ne iion
lad dexleram coIlocandi.Sequilur, Et retributionem Trinilas, sed (quod absil) quatemilas, praedicelur.
ccalorum videbis ; hoc esl quoii superius dixil: Ilinc esl quod quando immilia de ipso dicunlur, hii-
!ulis tuis considerabis. llla enim consideralio eril manijati suni sine dubio depulanda : quaiido aliquid
tributio meritorum. Videbis, id esl, videri facies potenlius tonal, divinis virlulibus conveiilt appUcari;
'ul est iilud : Dotninus de ccelo prospexil super fil os quod hic et inferius utrumque servatiim est. Naiii
muum,ut ridfai si est ini lli^ens uul rejuirens quod legitur , an^e/ts mandnium, ut eum debeant
tum {Psal. Lii, 3). C cuf^lodire, inrirmitalis hiimnna cst, sicut Ev.ingclinm
Vers. y. (/Honiam tu es, Domine, spes mea; aliissi- quoque testatur : Apparuil autem iUi angelus de cceto
m posuisli refngium luum. Cum supra de jtecc;ilo- confortans eum (Lnc. xxii, 43). Et ut ipsam hominis
m relribulione loijueretur, subito inluril, Quoniam naiuram perfectissime declanirei, arijecil , ne offen-
es, Doniine, spes mer. , qiiod seiisus superior non das ad lapidem pedem luum; id esl, ne iii legem qujB
ibebat. Quoe fignra dicitur paradonon, qiiando exi- in lapideis labulis scripta videbatiir inciirrerel, qiiain
s inopinaius vel non exspeclalus ingerilur. Inten- enerat gentes edocere, ejusque plenitudnieui salu-
imiis autem solliritius qnid sit quod dicit propbeta, tari integritale firmare.

'io»i(im (u es, Domine, spes mea : quia resiirgente Yers, 13. Supcr aspidem el basitiseum ambufabis,
imino spem resnrreclionis membra reliqiia perce- et conculcabis leoncni et draconcm. Ilic jam divina
runl, qu;K erant po.sita in niorte peccali. Praecessit virlus exprimitur, quse taniis rebiis sa^vientibus im-
im iii Capilft, quod corpus reliqunm in se sperare peravit. Nani oinnia ista nomina diabolo congrucn-
biiisset. Venim sta spcs resiirrectionis sancto viro ter aptantur : aspis est, dum occulle pcrcutt ; basili-
eofacla est, quia cl ipse Dominiis Salvator pcr id scus, cum palaui vencna disseminat ; leo, diiin pcr-
lod mortuus csl, refugium siium iioscilur in Altissi- sequilur innocentes ;draco, cum negligcnles impia
» posuisse. sicui in trigesimo psalmo jam dictiim D voraciiate deglulit. Verum b.-ccomnia glorioso ad-
l : Esto mihi in Dcum proleclorem , et in domum veiitu Domini pedibus ipsius pmstrata jacuerunt.
f»g'i, uisalvumme facias(Psal. xxx, 5). Unde me- Solus enim tam ferocia valuil subdcre, qui P;ari
Sfqiiltnr illins exemplum, per qucm .«e in coxternus et consubstanliaiis scciinduiii
.Teter- divinitaf^iii
im nnverat esse virlnrum. proiiatiir exisiere. Ilaic si diligentcr sancioruni Pa-
Vers. 10. Non accedent ad le mala, et flagellum trum pru;dicalioiie tractenius, nec aliqua demcnlium
1 appropinquabit tabernaculo tuo. Hic bcatitiido liaerctica pravitate turbemur, omnia uobis, slcut
<umpt;i' lnimaiiilaiis poientcr exponilur : quia dnm dict:i suiil, absoluta vcrilalc constabunl.
boc miindo a Judreis et cnnvicia perluleril el Vers. 14, Quoniam in me speravU,
lla- libcrabo cum
ll>, dicil, tabcrnacuio (i\\\%, \i\ cst, sanclo corpori protegam eum, quoniam cognovit nomen tneum. Veiiil
liii mali appropinqnare patui«ise. Merito, qiiia pa- ad lertiam parteni, nbi Dominiis Patcr justissimo illi
Unm esl iiltio diviiia, qiiod solel bnmana crimin.'» viro qni in prima partc no<citiir inlroducliis, clc-
««•ctre; sicut alibi le..^ilur Mulla flagelh peccato- dignalio
:
mciili le rcspoiidil, iil corda fidcliuni (ali
"I <Pial. XXXI. 40). Hoc ergo siipra illum verissi- promissione roborarct. IIiiiic crgo beaium, -1111 ha-
C.r,n M. ALIRILU CASSlOnORI c

bital in adjutorio AUisdmif libcraliinim se a malis A Paalmus enim (sicul s.iepc dictuin e>t) si<;niricai o|

sxciili islius compronullil, quoniam spcni siiam in ras spiriluates, qux* sursum tendunt ad Doiiiini.

ipsius virtiile reposuil. Scquilur ,

protcgam eum quo- Clirislum. In liis eniin c.miare dcbemiis et grai

niam cognovit nomen meum. Cxpoiiit quoniodo eum seinper agcre, quando ejus benificio reddimur libe

Uberandum esse promiserit; scilicet ut prolficlus ah qui per nos siimus peccaiorum ncxibus ol)lig:tii. ||

oinnibus iiistdiis diaboli reddalur alicnus. Caiis»in enim cantat in psalmo, qiii omnem vitam suam
quo<iue piae liberalianis ai\'yn\\\i ,
quoniam cognovit graii:irum actione consiiluil. Dies auiem sabbali i

nomen meum. Cogiioscil nonien Palris, qui Filium qiiies inlerprelalur, per quain commonemiir ab oii

non pulalesse minorera, nec creaiuram aesliin-l (ut prava aciioiie cessare, ei feriatos animos a vii

quidam deuiciilissimi voluat), sed Crealorcni [utius reddere opcrum coBlestium sanciitate. Ilanc recte .

jnenlis inli^grilule profiiclur. daei non colnnt, cum observaniiam ejus ad iulel

Vers. 15. Invocabil me, et eqo exandiam eum; cum clufl} lilterae transi;ilerunt. Sed illis est in die subi

ipso sum in tribulatione, eripiam eum et cjlorificabo reqiiies, qiii prjecepta Domini ad Novi Testame
eum. Bculo isti qui in ipsius protectione conlidit, sin- sigrKficantiam duciint, et veraciter inlelligiiiil qiii

giilare pracmium Dominus coinpromittil, ul eum m- in prsefiguratione dictum esse cognosciint. Ei i(

V icanis exuudiai, et duplici modo profutura concc- B verba Ecclesice in hoc psalmo debemus aC' ipere, i|

dat. Dicil enim cum ipso sum in tribulalione, quod

, nobis per diem sabbati fuUiram requiera cognosc. •

ad i^tuin respicit mundum, 311 "'^' ferveniiiis an- iniimare.

gusliis nieiis dcvola tribulatur; sic el ipse in Evan- Divisio psalmi.
tjelio promillit : Ecce ego vobiscum sum usque ad
Primo ingressu Ecclesia loquiiur, bonum esse c •

consummalionem swculi (Mallli. xxviii, 20). Et vide

momorans laudes Doinlno dicere, quod insipienii
qiiid sequilur, eripatn eum el glorificabo eum. Ere-
el irreligiosiim proliteiur modis omnibus ignon.
piiis uJiiiue ex hoc niuiido glorilicandus esi juslus,
Secuiido peccatores sicui fenum velociier asserit e.*
quando in illa bealitudiiie cotlocalur, ubi jam lucnm
periiuros, Teriio dicit jusios florere ut palinam, (•
lrib'ilatii) non habebit.
scere autem sicut cedros Libani : ut et pertinaj
Vcrs. 16. Lonfjiludim dienim ndimpltbo eum, el
melus corrigat, et devoii lelici poHcitaiione corg-
osiendam illi salulure meum. Adliuc exsequilur prx-
de.int.
niia quai proiiiitlit bcalo. Longiuda eiilm dierum vila
Expositio psalmi.
a'Loni;i cst, quaui nullus leruiinat liiiis ; sed In fir-

mnineiiio suo stabili robore peisevciat. Sequiiur Vers. 1. Bonnm est confiieri Domino et psal •

tolius prasiiiii Jinis, qui noii linbel linem, et oslendam Q nomini tuo, Altissime. Sancta mater Ecclesia r i

itli snlntare mcum. Hoc est eiiini qiiod lidelibus iii bonum esse Domino con/ileri, ut iii ipso capiie brev r

summa romuncraiioiie proinittiuir, quia s:ilutarem profutura censeret. Cmfiiemur aiiiein (sicul s.e

Clirislum DomiMuni contuentiir. Apparens euim ille dirtiim est) duobus modis : qiiando peccaia no i

ei cordis illuinintitione conspecius, lolam spcm ju- damnaiiles, misericordiam Domini jugiter posii -

sloruui dei.ideriuuique coinplobif. Sic s^c el ipse in mus; confitemur etiam, cum benelicia qure sihc •

Evangelio bene credentibus poUiceiur : Oslendtm me- mus ejiis scmper miiiieribus applicamus, nec men-
ipium iUi.i (Joan. xiv, "-21). Uoc rniiii (ut quidani vo- rum nostrorum esse dicimus qyod ipsius miseratie
liint) ipsi (Jirisio non poieral dici, qui ct saluiaris pr;rstatur. Quapropler, quidquid lioriim fiat, /i

est Dominus, ot spes desidrrata crcdeiiliurn : sed cst Domino conftteri. Deinde conversa dicit ad D

iiielius (ui frcquenler dlcium esi) inielliijauir polius iium, et psallcre nomini tuo, Allissime. A comi

a piirte inembrorum. intolligondiim bunumest. Psallere cn\m significal s

oper'bns Doiiiini mandata peragere, nt sioul psa -

Conclusio psalmi.
riiiin de su|ierioribus sonat, iia operalio iiostrail
iMirabiiis \irtus (salmi iiujiis, qu* immundos spi-
aiires Divinitatis ascendat. Quapropier unover-iio
ritus fugnl. Nam undc tentaie diaboius voluit, iiide a
D ooiiiprchensiim cst quod sancias ei raultiplices c
•

iiobis «uperatus abscedit. Memor est enim iniqiiiis

cliiderel aciiones.
prstsumptioiiis su*, nicmoresi divina; victoria». ipse
Vers. 2. Ad annumian 'um mane miserieord^
qiiippe et iu nobis vincii, qui euiu et iii se propria
tuam, et veritatcm tuam per nuciem. Mirabiliter i

virtutc superavii. Dicauir crgo a iii bis posl oiiuies

noslra duohiis est sermoiiibiis conclusa. Mane si,
-

actus dioi noclis advonlti ; cognoscai nos ipsius cs^e, -

fioat gaiidium, nox auiem cognosriuir indirarc
cui se recolit anle cessis-e. Nec fru>lra taiilam glo-
sliliam. Kl idio qiiando in lieiiericiis ejus l.xli swn*i
riam psalmi iiujus in tali numero xsiimo col.'oraL:im,
miscricordiam ipsins annuuiiare debeniiis : quia f-
quu' lcr iriiia rovolulione denarii :id oiiini|>olciitcm
«tat iiidignis ct malis, bonus est. Per nocum >

:itquc iiidivisibitcin coi^iiosciuir tendcrc I riiiiiaiein.

id ost por tribiilaiionem ,
qiiando nos asperit
EXPOSITIO IN rSALMDM XCI. aliquM' castigare iiosciinlu , vcritalem ipsius sinn
Vsnlmus candci in Jie snbbaii. nnnHniiiire dob,Mnus : qiiia merilo patinuir quo
.'

/>3u/i,'m;.s caiiiici coinuionet nos ul iii universis liciis gravanlihus susliiieuius. Ita lit ul utro(|ue i

i.iiilius nosiris Divin lati graii;is roforie d. bcainns. porc jusli^bimc dcbcaniiis lamlos D^unini cotifilcii
:7 EXroSITIO IN PSALTHIUM. l'S\L. \(.\. (i^%

Vers Z>. In dciacliordo pi.ilterio : cum cainico cl \ yrofundiv. sigiiili(al laiiU) pliis li;inc .vsliiicuii-iieni

•.hura, D.ciiclurdutn pSiiltcTutin dt^ceiii pixcepla !<*- alie«-ceip, <jii.inio de ip^a i.ottieril aliijtiis scdnlo ve-

i s\ciiilic;ire iiianifisiuiii esl, qnia 'p-a clionlx' sunl; licincnliusijiic iraLlare. (^)!iapr()|)'cr illtul liic pcrlclre

us si bonoriiin nciutnii qiialilaie liiii;;.i:iius, ^al>it;ire scicniix' gciins csl, iidssc Dciiiii l;(iia l;inlaiiiio pr;r-

elus efl)i:iuiil cl aJ coelorum legna pfriliiciuU. Sciic siarc, I1II.V liisiuaniis sciisns ti"ii pos^sil attingern,

iiein (libeniiis cur isle niiiiKTiis lantc ri i videa- sicul iii llabaci c proplicia legilur : ConsiiLran opcrn
ir adjiincliis. Ipse est iiiiem ryiliagorici T!T,:a5«;a- lua, cl ex;in\'i [Uabar. iit, \),

ry vocant, iJ e^t qiiaferniiaieni div nnui : (inohiain Vcrs. (). Vir intiyicn^ non co^jnosrct, el f.lu!tus n »

eviicr coiiiprcliendil qiind por innnilas sumni;is inulligrl cu. ]»iver'-:s oaiisis apla reddunliir. Naiii

isrilnr pnssc dilaiaii. Unus enim, duo, ircs et sicut de se di\il : Quin dclictasli me, Domine, in \a-

lauior faciiini ileccni, qni seinper revoliilus alipie clura tua, el in opeiibm viannum luarum cxsuliaho, H
'peliins, in exiensas el infiniias siippiiiaiioncs cgre- reiiqiia : ila iiicrcdiilos prolilclnr bciielicia Di.niini

lur. Nequc cniin in qtiilinslibct snininis iilira isiiim non posse cognoscere. Qna; ligura diciinr parison, id

•diiiem novi aliqnid reporiiur, sed ila prol^aiur esse esi acquaiio sentenl:*, qua; s;cpe piribus, p'eiunu|iie

)inposiiiis, ul ipsc flat se.mper numerabilis. cum constat iniparibus. Jnsipiens est qni coelcsii sapienlia
jllis 1 oviialibiis inimiilclur. Merito ergo talis cal- B vacuaiiis, liumanis vcrsuliis probatiir esse picni^si-
jlni tolius 312 rcdeinptionis iioslroe conlinei for- iiius. Isle ulique non cognoscel opera Dei, qui.i ca-
lain, qiii pcr ol)!iqiia-. lincas cliaraciere suo sanciae suale crcdit esse quod g;'riiur, sicut quidam philo-

•iicis iniitilur liguram, el in digilis decori circuli sophi (tixerunl, Adjecil, et stultus non inlelliijet ea.

ttunditate concludiliir. Addidil, cum caulico et ci Stulins uiique esi qui nec divina cogno&tit, neo ip-ios
lara. Caniirum el ciiliara ost gaiiditiiii boni operis, sarculi acius iiiiellig t, qiios vulgo biutos vocamus.
1 esi clecmosynaium jucunda pr.xbilio, siciil ait Mcrilo ergo isli noii iiilelligunl ea qij;e .supcrius dicta

postolus : Hilarem dalorem dlligit Deus {II Cor. ix, siiiit, quia superna; conieinplalionis niiUa laiiono
). Liihara vero rcs indicat acluales, qu.B lioet ouiu nainiiianiur.
ibore el lensionc fianl, lamcn liabebuni frudiiin Vers. 7. Cum exorienlur peccalores sicut fenum, ei

lavimum, si junclo gandio coinpleaninr. Ipse enim apparueriut omncs fjui opcrantur iniquilatm, nt inler-
jntai cum ciihara, qni operas bonas perlicit sine eant in swculum swcuii. Venil ad iiigrcssuin scun-
^periiate irisiitix. duni, in quo peccaiores in isto quideni saiculo ^^uJi

Vers. 4. Quia deleclaji nie, Domine, in fnclura tua, brcvitate lemporis sicut fenum dicit norcrc; scil in
in opcribus manuum tuarum exsultabo. liiluere haiic ('.la judicalione, ubi faciis digiia rei ipiuiit, eos a.sserit
giilani veriiaiis ubiiine scrvari, ne hunianis vir.bns C celeriier inlerire, sicul Jeremias propbeta dicit : Ow.
^iplicelur quod fucrildivina largilaie cnllaiiim. Tiinc nis homo fennm, et omnis ctariias lioininis ut (los fent
iiim elaiio noxia provenii; lunc superbia Deo ini- (hai. XL, C). Nam quod dicit ; /.' appamcrint omncs
lica lurgescil, quando aliqiiiJ infirmitas liiimana Uc ijui opcranlur iniipiitatem , futurimi jiKiicii (cmpus
ia possibililale praisumpscrii. Quocirca delecialcHn oslendit. Hic eniin eisi inltUgaiitiir niullorum crimi-
i dicit niaier Ecclesia in factura Domiiii, quoiii;im num rei, omnes lanien nobis apparere iiun possnnl
iiidquid boiii atceperai ipsi sancio propobilo modis gui operanlur iniqmia'ein, maxiiiie (juando spirilns
mnibiis applicabat. El iil praidiclaj rogiiloe intcgriias immundos hic videre noii possunni.s. Ibi cnim ctiiii

irvaretiir, noii in sua feliciiale, sed iti ipsius (;peri- :»d judicium venerint, htjmanis conspi ctibus apparc-
iis se exsultare profiiciur, sicui et Aposiolus ail : tiuiii. Sequilur causa quare appare.int, non utiqiie
])VHs enim tumus ftgmentum, creali in operibus bonis ad gloriain, sed ad ruinam, id csl, ul intereani iu
y.phes. u, iO).
saeculum sa:culi. El piilclire exposiia esi pauia dam-
Vers. 5. Quam magnificaui sunt opera (un, Uominc ! n;itoruni : non cnim sic pcreuii'., ui csse j!im desi»
miit profunda- factw stml cogitnlioties tuw. Oionia nant; teJ in swciitum .saxuli pere-Jini, qui nunquam a
iiidein opera Dci biiiii;.iiis sensibtis profunda no- siiis aniiciionibus exuuninr.
nniiir, et quodcuni|ije eoriim quaisieris, aliissimiim D Vcrs. 8. Tu autettt Aliissimus in atertium, Dotni>tc.
ne diil)iiaiii)nc cogiidscis. Scd mclius cst pcr vcrb.i Subaudieiidum, permaiiebis, iion, ulJuilaii pulave-
isius predicias opcraliones cognosccre, ne pcrc- runt, l;iiiqii;i!ii lioiniiicii) solum ccniiniini sorlc Iruci-
nnuni ali(|iiid in mciiiiim vidiamur &dJuccrc. Posi- (landum. Apltim esl enim boc dc Domino S.ilvatnrc
iiain dixerat , mane mitericordinm , cl veriialnn sentiic, ul ec()nlr.irio (onvincaliir pcrliilia nchnda
tinuntiandam esse per no.ctem, in drcachord psallerio, .iiid.i-oiiiin.
um canliro el lilhnra, ips;) opera Dditiini, jp^a iii.ri-
Vcis, !l. (Ju'}ii<ii:i ecce iniinlci tui, lJ'niii::e, prri-
iila disposili<)nis vchetiiciiliijs olistupcscii, cl m;igm- tiunt , et disperiientur omnes qui opcrnntur iniquiiaictu.
ceiitiain cjus cuin sumiiia adiiiir.ili')nc pniseiiiiiiiir : liiiniici Dei snnl d i inoinini cuitiircs, m?1 '(triC)iii(;(i(;
t tali imiiitione formaii, mundi istiiis discrimnia prrccptis cjiis obviarf monslr.inlni. 11 ic inmiitilia
ilutariter possiinus evadcrc. In qua re tiimis pro- Dei .iuid'111 di( ilnr, .s:-d rcsi^lciili p"li;js no\i;t coiii-
'«"rfa' tunl f<ir!(v cogitiit.cnes ejus : ui sitot diiibolns probatiir. Sc enini iicrsotjnilDr, i|iii liomini jiissa iv)u
C' sipcrbiam cormil, lium iniim buiiii!;- sennliir. piu {IdmIot
;!,i freiiii.i Ilie eiiiin iii.srii , ir:ibci, msi
bs beiielicio pos-il ab:,o!vi. Ditcndj cnini, ntmis
(luaiidu iiol>.3 c.i;-l.;.'c \.il.,iiitr ;itiM:fsi. Doi:i.ji:<i
 . .

g:)9 M. AURF.LII CASSfODORI r.<v

SMbjiingit qiii sint .sli inimici, id esl, qui ojieranlnr A slolns dicil : ynnc tendo ad palmani supevnte vocati

niiquilaient. Ili dispercjentw, (iii:iiiiio a grc,-'e Doiiiiiii uis {Pliilip. 111, 1-4). Ilxc supra terram li's|iida est. c

fiieriiil scgregali, «jii.iinlo regiiiiiii cjii-^ iion meriie- qu hiisdaiii tumoribus inx<}Malis; scd ubi ad snperii

rinl inlroire : qni.i illic coiif,'rog;iri netiiicunl, iiisi qui proccsserit, dulcissimoriiin friicluum suavitite coiii

Uoniino (J''V(il's im,'» inLcnlionc |>!ai iieniiil. [iletur, ct qiiasi quibusd:iiii radiis ornata dislendilur
Vers. 10. r.l exaltuhitnr sicut uniccrnis cirnu menvi, Sic justoruni conversatio in linc tnnndo du^is e^

el senectUi mca in miiericordia uberi. {Jnicorim iriler- lalioribus pleiia, sed in supcftfis probatur es^o pul

(lum superhianf) iiid cal, slcul iii »lio psalmo jnin di- cherrima. Scqiiitur ccdri secunda compiratio, qua
Clum esl : Et a cornibus unicornium humilitdtem miilto p»Iii) s proliatiir excelsior. Lignuin bene nlenc

meam {Psal. xxi, 22). IWc aiitcni exalt ilioncrn sigrii- ad pondera portand;) furli^simum; (|uod licet proce

ficat iinitatis ,
qu:iin incrito iliuit Ecclcsi.') [fd. , (|tiu ruin ubiquc nascaiur, iu Libmo tamen monte cehiui

mcrito dicit Ecclesiamj iii (ine saiciili exaliandam invenitur. Iia juslus multiplici laude celebratos, e

csse, quanilo fiJelcs munera probanlur digna reci- cedri proccrilalem et pulcliriliidinetu dictus esl ha

pere. Illa aulem tmiias fortiludo siibliini.s est; ei bcre p.ilinarum. Quae ligura dicilur ison, id est aeqn

sicut in tioc sxciilo cnrnua ornant jiimenta, ita ibi lilas, quando res aliqux pariliiate similes, adliibii.

.vauictorum gloria dccoratEoclesiam. Exdlahilur enim B laudc vel detractione, jungiintur.

dixit, qiiia peccatoriiius in tartaruin liu iiiliali«, illius Vers. 13. Plantati in domo Dom'ni, in alriisdomu

sublimitas celsior apparebit. Sequilur, ei senecius Dei nostri (lorebunt. Quouiam justos viros ej. cii

mca in misericordia uberi. Senectus candiilnm caput arboribus comparavil, nunc amoenitaiem et pulcliri

hibet. Qiix similitudo (ut arbitror) hic juste dalur tudinein Ecclesiae calholicce brevissima commemura
Kcclesiir, qiioniam omiiia merita sinclnriim lanqiiain ticiie designat; in qua, diini plantatio dicitur, prae

carii capitis purissiina luce fulgebnnt. ^ec incassnm dcbtinatio Duinini signiUcatur : quia nisi quis in e;

addidit mea, quia senfclus hiimana morbis gravissi- pl.intatus fuerit, crementttni felirissimum non habe
inis saiici.ita tc»dit ad fincni, querelis onerosa, co- bit. Coosideia eliam i|tiod plan*a'os in domo Domini
lore deforniis cst. Contia senecius Ecclesiae ad viiarii in airiis (lorere inanifestat : scilicet quoninm qiii ii

ilucit perpctiiatn, ad beatitudinem mirabilem, ad ista Ecclcsia per graliam Domini planiatur, in illi

ingres>u Jerusalem modis oiniiibos florebunt. Airiu

pulcliritndiiieni singiihirem, ul luceant sicut 313
angeli Dei meruerinl in illa congrcgaiione nume- enim initium dicitur mansionis; domus autein inie
lari. S^ubjiinxit etiani, iu misericordia uberi, ul et riora membra designat; et uirumque simul uni rc

multa inielligeres dona et beneficia sine dubilalioiie tion poiesi convenirc. Ilic eiiim jusius bene diciiu
perpetua; quod lotumcontra sai^culi istius senectulein C plantiiti,s, (|iii radcibus virtuium terreiiis visceribii

dicitur, quc maiis ingravanlibus on ratur. lirmiler contiuetur. Jn alriis eniin mcrito florebit

Vers. il. Et respexit oculus meui iiiiniicos meos : quando in illo resurrcclioiiis initio audili inuiier

et insuryetiles in me maHgnantes audivil auris mea. lciicilale gaudebit, id est, Ycnite, benedicli Pain
Inimici scilitet sunl Ectlesia*, quos supeiius di\it tnei, pircipi!e regnum quod vobis paralum esl ab oii

operari iniqttilatem. Tuiic aperte in illa judicalionc (jiiie mundi (Mallh. xxv, oij.
videbuntur, quaudo qui hic cclati sunt, ibi cum suis Vers. 14. Adliuc muliipUcabunttir in senecta uberi

operibus apparebuiit; quos tunc ir.lus respicit, el bcne p tienles erunl. Senecta hominum arida alqu

qiiaiido in sinisiiam partem segregaios esse cogno- sierilis esi; Ecclesia veio luuc magis incipit css

scit. Seqiiilur, el insurgentes in mc malignantes audi- ubcrrima, quando ad finem s;ECu!i fuerit, bimv'<

v>l auris mcj. Insurgcnles stint nialignantes divitcs miserame, perducia. scni-cius viridis, et floribu

liu}iis «icciili, qui liic pauperlalem Ecclesix impia comparaa tuaiuiiias! Appiret quoniain domus isi

clatioiic dspiiiuiit. ilos audibunt [''(/., audiunt] au- c.t lo legitiir, in qua bomines plantantur ul floreanl

rcs oiniiiuin iidiilium, quando incroii.iilioiiibus pro- lii fine si(|uidcm sseculi sanctoruin numerus crescii

priis sua desideiia foclaque conilcmiiabunt : dicturi el perscciiiionibus crebris agitur, ul cilo praedesi

sunt enim (sicut Salomon dicil) : Quid nobis profuit D natorum numerus impleaiur. Sic ei superius diiii

iuperbia, aul quid diviiiarum jaclantin conlulil nobi& El seneclus mea iu m.sericordia tiberi. Addidil, et bin

[Sap. V, 8)? et ca^tcra. Ibi enim .ttidiuntur sua vota patientes erunt, qaia beaiorum passiones cadorin
datnnantes, qiii se in hoc sxculo beatissimos xsti- regna conquirunt.
mabint. Vers. 15. Ul annuntienl : Quoniam juslus Dominti

Vers. 12. Jusius ut palma (lorelil, ut ccdrus Libani Deus noster, et non esl iniquitas in eo. Sancli qin'

mutliplicabiiur. Ad ingrcssum lertiiim saiicla venit supeiiusdixit, bene palientes tTKM^, dum coeperinl pr

Kcclcsia, ubi sic per comp;»iati(ine> mcmorat i nvmia iiiia divina susciperc. Annutitiabunt : Qnoniam jusiu

iMjatorum, sicnl bii| eriu^^ dixil damiiari possc l;ici;^ esi Dominus, id esi qui servis suis proinissa don
poccanliuiii. Feno cnini conipaiali siint peccalores, complevit. El non est in eo iniquilas, ut in hoc iiiuiid

«IiKid delccl.ibiii qnidcni viridilaic (.riltir, sed ccler- pro sc pcriuleril peridilari, quos ibi ornabil coroii
rimo Qiie siccaliir; juslus vcio dignissinie (omp.ira- iiiariyrii.

lur palmw. Pahna ciiJin ditUi csl qiiasi p;\cis alnia, Conclusio psdlmi
•iMic puiMiiiiim c:-l iii ng"iiJ vincciHibiis, sicul Apo- Comiuonuil nos sancia inatcr EcclcsiD qucmaJwQ
^,., KXPOSrno IN PSAUi.RILM. PS\L. XCH. -iif^

.«l jns.i ul p;.!u.^ A seJ qMi;, i.un^au kouctI i;o.x. .leinus u.;..,if.'sul.oue
.l.Ki, ,.c(cai....... ui ICMU... i.c.o.u.1, .

sain iiKv.rnaiionis in'ioluil. Sequiiur, decnrcm i>;-

eliam iiua vicissil.idiuc gaudoai.l (lui l;v
floreiii.i. IV:\ii
iui;ravaulu.-. ip>a esl dies iii(i/, id e-;i p.ilcbrit.idinpui sune n.aje^latis ostendit,
hic crtbris nni.ciioiiibus
s..b e\- sicut Ev.Togclio logii.ur, (piaiid . transf.;,'nralus «' i

.|ua jusli iii

tabbali quan. lilulus prxdixil,
iu
liberali a in monle Tl.abor (•oiani discip.ilis suis i'l re^pltn-
laudes Doinini celcbrabnui, ct
:

s.iliaiin..e
du:l facies ejus nl «o/, Vtstimenta autem ejus facta iunl
ii.uuili b.ijus perseculiouibus feriala securiiaie gau-
dcspcreuius, bona promisii; iie pecce- alba ul nix {Matili. x\u, 2), qualia fullo noii potest
Uebuni. Nc
cA. S;c lotum pro nobis fatei-e super lerram.
inus, gfaviier corau.iuala
Indnil Dominus forlitudincm, et prcocinxil se. Istc
agitur, quuJ nos ad.iioi.erc di^natur.
locus esl sccundiis, q.icm iliximus a forliludine. Et
EXPUSITIO IN PS\LMUM X ;il.
respice quod prius co.uu.a in eodem vcrbo linivii,

Laut canlici ipsi David, in cHc anie sabbalum, quando epein-

.inde posterius incl.oavit. Q.i:e (igura diciii.r
lenu (undaia en.
basis, quolies a I decorem diciionis sermo aliquis
Cauticum ad laudem I) vinilalis saepe d xiuius per- Psallite Veonoslro, psnllile;
ileratur, sicut esl illud :

Nam quod addidit, ipsi David, Cl.rislo Domino

linere. psallit e llegi ncstro, psalHte, cl \m sin\'iV\2i. Furlilu-

lirobaiur apiatuin, qui vere

dicitur inanu fortis ac quando
^ ^.^^^^^ ^,^^^ imUv.t, in passione sua Jiid.eis sc
nrtfoci praesla.e
„t .,.\„^ potesl nu.K
npt»ii;ii-p. qu;B
desiderabilis : quoniam -.

el solus
(gi^gre quaereulibus respondil : Ego sum {.loan. xviii,
desidcralur.
v.ill, el a suis culloribus unica afTeclione 5, 0). Al illi abierunt retrorsum; el lerrore magno
Sequilur, in de ante sab'atum, quando fundala esl
pcrculsi, qui ad vim facieudam venernut, ipsi potiiis

In die ante sabbatum, sexla feria sigi.ilicalur,

lerra. corru(>bani. Si isia duo spiriiualiier accipiaiiius, oui-

qu3C sabbatuni sine dubilalione praecedit. Sed dum

niiio conveni.ini: decorem induit,e\s qiiibus fidei

legaiur in Gei.esi lerlio die aridani

apparuisse (f.en. apparebai; forlitudinem auieii»
veritate Dei Filius
I, inquirendum esl cur lerram sexto die d cal esse
9), induit adversus eos qui ei credere noliierunt, judi-
(undatam. Sed bic bominem debemus accipere, qui
ciura comminando praedicens cis debilas poenas im-
est illud :
per terram congruenter adverlilur, sicul piosesse passuros. Prcecinxii se, illud forle signidcai,
in terram ibis {Gen. ui, 10), qiicm inlcr
Terra es, el qiiando pr3ef:inxit se linlco cl pedes discipulis lavii
inilia rerom sexio die Creatorem legimus condidisse. {Joan. XIII, 4). Illa euim liumiliiaset decorem liabuit,
ei sicut eum sexta lure fecil, iia ill.iin veniens eadem C(Bloriiin Dominus l.iiniillimn.n
quia digualiis est
Prima enim ;i'ias aucinriiaie Patrum
.tlale reparavii. obseiiuiuui suis fainulis exbibeie. llabuit ei forltwli-
»b Adam usque ad Noe b-gitur comprebensa.
Se-
^^^^ ^^^^^^ ^^^ bumililatem diaboli maliliam supci
(undj a Noe us.iue ad 314 Abraham. Terlia
ab ^ ,/...^„..^ ,.r..cf..ov:t
C biamque prostravit.
Abrabam usque ad David. Quarla a David usque ad Vers. 2. Etenim (irmavit orbem terrw, qui mm com-
iransmigralionem Babylonia:. Quinta a transmigra- movtbitur. Terru« argiimentaiionis b.cus oboritur,
Joaunis.
lione Dabyloni* usque ad praedicaiionem qiicm superius diximus ab operibus. Firmavil eiii.ii
Sexta vero aeias a praedicaiione Joauuisagitur
us.iue
orbem lerrae, id Cst Ecclesiam, quando in Evangelio
in qua Diminum Salvatorem
ve-
:«d s;ECuli
fiiiem :
dixit : Tu es Peirns, el super lianc pelram (Bdi(ira!)o

nisse n.anifestum esi, qiiando homini variis casibus Ecclesiam meam, et portce inferi non proevalebunl ad-
fundamenta sux> fidei propiiiatus ind.il-it. Vera mirabilepra;-
lluciuanli versus eam {Matilt. xvi, IS). lau.s,

Tunc enim fundala est terra, quando in eum humani quae significat Ecclesiam lolo
conium, ut terra illa

^eneris est lirmaia creduliias. El iJco laus sarictaj

orbe diirusam non coiumoveatur ullatenus, quanivis
incarnalionls ej.is psalmi isiius contexlione
cantaiur.
isia rrequei.ii concussione vexetiir.

Divisio psalmi. Vers. 5. Purala sedcs tua, Dens, ex ttinc; n swculo

quanus locus quem supra diximus a
tu es. Ipse est
Primus locus est a pulchritudine ipsius, deinde
sedcm vult intelligi (|ua sedel
polesiate. Siv.' illam
a forlitudiiie, lerlio ab operibus, q.iarto a poleslale,
ad de\leram Palris, sivc istain quam babet in menle
quinio a la..dibus
lai.uiuus iiiiivers..iji.5, scxlo a veritaio
universiiaiis, 3i;».iw Ti.iiia". di «- . , .
r.
• •.
c • •.

cinrum, posire.num a
, ,
laude
j
domus
„ ^ ».« H-
• •

ipsius, quara de- *'

fn eiium.
" »
sicul D ccitur : Si(p<T<7uc»H rcoHicscii >Spirt/«s
'
. •
'
. _. . . Mi/j./c
meus, iKci
nisi mnjr humilpm.
&up<'r humilem, (•!
et
,
miir.lum.
quielum, et
,
trementem
cct ajlerna exsiiliaiione gaudere. Sic istis sepiem
verba mea {Isai. LWi, 2)? Parala significat priulesii-
sedibus jrg.im€nt(injm rtcmonstralivi generis est for-
natioiiem, qnia loiiii.i iii illa veritatc consislil qui.l-
mala laiidatio. Scd pro divisionibiis (sicul iii aliis
quid iii admiiiisl.aiioiie iiiundi (^venire c.o.ii^eril. F.r
psalniis fecimns) quMitiialem nunieri sufficit p.uii,
ftti/csigiiilicai Clirisii incarnalionem, qua: fuil e\ M:»-
qu.iido ct ipse calculus apie dispositus res contimias
ria Viigii.e, quando aposiolos suos el caMero^ fideles
srparare dignosnitur.
plenitudine \ed., pleiiiludinem] sux majeslalis edo-
Eipositio psalmi. ciiit. A swculo deitatcm sigi.ilical, q.ia coxlerniis

Vers. 1. Dominus regnavit, decorem induil. Ilic rcgna..s ciin. Paire. nescil c.-se sub lcu.pore. Per
priiiius cst locus argumenlationis, quem diximus .i hacc enim verba, una qiiidtMn pcrsoi.a, sed duae s:-

pulcliritndiiie. Nam qi.se ventiira eraiil proplnln ro- gnificantiir iial'ir.e Doinini Cliristi. l'iide iieccs.».a-

spicicns, regnaturum Doniiiium magua cxsnllaiioiic riiiiii est baiie reguiam per loci congrua (sicut r-.i-

coiicelel.rat; non quia diinin:iri toepll cx leinpore, (rui.i firni;il aucioriias) s;vpius con.moiiere. Alquo
663 \L AURF.LII CASSlODOm CCI
uUnaii) sic deinenlititu liaTeiicr.rnin fonqiiicscai im- A rninnuam descral; sic coiiiponil, iit iiullalenus dUii-
proltiias, ul lioc nriagis impoiliiue qnani neccssarie pcliir. Verum liaic sanclificalio (quod »sl proesluiai».
r«|ieierc vidcainnr. simmn decus) noii ad momentum tribuiiur, sed i\i*j

Vers. 4, FAevaverunt (luminu, Dornvie, elevaverunt aieriiii:i'e prvsialur. Lonrjitudo enim dierum sujr-
fiumiita vocei suas, a vocibus aquarum muUarmn. nilalem si^Miilicai, qiix' nullo potest liiie coiicluiii.

Vers. .'). Mirabites elaiioiie$ maris ; mirabilis in ex- Niiin (s cnt qiiidam dixii) longuin non esi, in quo
celsis jms. A., in aiit] Dominus. Islc qiiinHis Ci^l ar- esi aliquid exirernum. Sic toiius denionstraiivi ge-

giiiiienlationis lociis a laudihu^ tiniversit.itis , ul)i neris sepiem iiartibns dominici adventus est lauiJaia

propiieta iittuitn diviiia; cliarilalis exsiiilans, fliimina peifcciio.

dicil emanaie Domini pra!COMia. Qnx- fii^iira ditilur Conclusio psatnii.

prosopop(j;ia qnoiies inanniatis relnis veiba tri-
,
Ccce sexta sabbati in incarnatione Domini, quani
huunlur. Qiiod sclicma in Sciiptnris divinis erehcr-
tilulus pradixit, osteiisa esi. Audiani insipientes
rime rcpcriiiir. Sed boniitn esl nt qiisp.ramus qiuB siiit
liiinc p^^aliniim, qiii piitant splendidum adveniuin
ist.i /Itimina, (\[\iR votes suas elevani in clamorem.
Aposioli
'

siciil in
s: ilitel, (ihi.11 de Sidritu sincto poali sunl,
Rvansclio, capnl fliiminum el fons aiMiariim,
1 >

I)
Domini aliqua derogaiione fuscandum. Per ipsum
i„„i„„„,„
declarata „^,
,, ..
^- i

^„_ -^ .„„„„• i
.•

.•
i. .•
est hominibiis potenlia sanctissiinje Tri
.• i
.,.

iiilalis; por ipsuinsacn bapiismatis lavacra provene

.
'
. '

m
. .

Domiiiiis ipse le^t.iinr : Qni credil me, jlumina de

runt; per ipsum beatae communiciiionisdona cidlaia
ventre ejus (luent uqna vivw {Jonn. vii, 58). ipsa ergo
sunt; pcr ipsum diversa charismatum mnnera flo-
fumina m navcriini scrmoiics irrigiios, ipsa in pra--
rucrunt; per ipsum mors occubuii, viia surrexit;
dicaiionibnb swis voces erexcie saiiciis^imas. Qiix
per ipsum diabolus victus; per ipsum homo noi.ci-
incrilo eteviUa: dkix suiil, qnoniain Auclori laudes
tur esse liberalus. Exsultant an^eh, glorianlur coeli,
siias saliitaritcr obliileruni. Mundana eiiim flunui.a
et, proh nefas! adbuc houio ingratus reddilur, cui
«iirsiis suo> ncii eriguni, sed potius in inferiora de-
singiilariter snbvenisse luonstraiur.
iiiergiiiil. Nain posiqiiam dii apostolorum prnedica-
EXPOSITIO IN PSALMUM XCIII.
lione dixit, nunc ex|-.onil quemadmoduin Ecciesia
Duiniiii largl:alc proliciai. A vocibus aquarum multa- Psalmus ipsi David, quarla sabbati.

Tum, gentes sigiiiiicat, (|ua; ad calliol.cam lidcm Do- Duin illa verba nola sint qua; pr.ticedunl ,
quid sil

miiiuin l.iiidiiiidn convcniuiit. Ab islis crgo vocibiis quaria sahbati oportet nos diligeniius perscruiari.
miiabiles factae suiit elaiiones maris, id esl de saiculi Quaria sabbaii cst a sabbato qiiarta fcria, tpio die

istius salo aiiimarum provenii saluiaris asccnsus. Domiiius in priiicipio mundi liiminaria coeli luirabili

Mare eniiii est salsaruni aqnarum copiosa colleclio : C disposiiione consiiluit. Hoc aptandum est ad suicios

sic Ecclesia sapicntcs popiilos in caiholica unitale viros, de quibus psalmus isle dictnrus esi ;
qui mc-

coniplccliiur, <|uorum mirtibiU-s elatitmts tnnc fiuut, riio cueli luminaribus comparanliM', (luoniani iu

quando iti mandalis Domini firrna inente ronsistiint. terra cteiesti conxcrsatione resplendcni. Magno au-

El Uxc omnia ad ipsuni referuni, per 315 n'"^"i lem mysterio huiic et duos pra;cedentes psalinos
universa qn-.v. siint boiia proveniiint, sictit Jacobus lalium dierum commcmcralione prxnotavit ut per ,

apostolus dicil : (imne datum optimum, el omne do- signilicaniias lerum viriiitem videreiur iudicarc psal-

num perfectum desursum esl, descendcns a Paire lu- morum.

minum {Jac. i, 17). Ail : Mirabilis in excelsis Dominus, Divisio psalmi.
qiiia morlalium laudnbilis vila iion est, nisi illorum
Ciim respiceret prophela luinianiim genus dete-
qtios ipse facit excel.sos.
siabili persiiasione confiindi, ul pularci Deum cu-
\crs. (j. Tesiiinonia tua credibilia factu suut niinis.
ram non habere mortalium, quando versa vice juslos
Dixit dc advenlii DouMui propheia qu;c fieri veracis-
videbat contrarielaie promi, et impios prosperilati-
.siiiie procvidebal; nunc ipsum genus lai.-dis exponit,
bus clevaii : in priuia p.irle Dominum rogal ut re-
quando leitimonia prophctaruiii mmts credibilia
opi.etarui.i Hiims creawuia jacia
facta
^^.^^^^ ^^^^^^^.^^ ^^^ ^^^^^ ^^^^^^^^^^^ a^siimatione
,^,j
snni, dum incarnut io Verbi qii* Vr.^^[l<^^^
^»^^]^^ parie ipsos invel..-
iiiiindo saliiiaris appaniil. iiujiis enim glorioso ad ui
tur, qui stultis inurmuraiionibus bl.isphemabaiit,
vcntu revelata siinl qn;c in s;icris libris lenebanlur
Denm puiarenl humanarum icrum soHicitudinein
occidta. Qiiis cnim sapientiiin. do promissionc mii- probcur intel-
noii lialierc, duin ipse cre.ttnris snis
ueruiu dubitare posbcl, (piando ipsa plcniludo qu;c
li!,'eiili:in> pr;e^rnis-c : beiiluin illiiin exisliin:ms q"",
promittcbaliir advenil ?
nuindi isiiu^ fcliciiale despecta, in divina revereiuii
Vcrs. 7. Doinum luam decel ianctificatio, Don-.ine,
perseverat. Tertia ad coriim animos inviiaudos Do-
in longitudnmn dicrum. Scplimus Incus qui restahat
iniiiiim sihi dicil fnissc rcfugium, ci fiilurum vindi-
adjitnctus esl, quem dixiiniis a laiide domus ips iis
ccm fore |icccantiiiiii.
dchcie signari. Domiis iiaquo D;»mini Osi uoiversaiis
Kxpositio vsnlmi.
Ecclesla ,
qiia> pcr imnuli aniliiiuni noscitur consii-
Inta ; i'anc decct iurf liftialiv, id >-.U adventtis (iii C(<- Vcrs. 1. Deus uilionu^u /) ':i.'>//ifi ; Deus ^iHioiiuin

pii!>a beiiodtctio. ipsiim enim dt-ciis cbt. ipitui orna- libere etjit. Videiis propheta biaaphciinnum iniqiiitD-

uieiila onin a pt*s>it c\ccd»>rc ; (piiu sic nruat, ui lCs iii aia^iiam piosiluiisc UccniuMii, dislr.jiioiicm
C>j
F.XrOSlTlO IN PSM.TRRILM. PSAL. XCIII, m>
is Domini qttnsi lerribilia fuliiiiiia (omiTiinauir; iil A liccl m-li.s jirivaias collociiiinncs ndvoriere : no quod
a siii> pcrversila- tcnipiis cssei, qiiod a culpis iiiiprobornin reddcrelur
(iit.e inajcstalis liinorc perlcrrili,

rcdJereninr alieiii. Dicit enim, De s, lcrrihilc alicnum. Iniiiuitatetti vero ad utriiiiiqne pert^m-ro
ilius

oineii, quoniam ex liinore dc-cciulil. Ll nt D >nii- non dubiimi est, qiiia de iili^ diciMir, i|ui perversis

Salvaioiem scqniinr, idiionnm l)o- loqnacilalibiis c(Tcriinliir. Vornni ne illud loqui so-
uin inelligas ,

esl qiii jiitiicaitirus c l nuinduni, • l ullio- lnniinodo sonnoiiiim essc senliics, addid.t, qui opc'
liiius, iil

amigerc vcnicl ol»?tiiiaios. {}\}\s eigo runtur injus'itiam ; nt el serm >n!^ el opcre deiesla-
il)us justis
p;>vescat \ii>di- bilcs jiigiier apparereiii. niligentor aulem iniende
,li non terrealiir anditu? Qnis n mi

jndiceni]. qui se pote.st inicll.gere perca- quem.idiiiodum usquc ad (ineiii (!ivi>ionis biijiis
ein [ed.,

ilepelit, Dens ullionum libere egii, id esl, aiigmenla seinper sceleriim facit. Qiiod scliema di-
L>r«Mn?

iinpidiente judicavii; sicnl fecil quanJo Pliari- ciinr cliinax, id est gradaUo. Kxnggeranlibiis enini
iillo

poleslalom liabentihus suas nequitias impii- ad siip( riora cresccre docorus asrensiis esl. Qnod
iois ct

Libere quoque ci/il, quniido in ttiinplo di.cnit eliain in virtulibns fecil Aposohis di< eiido ; Quis nos
jvil.
scparuhil a cliarilale Cliri:li? Tribulalio, an aniiustia,
lopulos lanqu im pole>ial»ni liabens. Sic et in alio
Poitam super saluturi men; iiti [ames, aii nvditas, an persrcullo, an (jlad us (Hdw.
i»co Pater de ipso dicit :

.luciuliter agam in eo {Psal. xi, G). Quai-ropier con- B vin, 5u)? el cycicra.

lat eum eqisse Lbere, cujns n.c veriias roproliondi Vers. b. Populum lunm. Domlne, liumiUavcrunt, e(

potcsiati oliviari posse consi.^b.tt, In

loterat, nec ha:rc.dilnlcm lunm vcxnvcrunl. Populum iniim, viros
uon patienti.e neces-
llo eniin >oluntarta buiniliias, [fd., veros] dicii fidcles, qnos idem porbiliot luiiiiilia-

itas fuit. tos, qiioiiiiiii Deo lio.ri coiiluin(\li;is audiobanl. N«-

Vers. 2. Exal are, qui judicas terram; reddt relri- cesse esl devolmn
ciiini r;iniii!um dolore cruciari,
utionem superbis. Exaltare dicitur huimli, qui ab
qiiando iirevcrenlissimnm aliquid de Doinino con-
mpiis coinpreliensiis noscitur csse crucilixus.
Sed
liiiiiil aiidire. Ucereditaiem vero popiilos si}^iii(ic;it

lU.inivis ista pro noslra redemptiojie perliilerit, tnnc Cbrislianos, quos ideo dicit esse vexaios, qiiia iiiim-
xaltalus esl coram disi iputis iii majestalc sua, quaiulo nieris eos superbi
claili!)iis persecolores alioreve
um ad gloriain consiat resurroxisse perpeltiam.
leiiiavcrunt. Et respice (|iiam mnderrtto verl'o vcxu-
)rat ergo sanclissimiis, qiiod scii esse veiiturun». tos dicit esse, non perdilos, quia semper fidole^ loii-
>on enim imperaiiva verba sunt sed per Ii*c scn- taiione proficiunt, quanio plus
;
ot illis Imm.uia vis
enlia cerii animi el devotio dcsi.ioraniis ostemlitur. ingeriliir, lanlo amplius defensio superna pra-staliir;
jeqiiilur, qui judicas lerram; utaperte (lcmonslrarel sicut Salomoii dicil : Argentum probat ujnis, rt Iw-
).)minuin Cbristiim, qui terrain. id cst bom nes ler- (.
„,j„g, acceptos tenlatio tribulationis {Kccli. xxvn. G)
enos inajestalis su« ditione judicabit. El ul boc de
Vers. G. \'iduum ct advcnam imeifecirunl, el tw-
iiipiis debnisses advertore, suliiinixit, rcdde relrtbu-
pillos occiderutn. Lcgilur quofjue : Eslo puuino vl
ionem tuperbis. Superbi enim illi sunl qni in sua
paler, el pro tnarito nialri iliorum {Ibid., iv, ll)), D.;
nalignttaie deliciunt , nec aliqua satisfaciione ad
advena quoqiie in Peiiliileuobo sic jiibelnr : Peregri-
)omini vidcniur misericordiam pervenire. Superbus
iium et advenain nnn noccbis : adrcniv cnim el ipsi
iiitem el 316 diabolus dtciiur, et qni ejus perver-
fuisiis in terra /Egypti {Deul. \, 18). Ilic ergo utcri-
liialibus obsocundat. Islis ergo rotribulio leddeiida
men exaggoret, interfcclas ail viduax, advcnas et pu-
«t, cuin aiidieiint : Ilein iqnem a-ternum, qui para-
pillos; ut qiios Dominus tuendos aiijijc jiivandos esso
us ett diabolo el angelis ejus {Matih. xxv, 41).
pr.ttcepii, e'.s manns scelerala non parcerei. Ecce
Vers. 3. Vtquequo peccalorcs, Domlne , ustiiicquo
arguincnliim quod diciint oralores a laude roi
mcalores yloriabuntur ? A^ihwc iii sensu supeiioie
hcsx, quam bene tunc veritns protudil, qnod nunc
)ersisiens, de illis peccatoribns dicit (ini obsiinaia
ad nsus veiisimiles subiilitas bumana converlit.
roluniaie durescuni. Dicendo enin, usqncquo pccca-
sisnifical, in quo Vers. 7. Et dixerunt : Non videbit Dominus, nec
ora fj/oria6uHlur.' isind sscciiliim

non b;ibenl ..uxl.i.o. Na.n in die judi- D intelliget Deus Jacob. Exagqeraverunl superbi neqni
uperbire sua>.
tias siias, ul lioniioidiis alqiie oppressionibus iniio-
:ii ploriari non possnnt, qui poenas debitas conse-
ceiiiiHn, ad cuniulum mali bla^pbcina quoque vcrba
[juuntiir. Uepeiilio enim isia dolorcm dmlurn;e ex-
scmper innoccntibus gra- subj.ingoren;. Qu;e figura dicilur saicasmos, qn.isi
specialionis oslemlit, quia
nsqne ad pulpas penetrans bostilis irrisio. Dicebant
visesl criininosonim coBspecl;i j:irtanlia.

Vers. 4. Pronuntiabiinl, el loqnenlur iniquitalim : enini, Diminum non lidere qu;i' probali.mlur sub ini-

opcrantur inJHslUiam. Pronun- qniiate poragere : .Tslimanlcs nnbi siia non respici,
loquentur onmes qui
tiare est aliijuid corain aliis pnblica voce narrare. qiiando sc non seiniebani siib celerit;tic percclli. De-

Dicit enim de illis ()iii non soluin corde concipiiint menles, qiii palicniiam Domini tiaxerunt ad infirmi-

nial:i, verum eiiam ea snb libonaie disseminant, nt latis injnrias, cuni facia su.i ncc videre enm dicereni,

cl se pcrdaiit, et alios doceplos inficiant. ^cqnitiir, nec inlelligere posso senlirent; diim ilie pins mode-
el loquentur itiiqu taiem. Cuin sil pronujfiare, !oij'ii ,
r:)tor excb.mol yolo moriim pecc-itoris, sed ul con-
:

illud mibi si-nilicarc videlur, i:t pronunliaiioncs verialur el vival {Ezech. xviii,^.")). /A-i/.s aiilem Jacjh

ublicas suasioncs dobcaniur accipcrc. Lojui ;iuiciii, ditit, Dous Cbrisliaiii poMuli. Snlo! cnini fioc nMncn
1
 ;

ca M. .\L'IUXII CASSIODORI CUgl

S(Ti|itiir(» diviiia ropclerc, qnia pcr ipsuin siibe- A f/ d<: lcge lua (/orM-ris ^«»i. Corilia viinos hene iMiiii.

i|ui'iis caiiiolica significalur Lcclcsii. liir. li.alns; nain sicut ilii cad ci» Cdgilalioiiibus i|.

Vcrs. 8. Inlelti(iile uunc, qui iiuij)ientes estis in po- ludiiiitur, ita isti doclrinic ca:'esiis veriiale firinan-
vnlo; e(, slulli, aliquanlo sapile. txjiosila cmisiieiu- tiir. Venil er£;o ad ili >s quos in tilulo ps^Iuii ctrH
(liiio iiinlignoriiiii, vcnitad seciiiKlaia |i:>rleiii, in qua luniiii:iril)us CDiiiparavil. Scd lioc beatitiidinis geiiu<,

oos coniiiioiicl iit landctn aliqiiinilo n nef:iii(la per- qticmadnioduin proveniai, conseqncnier exponit, di.

suasioHC discedaiil. Insipienles illos appcllat qiii in cens : Kl de lecje tua docueris eum. Ist enim non va-
(iccicsia consliluli, srcculi ilins fi^licilait; inordcn- iiilaiilius illiidiinliir, si^d vera doctiiiix qiial laie

inr. In populo aiiiem idco subjuiixii, (luia pravns compleniur, (iuntque revera bcati, quoniam ccelestii
inieHigcnlias suis cdiivcnticiilis puhlici voci.' dciiiiii- sapienliae niiinera p''r; (^iKiruiit.

tianl. et docerc videnliir, qu' d ipsi pessinia iiiteii- Vcr-». 13. Ut nij/i/.'» emn a diebus mali-, dontc
tioiie di(li(.eruiit, Slultoa aiileni iilos dicit, qui verx [odiutur peccutori fovea. IstiiJ jam sanctae legis con-
leligioiiis (ixperles Jiperla contiadiclione bla>plie- 'Siai es<^e beneficium, iit in adversis nniiidi istius

iiiaiii, diientes : Nec videie Dtnnn (luod boniines fa- discat Glirisiianiis palientiain, qiis iniligaiitur seiu*

riiiiit, ne ' inleiligere quJ! deliiiquunl. Seqiiiiur, e£. per adversa; legitur enini : Exspectans extpeclnvi
titulli, aHi]uando supile; id e.-t, deiiientes, adveriite B Dominuni, el respexit me (Psal. xvxix, 2), ct liis ti-

Doiiiini pi'jiaieni, qui lalia piiiaiis Dominum negli- niili.i. Dies aiitem mali sunt, qiiando insullare cer-
gere, i^iiae suis pr;cceplis cognoscilur inlnbcrc. nuniur injusli, quando perseculoribus (avcl niun-
Vers. 0. Qui planiavil anrem, uun uudiet ; aut qui dana felicitas. Scd vide quid sequitur. exspeclandum
finxit oculum, non considerat ? esse donec fodiatur pcccalori foven; boc est, cuin dies
Vers. 10. Qiii corripil (jentes, non arguet ;
qui docet ejus sepuliur:E proveneri!, quaiido j.im iion siiper*
hominem scientiam? ilis du' bus versiluis per singu- biunl imiiii, nec ullciius de prosperiiate gaudebnnl;
las seiilentias decurrit pulclierrima niinis el abso- sed tunc recipiuni quod hic corrigere distulerunt.
luta iirobalio : qiiae tamen increpaiive legenda est. Vcrs. 14-. Quia non repcllet Dominus plebem suant,

Dicit eitiin : Qui iribuit aurem diversis crcaiuris siiis, et hccreditalem suum non derelinquet. Quoniam supe-
silii deiK^gavit auditiim ! Qui plasniavit ocuhim, non rius dixerat, ut mitigcs eum, huiic asserit non esse
iiabebit aspcclum! Qiii praedicatiouibus propliel.i- repellendum, quem proplcr coronale praemium parvo
rum ^entes arguit, ipse ininime jiidicabit ! Qni do- teinpore coiiiuiemorat esse fatigatuni. Plebem vero
cuil lioininem scientiam ipse ralionis indigus ptM ina- suam designal fidelissiinos Christianns, qui ad Donii-

iicbii '
Quin potiiis artiiex rerum modam uniuscu- nuiii pura meutis iatentioue resiinani. Sequiiur, et

|us(jiie dispensaiis, iiulli crealnr.trum taiilum lril)ui(, C hoercditaicm suam noi dn-elinquet. Hceredilat est liu-

«juantum iii se esse cognoscil. Desinai ergo vana mana, qna; ad successorem prioris Domini migra-
praesumplio imaginari velle f:il-issima. Sola eni n tione transferlur. N;mi fuvrediias Chrisli, licet sil

Diviniias esl qiiae omiiia veraciler, omnia poie5.l ejus sanguine conquisita, nuiiquam sunm perdit aii-

iiosse pcrfecle. Inspiciamus etiam qu;un pulcbrc lo- ctorcm, sed cuiii ipso nihilominus possidctur.
cuiioiiis ordo decurral. Dicit eniiii : Qui plantavit Vers. 15. Quoudusque justilia coniertatur in judi-
uurem, el non sequitur, non babet aurem, sed dixit, cinin ; et qui tenent eam omnes qni recto sunt corde.
twn audicl. Talis eli;im modiis luculion s se<]uilur, Justitia hominuin tiinc conrertiiur in judicium, quandc
uut qui finxit oculum, non dixit, noii liabel oculuiii, aposioli, vel qui eoruni niirilis proximantur (sicui

sed dixii, nm considcrat ; ul oslcndeicl virlulcs aa- ois proinissiim est iii tvangelio) sedcrint super duo-
dioiidi vidciidi(|ue iii Deo CiSe, noii iueinbra. Quas decim sedcs judicate (ilatth. xix, i:') cum (Ihrisio.

argiiinentaiiones bivves atque lucidi«.sinias ciiiby- I.^la cnim jusiiiia fidelium, qiix in hoc mundo eia-

iiiciiiata, id est meiilis C(»ncoplioiies dialectici :ip- inini siibjaccl im|iioriini, ibi omnes protervos sup r

p(^llare voliicrunt. Has pro brevilaie siii oralores bosqie j idicahit, siciitdicil Ajiostolus : Nesdlitqn
treqiienter propriis disiinctiotiibus aptavcroni. Ilic niam antjelos jndicabimus, quanto magis scecularia (.

auteiii syllogismas cinislat ex propisitione cl con- I^ Cor. vi, 5j ! Et ne isti qui essent fort.(Sse dubilares
«'.lusioiie, sibi tamcn utrisijue coiilrariis; 317 ^'Cui siib iiitcriogaiione requiriinr, qui tenent eam , rJ p>

liic faciuiii est;iiain propoaiiit, Qn plu.tau.t aurem justitiam. ftespondil, omnes qui recto sunt corde. lic

conclusil ex conlrario, iioh audict, el reliqua qiia; iii cti corde suiit omiios sancli, (|ui divinx regiilx Con
00 versu scquiinlur liiijusinodi. jtindi avios non sequunlirr errores.
Vers. II. Dominus novil coyitatones hnminum Vers. IG. Quis eisvrget miki aihersus malignantet
qnoniam vano' sunt. Post itla qu;c dixcrat, seqiiiiur aul quis stabii mecum adversns operantes iniqutiatem
ver:» senieiitia : quoniam l:ilinin bomitinin cogiia- Veirt ad leniam partcm, in qtia sibi conlra malignp
liones omniiio sunl vaiiissimne. Et beiie diitiim cst, spir tiis solum Deiim a^jiitorem e-se twiatur. El qwi
Doininus novit, qiiia ipsi se per se no?se non pos- nul us est hominum qui propriis viribus adversuseo
>utit, qiii pravis cogitalioiiibus occnpaiilur. V;imiiu conilictare pf.evale..i, inierrog.nive legcndiim cst

cnim dicimus quidqiiid a veritate discedit, qui.lquiJ Qnis .xsunjel m/»i ? id esl. nemo pro loe adversuii

prollcaitm noii babet fruclum. d.emon.'s ccnainrus assisiit, duiu eos po ius bomi
Vcrs. 1-2'. Beaiu!) homo quem tn c-wHeri'^, Domi'te, nes lualis itiiitaiionibus