Digitized by the Internet Archive

in 2011 with funding from

University of Toronto

http://www.archive.org/details/patrologiaecur119mign
 PATROLOGI^
CURSUS COMPLETUS
SEU BIBLIOTHECA UNIVEKSA.LIS, INTEGRA, UNIFORMIS, COMMODA, (ECONOMICA,

OIHMM SS. PATRIJM, DOCTORIJM SCRIPTORDMOllE ECCLESIASTICORIIM.

SIVE LATINORUJI, SIVE GR^GOBUU,

QUJ AB jEVO APOSTOllCO AD TEMPORA INNOCENTll III (AISNO 1216) PRO LATINIS
ET CONCILII FLORENTINI (ANN. 1439) PRO GR.ECIS FLORUERDNT :
RECUSIO CIIRONOLOGICA
OMNIDM QUjE exstitere monu.mkntorum catholig.e traditionis per quindecim prima
ECGLESLE S^CULA,
JUXTA EDITIONKS ACCURATIS8IMAS, INTBR SE CUMQUE NONNULLIS C0DICIBU3 MANUSCRIPTI8 COLLATAS, PKBQUAM DILIOEN-
TER castigata; dissertationibus, commentariis, variisque lectionibus continkntkr illustrata; omnidus
OPERIBUS POST AMPLISSIMAS EDITIONES QU.E TBIBirS NOVISSIMIS S.«CULIS DEBENTUB ABSOLUTAS DBTECTIS, AUCTA'

INDICIBUS PABTICULARIBUS ANALYTICIS, SINGULOS SIVE TOMOS SIVE AUCTORES ALICUJUS MOMKNTI 3UBSEQUKNTI-
bus,donata;capitulis INTBA IPSUM TEXTUM RITE DISPOSITIS, NECNON ET TITULIS singularum pagina-
RUU MARGINEM SUPERIOBEM DISTINGUENTIBUS SUBJECTAMQUE MATEBIAM SIGNIFICANTIBUS, ADORNA-
ta; operibus cuu dubiis, tum apocbypiiis, aliqua vero auctoritate in ordini
AD traditioneu ecclesiasticau pollentibus, auplificata ;

llUCENTIS ET AMPLIUS LOCUPLETATA INDICIBUS AUCTORUM SICUT ET OPERUM, ALPHABETICIS, CHRONOLOaiCIl

«TATI-
STICIS, SYNTHETICIS, ANALYTICIS, ANALOGICrS, IN QUODQUE RELIGIONIS PUNCTUM, DOGMATICUM, MORALE
LITUB-
UICUH, CANONICUM, DISCIPLINARE, HISTORICU.M, ET CUNCTA ALIA SINE ULLA EXGEPTIONE; SED PR.eSEnTIM
DUOBUS INDICIBUS IUHENSIS ET GENERALIBUS, ALTERO SCILIGET RERUM, QUO CONSULTO, QUIDQUID
NON SOLUM TALIS TALISVE PATEU, VERUM ETIAU UNUSQUISQUE PATRUM, NK UNO QUIDEM OUISSO
IN QUODLIBET THEUA SCRIPSEBIT, UNO INTUITU CONSPICIATUB ; ALTEBO SCRIPTURtE
SACR/E, EX QUO LEGTOBI COMPERIRE SIT OBVIUM QUINAU PATBES et in quibus operuu
suorum locis singulos singulorum librorum s. scriptur.* versus, a priuo
GENESEOS USQUE AD NOVISSIUUM APOCALYPSIS, COMMENTATI SINt:
sditio accuratissima, c.eterisquk omnibus facile anteponenda, si perpendantur characteruu nitidit.'.?
"
chart.b qualitas, intkgritas tkxtus, perfkctio cobregtionis, operuu rkcusoruu tum varikt* t
tum nuuerus, fobma voluminum perquam commoda sibiquk in toto patrologi.b decursu c0n9tantkr
siuilis, pretii exiguitas, pb.bsertimquk ista collectio, una, methoijiga et chronologica
sexckntorum fragmentorum opusgulorumque hactenus hic illig sparsobuu, primum auteu
in nostra bibliotheca, ex operidus et mss. ad omnes ygtates, locos, linquab robuasqub
pertinentibus, coadunatoruu.

SERIES LATINA PRIQR,

IN QUA PRODEUNT PATRES, DOGTORES SGRIPTORESQUE EGCLESIiE LATIN^
A TERTULLIANO AD INNOGENTIUM lU.
AGGURANTE J.-P. MIGNE,
Blbiiothecse Clcri universse,
SIVE CURSUUM COMPLETORUM m SINGULOS^ SeiENTI.E ECCLESIASTIOr "'"'^"
"^iTOnB.

PATROLOGIiE TOMUS GXIX.

FLORUS DIACONUS, LUPUS FERRARIENSIS, RODULFUS BITURIGENSIS,
WALTERIUS
AURELIANENSIS, ROTHADUS II SUESSIONENSIS, NICOLAUS PAPA I.

nmw

PARISIIS
APUD GARNIER FRATRES, EDITORES ET J.-P.MIGNE SUGCESSORES,
IN VIA DICTA : AVENUE CU MAINE, 189, OLIM CHAUSSEE DU MAINE, 127.

1880
Ex typis societatis diclic Societas anonyma imprcssionis ct libraria; ailministrationum viarumque ferratarum
PAULO DUPONT, Direetorc. — Parisiis, in via dicta Jcan-Jacques-Uousseau, 41. (Cl. 42.4.80.

THE INSTITUTE GF f,:EC!.',EVAL SlUDitS

10 ELMSLEV PLACE
TOnONTO 5, CAWADA.

3LH<f
 S^CULUM IX

NICOLAI I
PONTIFICIS ROMANI

EPISTOLi£ ET DECRETA
AD PR<tSTA?<TISSl.MAM EDITIONEM CONCll lORCM M\NSI ACCUUATISSIME
EXPRESSA ET JUXTA TEMPOKLM SERIEM DIGESTA.

fHJECEUVXT
B. SERVATI LUPI ABBATIS FERRARIENSIS FLORI DIACONI LUGDUNENSIS,
;

RODULFI BITURICENSIS, WALTERII AURELIANENSIS, ROTHADI II SUESSIONENSIS,

AGGURANTE J.-P. MIGNE,

Bibliothecae Cleri uniTcrsse
SIVE

CURSUUM COMPLETOKUM IN SINGULOS SCIENTI.E ECCLESIASTIC/E U.VMOS EDITOKE.

TOMUS UNICUS.

PARISIIS
APUD GARNIER FRATRES EDITORES ET J.-P. MIGNE SUCGESSORES,
IN VIADICTA.- AVENUE DU MAINE, 189, OLIM CHAUSSEE DU MAINE, i-27.

1880
 ELENCHUS
AUCTORUM ETOPERUM QUI IN HOC TOMO CXIX CONTINENTUR.

FLORUS DIACONUS LUGDUNENSIS.

Liber de electionibus episcoporum Col. 11

De Expositione missa? IS
Opusciil.i adversus Amalarium 71
Martyrologium 9S
Sermo de prsedestinatione Ibid.

Liber adversus Joannem Scotum 101

Carmina varia 249
Exposilio in Epistolas B. Pauli 279
Appendix 419
Capitula ex lege et canone collccta Ibid.

Epistola ad imperalricem Judilh 423

B. SERVATUS LUPUS PRESBYTER ET FERRARIENSIS ABBAS.

Epistolaj • 431
Canones concilii Vernensis. 611
Liber de tribus Qua^stionibus 619
Collectaneum de Iribus Qiiajstionibus 647
Vila sancti Maximini episcopi Trevirensis 665
Vita sancti Wigberti abbatis Fiitzlariensis 679
Homiliaj du;e in solemnitate sancti Wigberti 693
Hymni duo de solemnitate ejusdem 697

RODULPHUS BITURIGENSIS EPISCOPUS.

Capilula 703

WALTERIUS AURELIANENSIS EPISCOPUS.

Capitula 725
ROTHADUS II SUESSIONENSIS EPISCOPUS.
Libellus proclamationis 747

NICOLAUS I PONTIFEX ROMANUS.

Epistolae et decreta 769
 ;

ANNO DOMINl DCCCLX.

NOTITIA HISTORICA.
(Apud Galland., Bibliotheca velerum Patrum, torn. XIII.)

Wandelbertus (n) Florum nostrum Magistri no-
mine insignitum,subdiaconum Lugdunensis Eccle-
sia? appellavit, dum aif : Opc cl
usus snm sancli ct nominnlissiini Flori, Luijduncnsis
Ecclesix subdiaconi, qui ut nostro lempore revera
singulari studio ct assiduilalc in Scriqlurx scienlia
pollere, ita librorum aulhcnlicorum non mcdiocri
copia ct vcrilute coijnoscitur ahiindiirc. Hinc 1'acilo
factum ut magistri nomen illi adha-reret. Subinde
et diaconus audit. Trithcmius monachum scribit
S. Trudonis Leodiensis dioccesis, jurene an injuria,
ut contendit Oudinus(6),nihiI intercst. Augustinum
maxime habebat in deliciis. Varia scripsit quorum
catalogum habes apud Fabricium (c) et Caveum (<()•
A doctrina3 su;b de prKscientia et pr»destinatione.Quo
in opere non quidem scripta Erigena; depravavit, ut
siilisidio pravipue vult JIattha3us\N'estmonasteriensis(y),sedaliquando
adversarii sensum non satis videtur assecutus, ut
bene Usserius (/t) interpretatur. Visum est nobisex
illo alTerre duntaxat libellum dc Elcclioniljus episco-
porum,quem in Agobardo suo vulgavit Baluzius
V.C, pag. 2.54, nec tamen a bibliographis vulgo
commemoratum videmus. Fragmentumejusedide-
rat Massonus,ct exilla Baronius,quod etiam, paulo
tamen diversum, reprssentat Potrus de Marca in
Concordia sua (0. Fatetur Cavaus ignorare se quan-
diu post scriptum in Erigenam superfuerit auctor
noster at cum Matthaius Westmonasteriensis, su-
:

Adversus Joannem Scotum seripsit an. 852, no- perius laudatus,de eo mentioncm faciat ad an.883,
mine Ecclesife sua3 Lugdunensis, ad id eleclus, ut sub eo anno illum afferre ncquaquam incommodum
Mauguino videtur (c), quod in sermone quodam.ab existimavimus.
Hincmaro memorato (/) insigne specimen ediderat

(a) Prasf. ad suum Martyrol. if) De

Prcedcst. cap. 6.
(6) Tom. I, pag. -1806. (g) Ad
an. 883.
(f) Bibl. med. tom. II, p. 63, edit. Patav. (h) Histor. Gottesch., cap. 9.
((/) Ad an. 837. (i) Lib. VIII, cap. ^4, num. 14, num. 2 et 3.
[e) Dissert. Hist., cap. ^O, pag. 156.

NOTITIA BIBLIOGRArmCA.
(Fabric, Bibl. med. et inf. Lat.)

Drepanius Florus, non diversus, ut videtur, a ma- C 3. Pra^ter Poonalia novcm, in Georgii Fabricii
gistro Floro, diacono Lugdunensi,de cnjus scriptis Poetis Christianis ot in Bibliothecis Patum saepius
Caveus ad annum 837. Ejus observatis pauca haec edita, et separatim in lucem dataab.\ndreaRivino
habeo, quae addam. (b) Lipsite 1653,8, el cum notis, et illa poematia sex,
i. Prffiter Commentarium in Pauli Epislolas ex quae vulgavit Mabillonius tom. I Analect., pag. 388
Augustino, et sub BedK vulgatum noinine, scripsit et seq. (editionis novac pag. 412) de quibus singuns di-
alium similem Florus easdem Pauli Epistolas ex
in ligenter Polycarpus Leyserus in Historia poetarum
Cypriano,Hilario,et aliis Patribus,manuscriptum in medii aevi pag. 246 seq., alia adhuc nuper ex ms.
Carthusioj Majoris bibliotheca, de quo Baluzius in Bigotiano legenda dederunt laudati viri Martene et
epistola ad Tourneminium (a). Durandus tomo V. Anecdotorum, quae sunt carmine
2. Opusculum de Actione Missarum, coUectum ex hexametro In Kvamjclium Matlluvi, pag. 595
:

verbis SS. Patrum Cypriani, Ambrosii, Augustini, Gesta Christi Domiiii, pag. OUI In Evamjclium Joan-
;

Uieronymi, Gregorii, Fulgcntii, Severiani, Vigilii, nis, pag. 603 Oratio ad Chrisluin cum commcmo-
;

Isidori, Bed«, Aviti, et ex antiquis mysteriorium ratione anliquorum (c) miraculorum Christi, Dei
libris ex Pctri Francisci Chifletii editione recusum nosiri, pag. 608 Epiijrainina libri homiliarum lotius
;

in Bibliotheca Patrum Lugdunensi tom.XV, p. 02, aiini ex diversorum Patrum tractatibus ordinali, pag.
sed nuper ex codice reginae Succiae Christina; longe 612 Epistola tertia (d) ad Modoinum, Augustodu-
;

integrius et emendatius vulgatum est pag. 579 tomi nensem episcopum, pag. 616, quoe incipit.
noni Monumentorum Edmundi Martene et Ursini
Salve, sancte parens, Christi venerande sacerdos
Durandi, Parisiis, 1933, folio.
D
(a) Journal des Savants an. 1716, pag. 234, (rf) Prima apud Georgium Fabricium et alios in-
cipit :
seq.
Salve, Pater, profluas hilari de pectore grates.
(b) Subjunctis nonnullis carminibusTheodulfi et
Jonae Aurelianensium episcoporum, Modoini epi- Secunda apud MabiUonium :

scopi Augubtodunensis, et Laidradi atque Agobar- Egregio, Modoine, viro tibi mitto salulem.
di Lugdunensium. Dc hoc Modoino Sammarthani, tom. II. Galliae
(c) In Veteris Testamenti libris descriptorum. Christianw, pag. 36.
Patrol. CXIX. l
n FLORI DIACONI LUGDUNENSIS. 12

Augusti monlis [n) pastor in arce potens. lucubrationes ab eodem Mangulno edit«. Viile
etiam qu^ contra sententiam Floro nostro scriptum
Tilulus in apside momrix S. Jiisti. pag. 618. illud tribuontem disseruit Menetrierius inMemoriis
4. Opusculum adverstu Amalarium Lugdunensem litterariis Trevoltinis anni 1795, pag. 514 seqq.
chorepiscopum, de Corpore Chrisli Iripartito, in 6. Alterius etiam vetustioris Flori, nionachi. S.

tomo nono monumentorum Martenii et Durandi,
pag, 641. De illo Amalarii errore di.\i supratomo I.
Florus hoc opusculum pcr modumepistolffiscripsit:
Domims bcatissimis, rcverenlissimis, ct piissimis pa-
storibus cjreijis Christi. rcctoribus Ecclesix Dei, prx-
dicatoribus ac jii^iijiuiiiialuribus, catliolicx fulci. 13ro-
GONiirtm ronsilii inniji.slro et pontijici clarissimo,\\sn
Trevirorum loiiistiii, Aldrici reverentissimo Ceno-
manorum episcopo, aubati venerahili el ex
Rabban
provincia Lugduncnsi prima, Alberico Lingonum ei
FoR.E Caliiloncnsi revcrcntissimis episcopis, Eeelesix
catholicv iiidiiiiius filius ct piclatis uc paternitatis
vestr;r c.riijuus scrvulus Florus Subjicitur deinde,
pag. 641;l, Dpusculum dc cadcm luusa in eoncilio
episcoporuiii iipuil Curistacuni paliilium. acta ; et pag.
Trudonis, ordinis Benedictini, diceresis Leodicen-
sis. circa annum 760, clari sunt Aitditamenta ad
Martyrologium Bcdx cum illo vulgata ab llenschenio
in .\ctis sanctorum ante tomum secundum Martii, et
novissime cum Beda; Historia ecclesiastica gentis
Anglorum ex recensione Joannis Smith, Cantabri-
giK, 172:2, fol. Adde Carolum Cointe tomolVAnna-
liurn Francorum, pag. 470 seq. Adjecit otiam ele-
giacos quosdam versus in calce cujusdam veteris
commentarii in Psalmos, qui in codice mille an-
norura manuscripto in bibliotheca Mediolanensi
Ambrosianaservalur.Carmen hoc edensMuratorius
Anliquit. lom. 111, pag. 856, in ca esl opinione,
cjus auctorem ipsum esseLugdunensemdiaconum,
sasculi sui lumcn «que tamen judicat commenta-
;

166 Epistola Flnn ad Thcodoms VilLv concilium

:
adversus lihros Amalarii.
5. Contra Joannis Scoti erroneas dcfnitioncs.
Scripsit nomine Erclcsia; Lugdunensis in Gilberti
Manguini Nindiciis graeia3 et prajdestinationis ex
sa^culi noni scriptoribus, tom. I, pag. 585, 738,
Parisiis, 1659, 4,et tom.XVBibliothecaePatrum,edit.
Lugdun., pag. 611. Videndum fueritne alius a no-
stro Florus Prudentius Galindo, episcopus Tric.as-
«m«5,cujus et alias exstant adversus eumdem Scotum
" riorum illorum auctorem a S. Hieronymo, cujus
nomen ibidem pra;fert, longo csse diversum. Porro
in eo carminc ad Eloardum abbatem directo Florus
;
recensuisse se comnientarium illum narrat. Eam-
dcm commcntationem ex Elonensi codice sibi no-
tam cidem Floro Usserius in Histor. Gottesch. et
Caveus ascribunt, sed ex carmine a Muratorio reiato
nullum aliud ab eo munus pra;stitium dicimus
quam correctoris. Gffiterum et ipse Florus Hierony-
mo vindicare opus illud visus est.

(a) Dunum Celta! montem vel clivum, ut Greeci poOvov et bhi appellant. Vide Cangium.

FI.ORI m&CQWl
LIBEli DE ELECTIONIBLS EPICOPORLJI,
COLLECTUS EX SENTENTIIS PATIiUM.
(Apud Galland., ubi supra.)

I. Manilestum est omnibus qui inEcclesIaDei sa- fl

ipsa in lestimonium sancta et legitimae ordinationls
cerdotale officium administrant, quae sunt illa quac ejus prosecutus est dicens (epist. 111) : <i Factus est
in ordinatione episcopali, et sacrorum canonum Cornclius episcopus de Dei et Christi ejus judicio,
auotoritas, et consuetudo ccclesiastica, juxta dispo- de clericorum omnium tostiraonio, de plebeio suf-
sitioncm divina; legis ct traditionem apostolicam fragio, bonorum vi-
de sacerdotum antiquorum et

jubeat observari. Videlicet ut pastore defuncto, et rorum consensu;cum nemo episcopus inibi factus
sede vacante, unus de clero Ecclesiae, quem com- esset, cum gradus cathedra; saoerdotalis vacaret.
munis et concors ejusdem cleri et totius plcbis con- Quo occupato, et omnium nostrorum consensione
sensus elcgcrit, et publico decreto celebriter ac so- lirmato, quisquam jani episcopus lieri voluerit,
lemniterdesignaverit,legitimo episcoporum numero on nimodis necesseest ut ccclesiasticam non habeat
consecralus, locum decedentis antistitis rile valoat ordinationem,qui Ecclesiffi non tenet per consensum
obtinere nec dublletur divino judicio et dispositione
;
unitatem. Post primum secundus esse non potest.
firmatum,quod ab Ecclesia Dei tam scnclo ordinc et Quiquis enim post unum, qui per electionem con-
legitima observatione fuerit celebratum. secratus est, esse voluerit, jam non secundus ille,

II. Ha!C sunt quae et in Conciliis Patrum, et in sed nullus est. »

decretis aposlolica; scdis pontificum slatuta repe- III. Juxta h:ec verba beati Cypriani, ordinatos
comprohata ^ fuisse constat,ct legitime pra;fuisseuniverso populo
riuntur, et ab Ecclesia Christi el initio
reperiuntur, et comprobanlur. Unde et beatus mar- deinceps omnes Ecclesiarum Dei antistites, absque
tyr Cyprianus de sancto Cornelio urbis Romae pcn- ullo consultu mundan<B potestatis, a temporibus
tince,cum episcopatum ejus adversus quosdamsu- apostnlorum.ct postea per annos ferequadragintos.
pcrbos ct invidos calumniatores defenderet, hicc Ex quo autcm Christiani principes csse coeperunt,
 13 DE ELECTIONIBUS EPISCOPOHUM. 14
eamdem episcoporuraordinationibus ecclesiasticam A. invitati fuerant,consccratus, ncmoprincipum hujus
libertatem ex parte maxima permansisse, manifesla ScTculi fuerit interrogatus. In Ecclcsia quoque Lug-
ratio declarat. Neque enim fieri potuit, cum unus dunensi sic religiosa olira et venerabilis consuetudo
imperator orbis tcrra; monarchiam obtinerct, ut ex fuit, sicut antiqua narrat historia,: scilicet ut, defun-
omnibus latissimis mundi partibus, Asia? videlicet, cto pontifice, omnis in unum conveniret Ecclesia, et
Europse et Africa^, omnes qui ordinandi erant epi- triduano jejunio communi voto ac supplicatione ce-
scopi ad ejus cognitionem deducerenlur. Sed fuit lebrato, quemcunquo eis Dominus per revelationem
scmper integra et rata ordinatio, quam sancta Ec^ sivo ex eorum clero sou aliunde ostenderet, ipsum
clesia juxta traditionom apostolicam et religiosaj sine dubio antistitem constituerent. Quod de beato
observationis formam celebravit. Eucherio prKfatKurbis episcopo, et doctore egregio,
IV. Quod vero in quibusdam regnis postea con- sanctissimo3 Vita; ejus libcr manifeste testatur im-
suetudo obtinuit, ut consultu principis ordinatio pletum. Qui cum esset exnobilissiraosenatorum ge-
fieret episcopalis, valet utique ad cumulum frater- nereoriundus.ethuic sfficuIoabrenuntians,omnique
nitatis, propterpacem et concordiam mundanaj po- facultate sua in pauperes ob amorem Christi distri-
testatis; non tamen ad complendam veritatem vel buta, partibusProvinciaiin quodam specu retrusus,
auctoritatem sacroc ordinationis, qu» nequaquam _ atque ibi soli Deo jejunus, et orationibus vacans
«n«..*^ w^^t^^^nt,,
regio potentatu, ^^A solo
sed n^: nutu,
^^\^ Dei .,., + ., r^i T?^^"!^^:^. n -D i .;, i„i;
1 i„i:„ „_, „i : i ;_
et Ecclesiai fi- latitaret, tali revelatione oslensus, atque inventus in
deliura consensu, cuique eonferri potest. Quoniam pontificali est. Ex quo certissime
regimine locatus
episcopatus non est munushumanum,sed sanctiSpi- constat quod omni
tempore quo tantam bonita-
illo

ritus donum, sicut ostendit apostolus, ubi ad epi- tom sive gratiam omnipotens Deus in illa voluit Ec-
scopos loquitur, dicens (Act. xx, 28) : /lUcndile clesia demonstrarc, valebat ac sufficiebat ad conse-
vobis et universo gregi,in quo vos Spirilus sitn- crationem rectorum sola ejus gralia et fides Eccle-
clus posuit episcopos rcgcre Ecclesiam Dei, qiuim ac- sia; dovota.
quisivil sanguinesuo. Unde etin Epistola ad Hebraios Romana Ecclesia usque in prssen-
VI. Sed et in
{cap. v, 4-6) ait : quisquam sihi sumit honorcni,
Ifcc tcm diem cernimus absquc interrogatione principis,
sed qui vocalur a Deo, sicut Aaron. Sic et Chrislus solo dispositionis judicio, et fidelium suffragio, legi-
non semetipsum glorificavit ut pontifex fieret, sed qui tirae pontifices consecrari qui etiam oranium re- :

locutus est ad eum, Filius meus es tu, ego hodie genui gionum et civitatum quoe illi subjectas sunt, juxta
te. Et iterum: Tu es sacerdos in xlernum secundum antiquum morem, eadem libertate ordinant atque
ordinem Melchisedech. In quibus Apostoli verbis constituuntsacerdotes;necadeoquisquamabsurdus
evidentissime demonstratur, ad hoc raunus adipi- est, ut putet rainorem illic sanctificationis divinae
scendura atque sumendum sufficere unicuique C esse gratiam, eo quod nulla mundana; potestatis
gratiara Dei, cooperanle fide et devotione gratiae comitetur auctoritas.
ejus, absque his autem humano arbitrio nemini VII. Quae omnia non ideo dicimus quasi potesta-
posse concedi. Unde graviter quilibet princeps tem principum in aliquo minuendam putemus, vel
delinquit, si hoc suo beneficio largiri posse existi- contra religiosum morem regni aliquid sentiendum
mat, quod sola divina gratia dispensat cum mini- ; persuadcamus sed ut clarissime demonstretur,
;

sterium sue potestatis in hujusmodi negotium per- in re hujusmodi divinam gratiam sufficere, huma-
agendo adjungere debeat, non prajferre. nam vcro potentiam, nisi illi consonet, nihil valere.
V. Denique ut istius rei nonnulla proferantur Quapropter in sacris canonibus Patrum, ubi pluri-
exempla, puto quod de ordinatione beati Martini, ma3 causae commemorantur sine quibus episcopalis
quando ex monasterio sub alia occasione eductus, ordinatio irritahabenda est, dc hac rc nihil invenitur
et a populo comprehensus, atque adEcolesiam per- insertum.
ductus est, et continuo ab episcopis, qui ad hoc
 ;

15 FLOllI DIACONI LUGDUNENSIS. 16

OPUSCULUM

DE EXPOSITIONE MlSSyi;
Ex ms. bibliothecx Reginse Suecix auclius et emendatim.

(Marten., ampl. Golleet.. tora. IX.)

OBSERVATIO PR.EVIA. ^ tera;nominum quae forinsecus pra;notantur osten-

Quod hactenus Bibliotheca Patrum legobalur
in
abbreviatum magistri Flori opu.scukim in canonem
missffi. prodit nunc primum integrum ac numeris
omnibus absolutum e.\ velustissimo codicc reginK
Suecire, saiculo x saltcm oxarato, ac proinde ad au-
ctoris aetatem proxime accedente, ex quo Romo2
existens Mabillonius illud doscribi curavit. Nam
cum illud cum edito diligcntcr contulisset, ne par-
tem quidem quartam Floriana; expositionis in Pa-
trum Bibliotheca contineri animadvortit, ac proinde
non immerito oxistimavit publica luce dignum,
idquc ipsum optasse videtur clarfe memoria; cardi-
nalis Bona, qui ct ipse regina3 Sueci» codicera exa-
minaverat.
Floruit autem Florus circa annum
apud Francos Garolo Calvo, fuitquc Lugdunensis
Ecclesiaj diaconus, ut vulgo dieitur, sive subdiaco-
nus, ut placet Wandalberto, qui ipsum, uti et Wal-
fridus Strabo, ob prajclaram eruditionem et indefos-
sam legendi scriljendiquc assiduitatem mirum in
modum praedicat. Si enim
in prcefationa ad
ille
dunt: sedetex antiquismysteriorum libris quaedam
vorba necessario sumpta sunt. Quod autem eadem
nomina in ipsa opusculi serie ubique inserta non
sunt, illa necessitas fecit, ne frequens eorum inter-
positio fierotabsurda ct incommoda ipsius dictionis
etsensuum interruptio. Inquatamenexpositiuncula
non tam verba, qua; satis simpliciasunt, sedpotius
ipsius mysterii ralio et actio imponituret commen-
datur, videlicet qua flde celebrandum, quanta pie
tate sit amplectendum.
mysterio corpo-
2. {.\vG. in Psal. xxxiii, n. 4.) In
840, regnantc ris etsanguinis Domini nostri Jesu Christi, quod
sancta Ecclesia per universum mundum pro salute
cjusdem mundi offert, maxime nobis humilitas com-
mendatur. Unum (i) enim nobis fecitidem Dominus
B
Jesus Christus per humilitatem, quia per superbiam
recesseramus a Deo redire autem ad eum nisi per
;

suum Martyrologium Opc, inquit, et subsidio prx-

:
humilitatem non poteramus, et quem nobispropo-
cipiie usus suni sancli cw noiidnalissimi viri, Flori
neromusadimitandumnonhabebamus. Omnisenim
Lugduncnsis Ecclesix suhdiaconi, qui, ut noslro tem-
pore revera singulari sludio ct ussiduitalc in dicinx mortalitas hominum superbia tumebat, etsi exisle-

Scriplurx scicnlia pollere, ila librorum authcnlicoruin
non mediocri copia et varietale cognoscitur abun-
dare. Ex hoc Wandalberti loco refutata manet Joan-
nis Trithemii opinio, asserentis Florum fuisse Tru-
doniensis nionastcrii monachum, nisi forte sub vita?
fmem monasticge professioni nomen dederit. Cum
autem in sanctorum Patrum lectione, quorum egrc-
giam Hbrorum copiam habebat, esset versatissimus,
hoc opus aliaque ab co edita cx corum pra?sortim
dictis et scntentiis composuit, quorum pcrsaepo in-
tegra verba uno tcnore prosequitur, nonnunquam
mentem solum exprimit. Expositioni missa; aliud
ejusdem Flori opusculum subjicore libet adversus
Amalarium,quodexduobusantiquissimismss,, uno
Pelteriano, altero Achillis Harla;i, ante annos 800
exaratis, olim descripsit Mabillonius.
ret aliquishumilis vir in spirifu, sicut erant pro-
pheta3 et patriarchae, dedignabatur genus huma-
num imitarihumileshomines. Necrgodedignaretur
homo imitari hominem humilem, Deus factus est
humilis, utvcl sicsuperbia generis humani non de-
dignaretur sequi vestigia Dei. Erantaulem, utlegi-
mus, sacrifieia antca Judworum secundum .\aron in
victimis pecorum, et hoc in mysterio nondum erat
sacriliciumcorporis et sanguinisDomini, quod nunc
diffusum esttoto orbe terrarum. Proponamus nobis
C ergo ante oculos duo sacrificia, et illud secundum
ordincm Aaron, et hoc secundum ord'nem Melchi-
sedech. Scriptum est enim Juravit Dominus, et non
:

1. opusculum de actione (n) missarum colle-

Incipit pwnitebit cum, tu es saccrdos sccundum ordinem Mel-
ctum quam ma.vime, etin ordinem digestum ex ver-^' chiscdech (Psal. cix, 4). Hoc autem manifeste dici-
bis sanclorum Patrum Gypriani,Ambrosii,Augustini, tur de Domino nostro Jcsu Christo. Quis crgo erat
Hieronymi, Gregorii, rulgontii, Sevoriani, Vigilii, Melchisodech ? utique, sicut legimus, rcx Salem.
Isidori, Bed», Aviti, sicut suis locis per singulalit- Salen civitasfuit antea illa, quas postea, siout docti

Per actionom missarum intelligunt auctores li-

(a) cap. 12 Qralionem (ptam canonem sive actionem
:

turgici canonem miss;e. Actio dicitur ipse canon. in- propler rcgularem sacramentorum confcctionem, lio-
quit Walfridus Strabo lib de Robus eccles., c. 22, mano more appcUamus, quis composueril apertc non
quia in eo sacramcnla conficiuntur Dominica. Canon legimus.
vero eadem nclio nominalur, quia in ea cst legitima (Ij) .\pud Augustinum legitur viam, et quidem, ut

et regularis sucramcntorum confectio. Et Micrologus vidctur, melius.

 ;

17 DE EXPOSITIONE MISS^. 18
prodidfcrunt, Jerusalem diota est. Ergo antequam A in cruce, ut diceret : Dirigalur oralio mea sicut in-
ibi regnarent Judaii, ibi erat ille sacerdos Melchise- ccnsum in ronspectu tuo, elevalio nianuum mearum
dech,qui scribitur in Genesi sacerdos Dei excelsi. sacrificium resperlinum {Psal. cxl, 2), sicut novi-
Ipse occurrit Abrah8e,quando liberavit Loth de ma- mus, quia Dominus circa vesperam pependit in
nibus pcrsequentium,et prostravit eos a quibus ille cruco, et impietates nostra; propriatas sunt; alio-
feriebatur, et liberavit fratrem. Post liberationem quin absorbuerant nos. Merito illi cantavimus in
fratris occurrit ei Melchisedech. Tantus erat Mel- psalmo : Et impietates nostras tu propiiiabis (Psal.
chisedech a quo benediceretur Abraham. Protulit Lxiv, 4). Tu sacerdos, tu victima, tu oblator, tu
panem et vinum et benedixit Abraham, et dedit ei oblatio. Ipse sacerdos est, qui nunc ingressus cst
decimas Abraham. Vide quid potulit et quem be- interiora veli. Solus ibi ex his qui carncm gestave-
nedi.xit, et dictum ost postea Tn es sacerdos in : runt interpcllat pro nobis. In cujus rei figura in illo
xlernum secundnm ordinem Melchisedech. David hoc primo populo, et in illo primo templo, unus sacer-
in spiritu dixit longe post Abraham. Temporibus dos intrabat in Sancta sanctorum {Heb. ix, 7), po-
autcm Abraha; fuit Melchisedech. De quo ergo alio pulus omnis foris stabat, et ille qui solus ingredie-
dicit : Tu es sacerdos in xternum secundum ordinem batur interiora veli, offerebat saorificium pro po-
Melchisedech, nisi de illo cujus novimus sacrifi- j. pulo foris slante. Quid enim ageretur in illo populo
Judffii nescierunt; sed modo sciunt; de illis quippe

3. Sublatum est enim sacrificium Aarou, et ccepit dictum est Quandiu lcgifur Moyses, velamen supra
:

esse sacrificium secundum ordinem Melchisedech. cor corum positum est, ibi vclamen figura est; scd
Dominus itaque noster Jesus Christus in corpore ct toUetur figura, et apparcbit veritas {II Cor. iii, 15).
sanguine suo voluit esse salutem nostram. Unde Sed quando tolletur velamen ? audi Apostolum :

autem commendavit corpus et songuinem suum? Cum autem transiens ad Dominum auferetur velamen
De humilitate sua. Nisi enim esset humilis, nec (_lbid., vers. 16). Propitiatis ergo peccatis nostris
manducaretur, nec biberetur. Respice altitudinem et impietatibus per illud saorificium vespertinum,
ipsius In principio erat Verbum, et Vcrbum erut
: transimus ad Dominum, et aufercturvelamen Pro-
apud Deum, et Dcus eral Verbum (Joan. i, 1). Ecce pterea et Domino crucifixo vclum tompli scissum
cibus sempiternus; sed manduoant angeli, mandu- est. Itaque neo carnem praiputii eircumcidimus
cant sempiterna; virtutes, manducant coclestes spi- juxta ritum Mosaics legis, nec abstinemus carni-
ritus, et manducant et bus, quas eadem lex dicit immundas, nec sabbata
saginantur, et integrum ma-
net quod eos satiat et tetificat. Quid autem homo et neomenias et dies festos eorum carnaliter ob-
posset ad illum cibum? Unde cortam idoneum illi servamus, neo victimas pecorum sacrificamus Deo,
cibo? Oportebat ergo, ut mensa illa lactesceret, et C nec pascha in ove et azymis similiter celebramus,
ad parvulos perveniret. Unde autem fit tibi lac ? et si qua alia fuerunt vetera saoramenta,qua3 omnia
unde autem cibus in lac convertitur, nisi per car- umbras futurorum appellat Apostolus, quia ea si-
nem trajiciatur? Nam mater hoc facit; quod man gnificabant suo tempore revelanda qua3 nos revelata
ducat mater, hoc manducat infans; sed quia minus percipimus, ut remota umbra nuda eorum luce
idoneusest infans qui pane vescatur, ipsum panem rueremur. Nam et exuendo veterem hominem cir-
mater incarnat, etutilitate» mamilla; et lactis suoco cumcidimur in exspoliatione corporis carnis, et
de ipso pane pascit infantem. Quomodo ergo de ipso quos cibos illi vetant in peooribus, nos vitamus in
pane pavit nos sapientia Dei? Quia Verbum caro fa- moribus, et exhibemus corpora nostra hostiam vi-
ctum est, et habilavit in nobis {Joan. i, 14). Vide er- vam, sunotam,Deo plaoentem, cui et animas no-
go humilitatem, quia panem angelorum manducat stras in desideriis suis pro sanguine intelligenter
homo. Et scriptum cst Panem cnUi dcdit eis,panem
: effundimus, Agni immaculati san-
et Christi velut
angelorum manducavil homo {Psal. lxxyii, 24), id est guine ab omni iniquitale mundamur, qui propter
Verbum illud quo pascunlur angeli sempiternum, similitudinem carnis peccati etiam caprino pecore
quod est squale Patri, manducavit homo, quiacM»* in veteribus sacrificiis figuratur, nec eum negat in
in forma Dei esset, non rapinam arbitratus cst csse se J)
crucis carnibus taurum,qui in illo cognoscit maxi-
3equalem Deo {Phil. ii, 6). Saginantur illo angeli mam viotimam. In illo requiem cum invenimus,
sed semelipsum exinanivit, ut manducaret panem vere sabbatizamus, et lunaa novcC observatio vitaj

angelorum homo, formam servi aecipiens in simililu- novK pascha nostrum estChri-
est sanctificatio, et
dine hominum factus, et habitu inventus ut homo. Hu- stus, et azymus nostcr sinceritas veritatis, fermen-
miliavit se, faclus obedicns usque ad mortem, mortem tum non habens vetustalis; et quoecunquc alia illis
autem jam de cruce commendaretur no-
crucis, ut vetoribus adumbrata sunt signis, in isto babent fi-
bis oaro et sanguis Domini novum sacrificium. nem,cujus regni non erit Dnis.In illo quippe omnia
4. (AuG. in Psal. lxiv, 1.) Ipse ergo a Domino oportebat impleri,qui venit legem et prophetas non
Deo missus sacerdos noster, assumpsit a nobis quid solvere, sed implere. Proinde illaveterasigna rerum
ofTerret Deo. Illas sanctas primitias carnis ex utero non evacuavit arguendo, sed implendo mutavit,
Virginis holocaustum obtulit Deo : extendit manus utalia essentquK nuntiarent venisse jamChristum
* Apud Augustinum et per humilitatcm mamilla; et laclis succum, eto.
19 FLORI DIACONI LUGDUNENSIS. 20

quam fuerant illa qua; prajnuntiabant rsse vcntu- A nilcntia qu.Tvis ab cujusque mu-
illo institutaB rei

rum. Quoniam ergo sicut scriptum est in Cantico tatio, quae credebatur esse mansura, proinde cum

canticorum, aspiravil dies (Cant. ii, 17), removean- dicit non pmnitebit eum : Tu es sacerdos in xternum

tur umbrse ; spiritualis significatio jam lucescat, secundum ordinem Melchisedech, satis ostendit eum
carnalis celebratio jam quiescat, audiamus Domi- pcenituisse, hoc est eum mutare voluisse sacerdo-
num vetera Judaiorum sacrificia repudiantem, et no- tium, quod constituerat secundum ordinem Aaron,
vum Christi sacrificium apcrtissime promittentem sicut de utroque videmus impletum. Nam etAaron
per Malachiam prophetam dicentem Non esl mihi : sacerdotium jam nulium est in aliquo templo, et
voluntas in vobis, dicit Dominus, et munus non susci- Christi sacerdotium seternum perseverat in ccelo.
piam de manu vcstra. Ab orlu enim solis usque ad Hunc sacerdotem et hoc sacerdotium magnifice
occasum macjnum est nomcn meum in gentibus, et in commendat apostolus, cum gratiam Evangelii a re-
omni loco sacriftcatur, el offertur nomini meo oblalio galibuscaeremoniis distinguens, scribitad Hebraeos:
munda, quia nomen meum magniim est in gentibus, Et alii quidcm plures facli sunl sacerdotes, eo quod
dicit Dominus cxcrcituum {Malach. i, \Q). Certe hic morte prohibcrentur permanere; hic autcm eo quod
negare non possunt Judasi, non solum non accipere maneal in xternum, sempiternum habet sacerdolium :
sacrificium de manibuseorum, sed nec se illi offerre undc ct salvare in pcrpetuum potcst, accedens per se-
manibus suis. Locus enim unus est lege Domini
:b metipsum ad Deum, semp:r vivens ad interpelUindum
constitutus, ubi manibus eorum sacrificiajussit ol- pro eis. Talis decebat ut nobis esset pontifex, sanclus,
ferre, praeter quem locum omnino prohibuit. Hunc innocens, impollutus, segregalus a pcccatoribus, et
ergo locum quem pro suis meritis amiserunt, etiam e.rcelsior coelis faclus, qai non haherci quotidie neceS'
sacrificium quod ibi tantum licebat offerri in locis sitatem, qucmadmodwn saccrdolcs,primo pro suis
aliis offerre non audent. Ecce omnimodo impietum peccatis hostias offerre, dcinde pro populi. IIoc enim
est, quod ait propheta, Ei mH)»(s non suscipiam de fecil scmcl scipsum offcrcndo (llebr. vii, 28). Et ite-
manibus vcslris. Neque hoc ita prasdictum et imple- rum Talem habcmus ponlificem, qui consedit ad
:

tum est,ut eos prophetica sententia respondere per- dc.vtram majcslatis in calis, sanctorum minister el ta-
mittat. Quod manibus non offerimus carncm,cordc bernaculi veri quod fecit Deus et homo (Hebr. viii, 1).

et offerimus laudem, secundum illud in psalmo : Sancti ergo patres nostri in Veteri Testamento uni
Immola Dei saerificium laudis ctiam {Psal. xlix, 14), Deo et Creatori omnium victimas obtulerunt, quas
hinc enim contradioit eis qui dicit Non est mihi : sibi ipse offerri voluit,pcr earum similitudinem pro-
voluntas mea Deinde ne existiment Juda?i,
in vobis. mittens victimam veram, per quam nos sibi pecca-
quod illis non offersntibus, nec illo accipientc de
torum rcmissione reconciliavit inChristo Jcsu Do-
manibus eorum Deo, sacrificium non offeratur.quo C mino nostro, utei offerretur similitudo, promittens
quidem illc non egel, qui honorum nostrorum nul vcrilalem sacrificii, cui erat offerenda ipsa reddila
lius indiget tamcn quia sine sacrificio non est.quod
: vcritas in passione corporis et sanguinis Christi.
non illi, sed nobis utile est, audiant ipsum Dominum Hujus sacrificii caro et sanguis ante adventum
contestantem imo aperiant oculos et videant,
, Christi per victimas similitudine promittebatur, in
quia ab ortu solis usque ad occasum, non in uno, passione Christi per ipsam veritatem reddebatur,
sicut in illis fuerat constitutum, sed in omni loco post ascensum Christi per sacramentum memoria
offertur saerificiumChristianorum.nec cuilibetDeo, celebratur. Proinde prima sacramcnta, qu;B obser-
sed ei qui ista priedixitDeo Israel. Unde alibi dicit vantur et celebrantur ex lege, pra^nuntiativa erant
Ecclesise suae : El Redemplor tuus Deiis Israel, Dcus Christi venturi, quaj cum suo adventu Christus im-
universse terrx vocabilur (Isa. liv, Hoc sacrifi- plevisset, oblata sunt; et ideo oblata quia impleta,
5).
cium mundum offcrturDeo Israel, non ab una gente non enim venit solvere legem sed adimplere. Alia
Judffiorum, de cujus manibus non se aocepturum sunt instituta virtute majora, utilitate meliora, actu
pra^dixit, sed ab omnibus gentibus, qua; dicant faciliora, numero pauciora, tanquam justitia fldei
:

Venite, asccndamus ad monlem Domini, nec in uno revelata, et in libertate vocatis filiis Dei jugo servi-
locosicut prsceptumeratinterrenaJerusalem; sed q tutis ablato, quou duro et carni dedito populocon-
in omni loco usque in ipsam Jerusalem; nec secun- gruebat, qualia sunt in Ecclesia baptismus Christi,
dum ordinem Aaron, sed secundum ordinem Mel- eucharistia Christi, signaculum [a) Christi. Hinc est
^*

chisedech. Christo enim dictum est, et de Christo quod cautissimo divisionis ordine Ecclesia Dei vivi,
tantummodo ante \ivs.A\Q,i\xm e.si: Juravit Dominus ct qua; est columna et firmamentum veritatis, tem-
non pmnitebit eum Tu es sacerdos in xtcrnum se-
:
pora venturi Christi venientisque discernit, et omis-
cundum ordincm Mclchisedcch (Psal. cix, 4). Quid sis sacrificiis quibus Christus passurus promitte-
esijuravit Dominus, nisi inconcussa veritate firma- batur, hoc sacrificium offert, quo Christus jani
vit? Et quid est non pmnitebtt eum, nisi hoc sa- passus ostenditur, qui propterca verus est sacerdos,
cerdotium nulla alia ratione mutabit? neque enim quia scmetipsum veram pro nobis hostiam obtulit,
sicut hominem poenitct Deum, sed Dei dicitur pcc- sicut .Apostolus testatur dicens : Estole ergo imita-
(rt) Id est confirmationis
sacramentum undc et : formam Signaculum doni Spirilus sancti, et Ordo
:

apud Grajcos opiscopus confirmans hanc adhibet Gclasianus .'iignum Chrisli in vitam aternam. .Imcn.
 :

31 DE EXPOSITIONE MISSM.
tores Dei sicut filii charissimi, et ambidatc in dilc- A raciiliim, quo in quinque millia hominum satiata
clione, sicul et Christus dilexil nos el tradidit scmct- sunt, narrat eum fugisse in montein, declinando
ipsum pro nobis ohlationem el hosliam Deo in odorem scilicet a turbis, qua; tanti signi admiratione per-
suavilatis (I Cor. xi, 1), ut in ipso sacerdote ac sa- moti-e, cupiebant rapere et faccre eum regem, et
criflcio fleret remissio peccatorum, id est per me- mox veniente nocteambulantemsupermare venisse
diatorum Dei et hominum, hominem Christum Je- Capharnaum,atque ibi jam die alteia occurrentibus
sum, per quem facta peccatorum purgationo rc- sibi turbis et inter alia qua;rentibuset dicentibus :

conciliamus Deo. Non enim nisi peccatis homines Quid faciemus ut operemur opera Dei? respondisse
separantur a Deo,quorum in hac vitanon fit nostra eis : Hoc csl opus Dci, ut credalis in eum quem misit
virtute, sed divina miscratione purgatio per indul- ille. Cumque respondissent : Quod eryo tu signum
gentiam illius,non per nostram potentiam, quiaet facis, ul videamus ct crcdamus libil quid operaris^i
ipsa quantulacunque virtus qua3 dicitur nostra, il- Patres noslri manna manducaverunt in deserto, sicut
lius est nobis bonitate concessa. scriptum est Panem de ccelo dedit eis manducare.
:

5. Propterea ergo nobis per Mediatorem prfestita Dixit eis Jesus Amen, amen dico vobis, non Motjscs
:

est gratia, ut poliuti carne peccati, carnis peccati dedit robis panem de ccelo, scd Pater mcus dat vobis
similitudine mundaremur, per hoc scilicet <i[noA npanem de ccelo verum. Panis enim Dei est, qui de-
eramus et non eramus.Eramus enim homines, sed sccndit de c(elo,el dat vitam. nmndo.Et post paululum
justi non eramus; in illius autem incarnatione,na- Ego sum panis vitx,qui venitadme non csurict ,et qui
tura humana erat, sed justa, non peccatrix erat. crcdit in me non siliet nunquam.Etitem:Amcn,amen
Ha!c est mediatio, qua manus lapsis jacentibusque dico vobis,qui credit in mc habet vitam xtcrnam. Eijo
porrecta est.Hoccst semen dispositum perangelos, sum panis vitx :patres vestri manducavoimtmanna in
in quorum edictisetlux dabatur,quia et unusDeus descrto et moriui sunt.Hic estpanis de ccelo descendens,
coli jubebatur,et hic mediator venturus promitte- ul si qui e.v ipso manducaverit,non moriatur.Ego sum
batur. Usus sacramenti flde etiam justi antiqui panis vivus qui de tcelo descendi: si quis manducaverit
mundari pie vivendo meruerunt,sicut beatus Petrus e.v hoc pane, vivet in geternum. quem ego Et panis
apostolus ad quosdam qui in lege Justiflcari quasre- dabo, caro mea esl pro mundi vita. Et rursus post
bant,manifeste testatur, dicens : Quid tcnlalis Do- aliqua : Amen, amen dico vobis, nisi manducaveritis
minum, imponere jugum super cervices discipulorum, carnem Filii hominis, sanguinem,non
et biberitis ejus

quod neque nos,neque patres nostri portare poluimus; habebitis vitam in vobis; quimanducat meam carnem,
sed per fidcm Domini Jesu credimus salvari, quem- et hibit meum sanguinem, habet vilam seternam, et
admodum et illi? {Act. xv, 10). Omnis itaque ho- ego resuscilabo eum in novissimo die. Caro enim mea
minum multitudo,propter quos a da^monum domi- C vere est cibus et sanguis meus vere est potus : qui man
natione liberandos Christus advenit, in illo habcnt ducal meam carnem et bibit meum sanguinem, in me
misericordiam purgationem et mentis et spiritus manet el ego in illo. Sicut misit me vivens Pater et
et corporis sui. Propterea quippe totum hominem cgo vivo propter Patrem, et qui manducat me,el ipse
sine peccato ille suscepit,ut totum quo constat homo, vivet proptcr mc. 'Post hoc subjunxit Evangclista :

a peccatorum peste sanaret. Gratia quippe Dei //>rc dixil in sijnagoga docens in Capharmum (Joan.
non potuit gratius commendari,quam utipse unicus VI, 28, 35, Zi7, 5li, 59), ([uod tolum.sicut ipse Evan-
Dei Filius in se incommutabiliter manens,induceret gelii secundum Joannem textus ostendit,manifeste
hominem, et spem dilectionis sua? donaret homi- anno integro ante passionem Domini gestum est.
nibus homine medio, qua ad illum ab hominibus Nam sicut idem evangelista scribit.quando illud de
*
unirelur, qui tam longe erat, immortalis a morta- quinque panibus miraculum faclum esi.Proximum
libus, incommutabilis a commutabilibus,justus ab crat pascha, dies festus Judxorum (Ibid., vers 4);
impiis, beatus a miseris,et quia naturaliter indidit nec tamen in ipso,sed in pascha anni sequentis eum
nobisutbeatiimmortalesqueesse cupiamus,manens ad passionem venisse commemorat. Hinc est quod
beatus suscipiensque mortalem, ut nobis tribueret in illa cccna paschali,quando Dominus traditus est,
quod amamus.perpetiendo docuit contemnere quod n nihil de ipso corporis et sanguinis ejus mysterio
timemus. Hac Dei gratia qua in nos ostendit ma- idembeatusJoannescommemorat; quiavidelicctco-
gnam misericordiam suam, et in hac vita per piosius hoc et subUmius in prcecedentibus Evangelii
fidem regimur, et post hanc vitam per ipsam spe- sui partibus expHcaverat, et a reliquis tribus evan-
'ciem,incommutabilis veritatis ad perfectiouem ple- gelistis, quod in eadem ccena in commemoratione
nissimam perducimur. Dominicffi passionis ad salutem fldelium fuerat tra-
e.Hanc igitur gratiam purgationis et redemplio- ditum,diligenlernoveratcommendatum.Verbaquip-
nis nostr£B,quamnobisDominus etSalvatorin sacra- pe Matthaei heec sunt Cccnanlibus autem eis, acccpit :

mento sui corporis et sanguinis commendavit,longe Jcsus pancm,ct bencdixit,el frcgit, deditque discipulis
antequam pateretur in populis prsEdicavit; sed pri- suis ct ait : Accipilc et comedile : lioc est corpus
die quam pateretur,id est ea nocte qua tradebatur, mcum. Et accipicns calicem gralias egil,et dedit illis,
in coena discipuHs suistradidit.Nam beatus Joannes dicens : Bihite ex hoc omnes. Hic est enim sanguis
evangelista statim post illud de quinque panibus mi- meus Novi Testamenti, qui pro multis effundetur in
 —

as FLORI DIACONI LUGDUNENSIS. 24

remissionem pcccatorum {Matth. xxvi, 26). Marcus A quam eeteri cibi.Ideoenim per universum
intraret,
vero sic ait : Et manducantibus illis, accepit Jesus orbem mos iste servatur, neque enim quia post ci-
panem,et benedicens frcfjil, et dedit eis,el ait : Sumite, bos dedit Dominus.proptereapransi aut ccEnati fra-
Hoc est corpus meum. Et accepto calice, r/ratias tres ad illud sacramentum accipiendum convenire
agens dedit eis. Et biberunt ex illo omnes,et ait illis : debebunt,aut sicut faciebant quos Apostolus arguit
Hic est sanguis meus Novi Testamenli, qui pro multis et emendat, mensis suis ista miscere; ait enim :

effunditur (Marc. xiv, 22). Luc<b vero his verbis, Convcnienlibus vohis in unum, jam non est Domini-
narratio explicatur : Et accepto calice gratias eyit, cam ccenam manducare (l Cor. xi, 18), hanc ipsam

Dico enimvobis
et dixit, Aecipitc et dividite inter vos. acceptionem eucharistiaeDominicamccenamvocans.
quod non bibam de gencralione vilis, donec regnum Unusquisque enim, inquit, suam ccenam prxoccupnt
Dei veniat. Et accepto pane, gratias egit, et fregit, et ad manducandum [Ibid., vers. 21); unde et indigne
dedit eis dicens : Hoc est corpus meum, quod pro vo- dicil acceptum ab eis,qui non discernebant a caBte-
bis datur. Hoc facite in meani commemoralionem. ris cibis veneratione singulariter debita. Continuo
Similiter et caliccm, postquam ccenavit dicens : Hic quippe cum manducat etbibit,
dixisset judicium sibi
calix Novuiti Teslamentum cst in sanguine meo, qui Domini {Ibid.,vers.29];
subjecit,?M)?! dijudicans corpus

pro vobis fundilur (Luc. xxii, 17). Beatus etiam t> namque Salvator quo vehcmentius commendaret
r»„..i..«
Paulus, »„„
commemorans . i'-..
sacratissime
iif__^
ca;nae
'^ ;::ii;
mysterii 1 n;i..j:
illius altitudinem,
.,u;
ultimum i

hoc
_._, ... «
illius voluit infi-
mysterium, inter ab'a sic dicit Ego enim accepi a : gere cordibus et memoriae discipulorum, a quibus
Domino, quod et tradidi vobis, quoniam Dominus ad passionem digressurus erat; et ideononpraecipt,
Jesus, in qua nocte tradebatur, accepil panem, et quodeincepsordinesumeretur,utapostolis,per quos
gratias agens frcgit et dixit : Hoc est corptismeum, ordinare Ecclesiasdisposueratservaret hunc locum.
quod pro vobis tradetur; hoc facite in meam eommc- 9. (Cypriax., epist. 63, ad Cecil.) Neque enim

morationem. Simititer et caliccm posfquam eoenavitt quia post cffinam ealicem obtulit Dominus, etiam
dicens : Hic calix Novum Teslamentum est in meo Dominici diei sacrificium post coenam celebrare de-
sanguine. Hoc facitc quoticscunque bibetis in meam bemus.Christum offerre opportebat circa vesperam
commemorationcm {I Cor. xi,25). Quantum est istud diei.ut hora ipsa sacrificii ostcnderet
occasum et ve-
et ineffabile salutismysteriumet pietatis sacramen- speram mundi,sicut de paschali agno inExodo scri-
tum, tanta contestatione prasdictum, tanta veritate ptum est Et immolabit cum omnis mullitudo filio-
:

commendatum,utpriushocDominus corpus etsan- rum Israel nd resperum {Exod. xii, 6). Et iterum in
guinem suum assereret,quam pro nobis suum eor- psalmis .Allevatio manuum mearum sacrificium ve-
:

pus sanguincm traderetur nemo enira potest pas-

et spertinum (Psal. cxi, 2).
sionis Domini corporisque ejus et sanguinis pro '-'
Paulinum, n. 16.) Nos au-
10. {\vr,.,epist. 149, nd

majestate rei sacramenta cognoscere. tem resurrectionem Domini mane celebramus.Cum

7. {Fi'LG. epist, 14, ail 43.) Notan- Fcrrandum, n. voro ait .\postolus de hoc sacramento loquens^Prnp-
dum quoque quod in eadem ccena et
diligenter, lcr quod,fralres,cum eonvenitis admanducandum,invi-

Judaicum Dominus pascha comedil.quod oportebat ccm e.rspectate.Si quis esurit,domi manducet, ut tion
auferri «,et sacramentum corporis sui et sanguinis injudicium convcniatis, statim subtexitit, castera au-
dedit,quod ad salutem fidelium oportebat institui. tem cum venero ordinabo {I Cor. xi, 33). Unde intel-
Desiderio, inquit, dcsideravi hoc pascha manducarc ligi datur quia multum erat ut in Epistola totum
vobiscum antequam piiliar. Manducavit crgo pascha, illis agendi ordinem insinuaret, quem universa per
quo passurus significabatur, antequam pro nobis orbem scrvat Eeclepia,ab ipso ordinatum esse,quod
voluntarie pateretur. Comedit pascha Judajorum, horum diversitate varialur.Nam et ubi ad Ti-
nulla
quo promissus est Christus, ut voniret ad pascha motheum scribens aii:Obseero itaque primo omnium
nostrum, quod immolatus est Christus. fieri obsecratioues, orationes. interpellationes, gratia-
8. (AuG., cpist. 54, (((/ Januarium.) Aperte enim rum actiones (l Tim n, 1), hoc constituisse intelli-
dicit Evangelium, quod manducantibus illisaccepit gitur, quod omnis et pene omnis frequentat Eccle-
Jesuspanemet benedixit. Cum etiamsuperiusdi>;is- D sia,ut obsecrationes accipiamus diclas qusefiuntin
set:Cumsero autem factum esset, discumbebat cam celobratione sacramentorum, antequam illud quod
duodecim.Et manducanlibus illis dixit:Unusexvo- est in Domini mensa incipiat benedici; orationes,
bistradet me,postenim tradiditsacramentum; undo cum benedicitur et sanclificatur, et ad distribuen-
liquido apparet, quando primo acceperunt discipuli dum comminuiturjquam tolam benedictionem fere
corpus et sanguinem Domini,non eos aecepissejcju- omnis Ecclesia Dominica orationeconcludit. Inter-
nos,nequaquam tamen proptereacalumniandumest pellaliones autem, sive, ut quidam codices habent,
universae Ecclcsiae.quod ajejunis semper accipitur. postulationes fiunt, cum populus benedicitur.Tunc
Ex hoc enim placuit Spiritui sancto, utin honorem enim antistites velut advocati, susceptos suos per
tanti sacramenti in os Christiani Dominicum prius manusimpositionemmisericordissimajotTeruntpote
a Apud Fulgentium legitur offerri, sed sive o/fer- tur : nam in Dominica cccna Juda;orum pascha
ri, sive aufferri legas,utraque lectio bona, et certe fincm accipiebat ct debebat auferri.
non ea quam profert Florus noster spernenda vide-
 :

&0 DE EXPOSITIONE MISS^. 36

stati.Quibusperactis,etparticipatotantosacramento, A addidit : 5/ qusesierilis etm, invenietis : si autem

gratiarum actio cuncta conclu(lit,quani in his etiam dcrcliqucritis iltum, derclinquct vos (I Par. xxviii,9),
verbis ultimam commendavit Apostolus. Ilffio autem Unde patet quia sicut nihil pejus potest esse ho-
causapraecipua fuit ista dicendi,ut his brcviter pra^- mini quam derelinquere Dcum et derelinqui a Deo :

scriplis atque significatis, non putarelur negligen- ita ocontrario nihil melius est quam habere Deum
dum esse quod sequitur,pro omnrtiw hominibus,pro el esse cum Deo. Et quia salutare nihil est aliud
regibus et his qui in sublimilale sunt, ut quietam et quam salutem optare, ha3C est vera salutatio, vcr»
tranquillam vitain agamns
omni pietate et caslitate
in salutis optatio,id est cum ecclesia sua tanquam in
{/ Tim. II, 2), ne quisquam,sicut se habet humana; templo suo, cum dicit Apostolus : Tcmplum enini
cogitationis infirmitas, festimaret non esse ista fa- Dei sanctum est, quod cstis vos (I Cor. iii, 16). Et Ec-
cienda pro iis a quibus perseeutionem patiebatur clesia habetDominum secum inhabitantem etillu-
Ecelesia.cum membraChristi exomni essent homi- minantcm, regentem et protegentem, ut ille sit ci

num genere coUigenda. Undcadjungit et dicit •.Hoc Deus, et illa sit populus, sicut propheta promisit
enim bonum est et acceptuni coram Salvatore nostro dicens ; Et inhabitaho et inambulaho cum illis, et ero
Bomino ,qui omnes honiines vult salvos fierietin agni- cis Deus,el erunl ipsi populus (II Cor.vi, 16),utdum
tionem veritatis venire(Ibid., vers. 3). Ei neqmsquam ntBintsi beatitudinis dono Ecclesia Dei et possidet
dicerc posse esse salutis viam in bona conversa- Dominum et possidetur a Deo, qualenus et ipsasit
tione ct unius Dei omnipolontis cultu,sive participa- hffireditas Dornini, et Dominus pars hfereditatis
tione corporis et sanguinis Christi : Unus cnim Deus, ejus, impleatur in illa quod Psalmista ait : Beata
inquit, unus enim Mcdiator Dei et hominum homo gens, cujus Dominus Dcus cjus, populus quem clcgit
JesusChristus, ut illud quod dixcrat, omncs hominea in hxrcdilatcm sihi (Psal. xxxii, 12). Hoc est enim
vult salvos lieri,nu\\o alio modointelligaturprffistari, sumrnum hominis bonum possidere Deum, et pos-
nisi Deum, quod semper
per mediatorem nostrum sideri a Deo; ipsum solum diligere et ipsi soli ser-
erat Verbum, sed homincm Christum Jesum cum vire, illi soli adhaerere, ut dicat illi anima devota :

Vcrhum caro faetum est et habitavit in nobis. Ideo Mihi autcm adhxrcre Deo bonum {Psal lxxii, 28). Et
enim Christus mediator Dei et hominumdictus est iterum : Adhxsit anima mea post te (Psal. lxii, 9),
interDeum immorlalemet mortalem hominemDeus ut adha?rens Domino, unus cum eo spiritus fiat,
et homo reconcilians hominem Deo,verus rex, verus dicentc Apostolo Qui adhscrct Domino, unus spiri-
:

sacerdos.Ergo petit homo a rege Christo regatur, si tus cst (/ Cor. vr, <7). Nam et ipse Apostolus in
forte peccaverit, eodem sacerdote Christo expletur. Epistolis suis ita salutat dicens, ut aliquando dicat
H. Primo igiturconvenientibusin unum,etas-
(a) Dominus cum omnibus vobis ; aliquando Deus au- :

tantibus in domo Dei fidelibus, prajcedente modula- C tem pacis sit cum omnibus vobis item aliquando :

tione divinarum laudum,praecedente lectiene aposto- Gratia Domini nostri Jesu Christi sit cum spiritu ve-
lorum et Evangeliorum, prKcedente etiam nonnun- stro, fralres, amen (Gal. vi, 18). Et nonnunquam
quam sermone et alloculione magistrorum, subjun- sub distinctione personarum, totam invocans Tri-
cta quoquc symboli confossione,et oblatione populo- nitatem, ita salutat Gratia Domini nostri Jesu :

rum,etinitiataconsecratione sacramentorum,inqui- Christi et charitas Dci, et communicatio saneti Spi-

bus omnibus mens astantium ad divina et coelestia cum omnibus vobis {II Cor. xiii, 13). In qui-
ritus sil
cogitanda ac desiderandaprsparatur^assistitsacer- bus omnibus hoc optat fidelibus scribens, quod
dos altari, et celebraturus divina mysteria, Eccle- sacerdos ad altare assistens, scilicet, ut habentes
siam salutando orat, et orando salutat dicens : Deum non deserantur ab eo. Recte ergo Ecclesia
12. Dommiis vo6jsrt«».Qui salutationis sermonon tam salubri sacerdotis vocc accepta, et ipsa resa-
humano arbitrio compositus,sed exdivinas Scriptu- lutando orat, et orando resalutat sacerdotem,
rae auctorilate desumptus probatur, ubi frequenter dicens :

et singulariter et pluraliter positus legitur. Singu- 13. Et cum Spiritu tuo. Nihil enim melius invenit
lariter, sicut ait angelus ad beatam Mariam /ve : Ecclesiaquod optaret sacerdoti, nisi quod sacerdos
gratiaplcna, Dominus tecum (Luc. i,28); et sicut ad optat Ecclesife,id est ut idemDominus qui dignatur
[)
Gedeon similiter salutando dixit Dominus tecum, : esse cum Ecclesia, dignetur etiam esse cumspiritu
virorum fortissime {Jud vi, 12). Pluraliter autem, sacerdotis, ac sic in utroque benigna illa Domini
sicut in libro Ruth, qui utique sicut caBteri sacrcB promissio impleatur,qua ascensurus in coelum om-
Scripturaj libri divina et mystica continet, legitur nibus fidelibus promisit dicens Ecce ego vobiscum :

Booz salulando dixi.sse messoribus Dominus vobis-

: sum omnibus diebus usque ad consummationem s;r-
cum. Cui et ipsi resalutantes di.xorunt : Bcnedicat culi (Matth. xxviii,). Hoc ergo tantum bonum sibi
libiDominus {liuth. ii, 4). Et sicut in historia libri invicem optant et postulant, et sacerdos Ecclesia',
Paralipomenon propheta missus a Deo invenitur et Ecclesia sacerdoti, ut sicut cjus gratia illumina-
salutasse Asa regem Juda cum excrcitu suo, invo- tur, ejus proBsentia confortatiir, ejus protectionc
cato Dei auxilio, victores de praelio revertentes. Ait munilur; semper euni manere nobiscum, quemad-
enim Domimis vobiscum, quia fuistis eum co. Et
:
moduin est pollicitus, sentiamus. Hoc eliam modo
(a) Hic solum incipiunt editi.
 ;

27 PLORI DIACONI LUGDUNENSIS. S8

aliquoties salutat Apostolus, et pluraliter, ut supe- A ""u po^sumus, nisi sincero charitatis affectu illud
rius memoravimus.ubiait : Domiims Jesus Chrislus implere studeamus, quod de hac re specialiter Do-
cuin spirilu vestro, fralres, amen (Gal. vi, 18). Et minus prKcipit dicens Si offers munus tuum ad al-
:

singulariter, ubi ad Timothffium salutans dicit : lare, et ibi recordalus fueris, quia frater tuus habet
Dominus Jesus Chrislus cum spiritu tuo, amen. Et aliquid advcrsum te, rclinque ibi munus tuum ante
bene Dominus cum spiritu hominis esse optatur, altare, et vade prius reconciliari fralri tuo, ei lunc
quia in spiritu et mente rationali creatus est homo venicns offeres munus luum (Mallh. v, 23).
ad imaginem et similitudinem Dei et ibi est capax : 14. (Greg., homil. 8 in Ez-echiel.)Qua in re pen-
divinaj gratiffi et illuminationis, ut in quantum ei sandum est,cumomnisculpamuneresolvatur,quam
datur possit sentire dulcedinem suavitatis, et splen- gravis est culpa discordise, pro qua nec munus acci-
dorem quod Psal-
pra3sentia3 ejiis,ut flat in eo illud pitur. Debemus itaque ad proximum, quavis longe
mista ait Gusfale et videte,(juoniam suavis esl Do-
: positum longeque disjunctum,mente ire,eique ani-
minusiPsal. xwiii, 9) Et ilerum Accedite ad ciim,et : mum subdere,humilitate illumac benevolentia pla-
ilhi,minamini,et vullus vestri non erubescenl [Ibid ., care.ul videlicet Conditor, dum tale munus nostrae
vers. 6). Sic namque sanclificatio spiritu hominis menlis aspexerit, a peccato nos solvat, quia munus
per inhabitationem Dei^efficitur homo etiam in cor- „ pro culpa sumit. Veritatis autem voce testante di-
1.,„ I1„J» „:4 i.,l.,_ ../..- D J-: _ -n: _ i _ __ i_ J -l, _
pore templum.Unde ait apostolus Corporu veslra
l . y-i : , 1
dicimus,quia servus qui decem millia talenta debe-
:

tenipium est Spiritus sancti quem liabetis a Deo (l bat, cum poenitentiam ageret, absolutionem debiti a
Cor. VI, l9))Sed et illa salutatio episcopalis ad po- Domino accepit.Sed quia conservo suo centum sibi
pulum, qua dicitur fa.c vobiscum, sive Pax vobis, denarios dcbenti debitum non dimisit, et hoc est
similiter non humano sonsu inventa, sed de Scri- jussus exigi,quod ei fuerat jam dimissum.Ex qui-
pturffi sancta; aucloritate sumpta est. Nam et in bus videlicet dictis constat.quia si hoc quod in nos
VeteriTestamento inveniturdixisse angelusDanieli delinquitur ex corde non dimittimus, et illud rur-
prophelae Noli limere,vir desideriornm.pax tibi,
: sus exigitur, quod nobis jam per poenitentiam di-
confortare,et eslo i-obuslus (Dan. x, 19). Et InNovo, missum fuisse gaudebamus.
id est in Evangelio, pene semper ita Dominus legilur Summopere autem necesse est, ut
15. (S. CYPn.)
apostolos salutasse dicendo : Pac vobis; eteisdem quando stamus ad orationem,quando tam sancta et
apostoliseamdemsalutationisformamcommendavit veneranda mysteria sub oculis Dei geruntur, loto
dicens In quanicunque autem domum inlria-erilis,
: corde ad precandum invigilemus. Cogitatio omnis
salulale eam dicentcs:Pax huic domui,et si ibifuerit carnalisetsaecularisabscedat,nec quidquam animus
filius pacis, requiescelpax vestra super illum : sin quam id solum cogitet quod precatur. Ideo et sacer-
autem,pax veslra ad vos reverlttur (Matfh.x, 13). C dos ante illam sacrosanctam orationem^prsefatione
Merito ergo et apostolorum successores, id est cc- praemissa, parat fratrum animos dicendo Sursum:

clesiarum prassules hac salutatione utuntur,domum corda, ut dura respondet : Habemus ad Dominum,
Dei salutantes,ubi oportet omnes esse filiospacis: admoneatur nihil aliud se quam Dominum cogitare
Beati enim pacifici, quoniam ipsi filii Dei voca- debere, claudatur contra adversarium pectus,et soli
buntur (Malth. v, 9), ut salutatio pacis super eos Deo pateat, nec ad se adire hostem Dei tempore
requiescens, et salutantibus et salutatis possit esse orationis patiatur. Obrepit enim frequenter et pene-
fructuosa.Pax autem quaesive per angelum.siveper trat,ot subtiliter fallens preces nostras a Deo avo-
Dominum, sive per pastores ecclesiarum fidelibus cat, ut aliud habeamus in corde, et aliud in voce,
imprecatur,non estmundana aut caduca,sed divina quando intentione sincera Deum non vocis sonus
et eeterna, qus nos Deo conciliat, et contra tenta- sed animus et sensus debeat orare, quasi sit aliud
tiones diaboli atque adversitates saeculi ipsius pro- quod magiscogitaredebeamus,quam quod cumOeo
tcctione munilas, tranquilla proximis charitate con- loquimur. Quomodo a Dco audiri postulamus,cum
junget.Hanc enim Dominus suk commen- Ecclesise i.onipsi non audiamus? Volumus esse Deum memo-
davil dicens : Pacem meam do
reiinqvo vobis,pacem rem nostri,quando memores nostri ipsi non sumus.
vobis. Et continuo subjunxit.Mo» quomodo hic mun-
p hoc est (|uando oramus, majostatem Dei negligen-
dusdat,ego do vobis (Joan. XIV, 21). T)e Imc ilerum tia orationis otfendere, hoc est vigilare oculis et
dicit :IIxc loculus sum vobis, ut in me pacem lia- corde dormire,cum debeat Ghristianus, etiam dum
bealis; in mundo pressuram habebilis,sed confidile, dormit oculis, corde vigilare, sicut scriplum est
ego vici mundum (Jocin. xvi,33).Hanc et Apostolus ex persona Ecclesia: loquentis in Cantico cantico-
fidelibus implorat dicens El pax Dei qux exsupe-
:
rum : Eijo dormio, et cor meum vigilal (Cant. v, 2).
rat oinnem scnsum, custodlat corda vestra et intel- Quapropter sollicite et caute Apostolus admonet
ligenlias veslras in Christo Jesu (Phil. iv, 7), quae dicens : Dislate orationi vigilantes in ea (Col. iv, 2),
passionum tompore servanda est,et ubiquelideliler docens scilicet et ostendens, eos impetrare quod
tenenda,(iuando attentius et devotius ea hora cum postulant a Deo posse, quos ipse videt in oratioQe
in domo Dnmini et in conspectu Dei assistitur, et vigilare.Quid est ergo sursum habere corda,nisi ea
vota et munera omnium sacris altaribus offeruntur; quffi sursum sunt quaerere, qu« sursum sunt sape-
quando alitcr divinammajestatem nobis propiliare re? quffirere videlicet amando, sapere intelligendo,
29 DE EXPOSITIONE MISSiE. 30

sicut Aposlolus eodem sermono admonol dicens :

A continuo commoncmur, quia hoe dignum hoc est,

Si consu?-rexistis ciim Chrislo, cju.r sursum sunl jestum est recordari oportet sempcr haec vcrba
;

gucerite, ubi Clirisfvs est in dextera Dei scclens, unde sint, quas actiones et quanta sanctitate com-
guce sursum sunt sapite^noncjuoe superterram Col. mendentur,teneamus cthabeamus quodaocipimus,
iii,l).Hunc ascensum cordis nostri qui fit ad Deum et datori gratias agamus. Quamvis enim accipere

a convalle plorationis, id est ab humilttate oontri- et habere nostrum sit, id tamen habemus quod

bulationis,nonnostrisviribus,sed auxilio Deiosten- acoopimus, quoniam superbienti, ct ex eo quod ha-

dit nobis Psalmista dioens : Beatus vir cii/us est bebat,quasi a seipso habere impio gloriantiVeritas
aicxiliumahste, ascensiones incordcsuoclisposuit in per Apostolum dicit : Quid enim liabes quocl non
valle lacrijmarum {Psal. Lxxxiii,C).Ascensusenim accepisti;quodsiaccepisti,(juidc/loriaris,gtcasinon
utilisnon potest esse,nisi primo humilitatis a con- acceperis ? I Cor. iv, 7.) Merito ergo in illo veris-
vallenobisascendendum esse meminerimus. Conval- simo et singulari sacrificio Domini, Deo nostro
lis enim locus est terne depressus. Docens ipse agere gratias admonemur,utagnoscathomo,siquid
Dominusaconvalle plorationis ascendendum,quan- benc vivit, Dei gratia se habere, et utperfieiatur
dopronobishumiliariusqueadmortemcruciset pati in dilectione justitiae non sealiundeconsecuturum.
dignatusest.Hoc e.xemplumnonrelinquamus.Istam n quia cogitatio pium facit. Ipsaest illa sapientiaquse
convallem plorationis martyres intellexerunt, ot pietasvocatur,quacoIiturPaterIuminum,aquoomnc
inde ut coronarentur ascendorunt. Amor sanctus est datum optimum,otomno donumperfoctum.Coli-

ad superna elevat.etad ffiterna intlammat. Obligata tur autemsacrificio laudisaotionibusquegratiarum,

8nimanimaamorelerreno,quasiviscumhabetinpen-
nis, volare non potest; mundata vero ab affoctibus
et sordidissimis s£eculi,tanquam extensis pennis,ex
duabus alis resolutis, id est duobus prfficeptis dile-
ctionis Dei etdilectionisproximi, voIatadDominum,
asocndens volando, quia asoendit amando adillam
scilicet supernam Jerusalem matrem omnium no-
strum,quoe est in co^Iis. Ab illa enim peregrinamur
adejus reditum suspiramus tandiu mi-
in ha;c vita,
seri et laborantes,donec ad illam redeamus, nec
cives nostri angeli dimiserunt in peregrinatione
;
sed annuntiaverunt nobisipsumregemventurumad
nos. Etvenit ad nos, ct contemptus ost inter nos a ^
nobis, et postea nobiscum,et docuit nos contemni,
quia contemptus ost docuit tolerarc, quia tolera-
; niquc ut levarct in cffilum spem nosiram, Icvavit
vit docuitpati, quia passus est;ct promisitrcsur-
; primo carncm nostram, et non dubitaremus se-
recturos, quia resurrexit, in scipso ostendens quid
sperare debeamus. Si ergo prophetae ct patres anliqui
antequam Dominus Jesus Christus veniretinoarne,
antequam mortuus resurrexisset et ascendisset in
ccelura,suspirabant tamen illi civitati.quantumnos
oporteat desiderare quo nos ipse pra3cessit,et unde
ut cultor ejus non in seipso, sod in illo glorietur.
Non eniih spiritum liujus mundi accepimus, ut ait
idem Apostolus,serf Spirituin guiex Deo est(I Cor.
11, 12), ut sciamus qua3 a Deo donata sunt nobis.
Quis cst autem spiritusmundi hujus,nisi superbiaa
spiritus, quo cor insipions obscuratum est eorum,
qui oognitum Dominum, non utDeum,gratias agendo
glorificaverunt? Gonsideremus ergo haec, et deom-
nibus beneficiis Dei seraper illi gratias roferamus,
interque omnia opera ejus.nihil est quod vel consi-
dorareIibpntius,veIlaudareduIciusdebeamus,quam
quod Christus factus cst hurailis, ct ad hominera,
qu' cadendo ad ima dejectusfuerat, sponte descen-
dit,ut vel sese crigendum crederet qui jacebat.De-
cuturum quod promisit nobis, illuc jam praecessit
quod accepit ex nobis.
17. (FuLG., epist.M ad Feri'anf/.,n.44.)Ideoergo
pra?cipue in ipso sacrificio corporis Christi agratia-
rum actione incipimus, ut Christum non dandura,
sed datum nobis in veritate monstremus et in eo ;

nunquora recessit.Antiqui sacerdotes qui non tam quod gratias agimus Deo, in oblationo corporis et
curabant de cultu sermonis, quam do salute et sanguinis Christi cognoscamus non adhuc oociden-
ffidificatione
plebis,propteridiotasctrusticanos,non dum Christurapronostrisiniquitatibus.sedoccisum;
sursum, sed vulgari sermone Sursxcm corda dicere nec redimendos nos illo sanguine, sed redemptos.
solebant,ut restantapleniusomniumsensibuscom- Vera est enim beati Petri pra;dioatio dicentis: Non
mendaretur. Monet autem adhuc sacerdosetdicit : T) eorruptibilihusargcfltovelauro redemptiestis devc-
16. Gratiits agamus Domino Deo nostro. {a} Gra- stra vana conversione paterna' tradilionis ; scd pre-
tiarum aotio Patriluminum semperanobisdebetur, tioso sanguinc quasi Agniimmaculati cl incontaminati
a quo sine ulla dubitatione orane datum optimum, Christi (I Petr.\,lB). Bene itaque admonentisncer-
et orane donum qcrfectum, Soriptura teste,desoen- doti ot dicenti Gratias agamusDomino Deo iioslro,
dit. Nemo est enim donis Dei beatus, qui donanti respondet Ecclesia :

exsistitingratus, quia et hooquodinter saoramyste-
ria cor habere sursura jubemur, ipso adjuvante id
valemus, quod jubente admonemur. Et ideosequi-
tur, ut de hoctanto bonosursum levati cordis non
nobis gloriam, quasi nostrarum virium tribuamus,
sed Domino Deo nostro gratias agamus. Hoc enim
18. jutlum est. Quid enim potest esse
Dignum et
magis Deo dignum, aut quid ei juslius a nobis re-
pendi potest, quam et tant» misericordiae Dei, cui
vicem referre non possuraus,debitas gratias rcdda-
raus, audiontes Apostolum exhortantem nos et di-
centem Gralias agentes Deo et Patri, qui dignos
:

(a) Vide sancti Augustini sermonem 227, ad infantes, de Sacramenlis.

31 FLORI DIACONI LUGDUNENSIS. 32

710S fccit in sorte sanctorum in lumine, qui cripuil A. xxxiii, 2). omni
Et iternm : In loco dominationis

nosde potcstate tenebrarum,el transtulit in rcgnum ejus benedic anima mea Domino [Psal. cn, 22).

Filii cluiritatis suce, in quo liabemus redcmplionem 20. (Al'G., Enar. u in Psal xxxiii, n, 4.) Quis
per sanguinem ejus^remissionem peccatorum ?Cot. i, estergo qui benedicit et gratias agit Domino in
12, 13, 14.)Sic enim dilexit Deus mundum,utFilium omni tempore,nisi humilis corde?Ipsam enim hu-
suum unigenitnm darct, et gratia Dei proonmiljus militatem docuit Dominus nostcr in corpore suo,
gustaretmortem.Quiorgopertiancgratiameripimur quia cum commendat corpus et sanguinem suum,
de potestate tcncbrarum, id est diaboli et angelo- humilitatem suam commendat. Esto humilis,si vis
rum ejus^ettrans^^crimur in rcgnum Filiidilectionis benedicere Dominumin omni tempore,scmperlaus
Dei,utefriciamurgenuselectum,regalesacerdotium, ejus in ore tuo, quia et Job non tantum benedixit
faabentesin eodcm Filio per sanguinem ejusredem- Dominum, quando abundabant illi omnia, quibus
ptioncm, remissionem peccatorum quid dignius ;
eum legimus divitem fuisse.Ablata suntomniauno
agere possumus, quam quod beatus Petrus apostolus tempore, et implevit quod in hoc psalmo scriptum
admonet dicens: Et virlutcs annuntietts ejus,quide est dicens : Dwiinus dedit, Domiyius abstulit. Sicut

tencbris vos vocacit in adniirabile lumen suum ; qui Domino placuit, ila fuctmn est. Post ; Sit nomen
aliiiuando non populus,nunc aulempopulus Uci,qui „ Domini bcncdictum iJob.i,2i).Ecce habet exemplum
non consecuti mhcricordiam,nuuc autcmmisericor benedioentis in omni tempore. Non habebat quee
diaconsecuti? (I Petr.u, 9.) Hanc ergo EcclesiMre- teneret, sed habebat quod laudaret. In laude Dei

sponsionem confirmat sacerdos, et in Deum mente sui quasi in rerum copia quiesccbat. Deus illisola-
suspensus, cognoscento secum omni Ecclesia procla- tium fuit, ne possessionum damnis periclitaretur.
mat et dicit .• Nunquid enim perdidit Deum, quamvis perdiderit
19. Fere dig iium et Just um est,CBguumetsalulare. quod doderat Deus? Plus est enim habere eum qui
Quod est justuni, hoc est et a?quum, sed repetilio dat, quam illa quae dat. Si enim pulchra sunt quae
sermonis, confirmatio est veritatis, nam justitia et dat, quanto pulchrior ille qui dat? Si magna suiit,
una res est,sicut cantamus in psalteriode
aequitas quanto major ipse largitor? Et certe qua; in hac
Domino.Judicabit orbem tcrroc iti juslilia et popu- terrena vita dederit Deus,aut dum vivimus nosde-
los in cequitate [Psal. xcv, 10). Salutare autcra di- serunt, aut a nobis morte deseruntur. At vero ipse
citur, quod quod salutem conferat.
est salubre, et Deus ffiterna possessio semper pra;sens nunquam
Vere ergo ut incessanter gratias agamus, dignum deserit possidentem.Sint ergo casta vota lidelium,
esttantis Dei bcneficiis, justum nostris obscquiis, bonum, et veniat aeternum. In-
vilescat temporale
Kquum ipso pondere rationis, salutare manifesto Deo anima pia ineum oratione suspensa,et
hsereat
fructu salutis,quo et Deum laudantes salvantur, et C per spirituales amplexusei connexa desiderct illud
ingrati ipsius judicio reprobantur. Xam Deum lide- quod secum ipse largitur.Quantum est quodnobis
liter laudantes vere salvantur, sicut in psalmocan- exhibebit Deus, si seipsum nobis nolit exhibere?Si
tatur Laudans invocabo bominum et ab inimicis
: ergo bona suppetunt saeculi, sit misericordiee facien-
meis salvus ero (Psal. xvii, 4.) Ingrati autemrepro- dae materies si defucrint, sit patientiae fidelis oc-
:

bantur, sicut aperte in Evangelio ipse Dominus casio. Tali enim devotione etiam in omni ioco Deo
ostendit, quiexdecemleprosisejusvirtutemundatis, gratiiB aguntur, quia qui ubique est praesens, ubique
unum ad se suppliciter revertentcm,et magnavoce agnoscit laudatorem suum, etiam cum ore quies-
gratias agentem, laudavit, et gratia lidei salvavit, ccnte, ct taccnte lingua, secreto cordis aCfectu fidelis
dicendo Noncst inventus qui rediret et darct ylo- ci animabenedicit, cumagit in silentio quodcanitur
riam Dco,nisi liic alicnigena; ct continuo clcmenter in psalino : Benedic, aninia nwa Domino, et omnin
adjunxit: Surge,vade,quia fides tua le salvumfecit qu,v intra me sunt nomini sancto ejus (Psal. cii, i).

(Luc. XVII, 18). Novem autem reliquos, licet credi- Quisquis ergo supplicaturus et gratias acturusDeo,
derint se per eum posse niundari,quando unavoce locum sanctum et aptum requiris, interiora tua
clamaverunt dicentes:Jei« prceceptor, misero-eno- munda, etomni inde mala cupiditate depulsa,pra!-
stri ; iaLmcn quia tantaj virtuti extiterunt ingrati, para tibi in cordis tui pace secretum, volens in
jj
velut infideles,nescire sed ostendit, dicendo : jYonne leniplo orare.In to ora, et ita age semper,utt«tem-
dccem mttndatisunt, et novemubi sunt ? [Matth. xxv, plum Dei sis. Ibi enim Deus exaudit, ubi habitat.
12.) Nescire autem Dei rcprobari est unde et qui- : 21. Vere dignum et justum est, xquum et salutare
busdam dicturus est Anien dico vobis, ncscio ros,
: nos tibi semper el uhique gratias atjcre. Subjungitad
Ex quoquantum malum sitgratiarumactionemDeo quem dirigat orationem dicendo : Dnmine, sanctc
debitam negligere, evidenter ostcnditur, quando cos Paler omnipolens, xtcnie Ocw^et pcr quem eamiem
quos credentes mundavit, etiam mundatos istius orationem dirigat Siddendo: l'er ChriMum Dominum
culpae merito lanquam infideles abjecit. Gratias nostrujn. Quod ergo d\cii, Domine, refertur ad crea-
autem agere debemus semper et ubique, id est in tura? subjeetionem, de quo et in psalmo canitur :

•
omni tempore et in omni loco,utimploaturinnobis Quoniam omnia serviuat tibi (Psal. xv, I). Et aiibi
quod cantamus in psalmo Bcnedicam Dominiim in
: Duvi Domino : Deui meus es tu, (juoniam bonorum
omni lempore, semper laus cjus in ore mco (Psal. meorum non egcs. Quid cst enim bonorum mcorum.
 : ;

33 DE EXPOSITIONE MISS/C. 34
nisi a tedatorum? quomodo cget aliquobono,aquo A propter nos pdr humanitatem interpellat pro nobia
omne bonum datur? Ideo verus est Dominus, qui apud Patrem, per divinitatem exaudit et praestat
servo suo non indiget. Et quo servo indiget? Quod cum Palre, sicut ipse tcstatur dicens : Quia c<jo ud
vero adjungit Pakr, refertur vel specialiter
sctncte Ptilrem vado, et quoilcunque pelicritis in nomine meo
ad unigeniti Filii generationcm,in quacoajternus et hoc faciam, ut ctarificetnr Patcr in Filio [Joan. xiv,
coeequalis Patri, do qua etiam Propheta ait Gene- : 12). De qua mediatione ct advocatione etiam beatus
rationem cjii^ (juis cnurnibifl (Isa. xxxv, 8) vel ge- Joannes apostolua ait ; Advocalum habcmus apud
neraliter adomniumliliorum Dei adoptionem,cujus Palrcm Jcsum Christum justum,ct ipse est propitiatio
tanta est gratia, ut cum haberet unicum, nolucrit pro pcccatis nostris (/ Joan. ii, 2), quia qui per hu-
illam esse unum, sed ut fratres haboret, adoptavit manitatem interpellat pro nobis cum Patre, idem
illos qui cum illo possiderent vitara asternam, pro per divinitatem propitialur nobis cum Patre. Oral
quibus ipse eisdem verbis Patri supplioans ait : iluque sacerdos pro Ecclesia,oratEcclesiaprosacer-
Pater sancte, serva eos in nomine luo, quos dedisti dote, sicut orat Apostolus pro plebe,orat plebs pro
mihi (Joan. xvii, 11). Haec ergo vox, ut dicatur Deo Apostolo, qui dicit : Orantes simiil et pro nobis, tit

Pater sancte,ei propria est unici Filii por naturam. Deus aperiat nobis ostium verbi (Coloss. iv, 3). Et
et communis omnium adoptions filiorum per gra- tj pro Petro orat Ecclcsia cum esset in vinculis, quo
tiam, per quam etiam concessit ut orantes dicant iiiodo et Petrus pro Ecclesia, quia omnia pro invi-
Patcr noster, qui es in ccclis {Matlh. vi), 9), qni vere cem mombra orant. Caput pro omnibus interpel-
omnipotens et ffiternusestDeus,omnipotens scilicet lat, de quo scriptum est : Qui et esl ad de.vlcram
virtute, qua omnia condidit et continet et regit,ve- Dci, qui etiam interpcllat pro nobis [Rom. viii, 34).

raciter Scriptura dicit,^»;» tihi impossibile nihil cst. 23. (Greg. lib. xxii Moral., n. 42). Unigenito
22. (Id. ibid.) Qui tamen si compos est, ut nun- cnim Filio pro homineinterpellare estapud coseter-
quam suaj rationis instituta convellat. Ipsius est num Patrem seipsum hominem demonstrare,eique
etiam vera sternitas, cui quod est esse perpetuum pro humana naturarogasse,est eamdem naturamin
est, qui initio carens,sicut nullumfinem,ita nullam ilivinilalis suai celsitudine susccpisse. Intcrpellat
recipit mutabilitatem. Tolaautem oratio et gratia- igitur pronobisDominusnonvoce,sed miseratione,
rum actio,quam scmper et ubique debemus,dirigi- quia quod damnarl in electis noluit, suscipiendo
tur et offertur Deo Patri pcr Ghristum Dominum servavit qui quoniam hoc quod moriendo in se-
:

nostrum,tanquam per mediatoremet conciliatorem pulcro posuit, resurgendo super angelos clevavit
Dei et hominum,de quo Apostolus ait Unus enim : recto sacerdos adjungit et dicit :

Deus, unus et mediator Dei et hominum homo Jcsus 24. Per quem majestatem tuam laudant angeli.
Christus, qui dcdit semetipsum redemptionem joro C Ha;c est enim inefTabilis gloriaSalvatorls et media-
omnibus (/ Tim. ii, 5). qui cum in natura deitatia toris nostri, qui, ut Apostolus ait, purgationem
sit unum cum Patrc,suscipiendo naturamnostram, peccatorum faciens, sedet ad de.vteram majestatis in
factus est nobis mediator ad Patrem. Idoo enim excelsis, tanlo melior angelis effectus, quanto diffe-
mediator Dei ot hominum, quia Deus cum Patre, rentius prce illis nomen hxreditavit (Heh. i, 3).Cujus
quia homo cum hominibus, non mediator homo nominis allitudinem alibi exponens dieit Propter :

praeter deitatem, non mediator Dous proBter huma- qaod et Deus illum exaltavit, et donavit illi nomen
nitatem. Divinitas sine humanitate non est media- quod cst super omne nomen, ul tti nomine Jesu omne
trix, humanitas sine divinitate non est media- genu flectatiir, cwlestiwm, lerrestrium, et mfernorum
tiix. Sed inter solam divinitatem et humanitatem (Phil. II, 9), quatenus per eumdem mediatorem
solara, mediatrix est humana divinitas, et divina laudet, adoret et contreraiscat majestatem Dei Pa-
humanitas Christi,qui etiam semetipsum obtulitin tris non solum Ecclcsia hominum in terris, sed
passione pro nobis.ut tanti capitis corpusessomus, etiam Ecclesia augelorum in coelis.
secundum formam servi.Hanc enim obtulit, in hac 25. (AvG. serm. cccxt,, n. 11). Sic enim Ecclesia ,

oblatus est, quia secundum hanc mediator est. In tota et una accipienda est, non solum ei ea parte
hac sacerdos, in hac saci-ificium. Per ipsum ergo et n qua percgrinatur in terris a solis ortu usque ad oc-
petitiones et laudes suas offerl Ecclesia Deo Patri, casum laudans nomen Domini,et post captivitatem
sciens per cum solum se posse accipere quod po- vctustatis cantans canticum novum;verumetiamex
stulat, per eum solum
placere posse quod lau- illa quffl in coelis semper ex quoconditaestcohaesit
dat, sicut inEvangelio proraittit dicens ATnen, : Deo,nec ullum malum sui casus expertaest.HKC in
amen dico vobis, si quid petieritis Patrem in no- sanclis angelis beata pcrsistit,et suas parti peregri-
mine meo, dahit vobi^s (Joan. xvi, 23). Haec est nanti sicutoportet opitulantur,quiautraqueunaerit
enim mediationis gratia per quam exauditur Ec- consortio asternitatis^et nuncvera estvinculochari-
clesia, secundum quam et Apostolus eshorta- tatis.Hoec ergo quae peregrinaturin terris,sanguine
tur dicensPer ipsam ergo offcramus hostiam
: Mediatoris nullam habentis peccatum,ab omni est
laudissemper Deo (Hebr. xiii, 1.5), id est fructum peccato redcrapta,...ejus non est. Si Deus pronobis,
labiorum confitcntium nomini ejus. Idem namque quis contra nos ? qui Filio proprio non pepercit, sed
mediator Dei et hominum Deus super nos homo pro nobis omnibus tradidit illum (Rom. viii, 32). Non
 ;

33 FLORI DIACONI LUGDUNENSIS. 36

e:iim pro angelis morluus sed ideo A. Deilaudant,sicutadeosgratulandodiciturinpsalmo:

est Ghristus ;

cl.iam pro angelis fit ipsaredemptio hominum,quo- Laudate Dominum de cmlis, laudalc eum in excelsis.
niam cum ipso redimus in gratiam postinimicitias Laudate cum, omnes ancjeli ejus, lamlate eum virtules

quas inter homines et sanctos angelos peccata fe- ejtis (PsaL cklviii, l).De quibus et Deusin libroJob
cerunt,et exipsahominumredemptione.ruinffiillius loquitur dicens : Qtiando facta sunt sidera, laiiilave-

angelicaj damna reparantur. Propter hoc ait Apo- runt mc omncs angeli mci voce magna iJob xxxviii, 7).
ato\us,instaiirari oninia in Chrislo,q%tx in ccelis sunt Adorant quoque eamdem divinam majestateni, si-
et (jiuT in terris {Epk. i, 10). In ipso instaurantur, cut in hymno confessionis Esdra ad ipsum Deum
quippe qus sunt.cum id quod inde in an-
in ccclis dicitur : Ta ipcc, Domine Deus, qui fccisti cadum,

gelis lapsum est, hominibus redditur.lnstaurantur ca'lum cadi etwiiversa qux in co sunt, ct tu vivificas

autem qute in terris sunt, cum ipsi homines qui omnia hxc,et exercitiis ctp.li te adorant {II Esd. ix, 6).

proedestinati sunt in aeternam vitam a corruptionis Tremunt etiam sicut per figuram deeis in libro Job
vetuslate renovantur, ac sic per illud singulare sa- dicitur Columnx cceli contremiscunt, ct pavcnt ud
:

crificium, in quo mediator est immolatus, pacifi- niUum ejus (Job xxvi, 10).
cantur coclestia cum terrestribu3,et terrestria cum 27. (Id., XVII Mor., n. 44). Quia ipse quoque vir-

coelestibus, quoniam sicut Apostolus dicit : Jn ipso „ tutes coelestium qua; Deum sine cessatione conspi

complacuit omnem plenitudinem habitare, et pcr eum ciunt, in ipsa sua contemplatione contremiscunt.
reconciliari omnia in ipsum,pacificans per sanguinem Sed iisdem timor ne eis pmnalis sit, non timoris
crucis ejus sive qux in terris sunt, sive qux in ccelis cst,sed admirationis.Cum igitur in coelestibus tan-
[CoL I, 22). De ipso namque et alibi idem Apostolus laudantium, veneratio adorantium,
ta sit devotio

ait : Et ipse est caput corporis Ecclesix (/6.,vers.l8). tremor admirantium, consideret hac homo, cui
Et iterum El : cstis in illo repteti,qui est caput omnis dictum est Quid superbil terrn ? et audiat Aposto-
:

principatus et potestalis (CoL n, 10). Omnes ergo lum monentem Cum mctu ct timore et tremore ves-
:

qui ab initio soeculi fuerunt justi, caput Christum tram ipsorum sahitcm operamini (Phil. ii, 12). Se-
habent. Illum enim venturum esse crediderunt, quitur sacordos in Dci laudibus, et dicit :
quem nos venisse jam credimus, et in ejus fide et 28. Cadi cwlorumquc virlutes ac beata Seraphim

ipse sanati sunt,in cujus et nos,ut esset ipsetotius socia e.xsultatione concelehrant. ^wh^xxdiiim hocquod
caput Jerusalem omnibus connumcratis
civitatis jam supradictum est, majestatem tuam. Hanc nam-
fidelibus ab initio usque in finein, adjunclis etiam que non solum, ut praemissum est, angeli,domina-
legionibus et exercitibus angelorum,ut fiat una ci- tiones, et potestates laudant, adorant, tremunt
vitas sub uno rege, et una quredam provincia sub sed etiam coeli, et coelorum virtutes, el Scraphim
uno imperatore, felix in perpetua pace ac salute, C concelebrant, id est in commune celebranl, con-
leiudans Dominum sine finebeato fme.lstorumvero cordi devotione et communi gaudio laudant. Nam
trium ordinum, spirituum.id est angelorum.domi- celebritas est convenlus populi in laude, et celebrata
nalionum,potestatum,quidivinam majeslatem lau- dicimus in celebri,idestin frequentissimoconventu
dare, adorarc, et tremcre dicuntur, talis est diffe- acta.Celebrat itaque et concelebrat majestatem Dei
rentia. beatus ille populus angelorum, dc cujus inenar-
. 26. (Greg. ; hom. 34 in Evang., n. 8 et seq). Quod rabili multitudine scriptum est MiUia millium :

angeli,qui Latine nuntii interpretantur,ex ipso no- ininistrabant ei, ct decies centena millia assistebant

mine officium suum nobis indicant.quia videliceta ei [Dan. vii, 10),quia adest illis sempGrvultusprce-
Deo missi, voluntatem ejus hominibus nuntiant, sens Dei,dicente Domino inEvangelio: ^«(/c/i forwm
sicut legimus in Veteri Testamento missos angelos in ccvlis sempcr vident facicm Patris mei qui in ccelU

ad Abraham, ad Loth, ad Jacob, ad Moyscn, ad cst {Mallh. xviii, 10). Qui dum sine defectu conspi-
Josue, ad Daniel et Tobiam,et in Novo frequenter, citur et amatur, amatur et laudatur, electorum ci-
unde et per Psalmistam dicitur: Benedicitc Domino vium mera la^titia agitur, vicissim de se omnes in

angeli ejus, potenles virtule,facicntes verbum illius,ad suo convcntu gratulantur.Ipsa est enim domusDei
audiendum vocem strmonis ejus (PsaL cii, 29). Et p ceterna,dc qua in Psalmis eanitur Beati qui habi- :

iterum Qui facit angelos suos spirilus {PsaLcni,A),

: lant in domo tua, in scecula sxculorum laudabunt lc
ac si aperte dicat, qui eos quos semper habet spi- [Psal. Lxxxiii, 5). Et iterum Sicut Ixtantium om-
:

ritus, etiam cum voluerit angelos, id est nuntios nium habilalio cst in te {PsaL lxxxvi, 7). Ideo hic
Dominationes autem vocantur et angolorum
facit. benc dicitur,quia majestatem Dei socio,idest junc-
agmina,qu<-B mira potentia pra3ominent,eo quod eis ta cxsultatione concelebrant, quoniam, ut jam di-
cwtera ad obediendum subjecta sint.Potestates etiam ctum est, sine intermissione laudantes vicissim de
vocantur hi qui hoc potentius caeterisin suoordine i!lo,et de se in illo la;tantur,sicut deipsis Seraphim
perceperunt, ut eorum ditioni virtutesadversajsub- manifeste in Isaia legitur,(;Mia volabant alter ad al-

jectffi sint, quorum potestate refrenatur, ne corda tcrum, el dicebant, Sanclus, .sanctus, sanclus, etc.
hominuin tantum tentare pra;valeant,quantum vo- (Isa. VI, 3).

lunt. Hi ergotambeati etsublimesinccelcstibusspi- 29.(AuG.) Merito enim laudant cui ministrant, et

ritus per Ghristum Dominum nostrum majestatem assistunt, et dant gloriam in excelsis Deo, quia illi
37 DE EXPOSITIONE MISSiE. 38
dcbent quorl siint, illi debent quod vivunt, illi de- A sanclus.Sive Filioet Spirilusancto supplicct,ibidein
bentquodjustevivunt,illi debent quodbealevivunt, sine dubio et Pater invenitur,quia dum Patreni aL.t

ne putemus bomincm solum pertinere ad gratiam Filium invocas, totam Deitatis unitatemjtotam am-
Dei.Quiderat angelus antcjjuam fieret ? quid cst plecteris Trinitatem.Si enim vere et fideliter credi-
angelus si deserat qui creavit ?Hunc ergo omnium tur,quia Pater in Filio et Filius in Patre est, sicut
creatorem laudant ct concelebrant eoeli, sicut eum Isaias ad eumdem Filium loquitur dicons :/ji te est
laudant sol et luna, omnes stella; et lumen.Unde in Deus, et non est Deus prxtcr te [Isa.xhv, 14). Et in
psalmo dicitur .Lanilate eum sol ct luna ;laudate ctim Evangelio : Ego, inquit, in Patrc et Pater in me est

omngs stcllx ct lumcn. Laudate eum cceli cmlorum, et dubium, quod similitor ut Patri
(Joan. X, 38), nulli
aqux omnes qux super caslossunt luudeiit nomeii Do- etiam Filio, eodem Patre consubstantialiler
qui in
mini {Psal. cxlviii, 3). manet,a nobis sacrificium immoletur.Cum cnim ita
in so invicem, ut separari nequeant manent, quod
30. fAuG.) Inhymno quoque triuni puerorum ad
uni exhibueris, utrisque exhibitum crede. Denique
laudem Dei elementa omnia provocantur,non quod
Filius ait Qui mc vidit vidit et Palrem.Ego et Pater
elementa muta habtant sensum laudandi;sod quia
:

cuncta bene cogilata laudem pariant, et impletur

unum suinus (Joan. xiv, 9), sic visio Filii Patris est
contemplatio, Patris honorificentia sive gloria, di-
corconsiderationecreaturKadeructandumhymnum B
Creatori. Et quia longum fuil in ista gratiarum
ccnte eodem Filio, ut omnes honorificent Filium,
sicut honorincant Patrem.
actionetotos angelorumordines.quiinScripturis no-
vem inveniuntur, sigillatim ponere
Quid si inveniunlur qui Patrem hono-
33. (.\uG.)
;
post coelos po-
nuntur Virtutes, quo nomine omnes
rificant, ct non honoriflcant Filium?Non potest,
coelestes spi-
inquit, fleri.Qui non honoriflcat Filium, non hono-
ritus nonnunquam generaliter appellari solent, ut
rilicat Patrem qui misit illum ;sed ne forte Patrem
est illud in psalmo : Vcrbo Doinini cadi firmati sunl,
omnis virtus eorum (Psal. xxxi,
quidem honorifices tanquam majorem.Filium vero
et spiritu oris 6). Et
iterum : Dominus virtutum ipse est re.v gloriw (Psal.
tanquam minorem,corrigit-te ipse Filius et revocat

XXIII, 10). Tamenproprieinordinibus angelorumVir-

te dicens,utomnes honorificent Filium non inferius,
sedsicut honorificant Patrem.Quidquidergomanda-
tutesilli spiritusvocantur,perquossignaetmiracula
tis coclestibus obsequendo divinitati exhibemus,sive
frequentius fiunt.Ad ultimum ponuntur seraphim,
in sacrifieiorum ritu,sive in supplicatione precum,
qui est summusordoangelicorumspirituum ;etvere
sive in alio quolibet munificentiK genere et Patri et
beata,quae ex singulari propinquitate conditorissui
Filio ffiqualiier debetur, ac si nullum venerationis
incomparabili ardent amore. Unde Seraphimar-
et
dentes vel inccndentcs interpretantur quia quo p
honorem privatim possidet Pater, qui non ad Filii
:

subtilius claritatem divinitatis aspiciunt,eovalidius

et Spiritus sancti pertineat dignitatem. Nam si sa-

in ejus amore flammescunt. cramentumrcgoncrationisbaptismaadeossqualiter

pertinet, dum in nomine Patris et Filii el Spiritus
31. (ViGiL.)Sciendum quoque quod cherubim et
SAncti beata illa secunda? nativitatis gratia celebra-
seraphim per m litteram prolata, ju.xta proprieta-
tur, nulli dubiuin quod et mystcriorum sacriflcia
tem lingum Hebra3ae,masculini suntgeneris et plura-
communi dignitatis honorePater et Filius ctSpiritus
lis numeri tantum.Si autem per n litteram dicantur,
sanctus possidet, quia inseparabili Deitatis unitate
sicut in psalmis et hymnis,et inprajsenti gratiarum
Trinitas ipsa connexa est.Ut autemad solum Patrem
actione ponitur, Grseca declinatione in noutrale
oratio dirigatur, id apostoli sancti, sancto per eos
genus mutantur, velut cum dicimus lucida sidera,
ordinante Spiritu, sanxerunt,ut qui multorum dco-
speciosa nemora,jucunda littora :sic et beata sera-
rum errores unins Dei praedicatione nitebantur
phin neutrali genere et plurali numero accipimus.
evellere, sub Trinitatis sacramento uni persouEe in
Illud autem attentissime cognoscendum,quod ante
sacrificiorum ritu supplicandum esse decernerent.
ita sancti angeli et CKters coelorum virtutes majes-
nequiunumDeum,obfalsorumdeorumexstirpandos
tatem Dei Patris laudare, tremere, et communi cx-
, , .
errores, prajdicabantjin pluralem divinitatis nume-
sultationeconcelebraredicunturperChristumDomi- « u-i n
"*"-'""'» „ n „„„• „-j- „ u- •• •

^ rumincidissearguerenturab hisquiineffabiloPatris t i 4

num nnalrnnn
niim nostrum, fanrtnfim nmp \7onoT.ntt(\nic.
tanquam hffic venerationis el ai glori-
.

nrl/^»., " _ . .

et Spintus sancti mysterium ignorabant.Rectissime

ficationis obsequia soli Deo Patri deferant, non
ergo constitutum est,ut quia Pater et Filius et Spi-
etiam Filio et Spiritui sancto.Certissima enim fide
ritus sanctus unius Deitatis, unius naturee, unius
tencre et scire debemus, quia totius sancta; Trini-
a;qualitatis, unius deniquepotestatis exsistunt,una
tatis, Patris et Filii et Spiritus sancti.sicut una est
ex eis persona propter unitatis mysterium retinen-
divinitas et individua majestas, ita ei in omnibus dum in sacrificio invocarentur.Nec alia debuit,nisi
squalis honor et individuagloriffcatio debetur ;nec
quM prima est, in qua caeter£e dua; naturaliter ma-
ullo modo aut Pater sine Filio,aut Filius sine Patre
nentes exsistunt.Quod vero per Filium invocamus,
etSpiritu sancto aut laudari, aut adorari, aut ullo
cum ad eum dicimus Pcr Jesum Christum Filium
:

divini cultus obsequio honorari potest.

luuin, hic,ut supra jam dictum est.ex ea parte per-
32. (ViGiL.)Nulla enim est in Trinitate distantia; cipitur,qua pro nobis sacerdotisofficio functus est,
sed sive quis Patrem adoret,ibi cst Filius et Spirilus Tuno cum Deo Patri immaculatam susc carnis ho-
 :

m PLORI DIACONI LUGDUNENSIS. 46

cninara crucis obtulit, unde vas eleclionis, j^ audivi vocem angetorum multorum in circuilu Ihroni,
CiiisideraU', inquit, apostolum el pontifieem eonfes- et erat numerus eorum millia millium dicentium vocc

sionis nostrse Jesum,qui fidelisesleiqiiifeeit eum{Hcb. magna,digmts est Agnus gui occisus est aecipere virtu-
III, l).Factus ergo sacerdos pronobis interpelletnc- tem etdivinitatem et sapientiam ct fortitudincmethono-
cesse est ;sed ea,ut diximus,partc qua hominis gerit rcm etgloriamet hcneificlionem {kpoc v, 9-12). Post .

naturam. Unde et apostolus non divinilati,sed hu- hffic^inquit, vidi,ctccce multitudomagna, quamdinu-
manitati ejus haointercessionisejusmysteriumcoa- mcrarc nemo poterat e.v omni gente eltribu etpoputo
ptavit dicens .Unus enimmedialorDeiethominumho- et lingua stantes ante thronum et in conspeclu Agni,
moJcsusChrislus{ITim. ii, 5). Quod autem oratio et amicti slolis albis, et palmx in manihus eorum, et

adoratio sicut Patri, ita etiam et Filio deferatur, clamahanl voce magna dicentes Salus Deo nostro se- :

ostendit Isaias dicens : Ipsum fjcnles deprecebuntur, dendi super ihronum, et Agno [Apoe. vii,9,10). Ecce
nomcn ejus gloriosum (Isa. xi, 10). Et iterum
et eril laudis sacrificium indiscrete Patri et Filio sancto-
ubiinducitDeumPatrom loquentemadFilium,/(ito/- rum immolat quorum voces multitudo an-
chorus,
jEgyptias, negotiatio Aithiopix el Sabaim, virisuhli- gelorum adorando.et amen respondendo,confirmat,
mes, ad te transibunt, et lui erunl. Post le alligabunt sicutstatira in eodem\\bToser[mi\ir .Etomnesangeli
vinculis alligati.et te adorahunl,teque deprecabunlur, j, stabant in circuitu Ihroni, et ceciderunt in conspeelu
quoniam in te cst Deus, et non est prseter te (Isa Ihroni in facies suas, et adoraverunt Deum dicentes :

XLV, 14), Itemin Joel: Omnis qui invocavcril nomen Amen (Ibid., vers. 11). Saiictum quoque Spiritum
Domini solvus erit (Jocl. ii, 32) quod de Filio di- ;
in cadem gloricE sublimitate beatus Petrus pr£e-
ctum apostolus edocet tunc,cum Juda?orum incre- dicat dicens : Spiritui sancto misso de calis,in quem
dulitalem exprobrans ait Omnis qui invocavcrit : dcsiderant angeli prospiccre. &equiiur sacerdos et di-
nonien Domini sahms erit. Quomoda invocahunt cit

eum, in quem non credidcrunt ? (Rom. x, 13). 36. Cum quibus et nostras voces, ut admilli jubeas
David etiam supremarum sedium confessorem deprecamur. (Greg., 10.)Voces an-
lib. ii Moral., ii.

Filium deprecans ait : Qui scdcs super cherubim,ap- gelorum sunt in laudeconditoris ipsa admiratioin-
pare coram Ephraim. Benjamin et Manrsse. Excita tima; contemplationis, quales ergo oporlet esse vo-
polcntiam tuam et vcni, et salvos farias nos {Psal. ces nostras, quas in conspectu Dei cum angelicis
Lxxix, 3). Audi eliam Spiritum sanctum quemid- laudibus deprecamur admitti, id est intromitti, ut
modum laudis sacrificium et Filio, et Patri, ct sibi possimus dicere : Intret in conspectu fao.Et iterum:
immolari,ubi vere individua Trinitas cum
praecipit ul veniat ad le oraliomea ad templum sanctum luum.
personarum distinctione cvidentius dcmonstratur. Utiquo tales voces et talis clamor non est in sono
Dicit ergo idem Spiritussanctus in psalmo :Immola C oris,sed in desiderio cordis.Voces enim apud secre-
Deo sacrificium laudis, et redde Allisstmo vota lua, tissimas auresDei non faciunt verba nostra,s6d de-
el invoca me in die tribulationis lux, el eripiain te,et sideria. ^Eternam etenim vitam si ore petimus, nec
honorificahis me (Psal. xi.ix, 14). Ecce Spiritus tamen desideramus,clamantestacuimus.Si vero de-
sanctus et Deo Filio sacrificium laudiset Patri altis- sideramus ex corde, etiam cum ore conticescimus,
simo vota ne sibi invocationis et glorificationis ho- tacentcsclamamus.Sie Moysesab strcpitu verborum
stiara a veritatis cultoribus suadet exhiberi. tacebat, et tamen silens aure divina: pietatis audie-
34. (HuG.) De illo quippe dicit Apostolus : Nesci- batur, cui dicitur Quid clamas ad me ? (E.rod. xiv,
;

tis quia corpora vcstra tcmplum in vohis esl Spiritus 15). Intus est ergo in desidorio claraor secretus,qui
sancli, quem habetis a Deo ei non estis vestri : quia ad humanas aures non pervenit,et tamen auditum
empti eslis pretio magno,glorificate et portate Deum in et quia superna illa civitas ex
Conditoris replet ;

corpore vestro (I Gor. vi, 15). Quemnam Deum nisi hominibus constat,ad quam tantum cre-
angelis et
Spiritum sanctum, cujus corpora nostra esse dixe- dimus hominum genus ascendere,quanlos illiccon-
rat templum ? tigit elcctos angelos remansisse,sicutscriptum est:
35.(ViGiLius.;Debetur ergo gloria Spirituisancto Staluit terminos gcntium juxta numerum angelorum
Quod vero virtutes angelica; cum Pafre simul etiam n Dei, merito sancta Ecclesia,qua; iliis sociandaest in

Filium laudent atque glorificent, ostenditur nobis coclo, et cum illis in Dei laudibus permansura,,jam
in Deuteronomio, ubi ita ad Filii venerationem ccc- nunc vocibusDeumlaudatin terris,quibuscum
ipsis
lestis invitatur exercitus : Lxtamini,ca:li,simulcum sancti angeli laudant in cojlis, et hoc non superba
eo, et adorenl cum omnes angeli Dei. Lxtamini, pr.-Bsumptione, sed supplici confessione,et sicdesi-
gentes, cum populo cjus, et glorificenl cuni omncsfilii dcrans majestatem Dei crcdere et confiteri in mundo
Dei.ln .Apocalypsi quoquebeatusJoanncs postquam sicut ab angelis videtur, et laudatur in ccelo. Ilaic
viditquatuoranimalia et viginti quatuorseniores co- enim confessio non cst pcccati,de quanobis prasci-

ram Agno, qui librum signatnm aperuit, cocidisse^ pitur : Confilemim allerulrum peccata vestra (Jac.
dicentes: Dignus es accipere librum et aperire signa- V, 16). Et Psalmisla ait DLvi Confiiebor adversum
: :

cula ejus, quoniam occisus es, el redemisti nos Dco me iyijustiliam nieam {Psal. xxxi, 5), sed laudis et
in sanguinetuo, subjunxitvoces militiae coelestis re- gratiarum aclionis,qualisintelligitur in psalmoubi
demptioni nostrK congratulantes, et ait : El vidi cl canimus : Confiteantur Domino misericordiie ejus,
 :

DE EXPOSITIUNK MISSvE. 42
clmimbilia ejus ^//» Iwminutn (l's(il. c\i, S). El qua- A niunquo rnilitia nascente Rego nostro scriptum osl
lrmDoniinusJesus,quinulluin omnino habebat pec- Suhito fucla cst cum angelo mullitudo militia- cwlestis
catum, iu Evangelio Deo Patri olTert diccns Confi- : (Lm\ III, 13).
tcor tibi, Palcr, Domiiie coili et lerrx, quia abscondisli 40. (AMDn.)Quid sibi ergo vult in hoc hymno an-
hxc a sapienlibus et revclasti ea panmiis [Matlh. xi, gelico sub uno nomine sanctitatis trina repetitio?
23). Una igitur confessione, id cst laude et gratia- Si trina repetitio, cur una laudatlo? si una lauda-
rum actione, jam nunc cum a-gelis sociantur, lau- tio, cur trina repetitio, nisi quia Pater et Filius et
dantes de cccleslibus et terrestribus lanquam qtii Spiritus sanctus sanctitate unum sunt? Non dixit
fecit ccclum et terram dicentes. semel, ne Filium sequcstraret; non bis, ne Spiritum
37. Sanctus, sa7ictus, sanctus, Dominus Dcus sa- sanctum praeteriret; non quater, no creaturam con-
baoth, plcni sunt cmli et tcrra. Ist» sunt voces ange- jungeret ; ct ut ostendereL unam csse Deitatem,cum
lorumlaudantiumincoclisliunchymnumgloria;Dei. tertio dixisset, sanctus, sanctus, sanctus, addidit sin-
Et Isaias propheta se audisse testatur, quando glo- gulariter Dominus sabaoth. Sanctus igitur Pater,
riam Dei vidit, et seraphim istis vocibus eum collau- sanctus Filius, sanctus et Doi Spiritus, toia videli-
dantia audivit. Et beatus Joannes in Apocalypsi sub cet Trinitas adoratur et laudatur ab angelis. Hanc
figura quatuor animalium introducit. Legitur nam- seraphim glorincantetomncs potestatesvirtutesque
que in Isaia de seraphim laudantibus ita Et chma- : coelestes. Adjungunt autem huic hymno angelorum
bant altcr ad alterum, ct diccbant Sanctus, sanctus, : sumpta ex Evangelio verba turbarum laudantium
sanctus, Dominus Dcus sabaolh,plena est omnis terra Deum et regem nostrum veniontem Ilierosolymam,
yloria cjus (Isa. vi, 3). In Apocalypsi vero de qua- atque dicentium :

tuor animalibus sic legitur Et rcquieni non habe-:
bant, die ac noete dicenlia : Sancttis,
ctus Dominus Deus omnipotens, qui est, et qui erat, cl
qui venturiis est {.ipoc. iv, 8). Manireslum est crgo
quod in his verbis diviiias laudis,qua? ad imilationom
Hosanna in c.vcelsis, bcncdictus qui vcnit in
41.
sanctus, san- nomine Domini, hosanna in excclsis. Ita enim ex
Scriptura prophetica et evangp.Hcacompletur plena
laudatio.cum post laudem et gloriam sanctae Trini-
tatis adjungitur eliam gratiarum actio dp adventu

supernarum virlutum juxta Isaiam decanlat Eccle- Salvaforis,qui unus in ipsa ot cx ipsa Trinitate pro
sia, unus sermo de Apoc:ilypsi additus sit nam in : salulc noslrn honio factus in mundum vcnit, et
Isaia tanlum Dominus suhaolh legitur; in Apocalypsi eamdcm salutem moriendo ct resurgendo perfecit.
vcro Dominus Dcus omnipolcns, et ideo non humano Mortuus est cnim proptcr dclicta nostra, et resurrexit
arbitrio.sed utriusqueSoripturceauctoritateconjun- proptcr justi/icationcm nostram (P,om. xiv, 25). Unde
cta dicimus : Dominus Deus sahaoth. Item in Isaia le- rile illi gralias agcnles, dmmus Hosanna, id est sa-
gitur : Plena esl omnis terra cjloria ejus, tanquam hoc C lus in excelsis.
angeli non ad ipsum Dcum, sed de ipso ad inviccm 42. (ViGiLius.) Hoc
enim quod in psalmo cani-
est
dicant, nos autem convcrsa ad eum voce dicimus : tur : Domini supcr populum luum bene-
cst salus, et

Pleni sunt cceli et lerra glorin tua quod non humano : dictio tua (Ps.ui, 9). Hoc quod in magnae devotione
sensu prKsumptum, sed de alia Scriptura assum- laudis in Apocalypsi sanctorum chorus resonat :

ptum et additum est.loquente ipso Deo in Jeremia Salus Deo nostro, qui scdct super thronum, ct Jgno
propheta et dicente Goslum el tcrrani ego impleo.
: (-ipoc. VII, 10). Recte quoque subjungimus Benedi- :

Quidquid autem in bei laudibus Scriptura dicit, ctus qui venit in nomine Domiiii, juxta quod in Evan-
recte et ad ipsum dicitur gratulando, ct de ipso ad gelio Judffiis non credentibus dixit Efjo veni in no- :

alios exhortando vel instruendo. mine Patris mei,

non recepistis me (Joan. v, 45), et

38. (HiERON.) Sabaoth autem est de ducem nomi- assumunt autem vcrsiculum laudis turbffi de psalmo
nibus Dei apud Hebra3os, ct latine interpretatur centesimo decimo scptimo, qucm de Doinino canta-
excrcituum, sivo virtutum, sicut froquenter in pro- tum esse manifestum est quod cum turba; dicunt :

phetis positum est Hxc dicil Dominus exercituum.

: hosanna, hoc est quod ibi dicitur Domine. sal- :

Et in psalmo Dominus virtulum ipsc est rex glorice

: vtim mc fac ! o Dominc, bene prosperare! et statim
(/*«. xxiii, 10). Qui ideo Dominus exercituum &i n suhlMngxiuv Benedictus qui venit in nomine Domini :

Dominus virtutum vere dicitur, quia omnis militia (P^. cxvii,25). Quod vero in ejusdem laudis persecu-
coelestis exercitus, omnes superna; virtutes atque tione subjungitur Hosanna, id est salus sive salvifica
angelicEB potestates ejus imperio subjacent, cjus in excelsis, aporte docet adventum Domini in carne,
serviunt voluntati. non solum humani generis in terra, sed et angelo-
39. (Gbeg., lib. XVII, Mor., n. 19.) Angelicos enim rum in cadis osse salutem quia dum nos tcndenti ;

spiritus rccte militiam dicimus,quia dccertare oos ad superna perducimur, eorum profecto numerus,
contra potestates aerias non ignoramus quse tamen qui Satana cedente erat minoratus, impletur. Hinc
:

certamina non labore, sed imperio peragunt, quia etenim Paulus ait Inslaurari omnia Christo, qux in :

quod agendum (a) contra immundos spiritus appe- calis et quae in terra stint in ipso (Ephes. i,10). Recte
unt ex adjutorio cuncta regentis possunt. De hac igitur Hosanna in altissimis in ejus laude canitur,

(a) Apud Gregorium legitur agendo,

Patrol. XIX.
43 FLORI DIAGONI LUGDUNENSIS. 44

cujus tota incarnationis dispensatio pro implenda A. habcat et benedicatPSacerdotum cst enim offcrrc
gloria patriK coelcstis apparuit. Post has laudes et majestatem Dei invocare; Dei est autem dignanter
gratiarum actioncs, pro tanta gratia redemptionis suscipere,et ea quffi otferunturbenedicere, sicut in
nostrffi, qua3 in illo divino mystcrio agitur et com- lege pra;cipit sacerdotibus dicens : Sic henedicetis fi-

mendatur, facto totius Ecclesiae silentio, in quo ces- liis Israel, et dicelis eis, et post verba benedictionis
sante omni stropitu verborum, sola ad Deum diri- subjungit : Invocahunt nomen meum super fitios Israel

gatur intentio, et devotio cordium, sociatissibi om- ct ego henedicam cis (Num. vi, 23, 27). Quid apertius?
nium votis et desideriis, incipit sacerdos orationcm Illi invocabunt et ego benedicam, et tamen supra
fundere, qua ipsum mysterium Dominici corporis et eis dixcrat, sic benedicetis, sed illi exorando, ille

sanguinis consecralur. Sio enim oportet, ut in illa largiendo. Ita ergo et in oblatione divini sacrilieii
hora tam sacrjE et divinfe actionis,tota perDei gra- sacerdotes exhibent offerendi et supplicandi ministe-
tiam a terrenis cogitationibus mente separata et rium; sed Deus largitur benedictionis donum per
Ecolesia cum sacerdote el sacerdos cum Ecclesia unum et verum saccrdotem, per quem et oblata san-
spiritali desiderio intret in sanctuarium Dei super- clificat, ct sanctilicata acceptat, dicunt ilaquc.
num et feternum. Et quoniam Spiritus esl Deus, ct 44. Uti accepta habeas ct henedicas^iic si suppli-<-
eos qui adonint eum in spiritu cl veritate optrlet ado- ter dicant Petimus ut haec Spiritu tuo sanctificcs
;

rare (Joan. iv, 24). Nam et Pater talcs ijueerit, qui atque ore tuo benedicas, ut quod nostrae humilitatis
adorent eum, sic cumdem Deum Patrem deprecc- gcritur ministerio, tuae virtulis impleatur effeclu.
tur, et dicat. Quod autem subjungitur hxc munera,
: llxc dona,
43. Te igilur, clemenlissime Pater, usque, lurc sa- non aliud atque aliud
h,Tc sancta sacrificia illibata,
crosancla sacrilicia illibata. Dirig^iurergo oralio sicut dicitur; scd res una pro sui magnitudine diversa
et reliquce orationcs juxta regulam fidei, ct morem appellatione laudatur, et laudaiido commendatur.
Eccle!?iai ad clemcntissimum Patrem.cujuserga nos Quffi enim divinis offeruntur altaribus ct munera ap-
peccatores et indignos tanla cxtitit clementia et mi- pellantur, sicut Dominus in Evangelio dicit Si :

sericordia, quantam Apostolus commendat diceus : offers munus tuum ad allare (Matth. v, 23), et dona
Qui etiam proprio Filio suo non pepercit, sed pro no- vol sacrificia dicuntur, sicut ostendit Apostolus di-
bis omnibus tradidit illum, quomodo non etiam cum cens : Omnis namque sacerdos e.v hominihus assum-
illo omnia nohis donavit (Rom. viii, 32). Et iterum : ptus, pro hominihus constiluitur in his quse sutit ad
Deus aulem qui dives esl in misericordia,propfer ni- Deum, ut ofjcral dona et sucrificia pro pcccutis (Ilehr.
miam charitatem suam qua dile.tit nos, cum essemus V, 1), sed, ut dictum est, ipsa sermonum repclitio
mortui peccatis, conviviftcavit nos Christo, per hanc tanti saoramenti est commendatio, et picc devotionis
gratiam spiritum adoptionis accepimus (Ephes. ii, 4), C excitatio, quia haec sunt vere sancta et illibata, id
quam commendat Apostolus dicens : Sed accepistis est inviolata et incontaminata sacrificia, qus nulla
Spiritum adoptionis filiorum in quo elamamus : Ahha, digne possunt verba laudare, qucB in mysteiio Do-
Pater (Rom. viii, 15). Et ideo in hoc Spiritu adoptio- minici corporis offeruntur, in cujusfiguram hostis
nis, qui postulat pro nobis gemitibus inenarrabili- ill.-fi veteris legis immaculatas ae sine ullo vitio jube-
bus, rjtiia eos quos replere dignatur, inenarrabili banturo(rerri,qualissolus inventus estChristussine
desiderio gementes et poslulantes facil.clamat sacer- ulloomnino peccato. Sequitur sacerdos et dicit.
dos cum Ecclesia non voce.sed corde dicens : Te iiji- In jjrimis qnx tibi offcrimus usque fumulo tuo
4.5.

tur, clemenlissime Pater, suppiices rojamus et pclimus. papa noslro. (.Auc. in psal. cxxx.) Sic omnino dignum
Quae supplicatio et inclinatio cordis ad Deum tantaj fuit ut inciperet sancta oblatio, videlicet pro Ecclc-
reverentiae ethumilitatisessedebet, ut iinitari queat sia Dei sancta catholica toto terrarum orbe diffusa.
illud quod de sua supplicatione Apostolus dicit Hu- : Ipsa est enim miversitas sanguine Domini redem-
jus rei gratia fleclo genua mea ad Putrem, ex quo om- pta. Ipsa est heereditas a Patre ei promissa et dala,
nis paternilas in ccelis ct in tcrra nominatur (Eph. iii, sicut ipse Pater loquitur in psalmo Daho tihi gentcs :

14). In qua flcxione genuum non corporis prostra- lucreditalcm tuani, el posscssionem tuam tcrminos lerrx
tio, sedsupplexaffectus, etcordiscontritiointelligi- j) (Psul. ii, 8). Hsc templum
unitas corporis Christi
tur. De qua Psalmista ait Sacrifcium Deo spiritus
: Dei est, cui Tcmplum enim Dci
Apostolus dicit :

contrihulatus, cor eontritum et humiliatum Deus
despicies (Ps. l, 19). Sccundum hoc ergo dicitur
Supplicesroyamus ae petimus, et hoc per Jesum
ChristumFilium tuumBominum nostrum,perquem
omnis supplicatio et petitio nostra ad Deum dirigi
debet, tanquam per verum mediatorcm et octernum
sacerdotem,qui sedot ad dexteram Patris, et inler-
pellat pro nobis. Pro qua autem rc dicit sacerdos ad
Deum Patrem rogamus et petimus, nisi pro eo quod
sequitur, videlicet ut ea quae ipsi offeruntur dona,
punera sancla, sacrilicia accepta, id est beneplacita
non sanctum est quod estis vos (I Cor. iii, 17), omnes qui
: creduntin Christum,et siccredunt ut diligant. Hoc
est enim credrre in Christum diligere Christum.
Tanquam lapides sunt vivi, de quibus templum Do-
mini a^dificatur. Hoc autem templum est ubi rogatur
Dcus et cxaudit. Quisquis enim prKter templum
oraverit Deum,non exauditurad illam pacem super-
nam, non cxauditur ad vitam a3tcrnam, qua» non
conceditur nisi ei qui in templo Dei orat. Qui orat
in pace Ecclcsias, in unitate corporis Christi, quod
corpus Ghristi constat ex multis credenUbus iii toto
 ;
: ;:

43 DE EXPOSITIONK MISS.E. 46

orbe terrarum. Etidco exauditurqui orat in tcmplo, A dalionom adjungitur: Una cum fiimulo tuo papa no'
quia ipse orat in spiritu et vcritate merito ab ea et slro, ipsa unitas ecclesiastici corporis fortius com-
pro ea, quia in ea incipit divina oblatio, lanquam mendatur,quia divinae religionis cultum,ut beatus
dicatur Deo do illa ct in illa : Exaiuli nos, Deus,sa- Leo scribit, quem in omnes gentesomnesquenatio-
lutaris nosier, spes omniiim fmium terrx et in mari nes Dei voluit gratia coruscare,ita Dominus noster
longe (Psal. lxiv, 0). Ipsa est namque unitas, qua; a Jesus Christus humani generis Salvator instituit,ut
finibus terra'', id est ab Oriente et Occidente, Septen- hujusmunerissacramontuminbcatissimoPetroapo-
trione ct Meridie ad Dominum clamat, et dicit a stolorum summo principaliter collocaret, atque ab
finilius terrae : Ad te clamavi, dum anxiarctur cor ipso, quasi quodam oapite, dona sua velletin corpus
meum {Psal. l\, 3). omnc manare, ut exsortem se mysterii intelligeret
esse divini, qui ausus esset a Petri solidilate recede-
46. (IsiD. lib. viii Oricjiiu, c. I.) Ilinc et Ecclesia
re. Hunc enim in consortium individuae unitatis as-
Graece dicitur, quod in Latinum vertitur convocalio,
sumptum, id quod ipseeratvoIuitnominari,dicendo
eo quod omnes ad se convocet, et catholica appel-
Tu cs Petrus, ct super hanc pclram xdificaho Eccle-
latur, id est universitatis. Non enim, sicut conventi-
siam meam (Matth. xv, 18). Unde constat, sicut ite-
cula hareticorum, iu aliquibus resrionum partibus , t, ^ , . , , • • ,
'
^ , , ,., , Ti rum beatus papa Pelaeius
,
docet, ab univcrsi orbis
coarctatur;sed per totum terrarum orbem dilatata
,

1} ;._ ^. . • \_ _i^i..i j^ ^_ _•
communione separatos esse qui,qualibet dissensio-
uno cosnominata
dilTundilur. Ilinc et universitas ab
ne,inter sacramysteria apostolici pontificis mcmo-
cst, eo quod in unitatem colligitur, unde ait Domi-
riam secunduin consuetudinem non frequcntant.
nus in Evangelio Qui mccum no7i colliijit, sparijit, id
:

Sequitur in mystcrio :

est qui in unitatem meam non colligilur, amedivi-

sus in dispersionis perditione dissipatur. Pro hac 4 . El (iiiii.<^ti/c nostro, ct imiiiil)u.'! orthedoxis atque
itaque primum in illa oblalione postulatur. uteam apostulicx fidci cultoribus. Sicut enim universali,
Deus toto orbe terrarura paciflcare dignetur, videli-
coinmcmoratio propter unitatem societatis
Ecclesia?
schismata ejus unitas dilanie-
cet ne per hffireses ac etpacisconjungilurcommemorationi apostolicipon-
tur,aut adversitate persecutionum ejus tranquillitas tilicis, ita dignum et religiosum est ut singulaiEc-
perturbetur.Ut eniin hanc pacem tam intcriusquam clesia! commemorationem subjungant suorum anti-
exlerius faciat Deus Ecclesi.ic su,t, et ipse Apostolus stitum, probantes se per illam orationem dominicae
orat dicons : Vax Dei qu.r e.rsuperiit omnem sensuni, oblationis servarecum eis unitatem spiritus in vin-
cuslodiat corda vestra et inlelliijcntias vestras in culo pacis. 'OrMZo\o:autcm Grajce, Latinc rcctae
Christo Jcsu (Phil. iv,7).Et omnem Ecclesiam orare (jlorix dicuntur, eo quod nullo ha:retico depravati,
admonet, cum ait : Volo ifjilur primo omnium fieri
q recta; fidei confessionc Deum gloriliccnt. lidem ipsi
obsecrationes, orationes, postulationcs, gratiarum ac- ergo sunt catholicai et apostolicae fidei cultores, ca-
liones. Et post paululum : Vt quictam ct tranquillam tholicffi, id est universalis, quam universa ubique
vilcnn agamus in omni pielale (I Tim. ii, i). Postu- servat Eoclesia, ejusdemque et apostolicae, quam in
latur autem omnipotens Deus, ut illam custodire, toto mundo apostolorum doctrina fundavit.
adunare et regere dignctur. Ipse est enim verus cu-
stos populi suijid est veri Israel, de quo in psalmo 49. Gultores autem hujus fldei non possunt dici,
cantatur Ecce non dormitavit neque dormiet qui cu-
: nisi illi qui recte credunt et veraciter diligunt. Hoc
stodit Israel (Ps. cxx, 3). Et iterum : Nisi Dominus eniin unusquisque colit quod maxime diligit.Unde
custodierit civilatem, frustra vigilat qui custodit cam et de quibusdam gulcB et ventris amatoribus ait Apo-
ipsum autem videtur adunare
(Psal. cxxvi, 1). Id stolus : quorum Dcus venter est (Pliil. iii, 19). Ille
quod idipsum custodire quod etregere
pacilicare, id ergo veritatis cultor, qui jungit fidei dilectionem.ut
quia Ecclesiam suam Deus et paoifioando adunat, et Deum, de quo recte credit, diligendo colat, et co-
adunando pacilicat, et custodiendo regit, etregendo lcndo promcreatur. [psa est fides quam commendat
custodit. Pacificando namque adunat cum omnium Apostolus dicens : In Christo enim Jesu nequc cir-
fidelium corda in sua pace conjungit,cum omnium cumcisio aliquid valet, ncque prxputium, sed fides,
fidelium mente? per unitatem fidei,speiet charitatis ^ qux per dileetionem operatur (Gal. vi, 15). Neque e-
unius efficit voluntatis, et per Spiritum sanctum nim in confusione paganorum, neque in purgamon-
charitate diffusa, impleatur in ea quod scriptum est tishaereticoriim,nequein languore schismaticorum,
Mullitudinis credentium aulem erat cor unum etanima neque in caicitate Judaeorum quaBrenda religio est
una {Act. iv, 32). Et ecce quam bonum et quam jucun- sed apud eos solos qui Christiani, catholici vel or-
dum habitare fratrcs in unum iPs. cxxxi, 1). Gusto- thodoxi nominantur, id est integritatis custodes et
diendo quoque regit eamdem Ecolesiam, cum inler recla sectantcs.
omniaperiouIacIementereamgubernatctdirigit.Cu
orantes in psalmo dicimus Salvum fac populum 50. Completa hac oratione, qua in primis univer-
:

tuum, et benedic hxreditati tux, et rege eos et extolle

salis Ecclesia cum apostolico pontifice et omnibus
orthodoxis Deo commondatur,adjungitur in conclu-
eos usque in xternum (Ps. xxvii, 8).
sione more solito Pcr Christum Dominum nostrum.
:

47. Quod vero post generalem Ecclesiae commen- Aliter enim nec oratio nec oblatio Ecclcsiffi Deo of-
47 FLORI DIACONI LUGDUNENSIS.
ferri potest, ncc illa (a)pro quibus Deus cxoratur ac- A cunctorum. Omni enim Ecclesia; dicitur per bealum
ciporc, nisi por unum raediatorom Dei ethominum, Petrum apostolum Yos autem qenus electum, rejale
:

qui interpellat pro nobis.Quod crgo offert Ecclcsia, saccrdutium {l Pctr. u, 9), offerre spiritales hostias

offert per illum; quod Deus eamdcm Ecclesiampa- et acceptabiiesDeo per Jesum Christum. Omnem
cificare, custodire, adunarc dignetur, prastat per ergoEcclosiam saocrdotium sanctum appollat,quod
illum per ipsum nostra ad Deum vota ascendimt,
:
soladomus Aaron in lege nonien et of.lcium habuit,
per ipsum divina ad nos dona descendunt. Hoc nam- quianimirumomnesfidcles summi sacerdotis mem-
que ipse in Evangelio commendat dicens: Qtiia ego bra existunt, cuncti oleo laetitiK signantur, illius
adPatrem vado, et qtiklqidd pelieritis in nominemco, corpori uniti, qui rcx summus ct sacerdos est verus.

hoc faciuin, ut clarificelur Pater in Filio (Joan. xii, Rcgnum suis tribuit ut rex, et ut pontifex eorum
23). Quam petitionis formam in omni oratione sua peccatasui sanguinis hostia mundans, quanquam ct

custodit Ecclcsia. Sequitur in myslerio. in eadem lege Veteris Testamenti hujus spiritualis
51 . Memento, Domine, famulorum famularumque quo tota Ecclesia consecratur, evidenter
sacerdotii,

tuarum, et omnium circumadstantium, quorum tibi mysterium commendatur, cum ille agnus in pascha
fides cognita esl etnotu devolio. In quibus verbiscum mactandus, quod vobis immolatus est Ghristus,non
primum dicitur : Memento, Dominc, famulorum fa- ^ a solis sacerdotibus, sed ab universo generaliter

mularumque tuarum,eX sic deindc subjungitur et : populo jubetur immolari, dicente Domiuo Immola- :

omnium circumastunlium, manifestum cst quod, hit enm. omnis nmllitudo filiorum. hracl ad vesperam
quasi quidam locus sit, ubi, aliquibus specialitcr no- {Exod. Ilunc namque agnum in paschali so-
xii, 0).

minatis, etiam ca;terorum qui assistunt in Ecclcsia lemnitate immolatum eadem lex elvictimam etho-
commemoratio adjungatur. In quo itaque loco aut stiam et sacrificium esse commendat, prajcipiente
libcrum est sacordoti, quos desideraveril parlicu- Domino, et dicente Non immolahit super fcrmenlo
:

lariter nominare, et nominalim Deo commendare : sanguinem hostice mex, neque residebit mane de
aut certe illud ab antiquis observatum est, ut ibi victima solemnitatis pliase {Exod. xxxiv, 25). Et ile-
offercntium nomina recitarentur, quod videtur bea- rum Nemo,
: inquit, qui fuerit immundus super anima
tus papa Innocentius in quadam epistolasignificare, sua, in via procul in rjente vestra, faciat phase Do-
ubi ait « Superfluum est, ut cujus hostiam necdum
: mino mense sccundo {Num. ix, 10). Et post pauca :

Doo otferas, ejus ante nomen insinues, quamvisilli Si quis aulem mundus non fuit, et
est, et in itinere

incognitum nihil sit. Prius ergo oblatinnes sunt lamen non fecit plinsc, exterminahitur anima illa de
coramcndandffi,ne tunceorum nomina.quorumsunt populis suis, quia sacrificium Domino non ohtulit tem-
edicenda, ut inter sacra mysteria nominenturjnon pore suo {Ibid., 13). Offcrunt crgo sacerdotes Eccle-
inter alia qua; ante praimittimus, ut ipsi mysteriis C slx, ofTert per ipsos et in ipsis tota licclcsia Deo
viam futuris precibus apcriamus.» Fit ergo ha3C ora- sacrificiumlaudis,quod a cultoribus suis sibi offerri

tio ad Deum Patrem, ut memor esse dignetur famu- ipse prjecepit, dicens : Immola Deo sacrificium lau-
lorum famularumque suarum, utriusque videlicet dis, et rcdde Altissimo vota lua {Psal. xlix, i\).
sexus sibi servientium, non solum eorum qui nomi- 53. (AuGUSTiNUS.) Non quod a nobis tanquam in-
nantur, sed et omnium circumastantium, ac de digens nxpetat laudem ; sed ut in ea nobis consulat
omnibus et pro omnibus simul dicitur^^Monim tibi ad salutem, sieut et in codem psalmo iterum dicit:
fules cognita est el nota devotio, id est, quam recte Sacrificium laudis honorificavil me, et illic via est,

credant, quam devote te diligant, tu solus vides in ubi ostendam salutare meum {Ibid., 33). Quid
conscientiis singulorum.Tu es enim scrutanscorda cst enim salutare Dei, nisi Filius Dei, Salvator
dictum est Tu enim solus
et rcnes, cl tibi veraciter : niundi? Ipsc igitur saccrdos ct viclima sacrificium
nosti corda liliorum hominum, qui in tuis cultoribus laudisimplevit,malorumoperum tribuens indulgen-
magis oblationcm fidei etdevotionis rcquiris; fldei, tiam, et bene opcrandi largiens gratiam. Ad hoc
cum per legislatorcm tuum dicis : Audi, Isracl, Do- onim Dominus sacrilicium laudis ab ejus cultoribus
minus Deus luus Deus unus est {Deut. vi, 4) ; devo- immolatur, utqui gloriaturinDominoglorielur.Hoc
tionis, cum statim adjungit:Dt7i;/e5 Domhmm Deum j) ergo sacrificiumlaudis, id est oblationem Dominica;
tuum ex toto Et hanc [cum]
corde tuo {Ibid., 5). passionis, in qua nulla nostra merita agnoscimus,
fidem et devotioncm Deo offerre, hoc est verc sa- sed solam Dei gratiam collaudamus ;
quia in hoc ap-
criflcium salutare, est altcndere mandatis. Sequi- paruit charitas Dei in nobis,quia unigenitum Filium
tur in mystcrio : suum misit Deus in mundnm, ut vivamus per eum,
52. Qui tibi offerunt hoe sacrificium laudis, tibique non quasi nos dilexerimus Deum, sed quoniam ipse
rcddunt vota sua xterno Deo vivo et vero. In quibus prior dilexit nos,et misit Filium suum propitiatio-
verbis considcrandum est, quod tota Ecclesia offerat nem pro peccatis nostris. Hanc offert devolio fide-
Deo illud sacriflcium Iaudis;et quia de omni mul- lium pro se suisque omnibus, id est ad se vcl genere
titudine circumstantium fideliura dicitur : Qui tibi vel familiaritate, vel qualibet alia conditione, sub
offerunt. Quod cnim adimpletur proprie ministcrio ejusdcm fidei professione pcrtinentibus, tam viven-
sacerdotum,hocgeneraliter agitur Qde et devotione tibus vidclicet quam mortuis. Et hoc qua spc fidelcs
(a) Id est Ecclesia constans ex omnibus fidelibus.
 49 DE EXPOSTTIONE MISS^E. 50
non pro aliquo temporali
faciant subjungilur, qua; A ejus integritas, non jam ille Virgine nascerotur
lucro, sed solummodo pro redemplione animarum eumque falso, quod absit, natum dc virgine Maria
siiartim, pro spe sahitis ct incohimitalis siicc, pro spe tota conflteretur Ecclesia, cui pro humani generis
videlicet ffiternae salutis.Spe enim salvi faoti sumus. salute vero homini facto singulari munere datum
Nec soluni pro salute ffiterna, sed etiamprotempo- est ut, statim ex quo in utero Virginis concipi ct
rali incolumitate, id est oorporali sanitato. Incolu- homo fieri inciperet, verus esset et Deus unde et :

mitas enim sanitatisintegritas.Utraque enimsalus, eadem gloriosa somper virgo Maria vera Dei geni-
animce scilicet et corporis, ab illo est, de quo in trix credenda est et confitenda.Ipsa ergo in hac ve-
psalmo canitur : domini cst sahis. Tihi, mqmi, rcd- nerabili communione sanotorum primaponitur.per
dnnl vota sua Merno Deo vivo et vero, iuxia. quod in quam et illi et nos meruimus auotoremvita"' susci-
psalmo redditur: Et redde Altissimo vota lua, \oiixvi- pere.et ei conjungitur communicatioboatorumapo-
delicet fidei etpi.Tdevotionis,per quam nosmetipsos stolorum etmartyrum.non solumquihicnominatim
Deo vovimus et reddimus.Quisquisenim bene cogi- exprimuntur,sed et omniumquorumneo numerum
tat quod Deo voveratet qua; vota persolvat,haoexi- nec nomina scire possumus. Et tamen,si istispau-
gitur, hac debetur, ut seipsum voveat et reddat. cis nominatis pie adharcmus, etiamillisquosnosse
Sed sicut videndum est quid offerat^ita ttiam con- r. non possumus, in horum communione copulati su-
siderandum est ubi ofTerat^quia vcri sacrificiiextra mus. Sequitur in mysterio :

catliolicam Ecclesiam locus non cst,undc multum 50. Quorum meritis prccihusquc conccdas. Prnpler
consequenlcr adjungitur in mysterio. merita namque ct intercessiones subliniiuni justo-
54. Communicantes et memoriam venerantes, in rum, quos intereessores et patronos qua;rimus,nos-
primis, etc, usquc et omnium sanctorum tuorum. tra; infirmitdti Dominus miseretur et propitiatur,ut
(.\ug). Quos dicil communicantes ct mcmoriam in omnibus, sive advcrsis, sive prospcris, ne vel in
vcnerantes beatc-e Genitricis Dei, ct apostolorum ct istis deficiamus, vcl in illis decipiamur,protcctionis
martyrum, et omnium sanctorum, nisi et seipsum ejus muniamur auxilio.
sacerdos qui ofTert, et omnes circumstantes, Deniquo defesso a!j hostibus Eze-
57. (ViGiLiDs).
qui simul otferunt unum sacrilicium laudis? Quod chiffi etauxilium ejus invocanti s.\i:Civitatcm hanc
ul Deo possit esse acceptum ct bencplacitum, sah'abo, ct prolegam cam propter mc, et proptcr David
non alibi hoc ofTerunt et saocrdotesetEccIesiacum scrvum mcum {IV Rcg. xxxi, 6) ; et Moyses ita dc-
sacerdotibus, nisi in communione et societate san- precans Deum placere curabat : Quiescat, inquiens,
ctorum,in quibus voluit idem omnipotensDeusEc- ira tua, et esto placabilis super nequitia populi tui.
clesioB sua; constarc fundamentum,sicut Apostolus Recordare Ahraham, Isaac et Israel servorum liiorum,
dicit : Estis cives sanctorum et domestiei Dei, super- C qiiibus jurasti pcr temetipsum diccns : MuUiplicabo
.xdificaii super fundamentum aposlolorum ct prophe- scmen tuumsicut stellus cadi {E.rod. xxxii, 13). Ncc
tarum [Eph. ii, 19). In eorum ergo communionc et dubitandum estfideliumpetitionesa spiritibusjusto-
memoriiB veneratione tanquam in templovero Dei, rumsciri,quia qui intus omnipotcntis Dei claritatcm
offert Deo vota et munera sua,
devotio fidelium vident,nullomodo oredendum esl quia sitforisali-
et ideo fiunt communicantes eorum memoriss tan- quid quod ignorenl.Postulatergo Ecclosia suffragia
quam filii patrum et sectatores prascedentium.Quid sanctorum martyrum, nec tamen erigit altaria in
est enim communicantcs, nisi commanionem et socie- quibus sacrifioent martyribus,sed uni Deo et marty-
tutem tenentes? Et quid est eorum memoriam vene- rumetnostro. (.\ur.., deCiv. Dei, 1. xxii, c. 10). .\d
rari, nisi cum pietate et humilitate eorum vestigia quod sacrificium sicuthomines Dei,qui mundumin
sequi?.\d hanc societatem nos boatus Joannesapo- ejus confessione vicerunt, suo loco et ordine nomi-
stolus invitans ait : Quod vidimus et audivimus, un- nantur, non tamen a sacerdote qui sacrifioat invo-
nuntiamus i'o/)W.Et quasi interrogarcmusquid nobis cantur.Deo quippe.non ipsis sacrificat, quamvis in
prodesset illa annuntiatio, ait : Ut et vos societatem memoriis saorifioet eorum, quia Deo saoerdos est,
habeatis nobisevm.Ei ne quis contcmnendum puta- non illoruin. Ipsum vero sacrificium cst Christi,
ret hano societatem tanquam hominum, oontinuo n quod non offerlur ipsis,quia hoc suntetipsi.Sequi-
adjunxit Et societas vestra sit cum Patre ct FiUo
: tur in mystcrio :

cjusJesu Christo, manifeste ostendens, quia qui- Hanc igitur ohlationem scrvitutis nostne, etc,
58.
cumque societatem cum Deo habere desiderant, usque Per Christum Dominum nostrum. Et in his
primo Ecclesi* societati debent adunari, illamque verbisunitas Ecclesijc offerentis ostenditur,quando
fidcm addiscere, et ejus saoramentis imbui, quam in illa saerosancta oblatione communisservitus ex-
apostoli ab ipsa praesente in oarne Veritate pcrce- hibetur Deo tam a saoerdotibus quam a cuncta fami-
pcrunt.Pro ipsa enim et sanoti martyrespassisunt, liadomusDei. {Ihid., lib. x, cap. 19). Heo autem est

et ipsa catholiea fundatur Eoolesia, oui beats et servitus qua; nulli alii debetur,nec sanctis angelis,
gloriosre Virginis partus oxstitit salutis exor- neo sanctis animabus, nisi uni Deo vivo et vero,de
dium. quo nobis prajcipitur Dominum Deuni tuum adora-
:

55. (Aug)., scrm. 186). Quss vcre semper creditur his, cl illi soli scrvies (Matth. iv, 10). Etsi enim ab
virgo, quia vel si Domino nascentc corrumperelur huniine sit vcl offcrtur,tamen sacrificium res divina
 M FLORI DIACONI LUGDUNENSIS. 52

csl, unflc ct alibi diviaa lcge pi"vc\p\tm-.Sricn'firaus A. tcstatur Aposlolus, pcr Spirilum sanctum semelip-
diis cradicahilur, nisi domino soli. Unde mcrito illi sumobtulitimmaculatumDeo. Hocnamquenobis in

in coelestibus sedibusconstitiiti immortaleselbeati, sacramento corporis et sanguinisFilii Dei quotidie

quianos mortales et miscros,utimmortalcs beatique instauratur. {.Vug., lib. xx contra Fausl, c. 13). Hoc
simus misericorditer diligunt;noluntnos sibisacri- corpus et hio sanguis non in spicis ct in sarmentis
f!care,sed ei cujus etipsi nobiscum sacrificiumessc coUigitur, sed certa consecratione mysticusfit. No-
petiverunt.Cum ipsisenim sumus unaoivitas.cujus vus non nascitur,cum panis et vini creatura in sa-
pars in nobis peregrinatur, pars in illis opitulatur. cramentum carnis et sanguinisejusinefTabili Spiri-

Oratur itaque Deus ut hanc oblalionem, quam illi tus sanctificatione transfertur. Quod autem nonita
soli debita servitute defert Ecolesia placatus acci- sit,quamvis sil panis et cali.x, alimentum est refe-
piat. Haec estvera oblatio, iu qua Fllius olTcrtur, ctionis, non sacramentum religionis, quo divinum

Pater reconciliatur,et vitali oblatione placatus dies altare Chrislus implcvit.Invitavit ergo Dominusser-

nostros in sua pace disponat,ut,elsiin mundo pres- vos, et pr.-eparavil eis cibum ipsum. Quis audeat

suram habemus, in illo pacem habeamus. Finito manducare Dominum suum?Et tamen ait: Qui man-
autem hujus mortalitalis cursu, ab asterna damna- ducal me, virit propter me (Joan. vi, 58). Quando
tione ereptos,in electorum suorumgregenos annu- „ Chi-istus manducatur,vita manducatur,non occidi
merare dignetur.(GnEr,.) Quia ipsa quoque perennis tur ut manducetur, sed mortuos vivificat, quando
regnipra>destinatioitaestabOmnipotentedisposit;i, manducatur. Rcficit, sed non deficit manducatur ;

ut ad hoc electi ex labore perveniant,quatcnus po- Christus,vivit manducatus,quia resurrexit occisus;

stulando mereamur acoipero, quod eis omnipotens nec, quando manducamus, partes de illo facimus;
Deus ante saecula disposuit donare. Sequitur in ct quidem in sacramento sic lit,pea partesmandu-

mysterio : catur in sacramenlo,et manetintoger totus in codIo,

59. Quam oblationem tu, Deus, in omnibus, etc. manet integer totus in corde suo. Sequitur in my-
Oratur Omnipotens,ut oblationem suissacris altari- sterio.

bus impositam et tantis precibus commendatam, 0)0. Qui, pridie quam paterctur accepil panem, etc,
ipse per virtutem dcscendentis ita legitimam et per- usque ad hxc quotiescunque fecerilis, in mei memo-
fectam eucharistiam efliciat, omnibus sit
ut in riam fac.ietis. Unde jugem
universalis Ecclesia, ut
ascripta, id est in numerum placiturum sibi numc- memoriam Domini et Redemptoris celebret, ipse
retur recepta;sit etiam rata,id est immobili firmi- Dominus Iradidit apostolis, et apostnli generaliter
tate perpelua. Hoc namquc dicitur ratum, quod est omni Ecclesiio.In his verbis, sine quibus nulla lin-
immobili rationciirmumetinconvulsum.Sitqu gua, nuUa regio, nulla civitas, id est nulla pars
•^
ejusdem Spiritus sancti operante virtute,rationabi- C Ecclesia; catholica; conficerepotest,id estconsecrare
lis et per hajc omniasingulariter Deo grata et acce- sacramontum corporis et sanguinis Domini,ipseDo-
ptabilis, ut, quanivis de simplicibus terra; IVugibus minus tradidit apostolis, unde univeraalis Ecclesia
sumpta, divinoe benedictionisincffabili potenliaefli- jugcm memoriam sui Rcdemptoris celebret,cl apo-
ciaturcorpus et sanguisunigeniti Filii Dei, sicut ipse stoH gencraliter omni Ecclcsia^.Christi crgo virtute
testatur : Caro mea vcre est cihus, et samjuis meus el verbis semper consecraturetconsccrabitur. Illius
vere esl potus (Joan., vi, 56), ut per hunc cibuin et sermo cstqui coElestiasacramentasanctificat.Illein
potum impleatur in mentibussunientium quod ipse suis sacerdolibus quotidie loquitur. Illi funguntur
promittit dicens : Sicut me misit vivcns Pater,et ego officio,ille majestate divinae potcslatis operatur.Ipse
vivo propter Patrem;ct qui manducat me, et ipse vivet est eniin ilje verus Melchisedech,qui haec sancta sa-
propter me (/6id.,Lviii).Ha3C est ergo vera et a;terna cri(icia,qua ille tunc in mysterio prcefiguravLt, per
hostia,quia vera et aetcrna est virlus, veraetMterna oblationemsuioorporissuiquesanguinisadimplevit.
per eam perficitur salus. Est enim novi et a;terni Ipse cx Spiritus paracliti virtute et ccelesti benedi-
Testamenti.IIfcc estrationalis hostia,plena videlicot ctione sanotum corpus et sanguinem suum esse per-
ralionis.plcna mysterii, quffi tunc tractabili tracta- ficit.Quod autcm de pane ait Accipile ct manducule
:

tione in voteribussacrificiisfiebat,sed nuncspirilali jj ex lioc omnes ; siniiliter el de calice /ccipite el bi- :

ralione celobratur,et fidei puritate e.xhibetur,juxta hitc e.v eo omnes, commenAaXw est unitatis et pacis,
Apostolum fidelem pra!cipientem rationabilc obse- ut pcr hoc mysterium Christo participantes, iinum
quium nostrum. Ut enim hoc .\postolus diceret, omnes simus in illo,sicut Apostolusuffirmat,dicens:
utiquedespiritalisacriflcio loquebatur.Undeetalibi Non est Judwus ncque Grxcus ; non est servus neque
ait : Neccssc est ercjo cxempluria quideni ca'lestium liber, non cst mascuiu.i nequc fcmina;omnes enim vos
his mundari [Eebr. ix, 23} ; ipsa autem ccclestia nic- unum estis in Christo Jcsu {Gal. iii, 28). llanc nempe
lioribus hostiis quam istis. Ut enim cordafidelium unitatem in communicatione hujus sacramentialibi
fierent ccolcstia,et,sicul porlaverant imaginem tcr- commendat diocns : Cali.t bcnedictionis,cui bcnedi-

reni, porlarent et imaginem ejus qui de coelis est,ot eimus, nonnc communicatio samjuinis Chrisli est ; ct

qualis cffilestis tales fierent el coilestes, non brulo- panis queni franjimus, nonne participutio corporis
ruin animalium cruore, sed rationabili sanguinis Christi cst (/ Gor. x, 16)?Quoniam unus panis,unum
Christi oruorp mumlari debiicrunt; (|ui, iil idem corpus multi suiiiusomnes,qui do unopane partici-
S3 DB EXPOSITIONE MISSJ:. u
pamus. Tanta enim Ecclesiae est in Christo unitas, A dcvincti ab inferni caustris educti sunt,et pereum-
ut quomodo una fides et unum baptisma et unum dera etiam omnes credentes a peccatorum vinculis
altare, de quo ait Isaias Erii altarc Domini in me-
: et de lacu miseria; et de luto f<Bcis eripiuntur.
dio terrx .'Eggpti (^lsa. xix, 19); ita unus ubique sit 62. Iterum,quod liic dicitur mystcrimn fidei, et in

panis corporis Christi,et unus calix sanguinis ejus. illis Domini quibus mysterium corporis et
verbis
Unde ei Ecclesia ex traditionehisverbis consecrans sanguinis sui tradidit, non legitur, videtur de alio
mysterium sacri corporis et sanguinis Domini, de- loeo Evangelii sumptum esse,ubi, secundum Joan-
signanter dicil Dominum dixisse apoaioWs: yiccipite nem, de hoc eosdem sacramenlo quibusdam disci-
et mandiicate e.v hoc omncs ; hoc est enim corpus pulis non credentibus loqucns ait Verba quas ego :

metim. Simili tnodo posteaquani ctenatum est, acci- loc7iius sum vobis, Spiritusct vita sunt, scd sunt qui-

piens et liimc calicem prxclarum. Attendat fidelis dam ex vobis qui non credunt [Joan. vi, 64, 6.5).

quisque, quid est quod dicat hunc, videlieot quod Ostendit enim se magnum dixissc mysterium,cum
calix, quem sacerdos catholicus sacrificat, non est ait : Vcrba qux ego locutus sum, Spiritus et vita
alius,nisi ipse quem Dominus apostulis tradidit.Si- sunt. Gmn autem adjungit : Scd sunt quidam cx vohis
cut ergo de sanguine.sic quoque de corpore sentien- qui non eredunt, ostcndit illud mysterium non esse
dum et tenendumest.Quodautom prxclarum calicem ti nisi fidei et fidelium,quiillaverbafideliter audiunt;
dicit, manifeste de psalmo sumptus est : Et cali.r ct ideo eis spiritus etvita sunt:quiaeos spiritaliter
tmis incbrians quam prsclarus est (Psal. xxii, 5) ! Et intellecta viviflcant(Auc, lib. i dc peccat. Meritis ^

vere pra3clarus, quo sanguis offertur immaculatus, ct Remis., c. 24). Aut ccrte h^c verba de Apostolo

nulla peccati macula tectus.Hoc poculo fidelium ine- sumpta sunt, ubi ait Ilahcntes mysterinm fidei in
:

briatur affectus, ut Istitiam induat de remissionc
peccati. Hac ebrietate animus non confunditur,sed
consecratur.
61. Item, quod in his verbis dicitur
Novi et
seterni Testain^nti, msxi\[Qsi\\m est,quiain Evangelio
non legitur, nisi tantummodo. Calix sanrjuinis mei
Novi Teslamcnti, sed quod hic additur seterni et in
propheticis et in apostolicis litteris continetur.Nam
inIsaiaIegimus,promittente Deofideiibus Etfcnam
vohiscum paclum,\d est testamentum sempiternum,
aliud intelligitur quod videtur speciem habetcor-
Et in Ezechiele,ubi promittit Ecclesia?: Et suscitabo
conscicntia pura (I Tim.\i\, 9), quia sicut sacramen-
tum sanctaeTrinitatis.itaetsacramentum Dominicae
passionis et mortis.quod illaoblatione frequentatur
: aequaliter necessarium ad salutem,a3qualiter in con-
scientia pura est sumendum ac retinendum. Quod
etiam in baptismato celebratur,docente eodem Apo-
stolo ac dicente : Quieunque enim haptixati sumus in
morfe ipsius baptimli sumus. Totum
(Uiristo JesUjin
: ergo quod in hac oblatione Dominioi corporis et
sanguinis igitur,mysterium est:aliudenim videtur,
:

tibi pactum sempitermim (Ezech. xvi, 80). Et Apo- C poralem,quod intelligitur fructum habet spiritua-
stolus dicit Uaa enim oblationc consummavit in
: lem. Sciendum vero quod eumdem calicem Domini
sempitemum sanctificatos (llebr. x, 14). Et iterum sanguinis juxta observantiam Ecclesi» catholica; ab
:

Deus autem pacis, qui eduxit de mortuis pastorem, apostolis traditam,nisi mixtum aqua olTerri non li-
Aijnum ovium in sanguine Testamenti xtcrni Domi- cet,quia vinumfuit redemptionisnostroBmysterium,
num nostrum Jesum Christum (lleh. xiii, 20). (Aug.) cum ait Non biham a modo dc hoc genimina vilis :

Ideo ergo sanguis Ghrisli novum est testamentum, (Marc. XIV, 2.5), et de latore ejus quod lanceatrans-
quia nova dilectio, qua usque ad mortem in novis- fixum est.aquaque cum sanguine egressa vinum de
simis saeculorum temporibusnosdilexit. Dilectio ista vera carnis ejus vito cum aquaexpressum ostendit.
nos innovet, ut simus homines novi,hEredes Testa- Hffic sunt enimsacramentaEcclesice,sine quibus ad
menti Novi,siout et apostolus docet,dicens Quanto : vitamquffiverevitaestnonintratur.Ille sanguisinre-
magis sanguis Christi, qui per Spirilum sancf.mi se- missionem fusus est pecoatorum,aqua illa salutare
mctipsum obtulit immaculatum Dco, emundavit c.on- temperatpoculum:h£ecetlavacrumpra!statetpotum.
scientiam noslram ah opcrihus mortuis,ad serviendum C3. Hoe tolum Doininicae oblationis mysterium
Deo viventi'! Et ideo Novi Testamenti mediator quanta pietate etamore agendumest etaccipiendum
(Wc6r.ix,l4). Per hunc ergo sanguinem Novi Testa- Q sit, commendat nobis ipse Dominus diceudo H;vc :

menti qui est effusus in remissionem peccatorum, quotieseunqnc feceritis, in mei memoriam facietis
emundavit, id est innovavit conscientiam fidelium, (Luc. XXII, 19). Quod exponens Apostolus ait Quo- :

et Duntiidem fidelesjuxlaeumdem Apostolum hfflre- tics enim manducabitis panem hune, el calicem bibe-
des secundumspem vitaeaeterna3,et repromissionem tis, mortcm Domini annuntiabilis, donec veniat (I
accipiunt qui vocantur «ternaj haereditatis.Et ideo Cc»r.xi,26).Ulius ergo panis et calicis oblatio mortis
sanguis Novi etaeterni est Testamenti.quia quos
ille Christi est commemoralio.et annuntiatio, qu£B non
a vetustate innovat ad a:ternam haereditatem perdu- tam verbis quain mysteriis ipsis agitur, per qu;e
cit. Hinc Zacharias propheta,veIut ad ipsum Domi- nostris mentibus mors illa pretiosa,altius et fortius
num loquens ait : Tuquoque in sanguinc Testamenti commendatur.Quid est enim mortis Christi comme-
tui cmisisti vinclos tnos de lacu,in quo nunc erat aqua moratio, nisi charitatis ejus commendatio, quam
[Zach. IX, 10) : quia videlicet per hujus sanguinis nobis beatus evangelista Joannes commandans,ait:
effusionem et antiqui justi,spe futura» redomptionis Scicns Jesus quia venit hora ejus, ut transeal, ab hoc
 ;

55 FLORI DIACONI LUGDUNENSIS. 56

mundo ad Patrcm. niin Jite.nssct siios qui cranl in A^ Morluus csl proplcr ilclicta nosira, scd ctiam resur-
mundo, in finemdile.ril {Joan. xiii, 1), id est usque re.rit proplcr justiftcationem nostram {Rom. iv, 25),

ad mortem eum illa dilectio perduxit, quiatantum memores simus resurrectionis quoque ejusabinfe-
dilexit eos utmoreretur propter cos. Hoc enim te- ris;et,quoniam resurgeusamortuiset assumptus in
status est, dicens Majorem hac dilectionem nemo
:
ccclum, sedet a dcxtris Dei, simus meniores etiam
habct, quam ut animani suam quis ponat pro amicis gloriosae ascensionis cjus. HffiC est enim tota salus

suis {Joan. xv, 13). Propterea et iturus ad passio- nostra et vita, si incessanter memores simus. Me-
nem, et per resurrectionis et ascensionis gloriam mores igitur Dominicae passionis, resurrectionis et

discessurus e mimdo, hoc sacramentum ultimum asccnsionis, tam sarcrdotcs quam plebs fidelis of-

discipulis tradidit, ut mcmoriam tantee charitatis, ferunt prEclarae, id est pr.-eccllenli et glorios;e ma-
pcr quam solam salvamur,arctius eorum mentibus jestati Dei,non de suo, sed de ejus donis ac datis,
infigerct;quatenus semper memores simus.et qua- juxta quod ^criptum cst: Et qua de manu tua acce-
les et quantum ab eo dilecti simus; quales, ne de pimus.dedimus tibiinmyslerio Dominici corporiset
nobis gloriemur; quantum, ut dc illo spcremus sanguinis vere hostiam puram, hostiam sanctam,
quod utrumque diligenter Apostolus imponit et in- hostiam immaculatam. Quaj trina repetitio tanti
culcat, dicens Ut quid cnim Christus, cum adhuc
: r, myslerii est laudatio.Ha^c namque hostia,quam ho-
infirmi essemus,secundum lempus pro impiis mortuus stiam purain,sanctam,ingmaculatam dicimus,id est
est {Rom. v, 6)? Et post paululum : Commendat au- pancm sanctum vita; a;terna; et calicem salulis per-
tem, inqu\t,suani charitatem Vcus in nobis, quoniam tua!,sumentibus vita a!terna est, dicente Domino :

si, cum adhuc pcccalorcs essemus, Chrislus pro nohis Qui manducat hunc panem, vivct in xlcrniim (Joan.
morluus cst,mullo mar/is juslificiUi nunc in sanijuinc Vi,.50).Quam vero hostiam puram,sanclam et imma-

ipsiiis salvi crimus ah ira pcr ipsum. Si cnim inimici culatam offert Ecc!esia,nisi quam a Domino accepit?
essemus,reconciliati svmus Deo pcr mortem IHlii ejus, id est panem sanctum vitK£elernae,etcalicem salutis

multo magis reconciliati salvi erimus in vita ipsitis perpetuK.In hoc enim panesumentibus vitaaeterna
(Rom. viii,9,(0).Hoc ergo agendum,hoc frequentan- est,sicut ipsc Dominus panis vivus et panis vitoe dc
dum commendavit, qiio usque ipse veniat in fine se ipso ait : Eijo sum panis vivus qui de cwlo dcscendi
Sfficuli, quando erit sanctorura rcquies, non adhuc {Joan. VI, 51). Et itorum : Panis enim Dei est qui
in sacraniento spei,quo in hoc tempore consociatur dcscendit de ccelo et dat vitam mundo {Ibid. 33). Et
Ecclesia, quandiu habitur quod de lalere Christi alio loco dicit : Qui manducat hunc panem, vivet in

emanavit, sed jam ipsa perfectione salutis netorna;, xternum (Ibid., 39). Et quod iste sit panis corporis
cum tradetur regnum Dco ct Patri, ut in illa per- ipse exponil dicendo : Et panis quem cijo dabo, caro
spicuacontemplationpincommutabilisvcritatis,nul- f- mea cst pro mundi vila {lbid.,52). Ergo et calix san-

lismysteriiscorporalibusegeHmus.(GnEO.)Ha;cnam- guiniscjus, calix est salutis wterna^, quia sanguis

que singularitcr viclima ab ajterno interitu animam illepro mullis cffusus cst in remissionem peccato-
salvat, quffi illam nobis mortem Unigeniti per my- rum, ut salvum faccrot populum suum a pcccalis
s!erium reparal. Qui, licct surgens a mortuis, jam corum.De hoc canitur in psalmo C((/(ft'm salularis :

non morilur, et mors ei ultra non dominabiliir; ta- accipiam et nomen Dcmini invocabo {Psal. cxv, 13).
men,in se ipso immortalitcr alquc incorruplibilitcr Est enim calix iste salutaris accipienti,et in sacra-
vivens, pro nobis iterum in hoc mysterio sacra; menti perccptione, in passionis imitatione, sicut
oblatioms immolatur.Ejus quippcibi corpussumi- a sanctis martyribus acceptus est. Hunc pa-
tur, ejus caro in populi salutc partitur.Ejus sanguis nom significavit manna, hunc pancm tribuit altare
non jam in manus infidelium funditur. Hinc ergo Dei. Noverunt fideles Christi corpus, si in Christi

pensemus quale sit pro nobis hoc sacrincium.quod corporehomo fuerit,aceipict dcChristi spiritu.Sicut
pro absolutione nostra passionem unigoniti Kilii autem corpus nostrumsinospiritunonpotest vivcre,
semper imitatur. Sequilur in mysterio : sic non habebit spiritum vil.-e, nisi qui in Ghristi

64. Vnde ct memores nos scrvi tui, etc, usque ad corpore fuorit invcntus. Qui vult vivere, acccdit,
calicem salutis perpetux. Quia Dominus et Salvator [)
credat,vivatDco de Deo; inoorporetur, ut vivifioe-
noster mysterium sua; mortis,quam pro nostra om- tur. lloc est eiiim manducare illam escam.et illum
niumquo salute suscepit, tanta pietatc memorite fi- bibcrc polum, in Christo mancre, et illum n:anen-
delium commendavit,ul per oblationcm et parSici- tem in sc habere, sicut ipse dicit : Qui manducat
pationcm corporis et sanguinis eamdem vivificavit meam carnem,et bihitmeum sanguinem in me manet,cl
mortem suam.Et qiiia in parlicipatione corporis et crgo in illo {Joan. vi, .57). Soquitur in mysterio.
sanguinissui vivilicamsuammortomnos annuntinro G5. Supra qux propilio ac .^crcno vullu, etc, us-
voluit Dominus ctSalvalornosterdonec ipse voniat, que invnaculalam hosliam.Ora.i\iT Dcus ul super ha;c
dignum et salubrc est ut, hcec veneranda mysteria numera vit.Tjetsalutis^qu.-c pracclarse majestatic.jus
frequentando,memores sint sacordotcs et populus, o(Toruntur,propitio, id cst plac.ibili et sereno vultu
universa videlicet Ecclesia, beata; passionis ejus.El respicere dignotur,non quia vultus ejus aliquando
vere bcat;e,quia sine peccato suscepta,toliusnuindi sercnatur,ut ipsc sil Pater luminum, utbcatus Ja-
poccata dclovit,ot quia non solum.ut .^postolus ait : cobus dicit : Apud quem non cst tran.^iniutatiOjncc vi-
 :

57 DE EXPOSITIONE MISS^. 58

cissitudini.s obuinbmtio {.lac. i, 17). Et bcatus Joan- A ncfjue iniiium dierum ncquc finein habens,assimil(Uus
nes tcstatur : Quoniam Dcus lu.v est,et tenebrx ineo pcr omnia Filio Dei,qui manet saeerdos in xlernum
non sunt ulla; (l Joaii. i, 5). Sed qui sempor in lu- (lIehr.yi,3).Quod vcro post ha;c omnia subjnngitur
niine est, tunc snpor nos serenat, ac illuminat vul- sanctum saerificium, immaeulalam hosliam, ad supe-
tum suumquandodeclarat supernosmiscricordiam, riora rerorcndum gssc videtur, ubi dictum est : Sti-

sicut in psalmo orantes dicimus : Illuininct vultum per qu.x propitio ac scrcno vullu rcspiccre digneris,
suum super nos, et miscreatur nostri (Psal. lxvi, 2). ut adcomplendam pelitionem subjunctum sit, Hoc
Sicut e contrario de quibiisdam,qui ejus misericor- autem totum exoratur omnipotens Deus,ut sacrifi-
dia indigni sunt, ipse dicit : .\bscondain facicmincam cium Ecclesiaj ita acceptum habeat, ut sacriricium
ab cis (Dcut. XXXI, 17). Et ilerum quibus se pbicabi- justi .\bel, et patriarcha; Abrah.x, et summi sacer-
lem pra;bct,promittit diccns Et non avertam faciem dotis Melchisedech quia et in illis antiquis sacri-
: ;

mcam a vobis [Jerem. iii, 12).Unde et beatusDaniel ficiis imago erat hujus veri sacrificii, et hoc ipsum
istis ipsis verbis exorat, dicens E.mudi, Domine, uni Deo auotori utriusque Teslamenti et utriusque
:

prcces servi tui, illumina faciem tuam supcr sanctua- sacrificii ordinatissima temporum disposilione tunc

rium tuum,ct propilius intendc populum istum,super placebat in prffifiguratione ventura; veritatis, quod
qucm invocatum esl nomen tuum (Dan. ix, 17).Nequc p et nunc placet in adimpletione ejusdem veritatis
ciiim Deus humana forma faciom autvultumhab Nam et in sacrificlo Abel, quod do primogenitis
ro putandus est quia, ut Dominus in Evangelioait
: ovium ct adipibus earum oblatum, sacrificio Gain
Spiritus cst Deus, et cos ({ui adorant cum,iii spirituct quod ex terriE fructibus ofTercbatur, prffilatum est,
vcritalc oportcl adorare (Joan. ix, 24). Sed facies et Novi Teslamenti fidcs prBcfigurabatiir, qua innboen-
vultus Dei pr,-Esentia ejus est. Quid est enim facies tia grati.i; Doum laudans, Veteris Tcstamenti terreni

Dei supernos illuminata, nisi prcesentia doclarata, operibus anteponitur, et in irnmolatione unicietdi-
cum misoricordiam bonitatem ipsius prajsentem
et lecti niiiAbrahie immolatio cjus pra3figurabatur,de
nobis adesse sontimus? Sic et rcspicere Dei visita- quo dicit Pater Htc est Fitius meus dilcctus, in quo
:

tio pictatis cjus ost, ?.ica\. in psalmo orantes dici- mihi bcne complacui. [Matth. xvii, 5). Unde ait Apo-
mus Deus virtutum, converte nos, rcspice de cado,ct
: stolus Qui proprio Filio suo non pepercit, sed pro
:

vineam islam (Psal. lxxix, lo). Oralur

vidc, ct visita nobis omnibus tradidit illum (Bom. viii, 32). Et sacri-
itaque omnipotens Deus, ut placabilis ac propitius ficium Melchiscdech tam vcra orat signiflcatio sacri-
factus, sereno vultu, id est declarata bonitatis et fioii Christi, ut inde pra^dictum sit : Tu cs sacerdos

pietatis sus pr!esentia,respiciat dignanter Ecolcsiaj in xternum sccundum ordinem Melchisedeeli (Psal.cix,
suae munera,et accepta et benoplacita habeat.siout 4). Sequitur in mysterio :

munera pueri sui justi Abcl, cujus fides et justitia C 66. Stippliees te rofjamns, omnijiotcns Deus, elc.
et oblationis aocoptio et in Icge vetori commenda- Hajc verba mysterii tam profunda,tam mira et stu-

tur, ubi scriptum est ? Et respe.cit Deus ad Abcl cl pendaquis comprehendercsufficiatPquisinde digne
ad inunera ejiis(Gen. iv, 4); et in Evangelio .1 san-: aliquld loquatur? magis venoranda suntet pavenda
rjuine Abel justi (Matth. xxii,3b]; et in Apostolo, ubi quam discutienda. Beatus tamen Grcgorius, ido-
scribit : Fide plurimam hostiam A bcl quam Crnn obtu- neus tanti mysterii interpres, in quodam loco ali-
lil Deo.per quam teslimonium consecutus est csse jus- quid de iis tanquam de re ineffabili peneineffabiliter
tus (Hebr, XI, 4), quce non aetate, sed simplicitate et loquitur (Grec, I. Quis enim fide-
IV Z)ja/o(y., 60).

puritate,puer Dei appellatur. Sicut otiam de David, lium, inquit, habere dubium possit, in ipsa immo-
qui mortuus est senex, in Evangelio dicitur In : lationis hora ad sacerdotis vocem coqIos apcriri, in
domo David pueri sui (Luc. i, 69). Et, sicut sacrifi- illo Jesu Christi mystorio angelorum choris adesse,
cium, mqml, patriarchx nostri .^braltX.Viuiuo quod summis ima soeiari,terram coelestibus jungi,unum
sacrificium in oblationeni unigcniti filii Isaac offe- quid ex visibilibus atque invisibilibus fleri? Idem
rens cum Deo holocaustum.quod ita acceptum fuit etiam doctor quomodo accipiendum sit sublime al-
ut mereretur audire : Per memetipsum juravi. dicit tareDeiinconspectu diviufe majestatis ejus quodam
Dominiis,quia fecisti rem lianc, et non pepercisti uni- n loco subtiliter ostendit, exponens illum versiculum
(jcnito tuo propter me, benedicam tibi (Gen. xxii, 12), psalmi. Constituite diem solemnem in confrcquenta-
etc.Qui quidem patriarcha non tantum est Israeli- lionibus usque ad cornu ultaris (Psal. cxvii,27). Dios,
tica; socundum carnem, sed etiam nostr.'e
plebis inquit,soIemnis est Doraino conjunctio cordis nos-
sccundum lldem. Adjungitur adhuo Et quod tibi : tri ; sed tunc in confrcquentatione dies solcmnis
obtulit summus saccrdos tuus Mclchisedech, de quo constituitur, cum
in lacrymas pio amore ejus assi •

manifeste scriptum dicit Et .Melchisedech re.v Sa-

: dup mens movetur, cui velut si diceremus Quan- :

lem protulit panes et vinum. Erat enim sacerdos Dei diu ista acturi sumus? quandiu tribulatione affici-
altissimi, et benedi.ut .Abraham (Gen. xiv, 18), cujus mvfi'?lIIico terminum quousque fieri debeat subjun-
sacerdotium et sacrifioium tantummagnificatur,ut -xit, dicens usque ad cornu altaris; cornu quippe
:

dicat de eo Apostolus : Primum quidemMelchiscdech, altaris est exaltatio sacrificii interioris, ubi cum
qui interprelatur re.vjustilia;, deinde re.v Salcm, quod venorimns, jam nulla necessitas est ut solemnem
est re.v pacis, sine patre, sinc matre, sine ijenealorjia. dicm Domino de nostra lamentatione faciamus.
S9
Bi?atus quoque Augustiiius de oodein sublimialtare
dicit, exponens versiculum psalmi Lavabo inter in-
nocentes manus meas, et circumdabo altare tuiim,
Dominc {Psal. x.xv, 0), sic breviter designat Munda,
inquit, faciam intcr innocentos opera mea, quibus
PLORI DIACONI LUGDUNENSIS. 60
A niiscrchcris Jcnisalcm ct urbiuni Juda, (juibus iralus
: esl Iste jam sepluagcsimus annus est {Zach. ii, 12). Et
respondit Dominus angelo verba bona, verba con-
: solatoria. Similiter et ad Tobiam Raphael angelus
dicit Quando oralias lu cum lacrymis, et sepeliebas
:

amplexabor sublimia tua.Itemalio \oco{Inpsal.\Lu, mortuos, eyo ohtuli oralionem luam Domino, ct nunc
n. 5),exponens illum ve-rsicuhim : Et introibo ad misit me Dominus ut curarem te, eto. {Toh. xii, 12).

altare Dei,ad Dcum qui laUificat jiwentutem meam,de Fit ergo et in ista oratione et oblalione sacra con-
eadem Est enim quoddam altare invisi-
re sic dicit : secrationis aliquid incomprehensibile et iDe£fabile,
bile,ad quod non acccdit injustus.ille solus accedit et mullo his omnibus mirabilius, ut per angelica
qui ad istud securus accedit. Illic invoniet vitam ministoria et Eupplicationes tanquam de sublimi
suam.qui in isto discernit causam suam; quale ibi altari divin» majestatis conspectibus offerantur in
sacrilicium esl, ipsc assumelur in holo-
qiii intrat illaimmolationishora,cum aetantibussibiministris
caustum. Et repetit aliis verbis quid hoc altare sit, coelestibus Christus, ut proposita consecret, adesse
ad Dominum inquiens Ad Deum qui Ixtificatjuven-
: credendus est; de qua re commodum videturbeati
tutemmeam. Item alibi idein doclor exponens eum- _ Ambrosii verba ponere de Expositione Evargelii se-
dem versiculum, quem ot beatus Gregorius Sic : cundum Lucam {lih. i, n. 28)': Non enira dubites,
enimest, inquit,in domo illa sempiterna secrificium inquit,assistere angelum, quando Christus assistit,
laudis,et sacordos scmpiternus est, etaltarc sempi- Christus immolatur. Etenim pascha nostrumimmo-
ternum, pacata mens ipsa justorum. Non ergo suf- latus est Christus: unde non immerito etiam Zacha-
ficiat in terra dies ille solemnis quo Agnus occisus rix deprecanti apparuit angekis a dextris altaris
est,sed constituite illum in condensis scmpiternum, incensi, quia veri sacerdotis jam nimtiabatur ad-
alta et secretarimantes,quo usque perveniaris,e.xal- ventus et coeleste sacrificium parabatur, in quo an.
tatis a Deo mcntibus vestris, usque ad ejus divinita- geli ministrarent. Sic ergo cogitanda sunt, ut ali-
tem. Et quid ibi aliud, nisi laudes cantabimus quid '? quid quo nihil sit melius atque sublimius illacogi-
ibi aliud dicemus, nisi Deus meus es tu, et confitchor tatione conemur attingere.
tihi ; Dcus mcus es tu,et e.raltaho te ? {Ps. cxvii,28.)Non 67. Siiniiiter quoque et illud quod sequitur : Ut
strepitu verborum igtud dicemus.sed dilectio inhic- omne,quotquot e.x hac altaris participalione sacrosan-
rens illi, per se ipsam clamat istanivocenr.Dilectio ctum Filii corpus et sanijuinem sumpserimus, omni
ipsa vox est. Ha^cde sublimi altare Dei in conspectu hcncdictione cadcsti ct gratia repleamur. Ista enim
divina; majestatis ejus necessario in munera,ista sunt dona super omnem gloriam con-
hoc loco ex san-
ctorum Patrum verbis posita sunt,ut quis carnaliter C stituta, quibus fideles suos omnipotens Deus refi-
cogitans,a;stimet in coelisesse altarecorporeum, ex ciens,glorioso Filii sui corpore vivificat, sanctificat,
coelesti sive supercoclesti corpore factum; sed po- Kternitati prKparat, per ha;c corda fidelium omni
tius,juxtasensum spiritalium Patrum,intelligamus benedictione replet coclesti et gratia, tribuens cor-
sublime altare Dei, rationabile et intelligibile esse poribus castimoniam, mentibus fidem, cogitationi-
in electa et rationali creatura, angelica vidclicet et bus puritatem.PerhaBCtuetursuos misericordia,con-
humana,qu;G in sanctis angelis,ex quo conditaest, firmat spe, mnnit charitate, ut, tanta Domini parti-
in sui contemplatione Condiloris sublimata, et sibi cipatione,intra se Deum suscipientes,templum ejus
nimiuni per spiritum pacis unila,verum et sublime cffici mercantur. Quid sit ergo per participationem
altare Dei e.xistit,ex quo accipit Deus sempiternum corporis et sanguinis FiliiDei omni benedictione
sacrilicium laudis ct hostiam jubilationis, ad cujus CEelesti et gratia repleri,ct quantum hoc bonum de-
altaris unitetem adjungitur nunc per fldcm, et in beat esuriri ac sitiri, audiamus beatum Ambrosium
futuro per divinae contemplationis specteni omnis dulciter docentem et exhortantem : « Christus Ec-
multitudo hominum electorum.Sed quandiu in ista clesiaj cibus,Christus est potus. Caro Uei cibus, et
mortalitate vivunt,antcquam reipsa ingredianturad Dei sanguis est potus. Christus nobis qnotidie mini-
illud allare Dei,antequam pervcniant usque ad cor- £) stratur. Cibus iste non corpus impinguat, sed con-
illiu-is, ut orationibus et supplicationibus suis, firmat cor hominis. Hic est panis vitoe qui ergo :

tanquamin inferioribus adhuc positi,a supernis vir- vitam manducatmori non potest. Accedite ad eum,
tutibusjuventur,ut earum interventione exaudian- et satiamini, quia panis est. Accedite ad eum, ct
tur, et quasi de sublimitate altaris suscipiantur; potate, quia fons est. Accedite ad eum,et illumina-
sicut legimus, et Danieli oranti et deprecanti Ga- mini, quia lux est. Accedite ad eum et liberamini,

brielem angelum apparuisse,eique di.xisse : .4b initio quia ubi Spiritus Domini, ibi libertas. Aceodite ad
prccum tuarum cgrcssus csl sermo,et cgo vcni proptcr eum,et absolvemini,quia remissio peccatorum est.
sermones luos,ct ncmo cst ut adjutor meus in omnibus Corpus Domini Jesu postulatio est divina; rcconci-
his,nisi Michael archangclus princcps vester [Dan. ix, Accipe tibi muni-
liationis et protectionis ajterns.
23). Et in Zacharia propheta logimus pro consola- mcntum,suscipeDominumJesum tummentishospi-
tioneetliberations populi Dei angehim doprecantom tio : ubi corpus ejus, ibi Jesus est. Cum hospitium
et dipcntem : Domine cxcrcituum usijucquo tu non luum adversarius viderit occupatum, coclestis fui-
61 DE EXPOSITIONE MISS^. 62

0 prudentiie intelliget looum testuinentissuisin- A ''';/" vivaiuii.s, sin' monamur, Domini suinus (Hom.
tercUisum esse pcr Gliristum. Qui sit iste quaeris? XIV, S),

Audi ipsum dicentem Eijo sum panis vitx,quivenil

:
09. (Greg.) Nam luce clarius constat quia per-

ad me non esuriet et qui credit in me non sitiet un-

;
fectorum justorum animoe, mox ut hujus carnia
quam (Joan. vi, 35). » Sequitur in mysterio. claustra exeunt, in coolestibus sedibus recipiuntur,
quod et ipsa Vtritas altestatur dicens : Ubi fuerit
Mcmento ctiam, Dominc, fnnulorum famula-
68. corpus, illic conrjrcfjabuntur et aquilx {Matth. xxiv,

rumque luarum, qui nos pr.Tccsserunt cum siijno 28),quia ubi ipse Redemptor nosterestcorpore,illic
/i(!(,'/,etc.,usque luris et pacis indulgeas deprecamur. procul dubio colligenturetanimffijustorum.EtPau-
Orat pia mater Eoclesia etiam pro dcfunctis suis, lus dissolvi desiderat et cum Christo esse.Qui ergo
eteos saora; oijlationis intercessione commendat, Christum in ccelo esse non dubitat, nec Pauli ani-
certissime credens quia sanguis iUe pretiosus, qui mam in coelo esse negat, qui etiam dissolutionesui

pro multiseffusus est in reinissionem peccatorum, oorporis atque inhabitatione patriae ccBlestis dicit :

non solum ad salutem viventium, aed etiamadab- Scimus qaoniam siferrestris donius nostra hujus ha-
solutionemvaleatdefunctorum,sioulbealusJoanncs bilationis di-solrafar, quvd ndificalionem habemus
testatur dicens Et sanijuis Filii ejus Jesu Christi „ c.c Deo domum nun mauu faclam xternam incxlis
:

emundat nos ab omni peccato {II Joan. i, 7). Proce-
dunt enim fldeles decorporecxeuntesadDominum,
sed non prseceduntur ab Ecclesia, quia prajoedunt
cum signo fidei et dormiunt in somno pacis cum
[U Cor. V, 5J.
70. (ViGiLius.) Verum hoc de apostolis, martyri-
bus, confessoribus,ca;terisque viris fieri nolandum
est. Nam sunt quorumdam justorum animse; qufe
:

signo fidei, quia ex aqua ct Spiritu sancto rcnati,
quia Christi cruceet passione signati. Dormiunt
autem tanquam vere in resurrectione suscitandi.
Dormiunt ergo in somno pacis, quia ab unitate et
societate Christi et EcclesicB, neo per hccreses, nec
adhuc mansionibus differuntur, in quo dilationis
coelesti regno, licet in beata requie, quibusdam
damno ostenditur quod de perfecta justitia aliquid
minus habuerunt. At vero nonnulli propter bona
opera ad eleotoruni sortem prffiordinati, sed
fidei

per schismata, noc per morlaiia crimina separati proptermalaaliquaquibus de corpore exieruntpost
sunt in quibus etsi aliquando fuerunt, tamen per
: mortemsereno,castigandi recipiunturflammisignis
poenitentiam sanati, et per orationem Eoclesioe re- purgatorii,etvel usque ad dicmjudicii longaexami-
conciliati, (Aug.) et remissionis mysterio societati, natione a vitiorum sorde mundantur, vel certeprius
utique in pace obiernnt, miserante illo, qui non vult ainicorum fidelium precibus, eleemosynis, jejuniis,
mortem pcccatoris, sed ut convertatur et vivat. flelibus et hostiaj salutaris oblationibus, pmnis ab-
Neque enim piorum animoe mortuorum separanlur C soluti,et ipsi ad beatorum perveniunt requiem. Illis
ab Ecclesia, alioquin neo ad allare fieret eorum ergo corum sacra; victimaj mortuis prosunt,qui hic
memoria in coramemoratione corporis Christi, nec vivendo obtinuerunt ut eosetiampostmortem bona
aliquid prodesset, ad ejus baptismuin in periculis aliis fiunt.Inter hsc
adjuvcnt.qucc hic pro ipsis ab
currere, ne sine illo finiatur in hac vita ; nec ad autem pcnsandum est,quod tuliorvia sit,xilhonum
reconoiliationem, si forto per pravam vel malam quod quisquc postmortem speratagiperalios,agat
conscientiam quisque ab eodem corpore separatus dum vivit ipse pro se. Beatius quippe est liberum
est. Cur enim quia fideles etiamde-
ista fiunt, nisi exire quam post vincula libertatem qusrere. Pro-
funct; membra sunt ejus? Quamvis ergo nondum pter illa cvgo \erbsLqu\husd\c'dur, guinosprxcesse-
cum suis corporibus, jam tamcn animoa regnant oum runt cum sicjno fidei, et dormiunt in somno pacis,
Christo. Unde et in Apooalypsi \egiiur .Bcatimorlui usus fuit antiquorum,sicut etiam Romana agitEc-
qui in Domino moriuntur, amodo jam dicit Spiritus olesia, ut statim reoitarentur ex diptychis,idestta-
ut requiescant a laboris suis, opera enini illorum bulis, nomina defunotorum,atque ita post lecti tionem
sequuntur illos (Apoc. xiv,i3) ; et ipse est verussab- nominum subjungerentur verba sequentia: Ipsis et
batismus fideliura,id estrequies, de qua dicitApo- omnilms in Christo quiescentibus locnm rcfrigerii, lu-
stolus ? Haque relinquilur sabbatismus populo Dei
j) cis et paeis ut indulgcas deprecamur. Ipsis videlicet
(Hcbr. iv,9).Quienim ingressus estinrequiemejus, quorum nomina memorantur,et CKterisomnibusin
requievit ab operibus suis,qucmadmodum etasuis Ghristo quiescentibus locum refrigerii, ubi nonsen-
Deus, Regnat itaque cum Christo nunc Eoclesia in tiunt ardorcs poenarum. et lucis, de qua Psalmista:
vivis et mortuis. Propterea enim, sicut dicit Apo- Et placeam coram Deo ta lumine viventium {Psal. lv,
stolus Mortuus cst Chrislus, ut ct vlvoriwi et mor-
:
U). Etpacis, de quajustus Simeon Aiwic dimittis :

tuorum dominetur (Rom. xiv, 9). Unde et alibi ait : servum tuum, Dnmine, secundum verbum tuum in
Quoniam non posuit nos Deus cul iram, sed in acqui- pace {Luc. ii, 59). Et in qua sanotorum martyrum
sitionem salutis per Dominum nostrum Jeswn Chri- aninia3 quiescunt, dicente Sriptura : Yisi sunt octi-
stum, qui mortuus est pro nobis, ut, sive vigilemus, lis insipientium mori, illi antem sunt in pace [Sup.
sivc dormiamus, cum illo vivamus {l Thess. v, 9). III, 2, 3)
In quibus verbis vigilantes, viventes, dormientes, 7I.Hanc autempiam etreligiosam ohservantiam,
mortuos intelligi voluit, siout iterun dicit Sivc : quam exapostolica sine dubiotraditionesusoeptam
 63 FLORI DIACONI LUGDUNENSIS. 64

universa in mundo
uniforniitor et celebriter tenet A. nosDei pietas introducat pctimus ut nobis : non
Ecclesia, etiam Veteris Tcstamcnti Scripturaetcon- nostri meriti festimator, sed venia; sit largilor ; ut,
suetudoaPatribuscustoditatliligentissimecommen- quia sanctorura societatipermeritumjunginonpos-
Legimus namquein Machabaaorum libris,quod
dat. sumus, per indulgentiam conjungamur. Si enim
vir fortissimus et pontifex Judas,duodecim millia ffistimemur, et divino judicio ponderemur,nullusad
drachmas argenti nisit Jerosolymamofferripropec- apostolornm et martyrum societatem assurgct. In
catismortuorum quiinbello ceciderant, considcrans fineautem hujus orationis, sicutet in ca;terispr;Ece-
quod hi qui cum pictate dorraicionem acceperant, dentibussubjungitur;)c?'C/()'/.s/«mDom(HimrHOS<r!(w,
optimam haberent repositam gratiam; ubiethocin et statim conclusio totius consecrationis sequitur
laudibus fidei ejusadjungitur,quiaet6anctactsalu- dicendo :

bri cogitatione pro defunctis exorabat, ut a pecoato 73. Per quem omnia sempcr bona creas, etc. Per
solvereniur. So.;uitur in mysterio : ipsum enim omnipotens Deushajcbona omniaquse
~2.I\'oljiS'jUii^He peccaloribus fiimu lis tuis,etc., us- sacris altaribus consecrantur non solum in exor-
que rer Chriituiii dominum ?io.s//-i(OT.Commendatio dio mundi creavit, condendo quod non erat per ;

pro spiritibus defunctorumper oblationem pietatis, eumdem unigenilum Verbum suum dlxit,etfactum
ut in beatis eleotorum sedibus mereantur obtinere est : Germinet terra herbatn vircntem et affcrentem
locum re."rigerii,lucis et pacis.Consequenteroratur iemen, lignumque pomiferum faciens fructum{Gcn. i,

omnipotcns Deus utetiamca;terosfideles, quisuper- I)

•I : in qua creatione ulique
herba frumenti et ct
stites sunt et vivunt. id est sacerdoteset popuhim, lignum vini exortatumest; sedetiam sempereadem
per virtulem etgratiamejus Dous venerabilissacra- bona creat propagando et reparando, ut per annos
menti auxilio ail camdem boatiludinem perducat, singulos ct nova? segetes etnova vina nascantur.De
Totius namque Ecclesiie vox est, id estsacerdotum hac namque operatione rcgenda', propagandfe et
et plebium cum humilitate ct oontritione cordisdi- reparanda? creaturK,ipsc unigenitus FiliusinEvan-
centium Deo Nofns quoque peccatoribus fajnulis
: gclio dicit ad JudKOS indignanles quod in sabbato
tuis : omni tempore peccatores nosesse
quia, licet curaret : Pater meus usque modo operatur, et ego
ex corde cognoscere debeamus,tamcn maxime hoc operor, tanquam diceret : Non sex tantum diebus
attentius agendumet confitendum est, cum in iljo primis, ut putatis, Pater, operatus est, sed usque
sacro mysterio colebratur remissionisgratia,indul- modo opcratur, non novum creatura; genus insti-
gentia peccatorum,otcum hurailitate et contritione tuondo,sed qua^in principio creaverat,ne deficiant,
cordis dicendum Deo Nobis qiwque peccatoribus
: propagando. (Vioir,.) Kl ego, inquit, operor, subau-
famulis tuis, quia, sicut scriptum est, etsi pecca- diturusquemodo,cum eocuncta disponens,regens,
verimus, tui sum«s, scientes magnitudinem tuam, C accumulans.In quibus verbisajqualem se DeoPatri
non de uUis nostris meritis,sed (/e mullitudinemi- manifestissimeprffidicavit:quia quorum unaeadem-
serationum tuarum separanlibus, corde in psalmo que operatio,procul dubio aequalisest et majestas.
ca.ntB.muiMEt secundiim mull iludinemmiserationum Per ipsum enim,ut dictum est,Deus Paterha;com-
tuarum dele iniquitulem mcam (f«a/. i., 3). Re- nia bonaserapercreat,ctcreato acsuisconspectibus
cordanda namque sunt in hoc loco, ct diligenter oblala sanctificai, ut quae erant siniplex croalura,
inculcanda verba Apostoli, dicentis Omnisnamque : fiant sacramenta ; sicquc sanctificando viviflcet, ut

saccrdos e.v hominihus assum.ptns,pro hominihuscon- sint mysteria vitffi, ut sumatur in eis vita, ut vita-
siluitur in his quxsunt ad Deum, ut offerat dona et lem substantiam accipientibus subminislrent. Sanc-
sacriftcia pro peccatis : qui eondolcre possit his qui tificandoautemetvivificandoinetfabiliter benedicit,
ignorant et errnnt, quoniam et ipse circumdatus est quia ea omnibenedictioneccelesti etgratiaaccumu-
infirmitate, el propterea debet, quemadmodum pro lat. Ita vero sanctificata, et vivificata, ct benedicla
populo, ita ctiam pro sc offerra pro peccatis {Hebr. v, prajstat nobis per eumdem secum pariter sanctifi-
l).Ad quod beatus Gregoriusin quodam locoexhor- cantem, vivificantem et benedicentem.qui nobis de
tans dioit. ( Sed necesse cst ut, cum haic agimus, corpore et sanguine suo dedit tam salubrom rcfc
nosmetipsos Deo in cordis contritione mactemus n ;
ctionem. (AuG.)i\Ianducent ergo qui manducant,et
quia qui passionis Dominica; mysteria cclebramus, bibant qui bibunt, esuriant et sitiant,vitam mandu-
' '

debemus imitari quod agimus. Tunc enim verepro cent, vitam bibant. llluil manducare, refici cst.Sed
nobis Deo hostia erit.cumnosipsoshostiamfccerit. sic rcficeris, ut nou deficiat unde reliccris. Illud
Oratur itaque omnipotensDeus,utnonsolumdcfun- bibere quid est, nisi vivere? Manduca vitam, bibe
clis, quorum supra commemoratio facta ost, sed vitam, habebis vitam, etintegra est vita. Tunc au-
etiam nobis peccatoribus,denniltltudinemiseratio- tem hoc orit, id est vita unicuique erit corpus et
num suarum sperantibus, partcm aliquam et socie- sanguis Christi, si quod in sacramento visibilitcr

tatem donare dignetur cum suis sanctis apostoliset
martyribus et omnibus sanclis pro modulo nostro;
quibus nunc sociamurpercommunionemfidei,cum
ipsis etiam societatem vilaiet beatudinis aeternccin
futuro accipiamus.lntraiiuorum nos consortiumut
sumitur, in ipsa veritate spiritualiter manducetur,
spiritaliter bibatur:
74. Per ipsum ergo, ut dictum est, Dous Pater
ha;c omnia bona sanctificando et viviflcandoinetfa-
liilitor beiedicit, quia ea omni benediclienecoelesti
03 DE EXPOSITIONI-: MISS.E. (iG

(•[ gratia accumulat et prKparat no\i\s. Pcr ipxum el A injustis judicibus, tacebat et orabat : os cjus noii
cum ipso cl in ipso est Deo Patri ojiuiii otcnti.iii uni- dudicbaturabhominibuSjCorejusclamabaladDcunT
talc Spiritus sancli omnis lionoret gloriu.Pcripsum Nunquid quia voscjus ore corporis non proccisit,
scilicct, tanquam per verum mediatorcm Dci et ho- propterea exaudiri non meruit? Exaudita est illa,
minum cuni ipso, tanquara coKquali ;tn ipso, tan-
;
sed quando oravit,nemo hominum scivit.Orat ergo
quam vere consubstantiali.Own» vero /iOJior et glo- sacerdos simul cum Ecclcsia, conversus ad Domi-
ria cst Deo Patri perFilium,et cum Filio.et in Filio num, et dicit iPrwceptis satutaribus moniti,etc.Eoc
in unitate Spiritus sancti, qui, ex Patre Filioquc itaque nobis super omnia salutare ost, quod nobis
procedcns, unitatem deitatis possidet cum Patre et tantamgratiam per Unigenitum suum contuIitDeus
Filio, atque ideo simul adoratur et conglorificatur, Pater, ut tantam bonitatem cogilantes et amantcs,
Insinuatur in Patre auctoritas, in Filio nativitas,in sic agamus, ut non jam filii SKCuli, sed Dci simus.
Spiritu sancto Patris Filiiquecommunitas.in tribus Prfflceptis crgo salutaribus jussi, ct divina institu-
aequalitas peroniniasfficuIasscuIorum.Hsc estquod tione formati, non pra^sumptionis temeritate, sed
beatus Judas apostolus in fine Epistolas suaj velut obedienti^e piolate prassuminus dicere Dco :

distincte designanter exponit, dicens .Soii Deo Sat- lo.Paler noster, qui es in ca^w.etc.Orationem {1]
vatori nostropcr Dominum uostrum JesumClirislum r, dicimus Dominicam ad nostram profloientem salu-
gloria,magnificcnlia,impcrium ct potcstas antc omnc tem, qua nos unigcnitus Filius per lavacrum rege-
sxculum, ct nunc, ct in oninia siccula suculorum nerationis et spiritum adoptionis, Dei filios esse
(Jud. xxv). Gcepit enim Seeculum, id est leaiporalis dicere monuit, dicere jussit i et non humana, sed
mutabilltas a conditione crealurtc : currunt sx'0ula divinainstitutione ipse nobisorandi formam tribuit,
pr8esentia,mutabilium rerum cursu labentia :succe- ut Deo audeamus dieere Pater nostcr qui cs in
:

dent vero ssecula futura,incommutabiIireruiustatu ccclis, (AuG.) Credimus vero ubiqueesse Deum etdi-

«eternaliter permanentia.Verum quia htEconmiain vinitalispra;sentiam,sednonubiqueperhabitationis

oeterna Dei sapientia, sine uUo omnino initio vel gratiam. Propter hanc ergo inhabitationem ubi gra-
mutabilitatefixa sunt :quia,utinEvange]ioIegimus, lia pjus dilectionis agnoscitur, non dicimus: Pater
quod factum c.st in ipso vita crat {Joan. i, 3), bene noster, qui es ubique, cuin et hoc verum sit sed ;

intelliguntur ita dici sascula sa^culorum, tanquam Patcr nostcr, qui es !n("a;/i5,ut templumejus polius
sa;cula in sapientia Dei inconcussa stabilitate ma- in Oratione commemoremus,quod et nos nosse de-
nentia,istoruniqu:e cum temporetransount efficien- bemus.(SEVEiiiAXus.) Et in quantum sumus,in tan-
tiasaeculorum.Aut certe simpliciter accipicnda sunt tum ad ejus societatem et adoptionis familiam perti-
SECuIa ssculorum, vel ut consequentia pra;ceden- nemus. Nec se Filius In hac Oratione praetermisit,
tium,velut continuata sibicommistionecopulentur, C sed in Patris umitate conjunxit, qui et iu Patre se
qu;e appellantur sfficula sccculorum,donec totum po- orari jussit.Cum enim Patrem rogas, Filii nomen
tenss£EcuIuni,quodexdiversorumtemporumsa;cuIis imploras.
contexerunt,perveniat ad flnem,ct succedat futurum 77. Sa72clifuctur nomen /!/um.Non quod optemus
swculum, quod non habet finom,ubi Deus videbifur Deo ut sanctificetur orationibus nostris, sed quod
et laudabitur sine fine. Amcn autem quod ab omni petamus aDeo ut nomen ejus sanctificetur in nobis.
Ecclesia respondetur,interpretatur verum,non ubi- Cceterum a quo Deus sanctificatur qui ipse sanctifi-
cunque et quomodocunque, sed mystica religione. cat? sed ipse dicit: .Sancti estote, quia ego sanclus
(AuG.) Hoc ergo ad tanti mysterii consecrationem, sum (Lcvit.xi, Zi4). Hoc petimus et rogamus ut, qui
sicut et in omni legitima oiatione respondent fide- in baptismosanctiflcati sumus, in eo quod esse coe-
les, et respondendo subscribunt. Adjungit autem pimus perseveremus. Admonemur etiam desiderare
adhuc sacerdos et dicit : Orcmus. ut nomenejus,quodsempersanctum est,etiam apud
75. Pr.rccptis satutaribus ?)io«!7i,elc.Dignum pro- homines sanctum habeatur,hoc est non contemna-
fecto fuit ut tota hsc tam sacrosancta actio Domi- tur quod non Deo sed hominibus prodest.
;

nicaOratione(n)concIuderetur,etpetitionesfideIium, 78. Adveniat regniim /«j/m.Hac petitione deside-

quas vel propter futui-am, vel propter prKsentem n rium nostrum ad futurum regnum excitamus, ut
vitam nos Dominus docuit, per eamdem passionis nobis veniat, atque in eo regnare mereamur ;id est
ejus commemorationemefflcacius commendarentur. ut veniat et nobis,quod esse venturum non dubita-
Admonetur ergo tota Ecclesia.et diciturasacerdote mus omnibus sanctis,id est ut regnum ejus merea-
Oremus, et orat Ecclesia cum sacerdotc, non voce, mur agnosccre.
sed corde :Iabia clausa sunt,sed patet conscientia : IQ.Fial voluntas tua sicul in ccelo ct in t^rra.Non
silentium est, clamat pectus, sed auribus ille audit ut Deus faciat quod non vult ; sed ut facere possi-
qui miseretur. Nam et Susanna dum damnaretur ab mus quod Deus vult, ut, sicut angeli sancti, ita et

!a) Sic S. Augustinus, serm.227,ad infantes -.Eece sermones habemus ad

(6) Quatuor S. Augustini
ubi est peracta sanctificatio,dicimus Orationem Do- competentes de Oratione Dominica, scilicet 56, 57,
minicam, quam accepistis ct rcddidistis.Post ipsam 58 et 59, duosque inter supposititios 64 et 65, in
dicitur Pax vobis, et osculaniur se Cliristiani in quibus doctrina hic esposita fusius traditur.
osculo sanclo.
tJ7 FLORI DIACONI LUGDUNENSIS. C8

mis raoiamus ejus volunLatem.Possumusetiam per A ritis.nec Deus dimittet vobis dclicta restra [Mattli.

cffilum et terram intclligere spiritum et carnem : VI, 14).

quoniam spiritus e coolo.caro c terraesse cognosci- 82. Et ne nos inducas in tentalionem. Pctimus ne
tur. Sed spiritus coelestia quferit, caro terrenacon- deserti ejus adjutorio, alioui pravae tentationi vel
cupiscit,et idco petimus ut voluntatem Dei his duo- consentiamus decepti, vel cedamus afflicti. Qua in
bus concordantibus faciamus.Potest et sic intelligi. parteostenditurnihil contra nos advei-sarium posse,
ut pro infidclibus, qui sunt adhuc interra,orare in- nisi Deus ante permiserit,et ideircopostulamus ut,

telligantur fideles qui fidci dono cffili nuncupantur; ejus ad julorio fulti, ita maneamus vincti,ut ab hoste
ut circa illos voluntas Dei fiat,ad ipsum convertendo; maligno noii subjiciamur tentati :

ut terra imitetur ocehim,et homo angelum,infidelis 83. Sed libera nos a malo. Hic admonemur cogi-
fidelem. Ao per hoc oramus etpetimus, ut precem taro nondum nos esse in eo bono in quo nullum
pro omnium salute 1'aciamus. patiamur malum.Quro petitio italate patet,ut homo
80. Pancm noslrum qiwtidianum da nobis liodic. Christianus, in qualibet tentatione et tribulatione
Qua petitione nostra suflicientiam quotidiani victus cunslitutus, in hoc gemitus edat, in hoo lacrymas
petimus ;nominepanistotum signifioantes,quoniam fundat.Et quando dicimus :Libera nos a ma/o, nihil
panis Greece, Laf.ine dioitur totum id sacramentum „ remanet quod ulfra adhuc dcbeamus postulare,
fidelium,quod in hoc quoque tempore necessarium quando semel protectionem Dei adversus mala pe-
est non tamen ad hujus temporiSjSodad illam ;etcr- tiirius. Amen signaoulum DoniinicffiOrafionis, quod

nam fclicitatcn assequcndam.Nampanisvita; Ghri- intcrpretalur vere, sive /(rfe/i7cr,attCKtatio cst veri-
stus cst.quem dari nobis quotidie postulamus, ne, lalis, quodex Apostoli traditiond etiam ad ca;teras

qui in Christosumuseteucharistiamquotidie sumi- orationes consuete respondet Ecclesia,sicut Aposto-

mus, intercedente aliquo graviori delicto, a Christi lus ad Corinthios scT\h\l,A\ca-ns -.Si benedixeris spi-
corpore separemur, ipso diccnte •.Egoswn jwni.v vi- ritu, qui supplet locum idiot;r,quomodo dicct Amen

vus qui de ccclo dcsccndi ;siquis exhocpane edcvit, supcr tuam bencdictionem, qnoniam (/uidem 7icscit

vicet in .vternum (Joan. vi, 41). Sicut ergo nianife- (juiddiciis ? (/ Ex quo osfendilur iiou
Cor. xiv, 1(J.)

stum cst eos vivcrc qui oorpus ejus vere ct digne posseidoo tam respondere veruui csse quod dicitur,
acoipiuntjita confra timeiidumestne qui soparanfur nisi antc intellcxerit. Posl Orationem Dominicam,

a Chrisfo corporo perpctua pcreant morte, crimi- quam ad completionem perfecti mystcrii tota ad
nante Christo -.Nisi comederitis carncm filiilwminis, Deum fundit Ecolesia,sequifur in conclusione ejus-
ct bibrrilis ejus sanguineni ,non haOebitis vitam invu- dem Orationis sacerdos et dicit :

bis (ffc!rf.54),Et ideo panem nostrum.id est Christum84. tiberanos,qua:sumus,Doi>iine,ab omnibus tna-
quotidie nobis dari petimus, ut qui ifl eo manemns C lis, eto. In quibus verbis mala pnEterita, a quibus
et vivimus,a sanctifioatione cjus et corpore non reco- petimus libcrari, peccata nostra transacfa intelli-
damus, sine quo vivere in t-eternum non valemus. genda sunt ;quorum etsi aotio jam cessavit in nobis,
8\. Et dimilte nohis dcbita nostra,sicut et nosdi- tamen rcatus mi(net,nisi divina indulgentia delea-
miltimus dcbitoribus noslris. Hio admonemur quid tur.Undc adnionct Scriptura divina, dicens: f"i7i,
petamus et quid laoiamus, ut aocipere mereamur. peccasti,ne adjicias iietum ;sed et de prxterilisde-
Post subsidium cibi,petitur et venia delicfi,ut quia precare,ut tibi ditnittantur [Eccli. xx, l).Mala vero
Deo pascifur, in Deo vivat. Admonemur enim quod prajsentia, quia quotidiepeocamus, nccosse habe-
peocatores sumus, quia pro peocatis nostris rogare mus diccre Dimiite nobis debita no«/ra. Possunt et
:

oompellimur, ne quis sibi quasi innocens placeat. (|uotidiana peocata nostra in animo, et accidentes
Instituitur et dooetur peccare se ciuotidio,dum quo- Si-epe diversis languores et affliotiones in corpore
tidie pro peccatis jubetur orare. Addidit Deus plane cxstrinscous irruentes,innumerae calamitatcs,ut fa-

legem, oerta nos conditione ct sponsione oonstrin- mos.pcstilentia, gladius, et CKtera hujusmodi,qua;
genSjUt sic nobis dimitti debila postuIemus,socun- omnia quotiescunque patimur,ejus debemus implo-
dum quod ipsi debitoribus dimittimus scientes : rare auxilium,qui solus suapietate et animascurat
impetrare non posse veniam,quam pro peocatis no- n et corpora.Et novitquando filiis suis,qu03 ad leter-
stris petimus, nisi et ipsi circa debitores nostros namhffireditatempraeparat,et flagellum correptionis
paria feoerimus,dicente Evangelio :/n qua meiisura et dulcedinem oonsolationis adhibeat. Futura enim
mensi fueritis,eademremetieturnobis fL«c.vi,38).Et inala quid aliud intclligenda,nisi quaeeunque nobis
alio looo -.Cum slalis ad oralioncm ,rcmittite siquid accidcre possunt saluti et paci contraria, sive per
Itabelis adversus aliquew, ut el Pater vcsler, qui in tentationes diaboli,sive per adversitates et miserias
coetis esl,remitlat vobispcccata vestra (Marc.xi,35). sa^culi ?Et maxime illa sunt pro quibua elTugiendis
B.xcusatio denique tibi in diejudicii nulla superest, prscipue orare debemus, ut liberemur a ventura
cum secundum tuam sententiam judicaris,et,quod damnatione aeterna, quae sine dubio malis constat
feoeris aliis, hoc et ipse patieris. Similiter quod fe- esse futura. Orat ergo sacerdos, imo tota Ecclesia
cimus caeteris, faoiet nobis,dicens in Evangelio : Si cum sacerdote,ut quod in fine Orationis Dominicae
dimiseritis hominibus peccata corum,et Pater vester dictum cst -.Sed libera nos a i)ialo,\tai nobis perDei
CCSlestii dimittet vobis peccata vestra ;si non remise- miserioordiam prajstetur, utliberemur abomnibus
(39 DE EXPOSITIONE MISS^l 70
malis,id est quoe nobis vel in prfBterito aceiderunt, A vero, ut in ipsa pace Dei cultus, religionis verilas,
\'el in prssenti accidunt.vel in luturo accidere posse servaretur.Undeet Apostolus ubi hKC orari pia;ce-
formidantur. Unde et Dominus,sciens fragilitatem pitjUtrumquc simul posuit L't quictam, inquit, et :

nostram in tantis periculis constitutam,miscricor- tranquillam vitam agumus in omni pietatc. Nam et
diter admonet, dicens Viijilale el orate, ne intvetis
: quies et tranquillitas pertinet ad pacem, pietas ad
in tentationem (MaW/i.xxvi, 41). Et iterum Vujilate : divini cultus rcligioncin.Ita ergo ct Ecclesiadepre-
itaque onini ieniporc oranies, ut cligni habeamini fu- catur pacem fieri in diebus noslris.quod et post nos
rjere ista omnia qux futura sunt, et stare ante filium alii, et post ipsos alii usque ad consummationem
hominis [Lue. xxi, 35). Sequitur sacerdos et dicit : sreculi utiquc similiter orabunt.
85. Et inlcrcedente pro 7iobis beatn et gloriosu, etc. 87. Cum autem ipsam pacem poslulet,subjungit
Dominus populo Israelitico.cum detineretur in Ba- videlicet ut opc,\d est auxilio ct protectione miscri-
bylonica servitute captivus,dicens intcr alia per Je- cordix Dci (if//«/;',quanlum ad intoriorein religionis
remiam prophetam Et orate pro pace civitatis ad
: devotionem pevlinet, simus semper a peccatis liheri;
quam Iransmiyrare vos feci, quia in pace ipsius erit quantum vero ad interiorem pacem,simus etiam ab
pax vobis (Jer. xxix, 71,similiter et Apostokis popu- omni pcrturbatione securi. Nam pax in qua non di-
lum EcclesioB cxhortatur dicens Volo iijiturprimum „ vina; religioni,sed mundana; cupiditati servitur,non
:

iimnium fieri obsecrationes, orationcs, postulationes, cst justorum,sed iniquorum,de qualibus Psalmista
yratiarum actiones pro omnibus hominihus, pro rerji- ait Quia x-elavi in pcccatoribus, pacem peccatorum
:

hus, cl liis qui in sublimitate sunt,utquictam ct Iran- videns {Psal. lxxii, 3). Sequitur quod et in ista et
quillam vitam agamus in omni pictatc [l Tim. ii, I). in omnibus fcre oralionibus ecclesiasticis in con-
Juxta hanc ergo formam per prophetam et .\posto- clusione subjungi solet :

lum divinitus constitutam,populus fidelium in hujus 88. Per Dominum nostrum Jesum Christum Fitium,
sKCuli peregrinatione, tunquam in Babylone capti- etc. (FuLG., cpist. 14, ad Ferrandum, n. 3C). Quod
vus, et supcrnse patriae suspirans, orat etiam pro utiquc certa ratione, ut s«pe dictum est, catholica
pace temporali, ne impediatur a pace spiritali ot concelebrat Ecclosia,propter illud utique sacramen-
;eterna, ut, remotis per Dei pietatem persecutioni- tum, quod mediator Dei et hominum factus est et
bus, seditionibus, hostilitatibus, quietam et tran- homo Christus Jesus, sacerdos in aeternum secun-
quillam vitam agat Ecclesia in omni pace. Et hoc dum ordinem Melchisedech,qui per proprium san-
orat generali observantia sineintermissioneinomni guinem seinel introivit in sancta,non utique manu-
Dominica oblutione in qua, juxta pr^eceptum apo- facta,sed in ipsum ccelum, ubi est in dextera Dei,
stolicum,obsecrationes suas, et orationes,et postu- et interpellat pro nobis. Per ipsum ergo hostiam
lationes, et gratiarum actiones offert Deo. Hoc au- G laudis atque orationis oflerimus,qui per ejus mortem
tem,paucissimis sed eminentissimis sanctis nomi- sumus, cum inimici essemus. Christus
reconciliati
natis,a Deo exorat, videlicet ut intcrcedente in pri- namquo in forma Dei permanens unigenitus Deus,
mis Dei Genitrice, per quam humano generi salus cui cum Patre hostias offerimus,formam servi acci-
exorta est, et beatis apostolis Petro et Paulo atque picns,sacerdos factus est,per quem hostiam vivam,
Andrea, impetrare mereatur. In qua postulatione sanctam, Deo placentem offerre possimus. Xec ta-
non caeterorum sanctorum intercessio prajtermitti- men hostia a nobis offerri potuisset,si Christuspro
tur, scd in istorum commemoratione omnium suf- nobis lactus hostia non fuisset. Cum vere dicimus
fragia expetuntur,quia,ut omnes sibiin Deo sociati Filium tuum,et adjicimus Qui tecum vivit etregnut :

et uniti existunt,ita omnes unum desiderant et ro- Dcus in unitate Spiritus sancti, illam utique unita-
gant pro salute hominum.et ut in uno omnes pari- tem commemoramus,quam naturaliter habet Pater
ter habeantur,et in uno omnes pariter negligantur. ct Filius et Spiritus sanctus. Ubi ostenditur quod
Non enim amant sancti suos electores, si suorum idem ipse Christus pro nobis sacerdotali est functus
sncicrrum eos invenerint desertorcs,magisquo olTcn- ofncio,cui naturalis est unitas cum Patre et Spiritu

surus est quisquis ita agendum putat,eos ad quos sancto. Cum vero in unitate Spirilus sancti dicimus
se contulerit,quam eos a quibus abstulcrit.Unitate n unam naturam Spiritus sancti cum Patre Filioque
enim gaudent et in Christo unum sunt. monstramus.Unitas autem naturce,quid aliud quam
86. Quod ergo dieit Ecclesia : Da propilius pacem Trinitatem esse unum Deum,et hoc unum ostendi
in diebus no5D';s, manifestejuxta exemplum quod in et regnum? Ubi autem regni naturalis est unitas,
Isaia legitur,hoc facit. Cum enim praedixisset idem una regnandi permanet et potestas. Vivit ergo et
propheta Ezechia; regi noctro venturae captivitatis regnat Christus Dominus noster cum Patre in uni-
mala, compunctus respondit Bonum verhum Do- : tate Spiritus sancti per omnia saecula saeculorum,
mini qtiod locutus est? fiat lanlum pax et vcritas in sicut ipse in Apocalypsi loquitur, dicens : Ego sum
diebus meis (Isa. xxxix, 8), videlicet futura humili- primus et novissimus ; et vivus fui, et mortuus ; et
ter,Dei judicio reservans,de praesenti vero.quod ad ecce sum vivens in sxeula sxculorum {Apoc. i, 17).
suam et populi sui salutem pertinebat.deprecans : Ipsi namque dicitur in Psalmo : Tlironus t7ius,Deus,
Fiat, inquit, pax et vcrilas in diehus meis : pax, ne in sxculum sxculi. Et iterum : Regnum tuum, re-
regni tranquillitas ab hostibus turbaretur ; veritas ynum omnium sxculorum {Pial. cxliv, 13). De quo
 :

71 FLORI DIACONI LUGDUNENSIS. 72

(•'<
in Evangolio ad beatam Mariam angelus dinit :
A. nisi ille de quo dictum cst : Ecce Agnus Dei, ecce
Et regni ejus non eril finis (Luc. i, 33). qui tollit peccata mundi,cm nullum bonum hominis
Hac oratione explcta, commiscens sacortlos
89. impossibile,nullura malum est insanabile. (Vigil.)
Dominicam oblationem. ut calix Domini totam ple- Quomodo autem apostolus Petrus ostendit,qui ait
nitudinem continoat sacramenti.tanquam perojus- Non corruptihilibus urgenlo et auro rcdempti estis de
dem mysterii copulationem iniprecatur Ecclesia; pa- vana vestra conversatione paternx lraditionis,sed pre-
cem, dicens Pa.r Domini sil scmper vohiscum, cui
: tioso sanguine quiisi Agni incontaminuti et immacu-
tantum bonum Ecclesia imprecatur,respondens El : lati Christi [I Pctr. i, Ib). Et in Apocalypsi Joannes
cum spirita luo. (Aug., sertn. 227.) Quid est autem apostolus : Qui dilexit nos,m^xnt,et lavit nos a pec-
pax Domini, nisi pax Christi? Pax autem Christi culis nostris in quando
sanguine suo [^poc. i, v),

finem temporis non habet, et ipsa est omnis pi» sanguinem suum dedit pro nobis in cruce, vel
actionis intentionisque perfectio. Propter hanc pa- quando quisque nostrum in mysterio sacrosanctsB
cem in eum credimus ot speramus,et amore ipsius, passionis illius baptismi aquis ablutus est, verum
quantum donat,accendimur propterhanc denique : ctiam tollit peccata mundi.lavatque nos a peccatis
omnem tribulationem fortitor toleramus, ut in ea nostris quotidianis in sanguine suo, cum ejusdem
regnemus.Vera enim pax
feliciter sinc tribulatione
P memoria replicatur.
beatae passionis ad altare
unitatem facit, quoniam qui adhsret Domino unus 91. Post haec ergo sumpta eucharistia, id est
spiritus est. Imprecata igitur pace, incipiens a sa- bona gratia, gratia enim Dei pro omnibus gustavit
cerdote, dat sibi mutuo omnis Ecclcsia osculum mortcm,et celebrata gratiarum actione.respondetur
pacis, ut, omnibus vera pace unitis.fiat in eislocus ab omnibus .Amen. (Aig., serm. 272.) Haec est enim
Dei, sicut dicitur in psalmo Et faclus est in pace : clara vox sanguinis Christi, quam sanguis ipse ex-
locus cjus (Psul. Lxxv 13). Et impleatur in Ecclesia primit ex ore fidelium eodem sanguine redempto-
quod alibi Psahnista dicens : Dcus in loco sunclo suo, rum.
Deus inhahitare facit ununimes in domo iPsal. lxvii, 92. Finitis vero omnibus, astanti et observanti
17). (VioiL.) Et hoc utique ex traditione apostoHca populo absolutio datur, inclamante diacono ; Ue,
servat Ecclcsia,cui frcqucntcr ab cjusdem apostolis missa est. Missa ergo nihil aliud inlelligitur, quam
dicitur : Sahttatc inviccm in o.sculo sancto [Rom. xvi, dimissio, id est absolulio,quam celebratis omnibus
16), id est osculo vero, osculo pacifioo, osculo co- tunc diaconus cssc pronuntiat, rum populus a so-
lumbino, non ficto et subdolo, quali usus est Joab lemni observatione dimittitur.Unde et missam ca-
ad occidendum Amasiam,quali Judasad Iradondum techumenorum canones dicunt,quando post Evan-
Salvatorem, quali utuntur hi qui loquuntur pacem gelii leolionem incipiunt celebrari sacra mysteria,

cum proximo suo, niala autem in cordibus eorum. C quibus nul!um,nisi baptismi fonce rcgeneratum,in-
llli ergo osculo sancto salutant inviccm qui non di- teressc licet. Tunc cnim, clamantc diacono, iidem
ligunt verbis nec lingua, sed opere et veritate. catechumeni mittebantur, id est dimittebantur fo-
90. Inter hsc omnia cantatur ab omnibus, et ras.Missa ergo catechumcnorum fiebat ante actio-
canlando oratur dicentibus .-/gnus Dei, qui tollis : nem sacramentorum missa fidelium fit post con- :

peccala mundi, etc. (.^ug.) Nullus enim tollit peccata, fectionem et participationem.

OPUSCULA ADVEUSUS AMALARIUM

(Apud Marten., ibid.)

I D nerabili, et ex provincia Lugdunensi prima Alba-

Incipil epislola Floui totius plena con- veritalis , Rico Lingonum reverenlissimis episcopis, EcclesicB
tra fahiloquas adinventiones Amalarii, quon- catholica; indignus filius,et pielatis ac paternitatis
dam Lugdunensis chorepiscopi, de Corpore vestra3 cxiguus servulus Florus.
Domini tripartito. Obsecro, manfuetissimi et benignissimi servi
\. Dominis beatissimis, reverentissimis.et piissi- Christi, ut extremitatem meam periculis Ecclesiae
mis pastoribus gregis Cbristi, rectoribus Ecclesiae Dei condolentem et compatientem,ac pro hoc neces-
Dei, praedicatoribus ac propugnatoribus catholicae sitates e.jus humiliter et fidenter ad vos referentem,
fidei.DROGONi sacri consilii magistro et pontifici cla- in ipsius Christi,ct Dei Ecclesia; piae matrisamore,
rissimo ; Heti Trevirorum antistiti,ALDRico reveren- pio ac benigno suscipiatis affectu.Exiguaquidem et
tissimo Cenomannorum episcopo,RABDAN abbati ve- indigna est persona quaj loquitur; sed Domini est
73 OPUSCULA ADVEUSUS AMALAKlUiM.
cres, Domiiii est causa quam loquitur : digua cerlo, A gravilali faslidiosum,et meaisupplicalionis sermoni
quffi a melioribus suggereretur, ct idonea quae ad ve- videtur incongruum,quem metuo rebus frivolis ia-
strum jam olim judicium examinanda perferrctur; corc prolixiorem, ne in seriis ac nccessariis onero-
sed quoniam forlius clamare solent qui atrocius sior videatur. Cerie libri ipsi ferc ubique dispersi,
vapulant, et qui maxima cogcnte indigentia impor- fore omnibus noti sunt, nequc ullatenus ambigo
tuuius po.stulanl, miseratione potius quani indigua- quin gravium ac prudentium virorum judicio scve-
tione digni liabentur : sit et mihi minimo sub ves- rius reprehendantur, quam exiguitatis mere aut
tra pietate tutum ac liberum inter flagella vapulan- oomprehendi ingenio,aut exaggerari possiteloquio.
tis Ecclesias tristius vociferari, de cladibus e.jus ac Attamen, ne frustra opem sanitatis videar implo-
miseriis conqueri, et a vobis paterna; opis auxiliuni rare, si dissimulo aut formido vulnus detegere, non-
deprccari. nuUa vel breviter replicabo. Vos ut coelestis coope-
2. Idcirco onim ad vos, o dumini et Patres beatis- ratores medici,sive antidoto fidei, sive scapello, aut
sinii, qui el dignitatis culminc, et lidei sinceritate, cauterio sincerissimae veritatis curate languida, re-
ct Dei timore, et scientiaj probitatc praicellitis, et secate putrida, urite vitiosa, et saluti corporis Chri-
Lugdunensi Ecclcsiae quidem faniiliarius obstricti sti in commune prospicite. Absit, absit a vestraj
estis, querelam hanc potissimum credidi deferen- -n gravitatis censura, ut in hujusmodi crroribus et
dam ut quanto plures divini muneris largitate
: ineptiis confulandis, aut porsona; rcspectu, aut adu-
pneitis, tanto instantius et religiosius pro divinse lationis fuco, authumaniD oiTensionis seu discrimi-
(Idei et veritatis tuitione cerletis; memores Spiritus nis metu cujusquam pii et lidelis animus retardetur.
sancti per Salomonem talibus, qualcs Cbristi estis Cum res fidei, cum causa Ecclesiaj, cum negotium
gratia, prsclamantis : Eriie eos qui ducuntur ud Chrisli agitur, sola lides, sola mater Ecclesia, solus
mortein, ct qui trakuntur ad inlerilum liberare ne- ainutor veritatis, imo Vcrilas, Christus pr» oculis
cesse est [Prov. xxiv, 11). Si dixoris, vires non sup- habeatur.
petunt, qui inspector est cordis ipse intelligit, et 4. Dooct prfficeptor ipse Auuilarius cgregius, ita
servatorem animse tuae nihil falli!,reddetque homini cqrpus Clmsti esse triforme e.t tripartLtuna, ut tria
juxta opera sua. Praecessit enim iii prKfata nupcr Christi corpora primum quod ipse suscepit, secun-
:

Ecclesia per praslatum ejus Amalarium error insa- dum in nobis,qui supcr terram ambulamus tertium ;

nus el vanus, fidei et veritatis inimicus, religioni ct in illis qui sopulti jaoent. Assorit in mysterio sacri-
saluti eontrarius, quem primum quidem, aggregata flcii hac dc causa tres debcre fieri partes unam ca- :

presbyterorum synodo, circumsedentibus omnibus, licis pro Christo, alleram in patena pro vivis, tertiam
et velut prfficeptoreni audienUbus, viva voce cona panom illum esse carncm
in altari pro mortuis. Dicit
tus est sercre, imo tota intentione et stiidio per C Christi, sanguinem animam, ut sit totus Christus.
totum triduum proponendo, exponendo, exigendo, ll.esitandum dioit, utrum corpus Christi de altari
onmibus inculcavit et tradidit, quasi Novi Testa- suinptum, in corpore noslro maneat usque in diem
menti minister tabulis cordis carnalibus cuncta sepulturaj, an recipiatur invisibiliter in ccclum, an
qucE asscrebat, indelebilitervellet imprimere. Deinde quando venam incidimus, cum sanguine profluat,
etiam magnum qucrndam codicem quatuor volumi- an cuin ca:teris quaj in os infr-ant, in seccssum laba-
nibus diffusum, a se compo&itum atque digistum, tur. Epistola ejus est in suo Ofliciali libro, ad juve-
legendum transcribendurnquetradidit,asserenseum nem nescio quem opiscopum scripta,qua3 boc conti-
Ollicialem nuncupari, tanquam de sacris offlciis net Ubi oliam de sputis et negmatibus spurcissime
:

prudentissime et sufflcientissime disputantem, qui dispulat, et cum sit tam sordide mentis putidffique
tantis vesaniis et erroribus confortus est, utqui- doctrinae, se spiritalem jactat,qui omnia dijudicet.et
buslibet etiam imperitis palam ridendus conspuen_ alios carnales et animales vocat. Calicem Domini
dusque videatur. Protulit quoque Antiphonarium vocat sepulcrum, presbyterum Joseph ab Arimathia,
velut a se digestum atque correotum, cui talia ex archidiaoonum Nicodemum tanquam sepultoros
suo sensu inseruit, ut pro cjus impudcnti audacia Christi; diaconos rctro acolines apostoIos,se in pas-
frons legentis pudore ac rubore feriafur. Novissime j) sione Domini velut contrahcntes et occultare volen-
vero novum digessit volumen, et apud Lugdunum tes; subdiaoonos ad faciem erectos, mulieres libere
ornate indui, ac vittis sericeis distingui fecit quod astantes.AIiam partem mysticK orationis, qua cor-
:

ad palatium ferens, vel principi, vei magistro con-
silii dicitur oblalurus. In quo vere tam inepto elo-
quio, tam absurdis sensibus, tam exquisitis et inau-
dilis phantasiis involvitur, ut putes
more bacchari. Vocat hujus insulsissimas garrulita-
tis librum, Emholim opusculornni suorum, et rectis-
siine omnino; est enim multiplicium errorum ejus
velut cameli gibbus procresoens ac redundans ar-
gumentum augmentum].
[al.,
3. De singulis autem pauca proponere,
pus Domini consecratur, Christo tribuit oranti in
monte Oliveti; aliam in oruce pendenti, et post
nesoio quas faluas divisiones, aliam morienti. Cum
eum lymphatico vero presbyter inolinatur, hoo esse : Et inclinato ca-
pile tradidit spiritnm {.loan. xix, 30).
anno legitima jejunia ad quatuor humorcs
5. In
refer:, quibus corpus vegclatur humanum, et pro
his flori asserit in eisdem jejuniis. Duas lectiones
quarta feria ad missam legi, proptcr dt.o sidera ipso
et vestrai die condita, ut paganis ejus verbis utar, Phocbum et

Patbol. CXIX.
7S FLnni DIACOXI LUGDUNHNfSIS. 76
sororcm cjus Phoebam. Nam cL saiic;um David scm- A tiam sequitur,ac volulcoolesteoraculum sequendani
per in Domino forlom et bellioosum, morlo ctlinico proponit, quam eidem rcspondit de talibus consulen-
quem dojmonem esso pessi-
ai'sisse dicit in IMarte, ti:KAdquamcunque, in(|uiens,Ecclosiam deveneris,
mum inventorem[n/.,incentoremj tumultuum alque ejus morom serva, si non vis alteri esse scandalura,
bellorum proclamat etiam poeta genlilis dicens : noc quemquam tibi.» In eisdem ad Januariuni libris.
5,^11(7 toto Mars impius orbc. In Evangelio rnajoris " Quidquid humana auctoritate statuitur, ac veluli

Litaniae, per panem intelligitlVuges terrae; in pisco sacramentum et mysterium tenetur, nullatenus ap-
genita ex aquis; in ovo animalia quK ex ulroquo probandum, imo et indubie assorit, resccandum. »
sexu gignuntur in terris; talemque phantasiam sen- Quid igilur novellus iste praeceptor de mysteriis
7.
sus sui evangelioo praelerens scnsui, asserit pro ta- qua ratione tot vanitatum suaium com-
suis faciet?
lium rerum consorvatione tunca lidelibus celebrari menta defendot? ScripturM sanct» auctoritas deest,
litanias. Nam et messes tunc in profectum sunt, in- Ecclesiaj in talibus gcneralis traditio, et regula nulla
quit,et pisces tuncveniunt,et pulli campos tundunt. est, doctrina Patrum rcpugnat, Libellum Romani
Addit insuper et quasdam significationes monstruo- ordinis tant.-e auctoritatis habet, ut eum pene ad
sas,et instar antipodarum capite deorsum, podibus vcrbum nitatur exponcrc et tamcn stalim sibi ipse
;

sursum versis, ita ut in his prasccdat res ipsa, et sc- ,, contrariiis asserit hunc Romanoarchidiacono,cujus
quatur figura; cum umbras legis, juxta
o contrario traditionibus gloriatur, ignotum. Quod si Scriptura-
Apostolum, res dcsignent futurorum bonorum.Cum rum sensus ad suas fabulas trahit.ct commcnta er-
ab altari sumitur Evangelium, ipsum altare signi- roris sui ex his fulcire conatur, quis hanc nesciat
iicat Jerusalem, undo Evangelium procossit. Locus h;ereticorum propriam esse insaniam ut sua scmper
altaris locum illum significat, ubi Jacob dormiens mendacia veritatis specie pallient, vertentes, juxta
angelos vidit. Romanus pontifox,cum sabbato anto Isaiam, argcntum in scoriara, et coelestis vigorem
Palmas eleemosynam dat, niulicrom significat qua; vini terren;B fatuitatis aqu» miscentes? Ignoscat
Dominum unxit. mihi indigno et exiguo vestra paternitas, si rem ne-

6. Jam de sacerdotuni et ministrorum saoris vcs- ressariam salubrem Ecclesi» devota suppli-
fidei et

tibus, de vasis divini ministerii, do cantorum tabu. catione suggessero.Claudendus est plane juxta legis
lis,designis aireis, do ipsis otiani indumentorum el pncceptum bos coriiipeta, et os pjus sempiterni
calceamentorum fimbriis, coloribus ct speciobus, dc freno silentii constringendura, imo quia jam aut vi-

officiis quoque sacris, ot psalmorum distributioni- rum aut mulierom fortassis invasit, id est, vel qui
bus, quam inepta et fatua ot omni risu digna contin- sibi fortis videtur, vcl qui vere infirmus in fide est,
gil, quasi oi soli lioucrit po.Tt Icgcm ct prophetas, divinarum sentcntiarum capidibus
scandalizavit,
post Evangelia ot apostolos, res typicas ct mystica» C [/. cuspidibus vel lapidibus] obruendus, nec carnes
in Ecclesiastatucro, ita ut mystcriorum ojus pr;eva- cjus, id cst doclrina et sensus, ullatcnus comoden-
ricator habealur, qui usu ct consuetudino simplici il;u. Nain quoties do his arguitur vel monetur, noqua-

aliud quid celebraro pra^sumpscril. Dicit sc in talium quam, ut piorum moris est, libcnter ot humiliter
phantasiarum adinventionibus sanoti Augustini auc- acquiescit, scd tunc jactantius et insolcntius cornua
toritatem sequi,co quod obscuraquoBque etambigua erigons, multiplicat vesaniam, suam sic senliro cla-
tandiu ille tractari jubeat atque versari,doncc ad di- mans omnem Germaniam, sic totam Italiam, sic ip-
lectionem Dei vel proximi intelligentia perducatur sam Romnra, se fuisse Constantinopoli, so apud Is-
•.

in quibus duobus niandatis lota lex pondet ct pro- triam sive Luoaniam, et idcirco in talibus singularis
pheto!. Nec considerat, niniia novitalum cupiditale auctorilatis existere. Nec ei sat est quod ipse tantis
c;Bcatus, ha;c illum de sacrarum Scriptui'arum in- implicatur orroribus alque phantasiis. nisi et tutum
dagandissensibus tradidisse: nempclibri in quibus pene orbcm sui complicom inlamet. Persislil nam-
hffic loquitur, de Doctrina Christiana titulantur, dc quo, sub multorum pontiflcum flcta auctoritate,
i,-

sola in his Scriptur;K sacra; ialolligontiaregula; tra- suum de sacrosancta; eucharistio! divisione ineptis-
duntur, multa ibi dc rcbus, multade signis disserun- siinum,iiuo blasphemum.conflrmare sensum.Neque
tur; et tamen de hujusmodi signiflcatiouibus quas n cnim nos cujusquam morom Ecclesias reprehendi-
iste perquirit, nihil ponitus dicitur, imo in libris ad mus, noc alteram alteri superbe prKferimus, quas
Januarium.omnom ecclosiasticarum observalionum onincs in Christo constat vinculo pacis unitas, et
varielatom triplici genere distinguit,universas vide- sancti Spiritus distributione distiiictas, sed sensum
licet aul ex Scripturaj sacra; auctoritate, aut ex ge- profanum redarguimus, quem manifestissime et
diversorum loco-
nerali Ecclesias traditione, aut ex Scriptura" sancta3,et fidei catholica;,et uuitati Eecle-
rum mulliformi cunsuotuuino eas asserens propa- sia3 inimicissimum constat. Vere nulli unquam li-

gatas ot primas quidcm ostendit iiumero esse pau-

; cuit corpus Christi dicere triformevel tripartitum,
cissimas, sod observatione faciliimas, significatione quod Apostolus unum semper et unicum proelamat,
prsestantissimas;secundasquoque pari rcligioncas- dicens : untim corpiis muUi sumus (/ Cor.
Uniis fmnis,
serit venerandasin tertiis voro nullam omnino si-
; X, 17). Et iterum Multi umim corpus sumiis in Chri-
:

gnificationcm, nullum roqnirens mystprium, sincc- slo (Rom. XII, 5). Et alibi Unum corpus, ct unusspi-
:

rissiraaai atque gravissimarn B. .\mbrosii seale;i- rilus, siciU voc.:li estis in una spc vocationis vestrx
 OPUSCULA ADVEltSUS AMALAIilUM. 78
Vere unius capitis Ghristi unum cst
{Eplt. IV, 14). A orc contingimus,pura mente capiamus.IVIentisergo
omnium electorum corpus uno spiritu vegetatum,
;
est cibus iste, non ventris non corrumpifur, sed
;

suo eapiti inseparabiliterunitum,suorum memliro- permanet in vitam ffiternam,quoniam pie sumenti-

rum indissolubili connexione solidatum atquecom- bus confert vitam a;ternam. Pie autem sumit qui,
pactuni, sola gratiarum varietrtte distinctum, nec spiritu lidei illuminatus,in illo cibo et potu visibili
raortalilale divisum,nec ipsa morlo solvcnduni.Ne- virtutem iutclligiljilisgratias esurif acsitit ;ct minus
que enim quia talium figmentorum doctor,cum ad- indulgentiK, et salulis spiritaliter perc:pit... nulla-
liuc mortaliter vivit,patcr autem forsan mortuus et tcnus cogitanda vel metuenda est in hoc mysferio
pulveri redditus est, idcirco vel a Christo, si ejus ulla pollutio. Christus enim Dei virtus, et Dei sa-
membra meruerunt, vel a se invicem, quantum ad pientia in eo sumitur ;
qua? sapientia, ut Scriptura
gratiam unitatis corporis Christi attinet,mortalifatis testatur,candoremlucis82ternEB,etemanatioqucedam
aut mortis obstaculo divisi sunt, quoniam conditio claritatis Dei sinceris, et ideo nihil inquinatum in
mortalitatis et mortis adpoenampertinetpreevarica- illam incurrit, attingit autem ubique suam mundi-
tionis antiquffi,non ad spirilalis innovationis incfFa- tiam. Gorpus igitur Christi,ut prmdictum est, non
bilem unitatem.Unitatem isfam sola charitas com- est in specie visibili,sed in virtute spiritali,nec in-
paginat, sola iniquitas dissecat,festante Aposlolo :
•p quinari potest fasce corporca,quod et animarum et
(Jtii adlixrel Domino, unus spirilus cst (I Cor. \i, corpnrum vitia mundare eonsuevit.
17), et Propheta e contrario inclamante : Iniquitu- 10. Obsecro, Patres beatissimi, ut reminiscautur
tcs vestrx diviserunt inter vos et Deum vcstrum {l.-ia. piissiraa corda vestra, et cum omni timore a-c tre-
LIX, 2). more cogitent,quanta exstiteritin antiquis Patribus
8. Reprehsndit sanctus Augustinus Ticlioniuin cautelafidei et curavoritatis, etquantozelo perfidias
quod,in libro Regularum, unam de septem de cor- semina et impietatisscaudala exstirpaverint, quate-
pore Domini bipartito nominaverit, mufaloque no- nusEcclesiaChrislisponsa.Anr.i sponsiacDominisui
mine irreiigioso.potius eam de corpore Domini vero sanguine redempta et ornata, sine maoulainvenire-
afque simulato,vel de corpore Domini permisto,as- tur et ruga. Taceo Sabellium et Arium,qui in sum-
serit nuncupandam ; ifa sanctus Pater edocuit esse ma; atque individuaj, et co;eternic Trinitafis fide
nunc propter unam bonorum et malorum piscium peccaverunt praetermitto Nestorium, et Eufyehen,
;

captionem in Christi corpore permistionem. quos in fido incarnationis Unigeniti impia sensisse
9. Divisionem voro repudiavit.quoniam indissoUi- vulgafum est. Nec iilos contingo qui,licet eamdem
bilissacramenti unitasnullam penitus recipit sectio- fidcm Trinitatis tenentes, schismato obstinationis
nem. Quam niiscra autem anxietafe ventilatur et spiritu ab Ecclesia recesserunt. Ad eos vcnio quos,
coarctatur,cum corpusChristihumanie corruptionis C in cultu et celebratione sacrorum sanctorum seu in
sordibus inquinari formidat.et idcirco vel in ccclum superstifiosisquibusdam observantiisevanescentes,
recipi invisibiliter vel in corporis nostri velut condi- antiqua sinceritas foraK misit. Sunt Cataphryges fu-
torio reponi mira vanitale delirat! Addit quoque ncsta, et Manichcei spurcacclcbrantesmysferia.jure
usque in diem sepultiirx, metuens videlicet ne vel damnati ;habeanturetiamAdamifceobimpudenfiam
tunc, nisi nescio quo invisibli modo, a nobis dis- jure ab Ecclcsia pulsi.Nudi enim viri,et femina; ad
rretum fuerit corpus Christi, nostri corporis condi- imifationcniAdie mysfcriae.\ercebant,Ecclesiamque
fione in pulverem dissolvatur. Quid autem honoris suam paradisum voeabant.et tamen asuperstitiosi
ei confert, si ex vente incisione, mirum cur non ct cultus observantia quantum ditTert superstitio nu-
narium lluxu siniul simul lluere opiuatur.i' annon ditatis. ArlonitK, qui grasco eloquioexpane nuncu-
videmus quibus et quam sordidis auimalibus sive pantur ct caseo, merito judicentur extranei, quo-
locisfususpateatsanguis humanuspabsint abanimo niam pro pane et vino evangelico in mysteriis suis,
fideli de mysterio salutari atqueco3lesti tam ineptaj velut Cain et Abel imitatores, panem et caseum
et sordidaecogitationes! Prorsus panisille sacrosan- oITcrebant.Aquarii quoque similiter, utpote aquam
cfK oblationis corpus est Christi, non materie vcl solam contra prfficeptum Evangelicum offerebant,et
specie visibili,scd virtute et potentia spirituali. Nc- n tamen pie considerandum quod et hi et illi ob hoc
que enim in agro nobis corpus Christigignitur,aut solummodo abjecti sunt.quiain mysterio sacrificii,
in vinea sanguis ejus exoritur, vol torculari expri- conlra cvangclicum et apostolicum constilulum,vel
mitur.Simplex e frugibus panis conficilur, simplex mulare quidpiam, vel addere aut subfrahcre prse-
e botris vinum liquatur, accedit ad ha3c ofTerentis sumpscrunt.llKC igitur in sacris rite improbata jure
Ecclesiae fides, accedit myslicce preci? consecratio, videntur esse punita,utpote quibus tantum myste-
accedit divinse virtutis infusio sicque,mire et inef-
; rium impie violatur. Oro, quid commeruerunt Eu-
fabili modo,quod est naturaliter cx germine terreno chitffi, gra3C0 vocabulo ab orando nuncupati"? quid

punis et vinum,efficitur spiritualiter corpus Christi, Dactylici a digito,quid Aijcitx ab utre vocitafi deli-
id est vitiE et salutis nostrae mysterium,in quoaliud qucrunt, ut Ecclesia excluderetur? Bona est oratio,
oculis corporis,aliud (idei vidcmus obtentu nec id et tamen primi ob nimium orationis excessum re-
;

tantum quod oro percipimus, sed quod niente cre- pu!si;bonumestet silenfiuin ;sed ob nimiani silendj
^imus, libamus. Unde et fideliter peti-nus ut quod superstifionem, ita ut digilum labiis opponerent,
7<J FLOHl DIAGONI LUGDUNENSIS. 80
ascimJiabjectisunt.Jiim vero Afcita;quid agobant? A tahbus rebus, ut tupra ostendi-
prfficcdentium in
quam leve nunc,quam non curandum.quam etiam inus,exenipla,quorum exitus pertimescat.
ludicrum putaretur? utrem inflatum, et opcrtuin EXPLICIT.
ebrii circumvenientes (a/., circumeuntes), sc utres
novos evangelico vino repletos dicebant. Cavendum
ergo, Patres Beatissimi, ct paterna vigilantia pro-
videndum.ne forte et nunc hostis antiquus.qui tan- In iionifne Domini Jesu Christi, incipit opuscu-
quam leo rugienscircuitquffirensquemdevoretjijui lum de causa fidei, apud Carisiacense episcopo-
magnum de modico siEpe malum excitat,etde scin-
rum conciliunt nuper habita.
tillis conflat incendia nova,per has novas phantasias 1. Res nuperrime apud Carisiacum palalium, in
in simplicium et ignorantium cordibus crrorum sc- generali et valde celebriepiscoporumconcilio.super
mina nutriat. Curandum etiam ncperearum impe- quibusdam causis iidci et observationibus ecclcsia-
ritissimum actorem divina voluminaviolentur :con- sticis acta est, adeo memorabilis et sdlubris, ut,
fcrtenim ea assiJue cum Hcbra;is, et, quia nullam licet in omnium ferc notitiam propalata sit,dignis-
lingua; eorum,nullamlitterarum familiaritatemha- sima tamen cxistat quce ad utilitatem et aidificatio-
suut recla pervertit.
bet, freyuentcr, ut audio, qua- r, nem lidelium litteris mandari,et cunctorum sensi-
Nam hac parlc tantam Palres adhibuere caule-
cL in bus solcrtissime debeat commendari.
lam.ut Evangeliaquaebeatus Uieronymus ab Esitio, 2. Cuni enim in sacrosancto saccrdotali conventu
sivc Luciano falsata csse commcmorat,inter libros inspirante Doniino, qui in nomine suo congregatis
non rccipiendos abje.cerint. Quanto etenim magis medium se aifuturum proiTiisit,clarus fideiacveri-
istius emendatio debet esse suspccta,qui in tantis, tatis fulgorapcritur,non oportet divinum munus ob-
ut rea ipsae demonslrant,proeeeplum caleat Scriptu- tegi, sed. nd illluminationem Ecclosife et laudem
rae dicentis : Ne Inniayrediarix termiiios antiijuos, nominis Dei, aperta luce omnibus declarari, ipso
quos posueruiH patres iui {Prov. xxn,28). Domino diconte ISeque accendunt lucernam et po-
:

IL Haec sunt,o sanctissinii Patres, quie pro li- nunt eam sulj modio, sed super candelubrum, ut lu-
more Dei, pro honore fidci, [jro amore vcslro, iuio ceat omnihus qui in domo sunt. Sic luceat lux veslra
totius Ecclesiie, mansueludini vostra3 credidi inti- corain hominiljus,ut cideanl opera vestra bona, etglo-
manda.Nunc precor indig[ius,et obsecro per Domi- rijicent Pnlrem veslrum qui est in ccclis {Matlh. v, 15.)
num noslrum Jesum Chiistum,quidilexitEcclosiam Hac igitur intentione, ut Deus inspicit, prajfatam
suam, et seipsum crediJit {al., tradidit) pro ea, rem laudabiliter atque utiliter gestam, tenui licet
mundans eam lavacro aqua; in verbo, ut exhiberct eloquio, brevissime, quantum potcro, caetcris (al.,
ipse sibi gloriosam Ecclosiam,non habentem macu- C litteris) tradere et piorum auribus, Christo Domino
lam autrugam autaliquid hujusmodi,ut innamme- auxiliante, inculcare curabo.Quod prfficipue nobis,
mini veritatis zelo,et una cum sancto concilio expu- id est univcrso clero Ecclesiaj Lugduncnsis neccs-
gnctis crrorem insulsissimum,ncque dc hac solum sarium duxi, ut quorum fides hactenu.s infausti et
nostra, qua; pra3du3 et dircptioni et conculcationi fantastici crroris fabulis improbe afflicta est, nunc
patet, sed et ex aliis Christi Ecclesiis hujus super- paterno adjuta ac roborata suffragio, ot evasisse se
stitionis pestilcntiam exterminetis. Credite enim, gaudeat et vicisse.
domini.omni mihi venerationcdignissimi,quia nihil 3. Auctor hujus inauditi cxsecrandique erroris
ita hfficmisera et miserabilis plangit Ecclesiasicut Amalarius omnibus notus est. Hic in tantum pra>-
veritatis, quara non audit, dispendium,ct multipli- sumptionis erupit,ut,spreta Scripturarum veritate,
cium errorum,quos tolerare eompellitur,incrcnien- calcata sanctorum Patrum auctorilate, doclrina
tum.Videtis,sanctissimi, pro qua et adversus quem damnaliili siiiceriiatcin lidei catholica; violaverit,et
suppliccm :proEcclesia videlicot Christi,cui fidem cultum falla-
siiiiplicem ccclesiastica; observationis
et charitatcm usquo ad morlem dobco adversus ; ciarum ncbulis involvere ac decolorarc ausus sit.
fabricatorem mendacii, ct cultorcm perversorum Quam vanitatuni suarum pestiferam vanilateni,non
dogmalum,qui lemporibus prudentissimorum anti- rj tam viva quam mortua voce.sed et libroruni multi-
stitum, temporiljus religiosissimi principis, conlra pliciummonumentislongo jamtenipore,ubi poterat,
veritatem Scripturarum,contra auctoritirtcm ccclo- velut sator nocturnus tritico agri Doniini zizania
siasticorum patrum, contra omnem rationis ordi- interserens, longe iate(|ue disseminavit, Scriptura-
nem, LcclesiiT3 Dei vivi, qui est columna et firma- rum tostimoniis abutens ad aniles ineptias suas,et
mentum ausu tcmerario alque sacrilego,
veritatis, orthodoxorum Patrum sententias coaptans fubulis
tanta errorum et supcrstitionum scandala inferre suis.
conatus est quiE procul dubiu habentinitium trun-
: 4. Sensit,imoingeinuithocmalum pr;esens Eccle-
cum,et medium putridum,et finem ruinosum.Nam sia, cum in celoberrimo presbyterorum cunventu,
aut humiliterconlitcbiturcrrorcni,iit possit dignam priEsentibus chorepiscopis et archidiaconibus,priE-
pra;bere satislactioncm insaniarum suarum
; aiit,si sentibus etiam nonnuUis aliis ex clero, tani inepta
commenta pertinaciter atquo impudenlcr asscrere et fidci contraris doeere priEsumpsit, ut omnium
maluerit {quod einon expedit, nec oplamus^ habot liorreret auditus; cum postmodum cliam dotestan-
 OPUSCULA ADVERSUS AMALARIUM. 82

dum opusculorum suorum coflicrm omni parochia3 A praBscnlo; cl res blasphemas religiosus horreretau-
velutlegendumtranscribendumqueingcssit;
nostr.-E ditus e.xigunt ab eo, si vere sua esset doctrina.
;

sed et cum alium librum suum huc

ante paucos dies Negare non potuit,utpoto qua; in libris quampluri-
detulit dementissimus, adinventionum suarum mis ab ipso editis fere ubique vulgata sit. Interro-
phantasmatibus plenum. Qu.-e omnia, magis odio et gant ubi hjec legcrit. Tunc ille, maximo constri-
oblivione quam relatu digna, libenter nunc silentio ctus articulo.rem qu» neque de Soripturis sumpta
pr;Eterircm,nisih(ec vel tenui commemorationepr«- est, neque dc catholicorum Patrum dogmatibus tra-
stringere,rei gestae quam explicandam suscepi ordo cla, sed nec ab ipsis eliam hffireticis pra?sumpta
et causa deposceret. Neque enim finis queestionis (quiaaliud quod diceret penitus non habebat) in suo
potest rite agnosci, nisi ante initium solIicitiuspra3- spiritu se legissc rcspondil.Sed moxtam superbam
noscatur. et fatuam responsionem veneranda synodus exse-
5. Asserit itaque doctor prEefalus, inter alia, cor- crans, dixit: " Vere ille fuit spirilus orroris.Memine-
pus Christi triforme et tripartiluni esse, imo tria rant enim bcatum dixisso Apostolum Novissimis :

esse Christi corpora. Corpus Christi quodinsacra- leinporibus discedcnl quidam afide, altendentcs spiri-
mcnto alidelibus sumitur, vel in cadum invisibiliter tibus erroris cl doctrinis dxmonior.nn in Injpocrisilo-
recipi,vel in corporibus sumentium manere usque „ quentium mcndacium.{l Tim. iv, 1). De qualibus et
in diem sopulturt-e, vel ex incisione vpnai'um cum Ezechiel dicit : ]\v proplielis in.iipioitilm-i qui $e-

sanguine fluere, vel in secessum labi opiuatur. Dia- quuntur spiritum suum, ct nihil vidcnt ! (Ex,ech. xiii,
conos, altari cum assistunt inclines, asserit signifi- 3.)Et iterum Vulentes vana et divinantes mcndacium,
:

caro apostolos in passione Domini meluentes at([ue dicentes : flxc dicit Dominus, cum Dominus non sil

latitantes;subdiaconos, mulieres cruci intrepideas- locutus {Eiech. XXII, 28). Unde et istiusmodi prae-
sistentes;presb.vtcrum, Josephab.\rimathia; archi- sumptores Deus per eumdem prophetam suodece-
diaconum,Nicodcmum ; calicom, sepulcrum ; obla- ptos cssc judicio testatur, dicen-; : El prophcta cum
tionem Dominici corporis dicit crucirixionem ; li- crraverit a mc, et locutus fucrit verbum in ttomine
gnum ipsum dcsignare dicit doctores;Iignum unde mco quod non pra^cepi ei, ego Doniinus decepi pro-
pendet, crucem ; funern quo attrahitur, fidem; tin- phclum illum [Exech. xiv, 9). Quos omnes Spiritu
tinnabulum quo resonat,linguam manum trahen- ; Dei vacuos,etspiritu proprio iiiflatos,alienandos pe-
tiscum levatur, vitam contemplativam; cum depo- nitus a sanctorurn coetu terribiliter denuntians in
nitur, activam. Exorcismos catechumenorum, ad concilio, ait : Populi niei non crunt, ct in Scripturas
spiritalem emundationis affectumsimpliciterdepro- domus Israel non scribcntur, nec terram Isracl in-
mendos, ad quinque scnsus corporeos nimia carnali- rjredientur [Ex-ech. ii, 10) ; cumque, illo reticente ac
tatc convcrtit. C de mcndaciorum suorum deprehensis fallaoiis con-
0. Hisdcm ipsis, sicut auros ct nares, ita et ocu- veneranda synodus plurima loqueretur.delibe-
fuso,
lostangendosmcIiusindicat.AntiphonariumJoannis ratum est doctrinamhaucesseoranino damnabilem,
Apocalypsi comparat. Atque has omnes et innume- etab omnibus cathnlica; fidei cultoribus funditus re-
rabiles alias na;nias per sanctum dicit Spiritum re- spuendam, prxcipicnte nobis Apostolo,ac dicente:
velari,sibi usurpans testimonium Pctri apostolidi- Doctrinis vnriis et peregrinis nolite abduci (Hebr.
centis : Non enim voluntate humana allata est ali- XIII, 9). Diversam esse istam doctrinam a sinceri-
quando prophetia, scd Spiritu suncto inspirati loruti omnino ab Ecclesia poregrinam,
tatc verae (idei, et
sunt sancli Uei homincs{II Pctr. i,2l).Ex quo munife- quippe quara ncino orlhodoxorum Patrum novit,
ste et se prophctam, et doctrinam vanissimam ct nulla veritatis ralio fulcit. scd novilius atque ad-
risu dignam, heu miserabilitcr deccptus,vult credi
! vcntitius error induxit; urnbras et liguras in care-
prophetiam. Verum, ut quod eoeptum est breviter inoniis Testamenti Veteris exstilisse ;
novum ad-
explicetur, ubi doctrin» hujusmodi contngium ad vcntum Christi veritatc fulgero, et fidei puritate at-
subversionem simplicium in hac Ecclcsia disscmina- quo obscrvanticc simplicitate consistere, testante
ri cocpit, pastor de commissi gregis salute sollicitus, Apootolo : Vefera transierunt, ecce facta sunt nova.
cum multi mceroris amaritudine religioso principi t\ Omnia aulem e.v Domino, qui reconciliavit nos sibi

causam innotuit, conquerens ac deplorans magnum pcr Christum (II Cor. v, 181. Omnia igitur, id est et
Ecclesire vulnus, et exsecrandam fidei maculam,sub vetera et nova, et typum Icgis et Evangelii verita-
istiusmodi novitatum prffisumptione r.utriti, nisi ve- tem, unius Dei,non cujusquamhomiuisaut
et solius
locius Deo debila ejus providentia subveniret. Pii angeli, auctoritate constare. Unde nemini omnino,
principis cura ardenter ac laudabiliter in Dei rebus post utriiisque Testamenti ministros divino spiritu
sollicita, cum ob pleraquc Ecclesia; negotia in praj- illustratos, divina auctoritate subnixos, in quibuset
dictum palatii locum reverendos Patres episcopos p^r quos ea qua3 diversis tcmporibus ad salutem po-
convenire jussisset, causain ad cognitionem atque puli sui congrua judicavit, evidenter Deus et opera-
examen concilii corum proferri feoit, cumque in eo- tus est et locutus, licuisse autlicerc nova figurarum
rurn auribus, tam ineptaet profana novarum adin- genera vel mysteriorum sarramcnta sancire, et ideo
ventionum coinmenta recitarenlur, ipso quoquc qui rationabile obsequium Ecclesia; sivc in ornatu ve-
ea de cordis sui audacissima vanitate protulcrat sliuin, sive in multiplici vasorum ministerio, in
 ;

83 FLOMI DIACONI LUGDUNENSIS.

simplicitate veritalis ot rnlui [juritate, procul omni A nriciitiin vestmm ab opcrilms mortuis, ad serviciidum
superstitionis phantasrr.ate, remota omni nebulosi Deo viventi [Hehr. Sed et princeps apostolo-
ix, 14).

dogmatis vanitate.pure Deo etsimpliciter exhiben- rum Petrus : quod non corruplibilihus
Scientes, ait,

dum esse in his honorem religionis, reverentiam

;
aurn et argento redempli estis de vana conversatione
divini cultus, laetitiam Christianc-e devotionis, non palern/c traditionis, sed pretioso .sanguine tanrjuam

flgui-as aliquas vel mysteria vanitatis. Jam vero il- A(jni incontaminali et inviohili Christi (/ Petr. i, 18).

lud quod corpus Christi triforme et tripartitum di- Non ergo corruptibili redempti sumus. Hoc fidelis
cere, imo tria Christi corpora inaudita temeritatis sumit ad vitam, indignus ad poenam hoc pretium ;

audacia asserore praisumpsit, in tantum sacerdotes redemptionis ct viaficum salutis unusquisque fide-
Domini exsecrati sunt.uthoc, sicut supra ostensum lium sub hora mortis fideli piefate exposcif. Hoc se
est, dc spiritibus erroris.et dootrinis dosmoniorum peccatorum veniam adepturum,a malignorum spi-
sumptum dicere minime dubitarint, tanquam cum rituum incursu in ipsa morfe fuendum, ad paradisi
angelo Domini detcstantes Satan, qui dextris Jesu amo-na prffisumif admittendum. Cumque pulvis re-
magni et veri sacerdotis adversari conatur,etexsuf- vertitur in terram suam unde erat, spiritus tamen,
flantes dicerent Dominus in te, Salan, el
: Increpet hujus muneris solafio frefus, hujusgratiae praesidio
increpel in Jemsalem [Zach. iii. 2).
te (jui eleijil n munitus, redit ad Dominum qui dedif ilium, nec in
7. Corpus autem Domini, quod in mysterio a fide- depositione corruptibilis corporis sui amittens in-
libus sumitur,absit uttamsordida vel superstitiosa corruptibilem grafiam corporis Christi. Ha3C, prout
mente quis appetat, ut ahquid horum qua3 immun- Dco annuentc potui, de concilio venerabilium epis-
dissime auctor doctriuce confinxit, in suo animoet roporura, ad a;dilicafionem Ecclesi;e Dei, et confir-
cogitationibus versari permittat Quapropter cum mationem catholica; fidei nuper habifo,brevi pagi-
!

omnidesiderio etsupplicatione pietatis divinam mi-
sericordiamimplorandum,utnon solum ab auribus,
verum etiam a oordibus nostris, talium phantasma-
tumacsordium labe remofa...sGmpiternum mundi-
tia;sua3,mentcsnostras emundet,quatenustam divi-
num gloriosumque mysterium puro sensu cogitan- pro.^^ani dogmatis fobulosissima vanitate et vanis-
tes, pura pietate sumcntes, incorruptaj purificalio-
nis gratiam consequamur. Cum enim Dominus
dicat F.fjo sum vitis vera (Joan. xv, I)
: et l'aler
nula annotare curavi,verba eorumetsensus quibus
valui verbis,et Scripturarum teslimoniis explicans,
et cxcogitati nuperet exsccrandi erroris confufatio-
ncm. In omnium qui ha;c legere vcl audire voluerint
nofitiam pcrferens, ut, repuliafa atque damnata
sima fahulositate,procul alijectis ef libris et verbis
mendaeissimis vaniloqui docforis, de purissimo
Scri[)turarum fonfe, de sincerissima Patrum do-
; :

meus dat vohis panem de civlo verum (Joan. vi, 32) ctrina, de voneral)ilis concilii auctoritate, fidci et
et: Caro mca vere csl cibus, et sanguis meus vere est 'j scientiaihauriamus fluenta,servanfes sollicifesemel
polus (Ibid., 56) ct Qui munducat me, et ipse
; : traditum nobis fidei thesaurum, et fugientes oppo-
vivet proptcr me [Ihid., 58) ; sicut nihil vituj ;uter- sitiones scientia; falsi nominis, et profanas vocum
nae cibo nisi vera animaj
appcfcnda esf, rclectio novitates, de quiUus Apostolus fideli discipulo ait:
ita nihil penitus cogitanrtum, nisi quod spiri- Timothee, dcposilum custodi, devilans profanas
tale et immortale est. Quid autem mirum si, fidei vocum novitaies,el oppositiones falsi nominis scientix
gratia et virtute divina, talis cibus sic sumitur ut (juum quidam promitlentes circa fidem e.rcidcrunt
absorbcatur quod mortale est a vita ? Uic est, ait (l Tim. cum ergo istiusmodi pseudoscien-
VI, 20),

Dominus, panis de exlo dcscendens ; ut si quis ex ipso tia ct profana vocum novitas fidei excidium et
manducaverit, non moriatur (Ihid., 50). Sed quid naufragium faciat, velut scyllam quamdam et
» pertinet ad virtutcm sacramenti, quod pertinet ad charybdim cam vitemus, metuamusque intimacor-
visibile sacramonfum ? Qui manducat intus,non fo- dis formidii;c, nc forte jam in illo tempore csse
ris; i[ui manducat in cordc, non qui premil denlo. caqjeiinuis de quo idcm terribili denuntialione cla-
Credere onim in eum, hoc est manducare panern niat Apostolus enim tcmpus cum sanam do-
: Erit
vivum qui credit, manducat invisibiliter sagina-
;
; clrinam. non sustinebunt; .scd ad sua dcsideria roa-
< tur, quia et invisibiliter renascifur. Sacramcnta rervahunl sihi magistros, pruricntas auribus, cl
J)
sunt isla idco autem diountur sacramonta, quia in
; a veritute quidern auditum avcrlent, ud fahulas
cis aliud videtur, aliud intelligitur. Quod videtur, autem convertentur (II Tiin. iii, 4), statimque sub-
speciem habef corporalem quod infelligitur.fructum;
jungit : Tu vero vigila, videlicet ne,dormicntibus
habct spiritalem.Manet igitur ii, mentefidelium in- patrisfamilia3 servis, inimicus homo supersemiuct
corrupta venerabilis mysterii virtus, et efficacissima zizania in medio fritici. .•Vudiamus eumdem Aposto-
potentia, purgans deiicta, emundans conscientias, lumallericharissimo discipulo dicentcm:i7»/to au-
perficiens gratiam redemptionis et salutis. Unde ait tein quxstioncs, el genealogias, et coiilcntiones, cl pu-
beatissimus Joannes : El sanrjuis Filii ejus Jcsu (jnas legis dcvitu ; sunt cnim inutilcs et van;c(Tit. iii,

Chrisliemundal nos ub oinni peceato (l Joan. i,'?). 9). Et protinus adjungit : H;crcticum homincm post
Vas quoque electionis Paulus Quanto maijis, in- : unam et secundam correptioncm devitn ; sciens quia
quif, sanguis Chrisli, (lui ver Spirilum suncluin .le- subversus est cjusmodi, et peccat proprio judicio con-
mclipsniii oblulil iiiniKiruhilum Dco, cmundurit con- demiialus (Ihid., 10, 11). Sod ot alio loco dicit : Sz
 :

85 GPFSCULA ADVERSUS AMALARIUM. 86

qni': autcm dnrct et non acqukxcil mnis scrmonibus A ?c loquente, Apostoliis hunc rrrorcm : Caliic, in-
Domini nnstri Jesu Chrisli,ct ci qiix seciindum pieta- quicns, bencdictionis cui bcnedicimus, nnnyie commu-
tem est doctrinoc, superbus cst, nihil scicns sed lan- nic.atio sanrjuinis Christil et panis r/uem frantjimus,
guens [I Tim. vi, 3, 4). Circa qiKBstioncs et pugnas nonne communicatio corports Christi estl U Cor. x,
vcrboruiii nonne vidctur Apostolus in his verbis vc- 16.) Iste autem e contrario in presbyterorum conci-
lut digito monstrare prsfatum nostri teinporis vani- lio docet : Sanguis ille anima Christi est. Quid hac
Inquum pr.-osumptorem.qui spernens sanos sermo- novitate prnfanius? Apostnlus omni divisionis sus-
nes Domini JesuChristi,concuIcans doctrinam picta- picione sublata,claniat assidue : Mulli tinum corpus
novas quastiones et inutiles adinven-
tis.totus circa sumus in Chrislo (liom. x. .5). Et iterum : Solliciti
tioncslanguidusetinquietusobcrrat'?Dnminusenim servare unitatcm spirilus in vinculo paeis, unum cor-
noster Jesus Christus,qui cst vcrus et Veritas,veris- pus, ct unus spiritus,sicut vocati estis in una spe vo-
simum corporisetsanguinissuimysterium in Evan- cationis vestrx (Ephes. iv, 4). E rursus, caput et
gelio exponere dignatus ait : Amen.nmen dico vobis, corpus Christum et Ecclesiam unum Christum esse
nisi manducaveritis carnem Filii hoininis, et biberitis contestans, dicit onim corpus unum est, et
: Sicut
cjus sanguinem, non habehilis ritam in volis. Cnro membra niulta, omnia autem me-vhra corporis cum
enimmea verc est cibus et sanguis meus vere est polus. p sint multa; unum corpus snnt.Ita et Christus (I Cor.
Qui manducat meam carneni, et bibit sanguincm xn, 12). Unde
Corinthios male divisos, et textu-
et

meum, in me manet et ego in eo. Sicut misit me vi- ram Dominici corporis schismatibus disrumpentes
vens Pater, et ego vivo propter Patrem; et qui man- objurgans clamat : Divisus est Chrims ? {I Cor. i,l,3.)

ducat mc, et ipsc vivit propter me .foan. vi, 54, 5fi, ITanc quoque unitatem in sacrificio sacro sancto
57).Panis enim Dei est qui descendil de ccElo,et dat mysterio asserons designari. Unus panis, inquit,
vitam mundo ; et panis quem ego daho, caro mea est U7ium corpus ; multi sumus, omnesque de uno pane
pro mundi vita.Ecce sanos sermones Domini nostri participamus (I omnestam an-
Cor. x, I7).Ita igitur
Jesu Christi, ecce doclrinam pietatis. Ecce verba tiqui quam moderni,tam viventcs quam dormientes,
de quibus ipse ait Vcrla qiuT locutus
vitiB cEterncB, : in Christo unus panis sumus,Christo incorpnrati ct
sum vobis, 'ipiritus ct vita sunt (Ibid., 64). Et Pctrus uniti,uttamen omnes ad vita; et salutis gratiam ca-
ad illum : Domine, inquit, verba vitx xlernse habcs piendam de uno participemur illo videlicet qui de- :

Audiamus ergo verba vita; ex ore vitffi.

(Ihid., G9). scendit de coelo, et dat vitam mundo. Sio omnes
Carnem suam dicit a fidelibus manducari,et sangui- sancti sunt lapides vivi, sed per eum vivificati ; de
nem suum potari vere illum cibum carnem suam
; qun illis per Pi;trum apostolum dicitur : Ad quem
essc, verc illum potum sanguinem suum existere accedcntcs lapidcm vivum,et ipsi tanquam lapides vivi
confinnat seipsum asscrit a fidelibus suis comcdi, C snpcrxdificami (/ Pctr. ri, 4). Sic omncs efficiuntur
:

et sine hoc cibo neminem vere per hunc mundum lux, dicentc Domino Vos estis In.r 7nuudi (Malth. :

vivcre tcstatur; hunc esse panem de ccclo descen- v, 14,) sed ox illo illuminati de quo Evangelista ait
dontem,id est carnem quani ipse tradit pro m.undi Ecce lu.v. vera quce iHuminatomnem hominem venien-
vita.Hic panis ccelestis,quia ccElestc,imo super cce- tem in hunc mimdum (Joan. i, 9). Sic ergo et unus
leste Verbum, nostri quidem generis, sed coelestis panisexistunt,sedillius participatione vitalem sub-
originis.caro factum est,et habitavit in nobis,neque stantiam trahontes qui dicit Ego sum panis vivus ;
:

carnem illam Dei genitrix ex voluntate viri, sed qui de ccelo descendi (Joan. vi, 411.Participantur qui-
ex superventu Spiritus sancti et obumbratione dem et communicant sibi invicem omnes fldeles per
concopit virtutis Altissimi. Ideo ot dc hoc pane societatem et communicationem spiritus.per unity-
olim fuerat prophetatum Panem cadi dedit cis,pa-: tem fidei,spci et charitatis, dicente Apostolo : Gra-
ncm anyelorum manducavit homo (Psal. lxxvii, 25). tia Domini nostri Jesu Chrisii, et charitas Dei, et
Verbum enim Dei manens in ccelestibus supernis communicntio snncti Spiritus, sit cuni omnibus vohis
panis angelorum caro factum est.ut panem angolo- (II Cor. x!ii, 13). Omnis tamen haec participatio et
rum manducarct homo.Quomodo igitur iste profa- communicatio,quce illis non utique de invicem sed
na3 novitatis pr.-ESumptor,et quanluni in se est,tan- [) ad invicem existat, ad illum tendit et ex illo solo
t» pictatis violator, per quam in Christo fideles vegetvtur (pii cst Ibns vita;, de quo beatus Joannes
et in suis fidelibus Christus manens,caput corporis dicit Quod vidimus et audivimus, annuntiamus vo-
:

Ecclesiaj cxistit"?Quomodo,inquam,unum coelcsfcm bis, ut et vos communinnem habealis nobiscum, ei

panem in tria dividit?aliud illic asserens esse Chri communio nostra sit cum Patrv et cum Filio ejus Jesu
stum,aliud viventes fideles,aliud jani defunctos.Et Christo (I Joiin. \. 3). Christus eniin Jesus caput et
Christum quidem calicis particula contineri,viven- vertex i;cclcsiffi,et idcircn ad vitas a3tcrn<E commer-
tes in patenae fragmentis.defi.nctos autem in tertia ciura illi connectitiir et coh.ere!, ct in illum tota
quadam aUarisparliculacenseri.Itaerroresacrilego concurrrit Ecclesia,ut fonte capitis totum corpus ir-
implicatur ubi Dominus Jesus Christus asserit se- rigctur et vivat, dicente Apostolo : Veritatem autem
metipsum a fidelibus manducari, ot vcre carnem facientes in charitate,crescamus in illo per omnia, qui
suam essc cibum.vere sanguinem suum potum,iste est capul Chrislus E.r quo lotum eorpus compactum
:

contendit vivos comedi,et defunctos.Arguit.ipso in et conuc-um pcr ouincm juncturam subminislrationis,

 :

8/ FLOllI DIACONI LUGDUNENSIS.

scnindiDii opcralioncm iii uioisuram nniiiscujusque A. est, cl hic cst anlichrislus . Audi£imus ct apostolura
inembri, auijmcntum corporis facit in xdificationem Paulum, nos in somel tradita fidei veritate solidan-

sui in charitate [Eph . ix, 15, 16). Et iteruin : Nemo tem atque dicentem Si quis : vohis ecnnrjclimverit
vos seducat Eph. v, 6), vOlens in humilitate et re- p)\rler qcain quod acccpistis, anathema s;t (Gal.
ligione angelorum,quce non vidit ambulans, frustra 1,9).
inflatus sensu carnis sua3, et non tenens caput, ox 8. Ignoscat mihi indigno, o Domini venerabiles,
quo totum corpus pcr connexum et conjunctionom vestra dilectio, quia haec non superbia; lastu, nec
subministratum.et conslructum crescit in augmen- malitiae alicujus instinotu,sed amoreEcclesia; bujus
tum Dei.Hanc unitalem inefTabiiem Ecclesi»,id cst domin.-B et nutricis mcaj loquor, cui non solum,
covporis suijipse Dominus Jcsus quem omnium ca- proul Deus inspirare dignatur, e.xhortationis ver-
put significabat dicens Et alias ores haheo, qux
: bum, sed et omnc debeo charitatis et pietatis obse-
non sunt ex hoc ovili, et illas oportet me adducere, ct (|uium ;
pri-csertim hoc tempore quo tam lacryma-
voceni meam audicnt,et fict unum ovile,et unus pastor bili calamitate,peccatis nostris exigentibus, afflicta
Joan. X, 16). Pro liac adunutione et unitate corpo- cst, uthabeat episcopum sine potestatfi,niagistrum
ris sui suscepit mortem,te3tante Evangelista. Quia Nunc ad finem sermonis commodum
sine veritate.
Jesu moriturus erat pro gente, et non tantum pro -n duxi paucas ecclesiasticorum Patrum sententias po-
gentc, sed ut filios qui erant dispersi congregarct nere,quibus adversus omnia fallaciarum eommenta,
in unum, pro hac Deum Patrem.in qua nocte tra- quie huic Ecclesise ineptus f-Abulator conatur inge-
debatur,exorare dignatus est,diccns : Patcr sancte, rcre, ve.lut turribus et prnpugnaculis muniamur,
serva eos in nomiiie tuo quos dedisti mihi,ut sint unum flatque in nobis, divina favcnte gratia.quod Aposto-
pauca Non pro
sieut et nos (Joan. xvii, 11). Et post : lus optat et obsocrat dicens : Obsecro autcm vos.fra-
his autem rogo tantum, sed pro eis qui credituri sunl tres, ut ct idipsum dicatis omnes,et non sint in vobis
per verbum corum in me, ut omnes unum sint, sicut .^chismata, sitis autem perfecli in codem sensu el in

tu Pater in mc, et eijo in le, ut et ipsi in nobis unum eadcm scnlcntia (/ Cor. i, 10); et iterum : Sicut enjo
'
sint (Joan. w, 21); et : lujo clarilatem quam dedisti acccpislis Je.sum Christum Dominum, in ipso ambu-
mihi dedi eis, ut sint unum sicut nos unum sumus, late radtcati, et supera^dificati in ipso, et confinnati
ecjo consummati in untim
in eis et tu in me, ul sint fide (/ Col. II 7). Ilaque alio loco Si qua erqo con-
:

{Joan.xKU, 23).Hau: est incffabiliter mirabihs unitas solutio in Christo, .h quod solatium charitatis, si qux
Domini Jesu,et corporis cjus, quam nemini licitum socicl.as spiritus, si qtix viscra et miserationes, im-
est violare aut dividere, prc-ecipiente lege de agno plcte ijaudium mcum,ut idemsapialis, eamdem chari-
paschali Os non comminuetis c.x eo [Joati. xix, 30).
: tatem habentes,unanimes idipsum sentientes,nihil per
Vere onim,quantum in sc est, os Agni nostri com- '• conlmtionem neque per inanem gloriam (Phil. \l, 1,2,
minuit qui virtulcm et robur tantae compaginis 3) ct alibi
; lU si quid, a\t,aliter sapitis,et hoc vobis
:

infringit. Hujus unitatis mysterium, jam olim in revelavit Deus (Phil. iii, 1.5;.Verumtamen ad quod
Adam ct Eva prajfiguratum, et in novissimis tem- pcrvenimus, ul idem sapiamus, et in cadem per-
poribus in Christo, nt in Ecclesiam rcveiaturn maneamus regula.Pancm qui in mysterio sumitur,
Adam prophetavit; Apostolus exposuit, diccns corpus et carnem Christi esse.imo ipsum esse Chri-
Proptcr hoc relinquet homo pntrem et matrem, et ad- stum etDominum, cx libro suncti Cypriani de ora-
hserebit u.xori .mK, et erunt duo in carne una (Ephes. tione Dominica, panem nostrum quotidianum [in-
V, 31). Sacramcntuin, inquit.hoc magnum cst, cgo venimus.]
autem dico in Christo ct in Ecclosia,quod ipsc Do- 9. Panis vita: Christus est, et panis hic omnium
minus Jesus in Evangelio memorans adjunxit, di- non esl, sed Dominus noster est; et qucmodo dici-
cens Itaque jam non sunt duo, sed iina caro.Quod er-
: mus Pater nosler,quia inlelligentium ct crodentium
go Dcus junxit, homo non separet [Matth.wx, 6).Vo- paler est; sic et pauein nostrum vocamus, quia
luinus soire quanta vigilantia cavcndus sit,quautum- Christus corum,qui corpus eorum contigimus,panis
quonoraspr8Bsumat,qui iiancunitatem violare ac dis- cst. Hunc autem panem dari nobis,quolidie postu-
solvcrc conatur? Audianius beatum Joannem apo- n lamus, nc qui in Christo sumus, ct eucharisliam
stolum dicentem Clmrissimi,nolite omnispiritui cre-
: cjus quotidie ad cibum sahitis accipimus, intercc-
dcre, sed probate spiritus, si ex Dco sunl. In hoc co- (lonte aliquo graviori delicto, dum abstenti et non
ijnoscitur spiritus Dei. Omnis .<;pii-itus qui confUetur communieantcs a cadesti panc prohibemur.a Chris-
Jesum Chrislum in carne venisse, ex Dco est; et om- ti corporc scparcniur, ipso prsedicante et dicenle :

nis spiritus qui solvlt Jesuin, ex Deo non est, ethic E'jo sum punis vilx de coelo desccndi; si quis ede-
est anlichristus (/ Joan.iv, l)..4udiat ergo hoc etiatn rit de hoc pane, vivet in wternum. Panis autem i/ucm.
iste,qui umbulans rrustra,inflatus sensu carnis sus, cijo mea est pro sxculi
dcdero, caro vita {Joan. vi,
et non s;iirilum Dei scqucns, sed spiritum suum, 'il). Quando ergo dicit in ;Bternum vivere si quis
Jesuni, iiuantum in sc est, solvil ac dissipal, divi- ederit de cjus pane, ut manifeslum sit cus vivere
dens euin in tres parles, in tres formas el in tria qui corpus ejus altingunt.ita contra timendura est
corpora. Audiat, inquam, et ajterno silentio conti- ct orandum nc, dum quis abstentus soparatur a
c:scat Omnis spiriliil, qui solvit Jcsum, cx Dco non
: Cliristi corporc, cxtraneus remaneat a salult^com-
 ;

S!1 nPUSCULA ADVER8US AMALARIUM. 90

minante ipso ct diccntc : yisi edcritis carncm Filii A suis.Focit quod nionuit,o£tcndit quod jussit.honus
hominis, cl biberilis ejus smiguinem, non huhebilis paslor pro ovibus animamsuam posuit,utin sacra-
vitam in vobis [Joan. vi,54),et idfio paiiem nostrum, mento nostro corpus suum et sanguinem verteret,
id est Ctiristum,dari nobis quotidie petimus,ut qiii et oves quas rcdemerat carnis suac alimento sa-
in Chiristo manemus et vivimiis, a sanctincatione tiaret.
ejus et corporc non recedamus. Ejusdem de ea re ex Dialogorum libris.
Item ex tractalu psal. lxxx S. Hicroniimi. 14. Hffic namque singulariter victima ab a;terno
10. Vis accipere Domini cibos ? vis comcdore interitu animam salvaf,qu« illam nobismorte Uni-
ipsum Dominum tuumetSalvatorcm?Audi quid di- mysterium reparat qui licet surgens a
geniti per :

cat: Dilata os tuum, ct impleho itbid (Psul. lxxx, 11). mortuisjam non moritur,et mors ei ultra non do-
Dominus et panis.
Dilatate ora vestra, ipse cst et minatur tamen in semetipso immortaliter atque
:

Ipse hortatur nos ut comedamus,ot ipse noster ci- incorruptibiliter vivens pro nobis iterum in hoc
bus est quantumcunque dilalavcris, tantum acci-
; mysterio sacr;» oblationis immolatur. Ejus quippe
pics. ibi eorpus sumitur,ejus caro in populisalute parti-
Item ex homilia sancti Auguslini. tur,e.jus sanguis non jam in inanus inlidelium,sed
11. In altaris mysterio Dominum sumi,nec aliqiia B in ora fidelium sumitur.
posse divisione partiri, qualem vocem Domini au
distis invitanlis nos.Quis invitavit?quos invitavit? Mysteriiim vestis Christi, id est corporis cjus, scindi
non oportcre ; ex lihro S Cijpriani de Ecclesix
et quid pr;eparavil? Invitavit Dominus servos, el Unitate.
prajparavit eis cibum seipsum.Quis audeat m;indu-
15. Dominus dicit Ego et pater ununi sumus
care Dominum suum? et tamen ait Qui manducat :
:

[Jodn. x, 30). Et iterum de Patre et Filio et Spiritu

me, vivit propterme (Joan. vi, 57). Quando Gliristus
sancto scriptum est Trcs unum sunt [Joan. v, 7)
manducatur,vita manducatur,nec occiditur ut man- :

et quisquis credithanc vcritatemde divinafirmitate

ducetur,gcd mortuos vivilicat quando manducatur.
venienlem sacramcntis cffllestibusha;rentem,scindi
Rcficit, sed non dofioit. Non ergo timeamus, fra-
in Ecclesia non posse hoc unitatis sacramentum,
Ires, manducare panem istum, ne forte liniamus il-
hoc vinculum concordiaiinseparabilitercoha^rentis,
lum, et postea quom inanducomusnoninveniamus.
ostendilur, quando in Evangelio tunica Domini no-
Mandueatur Christus vivit manducatus, quia re-
;

stri Jcsu Christi nondividituromninonecscinditur,

surrexit occisus nec quando manducamus, partes
;

sed sortientibus de veste Christi,quis Christumpo-

de illo facimus. Et quidem in sacramento sic fit,ct
tius indueret.integra vestis accipitur,et incorrupta
norunt fideles quemadmodum manducent earnem p '

Christi. Unusquisque accepit partem suam;unde et ^

'"'^"'"^^ ^""'"^ possidetur. Loquitur ac dicit
'f'^'^^
Scriptura De tunica autem, quia de superiori parte :
ipsagratia partes vocantur.Per partes manducatur
non fonsutilis, scd per totum tcxtilis fuerat, dixerunt
in sacramento, et manet integer totus in coelo,ma-
ad invicem : iWon seindamus illam, sed sortiamur de
net integer totus in corde tuo;totusenim eratapud
ea cujus sit {Joan. xix, 23). Unitatem ille portabat
Patrem, quando vcnit in Virginem. Implevit illam,
de superiore parte, id est de coelo et Patre venien-
nec recessit ab iIlo;veniebat in earnem,ut eum ho-
tem,qua! ab accipientc scindi omnino non poterat,
mines manducarcnt; et manebat integer apud Pa-
sed totam semel et solidam firmitatem inseparabi-
trem, ut angelos pasceret.Quod enim scitis, et qui
liter obtinebat. Possidere non potest indumentum
scitis et qui nescitis scire dobetis.Quando Christus
Christi, qui scindit et dividit Ecclesiam Christi.
factus est homo, panem angelorum manducavit
Contra denique, cum Salomone moricnte regnum
homo. Unde, quomodo,qua via,quibus meritis,qua
ejus et populus scinderetur, Achias propheta Jero-
dignitate panem angelorum manducarethomo.nisi
creator angelorum fieret homo ?
boam regi obvius factus in campo in duodecim scis-
suras vestimentum suum discidit dicens: Sumetibi
Itcm sancti Gregorii de eadem re, ex homilia Naialis decem scissuras, quia hxe dicit Dominus : Ecce seindo
Domini '

n^W^^^in de manu Salomonis, et dabo tibi decem

\Z. n„;
19 permancns, itemporalis ap- " scev-
^^^'•••, o^vj,
.„* 1-
Qui „..rr„
ergo,ffiternus , , , .

j. i quia per pro- tra,et duo sccptra crunt 61 pTopter servummewm Davtd,
par,.„;+ oi;or,„rr, o,.*
ruit, alienum ubi ^„
est „1
'
;
descendit;et, . . .
et propter
i i
Jerusalcm
i
civitatcm quam elegi, ut ponam
phetam dicitur Omnis caro fenum (Isa. xl, 6), fa-
:

nomen meum illuc {III Reg. xi, 31). Cum duodecim

ctus homo, fenum nostrum vertit in frumentum,
tribus Israel scindcrentur,vestimentum suum pro-
qui de seipso ait Nisi granum frumenti cadens in
:

pheta Achias discidit.At vero, quia Christi popuhis

tcrram mortuum fuerit, ipsum solum manet (Joan.
non potest scindi, tunica ejus per fotum textilis et
xii,24).Unde et natus in prajsepio reclinatus poni-
coh.Erens divisa a possidentibusnon est;individua,
tur.ut fideles omnes,videlicet sancta animalia,car-
copulata, contexta, ostendit populi nostri,qiii Ghri-
nis sus! frumento reficeret, nc ab internce intelli-
stum induimus,concordiam;oohffirente sacrsmento
gentiae pabulo jojuna remanerent.
vestis et signo, declaravit Ecclesiffi unitatem. Quis
Item ejusdem in alia homilia de eadem re. ergo sic sceleratus et perfidus, quis sic diseordias
13. Bonus pastor animam suam ponit pro ovibus furore vesanus, ut aut credat scindi posse,aut au-
 ;

91 FLORl DIACONI LUGDUNENSIS. 02

deat srriliere unitatem Dei, vestem Domini, Eccle- A. datum. Et cum de fontc uno rivi plurimi defluunt
siam Christi? numerositas [al., unlversitas] licet diffusa vidcatur

IG.Ille sacerdos vice Christi vere fungitur, quid- exundantis copiae largitate, unitas tamen servatur
quid Cliristus fecit imitatur.et sacrificium vcrumct in origine.Avelle radium solisacorpore,divisionem
picnuni tunc olfert in Ecclesia Deo Patri, si sic in- lueis unitas non capit ub arbore frange ramum,
;

cipiat ofTerrc quomodo ipsum Christum videtobtu- fructusgerminarenonpolest; a fonteprsciderivum,

lisse. Non est ergo quod aliquis existimet sequen- pra?eisusarescit.SicEcclesiaDomini luceperfusaper
dam essequorumdam consuetudinem;qucerendum orbenitolumradiossuosporrigit,unumtamenIumen
est enim ipsi quem sint secuti nam, in sacrilicio
: est,quod ubiquediffunditur, nec unilas corporis se-
quod Christus obtulit,nonnisi Christus sequendus; p.iratur.Ramossuosinuniversamterramcopia uber-
utique id non obnudire et facere oportetquodChri- tatis cxtenditjprofluenteslargiter rivoslatiuspandit,

stus facit.et qnod fnciendum esse mandavit,quando unuin tamen caput est, et origo una,et una mater
ipse in Evangelio dicat : Si fecerilis quod mando vo- fecunditatis successibus copiosa, illius fetu nasci-
bis, jam non dicam vos servos, sed ainicos {Jomi. xv, miir,illius lacte nutrimur,spiritu ejus animamur.
15). Et quod Christus debet solus audiri. Pater Non pro pro nobis rrbus loca imanda,
locis res, sed
etiam de ccelis contestatur dicens : Uic esl filitis
P ex epistola S. Greijorii ud Auijustinum episcopum
meus dilectissimns in quo bene sensi, ipsum avditc
" Anglorum scripta.

(Malth. xvii, 5). Quare si solus Christus audiendus 18. Novit fraternitas tua Romana; Ecclesiae con-
est, non debemus attendere quid alius ante nosfa- suetudinem, in qua se meminit nutritum.Sed mihi
ciendum osse putaverit, sed quod, qui ante omncs placet ut.sivc in Romana,sive in Galliarum,sive in
est, Christus prior feeerit. Neque enim hominis qualihet Ecclesia aliquid invenisti quodplus orani-
consuetudinem sequi oportet, sed Dei virtutem. potenti Dco possit placere, sollicite elige,ct in .\n-

Cum per Isaiam prophetamDousIoquatur.et dicat: glorum Eoclesia, quK adhuc ad fidem nova est,in-
Sine causa aulem colunt me, mandata et doctrinas stitutione pra^cipua quam de multis Ecclesiiscolli-
hamintim docentcs (Matlh. xv, 9). Et iterum Domi- gero potuisti, infunde; non enim pro locis rcs,sed
nus in Evangelio hoc idem repetit dicens Rejicitis : pro bonis rebus loca amanda sunt.Ex singulisergo
mandatum Dei, ul traditioncm vestram slatualis quibusque Ecolesiis, quae pia, quae religiosa, qu,T

(Marc. vir, 9). Sed. et alio loco ponit et dicit : rccta sunt elige,et ha;c quasi in fasciculumcollccla
Qui solverit unum dc mandatis islis minimis, ct sic apud Anglorum mentes in consuetudinem deponc.
docuerit homines, minimus vocabitur in rcgno cado- In vcstibtis ctcultu ccclcsiastico non superstitiosum
riim (Matth. v, 19).Quod si nec minima dcniandatis myslerium pnefcrri, cx cpistola S. Cclcstini pap.v
Dominicis quanto magis tam magna, C
lioet solvere, ad cpiscopos Galliarum scripta.

tam grandia, tam ad ipsum Dominicce passionis,ct 19.Didicimus quosdam Domini sacerdotessuper
nostrae redemptionis saeramentum pertinentia fas stitioso potius cultui inservire, quam mentis vel
non estinfringere.autinaliquidquamquod divinitus fidei puritati. Et post patica : Amicti pallio ct lum-
institutum sit,humana traditione mutare?Totaipsa bos praeciiicti credunt se sancta; Scripturne fidem
redempta civitas, hoc est congregatio, sooietasque non per spiritum,sed perlitteramcomplcturos.Nam
sanctorum, universalo sacrificium ofTertur Deo per si ad hoc ista praccepta sunt,ut taliterservarentur,

sacerdotem magnum qui etiam scipsum obtnlit

: cur non fiunt pariter quae sequuntur, ut lucern<B
in passione pro nobis, ut tanti capitis corpus esse- ardentes una cum baculo in manibus teneantur?
mus, secundum formam servi. Hanc enim obtulit, Habcnt suum mysterium,et intelligentibusitaclara
in hac oblatus est, quia secundum hanc mediator sunt,ut ea magis quam decet significatione serven-
est. In hac sacerdos, in hac sacrificium esl. Cum tur.Nam in lumborum prieeinctione castitas.in ba-
itaquc nos hortatus csset Apostolus, ut exhibeamus culo regimen pastorale,in lucernis ardenlibus boni
corpora nostra liostiam vivum (Rom. xii, 1), intulit fulgor operis, de quo dicitur sic op.'ra vcstra lu- :

post aliquanta Sicut enini in tmo corpore midta

: ceant, indicatur. Habent tamen istum forsitancul-
membra habemus, omnia autem memhra non eosdcm n tum, morem potiusquam rationem sequentes, qui
actus habent : ita multi umim corptis stmus in Chri- rcmotioribus habitant locis,et procul a caBleris dc-
stOjSinguli autem ultcr alterius' membra (Ibid. 4, 5) gunt.Unde hic habitus in Ecclesiis Gallicanis,uttot
hoc est sacrificium Ghristianorum,multiunum cor- annorum tantorumquc pontificum inalterum habi-
pus in Christo, demonstratur quod in eadem re tum consuetudo vorsatur. Diseernendi a plebe vel
quam offert ipsa offeratur. Cc-eteris sumus doctrina, non veste conversatione, ;

Ecclesiarum diversitates fulei unitatc constare,e.r lihris non habitu mentis puritate,non cultu.Nam si slu- ;

sancti Cnpriimi de unilale fidei. dere incipiamus novilali.traditum nobis a patribus

17. Episeopatus unus est,cujusa singulis in soli-
dum pars tcnclur. Ecclcsia una est, qua; in multi-
tudinem latius incremento fecunditatis e.xtenditur,
quomodosolis multi radii,sed lumen unum,etrami
arboris muUi,sed robur unum tenaci charitatefun-
ordinem Ccilcabimus, ut locum supervacuis supcr-
slilionibus faciamus.Rudes ergo fideliuin mentes ad
talia non debemus induccre. Docendi cnim sunt
potius quam ludendi, nec imponendiim est eorum
oculis, sed mcntibus infundenda pra^cepla sunt.
 93 OPUSCULA ADVEFiSUS AMALAHIUM. 94
Item S. Hieronymi dc simplici mini.stronim
.v«(„,„ oniatii,
.,,.„„(,. ,,„ ;,i,,.,-.. .;,.,)„..„„ Attici
ct saccr-
i/»,-.,v .,» /•;,„.•
A K5).Atque intelligamus rmam verum sit quodv^j^jjhi
Sniri-
dotiim '.r liliris dinloijonim et Chri
,
„ ,
lus sanctus Salomonis ore pracecinit, dicens MiiUi :
stoboli
sibi in novalihus patrittn el aliis congregantur absqiie
Adjungis gloriam vestium et ornamontorum
20. xiii, 23), neque enim sic nostra cala-
jmlicio iProi'.
Deo esse contrarium. Qua» sunt, rogo, inimicitife mitate et humilitate abuti debet, ut imitator inso-
contra Deum, si tunicam habuero mundiorem? si lentissima; jactantia; Naas regis filiorum Ammon,
episcopi, si presbyteri, si diaconi et reliquus ordo qui interpretatur 4'«7)c?(.s, dicere nobis.velut habita-
ecclesiasticus in administratione sacrificiorum can- toribns Jabes Galaad, oppugnator veritatis iste pne-
dida veslc processerit? Gavete, clerici, cavete, mona- sumat In hoc feriam vobtscum fadiis ul eruam omnium
:

chi, vidua; et virgines, periclitamini nisi sordidas vestrum oculos dexlros, ponamque vos opprohrium
vos atque pannosas vulgus aspexerit. Taceo de ho- Israel(/ Beg. xi, 2). Vere enim dextrum oculum
minibus quibus aperte bellum indicitur, et
saiculi, conatur eruere, qui lumen rectaj fidei laborat ex-
inimicitiaj contra Deuni, si pretiosis atque niten- stinguere. Utilius illi a nobis optandum est, quod
tibus utuntur exuviis. In sacerdotio Ecclesia; non parabolice per Salomonem dicitur : Ociilum qui sub-
mysticum vestium ornatum, sed splendorem quK- sannal patrem. ct despicit partiim matris suae, effodianl
rendum animarum, ipsa consooratio monslratpon- .g cum corvidc torrentibus, et comcdant eum filii aquilx
tilicis, ita se habens :« Deus qui Moysen famulum {Prov. XXX, 17). Vere etenim subsannat Patrem, qui
tuum secreti familiaris alfatu, inter cmtera ccelestis Filii dividit unitatem, testante ipso (jui non hono- :

documenta culturt-e, de habitu quoque indumenti rificat Filium, non honorificat Patrem, qui misit
sacerdotalls instituens,electum Aaron mystico ami- illum [Joan. v, 23), et prorsus despicit partum ma-
ctu vestiri inter sacra jussisti, ut intelligentiae sen- tris sua3 Ecclesia^, qui mysterium redemptionis.quo
sum de exemplis piiorum caperet secutnra posteri- ex ejus utero ad vitam gignitur, puritate sincera
tas, ne eruditio doctrina^ tua; ulli deesset cetati, cum venerari contemnit. Expedit nobisin talem oculum,
etapud veteres reverentiam ipsa significationum qui ducatum promittit luminis, et e contrario tene-
apud nos ccrtiora essent oxpc-
spccies obtineret; et bris caligat erroris, pra;ceptum evangelicum : Si
rimenla rerum, quam anigmata ligurarum. Illius ociilus tuas dcvter scandiilix.at te, eriie eum, et pro-
namque saoerdotii anterioris habitus nostraj mentis
jicc abs te {Matth. v, 29). Cupit ncquam iste oculus
ornatus est, et pontiflcalem gloriam non jam nobis
hoBreditatem patrum auferre nititur vineam ipso- :

honor commendat vestium,sed splendor animarum. rum hortum olerum commutare, id est, fortia et
in
Quiaet illaqu;e tunccarnalibus blandiebanturobtu-
fructuosa ac meracissima eorum dicta vilibus et cito
tibus, ea potius quK in ipsis erant intelligenda, pos arescentibus ac decidentibus fabulis enervare; sed
.
.1 - filii martyris lapidati respondeant ei eum Naboth
.

sacerdotiiministerium elegisti, hanc quffisumus,

Propitius mihi sit Doininus, ne dem hcVreditatem pu-
Dominc, gratiam largiaris ut, quidquid illa vela-
tnim mcorum {Ul Rcg. xxi, 3). Si ob hujus respon-
mina in fulgore auri, in nitore gemmarum, inmul- honestam libertatem
sionis vel infamandi falsis
timodi operis varietate signabant, hoc in ejus nio-
testibus, vel etiam lapidibus obruendi essemus, ho-
ribus actibusque clarescat. »
beamus Deum clemcntissimuni consolatorem atque
Falsos codices, et a fidei sinccritate discordes, in nullo ultorcm dicentem : Si non pro sanguine Naboth et
usu lectionis habeudos : quin potius igni tradendos, /iliorum ejus quem vidi lieri, dicit Dominus, reddam
e.v epistola saucti Leonis papa; ad Turibium Astu-
tibi in aijro isto, dicit Dominus.
ricensem.

21. Curandum ergo est, et sacerdotali diligentiee

maximc providendum, ut falsi codices, et a sincera
veritate discordes, in nullo usu lectionishabeantur. III
Apocrypha; autem scriptura; quse sub nominibus apo- Epistola Flobi Lugdimensis diaconi ad Tlieo-
stolorum multarum habent seminarium falsitatum, donis viUx concilium advet^sus libros Ania-
non solum interdicendffi sunt, sed etiain penitus au- n larii.

fercndoe atque ignibus concremanda?,quia,quamvis Sanclo ct venerabili concilio, apud Theodonis

sint in quajdam qu;e videantur speciem habere
illis villain habito.
pietatis, nunquam tamen vacua sunt venenis. Audite, Patres beatissimi et reverendissimi, a Deo
22. Hffic, domini venerabiles, tam de Scripturis convocati et in Deo uniti, propter Deum auxiliante
sacris, quam de Scripturarum sanctarum dictis, ipsolaboranteset laboraturi,atqueinillo etcum illo
sedula intentione collegi, ac reverentiae vestras au- post beatum laborem requieturi, audite ita utaudiat
dienda seu et legenda jiroposui, qualenus, ea et hu- vos Deus, ac memeatote Apostoli, rectores Ecclesise,
jusmodi meditantes, contra novelhe pra;sumptionis exhortantis et dicentis Attendite vobis et universo
:

auctorem,qui,in similitudinem harioli et conjectoris ijregi inquo vos Spiritus sanctus posuit episcopos re-
sstimat quae ignorat, fidei et veritatis firmitate inu- yere Ecclesiam Domini quam acquisivit sanguinc suo
nita dicamus cum Ecclesia : Narravenint mihi iniqiii {.Act. XX, 28). Sermo de flde agitur, et catholica ve-
fahulaliones, scd non ut le.r tiia, Domiiic (Psal. cxviii. ritate. quam pra^latus ecclesias Lugdunensis depra-
 :

93 FLORl DIACONI LUGDUNENSIS. m

varo ct subvertere lingua et ealamo nnn desistit, \ insaniora legerilis, tcstes horum chorepiscopi,
sunt
errorisque ac mendacioruin suorum vos ipsos vere- testes archidiaconi, tcstes omnes qui aderant pres-
rabiles Ecclesite Christi oculos intantum socios et byteri Lugdunenses, a quibus hiec continuo irrisa

complices esse confirmat, ut in publico Ecclesiaj ac repudiatu, imo plancta et plorata cognovi, cum,
nostraj oonventu jactare ausus sit, ad hoc vos suis divinls assueti fiuentis, de lacuna lutulenta bibere

persuasionibusin generali synodo fuisse perductos cogerentur, murmurantes in nequissimo pane do-
utomnes manu propria suis ineptissimis libris sub. ctrinae, de quo Ecclesiasticus loquitur liber In ne- :

scribere, et sie unauimiter sentire atque observarc quissimo pane murmurabil civitas (Ecdi.xxxi, 29).
velletis. Cui cgo por majores natu respondi, non Et testimonium nequitiaj illius vernm est, nec vero
solum medc tantisviris id crederenullatenus posse; ille divina docet, sed sua concinnat et fabricat, et

aed eliam mihi indigno, qui sum canis mortuus, et juxta Salomonem, in similitadinem harioli el conje-
pulex ex'guus, 'rof: prius digitos quibus seribimus ctoris wslimat quod ir/norul (Prov. xxi;i). Succurrite

radicitus ampuiari vellem,quamerrores hujusniodi igitur, Patres piissimi, succurrite animabus nostris
manus propriaj subscriptionc firmarem. Addidi Modicum enim fcrmentum totam. massam corrumpit
etiam quod si libri illi in bono concilio fuerint discus- (/ quemdam patrem antiquum,
Cor. v, 6), et, juxta

dijudicati.erunt procul dubio analhematizati

si et quid in fide falsi admittitur, intrat putrodo de ve-
si

quos etiam chorepiscopo Ecclesias nostr» velut valde " neno serpentis, nascuntur vermes corruptionis, et
utilcs omnibus jussit transcribere; quos cum ego ex nihil integrum remanebit. Testis est mihi oranipo-
parte aliqua relegissem.et mendaciis plenos dclira- tens Deus, quia hKC non impulsu iracundia; tan-
nientisque vidissem, dehortatus sum ne hoc penitus quam Iresus exaggero, qua3 ab ipso statim cxordio,
fieret.librosque suo quantociusauctori restilucndos dum adhuc se mihi utcunque blandulum exhibcret,
admonui, metuens vidcliect ne oves Christi. id cst dolerc ac dctestari ccEpi, nec divin» ordinalioni scu
simpliccs quosquc, ex eorum lectionc qua;dam va- imperiali pia; provisioni, quod ille forsan jactitat
nissimacuriositatis scabics aspcrgeret, et ardentes velut rebellis existens, cum id mea exiguitas nec
papulffi diri erroris exurerent.Collegi autemipso ac cngitare unquam poterit, sed erroris odio,et
amore
digessi in ordincm, propriisque sermonibus expli- quoque matris mes vulneribus
veritatis, Ecclesiffl

cavi nonnulla qua; in generali presbyterorum conci- condolens, cujus ubcribus ab infantia alitus sum, in
lio proposuit,disseruit, commendavit,exquibusc,jus qua et administrationis locum, et doctrin;e ac prae-
vanitas contemptui, imo exsecrationi pateat. Sed no dicationis offieium indignus exercui. Certe vitani

quis me falsa putet asserere, veniat liber illius ego egentissimus, vel etiam moriar, si placet : tan-
in mcdium, et foeditatem sui publice legentibus tum pateat vulnus, putridum, pateatsaniesputridal;
atque audientibus denudabit, ex quo et ista, qu.-c C et omnes qui hoc tabcscunt contagio, vobis opilu-
sincerissimo examini vestro adjudicanda offero, ve- lante Christo medicantibus, gravi veterno depulso,

rissime ab illo prolata probabitis, cum illic multa optata gaudeant sanitate.

FLORI DIACO^I MRTyROLOGIllM

{Vidc Martyroloyiuin venerabilis Bfda', hujuscc Patrologise tom. ACIV. pay. 798, el ad
annum 876, Usuardi Martyrologmm, in quihus eduntuv /'7ori" AucTAniA).

DIAGONI
SERMO DE PR^DESTLNATIONE
(Bibl. l'atr. max.)

Omnipotens Dous, quia verissime verus et solus D Scriptura testatur, dicens Deu.% xterne, qui ca
:

absconditorum cognitor, qui nosti omnia antequam

Deus est, omnino in sua a;terna et incommutabili
fianl {Dan. xiii, 42). Pra;scivit ergo sine dubio et
scientia pra3scivit omnia antequam fierent, sicut

nitur penitus alienum. De praescientia enim Dci ca-

(n) De Floro ejusque sermonc ha^c habet Hincma- tholiciB fidei adversa non loquitur, » etc.
rus in libro de PrKdestinatione cap. vi, pag. 27. Idem in Proifatione ejusdem operis. In capite •<

« Hoe capitulum, sicut conferentcs cx scripto Flori,

indiculorum sequentisoperissermonem Flori,(|uem
Ecclesii-e Lugdunensis ministri,quod olim in Bouoilo
a venerand^E memoriic Heriboldo episcopo Antissio- (6) Vide de hoc opere L. Cellotium S. P. in Hi-
dorensc accepimus,excerptum ex ma.xima partc in- storia Gotteschalci, libro i, cap. 26.
venimus. Quapropter utcunquc a ratione non inve-
 SERMO UE PH/EUHSTlNATIOiNE. 98
bona quaa boni erant faeluri, el mala qua^ mali erant A qua eodem psalmo subjunxit: Dcleanlur delibro
in
gesturi. Sed in bonis ipse fecit sua gratia ul boni vivcntium, et cum justis non scribcmlur (lljid., 29).
essent; in malis vero non ipse fccit ut essent mali, Scd in istis ct in onmibus iniquis illud prius ex
quofiabsJl;sed tantum praascivit cospropriovitiota- propria cst pravitate,islud sequens ex divina ajqui-
lesfuturos. Nequc cnim prffscientia Dei irnposuil eis tate. Hoc modo et de pr;cdcstinatione Dei omnino
necessitatem utaliud esse non possent, scd laiil.um scntiendum est. quia in bonis prajdestinavit, et
(]uod illi futuri erant ex propria voluntate, illc ut ipsam eorum bonitatem futuram cx dono gratiaj
Deus sua omnipotcnti majestate. Unde
pr<Bvidit ex suoe, etpro eadem bonilate Eeternam ipsorum remu-

Scriptura incontaminabilcm justitiam ejus nobis nerationcm,ut ipsius dono fierent boni,ipsius dono
insinuans, ait de illo: Scmini mandaoit impie cujerc, cssent remuuerati. Unde ait Apostolus: Qui prxde-
et nemini dedii spnlium peccandi. Quod ergo impie slinavit nos in adopticmcm filiorum per Jesum Cliri-
agunt irapii et iniqui, ctspatium temporis vit;c hu- stum in ipsum {Ephes. i, 5). Et in alio loco Quos :

jus, quod eis Deus dedit ad hcne agondum, ipsi prxscivit et prxdestinavit conformcs fieri iniaginis
e contrario convertunt ad malum e.\ercendum,non Filii sui {Rom. viii, 29). Prffideslinavit itaquc cle-
Dei, sed ipsorum eslculpa,et ideo recte damnantur ctns suus, ut et nunc assumerentur in adoptionem
ipsius justitia. Pr.-Escivit autem idcm omnipolens liliorum Dei per gratiam baptismi, etin futuro efli-

Deus etiam Eternam illorum damnationcm, sed ex c'antur conrorines imaginis Filii Dei, per eamdem
merito ipsorum,quos in propria malitia pcrsevera- Dei gratiam secundum imaginem ejus renovati et
turos praevidit, non ex sua, quod absit, iniquitate, glorificati. Praedestinavit omnino ut et hic essent
qui nihil injuste constituit, et qui reddel uniniique boni, non ex sc, sed ex illo ; et illic beati non per se,

secuinhon opern sua {llom. ii, 6), iil est, et bcne ? gen- pcd per illum. In utroque ergo bona sua in cis et de
tibus bonaaterna,ct male agenlibus mala perpetua. cisfutura pr;oscivitetpra3destinavit. In malisveroet
Ergo bonos praescivit omnino, ot per gratiam suam inipiis non prKdestinavitomnipotensDeus malitiam
bonos futuros, et per eamdem gratiam aeterna pros- et impietatom, id est ut mali et impii essent, et aliud
mia accepturos, id ost, et in praisenti ssculo bene essc non possent. Sed quos praeseivit [cod. Her.,
victuros, et in futuro feliciter remunerandos, utrum- sed quia eos prasscivit] et pra?destinavit malos atque
que tamen ex dono misericordiae Dei. Unde Apo- impios futuros proprio vitio, ipse eos prffidestinavit
stolus Vasu mistricordia; ejus appellat, dicens
: : ad jctcrnam d;iranationem justo judicio non quia :

ul ostendcrel diviiias yratix sux in vasa misericordix, aliud csse non potuerunt,sed quia aliud essenolue-
qux prxparaoit in cjloriam (Kom. ix, 23). E contra- runt.Ipsi igitur sibimetipsis exstiterunt causa per-
rioautem,malos etpraescivit perpropriam malitiam ditionis.Deus autem judcxjustuset ordinatorjustus
malos futuros,etpr;cscivitpersuamjustitiam;Blerna C ipsius damnationis:nonenim proBdeslinavitinjusta,
ultione damnandos. Sicut prffisciebat de Juda pro- sed justa; praidcstinavit tamon et coronas justis et
dilore, quod eum essct Iradilurus, sicut Evangelium pcenas injuslis, quia utrumque est justum. Quam
dicit, cum esset unus e.v duodecim [Joan. vi, 72). jusLitiam ejus commendans nobis Apostolus, ait :

Pricsciebat etiam ;eternam ejus damnationem cum Nuncjuid iniquus Deus qui infert iram ? kbsit (Rom.
diceret Vx autem homini illi per quem FiHus tra-
: ni, 5). Et quia modo omnibus prsrogat patientiam,
delur. Bonum homo ille
eral ei si natus non fuisset ut converlantur ad pffiuitenliam et qui pcreunt, :

Jud«is praesciebat
(Marc. XIV, 21). Sic et de impiis suo contemptu etduritia pereunt; quia tantam boni-
sine dubio eorum impietatem futuram, de qua prae- tatem Dei contempserunt, itcrum alio loco dicit :

dixit in psalmo Dcderunt in esccim mccim fel, et in

: Anclivitias honitcitis ct paticutix,etlongunitnitatisejus
siti mea potavcrunt me aceto {Ps. lxvui, 22). Praj-, , contemnis, icjnorans ciuonium benignitas Dei ad pceni-
sciebat et subsequentem ipsorum damnationem, de tentiam te udducit ? Secundum duritiam autcm tuam
mutuanteHcriboldoquondam.-Vntissiodorensiumve- justo judicio ; in illa rotula scriptum hahctur quam
nerabili episcopo in synodali conventu apud Boiioi- de Ileriboldo accepimus Sed quia eos prscscivit et
:

lum transcripsimus, et post reversionem de tumultu prxvidit malos atque impios futuros proprio vitio,
Brionensi, quodam offerente clerico. ex scrinio Ebo- prxdestinavit ccd xternam damnationem, qua ipsi pu-
nis, sicut ipse dixerat, venerabilis Gratianopolitani T) nirentur justo judicio. Ei in eo loco ubi scriptum
episcopi accepimus, integram hic ponere dignum est :Non enim illc aliqucm pnedcstinavit ut malus
duximus, quia et constructione et sensus veritate esscl, sed vere nmnem malmn prxdestinavit, ut impu-
caute incedit, oxceptis duobus loois.in quibus eum ?iitusnon essct ; invenimus in rotula, quam a prs-
ita dixisse non crcdimus, sicut in eo scripto inveni- dicto Heriboldo accepimus Scd vere prxdcslinavit
:

mus,quem de scrinio venerabilisEbonis aocepimus, pcennm, ut omnis mahis impunilus non esset. Quod
cum in aliis sic catholice dixerit, sicutpatebit legen- in sequentibus ipse demonstrat dicens pa-nam eo- :

tibus maxime quia in eodem scripto, quem per

: rumctprxscisse, quiu Deiis cst, et prxdestinasse.quia
manuspraefati Heriboldi sicut ad se a pr»dicto Floro fuslus cst. Caetcra catholici lectoris judicio derelin-
transmissum accepimus, aliter invenerimus, quani quimus.Sed idcirco hunc sermonem ex integro po-
in islo quem postea accepimus reperiamus. Qua dc nero ncoessarium duximus, quia ex eo conlictorin
re immutatuin ab aliquo suspicamur.Quaelooaante- proximo subsequentium capitulorum duo capitula
quam sermonem illum scribere adoriamur speciali- de Praescientia ctPrajdestinatione confuso et praepo-
terdesignarecurahimus.Ubicnimdicit:Sfd(yuosp?'a'- stcroordine, acsensufalsissirao,in secundo capitulo
scivit, ct prxvidil mulos alciue inipios futuros proprio studuit compilare,sicut qui hunc et illa legerit aperte
vitio, ipse eos prxdcstinavit ad xternam damnationem jntelliget, »
 :

»9 FLORI DIACONI LUGDUNENSIS.

ci cor impmnitens thesauriz-as tibi iram in die irx et A. est:pr3escivit vero multa qua? ipse facturusnon est
rrveUitionis justi judicii Dei, quireddet unicuique se- sicut omnia mala:qua;malautique mali faciunt,non
cundurn opcra sua [liotn. ii, 4-6). Hinc etiam alia ille. Ipsos quoque malos non ideo pcrire quia boni
Scriptura testatur dicens Deus mortem non fecit,
: csse non potuerunt,sedquia boni esse noluerunt,et
nec IxtiUur in perdilionc vivorum. Impii autcm mani- suo vitio vasa irx apta in intcrilum (Jiom. ix, 22)
bus et verbis accersieruntillam,etxstimanlesamicam persoveraverunt,et in massa damnationis vel origi-
defluxerunl, et sponsiones posuerunt ad illam, quoniam nali vel actualimeritopermanserunt.In bonisautem
digni sunt qui sint cx parle illius [Sap. i, 13, 16). oiiinipotens Deus, sicut supra satis ostensum est,
Non ergo omnipotens Deus ulli homimimcausamor- utrumque prKsci.it et prajdestinavit, ut et in pra;-
tis vel perditionis existit, sed ipsam mortemetper- senti vita per suam gratiam existerent boni, et in
ditionem manibusetverbisipsi impii sibi accersunt, futura ctiam bcati. Utriusque enim boni eorum, id
dum nequiter operando,et nequius aliis persuaden- est et pra:sentis ct futuri, ipse cst auctor et ipse
do,et sibi et illis damnationem adducunt:dum viam largitor, et idcirco sine dubio utriusque praecognitor
iniquitatis ct perditionis amantes, a recto itinere et pricdostinator : quia et ipsi ex seipsis non solum
deflectuntur, et ad perpetuam damnationem, tan- aliud esse potuerunt, sed etiam aliud fueruntante-
quam datis intersedextris, pari consensu nequiti;e quam per eum, qui justificat impium, ex impiis
quasi ex voto et sponsione festinant, foederati mor- justi eflicerentur. Sive autem in illis qui salvantur,
tis et vitae oeternae inimici, ipsi secundum duritiam sive in illis qui pereunt, vuluntas propria rcmunera-
suam, et cor impcEnitens thesaurizant sibi iram in propria damnatur. Sed in illis quia per
tur, voluntas
die irffi. In qua dic justi judicii Dei, quia unusquis- gratiam Domini Salvatoris estsanata, ut ex malaet
que socundum opera sua recipit.nemo ex Dei prae- prava heret bona et recta, est procul dubio dignissime
judicio,sed ex mcrito propriae iniquitatis condemna- coronata in istis autem, quia non acquiescit per
:

tur. ille aHquem

Non enim praadestinavit ut malus Salvatorem recipere sanitatem,justissime percum-
esset.sed vereomnemmalum prasdestinavitutimpu- dera judicem sentiet perpetuam damnationem. Et
nitus non esset [cod. Her., prsdestinavit pccnam, hoc esl brevitertotum quod delibero arbitrio juxta
utomnismalus impunitus non esset]:quia ct una- vcritatem fldei catholic;eesttenendum,quodscilieet
quajque lex juxta oninem hominem liberi arbitrii condiilerit Deus.Sed
crimen non habet, ne sit injusta;
et tamon criniinosuni punit, ut vere sit justa. Qui quia pcr unum hominempeccatum inlravit in mundum,
orgo dicit quod hi qui pereunt prsedestinati suntad ct pcr peccalum mors, et ita in onines homines per-

perditionem, etideo aliter evenire non potest; simi- transiit, in quo omnes pcccavcrunt (Rom. v, 12), ita
liter quoquectdejustis.tanquametipsi ideo salven- istud liberum arbitrium in universo humano genere
turquia pra^destinati ad sahitem,aHud esse non po- C illius prnevaricationismcrito vitiatum etcorruptum,
tuerunL;quiorgoha!ctamconfuseetinsulsedicit,etil- ita obcKcatum est et infirmatuni,ut sufficial homini
listollitmeritum damnationis.etistis meritumsalu- ad maleagcndum.idest ad ruinam iniquitatis,etad
tis.Acperhocquidaliudagit,nisiutetpereuntibusse- hoc soluin possit esse liberum:ad bene vero agen-
cundum illumsit imposita necessitas perditionis,et dum, id pst ad cxercitiura virtutis fructum boni
et
his qui salvantursit imposita necessitas salutis"?at- operis, nullo modo assurgat et convalescat,nisi
per
que ideo nec llli justc damnentur,quiajustiessenon fidem unius Mcdiatoris Dei et hominum hominis
potuerunt, nec istijuste remunerentur, quia aliud Christi Jesu et donum Spiritus sancti instauretur,
quam justi esse nequiverunt : ut in utraque parle illuminetur atque sanetur : sicut ipse Salvator in
etperditio et salus non sitex judicio propriffi actio- Evangelio promittit diccns : Si vos Filius liberavevit,
nis, sedex prajjudicio divin^ prKordinationis.EL ubi lunc vcrc libcri eritis (Joan. \\i\, 3G). Et Aposlokis
erit iUud : Qui reddct unicuique secundum opcra sua ? ait: Vbi Spirilus Domini, ibi libcrtas ill Cnr. iii, 17).
{Rom. II, 6.) Et iterum : Nunquid iniquus Deus qui Ut per hanc gratiam Chrisli et Spiritus Ghristi hu-
infert iram ? Absit (/iom.iii,5). Aperte namquecausa manum liberum arbitriuni liberalum,illuniinatum
perditionis illorum qui pereunt, in Deum refortur, alque sanatum,dicat gratulans illud Psalmista!: Do-
si ipse eos ita ad interitum pra^destinavit, ut aliud rv minus iUuminatio mea clsalus: quem limebo? (Psal.
esse non piissent:quod sentirevel dicere horribilis XXVI,I.) Qui igitur hanc gratiam libertatis accipere

blasphemia cst. Sed Ecclesise catholicaj fides, cu- desiderat.utadbcnc et pie vivendum veracilcrliber
jus lilii et scctatores esse debemus, ita nobis fir- liat,nonde suis viribus praesumat,sed illisefideliter
missime tenendum insinuat, ut superius juxta sanandum corroborandumque committat, de quo
Scripluroe sancta^ auctorilatem breviter designa- idom Psalmista dicit: Apud Dominum fjresstis homi-
vimus videlicet, omnipotentem Deum in malis
: nis diriyentur, ct viam cjus volet [Psal. xxxvi, 23).
ipsorum malitiam prajscisse, quia ex ipsis est;non Ulum oret atque illi supplicet diccns : Gressustneos
praidestinasse, quia ex illo non est pa^nam vero ;
dirige secundum cloquium tuum,ct non domineturme
eorum et praiscisse quia Deus est,et prsedestinasse omnis injustitia (Ps. cwiii, 133). Et iterum : Domine,
quiajustus cst,ut etin illis sit meritum suse damna- deduc me in via lua, et ingrediar in veritate tua (Ps.
tionis, etin illopoteslasetjudiciumjustedamnanlis. V, 9).Et ca3tera similia.lla-c vobisbreviter rescripsi
Non enim prifidestinal Deus, nisi qua3 ipse lacturus ad ca qua jussislis. Nunc lideliter deprecor et ex-
101 LIBEI! ADVKDSUS JOANNEM SCOTUM. 102
horlor ut in simplicitate et sinceritate veras fidei » versus veritatem, maluit se infelix, diabolico
'
fundati, claudatis aures vestras adversus linguam infiatus spiritu, a Ghristi Ecclesia et saccrdotibus
nequam illius vanissimi ct miserrimi hominis, qui scparare, quani sua profana et inaniioquia dese-
cum sit paratus ad contentionem, et contumax ad- rcre.

FLOEI BI^GOMI
SL'11 XO.MINK

EGCLEPLE LUGDUXENSIS »

ADVEHSUS

JO.^\MS SCOTI UUM l\ ITIO,\l!S

LIBER
IE\ BibliolaBeca Patruui maxir

Jn nomine Domini nostri Jesu Flori nchvrsus cujuulani vanisiimi hominis, qui
C/iri^^ti inci/,i/ libellus
cognnminatur Joannes, ineptias et eri-orcs de prxJcstinalione et pncscientia dicina et de vera hu-
maui arbilrii liberhite.

PR.EFATIO. B humanis et, ut ipse gloriatur, philosophicis argu-

Venerunt ad nos (id est, ad Ecclesiam Lugilunen- mcutalionibusdisputan3,nulla ratione reddita,nulla

.vem) cujusdam vaniloqui etgarruli hominis scripta, Scripturarum sive sanctorum Patrum auctoritate
qui velut de prcTseientia et prasdestinalione divina. pradata, velut tenenda et seijuemla sola sua prse-

NOT.E DUVALLII DOCTOUIS SORBOMCI.

(a) Magna est inter theologos de sequenlis libri deviavit, cum in Grajcos acriter oculos intendit:
vero auctore disceptatio, aliis Floro magistro sou unde et haereticusa quibusdam putatus est ;scripsit
diacono, aliis Reniigio Lugdunensi archiepiscopo, enim conlra eum Florus quidam (qualis ille fuerit
aliisEbboniGratianopolitanoepisPopoilbimtribuen- ignoratur) qui et ejus scripta depravando damnavit.
tibus pro cujus solutione consule P. Ludovicum
;
Sunt enim reverain praedicto libro perplarima quae,
Cellotium,S. J. P., in Historia Gotteschalci, lib. ii, nisi diligenter discutiantur, aliena a flde catholica
cap. 24 libro iii, c. 15,et lib. iv,cap. 14 et 15.
;
judicantur. " Et stalim subdit epistolam pontificis
\h) .\dvertendum imprimis Ecclesiam Lugdunen- lioniani Nicolai [/. .Marinijad Carolum CalvuminRe-
semdisputatione sua pr.-ecipue invehiinmodum lo- latumestapostolatuinostroquodopus Dionysii Areo-
qucndi JoannisErigen<T, qui Pelagianis favcremaxi- pagit.T quod de divinis nominibus et de cffilestibus
mevidebatur.istautindoctioresquilibeteo facile de- ordinibus (jrcecodescripsit eIoquin,quidamvir Joan-
cipietinhcEresimlabipossent.Quodistoinliminepro- nes, natione Sootus, nnper transtulit in Latinum,
ponereoperse pretium duxi, ut videant nostri sreculi quod juxta morem EcclesioB nobis mitti ct nostro
novatores quantum veteres non solum dogmatuni, judicio debuit approbari,pr«sertim cum idem Joan-
sed etiam nominum ipsorum novitalem horruerint. nes, licet multae scientiae esse prKdiceturolim,non
scientes quod olim scripsit Hieronymus apud magi- C sanesapere in quibusdam frequenti rumoredicatur
strum in 4,dist.l3,in flne « Ex verbis inordinate
: Propter hanc inlamiam idem Joannes Franciam re-
prolatis incurri hseresim » itemque libro adversus
; linquens venit in .Angliam, ubi post aliqunt annos
erroresjoannis Hierosolymitani.verborumambigui- a pueris quos docebat graphiis pertbratus,animam
tates non esse in Ecclesia admittendas. " Quipure, exhalavit tormento gravi et acerbo. Jacuit autem
inquit,credit,pure loquatur. .> aliquandiu in humili sepultura in beati Laurentii
fjuis autem fuerit ille Erigena accipe ex Matthaeo liasilica :sed ubi divinitus cecidit super eam sepul-
Westmonasteriensi, ad annum 8S3 " Eodem anno turam radius ignis ca;lestis,monachi de talibus ani-
:

venit in .\ngliam magister Joanr.es, natinne Scotus,
vir perspieacis ingenii et facundiffi singularis. Hic
dudumrelicta patria adpartes Gallicanas Iransiens,
Carolum Calvum adiit.atque in magnaab eodigna-
tione susceptus, individuus comes ei fuerat mensa?
mati revelationibus.in majorem transtulerunteccle-
siam, et ud sinistram altaris partem honorabiliter
locaverunt.» Ha^c Westmonasteriensis.His omnibus
addit epitaphium Guillelmus Malmesburiensis(/(6.
II, c. 4),cujus versus scabriquidem etmoderni tem-

et cubiculi. » Et pnst aliqua de illius ingenii felici- poris lima carentes, sed ab antiquo non adeo de-
tate recensita, subdit « Rogatu ejusdem
: regis formes.
Hierarchiam Dionysii Aeropagita? de tlraeco in Lati- Clauditiir hoc tumulo .sanctus sophista Joannes
num transtulit, et alium librum edidit quem -zc,'. Qiii Jilatus erat laiu vivens dogmate miro,
<l>b5Eo; jxEpcijjLoo, id est de naturse divisione, intitii Martyrio tandem Chrisli conscendere resinum
lavit.esse quem utilissimum ait ad varias qusstio Ono meruit sancti regnaut per scecula ciincti.
nes fere insolubiles enodandas.Si tamen ei in qui- n Baronius ad annum SS2 dicita nullo causam prodi-
busdam ignoscatur in quibus a Latinorum traraite cur ea passus sit, ut martyr dici possit. Genebrar-
io:i FLORI DIACONI LUGDUNENSIS. 404
sii .ptionc dcfinire ausus ost. Qu:b a fidslibus et in A C.\PUT PRIMliM.
dooa-ina sacra exercitatis lectoribus (eo quo sint Primo namque capitulo istiusmodi proposuitde-
vanissima, et conlra fldem ac veritatem Dei plena flnitioncs.
mendacii et, erroris) Deo opitulante facillime judi- 1. Quadnivio regularum lolius pldlosophix gua-
cantur et respuuntur,imoetiam contemplui et risni tnor omnem quxslioncm solvi.
habentur. Sed quia a multis, ut audivimus, idem 2. uns(juc prxdeslinaliones non cssc (a).

homo quasi schulasticus et eruditusadmiralioui ha- Cui fides EcclesiBe e contrario respondet, verita-
betur, et talia garriens sive scribens,aIios ad ha!si- tcm aeterni judicii et ordinationisDei,qua! vocabulo
tationem deducit,alios,quasi magnum aliquid dicat, pra?destinationis exprimitur, non esse requirendam
erroris sui sequaces efficit, omnes tamcn auditores philosophis, sed ab aposfolis et prophetis Dei :

et admiratores suos inani verbositate et ventosa nec in mundanaB doctrince quadruviis,sed in una et
loquacitate perniciosissime occupat, ut non divinis vera via,qu8e dicit de scmetipsa : I^gn sum via, ve-
Scripturis, non auctoritatibus paternis so humiiiter ritas et vita (,7oo)i. xiv, 6) ; ad quam nos B. Jcre-
submittant, scd cjus potius phantastica deliramcuta niias prophcta hortatur et invitat, dicens : Stale su-
sequantur niecessarium omnino duximus, Hi studio per vias ct videlc et interrnnate de semilis antiquis,
charitutis, cl debito nostri loci utque ordinis, cjus ., qu;c sit via bona,ct umbulate in ca,el invenielisrefri
insolcntix, auctore Domino, respondercmus : ut gerium animahus vestris (Jcr.yi, 16 ;) et de qualsaias
quicunque hoec cum Dei timore et cura salutis sum prnpheta ipsi Ecclesi;e promittit, dicens Et erit ibi :

[al., sivc] fideliter legere voluerint, agnoscant vera- mala

citcr quantum necesse sit,in his
sissimis el extremis temporibus, inhaerere firmiter
Scriptur;c sancta; immobili veritati,obedirc bumili-
ter sanctorum orthodoxorum Patrum fundatissiinffi
via, et via sancta vocabitur. l\'on erit ibi leo, el
maxime periculo- bestia non ascendet per eam : et hxc eril nobis directa
via, ita ut stulti non errent per eam {tsa. xxxv, 8).
Quicunque ergo cligunt huic saeculo stulti esse pro-
pter Christuni,et obedire student Apostolo dicenti :

auditum iiidisci-
auctoritati, claudere et obstruere Si quis videtur inter vos sapiens esse in hoc sxculo,
plinatK et vanissimae verbosilati et illud Domini : stultus fial, ut sit sapiens (1 Cor. iii, 18), teneant
dictum tota intcnlionepertimc«cere,quod jampene incessanter et indeclinabiliter hanc viam veram,
videmus impleri, quo ipse ait Putas filius hominis
: viam bonam, viam directam, quae ipse Dominus
venicns inveniet fldem in terra ? (Luc. xvni, 8). Et Christus est.Et fugiant humanaesapientiBe astutiam
quod Apostolus quo idem Dominus loquehatur,
in ct deceptionem,de qua idem Apostolus dicit Scri- :

terribiliter denunliat, dicens :Erit enim tempus cum ptum est enim Comprehendam sapieyites in astutia :

sanum doctrinam non sustinchunt, scd ad sua dcside- orum [Ibid. l'J) et iterum Duminus novii coiji- ; :

ria coaccrvahunl sihi nuujistros pruricntcs a:iribns; et C talinnes sapientium, qui.niam ranx sunt yfsal. xciii,
a veriluto quiden auditnm avertent, ad fabulas autem II). Et idoo per hujusmodi philosophiam etinancm

convcrtcnlur (U Tim. iv, 4, 5). Unde et alibi sub fallaciam non est soluta de divina prajdestinatione
persona dilecli et elccli discipuli omnom fidclem, qu;cstio, sed potius confusa et involuta,et diversis
et pi^flBcipue ordinem pasloralem,soIertissimeadmo- mondaciis atque erroribus accumulata.
net, dicens : Timothcc, dcpositum custodi, devitans Pra'destinationem autem aeterni consilii ct judicii
profanas vocum novitatcs, et opposittones ^eliSmvo^lou Dei,sive in remuneratione justorum,sivc indamna-
YMac(.)5, id est, falsi nominis scicntix. Quam quidum tione iniquorum, et propter unam ac simplicem
promitlentes, circa fidem c.vciderunt (I Tim. vi, 20, scicntiam divinam, in qua simul atque ffiternaliter
21).Propositis igitur verbis qucc in decem et novem de oronibus prKordinatum ct pr.xfinitum est,unani
opusculisuidigessitcapituIis,proutDominusdonare veraciter dicimus ctpropter duplicem ejus efficicn-
:

dignatur,non noslro sousu, sed sanctarum Scriptu- tiam, qua alii misericorditer liberanlur, alii juste
rarum beatissimoruc catholicorum Patrum
et i(a damnantur,duas dicerc non timemus fidelitercum ;

respondonduui aggrcdinuir. Psalmista ipsi judici universorum dicentcs Miseri- :

NOT/E DUVALLII DOCTORIS SORBONICI.

dus tamcn in Litiirgiam D. Dionysii Galltco idio- ]) fortc propriam sibi versionem fabricaverat illa Ec-
mate,arfirniat pucros propter Sacraraentoriorumer- cIesia,utpotc viris apprime doctisrefertissima.quia
rorern in eum ila sajviisse.QuK si vera sint,cum in juxta .\ugustinum (lib n de Dnctrina Ckristiaiia,
martyribus magis causaquam pcenaattendi debeat, cap. 11, et Isidorus Ecclcs. Oftic. lib. i, cap. 12)
in album martyrum non erit recensendus,maxime Gra9L'i traductores numerari possunt, Latini vero
cuni Lanfrancus, lib. de Veritate corporis et san- minime ut enim cuique veniebat in manus GrcBCUs
;

guinis Christi, eum interSacramentarios numeret,
ejusque libelluin dc Sacramcnto altaris in concilio
Vercellensi damnatum dicat. Lectoris prudentiae
omnia discutienda relinquimus suspectum certe
mihi cst Genebrardi additamentum, nullo auctore
et teste munitum.
Quod ad Scriptura; versionem qua Ecclesia Lug-
dunensis utitur.incertum est cujusnam sit ;certum
tamen est multum aVuIgata discrepare, cum nul-
lum proferat testimoniuiuquodabeanon discrepet;
codex, et aliquantulum sibimcl facultatia utrius-
quc lingure habcre visus est,ausus cst cliam inler-
pretari.
: (a) Contra Scotura contendit pra;cipue Ecclesia
Lugdunensis duas esse pra;destinationes,unam bo-
norum, altcram vero malorum, dummodo h«c non
sit causa maIorumcuIpa?,sedtantuni pamaaut pra;-
paratio malitia^, sicutiilla bonorum est causa et
pra3paralio gratia;.
103 LIBEIi ADVEHSIJS JUANNKM SLIOTUM. lOG
conliam el judicium canlnbo tibi, Dominc {Psal. c,i]. A dibus commcmorans ait: Lauda, animamca, Domi-
Et cumdem judicem Inijus pradeslinationismyste- nuin. Laudabo Dominum in vita mca: psaUam Deo
rium apud Patrem ajternaliter fuisse dispositum,ct meo quandiu fuero [Psal. cxlv, 1) ; et post pauca :

manifeste inaliorumobcfficatione elaliorum illumi- Qui custodit veritatem in sxculum, facit jiulicium
natione mirabiliter explctum in Evangelio declaran- injuriam parlientibus, dat escani esuricntibus, clc,
tem lideliter audicntcs.cum inSpiritu sancto exsul- usi[ue ulji ait Pupillum, et viduani suscipiet,et viam
:

tans ait: Confitcbor tibi, Patcr, Domine cxliet lemv, pcccalorum disperdet (Ibid., 7-9). Unde in Apoca-
quia abscondisti lurc a sapientibus et prudentibus, et Ijpsi post illud exlremum judicium et remunera-
rcvolasli ea parvulis. lla, Pater, quoniam sic ftiit tionis justorumetdamnationis iniquorum,talis laus
placitum anle tc [Matlh. xi, 23, 27).Quid enim aper- et gratiarum actio dcutraquc rea sanctis Deoolfer-
tius in utramciue partem dici potuit.quamcumper tur, dicente eodem libro :A7 viijinli qualuor seniorcs
adventum suum superbos dixit exca;catos et hu-
et qui in conspectu Dci sedent in scdibus suis,ceciderunt
miles illuminatos; hoc est enim Quia abscondisli : in facics suas, et adoravcrunt Deurn dicentcs : Gra-
hxc a sapientihus et prudeutibus et rcvelusti ea par- tias aijimus tibi, Domine, Deus omnipotcns, qui es, et

vulis.Ei quid firmius ac fortius de utriusquereijusta quieras, et qui [al., quia] accepisti virtutem tuam
et clemenli pr;edestinatione,quam quod slatini con- r» mugnam, et reynasli. Et iratx sunt gentes, ct advenit
,'ratulans subjunxit dicens : Ita, Paler, quoniam sic ira lua, ct lcmpus mortuorum judicari : reddere mer-
fuit placilum ante tc. Et quia Pater omnc judicium cedcm servis tuis prophclis ct sanetis, et timentibus
dedit Filio : et ipse eum Patre in Kterno consilio nomen tuum pusillis, et magnis, et exlcrminandi eos
utriusque ha;c omnia statuit et pra^linivit, qua; in qui corrupcrunt lcrram {.ipoc.xj, 16-18). Et multa
mundo suistemporibusdiscernitetjudicat,continuo hujusmodi, qua; in Scripturis sanctis multipliciter
de se adjungit:y»iH/(( mihi tradila suni a Patre mco inveniuntur, ut nihil melius sit homini fideliquam
[Ibid., 27). Omnia scilicet et liberanda et dam- juslum Dci judicium utraque parte agnosccre
in et
nanda,et juste e.xcsecanda et misericorditer illumi- laudare fldeliter dicendo: Juslus es, Domine, et

nanda, sicut alibi ipse dicit : In judicium eijo in reclum judicium tuum {Psul. cxviii, 137).
hunc mundum veni, ut qui non vident videanl, et qui Ilocetiam sancti Patres et doctores EcclesiK solli-

videnl cxci fiant [Joan. ix,39).Hoc justum judicium cite admonent esse faciendum, sicut beatus papa
Dei, sicut ipse Dominus et Salvator laudat, et cum Leo in quodam loco exhortatur dicens : [Nihil no-
gratiarum actione ad Patrisgloriam refert,itaomnis bis debet de Doi judiciis displicere. Nam non per
Scriptura divina,et omnis sancta Ecclesia catholica omnia illi gratias agere, quid est aliud quam
in psalrais,et hymnis,et canticis spirituaIibus,qUiB ex quadani euni parte reprehendere ?] Et beatus
Deo consuevit,tanquam justum,etsanctum, C Augustinus, cuni tractaret de verbis psalmi ad
olTerrc
et pium laudando et gratias agendoconce-
fideliter populum ubi scriptum est iicut defecit fumus, :

lebrat, dicendo cum Psalmista Juslus Dominus in deficiaf ; sicut fluit cera a facie ignis,sic pereanl pec-
:

omnibus viis, el sanctus in omnibus operibus suis catoresa facic Dei {Psal. i.xvii, 3) quis, inquit,gIo- :

[Ps.xuv, 17) ; et illud quod legislator in cantico riabitur castum sc haberc cor, aut quis gloriabitur
Deuteronomii ait : Datc magniludinem Deo noslro. mundum sc csse a peccatis ? Ac per hoc cum Scri-
Deus, vera opera ejus, et omnes viic ejus judiciu : ptura dicit : Sicul lluil cera a facie ignis, sic pcrcunt
Deus fidelis, in quo non est iniquitas ; justus et san- peccalores a facie Dci, quisnon contremiscat, quis
clus Domitius {Deut. ii, 3, 4). Item in psalmo, cum et non pavibundus exsiliat? Quid ergo faciemus, et
de electis Iiberandis,eldereprobis damnandisgene- qua3 spes nobis est ?neque enim h»c frustra cantan-
raliter dictum esset : Prope est Domnibus omnibus tur. Aut vero cum hajc dicit Propheta, optat ea ho-
invocantibus eiim in veritate. Voluntatem timcntium minibus,ac non potius ventura pra2videt In verbis !

se faciet, et deprecationem eorum exaudiet, cl salvos quidem figura optantis apparet,sed intelligitur prae-
: Custodit
faciet eos Dominus omnes diliijentes se, et scientia nuntiantis.Sicut enim quEedam in Scriptu-
cmnes peccatores disperdcl {Psal. cxliv, 18-20). ra prophetarum tanquam in piKteritum facta nar-
Utriusque partis justum judicium copiosa et gene- ranturcumfuturapra3dicantur,ilaqutedamtanquam
J)
rali laudalione commendatur, cum statim subjun- voto dicantiir optentis : scJ qui recte intelligunt
gitur Lmulationem Domini loquelur os meiim, ct
: quod audiunt, visionem pr<Enuntiantis agnoscunt.
bcncdicat omnis caro nomini sancto ejus in sxculum, {«) Sicut ergo in verbis pra:terit temporis futura fa-
et in sxculum seeculi {IbuL, 21). Sic et in alio cta signilicantur, sic in figura prKuun-
optantis
psalmo, cum praimisisset Dei laudationem, mos tianti^ mens intelligenda cst Sic et de Juda Domini
utramque partem juslumDei judicium in ejuslau- traditore,tanquaui (6'oplat ci Propheta quod ventu-

NOT.E DUVALLII DOCTORIS SORBONIGI.

(a) Multa hic deerant,qu.:c repositasuntex codice pra:dicuntur ot annuntiantur tanquamoptata recen-
lus. Gorbeiensi. sentur non quod reipsa euiquam peccatum aut
:

(fc)certitudinem prophetia; futuruin tanquam

A.d ieternam damnationem optaverint, hoc enim cum
prseteritum narratur, et ad tollendam mali animi charitate qua ipsi pollebaut pugnat, sed tantum
suspicioncm iu ipsis prophetis, quie futura aG iis quod illud longe ante pra^nionstravciiat, vel quod
Patrol. CXIX.
 : :

107 FLORI DIAGONI I.UGDUNENSIS. 108

rum csso prscdixil. El de ipsis Judc-ci; :/'7rt«,ini|uit, A C.\PUT U.

mensa eorum in la(jueum,el In venationein,et in sca}i- Secundo capile octo nobis preedefmitioncs propo-
dalum {Psal. Lxviii,23);quod de cisdem prasdictum nit, ita dicens
esse sine dubitatione exponit Apostolus (Rom. xi, 1. Prxdeslinalioncm et prxscientiam Dei ejus csse
9) sicut de Juda, qua3 sub eadem flgura pr.enun-
;
essenliam, sicul volunlatcm, sapientiam ct vcritatem.
tiata sunt, apostolus Petrns commcmorat.Nec sine 2. Et prxscicntiam cl prxdcstinationcin iiinm idcm-
causa futurasunttanquam transacta dicun-
et quae que cssc.
tur :Deo enim si certa sunt tanquam pro factisha- 3. Hominem ad Dcum, qucm lihcro arhitrio sine

beantur,et tanquam optans videturdicere Prophcta, labore deseruerat, sine laboris studio et cuoperunlis
quod certuni pr.Tvidet esse vonturum nihil aliud, ijratuv dono pervenire non posse.
:

quantum mihi videtur, ostendcnsnisi nobisnonde- 4. Prxdeslinationcm in Deo secundum snhslantiam

bere displicere cognitam sentcntiam Dei, quam fi- csse rclativc aulcm ficrinon possc. :

xam immobilemque constituit. Et ideo in Actibus 5. Sicut duos cssentias, sapientias, scientias, vir-

aposlolorumcumquidam propheta, nomine Agabus, tutes,cxteraque omnia qux de Deo dicuntnr, getninan,
prajdiceret apostuium Paulumin Hierosolyma aju vcl triplicari, vcl muUiplicari impium est ita prx- :

dteis multa esse passurum.et usquc ad vinculapcr- n dcstinutiones duas OAScrcnlcm reutu impietaiis lujuri
venturum cum,hoc audito,l'ratres rcvucarecumet
: 6. iuamque esse divinam prxdcstinationem, sicut

retinere vellent ne illuc pergcrct : Quid facitis, in- unam divinum operationem, supientiam, voluntatem.
quit, conturbantes cor meum '?
ego enim non solum 7. Et necessitate prxdestinutionis rompelli, sicut
alligari , sed eliam mori paratus .'sum pro no- ncr voluntatc.
mine Domini nostri Jesu Christi (Act. xxi, 10 cl S. Et quidquid dc divina voluntalc inlellijilur, dc
seqq.) ;atque ita, cum viderent fratrcs immobilem prxdeslinationc Dci scnliri debere.
viri ad omnia pcrferenda constantiam, di.\erunt Ecce quauta proposuit, imo velut oinnibus se-
Fiat voiuntas Dci [Ibid., li). Nunquid ergo qucndaetneminidijudicanda,absqueullotestimonio
quia dixerunt : Fiat voluntas Dci, optaverunt apo- Scriptura; divinoe, absque ulla attestatione paternae
stoli ut talia pateretur :ac nonpotiusmcntemsuam doctrinx.lam multipliciterdelinivit.Sed nos.Domino
sublimi et divino statuto devotissimesubdiderunt? adjuvante, vigilanter singula discutientes, quid de
sic et Propheta cum dicit : Sicut fluit ecra a facie cis juxta lidei regulam senliendum sit discerna-
ignis, sic pereunt, peccatores a faeie Dei, videt boc mus.
certissime peccatoribus imminere ;et placet ei quod Dicit : Prxdcstiuationcm cl prxscienliam Dei ejus
Deus statuit, ne Deo ipse displiceat. essc esscntiam, sicut volunlutem,sapientiam et vcriia-

Post hcBC vorba beatissinius doctor, ne lam fixa '-'

tem.Kos autem de volunlate quidem, quod essen-
et immobilis divinijudicii prajdestinatioalicui inale Domino, quiain illa ejussumma
tialiter dicatur in

agendi videretur necessitatem ponerc, sed potius et siraplici essentia non est aliud velle el aliud esse,
salubrem tcrrorom incuteret, ut qui audiunt,pcEni- sed quod est esse,hoc velle ;cl ideo sic estin iliovo-
tendo et corrigendo fugiant a ventura ira, ut ila luntas, ut ipse sit volunlas sua,minimc dubitamus.
possint evaderc quod permanentibus in peccalisex Simihter etiam dc sapicntia et veritate quia sic ;

impietatibus suis certissimum cstimminero,itacx- habet sapientiam.ut ipse sil sua sapientia ;sic habet
hortatur dicens : [Quid ergo faciemus, fratres, nisi veritatenijUt ipse sit veritas :necest in illasimplici
ut dum teinpus estvitam mutcmus,ot facta nostra, natura Deitatis aliud habere et aliud esse ;sed quod
si qua sunt, corrigamus, ut quod sinc ulla dubita- cst ibi habcre,hoc esse, et quod est csse, hoc ha-
lione vcnturum ostpeccatoribus,non invcniatsupcr bcre.Proinde si dicamus, ut beatus Auguslinus ait,
quos veniat, non quia non erimus,scd nc talcs in- ffiternus, immorlalis, incorruptibilis, immutabilis,
veniat qualibus venturum esse praKlictum ost.] vivus, sapiens, potens, speciosus, justus, bonus,
Ita fidelissimus doctor ct immobilem veritatem bcatus, spiritus ;horum omnium,quod novissimum
divinffipri-edestinationisetiaminpeccatorumdamna- posilum est.id est spiritus,quasi tantummodo vide-
tione asseruit,el tamen si seipsas correxeiint,<atque D lur significare substantiam :ca;tera vero,hujus sub-
in melius mulaverint,evasurossupplicia sincerissi- stantia! qualitates sed non ila cst in illa ineffabili
;

me docuit. Quia divina illa prrodestinatio in pccca- simpliciqucnatura :quidquid enim secundum quali-
toribus puniendis justnni excrcet judicium, nulli tates illic dici vidctur, secundum substantiam vel
autem,si convertatur,aulert salutis remedium,quia esscntiam estintelligendum.Absitautem ut spiritus
vera et fidelis esl ejus pron)issio,([uapcrprophetam secundum substantiam dicatur Deus, et bonus se-
non solum pollicetur, sed eliam jurat dicens Vivo : cundum qualitatem :sed utrumque secundum sub-
Dominus Deus,qtua volo morlem impii, scd
ego, dicit slantiam :sic cretera omniaquse commenioravimus.
ul convertatur a via sua et vivut (Ez-cch. xxxiii). Cum ergo baec ita sint.et ista tria,id est volunlas.
NOT.E DUVALLII DOCTORIS SORBONICI.
cum decretum prn corum punitione
justitia^ divin.-e tur, ct sic innumeraapud Isaiam et prophetam re-
viderent,Porum desideriuni.non tam in illorumper- giimi testimnnia cxponuntur.
ditioncm (juam in decretum divina? justitiro fereba-
 ;

109 LinRH ADVRRSUS JOANN'KM SCOTTJM. lio

sapionlia et veiilas, ila sint ia D^o, ul alisoluLo A ct UbiLalc dicatur csse praBscientiam ct praadestina-
ostendant naturam Dei ,
qui csl summa voluntas, tionem Dci, sicut omnium conditoris et judicis, ad
sumnicisapientia et vcritas,omncm habcns potesta- opera sua rocte ctiam ct usitate dicatur essc pra-
:

lem, omnem cxsuperans inlcllecLum.etsuper omnia soienliam et prajdestinaLioncm in Dco, id esL in

incommutabilismancns, manifcstaesl Doi regula,ut aeterna, perfecta et incommutabili scicntia cjus
subotantialiler dc Dco dici intclligantur. Dc scicntia non autem inusiLate, vel non etiam rectc, dicatur
quoquc manirestum cst quia in Dco cssentialitcr Deum pra:scicntiam velpr;edestinationcm esso.Quia
dcbet inlelligi quia non est illi yliud esso et aliud
,
videlicot scientiaejus ad sedicitur; prffiscientiavoro
scire; sed quod illi est esse, hoc scire:ncc aliud ei et praidestinatio ad croaturas refertur. Unde in his
haberc scicntiam, nisi ipsum esse scicntiam sicut : magis cjus opcralio, qua; in ipsis vel erga ipsas
idipsum cstei sapienticem habere,quod sapiontiam orcaluras agiLur.quam OjUS essentia vel substantia,
essc. Utrum vero sicut dicitur Dcus substantialiter demonslratur. Sic namque dicitur pra;scicntia ct
scientia, ita etiam substantialittr dici possit pr.x- prKdostinatio Dci vcl in Deo, sicut eLiarn ordinalio
scienlia.Judicet secundumrjtioncmct rcgulam fidoi vel disposilio Uei vel in Doo neminem lamen tam :

qui potest; nobistamcn videtur quod sicut vcraciLer absurde velconLentioselocutumaudivimus,ut dice-
dicitur dc Deo :Nonestaliud illi esso ct aliud sciro, n ret, sicut ordinationem et dispositionem Dei esso,
non ita possitdicide illo nisi velmendaciterj vcl ni- ita ipsum Deum ordinationent ot dispositionem
mis usitaLe: Non cst aliud illicssoctaliLi<l pra23ciro. esse, vel iLa dici cLdcfiniri dcberc.
Quod enim rccLe cl usitate possit dici Dcus scien- : Undc auLem lolah;ec tam nova cL conlcntiosa de-
tia est, sicut recte ct usitatcdicitur Deus sapienLia : flnitio oocasionem surnpserit manifestum est.Timet
esl, nuUi estdubium. Ut aulcm dicatur: Deus pra;- enim no si pra!scienti;i et pra2destinatio,sicut et gu-
scienlia est, sicutjam diximus, aut non cst verum, bernatio Doi,non substantialiler do Doo accipiatur,
aut nimis inusitatum. sed ad ordinalionem creaturnruiiicjusrefcrenda in-
Similis ratio esl vel etiam durior de eo quod dcfi- telligatur, non pnssit eam dicere duplicem,vel plu-
nivit, quia Deus suhslanlialiter jmedeslinalw est. Quis ralis numeri esse non posse. Unde apud nos nul!a
enim unquam de Deo dici audivit quod non sit illi conCentio est.sivc scilicet possinL diei pluraliter pra-
aliud esse,et aliud prKdestinarc; sed quod pr;Bde- destinaliones,sive non possint, dummodo illud fido-
stinare, hoc esse, sicut vere de eo dicitur Xon esL : liter et firmiLer tencamus,uno aLque eodem divin»
illi aliud csse et aliud non esse ; sed quod esse, hoc pra;scientia3 et pr;edestinationisjudicio atque oonoi-
nosse. Ut etiam hoc istiusmodi vocum novilaLibus lio duo qua-dam cerlissi:ne adimplenda, id est, et
dicere compellamur, quia sicut Deus scientia est, jusLos ajternae gloriaj pra3ordinatos, et iniquos in
Deus sapientia est, Deus veritasest.itu Deuspraide- C impicLaLibus suis usque ad morlem pcrseverantes
stinatio est. Sed nobis melius etconvenientius veroj ffiternis suppliciis destinaLos. Utrumque enim Scri-

fidei et ecclesiasticaj doctrinEe videLur, ul licct hffic ptura apertissime dicit do justis Ej crediderunl :

apud nos tria esse videanLur, id est scienLia, prs- quutijuot erant prxordinati ad vitam xternam (Acl.
scienLia cL pra^destinatio, et ea quibusdam proprie- XIII, 48); de impiis juste damnandis : Sustir.uit
tatibus discernamus : ut videlicet scientia absoluLe Deus nudta patientia vasa irx aptata in interitum
in
dicaLur,prcscientia vero et pnedestinatio ad futuro- {fium. IX, 22). Ita onim hoo uLrumque in elecLis, et
rum providentiam rcfcrantur : et in ipsis duobus reprobis uno eodemque divina; pra;deslinationis, et
praiscientia scilicctinbonisct inmalisprajnoscendis judicii ofTectu peragitur : sicut uno eodemquo solis
intelligatur: praedesLinatio autem in solis bonis sLa- radio et sani oculi vegetantur et languidi exaspe-
tuendis atque ordiuandis, qua3 propterea sic dici el rantur : sicut etiam uno oodemque igni et limus ei
distingui necessarium fuit, ut nobis, qui lempora- appositus durescit,et cera liquescit digncturotiam :

les et morlales sumus,etplenissima scienlia in Deo, agnoscere,ita de prffidestinatione Dei, sicut de ejus
et gubernatio ejus ad creaturas distinctus quodam- justitia sentiendum,qua3 cumsituna,ct scmper uno
modotalidistinctionevel,sidicipotost,distributione, eodemque modo se habens,manifesie duplicem re-
insinuaretur et commcndaretur : commodius tamcn Tj cipit distributionem, dum per eam vel dignis pra3-
haec tria in Deo sub uno nomine scientiae intelliga- mia, vol indignis supplicia irrogantur.
mus,quia quidquid in his tribus a nobis utcunque Certe ipse asserit voluntatem Dei vel in Deo,sic-
inLelligituretdistinotecognoscitur,inillaejussumma ut sapienLiam, sicut veritatem, essentialiter dici,
et una et simplici scientiasimulest.Sciro enim ejus quot utique verum est.Nam etsi dicerot Deum sub-
perfectum et plenum cst, nec post minui, vel au- stantialiter esse justitiam,verissime utique diceret.
geri,auL aliqua rerum varieLate permutari, Et ideo Cur itaque ha3C duo qu;B subsLanLialiLer in Deo, vel
quod nosdescienliaa pra;srientia ot prffidestinalione etiam substanLialiter Dous esse dicuntur,id est vo-
ejus velut discernendo eognoscere conamur,in ejus luntas ejus et veritas ejus pluraliler dicta in Scri-
perfectaetincommutabili scientianon aliudetaliud, pLuris leguntur : Sicut habetur in Psalmo,ipso Do-
uno atque eodcm modo
aut aliter vel aliter, sed mino dicentc : Mirificavit omnes voluntatcs meas in
ffiternaliter est.Unde et recla nioderatione ecclesia- cis; et alibi : Inveni David ftlium Jesse viriim secun-
sticaedisclplinceobservantumessecredimuSjUtrecte dum cor meum, qui faciat dmncs voluntates meas.
m FLOm DIA'0N1 LUGDUNENSTS. 112
itern legimus in psalmo Jiislas Dominus jnstltias
:
X utrum similiter Deus dieendus sit providentia,qu«
dilcxU.^Ei iterum Quoniam diminuUe sunt veritates
: utique sic Doi est, et in Deo, ut ad gubernationem
a filiis hominum. Et alio loco : Quoniani veritales referatur ereaturiB, noluit velut temere aliquid de
rcquirit Dominus. Et cum non sit aliud lux Dei, ot hac re definire sed velut in magna difficultate, et
:

veritas Dei,sed unum simplieiter, et veracilnr cre- angustiis deprehensus, maluit eamdem disputatio-
datur in Deo, ut quod est lus Dei, hoc sit veritas nem admirationis et orationis ad Deum exciama-
Dei, et quod hoc lux. Tamen cum Psalmi-
veritas, tione flnire.Quo exemplo etiam nos omnes pensare
sta dixisset : Emittc luccm tuam, ct ivritatem tuam, et dicere debemus quam pie nobis de Deo sit sen-
statim plurali numcro subjunxit Ipsa >nc deduxe- : tiendum .•
quam moderatc et disciplinate loquen-
xcrunl, ct adduxerunt in monlcm sanctum tuum,et in dum, caute et trepide definiondum.
tabernacula tua. Cur boc, nisi quia voluntas, et Post ha3c jam dictus disputator more suo velut
justitia, et verilas Dei, cum sit in ejus natura, ve- definiendo suhiungil Et prxscientiam
: ct prsdestinti-
racitcr una et simplex, tamen in largitionc dono- tionem unum idemque esse.Nos autem repudiato
rum ejus.sive in disposilione creaturarum ejus no- luijus novitatis errore, teneamus certissimam et
bis efficiatur multiplex, ila ut ctiam Spiritus sanc- flrmissimam fldei regulam,etDeo adjuvantefideliter
tus,qui unius ct simplicis estin Trinitate persona", ti discernamus aliquando dici pr;BScien tiara ,qua; omni-
proptereamdem distributionem donorum multifor- no prasdestinatio esse non possit quia omnipotens :

mis gratia Dei ct soptom Spirilus nuncupatur [« '

? Deus sicut bona, sio ctiani mala,idest peccata ho-
Qua3 omnia idcirco replicamus, ut considerent minum, vel angelorum futura preseivit (cl.Quajta-
qui haec legunt nullum certamen,nullam contentio- men ut (ierent, justus et sanctus prxdestinare non
nem esse debere de numero; sive pluraliter prsde- potuit. Priedestinatioautem ejus, vel ad conditio-
stinatio Dei dici possit, sivc aliqua veraci ratione nemetgubernalionempertinetcreaturarum^quffiuti-
non possit, dunmiodo certissimo constet dupbcem quo bona et justa est, vel prwcipue ac maxinie ad
esse ejus effectum, vel in eleclis scilicct miscricor- opera vel judicia cjus, qua; agit sive acturus est in
diter prasordinatis ad vitam : vel in reprobi*, juste creatura rationali, angolica videlicct, et humana :

prffiordinatis adpoenam. Docct beatus Augustinus dum ex eis alios per gratiam justificat,et beatificat,
sicut sapientiam, ita et prudentiam, vel scientiarn alios por justitiam deserit et condemnat •
quia et
Domini rocte dici, bis verbiw :[Quis ergo hominum eorum bona, id est sanctorum hominum et sancto-
potest istam sapientiam, qua novit Deus omnia, rum angelorum, ejus sunt dona, vel prasmia : et
comprehendere,istam(inquam)sapientiam eamdem istorum mala.id est feterna supplicia, ejus estjuste
prudcntiam, eamdemque scientiam quandoquidem ;
omnia disponentis justa vindicta.Et idcirco prajde-
a nobis nec nostra comprehenditur.] Dbi ctiam C stinatio ejus sonper inbonis, semper in operibus
pojt aliqua ita [Et putamus nos utrum
subjungit : suis, quaj in ereatura fut dictum est) rationali vel
Dei providentia eadem
memoria et intelligentia,
sit misericorditer, vel juste exercet : accipienda est,
qui non singula cogitando aspicit, sed una ujtcrna, qua3 ipse et pra^destinando praescivit,et pra3sciendo
immutabili, atque inetfabili visione complectitur seternaliter pr»destinavit. Unde manifestum est
cuncta, qua3 novit tanta nientis infirmitate posse praedestinationem Dei sine prtescientia non esse :

comprehendere. In hac igitur difficultate ct angu- pra3scientiam vero et cum pra^destihatione esse in
stiis libet exclamare ad Deum vivum : Mirificata bonis,etjustisoperibus Dei,et sine pra^destinatione
[a\.,Mirabilis facta] est scientia lua e.v me, invaluit, in malis operibus hominum et angelorum iniquo-
nec polero ad illam (Psal. cx.xxvm, Ecce do- 0).] (6) rum.
ctor eximius eximie de Doo sentiens loquonscon- et Quod totuni prafutus Pator,boatus scilicct .\ugu-
fidenter dixit Deum esso prudentiam, confitenter stinus, brevissime ita ostendit dicens [De Prxdcst.
dixit Deum esse scientiam: ubi aulom venitad hoc Sanct. cap. 10' :[((/)Pra;destinatio est gratia3 praepa-

}\OTM DUVALLII DOCTORIS SORBOXICI.

(a) IIuc usquc qu;e desunt in ms. cod. Thuano ot D \c) Legant et relegant Calvinista; apertam sui con-
\n miprcssis. demnationem, dum impia et intolenibili blasphe-
(b)Maluit AuguslinusDeum scientiamquamprovi- mia peci-atorum omnium causalitatcm Deo audent
denliam dicere. Rationes Augustini non proferun- affingere : iniquitaleni,quam rectissima veritas im-
lur,ha3 tamen sunt: vel quia providentia respoctum probat.damnare potest,non facere. >• August.,epist.
ad res gubernatas complcctitur, ubi scientia sini- 105, ad Xistum.
plox est rerum omnium cognitio; vol quia provi- ((/J0mnium,ni fallor,primusitapraedestinationem
dentia, in actu spoelala tantum est intempore; deiinivit .-Vugustinus^ut videre licet de Pra^destina-
scientia vero ab a^terno; vol quia providentia qua3 tione sanctorum, cap. 10, eodemque rccidit quod
ad pra3doslinationem genus esse dicitur,ost pra3pa- soribit libro de Bono perseverantiu!, c. 14 ut sit, :

ralio mediorum ad finem debitum sivc naturalem, prajparatio beneficiorum Dei, qua certissime libc-
sive superuaturalem obtinendum quamvis absolute : rantur quicunque liberantur,et de hac perpetuo lo-
loquendo propler maximauiattributorumdivinorum quitur Augustinus quoties pra^destinationem expra3-
simplicitatem et idcntiatem, non minus Deus dici visis mcritis lactam nogat. Ex quo liquido constat
possit providontia quam scicntia hinc est quod : eum ab aliis Patribus minime dissentire asseronti-
vetercs Deum Osixv -fow.i-j communitcr a'.>poll-i- buo nosoxopcrum prasvisione pra>destinatos;agunt
runt. enim dc proedestinationo ad gloriam ubi Augusli- :
113 LIHER ADVERSUS JOANNEM SCOTUM. \a
ratio : gratia vero jam ipsa donalio. Ouod itaqiio A cl sinccrc de prajscientia et praidcstinatione divina
ait Apostolus Non ex opcrihus, ne
: forte quis extol- sentire dcsidcrat. llla autcm novi disputatoris dofi-
latur, ipsius enim sumus fuimentiwi, crcati in Cliristo nitio, qua duo tanla discretione distineta, tanta
liffio

Jcsu in opcrilius quod autem se-

lionis, gratia est; diligontia discreta unum idcmquc esse denniun-
quitur: QUiii' illis amlndcmus,
prwparavit Dcus, utin tur, merito sua; faisitatis alque fallaci;c pcnitus ab-
prffidestinatio est, quse sinc praescientia non polest jicienda est. Sive enim hoc ille propterea taiiter de-
esse potest autem esse sine prsedestinatione prae-
: flnirc voluerit, ut ea (sicuti jam prtemiserat) sub-
scientia. Praidcstinatione quippe Deus ea praascivit stantialiter in Deo velut unum esse ostenderet, ina-
quaa fuerat ipse facturus? Undc dictum est, fecit quse nis et frivola est ejus assertio, sive hoc docere vo-
futura sunt.Prxscire autem potens est, etiam qure luerit, quod hgec in Soripturisindiscretc et confuse,
ipse non facit,sicutquffcunquc peccata.Quiasisunl atque indilTcrcnter intelligenda sint, manifestissimi
qusedam quK ita pcccata sunt, ut poDna: sint cliam erroris est.
peccatorum. Unde dictum est Et tradidit illos Deus : Subjungitidcmdisputator et dicit : Homintem ad
i)t, reproham mcnlem, ut faciant qux non convcniunt Deum quem lihero arbitrio sine lahore deseruerat, sine
(Isu. XLV, 11 .s'6T. Z,.V.V) : Non ibi pcccatum Dei esl. laboris sludio ct coopcrantis r/rati.v dono pervenire
sed judiciuni. Quocirca pra^dcstinatio Doi qua^ in p non posse. In quibus vcrbis quod dicit primum ho
bono est, gratiffi est (ut dixi) praeparatio : gratia minem libcro arbitrio Doum dcseruisse,.jam utique
voro est ipsius prasdestinationis effcctus. Itera alio in deserente Deum et deserto a Deo non erat lilie-
\oco{DeDono persev., cap. 14) : [Ilcec est, inquit, rum arbitrium ad bonum, illa et natura; bon«.a Deo
prffidestinatio sanctorum nihil aliud, prffiscientia, condit;c, ot gratiai a Ueo donatK bcata Hbertate,
scilicet, ct pra^.paratio bencliciorum Dei qnibus cer- quam Apostolus commendat dicens Ubi Spiritus :

tissime libcrantur quicunque liberantur : ca;tera Domini, ibi lihertus (II Cor. iii, 17); sed orat liberum
autcm ubi nisi in massa pcrditionis divino judicio tanturamodo ad malum, ct peccato dominante ca-
relinquuntur.] Ex quibus omnibus sancti doctoris ptivum. De qua miserrima libertate ot servitute
verbis clarissime apparet, distincte ct proprie in Apostolus conversis fidelibus dicit : Cum enimservi
sanctis libris accipi debere pr.-csciontiam, et prffide- esselis pcccali, libcri fuistis Justilix (Rom. vi, 20). Et
stinationem : nec i[uk tanta distantia inter se distin- iterum : Nescitis quoniam cui exhibelis vos scrvos ad
guuntur, unum atque idem esse sicut iste definit, obedicndum, scrvi cstis cjus cui ohcditis, sive peccati
intelligi debere. Tamcn aliquando ipsam prffidosti- in mortem, sivc ohcdilionis ud jusliliam (Ibid. 16).
nationem, quai nunquam sinc prKscientia est,etiam Unde ct Dominus ail : Omnis qni pcccutum ser-
facit
nomine idem doctor ita
pra;scientiae significari
vus est pcccati (Joan.vm, 33). Et bcatus Petrus apo-
ostendit dicens (cap. 18) [Aliquando eadem praa- C stolus A quo cnim, inquit, quis separatur, ejus et
: :

destinatio signiflcatur etiam nomine prajscienti», servus esl (II Petr. n, 19). Sed et captivilatem pec-
sicut ait .4postolus Non repulit Deus plebcm suam,
: cati bcatus Paulus non tacet dicens f^ideo autem :

quam prxscivit (Hom. xi, 2). Hic quod ait prxscivit, aliam lcgem in membris meis repugnantem legi mentis
non recte intelligitur, nisi pra;destinavit; qood oir- mex, captivum me duccntem in lcgem peccati, qux
el
cumstantia ipsius lcctionis ostcndit. Loquebatur e.f/ membris meis (Rom. vm, 23). Sic itaque homo,
in
enim de reliquiis Juda!orum,qUcB salva; facta; sunt, ut dictum est, deserens Doum,et desertus a Deo,
pcreuntibus csteris; ideo cura dixisset, unde nunc factus est liber juslilix, cui servire noluit, et scrvvs
agimus, ?;oH rcpulit Dcusplebem suam, quamprxscivil, pcccali in mnrlcnt,i\\\VA noluit essc servus obeditionis
post aliqua sccutus adjunxit : Quod quxrebat Israel, ad justitiam; ot pcr hoc incipiens habere in mem-
hoc non est consecutus : electio auteni conseeuta cst, bris suis legem repugnantem legi mcntis suae, et
cxleri vero cxcaecati hunt (Ibid. 7). In hac ergo ele- captivantem se in lcgem peccati amissa ergo gratia :

ctione et in his reliquiis, quse per eleclionem gratiw vcra; libertalis,([na Deo poterat cohasrere et dicere :

salvx factx sunt, voluit intclligi plcbem,quam pro- Mihi aulcm Dco udhxrerc bontim est (Ps. lxxii, 28),
pterea Deus non repuiil, quia. prxscivit. Nullus igitur infelici libcrtatc voluntatis sua: adha;sit peccato, et
qui ha;c intelligit, negare vel dubitare permittitur :
j) factus est servus captivusque peccati.Dc qua scrvi
ubi ait Apostolus, non repuiit Dcus plebem siiam, tute ct captivitate exire et liberari non potcst, nisi
qiiam prxscivit, prajdestinationem signilicare voluis- per eum qui ait : Si vos Filius liberaverit, tunc vere
se : pra3scivit enim reliquias quas sccundum electio- liberi critis (ioan. viii, 36). Et ideo quando homo de-
nem grati» fuerat ipse facturus : hoc est ergo prs- seruit Deum, manifeste tunc aniisit libertatem boni,
destinavit; sine dubio enim pivBscivit, si prasdesti- et non remansit liber, nisi ad malum. Unde ncsci-
navit; sed pra;destinassc et hoc praescisse quod mus cur talis in eo libertas dcbeat pr;edicari, ac
fuerat ipse facturus. |
Ecoe quid sequi debeat. i(ui non potius doleri et caveri.
juxtapiam sancti Patris intelligentiam sane etpurc
(«) Quod autem dicit,.vH)i; laboris studio, ct coope-
KOTJE DUVALLII DOCTORIS SORBONICI.
nus de priBdestinalione ad gratiam loquitur.
quez m qu.i;stione 23,
Vas- — prsvenientem, et sol.im coopcrantem gratiam sta-
part. D. Thoma;; Suarez, i
tuere videbatur, quod acriter refellit Augustinus,
opusculo de Praidestinatione. i,t docet Bellarminus, lib. vi, c. 15, concl. 4.
(a) Cum Pelagianis tollebat Erigcnfi gratiam
 i :

115 FLORI DIACONI LUGDUNENSIS. 116

ranlis grntix ihmo hominem ad Deum pervcnirc non A Scriptura testatur, nec sicut donum Dei, cum intel-
posse, aliter fides calliolica tenet, qu« certissinie ligitur proprie Spiritus sanctus, referturad Patrem
credif, juxta evangelicam et apostolicam veritatem, et Filium, cujus est donum. Ista namque in illa san-
nullo bonoopere.nullobono merito praBcedcnte.solo cta et summa Trinitate sic referiintur ad invicem,ut
gratiffi divina3 beneficio hominem salvari ct venire ad singularia ibi sint, nec alterum de altero dici possit
Deum. Sicut ipse Dominus dicit : Nemo polest renire unus enim ibi est Pater genitor, unus Filius genitus,
ad me, nisi Pater, tjui misit me. Imxeril eiim (Joan.xi, unus Spiritus sanctus procedens unum Verbum, :

44). Et Apostolus diligentissime inculcat fldelibus et imago, et splondor Patris quod ost unigenitus

dicens : Ei autcm qui non operatur, credenli aiitcm FiliuB unum donum Dei Patris et Fiiii, quod est
:

in eum qui justificat impium, rcputatur ejus fides ad Spiritus sanctus. Et hcTC de singulis singula ita ibi
jtistitiam (Rom. iv, 5). Et iterum : Arbitrumur justi- intelliguntur, ut uniuscujusque personae proprietas

fieari hominem cx fide sine operibus legis (Bom. iii, ad alterum transire non possit : verbi gratia, ut vel
28).Et ne saltem ipsam fldem sibi deputarent, qui Pater unquam Filius dici possit, vel Filius naturali-
vcniunt ad Dcum atque ita velut sui operis merito ter Pater intelligatur, vel Spiritus sanctus Pater aut

et non gratuita Dei dono se putarent esse salvatos, Filius. Manifcstum est igitur, ut diximus, quia non
ostendit alio loco etiam ipsam fideni Dei donum esse, T. ita refertur praedestinatio ad Deum, sicut refertur
cum dicit : Gratia sali'i facti cstis, per fidem; et con- Pater ad Filium, Filius ad Patrem, Spirilus sanctus
tinuo subjungit : Et lioc non cx vobis; Dei donum est, ad Patrem et Filium. Neque enim prsdestinatio ali-
non cx operihus, ne quis glorietur (Eph. ii, 8, 9). Un- qua est proprie in Trinitate persona", ut ad alteram
dectiam Deus, sicut ipse Apostolus commemorat, naturaliter referatur.
pcr prophetam dicit biventus ,mm a non quxrenti-
: Rofertur tamen omnino eadem prcedcstinatio ad
bus mc palam apparui Ins qui me non interror/abanl
: Deum, id est ad totam simul Trinitatem, qu» tota
[Isa. Lw. 11). Vel sicut in nostra editione legitur : est prsdestinans quaecunque pra;destinata sunt :

Quipsieriint me qui anle non interrogabant, invcnc- quia absquedubio refertur pra;destinatio ad pr.-ede-
runt qui non qu.Tsicrunt me. Ecce raanifestissima stinantem, sicut et gubernatio ad gubernantem, et
gratia sine opcribus, per quam homines non qua;- dispositio ad disponentcm,et ordinatio ad ordinan-

rentes Deum, non solum veniunt, sed etiam pcrve- tem. Nec aliquis unquam tam absurde et importune
niunt ad Deum sicut innumera parvulorum millia,
: contentiosus fuit, ut Deum omnia disponentem diee-
qui utique nihil boni operari potuerunt, sola fide ret esse omnia gubernantem diceret
dispositionem ;

Ecclesiffi et regenerationis gratia, cum in tali setate essc gubernationem omnia ordinantem diceret esse
;

ex aqua et Spiritu rcnati, et originalis peccati vin- ordinationem putamus quod nec omnia prmdesti-
;

culo absoluti, atque ita fuerint deiuncti, absque ulla C nanda priedestinantem quisquam dixerit esse prae-
dubitatione ad Deum perveniunt. Aliterorgo sentire, destinationein cuin htec omnia, sicut jam diximus,
:

id est bominem absquc laboris sui studio ad Deum id est dispositio.gubernatio, ordinatio, prsdestina-
pervenire non posse, non est catholicum, sed Pela- tio,magis ad opera,vel ad operationcm Creatorisre-
gianum. Invenitur in libello cujus titulusest Dogma- ferendainteiligantur. Sed iste, ctiamsi novaoonten-
tum Eoclesiasticorum,qiiaBdam talis dcfinitio (Gon- tione aflirmare conetur ita esse Deum substantialiter
nad. de Eccl. dofimat., cap. 21). Sed omnino, ut dixi- pr.cdestinationem, sicut veritatem,bonitatem,justi-
mus (sicut et alia nonnulla in eodem libello), Pela- liam, ut per hoc vclut singulari tantum numoro prae-

giani erroris est. Et ideo quiounque eum propter alia doslinatio dioonda videatur: sicut singulari tantum
quaedam utilia lcgit, cum hujusmodi ibi sensiis in- numero dicitur IJcus.veritas, bonitas, justitia non :

venerit, meminorit sollicite Apostoli dicentis : 0»i- tamen ista argunientatione efflcere potest ut praede-
nia prohate, quod bonum est tcnctc (/ Thess. v, i\). stinatio Doi etiam substantialiter Deus dici possit,
Addit post b.TO ille et dicit, jmedestinationcm iii non duplicem habeat elfectum, et operis*distributio-

Deo .sectindum substantiam esse, relative uuteni fieri nem,scilicot vel in pr.Tparationejustorum ad vitam,
non posse. Sod de hoc quid nobis melius aut conve- vel in prfeordinatione impiorum ad intcritum :quia
nientius videafur, jani supra, ut potuimus, dictum n et justitia verissime Deus dicitur nec cura ipsa :

est. Tamen quia hic addidit praedestinationem ad Deussubstantialiterintelligitur.pluralinumerorecte

Deum relative dici non posse, manifestc non ita re- enuntiatur. Et tamen justitia Dei,quae etiam Dcus
fertur praedestinatio ad Doum, sicut refertur in est, sine dubio duplicem habet effectum, videlicet
sancta Trinitate, Pater ad Filium, Filius ad Patrera, vel in remunerafiono bonorum, vel in damnatione
Spiritus sanctus ad utruraque, vel genitor ad geni- malorum.Cum ergo ad pr;pdestinanteni Deum recte
tum,genitus ad genitorem,procedens ad utrumque. dicaturrelative pra3dostinatio,sicut ad disponentem
Nec sicut Verbum Doi oum intelligitur, Filius reler- dispositio.ad gubernantem gubernatio, ad ordinan-
tur ad Patrem,cujusostVerbum.Etcum idem Filius tem ordinalio, ad oporantom operatio, ad creantem
dioitur ;mngro,ret'ertur siiniliter ad Patrem, oujus est crcatio : et ctiamsi aliquid ratione nstendi possit,
imago.Etcum dioitur splendor (//()?•(>, refertur ad subsfantialiterdici dobere pr;pdestinalionem Dei.vel
antcrnnm lucem, ex qua est, et cujus splondor est. pra;dosti!iatioiiem Deum : duplox tamon ojus effe-
Caiidor csl cnim hicis ;clcrn;v (Sap. vll, 25), sicut clus Scriplui\e sancta; immobili veritate declara-
H7 LIBER ADVi';RSlS JOANNEM SCOTUM. 118

tus evacnari nullatenus possit : quid sibi vult ista A operationcm Doi, utique quas operatus in creaturis
tam supervacua, vel etiam mendax argumentatio? est, et recte dicere possumua operationem ex Deo,

Sequitiir tamen ille et dicit Siciit (lita<< esscnfia.i,

: quoniam,sicut .\postolus dicit is.r ipso,etpcr ipsiim :

sapienlias, scinitias, virtutcs ct^trraqite omnia fjitx et in ipso sunt rtmn/a.Ped nunquid recte diccre pos-
de Deo dicuntur, geniinari,vcl triplicari,vel muUi- sumus operationem in Deo, cum Deus in se nihil

plicari impiitm est : Ha pr.Tdestinaliones ditas asse- operetur ; sed extra ipsum, id est extra ejus natu-
rentctiircalu impietatis ligari. Quibus verbis nos ram, sit omnis creatura, quam operatus est et in

respondemus, verum quidem essc quia essentia.sa- qiia usque modo operatur? cum tamen alio modo
pientia, scientia, virtus, quando de Deo dicuntur, etiam in ipso dici possit esse creatura, quia utique
vel ipse Deus ita dicitur, ut ipse esse essentia, sa- in ejus potentia et virtute subsistit;unde Apostolus
pientia, scientia, virtus intellipjatnr, non sunt ista ait, quod jam dictum est, quia in ipso sunt omnia;

dicenda pluraliter. Quia ipsa Trinitas non tres es- et in alio loco In ipso eiiim vivimus, et nwvemur,
:

sentice.sed una essentia est.nec tres sapienti.i;, sed et suinu.s {Act.xvu, 28). Cum ergo Deus in se ipso,

una sapicntia; nec tres scienti^e, sed una scienlia; id est in subslantia sua, nihil operelur, sed omnis
nec trcs virtuies,sed ima virtus.Tamen quando ad ejus nperatio in creaturis,qua^ non ejusdem cum co
diversam dispositionem vel operationem Dei ad ij natura:. vel substantia? sunt, intelligatur, quomodo
creaturas referuntur,manifestequwdani ex eiseti.nm rcrte dici potest operatio inDeo? Et si non recte di-
pluraiiter ct multipliciter dicuntur, sicutestiliud : citur operatio in Deo.quanto minus rccte dici potest
Ouoniam Dcus scientiarnm Dominiis (l fieg. ii, 3). ipse Deus operatio? Quanquam idem omnipolens
Et si scientiarum Dominus,utique non alterius, spd Deus sieut apud se et in se omnia disponit,.«ic apud
suarum.Quomodo rrgo hoo intelligendura,nisi quia se et in so omnia operetur, quia ut ha;c agat, non
ipsa scientia.quK in illo una est ct sim-
naturaliter extra sc utique egreditnr nec a se excedit,cujus velle
plex, relata, ut dictum est,ad dispositionem vel or- fecisse cst : sed ipsa potius quas operatur,vocat ad
dinationem creatura3,nobis efficitur multiplex? Sic se.ut ex eo, qui summe est, accipiant esse singula
Deus esse virtus dicitur,et tamen eadem ratione di- juxta modum suum et quod Apostolus dicit
; fiat :

ctum legimus Narrantcs laiidcs Domini.et virtntes

: Qui vocat ea qux non sunt lanqunm qiuv sint {Bom.
ejiis {Psal. cxLvni, 2). Et siout recte Deus dicitur IV, <7). Ergo neque aliquid extra se operatur, qui

virtus, ita recte dicitur idem Deus potentia, et fa- sola et a^terua voluntate,absque ullo conatu.absque
men in psalmo canimus Quis loque/iir potentias
: uUo labore, absque ullo artificin, omnia operatur.
Domini? iPsal. cv, 2.) Si crgo Deus una estscientia, Nec iterum aliquid in se operatur, qui in sua? sub-
una virtus, una potentia: et tamen juxta veritatera stantiffi perfectione et seternitate nihil efficit, nihil

ct auctoritatem ScripturK ipsius Dei recte dicimiis, C auget, nihil minuit, nihil mutat. Nec tamen, quia
numero plurali atque multiplici,ifi>nf/(7i7<niDomi- ejus velle fecisse cst : ideo ejns velle et fecisse unum
nus, ct potentias Domini, et virtutes ejus, cur hoc est. Quia in hoc non Creatoris, et creaturae signifi-
impium esse iste disputafor dicit, quod ex veritatis catur unitas,sed solius Creatoris potestas.
et pietatis fonte procedit? Si autem ista quse veris- Qunrando iiiitur operatio in Deo, vel ipse Deus
sime substantialiter in Deo sunt, ncn impie.sed pie, substantialiter (ut iste asserit) operatio intelligi po-
secundum quemdani modum etiam pluraliterdeDeo test? nisi forte eo modo dicatur Deus operatio,non
dicuntur,quomodo rcatu impictatis ligatur qui prtc- quod ipsum vel in ipso aliquis,sed ipse omnia ope-
destinationem Dei eadem ratione, propter dupliccm retur.Sed quia hoc nimis cst inusitatum,nec deScri-
ejus efficicntiam, pluraliter diccre voluerit? Gum ta- sumptum, et vehementer
plurtB sanctffl auctoritate
men hoc nos nec propter eamdem prsdcstinationis lideipericulosum ne forte,cuiu Dcus operatio esse
:

vcrissime duplicem cfficientiam respuamus.nec us- dicitur.juxta inipium Arianorum errorem, qui hoc
quequaque necessariodici existimcmus cumsicut : de Filio et Spirilu sancto senserunt.ab aliquo factus
una Dei justitia, ita et una Dci pra?destinatio mul- esse credatur profecto cohibenda et coercenda est
:

plicitcr valcre, certissime intelligenda sit. tantte vorbositatis praesumptio, et inter c«teras vo-
Subjungit ille et dicit : Unamqiie esse divinam prw- n rum novitulcs.^\c\\i attentissime admonct Apostolus,
dcslinalionem,sicul unam divinam operationem.sa- devilanda {I Tim. vi, 20). Et tamen nos, qui sim-
pientiam,sulistantiam volnntatem. In quibus verbis pliciter divinam operationem in operibus et creatu-
hoc agere cnnatur quod ct supra, videlicet ut, sicut risejusintelligimus,ipsam ejus operationem plurali
substanlialiter Deus est sapientia, substantialiter numero in Scripturis positam legimus, manifeste
voluntas,et ipse est summa substantia,itacreditur Apostolo dicente : Divisiones vero gratiarum sunt,
idem Df^iis esse pradestinatio et operatio. Sed de idem vero spiritus; et divisioncs minislrationum sunt,
praedcstinationejam multipliciter ostendimiis quid idem autem Dominus ; et divisioncs opcralionum sunl.
nos magis sentiendum esse tcncamus. De una vero idem vero Deus, qui operatur oinnia in omnibus
operatione Dei quam hic addit, ita ut,quantum ap- {I Cor. XII, 465). Gum erga ipsa operatio Dei tam

paret, operationem Uei,ipsum Dcum velit inlelligi, aperte pluraliter dicatur, et multi[jliciter intelliga-
diligontcrconsiderandum est quid de hac re juxta tur in creataris Dei,quid utilitatis habet istiusmodi
regulam fldei sentiendum sit, rectc cnira dicimus argumenlatio? Ad nihil ulilis, sicut Apostolus ait
 119 FLORI DIACONI LUGDUNRNSIS. 120
nisi ad suhvcrsloncm audienlium {II Tim. ii, li). A. odio habuil : cl e.r massa eadem fecil, aliud ijuidem
Bt tamen iile siibjungit, et dicit : Ex nccessitnte vas in honorem, aliud vero in conlumeliam (Bom.
jirxdcstinalionis nihil compelh, sicut nec volunlatem. xiii, 21). Sed illud bonitate sua, istud justo judicio
Quod utrumque,id est et prfedcstinatione et volun- suo, ut essent alii vasa irx, alii vasa tnisericordias
tale Dei niliil oompclli.aperlissima veritate falsum {Itom. xxii, 23). Si itaquc disputator iste,juxta ve-
est : quia et bonitate prajdestinalionis Dei frequen- ritalem doctrina; apostoIica;,et sicut ipse sua argu-
ter diversis flagcllis, et laboribus,ct tribulationibus mentatione conclusit.hrec nobiscum fideliter et sim-
compelluntur clecti.sive ut convertantur ad Deum, pliciter lencat, nulla erit necessitas quaestionis,
sive ut vivant sccundum Deum. Sicut compulsus nullus exigetur labor syllogisticce disputationis,sed
est apostolus Paulus cum adhuc csset Saulus {Acl. sola in nobis regnabit tranquillitas pacis.
k) : cffileslis vocis terrore prostratus,divina pcrcus- GAPUT III.

sione ca;catus, lanto terrore a suo crrore et crude- Tertio capilulo hujusmodi definitiones posuit.
utique ut converteretur ad Dcum.
litalc coercitus, 1. Dci pradcslinatiojicm sicut csscntiam nnllum

Et tamen jam convcrsus, jam apostolus, jam ma- cogere, nullam nccessilatem inferrc^
gister gontium cffectus, adhuc casligitur, adhuc 2. Duas pr:cdcstinalioncs 7ion csse.

colaphixatur, nc maijniludinc revclationcm cxlolhilur y.

3. Morlcm,pecc.utum,miscria'n a Dco non esse.

{II Cor. xn, 7). Et cjusdem divina; prasdcstinalionis li. Prirdcstinationcm, ut charitatem, non esse
judicio et ajquitate reprobi compcliuntur; et si non gcminam vcl duplam, vel mullipliccm, cl pluralitale
ad inique et impie vivendum,tamen ad aiternum pro carcrc.
ipsis iniquitalibus et impietatibus suis supplicium Ex his quatuor propositionibus jam superius,
luendum. Similitcr ct bonitate volunlatis Dei, in prout Dominus dedit, tractavimus.
qua est utique Mterna prccdestinatio Dei, ct clecti Id est primam qua dicit Dei prxdestinationem si-

flagellantur temporaliter ad correclionem vel proba- cut csscntium nulliim cogcre, niillam necessitatem in-
tionGm,ot ejusdem divina3 voluntatis sevcritale re- fcrre.
probi flagcllantur ajlernaliter ad punitioncm. Cum Et secundam qua ait duas prxdeslinationcs non
onmipotcns Dcus, sicut Apostolus dicit, nianifesla Ci.sC.

miscricordia ct occulto .judicio suo,cujus vult misc- Et quartam qua definivil, prxdcslinulionem ul
rctur, ct rjucm vult indurat {liom. ix, i8)."UU'aquo charitatem,non esse ijeminani, vel duplam, vel mulli-
enira sunt in Dei prajdestinatione, utraque in Dci pliccm,el pluralitatc carere.Excepio quod charitatem
voIunlate,ct bonitas sciliret et sevcritas, de quibus superius inter exempla quaede substantia Dei intel-
idem dicit Aposlolus : non nominavit.Et manifeste,sicut beatus
Yidc crgo bonilalem et scveri- ligi voluit
talem Dci : in cos quidcm qui ccciilcrunt, scvcrita- C Joannes apostolus docet Dcus charilas est {IJoiin. :

tcnt, in tc aulcni bonilatcm.si pcnnanscris in honi- IV, 10); ila ut secundum regulam fidei vera; rectis-
tatc {nom. XI, 2?). sime dicamus essc charitalcm Dei,et esse^charita-
8. Scquitur illc rl dicit El ijuidi/uid dc divina vo-
: tcm in Dco,et essc charitatcm Dcum. Quse tamen
luntatc intcUiijitur, de pr.rdcslinatione Dci scnliri charitas quia in Deo substantia cst, sicut veritas,
dcbcrc.Usic dcrmitio in co nobis placct, quia volun- justifia.bonitas, cum de Dco intelligitur, non dici-
tatenTi Dei dicit prKdestinationcm Oci.Quid cst enim tur gemina, quia est in ilio subsianfialiter una et
aliud pra:destinatio Doi quam «ctcrna ct incommu- simplex ct ideo ibi nec dupla,nec Iriplex dici po-
;

tabilis volunlas Dci ad opcra sua.Neque cnim Deus fest, quia non duplicafur, nec friplicatur divina
necessitale,scd volunlatc pri-edestinavil qua;cunquc substanlia. id est ipsa dcifas.ipsa veritas : ipsa cha-
pra^destinavil.Et sicut omnia, quiccitnque voluit.fe- ritas,Deus Trinifas.Non enim minor est ibi in uno.
cit omnia qua?cunque prffidesli-
{Psal. cxiii, 3),sic quam !n fribus vel tribus ; nec major in duobus
navit,impIcvit,imo jam fecit sicul de eo propheta quam in uno.Sed qiiautaest deifas,veritas,charitas,
:

dicit Qui fecit qux fittura sunt (Isa. xlv, 11 sec.

: in una persona sancfas Trinifatis,tanfa est in dua-
/,.VA'.).Gonse(|uens crgo omnino cst,u1 ctillud quod lius,tanta in tribus,id est perfecta in singulis, per-
de Deo dicii Aposio)us,qui vull omnes Uoinines salvos n fecta in omnibus. Ouia et Pater perfecfus Deus, el
ficri ctad agnitionem veritatis vcnirc (I Tim u, 'i). Filius perfectus Deus.et Spiritus sancfus perfectus
Sicut esl in prajdcstinutionc Uei, ila rectissime in- Deus, ct hi fres unus perfectus Deus. In nohx^
telligatur esse in volunfatc Dci,id est.ut quos pra;- vero ha;c charifas non cst subslanfia, sed donum
dcstinavit Dcus Kterna voluntato sua ox omni ge- l)ei,sicutApostolus dicit Quia charilas Deidiffusu
:

nere humano elcctos, ipsos omnes velit salvos ficri, cst incordibusnoslrispcr Spiritu7n ."anctum ,iiuidalus
ct ad agnilioncm rcrilalis uenirc^videlicel ijuia pivc- cst nobis iliom. v, .5). Etidcopolesf in nobis cssecf
dostinalio Dei ipsa cst certissiine voluntas Dei ct, ; gemina,ctduplex,propfcr duopreeccpfaipsius chari-
sicut de volunfafe Dei veraciteromnino ab apostolo tatis,vidclicct,Dei et proximi qua; ulique in nobis ;

dictum csi,cujus misci etur,cl qitem vult indtirat

viilt duplicem gignif affcctum.H/ diligamus Dcum cx lolo
{liom. IX, 18), ita cl dc pra^dcstinationc Dci certis- cordc, et proa-imum sicut nosmelipsos {Malth. xxii,
simotencatiir: scilicctquod ,Ttcrnapra;destinationc, 37, 39). Ef quia per ipsum donum charilalis multi-
siciit rlci na voluntatc t-ua Jiicob dilc.Tit,Esau ciute plicia et innumcra bona operatur Deus in sanctis
121 LIBER ADVERSUS JOANNEM SCOTUM. 122
suis, dicitur in Scripturis etiam multiplex.lpsa cst A dioit Soriptura ; Invidia diaboli mors introivit [a/,,

enim gratia Dei.dc qua beatus Pctrus apostolus di- inlravil] in orbeni terrarum: imilantur autem eum
cit: Ihiusquisrjue sicut accepit (jratiain in altcrulrum, qui sunt c.r parlc ipsiiis {Sap. ii, 24). Hunc ejus im-
illam administraiitcs sicut honi dispensatorcs mnUi- pinm principatumDominus suamortedestruxit,sic-
formis (jratiii Dci il Pclr. iv, lOj.Quod auteni plura- ut de 00 Apostolus dioit Ut per morlcm destrueret :

litate careat charitas, ncc plurali numero nec in eum (lui habehat morl.is imperium, id est diabolum
Deo necin nobis in Scripturis dictainveniatur,quis (Ilebr. II, 14).Ipse est enim Jgnus Dei qui ahstulit
nesciat ? De eo autem quod dicit pr.vdestinutionem peccatuni mundi (Joun. i, 29). Et ideo bene dixit
non recipere pturalem nunwrum sicut ncc charitatem, iste disputator peccatum non esse a Deo.Ettamen
jam superius satis dictum.necassidue repeteudum hoo ipsum supeflue posuit,cum de prajdestinalione
est.Nam et illud quod in primaex his propositione divina definiret quia nemo fidelium dicit Deum
:

prsedestinationem Deisubstanti» Dei comparat,imo peecata pra;destinasse.

substanliam Dei csse dicit,jam supra,ut potuimus, Quod autem a.i\i\ir\x\imortemctmiscriam similiter
tractatum est. non esse a Deo, manifeste Scriptura; contradicit di-
cenli ? liona et niata, vita et rnors, paupertas et ho-
Et quod afnrmat ipsamDei prasdsstinationcm niil-
r» nestas a Deo sunt Sed quia iterum
{Eccli. xi, 14).
lum co(jerc, nullam necessitatem inferre, si ita hoc
Scriptura dicit Dcus mortem non fecit, nec Ixtatur
:

dicitquod prccdcstinationesua omnipolensDousno-

in porditione vivorum (Sap. i, 13), vigilanter nobis
minem cogut ad malum, ut malus sit,et aliud csse
quc-erendum est quomodo utrumque fidciitcr intelli-
non possit,reote omnino dicitrsin autem propterea
gendum quod Deus mortcni non fecit,
sit.videlicet et
hoc suspense et inexplicato posuit.ut diceretipsam
et quod mors et vita utrumquo
a Dco sunt. Ita ergo
pra;destinationem nullum cogere,nullam necessita-
recte intelligi potest Quod Dcus mortem non fecit, :

tem inferre, nec addidit, ad quid cogere vel cuiiis

qui hominem immortalem,si non pcccasset,creavit.
rei necessitatem inferre,ut malos in sua malitia us-
Et iterum, mors a Deo est, quia poooantem homi-
que in flnem perseveranles.neget justo judicio pr;e-
nem justa morte damnavit sicque mors non est ;
destinationis divina; aeternojudicio puniendos(siciit
ab illo creatione, et tamen ab illo veraciter est ul-
magis ex omnibus, qus superius dixit, verum esse
tione. Sicut autem mors ista corporalis, qu» et
apparet) manifeste divinam prffidestinationem in
prima intelligitur, a Deo est, quia ab ipsopeccanti
parte accipit,et in parte negat ul eadem Deus pr»- :

homini Juste cst illata ita et mors secunda in gc- :

destinatione sua justos pra3paraverit ad regnum.re-

henna homini permanenti in pecoatis ab illo juste
probos vero non prsordinavcrit ad supplicium.
est inlerenda. Ideo et ha?c et illa, id est et priraa,
3. Restat tertia propositio quam hic posuitetde- C qu.i?animara dividit a corpore,etsecunda,pcrquam
finivit,mortcm, pcceatum, miseriam a Deo non esse. (ut dictum est) et anima et corpus perditur in ge-
Et de peccato quidem, siout fldcs ubique catholica henna, quia et utique justa, et justo Dei judicio
tenet, recle dixit quod a Deo non sit, quia nec vo- homini illata vel inferenda, a Deo est. Inde et alibi
luit,nec pra;eepit, nec impulit hominem ad pecoan- eadem Scriptura dicit de prKsenti utique mortc
dum: imo, et antequam peccaret, prohibuiteum a oorporali Noli mclucrc judicium morlis memento
: :

peccato, et mortis supplicio terruit ne peocaret,et, qiix anle te fucrunt, ct qux supcrventura sunt tibi

post pcccatum,quasi sus voluntati rebellem et con- Hoc judiciuma Domino omni carni.
Ecc.li. (xLi, 5).

trarium, juste punivit. Et ideo peccatum non est a Et iterum Icpiis, grando, fames, et niors, omnia
:

Deo, (jui hominem rectum, et sine peccato condidit, hxc ad vindictnm creata sunt {Eccli. xxxu, 35). Et
sicut Ecclesiasticusdicit : Solummodohocinveniquod quoniodo fames et mors creata non utique aliqua :

fecerit Deus hominem rec.lum, et ipse se infinilis mi- forma, vel formatione, ut existerent condita.sed in
scuerit quxslionihiis (Eccli. vu, 30), sed ab illo est occulto dispositionis Dei ad ejus vindictam prfepa-
initium peccati qui et primus peocavit in rcelo : et rata ; ut inde eorum iu manifestum prolatio, velut
postea hominem ut peccaret dccepit, et deoipiendo quMdam videatur essc ereatio.Et iterum cadem Sori-
ocoidit in paradiso: sicutbeatus Joannes apostolus n ptura dicit: Mors, sanguis, contentio, el rhomphxa,
testatur, quoniani ab initio diaholus peccat (Joan.m, superveniens fames, contritio, el vcrbera: super ini-
8) ; et ipse Dominus docet dioens ; Ille liomicida tjuos crcata sunt hxc omnia,el propter illos factus est
erat ah initio,ct in veritale non stctit,quia veritas non cataclysmus {^ccti. xl, 9, 10). Cum ergo mors
est in eo (Joan. viii, 44). In enim quod m vcritate eo hominis ex justa et divina ultione veniens tam
non stetit, perdidit seipsum ;in eo autcm quod pec- aperte dieatur, et tam veraoiter intelligatur in Scri-
catum homini propinavit, occidit hominem. Et, pturis cssc a Deo. Unde et beatus Elins pro filio
sicut primus pcccator, ita et primus factus est ho- viduc-e apud quamhospitabaturdefuncto supplicans
micida quia anima (lux peccavcrit, ipsa morietur
: dioebat Deo Dominc, etinmnc viduam istam, apud
:

{Ezech. xviii, 4.) Unde et ipse in Scripturis dicitur quam cgo utcunquc suslentor,affli.risti. ut interficeres
habere mortis imperium (Hebr. ii, 14). Non quod filitim ejus (III Reg. xvii, 20) ? Et Dominus in
ejus potestate, sed quod ejusmaligna invidia mors Evangelio aperte dicit : Timete eum qui, postquam
invaseritet opprcsseritomne gcnus humanura.Unde occideril, habet polestalem mittere in (lehennam {Luc^
 :

123 FLORI DIACONI LUGDUNENSIS. 124

xji, 5): intelligatur aperia Scripturae veritas, ct A '^^f^ehnnl-.Si ejicis nos,mitte nes in iiregem porcorun
conticescat vanitas. Et ille di.rit eis : Ite {Matth. viir, 32\ Inde est qnod
Sicut ergo mors, quae est utique pcena peccati, etiam in psalmo, ubi narrantur plags et calami-
itii etiam omnis miseria
laborum,tribulationum et tates quibus jtlgyptus pro sua impietate, Deo juste

calamitatum, qua; consecuta sunt hominem post ulciscente, et Moyse famulo suo mediante ac mini-
peccatum, quiadivina disposilione et judicio et il- strante percussa est, manifeste Scriptura, etiainsi

lata sunt et inferuntur, rocte Scripfura dicit esse a ministerio angelorum malorum aliqua horum eis

Deo, sicut aperte ea test.imonia qus posuimus, inflicla sunt,omnia ad Deum rcferens dicit '.Conver-
ostendunl.Etideo sicut vPrepeccatum,quod contra- tilinsanguinem ftumina eorum. et imbres eorum, ne
rium est justitiae Dci, non est a Deo, ita vere pcena biberenl. Misit in eos ccenomyiam et cotnedit eos. ra-

pecoati, id est mors, et omnis illa calamitas et nam et disperdidit eos. Et dedit aerugini frnclus en-
miseria qute con^^^ecuta est, quia.justo judicio Dei rum, et lahores eorum locustse. Et eecidit in rjrandine
competunt, et iusta ejus ultione inferuntur, a Deo tnneas eorum, et moros eorum in pruina. Et tradidit

esse, Scriptura attestante, recte intelliguntur. Ubi, grandinijumentaeorum, et pnssessionem eorum igni.

etiamsi diabolus et c.Tteri angeli maligni aliquid Misit in eos irnm indignalionis su,t; indignalionem.

agunt.minislri siint divinacultionip.atque vindicta:', „ (< /ram, et tribulationem, immissinnes per angelns
non iudices, vel auctorcs,sicut manifestelibribeati malos [Psul. lxxvii. Et in alio psalmo,
44-49).

Job historia ostendit, in qua plenissime ostenditur cum impctum ignium grandinum, tempestatum,
et

quod non solum ut ipsum vulnorepessimo a planta el procellarum replicaret, quibus tot naufragia et
ejus eversiones et vastitates fiunt in mundo, siiniliter
pedis usque ad verticem sauciaret, vel tilios

concussaeetcorruentisdomusoppressioneoccideret, omnia referens ad Deum, dixit Ignis, grnndo, :

et copiosam ejus familiam vel gladio irruentium

nix, glacies,spiritus proceUarum,qux faciunt verbum

praedonum, vel de coelo veniente igne consumeret, ejus (Psal. cxLViii, 8).

sed nec ipsa ejus pecora et animantia contingere

CAPUT IV.

ausus est, nisi prius, permittente sibi Domino, et Quarto capitulo ponit detlnitiones quinque hoc
dicente: Ecce universa qux hahel,in manu tua sunl: ordine.

verumtamen in eum ne cxtendas manum tuam {Job. 1. Tres hwrescs, unam Pelagianorum liberi arbi-

1, 12).Et iterum : £a'p in mayiu tua est: verumta- trii sine grati.v mmmendalione .Alleram gralix solius.
men animam illius serva {Job ii, 6). Unde et ipse vir Tertiam [a) Gotteschalcanam prxdestinationibus neces-

sanctus et divina sapientia repletus, cum illi h^c sitaies etiam inferentem.
omnia accidissent, non ea deputavit diabolo, quia 2. Suhslnntiam homiuis esse tria. Id est, csse, velle.

executor fuerat iilius calamitatis, sed ad Deum et C scirc. Et hniic peccandonon umisisse.
adjustum.iudicium ejusomniafideliteret humiliter o. NuUam naturam pnssc perire, nec liberam vo-

cum gratiarum aclione retulit, dicens Dominus : luntatem cum perdidisse, id cst naturam suam.
dedit, Dominus abstulit, sicut Domino placuit ila fa- i. Libertatcm homini posl peccatum remansissc

ctum esl.sit nomen Domini bcnedictum {Joh i, 12). vignrem ct polcstntem ejus perdidisse.

Similiter et in Evangelio, cum ejicerelur ab homine 5. En semper naluram inchoare possc, ct per/icere

quem obsederat legio d.emoniorum, non habuerunt nonnisi pcr gratiam.

potestatem introeundi, et perdendi gregem porco- De tribus h.cresihus quas dicit, primum, id est
rum,nisi ab illopermissi cui dolentes trementcsqiie Pelagianorum.quiliberum arbilrium sine Dei gratia
NOT.E DUVALLII DOGTORIS SOUBONICI.
Quis fuerit Golteschalciis accipeex Pitha-o in
(a) tulerit evangolic-c prffidicationis gratia, ct suaruin
Annalibns, et Trithcmio in Chrnnico Hirsaugiensi, concionum exordiumsumpseritah inetfabili praede-
et Klodoardo lib. iii, cap. 13, seu potius Hincmaro, stinationis niystcrio. Coactus redire in Ualliam, ab
lUiemni archiepiscopo.cjui tunc vivebat.et eumdcm episcopis in concilio Moguntincnsi damnaliis est,et
Gottcschalcum srepius vidit et audivit -jCujus h;cc „ ex illorum decreto flagcllis violcnter c.tsus; tan.lem
verba sunt, ad Nicolaum I
'
K Vobis, ait,
: pauca " in monasterio Rhcmensis dioccesis tanquam in car-
aperire dcsidero quomodoanteqiiamepiscopus ordi- cere ex cjusdem concilii di^creto reclusus est. »
nalus fuisseiii, iste (jotteschalcus, monachus mona- Articuli in praedictoconcilio damnati recensentiir
sterii ecclesi» melropolitana: Rheineusis dicli Orbei ab Hincniaro,id est quod sicut Deusquosdam pr;c-
diceccsis Suessio.iensis, ut hujus abbas et monachi dcstiuavcrat ad vitam acternam, ita alios ad inor-
cum quibus versabatur testantur, homo animo ela- teni .rternam prffidestinaverit (intellige absque uUa
tus, qiiietis impaticns,novorum verborum cupidus, maloriim operum praevisione :quod Deus non viilt
insatiabiii honoris ambitione incensus,proterviis et onines homines salvos lieri, sed eos duutaxat qui
tumulLuosus:utinanianimiostentationefamaniadi- salvantur quod Jcsus Christus Doiuinus non fuerit
;

pisccrctur,certos articulos omnium falsarum doctri- crucifixus neque niortuus pro rcdemptionc totius
narumelegitctcollegit.»Etpostea:<.IdemGotteschal- miindi. scd tantum pro his qui salvantur quod ;

cus ordini sacerdotali adecano Rhemcnsi initiatus
(hsc autem promotio constitutionibus ecclesiasticis
reluctabalur).contrasuamregulammonasteriocgres-
sus, disjunctissiinas tcrras pcragrav.t ut virus sua;
1'alsai doclrincB evomerct. Narrat ccclcsia Lugdu-
nensis quo pacto in ultimos fines GermaniaB se con-
nulluiii ad se diaboluspossit rapereproquo sangui-
nem suuni Jcsus Christus Dominus furlit. Ili siint
pra=cipui intor inultosaliosa concilio Moguntinensi
damnatos. Lcgcndus cst Serrarius lib. i. cap. ,33,
Histori.-o Moguntinensis.
123 LIBER ADVERSUS JOANNEM SCOTUM. 12«

homini ad salutem posse sufficere dixerunt, bene A arbitrio non appareat quomodo aliquid prsdicare
novit,et condemnat Eeclesia,sequens vocem Domlni potuerlnt; et e contrario Ecclesia Dei sic teneat,
suam gratiam in omnibus commendantis,atque di- slcut brevissime comniemoravimus : quae est Ista
centis Qui mancl in me, cl cgo in eo, hic fert fruc-
: secunda hffiresis tam incognita.tam nova et inaudl-

tum multum, quia sinc me niliil pnlcstis facere {Joan. ta, quaj, libero arltitrio denegato, solius gratia? sit
XV, 5). In eo enira quod ait Qui manct in me. et: priedicatrix? Nisi quia fut nobis videtur) disputator
ego in eo, hic fert fructum multum, declarat gratiae beatum Augustinum latenter quasi haereti-
iste,vel

beneficium.quam in iilo manentes ex illo accipiunt cum aecusat,eo quod manifestejuxtaveritatemScri-

ut fructiticare possint Deo, sicut palmes accipit ex pturarum sola Dei gratia ostendat et doceat homi-
radice vitis. Quod autem subjunxit : Quia sine me nem posse salvari, nec ad ipsam salutem a^ternam
nihil potestis /'(«rrc, manifestissime ostendit,liberum aliquid humanum arbitrium posse,nisi per eamdem
hominis arbitrium absque adjutorio ejusdem gratiae gratiam fueritreformatum,sanatum,illuminatum ac
suae ad boni operis fructum nihll posse.Secunda hiT- reprobatnm aut certe eos qui, secundum pjus ve-
;

resis quam dicit esse gratiae solius : quoe sit vel fue- nerabilem et catholicam doctrinam nunc de gratia
rit in Ecclesia.quas ita prsdicaverit sola Dei gratia Dei sentiunt et docent : quasi minus illlius dicta in-
hominem liberum hominis negaret vcl
salvari, ut t» telllgentes,ha2reticos vocat : videlicet quasi ille non
dastrueret arbitrium.nobis minime compertum est ita de llbero arbitrio senserit,nec isti recte ejus ver-
Nam antiquisslml, et impilssimi illi h;crctici Mar- ba intelllgant ; et ideo errent ex occasione verborum
cion, et Valentinus, et Manicha'us, qui vcl duo vel ejus, dum ea aliter intelllgunt quam ille qul scrip-
trla principia introduxerunt, et ideo duas naturas slt.Hac de causa nobis vldetur quod callldisslme
velangelorum vel hominum assucrerunt.idestunani omnino et versutisslme velut hairesim solius gratiae
bonam.et alteram malam illam Itaesse bonam,ut ;
posuerit, nec tamen auctorem. vel sectatores ejus
aliud esse non possit istam e contrario ita csse ma-
; ulla slgniflcatione manifestaverit.
lam,ut similiter aliud essc non possit nihil omnino ; Quod si ita est.quid aliud quam Ecclesiam nostri
de gratia Dei dixerunt,sed solam naturam nalurali- temporis.simul cum eis qui illum ad talia instigant,
ter vel bonam essevel malam stultisslme defendere vipcrea subtilitate accusat.Et ideo si sunt tales,qui
conati sunt. Cum Ecclcsia catholica, legis ct Evan- in partibus regni illius,ubi iste impugnator veritatis
gelii fideliter doctrinis instructa atquc munita,unam non solum non arguitur,vel silentium ei imponitur,
tantummodo agnoscat et prcedlcel omnium creatu-
; sed etiam laudi et honori maximo habetur,qui ei in

rarum coclestium et terrestrlum visiblllum et invisi- talibus faveant,maxime viri ccclesiastlci,quis digne
bilium esse principium, sanctam videllcet Trinita- possit doIere,et horrere istud contagii et peslilcntiae
tem,Patrem,et Fillum et Spiritum sar.ctum, unum ^ malum, quod ab illis partibus tam efTrenate et in-
Deum, ex quo omnia, per quem omnia,in quo om- frunite,tam impudenter et audacter contra caeteras
nia; et nullam omnino naturam nisi ab eo, id est partes Ecclesla; Dei quietas inter se, et pacificas,et
optimo Condilore.esse et ideo omnem naturam,in
; tranquillas exsurglt? Ubi tale monstrum et prodi-
quantum naturaest,bonam esse,nec malum natur;c gium jamdudum a fidelium aurlbus arcendum se-
naturam,sed vitium natur» esse. Sed quia mutabi- det,et dispulat,et congerit tot mendacia erroris,tot
lis facta est ista natura in creatura angelica et hu- convicia contra lidem verltatis et nulla pastorum :

mana,et a bono in quo condita est,suo vitio potuit Ecclesia3 vigilantia, vel corrlgitur a talibus, vel ex-
labi ad malum et a malo, in quo lapsa est, quan-
; pellitur.Denique ut manifeste agnoscamus non eum
tum pertinet ad humanum genus quod Dei misera- de antlquiori aliqua hferesi dixisse qnod solius gra-
tione saIvatur,posse surgere et reformari ad bonum; ticC fueritpraedicatrix.non posuit hanc hsresim ante

quantum vero pertinet ad partem angelorum malo- Pelagianam, sed postea, id est a temporlbus sancti
rum, et perpetuo judlcio damnatorum, sic lapsos .Augustini usque nimc (a), neo potest invenirl toto
esse superblendo a Deo.ut nullo jam mcreanturre- hoc tempore quod fuit inter illum et nos, aliquam
medio instaurarl, non solum perdita in qua conditi talem h.Tresim in Ecelesia exstitisse, nlsi quod vel
fuerant bona voluntate.sed terribili judicio Condito- [)
ipsum.utjam diximus beatum Augustinum,vel nos
ris,etiam ipsius bonas voluntatis possibilitate privati. qui eum sectamur, istius erroris accusat.
Cura ergo et illi (de quibus supra dictum) hajre- Tertiam hKresim ponit praedeslinationibus neces-
tici naturam tantummodo vel defenderint, quasi sitates et vim inferentem. Cujus, ut sibi videtur,
immutabiliterbonam,vel accusaverint quasi Immu- auctorem non tacet,vocans eam Gotteschalcanam a
tabiliter malam ; et ideo de gratia vel de libero quodam videlicel miserrimo et infellcissimo mona-
NOT.E DLIVALHI DOCTORIS SORBONK I.

{«) Affirmat nullos docuissenospergratiamsolam gus ex Clementc llb.ili Recognitionum ; Bardesanes

absque libero arbitrio salvarl, quia si qui fuerint,
ab Ecclesia tanquam hacretici perpetuo sunt habiti,
ita ut particula illa {nullij excludat catholieos, non
autem quos Ecclesia condemnavit autsaltem quia
expresse nullus unquam ita docuit,sed solum llbe-
rum arbitrlum de medlo sustulerunt,ut Simon Ma-
ex Augustino, cap. 33 lib. de Ha;resibus; Manes
centum annis post Bardesanem,a quo Man:cha;i,ex
eodem, cap. 7IJ; ut vldeant novatores nostri pervep»
: sum suum dognia de salute per solam gratiam,
abs(|ue libero arbitrii concursu et cooperatione,
omnibus retro saeculis inauditum fuisse.
 ;

127 FLOni DTAnONl LUGDUNENSIS. 128

cho jamdudum (illic ncscimus quo ordinc) dam- A ipsam mortcm aDeo non csse,id est ad Dei judicium
nato, ct annis jam plurimis carcerali ergastulo re- non pertinere assereret ubi si quffiratur ab co uuflc
:

truso^nomine Golteschalco.qui si aliquid tam gran- sit mors et miseria,si a Deo non est,quid aliud re-

de et periculosum contra fldem catholicam docere stat nisi ut contraomnem veritatem respondeat aut
praesumpsit, ut necessario synodah indicio taH ac a nnllo esse,aut a diabolo esse ; cum a nullo ca esse

tanta damnatione plecteretur,profecto dignura fuc- dicere insanissimum sit : diabolus autem causas
rat,juxtaantii|uu n Ecclesia? morem.ut tantus error, peccandi tantummodo suascrit, ullionem vero pec-
propter cautcla3 sludium,ne eo plures inficcrenlur, cati non ipse.sed justus judex intulerit.

csteris Ecclesiis in diversis regni partibus consti- Quod autem dicit praefatum Gotteschalcum pr.r-
tulis,ctsi non in inilio, quando tantum malum est destiniilionilms ncressilates el vini inferentem : si ita

deprehensum,ve] in fine quando tanta est severitale hoc dicit quasi illa praedestinitio reproborum ad i;i-
damnalum saltem postea per litteras synodicas et
;
teritum .ilicui eorum vim et necessitatem imponat
ccclcsiaf Icas.nd nmnium fratrum et coepiscoporum
! ad malum,id esl ut inevitabililer mali sint,et om-
notitiam perfcrretur.Quod si more,ut diximus, ec- nino aliud esse non possint.hoc omnino alienum cst
clesiaslico scmper a Palribus obserrato factum fuis- a fide catholica : quia omnipotcns Deus(qui nemi-
set, melius nuiic sciremus, et paratiores essemus r. ncni vult esso maluui) nimis absurdum et impium
ad redarguenda e( convincenda quaj iste eum do- est,ut dicatur quod aliquem cogat etcompellat essc
cuisse proponit, dicens eum prxdestinationibus ne- malum, et (de quo scriptum cst Justus Dominus :

cessitales, et rim inferentem. justilias dile.rtt !Ps. x, 8) aliquem compellat esse

Quod ergo de pncdestinationibus velut pluraliter injustum. Sed hoc agitur in omnibus reprobis. de
dictis eum accusat, manifcstum est, sicut jam in peccatis eorum et supplicio extremo, quod actum

multis supcrius dcmonstravimus, quod non ei tan- est in primo homine peccante judicio primo ut,si- :

tumdispliccathujusnominis^idest^pri-Edestinationis cut illo nulla Dei impulsione vel compulsione aut

pluralis numerus,quantum ipsius prffidestinationis pra;destinalinne compulsus est ad peccandum, sed

vere pluralis,id est duplex effectus tam videlicet : sua tantum sponte peccavit,judicium tamen etdam-
(ut frequenter diximus, et ex Scripturis sanctisos- nationem ipsius peccati nolens invitusque suscepit.
tendimus^inprffiparationeelectorumadvitam^quam quod fuit supplicium hominis primum ita et omnis :

ih prasordinatione reproborum ad pcenam.Quod nt reproborum multitudo.quae ex illa damnatione dc-

istecontra fldem Ecclesix dencgaret, tantum et scendit,non Dei prcedestinatione eompellitur ad pec-
tam lacunosum laborem assumpsit, ut novis argu- candum, cum Deus nulla peccata pnedestinaveril
mentationibus nobis persuadere conetur prsdesti sed tamen ipsius divina' pnedcstinationis justo et
nationem esse subslanliam Dei, imo ipsum Deum C Kternojudicio compellilur ad luendum supplicium;
esse pri-cdestinationem,ct ideo pluraliter de ca non recipions a Deo vim et neccssitatem justae damnatio-
debere sentiri vidclicet ut in parte tantum eleclo-
: nis,quK nuUam habuit vim aut necessilatem perpe-
rum sentienda sit praedeslinalio in parte autem re- trandae iniquitatis. Nequc enim illi qui a sinistris
;

proborum minime. Et ex hac occasione, ut justam stabunt in judicio, et puniendi sunt igne .eterno,
reproborum prsedestinationem ad supplicium a?ter- volcntes suscipient tale supplicium,sed utique no-
num evacuet,in tantum prorupit audaciam,ut apcr- lcntcs ct inviti, et irremediabiliter dolentes ac tre-

tissime contra fldem,et veritatem Scripturarum as- menles,diviniE majestatis nutu,ot angelico ministe-
sererc conarctur quod, sicut pcccatum non est a rio illuc prBecipitabuntur, sicut Dominus aperle in
Deo,ita ct ejus supplicium, id est omnis miseria ct Evangolio dicit : Sir crit in ronsummatione sa^culi :

mors,qua! peccantem hominem consecuta esl, non c.riljunt anycli, et separalfunl malos dc medio justn-
sit a Deo. Cum, manifeste a Oeo juste damnante et rum, et mittent eos in raminum ignis : illic erit fle-

judicante.et misoria laborum et sudorum peccanti tus, et stridor dcntium {Matth. xiii, 40-42). Istis nam-
homini inflicta sit,et ipsa laborum omnium extrema quc messoribus, id est ministris angelis, quando
mors,dicente Domino ad eum de miseriis vitas labo- venerit messio, id est saiculi consummatio, ab ipso
rioss : Maledicta tcrra in opere luo : in laboribns co- judice dicctur Colligite
: ziitinia, et nllif/ate ea in
jj
medes c.v ea : spinas et tribulos ijerminabit tibi, etco- fiiscirulos ad comlntrendum ; Iritirum iiulem congre-

medcs herbas lcrr^p : in sudore vultus tui vesceris panc gate in horreum meiim [Ibid., 30). Ecce qualem vim
(fien. lii, 17-19). Ubi slatim de extrema mortis pcrna et necessitatem divinre praedestinalionis erga rcpro-
subjunxit : Doner reverturis in terram de qun sumptus bos Ecclesia Dei juxta evangelicam veritatem cre-
cs : ijuia puhns es,ct in pulvercm rcverleris [Ibid., i9). dit, id est vim et necessitatem judicii ; non vim, et

Sed virum suum peccavit,ipsius

et muliori qua; ante neccssitatem peccati. Qui aulem vim, el necessi-
peccati poenain propriam,prster illam,qua! ei cum tatcm peccandi Deum intulisse homini vcl inferrc
viro communis est confcstim irrogando ait : Mulli- dicit, manifeste horribiliter in Deum blasphemat,

plicabo cVrumnas tuas ct conccptus tuos ; in dolore pa- quem ad pcccata compcllendo, ulique auctorem
rict filios, etc. Negando itaque in parte reproborum poccati esse conflrmat. lloc igitur modo nos, se-

juslam divini judicii priedeslinationem, ad hoc de- cundum vcritatcm Dei, de rcproborum praedestina-
volutus esl, ut eliam omnes humanas miserias et lione sentimus fldelitercum confltentes non pec-
:
 ;

12!) MBER AnVERSFS JOANNEM SCOTUM. V3B

eatieorum,sedjustisinipliciiauclorein.Et idcoquod A stantia sua spiriluali, id est esse, £cire, velle : sed
istedeliratjquasihujuspradestinationis pPcedicatio, tamen esso in pa-nalc est : seire autem et vcllc to-
necessitatis ad peccandum sit iri-ogati.i, quam sit tum ad errorem, totum ad malum conversum est.
calumniosum et vanum putamus, quod cx his (pue Ouid est ergoquodistegloriatur naturam humanam
omnibus clareat.
dicta sunt peccando ista non amisisse, id est ut possit esse,
Post hfficistesubjungit : Subsfantiamliominisesse scire,velle, cum omnium horum bonuni et felicita-
tria, id est esse, velle, seire ; et Itcnic peecundo non tem oninino amiserit, esse incipiens, misera ex
(imisisse. '^os autcm substantiam hominis non aliud beata, scire amittens divina, et velle perdens coc-
esse dicimus,nisi quam Scriplura divina in prinoi- lestia : nisi quantum ea postcaadjuvitet ere.xitgra-
pio conditionis humana? demonsfrat dicens f'yc»!((- : tiaConditori3,ut amissa bona recognosceret, reco-
vit iijitur Dominus Deiis liominem ile limo lemv, et gnita doleret, dolendo et pa-nitendo divinum au.xi-
inspinwit in faciem ejus spiraculiim vitx, et factus li-iim imploraret : atque ita quod amiserat suo vitio,
esthomo in animam viventem [Gen. u, 7.) Ha'c est divina bonitate rcciperet.Propterca igiturinelfabilis
enim substantia hominis,qua subsistit et vivit,sicut misericordia Conditoris non abstulit ei etiam post
docti indoctique noverunt, anima scilicot,et corpus peccatum hasc naluralia bona sua,id est esse,scire,
connexum sed corpus de limo terraj,
sibi vitaliter ; :n velle, ut haberet cui misereri potuissel : si enim
anima ex inspiratione Dei.His constat,et ita factus post peccatum noluisseteum esse.simul utique cum
est homo in animam vivcntem.Cumergo itadoceat ipso et in ipso periret,ct sciro, et velle voluit ita- :

divina auctoritas,et ita teneatcatholica verilas.^juid quc oum esse, ut Iiaberet cui misereretur, voluit
sibi vult ista superlluitaSjSubstanliamhominis esse cuni scire, ut haberet quem sua cognitione illuml-
tria, id est csse, velle, Rcirc'?eum manilestiim sit minaret; voluit eum volle, ut haberet quem suo
substantiam hominis non triaesse,sedduoqu«dam, amore beatificaret.Ita et diabolus qui creaturam Dei
id est (ut jam diximus) animam etcorpus.Sed iste, disperdere voluit, remansit victus, et Crealoris bo-
prEetermisso corpore,quod naturaliter ad substan- nitas, et misericordia permansit invicta. Sed iste
tiam homiais pertinet,sCibstantiam hominis esse di- cur hoc proposuerit, ex sequentibus ejus proposi-
cit,esse,velle,scire ;
quae utique in sola anima cnn- tionibus manifestius apparebit.
sistunt : quasi substantia honiinis non sit, nisi Subjunxiteninistalim post istas duas proposilio-
anima sola. Videtur tamen ex dispulationibus san- nessibicoha;rentes etait:N;(//n»t naliiram possc pe-
cti Augustini in libris de Trinitate orcasionem di- rire, nec liberam volunlatem eum perdidisse, id cst
cendi ista sumpsisse: sed absit ut tantus dootortam naturam suam In quibus verbis, quod definivit nul-
absurde unquam dixerit ct imperite, ut cum sub- lum naturam posse perire quod utique generaliter ;

stantia hominis sit anima et corpus, ille defmierit G de omnium rerum natura dixit, undc didicit, aut
substantiam esse hominis, esse, velle, scire. Non unde verum esse ostendif? cum manifeste omnis
ergo ait (sicut maniCeste intelhgere poterit quidicta rerum natura sicut voluntate Creatoris poluit ex
ejus in eisdem libris diligentissime legerit et per- nihilo subsistere, ut esset quae ante non erat ita ;

penderit) substantiam essc hominis h;ec tria,idest etiam,siipsc velit, possit perire, et redire in nihi-
esse, scire, velle : sed in subslantia esse hominis Iuni,ut non sit. Hoc namque et Scriptura ostendit
non exterioris, sed interioris, id est in mente ratio- dicens de magnitudine et potentia Creatoris :£x('^/-
nali,ubi ercatus est homo ad imuijinem et simililudi- sior ecelo est, et quid facies? profundior infemo, el
nem Dei {Gen. i, 20). Docens ea esse in ip. a mente tinde cognosces ? Lonfjior terra mensura ejus el latior
rationali et intellectuali,naturaliter et substantiali- mari.Si subverterit omnia, vel in unum coarctaverit,
ter a Deo insita. Unde et rectissirae in eisdem dis- q-i.is resistet ei'? aut quis dicere ei potest
Quure ita :

putationibus dicit hiec tria unius cum ipsa et in ipsa facis ? [Joh. XI, omnipotena
8-10.) Certe ipse
mente esse substantiK.Quia videlicet ipsa niens sic- Conditor cum propter nimiam malitiam et inipieta-
ut substantialiter habet esse,ita substantialiter ha- tem hominuni pararel delere munduni diluvio, at-
bet velle : id est substantialiter et naturaliter ha- testante Scriptura, sic ait : Delebo, inquit, hominem
bet scire posse et velle posse. quem creavi a facie terras, ab homine usque ad ani-
£)
Magnum est utique bonum istud naturoe ab optimo mantia, a reptili usqtte ad volucres cwli (Ge^i. vi, 7.)
Conditore bene et mirabiliter conditae. Sed si hoc Et iterum : Uepleta est terrainiquitatea fucie eortim,
solum habeat mens hominis ut possit esse, possit et eijo disperdam eos cum lerra [Ibid. 13). Sicirt
scire, possit velle, et non habeat ex dono ejusdem ergo illo magno et horrendodiluvio magna exparte
Gonditoris sui ut possit beneetbeate esse,possitpie natura mundi deleta est.et in deterius commutata,
et recte de auctore suo scire,possit, amando illum, sicut dictum fuorat: Etcijo disperdameos cum terra :

cum illo esse velle, quid ei proderit habere esse, et umnis pene natura animaliuni, quiu in mundo
scire,velle,cum totum hoc malo suo habeat,si illud crant, id est tam hominum quam pecorum, aquis
donum Creatoris suinon habeat habebit enim esse '.' deleta est cliam anim£E impiorum, qui tam hor-
:

infeliriter,scir« fallaciter, velle pernicioseet nequi- rendo supplicio interire meruerunt,reservat« aunt
ler : sicut etiam angelica natura, in diabolo et an- et transieruntadmajus, idestinfernalesupplicium
gelis ejus damnata, ut4qu« habet hac tria in sub- galvatis his solis qui taiuexiguonumero in arca Dej
431 FLORI DIACONI LUGDUNRNSIS. I3i2

misericordia libcrali sunt nonnc (si ilavcllcljdc- :

A. ou tjuod.secundum islum liljcra volunlas cjus.ipsa
lere oinnem naturam mundi,et mundalium sive coe- sit natura ejus. Nos autem, juxta fidei catholicae

lestium rerum facilime hoc posset admiranda po- veritatem dicimus quod natura illius piimi hominis
tenlia Greatoris, sicut manifeste in libris iVlacha- a bono Creatore ex toto bona, et bona voluntate

bffiorum.Quidam sancti viri contra adversarios suos pr;edita,condita sit. Hoc est enim quia crcavit Deus
dimicaturi dixisse leguntur Nosautem in omvipo- : hominem rectum i£cc/e.vii,30),sicutScripluradicit,
tcnti Dco qui potcst ct islos contrarios vcnicntcs, ct ila tamen ut iion tantum naturali bono esset in eo

universum mmulum uno nutu dclcre,confidimus {II voluntas bona et libera,sed ul vere in eo quod con-
Mach. VIII, 18). llequirendum autem ab isto est in ditus fuerat stare possetjdivinae gratiae indigeret,ot
illa ultiraa mundi conflagralione.de quabeatus Pe- adjuvaretur. Unde illa vox ex persona ejus intelli-

trus apostohis dicit In (/ua caii magno impelu

: gitur inps&lmodiccnUs: Egoautemdixiin abundan-
traiisient : elemenlaverocaloresolvcnlur(llPetr. iii, tiamea : Non movebor in oitcrnum [Psal. xxix,' ,8).
10,)quid sentient lunc futurum de quatuormundi Ubi statim de casu suo subjungit.et dolensdicit ad
plementorum natui-a?Si enim sic permanebunt ut Deuni : Averlislifacieinluam a me,et faclus sum coii-

nuno sunt,quoniodo est vera apostolica ista senten- tui batus. Quod enim
ubundantia erat, et bona;
in

tia? sin autem maxima ex parte immutabuntur,vel ,

voluntatis,et l)eat.x libertatis ante peccatum.ex Deo
'

peribunt,quomodoest vera ista definitio.quod nulla illierat cui et dicit Domine,involuntate lua ijrusti-
; :

possit perire natura? Gerte quatuor vicissitudinum tisli decori Hito yir/M<em. Qaod autcm,avcrtenteDco

tcmpora quibus annus ducitur ac reducitur, id est faciem suamab illo,neccum vultu suo illuminando,
veris, et sestatis, autumni, et hiemis, habent pro- factus est co»i/!<rt«;ai,mcritumacpcBnapeecati fuit.

priae et distincta; i|ualitatem natur<e sufe : sed cum Iste autem qui,absqueillodivinaegratiae adjumento,
fuerit cadum novum, et terra nova, et cessaverit in tanlura in eo sulum natur;c bonum praedicat, ut
cursus iste solis etlun;eac siderum.quonune adre- liberara vuluntatem, nec peccando illum amisisse
fectionem quielem mortalium diesnoctesquesibi
et contendat, ita ut etiam ipsam liberain volunlatem
continuatirn succedunt,et idcirco etiamillKquatuor naturam ejus esse dicat,manifeste Pelagianoerrore
vicissitudines temporum,quae solis cursu peragun- involvitur; asserens hominem sola natura, et ante
tur, sicut nunc sunt esse non poterunt, quoniodo peccatum libeiam voluntatem habuisse.et post pec-
non peribit eorum natura? catum eanidem liberam voluntatem eum non ami-
Sed et hoc interrogaiidus cst, quid credat tunc sisse,etipsamliberamvoluntatemnaturamejusesse:
futurum innovato coelo et terra per igncm, et in cuin profecto non fueritlibera.nisi quandiu Deum pie
aliani qualitatem,qus immortalibussanctorum cor- subditaperinansit bona ubi autem, Deuin contem-
;

poribus congruat, mirabiliter translatis. Quid, in- ( nendo,et mandatuiii ejus supcrbe Iransgrediendo,
quain, tunc futurum credat de universa natura vo- peccavitjStatim facta sit subjugo peccati.Quia,sicut
lucrum, quadrupcdum, reptilium, natatilium? Si ipse Dominus dicit : Omnis qui facit peccatum,ser-
enim iilataiiiimmmensaconflagrationepcnituscon- vus est peccali [Joan. viii, 3i,36). Et ita qua; ante
summanda credenda suiit, quia nihil jam mortale erat libera ad bonum, post illam miscrabilem rui-
illc mundus innovatus recipiet,quoniodo veruiii erit nara,per seipsam non potuit esselibera,nisi ad ma-
nullam posse pcrire iialuram! Maxime cuiii et de luni.De quo profundissimo damnationis mala nul-
ipso tantae immeiisitatis mari in illa tam mirabili latenus valet assurgere adlibertatein bonajvolunta-
rerum commutatione scriptum sit El tiiare jam : tis.nisi illo liberante qui ait : Si los fUius tiberave-
non est ; si ergo dixisset iste huinanam naturam non rit, tunc verc tiberi eritis.

posse perire, utcunque audiendus esset, non quia Iste autem,qui propterea eum putatnon amisisse

Deus non possit eam dissolvere, si velit sod quia peccando liberam voluntatem, quia cuni ipsa bona
:

prornissio Domini nostri irrita esse non potest,quia et libera voluntate est eoiiditus; et ideo naturaliler
ipse promisit dicens Vestri auteni et cajMi capitis
: ei inerat ipse bona volunlatis affectus, scire debet,

omnes numerati sunt (Matlh, x, 30.) Et alio loco quod ideo condidit omnipotens Deus omnem ratio-
:

Et capillus de capile vcstro non pcribit (Lwc. n n;ilem creaturam,ethominumscilicet etangelorum,

XXI, 18). Cuin aiitem generaliter die;it, nullam bona et recta voluntate pra;ditam, ut quandiu scr-
naturam posse perire, attendat quid eliam in varet suum ordincm pie Dco subdita,et gratia ejus
natura rationali, id est diaboli, et angelorum ejus adjuta, permaneret in ea dignitas sua,id est et na-
actum sit divino et terribili judicio, qui non tura; bonum,et ipsius graliae donura.Si autem con-
solum velle bonum, sed etiam posse velle ipsum tra Croatorem superbiendo, et de se potius pra?su-
bonum perdiderunt. Postquam autem dixit nullam mendo,desereret ordinemsubjectio.niset obedientia;
naturam perire posse,statim qui haec omniadixerit su;e, continuo, ipsius Conditoris justo judicio, et
ostendenssubjungit Nec liberam voluntatem homi-
: dono gr;iti;e iirivaretur, et natura in deterius con-
netn pcrdidi.sse,id est tiaturatn iMum.Videlicet quasi verteretur. Uiido inpsalmoscriptum est Ilomocum :

illafalsaetfallaci argumentatione sua,quaaitnullam in lioiiore €sscl,tion intellexil comparatusesljumcn- ;

naturam posse perire, hoc nobis probaverit quod tis insipietuibus el similis factus cst illis [Psal. Lxwiy,

hoiiio peccando liberam volunlfttem non amiserit; •13. 21). Erul jiamque ante pcccatum in honore
133 LIBER ADVERSUS JOANNEM SCOTUM. 134
naluiM' buiiin a Deo coiulila3; erul i» honofe graliffi X ^^'^ tlc illa voluiilalc, qua vcl .-^ummuiTi bonum dili-
sibi a Deo collats. Sed hunc honorem divinoe boni- git,cum recta est, id cst Deurn.vcl inlimum bonuni,
tatis et gratiae, unda haberct noii inlcUcxit, cum de- cum prava est, id cst inundum. llicc cnim voluutas,
serto Creatore de se praisumpsit, et, suggostione eum una sit natura cum ea voluntate qua mens dili-
serpcntis, Deo similis lanquam sub nullo Domino git seipsam, multum tamen distat affectinnc quan- :

esse concupivit. Unde et ipse merito a Creatore de- tum distat inler dilectionem sui, et dileetionem Dei,
sertus, totus in deterius commulatus cst, et anima inter dilcctionem sui, et dilectionem mundi. llla
videlicet et corpore : anima, quia amissa libertate enim voluntate scipsam amat : ista voluntatc vel
justiti.-e^amissa libertatc bonao voluntatis,ct peccato Dcum diligit super se, vel mundum infra se. Qua;
dominante depressus, ea qus; sursuni sunt, qu.Trere tamen voluntas, ut diximus, natura una est, sed
cessavit, et inllma, velut bruto, et pecudeo sensu, alfectione efficitur divorsa. Et singularis est in dile-
appelivit; corpore vero, quia mortis conditione ctione sui.et multiplex in dilectione rerum bonarum
dniimatus ut in terram et pulvcrcm, unde sumplus vel malarum quibus trahitur sive dislrahitur. El ideo
cst, more jumentorum dissolveretur, justi judicii cuin illa voluntas naturee, de rjiia beatus Augustinus
sententiam cxcepit. Ecce ad quantum malum devo- disputat, id cst qua mens diligit seipsam, nihil per-
lula esl humana natura, peccati iiierito tota in de- „ tineat ad libcriim arbitrium et libcram voluntatem
teriuscommutata, liberlalc ad bonum ainissa,ct ad quo vel bonaappefuntur,vel niala, scd tantummodo
solum malum appetendum libera, nisi ejus gralia mentis sit, el ad ipsain referatur; minus callide, vel
sanetur et redintegrctiir, qui vcnit iiuxrerc, ct siil- nimis stultc iste adjungit ei libertatem,et vocat eam
viire quod pcrierat {Lue. .\ix, 10. liberum arbitrium, vel liberam voluntatem. Quod
Angelica autem natura quanlum iii diabolo et an- beatus Augustinus nullatenus dicit.et absit ut dice-
gelis ejus depravata, et horribiliter in deterius cuin- ret.Quis enim nesciat hanc mentis voluntatem, qua
mutata sit,amisso libero arbitrio ad bonura,ut nun scipsam vull el diligit, omnibus hominibus natura-
solum ad illud ullatenus assurgere, sed nec velle litcr esse communem, et semper liberi arbitrii ad
jam possint.etad solum iiialum nunquam mutaiida seipsam amandum?Quns enim mens in hominibus
inalitia conversi, quis digne possit expavescere, est, nisi amontium ct deinenlium, cujus voluntas
(|uanto minus verbis explicare?Xam ct corporis na- nonn.ituralitervelit,et mentem cui inest,etseipsam,
tura ipsa est, et sana, cl iTgrota : sed incolumem permanere? Ad hoc omnium
quffi valet ac esse,vivere
viget bonosanitatis,ejusamissione in deterius versa mentium voluntas est libera. Quid enim liberius tali
gravatur et affligitur morbo iegritudinis. Sed iste, voluntate, qus mentem,cui inest.diligit esse, diligit
qui liberam voluntatem,et liberum arbitrium ad bo- vivere,diligit non perirePvelquid magissuperfluum
num,non oredit esse bonum humanffi mentis, sed C et supervacuum,ut talis voluntas appelletur libera.
ipsam mentem, neque esse in mente, sed ipsam qiiajnunquam polestessealiud,addiligendamse,veI
mentem, videtur occasionem sumore, sicut jam et ad mentemciijusesl aut uteadem talis voluntas ap- :

supra diximus, ex quibusdam verbis sancli Auiju- pclletur liberum arbifrium, cum arbifrium esse non
stini in libris de Trinitate {lib. x, c. 11 et 12), cuin posjit, nisi in diversis rebus,qu8e discernend.-e, vcl
ille omnino dicat, et mentem, et scien-
veraciter dijudicandae, vel eligenda;, sive reprobandae sunf ?
tiam mentis. qua seipsam novit,et voluntatem men- Volunfas vero mentis nihilinterseipsam diversitatis
tis qua seipsam vult et diligit, unam esse naturali- inveniat, sed el seipsam semper a>qualiter diligat, et
ter subslantiam, qu.Te et seipsam
est existendo, et naturali pace atque unitate semper sibi cohffireat.
agnoscit sciendo, et seipsam vult diligendo. Vere Desinat itaque dicere, cum de libero arbitrio ho-
enim liuc totum, id est et mens, et scientia,ct amor minis agitur, quo vel bona ad salutem, vel mala ad
sui substantialiter unum sunt. Quae tameu duo, id perniciei"nsuamdiligit,talcmvoluntatem menlisesse
est scientiam, et volunfatem mentis, qua seipsam naturam.Quia licet et ipsa sit mentis voluntas, quae
novit et diligif, non dicit ille esse mentem hominis, et seipsam, et hcBC diligit, tamen alia alfeclione dili-
sed in mente hominis; et ideo hujus disputationis git seipsam,quteita naturalisest ut nunquam mute-
manifestus est error. [)
omnino variatur
tur; alia affectione diligit ista, quae
Quodcumdeliberoarbitriodisputatur,quo,libera et mutatur, dum vel ad bona vel ad mala diligenda
hominis voluntate, vel bonum vel malum appetitur, convertitur (a) nam si talis voluntas mentis, qua
;

nondeillavoluntateagiturquamensdiligitseipsam, non seipsam mens,sed alia vel bona vel mala diligit
NOT.E DUVALLII DOCTORIS SORBONICI.
(fllNon assequitur mentemJoannisErigonas Eccle- clesia Lugdunensis quod accipiaf libertatem ut ser-
sia Lugdunensis, quantum ipse possum conjicere. vituti poccati cpponatur juxta illud Joan. viii Qui :

Nec enim dicit primoErigena voluntatemet animam
ejusdem esse naturic, sed soluin voluntatem ipsius
mentis et animae in dilectione suipsius agere ut na-
turam, non autem ut liboram. Secundo pie pariter
et cathnlice sentit Erigena cum dicit libertatem in
homine post peccatum remansisse, vigorem tamen
et poteslatem illius amisisse : arguit
fueit peccalum, servus est peecali. Erigena tamen
eam pro facultale ad ufrumlibet, tam ad bonum
quam ad malum, accipit, quain in homine post
peccatum remanere ex Augustino certum est, ita
ut disputatio hoc loco videatur esse de nomine. —
Bellarminus, lib. v de Gratia, et lib. Arb., variis
autem eum Ec- capitibus.
 ; ;

i:!.-; FLORl DIACONI LUGDUNENSIS. 136

juibus aut beatilicetur.aut misera afficiatur, natura A potuit, nisi per redemptionem crucis et mortis Chri-
csset hominis, sicut iste dicit, aut bona esset tan- sti, sicut Apostolus ait ad quosdam, qui se alitcr

tummodo, aut mala, et ex alio in aliud mutari non putabant posse justilicari Ergo Cliri.stus gralis
:

posset. Hfec igitur voluntas, id est talis atlectio hu- mortuiis cst (Gal. ii, 21), el hxc esl sapicntia verbi, in
manic voluntatisjuxta veritatcm Scripturaruin Dei, qua evacuatur cru.r Christi (1 Cor. i, 17). Vere enim
a bono Greatore bona et recta est insita homini, cum si post aliud peccatum veram libertatem homo ha-

crearetur, hsc (in illo cooperante Dei gratia) bona bere potuit, non indiguit redemptione, non indiguit
et recta permansit, quandiu Crcatori pie obedivit. redemptore, et superfluus est adventus Christi, su-
Sed quia et ipsa humana natura ab incomrautabili perfiua est raors Christi.
Creatore mutabilis condita est,e t talis afTectio mentis Quod aulem dicit isie pccccmicm homincm non ami-
humana; similiter mutabilis est, stetil in bono (adju- sisse libcrtalcm sed ipsius libertatis viijorcm et pole-
vante Dei grutiu) et cecidit ad malum occulto Uei statem, non recte dicit, quia non recte sentit. Non
eudem gratia deserta. Et (sicut sa;pissiinc
judicio, enim bonum libertatis ex parte tenuit et ex parte
dictum cst) qus erat libera ad bonum, amissa illa amisit; sed, sicut vigorem, et potestatem liberta-
felici Ubertate, ca'pit esse sub peccati misera ser- tis, itaipsam perdidit libertatem, ut jara per se ad
vitute. j,
verum bonum, undc cecidit, liber esse non pos-
4. Adjungit ille quasi definiendo : Libcrlatem ho- sit. Rcmansit autem liber ad malura; quia, sicut

mini post pcccalum remaitsisse, viijorcm ct potcstutcm libera voluntate deseruit bonum, ita libera volun-
quibus verbis non est diutius mo-
ejus pcrdidisse. In tate adh;Bsit Habet itaque homo post illam
raalo.
randum : quia, sicut suprajam s;epius di.ximus,qui damnationem liberum arbitrium,quo propriavolun-
ante peccatum erat liber;e voluntatis, ot natura; tate inclinari potest et inclinatur ad raalum, habet
bona',eldono gratia; ad sumnium et a^ternum bo- liberum arbitrium, quo possit assurgere ad bonum
num,ad quod conditus fuerat amandum, et deside- ut autem assurgat ad bonum non esse propriffi vir-
randum, quaerendum, inveniendum et contemplan- tutis, seil gratiai Dei raiserentis, llabet liberum ar-

dum, peccando [<(/., peccatoj cecidit a tanto bono,et bitrium ut possit bene velle, ut possit bene vivere,
factus est servus peccali, sicut Dominus ipse testatur ut possil Deo adhserere; sed ut benc velit, ut bene vi-
dicens : Omnis qui facil peccatum servus est peccati vat,ut Deo adhffireat, non est suoe virtutis, sed grati»
{Joan. VIII, 34); et beatus Petrus apostolus dicit : Dei raiserentis. Nam et qui graviter a;grotat, potest

.1 quo enim quis superatur, ejus et servus esl (II dici posse recipere sanitatem,sed ut recipiat sanita-
Pctr. 11, I9):ita, aniisso dono grati;e, vitiato et cor- tem,habct necessarium mcdicamentum. Etqui mor-
rupto et depravuto bono natur;c, sic miserabiliter a tuus est, posset dici posse resurgore, posse viverc,
tanta felicitate lapsus est, ut ad illud bonum aman- C non tamen sua virtute, sed Dei. Ita ct liberum ar-
dum,et perfruendum, cui inha;rei'edebuerat nulluni bitrium hominis semel sauciatum, semel mortuum,
possit habere recursum, nisi per misericordissimi potest sanari, non tamen sua virtute, sed gratia
reconciliatoris et rnediatoris auxilium, et sanguinis miserentis Dei. Et ideo recle omnes admonentur,
ejus pretium, a quo rediuiimur de tunta captivilate, recte oinnibus verbum Dei pradicatur, quia habent
ut recipere possimus pristinam libertatem, et de posse credere, habei.t posse converti ad Deum, ut
inimicis efficiamur amici. De quo mediatore Scri- verbo extrinsecus admonente, et intus Deo susci-
ptum est : 1'nus enim Dcus et mediator Dci et liumi- tante, qui audiunt reviviscant. lU recte de hujusmo-
num liomo Cliristus Jcsus, qui dedil seipsum rcdon- di honiine dicatur : Quia morluus fueriit, el revi.vit
ptioncm pro omnibus (/ Tim. ii,5); et iterum : Cum pcrierat, el inventus est. De hac possibilitate huma-
inimici essemus, reconciliati sumus Dco pcr mortem na; natura;, qua; tamen nihil valet absque divina;

filii ejus (Rom. v, 10). Quicunque ergo dicit, post il- grati;e largitate, ita beatus Augustinus docet di-
lam transgressionis infelicissimam ruinam, qua, cens {de Prxdest. sanct., cap. 5) « Posso habere :

amissa pristina libertate, factus est servus pcccati, fidem, sicut posse habcre charitatem natura; est
factus est servus ejusaquo et superatus est,factus hominum habereautera fidem, sicut habere chari- :

inimicus Dei, et indigct uno mediatore et reconcilia- n tatem, gralia est fidelium. » Sed cum voluntas cre
tore, per quem accipiat redemptionem a servitute, dendi aliis pra-paratur, aliis non pr;eparatur a Do-
et rcconciliationem ad Dcum. Post hanc, inquam, mino, discerncndum est quid veniat de misericor-
tam magnam et miserabilem ruinam, quicunoue dia ejus, quid de judicio. Vniversae enim vix Domini
dicit eum habuisse vel habere libertatem ad verum misericordia et veritas {Ps. xxiv. 10). Investigabiies
bonum appetendum, amandum et promerendum, autem sunt vix ipsius {P,om. ii, 33). Investigabiles
nisi per gratiam veri mediatoris redimatur, justifl- igitur sunt, et misericorjia qua gratis liberat, et
cetur, reconcilietur et reformetur, omnino contra veritas qua juste judicat.
fldem Ecclesia; sentit, contra veritatcm Ev;mgeli- 5. Iste postquam inaniter ct fallaciter dixit post

eam ct apostolicara docet, et omnino (quantum in peccatum homini libertatem romansisse, subjecit
se est) evacuator est crucis Christi, evacuutor est aliam conclusionem,et ait Semper naturam inchoare
:

mortis Christi.Quia aliterhomo post illud pecca-

si posse et pcrfwere nonnisi per ijratiam. Quod si ila

tum veram mentis libertatem haberc aut recuperare dicit, quasi natura bominis pcr liberura arbitriura
 ;

d37 LIBKU ADVKKSUS .lOANNEM SCOTUM. I3H

suum seinpcr possit bonuni incho;iro, sed non nisi A flemus : rpiia, si prascicntia et pr.Tdcstinniif, Dc
per gratiam Dei perlicero ut inchoatio totius boni non est alicui causa peocati, sicut omnino verum
semper homini depuletur, Deo autem tantummodo est,ergo eadem divina prsescientia et praedostinatio
ejus perfcclio ut primam partem boni agendi sibi
: non est injusta,nec in aliquo vituperanda, qua im-
vindicct homo, sccundamDeus: talissensus omnino pios in sua impielate perseverantes prascivit et
Pelagianus est.et contrarius Evangelicae et Aposto- pr.Tdcstinavita;tcrniPsuppliciiscondemnandos.Quia
lica> veritati.Ouia et ipse Dominus ut initium boni suaprasscientiactppipdestinatione omnipotensDeus
nostri ostendat non csse ex nobis,sed ex illo, ail : non eis existit causa peccati, sed justus ultor pec-
Non vosine elcgislis,sed ego elcgivos (Jnan. xv.lG). cati,nec eos impellit ad pcccandum.sed juste tradit
Et Apostolus dicit lidelibus .Qaiaquicccpilinvobis ad luendum supplicicium. Prffiscit crgo sicut vcro
opiii bonum, perficiet us^jue in dicm Clirisli Jesu ct verus Dcus hominum futura peccata ; unde et
(Pliil. 1,6) ; el iterum : Vobis daiKitum cst pro Chri- Scriptura dicit Dcus aHcrne,qui occullorum es cog-
:

slo non solum ut in cum. crcdalis,vcrum cliam ul pro nitor,qui iinsli omnia untcquam ftunt (Dan. x\n, 42).
illo paliamini (Ib., 29). El beatus Joannes Aposto- Non utadpeccandum suapr.-nscientiaaliquem com-
lus dicit : Non iiuasi nos dilcrcrimus Dcum,scd qiio- pellat.scd ut ipsos pnccantcssua ffiterna providcntia
niam ipse prior dile.vit nos : el misit Filium ««««« jusle ordinet vel condcmnet.Pra'destinationo ctiam
g
propitiationem pro peccatis nostris (l Joan. iv, 10) sua,qua impios punire dccrevit, sicut jam dictum
Et iterum,beatus Paulus apostoUis ait : Per patien- cst,non ut essent impii effecit, sed ut in ipsa im-
tiam curramus uil proposiium nnbis certumen ; aspi- pietale sna perseverantes,non essentimpuniti,jusfe
cienles in auctorem ct consummatorem fidei nostrx constituit.Quodvero isteadjungit atquodeflnit quia,
Jcsum (Heb. xii, 1, 2). Si ergo vere catholici esse sicut Deus sua prsscientia et prfede.stinationo non
cupimus,totum lideliter divina; gratiie deputare de- est alicuicausa pcccati, ita nec causa sit pccnae et
bemus,et inilium videlicet boni operis nostri ct fi- mortis qusepeccato debelur,lideliter discernendum
nem.Quia, sicut proemissis Scripturce sancta; testi- cst quia videlicelhomo pcccando ipscsibi exstitil,
:

moniis clarissime demonslratur, Dominus eligit et cxistil causa pcen.-E suffi,et causa mortis sua; et ;

sanctos suos,non illi eum. Deus in snis lidelibus et taiiien quia omnipotens Deus judex est justus,Iicet
incipit opus bonum et perlicit : ab ipso donatur li- niin sit in ejus pra?sciontia et praidestinatione, sed
delibus qui pro eo patiuntur,et initium tidei,olfinis inhominum meritis causa pcenarum et mortis,ta-
martyrii. Ipse prior dilcxit sanctos suos, ut et illi
mcn ost in cadem prajsciontia et pr£edestinalione
eum possent diligcre.Et fides nostra Dominum Je- .Tterna justitia,qua in sua impietate permanentibus
sum habet auctorem, eam in nobis inchoando ; et et pccna inferatur et mors. Et ideo tali argumenta-
ipsum habetconsummatoremperflciendo.Haecergo C tione.sicut isto vult, non destruitur prasdestinatio
fldeliter teneamus,ut in vera flde fundati,ab errore
Dei,(iua impiis irrogat .cterna supplicia quia, etsi
;

hsretico tuti simus. Aut si istius verba alium sen-

non cstinejusprcBdestinationeulIa causapcenarum,
sum rectum et recipiendum habent, ostendat ipse cst tamen ibi.justitia, et judicium juste inferenda-
qui scripsit. rum pcenarum.
GAPUT V. Quinta proposito talis cst : Si qua causa prxccdat
voluntatcin, id est naturam, adbona vel mala cogi-
Quinto capitulo hujusmodi propositiones ponit.
tanda,vcl jacicnda,non esscnaturam ubi manifeste :
1. Per prxscientiam et prxdesiinalionem Dei
contra veritatem loquitur.Si enim nulla causaprce-
neminem compelli.
codit voluntatem hominis ad bona cogitanda, vel
2. Prxscire ea eliam cjax noncssct faclurus^prx-
facionda,unde est in homine bona voluntas, id est
dcstinare taiilum quie esset facturus.
pia alTectio, ut possit aliquid boni cogitare vel fa-
3. Sicul in ea pricscientia el prirdestinalione Dei
cero? Neque enim a semetipso habet homo volun-
causain non essc pcccati, ita ncc panir ejus, nec
tatem bonam,de qua dicitur^/^oj; in terrahominibus
morlis.
bonx voliintatis [Luc. ii, 14). Neque a semetipso ha-
k. Deum sicul nemincm coinpcUat peccare,ila nec
n bet eflicientiam boni operis de qua dicitur Gloria :

bene vivere.
autem ct pax omni operanti bonum (lioni. ii,
honor cl
5. qua caitsa prxcedal voluntalcm,id cst nalit-
Si
10) sod ab illo ha;c habet,de quo Apostolus fideli-
ram ad bona vtl malu coyilanda, vcl facicnda, non ;

bus dicit Deus est cnim qui operatur in vobis et velle

:

esse naturam.
ctperficere, pro bona voluntate (Phil. ii, 13). Ipse
Exhisquinquepropositionibus,jam tressuperius, prffivenit voluntatemhominismisericordiasua,sicut
prout potuimuSjSatis tractatas sunt, etex superfluo Psalmista dioit : Deus meus, misericordia cjus prce-
repetenda; non sunt id est prima et secunda et
:
veniet me {Psal. lviii,I1). Ipse iuspirat homini gra-
quarta. Restant ergo dua;, quas nunc primum po- liam recte cogitandi, sicut Apostolus dicit Non :

suit. quod .ntfficientcs simus cogttare aliquid a nobis quasi

In tertia itaque sic dicit : Sinil in priescicntia c.c iiobis, scd sufftcienlia nostra e.t Deo est (// Cor.
et prgsdestinatione Dei causain non essc pcccati, ita m, 5). Ipse ergo nobis est causa bon» voluntatis ;

nec panx ejiiSjncc morti s.Qmhus verbis nos respon- ipsenobisestcausabene desiderandi etperflciendi

Patrol. CXI.X.
139 FLORI DIACONI LUGDUNENSIS. 140

ipse nobis eausa miEcriconti.o cl gratia?., qua noii A cum de liberoarbilrio traclalur.Quia.sicut cliximus,
solum benc velle, non solum licne agere, ct perfi- una eademquo voluntasmentis alia est cum natura-
cere,sed etiam bene cogitare possimus. Et non so- litcr diligit seipsam,alia cum vel gratia adjutadili-
lum in praesenti hajc agit in electis suis ; scd etiam, gitDcum,vcl proprio vitio corrupta diligit mundum.
antemundiconstitutionem,pra3destinavitillosgratia Alia est autem non naturce,sed alTectionis di-
et alia

sua ut essentsancti etimmaculati corara ipso ;sicut versitate.Et ideo potest esse etbona et mala,secun-
Apostolus testatur, dicens Sicut elecjil nos in ipso
: dum ea qua? diligit vel bene vel maie.
ante mundi constitulionem, ul esscmus sancti ct im- CAPUT VI.
maculati in conspcctu ejus in charilate [Eph. m, 4). Sexto capitulo definit :

Cum ergo tanla ct talis causa,qua2 est utiquecausa 1. Nullum peccatum nuHamquc cjusp.vnam aliunde
omnium bonorum.sive in condendis,sive in mune- nasci,nisi propria hominis voluntate liberomalc utcn-
randis creaturis suis, sit nobis optima et fflterna <«.? arbitrio.

causa bona3 voluntatis.praecedens nos gratia sua ut 2. Et stultissimum esse, duhilare humanam volun-
bene velle ct bene agere possimus, quomodo iste tatem essc .sccimdum naturam.
dicit nullam causam prascedere bonam voluntatem 3. Ncc dubitiiri posse ipsam rationalem substantiam

ct bona opera nostra? aut, si pr.Toedat h<TC aliqua « cssc.

causa pcr quam fiant,ipsamcausam non csse natu- Ilas tres delinitioncs quarc posuerit, et quid ex
ram, cum omnipotcns Deus, qui bon;c voluntatis cis effieerc voluerit, non satis apparet, nisi forte
nobis est causa, ipso sit pr« omnibus summa et quia praecipua ejus intentio esl in omnibus istis ar-
optima natura.Qui ergo non credit hanc summam guraentationibus,utvelliberumarbitriumsecundura
et efficacissimam causam,eamdemque summam et naturam dcfendat,quod est utiquc Pelagianum, aut
optimam naturam prascedere voluntatcm nostram, prsdcstinationem justi judicii Dei quantum in se est
ut recte velle et recte opcrari possimus, nianifeste destruat.quod est Ciceronianum.Nam Cicero, sicut
resistit veritati, cl Pelagiani erroris esse convinci- beatus Augustinus in libris de Civitate Dei {lib.\,c.9)
lur.Si enim ho3C felix causa non praicederet homi- commemorat,et cx ipsius Ciceronis verbisostcndit,
num voluntates,nulla esset pr.n^dostinatio bonorum, in tantum conatus est divina^ providentiae disposi-
nulla redemptio miserorum,nulla remuneratio ope- tionem evacuare, ut non solum pr,i!destinationem,
rum piorum. sed ctiam praescientiam Dei omnino negaret, hac
Ad mala autem cogitanda vel facienda, absit ut quasi ratione volens defendereliberum hominis ar-
haec summa optima causa voluntatera noslram
et bitrium : atque ita auditores suos,dum vult facere
prscedat PrKcedit tamen eam causa non efficiens
! liberos, fecit sacrilegos, qui ita se existimarent ab-
sed deficiens, id est summi boni (fesertio, et infe- C solutos sui arbitrii libertale, ut in nullo essent ob-
rioris uppetitio, cum ab amore Dei anima deficit, noxii divin» dispcnsationis providentia; vel praede-
et ca qua3 sunt infcrius concupiscit. .\d ha;c ergo stinationi ; negantes Deo, quod summe ac proprie
do'apsa human» natura; voluntas efficitur mala, Dei est.id est pra;scientiam omnium futurorum, et
nullam aliam habens causam, quia mala sit. nisi, prsdcstinationem dispositionumsuarum.Quodquid
ut dictum est,defectum a summo bono.Talis nam- est aliud diccre,quam Deum non esse Deum? quo-
que defectus voluntatis.et angelos fecit malos dese- modo enim vcre Deus est, qui nullam habet prae-
rentes Deum, et hominem similiter malum inobe- scientiam futurorum ?Quod et nunc valdc timendum
dientem Deo. Talis autem defectus manifeste non et cavendura est no,pcr hujuscemodi coulentiones

est aliqua natura est tamen ipsius vel humanM vel

,
et concertationes, dum in parte suscipimus et in

angelicK naturaj deserens Creatorem,et deflucns ad partcnegamusprasdestinationcmdispositionumDei,

seipsam.vel ctiam ad infimani creaturara. Et hcec volentes homines quasi facere liberos,faciamus sa-
est origo totius makc voluntatis,totius pravs cupi- crilegos. Quia et hoc ulique ad finem nostram per-
ditatis et oporis. Sed, quamvis non sit Deus causa tinet,ut prffdestinationcm Dei.quae utique justaest,
malis voluntatibus nostris, nec ulla natura subsi- inutramque partera plenam et perfectaBi esse cre-
stens, sed creatura; rationalis affectus ab amore j) damus.Quod quia contra fidem est,si negelur, uti-

conditoris dcfieiens,non tamen non idcirco non est
judex,etvindex ipsarum cogitationum noslrarura,et
justjevindietM, acjudicii suipraedestinatorBeternus
quod ambagibus et argumentationibus
istc tantis
evacuare conicndit. Quod vero asridue amat dicere
ipsam voluntatem esse naturam, jam et supra ad-
monuimus quod exverbissancti Augustini hujuser-
roris sumpserit occasionem dum quod ille tractat
;
devoluntatementishumanae.quadiligitsemetipsam,
quajsemperutiqueestbonadiligendonaturamsuam,
nec aliud vel alitor esse potcst, iste
omnino transfert ad eam voluntatem de qua agitur,
qre sacrilegum est.Quia ergo, ut diximus, maxima
hujus intentio cst,vel liberuraarbitrium secundum
;
naturam defendere, vel praRdestinationem justitiae
Dei ox dimidia parte negare, potuit et has tres ar-
gumentationes velut in defensionem liberi arbilrii
ponere.
Quod ergo ait, Nullum peccatum nullamque ejus
pcvnani uliunde nasci, nisi propria hominis vohintate
male utentis arbitrio, verum est quidem, quia
libcro
hominispropriavoluntatecommissumestpeccatum,
contentiose et peecatiraeritoconsecula est poena peccali, id est
mors, miscria et supplicium. In hoo tamen pluri-
141 LIBER ADVERSUS JOANNEM SCOTUM. I'i2

mum distat inlcr pcocatuni ct panaiii pi'ccati,(|uod X vitiuiu nalui;e,sed virtus exdivino^grati» inlusione,
pcccatnm illud solus homo fecit; peccati vero pce- vitium ex propria; voluntatis depravatione. El hoc est
nam et Deus juste judicando inflixit.
ipse meruit, et liberum liumanffi mentis arbitrium.cum ad illa, vcl
Et ideo tali argumentatione nequaquam concludit illa appetenda alfectus hominis inclinatur. Qui affe-

vcl ostendit iste quod vult, videlicet quasi nulla pce- clus nec cxtra naturam est,quia
utramque par-
in
na peccati, nulla miscria, nullum supplicium, quee tem spontanea voluntate movetur, nec tamon solius
peccantibus irrogantur, a Dco sint. Etideo non po- natura3 est; scd ut ad bona movealur,divina excita-
tuisse a Deo prredestinari iniquorum Kterna suppli- tur, et agitur gratia; ut vero ad mala, propria cupi-
cia quia ab ipso non sunt, sicut peccatum, ita nec
: dilate dcpravalur.Quod ideo in hoc loco brevitorct
supplicium.Cum,sicut jam supraostendimus, aper- diligontcr, prout potuimus,demonstrandum putavi-
tissime contra hunc errorem Scriptura clamet : mus, ut scienter discernatur et intelligatur quam ab-
Dona et mala ; vila el mors ; pauperias el honeslas a surde et fallaciter naturalem tantummodo arbitrii
Deo sunl(Eccli. xi, 14). Non utique ilia mala, homi- libertatcrn iste ubique asseiore conetur, propter il-
nes peccando, et inique agendo, conmiitlunt, quo- lam scilicet human»
mentis voIuntatem,qua natu-
rum omnino auctor Deus non est; sod illa, quae raliter diligit seipsam. Nec attendit, aut certe dissi-

propter peccata hominibus justo Dei judicio irro- .> mulat,nihil ad hujusmodivoluntatem pertinere,cum
gantur, sicut fanies,cffldes, hostilitates, vastationes, de liboro arbitrio agitur sed ad iilam
; quffi alio modo,
et cacttra; c-erumna;, el clades : de quibus et Amos ad bona diligenda vel ad mala pe-
alia alfectionc, vel
propheta dicit : Si eril malum in civilnte nuoil Do- tenda, aut divina gratia adjuta aut suo vitio depra-
ininus non fecit [Amos iii, G). Et ipse Dominus per vata movetur. Ac per hoc manifestum est quod ejus
Isaiam prophetam ait : E(j0 Dominus faciens pa- tam contentiosa et pervicax intentio, qua liberum
cem, et crcuns mnlum
Undc et de (/.«(. xlv, 7). arbitrium naturaliter defondere conatur^ monifeste
talibus malis quibusdam comminatur dicens Et : cassa et irrila est. Quia, liccl in nalura hominis et
adducam super cos mala, annum visilalionis corum voluntate humana^ mentis libcrum consistat arbi-
Et iterum Comjrcfjabo super eos mala,
(Jer. XI, 23). : trium,et naturaliter habeat posse bonum velle, posse
meas complebo in eis (Deut. xxxii, 23).
et safjiltas recte vivere, posse boate esse; tamen, ut ipsum bo-
Quffi omnia Deus creare dicitur, non quasi aliquam num velitjUt recte vivat, ut beata fiat, non habet ex
naturam condendo; sed eajusto suo judicio decer- sua virtute, sed ex sola divina; gratiae largitatc.
nendo, instituendo, et inferendo. Quomodo autem Sed quia islc tali argumentatione nos coarctare
recte distinguere et intelligere debeamus sccundum vult, ut aut divinam prKdestinationem ex dimidia
hunc sensum.quod Deus morlem non fccit (Sap. i, parle negemus, aut eamdem praidestinationem per-
13). Et tamen mors a Dco est [Eccl. xi, 14). Clarissi- C libcrum vidcamur tollere arbitrium,
fecte asserendo
ine beatus Augustinus e.xponit et ostcndit dicens : sicutetiamCicerodisputabal,divinam praescientiam
[Justuni Dei judicium est ut peccato suo quisque pe- impugnando et negando, asserens quod si vere esset
reat,cum peccatum Deus non faciat, sicut et mor- Dei prKscientia, non posset esse inhominibus libe-
tcm non fecit. Et tamen quem morte dignum censet, rum arbitrium aut si esset in hominibus liberum
:

occidit. Unde \egiim Deus mortem non fccit. Et legi- arbitrium, nullam esse Dei praescientiam. Unde et
tur : Mors et vita a Dco cst. Qnss duo non esse inter elegit illeimpiissimus et detestabilis blasphemator
se contraria profecto videt quisqnis ab operibus di- Dei, ut liberum hominis arbitrium dcfenderet,et Dei
vinis judicia divina discernit. Quia aliud est creando praescienliam omnimodisdenegaret.Quem istcquam
non instituisse mortalem, aliud judicando plectere magna ex parte in hac disputatione sua sequi, et
peccatorem.] imitari videatur facile intelligit,qui diligenter adver-
Quod autem subjungit iste, et dicit : Stultissimum tit.Quia qui negat Dei prffiscientiam, negat etiam
esse dubitare humanum voluntatem essc secundum Dei prffidestinationem, quaj sine pra;scientia nulla
naturam. Verum est quidem quod voluntas animas est. Ut ergo manifestius et lucidius intelligamus
rationalis secunduin naturam et in natura est ejus- quomodo utrumque verissime constet,videIicet et
dem animae rationalis; sed, sicut sfepe jam dictum n divina pra?destinatio,et liberum hominis arbitrium,
est, eadem ipsa naturalis voluntas aliter intelligenda noc omnino alterum altero dostruatur, necessarium
est cum se vult et diligit, et ad se referlur, quam omnino et salubre existimamus in hoc loco ipsa ver-
nemo dubitat semper naturaliter bonam esse aliter ; ba sanctiAugustinisubjungere,quibusadversus im-
vero cum vel Dominum pie diligit, vel perverse mun- piam Ciceronis disputationem, utrumque defendit,
dum.et ad ea refertur quse vel supra so, vel infra se utrumque tenendum suavissime docet (Aug., de
diligit. Et ideo jam talis voluntas, non ad mentem Civit. Dei, lib. v, c. 9).
suam cum naturaliter inest; sed ad aliud vel aliud, [In has, inquit.angustias coarctat animum religio-
quod extra substantiam est relata, potest esse et bo- sum, ut unum eligat e duobus, aut esse aliquid in
na et mala, non natura, sed alfectione videlicet aut :
nostra voluntate, aut non esse prasscientiam futuro-
recte superiora diligendo, quibus beatidcatur; aut rum.Quoniam utrumque arbitratur esse non possej
prave appetendo inferiora, quibus corrumpitur. In sed si alterum confirmabitur, alterum tolli : si elege-
qua re non jam est sola natura; sed aut virtus, aut rimus preescientiam futurorum, tolli voluntatis arbi-
 ;
:

143 FLORI DIACONI LUGDUNENSIS. 144

trium; clcgerimus voluntatis arbitrium, tolli prcE-

si A men mori non potest. Uiciturenim omnipo-
et falli

scientiam futurorum. Ipse itaque ex cluobus clegit tens faciendo quod vult, non patiendo quod non
liberum volunlatis arbitrium, quod ut conflrmare- vult. Quod ei si accideret, nequaquam omnipotens

tur, negavit praiscientiam f turorum
dum vult facere liberos, facit sacrilegos. Religiosus
autem animus utrumque eligit, utrumque confile-
tur, ot flde pietatis ulrumque confirmat.] Itempost
aliquanta : [Spirilus ergo vita; qui viviflcat omnia,
creatorque est omnis corporis et omnis creali spiri-
tus, ipse est Deus, spiritus utiquenon creatus; in
: atque ita esset. Unde propterea quffidam non potest, quia
omnipotens est. Sic etiam cum dicimus, necesse
esse ut, cum volumus, libero vclimus arbitrio, et
verum procul dubio decimus; etnon ideo ipsumli-
berum arbitrium necessiLati subjicimus, quoa adi-
mit libcrtatem. Sunt igitur nostra: voluntatcs, quse
et ipsffi faciunt quidquid volendo facimus, quod non

ejus voluntate summa qua crealorumpotestas est, fieret si nollemus. Non ergo proptcrea nihil est in

spirituum bonas voluntates adjuvat, malas judicat, nostra voluntate,quia Deus prxscivit quid futurum
omnes ordinat et quibusdarn tribuit potestates,qui-
; esset in nostra voluntate; non cnim qui hoc pra;-
busdam nou tribuit. Sicutenim omnium naturarum scivit, uihil prajscivit. Porro si ille qui pra;scivit
creator est, ita omnium potestatum dator, non vo- quid futurum esset in nostra voluntate, non utique
luntatum. MaUi; quippe voluntates ab illo non sunt, jj
nihil, sed aliquid prfescivit; profocto ct illo pra;

quoniam contra naturam suiit, qufe ab illo est.] Et cienle cst aliquid in nostra voluntate. Quocirca
post aliqua ; [Causa, inquit, rerum, quK facit, nec nullo modo cogitur, aul retenla prc-escientia Dei tol-
fit, Deusost; alioe vero causao faciunt, et fiunt : lere voluntatis arbilrium : aut rctento voluntatis ar-
quomodo igiturordo causarum,qui preescienti cer- bi trio, Deuni (quod nefas negare prascium futu-
est)

tus est Deo, id est ut nihil sit in nostra voluntate? rorum; sed utrumque amplectimur,utrumque fide-
cum in ipso causarum ordine magnum habeant lo- lilcr et veraciter confitemur illud ut bene creda-
:

cum nostrae voluntates.] mus, hoc ut bene vivamus. Male autem vivitur,si de
Item post pauca [Quod vero negat, inquit, ouli-
: Deo non bene creditur. Unde absit a nobis ejus ne-
dem omniura causarum esse certissimum, et Uci gare prasscientiam, ut libere velimus, quo adju-
praescienti» notissimum, plus eum quam Stoici de- vante sumus liberi vel erimus. Juste itaque prae-
testamur aut enim esse Deum negat, aut si essc
: mia bonis factis, et peccatis supplicia constituta
confitetur Doum, quem negat prcescium futurorum sunt neque enim ideo peccat homo, quia Deus :

etiam sic nihil dicit aliud quam quod ille du'j7 insi- illurn peccaturum esse praescivit; imo ideo non du-

pieyis in cordc suo Non est Deus {Psal. xiii, I)

: qui bitalur ipsum peccare, cum peccat, quia ille cujus
:

enim non est pra^sciens omnium futurorum, non est pr£EScientia falli non potcst, non fatum, non fortu-
utique Deus. Quapropter et voluntates nostra; tan^ C nam, non aliquid aliud, sed ipsum pcccaturum esse
tum valent quantum Deus cas valere voluit atque pra»scivit, qui si nolit, utique non peccat; scd si

praescivit;et idco quidquid valcnt,ccrtissimevalcnt pcccare noluerit, ctiam hoc ille pr.Tscivit.]

{cap. 10) et quod factune sunt, ipsffi omnino faclu- ad instructionemctconfirmationem nostram
llocc

rae sunt, quia valituras atquo fucturas
vit cujus praiscientia falli non potest. Si enim
(fl),
necessitas nostra illa dicenda est, quae non est in
nostra potestate, sed, etiamsi nolumus, efficit quod
potest, sicut cst necessitas mortis mauirestum est
voluntates nostras, quibus roctcvel perperam vivi-
ille prajsci- contra humana^ pra;sumptionis et argumentalionis
errores bealissimus doctor lucidissime disseruit.qui
etiam alio loco de hac eadem re itaait: [Neminem
Deus ad pcccandum cogit, prasvidet tamen eos qui
; propriavoluntalepeccabunt.Curergononjudicetju-
stus.quKficri non cogit praescius sicutenimmemo- :

tur, sub tali non esse. Multa enim faci-

noccssitate
mus qua;, si nollomus, non utique facoremus, quo
primitus pertinct ipsum velle nam si voIumus,est;
si nolumus, non cst. Non enim vellemus si nollemus.
Si autcm illa dcfinitur csso neccssitas, sccundum
quam dicimus nccesse e.^^se
fiat, nescia cur ctiam timeamus ne nobis libertatcm
ria sua neuio cogit facta esse quae prajtcrierunt, sic
Dcus non cogit pra3scientia sua facienda,qua! futura
: sunt. Et sicut homo qua^dam quae fecit meminit, nec
tamcnomniaqua; meminitfecit; itaDcusomniaquo-
rum ipsc auctor est, prfescivit; quorum autem non est
ut ita sit aliquid vel ita n malus auctor, justus est ultor.] Item de iramutabili
rationererum mutabilium in Deo, etdeseternaejus

auferat volunlatis. Nequc enim

vitam Dei, et et ac generali prKdestinatione, ct prKscicntiaalio loco
proescientiam Dei sub nocessitate ponimus, si dica- ita dicit [Ira Dei non pcrturbatio animi cjus est, sed
:

mus necesse esse Dcum semper vivere, et cuncta judicium quo irrogatur pocna peccato.Cogilatio vero
prtescire, sicut nec potestas cjhs minuitur, cum di- ejus et recogilatio mutandarum rerum est immutabi-
citur mori, fallique non posse; sic enim hoc non lis ratio. Non enim sicut hominom, ita Deum cujus-
potest, ut potius, si posset, rainoris esset utique po- quam facti sui poenitet^cujus est de omnibus omnino
testatis. Recte quippe Omnipolens dicitur, qui ta- rebus tam flxa sententia, quam cerla prKcientia.j

NOT.E DUVALLII DOCTORIS SORBONICI.

(a) Gum ait Yoluntatcm illiud esse facturam quod tantum infallibiliter essc facturam et indubitantcr
Deus praesoivit, non vult prffiscientiam imponoro vo- cventuram, posito cjuod Deus ita pra;scierit, cum
luntati necessitatem, cum hoc hasretioum sit, sed ejus pracscientia minime fallatur.
143 LIBER ADVEnSUS JOANNEM SCOTUM. 146

CAPUT VII. A aliter putat esse liberum, nisi fucrit Chrtnti gratia

Septimo capitulo talem definitionem ponit. lilicratum.

1. Lihcrum arhitrium inter media dona Dci depu- Quod aufem dicit iste,illud(a)liberiim arbitrium»
landum ideoque eo peccari potuis.se.
: (i)bonum et rectum,etbona voluntatead supernaet
Ubi hoc breviter dicendum.et distinguendum est, divina erectum, quale in primo homine conditum
quod iste licet donum Dei dicat esse liberum arbi- fuit, ita ut esset sine ullo peccato, et posset non

trium tamen naturale illud tantummodo asserit

: peccare si vellet quod, inquam, tale et tam ma- :

more Pelagianorum; cum fides Ecclesi<E multum gnum bonum non inter summa,sed inter mediocria
distinguat inter dona na[ur;e et dona gratiae ut, Deidonaesseasseritdeputandum,multum a veritate
:

quoddeditomnipotens Deushomininaturalitenuen- discordat. (Juia, sicut diximus, tantum ac tale erat

tem rationalemet intellectualem,et in eadcm mente in illo primo homine liberi arbitrii bonum,quale in

memoriam, intelligentiam, voluntatem; quod dedit nullo est sanctorumin prffisenti vita:in quibus,licet
etiam naturaliter corpori humano substantiam,for- sit liberum arbitrium jara Christi gratia liberatum

raam, speciem, incolumitatem,sensum videndi,au- atque sanatum, tamen tanta est illa sanitas, ut,
diendi, olfacicndi, gustandi, tangendi, vivificante quandiu mortaliter vivunt, sine peccato esse non
illud anima et sensificante, manifeste sint dona et _ possint; et cum multum vclint atquodesiderent non
munera natura;, quK prima creatione Deus homini peccare,(c) non possint taraen non pcccare.Unde et
inseruit, et creando naturalitcr dcdit; quod autem quotidie indigent supplicareet veraciter dicere Pa-
dat Deus homini fldem, spem,charitatem,pietatem, tri coelesti Dimitte nobis dcbita nostra, sicut et nos :

bonam voluntatem, boni operis facultatcm, et cae- dimittimus debitoribus «os/m. Non ergoraediura,sed
tera hujusmodi dona suae gratia;,donaSpiritus san- summum donum erat secundum eum modum,quo
cti,de quibus Apostolus dicit Hxc autem omnia :
tunc homo in paradiso vivebat,Iibera peccato,et li-

opcratur unus atque idem spiritus dividens singulis bertatera non peccandi habensin propria voluntate
prout vult (7 Cor. xi, 12). De quibus etiam in psal- quandiu pie Deo se subjiceret regendura atque ju-
modictum cae e.\^on\i. Ascendens in cdium captivam vanduin,Iicet adhuc esset perficicndum inmelius,si
duxit captivitatem,dedit dona hominibus [Epli. iv, 8; in Dei obedientia permanisset, ut tantam virtutem

Ps. Lxvii, 19); ipsum liberum arbitrium

unde et acciperet,ut jam peccare non posset.Ut autemtale,
fides calholica,fldes vera interdona gratiae deputat. et tara liberura arbitriurainillo primo homine pec-

Quia,Iicet naturaliter illud homini Deus inseruerit, care posset, fecit hoc desertio Dei et prssumptio
quando eum creavit utique bonum, el bona volun- sui dum suh Deo esse negligens,et in sua potestate
;

tate prEEditum; tamenettunc indigebat gratiaCon- esse volens, araisit donura divinffi gratia>, araisit
ditoriSjUl in bono quo creatum fuorat pcrmaneret; C bonaj natura?, et invenit se sub daranatione mi-
et primi illius peccati merito amissa libertatp inflr- seria;.

raalum,vitiatum atquc corruptum,et velutquadam CAPUT Vlll.

ruinadcpressum,nullatenus valetassurgere ad illud Octavo capitulo hos dcfinitiones ponit.
aeternum et sumraum bonum.ad quodhomo condi- 1. Inlerioris hominis substantialem trinitatcm in

tus est, nisi Dei gratia s4netur, redintogretur, illu- cssentia, et voluntale, et scientia contineri.
rainetur et liberetur:nec potest omnino aliter fleri 2. Ncc aiiud ci esse et velle, nec aliud velle et seire,
Iiberum,nisi fuerit Dei gratia liberum,per eum qui sedhxc tria unam naturam, totamque animse natu-
dicit : Si vos Filius liberaverit, tunc verc libri eritis ram voluntalem esse.
(Joan. viii, 36) : ut fiat in nobis quod Apostolus 3 Liberam voluntalem essc nuluram hominis, cjus-
ait : Ubi spirilus Domini,ibi libertas[Il Cor. iii, 17) : que liberum motum, ac polestalem. movcndi, quod sil
et ideo, sicut dixiraus,insanus el Pelagianus est liberum arbitrimn, hoe donum Creatoris.
error,si quis liherum arbitriurajquod in Adara pe- 4. Sicut animale corpus potnit mori, quia adhuc
riit peccando, amisso dono naturoe et dono gratife, D non erat per/cctum, id cst spiritale, ita voluntas li.

NOT.E UUVALLI DOGTORIS SORBONNICI.

(«)Arguitur Erigcna quod liberuni arbitrium'inter
modia Uci dona rccenseat, inler naturam scilicetct
graliam : sic enim viam ad Pelagianismum
S) enim libertassitraedium quoddamdomium supra
naturam,sequitur auxilia gratias ad resurgendum a
peccato aut ad pieoperandum non esse necessaria;
verum si pcr libcrum arbitriuni intelligat Erigena
actioncs liberas, nonnihil potest excusari, cunrillee
a D. Thora. i part. q. .57, art. 4, medii ordinis in-
ter naturales et supernaturales esse dicantur, ac
propterea ait ab angelis naturaliter non posse co-
gnosci.
(i)Acoipitur in universa disputationeliberura ar-
bitriura aut pro actuali conversionc ad bonum, aut
pro libertato a servitute peccati; et sic ubiquc do-
cetur illud esse bonum rectum et bona voluntate
ad supcrna etdivina erectum; ideoque non esse mi-
sternit. rum si asserat esse duntaxat gratice donura, et
omnino perisse in Adamo, cum tamen si ut po-
tentia sumatur, aut habito respectu ad actiones
civiles et humanas, donum naturas debeat appel-
lari.
•
(() Cum
dicit optiraos quosque in statu naturas
lapsae non posse non pecrare,intelligendum est col-
loctive, non distributive, id est, etiamsi nullum sit
peccatura, singulariter acceptum, quod vitare non
possint,nihilominus propter carcntiara gratisevalde
specialis.et naturse eorruptionem ex peccato prote-
ctam. non possunt non incidere in aliquod pecca-
tum. Ita D. Thora. 1-2, q. 109 art. 8.
 :

147 FLORI DIACONI LUGDUNENSIS. 148

bera, adkuc animalis mfrito, (juia mortn/w, po/M?7 A sonis,iinitam substnntia.ffiqualom natiira atquc po-
pcccare, quoniam adhuc non erut perfecta,yux ulique tentia.J

perfcctio lihertalis post mandati custodiam imple- Iste vero cum hxc legisset, tam utiliter et salu-
retur, dum ei pcccatidi v(duutas penitus aufcrrc- briter ad illuminationem nostriB fidei dicta,non est
retur. contentus moderamine et pietate sancti doctoris,ne

5. Uunc motum nulli aiiimnlium pr.Tler hominem terminosabeoprairixoscxcederet sed addidil desuo :

concessum. quodhfECtriaquaeinmente hominis contemplantur,

6. Sit(jiie talis differcntia intcr lihcrum hominis ar- Trinitas sit substantiahs : cum Trinitas substantilis
bilrium, etcjussubstantiam, ut natura in voluntalc et substantiva, id est qu,-c substantialitcr in perso-

rationali,lil)erum vcro arhitrium cjus lihcrtate,sive in nis consistat,nuUatenus inveniri possit, nisi unius
molu Uherx naluralitt:r voluntalis, sive in munere in- Dei. Unde idem doctor, ne quis erret in talibus
et

tclliijcntix. solhcite admonet, et docet in eisdem libris, quod

7. Qux tria, id est liber, motus inlelligentia, non homo sit haec tria, sed hominis vel in homine
libcrum arhitrium inter se componunt : ul, sicut sub- sint hscc tria. Cum e contrario in sancta Trinitate

stantia in (jua est, trina sil est enim, et vult, et : illa tria qu.-c distincte ibi agnoscuntur, nuUatenus
scil : ila ct illud trinum fial; liber, motus, inlelli- r, dici debeant aut possint in uno Deo esse,
e sed vere
rjen unus Deus Neque
veqi
esse. enim 'Irinita
tatcm dicimu
Quod ergo dicit, interioris hominis suhstantialem esse in Doo, sed ipsam Trinitatem Deum :sic enim
trinitcm in esscnlia et voluntatc et scicntia contineri, ipse sanctus doctor dicit (lib. xv de Trinit.,cap.&) :

ex parteexdisputationibussancti Augustiniinlibris [Invenimus in homine trinitatem, id est mentem et

de Trinitale sumpsit; ex parte de suo e.xcogitavit. notitiam qua se novit,et dilectionem qua sedihgit;
Dicit enim beatus Augustinus de sancta et summa sed haec tria ita sunt in homine, ut non ipsa sint
Trinitatedisputans(/i7). ix, cap.2, et lib. xv, cap. 7), homo : homo enim est,sicut et veteres definierunt,

et de mente hominis uhi ad imaginem et simihtudi- animal rationale mortale. Ula ergo exeellunt in ho-
Bem Dei conditur cst, simihtudinem ad Deum tra- mine, nem ipsa sunt homo, et una persona, id est
hens, ut per illam imaginem trinitatis qu<-c est in singulus quisque homo.] Habet illa tria in mentc,
mente hominis sublevaret nos ad contemplandum vel mentom ac per hoc il!a non homo sunt, sod
:

utcumque Trinitatem quae Deus est.Dicit, inquam. hominis sunt, vel in homine sunt. Detracto etiam
hajc tria, id est esse, nosse, et velle, ita in mente corpore, si sola anima cogitetur aUquid, ejus mens
hominisinveniri,ut et distincle tria sint,et substan- est tanquam caput ejus, vol oculus, vel facies, scd

tiaunum sint; videhcet quandomens,quffi naturah- non hnec ut corpora cogitanda sunt.Non igiturani-
ter est,naturalitcr novitse et naluraMler vult.id est C ma, sed quod excellit in anima, mens vocatur :

diligit se.nec ad aliud tunc refertur ejus nolitia et nunquid aulcm possumus dicere Trinitatem sic
voluntas nisi ad seipsam.Tunc enim licet distinctc essc in Dco, ut aliquid Dci sit, nec ipsa sit Deus ?
intelligantur hic tria csse in mentc, id est esse Istc vcro postquam non rectt' substantialem Tri-

et nosse se, et vellc sc, tamen et ipsum esse nilatem in mentis cssentia et voluntate et scientia

natura, id est essentia mentis est, et omnino continori dixit, addit adhuc aliud pejus, dicens de
naturaliter novit se, et naturaliter vult se ; et tota ipsa hominis mente : Nec aliud ei cssc ei velle, n-cc

est,et sicut tota habet esse, sic etiam tota se novit, aliud velle el scire; lotamque animx naturam volunla-

sic tota sc vult c.t diligit. Et ideo tunc quanta est tem esse ; sed h.rc tria unam naluram.Cxim. e contra-

essontia c.jus, lanta est et notitia ojus et voluntas rio firmissime fides tencat nvillam crcaturani csso,
ejus. Et ex hac comparationc admonet beatus do- id cst ncc angelicam, noc humanam, quae ita sit

ctor, ut ex similitudinc menlis nostrx oxsurgamus simplicis naturac, vel cssentia% ut quod est ei essc,

ad contemplandam veram Trinitatem quae Deus est hoc quia videlicet potest esse et non
sit intelligerc,

ut sicut hcTc tria, id est esse, nosse se, et velle sc, intelligere. Nec quod est ei esse, hoc est vellcquia
ita invcniuntur in mente hominis,ut et proprie sin- potest esse et non velle. Nec hoc illi est esse quod
gula discernantur, et tamcn substantialiter et na- j) nosse,quia potest esse et non nosse.Ncc hoc illi cst
turaliterunum sint. Et quinla est ipsa mens,tanta esse quod diligere.quia potest esse et nondiligerc.
tunc sit ot notitia sui et dilectio sui.quia tota se no- Solius autem divin.-e natura; est summa illact inel-
vit, tola so diligi : ita ex hac imagine ot similitu- fabilis simplicitas, ut quod est ei essc, hor ci sit

dino Dci sublevcmus intcllectum ad ipsam Trinita- quidquid voraciter dicitur esse. Verbi gratia, quod
tem Domini,ct agnosoamus in ipsa beata et summa est ei esse, hoc est inteliigere, quia non est in illo
Trinilate, distincte el proprie tria esse, id est Pa- aliud essentia et aliud intelligentia sed quod esl :

trem, et Eilium, et Spiritum sanctum, et ha;c tria essentia, hoc inlelligentia; et quod intelligcntia,
essentialiter et naturaliter unum esse, et ajqualia hoc esscntia. Similitcr non cst illi aliud esse ct
esse,ut quantus est ibi Pator,tantns agnoscaturesse aliud sapiontom essc,quia non est in illos aliud es-
et Filius, tantus ct Spiritus sanctus. Sicque, velut sontia ct aliud sapientia scd quod essontia, hoc
:

pcr sppculum et in aenigmatc mentis nostr.c disca- sapicntia, ct quod sapientia, hoo cssontia. I)c qua
mus intelligerc sanctam Trinitatem,distinctinn por- ro idcm l)oatus doctor ita loquitur, dicrns :
 :

149 LIBEll ADVERSUS JOANNEM SGOTUM. 150

[Siautcm qiKfritiir qnomodo multiplex etsimplcx A clum per solam memoriam mcminit.per solam
sui
illa sit sulistantia, animadvcrlenda est primo crea- intelligentiam se intelligit,per solam dilectionem se
tura quare sit multiplex.nullo autem modo vere sim- diligit aliud ergo ibi potest memoria.aliud intelli-
:

plex.] Et post aliqua : [etiam anima, inquit, cum gontia, aliud dilectio nec quod potest memoria,
:

aliud sit artificiosum esse, aliud inertem,aliud acu- hocpotestintelligentia.nec quod potest intelligentia
tum,aliud memorem ; aliud cupiditas,aliud timor ;
hoc memoria neo quod potest memoria et intelli-
:

aliud Istitia, aliud tristitia; possintque alia sine gentia,hoc voluntas.El si mentis essentia distincte

majus, alia minus,innumerabilia et in-

aliis, et alia considerelur,quod potest substantialiter in his tri-
numerabiliterinanimsnaturainveniri: manifestum bus, absque illis utique non possit. Iste autem e
est non simplicem, sed multiplicem esse naturam, contrario dicit, menti non aliud csse et aliud velle
;

nihil enim simplex mutabile est. Omnis autem nec aliud velle et aliud scire. Quod si recipiatur,
creatura mutabilis, Deus autem multipliciter qui- quid aliud ista et nova.inaudita pr,-psumptione,asse-
dem dicitur, magnus, bonus,sapiens, bcatus,verus, ritur,nisi, ut Deus simplicis est natura3,itaet mens
et quidquid aliud non indigne dici videtur.Sed ea- humana simplicis naturs esse credatur? Si enim
dem magnitudo ejus est.qua^ sapiontia. Non enim quod est humana? menti esse, hoc est velle, mani-
mole magnus, sed eadem bonitas quae n feste non ost ibi aliud essentia, et aliud volunlas
virtute. Et
sapientia et magnitudo oadem vcritas qufe illa
; sed ipsa essentia voluntas,et ipsa voluntas essentia.
et

omnia. Et non est ibi aliud beatum esse, et aliud Item,si humanae menti non est aliud velle et aliud
magnum aut sapientem,aut verum,aut bonum, aut scire,Grgo non est ibi aliud voluntas ct aliud essen-
omnino ipsum esse nec quoniam Trinitas est,ideo
; tia scd ipsa voluntas scientia, et ipsa scientia vo- ;

triplcx putandus est. Alioquin minor erit Pater so- luntas. Ex hac incredibili rationc sequitur utdica-
lus, aut Filius solus, quam simul Pater et Filius.] tur, sicufet iste dicit, quod ipsa mcns sicut tota
Item cum de solo Filio loqueretur, ita ait de illo : est essentia, sic tota sit voluntas, tota scientia. Et
[Ubi cst prima et summa vita,cui non cst aliud vi- sicutde Deo verissime creditur ut de ipso solo
vere,aliud esse, sed idem est et essc et viverc ; et veraciter dicatur quiaquod habet, hoc est; habet
primus ac summus intellcctus,cui non estaliud vi- enim justitiam, sed ipse justitia est habet sapien- ;

vere,et aliud intelligeresed id quod est intelligere,

: tiam, sed ipse sapientia est; habet bonitatem, sed
hoc vivere, hoc esse est unum omnia tanquam ver-
: ipse bonitas cst sequitur,inquam,ut et de humana
;

bum perfectum, cui non desit aliquid et ars quiB- ; mente similiter dicatur quia quod habet,hoc cst
:

dam omnipotentis atque sapientis Dci plcna omnium videlicet quia habet voluntatem,sed ipsa est volun-
rationum viventium incommutabilium. Et omnes tas; habct scientiam, sed ipsa est scientia; ita ut,
unum in ea,sicut ipsa unumdeunocura quo unum.] C sicut de Deo credimus, non sit illi aliud esse ct
Cura ergo haec ita sint, quomodo iste ausus est aliud habere.
dicere de creatura humanee mentis Nec aliud estei [a) Ecce ergo isto auctore, irao deceptore, contra
:

esse ct velle, nec aliud vclle et sciie, sed hwc tiia omnem fidei veritatcm, contra Scripturae sanctas
unam nnturam lolamquc unimce naluram voluntatcm auctoritatem,contra paternorum dogmatum sinceri-
esse ? Cum e contrario sanctus doctorquem sibi se- tatem, imo contra omnem divinam humanamque
qui videtur,et cujus cautelam atquc moderationem rationem,invonta cst creatura,id est menshumana,
sua levitate atque vanitate nimis impudenter trans- quae sit naturcT simplicis.ao per hoo incommutabilis,
cendere pra!sumit,inter illa tria quK in mente hu- sicut Deus naturae simplicis et incommutabilis,est.
mana velut quaedam similitudo Trinitatis inveniun- Cum e contrario veritas olamet,et ipse sanctus Au-
tur, id est esse, nosse, diligere, tantam distantiam gustinus,sicut supra ostendimus,manifeste aflirmct
esse ostendat,ut sic de his dicat {dc Trin.\. x, c. II, quia omnis creatura multiplex, nullo autem modo
12) : [Sive mentem dicamus in homine.ejusquc no- vere simplex; et iterum dicat nihil mutabilesim- :

titiametdiIectionem,sivememoriam,intelligenliam, plex,omnis autem creatura mutabilis.Eligat crgo iste

voluntatem.nihil mentis mominimus, nisi per me- alterum dc duobus si mentis natura.sicut asserere
:

moriam,nec intclligimus,nisi perintelligentiam,nec n conatur,ii:)lura siraplox est mutabilis non est,quia.

amamus,nisi per voluntatem.]Ecce,secundum veri- sicut ipse doctor dicit,et verissime dicit,nihil muta-
tatemquam sanctus virdocet,inipsahominis mentc bile simplex si autcm ipsa montis natura, sicut ;

quanta est distantia et diversilas inter haec tria, omnis creatura vere mutabilis est,simplexnon est.
:

qus naturaliter in illa et illius sunt; id est inter mo- Absit igitur ut beatus Augustinus,qui omnem crea-
moriam sui et intclligentiam sui et dilectionem sui. turam affirmat esse mutabilem ot multiplicem,nec
NOT.E DUVALLII DOCTORIS SORBONICI.
(rt) Meminerunt hujus erroris Hieronymus epi- cilio Braccarensi I,can.5.Hi enim omncs non aliam
stola ad Marcellinum et Anapsychiam, et .\\\- in homine ponebant animam proeter eam totius
gust., cpist. 28, ad eumdem Ilieronymum in : mundi, aut saltem partem illius.quomodo aniraam
quem inciderunt tum philosophi, tum (inostici, ex hominis cssc Deum vel partcni illius fateri cogeban-
August. ha?res. G; Cerdon, ex Theodoreto, lib. ii tur. Refelluntur ab Augustino et llieronymo locis
haereticarum Fabularum et Manichfci, ex August. ; citatis, itemquo a D. Thoma part., qua;st. 9. i

contra Fortunatum itemque PriscilliaQus, cxcon-

: art. 1.
 :

m FLORI DIACONI LUGDUNENSIS. 452

ullo modo simplicem,talia senserit vel soripserit de A. aut pereat. Cesset itaque iste dicere totam animae
natiira mentis humanaj.ut eamnontantumsimilem, naturam esse voluntatem,id est ipsam animam vo-
sed etiam aequalem Deo esse assereret, si eam im- luntatem esse. Quia non est naturas simplicis, ut
mutabilis et simplicis natura; esse dixisset ! Lcgat Deus, ut quod illi est esse, hoc sit velle, nec aliud
qui voluerit et v^iluerit diligentissime, et attentis- sit illi esso, aliud habere voluntatem.
sime perscrutetur dicta illius de hac re inlibrisde Quae cum ita sint, abigatur ab auribus fidolium
Trinitate, et inveniet eum dixisse illa tria quae in tam impium et profanum coramentum; memine-
mente hominis reperiuntur,de quibus saepe dictum rint qui talem doctorem mirantur et libenter au-
est,propter unitalem substantiaj mentiscui insunt, diunt, se esse Christianos meminerint se lidem ;

unumesse,etunam mentem esse,unamque substan- catholicam,fidem veram seationdi de Deo integram

tiam inveniet
; eum dixisse,quia heec menti substan- sibi inviolatamque servandam meminerint deposi- ;

tialiter insunt,el mentem esse substantiam,et noti- tum paternae doctrinae fidelissimecustodiendum et :

tiamsuisubstantiam,otvoluntatemsuisubstantiam. impias vocum prffisumptiones omni piotatis inten-

Item inveniet eum quod mens totase novit,
dixisse tione vilandas sicut Apostolus vehementissime
:

tota sc vult, vel diligil; nusquam tamen illic eum commendat, dicens Timothee, depositum custodi,
:

dixisse inveniet ipsam mentem esse notitiam.ipsam
mentom esse voluntatem cum superius jam ox :
ejusdem verbis ostensumsit.aliudibiessc notitiam,
per quam solum se mens novit,etaliud voluntatom,
j, vocum novitales,et oppositiones pseu-
deinians jirofanus
donymx,id est falsi nominis scienlix ; quam quidam
promittcnles circa /vlem exciderunt, vel circa fidem
naufrugaverunl (I Tim. vi, 20, 21).Discamus non ha-

per quam solum se mens diligit. Cur itaque, cum bere aures purientes, id est avidas, et appetentes
tota se novit mens, non dixit ipsam mentem esse inanium et anilium fabularum.De quo malo Apos-
notitiam?Et cum tola se vult,non dixit ipsam men- tolus dicit : Erit enim tempus cum sanam doclrinam
tem esse voluntatem? nisi quia mens ipsa creatura non sustinebunt : sed ad sua desideria coacervabvnt
est, et simplex non est; et aliud est illi osse, aliud sihi nuujistros prurientes auribus : et a veritale qui-
nosse, aliud velle. Sed si aliquis, vel iste qui boo dcm audilum avcrtenl, ad fabulas autem convcrlentur
dixitjOpponat quomodo ergo hffic Iria unum, una
: (II Tim. IV, 3, 4). Quid enim restal talia dicentibus
mens,una subslantia,si est ibi aliud,et aliud,agno- vel recipientibus, id est humanam mentem ita Deo
scat haec tria el substantialiter unum posse dici, ex;equari ut, sicut Dcus, ita etiam ista simplicis sit

quia una, et in una substantia sunt.Et polentialiter natura; : nisi ut, sicut pessimi antiqui haeretici
aliud,et aliud,quia,sicut ipse doctor ostendit.aliud dixerunt, ejusdem naturae osse blasphement Deum
in ipsa mente potest memoria, aliud intelligentia, ct animam.
aliud voIuntas.Cuni c conlrario in divina Trinitate C Post lucc dirit istc Liberam volunlatem csse na-
:

pos3imusdieerealius,elalius,etalius;sednullomodo turam /lominis.cjusque liberum motum, ac potestatem

dicere possimus aliud,elaliud,ctaliud,propter sum-
maesimplicem natur;cunitat,cm.lbiergosummasim-
plicitas.ubi nunquani invoniri potestaliud,etaliud.
Invenitur quidam antiquus disputator,cum de
corporea anima; Iractarct natura,iater CEtera
ea dixisso : Et cum
anima, si tota vulL, tota
vult
voluntas cst,ubi uliquc circumspecte etcautissime
sic asseruit ipsam auimam seoundum quemdam mo-
dum aliquotios totum dici posse voluntalem, cum
scilicet tota vult, quia manifeste nou extra se, sed
in se,et apud se vult,ut nullo modo eam absolute
delinierit esse voluutatem.sed suspense posucrit ac
dixerit,si tota vult, tota voluntas eslunde indubi- :
tanter intelligendura est, imo unicuique in seipso
naturaliter agnoscondum,quia si tola non vult,tota
movcndi ; quod sit liberum arbitrium hoc donuni Crea-
toWs.Nos aulem.ut jam diximus, et ut ipsa rei ve-
ritas evidenler ostendit,non dicimus hominem esse
in- voluntalem,sed hominis esse voluntatem; quia vi-
ita de delicet aliud est ei esse, aliud velle; et ideo non
homo voluntas, sed hominis est volunlas. Ostendit
tamon isle quod Pelagiano errore,secundum natu-
riun tantum hominis liberum arbitrium esse sentiat,
et donum esse naturae, non donum gratiffi, id est
voluntatis humanae, ut ipse dicit, liberum motum,
ac potestalcm movendi. Per quod manifeste osten-
dil ila se scntire quod voluntas humananon solum
libcrum naturaliter motum habeat.ut moveatur ad
n appotendum bonura vel malum, sed etiam liberam
poteslatem qua faciat ipsum bonum vel malum ;

voluntas non cst.Potest namque unum atquo idcm sed e contrario fides catholica tenet, contra omnes
cx parte vclle,et cx parte non velle potcst idipsuin, hujuscemodi errorcs, quod liberum arbitrium, etsi
quod tota vult,pcnitus non velle. Et ideo juxta hu- fuit in homine naturaliter rectum etintegrura ante
jusmodivoUmtatismutabilomet variabilem motum., pccoatum, tamen pcccati merito depravatum, imo
non est dioenda absolule ac deflnitive anima; nalura amibsum, nuUum habeat motum, id est appelitum
tota esse voluntas quia prooul dubio hoc non est,
: bon;u voluntatis,neo potestatem ipsius bonae volun-
nec cum ex parte vult,vel cum omnino id quod vo- talis implenda3,nisi per occultam gratiam, donante
luerat non vull,habons semper in se naturaliter vlI- el inspirantc illo do quo .\postolus verissimo dicit
le ila lamon ut, manonlc sompcr sui natura atque
: Dcus cst enim, qui oiicratur in nohis, et relle, ct pcr-
suljstantia,id ipsum vcllc seoundum ea qu;e appotil ficcrc pro bona vultintate {Phil. u, 13). llabct nam-
sivc lospuil, vcl numcaL oodem modo, vel niutctur quo, utjam diximus,naturaliler a Crealore insitum
133 LIBER ADVERSUS JOANNEM SCOTUM. 131

ut possit velle, ut possit etiatn posse quod bonum A cit, scrmo qui scriplus Absorpta est mors a vi-
est :

est; ut aulem hoc velit, ut hoc possit non habet ex toria (Ibid., 53, 54); ut corpus quod nunc animale

se, sed ex illo tantum qui opcratur in cordibus li- scniinatur in morte, tunc resurgat spiritualc (Ibid.,
lium el velle et per/icere pro bona voluntate. Inde cst 44), nullo jarn alimento sustentandum, nuUa mole-
illa ecclesiastica et fidelissima definitio, quam bca- stia oorrumpendum, nulla morte dissolvenduni,sed
tus papa Ccclestinus ponit in Decretis suis dioens solo spiritu ajterna immortalitate vivificandum.
[CceleU., Epist. ad Gall. episc. 819) : [ Ita Deus in Quale erat etiam fuluruni corpus Ad;e nulla inter-
cordibus hominum atque in ipso libero operatur cedente morle, Deo ejus obedienliam remunerante,
arbitrio, ut sancta cogitatin, piura consilium, om- si non peccasset.
nisque motus bona; voluntatis ex Deo sit quia per :

Itaque verum riuidom cst quod adhuc animale es-

illum aliquid boni possumus, sinequo nihil possu-
mus.) Et iterum {Iljid., 8) [Omnia studia, omnia :
setcorpus Adae, nec in illam immortalitatem com-
opera ac merila sanctoruni ad Dci gloriam laudem- mutatum,qu» ei fuerat danda,
si pie obedicns Deo

que referenda sunt. Quia nemo aliunde ei placct, pcrmansissot non poccasset, posset non
: ita ut et si

nisi ex eo quod ipse donaverit.j Ex qua apostolica et mori.et si peccasset, posset mori manifcstum est ;

ecclesiastica definilione certissime ostenditur nihil eum ideo mori potuisse, quia necdura fuerat immor-
posse in homine liberum arbitrium ad appetendum " donatus. Quod autem in illo horaine adhuc
talitate

vel peragendum bonum, nisi fuerit Christi gratia animalis esset voluntas, id est secundum aniraae
liberauim. Est tamen liberum ad malum,quia, cum humaucTe appetitum,et non secundum spiritum Dei
peccat, non aliqua necessitate cogitur, sed voluntate vivens sive intelligens, ut nondum esset in interiori
propria depravatur. homine, id est in spiritu mentis sua3 spiritalis, sed
Addit deinde iste ct dicit : Sicut animale eorjms adhuc animalis, id est animaliter, non spiritualiter
potuit mori, quia adhuc non erat perfectum, id cst sentiens de qualibus dicit Apostolus .inimalis
; :

spirituale, ita voluntas, libera adhuc animalis merilo, autcm homo non peiri^iit ea qux sunt spiritus Dei
quia mortalis potuit peccare, quoniam adhuc non erat (/ Cor. II, 14) : Non ila ostendit Apostolus, qui sa-
perfecta, qux utique perfectio libertatis post mandati cranicntum illud magnum quod futurum erat in Chri-
custodiam impleretur, dum eipeccandi voluntas aufer- sto et in Ecclesia, ab ipso dicit esse prophetatum,
retur ; ubi quid aliud dicendum de corpore animali quando divino utique repletus Spiritu ait Propler :

et spirituali, nisi quod Apostolus docet dicens Si :

hoc rclinquet homo putrem suum ct matrcm suam, et
esl corpus animale, et cst spirituale, sicut scriptum adhxrcbit ticori siuv, et erunt duo in carne una
est : primus homo Adam in animam viven-
factus est (Eplies. V, 31). Quibus verbis Apostolus exponendo

tem : novissimus autem in spiritum vivificantem (/ C subjunxit; Sacramenlum hoc magnum est : Ego au-
Cor. XV, 44, 45). Et supra, cum de resurrectiono tcm dico in Christo et in Ecclesia {Ibid., 32) Quomo- :

mortuorum loqaeretur, ait Seminatur corpus ani- do orno non spirifalis erat voluntas ejus ad recle
:

malc, surget corpus spirituale (Ibid., 44). In quibus vivendum, spiritu adjuta, et illuminata, quse erat
verbis quomodo distinguendumest corpus animale et etiam prophetali gratia sublimata; poluit taroen
corpus spiritualc, nisi quod corpus animale per ani- peccare etiam spiritualis voluntas in dcterius lapsa ;

mam tantummodo mortaliter et corruptibilitervivi- sicut ostendit idera Apostolus etiam spiritales posse
catur? Quale erat corpus Adae etiam ante peccatum ;
tentari, id est tentatione peccati aliqua superari,ubi
quia, etsi necdum erat morti et corruptioni desti- ait : Fratres, et si prxoccupalus fuerit homo in ali-
natum, poterat tamen peccati merito corrumpi ct quo delicto, vos qui spirituales
hujusmodi in- estis,

mori sicut utique et in illo factum est et in uni-

: struite in spiritu lenilatis, considerans teipsum, ne et
versaejus progenie fit, justo illius judicio atque vin- tu tenleris [Gal. vi, 1). Sio ergo voluntas illius ho-
dicta qui ait : Donec revertaris iu terram unde sum- minis etiam spiritualis poterat tcntari, poterat ten-
ptus, es, quia pulvis cs, et in pulverem reverteris. Spi- tatione supcrari; et, si pervenisset obediendo ad
rituale vera corpus dicitur, non quod corpus esse illam plenitudinem beatitudinis ubi jam peccare
desistat, et spiritus fiat : quia licet spirituale, vere rv non possct, non ab co poccandi voluntas auferre-
tamen corpus ab Apostolo appellatur; sed tunc cor- tur, ut iste dicit, quae in eo nulla erat, sed ipsabo-
pus spirituale erit quando per spiritum immortali- na voluntas,qua! illi inerat, tanta felicitate perfice-
ter, et incorruptibiliter viviflcabitur; Quale et in se retur, ut ad malum mutari non posset. Triplex
exhibuit novissinms Adam, id est Dominus Jesus enim status humana; voluntatis fideliter intelligi po-
quam utique morlale
Christus in resurrectione, per lest, vidclicet quod primus ille homo ita boncc vo-
corpus quod susceperat, in immortalitatem ct in- luntatis conditus est, ut, si vcllet, possct non pecca-
corruptionem transtulit, et in sanctis suis per eani- re.Nuno autem etiamsancti homines, quiaexvitiala
dem incorruptionis gratiam in novissimo die cxhi- illius propagatione nascuntur, quamvis velint, non
bebit. Cum etiam in ipsis, juxta eumdem Aposto- possint non peccare.Unde et quotidie veracitur Deo
lum : Gorruptibile hoc indueril incorruptelam, et dicunt: Debite nobis debita nostra [Matlh. vi, 12). In

mortale hoc indueril immorlalitatcm, ut absorbeutur illa autcm bcatitudinc qua3 donanda est, tanta
eis
quod est mortalc a vita; et implealur, sicul ipsc di- virtutc solidandi sunt, ut jam non posSint peccare.
153 PLORI DIACONI LUGDUNENSIS. 156
Bicut tanta incorruptionis grnliu induendi, ut nun- A iHius graliafuerit instauratum.qui ait : Si vos Filius
quam possint mori. liberaverit, tunc vere liberi critis {Joan.\m,^Q); ti
Mirum est autem cur iste subjungere voluerit et qui sua inspiratione monet, quorum voluerit corda
dicere Hunc motim, id esl liheri arbitrii, mdli ani-
: ad fidem, sicut propheta dicit : Et movebo omnes gen-
malium, prxtcr hominem, concessum cum omnibus tes et veniet et Desideratus cunclis gentibus {.4gg. ii,

manifcstum sit, quod ubi nuUa rationalis natura est, 8) Et cui quotidie supplicantes dicimus Da mihi
: :

sicut in oninibus brulis, et irrationalibus jumentis, intelleclum. et discum mandala tua (Ps. cxviii, 73).
nulla rationalis voluntas csse possit ad appclenda Et iterum Intellectum da mih.i, et vivani (Ib., iH).
:

bona vel mala : sed ad omnia quse agunt sola na- l)equo etiam intellectu largitori gratias agentes di-
turali bruto et insensato appetitu duoantur. Unde cimus Benedictum Domino,qui tribuit mihi intellec-
:

et quscunque ab eis fumt, quantum ad ea perti- tum (Ps. XV, 7). Hoc namque est verc liberum arbi-
net, ncc bona dici possunt nec mala, nec vitia nec trium non, juxta istpm Pelagiani erroris asserto-
:

virtutes, nisi forte idco sibi quodam modo compa- rem, munus naturse, sed munus gratioe et liberum, ;

ravit humani arbitrii nofum, et brutorum animan- quia Christi gratia liberalum.
tium appetitum, quod, sieut ilic irrationalis appe- Iste vero cum nominasset illa tria, id est arbitrii
titus solo nalur» incitamento agitur, itaet iste hu- n libertatem, motum, intelligentiam, qus omniain so-
mani arbilrii motus solo natur» sua; instinctu ad la naturee vi constare affirmat, producit adhuc eju-
quod voluerit ducatur. Quod quam sit contrarium sdem liberi arbitrii,quod ipse confingit,velut novam
veritati supra jam saepius demonstratum est. quamdam effigiem ex tribus partibus sive membris
Et in tantum disputator isle auditorum sensibus compactam, et dicit Quw tria, id est liber, motus, :

et auribus abuti pra?sumpsit, ul auderet, velut qui- inlclligentia, liberum arbitrium intcr se componunt :

dam fabricator et figulus mendaciorum, novam li- ut, sicut substantia in qua cst, trina sit : Est enim et
Beri arbitrii definitionem velut luteam et lutulentam vuU, ct scil: ita ct illud trimm fial, id est liber, mo-

fingerc,ct quasi magnum aliquid intuentiam oculis lus, intelligens. Quas omnia utique idcirco dicit. ut in

proponere. Subjunxit enim posthcec et ait : Sitque his solis, id est in ipsa natura, et his quae in.'iunt
tatis differcnlia inlcr liberum hominis arbitrium et ipsi natura;, liberum arbitrium constare contendat,
ejus substantiam, ul natura ejus sit in voluntate ratio- videlicct ut, sicut menti humanae naturaliter tria
nali : liberum vero arbitrium in ejus libertate sive in qusedam insunt, id est esse, velle, scire, cum ha^c
motu liberxnaturalit':r voluntatis, sivein muncre in- duo, id est voluntas, et scientia tantummodo sui, et
teUigenlia; (a). Ecce quale libcrum arbitrium docet non alterius rei intelligitur, ita etiam liberum arbi-
:

utiquc Pelagianum, nonChristianum! cujus scilicet trium ex ipsa mente procedens, et in ipsa consistens.
nalura sil ralionalis voluntas, effectus vero in sua C non aliunde sed ex illa habeat libertatem, motum.
naturali (/;) voluntatis libertate consislat; elex sola, intolligentiam; ut sit homini naturaliter per huju-
vel in sola naturali voluntate habeat libertatem, et scemodi arbilrium, liber, motus, intelligens. Nec
motum, et intelligentia munus. Nos autem, secun- dicit mentem humanam tria illa in se haberc, sed
duin veritatem fldei, ita (c) liberum arbitrium in ho- natura; simplicis trinam esse. Et eodem modo etiam
mine agnoscimus, ut, licet menti rationali naturali- liberum arbitrium essetrinum,quisunqiiamaudivit
ter sit a Deo insitum, et bonum, ae rectum prima tam contentiosam erroris impietatem? Qua ita labo-
conditione collatum tamen peccati merito deprava-
; rat includere,et velut quibusdam terminis commu-
tum, et naturuli virtule spoliatum, nullam possit nire liberum arbitrium, ut omnino illud in sola hu-
habere ad vcrum bonuin libertatem, nuUum bon;e mana; natura; virtule concludat, et ab eo penitus
voluntatis motum, nullum intelligenti« lumcn, nisi Dei gratiam excludat. Quid crgo ei respondenduni

NOT^ DUVALLIl DOCTORIS SORBONICI.

(a) Non est quod in hac re Erigena arguatur, cum illisDeus vult adhuc concurrere cl illos auxiliis suf-
pra;clari Iheologi libertatem in voluntate et ratione ficientibus juvare.
posuerint. —
Durand. in 2, dist. 24, ubi facullatem U (,>) Liberum Arbitrium. Cum dicit voluntatem non

voluntatis et rationis essc docet, magis lamen ra- remansisse liberam post peccatum, intelligendum
tionis. non cst de libertate qua; necessitati opponilur, vcl
(b) Hffic secundum potcntiam ordinariam intelli- de potenta ipsa libera semper enim eam retinet,
:

genda sunt. Sic enim Deus in panam pcccati ipso- ut passim docet August., lib. dc Spiritu et lillcra,
rum damnatorum statuit se non amplius cum iis cap. 33, sed de libertate, qua; servituti peccati op-
speciali auxilio concursurum per extraordinarium : ponitur hanc enim certum est pcr peccatum aiuitti
:

autem certum est illa non esse privatos; nec enim
implicat Deum cos auxiliis sufficientibus et efficaci-
bus per qu.-n infallibiliter a damnatione et peccalo
liburarenlur pr;emunire possc. Ita D. Thomas ut rc-
cum servi fiaraus ipsius peccati, ita ut ab eo pcr sc
et ex propriis viribusnon possimus resurgere, aut
opera pietalisexercere,sed indigeamus gratia illiiis
de quo dictum est Si Fitius vos liberavcril, verc li-
:

liqui doctores. Et eo sensu pariter exponendum est bcri eritis : ct in liunc sensum vulgatum illud Au-
quod infcrius habet, nempe da^moncs siinuli[ue gustini elogium, cap. 30 Enchiridii, debet intelligi :

damnatos omnes per peccatum perdidisse velle bo- Abutens homo libe.ro arbitrio perdidit et ipsum, non
num. Quod (]uamvis ad omnes peccatores adhuc secundum essentiam, sed juxta eam quam aute pec-
superstites in hac vita extendere videatur, diversa catum sorticbatur perfectionem. Ita Bellarm., lib.
taraen est ratio eorum et damnatorum, quia cum V dc Gratia et libero Arbilrio per totum.
137 LIBER ADVER5US JOANNEM SCOHUM. m
estjcui jam de hac re superius tam multa responsa A rebus,vel de rebus futuris quam prffiscientia,mani-
sunt? Nisi ut si Christianus vel esse vel videri rupit, festissime falsum est : Quia prKscientia ipsae res fu-
abjiciat hunc insanum, mortiferum errorera, quem lurKtantummodopra;sciuntur;praedestinationevero
quanto subtilius sibi sequi,ct assererevidetur,tanto eliam statuuntur, prsefiniuntur et decernuntur. Et
infelicius a diabolo inchiditur et exca^catur; et, ab- ideo prffidestinatio impiorum ad supplici um ffiternum
jectis humanarum adinvcntionum falsis et fallaci- non tanlummodoprfficivit,sed etiam justo et aeter-
bus argumentis,totum seScripturse sanctcB veritati, no judicio statuit ac praefinivit quid essent passuri.
et Ecclesiasticorum Patrum auctorilati,et fidei sim-
plicitati humiliter submittat; ne, dum libertatem CAPUT .X.

guam sibi committit, et a Christo alienat, vere a Decimo capitulo quatuor definitiones ponit hoc
Christo alienari mcrea.lur. Maledictus emm homo qui modo :

confidit in hoinine, el jionit carnem brachium suum, 1. Deum prxscirc aul prxdestinarc pcccata, vel
cl a Domino recedit cor cjus (Jer. xvii, 5). Benedictas mortcm vel paenas hominum vcl angelorum a contra-
autcm vir qui confidit in Domino, cl erit Dominus rio intelligcndum sit.

ftducia ejus (Ibid., 7). 2. Omncs malum poccatum, ct pnsnam cjus esse : et

-n hxc nihil esse (b).

CAPUT IX.
3. Peccatum, ejiisque consequentins in morte atque
(«) Nono capitulo has dermiliones ponit : miscria eonstitutas, non aliud esse quam integrx vitx
\. Prxscicntiani et prxdcstinationem similitudinc beatxque corruptiones, ita ut singula singulis oppo-
rcrum tcmporalium ad Deum Iransferri. nantiir. Integritati quidem peccatum, vitx mors, bea-
2. Et omncm prxdcstinationem prsescientiam cssc. titudini miseria. Illn siint, hxc penitus non sunt.
Si ergo ex usu rerum lemporalium, quse trium 4. Omnem perversx voluntalis defectum vel priva-
temporum diversitate variantur, id est prsleriti, tionem vel peccatum, finisque ipsius mors miseriaque
prssentis et futuri,magis ad temporalia pertinent, suppliciorum xternorum omnino nihil esse ac per hoc ;

ubi tam multa futura exspectantur quia videlicet : nec prxsciri, nec prxdestinari.
pr;escientia et pr.-Bdestinatio proprie rerum est futu- Ecce ad quid perducta est istadiabolica disputa-
rarum apud Deum vcro sicut nihil est prasteritum,
: tio, ut homo qui vultvideri Ghristianus,paganis et
ita etium nihil futurum, in cujus aeterna scientia diabolicis argumentationibus omnem fidem prt-es-
ffiternaliter omnia prfesentia sunt. Et idcirco hsc cientiae et praedestinationis diviniT.qu» impios pra?-
duo magis translative,quam proprie ad Deum dicun- scivit et prKdestinavit esse damnandos,quantum in
tur; quomodo istesuperius tam frequenter definivit se est,subvertat et destruat.non solum justum Dei
praescientiam et praedestinationem non solum Dei, " judiciuni,et aeternumatque incommutabileejus con-
et in Deo esse(quod etiam nos fatemur), sed etiam silium in eorum damnatione evacuans; sed etiam
ipsam substantiam etessentiam Dei esse? Quapro- peccatum, et omnem pojnam ac damnalionem quae
pter si ipse in sua disputatione tam contrarius sibi peccatum consecuta 8nnt,nihil esse contendens.Ac
est, ut quod prius affirmat, postea destruat, quid per hoc,quia nihil sint,nec pra^sciri a Deo,nec prae-
necesse est, ut nos ejus vanitatem evacuemus, qui deslinari potuisse. Ita ut ubicunque in Scripturis
tam apte se ipsum evacuat?Si autem aliqua regula sanctis, sive in dogmatibus Patrum talia praescisse
sophisticae disputationis,quam ipse solam sequitur, et prfedestinasse legitur, a contrario accipi debeat,
talis est,ut licitc apud saecularem sapientiam quod id esl ut omnino ea nec prasscisse nec praedostinasse
uno loco affirmatur, altero subvertatur, qui non intelligatur. Quod quis est aliud dicere,quam aperte
videat quam sit contemnendaet penitus abjicienda, insanire?Quis enim unquam fideliumvel sentirevel
ubi nulla est firmitas veritatis, et tam impudens, dicere pra^sumpsit quia quod dixit veritas, non est
tam procax, tam petulans libertas est falsitalis. veritas; quod docuitfalsum est; quod omnes
fides,
Quod vero ait Omnem prxdestinalioncm prxscien-
: credunt fidcles, nihil est. Certe iste
propterea haec,
liam cssc, ex parte verum est quidem Quia omnis :
id est peccatum et omnem pccnam, ac miseriam,et
praedestinatiofuturorumnonsine praescientiasit,per D calamitatem,vel temporalem vel aeternam nihil esse
quam ipsa futura prffisciuntur. Sed si hoo ideo di- contendit,quia non habent essentiam in semetipsis
ctum est,quia si nihil amplius agat prsdestinatio in existendi volsubsistendi,sicut videraus habere sub

NOT.E DUVALLII DOGTORIS SORBONICI.

Integro illo capite suggiliat Erigenam quod pe-
(«) dri, a catholicis propterea Libertini dicti; id est
slilentissimum errorem introducat,quietfrena licen- quod pecoatum nihil essj dicerent praeler inaneni
tia omnibus sceleribushabenas laxet.Quem
vitiiset ctfalsam opinionom deinde non debere reprehendi
:

latius raulto hocce miserrimo saeculo inlroducunt cos qui occidunt.mocchantur, furantur: tertio,Chri-
sectarii nostri, qui quamlibet legis obligationera a stum nihil esse nisi aliquid compositum exSpiritu
lidelium cervicibus arcent quae libertas est carnis
:
Dei et opinione quarto angelos,di-emones et auimas
;

non spirilus, filiorum diaboli non Dei; iOa^ia de- nihil esse.Quos etiamsi detestari se dicat Calvinus,
nique, quavis servitute miserior. editis libellis advcrsus eos, ex ejus tamen schola
(b) Hanc haeresim isto noslro sa^culo ab inferis do- tanquam ex equo Tro.jano certum est prodiisse. —
nuo suscitarunt Quintinus et-Copinus Sudores Flan- Bellarm., lib. n de Amissione grati», cap. 1.
 ;

m FLORI DIACONI LUGDUNENSIS. 160

stantiam existenrii vel subsislcndi terram,aquas et A quam occiderit, hahct potcstalem mittere in gehennam
ignes, lierbas et arbores ct quajcunque ejusmodi itti hunc timcte [Luc. xii, 5).
dico vohis, Iste autem e
sunt, siout etiam credimus substantiam
novimus et contrario dicit omnes pcenam supplioiorum ajterna-
existendi et subsistendi habcre animas hominum,et lium,tam hominum quam angelorummalorum,quae
spiritus angelorum bonorum sive malignorum. Et illisoomminata etpraeparata sunt,omninonihil esse.
proptereaaffirmatdiabolicajpnesumptionisaudacia, Si autem poena; aeternaB malignorum angelorum et

Deum solas rerum subslantias et scire et proiscire hominum pessimorum prffidestinataj non sunt,quid
et prsedestinare potuissc; ea vero qu;e ipsis sub- estquodipsejustusjudoxetdamnatoripsorum in illo
stantiis oontraria ct pcenalia sunt, quia existcndi judicio se dicturum pra?dixit Ite,maledicli, in ignem :

substantiam non habent,nullatcnus a Deo prffisciri
vel praedestinari; ac per hoc nec sciri potuisse.
Ergo nec peccatum primi hominis prffiscivit,quia
peccatuni sub-lanliam existendi non habet; nec ptc-
nampeccali prffiscivit,id est mortcm,miseriam,sup-
plicium sempiternum : quiahajcsimiliter inscipsis
substantialiter non existunt. Et ubi est quod fides
flrmissime et immobiliter tenet Omnipotenlem
Deumverissime pra;scium esse futurorumomnium:
ubicst quod perprophetassuoSjinScripturissanctis,
tot peccata hominum,tot poenas, et clades et mise-
rias peccatorum spiritu suo venturas pra;dicit.' Ubi
xtcrnum,qui paratusesl diabolo et anyclis ejus?{MaUh.
XXV, 41.) Si paratus utique,et prtedestinatus, an an-
gelisdamnatis et damnandisest pra3destinatus;im-
piisautem, qui eodem ajterno igni pariler puniendi
sunt,non est paralus nec prEedestinatus? Sed praede-
stinatas impiis pmnas et supplicia sempiternaetiam
n beatum Enoch,patriarcham antiquissimum (quiam-
: bulavit cum Deo, et non comparuit, quia tulit eum
Dominus),ante diluvium prophetasse, beatus Judas
apostolus, loquens de impiissimis hKreticis qui
ipsis temporibus apostolorum impugnare •oeperunt
Ecclesiam Dei, ita testatur dicens Prophetavit uu- :

etiam quod ipse unigenitus Dei Filius, qui est Veri- tcm ct de his scptimus ad Adam Enoch dicens Ecce :

tas asterna, tot persecutiones Ecclesias suca, tot bel- vcnit Dominus in sanclis mUlibus suis facere judicium
lorum commotiones, et laborum ac torrorum pres- conlra omnes, cl artjucrc omnes impioc de omnihus
suras, terrasmolus etiam et pestilentias, et fames operibus impietalis eorum, quibus impic cgcrunl,el de
utique proesciendo prajnuntiat, et ut patientissime omnihus tluris,qux locuti sunt contra eum peccatorcs
a-suis tolerenturmonet? cur tam apertum menda- impii {Jud. 14, 15). Hoo judicium damnationis im-
cium, imo tam inauditam et impiam blasphemiam piorum et iniquorum et blasphemantium hominum
iste impius proferre ausus ost, contra totiussanctce ab mundi tam mirabiliter prsdictum, et in
initio

Ecclesia; fidem, contra Scripturarum coclestium ve- finem mundi vorissime implendum etiam beatus
ritatem, contra omnipotentem Dei majestatem ore Petrus apostolus his verbis denuntiat,dicens : Fuc-
sacrilego et verbis impiis obstrependo? Quid est C runt vcro el pscudoprophelic in populo, sicut el in

autem quod in tantum consilium ct deceptionem vobis erunt magistri mendaces, qiii introducent sectas
diaboli imitari et adjuvare conatur,ut ea quae veris- pcnlitionis, el eum qui emit eos Dominum negant, sii-

sime et certissime impios passurosDeus praenuntiat perducentes sihi cclerem penlilionem [llPetr. ii, ().De
et comminatur, id est ajterna supplicia, iste labiis quibus et paulo post adjungit Qiiibus judicium jnm :

iniquis et lingua dolosa velut peccatoribus blan- olim non ccssat,et perditio eorum non dormitat (Ibid.,
diendoaffirmet nihil esse; sicut serpens in initio,ul 3). Si ergo quajrimus islius judicii a^ternam apud

terrorom mortis, quam Deus comminatus fuerat, a Deum pra3destinationcm,audiamus vigilanter quod
corde hominis excluderct,et adpeccandi delectatio- ait Quibus jum olim jutUcium non ccssat,\A est,non
:

nem provocaret : ncqimquam, ait, morlc nwriemini nunc primum judicantur; nec tunc primum quan-
(Gen. III, •'(); ita namquo et isto, serpentis imilator, do de corpore cxient ad supplioium sempiternum.
dicendo quod tormenta aeterna, quaj Ocus peccato- Sed hoo judicium damnationis eorum jam olim est
ribus denuntiat, nihil sunt, quid aliud agit, quam decrctum, jam olim ex aeternitate praedestinatum ;

ut terrorem salubrem a cordibus audientium tol- et jam olim eis proeparari non cessat. Si autem
lat, eosque ad peccandum infrenes et prcEcipites quaerimus quaj poena illis infcratur tali judicio, ct
reddat. rv pertlitio, inquit, corum non dormitat,\tcm de eisdcm
Etidco conslantissimaet immobili flde tenendum impiis et blasphematoribus idem apostolus dicit :

omnipotenlem Deum omnia futura prajscire, id est Hi sunt fontes sine aqua, et ncbulx turhiaibus c.iiigi-
bona et inala,neo solum naturas omnium rerum,an- tatx, quihtis caligo tcnebrarum rescrvalur (11 Petr. ii,
tequam eas crearot,pra;scisse sed ctiam quKcunque ; 17) : Quomodo eis reservatur, nisi quia ipsis ab
ipsisnaturispossuntessccontraria,etpcenaliasimili- initio est prasparala, et in fine reddcnda? Quod eis-

ter prKscisse. Non quia substfantialiter cxistunt,sed dcm pene verbis bcatus Judas apostolus altcslalur
quia substantiis ab eo conditis poenaliter nocent. dicei\^ : Hi sunt nubes sine aqua, qux a vcntis cir-

Hanc enim fidem Scriptura confirmat dicens dcus : c.umferuntiir : arhores autumnales, bis 7nortux,cradi-
xlerne, tiui ahxronditorum es cof/nitor, qui nosti om- calx : fluctus fari maris despumantes suas confusio-
nia anlequam finnt (Dan. xiii, 42). Et ipse Dominus nes;sideca erranlia, quihus procclla tcnebrarum in

in Evangelio de his fideles suos terret, dicens : xternum scrvata cst (Jud. 12, 13'.
Ostendam vohisquem, timealis : nwle cum qui, post- Conlra ha3c tam horrenda, tam tcrribilia, qua;
 :

161 IBEli ADVEltSUS JOANNEM SCOUUM. 162

omnipolens Deus per proplietas et apnstolos suos A ut cum flagellis caeditur, gladiis vulneratur,vel qui-

impiis et peccatoribus comminatur, dicit iste : buscunque tormcntis vcxatur quod etiam in bup- :

Omiie nialum, pcccatum cl cjus paiium non cssc. Et futurum est.ubi damnalorum corpora
piiciis acternis

ileruni asserit : Nulur.v intcgrilalcm, vitam. hcatilu- igni et sulphure torqueliuntur. Qui tainen omncs
dincm cssc.E conlrario autem pcccalum,mortcm, mi- dolores et cruciatus,corporibus de corporibusillati,
seriam penitus non essc. Addidit adhuc omnempcr- : sic fiunt in corpore, ut per corpus ctiam anim<E
versx voluntatis dcfectam vel privationem, vel peccu- sint. Anima namque sine corpore et dolere et cru-
tum,linem(jue ipsius mortem etmiserium suppliciorum ciari potest; sicut illa damnati divitis in inferno,
.rlcrnalium omnino niliil csse : ac pcr hoc nec prx- anima cruciabatur qui ait, quia crucior in huc fl'im-
sciri a Deo, ncc prwdcstinari. De quibus omniijus si ma (Luc. xvi, 24); corpus vero sinc anima dolerc
aliquid singillalim dicenduni est, manifcsle novit non potest.
fides quia malum quod est contrarium bono, sicut Omnipotenti itaque Dco de quoscriptum est Do- :

vitium virtuti, tenobrffi luci,innrmitas sanitati,sub- tnino enim Deo, antequam crearcntur, omnia fuerunt
stantialitcr non est. Quia, sicut jam supra dictum ajnita : sic et post perfcctum rcspicit omnia (Eccli.
est, substantiam perse existendi ctsubsistendi non XXIII, 29). Et iterum J sjculo ct usque insxculum
:

habet, sicut coclum, terra, aqua, aer, ignis, et reli- T, respicit, et nihil esl novum in conspectu ejus {Ibid.,
qaa sive corporea sive spiritalis croatura. Sed de- xxxix, 21), Et iterum cum de hominibus Scriptura
serlio summi boni, cui, ut beata esse possit, inhu2- loqueretur ait : Et omnia opera corum quasi sol in

rere debet creatura rationalis angelica vel humana, conspectu Dci non prxterit illum omnis eogitatus, et
:

hoc nomcn accepit ut dicatur malum. Dcsciondo non absconditur ab co ullus scrmo (Eccli. xvii, 26) :

ergo rationalis creatura, in angelis sive in homiui- lsli,inquam,omnipotentissimo etineffabili Crcatori,

bus peccantibus, summum bonum, antequam crearentur, in ccterna s.ientia sua
defecit ab ipso cui,
bono, et privata esl bono, et hoc ei est summum omnia fuerunt agnita, qui, etiam postquara omnia
malum.Sive ergodicamusmalum esse dcserlioncm per.^ecit, non aliter, sedsic re. picit facta,sicut vidit

boni, vel defectum a bono, vcl privationem boni, faoienda, nihil videlicot cxtra se, scd in se omnia
rectissime dicimuSj sicutet vitium desertio virtutis, cernendo.Et ideo in conspectu ejusnihil est novum,
et tenebra; privatio lucis, et inflrmitas nihil aliud, nec quando primum est creatum, quia semper fuit
quam defectus est sanitatis similiter et poccatum
; in ejus scientia a;ternum :quemomnia operahomi-
manireste nullam habet substantiamin sc existendi num, sicut in clarissimo sole non latcnt ;quem nul-
et subsistendi. Sed desertio justitia; et defoctus a lus hominumpra3teritcogitatus,a quo nullus corum
justitia tale nomen accepit.Ita otiam mors substan- sermo absconditur; iste tam mirabilis Creator et
liam in se existendi et substantiam in se existendi C gubernator, sicut omnium rerumqua; futurae erant,
vita; amissio tale nomen accepit. Item quod dicitur naturam et speeiem et ordinem in sua aeterna prae-
posna nullam inse e.xistundi substantiam habet,sed scientia semper novit,itaetiam ipsarum rerum sta-
dolor et ex dolore cruciatus tale nomen accepit tum, et sive admeliora profoctum,sive ad deteriora
quod nihil est aliud quam tranquiliitatis et quietis defectum Kternaliter prEvidit et qus ad se profi- ;

naturalis perturbatio, vel amissio,hoo namqueagit cientibus praemia, qus autcma se deficientibussup-
pcena, ut tranquillitas et quies natur;e ipso dolore plicia debercntur,justissimus operis sui ordinator,
et cruciatu turbetur vel amittatur. et pra?scivit et praedestinavit,et se implcturumprae-
Sed hffic oninia, id est malum, peccatum, pcena, dixit. Et ideo sive malum et peccatum, in quibus
mors, miseria, qus et ipsa nihil est aliud quam est defectus a bono ;sive mors et pccna, qu« illi de-
amissio felicitatis, licet per se et in se existendivcl fcctui juste debetur,sempcrfuit in prasscientia Con-
subsistendi nullam habeantsubstantiam,tamen om- ditoris ; qui mensuram proficiendi et defieiendi in
nino necessc est ut in aliquavel exaliqua substan- creatoris suis solus vcraciter agnoscit, et ipsorum
tia fiant.Nam et desertio boni,(iuod diciturmalum, profectum atque defectuum solus judex justus exi-
et desertio justitiae, quod appellatur peccatum,nia- stit. Ita et mors et peccatum et omnis pa:na ac mi-
nifeste in animo fiunt vel angelico vel humano. Sic n seriaqu;e peccatum consequentur,quia substantiam
amissio vita;, quaa appellatur mors,et amissiotran- nullam habent in se existendi, nihil sunt. Et quia
quillitatis vel quietis naturalis, quae appellatur poe- creaturae rationali, cujus defectus et corruptio his
na ; et amissio felicitatis, qua3 vocatur miseria, in nominibus significantur, nimisnocent, in ejus sub-
utroque fieri inveniuntur, id est et in anima, et in stantia vel corporali, vel spiritali.veraciter sentiun-
corpore. Nam et animamoriturdesertione vit«suae, tur.Et qu£Bnon sunt substantia existendo,sunt om-
quod Deus illi est et corpus moritur amissione vi-
: nimodis perniciosa nocendo.Desinatergo hujusmo-
tae suae, quod anima illi est et hL-ec duo, id est
:
di blasphemia, et omnipotens Deus sicut omnium
mors animae et mors corporis, quid aliud in utro- naturarum conditor, et slatus earum verissimus
que nisi vel felieitatis vel tranquillitatis amissioest? agnoscatur cognitor, et justissimus ordinator.
Pcena auteni qua in cruciatu etdolore sentitur,ma-
CAPUT XI.
nifeste vel in anima agitur vel in corpore; ct cum
m corpore agitur maxime exalio corporeirrogatur; Undecimo capitulo sequitur iste, et dicit.
 :

163 FLORI DIACONI kUGDUNENSIS 164

/. Non cssc Dci prxdeslinationeni, nisi f/H(
A ScripUiris prophcticis omncm suam pra>dicationem
prwparati sunt ad aeternam felicitalem. confirmat ; sed etiam in ipsorum prophetarum Scri-
2. Almsivc translatequc dici prxscire Deum ct prx- pturisdiligentius investigandam,etquodin utrisque
(lcstinare : a simili prxscivit qux facturus esset ; a 1'esla veritatis declaratione fuerit invontum,fideIiter
contrario prxscivit, qux facturus non esset, pro ne- nobis, el sine ulla controversiarum disccptatione
scivit. Similitcr a simili prxdestinavit qnos prxpara- omnimodis sequendum.
vit ad (jratiam. ,1 contrario prxdestinavit impius ad Primo itaquc quid ipse .Apostolus, qui se nihil
interitum vcl supplicium xtcrnum
cnim prxdesti- :si extra dicere nisi quae scripta sunt in lege et prophe-
nati sunt, necessario peribunt, panasque patientur tis testatur, de hac re dicat audiamus, nee tamab-
inevitabiles. Quod si ita est, quomodo juste judicahi- surdi, nec contentiosi simus ut, ubi ipsa res,idest
Iw mundus, quem ncccssitas prxdestinationis coyit prajdestinationis vcritas apparet, ideo negemus pro
pcrirc. pra;destinatione dictum, quia nequaquam ibi prae-
3. Sunctas Scripturas prxscicntiam simul et prxdc- destinationis nomen positura inveniatur : sed, sive
stinationcm, aut solum uhsolutam prxdestinutioncm, sonct ibi expresso pr;edestinalio,sive ipsius prade-
non nisi in iis quos Deus clcgil ad xternam heutitudi- stinationis vcritas certissime clarescat, una et pari
nem possidendum, inveniuntur posui.sse.
P fide suscipiatur. Dicit itaque ipse primum de sola
4. .-/postolam prxscientiam ct prxde.ftinationcm in pra^dcstinatione electorum ita : .\am quos prxscivit
solis sanctis, .Augustinum aliijuolies in rcprohis a roii- ct prxdcstinavit conformes fieri imafjinis Filii sut,
trario posuisse. ut sit ipse primogcnitus in multis fratribus : Quos
Imprimis quod dicit, non esse Dci prxdcstinatio- autem prxdestinavit, hos ct vocavit; et quos vocavil,
nem nisi de kis qui prxpurati sunt ad xteniam fclici- hos ct justi/icavit ;
quos autem justificavit, illos et

/a/nn. Sive ex suo sensu hoc dixcrit, sivo ab aliis maijniftcavit {Rom. viii, 29, 30). Post qua? verba si

iiudierit, nos tamen veraoiter scimus quia iste est nihil omnino reproborum, etiam
dixisset de parte
error moderni temporis apud plurimos, dum non utique o conlrario intelligere debueramus quid de
putant pra3destinationem Dei, nisi in parte electo- eis esset sentiendum, videlicet, ut ex praedeslina-
rum, in Scripturis inveniri :nec ipsum beatum Pau- tione electorum ad gloriam agnosceremus etiara
lum apostolum inEpistolissuis,nisidesolis similiter pradestinationem esse reproboium ad poenam. Si-
electis prEdestinationem posuisse, sicut et in se- cut etin symbolo tantummodovitam a;ternam,quod
quentibus dicit.Sed acquiescendum et obediendum est pncniium sanctorum vidcmur confiteri ; et ta-
esthumilitcr veritati;et non quod semel nobisper- nien e contrario similiter indubitanter crcdere et
suasum est, contentiose defcndendum, sed polius intelligeredebemusmortema:ternam,quod estjdam-
Scripturasanctadiligentiuspcrscrutanda,nonsolum C natio iniquorum.IIancenim regulain intelligendi in
apostolica,sed etiam prophetica; exqua omnis apo- Scripturis ipse nos .\postolus docet.qui cum dixis-
stolicaauctoritas descendit.Sicut ipse beatus Paulus set, de resurrectione disputans : Scminalur corpus
statim in principio Epistola; ad Romanos evidenler animalc, surget corpus spirituale (/Cor. xv, 44, ne
declarat, segrcgatum se esse dicens in Evangelium sine auctoritate Scripturae spirituale corpus dixisse
Dei, quod anle promiscrat pcr prophelas suos in Scri- videretur, statim quod e contrario veraciter inlelli-
pturis sanctis (ftom. i, 1). Et in fine ejusdem Epi- genduin esset adjunxit, dicens Si est corpus ani- :

stolae omne mysterium evangelic» prMdicationis,in male et spirilualc (Ibid.). Et continuo utrunique
quaestetiam profundissimummysterium pra;scien- ronfirmans ponit testimonium Scriptura;, et dicit
tiae et pnedestinatiouis Dei,pcr Scripturas propbeti- Sicut scriptum cst, factus cst prinius homo Adam
cas confirmat esso revelatum, ita dicans-.Ei autcm in unimam viventem '.novissimus .\dam in spiritum ri-
qui potens est vos conftrmare, secundum Evangelium i'/^ff(ji/cm((7»!(/.,45).Similiteret illiudutiqueintelligi-

meum, ei prxdicationeni Jesu Christi, secundum reve- tur quod, cum Deus primo homini dixissct: De li-
iationem mystcrii xternis temporibustacili, quodnunc gno scicntix boni ct mali ne comcdas; quocunque
patefactum est per Scripturas Prophetarum. etc. die comcderis e.x co, morte morieris {Gen. ii, 17).
[Rom, XVI, "5,20). Itcmquo Actibusapostolorum do n Utique inobedienti comminatus est mortem sed
in ;

seipso loquitur dicens Usque in hodicrnum dieni

: nunquid non agnoscit fidcs quid econtrario sentien-
sto testiftcuns minori, atque majori,niliil e.ctra dicens, dum sit id ost quod obedienti praeparaverit vitam? ;

quam ea qux Prophetx sunt locuti futura essc. et Itcm cum loquitur Dous ad Abraham •.Uasculus cujus
Moyses {Act. xxvi, 22). Cum ergo ipse Apostolus prscputii caro non fucrit circumcisa octava dic,peribit
ostendat atque confirmct in illud Evangelium Dei, anima illa depopulis suis :quia pactttm meum irritum
quod ante promisit per prophetas suos in Scripturis fccit (fi«re.xvii,14).Manifestum estmasculum istum,

sanctis se segregatum, et omne illud mysterium (jui non est octava die circumcisus, periturum de
quod evangelizat per Scripturas prophetarum teste- populis suis, quia pactum Dei irritum fecit Non :

tur patefactuni, nihilque so extra dicere,quam qua; utiquo in utcro inaterno,nec in illa tam recenti in-
scripta sunt in lege et prophetis, manifestum est fantia,quando aliquid bonum aut malum nullatenus
hujus rei, id est divina; pra!scieiitia! et pivodestina- agcre potuit, sed utique in paradiso, in prxvariea-
tionis, altitudineiu non solum in .\poslolo, qui ex tionc Adx, in quo ontnes, sicut Apostolus dicit, pec-
 :

165 LIBER ADVERSUS JOANNEM SCOTUM. 166

rinvnint ['lfl))i. v, i2) ;
qiii ox damnala originc A divitiam prajdostinationem manifeslissimc osten-
illu

descendunt. Sicut ergo isle octava dio minimo cir- sam dum et oleoti nullo suo merito, sed sola Dei boni-
:

cumcisus, manifestc periturus denunfiatur ob roa- tato pr,Tdestinantur ad vitam ct rcprobi nullo Dei ;

tum primse pr;cvaricationis,ita e contrario fidolilor pncjudicio, sed solosuo vol originali vel actuali meri-
intelligendum est eum qui rite et legitime essot cir- topra3destinanturadinteritum,ncc oisdivinaprmde-
cumcisus, ab illo reatu absolvendum. stinationecessitatem pereundi imponit,sicut necne-
Haec diximus ut manifeste intelligamus quod, cessitatem peccandi, sed necessitatem tantummodo
etianisi Apostolus in illa pra;destinationis disputa- justasupplicia patiendi ut qui voluntate permanent:

tione de reproborum parle tacuissct, debuissot ta- in peocatis, necossitate cruciontur in pcenis.
men sentiendum essct, c
(ides nostra, quid de eis Ita etiamsi tanta illa Aposloli dehac redisputatio
contrario advcrtere et intelligore sed non lacet, ; cx hoo loco usque ad finem, ubi ait Concltisit :

cumstatimpostaliquametelcotorum,otreproborum cnim Dctts omnia in incredulitale, ut omniuni mise-

similitudincm,siniulponensinduobusgeminisIsaac reatur (Rom. xi, 32) : diligenter, et fideliter consi-
et Rebeccee ita adjungat Cum enirn necttum naii : deretur, de utriusque partis prffidestinatione.sive in
essent, atit aliquid eyissent bonum aut malu)» (ut se- uno populo Judeeorum in his, qui excaecati, et in
rundum elerlionem proposittmi Dei maneret), non cx p his qui secundum electionem gratia? salvari mcrue-
operihus, sed e.r vorante dirtum est : Quia major ser- runt; sivo in ulroiiue, id est Judffiorum etGentium,
riet niinori, sirut srriptum rst Jacob dile.vi, Esnu : dumilli tanquam naturalos rami fracti sunt:etisti
auton odio habui {Rom. ix, 11, 12, 13; Mal. i, I, 2). tanquam olcasler in bonani oliva)n inserti {Ibid.,
IManifeste igitur in hoc exemplo, et in Jacob, absque 17), indubitanter eum inveniet ct suis verbis, et
uUis meritis dilecto et electo, qui similiter tenoba- maximctostimoniispropheticis disputantcm.Inqui-
tur nriginalis pcccati obnoxius, ut frater et ex eadcni lius tanien propheticis testimoniis, quas nobis beatus
voniebat massa in Adam damnata, declarata est .Apostolus tanta auctoritale proposuit, ut nihil om-
prffideslinatio eleclorum ad vitam. In Esau autem nino de hujus rei, id est, divinee in utramque par-
solo originalis peccati reatu odio habito, prffidesti- tcm pra^destinationis profunditate, et obscuritate
natio rcproboruin ad intoritum. Tale cst, et quod nisi ex corum firmitate, et evidenti attestatione
post paululum de utraque parte subjungitur: Erijo docere voluerit. lllud prfficipue omnipietatis consi-
cujus vult miseretur, ct qucm vult indurat (Rom. ix, doratione attendendum est quod cum nusquam in
ly). Et quod deinde addit: Armon habet potestalnn eis exprosse ct proprie verbum prKdestinationis so-
ligulus luti ex eadem massa facere aliud qtiidem vas not tamen quiaipse rcs ad utramque prn:destina-
;

in honorem, aliud vero in conlumeliam [Ibid., 21); tionem pertinentes manifestissim.-e apparent, et evi-
de quibus vasis honoris et contumelis! statim sub- C dentissimae declarantur, confidentissime Apostolus
jungit Quod si volens Deus ostendere iram,et notam
: ad tantae rei confirmationem, atque doctrinam ea
jacere potentiam suam sustinuil in multa patientia assumpsit,etitatonendaatque intelligenda Ecclesiae
vasa i)'a; aptata in interitum : ut ostendcret divitias tradidit sua scilicet auctoritate, et exemplo nos in-
:

ijlorix sux in vasa misericordix, qux prxpa)-avit in formans et instruens, ut non contentiose et super-
ijloriam ? etc. (Ibid., 22, 23.) In quibus omnibus vacue de ipso verbo praedestinationis in sanctorum
evidentissime agnoscitur Apostolum non de sola prophetarum eloquiis inter nos disceptemus, vel
electorum,quam primo loco posuit, sed in toto isto (quod absit) etiam rixemur; sed pacifica et pia in-
disputationissuaecontextu,de utriusque partis prae- telligentia, ubicunque res ipsa manifestissime decla-
destinatione, sive in vitam, sive in mortem ; et ratur, indubilanter omnino divinam pra^destinatio-
excmplis, et testimoniis tractasse propheticis, dum nera et agnoscere, et asserere debeamus.
inJacob proponit formam electorum, in Esau vero Primum namquelostimonium prophelicum,quod
formam reproborum. In quibus utique duabus par- de hac reposuit, illud ex Genesi est de quo ita ait :

tibus, cujtts vult Deus miseretur, et quem vult indurat Promissionis enim verbum hoc est Secundum hoc :

sedmiseretur misericorditeradjuvando,!nrf»ra/juste tempus veniam, et erit Sarx tilius (liom. ix, 9) :

deserendo; et tanquam figulus luti e.v eadem massa £j

ubi licet non videatur sonare pra;destinatio, sonat
simul tota damnata, facit aliud vas in honorem misc- tamen aperte promissio, quas non aliter recte intel-
ricorditer liberando, aliud vero in eontunwliamjuste ligitur, nisi ipsa promissio fideliter pra^destinatio
damnando: ut duo ex his ordines existant,quorum accipiatur electi seminis Abrahae, id est eorum qui
alii sint vas irffi, et alii vas misericordiffi ; illa aptata filii Dei deputantur, et a liliis carnis divina gratia
in interitum, gloriam prxparala.SeA aptata i)i
ista. in discreti sunt. Sicut ipse Apostolus in eodom loco
interitum et suo morito, et Dei justo judicio prne- ;
exponit dicens : Non qui filii caimis, hi fiiii sunl
parala autem i)i gloriu))i nullo suo merito, sed solo Dei ; scd qui filii sunt promissio)iis xstimanlur in se-
divina; gratiae beneficio.Cum ergo tam aperte dicat mine {Ibid., 8). Secundo loco illud iterum ex Ge-
Apostolus : Et vasa irx aplata in interittim, et vasa nesi testimonium posuit De duobus geminis Isaac
:

misericordia: prxparata in gloriam, et ex eadem massa etliebeccce, quo dicttim fuerat Quia major serviel :

aliud vas fieri in honoron, alitid ve)'o in conttimeliam : minori (Gen. xxv, 23) : ubi licet prfedestinatio mi-
quis non intelligat in his verbis utriusque parlis nime sonare videatur, tamen res ipsius proedestina-
 :

1 ".7 FLORI DIACONI LUGDUNRNSIS. 16«

tionis tam profundc et granditer ibi detnonstrata A poluerit, quam utexforma istorum geminorumalios
rst, ut moneat nos, ct solerter excitet Apostolus in omnipotcns Deus ffiterna misericordia sua dilexisse,
toto illo oraculo.quod tuno Rebecctc de eisdem ge- alios aeterno suo judicio odisse, sua attestatione ma-
minis divinitus, responsum est, hoc vigilanter et nifestetur.
fidelitor inteiidere, et considerare debere, quod neo Huic testimonio prophetico et sensui apostolico,
damnati erant ex utero materno, necdum aliquid quo
videlicet et dilectio et odium Dei induobusge-
eijeranl honum aut mulum in vita propria, et utique minis adhuc in utero materno positis exmisericor-
ex uno erant concubitu procreati ; et tamen tanta dia et judicio Dei intelligitur, etiam illud de Isaia
distantiaomnipotensDeus interutrumquediscrevit, projihetamirabiliter consonat et concordat, ubi
ut nullis eorum prajcedentibus vel bonis, vel malis omnipotens Deus.electi populi ab utero auxiliator,
mcritis, sola bonitate, et judicio suo unum cx eis et e contrario rcprobi popuH similiter tanquam ex
praeferrct, et aUcrura servituti subjugaret. uterolransgressoriscondcmnatorostenditur,dicente
Etne hoc i>aruin esse existimaremus, quod quasi eodem prophelain primis ad populum electum ILcc :

do humanis et inhumanis rebus dictum esse videba- dicit Dominus faciens et formans te, ah utero aiui-

tur, fjuia major scrvict minori ; videhcet quasi hoc xuv, 2). Deinde post aliqua ad po-
lialor tuus {Isa.
tantummodoinrerumtemporalium statu ineis esset n pulum rcprobum ex persona Dei subjungens Et :

implendum,dum in eorum posteris unusregnosu- transyressorem ex ventre vocavi te [Isa. lxviii, 8) :

blimalus,alteri sibi subdilo,i,tscrvicnti dominatur utcertissime quod in illorum geminorum forma de-
erigit adhuc Apostolus inlelligentiam nostram ad monst ratum declarat .\postclus,hoc in duplici genere
majoris rei considerationem adjuncto testimonioex hominum, electorum scilicet et reproborum, luci-
Malachia propheta, in quo de eisdem geminis non dissiine tenenduin appareat. Dum etisti divino ju-
temporaliter, sed aHcrnaliter discretis, neque in re- dicio ex ventre transgressores arguuntur et illis :

bus tantum temporalihus sed ctiam reternalibus similiter Deus ex utero auxiliator ostenditur, qua-
magnadistantiaseparatis,ipscDcusloquilurdiccns: tenus c.r eadem massa originaliter tota damnaln in
Jacoh dilexi, Esau aulem odio habui [Mal. i, 2). Unde ulcro matemo fianl alia vasa iii honorem, et alia in

nonalitcrrecteintclligitur boc lestimonium prophe- contumeliam {Itom. ix, 21, 15). Similiter in tertio

ticum, nisi fideliter quod cx Genesi sumptum est

illi testimonio prophetico, quod ita posuit: Moysienim
teslimonio conjungatur, ut scilicet, sicutillud quod dic.it : Miserehor cui miscrehor, et misericordiam
ibi diclum est, Quia major servict minori, ita etiam prxstaho cujus miserehnr {E.rod. xxxin, 10) mani-:

istud quod in prophcta Deus loqiiitur Jacoh dilc.ti, : foste verbum praedestinationis non sonat. Res tamen
Lsau autcm odio /H(/jMt,antequam nati essent, et an- ita manifesta est, ut de ea nullalenus dubitari pos-
tequam aliquid egisScntbonum autmalum.Indivino ti sit. Cum
omnipotens Deus omnibus a>qualiter ex
utique juxto judicio utrumque prfficessisse accipia- primaillatransgressione damnatis, non utiqueullis
tur, id est et dilectio Dei in Jacob, et odium Dei in prsecedentibus bonis meritis, sed sola gratia sua
Esau. Et cum haec duo, id est in alterum dilectio, misereatur cui miseretur, et misericors fiat, cui

et in alteruniodium Dei, ct nativitatem eorum, et misericordiam prwstiterit manifeste ca?teris. qui- ;

omne meritum vita? corum juxta verumet apostoli- bushanc gratiam conferre noluerit, justo et aeterno
cum sensum prfficesserint, cum nec isti possent im- suo judicio odio habitis afque damnatis.
putari mala aliqua qua; necdum fecerat,necillibona Posthajc quartum testimonium propheticum sicut
aliqua, qua; nuUa perpctraverat, ita solummodo el tertium de Exodo posuit, ita subjungens Dicit :

juste facta intolliguntur, ut omnipotens Deus, qui cnim Scriptura Pharaoni Quia in hoc ipsum e.vcitavi
:

ajternalitcr isla in suo judicio, et de unius electione, te, ut ostendam in te virtulcm meam, et annuntietur
etdo alterius rcprobatione statuerat, ac prasdefinie- nomen meum in universa terra (liom. ix, 17). Ubi,

rat, originalem in eis reatum cx prnevaricatione Ada; nomen pr;edestinationis expresse non sonct,
licet

venientem, cui utique ambo frqualiter tenebantur tamcn ipsapraidestinatio malorum merito iniquita-
obnoxii, futurum pra^viilcrit, unum misericorditor tissuaeadinteritum sempitcrnuin,tam aperte osten-
diligendo liboraret,aUerum justeodiendoreprobaret ditur, ut qui h.TC fideliter audit, et inteliigit, de ea
j)
atque damnaret. Quatenus cx hoc fideliter intelliga- dubitare non possit : dum ille impius, et durus, ot
mus profundiorem ct occultiorem divini judicii di- indomabilis rex .'Egyptiorum,divino judicio, sive ex
spo3itioncm,etillam generalem in Adam toliushu- massa damnatffi originis, sive ad potestatem regii
mani generis damnationem illuminante nos sensu honoris, in hoc tantummodo excitatus est, ut qui ox
apostolico altius pcrspiciamus: ex qua omnipotens semetipso, et in semetipso dignus erat interitu
Deus, et quos voluerit sola sua gratia liberat, et ajterno, apponenle Deo [al. eo] iniquitatem super
quos noluerit aeterna sua ajquitatc condemnat. Et iniquitatem ejus,augcret contemptum in Dominum,
licet inhoc prophetico testimonio, quod Deus dicit : quo tantis ac talibus plagis admirabili potentia Dei
Jacoh dile.ri, Esau aulem odio Itahui, non sonet ver- mereretur flagcllari, ct ad ultimum cumomnisimi-
bum praedestinationis ; ipsa tamen rei veritas ita impio populo suo jeterna submersione, et per-
liter

evidenter apparet, in utriusque partis electionem, ditione deleri ; ut et illi justissime reciperent quod
vel reprobationcm, ul nihil fortius et cxpressius dici merebantur ; et omnipotens Dei virtus, sive in fla-
169 LIBER ADVERSUS JOANNEM SCOTUM. 170

gcllo.sivc in perdilionpcuruni niriguiliccnlius ouin:- A i-AT. xviii, 2 scq.). Cumque ingicssus l'ui;'sct pro-
bus innotesceret, et ex unius pGcna plures ad cogni- phela, eccR figulus faciebat opus e lutn nianibus
tionem Dei et salutem suam proflcercnt. suis, ct subito dissipatum est opus quod 1'aciebat :
Sicut de hac re beatus Auibrosius cvidentissime statim conversus fecit illud vas alterum, sicut

tractans, ita dicit [Juslus Dominus in pcriculis,

: placuerat in ooulis ejus. Tunc prophcla jussus est
justus indaninis,justus inultionibusest,iion solum ire et clamare art populum ex pcrsona Dei Nunquid :

quia unusquisque juste culpa; suas pretium luit vc- : von potero facere vobis, domus Israel ?
sicut ftgulus islc

rum etiam,quia, dum unus punitur, plurimi corri- Ait Domimis ; Ecce sicul lutum in nianu figuli,sic vos
guntur. Ananias in .Vctibus apostolorum 1'raudati in manu mca, cto. (Ibid., 7). Qua lectione prophetica

quod de agri venditione perccpcrat, crimen

pretii, mnnilcste Deus ostcndit et sc esse figulum, etomne
ofTerrc, et crimon eva-
admisit, qui potuerat nihil humanum gcns in manu ipsius quasi lutum in
dere.Verum nc quis impune circumscribendos apo- manu figuli, ut ex co faciat vasa divcrsa, sicut pla-
stolos arbitraretur, aul misericordia; su.'d munus cueritin oculis cjus : ex una videlicet massa, ettota
fraudecontaminarc pertidia;, mortiaddictus ffiterna», in Adam oequalitor damnata,el'ficiens vasasuo judi-
universos ad (idei studium justo terrore eoraposuit. cio dislincta atque diversa, dum aliud ex eis fit in
aliud vero in contumoliam
Pharao cum populo suo fluctibus mcrsus mundnn.p P honorem, : et illud etiam
ronversationis exemplum cst, nc quis Dei populuni vas quod suo merito,ct divino judicio fingitur in in-

pfrsequatur. Deniciuc putuit Dcuseum voluutali suai teritum, si suliito per pcnnitcntiam liguli intor ma-
facereobedienlem,sed ejuspffinaomncsvoluitemen- nus dissipctur, ut jam nnn aptatum in intcritum,
sit

dari. Ideoque dicit ad eum Dominus Quia ad hoc ip- : continno per sapientiam el bonitatem flguli formatur
sum le susciuwi, ul oslendam in lc virlulem metmi,el un- et eflicitur vas allorum, ut si honorem, ut placeat

nunlielurnomen meimi in univcrsa terra [Hom. ix, 17). oculis conditoris: tumque inomnibus hisverbis non
Non utique Dominus sucB laudis, scd nostrse correc- iuveniatur proprie cxprcssa piv-cdeslinalio, ipsa ta-

tionisincrementaquaerebat.] IIaecbcatusAmI)rosius. men prasdestinationis virtus etvei'itas in utramque

Apostolus vero pra;missis duobus testimoniis,quo- parlcm, et electorum videlicet et reproborum, et
rum unura ad misericordiam,qua; electis confertur: vasorum in honorern, et vasorum in contumeliam,
altcrurn ad judicium,quod reprobis irrogatur, perli- tanta luce manifestatur, tantadiscretionc distingui-
net; et vclut utrumque concludens,et utrumque clc- tur, et nihil certius, vel manifestius inveniri possit.

menti et justa voluntatc Dei ficri doccns, subjungit: Quoe omnia idcirco tam sollicita, et diligcnti consi-

quem vult indurat [Ibid.,

Erijo cujus vult miscretur, et deratione legentibus propnnenda existimavimus, ut
18). Deinde adversus audaciam et pra:sumptionem juxta banc formam scnsus apostolici in omnibus
horainum,qui nonrecognoscentesfragilitatem suam G Scripturis propheticis non multum laboremus de
neo propriameritaattendentes,divina potius judicia, verbo prosdestinationis cum omnino ipsaveritas re-
qua; nnn intelligunt, reprehondcre non pertimcscunt, rum addivinam praedestinationempertinentiura tam
proponit quintum testimonium exlsaia propheta ita clarc, et multipliciter ibi proponatur, ut vix et omnia
dicens : liomo, lu qui es, qui respondeas Deo? nun- invenirc vel capere sulliciat humana fragilitas. De
quid dicil ftgmcntum ei qui se finxit : Quid nie fecisti quibus hicaliqua,exempli gratia, subjungere, maxi-
sic'! (Isa. XLv; Itom. ix.)verbum prsedestina-
Ubi et rao, quK planiora et evidentiora sunt necessario
tionis minime sonat et tamen ipsa in utramque par-
: studuiraus, ut ex his et pacifice, ac fideliter audien-
tem priedestinationis justitia tam clare et perlecte tes, facilius informentur, et contcntiosi, si veritatem
defenditur,ut omnino compellat fidcliter audientem suscipere non renuerint, citius corrigantur.
verissime cognosoere,quia ille oranipotens Creator Necdeillanuncolectorum pr»destinationealiquid
verusest figulus.etoranps horaines dc ab linio terra; dicimus,cura ad eam intelligondara, ac fideliter cre-
esronditi,ejusfigmeutum :otideojustissimaratione dcndam et plenisisime oraninosufficiantprophctica
non posse judicare figmentum de figulo suo, scd po- testimonia, ab Apostolo, sicut ostendiraus, lucidissi-
tius figulum de figmento suo, qui solus novit «terno me prolata. Nec de ea, Domino largiente, aliquis no-
consilio suo unumquodquo vas tam magni figmenti J) strum dubitet; sed tantum de illa justi judicii prcE-
sui benigne forraare, et ad quos usus ei placuerit destinatione qua impios ad interitum prwordinavit
utiquejustos et debitos ordinare atque disponere. acpraedcstinavit; dequaintcrmultosmultahcesitatio
Quod ut adhuc aperlius insinuet, adjungit
sextum est,paucaox multis,et manifesta testimoniareplica-
tcstimonium ex Jcrcmia propheta, et dicit Amion : mus. Legimus itaque in libroGencsis.quodomnipo-
habet potcstatcm ftgulus luti c.v eadcm massa facere tens Deus totius humani goneris interitum (proster
aliud q'iidem vus in honorem, atiud vero in conlumc- eos qui miscricordia ipsius in arca erant salvandi),
/ram? (/iom. IX, 21.) Ibi namque, id est in Jeremia propter nimias in'quitates et impietates ipsorum,ut
propheta legimus dixisse Dominum ad eum, Surge, generaliler et in prffscnti perirent, pcena diluvii de-
descende in domuni ftguli, et ibi uuiies verba mea lccli,et in futuro (»)8eterna damnatione puniti longe
NOT/E DUVALLII DOCTORIS SORBONICI.
(a) Gravis est qucEstio, a paucis ex.agitata et a 1 Petri lii Christus scmcl pro peccatis nostris mor-
:

paucioribus soluta. Negantem partem suadet locus txms est, justuspro injustis, ut nos offerret Deo,morli-

Patrol. XI.\. 6
171 FLORl DTACONl LUGDUNENSIS. 172
ntj pr.rdlxfi-it, ar! sniictiim palriarchinn No.'' iUi A tcrilii, qni cdiicti ox jlDgypfn pcr Mnysen terram re-
loquens : Finis nnivcrsai carnis venil coram me. Re- promissionis propter incredulitatem suam intrare
pleta est terra iniquitale a facie eornm, ct erjo disper- non potuerunt, sod eorum cadavera prostrata sunt
dam eos cttm terra (Gen. vi, 13). De qiia etiam gene- in deserto, ita dolentcr et lamentabiliter loquitur
rali omnium perditione paulo superius eadem Scri- dicens : Non e.rornaverunt pro peccatis suis antiqui
ptura dicit : Di.ritque Deus : Non pcrmanebit .•<piritus giijantes, qui dcstructi sunt confidentcs sux virtuti :

meus in homine in aHcrnum, quia caro est. Eruntquc ct non pepercit pereijrinationi illorum, ct e.rsecratus
dies illius ccnluni cl viriinli annorum (Ibid., 3). Et cst illos prx supcrbia illorum. Non miscrtus cst illis,

post pauca : Vidcns autrin Drus quod multa malitia gcntem totam perdens, ct extollentem se in suis pec-
hominum essel in terra, ct runcta corjitatio humani catis. El sicut sexcenta millia peditum, qui congregati
cordis intenta esset ad maliim omni teniporc, prcnituit sunt in duriiia cordis sui : el si unus fuissct ccrvica-
eum quod hominem fecisset in terra (Ibid., 5, 6). tus, mirum si fuisset immunis. Miscricordia enim,
Ubi ct paulo post subditur Dclebo inquil, homi- : et ira est cum illo. Polcns exoratio, et effundcns irum.
ncm, qucm crcavi, a facie tcrrx, ab homine usqnc ad Sccundum miscricordiam suam, sic corrcptio ilhus
animanUa, a reptili usquc ad volucrcs cwli. Pwnitct homincm sccundnm opcra sua jndicnt (^Eccli. xvi,

cnim mc fecisse ea (Ibid., 7). Qmd evidentius tali j^

8-13).
pryBdictione ct pricdcslinalionc du gencrali omnium Talis cst illa pnedictio atquc prccdcstinatio Dci
impiorum,quibustuncmundus plenuserat, interitu? loquentis ad Abraham de futura oppressione atque
Quam et sancto et electo patriarch.-e longe ante Deus affliclione et ereptiono seminis ejus, et e contra-
annuntiare voluit, et apurt so in «terna ct interna ric damnatione et perditione oppressorum illius,
consiiii sui dispnsitione statuit ac pr.-ennivit, dum cum ei ita dixit Scito prxno.iicens riuod peregri-
:

non per angelum, nec per prophetam aliqucm illius num futurum sit semen tuum in tcrra non sim, et
temporis, sed apud semetipsum, h.ijc statuissc el subjicicnt cos scrvituti, ct affligcnt quadragintis an-
praefinisse oslenditur. El tamen benignissime judex, nis. Verumlamen gentem, cui scrvituri sunt, ego ju-
et conditor etiamillos, quos merito, ut ostcnditur, dicaho : ct post krec egrcdientur cum marjna substim-
iniquitatuiii el impietatum eorum ad tam horren- tia. Tu autem ibis ad patres luos in pace, sepullus
dum exitium atque interitum praedestinaverat, non in scnectute bona. Generatione autem quarta reverten-
sine misericorditB- sutB bonitate et pietate reliquit, tur huc : necdum enim completx sunt iniquitates
tribuens eis tempus spalium poenitendi, ut inlra
et Amorrhrforum usque in prwsens lcmpus IGcn. xv, (3-
centum Dco
et viginti annos, aut digne pocnitcndo 16). Quid hac pra>destinatione manilestius? qua et
satisfacerent,aut si secundum duritiam suam et cor semen Abrahae tot annorum curriculis praedicitur in
impocnifcns thesauriznrent sibi iram in dic \t(b, in- C terra aliena peregrinaturum, et servituti subjicien-
excusabiliter perirent. Ita illos et merito impietatis dum, atque affligondum, et ex ipsa afflictione glo-
suas ad interitum prasdestinavit, nec tamen proede- riosissime liberandum, et praslinito tempore, id est
stinatione ad peccandum ullatenus conipulit, quos quartageneratione,ad terram patribusrepromissam
tot annis ad pocnitentiara exspectavit. rcversurum, ipsumquebeatissimum patriarcham in
De istorum infelici contumacia ct dainnatione ler- pacc et senectute bona patribus sociandum e con- :

ribili elium libor Ecclcsiasticus, adjuncto eorum in- trarioautem gentem,et regem ^Egyptiorum,qui eos
NOT.E DUVALLII DOCTORIS SORBONICI.
ficatus quidcm curnc, vivilkatus autem
spiritu. In hic Petrus etiam cx illis incredulis fuisse aliquos qui
quo his qui in carccre erant spiritibus venicns etiam in fine vita; pocnitentiam egerunt : et licet
prxdicavit, qui increduli fucrant aliquando, quundo quantum ad corpus perierinl, tamen quantum ad
e.vspcctabant Dei paticntiam in diebus Noe. Cui animam salvi fucrunt. Quod etiam Uieronymus do-
alius subjungitur cap. iv Idco et mortuis prsedi-
: cet QuEstionibus Urbraicis in Genesim, tractans
catum est Evangoliuni, nl judicentur quirlcm sc- illud cap. VI : .Yo» pcrnwncbil Spiritus meus in lio-
cundum Iwmincm in carni'. vivnnl aulem sccundum mine, ubi dirit Deum multos eorum temporaliter
Deum in spiritu. E\ i|uilius colligilur non omnes aquis diluvii punivisse, nec debcre eos in gehenna
qui in diluvin pRrieruiit ossc in leternum damnalos. D in ajfernum punire. Ethunc etiam sensum videntur
Accedit quod sallem inlantes quibus per reme- laccre illa verba cap. iv Ideo mortuis prcedicatum
:

dium legis naturae peccatum originalc reinissum
fuit, in ioternum minime perierint. Affirmantem
tamen hoc loco tuetur Ecclesia Lugdunensis, Ibrte
quia cum ouinis caro viam suam corrupisset, ut
habetur Genesis ix, et monilionibus
prsebcre noilet, (piinimo videbatur ei quasi ludens
est Evangelium, ul judiccntur quidcm sccundum ho-
mines in carne, vivunt autcm scrundum Dcum in
spiritu; id est ut secundum homines extorius judi-
ccntur et existimentur damnafi.quia corpora oorum
Noe aurem nccta sunt; vivant famen spiiitu secundum Deum.
id esL, eornm anima; salvas sint. riactenus Bcllar- >i

loqui repente supcr ens venit diluvium.cum ad

: minus. Ex quibus sequitur male Ecclcsiam Lugdu-
pconitenfiam eos conlnm r\ viginti annis Deus ex- nensein omnes illosita submersos xtcrnaliter dain-
spoctasset. Rom totam optime nioo judicio cxplicat narc, nisi velimus pro majori tantura parte omnium
Bellarm. lib. iv de Cliristo, cop. 13 « Dioo, inquit, : denominationem fecisse, vel saltem conclusionem
Cliristum proBdicasse in iuforno omnibus bonis spi- illam non esse de fidc Unde .•\ugustinus epistola 99,
ritibus, sed nominatim fuisse expressos illos qui ad Evodium, maluit aliter locum D. Petri exponerc,
fuerant in diebus Noe increduli, (|uia de illis majus qiKiin ipsoruin hominum convcrsinnem et Christi in
erat dubium an essent salvi nccno, ouin piiuili fuc- inloris pra>dicationem admitterc. Logo Bellarmin.
runt a Deo, et submersi aquis divivii. Imlir.ii ore-o ioc. cit.
17;^ IJBF.R ADVERSUS JOANNEM SCOTUM. 17'

A
njiproFsiJii oriin(,,-i'lornol1oi jiiiliciupoidilionis por- Sec cnim csl alius Dcus quniu lu, cui ura Cit
'Vi/.'' .''
i

petua: doslinatos. Similis est, aut otiam multo evi- dc omnibus: ut ostendas qiwniam non irijnhte judicas
dontiorillipra;nuntiatio,acpr;ndestinatio dcintcritu judicium neque rcx, ncquc tijrannus in conspcctu tuo :

Amorrha?orum, imo septem gcntium pessimarum, tnquirent de his quos perdiiisti. Cuni sis errjo justtis,
quas tanto ante omnipotens Dcus merito inipielatis jiiste omnia disponis {Sap. xii, 12 15). Item cum

ipsorum scdisperditurum acdolelurum statuisse ac eademScriptura dislantiam faceret divina; bonitatis

praifinisso,ad Abraham loquens manifestissime de- erga populum suum.et justas severitatis ergainimi-
claravit,cum dixit : Ncalum cnini compleUvsunt ini- cos ipsoruni, yEgyptios videlicct, quos a^terna; per-
quiliitcs .Unorrlurorum usquc in priescns tciiipus. ditioni dcstinaverat,ita dicit : Ostendens quemadmo-
Promiserat namque eidem sanctissimo patriarchae, diim tuos exaltares, et aducrsarios illorum necares.
deletis.regnaet terras eorum semini pjus
i|iiod,illis Ciim cnim tentati sunt, et quidem euni miscricordia
in possossionem traderet. Ncc tamcn hoc judexju- disciplinam acceperunt, scierunt quemadmodum cum
stu3 et misericors, vclut pcrsonarum, quod alisit, ira judicati impii tormcnla patcienlur. IIos quideni
acceptor,propter solam bonitatem et promissionem tanquam pater monens probasti: illos autem tanquam
suam ad Abraham facere voluit; sod serundiiiii diri- re.r diiriit intcrroijans rondemnasti (Snp. xi, 9-11).

tias bonitatis, ctpaticnlix ct lonijanimitalis su:v UA ,. Et itorum : Oporlehat enim

quidem sine excusa- illis

s;Dculisexspectavitet distuIit,ot spalium pceuitonlia: lionc superrenirc iiileritumexercentibus tyrannidem :

dedit,ut illarum gcntium multitudo si in suis impie- his autcm tuntum ostcndcre, quemadmodum inimici
t;ilil)us perseveraret, el peccatum suorum cumu- illortim extcrminabantur {Sap. xvi, 4). Et iterum :

Inm adimplcret,in plonitudine iniquitatum suarum Tcligit auteni lunc ct jiistos lentutio morlis,et c.ommo-
justissime punirctur; pjusquo loco semen Abrah.T, tio in eremo facta est multitudinis, sed non diu pcr-
quod Doo erat serviturum.non persona: accopliono, mansit ira tua : erat enim sola tcnlatio ir;c sufficiens
non juslitiae et .liquitatis su;e merito ; scd sola divina {Sitp. xviii, 20, 25); impiis itu!ciii usquc in novissi-
bonitate succederet.Cumquo jam tempus appropin- mum sine misericordia ira supervenit {Sup. xix, 1).

quaret, et pcrditionis earunsdcm gentium propter El paulo post de aelcrno eorumdem /Egyptioruni in
iniquitates suas, et introductionis sominis Abraha; mari Rubro interilu, ita dicit : Adhttc enim inter
in terras earum per misericordiam Dei,ita de earum manus ItaliciUcs litctum,el deploranies ad monumenta
poccalis, et instanti,justa perditione, ad ipsum se- morluorum,alium sibi assumpscrunl coijitalioncm in-
mon Abrahse, idestad populum Israel,Deus loqui- scientix : el quos rogantes projcecrant, hos tanquam
tur dicens : Ne polluumini in omnihus his quibus fugitivos persequcbantur : dueebat enim illos ad hunc
conlaminatx sunt univcrsac gentes, quas cqo ejic.iam fincm diijna neccssitas, et eorum, qitse aceiderunt.
ante conspectum vestrum., et quibus polluta est terra : C commemorationcm amittebant : ut qux deerant tor-
ciijus ego seelera visitabo, ttt evomat habitatores suos menlis, repleret punilio ; ct populus quidem tuus nii-
(Lcv. xviir, 24, 25). Et post pauca Omncs eniin c.t-
: rabilitcr, transiret illi autcin novam mortem inveni-
sccrationes islas fccerttnt accolx lcrrx, qui fuerunt rent [Ibid., 3, 4, .5). .

antc vos, ct polluerunt cam. Cavete enjo ne et vos si- Similiter et in libro Danielis prophet;e (Dan. u,
militer evomat, cum paria feceritis, sicut evoiiiuitijen- 32) quatuor futurorum magnorum et cardinalium
Inn, qux fttit ante vos {Ibid., 27, 2S.) rcgnorum, ordo tempora, et asterna et destru-
ot
Jam vero do cxtrema earumdem gentium perdi- ctio juxta proBdestinationis judicium, sive
divinffi
tione,qua et in prjEsenti.et in fuluro s.^eculo procul sub specie quatuor metallorum in statu a rege in
dubio perierunt, ita generaliter Scriptura loquitur, somnis visa,sivesub diversitate quatuor bestiarum
dicens : Domini enim sentcntias fuerat ttt indurarcn- dc mari ascendentium; sive aperta prsnuntiatione
titr corda eorum, et pugnarcnt conlra Israel, ct cade- rognum atque bellorum usque ad tempora,et inter-
rcnt,et non mererentitr ullam clcmcntiam,ac perircnt, fectionem, atque interitum ipsis .Antichristi, ct ad-
sicitt prxccpcrat Dominus Moysi (Jos. xi, 20). Quid vcntum Christi ad judiciumadmirabili Dei pra;scien-
apertiusinveniripotestdepr;Edostinationeimpiorum tia et dispositione manifestantur.Qua; utique regna,
ad interitum sempiternum,quam quod omnipotons rv adjunctoregno.Antichristi.quantaetquamhorrenda
Deus,qui hoc futurum in occulto judicio suo statuc- malain universo mundo exorcuerint,et in quantum
rat, tanto ante, et Abrahse ista praBdixerat, et ipse maximo Ecclesiam Dei oppresserint et impugnave-
posteamediistemporibusfroquentissime commina- rint,quis digne ajstimare sufficiat .''
Et tamen ut om-
lusest,etad extromum ejussentcnti,-E,id est consilii nia haic aetcrno pra^scientia; et prajdestinationis di-
atque judicii fuisso Scriptura confirmatjUt non mo- vin;o judicio f;iota,vel futura esse inlelligantur,tam
rorentur ullam clementiam,sed in sua impietate at- mirabiliter (ut diximus) suo ordine praidicla, suis
que contemptu funditus et ceternaliter perirent. Do temporibus distincta, suis terminis finienda; tanto
his divinis judiciis etiam liber Sapienta; ita ad Deum ante prophetica revelatione et agnita, et descripta
loquitur, dicens Quisenim dicel tibi Quid fecisti
: : ; sunt.
aut quis stabit conlra judicinm tuuml aut quis in Quodsietiamipsuranoinenpr;Edestinationis,quod
conspectu tuo veniet vindex iniquorum hominuml aut nihii est aliud quam docretum et pra;finitio divini
quia libi imputabit si voluerint naliones (luas lu fe- judicii in verbis prophelicis, invenire eupimus, e?t
173 FLORl DIACONI LUGDUNENSIS. i76

lojiis mirabilis ft nicmorabils apud Isaiam prophc- A V"" 'n mundo pcr eos cxcrccnda sunt, apud Deum
tam, ubi historice de regni Babylonii et Assyri orando obtineantur.
destructione,mysticeaulemdelotiuscivitatis diaboli Ilscprffidestinatioetprsefiiiitiodivini judiciieliam

in finc SECuli perditione loquitur,et omnipotentem apudEzechielcm prophetam breviter ostcnditur,ubi

Deum jurantem,id est immobili veritate sua verba id persona totius regni et sacerdotii Judaici merito

firmantem inducit, et ait (Isa. xiv, 24, 26, 27) Ju- : iiijpietalis sua; in novissimis temporibus, Christo
ravit Dominus exercituum dicens : Si non, ul pulavi, Domino adveniente,destruendi ad reprobum regem
ita erit : et quomodo menle tractavi, sic eveniet. Et dicitur : Tu autem, profane, impie du.c Isracl, cujus

paulo post Hoc consilium, quod cogilavi super

;
venit dies in tempore iniquitats prxfinita, hxc dicil
omncin terram : el hxc est manus exlenta sxipcr uni- Dominus : Aufer cidarim,tolle coronam (Eiceh. xxi,
vcrsas rjcntcs.Dominus enimDcuse.vercituwn (lccrcvit: 25) coronam cnim rcgni esse ct cidarim sacerdo-
:

el quis poterit infirmare'! et mamts ejus e.vtenta, ct tum manifestum csl. Quod ulrumque Chrislus Do-
quis avertetf«m? Ecce manifeste praedcslinatio inter- niino adveniente ab illo populo sublalum esse vide-
itus reproborum, id est omnium gcntium populo mus,et hoc quando advenit eis dies in tempora ini-
Dei adversanlium,et inimicarum.per divinsB mentis quitatis prajfinita. Tale est et illud apud eumdem

tractatum et consilium, atcjue decretum,etpor ma- j.

prophetam.quod Dominusadgladium exacutum at-
nus extensioncm, per quam omnia opera iraplenda quelimatum ad caedemetporditionem impiorumita
et perficienda significantur sub jurisjurandi testitl- dicit : Ut dareris super coUa vulncratorum impiorum,
catione, id est divini consilii immobili firmitate quorum venit dics in tempore iniquitatis prx/intla
aperlissimo dcclaratur. {Ibid., 29). Sic igitur utramque prredestinationem,
et Apostolus in Epistolis suis, et prophetae in Scri-

quoque visionc arhoris nuujna',m]\K aspe-

In illa pturis antiquis manifestissime ostcndunt per : quam
ctus erat usque ad finos terrae, quam rex vidit in nihil injuste, nihil inordinate, sed totum justitia et

somnisDeo jubente abscidi,perquam significabalur ratione disponitur.

?Uitudo mundanse potentiae, quae superbiaj merito Quam auctoritatem apostolicara atque propheti-
froqucnter divino judicio subvcrtitur et dissipatur : oam beatus Augustinus fideliter sequens, in justis
divini consilii pricdestinntion6,et decreto,atque sen- Dei judiciis et dispositionibus non timuit prcedesti-
tentiaperangelorum sanctorum ministeria haec lleri nationem verissime dicerc, non sicut iste dicit,fal-

demonstrentur.Sic ipsc rex in ejusdom somni nar- laciter simulare.qui nobis duas.nescios quas men-
ratione vCw.Videham in visione capitis niei super stra- dacissimus ot fallacissimas regulas Iradcre conatur;

tum meum : cl ecce viijH,et sanctus de ccelo descendit. a contrario, ut quod per unam
id est a simili et

Clamavit fortiter, et sic ait : Succidile arborem c« C quasi veraciteraffirmatur,pcr aUeram,quasi falsum
prxcidilc ramos cjus, excutiie folia ejus, et dispergite sit,penitus dostruatur. Ita vult ut quidquid, vel in

fructum ejus,elc.{Dan.iv, 10, 11). Et post pauca In : Scripturis sanctis,vcl in dogmatibus Patrum dc hac
sententia viyilum dccretum est,et sermo sanctorum ct prffidestinationc,qua; ad partem reproborum perti-
petitio, donec cognoscanl vivcntes, quod dominetur net, simpliciter ct veracitcr dicitur, licenter vcluta

E.rcelsus in rcgno lwminuin,et cuiciinquc voluerit, da- contrario ita intelligatur; ut factum pro non facto,
hit illud {ihid. 14). Non cnim hacc proptor solum cl dictutnpro non dicto positum intelligatur. Quis
Nabuchodonosor gcsta sunt; scd ad tcrrorem el hu- unquani talem audivit insaniam? Nunquid non pro-
miliationem omnium mundialium polestatum, qui cuIabauribusomniumrepcllendusest,qui tam aper-
legunt isla vel audiunt, ut omnes contrcmiscant, tumetimpiummendaciumcontraveritatem Scriptu-
omnescognoscant quoddomiueturExcelsus in regno rarum, contra puritatem palerna; doctrinaj audet
hominum : cujus potestate atque judicio regnandi sentire,audet etiam scribere"?Et cum lanta fallacis-
potentia aliis, atque aliis iribuatur. Quod quia per simis argumcntationibus suis dixerit atque conscri-
angelica ministerii disponilur atque peragitur, pserit, hic pcne in extrcmo,velut per somnium.re-

etiam in sententia vigilum decretum esse,ot sermo cordatus esl Scripturarum sanctarum,el apostoli,et
sanctorum, et petitio in talibus impleri dicitur. .^ugustini.
jj
Quam tamenvigilura sentcntiamprophetain sequen- Et tamon quod per Scripluras sanctas et Aposto-
tibus scntentiam AUissimi cssetestaturdicens://a.'c lum, definit, nihil de prKdestinatione malorum ad
est interpretatio sentcntix Altissimi, qux pervenit su- suppliciuraaeternumdici,quamaperturamendacium
pcr dominum meum regcm {Ibid. 21). Ista itaque sit.suprasufficicnterputamusostensum.DicitdeOeo
judicii divini sententia, cjua ut talia gerantur in sccundum ridiculam ct omnibus conspucndam regu-
mundo decretum ct prmfinitum est apud Deum, et lam suara Pr.vsrivit qua' faeturus non csset, pro nc-
:

angeloium sanctorum
Altissimi ost, et sed Altis- :
5C('i'i7.Quisaudivitunquam talo? utubib^gimusquod

simi judicando et jubcndo sanctorum vero angclo- ;

Deus aliquid pra;scivit, intelligamus, nescivil.Quod

rura,qui subilloetsecundum illum omnia inferiora utique utrumquc falsum est,etaut procscivilintclli-
judicant, obediendo et exsequendo. Inde accipiunt gatur,ncscivit,autquodDcus facturusnoncsset,dica-
potestatem,ut sit scrmo eorum in talibus tanquam lurquianescivil: Quivcrejetc-Etcrnascientiasua, sic-
iubentium. Kt tamcn pctiliu adjunyitui',ut qucccun- ut piacscivit quajcunquc erat factuius, sic eliara
 ! :

177 LIBER ADVERSUS JOANNEM SCOTUM.

prsscivit quscunque non erat facturus. Verbi gra- A tioncm gratUe : quod non ita esse superius aposto-
tia, pracscivit quod Lazarum essct resuscitaturus,et licis et propheticis testimoniis satis ostensum est,
fecit prtPscivit quod Judam non csset suscitaturus,
: ubi apcrle invenimus et demonstravimus pra;desti-
nec fecit isto autcm dicit praidestinavit impios ad
; : nationem Dei dupliciter debere intelligi, id est aut
interitum vel supplicium asternum, pro non prpede- in bonis niisericorditer remunerandis,aut in malis
stinavit; id est ut, ubi legimus prxdestinavil, inau- juste damnandis. Et ideo, sicut vcrba beati Augusti-
dita insania intelligamus non prxdestinavit. Proponit ni, qua? supra posuimus, manifestissime docent,

etiam qusstionem : Quomodo juste jiulicabitiir mun- destinatio Dei quando in bono accipitur, tunc tan-
diis, quem nccessilas prxdestinationis cocjit perire? tum intelligenda est gratiffi prajparatio.
quod absit ut aliquis nostrum dicat. Quia apertissi- Tertiapropositione,siniilitcrfaIsissimum estquod
mse blasphemi<E est ut Deus prKdestinationis suas affirmare conatur, videlicet «o?i esse ullam prxdesti-
prajjudicio aliquem cogat peccare, ct peccando pc- nntionem pamx.Si cnim pcena diabolo et angelis
rire.Sed prajdeslinationis sua3 justo judicio, quos cjus.et omnibus reprobis qui cum eis puniendi sunt,
perseverantes in peccatis punire decrevit, rcvocat non esset prKdestinala, nullatenus Veritas diceret
potius a peccatis, et sulubrem terrorcm incutitau- Ite in ignem xternum, qui paratus est diabolo et an-

dientibus, ut timenles corrigantur, et correctimi- _ getis ejus {Matth. xxiv, 41). Et quod in fine hujus
nime damnentur. tertia?. propositionis ponit, Prxdestinationem in donis

CAPUT XII. divinx largilatis semper inteHigendum essc, similitcr

Duodecimo capitulo hujusmodi delinitionesponit. falsum est invenitur enim, ct veraciter inteliigitur :

Omncm prxscentiam Dei prxdcstinationcm esse,

1. non solum in divina; largitatis, sed etiam in judiciis
et omncm ptxdcstinationem prxscicntiam. justas damnationis.
2. Omnem prcedcstinationem Dei omnino esse prx- Quartacjus propositio, qua; ita se habet Prxde- :

parationcm rjratix : omnemque gratiam, donum. Om- stinntos adpcenam a contrario semper intelligi, ad
nem vjitur divinam prxdcstinationcm donorum cjus illam insaniam pertinet de qua superius satis dixi-
prxparationem. mus, qua vult ut intelligamus prcedestinatos, id est
3. Pwnam impios justc torquere, qux donum ncn non prxdcstinatos. Quod autem, velut exempli gra-
est : alioquin, si csset donum, non torqucret, sed uti- tia, subjunxit : 5/f!(i electos, pro non electis; filios
que libcrarcl. Sotiesse iijilur pra^dcstinationcm pwnx. Dei, pro non melius in sequenti capitulo tra-
filiis,

Quod si esset, non esse pwnam, sed gratiam. Esse au- ctabitur, ulji de his quid ipse scntiat latius exponit.
lem pxnam : non csse ijitur prwdestinationcm cjus. Recordandum tamen et recognoscendum est beatum
Proinde prxdestinationcm in donis divinx largilatis Augustinum,sicutsuperius positaejusverbademon-
scmper intelligendam esse. C strant,dixisse alic[uando in Scripturis prcescientiam
'i. Prxdestinutos ad pccnam a contrario scmper in- Dei pra;destinationem significare 'de Dono pers., c.
lelliiji, sicut elcctos pro non electis : filios Dei pro non •18). Ex quibus verbis iste velut occasionem suae ar-
liliis. gumentationis assumens oontra ejus veracissimum
Has quatuor propositiones longissinias et vanissi- dictum.quod ille aliquando ita docuitdebere intel-
mas,et velut syllogismorum artificio contextas,facile ligi, iste addidit omncm, et tulit aliquando. Atque ita
dijudicare et destruere potest, qui ea quas superius fecit definilionem falsissimam.dicendo : Omncm prx-
j-uxta regulam fldei, Domino largiente,disimus, stu scicntiam Dci prxdestinnlioncm essc. Item, quia bea-
diose legerit et fideliter intellexerit. Quis enim non tus Augustinus, sicut supra posuimus, definivit prfe-
intelligatquam blasphemumet impium sitquod hio deslinationem Dei prsparationem gratiae esse {de
primo loco posuit dicens Omnem prxscientiam Dei : Prxdcst. Sunct., c. 10), quod tantummodo juxta il-
prxdestinal ionem esse; cum manifeste fides tcneat lius sensum in parte electorum intelligitur, iste ad-
oninipi)lentem Deum prffiscire omnia, id est bona et didit, omncm, et fccit definitionem falsissimam, di-
mala : et quae facturus ipse sit. et qufe facturus non cendo Omnem prxdestinationem Dei omnino
: essc
sit; prEedestinare autem non nisi sola bona, qua3 prxparationcm ijratix.
ipse facturus sit, vel misericorditer liberando, et re- C.APUT XIII.
j)
muneraudo eIe'ctos,vel juste reprobos condemnan- Tertio dcrimo capitulo ita dicit.
do,quia quodjustum est, utiquebonumest. Siergo, 1. Electum Judam pro non eleelo, et filios Dei pro
juxta istius definitionem, omnis pra^scienlia Dci non filiis a eontrurio accipi : sic idem amicus, qui
prasJestinatio est, ergo omnia qua» prsescivit, etiam nunquam non fucrat inimicus.
mala, pra;destinavit se esse factiffum, quod absit 2. Frustra quxri filios Dei prxtcr ejus clcctos : fru-
Quia mala tantummodo pra^scivit, nec ea ullo modo slra pulari cjus clcctos prxtcr ab eo prxdestinatos.
prajdestinavit, quia nec ipse ea erat facturus, sicut 3. Item impie putari prxdestinatos a Deo prxter
omnia qure pra^destinavit, neque ut fierent ipse sta- cjus eleclos, supcrvacue xstimari elcctos Dei prxter
tuit aut prajfinivit. ejus filios, ncc esse prxdestinatos, si non sint filii Dei.
Similiter secund;e propositionis caput a falsitate k. Prxdestinalos ad poenas, vel interitum, vcl sup-
iucipit; et ideo etiam falsitate flnitur. Dicit enim : plicium nihil aliud sentiendum nisi non prxdestina-
Omncm prxdestinationem Dei, omnino csse prxpara- tos; sed a massa damnabili merito peccati originalis
 : :

179 FLORI DIAGONI LUGDUNENSIS. 180

nlque proprii non cssc scparalos : ifleoijiie iinpic vi- A menta et ministeria divina. sed etiara locum regi-
vere pcrtnissos, xteruo igne puniendos. minis atque ta monstraret suis exemplum patien-
:

In his verbis quod itaintelligit Judam interelectos tia5, quam

patienter scilicet tolerarel malos, sicut
apostolos a Domino connumeratum, ubi ait : Nonne ipse istum et vorissime noverat, et mira patientia
duoclecim vos ccjo elegi (Joan. vi, 71)? ut caeteri in- tolerabat; ne putarent veri fideles talium societate
telligantur vere elccti, ille vero velut a contrario, se pollui,vel eorum ministeria,quK secundum Deum
id cst per ironiam, ita sit appellatus; melius est si sunt, respuenda : sicut nec beati apostoli illius ficta
verum dixis?e agnoscatur?
ita accipiatur, ut Veritas societate polluebantur, nec ejus minislerium, in
ut omnes duodecim electi a Domino esse intelligan- quantum seeundum Deum fiebat, est improbatum.
tur : sed aliter ca^teri, aliter Judas, id est illi ceterna- Cumque usquc ad malum ejus mfelicitas
proditionis
liter ad regnum, iste tempnraliter ad ministerium. pervenisset, tam magnum unius hominum malum
Electusnamque ad tempus inter Cc-eteros ad aposto- convertit in lotius mundi bonum, dum per hoc ipse
licum ministerium, missus ad prssdicationis offi- verus immolalus est .-iynus, (jui abstulit pcccatum
cium accepit etiam forsitan gratiam miraculorum
: tnundi: atque ita in tantum bene bonus Dominus ;

undc et beatus Petrus in Actibus apostolorum sic de cum elegit ad bonum,ut et bona sua illi concederet.
eo loqmiur Quandoquidem cotinumcratus crat in no- n et mala illius in nnstrum bonum commutaret.Quia
:

his, ct sortitus cst sortem minislerii hujus (Act. i, 17). quod pra!varicatusest,quod periit.sute malitiaj fuit;
Et cum statuissont duos, et orarent ut Deus osten- quod autcm inter bonos electus est, bonitatis Do-
deret quis ex cis in locum quem ipse praivaricando mini. Si permansisset in bonitate, sicut Apostolus
amiserat, constitui deberet, ita supplicantes dixe- ait : Vide ergo bonitaiem cl scveritatcmDei; in eos qui-
runt : Tu Deus, qui corda nosti liominum, ostande dcm qui cecidcrunt severitatcm, in te auteni bonita-
quem elegeris cx his duobus accipere sortem ministerii tcm, si pcrmanseris in bonitate (Rom. xi, 22). Quan-
hujus et apostolatus, de quo prxvaricatus est Jiidus, tum ergo ad temporale apostolatus ministerium atti-
ut abiret in loeum suum (Ibid., 24, 25). Ita ergo ele- netjde quo Dominus tunc loquebatur, cum dicerct
ctus erat a Domino, ut temporali quadam dispen- Nonnc duodecim vos clegi? (Joan. vi, 71.) Bene potest
satione conjungeretur apostolis, et sortiretur cum dici ct iste intcr castcros electus. Quantum vero ad
eis sortem ministerii et apostolatus ita ut de ipso ffiternam beatitudinis
: electionem, illi tantummodo
gradu apostolico dicalur esse prajvaricatus; quod electi erant, de quibiis cum inter istum et illos fa-
tamon Dominus non fecit, quasi ignarus futurorum, ceret distinctionem, ait Non de omnibus vobisdico, :

qui scmpcr noveral in a^terna sua pra;scientia, et c.go scio quos clegcrim [Joan. xiii, 18).

caiterorum apostolorum persoverantissimam fidem, Atque ita bene et vere potest intelligi dictum et
ct illius casum, et ruinam futuram sicut beatus ^ adjuncto Juda Nonne duodecim vos eligit et illo se
: :

Joannes Evangelista dicens testatur Sciebat enitn gregato tanquam reprobo Ego scio quos clegeritn.
: :

ab initio Jesus, qui essent credenfcs, et quis traditurus Noc necpsse est e contrario accipi. Quod utrumque
esset eum Unde et ipse Dominus, cum
(Joun. vi, 65). verum evidenli ratione monstratur : sic namque
dixisset iUudquod supra commemoratum est Nonne ctiam dfi Saulo scriptum est, cum cssct eligendus ad
duodecimvos elegi'/ (/bi.d.,7 .) tanquamvcre prasrius1 rcgaum cui in multis utilis erat futurus quod etiam
futurorum, statim subjunxit : Et tmus e.v vobis ilia- forte electus accepit, dicente Scriptura : Erat vir de
bolus Quod Evangelistaexponensde quo dixcrit,
cst. tribu licnjamin vocabulo Saul elcclus, ct bonus, ct
addidit continuo Diccbat autctti Judam Simonis
: non crat dc filiis Israel melior illo (l lieg. ix, 2\ Qui
Isc.arioten : hic cnitn erat traditurus cuin, cutn essct lainen pcistea infclioissime reprobatus et ahjectus
unus c.v duodecim (Ibid. 72). Novcrat cliani locarn periit. Et lamen ad tcinpus benc ad temporalcm
damnationis ejus in suppliciis scmpiternis,qui rao- quamdam regni utilicatom electus dicitur, qui et
rito impiotatis sui-c fuerat destinalus et pncdestina- mystica unctionc.et sortis eleclionc, pcrprophetam
tus. Unde et ab apostolis dictum est : Ut abirct in sanctum Dei populo pr.-elatus. Ubi autem Scriplura

lociim suutn (Act. i, 2.5). Et ipsc Dominus ait fVr lio- evangelica spccialitor filium nominet Judam, n03
:

quem Filius hominis tradctur: bonumerat D minime lcgiiniit'. Quod enim Dominus de apostolis
itiini illi,per

et si nalus no'n fuissct homo ille (Mntth. xxvi, 24). Et ait No7i possunt /ilii .iponsi jejunare, quandiu cum :

tamen voluit eum, ut dictum est, ad tempus mini- ipsis est sponsus (Luc. v, 34) nulla necessitas cogil, :

lorium et locum apostolatus accipere, ut, cum ille ut non etiam Juda excepto de casteris tantummodo
malc abusus fuissct tantaDomini bonitate,Dominus dictum recte intclligi pnssit. Ad quos utique solos,
c contrario benc utcrolur magno cjus inalo ad no- illojam pcnlito.iilud pertinetquodDominussubjun-
strum magnum bonum docons tali c.xemplo
: futuros git, dicens Vcnient aulcm dics cum aufcrctur ab cis :

in Ecclesia sua malos admistos, sicut et iste in illa sponms, ct tutn jcjunabunt in illis diebus [Ibid., 35).
tuno socielate apostolorum ad tompus mislus est,ct Sed si qiiis etiam ipsum Judam in his verbis Domini
conimunicaturos cum Ecclcsia non solum sacra- inter filins viilt intclligi deputatum !it'\ manifesto
NOT.E DUVALLII DOCTORIS SORBOXICl.
(u) Du'-'i.'t Judam liliuni fuisse propter ali-jiialcm torum participationom. Ex iiuo diuc novatorum ha;-
fidom in tlliristum Dnmiiuim, ct eamdein saoramou- roses rofolluntur prior qua dicunt Ecolesiam ex
:
181 LIBER ADVERSUS JOANNEM SGOTUM. 182

hoc proplcr aliquam fidem illius in Dominum, et A dicit : Ha'c vcrba fuklissima el vcra Dci sunt? (Apoe.
sacramenlorum sncietatem, qua sanctis apostolis XXI, 5) Si idenj Antichristus homo pcccati, liliusperdi-
jungebatur, non econtrario sed bene, et conse- tinnis [U Thcss. u, .3), cura omnibus sequacibus suis,
quenter ita potuit appellari. Sic et oum Domi- non est ad judicium ajternaj damnalionispr.Tedesti-

num jam tradenli, ct eum osculo designanti, ipse natus, quomodo tam aperte de eo dicit Apostolus :

Dominiis ait ^micc, ail quid venisti (Matth. xxvi,

: Quem Dominus Jesus interficiet spiritu oris sui, et

50) bene potest intelligi, non quod tunc gcrebatur, deslruet iliuslratione adventxis sui? (Ibid., 8). El de
sed quod dudum fuerat ci exprobatum : ut cum omnibus qoi ab eoseducendi,etcum eoinaeternum
fuisset aliquod, secundiim quemdam modum dis- perituri sunt,post pauca subjungit: Eo quod chari-
cipulus et amicus, in lam crudelem et impiumini- tatem vcritatis non receperunt, ut .mlvi fierent, ideo
micum repente esset mutatus.Sed et mittct illis Deus operationem erroris ut credant men-
si hocperiro-

niam dictum intelligatur,sicut et intellectum est a dacio, et judicentur omnes qui non crediderunt veri-
quibusdam,non propterea aliquid valebithujusnovi tali, scd conscnserunt iniquitati (Ibid., 10, 11). Quo-

et insulsi disputatoris regula quia aliud est morc modo dicitur, ypud Ezerhielcm prnphetam,ad gla-
:

hnmano aiiquid per ironiam signilicare,quod verum dium exacutum et limalum ad cajdem et intcritum
est, sicut cum malo homini indignantes, vel incre-
P impiorum:W daretis super colla vulneralorum impio-
pantes dicimus Bonus homo es vel maleagenti:
: rum, quorum venit dies, in tcmporc iniquilatis prwfi-
;

Bene agis; et inimico, Amice; ct multa similiter ntta? (Eicch. xxi, 29). Cnr etiam idem propheta de
:

aliudjuxtddiabolicamistiusregulamaperta falsitato Judcsis et regnuinet sacerdoliumamissuris,etin sua

negare quod verum est,cum aliquismerito impieta- iniidfilitate perituris sub persona impii regisdicit:
tis sua3 divino judicio veraciter dicitur prffidestina- Tu autem, profanc, impie dux Israel, cujus venit dies
lus ad supplicium.iste nova insania fallaciler doccat in tcmpore iniquitatis prxfinila, h;vc dicit Dominus :

dictum.pra;destinatus non pra;destinatus:quo per- .Uifcr coronam? (liid., 25, 26). Coro-
cidarim, tolle

versissimo etfalsissimo sensu nunqiiam in rebusad nam quippe csse regni, cidarim vcro saccrdotii,ut
ndeui pertinontibus,quod absit,Scriptura loquilur, supra jam diximus, inauiftstum est.
nunquam aliquis doctor ccclesiasticus, nunquam Quod si quis opponat in his duobus prophclicis
aliquis vir verax locutus est. cxemplis non esse podtam pra;destinationem, scd
Si autem non ad peccandum, quod absit, sod ad prffifinitionom, cognoscat vcraciter nihil esse aliud
luendumpropeccatis supplicium nemojusto Deiju- prajdestinationem quam rei futu''» proefinitionem.
dicio est prajdestinatus, quid est quod Apostoli in Quod aperte Apostolus ostendit dicens : Secundum
oratione sua ad Dominum de Juda dixerunt:D(;f/!(0 pr;efinitionem sseculorum, quam fecit in Christo Jesu
prxvaricatus est Judas, ut abiret in locum suum? C Domino nostro (Eph. iii, ll).Ubi enim hic in Lalino

{-lct. I, Quid est quod Salomon ait Unniversa

25). legimus pr»finitionem,in Grieco habet npoOEaiv (n),
:

propter semetipsum operatus est Dominus, impiuni quod proprie in Latinura propositum intcrpretatur.
quoque ad diem malum? (P/w.xiv, 4).Quid cst quod Qui sermoetiam in Epistolaad Romanosillolocoest
in libro Job dicitur Quia in diem pcrdilionis serva-
: positus,ubi idem Aposti d us dicit: Scjmiis «uton^uo-
lur malus, et ad diem furoris ducetur? [Job xxi, 30). niam diiiyentibus Deum omnia cooperantur in bonum
Gur de ^Egyptiis in mari Rubro et Beternaliter de- his qui secundum propositum vocati sunt {liom. viii,
lendis atque perituris Scriptura dicit: Ducebatenim 28).Propositum autem Dei non essealiud quam pra3-
cos (id liunc ftncm iligna necessitas? (Sap. xix, 4). Ubi destinationem Dei ipse Apostolus velut exponit,qui
aperte ostenditur quia et ducebat eos divini judicii cum dixisset,/H's quisecundum propositumvocatisunt,
necessitas ad interilum tamendignapro ineritis
; et statirn subjunxit, AVwre quos prxscivil el prxdcstina-
irapietatis,et contemptueorum.Quid est etiam illud vit conformes jicri imiujini /'ilii sui (Eph. iii, 29) :

quod alibiscriptum est Et qui transtjreditur a ju-

: ut cx his omnibus reotissime intelligamus unum at-

stitia ad pcccatum.Dcus paravitillum ad rhomphtcam? quc ideni esse et propositum Dei,et prajdcstinatio-
(Eccli. XXVI, 27). Qui etiam de Antichristo adhuc in nem Dei, et pivefinitionem Dei. Quae prwfinitio, id
fine sa?culi revelando ct exstinguendo,dixitangelus n est pr.Tdestinatio, manifeslissime et in his verbis
ad beatum Joannem in Apocalypsi Destia, quam Apostoli ponitur in bono,et in illisverbis prophctc,
:

vidisti, fuit non. est, et ascensura c-^it de abysso, ct qu,c supra memoravimus, ponitur in malo, dum
in intcritum vadit (.Ipoc. xvii, 8). Si hoc non est hic designat praiordinatos ad vitam;ibi vero pra2or-
priEdestinatum apud Doum,quomodo idem angelus dinatos ad interitum. Tales namque sunt va-^a irx,

mHM DUVALLII DOCTORIS SORBONICl.

solis pr.edestinatis constan posterior vero qua scientiam referri ut ad decreluin divin.-e volunlatis,
dicunt improbos non recipere corpus et sanguinem quod praidestinatio includit. Rcfellit infra quod
Christi Domini contrarium enim eo loci aperto
: Joaunes Erigena objiccre solebat:Si Deus malosad
co_lligitur,co quod saoramenti illius in cccna Judas poinas prasdestinaverit, debere prmdestinationem
fuit particeps. cogere et inducerc homines ad peccatum. Quod
praefinitioneminsacris Litteris idemesseac
(a) Ait atfenle consulant novalnres nostri, qui tam impie
praedestinationem, quia cuni Gnece vncphir -mf>z-::. et crudeliter Deo peccatorum causalitatem affin-
qua" prxpositum signiflcat, non ita potest ad pr;c- sunt.
 :

183 FLORI DlACOiNI LUGDUNENSIS. 184

sicut ipse Apostolus ait (Rom. ix, 22), aplata in \ sicut in Grteco lialjetur, ab eo positum ; ipse onim
ijiteriium: sive, ut alii transtulerunt, perfecla iii in- sermo,id est irpuJpiTEv, etiam hic legitur in Graeco,
terilum : cl suo vldelicet merito, et justo divino ju- ubi ille posuit : Qux manus tua, et consilium prx-
dicio. Qui etiam in Epistola ad Romanos
dcstinavil fieri.
De quibus cum iste dioa.l:Quod in massa dumnata Graece invenitur, ubi Apostolus ait Quns autem :

ex orujinalis 'peccatimerilo sint derelicti et male vivere viii, 30]. Ex quo

prwdcstinavit, hos et vocavit (Tioni.
permissi, et ad extremum seterno igne plectendi, ct manifestum estoumdcmGrEecumsermonemproprie
jam nolens et conlradicens nihil aliud dicit quam in Latinum iniorYiretaTi prxdcstinavit :posie autem
divino eos judicio oeterno igne preedestinatos. Nam interprotari ad sensum etiam decrcvit, sivc prxfini-
si massaiila tota damnats est, utique justo Dei judi- vit, ut certissime intelligamus, prffidestinatum nihil
cio est condemnata, et condemnata sinc dubio ad esse aliud quam decretum et dcfinitum. Sicut ctex
seternam perditionem alque supplicium.Quod quid verbis Isaiffi prophetce, quibus ait : Dominus enim
quam hanc earadem massam divino judi-
est aliud Deus exercituum dccrcvit (Isa. xiv, 27) ; et ex illis

ciodamnata esse ad interitum sempiternum ? Ita verbis hbri Danielis : In scntcntia viyilum decretum
dum veritati resistere conatur, ipsam voritatem est [Dan.iv, 1 i), jam supra evidentissime est demon-
etiam nolens ac nescieus, invicta rationc, confiteri stratum.
compenitur. Quid ergo isti prodest, quod tanta intentione ct
contenlione mentitur,beatum .\ugustinumdefinisse
CAPUT XIV.
omnemprffidestinationemgratitE pra?parationem es-
Quarto docimo capitulo ita dicit se cum ille nequaquam dixeri 1 0)»nm, sed praedesti-
;

1. Ex verbis Awjustini proburi prxdestinatos non- nationemtantummodo,quieinbonoest,itadefinierit,

nisi dejustis dici, diccntis : Nescientes enim qtiis per- et quasi ipse dixerit prffidestinalos nonnisi justos
tineatad prxdestinatorum numerum, quis non perli- dicendos.Cum hoc nusquamdi.xisse inveniatur,
ille

neat.El ilerum : Qui prxdestinatus a non prxdestina- sod verba qua; illedesola justorum praedestinatione
tis disccrnere noii valemus. Item : Qui cadnnt et per- posuit, qua alii sunt utique praedestinati, aiii non
eunt, in prxdestinutonm mmicronon fuerunt. pradeslinati alii portinent ad numerum praedesli-
:

2. Poenam prxdestinut ,m pcccaloribus : ipsos vero natoruni,alii non;isleminus pervicaciter et impu-

prxscitos tunlum, non prxdestinulos. denter posuit sanclus doctor sempcrdo
: quasi ille

3. Hoc ctiam lcijilms Immanis conjici, qux homi- utraque pnedeslinatione, id est bonorum et malo-
ncm non definiunt ad peccandum : poenas autem pec- rum, simul loqui dobuisset aut consequens sit,ut :

caturis definiendo, nihil aliud appclere, quam pro- cum de sola bonorumpraedestinationedisputat,sta-
nos ad peceanduiri, suppLiciorum atrocitale territos co- C tiin prn;destinationcm malorum negare videatur.
hibere ; ac per hoc non minus miscricordix, quam Quia in illo apertissimc inmuUislociscommemorut
vindictx tronsijressibus suis efficerc. (de Pcrfect. juU., cap. 13) et ostendit. De quibiis
Ilis verbis nos respondemus, imo ex verbis heati hic, excmpli gratia, unum testimonium ponimus,
Augustini {dc Prxd, sanct., c. 10, 16) probari pr;c- ubi ait : Populuin qucmdam Psalinus ille culpat.in
destiuatos ctiam de injustis dici. Qui ciim dcfiniret quo nec unus crut, qui fuccret bunum [Psnl. xiii, 3),

quid sit prKdestinatio, ita ait : Praedcstinatio Dci dum volunt nuinere CHi hominuin, et non esse filii

quae in bono est,grati;B est praeparatio.Ubi sine du- Dei, cujus gratia homo fit bonus, ut fuciat honum.
bio nullatenus adjungerot in bono, nisi sciret pras- De illo enim bono dictum hic debemus accipere,
destinationem essc ctiam in malo, sicut aperte ex (|uod ibi alt : Deus de cwlo rcspexit super filios ho-
libro Actuum apostulorum ipse demonstrat,poncns miiium, ut videat si est intellijens requircns Deum
illud testimonium ubi diciluriConvcnerunt enim in (Ibid., 2). IIoc orgo boiimn quod est requirere
veriluleincivilateista adversus sanctum piierum tuum Dcum,WOT! erat qui facerct, non erat usquc ad unum,
Jesum, quem unxisti, Ilcrodcs et hoininumquod prsdestinatum est
Pilalus, et populus scd in 00 gencre
Isracl facerc quanta manus ad intoritum:supor hoponim respexit Dci prsscien-
luu, et consilium prxdcs-
tinavit ficri{.\ct. iv, 27, 2«). Ubi subdidit Tanla n tia protulitque sentenliani.
et Sed quid prodest hoc
:

quippe ab iaimicis Jud;eismanus Dei et consilium excmplum de Dei praedestinatioiie malorum,conlra

prffidcstinavit fieri,quanta necessaria fuerant Evan- isliim proponore.cuin solita insania par.itus sit di-
gelio proptcr nos. IManifesle igitur et ex vorbis li- cerc auditorum suis:ut cum audiunt in vcrbis hu-
bri divini,et cx vcrbis sancti Augustiniapprobatur, jus saucti doctoris dictum.gonushominumpraedes-
prajdcslinationem qua' hic legitur,non fuissc in bo- tinatum ad interilum a contrario intelligant non :

num illiK,qui lanla ettaliapassionis temporein Do- praedestinatum,sic illuduutur, qui vcritatcin non in
minum exercuerunt,sed in magnum etmortifcrum Scriptura vcritatis, scd in mendacii fabricatoribus
malu ii:quainvisDcus illud nobis verterit inbonum. quairuiit.
Si quisautomputatbcatum Augustinumvelutvitiose 2. Addit adhuo et dirit : Pfvnam prxlestinatum
exjani dicto libro istud tcstimoniumposuisse,quia peccatoribus, ipscs vcro prxscilos tantiim non prx-
apud n )s logitur Qux manus tua et consilium dccrc-
; destinalos. Oe qua reel in isto,et in praecedenti ca-
vcrunt jieri ; sciat potius vore ctcxprcssc.et proprio. pitulo salis di.Kimus, multis tcstimoniis manifeslp
183 LIBER ADVERSUS JOAN.NEM SGOTUM. 186

ostendentes peccatores.qui in peccatis siiis perman- A C.\PUT XV.

serint.justo nci judicio pocnis prrcdestinatos.Mirum Qir.nto decimo capitulo tales dcfmitiones po-
est autem quo sensu vcl quaratione possit intelligi nit.

ut DeumpeccaforibuspriedestinaveritpoenaSjCt pec- 1. Peccala, et eorum suppliria nihil essc.

catores non praedestinaverit pocnis; neque enim 2. Vrxscisse et prxileslinasse Deum peccatu vcl poe-
quandoeispcenas praedestinavit et praeparavil,igno- nas; pro non prscscisse, non prxdestinasse, non prx-
rabat, qui eis puniendi et cruciendi essent. Quod parasse : excmplo Jiidx, qui electus pro non electo,

etiam iste confitetur dicens esse praescitos. Si ergo amicus pro non arnico, filius pro non filio.

certissime prffiSciobat,qui illis pccnis juste puniendi 3. Painus malas csse idco non a Dco, a ijuo non sit

et cxcruciandi essent.quid aliud fecit cum ccrlissi- nuilum,Defim non punire qiuT fucit, ncc uh cis nalu-
simis quibusque certissimas pocnas pra^paravit.nisi ralia munera tollcrc.

quod eos certissime pccnis prKdostinavit? Omnino 4. Dolorem essc sanitatis ahsenliam, lcnchras lucis,

enlm illisoli easpatientur,quosillepassurus pr.-csci- silcnHum clamoris,trislitiam gaudii, luborem quictis,

vit.Quid ergo est immutabili pracscientia priEScisse sir prxsciri, vel prxdeslinari peccata vcl paenas.
alios ad pcenas,quam immutabiliter eospoenis pra;- 5. Dolendo non ipsum dolorem,scd ipsam sanitutem
destinasse'? Neque enim timendum erat ut quod t, ncsci, quam non nosset si de illa nolioncm quandam
certissime praesciebat juste futurum.non praedcsti- non liuheret.

naret se juste facturum. 6. Rccordationcm sanitalis in sensihus remanerc ;

,3..\lia autem legum humanarum conditio.qua;

est ipsam vero in illa suhslantia, quam Dcus crcavit, rc-

sic statuunt peccantibus cerla supplicia, ut tamcn siderc.

qui ita pcccaturi sint,ut illis vel illis -uppliciis justc In istis sexpropositioniljus iUud quod primo loco
exerucientur, penitus ignorent. Et ideo poenas pcc- posuit,id est pecrata et supplicianihil esse,iamsxipe-
catoribus prwparare et praidestinare possunt, quas rius,prout potuimus,esttractatum : quia^et si nihil
justas esse noverunt : ipsos tamen peccatores.quos dici possunt peccata, eo quod nullam habcant sub-
prorsus ignorant, poenis prasdestinare non possunt. stantiam in se cxistcndi, vcl subsistcndi, tamen
Quod si seirent certissime personas, qu» illis sup- justitiam deserere,quod est pcccare.non potcst fieri,
pliciisdignaeessent,possent omnino justissime,sicut nisi in aliqua et per aliquam substantiam,vel spiri-
peccatoribus pcenas statuere ; ita et ipsos peccatores tualem,vel corporalem spiritualcmcuminipso ani-
;

certa el justa definitione poenis praedestinare, sicut mo deseritur veritas,justitia,bonitas, et subintrant

in ipsajam judicii examinatione, quos certissime his contraria, id cst mendacium,iniquitas, malilia,
comprobaverint capitalis criminis reos,mortem eis quae licct nullam habeant subsistendi naturam,sunt
statutam atque decretamexlegibus recitant,et ma- G tamen magna vitia, vel languores naturaE.id est ip-
nilcsta sententia ipsos morti adjudicant. Quod eis sius animi,cui dominantur,et cujus sanitatem atqu<!
utique praestat judicii certa cognitio,ut sicutpecca- intcgritdtem violant : ita ut ipse animus hisincur-
toribus posnas, ita et ipsos peccatores pcenis pra^- vatus et depressus ex libero servilis, et ex sano
destinare audeant. Si ergo utrumque hoc rccte et infirmus efliciatur, diccnte Domino in Evangelio :

juste in humano judicio certis cognitionibus infor- Quia omnis, qui peccatum servus est pcccati
facil

mato atque formato polest fieri, ut et pocnoe pecca- (/o((».vni,34). Et Psalmista dolenter ct miserabiliter
toribus et peccatores poenis justo etirreprehensibili implorante Ego dixi Domine, miserere mei, sana
: :

judicio dccernantur; nec tamen aliquis talium reo- animam meam, quoniam peccavi tibi (Psal. xl, 5).
rum,vel per ipsas leges vel ipsos judices ad peccan- Sed quia haec malasicincipiuntinanimo,ut maxime
dum cogitur, scd tantum.quia peccavit,juste puni- tamen per corpus exerceantur,ti'ansit,malum spiri-
tur quanto incomparabiliter et ineffabiliter in di-
: tualis natura', id est animi, in malum corporalis
vino judicioficri omninncredendum est,ut quoniam
ipsum corpus et ita velut quffidam
naturac,id est ;

et ipsas pocnas quaj peccatoribus juste debentur,et pestis totum simul commaculat et corrurnpit, ut
ipFos peecatores quibus debentur, ajterna scientia peccato dorainanti anima servions redigat in camdcm
novit? Cum nuUi sit ipse auctor vel causa peccati, n servilutem corpus suura; et fiant membra corporis
justissime tamen et pa;nas peccatoribus quasjustis- ipsius arma iniquitalis peccato,(\\i\h\\s\^%a.'m\q-a\lSiS
simas novit,et peccatores nunquam sibi ignotos,sed et peccatum foroius et violentius in utroque domi-
actcrna veritate notissimos ajternis praedestinatpoB- netur. Unde Apostolus fidelibus dicit Et ne e.xhi- :

nis Nequeenimaliquis nostrum dicit quod iste tam heatis mcmbra vcstra urma iniquitafis pcccato; sed
frpi[ucntor objicit Quod fJeus pra^dostinationc sua
: c.vhibcle vos Dco tanquum cx morluis vivevtcs, et
aliquem cogat ad peccandum,&ed tantummodo pro membru vestra arma juslilix Dco (Pom. y\, 13).
his, quac peceavit,ad luendum supplicium,sicut ncc Iluic tanto et tam mortifero languori totum homi-
legcs ipsa;, decernendo supplicium, compellunt ad nem sibi vindicanti et saucianti, solus ille unus et
peccatum, sed tantummodo quod spontanee et vo- verus medicus potest adhibere medelam et sanita-
luntarie peccatumest,justadamnationisultione non tem conferre.qui de seipso ait Non est opus sanis :

relinquunt impunitum. medico. sed male hahcnlibus {Matth. ix, 12j, et de

quo scriptum est Ipse enim salvum laciet populum :
187 FLOIil DIACONI LUGDUNENSIS. 188
suiim a pccculis corum [Mallh. i, 21). De quo etiam A meniit impetrare. Et pro fralribus rogat ne et ipsi
Apostolus ait : Fidclis sermo et omni acceplione di- veniant in illum locum tormentorum.Si ergo,juxta
gnus, quia Chrislus Jestis vcnit in hunc mundum pcc- vocem Veritalis.infernus locus est tormentorum, et
calores stilvos faccrc (l Tim. i, 15). animffi miserorum cxutee corporibus illic sepeliuntur,
Iste ergo qui tam assidue dicit,et rcpetit peccala et sunt in tormentis, et per qua; peccaverunt, per
nihil esse, quid aliud conatur agerc, diabolo insti- hffic el torquentur, ut judicium sit illis sine miseri-
gante, nisi ut ea quasi levigel in cordibus audito- cordiu, quianon fecerunt miscricordiam (Jac. ii, 13).
rum,ut non doleant,non agnoscant quanto malo tc- Hasc audiat fidelis quisque et timeat,et dum tem-
neantur, nec curent dicei* cum Psalmista Misere- : pusest,fugiat ab ira venturadequa beatus Joannes
rc mei, Dcus, secundum maynam misericordiam Baptista ait : Quis vobis demonstravil fugere a fulura
tuam et sccundiim. multitudinem miserationum tua- ira? Facilc crgo fructus dirjnos pimitcntix [Luc. iii,

rum dele iniquiUUan mcum. Amplius lava mc ab ini- 7, 8). Hunc locum tormcntorum ipse Dominus fre-

quitate mea et a peccato meo mundame.Quoniam ini- quentcrappellat/c?!ctrns cxtcriores ctcaminum ignis,
quilatem mcam c.jo cognosco, et peccatum mcum
omnibus impiis prxpa-
con- et ignem xlernum diabolo et

tra me sempcr (Psal. d, 2-5). Abjiciatur ergo de-

est ex dolore sempi- ratum, ubi erit dolor sine fine, et

ceptor iste ab auribus et cordibus fidelium,ct con-„ ternus fletus oculorum,et slridor dcntium (Matth.xw,
tra lam magnam miseriam imploretur dulenter el lil). De tali poena infidelium damuatorum et Isaias

simpliciter magna Dei misericordia contra mul- prupheta dicit Vermis co)-um non morietur,el ignis
: :

titudinem tantarum misoriarum quaeratur multitu- corum non exstinguelur : ct erunt usque ad satielatcm
do miserationum, ut delcatur iniquilas, lavctur visionis onini curni (Isu. lxvi, 24i. Sed et beatus
liomo ab ipsa iniquitate, mundclur a pcccato, quo Job lacrymabiliter Dcum implorat dicens l\'unquid :

erat sordidus ct immundus cffeclus; cognoscat ini-
quitatem suam, et peccatum suum non putet esse
nihil, nec ponal illud post dorsum, scd ante ocu-
los semper habens imploret illum qui dixit Dclc-
non paucitas dicrum mcorum fmielur hrevi"! Dimitte
ergo me, ul plangam puululum doloremmeum; ante-
quum vadam, cl non rcrcrtar ud terram lenebrosam
cl opertum mortis culigine ; lerram miserix el tcne-
:

vi ut nubcm iniquitutes luas, ct quasi nebulam pecca- hrarum, ubi umhra mortis, et nullus ordo, et sempi-
ta tua (/sn. xliv, 22). Similiter et supplicia, qua; tcrnus horror inhalitat (Job. x, 20-22). Et beatus
peccatis debentur, ita extenuare,sic levigaro et an- Joaunes in Apocalypsi : Missi sunt, inquit,»! stagnu
nullarc contendit, ut ca sempcr nihil csse conlir- urdenti igne et sulphure : quod est, mors secundu, et

mct; qua; licet in se subslantiam nullam habeant cruciuhuntur die ac nocte in sxcula sxculorutn{.ipoc.
existendi,tamen per corporales naturas, id est XX, 14). Et sicut alibi ait Funius torinentorum :

lem a^ternum, et stagnum sulphuris, ct vermes C eorum ascendet in sxcula sxculorum (.ipoc. xiv.
nunquam deficientes damnatorum et corporibus, 11). HfEC Qdeliter credamus, veraciter timeamus,et
et animis, inferuntur dum et animas et corpora
: hunc vaniloquum etseductorem penitusabauribus
simul excruciant. Et ideo, licet non sinl substan- rcpellamus : Quia, sicut ait Apostolus corrumpunt
tialiter, sunt tamen sempcr pocnaliter, et iufelici- bonos inores colloquia mala (I Cor. xv, 3.3). Unde ct
ter in eoium animis et corporibus, quo; siue fine alia Scriptura adinonet diccns : Sepi aures luas ,<ipi-

excruciant. nis,et noli audire linguum [Eccl, .xxvill, 28).

Quocirca non nos dclectet audire ab isto misero 2 Statim namque post ha;c illa sua regula impia
seductore peccatorum supplicia nihil esse; sed potius et fuiiosa,qua persuadcre conatur ut,cum audimus
audiamus quod verissime Veritas aIiquidfactum,inteIIigamusnonfactum,cum aliquid
dicit : Morluuscst
autem et dives, et sepultus dictum,intelligamus non dictum adjungit ct dicit:
est in inferno. Elevuns ;

autem oculos suos cum csset in tormcntis, vidil Abra Vrxscisse ct prxdestinusse Dcum peccata vcl pwnus,
-

ham a longe, ct Laxarum in sinu ejus; el ipse clu- pro non prxscisse, non prxdcstinassc,non prxparasse.
mans dixit : 1'alcr .-Ibruham, miserere niei, ct mitte Ouod apertissimo fidei et vcritati contrarium est.Si
Luiurum, ut intingat cxtrcmum digiti sui in aquu, enim non praiscivitDeus angelorum vel honiinum om-
et rcfrigcret linguam mcam,quia crucior in huc /luni- n nia fulura peccata, non est prascius futurorum. Et

ma (Luc. \xi, 22, 23, 24(. Et paulo post, cum [uid aliud prcestat nisiutdicat istc insipiens incorde
pro fratribus suis supplicaret, ait Ul testetur illis, : suo,non est Deus [Psal. xiii, 1), si non prcPscivit poc-
ne ipsi veniunt in hunc locum tormentorum (Ibid., nas quae peccantibus juste debentur, qiiomodo eas
28). Ecce infelix et inielicissime damnatus divcs, etinEvangeliiset in CccterisSeripturis tam assidue,
stalim ut mortuus est corpore, anima sepullus cst tam graviter.fam lcrribiliter comminatur. Scd dicit
in inferno; ubi tenebaturipsaanima intormentis.ct iste : Quia peccalapcvnx nihil sunt, co quod suh-
vcl

ibi amplius cruciabatur, unde amplius peceaverat, stantiam per sc non habeant. Et ideo quod
c.risleiidi

id est in lingua; et cruciabalur in flammaundiquc nihil est Deum nec scire nec prxscire poluisse. Quasi
adurente concremanle.Et sicul ipse micas menscB
et Deo ignotum sit quidquid non est, et quod ipsc
sua; non dederttt Labaro mendicoet ulceribus pleno cssentialiter et naturaliter esse non fecit : cum
jacenti ad januam suam,ita et ipse stillani aqua; de ille omnipolenli seientia et praescientia sua sicut
digito ejus, qua aliquantulum refrigerarctur, non novit onmia qua; fecit, sic ctiam novcrit qua; non
 : :

189 LIBER ADVERSUS JOANNEM SCOTUM. 100

fccit (((I : ct.sicut novit qux esset facturus.ita seni- A amet se,Libcrum etiamar-
"t agnoscat se, velle ut

per noverit qufe non esset facturus. Ita namque et bitrium naturale tantummodo donum Creatoris as-
qui-e vellet esse, et quae uollet essc, nullatenus po- serit iste,sicut supra satis suis verbis ostendit.Dicit
tuit ignorare : et quod noluit habere naturam vel itaque Deum non punire quae feeit id est nec spiri-
;

substuntiam existendi, novit sine dubio magnum lum angelicum nec spiritum et
in angelis malignis :

malum esse natura? subsistendi angelicre vel hu- corpus in hominibus damnandis.Et quomodo ignem
mantie,cum peccato in deterius commutator,et poi- xtcrnum dicit ptiratum csse diabolo et angelis ejus,s\

nali supplicio sine fine cruciatur. iilo igne spirilus angelici puniondi non sunt?Quo-
Quod autem dicit Dcum non prxdestinasse pmnas modo etiam alibi horninibus et de hominibus dicit
vel peceatii, de peccatis utique verum est, quia non cum limcte qui potcst et animam et corpus
Scd potius
praidcstinavit, nisi quas fuerat ipse facturus. Oua3 pcrdere in gehennam [Malth. x, 28), si illo cruciatu
utique omnia et bona et justa sunt.De pcenis autem gehennfe nec anima, nec corpus^qum ulraque Deus
manifeste falsissimum estjquas non solum praides- fecit punientur? Sed vere punientur et spiritus et

tinavitjSed etiam prsparavit.Sicut ipse Dominus in corpora in gehenna, sicut vera fides credit, sicut
Evangelio dicit : Discedite a me, maledicti, in iyncm ipsa Veritas testatur non quia ea Deus fecit, scd
:

xternum qui paralus est diabolo et angelis cjiw n quia ipsa fecerunt qure Deus non fecit.et qu;e Deus

[Matth. Adjungit exemplum Judx sutis ab-

II, Al). odit, et quaj impunita csse non sinit,id est peccata.
surde et incongrue, sicut supra ostensum est. Quffi sine auctoribus suis neque esse, neque puniri

Et stalim subjungit dioens Pamas niala essc ideo- : possunt ncque enim per se subsistunt,ut in seip-
:

que non a Deo, a quo malum non sit. Contra illud sis puniantur, sed insunt mentibus di-pravatis an-

quod ipse Deus per prophetam tcstatur dicens : gelicis sive humanis ab ipsis commissa,ipsis adha;-
Ego Dominus, faciens pacem et creans malum {Isa. rentia,ct cum ipsls atque in ipsis damnanda.
xLv, 7). Unde et alibi scriptum est Si erit malwm : Ita et illud verum quod in Dei laudibus Scrip-
est
in civitate quod Dominus non fecit (.imos \u, 6). Et tura dicit Diliges enim omnia qux sunt,el nihil odisti
:

iterum Bona et mala vita cl mors, pauperlas et ho-

: eonim qux fecisti (Sap.x\, 25). Bt quod Dominus ait
Deo sunt [Eceli. xi, 14). Et ideo fidehter
neshis, a Qui pctest et animam,et corpus perdere in gehennam
disceruendum, aliud esse malum, id est vitium, ((!/<(«/(. x, 28). Diligit onim creaturam suam.in quan-

contrarium bono, quod utique non est a Deo, sed tum natura est,et ab eo condita est.Et odit eam in
\e\ a diabolo inveutum,vel ab hominecommissum ;
quantum vitiata est.Undc scriptum est Odisti om- :

aliud vero esse malum.quod significat aliquam af- nes qui operantur iniquitatem, pcrdes omncs qui lo-
fliclionem vel tcmporalem vel a;ternam : ut sunt fa quunlur nicrdacium : Firum sanguinum et dolosum
mes, pestilentia, hostilitates, vastationes, mors, et C' abominabitur Dominus [Psal.\,l,S). Unde et de qui-
ipsa qua? appeilantur ceterna supplicia; qua utique busdam dicit propheta : Et facti sunt abominabiles,
omnia a Deo sunt quia non : nisi justa ejus disposi- sicul ea qux dilexerunt [Ose. ix, 10) ; et iterum : Si-
tione,et justo ejus judicio prKparantur vel infcrun- militer autem et odio sunt Deo impius et impietas ejus
tur.lsteautem, qui poenas iUas ajtcrnas a Deo non (Sfi/). XIV,, 9). Ita ergo diligit omnia qu« sunt.etnihil
esse confirmat,compellandus est,ut dicat a quo eas odit eorum qua; fecit;ut tamen haic in creatura
esse putet,utrum a diabolo,cui sunt praepai'at;e an ;
rationali vitiata,depravata atque corrupta,impunita
ab hominibus, qui ibi pariter cruciandi sunt an a ; et inordinata esse non sinat.Juste enim ordinatur et

nullo.ut sine aliquo auctore coffiterna: Deo existant. punitur in pcenis natura quoe non sub Deo et ex Dco
Subjungit post h;ec dicens Dcum non punire qux : voluit esse bcata, sed in se, et per se, velut libera
fccit ncc ab eis naturalia mune7Yi lollere.Qnod utdili- esse concupivit : ut qus noluil subjici volens.subji-
gentius consideretur,manifestum est Dous illa qu;B ciatur nolons ; ct quse illic potuit esse semper beata,
fecit in creatura rationali angelica vel humana,csse hic sine fine misera efficiatur. Quia rnanum Dci
in angelis spiritu3 sine corpore.esse in hominibus (sicut ipsa Scriptura dicit) effugere impossihile est
animam et corpus : Naturalia vero munera qua: istis [Tob, XIII, 2), cui necesse est, ut qua; noluit volun-
rationalibuscreaturisnaturaliter Deusdedit,illavult n tate, neoessitate subdatur.
iste intelligi de quibus supcrius multa locutus est,id Quid autem ipsis naturis ralionablius proderit,8i
est quod habeat in se naturaliter mens humana sive in illa ffiternadamnatione constitutis naturalia illa,
angelica,memoriam,intelligentiam,voluntatem,es- ut iste dicit, muncra non erunt sublala? Cum ad
sejnosse,vclle,utnatui'alitermemineritsui,intollig;it nullum Ijcatitudinis fructum.sed ad solum tormen-
se,diligat se,naluralitcr habeat esse ut cxist;it,nossc torum cumulum in cis rclinqucnda esse manifesle

NOT.E DUVALLII DOGTORIS SORBONICI.

(a) Cum Deum
asque certo nosse quid non
dicit dinem tamen omni ex paite non potest excludere,
esset facturus ac quid esset facturus, et qua; even- quo lit ut respectu futurorum condition;itorum in
tura non erant ac qua; erant,satis superque arguit Deo potius scicntiam mediam et conditionatam do-
iibi de Dei cognitione sermo est,nullam illi oonjec- beainus admitlere. —
Eonseca, Molina, Suarcz,
turalem osse attribuendam,quialicet sit vehemens Mascaregnas, disputationibus ct opusculis de ipsa
et, ut dicunt jurisconsulti, violentissima, incertitu- scientia.
 ;
;

d91 FLORI DIACONI LUGDUNENSIS. 192

intnlliganlLir,ut mcmincrint ?ui, ad [cternum dolo- A quod Deus per prophetam oomminatur Erit sempcr ;

rem malae consoientiec inlelligant sc semper mise-

: pro suavi odore fetor? {Isa. iii, 24.) Quid gustus, ubi
ras, semper esse damnatas diligant se, ut magis ; aiterna erit fames et sitis?Sieut de civitate diaboli,
doleant sine fine pcrire quod amant. Liberum vero id est do tota illa multitudine darnnatorum apcrte in
arbitrium (a) quomodo aut quale in illis erit, quo- Apocalypsisoriptum est: Quia in una dic venientpla-
rum volunlas nec iniquitatem suam poterit jam dc- rj:v ejus,et mors et luctus,ctfamcs : quia fortis cst Dciis,

sererc, neo bonum aliquid iilterius operari? sicut qui judicavit illam (Apoc. xviii, 8). De siti autem

Scriptura dicit : Quodcunque potest matius tun farcre, et lingua semper ardente, in damnatione illius divi-
inslanter operare : quia nec opus,nec ralio,nec sapien- tis aperte Evangellum declarat.Quid totius corporis
tia,nec scientia erunlapud inferos,quo tu properas {Ec- tactus,ubi nulla ejus poterit esse jucunditas, nulia
c/«.ix,10).Qnid illis proderit semper esse infclioiter, suavilas, sed scmpiternus sentietur dolor, a;terna
soire damn.itioneui suam, velle neo posse evadere exustio, a;terna exoruciatio?Quid ergo prodest quod
poenam suara? Oiniiia ergo qune hic data sunt ad istedicit,velutadconsolationerastuUorum,Dfi(mrjO)!
usum l)ene agendi, ad gratiam Domini proraeren- piinire qux jccit.ncc ah cis naturnlia munera toltcre?
dam,ibi quantulacunque eorum vestigia remanse- Cum puniat a;ternaliter naturam vitiatam pro his
et
rint,ad supplicium valobunt,non ad solatium.Si au- •, quiomalegcssit :elsialiquidnaturaliummuncrumin
tem rationalis oreaturae memoria, intelligentia, vo illadamnationeearahabcrepermittetjtotumvaleatad
luntas.non ad se,sed ad Conditorem referantur.quid suppliciiaugmentum,nonad consolationissolatium.
jam illis penitus a Deo desertis,et ab seterno illoet Quidcst autem quod adddit Dolorem essc sanitatis :

vero lumine separatis,quid in illis,inquara,aget me- abscntiam, tenebras lucis, silentium clamoris, tristi-

moria,ubi nemo dicero poterit : Mcmor fui Dci,et de- tiam gaudii, iahorem quietis : sic prcVsciri vel prxde-
lectatus SHTO?(P«. lxxvi, i.) et ubi implebitur quod stinari pcrcata vel pa^nas. Si enim in his vcrbis hoo
scripiura est : Quoniam non cst in morte qui mcmor persuadere voluit,quod,sicut nos per sanitatis absen-
sit tui (Psa/.vi,6).Nulla erit intelligentice illuminatio. tiam cognoscimusin nobisdolorem,etperabsentiam
quaDcus agnoscatur,qua!ralur,inveniatur.Nulla di- luois oognosoimus tenebras,et per absentiam vocis
lectionis pietas,qua Deus ametur,desideretur,frua- cognoscimus silentium,et per absentiara gaudii sen-
tur.Ipsae enim orunt tenebra3 exteriores extra illud timus tristitiam, per absentiam quietis senlimus la-
lumen jam positis, cujus nulla illuminatione per- borem.sioDeus prresoierit peccata,vel praedcstinave-
fruentur Et illa nox horrenda, de qua ipsuin vc-
: rit pccnas,ut et pccoata non nisi privationc justiti.T

rum lumcn Dorainus noster dicit Quandiu iu mun- scire aut prasoirc potuerit ct pocnas,nisi privatio-
: ;

do sum, tux sum mundi. Vcnit no.r quando ncmo po- ne beatitudinis non agnoverit,vel prffidestinaverit
test operari (Joan.w, 5) Quandiu ergo in mundo
'i,
C si,inquam,ita sensit,ila persuadere voluit.quid (ali
est per illuminantem gratiam,luxest mundiasuis scnsu horribilius,quo divina virtus humana; infirmi-
tenebris liberati.Cum autem hano suse illuminatio- tati adicquatur Dei etenim virtus, semper eodcm .'

nis gratiani subtraxerit a;torna ccecitate damnalis, modo sc habens, omnia novit in se, nec indiget ut
quid eis aliud reraanebit nisi nox horrenda, nox aliquid noverit extra se : ncc alitcr novit facta,
perpctua, in qua nemo possit operari? aliter non facta,quia neonovit per eorum pr;p-
illa

Siautem otiam de sensibus oorporis, qui ct ipsi sentiam, nec ista per aliarum rerum absentiam
sunt utique naturalia munera Conditoris.tale aliquid sed wterna et incommutabili scientia sua a;qualiter
consideretur (/;),quid ibi proderit visus, ubi nullus videt quid voluerit esse, et quid esse nolucrit : nco
erit lucis aspcctus? Aut si ad horani fuerit,non ad privatione justitiffi oognoscit peccata; sed, cum sit

consolationem,scd ad vehementiorem dolorem vale- ipsc summa justilia,in ipsa [o/.,ipso] incommutabi
bit ; utscilioctvideantboni aliquid,quodjam habere liter videt quid ab ea dissonet vel disoordct.Simili-
aut promereri non possint.Siout et dives ille eisdem ler non per absentiam beatitudinis pccnas cognoscit,
infernalibus pccnis damnatus,Abrahara et Lazarum scd cuni sit ipsc summa beatitudo,in scmctipso in-
ad horam videre poluit (Li(C.xvi,23),sed ad augmen- commutabilitcr videt in quantara pccnaru:ii profun-
tum doloris, non ad solatium ercptionis. Lioet hoc j) ditatem mergendi sunt qui ab ejus tranquillitate
antc ultimum illud judicium juxta oocultam disposi- disccdunt..\tque ita non privationc justitiae, scJ in
tionem Gonditoris fiori oredendum sit, postea vero ipsa justitia videt quidquid ab ea dissentit : noc pri-
nibil tale futurum lcgalur. Quid ibi aget auditus, vationc beatitudinis agnoscit poenas; scd, in ipsa
ubi semper horrendus fragor,et tristis atque innu- bealitudine, videt quid doloris et laboris incurrat
mcrabilisaudicturgemitus?Quid olfactus,ubi juxta qui ab ejus tranquillitate separatur.
NOT.E DUVALLII DOGTORIS SORBONIGI.
[a) Liberum arbitrium affirmat in damnatis non lucem abstulissc et solam vim urendi in eo reli-
esse,eodcni sonsu quo antea doouitjn peccatoribus quisse probabile tamen et damnatos conspecturos
:

et in statu natura; lapsa; non reperiri.
(6) Insinuat sensum videndi non operaturum in
damnatis, ibrtc quia ii.ferni loous itaest tenebrioo-
sus,ut species ad ipsoruin oculos deferri non pos-
sint. Dooet enim D. Basilius Doum ab igno infcrni
esso d.Tiiioncs et alios pamarum sooios,oorum enim
intuitu accrbius graviusquc perccllontnr. Idcoque
cum eos vivendi sensu destituit Ecclosia Lugdunen-
sis; illud dc visionc grata ct dolootabili ost intelli-
gcndum.
193 LIBER ADVERSUS JOANNEM SCOTUM.
Aflhuc afUlit el iliciL : Dolendo 71011 /jisuiii dulorcm, A pcvvcrsitalem yropriiv vcluntatis ; ncc pccrassc natu-
scd ipsam saniUUcm nosci, quam non noscct.sidc illa ram, sed voluntatcm.
notionem quamdamnonhaheret. In quibus vf^rbis allir- C. yec in primo liomine pccca.ise natwx rjrn rr.li-

mare viiletur tlolorem illum a;ternarum pffinarum tntcin, sed uniuscujusque individuam voluntatem.
non posse nosci.id esl agnosci,ab animo paticnlis, 7. .S'i eanatura dereiinqueret, cum una sit,tot'i pro-
eo quofl ipse dolor nullam habf?at substai tiam in fecto periret.

se existendi vel subsistendi. Et ideo cum substnn- 8. Proinde in ullo nalurain puniri,quia c.r ^cosit,ct
non ipse agnoscalur ab illo qui
tialiter nihil sit, noii pcccet,scd motus voluntnrius lilndinosus puniatur.
dolcl,sed polius ex ejus comparatione sanitas agno- 9. Idcoquc iii impiis supplicia non perpcti quod Deus

scitur; qu;c in corpore naturaliter abquid est, et fccit, sed quod supcrbia vitiose invcnit.

fjuaj ipsi dolori contraria est. Quam sanitalcm nul- 10. Lihidinom perversx volun.ta'is cruciari, dumea
latenus nosset qui totus dolet in poenis, nisi ejus quiV malc aut indigne appetit habere non sinatur.
notitia in memoria remaneret. 11. E.v nullo hono malum esse.

Et ut haec tam absurda et stulta, velut nitione 12. Eum qui hic libero voluntatis arbitrio, quod cst
quadam reddita, conlirmare videatur, sulijungit et natunilis intclligentiiB muints, id est mentis acies in
dicit Recordationcm sanitatis in sensibus rcmanere,
:
T. usus turpitudinis mutet, illic nc omnino veritatis ho-
ipsam vero in illa substanlia quam Deus creavit resi- nestate fruatur, justissime pcrdat, ct tencbras n:tcrn;_e
dere. Per quod hoc inteJbgi vult qund in
fortassis iijnorantice non evitarc.
sensibus in illa damnatione semper dolentis, volut In his vorbis illud quod primo loco posuit nulla
ex commonitione ipsius doloris, fiat recordatio sa- natura naturain puniri, ideo dixisso videtur quia
nitatis, in sensibus videlicet, quibus vel corpus vel omnis utique natura a bono auctore Deo condita, in
anima ipsos dolores sentiet; ipsam vero sanitatem quantum natura est, bona est : ut vcrbi gratia,na-
in illa damnatione ita posse intelligi,quia substan- tura anima3 sive corporis bona cst; et natura ignis,
tia hnminis, quem Deus creavit, et in aninic-e et in in quantum natura est,similiter bona est. Gum ergo
corporis perpetuitate non consumitur, non deletur, utraque naturalitor bona sint,rccte sibi isle videtur
sed velut quadam sun^ plcnitudinis sanitalc n?fer- dicere et definire, quod nulla natura nlia ]innialur
naliter ilurat. Quse omnia idcireo dicere videtur, ut natura; quia videlieel duo bona secundum ejus sen-
per illum sempiternum poenarum dolorem, nec co- sum non possunt sibi esse contraria.ne natura; bon.-B
gnitionem sanitatis, nec ejus recordationem, nec bona natura possit esse poena. Atque hujusce-
altora
ipsam sanitatem in eis qui torquendi sunt, asserat modi argumentationis manifestissima fallacia cupit
perirc. Cum omnia ista,id est et cognitio
e contrario subvertere in cordibus audientium firmissimam fl-
et memoria animo sempcr dolentis, et C dei veritatem, qua omnes fideles indubitanter cre-
sanitatis in
conservatio illa naturse nunquam delenda!,non pro- dunt et confitentur, in unaet per unam aBterni ignis
liciant ad aliquam gratiam et jucunditatem salutis, naturam,et naturam spirituum malignorum,et na-
sed potius ad cumulum doloris ut non solum sen- turam hominum perditorum, id est animas et eor-
:

su et corporis et animai doleat ita damnatus; sed pora eorum sine fine damnandas, puniendas atque
etiam dum reoordatur, et agnoscit bonum sanilatis torquendas per ejus justum et ceternum judicium :

quod funditus amisit,in ipsa memoriaet notitia pu- Qui polcst et animam et corpus perdere in gehennam,
nialur.Dicat ergo insanus esse in ceternis et omni- ct qui, posl.quam occiderit, habet potestatem mittere in
modis doloribus sanitatem,dum quae ibi existimat, yeheanam {Mattk. x, 28).
dum qu.-e ibi putat remanere ad indiciuro sanitatis, Nec solum deillisffiternis suppliciis qiiibus nntura
non aliud quam materia sint doloris ut.dum nun- : angelica ct humana utique nafura ignis ffiterni tor-

quarn finilur qui torquetur, nec tornienta ipsa fl- quebitur ut ignis,qui bonitate Conditoris hio homini
niantur : datus est ad solatium, ibi justa severitate judicis
vertatur ei in supplicium non de illis, inquam,
CAPUT XVI.
;

solis certa est fides ila esse futurum ; sed etiam in

Sexto decimo capitulo duodecira definitiones pro- n communi hominum sensu certissimumesse oonstat
ponit, ita dicens : nunquam naturam uisi natura puniri. Sicut natura
\. Nulla nalura naluram puniri. corporis, aut ex semetipsa punitur.velut cum defieit
2. Et nihil aliud esse pcenas peccaloium, nisi pec- a sanitate,et sucoumbit infirmitati atque languori,
cata. eorum. dum et bonuni sanitatis in eo minuitur, ct malum
3. hi igne SEterno nihil cdiud essc pcenain, Cjuam languoris ex seipso patitur, aut ex alterius naturae
heatx fclicilalis absentiam. subtractione, qus
ad sustentationem vel aliud
illi

4. In ea nullum esse qui non haheat insilam sibi solatium valet si ei pcenaliter subtrahatur
: velut
naturaliter absentis heatitudinis notionem, ejusque natura oibi,aut potus,aut etiam Iucis,vel vestimen-
dcsiderium : habituros miseros felicitatcs et veritatis ti,et quidquid ejusmodi est; dum ex hoc etfameao

notionem atque scientiam : ac per hoc non esse mise- siti tabescit ac deficit, et tenebrarum horrore affli-

ros, nec puniri. gitur, aut frigoris cisrumna cruciatur; aut certe ex
5. In diaholo et imjiiis hominihus non puniri nisi alterius rei natura ipsum corpus hominis punitur ;
 ;

1C1.1 FLORI DIACONI LUGDUNENSIS. 496

s cul corpoi-u liUronum uliquo i>uniunlui- vi (lagcl- ,\ quis iTcavit? itemquo rcspondot : Item credo,r)eus.
lorum et gladiorum ac multiplicium tormentorum, Interrogat tertio Bonus est qui utrumque creavit
:

qua3 utique ipsorum naluroc ex aliis naturis poena- Deus? respondet Nulli dubium est. Adhuo interro-
:

liter inferuntur. Cum ergo hoec ita sint,ct nunquam gat Et utrumque quod bonus auctor creavit,bonum
:

natura nisi aut ex scipsa in seipsa puniatur, vel est? et ad hoc respondet Confitendum est. Deinde :

alterius natura; utilitate subtracta, vel violenlia concludit,si igitur et spiritus bonus,et caro bona,ut
illata.qua ralione iste dicit nullam naluram natura a bono auctore condita,qui fleri potest,ut duo bona
puniri?ut ex lioc quantum in sc cst, veritatem possint sibi esse contraria? j
Post ha;c idem beatus
iTternorum destruat suppliciorum; ubi ct natura Augustinus subjungit o contrario responsionem
spirituum, et natura corporum juxta evangelicam suam,ita dicens [Omitto diccre quia tota hujus ra-
:

et apostolicam veritatem Nalura ignis xlerni cni-

: tiocinatio turbaretur, si quis ab en qusreret /Estus :

riabitur die ac noclc in sxcula sxculorum (Apoc. xiv, et frigus quis fecit? responderet enim sine dubio :

10). Deus.Nonego multainterrogo,ipseconcludatutrum,

Si aulem proplcrea lioe dicit qiiia uatur.-c non no- aut ista possint dici non bona, aut non apparcant
cenl invicom,nisi suis qualitatibus, ut,verlji gratia, inter se csse contraria? Hic forte dicit : Qualitates
ignis el ai|ua, i|uorum propriic (lualitates sunt ut j, sunt ist;c substanliarum, non substantiK. Ita cst,

et aqua sit naturalitcr humida, et ignis naturalitcr verum est; sed qualitates naturales, et ad Dei crea-
aridus; et ideo polest ct aqu;c huniorc ignis exstin- turam sinc dubio pertinentes. Substantiffi quippe
gui,et ignisariditate ignita liumor aqus exsiceari, non per seipsas, sed per suas qualitates,sicut aqua
ul non sibi videantur ista adversari ex co quod et ignis, dicuntur sibi esse contraria;, etc.] Quaa ad
naturae siinl, scd ex eo quod qualitalibus suis sibi ronvincendam et destruendam improbi hominisin-
conlrarijB sunl. Si propterca,inquam,hoc dicit,sciiit saniam sanctus doctor cxsequitur.
iii lido nostra nullam esse distanfiam utrum natur.-c Cuui itaque torror et verilas ajternorum supplicio-
naturis puniri dicantur, an ips:E naluras suis natu- rum tam lidei com-
aperto el multipliciter nostraj
ralibus qualitatibus sibi inviccm poenales existant mcndcntur adincutiendum saluberrimumtimorera,
quia utrumque unus Conditor crcavit, id est et na- et excitandum aj continuam cmendalionemj quo-

turam et qualitalem insitam natura;. Et ideo utruni- modo iste subjungere ct diecre ausus est et nihil

que siraul rectissime una dicitur natura, et a sa- aliud esse pwnas pcccatorum nisi peccata eorum'! Cum
pientissimo Conditore alia ab alia propria qualitate certissime fides teneat alias esse pocnas pcccatorum
distincta. Deinde quia et si immortalis est natura quasanima; in praisenti ex ipsopeccatorum suorum
angclici sivc humani spiritus, tamen,potestate con- merito patiuntur desert;c a Deo,deserla} a lucejus-
ditoris et justi ultoris Dei, sic illi igni corporeo ct C titi;B, a contemplatione veritatis, ab illuminatione
ffiterno pcenaliteret a;lernaliter alligabitur, sicut ot reprobum
charitatis; et aliquando tradita; eliam in
hic cadera polestate summi Conditoris colligatur sensum. Has enim prenas peccatoribus et carnalium
humanus spiritus terreno corpori,nec solvi potost, voluptatum amatoribus divinaScriptura in pra^scnti
nisi illius voluntate et judicioquicolligavit.Natura inferri manifestissime testatur,dum de quibusdam
quoqne humani corporis in illo .Tterno igno damna- Deus dicit : Pon permanehit spirilus meum in homi-
torum ita erit pmnaHlerimmortalis,utadsuslinenda nihus xternum, quia caro sunt (Gen. vi, 3)
istis in :

aiterna supplicia nunquam morte solvatur; ilapas- cum impii in fine dolentes ac gemcnles dicent Et :

sibilis ct incorruptibilis, ut omni genere dolorum, justilix lumen non lu.xit nobis, et scl non est crtus
cruciatum atque pccnarum sinc line afnigatur.Hanc nobis (S«;;. v, 6); dum de eisdem impiis Scriptura
enim pcenam onini iutcnlione cavcndam torribiliter dicit E.tcxcavit cnim illos malitia ipsorum {Sap. ii,
:

Sciiptura denuntiat,dicens Uumilia spirilum tuum : 21) et gcneralitor de his qui fratrcs oderunt Oni-
; :

valdc, (juia vindicla carnis impii iijnis el vermes wis qui odit fratrem suum,in tenebris est,el intencbris
(/rcc/!. vii,19). Et ilerum : Domijius cnim omnipolens ambulat et nescit quo eat; quoniam tenebrx ohcxca-
vindicabit in eis ; in die judicii visitahit illos : Dabit verunt oculos ejus (IJoan. ii, il). Et de quibusdam
carncs eorum iijncm ct vermes, ut urantur et sen- jj Scriptum est : Sicut non prohavcrunt Dcum habcre in
tiant usque inscmpiternum {Judith xvi, 20, 21). notiliam, tradidit illos rcprohum sensum, ut Demn in

Propo.suit quidam anliquitus similem de natura- faciant qua non convcniunl^Rom. i, 28). Sunt pcenae
rum inter se contrarictale quajstioncm.Qu» qualiter peccantuim animarum ipsa peccata, quia eis et ip-
ab illo sit proposita et a bcato Augustino cvidcntis- sarum animarum sanitas corrumpitur et violatur.et
sima ratione destruota,neccssarium existimamus ad conscienlia misora,perturbata,et anxietatibus plena
commonitionem et confirmationem legentium hic efficitur. Ita ergo, et peccantium pmna; fiunt ipsa
breviter inserere; maximc quia ille qui eam propo- peccatajusto et lerribili Dci judicio; et tamen pro
suit, aut ipse Pelagius fuit aut aliquis Pelagianus, cisdem peccatis alia; statim in pra;senti gravissima;
eamdem quajstionemboatus
sicut et iste est. Ita crgo pffin,-eirrogantur, sicut suporius ostensum est. De
Augustinus commemorat dicens:[Quid est,quod in- quibus omnibus praiscntibus pmnis quibus peccan-
terrogat Qui fecit hominis spiritum? et rcspondet
: tiuin auiin.-c conlinuo foriuntur atque puniuntur,
sibi sino dul)io, Dcus. Et item intoi-rogat : Carncm boalus iNloyses in Deuteronoinioapertissimetostalur»
 LIBER ADVERSUS JOANNKM SCOTUM. 1<I8

(licpiis ilo omiiipotcnti Dcn : Fcciens mixericordinm A ab 00 quicritur curctangcli malignict ho.minesini-
in millia dilitjcnlibus sc (Detit. v, 10) ; et reddens qui miltcndi sunt inignem aeternum.si exipso igne
odientibus se stalim, ila ut disperdnt eos, et ullni non nulla supplicia, nulla tormcnta passuri sunf.' .\n
dijjerat, protinus eis restilucns quod mcrentur (Dcut. proptorca tantummodo ut qui nunc vel in acre, vel
VII, 10).Sunt itaquc et in pr.-Escnti gravissima} ani- in terra conversantur, incipiant in igne habcre no-
marum pccna; ipsa pcccata sua ; sunt gravissimaj vum habitaculum ;ubi,sicut de sanctis tribus pueris
animarum pocna; ipsa desertio Dei et damnatio,r[ua in fornace Babijlonia damnatis scriptum est,nul!um
peccatorum mcritis continuo restituuntur, sed res- potestatcm habeat ignis in corporibus corum, ct
tant illseinfuturnmieternorum suppliciorum pocns;, capillus capitis eorum non aduratur, et odor ignis
He quibus scriptum est dicente Domino Moiuus : non transeat pcr eos ; et quid jam restat, nisi ut,
cst autem ct diues, et sepullus est in infcrno (Luc.wi, sicut do illis Scripiavi cUcH iquia nnrjelus Dotnini de-
13). Et iterum: i\e forle tradat te adversarius ju- sccndit cum .A%nria ct sociis ejus in fornaccm, ct ex-
dici, et judex tradat te ministro et in carcerem milta- cuisit jlammam ifjnis dcfornaec, et fecit medium for-
ris. Amen dico tihi : non e.xies inde, donec reddas no- nacis quasi ventum roris flantem, el non teliyit eos

vissimum quadranlem [Mattli. v, 25,20). Et alio loco, omnino itjnis nequc conlris.avit, nec quidquam moles-
cum de servo nequam loqueretur,quinoluitdebitum y. lixintulit (Dan. iii, -49, .50), ita et de istis mirabili
conoervo suo dimittcrc sicut et sibi dimissum cst, insania affirmarc contcndat. Quod
quod si ita esset
ait Tunc irutus dominus ejus
: tradidit eum tortori- unquam talo miraculum esse magnalia
potuit, inter
hus, quoad usquc redderet universum debilum <Vatth. et prodigia qure divinitus facta sunt,ut tam innumera

XVI. I, 34). mullitudo apostalarum angelorum et hominum per-

Has poBuas peccatorum, sivc in ipsis pecciilis eo- ditorum cssot in mcdioimmcnsaruraol sstuantium
rum sive in desertione Dei,promcrito ipsorum pt;cca- flammarum, et non tangeret eos omnino ignis, ?ed
toium,qu<Estatiin in prffisentiinferunLur; sive etiara vim virtutis suffi oblivisceretur, ul diabolus etejus
in exterioribus pcenis multiplicium flagellorum, angclicustodirenturilla;si?Quisaudivit unquamtale
quaepeccantibusadprffisensdtvinitusinfcrantur;sivc aut quissulferrcpossittanta^impielatisinsaniam ?Si
in damnatiune a;ternoruin suppiiciorum, quK post cnim nulla erit pojna in a;torno igne damnatorum,
h;cc omniain flne servantur, cuui tam aperte Scri- seqiienter nuUa erit etiam gloriain a;terna remune-
ptura testetur, tam indubitanter Ecclesic^ lides te- ralinnejustorum..Qui enim verissime promisithanc
neat ; audiant quicunque hujusmodi fallaciis atque gloriam diccndo : Vcyite, hcnetlicti Patris mei, per-
pr^estigiis per hunc vanissimumhominem illudun- cipite rcgnum quod vobis paratum est a constitutione
tur,illud quod .\postolus terribiliter omnibus fldeli- mundi (Matth. xxv, 3-i), ipsc verissime comminatus
bus denuntiat dicens Nemo vos decipiat inanihus C cst illam poenam dicendo Diseedite a me,maledicti,
: :

vcrhis ; propter hxc enim venit ira Dei in filios diffi- in ignem xterntm qui paralus est diaholo ct anyeiis
dcntise (Eph.v, 6). Quibus verbis Apostoli B. Hiero- ejus (Ibid., 41), ipse etiam dc utroque immobili ve-
nymus exponcndo subjungil dicens :[Vcrba qua; dc- ritate subjunxit: Tunc ibunt hi in supplicium wtcr-
cipiunt atque supplantant inania sunt et vacua num, justi autem in vitnm xtcrnam (Ibid., A6). Si
:

qua; vero aedificant audientes, plena, cumulata,con-
lerta. Quiaigitur sunt plerique qui dicunt non fu-
tura pro peccatis esse supplicia,nec extrinsecus ad-
hibenda torraenta,sed ipsum pcccatum etconscien-
tiam delicti csse propoenadum vermisin corde non
moritur :et in animo ignis accenditurin similitudi-
nem febris, qua; non toniuet extrinsecus a;grotan-
tem, sed corpora ipsa corripiens punit sine crucia-
crgo qua;riraus quid sit illudregnum quod aconsti-
tutione mundi justis cst pra;paratum, audiamus
lideliter esse vitam ffilernam. Si qua;rimus quid
credere debcamus illum in quem et hominesimpii
ct angeli mittendi sunt iynem xlernum ? .\\id\amas
nihilominus fidcliter esse supplicium scmpitomum.
Ncc major essc potest gloria quam vita aeterna;nec
major pccna quam suppHcium sempiternum illud :

tus forinsecus adhibitionc,quse possidet.Has itaque in regno positorum, istud in a;terno igne damnato-
persuasiones et decipulas fraudulcntas,vcrbainania runi. De quo supplicio ignis aetorni aperte beatus
appellavit et vacua, qua; videntur florom quemdam n Joannes in Apocalypsi testatur, dicens Missi siint :

haberesermonum,et blandiri peccantibus.Sed dum in stagnum iynis et sulphuris, et cruciabuntur dieac

fiduciam tribuunt,magis eos ferunt ad Kternasup- noctc in sxcula sxculorum [Apoe. xx, 9, 10). Et alio
plicia. Quia de nulla re sic irascitur Deus,quomodo loco Et fumus lormcntorum eorum ascendet in sx-
:

si peccator superbia et erectus et rigidus non flecta-
tur in fletum, nec misericordiam postulet pro de-
licto.] Haec sanctus doctor,et antiquorum hocrelico-
rum errorem supcr hac re redarguens, et istius
cuta sxculorum (.ipoc. xix, 3). Non ergo in igne
a;tornoangeli velhominesdamnati poteruntunquam
esso quieti et immunes a pa;nis;qui, ut Veritas
dicit Cruciabuntur die ac noctc in sxcula sxculorum:
:

fraudulenta mendacia atque commonta apostolica ct quorum fumus tormcntorum ascentlet in sxcula
veritate subvertens. sxculorum .-qualis etiam nunc poena et illos conse-
Audet tamen iste adhucmajora et detestabiliora, quitur. De quibus ad similitudinem illius purpurati
et subjungit dicens In igne xterno nihil aliudcsse
: et damnati divitis Scriptura dicit Ducunt in bono :

pcenam qmm bealx felicilatis absentiam. Ubi recte dies suos, et in puncto ad inferna tlesccndunt [Job,
499 FLOni DIACONI LUGDUNENSIS. 200
i, in). Ut, pI ipsi, siciit ile illo lii^giluisslalini iii- A. liuline iunditus exclusi. Verc crgo miscii,cL vcrc in
cipiant esso in torraentis, et cruciari in flamma, ct ffilernum damnati orunt qui semper veritatis etbea-
dcputari in loco ajternaJium tormentorum rsolet iste tifudinis exsules erunt, nulla veritatis hice illumi-
dicere, sicut audivimus, cum aliquis ei de talibus nati, nulla beatitudinis jucunditate consolati. Et
juxia. fidci veritatem obsistere oaBporit sermoci- tamen, excepta hac plena etsumma miseria.aderit
nand-o : Quid vis ? ratio te vincit. Quae ergo est cis sine fme etiam cxterior poena, ut et intus tor-
li;ec ratio omni ratione vacua, omni veritate aliona, queantur infelicitate conscientiae, et foris igne ge-
ct spiritu impiissimi erroris lymphatica, atjue hcnnoe. Quod utrumque Psalmisla breviter ostendit,
phanatica? Qui vult ut homines veritatcm Christi dicens ad ipsum Judiccm vivorum et mortuorum :

deserant, et suas phantasticas et daemonicas om- Invcniatur mcmus tua onmihus inimicisluis: dextera
bras sequantur. tua invcniel omnes, qui le oderunt. Pones eos utcli-
Sod cum dixisset in ;cternoignedamnatos nuUam hunurn ir/nis in tempore vuUustui: Dominusinira sua
aliam scntire prcnam nisi beata; felicitatisabsentiam, conturbabil eos,cldevorabit eos ignis {Psul.w,^, 10').

subjungittanionvelutquamdameorumbeatitudincm Quod B..\ugustinusbrcvissimeet plonissimehisver-

etdicit; Inealid cst in beatie felicitatis abscntia) Lis exponit dicens : [Constitues, inquit, eos arden-
7iullum esse qui non liahent insitam sibi naturaliter p tes intrinsecus conscientia impietatis sua; in tcm-
absentis beatitudinis notioncni, ejusque desi^erium. norc manifestationis
por Deindc conturbati vin-
tuns.

Ubi et addit : hahituros mivros felicitutis et vcritatis dicta Domini, post accusationem conscientiae, da-
notionem atque scienliam,ac per hoc non esse miseros buntur igni aeterno devorandi.]
nec ;)»(!!•'. Quibusverbis manifoste ulii|uc affirmare QuM cum ita sint, qu;prendum nobis cslsollicile
conatur [(|uod]omnes qui futuri sunt in illa damna- quid, secundum regulam verae fidei, de eis qui illa
tione, quam iste non aliam putat nisi absontiam teternadamnatii)nefuerint punili senlire debeamus,
beatitudinis qua sancti perfruuntur, habituri sunt utex corum statuqui illic asternalitereruntdamnati
naturalitcr insitam ipsius bcatitudinis, cujus par- intelligamus quanlum Dominusdonare dignatur;cur
ticipes non erunt, cognitionem, atque desidci"ium. ibi nulla jam possit essc emendatio, et rur inde
Quod adhuc repetens et inculcans, dicit liabituros nnllapossit fieri liberatio. Primo igitur illud cousi-
veritatis et bealiludinis notitiam atque scicntinm : ac derandum est.quod fides catholicafirmissime tenet,
per hoe non esse miseros, nec puniri. Ut per hoc, nullum hominem per mortem de corporc cxeuntem
quod, juxta istius scnsum habituri sunt cogni- aliquod sibi bonum posse oomparare meritum,quo
tionem, scicntiam et dcsidcrium bcatitudinis ot aut iniquitatem suam, in qua mortuus est, possit
veritatis, cujus absontia crunt damnati, quodam descrere, aut ipso in mclius commutari. Quia, etsi
modo miseri non sint miseri,ct puniti non sint pu- C sunt aliqui qui, ut ipsius fidei pietas novit,et indul
niti. Quia ex eo quod erunt in absentia beatitudinis gentiam peccatorum accipiantpost mortem.oratio-
et felioitatis, possint dici et miseri et damnati ; ex nibus, el oblationibus, et eleemosynis Ecclesiae ad-
co autcm quod illius bealitudinis et veritatis quffi juti, et quibusdam purgatoriis pocnisexpiatiaeternaB
absens erit,habebunt notitiam.scientiam etdo-
illis beatitudini sociaii moreantur(a) :non tamen hoc ois
siderium,possint dici nou esse miseri nec damnali. prajstat aliquod bonum meritum post mortem sddi-
Sed lides Ecolcsice veracitor novit, nullam esse ra- tum, sed potiusantemortem aoquisitum.Quia vide-
tionaIiscreatura;majoromdanmationem,(]uamaDeo licet talc fuit meritum vita; ipsorum in corpore, ut

separari ;et nulla ejusilluminatione illustrari,nulla etiam post mortem talibus remediis adjuvari me-
ejus gratia visitari, nulla liberatione salvari, nulla reantur.Quod Apostolus manifesto ostcndit,ubi ait:

pjus visione ct contemplatione beatificari. Omnes enim nos manifcslari oportet ante trihunal
Angeli ergo ot homines tanta infelicitate dam- Clirisli,ut refcrat unusquisque propria corporis proul
nati, ct penitus a bcatitudinis et veritatis posses- gcssit, sive bonum, sive malum [UCor. v, 10), pro-
sione exclusi, etiamsi nullam extrinsecus poenain, pria namquo corporis sunt,sivebona sive mala,qua;
nullum tormentum sentirent, quid prodessot
eis anima gossit dum esset in corpore quia sicut nec :

haborc oognitionem, ot notiliam, desiderium, n ante corpus aliquodbonum autmalum gererepoluit

et
sicut iste eis promiltit, et bcatitudinis et veri- qua3 nondum crat,itanec post depositionem corpo-
tatis ? Gum magis ad tormentum profi-
hoc eis ris aliijuod bonum aut malum agere potest, quae
ceret habore quantulamcunque notitiam verilatis, tempus agendi et operandi cum corporis morte fi-
sed nunquam ejus prtescientiam promereri ;habere nivit.Nam et illi qui solo originalispeceati reatu ob-
qualecunque desiderium aEterna; beatitudinis, nec stringuntur, et sic absquo remedio salutari do cor-
unquam tamen ejuspossc-sionclKtari.Et ideoabsit pore oxeunt, socundum propria corporis mala dam-
ut credantur nonessemiserrimi aDco penitus scpa- nantur (b) quia in corpore utique et cum corpore
;

rati, aut dicantur non essc puniti ab a;terna boati- illud originale debitum contraxcrunt unde in aeter-

NOT/E DUVALLII DOCTORIS SORBONICI

((t) Altcndant novatores nostri saculi ibi purgato- (i)Poccatumoriginaloincorporevidetur reponore,
rium noc non suffragia pro mortuisin Ecclesiaob- quofl nonnulli intcr scholasticos fecerunt,Durandus
firmari et obsigillari. ct Magister in ii, disl. 30 et 31,ubi dicit pcr pecca-
 LlliElt ADVEKSIIS JOANiNEM SGOTUM. 202

num damnari merentup. Omncs ilaquc manifcstnri A. non confessa, nuUi non vel ipsius terroris nccessi-
oportet (sicut Apostolus dicit) ante Iribiinnl Christi, tate adorata. Tuno enim generalitcr subjecla omnis

ut refernt et portet unv,squisquc propria corporis III creatura Creatori, sive pietate, ut in sanctis angelis

Cor. V, 10), id est, quaj in corpore gessit sive con- et sanctishominibus, sive necessitale, ut in angelis
traxit; quia utique nec ante corpus aiiquid gcrere malignis et hominibus impiis, implebitur perfecte
potuit, nec postcorpus gerere potest, cum jam uni- quod Apostolus per prophetam scriptum essc com-
cuique non est lenipus agendi, sed pro actibus tan- memorat, dicens : f^ivo erjo, dicit Dominus Deus,
tummodo reoipiendi. El ideo certum esse debet fidei quia mihi curvabunt omnia gcnu, et omnia lingua
nostra; neminem eorum qtii in die judicii .Tterna confitchitur Doniino {llom. xiv, 11).
damnatione puniendi sunt, talealiquod mcritum ex Unde etiam illud manifeste in oodem judicio fiet

hac vila secum tulisse, per quod juste ab illo ceterno quod Scriptura de impiis ruturuni pra^dixit : Dicent
interitu liberaretur. Si enim quisquam eorum tale inter se pwnitentiam agentcs, el prx anyustia spiri-
meritum in praesenti vita sibi prajparasset, nunquara tus dolentes : lli sunt quos aliquando habuimus in
profecto ab illo justo judice (Eternas damnationi tra- derisum ct in similitudinem improperii. Nos insensati
deretur. Sod cuicunqiie illa damnatione puniendi vitam illorum xstimabus insaniam, et finem illorum
sunt, sine dubio tale meritum hinc secum tulerunt, t> sine honore; quomodo crijo coniputati sunt, intcr filios
ut justo judicio nunquam inde ab.solvi, nunquam '

Dei, ctinter sanclos sors illorumcst? Enjo erravimus

liberari mereantur. a via veritatis, et justitiie lumen non luxit nohis, et
Sed ut illa damnatio, sicut jusla, sic eliam ieterna sol non est ortus nohis {Sap. v, 3-6), et caetera quae
esse mereatur, ea causa erit quia nulla jam suppetere multiplici dolore plena illo die dicturi sunt. Si ergo
poterit emendatio pr;eteritorum, nulla promereri po- ex tanta divinae virtutis, et Christi Domini mani-
terit melioratio futurorum.EHt namqueibi pra;teritis festatione, et terrore tam magni et tam manifesti
malis poenitentia, erit etiam liberationis et ereptionis Kterni judicis fuerit aliqua fides vel eorum qui ali-
desiderium quod tamen nullum habebit ctrectum.
;
quando crediderunt, eliam infidelium qui tam vel
Ubi ergo tunc erit misericordia Dei.qui nec tanta et prffisenti majestate et terrore credere compellentur,

tam longa poBnitentia flecti potorit ad indulgendum, ita ut in illa sua lamentatione, sicut jam commemo-

nec ullis damnatorum desideriis, vel etium rogan- ravimus, dicant Erravimus a via vcrilatis, ct justitice
:

tium gemitibus movebitur ad liberandum"? Et quo- lumcn non luxit nobis, et sol non est orlus nobis
modo Justus,qui ista contemnet? Qui tantum dolo- {Ihid., 6) ;
jam tamen
talis fides in illis qui, ut sjb-
rem conscientia;, tantam afflictionem creaturM sua; pius diclum est, penitus a Deo deserti, nec ulla ejus
non respiciet? Qus, inquam, eausa erit ut nihil ibi gratia illustrati erunt, profecto non erit ex pietate
salubre,nihil acceptabile lieri possit? Si enim posset, C amoris,sed ex necessitate terroris qualem et in :

nunquam a tanta misericordia, nunquam a tanta ju- dsemonibus esse fidem beatus Jacobus apostolus te-
stitia repudiaretur.Cur itaque non potest, nisi quia, statur, dicens : Et dxmoncs crcdunt, et contrcmiscunt
recedente ab eis penitus Deo, nulla in eis csse pote- (Jac. II, 19). non eis valebit ad sa-
Talis ergo fides
rit gratia specialis, per quam eis donetur pietas fi- lutem sed ad confusionem, ut quemadmodum in
dei, spei et charitatis, ut tali pietate poeniteant de psalmo scriptum est Iirubcscant et conturhentur in:

desiderent de futuris, id est

praeteritis, tali pietate sseculum sxculi, et confundanlur, et pereant (Psal.
pie credendo, pie sperando et diligendo? Et quia Lxxxii, 18).Spes vero nulla jam in eis esse poterit,
jam, ut dictum est, funditus a Deo separati, et sola aeterna sententiacondemnatis, et de liberatione sua
omnipotentiae ejus virtute ad aterna supplicia ser- penitus desporatis : similiter et eharitas, qua et pie
vati, nunquam poterunt esse participes Spiritus san- Deum proximum secundum Deum,vel in
diligant, et
cti, etiamsi («) fuerit ibi aliqua fides, sive e.x memoria Dco, aut propter Deum, nulla eis inesse poterit,cum
prKteri'.orum, qus hic audierunt, vel didiscerunt, deseruerit eos ipse Deus charitas, nec adfuerit eis
sive ex terrore et manifestatione praesentium, quaj illa gratia Spiritus, de qua Apostolus dicit : Quia
tunc apparebunt : manifesta scilicet omnibus Dei et cliarilas Dci diffusa est in cordihus nostris pcr Spiri-
Christi ejus virtute et potestate, tam in majestate, J)
tum sanctnm, qui datus est nohis {Rom. v, 5), et si-
quae in ejus judicio apparebit, quam in aeterna re- mul ab Domini nostri Jesu
eis recesserit, et gratia
muneratione justorum,ct felerna damnatione ini- Christi, et charitas Dei, et communicatio Spiritus
quorum. Qua; utique nulli poterunt esse ignota, nulli sancti. Nam et si dives ille jam apud inferos con-

NOT.E DUVALLII DOCTORIS SORBONICT.

tum primi parentesfuisseprimo infectumcorpus per cum corpore maculam originalem contrahere con-
semen,eta semine rursum infici corpusseminatum, tendebant.
et tunc animam excorpore infici, sicut loquor pre- (n) Docet fidem aliqualem in damnatis remansu-
tiosus cum inquinato vasi infundilur. Qua; quamvis ram, quod non de fide fheologica, sed de humana
jam temeraria judicentur, non pugnant tamen cx- et acquisita debet intelligi, et sic qui exChristianis
presse contra fidem ideoque malumus asscrere
: damnalur, multorum mysteriorum fldem retinent,
Ecclesiam Lugdunensem duntaxat voluisse horum juxta illud Jacobi Dxmones credunt et contremi-
:

sententiam damnare, qui animam ante unionem scunl.

1'ATroi. CXIX.
 :

203 FLORI DIACONI LUGDUNENSIS. 204

denuiatus fratres suos, quos in carne reliquerat, ve- A aelerno et justo judicio [d/., judice] liberandos, sed
lut secundum Deum dilexisse videtur, pro quibus, totum hoc eis proficiet ad tormentum, non ad con-
nc in illum locum tormentorum venirent anxius sat- solationis solatum. Sicetiam poterunt habere desi-
agebat et dcprecabatur {Utc. xvi,27); non tamen derium cujusdam beatitudinis sufe, [/"., hic subau-
vere seoundum Dcum fiebat, quod non instinctu di- diendum non] ut ab illis tormentis crui.ct aliqua
vinte charitatis, sed vel terrore prfBsentis damnatio- pace vel quiete refrigerari mereantur.
nis, velamore humante airectionis ab eo extorque- Ipsam autem veritatem Dei, ipsam beatitudinem
batur. Quia ergo nuUa .jam in eis esse poterit per Dei nosse et desiderare donum est piorum, et Dei
illuminationem Dei et donum Spiritus sancti, pietas spiritu illuminatorum, non impiorum perpetuacne-
fidei,et charitatis nulla bonie spei exspectatio; ideo citate atque infelicitate damnatorum; quia etsi fue-
nulla eorum pcenitcntia de praeteritis, nuUum desi- rint ibi aliqui fortassis qui, ex his qui aliquando
deriurn de fuluris a justo et misericordi judice su- rrediderant etcognoverant, meminerintaliquatenus
scipiotur; quia h;ec tunc non erunt ex pietate, et ipsius veritatis vel beatitudinis, ad hoc tantum eis
amorc divina; gratii;, sed tantum ex ncccssitatc tri- valebit ipsa mcmoria, ut magis doleant, magis pccni-
bulationis et angustire. Tunc itaque subtracto a se teant,magis juste daranatos seesse cognoscant. De-
penitus divina^ illustrationis lumine, et ab illo gau- n siderantes quidem habere tempus emendandi, ut
dio,quod bono et fideli servo promittitur, dicentc possent evadere supplicium, nec tamen habentes
Domino : Inlm in gaudium Domini lui [Matlh.. xxv, pietatem ipsius desiderii,qua promereanturDeum.
21), penitus exclusi ct alienati remanebunt extra lu- (ft) Cesset itaque iste eos qui a Deo non illuminabun-
men Dei ; et hoc : Eril cis milli in lenebras e.vleriorcs, tur, et alienati a vita Dei, nulla veritatis et beatitu-
et in illam noetem horrendam de qua Dominus ail dinis dulcedine consolabuntur, diccre non esse mi-
Venit no.x (juando nemo polcsl operari (Joan. ix, A). seros nec damnatos. Quia ha;c est vera et aeterna
Et alio loco misericorditer admonet, dicens .imbu- : miseria alienari a beata vila. Et nulla major potest
late dum lutkm habetis,ne tfnehrx vos comprehendant esse damnatio, quam penitus cxcludi et repelli a
[Joan. xii, 35). Et idco qui in talibus tenebris atquo Deo, nullam spem, nullum recursum jam habere
et
in tali noctc erunt, nihil jam poterunt pie et fru- posse ad Deum.Unde consideret fidelis quisque
ctuose operari,quod vel a justo judice possit susci- quamvanum et insanum sit quod iste conatur?ut
pi, vel unde ipsi mereantur ab illa sterna damna- qui de Deo beati esse nunquam potcrunt, ex se
tione liberari. Et qiiia nulla poterit esse pia pocni- ipsis beatos esse posse contcndat id est nos ali- :

tentia, niilla erit delicti indnlgentia; consequenter qua Dci gratia, sed quibusdam, ut ipse putat, bo-
nec uUus finis suppiicii. Et quaecunque in eis esse nis naturac. Qua; etiamsi omnipotens Deus in illis
poterit recordatio veritatis sivo beatitudinis, tanta G relinquat,erit ei ad testimonium sua; bonitatis, erit
eritquanta humano sensu vel tenuiter potest attin- ei illis ad testimonium justa; damnationis ut ipsi :

gi,non qualis per Dei gratiam solet inspirari. Tunc ctiam possint cognoscere veritatem justi judicii
enim implcbitur quod lerribiliter unicuique Scrip- in se expletam, atque ita suo etiam judicio con-
tura dicit; et tantummodo sota vc.valio inteUectum demnentur.
dabil auditui (Isa, x.xviii, 19); et iterum : Quia ncc (r^Hanchorribiliterinetfabilemet ineffabiliterhor-
opus, ncc ratio, ncc sapientia, ncc scicntia erunt apud ribilem iniquorum et impiorum damnationem ab-
inferos, quo tu propcras [Ecclc. ix, 10). NuUum nam- squc ulla concolatione divin;c miserationis, absque
que ibi crit opus bonum aliquod meritum acquii'cn- ulla illuminatione veritatis, beatus Augustinusbre-
di, nuUa ratio vel juste excusandi,vel digne satisfa- viter itaincuIcat,ctomnimodiscavendam praeraonet
ciendi, r.ulla sapientia ex illustratione veritatis, nul- dicens : [Cavendi sunt inferiores inferi, id est posl
la scientia in exercitio alicujus virtutis : quomodo hanc vitam poenae graviores, ubi nulla potest esse
ergo juxtaistum habebunt cognitionem et notitiam commemoratio veritatis, et, quia nulla est ratioci-
veritatis, cujus et illuminatione et contemplatione natio, ideo nulla rationis actio, quia non illam per-
ffiternaliter privali erunt? fundet. Lumen verum, ijuod Uluminat omncm homi-
(«) Quomodo habobunt rjusdem veritatis et bnati- D nem vcnienlcm in hunc mundum (Joan. i, 9). Quare
tudinis desiderium, in quibus nullus erit amor pie- festinemus, et ambulemus cum dies prasto est, ne
tatis, quo aut veritas vere diligatur, aut vera beati- nos tencbra; comprehcndant; festinemus a secunda
tudoveraciter desideretur?Poterunt fortasse habere raortc liberari, ubi nemo est qui memor sit Dei, et
quamdam scientiam veritatis in eo quod se agno- ab inferno, ubi nemo confitobitur Deo.] Item cum
scent dignos talibus esse suppliciis, quod se agno- exponeret verba psalini ubi dictum est In infemo :

scentjusto judicio condcmnatos, nec unquam ab autcm (juis confitcbitur tibi? [Psal. vi, 6.) confessus
NOT-E DUVALLII DOC:toris sorbonici.
(«) .\it damnatos non ferri dcsiderio in beatitudi- damnatos frui beatitudinc naturali. Imo pejus multo
nem, sed seipsum postea exponit Non habent, in- : quam Pelagius sentiebat,quia (|uod tantum de par-
quit, desiderium, id est pietatem desiderii, quia ex vulis decedentibus absque baptismo statuerat, ipse
amore sui inordinatio, nullo habito respectu ad de peccatoribus adultis contendebat. Bellarmin., —
Deum, ipsam desiderant. lib. de Purgatorio, cap. 9.
I

(6) Accedebat Erigena ad haresim Pclngii volons (r) Multa docerant hic, reposita ex ms. Uod. Corb.
 203 LIBEK ADVEHSUS JOANNEM SCXJRUM. 206
est, inquit, in quo Dominus
inforno illo dives, de A posseinveniri,necamiseris damnatis tamquamlon-
dicit Quod Lamrum vidil in rcquie, ipse aulem in
: ge positum, ct a se ponitus alienatum ulla invoca-
lormentis dolcbat (Luc. xvi, 23), usque adeo confes- tione, ulla supplicatione placandum («).
sus, ut ptiam moneri suos vellet ut sc a peccatis Addit adhuc iste et dicit : In diaholo et impiis ho-
cohiberent, propter poenas quas apud inferos esse minihus non puniri,nisi perversitatem propri;c volun-
non credunt. Quamvis ergo frustra confessus est, tatis, ncc peccasse naturam, sed voluntatcm. Ecce ite-
tam sibi merito illa accidissc tormenta, quando rum rein novam etinauditam. Quod istedicit:in dia-
. etiam suos ne in ha;c inciderent doceri cupiebat. boloet impiis hominibusffitcrnaperditionedamnatis
Quid ergo est In inferno aulem (juis conjilehitur tibit
: non essepuniendamaDeo naturamipsorum,sedtan-
(Psal. VI, 6.) An iu inferno vult intelligi, quo post tummodopervcrsam voluntatem eorum eo quod.ju- ;

judicium praicipitabuntur impii, ubi jam, propler
profundiores tenebras, nullam Dei iucem vidcbunt
cui aliquid conlteantur. Nam iste adhuc elevatis
ooulis, quamvis inimani profundo interposito, po-
tuit tamen videre Lazarum
ox cujus comparatione ad confossioncm coactuscst
xtaistiussensum, non peccavcrit naturaeorum, sed
voluntas. Fides autem Ecclesia; veraciter novit et fir-
missimctenetquianaturarationalissiveinangelissi-
veinhominibus,sicut naturalem habetaDeoinsitam
in requie constitutum, rationem, ita naturalem habeat a Deo insitam vo-
luntatem et hoc totum, id est naturam cum ra-
p :

meritorum suorum. In his vorbis saucti doctoris tione sua, vel naturam cuni voluntale sua simul
nonestfortassenecessarium utduo infori intelligan- unamessenaturam;ita ut nec natura ista rationalis
tur,unus quo nunc praecipitantur animas damnato- possitcsseabsque voIuntate,necvoluntasabsquena-
rum, et alius quo post judiciuin prajcipitabuntur tura(t). Quidquid ergo ista natura vult, non potest
etiam cum suis corporibus illa; ipsa; animas punito- alienum esse ab ipsa natura,utad solam voluntatem
rum sed unus atque idem infernus potest intclligi,
: referatur quia quando aliquid vult ista natura, non
;

nunc aliquando mitior in cruciatibus animarum ;

utique in parte sui vult et in parte non vult,sed tota
postjudicium voro atrocioret horribilior in crucia- utique vult. Sive iiaque ad bonuin moveatur, ipsa
tibus animarum simul et corporum. Nam et Domi- voluntate tota hoc agit sivc e contrario ad malum
;

nus noster utramquo inferni pcenam, et pra;sentis similiter tota hoc agil. Et idco sive ad bonum sive
videlicet Sfeculi,et futuram unogehennae nominein ad malum moveatur,tota utique movetur.Sed cum
Evangeliis significare videtur, cum et de prffisenti movetur ad bonum, virtus est cum movetur adma- ;

Eupplicio dicit : Timete eum qui, postquam occiderit, lum, vitium ejus est.Et ideo,sicut per virtutem tota
habet potestatem mittere in gchennam (Luc. xii, 5) ;
inelior efficitur, cum movetur ab bonum;sic pervi-
et de futuro : Sed polius, inquit, eum timcte qui po- tium tota deterior fit, cum movetur ad malum. Non
tcsl et animam et corpus perdere in gehennam (Matth. C orgo sola voluntate melioratur ex virtute, sod tota
X, 28). Et sancti Patres Ecclesia! frequenter inve- melioratur; nec sola voluntate deterioratur ex vilio,
niuntur eumdem ignem a3ternum,ot ante judicium sed totadeterioratur : itautct per virtutem nonsola
et post judicium damnatis impiis inferendum son- voluntas, sed tota ipsa natura efficiatur bona ; et e
Sed prasfatus doctor tantam intra utramquo
sisse. contrariopervitium non sola voIuntas,sed totaipsa
damnationem significat esse distantiam,ut nuncper natura cfflciatur mala, non amittendo bonum sub-
quasdam visiones et manifeslationes divinitus pro- stantia3 suae, sed corrupta et depravata vitio volun-
curatas possit illic aliquatonus lux Doi sentiri, per tatis suae. Cum
ego natura ha!c recte agit, tota agit,
quam damnati saltcm ad confessionem suorum sce- quia tota hoc vult. Et cum perverse agit, similiter
lerum oompellantur, ut dum aliquid divinuj lucis in- tota agit, quia tota hoc vult. Et ideo justum est apud
tuentur,habeant ex ipso indulta; visionis respectu, Deuin ut et pro bene gestis tota glorificetur, et e
cui confiteantur. Tunc autem majoribus jam et ir- contrario pro male gestis tota damnctur. Nam si in
romediabilibus tenebris oppressi,nihiI talc morean- angelis malignis et hominibus impiis non peccavit
tur aspicere,per quod possint ad confossionem ali- natura, sed voluntas. Ergo ot in angolis sanctis et
quam provocari, utverissime de eis scriptumintel- in hominibus piis non aliquid recteegitvel aliquid
ligatur: Quoniam non est in morte quimcmor sittui; n boni meruit eorum natura, sed sola voluntas. Etsi
in infernoautem quis confitehitur tibi'l (Psal. vi, 6.) in ipsis angelis malignis et hominibus impiis non
Unde et propheta Isaias hanc irremediabilem dam- tota nalura, sed sola voluntas damnabitur ergoet ;

nationem praevidens, et prKvidendain atque pneca- in istis, id est hominibus non

sanctis angelis et
vendam attenlissime commonens, ubi jam nullus tota nalura, sed sola voluntas glorificabitur. Sed
erit locus Deum inveniendi, nuUa gratia Deum in- certissimum est, et indubitanter fldes tenet, quia
vocandi : dum i^iveniri potest,
Quxrile, inquil, Deum, et angelorum sanctorum tota natura jam beatificata
invocateeum dum prope est (Isa. lv, 6). Manifeste et gloriflcata est siniiliter etsanctorum hominum
;

ostendens eum nequaquamin illa jam damnatione tota natura et beatifioanda est et glorificanda. Ita

NOT.E DUVALLII DOCTORIS SORBONICI.

(fl) Huc usque omissa in ms. God. Thuan. voluntas agat aliquid quod non agat homo, et
(b] Agit contra Erigenam ad hominem, qui volun- in hoc Erigenam delirare el insanire merito as-
tatem solam peccassetnon naturam tenebat; quasi serit.
207 FLORl DIACONI LUGDUNENSIS. 208

crgo e oontrario absque tenendum J^ 20j. Opus enim Dei culpat, quod est homo, et vi-
ulla dubitatione
est quia et in angelis malignis et in hominibusim- tium hominis laudat, quod est iniquitas.Omnis ita-
piis non sola voluntas, sed tota natura damnabitur, que natura, etiamsi vitiosa est, in quantum natura
qula tola peccavit. Iste autem,eontra omnom fidem, est, bona est ; in quantum vitiosa est, mala est.
et verilatem Dei, ideo tale argumentum introduxit, Ecce venerabilis doctor non dicit solam vitiatam,
ut seilicet angelos, et homines malos in sola dicat vel vitiosam voluntatem hominis malam esse, sed
voluntale damnandos, uthabeat locum ejus insana vitiosam hominis naturam, malam esse naturam et :

fallacia, ot possit dicere, sicut superius jam dixit, in rom qua3 mala est ma-
naturam csse confirmat ; et

igne ffiterno nullam aliam futuram esse poenam, nisi lum hominom dicit malam esse naturam.Ita enim
abscntiam beatitudinis ut et nullam ibi poenam
: ait [Quid est autem malus homo, nisi mala na-
:

extrinsecus patiatur natura angelica vel humana ;

tura?] Non dixit quod malus homo tantummodo
quia, juxla hujus sensum, non peccavit, etsolain- mala voluntas sit, sed mala natura. Videlicet quia,
trinsccus in consoicntia puniatur voluntas, quia, ut cum raalus est homo, non sola voluntate, sed tota
istedioit.sola peocavit;et puniatur non aliquo tor- sua natura malus est.Docet tanien fideliter discer-
mento pojna; exterioris, scd sola absentia bcatitu- nendum, cum dicimus, inalus honio, inter opusDei
dinis,quamnon habebit, et prohibitione pravi desi- _ et vitium ipsius hominis quia videlicet, hominem ;

derii sui, quod ei explcre non licebit. Quee omnia esse opus Dei est, iniquum esse vitium hominis
quam sint contraria fidei et veritati, et quantum fa- est. Atque ita naturam,etiamsi vitiosa est, inquan-
veant voluntati diaboli adulando hominibus, neaut tum natura est, bonam esse in quantum vitiosa :

veraciter se pecoasse recognoscant,dum eorumna- est, malam esse.In omnibus ergo his non soIam,ut

luranon pecoasse defenditur, nec veraciter sc esse iste asserit,voluntatem, sed ipsam naturam dicit
puniendos, dum non eorum natura, sed solavolun- esse bonam, in quantum natura est ipsam autem ;

tas dicitur condemnanda, manifcstissimc omnibus naluram dicit essc malam, in quantum vitiosa est.
patet, qui salutis suac curam gerunt, qui ha;retica Hoc itaquc fideliter sequendum, catholice sapien-
figmenta, et deliramenta longe a se rejiciunt, et dum, firmissime retinendum est, ut certissime
evangelicam atque apostolicam veritatem fideliter cognoscamus nec maligni angeli nec mali hominis
sequuntur. voluntatem solam, sed totam eorum naturam ma-
Sod ut de his quce contra cjus vesanam et impiam lam esse cum peccant, et totam eorum naturam
definitionem diximus, certius et flrmius qui haic mala ffiterna perpessuram esse cum damnabuntur.
legerit instruatur subjungimus hic verba beati Au- .^ddit iste adhuc et dicit Nec in primo homine :

gustini, quibus de hac re clarissime et plenissime peccasse naturx generalitatem, scd uniuscujusque
docet, dicens : [NuIIum malum,si C individuam voluntatem. Si ea natura delinqucret ,cum
est quod dicitur
nullumsitbonum;sodbonumomni malo carens in- una sit, tota profecto periret. In his verbis apertis-
tegrum bonum est.Gumvero inestmalum,vitiatum sime affirmare conatur nonsolumin ca^teris homi-
vel vitiosum bonum est; necmalum unquampotest nibus non peccare naturam,sed solummodo volun-
esse uUum, ubi est bonum nullum: unde res mira tatem sed etiam in primo homine similiter non ;

conficitur, ut, quia omnis natura, in quantum na- peccasse naturam, sed solam voluntatcm, et ideo
tura est, bonum est, nihil aliud dici videatur, cum non peccasse in eo generaliter humani generis na-
vitiosa natura mala esse natura dicitur,nisimalum turam,quia nec ejus peccavit natura sedpeccasse ;

esso quod bonum est, nec malum esse nisi quod in eo tantummodo specialcm et propriam uniuscu-

bonuniest, necresaliqua mala esset, sires ipsa qua; jusque voluntatem, quia ct ipse, justa hujus sen-
mala cst natura non esset.] Et paulo post dicit sum, sola tantummodo voluntate peecavit.
:

Cavendumestneincidamus in illam sententiampro- Et affirmat quod si tola hominis natura peccasset,

pheticam ubi legitur:!'',:^ his qui dicunt quod bonum tota projecto pcriret. ^'unc autcm quia sola voluntas

est, malum, et quod malum est, bonum ; qui dicunt peccavit, sola vitiata cst; natura illxsa permansit.

fenebras lucem, el luccm tencbras ;

qui dicunt dutce Quid ergo dicemus adhasc tamexquisitaet inaudita
amarum, ct amarum dulce (Isa. v, 20). Et tamen phantasmata? nisi ut opponamus e contrario testi-
jj
Dominus ait : Mulus homo do malo tliesauro cordis moniaScripturarumDei,quibusverissimecognosca-
sui profcrt nialu (Malth. xii, 35). Quid est autem mus,et fidelissime teneamus,totam in illo homine
malus homo, nisi mala natura, quia homo natura naturam peccasse, totam periisse, totam ad poste-
esl? Porro,sibomo aliquod bonum estquianatura ros ejus peccato et perditioni obnoxiam transmis-
est,quid cst malus homo, nisi malum bonum? Ta- sam esse : sicut Apostolus manifestissime docet,
mencum duo ista disccrniraus,invenimus nec ideo dicens : Per unum homincm peccatum intravit ut

malumquiahomoest.noc idco bonum quia iniquus mundum, et per peccatum mors, et ita in omnes ho-
est.Sed bonum quia homo, malum quia iniquus. mines pertransiit, in quo omnes peccaverunl {liom. v,
Quisquis ergo dicit, malum est homincm csse, aut 12). Nonait Per unius hominis voluntatem pecca-
:

bonum est iniquum csse, ipse incidit in propheti- tum intravit in mundum, sed pcr unum hominem ;

cam illaui sentcnliam V:c his qui dicunt quod bo-

:
nec ait : et ita in omnium voluntates pcrtransiit,sed
num cst malum, ct quud malum cst bonum (Is::. \, ita in omnes homines pertransiit; nec subjunxil : in
 ; ;;

200 LltlER ADVERSUS JOANNEM SCOTUM. m

quo omnium voluntates pecccavcrunt, sed inquoom- A superbia vitiose invenit.Libidincmperven.v volnnlatis
nes perciivcrunt.Ver unum ergo hominem peccatum rruciari,dum ca qux male aut indiijnc appctit,habere
intravit in mundum, per totam scilicetct plenam, non sinutur. QuoA ergo ait In nuUo nuturam puniri:

qua homo constat.naturam.Et sioutin ipsototaest
vitiata peccato,ita in omnes homines tota pertransit
vitiata peccato, ut ex illa
trahereturomniumhominumnatura totapeccatrix
quia in toto illo homine peccante totaomnium na-
quia a Deo sit, et non peccet, dupliciter est contra-
rium fidei ct veritati. Quia ct natura angelica sive
origine tota peccatrice humana peccatrix,sicut superius multipliciter osten-
sum estjjusto Dei judicio.et reternadamnationo pu-
nitur cum enimnon possit, necdebeatimpunitum
:

tura pcccavit. Undc ct onwcs, sicut idem Apostolus essi! maluni,necesse est ut ibi punialur ubi inveni-
dicit.effecti sunt non voluntate, scd nutura filii ir:c. tur,et a quo perpetratur,id est in ipsis naturis qui-
Ita namque ait : Et crannis tiatura filii irx, sicut bus peccata commissa sunt,ct qua; pcccando corru-
ct cTleri (Eph. n, 3.) Vere enim natura efficiuntur et depravatffi sunt; et ideo pro his juste dam-
ptff!

filii irx omnes qui ex illa vitiata radice nascuntur, nantur.Et ipsa angelica vel humana natura,Iicetex
non qualis ipsa natura a Deo condita est, sed qua- De'i sit non generatione sed creatione, non nativi-
lisper illum peccando effecta est. Ex quorum om- tamen et peccare pntest, et pec-
tate sed origine,
nium persona Psalmistaait Ecce enini ininiquita- : -n cat. Utrumque ergo fldes catholica confitctur, quia
tibus conceptus sum, et in peccalis concepit mc matcr utrumque verum novit, id cst et veraciter pro-
mea {Psal. l, 7). Ecce natura peccatrix in iniqui- pter peocatum puniri naturam et e contrario ;

talibus concepta,in peccatis procreata. Hanc natn- utrumque iste uegat,dum nec naturarapuniri, neo
ram,qua3 in Adam tota periit, et ad ejus posteros naturam peccarc confirmat. Itaque nec, secundum
tota perdita transmissa est : Venit Dominus nostcr ejus assertionem, inventa est natura a Dco condita
Jesus Christus qusrere et salvare non ex parte, id qua? non peccet, sicut uec illa natura quae sola a
est in sola voluntate.sed omnino totam. Sicut ipse Deo est genita. Fides autem vera firmisse tcnet
dicit : Venit enim filius hominis quwrerc et salvum omnem rationalem naturam.et angclicam et huma-
faccrc quod perierat (Lue. xix, 10). Et quia tota per- nam quantum in se est, posse pcccare sicut mani-
ierat,et totam ille vcnit salvam facere. Ideo totam feste peccavit et in angelis refugis et in hominibus
eam suscepit,id est ct animam, et corpus hominis, pcr mandati transgrcssioncmlapsis.Quod autem in
ut ex toto eam sua morte et resurrectione salvaret : electis angelis eadem naturanon peccat,divina3 est
animam a peccatis justificando.et corpus a mortuis gratia;,di vinm est bonitatis,ut ot boni sint cx natura,
suscitando. Sicut Apostolus ait : Quia mortuus est et boni pcrsevcrent ex gratia.SoIa autem illa natura
propter delicta nostra, el resurrexit propter justifi- peccare nunquam possit,qu;c sic est ex Deo uthoc
cationem nostram {liom. iv, 25). Quicunquc ergo tj sit quod Deus.non ex nihilo condita,sedexipso gc-

naturam humanam non totam periisse dicit, quid nitavclprocedons,quodest sinedubio unigenitusDei
aIiudquamsacramentumdivina!incarnationis,quan- Filius,etSpirilussanctus.UndcistequinulIamaliam
tum in se est,cvacuarc contendit? Sinecausaenim naturam dicit non peccare,manifestissima blasphe-
Dominus totam eam sua incarnationc suscepit, si mia crcaturam Creatori conatur exKquare. Etquid
non tota indigebat salutc,si non totaindigebatsal- aliud ei restat nisi ut ejusdem natura; esse dicat
vatore. Mirum
est autem quomodo iste dicat in angclicum vol humanum spiritum.cujuset Deusest,
primo homine uniuscujusque nostrum proprias
illo sicut impii antiqui haeretici dixerunt? Et cum lili

voluntates peccasse, qua? omnino necdum erant duas naturas separatim inter se contrarias introdu-
et naturam omnium nostrum non peccassc,quai uti- xerint, unam bonam quas mala esse non possit, et
que in illo erat. Quod autem dicit Quia si tota il- : alteram malam qua; bona esse non possit istc,no- ;

lius hominis natiira pcccasset, totu profccto perircl : vo ct inaudito genere erroris in eodem angelico vel
ergo consequens est,secundum illius sensum, ut si humano spiritu, et naturam dicit non peccare, id
sola in illo voluntas peccavit, sola utique pericrit est malam csse non posse ;et voluntatem peccare,
et si periit, profecto indiget liberantc, salvantc, et idest malam esso posse.Etideo cum dixisset natu-
reformante, ut sana et libera esse possit per eum j)
ram non pcccarc ncc puniri, ut solam voluntatem
qui dicit : Si vos FUius liberuverit, vere liberi erilis hominis poccaro confirmet, statim subdit : sed
{.loim. viir, S6). Et quomodo iste in tota ista va- motus voluntarius libidinosus puniatur.
nissima disputatione sua liberum arbitriuin cx vir- 9. Et hoc ipsum repetcns et inculcanssubjunxit,

tute natura;,et non ex dono gratia; dcfendit? Et si, atque ait : In impiis siippticia no7i pcrpcti quod
juxta eum,sola periit voluntas, et natura salva rc- Dcus fecit, .scd quod supcrbia Quibus vitiosc invcnit.
mansit,crgo Veritas, quod absit! non verum dixit, utique vcrbis,sicut ct suporius,naturamangelorum
ubi de se ait : Quia totum hominem .':anhm fcrit in sivchoininum impiorum nun(]uam pamaspassuram
sabhato (Joan. vii, 27). esse coufirmat sed, quod superba voluntas vitiose
;

8. Subjungit iste et dicit : Proinde in nullo natu- admisitjhoc in sola voluntale punicndum esse.
ram puniri, quia c.v Deo sit, ct non pcecet, sed mo- Et quasi ab eo qua^reremus quE esset pcena
10.
tus voluntarias libidinosus puniatur. Ideoque in im- futura ipsius vitiosa; voluntatis, velut exponendo
piis supplieia non perpeti quod Deus fccit, sed quod addidit Libidinem perversx valuntatis cruciari dum
:
 ; ;

211 FLORI DIACONI LUGDUNEN?IS. 212

ca qux inale aiU indigne appelit, habere non sinatur. A esse prfecedentcm causam qua bonusangelus fieret

Ecce qualem cruciatum futurum dicit malae volun- malus. Ouia si hoc dicimus, manifeste contra fidei

tatis in angulis et hominibus impiis, id est non voritatem duo principia introducimus, id est sicut
ignis »terni,non alicujus exterioris supplicii,sed ex principium boni, ita et principium mali. Sed hoc
eo tantummodo, quia,quod male cupiunt, oppressae absit,ut diximus,quia nullaestomninomali natura,
et coercitfe implore non possunt. Ita fit ut non so- nec existit substantialiter,ut alicujus rei principium
lum naturam angelorum vel hominum malorum esse possit ; sed defectus a bono, appollatur ma-
nunquam peccare, nunquam puniendam esse sed ;
lum : sicut defectus lucis,tenebra3,et defectus sani-
etiam ipsam voluntatem, quam in eis pcccare con- tatis, languor.
cedit nullam poonam sensuram,nullum supplicium Iste igitur defoctus abono, quod appellatur ma-
passuram esse confirmet, nisi quale et in hac vita lum,unde factus estindiafaolo,qui primuspeccavit?
omnes pravi homines patiuntur,dum ea quae prave Ex Deo ncn est factus, quia Deus auctor rnali non
cupiunt,vel divino judicio obsistente, vel alia qua- est ex aliqua mali substantia non est factus, quia
;

minime permit-
libet necessitate cogente, implerc nuUa mali substantia est.Si autcm quis dicat pro-
tuntur, unde manifestum est omnem pcenam, om- pria ipsius voluntate hoc factum esse, ut ex bono
nem cruciatum,omne tormentum futura; damnatio- t. fieret malus, qu,Trendum est utrum illa voluntas,

nis,quod omnipotcns Deus tam frequeiiter et tam qiu-B hoc in illo fecit,bona fuerit, an mala.Si bona,
terribiliter comminatur, eum penitus denegare ; et quomodo bona voluntas causa esse potuit malae vo-
ideo, tanquam fidei nostrac contrarium et veritatis luntatisPsin autcm mala voluntas hoc in illo lecit

inimicum,procul ali auribus,procul acordibus fide- ut ex bono fieret malus, ipsam malam voluntatem,
lium repellendum. qua hoc faclum est, quis fecit?Quod cum inveniri
11. llis tantis et talibus subjungit brevissimam nullatenus possit,vere confitendum est nullam prae-
dennilionem, et dicit : Fx nullo bono malum esse. cessissecausam efficientem illius voluntatis malaj
Quod ut vigilanter intelligere possimus.illudimpri- quabonus angelusfactus est malus ; scdpotius cau-
mis considerandum est, quia potest aliquod bonum sam esse deiicientom, quia defectus a bono, ul di-
esse malum : siout ipsa natura angeJica vel humana ctum est,appellatur malum similiteret in homine :

utique in suo modo et in suo genere bonum cst

peccante, ut ex bono fieret malus, nec Dei utique
:

sed hoc naturffi bonum potest vitio flori malum, ut voluntas causa esse potuit nec natura mali, ((uam
et in quantum natura est,bonum esse permaneat, nullam esso constat ncc bona voluntas ipsius ;

et in quantum vitiatum est, malum essc incipiat hominis, quffi mali causa esse non potuit nec ;

atque ita bonum malum esse non dubitetur ut au- mala ejus voluntas,cujus auctor si quaeratur.nullus
;

tem hoc fiat, id cst, bonum malum esse incipiat, C inveniri potest.Si enim dicatur, quod mala diaboli
nuUam habet praecodentem causam,unde hocvelut voluntas foceril hominis voluntatem malam,sicut
consequenter liat. Nam si, verbi gratia, qua;ra- potuit acquicsoere male suadenti, ita potuit et non
tur quw causa sit ut illa vel illa natura sit aliquod acquiescere. Cum ergo esset utrumque in sua potc-
bonum, invenitur utique summum bonum Deum state, nemo eum impulit, nemo cum coegit, nemo
esse, et ab ipso suramo bono omne bonum esse ;
etiam suadendo praevalere potuit, nisi quia intus
si quKratur unde ille vel ille sapiens sit ct ju- apud se voluntario defeetu lapsus, a bono faclus
stus, invenitur similiter summam sapientiam, esl malus.Hoc ctiamet in ceteris hominibusagitur
summam justitiam Deum esse et ; ideo ipsum undo manifestum est ipsum bonum, id est naturam
esse summam et certissimam causam unde omnis bonam ex Oeo esse ut autem istud natura;bonum
;

qui vere est sapiens sit sapiens, et unde omnis efliciatur vitio inalum, ex nullo esse, quia nullura
qui vere esl justus sit justus. Ut crgo sit aliquis habet auctorem ellicicntem, sed casum doficiontcm.
bonus,sapiens, justus,est causa praBcedens et effl- Hoc crgo totum recte de rationali angelica sive
cions ipsa summa sapientia, Sed summa justitia. huraananaturasentitur,etdicitur ; ut in eisex nullo
nunquid eodem modo dicerepossumus,siquaeratur auctore ipsum natura; honum malum fieri,vcl ma-
a nobis undebonum malumesse incipiat,utrespon- n lum osse intelligatur. Quia, ut saepius dictum est,
dearausaliquod summum malum esse extraomnem malum istud rationalis creaturfe necex Deo, nec ex
naturam angclicam vel humanam,et ex ipso summo mali aliquo aurtore sed ex proprio defectu a bono
malo fleri quidquid in ipsiscreaturis est malum ut ;
esse cn>pit. Sed iste, qui nec angclicam.nec huma-
angelus malus et homo malus quasi inde habeant nani naturani asserit peccare, sed solam ipsius na-
causam pr»codentcm etefficientem malitia; sua;,qua turae voluntatcm, idoo talem deflnitionem posuisse
cx bono mali efflciuntur. Nara etiam angelus sicut ipsum voluntatis bo-
videtur.ut sic velit ostendere
et homo utiiiuc bonus fuit, et malas esse cocpil. nuin.malum fieri,vel malum esse ut tamen ipsam :

Unde ergo habuit causam pra?cedentem, qua fierot imturam defcndat ab hoc malo alienam essc. Eo
malus.Nunquid Deus bonus potuit esse causa qua quod non potuerit auotor esse mali sua: voluntati,
elfectus sit angolus malus?absit: quia summebo- qua; ex bono in malum mutata est quia bonum.ut :

nus mali causa esse non potuit similiter absit ut : incipiat csso malum, cx nullo est. Ex nullo au-
dicamus esse aliquod summum nuduni, ct ipsum clorc habct causam efficicntem sed potius defe- ;
 :

213 LIBER ADVERSUS JOANNEM SCOTUiM.

ctum a bono, hoc ibi malum esse : ut hoc in- A sed vel in sudario iilud ligavit.vel in terra abscon-
teliigatur .juxta ejus sensum in eo, quod dictum dit, id est delicate vivendo, etfcrrenis curis se im-

est, ex nullo bono malum esse, quia vel angeli- mergendo infructuosum reddidit: quando.inquam,
cs, vel humana; voluntatis bonum, ut esset ma- illeinutilis servus condemnabitur, sicut ipsa Evan-
lum, non auctoreorum natura :et ideo remansit
fuit gelica veritas manifestam.primum dicetur -.Auferte
immunis a culpa. Quia videlicet, ut voluntatis ejus aheo /aten/uiii (Jbie/., 28) ; et tunc subjungetur:Ef
bonum malum,ex nullo factumest,ct
inciperet esse inutilemservmnprojici/eintenebrasex/eriores-.iltic
ideo nec ex ipsa.Hujus autem fraudulentissinae ar- e>-it/!etusetstridordentium({bid.,30).VndeTiu\\a-pai-
gumentationis occasionem exverbis sanctiAugustini na fideli hominiformidandaestsicutilla^idestinilla
accepit in libris de Civitate Dei.Et quodiile adaidi- damnatione spoliari lumine iutcUigentis Dci,et pro-
ficationemfideietdestructionem h£ereticorum,maxi- jici in tenebrasexteriores,ubi .•eterna cascitate dam-
me Manichffiorum.salubriter disputavit, iste caliide natis nulla erit illuminatio,nullacontemplatio veri-
ad impugnationem ipsius fideiconvertit,et in omni- tatis. Cum ergo hajo ita sint, quomodo eis qui in

bus quam maxime ita agit ut ex subtilissimis ejus tantaettamgravidamnationee-Bterna3ca;citatisfuturi

sancti Patris disputationibus,quodillledixit ad con- sunt,et absentiam veritatis et beatitudinis semper
firmationem pietatis, iste furctur et usurpeL ad _ passuri,promisit iste superius notitiam et scientiarn
confirmationem sui erroris. ipsius beatiludinis et veritatis ita ut propte hanc ;

12. Adjungit adhuc et dicit : Eum
voluntatis arlntrio, qiiod esfnaturalis vitelligentioe
7nanus,idest mcntisacies in usus turpituditiis mu/ct,
illicne omnino veri/atis /lonestate fruatur.justissime
perdere ;et tenebras xternx ignorantix non evitare.
Inhisverbisnon de ipsa naturaangelica velhumana,
qui hic libero cogmtionem.et miseros non esse miseres et damna-
tos non damnatos esse firmaverit, hoc ergo tcneat
quod hic utcunque veraciter di.xit, et abjiciat illud
quod ibi supervacue et inaniter posuit.
CAPUT XVII.

nec de ejus voluntate, ut solet, sed potiusde ipsius Septimodecimo capitulosepteMideliniliuncsponit

intelligentia dicit : ut, quia tria considerantur in hoc modo
rnente rationali, id est esse, scire, velle. Et jam de I. Deum noa esse auclorem, faclorein, prxdesti-
duobus, id est esse et velle utriusque naturic satis natorein suppliiioruiii.
sibi disputasse videtur; nunc etiam de scire.id est U.frxdestiiiationcm DciadealaiUum (juaniibono
de ipsa intelligentia aliquid ponat: unde, salva na- sunt,prxscientiain vero adbona mcUaque.Quam dif-
tura,ct ab omnibus poenis,juxtaejus sensum,libera, ferentiam non ex nal ura esse ,sed e v usu locul ionum.
non solum voluntas ipsius natura? sed etiamintelli- 3. Sicu/ et id quod dicilur Ueus,ubique e.sseprx-

gentia in damnatione futura punienda intclligatur: C sentiapotestatis,std iion ubiqucc/ralia liabitationis

non tamen alii[uo supplicio.vel torniento exteriori, «7« dici /josse de eo ubiqne prxscicntia,$ed non ubi-
sed tantum interiori damno. Dicit enim quod qui- que prxdestinatione ;cuiii aperlissimeveritas elamet
cunque modo per liberum voluntatis arbitrium, de Deo :ubicnnque fuerit Deusprx.tentia^ibiprofec/o
naturalisintclligentia?munus,'quod haberodebuitad eril habilalione ; simililer ubicunque fucrit prx-
exercitium quffirenda3,inveniendiE et conternpland.c scientia, necessario erit prxdestinalione.
voritatiSjCommutaverit inalios usus,id estutipsani El, sicut prxsentiam et haliitationein Dci non
-'(.

intelligentia?aciem potiusin rebus vanis etinulili- nisiinhisquxabeofactusuiU, ilaejus prxscieiitiam

busjvel etiamno.xiisoccupet,inillatunc damnatione etprxdrs/inationeinnonnisicorum qux i/Me facturus
ipsa voluntas bominis libera, quas hic male usa est esset et sicut prxsentia ejiis et habilatio in hisqux
:

bono intelligenliae, etiam hoc modo punietur, ut nec abeo sunt nec ea fecit, e contrariocsse dican/ur,
vcritatis luce minime perfruatur ;sed et ipsum bo- cum in eis non sit ^ita /jrxscieni iam e/ us et ptwdes-
num intelligentiaj justissime perdat,et Kternai igno- tinationcin,e eontrario /tronuntiariin illis qux nec
rantiic tenebras incurrat. Quod
est,magna cst
si ita fcvitncc donavit, quia uihil sunt.
jam ista humanas voluntatis pcona, ut qu;e in hac 5 lynein
5. x/ernum ad urenduni diaboluin et an-
vita suo libero arbitrio male abusaest intclligcnti.u i» i/ch jus, niiii homines factuin, postquam xthcre

bono,in illatunc damnatione,et ipsumbonum intcl- dclrusas sit : ubi in xthcreo cor/jore non /loterat
ligcntiiG perdat, et nuUa veritatis lu('e fruatur, et /iceiuis senlire. addiluiii ci corpus acrcum, in quo
aeternse ignorantice tenebris condcmetur. Et ha?c ignetn sentiret.
pojna pcrversK humauK voluntatis, intelligentiaB 6. Non esse illutn ignetn pcetiam, neqiie ad eaiti
lumen amittentis,tantum erit poenalc ipsi intelligen- prxparatum vet prxdcslinalum .scd qui fueratprx-
tiffi, ut juste amittenda esse videatur, et loco ejus destinatus ul esset in unicersitate omniutti bono-
ajtcrna? ignorantias tenebrai succedant. Ha;c pocna rmn, sedes factus est iinpiorum:in quo procul dubio
humantTB mentis in illa damnatione futura, etiam a minus beati quam miseri.
liabitcUmnt non
nobis non respuitur ;
quia,ut in Evangelio legimus 7. Mi.scria.7n nullain
es.se, nisi inortem xternam;

{Matth. XXV, 24),quando servus inutilis condemna- xternam mortetn veritatis ignoraiUiam vnullamque
l>itur,qui unum talentum intelligentia;,quodaccepc- iiiiscriam esse nisiverila/isignorantiaiti :ct ubi igiio-
rat, noluit utiliter exercere, etexercendo duplicarc: rctur verMas, ibi nullain vitain.
 S

21 FLORI DIACONI LUGDUNENSIS. 216

Quod ei-go primo looo posuit: Dcuyn non esse au- A {Matth. x, 28) ; et qui dicturus est in ipso judicio :

clorem, (uctorem, prxdestinatorem suppliciorum, ma- Discedite a me, malcdicti, in ignem xternum (Matth.
nifeste contra fidem dixit.sicut suprajam frequen- XXV, 41). Quod si illa supplicia, et locus tormento-

ter ostendimus.Nonenim injusta sunt illa supplicia rum in aliqua parte rerum creatarum, id est in ali-

quae in aeterna damnatione diabolo et angelisejuset qua parle mundi esse credenda sunt,quis alius esse
omnibus impiis hominibus inferentur, quia unum- potuit facto est omniura?De quo Scriptura manife-
quemque eorumqui ibidamnantur,secundum meri- ste dicit Qui vivit in cBtemum, creavit omnia simul
:

tum suum, et secundum mensuraminiquitatis sui-e [Eecli. XVIII, )). Cum enim vere creatura sit ille

torquent et cruciant; implente eis justo et aeterno ignis aeternus, neque enim credendus est esse Deo
judice, qnod de eo in psulmo scriptum est: Quia coosternus ;et sic hsec creatura in justos usus et re-
rediletunicuique seeundum opera sua {Psal. lxi. 13). clos condita,quicunque vel illam velaliam quamli-

Ita etunus estignisgehenna3,ettamendiversoinodo bet creaturam non a Deo dioitesse uno et solo totius
sibi traditos cruciat sicut et unus est calor solis,
:
creaturiB auctore, sed ab alio nescio quo,manifeste
et tamcn non Mqualiter ab omnibus, sed ab aliiset haeretica impielate, vel Manichceorum, vel aliorum
ab aliis diverso modo pro sui curporis temperatione pessimorum haBreticorum involvitur. Et ideo cum
senlitur.Ideo autem supplioiaipsa nunquam finiun- rj vere inter creaturas ignis connumeran- ille aiternus
tur, quia justum est apud Deum, ut qui nunquam dus sit, ipsum sine dubio habet auctorem et facto-
sibi voluerunt ponere finem peccatorum, nunquam rem, quem et omnis cfetera creatura ;de quo etiam
finem habeant tormentorum, et qui ei noluerunt scriptum est Sex enim diebus fecit Dcus cwlum, et
:

subditi esse piotate,omnes ei subdantur necessitate, lerram, et mare, et omnia qux in eis sunl,el inseptimo

ne creatura ulla suo remaneat auctori eontraria;et
quicunque hio non acquieverunt veritati,scd credi-
derunt iniquitati,ibi omnino et ab iniquitatc coer-
ceantur, et manifestam veritatem divini judicii,
divinsB majestatis et potestatis Dei, ot Christi ejus
negare non possint.Ita ut ipsi impii,qui alieni sem-
percxstiteruntacultu Dei,coganturipsam veritatem
fatcri, et sero gementes ao pa-nitentes dicant Ergo
crravimus a via veritatis, et justitix lumen non lu.vit
die requieml [E.rod. xx, II). Dicat ergo iste in qua
parte rerum putet esse infernum,id est locumillum
ffiternalium tormentorum, utrum in ccelo, an in
terra, an in mari, vel in caiteris quaj iu eis sunt.
Ubicunque eum esse putaverit,necesse estut ab eo
factus sit. Qui fecit cadwn, et terram, et mare, ct
omnia qnx in eis sunl (Ibid.).
: Quae cum ita sint,cur ipse omnipotens Deus, qui
est auctor et factoromnium rerum.non reote et ve-

nobis, et •iol non est ortus nohis [Sap. v, 6). Unde et racitcr intelligatur.sive oredatur etiam prffidestina-
ipse omnipotens Deus cum per prophetas suas hor- tortam justorumettam ordinatorum suppliciorum?
renda et ajternasupplioi comminatur, frequenter et ^ Lioet enim patientibus et sustinentibus illa supplicia
line comminationis suoe subjungit, dicens:£/.sf(>««, videantur essc mala.apud illum tamen aeternum ju-
quia ego Dominus (E.md. xxix, 46) id est necessi- ; dicem non sunt mala quia justa, et nihil justuin ;

tate dioent, ad oonfusionem suam, quod nunquam potest dici malum. Ipse ergo et prasdestinavit et
pietate et devotione scire voluerunt ad salutem praeparavit illum ajtcrnum ignem,de quo ipsa Veri-
suam. Ipse quoque ipsius malitia; auctoret instiga- tas ait Qui paratusest diabolo et angelis ejus (Matlh.
:

tor (liabolus, cum omnibus satellitibus suis angelis XXV, 41); et de quo Salomon dicit Parata su7it :

immundis atque damnatis ibi finem accipiet sua?
tyrannidis, quam adversus Dcum et contra totius
humani generis salutem ab initio exercerc non ccssat,
cum, sicut soriptum csl :Vidcntibus cunctis prxcipi-
tabitur (Job. xl,28). Propter hrec namquc omnia, et
dcrisoribus judicia, el mallei percutientcs ,%tullorum
corporibus (PrOv. xix, 29). Si enim ha;c supplicia
impiis et iniquis aDeojusto judice praBdestinatanon
sunt, quomodo de eis adhuc utique futuris atque
venturis perbeatum Joannemin Apocalypsi dicitur :

alia quiB in secretis Dei lalent.in Scripturis sanctis Et cruciabuntur die ac nocle in sxcula sxculorum
etiam utilis appollatur infernus: sicul utilis est (Apoc. XX, 10) ; et iterum : Et fumu,'! lormentorum
posna etiam humanarum legum per quam noxii pu- eorum ascendet in sxcula .^xculorum {Apoc. xiv, II).
niuntur ut oa^tcri in pace vivant. Ait namqueScri- [)
Quomodo etiam beatus Petrus de quihusdam pessi-
ptura cum de lingua mala loqueretur : Et utilispo- mis dioil Quibus caligo tenebrarum in xtcrnum rc-
:

tius inferus quam illa (Eccli. xxvni, 25). servatur (II Petr. ii, 17). Et beatus Judas apostolus
Cum ergo tam justa et tam ordinata sint illa de eisdem similitcr: Quibus procella.'\nqmt,tenebra-
Kterna supplicia angolorum, sive hominum dam- rum in xternum servata est {Judx. 13). Certc oni-
natorum, cur nou sit Deus auctor eorum? non nes consonanterfatemurL)eumpra>destinasseomnia
quod ipse sit causa tantorura malorum, sed quod qu;e ipse esset facturus, et utique tam magna, tam
ipse justus ordinator et judex justorum tor-
sit justa ol icternajudicia nemo praeteripsum facturus
menloriim. Aut quomodo non est auctor illo- est. Si ergo ad ejusopera pcrtinent, ncc ab alio fieri

rum suppliciorum, de quo manifestc in Evan- possunt,ccrtum debctquod

est omninoncc dubitari
gelio dicitur Qui
: potest et animam el corpus ipsum habcnt pra;destinatoreni, qucm auctoivm
perdera in gehennam (Luc. xii, 5) ; et : Qui posl- at(|uc faclorcm.
ijuam nceidrrit,hnbct polcslntcm miltere in fiehennam Quod si istcjproptcrea dicit non esseDeum aucto-
217 LIBER ADVEHSUS JOANNEM SCOTUM. m
rem factorem 9iippl!cioi'umquia,utdiceresolet,sup- A in aliqua afflictione,tormento, atque supplicio,vel
plicium nihil est,quia suljstanliam,el naturam pcr temporali val ;cterno, quia ha!C,sicut Scriptura do-
se existendi,et subsistendi non liabet,sicut necma- cet, ab ipso sunt.et ejus judicio disponuntur atque
lum, nec peccatum, nec mors;etideo nonpotuisse a inferuntur, manifeste et auctor est, et praedestina-
Deoprajdestinarieaqusesubstantialiternonexistunt: tor, quia et praescivit ea futura, et praedestinavit
contradicendum ei constanter ipsa rei evidentissima justc facienda. Quoe cum ita sint, nihil egit istam
veritate, quia videlicet istud verbum quod dicitur differentiam ad medium deducendo, nisi ut verita-
supplicium non significet aliquamrem vel naturam tem negaret, et suam imperitiam demonrtraret.
subsistentem,sicutsigniflcantcuradicimus:Gflelum, Quod vero ait : /lanc differcntiajn divinx prx-
terra, marc:ha;c enim continuo quasdam rerum na- scientix et prxdestinationis non esse cxnatura,sed ex
turas sua significatione demonstrant.Licetergohoc usu locutionum,nohis melius et verius videturquod
quod dicitur supplicium, non signifieet isto modo ex natura et secundum naturam sit;quiaetsi inDei
aliquam rem per se subsistentem, tamen signiflcat natura Nulla cst transmutatio, vel vicissitudinis
:

aliquod grande malum,quod per subsistentesagitur obumhratio (Jac. i, 17), ut aliud sit ei scire, aliud
naturas rerum.Ita cum nullam sui habeat substan- praiscire, aliud praedestinare sed una et simplici ;

tiam,signiflcat tamen illud quod non nisi per rcs et „ et aeterna scientia suatotum simul etaequaliter con-
substantias existentes efficitur sicut et ipsa mors
;
tinet,quod in rebus temporalibusdiverso modoagi-
cumdicitur, utique nuUam sui substantiamsignili- tur et exhibeturitamen cum haec,id est prcescientia
cat quia naturam per so subsistendi non habot:hoc
; etprMdestinatio Dei,verissime ad creaturarumejus
tamen nomine signiflcalur et intelligiturgravissi- statum et dispositionem referantur, differentiam
mum nialum, quod in substantiarum, id est anima; aliquam in Dei Kterna et incommutabili scientia
et corporis divisione, cognoscitur. Ita omnipotens non habent, quia totum ibi una et simplex scientia
Deus supplicium, quod non prwdestinavit ut exis- est, nec temporibus variata, nec rerum diversitate
teret in natura sui pra?destinavittamen in naturi.s mutata habet tamen eam, id est differentiam in
:

et substantiis vere existentibus.quibus tantum ma-
lum. quod ilie nomine significatur et intelligilur,
vere et substantialiter exhibetur.
2. Dicit post ha^c Prxdcslinalionem Dci nd ca
: proprieprajscienliamvelprajdestinationemintelligit
tanlum qux in bono sunt, prxscientiam vero ad bona
malaque : quam differenliam non cx natura esse,
exusu locutionum.llanc diflerentiam prtescientiffiet
pra^destinationis Dei,quia,ut Patres sancti eam tra-
diderunt, et ipsa veritas veracem esse demonstrat,
utique tenemusetamplectimur.QuodvidelicetDeus,
pnesciusomniumfuturorum^omniaa-fernaliterprai-
scierit qua; erant futura, id est et bona et mala
praidestinaverit vero ajternaliter sola bona quceipse
erat facturus, sive gratuita misericordia sua, sive
justo judicio suo. Et ideo rectissime prasscientiam
rebus temporaliter transeuntibus, dum in eis alia
sunt praisentia vel prffiterita, ubi humanus sensus
proprie agnoscit scienliam,alia vero futura,quibus
convenire. Etquia inipsis futurisaliaoccurritdiver-
sed sitas,utqua-damsintbona, qua^damvero mala, rur-
sumaliaocourritdifferentia, utscilicetpra;destinatio
C agnoscaturinsolisbonis,prcescientiaveroin utrisque
intelligatur, id est boniset malis. Itahfficdifferentia
praescientis et pr;Edestinationis,otsi non est ex natura
velsecundum naturam incommutabilis deitatis.est
;
tamen et agnoscitur esseexnaturaet secundumna-
turam admi nistrandie et disponendM creaturas muta-
bilis.De qua re etiam superius, id est in seoundo
hujus disputationis capitulo, plenius diximus et ;

Dei et in bonis et in malis intelligi prsdestinatio- ideo nullatenus patimur istaqu»tam recte etvera-
;

nom vero in aolisboniaet justis,quaB ipse nonsolum citer suis proprietatibus sunt distincta, et ita nobis
prMscivit,sed eliam statuit, prasfinivit.atquc decre- a Patribus tradita,ullius nova praesumptione turbari
tamen hanc differentiam propterea
vit futura. Iste atque confundi:ut indiscrete et confusealiquispps-
commemorat,ut Deum mala pra!scirepotuisse,pra;- sumat dicere, sicut iste dioit,omnem prajscientiam
destinare autem non potuisse contendat,non intel- praedcstinationemesse,quodestapertissimeblasphe-
ligens illam dilferentiam mali quam jam superius mum;ut,cum prwscire possit Deus etiam mala, ea,
commendavimus ;
quod soilicet, aliud sit malum n quod absit, prc-edestinasse dicatur. Quamvis prae-
contrarium bono,quod est utique vitium,nec habot destinatio, quia non est sine praescientia, non ab-
auctorem Deum aliud vero malum,quod est con-
: surde possil dici etiam praescientia.
trarium paci,quieti,vel sanitati.quod nunquam ac- tamen, ut non ex rerum veritate et pro-
3. Iste
cidit nisi Deo auctore et judice; sicut ipse loquitur prietatc,sedtantummodo ex usu locutionis nostra;
per prophetam Eyo Dominus facicns paccm et
: hanc ditferentiam venireoontendat.subjungitexem-
crcans malum Unde et illud est apud
(Isa. xlv, 7). plum sua3 assertioni contjarium,et dicii: Sicut etid
aliudprophetam Si erit malum in civitutc, quod
: quod dicilur Deus, ubique esse prxsentia potestatis,
Bominus non jecerit (Amos. iii, 6). Et iterum lioua ; sed non ubique (jratia habitationis : ita dici posse de
et mala, vita et mors, paupertas et honestas, a Dco eo ubique prxscientia, sed non ubique prxdestina-
sunt (£fc/!.]x,14).IIlius itaquc maliquodintclligitur tione : cum apertissime veritas clamet de Deo : ubi-
in vitio vel peccato,
non est pnedestinator Deus, cunque Deus fuerit prxscntia, ibi profecto erit habi-
quia nec auctor:hujus autem mali quod intelligitur tatimc. Similiter uhicunque fuerit prxscientia, ne-
 219 FLORI DIACONI LUGDUNENSIS. 220
cessario erit pnvdestinitlinne. Ecce affirmat, quod A ditionis effectum, aliquando inhabitare : sicut ipse
haec religiosa locutio ecclesiasticee disciplin», ut Dominus in E\iangelio ostendit dicens:E( qui jurat
distinguatur et discernatur,et dicatur a nobis quia in templum, jurat in illud, et in eum qui habitat in
Deus ubique prKsentiam majestatis, sed non
est per ipso (Matth. xxiii, 21). Et tamen aperte Scriptura
ubique per pr<osentiain habitationis, non sit ex ro- dioit : Quia non excelsus in manufaclis habiiat (Act.

rum proprietate, sed tantum ex usu locutiunis hu- vii, 481, unde et Salomon de ipso templo quod ei

manae, ut destruat saluberrimum sensum totius Eediflcaverat ct consecrabat, in oratione sua dicit :

Scriptur£c divins; ubi omnipotens Deus alitercom- Si ccelum, et cceli caelorum te capere non possunt,
mendatur nobis usqnam esse generaliteresse pra;- quanto magis domus hxc quam xdificavi? {U Par.
sentiammajestatis,aliterverospecialilerpergratiam 11,6). Unde quod in hujusmoditem-
et intelligimus
inhabitationis.De generalis namque suae majestatis plo manufaclo et suo nomini dicato atque sacrato,
praescntia ipse dicit : Cwlum ct terram ego impleo. recte et inhabitare Deus dici possit quadam gratise
Et Propheta ad ipsum : Si ascendero in coelum, tu dignatione,et sacramentorum ccelestium sanctifica-
illic es ; si dcsccndero ad inferniim, ades : si sum- tione et non inhabitare majestatis immensitate,et
;

psero pennas mcas diluculo, et habitavero in c.v- illius gratiaj quam soli electa; et rationali creatunc
tremis maris, et cnim illuc manus tua, dedueet me, -n exhibet,largitate.Dicit quidam sanctus et gloriosus
et tenebit me dextra tua (Psal. cxxxviii, 8-10). martyr de illo:Cujus templum totus est mundus.In
De gratia vero inhabitationis ejus, qua non ubi- quibus verbis sitsimplicitertotummundumquicon-
que est, sed in templo suo, id est in sancta et stat e coelo et terra intelligi voluit,ita hoc recte in-

rationali creatura anglica vel humana, quaj sola telligitur dixisse,quia in toto mundoubique potest
est capax ejus cognitionis et intelligentiie illumi- ; religiose coli, ubique adorari ; duni veri adoratorcs

nationis et gratiae aliquando ccelorum significa-

; non jam in Hierosolymis cum Judaeis,nec in monte
tione, per quam intelligitur cffileslis vita angelo- illo cum Samaritanis.sed uhique adoranl Patrem in

rum sive hominum sanctorum aliquando : vero ip- spiritu et vcritate (Joan. iv, 3). Si autem illo modo
sius specialis templi commemorationc. Ita Ipquitur intelligi voluit cujus templum totus est mundus,ut

Scriptura,ut dicat : Qui habitut in cwlis irridebit eos totummundum,juxtaconsuetudinemScripturarum,

(Psal. II, 4). Et: Ad te levavi oculos meos, qui habilus totum genushumanum appellaverit,manlfesle tem-
in cmlis (Psal. cxxii, 1). El-.Besviee de sunctuario tuo, plum Dei totus est mundus.Inillis scilicet {ft)quiex
de excelso ccelorum habitaculo (Deut. xxvi, 15). Et : toto mundo,id est ex universo genere humano.con-
Pater nosler, qui es in catis {Malth. vi, 9). Et illud vertuntur et colliguntur ad Deum,et templum ejus
quod Apostolus ait Nescitis quia templum Dei estis
:
fiunt, Unde ct idem beatissimus martyr poslquam

et Spiritus sanctus habitat in vobis (I Cor. iii, 16]. vj dixit:Cujus templuni totus est mundus, subjunxit
Et iterum enim eslis templum Dei vivi,sicut di-
: Vos atque ait:In nostra dodicandus est mente,in nostro
c.il Deus, quoniam inhabitabo in illis, et inambulabo, consecrandus est pectore.
ct cro illorum Deus, et ipsi erunt mihi populus (11 Quapropter non ex usu tantummodolocutionum,
Cor. VI, 16 ; Levit. xxvi, 12). sed ex ipsa veritate et proprietate rerum, omnipo-
Cum ergo veraciter, et omnino secundum rerum tens Deus ubique esse diciturperpraesentiammaje-
naturam tanta sit distantia et differentia interpraj- statis,etnonubiquepergratiaminhabitationis, dum
sentiam divina; majestatis, quffignneraliteretpoten- etgeneraliter universa creaturEexhibetprsesentiam
tialiter omni creaturffi exhibetur,et gratiam habita- majestatis,et tantummodo electaerationalicreatur.T

tionis.qua; specialiter et misericorditertantummodo largitur gratiam sua2 inhabitationis.Quid autem cst,

rationali et elccta; creaturie,qua3 ejus potest capere quod asseritdici posse: De Dcoubiqueprxscientia, scd
imminatione!n[sw]et intelligentiam et suavitatem, non ubique prxdeslinatione ; et ubicunquc fucril pr;r-
conceditur quare hunc tam divinum sensum, et
:
scientia,nccessario crit prxdcstinatione?Qxns unquam
tam necessarium fidei et saluti nostrae,sua temeri- ubique esse pra;- ita locutus est ut diceret Dcum
tate in tantum evacuareconatur,utipsam veritatem scientia?Cum prajscientia sua tanluinmodo apud se
clamare dicat.Quod ubiounque Deus est praesentia, D sit,cui soli cognita cst.Aut quid necesse estdiccro,
ibi sit et habitatione? Cum c contrario ha;c veritas ubique eum esse pra;deslinatione,cum prasdestina-
Scriptura? Dci tam diligenter discernat semper, at- tione sua tantummodo apud se sil, quia ipsi soli

que distinguat,ut habitationem Dci tantummodoin cognita habetur.Similiter ergo vanum estquod ail:
tcmplo suo, vel coelesti vcl etiam adhuc in tcrris IJbicunque fuerit prxscicntia, necessario erit praylr-
posito,per bonitatem gratim ojuscommendet(rt)-Di- stinatione : Quia el hoc nemo dicit'. sed sicut qui-

citur quidcm et in temploaliquo manufacto ct reli- dam Palrum antiquorum dixerunt.novitasest vocis.
giosa pietate suo nomini consecrato,proptcr ipsius et aliud nihil. Dicimus namque Deum ubiquc cs?!'

conseorationis gratiam, et familiariorem su;e maje- majestale,ubique esse potentia,ubique esse virtuto:
statis cultum,et celcbriorem supplicationisetexau- quia hoc totum, id est majestas, potentia, virtus,
NOT.-E DUVALLl DOCTORlS SORBONNICI.
(o) .\dvertant novatoresDeum in templis locisque mwos luculenter ostendit Chrysostomus
consecratia gpeciali modo inhabitare.ut conlraAno- (b) Subatidi, habiiat Deus.
 !

221 UBKR ADVl<]lt-US J lANNEM SCOUUM.

ipse est,qui ubique est. Ut aulem dicamus ubiquo A. dubio sunt futurffi,nonsolum angelis qui non serva-
eum esse prcEscientia,ubiqiie priudestinatione, nulla verunt suum principatum;sed dereliquerunt suum
ratio est.Quia nusquam logitur Dous vol prccscien- domicilium,quo8 etiam ruentes de cffilostibua tradi-
tia vel prffidestinatione esse. dit Deus in judioium oruoiandos, reservari sed :

Ergo quod dkW. Pnrscitnliainct pr.rde-

et illud
etiam hominibus impiis sunt prffparata, ot reser-
:

s/inationcm Dci, non nisi eorum, (iiix ipse factitrus

vata. Unde, siout jam commemoravimus, beatus
Petrus apostolus ait de quibusdam impiis, et illa
essel, aperlc mendacium esl, quia prajsoicntia cjus
eliam in malis esse potest, quse ipsc faolurus non ultima perditione damnandis Qitibus caligo tene-:

eratDeinde quod ponit, etdioit Sicut prsescientia :

brarum in xternum rcservatur (II Pctr. ii, 17). Et
ejus,el habitaiio in his qiiaenec ab eosunlnec eafecil, beatus Judas apostolus de eisdem similiter dicit :

similitervanissimum est.Ubi enim unquam legit Quibusprocella tenebrurum in wternum rescrvataest

ubi a fldebbus dictum audivit, ut Deus in his qufc [Judx 12) Sicut ergo caligo illa et procella ceter-
nec ab eo sunt nec ea tecit, pr.xsentiam et habita- narum tenebrarum hominibus impiis ot pcssimis est
tionem haberc dioeretur?Qu;cautem sunt ista qua;, prsparata et reservata,ila etiam ipsc ignis a^ternus,
ut ipse scribit,nec abeo sunt nec ipse feoit? si enim qui sine dubio simul intelligendus est, etiam ipsis

sunt aliqua talia, est ergo alii|ua creatura qua3 nec est prasparatus et reservatus. Ideo quod Dominus
B
a Deo est nec Deus eam fecit? Quod utique non est ait de eodoin igni mterno : Qui paratus cst diaboio et
Christianum^sedManichc-eum ;quianon potest men- angelis ejus [Matth. xxv, 41). Ita fidehter intelliga-

Evangobum,ubi inus ut quod principalilerde illo,hoc est dediabolo,

tiri s,cr\-piume.s,i: Omnia peripsum
facta sunt, et sine ipso facliim est nihil (Joan. dictum est,hoc ipsum conscqucnter et de ejus cor-
i, 3.)
pore intelligatur,de quibus Scriptura dicit: Imilan-
Taleestetiamillud,quod continuosubjunxit: Prx-
tur autem eum,qui sunt exparte iltius [Sap. ii,25).
scienliam Uei el prxdeslinationcm contrario pro-
;

UtsuppliciumquodilliprincipaliterestprKparatum,
nuntiariiniHisqux nec fecit, nec donavit. E contra-
etiam istis consequenter accipiatur et prajparatum
rioenim pronuntiari dicit,ut juxta suam illam, et
et reservatum sicut superius memorata verba apo-
:

novam regularn.et insanam,quod pronuntiatur non

stolica apertissime demonstrant.
vere pronuntiari intelligatur. Mondacium ergo est
5. Subjunxit et dicit
iste Postquam ab xtherc
:
quod affirmare conatur, illa a^terna suppiioia nihil
delrusus dt,ubi in xthcreo corpore non polerat poenas
esse, nec adeo facta esse ;
quia in utroque veritati
sentirc,(ia'ditum ei corpus acrcum,in quo ignem .sen-
contradioit,et ideo vere a Deo prKScita sunt futura,
tiret. De hac re non istius importunam delinitionem
vere a Deo eis, qui meruerunt inferenda. Et, cum
et inconsideratam definitionem,sed potius beati Au-
h.-BC tam aperte in Scripturis et facta et pr«scita et (] gustini diota pie,moderata et cautissima, et magis
prasdestinata esse inveniantur,conteratur potius et
quierentis quam deflnientis audiamus. Superior,
pereat talis regula.qua faota pro non factis intelligi
inquit, pars aeris, propter puram tranquilitatem,
debere insanissime affirmatur.
cieIo, cui collimitatur, communi pace conjungitur,
Subjunxit adhuc dicens Igncm [cicrnum ad
5. : et ejus vocabulo connuncupatur. In qua fortassis
urendum diabolnm el angelos ejus.non hominesja- parte, sifuerunt ante Iransgressionem suam trans-
ctum : hoc propterea iste ot alii fortassis vel quaj- gressorcs angeli cum principe suo, nuno diabolo,
rentes vel affirmantes dicere videntur ; id est,quod tuno archangelo(nam nonuUi nostri non eos putant
ignis asternus non ad pccnam hominum, sed
ille ocelestes vel supercailestes angelos fuissc) non mi-
iantummodoad supplioium angelorum malignorum rum si post pecoatum in ista sunt detrusi oaligi-
paratus sit,quia non Dominusinillo judicioillis
ait nem, ubi tamen et aer sit, et humore tenui conte-
qui ad sinistram ejus erunt se essedioturum Dis- : xatur.Si autem transgressores illi, antequam trans-
ccditc ame,vialedicli,inignem ateruumqui paraliis grederontur, coelestia oorpora gerebant, neque hoc
c'.s(,vobis,sed qui paratus cst diaboloest angelusejas, mirum est,si conversasunt ex po3nainaercam qua-
ut exeo quod non ait : qui paratus est vobis ; sed litatem, ut jam possint ab igne, id est ab elemento
ait : Qui paralus cst diabolo et angelis ejus [Mutth.
]) naturaj superioris aliquid pati,nec aeris saltem spa-
XXV, 41),malignis tantummodo spiritibus.id est ipsi tiasuperioraatquepuriora, sed istacaliginosatonere
diabolo et angelis ejus paratus esse videatur. Unde permisrisunt; qui eis pro suo genere quidam quasi
quorumdam opinio fuisse deprehenditur,quod alius carcer est, usqueadtempusjudicii. Etsi quidde his
sit iste ignis quo nunc apud inferos damnatorum transgressoribus angclis diligentius rcquirendum
animae cruciantur : ct alius ille ignis ffitcrnus, in est.
quemtunctantummodohominesmittentur,quando, Eooc doclor pictatis,nihil temere prtesumens,sed
cum corporibus suis resuscitati,simul cum diabolo de singulis caute ethumiliter tractans,dicitangclos
ct angelis ejus in eumdem ignem a^ternum ire oom- transgressoroscum suo principe nunc diaboIo,tunc
pellentur.Sed,sivo unus sitignis, quo et nuno sohe archangclo, vol in superiore parte aeris hujus, id
anima;,et tunc receptis etiam oorporibus suis tor- est, coclo xtherco fuisso antequam peccarent : aut
quebuntur, sive alius sit iste, sive alius nos
ille ; fortasse in ccelestibus conversatos, si cum cffiteris
credamus Scriptura; veraci,quia et illud supplicium ccclestes vcl superca^lestes angeli fuerunt. Et, si in
ignis ajterni, ct tencbra; exterioros, quai ibi sine cmlo ;otherco tantummodo fuerunt, ex illa pura et
 323 FLORI DIACOM LUGDUNENSIS.
semper serena tranquilitate dcjectos esse atque de- A Eeternum non esse poenam.manifeste ipsi Veritati,
trusos post pccoatum in istam inferiorem ct cali- vivorumet mortuorum,contradicit,qui
id est judicii

g-inosam partem aeris. Similiter, si ante transgres- sein illojudicio dicturum praedixit : Discediteame
sionem suam, sicut caBteri angeli coelestia corpora maledicli,in igiiem ;elernum [Mallh. xxv,4l). Et ut
gerebant, convcrti ea potuisse vel conversa esse ex ipsum igncm cpternum intelligamus esse pcenam
pcena illius daninationis in aeriam quulitatem, ut et supplicium sempiternum, statim post pauca de

jam possint ab igne pcenam quae eis debetur, pati. miseri qui ibi a;ternaliter damnandi et torquendi
Non ergo deflnivit hic sanctiis doctor utrum in rcelo sunt, subjungit, dicens Tnnc ibunt hi iii siippli-:

ajthereo, an etiam in ccelo sidereo anle transgres- ciiim scternum (Ibid. 46).Contradicit et beato Paulo
sionem suam fuerint conversati,sed utrumque fieri apostolo dicenti : In revclatione Domini nosliijesu
potuisse non contradicit.Undecunque autem post Cliristi dc ccclo ciim aiigelisvirlutisejns : danlis vin-
transgressioncrn, sivc scilicet ex supcriore, sive in- dictum in flammain ignis.hisquinonnovcruntDcum,
feriore cceIo corruerint, ctiamsi ccelestia corpora cl qui non obcdirrunt Evangetio Domini nostri Jesti

ante gerebant, conversa esse ex pceua in aeream Cliristi ; quipauas dabunt in interitu wlcraas a facie

qualitatem ; non alia eis ex ipso aere, id est aerea Dominiet a yloria majeslutis ejus 11 Tliess. i, 7-9).
corpora addita, non inconveniens esse existimat. n Contradicitet beatoapostolo Joanni deeodem stagno
Non ergo definit, sicut iste, quod ex aethere in ae ignis et sulphuris in Apocalypsi dicenti : Et crucia-
rem diabolus sit detrusus,quia potuit ol ex coelesti buntur die acnoctein sircula saciilorum (.{poc. xx,
bu3 ruere, nec definit ajthereum, sive ccelestc eum ^O;) et iterum Etfumustormcntorumcorwnascea-
:

corpus habuisse,sed si habuit,ei poena in deterius det in ssecula sirciilorwn (Apoc. xiv, tO).Et Scriplu-
commutatum esse nec additum ei corpus aereum,
: ra3,quaE ait : Dabit incarneseorumigncm ctvermcs,
vel quasi duplici corpore uno coclesti vel aethereo, ul urantur,cl scnliantusque in sempitcrnum (Judith.
altero autem acreo vestiretur : sed ipsum ejus coele- XVI, 21). Et ilerum
Humiliu spiritum tuuni valde,
:

ste corpus, si fuil, conversum esse ex poena in quia vindirta carnis impii,ignis el vermes {Eccli.xu,
aeream qualitatem, ut jam non cccleste vcl a;the- 19.) Quae cum ita sint.et fidcliter ad terroremalqne

reum,sed acreum corpus esset,ubi ignis pcenam et emendationcmassiduam tenendasint,quomodo iste

supplicium sentire possit. audetjVel cur tam impiam et multis noxiam per-
Ilem alibi de eadem rctractans, et cautissime ac mittitur habere libertateni, ut in Ecclesia dicat ad
suspense deliberans,ita dicit [Si non erit ignis in- : subversionem audientium, et securitatem mortife-
corporalis, sed corporalis tactu noxius, ut eo pos- rarn nutriendam, non esse illum ignem teternum
sint corpora cruciari,qucmodo ineo eritotiampffina poBnam'?cum Dominuseum lcsteturessesuppliciura
spirituum malignorum,nisi quia suntqut-Edam sua C sempiternum,ct veritasapostolicae doctrins /giieni :

etiam daemonibus corpora, sicut doctis hominibus et jlummam vindicta\cl pcenas in interitu u'lernas,ct
visum est.ex isto aere crasso atque humido, cujus cruciatuni diei ac noctis, el fumum tormentorum
impulsus vento flante sentitur Quod genuselemcnti ascendentcm in sxcula ia'catorj<)n,apcrtissime cum
si nihil ab igne perpeti posset, non urerel fervefa- esse dcnuntiet.
ctus in balneis ut enim urat.prior uritur,factique
: Et ideo omnino indubitanter et verissime nobis,
cum autem quisquam nuUa habero cor-
patitur.Si ista credenda sunl,ut tali terrore coerceatur et mor-
pora asseverat,non cst de hac re, aut laborandum titicetur in nobis delectatio peccandi, et e.xcitetur
operosa inquisitione, aut contcntiosa disputationc ac roboretur soUicitudo bene agendi etDeo placen-
certandum.Cur enim non dicamus, quamvis miris, di. Hoc namque nobis praecipue necessarium esse
tamen veris modis,etiam spiritus incorporeos posse ipseDominusostcndit,diccns: Ostcndam vobis,quem
poenaoorporalis ignis affligi ? Sispiritus hominum timeatis : tiinete eumqui postquam occiderit, habet
etiam etiiuncpotuerunt in-
ipsi profecto incorporei potestatein mittcre in gehennam [Luc. xii,5) ; et ite-

cludi corporalibus membris.ct tunc poterunt suorum rum : Stdpotiiis cum timcte,qui potest et animam ct
corporum vinculis insolubiliteralligari..\dhaerebunt corpus perdere in gchcnnam [Matth. x, 281.Unde el
ergo spiritus da!monum,imo spiritus daemoncs,licet j) alibi Scriptura utilitatcm hujus timoris, et e con-
incorporei,corporcis ignibus cruciandi, accipientes trario malum securitatis ostendens, dicit : Timor
ex ignibus pcenam ; de hao re pro-
et caetera quee Domini expellit peccatum {Eccli. i, 27 : nam qui
lixius disputat.] Hac ergo cautela quam bealusdoc- sine timore est.non potest justificari.
tor in suisinquisitionibus ostcndit, de talibus rcbus Ouod autcm iste dicit Eumdem igncm nlcruwn :

sentiendum atque tractandum, ct non improbo vel non csse ab initio prayarafum ct pnedestinatum ad
mendaciter aliquid sentiendum. pccnam,sed tantnm ut, in univcrsitate creaturarum
6. Sequitur iste, et dicit ISon esse illum igncm
: qu:v a bono Crcatore bon.r condita: sunt,ct ipseguasi
pot!iam,ncquc ad eum prxparatum vcl prxdcstina- locum suiim tcneret, liiici nostra; neciuaquamest re-
tum : scd qui fucrat piwdcstinatus ut esset in uni- cipiondum.Sed hoc potius tenendum cst quia om-
vcrsitate omnium bonorum, scdcs factus est iiiipio- nipotens Deus, qui onmia quaecunquc ab initio
rum.in qiio procul dubio non minus habitabunt beali creavit, ccrtis utiquc ex causis, ct ad certos et nc-
quam miscri. In his vcrbis cuni dicit illuni ignem ccssarios usus condidit,et nihil inaniter aut super-
 LIBER ADVEllSUS JOANNEM SCOTUM.
vacue constitiiit,sed unamquamque rem,suaomni- A. ter exurat, nec studio humano succenditur, neo
potentia conditam, proprium officium sive utilita- lignis nutritur,sed creatus semel durat inexslingui-
tem habere voluit sicut lumen ad usum dioi,et te-
: bilis,el succensione non indigct, et ardorc non ca-
nebras ad quietcm noctis, et firmamentum cadi ad ret].Exponens adhucidom beatissimiis doctorverba
sedem luminarium,et aquarum super cados separa- sequentia quibus de eodem impio dicilur : Affliyctur
tionem ad temperationem astrorum,et herbas atquc relictus in tubernaculo suo {Ibid., 26),quid de piEnis
arbustaad sustentationem animantium.et luminarc asterni ipsius ignis fideliter sentiendum sit,ila sub-
majus,ut prsesset diei,et luminare minus,ut pra;- jungit : [Iniqui enim tabernaculum caro cst, quia
esset nocti,cum slellis et Ci-etera in hunc moJum.
: ipsam Iffitus inhabital, et, si sit possibile, optat ut
Sicut ergo omnia hfflo ab initio oondita et ordinata, eam nunquam relinquat.Quamvidelicctcarnemcum
statim propriis offlciis et ministeriis atquo usibus in resurreclione receperit,cum ea gehenniE ignibus
deputavit ita ot illum ignem ajternum ab initio in-
; traditus ardebit.Tunc ab ea cduci appetat,tunc in-
ter cffiteras creaturas non inaniter conditum sua cipitvello vitare quod amavit sed quia eamdera car-
;

justa providentia et provida justitia statim ad eos nem Deo pra;posuit, judicante Deo agitur ut ex ea
usus credendus est pra^parasse et praedestinasse,ad amplius igne crucietur.Ad augmentum itaque tor-
quos Dominus eum praeparatum esse ostendit.cum menti, et hic do corpore nolens educitur, et illic in
impiis et damnatis hominibus dicit Ite >n icjnem : corpore tenetur invitus]. Item cum verba ejusdem
xlcrnwn : et subjungit, qui paratus est diaholo et libri exponeret,in quibus de eodem impio scriptum

ancjelis ejus (Malth. xxv, 41). Id est ad utriusque est :Luet, qux fecit, omnia, nec tamen consumetur
creaturae,tam angelica? quam humauce, supplicium ju.vtii multitudinem adimentioncm suarum,sic et sus-

sempiternum. Quia et ex ipsis verbis quibus dictu- tincbit {Joh xx, I8),ita dicit : [Persolvit enim in tor-
rus ost : Yenite, henedicli Patris mei, percipite re- mcntis ea quse hic illioita servavit desideria,et flam-
ijnum quod vohis paralum est a conslitutione mundi mis ullricibus tradilus semper moritur, quia sem-
{Malth. XXV, 34), e contrario recte intelligerc pos- per in morte servatur,nec in tormentis consumitur ;

sumus, etiam ipsum ignem srlernum ad feternum quia si consumeretur vita morientis,cum vita etiam
supplicium angolorum sive hominum impiorum si- poena finiretur et qui multa invenit ad culpam,
:

militer a constilutione mundi esse prKparatum.Nec novis inventionibus cruciatur in pcenal.

tamen est ulla iniquitas apud Deum quod ipsum
ignem supplicii sempiterni tants multitudini impio-
rum,tam longe antequam omnino essent,pra2para-
vit et proidestinavit quia et in novo civitatis ;edi-
: socuritate ad curam salutis sua; velut vigilare com-
ficio,si statim cum ipsa simul civitate domus carcc- C
ris horrenda et terribilis exstruatur,non potest dioi
iniquitas.sed potius provisio misericordiaj et justi-
tia; : ut videntes qui in civitate habitant pa;nale et
triste ergastulum damnationis,aut deterreantur mi-
sericorditer a peccando,aut si
juste et incxcusabiliter puniantur.Sicergoetilleig-
nisad seternum creatus supplicium etmisericorditer
etjustecredidebet,dumautejusterrorehominescor-
nec pcccata vi taverint,
Hoee sanctus doctor terribilia terribiliter, et vera
vcraciter loquitur, ut audientium animos ad terro-
rem emendationem stimulet,a mortifera
excitct,ad
pellat. Iste autem adhuc inania inaniter, et falsa
fallaciter loquens dicit quod ipse ignis xternus, qui
ad hoc tantum fuerat creatus, sicul ipse vult, ut essel
in universilate omnium honoYum, sedes factus est im-
piorum.^Non dixit tormentum,aut poena, vel suppli-
cium factus est impiorum,sed (a) sedes,'mqmi,factus
estimpiornm : ut,juxta ejus sensum,sicut unicuique
sedes est,domus sua,ubi quietus residet et inhabi-
tat sic et impiis ille ignis non sit tormentum dam-
:

rigantur,autsicorrigi noluerint, justius puniantur. nationis, sed tranquilla sedes habitationis. Unde
Dc cujus ignis aiterni creatione, quam utique in adhuc de eodem igne subjungit,dicens In quopro- :

illis operibus Dei intelligere debemus.cum sex dic- cul dubio non minus hahitabunt heali,quam miseri.
Ijus fecit aelum, el terram; et et omnia qux in
mare, Et hic namquo habilabunt in illo igne dixit, non
eis sunt,et in septimo cessavit ab omni opere quod pa- cruciabuntur, non punientur, aut tale aliquid, ne-
trarat {Exod. xx, 11). Ita sanctus papa Gregorius, gans omnino,ut solet poenas verissimas aeternalium
exponens verba libri beati Job,ubi scriptum est ile rv tormentorum,quas tota Scriptura tanto terrore de-
impio Devorahit iijnis qui non succenditur (Job xx,
: nuntiat, tantd attenlionc commendat. Quod autem
26),ita ait : [Miro valde modo pauois verbis expres- dicit : In quo procul dubio hahitabunt non minus beati
sus est ignis gchcnnse; ignis namque corporeus, ut quam mwe;7',manifeste utrosque,id est et beatos et
esse ignis valeat, corporeis indiget fomentis, qui miseros in uno igne aeterno post resurrectionem
cum necesse est ut servetur,per congesta ligna pro- habitaturos affirmare contenditsequens videlicet, :

cul dubio nutritur.nec valet nisi succensus es.se, et stulta et vanissima persuasione, opiniones sscula-
nisi refotus subsistere.At contra gehenna; ignis cum rium philosophorum, qui putant animas piorum
sit incorporeus.et in se missos reprobos corporali- post dissolutionem corporis, vel in coelo £etheri0,

NOT.E DUVALLII DOCTORIS SORBONICI.

((()Reprehensio ista solum esl in nomine, Nam dem tranquillam atqueplacidissimam ipsorura dam-
nolebat Erigena ignem inferni fore quietem el se- natorum.
 :

227 FLOHI DIACONl LUGDUNENSIS. 22H

vcl in iUo circulo quem laoteum vocant, vel in glo- A ct gloriam Conditoris.Hanc namquc eis potestatom
Ijissiderum habitaturas. Quae iste omnia,et ipsum et gloriam Scriptura prophetica promittit, dicens :

CQjlum aetlioroum et firmamentum cceli, in quo la- nerjiium aulem, et polestas, st mu(inJthdo regni ; qux
cteus ille circulus apparet, et ipsa sidera Eetcrnum esl subter onine ccelum detur populo sanclorum Altis-
igneni appellat.sicut et illum ignem gehenns.Quia simi : cujus regnum,re(jnuni scmpilernum est, et om-
omnia haec, quas super tria mundi elementa, id est iies reges servient ei, et obedicnt (Dan. vii, 27).

terramjaquam et aerem constituta sunt, ex quarto 7. Adjungit post haec iste, et dicit : Miseriam nul-
elemenlo ignis putat existere,ut idipsum quartum lnm esse ni^i mortem selcrnam : xternam mortcm ve-

mundi elementum,et apudinferos sit ignis aeternus, ritalis ignoruntiam,nullamquc miseriam esse,nisi ve-
(/!« paratus est diabolo et amjelis ejus [Malth. xxv, ritatis ignorantiam ; et uhi ignorutur veritas, ibi nul-
41), et omnibus impiis homninibus ; et in ccclesti- lam vilum. Hoc quidem quod in his verbis dicilur,
bus spatiis sit ignis Eeternus ubi sit post resurrec- poterat esse bonum si non ipsum bonum male, id
tionem habitatio beatorum. est malo sensu diceretur. Verum namque est quia

Ecce qualem boaliiudinem promittit sanctis ct homini justo et sapienti omnis Iabor,omnis adversi-
elcctis Dei ut qui habitaverunt.cum adhuc essent
: tas,omnis miseria, quse potest in ista mortali vita
mortaIes,in primo mundi elemento,id est in tcrra, „ accidcre,si non eum frangat, et in deterius mutet
*** >inKUnn+
habitcnt jam m mnyt n Inc effecti
inm immortales i in miartn
prPppti in pt RMnp,-
quarto et supe- Qpr! infatigabiliter
sed p-v-prr^pnt nnn potestei
in rnHornVn iitpr exerceat,non nntpqf pi esse mise
ps«p. mise-

riori mundi elemento, sicut ipse dicit.igne a;terno, ria,quae oum miserum non facit, sed potius purgat
et hffic sit eorum remuncratio,habitare in quolibet et probat,et velut in fornace aurum puriorem red-
quamvis lucido,quamvis tranquillo, et puro tamon dil, nec uUam sibi deputat talis vir miseriam, nisi

elemento Dominus autem non in elementis mundi veritatis ignorantiam, in quanlum adhue ab ejus
aetornam bcatitudinom suis promittit,sed in cceles- contemplatione retardatur,et quodammodo ipsa sua
tibus, et supercoilcstibus bonis, Vbi Christus est in infirmitate repellitur.Mortom vero non istam exte-
de.r:lcra Dei scdens (Col.iii. 1), exaltatus super omnes riorem corporis,sed illam interiorem anima? timet,
coelos, el interpellans pro nohis (Ro»i. viii, 34). De cu- quaeomnino est ipsa summae verilatis ignorantia,
jus sublimitatc beatitudinis Apostolus dicit : fion qua utique mortui sunt omnes infideles? qui nec
enim in manufacta sancta inlroivit Jesus, e.rcmplarin crcdunt,nec agnoscunt Dei veritatem.De quibus et
verorum,scd in ipsum ccelum ; ut appareat nunc vullui Dominus dicit Dimitlite mortuos sepelirc mortuos
:

Dei pro nobis [Ikbr. ix, 24). Ad quam habitationem suos (Matth.vm,22); et Apostolus : Alienati, inquit,

ut sancti ejus valeant pervenire, ipse in Evangclio a vita Dei pcr ignorantiam, qux est in illis [Eph. iv,

Patrem exorat,dicons Pater,quos dedisli mihi volo.

: 18). Fidelium autcm vita utique ipsa cognitio veri-
ut uhi ego sumet illi sint mecum, ut vidcant clarila- C tatis cst; quam et hic cognoscunt per fidem, ct in
tcm mcam.quam dedisti mihi [Joan.wii, 24). De qua futuro cognituri sunt per speciern.Quia et hic acci
beata et angelica habitatione sanctorum ipse iterum piunt vitam per fidem veritatis,sicut scriptum est
dicit Apostolus : Scimus autem quoniam si terreslris Quia justus ex fide vivit (Rom. i, 17),etibi habebunt
domus nostra hujus habitationis dissolvatur,quod xdi- vitam aeternam cx cognitione, et visione ojusdem
fieationem cx Dco habemus domum non manufaclam veritalis,diccnto Domino llxc cst autem vita xlerna
:

xternam in avlis (II Cor. v, I). Undo ct ipsc dice- ut cogncscanl te unum vcrum Deum et quem misistt
bat : Cupio dissolvi et cuni Christo esse [Phil. i, 23). Jesum Christum [Joan. xvii, 3). Quicunque ergo per-
Et de omnibus generaliter clectis post resurrectio- venerint ad istam cognitionem per veram fidem,
nera promittit dicens Rapiemur in nubibus obviam
: et a?.ternam contemplationem, erit eis sine dubio
Christo in aera, ee sic semper cum Domino erimus vita octerna ipsa visio aeternaj Veritatis. Qui autem
(I Tliess.w, lOj. De qua gloriosa et felicissima habi- ab ea sive per infidelitatem.sive per ultimam dam-
tatione justorum Psalmista dicit : Ilabitabunt rccti nationcm fuerint separati, quid eis erit aliud talis

cum vultu tuo [P.sal.cwwx, 14). Hkc ergo habitatio scparatio, et talis ignorantia veritatis, nisi mors
quaeratur,ha;c desideretur,non in elementis niundi, nHcrna.'
sed in vultu Dei,in visione claritatis Christi, in so- n Socundum hunc ergo sensum hoc in doctoribus
cietate beatorum et supercoelestium angelorum, dictum legit ; sed quod ab eis bene legil dictum,ipse
quando crunt sancti, sicut ipsa Veritas promiltit, convcrtit in pravum.et perversum, ut coaptet illud
sequales angelis Dei in calis (l.uc. xx, 36). (quantum in se est) suo errori atque mendaciis :

Non ergo in uno mundi elemento igneo erit bea- proptor nihil enim aliud ha;c dicit,nisi ut tali argu-
torum habitatio vel potius contrusio,nec ita ibi in- mentatione tam violenter, et nequiter ex bono ad
cludentur sicut impii in ignc a;terno,sed habebunt malum usurpata,quasi oslendere et confirmare vi-

omnia mundi elementa in potestate,tanta felicitate deatur, nullam aliam futuram esse miseriam, vel
et facilitatc sibi ^ubdita.et sic suie immortali habi- angelorum malignorum, vel hominum perditorum
tudini congruentia.ut ubicunque eorum voluerint, in a^terno igni damnatorem, nisi ignorantiam, et
et sicut voluerint continuo esse possint, et videant sicut jam supra dixit.absentiam ipsius veritatis ;
et

atque habeant haec omnia non tam ad prKmium hanc ignorantiam alque absentiam veritatis solam
bealitu(iinis,quum ad eumulum felicitatis,ctIaudoin eis cssc ietcrnam raiseriam,solaui eis essecelernam
 :

2'><,) LIREI! ADVEUSUS JOANNEM SCOTUM. m

mortera : ul eos hoc modo ab omni miseria suppli- ^. ?'"' quos juste non liherel, ud eam illos quodammodo
ciorum et tormentorum qufeextrinsecus adhilictur, prxparct, dum eos ad eum seipsos prxparare permit-
et ab omni mortepccnalis damnationis alienos futu- tat.

ros esse contendat.Sed quantunicunque istecontcn- In his verbis cum dicit : Errorem prxdestinationis
datct contradicere conctur, exceptaillamorte quam e.r disciplinarum ignorantia, quas ipsa sapientia suas
incurrent intrinsecus ex ignorantia et absentia veri- comites invesligatricesque fieri voluit, et Grxcarum
i-Ms. Patieiitur etiam extrinsecus sicut Apocalypsis litterarum inscilia ortum; auditores suos utique
dicit : Stagnum ignis el sulphuris, quod est mors se- commonet ut ab eo, tanquam viro eruditissimo et
cunda (Apoc. xx, 10, 14). Patientur vcre ffiternum philosophioo,liberalium disciplinarum discant scien-
miseriam,cum Deus, judex justus et fortis dnljit in tiam.fortassis etiam ut ab eo similiter discanl Grae-
carnes eorum ignem et vermes, ul urantur el sentiant carum litterarum peritam : affirmat namque quod
usqiie in sempitcrnum (Judith.xvi, 21); semper nam- ipsa sapientia quasi comiteset sodalcs sibi conjun-
que in morte,quos et immanitas suppliciorum com- ctas habeat eadem liberalium artium doctrinas,ita
pellet mori.et divini judicii severitas nunquara per- ut quid ad ejus cognitionem voluerit pervenire,ne-
mittet exstingui. cessarias omnino habeat ipsa liberales disciplinas,ut
CAPUT XVIH. „ pcr eas, quod verum est, possit investigare.Si ergo
Ocavo decimo capitulo ita dicit apud c.-eterosde veritate divin» prKdcstinationiser-
1. Errorem prxdeslinationis e.t disciplinarum iijno- rorum fecit ignorantia s»cularium litterarum,quid
ranlia, quas ipsa snpientia suas comites, inrcslif/a- isle, qui earum se jactat peritum,de hac repereas

Iricesque fieri voiuit, elGrwcarum lilterarum insritia investigavit,quid veritatisinvenif? quid firmissima
ortum. ratione fultum,et omni acceptione dignum, in tam
2 Esse vcrbum 6poi quod video et defmitio et de- prolixo suo sermonedisputavit? Ubi nihil invenitur
stino interpretatur, simili/er compositum ijpoufu prEe- aliud nisi superfluus labor vanitatis, et implicatio
video, praedefinio, prciedestino ; ac per hoc prxdesti- infinili erroris, et apertissima impugnatio veritatis,
nationem et prxdefinitionem nihil aliud esse quam dum Scripturas veritatis contemnens,et ipsas quo-
prxvisionem. que historias divinorum eloquiorum incognitas ha-
3. Deum nec prxvidisse nec prxdestinassc mortem bens, non in eis meditatur die ac nocte, nec ad
et pcenas, quia nihil sint. earum regulam fidem suam corrigere, dirigere atque
4. Peccatores in massa originalis peccuti reliquit, informare studet: sed dies et noctes in humanarum
rclictos deservit, desertos lumine tcnebras torquere, vaniiatum lectione consumit, et porcorum siliquis
desertos vita morlem inlerimere. ntrem suum implere cupitfLwc. xv, 16), nee inde
5. Nec quod in eis Deus fceit, relinquil vcl descrit C aliquam refectionem capit: sedmiserrimafame con-
[.4lioquin eorum natura ad niliilum rediret si summa tabescitet perit nequissimoprincipesibidominante,
essentia in eis non esset); sed quod in eis non fecit,id quimisit eum in villam suam. ut pasceret poreos{lbid.,
esl superbiam sprevit. 15). seipsum, surgat et ve-
Revertatur itaque in
6. Deum in ea nalura quam ad se crcavil semper niat ad patrem, ut intus panes inveniat qui foris
habitare. fame peribat; ibi pascatur epulis vituli saginati,et
7. Dei sapientiam prxdestinasse in suis legibus mo- pro mundisaluteimmolati; \h\n.\ii}i\a.isymphoniamet
dos ultra quos impiorum malitia progredi non pos- choruni (Iliid., 25), id est admirandam conso-
sit, nec sinit alicujus malitiam in infinitum, prout ve nantiam ccclestium Scripturarumetdulcem concor-
lit, extendi, divinis legibus progrediendi modum im- diam fidelium,qui omnes idem sapientes,in eodem
ponentibus. sensu atque sententia flrmati,unanimes unooreho-
8. Nihilquc appelere impiorum omnium., diaholi norificant Deum et Patrem Domini nostri Jcsu Chri-
nequitiam, nisi ab eo, qui est summa essentia rece- sti. In hac itaque domo per Dei misericordiam et

dere. In tantum, ut eorum natura, si le.r divina sine- fidoi gratiam positi, audiamus et teneamus fideli-
ret, in nihilum redirel. Scd quoniam ei diffiruUas ex ter quod dispensatorpanis ffiterni,idestverbi divini,
xternis legibus obsistit ne in tantum cadat quantum n nobis insinuat, dicens : Si quis videtur inter vos sa-
vellel, e.T ea difficultate laborare, laborando torqueri, piens esse in hoc sxculo, stultus fiat ut sit sapiens.
puniri, cruciari, et inde fieri miseram inanium vo- Sapientia enim hujus mundi,stultitia est apud Deum.
luptatum egestate. Eamque difficultatem, qua prohi- Scriptum enim : Comprehendant sapientes in astu-
est
bentur pervenire ad ea qux libidinose appetunt, effiei tia Dominus cognovit cogitationes sapien-
eorum. Et :

eis pcenalem interitum, et sux miserrimx cupidinis tium, quoniam vanx sunt (I Cor. m, 18, 20). Au-
juslissimum cruciatum. diamus et illum sapientissimum virum, qui dicit :

9. Utriusque partis prxdestinatum esse nuiiie- Stultissimus sum virorum,et sapientia hominum non
rum. est meuin; non didici sapientiam, non novi sanctorum
10. Invitos Deo servire iinpios : non naturam quam scientiam [Prov. x.xx, 2, 3).
in eis fecit, et in eis non punit, sed malam volunta- Quod non ideo dicimus quasi nihil in illis etiam
lem, quam in eis non fecit,el in eis punit ; in eoque litteris humanis inveniatur veritatis,aut ill« disci-
qwid ei inviti serviunt, puniri in scipsis sua pcena.de plina; non habeant aliquara utilitatera ad indagandain
 ;

231 FLOHI DIACONI LUGDUNENSIS. -m

"ritatem; sod quia omni fidcli tiomini primum vi- A. quam olim et quam de eia
multis antea saeculis lioc

gilantissime dicenda est veritas fidei ex auctoritate fuerat prcEnuntiatumetprophetatumostendenSjpost

Scripturarum Dei : ut quid postea de eisdcm liu- multa subjungit : Prophelnvil aut-cm et de his septi-
manis litteris legere aut scire necesse fuorit,totum mus ah Adam Enoch, dicens : Ecce vcnil Dominus in
ex illa divina auctoritate et (idei veritate dijudicetur sanclis miUihus suis (accre judiciimi conlra omncs,e^
ut si quid ibi ab ejus regula non discordat,absque arijucreomncs impios de omnibus opcrihus impietalis
periculo recipiatur,quidquid autem ab ea dissonare eorum,el de omnihus duris qux locuti sunt contra cum
invenitur, quasi mortiferum respuatur. Quisquis peccutores impii (Ihid., 14, 15). De quorum etiam
autem putat se absque veriB fidei cognitione,absque aeterna damnatione et pcena horribili eis prsparata
Soripturte sanct» lidelissima auctoritate,absque pa- el reservata manifestissime adjungit dicem Sidera :

ternse doctrinffi studiosissima institutione solis hu-
manis litteris et disciplinis indagare posse verita-
tem Dei.et fidei integritatem,procul dubio seipsum
illudit et dccipit: et dum vull videri quasi inventor
veritatis.magister erroris eilicitur.Qui ordo pietatis
tanta est attentione servandus, ut neo ipsaj sacrae
litterasin libris leeisetprophetarumnuUatenus pos
pos-
sint esse utiles et salubres legentibus,nisi aut (ides
Christi praecedat in corde legentis, per quem
citer intelligantur,aut ipsa (ides Christi in cis fide-
Deo illuminante invenialur. Inde
liter quieratur, et
estquod fidelem etdilcclum difecipulum Apostolus
couimonens et informans dicit Et quia ub infanlia : in illius
crrantia,quibus procella tenchrarum in xtemum ser-
vata esl (Ibid., 13),
Quid enim evidentius de prfedestinatione impio-
rum ad aHerni judicii damnationem quam quod hi
homines impii tanlo olim ot tantis antea siECulis,et
p divino judicio et prophetico vaticinio prxscripti sint
in hoc judicium? (Ihid., 4.) Nec tantae absurditatis
esse debemus,ut quiahoc beatissimus patriarcha et
vera- propheta Enoch scptima ab Adam generatione pro-
phetavit, putemur quod tunc Deus omnipotens ali-
quidstatucrit acpraedestinaveritquod in ejus aeterno
judicio atque consilio ante non fuerit:cum omnino
incommutabili a;ternitato nulla possitesse

sacras litlcras nosli,qux te possunl in.struere ad salu- nova voluntas nulla recens dispositin; sed quod
tem, per fidcm, qux est in Christo Jesu [II Tim. iii, apud illum erat praefinitum aeternaliter, hoc con-
i5).Quod quid est aliud dicere,quam per fidem,qux gruentissimo ordine et prophetari et impleri voluit
est inChristo Jesu ipsas sacras litteras instruere temporaliter; ad illorumquidemjudiciumetdamna-
posse hominem ad salutem, quia absque ejus fide tionem,qui talia erant ausuri atque facturi,ad pro-
nullaibi invcniri possit inslructio salutaris. bationem vero et exercitium Eoclesiae sua;, quam
Propterea ergo et iste in tantis erravit,tanta falsa etiam pcr talium contradictiones et impugnationes
et fallacia scnsit et scripsil,quiaScripturas sanolas et diligentius erudiri el excellentiusdisposuit clari-

i^noravit, quia veritatem fidei non eis humiliteret C flcari : sicut et Apostolus dicit : Num oportctethx-
(ideliter in(iuisivit,sed superbe et vanissime huma- reses esse, ut et qui probati sunt, manifesli fiant in

niset incptisargumentationibus eam invenireposge vobis {11 Cor. XI, 19).

se credidit et ideo non iliam invenit, sed eam po-

: Si crgo qusrimus justam et aeternam Dei praede-
tius infidolitcr et infelioiter impugnavit. Qui ergo stinationem inmalice ad judioium damnationis,au-
cupit de veritas divin» prffidestinationis humanum diamus quia homines quidam prxscripti suni in hoc
errorern effugere, et quid secundum vei'itatem te- judicium impii et prxscripti non tam temporaliter
:

nere debeat,invenire,lcgat,ut jara diximus,diligcn- sormone prophelicn, quam omnino aHernaliter di-
ter et fldelitor propheticas, el evangelicas, et apo- vino judicio quia utique, quod erat apud Deura
:

stolicas litleras, nec contra eas suum sensum de- ffiternaliter praefixum, hoc per prophctam tempora-

fendere audeat.sed earum se auctoritati et veritati literestpraedictum atque prsscriplum.Si quaerimus

humiliter submittat, ne in perniciem suam contra utrum cis aeterno Dei judicio pcena et supplicium sit

stimulum calcitrare conetur.Ex quibus divinis litte- pra!paratum,audiamus quod de ipsis dicitur : Qui-
ris,quia multum jam de hac re supra posuimus,ne htis procclla tenebrarum in xtcrnum servala esl;

legentibustffidium faciamus.unum tantummodo hoc atque ita divina; veritati fideliter acquiescentes,nec
loco breviter memoramus, ex epistola beati Juds j)
impio pffinis.necpocnasimpiisdivinitus praeparatas.
apostoli, ubi cum de impiissimis hffireticis,qui Eo- Vos autem, charissimi, supcrxdificuntes vosmelipsos
clesiam Doraini ab ipsis apostolicis temporibus sanclissimx vestrx fidci, in Spiritu sayicto orantes,
usqueadlinemsieculietimpugnaverunt etimpugna- ipsos vos in dilectione Dci servata; ct hos quidem ar-

turi sunt, loqueretur, ut ostenderet eos ajterno et guitc fudicatos.illos autem salvale de igne rapicnles,

justo Dei judicio in reprobum sensum traditos, ut aliis autem miscremini in timor (Ibid., 20, 23). Non
tanta ac talia contra Deum loqui auderent, et ad enim aitHos quidem arguite judioandos, sed ar-
:

ultimum eodem divino judicio eeterna perditione guite judicatos, ul scilioet quod in sua impietate

damnandos, ita dicit : Subintroierunt enim quidam perdurantibus vonturum erat suo tempnre,jam nunc
homines (qui olim prxsrripti sunt in hoc judicium) eis divini ct a^terni judicii,ut diotum esl, praedesti-

impii, Domini nostri Jesu Christi gratiam Iransferen- nationc terribiliter supervenisse demonstret, et fu-
t£s in luxurlam,et solum dominatorem Dominum no- tura utique punitione damnandis, et preesenli jam
slrumJesum Chris:wn iwjantcs (Jud. i); ubi cliam sententia divinitus condemnatis,
23;i l.lllER ADVEKSUS JOANNEM SCOTUM. 234
Ilost boeo ad illud necessario convertimur, quod A. quod utiquc manifcstius ad destinatum pertinet
iste ut aliquid etiam exGrieca; linguae peritiadocere Quod autem destinatum hoc sit proprie,quod ad ccr-
videatur, addit et dicit : Ecce Grxcum verbiim 6pal, tum intuitum siveconsilium dirigitur, ostendit no-
quod video, t'i definio, c^ dostina interpretatur,siinililer bis Scriptura, quie dicit ; Aul sicul saijitta in locum
conipositum -pooou pravideo, praidermio, priedeslino. emissa destinatum {Sap. v, 12). Et Apostolus, ubi
Ac pcr hoc prxdestinationem et prxdefinitionem nihil do se ipso ait .•/(/ destinatum persequor, uil brnvium
:

iiliud esse quani prxvisioncm. In quibus verbis bene supernx vocationis Dci, elc. [Pldl. m, 14). Quod bea-
quidem ait quod iipu possit Laline dici vidco, sod tus Ilieronymus cxponcns ail :[Dicit se necdum com-
quomodo istud video intelligi debeat, ulrum simpli- prehondisse et nequaquam esse perfectum, sed in-
citer tantummodo, sicut multa videmus velut trans- propositum et ad signum jacula
star sagittarii ad
eunter et ultro se nostris aspectibus ingerentia; an dirigere, quK significanter GrKci sxdirov nominant,
cerlo aliquo et defi.xo intuiti, quo rem aliquam aut ne sagitta ad partem declinans alteram, imperitum
certissime esse cognoscamus, aul tanta illuc in- ostendat sagittarium.] Xon ergo iste illudat nostr£e

teatione noster dirigatur aspectus, ut quasi signum ignorantia:, et Grcecis verbis aliquis immutans nova
ad sagittam eumdem nostrum aspectum actio con- interpretalione, et eorum vim, quanlum in se est,
sequatur. Sicut et Scriptura dicit de fabro ferrario evacuans ut : quod omnes antiqui in Scripturis san-
vel cujuslibetalteriusmetalli,quia adsimilitudinem ctis vel prsdestinationem interpretati sunt.vel prcs-
vasis quod fabricatur, est oculus illius, cum tanta flnitionem.aut providontiam, sive propositum, nunc
illud intentione oculi attendit, ut velut ad regulam iste velit dicere, inusitato et absurdo nomine, pree-
vel ad linc^am sui obtutus nihil in eo aliter quam videntiam.Qua; et ipsa,quamvis in Deo,sicut etiam
ipse disposuit esse patiatur. Ita ergo magis ille tamen ex hujus novitate
pr;cscicntia, certissima sit,
sermo 6pu, id est vidco, inteiligeudus est, ut talis sermonis nullatenus patimur extenuari, vel destrui
ibi visio designetur,quffi ita ad cerluni dirigitur in- sensum prffidostinationis, quia prsvideri et prae-
tuitum, ut ad ipsum vel incursus intuentis, vcl ja- sciri a Deo possunt etiam illa qute ipse facturus
culalio,veI fabricatio,veI aliud ejusmodi rectissime non est; praidestinari autem ab eo non alia intelli-
et indeclinabiliter dirigatur. guntur, nisi ea quaj ipse facturus est,vel misericor-
Ex hoc namque verbo quod dicitur 6pM derivalur dia vel j udicio suo. Ac pcr hoc absit omnino a nobis
6pM[ia, quod est Latine visiu. Quam visionem, verbi quod iste dixit et quasi deflnivit, proadestinationem
gratia, somnii,aut alicujus revelationis, ita antiqui et prfeflnitionem Dei nihil aliud esse quam prsvi-
definierunt, quia visio est cum id quis videt quod sionom; quia iste sonsus manifeste impius est, ut
eodem modo quo apparuerat eveniet. Unde maxime quasi tantummdo pru5viderit Deus quid quisque
in Scripturis visionem cujuslibet divin» revelatio- C esset facturus, vel quid pro factis suis passurus,
nis, quae utiquG ita videtar in spiritu, ut omnino et nihil de illo qui vel bene vel male erat actu-
aliter evenire non possit, Graece in opiiiJLaTE ostendi rus, in suo oeterno judicio prtedestinavit vel prse-
sive videri legitur. Et ideo ju.xta hunc evidentissi- finierit.
mam rationem cum isto modo dicitur video, certis- Addit iste adhuc et dicit : Dcuin ncc prx'vidisse,
sime intelligitur, defxnio, vel destino, sicut et iste ncc prxdestinasse mortem ct pcenas, qui nihil sint.QvioA
recte posuit, ut cum componilur ille sermo addita quam vanum et veritati contrarium, jam supra
sit

prsepositione, et dicitur Tpoopu, rectissime intelliga- satis, etputamus, et sapius ostensum est.
gatur prxfalio, vel prxdcslino, qaod utrumijue Deinde subjungit iste loqucns de Deo Peccatores :

unius significationis est, potest etiam interpretari in massa oriijinalis pcccati reliquit, rclictos deseruit;
provideo : quaj providentia, cum ad Deum refertur, desertos lumine tcnebras torqtiere, desertos vita mor-
omnino certissima est, et omnino, sicut ille provi- teni inlerimere. Nec quod in eis Deus fecit, relinquit
derit, futurum. Unde et ex hoc verbo quod est 6pu, vel deserit : eorum natura ad nihilum re-
alioquin
derivari Graece videtur SpiaiJ.O(;, quod est destinutio, diret, si summa essentia in eis non essct sed quod :

et praepositione addila Ttpoopiajid^, id est prxdesli- in eis non fecit, id esl superhiam sprevit. Quod ergo
nulio. QuK duo verba nemo unquam visioncm vel rv dicit de Ueo quia peccatores in massa originalis pec-
prKvisionem interpretari ausus est, sed, ut diximus, cati reliquit, si di.xisset rcprobos aut puniendos sive
dcslinationem ct ijrxdestinationem. damnandos, profecto verum esset; ipsi enim,idest
Similiter ex eodem verbo 6pw derivari videtur reprobi, puniendi, atque damnandi remanent, in
opissv, quod est destinavit, et praepositione addita massa illa ex Adam generalitor damnanda, quia non
•npoopiffEv, id est prxdestinavit. Potest autem rpoopu, eos inde discrevit fiyutus ille omnipotens, quia e.x

ut supra diximus, etiam prxvidco;

interpretari una eadcmque massa facit aliud vas in honoi^em, aiiud
sicut in psalmo, ubi nos Latine dicimus Provide- : vera in conlumeliam (Rom. ix, 21). Nunc vero quod
ham Doniinum in conspcctu mco semper (Psal. xv, 8); dicit, quod Deus pcccatores in massa originalis peccati
in Graeco legitur, xpoopuaEv t6v Kupiov, qum provi- rcUquil,non omnino potest esse nerum, quia uti-
dentia utique certum aliquid, ct prwfinitum osten- que peccatores inde discrevit ac liberavit ille qui
dit. Quod beatus Hieronymus in editione sua ita po- dicit : Non veni vocure juslos, sed peccatores {Matth.
suit Proposui Dominum in eouspectu meo sempev :
: II, 17) ; et de quo Apostolus ait : Fidelis sermo, et

Patrol. CXIX. 8
 :

m FLORI DIACONI LUGDUNENSIS. ^3(i

onmi twceptionc diyiiif;, ijiiia Clirislus Jesns venit in A summa esscntia in eis esset, tantiim eis aUribuere
hunc mundum peccatores salvos faccre (I Tim. xv). Ve- videtur quierunl in illaperditionedamnati,utetiam
rum tamen, quia non dixit, Omnes peccatores in mas- templum Dei csse videantur fi) : Si enim summa
'

sailla reliquit; quod utique apertissimo falsum es- essentia in eis erit, quia summa essentia Deus est,
set, massa illa re-
sed dixit indefinite, Peccatoros in qui de seipso dicit : Ego sum qui sum {Exod. iii, 14),
quit; quod potest intelligi et ex parte.stet utcunque ergo Deus in eis erit.et templum Dei dicit poterunt:
quod dictum est. Quod autem snbjungit de eisdem ita ut de ipsis dicat Deus : Et inhahitaho in iliis. Imo
relictis in massa peccati Heliclos deseruil, desertos
: ctamplius quam templum erunf,si summa essentia
lumine lenebras lorquere, descrtos vita morlem interi- in eis cril; ut quodammodo essentiali quadam co-
mere, ila eos vult intelligi a Deo relictos, ct relin- pulatione Deo uniri videantur; quod de uno et solo
quendo desertos, ut quia deserti sunt a vero lumine, Mediatore Dai et hominum homine Ghristo Josu
tenebris caecitatissute torqueantur in mente: etcjuia singularitcr est credendum, quem sibi Vcrbum Dei
deserti sunt a vero lumine, tcnebris cstitatis suie et Verbum Dcus essentiali ot naturali conjunctione
torqueantur in mente; et quia deserti sunt a vera univit, id est in unitatem personcE suae suscepit.Quod
vita, mortc spcciali in anima primantur. Et haec si dixerit quod summa substantia in eis erit.virtute
sit tantummodo eoruni poena atque supplicium in p operationis sua3 agendo, ne eorum substantia abo
damnatione, ut nullo extrinsocus tor-
illa a:!torna leatur et pereat, non per aliquara inhabitationis
mento adhibito, sola mentis CKoitatc, sola animae gratiam, qua aliquo bono in illo et ex illo perfruan-
morto puniantur, sicut ot supra multiplicitor asso- tur; mutet ergo inusitatam et insolentem loculio-
rere conatus est.Est ut in illa damnalione remanere ncm,necdicatinhominibusimpiis8eternaperditione
eis aliquod magnum bonum, ostendere videatur, di- damnatis summam essentiam esse, sed potius sum-
cit adhuc de ipsis : Nec quod m eis Deus fecit relinquit mam eis ossentiam adesse, virtute operantis, non
vel deserit, alioquin eorum natura ad nihilum rediret, dignatione inhabitantis. Est autem magna qua?stio
si summa essentia in eis non cssct, sed quod in eis non et fideli pietato.quantum divina gratia largitur inda-
fecit, id est superhium sprcvit. Ecce quale lionuni cis ganda, quomodo omnipotens Deus credendus sit

praedicat remansisse, quale etiam insensibilibus elo- in univcrsitate creaturce semper ubique esse vcl
mentis Dcus cxhibere dignatur, ut omnipotenti vir- adesse, et aliquando etiam incsse vel inhabitaro,
tute essenticT sua; det eis essc et ut esse permencant, quam tamen hoc magis quisrendam quam
in loco
nec eorum naturaad nihilum redigalur,cadem vir- exponendam proponimus, ut a piis et fidelibus pie
tute ea sustentat et permanere Tacit. Sed ista, id cst et fideliter hujus rei veritas quKratur, ut eodom Deo
elementa(«) mundi, in quantum sunt, in naturali adjuvante veraciter inveniatur.
sua subslantia conservantur, permanent utiquo ad C Iste enim et ecclesiasticae locutionis ct Chrislians
laudem Creatoris,ct ad usum sive honorem rationa- pietatis minus cxpertus adjungit adhuc priipter eos-
lis crealura; illorum vero damnatorum ot pordito-
: dem impios darnnatos, ct dicit Deitm in ea naturu, :

rum nalura et omnipotenti Dei virtute .servatur ne quamad.wcrcavitscmpcrhabitarc.lnqmhvismiairiim

pereat, et justo Doi judicio ad pa;nam ei tantum- verbis naturam quam Deus ad se cro.ivit, humanam
modo proficit quod servalur, ne unquam ejus sup- vult intclligi.quam in mente rationali ad imaginem
plicium finiatur. Licet etiam mihi laudandus sit et similitudincm suam Deus fecit,el dicit in bac na-
Creator, qui bonum natur», quod condidit, non om- tura mcntis rationalis scmper Dcum habitare, etin
nimodo dolcri voluit. pra;senti videlicet sa3cuIo, et in futuro, et in creden-
Quod vcro ait Alioquin corum natura ad nihilum
: tibus, qui ejus fideles sunt,et in incredulis ac paga-
rediret, si suinma essentia in cis non csset. Si dixisset nis,qui ipsa sua infidelitate ab eo alieni sunt, et in
Eorum natura ad nihilum rcdirot si eis summa os- quos tcniplum suum fccit, et in rcprt)his
eleclis,
sentia esse non concedcret, vcl csse non conscrva- quos cTtcrna perditione damnavit:quod utique con-
ret, esset utiquo verum : quia omnia qufficunque trariumest fidei elveritati; quia si hoc verum esse
habent esse, ab illa summa ct divina cssentia aece- posset,etiam in infidelissimis Juda^is et paganis.qui.
perunt ut csscnt. Nunc aulcm cum dixerit, )»*!£) quantum ad naturam bonam el a Deo conditam

NOT/E DUVALLII DOCTORIS SORBONICI.

Non consumenlur elemonta quoad substan-
(n) perfectionem majorem, sicut et elementa calore
tiam et qualitates eis proprias (sunt enim sic partcs solvenda, id est repurganda. August., lib. xx —
quaidam prfficipu» ipsius mundi, qui tunc potius dc Civit., capp. ot 18.
perficietur), sed quod qualitatcs eis permistas; (b) Perfectius Dcus unitur cum damnatis quam
tunc cnim pura onuiino redJentur et fuluro statui cum templis si actionum vifse ratio habeatur.si vero
beatoruni convenientia. Sicque quando dicit D. Pe- beneficiorum singularium qua; hominibus in templo
trus, II, cap. III, ccclos transituros csse ct clcmenta orantibus conforuntur, magis cst in templis quam
calon: solvcnda, non cst primo illud intclligondum in inferis seu cum damnatis. Non ncgal Trinitatem
de cnrporibus illis ccclostibus ad qtiio certum est esse in danmatis, quia Deus ubiquc orit per essen-
conlhigi-ationis igncm non pervonlurum, sod de tiam, praiscntiam ct potcnliam idcoque tantum ;

ccelo aero, hoc est toto spatio aeris. Deinde dicitur vult non essc in illis por gratiam habitantcm, sed
illud esse transiturum propter rcnovationem et tantum per ostensionem su« justitia;.
 :

237 LIBER ADVEIISUS JOANNEM SCOTUM. 238

pertinot, et ad imaginem et similitudinem Dei facti A mini pra;dixerat : Qtiacunciue die comedcris e.c eo.
sunt, recte diceretur habitare Dcus Pater,habitare morte morieris? (Gen. u, 12.) Quia comedere ex il-

Christus, habilare etiam Spiritus sanctus.Etsimili- lo ligno vetito, hoc fuilutiquc peccatum, pojnavero
terde illisaiterna damnationeperditis quod etiamin peccati hoc (juod consequenteradjunctum est,7norte
ipsis habitaturus sitDeus Patcr, habitaturus Chri- morieris.Quod utiquc non de sola ista prima morte
stus, habitaturus Spiritussanctus.Quo sensuirapio corporis ei comminatus cst Deus, sed et de illa([ua3
et detestando quid horribiliu^S dici aut cogitari po- peccando facta est in anima,quia aiiima qux pecca-
tost?lstam namquc absurditatem etiam illud sequi- verit, et ipsa morielur (Ezecli. xvui, 4) ; et de secunda
tur, ut si angcli, qui sunt utique principaliter ratio- etiam morto, qua3 erit in damnatione a;terna, ad
nalis creatura, rectecreduntur ad imaginemetsimi- quam reatus illius primi peccati omnino omncm ho-
litudinem Dei conditi ; neque enim minus aliquid minem trahit, nisi Christi gratia liberetur.
hominibus in sua natura acceperunt ; eliam in dia- Cum ergo hsc Deus dixit,non solummodo terro-
bolo et angelis ejus, qui unius natura: cum sanctis rem audicnti incutcre voluit, sed quod justum iter-
angclis existunt, et Deus Pater,quod abs)t,et Chri- nojudicio suo staluit, illa comminatione manifesta-
stus ejus,et Spiritus sanctus habitarc diccndussit: vit, ut videlicet justo et;L'terno ejusjudicio, si homo
cum hoc donum beata; et benignse habitationissua; „ illud peccatum admittcret, primo animse mortem
soli electae et fideli rationali creaturae,sicut supra ex incuteret, secundoctiam corporis morte dissolvere-
Scripturis ostendimus, largiri credendus sit. Piis tur, lerlio etiam secunda morte damnaretur. Etha;c
namquect fidelibus Dominus promittit dicens:t'(/o tota damnatio et in aniraa scilicet et in corpore, et
et 1'ater ad eum veniemus, et mansionem apud eum post tompus cum ipso peccato in omnes posteros
Jacicmus {Joan. xiv,23). Quibus el dc Spiritus san- transfunderetur. El ideo judicium ajterni consilii et
cti habitatione similiter rcpromitlit dicens : Et ego justiti^e sua;, quod in illo primo ct uno homine in-
rogaho Patrem, et alium pavnclitum dabit voljis qui choandumjudicavit,inomnemejusprogeniemtrans-
maneat vobiscum in xlernum (Joun. xiv, IG, 17). Dc misit ut illo justo ejus judicio quicunque ex illa in
:

quo etiam paulo post subjungit Vos aulem cocjno- :
scetis eum, quia apud vos mancbil et in vobis erit. De
talibus ipse Deus dicit:/ri inhabitabo et inambulabo
in illis {II Cor. vi, 16). Et Psalmista
num e.vsultabunt, et habilubit in cis (Psat. v,12).
etiam alibi dicunt Ni.fi quia Dominus erat in nohisdi-
catnunc Israel, nisiqiiia Dominus erat in nobis [1'sal.
cxxili,!). Unde et beatus Joannes apostolus distin- C mine
Adam massa damnata Christi gratia non fuissetdi-
scretus, prima illa divini judieii sententia ceternffi
damnationi teneretur prEedestinatus. Et ideo repro-
ait : In xter- bos non reliquit tantummodo in massa originalis
Qui peccati,quasi nihilde eis statuens atque definiens,
etjustum ejusju-
sed etiam judicavit, ut a^teinum
dicium,quod prfficessit in radioc, sequeretur in ger-
et quod coepit in parente, necessario imple-
;

guens inter habitatorem piorum Deum,et habilato- retur in soboIe.NamnulIa omnino apud fideles du-
rem impiorum diabolura, dicit fidelibus Fos e.v Deo :bitatio est quod oranipotens Deus antequam peccaret
estis, lilioli, et vieistis eos, quoniam major est qui in homo, praescivit eum utique peccaturum et sicut :

vobis est quam qui in mundo {I Joan. iv, 4). Ilajc iste praescivit peccatum, ita etiam prfedestinavit quid
si corrigi desiderat, fideliter ex Scripluris discat,et justo cjus judicio esset passurus et quod in illo ju- :

non bumanisetvanis argumentationibus contrave-
ritatem Dei litiget, sedse illi miti pielate submittat.
Sed quia totum hocquoddeillisquiinraassaorigi-
nalis peccati relicti sunt, dieit,nonobaIiud roplicat,
nisiuteostantummodopoccatioriginalis vinculo ob-
strictos,nuIloDeijudicioasseratadpcBnam prsdesti-
natos, quffirendum ab eo est et a cfeteris qui ita
scntiunt,utruraaliquoDeijudiciofaclum sit ut tanta
multitudo gcnerishumani illipeccatooriginalifieret
obnoxia, ac per hoc etiam ojterna; morti debita, an ri stylus ipse demonstrat et sensus:non solura S.Au-
non? Si enim nullo Dei .judicio, sed lanturamodo
naturali cursu vitiatae originis hoc factum est, ergo
sicpeccatum tantummodo in cos naturaliterex illo
primo homine transfusum est,ut nulla peccatiejus
damnatio in eos transfundcretur, et cucurrit in eos ex
Adam sola origo peccati, non etiam justa pa;na pec-
stejudicando ccepit, in tota illius progenie eadem
pra;scientia, oadem pra;destinatione judicii, eadem
juslitia damnationis implevit. Sed hsec verba nulla
rationefulta, quod Deus reprobosin massailladam-
nationis reliquerit, nec aliquid de eorum prsdesti-
naverit damnatione.ex libello quem Gra;ci Hypogno-
sticon appellant.quem etiaraexfalsotitulo plerique
sancti Augustini esse putant, assumpsisse videtur.
Qiicm libellumnon esse ejusdemsanctiAugustiniet
guslini scriptis, sed etiara Gdei contrarius,et testi-
nionia ex nova ista editione, qua nos ulimur as-
sumpta, eum ille contra hsreticos disputans et de
causis fldei agens continueexantiqua editionecon-
vincat contradioentes, et ex ipsa instruat tideles.
Addit adhuc et dicil Dei sapientiam prxdeslinasse :

cati, sed manifeste Apostolus dicit ([uod per unum in suis leijibus modos ultra quos impiorum malitia
hominem peccatum intravit in mundum, et per pecca- projrcdi non possit, etc, usque ubi dicit, cupidinis
tum mors, et ita in onincs homincs jiertransiil (Roni. justissimum cruciatum. In his verbis quadam vera
V, 12). Vere ergo ex uno ct per unum hominem non prajraissa sunt, ut ex eis falsa conclusio concinnare-
solum peecatum, scd etiam paMia peccati mors in- tur. Nam quod Dei sapienlia in occultis legibus sus
travit in mundum. C'ijus judicio, nisi iilius qui ho- dispositionis prwdestinaverit atquo prffifixcrit mo-
23'J FLORl DIACONI LUGDUNENSIS. 240

dum atque mensuram maliti» impiorum.vel ange- A ista praemiserit, subjungit in fine et dicit, riuod ea

lorum, vel liominum, ne scilicet in tantum possit difficuUaset impossibilitas qua impii angcli vel homi-
procedere ct extendi eorum malitia quantum ipsi ncs Deo ohsistente prohihcntur pervcnire ad ea qux
desiderant, si sub oceultis Dei legibus certa men- cupide et pervcrse appetunt, hxc eis lantnmmodo fiat

sura ct tcrminis coerceantur, manifcste verum est in illa lelernu damnationc poinalis interituset miserri-
quiaetdiabolus et homines maligni semper utique mx rupidilatis justissimus cruciatus,ut hunc tantum-
habent male agcndi vel nocendi voluntateni,sednon modo ibipatianturinanimosuo interilum ctcrucialum,
semper habent potestatem.nisi quantum etquando quia jam quod perverse desideraverant, implere non
a Deo permittuntur. Nam et diabolo malitiose et ne- sinantur, ncc ullum eis cxtrinsccus ex illo iijnixterno
quiter beato Jobnocere cupienti, modum imposuit, adhiljeatursuppliciumetlormentum;man\(csl\ssimum
nec quantum voluit, sed quantum permissus est, mendacium est, fldei ac veritati contrariura, sicut
nocero pro3valuit. Et de impiis hominibus maligna jam supra frequenter ostensum est.

et prava conantilnis, et tamen,Deo modum eis im- 10. Posthiec subjungitet dicit, invitos Deo servire

ponente, ncquaquam perficere valentibus, aporte impios non naturam quam in eis fecit, et in eis non
:

Scriptura dioit : Cogitaverunt consilia quse non po-
tuerunt stahilire [Psal. xx, 12). Et iterum Quia
dissipat cocjitationcsmalignorum, ne possint implere
punit, sed malam vohmtatcm, quam in eis non fecit, et
:
f.
in eis punit : ideoque quod ei inviti serviunt puniri
seipsis sua pmna, de qua quos juste non liberet, ad

manus eorum quod cwperant (Job v, 12). Et quod eam illos quodammodo pra'paret, dum eos ad eam
subjungit iste et dicit Nihil appetcre malitiam dia.
: seipsos prxpararc permittat. Similis est et in his ver-
boii ct oninium impiorum, nisi ut peccando et inique bis ejus intontio. Dicit namque quod omnes impii,
agcndo, a Dco, qni summa essentia csl, recedant, id est et angeli et homines maligni, in illa subje-
manifcste vorum est, quia, ut dictum est, peccando clione qua subjicientur potestati et judicio Dei in
etinique agendo quid aliud agunt nisi ut a Oeore- teternum damnati, inviti servient divinao disposi-
cedant, et longe ab eo fiant et pereant?Sicut deeis tioni. Et hoc secundum ejus sensum, ut vldelicet in-
scriptum est : Quoniam qui elongant se a te, pcr- vitisubjiciantur Deo non natura in eis facietquam
ihimt {Psal. lxxii, 27). Deus fecit, et, sicut iste contendit, nunquam punit;
Etquod subjungit iste adhuc Aicews^quod in tun- sed mala voluntas quam in eis non fecit, et quam
tum ct diaboli et hominum impiorum iniquus appcti- solum in eis punit. Et ex eo quod inviti servient di-
lus p)'omis et avidus sit ad malutn, ut si cos divina vino judicio, puniendos eos esse non extrinsecus
potestas permitteret, tantum se peccatis immerQcrcnt, aliquo tormento adhibito, sed tantummodo intrinse-
ut in eis ctiam ipsa nalura merilo deleri pos.sel,n\mis cus in ipsa voluntate, dum in eis voluntas fit sua
quidem coactum, sed forsitan non ex toto falsum C pcena sibi ipsa, dum et esso cupiet male libera, et
est. Similiter quod adjungit, quia ex ca difficultatc et tamen divina potestate ab illa perversa libertate
impossibilitate qua ineisdivina potentia ct providenlia coercetur invita. Hanc itaque solam dicit esse poe-
imponit, ne in tantam ruant voraginem malitix quan_ nam et angelorum et hominum impiorum, ut hoc
tam dcsiderant, sit in animo eorum, id est et mali- modocupiendohaberenecvalendoassequipessimam
gnornm spirituum et hominum pessimorum labor malitisB lil)ertatcm,in sola et ex sola tali voluntate
conandi, et cruciatus mullipliciter cogitandi, quod crucientur. Natura vero eorum qua subsistunt in
implere non possunt.Ettalis labor lit utique animis spiritu vcl corpore, quia a Deo facta est, et secun-
eorum tormentum, punitio, cruciatus, ut ipsa sua dum istum nunquam peccat, nunquam punietur,
maligna voluntate torqueantur ot puniantur. Quod nunquam aliqua tormenla patietur.
vero post ha;c omnia subjungit et dicit, videlicetex De quibus omnibus jam supra,prout Dominusde-
hoc interno cruciatu et punitionc animi, dtim cupidi- dit, satis responsum est. Unum tantummodo hic
tatcs suas Deo ohsistente implcre non potest, fiat anima proponimus omnibus considerandum, imo etiam
misera, sustinens inanium voluplalnm suarum egesta- exsecrandum, quomodo iste contra humanum sen-
tcm ; verum quidem est, quod ha?c perversa animi sum et contra apostolicam verilatcm dicat nonpcc-
cupiditas, et cum expletur, etcum expleri non per- n care naturam, scd solam voluntalem nalurx. Quis
mittilur,miserumeumdemanimum facit.Sed multo enim unquam hominum fuit autestqui dicatquod
estmisericor animus,cum ad talia permittiturquam cum aliquis adulterium, aut comessationem, vel
cum a talibus divina potestate prohibetur: infelicius ebrietatem perpelrat, sola in illo peccet voluntas,
namquc mala possit, quam velit tantummodo, nec et nihil ibi peccet anima, nihil peccel corpus ?
possit. Unde et scecularis philosophi vera est illa cum e eontrario, secundum fldei catholicae veri-
sententia de quodam miserum cui peccarc licebat!
: tatem, propterea adducenda; sint onmes anima;
Verum namque dixit qui hoc dixit, quiasi prohibe- cum corporibus suis ad judicium omnipolentis Dci,
retur peccare ille de quo hoc dictum est, minus ut sicut in utroque et ox utroque peccavcrunt, ita in
utique miser esset, sola voluntate peccandi : cum utroque judiceutur atque puniantur.Nam sinatuta
autem ei peccarelicebat,infeIicissimalicentia,multo corporis impiorum omnino immunis est apeccatis,
miserior erat et appctitu mala; voluntatis et affectu. quid necesseest utresurgal, quas nuUam damnatio-
Quod vero iste aperiens et exponens cur omnia ncm mcrctur? aut quoraodo juste cum anima sua
241 LIBE-U ADVERSUS JOANNEM SGOTUM. 242

condomnabihir, quK cum ea nullum peccandi con- A nec veritatem divini judicii et Kterni supplicii,nec

sorlium habuit,nullum peccati meritum contraxit; mcntionem aliquam futurffi vit£B sanctorumin ejus

nam si hoc ita esset, sufficiobat solam animam in litteris possimus agnoscere. Dicit namque quod in
judicio pr»sentari, et malam volunlatem, quia in illo igni xlerno, quem istud quartum mundi ele-

ipsa inhabilat.quam iste dicit solam peccarc, in ea menlum putat, nalurali ordinc supcr tcrram,el aquis
puniri? Ila hujusmodi impietatis assertio non so- el aerevi consiilutum ihi,iA est in igni a;terno mundi
lum fidem veritatis, scd etiam fideni resurreotionis igneo elemento, corpora sanctorum mutabuntur in
impugnat. Apostolus dioit Non crgo reijncl pecca-
: xlhercam qualilatem, ubi ctiam impiorum corpora in
tum in vesiro mortali corpore, ut obediatis desideriis aeriam qualitafcm sint transitare ; dissentiens mani-
cjits sed ncque exhibeatis membra vestra arma ini-
:
festissime et dissonans apostolicaj doctrinK, qu£B
quilatis peccato? Sed exhibete vos Deo, tanquam ex non in quarto mundi elemento,neque in igneo quo-
mortuis viventes, ei membra vestra artna juslilix dam conflaterio, sed in isto haljitaculo terreno,ubi

Dco (liom. VI, 12, 13). Si ergo juxta ha3C verba lo- etvixerunt et mortua sunt tam justorum corpora
qiicntis in Apostolo Christi regnat peccatum iii quaminiquorum,futuram dicitomnium resurrectio-
nostro mortali corpore, et tunc regnum ibi obtinet iieiuctsanctorumimmutationemmirabiliet incffabi-

cum obedimus desideriis ejus, ita ut officiantur n li celeritate,id est,sicut ipse Apostolus dicit,t« mo-
membra nostra arma iniquitatis peccato, quibus mcnlo, in iclu ocuH,quo utique nihil est celerius in
animam nostram debellet et occidat,quomodo non motibus corporalibus. Ita namque ait Omnes qui- :

corpus peccatat, nec peccatum ad ipsum pertinet, dcm resurgcmus, omnes immutahimur. In
sed non
in quo et peccati regnum inhabitat et peccati mili- momcnto,in ictu oculi,in novissima tuhn : canet cnim
tia exercetur ? tuha,et mortui rcsurgcnl incorrupti,ct nos immutabi-
CAPUT .XIX. mus (I Cor, xv, .51, 52). In quiinis vcrbis manifeste
Nono decimo,id est extremo capitulo, ita dicit : omnium generalem resurreclionem deseribit.
1. Ignem xternum istum ipsum quartum mundi Sed hanc ipsam omnium generalem resurrectio-
elenientum, ubi corpora sanctorum in xtheream mu- nem quadam certa proprietate distinguit,dum dicit
tenlur quatitatem, impiorum vero corpora in aeream quia omnes resurgemus, sed non omnes immutahi-
qualitatem, impiorum vero corpora in acream quali- mur ; et cum subjungit Et morlui resurgent incor-
:

latcm Iransilura. rupti, et nos immutahimur; ostendens videlicet quia

2. In eoque nalurarum intra se miserahile per/ici omnes resurgent receptione corporum,sed non om-
gaudium,malarum vero voluntatum ineffabile iormen- nos immutabuntur glorificatione justoruin. Iniqui
tum. enim resurgent tantummodo incorrupti, non eliam
3. El ita impionim omnium angelorum hominum- C gloriflcati et incorrupti in eo tantummodo quod
:

(juc corpora supplicia ignis xterni perpessura, ut in- jam non poterunt morte dissolvi ad pccnas autem et ;

legritate eorum suhstanf.ix nullo modo peritura, eo- ad cruciatus seternos sentiendos atque perferendos
rum pulchritudine nullo modo defutura, corimi natu- ila omnino corruptibiles erunt,et ita ipsis suppliciis
rali incolumitale permansura,omnihus deinde nalurx sine fine corrumpentur.ut omnino, sicut Scriptura
ho7iis ud universitatis ornamentum mirahili ordine re- Aioit,dentur in carncs corum ignis et vcrmes,ut uran-

fulsuris, excepla beatitudine, qua privahuntur. tur ct sentiant usque in sempiternum {Judith. x\i, 21).
4. Superioris ignis corporci cum inferioris aeris Justi autem,ex quorum persona Apostolus dicit, et

corporibus qualitate coUuctante, naturali vi servata nos imnmtabimur, et inoorrupti resurgent, ut nulla
infclicium animarum intentio dc corporibus suis xter- morte solvantur; et hocspeciale habebunt
ulterius
nas patiatur xrumnas. quod oorpora eorum immutabuntur in melius, di-
.5. Ila videlicct ut idem ipse ignis omnibus corpori- cente eodem Apostolo, et aperte qualis fulura sit
hus fiat rjloria, quo damnandis animabus intrinsecus ipsa commutatio exponente Oportet enim, inquit,
:

iniquitatc j/ropria, cxlrinsecus cumulabilur pocna. corruptibile hoc induere incorruptionem, et mortale
In his verbis phantasticis et omni insania3 delira- hoc inducre immorlalitatem (/ Cor. xv, 53) ; scilicet

mente plenis, prtetermissa simplicitate fideietcon- n ut hoc ipsum corpus quod nunc a sanctis corrup-
fessionis apostolica?, qua omnis Ecclesia credit et tibile ctmortale gestatur,illa resurrectionis virtute
confitetur Dominum nostrum Jesum Christum dic fiat immortale, id est, incorrup-
incorruptibile et
tertia a mortuis resurrexisse et ascendisse ad ccc- tione et immortalitate induatur. Qua; incorruptio
los, et sedere ad dexteram Patns,et inde venturum sanctorum tanta ac talis erit, ut nullo jam dolore,
esse adjudicandum vivoset mortuos, atqueinejus nullo labore, nuUa molestia, nuUa indigentia tangi
adventu futuram carnis resurrectionem, et donan- possit.Et itaperlllam immortalitatcm quceeisdabi-
dam sanctis vitam ffiternam^prsetcrmissa, inquam, tur,absorbebitur mors in corporibus corum.ut non
ista simplicissima et purissima conlessione pietatis, solumipsamorsibiquodammododeleatur,sedetiam
nusquam nominansChristi adventum de ccelis.nus- causamortis,idest peccalis stimuius,c\iiviS^umiione,
quam commemorans resurrectionem ex mortuis,ita mors ab initio facta est,penitus conteratur.Qui uti-
omnia confundit et quibusdam adinventionibus ob- (|ue ppccati stimulus in corporibus damnatorum
scurare eonatur,- ut nec veritatem resurrectionis, nunquam evacuabitur, et ideo nunquam vere a
 243 PLORI DIACONI LUGDUNENSIS. 244
morte liberi ernnt.De hac ilaquo felieissima immu- etiam cceIo incolendo non amissa na(ura,sed
erit,u.t
j\^

tationc justorum subjungit Apostolus et dicit Cum

: mutata quaIitate,conveniat. Proinde cum hoc cor-
autem mortale hoc viduerit immortalitatem, tunc fiet pus jam non animale,sed futura commutatione spi-
sermo qui scriptus est : Absorpta est mors in victn- ritualeanima receperit angelis adsquata.perfectum
ria: ubi est, mors,victoria tua'l ubi est,inors,stimulus habebitnaturresuaemodum.inobediensetimperans,
tuus ? Stimulus autem mortis peccatum est : Deo uu- vivificata et vivificans tam ineffabili facilitate.ut sit
tem gratias, qui dedit nobis victoriam pcr Dominum ei gloriK quod sarcincB fuit.]
nostrum Jesum Christum (Ibid. v, 54-57). Non ero-o Subjungit istc et dicit In eoque naturarum intra
:

prius resurgent corpora justorura, et postea, sicut
iste dicit, in elemcnto igneo, velut in conflatorio,
immutabuntur sed in ipso momento et ictu oculi in
: loquamur.naturatum
quo resurgent divina virtutc immutata,incorruptio-
nis et immortalitatis gloria vestientur.
De immutatione autem iniquorumetaeternis sup-
damnatorum, quorum iste corpora, novo et
pliciis
inaudito genereerroris,commutandadicitinaeream
qualitatem,nihilomninoAposto)us loquitur et idco
sc mirabile pcrfici <jaudium,malarum vero voluntatum
ineffabile lormentum ; k\ est, ut juxta ejus sensum
ibi tantummodo mirabile per-
ficiaturgaudium,que secundum istumm.inime pec-
caverunt. Ut hoc sit gaudium naturarum,quod na-
tura terreni corporis, sicut iste putat, in impiis
transitura cstinaeream qualitatcm, in sanctisvero
t> adhuc in excelsiorem gloriam, id est in ffilheream
: qualitatem; malarum
vero voluntatum. quas solas >

etiam nos talem phantasiam contemnere potius quam
audire debemus, ne simus prurientes nuribus,
veritate auditum avertentes, ad fabules autem convcr-
lculcs. Ouomodo enim juxta ipsum transibunt
in
aeream qualitatem? Nam si de tcrrenis aerea flent.
dicit peccasse,tunc futurum ineffabile tormentum,
et a cum ex ipsa sua mala conscientia torquebuntur.Sed
hoc totum quam vanum et falsum sit,jam satisest
demonstratum.
3. \AA\i post ista et dicit El ita impiorum om-
:

non vera resurrectio, quia non eadem corpora

erit nium,anrjclorum hominumquc.corpora supplicio ignis
resurgent quwpermortemceciderunt; illacnimter- xtcrni perpc.^sura, ut intcijritate illorum substanti.r
restria erant.ista aerea erunt autem ipsa natura
: nullo modo pcritura, eorum pulchritudine nullc modo
terrenorum corporum permanebit,et tamen qualita- dcfutura, eorum nalurali ineolumitatc pcrmansura,
tem aeris accipiet,ut videlicet ipsius aeris et vento- omnibus deinde naturx bonis ab universitatis orna- 1
rum subtilitate immutetur.hancnovitatem fldes
Ec- mentum mirabibi ordine fuhuris e.vcepta bealitudinc
:

non recipit,quia,sicut jam dictum est,deim-

clesis! qua privabuntur. Mirandum est nimis in his verbis
mutatione impiorum nihil Aposlolus dicit.Quod au- quomodo dicat Omninm impiorum et angclorum, ct
tem dicit corpora
snnctorum immutando in cflhcream hominum corpora xterni ignis supplicium pcrpessura.
9H/(/(toton,siistamimmutntionem manentoipsorum C quod superius tam aperte ot multiplicitcr ubique
corporum natura futuram crcdi,ut scilicet ipsa cor- inegavitjQuod utique in hoc loco aut ficte et dolose
pora quae cocidenint in morte, quae suscita sunt in confessus est ct abominabilis est Deo qui de fide ejus
resurrcctione, glorificentur coclesti claritate, ct in corde tenet mendacium, et in ore vult pr.'Hfcrre
de
obscuris lucida fiant sufficit nobis de hac veritatem, sirut scriptum est Pcrdes omncs qui lo-
corum :

mira clarificationcillud fcnerc quod Dominus in cis quuntur menducium virum sanguinum, el dolosum
:

futurum dicit: Tunc justi fulnebunt sicut sol in regno
Patrum eorum (Matth. xin. 4.3). Si autem ita dicit
eadem corpora in .Tlheream qualitatem immutanda,
ut amittant naturam suam et pro terrcnis coolestia
fiant, manifoste vcritati resurrectionis contradicit,
et ideo nullatenus audicndus est.Quicunqueautem
desiderat simplicitcr et pure ac vore de sanctorum
abominatur- Dominus (Psal. v, 7, 8). Aut si vere ipsa
reiveritateettimore offensionis Ecclesiae superatus,
ne omnino infidelis judicaretur, hoc confessus est,
vacua est omnino el causatalis confessio,quam su-
perius tanfa et tam multiplcx pr.Tccessit negatio.
Nobis autem non licet in rebus ad fidcm Dei perti-
nentibus aliud modo,aliud postca dicere sed quod :

resurrectione et spiritualium corporum nalurascn- semel ex ipsooreDomini etapostolorumejusacccpit

tire, audiat el teneat fideliter quod beatus Augusti- Ecclesia,credcndum et confitendum; ita inviolabili
nusdehissincerissimedocot,diccns:[Egestasedendi et immutabili veritate retinere,ut fiat in nobis veris-
ac bibendi talibus corporibus auferetur,undc et spi- sime quod Dominus prfficepit, dicens Sit autem :

ritualia erunt,non quia corpora esse desislent, scrnio vcstcr, non, non {Matth. v, 37); vide-
sed cst, csl :

quia spiritu vivificante subsistent. Nam sicut ista licet ut immnbili veritate et voritas nostra confes-
quffi habentanimam vivontem,nondum spiritum vi- sionc conlirmelur, ot falsitas nostra confessione
vificantem, animalia dicuntur corpora, nec tamen respualur.
aniniiE sunt, scd corpora,ita illa spiritalis vocantur Et tamcn istc quam fidcliterdc a;terni ignissup-
corpora.Absit tamen utspirituseacredamus futurn, pliciis credat.in sequontibus mrnifeste aperit: post-
sed corporacarnis habiturasubstantiaro,sednullam quam enim dixit,iVft impiorum angelorum hominum-
tarditatem Gorruptionemquecarnalemspiritu vivifi- que corpora supplicia ignis wtcnii perpcssura ut
passura.Tunc jam non terrenus, scd ca-lestis
CJintc intelligere Ipossimus] modum quo id credit csse
homo erit non quia corpus,quod de terra faclum
:
fufuruiii.subjunxit slatim : Quod hoc ita fict,ut intc-
est,non ipsum erit; sed ([uia donocoelosti jame tale grilas substuntix corum,id est angclorum ctliominum
 2i3 LIBER ADVEllSUS JOANNEM SCOTUM. 'i6

inalignnnnn nullo modo sit peritura, ul putrhriludo A cum diabolo,neque in beatitudinc cumDco.Etom-
eis nullo modo sit dcfutura, ut nrituralis incolumitas nino certissime tenet neminem esr-c posso post illud
sit in ipsis pennansura. Eccc quas bona eis tribuit in universale judicium, nisi aut in beatitudine a;torna,
suppliciis ignis asterni, vidclicet intogritatem natu- aut e contrario in miseria sempiterna.Qui enim se-
r8c,pulchritudinem,incolumitatem : ut integritatem mel fucrint in illo judicio vel in pccnam missi, vel

naturaj suse haboant, quia toto eorum natura in in vita; ajternffl gaudium intromissi, nunquam ulte-

anima et corpore perpetuo permanebit pulchritu- ; rius alibi vel aliter esse poterunt. Sicut Dominus
dinem vero ubi aut quomodo habere possint,fidelis certissime ostendit de utraque parte,id estctdam-
quisque consideret,pulchritudonamque autaniraas natorum, qui erunt a sinistris, et beatorum, qui
autem fidclium credat ullam
est aut corporis. Quis erunt a dextrix, irrevoeabilem sententiam proferens,
ibi esse posse pulchritudinem animarum, ubi erit cum dicit Twic ihunl hi in supplicium xtcrmim,
:

amissio omnium virtutum et firditas omnium vitio- Justi uutcm in vitam xtcrnmn {Matlh. xxv, i6]. Si
rum? anima enim aut virtute pulchra cst, autvitio enimeril finis aliquando illipa;na3a!terna!,erit etiam
deformis. Qu<b autem ibi esse poterit pulchritudo aliquando (quod absit) finis vit» aeterna!. Si autem
corporum, ubi asterno horrore tristitioB, et asterna vita ajterna nullum omnino habebit fmem, procul
ignis exustione,a!ternavermium lacerationeoffusca- dubio ot pcena illa, id est supplicium a!ternum,nul-
P
bitur et tencbrabitur? Qua; ctiam in damnatis illis lum unquam habere finem poterit. Non crgo erunt
angelis et hominibus, sicut iste dicit, poterit esse aliqui.ut iste delirat,ita in medio positi utnecbeati
naturalis incolumitas,cum natura ad hoceis inlegra sint nec miseri,et tamen extra domum Patris aliquam
tantummodo servetur, et nunquam a sua naturali requiem habituri. Dominus enim manifcste dicit ; in
compage solvatur,ut plenius tota sine fmecrucietur. dotno Patris mcimultx sunt mansioncs {Joan. xiv, 2),

Sed iste non contentus tanta ineptia et absurditatc ostendens extra domum Patris sui, id est extra so-
dcpravati sensus sui, addit in fme apertissimum cielatem sanctorum angclorum cthominum electo-
errorem,ut quod corde gestabat
hffireticceimpietatis rum, quam ipse ffitornum inhaliitat, nullum esse
ad impugnationem veritatis et subversioncm au- locum, nullam mansionem quictis.Quia omnis illa
dientium, etiam ore emoveret. multitudo et multiplieitas mansionum non est,nisi
Addit namque statim de eisdem dajmonum ctho- in domo paterna, ubi sicut iu uno coclo stella ab
minum damnatorum naturis,quod deinde(\dest post stella differt in claritatc, sic in una cademque do-
illa «terni ignis supplicia) omnibus naturx honis mi- mo crit diversitas mansionum pro diversitate me-
nihili ordine rcfulgcbunt : id est ut et in anima sint ritorum.
pra^diti et illustrati naturalibus bonis mpmorife,in Post h.cc addit istc, ct dicit : Superioris irjnis cor-

telligentia; et liber» voluntatis; et in corpore cla- Li /» nferioris aeris corporibus qualitatc collu-

reant,atque praspolleant^et quinque naturalium sen- ctanle. naturali vi servata, infelieium animarum in-

suum vivacitate et forms perfccla! pulchritudine. tentio de corporibus suis iclernas putiatur arunmas.
Dicitque eos propterea exemptos suppliciis, et exor- Ecco quomodo credit,si tamen crcdit,supplicia ignis
natos omnes omnibus naturalibus bonis, ut lanta ajterni exercenda videlicct quod ignis ille, qui est
:

pulchritudine refulgentes proficiat ad univcrsitatis hujusmodi superius clemcntum,corpora d;cmonum,

ornatum : videlicet ut inter cseteras mundi crcaturas quc-e putat esse aerea, ot corpora hominum impio-

permanentes sint
terrestres siveccclestes, etiam ipsi rum, qua! supcrius dixit transitura in acrcam quali-
in ornamento mundi qui fuerant in damnatione sup- tatem.nunc autem aperte dicit acrca sicut et ipso-
plioi.Et poslha;c nc ex toto videretur vonire contra rum da!monum,dum utriusque elcmenti natura,id
Ecclesia! fidem et evangelicam atque apostolicam cst et ignis,quem putat esse ignem oetcrnum in sup-
vcritatcm, subjunxit A\Q,Qns,cxccpta beatitadinc, qua pliciis damnatorum, et aeris, quem crcdit essc in
priiiabuntur,\d cst quod sio fulgebuntomnibus natu- corporibus da^monum et hominum pcrditorum, in
ralibus bonis d<Bmones ct homines suppliciis exuti, illodamnationisergastulointersecolluctanturatquo
ui cxccpta bcatiludine visionis Dci,qua! eis sola de- compugnant,offlciat infelicibus animabus et homi-
negabitur, nihil boni eis deesse videatur. Ecce quid p num,et da?.monum decorporibus suis aeris aBtcrnas
audet sentire, quid audct dicere, qui audot etiam poenarum a^rumnas quia scilicet etiam in illo ca-
:

scribere homo qui vult videri Christianus, et nihil mino ignis aeterni naturalemvim servabunt haicduo
aliud laborat nisi ut Christianfe veritati adversetur, elementa ignis et aeris.ut sicut in hoc mundo ardore
et hc-ercticorum dogmata,quibus ipse infelicitcr con- ignis superioris per calorem solis iste aer, qui est
junctus est, et sinceritati Ecclesia! intromittat. Nam inferior,ita vaporatur et fervet, ut suo vapore alque
Ecclesia Christi utrumque negat, utrumque detes- fervore corpora nostra gravitcr afficiat; ita in illo,
tafur, quia utrumquc est ha^reticum etomnimodis ut dictum est, camino ignis supplicii scmpitcrni,
contrarium veritati,id est et liberationem da^monum dum igni naturali vi inflammat corpora aerea da:-
atque hominum ex illis suppliciis sempiternis, et monumatquehominum,oxipso fervore atqueardore
aliquem medium locum esse ubi ita sint ipsi dicmo- corporum suorum, anima? quiE in eis sunt,sentiant
nes et homines in requie et bonorum omnium copia rf patiantur seternas afflictionis eerumnas. Dicat
et claritafe, ut nec in damnationc iguis iulorui sint nunc ipsc,qui hoc sentit et scribit, quoraodo infeli-
247 FLORI DIACONI LUGDUNRXSIS. 258
ces animfc utriusque creaturae angelicfe ethumanae p^ serponEvam sedu.vil astuUasuaJta corriimpantursen-
aliquando illis suppliciis erunt ereptae, et omnibus sus vestri,et e.rcidant a simplicitate, qux est in Christo
natura; bonis, sicut ipse dicit, refulsurae, si per vim [11 Cor. xi,23). Undc et alibi admonet dicens Ineptas :

illius ignis corporibus suis aereis atrociter inflam- autem et aniles fabulas devitn (I Tini. iv, 7). Et ite-
matis asternas patientur .-erumnas^Si enim libeca- rum : Profana autem el mullum
inaniloquia devita :

buntur illis suppliciis,carebunt utique aerumnis; si enim proficiunt ad impictatem,et scrmo eorum utcan-
autem in sempiternis erunt ;prumnis, nunquam ccr serpit {II Tim. u, 17). Unde et beatus Petrus
liberationem merebuntur. apostolus oadem pietate,eadem sollicitudine fideles
Sed exponens isteadhuc modum qualiter illud admonet, dicens : Vos igitur, fratres, prxscientes
tam fictum et tanto laboreconcinnatum futurum pu- custodite vosmelipsos, ne insipientium errore traducti,
tetesse supplieium,adjungit et dicit : Itavidelicel ut c.i-ciilntis a propria firmitate. Crescite vero in gratia el
idem ipse ignis onmibus corporibus fiat gloria,quo cognitionc Domini nostri Jesu Christi »t Satvatoris {II
damnandisanimubiisinlrinsecusiniquitatepropria, Vet. iii, 17, 18).
extrinsecus cumulabiturpoena. In quibus verbis hoc Non nobis efficiantur ista velut jocosa et ludo si-
videtur asserere quod idem ipse ignis aiternus et milia, quia et ludum Ismaelis cumlsaacperseculio-
abus intrinsecus ex conscientia sua propria ini- n nem vocat Apostolus, Et ideo ubicunque talia agno-
quitate damnatis,et exterius earum corporainflam scimus, zclo fidei contra haec excitari debemus illo :

mando etfervefaciendo accumuletpcenam,utscilicet nos informante et adjuvante qui in psalmo dicit :

non solum interius torqueantur eonscienlia, sed Zclus domus tux comcdit me (Psal. lxviii, 10) qui ;

eliam exlerius affligantur poena ignita et tamen eo- etiam flagello de funiculis facto, violatoros domus
:

rum corporibus aeris idem ignis quamdam gloriam Dei cum suis mercibus ejecit,eo quod eamdem do-
conferat. Putamus quia sicutiste ignis qui lucet in mum paternam fecerint speluncam latronum (Joan.
sideribus, obscuram et caliginosam hujus aeris na- II, 15), Vere enim domum Domini, qua; est Ecelesia

turam sua infusione illuminat, suo fulgore lucidam Dei vivi,columna et firmamenlum veritatis (I Tim.m,
reddit, qui est utique naturaliter tenebrosus, nisi 15) in speluncam latronum vertunt,et vere latrones
aut in die radiis solis aut in nocte radiis lunae et sunt, qui sub prffitextu Christiani nominis velut in
siderum illustretur ita iste existimat illaaerea da;-
: Ecclosia constitutijinfidelitatem suam occultare co-
monum rt hominum corpora «terna illius ignis ful- nantur,et insidiosis etiam ac malitiosis disputatio-
goro illustranda et clarincanda,sicut etiam nigredo nibusvitiT fidelium insidiantur. Et quia iste, cujus
ferri calore fornacis in lucidam vertitur qualitatem. vcrbis, auxiliante Domino, utcunque respondimus,
Quomodo ergo superius dixit .-ingelorum homi- in philosophicis regulis et syllogisticis argumenta-
:

nu7nque corporea aerea suppliciaignis seterniper- ^ tionibus gloriatur,audiamus in fine fideliteret obe-
pessura? Si enim supplicium eis erit ille ignis dienter beatissimum Christi antistitem et confesso-
aeternus, non crit utique gloria; si autem gloria eis remHilarium.itaistiusmodi hominos redarguentcm
fuerit, non erit pcena. atque dicentem [Oportuerat homines religiosam :

Abigentes itaque et procul repellentes hujusmodi divinarum rerum scientiam prffiferentes, ubi evan-
tortuosas et vipereas ambages,et anfractus laborio- gi'lic;o atque apostolicaB prajdicationis veritas praefe-

sissimos ac perniciosos, toneamus fidei simplicita- rebal,callidc philosophiae tortuosas quaestiones ab-
tem : vera damnatorum hominum corpora, id est jicere,et sectari polius fidem,quai in Deo est : quia
terrena, credentes, et in eis vera et aeterna supplicia, sensum inflrmum facile fidei suk praedisio sophisraa
qui in illa fuerint damnatione passuros quia verissi- : syllogistica; interrogationis exueret, cum captiosa
niusest sermoVeritatis quaMn Evangeliodicit:(3/t«a propositio responsionem simplicem, sibique secun-
veniet horaquando omnes yui in monumentis sunt dum interrogationem rerumobsecundantem,adulti-
audient voeem Filii Dei : ct procedcnt 'jiii bona fece- mum jam sensus sui interrogatione spoliaret : ut
7'unt in resurrcctioneni ritsc; qui vero mala egcrunt, quod professione amisissct, id jam conscienlianon
in resuri-eclionem judicii [Joan. v, 28, 29)..\(1 ilUun tenoret]. Item idem gloriosus confessor cum verba
namquo vocom Fiiii Dei omnes qui
monwncntis q Apostoli exponeret dicentis ? Vidct ne quis vos spo-
in
sunt procedent : quia eadem corpora qua; in monu-
liet per philosophiam ct inanem fallaciam, .secundum

mentis erant posita recipient, eisdem resur- trmlitionem hominum, secundum elcmcnla mundi, et
et in
gent, in eisdem habituri vol resurrectionem vitas, non secundum Christum. [Cavendum, inquit, adver-
vel resurrectionem judicii ut aut in ipsis possideant
; sus philosophiam cst, et humanarum traditionum
vitam ffiternam, aut in ipsis mortem paliantur «ter- non lam evitanda sunt studia quam refutamla. Ne-
nam.Bonum cst nobis,et omnino saluti nostrm ante que enim his ita conccdendum est quasi vincant
omnia nrcessarium,ut in fidei veritate et simplici- polius quam fallant. Quia nos Christum Dci virtut^;m
tale fundanti,timeamus et,Domino auxiliante,c;ivea- et Dci sapiciitiain prcVdicantcs fflquum est humanas

mus illud malum quod .\postolus Ecclesiffi Christo doctrinas non tam defugere quam refelIore,et sim-
desponsata? el casta fidei virginitate prajdita; timere pliciorcsne ab his spolicntur et obstrucre et in-
se dcnuntiat.dicens Despondi enim vos univirovir-
: struere. Nam cum
possit omnia, et ea ipsa omnia
f/i/tc;it castam cxhibcreChrisfo.Timcoautcm nesicut Dous possit sapienter, et ncc virtuti ejus ratin nec
 :

249 CAllMINA YARIA. 230

rationi virtus obsislat, oportet cos qui Christum A c.rsccratis omnihus mcndacihus, pars illnruin erit
cl

praedicant mundo.in religiosis mundi imperfectis- iii stiigno ardenli igne et sutphurc, quod esl mors se-

que doctrinis per scientiam sapicntia omnipotcntifB cuiida {Apoc. xxi,7, 8). Et iterum Et porUe ejusnon
:

contraire]. Hajc beatus Hilarius claiidcntur pcr diem nox enim non erit illi. Et affe-
:

Quanta autem pcEua etdamnatio non solum aucto- rcnt (jloriam et honorem gentium in illam. Nec intra-
res,sed ctiam fautores mendacii maneat, et quanta hit in eam aliquid coinqidnatum et jaciens abomina-

pietatis intentione a talibus recedendum sit.ut unus- lioncm in sanguine Agni et mcndacium[Ihid.,vers.2o-
quisque fidelium ablutius el mundus fidoi puritate 27). Et iterum : Bcati qui lavant stolas suas ut sit

moreatur haberc consortium in ligno vita;,audiamus potestas eorum in ligno vilx, et per porlas inlrent in
ipsum Dominum nostrum,tam terribiliterquam dul- civitalcm. Foris canes,et venefici, el impudici, et ho-
citer in Apocalypsi comminantem pariter et polli- inicidx, et idolis servicntes,et omnis qtii amat etfacit
centem : Qui vicerit possidcbil hxc, et cro illi Dciis, iiicndacium. Ego Jesus misi angelum meum testificari

ct illc eril mihi jilius. Timidis aiUemct iiicrcdiilis, ct vohis luTc in Ecclcsiis {Apoc. xxii, 14-1(1).

CARMINA VAUIA
(Ex Aualcctis Mabill. et Thcsauro Marten.)

B Nemo melum defert, sacris rovercntia nulla est.

(h) QUEREL.V DE DIVISIONE niPF.RII POST MORTEM Continuis pradis plebes miseranda laborat
LUDOVICI PU. Nobilifas discors in mutua funera sfevit.

Montes et colles, siiveeque et fiumina, fontes, Sanguine terra madet, fervescunt cuncta rapinis,
Prffiruptaeque rupes, pariter vallesque profundre, Et rabies scelerum ruptis discurrit habenis.
Franoorum lugete genus : quod munOTC Gliristi Flagrat adulterium, perjuria nuila timer.tur.
Imperio celsum, jacet ecoe in pulvere mersum (r), Funditur innocuus nullo jam vindice sanguis :

Hunc elementa sibi sumant compuncta dolorem, Jam regum legumque metus mortalia liquit.
Terrarum tractus, maris ('equam, sidera coeli, Tartareum clausis oculis jamque itur ad ignera.
Ventorum pluviarum deniquc guttae
flatus, : Quis digne expediat monachorum septa revulea,
Et doleant homines hominum quia corda rigescunt, Sacratas Domini famulas laicale subisse
Omnia concrepitant divinis cincta flagellis, Infami ditione jugum rectoribus ipsis
;

Oinnia vastantur horrendaj cladis erumnis : EccJesi» armorum impositum ca^disque periclum?
Omne bonum pacis odiis laniatur acerbis : PriBSuIibus plebes vidua3, doctore cathedra
Omne decus regni furiis fuscatur iniquis. Pluribus et plures jacuerunt funditus annis.
Ecclesiffi dejectus honos jacet ecce sepullus. p Princlpis hoc lerror misera tunc clade coegit
Jura saoerdotum penitus eversa ruerunt. Nunc ad tale malum quosdam atra superbiaducit.
Divinjejam legis amor terrorque recessit, [d) adhuc veteri tabescit vulnere Narbo
Tristis :

Et scitajamcononum cunctorum ealce tcruntur. {c) TristiaRhemorum pariter quoque mcenia lugent.
Vexantur clara; assiduis conflictibus urbes, Bgregios {f) doctosque viros miseranda fatigant
Basilicas Christi prisco spoliantur honore : Bxsilia; improbitas sa^vo sedem obtinet auro.
Martyribus jam nullus honos : altaribus ipsis Floruit egregium claro diademate regnum :

In his Flori versibus primum looum obtinent

(a) (() Alias, vcrsum.
carmina duo qua3 V.G. Adrianus Valcsius.historio- (d) Quid funesti tum acciderit civitati Narbonensi,
graphus regius, ex vetusto codice Petaviano manu silent Annales nostri. Existimen idem illi accidisse
propria descripta, cum notulis suis mihi pro sua quodRhemensi,eo quodBartholoma;uscontra Ludo-
liberalitate concessit. vicum AugustumpartibusLothariifaveret,ob idque
(/))Primumagitdevariis cladibus quaj ex divisione eum sede sua dejectum fuisse: ex quo diutina iilius
imperii, post mortem Ludovici Pii, Galliis obvene- ecclesiaj secutasitorbatio usque ad Berarii ordina-
runt- Garmen istud in codice Petaviano inscribitur tionem.
in hunc modum Voto bonx mcmorix Mannonis
: (e)Id est Ecclesife Rhemensi contigit post deposi-
lihcr ad sepulcrum saneti Augendi ohlatus. Fuit ergo tum Ebboncm.vacantesede perannosdecem,nempe
liber iste monasterii sancti Augendi, seu Eugendi, n usque ad adnum 844, quo llincmarus viventi etiam
in Jurensibus locis, quod modo S. Claudii dicitur, turn Ebboni suffectus est.
etquidem oblatusaMannone,ejusdemcoenonii prK- (/')Nempe Hilduinum seniorem,Walam abbatem,
posito.cujus rogatu Ado Viennensis archiepiscopus Barnardum Viennensem, Angobardem Lugdumen-
ecclesiam Velnensem eidem abbatiw confirmavit sem pontificcs, ct alios, qui in varia cxsilia depor-
anno 870, ut patet ex litteris editis in Spicilepii tati sunt.
tomo XII, pag. 135.
 ;

231 FLOHI DIACONl LUGDUNENSIS. 252

Princeps unus erat,populiis quoque subditus unus. A Ac miro omine fecit.
stellas radiare polo
Lex simul ot judex lolas ornaverat urbes, Quod monstrum scimus bellum ferale secutum,
Pax cives tenuit, virtus cxterruit hostes, Quo se Christicoke fero petiere nefando,
Alma sacerdotum cerlatim cura vigebat Et consanguineus rupit pia focdera mucro :

Conciliis crebris, populis pia jura ministrans. Atque fera3, volucresque simul pia membra vora-
Hinc sacris cleris, hinc plebibus eximiisquc [runt;
Principibns late resonabat sermo salutis. [h) Cum diri cffilo toticns arsere cometae,
Discebant juvenes divina volumina passim. Humano cladem generi excidiumque minantes.
Littereas artes puerorum corda bibebant. Inter quos unus flammanti crine coruscus
Crimina tetra vigil crebro censura fugabat : Mense fere loto truculento lumine fulsit.
Hos timnr, hos ot amor ad federa justa vocabat. Quem regionum atrox vastatio, motio regum,
Quiu etiam externas fidei conjungere gentes Et rabies bclli, et regni scissura secuta,
Cura eratjCt domitis imponere frena salutis. Continuis miserum quatiunt terroribus orbem.
Hinc pagana manusjuga rciigionis inibat : Quis finis, qua^ve ira Dei mala tanla sequatur?
surgens,pedibus subslrata gemebat.
(fl)Hinc hffiresis Qua3 jam vix aliquis pavitanti corde volutat,
Claruit hinc nimium toto gens Franeica mundo : t> Vix recolit, vix inde dolens suspiria fundit.
Famaque virtutum fines penetravit ad imos. Gaudetur fessi SEva inter vulnera regni :

Lcgatos hinc suos procul extera regna,
Barbara, Gra3ca, simul Latium misere tribunal.
Huic etenim ccssit etiara gens Romula geuti,
Regnorumque simul materjjamj inclita cessit.
Hujus ibi princeps regni diademata sumpsit
Munere apostolico, Christi munimine frelus.
fortunatum, nosset sua si bona, regnum,
Cujus Roma arx est, et cceli claviger auctor,
Tutor et a^ternus coelorum in Siecula rector,
Qui terrestre valct in ccclum tollere regnum
At nunc tantus apex tanto dc culmino lapsus
Florea ceu quondam capiti dejecla corona,
Et pacem vocitant, nulla est ubi gratia pacis,
Stat paries subitam minitans validamque ruinam,
Jam duduni inclinus, scissuris undiquc plenus.
(c) Illiniturquo luto fluido, citiusque casuro.
Mistura hic paleas nulla est,membra omnia nutant.
Jam vatis sancti metuendum cernimus Amos
Compleri in nobis deflendo ex ordine visum.
Jam Dominus murum linquit, dcponere trullam
Jam parat, et nullam iratus vult fcrre lituram.
Jamque etiam uncinum pomorum conspicit ille,
Quo tola evulsis nudetur fructibus arbor.
Jam remanet qucrcus foliorum tegmine nuda :

Quam varius texit rertolenti gramine fulgor, Jam domini cgrcgius flavet sine fontibus hortus.
Cunctorum teritur pedibus :diademate nudus En sitis atque fames, cecinit quam pra-scius idem,
Perdidit imperii pariter nomenquc decusque, C Judicio Domini terris imraissa perurget.
'

Et regnrm unitum concidit sorte triformi.
Induperator ibi prorsu jam nemo putatur.
Pro rege est regulus, pro rcgno fragmina rcgni.
Consiliis crcbris qu»runtur furta nocendi
Conventu assiduo populanlur jura salutis.
Gassatur generale bonum, sua quisque tuetur.
Omnia sunt curae Deus est oblivio solus.
: Invenietne, putas, fidei vestigia terria?
Pastores Domini soliti concurrere in unum
Dissidio rerum, synodalia nulla frequentant.
Conciciojam populi nulla est, jus omne rcccssit.
Coelestis verbi dosunt jam pabula et imbres.
lioc Oriens Boreasque malum, hoc maria undique
[clamant.
: Vocem evangelicam divino ex ore tonantcm.
Quis non jam videat doleatque instarc piorum?
Filius en hominis venicns ex arce polorum,
Cordibus humanis latcbrosa foramina vulpes
Immundfc et coeli nidos fccere volucres.
Fraus hajc atque tumor diri late obtinet hostis :

Frustra huc legatus, aula cst ubi nulla, recurrat. Ncc locus cst Christo, quo vel caput ille rcclinet
Quid faciant populi, quos ingens alluit Hister, Hoec inter gemat et fidat grex illc pusillus,
Quos Rhemus Rhedanusque rigant, Ligerisve, Pa- Cui Patcr mtorni conservat gaudia regni,
[dusve? Deducatque oculis iacrymas noctuquc dieque,
Quos omnes dudum tenuit concordia nexos, f) Ac precibus vitaj pulsans ad limina perstet.
Fcedere nunc rupto divortia mcesta fatigant. Exposcat veros inhianti pectore panes
SiTpe malum hoc nobis coclestia signa canebant, Tres, evangelici mcmorat quos pagina verbi.
Cum totiens ignitie acies, ceu lucc, pavcndjc, Vcra fides confessa Deum per sajcula trinum,
Per media noctis dirum fulsere tcnebras, llts fruitur dapibus, his fidum pascit amicum.
Partibus et variis micuerunt igne sinistro. N(in lapidem sumet, si panetn postulct imquam :

Cum mcdiante die populis jejunia festa Ncc pro pisce caput virosi sentinet hydri :

Devotasque preces per tcmpla agitantibus ahua; Nec pro ovo fallax illudet scorpius olli,
Sol nitidum tristi texit ferrugine vultum, Fronte vclut mitis, scd caud;E vulncrc saivus.

(«) Sic Prudentibus in prsefalione ad Cathemeri- (f) Hoc cx imitatione Ezcchielis in cap. xiii,vers.
non. rwjnel. ronlm haTesenMuMo. alia peccat Florus 12 et seq. Quod subditur de Amosi prophetia,peti-
in poetarum leges at indulgendum illi ffitati.
: tur ex cap. viii. vers. 1 cl 2.
(6) Ncmpe annis 837 et sequenti 840 et 342.
 :

253 CAinilNA VARIA. 2S4

Nam pius ille Pater, qui fons bonitatis habetur, A Dominum turgida coUa vibras.
Cornipeta in
Ut sol sponte micat, ceu fons uberrime manat, Dum phrenesis furiale malum tua viscera ferro
Ulque ultro placidus rorat de nubibus imber : Te proprio expetere cohit, et ipse nescis.

Sic bona cuncta suis prono donat numine natis,
Qui tamen huncvera fidei pietate requirunt
Qui quod spe sitiunt.puro amplcctuntur amore
Qui bona sive mala fluitantis temere mundi
Norunt, instantique Deumvirtute sequuatur.
Domiue onmipotens,da nobis mente videre
Justius invidia nihil est, quie prolinus ipsum
; Auctorem rodit, excruciatque animum.
: Ecclesise reverendus bonos a temporc prisco,
Principibus summis prKSulibusque piis,
Currieula annorum florens per plurima fulsit,
Sub pietate patrum pignora chara fovens :

Tot mala, tot clades et tot lacrymanda pericla

; Et gallina pios pennarum tegmine fetus
Da gemere, et toto fac nos ea corde dolere, Mystica mundanis texit ab insidiis.
Assiduisque tuum precibus deposcere numen. Agnoscis, ni fallor, enim qu« nomine tali

Qui regis Israel, cui non dormiat in aevum Voce evangelica sancta notetur avis.
Omnia conspiciens oculus : qui lege perenni Illa dolenter avis etiam nunc garrula clamat,

Erigis elisos, elidis et ipso superbos,
Supplicibus veniam,tuniidis properando ruinam.
Tu nos, sancte Pater, hic verbere Cccdere paterno
Tu virga baculoque tuo nos corripe, firma
Et nostro gcmitus promit ab ore pios.
Tj Tcque prius quam calce secet,quam verberst aliis,
Quamque oculis spoliet, sic pietata vocat.
: Moduine, tibi (nam pignus et ipse
fili

Omne malum mundi fiat purgatio nostri. Es nostrum, nostro fotus et in gremio)
Qui te semper amant, omni discrimine crescant, Quid rogo commerui, tanto quod tempore tuta,
Quatinus erepti pelagi de fluctibus atris, Sedibus e placidis pignora nostra fugas?
Tequc gubcrnante jam portum pacis adepti, Quid mihi tristitias cumulap?quid gaudia truncas?
Carpamus dulcem tristi de semine frugem, Cum gaudere mea me soliolohaud pateris?
Porpetuaque tuos recinamus laudc triumphos. Me pietas.me prisca fides munimine forti
Cinxerat, et certis sepserat auxiliis.
Quique etiam accipitres fuerant milvique rapaces,
« AD MODHNUM AUGUSTODUN£N'SEM EPISCOPUM. Ac soliti natos dilaniare meos ;

De injusta vcxationc Ecclcsix Liuidnncnsis. In placidas versi subita pietate columbas,

Cursu avido nostros expetiere sinus :

Egregio, Moduinc, viro tilii milto salutem, Depositoque truce ingenio seu nomine torvo,
Exiguus magno, vilis ot eximio. Nomine et ingenio complacuere meo.
Sum modicus,sed magna loquar:quia maxime illi: C' Hospiliis hajsere meis, mea parva secuti
Gujus res parvo carmino nuno agitur. [est Pabula, ct innocuis vivere delioiis.
Res divina tibi cantabitur arrige, qua-so, : Rostra unguesque feros quis me vastare solebant,
Sollicitas aures, et pia corda adhibe. Vcrtere in nostrum dulcitcr obsequium.
Esto menior, quoniam duras qui pra»gravat aurss Advcrsas volucres virtute atque ore repellunt,
Ad Domini legem vcta odiosa facit : Me vigili studio, me pietate fovent.
Et vacuas defert ad Christi altaria voces, Agnoscisne, rogo, venerandee a;nigmata matris?
Pauperis ad vocem viscera cruda gerens. Et mea quid signent mystica verba capis?
Quid, qui-eso, sacrosancta tibi nutricula nostra, An miserande meam nec vis cognoscere vocem,
Atque eadem genitrix Ecclesia haec meruit? Displicet atque oculis hispada forma tuis ?
Ut furiale odium ferali pectore versans, Te gemitus noster pcperit, te parvulus ortum
Moliri hanc contra talia non metuas. Nidulus excepit, te calor hic aluit :

Discindis leges, canonum sacra jura revellis, In lucemque trahens, tenebrosa orgastula rapit
Dum materna modo visceraproh subigis, ! Aque dedit vita, luce, salute frui.
Nec metuis demens calces illidere Ghristo, Haere igitur matri, dulces ne desere fratres :

De cujus stimulo terga cruenta geris. j) Horum solus amor est tibi certa salus.
Terga cruenta geris, nec sulcum corrigis, et bos Gur hanc persequeris, cur dulcia pignora carpis ?

•Hoc alterum carmen scriptum est ad Modoi-
num Augustodunensem episcopum, qui
Augusti montis pastor in arce potens
dicitur in alio Flori carmine,
dex itidem continebat {vide
Muatwinus episcopus, quem Walafridus Strabus
versibus itidem celebravit.idemque cui Theodulfus
episcopus inscribit lib. iv, carmen 6.Hic vero seve-
rius carpitur Moduinus, quod nutriculam suam, id
Ubi mirari subit quid juris fuerit Modoino,Lugdu-
nensis EccIesiK suffraganeo, in Metropolim suam.
Nimirum quia magna ejus erat apud Ludovirum.
Pius auctoritas, facile ipsi fuit exsulante Agobardo
quod Petavianus co- archicpiscopo, in jura ipsius Ecclesiic invadere.
infra). Hic est Certe quam bene audierit apud Ludovicum, argu-
mento est Theodulfi cai-men praEcitatum.exquo in-
telligimus Moduinum Tlioodulfo persuadere moli-
tum fuisse ut crimensihi ab imperaforeimpositum
agnosceret fatereturque quod is innocens detrec-
:

est Lu^dunensem Ecclesiam.in cujus sinuadoleve- tavit. .\t clarius Moduini auctoritatem probat Wa-
rat male tractaverat,illius Ecclesi<B clericostrahens lafVidus, eum Gallicx- prorclam appellans.
ad sseculare storum contra canonum praescripta.
 23S PLORI DIACONI LUGDUNENSIS. 236
Non hffic rostra tibi nostra figura dedit.
A Infremuit mundi Christo veniente potestas,
Tunie igitur tetrum rostri damnabilis uncum : Gentilem ut plebem nocteret ipe sibi,
Et fuge germana vlvere carne ferox. Infremuit terrore gravi, legesque ferooes
Utere simplicibus nobiscum dulciter escis, Edidit, ac toto terruit orbe pios.
Et miti mitcm peotore quasre cibum. In servis tamen ille suis virtute potenti,
Sunt pia jura ducum;pia sunt praecepta parentum: Dum superat mundum,
robora dira necat.
Quis ego ab iniiio munior alque regor. Ut male quod vixit, moriatur morlua porro ;

Quid tenebras luci, quid melli absinthia misces? Impietas dulcem promat ab ore fidem :

Ista tini semper dissooiata mancnl. Quodque olim rabido fremitu laniare parabat,
E.Xquo conspicuus Christi por sascula cultus Hoc modo jam dulci prffidicet ore melos :

Fulsit, et idolica fugit ab urbe lues : Jamque hcedus Christi, qui tunc leo torvus abibat,
Nunquam prisca meos voxarunt jura ministros, Peccator veniam postulet ipse sibi.
Pondere nec Sfecli res onerata sacra est. Sicmundana sibi subjecit culmina Ghristus,
Semper distinctus (n) duplex hic ordo cuburritj, Guncta el in obsequium traxit ubique suum.
Judicibusque suis ulraque pars viguit. At tusi vctcrum nescis pia jura piorum,
Ordinibus sacris reverentia debita cessit : T> Desinc quod noscis dilaniare bonum.
Plebeios rcxit lex sua quemque viros. Et cape tranquillus, brevius quod pagina verbis
Quid mihi nunc veterem tu vis subvertere scpem ? (e) Altera pacifioo suggerit en studio :

Quid mihi maceriam diruis oppositam ? Gumque serenato perlegeris omnia vultu,
Cur veteres fines nostro convellere fundo Et quam non noras videris ipse viam,
Niteris, et cunctis pervia rura facis? Sub Christi terrore Iremens, pietate fldeli
Audi veridico Salomon quid personet ore. Corrige quod pravura perspicis ipse tuum.
Et mucrone time te jugulare tuo. Nempe etiam si ulla usquam hsec jura vetarcnt
Eversor sepis colubro mordente peribit, Num gessisse decet talia pontificcm?
Seque suo qui fert saxa labore premet. Rcm bene constructam tanto sudore, tot annis
Te preme, perime nam me spoliare nequibis,
te : Subruere, et sccleri pandere sponte viam ?
Auxihis fultam semper ubique Dei. Dicere, nullus honos debetur (credite) sacris
Post evangelicos clypeos, post tela corusca Ordinibus :cunctos pulset ubique forum.
Oris apostolici, post pia jura Doi, [d) Nam nisi cccnobium mater muliebregubcrnans,
Me Gonstantinus reverendo munit ab ore : Et sacer antistes, cajtera pulvis erunt.
Me quoque Theodosius protegit ore
(i) pio. Si pater es cleri, nolicontemnere clerum :

Aroadio dulci perdulois Honorius hajrens C Nec te sic ut eos erige deicias.
Me dulci eloquio laudat, honorat, amat. Haec quoniam non sanclus amor, sed turgidus atro
Quid veterana loquar ? nostro nunc eccc sub cevo Fuminuum spirans ructat ab ore furor :

Qua placidus princeps me pietate colit ? Haeo si mcnte pia relegas, si pectore puro
Pro me concihis sudavit StPpe verendis, Aocipias, prodest potio sacra tibi.
Et vaHdo pressit coUa superbajugo. Est subamara quidem : sed si patiare, salubris.
Legibus antiquis edicta recentia junxit, Insunt gallinaj zelus amorque simul.
Etbona prisca novis auxit ubique bonis : ^Eslimo, vir prudens, nullo te felle moveri,
Ne me per plagus mundi, pcr turbida saxa Cum videas Florum te sicamare tuum.
Obrueret subito nox fera naufragio. Nam meliora pii sunt vulnera semper amoris,
Vere clara micant sacri mysteria Chrisli, Subdola quam fictis oscula pressa labris.
Qufe veterum signant gesta beata Patrum. Et bcne non iiolus, male si inscrebesccrc cunctis
Jam validum Samson, dum vujt poregrina subiro Co-peris, infamis fabula semper eris.
Connubia, impetiit horrisono ore leo.
III.
Quem, veluti tenerum frustatim carperet h«dum,
Ule necans, dulces sumpsit ab ore favos. (e) HYMNUS NI N.\TALE SANCTORUM JOANNIS I!T PAULI.
D
Sumpsit ab ore favos et dulcia mella leonis, Joannis Paulique diem sol attulit orbi,
Qui frcrauit pridem, dulciter esse sapit. Qui rubra martyrii scrta cruore gerunt.

(«I Clericorum scilicet et laicorum, qui semper ab his versibus :

forum habuerediversum. Sub clericali ordine mo-

nachi etiam ante illud tempus continebatur.
(t)Quippe EccIesiaGallicanaoodice Theodosiano
utebatur, et ejus libertas ac immunitas legibusim-
peratorum, olim suorum, Ilomanorum utebatur.
(clAltoram hac de re epislolam sive carmenaliud
Solvo, Patcr, profluas hilari de pectore grates,
(Juod resseriis Floro labra benigna tuo.
Verum tota h:cc epistola co tendit, ut Moduinum
hortetur ad studiuni sacrarum litterarum.
((/) Verba sunt Modoini, quem Florus loquentem

Moduino scripseral FIorus,forsan illud ipsum quod inducit in huno modum « Pr<Bter episcopos ctab-:

cxstat in codioe Petaviano,qui nunc cst ChristianfR batissas, c«teri omnes clerici et presbyteri laicum
serenissima' Suecia? rogina;. Ilahetur quidem aliud forum agnoscant. >
item ad Moduinumincollectiunevariorum epigram- (e) Hoo carminc seuhymnoActissanclorumJoan-
matum typis Morelianis edita anno 1550, incipiens nis et Pauli conciliatur fides.
 ;

CARMINA VARIA. 2o8

Unicus hos sanguis germano fuidere junxit, Fulgctbonos nomenque taum tua prfemia clamant.
;

Unica mox fratres morsque fidesque parit. Gamalihel sacer ille senex tua coelitus ossa
Olim Romulei servantes moenia regni Olim ignota orbi reverendo publicat ore ;

BarbaricOiS strarant saepe mucrone globos : Ac tua membra, pater, radianti signat in auro,
Nunc ovium Christi purissima septa tuentes, Martyrium ilkistri depingit flore rosarum.
Djemonicas arccnt vi precibusque minas. Se quoque Nichodemi conjungens sorte nepotis
;

Hos morti addixit sacra pro lego tyrannus In geminis auri calathis albentibus almus
Contemptor Christi Julianus rabidus : Prodit rite rosis
tenui vix sanguine linctis :

Unius ille Dei cultura prius ore ferebat, Virgineosque artus puri fulgente canistro
Donec ad culmen scanderet imperii. Argenti ct crocei commendat floris odore.
Ast ubi convaluit misero terrena potestas, HaDC tua laus sequitur, sequitur tua floriila
Idolum vero prastulit ille Deo. In Ghristi virtute potens pictate redundans, [virtus,
Tum famulos Christi lanians, ct sanguine pastus Gaudia dans moestis, infirmis robora reddens,
Innocuo, horrcndis saavit ubiquc modis. Et dura sub morte sitos ac pene sepultos
Verum ubi coclcsti prospexit Christus ab arce, Restituens vita, vitfc quia testis haberis.
Audivitque pii sanguinis ille preces ; Tu primus Chrisli calcata morte perennis
Confestim misero cladem exitiabilis horae Vexillum sublimc ferens, hostilia castra
Destinat, hostili hostis ut ense ruat. Fuluiineis lingu» telis signisque coruscis
Vastata Ecclosia Persas in bella vocarat, Stravisti, et pulchra palmam de morte tulisti.
Ac multis septus niillibus ibat atrox :
Tesequitur reverenda oohors pro nominesacro
Cum subito arentes deserti ruris in agros
Mille afflictamodis, mille illustrata triumphis.
Devenit, et cuneos perdit ubique suos.
Martyribus martyr tu norma et regula cunctis,
Qua neque victus erat,nec fons,ncc (luminis unda,
Purpureos ducis cuneos roseasque catervas
Caumate sed nimio tota jacebat humus. :

Quorum purpureus de sanguine prajmicat orbis,

Dumque fremens montes, valles, camposque per-
Quorum florigeris pra^fulgent astra coronis,
Sicubi vel modico stilla liquore fluat [agrat
;
Quorura casta Dei dccorantur templa sepulcris,
Incidit adversas condigno errore phalanges,
Quorum tota micant insignia tempora festis,
Perfossusque atra cuspide pectus obit.
Quorum cuncta sacris cedunt incommoda volis.
Sed rabidus semper, et in ipsa morte rebellis,
Hos
sacer ille videt cmli in regione Joannes
Infremit, et summum hac voce lacessit herum :

Ebibe nunc nostrum quem quffiris, Christc, cruorora, Tantorum illustres post pralia dura laborum,
Dat quibus asternas felix victoria palmas,
Atque avidus Icto jam satiarc meo. C
Atque immortales stola candida pr<Ebet amictus.
Ille quidem sub judico pccnas
talos justo
Exsolvit, post hffio tartara
Non his ulla negat sua clemens munera Christus,
CKca petens.
Quos ipse a mundi selectos sorte diremit,
At Domini testes saorato sanguine loti,
Plantavitque Deo quo semper robore hTto
:
Vertice laurigero sidera celsa potunt :

Crescendo in cffilum exsiliant, fructusque percnncs

Quos toga pacifico vestit prcBfulgida cultu,
Pollenli virtute ferant, ct quidquid ab alto
Regalique ambit purpura clara peplo.
Hos ceu fructiferas florens paradisus olivas, Oratum gcnitore velint, mox numine prono
Accipiant, tribuantque piis quos inter egenus
Irriguo vitfe jugiter amne rigat. :

Censeri cupiens, et cordis vulnera deflens,

Hi sunt ceterno candolabra fulgida tcmplo,
Progenies lucis, et pietatis honos.
Istatremens cecini submisso pectore, Florus,
Ut meritis tanti per Christum salver alumni,
Sidereo regi sublimi semper in aula
Et proccrum votis absolvat purpureorum.
Adstantes populis qui pia vota ferunt.
Quorum propitius precibus nos respice, Chris'.e,
Et purga obscenum quidquid incssc vides. Sanctorum eximiis moritis precibusque bcatis.
Quorura perpetuos memorat liber iste triumphos,
D Da, Paler omnipotens. veniara,da,Christe,mcdcllara
IV.
His qui supplicibus votis ac mente fideli
(a)TlTULUS LIBELLI AD ALTAnE SA\CTI STEPHANI OBLATI,
SANCTISSI.MO ET GLORIOSISSIMO ALUMNO AC P.\T1;0\0 Committunt sese tantis per sa!cla patronis,
NOSTRO BE.\TO STEPHANO PnOTO.MAHTVRI DEDICATUS. Qui zabulo victo rutilis supcr astra coronis,
Conspicui, de te quidquid petiere merentur.
Huno tibi, prime pii testis fortissime Christi,
OfTerimus vario rutilantem flore libellum. Christe, precor veniara segni dos railis alumno.
Hic tua prima micat post indita bella corona : - Tardus sum, tarde sed tibi nemo venit.

(a) Titulus est libelli ad altareS.Stephani oblati, Acherius quondam describi curavit, exstant hiatus
nempeincathedrali ecclesia Lugdunensi,qua3beatiE seu spatia vacua duo.non quidem pro versibus.sed
Mariae et sanctis Stephano et Joanni dedicata est. pro titulis interserendis.
In exemplari Petaviano, ex quo hos versus noster
 259 FLUHI DlACONl LUGUUNENSIS. -2m
Longiis pi-celeritis teiiuit nos error ab annis, A Ha?c canat almus amor, hiec dulci voce resultet.
Suttlciat meritis liceo rogo pcena meis. Nascilurin Bethleem sancta de Virgine Christus,
Vita brevis superest, in mortem et pronior a:tas : Advenere Magi cojlesti sidere ducti.
Jam pcccare senex ncqueo, nolo tuus. Joseph cum puero jEgyptum migrare jubetur.
V. Ca;duntur pueri regis livore cruenti.

(fl) VEP.SUS EJUSDEM.

Jesus ab .Egypto Nazareth revocatur in urbem.
Joannes populos tingil Jordanis in undis.
Ubi o.ssa S. Cypriani Lugduni condila luibcntur
Suscipit ct Christus humilis baptisma Joannis.
Hac locuples Christi thesaurus conditur arca,
Inde quater denis jcjunans ipse diebus.
Purior argento, fulvo pretiosior auro,
Tentatus zabulli vincit molimina diri.
Clarior et cuncta gemmaruni luce micantum.
Piscantes Petrurn, Andr;cam, Jacobum atque
Hic nempe insigni doctor suavissimus ore,
[Joanncm
Eximius prsesul, martyr celeberrimus idem,
Evocat. llli almis parent mox scdulc jussis :

Lucifer ut nitidus uiaj^na Carthagine missus

Emicat, ct pulchra Cyprianus sorte quiescit.
Additur huic geminum radianti lumine sidus,
Speratus martyr cum martyre Pantalcone,
Cujus cum capite hic pollent sacra ossa priorum.
Quos pariter Carolo Francorum principe gaudens
Galliu susccpit, Libycis ditata talcntis.
Hos igitur nobis oralio fida palronos
Efiiciat, Christo ut cixlis veniente eoruscis,
Martyribusque suis diadcmata clara ferenlc,
Ipsorum meritis lux nos Kterna receptct.
Retibus abjcctis, et navi et patre relictis.
assumptis Galila;am circuit omnem,
His ille
Ac varios hominuni languores cural ubique,
P
Discipulos mandata docet, dat jura beatis.
Sanguinis effusi vitandam admonet iram.
Munera grata Deo, fraternam reddere pacem,
Mcechiam cordis fugiendam pcctore casto.
Scandala si generent oculu qui more coluntur
Sive manus dextne pulsi procul ire jubentur,
Semper nexa viro nisi constet adultera conjux.
Juramenta vetat, quia sunt perjuria juxta :

VI. Est et Non statuit veraci voce tenendum.

(i) TITULUS ABSID.E. Altera ca;deuti detur maxilla libenter.

Martyribus subter venerabijis emicat aula :

Et pius almus amor inimicos diligat ipsos,
Martyribus supra Ghristus rex prKsidet altus. Ut pietatis opus sine laeva dextera reddat,
iCircumstant miris animalia mystica formis, Ulque placere Patri cupiat oratio soli.

Nocte dieque hymnis trinum inclamantia numen. Ul mens munda Deo jejunia Ia:ta frequentet,

Adstat apostolicus pariter chorus ore corusco, Nec facie tristi laudem petat illa caducam,
Cum Christo adveniet certo qui tempore judex.
C Thesaurum ccelo condeudum fur ubi nullus.

Vivaque Hierusales, agno illustrante refulgons, Corporis est oculus opcris intentio simplex.
H;ec si pura viget, tolos illuminat artus,
Quatuor uno agitat paradisi flumina fontc.
Pignoribus sacris clerus Baptista Joannes Nec tenebrosa fient, <\\xx lucis amore gerunlur.
Altare illustrat, poscenlia pectora purgat. Nullum posse asque dominis servire duobus,
Nec mamon» atque Dco divisa mente placere ;

MARTEMI ADMONITK) Pellendas animo curas et vestis et esc».

DE Si volucres cceli pascil opulentia Patris,

CARMINIBUS PROXIME SEyUENTlRUS. MoUiaque auleolo depingit lilia flore,

Quando suis unquam natis pia dona negabit"?
(Ju;r hic damus cnrminac.r jicrrclu.sto rodicc Bi-
Quapropter sua cuique satis sit cura diei,
ijdliaiiii ( cujus cliaradcr ad auctoris .vtatcin
riiiiiius,
acri-ilrrr ridclur. Il.rr autcm tamclsi taiiti noii siiil Crastina non crucient, quia suut incerta caducis.
miiiiiciil/, iiiiiiimc tamcii suiit spcrnriida, pr:rripiic Justitia est qua;renda Dei, reliqua ultro dabuntur.
aiilcin cpiijramma iii libruin llom.liaruui tulius anni,
Occulta alterius damnet se judice nemo,
e.r ijuo didicimus qiiam paura tam •iaiictoruin fcsla cc-
lcbrarcntur, aul propriuin habcrcnl ojlirinm. Nam
Ex oculo fratris festucam educere quajrcns,
pnelcr fesla SS. Stephani, Joannis evangelisUr, Inno- D 'l'^'^ P'''"^ proprio pellat de lumme tignum.
cenlium, Joaiinis BaptisUe, Pelri et 1'ciuli, Macha- Ira vctusta trahit, levior fcstuca notatur.
bxorum et Andrex, qui locum in Homiliarum libro Purget ab ira animum qui vult pictate mederi.
habebant, si qua forle occurrebant, e.vtra conimunium
classem officiuni non habebanl.
Nempe odio exstinctus nil rectum cernit ocellus.
Ne margaritam calcandam cxponere porcis
I.
Quis velit,aut sanctum canibus dare dilaceranduni.
IN EV.^NGELIU.M M.\TTIl.i:i.
Mitibus et mundis prosunt mysteria pacis.
Primus evangelici scripsiL mysteria regni Postulet alma fides, ut possit sumcre dona.
Matthffius ex telonio ad cceli lucra vocatus. Quaerat amor sitions, utmox optata reportet,

(a)De translatione reliquiarum sancti Cyprianiet clesia- aljsida existentis, ita ut martyrum reliquia;
alioruni in ecclesiam Lugdunensem tempore Caroli sub altare coliocarentur, Christi e cruce pendentis
Magni.lcgendi versus Agobardi prassulis Lugdunen- effigie superius erecta, pendente in vasculo Eu-
sis, et Chronicon Adouis Viennensis charislia!, sanctorum imaginibus circum appo-
ip) Hic describitur allaris priscus apparatus in eo- sitis.
261 CARMINA VAUIA.
Pulset opusstudiuniqucpiuin,Uimclausapalol)Uul.
Vitandi semper falsi exsecrandique prophetce,
Quos sub pelle ovium rabies agit atra luporum
Sacramenta ferunt fidci,sed funere vivunt.
-Edifioanda domus ver» fundamine petrae
Dum prooul omnis humus fundo purgatur ab imo,
Ac pietate proba Chrisli mandata geruntur,
Vitandum prorsus fluxaj fundamen arena^,
Ne leviter positam sub intus ruat impelus a;dein,
Sic imniota imbres, ventos, et flumina temnet.
Caligosi imbres errorum nube pluuntur,
Venti alternantes adversa et prospera mundi.
Repit humo ut fluvius carnis lutulenta vohiptas.
Jesus item mundat descendens monte leprosum,
mihi ferre medelam.
Si vis, ille inquit, poles ct
IUe,volo, ut dixit, fugit illico lurida pestis.
Paralysi fessum,puerum quoque centurionis,
Et socrum Petri lethali febre jacentem,
Atque alios pluros salvat virtute potenti.
Fallacem scribam rcprobat, nec prorsus halpore
Quo ponat recline caput sese asserit usquam.
Vulpibus huno [f. hinc] foveam dicens magis esse
Ast alium funoti neglecto oorpore patris [dolosis.
Se jubet ipse sequi, et morifuris mnrtua liriqui.
Iraperitat ventis,jussu maris ;equora sedat.
Daemonicam humano legionem corpore pellit,
Et maris hanc tetras curn porcis mergit in undas.
Paralysi ereptum mandat sibi ferre grabatum.
Matthaeum vocat,et mundi dat spernere lucra,
Ac propriaj dignans publicanos jungere mensai,
jflgrotos medico potius testatur egere.
Jejunii veri commendans mystice culracn,
Discipulis sacri zelantibus eoce Joannis
Parabolam panni, vinique,utriumque reponit.
Fessa cruore diu mulier sine lcge fiuenti
Attaotu saorK vestis purgata recedit.
Reddilur et vitae jam funere juncta puella.
Mox amissa diu redduntur lumina c«ois.
Dse nonium mutum surdumque expcllit Jesus.
Lumen apostolicum populis jubct ire docendis.
Petrus et Andra3as,Jacobus simul,atque Joannes,
Bartholomaeus, Thomas, Mattha;us,pariterque Phi-
Jacobus,Thadda3us,Simon et Isoariotes.
Alfffii
Hi sunt quos misit verbum reboare salutis,
Cnrare infirmos,et pellere damones atros.
Et tamen ex ipsis periit,quia prodidit.unus.
Dirigitad Christum Joannes oarcere clausus,
Increpat ille urbes,quae tot miranda vidcntes,
Duritia immani non poenituere dolentes.
Exsultans Jesus Patris mysteria laudat,
Atque suum lene esse jugum clemcntius inllt.
Discipuli spioas solventcs sabbata veliunt.
Arentem dextram ooncesso robore sanat.
Daemonio ejecto, caecura mutumque resalva-.
Quod satanas nequeat satanam depellere monslrat.
Tentanti turbae signum promittit lonas.
262
A atque sorores,
l^^se siLi nutties, vel Iratrcs,
IIos tantum agnoscit, qui Patris jussa soquuntur.
Parabolas plures vario sermone profatur,
;
Secreta eructans absoonsa ab arigine mundi,
Vatis et antiqui complens sacro ordine dicta.
:
Agricolam ponit qui fruge redundans,
triplici
Tricenum ex fructum percepit ab agris.
cultis
Sexageno etiam centenum accrescere gaudens.
De lolio mundoi segeli quod sparserat hostis,
De grano minimi late crescente siuapis,
De fermento etiam quo vim trahit undique massa.
Discipulis lolii segctisque ainigmata solvit,
Parabolam subdit thesaurisare latentis,
Margarita: etiam pretiosa luce mioaiitis.
Et missi in pelagus retis genus omne natautuin
Quod trabit ad littus,ubi fit discretio solers,
Vasa bonos oapiunt, diversos projicit usus.
Cffiditur Herodis jussu Baptista Joannes,
Et oaput iii disco scelerata ad gaudia lertur.
Discipuli adveniunt.condunl pia membra sepulcro.
Millia quinque virum de panum quinque paratu
Piscibus et geminis,Christi virtute replentur.
Bis cofinos etiam oumularunt fragmina senos.
Jesus per fluctus graditur, maris aequora calent,
Mergentem Petrum plaoida dat sistero dextra.
Geniiesar in populis multorum incommoda curat.
De manuum lavacro pharisaeus murmurat error.
Ille docot cordis veruin interiusque lavacrum.
Cananaa salutem.
Obtinuit nata: mulier
Montc Galilffiaj miserorum examina curat.
Quatuor ex septem mox millia panibus implet.
C Fermentum, Pharisfee, tuum dooet esse cavendum.
Clarifioat Christum 1'elix confessio Petri,
Accipit st claves regni ccelestis ab ipso.
Prfficipit ille oruoem prepriamcuique illeferondam.
Testatur quosdam duram non cernere mortem,
Donec in proprio Christum fulgescere regno
Felici intuitu videant,ccelique pavescant.
Discipulis in monte tribus se protinus ipse
Coelestis IbrmEe vestitum lumine monstrat :
Cui simul Heliam Moysenque assistere cernunt.
Confestim trepidos oiroumdat lucida nubes,
Et vox clara Patris teslantis ab asthcre venit :
Filius hio meus est,hujus prrecepta tenete.
[lippus, His etiam Ileliam post ha3c in monte, revertens
Jam venisse canit, neo hunc tamen esse receptum,
rv His illi in verbis justum sensere Joannem.
Mox puerum ourat,fugit hinc lunatica pestis.
Vivaoem fidem similem vult esse sinapi.
Solvit cajsaraeum pisois ex ore tributum.
Ad pueri formam humiles jubet esse fideles.
Scandalizantem ooulum propria vult sede revelli.
Id pedis atque manus etiam disorimine monstrat.
Nec minimos unquam temnendos esso fidclos,
Pro quibus angelicai invigilat custodia curae.
Nam saxo oppressus la:dens mergitur abysso.
Ignosoendum omni clementi peotore fratri,
Ut Deus ignoscat, nec duris dura rependat.
Conjugii vinchim servandum jure fideli.
263 PLORI DIACONI LUGDUNENSIS. 264
I!'nmuchos lau(lat,qui ccoli regiiat rcquinint, \ Liimina virgineis ne sint maccntia vasis.
Dili,-,'t innocuos pueros,beneclicit eisdem, Scd potius pingui semper fovcantur olivo :

Divitibus dure reserari limina \itse. Sumpta talenta piis usuris crescere mandat.
Coutuplicem fructum capient qui cunota relin- Judicii in solio cum sederit ille tremendo,
Parabolam profert varie vineta colentum, [quent. A dcxtris stare inflt oves,hsedosque sinistris :

Qua docet extremos flcfi plerumque priores. Hos ire in flammas,illos ad pascua vitae.

Zebedei natis avidis ad culmen honoris Pontiflces Dominum quajrunt occidere Christum,

Anto calix tristis proponitur esse bibendus.

Unguento fclix mulier perfundit Jcsum.
Prffitericns Dominus geminis dat lumina cfficis.
Ut Christum prodat Judas dona irrita qua?rit.
Hunc Dominus cucnans designat voce gementi
Ducitur ad Jesum pullus cum matre sedcndus,
Corporis ipse sui sanctis mysteria tradit.
Mercantes templo pellit,Patris expiat aulam.
PrKdicit Petro quod se ter nocte negaret.
Gaudentes pueri pie Christo Osanna resultant.
Orat ut instantis calicis pertranseat hora :

Frondosam ficum,fructu quia forte carcbal, Sed magis ut Patris flat pra3fixa voluntas.
Jussit,et extempln damnata exaruit arbor :
Oscula dat Judas tradendi signa magijtri.
Frucliferos quia Ghristus amat,sine fructibus odit. Consilio insano falsos producere testes
Ponlifices rogitant unde illi tanta potestas, "
In Christum plaouit; mendax sibi lingua repugnat.
Sed confusi abeunt testantis voce Joannis, Damnatus probris illuditur undiquc Jesus.
Nec verum falsi nec vera audire merentcs. Abnegathunc Petrus,lacrymis mox plangilamaris
Parabolam subdit natorum forte duoruni, Vinctus Pilato perimeudus tradilur ipse.
Qui patris imperiis diversa sorte resistunt. Emerunt figuli pretio de sanguinis agrum.
Ac scribis prcefert meretrices jure superbis.
Pilatus populo permittit perdere Christum;
Tradita ruricolif. rursum vineta feruntur, Passio sacra pii completur in ordine Jesu.
Qui ad sese missos crudeli morte necarunt, ]\Iox elemcnta tremunt, scindit sua pallia tcmplum
Postrcmo et Domini perimentes impie natum. Ille subit mortem Procul,ait, tartare victor
; ;

Parabola invitans ad regis prandia plures, E lumulo surgit; clara virtute refulget.
Quos quia tempserunt,raox ultio digna secuLa cst.
Discipulismandata dedit, baptisma sacravit.
Veste carcns digna mersatur et ipse tenebris. Cui laus etvirtus, cui gloria summa per a;vum
Ut divina Deo rcddantur,regia regi, Sit eum Patre Dco ccelesti in sede beato,
Quod venluro asvo carnis connubia cesscnt, Spiritui sancto consors, et sidera clament.
Quod Christus Uavid Dominus et Filius exstct.
Amen.
In cathedra Moisi legis residore peritos, C 11.
Horum dicta sequi,vitari exempla jubenlur. GESTA CIIRISTI DO.Ml.NI.
Increpat hos Christus.quod ponlunt quiiinc lucran- Innocui pueri, Christo benedicite Regi.
[tur. Domini celsum benedictum in Si-ecula nomen.
Sit
OuodjusJLiranduni violenl.quod maxinie sanctum Solis ad occasum dulcis sonet hymnus ab ortu.
[cst. Cantemus Domino,magna est cui gloria Christo,
Quod calicem excolcnt, studeant glutii'0 camclum. Qui solus virtute sua sessoris iniqui
Scctantes minima, temnentes maxima legis. Stravit equum, victosque simul submersit abysso.
Quod calicem et cyathum exlerius mundarelabo- Ecce Deus mira Salvator luce coruscat,
[rent, Ipse salus nobis,ipse est in scecula virlus.
Nec labem interius latit;intcin extergere curent, Confidat devota fldes.limor omnis abesto.
Cum foris atque intus hominis sit conditor unus. Libemus dulccs Jesu de fontibus undas,
Ingemit hos similes albatis calce sepulcris, Gestaque magnifici reboemus in ordine Christi.
Quai spcciosa foris, horrenda intrinsecus cxstant :
IlaiC polus, ha;c tellus, hffic ponli personcl a>quur.
Sana nitont oculis,sunt omnia tetra latcbris. Quatuor hajc uno cecinerunt ore beati.
Splendida qui sanctis condunt monumenta pro- ,.
Quatuor exsurgunt paradisi flumina fonle,
Iphctis. Qua: cunctum largo fecundant gurgitc raundum.
Nihilque ex hoc aliudnisi sanguinis esse probentur Hic igitur paradisus adest^hic arbore vita;
vatum,in Dominum ((uia credcre noUent.
Hffiredes Aurea carpuntur florenti vertice mala.
Jerusalem plangit, templum se linquere dicit, Dirus abest anguis,exuberat alma voluptas.
Omnia et in cineres subito lapsura minatur, Zacharia; sancto sacris incensa ferenti
Ilisque suos vultus post hac negat esse videndos. Angelus assistit,promittit gaudia nati,
Extremos quoe signa dies prajcurrere constet Qui Domino Christo populorum corda pararet.
Exsequitur.falsos meminit exsurgere Christos Miltitur ad Mariam Gabriel sacer ore corusco.
Et falsos vates, erroribus omnia plena. Nuntiat intacta vcnturum Virgine Christuin,
Advcntus profirii terrorem et tempora pandit, Cui regnum a;tcrnum,cui gloria fulget in a;vum.
Decidere stellas,tota astra nigrescere cceli. Zachariic uxorcm Virgo vencranda salutat.
Exemplis vigilarc monct,furcmquc cavcndum. Protinus exsultat malerno in vcntrc Joaunes,
 :

-2(io CAHMJNA VAUIA. 266

El quem voce nequil.proinit pcr gaudia Chrislum. A Milliamercuntuai modico lugat ille fluge
Mox eliam matrem complovit Spiritus almus. Mirunfur populi, multorum pectora credunt.
Exclamat Domini prajsentem assistcre matrem Pr;edicit propriffi carnis venerabile templum
Illa Dei laudes pudibundo concinit ore. Solvendum manibus suscepta in morte cruentis,
Joannes oritur, genitoris lingua prolatur. Seque illud trinis spondet reparare diebus.
Ipse etiam in silvis vitam puer exigit almam. Mystica Nicodemo baptismi munera pandit,
Donec ad Israel eerto sc tenipore monstrct. Crcdentum populos proprio baptismate tinguit.
Nascitur in lielhleem sancta de Virgine Christus. Undique concurrunf, vitatia dona frcquentant.
Pastores vigilant, affatur ct angelus illos, Exsultat Baptista sacer ac provocat omnes.
Ac regem natum cffili cecinere catervae. Nam Christum sponsum, se sponsi dicit amieum
Suscipit ipse humilis veteris mysteria legis, Illum crescere, se minui debere fatetur.
Sanctilicatque pium patruiu pio tempore ritum, Filius ille Dei est, inquit, qui credit iii illum,
Sic priscis finem statuit, nova surgore fecit. Possidet seternam feiix per sa^cula vitam.
Accipithunc la;tis Simeon sancfissimus ulnis, Qui negat, ira Dei super ipsum regnat in aBvum.
Dumque Deo offertur, dum dat pia munera templo Interea Herodem connubia fteda petentem
Huno Dominum lucis,hune fert regcm osse salutis. n Objurgut, mortemquc pali quam vera siiere
Anna etiam devota Deo, viduata marito. Eiigit, hinc caco dumnatur carcore justus.
Jam longsva annis, jam religione vetusta, Tum Galiloeorum in partes secedit lesus.
Agnoscit, gratesque refert, populisque prophetat. Absolvit reguli mortis de limi e prolem,
Ecce Magi adveniunt imis Orieutis ab oris. Atque Capharnsece versatur mojnibus urbis.
Se stellam vidisse ferunt, quae nuntia Regis ^quoreis undis piscantia lina ferentes
Clareat, et Christum jubeat venerarier ortum Audneam Petrumque vocat, Jaoobum atque Joan-
Pergunt sidereo la!ti radiante ducatu, (nem.
luveniunt puerum, proni roverenter adorunt, Omniu mox linquunt, Doiiiini piajussa scquuntur.
MuneradantalacreSjChristum buncpietutefatentur.
III.
Angelico monifu .Egyptum transfertur losiis.
Casduntur pueri regis livore cruenli.
IN EV.^XGEUUM JOA.WNIS.
Profinus hunc dira; sequitur sors debita morlis. Duloi Evangelium cantemus voce Joannis,
Rursus ab -Egypto Nazarelh dofertur lesus, Et Domini clara moduletur in ordine gesta.
Unde Nazarsei sumpsit eognomenin aevum, Sif nobis jucundus amor, sint gaudia sancta
Ut pridem veterem cecinit vox consona vatum Verbuin Unigenitum semper cum Patre manebat.
PrKvius hunc magno, reboans clamore Joanues, C Hic lux, sic virtus, hic est sapientia Patris,
Auslerus victu, suetoso hirsutus amictii, Vitahominum.angelicislucenssuperffitheraturmis,
Gurgite Jordanis credentum membra iavabat. Per hunc ipse Pater et mundum et sascula fecit,
Judffii proceres Christum hunc esse putantes, Omnia constituit quae sunt a yortico coeli
Attoniti veniunt, quem so velit ille requirunt. Usque sub extremum fundum nigrantis abyssi.
Praeconem Christi se supplice voce fatetur. Clarior hio steilis, sole est speciosior ipso,
Agnum hunc esse Dei,hunc orimina toilere mundi Omni Ince prior, quam nox offuscat et umbra.
Clamitat, hunc prona cunctis piotate sequendum Ilic tcnebras vincit, mediisque refulget in umbris.
Pra'dicat,et digito pra>sentcm assistero monstrat. Venit homo eximius clara virtufe Jodnnes,
Ipse etiam sacro dignatus flumine tingui Cujlitus, ut testis fieret de iumine, missiis.
Jesus adest, humilemquo viam sic dedicat altus. Non iux ille fuit, sed lucis pra;co refuisit.
Sanctificat latices, exempium consecrat ingens. Lux veraiileaderat,hoiuinumque peo;ora iustrat.
Panduntur cccii, mox Spiritus ore columbiE IUa inde aversos animos mersosque tensbris
Devolat, et placido mifis requiescit lesus. Sponte sua irradiat, dignata invisere mundum.
Ipse Pater carum conciamat ab oethere Natum. Ipsc in mundo aderat, et mundum fecerat ipse :

Protinus hunc eremi rapit in secreta benignus Q Nec tamen hunc c«co cognovit pectore mundus.
Spiritus, et zabuli tentandum affatibus offert. In propria venit, propriihunc sprevere superbi :

Vincit vincendum prece jejunisque tyrannum. Quique autcm iliius credentes nomine sacro
liie superba monens, panes vertere saxa
in Mente receperunt humiii et pietate fideli,
Suggerit, summo delapsum culmino Christum Hos dodit esseDeo ciaros in sacuia natos,
Angeiicas sperare manus, seu regna tenere. Quos non sanguinibus gonitos.non carne creatos
lile suis humiiem monstrans insistere caiiem, Nec prorsus uiia iilecebra gencrante viriii
PrKceptis obedire Dei super omnia preefert. Divinam in proiem divinus Spiritus edit.
Sic victor zabuli angelicis dat jussa ministris. Verbum etiamPatris caro factum habitavit in illo,
Regressus mira in populis virtute coruscat. NaturK nostrffi mortali corpore ciemens,
Vertit aquas vino, pandit Deifatis honorem. Ut nosad vitam posset revocare perennem.
Discipuli credunt, Dominumque Deumque sequun- Hinc ocuiis mentis nova luxe.xorta refulsit
Paschalis festi la;tanter gaudia tempio [tur. Claruit hinc ejus subiimis gioria nobis,

PATROt. CXIX.
 :

267 FLORI DIACONI MONACHI. 208

Ut Pati-is unigenum possemus noscere natum. A. In patria propria dicit sine honore prophetam,
Qui plenus veritate cluit, cui gratia summa cst. Et reguli prolcm mortis ex fauce reducit.
Nam verus cum Patre Deus morlalia nostra Scrmonc absentem vitse de funere reddens.
Dignanter sumpsit, nec propria linquere novit. Paralysi antiqua jam pene
in morte jaccntem.
Hunc testis vcrax clamat. dixitque Joannes : Bethsaid.-B in Solymis piscinaa erexit ad undas.
Post mevir veniet, quem me majora docebunt, Exsilit ffiger ovans, proprium gerit ipse grabatum,

Me prior ille fuit, mihi sit prslatus oportet. Judaeis loquitur mysteria plurima vitse :

Illius .cterno cuncti de fonte rigamur. Sc simul ct Patrcm ceque facere omnia dicit.
Pcr Moysen terrens prfcmissa est littera legis, Qui Moysi credunt, prorsus sibi credere firmat.
PerChristum indulgens aderit modo Gratia Jesum. MiUia quinque virum quinis de panibus ille
Nemo Dei faciem mortalis conspicit uiiquam. Piscibus et geminis mira virtute rcfecit.
Unicus hunc solus novit qui permanct alto Fragmina bis senos cophinos ablata replerunt.
In gremio Patris. Hic dignis digna revolat. Attoniti hincpopuli qu;erunt sibi ponere Regem :

In hunc siderea? vultu radiante columbffi IUe fugit, montem petiit, hic solus adorat.
Spiritus adveniens ajterna sede ([uievit : Non capiunt Chrislum regni moitalis honores
Filius iste Dei est, hujus mihi gloria clarel. „ Discipuli in pelago vcnto obsistente laborant :

Talia dum populis loquitur, dum talia clamat, Christus adost placidus gradiens in fluctibus atris,
Ecce sacerdotes Solymis venere rogantes, Navicula optatum tenuit mox libera porlum.
An Christum sese credi velit ipse Joannes. .\lloquitur populos vetcris de munere manna: :

Protinus ille negans Non sum quem creditis,in-

: Se panem vivum ca-li venisse fatctur,
[quit. Quem quicunque capit,mortem non sentit in a»vum.

Vox ego clamanlis, prajsentcm nuntio Christum, Discipuli plures ex hoc sermonc recedunt.
Gujus ego non sum caligam contingere dignus. Petrum cum sociis Christo gaudenter adha;ret,
Vidit item Ghristum coram transire Joannes, E quibus ille unum zabuli sub nomine damnat.
Agnus, ait, ecce Dei qui tollitcrimina mundi. Festa dies aderat qua; sunt umbracula jussa.
Discipuli astabant gemini, Josumquc sequuntur. Illc docet populos, promittit flumina vit;c

Ex his Andreas frater Petri exstitit unus. Spiritus ille Dei, quem dat credentibus, ha;c sunt.
nepporit hio fratrcm, Messiam invenimus, inquit, De Ghristo exoritur contcntio magna superbis.
Ad Ghristum veniunt, mox Christi dona reportant Nicodemum exagitant, urgent sine jure ministros.
Eligit ipse viros dignos, vocat ipsePhilippum, Simplicibus turbis maledicunt ore protervo.
Nuntiat ille pio mox gaudens Nathanaeli Ad Dominum mulier defcrtur adultera Chrislum.
Quem Lex et sacri Ghristum cecincre propheta". C Ilanc ille in miscros larga pietatc redundans,
Nalhanael propcrat, illc hunc ubi vidit adcsse Judicio mortis paritcr ctcrimine solnt.
Israclita ccce verus huc advenit, inquit, Hinc lueom mundi claro se praedicat orc :

Gui nullus, sub oorde dolus, cui pectora pura. Elfugient mortis tcncbras quicunque scquuntur :

Hunc procul absentcm licus sub tegmine vidi. Lux illis vits totuni fulgebit in aevum.
Cum super positus frondosa ;:taret in umbra. Principium Ghristus se prajdicatori sercno,
Necdum illifidus dederat pia verba Philippus, Quod loquitur puris infulgens mentibus intus.
Ille admiratus prssagia Christi
cclsi Omnis qui peccat, pcccati servus habetur.
Vere, ait, ccce Dei sublimis Filius hic est. Mendacii tetrum zabulum docet esse parentem,
Iste Israelis Rcx esl per saecula verus. Hic necis humanoe ferus exslitit auctor ab ajvo,
Gredenti Chrislus spondet majora vidcnda. Ncc stetit infelix invero lumine fallax.
Ccrnetis, inquit, reserari culmina ccli, Ante Abraharn Christus semper sese esse fatetur.

Angelicos clioros famulari in s;ecula Christo. IUe alacri Christum cupiebat cernere voto.
Cujusdam ad thalamos sancta cum matrevocatus , Vidit ct cxultans, fcllci est mente gavisus.
In vinum subito naturam vertit aquarum. Ca;ci nati oculos sputo limoque salubri

Discipuli credunt, divina el facta pavescunt jj Illinit,

ctSiloe puris illuminat undis :

Ejicit ex sacro mercantum millia templo. Ca!cumhominemirradiat,quoniambaptismasalutis.

Solvendam propria: carnis denunliat aulam, Electis ovibus quod sit ijia janua monstrat.

C«lesti signo in triduo quam suscitet ipse. Per hunc intrantcs pergunt ad pascua vita;.
Mystica Nicodemo baptismi munera pandit, llujus sanguis ovcs ^terna a morte redemit.
Abluit ipse suo linguens baptismate turbas. Dum graditur templi speciosa pcr atriaJesus
Concurrunt alacres, capiuul pia dona salutis. Judaiis populis quis sit qua;rentibus ipse,
Haec ubi cognovit, sanctus Baptista Joannes, Clara voce Patrem seseque unum csse fatetur.
Impleta declamat sua gaudia, provocat omnes Quarta dies Lazarum monumenti clauseratantro,
Se minui gaudet, illum succrescere gessit. Astabant tristi plorantes voce sorores :

Samaria? ad puteum mulieri mystica fatur. Turba ingcns aderat solatia moesta ferentum.

Pandit aquam vita;, Ghristum sesc esscfatetur. Allevat ille oculos, Patri dat munera laudis,

Agnoscunt civcs mundi advenissc salutcm. Defunctum inclamat, prodit mox ille sopulero :
 :

26\) OAHMINA VAIIIA. 270

Xpxibus oxuilur, et duloia lccta rovisit. A Cum sooiis Petrus piscans nil ceperal undis.
Unguento Jesum perfundit saora Maria : Litlore stat Christus, jactari retia mandat,
Jucundo implctur late domus omnis odore, Fit captura ingens, clarus convescitur illis.

Ut rcdolet toto fciix Ecclesia mundo. Monte Galilaeas, sicut promiscrat ipse, .

Rex mitis placido Jesus concedit asello. Clarificum sancti Jesum reverenter adorant,
Palmigcris turba; manil)us dant cantioa laudum. In ccclo et terris dicit sibi subdita cuncta.
Sio Solymam ingreditur, adilet pia mamialempli Ulliina discipulis jungens eonvivia sacris,
Gcntilcs clarum qucorebant oerncrc Jcsum. Mandat Evangelium per hos toto orbe coruscet,
Frumcnti granum dicit se prolinus illc, Gredentesque omnes sanoto baptisraate tingui.
Quod terrffi immoricns multa cum fruge resurgit. Montis Oliveti petiit mox ille cacumcn.
Oranti vox clara Patris repondit ab astris : Assistunl sancti, benedicit coelitus illis,
Glariflcavi, inquit, te, nate, et clorificabo. Sideream penetrans ipsis cernentibus aulam.
Expavit populus divinas vocis honorem. A dextris sedet ille Dei, virtutibus ipsis
Multi e prinoipibus magnalia tanta videntes, Celsior angelicis, venturus et inde coruscus,
Pectore credebant, metuebant ore fateri, Judicet aeternis ut totum legibus orbem.
Non divina illos, sed mundi gloria traxit, „ Ilunccffilum e,t teIlus,huno tartarus ipsc profundus
Abluit ille pedes vcneranda in noote suorum. Cunclorum Dominum,cum Patre in s.-ccla potentem'
Pelvi infundit aquas, tergentia lintea gestat. Ao Spiiilii sanolo laudcl, huic sidera clament.
Q quanta iiumilitas quanta est clementia Christi.
! Amen.
Designat Judam bucoella panis iniquum. IV.
Tcr sesc a Petro prEenuntiat esse negandum. OnATIO
Discipulis {xropriis signum pra;scribit amoris. Cum commcmoraiionc antiquorum mirfindorum
Inde suos nosci voluit si peolora IVatrum Cliristi Dei noslri.
Allorna charitate sibi conncxa vigcrcnt, virtus wtcrna Dci, qua.m maohina mundi
Quali nos primus dilexit ccelitus ipsc. Suscipit auctorem, cui servit terra polusque,
Se dooet in Patre Patrcm venerarier in se.
et Principium rcrum, per quam Pater omnia fecit.
Majestas una cst, et gloria compar utrique. Cum Flatu feterno super Kquora vasta cubante,
Quidquid agit genitus, totum est operatio Putris. Tu pressus quondam tenebris horrenlibus undas
Paraolitum spondet se mittere protinus illi Luce nova irradians, noctemque diemque creasti.
Cum mox e tumulo devicta morte resurgens, Ut varios hominum revelet lux blanda labores,
Inclytus ascendens penetraverit ardua cccli. Et nocturna quies attritos recreet artus.
Se vitcm veram loquitur, propriosque lidelos C Tu geminas sedes discretis fluctibus aptans,
Palmitibus similes in se monet ille manere, PIos agis in pelagus, illos super astra recondis.
Ne jaceant steriles, .jugi tradantur et igni. Arida quo posset fructum produoere tellus
Discipulos clemens Patri oommendat lesus, Hastibus et gratis animantia cuncta fovcret,
Traditur a Juda, Pilato addioitur insons. Tu luna; solisque globum, stellasque micantes,
Verberibus caesus populo datur ipse necandus. In varias causas per culmina celsa locasti.
Exiit ipse crucem sibimct mitissime portans. Tu tcrrae ex utoro pocudes a reptile cunctum
Passio gustato Christi completur aceto. Inlucem sola procedere vooe dedisti.
Mandatur tumulo, destructa morte resurgit. Tu lymphis ctiam spirantia corpora condens,
Ad tumulum Maria lacrymas fundebat amoris, Alitibus ventos, ditasti piscibus aBquor.
Sublatum insidiis corpus credebat lesu. Tu torpentis humi corpus de corpore suniptum
Ille repente mioat, dat huio inandata salulis. Vivifico sacri spiraminis erigis
haustu :

E tumulo sacrffi redeunt gaudendo sodales : Idque hominem vocitans, totum regnarc por orbem
Iliscursu in medio fulgens ocourrit lesus : Prajcipis et totius rationis legibus implcs.
Dat clementer Ave, pedibus illaj oscula figunt. Quo genus in terris uno faotore creatum.
Flebat amarc nimis Christi Petrus ille negati p Ut genus in ccelis uno rectore regatur.
Crimen, huic clemens apparet protinus ille, virtus aeterna Dei quam machina mundi.
Solatur mcestum, trepidantis pectora flrmat. Suscipit auctorem, cui servit terra polusque.
Ibant fortc duo castellum invisere quoddam : Tu primum non passa virum oonsistere solum
His subito in habitu percgrini occurrit lesus : Conjugis egregiffi solatia casta creasti,

Tecta rogatus adit, pandit se in fragmine panis. Quam neo tcrra tulit, materna neo edidit alvus,
Discipuli clauso residebant forte timentes Sed tua de costa formavit dextra virili.
Conclavi, his subito radians assistit lesus. Tu scelus amborum punisti morte benigna,
Agnoscunt Dominum, clavorum signa reoensent. Et serpentinam damnasti pulvere linguam,
Thomas defuerat, cum se Deus ille magister QuK docuit miseros contcmnere jussa Tonantis,
Monstfarat sociis, lateris pia vulnera pandens : Numinis et summi summum sibi quaerere nomen,
Christus adest iterum, Dominum iUe Deumque virus feterna Dei, quam machina mundi
[fatelur. Susoipit auctorera, cui servit terra polusque,
 :

^•/1 FLOHI DIACONI MONAGHI.

Tu justi interitum, quem fratris doxtra peremit, A E ccdIo, e terris mittens porlenta, vel undas
In pocnam auctoris justa sub lege retorques. Scindis, purpureum lympfais durantibus squor,
Tu quemdam ex primis primi mortalibus ffivi Callibus et siccis plebem deducis ovantem.
Ignarum mortis vitae ad secreta tulisti. Cui noclu dux ignis erat, prceeunte columna;
Cum tamen interca vitiis ferventibus omnes Et mediis gratis nubes dabat wstibus umbras.
Polluerent pulchrum per mille piacula mundum. Pastum coelestis praebebat panis, et omni
Tu totum validis involvens fluctibus orbem, Nocte fluens dulci complebat nectaro campos.
Terrigenis terras viduasti, flumina ripis. Quas conviva dapes cuperet, quoscunque sapores
Tu justum qucmdam propria cum prole doraoque Appeteret, una IkIus capiebat in esca.
Diluvii ex undis arca vectricc reservas, Potum saxa dabant, virga; qufe mollis ad ictus
Ut genus in terris uno de semine surgens Duritiam rumpunt, et flumina larga ministrant.
Una morte ruens, una do stirpe resurgat, Carnifluis cpulis servit numerosa coturnix,
Atque homines mundos tcllus mundata foveret, Discit et exosis ultro se infundero mensis.
Nec vita indigni fruerentur munere vitas virtus ffiterna Dei, quam machina mundi
virtus Mterna Doi, quam machina mundi Susoipit auctorem,cui servit terra polusque,
Suscipit auctorem, cui sorvit terra polusque, r. 'lu sauctum tristi texisti fulmine montem,
Tu tibi sublimes quccrens conjungcre amicos, Et vocem horrcndam sacra de nube dedisti.
Ignibus ex mediis primum sine labe vocasti, Tu vati accito legis praecepta superna;
Qui patria3 fines et tristia regna relinquens, Tradis, et alloquio famulum dignaris amico.
Crcvit in ingentes peregrino in limite gentes. Pontificem slatuis, precibus placare Tonantem
Nam primogenitum scrva quem matre creavit, Qui queat, et sancto cultus procedat amictu,
Bis senos generasse ducos lex aurea canit, Intret et horrendos veli post clauslra recessus
Posterior natu gcnitrix quem libera fudit, Et Palris Eterni solus secreta revisat.
Suscepit geminos una de conjuge natos. Intcrea varium turbata per agmina murmur
Alter Idumffios misto de sanguine condit; Pestrepit, et densas resonant per castra querelae.
Hebrajos alter duodena ex slirpc propagat. Detrahitur vati, contemnitur ipse saccrdos,
Hic habuit geminas prisco de more jugales, Ac nimis accenso lapidantur pene tumultu,
Et totidem servas uxorum munere sumptas, iflgyptum repedare parant, vana idola fingunt
E quibus antiquam gentem populumque potentem Solemnemque diem ludis ot carmine ducunt.
Protuiit, et claris sua semina contulit astris. Ira ctiam justo tandom commota furore,
Cum tamen infando rursus gens impia quemdam lllicitos ausus tali sub jure coerces;
Fluctibus ablutum macularet crimine mundum. C Hos pcrimis flammis, et toto ccelitus igai

Quem dolere parans, Sodomitica mcenia flammis
Sulphureoque igni subvcrtis tecta GomorrhK,
Quin et finitimas miseris cum civibus urbes,
In cinercm solvis, et gurgite doprimis alto.
Judicio sunt pouia locis qooe nata sub hisdem
Pulchra foris vacuis inlus sunt plena favillis.
Attamen ex ipsis quemdam tua dextera justum
Ereptum flammis scelerata eduxit ab urbe
Illos sulfureas erebi demergis in undas,
Quos retinet tellus, coeli vis ignea punit;
Quos terra absorbet, viventes inferus haurit.
Sic natura tuos certatim devorat hostes,
Sic scelerum vindex totus tibi militat orbis,
Nec patitur quemquam vitales carpere flatus,
Quem tibi non toto credentem peclore cernit.
Ilis tamen ox Qammis tantoque ex funerc bini

Quem geminaj natae miseracum matre sequuntur, Servantur juvenes fidei virtute decori :

Et montana petunt, tanta ne in strage perirent Quos nova progenies et nescia criminis aetas
Sed nimium infelix snbito perculsa fragore Ad regnum comitata fide tua pramia sumpsit,
Rexpcxil conjux, pajnamque experta remansit, Nam septem gentes et regna potentia septem
Hic natae solo sola; cum patre rclicta; His servire jubes, et terram tradis opimam;
Mortales periissc ratffi, sic fraudibus usa;, QucB rivos lactis et mellis flumina fundit,
Vina seni miscent, bina et sub nocte vicissim n Pingua quaj sacris deludant balsama ramis,
Succumbunt patri,ct concepto semine surgunt; Quam Pater ipse pio despectat lumine semper,
Hinc duo gignuntur post sa3va incendia fratres, Mensibus et certis cadestibus irrigat undis.
Et mortale genus Sodornis pereuntibus augent. virlus Ktorna Dei, quam machina mundi
Alter Amon, cognomine Moab
alter vario Suscipit auctorem,eui servit terra polusque.
Dicitur, et geminas condunt ab origine gentcs. Tu rapidos fluctus cohibcs, et flumine sicco
virtus a;terna Dei, quara macbina mundi Transducis sanctam tantis cum millibus arcam :

Suscipit auctorem, cui servit terra polusque. Tu magnam solis quondam clamoribus urbem
Tu justum quemdam dislractum crimine fratrum Solvit in ffiternas populo pereunte ruinas;
Memphycolis pra;fos, atque orbem pascis egentem. Sed meretrix quaedam superat, quam vivcre solam
Tu populum sanctum duro sub fasce gementem, Prajslitit alma (ides proprio cum patrc doraoque,
:

Ad patrias sedes mira virtutc reducis. Ac ne plura morer, tellus subjecta quiescit,
Ob hanc .Egyptum quino bis verbcre plcotis Et posaessa Dei varia sub sorte tenetur.
273 CARMINA VARIA. 271

Judicibus regitur duodenis, quos tuus implet A Illffsos crines, illa;sa sarabara crines.
Spiritus, et miro virtutis robore firmat. Ac fidei flammis ignes cessisse minaces,
Viribus ut magnis sacvos superare leones, Terricrepcsque focos perculsis mentibus horrent
Et validos vincti possent disrumpere ncxus, Undivagus vates cseto sorbente voratus,
Nunc urbe inclusi, et sub noctem milite multo Vitales allo flatus sub gurgite duxit,
Vallati foribus raptis consccndere niontes. Et tribus exactis triplici cum nocte diebus,
Nunc tristes cuneos, et castra minacia ferro Integer ad superos imis processit ab undis.
Sternere non gladio, sed malo vilis aselli, virtus a;terna Dei,quam machina mundi
Vomere quin etiam vastas fudere catervas, Suscipit auctorem,cui servit terra polusque.
Restititet telis terris res apta colendis Tu gremio lati projecta cadavera campi
Sic arcent hostes, sic sceptra potentia terrent, Anida qus nudis vestibant ossibus arva
Defenduntque suam fidei munimine gentem. Carnibus et nervis,et vivo tegmine pellis
Ac patrias leges divinaquo jura quietis Induis,et prisca refoves nova pectora vita.
Excrcent populis meritisque et bonore verendi Cerneris ignicomis cccli cum nubibus ire,
Idem armis prompti, devoti legibus idem, Et populos omnes, linguasquc,tribusque tenere.
Idem odio externis, affectu civibus idem, Tj Sedibus hinc positis patefacta volumina cordis
Fraus aberat fallax, languebat victa cupido, Inspicis, et geminis mortalia dividis oris.
Justitiae virtus ipsa inter bella vigebat. Hos morti exemptos et vitaa luce coruscos
virtus Kterna Dei, quam machina mundi Coetibus angelicis ccelestibus inseris aulis :

Suscipit auctorem, cui servit terra polusque ; Illos pra?cipiti flammarum turbine raptos
Tu puerum sanctum sacrato chrismate tinctum Ignibus ffiternis, atrsque immcrgis abysso
Pastorum ex numero regcm facis esse tremendum. IUic lcetitiae voces et cantica laudum :

Iste gigantsas pulsantes sidera moles Hic dolor et gemitus totum resonavil in ;:evum.
Nunc saxo, nune ense potens sub tartara misit, Hinc me, quseso, reum peccati labo piatum
Et quos nulla prius poterant subvertere bella, Eripe, Christe potens, clementi numine fiorum.
Unius hos pueri contrivit, te duce, dextra, virtus ajterna Dei, quam machina mundi
Conservansque tuos alienosque undique perdens,
; Suscipit auctorem, cui servit terra polusque,
Abramidum miro rexit moderaminegentem. Sit tibi summus honor.sit gIoria,sitque triumphus,
virtus aeterna Dei, quam machina mundi Sit regnum sine fine manens, sit gratia perpes,
Suscipit auctorem, cui servit terra polusque. Mortalis te lingua canat, te ccclica turba
Tu pia ccelesti perfundis pectora flatu, Personet, et totus in laudem concrepot orbis.
Et ventura modis prsedicis in ordine miris, f- Te pavidum poctus, te corda trementia, te vox,
Virgineo partum ex utero, rerumque salutem Te pia mens recinat, te viscera tota resuUent.
Spondes, et mosstis uberrima gaudia terris. V.
Talia divinis arent oracula signis, EPIGRAMMA LIBRl HOJIILIARUM TOTIUS ANNI
Prssentemque fidem rebus dant ouncta futuris. ex diversorum Pulrum tructatihus ordinali.
Et nunc praerapido sol concitus axe volantes prudens lector, vits cui cura perennis,
Sistit equos, lenditque diem, noctemque moratur Perlege praesentem studioso pectore librum,
Nunc currum occiduis retro converttt ab oris, Ex veterum diolis callectus denique Patrum,
Deciduasque faces Eoos flectit ad ortus, Quos probitas, quos reeta fides ad sidera vexit,
iEneus hastili serpens suspensus in alto Emicat ac totus dootrina! iampade fulget.
Virus agitvenis, et diros effugat angues. Pandit luciflui mysteria sancta diei,
Flammigero curru mortali in carne propheta Quo Patris aiterni genitum sine tempore Verbum
Toliitur in ccelum, tantum nec laeditur igni Non ex labe viri, sed de virtute Tonantis
Cffiditur excelso rnontis de vertice saxum, Nostrffi habitu formffi, dictu mirabile sumpto !

Quatuor ct species uno mox conterit ictu. thalamo sic Virgmis editus alvo
Sponsus ut e
vEs.aurum.argentum^et testae cumfragmine ferrum n Prodiit, et nia;sto nova gaudia detulit orbi.
Solvitur, et stipula3 raptatur in aera more. H;cret huic martyr celeberrimus ore corusco,
Ast lapis ingenti succrescens verlice montem Intendens cffilum natumque ex Virgine Christum,
Efficit, et vasta totum mole occupat orbem. Ad Patris dextram stantem supor aethera cernens,
jEstibus horrifici fiamma exundante camini Dum sancto plonus spiramine saxea corda.
Tres jussu pueri regis traduntur iniqui. Increpat, et lapidum quassatus mole procatur :

Angelus almus adest medius fornacis, et aurae Accipe,qua;so,meam,Jcsu, rex inclyte,mentem

Roscida Dabra jacit, dirimitque incendia vento. Et genibus flexis pro queis tibi supplico, parce.
Uli magniiicas gratanti pectore laudes Ergo flde clarus doctrinae fulmine pollons,
Astrorum et terraj referunt pelagique parenti Terribilis signis pretiosa morte sacratus,
Persistunt hilares, ipsoque vocante tyranno, Nominis ipse sui praecelsum munus adeptus,
Ex medio procedunt vultibus igni.
laetis Cffilostem sumit parta pro laude coronam.
Mirantur satrapa;, mirantur barbara corJa Martyrii florem sequitur no.s virginitatis,
27 o FLORI DIACONl MONAGHI.
In gremio Chrisli rccubans saoor illc Joanncs.
Maximus ajterni prfcco pcr saccula Vcrlii,
Quod cum Patre Deo semper Deus omnia fecit,
Coclum, tellurcm, mare, tartara, sidera, ventos,
Et quajcunque poli gyrus complcctitur ingens,
Et quidquid superos excedens incolit axos,
Proque ipso fclix Pathmcei gurgitis exsul.
Unde repente poli celsa ad fastigia raptus,
Aurea perculsus vidit candelaljra septem,
Inque horum medio dileclum incedere Christum,
Vestitum poderis sacris, cui zona mamillas
Aurea prtecingens,candentia pectora comit,
Caisaris niveo floret veneranda capillo,
Horribiles oculi flammanti luco coruscant,
Et facies rutili prajfulget solis ad instar,
Ignitique pedes auricalchi more rubescunt,
Quo rapida validus fornace examinat ignis,
Et septem stellis ornatur dextera fulgens,
Terribilique biceps ensis processit ab oro.
Corruit hoc viso cou mortuus. Ille trcmcntom.
Solatur blando alloquio, doxtraque benigna
Erigit, et cceli sacrala per omnia ducit
Qua; sacro descripta volumine non capit ullus,
Ni sacer internam reserat cui Spiritus aurom.
Ilis liber hic laudes infantum ex ordino jungit
Qui primi ob Christum crudeli sorte perempti,
Parpetuo Ghristi nunc regno et pace fruuntur.
Edocet Octava; quid sectio mystica lucis
Innuat antiqu;e reserans a;nigmata legis.
Transit ad egregii solemnia sacra diei
Quo regis nostri cunabula vilia Christi
Muneribus trinis pietas vencrata Magorum,
Thuro Deum docuit, Regem signavit in auro,
Mortalemque hominem myrrha depinxit amara,
Quem sibi sidereus monstrarat ab oethere fulgor,
His sociat clarum numcroso lumine festum,
Quo tencr ad sacri devectus limina templi,
Turturibus geminis duplici seu prole columba;
Divinis placuit conspectibus, ac senis almi
Coraplexu astrictus, Juda;» gloria gentis
Et lux totius Christius promittitur orbis.
Inde quater deni noctit jejunia solis.
Qua; Dominus juncto transegit tempore lunre,
Debellans rabidas antiqui dajmonis iras,
Quem gcmini vates totidem pugnando diebus
Impasti nuUo potcrant pervinccre pacto.
Tcr sese horrendis erexerat improbus arrais,
Ter Christi valida confossus cuspidc cessit.
Undc sacer totura floret mos ille per orbem,
Vicinis Pascha; solomnibus. in quibus atri
Guttura saeva lupi mactatus perculit Agnus,
Ut jejuna pari cclobrcntur tcmpora voto,
Et castigato curentur corpora victu,
Christicolis quibus infosti furor imminet lioslis.
Ista salutiferi sequitur laus inclyta ligni,
Quo veteris mire delcta est cautio culpa?,
Dum genus humanumvetiti quod lactio ligni
Perpetuffi mortisdura ditione gravarat,
Por lignum jelornffi^rocipit nova gaudia vita;.
276
A Cum Christus sucras expandens in cruco palmas,
Adts dira pio tcrsit delicta priore.
Eminet hinc veri festum mirabile Paschae,
Quod Christus tumulo dcvicia morte resurgens,
Ad jugeni vitam moribundos transtulit artus,
Auctorem lethi domuit, lethumque peremit,
Eripuit priscos erebi de carcere justos,
Ac secum plures rediviva in carne reduccns,
Ostendit sajcli felicia dona futuri.
Post hsec magnifici prxclara ascensio Christi,
Fulget ad aetherei reraeantis culmina templi,
Quo nec magnus Enoch rapuit quem dextra To-
[nantis,
Nec sacer Elias curru flammante repente
Sublatus rapido potuit penetrare volalu ;
j, Sed potuit Christus,cceIo qui sponte supremo
Advenieus, ultro mortales induit artus,
Cum voluit propria in coelum virtute redire.
Qua patria dextcr rosidet sublimis ab arce,
Indc sub oxlromo vonturus tcmpore mundi,
Angclicis turniis atque iguis turbine septus ;
Supplicium pravis sua prffimia reddere justis.
His adnexa nitent clarissima festa superni
Muneris a Christo promissi ab Eethere missi,
Cum sacer e coelo violenti turbinis instar
Spiritus exsiliens.credentia corda petivit,
Discipulisque Dei supra caput igneus astans,
Multifidis visus flagrare in vertice linguis,
Accendit tepidos,infirmos robore fulsit,
Ignaros docuit, linguarura munera fudit.
Ila3c supcr adduntur Palrum pia dicta sacrorum
C Sanctorum, o lector, claris accommoda festis,
Ul capiti semper ha;reant sua membra superno.
Ac primum eximius residet Baptista Joannes,
Ex senio fessis mire genitoribus ortus,
Vaticinansque prius conceptum Virgine Christum,
Visceribus matris quam vita; exirot in auras,
Quo nullus major mulieris natus habetur,
Quiquc Dei mundo monstravit sedulus agnum,
Et pravum rccto commutans limite oallem,
Ostendit cunctis quo tramite celsa polorum
Ucgna pctant veteris maculis erroris ademptis.
Inde Pctri et Pauli feslum prainobile fulget,
Quos Roma; infausli rabies vesana Nernnis
Ecclesi» claros fidci piefate magistros.
Doctrina insignc.*, signorum luce coruscos,
n Virtute invictos divcrsa sortc peremit.
Nam crux ad coelum versi vestigia Pclri
Direxit, Christoque suo revocavit ovantem.
At cervix Pauli gladio dcsecfa nefando
Doctorem nifidum vcstivit sanguinis ostro,
Purpureumque polo post pra;Iia mille remisif.
Machabffia dohinc certamina laudibus almis
Prosequilur stylus, ct pulchro serraone perornat,
Qui septem fratres una gcnitrice creati
Antiochi saevas vicerunt fortiter iras,
Ac post multimoilos pocna; bacchantis agones,
Coclestcs cum matre pia meruere coronas,
Matrc piam qu;c tunc scpteno pignore foctam.
277 CARMINA VARIA. 278
Septenoque simul natorum funpro torta, A Ccctibus angelicis ubi sffcla per omnia junctus,
Supplicium prolis obitu coniitata beato, Perpetuo Iffitis decantes faucibus hymnos,
Hebdomadcm priscam Ogdoad.-c dodit esse novellE, Invictamqus lerens Christi de munere palmam,
Participem regcmque forum piotate subegit. ^Eterna rutiles ipso tribuente corona.
Nunc prxiclara suo amplectens diademate Christum,
VI.
Septenis rutilat natorum cincta coronis.
AD JIODOINUM AUGUSTODUNE.NSEM EPISCOPUM.
Exin martyribus communes dulcis honores
Salve, sancte parens, Christi venerande sacerdos,
Pagina depromit, Christi quos lota cruore
(«) Augusti montis, pastor in arce potens.
Palmigeris claros manibus stola candida comit.
His confessorum pulcherrimus ordo coha;ret
Quem sacer illustrat meritis splendentibus ordo
Doctrina; et studium tollit ad alta pie
Quos ardens Pidei provexit ad ffilhera virtus.
Mox Quo goneris clari lumen torrensque loquendi
resonantex ordine laudes
et virginea?
Prudenteque chori virtutum lampade clari,
Vincitur, et magno sidera sole latent.
Accepi nivcam vestro de munere vestem
Nec rainus interno locupletes semper olivo,
Sidereos intrant thalamos, Ghristoque jugantur
Tergendoque ori lintea clara satis.
:

Ac paritcr manibus pra^dulcis epistola noslris

Cujus eos dextra, aeterno constringit amore.
Hincetiam sacri quotiens fundamina templi
B Tradita rore suo pectora nostra rigat.

Consurgunt, «desque Deo nova conditur alto,

Quanlus ibi flagret sinceri fervor amoris.

Tinguitur et tactu divini chrismatis altar,

Et pia mens quanta luce corusca micet.
Qua; tuba, quajve lyra flatu fidibusque canora
Qua; relegenda pius pro tempore poslulat usus
Explicit, et digna laude ciere queat?
Ex veterum dictis vatum collecta sequuntur.
Tum sacer Andra^as miri cum laude triumphi Non mihi tam fervons vegetat prsecordia sanguis.
Nec tam larga meo flumina ab ore fluunt,
Concinitur Christoquesuo jam proximus hasret
Optata cui morte crucis, cui mente Ut sancte parens, pie vates, clare sacerdos,
tibi,
fideli
Haeserat, et toto cordis flagraverat festu,
Condigne valeam solvere laudis opus.
Ille pius ccclique parens terrajque repertor
Non illum fusles, non diri carceris horror,
Non centum fregere minae, non vincula lajva. Agminii angelici rex, hominumque sator,
Binos ijle dies sacri de vertice igni
CujuS clara pio sequeris vestigia corde,
Intonuit, verbo Ktherio mortalia corda Dum cclsus humilem rcspicis, atque foves.

Terrificans, lustransque simul

non ipse tyrannus, inquam, meritis condigna referre
Ille tuis,

Praevalet, ac frugem ccntuplicare tuam

Non hunc carnificum fera brachia turbaque prae- :

[sens Q Ut quod nunc largo dispcrgis semine terris,

.\mplexu chari potuit divellero Largius Elisia tunc regione metas.
ligni,
Doncc splendiflua circumdalus undique nube. Interea sil vita tibi, sint larga salutis
Nulli conspicuus mortalis exuit artus, Gaudia, longa dies, altus honoris apex.
Fulgidus ad Christum fulgenti tramite pergcns. Divinffi sit legis amor, tuba clara doccndi,

Adventus Christi prwconia fine sub ipso Egregii mores, cor probitate nitens.

Terribilisermone tonat quo concitus anni Grex tibi coinmissus vigeat, torvique leonis

Circulus almiflco Christi deductus ab ortu. Sa^va fide fortis guttura calce terat.

Almificum Chrisli concurrat semper in ortum. Ut cum coilesti vallatus milite summus
Nompe hic principium,cunctorum hic finis habetur. Pastor ab excelsi fulserit axe poli,
A prior cunctis, a cunctis ultimus exstat. Tum bene servatis ad dextram te locet agnis,
H;ec igitur veneranda Restituens studiis prKmia digna tuis.
Patrum dicta, optimc le-
Tunc velut eloctus aries in nube oorusca
[ctor,
Perlege sollicilus memori sub corde rocondc, Velleris aurati stemmate clarus eas.
Actibus exerce, fido sermone profarc, Quem oomitentur oves agnique nilentes,
nivese

Non hic mortifero metuas lita lela veneno, Sumpturi vitae pascua perpetuK.
Nec levibus linguis paleas non pabula fusas, VII.
Totus catholico resplendet flore libellus. TITULUS I.N ABSIDE .ME.MORI.E SANCTI JLSTI.
Totus habet gravium certissima dicta virorum,
Chrisli sancta domus, praepollens aula piorum
Hic tibi recta fides claro sermone patebit. Hospita sanctorum, virtutum seduia mater,
Hic spes certa tuam sustollet ad ailhera mentcm Ha3C est quam cernis somper, ubi rite precanti,
Et sincera pium tcrget dilectio pectus.
Gratia larga patet per tot cumulata patronos.
Quo ducente fide, locuples spe, purus amore Quos propriis titulis distingtiit gloria consors.
Conscendas rapido coclestia regna volatu. Convexo varia rutilant ceu sidera co^lo.
(a) Id est Augustoduni. Nam veteres montem dunum appellant.

_ !>««««««
279 FLOW DIACONI MONACHI. 280

EXPOSITIO IN EPlSTOLiS BEATI

EX OPERIBUS SANCTI AUGUSTINI COLLECTA

EXPOSITIO IN EPISTOLAM AD ROMANOS

CAPUT PRIMUM. A Manich.-EU9 destitit esse Deus. (S. Aug., lib. v

Chrisli Jesu vocatus apostolus, contra hxrcses, tom. VIII, col. 1107.)
.! Paulus servus
in quibus estis et vos vocati Jesu Chrisli. Pau- Quid factiis est ei c.v seminc David secundum carnem.
apostolus, qui cum Saulus frangat. (S. Et si enim in quibusdam Latinis... Concordat auc-
lus
Aug., de Spirilu ct litl., tom. X, pnrt. i, coL toritas. (S. Aug., lib. contra F(iH.s/!(m, tom.VIII,col.

207.) 248.)

Memento de Synagoga fuisse arietes quorum filii Dominus noster... secundum carnem. (S..Aug.,in

sutnus. Unde dicit in Psalmo Ajferte Domino filios :

libro Enchirid, tom. VI., col. 251.)

arietum. (P.s-ai. xxviii). : Non enini...Creator.(S.Aug., /rar/. inpsal. cxxm,

•
Qiii inde arietes?... graiidis in Cliristo. [S. .\ug., tom. IV, p, II, col. 595.)

tracl. in Psal. lxxu, tom. IV, p. i, coL 916.) Qui prxilcstinatus est Filius Dei in virlute.T£.si etiam
Istc vas electionis primo Saulus a Saule...rocedct prfficlarissimum lumen... ad lIcbra;os.(S. Aug.,/t/».

a te. (S. Aug., serm. dc uposlolo Paulo, tom. V, p. i, dc Prxst. sanct., tom. X, p. i, col. 981 et seq,)
col. 1278.) Nullum est illustrius praedestinationts exera-
Absit cnim, Domine, ut noinine auotoritatis. plum... futura praescivit. (S. Aug. lib. de Dono per-
(S. Aug., lib.Confcss. viii, tom. I, coL''^^ et seq.) B severanlix, tom. X, p. ii, col. 1033 et seq.)
'Servus Chrisli Jesu. Quid dicemus charissimi Filio dicente.Et nunc.dexteram
sedet. (S. Aug.,
Salvator facit. (S. Aug., tract.lZ in Evangclii secun- ex tractntu Evunr/elii secundum Joan. 105, tom. III,
dum Joan. tom. III, coL 1H25.) part. II, col. 1907 ct seq.)
Aliam significationcm fracti sunt. (S. Aug., Secundum spirilum sanctificalionis e.v rcsurre-
scr. epistflUe Joannis ui, tom. 111, p. ii, col. 2000.) clionc mortuorum Jcsu Christi Domini noslri. Locutio
Vocatus (ipostolus. .\postolos suos certe ipse I)o- cst in Scripturis usitatissima... ista locutio. (S.

minus misit appellantur. (S.Aug.traci. in Joan. Aug., tracl in psal. lxvii, tom. IV, p. ii, col. 820
t. III. part. 2, col. 1701). et seq.)

Unde propheta sede ad etc.iS. \ug. Jibr.ron- Est in psalmis ita dictum... Jesu Christi. (S.
tra Fauslum Manicli/rum, titulo i'A, tom. VIII, col. 282 Aug.. lib. de Trinitale xii, tom. VIII, col. 1001 et
et seq.) seq.)

Ordp iste mihi servandus est,ut loquens de Evan- Omnibus qui sunt Itomx dilcctis Dci vocatis sati-
gelio non taceam de prophetis. Sed ego, inquit, ctis. De gratioD Doi commendationc... debita rcd-

(a)De auclore E.vpositionissancti Puuli Epislolarum r ne vidercmur voluniina voluminibus addero, bis
ex sanrto Auyuslino collcctn' magna lis est oliin eadem typis inandando. Altera parte, eruditissimi
eiorta intcr criticos. Quidani Ven. Bed.E ilhid 0])us Flori laborem pr.eterire non potuimus; illius ad
tribuebant, alii vero Kioro Lugdunensi diacono. minus delineatio orat servanda.
Doctissimus Mabilonius litem dircinit, de re dis- Scopum altigisse nobis visum est, si, citatis pri-
quisitionem exarando.In Prolegomcnis ad Ven.Beda; mis et posterioribus verbis locorum sancti Augu-
Opera, hanc Mabilonii dissertationem edidiuuis. stini in explanationem beali Pauli lexlus a Floro de-
Nobis illnd Flori opusprelis niandatiiris duo sco- lcctorum, lectores revocarontur ad nostrae editionis
puli obviani sese nblulcrunt. Nam, ut ex tituloper- paginam pro singulis citationibus.Ea enim ratione
cipitiir, solius sancti .\ugustini Operibus conflala bis in idem non incidcbamus.et integer Flori Com-
est hePC Epistolarum divi Piuili Expositio.Una pavle, mentarius servabatur, in quantum saltcm orat
jam a nohis integra edita sunt sancti doc oris possibilc. Ne lectores orgo pigoal tot revocalionum
Opcra, ot S''xdecim voluminibus conslant, a tomo ad nostram sancti Augustini cditionem.
nempe tripesimo socundoPatroiogi^cadquadragesi- Idem erat agendum pro textu sancti Pauli Epi-
mum septimum. Itaque, si Commcnlarius diaconi stolarum. Supcrvacaneum putavimu? singulosver-
Lugiunensis integer essct recudendus, il.;ruin sus in mediuMi adducere. Voces igilur priinas lan-
edere dcbcnius, saltem por partcs, sancti .\ugu- tum abiue ullimas versuum,brevitati8 causa.recu-
stini Opcra. Porro illud erat pr^escrtim vilandum. dimus. EuiT.
281 EXPOSITIO IN EPP. PAUl.I. - EP. AD ROM.
derelur. (S. Aiig., cpist. ad Sixlum, tom. II, col. X tucrunt. (S. Aug., lib. dc Trinil., tom. VIII, col.
877). 1034).
^ Gratia nobis et pax a Deo Palrc et Domitio nostro In talibus enim formis etiam idola instituerunt,
Jcsu 67(m<o. Gratia Dei qua...et prophet£c.(S. Aug., etc, usque ad destruantur. (Id., lib. Scrm., tom. V,
lib. 1 Rctractationum, tom. I, col. 623.) p. I, col. 1022 et seq.) Id., ex bapl., tom. IX, col.
Primumquitlcm...inuniversomundo.]ies.tU3emm... 454 et seq.)
non Deum. (S. Aug., lib. de Ovibus, tom. V, p. i, Quamvis enim homo Christianus litteris, etc,
col. 315). usque ad fecit intelligi. (Id., de Civit Dci, tom. V,
Tcstis enim rrdhi est Deus... sicut et in cxteris gen- col. 234).

tihus Grxcis ac barbaris. Ego autem dico vobis,non ' Hermes .(Egyptius,quem Trimegistum,etc., «.sr/Mg
jurare... malo est illius. (S. Aug., lib. ide sermone ad fieri dasmoniorum (Id., lib. dc Civitale Dei \m,

Domini in monte, tom. III, p. i, col. 1255 et seq). tom. VII, col. 447 et seq.)

. Sapientibus et insipientibiisdebitor sum,ita quod in Damones itaque qui coluntur in templis per ar-
me promptum est et vobis. qui Romae estis, evangeli- tem nescio, etc. , u.ique ad providentia. (Id., deCiv.
zare. Tu perfecisti solem et lunam. Solem spiri- Dei, tom. VII, col. 252).

tuales,... debitor sum. (S. Aug., in psal. lxxiii, B • Species membrorum etc, usquc ad videre con-
tom. IV, part. i, col. 941). suevit. (Id., in psal. cx.ii, tom. IV, p. ii, col. 1483
et seq.)
.Y()?i cnim erubesco... Judxo primum et Grxco.
Objiciebatur... tam libera. (S. Aug., in psal. lxviii,
. Viderunt hffic intelligentiores, etc, usquc ad
tom. IV, subvertit. (Id., lib. iv de Civitate Dci, tom. VII, col,
p. i, col. 856 et seq,)
136 et seq.)
iustitia enim Dci in eo revelatur ex fide in fidcm.
Intelligitur quidem fides qua credunlur ea
Brevis omnium qux adversus idolorum cultores,
qua3.,.
sive inslilutores supra ab apostolo dicta sunt recapi-
prc-Bstantissimffi veritatis. (S. Aug., lib. quxslionum
Evanijclii, q. 2, tom. III, p. i, col. 1352 et seq.)
tulalio.Qma. cum cognovissent Deum,etc, usque ad
illuminabit te Christus.(Id.,/«5, de Natura el Gratia,
>'Idem... consequentia docent. fS. Aug., lib.deSpi-
tom. .X, p. I, col. 258 et seq.)
ritu ct tittcra, tom. X, p. i, col. 211 et seq).
Item brevis eorumdem verborum recapitulatio.
Ait Dominus Jesus.Ego sum via, veritas cl vila...,
Revelatur enim ira Dei de ccelo supcr omnem im-
iniquitate detinent. (S. Aug., tract. dc Yerhis apos-
pietatem. Quorum, etc, usque ad quam Creatorem.
tsli 55, tom. V, part. i, col. 776).
(Id., serm. de Kalend. Januarii, tom. V, parl. i,coI.
Quis novit potestatem irfe tuae, etc, usquc ad 1021 et seq.)
G
impiorum. (Id., in psal. lxxxix, tom. IV, p. n,col. Sed VK tibi,si amaveris conditaetdescrueriscon-
1145). ditorem (Ex sermone sccundx Epislolx Joanni.t).
Nunquid dixit, etc, usquc ad stulti facli sunl. Pulchra tibi sunt, sed qusnto est ille pulchriorqui
(Id., serm. .56, de verbis Evan:/., tom. V, pnrt. i, ista formavit. Intendal charitas vestra.Ne surrepat
col. 776 et seq.) vobis Satanas, dicens, qua; solet'dicere. Bene nobis
Uiide probas, etc, usque ad fortiter ambulare. sit in crcatura Dci. Quare illam fecit Deus, nisi ut
(Id., ibid., tom. V, p. i, col. 777 et seq.) bene nobis sit? et inebriantur, et pereunt, et obli-
Via Domini aut non erat, aut latebat, etc, usque viscuntur creatorem suum,duum non temperanter
ad nisi in te. (Id., serm. 8, de verbis Emngelii, iom. sed cupiditate utuntur creatis,et creator contemni-
V, p. I, col. 436 et seq.) tur.De talibus dicit Apostolus:Coluerunt et servie-
•
Invisibilia enim ejusperea qux (actasunt intcllcc- runt creaturas potius quam creatori, qui est bene-

ta conspiciuntur. Unde arguuntur in libro Sapien- dictus in sfficula. Non te prohibet Deus amare ista,

etc, usque ad cum Deum sed non diligpre ad beatitudinem,sed approbare et

tiffi, qua^rimus. (Id., lih.
de Trinitate xv, tom. VIII, col. 1058). laudarc ut ames croatorem. Ergo dedit tibi Dous
_ istaomnia, ama illum qui feoit. Plus est quod tibi
Viderunt ergo etc, usque ad cuncta creata
isti,
vult dare, id est seipsum qui ista fecit. Credimus
sunt. (Id., lib. de Civitale Dei viii, tom, VII, col.
etiam quod sedet Christus ad dexteramPatris,etc.,
231 et seq.)
usque ad futura sit. (Id., serm dc .Symholo, tom. VI,
Philosophos, etc, usquc ad infigerc (Id., lih. de
col. 188).
Trinitate iv, tom. VIII, col. 903.)
^- Propter quod tradidit illios Deusin desideria cordis
Nec ad aliud quidem digni habiti sunt ut in cis corum, in immundiliam. Dcdit illos Deus in concu-
istaper sanctos angelos nuntiarentur, sive forin- cupiscentias cordis eorum, etc , usqu^; ad consen-
secus per sensus corporis, sive interioribus revela-
serunt iniquitati. (Id., lib. de Spiritu et litlcra,iom.
tionibus in spiritu expressis, etc, usquc ad perve-
X, part. I, col. 235).
nire. (Id., tract. Evangelii secundum Joan. ii, tom.
His et talibus testimoniis, etc, usque ad malis
III, eol. 1390 ef seq.)
bona? (Id., lih de Gratia et libero arbitrio, tom. X,
Prjpcipui gentium philosophi, eic.,usque admsii- p. I, col. 909).
 283 FLORI DIACONI MONACHI. 284
Mercciem mutuam quani oporliiit crroris sui m se- A cx epistola secunda ad Valentinum de Gralia cl libcro

metipsis recipientes. Oportuisse quippe non, etc, arbitrio, tom. II, col. 971 et soq.)
usque ad turpiter libet. (S. Aug., lib. i contra ini- • Gloria autem,et honor,et pax omni operanti bonum,
micun legis et prophetarum, tom. VIII, col. 635}. Judxo primum et Grxco. Pax Christi, finem tempo-
'
Inchoatio est, e\.c.,usque ad gaudium Dominilui. ris, etc, usque ad spiritus est. (S. Aug., lib.soiten-
(M., in psal. vi, tom. IV, p. i, col. 94). tiarum Prosperi, X, part. ii, col. 1894.)
' Non enini est acceptio pcrsonarum, etc, usque ad
Hujus igitur iraj inchoatio est, quam- in hae vita
•

judicabuntur. Nimirum cum diceret Apnstolus,etc.,

patitur quisque peccator.Non ergo pcenas.elc, us-
mque ad peccatores torrsB. (Id., in psal. cxviii,
que ad pordidisse putatur Deus. (Id., in psal.,L\u.)
tom. IV, p. II, col. 1572 et seq.)
. IltTCmala morum, etc, u.tque ad significat gra-
Ejusmodi lcgem non habenlcs, ipsi sibi sunt lex,
titC. (Id., Hx Ira/niiu in psal. lxxvii, toin. IV, p. i,
qui ostendunt opus legis scrijUum in cordibus suis.
col. lOO;; et seq.)
NuUa est anima quantumvis perversa, quiT tamen,
'
Etiam cum rectas, etc., usque ad stuporis in cor- etc, usque ad sentiat. (Id., lib.n desermone Domini
pore. (Id., lib. de Civitate Deix]v, tom. VII). in nionte, tom. III, part. i, col. 1283).
Tres ergo alTectiones, etc, usque ad et ego non rj • Manu, etc, usque ad peregrino pnestare. (Idem,
uxor. (Id., in psal. lv, tom. IV, p. i, col. 650 et inpsal. Lvii.tom. IV, part. i, col. 673 et seq.)

seq.) ' Tcslimonium reddente illisconscienliaipsorum,eic.,

usque ad judicabil Deus occulta hominum. Dominus
C.\PUT II.
per Prophctam.Et ero,inquit, testis velox maleficis
Propler quod incxcusabilis cs o homo omnis qid et perjuris, etc, usquc ad conscienliam. (Idcm,
judicas. Illos Scriptura, ete.,M«ry(((? «d justa damna- lib.XX de Civit. Dei, tom. VII, col. 702).
tio. (Id., Epist. ad Si.vtum prcsbtjteruni, tom. II,col. 'Non quemadmodum judicant homines,etc.,M.!i5!((j
882 et scq.) ad defendentibus. (Idein, in psai. ix, tom. IV,part.
«/ Scriptum esl, eio., usque adi& ipsum condemnas. I, col. 121.)

(Id., lib. V de baptismo, tom. IX, col. 192.) Decidant ergo a cogitationibus suis, etc, usque
•

(K^justi judicii Dei. (Idem, in psal. v, tom. IV p.

Eadem enim agis qu.v judicas Scimus enim quo-
I, col. 8R).
niam judicium Dci e.$t secundum veritalcm in cos qui
talia aijunt. Huic autem dixit Apostolus:Q((! p/vedt-
Omnia opera vel bona, ete., u.^sque ad in nihilum.
(Idem., inp.iat. cxviii, part. ii, col. 1571).
cas non furandum furaris, et cajtera. Deus apud
quem nuUa est iniquitas, etc, u.uiue ad commcn- / Si autem lu Jud.rus coijnominaris, sicut scriptum
Jud^um ad apud te laus
detur (Id., cpL^t. ad Marcdonium, tnm. II, col. 054 ^ "'• arguit, etc, usque
mea. (Idem, lib. de Spiritu et littera, tom. X, par.
et seq.)
ctc, usque ad dam- i, col. 207 et seq.)
Animus malc sibi conscius,

natio. (Id., lib. Sentenliarum Prospcri, tom. X, p.

Circumcisio, etc, usque ad prxvaricatores legis.

II, col. 1870).

Opcralegis bipertita sunt. Nam partim, eic, usque
ad lex pendet et prophetee. (Idem, expos. ad Galat.,
-
Hic enim misericordioe, etc, usque ad coronam.
tom. HI, part. ii, col. 2117).
(Id., in psul. c, tom. IV, p. ii, col. 1232 ot seq.)
*^Non enim qui in manifesto Judxus est, etc, in
Quid tam longanimum, etc, usque ad in gemitu
abscondilo, usque ad sed ex Deo est. Dicit Aposto-
columbino. (Id., in psal. cii, tom. IV, part. ii, col.
lus, etc, usquc ad Evangelium meum. (Idem, m
1330.)
psal. Lx.w,tom. IV, p. i, col. 956 et seq.)
Intendant ergo qui amant, ctc, usquc ad corri-
Qui ergo noverunt, etc.,((s^(i(' ad ignorant Deum.
'

garis. (Id., tract. 33 in Joan., tom. III, p. ii, col.

(Idem, lib de Gralia et lib. arbit., tom. .X, part. i,
1659 ct seq.)
col. 884 et seq.)
Secundum duritiam aulem tuamet impa'nitcns cor.
Sed quod adjunxit, etc, usqtie ad levius damna-
the.iaunzas tibi irom m die irx et revclalioms justi ,, r, j r , , ,
n rentur. Ideni, tract. Evang. ' sccundumjoan. lxsxix,
,

„ •

c<f.Thesauros,etc.,«S(7((C «(( implentur. U

. ,,,, , , 1 , '

')«(/((« D(J), ^
part. II, col. 1357 et seq.)
{\d.,lib. eontra inimicum lcijis
I
.
prophetarum,iom.
>qjs el propiu
tom. III,'5 , , .
,„
v^iVo» enim auditores lcgis justi .'nml apudDeum,eic.,
....
VIII, col. 621 et seq.)
usquo ad secundnyn Evangelium mcum per Jesum
Quidquid ergo homo facit modo, etc, ((.i^Me ad acceptio Chrislum. Videndum est, olc, usque ad
in futuro possideas. (Id., serm. de versu psal. Dcus
personarum. (Idem, /(6 de Spirilu et littera, tom.
manifeste veniet, tom. V, part. i, col. 129 et seq.)
X, part. I, col. 226 et seq.)
Contra Spirilum sanctum, etc, usque ad judi-
care. (Id., serm. de blasphemia Spiritus sancti, tom.
C.\PUT III.

V, p. I, col. 455 et seq.) Qidd crgo amplius Judxo, usque ad siculscriplum

Ira et indignatio, Iribulalio ct anguslia in omnem. cU.Ego autem dixi in exstasi niea cic. ,usque ad filii
animam hominis operanlis malum, Judxi primum et altissimi. (S. Aug. in psal. cxv, tom. IV, part. ii,

Grar/. Soli enim parvuli,etc.,MS(|(((c ad et Grseco.(Id., col. 1492.)

 285 KXPOSITIO IN EPP. PAULI. — KP. AD ROM. 286
Verbi grafia, potens, etc, usfjtie ad ad to vult A (M., in psat. cxvn.) Ubi est ergo gloriatio tua?
mendaciuui. (S. Aug., lib. serin., tom. V, part. Exclusa est. Per quam legem? facloruin? Non.Sed
col. 501 ot seq.) per logem fidei. qua credimus et
Ha;o esl lex fidei
"'
Uljustificeris,... et ego (attquutn pcccator judicor? oramus per gratiam nobis donari, quod ut faciamus
Cui dicat, difficile est advertere, etc, usque ad facti per nosmetipsos implere non possumus,ne ignoran-
sunt homines. (Id., in psal. l, tom. IV, part.i, col. tes Dei justitiam, et nostram volentes constituere,

590 et seq.) justitiffi Dei non sumus subjecti.In lege itaquefac-

i^ Et non sicut Masplicnmmur, ct sicut aiunt quidam torum est Dei jubentis justitia, in lege autem fidei
nos dicere, faciamus mala ut vcniant Ijona, qttonm subvenientis misericordia.
damnctio jtista est. Pervorsi homines, etc, usque Arhilranmr enim jtistificari hominem perfidem sine

ad cantabo tibi, Domine. (Id., tib. de Gratia et IHk operiitis leijis. An Jtidxorum Deus tanlum ? Nonne el
arhit., tom. X, part. i, col. 910.) Qentitiml Imo et genlium. (Id., serm. de Immolalione
Quid ergo prxcellimus eos ? Nequaquam. Contcn- Isaacad Gul. iv.) Credidit Abraham Deo et reputatum
tionem ipsam^ctc.jHsi/ite ad interfectoribus Domini. estilliadjustitiam.etamicusDeiappellatusest.Quod
(Id., in expos. ad Galat., tom. III, part. ii, col. 2107. crodiditDeo,intus in corde,in sola fide est.Quodau-
Causati enim sumus Judxos et Grxcos omnes suh jj
temimmolandum filium duxit,quod intrepidusdex-

peccato cssc,... non Deum. Usque non

est reqtiirens toram armavil, quod jam feriret nisi voce teneretur,
est timor Dei ante oculos oorum. Dominus de magnafidesostutique,sedetmagnumopus.Etipsum
coolo, etc, usqtie ad non timent Deum. (Id., in opus laudavit Deus, cum diceret, quoniam exaudisti
psal. XIII, tom. IV, part. i, col. 141 et seq.) vooem meam. Quare ergo apostolus Paulus ait :

Scimtts atitem qtioniam quxcunque tcx loquitur, Arbitramurjustificari hominom por fidem sine ope-
liis qui in lei/e sunt loquilur. In istis enim, etc, us- ribus logis? El alio loco dicit. Est fides quse per di-
qtie ad raisereatur. (Id., in cxpositione Epist. ad leclioncm operatur. Quomodo fldes per dilectionem
Galat. tom. III, part. ii, col. 212:3.) operatur, et quomodo justificatur homo per fidem
sine operibus legis? Credidit aliquis, percepit fidei
" Conclusit Scriptura omnia sub peccato, etc, us-
sacrainenta, ct mortuus est, deluit illi operandi
qiie ad coram te. (Id., in psal. cxviii, tom.IV, part.
tempus. Quid dicimus? Quia non est justificatus ?
11, col. 1581.)
Plane dieimus justificalum, credentem in eum qui
Qtiia ex operibus tcgis non juslificahitur oninis caro
justificatimpium. Ergo iste justificatus est, et ope-
coram illo.Ex opcribus legis, etc, usquc ad credc-
ratus non est.Impletur sententia apostoli dicentis:
rentur.(Id., inexpositione Epislolx adGatal. ,iom. III,

part. II, col. 2114 et scq. ad 2116.)

Arbitrorjustificari hominemperfidem sine operibus
p lcgis. Latro qui cum Domino crucifixus est corde
' Pcr leijem enim cognitio peceali. Cognitio dixit non
credidit ad justitiam,ore confessus est ad salutem.
consummatio, eic. ,usque ad quod lex imporat. ((d.,
Nam fldes quaj per dilectionem operatur, et si non
lib. de Gratia et libcro arbit., tom. X, part. i, col.
sit in quo exterius operetur, in corde tamen illa fer-
894.
•^Nam sine Dei dono, elc, tisque ad prophotari.
vens servatur. Nam
erant quidam in lege qui de
operibus legis gloriabantur, qui-e fortasse non dile-
(Id., lib. enchirid., tom. VI, col. 287.)
ctione, sed tiniore faciebant : et volebant se justos
^Quia non justificabitur, etc, usque ad nec indi-
videri, et praeponi gentibus, quas opus legis non fe-
gcns lege. {\A., iih.de Spiritu et /(Wem, tom.X, part.
cerant. Apostolus autem prcedicans fldem gentibus,
I, col. 208 et seq.)
cum Dominum, videret ju-
eos qui accedebant ad
• ^unc autem sine lege justitia Dei manifestata est,
stificatos ut jam qui crediderant bene ope-
ex fide,
testiftcata per legem et proplietas. Evangelium enim
rarentur, non quia bene operati sunt credere me-
testimonium habet a lege ct prophetis.Unde etiam
rerentur, exclamavit securus et ait, quia potest ju-
in monteinter utramquepersonam medius salvator
stificari homo
ex fide sinc operibus legis, ut illi ma-
etfulsit. Omttes enim peccaverunl, etc, usque ad cha
gis non fuerint justi, qui quod faciebant timore fa-
ritas inspiretur. l\A.,in psal xc
.^
m,^prooemio e/ ;wa/. „ ciebantcum
i , i-i ;•
i^ i
fidesperdilectionemopereturincorde
,

cxviii, tom. IV,

,,, ^ ! ,„,
col. 1.574 et seq.)
,
'
n
p. II,
etiam si foris non exit in opere. Apostolus prredi-
Omnes pcccaverunl ct cgcnt gloria Dei. Etsi enim cans, etc, MSfyw arf multis in locis ostendit. (Id. ex
jam sumus in Christo nova creatura, etc, usqiw ad
tibro Quxst. 83, tom. VI, col. 87 et seq.)
daranantis. (Id., lib. dc Naturactgratia, tom. ,\, p. i,
Gum ergo dicit, etc, usqtie ad quae Ceelcri Apo-
col. 249 et seq.)
stoli. (Id., lib. de Fide ct operibus, tom. VI, col.21l
v''f/6i est ergo gloriatio tua ? Exclusa est. Per quam et seq.)
lcijem ? Factorum ? Non. Scd per legem fidei. Sive ^Quoniam quidem iintis csl Dcus qtii justificat cir-
gloriationem, etc, usque ad defluxerunt. (Id., in tih. cumcisionem ex fide, ct prxputium per /idem. Unus
de Spiritu et litlera, tom. X, p. i, col. 210 et scq.) cnimDeusquijustificat,etc.,wsfy«earfper fidem.Jd.
wLex ergo factorum,etc, iisque ad gratuita gratia. tib. de Spiritu et tittcra, tom. X, p. i, col. 231 et seq.)
(Id., /i6. de Spiritu et tillera, tom. X, p. i, col. 213 /Legem ergo destruimus per fidem ? Absit. Sed legem
et seq.) slatuimus. Per legem cognitio peccati, etc, usque
287 FLOHI DIACONI MONACHI.
ad liberi cstis. (S. Aug., tom. X, p. i, col. 233 et seq.) A Siveterispopuli,etc.,j(S9M(?a(/manebitinsternum.
(S. .Aug., epist. ad Ma.viminum Ariamim, tom. II,
CAPUT IV.
col. 96.)

Quid ergo dictmns, eW., usque ad sed non apiul Non enim per lcgem promissio Abrahx semini ejus,
Deum. Apostolus cum commendaret justitiam, etc, ut hxres essct mundus, sed per juslitiam fidei. Fides
usque ad tamen secuta sunt. (Id., in psal. xxxi, in Abrahae, etc, usque ad promissiooem. (Id., lib. Sen-

prxfatione, tom. IV, p. i, col. 258 et seq.) tentiarum Prosperi, tom. X, p. 2, col. 1878.)
Quid enim Scriptura dicil ? Credidil .4braham Deo Si enim lex justificat, etc, usque ad gavisus est.

et reputatum est illi ad justitiam. Factum est verbum (Id., in expositione Epist. ad Galatas, tom. III, p. ii,

Domini ad Abraham, elc, ustjue ad circumcisus col. 2121.)

(Id. lib. de Civit.Dei. 16, tom. VII, col. 500.) Si cnim qui ex lege hxredes sunt, e.vinanita est
. Et qui non opcratur, crcdenti autem in cum qui fides, nbolita cst promissio {ex lib. ii, contra Julianum.)
justificat impium, rcpututur fides ejus ad justitiiim Imo destrueretur promissio, si ex lege quisquam
secundum proposilum cjratix Dei. (Id., ad Boni[acium juslus csset. Si enim qui ex lcge haredes sunt, exi-
papam Urbis.) Si gratiam manita est fides, evacuata est promissio. Le.v enim
quiBrere voluerit ante
quid meruerit ut acciperet eam, mala sua poterit _ iram operatur.Ad hoc utique, ut ad iram evadendam
homo invenire non bona, etiamsi eum unius diei gratia Dei requiratur.
vitam halientem super terram gratia Salvatoris in- Ubi enim non e.st lex, nec prxvaricalio. Omnis le-
venerit. Quia si aliquid boni oporatur homo ut gra- gem proeteriens, etc, usque ad merita sua. (Id., in
tiam mereatur, non ei merces imputatur secundum psul. Lxx, tom. IV, p. I, col. 879 et seq.)

gratiam, sed autem credit in

sccundum debitum. Si (Exlib. conti-a Juiianum.) Cm non altendis, rogo,
eum quijustificat impium,utdeputetur fidesejusad ideo non esse hceredes de lege, quia lex iram ope-
justitiam (justus enim ex fide vivit), profecto antc- ratur?Ubi enim non est lex, nec praevaricatio. Ideo
quam gratia justificctur, hoc est justus efllciatur autem ex promissione, quia Deus quod promisit
impius, quid est nisi impius ? Quem si debitum so- ipse facit. Qui enim praecepta legis implere se putat
queretur, quid ejus merito nisi supplicium reddere- perarbitriumpropria3 voluntatissine spiritu gratiae,

tur. Siergogratia.jamnonex operibus,alioquin gra- suam justitiam vult constituere, non justitiam Dei
tiajam non est gratia.Operibus enim debitum red- sumerc.
ditur, gratia gratis datur, unde etiam nuncupatur.
sccundum gratiam firmasit promis- Idco cx fidc,ut
Hooest opus omni semini,non ei qui ex lege est solum. (Exlib.
Dei, etc, tisque ad dilectionem opera- sio

tur. (Id., tract. Evangelii sccundum Joannem, 29, II, de Bnptismo panmlorum.) est qui ex Veteri U
tom. III, p. II, col. 1631. C Testamento venit ad Novum.
Nunquid inter credentes, etc, usque ad ut facia- Sed et ci qui cx fide cst Abrahx. Non sibi praemissa
mus et no3. (Id., tract. Evangclii secundum Jonn- lege. Ex fide autem Abraham id est imitatores

nem 72, tom. III, p. ii, col. 1823 et seq. Abraham fidei.

Dicit Apostolus, si Abraham, etc, usque ad ope- Qui est puter omnium nostrum, sicut scriptum est,
ribus bonis. (Id., iract. Evangelii secundwn Joan- Quia patrcm multarum gcntium posui tc. Cum Apo-
nem, 80, tom. III. p. ii, col. 1843.) stolus dicat,etc, !(5(/(((;a(i donum est fides. (Id.,h'6.
'
Sicut et David dicil,usque ad etiam in prx-
etc., de prxdcstinatione sanct., tom. X, p. i, col. 976.)
putio ? Propterea, inquit, tibi hoc dixi, o homo, etc, Quia patrem mullarum gentium posui te. Si enim,
usque ad oculos misericordise Dei. (Id. in psal. xxxi, etc, usque ad servient minori. (Id., in psal. ciii.)
tom. IV, p. 1, col. 261 et seq.) Quando ergo promisit, etc, usque ad donat et fi-
Fides commendari, etc, u.sque ad per dilectionem
. dem. {\A.,Ub. de prxdestinatione sanct., tom.X,p.i,
operatur (Id., inpsal. lxvii, tom. IV, p. i, col. 838.) col. 975.)

Magna enim opera Domini, exquisita in omnes Anle Detim, etc, usque ad et arcnx rnaris. Qui
voluntates ejus. Quid magnificentius,etc.,i(5(/«e arf vocat ca, etc, usque ad fidcles facti sumus. (Id., in
magnificentia opus ejus. (Id., in psal. cx, tom. IV, rv psal. cv, cxviii ; serm. 77, de verbis Apostoli.)
p. II, col. 1464 et seq.) Et non inftrmatus est in fide, nec consideravit cor-
Dicimus enim quia repulnta cst Abrahx fidcs ad pus emortuum, cum jam fere ccnlum esset
,'iuum

justitiam. Quomodo ergo rcputala est : In circumci- atmoj-um, et emortuam vulvam Sarrx. Scriptum est
sione, an in prxputio ? Non in circumcisione, sed in in Epistola ad Ilebr.-cos. Fide, etc, usque ad est
prcrpu/(O.Adhibetexemplum,etc.,ttS(yM(;a(imultopost mortui. (Id., lib. dc Civ. Dei., wi.iom. VIl, col.507
data est. (Id., in c.rpositione Epistolx ad Galat. iii, et scq.)

tom. III, p. 11, col. 2118.) In repromissione enim Z)e!,e?r., usquead Dominnm
Et signuiH accepit circumcisionis, etc, usque ad nostrum a morluis. Promittenti credidit Abraham,
qu.v est in prxputio patris nostri .4ic((/ta?.Circumcisio otc, usquc ad non fucrunt [lA., Iih.de Cor. etgralia,
carnis lege pra;cepta est, etc, xisque ad jam liber tom. X, p. I, col. 938.)
est. (Id., lib. Sententiarum Prosperi, tom. X, p. ii, Cavendum cst, etc, usque ad mercatur. (Id., lib.

col. 1885.) de prxd. sanct. tom. X, p. i, col. 963.)

28!) EXPOSITIO IN EPP. PAULI. — EP. AD ROM. 390
lloc promittit Deus, etc, usijiie ad dcbitum. (S. A. impiis mortuus est. Dcsidorabas autam omniapos-
Aug., lib. Sententianim Prosperi.) sidere, noli per avaritiam, sed per pietatem hoc
Qui traditus csl propter dclicta nostra cl resurrexit enim ita quKsieris, possidebis. Tco-bia
quiErcre. Si
propler justificationcm nostram. Qui senat omnes lan- enim eum per quem facta suntomnia, ct cum ipso
guores tuos, etc, usque ad in ccelum.(Id., in psal. omnia possidebis.
cii, tom. IV, p. 2, col. 1321.) Commcndat autem suam charilaiem Deus in nobis,
Traditus est propter delicta nostra, etc, usque ad etc, us(|ue ad salvi crimus in vita ipsius. Incompre-
resurgat justitia. (Id serm. de Pascha, tom. V, hensibilis est dilectio qua, ctc, usf/ue ad socii de-
part. I, col. il20.) beremus. (Id., ex tractatu Evangclii secundu77i Joan.
CAPUT V. cx, et in psal. lxxxv, tom. III, p. ii, col. 1923 et
Justificati ergo, etc, usque ad in spe glorix filio- seq.)
rum Dei. Justificati autem gratis per, etc, usque ad Testimonia quippe Dei, etc, !(S(/He o(/ nobis do-
suscepit. (Id., ad Bonif. papam Urbis, lom. X, p. i, navit. (Id., e.r Iractatu psal. cxviii, tom. IV. p. 2,
col. 579 ot seq.) col. 1515.)
" AToH solum autem, elc, usquo ad qui dulus esl no- Priraum nobis persuadendum, etc, usque ad per-
his. Non itaque pernos, etc, usque ad patientiam. _ flcerentur. (Id., lih. dc Trinitate iv, tom. VIII, eol.
(Id.,Hh.de Gra. et liber. arhilr., tom.X, p. i,col. 905.) " 887 et seq.)
Nec nos moveat, etc, usque ad nos immutabimur. Quoniam cum adhuc peccatores essemus, Christus pro
{\d.,de Agone Ckristiano, tom. VI, col. 295.) nobis mortuus est, etc Non alium modum possibi-
Ut autem mali bonis, etc, jisque ad datus est no- lem, etc, usque ad fortius est hominibus. (Id., lib.
bis. (Id., lih. Qnxst. 83, tom. VI, col. 93.) de Trinit. xiii, tora. VIII, col. 1024 et seq.)
Spcs autem non confundit. Quis est qui confundi- '.
Si enim, etc.,usque ad salvi erimus in vita ipsius,
lur?etc.,MS^!((? ad conscienliasua.(Id.,!n psal. xxxvi. Ergo pro impiis Christus mortuus est, etc, usque ad
tom. IV, p. I, col. 368 et seq.) sed pro nobis. (Id., scrm. de Passione Domini.)
Quia charitas Dei diffusa cst in cordibus nostris per Mullo magis nunc juslificati in sanguine ipsius, salvi
Spiritum sanctum qui dutus esl nohis. A quo nisi ab crirnus ah ira per ipsum. Filius Dei, etc, usque ad
iilo, etc, iisque ad cooperit muttitudincm peccato- impium rclinquet pium. (Id. in psal. xcvr)
rum. (Id., lib. de Nat. etgra., ex sermone ad populum Cur ergo non fieret mors Christi, etc, usquc ad
dc blasph. Spiritus sancti. spiritaliter regeneratos. (Id., lih. de Trinit. xiii, c.
Ego arbitror, etc. usque ad coagulum non tenent. XVI, tom. VIII, col. 1030 at seq.)
(Id., scrm. Ascen. Domini, t. V, p. i, col. 1223 et seq.) i/ Propterea sicut per unum hominem peccalum in-
Charitas congregat nos. Quia vero dicit, etc.,«s- C Iravit in hunc mundum, et per peccatum mors, et ita
que ad Spiritus Dei.(Id.,!7; sermone Epist. Joan. in omnes homities perlransiit. Primae transgressionis
tom. III, p. II, col. 2032.) peccatum non propagatione. etc, usque ad sed una
Unde scimus, etc, usque ad datus est nobis. (Id., caro. (Id., lib. i de Baptisnw parvulorum, tom. X,
serm. Ep. tom. III, p. 2, col. 2043.)
8, Joan.. p. I, col. 114 et seq.)
Dedit dona hominihus, etc, usque ad qui dilexit i' Sed homo habet et pccnam propriam, etc, usque
nos. (Id., serm. xliv, de vcrh. Evang.) ad genus humanum.
(Id., Enchirid., tom. VI, col.
Eego unde tibi charitas, etc, usque ad datus est 244 et seq.)
nobis (S. Aug., serm. de verb. Apost. Si, toin. V, PnEter hoc vinculun., etc, usquc ad Adam non
part. I, col. 923.) est natus. (Id., in psal. l, tom. IV, p. i, ool. 591 et
Prorsus donum est Doi, etc, usque ad et Filio. seq.)
(Id.. lib. Sen. Prosperi, tom. X, p. 2, col. 1894.) Videte ergo, fratres, etc, usqtie ad te invenit.
Ut quid enim Christus, etc, quis audcal mori. Aut (Id., Serm. iv de verb. Aposloli.)
vero pro minimo, etc, usqtie ad secuturus es. (Id. Illud enim ubi vel maxime fides Christiana con-
in psal. cxLviii, tom. IV, p. ii, col. 1942). sistit, etc, usque ad genus humanum. (Id., epist. ad
Omnia mihi tradila sunt, inquit, a Patre meo. For- n Optat. episcopum, tom. II, col. 858 et seq.)
lasse dicturus es. Christo sunt tradita nunquid !' Ille unus unum peccatura, etc, usque ad a dam-
mihi? Audi Apostolum diccntem : Audi,--ift dixi jam- natione liberari. (Id., Enchirid., tom. VI, col.
dudum, ne desperatione Audi quomodo
frangaris. 256.)
amatus es non amandus. Audi quomodo amatus Non judicium ex tino in condemnationcm, etc. Sed
es turpis, fcedus, antequam esset in te quod amari cur, inquis, gratia Dei non secundum, etc, usque ad
dignum esset. Amatus es prius ut dignus fieres apud Deum invenilur. (Id., lib. de dono perseveran-
qui amareris. Etenim Christus (sicut ait Apostolus) tix, tom. X, p. II, col. 1002.)
pro impiis mortuus est. An
impius merebaturforte « Igittir sicut per unius delictum, elc, us([ue ad m
amari? Quoero quid merebatur impius? damnari juslificationcm vitx. Quemadmodum enim omnes
respondes. Christus tamen pro impiis mortuus omnino, etc, iisque ad nemo discit. (Id., /i6. de
est. Ec^e quid tibi prsestitum est impio. Jam pio quid Baptismo parvuloium, tom. X, p. i, col. 140 et
servatur? Quid praestitura est Impio? Ghristus pro seq.)
 29f FLOHl DIACONI MONAGHI. 2d-2

Sicut dictum est, sicut per unius cielictum in om- A. "'' Chrislianus. (Id., in psal. cxxvi, tom. IV, p. ii,

nes Iiomines in condemnalionem, ut nullus proiter- col. 1673.)

mitteretur, sic et in eo quod dictum est, per unius •^Quod autem mortuus cst peccato, etc, usque ad in

justitiam in omnes homines in justiflcationem vitffi, Chrislo Jesu. Peccatum ei non incrat, etc, usque ad
nullus prffitermissus cst. Non quia omnes in eum quod nascendo fraxerunt. (Id., Enchirid., tom, VI,
creduntet baptismo ejus abluuntur, sed quianemo col. 253.)
justificatur nisi in eum crodat et baptismo ejus ^ Non crgo regnet pcccatum, usque ad et mem- etc,
abluatur. Itaque omnes dictum est, ne aliquo modo hra vestra arma justitiw Dco.
non potes non ha- Si
alio praeter ipsum quisque salvus fieri posse cre- bere malitiam,etc., usquc ad iam non pugnabis. Id ,

datur. in psal. XXXV, tom. IV, p. i, col. 345.)

Ego dico parvulum natum in eo loco ubi, etc, " Non ergo regnet peccatum, etc, usque ad nisi
tisciue ad secundum verba sua. (Id., ex libro de Na- Deus. (Id., in psal. l, tom. IV, p. 1, col. 587.)
tara et tom. X, p. i, col. 251 et seq.)
gratia, - Non dixit Apostolus, non sit peccatum, etc, us-
- Sicut enim per inobcdientium imius hominis pec- que ad in te regnat pcccatum. (Id., in psal. lxxv,
calores consiituti sunl mulli, ita per imius obeditio- tom. IV, col. 960.)
p. I,

nem justi ronstilucnlur multi. Obodientia cst in om- Quid cst, ne dominetur, efc, usque ad non mihi
nibus, etc, usque ad conslituentur multi. (Id. 7??.
dominetur omnis iniquitas. (Id., serm.. 30 de Vcrb.
psal. Lxxi, tom. IV, p. 1, col. 904 et seq.)
Apost., tom. V, p. I, col. 190 et seq.)
Apostolus, etc, usque ad secerni. .\(\.,de Genesi
^Peccatum enim vobis non dominahilur, etc, usque
ad lill.)
ad scrvi facti estis justiti.v. Sub lege enim positis
Hoc proderat superbis, ut abundaret dclictum,
.

iion sub gratia dominabitur peccalum, etc, usque

etc, us:]ue ad per Jesum Ghristum facta est. (Id.,
ad excidistis. (Id , lib. de Gratia el lihero arbit.,
c.r Iractalu 3 Fvang. secundum Joan., tom. III, p. ir,
tom. X, p. I, col. 896.)
col. 1401 et seq.)
liumanum dieo, ctc, usque ad in sancliftcationcm,
Etiam tempnribus aposlolorum, etc, usiiue ad
Apostolus adm.onet. Humanum, etc, usque ad qui
postea acceleraverunt. (Id., lib. dc Fide cl operibus,
datus est nobis. (Id., cpist. ad .iiiaslasium, tom. 11,
tom. VI, col. 211.)
col. 954 et seq.)
/ Legis littera qure doeol, etc, usque ad vidcbi-
Prffiponife delectationi carnis. etc, usque ad in-
mus iumen. (Id., lib. dc Spiritu et littcra, tom. X,
visibilis pulchritudinis.(ld.,«m«. de Verbis .Apostoli,
p. I, col. 205.)
tom. V, p. I, col. 870 et seq.)
Per Moysen data est lox, etc, usqiie ad quteritur
««'""' «««"'* pcccali, liberi fuistis jusli-
medicus.(Id., in psal. cii, tom. IV, p. 11, col. 1329 C '^t'"'« «"/'»
ti;c. Qualis, quoeso, potest servi addioti. etc, usque
et seq.)
Lex data est, efc, usque ad sanandum fuit.
ad liberi critis. (Id., Lnchirid., tom. VI, col.

(Id., lib. Sentcnliarum Prosperi, tom. X, p. n, col.

247,)
'
Est quaidam confusio, etc, usque ad osternam
1863.),:^
Cbrlstpulli enim sumus cum illo pcr baptismum in habebit. (Id., in psal. xxx, tom. IV, p. i, col. 232 et
seq.)
mortem. Ignoratis, inquit, quoniam quicunque ba-
ptizati sumus, etc, usque ad in carne vetustatis.
1^ Stipendiaenim peccati mors. Mcrifo stipendium :

216 et seq.) quia militia!, etc, usque ad corona redditur. (Id.,

(Id., ad Januar., tom. II, col.

Ambularaus crgo in re laboris, sed in spe quietis,

lib. de Cralia cl libcro arbit., fom. \, p. i, col.

carne vefustatis. Scmel immolatus est Chrisius 893.)

in
in seipso, etc, usque ad salubrifer percipit. (Id., ad IJbi aufem invenimus, elc, usque ad sine fiae
vivcmus. (Id., Epist. ad Si.vtum presbylerum' tom.
Bonif. episc, tom. II, p. 360 et seq.)
II, col. 881.)
Scientes quia vetus homo nosler simul crucifi.rus
cst. Mortalitas unde notum est, etc, usque ad
sit, Item lectionis ejusdem brcvis et conlinuata cxpo-
in crucc triumphata sunt. (Id., in e.vposition^ Epi. sitio, ab eo ubi dictum est Propferca sicut per :
j)
slolx ad Galat., tom. III, p. 11, col. 2120 et seq.) unum hominem peccatum in bunc mundum infra-
^ Ut deslruntur corpus peccati, elc.,usque ad vive- vif, usque ad Gralia autem Dei vita ffiferna, in Chri.
mus cum Cltristo. Grafia Doi per baptismum ejus slo Jesu Domino nostro.
qui venit, elc, usque ad servituti subjicimus. (Id., Sicut ab illo uno bominc, etc, u.\que ad ille gc-
lib. ilc Bapli.wio parvulorum, tom. .\, p. i, col. 156 neratis. (Id.. Ex cpist. ad consulla llilarii, tom. II,

ct seq.) col. 683 et seq.)

Scientes quod Christus rcsitrgens a mortuis jam Disputamus enim non de quocunque peccatore,
non moritur, mors illi ultra non dominubitur. Non etc, usque ad in mundum. Id., lib. 11 contra Jul.,
Lazari rcsurrcctio, etc, usque ad in aiternum. (Id., tom. X, p. II, col. 1163.)
lib. contra vi quxstiones Payanorum, tom. II, col. Nunquid enim Evam non imitantur, etc, usque
371.) ad nalus cx femina. (Id., lib. 11 contra JuL, tom. X,
• Unus resurrexit jani non murifurus, etc, usque p. II, col. 1166.)
29.'i RXPOSITIO IN EPP. P.VULI. — EP. AD IIOM. £04
la eo quidera loco,etc., usijiic n(?transire suppli- A. tollat pcccatum lcx gi-atiaj. (Id., sen de Vcrbis
cium. (Id., ihid., tom. X, p. n, col. 1109.) .-/pii.st., tom. V, p. I, col. 820et seq.)
Quid autem aliud iudicant cliam sequentia vorba lijitur ipsc cgo mcnte servio lerji Dei, curne aal.m
apostolica? etc., usque ad sine line victnri sunt. (Id., lciji peccati. In qua conclusione, etc, usque ad pro-
ibid., tom. X, p. ii, col. 1171.) pter munera sua. (Id., ivid., tom. V, p. i, col. 841
Quod vero ait paulo superius. Usque ad legem et scq.)

peccatum in mundo fuit, etc, itsque ad fieri omnino Enjo cvacuali snmus, otc..., in vclustatc liitcra;.
non possint. (Id., ibid., tom. .\, p. ii, col. 1176.) Quoniara lexlittcra cst,etc., !«f/!/s ad spiritus autem
Verum est autem quod Apostolus ait, falsum vivificat. (Id., lib. ad Simplicianum episc, tom. VI,
ergo, etc, usqne ad vestra falsitate convincamini. col. 110 ct seq.)
(Id., ibid., tom. X, p. ii, col. 1203 ct seq.) Et quia di.xerat evaeuati sumus, elc, usquc ad
Et non sicut, etc, usque ad condcmnationcm. Ex possit impleri. (Id., ihid., toin. VI, col. 103 et
uno ergo, etc, usquc ad nisi ipse. (Id., ad Donifac, seq.)
tom. II, et contra Julian., tom. IX.) Vcra sponsa Christi intclligit quid distet inter
Eosdcm autem omnes ctiam multos, etc, usque litteram et spiritum, quaj duo dicuntur alio modo
datus est nobis. (Id. ,lib. ad consulta
ui „ lex ot gratia et non jam in vctustate littera; sed in
.„1 eoA
tom. II, col. II „. seq.
680 et — \
llilarii, :

novitate spiritusDco servicns,non cst jam sublege,

f' Ut qucmadmodum, ctc, usquc ad Dominum nos- sed sub gratia. Ita littera cum spiritu, etc, usque ad
trum. Modo cum dixisset, etc.,iWfyui; «(/ justificatio. delectat ipsa justitia.. (Id., lib. xv, contra Faust.,
(Id,, Enchirid., tom. VI, col. 256 et seq.) tom. Vlll, col. 312 et seq.)

CAPUT VI.
1 Ecce unde facti sumus, etc, usquc ad tcrras ca-
ptivitas Sion. (Id., in psal. cxxv, tom. IV, p. n, col.
Quid ergo diccmust permanebimus in 'vccato ut
1658.)
C ratia abujidet? Dixera.i enim superius, etc, usque
Scimus enim quia lcx spiritalis est, ego autem car-
ad morimur peccato. (Id., Epist. 2 rul Valcn., dc
naiis suni, elc.Etiam spiritalis honiinis jamque sub
Gratia etlibero arbit., tom. II, col. 974.)
gratia constituti, etc, usque ad ista omnia. (Id., //i.
vDeinde ut ostenderet mortuos, et,c.,usque ad cum I Hclract., tom. I, col. 621.)
Christo in Deo (Id., Enchirid., tom. VI, coI.'256 et
Quod ergo operor, ait, ignoro. Non enim ita di-
seq.)
ctum est, etc, tisquead de terra mcmoriain eorum.
•Interioris enim hominis, etc, u.^ique ad in corde
(Id., lib. ad Simul episc, tom. VI, col. 105 et
suo. (Id., lib. de Trinilate, tom. VIII, col. 891.)
seq.)
Quod enim mortuus est peocato etc, iisquc ad
^ Scd pcccatum,e\.c..., non concupisces. Cum enim
vita justorum. (Id., serm. dc Resurrect. Domini.)
dicitur non concupisces, etc, usque ad ubi lex nor cst.
" Non ergo regnet peccatum, etc, usque ad servio
(Id., lib. de Spir. et litt., tom. X, p. i, col. 203 et
legi Dei. (Id., tract. Evangelii secundum Joannemiv,
seq.)
41, tom. III, p. II, col. 1698 et seq.)
' Goncupivit anima mea desiderare justificationes
Liberum arbitrium usque adee, etc, jisque ad
tuas in omni tempore. Laudabilis est ista, etc, us-
facere. (Id. ad Bonif. papam, toin. X, p. i, ool. 552
quc ad nisi malam concupiscentiam. (Id., in psal.
et Enchirid., tom. VI, col. 282.)
cxviu, tom. IV, p. II, col. 1520.)
CAPUT VII. Non enim quod bonum, sed quod odi ma-
volo facio
An irjnoratis, fratrcs, etc.., quanto tcmporc vivitl lum hocarjo. Bonum est enim non concupiscere, et
Usque ad cum locum in quo scriptum est, etc, hoc bonum, etc, usque ud in membris ejus, nulla
usque ad dcserueramus Deum. (Id., ex libro Quxst. erit. (Id., lib. de Perfcct. just. hominis, tom. X, p. i,

83, tom. \\, col. 60 etseq.) col. 305 et seq.)

Item lectionis ejusdcm explanatio. Cum enim es- Scio, inquit, quia non habitat in me, hoc est in
semus in carne, ait Apostolus, passiones peccatorum carne mea, bonum. Hoc utique ait, etc, usque ad
qux per legem sunt, etc, usque ad nec pra3varicatio Q labor nullus. (Id,, lib. Sermonum dc Contincnlia,
est. (Id., serm. in hanc lectionem, tom. V, p. i, col. lom. VI, col. 361 et seq
826 et seq. Bona itaque opera nostra, etc, usque ad non con-
Scimus, inquit, quia lcx spiritalis, ego autcm car- cupiscere. (Id., lib. iii, contra Julianum, toin. X, p.
nalis sum, venundatus sub pcccato, elc, usquc ad I, col. 734.)
sed gratia Dci pcr Jcsum Christum Dominum nostrum. Non enimquod volo ajo honum,scd quod nolomalum,
(Id., serm. de Vcrhis Apostoli, lom. V, p. i, col. 833 hoc arjo. Si autem (sicut melius sensit Ambrosius)

et seq.) hoc etiamdoseipsodicit Apostolus,nec justorum est

Vitajusti in isto corpore, etc.,i/s7i((;n(/ ad pacem in hac vita ad perficiendum bonum tanta libertas
venire. (Id., serm. de Vcbis Aposloli, tom. V, p. i, propriae voluntatis, quanta eritin illa vita.ubi non
col. 815.) dicetur, non quod. volo at/o. Omnis qui proficit, etc,
Nulla ergo condemnatio est nunc his qui sunt in usquc arf perfectione tunc erit. (Id., lib.de Pcrf,jus-
Christo Jesu. Et si habent desideria, etc, iisque ad tilix hominis, tom. X, p. i, col, 308.)
 295 FLORI DIACONI MONACHI. 296
quando adhuc in carnevi-
Dic, obscLTo, Apostole, A peccali, el de peccato damnavil pcccatum in came.
vons in viis Domini ambulabas, habebas peccatum, Dicet aliquis ; Si hcBC natura pura... carnis peccati.
an sinc peccato eras? Audiamus utrnm se ipse sedu- (S. Aug., /, I de hapt. parvuL, tom. X, p. i, coI.I49.)
cat, an vero quod beatus Joannes ejus coapostolus Cilicium fortasse appellavit Dominus carnia suee
sapiat, quoniam veritas erat in eis. Hic ergo res- mortalitatem, etc, usque ad delenda peccata. (Id.,
pondet. Nonne legistis ubi eoniiteor dicens. Non in psal. xxxiv, tom IV, p. i, col. 335.)

cnim quod volo facio honiim,sed quod nolo malumhoc Quid dicit PeIagianista"?Auditequid dicit.Videtur
aijo. Et hoc audivimus. Jam itaque illud interroga- conlltcri Christum in carne venisse, sed discussus
mus quo : Domini ambulabas,si malum quod
in viis invenitur. Christus enim in carne venit : quae simi-
nolebas hoc agebas. Cum psalmus sanctus insonet litudo osset carnis peccati, non esset caro peccati.
dicens. Xon enim qui operantur iniquitatem in viis Apostoli verba suni. Misit Deus Filium suvm in simi-
ejus ambulaverunt. Audi continuo respondentem litudinem carnispeccati.Non in similitudinem carnis,
per sententiam consequentem. quasi caro non esset caro,sed in similitudinem car-
-
Sj quod nolo inquit cijo hoc facio, jam eijo 7ion nis pcccati ^qurn caro eral,sed peccati caro non erat.
operor illud, sed quod habilat in me peccatum. Ecce Iste autem Pelagius et cffiteram carnem omnis in-
quemadmodum, etc, usque ad ipse sanaretur. (Id.,
P fantis Chrisli carni conatur Kquare. Non ita est,
in psal, cxviu, tom. IV, p. 2, col. 1506 el seq.) charissimi,non pro magno commendaretur in Chri-
Si autem quod nolo illud facio, non ego operor il- sto simijiludo carnis peccati, nisi omnis ca;tera ca-
lud, sed quod hahitat in me petcatum Potest puta- ro esset caro peccati.
ris, etc, usque ad in voluntate committitur. (Id., Quid ergo prodest quia dicis Christum in carne
lih. retrnctalionum, tom. I, ool 608 et seq.) venisse, et omnium infanlium carni eum conaris
i leiji Dei repugnantem leiji mcntis
Condelector enim a::quare ? Et tibi hoc dico quod Donatistae, non est

mex, Caro, inquit, concupiscit, etc, usque ad

etc. ipse.EccevideoEcclesiam matrem testimonium red-
concupisccntiis tuis vires. (Id., tract. Evany. sec. dentem ipsis uberibus suis. Accurrunt matrcs cum
Joan xLi, tom. III, p. ii, col. 1697 et seq.) parvulis filiis,ingerunt Salvatori salvandos,non Pe-
Aliud est non pugnare, et essc in pace, etc, us- lagio damnandos. INIater qua;libet mulier pietate

que ad Jesum Chrislum Dominum nostrum. (Id.,w currens cum parvulo filio dicit,baptizetur utsalvc-
psal. XXXV, tom. IV, p. i, col. 345.) tur. Pelagius contra.

De corpore mortis hujus non omnis, etc, usque ad Quid salvetur? Non est quod in eo sanetur, nihil
quoniam ipsi saturabuntur. (Id., lih. de Perfect.jus- habet vitii, nihil ex traduce damnationis attraxit.

titix hominis, lom. X, p, i, col. 299.) Si mqualis est Christo.quare qua?rit Chrislum ? Ecre

Fidelcs enim orantes dicunl, etc, usque ad cor- C dicn tibi : Sponsus Filius Dei qui venit in carne,

pore mortis hujus. (Id., lib. de nat. ct ijrat., tom. salvator est majorum et minorum,salvalor estgran-
X, p. I, col. 277.) dium et infantium, et ipse est Christue. Tu autem
Ita eral tunc illorum hominum corpus animale, dicisSalvatorem Christum majorum et non mino-
etc, usquc ad supplicio liat meritum. (Id., lib ix de rum,non est ipse.Si non est ipse, nogas et tu Chri-
Genesi ad littcram, tom. III; p. i, col. 398 et seq.) stum in carne venisse.
Quisquis carnalem delectationem, etc, usqxw ad Magnum quid huc attulit mercator iste. De re-

consolabuntur. (Id,, lib. de Serm. Domini in monte, gione sua veniens iste mercator invenit in regione
tom. III, p. I, col. 1286.) nostra quod hic abundat? Nasei et mori, plena est
Quid est quod te jactas? quid est quod, etc, us- lerra his mercibus,nasci et mori.Natus est et mor-
que ad egent gloria Dei. (Id., in psal. xxx, lom. IV, tuus ost.Sed qua via natus estPAd istam regionem
p. I, col. 233 et seq.) venit,sed non ea via qua nos.De ccclo enira venit a
Liberari est a corpore mortis, etc, usque ad scd est mortalis,natus est de Spi-
Patre,et tamen natus
ad gloriam. (Id., c.r lih. Maria virgine.Nunquid nos sic?Nos
Scnt. Prospcri, tom. \, p. ritu sancto es

II, col. 1880.) de Adam et Eva illa per concupiscentiam carnis; :

Igitur ipse djo mentc scrvio lciji Dei : cartm autem n ille autem non per ipsam. Maria enim virgo sins
legi peccati. Indicitur enim tibi quajdam, elc.,usque virili amplexu,sine conscupisceni» «stu quoniam :

ad hdbere cum Deo. (Id., in psal. lxxv, tom. IV, ne pateretur hunc «stum ideo ei dictum est Spi- ;

p. 1, col. 959 et scq.) rilus sanctus supcrveniel in te, el virtui altissimi

Quod dixerat, sine lcije enint, clc. usque ad potius

, ohumhrahit lihi [Luc. i).

quam edomare. (Id., lib. ad lionif. papam cont.Pela- Virgo ergo Maria non concubuit et concepit, sed
gium, lom. X, p. i, col. 559 et seq.) credidit et concepit. Natus e&t enim mortalis mor-
CAPUT VIII. talibus.Quare mortaIis?Quia in similitudinem car-
quod itnpossibile erat legi in quo infirmahalur
Nam nis poccati.Non in carne peccati,sed in simililudinem

per carnem. Segregavit itaque hanc pluviam, etc, carnis pcccati. Quid habet caro pcccati? Mortcm et

usque ad qui datus est nobis. (Id., ex tractatu psal. poccatum. Quid habuit similitudo carnis peccati?
Lxvii, tom. IV, p. I, c. 818.) Mortem sine peccato. Si haberet peccatum, caro
>•
D^us Filium suammiltens in similitudinem caniis essel pcceati,-si raorlem non haberet, non es-
297 RXPOSITIO IN RPP. PATJLI. RP. AD RO.M. 298
set similitudo carnis peccnti. Tulis vcnit Sulvator. A dum carnem vivamus, ctc. us(juc ad, non sunt filii

mortuus est, sed mortcni occidit. Kinivit in

Venit, Dei. (Id. lib. dc ijnilia ct lib. arlilrio, tom. ,\, p. i,

se quam timebamus.Susccpit illam, et oocldit illam, col. 895.)

quomodo summus venator leonom susoepit et neca- Si autem spiritu facta carnis mortificaveritis, vi-
pit.yam prudentia carnis mors est; prudentia auteni vetis. Ut spiritu nostra opera, etc, us(jue ad et le-
spiritus, vila et pnx.Vivificabis nos et nomen tuum thalitor infigantur. (Id., scrm. dc continenlia, tom.
invocabimus.Tu nobis dulcis eris,etc.,!iS(^M« ad prte- VI, col. 357.)
miimi justificatorum. (Id., iujisal. lxxix ton).lV,p. Quicunque enim Spirilu Dci n(juntur, hi filii sunl
I, col. 1027 et seq.) Dei.Non se itaquc fallant qui dicunt, etc, usgue ad
Quoniam Dcum, lcgi
sapienlia carnis inimica cst in quod non aoceperunt. (Id., lib.de Corrcp, el Gratia,
cnim Dci non enim potest. Noc illud
subjicitur, nec tom. X, p. 1, col. 918.)
quisquam pro impossibilitato non pcccandi, elc, i/Filii Dei quandiu mortalitcr, etc, us(jue ad hu-
tis(jue ad esse manifestum est. (Id., c.i- lih. dc Nat. miliatura Deus non spernit. (Id., Enchirid.)

ct Gr., tom. X, p. i, col. 255.) N(m enim qui spiritu suo aguntur, sed quotquot
Sic autem dixil.mundum non possc accipercSpi- Spiritu Dei aguntur,hi filii sunt,non quia ipsi nihil

ritum sanctum, sicut ctiani dictum est, prudentia n agunt, scd ne nihil boni agant a bono agunlur ut
carnis inimica est in Deum
enim Dei non est legi agant. Nam tanto magis eflioitur quisque filius bo-
subjecta.ncc cnim potest. Velut dicamus Inju- si : nus quanto largius ei datur a Patrc spiritus honus.
stitiajuslilia nonesse potcst.Mundumquippe ailhoc Plus est prooul dubio, etc. us(iue ad male agere ,

loco, significans dilectoresmundi: quKdilcclio non non potest.(Id., lib. Scntent. Prospcri, tom. X, p. ii,

est a Vnlre. Prudcntia carnis inimica est in Dcum,le- col. 1886.)

iji enim Deinon esl sufjjecta,nec e)iim potest.Gam enim Non enim accepistis spiritum serviiulis iterum in
charitas legeni impleat,etc., usque ad victum poena limorc, etc. Misisli spiritum luum, cooperuit eos
consequitur. (Id., in expositionc lipislolx ad CuUil., mare, ctc., usijue ad sine adjutorio gratiae. (Id.

tom.lll, p. II, col. 2138 ct seq.) lii. Qua'st. in E.rod. qti. 55, tom. III, p. i, col.
^ Qui autem in carne sunt, Deo placerc non possunl. 615.)
Vos aulem in carne non cstis, scd in spiiitu.Le.x poc- . Et illi t|iii sulj lcge suntjCtc, us(jue ad per Spiri-
cali, quod etiam,etc.,MSj«(; ad Dei habitat in vobis. tus sancli donum. (Id., lib.de spirilu et littera, tom.
(Id., cjc lih. de hupt. paru., lom. X, p. i,col. 178.)
II. X, p. I, 236 et scq.)
col.
' Et in carnc sumus,eto., nsi/ue ad sontiamus. (Id., •
Sicut cnim sunt duo timores, clc,us(jue ad quasi
ex tract. psal. cxii, tom. IV, p. ii, col. 1473.) non acccperint. (Id., trnct. 85 in Juaii. tom, III, p.
> Si aulem spiritum Ciiristi non liahct, liic non C II, col. 1849).
(juis

est ejus. lloc Dominus commendavit, otc, usjue ud Nemo invitus bene facitetiam si bonum est quod
non cst ejus, (Id., e.v tructatu evamj .sec. Joan.xxva, facit, quia nihil prodest spiritus timoris ubi non

tom. III, p. II, col. 1018.) cst spiritus charilatis. Plenitudo logis charitas est,
> Si autem Christus in nohis est.corpus guidcm mor- quia per charitatem lex impletur,non perlimorem.
tuum esl propter peccatiim, spiritus vero vivit propler In tanlum enim fiunt mandala justiti<E,in quantum
justificationcm. Anima jara pia qu;n fuit irapia,otc., adjuvat spiritus gratia;. Mandalum Dci si tiniore,

xiSjUC ad spiritum ejus in vobis. (Id., cx lih.dc Tri- etc, us(jue ad radice procodit. (Id., lib. Sent. Pro-
nitiU. IV, tom. VIII, col, 898 ot seq.) spcri, tom. .X, q. ii, col. 1880.)
i' Corpus enim mortuura,etc.,iW(yMt' ud hiibcns ani- Scd aceepistis spiritum adoptionis filiorum, in quo
mam. (Id.. (iamamus; Abha, Poter.Qualis res est si pignus tale
cx tractalu psal. lxxxv, tom. IV, p. ii,

col. I09'i.) cst ncc pignus scd arrha dicenda cst.Pignus enim :

"^Ut evidcntissimo apparcat,etc.,!(S(/«i' ad spiritura quando ponitur,cum fuorit res ipsa rcddita,pignus
ejus in vobis. (Id., ex lih. dc Bap'. parv., lom. .X,p. aufertur. Arrha autcm de ipsa re dalur qua; danda
I, col. Hl et seq.) promiltitur,ut res quando redditur impleatur quod
Distinguere autem interillam generationem,etc., n datum est non mutetur. Quod autom Marcus non
us^jue ad inde est unde procedit. (Id., lib. n contra solum Pater, etc, usijue ad Abha Patcr. (Id. tib. de
Maximimim, tom. VIII, col. 770 et seq.) Consensu evang. tom. III, p. i, col. 1166.)
Vita qua; fructu corporis delectata negligit Deum, Ipse est pax nostra,etc.,MsyM(; ad plebe ejus. (Id.,
'

inclinatur ad nihilum, et ista est ncquitia. Hoc pa- psal. 88. tom. IV, p. ii, col. 1121 et seq.)
cto aulem vita carnalis ct lerrena olficitur, ctc.,Mi- Duo verba posuit, etc, us^jtie ad unitatem per-
i/ue ad mors in victoria. {ld.,lib.dc vcra [ieli(j.,iom. lineret. (Id. in Exp. Epist. ad Galal., tom. III, p. ii,

III, p. I, col. 132 et seq.) col. 2127.)

Eryo fratres,etc., usque ad colurredcs aulcm Chri- Ipse spiritus rcddit testimonium spiritui nostro (juod
sli. Ergo, fratres, accepto adjutorio, etc, ust^ue ad sumus ftlii Daj.Ecclesia accipit, etc, usque ad com-

cohxredes autem Christi, (Id., serm. de verbis apost., munis. (Id., serm. de blasph. Spiritus sancti.)
tom. V, p. I, col. 252 et seq.) St autem filii, ct hxredes, hxredes quidem Dci
^Ergo fratres debitorcs sumus iiun carni ul sccun- columdes autem Chrisii.Ma.gn3. benevolentia,magna

Paxrol. CXIX. 10
 299 FLORI DIAGONI MONAGHI. 300
misericordia.Unicus natiis cst, otc. usiiiie ad nos A Nonne sunt qui priraitias habentes Spiritus in
ipsi
possideamus sicnt lucem. (Id., Iract. iii Joan. tom. semetipsis ingemiscunt, adoptione exspectantes re-
III, p. II, col. 1394.) dcmptionom corporis sui? Apostolus salvos nos di-
Sicut Apostulus ad Flebrseos dicit, etc, usque ad cit factos, etc, iisque ad sancti esse dicamur. (Id.,
et ipse nobis. (Id. lib. Quxst. 83, tom. VI, col. 86 tract. 85, in Joan., tom. III, p. ii, col. 1850.)
et seq.) Meminerimus in corruptibili corpore, etc, usque
Talis est enim via justorum, etc, usquc ad quod ad vita rerumnosa. (Id., tractatus 12'j, in Joan. tom.
non transibit.(Id. ser. de versu psalm. lxvii, toni.V, III, part. II, col.1972 et seq )

p. I, col. 154 et seq.) ' Salvos enim nos fecit per lavacrum regeneratio-
Hajrcditas id qua cohaeredes.etc, usiiue ad quanta nis, etc, usque ad ot non invenias. {Id.Jib.dc bapl.
omnibus. (Id. lib. Senl. Prosperi, tom.X, col.1875.) parvulorum, tom. x, p. i, col. 147 et seq.)
Si tamen ('owzpa/imMr,ete.,usque ad qux revelabitur Spe salvi facti sumus, etc, usque ad et in divite
in nobis.Qux erit futura gloria nostra,etc.jW.sYyHead ardente narravit. (Id., ser. 23, de vohis Apost., tom.
in nobis. (Id., in PsaL. xx.\,et lerm. de verb.evang.) V, p. 1, col. 859 et seq.)
Videtis ergo, charissimi,qu8e sint proposita, etc. Non exstinguetur in nocte lucerna ejus, etc.
usque ad revelabitur in nobis. (Id., scrm. dc natali _ usque ad extinguatur. in lib. Salom. de
(Id., sertn.

Apost., tom. V, p. I, col. 1355 muliere tom. V, part. ii, col. 226 et seq.)
forti,

Ipse dicit qui patiebatur,et sciebat, %\.z.,usiiue ad Similiter autem, etc, usque ad vocati sunt santi.
merces sine tine. (Id., ser. de Paul. apost., tom. V, Oratio quidquid impetrat,etc.,«5ry!(^ ai/ adjuvatjam
p. 11, col. 2099 et seq.) fideles. (Id., cpist. ad Sixtum, tom. II, col. 879 et
Nam e.vspectatio crealurx filiorum Dei exspectat. seq.J
Hoc capitulum obscurum est, quia non hic, etc, Quid enim oremus sicut opportet, etc, usque ad
usque ad \m^\a. et inepta jartasse. (Id., quxst. S3, aures Dei. (Id.. serm. in Epist. Joan., tom. III,part.

tom. VI, col. 66 et seq.) II, col. 2024.)

Item qusdam ex eodem capitulo- Qui enim aliud signilicat, etc, usque ad scire fa-
'
Vanilati enimcreatura, etc. usque ad in spe. Quid ceret, (Id., lib. contra Manieh., tom. III, part. i,

ost avertc oculos mcos, etc, usquc ad vanitati sub- col. 189 et seq.)
jecti sumus. (Id., c.v tract. Psal. 118. tom. IV, p.ii, Sic enim dictum est gemitibus.etc, usquc ad po-
col. 1531 et seq.) tuerit ignorare. (Id., lib. contra Maximiuum, tom.
Diligit itaque homo sponte vanitatem,olc, usque VIII, col. 750 et seq.)

ad et adoptionem gratia;. (Id., i, lib., cont. Sccun- Beata vita qusranda est, usque ad nec gemitibus
dinum, tom. VIII, col. 584.) C qua;reretur. (Id., epist. ad Probam, tom. II, col.497
Scimus enim quia omnis creatura ingcniiscit et et seq.)

parlurit usque adhnc. In unoquoque homine omnis ' Quia ergo in Christo vos amamus, etc, nsque ad
creatura, ctc, usque ad in singulis omnis cst. (Id., qure Christi sunt quaerunt.(Id., tract.vi in Joanncm,
lib. ad cons. Orasii, tom. VIII, col. 675.) tom. III, col. 1425 et seq.)
> Sed el nos ipsi primitias Spirilus habenles nostri Quid oremus sicut oportet, etc, usquc ad abba
In nobismetipsis, inquit, ingemiscimus, etc, us- Pater. (Id., lib. dc Dono persev., tom. \, part.ii,coI.
que a(i pcrvenies ad rem. (Id. in psal. xxxvii, tom. 1032.)
IV, p. I, cnl. 398.) . In his ergo temporibus,etc., usque ad vocati sunt
i Audi Apostolum. Spc enim salvi facti sumus, etc, sancti. [Id., in psahn.uu, tom. IV, part. i,col.624.)
usque ad sed certa spes. (Id., in psal. i, tom. IV, Apostolus cum dixisset, Scimiis, etc, usque ad
p. I, col. 598.) pro bona voluntate. (Id., lib. de Cor. et Grat., i, X,
redemptor noster ille dicitur, captivi teneba-
Si part. I, col. 929 et seq.)
mur, etc, usque ad non sunt dcserta. (Id., in psal. Quamvis enim et ipsa mors, etc, usque ad ap-
cxxv, tom. IV, p. II, col. 1657.) prehendant veram vitam. (Id., lib.xiii de Trinitate,
In nobismetipsis ingemiscimus adoptionem filio- n tom. VIII, col. 1029 et seq.)
rum, etc, usqiie ad societatem angelorum. (Id. Qui voluntatem Dei sequitur,ctc. ,««(/«(; adomnia
psal. cxLV, tom. IV, p. ii. col. 1885.) cooperantur in bonum. (Id., in psal. cxiix, tom.IV,
^ Spe enim salvi facti sumus,etc.Qua.nto est quisque part. II, col. 1655.)

sanctior et dosiderii sancti plcnior, tanto ejus in Animam Christianam, etc, usgue ad nihil vale-
orando fletus vox civis su-
uberior. .\n non cst mus. (Id., epist. ad Probam, tom. II, col. 507 et
pernae Hierusalem Factx sunt mihi lacrynm mex
: 508.)
panes die ac noclc, etc Lavabo pcr singulas noctes: ^De operante ilio, ctc. ,usque ad negavit Christum.
lectum menm, lacrymis stratum mcum riijabo, etc : (Id., lib. Grat. el libero Arbitr., tom. X, part. i, col.

Genilus meus non est wbsconditus a te, etc Dolor : 289.)

tneus renovatus esl ? Aut vero non ejus filii sunt qui Ha?reticorum quoque inquietudine.etc, usqtw ad
ingemiscunt gravati, in quo nolunt spoliari sed coopcranlur iu lionum. [Id. ,epist. ad S/.(7»w,tom.II,
gupervestiri, ut absorbeatur mortale hocavita? col. 891.)
301 EXPOSITIO IN EPP. PAULI. — EP. AD ROM. 302

yam iims pr,rsclv!l cl jivxdcslinavil confonncs fieri \ Apostnhim bcatum audivimus cxliorlanlciu, ctc,
imaginis Filii sui, iit si ipse primoQcnilus iii miiUis usque ud cuin proficimus crescil,{ld. ,serm.,dcvcrbis
jralribus. Inimici Ecclesiae quoiibot errorc caecen- Apost., tom. V, part. i col. 863 et seq.)
tur, etc, usque ad cooperatur in bonum. fld., HIj. - Qui etiam Filio sao proprio non pepcrcit, sed pro
Scnt. Prospcri, tom. X, part.. II, col. 1872.) nobis omnibus tradidit illum. Quid dabit eis quos

Certus est ergo Dei prsescientia? delinitus nume- prffidestinavit, etc, usqiic ad carnali corruptione

rus, et multitudo sanctorum, quibus diligentibus substantia. (Id., lib. dc Civit. Dci xxii,tom. VII col.
Deum, quod cis donavit per difTusum in cordibus 796 et seq.)

eoruni Spiritum sanctum, omnia coopcrantur in bo- ' Quod autem a Patre sibi dicit datum calicem pas-
niim, liis qui scccundum propositum vocati sunt. Quo- sionis.profecto illud est quod ait Apostolus : Si Deus

niam quos anle pra^scimt, et prxdestinavit,conformes pro nobis,qui contra nos? (Ephes.\).Qui Filio proprio

fteri imaginis Filii sui, ut ipse sit primoyenitus in non pcpercit sed pro nobis omnibus tradidit eum. Ve-
multis friitrihus. Quos autem prajdcstinavit illos,ct vo- rum auctor calicis hujus est etiam qui bibit. Unde
fdiuY.Hicsubaudiredebemussecuiidumpropositum. idem Apostolus item dicit Christus dilexit nos etlra- :

Sunt enim et alii vocati, sed non electi.ac per hoc didit seipsum pro nobis oblalioncm et hostiam Deo in
non sccundum propositum vocati.Quos autem voca- odorem suiivitiitis .Dicium est enim ab Apostolo : Qui
vit,hoc est secundum propositum,j7tos cljuslificavit: mc dilexit, elc, usque ad laudcm gratiae. (Id., in

qnos autem justificavit,iltos el glorificavit.Hi sunt filii psalm. Lxv, tom. IV, part. i, col. 793.)

promissionis,hi sunt electi,qui per electionem gra- Quomodo non eliam cum illo omnia nobis donavifi
salvi fiunt. Hsc sunt vasa misericordia; in qui-
tic-e
Quid sibi vult quod cum Pater diceret,7'tt wccMm w
bus Deus etiam per vasa ino notas fecit divitias smpfr,addidit Et mca omnia tua sunll etc,, usque
:

gloriae suae. ad dominandum inferiora. (Id., lib. Quxst. Evang.

Nam quos prxscivil, et prxdcslinavil conformes LXix, tom. VI, col. 74 ot seq.)

imaginis Filii sui,ut sit ipse primogeniltis in mul-

Quis accusabit adversus clcctos Dci? Deus qui justi-
ficri

tis fratribus. Pr«destinatio est gratite prccparatio, ficat? Quis cst qui condcmnct, etc. Quascunque au-
etc, usriue ad prciedestinalionis effectus. (Id., de
tem de ambiguis distinctionibus diximus,etc.,!«^Me
ild solvat inspectio.(Id., lilj. dc l)i/ct.C!irisl.,lom.lU,
Pr;ed. sanct., tom. .\, part. I, col, 974 et seq.)
part. I, col. 67 et seq.)
Hsc est praedestinatio sanctorum, etc, usque ad
V Qui est ad de.vteram Dei, qui ctiam interpeliat pro
relinquuntur. (Id., lib. de Dono Pcrscv., tom. X,
part. II, col. 1014.)
nobis. Caput nostrum ad de.vteram Patris interpel-
lat, etc, usque ad voluntatem mutat. (Id., in psal.
'
Quod ergo ait prajdestinatos, eic, usque ad •perli-
C Lviu, tom. IV, part. i, col. 711 et seq.)
net. (Id., lib. de Civil. Dei, xxu, tom. VII, eoL778.)
Quis nos scparabit a charitate Dei? TribuUitio an
Quos autem prxscivit, etc, usque ad cum ha3c di-
•

angustia, an pcrsccutio, cin famcs, ari nuditas, an

ceret. (Id., Hb. de Civitate xiv, tom. "VIII, col.1055,)
gladius ? Spes quas hic est,ad justiliam pertinet,etc.,
Secundum
quod unigenitus est non habet fra-
id
usque ad quis contra nos. (Id., scrm. de verb. .4posl.
tres,secundum id autem quod primogenitus est.fra-
16, tom. V, part. i, col. 860.)
ti'es vocare dignatus est omnes qui post ejus et per <•
Sicut scripttim est : Quia propter te mortificamur
ejus primatum in Dei gratiam renascuntur per ado- tota die : xstimati sumus sicut oves occisionis. Psal-
ptionem flliorum, sicut apostolica disciplina com-
mus iste filiis Chore dicitur, etc,, usque ad occulta
mendat.
cordis. (Id., e.v tractatu psal. xliv, tom. IV, part. i,
Ista igitur sua dona, etc, usque ad est praedesti-
col. 493 et 912, el seq.)
nare. (Id., lib. de Dono pcrscv., tom. II, pars ii, col.
Quaisierunt martyres Christum confitendo, etc,
1018 et seq.)
usque ad me pcrdes et te. (Id., serm. in nutidi mar-
'
Quos autem proedestinavit, etc, usque ad imo qui tyrum, tom. V, part. i, col. 1459 et seq.)
et resurrexit. Ista sanctificatio conceditur justis, ' Sed in his omnibus supcramiis propter eum qui
sed, etc, usque ad et tribulationcm. (Id., in psal.v,
rv autem mala hujus vila!,etc.,
dilexit Jios. Prceter haec
tom. IV, part. i, col. 89.)
usquc ad esse damnatam. (Id., Iib. de Civitate Dei,
> Sic enim ad aeternam, etc, usque ad glorilicat. tom. VII, col. 787 et seq.)
(Id., in psal. cl, tom. IV, part. ii, col. 1962 et seq.) Certus siim enim, etc, usque ad Domino nostro.
Intelligamus ergo vocationem, e\.e.,usque ad ipsos Audiamus ergo quem finem bonorum,etc,»,s(/ue ad
et glorificavit. (Id., lib. de Prxdest. sanct., tom. X, praesens est. (Id.,Iib. de Moribus Ec.catholicx,lom.l,
part. I, col. 985 et seq.) col. 1319.)
Novit Dominus qui sunt ejus, etc, usque ad quis
contra nos? (Id., tractatu vcrb. Apost., tom. V, part.
CAPUT IX.
I, col 862 el seq.)

Omnium quidem bonorum Ciieiium.cic. ,usquead Yeritatem dico... in sxcula. .Amen.

in hoc StBCulo timeamus. (Id., serm. dc niitul.mnrt., Quid potest abundantius dici ? Quid cxpressius
tora. V, part. i, col. 1467 et seq.) declarari ? Quid sanctius commendari?Qu3 est enim
303 PLORI DIACONI MONACHI. 304
adoptio Israolitarum aisi pcr Filium Dei, etc.,Msgi(c, A. Neque cnim habet ullam cunclationcm,ctc.,!(S(y;'f
od anathema s\t. {Id., conlra Fauslum Manichxnm ud sive boni sive mali. (Id,, lib. de Gcncsi ad litlj-

tom. VIII, col. 255 et seq.) ram, tom. III, part. i, col. 545.)
'
Sic ergo pepercit illi genti ut, etc, usque ad pro- Quis porro tam impie desipiat, ut dicat, etc.,«s-
pter ipsum. (Id., in psal. lxxvii, tom. IV, part. i, que ad in Domino glorietur. (Id., £n(;/Hn(i.,tom.VI,
col. 997.) col. 277 et seq.)
•
Si non Moyses eleotus ejus stetisset, etc., u.f^jue Multi de isto profundo quasrentes reddcre ratio-
acl disperderet eos. (Id., in psal. cv, tom. IV, part. nem, etc, usque ad vel boni vel mali.(Id.,«s;-m.vii,
II, col. 1412.) dc vcrb.Apostoli, tom. V, part. i, col. 905 et seq.)

'
Illle ergo rex cjus qui, clc, usqvc ad Dominus Vt sccundum clcctionem proposilum Dei mancrct,
David. (Id., in psaL lxi, tom. IV, part. i, col. 731 non ex operihus, sed ex vocantc dictum est, quia ma-
et seq.) jor serviet minori. In eo quod Dominus respondet
Quamvis nec sic quidem (inquit) dignum, etc, Rebbeccae, etc, usque ad e cervice sua deposuerunt.
usquc ad de virgine nasceretur. (Id., lib. conlva (Id., lib. Quxst. in Gen. qu. 73, tom. III, part. i,

Faustum Manichxum,\.om. VIII, col. 257 et seq.) col. 507.)

" Non aulem quvd c.ccidcril verhum Dei, etc, usque Sicul scriptum est : Jacoh dilexi, lisau autem odio
n >

ad el erit Sarx /i/iUi. Dixerat AbrahtB Deus cum de /(a/jMi.IIabes aperle Scripturam, etc, usque ad odio
ancilla, etc, usque ad congregantur, (Id., Iib. dc habui. (Id., tractat. ii, in Joan. toin. III. part ii,

Civit. Dci, tom. VII, col. 510 et seq.) col, 1480 etscq.)
Volens igitur beatus Paulus ostendere, etc. ,usque Quid ergo dicemus? etc, usquc ad miserlus cro.
ad potens est et facere, (Id., lib. contra Juliunum, Ille intelligitur loqui, etc, «s^uc a(i ut omnium mi-
tom.X, part. ii, col. 1139 et seq.) sereatur. (ld.,Iib. Quxst. Exod., qu. 154, tom. 111,

Neque enim nesciebat quid loqueretur,elc.,!(S(/ufl part. I, col. 648, et seq.)

ad congruenter ministravcrunt. (Id., lib. dc Gcst. Ex prima enim transgressione primi bominis,
Pelag., tom. .X, col. 328.) ctc, usque ad nota vobis feci. (Id., scrm. ix,(fe vcrh.
' Non solum autcm illa., etc, usquc ad Esuu autem Aposl.)
odio habui.Qua.ndo enim dictum est, etc, usque ad Igitur non volentis neque currenlis, sed miserentis
benedicitur Jacob. (Id., lib. dc Civit. Dei, tom. VII, cst Dei. Dei gratiam vel misericordiam volumus im-
col. 5)6.) petrare, etc, usque ad sermonibus meis. (l(l.,Iib.(/t;

Non itaquo misericordijE gratuit;e Dei, etc, usque Perf. justitix, tom. X, part. i, 314.)
ad ut fidelis essem. (Id., cpist. ad Si.ttuiii, tom. II, Ut in Deum credamus, clc. u.fque ad a Putre meo
col. 880 et seq.) C (Id., cpist. ad Vitulem, tom. 11, col. 983.)
Non solum autem, quod et Ikbecca uno concu-
e.c •'Nc quisiiuam ctsi non de operibus, etc. , usqw ad
bitu kabcns Isaac patris nostr i. f^on solum autem, ne frustra vciit.(Id. ,£»<•/(!>., tom. VI, eol. 247 et seq.)
etc, usque ad uno tempore concepti. (Id., cpist. ad Sisi Dominus domum, in vanum labo-
xdificaverit
Simpl. episc, tom. X, part. ii, col. 1850). cam.Qnomodo ergo, Deus, etc,
ravcrunt xdificantes
'
Quod autem dictum esl, etc, usque ad etboc ab- usque ad adjuvarct. (Id., epist. ad Paul. Nolanum
sit. (Id., lib. de Civil. Dei, tom.VII,coI. 513 et seq.) episc. tom. II.)

Moysi enim dieit, etc, usque ad sed miserentis est Dicit enim Scriptura Pharaoni, quia in hoc ipsum
/Jej.Hoc si atlendcrcs,non exlenderes, etc.^iw^Mi; ai/ e.Tcitavi te, ut ostcndam in tc i'»7«ton,etc.Etproptcr
et quem vult obturat. (Id., lib. contra Julianum, hoc ipsum conservatus es, etc, usque ad el exitus
tom. X, part. ii, col. 1140.) docet. (Id., Wh.Quxst. Exod. ,i\a. 32,tom. III, part.i,
Sed miseretur utiquc, etc, usque ad ambulatis, col. 606.)

(Id., lib. ad Simpl. episc. tom. VI, col. 120 et seq.) Nullum Deus vel angelorum, ctc, usquc ad anti-
Nunquid dicit figmentum, etc, usque ad aliud in thetis honestarct. (Id., lib. Sent. Prospcri tom. X,
contumcliam'} Ubi universa ista massa merito, etc, part. II, col. 1870.)

usque ad vioj ejus.(Id., episl. ad Sixlum pres., t. II, Ergo cujus vult miseretur,et qucm vult obdurat.
j)
col. 884.) Quando ergo Palcr intus auditur, ctc. ,usque ad re-
Quid Apostolo responsuri sunt, qui cum et hos spondeas Deo. (Id., lib. de Prxd. sanct., tom. X,
geminos, etc, xisque ad nec judicium accuset invi- part. I, 1)76 et seq.)

tat. (Id., lib. ad Bonifacium contra Pelaijianos, t. X, Quantum ad justitiam spectat ot gratiam, etc,
part. I, col. 581 et scii. ct 621.) xisquc rtf/ judicia ejus. (S. Aug., lib de Dono pcrsev.
' Cum enim nondum nati fuisscnt, aul aliquid egis- tom. .\, part. ii ; col. 1003.)

senl honum aul malum. Cum Isaac Deum roganti ut Nonc hoc loeo ."^postolus sanctos prohibuil, etc,
pareretuxor,etc., ««(/«(? ad eorum nullum erat.(Id., usque ad id quod est. (Id., lih 08 Quxslionum, tom.
lib. Dc Civ. Dei, tom. Vil, col. 513.) VI, col. 70, ct seq.)
> An forte illud jam cxplosum.etc, usque ud mini- ' non habet poteslatem
.In figulus luli ex eadem massa
me dubitcmns. (Id., lib. T,de Dap.parvulorum,tom. facere aluid quidcm vas in honorem, aliud vero in

X, part. I, col, 120 et seq.) contuindiain? Figulus est cum fragiles,infirmos, et

30o EXPOSITIO IN F.PP. PAULI. — EP. AD ROM. 306
terrenos facit, etc, usriue rtf/oculos fecerat.(Id., /C.r ^rn psal. ciiT, tom. IV, part. ii, col. 1375 et seq.,
fractatuin psaliii. \cw,iom. IV, parl. ii, col. 1211.) 1303 et scq.)
• Sic ergo factus est homo rcctus, etc, usque ad -^ Qiiid eryo direinus, etc, usque ad quasi cx operi-
nec in tom. VI, col. 282.)
se. (Ifl., Enchir., bus. Gentes quae non sectabantur, etc, usque ad
Si de mundo, inquit, essetis,mundus quod suum
' salvus erit. (Id. lib. de Spir. et Litt., tom X, part.i,
erat diligeret,etc.,MS9«c arfjam non est graliu.(Id., col. 232 et seq.)
tractatu 87 iti Joan. tom.III, part. ii, col. 1853.) Gentes quaa non sectabantur jusfitiam,etc,M.5(/u(;
Si qua igitur, etc, itsquc ad c«teri. (Id. scrm. flrf non adjuvantur. (Id., serin. de verh. Apost., tom.

II, rfe verbis Apost.) V, part. i, col. 920 et seq.)

Eccc Agnus Dci, etc, xaquc ad posset rsse vin-
dicta.(S. Aug., /(7). Scnt. Prosperi. tom. X, part. ii.
CAPUT X.

col 1886.) Ignorantes Dci justitiam, etc, usqiie nd habere

Quod si Deus, etc, usque ad in gloriam. Cur justitiam. (Id., lih. conlra Julianuin, tom. X, col.
etiam aliquos CreatorvoIuit,etc.,!(S(/ttearfmeritadici 867.)
possint. (S. Aug., cpist. ad Optaluni, tom. II, col. Offenderunt in lapidem offcmionis, etc. Christus
8.59 et seq.) p sperabatur venturus, elc, usqu^ ad non confunde-
> Deus meus aemonstravit, elc, usque ad dobitum tur. {Id., scrm. in epist.Joan. iii, tom. III, part. ii,

relaxatur. (S. Aug., in psal. lviii, tom. IV, part. i, col. 2000.)
col. 704.) Omnes, inquit, peccaverunt et egent gloria Dei,
• Apud illum potestas, elc, usque ad spera mise- ut qui crediderint in eum non confundantur [PiOin.

ricordiam ejus. (S. Aug., in psal. lxi, tom. IV, III, ix). Sicut et Psalmus dicit: Acccdilc ad eum et
part. I, col. 743.) illuminamini,et vultus vestri non confundentur {Psal.
Debita redditur poena damnato, etc, usquc ad Qui ergo in se gloriatur confundetur. Non
xxxiii).
aliud in contumeliam. (S. Aug., epist. ad Si.vt. enim sine peccatis invenietur. Ille itaque tantum-
prcsb., tom. II, col. 87.5 et seq. modo non confundetur qui in Domino gloriatur.
Si autcm volens Deus ostendere iram, etc,M4Yy»(' Qiiicunque illum flde exspectant, etc, usque ad
videt supplicia peccatorum. (S. Aug., lih.ad .Siinpl. cum venerit. (Id., serm. in episl Joan. iv, tom.
episc, tom. VI, eol. 123.) III, part. II, col 2006.)
Dat quibus vult, etc, usque ad fraudo donatur. Fratres bona voluntas, etc, usque ad fit pro illis
(S. Aug., lih. de Dono persev., tom. X, part. ii, col, in salutem. Quid ergo oramus pro nolentibus cre-
109 fct seq.) dere, etc, usque ad fldes ipsa donetur. (Id., lib. de
Etenim eliam illud dici potest cur omnino,etc., C Prxd. sanct., tom. X, part. i, col. 972.)
:

usquead in Domino glorietur.(S.Aug., lib. ad lionif. Voluntas ut ad vera credenda moventur, etc,
papam Urbis, tom. X, part. i, col. 619 et seq.) usque ad in salutem. (Id., lib. acl Paulin. Nolanum
Quos et vocavil nos, etc, usque ad misericordium episc, tom. II, col. 181.)
conscculam (II Cor. x). Una est enim ex Adam, Testimonium perhibco, etc, u,':que ad non secundum
massa, etc, usque ad conspersionem. (Id., lib. ud scientiam. Zelum, inquit, Dei habent, etc Msjue ad
Simp. cpisc, tom. VI, col. 124.) non sunt subjecti. (Id., serm. 13, de ver. evang.
^Et erit in loco, etc, usque ad vocahuntur filii Dci tom. V, part. ii, col. 734.)
vivi. Hoctestimonium prophelicum de vocatione, i' Apostolorum audivimus eamdem gratiam, etc,
etc, usque ad agnoscantur a terra. (Id., lib. deCiv. usque ud quasi non acceperis. (Id., in psal. lxx,
Dci, xviii, tom. VII, col. 58i.) tom.lV, part. I, col. 874.)
Isaias vutein clamat, etc, usque ad faciet Domi- '
Justitia Dei est, etc usquc ad non , sunt subjecti.
nus super Cerram. Neque enim quia fracti sunt in- (Id., inpsal. cxlii, tom. IV, part. ii, col. 1848.)
ndeles, etc, usque ad salvse flent. (Id,, lib. adv. Jgnornntes enim Dci justitiam, etc, usque adju-
JudcVos, tom. VIII, col. 557.) stitix Dei non sunt subjecti. Dicitur spiritus Eliae
.\d misericordiam quippe gratuitam, etc. , usque j)
qui cst spiritus Dci,cujus particeps factusEIias illa
ad ex gentibus. (Id., lib. contra Julianum, tom. X, potuit: sic dicitur et Dei justitia quaj nostra est,
part. i, col. 871.) sed donata a Deo. De qua loquens Apostolus. Ju-
Propler quod posuit testimonium de Osee, etc, dseos arguens dicit Ignorantes enim Dei justitiam
:

usijue ad testimonio sequenti docet. (Id., lib. ad et suam volentes constituere, id est, tanquam a se
Simplic. episc, tom. VI, col. 124.) sibi paratam. Contra quales dicit : Quid enim habes
usquo ad cl sicul
Etsicut pracdixit Isaias, etc, quod non accepisti (/ Cor. iv) .' IgnOrnntes enim Dei
Gomorrha similes fuisscmus. Deinde ostendit gentes yastiliam et suam volentes conslituere,justitixDci noii
ex fide, etc, usquc ad sequitur et dicit. (Id., lib. sunt suhjecti (Rom. x). De Judeeis hoc dixit, qui de
contra Julianum, tom, X, part. i, col. 792.) sc proesumentes gratiamrepellebant,et in Christum
Fratres quidcm, etc, usque ad secundum scien- propterea non credebant.Suam vero justitiam dicit
tiam, etc.Ex persona enim eorum qui inde credide- eos volentes constituere, quae justitia est ex lege
runt, etc, u^que ad obedientium p"pulorum. (Id., non (|uia lex ab ipsis est constituta,sed in legequse
307 FLOUI DIACONI MONACHI. 308

ex Dco est suam justitiam conslituerant quando X fit ad salutem. (Id., lib. li de Trinitale, tom. Vlil,
eamdem legem suis viribus se implere posse cre- ool. 864.)

debant. Ignorantcs Dei justitiam non qua justitia Intrare quisquam Ecelesiam potest nolens, etc.
Deus justus esl,sed quae juslitia est homini ex Deo. usque ad loqueris non confiteris. (Id., tract. iji

QucTB sit autem justitia Dei, etc, vsque ad san- cvang. sec. Joan., tom.III,part. ii,col. 1577 et seq.)
guinis Christi. (Id., tib. de Nat. el Gra., tom. X, . Incipe quicunque me audis viverequomodo,etc.,
part. I, col. 247 et seq.) j/sf/Mf «rf erubescat. (Id., Iract. in psal. xxx, tom.
- Carnales Israelitae, terrense Jerusalem cives,etc., IV, part. I, col. 252.)

usquo ad placere se Deo. (Id., lib. de Civ. Dei, xvii, Cum dietum esset, Corde creditur, e.lc.,usque ad
tom. VII, col. 528 et seq.) dolum in (Id., //6. Conlra mendacium,
lingua sua.
Beati qui esuriunt et sitiunt justitiam, quoniam tom. VI, col. 526 et seq.)
ipsi saturabuntur, etc, usque ad qui datus est no- Corde crcditur ad justitiam, ore confessio, etc,
bis. (Id., traet. 23 in Evuwj. sec. Joaii., tom. Iir, usque ad non unde fecit me. (Id., serm. de conv.
part. II, col. 1606 et seq.) apost. PauL, lom. V, part. i, col. 1278 et seq.)
'
Est enim justitia Dei, quas et nostra fit, etc, us- Scriptum est, et apostolica? discipIinK,etc. ,hs(;«:>
gue ad omni credenti. (Id., in psal. xxx, tom. IV, ad corde gestamus. (Id., serm. 1 de Sijmbolo Ro-
part. I, col. 233.) man., tom. VI, col. 181.)

Discernitur quidem ab opcribus fides, et.c..usque Qua;rens a Deo pacem, etc, usquc ad loquenda.
ad permanebis in patria. (Id., tract. verb. Aposl., (Id., lib. II Scnl. Prosperi, tom. X, part. ii, col.

tom. V, part. i, col. 852 et seq.) 1874.)

' Finis enim legisChristus ad justitiam,etc.,!«j!(t' cnim scriptura, etc, usque ad quicunque in-
i Dicit
adipse finis dicitur. (!d., in psal. xiii, tom. IV, nomcn Domini salvus eril. Quia de peccato
vocaverit
part. i, col. 141.) gravi miseria premebatur genus hiimanum, etc,
'
Finis enim legis Ghristus ad justitiam,ctc.,MS}U(; usque ad dictum est. (Id., lib. Enchir., tom. VI
ad nostri finis dicitur. (Id., in psal. xlv, tom. IV, col. 234.)

part, I, col. 514 et seq.) Quomodo ergo invocabunt, etc,usque ad cvangcli-

' Finis enim legis Christus est ad justitiam omni zanlium bona. Degentibus namque dixit non de Ju-
credenti. Intontio cnim dirigitur, etc, ufquead daiis, etc. usquead esse mittendos. (Id., lib. ii con-

nemo perficit lcgem. \\A.,in psaLuw, iom. IV,parl. tra inimicum lcijis et prophet. tom. VIII, col. 645.)

I, col. 628 et 662.) 1 Sed non omncs nhediunl, cic, usque ad anis cre-
Initium est Vetus Testamentum,finis Novum,Ti- didit auditui nostro ? Quidam inter se mussitant.rte.
mor enim prajvalet in lcge, et initium sapientia; ti- C usque ad non sunt subjecti. (Id., tract. 53 in evang.

mor Domini.FinisautcmlegisChristus ad justitiam scc. Joan.. tom. III, part. ii, col. 1776, usque ad
omni credcnti : quo donante difTunditur charitasin 1779.)
cordibus nostris per Spiritum sanctum qui datus Erijo fines c.v auditu : auditus autem per verbum
i

est nobis, Et consummata charitas foras miltit ti- Dci Chrisli. Quamvis cnim Dcus doceat intrinse-
morem. cus, ctc, usque ad neque rigandum (Id., Iract.
Finis legis Christus est, in quo, etc, usquc ad et in psal. cxviii, tom. IV, part. ii, col. 1594.)

charitatis extendat. (Id., //6. Sent, Prosperi,iom. X, • Fides quam qui habent, etc, usque ad per di-
part. II, col. 1875.) lectionem. (S. Aug., tib. dc Trinilat. tom. VIII,
Finis fidelium Christus est ad quem cum vcnerit col. 1016 )

currentis intentio, non habet in quod possit am- Scd dico, nunquid nnn audierunt ? etc, usque ad
plius inveniro, sed habet in quo dcbeat permanerc. apparui his qui mc non interroijabant. Quo paclo ab
Moijses enim .tcripsit, etc, usque ad quid dicit apostolis est priBdicatio '\sia.,c\.c., usquc ad crescendo
Scriplura. Lex autem non est ex fide, sed, etc, vcnturum {\A.,epist,ad Esich. episc.,lom. II, col.924
usque ad sine quorela. (Id., inexpos. epist. adGnlat. et seq.)
111, tom. III, parl. ii, col. 2119.) Ad Israel aulem, etc, usque ad ct contradicentem
q .

^
Prope est vcrbum in ore luo, etc, usquc ad a mihi. Si in eo quod ait, extendi manus meas, etc,
mortuis salvus eris. Jam vos mundi cstis propter usquc ad contradicentem. {\d.,lract.in psal. lxxxvii,
verbum, etc, usque ad salvus eris (Id., tracl. in tom. IV, part. ii, col. 1114 et seq.)
evang. sec.Jnan., tom. III, part. ii, col, 1840.)
Non enim laus fidei Christianorum est quia cre- CAPUT XI.

dunt mortuum Christum, sed, etc, usque ad non Diro erijo : Nunquid, etc usque ad plcbem .mam
adjiciat ut resurgat. (Id., tract. in psal.cn, Xom. IV, quam pcrvr/riY.Exillocnimpopulo Israeiquicunque
part. II, col. 1338 et seq.) in Christo, etc, usquc ad ca?teri vero excaecati
H£ec est fidcs Christianorum, elc. ,usquc ad loqui- sunt. (Id., tract. in psal. lxxviii, tom. IV, part. i,

tur in vobis. (Id., tract. in psal. cxviii, tom. IV, col. 1010 et scq.)
part. II, col. 1530 ct seq.) Aliquando prajdestinatio significalur, ctc, usque
' Sed ilum peregrinamur a Domino, ctc, usquc ad ad fuerat ipsc facturus. (Id., lib. de Dono persev.)
 J

309 EXPOSmo IN EPP. PAULI — EP. AD ROM. 3in

Laus illi, jubilatio illi, etc., uaquc ad in liorreo A Si cnim Deus, etc, iisque ad nec tibi purcal. Nou
recondita est. (Id., tnwt. in psnl. xciv, tom. IV, cnim accepistis, inquit Apostolus, spiritum servi-
part. II, col. 1221 et seq.) tutis,etc, ui^ue ad velle est operari probona volun-
Verba Aostoli. Attendite, iquit, quid dicit Elias, tate. (Id., lib. de Gratia novi Testamenti, tom. X,
etc, usfjue ad si gratiaest, gratis datur. [\(\.,scrm. part. 378 et seq., usque ad 386.)
I, col.
de ver. evang., tom. V, part. coL 604). i, Noli altem sapere, sed time, etc, usquc ad in
y'' Si ergo,elc., usqne ad salvx facfxsunt.Non vos me Sfficulum sajculi. (Id., serm, de timore Dei, tom. V,
elegistis, etc, usque ad elfecit merita. (Id. tract. part. II, col. 1.528 et seq.)
Lxxxvi in Joan., tom. III, part. ii, col. 1851. suw
Vide ergo bonitalem, etc.,usque ad inserentur
Reliquia; per electionem gratiaj salvae factce sunt, olicT. Beatus Apostolus doctor gentium in fide et
etc, usque ad cx ^Egypto liberati sunt (Id. e.v lib. veritate exhortans.etc ,us(/uea(i permanseris in boni-
in Heptateuchum cxlviii, tom. part. i, coL 588.) tate.(ld.,/iftr.co7!/r./u(te)«,tom. VlIIjCol. 61 et seq.)
Si autem{jratia,eic. ,iisque adjam non estgratia..\d- Salubriter non solum bonitatem, verum etiam
versusillos^uiinoperibuslegisgloriabanturjAposto severitatem Dei, elc.;usque ad severitatem Dei.(Id.,
lusloquitur,etc.,!W7ucarfnonestgratia. (Id., in Pen- iib. I C07itr. inimicum lcyis et prophctx, tom. VIII,
lat.Oriit.XL\ll,lib. Quxst. iom. lll,part.i, col. 613.) „
11 col. 626 et seq.)
> Juda^os de opere suo gloriantes sie arguit, etc, Num ,si e.v naturali e.vcisus es, etc, usque ad in
usque ad salutare Dei. (Id., tract. in psal. xlix, bonmn o/iVam.Dici autcmhumano morecontranatu-
tom. IV, part. i, col. 585.) rara esse quod,etc.Msc/«earfcontraseipsumnonfacit.
V Gratia pluvia voluntaria, etc, usquead coronasti (Id., lib. contr. Faustum, tom. VlII, col. 241 et seq.)
nos. (Id., tract. in psal. lxvii, tom. IV. part. i, col. Nolo enim vos ignorare, etc, usque ad ex parte
819), contiijit in Israel. In judicium venit in mundum ille
Quid ergo? Quod guxrchat Isracl, elc, usque ad judex futurus vivorum,etc.,''./S(/U(?a(/peccatores pr»-
dorsum eorum sempcr incurva. Ecce misericordia et varicatores.(Id., serm. (/e illumin.cxci nati, tom. V,
judicium, etc, usque ad nisi credite. (Id., lih. dc part. I, col. 752 ct seq.)
Prxd. sanct., tom. X, part. i, col. 369 et seq.) •- Donec plenitudo gentium, etc, usquc ad cuin. ab-
. Sitiebam et acetum accepi, id est fldem, etc, stulcro peecata eorurn. Consilium inopis confudistis,
usque ad eam curatam erexit. (Id., tract. in psal. eic, usque ad salutaro Israel. (Id., tract. in psal.xni
Lxviii, tom. IV, part. i, col. 860 et seq.) tom. IV, part. i, col. 142 et seq.)
t DicO ergo : Nunquid sic offerendum, etc, usquo ad ••
stulti, increpastis, insultastis, otc, tisquc ud
ministerium meum honori/icabo.Juds}'\ qui eum occi- quia ipse cognovit. (Id,, Iracl. in psal. 52, tom. IV,
derunt, etc, usqae ad habere non posset. (Id., lib. C part. I, col : 619.
XVIII de Civ. Dei, tom. VII, col. 608 et seq.) - Quod vero ait Malachias propheta :Mementotele-
,, Si quomodo ad xmulandum provocem, etc, usque gis Moysi, eic. ,usque ad ejusdemque renovationem.
ad si deliberutio sancta est,et massa. Uicit Apostolus : (Id., lib.XX dc Civ. Dei, tom. Vll, col. 703 et seq.)
Si quomodo simulari, etc. usque ad peiit confessio. Secundum Evangelium quidem, etc,usque ad sinc
I^d.,tract. tnpsa/. Lxxxvii,tom.IV,part.ii, col. 1116.) pcenitcntia sunt dona ct vocatio Dei. Cum dixisset :

Et si radix sancta, et rami. Frangantur superbi Nolo enim vos ignorare, fratres sacramentum hoc,
rami, humilis inseratur oleaster, etc, usque ad eic. fUsque ud permansissent utique nobiscum. (Id.,
tenebras exteriores. (Id., tract. 16 in Evang. sec. lib. de Prxd. sanct. tom. X, part. i, col. 983 et seq.)
Joan., tom. 111, part. ii, col, 1526.) Non solum enim dixit, sine me nihil potestatis
I. Quod si aliquis e.v remis, eic, usque ad non tu ra. facere, etc, usque ad inveniet finis. [S. Aug. lib. de
dicem portas, sed radi.t te. Apostolus enim gentibus Cor. cl Grat., coL 937.)
tom. X, part. i,

Ioquebatur,etc.,MS(/!te ad istc tenuit oa.m.{ld. ,trart. i usque ad ut om-

Sicut cniin aliquando et vos, etc,
in psal. cxxxiv, tom. IV, part. ii, col. 1743.) nium misereUur. Non hoc ideo dictum est quod sit
Gentes jam credentes in Christum, e.ic. ,usque ad neminem damnaturus,est.,Ms^ue ad neminem dam-
adversus ramos. (Id., tract. in psal. lxxii, tom. IV, j) naturus. (Id., lib. xxi dc Civ. Dei, tom. VlI,coI.732
part. I, col : 914, et seq.) et scq.)
Sed dicis, ait : Fracti sunt, etc, usque ad noli al- I) alliludo, etc,usque ad ipsi gloria in .Stfru/a sx-
tumsapere, scd time. Quid est enim, noli altum sa- culoruin aincn. Nolunt ut sit ipsi gloria in justifi-
pere? Noli superbire quia insertus es, eic.,usque ai candis impiis,etc.,Ms^uc' ad per gratiam ipsius.(Id.,
radicis pinguedini redditus. (Id., lib. con. Faust. epist. ad Si.vt. episc, tom. II, col. 876.)
tom. VIII, col. 242.) altitudo divitiarum sapientite, etc, usque ad
Juda;i olim vocati ex yEgypto, etc, usque ad stri- indignis aliis denegatur. (Id., lib. dc Cor. ct Gra.,
dor dentium, (Id., serm. de sacrificio vespert. tom. tom. -X, part. ii, col. 245 et seq.)
V, part. 11, col. 1503 et seq.) '
Scio quod sicut impossibilitas, etc, usque ad in
Haec sive gratanter sive indignanter audiant Ju- sa;cula sajculorum. Amen. (Id., //6. de Spir. et Lit-
dsi, etc, usque ad sed time. (Id., lib.contr.Judxos, ter., tom. X., part. 238 et seq.) i, col.
tom. VIII, col. 55). Dixit .\postolus: Unus deus Pater ex quo omnia,
 3H FLOni DIAGONI MONACHI. 312

etc, usquc (id in Sfficula saeciilorum. Amen. (Id., A Dico eiiim per gratiam, etc, usque ad sapere ad
lib. ti, conlr. Ma.vim., tom. VII, col. 799 et seq.) sohrietatem.\nie\\\gs.mxis quam sit Apostolo obtem-
Quis enim cognovil scnsiim Domini, aiU quis con- perandum prajcipienti, etc, usque ad antequam
siliarius ejus fuil? Neo mirum est quod sanctis an- crescat. (Id., lib, xii dc Civ Dei, tom. VII,col.365.)
gelis, etc, wi^utf ftrf superferebatur super aquam. El unicuique sicut Deus divisit, etc, usque ad qui
(Id., lih. de Gen. ad litt , tom. III, part. i, col. 22.5 prxest in sollicitudine.
et seq.) Ecce apertam confessionem illius gratiae, etc,
Aut quis prior, ctc.,usquc ad ipsi gloria in sxciila usquc ad unicuique partitum. (Id., epist ad Julia-
sxculorum ame?!. Et ipsum igitur initium fidei.elc, num, tom. II, col. 853.)
xisque ad sunt omnia. (Id., lib. dc Prxd. sanct., / De fide,hocest de volunlate credentis,etc, usqua
tom. X, part. i, col. 902.) ad Domino Jesu Christo.(Id., Iih.de Grat.ct lib.arb.,
Aliter enim dicimus homini,dobcs, etc,u.?^»e ai tom. X, part. i, col. 891.)
ne remaneamus ingrati. (Id., serm. dc vcr. .Ipost., Gonstat,sine Spiritu sancto Christum nos dilige- V

tom. V. part. i, col. 863 et seq.) ro,et ejus mandata servare nonpossc,etc.,u?/s(/M(? ad
Quoniamex ipso ct pcripsum cl inipso suntomnia, idem autem spiritus. (Id., tracl. in Evang. Joan.,
ipsi gloria in sarula sxculorum. Amen. _ tom. III, part. ii, col. 1828.)
Religet ergo nos religiouni omnipotentiDoo,ctc, Ipsam fidem unde omnis justitia sumit initium,
usque ad in soecula sseculorum. Amen. (Id., lib. de etc, usquc ad quia occulla. (Id., cpisf. ad Sixt.
vcr. Religione, tom. III, part. i, col. 172.) presb., tom. II, col. 877 et seq.)
Res igitur quibus fruendum e,si, Bic, usque ad Qui miscrctur in hilaritale, etc, usque ad sollici-

propter spiritum sanctum. (lA., lib.de Doct.Christ., ludine non p/f/n.Quoniam in multis otfendimus oni-
toin. III, part. i, col. 21.) nes suggerit dominicam tanquam quotidianam,
Unum scilicet Dominum csso solum,cui servitus ctc, usque ad diligit Deus. (Id., lib. ii ad Hieron.,
illa debetur qua; latria, ntc, usquc ad et illi soli tom. II, col. 740 et seq.)

servies. (Id., epist. ad Maximinum, tom. II, col. 96 Spiritu fcrventes, domino servienles. Ait Joannes
et seq.) inter caHera quse locutus est ad eos. etc. , usque ad
Non enim duos aut tres deos, etc, usque ad sed charitas multorum. (Id., serm. de blasph. Spir.
ipsi gloria. (Id., tract. in psal. v, tom. IV, part. i, sanet., tom. V, part. i, col. 455.)
col. 84.) ' Eloquium domini ignivit eam,eio., usque ad cha-
v' Pater non habet patrem dc quo sit, etc, usqucad riias multorum. (Id.,<rac<. !« I'sal.x, tom. IV, part.
in sfficula sa3Culorum. Amsn. (Id,, lib. de Trinit., II, col. 1403.)

tom. VIII, col. 931 et seq.) C ' Sj!C gaudenles ,eic. ,usque ad idipsum invicem scn-
Quia crgo Deus omnia qu» non desegenuit.etc, ticntes. In magna vidctur esse tristitia cum dicit,

usque ad sollioila sint membra. (Id., lib. dc Natura Concupiscit, etc, usquc ad non aufertur. (Id., tracl.

boni, tom. Vllt, col. 520 etscq.) psal. Lxxxiii, tom. IV, part. u, col. 1050 et seq.)
" Quid Lahores jrucluum tuorum mandu-
sibi vult :

CAPUT XII. cabis, etc usque ad ubi sempiterna felicitas. (Id.,

,

tract. in Psal. cxxvii, tom. IV, part. ii, col. 1683 et

Ohsccro itaquc, fratrcs, elc, usque ad et bcncpla- seq. et proeced. ejusd. col.)
cens et perfccta. i Non alla sapienles, sed humiiious consenlientes.
•
Vcrum sacrifloium est omne opus quod agitur Tunc enim humilitas vcra, si non sola osten-
erit

clc, usque ad pars in illis opitulatur. (Id., lib. x, trtur in lingua, clc, u.s(/mc ad quam tumero. (S.
dc Civ. Dei., tom. VII, col. 283 et seq.) Aug., tract inpsul. cxviii, tom. IV, part. ii, 1532 et
«^Et nolite eonformari huic sxculo, sed rcfvrmamiui seq.)

in novilate scnsus vestri. Non ita est accipicndum Qui se c.\a!tathumiliabiiur.etc.,M«5«<;flr/ inimicus
quasi totum amiserit homo, etc, usque ad vane injustus. (Id., ser. de pass. Domini, tom. V, part. i,

conturbatur. tom. J,col.62S.) Q col. 1037.)

(Id., lib. i lletractat.,
>•
Qui vero conimemorati ronvcrtuntur, etc, usque Nclitc csse prudentes apud nosmetipos, elc, usque 1

ad sicut potuit deformarc. (Id., /;7). xiv de Trinit., ad cum omnibus hominibus pacem habentes.Sex sunt
tom. VIII, col. 1053.) in isto genere differentife, etc, usque ad hominem

Dominus qui verbum consummans et brevians sibi oxpetere. (Id., tract. in psal. cviii, tom. IV,
rccit, ctc, usq:ie ad perducat of.Hcio. (Id., lih de part. II, col. 1432 et seq.)

Pcrf. just. kom., tom. X, parl. i, col. 296 ct seq.)

'
Non nosmelipsos dcfendenles... cijo retribuam,dicil

Quid cst aulem aliud juslitia cum in nobis est, Dominus. Quod scriplum est in Apocalypsi, sub ara
etc, usque ad ad imaginem Dei. (Id., epist ad Con- Dei martyrcs.etc.jiwf/JW ad voluntate crudolis. (Id.,
scntium de Trinitatc, lom. II, col. 462.) tract. in psal. lxxvmi, tom. I\', part. i, col. 1017 et

Ex libro confcssionum tertiodecimo cum de ini- seq.)

Lia Gcnesis, ctc, usque ad pcrfectum cst. (Id., lib. Sed si csurierit inimicus... supcr capul ejus.Ser\a-

Coufcs., tom. I, col. 658.) bitur crgo in loculionibus figuratis, ctc, usquc ad
313 EXPOSITIO IN EPP. PAULI. — EP. AD ROM. 314

miscriaj subvenitur. (Id.Jib.m dc Doclr.Christ..tAl'\, A Kam non adulterabis... dUiijcs pro.rimum tanqiiam
part. r, col. 74 et seq.) tcipsum. Cur ergo non dicimus qui hanc virtutem
" Noii vincia malo,sedvinc.einbono Hid/iim.Contende habet, etc, usque ud nihil ex vitio remanebit. (Id.,
cum malo, sed,etc.,ws^ue ad duo mali. (Id. ,(;•»(/./» ad Hieron. epist. ii, tcm. II, col. 738.)
psnl. XXXVI,tom. IV, part. i, col. 304.) K Nolite itaque putare, fratres mei, in hoc, etc,
Si tu jam non es malus,etc.,!M5»e ad unusesset usque ad tanti capitis simus. {\d.,tract. 62 in Evamj.
bonus. (Id., scrm. dc natali. S. Laurentii, tom. V, scc. Joan., lom. III, part. ii, col. 1809.)

part. I, col. 1389.) Tunc quippe optimus homo, etc, usque ad

est
CAPUT XIII. derivatione minuatur. (Id., lib. de Doctr. Christ., i

Omnis aninin potestatibus sublimiorihus subdita sit. tom. III, part. i, col. 26 et seq.)
A parte superiore,etc.,M«7U(; ad, omnis homo. (Id., Decalogus legis deoem praecepta habet, e\.c.,usque
tract. 105 in evang. sec. Joan. col. 1904 tom. III, ;
ad societate versaris. (Id., serm. de decem ehordis,
part. II, serm. vi de verbis Evan. seu Domini.) tom. V, part. i, col. 84 et seq.)
Prodest ergo et severitas vestra, etc, usque ad Charitatem habens qu» est de corde puro, etc,
dilectionis impletur. (Id., lib. Epist., tom. II, col. usque ud odisse quod diligit. {Id. ,Iib.Scnt. Prosjicri,
661 et scq.) „
T> tom. X, part. ii, col. 18'Jl.)

Non est enim potestas nisi a Deo. Qua; autem sunt, y.

,
Dilcctio pro.vimi malum non operalur. Proximum
a Ueo ordinata sunt. Nocendi autem voluntas potest omnem hominem oportet intelligi, etc, usquc ad
esse a siio quoque animo prava, etc, usqne ad ini- odit animam suam. (ld.,/;'(ic^ in psaL ii, tom. IV,
quitas apud Deum. (Id., lib. de Paticntia, tom. VI, part. I, col. 138.)

page. 622.) Tenete crgo dilectionem, etc, usquc ad ut corri-

t' Malitia hominum oupiditatem nocendi potestha- gat. ;id., serm. epist. Joan. ad P((;V/io,s',tom.III,part.
bere, etc, tisque ad non diabolo placuit (Id., tract. II, col. 20.59.)
in psal. xxxii,tom. IV, part. \, col. 291 et seq.) Plenitudo ergo lccjis est dilcclio. Plenitudo legis
Qui etiam noccntium potostas non est, elc, usquc charitas est, etc, usque ad nec proximum diligit.
ad angelis ejus (Id., lib. de Natur. boni, tom. VlII, (Id., ep. II. ad Hieron., tom. II, col. 739 et seq.)
eol. 561.) Mandatum novum de vobis, &ic.,usque ad omnia
Vis autem non timerc. . nnnister esl tibi in bonum. in omnibus. (Id., tract. 84 in Evang, sec. Joan., tom.
Quid ergo? (aitaliquis) sanctus Laurcnlius malum III, part. II, col. 1845 et seq.)
fecerat ut a potestate occideretur ? etc, jMf/ite n(i Qui sedes super Cherubin, etc, usquc ad Deus
i-

occasionem prffibente. (Id., serm. de natali sancti
Laurenlii, tom. V, part. ii, col. 2129.)
Si autem malum feceris... vinde.x in iram ci qui
male agit. Ex epistola ad Apringium, ubi pro Dona-
tistis, etc, itsque ad intercedontibus nobis. (Id.,
tom. II, col. 511 et seq.)
Ideo necessitate subditi estote... cui honorem, ho-
norem. In fide Christi non est distantia Juda?i et
Gra3ci, etc, usque ad agnitionem veritatis venire.
(Id., in e.vpos. cpist. ad Gal., tom. III, part. ii,
col.2125.)
charitas est. (Id., tract. inpsal. lxxix, tom. IV, part.
C I, col. 1021 et seq.)
^ Et hoc scientes tempus, etc. usque ad dics uutcm
appropinquavit. Et manc oratio mea proevenict te,
etc, usquc ad Idcliter exspectamus. (Id., tract. in
psaL Lxxxvn, tom. IV, part. ii, col. 1118 et seq.)
Abjiciamus ergo opera tenebrarum, etc, usque ad
honeste ambulemus. Vila. fidelium quasinhac carne,
etc, usque ad in cordibus noslris. (Id., lib. iv de Ge-
ncs. ad lilteram, tom. III, part. i, col. 269 et seq.)
Vita fldclium in comparatione vitaeinfidelium dies
1

Nemini quidquam dcbcalis nisi ut invicem diligatis. est, etc, usque ad in resurrectione promissum est.
Charitatem tanto magis debemus, etc, usque ad (Id., tract. in psal. lxxvi, tom. IV, part, i, col. 973.)
sempcr debetur. (Id., epist.ad Severum episc, tom. Non in commcssationibus, etc, usquead Dominum
II, col. 420.) Jesim Christum. Cum Aposlolus tria breviter genei a,
Sanctitati tufe salutationcm dobitam reddo, etc. etc, usqiiead Qssa confringeret. (Id., epist. ad Aure-
usijuead m\\cem diligays. (Id., epist. ad Cadestinum n lium episcop., tom. II, part ii, col. 91 et seq.
diaconum, tom. II, coI.'!^68 et seq.) Et carnis curam ne feceritis in desideriis. Cra.sVmus
Qui cnim diligit proximum, legem implcvit. Fides enim dies, inquit, sollicitus erit sibi ipsi, etc,
enim, sicut Apostolus ait, pcrdilectionem operatur, usijuc ad sunt necessaria. (S. Aug., lih. de Serm.
etc, usque ad invicem diligatis. {ld.,lib.contr.Fau- Domini in monte, tom. III, part. i, col. 293 et
stum, tom. VIII, col. 366.) seq.)
" Ha3C est autem vera dilectio, ul inh»rcntfts veri- Fames el sitis quidem dolorcs sunt, etc, usqucad
tati, ctc, usque ad ut praecipue Deum diligat. (Id., nisi tu dos. (S. Aug. lih. x Confcss., tom. I, col. 97
lib. VIII de Trinit., tom. VIII, col. 956 et scq.) et seq.)
Quoeri potest cur Apostolus solam commemora- Ncc nos terrcnt quc-edam more sapientium, etc
verit proximi dilectionem, etc, usqiw ad moribus usque ad si ipsa non desunt. (S. Aug., lib. dc bcata
facile est. (Id., in expos. cpist. ad GaL, tom. III, Yitn, tom. I, col. 971).
part. II, col. 2137 ot seq.^ Garnis inquit, providenliam, etc, usque ad suas
 3IS FLORI DIACONI MONACHI. 316
infirinitates. (S. .\ug., cpisl. cx.kx, ad Probam, de A Umnc uulcm quod non est ex fide peccatum. Omnis
orat., tom. II, col. 497). inlidelium vita peccatum est,etc. ,usque ad in opti-
mis moribus. (Id., lib. Se7it. Prosperi, tom. X, part.
CAPUT XIV. II, col. .868.)

CAPUT XV.
Jnfirmum attlcm... olusmanducet. Corhominisncc
Debemus autem nos, etc, usque ad ceciderunt su-
videre possumus nec ostendere. Deus dicit, etc,
per me. Opprobria exprobrantium tibi, ceciderunt,
usque ad mereedem cTqualem accepturus. (S. .\ug.
etc, usque ad me invenerunt. (Id., Iract. in psal.
senn. de apost. Paulo in convers. cujusdam Fausti,
Lxvii, tom. IV, part. i, col. 851 et seq.)
tom. V, part. ii, col. 1729 et seq.)
Quxcunque enim scripta sunt,elc.,us({Xie ad in ho-
Is qui manducat, etc., usque ad assumpsit Ea
norem Dci. Nos ergo commemorationem
et ad
facta quffi dubium est quo animo ria.nt,etc.,usquead
fidei, etc, iisque ad habemus ad Deum. (Id.,
cogitationes corJis. (S. kug.^lib. de Serm. Dnm,in
lib. contr. Faustum Manich., tom. VIII, col 464 et
monle, tom. III, part. i, col. 1241.)
seq.)
Cum audimus, qui credit in Christum, etc, usquc
V- Dico cnim Christum Jesum ministrum fuisse cir-
ad sit futurus. (S.Aug.,/i6. de Agon. Christiano, tom.
B cumcisionis, etc, usque ad si vobis primum.ex parte
VI, col. 305.)
fruitus /uero. Secundum speciem corporisquam Ju-
usque ad in suo .$ensu
Tu quis es qui judicas, etc.,
da;i, etc, usque ad confitentium relaxavit. (Id.,
abundct. Quamvis de omnibus regeneratis, etc.,
tract. 28 iji Evang. sec Joan., tom. III, part. ii, col.
usque ad erigit elisos. (S. Aug., lib. de Cor. ct Grat.,
1624 et seq.)
tom. X, part. ii, col. 938.)
Propterea confitebor tibi in gentibus, Domine,
Qui sapit diem, Domino sapit.^^ec isti ccelesiae de-
propterea tibi per me confitebuntur gentes,Domine.
voti sunt qui videnlur esse intus, etc, xisque ad
Et nomini tuo psallam, et latius innotesces, etc,
deputandi sunt. (S.Aug.,/i6. ivife Baplis.parv.rnnt.
usque ad spiritus sui. (Id., lib. de Gratia i\ovi
Donatislas, tom. IX, col. 195 et seq.)
Testamcnti, tom. II, col. 556 et seq.)
FA qui manducat, ctc, usque ad yratias cniin agit
V Utinhabitet gloria in terra nostra, etc, usque ad
Deo. Ila dictum est, annuntiabitur Domino genera-
occurrerunt sibi. (Id., tracl. in psal. lxxxiv, tom.
tio ventura, etc, usque ad Domino vivere. (S.Aug.,
IV, part. II, col. 1077 ct seq.)
expos. in psal. xxi, tom. IV, part. i, col. 170.)
- Quoniam populo Israel etiam, etc, usque ad pro-
Sic dictum est, qui manducat Domino manducat,
missiones patrum. i\d., Iract. in psal. Lxxxviii,tom.
etc, usquead mystcrio cclebratur. (S.Aug., e.v lib.de
P IV, part. II, col. 1121.)
Gratia, tom. X, part. i, col. 382.)
Gentes autcm super misericordia glorificare Deum.
Ncmo cnim nostrum, clc, usque ad Domini sumus.
Rex ergo Jud«orum Christus, etc, usque ad mere-
Sicut Domini magnitudinis non est finis, etc, usquc
rentur accedere. (Idem, serm. de pass. Domini,
ad vivorum dominotur. (S. .\ug., Iract. in psal.cxuv,
tom. V, part. ii, col. 1723.)
tom. IV, part. ii, col. 1872.)
Dominus qui dixit : Non sum missus nisi ad oves
Inhocenim Christus, elc, usquc ad ralionem red-
>
quaj pcrierunt,etc.,Mi(7«e ad cum plebe ejus. (Id.,
delDeo. Ideo Christus mortuus estetresurrexit, etc,
serm. dc pass. Domini. tom. V, part. ii, col. 486 et seq.)
usqucad liber in mortuis. (S. Aug., lib. Enchir. ,tom.
Nunc usque ad silcumom-
igilur proficiscar, etc,
VI, col. 2G1.)
nibus i'obis. Amen. Communis cura erat omnibus
Regnant itaque cum etiam nunc sancti ejus,
illo
apostolis, etc, mque ad idcirco ait. (Idem, expos.
etc, usque ad regnum Christi. iS. Aug., lib. xx de
epi.^it. ad GaL. tom. III, part. ii, col. 2144.)
Civit. Dei, tom. VII, col. 675 et seq.)
Nunc autem pergam, etc, usque ad in camalibus
iV()« ergo amplius, elc, usque ad blasphemetur
ministrare eis. Qui quia prope inventi sunt, etc,
bonum nostrum. Duo sunt in quibus temerarium
usque ad ministrare eis. (Idem, lib. de Oper. mon.,
judicium, etc, m«/hc ad vel invidentia.(S.Aug.,/(7).
tom. VI, col. 568.)
II Serm. Dom. in monle, tom. III, part. i, col.1297.)
D Cum viderent Judtei tanta signa fieri, elc, usque
Non, est cnim regnum Dei, etc, usque ad destruere
arf charitate copularentur. (Idem, lib. de Catechi-
opus Dci. Quod autem subjun.xit, et justificata est
zandis rudibus, tom. VI, col. 340 et seq.)
sapientia, etc, usquc ad perpetuo retincri (Id.,

lib. quxst. in Evang., tom. III, part. ii, col. 1337 et CAPUT XVI.
seq.) > Commcndo autem vobis Phaeben, etc, usque ad
Omnia quidcm sunt, ctc, usque ad quia non e.v sapicntcs esse in bono, el simplices in malo. Capti-
fide. An non videmus Israelitas, etc, usquc ad pro- vatus cst populus Israel ex civitatc, etc, usque ad
pter lenticulam perdidit. (Id., tract. 73 in Evang. coBpcrunt exire. (Idem, tract. »i ;w(i/. Lxiv,tom.IV,
sec. Joan. 1, tom. III, part. ii, col. 1824.) part. I, col. 772 et seq.)
Audivi aliam vocem tuam, etc, usque ad omnes V in sancta Ecclesia, etc, usguead
Omnis eruditus
ribentur. (Id., lib. x Confessionum, tom. I, corpore separandum. ("Idem, tract.in psal. cxxxvi,
1. 799 et scq.) tom. IV, part. ii, col. 1761 et seq.)
317 EXPOSITIO IN EPP. PAULI.— EP. I AD COR. 318
'
Dcui iiiilcm pacii, clr. , usque
piwdiciiliimls Jcsii A. isnis 'lon siciil Deus,cXc. ,usijuc ud csl vera a?terni-
-dc]

Christi. Dieliim estmulieri vel potius serpenti,etc., tas. (Idem, Ub, de Na/iir. boni, tom. VIII, col.
tisquc ad faclus est diabolus. (Idem, Iract.psal. ciii, 563.)
tom. IV, part ii, col. 108 et soq.) In illo etiam testimonio ubi ait Apostolus, etc,
Secuiidum revclalioncm myslerii, clc, usque ad ct usqnc ad atque immohilitate naturae. (Idem, lih. ii

gloria in sxculn sxculorum. ,lmt'?(. jEternus autem coiitr. Ma.vim., tom. VIII, col. 797 et seq.

ir^ EPISTOLAM I AD CORINTHIOS.

ARGUMENTUM. venerant ostium.(Idem,/j'rtc/.47 in Evang.secJoan.,

Corinthii sunt Achaici,et hi similiter ab Apostolo tom. III, part. ii, col. 1734 et seq.)
audierunt verbum veritatis, et subversi sunt multi- Discite quantum praesumatis de Deo, etc, usque
farie a falsisapostolis,quidam aphilosophiic verbosa ad mystcriorum Dei. {lAcm, trucl. inpsal. xxxv,tom.
eloquentia, alii secta legis Judaicse inducti sunt- IV, part. I, col. 547etseq.
Hos revocat Apoatolus ad veram fldem et evangnli- -
Ecclesi» fllias apostolorum, etc, usque ad gloriam
cam sapientiam, scribens eis ab Epheso per Tiino- quKrere. {Idem, tract. in psal. xliv, tom. IV, part.i,
theum. col. 508 et seq.)
CAPUT PRIMUM. . Excellentes quippe in ecclesia, etc, usque ad cce-
Paulus vocatus apostolns Jesu Christi, etc, usque ad lum et terram. (Idem, iracl. in psnl. i.xxi. tom. IV,
m ChristoJcsu vocatis sanctis. Paulus primoSaulus, part. i, col. 904.)
hoc est primo superbus, etc. ,usque ad plus omnibus Et ego dico tibi : Tu es Petrus, etc, usque ad ba-
sanavit. (S. Aug., serm. Evang. dc mulicrc Chan., ptizatis estis. (Idem, scr. Evang., tom. V, part. i,

tom. V, part. i, col. 484 ct seq.) col. 479 et seq.)

Cum omnibus qui invocanl, elc, usque ad Uominc
Divisus est, etc, usque ad haptiuiti estis? Baptis-
Jesu Christo. Qui dcvorant populum meum ut cibum mus Domini divinus, quia dominus Deus. Potuit au-
panis, etc, usque ad invocant Deum. (Idem, truct.
tem Jesus Christus, etc, usque ad baptizandi pote-
in psal. Lii, tom. IV, part. i, col. 617.)
statem. (Idem, ti-act. 5 in Evang.sec /oa».,tom. III,
Et multum -nisericors omnibus,etc, «sryjtc ad in-
part. II, col. 1417 et seq.)
vocantibus te. (Idem, tract. in psal. lxx.x, tom. IV,
Ergo boves illi,Dominum magniflcabant non so,
part. II, col. 1038 et seq.)
etc, usque ad incrementum dat Deus. (Idem, tract.
Prope est Dominus omnibus invoeantibus eum.etc,
10, in Evang. sec^ Joaii., tom. 11!, part. ii, col.
usque ad invocat Deum in veritate. (Idem, t)'act. in
1471.)
psal. cxLiv, tom. IV, part. ii, col. 1882, 1883.)
Scribo vobis, fllioli, quia remittuntur vobis pec-
Invocat te, Domine, fidcs mca, etc, usquc ad
cala, etc, usque ad schismata faciebant. (Idem,ser.
cum invocabo eum. (Idem, lib.i Confes., tom. I,
in epist. Joan., tract. 2, tom. I!l, part. ii, col.
col. 661.)
1992.)
. Gratias ago Deo mco, ctc, usque ad advcjitus Do-
Hoo ipsorum erat proprium detestabile vitium.
"^'

mini nostrijesu Christi. In quacunquedie invocavero

Quod vero sciebant, etc, usqiic ad non credebant.
te, etc, usque ad ipse sit noster. (Idem. tract. in
(Idem, lib. de unico Baptismo, tom. l.\.)
psal. Lv, tom. IV, part. i, col. 657.)
Fidelis Detis, etc, usque ad Jesu Christi Doinini
'.
Vide quemadmodum magnus ille miles Christi,

nostri. Fidelis Deus, qui se nostrum debitorem fe-

etc, usque ad non sexum (Idem, tract. in psal. liv.

etc, usque ad gratis daretur.

tom. IV, part. i,col. 509.)
cit, (Idem, tract. in
psal. cix, tom. IV, part. ii, col. 1445 et seq.) Illuminanstu mirabiliter a monlibusa!ternis,etc,
Obsecro autem vos, etc, usque ad in cadem scien-
D usque ad illuminatus a Domino.(Idem,/rac/. /?»;««/.
tia. Multi erant apostoli et uni dicitur: Pasce,etc, Lxxv, tom. IV, part. i, col. 961 et seq.
usque ad contristabuntur. (Idem, ci' serm. dc pass. ^Gratias ago Deo meo e/c.,usque ad alium vestrum
Domin., tom. V, part. i, col. 279 et seq. haptizaverim. Poterat si voluisset Dominus Jesus,
enim mihi, elc, usque ad cgo au-
Significatum est etc, usque ad et majore baptizetur. (Idom, lib.vde
tem Christi. Agebat Apostolus, ne quisque gloriare- Baplis., tom. IX, col. 184 et seq.)

iuT,e,ic.,usquead adversus alterum (Idem, lih, de Non enim misitme, etc, usque ad evacuetur crux
Prxd. sanct., tom. X, part. i, col. 967 et seq.) C/irw/i. Miserabiles tenebras in animo humano.Qui
Vae illis qui oderunt unitdtein, etc, usque ad est scit quemadmodum debeat leonem domare, etc,
vobiscum Paulus. (Idem, tract. 12 m Evang. scc usquc ad ad justitiam omni credenti. (Idem, lib. de
Joan., tom. III, part. ii, col. 1489.) Nat. et Grat., tom. X, part. i, col. 270.)
" Nemo novit Filium nisi Pater, etc, usqiic nd in- Non usque adeo, inquam, duci me putcs laudihus
 319 FLORI DTACONT MONACHI. 320

meis, etc, usque acl quam rationc redditur, (Idem^ A etc, usque ad minueretur. (Id., tract. in psal. lxv,
lib. conlr, Felicianum, tom. VIII, col. 11.57.) t. IV, part. I, col. 788.)

Verbiim enim crucis, etc., usque ad prudentiam Petrus iste qui sic loquitur piscator fuit, etc,!«-
prudentium reprobabo. Si secundum Scripturas sa- que ad evacuentur. (Id., serm. de verb. epist. B.Petri,
piamus, etc. ,us(iue ad perveniri posse dicatur.(Id., toni. V, part. i, col. 256 et seq.)

Ub. de Nat. et Grat., tom. X, part. i, col. 2.50.) Vt non glorietur omnis caro in eonspectu ejus. Vi-
. Perdam sapientiam sapientium, etc, usque ad dctc quemadmodum nobis abstulit gloriam, utda-
miseriam confitontes (Idem, Uh. x de Civit. Dei, ret gloriam, etc.,?(.s7H(;of/ iii Domino glorietur.(ld.,
tom. Vn, col. 3U7.) Ub. dc Cor. et Gral., tom. X, part. i, col. 933 (t
Ubi snpiens? ubi scriba? ubi conquisitor hujus sx- seq.)
CM^i'? i4udivimus FiliumDei dicentem Confiteortibi, : k'£,r ipso autem vos, etc, usque ad sanctificatio et
Patcr, r-tc, i:x';ue ad tradita sunt a Patre meo. (Id., rcdemplio. Filius factus est nobis a Deo sapientia,
serm. de lccl. Fahwj., tom. IH, part. ii, col. 1389 eic, usque ad potissimum insinuatur. (Id., Ub. vii,

ct seq.) de Trin., tom. Vlll, col. 937.)

Nonnc stultam fecit Dcus sapienliam 'nijus mutidi! Ea porro juslitia, quae vivit, etc, usquc ad plena
Dicitur aliquando in Scripturis sapientia, etc^ji.fiyue D justitia. (Id., epist. ad Conscnt. de Trinit., tom. II,

ad quoniam vana3 sunt. (Idem, Ub. de Pastoribus, col. 461.)

tom. V, part. i, col. 286.) Ut quemadmodum scriptum est, qui glorialur in

Turbetur plane animus Christianus, non miseria, Domino glorielur. Sie enim qui gloriatur non nisi in

etc.,usque ad doloris amiserit sensum.(Idera, iraii. Domino, etc, usque ad praceptum est. (Id., lib. xi
V 60 in Evang. sec. Joan., tom. III, part. ii, col. (/(' Gen. ad litt.. tom. III, part. i, col. 141.)

1798.) Et hoc pneceptum obedienter audire, etc, itsque

Nam quia in Dei sapienlia, etc,, usque ad sah'0s ad inaniter habet.(ld., lib. de Bono Persev. ,iom. X,
facere crcdentes, Cum
carne manifestatus cst Fi-
in part. II, col. 1015.)

lius Dei, etc, usque ad liabitaret in nobis. (Idem, Cum dixisset, Laudamini (quod utiquc bene ope-
Ub. de Trinit., tom. VIII, col. 997.) rantes merito possunt) addidit In nomine sancto
:

Quoniam Judxi sigrni, etc, usque ad et Dci sapien-

'
ejus, etc, usque ad et leetentur. (Id., Iracl. in psal.
tiam. Omnia, Domine, in sapientia fecisti^etc.^iM^HC civ, tom. IV, part. ii, col. 1391.)

flrfet Dei sapientiam. (Idem,/ra(.Y. in ;)4'ri/. cin,lrim.

CAPUT II.
IV, part. II, col. 1377.)
• Deus verbo omnia. Omnia por ipsum facta
fecit Et ego cum venissem ad i'ns, etc, usque ad prin-
sunt, etc, usque ad factum est nihil. (Idem, tract. C cipum hujus sxculi qui destruuntur. Vide amatores
in psal. xviii, tom. IV, part. ii, col. 158 et seq.) veritatis, non accipicntes in vanum ncmen Dominl

Si enim solus ibi Filius intelligit, ctc, usquc ad Dei sui, etc, usqiie ad non cibum mentibus. (Id.,
quod est Patcr. (Idem, Uc. xv de Trinit., tom. VIII, scrm. Dccalogi ad popuium, tom. V, part. i.)
col. 1065 et seq.) ' Necessariaestpurgatio mentis nostrse, etc., ttsque
Vocat enim Dcus pr.-cdestinatos multos filiossuos, ad ei hunc crucifixum. (Id., Iib.de Trinil.. tom. VIII,
etc, usque ad ct vocatio Dei, (Idom, Ub. dc Prxd. col. 821.)

sanct,, tom. X, parl. i, ool. 983.) •

Eis autcm loquebatur, ctc, usque ad hominibus
Quia quod stultum usque ad forUus est
est, etc,, loquuntur.(ld., lib. ii de Trinit., tom.Vni,col.837.)
liominibus. Non onim ad eum qui ubique prKSons Hoc est enim evangelizare Christum, ntc, mque
cst, clc, usque ad imprudentiam meam. (Idem, Ub. ad bene vivit per Evangelium. (Id., lib., de Fidc et
de Doctr. Christ., tom. III, part. i, col. 23, et soq.) opcr., tom. VI, col. 206 et seq,)
. Qua; imprudontia in Ghristo,etc.,Msg»c ad cruci- Sc(i loquimur Dei sapientiam, etc, usquc ad Do-
fixissent. (S. Aug., tract. in psal. lxviii. tom. IV, minum glorix crucifi.xissent. Gratia ista Christiana
part. 1, col. 849.) (quia omniasunt traditaChristo a Patrc ejus)omnes
Infirmus carne Josus, cic. ,rtsque ad nostra est for- n latuit, etc, usque ad trcmentibus verba ejus. (Id.,

V titudo. (Id., tract. in evang., sec. Joan. v, tom. VII, serm. dc lect. evang. Joan., tom. V, part. i, col. 776
part. II, col. 1513.) et seq.,)

yidete enim vocationem... qu:c .sunt dcslrucrct. Nisi ipse esset et filius hominis, eic, usquc ad cum
Humilialus est Dominus Ghristus, etc, us^iuc ad in loqucretur in terra. {Id.,/t6. xiii de rr/H.^tom.VlII,
pudorisarceconstituunt. (Id.,.s'(;r»i.(/r Quinq.rcsurr., col. 1028 et seq.)
tom. V, part. ii, col. 1729.) Una persona est Christus Deus ct homo, etc,
Quare autem primo ignobiles, etc, usque ad nisi usque ad cum loqueretur in terra. (Id., ////. ii contr.
por superbiam. {[d.,serm. de Iribus Virgis, tom. V, Ma.xim., toin. VIII, col. 781.)
part. II, col. 1731 et seq.) Sicul scriptum est, etc, usque ad iis qut diligunt
Sed forsan diceret aiiquis^ctc.,)!.^/)/^; f((/ falsa non eum. Spcs nostranon deisto tempore, ctc, usquc ad
Evang. .imi. V, part. i, col. 1023.)
erit. (Id., verb. ab origine mundi. (Id., scrm. de eisdcm verb.apost.,
V Descendit Dominus Dcus nostor Josus Christus, tom. V, part. i, col. 705 ct scq.)
32\ EXPOSITIO IN EP. PAULI. — EP. I AD COR. 322

Dedit nobis naluram ut cssemus, dedit animam, p^ Hunc spiritum quod illi non habeant, elo ,
nsque
etc, usqiie ad et sufficit nobis. (Id., serm. in nakdi ad alendos, non esca. (Id., ex serm. de blasph. Spir.
mar., tom. V, part. i, co\. 1460 et seq.) suncl., tom. V, part. i, col. 461,)

^ Qui autem susceperunt pacem, etc, usque ad hbro (jui inscribitur contra Donatistas.comme-
w^ In

amiltamus quod sumus. (Id. tracL in evan. sec. morato Juda; apostoli testimonio, etc, usque ad et
Joun. II, tom. III, part. ii, col. 1393 et seq.) inventus est. (Id., lih. ii Retract., tom. I, col.

Nobis aulem rcvclavil, ctc, usque ad ctiam pro- 6i2.)

funda flcz. Spiritus enim omnia sorutatur,etc.,H.Myi(t' autcm judicat, etc, usque ad sensum
Spirilalis

ad tu non faceres. (Id., tract. in psal. ui, tom. IV, Christihabemus. Ut enim nos omnes animae ratio-
part. I, col. 616.) nales, etc, usqiie ad non fas est. (Id., Ub. de vcra
scit, ctc, usque ad nisi spirUus
Quis enim Dei. licliij., tom. III, part. i, col. 147 et seq.)
Humana natura constat ex corpore, eic, usque ad Spiritales ergo sive qui praesunt, sive qui obtem-
per gratiam Dei. (Id., lib. Quxst. in Niim. til. 18, porant, etc, usque ad potestatem corrigandi habet.
tom. III, part. i, col. 125.) (Id., lib. XIII Confess. tom. I, col. 859 et seq.J
Cum quisque venerit ad eamatatem ut jam possit
CAPUT III.
capax bsserationis, etc, usque ad possis accipere.
(Id., lib. Quxst. in Num. tit. 83, tom. VI, col. 32 ct El eijo, fralres,non potui loqui vobis quasi spiritali-
seq.) bus,se qiiasi carnalibus. Est autem quajstio, utrum
'
Unusquisque homo non habet,in se, etc, usquc ad spiritales homines habeant aliquid in doclrina,etc.,

donata sunt nobis. (Id., Iraet. 32 in evamj. sec. .Joun., usqiie ad cgo sum Christi. (Id-, Iract. 93 in Jlvang.
tom. III, part. ii, col. 1644.) sec. Joan., tom. III, part. ii, ool. 1880 etseq.)
' Quod enim de patre natum est, ad patrein, elc, ' Filium horainis, id est horaine.m novum, p(33ni-

usqiie ad jam tibi dedi. (Id., lib. ix de Trin., tom. tenlia veteris parturit, etc, tisque ad secundum ho-
VIII, col. 921.) minem ambulatis. (Id., Iract. in psal. vjii, tom. IV,
Nemoenim scit quid agaiurin homine,etc.,M«(/ttc part. I, col. 113 et seq,)
ad noti sumus. (Id., lib. ad Paulin.. dc videndo Deo, ^ Ipsis libenter audientibus.elc, )(.';(;«(' ad cresce ut
tom. II, col. 602.) capias. (Id., /('(((/. in psul. x.wvni, tom. IV, part. i,

llaec est autem vita aetcrna,ut cognoscant te, etc, cul. 415.)

usque ad at renes Dci. (Id., lib. ii cotitr. Ma.vim., ^- Audislis cumAposloIuslegeretur:Nonpotuivobis

tora. Vm, col. 771.) loqui ([uasi spiritalibus, e\.c.,usque ad et cresces ad
iNos autem spirilnm, etc, usquc ad qu.v a Deo do- id quod est. (Id.,/rac/. m;w«/,cxviii,tom.IV. part.il,
nala sunl nobis. Ait Dominus, quia servus nescit C col. 1531 et seq.)
quid faciat, etc, usque ad in Domino glorietur. rnji^itam pa;'i'«/w, etCjUsquc ad adhuc cnim estis
(Id., tract. 85 in Evang. scr. Joan., tom. Ill,part. ii, .. carnales. Ubi dioitur, nondum vel non adhuo, pro-
col. 1849 et seq.) feoto non dcsperatur, eic, usquc ad fugict fictum.
dona Dei esse quanto magis nosti, etc, usque
Haec (].A.,serm. de bUispli. Spir. sanct., tom. V. part. i,

(Kicommendentur agnoscis.(Id., E.r lib. deDono vid., col. 462 et seq.)

tom. VI, col. 442 et seq.) i/Non omnes quos ecclesia gcnerat, ad ejus perti-
Qui enim habet dabiturei, etc, usque ad sunt in- ncnt unitatem, etc,i(«(?«(3 (((/ vinculum pertinorent.
felices. (Id., truct. dc natali mart. MassyL, tom. V., (Id., lih. i de Bap. parv., tom. IX, col. 117.)
part. I, col. 1287.) Hoc a magnis et spiritalibus virisEoclesiae catho-
^ Qux ct loquimur, clc, usquo ad spirilalia compa- lica; aluminis, etc, usque ad inferiores adjuverit.
rare/es. Intelligttur Jesus discipulos suos de earnali- (Id., lib. de vera Relig., tom. III, part. i, col. 143.)
bus, etc, usque ad omnino esse oonvincunt. (Id., ^Etas corporis non est in voluntale, etc, usque
tract. 102 in Evang. scc. Joan., tom. III, part. ii, ad ut pane pasoat. (Id., Iracl. epist. ioan. tom. III,

col. 1897 et seq.) part. II, col. 1997 et seq.)

Tuus est dies. Qui sunt isti, etc, usque ad kma n Quibusdam infirmis dicit ,
Aposlolus. Lao vobis
consolans noctem. (Id., tract. inpsal. Lxxiii,tom.lV, potum dedi, etc, usque ad non recedamus a flde
part. i, col. 940.) laclis nostri. (Id., tract. psal. cxxx,tom. IV, part. li.
t^'Animalis autem, etc, usque ad spirilaliler c.vanii- col. 1710 et seq.)
nalur. In ipsa sorte mortalitatis nostrae ex qua de Xum enim sil inter vos iclus...nonnc homincscstis?
Adam naseimur, etc, usiiue ad omnes scribentur. Quod ergo est ambulare secundum hominem, hoc
(Id., lib. i de Baptismo, tom. IX, col. 122 el seq.) est esse carnalem, etc, iisque ad si vixeritis, dii

''Quis autefh carnalis et animalis homo, etc, usque estis. (Id., lib. XIV dc Civit, Dci, tom. VII, ool. 407
ad omni vento doctrinae. (Id., lib. iii de Baptismo,- et seq.)
tora. IX, col. 146 et seq.) Quid igilur est .ipollo... Dius incrcmcntum dedit.

Qui ergo vivit ex corpore, oainalis homo, ctc, us- Ego sum, inquit Dominus, vitis \era., eic, iisque ad
que ad nnllam patietur.(Id.,/j;>.(3McZ's/. 88, tom.III, ad agricolam Trinitatem. (Id., tract. 80 in Epist.,
part. II, col. 1881 et seq.) tom. III, part. ii, col. 1839 et seq.)
scc. Joan.,
 323 FLOHI DIAGONI MONACHI. 324
Interior ergo magister est qui docet. Christus A stum usque ud forsitan verum est. (Idcm. lib. dc
rlocet, etc... qui diabolo non praibent. (Id., Inirt.in Civil. Dei, tnm. VII, col. 743 et seq.)
tom. III, part. ii, col. 2004.)
episl. Joan., Domino, ne in indignatione arguas me, usquc ad
Apostolus discernens interius Deum «reantem ne illa graviora patiantur. (Idem, in psal. xxxvi,
atque formantem, etc, usque acl terra; agrieultu- tom. IV, part. i, col. 389 et seq.)
ram (Id., lib. iii de Trin., tom. VIII, col. 876 et '
Aves autem non divisit. Spiritales non habent
seq.) divisionem ij.sc/MC ad quodammodo eliquabit. (Idem,
'
Si fuerit justus minister, computo illum cum in psal. ciii, tom. IV, part. ii, col. 1362 et seq.)
Paulo, etc, usque ad non tamen inquinat. (S. Aug. Ncsritis qui tcmpluni Dei estis, ct spiritus Deihabi-
tracl. 5 in Evang. sec Joan., tom. III, part. ii, col. tal /rt secundum fidem
i'f)'7W.Gmnesadhuc infirmi.et
1418 et seq.) ambulantes secundum fidem templum Dei sunt
Quid volebat Simon, nisi laudari in miraculis, usquc ad ipse illos continet. (Idcin, in psal. cxxii,
etc, usque lul Eedilicare cupiebat. {l<i.,serm. de hnl. tom. IV, part. ii, col. 1632.)
Jan., tom. V, part. i, col. <024.)Suscipere te dicis quod protuli. Nescitis u.tque ad
usque ad ineremen-
Itaque neque qid phmtat, etc, sede efficit dignos. (Idem, lib. contra Ma.riminum,
tum dat Deus. Omnes regni illius homines docibiles n tom. VIII, col. 790 et seq.)
Dei erunt, etc, usqiie ad incrementum dat Deus. Deum esse Spiritum sanctura, Scriptura clamat
(Id., tract. 26 in Evanij. see. Joan. tom. III, part. ii, u.-^que ad in corpore vestro. (Idem, de Trinit., tom.
col. 1009 et seq.) VIII, col. 938 et seq.)
Quidam putant, cum aliquos ad justitiam pieta- Qui supplicaturus Deo locum sanctura usque ad
temque exhorlantur, ctc, usque ud latenter opera- ibi habitat. (Idem, lib. Sent. Prosperi, tom. X,part.
retur. (Id., lib. de Bono viduit., tom. VI, col. 4i{et II, col. 1889.)

seq.) Si anima in corpore constituta non solum nullas

'
Qui plantut.... secunduin suum laborem. Nescio angustias usque ad per fidei pietatem, (Idem, epist.

utrum inveniatur in Scripturis dictum, ut unum ad Dardanum, toin. II, col. 837 et seq. et 841 et
sint, etc, usque ad et nos unum sumus. (Id., lib. seq.)
VI de Trin., tom. VIII, coj. 926.) autcm templum Dei violaverit, disperdet
.S'( quis
' Dei enim....edificatio es;/s. Aporlissime Deus Pater illum Dominus. Templum enim Oei sanctum est, quod
dictus est agricola., ctc, usque ad agricola noster estis vos. Apostolum audite usque ad domui ipsius.

est. (Id., traet. in p.sal. lxvi, tom. IV, part. i, col. (Idem, .ser. de decem chordis, tom. V, part. i, col.
802.) 80 et seq.)
- Secundum gratinm... quod est Christus Jcsus. Cer- C Jam nosti pretium tuum,jam nosti quo accedis
tum propriumque catholieaj fundamentum
fidei xisque ad quod estis vos. (Idera, serm. de verbis Do-
Christus est, etc, usquc ad monstrandum est. (Id., mini in monte, tom. III, part. i, col. 1270.)

lib. Enehir. toin. VI, col. 233.) '

Apostslus dicit : Templum enim Dei sanctum est,

Fundamentum quando ponitur in terra, etc, ?is- quod cstis vos usque ad societatc disjungitur. (Idem,
que ad ubi adificomur. (Id., Iraet. in psal. cxxi,tom. in psal. X, tom. IV, part. i, col. 135 et seq.)

IV, part. II, col. 1621.) Duo sunt pra;cepta et duo gonera peccatorum
Sicut fundamentum corpore.ne fabricK, etc.,i«(/!(i; usque ad per intemperantiam vulneratur? (Idem,
ad crescit exordio. (Id., Sent. Prosp. tom. X, col. scrm.de Conversione aposl.,lom. V, part. i, col.1271
1868,) ct seq.)
Si quis aulem supcrxdificat... sacerdotem accipict. Vcrum teinplum Dei agnoscimus usque ad morluus
Beatus Petrus apostolus,sciensetc.,MS(/!*(;arf a;torno cst pro te. (Idem, w psal. xciv, lom. IV, part. ii,

igne torquebitiir. (Id., ///*. de Fid. et Oper. ,iom. VI, col. 1220 et soq.)
col. 212 et se([.) Nemo se seducat usque ad quoniam vanx sunt. Tu
' Antequam veniat dies dedicationis domus,videa- ncscis cogitationcs Dei quoniam justs sunt usque
mus quia jam dociicatum ost caput nostrum., etc, J)
ad qua; sapientessunt. (Idem, m psal. xciii, tom.IV,
usque ad ad dextram Patris. (S. Aug. in psal. xxvi, part. i, col. 1202.)

tom. IV, col. 204.) > Qui hic beati esse, et a seipsis beali fieri mira
i Ligna quippe, et fenuni, et stipula non absurde vanilatc voluerunt, irrisit hos veritas usqtie ad sa-
accipi possunt rerum saecularium usque ad in pientiam hujus inundi.(ldcm,lib. </<; Civit. Dci, tom.
ignem «ternum. (Idem, Enchirid., tom. VI, 264 et VII, col. 018.)
scq.) '
Nolitc gloriari, et nolite loqui excelsa usque ad et
Non unusquisque habens facta
sibi polliccatur ab illo non sunt. (Idem. de Civit. Dei, lom. VII,
nefaria usque ad peridoneum fundamentum.(Idem, col. 528 et seq.)
m psal. Lxxx, tom. IV, part. ii, col. 1043 et seq.) Nemo itaque glorietur in hominibus, omnia cnim
Si cujus opus arserit detrimentum patietur : ipse vestra sunl, sive Paubis, sive JpoUo, sive Cephas,sive
11071 sidvus erit, sic tamen quasi per iijncm. llabent inundus, sive vila, sive mors, sive prxsentia, sive fu-
Sunt Christiani, catholici in fundamento Chri- tura. Omnia enim vestra mnt, vos autcm Chrisli,
323 EXPOSITIO IN EPP. PAULI. — EP. I AD COR. 326
Christiis aulcm Dci. Si a capite mimercnUir, inve- A • Quia specUuulum facti sumus mundo usque ad
niuntur unum duo, tres qualuor usiiiic ad morcedis omnium peripscma usque (!(//((((•. Opprobriuni.ih.^uit,
nomine. (Idcm, tom. VI, col. 39.) insipienti dedisti me usqiie ud si non frangor.(Idenr.,
Cum dictum est,Quoniam Deus spiritus est usryuc in psal. xxxviii, tom. IV, part. i, col. 426.)
(((! ipsa connoxio. (Idem, serm. dc Fide ei stjmboL, '
Non ut confunilam vos hcrc seribo, usque ad sed
tom. VI, col. 192.) in veritale. Quod Psalmista dicit iisquc ad esse quod
CAPUT IV. Dei cst. (Idcm, in psal. lxxvii, tom. IV, part. i,

Sic nos c.vistimel liomo usque ad quis inveniatur. col. 992.)

Dispensator plane salutis ffiterncc usquc ad mensu- • Quid vultis ? /(( virga veniam ad vos,an in chnritale
ram fidei. (Idem, cpist. ad Audaccm, tom. II, col. ct spiritu mansuctudinis'! Xisita])!! in virga iniquita-
1076 et seq.) tes corum usque ad perire prasdonis. (ldem,in psal.
Mihi autcm pro minimo cst usquc ad Qui aulem Lxxxviil. tom. IV, part. iv, col. 1331 etseq.)
judicat me Dominus cs/.Unusquisque enim pro se ra-
tionem reddet usquc ad nisi spiritus hominis.(Idem, CAPUT V.

tom. VI, col. 40.) Omnino auditur usque ad Domini nostri Jesu Chri-
Mihi autem minimum est usquc ad Deus quam sli.Quid crudele Moyses aut mandavit, aut feoit
ego. (Idcm, in psal. xxxvi, part. i, col. 394.) usquc ad ut disccrcnt non blasphemare. (Idem lib.
• Sancti praedicatores verbi Dei et ipsi abyssus us- contra Faustum, tom. VIII, col. 452.)
que ad ipse ignorabat. (Idem, e.v tractatu psal, xu, Magni ot sancti viri quijam optime scirent uijue
tom. IV, part. i, col 473.) ad ut anima salva sit. (Idem, de serm. Domini in
Mihi minimum usque ad salutem vestram.(Fdem, vionte, tom. III, part. i, col. 1262 et scq.)

1» psal. cxLii, tom. IV, part. n, col. 1851 et serm. ; i IVon est bona gloriatio vestra. ISescitis quia modi-
50, de Verb. Evang., tom. V.) cum fermenlum totam massam corrumpill Quid sibi
'
usque ad unus
Itaque nolile ante tempus judicarc vult tantus furor separationis usque ad ab Eeclesia
adve)'sus alterum infleturpro alio. Plerumque in his unitate disceduiit. (Idem, lib. de unico Baptismo, "

nostra credulitas fallitur usque ad venialis est hu- tom. LX, col. 608 et seq.)

mana tentatio. (Idem, in Joan., tom. III, part. ii, E.rpurgate vctus fermentuni usque ad imniolalus
col. 1859,) cst Christus. Pascha, fratres, non sicut quidam
'
Nondum
revelatum estjudicium.Nox est MS(/iien(< exislimant Gra;cum nomen est usque ad transitus
cor tuum aox est. (Idem,m psal.c, tom. IV, part.ii, nostcr. (Idem, in Joan. tom. III, part. ii, col. 1784
col. 1291.) et seq.)

.'Non enim scimus mortales corda mortalium us- C Innovatio est vitffi nostrai.Et est quidam transilus
que ad ab ipso illuminabitur Deo. (Idem. Enchir., usque ad in vicesimam primam. (Idem ad Janiia-
tom. VI, col. 288.) rium, tom. II, col. 206 et seq.)
Notitia nostri certior intus est,ubi asquc ad ncque Itaque epulemur usque ad et vcritatis. Quid, quod
tunc poterit. (Idem, ad Ilalicam, tom. II, col. 318 et pascha a nobis objicit celebrari tisque rt(/ venturi
et seq.) veri prKfiguratio. (Idem, lib. conlra FauU. tom.
'Ita Deus nobis erit notus atque conspicuus usquc VIII, col. 503.)

ad saeculorum laudabunt te. (Idem, lib. de Civit.Dei, ^^ Scripsi vobis in epistola usque ad cum hiijusmodi
tom. VII, col. 801.) nee cibum sumere. Joannes dicit, alienae doctrin»
Quis enim te discernit? usi[ue ad iunquam morli hominibus usqiie ad satis dictum est. (Idem, lib.vii >/

destinatos. Prohibet apostolus dicens Nemo glo- : de Baplism., tom. IX, col. 238 et seq.)
rietur in homine usque ad non in Domino glorian- Multi Christiani catholici vocantur,et sunt adul-
tur. (Idern, cpist. ad Valcntinum, tom. II, col. 969 tcri usqiw ad massam frumenti facit. (Idem, contra
et soq.) Fuiisl., tom. Vlll, col. 387 et seq.)

Euntibus omnibus ex uno in condemnationem, Plerique autem boni Ghristiani propterea tacent
discernuntur non meritis suis usque ad nostrum n usque ad crimine nominantur. (Idem, lib. de Pceni-
nihil sit. (Idem, lib. de Corrept. et gral., tom. X, tenlia,tom. V, part. ii, col. 1546 et seq.)
col. 923 et seq.) Quid enim mihi de iis qui foris sunt judicare ? us-
^Propterea dixi vobis, inquit, quia nomo potest que ad Dcus judicabit. Fratres, ad nos pertinet, vo-
venire ad me usque ad quod non accepisti. (Idem, bis dicero ad nos pertinet, Ghristianis Xoqui.Quid
;

in Joan., tom III, part. ii, col. 1018 et seq.) enim mihi de eis qui foris siint judicare, ipse Apos-
Misericordia ejus prsveniet me. Cogitate quod tolus ait. Illos aliter alloquimur tanquam infirmos.
dictum est, praiveniet me usque ad Deus meus mi- Blandiendum est illis ut audiant verilatem. In vo-
sericordia mea. (Idem, in psal. lviii, tom. IV,part. bis secunda putrcdo est.
I, col. 712 et seq.) Auferte malum e.x vobisipsis. Aliqui id quod dic-
Arguens enim superbiam Apostolus, non ait.non tum est, ex vobisipsis, ita intelligunt, ut ex seipso
habes, sed ait usque ad nec ingratus. (Idcm, in unusquisque usque ad corripite ut fratrem. (Idem,
psal. Lxxxv, tom. IV, part. ii, col. 1084.) lib.de Fide et Operibus, tom, VI, coL 199.)
 327 FLOHI DIACONI MONAGHI. 328
^' QiiLnl ait Aposlolus : Auferte malum ex vobisip- A ncRciret wsg!(c ad nunquam peccare delcctot.(Idem.
sis iisfjve ad non hoc malum. (Idem, Rclracl. tom. lib. de Tritiitate, tom. Vill, col. 1051.)
I, col. 637.) Commemorans apostolicum testimonium quod a
me positum est usque ad si quid hujusmodi est.
CAPUT VI.
(Idem,lib. contra jl/ojrj(«.,tom.VllI,col. 788 et 794.)
^Audcl aliquis vestrum /labens negolium usque ad et Adha;rens Deo usquead sed probatur. (Idem, lih.

hoc fralribus. Hic posset putari judicium habere Scnt. Prosperi, tom. X, col. 1867.)
adversus altorum usquc ad quanto magis sscularia. Fugitc fornicationem usque ad (';; corpus suum
(Idem, Enchirid., tom. VI, col. 2G9 et seq.) pcccat. Hic nihil videtur prstcrmisse peccati usquc
Sacramentum magnum est duodenarii numori ad in corpus proprium peccat. (Idem, in Levit.,
vsque ad veritas et judicium. (Idem, in psal.Lxxwi, tom. III, part. i, col. 678.)

tom. IV, part. ii, col. 1103 et seq.) Totum istum locum apostolus proptcr ipsum cor-
Teneatur verita? ab iis qui judicantur hic usquc pus usque aJ desolatus atquederelictus. (Idem^itiii.
ad nuditas, ghidius. (Idcm, in psal. cx, tom. IV, tom. V, part. i, col. 889 et seq.)
part. II, col. 1465 et seq.) Cum mens humana bona voluntate ad interiora
Sxcularia igitur judicia si halueritis,contemptibiles n usque ad inanitur viribus. (Idem, de Trinit., tom.
qui sunt in Ecclesia, illos constituite ad judicandum, VIII, col. 1000.)
etc.Dorr.inum Jesum (in cujus nomine securushEC An nescitis quia membra vcstra tcmplum su7it Spi-

dico) usquc ad mcmbra simus. i^Idem, lib. de Opp. rilus sancli qui in vohis esl, qucm habetis a Deo ?

monach., tom. VI, part. i, col. 576 et seq.) Unum Dominum novimus esse solum, cui servitus
i Quare non magis injuriam accipitist usque ad hoc illa debetur !(S(/!((j «(/ sed sumus. (Idem, «(i Ma.vi-
fratribus. Faciens judicium injuriam accipicntibus minum, tom. II, col. 97 el seq.)
usquc «(( jus pateris. ([dem, in psal. cxlv, toin. IV, i/Spiritus sanctus si creatura non crcator usque ud
part. II, col. 1894.) in coelo et in terra. (Idem, Enchir., tom. VI, col.

An nescilis... regnum Dei possidebunt. lllud quale 259.)

est inquo sibi blandiuntur quia sua se vanitate Si Deus, spiritus sanctus non csset, templum us-
seducunt usque ad naturamque mereatur. (Idem, que ad ct do membris Dei.(Idcm,C(/»/ra Ma.riminum,
lib. de Pcenitentia, tom. V, part. ii, col. 1543 et seq.) tom. VIII, col. 752 et 760.)
^ Et hxc quidcm fuislis, sed abluti eslis, scd sanclifi- Et non estis vestri. Empticnim cstis prelio mayno,
cali estis, sed juslificati estis in nomine Domini nos- glorificatc el portute Dominum in corpore veslto. Duo

Iri Jcsii Christi, et in spiritu Dei nostri. Sanctus sum sunt peccata, et duo gcnera pcccatorum usque orf-
cum audio, Vocem Domini agnosco usque ad in illo C dispordcl illum Deus. (Idem, lib. de Duolus generi-
lux fieritis. (Idem, in psal. lxxxv, tom. IV, part.ii, bus pcccatorum, tom. V, part. i, col. 512.)
col. 1084 ot seq.)
Omnia mihi liccnt, scd non omnia c.vpediunt.Omnia C.\PUT VII.
mihi liccnt, sed ego sub nultiiis redigar potalate. De
quibusdam qute ad escam perlincnt, Omnia, ii quit Dc quibus aiitcm usque ad similitcr aulcm et u.vor

Apostolus, mihi licita sunt usque ad beneficentia viro. Fratres mei, audiunt me viri, audiunt me fe-

caveantur. (Idem, lib. ad PoUentium, tom. VI, col. minoB ttsque ad tabulas legat. (Idem, serm. ad Con-
460 «t seq.) jugatos, tom. V, part. ii, col. I7H.)
Esca ventri et vcntcr cscis usque ad suscilabil per Vohementer dolui, sic te voluisse agere cum ma-
virtutem suam. Et alia malilia diei, quse utinam rito, ut ffidificiura continenliiE usque ad secundum
sufficiat ei usque od corruptione scmpiterna.(Idem, ipsius voluntatem. (Idem, ad Ecdicium, tom. II,

Confess., tom. I, col. 802.) col. 1078.)

% Cum fuerit salus perlecta in isto corpore u.<:quc ad Quis enim nescit uxorem marito tanquam domi-
reficit nec deficit. (Idem, in psal. l, tom. lV,part.i, no debere servire usque ud et uxor in virum.ildera,
col. 597.) J)
contra Faust., tom. VIII, col. 420.)
Nescitis usque ad diio in carne una.CoTpova.nostra. Fratres mei, filii mei, sufficiant vobis uxorcs
membra esse Chrisli,dixit, quoniam Christus caput vestra^ usquc ad et vos eritis. (Idem, serm. de Natali
nostrum cst nsque ad cujus tcmplum es. (Idem, marliirum, tom. V, part. i, col. 1463.)

serm. de Yerb. .Apost., tom. V, part. i, col. 878.) fraudarem invicem usque ad non sccundum
^'Piolite

•
Nec isti ergo dicendi sunt manducare corpus impcrium. Venerabilis Paulus conjugibus ail Nolite :

Christi Urtque ad reconciliatione redierint. (Idem, fraudarc invicem, cic., usque ad debitoribus nostris.
lib.de Civit. Dei, tom. Vll, col. 742 et seq.) (Idem, Enchirid., tom. Vl, col. 269 et seq.)
Qui atitem udhxret Domino, unus spiritus cst. ^Volo aufem omnes homines usque ad alius vero sic.
Corporalia adjunctione sui crescunt usque ad qui De ipsa quoque pudicitia conjugali nempe Aposto-
Domino adha;ret. (Idem, lib. de Trinit., tom. Vllf, ius ait xisquc ad alius autem sic. (Idcm,lib.(te Grat.
eol. 926.) et libcro arbit., tsm. X, part. i, col. 886.)

Mens diligero seipsain non posset si se omnino Vcllcm, inquit, omnes homines sicut meipsum
329 EXPOSITIO lA' EPP. PAULI.— EP. I AD GOR. 3S0

usque ad est donum obedienlis. (S. August., lih.de A iHim Doi.(S.August.),m cxposit. episl. ad Gal., tom.
Dono persev., tom. X, part. ii, col. 1015 et seq.) III, parl. II, col. 2113.)

Virgo Christi.quaB pie inteliigitpropriam pauper- De virginibus autem prxceplum Domini nonhabeo,
tatem cordis humani,etc., iisque ad ne putetur essc etc, usque ad ut sim fulelis. Non ut consilium alie-
ei nobis. (Id., ad Julianam,iom. II,col,850et seq.) numexistimemusaDomino,etc,M5^Mefl(/difficillime
Dico autem non nuptis el viduis, bonum est illis si resolvuntur. (Id., lib. ad Pollent., tom. VI, col. 403.)
sic permanserint, sicut et ego. Sancta Scriptura no- Major amor imposuit majusonusvirginibus,etc.,
strae doctrinae rcgulam figit, ne audeamus sapere, usquc ad quod non licet. (S. August., scrm.de Verb.
etc, usque ad non secundum imperium. (Id., lib. .4po$t., tom. V, part. i, col. 884.)

dc Viduit. bono, tom. VI, col. 431 et seq.) QuatU'ir enim retributiones sunt, etc, usquc ad
Quod si sc non continent, nubant. Melius est enim vitam pro morte. (Id., in psalm. cxviii, tom. IV,
nubere quani uri. Utriusque sexus infirmitas pro- part. 11, col. 1516 et seq.)
pendens in ruinam turpitudinis^etc.jtw^MC ad regi- .
Existimo ergo hoc bonum esse 'propter instantem
tur pravitas. (Id., de quoniam bonum est homini .nc esse. Di-
Genesi ad litteram, tom. 111, necessitatem,
part. I, col. 397.) cit nobis Evangelium: Obsorvato novissimum diem

Qui potost capere capiat. Sed non possum, etc,

P venturum, etc, usque ad in
his verbis. (Id., in
usquc ad debltoribus nostris. (Id., serm. de Bono psalm. GXLvii, tom. IV, part. ii, col. 1913.)
nupt., tom. VI, col. 390.) Unde enini magnum,magniquo honoris, eic. ,us-
His autcm qui matrimonio juncti sunl, etc, usque que ad non postulat. (Id., lib. de Gen. ad litteram,
ad et vir uxorem nc dimiUat.Wis qm suntin conjugio tom. III, part. i, col. 397.)

pra;cipit per Aposlolum Dominus,etc.,MS(/tte adsiw- Alligatuses u.v.ori, &ic., usque ad Ego aufcni vobis
pra committere. (Id., desenn. Dom. in monlc, tom. /)((!('(). Nihil ergo expedit quod illicitum est,el nihil
III, part. I, col. 1251 et seq.) quod prohibet Dominus licitum est, etc, usque ad
Si Dominus dimittendae conjugis solam causam nubcre in Domino. (Id., lib. ad Pollcntium,iom.Yl,
fornicationis admittit.etc, usqucad si fidelos anibo col. 463 et seq.)
essent. (Id., tom. VII, col. 100.) Hoc itaquc dico fratrcs,eic.,usquo ad lanquamnon
.

Quod a Domino in Evangelio dictum est,etc., iw- utantur.Qm gaudium totum suum,etc,tts(/tt6' arfsed
que ad sive improbent homines. (Id., lib. ad l'ol- ad finiendas molestias.(Id.,/H /)S(i/m.cxLVii,tom.IV,
lentium, tom. VI, col. 453 et seq.) part. n, col, 1916 et seq.)
Nam coeteris ego dico, etc, usque ad non dimittat Beatiora sane conjugia judicanda sunt.otc. ,!(«(/«(;
virum. Cceteris autcm ego dico,non Dominus, etc, ad tanquam non habentes sint. (Id., dc serm. Dom.
usque ad possit lieri lidelis. (Id., lib. de Scrm, Do- C in monle, tom. Illj part. i, col. 1249.)

mini in monte, tom. III, part. i, col. 1251 et seq.) Si vir fortis es, vincis cupiditates,quibus iste di-
Quia enimconju.xfidelisrelinquereconjugemlicite ligitur mundus, etc, usqnc ad pereunlibus fiunt.
potuitinfidelem, etc, i/,S(;u(;a</propterliberambenc- (Id., epist. ad Bonif. comitem, tom. .\, part. ii, col. ^
volentiam.(Id.,/rt.rt(/Po/(en!!umt.VI,col. 463etseq.) 856, et seq.)
Sanctificalus cst enim vir infidelis, etc, usque ad Prxlerit cnim frgura hujus mundi, etc, usque ad
nunc autemsancli sunt.SanciiCwgiius est enim.inquit, quomodo placeat uxori, et divisus est. Peracto quippe
vir infidelis in uxore,elc.,M5^Me (((/ reddamtibi.(Id., judicio, tunc esse desinet hoc ciElum et ha5C terra,
de Serm. Domini in mo?i/e, tom. III, part. i, col. 1252.) etc, usque ad carne innovatis. (Id., lib. de Civit.
Quod ait Apostolu3,etc,tt.s(/!((' a(/ minus possunt. Dei, tom. VII, col. 697 ct seq.)
(Id., episl ad Marccll., tom. X, part. i, col. 198.) El mulier innupta, etc, usque ad quomodo placeat
I. Alioquin filii vestri immundi essent, nunc autem viro. Quod de innuptis dixit, ut sit sancta corpore
sancti sunt. Non uniusmodi est sanctificatio, etc, et spiritu, etc, usque ad discernat inscienter. (Id.,

usque ad dictus est in uxore. (Id., lib.de Bap. parv. lib. de Vid., tom. VI, col. 434 ct seq.)
tom. X, part. i, col. 176 et seq.) Qus innupta est,inquit,sollicita csi,e.\.c., usque ad
Quod si etc, usque ad vocavii
infidelis discedit, n tali amate amari. (Id., ibid., col. 445 et seq.)
vos Devs. Id est propter fldcm Christi etiam ipsa Porro hoc ad utilitatem, etc, usque ad Dominum
uxor, etc, usque ad fortiter amputat. (Id., lib. de obsccrandi.^Non quia innuptarum bonum honestum
Fide et operihus. tom. VI, col. 216.) dix.ii,cic. jtisque ad non timentes ullam perturbatio-
Quod si infidelis discedit, discedat, etc, iisquead nem. (Id., ibid., tom. VI, col. 434.)
amittat infidelem. (Id,, lib. ad Consult. Uitarii,iom. Si quis autem turpcm se videriexistimat,eic., usque
II, col. 689.) ad non peccat si nubat.Si se noncontinet,nubat.Hac
Reddit enim rationem cur fieri non expftdiat,quam- itaque conditio ne non continere permiltitur, etc,
vis Iiceat,etc., tisqtiead ut plurea lucrifacerem.(Id., usque ad non esse damnabile. (Id., //6. ad PolL,
lih ad Pollentium, tom. VI, col. 459 et seq.) tom. VI, col. 478 et seq.)
Et sicut in omnibus ccclesiis doceo, etc, usque ad Nuptiarum igitur bonum,semper est quidem bo-
sed observatiomandatorum D(;/.Servabatutiquequod num, etc, iisque ad subtrahatur oblatio. {Id. ,lib.ad
congruere yidQhaX, Q\.c.,usquead observatio mandato- Juliunum de Sanct. vid., tom. VI, col. 437.)

Patrol. CXIX. 11
331 FLORI DIACONI MONACHI. 332

Nam (jui statuil in conle xuo /irmus.etc-, usqiie ad A sorl tamen vera. (S, Angusi. , coiil. Fuust. ,iom. VIII,
bene facit. Videtur Apostolus de patrc loqui, elc Vii) et seq.)

usque ad inusitatissima. (S. Aug., tom. III, part. i, v'Solent multi male intelligentes^ctc, usquc ad siint

col. 744.) in creaturis.(Id.,jre /oaw.,tom.Ill,part. ii,col. 1385.)

Srepe autem accidit ut quisquisi- melioregradu, El (juod nullus Dei nisi unus. NuUa fit partium
etc, usque ad non potest erigi. (S. August., lib. de in deitatis unitate divisio, etc, iisque ad fldem ca-
Doct. Christ., tom. IIJ, part. i, col. 42.) tholicam dicis. (M., lib. coiitra Maxim., tom. VIII.
virginemsuambene
Igitur et qui matrimonio jungit col. 771 et seq.)
facit, et qui non jungit melius facit. In his duabus Nam et si sunt qui dicuntur dii, ctc , usque ad
cauSis una dc nubcndo vcl non nubendo, altcra dc et conscicntia ipsorum cum sit inlirnw polluitur. Ad-
infldcli conjuge dimittendo velnondimittendo,etc., dendo sicut sunt, elc, usque ud honorari. (Id., lib.

usque ad quod licet nec expcdit. (Id., lib.ad Pollen- Quxst. in Exod., tom. III, parl. i, col. 628.)

tium, tom. VI, col. 464. et lib. de Dapt. parv.) l/ V' Quoniam Deus magnus Doniinus, et rex magnus
Mulier alligataest, etc.,usque ad meumconsilium. super omnes deos,etc., usquc ad quos homo lacit.
Satis ostendit bcatum esse in Domino,etc.,?w9Mea(i (Id.,in psal. xciv, toni. IV, part. ii, col. 1220 et seq.)
melius serviretur. (Id lib. de sancla V id., iom. r,^ ConfiteminiDominodominorum,quoniam inseter-
VI, col. 433 et soq.) num misericordia ejus, etc, usque ad et nos per
Si vero etiam sciebal Ruth persuamcarnempro- ipsum. (Id., in psal. cxxxv. tom. IV, part. ii, col.
pagari semen, etc, usquc ad vovendi necessitatem. 1756 et seq.)
(Id., lib. de sanct. Viduit., tom. VI, col.438 et seq.)
*•
Illud vero ubi dicitur, Deus deorum, etc, usque
De terliis, ct de quartis, et de ultra pluribusnu- arfct nos per ipsum. (Id., de Civil. Dei, tom. VIII,
ptiis, etc, usque ad si sic permanserit. (Id., lib. de col. 275.)

sanct. Vid., tom. VI, col. 439 et seq.) •'

Unus, inquit, Deus Pater ex quo omnia, et nos
Puto autem quod ct ego .spiritum Dei habeo. Gum in ipso,etc., usque ad autem Christi Deus est. (Id.,
dixisset demulierccujusvir mortuus fuerat, Beatior de rrin., tom. Vlll, col. 827.)
autem erit, elc, usque ad opera Trinitatis. (Id., Esca autem nos non commcndo Dco, etc, usque ad
lib. ad PolL, tom. VI, col. 463.) deftciemus. Audivi, Domine Dous, vocem, etc, us-
. Si enim me sciretis, et Patrem mcum forsitan que ad in Domino glorietur. (Id., Confcss., tom. I,

sciretis, cic. ,usque ud fidem iu lerra. (Id., iu Joan, col. 789.)

tom. III. part. ir, col. 1671.) yidetc autem, elc, usque ad ne fratrem meum
CAPUT Vlll. scandalizcm. Attendite, fratres. Hoc enim estis, ex
De iis autem qucddolis sacrificantur, scimusquia om- ^ hoc populo estis, ctc, tisque ad erubescant falcitali
riMscwn/mmAafcmws.IIumilium virtusestdescicntia sus. (Id., scrm. dc Verb. Evang., tom. V, part. i,
non gIoriari,etc.,«s(/i<(; nrf parlicipatio veritatis.(Id., col. 417 et seq,)

lib. Senl. Prosperi, tom. X, part. ii, col. 1879.) Ipsa est ergo lexChrisli, ut invicemonera nostra
••''
Scientia inflat, charitas vero xdificat. Non est mi- porteraus, cic.,usque ad diligere propter Christum.
rum si lux lucet in tencbris, etc, usque ad non in- (Id., lib.Quxst., tom. VI, col. 83.)
flatur. (Id., lib. de Grat. et libero arbilrio, tom. X, Quid est ergo quod pleriq«ehomines istapeccata
part. I, col. 90.5 ct seq.) contemnunt, ctc,MS(/i(e adremedium cito invonisti.
Quid autem
cst pietas nisi Dei cultus,etc., usque (Id., scrm. de Yerb., Dom., tom. V, part. i, col. 508.)

ad sed per charitatcm. (Id., lib. ad Ilieron., tom. II, CAPUT IX.
col. 737 et seq.) No7i sum
usquc ad fratrcsDomini et Cephasl
libcrl

Ipsa origo nominis dsimonam,eic., usqiie ad reve- Vide quemadmodum primo ostendat quid sibi li-
latio. (Id., de Civit. Dei, tom. VII, col. 263 et serm. ceat, ctc, per librum integrum. (S. Aug., lib. de
de Vcrb. Evang.) Opcre monachorum, tom. \1, col. 552 et scq.)

Scientiam terrcslrium.cfclesliumque rorum,elc., Quis militat, etc, usqueadrfij/afte gregis non man-
usquc ad beati Dei sui. (Id., de Trinit., tom. VIII, ])
ducat'! Invenimus ergo esse lac gregis, quidquid a
col. 885 et seq.) plebe., etc, usque ad et isti salutem. (Id., lib. de
Scidntia inflat, etc, usque ad probata cst. (Id., Pastoribus, tom. V, part. i, col. 271 ct seq.j

lib. II ad Januar., tom. II, col. 223.) Scriptum est, etc.,usque ad de bobuscura esl Deo'l

Si quis se existimat scire aliquid, tiondum cognovit Quod attinet ad prajcepta, etc, usque ad consulal.
quemadmodum oporleat eum scire. Si qids autem di- (Id., lib. Quxsl. in Exod., tit. 89, tom. III, part. i,

Deum, hic cognitus est ab eo. Nescientes unde

ligit col. 628 et seq.)
habeant quod sunt, stult» virgines sunt,elc.,MsgMe 1 Fecit enim, etc, usque ad palris vestri. (Id.,

ad in Domino glorielur. (Id., lib. de Gratia Novi tract. in psal. cxlv, tom. IV, part. ii, col. 1893.)

Testamenti, tom. II, col. 576.) Ut ha; animos, etc, usque ad acceperunt. (Id.,
De escis autem qux idolis immolantut, scimus quia lib. de Agone Christi, tom. VI, col. 295 et soq.)
nihil est idolum in mundo. Neque enim vos paganos \,' Si nos vobis spii-italia, etc.,usque ad carnalia me-
dioimus, aut schisma paganorum, ctc, usque ad touii(s?Quis siout Dominus Deus noster, qui inaltis
3^3 RXPOSITIO IN EP. PAULI.— EP. I AD COR. 334
liabUat, ct humilia respicit inecplo ct in tei'ra?Cce- A que ad eumdem potum spirilalem hiherunt. Quando
los nunc ai-bitror signiflcaro, etc, usque ad pcr Do- autem manducavit, eic. ,usque ad oredat Jesus.(ld.,
niini gratiam. (S. Aug., Iract. in psal. cxn,tom.IV, Iract. in Evany. scc. Joan., tom. III, part. ii, col.

part. II, col. 475 ct seq.) 1476 et seq.)

Bona sunt ministeria circa pauperep, etc, iisijue i Patres vestri, iuquit, manducavcrunt manna, et
ad susceperunt. (Id., serm. dc Vcr. Eraiuj., tom. V, mortui sunt. Quid est, etc, usque ad prsemit dente.
part. I, col. 615.) {Id. , tract. in Evanij. sec. Joan., tom. III, part. ii,

Nescilis, quoniam qui in sacrario, etc, usque ad col 1011 et seq.)

participanlur, et cxlera. Altare spiritaliter, etc, ^ Et omnes per mare transicrunt, etc, nsque ad
iisque ad cordibus vcstris. (Id., //6. de Serm Domiin spiritalem biberunt. (Id., Iruct.in Evaiuj. sec. Joan.,

inmonle, tom. III, part. i, col. 1242.) tom. III, part, ii, col. n23.)
'•Et illis immortaliljus, etc, usque ad (ide pcrlecti. Profecto erant etiam in illo populo qui, etc.,HS-
(Id., Ub. de Civit. Dci, tom. VIII, col. 280.) que ad aliquid signifloantem. {\il.,tracl. psa/. lxxvii,
Ouid intersit inter bonum quod appetcndum est, tom. IV, part. i, ool. 983.)
e[c.,usque ad temporalium cogitare.(Id.,//6.(Ze5(?m. Bibebant autem de spiritali, etc, usque ad petra
Domini in nionte, tom.III, part. i, col. 1292 et seq.) n autem erat Christus.Sicui enim mos est divinorum,
V Ua el Dominus ordinavil, etc, usque ad nullo etc, usque ad eral Christus. (Id., /(7;. conlr. Faust.,
horum usus s!tm. Video et aliajumenta, etc, usque tom. VIII, col. 326.)
ad lucrifacercm. (Id., Iract. in psat. c;m, tom. IV, Quod de petra, aqua eduotaest, ctc, usquc ad
part. II, col. 1304 et seq.) ligna sunt crucis' (Id lib. Quxst. Numcr., lil. .35, ,

. r'roduoens,inquit, prophela,ctc,usqueadsa/('tw/i(- tom. V, part. V, parl. ii, ool. 1551 ct scq.)

cerem.ld., Iract.in psal.cui,iom.l\, col.lSOSet scq.) Nam(|ue disrupit mare, ct trajecit e()S, et statuit
Et factus sum Jud;vis taiiquam JiuLvus, ut Judwos aqiiasquasi in utres,etc.!(S(/Me ad credentibus gra-
lucrarer, etc, usquc ad satvos facerem. Hoc totum lia.. {\<l.,tract.psaL Lxxvn,tom. IV, part. i, col. 993.)

dixit, non ut fallaoiter, etc, usque ad intelligi.(Id., Non est dictum,Pctra significabat Christum,etc.,
•

epist. adHierony., lom. II, col. 1.5G et seq.) usque ad appellans. (Id., tract. in Kvamj. sec. Joan.,
Faotus sum, inquit.Judffiis, etc, usque uil siipso tom. III, part. i, col) 1805.)
oegrotaret. (E.k eod., col. 135.) Multum ha?o looutio notanda est,ubi aliqua signi-
Quod autem dixi, factum Judaeis tanquam Ju- ficantia, earum rerum quas signiflcant nomine ap-
d.Kum, etc. usque ad ut omnes iucrifaoeret. (Id., pellantur.Inde est quod ait Aposlolus;Petra autem
(',( epist. ad Hieron., tom. II, col. 287 et seq.) erat Christus. Non ait, Petra significabat Ghristum
Iloc ergo exhibeamus ei cujus infirmitatem^etc, C Solet res quae signiflcat,etc.,«S(/((C ad per significa-
usque ad patrocinium quajrunt. (Id., IHi.QuiCst.fi^S, tionpm.(Id., /(7». Qu:cst. Lev., tit. ux,tom.IlI,part.i,
tom. VI, col. 82.) col. 703.)
f Justo lex posita non esi,olc.usque ad indigetlitte- - Omnia significanlia videntur, eic. ,usque ad Chri-
ris. (Id., tract. in psal. i, tom. IV, part. i, ool. 67.) .stum. (Id., lih. deCiv.Dci, 18, tom. VII, col. 591.)

.. Nesciiis quod ii qui in stadio currunt oinncs qui- . Sed non in pliirihus eorum heneplucitum est Deo.
dem currunt, sed uniis accipit, etc, usque ad nos Namprostrati sunt, cAc, usque ad eorummiirmu-
antem incorruptam. Omnes quidem currunt, etc, raverunt, et perierunt ab e.vlerminatore. Cum dicit,

usque ud cursus est. (Id., tract. in psal. xxxix, tom. Non in pluribus eorum, erant crgo ibi, etc, usque
IV, part. I, col. 441.) ad nihil sunt. (Id., triict. psal. lxxvii, tom. IV,
usque ad quasi aerem
Eijo igitur sic curro, etc., part. i, ool. 983.)
vcrberans. Non undecunqiie datur, eic, usque ad Evangelium legi veleri comparans Dominus,etc,
tencbrosa caverna. (Id., tract. in psal.LVU, tom.IV, usque ad nusquam crudelcm. (Id., lib. coiUr.iniini-
part. I, ool. 679.) cuni leijis ct prophet., tom. VIII, ool. 019 et scq.)
Scd castigo corpus nicuin, etc, usque ad ipsc ro- Ita est in omnium hominum, etc, usriue ud sunt
probus efliciar. Suo timore nos tcrruit. Quid cnim Q ignibus. flbid., coL 620.)
faciot agnus, ubi aries tremit? Quis autem utriuslibet sexus,etc, usquc ad ignis
CAPUT X. ffiterni. (Ibid., col. 618.)
Nolo cnimvos iijnorare,eio., usque ad pelrn autem Neque idololatrx efficiamini,eic., usque ad bihere,

eral Chrislus. Exponendo unum, etc, usquc lul vi- ct surre.xerunt /(((forc.Consurrexit populus in Aaron.
tam ffllernam. (Id., lib. contr. Faust., toni. Vlll, etc, usque ad quidam illorum. (Id., lih. LociUio-
col. 2G9 et seq.) num E.xod., tit. 9, tom. III, part. i, col. 513.)
•'
/Egyptus autem quoniam interpretatur, etc, us- Facilis ad lusum pueritia, otc. usquc ad ludere?
quc ad cognoscuntur. (S. Aug., tract. psal. cxiii, (S. Aug., lib. Quxst., 83, tom. VI, col. 51.)

toin. IV, part. iii, eol. 1477.) Neque tcntemus Ckristum,eic. ,usque ad perierunt.
Quid est charissimi,etc.,«s(yi((? ad Dei fieri.(Ibid., SatisapparetPatrisetFilii,(«sr/Me«(nmmutabilisveri-
col. 1478.) tas? (Id., /«6. contr. Maximinum,iom.\lU, ool.814.)

Et oinnes per murc Iransierunt, ct omncs, elc, us- Quinos super omne genus serpentium, etc, us-
333 FLOHI DIAGONI MONAGHI. 336

quead oorporum figuravit. (Id., tib. contr. inimic. A e'.c.,uijue ad contra so. {lAcn\,serm. ad infantes ad
ot proph., lom. VIII, col. GGl.)
l,'(jis ^-aJUirc de sacramento,lom..'V ,pSirt. i,col. 1246 et seq.)
llxc autom omnin, etc, usque ad s,Tculorum de-^'''(^uoniam unus panis et wnim,eic.,xisque ad calice
venerunt. Temporalium quidem promissiones, etc, participamns. Quia Christus passus est pro nobis,
usifue ad significabantur futura. (Id., lib. conlr. commendavit, etc.,usquc ad simul vivimus. (Idem,
Faust., c. 4, tom. VIII, col. 217 et seq.) serm. de sacr. fidelium,fena ii Paschx, tom. X, coL
Isti omnino nesciunt quid etc, ustjne ad lulura 835.)
prKdicebantur. (Ex eod. lib., col. 228.) Si quis manducaverit ex hoc pane.vivet in ffiter-

Longum est singula commemorare,etc.M5}Me ad num,etc.,!(sg!/e ad regnat in coelo.(Idem,<rac/.xxvi,

'
similitudinem Dei. (Id., lib. Quxst. tit. 83, tom.Vl, col. 1612 et seq.) */•- '>

col. 43.) Hunc itaque cibum et potum,societatcm vultin-

Itaque qui se e.dstimat stare, videat ne cadat. telligi, etc, tiscfie ad et bibit. (Idem.e.t eod. serm.,

Multos cnim a perniciosa elatione reprimit, etc, tom. III, part. ii, col. 1614.)
mque ad se timere.(Id., lib.de Bonopcrsev., tom. X, secundum carnem,etc., usque Sid sunl
Videte Isracl

col. 1003.) allaris? Est Israel secundum carnem, et secundum

Tentatio vos non apprcheudat, nisi hunvina. Fiunt P spiritum.Nam si Israel.etc, !W}?<e arf cordis.(Idem,
igitur tentalioncs per Satanam, non potestate ejus, lib. Quxst. £.ro(/,,tit. 132,tom. Ill.part. i, col. 643.)

etc.,«.s'(/«e ad non capitur.(Id., lib. de Serm. Domini Ideo quippe addidit secundum carnem, quia est
in monte, tom. III, part. i, col. 1284.) Israel secundum, etc, usque ad sunt sanctorum.
^ Homines enimsumus,etc,M^y«ertd in eo ambule- (Idem, iib. contra Inimic. leyis et prophct.,tom. Vlll,
mus.(Id., lib. deBapt.parv. contraDon. ,t.lX,c., 130.) col. 626 et 157.)
^ Fidelis autcm Deusest, etc, usque ad vos ipsi ju- Quid ergo ? Dico quod idolis immolatum sit ali-
dicate quod dico. Alitor dicimus, non mihi habuit quid?autquod idolum sit oliquid? ctc, usque ad
fidcm : aliter, elc, usquc ad quod potestis. (Idem, fortiores illo smnus Ait Apostolus. Sed quia quae
^!

/(6. de Spir. ct litte., tom. X, part. i. col. 235 )

immolant, diemoniis immolant etc, usque ad spe-
Ne futuris tentationibus deficiat infirmus, nec luncam latronum. (Idem, lib contra Inimic. legisel
falsa spe, etc, usgue ad sanantem. (Idem, lib. de prophel., tom. VIII, col. 625 et seq.)
Pastoribus, tom. V, part. i, col. 276 ct seq.) Verum sacrificium, quod uni vero, etc.jwjue ad
\ Diabolus, potestas qusdam est.Plerurnque, etc, Christus obtulit. (Idem, lib. contra Faust.. 20, tom.
usque ad quod potestis. {Idem, tract. psal. lxi, tom. VIII, col. 382.)
IV, part. I, coL 743.) Undejam Christiani,peractiejusdem sacrificiime-
Et potum dabis nobis in lacrymis in mensura. C moriam cclcbrant sacrosancta oblatione, et partici-
Quid est,etc.,«s}i«e ad non opprimaris.(Idem,<ca(T. pationo corporis et sanguinis Christi.Exstitit nescio
psal.LWix, tom. IV, part. i, col. 1023.) quisdisputator,etc.,i(sjuea(/per3uadet.(Idem,<raff.
H«o spes data est curpori Christi, etc, u.sque ad psai. xcvi,tom. IV, part. ii, col 1224 et seq.)
ab orantibus. (Idem, tracl. psal. cxvni, tom. IV, autcm vos socios fieri dxmoniorum. Cur non
lyolo

part. 11, col. 1541.) expediatimmolatio vesciChristiano.Aposlolus dicit,

Dominus proteget te super manum de.vtera; tua;. etc, usque ad videatur. (Idem, lib. contra Faust.,
Fidcs tua, etc, usque ad dexterae protegat. (Idem, XXII, tom. Vin, col. 409.)

tract. psal. cxx, tom. IV, part. iii. col. 1615.) Superstitiosum csl quidquidinslitutumest abho-
CustodiatDominusintroitumtuumetexitumtuum, minibus, etc.,M.sy!(e ad cjus vidrnt. (Idem, lib. ii de
ex hoc nunc et usque in sajculum. Exitum, idem Doct. christ., tom. III, part. i, col. 50 et seq )

custodiat,«xjMe ud ut possilis sustinere. (Idcm, c.v Omnia mihi licent, sed non omnia c.rpcdiunt, etc,
eodem tom. IV, part. ii, col. 1GI7 et seq.)
psal., usque ad sed quod alterius. De quibusdam quae ad
Non autem solumpercupiditates diabolus tentat, escam pertinent, etc, us'jue ad consilio charitatis.
etc, iisque ad possint sustinere.(Idem, lib.de Cate- (Idem, lib. ad Pollentium, tom. XI, col. 460.)
chizandis rudibus, tom. VI, col. 348.) i Omne quod in macello venit manducale,nihil inler-
Feramus ergo quod Deusnos ferrc,etc.,wsiy«e ad rogantcs propler conscientiam. Domini esl terra et
sustinere possitis.(Idem,senK.(/e Excidio urbis Itom. plenitudo ejus, etc, usquo ad quod gratias ago?
tom. VI, col. 724.) OIus vel quilibet fructus in quolibel, etc,usque ad
y Culix hcnedictionis cui bcncdicimus, etc, usque ad assumitur. (S. Aug., epist. ad Publicolam, tom. 11,
corporis C/tmii. Audiamus vcracem magistruni,etc, col. 186 et seq.)
us^ue ad spiritalitcr bibatur. (S. Aug., serm. dc cor- Sive ergo manducalis, sive bibitis, elc, usque Ad
pore et sanguine Domini, tom. V, part. i, col. 72a.) Dei facite.\is ergo psallere ?Xon solum vox tua so-
Qualem vocem Domini audistis iuvitantis nos ? nat laudes,etc,M.S7i(e ad laudat Deum. (Idem, <rae<.
Quis invitavif? quos invitavit^et quid pra;paravit? psal. cxLVi,tom. VI, part. ii, col. 1899.)
Invitavit Dominus servos,etc,«j(y«e((;/ lieret homo. Sine offensione estote Judxis et gentibus ctc, us-
(Idem, scrm. de^pcrs.]Evang.) - l quc ad ut salvi fiant. Nunquid qui hoc dixit. place-
Hoc quod videtis in altare Dei, eliam transacla. bat etiam tam mullis, etc, usque ad in cum (Id.,

^^) - \c^C" vvo. ; Vl

337 EXPOSITIO IN KPP. PAULI. — EP. I AD COR. 338
lib. de Cor. el Grat. tom. X, part. i, col. 9-'i3.) A iniquiiis,(|uam velle sibi obtempcrari a minoribus
Si adhuc, inquit, hominibus placerem, Christi ctc, usque ad coma velabatur. (Id., lib. de Opere
servus non essem {Gal. i). Qui hominibus proptcr Monacliorimt, tom. VI, col. 578 et seq.
veritatem plaoet, jam non ipse illis,scd veritas pla- Primum quidem convenienlibus vobis in ecclesia,
cet, ctc, us(jue ad repellct intrantem. (Id., m E.vjw- audio seissuras esse? et ex parte credo, oic.,usque ad
sitione epist. ad Galat. tom. III, part. ii, col. 2109.) fiant in vobis. Videns diabolus templa da;monum
deseri, et in, etc, usque ad nocere permittitur. (Id.,
CAPUT XI. lib. de Civ. Dei, i8, tom. VII, col. 612 et seq.)
Imilatores mei Laudo au-
estote sicut et ego Christi. Haircticorum genus, callidum non spiritu sa- :

tem, ete.,usque ad mea tenetis. In Ecolesia iste ordo pionti.-c etc, usquc ad malis boni. (Id., lib. de Civ.
est, etc, usque ad sicut et ego Christi. (S. Aug. Dei, 16, Lom. VII, col. 477 et seq.)
tract. psal. xxxix, tom. IV, part. i, col. 436.) Quoniam verissime dictum est : Oportet ha^reses
Volo aule7n vos scire, quod omnis viri capul Chri- esse multas, ut probati manilesti liant inler vos,
stus est. Caput autem, etc, usquo ad ac si deculvc- utamur etiam, etc, i(,s}?((,' ad non possumus. (Id.,

lur. Ita post pecoatum primi hominis nati sumus. lib. de vera Relig., tom. III, part. i, col. 129.)

(i\.<i.,usque («iaquampossisaccipere. (Id.,;(7).(3i(cf'si.,

j^
Quamvis inter se dissentiant, ct Juda!i,etc,iwf/!(e
83, tom. VI, col. 57.) ad inter vos. (Id. ,lib. conlr. Faust. tom. VIII, col. 267.
De Patro quidem ac Filio multis libris disseriie- • Vasa mortis in arcu suo Dominus paravit. Qusri
runt dooti, etc, usque ad quidquid est. (Id., serm. potest quae sunt vasa, etc, usque ad sint Deo. (Id.,
dc Sym., tom. VI, col. 190 et seq.) tract. psal. vii, tom. IV, part. i, col. 106.)

Omnia vestra,vo9 autem Christi, etc.^MS^Mfi adnon . Multi qui optime possunt Soripturas dignoscere,
930 et seq.)
possit.(Id.,/(6. de Trin.,\i, tom. VIII, col. etc, usque ad fiant inter nos. (Id., Iract. psal. liv,

Nam non velalur mulier, tondeatur. Si vero,eic.,

si tom. IV, part. i, col. 643.)
usque ad caput suum. Nolo de ornamentis aureis, . Congregatio taurorum inter vaccas populorum
vel vestibus prseproperam haboas, etc, usque ad ut, etc, usque ad manifesti fiant. (Id., Iract. psal.

Neptuno legimus. (Id., epist. ad Possit. tom. II,col.
1060 et seq.)
Virquidem non debet velara capu! suum,quia imago
et gloria Dei esl, etc, usque ad proptcr angelos. Apo-
stolus dicit virum esse imaginem Dei,et propterea,
eic. ,tisque ad ccelestes angelorum. (Id.,/(6. de Trin.,
xii, tom. VIII. col. 1003 et seq.)
Figurateacmysticedevelandomuliebricapite,etc,
usque ad turpitudinemsuam. (/6(d.,col.l004 et seq.)
Lxvii, tom. IV, part. i, ool. 836 et seq.)
Oportet enim et hrereses esse, ut probati,inquit,
manifesti fiant in vobis. Sicvasa, eic, usque aci sin-
cerissimre veritati. (Id., /(7). contr. inimicum legis et
prophetarum, tom. VIII, col. 635.)
Ideodivinaprovidentia multos divcrsi erroris ha3-
G retioos, etc, MSf/((e rt(/ pulsantibus aperiatur. (Id.,
item e.Tc eodem lib. contr. Manichxos, iom. III, part. i,
col. 173 et seq.)

Licetsubtilissimedisseraturipsammentem homi- Haereticus est qui alicujus temporalis, eic. .usque

nis, eic. ,usquead benedixit eos. (Id., lib. de Gcnesi ad pietatis illusus. (Id., lib. de Utilitate credendi,
ad lilteram, tom. III, part. i, ool. 293 et seq.) tom. VIII, col. 65.)
Faeiamus hominem ad imaginem et similitudi- Convenientibus ergo vobis in unum,jam non est Do-
nern, etc, usque ad creavit eum. (Id., lib. de Trin., miniram ccenam manducarc. Vnusquisque enim, etc,
vii, tom. VIII, col. 946.) usque ad alius autem ebrius est. Ipsam acceptionem
•^ Nequc insoite distinguitur, quod aliud sit imago, EuoharistiE, Dominicam coenam vooat. lUud itaque
eic. ,usque ad imaginem. {ld.,lib. i Retractat.iom.l, movere, etc, usque ad hunc locum. fld., lib. ad
col. 026.) Januar. i, tom. II, col. 203.)

Non enim vir etc,usquo ad proptcr

c.t muliere es/, Nunquid domos non habetis ad manducandum et
virum. Feoit Deus hominem ad imaginem suam. Ul bibendum? aut Ecclesiam Dei, otc, usque ad non
quemadmodum,etc.,((S(/((f niisapientiamsequcretur laudo. Ecolesia homines sunt, de quibus dicitur.Ut
(Id., Iib.de catcchiuindis Rudibus, iom. Wl, co[. 3?>2.\ q exhibcrct sibi, etc, usque ad oonlinetur. (Id., iib

Femina facta dicitur in adjutorium,ctc., ((i(/((e (((/ Quxst. Levit. tit. 59,tom. Ill,part. i. ool.703 otseq.)
Dei est. (S.Ang. ,lib. contr. Manich., iom. III, part. Ego autem accepi a Domino quod et tradidi vobis,
I, col. 204 et seq.) quoniam Dominus noster Jesus Christus in qua nocte
Si pariat ista filios, etc, usque ad ex Deo essc. tradcbatur accepit panem, et gratias agens fregit et
(Id., lib. conlr. Manich. tom. III, part. iii, ool. 211.) meum, etc, usque ad in meam
dixil. Iloc cst corpus
Verumtamen neque vir sine muliere, neque mulier commcmoratio7iem. hocuius estDominus ad Moysen
sine viro in Domino.Namsicut mulier,eic.,us,<:{ue ad et Aaron dioens. Ista dislinctio legis, cic, usqiie ad
ei dati sunt.&'\cui enim mulier ex viro,ita et vir por distinctione declaravit. (S. Aug., lib. Quxst. Num.
mulierem,etc,MS(/uea(/habent ut smi.(\A.,lib.deOri- tit. 33, tom. lU, ool. 732 et seq.)
gineanim;eadRenatum,iom.X,pSLTi.i,co\.iid et scq.) Hoc orgo sacrificium, ubi sacerdos est vietima,
Si quis autem videtnr eonlentiosus esse, nos lalem, redemit, etc.,M«fyM(; ad in nobis.(Id., ht de Sacrificio
eto.jUsque ad sed in deterius convenilis. Quid aulem vespertinc, tom. V, part. ii, eol. 1501 et seq )
339 FLORI DIACONl MONACHI. 340
Quomodo nos amasti, Pater bone, qui Filio tuo A QmiI si nosmetipos dijudicaremus, non uliquejudi-
unico, etc, usque ad noLis serviendo. (Id., lih. x caremur. Pro illis peccatis quaelegis decalogus con-
Confess., tom. I, col. 808.) tinet, et de quibus, etc. ,usque ad dedignatur agno-
Quando hoo Dominus commendavit,de carne in- scere"?(Id.,//6.d« Pmnitent. ,tom. V,part. i, col. 1542
visibiliter intelligi. (Id., tract. psal. xcix, tom. IV, et seq.)
part. ir, col. 1264 et seq.) Peccata, sive parva, sive magna, impimita esse
Ego sum panis vivus qui de ccelo descendi.Dixit se non possunt, quia aut homine, etc, usque ad judi-
T[)a.nem, etc. , usque ad propter me.(li.,tract. in Evan. cant, non judicare. (Id., lib. Sent. Prospcri.)
sec. Joan., 26, tom. III, part. u, col. 1612 et seq.) Cum judicamur autem a Domino, corripimur, iit
Exposuit itaque modum attribulionis hujus et non cum hoc mundo damnemur. Multa etiam hic vi-
doni sui, etc, usque ad in regnum successit. (Id., denturignosci,etc.,w.S5!te«dhoc mundo damnemur.
lib. XXV, col. 1620 et seq.) (Id., lih. Enchirid., tom. VI, col. 263.)
Quotiescunrjue enim manducabilis panem hunc,eic., Invenitur in Regnorum libris Deus per prophe-
usque ad donec veniat. Signifioat flnem SBeculi, tam ininari, etc, usque ad hoc mundo damnemur.
quando erit sanctorum reqmes, etc, usque ad egea- (Id.,/i7;. ad Paulinum episl. de Cura agenda pro mor-

mus. (Id., iib. contr. Faust., tom. Vill, col. 258.) „ /uw,tom,VI,col.598, et seq.)
Itaque quicunquc manducaverit panem, vel biberit Modo paroit malis,adducens illos ad poenitentiam
calicem Domini indigne reus erit, etc.,usquc ad etde flagellat, etc, usque ad angelis ejus. (Id.,0'rtt7./Ma/.
calice bibat. Et sancta possunt obesse. In bonis,etc, xci, tom. IV, part. ii, col. 1180.)
usque ad pacatus aocepit. (Id., Iract. in Evan. sec. ! Tu propitius fuisti illis,et vindicans in omnes
Joan.6, tom III, col. 1432.) aO^eotiones^etc, usque ad damnaret ejectum. (Id.,
Scio, charissimi, moneri posse nonnullos, sive tract.psal.xcyui, tom. IV, part. ii, col. 1266 et seq.)
pios, etc, usque ad de calice bibat (Id., tract. C2, cum convenitis ad manducan-
Itaque, fratres mei,
col. 1801 et seq.) dum, inviccm exspectate. Si quis autem esurit, etc,
Quam multi de altari accipiunt, et moriuntur, et usque ad disponam. Cum dixissct de hoc sacramento
accipiendo, etc, usque ad aut coronat. (Ideni., lih. loquens Propter,etc.,ui9Me ad diversitate variatur.
:

XXVI, col. (6ll.) (Idrj epist. ad Jnnuar., tom. II. col. 205.)
I

Cixerit aliquis non quolidie accipiendam Eucha- />- CAPUT XII.

ristiam,eto., !/.«/(/(; ad allendatur apparet.(Id. ,///»,), ,, Dc spiritalibus nolo i'os iijnorare fratres. Scimus
ad Januar. tom. II, col. 201.) quoniiim, etc, usque ad duccbamini cuntes. Omnes
Quid est Christum manducare? Non hoc solum gentcs in uno uno, etc, usque ad totius orbis. (S.
est in sacramento corpus pjus accipere. Multi enim C Aug., tract. psal. lxxxv, tom. IV, part. ii, col. 1091
accipiunt indigni, de quibus dicit apostolus Qui et seq.) :

manducat panem et bibit calicem Domini indigne, Ideo notum vobis facio, quod nemo in spiritu Dei
judicium sibi manducat et bibit. Sed quoinodo, etc, loquens, otc, usque ad nisi in Spirilu sancto. Non
usque ad discreverit causam suam. (Id., .serm. dc Ver. omnis qui dicit mibi, Domine, Domine, intrabit in
Evan.etlib. Sent.Prosperi, pa.rl. ii, tom. X, col. 1875.) regnum, etc, usque ad vocis enuntiat. (Id., //6. de
" Qui enim manducat Serm. Domini in monte, tom. \\\, part. i, col. 1307.)
ct bibit indigne, etc.,nsqne ad

corpus Domini. Talis erat et Judas, etc. ,uique ad in Apostolica vox cst. Nemo dicit Dominus Jesus,
"•

pocnam maloruin. (Id., tract. in Evang. sec. joan., cic. ,usque ad qui <li)igit.(Id.,/mc/. fcrt));/. sec.Joan.,
52, tom. III, part. ii, col. 1702.) 64, tom. III, part ii, col. 1827.)
Quam multos Judas implet Satanas indigne,etc., =- Aliter dicunlur verba qua; spatia temporum syl-
usquc ad quod bonum est. (Idem, tract. psal.\L\ii.) labis tenent,etc., Jts^uefldin regnum coelorum. (Id.,
Illud etiam quod ait : Qui manducat meam car- lib. XI de Trinilate, tom. VIII, col . 969 )

nem, etc, usque ad ista diccbat, (Id., serm. de Blas- Divisiones vero gratiarum .mnt : idem aulcm Spiri-
ph., Spiritus sancti, tom. V, part. i, col. 453.) tus.Kt divisiones ministrationum sunl, cXc, usque ad
•^icutenim Judas,cuibuocellam tradidit Dominus, n in omHiiHi". Deus,naturaincorporea,et immutabiliter
etc, usque ad et bibit. (S. Aug., lih. v de Baplismo, viva.ctc.,«s(;Me flrf cothurnus eorum.(S. Aug. ,/;'/». arf
tom. IX, col. 181.) Dardanum de pr;escntia Dei, tom. II,col. 839 el seq.)
"'
QuisquisacatholicaEcclesiafucrit separatus,etc., Spiritum est de Spiritu sancto, quod omnia in
usque ad non habet criminis (Id., c/)isf. ad plebem omnibus operatur. Et quae operatur, etc, usque ad
Donatist., tom. II, col. 579.) unus Deus cst. (Id., lib. v de Trinitatc. tom. VIII,
Escam vitae accipit, ffiternitatis poculum bibit, col. 920.)
etc, usquc ad indifferenter acoipiat. (Id., lih. Scnt. ' Unicuique autem datur manifeslalio Spiritus ad
Prosperi, tom. X, col. 1890.) utilitalem. Accepimus et nos Spiritum sanctum, si

Ideo autem inter nos mulli infirmi et imbecilles, et amamus Ecclesiam, etc, usque ad currat ad Deum.
dormiunt multi. Mortem istam temporalem et visi- (Id., tract. in Evang. sec. Joan.,S2, tom.lll.part. ii,

bilem, soinni, etc, ««(/«« arf inquit,moriuntur.(ld., col. 1645 et scq.)

tract. psal. cxlvii, tom. IV, part. ii, col. 1921.) ^
.ilii quidcm dalur per Spiritum .tcrmo sapicnlix.
 3il EXPOSITIO IN EPP. PAULI. — EP. AD COR. 342

etc, usquc ad cumdetn enim

f^hus, elc, usque ad o.nn.ihemaUzfiiuT. {l<]., lib. contr-
SpirUuin.lla.hct ct

scientia modum suum bonum, si quod, etc, usqtie FausL, tom. VIII, col. 474 et soq.)
ad corporis sensibus. (Id., lib. xii de Trinil., tom. Sed multo magis qux videntur membra corporis in-
VIII, col. 1009 et seq.) firmiora esse, neccssaria sunt. Et qux ptitamtis igno-
V Fecit Deus in intellectu coelos spiritales, sanctos biliora membra esse corporis, etc, usquc ad ut non
suos : quibus non, etc, usquc ad ista non erunt. sit schisma in corpore. Absit autem, ut sit in mem-
(Id., tract. psal. cxxxv, tom. IV, part. ir, col. 1759 bris sanctorum, etc, usqtie ad rationi serviret. (Id.,

et seq.) libr. contr. Faust., c

tom. VIII, col. 490.)
29,
iEterno Dcus meus consilio, bona ccelestia pro- Vos enim, fratres, populus Dei estis, sicuti ipse
priis, etc, usque ad contentus sit. (Id., lih. Confes- dixit, et oves pascuaj ejus. Habetis in nomine Dei
sionum xiii, tom. I, col. 854 et seq.) pastores, etc, tisque ad in corpore. (Id., serm. de
\-^ Alteri fides in eodem Spiritu, alii gratia sanitatum Vcr.)
in uno Spiritu, alii nperalio virtutum, alii prophetia. Sed in idip.nim pro inviccm scUicUa stint mcmbra,
Vide etiam ipsam fidem inter Dei munera reperiri, et si quid patitur unum membrum, etc, usque ad et
etc, tiscjtie ad Jesu Christo. (Id. iib. Relract., tom. I, , memhrum de membro. PIus sane quam dici potest
col. 621.)
P miratus sum, quod nec tanta, etc, usque ad dona
Atii discrctio spirituum, alii gencra Unguarum, alii victoribus. (Id., cpist. ad Ital., tom. II, col. 365.)
interpretatwsermonum.Discreiio sane dirficillima est, Et quosdvm quidem exposuit Deus in Ecclesia, pri-
cum spiritus malignus, etc, usquead malus sit. (Id., mum apostolos secundo prophetas, lertio doctores,
/;7). XII de Gen. ad lit.. tom. III, part. i, col. 465.) deinde virlules, elc, usque ad nttnquid omnes inter-
^Hxc autem omnia operatur unus atque idem Spiri- pretantur? Lex enim per IMoysen data est, gratia
lus dividens singulis proul vult. Spiritus sanctus coo- autcm et veritas per Jesura Christum facta est. Ex
perator est Patris et Filii. Unde Apostolus, etc, cujus, ctc, usque ad jiosset prophetari. (Id., Ub.
usque ad operetur. (Id., tract. psal. cxvni, tom. IV, contr. Faust., c 19, Joan. i, tom. VIII, col. 353.)

part. II, col. -1551.) lllud quoque sicut imperitissimus, non, etc,
-Omnia autem ha;c operatur unus atque idem Spi- usquc nd secundum carnem. (Id,, lib. contr. inimi-

ritus, dividens unicuique propria proutvult. Alii il- cum lcgis et proph., tom. VIII, col. 644 et seq.)
lud, alii hoc, divisiones sunt operationis. Omnia v/ rEtntdamini autetn charismata meliora, el adhuc
hioc operatur unus atque idem Spiritus, radix est excellentiorem viam vobis demonstro. Rospice ad mu-
unitalis. Fec possumus dicere quod spiritus, ctc, nera ipsius EccIesiK. Munus sacramentorum, etc,
usque ad signirioationis fuit. (Id., lib. iv de Trin., usque ad regnum co^Iorum. (Id., tracl. psal. ciii,
tom. VIII, col. 908.) C toiii. IV, part. II, col. 1343 ct seq.)
t^Admonendi sunt legentes, quandoquidem doniim Quoniam egenus atquc indigus amor ita diligit,

Dei, etc, usque ad et dantium. (Id., lih. dc Trinilat. etc, usque ad eharitatem Cbristi. (Id., lib. de Genesi
XV, tom. VIII, col. 1086.) ad litteram, tom. III. part. i, col. 251.)
I,

Forte quis dicat Spiritum sanctum dari potius a i^ Olivae fructus charitatcm significat.Undehoc^etc,

Patre et Filio, etc , tisque ad se ipse diversus. (Id., usqtie ad ceoiderunt. (Id., tract. in Evang. see. Joan.,
lib. de Dlas Spiri,. sancti, tom. V, col. 459.) 6, tom. III, part. ii, col. 1435 et scq.)
^- Sicut enim corpus unum
membra habet est, et i^Fortassis Scriptur» scrutata3 indicant quod, etc,
multa, omnia autem membra corporis cum sint m.tilla, usque ad mortua deputabitur. (Id., Iract, Evang. sec.

tinum tamen, etc, usque ad vocati stimus. Loquens Joan., 9, tom. III. part. ii, col. 1642.)

dc membris Christi, hoc est de fidelibus, non ait, i/f inis enim praecepti est charitas de cordo puro.
etc, usque ad potestis facere. (Id., tract. psal. xxx, Quanto isto, etc, usqtte ad opere requiruntur. (Id.,
tom. IV, part. i, col. 232.) tom. IV, part. n, col. 1540.)
tract. psal. cxviii,
^mnia autem membra corporis cum sint multa, 'Et omnibus, inquit, nomina vocans. Ibi est lotum
unum cst corpus, ita et Christus. Non ait ita et prffirnium, etc, usque ad in ccclo. (S. Aug., tract.
Christi, sed corpus unum, etc, usque ud et illo, et n psal. cxlvi,tom. IV, part. ii, col. 1904 et seq.)
nos. (S. Aug., tract. psal. ilii.) Qui dicit se in Christo mancre, debet sicut ipse
^ Narn et corpus non est unum mcmbrum, sed multa. ambulavit et ille ambularc. Qusc est ista via, etc,
Si dixerit pes, qtiia non stm manus, tion suin dc cor- usque ad tribuat pcccatorum. (Id., scdh. de Ver.
pore, non ideo non esl de corpore : et si dixerit auris. aposlol.)
quia non sum octihis, etc, usque ad non estis mihi
CAPUT XIII.
necessarii. Oculi mei infirmati sunt ab inopia. Quos
oculos ejus, cic.,tisque ad lumine suo. (Id., tract. «^Si Unguis hominum loquar el angctorum, charitalem
/)sa/. Lxxxvii, tom. IV, part. ii, col. 1114.) autem non habcam, facltis sum vcUil xs sonans, aut
V Sunt homines, quos dclectat miraculum facore, cymhahim Unnicns.y»\cani acharitate Ecclcsic-e se-
etab eis, etc, tisque ad ibi magnificari. (!d., Iracl. parali,quam multa, et quam raagna, elc, mque ad
psal. cxxx, tom. IV, part. ii, col. 1706.) non possunt.(S. Aug., Ub. de Bapl., i. IX, col. 116.)
Apostolus, cum de spiritalibus divcrsis muncri- Dilectio fortis res, fralrcs. Dilectio forlis res, etc,
343 FLORI DIACONI MONACHI. 344
usqiie ad \mpa.i' charliixs. (Id., tmct. psal. cxxijlom. J^ rilatis, tom. V, part. ii, col. 1334 et seq.)
IV, part. II, col. 102.) Charitatis non xmulatur, non agit perperam, non
Quid est vestis nuptialis ? Quaeramus illam in inflatur, non esl ambiliosa. Ubi est invidia, amor
litteris sanctis, etc, usrjue ad et pedum. (Id., serm. fraternus esse non potest. Intendat charitas, etc,
de Miraculo vii panwn, tom. V, part. i, col. 983 et usijue ad sacrificium ejus (Id., serm. v. Epist. Joan.,
seq.) tom. III, part. ii, col. 2016 et seq.)
^ Deus igitur Spiritus sanctus, qui procedit ex Deo, Charitas non aemulatur. Qujeris causam? atten-
etc, usquead non perducit ad Deum. (Id., lih. de de, etc, usque ad non inflatur. (Id., serm. de Ver.
Trinitat.,xv, tom. VIII, col. 1082 et seq.) Evang., tom. V, part. ii, col. 1562.)
^ Et si habuero prophetiam, et noverim mysteria om- ' Dilectio enim non inflatur,et Deus dilectio est, et
nia, et omnem scientiam. In hoc, inquit Dominus, fideles,;etc, iisque ad est dilectione. (Id., lib. de
cognoscent omnes, quia mei disoipuli estis, si dile- Trinit., tom. VIII, col. 93 et seq.)
ctionem habueritis in invicem. Tanquam diceret, Non quxrit qux sua sunt, non irritatur, non cogi-
elc, usfjue ad in deliciis. (Id., tract. Evang. sec. tatmaltim, non gaudet super iniquitate, congaudet
Joan., 65, tom. III, part. ii, col. 1809.) autem veritati. Omnia suffert. Neque enim essent
Ecce accepit sacramentum nativitatis homo ba- t» etiam homines amatores pecuniae, etc, usque ad et
ptizatus, etc, usque ud nihil sum. (Id., tract. Epist. non inflatur. (Id., lih. dc Genes. ad Utteram, tom. III,
Joan., tom. III, part. ii, col. 2015.) part. I, col. 437.)
Apostolus itom dicit: Et si sciero omnia sacra- > Charitas omnia credit, omnia sperat, omnia susti-
menta, etc, usque ad iniquitate tenuerit. (Id., lib. net- Inter eos utique quos connexos sibimet unum
dc unico Bapt., tom. IX, col. 601.) facit.non enim quodlibet.etc.^uji/weofiomnibus cre-
Et si huhuero omnem fidem, ita ut montes transfe- dit.(Id.,v^-&. de Spir. et lit., t. X, part. i, col. 236, et
ram, charitatem autem non hahucro, nihil sum. Ego, Bern. serm. de sept. Spir. incip. : Magister gcntium.
inquit Ecclesia,si sponsa sum, si arrhas accepi,etc, Charilas nunquam excidit. Sive prophetix evacua-
usque ad de corpore. (Id., tract. Evang. sec. Joan., 33, huntur, sive lingux cessabunt, sive scientia destrue-
tom. IV, part. ii, col. 1500 et seq.) tur. Deus manet, (inquit) in dile-
dilectio est, et qui
Et si dislrihuero in cibos pauperum omnes faculla- ctione, in Deo manet, etc, uj^ue arf continet Deus.
tes mcas, ct si tradidcro usque ad nihil
corpus, etc, (Id., tract. 9 Epist. Joan., tom. III, part. ii, col.

mihi prodesl. Quid ergo vos tanquam de Christiana 2045.)

paupcrtalo, clc, lisqiie adnon ficta. (Id., lib. contra ' Ex parte enim cOgnoscimus, et ex parte prophela-
Faust., loin.VllI, col. 223.) mus. Cum autem vcnerit quod perfeclum cst, evacua-
Non diligainus verbo tantum et lingua, scd opere C hilur quod ex parte est. In illo corpore spiritali vi-
et veritate. QuKrimus in quo, etc, usquc ad con- debunt sancti omnia non solum si oculos, elc, us-
scientia propria. (Id., tracl. epist. Joan., tom. III, quc ad non erat. (Id., lib. xiii de Civ. Dei, tom. VII,
part. II, col. 2020.) col. 797.)
Pascit misorieordia, pascit ct superbia. Hospitem, Apostolus dicit : Ex parte scimus, et ex parte,
etc, nsque ad proccdere potest. (Id., Iract. 8 Epist. etc, usque ad Deum videbunt. (Id., serm. de Nativ.
Joan., tom. III, part. ii, col. 2041.) Joan. liaplisLr, tom. V, part. i, col. 1307.)

; Ipse novit occulta cordis. Quid est novit, etc, i

Cum essem parvulus loquebar ut pan'ulus, etc,
usque ad occulta cordis. (Id., tract. psal. xliu, usque ad qux erant parvuli. Apostolus ad illa inelTa-
tom. IV, part. i, col. 490 et seq.) bilia, qualecunque adhibens de notis, etc, usque ad
"' Galaad habet interpretationis su», etc, usque ad cognitus sum. (Id., /(6. dc Spir. et lilter., vel ex lib.
mihi prodest. (Id., Iract. psal. ux, tom. IV, parl. i, II de Baptis., tom. X, part. i, col. 223.)

col. 719.) Mirificata est scientia tua es me. Invaluit, et non

'

i/ Sunt quidam qui faciiius omnia sua pauperibus, potero ad illam. Ex me quippe intelligo quam, etc,
etc, usque ad sunt nobis. (S. Aug., tract. psal. lxxi. tisque ad facilitas visionis. (Id., lib. de Trinitatc xv,

tom. IV, part. i. col. 902 et seq.) j)

tom. VIII, col. 1067 et seq.)
V Omnis oonsummationis vidi finem, etc, usque ad < Dico enim vobis quod angeli eorum semper in
vestigia mea. (Id., tract. psal. cxviii, tom. IV, part. cfElis vident, etc, usque ad Domini spiritu. (Id., lib.

II, col. 1561 et seq.) XXII dc Civ. Dei, 797 et seq.)

tom. VII, col.

Pastor ergo bonus Christus. Quid Petrus?Nonne - Veritate itaque perfruentur, cum viderimus fa-

pastor, etc, usque ad inferre dcbuisti. (Id., tract. de cie, elc, usque ad sequere. (S. Aug., ex Iractala

Verh. Evan., tom. V. part. i, col. 763 et seq.) Evang. sec. Joan., 34, tom. III, part. ii. col. 1656.)

Audivi quod dixoris apostolum Paulum signifi- Unigenitus Filius idemque mediator Dei et homi-
casse, etc, usqxw ad mihi prodcst. (Id., epist. ad Do- num, etc, usquc ad sicuti est. (Id., epist. ad PauLi-
natum prcsbijt., lom. II, col 55 et seq.) num, tom. II. col. 620.)

patiens est, benigna est. Quid ergo de

Charitas Et si extcrior homo noster corrumpitur, interior
charilatcmajus aut uberius possum dicere, etc, tanien renovaturde die in diem, ita sane ut in hac
usqnc ad nunquatn cadit. (Id., serm. dc Laudc cka- vita, clc, usque ad positum est; facie ad faciem.
345 EXPOSITIO IN EPP. P AULI. — EP. I. AD COR. 346

A Apostolus dicit. Nolite pueri effici mentibus. Et

(Id., epist. ad Italicam, tom. II, col. 319 et seq.)
^- Perfectam cognitionem Dei (hoo est, qua homini qui Dominus, usque ad sed innocentia. {ldem,tract.
major esse non possil) in fntura vita sperat aposto- psal. XLiv, tom. IV, part. i, col. 493 et seq.)
lus, quaesola beata vita dicenda est, ubi et corpus Proponitur enim pueritia propter imitandam, ms-
^

inoorruptibile atque immortale spiritui suo, sine que ad perfecli sitis. (Idem, tracl. psnl. xlvi, toro.
ulla modestia, vel reluctatione subdetur. Non quia IV, part. I, col. 525 et seq.)

in hac vita, etc, ttsquc ad cupimus pervenire. (Id., ^ Nostis fratres et saepissime audistis in Evangelio,
lib. Hctr., tom. I, col. 60G.). usqtic ad puori Dominum, (Idem, Iract. psal. cxn,

Quod Dominus noster Jesus Christus sorores La- tom. IV, parl. ii, col. !471.)
ad dioit Apostolus. /(( lege cnim scriptum est Qttoniam in aliis linguis
zari interrogat, etc, nsque (Id., . :

lib. Lxxxm Qttxst., tom. VI, col. 59.) ct labiis aliisloquar populo huic,et nec sic exaudicnt
Nunc atitem mancnt fides, spes, charitas, tria hxc, me, dicit Dominus. Itaque lingux in signum sunt
major autem his est charitas. Tria ha3C sunt quibus non fidelibus, sed infidelibus ; prophelix aiitem non
et scientia omnis, e{.c.,usqite ad certior permanobit. inftdelibus, sed fidelibus. Si ergo conveniat univcrsa

(Id., lib. dc DofLC/(r.,tom.lII,part.i,col.35 et scq.) Ecclesia in unum, et omnes linguis loquanlur, usque
Cura justus ex fide vivat, tinisque proecepli, etc, n ad .^n a vobis verbtim Dei processitl aut in vos solos
usqtte ad in vaniloquium. (Id., lib. contr. Fausl. xx, p(!riic«(«? In legis nomine aliquando simul omnia

tom. Vlil, col. .386 et seq.) veteris, usqite ad prniter psalmos. (Idem, lib. de

Pia fides sine spe et sine charitate, etc.,!/,s7(((> ad Trinit. xv, tom. VIII, col, 1881.)

conspicimus. (Id., lib. ad Consentium de Trinit., quis vidclur propheta essc, aut spiritalis, cognos-
,,S(

tom. III, col. 456.) cat qiix scribo vobis, quia Domini sunt mittidata. Si
Cum venerit quod perfectum cst, quod ex parte guis ittttcm, usque ad secundum ordinem ftant in vo-
est, etc, tisque ad concupiscit. (Id., lih. de Perfec- his. Illa quK scripsit Apostolus ad Corinthios ali-

tione justitix hominis, tom. II, col. 300 et seq.) ter utique ab ipsis parvulis, usqttc ad, cognoscere
' NuUum aliud canticum docet nos Deus, nisi fl- fecerat. fldem, tract. Enang. scc. Joan., tom. III,

dei, etc, usque itd cum viderimu.s. (Id., tract. psal. part. II, col. 1881.)

xcxi, tom. IV, part. iii, col. 1171 et seq.) Ncquaquam ut scriljis, qui ignorat ignorabitur,
Incipithomo a fide,quid pertinet ad lldem, itsque ttsquead sint euncia perspicua. (Idem, lih. Epist.

ad horum est charitas. (Id., serm. dc ver. Evang. tom. II, part. i, col. 743 el scq.)
tom. V, part. i, col. 865.)
•'Dileolione instandum est ad illud,et iiihffirendum
CAPUT XV.
illi, usqtte ad dicit Apostolus. (Idem, tib. de Trin. C Notum aiitem vobis facio fratres Evangelium quod
tom. VIII, col. 951.) prxdicavit vobis, quod et accepislis, in guo et statis,
Non enim hoc est habere oculos, quod aspicere, per quod et salvamini, qua ralione prxdicaverim,
Aut item hoc est, itsque ad non poterit. (Idem, lib. usque ad et Cephx. Resurrexit, in-
quia visus est

Soliloguiorum, tom. I, col. 875 et seq.) quit, tertia die secundum Scripturas, et, iisqtte ad

CAPUT XIV. Evangelio legitur. (S. Aug., lib. de Consensu Evang.

Sectamini charitalem. Dulce et salubre vinculum tom. III, part. i, col. 1215.)
mentium, sine qua dives, usquc ad ad ignoscen- Et post undccim. Qua libuit hora,
hoc, inqttit,

dum. (S. Aug., sermone dc laude charilatis, tum. V, ipso tamen resurrectionis die. Per synecdochen
part. II, col. 1534.) autem, usqtie ad non pertinet. (Idem, lib. Quxst.
JEmulamini spiritalia, magis aulem ut prophctetis. Gcnes. cxviii, tom. III, part. i, col. 575 et seq.)

Qui enim loquiltir lingua, uon hominibus loquilttr, Nam non duodecim, sed undecim nonnulli etiam
sed Deo. Nemo enim audit. Spirifus autcm loquilur codices habent, usque ad ascensionis suk. (Idem,
mysteria. Nam qui prophetat, usque ad supplet locum lib. iii de Consensu Evang., tom. III, part. i, col.

idiotx? Hic spiritus a mcnte distinguitur evidentis- 1215.)

simo, usque ad cogitamus. (Idem, lib. de Gcn. ad rv Novissime aulem omiittm tanquam abortivo visu'^
litteram. xii, tom. Ill, part. i, col. 460 et seq.) est et mihi.Sed hoc jam de cojlo, post parvum tcm-
Quomodo dicet amen stipcr litam benedictioncm? pus ascensionis sus. Pater noster Abraham, cujus
Quoniam quidem nescit guid dicas. Nam tu quidem, justitia ridc\,usquead perfoctique nascamur.(Ulem,
usque ad, verborum in lingua. Amen quippe inter- /('6. contr. Fattst., cap. 25.)
pretatur verum,usgMe(MZvilesceret nudatum.(Idem, Ego enim sum minimus apostolus qui non sttm di-
tract. Evang. sec. Joan. xli, tom. III, part. ii,'col. gnus, usque ad vactia non ftiit. Pluviam volunta-
1694.) riam segregans Deus hsreditati suffi. Elenini infir-
Frntres, noliie ptteri effiri sensibus, scd malitia mata est, tu vero perfecisti eam, quia pluviam vo-
parvuli estote, sensibus aulem perfecti estote. In po- luntariam, usqtte ad perlecisti eum. (Idem, serm.de
pulo Novi Tcstamenli, qui non perdurant, !(.s(/M(' rt(( ver. Evang. 19, psal. lxvii.)
ad numerum. (Idom, lib. Qituist. i.xxxiii, tom. VI, Laborant Pelagiani quantum possunt ostendere,
col. 52.) gratiam Dei secundum, usque ad ilicitur in Psal-
 347 FLORI DIACONI MONACHI. 348
mo. (Idem, lih. dc Gra. et Hbcro arbit. ,tom. X,part. A '^ Deindc ftnis cu»i tradidcrit rcrjnum Dco et Palri
col. 888.; cum evacuavcril omnem prtncipatum, et potestatem,
• Sed abundantius omnibus illis luhoravi, non ego et putabimus esse doraum Dei, nisi
virtutem. Quid
auteni, sed gralia D^i mecum. Cives sanctae civitatis templum, etc, usque ad regnum tuum. (Id., tract.
Dei in luijus vitas peregrinatione, tisque ad fornica- Evang. sec. Joan. lxviii, tom. lir,part. ii, col. 1814.)
tionibus suis. (Iflcm, //5. de Civ. Dei xiv, tom. VII, ^ Erit ergo regnum christianorum,quod modo col-
col. 414-) ligitur, ctc, usfjue ad ab initio mundi. {Id., col.
•/Quid est quod nunc, quasi apostolatu relicto, 1597.)
Apostoli fiunt, usque ad augeret. (Idem, iract.Evan. •^Nec sic arbilremur Christum,regnum traditurum
sec. Joan. cxxv.. tom. III, part. ii, col. 1959 et seq.) Deo ct Patri, ut adimat sibi. Nam et quidam, etc,
Non aulem, sed gratia Dei mecum. Non quia
eijo usrjue ad omnia in omnibus. (Id., \ih. i de Trin.
ipse niliil, etc, usqiie ad adjuvaret. (Id., lib. ad tom. VIII, col. 820.)
Paulin. episc.) Comraemorabuntur, inquit, et convertentur,etc.,
y/ Sive enim ego, sive illi, sic prxdicamus, et sic cre- usque ad a patre. (Id., /(7'. dc Gra. Novi Test., psal.
didistis. Inter medium montium pertransibunt XXI, tom. II, col. 566.;
aquaj. Putemus hoc ita, etc, iisque cul apostoli re- t> ^ Oportet autem illum regnare donec ponat omnc.
tinoKQnt
tinebant. /Trl /v/i/i/ >,-,fr,1 r,,,w
tom. TTT
* .-, -.^, 1 ^ _•___•..__ _ _ T. _.-.l.'T . .• TA:..: C" :_i.-
(Id., Iracf. inimicos suos sub pedibus suis. Divinarum Scriptu-
.
psal. ciii, IV, part. iii.

col. 1356 et seq.) rarum incuriosos, etc, usque ad sub pcdibus. (Id.,
Quod autem '
erat apostoli Pauli evangolium, hoc lib. I de Trinit., tom. VIII, col. 830.)
etiam, etc, usque ad Salvatoris. (Id., lih. contr. V Novissime autcm inimica destruetur mor.s. Quandiu
Faust. II, tom. VIII, col. 210.) sumus in corpore peregnnamur a Domino, elc,:

Si autem Chrislus pexdicatur quod rmtrrcvit a usquc ad mor.uorum. (Id., tract. psal. cxlviii, tom.
mortuis, quomodo qiiidam dicunt in vohis, quoniam IV, part. I, col. 1940.)
usque ad mortui non rcsurgunt. At-
resurrcctio, etc. Dictum est : Cum tradiderit regnum Deo cl patri.
tendaraus Apostolum, cum ingenti cura vcritatis, Quasi nunc non teneat, etc, usque ad in omnibus.
etc ^mjue ad veritatem recuperari. (Id., epist. ad (Id., lih. Lxxxiii QuaiU., tom. VI, col. 75.)
Hierony., tom. II, col. 113.) y Quod ait Apostolus Cum autem ei,clc,t(Si/u(;a(i :

Nam si mortui non resurgunt : neque Christus re- asqualis est Filius. (Id-, lih. i de Trinitat., tom.YlU,
surrc.rit,rjuod .«' Christus non resurre.tit,vana cst fides col. 829 ct scq.)
nostra, etc.,usque ad hominilms. Sunt verae conne.xio- •^t nunc clarifica mo tu Patcr apud temetipsum,
nes ratiocinalionis, falsas habontcs, etc usque ad claritate quam habui priusquam mundus esset apud
mortuorum. (Id., lih. ii de Doct. Christ., tom. III, C tc. Ordo vcrborum est, ctc, usque ad in ipso. (Id.,
part. i, col. 58.) tract. Evang. scc. Joan. c.x, tom. III, part. lii, col.
Nunc autem Christus resurrexit a mortuis primitix
i^'
^906.)
dormicntium : quoninm rjuidem per hominem mors, Scimus dictum esse Patrem Filio esse majo- :

etc.,usquc ad ejus crcdidenint.Eomo ethomo.Uomo rem, etc, usque ad minor Patre. (Id., //6. x collat.
ad morlem.Homo, ctc, usquc a.f/Domini tui. (Id., cum Maximino, tom. VIII, col. 723 et seq.)
tract. Evang. .iccJoan. iii, tom. III, part. ii,col. 140 Ad horam quippe apparuerunt illa, etc, u.<;que ad
et seq.) subjectas in ea. {li.,e.v collat. cum Ma.t.. tem.VIII,
Quia ego vivo,inquit,ot vos vivelis.Quia vivit:id- col. 756 ol scq.)
eo,etc usquead, nisi per Christuin. (M.,coI 1830.)
, Non autcm, ul putas, corpus tantum filii, id cst
Sicut cnim in Adam omnes, etc, usgue ad filii etc, usque ad csse subjectum. (Id., col. 787.)
Dei. (Id., cpisl. ad Oplatum episc, tom. II, coI.859.j •^
Nec quisquam ila existimet de Patrc intelligen-
Neque anim alio scnsu dictum est, etc, usque ad dum,quod subjecerit omnia Filio, ut ipsuni Filium
in Christo. (Id., lih. ad Marccl. ni, tom. X, part. i, sibi omnia subjecisse non putet. Inseparabilis est,
col. 197.) etc, usque ad qui evacuat. (Id., lib. de Trinitnte i.

Duo ista, quc-u in uno flunt hoinine, nasci et re- j) tom. VIII, col. 830.)
nasci, etc, usque arf signiflcans. (Id., epist.ad Dar- Ut sit Deus omnia in omnihus. Pracmium virtutis
danum dc pr.vseniia Dei, tom. II, col. 843 et seq.) erit ipse qui virtutem dcdit, ctc, u,<ique ad comrau-
•^ Ut ergo sicut per unum hominem mors : ita et nis. (I(»., lib. XXIII de Civ. Dci, tom. VII, col. 801.)
per, etc, usquc ad mortuorum. (Id., lih. de Trinit. ^ Perniciosum autem est consilium hominis ipsi,
IV, tom. VIII, col. 89 .) ctc, usquc ad quibus dicitur. (Id., tract. psal. cv,

Sicut enim in Adam omnes moriuntur, sic et in tom. IV, part. ii, col. 14, 15 et seq.)
Christo omnes vivificabuntur. Per hanc enim .\posto- Justorum desideriorumsatietati.tuncnihil deerit,
Iicam,ctc,?t.?(/!(f rtf/novitatcdisplicet. (Id., lib.de Ori- quando Dcus omnia in omnibus erit..\d quam bea-
ginc anim,x ad IIycronymum,iom. lI,coI.729et seq.) litudinem ii pcrveniunl,qui huic skcuIo antc scpa-
y Proptcr hoc exomplum futurae nostra^ resurrec- rationem aniniiT a carno moriuntur nec in eis.elc, :

tionis,etc , usque ad glori:n KU;n. (Id., /(7i. iv dc Tri- usquc ad corpus implebit. (Id., lib. Sent. Prosperi,
nil. toni. VIII, col. 892. tom. X, part. ii, col, 1895.)
349 EXPOSITIO IN EPP. r-AULI— EP. I. AD COR. 3S0

Qiiolidie morior per veslrmn rjlonnm.fratre,'!, (juam !\_noh\acum agere student. etc. , «siyxc ad fruemur.
labeo in Christo Jesu Domino noslro.Vi noveritis ve- (Id. iib. deSym., tom. VI. col. 194 et seq.)

-um jurare non esse peccatum, invenimus, etc, ^Si est corpus animale,est et spiritale,sicut scriplum
Mquc ad adhibfit Deum. (Id., serm. de epist. Jacobi, est.Factus est, etc, usque ad vivificantem. Primus
nemojuret, tom. V, part. ii, col 974 et seq.) homo de terra terrenus in animam viventem faclus
Jurationem autem cave quantum potes, etc, iis- est. ctc, usque ad Christo vivificatur. (Id., lib. xiii

que ad consuevit jurare. (Id., iib. ad Cons. Hilarii, de Civ. Dei, tom. VII, col. 395 et seq.)
tom. II, col. G93.) Pristina stabilitas eorporis quam peccando amisi-
Qui coram Deo,quia non mentior,etc.,
dicit :Ecce mus, habebat tantam felicitatem,in defectum,etc.,
usque ad ad fidem. (Id., in expositione epist. ad Ga- usque ad spiritum viviflcantem. (Id., lih. i, tract. x
latas, tom. III, part. ii, col. 2110.) in Joan., lib. contra Manich.)

Si secundum homincm ab hetias pugnavi Ephcsi, Primus de terra terrenus, secundus de cmlo cce-
quid mihi prodestsi mortui non resunjunt? Manducc- lestis. Primus homo de terra terrenus, ille Adam
mus, etc, usque ad !io6w-4of/Mor. .A.postolorum tem- de linio formatus, etc, usque ad reiecii sumus.(Id.,
poribus invenimus fuisse, etc, tisque ad non est. lib. contr. Faust. ii, tom. VIII, col. 211.)

(Id., lib.V de Bapt. tom. IX, col. 210.) Tj Primus homo Adam sic olim defunctus est, etc,
Sunt homines qui dicunt Non est horaini bene, : usque ad eisezwnAws. (Id., lib. Senl. Prosperi., iom.
nisi cui assunt carnis delicice, etc, usque ad moria- X, part. II, col. 1885.)

tur. (Id., serm. de ver. evang., tom. V, part. ii, col. Hoc autem dico fratres, quoniam caro cl sanguis
IGO et seq.) regnum Dei possidere non possunl : neque corruptio,
Animadvertimus cum apostoli epistola legorelur, incorruplionem possidebit. Nolebat eos ad hoc aedifl-

etc, usque ad securi moriamur. (Id., senn. de Rc- cari :utarbilrarentur, etc.,j(«yue«(ideresurrectione.
surrect., tom. V, part. ii, col. 1599 et seq.) (Id., serm. de Resur. mort., tom. V, part. ii, col.

Nolite seduci, corrumpunt mores bonos colloquia 1623.)

mala. Fratres mei, qui timetis Deum, memcntote Credimus et carnis resurrectionem, non tantum
quod ait, etc, usquc ad Dco vestro. (Id., cpist. ad qua, etc, usque ad quod soriptum est.fld., serm.de
plebem Hipponcnsem, tom. II, col. 270.) stjm., tom.Vl, col. 194.)
Sed :Quomodo resurguntmortui ?quali
dicet aliquis • Dixit Apostolus, cum indf. lnf|uerctur, e[c.,usque

autem corporc venicnt ?Gum resurrcctionem mortuo- ad continuo suljdidisse. (Id., lib. i Hctraci. ,iom. I,

rum persuadere vellet eis, etc, iisque ad coiitinuo col. 613.)

additum est. (Id., episl. ad Coloss., tom. II, col 944 "-^Quod ergo ait Apostolus :Caroet sanguis regnum
et seq.) C Dei non possidebunt, etc, usque ad ista dilexeriut.
Manifestum est, quod per ccelestem hominem (Id., lib. II lietract., tom. I, col. 031.)
Christum vclit accipi, etc, usque ad ascendit in Ecce mysterium vobis dico. Omnes quidem resur-
cffilum. (Id., serm. dcrcsurrect. mort. ,tom. V, part. gemus, sed non omnes immutabimur. Resurget ergo
II, col. 1620 et seq.) pius populus, tie.,usque ad praecipitetur.(Id.,/rt. do
^ Alia claritas solis, ci alia claritns lun;c,ct alia vera Relig. tom. III, part. i, col. 144.)
claritas, elc , usque ad resurrcctio mortuorum. Et V Dixit Apostolus, cum de resurrectione corporum
si alius est alio forLior, alius alio sapientior, alius loqueretur, etc, usquead nosse possimus. (Id., lib.

alio justior, etc, tisque ad non sil in regno. (Id., XX dc Civ. Dei, tom. VIII, col. 683 et seq.)
tract. sec. Joan. lxvii, tom. III, parU ii, col. 1812 ^,' Priusquam miserarum dolectationum.et volupta-
et seq.) tum, etc, usque ad finirentur. (Id., tract. psal.

Comparata est resurrectio mortuorum, etc, us- Lvii, tom. IV, part. i, col. 689.)
que ad Ccelum commune. (Id., scnn. de ver.Evunfj., In momento,in ictu oculi, in novissima tuba. Canet
tom. V, part. i, eol. 7.36.) enim tuba : morlui resurgent incorrupti, et nos immu-
u^Seminatur corpus animale, surgct corpus spiri- tabimur. Quid sit atomus, multi vestrum non no-
tale. Rcsurgent sanctorum corpora sinc ullo, etc, n runt. Atomus dictus, etc, usque ad novissimam

usquc ad inimicos. (Id., lib. Enchir., tom. VI, dicit. (Id., serm. de Resur. mort., tom. V, part. ii,
col. 37-^.) col. 1024 et seq.)
ySicut enim spiritus carni serviens,non incongrue Quod Christi corpus non dissolutum tabe, atque
carnalis : ad scriptum est (Id.,
ita caro, eic. ,usque putredine die, etc, usque ad redditurum. (Id., lih.

lib. xiii, de Civ. Dei, tom. VII, col. 393 et scq.) VI Quxsl. contra Patjan., tom. II, col. 372.)
" Corpora ergo jnstorum, quae in resurrectione fu-
Gum solem intuemur orientem,certo manifeslum
tura sunt, neque uUo, etc, usque ad qualitato con- est, etc, usque ad celerius inveniri. (Id., Ub. iv de
veniat. (Id., col. 395 et seq.) Gen. ad tom. III, part. i, col. 319 et seq.)
lit.,
" Erit ergo spiritui sul.idita caro spiritalis, etc.,((.s- v^mmortalitas carnis illo perficietur momento re-
qucad spiritale. (Id., lib. \iv, de Civ. Dci, lom.Vll, surrcctionis,elc.,((,v/MC (((/ misisti Jcsum Christum.
col 408.) (Id., e:v iib. de rrinit., tom. VIII, col. 10.50.)
Gentiles, plerumquc pnilosophorum argumentis Ista mors saspe in Scripturis dormitio dicitur pro-
 351 FLORI DIACONI MONACHI. 3S2
pter, usque ad ratione cogitabit. (Id., lib. dc Gratia A vici mundum, confiderunt et vicerunt. In quo nisi
Novi Testameyili, tom. II, col. 572 etseq.) in illo. Non enira vicisset ille mundum, etc, usque
Cum aulem mortale hoc induerit immortalitatem, ai/ ego vici mundum (Id., lib, de Perfect. jusii ho-
tunc fiet sermo cjui scriptus est. Absorpta est mors in minis, Iract. evang. scc. Joan. i.)

victoria, ubi est mors victoria tua ? ubi est mors acu- CAPUT XVI.
leustuus? elc, usque ad inanis in Domino. Quia. De collcctis autem qux fiunt in sanclos, sicul ordi-
sicut apostoliapertissima verbacloclarant,eo absor- navi ecclesiisGalatise,ita et ros facite : per unam sab-
bebitur, etc, usque aii justificationem^ (Id., lib. iii bali nnusquisque vestrum apud se ponat,eic.,usque. s.d

ad Marcelliniim. tom. IX, part. i, col. 197 et seq.) si Dominus permiscrit. Et aposlolus Paulus potest
mors in victoria.Ubi est mors con-
Absoriita ept videri de crastino oogitare.ctc, usque ad est nobis.
mors aculeus tuus?Aculeijs au-
tentio tua"?Ubi est (S. .4ug.. lib. dc Serm. Domini in monte, tom. III,

tem mortis, peccatum virtus vero peccati lex. : part. I, col. 1295.)
Mortem significari arbitror hoc loco,caraalem,etc., Permanebo autem Ephesi usque ad Pentecostcm.
usque ad caTna.\is obruetur. (Id., lib. lxxxui Qux- Ostium enim mihi apcrtum est magnum, et evidens :

stionum Uom. 13, tom. VI, col. 79 et seq.) et adversarii imilti. Si autem vencrit Timothcus, etc,
' Absorpla
est mors in viotoria. Ubi est mors eon- p usque ad cum ei vacuiim fuerit.Quid hic aliud potest
tentio tua, etc., usque ad sacrificium Domino. (Id., intelligi, etc, iisque ad non est datum. (Id., lib. de
trwt. psal. Lxiv, tom. IV, part. i, col. 775 et seq.) Piwdcs. sanct. tom. X, part. i, col. 989 et seq.)
Tunc fiet :Non modo fit,scd tunc fiet.Quid tune fiet:'' .- Vigilitate ct state in fide viriliter agite, et conforta-
Sormo, etc, usque ad victorem coronavit.(Id. ^sfm. mini. Viriliter age : noli dissolvi : ne sis iuter cos
de ver. Apostoli 68,tom. V, part. ii, col.893 et seq.) quibus dicitur : V£e iis qui perdiderunt, etc, luque
Stimulus autem mortis pcccatum est, virtus vero ad femina est. (Id., tract.psal. xxxvi, eceles. u.)
peccati Aculeus mortis peccatum est. Cujus
le.x. " Omnia vestra in charitcte fiant, obsccro autem vos
punotione facta est mors. Percatum quasi,eto., us- fratrcs, nostis domum Stephantc, et Fortunati, et
que ad nec possint. (Id., scrm. dc vcrb. Aposfuli in Acliaici,quoniam sunt primitix Achaicx et in mi- :

cap. 5 positis.) nistcrium sanctorum, etc, usque ad Salulatio mea

' Apostolus cum vellet ostendere quantum pecca- manu Pauli. Cum dicit : Omnia vestra cum cha-
tum gratia, etc, usque ad ipsa contemnitur- (Id., ritate fiant, etc, usque ad operatur. (Id., lib. de
lib. XIII dc Civ. Dci, tom. VII, col. 380.) tom. X, part. i, col. 902.)
Gratia et lib. arbit.,
•^
Augetur enim concupiscentia, et majores, etc, Si quis non amat Dominum nostrum Jesum Chri-
usque ad adjuvantis. (Id., /i6 de Gratia et libero ar- stum : sit anathema, etc, usque ad Christo Jesu,
bitrio. tom. X, part. i, col. 887.) C .4men. Simul Gra;co et Syro utiturverbo, etc.,usque
Deo autcm gratins qui dcdit nobis victoriam pcr ad Dominus redeat. fld., serm.altcrcationis cumPa-
Jesum Christinum Dominum noslrum. Confidite :cgo scentio Ariano, tom. II, ool. 1161.)

IN EPISTOLAM TI AD CORINTHIOS.
ABGUMENTUM. '
Exultabunt sancti in gloria, laetabunfur, efc
Post actam a Corinthiis pojnitentiam consolato- Non in theatris, etc, usque ad inohoavit. [Id., tract.
riam scribit eis epistolam apostolus a Troade pcr psal. cxLix, tom. V, part. i, col. 1955.)
Titum ; et collaudans eos, hortatur ad meliora, Nemoest diabolo astutior ad figendum. Nam et
contristatos quidem eos,sod omcndatos ostondens. nunc omnia falsa crimina de sanctis ipse confingit,
GAPUT PRIMUM. scit suas criminationes, etc, usque ad adimpleta;
Puulus apostolus Christi Jesu per voluntatem Dei, D sunt. (Id., ser. de ver. Evang., lib. contr. Fausl.)
et Timotheus frater ecclesix Dei, qux est.CorMhi, Nec eos audiamus qui non verum hominem, etc
cum omnihas sanctis, qui sunt in universa Achaia. usque ad mentiantur. (Id., lib. de Agone Christ..
Gratia vobis ct pax, a Deo patre nostro, et Domino tom. VI, ool. 300 et seq.)
Jesu Christo. Bcnedictus Dcus, et pater, etc, usque Omnes enim promissiones Dei, in iilo est :id est
ae ut e.r mullarum pcrsonis facierum ejus qux in no- in illo, etc, u.<:que ad ad te Deus. {Ibid., col. 296.)

bis est donalionis pcr multos gratix agantur pro Notum ergo fratres desiderium nostrum non sit,

nobis. Amat Paulus dici peccatasua: ut

a nobis nisi ad vitam stern&m,etc., usque ad alet in patria.
glorificetur ille, usque ad sanata est. (S. Aug. ,tract. (Id., serm. de ver. \post.)
epist. Joan. tom. III, part. ii, col. 2037.) CAPUT II.
! Nam glorialio nostra hxc est testimonium conscicn- Statui autem hoc ipsiim apud me: ne iterum in
tix nostrx, quod in simplicitate cordis et sincerilate tristitia venirem ad vos, si enim cgo contristo vos, et
Dei, etc,uKque ad sed est in illo est. Superha anima quis est quiine Ixtifrcet, nisi qui contristatur c.v me ?

incoiispectuhoniinum,efc.,r(57i;co(npsaconscientia. Et hoc ipsum scripsi vobis, etc, usque ad scd valcfa-

(Id., truct. psal xx,tom. IV, part. i, col. 164 et seq.) cicns eis, profecti^ sum in Macedoniam. Quibus va-
 333 EXPOSITIO IN EPP. PAULI. — EP. II. AD COR. 354

lefecit? etc, usqiie ad aperlum cst ostium. (S. Aug., A teraiii, etc, usque ad sint mala. (Id., lib. conlr.

lifj. dc Prxd. sanct., tom. X, part. i, col. 990.) Fausl. 15 tom. VIII, col. 311 et seq.)
Dco autem gratias, qui sempcr triumpliat nos in ., Decalogum quippe \eg\s,, cic.,usquc ad sed gratia
Chrisfo Jesu odorem notitix, etc, usque ad
: et Salvatoris. (Id., tract. Evang. scc. Joan. c.xxni,
Christo loquimur. Ecce unde gratias agit miles accr- tom. III, part. ii, col. 1963,)
rimus, etc, ^isque ad idoneus. (Id., ibid., tom. X, i, Nos enim dicimus humanam voluntatem sic di-
part. I, col, 990.) vinitus, etc, usque ad lilterce sonum. (Id., lib. de
'-'
Domus autcm repleta est odoro, etc, usque ad oc- Spir. el litt., tom. X, part. i, col. 303.
cidit lionus odor. (Id., tract. u in cvamj. sec. Joan., Quanto sunt charitati futura meliora, tanto sunt,
tom. III, part. ii, col. 1760 et seq.) cpist. ad Ana-
etc, usque ud scientia aediflcat. (Id.,
i^ Habeat aliquis sanum olfactum, consentiat quo- slasium, tom. II, col. 593.)
modo, etc, tisque ad respiramus. (Id., tract. psal. Dominus autem ipse non solum, etc, usque ad et
xxxvii, tom. IV, part. ii, col. 401.) ipse. {Id.jYib.deCor. et Grat., iom. X,part. i,col. 917.)
*^
Inde bonus odor qui significatur nominatis qui- Quodsiministratiomortislilterisdeformatainlupidi-
busdam, etc, iisque ad bono odore. (Id.,<r(/(V. /).sy(/. bus, etc, usque ad evacualur,etc. Quod si ministratio
XLU, tom. IV, part. iv, col. 507 et scq.) mortis etc, usquc ad damnatio-
g litteris deforraata,
Dicit ipsa dominica sponsa : Post odurcm un- ncm. (Id.,lib. contra inimicum lcgis ct prophctarum,
guentorum, eic, usquc «(i diffundebatur. (Id.,S(.'n«. tom VIII, col. 651 et seq.)
(?( natali mart., tom. V, part. i, col. 1250.) Quod si ministratio mortis liltcris dcformala, in
Bonus odor Christi est prKdicatio, otc, usque ad lapidibus fuit in gloria, et cxtera. Cur niinistratio
in salutem. (Id., iib. Scnt. Prosperi, tom.X, part.ii, mortis dicitur si bona, eic. ,usque ad scriptum est,
col. 1891.) (Id., lili. ad Simplicianum, tom.VI,col. 109etseq.)
G,\PUT III.
//(( ul nun possent filii Israel, cLc, usque ad eva-
Incipimus iteruni nosmetipsos rommendarc? Aut cualur. Quod non poterant intendere filii Israel in
uunquid cgemus sicutquidani commendatitiis cpislolis
faciem, etc, usque ad ministrata sunt? Id,, lib. i

ad vos, aul cx vobis? Epistola noslra vos cslis, etc, conlra ininiicum lcgis ct propliclarum,iom. VlII,col.
iisqueadro;'(^i.sc«rKa/('i!(S.PerEzechieIemprophetam 6.52 et seq.)
Dominus dixit, et dabo, etc, usque ad medicinaliter. Dicit Deus ad Cain Et nunc malcdiclu.s
: lu a terra,
(S. Aug., lib. III de Docl.christ., t. III, part. i, col. 85.)
etc, usque ad transeuntibus. (Id., Uh.contra Faust.,
Spiritus Dei cujus dono justificamur, etc, usque
tom. V,II, col. 259.)
ad sine sensu est. (Id.,tom.X,part,i, col. 218 et seq.)
Evacuatur namque in Christo non Vetus Testa-
Novi Teslamenti charitas legem facit, etc, usque C
mentum, etc, usque ad tegebantur. (Id. ,lib. deUti.
ad gratiam Dei. (Id., lib. Quxst. Fxo. tit. cxlvi,
crcdcndi, tom. Vlll, col. 71.)
tom. III, part. i, col. 653 et seq.)
- Erat prophetia antiquis temporibus,ct a prophe-
''Auferam ab eis cor lapideum, et dabo eis, etc,
tic-e, etc, usque ad extendaris, (Id,, tract. in Evang.
usque ad inflexibilem. {U., lib.de Grat.et libcro arhit.,
sec. Joan. tom. III, part. ii, col. 1459.)
tom. X, part. i, col. 898.)
. Nihil enim prodest Testamentum Vetus de, etc,
i/ Fiduciam autem talem habcmus per Christum ad
usque ad verissima spiritualis.(Id,,/t6.(ie Civit.Dei,
Deum, non quod, etc, usque ad Deo cst. Vigilantis-
17, tom. VII, col. 539.)
sime cum dixisset, confidentiam talem, eic, usqua
ad Deo est. (Id., lib. de Ba.pt. par.)
Quomodo ergo tollitur velamen dicit ipseAposto-

Commendans istam gratiam qua3 non datur, olc, lus.Cum autem transieris ad Dorainum, auferetur
velamen. Jud;cus ergo non transiens, etc, tisque ad
usque ad ex Deo. (Id., lib. de Prxd. sanct. tom., X,
transeant ad Dominum. (Id., serm. de vcr. Evang.,
part. I, col. 962 et seq.)
XVII, psal. Lxiv, col. 778.)
Cogitantes credimus, cogitantes loquimur, etc,
usque ad cogitationes.^Id.^lib^ftefioriopfrec.^torn.X, .Splendor in facie Moysi tanquam, etc, itsquc ad
part. II, col. 1023, sensu mystico.) ^ Jesus Christus. (Id., tract. psal. lxiv, tom.IV, part.
I, col. 778.
Qui el idoneos nos fecit ministros, elc, usque ad
autem vivificat. Cnvendam est ne figuratani locutio- Personam ejus gerebat Moyses, ot ideo velum antc
nem ad, etc, usque ad religarent. se ponebat.quando loquebatur populo quia quan- :
(Id., lib. iii dc
diu illi in lege, carnalibus gaudiis el voluptati-
Doctr. Christ., tom. III, part. i, col, 69.)

i/Ubi ait Apostolus : Littera occidit.spiritusautem bus, etc, usque ad possit videri. (Id., Joan.y, scrm.

vivificatinon aliam vult intelligi litteram, etc, de vcr. Evang., lib. contra Manich. i.)

usque ad revelanda. (Id,, lib. dc Liltera et spiritu,

Dominus autcm spiritus est. Ubi auleni spiritusDo-

tom. X, part. I, 215 et seq.) mini, ibi libcrtas. Tanquam proprie videtur Filius
vCum enim, inquit, transierit ad Christum,etc. ,usqvie Dominus vocari, eic, usque ad sed charitas.(Id.,lib.

ad ibi libertas. Nemo ergo christianorum, etc, usque de Trin. ii, tom, VIII, col. 857 et seq.)
ad faciebat timeri. (/6., col, 220.) iVos omnes revclata facie ad gloriam, ctc,
vero

Vera sponsa Christi intelligit quid distet inter lit- usque ad Spiritu Doniini, Satis apparet Apostolum
35S PLOKI DTACONI MONACHI. 356
alj spcculo non ab spocula, eic, ustjue ad Unquam A iiSjUc ud audi dicentem. ^ld., trnct. Evany. sec.
a Domini Spirilu. (Id., lib. Scnt. 1'rosperi., lib. de JCiU. XLV, tom. III, part. ii, col. 1722 et seq.)
Trin. XV, lom. VIll, col. 1068.) Uabentes autem eumdem spirilum fidei, etc, usque
Gum ergo hac transformatione,ad perfectum fue- ad loquimur. Non diceret eumdem spiritum fldei, nisi
imago renovata, sirailes Deo erimus, quo-
rit hffic admonens cliam antiquos,etc,Msjtw flrf servitutem
niam videbimus eum non per speculum, ssd sicuti gcnerat. (Id.,/j6. ad Cons. Ililar.epist., ad Faleiium
est,quod dicit Paulus aposto]us,facie ad faciem.In Comitem.)
qua eum facie velamen, etc, usque ad ad faciem. Antiquos justos non salvos fecit nisi fides, etc,
(Id., lib. ad Paulinam de vid. Deo, tom. II,col.620.) tisquc addictum est. {lA.,E.v tib. ad Bonifaciumpa-
CAPUT IV. pam conlra Pelagianos, tom. X, part. i, col. 569.)
v^ Ideo habentes hanc administrationem, elc, usque ad '^ Credidi, propter quod locutus sum, etc, usrjuead
non ambtdantes in astutia. Hanc administrationem ad salutem. (Id., tract. psal. cxv, tom. IV, part. ii,
non ex meritis nostris, sede.xDei misericordia esse col. 1491 et seq.)
dixit.Proptcrquod habentcs administrationem,etc., *" Proplcr guod non de/icimus, sed licet is qui
usgtie ad cssG quod non sunt. (Id., lib.homo corrumpalur, lamen isquiinlus
de Baptis.par.) foris estnosler
Ncgue adulteranlcs Verbum Deiised in, eto.,usque
P est, rcnovatur, ctc, usque ad xterna sunt. Nemini
ad corain Deo. Quid facict animus nulans, cum sc dubium cst, sicut interiorem hominem intelligen-
obtemperare, etc, vsqiie ad esl manifestius. (Id., tia, etc, usque ad similitudo. (Id., tib. de Trinitata,
scrm. de ver. Evang. ii, tom. V, part. i, col. .372.) tom. Vlll, col. 983 et seq.)
Quod si etiam opertum est Evancjetium nostrum, in •^ Age nunc, videamus ubi sit quasi quoddam,etc.,
iiis qui percunt cst opcrtum. Et cuni dixisset, aliis usquc ad mens novit. (Id., tib. xii, col. 997 et seq.)
quidom sumus odor, ctc, usque ad illi fuit "? (\A.,lib. Paulus apostolusintorioremhomincmpro spiritu,
de Consensu Evanr/. iii, tom. III, part. i, col. 1188.) ctc, usque ad qui fecit. (Id.,/(6. eontr. Faust., tom.
In quihus Deus liujus Sccculi cxcscavit mcnlcs Vlll, lil). XXIV, col. 475 ct seq.)
infidelium, ctc., usque ad (juiesl imugo Dei. Utinam •^ In corpore adhuc mortali renovatio, etc, usque ad
etisticKci oppiignatores lcgis, et prophetarum: sic innobis.(id.,lib. de rn:Hi7(Ueiv,tom.Vni, col. 890.)
transeant ad Ghristum, ut non sint, etc, usque ad •^ Ista renovatio non momcnto uno fit ipsius conver-
portinebant. {\A.,lib. iconlr. inimicum lcyis etpro- sionis, etc, usque ad visionem. (Id., tih. de Trinilat.
phetarum, tom. VIII, col. 655.) XIV,. tom. VlII, col. 1054 et seq.)
Hanc sententiam plcrique nostrum ita, etc.,«.s</«e •^ln baptismo quamvis tota et plena
fiat, eh\,usque

arfexclamat. (Id.,/i&.coHi/'.F(ms(.,tom.VHI,col.389.) ad factum est. (Id., tib. do Bapt. par., tom. X, part.i,
lUuminalio Evangelii ylorix Christi, qui imago C col. 136 et seq.) est

Dei. Imago et aaqualilas.et simihtudo distingucnda Novus homo et intorior et ccelestis habet, etc,
sunt quia, etc, usque ad impedimento sit. (Id.,
: usque ad pollieetur. (Id., tib. de vera lictigione, tom.
lib. Lxxxiii Quxst., tom. VI, col. 85 et seq.) III, part. i, col. 145 et seq.)
*'
Non enim nosmclipsos prxdicamus : sed Jesum Attendetehichabere Iaborem,sed attende qualem
Christum Dominum nostrum. Nos autcm servos vc- illerequiem,etc., «.<(/«<«(/ requii'mincredibilem.(Id.,
stros, etc, usquc ad in facie Jesu Christi. Quin etiam tom. IV, parl. ii, col. 1211 et seq.)
tracl. psal. xciii,

stultitifB scribentis assignat, quod dixerit, etc, us- Christiano causa rccte gaudendi, etc, usque ad
que ad affectio. (Id., lib. conlr. inimicum leyis ct ad patriam. (Id., lib. Senl. Prosperi, tom.X,parl.ii,
prophelarum, tom. VIII, col. 609.) col. 1868.)

Porro si huic displicct, etc, usquc ad cxpressil CAPUT V.

dicens. {Ibid., col. 011.) Scimus enim quoniam si terreslris domus noslra
vAd illuminationcm, etc, usque ad inculcet. (Id., hujus habitalionis dissotvatur, quod xdi/irationem,
lib. de Bapt. par., tom. X, part. i, ccd. 129.) clc, ii,sque ai non nudi inveniamur. Prior enim
Habemus aulem thesaurum isluminvasis fictilihus, omnium creata est quajdam sapicntia, etc, usque
ut sublimitas sit virtutis Dei,etnon exnobis.In omni- n ad bonum est. (Id., lih. Conf. sii, fom. I, col. 833
bus tribulationem patimur, scd non anyustiamus. Apo- et seq.)
riamur, ctc, usque ad in vobis. Adha3rensDeo,etc., •^ Si possemus aliter pervenire ad Christum, etc,
usque ad probatur. (Id., tib. dc Sent. Prosp. ,tom.X, usque ad aceto potaverunt. (Id., tract. psal. lxvhi,
part. IT, col. 1867.) tom. IV, part. i, col. 842 et seq.)
y Ilabcntcs autem eumdem spiritum fidei sicut scri- X Nam et qui sumus in hoc tabernaculo ingemiscimus
ptum esl : Credidi, proptcr quod locutus sum. Et nos gravuti, etc, usque ad mortale esl a viia. Aggra-
credimus, etc, usque ad vi gloriam Dei. Habentes vamur ergo corruptibili corpore et, elc, usgue ad
autem eumdem spiritum fidei. Non enim ait scien- crrore sunt. (Id., tib. de Civit. Dci xiv, c. ii el iii,
liam fidei, sed spiritum fidei. Quod propterea dixit, tom. VII. col. 406.)
utintelligeremusquia fides,etc., «s^jm; «d loquimur. Ingemiscimus gravati sub sarcina scilicct,etc.,
:

(Id., lih. de Gratia cl lihcro arbil.) usquc ad non extra. (Id., scrm. de natali apostolor.,
^ Ante adventum Domini nostri Jesu Ghristi, etc, tom. V, part. i, col. 1374 et seq.)
357 EXPOSITIO IN EPP. PATILI.— EP. H. AD GOU. :m
»' Salvam fcoisti tle necessitatibus animam mcam. X Dco autemmanifcsti sumus. Spero autem, etc,usqii*
Ouidjam dicam de nocessitate, etc, cul iisque mor- ad non in corde. Nemo Deo suadet, etc, usque ad
tem nolumus. (Id., Iracl. psal. xxx, tom. lV,part.i, suadet veritatem. (Id., in Expos. epist.ad G»/., tom.
col. 238.) III, part. 11, col. 2109.)
Mortis dicm omnes quidcm airuturum sciunt, ct ^ Sive enim mente exccdimus. etc, usquc ad ur-jct
eum, etc, usque ad transferatur .(Id., lib.de Gralia nos. Vidcbitis coelum apertum et angelos ascen- :

Novi Testamenli, tom. II, col. 544.) dentes et descondentes supra filium hominis. Audi
Vide duas mortes, unam temporalem, usque uno loco, etc, usque ad praedicatione. (Id., traet.vn
ad recipienda. (Id., serm. de amore Dei, el amore eva.ng. sec. Joan. i, tom. III,part. i, col.1449 etscq.)
sxculi, tom. V, part. ii, eol. 1714.) •^ Extasis verbum est(;rtccum,Latine,quantum,etc.,
s^Cum gratiam uberius in Domino Jesu Christo com- nsque ad ut diceret. (Id., tract. p.sal. xxxx, tom. IV,
mendans, etc, usgue ad meipsum illi. (Id., lib. de parL I, col. 230.)

tom.t X, part. col. 110 *^ Siv8,inquit,menteexcessimus,ctc ,usque ad in no-

Jiaptis. par., i, et seq.)
Quandiu enim sumns in corpore, pcrcyrinamur a bis.(Id., tract. in psul.au, t.IV, part.ii, col. 1364.)
Domino. Per fidem enim ambulamus ct non per : Cogitemus quid nobis proerogatum, eic. ,usque ad
speciem.Audemus autem et bonam volunlatcm.elc, y. salutem. (Id., lib. de Cafechizandis rudilms,tom.\l,
usquead in psalmis. (Id., Uh. de Trinil. Actuum xv, col. 322.)
Matth. V, psal. 90 ^jEstimanles lwc,quoninm si unus pro omnilius mor-
Agnosco, Domine,ut possum.Nimirum illuil,elc, tmis cst,orrjo omnes ?»ort(u',etc.,usque adet resurro.vit.
usqae ad in nobis. (Id., Iract. Ev(inri.scc.]oan.\.\\\i\, Omncs mortui sunt in peccatis,eto.,ia(/U(; ad
itaqiie
toin. III, part. ii, col. 1815.) possimus. xx de Civ. Dei, tom.VlI,coL665.)
(Id. tih,
Est illuminatio pcr fidem, clc. usque ad ait Apo- Charitatis erga nos Dei tantum apparuit, etc,
stolus. (Id., tract. 4 Epist. Joan., tom. III, parl. it, usque ad et resurrexit. (Id., epist. ad Armentarium
cfil. 2010.) et Paulinum, tom. II, col. 483.)

'^'or fidem adhuc ainbulamus, etc, tisque ad e.x- Dcbet enim vita humana in se deficerc.in Christo
spectamus. (Id., tract.psal. xvii, tom. IV, part. i, proficere : jam non sibi vivant, sed
ut qui vivunt,
col. 151.) ei qui pro omnibus mortuus cst, et resurrexit, et
i Quandiu enim sumus in corporc, etc, asque ad AvcAt, cic, usquc ad ut anima nostra ipsi vivat.(Id.,
regione vivorum. (Id., tract. psal. cxiv. tom. IV, scrm. dc Epiphania c.v lih. dc yrat. Nov. Tcst.
parl. I, col. 1490.) Eccles. X.)
' Quandiu sumus in corpore, peregrinamur a Do- llaque ex hoc nos neminem novimus secundum car-
mino, etc, usque ad per Ghristum. (Id., psal. cxiv, C ncm, etc, usque ad jam non novimus. Quod dioit,et
tract. psal. xiv, tom. IV, part. i, col. 143.) si noveramus Christum secundum,etc.,!(i(/Mca(i spe

In quantacunque temporali felicitate versemur, hoo sumus. (Id., iib. conlr. Faiistum, tom. VIII,coI.
etc, usque ad hoec vcrba sunt. (Id., lib. de Pamilcn- 249 et seq.)
lia, tom. V, part. col. 1538.) Si qua eryo in Cliristo nova crcutura,eU:.. Ui^i[uc.ad
Tunc ergo raagna et perfecta jucunditas tunc pcr Chrislum. Undc quemadmodum cum ipsa veri-
;

plenum gaudium ubijam non spes lactat,sed res

: tas, etc, xisque ad mereamur. (Id., lib. dc Doct.
nutrit. Tamen etiam nunc antequam res ipsa ve- Christ., tom. III, part. i, ool. 33 et scq.)
niat nobis:antequam nos ad rem ipsam veniamus, v^Quid est, si non abiero,ctc., iisque ad spiritaliter
etc, usque ad antequam videremus. (Id., serm. de novit. (Id., traet. Evany. sec. Joan. xci, tom. III,
Verhis apost. pait. II, col. 1869.)
Laus fidci esl, etc, usque ad spes desiderat, (Id., ^ Sed quid est,jam non videbitis me, ctc. ,usque ad
lib. Sentent. Prosperi, tom. X, part. ii, eol. 1880 et mundum. (Id. tract. xcv, col. 1872.)
seq.) Omnis ergo nova creatura,id est populus inno-
^
Omncs enim nos manifcstwi oportct ante Iribunal vatus per fidem, ut habeat interim in spe, quod in
Ch> isti : ul referat unusquisquc, etc, usque ad sive rv re postea perflciatur, in Christo habet etiam quod
malum. Facienda est crgo justitia qaa3 nobis, etc, in se sperat. Itaque nuno vetera, etc, usque ad se-
usque ad et corpus. (Id., iib. de Civ. Dci xvii, tom. oimdum carnem.(Id., lih.contr.Faustam Manichxum
VII, col. 531.) quia omnia ex Deo.)
•^ic omne meritum comparatur : quo possit,otc., ./ Si qua igitur in Ghristo nova crealura, vetera
usque ad damnatio. (Id-, lib. Eiichir., tom. III, transierunt, et e(5ce facta sunt nova. Qua3 vetera
col. 283.) transierunt? In gentibus omnibus, etc, iisque ad
Omnes astabimus ante tribunal Ghristi, ut refe- gaudio dioimus.(Id,, truct. psal. ciii, tom. IV, part.
rat, ctc, usque ad iud\ca.ntur.{ld.,epist.ad Fitalem, II, col. 1379 et seq.)

tom. II, col. 984 et seq.) ^'

Vetera transierunt, ecce facta sunt omnia nova,
Frustra sibi homo, etc, usque ad neglexit. (Id., etc, usque ad in nova currendo. (Id., tract. psal.

lib. Sentent. Prosperi, tom. X, part. ii, col. 1873.) xxvm, tom. IV, part. i, col. 420.)

Scicntcs ercjo limorem Domini hominibus suademus : Noveam crcaturam dicit vitam,clc, usquo ad ubi
 :

359 FLOUI DIAGONI MONACHI. 360

ait. (Id., in exposilione epist. ad Gal tom.III, part. A nvjriifimti. Alii dicebant bonus est, alii dicebant
II, im!. 21 'i7 ot seq. non, e.\.c.,iaquc ad ct simus. (Id., tract. Evang. sec.
^ nobis minislerium reconcitiationis
Et dcdit : quo- Joann. xxix, tom. III, part. ii, col. 1628.)
niam quidcm Deus ^ra<,eto.,usque ad reconc.iliationis. ' Non moriar,sed vivam.et narrabo opera Domini.
Ut mundus credat,quia tu me misisti.Ecce qui,eto., Illi stragom, etc, zisque ad tradidit me. (Id., tract.

ttsqu£ ad a Deo. (Id., tract.Evang.sec. Joan. tom. III, psal. cxvii, tom. IV, part. ii, col. 1498 et seq.)
part. II, col. 1920 et seq.) ^ Quasi tristes semper autem gaudentes,sicut egentes,
^ Si autem diceret, ut cognosoant quia tu me,etc., fte.,usque ad omnia possidcfUes. 'Est qunedam animaj
usque ad per me. (/6., col. 1923.) interior firmitas, etc, usque ad in tribulationibus.
'
Deus erat, inquit, in Christo mundum reconci- (Ib., col. 1796 et seq.)
lians sibi, etc, usrjue ad Deus esset. (Id., tract. ' Vox lcetitiaB et salutis, in tabernaculis justorum.
psal. Lxviu, tom. IV, part. i, col. 850 et seq.) Ubi vocem, etc, usque ad tribulationibus. (Id., col.

/ Pro Christo ergo legalione, etc, usque ad reconci- 1498.)

liamini Deo. Venient legati ex ^Egypto, etc, usque i-Millia laetantium. Spe enim sunt gaudentes,etc.,
ad proplietatum cst. (Id., tract. psal. xcvii, tom. usqtie ad patientes. (Id., part. i, col. 829.)
IV, part. ii,col. 1254 et scq.) .
r>
'
Hic ergo quid? labor, pressura, tribulatio, etc,
. De peocato solus liberare potest, etc, usque ad usque ad possidebat. (/</., part. i, col. 559 et scq.)
reconciliari? (Id., tract. evamj. sec. Joan , tom. III, V In ea societate beatus Joannes, etc, usque ad
part, 11, col. 1695.) omnia possidentes. (Id., tracl. Evang. sec. Joan.cxx,
c Eum, inquit, qui non noverat, etc, usque ad Dei tom. III, part. ii, col. 1951.)
in ipso. Quffi ignorabam,interrogabant rae. Ignora- Os nostrum patet ad vos, o Corinthii,eti\, usque ad
bat peccatum,etc.,jaguearf facere vitium.(Id.,<rac<., visceribus vestris. hn.i\iu\o mandati charitas est,quia
psal. XXXIV, tom. IV, part. i, col. 333 et scq.) ubi, etc, usque ad non nocet homo. (Id., tract. 10,
Quis dubitet malum esse peccatum,etc.,!(«/»c «li Epist. Joan. tom. IH, part. ii, col. 2058.)
per cxperientiam. (Id., lib. vontr. inimicum legis et i^Eamdem autem habentes remunerationem, tanquam
proph., tom. VIII, col. 613.) filiis dico dilatamini el vos. Cordis dilatatio.justitis
Et otferet niunus suum domino agnum annicu- est et, etc, usque ad cst nobis. (Id.,/rac<.;;5a/.cxviii,
Xnmfiic, usque ad in salutare. {lA.,lib. Quxst.num. tom. IV, part. ii, col. 1527.)
XII, tom. III, col. 721.) cum inlidelibus. Qux enim
^ Nolite jugum ducere
Quod enim Apostolum dixisse commerai:iras,quo-
participalio justitix, etc.,usqut ad Christi ad Beliall
niam, otc, usquc ad non ficta? (Id., lih. contr. NuUa participalio est justitije, e:\,c.,usque ad usque
i

Maxim. tom. VIII, col. 744 et seq. C adhuc (Id., lib. de Raptismo contr. Donat., tom.lX,
' Propter similitudinem carnispeccati, etc. ,!(«(/!/« ad col. 166.)
denionstravit. (Id., lib. Enchir., tom. VI, col. 2.53.) Si dixerimus,quiasocietatem habemus,etc.,iu^we
Illa namque justitia Dei, coinm.endatur^elc.^wj^Me ad dedit Deus. (Id., tract. 1 Epist. Joan., tom. III,

ad justitia Dei. (Id., lib. dc Grut. Nov.Test., toni. II, col. 1981.)
col. 569 et seq.) Vos enim estis tcmpium Dei vivi sicul dicit Deus.
CAPUT VI. Quoniam inhabitabo, etc, usque ad mihi populus. Si
>•
Adjuvanlcs auleni e.thorlamur, ne in varuum ijrutinm consideremus ante gratiam Dei quid fuerimus.etc,
Dei, ete.,\isque ad ecce nune dies salutis. Quid est tisque ad deambulabit Deus. (Id., serm. de ver. apo-
quffiso quod exardescimus, eic.usque ad charitatem stoli, tom. V, part. i, col. 889.)
(Id., lib. VIII de Trinitate, tom. VIII, col. 959.) Proptcr hoc exite dc medio eorum, et separamini
Nemini danles ullam offcnsionem, ut non vilupc- dicil Uominus : elimmundum, etc, iisque ad Domi-
retur ministcrium nostrum,scd in omnibus e.tliibeamus nus omnipolcns. Ecce, inquiunt,dicit propheta, etr.,
nosmelipsos sicut Dei ministros, in multa patientia, usquc ad non parcere. (Id., serm. de vcrb. Evang
etc. usque ad virtute Dei. Sub illo jiigo lcvi, et sar- tom. V, part. i, col. 551 et seq.)
cina levi, audimus Apostolum dicere In omnibus n : Certe manifestnm est jam prudentiae vestrae,quo-
commendantes nosmetipsos, sicut Dei ministros,in modo accipienda sunt omnia talia testimonia Scrip-
multa patientia, in tribulationibus, in neccssitati- turarum ut quando scriptura sonat, etc.,usque ad
:

bus, in angustiis, in plagis, etc, usque ad revela- non tangatis. (Id., 23, q. 4, Tolerandum.)

t'
bitur in nobis. (Id., .^ertn. de ver. Evang. 9.)

Per arma juslitia? a dexteris,et a sinistris.etc, usque • Ilas ergo

CAPUT
habentes promissiones charissimi,
VII.
munde-
<
ad bonam fumam. Dominus noster cum venisset in mus nos ab omni inquinamento curnis et spiritus, elc,

carne, etc, usque ad fortis est. (Id., tract. psul.xcii, usque ad ita ut magis gaudcrem.iuiias filius sponsi
tom. IV, part. ii, col. 1182 et seq.) persequens sponsum, hoc,etc., usque ad tolerabiles
-'
Malitia enim iniquorum,sinistra sunt arma,etc., (S. Aug., Tract. psal. cxui, tom. IV, part. ii, col.
usque ad ad salulem. (Id., psal. xciii, col. 1215. 1847.)
t Ut seductores et veraces, sicut qui ignoti et cogniti. '
Quoniam ct si contristavi vos in epistola, non nie
Quasi morientes, et ecce vivimus, ut castigati et non panilet. Et si pcenilerel vidcns quod cpistola, etc,
361 EXPOSITIO IN EPP. PAULI.— EP. II AD COR. 362
usquead(U'Mi:)iw.Ipsatrisliliareperiturinbono,eto., A Iste cst Deus, elc, usque ad Christianos. (Id.<
usgue ad a nobis [lA.,lih.ilc Civ. Dci xiv, lom. VII, lih.de Conscnsu cvanyclistar., tom. III, part. i, col.
col. 413). 1053 et seq.)
• QuT cnim secundum Deum trislilia cst, pcenitcntiam C.VPUT XI.
in salutcm stabilem opcratur, sxculi autcm tristitia ' Vtinam sustineretis, ctc, usque ad wmulationc.
mortcm operatur. Eccc eniin Iwc ipsum secundum, etc, Diccndo wmulor vos, quid nisi «mulaiionem, etc,
usque ad Gaudeo guod in omnibus canfido in vobis. usque ad et non miriim. (S. Aug., tracl. psal.cxxm,
Ecce enim id ipsum secundum Deum constristari, tom. IV, part. ii, col. 1583 et seq.)
etc, usque ad rectas liabent (Id., lih. dc Civ. Dci, " Audi vocem zelantis. Zelo Dei vos, etc, usque ad
tom. VII, col. 413). quare zelas ? (Id., tract. Evang.sec. Joan. xiii, tom.
CAPUT VIII. III, part. I, col. 1498.)
'^otam autem faeinius vohis, fratrcs, graliam Dci > Timco, inquit, ne sicut serpcns Evam, etc, usque
qux data est in ecclesiis MaccdonicV.et quod in niulto ad exhihcrc C/ww/o. Habet ergo hio sponsamquam,
c.cpcrimento tribulationis, ctc, usquc ad A'o?? cnimut etc, usque ad proedixit. (Id., tracl.Evang.sec. Joan.
remissio.vobis autcni Irilmlalio. Propternos,
aliis sit VIII, tom. Ill, part. ii, col. 1452.)
inquit.pauper factusestcum esset dives,etc,!«j!i(3 jj
" Omnis Ecclesia virgo appellata est.Diversamem-
ad nos ditavit (S. Aug., tract.Psal.,iovi\.lN part.ii, ,
bra, etc, usque ad virginitatem. (Id., truct. Evang.
col. 1293). sec. Joan. 13, tom. III, part. i, col. 1499.)
Quis enim hominum omncs thesauros.ctc.jiisjuc y Paucarum est virginitas in carne, etc, usque ad
ad ablatas amisit. (Idem, scrm. de Epiphania.) Ecclesia. (Id., Iraet. psal. tom. IV, p. ii, col. 1920.)
Non ait pauper factus est : cum dives,etc, j/si^Me Nunc desponsata est Ecclesia, et virgo, etc,
ad qui dedit. (Idem, serm.dcverh. libri Salomo., tom. usque ad Apostolus. (Id,, lih. Quxst. tom. VI, col.
V, part. I, col. 216.) 47 et seq.)
^Sed e.v xqualitate in prxsenti temporc, etc, usque Sponsus infans, dc thalamo suo, etc, usquc ad
ad non minoravit. Illi judicabunt de quibus dictum mentes. (Id., serm. dc nalivit. Dom., tom. V,part. i,
est, usque ad virtute tua. (Idem, tracl. psal. cxxi, col. 1013.)
tom. IV, part. iii, col. 1626 et seq.) ^ Timeo aulem ne sicut serpcns Evam,,cic., usque
Gratias autem ego Deo, qui dedit eamdeni soUicitu- ad in Christo Jcsu. Quid est quod timet? Ne virgini-
dinem provobisincorde Titi:quoniam exhortationcm, tas spons88 Christi, per astutiam diaboli corrumpa-
etc, usque ad voluntatcm nostram.la hia verbis ap- tur. Timeo, inquit, ne sicut,ctc., f/si/Ht' ad remane-
paret quantam, etc, usquc ad indigentibus.(Idcm, hit. {Id., tract. Evang. scc. Joan. viii,tom. lV,part.if,
lib. de Opere Monachorum, tom. VI, col. 563.) C col. 1452 et seq.)
Devilantes hoc ne quis nos viluperel in hac plenitu- " Serpens ergo iste adulterans, etc, tisquc nddiffi-
dine, qux ministratur a nohis in Domini gloriam. cile vidctur. (Id., tract. psal. xxxviii.)
Providemus enim bona, etc, usque ad in faciem ec- «^ Per haBreticos timens Paulus ne ab eis, etc, u.ique
clesiarum. Vobiscum hic vivimus, et propter vos vi- ad ambulabit. (Id., tract. psal.xc, tom. IV, part.ii,
vimus, etc, usque ad exemplum. (Idem, serm. de col. 1168.)
Vita et mor. clericorum, tom. V,part. ii, col. 1568 et Nolite quKstiones mirari hominum, quas serpunt,
seq.) etc, usque ad est Deus. (Ibid., psal. xc, S, Aug.
CAPUT I\. Exscr. quod tribus modis Chrislus intclligatur, tom.
</Va.»j de ministerio quod fit in sanctos, etc, usque V, part. II, col. 1496.)
ad in omneopus AoHum. Itajejuna,ut in alio tepran- Ille quidem serpens, id est ille error, ctc, usque
didisse gaudeas, etc, usque ad te dicat Ecce ad- : ad angelum lucis. (Id., lib. contra Matiichxos, 2.)
sum (Id., tract. psal. xlii, tom. IV, part. i,col.482.) ^ In societate sanctorum angelorum.etc, xisquead
^Habet quamdam pinguedinem, etc, «si/dend dili- qussratur. (Id., Uh. dc Civ.Dci 19, toni.VII, col.635
git Deus. (Ibid., col. 756.) et seq.)
' Quidquid etc, usque ad non facis. (Idem,
facis, V Magis opus cst judicare, atque dignoscere etc,
£)
tract. psal. xci, tom. IV, part. ii, col. 74 et seq.) usque ad ambigit nemo (Id., lib. Enchirid. ,iom.\l,
- Sicut scriptum est. Dispersit, etc, usque a.i\aclio- ool. 260.)
nem Deo. Quod oculus non vidit, etc, usquc ad qui Pcriculis in falsis fratribus : «'» lahore et xrumna,
condidit sscula. (Idem, psal. c\i, tom. IV, part. ii, in vigiliis ?n«//M.Intelligendum est fuisse quosdam,
col. 1470.) qui cum vellcnt, etc, usque ad redigerent. (Id. In
Quoniam ministerixm hujus, etc, usque ad dono expositione Epist. ad Galat. tom. III, part. ii, col.
ejus. Quanta pinguedine sanctae
Iffititias, etc. ,usque 2135.)
ad dedicarent. (Idem, Iib.de Ope7-e Monac.,iom.Yl, bi famc ct siti : in jejuniis tnultis : in frigorc et
col. 564.) nuditatc. In commemoratione tribulationum ac la-
CAPUT X. borum, etc, usquc ad et dirigit. (Idem, //6. ii de
autcm ego Paulus obsecro
Ipse vos, elc, usque ad Serm. Domini in monte, tom. III, part. i, col.1996).
sed quem Dcus conmendat. • Prxter illa qxtx e.vlrinsecus, etc, usque ad eccle-
Pateol. CXIX. 12
 363 FLORl DIACONI MONAGHI. 364

siarum. Qui apponit scientiam, apponit dolorem. A ^'

De diaboli pcena futura: propheta eommcmornt,
Ecce abundet, etc, nsque ad quo posuerat. (Id etc, usque ad sonantem. (Id., Iract. psalm. xcvii,
tom. IV, part. n, col. 1268 et scq.)
tract.jisal. cxviii, tom. IV, part. ii, col. 1255.)

CAPUT XII. v^ Quaado infirmor, tunc potcns sum. Novit Deus

Cum homines a matribus concipiantur, etc, us- quid nobis ftxpediat, etc, usque ad sanet aegrotum.
que ad non uror. S. Aug. in e.vpositione Episl. ad Ga- (Id., tract. Evang. scc. Joannem vii, tom. III, part.
lat. tom. III, part. n, col. 2132.) II, col. 1443 et seq.)
Urunt quodammodo omnes tribulationes : sed Etiam temporibus hujus vitae laboriosae, etc,
aliud, etc, 'usquc wl humWmWoms. (\Atm,lih.contra usque ad per dolorcm. (Id., Ub. Genes. ad litteram,
Maniclucuin.) tom. III, part. i, col. 289.)

. Vasa figuli probat, etc, usque ad uuiversa ossa? ^''ideliter supplicans Deo, etc, usque ad parat ve-
(Idem, tract. tom. IV, part. ii, col. ^297.)
psal. ci, ritas. (Id., lib. Sentcnt. Prosperi, tom. X, part. ii,

- Damasci prxpositus etc, usque ad manus

ijenlis, col. 1876 etseq.)
ejus. Vidi in epistola Paulum fugientem. Por mu- enim quxro qux veslru, etc.,usquo adpart'»-
.Vow
rum, etc, imjue ad arguebat. (Id., tract. Evang. se- Sindones fecit et vcndidit. Bene quia,etc.,
tes filiis.

cundum Joan. iv, 6, tom, III, p. ii, col. 1731 et seq.) p usque ad amictorium. (Id., lib. Salomon, tom. V,
Scio hominem in Ckristo, ctc, usque ad Iiomini lo- part. i, col. 230 et seq.)
qui. Erat enim h^c eorum consuetudo, qui sa- E'jo autem libcnlissimc impendam et super impen-
cras, etc, U5(yue (u/ pertinebat. (Id., tracl. Evun.sec. dar ipsi, etc, usque ad sint inlcr vos. Perfecta cha-
Joan. Lxi, tom. III, part. ii, col. 1800.) ritas cst utparatus sis mori pro fratre, etc, usque
:

Scio, inquit, hominem inChristo ante annosqua- ad crat mori. (Id., iract. Epist. Joan. v, tom. III,
tuordecim,etc.,wsf/»i3 ad facta sunt omnia. (Id.j//6. part. II, col. 2014.)
de Genesi ad littcram, tom. 453 et seq.)
III, part.i, col. ISe iterum cum vcnero liuniiliet, etc, usque ad
Movet quomodo ipsa Doi substantia videri, etc, quam yesserunl. Si jam de sanitate desperans, addis
usque ad concessam. (Id., lib. ad Paulinam de vi- peccala peccatis, etc, usque ad eeterna vitatur. (Id.,

dendo Deo, tom. II, col. 6i0.) lib. de pccnitenlia, tom. V, part. n, col. 1548 et

Et audivit arcana verba, quas non licet homini lo- seq.)

qui. Inter ipsos spirilales, elc, usqiie ad explicari. Agunt enim homincs ante baptismum pceniten-
(Id., tract, Evan. see. Joan. xxv.) tiam, etc, usqiie ad non cessamus. (Id., epist. ad
y Nam et si voluero, etc, usque ad dicam. Dicat se Selcucianam, tom. II, col. 1086 et seq.)
dominum, etc, usque ad anima servi. (Id., tract. CAPUT Xlll.
Evun. sec. Joan. lv, tom. III, part. ii, col. 1793.) Cy' Ecce terlio hoc vcnio ad vos. In ore duorum, etc,
Et nc tnacjniludo revclationuin, etc, usque a.d car- usque ad scd polens est m 7wbis. Forte aliquis arbi-
nis mcx. Nempe hic agnoscitis ApostoIum,etc.,ws- tratur quoniam non ipse, etc. usque ad ejus audi-
que ad patria triumphantes. (Id., scrm. de ver. tur. (Id., tracl. Evang. sec. Joan. xuv, tom. III

apost. ad Roin., tom. V, part. 835 et seq.) i, col. part. II, col. 1135.)

Deus, inquiunt, potest omnia sanare. Hoc, ctc, " Moris divinarum Scripturarum, ctc, usquc ud \o-
usque ad bona voluntate. (Id.,/j'j. dc Natur. cl <jrat. quobatur. (Id., tract. psal. iv.)

tom. X, part. i, col. 262.) ^ Nam etsi crucifixus esl ex infirmitate, elc, usque
Sollicitissime eavenduni esl in docendo supcr- ad non sumus rcprobi. Talis enim erat susceptio
biae, etc, u,'que (k/ humiliata. (Id ,epist. ad Floren- qua;, etc, usque ad infirmitate carnis (Id., lib. de
tinuni, tom. II, col. 1090.) Trinit. i, tom. VIII, col. 840).

lllud est vitiuin capilalc, quod, elc, usque ad ut Oramus aulem Deum ut nihil mali fuciatis, elc,
dicat. (Id., Iract. psalm. lviii, t. IV, part.i,col.709.) usquc ad cum omnibus vohis. /Imen.Intelligendaest
^'
Cum enim infirmor, ctc , usque ad gravis nobis. enim gralia Dei per Jcsum Christum, eic. usgue ad ,

Nam hoc vitio no ot ipso tentarclur, otc, usque ad dat Deus (Id., lib. de Cor. et gra., tom. X, part. i,
suporbifc. (Ibid., col. 709 et seq.) n col. 917).

Exaltatio de abundantia gratiaruni quam, ctc, Quod isti dirunt nos non debero, elc, usque ad
usgue ad lippiens oculus. (Id., tract. psalin. cxxx, Utrumqueenim in Scripturis liabcs(ld., scrm. contr.
tom. IV, part. ii, col. 1708.) Pclarjianos).

m EPiSTOL\M AD GALA lAS.

/ ARGUMENTUM. cisionemverlerentur.HosApostolusrevoeatadfidem
ab Epheso.
vcritatis, scribens eis

Galatae sunt Gra'ci. Hi verbuin vcritalis primum

ab Apostolo acceperunt, sed post discessum ejus C,\PUT PRIMUM.
tentati suntafalsisapostolis, utinjogom cU-!!cuin- "^ Paulus aposlohis non ub homhiibus, neguc per ho-
 365 EXPOSITIO IN EPP. PAULI. — EP. AD GALAT. 366
ininem,sed per Jesum Chrisltini, aic, us^iue udEcd»- A In cujus sententia; non consensioncm sedsimula-
yelium Christi. Priores sunt Cfcleri apostoli per tioncm, etc, nsque ad scpultur:e violalor. {ihid.
Christum adhuc, etc, iiS(jue ad in ca?luni (S.Aug., col. 282.)

lih. I Retraclalio., tom. I, ool. 622 et seq.). Asoribentibus auctoribus sanctarum Scriptura-
^' Sed licet nos aut angelus, etc, usque ad an Deo ? rum, etc, usque ad Sacramenta tractare. (Ibid., col.
Prorsus ddmonitio beatissimi Apostoli, etc, usque 285 et seq.)

ad recedit de via (Id., tract. Evang. sec.Joan.xcvuj, i^Didicimus apostolum Petrum in qno usque ad
tom. III, part. ii, col. 1885). provchitur. (Idem, lib. ii de baptismo, tom. I.\,

Nec ipse Apostolus voluit in so poni, etc, us<iuc col. 127.)

ad Donato (Id., scrm. dc Kal. jiin., tom. V, part. i, Omnino tenendum in doclrina roligionis nullo
col. 1023). modo esse mentiendum. Ad ostendenda ergo, etc,
•^ Licetsi nos, inquil. Ettu, Paulc, potes,elc., usque usquo ad redarguebat. (Idem, lih. c Mendac. ad
ad amiserunt (Id., Irael. psal. ciii, tom. lV,part.ii, Consent., tom. VI, col. 530 et seq.j
eoL 1387). Et
Paulus fecerat, etc, usquesi tale aliquid ipse
Et vovit Israel votum Dnmino, eic. , usque ad sus- ad IHeronym.)ad disputanti. (Idem, epist.

pendendo (Id., lih. Quiest., lit. -40, num. 21). „ "llli qui se ChristianosNazarenos vocant,etc.,««9we
An quwro hominihus pluecre ? etc, usque ad fra- ud remanserunt. (Idcm, lih. vii de Baptismo, tom.
trem Domini. Suni homines qui putant sibi in bene IX, col. 225.)
vivendo sufficcre, etc, usquc ad infirmo fratri.(Id., ' Nos nalura Judxi, cl non c.c ycntibus peccatorcs.
lib. de Ovibus, tom. V, part. i, col. 301 et seq.) Flammacombussitpeccatorcs.Nonest, etc,MSfywea(i
Apostolus dicit : Si adhuc hominibus placerem, oneratos. (Idem, t)-act. jisal. cv, tom. IV, part. ii,

etc, usque ad fleri volo. (Id., serm. Domini in monle, col. 1412.)
tom. III, part. i, col. 1271.) - Scientes autem quod non juslificatur, eic, usque ad
Qu3S autem scriho vohis, ccee coram Deo quia non oiHi/rtiio.Nonquiaoperabonafrustrantur, etc.,H«^Me
mf?;/(or.Non vobis dicimus non nos jurare. Si enim ad impetrantur castera. (Idem, /rt. ad Paulinumcpis.)
hoc, etc, usque ad credebant. (Id., serm. de vcrhis Ego enim per leijem, etc, usque ad in me Christus.
apostoli Jacohi, tom. V, part. i, ool. 977 et seq.) Cognita Dei gratia quae sola liberat a prxvarica-
Dcinde veni in parles Syrixet Cilicix, etc.,usquead tione, ctc, usque ad
perimuntur. (Idem, tract. psal.
clarifieahantDeum. Utquid magnilicabant Deum, si cxviii, tom. IV, part. ii, col. 1575 et seq.)
non Deus, etc, usque ad non fecerat. (Id., epist. ad Audi Apostolum nogantem se. IMihi, inquit, etc,
Vitalem, tom. XI, col. 987.) usquead in te. (Id., serm. de ver. Evan. Galat. 6.)
Luceant, inquit Dominus, opera vestra, cic, usque C Quod autem non vivo, etc, usque ad pro me.Apo-
ad vivificavit Paulum. (Id., serm. cpis/. Joan. viii, stolus dicit Qui filio proprio non pepercit, sed, etc, :

tom. III, part. ii, col. 2037.) usque ad invenimus. (Id., tract. in Epist. Joan. yii,

GAPUT IL tom. III, part. ii, col. 2032 et seq.)

Deinde post annos quatuordecim, etc, usque ad aut ^ Non ahjieio gratiam, etc, usque ad mortuus est.
cueurrisscm. Ipse apostolus Pauluspostascensionem Quis itasit surdus adversus apostolicas, etc, usqtie
Domini de coelo, etc, iisque ad locutus audiatur. ad quod perierat. (Id.,/;Vj. t/f Gn;/. et lihero arhitrio,
(S. Aug., lib. contr. Faustum, tit. 54.) tom. X, col. 890.)
^Non pro bis autem rogo tantum,id est pro, etc, Nemo in eo quod videtur haberc glorietur, etc,
usque ad credit. (Id., tract. Evan. sec. Joan. cvi, tom. usque ad ab eo. (Id., lih. Sent. Prosperi, tom. X,
III, part. 11, col. 1917.) part. 11, col. 1880.)
Proinde sic intelligamus quod, etc, usque ad a CAPUT III.

mortuis. {Ibid., col. 1919. U insensati Galatx, quis vos /ascinavit, eic, usque
De dccem leprosis quos ila mundavit, oum,eto., ad ad juslitiam. Hic sane illa sententia ponitur, etc,
usque ud monstrabat. (Id.,/(6. Qn.vst.evanij. ii,toni. nsque ad circumcisus. (S. Aug. ///;. de Civ. Dei xvi,
III, part. II, ool. 1334 et seq.) n tom. VII, col. 500.)
Sed neque Tilus qui mecum erul eum csset, etc, Cognoscite ergo quia qui, etc, usque ad vivet in
usque ad hominis non accipit. Et Timotheum pro- illis. IIoc dictum ost ad Abraham, otc, usque ad vi-
pterea circumcidit, ne Judaeis et, etc, iisque ad A&.m- demus. (Id., Faustum, tom. VIII, col. 275.)
lib. contr.

nari. (Id., epist. ad Uieronymum, iom. II, col. 280.) Implctum est quod promissum est Abraha3,etex,
Mihi enim qui videhanlur csse aliquid nihil contu- etc, usque ad et ccelum. (Id., serm. dc verb. Evangelii
lerunt. Sed eeonlra cum usque ad hoc
vidissent, etc, XIV, tom. V, part. i, col. 727.)
ipsum facere. Dicit venisse se Hierosolymam.et, etc, V Legimus justificari in Christo qui credunt, etc,
usque ad discrepabat. (Id., lib. Quxst. evang.) usque ad ita dicitur. (Id., lib. de Baptis. par. tom.X,
Cum autem venisset Petrus, etc, usque ad simula- part. I, col. 115.)
tionem. Si hoc feoit Petrusquod facere debuit, etc, Christus redemit nos, ctc, usque ad aut superor-
usque ud esse non posse. {li\.,epist.ad Hieronymum, dinat. Secutus Apostolus dicit de Christo : Factus
tom. II, col. 278 et seq.) est pro nobis malediclum. Sicut non timuit, etc,
 367 FLOHI DIAGOINI MONACHI. 368
usque nil sanabantur. (Id., lib. contr. F(iustiim,iom. A Gerte enim ipsaestlesquse subintravit,etc.,M«^«e
VIII, col. 207 et seq.) (('-/ peccati nostri. (Id., Ex lib. cont. Faustum. tom.
In prophetia dictum est. Maledictus omnis, etc, VIII, col. 351 el seq.)
usqtie ad benedictio. (Id., tract. psulm. xxxvii, tom. ! Omnes enim filii, etc, usque ad ne(iue femina.De
IV, part. I, col. 411.) teinplo Dei, et quomodo accipiendum, etc, usque
Ahralix dictx sunl promissiones et semini ejus. ad et piorum. (Id., lib. de bap. tom. IX, col. 193.)
Nunquid de genere venimus Abrahae, etc, usque ud Omnes enim apud eam vestiti sunt, eic.,usquead
insQriiii. {ld.,tract.Evang..^ec..Joan.x\x\m, tom. III, vestitus. (Id., serm. lib. Salom. de muliere forti.
part. II, col. noi.) ^ Omnes enim vos, etc, usque ad hxredes. Unus
Non dicit et seminihus, etc, usque ad qui est ost Christus, caput, et corpus docente, etc, usque
Ckristus. Nisi Christus solus iret ad patrem, non di- ad adimplebat. (Id., tract. Evang. sec. Joan. cv.)
cerel. Nomo asccndit in ccclum nisi qui descendit, ^'
Cur ergo magnum volumus intelligi, etc, usque
etc, usqiie ad unus osi Christus. (Id., serm. de ver. ad ojicientem. (Id., tract. Evang. sec. Joan. cxix,
Evang. lxi.) tom. III, part. ii, col. 1946 et seq.)
Hoc autemdico testanwntum,e\.e,. ,us(\uea.d donavit Omnibus in Christum credentibus, non solis,etc.,
Deus. Apostolus cum Abrahaj laudaret, et commen- p. usque ad Testamcnti. (Id., lib. de Crat. IVov. Tesl.

daret, etc, usrjiw ad mortem Joseph. (Id., lib. Qux. tom. II, col. 558.)
Exod. tit. XLV, tom. III, part. i, col. 612.) CAPUT IV.
• Quid igitur lexl etc, usque ad unus est. Cum ex- > bico autcm, quanto lcmporc, hxres, ctc, usquead
poncrem, Quid crgo, etc, usquc ad est gratia. (Id., rccipercmus. Et ncmo misit in illum manus : quia
lib. rctract., tom. I, col. 623.) nondum, etc, usque ad feccrat. (Id., Iract. Evan. sec.
Lex praivaricationis gratia posita cst, etc, usque Joan. XXXI, tom. III, part. ii, col. 1639.)
ad addidit. (Id., lib. de Perfcctione justilix hominis, w- Quod ait, Pater,venit hora^clarifica Filium tuuin,
tom. X, part. i, col. 315.) etc, usque ad dies salutis (Id., tract. Evang. sec.
t^' Non angelus singulariter, sed omnino angeli di- Joan. tom. III, part. ii, col. 1902 et seq.)
ciii,

cuntur per, etc, tisque ad audiuntur. (Id. tib. iii

: Filiusquidem, non Pater, natusestde virgineMa-
(le Trinit., tom. VIII, col. 885.) ria, etc, usque
((d missus advenit. (Id., serm. de
1 Dominus noster Josus Christus tanquam totus, Trin.,tom. V, part. i, col. 357 et seq.)
etc, usque ad roficeret. (Id., truct. ;M((/.xc,tom.IV, v Ecce quid est missum esse filium. Quaacunque
part. II, col. 1159 ct scq.) propter, etc, us(iue ad Equalem. {\d., lib.de Trinit.
Quid ergo lex? quasi qu;e, etc, usque ad revela- IV, cap. 19, tom. VIII, col. 905.)

lum est. (Id., serm. de verh. Apost.) C ^ Emitte, inquit, illam de ccclis sanctis tuis, et
Lex ergo advcrsus, ctc, usque ad juslitia. Opus mitte, etc, usque ud in gloria. {Ibid., col. 907.)
Dst hoc gratiae quam qui accipiunt, etc, us^jue (ul
:
^ Verbo itaque Dei ad unitatem personffi, eic, us-
teneatur. (Id., epist. ad Vitalem, tom. II, col. 983.) que ad ipsa esset. {Ihid., col. 909.)

V Lexenim sinc gratia, lillera sola esl : manet, etc, i- Misit Deus Filium suum factum ex muliere, id
usque ud oxtolloretis.'tld., tract. psal. lxx, tom. IV, est, etc, usque ad ad Deum. (Id., tract. psal. xxxi,
part. II, col. 888.) tom. IV, part. i. col. 269.)

^^' Putabamus nos facile juslos esse posse, qua si i

.. Interrogamus apostolum et dicit nobis, quoniam
viribus, etc, Msg«(j ad medicina. [Id. , tract. psai. ncn sumus, etc, usque ad Jesus Christus. (Id., Iract.
Lxxxiii, tom. IV, part. ii, col. ^064 et seq.) tvang. sec. Joan. m, tom. III, part. ii, col. 1397, et
Si enim data esset lex.quae posset, otc, usque ad seq.)
sanare se. (Id., serm. de verb. Apost. tom.V, part.i, Misit itaquc Dcus Filium suum factum ex mu-
col. 850.) liero, ctc, us^iuc ad hominum. (Id., lib. de Gra.,
Bona cst lex si quis ea legitime, elc, usque ad Nov. Tcst., tom. II, col. 542.)
morluus est. [Jbid., col. 851.) Neque enim absurde dicitur quisque non carne,
Quid fccit lex sine gratia, nisi raagis, etc, usque n etc, usque ad osi.enA\\,. (Id., lib. dc Cons. cvangelist.
ad ubi spcs. (Id., serm. de illuminalione cxci, tom. II, tom. i;i, part. i, col. 1073.)
V, part. I, col. 753.) Adoptionis nomen plurimum, elc, usgue a(/ado-
. Sed conclusit Scrip.ura, etc, usquc ad crcdcnlibus ? ptio vocalur. (Id., lib. contr. Faustum, til. 7.)
Ex hac promissione, hoc, ctc, usque ad sanandum Quoniam autcm estis filii Dci, etc, usque ad ver
fuit. (Id., lib. II de Hnpl. parv.) DL'KW.MisitspiritumFiliisuiclamantem: Abbapater,
Si enim dala esset lex qurp possct, elc, usquc ad id est, otc, us<iue ad clamemus. (Id., /(7». de Cor. et

quaereret. (Id., epist. ad Optatum cpiscopum, tom. gratia.)

II, col. 859.) Aliquis forsitan quaerat utrum et a Filioprocedat,
Manifestatio, inquit, verborum tuorum, etc, us- etc, usque ad habet Patrc. (Id., tract, Evang. sec.
q^iead damarcs. {Id., tracl. psal. cxviii, tom IV, Joan. c, tom. III, part. ii, col. 1888.)
part. II, col. 1580 et seq.) Sed tane quidem, etc, usque ad serviebaUs. Ha.in-
r Prius autcm quam vcniret, etc, us(|uo lul p:vd<tn^gn. Non ergo palcr, cto., usquc
rani (iliura esse dixisli.
 369 EXPOSITIO IN EPP. PAULL— EP. AD GALAT. 370

(/(/ verum negelis. (1(3., lib. roiilr. Maxmi. ii, tom. A Vnum quidem in monte, etc, usfjuc ad filiis suis.
VII [, col. 758.) In illo testamonto, q"od proprin Velus dicitur,
'
Nunc vero corjnoscenlcs, etc, usque ad servire vul- etc, usque ad ministraverunt. (Id., lib. de Ceslis
tis ? Sic in sancto apparui tibi, ut viderem potentiam PeUigii, tom. X, part. i. col 328.)
tuam, etc, iisque ad apparere Deus, (Id., Iract. psal. ^.- Hierusalem coelestis qussursum est, mater, etc,
Lxii, tom. IV, part. i. col. 75-4.) usque ad aeternam. (Id., tract. psal. cxv, tom. IV,
Cumenimdicitur ciuodnos cognoscit, Deuscogni- part. II, col. 1193 et seq.)
tionem, etc, usque ad litbonus. (Id., lib. de Grat. ,. Est autcm sicut nostis, vox ascendentium, Quod
Nov. Testani., tom. XVII, col. 574 et seq.) nisi ad illam, etc, usque ad debeamus. (Id., t)'act.,
' Dicitur Deus cognovisse, quod ut, etc, usque ud psal. cxxv, tom. IV part. ii, 1656 et seq.)
cognosccretur effecit. (Id., lib. de Civ. Dei xxii. ) Nos autem, fratrcs, secundum, etc, usque ad itaet
Sicut recte dicitur Deus facere quidquid, ctc, nunc. Testamentum Vetus ad Judoeos proprie perti-
usquead donaverat. (Id., lib. dc Cen. ad lill. iv, tom, net. Etenim, ctc, usque ad superbiam. (Id., serm.
III, part. I, col. 302 et seq.) de Arjar et Hismaele, tom. V, part. i, col. 32 etseq.)
i/Dies abservatis, et menses, etc, usquead, nihilme
Sunt quaedam qua3 levissima pularentur,
Ixsistis.
CAPUT V.
rt

etc, usquead talibus ait. (Id., lib. Enchir. tom. VI, Stale, ct nolite itcruni, etc, usque ad a rjratia ex-

col. 270.) cirlistis. Primis Christianis qui ex Judaeis credide-

Non itaque dies observcmus, ct annos, et menses, runt, donec, etc, usquc ad perdurant. (Id., lib.
etc, usque ad et annis. (Id., lib. ad Jannuar. ii, contr. Faustum. tom. VIII, col. 357 et seq.)
tom. II, col. 210 ct seq.) Ecce ego Paulus, etc, usque ad prorlerit. Decepit
Scitis autem quia, etc, usque ad ncquc respuislis. ergo Timotheum, et fecit, ut nihil, etc, usque ad
AJiud est induci in tontationem, aliud est, etc, us- deserenda. (Id., epist. ad Hicronym. tom. II, col.
que ad antequam fiant. (Id., lib. ii de Serm. Domi. 284 et seq.)
in monle, tom. lil, part. i, col. 1282.) i,/ Nos enimspirilu c.v fulc spcm jusiilix e.rspeclamus.

Sed sicul angclum Dei atecpislis mc, sicul Chrislum Uasc cst fides cx qua justus vivit, hoac, etc,, usque
Jesum. Quia ipse loquitur in sanctis suis, etc, us- ad Deo dicitur. (Id., lib. dc Spir. el lilt. tom. X,
quc ad corpus suum. (Id., scr dcKal. Januar., tom. part. I, col. 237.
V, part. I, col. 1023 et seq.) Nam in Christo Jesu, etc.,usque ad sicut te ipsum.
Arguuntur quidam, quia cum lac consumerent, Multi enim dicunt Credo : sod fides sine operibus,
et lanis, etc, usque ad Jesu Christi. (Id., lib. de etc, usque ad hoc es. (Id., li-act. in epist. Joan. x,
Past. Ezec. xxxiv, tom. V, part. i, col. 213 et seq.) C tom. III, col. 2054 et seq.)
Ubi cst crrjo hoatitudo veatra ? etc, usque ad apud Nequc circumcisio aliquid valet, neque praDpu-
vos. Cur enim fieri non posset, etc, usquo ud per tium, sed, ctc, usque ad gloria tua. (Id., senn. de
justitiam, (Id., lib. adcpist.conlr. Gaudcntium, lom. verb. Ap, xvi,tom. V, part. i, col. 865 et seq.)
IX, col. 727.) Ut autem habitet Spiritus sanotus, etc, usque ad
' Fiiioli mei quos iterum parlurio, elc, usque ad trixerit eum. (Id., epist. ad Sixt. presbylerum.
Legcm non leqistis ? Alienati sunt peccatores a vul- tom. II, col. 878.)
va. A quadam vulva aiienati sunt peccatoros, etc, iMalcdicta cum ex prophetia dicunlur, non sunt,
usque ad quam suo. (Id., lib. psal. lvii, tom. IV, etc, usriue ad ccelorum, (Id., lib. contr. Fau.^it. tit.l6.

part. i, col. 678.) tom. VIII, col. 330.)

>. est cnim, quoniam Abrahum, etc, usque
Scriptum Quod fieri non potest, etc usquc ad satutem. (Id.,
ad Uterque quidem de semino Abraha?,, sed
dicla. iib. de Serm. Domini in montc.
illum, etc usque ad natus Isaac. (Id., lib. n de Civ. •.-' Si ergo vos filius liberaverit, tunc, elc, usquc ad
Dei, tom. VII, cap. 2 ct 3, col. 4.38.) id agamus. (Id., tracl. Evang. see. Joan. xli, tom.
>^Nostis duos filios Abraham habuisse, quos qui- III, part. I, cul. 1692 et seq.)
dem, ctc, usqtie arf ventilari. (Id., trarl. psal. cix, D Quod si inviccm, etc, usquc adcon«Mmammz.Quid
tom. IV, part. ii, col. 1603.) est morJotis, etc, usr^ue ad consumamini. (Id.,

Forte quis putat ingenio fieri, etc, usiiue ail si- Iract psal. lxxii. Serm. Decaloyi ad populum.
gnificent tiuajrere, (Id., lib. conlr. Faust. lib xii, Dico aulem in Cliristo, etc, usque ad illa faciatis.

tom. VIII, col. 273 et seq.) Non ait, non feceritis : quia ea non habere non,
. In populo enim Judsorum figuratus, etc, usque etc, u.frjue (((/ concupiscimus. (Id., lib. conlr. Julia-

ad in cojIo. (Id., tract. Evang. see. Joan. ii. tom. nam. iii, tom. X, part. i, col. 733 et seq.)
III, part. II, col. 1479.) Dico autem Spiritu ambulate, : et concupiscen-
Uuum quidem in nionte, etc, u.^ique ad iittcr.i;. tias, etc, usriue ad continuo addidit. (Id., serm. de
(Id., serm. de verb. apost.) verb. apostoli, tom. V. part i, col. 715 et seq.)
Quamvis Testamento propter, ctc, us-
in Veteri Ncquo enim nullum est vitium, cum sicut, etc.
ijue ad revelatum. (Id., lib. contr. inimicum leijis et usque ad pertrahamur. (Id., lib. de Civ. Dei. xix.
prophelarum, tom. VIII, col. 622 ct s;q.) toin. VII, col. 629.)
 71 FLORI DIACONI MONACHI. 372

lloc autem bellum nunquam ullum esset, si na- A ^lter altcrius oneraportate, et sic adimpletis legem
tura. ctc, tistjiic ad pnrmittcre. (Id., iih. dc Civ. Christi. Sub alia significatione intelligitur tentatio,

Dei, XXI, tom. VII, col. 729 et seq.) de qua, etc, usque ad portantur (Id., lib. de Cons.
Apostolus Jacobus ait Unusquisque autem, : evang., ii., tom. III, part. i, col. 1112 et seq.)

etc, usque ad pugna erit. (Id., serm. de contr.Jacob. Alia sunt onera^in quibus unusquisque, etc, us-
I, psal. XL.) que ad peccatorum. (Id., scrm. de vcrb. apo.il., tom.
Verissime ac veracissimc scriptum est, etc, V, part. I, col. 896.)
usque ad non obeditur. (Id,, lib. de Gen. ad litleram, Quia Veteris Testamenti custodia timorem, etc,
om. III, part. i, col. 416 et seq.) u.ique ad erigat, (Id., lih. lxxxiii Quxs. tom VI, col.
, Diligenda est etiam ipsa dileotio, etc, usquc ad 80 et seq.)
nisi bona dilectio ? (Id., tracl. psal. cxviii, tom. IV, ^ Ille languidus grabato portabatur, sanatusautem,
part. II, col. 1521.) etc, usque ad proximum tuum. (Id., tract. Evang.
Est amor quo amatur, et qnod amandum, etc, sec. Joan , xvii, tom. III, part. 2, col. 1532.)
usque ad vivimus. (Id., ex lib. Sent. Prosperi, tom.
Invicem oncra vestra portate, et sic adimplebitis
X, part. II, col. 1870 ot seq.)
lcgem Christi. Audi Psalmum, etc, usqtie ad legem
Quandiu vitiis repugnatur, etc, usquc ai prc-
B Christi (Id. serm. de Epist. Joan., i, tom. III, part.
muntur imperio. {Ibid., col. 1873.)
II, col. 1987.)
Quod si spirilu duciinini, non estissuh lege' Magna ^ Qui portant invicem oncra sua nisi qui habent,
mihi videtur qurcstio, quid sit esse sub, etc, usque
etc, usque ad ait Apostolus. (Id., tract. p.ial. c.xxix,
ad, peccarem. (id., cpist. ad Hieron. ,irim. II col2S4
tom. IV, part. ii, col. 1698 et seq.)
et soq.)
, Nam si cum mihil
quis e.ristimat se aliqtiid esse sit,
Caro, inquit, concupiscit adversus, eic, usquc ad
ipse se scducit. Neque enim prorsus nulla res est
libertatis. (Id., lih. de Nat. el yrat.)
homo de quo ait Apostolus. Qui sc putat aliquid,
* Manifesta autcm suntopera, etc , usque ad noncon-
etc, usque ad sanitatem. (Id. Iracl. Evang. sec.
sequentur. Cum multis modis quos perscrutari ct
Joan., cii, tom, III, part. ii, col. 1896.)
colligcre, ctc, usque ad loqueretur, (ld.,/i. deCiv.
LLaudans invoca Dominum, et ab inimicis tuis
Dci XIV, c, 23, tom. VII,, col. 404 ct seq.)
salvus eris. Quia ([uod ipseUominus Sacrificium :

• Potest nobis si fruinenta dominica, ctc, zisque

laudis, etc, usque ad audi Apostolum. (Id., .term.
ad alienus sit. (Id., lib. iv dc Daptismo, tom. .\I,
dc vcrh. Jpo. xii.)
col. 170 et seq.)
Opus autcm suum prohel unusquisque et sic in sc- :

- Qui non solum diabolo, ctc, usque ad in regno.

p metip.w, etc, usque ad xlcrnam. Stulti et qui sibi
(Id,, lib de Civ. Dei, xx.)
placent tanquam de, etc, usque ad glorietur. (Id.,
Quoniam qui talia ayunt, rcjnum Dci non posside-
,
lih. de Grat. Novi Tcsta., tom. II, col. 574.)
bunt. Non qui adversus taliu confligunt : sed, etc,
Et nos quidem de sanctae virginis disciplina et
usqucad sed postea. (Id., tractpsal. cxliii, tom. IV,
humilitate, etc, usque nrfanima ejus. (Id., cpist. ad
. part. II, col. 1859.)
Julianuin, tom. II, col. 852.)
•^ Fructus enim spiritus est, charitas, gaudium,
'
Bonum enim facientes, etc, usque ad non de^-
pax.longanimitas, bonitas, bcnignitas, lides, modes-
cientes. Sane quKdam quamvis in nomine, etc,,
tia, continentia. Adversus hujus modi non est lex.
tisqtie ad metemus. (Id., tract., Evang. sec. Joan. vii,
Quod adjunxit, ut quodcumque, etc, usque ad effi-
IV, tom, III, part. ii, col. 1825 et seq.)
citur bonus. (Id., tract. Evang. scc. Joan. lxxxvii,
toin. III, part ii, col. 1852 ct seq.)
• Semcn futurae messis opera esse misericordiae,
sunt Christi, carncm, etc, uscjue ad
Qtii autcni etc, usque ad valeaf/fld., tract. psal. cxi, tom. IV,
Congruil nostr:c devotioni, etc, usquc ad
invidentcs. part. II, col. 1468.) C • ' • ^^'^ ^u^c^ "2

Deo placentem. (Id., .•;erm. ilc Quadraijcs., tom. V, 1 Mihi autem absit gloriari, nisi in crtice, etc, us-

part. I, col. 1039.) que ad nova crcaiura. Dilcxcrunt enim gloriam ho-
Hajc est hominisvita boata,atque tranquilla,etc., p, minum magis, etc, usque ad diligat. (Id., Iract.,
usque ad concupiscentis. (Id., lih. contr. Manich. i.)
Evang. sec. Joan, v, 3, tom. III, part. ii, col 1780.)

CAPUT J^V: i
Ibat ergo ad locum ubi fuerat crucifigendus, etc,
Fratrcs, et si prxoccupalus fucrit, etc, usqucad/it usquc ad ferebat. (Id., tract. Evang. scc. Joati. ii,

peccatum et dclictum quaj

lenteris. Qua^ritur iiiter toin. Ill, part. ii, col. 1945 et seq )

sit, otc, usque ud comprehensa suni. (\d.,lih.Qucrst. I Kiat pax in virtute tua, etc, tisqtie ad in Deo. (Id.

Levit. tit. 28, tom. CXV, part. i, col. 68 et seq.) tract. psalm. cxxi, tom. IV, part. ii, col 1628.)

Scimus autem quia lex spiritalis est, ego, etc, '

In quantum Dei sapientiam per quam facta sunt,

usque ad sic est. (Id., scrm. de verb. apost., tom. V, etc, tisque ad moricntem. (Id., lib. n de Trinilate,

part. i, col. 836.) tom. Vlll, col 864.)

Si preeoccupatus fuorit liomo in, c[c. , usque ad Cum viderimus cum sicuti est, jam transiet pe-
compatientis alfcctu. {W., c/iist. ad S. Ilicroii., tom. rcgrinatio, ctc, usqtie ad erubescamus. (Id. .ww,
II, col. 288.) dc vcr. aposL 20, tom. V, part. i, col 181.)
 )

373 EXPOSITIO IN EPP. PAULI. — EP. I. AD EPHES. 374

Mihi autem absit gloriari, nisi in cruce Domini ^ El (juicunquc hanc rcijum, ctc.,usquc ad fralrcs
nostri Jesu Christi. Poterat dicere, etc, usiiue ad i/^f^.Novimus quidem Israel,etc.,!/.s'/»c«(i convin-
deiixit. (Id., Item ex eodcm sermo., toin. V, part. I, cunt. (Id., lib. adver. Judxos.)
col 875. . Super Israel magnificentia, etc, usquc ad in se-
Gloriemur ergo et nos, elc, usque rirf collocavi- mine. (Id., tract. psal. lxvii.)

mus(Id., scrm. dc Pas. Dom.)

m EPISTOLAM AD EPIIESIOS.

ARGUMENTUM. Sccundutn operationem potcntix, etc, usque ad

Ephesii sunt Asiani. Hi, accepto verbo voritatis, sub pedibus ejus. Nec eos audiamus qui negant ad
persisterunt in fide. Hos collaudat Apostolus scri- dexteram Patris sedere, etc, usque ail esse posi-
bens eis Roma dc carcere per Tychicura diaconum. turum. fld., lib de Ago. Christian. tom. VI,col.305.)
CAPUT PRIMUM. ''Et ipsum dedit caput, etc, usque ad adimpletur.
Pauiiis .iposlolus Jcsu Cliristi per voluntatem Dci B Nullum majus donum prcestare posset Deus, etc. us-
sanctis om7iibus qui sunt Ephcsi, ctfidelibus, etc, us- que «(/Deusnosterfld., tract. psal. cxlviii, tom.IV
que ad Evanijclium salulis vcstrx recepjs^w.^Elegit part. II, col. 1081.)

Dous inChristo ante mundi constitutionem,etc, ws- GAPUT II.

quc ad novatio Dei. (S. kng.,lib.dc Prxdcstinatiime ^ Et vos cum essetis mortui delictis cl pcccaiis vestris,
.•ianctoram, tom. X, part. i. col. 986 et seq.) in usquo ad cogitationum. Nubilosus
quibus, etc,
Ut simus sancti et immaculati in eonspeclu cju.i. iste aerad abyssum pcrtinet, ubi nubes, ubi, etc,
Hoc agitur ut hoc simus, si immaculati intelli- iisquc ad mundi sit. (Id., tracl. psal. cxlvih, tom.
gendi, etc, usquead posset. Id. lib de Perf. justit. IV, part, II, col. 1343.)
hominis, tom X, part. i, col. 312.) Hfce autem potestas tenebrarum,id est diabolus,
> Instaurarc omnia in Christo, qux in cxlis, ct qux quietc, usque ofZ vivificantis. (Id., epist. ad Fital,
in tcrra sunt in ipso. Qns.in. sanctis angelis et virlu- tom. II, col. 982.
tibus Dei est,etc.,!(.S5rMe ad renovantur. {\A.,\ib.En- w- Misit, inquit. in eos iram indignationis sua3 in- :

chir., tom. VI, col. 260 et seq.) dignationem iram, etc, usque ad vindicaret. (Id.,
et
'In quo etiam sorle voeali sumus. Sortem dicit tract. psaL. Lxxvir, tom. IV., part. i, col. 1001 et
gratiam qua, etc, usqtie ad essetis. (Id., ;/•(((•/•
C seq.)
psal. xxxiv, tom. IV, part. i, col. 2-^6 et seq.) Veresibi consulit qui Dcumjudicem cogitat,apud
Prxdestinati sccundum propositum ejus, qui omnia quem, etc, ad vincebat. (Idem, serm. in na-
iisquc
operalur secundum consilium voluntatis sux. Prsde- tali S. Cypriimi, tom. V. parf. i, col. 1411 et seq.
stinalisecundum propositum qui operatur, etc, •^
Cum talesnosinferrogavcrunt in, etc, j(S(/i/e ad
usquc ad quod ait. (Id., tib. de Prxd. sanctorum, de illis oporetur. (Id., tract. psal. cxlviii, tom. IV,
tom. X, part. i, col. 988.) part. II, col. 1G40 {setisu mtjstico).
In quo el credentes signati estisspirilu promissionis El crcimus natura filii irx sicut et exleri. Qui au-
.iancto, qui pignus hxredilatis nostrx in redemptioncm tem incredulus est Filio,non videbit,etc, msju/; ad
acquisitionis, in laudem glorix ipsius. Diffusa est homincm. (Id., tract. Evang. sec.Joan. xiv,tom.III,
enim Charitas Christi in cordibus, etc. usque ad part. II, col. 1510.)
sufficil nobis. Id., ser.de visione De/,tom. V.part. i, .• Genus humanum est iste cajcus. IIeec enim cseci-
rol. 138 et seq. tas, etc, usque ad inolcvit. {\d.,lract. Evang.sec.
Propterea ct ego audiens, ctc, usque ad pro vobis. Joan. xLiv, de illuminal. cxci nati, tom. III,part. ii,

Deo gratias agit Apostolus pro his qui, etc, usque col. 1715 et seq.)
«(( judicetur. (Id. ///). dc Prxd.sanct.\.OTn.\,^a.Tl,\, vTenebafuritaque justa damnatione genus, etc,
col. 989.) nsqucad accepit. (Id.,/(6. F.nchir. ,tom. VI, goI.248
Hoc et gratiarum actio indicat, quod, etc, usquc elscq.)
ad et ab eis. (Id., epist. ad Vitalem, tom. II, col. " Ipsa ost ira tua, Domin(>, in \dsim,eic.,usque ad
988 et seq.) natus est. (Id., Iract. psiil. cii, tom. IV, part. ii,
Memoriam vcstri facicns in orationibus,etc.,mquc col. 1331.
ad in agnitionem cjus, Patrem propterea ctiam V Natura nobis faota est pccna. Ex vindicfa, etc,
Deum esse Unigeniti, etc, usque adde tuo. Id., lib. usque ad dubitemus.(Id., /((/(/. /«(i/.xxxvii,fom. IV,
cont. Maxim. i, tom. VIII, col.749.) part. i, col. .391.)
Uluminatos oculos cordis, etc, usque ad in nos
1.^ ' Yindicta enim primi,etc, usquc ad pra?beturgra-
qui credidimus. Redi, redi toilc te a corpore. Cor-
: lia (Id., tract psal.ui.)
pus, etc,, tisque ad ubi vides. (lil., tract. Evan. sec. i/Qualis sine vitio primitus, efc, usque ad cajferi.
Joan. xviii, tom. III, part. ii, col. I.Vil et seq.). (Id., /(6. I retract. tom. I, col. 600.)
 373 FLORI DIAGONl MONACHI. 376
Dcus aulcm (lui dnvs, rtc, iisqiie ad Chiislo Jcsu. A bus, clc, u^qur ad verba eorum. (Id., trnct. psul.,

Quod hic dixit, Convivilicavit nos Clinsto, etc, tom. IV, purt. II, col. 1049 et seq.)
usque ad sequitur et dicit. (Id., lib. conlr. Faus-
CAPUT III.
tum, tom. VIII, col. 252.)
Hujus rci gralia cgo Paulus vinctus Christi Jesu
V- Vl ostenderel in supervenicnlibus, etc, usque ad
pro vobis gentibus : si tamen audistis,eic., usque ad
Christo Jesu. In coelo cigo nos futurosesse promisit,
qui omnia cmiri/. Haljet Deus in semetipso abscon-
elc, -usqve ad non dubitat. (Id., Iract. sec. Joan.,
dilas quorumdam factorum,etc., ?«(/«(» ad dat Deus.
tom. III, part. ii, col. 1926.)
(S. Aug. lib. IX de Gencs. ad litl., tom. III, part. i,

Gratiam enim salvati estis, etc, usque ad quisglo- col. 406 et seq.
rietur. t^on quia bona opera ista pia cogitationefru-
Ut innolescatprincipibus ct,cic. usquea.c\per fidem ,

strantur,etc., usque ad ex Deo est. (Id. ,lib.adBoni- fj((«. Non sane proptcr inferiorumscientiamnuntiis,
facium pap. urb., tom. X, psrt. i, col. 584 et seq.)
etc usque ad dictum est. (Id., lib. v de Genes. ad
Cum dixisset, Gratia salvi facti, etc, usque ud litt., lom. III. part. i, col. 334 et seq.)
ambulemus. (ld.,/rt. de Grat.et liber, arhit. ,lom. X, Propter quod pcto nc defir.iatis, etc.,usque ad per
part. I, col. 891 et seq.) fidem in ccrdibus vestris. Consooant omnes divina;
v--''Scriptum est,quia sumpsit Deus limumdeterra, B lecliones, ut spcm non in, cic. ,uique ad det vobis.
etc, usque ad ambulemus (Id., tract. psal. cxliv, ; (Id., serm. de eisdem verb. avo.. tom. V, part. ],col.
tom. IV, part. ii, col. 1875 et seq.) 909 et seq.)
^ Quomodo quisquam de libero arbitrio inbono, In churitate radicati et fundali, eic.,usqne ad pro-
etc, usque ad creaverat Deus.(Id., lib Enchir.,tova. fundum. Quid pergis corde, homo Christiane, perlati-
VI, col. 247.) tudinem, ctc, usque ad crucis est. (Id., Ex eodem
Gratia salvi facti estis per fidem : et hoc non ex scrm. 7, de eisdem verb.Apostoli, iom. V, part.i.col.
vobis : sed Dei, etc. ,usque ad damnes.(Id.,5(?;-m.(/e 904 et seq.
verb. apost. xv, tom. V, part. i, col. 916 et seq.) ^ Hahitare Christum per fidem in cordibus veslris.

Ipsius enim surnus factura : creati in Christo, Fides in nobis, Christus \nnob\s,eic.,usquead.Y,go
etc.,usque ad in sanguine Cto'Wii. Prcedestinatioest sum veritai. (Id., tract. in Joun. l, tom. Ul.part.ii,
gratite prsparatio gratia vcro, etc, usque ad cfre-
:
col. 1762 et seq.)
ctus. (Id., lib. de Preedest. sanctorum, tom. X, part. .^ Et cum loquebatur, etc, usque ad orandum est.

I, col. 974 et seq.) (Id., tract. psal. iv, tom IV, part. i, col. 80.)

Ille ilaquB operetur hominem bonum, tic. ,usquc Nunc enim dicitur homini:Tolle crucemtuamet
ad in nobis. (Id., lib. dc Gencs. ad lilteram, tom. III p etc, usque ad profundum. (Td.,;rt. ad Januarium},
part. I, col. 385.) tom. II, col. 215 et seq.
"' Annuntiat firmamentum. Quid, etc, itsque ad Charitas in commune magis, quam in privatum
ipsi nos. (Id., tract. psaL.wm, tom.IV,part.i, col. consulens : dicitur, etc, usque ad eisdicalus. (Id.,
159.)
•
lib. dc Grat. Nov. Tcst., tom. II, col. 564 et seq.)
v' Ipse enim est pax nostra, qui fcril ulraquc, elc, Non enim frustra talem mortem, ctc, usque ad
usque ad in scmctipso. Lapis qucm rcpnibaverunt plenus Deo. (Id., serm. in basilica Tricilar., tom.
aedificantcs factus est in eaput anguli, etc, usque V, part. VII, col. 371 et scq.
lul lapidcm rcprobantcs. (Id., /(7). advcr. Jud.ros, t Penucc animarum quae sunt,nisi quibussursum,
tom. VIII, col. 60.) ctc, usque ad vcnlorum (\d,,tract. in psal. cm,iom.
Et venicns evanijcliMvit, elc, usquo ad his qui IV, part. II, cot. 1347.)

prope. Quos dixit qui erant prupe? Judajos, quia In charitale radicati et fundati: ut possitis. ctc.

unum, etc, iMjue ad longe est. (Id., li-act. psal. usqiie ad sxculi sxculorum. Amen.

Lxxxiv, tom. IV, part. ii, col. 1077.) Ego h;BC verba apostoli Pauli sic intelligerc soleo.
In latitudine,etc,«4-(/i((' «(/plcnitudine,Dei. (Id.,/!6.
Quoniam per ipsum hahcmus accessum amboin uno
ad Paulinam de vivcndo Dco, tom. II, col. 611.)
spirilu ad palrem. Et ad Romanos ubi similis qu;p.-
stio, elc. usque ad Abba pater (ld.,lib.Senn.,iom. V, CAPUT IV
part. i, col. 857 et seq.) Obsccro itaque vos ego vinclus in Domino, etc,
Ergojam mmestis hospites, etc, usque ad ^ome- usquc ad invicem iu charitate. Sic crgo dilectissimi
slici Dei. Duas in toto mundo civitates faciuntduo diligite otium, ut vos ab omni, ctc, usque ad vo-
amores, etc,!wr/!((; «d dcinde sit c\\\s.(\d.,Hb.Scnl. biscum. [epist. ad Eiido.Tium, tom. II, col. 188 et
Prosperi, tom. .X, part. ii, col. 1877.) seq.)

,, Supencdifwali super fundamenlum apostolorum, Sollicili, etc, usque ad vineuio pacis. Ecelsia
ctc.usque ad in spiritu Snnrto. Fundamentacjusin accepit hoc donum, ut in Spiritu sancto fiat remis
montibussanctis. Qui suni,elc. ,usque fli/fedinoium. sio pcccatorum, elc, usque ad potati sumus. (ki.,
(Id., tract. psal. lxxxvi, tom. IV, part. ii, col. 1101 serm. de blas. Spir. .ta^ict. tom. V, parl. i, col. 454

et scq.) ot soq.)

^ Sirut non absurdc dicimus fundamenta ca'li qui- inum cprpu-t. etc, usquc ad spe vocationis veslrx,
 .

377 EXPOSITIO IN EPP. PAULI. — EP. AD EPHES. .378

Idoo S|jirilus sanctiis omnium gcntium linguis pi'

A xit, olc, usquc ud montis illuminal.o. (Id., Ith. iii

demonstrare dignatus est, etc., usque ad de torma tle Cen ud iitt. tom. 111, part. i, col. 292.)

gloriaris. (Id., senn. i in Pentecosl., tom.V, part.i, ^Qui vero commemorati convertuntur ad Domi-
eol. 1232.) num, etc, usque ad non ipsa qais renovatur. (Id.,
* Vnus Dominus, etc, usquc ad in oinnilius nohis. , lib. XIV de Trinit., tom. VIlI, col. 1053 et seq.)
Aliud sunt ea quae credunlur: aliud fides qua crc- Propter quod deponentes, elc, usque ad sumus
r/itur, etc, usque ad prsevidet voluntatem. (Id., invicem inemhra. Nemo cogitet cum Christiano lo-
lih. XIII de Trinit., tom VIII, col. 1010 et seq.) quendam verilalem,etoumpaganomendacium,etc.,
t^- Unicuique, etc, usque ad mensuram donationis tisque habere mereatur.
ad (Id., ex serm. contrci
Christi. Qiiid est hoc? Non enim ad mensuram dat mendacium, tom. VI, col. 519 et seq.)
Deus spiritum, etc.,!W(ji«eft(inonad mensuram acci- •^lrascimini et nolile peccare. Si propterea irasceris
pit. (Id. , tract. in Evang.sec. Joan., iom III, part. ii, servo tuo quia peccavit, etc, ad peccare
ttsqiie

col. 1508.) dosinite. (Id., tract. in P.vii. iv, tom. IV, part. i,
i^ Propter quod dicit, etc, usque ad ut adimpleret col. 80.)
omnia. Ad ipsumDominumlooutioneconversa, otc, Legebam,irascimini ct nolitopoccare, etc. , nsque
usquc ad (\mA manifestius? (Id., icflc^ in psal.Lx\i\,
p nd non peccarem? (Id., ///). ix Confes. tom. I,

tom. IV, part. 1, col. 829 et seq.) col. 707.)

.. Procul dubio Spiritus sanctus donum Dei ost, otc, Dictum est in Psalmo; Irascimini et nolite pec-
tisquc ad omnes proptietcB, etc. (Id., lilj. xv de care, etc , usque ad et ille ignoscit. (Id,, senn. tle

Trinit., tom. VIII, col. 1084 ei seq.) verb. Evang., tom. V, part. i, col. 649.)
Et ipse dedit guosdam etc, usque ad in ccdifica- ^ Sol non occidat super irticundiam vestram. Intolli-
tionem corporis Christi. De prophetis quod ait Apo- gitur quidem et socundum tompus, etc, us'/ue ad
stolus, Ouosdam quidem dedit Deus inecclcsiaapo- cum iracundia tua. (Id., trurt. in psnl xxv,
stolos,etc, JW(/ue rt(/ duobus norninibus ample.Kus tom. IV, part. i, col. 189.)
est. (Id., lib. ad Paulin. episc, tom. II, col. 035.) NuIIi videtur sua ira injusta, elc,
irascenti
V Quosdam aulem paslores, etc, usque ad corporis usque ad celeriter ignosoit. (Id., ///). Scnt. Prosp.
Christi. Ut enim exordio generis humani de la- toin. X, part. ii, col. 1887.)
terc viri (iormientis costa, etc, usque ad quud e.st Si irasoi non est fas fratri suo; aut dioere, elc,
Ecclesia. (Id., lih. i de Civit. Dci, toin. VII, col. 778 usque ad super iracundiam vestram. (Id., lih. de
ot seq.) Serm. Dorn. in montc, tom. III, part i, col. 1242.)
^-Hcec est domus, quK sicut Psalmus canit, w.difi- "Turbatus est ab iraocuIusmeus,etc., («i/Hcnc! non
catur, etc, usque ad accepit in hominibus. (Id., G sinitur. (Id., tract. in psul. vi, t. IV, part. i, col.95.)
lih. XV de Trinit., tom VIII, col. 1085.) • Supercecidit ignis et non viderunt solcm, etc,
Donec occurramus omnes, etc, usque n.d ad cir-
^- tisque ad non est ortus in nobis. (Id., tract. in p.sal.
cumvcntionem crroris. Quod ait Apostolus, occursu- Lvii, tom. IV, part. i, col. 688.)
ros nos omnes in virum perfeclum, etc, usque ad •^ sacramento dictum accipitur, etc, usque ad
In
aetatis plenitudinis Christi. (Id., lib. xxii de Civit. super iracundiam hominis. (Id., serm.de psal. xxv,
Dei, tom. VII, col. 777 et seq.) tom. IV, part. i, col. 189 et seq.)
1 Verilatem autem facientes, etc , usque ad in wdi- >- Nolite locum dare, etc, usque ad dct ijraliaiii
ficationem sui in charitate. Eccequiestvirperfectus. audientibus. InabsconditoteDominusJosusGhristus
capul ct corpus,otc.,MS(irMe ad in omnibus impletur. jussit orare, etc, usque ad in gehenna ignis. (Id.,
(Id., ibid., col. 770 et seq.) tract. in psal. xli, tom. IV, part. i, col. 466 ot
^ Iloc igitur dico, elc, usque ad habenles intelle- seq.)
clum. Omnis qui intelligit, luce quadamnon corpo- Deus tetitat ut doceat diabolus tentat. etc, usquc
rali, etc, M«(/M(?rt(/quiinteIliguntilluminantur. (Id., ad foris triumphant. (Id., scrm. tte tcntatione .thra-

tract. in psal. xli. tom. IV, part. i, col. -165.) liam, tom. V, part. i, col. 29.)
Mienati a vita Dci etc, usquo ad el ipso cdocli n Et nolite contristare, etc, usque ad in dicm re-
cstis. Et anima humana secundum queradam mo- tlemptionis. Sicut recte diciturDeusfacere quidquid
dnm diciturimmortalis, etc, u.ique (trfvideat lumen. ipso in nobis operante fecerimus, elc, usque ad bo-
(Id., serm. dc sijmb., tom. V, part i, col. 1059.) na opera fecerimus. (Id., lib. iv dc Gcnes., ad litt.

Sicut non est a carne, sed supra carnem, etc, tom. III, part. i, col. 302 et seq.
usque ad et in tenebrosa demergitur. (Id., lib. Sent. Omnis amaritudo, etc, usque ad in Christo dona-
Prosp. tom. X, part. ii, col. 1873, 1877, 1878.) vit vobis. Blasphemia est perquam,etc,HS7)(e ad de
Sicut est veritas, etc, usque ad desideria erroris. ipso Deo falsa dicuntur. (Id., lib. roitra Mciitlaciuin,
Neque enim,ut nonnulli putant. etc, usque ad cum tom. VI, col. 545 et seq.)
proximo suo. (Id., lih. de Passione Domini,iam.Y.
part. II, col. 1724.)
CAPUT V.

licnovamini, etc, usque ad sanclitale verilalis. E.slolc crgo imilatorcs Dci, etc, usque ad rjralia-
Cum dixisset ad imaginemnostram, statim .subjun- rum actio. Traditus est propter delicta nostra: et
379 FLORI DIACONI MONACHI. 380

dilexit Ecclesiam^ etc, usqne ad iste nostra: re- A - ^'Oit ct Chrislus, etc, usque ad in vcrho vitiv-

demplionis. (Id., tract. in Ev.nij. scc.Joan, lom.III. Dictum estdeDominoin Evangelio:BaptizabatJesus

part. II, col. 1459.) plures quam Jonnes, elc, usque ad non cst baptis-
i/Nosse debetis, et intelligere usque ud nominibus mus. (Id., <rf)f/. 15 ire Evang. sec Joan., tom. III,
nuncupantur. (Id., tract. in Evang. sec. Joan., part. II, col. 15H et seq.)

tom. III, col. 1875 et seq.) Ut e.vhiljcret ipse etc, usque ad seipsum diligit.

Hoc cnini scilotc, etc, usquead infiliosdiffidenlix. Superexaltat autem misericordia judicis, etc,
Positurus est enim oves ad dexteram, etc, usquead usqiie ad significavit in triduo. (Id., lih. de Perf.
manifestet cogitationes cordis. (Id., /(6. dePosniten- justi hom., tom. X, part. i, col. 310.)

tia, tom. V, part. ii, col. 1544 et seq.) Ipse est enimfinis,utnihiIdupIidcorde faciamus,
''' Cum manifestissimum sit multo gravius peccare etc, Mj>(/Me od mundam et simplicem. (Id., lib. de

scientem, etc, usque ad et Dei. (Id., lib. iv de Ba- Serm. Dom. in monle, tom. III, col. 1288 et seq.)
ptismo, tom. IX, col. 158,) ''Lavabis me, id est mundabis: et super nivem
Nolile err/o effici, etc, usque ad justitia, ct veri- dealbabor. Etsi fuerint poccata vestra ut fceni-
tatc. Fuistis aliquando tenebras, nunc autem lux in cium, elc, usque ad mundatum. (Id., tract. in psal. l,
Domino etc, usque ad ibi non addidit in Domino. „ toni. IV, part. i, col. 593.)
(Id., lib. de Pcrfect.vilx hominis, tom. X,part, i,col Vostis sacerdotalis Ecclosiam significat, etc,
307 et scq.) usque ad rugam non habeant (Id., tract. in psal.
Et torra nostra antequam aeciperet formam do- cxxxii, tom. IV, part. ii, col. 1734.)
ctrinK, etc, usque ad sp.onso unico tuo. (Id., //'/. Exhibctc ergo vos dignumcorpus tali capite,etc.,
xiii Confess.,tom. I, col. 850 et seq.) usque ad in Christo Jesu. (Id., serm. quod tribus
Et vidit Heus kiccm quia bona est, etc, usque mod. Christ. intel., tom. V, part. ii,col.l500 et seq.)
ad boni estote. (Id., scnn. dc viij. Pu-scha;, tom. V, Nemo enini unquum, etc, usque ad et de ossibits
part. col. 1092.)
I,
cjus. Cum dc sancta dilcctione prceciperet, etc,
Quemadmodum in ipsis corporibus, ea qut-einfe-
usque ad foventos carnem suam. (Id., lib. xxi
riora sunt, etc, usque ad lux ir. Domino. (Id., lib.
tom. VIII, col. 392.)
contr. Faust.,
de Grat, Nov. Testam., iom. II, col. 562).
Nemo cnim unquam carnem suam odio habuit,
Prohantes quid sit, etc, usquead turpeeslcldicere.
etc, usque nd. consuctudinis bona; (Id., lib. de
Nemo ante tempus deserat aream. Toleret paleam Doct. Christian., tom. 111, part. i, col. 28.)
in tritura, toleret in area, etc, usque ad nequo
"' Caro diligilur quidem nec tamen proprie, ctc,
superbientes ut insultanter arguatis (Id., serm. de
p usque (ul sunt omnia. (Id., lib. Betrnct., tom. I, i

vcrb. apost., tom. V, part. i, col. 899 et seq.)

col. 617.)
' Omnia autcni, etc, usque ad lumen est. Hoc est
Proptcr hoc relinquct, elc, usque ad limeat virum
judicium: quoniam lux vcnit in mundum, elc,
suum. Illa cxtasis quaniDeusimmisit inAdam,ctc.,
usque ad quod in se odisset ostenderit. (Id., iract.
usque ud dicere potuissc (Id., lib. wdcCcn. ud litl.,
in Evanfj. scc, Joan., tom. Ill, part. ii, col. 1491.)
tom. III, part. i, col. 408.)
V Propter quod dicit, etc, usque ad iUuminabil te
Neque enim dixit frustra Apostolus .\dam qui :

Christus. Somnus animcc, e-i\. oblivisci Deuin

est forma futuri, etc, usquc ad corpus esse posse-
suum, etc, usque ad illuminabit te Ghristus. (Id.,
mus. (Id., lib. xii conlr. Faust., tom. VIII, col. 258.)
tract. in psal. lxii, tom. IV, part. i, col.750).
Nisi cnim ad mortuos suscitandos Dominus ve-
"
Quantum mystcjium de Christo continct, etc,

serm. 44 de usque ad fornia fnluri. {Id. , tract.inEvang.secJoan.,

nisset, etc, usquc ad in sepulcro. (Id.,

vcrb.Evang. tom. V, part. i, col. 1194 ct seq.) tom. III, part. ii, col. 1463.)

Yidetc itaquc, frutres, etc, usque ad iti guo est

r Ut noveritis quia unus dicitur Christus oaput ct
iuxuria. Dics raalos dua res faciunt, malitiaetmi-
corpus suum, ctc, usquead quiacruntduo incarnc
usque nd tempus redimas. (Id., serm. 50, una. (Id., tract in psal. xxx, tom. IV, part. i, col. 232.)
seria, etc,
hom. tom. V, part. i, col. 909 et seq.)
10, n Sie crgo aliquandoinsinuanturin ScripturisChri-
" Sed implcmini, etc, usquc ad in cordibus vestris stus, etc, usquc ad unus Christus est. (Id. serm.

Domino. Ambulantcs ergoin Christo.et adhuc pere- quod trib. mod. Christ. inlcllig. tom. V, parl. ii, col.
grinantes, etc, usque ad mutus est Deo. (Id., Iract. 1500 ct scq.)
in psal. Lxxxvi, tom. IV, part. i, col. M08.) Dominus noster JesusChristusSalvator sedensad
-

^ usque ad in timore Christi.

Gratias agentes, etc, dextoram Patris, etc. usque ad nos creatura.
AbhocunoetveroDeovitamsperamusa;ternam,etc., {U., tract, in psal. cxxxviii, tom. IV, part. iii, col.

usque ad satis esse contenderint. (Id., lih. vii de 1784 et seq.)

Civit. Dei, tom. VII, col. 220 et seq.) Omncs quid audiunt ab Apostolo? Vos au-
lidelcs

Muiieres rnris suis suhdita', etc, usque ad diligitc tem corpus Christi, et membra exparte, etc,
cstis

u.xo7-es vestras.

e,ic.

de deccm chordis,
Nolito mffichari post uxores vestras,
,usque ad ad caputEcclesiKChristum. (Id.,ii'nM.
tom. V, part. i, col. 83 et seq.)
usque ad sponsa in corpore.(Id..,s(;m. dever.Evang.
tom. V, part. i, col. 570 et seq.)
Reliquit Patrcm cumdixit: Ego aPatrccxivi, etc,
i
 3Rt EXPOSITIO IN EPP. PAULI. — EP. AD PHILIP. 382
us(jiie rul ct Ecclesiam corpus cjiis. (Id., lib. conlr. A tassc longum cst, e\.c.,usque ail qui non existentem
Manich., tom. III, part. i, col. 21.5 ct seq.) fecit te. (Id., Iract. in psal. cxliii, tom. IV, part. ii,

col. 1858 et seq.)

CAPUT VI.
Non est nobis colluctatio adversus oarnem et
FHii, obedite parenlibus, etc, usquo ad el corre- sanguinem, etc, usque ad invisibilem vincis cre-
ptione Domini. .\d duo pra;cepta, id est ad dilectio- dendo. (Id., serm. de verb. Evang., tom. V, part. i,

nem Dei et proximi, etc, imiue ad cantato canti- col. 434 et seq.)
cum novuni. (Id., lib. De decem chordis, tom. V, Non est nobis oolluotatio adversus carnemetsan-
part. ., col. 80 et seq.) guinem, etc, usque ad de sinu niatris lucis orate.
t^Servi, obedite dominis, etc, usque ad polenlia {Id . , scrni. de vigil. PaschcE,iom.\,p&ri. i, col. 1091.)

virtutis ejus. Prinia servitutis causa peccatum est, i^ Venit enim princeps mundi hujus, etc, usque ad
elc, tisque ad immortalitate fclicibus. (Id., tib. xix virgo pepererat. (Id., tract. 79 inEvang., sec. Joan.
de Civit. Dei, tom. VII, col. G43 et seq.) tom. III, part. ii, col. 1838.)
•"
Ordinavit enim sic Deus Ecclesiam, etc, «i^KC i Contra spiritalia nequitix in spiritulibus.Cum dia-
ad subditi erant etiam domino temporali. (Id., bolus jam misisset in oor, ctc, usquead adjutaper
tract. inpsal. cxxxiv, tom. IV, part. ii^ col. 1750 et t> gratiam. (Id., tract.S5 in Evang. sec. Joan., iom.Wl,

seq.) part. 11, col. 1786.)

"-'Nam si servus non ex animo tibi serviat, etc, Quia vero et ipsi mali angelinon a Deo suntoon-
usque ad cum bona voluntate. (Id., Iract. in psul. diti, etc, usque ad in filiis difndentiae. (Id., lib. de
Lxx, tom. IX, part. ii, col. 1037 et seq.) Natura boni, tom. VIII, ool. 561 et seq.)
flnduite vos armaturam Dej, etc, usque ad ct in State ergo succincti,eic., usque ad Evangelii paeis.
omnibus perfecti s/are.Nunquid homines solos habet Stola prima est dignitas, etc, usque ad tangenda
inimicos Ecclesia?etc., usque «d principem potesta- terrena. (Id., lib. i, Qu,rst. evang., tom. III, part.
tis aeris hujus. (Id., Iracl. in psal. cxvii, toni. IV, II, col. 1346.)
part. II, col. 1-490.) Marcus dicendo oalciari apustolos, etc, usque ad
^ Intelligendi sunt inimici pro quibus orandum innitatur. (Id., lib. ii dc Consen. Evang., toin. III,

sit, eXc.,tisque ad et vincitis. (Id., tract. in psal.xxx, part. I, col. 1090.)

tom. IV, part. i, col. 248.) In omnibus, etc, usque ad ignea exstinguere.
^- Docemur iniquos nosse, contra quos invisibiliter Neque enim melius potest intelligi quoddiotum est
dimicamus, etc, usque ad migra ad luoem. (Id., Deo, etc, usque ad transligi non sint. (Id., lib. de
Iracl. in p.ial. L.'ixxiv, tom. IV, part. ii, col. 107 et Doctr. Christ., tom. III, parf. i, col. 79 et seq.)
seq. ^ r Et galcam salutis, ctc.,usque ad consolcnlur corda
» Diabolus et angeli ejiis in Scripluris sanclis ma- ir.?/)Y(.Sermo ergo Dei gladius bis acutus.etc.ji.sijrjie
nifesti sunt,etc., usque ud lux in Domino. (Id.,/rHrt. ad verax inventus est. (Id., tract. in psal. cxlix,
in psal. Liv, tom. IV, part. r, col. 830.) tom. IV, part. ii, col. 1955 et seq.)
t-Non est colluctatio adversus oarnem et san- " Pa.v frutribus, etc, usque ad in incorruplione.
guinem, etc, usque ad omnino non possunt. (Id., .•lmCT.Pax,inquit,fratribus et charitascum fide,eto.,
tract. in psal. lv, tom. IV, part. l, ool. 649 et usque ad nisi Dei dona. (Id., lib. de Gra. et lih.arb.,

seq.) tom. X, part. i, col. 905.)

•-
Habemus hostes invisibiles, etc, usque ad tene- Non tamen qusniam fides datur priusquam pos-
hrarum harum. fld., tract, in psal. cxii, tom. IV, tuletur ab illo cui datur,eto.,)(S7«e ad non habenti-
part. II, col. 1475 ct seq. bus posoimiis dari. (Id., lib, de Dono persev., tom.
i/Praeliorum et bellorum generacommcmorarefor- X, part. II, col. 1021.)

IN EPISTOLAM AD PHILIPPENSES.

ARGUMENTUM. D perit. (Id., tract. 85 in Evang. .scc. Joan., tom. III,

Philippenses sunt Maoedones. Hi accepto verbo part. II, col. 1849.)

veritatis perstiterunt in fide nec recepcrunt falsos :

•^Gratias ago Deo, etc, usque ad verbum Dei loqui.
apostolos. Hos collaudat apostolus, scribens eis a Cooperando Deus in nobis perficit quod operando
Roma de carcere per Epaphroditum. incipit,etc.,M»'jMfi ad opera nihil valemus. (Id., lib.

de Grat. etlib. arb., tom. X, part. i, col. 961.)

CAPUT PRIMUM. De mundo, inquit,non sunt.sicutet egononsum
i Paulus et Timotheus servi, etc, usque ad Domino de mundo, elc, usque n(i vcritas et vita. {ld.,tracl.
duo timores qui faciuntduo
Jesu Chrislo.Sicut sunt 108 in Evang. scc. Joan., tom. III, part. ii, col.
genera timentium, etc, iisquc ad quasi non accc- 1915.)
 .

383 FLORI DIAGONI MONAGHI. 384

'Quidnm niiidcm, etc, iisriuc ad suscitarc vinculis A Johanncs, etc, usijue ad in vinculo p,icis.(Id.,5OT«.

mew. Sunt in Ecclesia quidani pra;positi,etc.,Ms</ue de blas. Spir. sunct., tom. V, parl. i, col. 4C1.)

ad inter mercenarios remanere. (Id., Iracl. -46 in Niliil per contentionem, etc, usque ad quod et in

Evang. scc. Joan., tom. lU, part. i:, col. 1729 et Christo Jcm. Non hoe ita debemus existimare, ut

seq.) non existimemus,etc., usque ad onera nostra porte-

Etiam per mercenarios vocem audite pastoris,etc. mus. (Id., lib. Quxst., tom. VI, col. 81 et seq.)
usque ad Christus annuntietur.(Id., i6irf.,col. 1751.) ^ Qui cum in forma i)ei,etc.,usque ad formam servi
Possunt isti maledicti potius calumniatores,etc., accipiens. Hinc crgo magis quKrebant eum Judaei

usque ad non de turpitudine vitiorum. (Id., lib. interficere, etc, usque ud formani servi accipiens.
conlr. Faust., tom. Vlll, col. 429 et seq.) (Id., tract. 7 in Evang. sec. Joanncm, tom. III, pnrt.

y Notissimum esse arbitror sanctitati vestrae quod II, col. 1535.)

ait Aposlolus, ctc., usque ad non credunt esse qucB , Non ergo exinanivit amittens quod erat, clc,
dicunt. ((d., tract. in psal. cxv, tom. II, part. ii, \isque ad Christus occisus est. (Id., Iract. in Evang.
col. 1490 et seq.) secundum Joannem, tom. HI, part. ii, col. 1836 ct

Fuerunt enim etiam temporibusapostolorum qui soq.'

veritatem non veritate, etc, usquc ad prius negetur. m uClhristus Dei Filius est et Deus homo, elc, usque
(Id., lib. conlra Mcndacium, tom. VI, col. 527 ad Dominus noster Jesus Christus.(Id.,/i6.£?ic/i/r.

Tres personas dixit Dominus, et debemus illas tom. VI, col. 249 et seq.)
investigare in Evangelio, etc, iisque ail bonum pa- Nam si temporalibus etpassibilibusDeus tribuit,

ratum. [\A.,serm. 49 rfe verb. Evanrj., tom. V, part. etc, usque ad Deus Christus. (Id., episl. ad .Ma.ri-

I, col. 756 et seq.)

min., tom.VIII, col. 797 et seq.)
autem rcversus dixit Quanti mercenarii
In se : Deus quem genuit, ftc, usquc ad infirmus est.

patrismei abundant panibus, aie.,usque ad perce- (S. August., lib. Qu,rst. 83, tom. VI, col. 31.)

perunt mercedem suam. 'M.,Ub.Quxst. in Evang., 1/ Si potuit et noluit, invidus est. Ex quo confici-
tom. III, part. ii, col. 1345.) tur, cic.jUsquc ad non degenerando ab aequali.(ld.,
v' Quid enim dum omnimodo, etc, usque ad mori Iract. in psal. lxxiv, tom. IV, part. i, col. 949 et
iucrum. Audi quales commemorat Apostolus falsos seq.)

fratres,etc, usque ad homicida est. (Id., Iract. 5 in ^ Qui cuni in forma Dei esset,etc., usque ad a quo
Evang. sec. Joan., toin. III, part. ii, col. 1424.) genitus est. (Id., tracl. in psal. cxxvi, tom. IV, part.
Videmus istos, ctc, usque ad difTametur.^Id., lib. u, col. 1671.)
contra Petil., tom. IX, col. 314 «^Et hferctici quidom dicunt minorem Filium esse
Quod si vivere, etc, usque ad coUaborantcs /idci ^ quam Pater est, etc, usquc ad esse creatura. (Id
Evangclii. Cum vorba propria faciunt ambiguam Hb. dc Trin., tom. VIII, col. 829 et seq )

scripturam,etc, ttsque ad nccessariam proptcr vos, '

-
Paler ergo et Filius unum sunt, eic. ,usquead de

(Id., lib. iii rfc Doctrina Chrisliana, tom. III,part. i, substantia ejus dicuntur. (Id., lib. de Trin., t. VIII,

col. 65 et seq.) col. 926 et seq.)

Ha3C enim qua? nunc agimus,ctc,w«9uenrf justus Cuinam cnim rapina erat esse squalis Ueo,ctc.,

et fide vivit. (Id., lib. ad Jan., tom. II, col. 216.) usque ad nos divites facit. (Id., lib.c.r Verb. apostol.

"^lntret ante conspectumtuum gemituscompedito- tom V, part. i, col. 1213 et scq.)

rum, ctc, usque ad gemitus eorum. (Id., tract. in In principio crat Verhum.Et ideo in principio fe-

psal. Lxxvui, lom. IV, col. 1019.) cit Deus coelnm et terram, etc, usqtie ad iii carne
v' Corpus nostrum ornamentum nobis fuit,otc, tis- venisse. (Id. , .icrm. de ejusd. apost. vcrbis, tom. V,

quc ad quibus ministraret. Id., tract. in psal. cxlv, part. I, col. 990.)

tom. IV, part. ii, col. 1896.) Vide quantus factus sit tantillus, etc, usquc ad
/ Manere, inquit, in carnem necessarium propter factus est homo. (Id., semi. in nat. sancli Jonnnis
vos. Compellor autem, etc, usc^uc arf justus judex. Baplistx, tom. V, part. i, col. 1321.)
(Id., tracl. in psal. xciii, tom. IV, part. ii, col.1207 D Venit aliquis et accepit aliquid, etc, usquc ad
et seq.) quod ostendit. (Id., c.v scrm. dc Paulo apostolo, tom.
^ El in nullo terrcmini, otc, usque ad audistis de V, parl. I, col. 1279 et seq.)

mc. Vubis, inquit, donatum est ppo Christo, etc, Dicit Joannes. Verbum caro factum est, et habi-
tisque ad dixit esse donatum. {Id., Iib.de Graf.et lib. tavit in nobis. Audite jam utrumque in illo notissi-
arbilr., tom. X, part. i, col. 897.) mo capitulo,etc., usque nrfformam servi accipiens.

Vobis donatum est pro Christo non solum ul cre- (Id., c.v. scrmone de tribus modis, tom. V, part. ir,

daiis in eum, etc, usque ad ut pateretur pro eo. col. 1095.)

(Id., //'/. de Prnsd. sanct., tom. X, part. i, col. Ipse est Christus et factor et factus. Vide facto-
',r,2.) rein. In principio erat Verbum, et Verbum erat
C.\PUT II. ajjud Deum, etc, usqiie ad quis cnarrabit. Id.,

Si qua cn/o consolalio,elc.,usc]uo ad ^rf ip.mm scn- scrtn. dc vcrhis Evangelii, tom. V, part. i, col. 1149
tienlcs. In hoc cognoscimus, sicut dicit apostolus et seq.)
385 EXPOSITIO IN EPP. PAULI — EP. AD PHILIPP. 386
Assumpta autem carnc qua factus est homo sicut A Deus cnim qui operalur in vobis et vellc et
cst
aequalem se novit, elc, usque ad major est Pater. operari pro bona voluntate, etc, usque a(i detur to-
(Id., lib. I conlr. Maximinum, tom. VIII, coL 747.) tum Deo. (Id., lib. de Bono Persev., tom. X,parf.i;,
Si enim confiteris Dei formam,etc., usrjue ad esse cdI. 1013.)

non potuit inasqualis. (Id,, ibid., col. 747 et seq.) Proprium quippo arbilrium, etc, usquc ad ma-
Quoniam cum in forma Dei esset, non rapinam, gnitudinem continentia?. []A.,epist. ad JuL, tom. II
etc, usfitie ad omnino proccdere. (Id., serm. de col. 851 et seq.)
disceptalioiw conlra Pascenlium, tom. II, col. 1042 Quomodo dicis quod audio dicere : ut recte creda-
et scq. mus iii Deum, etc, usque ud viam ejus volet. (Id.,
Qui cum in forma Dei csset, etc, usquc ad niuta- lib. dc Bono Persev., tom. .X, part. ii, col. 1012 et
tam divinitatem. {Id., lib.de Gralia Novi TcsUnncnli, soq.)
tom. II, col. 543.) i^ Umnia autem facitc, etc, usque ad ct ronyratula-
In similitudinem, etc, usque ad lU /(omo.Habitus minimild. Similitudo de luminaribus data est ad
in ca re dicitur qu» nobis ut habeatur accidit,efc., sanctos, ut,etc., usque ad per figuram liber lcgis.
usque ad diceretur illa susceptio. (Id., lib. Qu.rst., (Id., tract. in psal. xciii, tom. IV, part. ii, cul.1193

tom. VI, col. 84 et seq.)

g ct seq.)
usque ad morleni aulem crucis.
Ilumiliavit, ctc, ••Qui numerat multitudinem stcUaruin, elc. ,usque
Discitc, inquit, a me.Cum essem in principio Deus arfjam numerat Dms. {Id., tract. in psal. cxlvi,
apud Deum,creavi vos,etc, tisque ad ei ego reficiam tom. IV, part. ii, col. 1904.)
vos. (Id., serm. xii de Verhis apostoloruni, toiii. V, Sicut stellas cceli non exstinguit nox, elc, usque
part. I, col. 898.) ad mundanainiquitas. (Id., lib. Sent. Prosp., tom.
Intelligens ergo Patcr elfusionem, etc, nsiiuc ad X, part. n, col. 1869.)
"^
iii cordibus noslris charitatem. {ld..,serm. in tialali Spero autem in Domino, etc, usquead enja
sancli Laurentii, tom. V, part. i, col. 139G.) nieum obsequium. Inter mercenarios pastor inge-
'-'
Creator hominis homo esse dignatus est, etc, muit, etc, usque ad inter mcrcenarios romanere.
usquc ad si cruoiflgeretur. (Id., tract. 36 in FAHing. (Id., tract. in Evanij. sec. Joan., tom. 111, parf. ii,

secundum Jountiem, tom. III, part. ii, col. 1064 et coL 1739.)
seq.) GAPUT III.
"
Propter quod et Deus, etc, usque ad in gloria est Dc ccctero, fratres, etc, usque ad vobis autem ne-
Dei Patris. In passione magis ejus humilitas quam ccssarium. Dixisse quidem Apostolum scimus ad
claritas commendatur, ctc, usque ad sine fine sem- Philippenses : Eadem, elc mgue ad mihi mole-
,

pcr est claritas. (Id., tract. 104 inEvantj. sec.Joan- C stus sit. (S. Aug. lib do Prxd. sanct., tom. X, part.
nem,lom. III, part. ii, col. 1903.) i, col. 959 et seq.)
Propter quod Deus eum exaltavit, etc, usque ad Videte canes : videte malos opcrarios : videte con-
Filius unigenitus Dei. (Id., lib. coritr. Maxiniin., cisionem. Canes appcUavit non ratione, sed consue-
tom. VIII, col. 759.) tudine, etc, usqxie ad innocentibus irritentur. (Id.,
uNovimus Christum scdereaddexteram Patris post lib. de Gral. Nov. Testam. tom. II, ool. 555.)
resurrectionem a mortuis, ctc, usque ad scabellum ty^Nos enim sumus circumcisio, qui spiritu servimus
pedum tuorum. (Id., tract. in psal. cix, tom. IV, Deo. Maxime in illo loco satis claret quod Spiritus
part. II, col. 1450 et seq.) sanctus non sit creatura, cic, usque ad in corpore
Dicitis vos Christuin culere, eic.,usquc «(i de Deo vestro. (UL, lib. de Trin. tom. VIII, col. 827 et
natus ajqualis. (td., lib. ii coM/r./l/a.rwim.,tom.VIII, seq.)
col. 759.) Audistis dioentem Apostolum Paulum. Nos enim
Quod Jacob ad Joseph quod est somnium,
dicit sumus circumcisio, qui spiritui Dei servimus, etc,
etc, usque ad et infernorum. (Id., lib. Quxst. Gcn. usque at/quam cursor praater viam. (Id., sorm.de ed
tit. cxxiii, t. III, part. i, col. 581 et seq.) lect., tom. V, part. i, col. 915 ad 926.)
^itaque charissimi mei, etc, usque ad pro bona vo- Ti Circumcisus oetava die. In veteribus sacramentis
luntate. QuAudo jubet ut operentur,etc., twf/iie ad qui circumcisio parvulorum, etc, usque ad post septi-
operatur in vobis. (Id., iib. de Grat. et lib. arb., mum octavus ost. (Id., cpist.ad Hilar. mon., tom^
tom. X. part. i, col. (94.) II, col. 680.)
Audi vocem Apostoli. Cum timore, inquit, etc, Nec moveat quod ail sccundum justitiam quce in
usque ad auferatur superbo. (Id. ,tracl. in psal.Lxv, lege est,eic.,usgueadsocundum spem vitae a;ternae.
tom. IV, part. i, col. 789.) (Id., lib. ad P>onifacium, pap. Vrb., tom. X, part. i,

Mirum est autem quod prEedioato Christo cruci- col. 558.)

fixo,etc, usque ad ne sicceris. (Id., serm. de ver. Proptcr queni o/«wiV(,elc.,usque ad justitia in fide.
Evang. tom. V, part. i, coL 730.) Hoc ergo Judaeorum Pauius destruxerat quod ma-
Nec de ipsa perseverantia boni voluit Deus sanc- lum habebant, etc, usque ad quod in Petro repre-
tos, etc, usque nd in Domino glorietur. (Id., //6. de hcndcrat, (Id., epist. ad llicr., lom. 11, col. 156.)
Cor. et 'jrat., tom. X, part. i, coL 9'25 ct seq.) ^ Quid est. Non habcns mcain justitiam, qua3 ex
 J ,

387 FLORI DIAGONI MONACHI. 388

lege est, etc., usque ad non sunt subjecti. (Id., lib. A ^hdli enim ambulant, ete.,usque ad qui terrena sa-
de Grat. el lib.arb., iom.X, part. i, col.895 et seq.) piunt. Hoc ab homine colitur quod Deus diligit,
Qui prascepta legis implere se putat per arbi- etc, u^que ad ut colatur. (Id., lib.Senl. Prosp. ,iom.
trium, fiic.yUsque ad deputantur in semine. (Id.,/!ft. X, part. 11, col. 1879.)
II conlr. JuL, tom. X, part. ii, col. 1209.) i- Sostra autcm conversatio, etc, usque ad subjicere
Suscitat a terra pauperem, &ic.,iisque ad opulen- sibi omnia.Sic quomodo hic sum,quandiu hic sum,
tos ille inops. (Id., lib. xvii de Civ. Dei in e.vpos. etc, i/s^ue orf in illa quae desiderat. {Id. , tract. in
Cantic. .4nnx, tom. VIII, col. 530.) psal. XXXVIII, tom. IV, part. i, col. 421.)
1 Non quod jam acceperim, Gio,., VL^fine. ad comprc- In cffilo sunt oves quibus pastor vita est, etc,
hensus sum a Chrislo /esM.Notum mihi,fac, Domine, usque ad et cor tuum. (Id., tract. in psaL xlviii,
finem meum.Finem illum dicit, &ic.,usque ad dele- tom. IV, part. i, col. 556.)
ntationem Domini. (Id. ,/;«£<. inpsal. xxxviii, tom. • Te decet hymnus,inquit, Deus.Sed ubi in Sion, '?

IV, part. I, col. 417.) eic.,usqueadnon abripi in saxa. (Id., tract. in psaL
Nemo fidelium, etc., usque ad usque in finem. Lxiv, tom. IV, part. i, col. 774.)
(Id., lib. Sent. Prosperi, tom. X, part. ii, col. 1878.) CAPUT IV.
Nova vita in fide, etc., usque ad non arbitrorap- r. Ilaqiic, frntrcs m('i,f<c,usque ad gaudctc. Gaudere
prehendisse. (Id., tib. ii adJan., tom. II, col. 217.) nos Apostotus prKcipit,sed in Domino,etc,MSf/Me nd
Ecce distcntio est vita mea : et me susccpit dex- nihil solliciti 1'ueritis. (Id., apost. scrm. de vcrb.
tera tua, elc, usque ad nec pi\T.tcrcuntem. (Id., Evang. tom. V, part. i, coi. 934 ct seq.)
lib. XII Confes. lom. I, col. 825.) Non polest unquam fraudari, ctc, usque ad Ista-
y/'Fratrcs e(jo me non ar6i7)'or,elc.,usque adperfecti tur aiterno. (Id., lib. scnL Prosp., tom. X, part. ii,

hoc scntia7nus.\pse eonfitetur nondum se accepisse, col. )8G7.)

etc, iisque ad iusi\i\di iinitatorcs. (Id., tib.de Spir.et Modeslia vestra nola sil omnihus hominibus. Om-
litl., tom. X, part. i, col. 241 et seq.) nia quippe bona opcra amant in luce conslitui, etc,

Tota vita Ghristiani boni secundum desideriuin usque ad pariter appareret. (Id., epist.adMarcellin.,
est, eic.yUsque ad ab amore saeculi. {\A.,serm. epist. tom. II, col. 510.)
Joan tom. III, part. li, col. 2008 et seq.)
,
'•'
Domitius enim prope est. Efsi super omnes coelos
w^Fratres,egomeipsum non arbitror apprehendisse, ascendit corpore, etc, usque ad prope est. (Id.,

elc, usqne ad donavit. (Id., tract.in psaLww, tom. tract.in psal. xlvi, tom. IV, part. i, col. 528.)

IV, part. I, col. 434 et seq.) Nihil sollicili sitis, etc.,usque ad innotescant apud
V Proeterita, qua; jam post tergum oportet ponere. Deum. Non sic accipiendum est, tanquam Deo in-

etc, %tsquc ad quffi ducit ad vitam. (Id., tract. in C notescant, etc, usque ad claritatis Dei. (Id., lib. ad
psal. LVii, tom. IV, part. col. 681 et seq.) Prob. de orando Deo, tom. II, col. 501.)
^-
Quantumcunque hic vi.verimus, etc, usque ad V Ab omnia quippe scienda qua: scit, sufficit sibi

gloriaris. (Id., trart. in psal. lxx, tom. IV, part. i, illa perfectio, etc, usque ad nostra dissimilis. (Id.,
col. 873. lib.dc Trinit. tom. VIII, col. 1075.)

-''Omnia qua; tomporis fine clauduntur, etc, us- AnnuntiabilurDominogeneratioventura.Quodnon

que ad appelitio est ffiternorum. (Id., tract. in psal. sic uccipiendum est, etc, usquead sapiens efficitur.

Lxxxii, tom. IV, part. M43.) ii, col. (Id., Iib.de Grat. ^'ovi Testam., tom. II, col. 568.)

>'Cui tanta revelabantur quid ait, etc, usque ad ,. Etpa.r Dei, etc, usquc ad Cftrwto Jesu Dojnino
dat gratiam. (Id., tract. in psal. cxxx, tom.IV, part. 7iostro. Quanium est,autquid estnostra intelligentia
II, col. 1714 et seq.) ad illam excellentiam, etc, mque ad nomine nun-
^ Qua;rite,inquit,Deum : el vivet anima vestra,etc. cupamus. (Id., iib. xxii de Civit. Dei, tom. VII, col.
usque ad in his veritas exquirenda. (Id., lib. ii de 796 et seq.

Trin., tom. VlII, col. 959 el seq.) ^ Pax ista praecellit omnem inlelleetum:sed utique
secundum quam justus ex
Justitia fide vivit,otc. nostrum, etc, ttsque ad pax ejus excellit. (Id., lib.

usque ad illam non assequitur. (Id., lih.Scnl. Pro- j)

Enrhir., tom. VI, col. 561 et seq.
speri,iom. X, part. ii, col. 1886.) De usque ad Deus pacis crit
cwtero, fratres, etc,
Quotquot ergo perfeoli sumus,hocsapiamus,elc., vobiscum. Sanctorum conversatio cauta etiam debet
usque ad praeceptis ostenderetur. (Id., lib. de Perf. esse, ctc, usquc ad et bonam famam. (Id., lib. ud
just.hom., tom. X, part.i, col. 300 et scq.) Julia7ia7n dc sanct.vit,, tom.Vl, col. 448 et seq.)

I. Et si quid, etc, usque ad per7nancanms regula. Si Gavisus sim, etc, usque ad occupati atitejn cra-

inquo pervenimus.in eo ambulemus, eic.,usque ad /ii.Vere tcrra fructuosa, cui gaudet Apostolus, etc,
quod hic non potuimus. {Id. ,tract. liii in Evang.sec. ttsque ad quadam aruerant. (Id., tract. in psal.xux,
Joan. tom. III, part. ii, col. 1777.) tom. IV, part. i, col. 573.)

V'Beatus Apostolus eos alloqucns, qui sibi jam vi- Oicebamus enim eos terra; fructibus significari,

debantur porfecti csse, etc, usque ad relinquere etc, usque ad qui confortas eum. (Id., lih. xliii

fundamcntum. (Id., t7'acl. 98 in r.vamj. sec. Joan., Confcs., tom. I, col.862 et seq.
tom. UI, part. ii, col. 1884.) Et justificata est sapientia ab omuibus filiis suis,
389 EXPOSITIO IN EP. PAULI. — EP. AD COLOSS. 390
etc, iisijue ad sed perpetuo relineri. (Id., lib. i\ vAccipete psalmum,et dato tympaniim.Accipite et
QuxsL cvancj., tom. III, parl. ii, col. i; '•'.]!
et date, etc, us(jue acl reddite manus vestras. (Id.,

tract. in psul. lxxx, tom. IV part. il, col. 103j et

Scitis aiilem et vos, etc, usque ad in usim mihi
misislis. Ad bonaopera eos redissenunc gaudet,etc., Ipse Apostolus datum non qu«reljat,etc.,i/.sr/!M; ad
usque ad sequitur dicens. (kl., lib. xiii Conles. ,iom. ne vos inanes remaneatis. [\d., lib. dc Past., t. V,
I, col. 863.) part. I, col. 272.)
Non quia usque ad cum spiritu ve-
requiro, etc, Non quia quKro datum,sed inquiro fructum, etc,
slro.Amen. Didicit a te Deus meus inler datum et xisque ud alj eo quaerebalur. (Id., lib. ii de Serm.Do-
fructum discernere,etc.,!i.S(y«(' ad unde lactatur. (Id. mini in monte, tom. III, part. i, col. 1271.)
ibiil.)

IN EPISTOLAM AD COLOSSENSES.
ARGUMENTUM. 1} corporis Ecclesice. (Id. /(7). Trin., tom. VIII,
Colossenses,et hi sicut et Laodicenses sunt Asiani, col. 857.)
et ipsi prajventi erant a pseudoapostolis.Neo ad hos Fides catholica qu» inter Creatorem oreaturamque
accessit ipse Apostolus : sed et hos per epistolam distinguit,etc,i«7!((;rt(/omnia reconciliari in ipsum.
Audierant cnim verbum ab Archippo, qui
corrigit. (Id., lib. contr. Sccund., toin. VIII, col. 381 et
ministerium in eos accepit. Ergo Apostolus jam li- seq.)
gatus scribit eis ab Epheso per Tichycum diaco- Lt ipsc esl caput, etc.,usque ad ipse primatum te-
num, et Onesimum Acolytum. nens. Aliud est sapientem tantum fieri per sapien-
GAPUT PRIMUM. tiam Dei, cic. ,usque ad rectissime dicitur.(Id., lib.
f^ Paulus aposlolus Je.su Clirisli, etc, usque ad qui de Agon Chrislian., tom. VI, col. 301 et seq.)
diynos nos fecit in partem sortis sanclorum in luminc. Totus Christus seoundum EocIesiara,id estcaput
Tunica illa Domini desuper t&xiSL,etc., usque arftibi ct corpus prajdicatur, etc, usque ad civitas Regis
sors est. (Id., Iracl. in psal. xxx, tom. IV, part. i, magni. (Id., serm. quod trib.modis Christ. intell.,
col. 246 et seq.) tom. V, part. ii, col. 1499 et seq.)
i^-Qui eripuit nos, etc.,usquo ad
lilii dilcclionis sux.
•'
Non igitur mirum si propter exemplum, clc. ,us-
Ouisquis hasc gratiam Dei, etc, usque ad
legis, et que ad qui datus est nobis. (Id., lib. vii, dc Trin.,
p
libera nos a malo. (Id., tract. in psal. cv, tom. IV, tom. Vlll, col. 938.)
part. II, col. 1416 et seq.) y Quia in ipso complacuit, etc, usque ad creatura
• Non ait autem, meum regnum non est hic, sed qux sub ccelo est. Per illud singulare sacrificium.in
non est hinc, etc, usque ad non hinc (Id., tracl. quo mediator est immolatus, etc, usque ad vident
in Evang. sec. Joan., tom. IV, part. ii, col. 1939, et faciem Patris. (Id., lib. Fnchir., tom. VI, col. 261.)

seq.) i^ Cujus factus sum, etc, usque ad data est mihi in

'--Si charitas qua Pater diligit Filium suum, ctc, vohis. Debemus intelligere personam Ecclesiae,etc.,
usfjue (td est genitus. (Id. ,/!/). xv rfe Trin. ,iom.\lll, usquead saeculum finitum erit. (Id., tracl. in psal.
col. 1082 et seq.) Lxi, tom. IV, part. i, col. 730 et seq.)
" Si charitas qua Pater diligit Filium suum, etc, " Videto quid di.xit Apostolus.quia in ipso Christus,

usque ad est genitus. (Id., lib. xx de Trm. ,tom.VlII, etc. usque ud in oarne mea. (Id., tract. in psal.
col. 1082 et seq.) Lxxxvi, tom. IV, part. ii, col. 1104.)
verevolumus defendere liberum arbitrium.etc.
Si ^ Ut suppleam, inquit, quae desunt pressurarum
tisjjue ad in adoptionem iiliorum. {Id. cpist. ad Vitat. , non mearum, sed Chr\sii,cic. ,usque ad non perse-
tom. II, col. 281 et seq.) queretur. (Id., tract. in psal. xliv, tom. IV, part.i,
''/« quo habemus,eic., usque ad imayo Dei invisibi- D col. 513.)

lis. Non est difficile videre diabolum victum, etc, Vl impleam vcrbwn. Z>c/,etc.,usque ad operatur in
usque ad non spiritus. (Id., lib. xiii, dc Trin., tom, me in virtutcVrimo volens ostendere mihi, Domine
Vlll, col. 1028 et seq.) Deus ineus, quam resistas superbis, etc, itsque ad
Ad quemdam modum erit homo imitalor Dei ve- stulti facti sunt. (Id., lib. vii Confcss., tom. I, col.
lut imago,etc. usquead imaginem regis.(Id.,/(6.D« 740 et seq.)
decem chordis, tom. V, part. i, col. 82.) Verbum enim tuum celerna veritas superioris
In tribus primis pr«ceptis decalogi,qu« ad Deum creaturae tus, etc, usque ad sicut supplicium.(Id.,
pertinent, etc, usque ad sed cum illo. (Id., lib. u, lib. VII Confess., tom. I, col. 748.)
ad Jan., tom. II, col. 213.)
^Primoijenitus omnis crealuras,eic., usque ad omnia
CAPUT II.

in ipso ro«s/(i»(.Sccundum formam Dei dictum est, . V olo enim vos scire, cic. \iii(\\xc ad ahundantes in
Ante omnes collos genuit me, elc, xisqne ad caput illu in graliarum aclionc. Yitiorum oiimium huma-
 391 FLORI DIACONI MONACHI. 31)2

noriiin causa, esl superbia, etc. uscjue ad el disci- A Principatus cxemplavit, id est exemplum dedit,
tur. (Id., lib. de Spir. ct liU., tom. X, part. i, etc, usjue ad servire cogunt. (Id., lib. ad Paul.
col. 237.) episc. « lib. dc Aijon. Clirist., tom. VI, col. 291 et
^ Haec autom omnia qus pro nobis Verbum caro seq.)
factum, etc, usfjue ad vocarentur. (Id., Ub. xiii, Nemo crgo vos judicet, etc, usque ad corpus au-
dc Trin. tom. VIII, col. 282 ot seq.) tem Christi.Pa.lTes nostri qui duo placuerunt,tenue-
Videte nc quis, etc.,usque ad notr secundum Chri- runt ordinem, eic.,usrjue ad recitatur ad conrirma-
stum. Quid cst Juno? etc, usque ad cavendos esse tionem. (Id., lih.conlr. Faust., tom. VIII, col. 236
admonens. (Id., scrm. de Kal. Jan. tom. V, part. t, et seq.)
col. 1024.) i-' Omnia quae dicta sunt antiquo populo Israel,etc.,
Respondendum est hominibus qui calumniari usque ad membra peregrinantia significabat. (Id.,
libris nostrffi salutis, etc, usrjue ad eruisse senton- tract. 28 in Evang. sec. Jonn., tom. III, part. ii, col.
tiam. (Id., Ub. de Gen. nd Htl., tom. III, part, i,col. 1626.)
202.) Primo Judffiorum illo redarguondus est error,quo
Quia in usquo ad prineiputus
ipso inhahitat, etc, putanl, etc,w.s}i*e ad carnalis celebratio jam quie-
el potcstatis. Ueus qui ubique praesens est,et ubique „ scat. (Id., Ub. adver. Jud., tom. VIII, col. 52 ot
totus pccBsens, etc, usiiue ad nolas est velle judi- seq.)
care. (Id., Ub. ud Dard. de prxs., tom. II, col. 845 Nemo vos seducat, ctc, usque ad in honore aUquo
et seq.) ad saluritatem carnis. In his verbis adhibenda est
Satis est ergo scire corporale aliquid, etc, Msi/tje quaedam pronuntiatio in vultu, etc, usque ad Chri-
«d verbo usus est. (Id., iilt. xii de Gen. ad Utt. tom. tus advenerat. (Id., lib. ad Paul. episc. ,iom. Il,col.
III, part. II, col. 459.) 640.)
y' Montem in quo placuit Deo haliitare in eo, etc, Ambulans usquc ad
i^ frustra inflatus, etc, (;( <iug-
M.?i/MC ad et tu in me. (Id., trael. in psal. Lxvii,tom. mentum fidei. Non autem solum vaniloquos, etc,
IV, parl. i, col. 826 et seq.) usijue ad liborctur a malo. (Id., tract. 98 in Evang.
In (juo el circiimcisi,etc., usque ad suscitavit illitm sec. Joan., tom. III, part. ii, col. 1884.)
a morluis. lllud sabbatum nisi et ipsum inter pro- i- Si aulein morlui, otc, usque ad in mundo decer-
phetias, etc iisque ad corporis carnis. (Id., lib. xii nitis? Quidquid passus est, in illo ct nos passi su-
contr. Faust. tom. VIII, col. 354.) mus, etc, usijue ad capitis et corporis. (lil.,tr(ict.in
•
Non duas utiquo res intelligi voluit, elc usque ad psal. Lxii, tom. IV, part. i, col 749.)
quiB mens vocatur. (Id., lib. xiv de Triii. tom.VIII, >•
Ubi invenis aliter et aliter, facta est ibi quaedam
col. 1053.) C mors, etc, usqiic ad viximus ut moreremur. (Id.
In circumeisione Christi, et ca-tera. Resurreclio Iract. 23 in lCvanij. sec. Joan., tom. Ul, part. ii, col.

Glirisli quas facta est terlio quidem die passio- 1588.)

nis, etc, vsque ad sapilis super tcrram. Id., e.t CAPUT III.

verb. apost.tom. V, parl. i, col. 910.) Igilur .n consurrexistis, etc.,u8que ad non quae su-
El vos cum mortui essetis, etc.,usque ad oinnia de- per ferram. Nondum utique rcsurreximus sicut Chri-
Ucta. Prseputium vocavit, etc, us(jtte ad exspolian- stus eie.,usque ad Spe enim salvi facti sumus.(Id.,
di sumus. (Id., lib. ad Paul. episc, tom. II. col. /i'6. tom. VIII, col. 251.)
contr. Fuust.,
641.) Commutatio quce corruptionem non habebit,etc,
"^ Deles quod adversus nos, etc, usquc ad afft(/eiis ad est in nobis. (Id., se.rm. de Resur. mort.,
u.^ijue

illud m(«'.Nostrum ergo corpus mortuum esl prop- tom. V, part. ii, col. 1627.)
ter pcccatum, etc, us(iue ad peccatorum. (Id., Ub. ;/Si vis esso coclum purga de corde luo terram,
:

II de Baplismo parv.. tom. X, part. i, col. 180.) etc usque ad in ccelis est. (Id., tracl. in psal. xcvi,

^ Tu, inquit, humiliasti sicut vulneratum super- tom. IV, ool. 1243.)
bum, etc, usque ud ubi superbus est. (Id., tract. • In voce tubae corneaB? etc, usquc ad non secun-
iu psal. Lxxxviii, lom. IV, part. ii, col. lliOet n dum carnem militamus. (Id., tract. in psal. xcxvii,
seq.) tom. IV, part. ii, col. 1256.)

Victimam sanctam qua deletum csl chirogra- Socundum hanc lidem et spem et dilectionem qua,
phum, etc. usque ad leo et draco. (Id.,/i7).ix,Ci)n/'^s., ctc, usque ad non nisi Ecclesia est.(Id., ((6. ud Ja-
tom. I, col. 778 et seq.) nuar., tora. II, col. 205 et scq.)
' E.vspolians priiicipatiis, etc, usquc ad iji scmet- Qu(B sursum sunt sapite, tic.,usquc ad nos debe-
ipso. Unde accepit diabolus exlerius potestatem mus exuere. (Id., Ub. Quxst, lxxxiii,?. 29, tom.VI,
Dominicaj carnis occidendas, etc, usquc ad redi- col. 18 et seq.)
mens peccatores. (Id., Ub. iv de Trin., tom. VIII, Si Deus et hominom dc terra, et bestias de tcrra
col. 899 et seq.) formavit, etc,MS7«e ad uon qus super terram. Id.,

Quod enim dicit exuisso se carnem,ctc.,K'i/Heaf/ /(/'. VI de Gen. ad litl., lom. III,part. i, col. 348.)

rosurroctionc compiebitur. (Id., lib. contr, Fausl. Mortui enim estis,us(\uc ad rum ipso in gloria.Uei-
tom. VI, col. 300 ei soq.) nileslum cst, ct cuivis advcrlenti facile cognituiii,
 393 EXPOSITIO IN EPP. PAULI. — EP. I. AD THESS. 394
etc, UMpic nd Kstimabumus insaniam. (S.Aiig., lib. A. Docentes ct usque
commoncnles, ctc. a.dI)eo et Pa-
II ad Jan. tom.II, col. 208.) tri per ipsum. Neque enim omnis qui labiis perao-
k-Quoniam tanquam fenum citi aroscent,elc.,!j*(y!(C nat, etc, usque ad sancti Spiritus sui. (Id., lib. de
ad cum ipso apparebitis in gloi'ia.(Id., tmrl.inpsal. Grat. Novi Testam., tom. II, col. 563.)
XXXVI, tom. IV, part.ij col. 357 et seq.) MuUeres suhditse estole, ete. usque ad timenles
Omnes ergo (Jiviles boni fKleles,etc.,!/4'(yMi? ad ap- Dcum. Est etiam ordo naturalis, etc, iisque ad feli-
parebitis in gloria. {Id., serm. de verb. in Prov. Sa- cilalem. {Id. ,lib. Quofst. in Gen. lit. 152, tom. III,

lom., cap. XIII, ('. 7, tom.V, part.i, col. 215.) part. 1, col. .j90 )

= Simus ergo rccti corde. Tcmpus gloric-e^etc, us- Quam multi in nostracommunioneveraciler,etc.,
gue ad apparebitis in gloria. (Id., tracl 28 in Evang. usque ad non perdet mercedem su3.m. (ld.,lib.contr.
scc. Joan., tom.III, part. ii col.I225.) Faust., tom. Vlll, col. 2.55 et seq.)
Mortifieate ergo, etc. Morlincemur et resurgimus, IIkc tibi regula proponitur,etc.,wsji((? ac/ utama-
elc, usque ad servitus, (Id. /('/'. de Hesur.mort. ,lom. ret. (Id., ser. de verb.Evang. ,iom V, part.i,col.4l8.)
V, part. II, col. 1627.) Pax domestica est ordinata cohabitantium, etc,
yTornicalioncin, ctc Neque avari, ctc, iisque ad usquc ad providendi bcncficentia. (Id., Sent. Pros-
dubitaret.(Id., lib. dc Bapl., tom.I.X, col. 89.) r^ peri, tom X. part. ii, col. 1872 et scq.)
E.tspolianles, ctc Voterem hominem, etc, usque Quodcunquc facitis, ctc, usquc ad acccptio apud
ad imaginem Dei.(ld., lib. c. Fuiist., lom. VIII, col. Dcum. Eam Deus innooentia probat, etc, usque ad
750.) uccoptio apud Deum. {ld.,lib. Scnt. Prosperi,iom,X,
Sanguis, inquit, e\.c.,usquc ad peccatorum. (St'm. part. II, col. 1869-1877.)
in. episl. Joan. tom.III, part. ii, col. 1982.) Noraen et conditionem servitutis, ctc, u.iqiie ad
Eum qui renovatur ctc, usque ad modestiani, pa- emendatur lllius. (Id., ihid., col. 1873.)
i!>nYiam.Satisostendit ubi sit homo creatus adima- CAPUT IV.
ginem Dei,ctc.,«(.5(/w« ad agnitione renovaretur. (Id. " Domini qnoq justum est, ctc, usque ad hahetis in
lib. III (/( Gcn. ad litt., tom.lll, part. i, col.292.) cado. Etiamsi habucrint scrvos justi parentcs nos-
'-Siergo spiriiu mentis renovamur, etc, usque ad tri, eic. ,usque ad tolcrarc quod serviunt. (Id., lib.
induimus per fidem. (Id., //6. XII dc Trinit., tom. XIX de Civit. Dei, tom. VII, col. 644.)
VIII, col 1004 et scq.) Sicut in potestatibus societatis huanffi.etc, usque
t-Ista renovatio rcformatioque mentis secundum ad ita Deus in omnibus. (Id., lih. Sent. Prospcri,
Deum,etc.,{«f/M(; ad non ipsaque renovatur.(Id.,/j6. tom X, part. ii, col. 1873.).
IV de Trintt., tom.VlII, col.389 et seq.) Qui doctrinam Christiadversamdicunt,etc,«s^ue
: Supportantes, etc., usque ad ita et vOs. Lavando C ad essc reipublicK. (Id., epist. ad Mareel., tom, II,
pedes jam bonorum atquemundorum discipulorum col. 532.)
significavit Bominns,eic. ,usque ad solvaturin ccelo. Orationi instate, etc, usque a.dmihi fuerunt sola-
(Id., tract. 38 in Evang.sec. Joan., tom.lll, part. ii, tio. Joannes dioit : Etsi quis peccaverit, etc, usque
col. 1794 et seq.) ad interpellet. (Id., serm. ni Epist. Joan., tom. II,
- Super omnia vutem,etc.,u3qne ad in omni sapien- col. 532.)
tia. Tunica illa sortita, omnium partium significat Salutat vos Epaphras, etc, usque ad vobiscum.
unitatem, eic. ,usque ad in unum omnes colligit. Amen.&i dixerimus istam persevcrantiam tam lauda-
{Id. tract. 18 in Evang. sec. Joan. tom. III, part. ii, bilem, etCjMs^tte «(/ perseveretur a nobis. (Id., lib.
col. 1949.1 dc Cor. et grat., tom. X, part. i, col. 921 et seq.)

IN EPISTOLAM I AD THESSALONICENSES.
ARGUMENTUM. D Dei non perturbatio cst,ctc,!(.s^U(;n(/pQena peccato.
Thessalonicenses sunt Macedones, qui accepto (Id., lih.Scnt. Prospcri, tom. X, part. ii,coI.1872.)

verbo vcritatis perstiterunt in fide, etiam in perse. Nam et ipsi. scitis,etc,usque ad Christi apostoli.
cutione civium suorum. Pra3lerea nec recepcrunt Quas vires nocendi habcat humana; gloriae amor,
falsos apostolos,nec ea qua; a falsis apostolis dice- etc, usque ad cum offcrtur. (Id., ibid., col, 1877.)
bantur. Hos collaudat Apostolus scribens eis Alhe- t Scd facti sunius parvuli, ctc, usque ad regiium et
nis perTychicumdiaconum,ctOnesimum acolytum. gloriam.^Non nutrix nutriens filios,sed nutrixfovena
ut filios, eic. ,.usque ad ut iterum parturiret. (Id.,
CAPUT PRIMUM. Iract. in psal. xlix, tom. IV, part i, col 582.)
usque ad Dco vivo ct ve-
•^Paulus et Sijlvanus, etc, Etmater parvulum amat nutrire, etc, usque ad
ro. Judeeoruin proprie Synagoga dici solet, etc, et laudabimus eum. (Id., serm.de vcrb. Evang. ,lom.
usque ad requirebat,(Id., tract.in j3.sn/.LXxxi,tom.IV, V, part. I, col. 156 et seq.)
part. II, col. 1047.) . Scalas vidit Jacob per somnium, et ipsis scalis
Et exspectare, ctc, usque ad ah ira ventura. Ira ascendentes,etc.,MijMe ad descenduntpreedicatione,

Patrol. GXIX. 13
395 FLOHI DTACONI MONACHI. 30f)

(Id. , Iract. in Evang xcc, Joan. VII, tom. Ill,part,n, A rante. etc, iiRque ad omnes rcsurgemus. (Id., lib.

col. 1 i 49. et seq. Qiuvst. Lxxxin, tom. VI, col. 46.)

Ideo ct nos grntias, ctc, u.squc a.l ijloria noslra et Cum cnim di.verint pn.r, clc, usque ad ct non cffu-

gaudium. Quid esl quod hinc Deo gratias agit, etc, gienl.Scd confiterinoSjinquis^pfenanostracompellit
usquc ad est vero verbum Doi. (Id., lib de Prxd. adcsse jam finem, etc, usque ad virtutes crolorum
sanct., tom. X, part. i, col. 989.) movebuntur. (Id., ibid., col. 918 et scq.
CAPUT III.
'
Vos autem fratres elc., usque s.&nequetencbrarum.
I-
Propter qiiod, elc, usque ad vos statis in Bomino. Illi qui prfesumeutes de cupiditatibussuiSjW^we nr/

Defecit, inquit in dolorc vita mea, etc, usquc ad nunc autom lux in Domino,(Id., tracl. in }.sal. cxx,

vita ejus. (Id., tract. in psal. xxx. tom. IV, part. i, tom. IV, part. ii et col. 1606 et seq.)
col. 241.) 1 Igitiir non dormiamus. etc, usque a.det pacem lia-

Admonemus ch.iriliilem veslram, clc, usquc ad hetc cum cis. Multi cum dormiunt, non Caciunt lo-

statis in Domino. (Id. ,s«'m. dc verb. Evany. ,iom.\, cum Domino, etc, usque arfvidebant divitias tran-
part. 230 ct scq.)
I, col. situras. (ld.,in psal. cxxx, col. 1719.)
gratiarum actionem, etc, usque addi-
Quam enim i-^igna debomus operari, id est tanquain in luce,

rigat viam noslram ad vos. Cernebatutique, etc.us- „ elc, usqtic ad in Cbristo operatur. (Id., in psal.LXf^
quc ad sentiebat. (Id. Uh. conlr. Faust., lil. i, tom. col. 740.)

VIII, col. 208.) Rogumus anlcm vos, etc, usque ad inviccm ct in

^Vos autcm Domigus, usquc ad sanclis ejus.

ctc, omnes. Quantum ad nos pcrtinct,omnes salvos fieri

yJmcn.Apostolus Paulus benedicens Thessalonicen- vclle debenius, etc, usque ad dissimulatione negli-

ses, clc, usquc ad ul invicem diligamus.(Id.,//6. </<, gitur. (Id., lib, dc Cor. ct grat., tom. X, part. i, col.

Grat. ct lib. arb.., toin. X, part. i, col. 904.) 918 et seq.)

CAPUT IV. Quando videt homo ali^iuem male viventem,etc,

De catero ergo fratrcs, etc, usque ad nullius ali- usque ad justus et misericordia. (Id., senn de verb.
quid desideretis. Adulterium facere prohiberis ne Evang., tom. V, part. ii, col. 1732 et seq.)
noceas, etc. usquc ad spes salutis omnino remane- ^emper ijaudcle. Vcnite exsultemus Domino, etc,
bit. {\d.,serm.., de conv. PauL, tom. V, part. i, col. usquc odmundo insultare. (Id., Iract. in psal. xciv,

1272 et seq.) tom IV, part. ii, col. 1217.)

•^'
Nolumus autem vos, clt., usque ad eos qui dormic- . Misericordiavcritas qrsecunt ante faciem
et

runl. Lazarus amicus noster dormit, sed vado ut tuam.etc, usqucadin nomine tuo exsuUabunt.{Id.,
a sommo, etc, usque ad accepturi sunt. (Id., tract. in psal. Lxxxviii, col. 1228.)

49 in Evang, sec. Joan. ,[om. III, col.1751 et seq.) C Beati eritis, inquit, cum vobis maledicent, etc,
Admonet nos beatus Apostolus ut de dormienti- «,?7!(e adimmortalitatem. {\d.,lib. ii de Serm. Dom.
bus, etc, usque ad spiritaliter amant. (Id., serm, in monte, lom. III, part. i, col* 1236.)

de eisd. verb. Apost., tom. V, part.j.col. 93G etseq.) Sinc intermissione orate. Doininus ait : Oportet
De dormientyjus, inquit, nolo vos ignorare, etc, semper orare, et non deficere, elc.,u.^iiucad claraor

usque ad transivit et Dominus. (Id., scrm. 2 de cad. cordis esl.(ld. ,lib.dc //<•«•«. ,tom. VIII, col. 40 etseq.)
lcct., tom. V, part. i, col. 939.) /n omnibus gratias, etc, usque ad omnibus vobis.
^ Et sic sempcr, ctc, usque ad in vcrbis istis.Como- Vcra fidelium humilitascst in nullo superbire,etc.,
jemur nos ergo invicem et in his sermonibus, etc, usque ad aut benigna. (Id., lih. Scnt. Prospcri, tom.
usqucad martyrura fortitudo. (Id., ibid., col. 938 ct X, part. 11, col. 1866.)

seq.)
'^ Spiritum nolite exstinguere^eic.^tion quia exstingui
yEt morlui, ctc, usquc ad cum Domino erimus.Vo- potest, sed quaiitum iu ipsis est, exslinctores, elc,
terat etiam hoc donaro credentibus, etc, usque ad usque ad in vubis somper luceat. (Id.,'(« psal. lxxwi,

qu» non videntur. (Id., lib. n de Baplis. parv.,tom. col.993.)

X, part. i, eol. 181.) Ipse autem Dcus pacis, ctc, usquead /mcM.Quam-
Dixit apostolus cum
loquerelur de resurrcctione £) vis et propric dicatur spiritus non universaanima.
morluorum. Et nos viventos, etc, usquc ad gustata etc, usquc adhoc cst vivificct. (Id., lih. ii ad Vic-
morte victuri. (Id., lib ad Dulcilium, tom. VI, col. torem Vineentium ; tom X, part. i, col. -496 et soq.et

159 et seq.) 485 et seq.)

>y QuaBri solet ulrum
quos hic vivenles inventu-
illi i/Et ego,inquit,si exaltatis fuero a terra onmiatra-

rus est Christus. atc, usque ad ut nnsse possimus ham, etc , ttsque ad omnia trahi post se.^Id., ^raff.

(Id., lib. XX dc Civit. Dci, tnm. VII. col.688 et seq.) 53 in Evang, scc Joan., tom. III, part. ii,col. 1733.)

CAPUT V. Tria sunt quibus homo constat : spirilus.anima,

Dc temporilus, clc, in noctc, ita vcnict. Non dixit, ct corpus, ctc, usque ad et nos immutabiraur.(Id.,
post quantum temporls hoc futurum sit, eic. ,usque scrm. dc ftde et symb., tom. VI, col. 193 ct seq.)
ad non est vestrum 3c[ve.{[d.,cpisl.ad llesijch.cpisc, Aliud esl cssc sine peccato, etc,!(4(;«e ad se non
tom, II, col. 907 et seq,) csse declarat. (Id., lib. de Perf. jttst. Iiom., tom. X,
'
Media autem nocte, id cst, nullo sciente aut spc- part. 1, col. 304.)
 39- EXPOSITIO IN EPP. PATJLI.— EP. AD TIM.
I 398

m EPISTOLAM II AD THESSALONICENSES.
ARGUMENTUM. A rum. (Id., lih. xx de Civit. Dei., tom. VII, col. C85
Ad Thcssalonicenses secundam scribit Epistolam ^t seq.)

Apostolus et notum facit eis dc temporibus novis-

:
Non retinelis, etc, usque ad illustratione adventus
simis, et de adversarii dejectione.Seribit hanc Epi- sui. Hoec verba apostolica ita sane obscurasunt, et
stolam ab Athenis per Titum diaconem, et Onesi- mystice dicta, etc, iisquc ad hic omnino tacetur.
mum acolytum. {lA.,epist.ad Hesych. episc. tom. II, col. 908.)
•/ Eo quod charitatem, etc, usque ad in omni opcre
CAPUT PRIMUM.
et sermone ioMO. JudiT.i cum putantad suum regnum
•^Paulus et Sylvarius ct Timolheus, etc, usque ad
visibilem istam pertinere prophetiam,etc.,Ms^!(6; ad
charitas uniuscujusquc vcstrum in invicem.lloa di.tit,
et non tota gens pereat. (Id., tract., in psal. cv,
ne forte de tanto bono, &ic., usque ad habeatis cx
tom. IV, part. ii, col. 1418.)
vobis {Id., lib. de Grat. et lih. arb., tom. .\, part. i,
Erit enim tunc tribulatio magna, qualis non fuit
col. 904.)
ab initio mundi neque fiet, etc, usque ad potius
Ua usque ad requiem nobiscum.
ut et nos ipsi, etc,
quam passurus. (Id.,c/iwt ad Hesych. cjnsc. tom. II,
Pressuras persecutionesque justorum, etc, usq^ie
col. 915.)
ad perficiendam purgationem. (Id., tract. 13 contra
Faust., tom. VIIl, col. 291 et seq.) B CAPUT III.

De cxtero, fratres, etc.,usque ad inalis hominibus.

t^ In revelatione, elc, usque ad qui credidcrunt. Si
Nunquid postremo apostolum Paulum pro Judeeis
pejor est conditio nescientium quam scienLium le-
infidelibus, etc, usque «(/ pra;cipit ut faciat. (Id.,
gem,etc., usque ad qui ignorant Deum. (Id., lih. de
epist. ad Vital., tom. II, col. 988.)
Grat. el lib. arb. tom. X, part. i, col. 884 et seq.)
Non enim omnium, etc, usquc ad imitari nos.
^Quia credilum esl,ctc.,\xs(\aa ad Domini Jcsii Chri-
Posse habere fldem,etc., usque ad quajustejudicat.
sti. Salus religionis hujus per quam solam veram
(Id., lib. Sent. Prosper., tom. X, part. ii, col. 1887.)
salus vera, veraciterque promitlitur, etc, usque ad
Quomamnon in quiete,etc,usque ad panem man-
vocatione sua sancta. (Id., lib. ii Retract. tom. I,
duceut. Non, inquiunt, de hoc opere corporali, etc,
col. 643.)
usque ad prseconio facere jubentur.(Id.,/(ft. rfeOper.
CAPUT II.
monac.h., tom. VI, co). 549 et seq.)
Rogamus aurem vos, fratres, eic.,usq\ie a.d seducat Vos aulem, fratres, nolile perficerc henefacientes.
ullo modo. Quando dicebat. Non cito moveamini Propter necessitates sanctorum, etc, usque ad ne
mente,etc., usque ad hujus dies ultimus. Cld., epis/, sint infruotuosi. (Id., ihid., col. 561.)
ad Hcsych. episc dc fine wt'., tom. II, col. 905 et seq.) Quod si quis, etc, usque ad cum omnibus vohis.
Diligendus ergo est et exspectandus Domini.sicut C Amen. Diligamus inimicos, corripiamus, etc.,M5}ue
sancte exhortaris, adventus, etc, usque ad utique ad non pr^cidit dilectionem. (Id„ tract. in psalm.
non credebat. (Id., ibid., col. 909 et seq.) liv, tom. IV, part. i, col. 635.)
(' Quoniam nisi venerit.etc, usque ad iniquitatishis Superbo oculo et insatiabili corde huic convesce-
(/wi pereuri/. Rogamus vos, inquit, fratres per ad- bar, etc, w«(/mc nd ipsi saturabuntur.(Id., mp«i/m.
ventum Domini, etc, usque ad justissime judicatu- c, col. 1290.)

IIV EPIS TOLAM I AD TIMOTHEUM.

ARGUMENTUM. D etc, usquead tenet in moribus. {Id., scrm. de laude

Timotheuminstruit,et docet de ordinatione epi- charitatis. tom. V, part. ii, col. 1533.)
scopatus,et diaconii,et omnis ecclesiasticce discipli-
Diliges, inquit, Dominum Deum tuum ex toto
nae, scribens a Laodicia per Tychicum diaconem. corde tuo, etc, usque ad quadam sorte junguntur.
CAPUT PRIMUM. (Id., lih, de Doctr. Ghiist. primo, tom. III, part. i,

col. 29 et seq.)
Paulus Apostolus Jesu Christi, elc, usqne ad quos
estin fide.Quod iste profanas,et aniles fabulas,etc, Omnium igitur ha?c sumina ost, ut intelligatur

tisque ad catholicus leotor intelligit. (Id., lib. conlr. legis, et omnium divinarum Scripturarum ple-
inim. leg. et proph. tom.VIII, col. 637 et seq.) nitudo, etc, usque ad ut perfecta sit. (Id., ibid.,
Fints autem prxcepti, elc, usque ad fide nonficta.
col. 36.)

DivinarumScripturarummultiplicemabundantiam, , Omnia igitur prKcepta divina referuntur ad cha-

 399 FLOHl DIACONI MONACHI. '(CO

ritatem, ctc, tisguc ad superet nulla erit. (IJ., lih. A virtutis tuie emittet Dominus ex Sion. Apparet,
Enchir., tom. VI, col. 288 et scq.) ratres, evidentissime, ctc., ws^wcarf rcgni cjus non
^ Amate, sed quid amatis videle, etc, usque ad et erit flnis. (Id., truct. in psal. cix, tom. IV, part. ii,

fide non ficta. (Id., tracl. in psalm.wxi, ioia. IV, col. 145.3.)

part, I, col. 260.) »- Si in illis vocibus quic fiebant in Exodo, etc,

•/Quidquid ergo salubriter mente concipitur, etc, usqiie ad nullus imperiosus egisse. fld., lib. ii de
usquc ad laqueus erit dilecti. [Id., Iract. in psal. cxl, Trinit., tom. VIII, col. 860.)
tora. IV, part. ii, col. 1816.) De invisibili Deo inter nos agitur, ctc, usquc ad
Cum enim diceret charitas,addidit de cordepuro, videbimus eum sicuti est. (Id., lib. contr. HUi.vimin.,
etc, usiiue ad spes nostra fallatur. (Id., lih. \ de tom. VIII, eol. 762 et seq.)
Doct. Christ., tom. III, part. i, col. 36.) Ilabois fidem, etc, usque ad non blasphemare.
A quibus quidam, etc, usquc ad dc quibus affv- Istud Apostoli quale est ? nonne ita mirabile, etc,
manl. Quid cnim molcstia, tristitiseque ingerant usquc ad excluditur opere Satanae. (Id.,/rt. (f^iVttt.

prudentibus fratribus temerarii, etc, usquc ad ad

escam perveniant. {lA., lib.de Gcn. ad /('«., tom. III,
et (jrat., tom. X, part. i, col. 262.)
Nullacreaturaest,sive quae in veritate manet dans
I
part. col. 261 et seq.) gloriam Deo, etc, usquc ad sibi retinuit (\&.,c.vpos.
I,
P
y/ Scimiis uutem quia bona est le.t, siquis ca leijitimc Epis. ud Gal., tom. III, part. ii, col. 2128 el seq.)
ulatur. Justo enim non cst lex posita ; quae tnmen
CAPUT II.
bona est,usque ad nisi divina gratia subveniri. (Id.,
lib. de Spir. ct litt., tom. X, part. i, col. 208 et •^ Ohsecro iyilur, etc, usque ad ad agnitionem vcri-
seq.) tatis vcnire. Quandiu permistae sunt ambae civilates,

Bona est lexilli qui ea lcgitime utitur,etc., usque etc, usquc ad cum illo per speciem. (Id., lib. xix
arfsanante per gra.\,'nim. {ld.,epist. ad Anast.,iom.U, de Civit. Dci., tom. VII, coi. 656 et seq.)
col. 593 et seq.) Sicul aulem Jerusalem significat civitatem socie-
Scientes hoc, clc, uaquo ad quod crcditumest mihi. tatemquc sanetorum, etc, usque ad Dei eedificatio
Deo vivit qui sub Deo est.legi autem, qui sub lege cstis. (Id., lib. de catechizandis Rudibus, tom. VI,
est. Sub lege autcm quantum ^quisque
vivitur, in col. 337 et seq.)
peccator est,id esl in quantum avetcri homine non Isla plane difficillime discernuntur, ubi ait: Obse- i
est mutatus. Sua enim vita vivit. cro, etc, usqu/; ad et habitavit in nobis. (Id., lib.
Et ideo lex supra illum est, quia qui illam non ad Paul. cpisc. tom. II, col. 635 et seq.)

implet, infra, etc, usque ad stabili gaudens bono. •^Cum audimus, et in sacris litteris legimus quod
{Id. , ccpos. Epist. ad Gal., tom. III, part. ii, col. C omnes homines
velit salvos, etc, «si/hc nt/ quodcun-

2145 et seq.) que non fecit. (Id., lib. Enchir., tom. VI, col. 280
Cratias ago usque ad quorum primus e(/o
ei, etc, ct seq.)

sum. Apostolus Paulus cx pcrsccutore Christi an- Sicut illud quod dictum est, omnes in Christo vi-
nuntiator factus, etc, usquc ad persecutor et inju- vitieabuntur. etc..H.S(/!(e ad nisi ab ipso volcnte non
riosu3.(ld., serm. de conv. Paul., tom. V, part. I, liunt (Id., inpsal. cxii, ex epist. ad Fital., tom. II,

col. 1268 et seq.) col. 98.J ct scq.)

^ Sed idco misericordiam, etc, usque ad in vilam L.'Vult autem Deus omnes homines salvos fieri et,

seternam. Quia misericordiam et veritatem diligit otc, «srywe a(i sub Dei potestate. (Id.,/i6. dc Spir.et
Deus, etc, usque ad negare poterit debitum. (Id., litt.,tom. X, part. i, col. 238.)
Iract. inpsal. lxxxiii, tom. IV, part. ii, col.1067.) Quia ergo nos qui salvi futuri sint nescientes,
^ Sed misericordiam, ctc, usque ad in incredulitate. etc, usquc ad quoniam nos facil velle. (Id., lih.de
Magna est misericordia tua ct dc magna miseri- : Nat. et fjrat., tom. X, part. i, col. 235.
cordia, etc, usque ad scd magnam misericordiam. Unus enim Deus, ctc, usque ad pi-o omnihus. Cum
(Id., in psal. l, tom. IV, part. i, col. 588.) sit ipse Christus sapientia Dci per quam creata sunt

Fidelis sermo, ctc, uscjue ad in vitam xternam. j)

omnia,etc.,MJsgu<; ad qui ost veritas in eeternis.(Id.
Nulla" causa fuit veniendi Christo Domino, nisi pec- lib. 1 de cons. evang., tom. Ill, part. i, col. 870.)

catores, etc, usque ad versati in infirmitate ejus. Tu es veritas super omnia prjesidens, etc, usque
(Id., serm. 9 de eisdem verb. apost., tom. V. part. i, ad nobis serviendo. (Id., lib. x Confess, tom. I, col.
col. 945 et seq.) 867 et seq.)
Christus Jesus venil iii munduni peccatorcs, in- ^ Si omncs homincs, quandiu niiu'tales sunt,etiam
quit, salvoSjClc, usque ad ad oum sanandi currite. iniseri sint ncccssc rsl, ctc, usquc ad qui in supe-
(Id., ihid. scrm. 10, col. 951 et seq.) rioribus vita. (Id., lib. de Civit. Dei, tom. VII, col.

Audivimus bcatum apostolum Paulum diccntera, 268 el seq )

Humanus sermo, et omni acceptione dignus, etc, "•

An apostolus Pctrus, sicut eum quidam favore
usque ad sine parvulos venire ad me. (Id., ibid. perverso excusare nituntur,.etc.,MS^Me ad quomodo
serm. 8, col. 940, et seq.) est mcmbrum? Id., tract. in Evang. scc Joan. lxiii,
'^ Hciji autem,etc.,us(iuo ad bonnm militiam.Virgam tom. III, part. ii, col, 1810 ctscq.)
 1

40 EXPOSITIO IN EPP. PAULI. — EP. I AD TIM. m

•
Verbum caro factum est, et habitavit in nohis. A CAPUT IV.
Habes majestatem ad quam ores, etc, usgue ad Spiritus autern, etc, usque ad qui cngnoverunt ve-
miscricordiam. (Id., tract. in psal. xxix, tom. IV, ritatem. Audi ergo quod
confiteriste non videre,etc.,
part. 1, col. 216 et seq.) usqiie ad damoniorum mendaciloquorum. (Id., lib.
: Talem se Deus pnebuit hominibus, ut ctiam pa- XXX conlra Faust., tom. VIII.)
nem de ccelo miserit, etc, usque ad quod non po- Hinc etiam illud prfficeptum quod est. Non moe-
teras. (Id., tmci. in psal. cxxxiv, tom. IV, part. ii, chaberis, etc, usqv£ ad Manichaai, si dederis. (Id.
col. 1741 et seq.) ibid., col. 310.)

Mediatorem Dominum Jesum Christum secun- " Quod autem Dominus invitatus venit ad nuptias,
dum hominem dici, etc, usgue ad diligendo imits- etc, usqiic ad bonum vinum usque adhuc (Id.,
ti sunt. (Id., e.rpos. Epist. ad Gal tom. III, part. ii, tract. in Evamj. sec. Joan., tom. III, part. ii, col,
col. 2122.) 1458 et seq.)
^ Nam neque per ipsum liberaremur unum media- Quia omnis frea/wra,etc.,usque ad quam assecutus
torem Dei et hominum, etc,
iisque ad si dici non es. Teslamento Veteri ubi quidam cibi carnium

potest. (Id., tom. VI, col. 249 et seq.)

lib. Eiirhir., prohibentur, etc, usque ad tamen auctoritas com-
Ego, inquit, Dorainus.ero illis in Deum, etc, us- n mendata. (Id., lib. contr. Faust., tom. VIII, col.233
qiie ad et divina humanitas Christi. (Id., lib. de et seq.)
Ovib. Ex-ech., tom. V, part. i, col. 310 Omnia munda mundis,Domini est terra et pleni-
^yCujus testimonium, etc, usque ad in fide et veri- tudo, etc, usque ad recitatur ad confirmationem.
tale.KW. Dominus Jesus his qui crediderant in eum, (Id., lib. I ad Tit., tom. VIII, col. 236 et seq.)
etc, usquc ad id quod videatur. (Id., Iract.. 40 in ^-'hieptas autem, etc, usque ad
qux nunc esl,et fu-
Evang.scc.Joan.,tom. III, part. ii, col. 1690 et seq.) /!«r.T'.Videte amatoriasancta cantica.Videte Cantica
.' Volo ergo viros, etc, usque ad per opera hona. canticorum, etc, iisque ad diviliaj et honor. (Id.,
Levavit pro nobis Dominus noster manus suas in Iracl in psal. cxi.iii, tom. IV, part. ii, col. 1868.)
cruce, elc usque ad levari ad Deum. (Iil., in psal. " Fidelis sermo, etc, usquc ad qui te audiiinl. Quid
Lxii, tom. IV, part. i, col. 75.5.) est homo, quia memor es ojus, aut filius hominis,
Mulier, etc, usque ad in silentio. Quod dictum etc, usque ad beatos fieri prasdicat. (Id., Iract. in
est, et ad virum tuum conversio tua, et ipse tui psal. VIII, tom. IV, part. i, col. 113.)
dominabitur, eic. ,usque ad et augebitur culpa.(ld., CAPUT V.
lib. XI dc Gen. ad lilt., tom. III, part. i, col. 450.) Scniorem, etc, usque ad acceplum est coram Dco.
.idatn cnim, etc, usque ad in prxvaricationc fuil. Qualis illa erat docente te magistro intimo in schola
Sijam spiritalis erat Adam, quamvis mente, non C pectoris, etc, nsque ad quasi ab omnibus genifa
corpore, etc, usque ad invidendo vetuisset. (Id., fuissct. (Id., lib. Confcss. ix, tom. I, col. 773.)
ibid,, col. 452 et seq.) '' Qux aiitcm vere vidua, ctc, usque ad nocte etdie.
•'Superbus ille angelus, ao per hoc invidiis, ctc, Omnis anima quae intelligit se derelictam omni
usque ad diaboli laqueis implicati. (Id., /(/). xiv dc auxilio, etc, %isque ad auxilium pra?sto est illi.(ld.,
tom. VII, col. 419 et seq.)
Civit. Dci., tom. IV, part. ii, col. 1725 et seq.
tract. in psal. cxxxi,
1 usque ad cum sobrictatc. In isto
Salvabilar, etc, Concerta in oratione, vince hoc Sceculum, etc,
sexu masculi et femina;, apostolus Paulus oocultio- usque ad nulla damna formides. (Id. ,lib.ad Probam
nis cujusdam rei, etc, u.sque ad sanetincatio non de or. Dco, tom. II, col. .506.)
invenitur. (Id., Zi7) xii dc Trinit., tom. VIII, col. Quantacunque temporalium bonorum felicitate
1004.) circumfluas, etc, usque ad incorruptione vegetatur.
1/ Cor meum et caro mea exsultaverunt in Deum vi- (Id., ibid., col. 496 ct seq.)
vum, etc, usque ad operare opera tua. (Id., trarl. Deliciffi igitur spiritalos deliciis carnalibus in san-
in psal. LxxxKi, tom. IV, part. ii, col. 1060 et cta castitate succedant, etc, usque ad ut Deus ac-
seq.) quiratur. (Id., lib. de Bono viduit., tom. VI, col.
^ Qualis pax? quam
ocuUis non vidit,nec auris au- n 447 et seq.)
divit, etc, usquc ad pax super Israel. (Id., tract. i.^Qui exaltas me de portis mortis, etc, usque ad
psal. cxxvii, tom. IV, part. ii, col. 1688.) per portas mortis pervenitur. (Id., tracl inpsal. ix,
CAPUT III. tom. IV, part. i, col. 123.)
>^Fidelis sermo : Si quis, etc, usque ad cohimna Vita qua; in peccatis est, mors appellari in Scri-
et firmamentum veritatis. Nec si esse quisquam de- pturis solet, etc, usque ad tangere mortuum. (Id.,
bet otiosus, «wf/iie «rf opprimat ista necessitas. (Id., lib. contr. Manich., tom. III, part. i, col. 212.)
lih. XIX de Civitate Dei, tom. VII, col. 647.) "S/ quis autem, etc., usque ad si fitios educavit.
Et manifeste maynum, eic, usqne ad assiimpliim Quiii duo pi-cEcipua prscepta, hoc est ad dilectio-
cst in gloria.^Kon in Deo tantum innotescit angelis nem IJci, et dilectionem, etc, usque ad infldeli dc-
quod absconditum est, etc, usque ad ipsa veritas terior. (Id., lib. xix de Givit. Dei, eap. 14, tom, VII,
clamat. fld., lib. v dc Gen. ad litt., tom. III, part. i, col. 642 et seq.)
col. .335.) i
Cum vidisset ergo Jesus matrem et distipulum
403 FLORI DIAGONI MONACHl. 404
stantem quem diligebat, ete., ttsque ad discipulus A magnus pictas cum sufficientia.
Est autcm (jUielus
in sua. (Id., tract. 119 in Evang. sec. Joan., tom. Hanc igitur sufficientiam non indecenter vult,quis-
III, part, II, eol. 1950 et seq.) quis vult, nec amplius vult,etc.,!M(]'U<' ad vivendum
Si quid sane pecunite res tua familiaris habet, est. (Id., lib. ad Probam dcor. Dco, tom. II,col. 498
etc., usqiie ad infideli deterior. (lA.,episl.ad Lsetam, et seq.)
tom. II, col. 1059.) Niliil cnini inlulimus, etc, usque ad contenti si-

Si hospilio, etc, usque ad subsecuta est. Dicimus, mus. Recole dives primordia tua, etc, usqu^ ad his
fratres, humilitatem ab Excelso, etc, usque ad hu- contenti simu.s. (Id., scrm. de verb. Evang. ,tom.\,
militatis affectus. (Id., tract. 58 in Evang. sec.Joan. part. r, col. 412.)
tom. III, part. ii, col. 1794.) . Nam qui volunt, etc, usque ad in interitnm et

Adolescentiores, elc. ,usqne ad irritam fcccrunt. In perditionem. Videte quid divitibus dictum sit, etc,
conjugali quippe vinculo si pudicitia conservatur, usque ad ne desideret. (Id., Iract. in psal. cx,\xvi,

etc, usque ad sive desint. (Id., lib. ad Julian. de tom. IV, part. ii, col. 1769.)
sanct. vid.,
^-^ Vovete
tom. VI,
et rcddite
col.
Domino Deo
437 et seq.)
vestro, etc, usque
Radix enim omnium maloruni, etc, usque ad bo-
nam
confessionem. Attende quid dimiserunt, etc,
I
ad ut voveatis et reddatis. (Id., tract. in psal. lxxv, n usque ad non divitia;, sed cupiditas. (Id., serm. de
tom. IV, part. i, col. 967 et seq.) verb. cvang., tora, V, part. i, col. 412.)
Quod enim cuiqueantequam vovisset licebat,etc., Initium oinnium peccati superbia, etc, usqw ad
usquead fidem irritam feeerunt. (Id.,/!6. ad Pollent., mittatur reternum. (Id., lib. ii de Gen. ad litt., tom.

tom. VI, col. 468.) III, part. 1, 436 et seq.)

col.

t. Simul autem, etc, tisque ad non oporlut. Nemo 1 Inclina cor meum in testimonia tua, elc, usque
vos fallat. Si non vultis falli, etc, usque ad unus ad et non in avaritiam. (Id., tract. in psal. c.xxviii,

assumetur et unus relinquetur. (Id., trnct. in psal. tom. IV, part. ii, col. 1530 et seq.)
xcix, tom. IV, part. ii, col. 1279 et seq.) Ut scrves mandatum, etc, usque ad Dominus do-
Volo autem juniorcs, etc, usque ad rctro post Sa- minanttum.Ostendi non esse consequens, etc.^uiyue
tanam. Nuntiarum bonum apostolica auctoritate et ad Patris natura non fecit. (Id., /(6. ii contra Ma-
sobrietate commendat, elc, usque ad cadere et in- xim., tom. VIII, col. 766 et seq.)
terire. (Id., //6. ad Jidiufi. dc sanct. vidtiil. ,iom.\I, i-
Unius igitur ejusdem cum Patre substanti» est,
col. 437.) ctc, usque ad et Filium et Spiritum sanctum. (Id.,
•^
Si quis (idelis, etc.,usque ad sufficiat. Ilabebat et lib. de Trinit., tom. VIII, col. 825 et seq.)
Dominus loculos, etc, usque ad viduis sufficere >-'Qui solus habet immort(ditatem. Quidquid etiam a
possit. (Id., Iract. 64 tn Evang. sec. Joan., tom. III, '-'
meliore in deterius, etc, usque ad ubi nulla muta-
part. II, col. 1883.) bilitas. (Id., Iract. 23 in Evang. sec. Joan., toin.lll,

' Qui bciic prxsiwt, ete., usque ad sub duobus aut p. II, col. 1588.)

tribus testihus.OpcTaLni enim sumus, etc, usque ad < Quod ait .Apostolus : Qui solus habet immortali-
daturus es. (Id., tract. 17 in Evamj. sec. Joan., tom. tatem, olc.,usque ad idem ipsc est. (Id., lib. de Tri-
III, part. II, col. 1530.) nit. tom. VIII, col. 854 et seq.)
' Nunquid de bobus pertinet ad Deum, etc, usque Vera ffiternitas et vera immortalitas non est,etc.,
ad implet officium. (Id., tract. in psal. cxxvi, tom. usque ad facta mutatio. (Id., lib. Sentent. Prosperi,
IV, part. 11, col- 1675.) tom. X, p, II, col. 1859.)
Christum Dominum et Paulum servum ejus au- Et luccm inhabilal., etc, usque ad Amen. Omne
diamus, ctc, usquc ad vulnus essc mortiferum.(Id., quippe quod oculis corporis conspici potest, etc,
serm. 83 de vers. Evaiuj., tom. V. part. i, col. 510 xisque ad sicuti est. (Id., cpist. ad Italic, tom. II,

et seq.) col. 319.)

Manus cito, etc , usque ad tuas infirmitatcs. Sicut > Dictum est : Deus babitat lucera inaccessibilem,
se habet firmissima veritas, ctc, usque ad impedia- ctc, usijue ad muneribus suis. (Id., tracl. in psal.

ris. (Id., de Yiduit., tom. VI, col. 444.) j) cxviii et x-xxiii, tom. IV, part. ii, col. 1514 et
Quorumdam hominum peccata, etc.,usque ad abs- seq.)
condi non possunt. Manifosta ea dieit, dc quibus Si modum qua;rimus quomodo locutus sit Deus,
clarum cst quod animo fiant, elc, usque ad quo etc, usquc ad repellenda est. (Id., lib. viii dc Gen.
manifeslentur. (Id.,/rt.ii de serm. Domini in montc, ad litt., tom. III, part. i, col. 391 et seq.)
tom. X, part. i, col. 1297.) Divilibus hnjus .tivculi, etc, usque ad ut apprchen-
danl vcram vitani. Nihil enim tam timendum est in

CAPUT VI. diviliis, quam supcrbia, etc, usgue ad non hujus

mundi. (Id., serm. de verb. Evang., tom. V, part. i,

Quicungue sunt sub jugo, etc, usque ad quxstum col. 957 et seq.)

esse pietatem. Qux dc scrvo Hebraio praicipiuntur, L't aqprehendant vcram vitani. Qui nolunt divites
etc, usquc ad recusasset. (Id., lih. Qu.Tst.in E.rod. ficri, vcl qui non curant, etc, usque ad quod hic
cLxxvii, tom. III, part. i, col. 724.) damus. ^ld., ibid., col. 412 et seq.)
I
405 EXPOSITIO IN EPP. PAULI. — EP. II AD TIM. 406

Pauper Dei in animo est: non in affioulo, ctc, A ^v contr. Faust., tom. VIII, col. 313 et seq.)
usque ad saturet panibus. (Id., tract. in psal. cxxxi, ' Non cnim ait, dcvitans verborum novitates, sed
tom. IV, part. ii, col. 1727.) addidit, ctc, usque ad velut imperitiam deridere.
Ihimotec, etc, usquo ad Amen. Veniat in mcn- (Td., tract. 7 in Evang. sec. Joan.. lom. III, part. ii,

tem adversus tales apostolica illaadmonitio. Aptavi col. 1879 et seq.)

vos, otc, usquc ad apostolus Paulus. (Id., lib.

IN EPISTOLAM il AD TIMOTHEUM.

ARGUMENTUM. telligimus corporum rcsurreotionem (l(i.,tract.x\m

Itcm Timotheo scribit de exhortatione martyrii, in Evanq. scc. Joan., toin. III, parl. ii, ool. 1551 et
et omnis regulae veritatis et quid fulurum sittcm-: seq.)
poribus novissimis, et de sua passione scribens a Nonnulli enim attendentes vcrba, etc, usque ad
Roma. in tribulatione patientcs. (Id., lib. ad Januar.,
CAPUT PRIMUM. B tom. II, col. 206.)
i^Paulus apostoius Jesu Christi lu melius nosti. usque ad reomcji /Jommi. Diccbat
•^Sed firmum, etc,
In hoc Apostoli testimonio cavere debemus, etc, ApostoIus:Ex quibus est Hymcna3us ct Philetus,
usquc ad operctur patienliam. {Id., serm. degrat. el etc, iisque ad ab iniquilate reoodc (Id., tracl. in
lib. arb., toin. . X, part. \, col. 90-4 ct seq.) psul. xcii, tom. IV, part. ii, col. 1185.)

Major quippe libertas est necessaria, ctc, usquc Satis enim fixum atque immobile debot cordcro-
nrf cruciantia superarent. (Id., lib. de Gorr.et gtal., tineri, etc iisque ad nominat nomen Domini (Id.,
tom. X, part. i, col. 937 et seq.) lib. de ratechixand. Rud., tom. VI, col. 323.
CAPUT II. •^Nec moveat quod sa^pe diabolus seduoit ctiamil-
"^Tu ergo, fili, alios docerc. Excellenti ergo sancti- los, etc, ujque ad seipsum videt (Id., Itb. xx de
tate eminentes, ctc.^usque ad salubriter imitentur. Civit. Dci,tom. VII, ool. 609.)
(Id., trnct, in psal. lxxi, tom. IV, part. i, col. 90'i.) - Nondum apparuit judioium, scd jam faotum est,

Labora in omnibus inlellectum. Timotheum quem ctc, usque ad novit zizania. (Id. Iract. 12 in Evang.
dicit germanissimum filium, eia. iisque ad s&Xnhcv-
, scc. Joan., lom. III, part. ii, col. 1490.)
rime hortatur. (Id., lib. de oper.monach., tom. VI.) '
Modo cnim corpus Christi mislum csl tanquam
Profectus fidelium sine tentatione, etc, usque ad p area, etc, usque ad salvus crit. (Id., ibid., ool.

tentationi resistens. (Id., lib. Sent. Prosperi,tom.X, 1221.)

part. II, col. 1877.) , De illis ovibus, dequibus dicit Apostolus: Novit
FiliumhominisChristum ita credanus,etc., tisquc Dominus qui sunt ejus etc usquead de manu mea,
ad et filium hominis. (Id., lib. contr. FauU., tit. 3, (Id., ibid., col. 1725.)
tom. VIII, col. 209 et seq.) Numerus ergo justorum, qui sccundum proposi-
•
Et repulit tabernaculum Joseph, etc, us^iuc ad tum usquad saorosancta mysteria. (Id., lib. v de
secundum Evangelium meum. (Id,, tract. in psal. Bapt. conlr. Donat., tom. IV, ool. 195 et seq.)
Lxxvli, tom. IV, part. i, col. 1006 et seq.) In inagna autcm domo, ctc, uque ad de corde
"'/» quo laboro etc, usque ad verbum vcrilatis. puro. Quosdam qui circa vcrilatem aborraverant,
Credidi,!inquit,propterquodIocutussum,etc, usque etc, usque ad tolerare coguntur. (Id., ibid.,lib. iii,

ad ego humiliatus sumnimis.(Id. ,/;«(•(. TO psal.cxv, col. 452.)

toni. IV, part. ii, col. 1492.) De quibus ait Apostolus: Scrmoeorum sioutcan-
fDicat ergo Ecclesia Christi, civitas regis magni, rcr serpil etc, usquc ad ul cancer serpebat. (Id.,

etc, usque ad nec in prseconibus alligatis. (Id., ibid., lib. IV, col. 165 et seq.)
lib. XVII de Civit. Dei, tom. V/1, col. 528.) Omnibus consideratis puto mc non temeredicere,
t- Propterea non poterant credere, etc, usque ad " etc, usqite ad spiritualiter separati sunt. (Id., ibid.,
voluntatis- humanffi. (Id., tract. 53 in Evang. sec. lib. VII, col. 241.)
Joan., tom. III, part. ii, col. 1776.) V Ne quaeramus eum absque nobis, etc. usque ad
'^Profana autem etc.,usquead utcanccr serpit.Cum vel unius moris in domo. (Id., ex Iract.psal. lxvii,
sint inter ae duo ista contraria, etc, usqnc ail. in toin. IV, part. i, ool. 815 ct soq.)
atria Domini (Id., Iracl. in psal. cxviii, Idhi. IV, tDo vasis aureis et argenleis, etc, usquc ad et
part. II, col. 1.556 et seq.) fictilia. (Id., e.v lib. Bctract. it, tom. I, col. 638.
c/E.t quibus usque ad quorundam fidem.
cst etc, .Stultas autem, etc, usquc ad qui resistunl veritali.
Omnes cnim aliquam religionem ho-
scctaj qua3 sc Mundo ct simplioi ooulo opus est ut invcniatur via
minibus inserere prKsumpscrunt, clc, iis iuc ad in- sap'cnti..L- etc, usquc ad veritatcm. (Id., lib. ii
407 FLORI DIACONI MONACHI. 408
deSerm. Dom. in monlc, tom. III, part. i, col. 1273 A necesse est,etc., i/s^J/ffadopprobrio etdespectvi.(Irl.,
et 1281.) traet. in psnl. cxxii, col. 1635 et seq.)
Ita nos nec deesse voluitfratrum correptioni,etc. Omnes qui pie volunt vivere in Christo Jesu, per-
vscjue ad correptionis aspergimus. (Id., i)i e.rposit. secutionem patientur, sic. ,usqucad spirituinostro.
epist. ad Gal., tom. III, part. ii, col. 2143,) (Id., in psal. cxxvij, col. 1687 et seq.)
Ne quando Deiis, etc, usque ad ad ipsius volun- Ait Apostolus: Omnes qui volunt in Christo pie
tatem. Correptionis utilitas, quae nunc est major, viverc, etc, tisqtie ad non noverunt. (Id., serm. dc
nunc minor, etc, usque ad respexit eum Dominus. verb. .-/post , tom. V, part. i, col. 910.)
(Id., lib. de Cor. et grat., tom. X, part. i, col. 919 Magnus bonorum labor est, etc, usque ad recedit
et seq.) a sua. (Id., lib. Sent. Prosperi, tom. X, part. ii,

CAPUT III. col. 1869,)

Hoc autem scito, etc, usque ad magis quam Dci. Mali atifem homines, etc, usque ad ad omne opus
Qui hoc animo pascunt oves Christi, etc. usque ad bonttm instruetus. Cscus si ca?cum ducat, etc, us-
sed volens eam vicit. (Td., tract. 124 inEvang. scc. quc ad illorum fuit. (Id., tracl. in psal. liv, tom. IV^
Joan., totn. III, p. ii, col. 1967 et seq.) part. I, col. 664 et seq.)

Vide quando dixit Apostolus, etc, usque ad com-

prehendi non potest. (Id., cpist. ad Ilesych., tom. CAPUT IV.
II, col. 912 et seq.)

Ilabentes speciem, etc, usque ad hos devila. In Testifieor, ctc, usque ad patientia et doctrina. Im-
nullum nomcn rcligionis, seu verum, seu falsum portunitasopportunitatiutiquecontrariaest,etc.,!«-
coagulari homines possunt, etc, usque ad conscien- que ad miseria misericordes facit. (Id., e.rpos. Epis.

tiee bonae interrogatio (Id., Ub. conlra Faust., tom. ad Cal.. tom. III, part. ii, col. 2143 et seq.)

VIII, col. 262 et seq.) Quod errahat non revocastis, et quod periit non
Certejam renati ex aqua, etSpiritu, fratres no- inquisistis, etc, ttsqtie ad antetribunalChristi. (Id.,

stri, etc, nsque ad et fundati. (Id., serm. in epist. lih.de Past., tom. V, part. i, col. 278.)
Joan., tom. III, p. n, col. 1994.) Sonet verbum Dei volentibus, etc, usque ad aut
Ponite corda vestra in virtute ejus, etc, ttsque nd spinas evellant. Id., tract. inpsal. csxviii, tom. IV,
in hac area. (Id., tract. in psal. xlvii, tom. IV, part. II, col. 1689.)

part. I, col. 541 )

^ Scio scriptum esse: In multiloquio non effugies
Sacramentum sancti lavacrl nusquam est etc, peccatum, etc, usque ad erat necessarium. (Id.,
usqtte ad Aposlolus docct. (hl. ,l!h. de .Agon. Chnst., lib. CGLXiv de Trinit., tom. VIII, col. 1098.)

tom. YI, col. 307 et seq.) f' Erit cnim tempus, etc, usque ad sobrius esto. Ca-
.

. Ex his enim stmt, etc. usque ad. pcrvenicntcs. vete timcndo, ct orando, ne irruatisin illud aenigma
Divini cantici vox est, etc, usque ad intentio pro- Salomonis, etc, usquc ad sicut cancer serpit. (Id.,
ficiendi. (Id., tract. 63 in Evang. sce. Joun., lom. III, tract. 98 in Evang. sec. Joan., tom. III, part. n,

part. II, col. 1803 et seq.) col 1878.)

Quemadmodum autem, etc, usque ad eripuit me K Ego enim jam delibor, etc, usque ad ma.rimeautem
Domintis. Animositas h.Treticoriim seraper inquieta jnffOT6rff;ms.ApostoIusPaulus,quemcerleinvenimus
est, etc, usque ad digitus
Dci est hic (Id., lib. u sine
Dei. (Id.,
ullis bonis, etc,
de Grat.
ttsque ad et esse
arb., tom. X, part.
donum I
adJoan., tom.II, col. 219.) lih. et lib i,

Ait Jeremias prophcta: Clamavit perdix, etc, col. 890 et seq.)

usque ad nota erit omnibus. (Id., lib. contr. Fausl. Plus omnibus laboravi, ail .\postoIus, eic, usqiie
tit. tom. VIII, col. 289.
XIII, ) (irf misericordia coronaris. (Id., Iract. in psal. cii,
Et omnes ctc, usque ad patientttr. Fili, accedcns tom. IV, part. ii,coI. 1321 etseq.)
ad sorTilutem Dei, sta in justitia, etc, usque ad Repositaest mihi corona justitim, etc, usqttc ad
non rapuit exsolventem. ild., lib. de Past., tom. V, omnia pra;mia. (Id., in psal. cviii, col. 1275.)

part. I, col. 275 et seq.) I)

Quomodo potuit ha?c dicere, cui adhuc restabat
V' Quod ait apostolus Paulus; Quicunque volunt in etc, usqtic ad ut dimitteretur, orabat. (li., lib. dc

Christo pie vivere, etc, usque ad procurrit Ecclesia. Spir ct litt.)

(Id., lib. xviu deCivit

seq.)
Dci, \.om. VII, col. 613 et ' Qua Domini pollicitatione eertus erat in illo finc,
quem adhuc futurum jam fidendo, etc, tmque nd
I
Sensi in epistiil:i iua.etc, usque ad corvum et diligunt nomcn ejus. (Id., tract. in Evang. sec

columbam. (Id., cpist. ad Scbnst., tom II, col. 1064.) Joan., tom. III, part. ii, col. 1400 ei seq.)

Veriim est illud: Omnes qui volunt pie vivere, I Apostolus ubi spem datbonis dejudicio,seipsuni
filc.,usque ad qui cas curant. (Id., tract. in psal. ponit, etc, tisque ad et regnum ejus. (Id., in psalm.

tom. IV, part ]i, col. 634.) c, tom. IV, part. ii, col. 1283 et seq.)
Liv,
Ncmo sibi dicat: Fuerunt tribulationcs, etc, tw- Intuentcs igitur quodcommcmorasti de Apostolo

que tul nihilcxeat. Id., tract. in psal. lv, col. 619.; etc, ti.%qtte nd dosidcratur affcctu. (Id., cpisl. ad Hc-
cpisc, tom. II, col.704 et seq,)
Omnes qui secundum Christum pie volunt viverc, stjch.
 400 EXPOSITIO IN EPP. PAULI. — EP. AD TIT. 410
'
Dcfccit in salutare tuum anima mea. Bonus est A error appetit infidelium, veriora in .cternum ma-
ergo, etc, usquead a credentibus non videtur. (Id., nentia in Creatore omnium simul invcntura est pic-
in psalm. cxviii, tom. IV, part. (i, col. 1557.) tas flliorum.
k Si enim amamus Cliristum,utique adventum ejus Alexander xrarius., etc, usque ad rcsislil verhis

desiderare debemus, ctc, usqiie ad modo qiiis pro- nostris. 'Hon ait reddat, sed reddet illi Dominus,etc.,
hibet. (Id., in psalm. cxlvii, tom. IV, part. ii, col. usque ad sxpecacinemrtt. (Id., lib. de Serm. Dom.
1913 etseq.) in monte tom. III, part, i, col, 1265.)

Superest mihi corona justitiae. Omnia dici pos- Et rcdditione reddet vobis omnia mala, etc, m.s-
sunt dc illa incfTabili perfruitioneveritatis.Et tanto que ad\c\ fecit. {\i\.,Ub. Locul. Gcn.,tom. ni,part.
magis omniadici possunt,quanto minus digne dici I, col. 502.)

aliquid potest. Nam et lux est illuminatorum, e.t
requies exercitatorum,et patria redeuntium,et esca
indigontium,et corona vincentium et quajcunquc
In prima mea defensione, etc, usque ad Amen.
Non orat pro Alexandro,etc.,iw7MCrtd
non exhibuo-
: rit. (!d., llh. de Serm. Dom. in nionle., tom. III,
i

bona temporaliter transeuntia per creatura; partes part. I, col. 1266.)

IN EPISTOLAM AD TITUM.
ARGUMENTUM. A veritati, etc, usque ud non contradicit. (Id., col«

Titum commonefacit et instruit de constitutione 963.)

presbyterii, et de spiritali conversatione, et h;ere- FJxil guidam ex illis, etc, usque ad a veritatc.Ja.m
ticis vitandis, qui traditionibus Judaicis credunt, illud non miror.quod homo, ete. tisque ad secundum ,

scribens ei a Nioopoli. vos dixerunt. (Id., lib. contr. inim. leg. et proph.,
tom. VIII, col. 646 et seq.)
GAPUT PRIMUM. Omnia munda, etc, usque ad et conscicntia. Cum
Paulus servus Dei, aposlolus, etc usquo ad Ckri- ait Apostolus.Omnia munda mundis,naturas ipsas
sto Jesu Salvatore nostro. intelligi voluit, etc.,«S(jfMC arf mens et conscientia.
- Dicit Apostolus, tempora aeterna, etc, usquc ad (Id., Ub. contr. Faust. lit. i.xi, tom. VIII, col. 497et
futurum erat. (Id., lib. xii de Civit. Dei, tom. Vll, seq.)
col. 365 et seq. 'Immundis autem et inndclibus nihil est mun-
Si in principio temporis, etc.,M«^ue n(/justum est dum, etc. ,usque ad qui displicet. (Id., in psalm. cii,
enim. (Id., lih. i de Gen. contr. Manich., tom. III, tom. IV, part. n, col. 1362.)
part. I, col. 174 et seq.) ^'Immundis et infidelibus, quorum polluta sunt
Qua^ri potest quomodo ab Apostolo dictum sit, „ mcns et conscientia,etc, usque ad enuntiatur. (Id.,
Antc tempora teterna, etc, usque ad tempus autem Ub. XII de Trinit., tom. VIII, col. 1000 et seq.)
mutabile (Id., llb. Qucest., tom. VI, col. 84.) ConfUentur se nosse, etc, usque ad bonum reprobi.
Hujus rei rjratia, etc.,usque ad crimine est. Nullus Quicunque negat quod Jesus non sit Christus,etc,
in Ecclesia recte posset ordinari, etc, usquc ad re- usque ad et contromiscunt.(Id., Sfm. in epist.Joan.,
miltantur. (Id., lih. ad Boni, papam urbis, tom. X, tom. Ill, part. ii, col. 2027 et seq., et 2054 et
part. 563 et seq.)
I, col. seq.)
(,Quemlibet valde justum discutias in hac vita,etc, Vitia ovium late jacent, etc, xtsque ad ambos
usque ud non perfecta libertas. (Id., tract. 41 in occidit. (Id.,//6. de Paslor., tom. V, part. i, ool.274
Joan., tom. III, part. ii, col. 1697.) et seq.)
• Illa quffi apathia Grsece dicitur, etc, usque ad esse
pejorcm.
CAPUT II.
(Id., Ub. xiv de Civit. Dei, tom. VII, col.
415.) Tu autem lGquere,etc.,usque ad ncmo te conlemnat.
Unius u.xoris vir, etc, usque ad sanclum, conti- Jejunium magnum et generale,etc., usifue ad Sal-
«rnfcm. Ecclesiae dispensatorem non licere ordinari vatoris nostri Jesu Christi. {lA.,tract. in Evang, sec.
nisi unius uxoris virum, etc, usque ad semper est Joan., tom. III, part. ii, col. 1529.)

malum. (Id., lib. de Bono conjug., tom. VI, col.387 C

et seq.)
a\PUT III.

Amplfctentem eum, etc, usque ad lucri (jratia. In- Admonc illos principibus, etc, usque ad Amen.
ter multa, etc, usque ad servare res suas. (Id., Quis non intelligat in lavacro regenerationis, etc,
serm. de verb. Apost. tom. V, part. i, col. 961.) usque ad per patientiam exspectamus. (Id., lib.
Quis enim audet apertissime loquendo contradi- contr. Fausl. tom. VIII, col. 473 et seq.)
 m FLORI DIACONI MONACHI. 412

m EPISTOLAM AD PHILEMONEM.

ARGUMENTUM. A. scripsit Apostolus,ut non quasi ex necessitate,etc.,

Philemoni faaiiliares litteras facit pro Onesimo !W7«c ad pro bona voluntate. {Id., lib. de Perfecl.
servo e,jus,scribcns ei ab urbe Roma de carcere per just. hofn. tom. X, part. i, col. 275.)
suprasoriptum Oncsimum. etc, usque ad Amen. Cum homine
Ita frater ego,
CAPUT PRIMUM. in Deo frueris, etc, usfjue ad incommutahili bono.
Paulus vinctus Chrisli Jesu el Timothevs fraler, (Id., lib. de Dortr. Christ. tom. III, part. i, col. 22
etc, T]si|ue ad teipsum mihi debes. Philemonem et seq.)

IN EPISTOLAM AD HEBR.EOS

ARGUMENTUM. B tam. (Idem, Inict. in psal. l, tom. IV, part. i, col.

In primis dicendum est cur apostolus Paulus in 593.)

bac epistola scribendo non servaverit morem suum, <- Scdrt ad (/(U7(^ra»i,stc,usque ad fimnes angeliDei.
utvel vocabulum nominissui vel ordinis describeret Quanquam possit otiam ille dies, etc, usque ud
dignitatem. Hsec causa est quod ad eos scribens: prffidicat.(Idem, in psal. ii, tom.. lV,part. i, col.71.)
qui ex circumcisione crediderant, quasi gentium ly Et ad Angelos, etc. , usque ad flammam ignis. Et
apostolus et non Hebri-corum sciens quoque eorum : hoc, quamvis non videamus apparitionem angelo-
superbiam.suamquehumilitatemipsedemonstrans, rum, etc, usquead minister Dci. (Id., in psal. ciii,
mcrilum officiisui noluit antefcrre.Nam simili modo tom. IV, part. ii, col. 1348 et seq.)
ctiam Joannes apostolus proptcr humilitatem in ''
Illam ipsam supernam atque ccelestem unde pe-
epistola suanomen suum eadem ratione non prrelu- regrinaraur patriam, etc, usque n(/ republica. (Id.,
lit.Hancergoepistolam ferturApostolusadIIcbra;os lib. III fle Trinit., toin. VIII, col. 873.)
conscriptamHebraica linguamisisse ciijus sensum : i^ .Ad Filium autem, eic, usque ad prx participilms

et ordincm retinens Lucas evangelista, post exces- tMW.Eratscdes regni judicis temporalispcrtinens ad
Pum apostoli PauliGrcfCO sermone composuit. eos qui sub lege, eic, usque ad dictus est Christus.
CAPUT PRIMUM. {l(i.,tract. in psal. xliv, tom. IV, part. i, col. 503
p
'^ Multifarie multisque 7nodis, eic. usque ad h.vre- ot seq.)
dem universorum. Erat ille dominus prophetarum, " MessiasIIcbraicc,Latine Christus est, etc, usque
etc, usque ad dominns erat. (Id., tract.2i in Evani/. ad singulariter Christus. (Id., tract. in Evang. sec.
ser. Joan. tom. III, part. n, col. 159.5 et scq.) Joan. tom. III, part. ii, col. 1444.)
v- Tempus constituit Dominuspromissis, cic.,usrjue Dicis et ante incarnationem Christi,etc.,!(.sf/Me ari
ad creditum exspectaretur. (l(i.,tract. in psat. lxxiii.) a Jordane. (Idem, /(6. i runtr. Ma.rim., tom. VIII,
Pcr fjuem fecit et .?<•??«(/«. Creatura; motibus cocpe- col. 782 et seq.)

runt currere tcmpora, ctc, usque ad in ipso sunt > Et iu in principio, etc., usque ad anni tui non dc-
omnia. (Id., lib. Sent. Prosperi, iom. X, part. ii, col. ficient. In principio terram tu fundasti,Domine,etc.,

1883.) u.tquc ad hoc solum vere est. (Idem, in psal. ci,tom.

Qui cum sit splcndnr iilori.r, ct fii/ura substanli.i' IV, part. II, col. 1312 ad 1315.)
cjus. In aiternitale stahilitas est, elc, nsquc ad ct •- Mutabis ea et mutabuntur, etc, usqnc ad si vis

Filius unus est Deus. (Id., serm. de vcrh. Evamj. dies cst. {Id. ,psal. cxxi, tom. IV, part. ii, col.1623.)
tom. V, part. i, col. 666 usque ad 670.) Non enim discernens, etc, nsque ad quod erat.
Portansque omnia, etc, usque ad faciens. Creato- Id., lib.i contr. Ma.rimin., iom.Vlll,co\.7o6 et seq.)
ris omnitenentis,etc., usque ad guhernare cessaret. D '- Ad quem autem, etc, usque ad scabcllum pednm
(Idcm. llb. Scnt. Prospcri, tom. X, part. ii, col. tuorum. Sedet ergo a dextris Patris Filius.etc, us-
1882.) que ad indesinenter pcragitur. (Id., in psal. ax,
Deus enim omnipotcns ct omnitenens, eic, u.-sque toni. IV, part. ii, col. 1460 et seq.)

ad quia idem ipse. (Idem, lib. viii de Gen. ad litl., ^ Nonne omnes, etc,usque :idcapiunt salulis. Sub-
tom. III, part. i, col. 301 etscq.) stantia, vel melius dici potest,essentia Dei, etc,
si

Fundavit post omnia terram supcr firraamentum

1' usfiue ad Genesi scriptum est. (Id., /('/'. tk Trinit.,
ejus, etc.,«sr/ae arf in swculum saeculi. {lAem^tract. lom. VIII, col. 881 et seq.)

in psalm. ciii, tom. IV, part. ii, col. 1353.)

CAPUT H.
Purtjationem purgutorum faciens. Asperges me,in-
quit, hyssopo et nuindabor, rtc, usfiue ad muiula- Qu;v cum inilio, ctc, usque ad sccundum .iuam
413 EXPOSITIO IN EPP. PAULI. — EP. AD HEBR. 414

volunlatcm. Sed quid ultra difforimus,etc., usqiwad A anlea Judffiorum secundumordinem Aaron in victi-

lesdabatur. (lA., ibid-, col. 885.) inis pecorum,etc,Mi^uearfcujus nostis sacriflcium.

jVore enim angelis, etc.,usquo ad non suhjeclnmei. (Id., inpsal. xxxiii,tom. IV part. i, col. 302 etseq.)

Ex tractatu psal. vin. ^ Sublalum est enim sacriflcium Aaron, et ccepit

esse sacrificium secundum ordinem Melchisedech.
t^Omnis filius hominis,homo quamvisnon omnis :

Si natum ex utero, otc.,MS(/ue ad a nobisacceptam.

homo,etc.,Msg«e ad spiritus subjiciuntur. (Id.,fraf<.
(Id., in psal. cix, tom. IV, part. ii, col. 1469.)
in psat. VIII, tom. IV, part. i, col. 103 et seq.)
Etcnim cum deberetis magistri esse, etc, usque ad
Nunc autem necdmn videmus, etc, usque ad per
ad discretioncm boni ac mali. Cum jam deberetis
passioncm consummari. Quod autem tibi videtur
tempore ipso esse doctores, etc, usque ad non sub-
nihil magnum dc Deo Patre, etc, usque ad creatu-
trahitur fundamentum. (Id., tracl.98 in Joan. ,tom.
ra Creatori. (Id., lib. contr. Maximin., tom. VIII
III, part. II, col. 1882 et seq.)
col 805.)
>-Sunt quidam homines, qui cum audierint quia
Quod itaque scriptum est ad Hebra;os, (i[c.,usque
humiles esse debent, etc, usque ad solido cibo.
ad percipite regnum. (Id., ihid., col. 787.)
(Id., in psal. cxxx, tom. IV, part. iii col. 1712.)
•
Quidenim sanctificant,et qui sanctificantur ex uno
omncs. Loquens Dominus ad Patrem et orans pro B CAPUT VI.

discipulis suis dicit : Sanctifica eos, etc, usquead Quapropter intermittentcs inchoationis Christi ser-
quod ipse sum ego. (Id., tract. 105 in Evang. sec. moncm, ctc, usque ad et ostenlui hahentes. Ipsa ab
Joan., tom. 1(1, part. ji, col. 1915 et seq.) vEgyptiis ssparatio, significat dioessionem, elc,
'^ Et iterumEcce ego, etc, usquc ad pnrticipavit
: usquc ad mortiflcari ut vivamus. (Id., lih. de Fideel L/
f/i(i((fm.Quod,quid est aliud,quam eorum particeps opcribus., tom. VI, col. 208.)
factus est, etc, usque ad habitavitin nobis, [Id., in Terra enim, etc, usque ad ad confirmalionem est
psal. XVIII, tom. IV, part. i, col. 155.) juramentum. De coelis nulla dubitatio est, etc,
^lHpcr mortem, etc, usque ad obnoxii erant servi- usque ad prwparatur. (Id., in psalm. lxxxviii. tom.
tuti. Poterat etiam hoc donare credentibus, etc, IV, p. II, col. 1123.)
usque ad immortalitas consecuta. (Id., lib. ii dc -- quo ahundantius volcns Dcus, etc, usque ad
hi
Bapt. parv., tom. X, part. l, col. 181 et seq.) pontifex factus in xtcrnum. Jacta in Deum curam
Desideremus vitam Christi, etc, vsque ad, plus tuam, etc, usque ad fluctuationem justo. (Id., in
amandus est. (Id., serm. in verh. Evang., tom. V. psalm. Liv, tom. IV, p. i, col. 644.)
part. I, col. 726 et seq.) s- Et incedentcm, etc, tisque ad factus in xternum.
Nusquamcnim angelos apprehendit, etc, usque ad rt Impietates nostras tu propitiaberis. Tu sacerdos,
et eis qni tcnlantur auxiliari. Cum omnibus modis eic. ,usque ad aufereturvelamen. [Id. ,inpsalm. lxiv,
medeatur, elc,«i^Kead ille sustinuit. (Id.,/(7j. devera tom. IV, p. i, col. 777 et soq.)
Heliy., tom. III, part i, col. 134.)
CAPUT VII.

CAPUT III. Hic enim Melchisedech, etc, usque ad et non se-

••'Vnde, fratres sancti, etc, usque a.d propter incre- cundum ordinem Aaron dici ? Locus diligenti consi-
dulitatem. Hodie si vocem ejus audieritis, nolite ob- deratione usque ad resurrectionis exemplum (Id.

durare corda vestra,etc, usgue ad Dominusplebem lib. x de Gencsi ad litteram, tom. III, p. i, col. 423
suam. (Id. in psahn. xciv, tom.lV, part. ii, col.1225 et seq.)
et seq.) Translato enim succrdotio, etc, usque ad sccun-

CAPUT IV. dum ordinem Melchisedech. Oportebat enim, ut eva-

cuaturus,etc, ii«yMe ad ordinem Melchisedech.(ld.
i,Timeamus ergo elc, usque ad nunquam de alia
Quxst. in LeviL. qu. 83, tom. VI, col. 50.)
loqueretur posthacdie.Gane.TsXw, inquit, qeiT nondi-
Reprobalio quidem fii, etc, usquead non sine ju-
rexit cor sn\im,usque ad et valet quod non valebat.
rejurando. Circumcisio praeputii, et caetera hujus-
(Id., in psalm. lx.xvii, tom. IV part. i, col. 991.)
modi priori, etc, usque ad sepulturffi violator. (Id.,
^ Itaque relinquittir,, elc.usquc ad teneamus speino-
epist. ad Hieronym., tom. II, col. 281 et seq.)
si,T confessionem.}A\seTicordia.s Domini in ajternum
Alii quidcm sine jurejurandosacerdotes, etc.,usque
ct.nta.ha.nt,etc., usque ad nullus est finis.(ld., /rt.i/e
ad sempcr vivens ad intcrpcllandum pro nobis. Do-
Civit. Dei, tom. VII, col. 803 etseq.)
minus omnipotens dicit.Non estmihivoIuntas,etc.,
Non enim hahcmus pontificem, etc, usque ad in
usque ad persoverat in ccelo. (Id., lib.adver.Juda;os,
au.Tilio opporluno. Cum aliquoties in Scripturis in-
tom. VIIi, col. 61 et seq.)
veniatur homines dictos esse sine querela, etc, usque
.yTalis enim decebat, etc, usque ad Filium in seter-
ad esset caro peccati. (Id., lih. de Nat. ct grat. tom.
num perfectum. ViyidenieT Scriptura testatur, etc,
X, part. 1, col. 253 et seq.)
usque ad inconlaminabilis non haberet. (Id.,/t7).iirfe
CAPUT V. Baplismo parvulorum, tom. X, p. i, col. 162 et
^ Omnis namque pontifex, elc, usqne ad quoniam soq.)
imhecilles facti estis ad audiendim. Erant sacrificia, Intelligere debemus, ne ipsos quidem superbissi-
 *18 PLORI DIACONI MONACHI. 416
mos, elc usqueadet quod offerebat.(Id., lib. iv de A quod ita ccepit, elc, usque ad distinctione declara-
Trinit., tom. VIII, col. 901.) vit. (Id., lib. QucVst. inNum., tom. III, part, i, col.
CAPUT VIII. 732 et seq.)

u.'Capitulum autcm super ea qux dicunlur, etc, us-

-.. Ubi enim Testamentum, etc, usquead quod man-
davit ad vos Deus. Habeo, etc, usque ad possedit.
que ad quod in melioribus repromissionibus sancilum
(Id., in psal. lxxix.)
est. Audiamus es Evangelio quia lex per Moysen :

data est:gpatiaetveritasper Jesum Christum facta Sicut Apostolus ad Hebrsos dicit, Teslamen-
est. Si enim discernimus.etc, «s^ue tum, etc, usquc ad et ipse nobis. (Id., tom. VI,
Testamcnto
«f/

revelata sunt.(Id., in spalm. lxxii, col. 86 et seq.)

tom.IV, p.i,col.
930 et seq.) Eliam tubernaculum, etc, usque ad e.rspectantibus
Nam si iUud prius culpa vacasset, usque ad etc,
se in salulem. De sacrificiis animalium quis no-
prope intcrilwn est. Si qusratur a nobis cur non strum, etc, usque ad implevit. (Id.,tom. VIII, col.

60 ritu colamus Deum quo coluerunt, etCjt/s^Mearf 346 et seq.)

impletura probatur. (Id., lib. conlra Faustum, tom. CAPUT X.
Vin, col. 501 et seq.) Umbram enim habens, etc, usque ad semel mun-
•^ Nempe in veteribus \ihns,eic., mque ad omne B ,/a/i. Montem Sion istum quem habitasti in ipso,
semen Israel. (Id., lib. de Spiritu et littera, tom. X, ubierat populus ante, etc, usque ad umbrae tolle-
p. I, col. 221 clseq.) rentur. (S. Aug.,in psal. lxxiii, tom. IV, part. i,
V Legem pone mihi, Domine, elc, usijue ad non col. 934,)
litulushonoris. (Id., in psalm. cxviii, tnm. IV, p.n,
Cur autem non dicam prscepta illa, etc usque
col. 1528 et seq.)
ad boni non Qant. (Id. epist. ad Hieronym., tom. II,
»• Sicut le.\ sanctorum scripta in tabulis lapideis, col. 281.)
etc, usque ad qui datus est nobis. (S. Aug., de
tib. Sed in ipsis commsmoratio peccatorum, etc.,usque
Spir., et lit., lom. .X, p. i, col. 225 et seq.) ad aufcrri pcccata. Manifeste Scriptura testatur, il-
CAPUT IX. lum sanguinem, etc, usquead praefigurabatur. (Id.,
Hnbuit quidcni, etc, usque ad, quoi dicitur san- tom. II, part. i, col. 703.)

cta. Primat erat ingredienti portaatrii :qua! palcbat "^ldeo ingrediens mundum dicit, etc, usque ad ut
v\g\aii,elc., usque ad in Levitico scriptum est. (Id., faciam, Dcus, vohmtalem tuam. Sacrificium et obla-
lib. Qu.Tst. in E.vod. in e.rpositione tabernaculi,paulo tionem noluisti, ait Domino. Antiqui enim, etc, tw-

antefinem, tom. 670 quc ad Deus meus, volui. (Id., in psal. xxxix, tom.
III, p. I. col. et scq
Post velamcntum autem, etc, usque ad non estC- '^' P*'"'- '.'
''°'- ^;il et seq.)

modo dicendum per sinrjula. Et dividet vobis vela Sunt etiam qui universas, ctc, usque ad et in
men, etc, usqiwad prhcipiuntur cst figurat.(Id.,/!6. Ecclesia. (Id., in psat. cl, tom, IV, part ii, coi.

Quxst. in Escod., qu. 112, tom. 1962.)

III, p. i. col.635.)
Propitiatorium autem quid dicat, etc, usque ad •Sapientia sedificavit sihi domum, et suffulsit co-
in Dei miscricordia. (S. Aug. ibid., tom. III,part. i, lumnas septem, ctc, t/s^Hcnf/participantibus mini-
col. 633 ct seq.) stratur. (Id., lib. dc Civilate Dei, tom. VII, col. 555
His vero et soq.)
ita composilis, etc, usque ad usqua ad
tempus correctionis impositis. Septem diebus vestiet • Superius dicens, etc, usque ad ct sacerdotcm ma-
se ea sacerdos, ctc, usque ad misericordiam judi- gnutn supcrdotnumDei. Verus illemediator, inquan-
cio. (S. Aug., ibid., tom. in, part. i, col. 640 tum formam etc, ?;sgi/(j ad plenissimam perduce-
et seq.) mur. Id., lih. x de Civital^ Dei, tom. VII, col. 298
Christus n«/('m,etc.,usquc ad redcmptione invenla. et seij.
i

Filius Dei feeit nos:factus est inter nos, ctc, u.S(/uc -^Accedamus cum vcro cordc etc, usque ad quanto
ad ipse sacerdos. (S. Aug. in psal. cxlix, tom. IV, videritisappropinquanlem diem Fidclis Dominus in
part. II, col. 19.o2 et scq.) verbis suis. Quid enim promisit, etc, usque ad in

Si enim sanguis hircorutn, etc.,usque ad adcmun- omnibus operibus suis. (Id., in psal. cxliv, tom.
dationemcarnis. De juvenca rufa, cujus cinercm ad IV, part. II, col. 1880 et seq.)
aquam aspersionis,etc., usque ad qui
" Voluntarie etiim peccantibus,
etc, usquc ad re-
verevimiun-
dus portelis promissionem.Ecce enim Dominus, inquit,
est. (S. Aug., in Num. qu. 33, tom. III, part.i,
col. 732 et seq.)
ut ignis veniet, etc, mque ad caro sunt. (Id., lib.

Quanto magis sanjuis ChrisH, eie., usque adad de Civitale Dei, tom. VII, col. 692.)

serviendum Deo vivcnti? Hoc sacrificium.ubi sacer- Adhuc etiim modicum, etc, usquc .id sed fidel in
'

dos est viclima, etc.,usque ad et habitavit innobis. acquisiliotwm animce. Justi recti exultate in Do-
(Id., scr. de Sacr. vcspertine, toni. V, part. ii, col.
mino, etc, u^sque ad et vincentem coronat. (Id.' in
1501 et seq.) psal. XXXII, tom. IP. part. i, eol. 279.)

Et idco Novi Tcstamenti mediator cst, ctc, usquo GAPUT XI.

ad qui vocati sunt xlernx hocreditalis. Pr»no enim Est aulein fidcs speratidarum substantia re-
 ,

417 EXPOSITIO IN EPP. PAULl. — EP. AD HEBH. 418

rum, olc, usque ad conseculi stint scnes. Hacc A principes propter Pilatum intellexerunt, qui lcsti-
est enim laus fidci,si quod creditur, etc, usque ad monium ejusdem psalmi adhibuerunt.
quae non videntur. (S. Aug., inJoan., tom III. part. In Veterc Testamento, quando commondii!jas,
IV, col. 1837.) etc, usque ad in Domino prcecesserunt. (Id., lib. dc
Fidc inlclligimus, etc, usqnc ad qux per fidem Grat. Novi Teslumcnli, tom. II, col. 546 et seq.)

esl, hceres esl instituUis. Consideremus ea quje fecit .itii autem distcnti sunt, etc, usque ad«< nonsine
Deus, etc, usque ad usque nunc operatur. (Id., de nobis consummarenlur. Et in illis palribus, etc, us-
Gen. ad littcram, tom III, part, i, col. 333 et seq.) que ad Ecclesi.^e mea; minimis mcis. (Ihid., tom. II,

In principio fecit Deus coelum et terram. Terra, col. 549 et seq.)

etc, usque ad condidit mundum. (Id., contra Ma- f.APUT XII.

nich., tom. Ill, part. i, col. 176 et seq.)
Idcoque cl nos laiitam habentes impositain nulem
^Tide qui vocatur Ahruham, etc, usque ad cujus
tcstium, etc,usque ad atque in dextera sedis Deise-
(trtifex et condilor Dcus. Beatus Stephanus, etc, us-
det.Tvinc enim et lex impletur, etc, usque ad quas
que ad fuerat amputanda. (Id., lib. dc Civit. Dei.
nusquam futurus. (Id., lih de catcchizandis Rudihus,
tom. VII, ci)l. 495 et seq.)
et tom. VI, col. 33S seq.)
= Fide et ipsa Sara slerilis, etc, usque ad ud orain B
enim eum, etc, usquo ad adversus pec-
Recogilatc
maris innumerabilis. Ambo seniores erant, etc,
catum repugnantes. Perfectior in hao vita, etc, us-
usque ad est mortui. (Id., lib. xviii de Civit. Dei
quc ad ulique martyres. (Id,, serin. de verb. .-ipost.
tom. VII, col 507 et seq.)
tom. V, p. I, col. 808.)
Natus est itaque Abrahae, etc, usquc ad congau-
''

Et oblili estis consolationis, etc, usque ad ergo

debit mihi. (Id., ex lib. deCicit. Dei, tom. VII, col.
adultcri et non fUii estis. In Christo sit qu^m vis
510.)
esse Chiistianura, etc, usque ad in passionibua
Ju.rta fidem defuncti sunt, etc, usque ad Ptiravit
snis. (Id., de Past., tom. V, part. i, col. 276.)
enim illis civitutem. Quid est quod dixit Jacob, etc,
'^FIagellat autem omnem filium, elc, usque ad
usque ad Dominus pollicetur. (Id., lib. Qua'st. in
sine flagello. (Id., in psal. xxxvi et xxxvii, tom. IV,
Gen. tom. III, p. i, col 590.)
p. I, col 274.)
•^lncola ego sum in terra, etc, usque ad peregrina-
v'Quem. enim diligit Dominus corripit, etc, usque
tur a Domino. (Id., in psalm. cxviii, tom. IV, p. ii,
ad in infirmitale perficitur. (Id., in psal. lxxxix,
col. 1518 et seq.)
tom. IV, p. II, col. 1145.)
Ideo non confunditur Deus vocari Deus eorum,
Quando corripit Deus, etc, usgue ad comparatio
paravit enim illis civitatem. Abraham et Isaac et
fj creaturaj. (Id., lib de Scnt. Prosperi, tom. X, p. ii,
Jacob, etc, usque ad custodit. (Id., conlra Faustum,
col, 1882.)
tom. VIII, col. 454.)
Multum est autem quod, etc, nsque ad unicum
'''
Fide obtnlit .ibraham Isaac, etc, usque ad benedi- flagellatum. (Id., in psal. lxxxviii, tom. IV, p. ii,
.vit Isaac etJacob el Esau. Hanc ergo promissionem col. 1131.)
pater pius fidcliter tenens, etc, usque ad spinis . Misericors Dominus. etc, usque ad disciplinam
Judaicis coronatus. (Id., lib. xvi de Civit. Dci tom. pater cjus. (Id., in psal. cxiv, tora. IV, p. ii, col.
VII, col. 5H.) 488.)
Magna fides, magna pietas, ctc, MS^uead impos- t-Quia non repellet Dominus, etc, usque ad tem-
sibile esse Creatori. (Id., serm. de immolatione porale est. (Id., in psal. xcv, tom. IV, p. ii, col.
Isuac, tom. V, p. i, col. 27.)
,205.)
Fide Jacoh moriens, etc, usque ad, cxcipiens ex- Neque quisquam superbe de se prajsumat, etc,
ploralores cumpace. Quid est quod adoravit, etc, usquc ad convertetur in luctum. (Id., in psal. lxxiv,
usque ad rei futura? pra; flgurabatur. (Id. Qiwesl. in tora. VI, part. I, col. 946.)
Gen., tom III, p. 1, col. S83.) Dcinde patres quidem, etc, usqnc ad in recipiendo
quidadhuc dicam? etc, usque ad repromissio-
^ Et
j)
Donec domemur et perdome-
sanctificationem ejus.
nes. Abraham non solum non est culpatus, etc. mur, etc, usquc ad parcat tibi et deserat te. (Id.,
usque ad miracula faciebat. ild., e.v lib. dc Civit. .icrm. de verb. Evang., lom, V, p. i, col. 376 et

Dei, tom. VII, col. 35.) seq.)

Obturaverunl ora leonum, etc, usque ad dc resur- f Omnis aulcm disciplina, etc, usque ad magis aii-

rcctione mortuos suos. Pluralem numerum pro sin- tem sanelur. Disciplinam quam Grsci appellant
gulari positum esse intelligamus, clauserunt ora lco- paideian usquo at/ justitia. (Id. inpsal. c.^cviii, tom.
num, cum solus Daniel significari intelligatur. Et IV, part. 2, col. 1547 et seq.)
pluraliter dictum secli sunt, cum de solo Isaia tra- Ut nonnulli in Gra^co epistimin interpretati sunt,
datur. Siout in psalmo etiam quod dictum est, Asti- etc, usque ad reddct justitiffi. (Id. lib. xiv dc Tri-
terunt rerjes lerrx,et principes convenerunl in unum, nit. tom. Vlll, col. 1830 et seq.)
pluralem numerumprosinguiaripositum in Actibus Pacein sequimini, etc, usque ad inquisisset eam.
aposlolorume.^iponilur.NamregespropterHerodem, Filii Dei sumus et agnoscamusquod filii ejus sumus
 419 APPENDIX AD PLORUM. 420

ctc, tisquc ad desideramu-. (Td , serm. de visione A. angelos. (Id., lib. xvi de Civit. Dei, tom. VII, col.

Dei., tom. II, col. 630.) 50P.)

•
-
Quia incredibile videbatur liominibus quod pro- V Dominus mihi adjutor est, etc, usque ad adjuto-
mittobat Deus etc, iisque ad ut sanaret. (Id., in rio despicientur. (Id., in psal. cxviii, tom. IV, p. ii,

psalm. cix, tom. IV, part. ii col. 1446 et seq.) col. 1496.)

Cujus vox movit terram, etc, usque ad ttenim usque ad

'''
Doctrinis variis scd futuram inquirimus.
Deus noster ignis consumcns est. Videamus quid Leprosi non absurde intelligunlur, etc, itsquc ad
etiam Apostolus, etc, usque ad pars ima perierit. prEoeptor abstergit. (Id., ibid., tom. III, part. ii,

(Id., lib. de Civit. Dei, tom. VII, col. 683 r,t seq. col. (354 et seq.)
Pcr ipsum ergo offcramus hosliam laudis semper
CAPUT .XIII.
Dco,idest fructum hibiorum confitcntium nomini ejus.
Ckuritiisfraternitatis, etcusquo ad tanquam et ipsi Qui timetis Dominum, laudate cum, etc, tisque ad
in corpore morantes. Ni^gavit Sara, dicens Non risi,: oculi mei salutare tuum. (Id., lib. de Grat. Novi Tes-
e.iQ,.,usque ad in calos iissent. (Id.,tn Gt'«.'_lom I!I, tamenti, tom. II, col. 357 et seq.)
p. I, col. 558.) •^ Beneficentice autem =Xa., usgue ad promereturDeus.
Quot occurrit Lot angelis, etc, usquc ad recspe- P Sacrificium visibile invisibilis,etc.,!is(/!jeadlexpen-

runt angclos. (Id., ibid., tom. III, p. i, col. 559.) det, et prophetae. (Id.,(j6. dc Civitatc Dci, tom. VII,
Exhibuit itaque hospitalitatem usfjuead quis in eis col. 282, et scq.)

esset. (Id., contra Maximin., tom. III, col. 808,) Obcdite prtepositis vcstris,e\.c.,usque ad Gratiacum
Et Abraham in tribus, et Lot in duobus viris
•^'
omnibus vobis. Jmcn. Audistis, fratres mei, etc^
Dominum agnuscebant. ctc, usque ad receperunt ^isquc ad Amen. (Id., scr/n. dc verb.Evang. .iom.\.)

AD FLORI DIICOM OPEIIA APPENDIX

{Nostro Floro carniiuu, sub nomine Flori Drcpani in Bihliatheca miuima Patrum recusa,
quxdam
adjudicant nonnulli. Hcec vide, si placet, Patrologix tomo LXI, col. 1981.)

CAPITULA EX LEGE ET CANONE COLLECTA.

(Apud Acherium, Spicileg.)

Ilcee a domno Fi.ono viro prudeuti collecta suut ex Lege et Canone.

Capiut lcgum in Canoncm rcrciitum dc cohcrtione Ju-
dxorum, el de auclorilate ac jirmilatc juTieis et te-
stirnonii episcoporum : impcrator Thcodosius et Va-
lentiniiinus Cvsar Aimaghio viro illustri, prxfecto
pr.clorio Gallix.
Quia religiosos populos nullis decet superstitioni-
bus depravari, Manich;i'OS omnesque ha^reticos vel
schismaticos,sive Malhematicos.omnemque sectam
catholicis inimicam ab ipso aspectu urbium diversa-
rum cxterminari debero pr;ecipinius,ne prasentium
quidam criminosorum contagionc fffidentur. Juda;is
quoque vel paganis causasagendivel militandilicen-
tiam denegamus, quibus Christiana; legis nolumus
servire personas,ne occasione dominii sectam vene-
randa; religionis immutent. Omnes igitur personas
erroris infausti jubemus excludi,nisi hisemendalio
matura subvenerit. Data vii Id. Jul. Aquileia;. Con-
sule Theodosio Augusto et Valcntiniano Ca^sarelll.
Conslantinus ad Felicem prxfectumpraHorio.
Sanximusnamque,sicutedicfi nostri forma decla-
rat,sententias episcoporum quolibel gencre illatas,
sine aliqna a?talis discrelione inviolatas somper in-
corruplasque scrvari scilicet pro sanctis seniper ac
; Non
venerabilibus habeaturquidciuid episcoporum fuerit
sententia terminalum,sive utique,interminores,sive
inter majores ab episcopis fuerit judicatum apud
vos.qui judiciorum summam tenetis et apud creteros
omnesjudices id exsecutionem volumus pei-tinere;
multa eiiim qua; in judicio captiosae prsscriptionis
yincula promi non patiuntur, investigat et promit
C saerosancta; religionis auctoritas. Omnes utique
causae qus vel prslorio jure vcl civili tractantur,
episcoporum sentenliis terminatos perpetuo stabili-
tatis jure firmantur, nec liceat ulterius retractari
negotium quod episcoporum sententia deciderit.
Testimonium etiam ab uno licet episcopo perhibi-
tum omnes judices indubitanteracoipiant.necalius
audiatur,cum testimonium eplscopi aqualibetparte
fuerit repromissum. Illud est enim veritatis auctori-
tate firmatura,illud incorrnptum,quod a sacrosan-
cto homine conscicntia mentis illibato protulerit.
IIoc quod nos edicto salubri aliquando censuimus,
hac perpetua lege firmamus.
E.t concilio Carthaginensi.
Ipse se indignum Ecelesia; consortio judicat, qui
de universaEcclesia male sentiendo sa;culare poscil
auxilium, cum privatorum Christianorum causas
Apostolus ad eum deferri, atque ibi determinari
pi-Kcipiat.
j)
Quod nemo clcricus ad testimonium dicendum com-
pellatur. E.v concilio Carthaginensi.
liceal clericum in judicium ad tcstimonium
devocari, cuni qui cognitor alias praisens, et nulla
ad testimonium diccndiim ecclesiastici cujuslibet
pcrsona pulsetur.
Ilem ibi,
Quicunijue ab imperatore cognitionem judicio-
runi publicorum petiverit, honore proprio privetur.
 :
421 APPENDIX AD FLORUM.
Imperalorcs Valcntinianus, Theodo.iius cl
Continua loge sanximus nonien episcoporum vel
eorum qui Ecclesi;G nccossitatibus serviunt, nc ad
judicia sive ordinariorum sive extraordinariorum
judicum pertrahantur. Habent illi judices suos,nec
quidquam gis publicis commune cum legibus.
Imperator Theodosius et Yalentinianus Cxsar.
Priviiegia ecclesiarum vel clericorum omnium
prona devotione revocanius scilicet, ut quidijuid a
divid principibus singuli quique antistitesimpetra-
runt, jugi soliditatc servetur, nec cujusquam au-
deat titiliare prsesumptio, in quo nos nobis niagis
pr^estitum confitemur.
Quvd clerici episcopuli audienlix rcservari jubcntur.
Clcricos igitur omnes,quos indiscreteetarl s»cu-
lares judices debere deduci, infaustus prKsumptor
edixerat,episcopali audientia^ reservamus.Fas enim
non est utdivini numeris ministri temporalium po-
testatum subdantur arbitrio.
Imperalor Honorius et Tlieodosius
Vacent ecclesice solis quibus bene consciic sunt
divina; prffidicationis ofticiis. Cuncti in orationibus
celebrandis horarumomnium momentaconsuniant.
Gaudeant nostra perpetuum liberalitate mnnilae,
in
quarum nos erga cultum pietate et aiterna devotio-
ne gaudemns.
Impcralor Ilonorius ct TJieodosius.
Episcopos vel presbyleros, diacsnos et quoscun-
que interioris loci Christianffi legis ministros, ab
episcopis solum, non ab olio oportct accusatos au-
diri.
Theodosius et Vuhntinianus Augg.
Audertrus quidem sermouem faceru soilicitc,pIus
timore capti de sanctis vcnerabilibus sacerdotibus
et secundis sacerdotibus, vel stiam Levitis, et eos
cum omni timore nominare,quibus terra caput
clinat.
Et post pauca.
Quod in sacerdotibus Ecclesia conslat.
De obnoxiis vcro inquiunt
Si quisambulaveritcum episcopo.vel cumpresby-
tero, vel etiam cum diacono, sive in platea, sivein
agro, sive in quolibet loco, nullo pacto retineri vel
obstringi jubemus.Quoniam in sacerdotibus Eccle-
sia constat.
K. Reges isti Christianissimi, qui tanta reveren-
tia de Ecclesia loqnuiilur.nini IVuslr.i ;iiidierunt:£<
nunc, reges intcllnjilr. iTiKlnimii iiiii jiiiUcalis ler-
rnm. Servite Doiiunn in Iniiurr, cl cxultnlc ei in trc-
morciPsal. ii, II, li.) Mira autem et vcrasententia,
quod ecclesia non tam in lapidibus quam in sacer-
dotibus constat. Et ideo jusle nunc ctroligiosesan-
citur, ut reverentia quaj altari et temploexhibetur,
eadem sacerdotibus exhilieatur ;et sicut hoc est, ui
juxta templum vel altare ibi nomo reum et orimini
vel eliam morti obnoxium contingat ita neque a
;
latere episcopi, presbyteri et diaconi quolibet loco
abripere vel contingere audeat.
liem ibi e.v concilio Curthaginensi qualitcr cpiscopus
prcsbyter et diaconus purgari debeunt.
Si quis episcopus, quod non optamus,in reatum
aliquem incurrerit,ct fuerit ei nimianecessitas non
posse plurimos congregare,ne incrimine remaneat,
a duodecim episcopis, et presbyter a sex episcopis
cum proprio suo episcopo audiatur, et diaconus a
tribus.
Itciii tihi.
Quisquis episcoporum, presbytorum
422
Arcadius. ^ norum seu clericorum, cui in ecclesia fuerit cri-
inen instilutum, vel civilis causa tucrit commota,
si relicto ecclesiastico judicio publicisjudiciis pur-
gari voluerit, etiamsi pro ipso fueritprolata scuUu-
tia, locum suum amittat, et hoc in criminali :inci-
vili vero perdat quod evicit, si locum suum obti-
nere maluerit.
E.C cpistola episcopi ad iinpcratorcm de baptiiutis
Hebrxis.
Poslquam divinw gratise auxilio et vestreepietatis
patmcinio, juxta auctoritatem divincelegis et eccle-
siasticorumPatrumconstitutaproJudffiorumillumi-
natione ccepimus laborare adjuvanle eadem divina
gratia conversi sunt plures ex eis ad Dominum,tam
viri quam femince, majores natu et juvenes,adoles-
centes et pueri, et cum eis etiamsoorsum aliqui ex
servis et ancillis. Cnmque hic numerus ctepisset
multiplicari, et gaudium matris EcclesiK do salute
71 conversorum in dios augeri,ca?peruntconversi invi-
tare aversos ad eam quam cognoverant veritatem,
.'lugrj.
maxime pueros et innocentes,eo quodc.Teteri magis
existant duri utpoteinvaterati dierummalorum.Cce-
perunt ergo pueri et adolescentuliquod videbantin
istis, desidcrare fieri in seipsis,et maxime ut arbi-
tror,quia per singuIaSabbataafratribus et sacerdo-
tibusnostrisin synagogaverbumDominipr^dicatur.
Quod cum impii sensissent parentes, cojperunt eos
furtim et maxime nectibus ab inferiores provinciae
partes,id est Arelatem urbem, dirigere quo magna
eorum multitudo tamexCabilonensequamexMata-
censi et Viennensi civitatibus translata est. Quod
cum mihi ab eisdemquicrediderant Judsisdolcnter
nuntiatum fuisset,jussieos qui residuierant,absque
Iffisione vel damnoaliquo in prcesentiam meam sub
conspectu Ecclesia; deduci,utsi qui intereos essent
qui nostra desiderarent,patereteis janua matrisEc-
in- clesi«,ereplis de manibus impiorum.Statim igitur,
p mirabile dictu sex pueruli priusquam ab aliquo
!
oxhortari ca3pissent,sacerdotumnostrorumpedibus
'-'
provoluti profitebantur sc velle baptizari, atque ut
ad me perducerentur orabant.Cumque perducti es-
sent,similiter supplicsntcs et rogantesomniumgra-
tulatione suscepti sunt. Post vero et alii numero
quadraginta septem qui idem professi sunt, quos
omnes sub conspectu Dei et Ecclesiffi bonis et lide-
libus fratribus tradidi instruendos,etinsoIemnitate
Paschali generalis lavacri celebrilatebaptizandos et
nutriendos Doinino. Reliquos vero, in quibus nihil
boni desidorii vel petitionis agnovi, restitui intac-
tos parentibus suis.
VestraB et bonitatis, vestrce orthodox.T Christia-
nitatis et pietatis,quatenuset isti absquointerpella-
tione atque inquietudine malignorum tranquille in
filios Ecclosiai educenlur, et illi qui crudeliter ne
salvi fiercnt ab impiis Arelatem translati sunt, per
episcopum ejusdem EocIesicB a vestra serenitate di-
ligenteradmonitum.etaddivinum opus exercendum
D alacriter instigatum similis aliquid gratiie auxiliante
Domino consoquantur. Si enim magnaeeleeniosynae
opus est in causis temporalibus aliquemvi oppres-
sum eripere, aut ex bestia3alicujus faucibusrapere,
quanto major de illo merces sperandaest.quivel ab
impiis hominibus, vel a malignis spirilibus ne ad
Deum venire possit opprimitur, sicutpotestas et fa-
cnl-jas congrua datur, valuorit ad salutem lucrari.
Tcstatur hoc apostoIusJacobusexhortansetdicens :
Si quis autem erraverit a verilate, et cotiverterit guis
eiiin scircdcbct quoniiiinijai conccrtifccerit peccatorem
ah crriirc ivVc su,i',sali'uhit aniinain ejtis a morle, et
et diaco- operit inullitudinem peccalorum {Jac. v, 19, 20).
 123 B. S. LUPUS FERRARIENSIS ABBAS 424

FLOHI EPISTOLA AD IMPERATRICEM JUDITH.

Incipit [a) epistola Julii Ftori ad Judith impe?'a- A. rum et Langobardoruin, deficientibus Romanorum
triceni uxonm (sic ; leg. matrein) Karoli Calvi imperatoribus seu judicibus ab Italia.et Gallis Go-
de sequeniibus libris. thorumque regibus qui successerant ab eis etiam
depulsis Quod videlicet opus quinque distinxi in
.

Domina.Augusta et felicissima Judith.dum in hu-
manis quo allius adcrescas non inveniatur rebus,
quia, si dc viro agilur, quis nobilior imperator aut
sapientior in divinis secuiariumve disciplinis Ludo-
vico Gesare invicto? nec mirum talem protulisse ex-
cellentissimo Augusto secula sobolem Cai^olii
autem de venuslale corporis,ut absque adulalionis
libris. His enim, velutin speculo,per vestram san-
ctissimae devotionis ammonicionem atque jussio-
nem,Carolus gloriosissimus vestre fllius exccllcncie
inspicere quid agendum vel quid vitandum sit po-
terit. Decet enim, dominam te venerabilem unicum
si
; erudire lilium nostrae jocunditatis et novi seculi I
regem menior Bethsabee qure itidem priscorum
;

fusco proferam quod verum est,pi.ilchritudine supe- erudivit sapientissimum sfculorum regem.ut idem
ras omnes quas visus vel auditus nostrae parvitatis de se ait:iiNam et ego filius fui patris mei tenellus
comperit reginas; sin autem de prole,nonne mundi et unigenitus coram matre mea. Et docebat me
gloriaet hominum delectalio Carolus? qui elegantia atque dicebat suscipiat verba mea cor tuum,
:

eorporis ac moribus optimis seu agili prudcnciffi
studio inmaturam vincendo propriam superat eta-
tem, ut videatur avus ejus non obiisse, sed pocius,
detrusa caligine somni, novum illustrare orbeni
custodi precepta mea et vives. Posside sapientiam,
posside prudentiam, ne obliviscaris neque declines
a verbis oris mei. Ne dimittas eam et custodiet te,
dilige eam, etc. » Bis autem, prout de Domini con-
;

siquidem in nepote injiiortale ingeuium, una cum T) fidimus pietate, sacris jussionibus vestris parebit,
nomine decoretvirtus splendeant quaraobrem dum
;
et inter ceteras niaterne dilectionis admoniciones
intemporalibusnihildesitrebusutaugmentocareas, hoa libellos sue non dedignabitur contradere me-
studio sapiencic dilataris ut excellenlior retro morie, quibus imperatorum gestis sanctorumque
seculis imperatricibus reperiaris.Igitur indita aUeo triumphis, atque doctorum magnilicencium doctri-
vobissapientiaetnaturaiisingeniiseientiaattonitum nis illustratus caucius quid agendum sit sive subti-
me roddidit intorceteros auditores.Quam indivinis lius invenietquid sit vitandum.Igitur hos codicellos
cl liberalibus studiis ut vestra? eruditionis novi fa- vestrffidilectionis amor me.Dominasemperaugusta,
cundiam,obstupui,mecumquedeliberans ut aliquid scriborecompulit,quidvestrce almitatisetinmortalis
munusculum meo labore congestumvcstrffiofferrom sapientise judicium expectant. Quod si judicando
almitatis flagrantia?, igitur ab Octaviano Aflgusto et consequanturlaudem,vestriE roputabitureternaliter
Domini nativitato salvatoris nostri saeculum adgres- memori;c, quoniam sacratissimum nomem vestrum
sum scribendo opus peregi usque ad regna Franco- Judith judicans sive laudans interpretatur.

(a) Hanc epistolam ex codice ms. Abrincensisbi- iOucsl.De quibus hic agitur historiarium libri.quo-
bliothecse, olim monasterii S. Michaelis in pericuto rum fragmenta dedit Labbeus Bibliothecs Manu-
maris, edidit D. Ravaisson in appendice libri cui scriptorum tomo III pag 190, an Florl nostri sint
titulus Rapport au minislre sur les hihliothcqnes de
: dubitandi locus. Edit.

ANNO DOUINI DCCCLXll.

B. SEKVATUS LUPUS
PRESBYTER ET FERRARIENSIS ABBAS.

NOTITIA HISTORICA IN SERVATUM LUPUM

CApud Baluz, in notis ad epistolas Lupi.)

Sancta upud Ferrariense menwria

fuit Lupi. Sane ex illius 0]ieribus apparet virurn fuisse moris anliqui.
Nalus autem, quuntum conjeclura assequi ilatur, in prorincia Lugdunensi quarla, ex clara haud dubie
esl
familia, sub imperio Luduvici h'ii. A puero dedilus fuil studiis lillerarum. Faclus manachui Benediclintis in
monaslerio Ferrariensi, ab Aldrico abbale suo, qui Senoniensis poslea anlisies fuit, in Germaniam, cum dia-
conus jam esset, studiorum causa missus est ad Habanum ubbalem Fuldensem, celelierrimum per eas tem-
pestatcs sacrarum Scriplurarum inlerpretem. Illic, facililate murum, sibi ccnciliavil amkHiam plurimorum,
maijnamquc hinc fumam eruditionis ac pietatis reportavit in Gulliam. Anno 838, x Kal. Oclobris, haud mullo
posl reditum ex Germania .iHion, Ludovico Pio impcraluri praesenlatus a Judith Augusta, ct lurbm aulico-
rum immistus, in spem diynitatis proximam adductus esl ; et paulo posl ordinatus est prcsbyler. Tandem
quia Odo abbas Ferrariensis (a) atrocium facinorum 7nanifestus, Karoli Calvi Francorum regis animum in

(fl) Perrariensis. Vetus et nobile monastorium C sanct;B Maria; et sancti Pelri Ferrariis, quod anti-
dioeceseos Senonensis, eo etam nobilius, quod Lu- quitus Bethlehem vocabitur in cujus curia pater
:

puin quondam habuerit abbatem. In Vita Ludovici ejus Pipinus occidit leonem et ipsemet a Stepnano
;

Pii scriptum est, ipsum reparassc » monasterium papa Romano in regem lionorilice consccratus est
 ,

423 PltOLEGOMENA. 426

se concitaverat, ejus aiiclorilate a regiiiiinc ilUus monaslerii, qiiod commissum esl Lupo. Is ergo
amolus est
cum prceceplo Caroli illuc acceilens, a monacliis clectus est X Kal. Decanbr. anni 8i2. Pridie dcin Kalendas
Carolus ei donum abbatice cxmfirmavit. Nondum tamen Odo paruerat jussis principis. Ilaque Lupus, cui
pellendi Odonis deleijala cura a Carolo, illum hinc abscedere fortiler compulit. Prmbuit islud materiam
novis sermonibus, ac si Lupus Odoni comparasset insidias, pcr fraudeinque potius ac vim qiiam canonice
factus esset abbas Ferrariensis. Seil ipse eam calumniam expurgavil in epistola scripta ad Jonam episcopum
Aureliunensem Anno 811 functus est legalione pro Carolo in Burijundia, anuoque eodcm exeunle habila fuit
.

syuodus episcoporum apud Vernwn palatium regium, cui inlerfuit Lupus noster. Tantaque tum erat ejus fama,
ut ,licet hic adesset llincmurus Lupus lamen ab universa sijnodo rogatus sit scribere canones in ea decrelos.
,

Anno 817 interfuit convenlui apnd Marsuam, secus Trajeclum : quo Lotharius imperalor, Ludovicus rex
GermanicE, et Carolus Calvus rex Franeorum, convenerant, pacis caiisa. Per eas tempestates, anno nimirum
810 ut ego arbitror , a Carolo missus esl ad Leonem IV papam ; et anno 815 interfuit concilio Suessione nsi
,

in ciijus actione u legil volumeii gestorum depositionis Ebbonis Khemorum archiepiscopi. Pervenit autem
usque ad lempora Nicolai I pajioe ; obiilqae post annum 861. Fainiliares habuil proestantissitnos quosque sui
sceculi viros Ilincmarum Wiemensem
. Rabanum Moguntinum
, Wenilonem Senonensem
, lleriboldum An- ,

tissiodorensem Pardulum
, Laudunensem Prudnntium Tricassinum
, Jonam Aurelianensem
, Odonem Bello- ,

vacensem, JEneam Parisiensem, Eginhardum abbatem Seligenstadiensein, Ihlduiniim, Ludovicum, et llugonem

S. Dionijsii, Ratbertum Corbeiensem, Ralramnnm monachuin Corbeiensem, Gotlesclialcum munachum Orbacen-
sem, et alios plurimos Alquc hcec omnia, et multo pliira, colligi abunde possunt ex ipsius Lnpi epistolis,
.

aliisque illius cevi monumentis.

in eadetn ecclesia. )illlic. al) Ansegiso Senonensi ar- Ludovicus ot Carlomanus, lilii Ludovici Balbi
cbiepiscopo, paulo posl Lupi ;etatem,coronatisunt regis.

NOTITIA BIBLIOGIUPHICA.

Servatus Llpus presbyter, et ab anno 838 («) A, ronius ad annum 741, n. 15;unde factum utCaroli
abbas monasterii sancti Petri quod Belhehem sive Muvtelli tjesla a Lupo tradita quidam scripserint.
Ferrarias dicitur indicecesi Gallia; Senonensi ordi- De Maximo illo adeundus Tillemontius tom. VII
nis S. Benedicti, Habanum Maurum pra?ceptorem Meraoriarum, p. 247, 694 soq.
suum vocat epist. 40, qui ejus adhuc diaconi rogatu Vila S. Wiijberli, s.hh!ii\s Fritzlariensis in Hassia;
Collectarium in Epistolas Pauli fecit.Abbas Lupus ad Bunum.sive Brunum,(i')abbatem Herveldensem
anno833 concilioSuessionensiinterliiit, etsuperstes sive Ilirsfeldensem, odilo a Joanncs Busffio S. J,ad
adhuc fuit post anno 8.51, ut a Caveo bene nolalum. calcem epislolarum Hincmari Rhemensis, et Consti-
Scripsit anno 8i9(b]librum et collcctaneiim tostimo- tutionum Caroli Magni, Moguntia; 1602 4", p. 339.
morum{c]de tribm qncestionihus; de libero arbitrio, Scripta anno 836.
dc praedestinatione bonorum et malorum, et de Ilomiliir duce in solemnitates S. Wigberti, et
sanguine Christi elfuso pro omnibus, ut omnes vult hyiiini lotiilem\u\gai\ sub Lupi nomine ab eodem
salvos Dcus, quamquam culpa propria non omnes Busa^o in paralipomensis Opusculorum Petri Blaesen-
salvantur. Edidit, post mancam in Helgio nnno 1048 sis, Jonn. Trithomii aliorurique, Mogunt. 1604 8"
Donati Candidi eilitionem, Sirmondus anno 1 50, HcBe Lupi scripta recensuit atque eruditis notis il-
unde recusa in Sirmondi operibus tom. II, p. 1227, lustravit Stephanus Baluzius Paris. 1664 8°, quae
ct Gilbertus Manguinus Paris. IOSq 4° in parte al- editio rocusa in Bibl. Patrum Lugd. 1672, tom.XV,
tera tomi primi Scriptorum SKCuli ix de Pra;desti- statim in limine. Sed prodiit deinde iterum Lupus
natione et Gratia, sub titulo commentitio LupiSer- (licet titulus Antuerpiam pra;ferat) 1710 8°, ex se-
vali, presbyteri Mogimtinensis. Consulendus etiam Ti cunda laudati Baluzii recensione.Vide Acta Erudit.
'

Lud. Cellotius in Hstoria Golteschalci, Paris. 1055 1715. p. 205.'Vitam S. Maximini Baluzius scriptori
fol. huic tribuit reliqui tamon omnes Lupo alteri Ca-
:

Capijula XII concilii ii ;/; Verno palatio anno 844 talaunensi episcopo,qui cadente sffculo ixflorebat,
habiti, qu;e stylo suo comprehensa ad Hincmarum ascribendam esse censent. Vide auctores Historiae
se direxisse scribit f.upus epist. 4 edita in tomis litterarii-e Gallicae, tom. V, pag. 267. Ita pariter
,

Conciliorum etin Sirmondi ConciliisGalliaj, tom. 111, Homilias geminas in solemnitate S. Wigberti alte-
pag. 17, at apud Carolum Le Cointe, tom. VlIIAn- rius esse criptoris ex styli diversitate viri illi
nalium Francorum, pag. 742. docti dijudicant: opinanturqueinsuporunicam esse
Liber epislolarum CXXX (d) ex Papyrii Massoni homiliam in geminas dissectam ;alteraenim exillis
editione Paris. 1588 8" et in Bibl. Patrum edit. incipit: licslat ; quod Sermonis continuationemnon
Colon. tom. IX, sed ad mss. codicem emendatus, ambigue demonstrat.
in Andreas du Chosne tom. II Scriptorum de rebus Sermoncm Lupi (sed ccrtejunioris, Wulfstanifor-
Francorum, pag. 720. san (/) de quo infra, archiep. Eboracensis et epi-
Vita S. Ma.rimini episcopi Trevirensis, anno 839 scopi Vigorniensis, siipcr iiicnrsu Dacorum sive Da-
scripta ad Waldonem edita s Surio 29 Mail, sed
: norum anno 1094, edidit Anglo-Saxonice et Latine
omissa ab Honschenio tom. VII Mail,quoniam anti- Genrg. Hickesius indiss.epistolaritom. IIThesauri
quioraAcla aitso nactum anonymi Sanmaximiensis seplontrionalis, p. 99, 106. Axon., 1703 fol.,_etalte-
ex quo Lupus sua cxpressorit, (|uia a scriptoromi- rum in fcslnm S. Jodoci, mss. in Bibliothecis An-
raculorum Maximini, Lnrius episcopus appellatur. p gliaj exstare Cavous adnotavit.
Ex hac Vita qua;dam de Carolo Martello affert Ba- '

Baronius ad an. 838, num. 6.

(a) (d) In his 128 et 129 sunt illse dua; epistola; ad Ca-
Sigebertus, cap. 94 de S. E.
(i) rolum Calvum et Hincmarum Rhemensem, quas
Ccelestini pap», Augustinl plura, tum Hiero-
(e) cum libro de tribus Qua;stionibus Sirmondus vul-
nymi, Philippi in Jobum, Gregorii papae, Fulgentii gaverat.
RuspensiSj Joannis diaconi Uom., Isidori episc, [e) Nide Vossium, II, 35, pag. 317.
liedcB. et Joannis CPolitani sive Ghrysostomi, re- (/') Vidc Humfredi Wanleji Catalogum libroruiil
jectis iis qu.-E in eontrariam sententiam Faustus Veterum septentrialonum. pag. 140 seq., in tomo
Regensis scripsit. secundo Thesauri Hickeliani.

Pathol. CXLX. 14
 427 B. S. LUPUS FERP.ARIENSIS ABBAS.
B. SEKYATI LUPI
PliESBYTERI Er ABBATIS FERi'AuIENSIS ORDiNlS SANCTI BENEDICTI
STEPHANUS BALUZIUS Tutelensis in unum
emendavit notisque
(Juxta editioiiem auno 1710 dalaui ut poslerioribus curis ab ipso Baluzio multis iu locis auctam atque euiendalam.)
STEPHANl BALUZH PR^FATIO.
Annus agitur centesimus et vicesimus ex quo vir
clarissimus Papirius Massonus in publicuni emisit
epistolas Lupi, abbatis monasterii Ferrariensis, de-
scriptas ex veteribus niembranisejusdem monaste-
rii,quarum illicopiam feccrat PetrusDanielballivus
fani sanoti Bcnedicti ad Ligerim.Sane dubiumnon
est quin plurimum debeamus eruditis vigiliis I\L-is-
soni, qui nonnullos veterum scriptorum libros e te-
nebris eruit quibus fortean hactenus careremus. Sed
tamen optandum essetut quam in conquirendisve-
tcrum lucubrationibus diligentiam adhibuit, eam-
dcminedendisadhibuissct,nequetotamfiduciamcol-
locasset in amanuonsibusetlibrariis.Namhisimpu-
tandum arbitror quod vetustos auctores aMassono
editos tam foede maculatos habemus. Neque eiim
suspicari licet eam inMassonosive oscitantiam sivc
supinitatem fuisse ut in singulis fere lineis recede-
ret a codicibus quibus utcbatur. Et tamen certum
est nullos auctores indiligentius essetractatosquam
quos Papirii Massonl cura vulgavit. Exemplo sint
operaAgobardi, archiepiscopi Lugdunensis, etGesta
Collationis Carthaginensis inter catholicos et Do-
natistas.Et Gestorum quidem exemplar vetus,illud
ipsum nimirumquo ususest Massonus, exstathodie
in bibliotheca Colbertina.sedadeodiversum abedi-
tione Massoni,utea deinde ad cjusdemmel codicis
fidem recudendafuerit studio Petri Pithoci viri eru-
ditissimi etinhujuscemodi rebusmultumexercitati,
a nobis demum multo folicius enicndata ct edilaiu
tomo primo nostra? collectionis Conciliorum. Ago-
bardi vero codex manuscriptus, quo usus est Mas-
sonus cxstatjinbibliothocaregia. Hunc ego codicem C
manibus meis trectavi, contuli cum edito, et com-
pertumhabeo editionemMassoniimmensumdifferre
a veteri codicc. Neque ego tamen id primus adno-
tavi, sed Franciscus Juretus vir clarissimus. Is enim
in notisad epistolamOI .IvonisCarnotensis, afferens
locum illuni ex epistola Agobardi ad imperatorem
Ludovicum Pium, re/CH/ns ilUtsproqitibus conlentiil,
arhitrari ul stcrconi, admonuit sic scriplum se vi-
disse incodiccantiquoPapiriiMassoni.Nam vulgala
428
i
collegit, epistolas ad finem vctustissimi codicis
illusti-avit.
A editio corruptc obtrudit mw/flA- j7/(i.s;quam Jureli
observationcm esse verissimam ego quoque depre-
hendi. Itaque optandum esset,ccu diximus,ut paulo
diligentiorem operam in his suis editionibus adhi-
buisset Massonus. Ex eadem porro indiligentia fa-
ctum Lupi epistolas habeamus fcedissime
est ut
conspurcatas, adeoque miseras ac pcrditas, ut si
Lupus hodie revivisceret, vix se ipse,opinor, agni-
turus esset.Quofactum est ut,cum vir eruditusAn-
dreas Duchenius vestustum codicem Lupinarum
epistolarum nactus esset, novam earum editionem
adornaverit ac publicaverit:in qua,utiddicamquod
quamplurimos errores sustulit, non tamen
res est,
omnes.Erant enim adhuc multo plura qusemenda-
Tandem ad mc ventum est, Lector,
tione indigebant.
novissimum editorem operum Lupi abbatis Ferra-
riensis.Itaque necessarium videtur nonuUaprsfari
de nova hac editione et tccum paucis agere dehoc
meo instituto.
Cum prinium ad ha;c stndia, quae nunc exercent
viros eruditos, animum appuli,id mihi negotiicre-
didi in primis dari ut.si quo modo possem.eacon-
verterem in usum publicum.Etapuero magnamihi
semper antiquitatis cura. Itaque sempcr amavi ex-
cutere forulos bibliothecarum, sic exislimans futu-
rum ut aliquid fortuito nanoiscerer quod utiliterin
publicum edcretur vel si obtineri id non posset,
;
saltem vctustos editorum auctorum codices reperi-
rcm, quorum ope renovari et restitui possent ea
qua3 jam edita fucrant. Id vero jam satis feliciter,
opinor, tentatum est in Salviano Massiliensi etVin-
dedimus etmelioroset emen-
eentio Lirinensi, quos
Tandera anno 1664 vir eruditissimus ac
datiores.
mihi amissimus Nicolaus Cocquelinus, doctor et
socius Sorbonicus, mihi utendum dedit vetustissi-
mum codicem, optimas illum notK.inquo contincn-
tur epistolffi Lupi abbalis Ferrariensis, qui nunc
exstat in bibliothcca Colbertina. Hunc egocodicem
avide statim contuli cura edito adcoquc discro-;
pare ab eo vidi editiones ut non ullra dubitaverira
qui dcnuo rccudenda; essent illa; Lupi cpistolae.
 429
Ergo si quid
hac editione discrepare vidcris a
in
superioribus,neque in notis admonuero eniendatio-
nes essc meas, scito mutationem qute contigit, a
codice veteri profectsm esse. Nisi si intordum loci
veteruiii scriptorum qui a Lupo laudatur.ex melio-
ribus editionibus vel ex antiquis codicibus
scriptis restituti sunt ;excmpli causa,locus
Augustino, alter ex Justino sive
itemque aliusex alio quopiam scriptorc.
Quoniam vero Lupum abbatem haud
puto quam Servatum Lupum presbyterum,
exstant nonnullie lucubrationos seorsim edittc, eas
Rodolphus, presbyter et monachus, in Vita Rabani abbatis ]}
Fuldensis,
In epistolas quoque
Pauli, hortatu Lupi diaconi.
Collectarium fecit, colligens de diversis opusculis
sanctorum Patrum sententias eorum,et in ordiuem
disponens, in triginta libris illum determinavit.
ftabanus, archiepiscopus Moguntinus, in epistola ad Samite-
lem, episcapum Vormaciensem.
(Juia audivi quamdam partem laboris
in expositionem sacrarum Scripturarum,
potui, elaboravi, vos habere velle,etmaxime in Epi-
stolas B. Pauli apostoli, transmisi sanctitati veslr»
quemdam Colleetarium de sanctorum Patrum opus-
culis in easdem epistolas,quem nuper rogantcLupo
monacho atque tunc diacono confeci.
Ejusdem Rabani epislola ad Lupum.
Venerando fratriet comrailitoni Lupo Christi mi-
nistro Rabanus servus servorum Dei in Uomino sa-
lutem. Postquam desidcrabili pri-esentia tua. etc.
Heliqua vide inter Opera B. Rabani Mauri, Itujusce
Patrologix toni. CXI, col. 1273.
Gottescholcus in epistola ad Ratramnum monachum Cor-
beiensem, loquens de libro Lupi de tribus qucestio-
nibus.
Nempetribushorumstuduipropriuminderesensum,
Mateaudo, bons, atque Lupo rutilantibus orc,
Poscens obnixe satagant ut vera referre.
Nemo sed excepto quid adhuc mihi reddidit uno
Qui cum sit cantus simul et catus, est moderatus,
Sic jam terna sui librans responsa libelli,
Ut dempto neutri pleno disorimine parti
Congruat (a).
Ex Actis concilii Suessioniensis habiti anno 8d3.
Residentibus in synodo vcnerabilibusepiscopisin
nomine Domini, Hincmaro.Rhemensis EccIesiK ar-
chiepiscopo, Wenilone Sennense, etc. Ilesidentibus
etiam presbyteris et abbatibus,Dodone, abbate mo-
nasterii sancti Savini Lupo.abbate monasterii Bo- D
;
thlehem, quod Ferrarias dicitur, etc.
Item ex Actione 2 ejusdem coucilii.
Et revelatura est volumen i\lud(sciticct Gestacle-
posilioiiis Ebbonis, arcltiepiscopi Rliemcnsis) synodo
coram principe glorioso Carolo a Lupo, venerabili
presbytero ct abbatein monastoriosanctiPetri quod
Bethlehem vel Ferrarias dicitur.
enim librum taxat ut ancipitem et ncutri
(«jLupi
parti congruentem.Quippe qui inter c£Btera,cumde
Christi sanguine quod non pro omnibus fusus sit
probasse in quajstione III viderctur,mox retractans,
pro omnibusfusum Paulitestimoniodoceatet Ghry-
ELOGIA DE B. LUPO. 430
A quoque hic adjici curavimus codem volumine
;ut in
haberos, Lectnr, quKcunque lucubrationes Lupo
Ferrasiensi tribuuntur ab eruditis.
De auctore porro nihil est impr<Esentiarum quod
dicam cum et breviarium vita; ejus habeasininitio
manu- notarum mearum,etpassim vitam ejus illustravcrim
unus ex in ipsis notis. Habes prsterea, post hanc praefatio-
Trogo Pompeio, nem, illustrium scriptorum testimonia, quse suffi-
cere tibi abundc possunt.
aliuni esse Vale, Lector ;et si ((uid emendatione arbitraberis
cu.jus indigere, admoneto. Dabimus enim operam ut cor-
risatur.
ELOGIA DE B. LUPO.
Ex i'ita sancti Faronis, episcopi Meldensis, scripta ab Ilil-
degario, ejus successore, cap. 118,
Publicalamsiquidem extertiapersonaremadmo-
dummirabilemhacinserlione notavimus ut posteris
quoquefuturis sitmoniraentum.Nam non deincerta
alicujiis lama hoc dictum ab imo emanabitmentis,
sed dc illius ore accepimus cui ostensum est mira-
bilitei', qui dicitur de noniinc Lupus, ornatus luce
mei.quem sapientiffi, pastor modo pro religione sanctitatis in
prout monasterio famosissimo Ferrariensi, ubi eojtus
monachoruni in Christo cum illo toto orbe est vene-
randus. Hic vero cum in viridi ffitate, videlicet ju-
venili, studio sophi* floreret, et ob hoc ab abbate
suo, qui vocabatur Odo,cujus amor spiritualis reve-
rendissimumcunctispra3stabat,dulcissimetractare-
tur, quoniam altera spes illius loci ex beneplacitis
initiamentis jam prasmeditabatur,acoidit aliquando
abbati pi-cefato itinere eumsibi sociari ([uo palatium
quod vulgo dicitur Franghenewrt attingeret. Qui
p cum jam longitudinem viae dispositsc superassetex
parte,parsque residuaad superandum soUicitasset,
forte juveni pr.Tdicto Lupo ipsum iter jam prope
mediatum acerriraum dedit dolorem corporis in
inguine, intantum ut etiam via absumpta uno in
loco sacrato qui diciturde nomino sanoti Trudonis
eum defoctum debilitatc gravi collocaret,et ibi per
omnia mcmbra cruciatus molestior acriter ei infe-
rendo deponeret. Jam vero languor validissimus
eum ex supremis tantum sollicitabat. Et ecce salu-
:
tif{;r visitator clomentissimus Faro cubiculo adest,
ubi sopor inanis ejus membra pressa fatigabat. Ex
qiio loco urabris noctis fugatis amiousChristi Faro
nivea sui famosa corporis ac lactiva canicie vultus
apparuit, et cum eo puer prcestanti forraa bajulus
ampullae olei gressus illius eereo accenso quasi re-
gens,sicque blandis luminibus in eum juvenem in-
tentus hic lenibus ex inedia partelectuii astititver-
bis Agnoscine me? inquit. Si nescis, episcopum
:
atque patronum urbs Meldica me habet, et nomen
meum, quod est Burgundofaro, ipsius incola; dum
saecula labentia current, per generationum succes-
siones suarum deourrore facient.Me etenim auclor
medicina; tibi misit. Fidus estoadvenire sanitatem
hac mea unctione olei. Ad hsac autem ubi in eum
deduxitjuvenisprffifatusoculosintuitumquedefixit,
loniter admovitDei antistes vulneri manum liquore
oleimadefactam, et membra dolentia tactu mollis-
simo cuncta percurrens, donec ampulla manualis
sostomi. Ex quo sane apparet Lupo ac si partium
suarum frustra gloriari et Gotteschalci fautores,
quem Cotteschalcus ipsesibi in hoc libro nonsatis-
fecisse significat. Sirmond.
431 B. S. LUPI ABBATIS PERRARIENSIS. 432
pucri dereoit administrstione olei. Gurre, inquit in- A ad quos scribuntur dignitatom. Nam ad domnum
clytus ad pueruin.adMeldensemeum monasterium, apostolicum Benedictum tertium scribit, et Leonis
hoc enim liquore abundanter alfluit, et ex eo hoc decessorisejusepistolEeadXomenonium mentionem
vasculum refioe. Hoec dixit beatus Faro ad cogno- Ad maximos principes, Lotharium Cffsarem,
faoit.
scendam medicantis faciem reiquo veritatem.Evigi- Carolum Gallire, et Edilulphum Angliae reges sed ;

lans juvenis a vano sopore, hansit cu;lum tristitiae
molestiis dissolutis et, quod dictu est mirabile,
; ctFrancorum genti
convocalis qui aderant comprehendit vera esse ho.-c,
non vana somnia.duip clara luce perlractant oculis
membra ejus sudare madentis pinguedine olei.
Sigebertus de ecclesiasticis Scriptoribus, cap. Di.
Lupus Servatus librum composuit de tribusquae-
slionibus, id est, dc libero arbitrio,de prKdestina-
tione bonorum et malorum, de sanguinis Christi
quadam superllua taxatione vel redemptione usque
ad salutem impiorum. Nam super hac re orta est
quaedam fidei turbatio amo Domini octingentesiino
quadragesimo nono.
ad Carolum rnulto plures leguntur,quod Senonibus
in Gallia imperaret. Ad doctos
quoque suoe fetatis viros Einhartum et Rabanum,
quos prfficeptores suos honorificc vocat, Jonara Au-
relianenscm episcopum cujus exstant libri de Cultu
imaginum,eidera Carolo dieati ;Hincmarum,doctis-
simum Rhemorum metropoIitanuni,etHilduinum,a
qno scripta sunt .\reopagitica ;ut alios pra;teream,
excepto Marcwado, abbate Prumiensi. Prumia,
vuIgoProni^monasterium estin fmibus Trevirorum,
et virum iUum magni fecisse Lupus videtur.Aeipse
quidem ab Aldrico decessore Guenilonis episcopi
Senonum in Germaniam studiorum causa missus
est, quod in ea provincia tunc llorerent littera; ;

Joanncs Trilhetnius dc Scriploribus ecclesiaslicis. T> fuiti|uedeinceps curiosus optimorum librorum, et

Lupus Servatus presbyter, ad quem Uabanus ab-
bas Fuldensisoetolibrosin EpistolamPauIiaposloIi
ad Romancfs scripsisse legilur, vir in divinis Scri-
pturis studiosus et doctus, atque in saecularibus
juxla a;tatem sui temporis copiose peritus, scripsit
nonnulla ingenii sui opuscula. Exstat ejus volu-
men de tribus QuKstionibus, et qusdam epistols,
et aiia.
Papirius Massonus in prmfatione sua, edita
anno 4588.
Ferraria anliquum nomen adhuc rctinet cslque
monasterium GaIIi;e in diajcesi Senonum, quod
Bethlehemiticum etiara appeIlatur,quatuor tanlum
millibus a Montargi oppido distans in Lugdunensi
via ad Lupam amnem sito,qui in Sequanaminfluit.
Ejus monasteriiabbatem fuisso Lupum etexsynodo
Suessionensi habita Caroli Calvi temporibus anno
853, et ex boc epistolarum liljro satis apparet. Quin
ex sancti Judoci nionasterio vel Cellaj maritims ad
ostium Cantii inter Slapulas et Montrolium urbes
posit.T! etiam prKerat quam sibi ereplani etOdullb
: illum hoc tompore floruisse colligitur, quod etiam
comiti attributani a rege, postcaque redditam.plu-
ribus epislolis nunc queritur, nunc Islatur. Sunt
autemhaenonconlemnendaspropter rerum eteorum
quose Germania, Italia, .\nglia Galliaque sibi ad
exscribendum mitti petiit, ut ex pluribus locis ap-
parebit. C;elerum quia unioum exemplar harum
epistolarumin veteribus membranis a PetroDaniele
csipso monasterioFerraria allatumpenes mehabui,
idque propter velustatem multis locis corruptum,
quibusdam laoerum et mutilum, fieri non poterit ut
hic liber integer et incorruptus doctis hominibus
videatur. Maluimus tamen utounquc affeotum legi
quam oinnino non esse. Invenientur enim fortasse
alia. Quanquam hoc scio.in tota Senonum provincia
;
non rpperiri, ubi et multa monasteria et frequentes
ecclesiassunt et Lupus honestissimisparentibus na-
tus cst. Utllitatem vero magnam afferet iis qui vo-
lent illius temporis calamitates nosse, qua; nostris
nihilo iiiitiores fucre.
Bellarminus in libro de Scriptoribus ecdesiasticis.
Lupus, abbas inonasterii Ferrariensis in Gallia,
f;
soripsit librum epistolarum, qui exstat. Cumc[ue
inter cseteros scribat ad Benedictum IIIpapam,hinc
patet ex synodoSuessionensi.anno 853 habitaapud
sanclum Medardum,cui Lupus hic abbas interfuit,
ut synodi Acta testantur.

B. SERVATI LUPI
ABBATIS FERRARIENSIS

EPISTOL Ji
1 EPISTOLA PRIMA. contigissem. Ita vehementer »stuanti faciliset mo-
AD EGINIIAIIDUJI (o). desla et quaj sane philosophiam deccat animi vestri
Charissimo Eginhardo Lupus saluteni. natura tantse rei obtinenda: spem tribuil.Verum ut
niu ounctatus sum, desiderantissimc hominum, aliquid rationis afferre videar.taceo quidem saecula-
audorcm necne excellentiae vestri-c scribore.Et cum rium litterarum de amicitia sententias,ne,quoniam •

me ab hoc officio aliae rationabiles causK.tuncetiam eisapprime incubuistis,IIoratianum 8 illud doctis-

ea maxime deterrcbat quod posse id contingere vi- simorum ore tritum mcrito accipiam :

debatur ut dum vestram cuperem amicitiam com-

In silvam ne ligna feras
parare,offensam inourrcrem. Scilicet quod pra:>pro-
H(iu.\i, Satyr. lib. i, sat. 10.
pero et inusilato prorsus ordine abipso familiarita-
tis munere inchoaverim, qui nec primordia nolitiee Deuscerlenosterncdum aliquara aspernandiami-
» Ad Eginkardum. [lic Caroli Magni imperaloris ni itarius fuoral, ot vir orat, qiiantum ferebat illa
setas, eruditissimus.
433
cos occasionem relinqucret, (a) fliligendos omnino
inimicos priBScripsit. Itaque paticnter, qiiaeso, et
benigne advertite animum,dum altius meas repeto
cogitationeSjUt nosse possitis quam hoc non perpe-
ram nec juvenili moliar levitate. Amor litterarum
alj ipso fere initio pueritife milii est innatus, noc
earum, ut nunc a plerisque vocantur, superstitiosa
otia fastidio sunt.Et nisi intercessisset inopia prae-
ceptorum,ct longo situ collapsa priorum studia pene
interissent,largiente Domino me»
cere forsitan potuissem. Siquidem vestra memoria
per (6) famosissimum imperatoremGarolum,cui lit-
tera; eo usque deferre debent ut ajternam ei parent
memoriam, ocepta revocari,aliquantum quidem ex-
tulere caput, satisque constitit vcritato subnixum
prKclarum dictum (c)Honos atit avtes,ct accendim
:
tur omnes ad sludia glorix. Nunc oncri sunt qui
aliquid disccre affectant ; et velul in edito sitos loco
studiosos quosque imperiti vulgo aspectantes,
quid deprehenderint, id non humano
in eis cu!p.-e
vitio.sed qualitati disciplinarum assignant.Ita dum
alii dignam sapiontiae palmam non
mam verentur indignam, a tam praeclaro opere de-
stiterunt.Mihi satis apparet propter se ipsam appe-
tenda sapientia cui indagandce a sancto metropoli-
: in Transrhenanam conccdens rcgionem {g) vobis vici-
tano episcopo Id) Aldrico delegatu.s,doctorem gram-
matica; sortitus sum, praeceptaque ab eo artis ac-
cepi. Sic quoniam a grammatica ad rhetoricam
deinceps ordine ad caeteras liberales disciplinas
(a) Diligendos inimicos .\ide qua? adnotavimus ad
librum iii.Salviani de gubernatione Dei.Sed dehoc
rursum agenius in notis ad epistolaa Ruricii,epis- C hoc porro Lupi loco recte collegerunt viri docti falli
copi Lemovicensis.
(')i Famosissimum. Epitheton illud Garolo Magno
triljuitur in Vita quoque Ludovici Pii,qua3 sic inoi-
pit : Famosissimns regum,nulliijue suo teniporc post-
ponendus, Carolus, eto. Item in vita /Elfredi regis
Anglo-Saxonuin, quam Asserus Menevensis descri-
psit Carolum iilu h magnum et famosissimum
: bant per
Francorum regcm adiit. Vrxier auctorem vil.p Lu-
dovici Pii, etAsserum Menevensom, qui epitheton
illud tribuunt Garolo Magno, tributum quoque ei
animadverti ab Herico monacho Antissiodorensi in
epistola ad Garolum Galvum. « Illud vel maximc
vobis, inquit, ceternam parat memoriam, quod fa-
mosissimi avi vestri Garoli studium erga immortales
disciplinas non modo ex aequo ropra;sentatis,verum
etiani incomparabili fervore transccnditis duin
quod ille soijilis eduxit cineribus.vos fomento mul-
tiplici tum beneficiorum, tum auctoritatis, usque-
quaque provehitis, imo, ut sublimibus sublimia
conferam,ad sidera perurgetis. » Et videtur omnino
Hericus habuisse ob oculos hanc Lupi epistolam.
Vetus codex monaslerii Aureas Vallis, laudatus a
Joanne Cbapeavillo in Adnotationibus ad tomum
primum Historiae Episcoporum Leodiensium, pag.
ibi " Temporibus Gci-baldi et Walcandi,Leodien-
: monumenla. Ad eum scripta est epistola 40 Lupi,ia
sium pontificum, Carokis famossimus imperator
Romanus plurimas a fundamentis construxit Eccle-
sias. )>
Honos alit aiVe^.Sumptum ex Ciccrone in libro
((*)
primoTusculanarum Quaeslionum.Meminit ejusloci
etiam Symmachus lib. i, epist. 4.3
est,\nqu\t,arlcs honore n(/<ru'(.Vide
machum in epist. 79 et % ejusdem
((/) .ildrico, Ferrariensi tum abbate pust Adaiber-
tum,postea vero Senonum archicpiscopo ante We-
nilonem, ut dicetur ad epistolam 29.
EPISTOL.E. 431
A transire hoc tcmpore fabula tantum pst, cum 3
deinde auctorum voluminibus spatiari aliquantulum
coepissem, ct dictatus nostra actate confecti displi-
cerent,propterea quod ab illa Tulliana ca;terorum-
que gravilate,quam insignes quoque Christianas re-
ligionis viri smulati sunt,oberrarent,venil in manus
meas(c')opus vestrum,quomemoratiimperatoriscla-
rissima gesta (liceat mihi absque suspicione adula-
tionis dicere) clarissime litteris allegastis.Ibi elegan-
aviditati satisfa- tiam sensuum,ibi raritatem conjunctionum, quam
in auctoribus uotaveram, ibidemque non longissi-
mis periodis impeditas et implicitas ac modicis ab-
solutas spatiis sententias inveniens,amplexus sum.
Quare cum et ante propter opinionem vestram,
quam sapiente viro dignam imbibcram,tum pra3ci-
puepropterexpertam mihiillius libri facundiam,de-
P
sideravi deinceps aliquam nanoisoi opportunitatem
ut vos prffisentes alloqui possem ut quemadmodum
;
si vos mea3 parvitati vestra tum probitas sapicntia fece-
meus eliam erga
rat claros.itamevestrae sublimitati
vosamor et erga disciplinas studium commendaret.
capiunt, alii fa- Neque vero id optare desistam quandiu ipse \f) inco-
lumis hac vita vos esse cognovero.Quod posse con-
in
tingere hoc magis in spem ducor quo ex Galliahuc
nior factus sum.Namapra:fato episcopo ad venera-
bilem {h) Rabanum directus sum,uti ab eo ingressum
et caperem (i) divinarum Scripturarum.Ergo cum ad
vos iturum hinc ejus nuntium comperissem,primo
Opus vcstrum. Id est, liber Eginhardi de Vita
((,')
Caroli Magni, qui in omnium manibus versatiir.Ex
eos qui librum illum de Vita Caroli abjudicant Egin-
hardo.
(/') Incolumis.Pro incolumes, in accusativo plurali.
Istud enim refertur ad Eginhardum.Notus est vete-
rum mos.qui arbitrio consilioque auris usi,accusa-
tivos plurales tertiaa declinationis interdum inflecte-
is, interdum per es, ut Probus Valerius
observat apud A.Gellium lib. xiii, cap, 19,Noctium
Atticarum.Ego existimo antiquos non aliam ob cau-
sam variasse eas inflexiones quam ut vitarent simi-
liter cadentia^qus esse insipida et incrtia et puerilia
facetissime significat Lucilius apud eumdem Gel-
lium lib.xvin.cap.S.Patrum denique nostrorum me-
morianonnullivirieruditissimivetustumhuncusum
revocarunt in scribendo. Vide Priscianum, lib. v.
; [g)Nobisvicinior.Q\\\a. nimirum Lupus,qui studio-
rum causa profeetus erat in Germaniam, morabatur
apud Rabanum in monasterio Fuldensi. Eginhar-
D dus vero habitabat in monasterio Seligenstadiensi.
Utrumque autem monasterium in dioecesi Mogun-
tina situm est.
(/() Rabanum. Monachum et abbatem Fuldensem,
tandem vero archiepiscopum Moguntinum, virum
eruditissimum,cujus multa exstant illustria ingenii
qua eum vocat pra;ceptorem suum.
(;i Divinarum Scripturarum. Quarum celeberri-
mus per ea tempora intcrpres erat Rabanus^abbas
Fuldensis. Tum vero Lupus erat diaconus. Mirum
autem in modum deditus erat studio sacrarum lit-
: Vctus sentcntia terarum.Quffi causa fuit ut Rabanum oraverit com-
eumdem Sym- mentaria soribere inEpistolas Pauli cui operi tum
:
liliri. deuiuiuincubuil Rabauus.postquam Lupus a Fulda
redierut in Galliam.Vide epistolam Rabani ad Lu-
pum, qua; edita est inter elogia.

m B. S. LUPI ABBATIS FERRARIENSIS.
quasdam verborum obsruritates,avobisuti
rentur,mittendas proposui deinde prcestare visum
; mihi gratiam dederit,istisrrmissis accipiens descri-
est ut etiam hanc epistolam dirigere debuissem; quas
si a vobis dignanter 4 aecepta fuerit,
me afTectum munere gratulabor. Sed semel pudo-
transgressus limitem,etiam hoc postulo ut quos-
ris
dam librorum vestrorum mihi hic posito commode-
tis.Quanquam multo sit minus libros quam amici-
tiam flagitare. Sunt autem hi.TuUii de rhetorica
liber quem quidem habeo,sed in plerisque mendo-
; merito sit remuneratio secutura non opus est dice-
sum.Quare cum codice isthic reperto illum contuli
et quem certiorem putabam, mendosiorem inveni.
Item ejusdem auctoris de rhetorica tres libri in dis-
putatione ac dialogo de Oratore'Quos vos habere ar-
bitror,propterea quod in(a)brevivoluminum vestro-
rum commemorationem libri ad Herennium,
post
interpositis quibusdam aliis.scriptum reperi Cice-
ronis de rhetorica.llem : Explanatio in hbros Cicero-
nis. Prffiterea : {b) A Gdlii noctium Atttcarum.S,ei
(a) Brevi voluminum. Infra epist.SC, Bieves etiam,
quos de facultate monaslerii vestri mittere dcbuistis.
Epistola missaeconcilio Carthaginensi ad episcopos
Numidiai,Mauritania; utriusque,Tripolis et provin-
cis Proconsularis, anno 397 " Brevem vero statu-
: etne per vestigia pedum virilium agnitus proderetur,
torum(inquo omnia videnturesse complexa,etqua!-
dam diligentius cuslodita) huic ipistola; subdi feci-
mus; ut compendio.qurt! decrcta sunt,recensentcs,
sollicitius observare curemus. » Unde et in codico
Cancnum Ecclesiaj Africanffi caput 94, in quo recen-
sentur causas qua; agendae sunt,sic inscriptum est,
Brevis causarum. Carolus Magnus in Capitulis anni
813 « De rebus quK Hildcgardic regina; tradit;u
: guum ante lucanum ceportaret; ibique eo deposito
fuerunt, volumus ut liant descriptaj brevcs, et ipsa^
breves ad nos fiant adducti-c. » Libro iii Capitular.,
cap. 82 « Non solum benclicia episcoporum, vel
: somnem
abbatum,abbatissarum, atque coinitum,sive vasso-
rum noslrorum,scd ctiain lisci nostri dosci-ibantur
in brevc. » Breves itaquc tum dicebant.quos vulgus
rotulos et inventaria vocat, ut ad Capitula Caroli
Calvi observatSirmondus.Indc lubreviare in cisdem
Capitulis, id est, in breves seu pittacia relerrc et
describcre. Inde etiam Inbrcviator, sive descripLor
stipendiorum rcgalium, in Documento de examina-
tione Willeberti, cpiscopi Catalaunensis.
(6) .'/ Ge/'ii.Magnum hac nostra et superinri ffilate
certamen fuit inter eruditos, scribendunine foret
A,Gellius, an vero Ar/ellius unica dictionc. In veteri
isto codice diserte ubique scriptum est ^.Ge/Zms in
duobus locis in quibus hic auctor laudatur.
(c) Veslrx conju(jis.Ex hoc loco itemque ex sequen-
_
tibus epistolis jampridem cellegerunt viri docti auc-
toritatem conciliari posse narrationi de conjugio Egi-
nhardi cum Imma Caroli Magni fllia, qua; e.xstat in
Chronico monasterii Laurishamensis.Ea sio habct
« Eginhardus,archicapellanus notariusque impera-
to'is Caroli,cum in aularcgia laudabiliter serviens,
diligereturabomnibus,afilia quoqueipsius irnpera-
torislmma nomine,regiGra;corum desponsata,ama-
batur ardenlius. Aliqnantuni temporis fiuxerat, ct
amor alternus quotidie inter ambos per augmenla
crescebat. Utrosque cnim timor retardavit,et olTcn-
sio regia, ne tam gravia convcniendi inirent cona-
mina.Sedamorimprobusomniavincit.Deniquecurn
idem vir ogregius irremediabililer amando oestuaret,
auresque virginis per internuntium appellare nec
prursumeret.novissimc sumptn de semelipso liducia,
nocturno teinpore latentcr ad puell;e lendobal habi-
taculum. Ibidem(|ue pulsans clanculuin, et intrare
permissus,tanquainallocuturusjuvnnculanidcrcga-
li mandato,statim versa vice solus cum sola socretis
:; ;
436
elucida- A a.lii plures in pr.Tdicto brevi : quos.siDeus apud vos
bendos mihi,dum hic sum,avidissime curare cupio,/
exoptabili verecundiam meam,quE suppli-
E.xonerate, quEBSO,
co faeientes meque rimantem amaras litterarum
;
radices.earum jam jucundissimis explete fructibus:
i
illo facundissimo eloquio incitate quae si
vestro ;
meruero,tantorum beneficiorum gratia,quoad vixe-
ro, semper mihi habebitur. Nam quaj vos eorum
re.PIurima scribenda in alia mens suggessit; sed
vestrum ingenium meis ineptiis ultra remorari non
debui,qucd scio vel exterioribus occupatum utilita-
tibus, vel circa intimas et abditas philosophiae ra-
tiones intentum.
5 EPISTOLA II.
'
: AD EU.MDE.M.
Desiderantissimo praeceptori Eginhardo Lupus.
et Molestissimo nuntio de e.xcessu venerabilis (^ ve-
usus alIoquiis,et datis amplcxibus.cupito satisfecit
amori. Interea cum jam appropinquante luce diei,
per silentia noctis unde vonerat regredi vellet, de
improviso nivem haud modicam decidisse cognovit
foras exire timuit ambosque,pro conscientia facti,
;
anxietas simul et formido intus remanore compulit.
Cumpue nimia sollicitudine fluctuanles quid facto
opusosset dcliberarent.tandcmolegantissimajuven-
cula.quain audacem faciebat amor.consilium dedit
ut ipsa quidem super se insidentem inclinata exci-
peret,oumquo usque ad locum illius hospitio conti-
rursum pereadem vestigiacautiusobservataredirot,
G Eam noctem imporator divino.ut crcditur,nutu iu-
duxit diluculoquc consurgens,eniinusque
;
de aula prospicicns, intuitus esl liliam suam sub
pr;efato onerc nutanti grcssu vix incedcre, et ad
condictum locum deposila quaiii gostabat sarcina
celeri repedarerecursu.Quibusmultointuituperspe-
ctis, imperator parlim ndmiratione, partim dolore
permotus, non tamen absque divinadispositione id
ficri reputans.scse continuit,et visainterim silentio
suppressit. IntereaEginhardus sibi conscius,certus-
quo rem nullo modo dominum suum regem diu la-
tere posse, tandom inter angustias reperto consilio
imperatorem aggreditur, llexis genibus missionem
postulans,asserens tot et tantis servitiis suis condi-
gna non rependi pnemia. His auditis, rox,dissimu-
lato rei et eventu et exitu,diu conticuit.Dehinc eum
certilicans sc postulationi ejus qiiantocius responsu-
I
rum,diem constiluil;statim(jue consiliarios primos-
que sui regni ct caeteros quosque sibi fa-niliares
D passim evocatos convenire.jussit.Congregataitaque
magnilica divcrsarum dignitalum frcquentia, ita
exorsus est, imperatoriam inquiens majestatem ni-
mis injuriatam esse ct despectatam in indignafilim
sua; notariiquo sui copulatione.etexinde non medio-
cri sose agitari pcrturbationo.Quibus nimio stupoi o
porculsis,et de rei novitate et magnitudino quibus-
dam adhuc ambigentibus,rexinnotuiteisevidentius,
rcferens eis a primordio quid per semelipsum ocu-
lata fidc cognoverit,consiliumi|ue eorum atque sen-
tontiam oxpostulans suporhoc..\tilli interse divcrsi
diversasontientes.in pr.-csumptorem hujus rei duras
et varias dedere sententias aliis sine exemplo pu-
;
niendum.aliis e>:silio damnandum, aliis alio modo
dispordendum ^ul cuiquo impelus srat) adjudicanti-
bus.Porro quidam ex eis tanto initioros quanto sa-
pientiorcs,habita secum dcliberatione,quam inliinc
regeiii cxoraverc qualonus ipso rcm per semetipsum
 :

437 EPISTOL.f:. /i38

stras conjiigis con9ternatus,plus quam unquam vo- A. net, ut inde penitus non possit avelli. 6 Huc accedit
bis nunc optarem adcsse ut vestram mcBstitiam
;
quod ipsum dolorem identidem accumulat et vulnus
vel mea compassiono levarem, vel concepto sensu
(rt) semel acceptum exulcerat,quod vota scilicet nostra
ei divinis eloquiis assiduo sermone solarer. Verum nihil valere permissa sunt,ac spes quam in (d) mar-

donec id Deus prsstet essc possibile, suggero ut tyrum meritis atque interventionecollocavimus ex-
memores humantB conditionis,quam merito peccati spectationem nostram ex asse frustrata est. Inde
contraxinius,modice sapienterque feratis quod ac- evenit ut solantium verba^quc-e aliorum moestitiae me-
cidit. Nei|ue enim huic inlbrtunio cedere dehetis, deri solent,plagam cordis nostri recrudoscere potius
qui blandimenta [b) lenioris fortunm forti semper faciant atque rescindant, cum me aefiuanimiter ferre
animo dcvicistis. Invocato itaque Deo, nunc illas jubent infortunii molestias quas ipsi non sentiunt,
tolerantias viros e.ipromite, ad quas charissimum atque in eo censent mihi gratulandum in quo nullum
quemlibet casu simili deprehensum probabiliter vo- gaudii valentdemonstrarevestigium.Quis
velL-etiti;B

caretis. Opto vos valere feliciter. est enim mortaliumcui mens constet, quique sanum
sapiat, qui sortem suam non defleat, et qui se in-
EPISTOLA III.
felicemac miserrimumnon judicet,cum in afflictione
EGINIIAnnl AD LUPUM.
positus eum quem votis suis fauturum fore credide-
Eginhardus Lupo suo salutem. rat aversum atque inexorabilem experitur? Haeccine
Omnia mihi studia omnesque curas tam ad meas talia tibi videntur ut suspiria, ut lacrymas homun-
quam arnicorum causas pertinentes exemit et excus- cioni tantillo commovere, ut ipsum ad gemitum et
sit dolor quem ex morle olim fidissimas conjugis, planctum concitare,ut otiam in desperationis bara-
jam nunc (c) charissimK sororis ac socia?, gravissi- thrum dejicerepotuissent? Et ulique dejecissent,nisi
mum cepi. Nec finiri posse videtur quoniam exstin- ; divina; miserationis ope sufTultus quid in hujusmodi
ctionis illius qualitatem adeo tenaciter memoria reti- (c) causis aut casibus majores ac meliores nostri te-

examinare et secundum divinitus ei collatam aapien- Henricum de Knygthon, pag. 2326, et

ceto, pag. 470 ;

tiam diffinire dignaretur.Verum ubi rex singulorum M. Chronicon Belgicum, pag. 107. Dc matrimonio
circa se alTectum ponderavit, et inter diversorum porro Eginhardi vide Bernardum a Mallinckrott in
sententias quid potissimum consilii se([ueretur ex- tractatu de Cancellariis imperii Germanici, pag. 22.
pendit, sic eos allocutus est. » Non ignoratis, w^!»'/, (a) Mea compassione. Y^Rrs emm solatii est,amicum
« humanum genus variis suljjectum esse casibus et habere qui mcerori nostro participet, sortemque
« frequenter evenirc ut resnonnulla;,quascontrariis nostram nobiscum deploret ac defieat.
c(initiis inchoantur,meliorem aliquando sortiantur ib) Lcnioris fortwhV. Rectc admonet Lupus debere
« exitum. Proinde non est desperandum sed potius Eginhardum acceptam nuper calamitatem ferre pa-
;

« superhac re, qua.' el gravitate et novitate sui no- n tienter, qui secundam fortunam forti semperanimo
i<struin exsuperat ingenium, divin;e providentia; tulerit. Difficilius enim reperiuntur qui secundam,
« (qua; nunquam in sui dispositione faIlitur,qusEque quam qui adversam fortunam bene ferant. Secundis
« etiam malis bene uti novit) pietasest exspectanda enim rebus insolescunt pleriquc hornines et efTcrun-
(Iet expetcnda. Quapropter tam tristis facti a notario tur adversis omnes ad tempcrantiam moderatio-
;

<imeo non exigam poenas, per quas infamia filia; ncmque revocantur ut ait conterraneus meus M. ;

« meae magis videbitur augeri quam minui. Unde Aut. Muretus, lib. v Variarum Lectionum cap. 15.
« dignius et laudabilius imperii nostri gIori;e arbi- Hinc illa Galbai verba ad Pisonem futurum princi-
H tramur congruere ut data adolescentise venia, le- pem « Fortunam adhuc tantum adversam tulisti.
:

« gitimo eos matrimonioconjungam,et rei probrosa3
« honestatiscolorem superducam. » Regis igiturau-
dita sententia, fitincomparabile gaudium, ruagnitu-
doque animi ejus ac mansuetudo summis efTorlur
laudibus.Interim Eginhardusjussus adesse ingredi-
Secundffi rcs acrioribus stimulis animos explorant
quia miseriic toleruntur, fclicitate corrumpimur, »
apud Tacitum, in libro primo llistoriarum.Et apud
Quinlum Curtium in libro decimo,Alexander incre-
pans milites seditioncm velut inceplantes « Secun- :

tur; quem Rex ex opinato salutans,ita eum placito
vultu alloquitur « Jaradudum auribus nostrisa vobis
:
<i delata est querimoniaquod servitiis vestris regali
dis rebus, inquit, qu;c circumfiuunt vos, insanire
ccepistis: obliti status ejus,qucm bencficio exuistis
meo : digni hcrculc qui in eodcm consenescatis ;

« munificentia hactenus non responderimus digne. quoniam facilius est vobis adversum quam secun-
« Sed,ut verum, maxime super hoc culpanda
fatear, dam regere fortunam. » Vide sanctum Gregorium
« esi_vestra negligcntia. Quandoquidem licet susti- in libro primo de Gura Pastorali, cap. 3.
« neam totcttantanegotiasolus,tamen siquid volun- ^ (() Cliariss. sororis. Ilinc confici posse puto Egin-
« tatisvestra3Compertumhaberem,servitiavestradi- harclum fuisse factum abbatem viyente adhuc uxore,
« gno fuissem prosocutus honore. Verum ne vos diu- i|uam, quod commercio conjugali tum abstinercnt,
« tino scrmone prolraham, f|uerimoniis vestris am- fidissiniam olim conjugem fuissc dixit tum vero ;

« plissima donationo satisfaciam et ut vosetiam fi-

; cum mortua est, charissimam sororem, sociam ao
<i delem mihi ut prius et benevolum posthac sentiam, contubernalem. Eginhardus in epistola 32. Imma,
«jurivestronuptumtradammeamfiliamvestramsci- soror dilectissima, his esto adjutrix tibique animam
portatricem, quas quandoque alte succincta
« licet commendo.
« vestrcesubvectioni satis se morigeram exhibuit. » Martijrum. Id est, sanotorum Marcellini et Pe-
(d)
Protinus ad regis edictum cum multo comitatu ad- tri,qui in monasterio Seligenstadiensi, cujus abbas
ducta est ejus fllia qua; roseo vultum perfusa pu-
: erat Eginbardus, iacent, illuo translati opera ejus-
dore,tradita est per manus patris in manus pra;dicti dem Eginhardi. Vide notas ad epistolam 60.
Eginhardicuindoteplurima,pra3diorumquoquenon- (c) Causis aul casibus. Ego arbitror voces illas, «m-
nullorum,cum innumeris aureis argenteisque dona- sis aut,esse supernuiis, admonitionemqueesse libra-
riis aliisque pretiosis supelloctilibus. Ilaclenus ex rii.qui cuin divinare non potuisset quidnam potius
Chronico Laurishamensi. Vide similem historiam dc Icgendum cssct, ratisis aut casibus, utrumquc posuit,
sorore Henrici II imperatoris apud Radulfum de Di-
 .

439 B. S. LUPI ABBATIS FERRARIENSIS. MO

nendum servandumque sanxissent ad inquirendum A prospera festinantem velut quibusdam frenis atque
subito me convertissem. Erant ad manum docto- habenis remoratur ac retinet, mentemque ad revo-
res egregii nedum non spernendi, verum omni- cationcm mortis revocet, quam ad spem et amorem
modis audiendi atque sequendi, gloriosus videlicet odium atque oblivio scnectutis illexeraf
longajvitatis
martyr Cyprianus,et illustrissimi sacrarum divina- Video mihi non multum superesse temporis ad vi-
rum litterarum expositorcs Augustinus atque Hiero- vendum,Hcet quanlum id esse debeat mihi penitus
nymus; quorum sententiis ac saluberrimis persua- ignorctur. Sed hoc certissimum teneo, et recens
sionibus aiiimatus depressum gravi moerore cor sur- natum posse mori, ct (b) senem diu non posse
cito
sum levare conatus sum, co^pique mecum sedulo vivere.Ac proinde longc utilius ac beatius fore cen-
reputare 7 quid suporexcossucbarissima! contuber- seo ipsiim temporis incerti brevitatem cum luctu
nalis sentire deberem,(a) cujus mortalitatem magis quam Iffititia ducere.Quia si secundum Dominicam
quam vitam videbam esse finitam. Tentavi etiam vocem beati ac felices erunt qui lamentantur et
sipossem a memetipso exigere ut id ratione apud lugent [Matlh. vl, e contrario infeHces ac miserj
me fieret quod longa dies solet efficere scilicet ut ;
fient qui dies suos in jugi et continua la;titia finire

vulnus quod animo nostro nondum sperata morte non metuunt, gratias ago atque habeo charitati tuae,
repentinus casus infiixit cicatriccm ducere ac spon-
P quod me per Htteras tuas consolari dignatus es.
tanea; consolationis medicamcnto sanescere incipe- Neque enim majus aut certius tua erga me dile-
ret. Sed vulneris magnitudo facilitati rcsistit et ctionis indicium dare potuisti quam aegro atque ja-
;

licetsaluberrima sint qure a memoratis doctoribus centi manuni exhortationis porrigendo, monendo-
ad miligandum gravcm dolorem velut a peritissimis que ut surgerem, quem mente prostratum ac mos-
idemque mitissimis mediois olferuntur, plaga qua; rore deprcssum ignorare non poteras. Bene vale,
adhuc sanguinem trahit sanaudi maturitatem non- charissime ac desiderantissime fili.

dum admittit. Hic fortasse miraris ac dicis ex hu-

jusmodi occasionc natum dolorem tam longum ac
9 EPISTOLA IV.
AO EGI.NHARDUM.
diuturnum esse non debuissc, quasi in dolentis sit
potestate quando id finialur quod illc, quando in- Epistolam veslra; dignationis calamitatem quae
ciperet, neque in potestate habuit, neque prsscivit. dudum vobis contingit graviter querentem haud
Metiri tamen posse videtur doloris ac mmroris ma- quaquam commota mente perlegi,con.
mediocriter
gnitudo sive diuturnitas de eorum qu£6 acciderunt fcctumque vestrum animum tam diuturni mccroris
damnorum quantitate : qu£B ego cum quotidie ia anxietate vehementcr indolui. Et quamvis qui me
omni actione, in omni negotio, in tota domus ac longe pra2stent amicorum solatia tentaverint hunc
familias adminislratione, in cunclis quffi vcl ad divi- C tantum tamcn ob eam rem pro-
levare dolorem,ncc
num vel humanum officium pcrtinent disponendis fecerint, ut litteris quod ipsi
vestris satis eminet,
atque ordinandis immaniter sentiam, i|ui fieri po- casus vestri considerationem non satis ad se admi-
test ut vulnus quod tot ac tanta incommoda intulit, serunt, eo usque ut eorum quidam supcr exeessu
cum crcbro tangitur non recrudescat potius et re- gratissima». quondam uxorisgratulandum monerent,
novetur quam sanescat aut solidetur? Arbitror enim, quod, ut opinor, nihil ad consolationem pertinet
nec vereor quod hajc opinio falsum me habeat,hunc non tam aetatis levitate vel ingenii, quod exiguum
dolorem atque anxietatem,qua: mihi de charissimae sentio, confldentia quam proni erga vos amoris
contubernalis occasione cxorta est, percnniter me- magnitudine hs;e rursum, qualiacunque sint, in
cum persevcraturam dunec id ipsum tcniporis spa- vestri solalium non sum vcritus cudere. Siquidem
tium quod 8 Deus niihi ad hanc miserani ac tempo- conscius raihi sum iiilimum me (f) nobilissimae illius
ralem vitam concedere voluerit debito sibi termino fcminaj morte cum vestra, tuni etiam ipsius xice
finiatur quam tamen proficuam potius mihi i|uam
: traxisse dolorem quem atrociter exasperantem
;

noxiam hactenus experior, cum animuni ad ketact vcstra; litteroe, fateor, recrudesccre coegerunt.Unde

judicium intcgrum relin(|uens.

lectori Mdc notas ^ multi eam proci ambirent, senex quoquo quidam
ad epistolam 122. valde dives, captus Ibrma mulieris, nuptias flagi-
Cujus mortalttalem.\m\i'Ai\\m cx Plinio in opi-
(rt) tare coipit, magno etiam cmcre paratus legitimos
stola prima libri secundi ubi de Virginii Rufi
; illius amplexus. At inulier, postquam aliter procum
morte sic loquitur .S; tatncn fus est uut flerc, nul
: rcinovere non poluit, excusavit ob senectutem :

omnino mortem vocure,qua tanti viri morlalilas nuujis noque cnim esse se hujus firmitudinis ut tot mortcs
finitu fjuam vil.a est. tam brevi temporis spalio sustinere posset, nam
(6) .Scnem diu, eic. Ropotit istud ipsum Lupus in- istum cito moriturum, quia scnex crat. Itloqtic
fra epist.8'i.Sumplum est autem cx epistola Hiero- munduntc, inquit Hieronymus, posse el senes diu vi-
nymi ad Principiara, in qua mores MarceII;B do- vcrc ct juvcncs cito mori, elcganter lusit : Jnvenis
scribit. Ha3c ergo cum virum juvenis adniodum quidcm potcst cito mori, sed senc.r diu viverc non po-
extulissot, desidcriumque exstincti non posset pati, tesl.
a secundis nuptiis abstinere decrevit. Vorum ea {e) Nobiliss. femin^. Uxoris nimirum Eginhardi.
erat Marcella; nobilitas, ea species uris, ea gratia, Itaiiue cum Lupus eara splendidis natalibus ortam
ut plane constct laboriosum ot dilficilc negolium prodal, validum hinc argumontum poli potest ad
susccpissc illam cum in ca nobilitate ct aHate con- confirmandam narrationem Ghronici Laurishamen-
tenta osse voluit unico matrimonio. Itaque dum sis.
441 EPISTOLJ^.. 442
neqiiaquam desperaverim quod aliis, necdum sit jV ratin persuadeat, planum igitur est vorisimile esse
datum mihi ut aliquod solatium vobis persuaderc non illi femino^ vcnerabili solum, sed etiam vobis
possim a Domino reservatum. Vilibus plcrumque a Deo magnum quiddam pra^stitum, dum quod vobis
remedium qusritur quod pretiosissimis et ariis vi- eligendum fuerat ipse ultro ingesserit, quanquam
gilantissima composilis diligentia Irustra diu len- occulto, minime tamen injusto judicio. Corte illa

talum est.Itaque firmamentum jusli,ut vol)is vide- et si ex veslro eonsortio mult(> didicerat, ita ut
non
tur, doloris vestri duas in partes, epistolas mihi sui sexus modo, vorum etiam lurbam virorum sua
reddendo, divisistis. 10 Earum prima, qufe et vol insigni prudcntia gravitato atque honestate, quK
maxima, illa est, quod vota vestra et spes, quam in res magnam vitae humans tribuunt dignitatem,
sanclorum martyrum intercessiono Iocaveratis,vos longe superaret,ac corporefeinina, animo in virum
velut irrita fefellerunt.Altera, qua; proxime primam profecerat,ad sapientiie vestrae fastigium nunquam
accedit, quod sinister ille casus quantura vobis im- nunquam tantum robursemper-
penitus aspirasset,
portaverit incommodi quotidianis merili negotiis que similem,quam in vobis singularitaj- 19 omnes
cogimini,dumvosonusdomesticarumdivinarumque mirantur, constantiam ullis unquam profectibus
rerum, quod illius memorabilis feminaj fida socictas squavisset. Nunquam, si supervixisset, tantum ve-
leve fecerat, veslris ex toto impositum ac relictum str83 quantum vos et illius et vestrK perpetUc-e sa-
cervicibus obruit. Revera valida utraque res, et, " luti procurare potuisset. Ac per hoc, quoniam dum
qUcB preeter sapientem, qui adversa quoque modice in hoo fragili versamur corpore, omni perturba-
ferre didicerit,facile quemlibet sua mole possit op- tione ita vacare non possumus quin aliquando ali-
primere. Ac primo quidem quam proposui pariter qua Kgritudinis molestia quatiamur, quod posse
conabor non subvertere ac penitus auferre (quod sapienti contingore philosophi putaverunt hoc vobis
prorsus impossibilc perfectis etiam oratoribus, s' evenire oplem, ut casus adversos, ut primo aspectu
cssont, video, multo magis mihi), sed tenuarc, im- apparet, quibus vulgo inculta morlalium multitudo
becillemque inspectu rationis efficero. Certe hinc subruitur.vostrc-e mentis sapientiasensim emolliat,
movemini, certe hinc afficimini, quod vos cassa imo vestram contemperet. Deinde,
divina; voluntati
vota frustrata sint, ac spes in martyribus, imo in quia vitEE hujus obscurissimas tenebras sermo di-
Deo sita illuserit. Quasi vero id vobis omnimodis vinus irradiat juxta illud Lucerna pedibus meis ver-
;

constet quod tantopere poposcistis vestro; uxorisque bum tuum, et lunien scmitis meis (Psal. cxviii), quo-
saluti condueere. Quod sane si vobis satis explo- modo ipse formeteamdem vitam penitusintuendum
ratum fuissot, acrioris justique doloris ingens esse est. Nimirum in Dominica oratione quotidie dici-

vidobatur fomes,dum vos non quasi filium corripe- mus Fiat voluntas tua, scilicet non nostra, quaj
:

ret,sed veluti in adversarium divina censura desffi- C ignara rerum sibi salubrium falli consuescit, sed
Attamen sic quoque non desperationis bara-
vissot. tua,quK, utpote Dei, futura praenoscit. Salvator
thrum subeundum, sed divinitas infensa precibus quoque noster passione impendente cum dixisset,
assiduis ac summissa fuerat flectenda patientia. Pater, si fieri potest, Iranseat a me calix iste {Matth.
Nunc autem cum Deus omnes homines salvos vclit xxvii),assumptihominisinflrmitatem,imomembro-
fieri,ac in nomine ipsius,qui SaJvator dicitur,ncmo rum suorum,propter quod ad has preces descende-
postulet nisi qui propria; saluti profioua flagitarit, rat, imbecillitatem sic divina virtutc consolidat :

cumque vos in nomine Salvatoris plena flde petie- Verumtamen non sicut ego volo, sed sicut tu. Scilicet
ritis, quis non opinetur non 11 exauditos quidem fallere fallique nescius magister, quod Deus suo nos
vos ad temporale votum, exauditos autem ad per- e.xemplo instituit ut eum adversa urgerent, sic ea
petuam salutem Ego plane firmissime crediderim
? depellere precibus conaremur, ut in his cliam con-
et vobis et uxori ejus etiam immaturo exccssu con- tra nnstrum votum ejus fieri voluntatem salubriter
suItum.Qua?ritis quemadmodum? Nempe quod con- amplecteremur. Recolite, quaeso, Paulum, cujus
juges ex duobus corporibus in unam redacti compa- tanta erat eminentia ut in tertium raptus coelum
gem, licet concordissime vixerint, non una letho audierit 13 arcana verba sanctae Trinitatis qu® non
resolvuntur et quantum ad usitatum natura^ per- n licet hornini loqui, tamen Dominum orasse quo a
;

tinet ordincm, necesse est unum altori superesse. seangelum Satance,a quo tribulabatur,submoveret,
Hinc jam vestra prudentia intelligit quando sen- nec obtinuisse quod voluit, sed quod profuit. Revo-
tentia in hominem divinitus emissa, Tcrra cs, cl in cato in memoriam Davidem, quiitenus se pro impe-
lerram ibis {Gen. iii), differri aliquantulum potest, tranda filio vita macerarit. Et certe cum tantus esset
in perpetuum autem vitari non potest, fidis optan- propheta, ne responsum quidem divinum tam im-
dum conjugibus, cum uter eorum remansurus sit, mani confectus moerore promeruit. Quxcunquc au-
eum forc superstitem qui sit et ad calamitatem fe- tem scripta sunt, ad noslram doctrinam scripta sttnt,
rendam robustior et ad justa de more Christiano ut per patientiam et consolationem Scripttirarum
spem
curanda magis idonous. Non enim sexu differentia habeamus {Rom. xv). Ergo perpendite qucilitor David
virtutis, sed animo capienda est. Alioqui non video cassam precum suarum expertus instantiam, conso-
religiosi conjug^s quomadrnodum sibi sincero amore lationcm ratione perceperit,acjustitia! Dei subjectus
dcvincti sint. Gum ha3C ita so habero indubitata humiliter acquieverit. Non estis tam fundfitas forti-
 :

443 B. S. LUPI ABBATIS FERRARIENSIS. 444

Ouod prrefato dictum
tudinis. est Apostolo, vobis A nec liniri posse videatur. Id esse verissimum ipse
responsum accipite Sufficil : tibi gratia mea : nam concesserim illudque quod inter alia posuistis,
;

virtus in inftrmitate perficitur {II Cor. xn).Siquidem non posse pro voluntate hominem dolori linem im-
et ipse mojrorem scriptaa orationis, si quis ei subor- ponere, quem nec praesciat, nec imminentem queat
tus fuerat, hoc admonitus oraculo aliud oportere, effugere, vehementer approbo, satisque catholice
deposuit. Hujusmodi grseceptis et exemplis sacr.-e dictum intueor. Xon est enim in potestate hominum
Scripturae capitula exuberant : quae, quoniam, ut via ejus, sed a Domino gressus hominum dirigun-
insignis ait poeta {Yinjil., EcL, x) : Non canimus tur, et humani libertas arbitrii egct omnimodo au-
surdis, epistolarisque coarctat angustia, pr8Bterien=, xilio gratiffi Dei ; sed plane quae facta sunt infecta
vobis consideranda relinquo.Suffecerit heec tantum esse non possunt, nec dolor revocare valet semel
tetigisse quae sola recepta vulneris hujus tumorem praeterita, nec est in homine unde a seipso petat

quantum mea fert opinio, mulcere atque lenire lar- auxilium. Quocirca deprehensi quibuslibet angus-
giente Duuiijjo poterunt.Quanquam mihi multa vol. tiis, quo verius nos sentimus fragiliores, hoc oportet
venti aliud etiam occurrat, quod hoc Dei judicium celerius ad divinae miserationis subsidium velut ad
clementiffi quam iracundic-e videri possit cortissi- portum tutissimum confugiamus. Eleganterque
mum documentum.Nam quia /;«</«//(!/ omnem filium „ illud dictum est Necesse est adesse divinum ubi hu- :

quem 7-ecipit [Hcbr. xiii, affectum vestrum in uxoris manum cessat auxilium. Nec longus, dummodo co-
amore forsitan subdivisum non passus, putari po- nemur, terendus est labor. Nam qui ad se hoc
test ad se solum 14 amandum revocavisse ac si ; modo votat : Venite ad me qui laboratis {Matlh. xi),

quid ejuscorporiintemperanterdiligendo piusjusto nitentes adjuvat, ad se pervenientes informat, in

a vobis indultum fuerat, ejusdem corporis subtra- se permanentes procul dubio coronat. Quare quod
ctione punissc. Cumque per prophetam loquitur : dixistismemoratum dolorcm quoad viveretis man-
Non quod LXX
cotisunjct duplex tribulalio (,Yn/iwm i), surum vobiscum, expressit hoc a vobis, sentio,
interpretum sic Non judicat
expressit translatio : concreta longo usu magnitudo amoris sed in ea ;

Deus bis in idipsum^hic emendarc dignatus est quod vos obstinatione 16 animum relinquere, quantum
ut homo excessislis (nemo enim mundus a sorde), audeo.dehortor; siquidem et illi cujus causa emer-
ne quid gravius in vosquandoque decerneret.Quare sit nihil immoderatum proderit, et vobis multum
Dei amplecti debetis immensam pietatem, qui vos nisi dcponatur, offlciet. Quinimo totum vos curan-
sua dignos judicaverit corrcctione, quam offensam dum sanandumque Domino permittite, cui est per-
metuere disciplina; illius vcrbera sustincntes. Fili, facilc quod nostra nalura diliicillimum judicat.Nam
inquit Salomon, nnli dcficcre a disciplina Domini, et quis speravit in Domino et deceptus est ? Obsecro,
ne fatirjeris cum ab co arjueris. Quem eiiim Dominus C totum cor veslrum ad rogandum Deum effundite.

diligit, corripit, et quasi pater in filio complacet sibi Praestare vult qui se ut rogetur, admonuit, Petite

{Prov. Denique quorum isthic peccata non vi-

iii). et accipietis {Joan. xvi). Petite ut ipse vobis affectum
sitat, quosque florere pro voto permittit, in hos inspiret rogandi, et effectum ipse tribuat impe-

post mortem ejusdem ira desaevit. De talibus in trandi.Dicite quod clarissimus idemque suavissimus
psalterio legimus In labore hominum non sunt, ct
: auctor Augustinus (lib. x Confess., cap. 29. 31, 37)
cum honiinibus non flaijellabuntur {I>sal. Lxxii).Etin Da qiwd jubes, et jube quod vis. Siquidem sua nos
Job: Ducuut in bonis dies suos,e/ iu puncto ad inferna Deus gralia ut velle ac posse aliquid boni queamus
descendunt {Job. xxi). Pra^tcrca hoc mihi subjicit et prffivenit et subsequitur. Quod evidentcr in Psal-
mens, voluisse Deum rebus ipsis vos experiri quam niis didicimus, ubi scriplum est : Deus meus, mi-
sit infelix qui in perpetuum abjungatur ab ipso, in scricordia ejus prxveniet me {Psal. lviii). Utique ct
quo est perpetua et vera delectatio, si tam immani- misericordia tua subsequetur me omnibus diebus vit<e
ter afficiat licet fidissimi atque charissimi tamen mex {Psal. xxii). Acquiescite Spiritui sancto per Da-
hominis, momenlanea separatio. Cum ha;c verisi- vidcm monenti : Jacta in Domino curam tuam, el ipse

milia esse videantur, abolcte, quaeso, quantum po- te enutrict{Psal. liv) ; ac Domino tiducialiter dicite :

testis,de quo sermo halietur, moerorem, et cum t\ Tu meum a

es refutjium tribulatione qu;c circumdedit
Job dicite Domiiius dcdit, Dominus abstulit. Sicut
: mp {Psal. xxxi).Et cum .\postoIo jam cxsullantes in

Domino placuit, ita factuin : sit nonien Domiiii bene- Del laudibus ingeminare poteritis : Oinnia possum
dictmn {Job. i). Et cum Apostolo in Dci spatiamini in eo qui me enim
confortat {Philipp. iv). Tristitia
laudibus dicentes : Denedictus Deus el Pater 1 5 Do- sxculi mortcm operatur haud dubium (II Cor. vii),

mini noslri Jesu Christi, Pater misericordiarum, et quin spiritualem,sed et corporalem,ut optimenos-
Deus totius consolationis, qui consolalur nos in omni tis, sa;pe consciscit.Quamobiem ferumnis vitiorum

tribulatione nostra {II Cor. i). Reslat pars altera sus- quibus premimur contrislemur, et ab corum falsa
cepti negolii stringenda breviter est, ne
: qufe duIcedine,quantapossumusamaritudinesepararini-
forte pluri dicons sim oneri,qui gestiam esse sola- tamur.ac hiijus incolatum vitae, in qua sine querela
tio. Hinc instaurari,imo persevcrare doloris vulnus non vivitur, modeste feramus. Caeterum, veniam a
asseruislis, (piod duplicutus quotidie dispositionis Deo exspectantes, in eo plena fide betcmur. Deni-
laber quid buni perdideritis admoneat,ac propterea que illud 17 quod in Evangelio promittitur Beali :
 EPISTOL^. m
gui lugenl, quoniam ipsi consolabunlur (Uallli v), A gratissimo veslrM gravilatis et honestatiscxemplo.
non do iis qui lugent dc amissione charorum et Nam meboc temporcdiscessurum inanis vobisfama
temporalium commodorum.verum de illis qui mce- mentita est.Quod etsi,quod penitus nolo, continge-
rent, initio sejuncti a morlifera vitiorum deiecta- ret, sicquoquo ad vos sine dubio properarem.Tan-
tione,donec virtutibusSpiritus sancti gratia conso- tus enim mihi vcstri amor incumbit,ut nullatenus
lationem recipiant.vel de liis qui propter suaproxi- vobis insalutatis,sanetorumque martjrum neglecto
morumve peccata salubriter affiiguntur, propter patrocinio, ad patriam remearem. Cupio te mei
quod illius felicis vitae dilationom,ciii volis omnibus memorem beno valere in Domino, prosperisque
Buspiramus, rectissime intelligitur. Proindo pelentes pollere succes3ibus,Domine desiderantissime Pater,
quondam uxori refrigerium sempitcrnura,quoe mor- et de me optime per omnia merite.
tem, utcredimus, non inourrit, sed exuit,vobis pa-
19 EPISTOLA V.
tientiam et in bonis actibus perseverantiam atque
AD EUMDE.M.
profectum postulate a Domino Deo nostro, et dicto
citius consolationem vestro infundet pectori;ita ut Fidissimo Patri Eginhardo Lupus salutem.
audiatis Apostolum cohortantem Gaudete in Do- : Memoriam vos habere mei quamgratumhabeam
mino seinper; iterum dico, gaudete (Phit. iv). Ergo „ nequaquam facile dictus cst, prKsertim cum emi-
sane quod dignati estis vestros asstus mecum com- nentice vestroB sublimitas eo usquc se submiserit ut
municare, attentius et pro illa et pro vobis suppli- ultronea: salutationis munus hac
vice mcruerim,
care conabor. Credo, quamvis non meo merito, ve- quamvis optaverim vestris refici litteris, quantum-
stra tamen Deum humilitate placandum,qui absque quc jam ff;stus rei nots deferbuerit discere,atque si
respectu vesira magnitudinis cum mea parvitate vobis hinc a parvitate mea quidquam persuaderi
conferre tam seria non horruistis.Ostendi utpotui poluerit.Ego corte,queraadmodum pollicitussum,et
et humana ratiocinatione et divinis auctoritatibus pro ilhuscharissimae sempiterno rcfrigerio speciali-
non vos exauditos ad votum patienter ferendum, ter ac quotidie Dominum supplico.et quod vobis vel
dolorisque vulnus, quod irremodiabile videbatur, in pra;senti vcl futura vita conducibilo credo vigi-
quemadmodum mitigari posset. VestroB prudcntis lantiperscverantia postulare non dcsino. Profi-
ac solitse dignationis crit quce pia intentione non ciamnp aliquid,vos forsitansentiatis.Haudquaquam
docendi, sed commemorandi causa profusa sunt, tamen dubitaverim harura fructumpetitionumindi-
cEque piamentelectitare,et si qua in his capi possit vina miseratione reponere,ac licet serum,quantum
utilitas, vestram deputare.
pro jure amicitiffi ad voti spectat impatientiam, maturum tamen pro-
18 Libellum (a) de adoranda cruce, meo judicio pter illius justitiae pondus sinc dubio prffistoIari.Ob-
utilissimum, quem mco nomini dedicastis, ut par C secro autem,Iegite libri sancti Augustini de Civitate
fuit amplexus sum. Atquc utinam morem mihi ge- Dci xxi,titulum27,et videte si ncn his qua3 scripsi
reiites sicomniaqua;cunque ab initio enodanda vo- paria de eadcm calamitate vir ille divini ingenii sen-
bis misi,vel hoc anno reliqui, aperire non gravare- seril; quaj plane nunquam ante legeram : sed cum
mini Profccto non mihi soIum,scd multis videtur
! postca ea percurrissera,adraodum miratus sum mea
hio labor prodesse. Tamen ct pro hoc quod nunc tam similia sensu fuisse, ut ab is colorem tra.xisse
mihi nec opinanti misistis,ct pro aliis quibusavo- penitus vidcrentur.Ca;tcrum profeclionis in patriam,
bis instilutus jam antea sum, maximas agens ha» ac pcr hoc ad vos, tempua aliquantum producere
besque gratias, quid Deu8 vestrce indulgentissimae coactus sum. Namque venerabili SO viro (6) Marc-
dignetnr inspirare pietati sollicitus prajstolabor. wardo, per quem mea reversio administranda est,
Medio Maio vita comite hino recedere dccrevi. cum in Italiam legatus milteretur, ac me prius ad
Quo tempore, Deo si recorda-
volente, sicut vobis, suum colloquium ut amicissimum cvocavisset,mihi
mini,dixi,ad vos venturus sum,et aliquotapud vo3 consuluerat ut hino die qua significaveram vobis
reoedens sanctitatem vestram petere debuiesem.
dies facturus, ut et libros vcstros vobis restituam,
et quibus indiguero discam, fruarque aliquandiu Verum illustris abbas Rabanus postmodum regres-
vestro suavissimo alloquio, atque informer mihi n sus a palatio, foret necne per id temporis isthio

(fl) De adoranda cruce. Hic Eginhardi liber non 53

vioi Bii, cap. Post hoo misit imperator legatos
: <c

exstat. Utrum vero is scriptus sit occasione Glaudii suosad Lotharium.Marcwardum venerabilem abba-
Taurinensisdamnantis venerationem sanctajcrucis, tem, cum cietcris lidclibus suis. » Etalioqui Marc-
ut Baronio videtur,aliis discutiendum relinquo.SoIis wardus nomen est (jermanicura, ut patel ex.^Vnna-
cnim conjecturis in eo argumento agere possumus. libus Fuldensibus ad annum 880 et ex Laraberto
(b) Marcwardus. Ilaecscriptura constansest in ve- Schafnaburgensi ad annum 1073 « Rcx, inquit, :

tericodice.curain editioneMassoni semperscriptum Natalem Uomini Bahenberg celebravit. Ibi Bertoldo

BitMarcwardiu.Marcwardumetiam^sicenimscriben- duci Carnotensium ducatura sine legitima discus-
dum esi,pro Marunardti.'!) vocat Regino,abbaset ipso sione absenti abstulit, et Marcwardo cuidam pro-
Prumiensis « Anno Dominica_^ Incarnationis tS20,
: pinquo suo tradidit. » Et ad annum 1150 vivebat
TancraduSjSecundus abbas Prumicnsis monasterii, Marcwardus ahbas Fuldensis, ut in Antiquitatibus
obiit; et Marcunardus ei in regiminc successit, vir Fuldcnsibus docet Christophorus Browerus. Marc-
prudens,et sacra; religionideditus.» ItemTheganus, wardo abbati Prumiensi successit Eigil anno 853,
chorepiscopus Trevirensis.in opere de Gestis Ludo- ut dicemus ad epistolam 55.
447 B. S. LUPI ABBATIS FERRABIENSIS. 448

propter Ifegationom commissam, ad liqutdum

sibi
scire non potuil; atque ob eara rem hortatus est ut
reditum moum adNon. Jun. difTerrem, quando so-
lemnilassancti Bonifacii so abesse minime sinerct,
ipsiquoque imperialisjussioniseteaquam
nisi Ibrte
gravissimapro8Judicaretauctoritas.Itaquecumsiiam
A videntur habere productam,magna hassitatio est,in
qua ine adhuc laborareprofiteor; utrumnam naturae
serviendum sit, ut penultima, ut est, longa pronun-
tielur; an propter illud quod Donatus ait, Si penul-
tima positione longa fnerit, ipsa acuetur, ut Calul-
lus; ita tamen si positione longa, non ex muta et

post regressionem Marc^vardus ex me qusesitum liquida fuerit, nam mutabit accentum, utp/iar«;ra,
quando potissimum revertivellem misisset,memo- in natura simul et tali positione productis,commu-

rata; rei causa equos huc adducendos ut pridie Non. nis syllaba naturas prffjudicet^et accentus in ante-
Jun. curaret petii, quo Christo propitio (a) viii. Id. pcnultimam transferatur. Namque nihil in auctori-
ejusdem mensisiter ad vos posscm arripere quod bus solidum adhuc reperire potui unde uter eorum
:

ille, si vita comes fuerit, indubitanter implebit.
Quare ccitum dicm quidem, quo ad vos venturus
sim,exprimere non audeo; sed intra eam hebdoma-
dam quce Non. Jun.coeperit omnino me venturum.
Deo volente, confirmo. Atque utinam exoneratum „ hincnuUius reperioregulam.acccdit etiam hoc quod
omni curarum molestia vestrum reperire tunc me-
rear animum,ut non vacet modo pro solita dlgna-
tione qusecunque amicalia videbuntur
ferre, verum etiam ubi vel meum vel
delicit, vestrum adsit consultum ingenium;cui
quantum assurgam,quantumque deferam,quantum
denique eo me vel adjutum vel adjuvandum credam,
ut adulationis morsum effugiam, nolo amplius di-
cere Deus viderit, cujus idipsum gratia procuravit.
;
91 Interim hscquffisubjeci paterna.quamesemper
fovetis, pietate considerare dignamini,ut eaprsvisa
mihi facilius cxpediatis.In priori libro Arithnieticic
Boetius quarto cSipiiulo s\o powt Quod autem diclum
sensus aut astrui autabdicari mihi posse videatur.
Erit igitur vestrae prudentiae hanc ambiguitatem di-
rimere ut utrum eorumaliquodocumentofortissimo
roborare. Siquidem ad difficultatem, quod certam
in mctro ejusmodi, ut est, aratritm, semperprodu-
ctam invenio penultimam, cum si in naturaliter
mecum con- quoquelongis communis syllabavaleat.manifestum
aliorum me sitar«/ra nominativo, accusativo, et vocativo plura-
libus per dactylum poni potuisse. Sunt et aliacom-
plura interroganda, quaj notata teneo,quasque com-
modius, si Deus vosque permiseritis, praesens dis-
quiram. Et obsecro per quam mihi pietatem gra-
tuito semper exhibuistis ut quoad veniam ad vos,
quae necessaria mihi scitis me unde discam nisi ex
vobis restare, ex abditis vestra; memoriae diligen-
tius eruere ac mihi jure caritatis et amicitiae ultro
aperire dignemini ut semina in me vestri figen-
;

estsecundum duorum fjenemm contrarias passiones tes ingenii, frugeni illius ad plurimos transmit-
hujusmodi cst, ab eo loco usque ad haec verba, quaj tatis.

paucis interjectis subjiciuntur, Spalio est maxima C 23 Prffiterea scriptor regius Bertcaudus dicitur
parcissimoquantitatc,mmusm\hi quam velim claruni anliquarum Iitterarum,duntaxat earum qua; maxi-
est. In eodem libro, capitulo 2i, negSLi esse difficile mai sunt,et unciales a quibusdam vocari existiman-
diligentibus, praeter quas ipse expresserit partcs, tur,habere mensuram descriptam. Itaque si penes
multiplices superpatientis secundum monstratum vos est, mittitc mihi eam per hunc, quaeso, picto-
a se modum c-Eteras reperiri.Quod si per vos plenc rem, cum redierit, schedula tamen diligentissime
quod paulo praemisit superius intellexere ubi ait, sigillo munita.
Vocabunturque hi secundum proprias partes duple.v A. Gellium misissem, nisi rursus illuni («) abbas
superbipartiens, et sequcntia, nimirum mihi non erit retinuisset, questus necdum sibi eum esse descri-
difficile.Idemauctorcximiussecundoejusdemoperis ptum. Scripturum se tamen vobis dixit quod prae-
libro,itemque sccundo capite, et utail, inquit, Ni- fatum librum vi mihi extorserit.Verum et illum et
chomachus inmusitatum, sive, ut alibi reperi enmu- omnes caetcros, quibus vestra liberalitate fruor.per
sitaton theorema proficiens, etc. ;
quas verba Graeca me, si Deus vult, vobis ipse rcstituet.
quam haboant proprietatem nescio si recte rcccpe- Abdita in lege et maxime Grsca nnmina, et alia
rim. In eodem libro, cap. 25, ab eo loco ubi scri- ex, Sorvio item Grajca, quae initio vobis dircxi, sal-
ptum Omnis quoquc cubus qui cx tetragonorum n tem nunc utinam ne gravemini explanare. Valeas,
est :

superficie in profundilatem corporis crevit, usque ad clarissime praeceptor et Pater dulcissime, prospe-
eum, Angulos vcro octo, quorum singulis sub trihus risque perpetuo successibus poUeas.
ejusmodi continetur, quales priores fuere lclragoni
EPISTOLA VI
unde cubits ipse productus e.s<,ut verbo ipsiusloquar,
AD REGIXBERTUM.
figuram rei subliiis nonassequor,et ut pervosejus
intellectum capiam vehementcr indigeo. InVictorii Charissimo et desiderantissimoReginbertoLupus
quoque calculum prasvia Dei gratia vestraque doc- et Adalgus aeternam salutem.
trina ingredi cupio.Quinctiam in hujusmodi dictio- Gravilcr in me Lupum litterae tua; invectae suut,

nibus.ut est aratrum, salubris, ct similia, 89 qua; quod videlicet omni gcrmanitate atque natura eo
non modo positionc, sed etiam natura penullimam usque mcntem exuerim ut infelicitatemtuamsaltcm
(d) Abbas. Idem est Rabanus, Abbas Fuldensis. Nam tum Lupus morabatur in monasterio Ful-
densi.
 ; :

U9 EPISTOL^. 450
consolatoriis upicibus fastidissem lenire, quando A cst X Kal. Octobris, indictione prima, ad palatium
alterius subsidii conferendi nullacopiaprovonisset. rcgina quamplurimum valet evocante promovco,
Unde collegi litteras measnequaquam tibi reddiLas multique existimant fore ut cito milii gradus di^ni-
quasperMarcwardumabbatemaTransrlienanispar- tatis aliquis conferatur.Quod si divina exhuberante

tibus ante hocferme^4 triennium dircxi,nectamen gratia evenerit, non dubites illico te accersendum,
illius incuria. Nam ipse, cum te minime invcnisset ut una permissuimperatoris dcgentes,communium
gentili nostro(rt)Bodoni,quem nobisfidumcredeljat, studiorum exercitatione jucundissima pertruamur.
monstrataslitteras tibi tradendasreliquit :quod ille Sin autemspesnoslras eventuseluserit, rescribe an
si complevisset, cognovisses me fraterna pietate, volismcperamicos*utabimperatorelocus tibi qui-
non tua modo penitus miseratum incommoda, sed demreddatur inmonasterio tuo, apudmeautem stu-
etiam recuperand» fortuna' jam tum consilium agi- dondi gratiaquatenus uterque nostrum voluerit, con-
tasse.Verum omittamus ista, quibus aut fraus aut fcratur.Cumh;pcitasehabeant,hortornedivina!Scri-
negligentia detraxil elTectum pra-sentia magis ur-
;
ptur,-e nulla tibi fuerit cura, cujus et usus frcquens
gent.Hilariorisfortunai faciemtibialiquantulumape- cst cognitio salutaris.Alquc illud qu.-eso pra!Cipue ut
riri utcunque gratulamur. Nec ejus indulgontia te in mente habeas, firmaque 25 semper memoria
abuti volumus,sed omnem illius fructum in tua tuo- . complectaris Memento Crcatoris tid in diebus jiiven-
:

rumque ulilitate collocare.Id quemadmodum facere lulis tux, ct sequcntia {Eccle xii) Librum quem fla-

debeas melius intelliges,si tibi qure nostra suntin- gitasLi misissem,nisi latordefuisset idoneus.Verum
notescant. Superiore anno, annilentibus amicis, in et illum el omnes quotquot divinitus accepero tecum

praesentiam (/')imperatoris dediictussum,etal>coat- si vita comes fuerit,communicare desidero, tuaque

que(c)Reginabenigneomninoe.\ceptus : etnunc.hoc nonminusquammeacommodaindesinentercurabo,

Bodoni. Sic vetus codex. Nam editio Massoni

(a)
habuit Bordoni.llunc ego virum valde puto euni es-
se quom Rabanus Mogunlinus ait a;tate sua renun-
tiasse fidei Christi ut se vertoret ad Jud.tos.Sic enim
scribit Rabanus in cap. 42 libri adversus Jud;vos :
<i Quantum autem eorumnefandasocietaset venena-
pjus ferebatur,retento, abnegata (quodlacrymabili-
ter dicimus) Christi fide,seseJudffiumprofessusest.
hicque circumcisus, capillisque ac barba cresccnfi-
bus,et mutato potiusque usurpato Eleazarinomine,
accinctus etiam cingulo militari.cujusdam Judoei fi-
liam sibi matrimonio copuhwit coacto memorato :

tum colloquium proficiat ad impietatem,dum scnno nepoLe suo similiter ad Judaismum translato.Tan-
("orum, dicit Apostolus, sicut cancer scrpil,]n uno ab dem(|ue cum Jud;eis miserrima cupiditate devinctus
eis mirabiliter et horribilitcr decepto omnibus con- C;Esaraugustam urbem Hispani.i; mediante Augusto
siderare licet. Quod enim nunquam antea gestum mense ingressus est.Quod quantum Augustis cunc-
meminimus,seduetus est ab eis diaconus palatinus tisqueChrisLianaj fidei gratia redemptis luctuosum
nobiliter nutritus.et in Ecclesia officiis exercitatus, - exstiteritdilficultas, quaimperatori id facilecreden-
et apudprincipem bene habitus ;ilauteorum diabo- ^ dum persuaderi non potuit, patenter omnibus indi-
licis persuasionibus abstraclus et illeclus desereret cavit. » Ex hoc interim loco,ut antea quoque adno-
palatium, desereret patriam et parentes, desereret tabamus et ex Rabano diseimus,tum Diaconos ne-
penitusChristianorumregnum; etnuncapud Hispa- que comam neque barbam nutrire solitos et a nu-
niam interSarracenos Judxis sociatus,persuasus sit ptiis abstinuisse.IJeBodone porro,diacono palatino,
ab impiisChristum Dei Filium negare,baptismigra- monendus es,lector.miserabilem illum casum huic
tiam profanare.circumcisionem carnalem aecipere, viro accidisse anno 838, ut habetur in Chronico bre-
nomen sibi mutare ut quiantea Bono,nunc Eliezer
: vi monasterii S. Galli,quoda Duchesnio editum est
appelletur,ita ut et superslitione et habitu totus Ju- Puoto diaconus de 1'alatio lapsus est in Judaismum
d;eus elfectus,quotidie in synagogis Satan^ barba- intcr octavam et nonam liornm in viijilia Ascensionis
tuset conjugatus cum caateris blasphemet Christum Doimni. Adeo autem pertinax Judaic;e porlidiie de-
ct Ecclesiam ejus." Gentilem suum fuissedocet Lu- fensor dein fuit ut nonalius fuisscunquam videatur
pus.Quia vero videmus Christianos in Hispania de- iniquior adversus Christianos. Hujus rei (idem la-
gentes, qui Bodonis crudelitate afflicti valde erant, ciunt annales Bertianini ad annum 838 « Bodo,qui :

lacrymabilem ad Carolum Calvum episcoposqiie in ante aliquot annos Christiana veritate derelicta ad
regno ejus constitutos epistolam misisse,orantes ut Judceorum perlidiam concesserat, in tantum mali
memoratus apostata reposceretur, hinc colligimus profecit ut in omnes Christianos Hispaniaj degentes
illum oriundum fuisse ex ea rogni Francici parte tam regis quam gentisSarracenorum aniraos conci-
(|ua3 Carolo Calvo cessit. Alioqui enim cur non po- tare statuerit,quatenus aut relicta Christians fidei
tius a Lothario Augusto aut Ludovico Germania^ D religione ad Judseornm insaniam Sarracenorumve
rege repeterent? Itaque quod videmusin Annalibus dementiam se conveiterent,aut certeomnes interfi-
Bertinianis Bodonem Alamannica gente progenitum cerenlur.Super quo omnium illius regni Christiano-
sic interpretari debemus, parentiTjus quidem Ala- rum petitio ad Garolum regem regniqucsui episco-
manis progenitum, sed in Gallia natum. Prffistat pos c;eterosque nostrs fidei ordines lacrymabiliter
autem integrum locum describereexiisdem Annali- niissa est ut memoratus apostata reposceretur, ne
bus ad annum 839 « Bcdo diaconus Alemanica
: diutiusChristianisillic versanlibus aut impediinento
gente progenitus.et ab ipsis pene cunabulis in Chri- aut neci foret. » HincergodocemurBodonem fuisse
stianareligionepalatiniseruditionibusdivinishuma- diaconum palatii Caroli Calvi. Ex Ilincmari porro
nisque litteris aliquatenus imbutus,quianno prasce- Rhemensis epistola, de sancto Dionysio scripta ad
dente Romam orationis gratia properandilicontiam regem Carolum,discimus illum fuisse clericum Hil-
ab Augustispoposceralmultisquedonariis munera- duini abbatis S. Dionysii.
tus impetraverat,humanigeneris hoste pellcctus,re- (/;) Imperatoris.]d est Ludovici Pii.Itaque actum id

licta Christianitate, ad Judaismurn sese convertit fuit anno 837.Mensis enim December anni sequen-
et primum quidom consilio proditionis atque perdi- lis habuit secundam indictionem.
tionis suffi cum Judseis initoquos secum adduxcrat ((•) licgina. Judith,ultima Ludovici Pii uxore, Ca-

paganis vendendos callide machinari non timuit. roli matre.

Quibus distractis,uno tantummodo secum^qui nepos
m B. S. LUPI ABBATIS FERRARTENSIS. 452

luklempueriliajamdeposui.Tcnetanimumcausa- A eliam in passivo praesenlis temporis declinationem

• '-' J- I—: dicitdocorealiorumtemporumdelinationemabsque
utrlium, ad qua; depreliendenda pluri
'

rum amor
perfecto et his qui ex eo nascuntur,?!!.» inquit,
adjuvari optime de nobis meriti Adalgi
(li,
uium me
secundum unamquamque ex trilms conjugationilus.
germani nostri confiteor instantia, cujus nomine
Ergo sicut praosens tertia; conjugatioms passivum
hujus etiam epistolaj vcstibulum illustravi.
ab activo fit, interposita r, i tamen ut ipse vigi-
EPISTOLA VII.
lanter admonuit, in e mutata, hocest, legeris, non
AD EUMDEM. lcgiris, eodem modo, quia doceho, servat deductio-

yEquumne fuisse putas, cum te mearum rerum nem tertiae conjugationis doceburia, ('activi conver-

fidissimum fecissem custodem,si me tuarumexsor- tit Multa ex hac et priore qusstionedici posse
in e.

temdiumanerepaterer?Ca;terumquantametuicura intelligo. Sed epistolaris brevitas ea me reticere

possideat,nedum tu, nemo dubitaverit, si sospita- compellit.llabeo vero tibi plurimas gratiasquod in

tem nobis quam auimo prscipio facultatcm Deus

et Macrobio corrigendo fraternum adhibuisti laborem.
suffecerit.Namque quod scripsi non eo te modo quo Quanquam librum,cujus mihi ex eadem folium di-

disposueras apud me nunc posse studere, cum ad rexisti, praeoptarem videre. Est revera venerabilis
vencris.et nostra quae litteris comprehendi non et exactissimai diligcnti». Nec minus tibi gratulor
me
possunt cognoveris, tua comprobabit prudentia pro commento Boetii.Nescio tamen adhuc an totum
Quanquam,si nulla mei status provenerit,satius ot id contineatur, aut si tuum sil, aut si cum alio id

ut apprime sis et in Virgiliana lectione, ut optime contuIeris.Hinc autem te castigatum in perpetuum

potes.proficiaa.Abundabis enim otio, meaqueprona vclim,ut nihil mihi unquam aul scribas aut dicas
intediligentia,quamtemetipso uteris magistro non ambiguum, quod tamen ipse compertum habeas,
tamfructuosequamlaborioseproficias.Deocnimlar- et in moremoraculorum Apollinissententiam tuam

gienle et possum et 26 adesse tibi incredibiliter aliqua obliquitate confundas.Siquidcm nequeutrum

cupio.Feci autem litteras ad Auduinum ct Ebrorum liber Tusculanarum nobis csset seriptus, neque
adumjjravi vo- quid Agio ageret, neque quos libros inveneris, ne-
de tua reversionc.quam visitationis
cabulo. Verumdeliberationoslra.poslquamveneris, que, quod me satis sollicitat, utrum hoc secessu
manendum redeundumne tibi sit, facile invcniet. emolumentum sis aliquod assecutus, expressisti.
Proesentiam tamen tuam Kalendis Julii absque ulla Caeterum exercitus et alii more tuo agunt ; 98
relractatione mihi exhibe, quam differri maximum nec his novi aliquid accidit, nisi quod interventu
non sinit quod impendet negotium.Bene vale. Bosonii et Frosm. et librum recepi, et in so-
cietatem obnitentibus omnibus sum admissus.Bene
EPISTOLA VIII.
C vale.
AD ADALGARDUM.
EPISTOLA IX.
Singulariter uniceque dilecto Adalgardo Lupus
AD LEOT.
in Domino salutem.
Obsecutus voluntati tua;,quanquamgravate,litte- Luppus abbas dilecto suo (a) Leot. salutem.
ras has ipse formavi ;
qua; si breviores quam voluis- Molimina hostium nostrorum,qua; lilteris nostris
debebis imputarc quia
ses, ut erunt, fuerinl. tibi ; ex integro cognoscere concupisti,tam numero,tam
me implicitum dun uno tempore
ine.^ttricabililer callida tamque tumentia exstiterunt ut si plene

eodemque angustissimo munera extorsisti. Sed me exponerentur.libri magnitudincm vindicarent. Unde

diu temorer,in talibus intelligendumreor quod Pri- factum est ut hac vice scriptori parcerem tibi au- ;

scianus ait, in aliis vero rarissime, non absolute tem et quibusque benivolis beneficii divini seriem
quiljuslibct verbis,scd undc illi sermo erat,anoma- non quideni dcnegarem.scd in aliud tempus com-
lis.Namque quod alia penultimam primK vel secun- modiuSjUt credo, differrem. Exitum tamen non ta-
dK persona! producant Servius auctor est,qui in eo cui,propter quem et mihi et omnibusmci studiosis
versu ubi Virgilius sistolen fecit his verbis : ingentes Deo sunt gratiae et habend.T et referenda;.
Egerimus nosti el uimiuni uiemiuisse uecesse cst, r. Guichardo, si cognoscenda; veritalis desiderio opus
ViRG. jHneid. lib. yi. nostrum expetit,arbitror non negandum.Cavendum
ll, inquit, motri necessitate corripuit. Item Ju- tamcn prudenter ne dum praitendit discendi deside-
vencus : rium,nocendi adilum subdola mente rimetur. Bcne
Ne sanctum canibus dederitis, neve velitis, vale.
quidam praBteritum perfectum subjunctivi et
licet
«9 EPISTOLA X.
futurum diiferre scribant. Rarissime autem id fieri
AD MAKCWABDUM..
in aliis anomalis,propter voluerimiis,ritis,ederimus,
97 ritis.ei si qua sunt ceetera hujusmodi, ut mea Litterarum vestrarum non aliam quam fuil esso
fertopinio,expressit,quorum penultimas incunctan- decebat sententiam,cum olim tantus nos charitatis
ter producimus./)oa'tecw per e pcnultimam dicen- fervor affecerit ut ejusrcfrigerandi ne parva quidem
dum ipse Priscianus aslruit,qui sicut in aclivo, sic remanereposset suspicio.llesquam secretoparvitati

(a) .id Leot. Ita prorsus codex ms., pro quo Mas- ta decima inscripta fuit. Id neque aflirmare nequc
sonus edidit, ad Lcotcricum. Sed fortassis ha;c repellere in animo est.
(juoijue epistola scriptafuitadDeotaldum,cui quin-
453 EPIST()L,1']. i5i
me.-c significastis, quarri grata sit, aquis oculis, ut A. lambsanoti Judoci,quamMagnus Karolusquondam
puto,Deus aspicit, et vobis ab eo qui pertulit fidc- c Alcuino ad eleomosynam exhibcndam percgrinia
litcr txponetur. Gratias lihoralitati vestra; super coinmiserat,beata3 memoriae pater vestcr noLia ea
muneribus milii et fratribus missis arlificiosc non rationc concessit,sicut ediclum illius attestatur, ut
ego rcferrc cvmprocompertoteneatis quod sicutve- quod elecmosyn;e superessoliunostrum usum cede-
stram benovolentiam in nos singularitcrexpertisu- ret. Hanc per subreptionem d Rhuodingus a vobis

mus ita privatam quamdam ejus dignitatem animo obtinuit,nobisque legitimam donationem patris ve-
spcculemur.Ca^terum uteaqua; monuistis in mc Deus stri re[,ctentibus impostorum crimen inurit. Unde

operetur, vestrum erit assiduis orationibus impe- petimus ut inspecto edicto patris vestri, pro reve-
trare,soilicet ut qui nostri vobis infudit curam,pro- rentiabeati Petri et e bcati! Marise et Pauli, apud
fcctus conccdat audire Ijetitiam.Quid super Suotonio quos communem Dominum pro vobis exoramus,sic
Tranquillo ct Josepho a vobis fleri optem demon- hoc ncgotium torminare digncmini ut non solum
strabit Eigel,nostrarum rerum fidus interpres.Salu- invasor cellM illius in preesenti juste redarguatur,
tate omnes fratres exnostraparvitale,specialitcrquc, verum etiam posleris calumniandi nobis occasio
aGerungum,P^ulcoidumot Ansboldum; et ut nostri auferatur.Nam etsi doniinus noster,pator quondam
benigne meminerint, dignamini postulare. vester, hoc nobis munus non concessisset, tam in-

30 EPISTOLA XL tente pro vobis et laboravimus et laboramus ut si

.^D L0TI1.\HIUM REGEM eamdem cellaraautamplius quid avestraexcellentia

De cella sancti Judoci. peteremus, non esse nobis negandum unanimiter
Dominc praecellentissimc Auguste, nos fiMtrcs cx 31 conflamus.lpse aiitem Dcus inspirct prudentise
cocnobio Ferraricnsi, mullis et maximis hoc anno vestfffi ul sicut hoc scandalum vestro tempore coe-
pressi angustiis.crubescimus quod totiens celsitiidi- pit, itaeliam pcr vos flrmissimum fincm accipiat;
nis vestraamajcstatem inquietare compellimur.Ta- ul hoc beneficio et nos et posteri nostripro vobis et
menrecordantcsquia pro vobisfldeliter oravimus et flliis vestris nitamureum attentius implorare, vos-
oramus, et promissionera adjutorii vcstri tcnentes, que sic tribuat imporare in terris ut ajternum re-
non desperamus nos impetraturos quod petimus.Cel- gnum possideatis in coclis.

a Gcrungmn. Vel ex eo patet hunc fuisse mona- ad Capitula Caroli Calvi, tit. 31) dieobatur .siin-
vit
chum quod eum Lupus vocat fralrem. An vero is Vicus; intordum vero, quod ad fluvium
pliciter
sit qui per ea tempora monachus fuit Fuldensis ac Quentum
situs esset, Quentowicus, id est, Wieus
postea abbas Hirsaugiensis, nondum mihi bcne Quenli, non secus ac I3riva, quod est oppidum in
compertum est; quanquam satis liuc inclinat ani- Lemovicibus, a Gregorio Turonensi, lib. ni. Hist.,
mus, quippc monachi quandoqiie mutabant sedes. p cap. 10, vocatur Briva-Curretia, eo quod ad Gurre-
Utcunque se res habeat, Gerungus, monachus Ful- tiam amnem sita sit. Id nos docuit Wilibaldus in
densis, factus est albas llirsaugiensia anno 854, Vita sancti Bonifacii, archiepiscopi Moguntini,
obiitque annp 885, Kal. Augusti, anno ffitatis lxxi, cap. 5, ubi ait hunc sanctum ex Anglia profectum
sepultus apud Hirsaugiam m basilica S. Aureli, ut appulisse cum sociis suis ad fluvium Cuciil, sive
in Chronicc Hirsaugiensi tradit Trithemius.Fuerat Quentum, dcinde vero paululum substitisso apud
olim discipulus Strabi Fuldensis,a quo litteras sk- Cuentawic sive Quentavvicum. Ha;c sunt verba
culares, id est humaniores didicerat. Insignisque Wilibaldi « Pleno vento prosperoque cursu ostia
:

profecto videtur inscriptio epistolte ejusdem Strabi fluminis citius quod dicitur CuENT,omni jam exper-
ad eumdem Gerungum qui ei dicans librum de ari- les periculo naufragii,aspiciunt,ad aridam sospites
thmeticis dimensionibus sic loquilur: Heiierendissi- terram pcrveninnt. Sed et cattrametati in Cuenta-
mo merilo palri, xtate filio, litlera discipulo, gratia \v,c, donec superveniens so coUegarum uiultitu-
maijistro, Gerungo uljbati. Similem cpigraphen nos do congregasset. » Quentawich portus meminit
anno superiore restiluimus in epistola Salviani ad auetiir Chronici Fontanellensis his verbis : Anno
Salonium pag. 215. Caeterum hio adnotandum est Sil Qucntinvicli. fiorlum miserahili clade deraslave-
hunc Gerungum videri non cssediversum ab eo qui ruiit Nortiiianni cujus cladis meminit Lupus in
;

sub Ludovico Pio imp. fuit summus osliariorum
sacri palatii magister; de quo vide Annalcs Egin-
hardi ad annum 822 et epistolas Frotharii,episcopi
Tullensi.Nam illum postea fuisse monachum docet
Wandalbertus diaconus lib. ii. Miraculor.S.Goaris,
cap, 20.
b Cellani S. Judoei. Sancti Judoci
monasterium,
sive cella maritima,dequahicsermo,situm esthaud
procul ostio Quenti fluminis, vulgo Canchc, adver-
sum nimirum oppido Stapularum,quod in ora flu-
minis situm est. Positam fuisse hanc cellam haud
procul Quento\vico,in comitatu Pontivcnsi,arbitra-
tur R.P.Philippus Labbcus Sammarthani vero scri-
psercesse ipsum Quenlowicum.Istorumautem sen-
tentiaeegoaccedopropterauctoritatem Alouini,qui in
epistola93, cellam S.Judoci locat in loco cui Vicos
nomen erat. Martinus, inquit, iii Vicos apud sau-
ctum Judocum infirmus remansit.De quo haud dubie
loquitur etiam in epistoia 12 ad Carolum Magnum
Revertenti me de Wicus propter causas necessarias,
etc.Locus ergo (quod Sirmondus quoque observa-
epistola 43, ut illic adnotabimus. Hodie Quenta-
wicus, ut ploraque alia Galliarum oppida, reiicto
veteri nomine, sancti Judoci nomen retinet. Vu'go
Saint-Josse sur Mer.
D c ^/cuino. Magistro nimiro suo,qui integro nomine
dictus est Flaccus Albinus Alcuinus. Abbas fuit
monasterii Ferrariensis. obiitque anno 804. Ejus
funus curatum est a Sigulfo abbate Ferrariensi.
d Rhuodinyus. Hinc patet hanc epistolam esse
scriptamantedivisionemimporiiinterfiliosLudovici
Pii. Nam Carolus Calvus Cellam S. Judoci postea
dcdit OdulCo comiti,ut patetexdiversisLupi episto-
lis et ex praacepto Caroli.
e B.Marix. Tametsi enim monasteriura istud vo-
celur monastorium sancti Petri Ferrariensis ob-
hoc quod sancto Petro dicatum sit, ex hoc ta-
mcn loco, itemque cx Vita Ludovici Pii, discimus
illud beatissimcBquoqueVirginiMariajdicatum esse.
: Sic enim scribit auctor Vitae Ludovici: Monasterium
sunctx Marix et sancti Petri dc JFerrariis, quod anti-
(iuitus Relhlehcm vocabatur.
i"& B. S. LUPI ABBATIS PERRARIENSIS. 456
EPISTOLA XII. A nachi ^ Columba; c privilegio et antiquorum
sanctoB

AD PARDULUM. et pra;scntium muniti episcoporum, rcgumque et

imperatorum et priscis et recentibus inslructi edi-

Chrissimoa prrsuli Pardulo Lupus plurimam sa- ctis spem recuperationis aliquam nacti, pietatis
lutem. rcgiae portum petunt, uhi tutum perfugium vestra

Cum momoria intimos vos esse regi,nihil

repeto intercessionc cupiunt invenire. Dignamini, qua;so,
niiror fldci vestrae meritum et sine in-
quando ad legerc quae feruntet ut a rege clementer audiantur
vidia sapienliae metior privilcgium; imo gaudeo dTiccre; et prudentiae vestrae laudabili acumine ne
plurimum quod jaccntos res eoclesiasticas crodo gravemini aperire,hii qui ante eum feliciter regna-
vcstra industria sublevandas. Proinde fiducia fami- verunt, quam proficuum sibi et patrice judicave-
liaritatis hortoret moneo ne perceptam a Deo gra- runt, si 39 Dei scrvis postulata concoderent.Ferte
tiam negligatis. Talentum enim, ut optime nostis, opem indigentibus, pra;state refrigerium laboran-
cum usura restituendura a Domino accepistis.Ecce tibussit vestrum mcmoriale saltem aliquorum Dei

quanta vobis lucrandi ultro confertur occasio. l\Io- servorum a instaurata libertas. Occupationum ve-

a Prxsiili Pardulo. Laudunensi episcopo. retur auctoritati archiepiscopi Senonensis, ut patet

b Scmctx Columbx. Celeberrimus per eas tem- cx Proclamatione Caroli adversus Wenilonem.Nam
r>

pestates monasterium sanctfe ColumbaB apud civi- tum Wonilo, socossiono facta a Carolo ad Ludovi-
tatem Senonensem, in quo etiam conditum fuit cum regom Germani;e, de ahbatis sanctx Columbx
corpus sancti Lupi episcopi Lenonensis, ut vetera prxceptum obtinuit a Ludovico, ct Uttcras admissos,
Acta testantur. Vetus autem et magna inter mona- quo camilcm abbaliam revocurent, id est, ut missi
chos sancta^ Columba; et sancti Petri Vivi Scnonen- dominici denuo eam abbatiam subjicerent archiepi-
sis controvcrsia fuit de sacris reliquiis ejusdem soopo Senononsi, regia nimirum auctoritate, quod
Lupi qufe Innooenlii III auctoritate sedata est,qui
;
indicat cam tum non fuisse subjectam archiepiscopo
sccundum monachossancUeColumba; pronuntiavit, Senonensi. Ea fuit nostra conjectura. Postea voro
ut patfit ex ejus rcgesto, lib. xv, epist. 10. vir harum rerum scientissimus domnus Claudius
1'rivileijio episcoponim. Nimirum Gallicanorum. Chantelovius,monachus Benedictinus, mecum com-
Nam ita antiquitus assolebat.l^larius eiiim tum im- municavit Caroli pra;ceptum de oa re,quod omnem
plorabatur apostoliciE sodis auctorita». Tamon haud dubitandi occasioncm adimit. Libertatem enim am-
ita multo post, ita postulantibus regibus nostris, plissimam tribuithuic monasterio sanct» Columbae
Romani pontifices protocliouem sedis apostolicae cum consilio procerum suorum, episcoporum vide-
concesscrunt quamplurimis monasteriis.Quod ideo licet ac ducum. Datum est hoc pra;ccptum in Com-
factum puto ut quos auclorilate rcgia principes a pendio palatio Nonis Dccemhris anno octavo rcynante
monasteriorum rebus sunimoverant, religione ter- Cnrolo f/loriosissimo rege, indictione undecimu, id
rcrent. Sic Hincmarus, Rhemonsis archiepiscopus, est, anno 848, quffi est, ut apparet, epocha Lupina»
privilegia quKdam petiit a Sede apnstolica non p istius epistola;. Ex his porro qua^ dicta sunt colligi
quod ea nocessaria essent, sed ut iis rurnales et ^ abunde potest monasteriorum libortalem tum pe-
animales homities lerrili reverentius so erga Hinc- pcndisse ox nutu principum; ([ui eamconcedebant,
raarum et Rhemensem Ecclesiam haberent ut ad dein vero. si res ita ferrot,revocabant pro arbitriu.
Nicolaum papam scribit Ilincmarus. Sic Ivo. Car- Sic Carolus Magnus monasterium Senoniense in Vo-
notensis episcopus in cpisfola 94, ad Paschaleni n sago subdidit ditioni Angilramni Metensisarchiepi-
scribcns, cjus auotoritate fulciri postulat concos- scopi successoiumquc ojus.//((' enim locus ab inilio
sionem quamdam a comite Carnntensi factam Ec- sui ah impcrio dcpcndcbat ; ut ait Richerius mona-
clesice sua^; sed tamen aperto docct novum esse et chus in libro sccundo Chronici Sononiensis capite
insolens ut in hujuscemodi ncgotiis imploretur apo- primo. Sic Caroli filius, Ludovicus Pius, monaste-
stolicK sedis auctoritas. Ncc indcbitum esl, inquit, rium Glannafolium subjecit monasterio Fossatensi,
si airersus nova morhorirm (jenera inveniuntur et ut ad epistolam 1.59 Ivonis Carnotensis adnotavit
dpponuntur insolita rncdicamenta. Itaquo mores Juretus. Sic Rodullus rex monasterium Tutelense
antiquos convellere studuit ut tali obicc, id est pri- subjecerat cojnobio sancti Savani Pictaviensis; quo
vilegio Romano, retineret eos qui deinceps conces- jugo illud poslea liberavit, non aliam ob causam
sionem a comite Carnotensi factam infringere tcn- quam quod ita expodire religioni arbitrabatur. Sic
tarent. Henricus I abbatiam Casae Dci subjecit episcopo .\r-
d Instuurala libertas Monasterii nimirum S. Co- vernensi, ut patet ex ejus prajcopto.
lumbae. Nam sub Ludovico Pio eam amiserat, ojus Notanda intorlm sunt verba Clarii quibus utitur
auctoritatesubjectum archiepiscopo Senonensi.Cla- ut significet monasterium sancta^ Columbn; subje-
rius monachus in Chronico sancti Petri Vivi Scno- D ctuni dcnuo fuisso archiepiscopo Senonensi; ut es-
nensis loquens de Hioremia archiepiscopo ha?c ait sct, inquit,.'!!(t tuitione urchiepiscopi Senonicx urbis.
ad annum 844 « Insuper addidit ei rex abbatiam
: Hinc enim discimusqu;cnam regibus nostris mcns
sanctaj Columbae,quam antecessores sui nuperper- fucrit cum in prsceptis suis consfituebant ut mo-
didorant, ut osset sub tuitione archiepiscopi Seiio- nasteria quibus ipsi liberlatem Iribuobant sua pro-
nica; urbis. Poslea tamon idcm Ludovicus, anno pria esscnt et sub rogia semper defensione atque
xxin imporii sui,iv Nonas Aprilis, eidem monaste- tuitiono posita. Carolus Calvus in pra;ccpto pro
rio rostituitIibcrtatem,insuperhabitopra?cepto dato monastcrio sancta; Gratas in diiEcesi Urgellensi :

in gratiam Ecclesi;e Senonicai, quod pcr suhrcptio-
nem quorumdam impclratum fuisse ait. Dein, hand
dubie sub Carolo Calvo, rursum hoc monastorium
aniisit libertatem.Oratergo PardulumLupus ut pro
ea qua valebat apud Carolum gratia id apud cum
effioiat ut libertas.qua; tot edictis principalibus tot-
quo episcoporum pi-ivilegiis confirmata fuerat, re-
stituatur monachis sancla; Columboe. Dedit autem
Carolus rex procibus Parduli,juxta Lupi postulata,
Ut rursum raonasteriura sanctee Golumba; subtrahe-
« Proptcrca has nostrac auctoritatis litteras pra^no-
minato abbati suisque monachis ex pra?dicto mo-
nastorio fleri jussimus; per quas fidolibus nostris
notum lierivolumus memoratum monasterium cum
prfffatacella ot eorum omnibus appendiciis vel
domni et genitoris nostri fuit,
cunclis rebus, sicut
nostrum proprium esse [Sic Vindocineusc monaste-
rium dicitur alodium B. Petri,eo quod ab initio sub-
jectum sit scdi aposlolicx), ot sub nostra scmpcr de-
fensione atque tuitione consistat; utnullus episco-
 EPISTOLyE. 468
stratuiii intuitii parcius rem suggcro, cjuam vcstra A intcllcclam dcsiderantibus patefaciat. Benignc niei
mirabilis capacitas effectu tanti boni sulTicienlcr res cupio vos valere fcliciter.

pus,autcomcs,velmissusdiscurrensibiali(iuamdo- banlur quod a nullo melius quam a summis pote-

minationem aut tyrannidem potostatem exerccant,
nisiquemadmodumoanonicaauctoritasjubct." Praj-
cepta huic similia cxstant propc innumcra. Reges
ergo nostri, cum ita constituerent, tuitionis ac de-
fensionis vocabulis ad setrahcbant causas nionastc-
statibus protegenda orediderint. Et si ea contra de-
creta institutorum personis C[uibus non licel dede-
rint, ipsi impugnatores efficiuntur qui propugnarc
debuerunt. » Vcrtit se deinde Christianorum pietas
ad sedem Petri proque principum tuitione, ut an-
;

riorum, cjuas atlingcre episcopos vetabant; iis ta- tca assolebat, pontiiicum Romanorum tuitionem
men exceptis quae canonum violationem respicie- implorari mos fuit. Quo factum est ut Joanncs Sa-
bant, has enim episcopali audienti;c reservabant. resberiensis in Policratico, lib. vii, cap. i9ct2l,
Probatio hujus rei petenda est ex libro ii Capitula- loquens de excmptionibus monasteriorum, privile-
rium, cap. 8 " .Abbatibus quoque et laicis spccia-
: gium apostolicum conjungat cum regio.Sic mona-
liter jubemus ut in monasteriis qus ex nostra lar- sterium Gluniacense, a Willelmo, Aiiuitaniae duce,
gitate habent episcoporum consilio et documento fundatum, positum cst sub tuitione apostolorum
ea quae ad religioncm canonicorum, monachorum, Petriet PauIiatqueRomani pontilicis defensiono.Sic
sanctimonialium pertinent, peragant, et corum sa- mouastcrium Vindocinense a Golfrido Martello, co-
lubrem admonitioncm in hoc libenter audiant et mitc Andegavensi, Deato pri/tcipi apostolorum Pelro
obediant. » Anica quippe lege generali per omnes „ Et nomanxejus aludiam et patrinwnium
Homanu: ejus Ecclesix in aludiumetpatri/iioniun
ubique provincias promulgata monasleria etiam " oblatum est, cum consensu lamcn Henrici Franco
prorsus in potestatc episooporum adeo ut si quip-
; rumregis.Itaqueregumantiquorumpietatempostea
piam illic actum fuisset cxtra regulam, abcpiscopis scculi sunt Romani pontifices, cum tuitionem ac
corrigeretur. Dein vero paulatim reges nostri cu- defensionem suam impenderent monasteriis ut ea
ram monasteriorum in se susoeperunt,deque statu liberarent a potestate episcoporum. Ncque enim
eorum monachorum regiaauctoritate cognoscebant mihi admodum placct quod quidam eam auotorita-
quibus impertierant regiam tuitionem. IJnde in Ca- tcin repetunt a jure divino, ex illis Christi verbisad
pitulis Garoli Calvi legimus ipsum in provinciasmi- Petrum Quodctinque ligaveris, etc. Sumptum id,
:

sisse legatos, qui una cum episcopis et monasterio- ut dixi, ex more regio, quemadmodum pleraque
ruin posscssoribus, quos ad eamdem quoque solli- alia. Vcluti istud. Principes aiunt Et quandoqui- : <i

citudinem delegabat, vitam et niores monaohorum
rcgia vice examinarent, cunctaquo ad se referrent,
ut patet ex capite i actionis septiinM synodi Sues-
sionensis, quod postea repetitum est in capitulari
Gompendiensi.Et ne longius abeamus, exempla pe-
tentes e longinquo, hio nostcr Lupus, ut ipse in
epistola 03 auctor est, legatus fuit una cum lleri-
dem divina vooatione supradictus abbas vel succes-
sores cjus nc hac luce migraverint, quandiu ipsi
monaobi inter se tales invemre potuerintqui ipsam
congregationem socundnm rcgulam sancti Benedicti
regere valeant, per hanc nostram auctoritatem li-
centiam haboant ex se eligendi abbates.»Pontifices
Romani « Obeuntc te nunc ejus loci abbate, vel
:

boldo episoopo Antissiodorensi et Prudentio Trecas-
sino ut monasteria in regno Caroli constituta vivi-
licaret. Ea fortassis de causa vir erudilissimus C quem fratres communi assensu vel fratrum pars
Franciscus Florens canonicijuris interpretcs, prte-
sertim vero auctorem GIossk, graviter reprehendit
quod exemptiones a regibus concessas monasteriis
ad temporalia tantum porrigi dixerint, non autem
ad spiritualia. Non absimili autem instituto hodie
pontifex Romanus perssepe delegat visitatores et
commissarios adnoscendosmonasteriorummorbos.
Itaque monasteria, ut saeculi nostri verbis utamur,
erant per eas tempestates immediate subjeota au-
ctoritati regire.etad eam nullo medio respiciebant.
Et quoniam eo praesidio monasteria indigebant ut
facilius occurrerent contradictionibus sive episco-
tuorum quolibet successorum, nullus ibi qualibet
subreptionis astutia vel violentia praeponatur nisi
consilii sanioris secundum Dei timorem et beati
Bcnedicti regulam elcgerint. » Adeo autem verum
est monasteriorum statum olim pependisse a re-
gibus nostris, ut et Hcnrici quoque primi auctori-
tate Ecolesia Casae-Oei apud Arvernos evecta sit
ad abbatiae dignitatem absque ulla mentione summi
pontilicis. Exstant enitn ea de re litterai ejusdem
regis pencs clariss. virum Antonium Vionem He-
rovallium, quas ille iubentissime,utest prono erga
h£EC studia animo, consensit addi his notis no-
stris.
Hae ergo sic se habent « In nomine Domini Dei :

porum sive aliorum quorumcunque, ii qui mona- Klerni et Salvatoris nostri Jesu Christi. Henricus
steria de novo fundabant, ea statiin ponebant sub Dei gratia Francorum rex. Si regia sollieitudo ea
tuitione ac defensione principum. Ex innumeris procurat quae ad instaurationem sanotte Ecclesiaj
exemplis quK in hoc proferri possunt, unicum tan- calholicas pertinere noscuntur, procul dubio ma-
tumatreram,exquointelligi poteritquae fuerit forma gnum regii oulminis statim prajparare probatur, et
CcBlerorum. Anno 8(37, Raymundus, comes Tolo- iion soluminpra3senti stabilitatem regni corroborat,
sanus.monasterium Vabrensein Ruthenisaedifioans [) sed etiam in futuro prsemium t-Eternae retributionis
edicil uCsub ttiitione et immunilate regis perenniler conciliat.Quaderenotumesse volumusomniumfide-
consislat, utestapud Catellum in Historia comitum lium Dei atque nostrorum pnesentium scilicet atque
Tolos., pag. 69. At principes, quorum aliunde futurorum industriai, quod nostram adiens mansue-
summa m hoo erat auctoritas, existimabant ex ea tudinem venerabilis vir et Deo dignus Rotbertus
fundatorum institutione sequi ut tota monasterio- Brivatensis canoricus et thesaurarius, a domino
rum illorum dispositio penes ipsos esset, sive in Rencone dilectissimo et familiarissimo nostro Ar-
constituendis abbatibus, sive etiam in ordinandis vernorum episcopo missus, etper lilteras oommen-
rebus monasteriorum monachorumque moribus in- datus, innotuit se quamdam ecclesiam in pago Ar-
formandis. Quae oausa fuit ut abbates illio pro ar- vernensi in eremo sitam, et ab eo honoribus am-
bitrio constituerent, sivc ex nionasLico ordine, sive pliatam, Casara-Dei nominatam, ad oulmen et hono-
et laicali. Undc Lotharium et Ludoviciim impp. rem alihatia? promovere velle, nostrffi liberalitatis
graviter monuit synodus Ticinensis, habita anno jussu ct potestate, et episcopi sui permissione.
«50, ut idoneis viris monasteria committerent juxta Agentesitaquecommune consilium cum proccribus
ordinationem fundatorum. Sio eniin scriptum estin et primoribus palalii nostri, deorevimus ejus an-
canone 16 « Suggerendum est beatissimis impera-
: nuere preoibus ct tam pro nostra, quain pro pa-
;

toribus quia hi qui monasteria et xenodochia sub trum nostrorum indulgentia, per prjEceplum nostrs
defensione saori palatii posuerunl,ideo fecissepro- flrmitatis auclorisavimus,etabbatiam fieri jussimua

Patrol. CXIX. 13
459 B. S. LUPI ABBATIS FERRAHIENSIS.
EPISTOLA XIII.
AD .EDILULFUM RCCE.^r.
Ad laudem etgloriam Dei magnis laudibus
rendo (a) jEdiluIfo regi omnium servorum
etpermisimus, ecclesic-eque Arvernensi subdidimus,
tali tenore, ut Arvernensis episcopi jussu et volun-
tate,etmonacliorum loci illius petitioneetclectione,
abbas loco illi provideatur, et Deo digiius procii-
ratorabsque omni venalitateetmunere instituatur.
Insuper etiam in Assumptione beat» Dei genitricis
et Virginis Maria;, abbas loci illius ad sedem Ar-
vernensis malris ecclesia; cum tribus aut quatuor
monachis atque oum canonicis festivK diei solem-
nitatem peragat, libramque incensi in censum per-
solvat. Dona etiam pro Dei amore et timore ecclesiae
praedictffi concessa, auctoritatenostrte potesiatis as-
signavimus,et sigillo regio confirmavimus;
in eadem villa quamdam in honore sancto-
ecclesiam
rum martyrum Agricolae et Vitalis consecratam, in
territorio Brivatensi ecclesiam unam in honore
sancti Andrea; Coma; cum omnibus ad eam perti
nentibus. In vico Triniaco, ecclesiam sancti Ger-
mani martyris, cum ipso vico, et omnibus ad eum
pertinentibus. In territorio Fornolensi, ecclesiam
cum ipsa viUa, et omnibus ad eam pertinentibus,
ecclesiam de Bellopomerio cum ipsa villa, et om-
nibus ad eam portinentibus, capellam de Gastollo
Bullione. In vico Lucidiaco,tres ccclesias,cum ipso
vico, ct omnibus ad eum pertinentibus. In villa
sancti Domini, duas ecclesias.et medietatem i|jsius
villa:.In castro de Monlc-Vasconum, capellam. In
lla sancti Victoris, duas ecclesias. In territorio
Bocensi, ecclesiam sancti Desiderii episcopi ct mar-
tyris. In territorio Lugdunensi.in villa qua; dicitur
Sociacus, ecclesiam sancta; Mari«, cum ipsa villa,
et oranilms ad eam pertinentibus. Et etiam quam-
plura pr»dia villarum, terrarum cultarum ct incul
tarum, silvarum, vinearum, aquarum, pascuorum
Quicunque autem aliquam controversiam vcl ca- n cum monaslerium Magniloci subjecisset episcopo
lumniamhuic donationi inferreprcesumpserit^atque
aliquid de prajdictis rebus ei ecclesife traditis vel
tradendis demcre tentaverit, petitio illius irrita
nostro prfficepto fiat^etepiscopicompatrioti-e plonam
vindictam fratribus ecclosiaj illi deservientibus fa-
ciant. Habeat autera priedicla ecclesia licentiam
adaugendi et accrescondi jussu nostra; majcstatis.
Et quidquid rectores ejusinquacunque parte nostri
regni salvo jure ecclesiastico acquisierint, tam in
villis, quam in pra^diis, aut aliquibus bonis, lirmi- Ecclesia!
tate nostr.-e majestatis signavimus, et tam futura,et
acquirenda, i-|uam praeLerila, et acquisita bona tra-
didimus ct auciorisavimus. Pnecipinuis quoque,ne
aliquis laicus aliquam consuetudinem capicndi ali-
quid in loco illo habeat, neque aliquara molestiara
abbati illi inforre prajsumat; scd abbati omniadis-
ponenda perraittat, et sic a nobis jussum esse non
discredat. Mandamus eliam ut si quis aliquam ca-
lumniam huic traditioni inferre pr«surapserit, re- y. pore istud acciderit. Docet autem auctor .A.nnalium
ctores loci illius ad regale sulfragium concurrant, " Bertinianorura contigisse istud anno 850. IIkc sunt
salva ecclesiastica auctoritate,etplenam vindictam
rocepisse se gaudeant. Haeo autem pra^ceptum, ut
validiori astipulatione nitatur, annulo nostro subter-
firmavimus, et Arvernensi episcopo et caeteris nostri
regni episcopis auctorisare mandavimus. Actum
Victriaco palatio publice, obtentu domni et venera-
bilis Hugonis Nivernensis episoopi, mense Septem-
bri, luna XI, Indictione secunda, ab Incarnatione
Domini anno miUesimo quiiii|ii,iL^vsiiiio sccundo, monio,curaeaBritanniam regni sui ditionein navi-
regni domni et invictissimi 11-' in. iv^is viccsimo
i gio repetit. » Tum dc oadcm Juditha ha'c narrant
primo. S. Aymonis nituricrii--is ai-iln.qiiscopi, S.
Arnulfi Turonensis archicpiscopi, S. Agoberti Car-
notensis episcopi, S. Odonis fratris regis, S. Ron-
conis Arvernensis episcopi, S. Rotberti Burgundia;
ducis, S. Herberti Antissiodorcnsis episcopi,S. Wil-
lelmi Aquitanensis ducis, S. Guidonis Rhemcnsis
460
A timus Lupus abbas ex monasterio (b) sancti Judoci
prBesentistemporisfelicitatemetbeatitudinisBelerna;
elTe- salutem.
Dei ul- Quoniam regiminis vestri opinionem bonam co-
archiepiscopi, S. Isambardi Aurelianensis episcopi,
S. Helmuini Augustodunensis episcopi,S. Willelmi
Normannorum ducis, S. Mainardi Senonensis ar-
chiepiscopi, S. Enzelini Parisiensis episcopi, S.
Widonis Cabilononsis episcopi, S. Radulfi comitis,
S. Thoobaldi comitis, S. Ramaudi caraerarii. Se-
guinus sciolus scripsit ad vicem Balduini regii can-
cellarii xii Kalendas Octobris. >>
C;eterum quod paulo aute annotavi, totam mo-
nasteriorum dispositionem Caroli Calvi cevo fuisse
penes principcs, etiam quoad monachorum mores
informandos, sic acci[)i velim ut principes dicere
scilicet voluerim maximam diiigentiam adhibuisse ut mo-
nachi viverent secundum regulam, neque ab ea
recedcrent, et si quid extra illam agcrent, cura
B niissorum dominicorum cmendaretur, ut patet ex
ib. I Capitularium, cap. 122, et ex epistolaOS Lupi.
PraiLcrca eorum lectionem et cantum ordinabant
jurc regio, ut coUigitur ex codem capite 122 item-
c|ue ex 80 ejusdcm libri. Et Ludovicus Pius eodem
libro cap. 85 statuit ut regula Canonicorum, quam
ipseex dictis sanclorum Palrum coUigi jusserat,a6
omnibus i/ieadcm professione degeutibtts indubitantcr
tencalur, ct modis oinnibus siue a canonicis, sive a
sanclimonialibus canonice degentibuSjdeinccps obser-
vetur. Et hfec quidcmin aversione. Nam singulorum
regula capitum observatio pertinebat ad curam
abbatum, ut patet ex libro eodem Capitularium
cap. 73.
Es ea observatione sequitur monasteriorumliber-
tatem olim pependisseex nutu principura,qui eam
conccdebant, dein vero, si res ita ferret, revoca-
banl pro arbitrio cujus rei nonnuUa e.\empla at-
:
tuli. Addi vero dobuit excraplum Caroli Galvi qui :
Arvernensi, dein tamen prajceptum de ea subje-
ctione revocavit adeoque libcrtatom huic mona-
;
sterio concessit,« ut ipsi monachi et omnes illorum
res in nostra et successorum nostrorum ab hodicrna
die et deinccps emunitale consistant Pra>cipimus
quoqueper prffisens nostr;B altitudinis pnvceptum,
ut a nostra vel successorum nostroruin tuitione
memoratus locus nunquam excidat, etc. Ex- >i
stat prajceptum istud in Probationibus Libertatum
Gallicana;, cap. SiS, § 7.
(a) /Ediltilfo reyi Anglorum, quem alii Edelulfum
et Elhelulfum, vocant. Longius abeunt qui eum vo-
cant Edilnulfum,et Edelboldum. .Edilulfum Anglo-
rum regem uxorem duxisse satis constat Juditham,
Caroli Calvi filiiun. Ac licet exstent Acta benedi-
ctionis super illam.qua ido eam Edclulfus accepitin
uxorem, itemque benedictionis, quando uncta cst
inrcginam,nondum tamen adnotatum est quo tem-
ejus verba: «Edilvulf rex Oceidenlalium Anglorum,
Roma rediens, Judilh filiam Carli regis inonse Julio
dcsponsatara, Kal. Octobribus in Varmaria palatio in
matrimonium accipit, eteam, Ingraaro Durocortori
Remorumepiscopobenedicente, imposito capiti ejus
diaderaate, regina; nomine insignii; quod sibi su;c-
que genti eatenus fuerat insuetum. Palraloque re-
giis apparatibus ulrinque atque rauneribus matri-
iidem Annales ad annum 858: « Edilvulfrex Occi-
dentaliura Saxonum moritur, rclictam cjus Judith
reginamAdalboldus filius ejus uxorem ducit.» Adel-
boldo
(6) Suncti Jiidoci. Vidc uotus ad epistolam 11.
 461
gnovimus, et vires vobis a Deo collatas contra ini-
micos Christi audivimiis, omnipotentemDeum, qui
easdem vires tribuit, precamur ut contra omnes
Christiani nominis hostes vos insuperabiles iaciat,
qui potestate sua incomprehensibili, sed tamen
justa, omnia sempor dispensat. Verum quiameam
parvitatem a vcstraexcellentiaseparat(u) continens,
obsequendo notus vobis fieri cupio
quam vestrum in Dci cultu fervorem ex
didici, qui (c) epistolarum vestrarum
tur. Praecipite igitur quidquid possibile mihi cre-
ditis, et meomnibus ad famulandum paratum
in
invenietis. Sed ut vos ad promerendum Deum ex-
citemus, certandi vobis prioribus materiam osten-
dimus et in prajsenti spem et in 33 futuro sa;culo
mercedem procul dubio ^praebituram. Ecclesiam in
j.
monasterio nostro, quod est (i?) mediterraneum, et
Ferrarias appellatur, ac Bcthlehom a conditore im-
positum nomen possidet, (c) operireplumbo molimur
post Deum in honore beati Petri
rorum apostolorum consecratam : cujus operis,
dignamiiii, vos esse participes precamuv. Estote
igitur in Dei honorem ad hoc perflciendum adju-
torcs, non meriti nostri, sed respectu divin;e mcr-
boldo tandem morUio, ea nupsit Balduino coniiti,
non consentienLe Carolo Galvo paire. Unde graves
adversus Balduinum Judithanique proccllie, qua;
anno tandem 863 coquieverunt. Tum enim Carolus
<' liliarn suam Judith, ut loquuntur iidem Annales,
sicut domnus apostolicus eum pelierat, consilio fl-
delium suorum Balduino, quem secuta fuerat, le-
galiter conjugio sociari permisit. » Flodoardus lib.
iii Hist. Rhftm., cap. xii « De conjunctione Balduini C et superponatur innovaLis parietibus, et tecLo plum-
:
comitis ct Judith indebita. Qux scilicet Judilh, Ga-
ruli regis fllia, Edilnulfo regi Anglorum, qui et
Edelboldus, dudumfueratin matrimoniumcopulata,
et reginae decore ac benedictione insignita. » Ex-
stant in libro Gapitulorum Caroli Calvi benedictiones
Judith istius, ejusdem Caroli Uli«, primum quando
benedicta est ut sponsa /Edilulfl, deinde vero ut
regina.
(a) Conlincns. Illud dicere voluit Lupus, freto se
disjunctum esse abyEdiluIfo Auglorura rege. Conti-
nens auleni dixit pro mari, impropria admodum
signilicatione. Nam conliucus dicitur terra quM mari
adjacet. Unde Sicilia insula dicitur a continente
avulsa ob veterem fabulam. Vide Freinsheimium ad
Q. Curtium lib. iv, cap. 11, ad illum locum in
conlinenti vos esse.
(b) Felice. Vide epistolam sequenlem.
(() Epistolar. v. officio. Erat ergo Fclix nolarius
jEdilulfl, vel fortean cancellarius.
{d) Mediterraneum id est, longe a
, muri construc-
tum. Itaque in margine
veteris codicis, his octoginta
annis ha;c glossematis vicead jectasunt, idesl a mari
fliimiiiibusve remotum; quod, ob iinperitiam exscri-
ptorum, in textum dcin receptum est in editione
Massoni. Nani his carebat manuscriptus codex, nos-
que editionem nostram iis carere debere censuimus,
ob eam causam. Absuat etiam ab editione Duches-
nii.
[e) Operire piumho. Postquam Lupus ecclesiam
monasterii Ferrariensis a;dificaverat, aidificiuiuque
illud in eo statu esset, ut nihil illic praier teclum
desideraretur, litteras ad .-Kdilulfum regcm Anglo-
ruin pientissimum, et ad Felicem regiuni (|uondam
potarium dedit, quibus eos orat ut plumbum ex
Anglia sibi suppediteiit, i|uod usui esse posset ad
operiendum templum. Sic Stephanus abbas sanotse
EPISTOLi^i. 462
^ ccdis. Quia qui sinc vcstra largitione pro vobis in-
terccssores sumus, alacriores erimus, si vubis et
nobis profuturum, ad animo; tanlummodo reuie-
dium, munus acoeperimus. Erimus tamen, sicut
ante significavimus, in omne quidquid nobis possi-
bile injunxeritis parati. Omnipotens Deus ad pro-
pagalionem et conservationem sua; fidci vos et po-
; maximc post- steritatem vestram diutissime regionis vestrffi faciat
(/<) Felice esse principes, et quandoque sempiternffi beatitudi-
officio fungeba- nis ha?redes.
EPISTOLA XIV.
(/) AD FELICEM.
Dilectissimo amico Felici Lupus, abbas monaste-
rii Ferrariensis atque sancti Judoci salutem.
Licet aliquot
j_. ^ — ——
anni fluxerint ex quo nos„ invicem,,
largiente Dei gratia, in (g) monasterio Far.-o primo
cognovimus, nec postea evencrit opportunitas, quod
optavi, ut familiariter loquoremur, tamen cjuia in
et omnium ca;te- neutro nostrum fervor charitatis refrixit, precor ut
si apud laudabilem vestrum jEdilulfum mea petitio
vestra 34 diligcntia sortiatur effectum. Si quidem
recordatus quanta; illum liberalitatisprKdicaveritis,
per liLteras flagito ut quoniam statui Ecclesiam
Gcnovefa; Parisiensis, qui dein episcopus fuil Tor-
nacensis, repiirunili' rcilrsi,i' su;e intentus, levari se
sumptuuiii |i,iiic |in-[.iiliii Waldemaroepiscopo Se- ;i
lewicensi, quu iiluiiibiiin Aiiylicanum einere possit,
usui futurum ad operiendaui sdem illani sacram.
Ila enim ad eum scribit in epistola 105: « Eos (id
est, parieles basilicte sancta? Genove(ae) reflcere in-
ccepimus, comparata jam lignorum macerie, quae
beo supponaLur. Sub quodam rubore mendicantea
rogamus, el peLimus, ulaliquid de benevola ac be-
nelica liberalitate veslra nobis mittatis, quo plum-
bum emamus, non Rominum, sed Anglicum. Quo-
niam Anglico plumlio Leguntur ecclesiae, nudantur
Romano.»CuriamRomananihicsatyricosaledefricat
SLephanus, ob eain videliceL causam quod illa pro
auro non carbones, ut aiunt, sed plumbum tribuere
consuevisseL, illudque immenso pretio. Unde illa
PeLri Blesonsis vorba ad Henricum II regem Auglo-
rum scribenlis in epislola 41 « NunLii vestri a :
Romana curia redierunt, exonerati quidem argento,
oneraLi plumbo. »
(/) Ad Fclicem. In ediLolegiLur, ad Felicem reqium
scribam ; qnoA additum puto a Massono. Nam in
:
veteri codice nihil in titulo istius epistolaa legitur,
prasLer hrec verba, Ad Felicem. Et sane tum, cum
ha;c epistola scriptaest, vir ille non erat regius scri-
j)
ba.tamet siforteanessetinterintiinos^Ediluliiregis.
Nam in superiore epistola dixit Lupus Ejc Felice
:
didici,quiepistolarumvestrarumofficiofungebatur,
quod ost pra;teriti temporis.
(g)Moiutsterio Farx. Itadisertecodexmanuscrip-
tus.In oratamen libri hisoctogintaannis scriptumest
f. Fen-ariic. Qui enini tuiii legebat has Lupi eiiisto-
las, nondum noverat ubinam terrarum situm esset
monasterium Fars. Illud dolendum quod hic error
imposuiteruditoviroPapirioMassono,qui,repudiata
lectione sincera, supposilitiam retinuit. Sic enim
edidit, in monasterio Fcrrariensi, etc, quam lectio-
nem retinuit etiam Andreas Duchesnius. Esl autem
Faras monasterium in dicucesi Meldensi situm, in
pago videlicot Brigeso. Vulgo Farmonstier en Brie.
Nomen accepit a Fara, pienLissima femina, a qua
fundatum est temporibus Dagoberti rcgis,
463 B. S. LUPI ABBATIS FERRARIENSIS. 464

beati Petri principis apostolorum in monasterio A biliter praslibavi; maximasque sanctitati vestraj ago
Ferrariensi tegere plumbo, ad diuturnitatom conti- et habeo gratias quod ultro certare beneficiis non
gnationis, ut ad augmentum bonorum suorum, ex
fastidistis, mcmoratum fratrem episcopaliter exci-

eodem plumbi metallo ad memoratum opus, quan- piendo et benigne fovendo, parvilatem vero meam
tum ei Deus inspiraverit, nobis dignctur largiri. ad vestrum amorem sincerissimo affectu invitando.

Quod si exuberante Dei clementia, et vestra coope- Quod an pura mente depromam facile vestra pru-
dcntia colliget, facultatem demonstrandi divina
rante industria, obtinuero, vestrte rursum erit solli-
si

oitudinisut munincentiae illius beneficium ad villam unquam gratia nactus fuero. Interim quod jam didi-

(a)Stapulas provehatur. Nos autem, sicutet inlitteris cimus quantum de vobis qra^sumere debeamus, im-
prajfeto rogi directis expressimus, et pro illo sem- pcndio supplicamus ut commentarios Boetii in To-

per orare parati sumus, et si quid possibile nobis pica Giceronis, quod in chartacio codice sive, ut

injunxerit, celeriter exsequi. Cupio vos valere emendatius allis dicendum videtur, chartinacio
feliciter.
Almaricus in (e) armario sancti Martini habet, obten-
EPISTOLA XV. tos ab eo nobis per hunc, quem ob hoc direximus,

{ll) AD LEOTALDUM. nuntium dirigatis. Monemusque ut cum quilibet

T, quffisierit cuinam prasfatum codicem commodaturi
Lupus abbas Leotaldo suo salutem.
Non eram nescius te id animo continere quod
36 sitis, nostranominasupprimentes, quod quibus-
dam propinquis veslris id magnopere flagitantibus
litteris expressisti quoniam pene omnia sunt mihi
;

velitis eum mittere respondcatis. Si autem per vos

ac frequenter in oculis quibus modis benevoIenti,fi
illum accipere meruerimus, optime tractabimus.et
germanusani-nussitsoIitusrcspondere.Undeautcm
poposcisti, indulgentia Dei scias
tcmpore opportuno remittemus. Super vestra inco-
te certiorem fieri
lumitate nobisque gratissima prosperitate litteris
me pro tempore bene valero, mcisque disposiiioni-
nos certiores facere dignemini, et ne aliqua ex parte
bus, quas justitia semper condirc cupio, nihil quod
Quamobrem bono animo esto, et ad vos friistra miserimus pariter procurate.
sciam, obsistere.
pro nostracommuni salute hoc sancto tempore in- EPISTOLA XVII.
stantius deprecare. Patrem patratum nomen essc AD JUNETU.M.
(f)
gradus 35 sacerdotalis existimo, cum is qui eo
Quanquam vasta tcrrarum amplitudo diversis nos
fugeretur tantum venerationis a civibus mererctur
secernat locis, tamcn, quia charitas illius qui per
ut eorum pater factus diceretur, per quem ca facie-
fi-

dem facit unanimes habitarc nos

in domo Ecclesiae
bant qua; (e) in Servio legis; uthostes, quos viribus
concordi sociat religionc, aequumostutqusBjdictante
superare moliebantur, prius religione terrerent.
C utilitate, vicissim vobis scribimus germana reveren-
EPISTOLA XVI. tia complectamur. Itaque frater vcster post longos
(d) AD ORSMARUM METROPOLITANUM TURONUM. errores ad nos dovcnit, delictique sui qualitatem
Reverentissimo Orsmaro metropolitano Lupus in simpliciter oxposuit; quam litteris comprehendere
Domino salutem. otiosumjudicavimus,quando etrebuset vorbis illius
Germani mei vestrique fidissimi relatione post- scire volentibus absque difficultato constabit. Cujus

quam mihi vestra opinio innotuit, miro sempcr ar- condolentes calamitati, et congratulantes conversio-
deo desiderio experiri quod illius diligentia delecta ni, sanctitati vestrae has tenuitatis nostra; litteras

(a) Slapulas. Oppidum est in ora Quenti fluminis, niona Lupi, cujus hic est titulus in veteri codice,
haud procul ab Occano, adeoque vicinum monaste- Ad Leot. pro quo Massonus edidit, Ad Leoteri-
rio sancti Judoci, quod in altcra fluminis ora situro cum.
est. Coeterum hinc colligi potest epistolam hanc fuisse (e) InScrvio legis. Nimirumincommentariisadli-
scriptamanterecuperationcm cella; S. Judoci. Nam bros IX etx ^Eneidos. Describam autem ipsaServii
si ea tum recuperata fuisset, commodior vidclicet verba ex libro x, ut inlelligat lector quid innuerit
futurus erat portus Quentawici, ob propinquitatom Lupus :Nam sl quando homines vel animalia ab
ci

monasterii. Postquam enim recuperata est rella ; aliqua gente rapta essent populo Romano, cum fe-
lum non Stapulas, sed ad cellam sancti Judoci de- D cialibus, id est, sacerdotibus qui faciendis foederibus
ferri petiit ex Anglia libros quosdam, quos ab abbate prajsunt, proliciscebatur etiam pater patratus et ;

quodam Eljoracensi Lupus poscebat, ut patet ex
epistola 62. Stapulte porro velus nomen servavere.
Hoilie enim huic loco nomen est Etaples.
(b) Ad Lsofaldan. Presbyterum fortassis Lingo-
ante fines stans clara voce dicebat belli causam; et
nolentibus res raptas restituere vel auctoros injuria;
tradere, jaciebat hastam quE res erat pugnoe prin-
cipium et sic licebat more belli res rapere. »
;

nensem, in casiro Divionensi commorantem: cujus
mentio exstat in Chronico S. Banigni Divionensis ad
annum .S4i, his verbis : « In diebus ejus dedit Leo-
talduspresbyter.uuusexclericisliiccommanentibus,
in isto burgo, et in flne Tromoleuse, partem heredi-
tatis sua3. « Itcm paulo supra: « Baldo pr.Tepositus
et caeteri cum eo clerici cum Leotaldo presbytero
commutaverunt terram. Dedit Leolaldus peciolas
duas de terra. Una cst juxta Divion castrum, alia
in loco qui dicitur Petraflcta. Fratres dederunt
Leotaldo presbytero terram in fine Tremolcnsi. »
Et fortean eidora Leotaldo inscripta cst epistola
(r/) Ad 0/'.?mrt;vt)H .Cujusnam sedis episcopus fuerit
indicat titulus cpistohc, nimirum Turonensis. Alibi
vocatur Ursmarus, ut in Capitulis Karoli Calvi, et
alibi. Sed discrimen illud nullius est momonti.
(e) .irmario. Bibliotheca. Ista explicatio est certis-
siraa. El quan([uam facilo sit illam probare multis
testimoniis, abstinooabillis reforondis. Obeam cau-
sam custos bibliothecie vocabatur Armarius. Vide
glossar.um Latinum Cangii.
(/^['itulushicaildituscst excditioncMassoni.Nata
vetus codcx nihil hic scriptum habuit.
465 EPISTOLiE. 'i66

destinandas decrcvimus, quibus imploramus ut cx- A. EPISTOLA XIX.

cessus illius vindictam nostras deprecationi remit- (e) AD HERIBOLDUM EPISCOPUM.
terenon dedignemini. Siquidem temeritatis sua3 Excellentissimo prffisuli Heriboldos Lupus.
adeo dignum refert pretium, ut si qui forte sint ejus
Quidamvestrummonachus,cuiJoannisnomcnest,
inimici, tantEC, tam molcstaj, tam denique infru- nobiscum in monasterio nostro versatur, propter
ctuosa; peregrinationisilliusexsaturari possintinju-
quamdam necessitatem a quodam fratre nostro ve-
ria. Perditorum 37 enim liominum acquiescens catus, a me autem postea retentus, quod et nobis
circumventioni pcne usque ad ultimas GalliK partes prodest, et in cojnobio ejus, ut audivimus, indigen-
abductus est ; omnique ope nudatus, inde ad vos tia laboratur. Quo congregari undique fratres vos
magno cum rubore, ut videtis, revertilur. Quocirca prajcepisse compericns, celsitudini vestraj hos direxi
vestra clementia nostris (lexa precibus et culpam apices, postulans ut et hunc mihi aliquandiu conce-
dignanter indulgeat, et pietatis gremium ei citius
quantum audeo suppliciter implorans ut
datis, et
poenitenti aperiat. secundum ingenitam vobis benignitatem etimposi-
tam officii diligentiam loco illi consulatis ne forte ;

EPISTOLA XVIII. fratrum penuria non solum bona vestra obscuret,

OUibusda:mfratridusexmonasterioi:«)saxcti.\mandi. n verum etiam Dei nostri, ad cujus quotidic judioium
properamus, provocet ofTensam, et irrevocabilern
Charissimis fratribus Lupus in Domino salutem. acceleret vindictam. Res enim ecclesiastica? et ani-
(6) Guram vestri nec me cupide appetisse nec inso- marum cura quanta cautela tractanda; sint nec ad-
lenter excepisse vidistis, quod parvitatem mearn monita vostra videt prudentia. Proinde et vobis et
duplici onere gravari, non provehi, facile sentie- illis fratribus consulite, ut et de vestra indulgentia
bam ; et nunceamdem curamin promptu est conji- et de illorum sublevatione gloriflcetur Deus, qui
cere me libentor deponerc, nec alicui eam gerenli singulis cito retribuet quod merentur. Valeas, Do-
aliquatenus invidere; siquidem et sinc dolore amit- minecharissime, meique pra3cipue in sacris oratio-
tuntur quc-e absque delectationis illecebra possiden- nibus meminisse digneris.
tur; et juxla B. Apostolum {P/iil. i), sive ex verita-
te, sive ex occasione, Christus annuntietur, et in 39 EPISTOLA XX.
hoc gaudeo gaudebo. Proinde videtur mihi obe-
et
AD (/) ALTUINOM.
diendum vobis csse cui prcecipitur, et ad generale CharissimofratriAItuinoLupuspIurimamsalutem.
placilumoccurrendum.quodin prasdioquodamPari- Littera; sanctitatis lua3 iit Kal. Maii mihi redditas

siorum,cui(c)BonogiIo nomenest, incipiet Kal. Julii sunt: quarum sententia pronuin in me tuum decla-
enim regis obniti, praisertim hoc G ravit affectumj haudquaquam sane aliterquamper-
celebrari. (d) Sacris
tempore, periculosum existimo. Exiguitatem vero ceperam animo ac firmissime rctinebam. Namque
meara, si vita comes fuerit, absque diflicultate in cum tam concorditcr, tamque jucunde, ac forsan
conventu reperietis. Quod si tardius quam voluissetis tam proficue, aliquandiu peregrc vixerinr.us, qui po-
praesentes vobis redditas fuerint litterfe, noveritis terat amor tam longo usu concretus labefactari? In-
vestra ix Kal. JuL mihi fuisse allatas, etmeas 3S firmitatemvero quam contigissemihiaudisti cogno-
postridie ejus diei traditas. Mei benigne memores scas exuberante circa me, ut semper etin omnibus,
cupio vos valere feliciter. divina gratia detrimenti nihil, at emolumenti pluri-

(a) Sancti Amandi. Elnonensis, in dioecesi Torna- ventus fuerit ad Kalendas Julii, sed Augusto demum
censi. mense celebratus. Multa onim persspe insidunt,
(6) Curam
vestri. Assentior Donato Candido, qui ex prajsertim in republica perturbatissiina, quc^ tracta-
hoc loco collegit curam monachorum sancti Amandi tionem gravium negotiorumdiiferriprscipiunt. Gon-
Lupo quandoque fuisse commissani. Et patot Lupum ventus porro ille apud Bonoilum habitus est, ut dixi,
tum fuisse abbatem alius cujuspiam monasterii, mense Augusto, anno vero 85G, prc-esente Garolo
nempe Ferrariensis, cum monasterium sancli Aman- Galvo rege.
di ipsi est. Nam per eas tempestates
commissum (rf) Sacrisregis obniti. Id est, principis jussa sper-

facile principesplura monasteria tribuebant uni Ab- „ nere, qu.Tipse si-riptislitterissignificaverit; id aitate
bati. Verum quia et Lupusduplici onere gravabatur, ^ sua periculosum esse existimabat Lupus, propter
et monachi illi Kgre ferebanteum sibi dari abbatem suspicionem secessionis et partium. Nam Gallia mi-
qui raro prfesentiam suam exhibiturus ipsis esset, serandum in modum scissa erat. Itaque suadet mo-
monastorium illuil alii cuipiara commissum est a nachis Elnonensibus ut ad conventum Bonogilensem
principe, facilelubonterqueassentienteLupo donum accedant, neinfortunium in se accersant. Timcndum
sibi datum in alium Iransferri. Quippe intolligebat namque erat ne suspicacem Garoli Galvi animum
satis sibi occupationum domi esse, et eum vix sibi percelleret illud facinus, si adesse negligerent.
sufficerc posse qui vel unius monasterii curam susce- (c) Ad Heriboldum. Antissiodorensem, quod prffife-
perit, multo minus duorum. relsat titulus epislola; in editione Massoni. Nos sedis
(c)Bnnogilo. Vico agri Parisiensis, quem Bonoi- nomen omissum voluimusin hacnostra, ob studium
lum vocant Gapitula Garoli Calvi, et Hincmarus in antiquitatis, et quia deerat in manuscripto. Vir fuit
pra!fatione posturioris refutationis Goteschalci. Exi- magni nominis per illas tempestates, upote sacri pa-
stimat autem Sirmondus Hincmarum de eo ipso latiiarchicapellanus. Vide qua; adnotamus ad epi-
conventu apud Bonoilum loquicujus Acta exstant in stolam 37.
eisdom Garoli Galvi Gapitulis, Lupum do a!lo quo- (fl Jlluinum. Vide notas ad epistolam 34.
dam superiore. Fieri tamen potcst ut indictus con-
 : : :

m B. S. LUPI ARBA.TIS FERRARIENSIS. 468

mum addidisse. Qiiippe nihil incommodi pneter for- A Divisior blaspbenie Dei (A).

midinem solam tulit. Orta enim (a) in dextro inguine Hinc igitur longe lateque manavit ut 41 ilasphemus
pustula impendentem solum minata est mortem. et blasphemo accentum in penultima syllaba sorti-
Tantam autem orationum peperit copiam, quacun- rentur.(c)/VM«rf!Hrt.sinTeodulficarminelegiproducta
que meum fama casum dissipaverat, ut opinari au- penultima. Quod utrum ejus, an prfficeptorum au-
deam eum divino mihi beneficio procuratum. Re- ctoritate, penes illum fides habeatur. {d) Loquelam el
gressus a Transrhonanis partibus, ubi statum loci quere lamp&T unnm /,Capriorthographiamsequentes
nostri deprehendi, morem gerero statui quibusde- proferirnus. Meclelam vero, sicut suadelam, absque
bebam ; et, favente Dei clementia, firmissima fruor retractutione diceremus, ni conjugationis similitudi-
quiete, otiumque meum est mihi pergratum condu- nemconfunderetdiversitasgeneris,et omnium pene
cibili lectionis negotio. Vides igitur nullos me itus exemplarium non contemnenda repugnaret concor-
moliri ac reditus. Quocirca si tibi necessarium du- dia. Quamobremin mediorelinquamus, nec temere
cis meum colloquium,
adultam a?statem propter pa- nostrum permufemus iisum, quoad si non sufficiunt
buli penuriam quando non im-
pra?stoleris oportct, quffi dixi, vel a nobis vel ab obnitentibus aliquid
pediente curaequorum facere nobiscum dies aiiquot robustius inveniatur. Sistrum musicum est instru-
valeas. Interim qus ex me qupesisti, 40 ea dunta- „ mentum, quod Isis, ut scripsisti, manu gestare
xat quorum videor mihi attigisse notitiam, quam fingebatur, accessus ct rccessus Nili fluminis co
possum breviter absolvo. Communem syllabam ex significans.UndeCleopatram Virgilius, ut commen-
muta et liquida fieri in eis solis qua; per naturam titiam ejus potestatem sibi arrogasse solita subtilitate
brevia sunt nequaijuam dubitaverim. Primo, quod aperirc [JEneid. viii)
nafura pene semper arti prKJudicat. Deinde, quod . . . Patrio, inquit, vocat agmina sistro.
utsontiam hujusmodi suadenf pronuntiationes. Pec-
Fialas correpta penultima ea causa dicimus quod
cator creat ex sc feminum peccatrix amator, ;
fialaidicuntur, quia fiuntex vitro, quod Grseci hialin
amatrix; veiiator venatri.v, mulfaque similia, in
appellant. Hialin aufem habcs in Virgilio :lib. iv
quibus penultima syllaba nullus unquam dubitavit
Georg.y.
ponendum accentum. Nam si positionem sequere-
Carpebant hialio saturo fiieata colore.
mur, femininum genus acutaantepenultima profer-
remus. Quod quam sit absurdum, imo barbarum, Ifcm apud Marfialem :

quis non intelligat ? Posfremo qucecunque natura Quid tibi cum Qala ligulam committere posses.

produxi nullius usquam correpta

poetffi testimonioDe cometis qui visi sunt timendum potius quam
reperio, quanquam quod id vigilanter(|u;e-
diu sit disserendum videlur. Et quia de his nil usquam
sierim. Videtur ergo mihi et quibusdam doctiseis- C divina loquitur auctoritas, id opinari, imo metuere
demque studiosissirais viris, qui meoum talia pensi- possumus quod geiitiles illis apparcntibus usu de-
tarunt, saluhris, aratrum, et similia, accentu prehenderunt. Hi portendere cometas pestilentiam,
penultimo indubitanter moderanda. Bibliothecam vel famen, vel bella tradiderunt. Hinc Mantuanus
quemadmodumeiiuntiaredebeamus Martialis versu vates,niorteGaesarisacbellisciviIibusimminentibus,
ostenditur, inter alia qua; ponit monstra [Georg. i):

Quem mea nontotum bibliotheca capiL . . . Nec diri [inqidi) toties arsere cometae.

InversibusmoralibusquosAlcuinusdiciturcdidisse, 42 Josephus quoquc prodit, priusquam everteretur

statera sio posita est llierusalem,fuissestellamin morem gladiipertotum
annum super eamdem urbem.Sed ut in spem aliquam
Non libi sit modius diiplex, nec statera duplex.
adducamur clementiora experiendi, refert Pompeius
Blasphemus Grfficum esse non dubitabit nisi qui Trogus Mithridafis rogis fufuram exccllentiam co-
id perp et /( scribi parum attendit. Itaque Gra^eus metaprjemonstratamhisverbis(yj«'«rtit.s, lib.xxxvii,
quidam Grcecos blasphemus dicere correpta pcnulti- c. 21: « Nam eteo quo genitus est anno, et eo quo
ma mihi consfanter asscruit, et id ipsum Eginhardus rcgnare primum coepit, stella cometes perutrumquo
noster astruxit. Tamen Aurelius Prudentius, qui D tempus sepfuaginta diebus ifa luxit ut ca?lum omne
apudplerosquevehemenfissimecelebratur,idnomen flagrarevideretur. Namet magnitudine sui quartam
sic posuit cccli partem occupaverat, et fulguris sui radiis

(a) indexlro inguine. Istinri morbum Ijupo adhuc
juveni evenisse in monasterio S. Trudonis eo tem-
pore quo Francouofurlum proficiscebatur cuin Odo-
ne abbate suo testatur Hildegarius, episcopus Mel-
densis in Vita sancti Faronis, cujus verba ifescripfa
sunt inter Elogia Lupi.
(i) Prudent., initio Hamartig,
(c) Nundinas in Teodutfi, episcopi Aurelianensis,
cujus opera exstant, edifa aclarissimo viro Jacobo
Sirmondo. Versus autcm TheodiiUi, in quo producit
penultimam syllabam vocis ?iuudinis, ]i'g\[ur in
bro II, carm. 357:
Fruge, ope, nundinis, pulchris et rebus abundaus.
Ex hoc porro Lupi testimonio recte coUegit Sirraon-
dus falli virum doctum, qui carm.en hoc a Theodullo
compositum ncgavit, oa videlicet de causa quod
illiusmontioexsfetapud,\lcuinumdedivinisOfficiis,
cap. I'j, et Alcuinum cerlum sit ad Ludovici Pii
imperatoris tempora non pervcnisse. Vcrum, ut illic
ctiam observat Sirmondus, librum illum de divinis
Officiis Alcuini non esse jani alii observarunt.
(d) Loc/uelam pcr untimi.limc patetfuisseolimqui
li- «criberent loquella. Sane ol;o in luultis codicibus
mss. antii|uis sajpe legi loquella, qucreUa,medclla.
 469
nilorem solis vicorat ; et cum
orirctur occumberet- A. quoniam non scripsisti quid (/') Probus noster exer-
que, quatuor horarum spatium consumebat.» Vidi
ego pr«terea(«J hoc Aprili, post mediam ferme
ctem, stellam quamdam subobscuram,
Leone posita, radium ad spicam Virginis usque por-
rexerit.Quam rem aliquot dies scrupulose observans,
stellam eamdem contemplatus sum
deinceps non vidi deinde ipsa quoque stella sublata
; fuderit et in
est.Librum quem petisti multi, quibus non erat
commodandus, meum post reditum flagitarunt. Qua-
reabIegandumiIIumaIiquo,neperirecontingeret,po-
nestatui. Ilunc a me,cum veneris, forsitan impetra-
bis.Nam huic clerico etsi, quia tibi fidusest, hunc
committi posse videbam, tamcn non satis tuto, quod
pedes erat, te non advertisse miratus sum. Gffiterum
ut me super episcopo nostro plene certum non red-
quoniam nullius
dideris, tuli moleste,
quantum illius fatigant. Jam vero pene stomachor
(n) Hoc Aprili. Haud dubie loquitur Lupus de co-
meta qui anno 838, « mediante festivitate Paschali,»
ut ait auctor Vita: Ludovici Pii, « iu signo Virginis
apparuit; » qui, ut idem auctor scribit, « Leonis ac
€ancri,necnon Geminorum transiens signa.incapite
Tauri tandem sub Auriga^ pedes igncum globum
jubarumque prolixitatem deposuil, quas usquequa-
queporrexerat antea.»Nam Pascha hoc anno inoidit
in Kalendas Aprilis.ConsuIuit super ea reLudovicus
peritos siderum quid super eo portento censerent.
Cumque eorum unus interrogationem principis elu-
dere conaretur "Unum est,inquit Ludovicus,quod
: Davidis, Ezechice et Josia3,visurum prinium numen
adhuc silentio premis.Mutationem enim regnimor-
temque principis hoc portento monstrari dicunt. »
Exemplum vulgaris istius persuasionis exstat apud
Taritum in xiv Annalium libro « Inter qua3 et sidus
: C clesia; pormoveor auctoritate, qujo negat ei ullam
cometes efTulsit, de quo vulgi opinio est tanquam
mutationem regis portendat. » Aliud exemplum
exhibet auctor Vitte sancti Leodegarii Augustodu-
nensis, a Duchesnio edita;, cap. 7 « Adeo enim :
tunc iram Dei manifeste cognovimus evenisse ut
etiamstella appareret in ccclo quam astrologivocant
cometem; in cujus ortu asserunt fame terram tur-
bari, mutatione regum vel commotione gentium
percussionis gladium imminerc» Item aliud Rigor-
dusin libro de Vita Philippi.\ugusti, Francorum rc-
gis: « Eo tempore quo Philippus rex Francorumma-
gnanimus ccepit inlirmari, cometes horribilis appa-
ruit in occidente,portcndenssignum mortisejusdem
etdebilitatem regni Francorum.» Sic cometaquian-
no 1264 apparuit, portendere visus est mutationem
regni SiciliiB, et Urbani papa; IV mortem, ut est
apud Gulielmum de Podio-Laurentii, cap. 49, ct in
Cnronico incerti auctoris quod aCatello editum est.
Hino illud Lucani in libro primo de bello civili
Terris mutantem regna cometem.
{h) Probus. PresbytcrMoguntinus, de quo hajo ha-
bent Annales Fulrtcnses ad annum 839 « Probus
presbyter reiigiosus, cujus oasta convcrsatio et do-
ctrinssanctffistudiumMoguntinamillustravitEcoIe-
siam, VII Kal. Julii dieni obiit. Quoi verba repetit
i>
TrithemiusinChronico llirsaugiensi;nisi quodaddit
eum fuisse monachum in monaslerio S. Albani.
Hunc ego Probum auctorem esse puto Vita; sancti
Patricii, qua; exstat inter opera Beda;, tomo III.
Noque assentior Possevino.qui Probum,VitoB illius
auctorem, llibernum patria fuisse scribit. Ejusdem
Probi exstat ctiam mentio in epistola 3'i Lupi.
((') Ciccronem el Virijiliuni. Fuere, eliam apud vc-
teres,quiexistimarentanimaspaganorum,quimodo
sanctam vifeam duxissent, in ccolo esse looatas
EPISTOL.E. 470-
y
ceat, scilicet utrum in saltu Germaniaj disciplinas
no- liberales, ut serio dicere solitus erat, ordine currat,
quaj sub an 43 certe inchoatam satyram, quod magis exi-
stimo, struens (c) Ciceronem et Virgilium csterosque
opinione ejus probatissimos viros in elcctorumcol-
; sed radium legium admittat, ne frustra Dominus sanguinem
inferno otium triverit, si verum sit
illud propheticum : £ro mors tua, o mors ; morsus
tuus ero, inferne (0«e«xiii). Vale, charissime, et in
amore nostro benigne persevera. Ex parvitate mea
digneris salutare prtepositum et congregationem
vestram, et precari ut pro me et patre meo atque
matre Dominum exorare dignentur.
EPISTOLA XXL
me causas ((() .\D JONAM.
Moleslevostulissemearum litterarum sententiam
iniquumvidelicetarbitrati,si sanguisChrislidicatur
frustra propter paganos illos effusus, quibus nihil
defuit praiter agnitionem iidei. Hujus sententia? erat
ProbusSerione,anjoco,incertum.Dicaset Erasmum
ipsum in eam sententiam fuisse pronum adeo ut in ;
colloquio quodam sub alterius persona dicat vix sibi
se posse temporare quin bene ominetur sanct;eani-
ma; Maronis et Flacci, et quin interdum exelamet:
Sancte Socrales, ora pro nobis. Zuinglius sane ad
Franciscum I Francorum regem scribens ait eum, si
rerumsummamsibiaDeocreditammodereturinstar
ipsum in sua substantia,doinde sanctorum ccetum,
etin his,Herculem,Theseum, Sooratem, Aristidem,
cajteros. Ego, ne eorum opinionibus accedam, Ec-
esse spem salutisqui sitextra Ecclesiam; valdeque
laudo vocem illam Augustini,omniumorevulgatam,
qui de hujusmodi virisdixit eoslaudari ubi nonsunt,
cruciari voro ubi sunt. Nocessarium tamen visum
est ha!c adnotare ad illustrandum hunc Lupi locum.
Vide porro CoIIium in libro de Animabus pagano-
rum.
(d) Ad Jonam. Episcopum Aurelianensem, quod
etiam prffiforebat titulus in editione PapiriiMassoni.
Sed his carebat vetus codex. Fuit ille magnus vir
per eas tempestatos, exstantque illustria ingenii ejus
monumenta. Editi enim jamdiu sunt libri ejus pro
defensionc sacrarum imaginum adversusCIaudium
episcopum Taurinensem. Prima, ut opinor, editio
librorum ejus advorsus Claudium prodiit Colonice
anno 1554, sed absquc ulla prsefatione oditoris.
Eadcm recusaesta Ghristophoro Plantinoanno 1565,
ab innumeris, ut in prima pagina legitur, quibus
D scatebat niendis repurgata. Anno demum 1687 inci-
:
dit in manusmeasvetustissimum etclegantissimum
illius operis exemplar, illud ipsum nimirum, ut
opinor, quod Carolo Calvo oblatum est a Jona.
Initio positum est apologeticum sive roscriptum
:
Claudii episcopiTaurinensisadversusTheodemirum
abbatem,idemomnino quod editum est post librum
Dungali, et incipit Epislolam tuam. Animadverti
:
autem editionem Plantinianam esse admodum men-
dosam et mutilam. Liber quoque Dungali, ut hoc
quoque obiter moneam, est admodum imperfectus
et mendosus.Caiterum vir optimus et eruditissimus
Lucas Dacherius, monaohus Benedictinus, eju.^^dem
Jona3 libros tres de Institutione laicali, itemque
opusculum do Institutione regia, publicis usit)us
consecravit, cum diu antea latuissentin angulis bi-
bliothecarum.
;
/i71 B. S. LUPI ABBATIS FERP.ARIENSIS. 472

non mediocriler mirari soleo cum sl ca paulo A

;
sanctitali voslr£csignifico.(f)Dominusnoster(rf)nein

diligcntius consideretur.non modo dignilati vestrae raonasterionostroessepermiltereturjussit,pra;fatus

nihil derogaverit, verum etiam, delulerit plurimum, de eo talia quaj melius reticentur. Id reversus ad
quando id quod nos magnacogebat facere necessitas, monasterium 45 quam
mollissime eidem abbati
ut vestra pace posset fieri exoravit. Tantum enim ab- edixi atque illi hominibus qui eum deducerent
;

est me vestram cogitassc inj uriam ut sincera cliarita- deputatis.equisetvestimentis etargentoad viaticum
teoptem gradum vestrum praedicationemquc vos in- concessis, cum jussu domini regis secundo Kalendas
scmper .-Equare, nihilque in ea prorsus
tegritate vitaj Decembris promovercm, constitui ut intra ili Non,
apparerequod sanctitatis vestno opinionem fuscarc mcmorati mensis monasterio decederet, quod eo die
prEvaleat. Hinc fuit quod propinqui vestri (a) Agli antc dominum regem me venturum sperarem. Quod
vobis exposui, quis a multis culparetur, immodicam cum juxtameamopinionemfecissem,postsolemnem
rapacitatem ; ut quia vestra id fecisse jactabatur exceptionem quKsivit quidnam de praefato abbate
voluntate, cum a vobis dcinceps compesceretur, fecissem. Ego qui crederem sic eumdem abbatem
extra illam ca omnia gessisse inspicere volentibus gessisse ut nobis convenerat, praeceptum ejus me
emineret. Et quanquam frustra 44 prioris jaclura; super eo complcvisse respondi. Accepta igitur licen-
querelam omiserim, et de illa quam postmodum n tia, cum pridie Idus Dccembres monasterio propin-

intulit, impollcnlibushisqui maximo affeotifucrant quasscm, comperi s;cpedictum abbateni ibi adhuo
damno questus fuerim doniino nostro,atque ille ut morari.Hinc vebcmenteranxius, quod alilcr doilnino
ea in re lex conservaretur se velle responderit, nostro dixeram, aliter inveniebam, pra^misi nocte
persequi ncgotium reverentifB vestrae considcratione quiei honeste dicerelut primo diluculo egredcrctur:

destiti, hortantibus id clarissimo viro Eriboldo et non esse lionestum ut aut ego meum differrem in-
venerabili Fulcone, qui mallent me maximarum gressum.aulillum ibi oontra domini nostri praeccp-
rerum quam amicitiffi vestrEe dispendiasustinere.Ut tum invenirem. Cumque ille mandasset seincrasti-
autem vere vobis confitear quod cupio vos cpiscopa- numcxiredisposuisse,nealiquam inimiciscalumni-
liter accipcre, in urbc vestra et in villulis quas andiansam relinquerem,remandavi mcnonanlein-
extrinsecus habebamus nec tantum quidem nobis gressurumquamipse egrederetur. Itaille coenobium
relictum est unde lamilia viveret agrique fenus egressus est, permissis sibi omnibus qus illi ante
acciperent. Fuit aulcm nobis ibi non contemnenda largitusfueram,etnonnullisinsuperattributis.Quam
vini et annonaj copia, salis quoque aliquantulum : rcm aulicis familiaribusmeiscontinuo significavi,et

quaj venditaetvestimentorum nobispra>bituraorant opportuno egomet domino nostro exposui, et men-

solatia, et in expeditionibus qus hoo reipublicffi dacia quaj inde sererentur declaravi. Non aliter me
turbulentotemporcexigunturquantulamcunquefa- C facere debuisse eis conoorditer visum est. Viderint
cultatem argenti:quarumrerumtantam nuncpatior qui alia inde sparserunt, an perperam fecerint. Ego
anxietalem ut illud mihi solum occurrat diccndum ccrtc simplicem in hac parte ooulum habons,lucidum
:

Tues rcfiujium mcnnia Iritjidutione quiv circumdciUl fore corpus 46 meum divina auctoritate confido.

>nc (Psn/.xxxi). Hinc cnim me fratrurn vexat inopia, Opto vos vulerc felicitcr ct bonis omnibus abun-
hincimpendcndaitineribusvehementeraffligitpecu- dare.
nia, el pene omnibus rebus nostris undique aut
sublatis aut devastatis, nusquam nisi in Dei amico- EPISTOLA XXII.
rumque suffragio auxilium valeo reperirc.CKterum ic) AD LUDOVlCUiM.
de(t)abbate quondam nostro falsa ncscio qua; vobis
relata esse audio ne apud vos ea ulterius praeva-
; et Quanlum conguudcam successibusvestrisprospp-
leant, quaj super ea gesta sunt quam verissime rioribus, ctiamsi non scriberem, facile possetis cx

(rt) Agii. QuideinAurclianensisepiscopus fuitpost NamOdopronioreratin Lotharium, utexepistola26

Jonam. Recte autem ex canonelO concilii habiti in
Verno palatio collegit Sirmondus non satis initio J)
probatam Carolo Calvo fuisse ordinationcm Agii,
ratam tamen postoa synodi rogatu eam babuisse
quod Agiicpiscopideincepsorebrapassimsitmentio.
Vide qucB nos infra annotamus ad oanonem illum
Vernensem.
(6) Ahtjale quondimi noUro. Odonenimirum, abbate
colligi potcst. Ob eam causam, ac fortasse alias,
Carolus euin removit a regimine monasterii Ferra-
riensis. Per illas quippe tempestates sic existima-
bant abbatem qui negligens foret circa res principis
deponondum csse propter eam negligcntiam. Sic J
enim, aiunt episcopi in synodo Vermeriensi, congre- 1
gatiannoHiG, inqua privilegia nionasterii Corbeien- 1
sis contirmarunt « Quod si aliquando contigerit ut
:

Ferrariensi ante Lupum. Reliquit autem regimcn
monasterii jussu Garoli Calvi; in quo facinorc clucct
etiam auotoritas regia in dispositionc monastcrio-
rum. Tum Carolus abbatcm illic instituit Lupum.
Vide nolas ad cpistolam primam.
{c\ Dimiinus nostcr. Id al Carolus Calvus rex.
((/) AV in 7nonaslcrio. Ikxcost scntontia hiijus loci.
Odo, abbas monasterii Fcrrarionsis, atrocium fuci-
norum reus, iram Caroli regis adversum do excita-
verat. Et haud dubie quu-stio erut de violata fldc
qua; prinoipi sub cujus imperio vivitur, debctur.
reclor aliquis in eodem loco non dignc Deo vivat,
aul fortc minus officiosus circa principcm sit, hoc
statuimus, ut si ille propter suam negligentiam
depositusl'uerit,electio illisintcmerala perinaneal.»
Vide Cupilula Caroli Calvi, tit. ii, cap. 3, ct conci-
lium apud Si])nnurias, cap. 11.
(c) Atl Ludovicnm. Sic vulgo codex manuscriptus,
uut llludotjuicum, quo eliam modo scriplum est
IVcquciilcr istud nomen in Chronico Centulensi.
niuiioguicus porro ille fuit propinquus Garoli Calvi,
ot abbus monasterii sancti Ilionysii in agroParisieasi,
473 EPISTOL^. 474

antiquo nostro amore coUigere. Illud forsitan juste A 48 EPISTOLA XXIV.

flagitaverim, ut vestra celsiturlo parvitatem meam ITE.M AD QDEJI SUPRA.
non aspcrnetur, sed olim concessam notitiam con-
desoensionemque rotinere dignetur. Me vero novcrit Summis honoribus dignissimo Ludogvico Odo,
in sui olisequium lideiiter pra;paratum. Cieterum abbalum ultimus, plurimam in Domino salutcm.
vestram opinatissimam flagito liberalitalem uLduos Alfectum vestr<E benevolentia; pronum in parvita-
nostros famulos a vestris fabris, quos peritissimos tem meam luce clarius pervidens, ago multiplices
vos habere longe lateque fama vulgavit, auri et ar- gratias Deumque fore pietati vestrs retributorem
genti operibus erudiri jubeatis,ve?tro beneOcio nobis exopto. Ipse autem paratus sum, si quid jubere
et vicinis nostrisplurimum profuturos.Undene nos- vestra dignetur exccllentia, fideliter obtemperare.
tra vota niraium differrentur, si quod petimus obli' Cseterum impellit me necessitas iterum vestri adju-
nere meruimus, unum eorum quos dirigere cupi- toriipatrocinium suppliciter implorare. Namque
mus ea jam imbuendum artc procuravimus. Aurum postquam vobis auxiliantibus impetrata licentia ab
prseterea quod hic frater nosler apiid vos deposuit expeditione Aquitanica gravatus inlirmitate redii,
eidem jubete restitui ut opere inspecto,quid nobis
;
eadem pene sempcr attritus, necdum revalui : quae
agendum sit aestimare valeamus. Opto vos valcre n res ne cum aliis ad condictum occurrerem placitum
feiicitcr el virtutum in dies capere incrcmcntum. prohibuit. Misi tamen hominos nostros una cum
officia more solito ex-
comite pagi, qui expeditionis
sequerentur. Vcstram igilur supplicaraus pietatem
47 EPISTOLA XXill.
ut nos offensae metu levare dignemini. Siquidem
ITEM AD EUMDEM EX ODOXIS PAKTE. quanquam ab obsequendum ciim aliis paratissimam
haberem volunlatcra, imbccillilali tamen obviare
non potui.
Clarissimis honoribus merilo dccorato Ludoguico
ultimus abbatum, (a)Odo et universa Ferrariensis
EPISTOLA XXV.
coenobii unanimitas plurimam salutem.
Quoties aliqua perturbationis vel necessitatis pro- ITEM AD QUEM SUPRA.
cella quatimur, ad benevolentise vestrae portum so-
curi confugimus quaj omnibus ad benefaciendum
: Omni reverentiaj apice suspiciendo viro clarissimo
exposita, neminem repellit qui sesc opem petendo Ludovico (() 0., omnium abbatum ultimus et uni-
ingesserit. Verum ne vos in longuni ducamus, rne- versa Ferrariensis ccenobii 49 societas in Domino
ministis nobis Zachariam abbatem hoc anno com- C salutem.
(6)

missum, quando et vestra prudentia in tantum no- Non sumus nescii multarura maximarumque cau-
bis favit ut pcne non nobis, sed aliis commendare- sarum undique confluentium vos molibus opprimi,
tur. Nunc idem abbas dominum regem adit, quid eisque componendis vix terapora ipsa sufficere. Sed
ei potissimum agendum sit ab eo qucesiturus.IIabeat vcstrae pietati eo usque eonfidimus ut apud vos
igitur vestra insignis industria tenuitatis nostra; nostris rebus locum semper paterc credamus. Ex-
considerationem, et dignetur elaborarc ut vel ad plicari autem vix potest quam simus parati vestrcB
locum undead nos venit vel ad alium quemlibct jam voluntati, si quid jubere digncmini, obteraperare et
dirigatur quia, ut rem vobis uti est simpliciter fa-
;
condignis excellentiam vestram obsequiis prosequi.
teamur, non mediocriter nos gravant expensK quje Interim, quod valeraus, devotissimas preces Do-
illius hominibus tribuuntur. Unde per vos sublevari mino Deo nostro pro vestra salutc atque prosperitate,
deposcimus, ut sit undc aliis ad nos confluentibus quam et nostram duoimus, indesinenter dependi-
hospitalis gratiam impendere valeamus. mus.Vos autem accipite iteruir petitionem nostram

ut doeet ipse Carolus in pra^cepto quodam pro mo-
nasicrio sancti Dionysii <c Vir venerabilis ac pro-
:
pinquus nostcr Ludovicus, abbas monasterii Apo-
stolorum principis, excelIentissiraorumi[ue Christi
martyrum Dionysiijlustici et Elcutherii. » Propin-
quum item suum eum vocat idem Carolus in pra;-
ccpto pro monasterio Centulensi.quod exstat apud
Hariulfum lib. lii Chron. Centul., cap. 7. Illius enim
monasterii abbas etiam fuit iste Ludovicus. Fuisse
praeterea ejusdem Caroli regis cancellarium collcgit
Sirmondus ex epistola 27 Lupi nostri in qua de
Ludovico isto loquens, ait epistolare in palatio ge-
: terium Ferrariense ei oneri fercndo par non erat,
rens offirium. Nominatur intcr pra^sides concilii Ver-
nensis. Exstant autem quaraplures Lupi ad eum
epistola;, ciuae summam ejus dignitatem et auctori-
tatem declarant.
tissimis Sammarthanis,qui nomen illius praitermi-
D serunt in catalogo abbatum Ferrariensium.
(/)) Zach. abh. (;o»»)w'MMm. Solemne
id vooabulum,
quoties dicere volebant datum alicui monasterium
a principe, ut illic abbas esset, ceu dicemus infra.
Sed hoo loco non accipitur ea significationc. Agitur
enim de abbate quodam oxsule ac peregrino, cui
cum omnia deficcrent, etiam qua; victui necessaria,
a Carolo rege missus cst Ferrarias; praecoptumque
est Odoni abbati et monachis illius monasterii ut
; eura sociosque ejus alerent. Itaque quoniam monas-
eos alio mitti orant.
(c) 0. Id est Odo, idem qui in duabus epistolis
superioribus. In editione tamen Massoni Odonis no-
mcn omissura est hoc loco pro eoquc scriptum
;

('() Odo. Abbas Ferrariensis, ut diximus ad epis- Lupi nomen hoc modo Ludovico Liipu,'!, oinnium
:

tolam 21. Ejua etiam sunt tres epistoU-e sequentcs. abbalum, etc.
Ut mirum valde sit id non animadversum a virisocu-
m B. S. LUPI ABBATIS FERRARIENSIS. 476
et ut effectum obtineat quaesumus dignanler ins- A tramque sanctitatem precamur ut vicissimquam po-
tate. Homines nostri toto hoc fere biennio aut no- teslis celerius nobis litteras dirigatis vestrae sospita-
biscum autsoligeneralis expeditionis dif/icultatibus tis qualitatem modumque prosperitatis continentes.
fatigati, censu rei familiaris in hujusmodi servitio Nos autem in quodam medituUio
positi fluctuamus
efruso,onerepaupertatisgravantur.Subveniat itaque incerti, dum
deprehendere non valemus qninam
illis vestra insigiiis clementia, et si possit fieri, li- potissimum (d) regionem nostram sibi debeat vindi-
centiam domum revertendi obtineat, utpcssint pau- care. Namque, sicut relatio vestrorum hominum
duluni respirare atque futuri servitii rursus impcn- declaravit, varia hinc fertur opinio. Tamen suppli-
dia prajparare. Ca;terum fama versatur inter nos citervestramposcimuspaternitatemut.si consensus
clericos palatii diversorum ccenobiorum sibi domi- omnium in Lotharium pronior fuerit, et apud eum,
nium optare atque poscere, quibus nulla sit alia sicutoptamus et credimus, divina vobis locum ad
cura nisi ut su;c avaritiae oppressione servorum Dei servorum Dei utilitatem concesserit clementia,me-
satisfaciant. Unde in hac parte supplicamus vcstram mores nostri esse non dedignemini et perversorum
;

nobis vigilare prudentiam, ut tenuitas nostra per improbitatem ne pigeat vos, quantum potestis, a
vos esse valeat futa. Namque quia haud procul a nostra parvitate, opitulante Dei gratia, propulsare.
nobis educati estis,apud nos quoque fuistis,qualitas „ Optamus vos bene valere et laelioribus in dies au-
monasterii nostri vos minime latet : ubi pr«ter stu- geri successibus.
dium religionis, quo sibi nomen inter alia coenobia
vindicavit, non quod expetendum sit ei qui se
est
51 EPISTOL.\ .WVII.
magni facit. Nisi 50 forte tam sacrilegus quis in-
veniatur qui (a) stipendia Deo servientium in suos (e) AD jn.NAM EPISCOPUM.
audeat usus convertere, ct eorum inopiam, suam
luxuriam facore.Ergo vestra industria hinc quoquc Ilevcrentissimo pri-csuli Jona; (/'). Lupus et VV.
nobis prospiciat ; ut por vos acccpta sccuritale, li- in Domino salutem.
berius pro vobis Domino supplicemus. (y) Librum vestrum, sicut rogastis, excurrimus,
sed, ut parcissime dicamus, in eo mutare nihil vo-

BPISTOLA ,\.\VI. luimus, ut opcris vestri sitis ipsi correctores cujus

estis auctorcs.Siquidem expendenda nobis fuit tene-
lURCWARDO ET SICI1.\RD0.
ritudinis et tenuitatis nostrie ratio, et ajtatis ac or-
Reverentissimis atque clarissimis Patribus Marc- dinis vestri habenda consideratio. Nec facilitatem
wardo ct {!>) Sichardo (c) 0. sempiternam salutem. ac(/i)delectationem quamdam reprehendendi,quam
Hominibus vestris, qui ad vos proficiscebanlur, ti in quibusdam notare solemus, debuimus imitari.
opportunitatem scribendi nobis ultro ingerentibus,
officiumnequaquam negleximus littcrarum ves- ;

(a) Slipendia Deo scrv. Id est bona monachorum, [cj) Librum vestrum. Id est, librum quemdam re-

qui vulgari opitheto dicebantur servi Dei per has
tempestates. Praeceptum Caroli Calvi pro monasterio
sancti Petri Bisuldunensis in dioecesi Gerundensi
« Et quidquid exinde iiscus sperare poterat, totum
nos pro aeterna remuneratione eidem ecclcsia; con-
cedimus.ut in alimonia pauperum et stipendia scr-
vorum Dei ibidem Deo famulantium proliciat in au-
gmentum. » Clarius monachus in Chronico sancti
Petri Vivi Senonensis « Anno 865 Uvenilo archie-
: nibus eorum qui studia suain usum publicum con-
piscopus obiit.Iluic successit in episcopatu domnus
Eigil monachus omni bonitate conspicuus, qui di-
ligcns cccnobium B. Petri tradidit ad stipondia mo-
nachorum ibidcm Deo servientium villara Alsonis. »
Et alibi sexcenlies.
(Ij) Sicha)-do. Ad quem soriplam puto epistolam
sextam Frotarii episcopi Tullensis.
(c) 0. Id est Odo. Et hffic quoque nomine Lupi
inscripta fuit in editione Pap. Massoni. Nos secuti
suuius auctoritatem codicis manuscripti. Itaque
edilioMassoni sio habebat : Murcwado
Lupus semp., etc.
((0 licgioncm nostram. Id est dioecesim Senonen-
sem et circumpositam regionem. Et pronior erat
Odo in Lotharium cui tamen ea pars regni non
; Scribens enim in epistola prima ad Egidmm,Rolho-
cessit, sed Carolo Calvo.
(e) Ad Jonam episcopum. Aurelianensem, cou dixi-
centereditumaJonaAurelianensi episcopo,abeoque
missum ad Lupum et VV., ut eorum studio omen-
; daretur.Existimat autem Baronius hic agi de libris
JonK adversus Glaudium Taurinensem, qui soli ex
Jona; lucubrationibus editi fuerantffivo Baronii. For-
tassis aliter sensisset,si durasset in nostra tempora.
(/() Deleclalionem reprchendcndi. Notat eos qui,ceu
momi, semper aliquid reprehendunt in lucubratio-
vertunt. Horum stulliliam fugiendam csse. Quod si
vir sapiens cavere debel ne cujuspianilucubrationes
obtrcctet, quanto magis id cavendum in libris viri
D et 5enis,et episcopi.ltaque Lupus et Vv.ob eam cau-
sam abstinent a censura libri quem ad ipsos Jonas
misorat, additis etiam precibus ut severe secum
agcrent in lerendo judicio dc isthoo opere. Hodie
nulius tam exiguus cst magistcllus,qui non sibi plus
licere putet. Tantum aevi longinqua valet mutare
vetustas..4c plcrumque fit ut ii liberius etimpoten-
et Sichardo tius obtrectent doctorum hominum lucubrationes,
qui nihil edunt in lucem, securi videlicet adversus
legem talionis. Ea de causa .\rnulpbus Lexovicnsis
ffigre adducebaturad editionem suarum epistolarum.
magensem archidiaconum (sic enim emendo, pro eo
quod editioHCs habcnt archicpiscopum), haec ait :

mus ad epistolam 21. c(MalIemsi(|uidenicastenebrisdamnareperennibus,

(/) L. ct Vv. Ita diserte codex manuscriptus, pro quaiii ridcndi materiam invidia; pra'stitisse,qua5 eo
quo Massonusediderat,Lti;;ja <a3ten?a?re.Gaiterasunt sccurius aliena subsannat, quia sua simili periculo
similia. non expoiiit. » Audaciamillam carpendorum docto-
47- EPISTOL^. 478
EPISTOLA XXVIIL A Tertia3 vero pralatusestf^/^Rainoldus comes(/i),Eco-
ITEM AD EUMDE.M. lesinae (i) constitutae. Dominum autem regem eodem
Revcrentissimo Jonoe episcopo 0. (n) pcrpeluam die, hoc cst iv Iduum Augustarum(/), ad sanctum
sahitem. Martinum vcnire nuntiaverunt,inde vero ejus trans-
Pridie,hoc est ivldus Aiigustas, post horam no- itum per urbem Aurelianensium quod putaverim;

nam, homines nostri ab expeditiono A()uitanica re- verisimile, quoniam magna; indolis (/.) Ludoguicus
versi cuncta prosperaretulerunt.Namquo.\quilani« epistolare in palatio gerens officium mandare mihi
tutela tripartito divisa est secundum opportunita- studuit utaut ad urbem Turonum aut cerleAurelia-
tcm locorum militarium virorum multitudine ditri- norum domino regi oocurrerem sic temperans ;

buta. Quarum uni parti,qu88 apud (b) Clarummon-
tem agit, praeest (c) Modoinus, Augustodunensium
episcopus,et Autbertus (d) Avallensium Comes,cum
aliisquibusdam. Alteri,quffi (e) Lemovicis versatur,
prcEsidet (/") Gerardus princeps quondam et charus
hortamentum,sz tamen per urbem Aurelianensium iter
hnbuerit. CrnteTum Gunboldus et Ugo redeunt sup-
plices ad regem, et proprios honores recuperaturi
creduntur. Ipse vero rex ix Kal. Septembris ad
(/) Garisiacum vita comite venire disposuit.

Pipini regiscumsociisadidem52negotium idoneis.

rum hominum ex inscitiasciolorum procedereputat T> tentialubenturaccederem,si vetusti cujuspiam scri-

Joannes Saresberiensis.cujus hKC sunt verba in lib. ptoris auctoritate fulciretur. Caesus est in praelio Fon-
VII de nugis Curialium cap. 9 « Ille tamen cimtra-
:
tanetico anno 841, ut ex Ademaro colligitur. Unde
dicit citius,etpertinacius reluctatur,qui in paucitate patet eum non esse confundendum cumGerardodc
rerum addiscenda consumpsit ;etatem,et tanlaver- Rossilione qui anno demum 867 obiit, ut docet au-
borumangustiapremitur,utsi vcrbum unumautduo ctor Chronici Vezeliacensis. Certc in tomo IV Spici-
subduxeris,elinguisliatetquavisstatua taciturnior.» legii domni Luca; Dacherii exstant littera; istiusGe-
((«) 0. Id esi, Oflo, ut jam multoties monuimus. rardi ad Nicolaum papam. Porro hic noster Gerar-
Foide corruptus erat antea hic locus, cum pro Oilo dus non fuit conies Lemovicensis, ut placuit Duche-
legatur apud Massonum opto : qui taraen error in- snio et Justello, sed Arvcrnensis, ut colligitur ex
dicat legitimam esse emendationem quam proleri- Ademaro. Quare mirum est cur non potius apud
miis. Mirum esi autem non id esse animadversum Clarum montem positus sit quam apud urbcm Le-
a Duchesnio. movicum, prassertim tantK dignationis vir. Mirum
{b) CUinim Monteni. Arvernorum tum caput in itidem est cur non eum inter veteresArvernensium
Aquitania prima. comites relulerit idem Justcllus.Filium habuit Ge-
(()iUo(/()»(».!>.HujusepiscopiAugustodunensismen- rardus comes Ramnulfum,qui,vivente adhuc patre,
tio exstat apud Theodulfum Aurclianensem,ubi Sir- comes Pictaviensis constitutus est a Ludovico Pio
mondus adnotat eum ab Ebbone,Hhemensi Archie- imperatore, ut docct Ademarus.
piscopo, electum fuisse judicem anno 835,adhunc {g) Heinoldus. In editione Massoni itemque in Du-
porroexstare Flori Lugdunensiscpistolamtypisolim p chesnia legiturBe»i/inn/((,5,male.Itaquevetusti codi-
Morelianis excusam. Tum exstare et alias duas cjus- cis auctoritate confirmalur conjectura eruditissimi
dem Flori epistolas in codice Petaviano 791, unam viri Joannis Beslyi, qui hic apud Lupum pro Rein-
prolixiorem pro Ecclesia Lugdunensi Egrecjio Mo- dardus censuit legendum esse Puiinaldus pro Beiji-
doino !'H-o,etc.,alteram vero breviorem, in qua, quia nardus. Nam codex manuscriptus diserte scriptum
dunum vetere lingua Gallorum montem significat, habet Heinoldus,quo etiam modo legitur in Chronico
Modoinum Augusli montis episcopum vocat. Sic Vindocinensi.InAnnalibusautem regumFrancorum
enim illum aflatur : cditis a Justo Reubero.et in Chronico sancti Wan-
drcgisili, vocatur Reginoldus, quod eodem recidit.
Salve, sancte parens, Cbristi veuerande sacerdos, Fuit autem coraes Arbatilicensis,ac dein Nanneten-
Augusti monlis pastor iu arce poteus. sis. Juroque Fauchetum reprehendit idem Beslyus
Quem sacer illustrat meritis splendentibus ordo, quod ex hoc Lupi loco coUegerit illum fuissecomi-
Doctrinae el sludium toUil ad astra pi<e.
tem Engolismeusem. Ckous est apud Metiacum iu
(d) ivallensium comc«. Id cst comes pagiAvalensis minori Britannia xiii Kal.Septembr. anno 843, cum
in finibus Burgundia3,ut patot ex libro primo Histo- fortiter pugnaret adversus Uritones.
ria! Vezeliacensis.Nam Vezeliacum tuit in pagoAva- (k) Ecolesinx. Id est Engolisma3, ut habet editio
lensi,Avalonis autem, sive Avallonis, mentio etiam Massoni.Sic enim scribebant per illas tempestates.
exstat in Itinerario Antonini et in Tabiila Peutinge- Ecoli jenam enim^praetaer alios,vocat eliam Eginhar-
rorum, ubi adnotatum est Aballonem a Sedeloco dus.Apud Hincmarum vero scribitur /B(;Ho/ei'W(i.
distare sexdecim leucis,abAntissiodoro voro viginti Vide porro notas nostras ad concilium Narbonense,
duabus Avalonis meminit et FrodoardusChronico D habitum sub Carolo Magno.
in
ad annum 931 « Gislebertus filiusManassai a rege
: (i) Conslitutx. Ita codex ms., cum editiones habe-

llodulfo descivit propter Avalonem nostrum, quod rent constilu/us. Prceferenda autem ex lectio veteris
ab eo Emma regina abstulerat.» Et pagi Avalensis codicis citra omnem controversiam. Ut sensus sit:
Carolus Magnus in charta divisionis imperii Fran- Aliacohors constitutacst apud Eugolismam ;eique
corum Paijuin Avalcnsem atque .l/('f);s('»i. Itcin Ca-
: oohorti quiB apud Engolismam constituta est pra;la-
pitula Caroli Calvi, til.xii: Hui/o,Goiw, Nivilujujus, tus est comes Reinoldus. Nam vox illa referri non po-
Missi in Niverniso, Alriodriso, Avuliso. Vulgo .Ivalon testad Reinoldum,quem mox dixitei militum parti
hodie. praelatum esse qua3 apud Engolismam constit uta fuit.
((') Lemovicis. Id est in civitate Lemovicum,cujus (/) .id S. Martinuni. In suburbio civitatis Turonicae.
antiquum nomen Raliastum apud Cl. Ptolem^um. (/:) Ludoijvicus. Cancellarius Caroli Calvi regis,ut
Frustra sunt enim qui Ratiastum alibi qua;runt,dc- diximus ad epistolam 22.
cepti aflinitale nominis. (l)Carisiacum. Celebris per ea tempora locus,pa-
(/) Cerardus. GenerPippini,regis Aquitania:,utcon latioregumnostroram nobilitatus;(juem Sirmondus
slat ex Vita Ludovici Pii et ex Ademaro Cabanensi. eumlocuniesseexistimat.quom hodieCressiacum ad
Itai|ue uxorejusBerthavocabatur,ut Beslyus scribit Isaram vocant, ut ab aliis ejusdem nominis distin-
in Historia Comitum Pictavensiurn, ct JustoUus in gualur; quod conflcere sc omnino putat auctoritate
HigtoriaVicecomitum Turenncnsium quorum scn-
;
Fredegarii. At Phil. Labbeus corrigendos esse hoc
m B. S. LUPI ABBATIS FERRARIENSIS. 480
EPISTOLA XXIX. A. (nam alterum inevitabilis necessitas retinebat),
(a) AD GUENILONEM EPISCOPUM. 53 vestrffi reverentice direxi, adjuncto militari viro
Diim abundante iniquitate charitas jam refrixit qui euminitinere tueretur,utapresbyteroutriusque
multorum,et plures laetari videmus cum male fece- desiderium agnosceretis, et nuntii nostri relatione
rint et in rebus pessimis exultare, quando peccatis testatior eorum vita prior et pnesens devotio ap-
nostris republica dissipata impune perversoriim pareret. Vestra vero prudentia relinquendi (c) suos
grassaturinsania, legunturmetus aboletur, niaximo eis titulos copiam negavit facturam ut liberius et
debemus afflci gaudio, si saltem aliquis invenialur districtius institutionem beati Benedicti sequan-
qui,memor futurorum, (i) sceculi fugienlis contem- tur, nisi forte nostra parvitas auctoritatem vobis
ptum pia mente concipiat.et operanteDei gratia per- depromat absque vitio posse fleri. Id lametsi nun-

feotionis apicem approhendat. Quod mihi quia mo- quam in controversiam vocatar vel audicrim un-
liri visi sunt dr,o presbyteri nostri, quorum alter quam vcl magistra lectione compererim, tamen
Ardegarius, altor Baldricus vocatur, unum eorum simpliciter quod sentio vestrae auctoritati aperiam.

loco putatveteres Francorum Annales, quiCarisia- vanitatum etinlusionestransvolantiumsomniorum,

cumad Isaram locant;admonotque legensum essanil mansura et solida concupivit, et despecto tandem
Saram, Saram, tressi surSerrc, g seculo infelici, artem ejus mignam rapuit, felicita-
ut sitCressiacum ad
in dioecesi Laudunensi. Sane apud Guibertum de tem et lucrum sui de mundo pereunte acquisivit,»
Nogento in libro tertio de Vita sua, cap. 5, cxstat etc. Ac dicere videtur Faustus Ruricium monachi
mentiocujusdammagnatisLaudunensis,cuiGirardo institutum arripuissc, usum consilio ipsius Fausti,
Carisiacensi nomen iuit,eo quod dominus esset ca- qui ita consuluerat in epistola 5.
stri Garisiacensis quod indicat Carisiacum fuisse
: (c) Suos lilulos. Id est ecclesias ad quas ordinati
situm in pago Laudunensi. Vide librum quartum erant. Nam quia priscis illis temporibus neminem
eruditissimiMabillonii de Re diplomatica,pag.258. licebat sine titulo ordinare,ea nimirum ordinatione
(a) Ad Guenil episcopnm. Senonenscm, qui vulgo quse absoluta dicebatur,sic clericos episcopi alliga-
Wenilo vocatur in synodis Gallicanis per ea tempora banttitulis ad quos eosordinabantutillinc reccdere
celebratis. Fuerat vero antea clericuscapellffi regi;e non liceret absque gravi causa, neque id extra per-
Caroli Calvi, a quo donum episcopatus Senonensis missum proprii episcopi. Itaque Ardegariuset Bal-
accepit post obitum Aldrici archiepiscopi,anno 8'il, drious, presbyteri Senonenses, cumB. Benedioti re-
ut ipse Carolus testatur in proclamatione adversus gulam profitcri in monasterio Ferrariensi destinas-
eumdem Wenilonem in synodo universali apud Sa- sent animis,Guenilonem metropolitanum adierunt,
ponarias anno 859: « Mihi aDominoet genitoremeo orautesutsibi proptereamcausam liceret relinquere
piae memoriae Ludovico Augusto, > inquit Carolus, saos titulos. Negavit Wenilo se id facturum donec
c< pars regni interfratres mcosreges divina disposi- Luppus abbas manifestis et authenticis testimoniis
tione est tradita. In qua parte rogni vacabat tunc pa- approbasset id fieri posse sinc vitio,\A est secundum
storemetropolisSenonum quam,juxta consuetudi- n
: canones. Sciebat enim haud dubie prudentissimus
nem prEedeeessorum moorumreguni,Weniloni,tunc pontifcx clericatus ordinem ab Innocentio papa ad
clerico meoin capella mea mihi servienti, qui niore Victricium episcopum Rothomagensem scibente
se mei commendaverat, et fidelitaiem
liberi clerci dioi meliorcm gradttm comparatione professionis
sacramento proraiserat, consensu sacrorum episco- monastic.iQ. Reverso ad Lupum oo qui Venilonem
porum ipsius metropolisad gubernandum commisi, adierat, intelloctum est nolleWenilonem tribuere
etapudepiscopos,quantum exmefuit,uteum ibidem presbyteris licentiam recedendi u sacro ministerio
Archiepiscopum ordinarent obtinui. » Postea cum ob eam quain diximus eausam. Tum Lupus istam
rex Germanii-e Ludovicus, Caroli frater et hostis, ad Wenilonem epistolam soripsit,in qua multis ar-
quorumdam persuasione,regnum Caroli invaderet, gumentis ovincere conatur licere presbyteris renun-
Wenilo,solus Gallicanornm cpiscoporum,in partes tiare suis titulis curamque pastoralem deserere ut
Ludovici transgressus est, pessimo exemplo. Hinc monachi liant. NuUam tamen
auctoritatem, quod
motaCaroli ira; adeo ut in concilio apud Saponarias diserte nihilominus petierat Wenilo alTert, sive ex
gravem adversus ilhim querimoniam porrexerit cpi- oanonibus oonciliorum, siveex decretis pontificum
scopis qui sententias a majoribits institulas,hor est,
; Romanorum, qua id licere ostendat. Sed,ut fuit illi
pcEnamdepositionis,intentaruntWeniIoni,niobjecta viroamcenum et fecundum ingenium, mirabiliter
e.xpurgaret. Quod autem niispiam invenimus eum agit rem suam,hoc est, modis omnibus persuadcre
fuissedepositum,non id quidemdatumejusinnocen- conatur Weniloni ut presbyterus illos sinat acce-
tirs, sed clementinj principis imputandum.ut docet dere ad monasterium, B. Benedicti regulam profes-
auctor.Annalium S.Bertini ad annum 859 .iGuanilo _ suros. An vero Lupi consiliis acquieverit Wenilo
:

episcopus Senonum absque audientia episcoporum ^ non liquet. Idem autem postea accidit Arnulpho,
Carolo regi reconciliatur.» Ea tamen labes seternum episcopo Lexoviensi,quod accideral Weniloni. « Duo
mansit. Insignes enim proditores, ex nominc We- sacerdotes episcopatus nostri, Arn. videlicet et Ric.
nilonis seu Guenilonis paululum inflexovocati dein (inquit) Arnulphus in epist. 62, ad abbatem Gister-
sunt Ganelones. Matthoeus Parisius ad annum 1216 ciensem) saeoulo renuntiare disponentes, admoni-
loquens de comite Nivernensi, ait eum fuisse de tione frequenti et studio fratris nostri Will. nunc
Guenclonis genere proditoris.Sic in Marca Hispanica abbatis de Pinu ad venerabilom et religiooum virum
Bcr.e comitis Barcinonensis nomen inclaruil, ob 11- Ric. abbatem de Valascia, refutatis prius in manu
dem violatam.quae LudovicoPio imperatori debeba- nostra quas possedorant ecclesiis, so et sua devo-
tur. Unde in Usaticis Barcinonensibus, jam a sex- tione promptissima contulcrunt. Quorum nos
centis aut circiter annis proditor qui fldem datam devotionem favore debito prosequentes... eos in
violat, Sara dicitur; ut in libro iiiMarcs Hispauicaj pra^dicto monaslerio Deo perpetuo servituros cum
adniitat illostrissimus archiepiscopus Pasisiensis. facultatibus suis in manuiii abbatis liberos et
{b) S;t^culi fug contcmptum.SicVsLUslus Reiensisin
. absolutos consignavimus. » Hodie si quis pres-
epistola 6 laudat Rui'iciuin, qui Lemovicensis dein bytor vellet lieri monaohus, id proculdubio fa-
episcopus fuit.quod « post vitas hujusjaclaliones ad coret extra conscientiam proprii saoerdotis, pro-
portum roligionis.proram salutis.Excelsi manu gu- pter privilegia. Tum vero tcmporis id non lice-
bernante, convertit, quod post umbras scducentium bat.
m EPISTOL/i:. 482
Dominus Jesus diviti legalium praceptorum sibi A. prioris subjcctorum acliu cuncta formelur. Quun-
observantiam arroganti ot audacius quid sibi de- quam quidam nostrorum, exuberante Dei gratia,
esset percontanti : Vade, mquii, ct cende omnia qux ingenti vigoreanimiconsortia humana vitaverint,et
habes, et cffitera (MflW/i.xix),ubi aperuit voluntariam pr<Bfata Dominica sentenlia jam irapleta, solitu-
paupertatemfore fructuosam,siilludimpleaturquod dines penetraverint, et constanter in Dei opere
alibi docet : Discite a me quia mitissum et humilis pene totam ffitatom consuiiipserint. Ab ea igitur
corde, et reliqua (Mattk. xi), quod nusquam fieri perfectione, quam Deus etiam laicis proposuit,
aut tutius aut melius potest quam in monasterio ;
absit ut submoveat sacerdotes. Sed dicat aliquis :

ubi sic libertas voluntatis propriffi pro Dei amore,' Quid plcbes faciant, ([uarum ab eis fuerat cano-
quod est laboriosissimum, resecatur ut ex arbitrio nice cLira suscepta? Nimirum qui hos ad implcn-
i>

a Cura suscepta. Hinc discimus
addici presbyteros ecclesiis,suis ut quoniam susce-
perant curam animarum aDomino nostro Jesu Chri-
sto,non possent illas rclinquere citra ingentem ne-
cessitatem; adeoque inter ordinationem promitte-
bant stabilitatem in loco ad quem ordinabantur.
Libro v Capitular. cap. 108 « Ut presbyleri qui in
:
titulis consccrantur, secundum canonos antcquam
ordinentur promissionem stabilitatis loci illius fa-
ciant. » Quippe tum, ut ex Lupo intelligimus, cu-
ram pastoralem cujuslibet presbyteri oomparabant
conjugio carnali. Ex qua comparationo sequrbalur
non posse presbyterum citra nefasrelinquere eccle-
siam suam,quemadmodum marito non licet dimit-
tere uxorem nisi causa fornicationis. Quo factum
est ut Chrodogangus, episcopus Metensis, qui sub
Pippino rege floruit,sic edixerit in capite 63 regulae
Canonicorum:«Presbyter non amplius quain unam
ecclesiam habeat, sicut et vir unani uxorem. »
Quod sancitu;ii quoque est in canone 7 synodi Nan-
netensis his verbis « Sicut enim episoopus non
: in tantum deprimunt, quos manifestum est in ve-
plus potest habere quam unam civitatem, et vir
unam uxorem, ita presbyler unam tantum eccle-
siam. » Et in capitulis Herardi, archiepiscopi Tu-
ronensis, cap.49 :<(l]t presbyter non amplius quam
unam ecclesiam habeat,sicut et vir unam uxorem.
Itoin lib. VI Capitular., cap. 73 « Placuit omni
sic tum solilos suum exsoqui non poterat,successorum sibi dari pe-
tierita Wenilone archiepiscopo Senonensi, ut ad
opistolam 73 adnotabimus.Nefas enim est presbyte-
riim deserere curam pastoralem quandiu saluti o-
viumconsulipotest,utin hacepistoIa29docetLupus.
Itaquo sic censebant veteres, presbytoros, quosnos
p hodie Curatos vocamus, a Deo constitutos esse ct ani-
inarum ipsis commissarum rationam reddituros
Kummo pastori Christo,ut ait Leo IV in homiliaad
prosbytcros. Quo magis mirum est essc nonnullos
qui contendunt neminem presbyterum ecclesiae suse
sic alligutum fuisse ante hos annos quadringentos
ut non liceret episcopo illum hincremovere pro ar-
bitrio; adeoqucpersuasionemsu;iraadjuvari putant
ex consuetudine qu;o apud quasdam di(Eceses inva-
luit,ubi presbyteri ad regen^ias parochias mittuntur
ab opiscopis,ea lege, ut illinc reraoveantur quando
lubitum fuerit episcopo loci.Hos autem presbyteros
vocant vicarios umohiles. Eant ergo qui presbytoro-
rum dignitatem contra canones et veterum instituta
teri Ecclesia distinctos non fuisse ab episcopis. Et
episcopis quidcm sua auctoritas conservanda est,ut
aniiuarum curam ab iilis suscipiant presbyteri,et si
quidextraregulam fecerint,ab episcopiscorrigautur,
C;eteium sorvandus est himor debitus ecclesiarum
C parochalium rectoribus, quos hodie curatos voca-
,'!

synodali conventui ut nullus presbyterorum amplius mus.

quam unamecclesiam sibi vindicare prcesumat.Quia Dixi presbyteros sic alligatos fuisseolim ecclesiis
sicut quisque Scecularis non amplius quam unam ha- suis ut illinc recederenon possentabsque permissu
bere debet uxorem, ita unusquis(iue presbyler proprii episcopi quod dictum cst occasionoduorum
non amplius quam unam habere debet ecclesiam.» presbyterorum Senonensium.qui ecclesias suas de-
Etquemadmodum maritus teactur adha;rcre uxori serere cogitabant ut monachi lierent.Et VVeniloqui-
suffieamquecustodireobfragilitatem sexus,ut alicu- dem, Senonensis episcopus, assensum suum prae-
bisoriptumest,siepresbyteri ab ecclesiis suisabesse starc noluit donec comperisset an id liceret. Lege
non debent absque gravi oausa,neque ad quamlibet enim communi constabat neminem prosbyterorum
occasionem « Ne forte propter eorum absentiam
: posse relinquere ecclesiani suam, quemadmodum
et animarum pericula et ecclosiarum inquibus con- marito non licet relinquore uxorem.Januam postca
slituti sunt negligantur officia, » ut in capite 76 monastoriorum aperuit UrbanusIl,utdocet Stepha-
ejusdcm regulae scribit Chrodogangus.Et si presby- nus Tornacensis,epist. i :« Parochialcs presbyteri,
ter,vitio huniani ingenii,ecclosiamin quaintilulalus inquit, obedientiam quam promittunt debont epi-
est reliquerit extra conscientiam proprii episcopi, scopis suis ;et sacramentaliter alligati suntEcclesiis
ad eam retrahendus est, et contumax dcponendus; quas regunt,tanquani uxoribus propriis.Lege autem
ut patet ex lib. vi Capitular., cnp. 59 et 8.5. Eccle- communi canonum sine licentia episcoporum suo-
sia porro in qua quilibet presbyter intitulatus est _ rum,quibusobedientesessedebent,nec ipsi recedere
vacare non potest nisi ob mortom, crimen.aut eam ^ nec alii rocipere eos debent. Lege autem privata,
corporis inflrmitatem quce presbyterum non sinat qua3 instinctu Spiritus sancti in cordc scribitur, si
otfioii sui partcs implerc. Sane ex capite 17 Capi- ad monasterium vel canonicam regularem trans-
tulorum ab Hincmaro Rhemensi datorum presby- ierint, tales etiam contradicontibus Episcopis recipi
teris anno 852 manifeste constat presbyteros in possunt. Ait enim Urbanus papa « Si quis in ec- :

ecclesiis suis lum commorari solitos usque ad mor-
tem.Quod jus cum propter antiquitatem,ut assolet,
valde remissum essct, Urbanus II illud revocavitin
concilio Nemausensi,in quo h.-EC lex sancita est can.
11 :« Saccrdotes,quando regendis preeficiuntur ec-
« clesia sua sub episcopo populum retinet.si affla-
« tus spiritu sancto in aliquo monastcrio vel regu-
« lari canonica salvare se voluorit, etiam episcopo
« suo contradicente eat liber auctorilate nostra.Ju-
sto enim non est lex posita.Sed ubi spiritus Domi-
((

clesiis, de raanu episcopi curam animarum susci- ni, ibi libertate.El si spirilu ducimiiii non estis sub
<(

piant; ubi et in tota vitasuaDeo deserviant,nisi ca- « lege.nEcce quoniam nec obedientia episcopo pro-
nonico degradentur judicio. » Unde colligitur,prae- niissa, neque ecclesia commissa presbytero,ad fru-
ter alia qu.-n suppetunt argumenta.presbytcrum non gem melioris vitaj transirc volentem potucrunt im-
posse relinquere ecclesiam suam nisi ob gravem cau- pedire. »
sam et cum permissu proprii episcopi. Quce causa Ibidem adnotavi per transonnam presbytcros in
fuit ut GerohalduspresbyterSenonensis,qui ob gra- veteri Ecclesia, id est apostolorum temporibus pro-
vem oculorum morbura quo laborabat, officium xima,distinctos non fuisse ab episcopis.Id vero non

m B. S. LUPI ABBATIS FERKARIENSIS.
cliiiu iUud vocat quod in psalmo canimus : Yacate
54t et videte quia ego sum DeusiPfal. xlv), procurabit
alios quos animabus gubernandis praeficiat. At, in-
quit, quemadmodum carnalem copulam non licet
resolvere nisi " causi fornicationis, ita susceptam
scmel pastoralem curam nefas est deponere quan-
diu b oviura saluti consuli potest. Goncedimus
nisi forte conjugium qui constituit ipse dissolvat,
et qui regimen imposuit ipse, ut sibi liberius vace-
tur, id relinquere occulta inspiratione praicipiat.
homo
Namque qui jussit ut quod Deus conjunxit
non separet, idem, quia Deus est, quolies libuit
conjugia separavit; adeo ut etiam probabiles utri-
usque sexus personas optime noverimus, rescisso
carnali commercio, in sacris locis separatim Do-
ex mea sententia dixi, sed ex sententia Hieronymi
et aliorum quorumdam, a qua nec Augustinus ab-
horrebat.Quamquam non mc latet magnum scmper
discrimen fuisse inter auctorilatem episcoporem ct
presbyterorum, tametsi constet nomen olim fuisse
commune. Episcopi enim successerunt apostolis,
presbytcri vero discipulis. Theodoretus in cap. 111
epislolse ad Timotheum primaj :« Eosdem olim,in-
quit,vocabant presbyteros ot episcopos; eos autem
qui nunc vocantur episcopi,apostolos nominabant.
Procedento autem tempore apostolatus nomen reli-
querunt iis qui vere erant apostoli. Episcopatus au-
tem appellationem imposuerunt iis qui olim appel-
labantur apostoli. «At Hieronymus, ut erat fervidi
vir ingenii,et qui graduin suum a contemptu vindi-
care curabat, ultra progressus est; et dum diacono
rum illius a:'tatis superbiam exagitat in gratiam
presbyterorum.ctiam usque ad episcoporum contu-
meliam, ac si calidus juventa,excurrit. « Idem esl _ vcteres.
ergo,»inquit ille in Epistolam ad Titurn, « presby- ^ •^Sigullus. Abbas Canonicorum monasterii Fer-
ter qui episcopus et antequam diaboli instinctu
; rarieiisis. Fugit ergo hic abbas diligentiam Sam-
studia in religione fierent.cl disceretur in populis
Ego suin 1'auli, etjo Apollo, erjo aulem Cephx, com-
muni presbyterorum consilio ecclesi;e gubernaban
tur.Postquam vero uuusquisque eos quos baplizave-
rat,suos putabat csse.non Christi,in toto orbe dccro-
tum estut unusde presbytcriselectus superponere-
ret CKtoris,ad qucm omnis eoelesiae cura pertine-
ret, et schimatum semina tollerentur. » MoUienda
prorsus sunt hnjo Hieronymi verbaet eo sensu acci-
pienda ut dicere volucrit Hieronymus episcoporum
etpresbyterorumvocabulapromiscueolim usurpata,
tamctsi utrorumquc dignilas et auctoritas diversa
esset.Nam et ipso Ilicronymus in epistolaad Fabio-
lam de xui mansionibus opiscopos successisse ait
apostolis, presbyteros vero septuaginla disoipulis.
Neque existimandumest viro sanctissimo placuisse
Aerii dementiam,qui presbyteros episcopis prorsus
slmiles esse docuerat. Hieronymus enim semper el
ubique nonnulla tribuit episcopis qucc negata ait
presbyteris. Sed vehemens esse potuit in propria
causa,precsertim cum intelligeret tantam ac tam su-
blimem esse presbylerorum dignitatcmut appropin-
quet episcopatui quod sensisse Augustinum relert
: di auctor Vita; .\lcuini, et sacrx lcclionis studiosis-
Possidius in Vita3 ejus cap. 4.
Lupus licere re-
a Causa fornicatioms. .\\\. ergo
solvere carnalem copulam causa Ibrnioationis. Ob-
servat autem Sirmondus,ad epistolam 40 Aviti per-
suasum adhuc Avitiiiis temporibus in Gallia fuisse
propter Ibrnicationem scparari virum ab uxore et
aliam duccre Christi permissu licuisse,citatque ca-
nonem secundum concilii Vonetici. Vide epistolam
Magingozi episcopi Ileroipclcusis.ad Lullum archie-
piscopuin Moguntinum,qua;estoctogesima septima
Bonifacianas. Vide etiam Ivonem Carnoten-
in'.er
scm epist. 18 et Decretum Gratiani 33, q. 7.
;
484
^ mino militasse. Jam vero de prcsbyteris qui di-
cam, cum nullum fere monachorum reperiatur
monasteriam quo non aliqui eorum, seeculi tumul-
tus declinantes concesserint? Quos si perperam
fecisse concmur asserere, obruemure, eorudem au-
ctoritate quinos et sanctitate superant et sapientia
forte praeccdunt.Neque enim frustra scriptum est :
Timor Domini ipsa csl sapicnlia, et rccedcrc a malo,
inlclWjcntia {Job. xxviii).Si quidem, ut de conjugiis
taceam quae ob Dei amorem separata sunt,quorum
magna nobis suppetit copia, certe Ferrariensis
monastcrii, cui indignus deservio, quondam no-
bilis abbas et presbyter (c) Sigulfus,qui usque ad se-
nium (li) canonico habitu laudabilitervixerat,spon-
hSaluli oi'ium. Ita codex vctus prorsus bene.Nam
furiosa erat lectio quaein editione Massoni habetur,
ubi cditum est saluti omnium. Idem error accidit
cliam in Apologetico Orosii presbyterii, ubi, sub
ipsum statim inilium,sic vulgolegitur in editis dc- :
prehensos in greye omnium lupos oslendarc ad digitum
eogor. Melius codex ms. optima; not;e celeberrimi
per Europam coUegii Sorbonici,qui fuit eminentis-
simi cardinalis Armandi Joannis lVichelii,quemque
mecum pro suasingularihumanitate eommunicavit
vir clarissimus Nicolaus Petitpied, doctor et sooius
Sorbonicus. In eo enim codice sic scriptum est,rft'-
preliensos in gregc ovium lupos ost. ad dig. cogor.Sic
in epislola 121 Richardi de Pophis scriptum est :
Quanlo gravius in onmi olfeiisione Domini dolerem,
ele., cum lcgendum Quanto (jravius in oviwtn
sit :
Domini offensione doler., clc. Ut vcl hinc agno-
scat lector pronos in hunc errorem fuisse librarios
: mathanorum. NuUam enim viri istius mentionem
fecerunt in catalogo abbatum Fcrrariensium. Suc-
cessit autem Alcuino, cujus fuerat discipulus,ut in
Vita sancti Aldrici Senonensis archiepiscopi scri-
pturum est, ilemque in Vila Alcuini. Et arbitror
tuin factum abbatem Ferrariensem cum Alcuinus et
senioelffigrocorporefaligatus monasteria sibi com-
missa divisit inter suos discipulosct apud sanctum
Martinum Turonensem secessit; quod ante annum
80i contigit. Dein et ipse Sigulfus, senio fatigatus,
regimini Ferrariensis monasterii renuntiavit, eam-
que curam transtulit in Adalberlum discipulum
suum,ut est in VitasanctiAldrici.Idverocontigitsub
Ludovico Pio,quando Sigulfus canonicalemhanitum
mutavi in monachicum, ac suo pas.sus est subjici
discipulo, ut ait Lupus, id est Adalberto. Hunc au-
tera Sigulfum fuisse exnobili familiaortum tradidit
D antiquus scriptor Vitoe Alcuini.Ut manifeste appa-
reat optimam esse leclionem codieis ms., qui pro
ncliis, quod habet editio Massoni,exhibuit hocloco
;(o//!7(.s.Fuisse vero natione .\nglicum scriplum est
in Vita S..\ldrici.Virum fuissc elcgantis ingenii tra-
simuin ipse.\lcuinus,qui ob eam causam ei dicavit
iulcrrogationes et responsionesinlibrum Geneseos :
cujus operis meminit Hincmarus in cap. 27 poste-
rioris dissertationis adversus Gotlescnalem et in
cap. 4 Epilogi.
d V.anonieo halAlu. Hujus loci senlentia ha!C cst :
Sigulfus, qui pcr omnem vilam canonicus fuerat,
sponte hoc instilutura abjccit ut monachus fieret
ordiiiis sancti Benedicti,cumt[ue eo oranes Canonici
Ferrarienses facti sunt monachi. Hinc ergo colligi-
mus Ferrariense monasterium fuisse tuni temporia
babitum a Cunonicis, non autcm monachis, Nam
 EPISTOL/E.
te se potestatc cxuit, nostram, hoo ost mo-
el
nachioam, religionem assumpsit atque donec
diem obiret, (a) suo passus est subjioi discipulo.
per eas tempestatesmonasteriorum appellatio com-
plectebatur monastoria Canonicorum et monacho-
rum. Et raonachiquidemomnes iniraGalliasaddicli
erant in plurimum llegulo3 sancti Benedioti. Cano-
nici vero nulla cerla loge tenebantur donec Ludovi-
ous Pius imperator regulam conscribi jussit secun-
dum quani Canonici viverent. qus anno 816 lecta
et probata esl in synodo Aquisgranensi.Hancobser-
vationem debemus Ademaro Cabanensi, cujus ea
sunt verba » Aquisgrani ad hiomandum profe-
: octingentesimo quadragesimo octavo, Ainardus
ctus est imperator Ludovicus Pius, ubi habito
conciKo, id est, indiotione decima, anno im-
perii sui tertio, ab inoarnatione 816.jussit iieri Re-
gulamCanonicis,exc9rptam de diversis Patrum scri-
]ituris, decrevitque eam observandam a Canoniois ;
ut sioutmonachi rcspiciunt ablibrumReguliBsancti g buit tunc Lemovicoj, teuqjore QuaJragesima, cum
Benedicti, sit perlogant Ganonici inter se librum
VitaB clerioorum.Quem librum .Amalarius diaconus,
ab imperatore ,jussus,collegit ex diversis doctorum
sontontiis. Dedit ei imperator copiam librorum de
palalio suo, ut ex ipsis ea qua; vidorentur oongrua
excerperet.Et ita cum dccretis cpiscoporum quiibi
fuerunt, vita olorioorum roborata est. jiNani Ludo-
vicus, ut dooet auotor Vit;e ejus, eum « librum per
omnes oivitatcs et monasteria oanonici ordinis sui
imperii niisitpermanus rnissorum prudentium,qui
iJlum in oninibus supradiolis loois transcribi faco-
rent." Horum missorum unus fuit Notho,qucm ob
r;un oausani Ludovicus Pius misit ad Arnonem,ar-
ohiepiscopum Saltzburgcnsem, ut patet ex litleris
cjusdem imperatoris ad Arnonem,quee exstant apud
Goldastum, tomo I Cnnslitut, Imperial., pag. 150,
ubiliberistevocatur/''()r;/ij(/(; imt itationiscanonicie. litur quod eam factara ait a Pippino et GaroIo,rdiis
Parum tamen profuitillaLudovici cura.Quo factum
est ut cum, pra;valentibus vitiis, a regula disoede- ~ Dionysii, quorura unus erat Hincmarus, converte-
rent Canonici,plurima Canonicorum monastcria se ^ runt se ad regularern vitam ethabitum id est, de-
verterent ad monachos, eorumque institutum arri-
puerint. Incessit ergo Sigulfurn abbatem et Cano-
nicos monasterii Ferrariensis oupido relinqucndaj
vitas canonicalis, ut monachicum habitum indue-
rent; eoque processit sancta ambitio, ut etiam Si-
gulfus regimcn ac gubernationem monasterii abdi-
oarct.Tum temporis summain hoc erat prinoipum
auctoritas. Sine his enim non solum mutari non
poterat slatus locorum sacrorum ;£ed praetereaipsi
propria auotoritate canonicos interdum pellebant a
mouasteriis, ut monachos substituerent ;hos vero,
si res ila ferret, dein exturbabant,ut canonicos re-
ducerent. Quod multis exemplis probari potcst.
Neque vero valebat tanfum jus ilhul in regnoFran-
oorum sed apud Anglos quoque. Sic enim consti-
tuit eorum rex Edgarus.qui anno 966 vivebat :uTi-
mens igitur ne aeternam incurrerem miseriam, si
adepta potestate non faoerem quod ipse, qui opera-
turomnia quaj in cceIo vult ct in terra, suis exem- D sancti Albini, inquit, monachilis ordinis perfectio-
plis justus examinator innotuit, vitiosorum cuneos
Ganonicorum e diversis nostri regiminis oocnobiis
Christi vicarius eliminavi ;
quod nullis mihi inter-
oessionibus prodesse poterant,sed potius, ut beatus
ait Gregorius, justi vindictam judiois provocarent,
qui variis vitiorum na!vis contaminati.non agentes
quffi Deus jubendo volebat omnia qua3 nolebatrebel-
les faciebant, avidus inquisitor advertens, gratos
Domino monaohorum cuneos, qui pro nobis in-
ounctanter intercederent, nostri juris monasteriis
devotus hilariter collocavi. » Apud Seldenum in
notis ad Eadmcrum pag. clv. Ergo Sigulfus ad
Ludovicum Pium imperatorem acoessit, ut voti
sui compos fieret. Is vero mutationem vestis ao
regulae conoedens, monaohos feoit ex Canonicis ;
abbatemque super Sigulfum et oseteros constituit,
sed (jui tamen canonicus antea fuerat inmonasterio
486
A. quem ipsius voluntate ac fratrum consensu irnpe-
rator Ludoguicus memorato loco (6) abbatem pra3-
55feoerat.Quin etiam decessor vester beatiemcmo-
FerrasiensijAdalbertum videlicet, Sigulli quondam
discipulum, ut dicemus infra. Et ad hanc fortassis
mutationem respicit auctor Vila; Ludovici, oum
ait monasterium Ferrasiense ab ipso fuisse restau-
ratum.Octavo demum anno post Luclovici mortem,
eadem rautatio paracta est in monasterio S. Mar-
tialis Lemovicensis. Rem gestam sio narrat idcra
Ademarus « Post mortem vero Doraini Ludovici
:
iraperatoris anno octavo, ab incarnatione Domini
princeps de basilica S.MartiaIis,oum aliis omnibus
Canonicis, Deo inspirante, projiciunt arma Sc-ecula-
ria, ct de canonioaii habitu in monachorum habi-
tum seipsos putant in eodem monastorio. Caro-
lus enim Calvus oonvcntum suum generalem ha-
episcopis Aquitania; et primoribus ejus. Porro
rcsidente Carolo Calvo in throno regali, Ainar-
dus et omnes Canonici S. Martialis prostra-
verunt se subito ad pedes ejus, postulantes dare
tibi iicentiam se fieri monachos in eodem loco.Rex
vero Ueo gratias agcns,cum magno gaudio petitio-
nem eorum adimplevit, et omnes episcopos et pri-
nmros e;rum voluntati inclinavit. Sed Stodilus,
cpiscopus Lemoviccnsis, cum hoc graviter ferre:,
et inllexibilis solus maneret, tandem rege cogente
consensit,victus muneribus. Et Canonici ex se ipsis
abbatom nolueruntad prEesons habere, sed prfepo-
suerunt sibi Odonem sancti Savani abbatem.)).\tque
hanc rautationem auctoritateregia factam disseruit
diu post hffic terapora in synodo Lemovicensi Odol-
rious abbas sancli Martialis: qui tamen in eo fal-
Ludovici Pii. Sic fevo Ludovici Pii, Canonici sancti
;
posito canonicali habitu, monachi facli sunt. Ejus
rei luculontus testisest Hinomarus inopistola26,ad
Nicolaum papam « In monasterio, inquit, ubi ab
:
ipsis rudimentis infantiaj sub oanonico habitu edu-
c.itas, indoque eductus, in palatio domini Ludovici
iniperatoris non rnodico tempore mansi. Conversis
autcm ad regularem vitam el habilum fratribusde
monastorio sancti Dionysii, ubi nutritus fueram,in
illud, secundum fugiens,sinc spe vel appetitu Epi-
soopatus, aut alioujus pnelationis, diutius degni. »
Sio, ne singula oommemorem, monasterium sancti
Albini Andegavensis Canonicos habuit antequam
monachi sancti Benedicti illic instituerentur. Pe-
ractum id anno 966 a Gaufrido Grisagonela,comite
Andeganensi, (jubente nimirum Lotliario rege, ut
docet auctor Chronici S. Albini a Labbeo editus)
ut ipse fidera facit in tomo VI. Spicilcgii domini
Luca; Daoherii 6, pag. 422 « In prajdicto coenobio
:
nem, elirainata quffi in eodem loco non dominicis
hactenus sed suis sa;oularibus vaoaverat lucris,ca-
nonicali congregatione. » Tum vcro Nefingus Ande-
gavensis episcopus, a Gaufredo comite et Alberto
abbate rogatus, privilegia monaohis concessit, in
quorum antea pocessione fuerant Canonici ut fi- ;
dem
" Suo discipulo.k<la\havlo.\s enim, vivente Alcui-
no, Sigulfi discipulus fuerat, eique deinceps adh«-
serat. Et haud dubie tum factus est monachus cum
eum Ludovicus Pius pra?fccit abbatem monasterio
Ferrasicnsi. .\dalberto demum moriente, Aldricus
(qui cum eo Sigulfl quoque discipulus fuerat, ut
patet ex Vita Alcuinijfactus ost abbas Ferrasiensis,
oum antoa illic canonicus et monachus fuisset.
(6)/l&&a?e»ip?'a'/i?tera£.Jurecommuniomniamona-
4S7 B. S. LUPI ABBATIS PERRAHIENSIS. m
ri.v (() Aldricus.qui prfefati Casarisjussu et mira- A et Ecclesia» Senonica; pontifex factus cst, ad nos
bili bonorum annisunobis,cumessetabbas,ublatus, imrautabilitor proposuerat regredi, episcopali cura

dcm Nelingus ipsc in diplomate sequenti,quod

facit raonastica.Nam soli principi compotebat auctoriast
nunc primun prodit cx chartulario S. Albini. committondi inonasteriasffiCularibus.Donum autem
« In Dei nomine. Ego Nefingus,Andecavensis ec- illud electionis hisvulgo verbisconceptum erat.nEt
clesiffi indignus sacerdos, cunctis orthodoxis hde- quandocunque divinapietasdictum abbatcm ab hac
libus etc.Sciant igitur succcssores nostri,ecclesiam luce subtraxerit,quandiu ipsimonachi inter setales
B. Albini, quae a sancto Germano Parisiorum epi- cligere potuerintqui ipsam congregationem secun-
scopo voluntate et imperio Childeberti regis ante dutn rogulam sancti Bcnedicti regere vateant, pcr
portam Andecavensis urbisversusorientemfundata nostrumconsensuin acjussionem licontiamhabeant
est, quaedam privilegia ex antiquitatc prte c;cteris ex sometipsis cligondi abbates. » Vides,lector,,oam
Andecavensibusecclesiis,ut pote regalom abbatiam, monachis impositam legemutprorsus ex raonachis
obtinuisse. Est namque una ex regalibus abbatiis. ejusdem monastcrii cligcndus essetabbas,et isqui-
Adieruntergo humililatisnostrc-e pra?sentiam dom- dem qui ci oneri por esset. Neino autom non vidct
nusGausfredus fortistiimuscomes,etAlbertus abbas eam esse conditionem privilegii ut ad auctorem rc-
cjusdem ecclesi-r!, satis suppliciter postulantes, ut verti debeat,si cautioni apposits locus essenon pos-
privilegia quaB ex anliquo a Canonicis ejusdem ec- sit.Verum ca fuitsequentium saiculorum felicitas ut
clesiaj fuerant obtenta, fratribus quoque nunc Deo scmper protuleritvirosinsignes et aptos ad hocmi-
ibidem regiilariter servientibus, nostra auctoritate nisterium exsequcndurn.Quo factumest ut necessc
cedcremus atque lirmaremus. Quod nos ordinem " non fuerit reges nostros rursum in se trahere dis-
sanctum attollero volentes, libcntissimc focimus. positionem monasteriorum. Tandem quia reserva-
Sunt autem ipsaprivilegia,Epistola soilicet et Evan- tioncs curia; Romana; vidcbantur intolerabiles,regos
geliuin in ordinibus nostris. si cx eadem ccclosia nostrirursum, felicibus Franoisci prirai auspiciis,
fralres adfuerint ordinandi. Evangelium in Ramis curammonasterioruminsesuscoperunt.Nequeenira
palmarum. Absolutio in Parasceve,et Statio nostra jus illud, quo reges nostri uluntur in nominatione
secunda feria PaschaB, immunitas ne pro aliquare abbatura,referenduraest ad privilegiuni a pontilice
vei infiactura... » caetera desunt. Romano concessum, tametsi in speciera hinc peti
debere vidoatur.Revocata tantum cst vetus auctori
steria tum temporis erant in potcstate regum. De tas principum,quam ipsi sponle dimiserant in gra-
raonasteriis Septimanias testatur Ludovicus Pius in tiam raonachorum.Sediniquitastemporumnxogi-tut
prEecepto pro monastcrio sanct.ij Grata: in dioecesi privilegio ascriberetur quod ex veteri jure prolici-
Urgellensi,quod authenticum vidimus ex archivo scebalur.Sed tamen pra^tcrmittendumnon est testi-
Urgellensis ecclesiae delatum :iiSuggerensprffidictus monium Ludovici Pii,cujus ha3C suntverbain lihro
Possedoniusepiscopusper eumdem Matfredumfide- primo Capitularium cap.86:i<Monachorumsiquidem
lem nostrum ut monasterium quodidem episcopus causam qualitor Deo opitulantc ox parte disposueri-
reaidilicaverat, quod dicitur S..\.nct.\ GRAT.A,quod ost mus,et quomodo ex se ipsis aibi eligendi abbalesli-
situm super fiuvium Bosegia, dicatum in honore contiam dederimus,et qualitor Deo opitulante quieti
sancta; Doi genitricis Marin3 semper virginis... sub vivore propositumque indefessi custodire valerent
nostra poiestate imo tuitione atque dominatione re- C ordinaverimus.et in alia schedula diligenter adno-
ciperemus,et ita monachi velres ibidem perlinentes tare fecimus, et ut apud successores nostros ratum
noslri proprii essent sicut ca;tera monasteria infra forotetinviolabiliter conservareturconfirmaviraus.»
Septimaniam nostra csse constant.»Eidem juri sub- Cura autem ait providisse se quieti monachorum,
jacuisse monasteria Germanioe docet Richeriuslib. intelligit libcrtatem a se conccssam monasteriis.ut
I, cap. 16 Chronici Scnonensis. De universisautem libera videlicet essent apotestate episcoporum.Nam
regni monasteriis satis amplara fidem facit caput 8 per eas tempostates,ut supra diximus,libcrtas mo-
librisecundi Capitularium, itemque caput 181 libri nasleriorum pendebat ex arbitro principum.Rarius
quinti, et Aquisgranensis secunda synodus habita tum implorabatur apostolicse sedis auctoritas. Ta-
anno 836, cujus ea sunt verbaiu cap.9 ad euradera men haud ita multo post frequentos esse coeperunt
Ludovicum Pium dSimilitor poscimus ut in abba-
: exemptioncs monasteriis conoessM a sumrais ponti-
tissisconstituendis et rcetoribus monasleriorum ve- ficibus, qui regum vestigia sequentos,tuitionem ac
strumspocialitercaveatispcriculura,sicutvobissa;pc defensionem suam irapenderunt monasteriis, ut ea
estdictura etperdivinara auctoritaterasiEpiusmani- liberarent a potestate cpiscoporum, ut in nota ad
festatum.»Item episcopi provinciarum Rhcmensisot epist. 13 dictum cst.Quod intelligendum est de ob-
Rothomagensis in cpistola soripla anno 858 ad Lu- servatione regula; ot de administratione bonorum
dovicum regera Germanite in Attiniaco palatio con- monastorii.Nam quoadeaqua^violationemcanonum
sistentem "Rectores etiam monasteriorum.quibus
: rospiciebant,cpiscopali audientiae reservati erant,ut
monasteria committitis.firmiteretobnixe pra;cipite, diximus supra. Pra;terea, monachi non poterant
etc. » Itaque quoties monasterii cujuspiam abbas J) abscedere a monasterioncqueproficisci inregionom
excesserat e vivis,aut ab administrationc recedebat, longinquam absquo permisss episcopi.ut ad episto-
rex aliura in loco cjus propria auctoritate constitue- lam 102 dictum est.
bat, neraine reclamante. Exstant hujus juris innu- [a] Aldricus. Hic, cum abbas esset Ferrariensis,
mera propemodum exempla,testimoniis synodorum Ludovici Pii imperatoris jusso factus est archiopi-
episcoporuraque firmata,si quis etiam hocroquirat. scopus Senonensis.ut scribit Lupus.Factum idanno
Sed tainen priBterrailtendum non est testiinoniura 829, quo obiit Jeremias Senononsisarchiepiscopus.
Caroli Magni, quod sic habct « De monasteriis et
: Chronicon sancti Petri Vivi Senonensis « Obeuntc
:

xenodochiis qua^por diversoscomites esse videntur,
ut rcgalia sunl;et quicunqueea habere voluerit.por
benelicium dono rogis haboat.» Srriptum porronic
est comiles pro fomjVniui.Comitatus autem hocloco
idcm ost quod pagus. Unde co?r exjaof/iapudLupum
in cpislola 24. Itaque cdicit Carolus ut monasteria
quffi per divorsosregni Francicicomitatussitaerant
regalia sint, ita ut nemo abbas illic esse possit nisi
is cui Rox dedorit abbatiam. Vcrum reges nostri
paulatim jus illud transtulerunt in monachos ea
tamen legc, ut eisnon licorctalium cligore abbatem
quamquimoressuos diuapprobassetin professione
vcro llieremia archiepiscopo vii Idus Decembris.ct
sepultoin basilica sancta; Columba%nutudivinosan-
ctus .\ldricus pontilicalom sedcm suscepit, abbas
sancti Petri Ferrariensis, vivente adhuc Pio Ludo-
vico. )i Exstat aulcm inter epistolas Frotarii.opisco-
pi Tullensis, Aldrici istius, ni fallor, cpistola ad
Frotariuin, qua suara sortom deplorat, quod cum
olim monachi instilutuni arripuisset.utsibi vivcrct,
abbas tamen poslea,cogentibus monachis,factussit
; nunc vero, licet tanto oneri impar, ac nihil minus
cogitans.opiscopus. Itaque Frotarium orat ut preci-
bus suis sejuvetapud Ueum,abeoqueimpotrotvir-
489
omissa, quando hanc vitam, ul crcdimus, rdiciore
mutavit. Quis hos viros canones ignorasse dicat,
nisi prius ipsc desipiat? Profecto primordia
Christianae recolcbant ;
quK beatus Lucas commcn-
dans ostendit tunc illis omnia fuisse communia,
quando postquam singuli agrorum ct quarumlibet
possessionum pretia apostolis, prout cuiquc opus
erat,dividenda permiserant,ipsi Dco soli vacaljant,
et erat ris cor unum ct anima una in Domino.Ncc
ab hac sancta socictate sacerdotes exclusos invenio,
cum prajfatus evangelista hinc etiam nos instruen-
dos prospiciens, («) Multa, inquit, turba sacerdotum
obediebat fidei {Act. vi). Siquidem tamctsi quam
longissime absumus atam sanotorum virorum per-
feetione, tamen vestigia et qu.-edam.ut ita dixerim.
lineamenta forma; apostolicffi rolinemus,dum ncmo
nostrum aliquid sibi vindicat,nec in saeculares
dissipare animum perniiltitur,et orationum
abs- et
tinentiae legitimam oonstitutionem persolvere regu-
lari rigore,cui nos sponte s\iljmisimus,coarclamur.
tutes episcopo dignas. Notanda interim sunt verba
Clarii monachi,auctoris Ghronici S.Petri Vivi qui
quod Lupus factum ait jussu CcTsaris.ad nutum di-
vinum refert.dum ait Aldricum iiutu diviiio susce-
pisse pontiflcalem scdeiii.Ut intelligeremus eamau-
ctoritatem in cujus possessione tum priucipes crant,
a ccelo esse.Unde et in canone 3 synodi ad Theodo-
nis-villam habiliB anno 8i4 scriptura csl episrojios a
Deo (/a(os esse.otaprincipibus tum iraperitantibus,
l^udovici scilicet Pii filiis, rccjulariter desiijnalos, et
gratia sancti Spirilus consecrulos. Vidc notas ad cpi-
slolain 98. Sed ut ad .\tdricuin redeamus, obiit is
diem suumanno 841, vi IdusOctobris succesaorem- ; C
quehabuit\Venilonem.Deslinaveratautem(utLupus
scribit, itemque antiquus Vitaj Aldrici scriplor)re-
dire ad monasterium,omissa episcopali cura,si diu-
tius fuisset in vita.Recurrcbat enim memoria prffi-
lerititemporis, et in viro monaslica; quietis aman-
tissimoerumpebanthaud dubie intcrdum questuset
lacryra.T3,quod cum vix sibi sufficere posset,animum
tamen distrahere cogebatur in plures curas. Eos
nimirum felices ac beatos existimabat qui procul
dignitate episcopali, et procul a sseculi periculis,
tranquillam et insontem vitam agebant in rnonaste-
riis.de nullius salule solliciti nisi generali charitatis
lege,denullius aniinarationem reddituri Deo quam
de sua. Ea de causa pastoralem cui\un,si per cano-
nes licuisset, deserere dcliberabat, ut liberius Deo
serviret, ac salutem suam operaretur. Sed quia id
canones vetabant ob periculum animarum,ipsc huic
incommodo prospicere volens.successorem sibi quK-
sivit, qui ei oneri par csset, locoque suo ordinari
posset. Inter haec vir sanctus inevitabili necessitate
raptus est.Si quisquam interit qui sic cxstinguitur?
{a) Jdiilla turba saccrd.Hlc Lupus rhetoricatur ut
osteudat sanctum esse propositum Ardegarii et Bal-
drici, cum huctcstimonium Lucas in cap. vi
trahit
Actorum, ubi scriptum est plcrosiiue sacerdotes fi-
demChristiampIexosessc.Mi((((j,inquit,a<)'fc((5((fer-
doluin obediebat /((/ei.Laudandi sane illi sacerdotes
qui, spretis religionibus suis.fidei se Christi appli-
cabant. Et h;ec est suiiima pietas.Laudandi ilaque
fuissent Ardegarius ctBaldricus,si antea sacerdotes
fuissent falsorum numinum,tum vero Christi cor-
pori, quod est Ecclesia, inseri ambiissent. Exstat
apud Hicronymum in epistolaadHcIiodorum insignis
locus, in quo magnus ille vir docet per calcatum
etiam patrem pergendum esseeiquiChristum sequi
velit Licet parvulus, inquit,es coUa pendeat ne-
: i<
Patrol. CXIX.
EPISTOL^. 190
A Nec mirandnm,scd opiscopailter compatienduiii vo-
bis cst.si (b) multos monachoriim cxperti sitis asua
fidei professione detcstabiliter deviare; cum et natura
hiimana prona sit ad malum,et hostis noster bono
scmini supcrseminare sempcr gestiat zizania.Cacte-
rum,ut mea et multorum fert opinio, nullus intra
sanctam Ecclesiam ordo est ubi certius promereri
56 Deum fidelis anima possit quam si monasticae
studeatpropositum integre observare.Ve»
disciplinac
rumnenosmagnifacere videamur,beatusGregorius,
oujus tanta in Ecclesia resplendet auctoritas, Patrcm
nostrumBenedicturahisverbisconmiendat(S.Greg.,
lib. m Wi(i/o(/.,cap.36) : Scripsit monachorum Rcgu-
liiiii discrclione prucipiiam, sermotic tiiculenlam.
Sanclusautem Benediclus sacerdotos suscipi in mo-
t> nasteriumetposseetdebereo?tendit,cum quanquam
curas non facilem,tamen eis permitlat ingressum,et reti-
ncndi officium ex abbatisjussione prashetauctorita-
tem,quod nullo modo faccret,si soli {c) admittendi
cssent oi'iminosi.Nam et eos quidem interdum,sed
posjlicet sparso orine et scissis vestibus ubera,qui-
: bus te nutrierat,mater ostendat, licet in liraine pa-
terjaceat per calcatum perge patrem, siccis oculis
;
ad vexillum crucis evola SoTura pietalis genus est,
in hac rc esse crudelora. » Quo loco sic apposite
prorsus ad rem nostram loquitur Erasmus Rotero-
damus Mihi videtur et hoc nonnihil ad suum ne-
: <>
gotium retorquere Hieronymus. Nam id quidem
locum habct,ubi parenlcs cthnici vetant quo miniis
fias Christianiis non ut desertis parentibu.s.quibus
;
opus est forlassis tuo subsidio, in eremum aut in
monaslerium temet abdas, cum possis apud Chri-
stianos parentes Christianam agere vitam,si modo
purgarisanimuraraundanisaffectibus.Vcrumhujua-
modi detortio probalur in cxhortando, aut deter-
rendo.Sed alii passim,et serio,quidquid de mundo,
hoc est de mundana vita, dictum est, id detorquent
ad coinmuncm Christianorum vitara quod de se- ;
quondo Christum, id trahunt ad monachorum vi-
tam. » Itaque Lupus, rhetorica licentia usus,hunc
Luca! locura, ubi ioquitur de sacerdotibus nonduin
Christianis, flexit ad presbyteros Christianos,ut pia
fraude consensum extorqueret a Wenilone. Quod
non ideo dictum velim,ut quis existimet me eos vi-
tuperare qui monachi fiunt.sed ut ostendam,quan-
tuni sibi licere crediderintinterdura nonnulli vete-
rum, quoties incideret occasio retrahendi homines
ab erroribus saecuIi.Nam et ego existimo plurimos
fieri et sapientioreF et sanctiores in monasteriis :
adeoque neminem ab eo proposito revocare velim ;
prsserlim si quis B. Benedieti institutum arripiat,
D ul Ardegarius et Baldricus facere cogitabant.Bene-
dictus enim raonachorum Pater est, a quo catera
monachorura in Ocoidente instiluta acceperunt for-
inarn vivendi,ut satis notum esse arbilror.
Multos monaclior .iam tum ergo nonnuUi mo-
[b]
nachorum infaniabant vitam monasticam,moribus-
que suis id prorsus elfecerant ut ex iis nonnulli pii
viri conjioerent vilam monaslica;n nihilo sanctio-
rem,imodeteriorem cssevitareliquorumChristiano-
rum. Recte autem admonet Lupus ex improborum
illorum monachorum vita metiendos non esse cffite-
ros.Nam et diabolus semper gestit seminare zizania.
{c).\dmittendi criininosi. Loquitur proprie de pre-
sbyteris criminosis.quos ad agendam poenitentiam
in monastcrium dotrudendosesse sancitum fuerat in
pluribus synodis.Quanquam nihil vetat qr.in et alios
quoque facinorosos homines in monasteriis suscep-
tosfuissedicamus.Nammonasteriacrantporlusp(B«
 491 B. S. LUPI ABBATIS PERRARIENSIS.
difficillime, et vehementer compunctos recipimus. A quorumdam excellentia! ffstimatione propria com-
Venil enim filius hominis quxrere el salvare quod pe- probarem.Verum autem illorum coHoquio etrescri-
Cum autem beatus Gregorius
rierat (Matlh. xviii). pto potitus, quid ego hinc sentiam desideras expe-
RegulamPatrisnostriBenedicti approbat,eadem au- riri : quoniam de eisdem quaestionibus diversa sen-
tem Regula sacerdotes cum onicio suspiciendos cen- tire,quousque contra fidem non est, aut nulla aut

set,nisi qui conlentioso spiritu laborat,et susceptos parva culpa est.Quid mihi sentire visus sitbeatissi-
jam inde ab initio nostri ordinis et esse integrae viti3 miis ac doctissimus Augustinus in co loco quem
sficcrdotesinmonasterium minime dubitat.Quapro- enodandum pooposuisti non gravabor exponere.Et
pter vestra paternitas dignetur hsec studiosius per- illa quidem prior quffistio,quam,quia nullis divina-
traetare,et presbyteris (a) ad mclius de bono ondcn- f rum Scriptii^arum excmplis aut testimoniio aut segre
tibus non cunctetur licenti» aditum reserare ; ne aut nequaquam
medio reliquit, definiri poterat, in
forte,quod nuUaton us optamus,videamini ordini no- an in illo cunctis exo-
penitus omittatur ; scilicet

slro provisa ccelitus incrementa derogare,quem siim- 58 culmine resurrectionis oculi

ptabili fidelibus
mietoptimi pontificesnon solum noninfamaverunt, carnis aliquid sint mentis simile habituri siquidem :

verum etiam,ut par fiiit,suis ct laudibus ornaverunt futuras earum rerum imagines aliqua nijs menlis
et e.\hortationibus cumularunt.Neque cnim sacro- „ acrimonia posse apprehendere quae illius tanti aucto-
rum canonum suscipiendu censura,quantum dispi- ris ingenium sinl transgressa; si vel opinari posse-

cerevaluimuSjUsquamnoslraminlirmatsententiam, mus.csset id extremffi dementia;. Nec tamen felici-

quam et uuctoritate divina et prfficlaris e.xemplis tati nostrae inilla resurrectionealiquid derogabitur,
roborandam 67 curavimus.Illud potissimum a ves- si divinitatisexcellentia carnalibus oculis conspicua
tra eximietate obtinuerimus.ne nostram admonitio- non fuerit ;
quando nullum hoc tempore dispendium
nem gravemini quam non
: venditanda? scientire stu- sentimus, si rationcm quam
intelligcntia; iios pati

dio,sed implendaj charitatis oflicio assumptam.et re- mentis acumine coutuemur, manu pcrpetua, quod
rum pondere et styli lenitate satis,ut opinor,appai'et. est incorporea, palpare non possuraus. Nec indi-
gnum aliquid nostra patietur natura, si spirilus
EPISTOLA XXX. longe sublimiori donetur excellentia ; qui jam inde
(6) .\D GOTTESCHALCU.M MONACllU.M.
ab initio nostrae nativitatis tantum excelluit ut et in

Ni veritus fuissem ut me ab observatione charita- eo,etsi aliquandiu decolor propter peccatum, sem-
tis aversum nullius ilecti posse precibus putando, per tamen (c) Dei perseveraverit imago, et ab eo in
eamdem charitatem offenderes, etiam nunc silentii unam eamdemque personam redacta gubernata sit

latebram fovens,nihil ad ea quae consuluisti respon- caro.AIteram vero qua^stionem quibus verbis idem
dissem, duabus videlicct ex causis. Altera, ne otio C praecellentissimus auctor moderatus sit vigilanter
tuomateriamexerecndi ingenii vel imminuerem vel considerantes, eorum mentem dispiciamus.
« Aut

detraharem. Altera, ut habita considoratione illo- quod est, inquit,ad intelligendum facilius,ita nobis
rum quos super cadem qua;stione te sollicitasse erit Deus notus atque conspicuus ut videatur spiritu

olim cognovi,mediocritatem meam non prccjudicare a singulis nobis in singulis nobis,vidcatur ah altero

nitentiffi.Confirmatur istud auctoritateZacharia; pa- exemplar cx veteri codice Vaticano dcscriptwm

pae,cujus hsec sunt verba in epistola ad Bonifacium
arcbiepiscopum Moguntinum « Hos itaque minis-
: narhus Bcnedictinus.llactenus enim non prodiit in
tros Salana;,et nonCnri8ti,uhicunque repercris,cha-
rissime nobis, aggregato provinciali et sacerdotali
collegio, omnimodo devita; et a sacerdotali honore
privatos,sub regula monachica ct pffinitentia sub-
missos,vitam finire ordinabis.» Apud Essenos,vetu-
stum in Judsa monaohorum genus, rei cujuspiam
culpa;, quantumvis levis, non admittebantur, ut
fidem facit Sulinus cap. 38, his vorbis « qui
reus est vel levis culp<T,quamvis summaope adipi-
sci ingressum vclit,divinitus submovetur. »
{a) Admeliusde 6o>io. Id est,aclericatuad monachi-
smum.Atquisuprovidimusclericatumahlnnocentio
primo dici moliorcm gradum comparatione vit<e mo-
nasticae. Quam ob causam veteres illi « ex eis qui
ciiius
inihinuper ostendit domnus Lucas Dacherius,mo-
lucem. Canonicos autem eosdem esse qui et clerici
vocanturpatet ex capite731ibri prinii Capitularium.
Denique clericatum fuisse existimatum meliorem
gradum ex hoc cnlligimus quod in synodo Cabilo-
nensi presbyteri facinorosi demittuntur ad agendam
pccnitentiam in monasteriis.Vide epistolam 36 Ivo-
nis Carnot.et Franciscum Florentem lib. ii Dissert.
: Nam juris canonici,pag.l98.
(6) Ad Gottheschalcum.Ce]c\!>Tis fuit hic homo state
D Lupi et llincmari, adeoque materiam tum praebuit
scrmonibus hominum.Rcnovata cst autemmaxime
ejus memoria his viginti annis ob doctrinam Janse-
nii.episcopi Iprensis.Historiam Gotteschalci ingenti
voiiiminc conclusit R. P. Cellotius e soc.Jesu (jui ;

in monasterio permanentnon nisi probatiores atque
meliores in clerum assumere » snlcbant, ut docet
Augustinus in epistola 7u, ad Aurelium.Et sapien-
tissimus ille monachus llieronymus scribens ad He-
liodorum ait " Alia causa est monachorum, alia
: quonam modo illa fiat.Hoc ideni argumentum fuse
clericorum. Clerici pascunt oves. Ego pascor. »
Atque id etiam Urbano II papae valde placuit, qui
•
lege lata prohibuit n ne quis canonicus regulariter
professus,nisi,quod absit.publice lapsus fuerit.mo-
nachus efflciatur, » ac poenam statuit adversus re-
Gratianum 19, q.
belles.Exstat decretum istud apud
3,itemqueapudStephanumTornacensemin epistola
prima,et in CollectioneCanonumAnselmiLucensis,
plurimum opera; in ea posuit et novas observatio-
nes quamplurimas protulit, non indignas erudito-
ruin hominuin curiositate.
In hac cpistola tractat Lupus de visione beatifica,
tractavit Hincmarus Rhemcnsis in epistola 3, cap.
8, ubi etiam adducit locum Augustini ex libro xxu
de Giviiate Dei, cap. 29. Vide Alcuinum in Confes-
sione fidei, lib. iii, si tamen Alcuini.
((•) Dci imnc/o. Hic Lupus Dei imaginem, qua; in
hoininc esse dicitur, constituit in anima. Vide quae
infra adnotamus ad librum de Tribus Queestionibus.
 ::

493 EPISTOL/E. 494

in altoro, vide.ilur in scipso, vidcalurin cocio novo A. catur. PraMTionstratisverbissuperquorumscntontia
et terra nova atque in omni quae tunc fuerit crea- non ut voluimus, sed ut valuimus (rcs enim quam
tura [de Givit. Dei, lib. xxii, cap. 29). » Hactenus signilicant incomprehensibilis est), diutule loculi
qui hi-BC verba obscuritatis pariant non video. sumus, idem mirabilis auctor subjccit (August.
Quippe clarissimus auctor, quiadivina3 ructoritatis ihid. ) Et per corpora in omni corpore, quocun-
: i<

observantissimus, quemadmodum sit futurusDeus que fuerint spiritalis corporis oculi acic perveniente
omnia in omnibus copiosius esplioat ; scilicetquod directi. » Hic vel parum ssculari litteratura imbu-
electis divina gratia ad angelicam provectisaequali- tus nemo dubitat a coinmuni subaudiendnm, etut
tatem, remoto pristinae ignoranticc nubilo, 59 se- vidoatur spiritu per corpora in omni corpore. Opi-
metipsum plcne manifestet,ac sua ineirabilivisione nionem enlm illam, ut videri possitDeus carnalibus
in perpetuum beatiflcet, tantaque suie priesonti.-B oculis,nisi aliquid mentis obtinuerint,ipsemanife-
Isetificet evidentia ut uniuscujusque spiritus dubi- stissime removet. Quid vero in oo voluerit intelligi
tare non possit quin nobis et rcliquis sanctisomni- quod a\i,per corpova j»ow«2co?7;o;r,scrupu!osius
bus Deus atque cuilibetalicui creaturffi ita ut
insit ; quaBri posset, nisi eamdom rem, adhibita quadam
rationabilom tantummodo sui notitia glorificct, ir- simililudine, pra!struxisset.Deniqueprffimisit(Aug.,
rationabilem vero, hoc est, terram et cuelum, pra:- „ de Cicit. Dei, lib. xxii, cap. 29) : « Vitam quidem
sens ubique totusgubernandocontineat. Acpcrhoc suam>i(haud 61 dubium quin spiritus)« quanunc
rationabili aderit per notitiam et pra;sentiam,irra- vivit in eorpore, ot hfec terrena membra vegetat,
tionabili persolam prKseutiam quas tamen longe : facitquc vivenlia, interiore seusu quisque non per
pra;stantius quam nunc adclectorum notioncm de- corporeos oculos novit.Aliorum vero vitas,cumsint
ducta, ut augmenlum scientia3,ita etiam incremen- invisibiles, per corpus videt. Nam unde viventia
tum felicitatis factura cst. Nam et nunc praesentia disccrnimus a non viventibns corpora,nisi corpora
sua regit coelum et terram, cujus veridlca vox est simul vitasque videamus, quas nisi per corpus vi-
Cceliim et tcrruin ego impleo (Jer. xxiii). Sed ad dere non possumus'?))Siquidem hac ejus tamlucu-
comprehendeudum quemadmoqum totus in coelo, lenta sententia eolligitur quodjuer cor/jom, hocest,
totus in terra mentis nostra3 caligat,
sit, acies per corporis oculos, in omni corpore, quod idem
quandiu corpus;juod corrumpil uraggraral aniinum conspe.\erint oculi, videndus sit Deus, non in sua
[Sap. ix), ne naturte suae vitn licere qiieat exerere. substantia,quod privilegium spiritui reservatur,sed
Quod cum totius corruptionis non moleslia modo, iii evidentissima gubernationispra^sentia.Sic enim

verum etiam suspicionefuerit libcratum,glorificata cum per sensus corporeos vitas aliorum in corpore
duntaxat, non mutata natura(nequ6 enim hinc nos intuemur, non vitas invisibiles aspicimus; sed eas
errare permisit qui ait : Palpalc, et videte quia C tamen inesse vivificationis potcntia dubitare non
spiritus carnem et Oisa non habef,sicut mevide/is possumus, Nec sustinebunt quidquam contumeliae
habere [\mc. xxiv]), tantamque cum spiritu, cui oculi, si spiritu Doum ubiquo prssentom compre-
nunc repugnat, habuorit concordiam ot cura eo hendente, eum tantummodo in corporibun,quo
illi

dcinceps nec velit peccare nec possit, idem spiritus direxerint acicm, qucmadmodum suporius ostendi,
Deo suo tunc vere inh;erendo, unum cum eo effe- poteruntintueri;sicutneque nuncpatiuntur aliquid
ctus,intueri merebiturhabitatoremsuisimiliumque ignominia3,cum sensu auriumdulcissimumquemli-
creaturarum, ca;terarum vero rectorem. IIkc est bet sonum capiento, ipsi intra metas proprii mune-
visio, in qua scilicet constabit et securafecilitas et ris cohibentur. Hic a me
monstratus intollectus
felix securitas, cui videndai oculos non corporis, capituli omnibus te quas proposuisti qufestionum
sed cordis, hoc est mentis, 60 mundari veritas angustiis liberabit inter qua; etiam oeulis nihil
;

prfficipit : Beaii, inquit, )wm;w/o corde ,qitoniam ipsi similo mentis habcntibus in quovis corpore, nec
Dcum videbunt [Matth. v). Ilujusmodi vero munda- proprie, nec ngurate,Deumforo consplcuum decla-
tionom fides hie inchoat, illic charitas consummat. rabit. Namque propriotatem ejus cognitione spiri-
Nam quousqne aflectus nostcr dicere Deo possit tus sibi dignitas vindicabit. Qiiod autem tam evi-
Qidd mihi est in ccelo et a
,
tequid volui super terram? n denter creaturas suas divina reget majestas ut ne
{Psal. Lxxi).) hoc est, quandiu in coelostis alicujus oculos quidom corporeos letere possit, nihil prster-
creaturas potentia vel excellentiae mundanas illece- quam quod gerilur signincare62omnis qui sobrie
bra, et non in Deo, a quo sumus conditi, spem sapit facile advertil. Ad hunc enira exitum circum-
noslrs beatitudinis rcponiruus, grassum glaucoma stantia, sine superstitionii porvicacia considerata,
nostris obductum oculis patimur. Atcumsalubriter cautum instruclum<iue lectorem perducunt. Quod
ea sordere coeperint quse prius animum nostium adeo mihi constat ut etiam beatissimum Augusti-
perniciose aut eludobant opinionum falsitate aut num, si revivisceret, aliter quemquam sensisse
oblectabant fallaci suavitate paulatim Dei clemontia credam non mediocriter mirfitum. Proinde semper
fatiscente caligine, noster visusrecuperatur, ac solvoudo etnunquampersolvendo charitatis debito,
divinorum praeceptorum in dies exacuitur collyrio, te, suspiciende frater, exhortor utnequaquam ultra
donec deposita mortalitatis sarcina, ad videndum in talibus tuum ingenium conteras : ne his ultra
eura,iii quera lota fuerat translata intentio,perdu- quam oportet occupatus, ad utilioravestiganda sive
495 B. S. LUPl ABBATIS FBRRARIENSIS. m
docenda minus sufflcias.Quid enim tantopere quae- A litas publicu alio traxisset, missis iterum nunliis
ramus quod nobis nosse necdum Ibrsitan expedit? pcr amicos obtinui cum gratialicentiam revertendi.
Certc divinitus illustrata mensDeoloquitur: Oculus Cur autem,-sicut conslituerat dominus noster rex,
nonvidet,Detis,absijuete(jucepra'pa)-asUexspecfanti- ad sanctum Martinum non acccsserit, hffic,ut nun-
bus(e(ka. lxiv). Et nos illius ineffabilis visionis tii nostri retulerunt, causa fuit quod riritanni, sibi

plenissimam rationem complecti animo, concrctis prKter solitum dissidentes, regem no&trum in Bri-
vitiorum sordibus adhuc gravato, desideramus?In tanniam versus evocaverunt, ut pars qure contra
amplissimo Scripturarum sanctarum campo interim (n) Nomenoium sentiebat ad eum tuto dcficeret. De

spatiemur,earumque meditationi nos penitns totos- pino, undc vestrn qussivit paternitas,nihil certiin
que dedamus, faciemquc Domini humiliter, pie ac tantum fama jactabat 64
palatio dicebatur. Leviter
ssmper quaeramus, rjnoniam inquirentes Domimun eos qui nuper ab eo descivissent in concordiam re-
non deficient omni bono [Psal. xxxiii). Ejus erit dituros. Quidam vero de .\quitania venientes Nort-
clementia3, ut dum considcrata nostra conditione mannos Burdegalam
et Santones eruptioncm
inter
altiora nobis non qu;crimus, necfortiorascrutaKiur, his dioljus fccisso retulerunt,et nostros,id cjt Chri-
nos ad sublimiora et robustiora sustollere, purga- stianos.pedestri cum eis prKlio congrossos etmisc-
tisque nostra; mentis obtutibus, quibus videri sc „ rabilitcr, nisi quos fuga eripero potuit, percmptos.
posse revelavit, semetipsum dignetur ostendere. In quobello cpmprchensumduccm Vasconum ;6)Si'
Gajterum daturus necne sit oculis post resurrectio- guinum et percmptum ctiam jurando testati sunt.
nem aliquid simile mentis, ejus arbitrio relinqua- Qu;e res quam vera sit, Dominica sententia Omne :

mus,cujus judicio et ha^c st aliainnumeraimpune, rcgnum in seipsum divisum desolabilur [Luc. xi), in-
quoad mortaliter vivitur, ignoramiis. Quaternionem dicat etdiscordiam ampleotentibus qui fructusma-
qucm reperisti nescio quis mihi 63 sublegerat. ncat manifestat. Bene vos valere cupimus.
Verborum vero, quorum flagitasti rationem, quia EPISTOLA XXXIl.
nec plenaria statim omnium occurrit, et eam inda- AD LUDOVICUM.
gare maximas causarum moles, quibus assidue Desiderantissimo suo Ludovico, abbatnm summo,
obruor, inhibuerunl,in aliud tempusdistuli: quan- Lupus prffisentem et futuram salutem.
quam nonsimnesciusGrajcorumsermonumproprie- Dici non potest quanto nuper dolore affectus sim
tates a Grwcis potius exspectandas.Sane siquando cum in hac reipublicse calamitate fcliciior fallaxfa-
scribendum parvltati mea; decreveris, obsecro su- ma disperserit vos quoque inter alios cecidisse.
perfluis aut falsis laudilms non oneres sed magis; Hunc mocrorem nullus unquam dies,utverefatear,
Domino supplices ut me sempersuas laudisavidum nisi cum ultimo mihi spiritu abstulisset.Atveritate
faciat, mea3 vero laudis fructum in illud lempus C comperta.ut par fuit inexplicabili gaudio exsultavi
dilTerat qno laus crit unicuique ab eo. quod is viverct cum quo, si possem,et essetneces-
EPISTOLA XXXI. se, juxta illud lloratianum.
AD GUENILONEM EPISCOPl'M. Meos " dividerem libenter anuos.
Surnma veneratione colendo insigni prKsuli Gue- Immensas itaque gratias omnipotenti Dco,omnium
Lupus plurimam salutem.
niloni charistime, reforo quod te mihi scrvavit quo ser- ;

Cum ad regem proficisccrer,et prsemisissem sci- vato, ipse quoque servatus sum. PrKtcrea domini
scitari quid me facere vellct, ipse voro pra^cepisset nostri ((/)regisadversitati condolcns, etercptionisu-
ut fcstivitatebeatiMartini admonasterium ejusdcm pia modum congaudens, 65 instar illlus evange-
prajclari confessoris ei occurrerem, eum vcro uti- licffi viduffi quaj duo minuta in gazophylacium misit,

(a) Nomenoiu7n. Ducem Britonum:qui cum post (<;) Dividerem annos. Utitur Lupus hac Horatiana

Ludovici Pii mortcmCaroIoCaIvoadhffisisset,postoa loquendi forma, ut sui in Ludovicum amoris abun-

tamen rebellans, regnum atfectare in Britanniaau-
sus est, suadente Lamberto, comite Nannetensi.
iEgre iil tulit Carolus, Kmulum in regno suo non
fercns. Itaquo captata dissidiorum occasione quaj
inter Britannos exarserant,dumpaisuna Nomcnoio
favet, altera vero adversus illum insurgit, ipse in
Britanniam profectus est, ut se inimioorum Nome-
noii partibus conjungeret. Factum id anno 84Gcol-
ligiturcxChronico Ademari:«Carolua,inquit,itcrum
Britanntam porgens,cumNomenoio duce dimicavit
et victor cxstitit. Sod Nomcaoius fuga lapsus est. »
(6).V2(/!a'/t!tw.Ethincquoquediscimushancepisto-
lam scriptamesse anno 8i6.Nam eo annoSiguinum
comitem BurdegaIonsem,sive ducem Vasconum,ut
vocat Lupus,a IS'ortmanis occisum esse lidem facit
idem Ademarus his verbis « Alio anno sequenti,
: versus Garolum Calvum anno S'(5, de qua hoDC ha-
Siguinus, comes Burdegalensis ct Santonicensis, a
dantiam illiostcndat.Adnotavit autcm Muretus,cla-
rissimum patriffi mea3 sidus, in lib. iv Var. Lcct.,
cap. l,inter omnia loqucndi genera quibus vcteres
miriticam quamdam vim amoris in aliquem sui ex-
J) primebant, illud excellere vidcri quo signilicabant
cupero se,si quomodo id fieri posset, annossibiad
vivendum constitutos conferre ac contribuere cum
co quem diligerent,itaut quod ipsissupcrpssetvitffi,
ejus pars aliqua ad illius vitani adderetur.
(d) Ikijis advcrsilati. In hac epistola, itemque in
soquenli,agit Lupus de clade quai acciderat Carolo
Calvo.Tanta auteni illa fuit, ut cajsum in acieCaro-
lum nuntiatum sit,cumque eoabbatem Ludovicum,
ad quem scripta est isthffic epistola. Ilaque mani-
festum est hic agi de victoriaa Britonibus parlaad-
bentur in Annalibus Fuldensibus « K'arlus cum :

Nortmannia captus etoccisus est. »DeSiguinoduce Brittonibus conllixit etcum grandi damno cxerci-
;

Vasconum mentio exstat in AnnalibusEginhardiad tus sui, ipse cum paucis vix evasit. »
an. 816,
497 EPISTOL^. 498
(rt)quidquid muncris conscqui polui por vosoffcren- A admoncndum cst, nc forlc, quod absit, quam inte-
dumdircxi:quodgratuiii ei, sicutmihi cxpedircvide- gram acccpit, scissam nobis flentibus, hostibus
tis, aulem dixi illi me to-
qureso diguamini faccre.Idco autcm ejus tam occultis quam manifestis irridenti-
tum quod invenire valuissem fideliter misisse quod bus, relinquere compellatur. Utinam ci non contin-
propter ejus frcquens servilium, quod prius a prae- gat quod Dcus suis conlemptoribus comminatur :

cessoribus meis non exigebatur, et propter cellae Sola vc.vatio intellcctum dabit auditui {Isa. xxviii.)
nostraB subtractionem, et irumenti ante inauditam Nec experiatur quod ait Apostolus Horrendum est :

penuriam, omnia jam exhausta sunt, ita ut empti- incidcre in manus Dei viventis {Hebr. x). In expe-
tio frumento fratrcs jam mensc integro sustenten- ditione Aquitanica olim, ut nostis, omnia perdidi.
tur, eodem tanta prolixitate usque ad novas fruges (c)SuperioreannomissusinBurgundiam,deccmquos
victuri nec suffecerunt qua; ad communes usus pa-
; amisi. Nunc nos quam significavi premit inopia. Cu-
rata fuerant sed urgente inevitabili necessitate»
; pio etiam, si Deo placet, quod didici ct semper disco
paucissima vasa et ca;tera ornanienta occlesias no- dooere. Quas res (pra-tcr ultimam, ea cnim velut
strae, dolentibusomnibus, distrahuntur Qu«resquo Reip. inutilis judicaretur, quas meo judicio c;ctera-
redundet, et quantum publicam prospcritatem im- rum est gravissima), si me evocare voluerit ad co-
pedire possit, nec admonita vestra videt prudentia. p mitatum, regi, quoBso, suggcrite, quoniam nisi spo-
Proinde vestram supplex imploro pietatem ut regi liem aliquod altare, aut fratres importabili affligam
meas et fratrum necessilutes, imo jam veras niise- inedja,non habeo unde octo dies in ejus possim ver-
rias apcriatis, suggercntcs ut quod suo maxiuio pe- sari donec novK fruges oplatam referant
servitio
riculo in beatum Petrum et nos fecit, voti memor facultatem. Nisi autem absque periculopossitis, mi-
quodso ('j)hoc annoobligavit, tandem aliquandoim- litarium hominum nostrorum nolo vos otium depre-
mutare rJignetur, ut et principem apostolorum in cari, quanquam et illis quam sit necessarium ultro
auis rebus dubiis adjutorem, et nos omnes ex oorde cognoscitis. {d) CongratuIationischartuIam,si utilem
possit habere interccssores. Neque enirn contem- futuram ox morum ejus qualitate deprehenderitis,
nere debet orationes servorum Domini, cumdeuno hoc cst, ut ea ad bene agendum aliquo modo incite-
quolibet justo dicitur : Mulluin valet deprccatio justi tur, cx parvitatismese nomine tradendam curate.
assidua {Jac. v); et de pluribus Domini cultoribus Sin autem, quid onimo contineam vos nosse sufTe-
sacer insonet psalmus: Voluntalem /imcnlium se fa- cerit. De annuisdonis, quoe adhuc penes mc habeo,

cict, et deprccationem eorum cxaudiet (Psal. cxliv). quid mihi agcnduin sit per meum nuntium reman-
Nec de nostri instaurationo ccenobii tantum.verum date. Munusculi similitudinem, quam nimia verecun-
etiam de tolius EccIesiaB 66 statu sollicite vobis dia, quod aliud non habui, celsitudini vestrae direxi,
r
Quidquid muncris. In regno Francorum non-
(rt) lem voluerint secundum Rcgulam S.Bcnedicti abba-
nulla per eas tempestates erant monastcria (|ua3 tem cligantetsibi constituant. Sintautem et ipsi mo-
regi debebant dona et militiam, ut patet ex veteri nachiinsubjoctioneregisadlocumsalvumfaciendum
Notitia a Sirmondo edita in tomo 111 Gonciliorum etnonadaliquidpersolvendum.nisisolasorationes."
Galli», qu;e dein recusa est a Duchesnio. Idipsum Odo et Adacius abbates, ut hoc obiter moneam,in-
docetetiamauctorineditusAnnalium Anianensium, telligendi sunt dc Odone et Adacio, qui aimul Tute-
his vcrbis Erant etiam quffidam monasteria ex
: lensemonasterium rcxerunt, ut monuimus in Addi-
cis, munera militiamque exercentes. " In his fuit tionc ad librum viii Do Concordia Sacerdotii et
Ferrariense, ut discimusex eadem Notitia, itemque Imperii, cap. 25. Unde colligitur Sarlatense mona-
ex epistolis Lupi. Quo fiebat, opinor, ut singulis qui- sterium tuin fuisse subjectum monasterio Tutelensi
busque annis incumbcretillis monasteriisnecessitas et coloniam esse Tutelensis monasterii. Distinguit
offerendi munera prinoipi, itemque in occasionibus autem Bernardus comes inter ccenobium et abba-
ingentium sumptuum. Aftlictaj ergo Caroli res con- tiam, ea videlicet de causa quod veteris abbatioe
sueta munera exeg' runt a Lupo. Prffiter illa porro bona penes ipsum essent, cccnobium vero tum re-
monasteria qucC regi dona railitiamqiic debobant, ccntor ;edificaretur ad recipiendos monachos. Sic
erant insuper aliaquoe tenebantnr ad doua tantum Adcmarus vicecomes Scalarum monasteriurn Tute-
sine militia. Demum nonnulla erant qu;E « nec dona, lenscdistinxit in vetercm ;ibbatiam et monasterium.
neo militiam, scd solas oratioues pro salutc impcra- In Aiiglia quoquc nonnulla erant monastoria, so/uia
toris vel filiorum cjus ac stabilitate imp<irii deoe- _ et ijuicta ah oinnibus sxcularibas scrvitiis, ut docet
bant. » In his, praetcr oa quae commemorantur in " lugulphus abbasCroylandensis, cujusmonasterium
Notitia paulo superiuslaudata, fuitetiamTutelensc illa libcrtalc fruebatur.
in Lemovicibus, ut fidem facit in testamento suo (Ij) lloc anno. Id est, anno 84.5, ut diximus. Itaque

Ademarus, vicecomes Scalarum et abbas laicus mo-
nasterii Tutclensis. " Sunt autem monachi, inquit,
in munburdo rogis ad locum salvum faciendum, non
ad aliquid persolvendum, nisi solas orationes. » De
Sarlatonsi in Petrocoriis fidem facit his verbis Ber-
nardus, comes Petrocoriorum, qui sub Ludovico
Transmarino floruit, postquam
staurarc velle monasteriura illud « Igitur trado
hinc discimus votum quod, suadonte Hincmaro, Ca-
rolus Galvus concepit apud sanctum Dionysium, ut
in epistola 12 Lupus testatur, emissum esse anno
8-45.
(c) Superinrc unno. Hoc est, anno 844. Itaque tum
Lupus legatione in Burgundiafunctus est jussu Ga-
praefatus est se re- roli regis.
: ((/) Comjratulationis chartulam. Id est, Exhortatio-

prwfatum Ictcum domno Odoni et domno Adacio ab- nem ad regem Garolum, post acceptam cladem.
batibus et monachiB quos ibi vel adduxerint vel con- Itaque Ludovici judicio permitlit an ea Exhorta-
gregaverint, ut videlicet ipsi ct sucocssoTos eorum tio rogi reddonda sit. Ea autom exstat in epistola
tamcoenobium quamomnemabbatiam sineullacon- sequcnti.
tradictione teneant, ut post illorum discessum qua-
 499 B. S. LUPI ABBATIS FERRADIENSIS. 500
memores primM amicitia: nostrnj 6? quaeso ne di- A <^uni sit debeamus inquirere, et cum invenerimus,
gnemini aspernari. Exiguitatis mea^ benigne memo- matura festinatione perficere, etquod diu apparan-
res bene vos vaiere cupio, et ad bonorum emolu- dum sit bcllum ut celeriter vincatur (Sallust. in Ca-
mentum prosperis semper augeri successibus. tilina). Ha;c breviter celsitudini vestrffi suggessi, ut
divina et humana auctoritate quid vobis agendum
EPISTOLA XXXIII
sit indubitanter possetis cognoscere. Det autem ipse
EXHORTATIO AD DOMNUM REGEM.
Uous ut spiritaliter ct corporaliter quantum cupio
Praecellentissime domine, et, si dicere audeam, valeatis.
amantissime, audita nuper status vestri adversitate, 09 EPISTOLA XXXIV.
ineffabili dolorc distabui. Namque mecum reputa- AD ALTWI.NUM MONACHU.AI.
{a)

bam vestra; nobilitatis indolem, quam cupio ffitatis VenerabilifratriAUAvinoLupusperpeluamsalutem

maturitateacsapienticTBgravitale consummari, niniis
immature nobis ablatam. Id quia irrocuperabilevi-
debatur, quoniam id constanter fallax fama jacta-
ret, totum me cum fratribus qui me cum Deo ser-
vire satagunt, ad impetrandam salutem anim>-e ve-
strae contuleram, cui vehementer timcbam quorum-
dffm non satis Deum timentium persuasiones obesse.
Verum quoniam sospitate vestra donati sumus, in-
credibili gaudio repleti, sincera fide
stra3 celsitudinis admonemus Deo
nobiscum maximas gratias habcalis et referatis, qui
Si tanta facilitate discuti possent a quoquam
quunta moventur quKstiones, olim ad consumma-
tara studiosi quique sapientiam evasissent. Nunc lit-
tcrarum studiis pene obsoletis, quotus quisque in-
y. vcniri possit qui de magistrorum imperitia, libro
rum penuria, otii denique inopia merito non quera-
tur?Quo minus indignari mihi debes, si perexi-
guum otii, quod mihi vix obtingit, indagandis quoe
majcstatem ve- nesciam, quam ventilandis quae jam consecutus
ut omnipotenti sum, judicom expcndendum. Xec, ut opinor, erro,
si quibus divino favore viani intelligentiK vel aperui

nobis quantum se amare debeatis ostendit, cum, ut vel planiorem feci, quam pra^cesserim sequendi ne-

pace cunctorum dixerim,humano cessante auxilio, cessitatem indicam hoc est, lectione magistra vcl
;

ipse vos potenter et pie servavit, et quantum de eo utens, vel usus, si auditoribus meis aut prssentibus
pri-Bsumeredebeatismanifestaredignatusest. Nolile id ipsum sermono, aut absentibus obstinato impo-

igitur casu contrario nimium contristari, sed potius nam silentio. Obtinuit tamen tua instantia ut qua;-
credite veridicis vcrbis ejus : Sine mc nihil poleslif dam ex iis qua; sludiose qu;csiisti enuclcarem. Lo-
facere [Joan. xv). Et: ;V()« est volentis, ncqitc cur- penultimam gcnilixi producere sic apuJ Pri-
cuplcs
rentis, 68 sed miscrenlis Dei {llom. ix). El : Onmia scianum probatur in libro v, cum do nominibus in
quxcunquc voluil Dominus fec.it in ccelo et in lerra c« productam desinentibus disputaret. «Appellativa

{Psal. cxiiij. Et: Omnis voluntas mea fiet (Isa. lvi). ^ vero, inquit, .si sint ad homines pcrtinentia, qua;
Et . Non sahatiir re.x pcr -tnultam virtutem. {1'sal. apud Gra2cos communia vel mobilia, apud nos com-
xxxii). Et .•
Non esl Domino salvare diffwile in mul- munia sunt ut hxres, locuplcs. » Idem in septimo,
tiludinc vcl in paucis {I Reij. xiv). Et : Qui (jlorificat penultinia tortiffi declinationis quando produci de-
tne, (jlorificaljo eum ; qui uutcm conlewnunlmc, crunt beat vel corripi mira diligentia ostendens, < Produ-
ignobiles (/ Reg. ii). Et spreto carnalium consilio, citur, inquit, in hisquorumnominativus 7 in lon-

de quibus dicitur Dominus dissipn/ consilia (jcn-

: gam dcsinit seu naluraseu positione, ut sol, solis,

tiuin, rcprohat autem cogitationcs populorum, cl rc- infans, infantis. E.xcipiuntur in on desinentia Grasca,

probut eonsilia principum ; consilium autem Oomini et in tam Latina^pjam notha, quas aliquando cor-
in .vtcrnum manet (Psal. xliv), acquiescitc eonsilio ripiunt, aliquando producunt penultimam genilivi.
quod perProphetam ipse dignatur daremortalibus: Praeterea in ms, vcl hs, vel ps, vel .t desinentia, qua;
Jacta cogitntum tuum in Deum, et ip.se te nutriel pcnultimamgenitiviscmpercorripiunt.Item /)«;-, /(!?•,
(Psal, Liv). Et: Sperantes in Domino misericordia vas,pes,Ceres,compos,bos;sits,grus:quxproducenl\a
circumdabit (Psal. xxxi). Et: Cuni csses parvulus in norainativos, corripiunt pcnultimam genitivi. » Cum
oculis tuis, caput in trihubus Isracl factus es (I Reg. igitur proJncta no!ni[ialivo vel natura vcl positione.
XV). Et: Immola Deo saeriftcium laudis, c/ ?-e(/(/(j D P*""l^''""sgenitivoi-um consequenterproducant(his
Altissimo vola tua. Et invoca me in die trihulalionis : sex exccptis nominibus, qua3 longa obscrvantia dc-
eruam te, ct honoriftcabis me (Psal. xlix). Prajterea prehensa notavit, quoniam, ipso teste, locuples in cs

mementote quod Salomon ad regendum populum prodnctam eodcm auctore genitivo longa
finitur),

Israel, cui diu in maxima pace pracsedit, sapientiam pcnultima profcrclur. Quod possem etiam poetico
potissimum postulavit. Nec spernatis etiam eorum tcstimonio confirmare, nisi apud contentiosos quos-
hortamenta qui, Deum ignorantes, utilia non tam que tantum posset auctoritas. Locuplcto
tanti viri

sibi quam nobis viderunt; in quibus invenitur quod quod penultima prod'.;cta nequaquam dubito
autcni,
anle quam aliquid incipiamus, pruibniter quid agen- prorcrendum (sicut quoninin rohur, rohoris corripi-

(a^ i4(L4(/i(i/re!<m. IMonachum fuisse iudicat titulus saltem cum episUila illa scripta est, commoratum
episiol.c; cujusnam vei'o monaslorii, non docot. fuisse iu Germania, adcoquc monachum fuisse Ful-
Papirii Massoni edifio habct, Ail .Miuinum Senoncn- densoni. Vide .\cla Sanetorum ordinis S. Bcncdi-
sem monaclrum. Verum rx epistola 20 patet cum. cli toiii. VI, pag. 60.
 SOl EPISTOL^. 502
tuT,roboro eadem penultima correpta pronuntiatur), A contra Isedentem accipitur.Cum enim jEneas socios
activum esse in Cicerone possumus conrirmare, ad repugnandum Greecis, qui in suam potestatem
(Gic.in lib. de Orat,et libr.i Off.) qua significatione
;
urbem redegerant, animaret, usus est eo verbo, ut
etiam in Psalmo positum canimus : Mulliplicasli fingit Virgilius, quo significavit vindictam et ultio-
locupletare eam {Psal. lxiv). Apud memoratum au- nem suorum gentilium, qui jam occidissent, et sui
ctorem Priscianum in jam dicto libro vil,quid sen- ante quam occidissent,viriiiter a laedentibus exigen-
tiredepronuntiationemM/j>;"wdebeamus deprehendi dam. IUud quod sequitur tangere nolui, donec in
potest. In eo enim in er correpta masculina, femi- Livio vigilantius indagarem. Pro/«7z'M5 et per sibi-
nina, neutra,et communia inveniri dicit, in er au- lum pronuntiari etiam a non parum doctis semper
tem producta Graeca masoulina, etunum Latinum, audivi, et in antiquissimis exemplaribus nunquam
et magis nothum, atque iu sequentibus Corri- : <i nisi per t scriptum inveni. Stupeo an convertat in
pientia, inquit, nominativum in quibusdam cor- Prisciamum non dis-
prffiteritOMpraesentis in (,apud
ripiunt penultinam genitivi in quibusbam produ- cernitur. In veteribus tamen codicibus indifferen-
cunt. Producunt in al et «n el neutra, et in ar neu- ter expressum invenies. Patronum nostrum episco-
tra derivativa.Ino/' quoquedesinentiaaliaproducunt pum incolumen esse vcliemenler exsulto. aProbum
71 penultimam genitivi, ut cursor, cursoris; alia „ autem non tam aliquid edidisse admiror quam non
corripiunt, ut Hcctor, Hectoris; alia vero omnia, omnibus jam scribendi materiam abstulisse. Bene
quse nominativi terminationem corripiunt,similiter vale; et pro me,patreque meo,et matre et per te et
penultimam genitivi corripiunt. Excipitur inquies. per eajteros am.icos Dominum exorare, si me amas,
quod simplicis declinationem servavitincomposito, quaeso ne cesses.
quamvis corripiat extremitatem nominativi.» Ergo EPISTOLA XXXV.
si mulier dcsinit in er correptam, unde nulla dubi- AD EBBARDUM JIONACHU.M, PnOPINQUUM SUUM.
tatio cst, nec inter excepta ab co est positum, se- Assiduis urges, mi charissime, pctitionibus ut
cundum eum eorrepta penultima gonitivus cjus cfTc- antiquitatem nostr» propinquitatis et amicitia; sin-
retur.Ad hanc rem roborandam nullum adhucpoe- gularis litteris prosequens scribam 7 3 aliquod quod
ticum habeo testimonium. Et quoniam, ut ipse ait esse tibi possit, non usui, saltem deleotationi.
si

(Priscian. in prajfat. lib. i), « nihil ex omni parte IIoc forsitan digne fecissem,si,cum, opus postulas,
perfeclum in humanis est inventionibus, « ab eo materiam praebuisses.Verum quia gratum tibi fore
forsitan est non ignorantiased oblivione pnetermis- duiu scribam, quidquid illud sit, polliceris, in ex-
sum. Quareinusu mutando auctoritatis mea3 pcri- quirenda materia nolui me operosa torquere dili-
culum nolo facere, donec aut mea aut amicorum gentia, multo minus in elegantia solerti verborum.
diligcntia aliquid hinc,si non solidius,at evidentius C Quod igitur mihi nihil tale molienti occurrit extem-
valeat inveniri. Ulciscor et vindico cur dixerit idem poraliter explicabo. Reviviscentem in his nostris
auctor insignis in utraque significatione accipien- regionibussapientianr. quosdamstudiosissime eolere
dum,ipse explanat,subinferens tam pro la-so quam pergratum habeo sed hinc haudquaquam medio-
;

contra laedentem accipiendum:unde et vindiclanon criter moveor quod quidam nostram partem illius
solum poena, sed etiam liberatio accipiatur. Quani- appetentes, insolenter partem repudiant. Gmnium
vis etexVirgilianis versibussensuscjus in prompfu autem consensu nihil in eaest quod jure excipi aut
sit rocte considerantibus.In eo enim quo posuit possit aut doboat. Quare apparet nos ipsos nobis
Ulta virum pcBaas inimico a fratre recepi, esse contrarios, dum insipienter sapientiam conse-
IJlta pro /ff.so facit. L<bsus enim Sicharbas, sive, ut qui cogitamus.Etenim plerique ex ea b cultum ser-
poetica liccntia ponit Virgilius, Sichaeus, a Pygma- monis quaerimus; et paucosadmodum rcperias qui
lione fratro Didonis erat, aquo fuerat mortc mul- morum
probitatem,quod longe conducibilius
ex ea
ctatus.Maritum autem postea Dido ulta est; non ei, est, proponant addiscere. Sic linguee vitia reformi-
utpote qui erat exstinctus, po3nam aliquam infe- damus et purgare contendimus vitae vero delicta ;

rendo sed Pygmalionem.propter quam scelus com-

; parvipendimus et augemus.Sed cum omnis sapien-
niiserat,pecunia privando. Itaque supplicium de eo n tiaaDoinino Deo sit,ut littera; divinoe demonstrant,
(|ui laBserat pro eo qui lajsus erat 71 sunipsit. Ita ordine congruo eam appetamus, et procul dubio
pro l;eso idem verbum aecipitur.quo scnsu accipe- consequemur. Id autem nobis ex divina auctoritate
rctur etiam,si,metro permittente, dicere potuissct, depromitur. Fili, inquit, concupisti sapientiam-
vindicavi virum. Sequens e.xemplum quod est scrva mandata,et Dominus prxhebit eam tihi {Eccli.i).
:

Nunquam omnes hodie moriemur inulti, Ubi etiam quidsitsapientia summe ac pulcherrime

a Prohum. Presbyterum Moguntinum, ut ad epi- id facere adnisi sunt ut salubres ac salutiferi, sed
stolam 20 adnotatum est. ut scholastici ac diserti haberentur. » Dio, lib.
h Cultum sermonis. Idem diu ante sa:culum Ca- xxxviii :« Cicero acerbissimos sibi inimicos para-
roli Galvi deplorabat Salvianus prosbyter Massilien- verat, dum semper praestantissimo cuique se prae-
sis, cujus ea sunt verba in prtefatione librorum dc ferre studeret,lilDertateque dicendi in omncs immo,
Gubernatione Dei. " Omnes eniin,inquit,in scriptis dicaad satietatem usque uteretur.Quippe qui magis
suis causastantum egerunt suas; ct propriis magis facundi,ac pra; reliquis diserti,quam boni viri no-
laudibus quam aliorumutilitatibuscunbulcutes.non men vcnabatur. »
803 B. S. LUPI ABBATIS FERRARIENSIS. 504

definitur. Timor Doinini, inqiiit, cU supientin, ct rc- A quotidie crcfcas virlutiljus,mcique sempcr benignc
cedere a malo inteUigentia (Job. xxvni). Cujterum de memineris.
his qui perperam vivunt, et integre loqui concupi- EPiSTOLA XXXVl.
scunt,et corruptos sermonesquam mores nspernan- AD ALWLNUM.
tur,sic instruimur : Omnis labor homini in orccjus, Si subitancain nobis tuamattulisses praesentiam,
14 et anima non rcplchilw {Eccli. vi). Quia
illius infertilis profecto laboris retulisscs dispendium.
dignum profectoest ut qui primaspartes eruditioni Namque ita ine variis ct inevitabilibus involutum

tribuit, non sanetitati, a refectione sapientire exi- olfendisses nogotiis, ut vix intra multos dies una
tiali jejunio excludatur. Quocirca si vigilanter po- hora vacuas tioi aures praebere potuissem. Quin
liendo incumbimus eloquio, multo maxime conse- etiam abbatis absentia intentioni tuaj plurimum
quendeehonestatiatqueJQstitiaeoperamimpendamus derogasset. Itaque quod ct ego, quemadmodum
oportet. Sed cum varic-e sint scotaj philosophorum, supra expressi, sum occupatus, et abbas vix au-
suo unaquajque gonere perlecta;, quarum nulla alii tumno reversurus creditur, si tibi ad nos veiiien-
prwjudicat quo minus cultores suos in philosophia3 dum existimas, opportunitatis vides exspectandum
sacrarium introducat, et discordi concordia omnes commercium. Ca^terum germanum tuum, ut sup-
quodammodo uniantur,palam propositorum di-,„ plicasti, oralionibus, qiiod potero, juvare con-
est
versitatem,qua pacatissimiis Dei populusinsepara- tendam.
biliter, ut ita dixeriin, separatur, non officere ad 3 6 EPISTOLA XXXVII.
bene vivcndum, et vario itinere pie vcniontibus h AI) IIEniBOLDUM EPISCOPUM

matris Ecclesia! templum case apertum,quando uni- Suspectae mihi amplitudinis vestrae nuper missae
cuique ordini sua constet pcrfectio. Quanquam id fuerunt litterK. Idcirco temperandum responsione
postremum hoe sit certius quo divina prajstant hu- putavi quod rei vcritatcm rescirem. Nunc quoniam
manis.Itaque hortor indolom luaj nobilitatis uti qui- c communis fratcr et carumdem litterarum fidera
cunque religionis Christianae gradus pra3 cceteris et vestri status patefecit veritatem, bonae valetudi-

tibi animo sederit, servata cajtcrorum revorentia, nis recupcrationem quam celcrrimam ex-
vobis
in 60 cooperanle Deo in dies proficias, ct integrum optans,brcviter litteris respondeo.Si natura; memo-

te in eo exhibeas. Quod si potes ex bono ad mclio- rcs, quaj nos arctissimo necessitudinis vinculo ne-

rem,atque ab imo ad summum evadere, id te niti xuit, pristinique amoris unice singularilerque de-

summa inlentionc persuadere velim, ut laboriosius vinxit (quorum d unum esl cventus, altcrum judi-
auctori militans, ab eo gloriosius coroneris. Jacta cii) sinceram mihi benevolentiam cxhibendam de-

coQitatum tuum in Domino(Psal.L\v], ut ab eo " nitori- crovistis, imo qnia dccrevistis,locorum inslerstitia,

menta perpetuo feliciaet fcliciter perpetuaconsequa- 'C qua3 mihi tiuesti cstis, detriraento esse non pote-
ris.Illudquoanteomniaseraperinoculis haboas quod runt. Si quidem ct frequenter invicem videre nobis
ipse te fecerit,quod perditum rcformarit, quod tam facullas est; et si quis casus impedierit, litterale
crebris, tam copiosis, tandemque proficuis auxerit nobis haudquaquam deest commercium,quo vicis-
beneficiis ; ut hinc illum laudandi concepta materia, sim intenlioneo nostrasfsi vestra eo usquesesum-
dum ei gratias de aeceptis ct habes et rcfers mune- mitlit sublimitas) familiariter possumus revelare.
ribus, lias ad accipieuda majora 75 dignior, ot Caiterum codiccm anuotationem bcati Hierouymiin
frctus humilitate, perseverantiara in bonis aclibus prophctas, necdum a me lecluni, vobis morem ge-
(quod est donum inamissibilo) sortiaris. Sane dum rens, dirigo quem : veslra diligentia cito aut cx-
his studiis oocuparis, honestas artes et ingenio di- scribendum aut lcgendum procurct,nobisque rcsti-

gnas nolim negligenter prastereas; verum postulos tui jubeat. Unde vos raonendum judicavi; ne forte
earum scientiam ab eo qui dat omnibus affluenter, vobis in multis assidui.squeoccupatis negotiis nihi!
et non improperat ctjuxta mensuram fidei tua?
; vobis collatura nobis earumdem rerum obesset di-
tibi haud dubie tribuentur. Yaleas, charissime et latio.Atque utinara altissimum divinumque vestrum
desiderantissime; et longa florens atate, saluliferis ingeniuin, quantum posset fieri, a « communibus
"Nitorimcnta. Ita deserto codcx manuscriptus, f)
situdinis viiiciilo nexuisse. Atqui neutrum necessi-
cum editionem haberent, /nter mffi)'to.Noviiin haud tudinis vinciiluni arctius est quam fralernitas.
dubievocabuliim.sedquo Lupus signilicari velitnito- Unum csl crcntus. iiic Galba iinp, apud Taci-
^'

rem mentis,id cst animaj,perpctuo diiraturum. Nara tuin, in libro iniino llistoriarum, l-^isonem, quein
aliiii|ui voces illa;,inter inccrta, nihil hic faciunt. adoptabat, his vrrhis alloquitur :" Nam generari et
h Ad Ilerifjoldum episcopnm. Antissiodorenh:ein, ut nasci a priucipibus,forluilum,nec ultra aestimatur;
diximus, ad epistolam 19. Hincmarus, Rliemensis adoptandi, judicium integrum. »
archiepiscopus (ut rindoardiis docet lib. iii, cap. e Communilius neijotiis. Ob hoc nimirum quia ar-

21),epistolam scripsiti< Abboiii Antissiodorensi pro
Heriboldo pr;esulc defuncto, qui cuidain 1'ratri ap-
parens admonuitdeeleemosynaetorationibus atquc
oblationibus pro se offerendis. » Abbo enim, Heri-
boldi frater, ei anno 8.54 in calhcdra Anlissiodo-
rensi successerat ex pr.Tcopto Caroli Calvi regis.
f^
Communis frater. .\n Ilrriboldus Lupi frater?
Certe paulo infra ait natur.uii eos arclissiino neces-
chicapellanus crat " Pro jure enim sui muneris, »
ut Marca scribitin libro vin de Concordia sacerdolii
et imperii,i<ecclesiasticas cawsas in palatio distrin-
gebat archicapellanus, » eas nimirum qua; com-
munes eranl, ul ait Liipus, id cst graves, « Pivetcr
eam aucloritatiMii.qiia; propria erat archicapellani,
omnilnis consullationibus quaedere publica aut pri-
vata in palatio a consiiiariis (qui partim clericj
sos EPTSTOL^. 506

? I avcrsumnegoliisadinilagandahumano: vcldivi- A l-udovicum.qui vobis non minus quara dcccl fidus

nae sapientiae transferretur secreta. Profecto veslra est, raajestati vestrs notas facere studui quibus ;

noljilitas (a) officiique clarissimus gradus, dignum peto secundum datara vobis divinitus prudentiam,
suaamplitudine cepisset emoIuraentum.Quod nolim cui omnes congratulamur,pie consulatis ut Dei ve-

eo dictum a me accipiatis ut me in hac partc perfe- sLrique servitii talia nunc valeam in primordio po-

clumjactantcr existiraem,aut vobis in aliquo pror- nere fundamenta quc-e futuri obsequii devolis moli-

sus conferendum, nedum pr;cferendum, opiner.
Sed sicut vos convenientibus cumulatos congratulor
honoribus,ita etiam ingeniis.maxime qua; excellent_,
artibus,ornatos nosse desidoro;.Gaius Julius Cassar
historiographus Romanorum nullus cst.Commenta-
rii belli Gallici,quorum ad vos raanavit opinio,tan-
lum exstant nec quantum ad historiara.quod oom-
; regnare in terris ut regnum non araittatis in coelis.
perlum habeam, quidquam aliud.Nam ceeterarum
ejus rerum gestarum,postquam idem Julius totius
pene orbis causarura molibus est oppressus,IIii'tius r>
ejus notarius in Commentarios seriem referendam
tionibus, opitulanleejusdem Dei gratia, et veslro
favore,rospondeant.MB autem noveritis,quotiescun-
que possum, Dei clementiam intentis precibus im-
plorare ut concedat vobis prolixara sospitateni, in-
cruentam victoriam, perpetuam pacem, vitiorum
odiura, possessionem virtutum, sicque vos faciat
EPISTOLA XXXIX.
(6) AB EBnOINUM EPISCOPUM.
Clarissirao Ebroino Lupus perpetuam salutem.
Causas meas Ludovico nostro significavi quas ;

suscepit.Ejusdera itaque Julii Commentacios ut pri- his litteris repetere superfiuum duxi, cum eas quas
raum habere potuero.vobis dirigendos curabo. Cu- illi redditaj sunt,vos lecturoset velim et sciam.Tan-

pio vos valere feliciter. tumpostulo utin omnibus ita mihi adesse dignemini
EPISTOLA XXXVIII. sicutmeconfldereillisetiamlitteriscognoscetis.Misi
AD REGEM CAKOI.U.M. vobis eburneum peclinem,qucm,quieso,ut in vestro
Excellentissimo domino, judieioque sapionlium rctineatis 79 usu, quointer peclendum arctior vo-
multis et maximis regnis dignissimo,summa venc- bis meiraemoriaimprimatur.Bene vos valere cupio.
ratione nominando, inclyto regi Garolo dcvolissi- EPISTOLA XL.
mus por omnia Lupus. AD RADANUM, PR.ECEPTOKEM SUUM.
[c)

Licet inevitabilis necessitas mc ad terapus veslris Roverentissimo Patri eximioque prajceptori Ra-
aspectibua subtrahat,sic taraen animus meus vobis bano Lupus salutem.
aggiutinatus cst,ut vos et vestra JSsemperin ocu- Rebus non potui hactenus gratias vobis agere.
lis Tamenquantas affectu habuerira occultorum cogni-
habeam,ct,ut absque adulationis fuco verum vo-
bis conntear, vix comprehensibili tor semper inspexit. Deinceps autem,si idem Deus
amore comple-
ctar,Nara cur ab oranibus bonis debeatis amari fa- ^ vitara vestram produxerit, optatamque pacem rc-
cile iu vobis eminet.Unde quantum capio,quantum formaverit,non erit impossibilo quid animo geram
sufflcio,quantum intelligo, vobis fidelis sum.Oa;te- factis ostendere. Namque (rf) consensu fratrum no-
rum praBsentes raeas necessitates per venerabilem strorum [e) x Kal. Decemb. ccenobiura Ferrariense
erant, et partim laici) haberentur capellanus sem- priBter cjnsensum. Cstera regis erant. Attamen
pcr intercrat, » ut in libro iv ejusdera operis Marca Lupus 42 electum se fuisse a mona-
ait in epistola
docuit. Quare mirum videri non debet quod Heri- chis Ferrariensibus. Et in epistola 45, ad regem
boldum Lupus in multis assiduisque communibus Carolura scripla, aitipsumsibi commisisse mona-
occupatum esso ait.
negotiis sterium Ferrariense ad raonachorum votum eleclio-
(rt) Offxciiquc cl.ijradus. Id est dignitas archiepis- nenique. Quod ita intelligendura est. Vacanti mo-
copalis. nasterio princeps prffificiebat abbatera.cum prasce-
[h)Ad Ebroinum r/)/.S('fi/)!(m. Pictavicnsera, qui et
pto ut eum monachi susciperent. Tum, si nihil ca-
ipse sacri palatii archicapellanus fuit sub Carolo
nonicum obstabat, monachi eum eligebant, eaquc
ratione consensum suum addebant pr<eceptioni re-
Galvo, ut ipse Carolus testatur in praecepto quod
giaj.Interdum tamen monachi convenientes pro fa-
Glannensi nionastcrjo concessitde viUa Bidisciaco
cienda electioneejusquem abbatem esse cupiebant,
:

« Venerabilis vir Ebroinus cpiscopus, inquit sacri-

postea principem adeuntes.eum sibi dari abbatem
que palatii nostri archicapellanus, adiens culminis - j „„,
-.
„„j;, -
petebant quod codem, redi Nihil cnim refert si
. ,

nostri serenitatem, deprecatus est, etc. Pra^sodit

,, D :

^onet ante vel post ,,,,,inncm

clect.onem
^^^'^^''^'^
in concilio Vernensi, anno 845, supcr Wenilonem P'"'"'^*'?''
monachorum, raodo jure regio id agat. Ad Lupum
archiepiseopumSenonensera ob eamnimirum eau-
attinet.ad alium refcrri non potest beneficium
;

sam,ut ad CapituIaCaroliCalviobservat Sirmondus, quod

quod archicapellanus essot, id est, apcx et caput
umnium dignitatum palatinarum.
(c) Ad Rabauum. Abbatera tum Fuldensem,
deinde vero Moguntinensemarehiepisoopum. Data
autemestisthKcepistol.ipostobitumLudoviciiPii,et
quotemporediscordiavigebat interilliusfllios. Uude
sequitur falli Baronium,qui putatLupum fuisse fa-
ctum abbatom Ferrarionsem anno 838, mense De-
cembri. Sed de terapore promotionis Lupi statitn
docebiraus manifestis,ut reor,argumentis.
(d) Consensu fratrum. Itaque monachi nullura per
eas tempestates jus habebant in electione abbatum
in eum collatum quam ad principem. Ipse enim in
epistola disertis verbis scribit eara esse multoruin
sentenliam,futurum ut.t|uando ipse regins sludiis
attoUebatur, quamprimum gradus dignitatis sibi
conferatur : quam dignitatem ab alio exspectare
non potuit monachus palatinus quam a principc.
Prajterea jus eligendi abbates suos nondum fuerat
tributum monachis Ferrariensibus.Tributum enim
dein est a Carolo Cilvo ad preces Lupi.
ie) X K.it.Dec. Ita diserte codex vetus. Nam editio
Massoni habebat,?« Kal.Dec. Itaque Carolus Calvus
monasterium Ferrariense Lupo commisit secundo
Kal. Decembris, ut coljigitur ex epistola 21 ipsius
507 B. S. LUPI ABBATIS FERRARIENSIS.
mihi commissum est ; doniinusque noster Carolus A tum ad ine attinct, plenum infortunii (c) obitum et
mira me dignatione fovens, gratia sua donavit. quorumdam aliorum amicorum,non est quod mihi
Vestra igitur benevolentia me unaque congregatio- extrinsecus accidisse admodum triste crediderim.

nem mihi creditam sacris orationibus, qua3so,com- Cur autem vobis significari petieritisquos librosin
mendare dignetur, ut sicut studia mea plurimum Germania vel scripserim vel legerim, demiratus
eruditioneadjuvistis,sicof(icii difficnltateiii assiJuis sum, nec satis causam comprehendere potui nisi ;

precibus temperelis. Cajleruni audivi sarcinam ad- forte mei experimcntum argute capere voluistis,
ministralionis vostrm vos (a) deposuisse,et rcbus di- propositis duabus rebus quarum aUera,si cessis-
;

vinissolummodc nuno esse intentos, Hattoni vero som, videri poterat ostentationis, altera impruden-
nostro curam sudoris plenam reliquisse. Cujus rei tia; pueriiis. Itaque simpliciter vobis aperio priuci-
ordinem,simulque alia qucecunque videbuntur,bea- pem 81 operam me illic dcstinasse leclioni, et ad
tttudinis vestrn! litteris exspectabo cognoscere.Opto oblivionis remedium et eruditionis augmentum li-

vos bene valero meique perpetuo dignantor menii- bros pauculos paravisse, nec Germanicajlinguae ca-
nisse. ptum amore, ut ineptissime quidam jactaverunt,
80 EPISTOLA XLI. sarcinam subiisse tanti tamque diuturni laboris.
{b) AD IMMONEM jj
Quod autem studio humilitalis meinvigilaredivinis
Sanctitatis morito sincere suspiciendo venenibili auctoritatibus monuistis,pergratum habeo ; et velim
Immoni Lupus aeternam salutem. crodatis me hactenus id agere ut quod Deus me fe-

Epistolam vestram mequam mollitcr mulcentem cit,quodque suis bencficiis donavit,tolum ejusgra-
amicitiffique memoriam suavitor refricantom,ut par tia;assigncm, et ut ea in me conservans amplificet
fuit.summa delectatione perlegi,eique sensa menti submissis precibus flagitem. Siquidem ad ea qua;
penitus illapsadiligentinicmoriffiCommendavi.Nam ppiposuistis, illud etiam cvangelicum adjicio Ha- :

si vere,ut scripsistis, me inter charissimos nume- bcte sal in vobis,cl paccm hahctc ir.ter i<os {Marc. ix);

ratis, erit forsitan veniabilc quod peregrinationis et quod secrctorum ccelestium conscius docetPau-
molestia, pra^.sertim tot quot inveniri facile potue- lus Quid hahcs quodnon acccpisti?Siaulcm accepisti,
:

rant neglectis opportunitatibus, epistolari solatio quid rjloriaris quasi non accepcris ? (/ Cor. iv.) Ne
me levare sprevistis. Quanquam tanti contemptus illud mc fugit,quamquam omninomemagnum non
doloremvehementere.Kulceret non aetumquodsa;pc sentiam Quanto maijnus cs,humilia te in omnibus,
:

etcoram Deo invenics qratiam {Eccli. iii).Atque tam

internos conslitit, ut quotiescunque nancisciposse-
tis occasionem, qua; cognosccnda mibi essent, vos multa, tam forlia tandemque salubria hinc tcneo
potissimum panderetis.Vcrum hffic alias. C;pterum documenta,ut ne somniare quidem possim divino-
propitio Domino Deo nostro sospesregrcssus sum; C rum beneficiorum mihi aliquid arrogandum. Sed
praiterque domini ac nutritons mei Aldrici, quan- plane qui aliqua {d) divina eminet gratia.non potest

Lupi eum antea, jussu haud dubie Caroli, eum

;
serviens.coclesti philosophiae vocabat. » Hinc patet
monachi Ferrarienses plegissent x Kal. Decembris. Rabanum deseruisse curam monasterii Fuldensis
Quo magis mirurn est Odoncm alibalem.quem hinc anno S42,postqiiam ei pr.Tfuerat per annos viginti.
Ciirolus removoral,tandiu illic substitisse, cum, ut Chronicon llildeshemcnse « Anno Dominica; in-
:

ait alicubiPhaidrus,nemo libenter recolat qui hrsit
locum.Itaque abbas constitutusLupusedixit ut Odo
abscederet intra iii Nonas memorati mensi.s. Is ta-
men non abscessit antc Idus.Tandem eo recedonte,
novus abbas l.upus monasterium Ferrariense in-
gressus est.Dcin ad comilatum regressus,qiia; gesta
in isto negotio tuerant narravit. Factum id anno
842, ut patet ex iis qua; paulo post adnotabuntur de
successu Rabani. Unde colligerc possumus Lupum
fuisse factum abbatem Ferrariensem a Carolo Cal-
vo, anno 842.
{ii) Deposuissc. Ex hoc loco pridem collegernnt viri
dncti 1-iabanum monastcrii Kuidonsis regimcn anlc
abdicasse quain lieret episcopus.Quonam vero tcm-
pore id contigerit nondum quisquam apcruil, nisi
quod illustriss.card.Baronius idfactum aitanno838.
carnatiuuis 842, Rabanus abba Fuldensis coenobii
expulsus de monasterio. »DemuminIibris Antiqui-
tatum Fuldensium.editis a Pistorio, exstant quam-
plurima acta illiusffivi ex quibus constat Rabanum
adhuc abbatem fuisse Fuldensem anno secundo im-
perii Lotharii, Hattonem vcro jam abbatem fuissc
anno terlio imperii Ludovici rcgis orientalium Fran-
coruin, id est, Ludovici regis Germania;. De llat-
tono porro, in quem curam pasforalera transfudit,
agenius pluribus in notis ad ppistolam 86.
(6) .id Immonem. Episcopum haud dubie Novio-
mensem,qui consilio Belvacensi interfuit anno 8-45,
D niense Aprili,et anno 859, in civitatis Noviomagen-
sis excidio periit, a Normannis coesus, ut Jacobus
Mcyerus tradit.
(r) Obitum. Obiit Aldricus anno 841, vi Idus Octo-

Itaque res altius investiganda est Rndolphus pre bris,ut ad cpistolam 2it dictum cst. Igitur haud ila
sbytcr et monachus,Rabani discipulus,tradit in eju.s multo post scripta fuit isthajc epistola.
Viia illum deposuisse pondus curfe paslor.ilis vice- ((/) Divina cminet (jralia.\icQie. aAmoncX Lupus cos

siino anno postquam illud susoeperat. Susccperat
autem anno 822, ut tradit auctor.4nnalium Kulden-
sium. Tum vero secessit in ecclesiam S. Petri a so
iedificatam, qua; duodecim icre stadiis distabat a
mnnasterio Fuldensi. « Cum igitur vir ille venera-
bilis,inquit Rodolphus, monasterium sibi commis-
sum per annos viginti nobiliter rexisset, deposito
cura; pastaralis pnnderc, ad ecclesiam i]uam ad
orientem monasterii sancti Petri in monlc conslru-
ctam supra dixi.se contulit ; ibiquemanens,ac Deo
in primis invidia; morsibus paterc,quos Deus emi-
nentescsse fecit in re quapiam. Nam nunquam emi-
nentia invidia carcnt, ut Vellcius Paterculus ait in
libro secundo. Et apud T. Livium in libro viii lcgi-
mus, invidiam, lanquam iijnem, summa pctcrc. Plu-
tarchus quoquein VitaPubliicola; adnotat eum vitare
nonpotuisseinvidiam.cui semperobnoxii sunt mag-
niviri. lUKiucnoninjuria socerum suum exeolaudat
Ta(:itus,quod ita vitam suam instituisset, ut et extra
invidiam, nec extragloriam esset. Graviterque mo-
509 EPISTOL/E. 510
effugcre varias divorsorum opiniones ;
qiianiioi|ui- A. tatem alque scissis vestimentis vitare co-
atfritis

deni de Salvatore nostro, in quein nulla prorsus gunlur, 83 liospitalitatem paupertate conipellimur
reprehensionis cadit suspicio, alii diccbant : Quia imminuere ct hoc turbulento Reip. tempore, hls
;

boims est ; alii aulem, Kon, sed seducit lurhas (Joan. expensis qu;o inajoros nostri congregaverunt, a
vii). Quare sapionti firmissum erit illie ac sin- rege ciementiam, a communi Domino patientiam
gulare suffugium Si oculm tuus simplex fuerit,
: flagitamus.ltaquetaedio neeessitatum afflictus vaca-
lolum corpus tuum lucidum erit {Uatth. vi ; Luc. ii.) tionem officii,ad quod a fratribus electns sum,sub-
Benigne mei memores cupio vos bene valere. inde cogito.Verum ab ea et soecularium perniciosa
voracitate et impatientias crimine,siin tanta pertur-
82 EPISTOLA XLII.
bcitioneeosdem fratres relinquam, deducor. Cum
{a\ AD hin'c:m.^rum episcopum.
enim pro viribus, imo ultra vires, regi servierim,
Non sum ncscius.cum tantis divina; gratia; mu- et pro eo semper intente orem.non solumut aliquid
neribus abundetis,ultro vos cogitare (i) apud prin- mediocritati nostri cwnobii conferret non merui,
cipemjuvandibonos facultatemdivinitusacccpisse ;
vcrum etiam hanc notam incurri ut partcm ejus
ut quod in se non habent, in vobis possideant, et optlmam, (rf) sajcularihomini traderet, non regen-
remuneranda! vestra;industriacmateriam prasboant. „ dam,sedevertendam.FecerithocmeaviIitas.Gur tan-
Proinde familiaritatis fiduciamoneout duiu tenipus torum virorum, qui niecum Deo serviunt, est con-
habetis, usuram talenti multiplicare curclis ut tcmpta sanctitas?Vestro admonitu nossedebet esse
;

instar solis, benevolentisa vestrce splendor cunctos inler nos aliquos de quibus merito Scriptura teste-
irradiet, nec quemquam excipiat, nisi qui supciba tur : Voluntatem timcntium se facict, et deprccatio-
cfficitate lucem justiti;o aspernatur. Nobilitalem ncm eoriim e.mudiel (Psal. cxuv) ; et : Qui tangit
vestra? gcnerositatis ornat oruditio salutaris, altilu- vos, quasi qui tamjit pupillam oculi mei (Zach. ii.)

dinem officii commendat religio professionis. Hccc Ouidols;ECularisiIIiusexceIIentiacontuIit?Nunquid

vcstra; celsitudininon arrogantioc vitio,sed amicitim postea gentem aliquam barbaramsubjugavit, aut
illi

studio scripsi, ut quoniam in vobls et nobilitas et hoc sibi dissidens regnum composuit? At si votuni
sapientiaconvenerunt, quantumhaic societas valeat, quo,vobi8 credo suggerentibus, (e) in ecclcsia beati
etiam nolentibus omineat, qui ipsa quoque lumina Dionysii se obligavit, ex integro
absque respectu
Ecclesiffi obscurare contendunt.Loci nostri jactura ullius person;e Deo pcrsoIvissct,imo primo consiliis
vobis nota ost ; ut scilicet ro.x [c) ccllam nobis nulla qu;e (/') in Verno quaisitaet inventa sunt acquievis-
mca culpasubtra.KCrit.quam set, jam eum in pace regnaro fecissot illc de quo
paterejus eliam edicto
oonlulorat, quod comporisset monachicam religio- sacr.T continent litteras Non est sapientia, non est :

nem apud nos durare non posse, nisi facultatum G prudentia, non cst consilium contra Dominum (Prov.
fulciretur augmcnto.Itaque ad tantam inopiam de- xxi).Canoneseosdein,sive,ulvosvocatis, (g) capitula
voluti sumus,ut hoc anno vix duorum mensium fru- 84 (/() meo stylo tunc comprehensa vobis direxi de :

menti sustentaculum haboamus iamuli, quorum ; quorum «quitate credo Ktas posterior judicabit.et
servitio carere non possumus.pene nudi sunt; nec devotionis meDcnoncrit immemor cordium renum-
quid his faciamus habemus.Plerique fratrumnudi- quescrutator. Vos autcm interim mihi quKso etqui-
net Salluslius, ei qui pr.rrlaris facinorilius hacte- rebus remedium,ad Doi opom confugit votumque, ;

nus enituerit,maxiiiif pnixldendum essc,ne oppor- suadenle Hinemaro Rhemensi archiepisoopo, fecit
tunum se prrebeat lortuii.o ousibus : (\i\\\)\)ii post glo- in monasterio S. Dionysii. Cujusmodi vero fuerlt
riam,inindiam seiiiii. Kortius urgct e.xemplum Chri- votum illud Lupus non explicat.lnnucre tamen vide-
sli,a Liipo all.iluni : qui.tainetsi sanctissimus esset tur pnllicitum tum fuisse Carolum se, si prospore
ac sapienlissinuis, ni:illgnitatis tamen dentes vitare sibi rcs succodorent, ecclesiis ac monasteriis resti-
non potult.Vide Freinshemium ad Curtium.Ilb.viii, tiituruin bona qu;B eis ablata fuerant.Itaque infor-
cap. .5. tunium quod Carolo acciderat Lupus imputat voto
(a) AdHincmarumepiscopum.Yihpmansam. Notior violato, quod monasterio Ferrariensi restituta non
est quam ut quidquain deeo hic nobis dicendum in- fuisspt cella S. Jiidoci.
cumbat. Illud tamen non existimaverlm transmit- (/') In Verno. Additum est islud ex veteri codice.
tendum,fuisse illum primo canonicumin monaste- p Nam hls carcbatodltio Massoni.Intelligit autem Lu-
rio S.Dyonysii postea vero cum onines canonici
;
pus concilium habitum in Verno palatlo anno 8-15,
illius monaslerii fiercnt monachi,Hincmarum i|uo- mense Decembrl.Palatium illud ait Labbeus fuisse
que factum fuisse nionachum. in loco ciii hodie Vernoni nomen est ad Sequanam
(b) Apud principcm,.O^vo\mii Calvum, apud quem Iluviuni.in dicccesi Ebroicensi.
pra;cipua gratia vlguit liincmarus. (ij) Capitula. Tunc enim reguia^ in Sydonis edit;p

(c) Cellam. Sancti Judoci,dc qua frequons menlio non canoncs,vi.i antiquitus assolet, sed capitula vo-
est in his Lupi epistolis. cabantur.Nihil vulgatius.
{d) Sxcnlari homini. Intelligit Odulfum comilem, (/;) i!/t'o.s/(//o.llinccolIigiturcanonps synodi habitffi
cui Carolus doderat cellam sancti Judoci, undo plu- in Vorno scriptos ct compositos fuisse a Lupo.Qu»
rima commoda redundabant in monasterium Ferra- causa fuitutconcilium llludederemus cum oporlbus
rienso. Lupi.Ccrte multa sunt in his canonihus qua^ stylum
(e) In ecclesia U. Dionysii. .\nno nimirum 84.5, ut Liipi rpdoIont,iit illicadnotahimus.Honorificumau-
ad epistolam 32 dictum Pst.UaqiieCarokis,urgonti- tcm in primis fuit quod licet Hlncmarusin synodo
bus remGallicam fatis.cumomnia sursumdeorsum cidesspl, Lupo tamen imposita est cura condendorum
ferri ac misceri videret, quod unicum orat afflictis canonum.
 m B. S.
buscunquesimiliapalicntibus Manlochiui constan-
tiani,Esther pietatpm impendite uthostes taraulo- ; litteris refrico,
runi Dei vestra diligentia, imo-divina virtute, non
ut tempore cujus mentionem facio,ad
oiem, sed ad perpetuam salutem vincantur ct op-
primantur. Bene vos valere optamus.
EPISTOLA XLIIL
AD LUDOViCUM ABBATEiM.
Praecellentissimoabbati Ludovico
salutem.
Debita dona qus per vos rexjussit direxi^quce ut
ei grata fiant vestra benevolentia non aspernabitur
procurare.Quia vero Odulphum cum (6) regina ad
(o)
regem venturum audivi.supplico ut memores nostri
esse dignemini, scilicet ut cellam nostram, in qua
pra-ter solum {c) nihil pcno aliud jam relictum est,
tandem aliquandcj (rf) recipiam quia
;
mea perdidi,nec eas faoultates noster habet locus ut
sine pr;cfata durare possit religio.
cella in eo
Namque inde cera ecclesia;,fratribus et famulisve-
stimenta, pisces, caseus,et legumina ministraban-
tur quibu3omnibus,utinam non ad (e) duplum detri-
;
mentum domini nostri, gemcntes caremus. Admo-
nete igitur eum sui periculi,ut ctsibi et nobisaliis-
quc similiter aseafflictisconsulat ;ncctimeatDeum
nostra 85 consolatione placare, quem non timuit
accrba oppressione olfendere. Siquidem generalis
religiosorum assertio est,prKter vindictam
quff impendeat,nunquameum felicitatisoplatcepro-
speritatem adepturum donec redintegret Eoclesiam
quam divisit.et gravibus ac maturis bonorum, hoc C
estDeum timcntium.eonsiliis acquicscat. Bene vos
valere cupio.
EPISTOLA XLIV.
AD IIINCMARUM.
Summa venoratione suspiciemlo llincman) anti-
stitl Lupus omniinodam salutem.
Elfectum petitionis mca; nuper a rege vestra di-
(n) Odttlphum.lia, diserte vetus codex,pro eo
cditio Massoni habebat Edilulphum, prorsus male.
Odulphus is est, ut supra dixinius, cui Carolus
Calvus dederat cellam sancti Judoci is ipse, opinor, : pervenit, ut dictum est ad epistolam 40. Unde
qui Haudulphus comesvocatur in epistola 6 Frota-
rii TuUensis.
[/() lifijiiia. Irmintrudc,Caroli uxore.cujus studiis
haud dubie attollebatur Odulphus.
(() Nihil penc. Intelligit cladcm qua vastatum est
monasterium sancti Judoci quam cladem conti- D ;
gisse anno 8i4 docet auctor Ghronici Kontanellcn-
sis.Vorum camcontigisseanno 852 tradit his vorbis
auctor Annalium sancti Bertini: " Ea tcrapcstate
Normannorum classis inemporiot[uod Quentovicus
dicitur,repentino sub luccm adventudopra:'dationi-
bus, captivitate et noce sexus utriusque hominum,
adeo debacchati sunt,ut nihil in eo pncler tcdificia
pretio redempla rolinqueront. » Sed verior cst opo-
cha in Fontanellensi Chronieoadnotata.Nam in ista
epistola mcntio cxslat reginae, id est Irmintrudis,
uxoris Caroli Calvi. Ea autem nonduni nupserat
Carolo, adooque nondiim rogina orat.Garolus onim
illam duxit exeuntc tantum anno quadragesimo sc-
cundo illius sa-culi,ut etiaiii tradit auctor Annalium
Bertinianorum. Et Nithardus extrcmo libro quarto
docet nuptias Hirmentrudis et Caroli fuisse celebratas
LUPI ABBATIS PERRARIENSIS. 512
A gressio irapedivit ;
quam urgcnte nccessitate his
ut mca saltem importunitate, quae
ipsum quoque ingonuum pudorem excliidit,vos ad
suam perni- subveniendum mihi et aliis eadem patientibus im-
pellam.Nequo enim congrcgandi auri argentique,ac
aliarum pretiosarum specierum subblatam nobis do-
lemusmatcriam, sed unde vitammediocritersusten-
tabamus, hoc est, unde vestimenta et alimento-
rum consequebamur omni tempore adjumenta.
Lupus aHernam
Cogimur itaque attrita et resarta ferre vestimenta
et famen penc seraper solis oleribus ctemptitiis le-
guminibus temperare.Hinc querunturinfirmi.Apud
nos consueta requirunt, noc inveniunt, hospites.
Prffisentiatemporainl'amantur,etDeusad vindictam
sine dubio provocatur. Vorum quia, sicut priori
P epistola non adulatorie, sed serio comprehendi,
totius Ecclesiae causa vos dignitate ornatos et fa-
eam nulla culpa
railiaritate 86 principis donatos credimus, idque
rebus cupimus approbari,dum adesse Odulphus di
citur elaborare dignamini ut se rex tanto peccato
exuat, et nos tam ingenti penuria liberet ne non ;
tam eum nostra oratio sublevet quam afflictio im-
portabilis deprimat. Siquidem vestra suggestione
institutus magnam potest habere opportunitatem ut
quod perperam fecit, immutel, scilicet si sa;cu-
laribus, quibus res ecclesiasticas impertitus est,
enumeret qua? se ipsum et illos post consecuta sint
incommoda, et iratum Deum non, nisi sua ei
uKimam
restituant, csse placandum, nec aliter cos virtutcm
et consilium recepturos, nisi ex corde ad ipsum
Deum reversi, rapinis abstineant, et su« inibeci]-
conscii, ejus omnipotentiae se submittant.
litatis
dominus noster rex acceleravcrit,
Quod nisi facere
et trepidaverit ubinon est timer, ultra quam dici
potest formido ne citissime suis inimicis gaudium
pariat exoptatum.nobis autem unice se amantibus
opprobriura derelinquat. Beno vos valere cupio et
in dies ad meliora prolicere.Imitatu? veteres erudi-
tionis artificio,etiam nunc nostra recuporare molitus
quod eodem anno, xix Kal. Januarii.Pralereaista clades
conligitcum Lupusjam essetabbas Ferrariensis;ad
quam dignitatein is anno tantum 842 e.xeunte
raanifeste colligitur cladem illam contigissc post
anniim 842.
((/) y{t'c(';)wm.Egoarbitrortum aliquatenus satisfa-
clum Lupo.Nam paulo post coiicilium Vernonse, vi
vidclicet Kalcndas Januarii, Carolus Calvus praece-
pfuiii Lupo conccssif,quo statuit ut ciim ipsc aliud
bonefioium dederit Odulpho comiti,aut cum isdem
Odulphus obierit, cclla sancti Judoci rovertatur ad
Ferraricnses.
((') Dupliim detrimerdum. Id est, ad dctrimontum
anima; et corporis.Ad detrimentumanimae, quod ei
pccnaa;terna imminoat qui rcs eeclcsiis dicatas aut
donatas auIert.Ad dotrimcnlum auteiii corpnris,quo-
niara.quod muItotiesrepotitLupus,timcndum cstnc
propterablatam coUam Deusirascatur Carolo,vioto-
riamquc tribuat ejus hostibus atque id etiaiuquo-
:
rumdam visionibus astruit paulo iufra, itemqiie in
epistola23.Sie Patres concilii Mcldonsis profitcntur
imniissos ab ultore Deo Normannos in balliam ob
non servatos canones concilii Vernensis et aliarum
synodorum per eas tempestates habitarum.
 :

513 EPISTOL^. M4
essem, hoc frustra lentans cxperimcnto proprio
nisi A ut Dei timor atque amor vestram compungat mcn-
compcrissem, etiamsi Virgilium rcvivisceret, ct to- toni, quia jam pcrvcnit corpus ad virilem aetateui.
tas («) tripertiti operis vires movendis quorumrlam Nc dilferatis, quseso, ultcrius bonuni qiiod vos velle
cordibus cxpenderet,ne lectionem (luidem prKsen- dicitis : quoniam cum ncsciatis quid suporventura
tium adepturum. pariat dies, tamen quia nobisoum qnotidie ad ejus
judicium tenditis, cui verissime dioitur : Tu rcddes
83 EPISTOLA XLV.
unicuique secundum opera sua {Malth. xvi), dubitare
AD DO.MXUJI REGEM CAROLUM.
nequaquam autem incidere
potestis. Horribile esl

Omnipotentis Dei, quaBSO,recordamini, qui grntis in maiius Dci Nec vero dicere
vivenlis {Hcbr. x).
dedit vobis vitam, nobilitatem,(/?) pulchritudinem, dignemini vos non posse. Siquidcm, ut ait Apo-
potenliam, laudabilemque prudontiam, et,quod his stolus Deus non irridctur [Gal. vi). Scit ille quan-
majus est omnibus, sui cogiiitionem. Et honorate tum poteslatis contulit, qui nonnisi quod justum
eum in (c) servis ejus; quiaipsi, ulpote habenti om- est exigit. Ne trepidetis timore ubi non est timor.
nia, conferre nihil potestis. Polliceri dignatur illc Audeto potius bcnefacere, si in hac vita prospcre
Bcali miscricordes, quoniam ipsi miscricordiani coii ct in futura felioiter desideratis regnare. Cur enim
scqiicnlur {Mattli.Y).Eitoi& nobis nimium indigenti- •n non constanter audeatis iinmutarc quod nullus
bus misericordes,ut pro nobis beatitudinem miseri- justum esse possit ostendere? Consensu bonorum
cordiumipsevobis restituat.Pkis minusve quadricn- omnium justum est quod poscimus.possibile regali
nium est ex quo septuaginta duo nionachi,qr.i'S ad polentii-e, nocessarium noois, utile non tam nobis

eorum votum electionemque milii commisislis,(iui- quam vobis. Nos cnim 89 ex hoc bcncficio tempo-
que indes)nenter,nobis in diversa occupatis,pro sa- ralem consequemur usum, vos autem,accedentibus
lute ac prosperitate vestra e.xcubant,propter alistra- aliis bonis, prfemium sempiternum. Flectant igi-

ctas facultates patiunlur incredibilem vestimenlo- tur pietatem vestram justissima3 supplicationes,
rum, leguminum ac ((i) pisoium indigentiam; et hutiiillimiB preces, quas maxima extorquet eges-
publica hospitaIitas,peregrinis juxta constitutioneni tas. Et vel nunc perficere dignamini quod tunc fir-
priorum regum oxhibenda, intermissa est : famuli missime concessistis, cnm vobis Davidioum illud
monasterii squalore torquentur et frigore.Nec pos- (/') servandum proposui Fixuin est quod locntus sum
:

sum subvcnire miseris,quoniam ab aliis multitudo {II Bcij. xix). Namque nec aliter dccet vestram no-

collecta mihi relicta ost, et copiaunde sustenlaban- bilitatem atqueprobitatem.quffi omnibus imitabilis
tur ablata. Siquidem intercedentegloriosa (cjmatre esse debet ; nec vero aliter convenit vestr;» saluti
voslra serenissimus patcr vcster Ludovicus Augu- atqueUoipublicffi paci.Nos autem nec in debito fa-
stus ad remedium anim« sus ac salutem posteri- C mulatu reddendo inveniemur segnes,etiiiplacanda
tatis supplementum hoc ccenobio nostro oontulerat. vobis, quantum poterimus, divinitate curabimus
Nec tamen, cum id haberemus,noxia diffluebamus esse ferventes.
abundantia,ut in delicias intemperanter §8 solve- EPISTOLA XLVI.
remur,quia quae Regula concedit integris facultati- CUIDA.M XECESSARIO.
bus monasterii vix poterantprocurari. Nunc autem Justacopiosaque suppetente materia,ne dubitetis
longe pauciora consecuti, abstincmus inviti, alge- tu, et quos fideles judicasti, perfidi commenta sub-
mus pueros, senes, atque infirmos propter
coacti : vertcre, quiimpudentia singulari ct bcneficiis meis,
inopiam non fovemus. In tanta calamitate patri et ut in monasterio nostro subsistens, utitur, et lace-
matri vestra quotidianas preoes et annuum offi- rare non desinit a quofovetur; atque opcrtus igno-
oium persoIvimus,quasi quod iUi contulerunt pos- minia.et refertus invidia,unde se non valet expedire
sideamus. Fecerunt enim illi totum quod potuerunt, me conatur propellere. Et quiafugit eum optata vic-
et donum suuni robustissime firmaverunt. Tangat toria, mirabili amentia screre infamiam delectatur;
itaque vos affectus eorum per quos esse C(Epistis. illi sintilis qui quod se nequaquam recupcraturum

Instaurate illorum eleemosynam ingenti periculo cognoscit, amoliri ab aliis non quioscit. Cur autcm
hactenus intermissam. Nec obliviscamini vestri. n eum non constantissime invictis et insolubilibus ar-
Etenim vos jam eleemosyna indigetis. Tempus est gumentis opprimatis, quem ju.xta fidem divini ora-

(h) Tripertiii ojsms. Intellige BucoIica,Goorgica et
^Encidem. Hoec enim opera reliquit Virgilius.
[b) Pulchritudinem. Etiam pulohritudo portinet ad
majestatem. Unde et aliquae gentes suos reges non
ex nobilitate sumcbant sed eum eligebant qui spe-
; est ad Zachari im pontificem Romanum. Hodie mo-
cie oris et habitu corporis emineret,id est pulchcr-
rimum. Vide virum eruditissimum Freinshemium
in notis ad Q. Gurtium, lib. vi, oap. 5.
(c) Servis ejus. Id est monachis. Hos enim servos
Dei per eas tcaipcstates dictos esse vulgari epithe-
to adnofavimus ad epistolam 2.5.
{d) Piscium. Probabile est monachos Fcrrarlenses
tum abstinuis.se ab esu carnium. Nunquam enim Lu-
pus conqueritur sii;i deesse earnem, sed legumina.
pisces, oascum,aIiaque similia.Sic,ex instituto san-
cti Bonifacii, et secundum B. Benedicti Regulam,
monaohi Fuldenses abstinebant ab esu carnium,ut
ipse Bonifacius auctor est in epistola 142, qucE data
naohi congrogationis sancti Mauri,qui B.Benedicti
Regulam sevorius profitentur, prorsus abstinent ab
esu carniuni, nisi ob invaletudinem.
(e) Mutre vestra. Judith, postrema Ludovici Pii
impcratoris u.xore.
(/) Scrvandum proposui. Nimirum in cxhortatione
quam Lupus fecit ad Carolum Calvuni,cujus etiam
mcniinit in epislola 53. Ea autem exhortatio nunc
non exstat.
 ."ilS B. S. LUPl ABBATIS FEnBAHIENSIS. biii

r ii nnima Dei (Jetestctur, quod humanaOO divina- A certavimus officio;noctantumpoposcimusquantum

i|ue jura pormiscens, seminct inter cos discordias pra3Stitiraus, scilicet implcnda! materiam charitatis.
f[uos vel natura protulit vel religio fratres fecit? Tu Ilaque nobis omnium quorum indigetusus penuria
vero nullis omnino malefioiis a looo nostro avellaris, jamdiu laborantibus magnaproperantia subvenite,
quod ope divina nec illud continget quod formidas, ut promissionum benevolentiam optatus largitatis
ot eveniet cito quod optas; oonsequenterqus securi consequatureffeotus.Hospitamur autem invillaqu»
studebimus ita milii jam explorata sunt omnia.
: antiphrasticos Viniaousvo:atur,et ab(«) Attiniacoin
Demosthcncs noster ipso interdum oauleindiget, ct Africum plus minusvc uno milliario distat. Hoc ideo
cibario nonuunquam pane altus fert modice.Do.spc- ut etiam de vectura cogitet vcstra insignis pruden-
ratione quoque vini ad hoo perductus est ut venali tia,quod hujus 92 quoque rei nulla nobis facultas
cervisia delectelur et vel in hoc Tullium superat,
; est. Quo, ct quanto, et quando nos visitaturi sitis,
cum quod ille dormiens,id istc vigilans patitur. Ita littoris per hunc latorein vioissim reddilis pandere
nec lateribus robur comparatur, nec vocis conser- dignamini; ut interim et spe refici, et quid nobis
vands cura laborat. Rhetoricffi magis actionis im- agendum slt, valeamus prospicere.
memor, relinendm vit« facultate contentus est.Ve-
rum enimvero auctor bonorum omnium nostram EPISTOLA L.

et vestram inopiam larga, ut credinius, opulentia CUIDAM FIDO.

abolebit. Non ignoras prolixi temporis laborem quem recu-

EPISTODA XLVII. pcranda3 cellaB studio assumpsi; quo adhuc flagrans,
EmEM. jussu regis, vita comite, ad coUoquium proficiscar

quidquam quod metuas.Nanaetdomestici quod reges(ft)ad Trajectum habituri sunt. Pecunia

Non est
nobis jam nulla est quae tanto spatio vix potuit suf-
et exlrarii hostes,tamctsi plurimum sibi,nihil mihi
ficere.Proinde quia non vidcbatur consilium imper-
oberunt, quod protegere meamparvitateir dignabi-
fectos conalus relinqucre,donec evidenter appareat
lur qui me sibi jussil et dedit confidere. Proinde
qui eos consequatur effectus, non usquequaque in-
irridenda omnis illorum molilio est qui vel impli-
cabili cruciantur invirlia, vel in inexhausta cupidi-
honestum credidi opem ab amicis petere, quorum
tate torquentur.
fides mihi non fluxa in similibusinvcnta est.Itaque
maxima spe ad(f) dominam Rh. direxi; cui cum
91 EPISTOLA XLVIII.
nostro nuntio, aut, sicommodius judicaveris,sepa-
SAU.
ratim,hujus me» neoessitatis volo causam aperias,
Contentionis obstinationc posita, et superandi
eamque quam mollissimis precibus flectas,ut sicut
pervicacia, cequus restimator nooessitatum, vide ut
G semper,nunc mihi subveniat, et continuo per bunc
afflucns annona; copia, quam tibi commisi, prosit meumnuntium argentoquodinhooutarilinerejuvet
utilitatibiis nostris. Namque sationi et animalium me liberaliter; ut et in cocnobii nostri,pro quo sat-
pabulo et, cujus ingentem te habere curam deside-
agimus, instauratione partioeps existat, et me sibi
rOjjustce hospitalitati adhibita diligentia,non dubito
devotiorem,si id fiori possit, efficiat. Si quidotiam
superfuturum quod prajstare non niedioore eom- datum habcs, mihi mittcre ingenti
ab aliquo tibi
modum possit.
necessitate (d) arctato ne graveris, quoniam nihil
EPiSTOLA XLIX. tam protiosum aut parvum dirigere potcris quod
AD IIINc;i\IARUM EPISCOPUM.
non patiamur pro victu expendere.
Suspicicndo II. antististi Lupus omnidam salu-
tem. 93 EPISTOLA LI.

Angustiam nostram,quam temporiscum prolixi-

FRATRIBUS FERRARIENSIBfS.
las, tum etiam asperitas peperit,nuntius a me dire- Dileclis fratribus.Quod gaudium capiam de R. si
ctus vobis exposuit, nec aliHd in paternitate ve:<tra forlovestrum aliquis ambigit,repetat illud memoria
quam quod do ea prffisumebam invenit.Sanepriores quod auctorilas divina neque rapaces regnum Dei

(a) /kizjjwco. Sicrestituimushunc locum exveteri Februarii. Synodi porro istius mentionem facit. ut
codice, editio enim Massoni habebat, /fwjdoo.Pal i- opinor, Hincmarus ad Annulum Lugdunensem sori-
tium rcgium fuit in dio?ccsi Rciiiensi, ad Axonam bens, apud Flodoardum, lib. i i, cap. 21.
fluvium. (tuodccim Ecclcaiaslici ordinis viros,
lilic (t) Dominam lih. Pessime in editione Massoni,/)(i-
quidiu nocluque <livina horis compeleniibus frequcn- minum l\hodin{ium. Constat enim hic agi de pia qua-
tent officia, constituit Carolus Simplex Francorum dam fcmina.InlVa: cnmquc iiuam moUissimis prccibus
rex. flectas. Sic enim lcgitur etiam in editiono Massoni.
(6) \d Trajectum. Id
est, secus municipiiim Trcje- Vctus codex discrte scriptum habuit Dominam lih.
Marsna, ut est in Capitulis
cluni, in loco qui dicitur quod an interprotandum sitdo femina quadam cui
Cai'oliCalvi.CongressusilleLothariiimperatoris.Lu- Rhoilingic numcn fucrit, ut vesti£;ia Massonianas
dovici regis Gerniania; el Caroli Calvi contigit anno oditinnis sequamur, an vero de Rholilde, aut alia
847,mcnse Februario. Nara de hoo ipso conventu hic quapiam feraina, cruditorum judicio permitto dis-
agi manifestum est.Ait enim Lupus in epistola59: cutiendum.
" Non ignoratis,credo,regcs nostros apudTrajectum ((/) .irctato.Ua. codex raanuscriptus,prorsus bene.
hebdoraadesocundaQuadragesimaioelebraturoscol- Furiosa cstloctio quam exhibet editio Massoni,qua3
loquium," quod eodem speciat.Nam^ut adnotatSir- pro arclalo habet .{rcnlalo.
mondus,anno847,Quadrage8imoeinilium fuitdie IG
517 EPISTOL.tl. .)18

possessuros allirmat (/ fuc. vi), ct ultra dubiusosso periculo.meque

j^ plex flagilo ut vosractipsos liboretis
non poterit. Praceptor vero ojus, ne se insolubilo dcvotissimum vobis famulum secundurn frequentes
argumentum omnium
reperisse glorietur, accipiat vestras promissiones asperrimo sublovelis lal;orc.
villarum nostrarum meum, meum, inquam, esse 0ua2 beatK memoria; pater vcster, intercedente glo-
regimen ct laborom, usum vero fructuum ipsum riosa matrc, peregrinis etDei servis 95 largiti sunt
etiam secundum meam dispositionem fratrum essc ob redemptionem animarum suarum, hcBC afflicti

communem. Ita nec soecularem religio minuit potes- variis necessitatibus,quatuor annorura spatio.quia
tatcni, ncc polestas confundit religioncm. Iiiterim omnes adesse per nie reposcunt a vo-
noii possunt,
prospiciie nostris equis, ne a raagistro aut a disci- bis. UL ipsa etiam eorum. verba sciatis, dicuntinju-

pulo subtrahantur ; ot absquc ullo in hac parte meo sliun esse ut a vobis famc torqucantur et frigorc,
rcspectu, quidquid secundum legns valctis, eontra cum assidue pro vestra tempoi;ali et perpetua salute
violentiam pcrvasoris agere contcndite, industriam cogantur orare, necvos omnir.o conseculuros fclici-
vestram hoc mihi gratiorem scientes futuram quo tatem quam desideretis donec cum parvulo nostro
major et illustrior enituerit. Mihi potiora molionti (d) sancto Petro in gratiam amicitiae redeatis. Acne

quod opportunitas binc,imo Deus permiserit, cura; putctis eos jocari,serio oonfirmant sencs nostri ex-
erit perlicere.Ego,quoniam cum rege («) ad Trajoc- perimento se proprio coraperisse, idque sibi pueris
tum, Deo volente, iturus sura,quo ei ad colloquium usenibusesse traditum,quod quicunquc monasterio
fratros occurrent, et (6) recipiendas ccllu! bona mihi nostro insigne aliquod intulerit damnum, nisi cito
spcs est, nec possuni adesse vobis, ut unusquisque resipuerit, raagnum incurrerit incoramodum, aut
vestrum agat raccum quod solel et debet,sicut su- sanitatis, ct vita? pertulcrit dispendium. Ne igitur
perioreanno oonvenitnobis,qui potcstageresludeat, tali re aut similibus vestrara impediatis prosperita-
quousque rediens, si aliquid sit immutandum, co- tem, nec servorum Dei penuriam contemnatis, nec
gnoscam. Satio studiosissime procuretur et quod ; salutcm vcstram dubiam faciaiis. Reddite potius
nostri boves post solemne debitum non sulfecerint, Deo vota vestra, dum potestis ad cujus judicium ;

9-4 frequentes impleant corrogationea. Bene vos nimis treraendura quotidie properatis robiscum, in
valere cupio et diligentissime orare pro nobis. quo absque rcspectu dignitatura aut personarum
unusquisque rccipiet quod meretur. Vitaha3c brevis
EPISTOLA LII.
et incerta est, et juniores vobis quotidie moriuntur.
PR.EPOSITO.
Ipse vero Deus promittit minatur Qui glorijical
et :

[e) E. noster probabilia fecit quitcunque abs le

me, glorilicabo eum; qui autem contemnunt me,erunt
gererentur, quod mihi cordi fuit, moneoque te ut
iynoiiiles (I lleg. u). Ad virilem a;tatem perducli estis,
sicut cocpisti.in oflicio sincera fidc permaneas. Fu-
C Ne tiracatis justitiam facere, ut per eam thronus
riosum illum, super quo scripsisti, quia etiam pcc-
vester firmetur. Domine mi rcx, considera quod si-
nitens suspectus mihi est,et germana sanctitate us-
cut nuper(c) in cxhortatione prudenter dictum est,
que ad fastidium satiamur, veheraenter me recusa-
jam pater es, et
in magnis adhuc versaris laboribus
turum cognoscc ac si se ingesserit, ne tridui mo-
:
;

et talem te omnibus exhibe ut boni te cupiant et

ras excedat casteris persuade quia quod tolercmus
optent videre fortunatum 96 atque felicem avum,
;

non opus est nobis extrinsecus qua;rere.

et post hujus vitoe transitum, ccelestis patriffi pos-
EPISTOLA LIII. sessorem.
AD DOMNUM REGEJI C.\R0LUM. EPISTOLA LIV.
Preecellentissime rex. Licet tacendo, loquendo ac NECESS.\niO.
scribcndo, nihil haclenus profecerim, tamen quia Non ignorabam haud aiilor te quam volebam
Dei causa est quam ago, quicscere non audeo. Pro quamque oportebat facturum,et maleficia illius per-
vestra salute ac prosperitate vos admoneo et sup- dilissimi raaxima ingenti auctoritate prioventurum.

(rt) Ad Trajecium. Xide qux ad superiorera episto- tentia Manii Lepidi ac L. Arruntii, addidit IHos :

lam adnotata sunt. ijuidcm Scnutus, lyie autem lucbilur Tibcriolus meus.
(6) Recipiendee cellx. Nondum
ergo cellam sancti D Matthasus Parisius ad annum 801 refert queradam
Judoci receperat Lupus anno 847, tametsi praece- theologum, cum disseruisset publice de mysterio
ptum Caroli Calvi diu ante datum esset ob eam cau- 'rriuilatis,videretautemauditoressibiapplaudentes,
sam. Ergo nondum Odulphus erat mortuus, nequc iu h;cc verba lemere erupisse }esule,]csule,quan-
:

beneficium aliud a principe acceperat.
[c) E. noster. Ilic reddidimus bona fidc codicera
ms. Nam editio Massoni ita habebat Frater nostcr
prob. Sincerior videtur lectio vetusti codicis,ideoquc
eam retineri debere visum est.
(rf) Sancto Petro. Quia nionasterium Ferrariense
dicatum est sancto Petro. Timendum autera Lupo
non erat, ne ita farailiariter habitus Petrus, ut par-
vulus vocetur, cum parvulo nostro sancto Petro; ti-
mendum, inquara, non erat ne hino Petrus Lupo
Inm in luw quxslione confirmavi legem tuam et e.val-
liivi ! Apud LSohuslauni Balbinurn in Hisloria S. Ma-
: riiE Montis Sancti legimus Jcsulum pro puero Jesu.
Uipamontius vero parte sccunda Historiarum Eccle-
si;c Mediolanensis, pag. 57, scribit daemonem in
curpore mulicbri habitantem.cum post eam trustra
dcductam ad sancti Syri rcliquias, ad sanctum Ber-
nardum abbatem Clarevallensera, qui tum in ea
regione erat, adducta fuisset, urgeretur autem dfe-
mon ut inde exiret, ita proclamasse Ncc me pellere :

subirasceretur. Divo taraen Tiberio displicuisse po- ]:oluil iinlca Syrolus, ncc liodic licrnardolus pellet.
tuit similis familiaritas in Cotta Messalino qui,ut re- (c) In c.rhortalione. Vide supra in notis ad episto-
fertTaoitus in se.\to Annalium libro, querens de po- lam 45.
51!) B. S. LUPI ABBATIS FERRARIENSIS. 520
UiiJe et tibi gratulor, ot omnipotonti Deo si non di- A lidissima innrmitate,opitulante favore divino, reva-
g:Kis, certe quantas possum et ago et habeo gralias, luisse osfcndit. Tantam siquidem oxpertus sum
cjui sic me nocessariis aliqua in parte destituit ut ta- vestram benevolentiam et liberalitatem ut nemini
men hoc dispendium fidissimi devotione suppleret. quam vobis me majorem debere sentiam devotio-
Nec vero ille impudenter inimicus solum cavendus et nem. Verum quanquam temporis malitia obstiterit
eludendus ost,verum et hi quos nuper dubitando prtc- ne possem hactenus obsequiis pandcre quod me-
feci, tua semper industria oonfirmandi, ut dicto au- rito concupisco,bonitate vestra pra;lisus audeo sup-
dientes existere contendant,nec sibi ullatenus reniti plicare ne ad regem nostrum vonire gravemini :

tutum arbilrcntur.Vultus noster,cum redierit,forsi- quia et res vestras forsitan recuperare poteritis, et
tan tibi metum detrahet.Inlerim sine pavere ingratos. nobis in reoipienda cella sancti Judoci prodesse plu-
EPISTOLA LV. rimum super qua et vobis jam et mihi siepissime
;

(rt) ..\D :\i.\RGWAnDUJr .\bb.\teii. Ludovico nuperrime tam serio promisit ut, si
et (c)
Desiderabili ma.ximaque veneratione suspiciendo adesse dignemini,dilationis nullum possit invenire
Marcwardo abbati clarissimo Lupus praesontem ot perfugium. Ita et rei discrimine terrebitur, quod et

futuram salutem. peregrinis nobisque monachis a suo patre et matre

{b) Nithardi advcntus ad (<?) Silvacum, quo mc mo- „ promissionum suarum
relicta stipondia sustulit; et
nasterii necessitas traxerat, veheu.enter me lajti- quod olim
sorie conslringetur, ut saltem tunc faciat
flcavit (cujus prsesentia factum est ut haj lilterae se fasturum spopondit. Pridie Kalendarum Decem-
vestraj paternitati redderentur), cimi vos esse brium ad comitatum accessi et ingentibus dispen- ;

97 sospiles et communoiu filium (</) Eigilem exva- diis afque laboribus cum rege versor assidue spes

((().!(/ ]l/«r('«'(i((/«)>j.,\libaleni Prumiensem,ut dixi- faclus est monachus in Prurnia monasterio pro eo
mus ad epistnlam (luintam. quod patrem de imperio ejecerat et carceratum te-
(6) Nithardi. Doliitnrc videtur V. C. Paulus Peta- nuerat. Quo mortuo, de anima ejus altercatio visa
vius in Synt;iL;inalc ilc Xilhardo, Caroli Magni nc- malignos et benignos.
esl a fratribus intcr angelos
pote, an dc i'n iiilrlliL;ondus sit hic iocus Lupinus. Sancti angeli dixerunt Nos non misit Dominus ad
:

Monasterii Cr II lulensisindimcesiAmbianensi
i|ui[i[M' imporatorom, sed ad monachum. Vos accipite im-
monachum luisse hpc suadebat, quod Angilbertus, poratorem,nos nobiscum ducomus monachum..\n-
Nithardi pater, monasterium illud ampliricaverat, goli sancli secum duxerunt animam. Daemones ac-
illicquc abbas fuerat, iliidemque sepultus.Pra-lerea, ceperunt corpus ct violcnter a domo extrahere
Nithardus ipse abbas fuit Centulensis. Et tamen vi- cunctis videnfibus coeperunt scil orationibus fra-;

debat Petavius, ex liac Lupi epistola colligi posse, trum fugati, evanuerunt. » Aliquol post annis Eigil
Nithardum eumdem mouachumPrumicnsem potius abbas renuntiavit regimini monastcrii Prumiensis,
fnisse qu;ira Cenfulonsem. Ego crediderim Nithar-. ut fidom 1'acit Regino hisverbis « .\nno Dominica; :

dum B. Kcnedicti institutum arripuisse in monas- C
torio CentuIensi,ob memoriam patris postea vero,
ob magnam Marcwardi famam, secessissein monas-
terium Prumionse, non ut monachus illic essct,sed
ut hospitem. Dein, reversus ad suos, abbas Centu-
lensis factus est obiitque anno 855, ut existimat
; Caroli.unxit in rogem in Burgundia.Huic successit
idem Petavius.Scripsit libros quatuor do dissensio-
nibus filiorum Ludovici Pii, ad Carolum Calvum
Francorum rcgem. Nam ab istius partibus stetit
adversus Lotharium et Ludovicum,honoribus etiam
ab eo auctus.
((') i'//i'rt('itm. regiam in pago Laudunensi,
^'illam
ut ex Hincmari Laudunensis epistola ad Rhonien-
som collegit Sirmondus.Quaro recle hinc concludit
idem vir eruditissimus allucinari eos ijui Silvacum,
sive Silvaticum (utroque enim nomine appellala
reperitur ha'0 villa) confundunt cum Silvanecto.
Silvaci rursum meminit Lupus in epistola 57. Vide
incarnationis 860, Egil abbatiam Prumiensem sua
;
sponte dimisit. » Reversus dein in Franciam, fa-
ctus est archiepiscopus Senonensis post Venilonem.
Odorannus in Chronico : « Anno 865 obiit Wenilo
archiepiscopus Scnonum, qui Ludovicum, fratrem
Egil abba. Anno 870 obiit domnus Egil archiepi-
scopus, qui privilegium sancto Petro fccit de altare
Alsonis vill,T. Hic Lothario junioie concedente, et
Trejectonsium [lege, Treverensiumj Episcopo ju-
bente,ex ipsius dioecesi et monasterio quod dicitur
Promia assumpfus, a Carolo rcge in monastcrio
Flaviniensi abba est constitutus. Postca Scnonum
archiepiscopus ob sui merifa factus, quiescit in
monasterio sancti Petri. » Vide otiam chartam Ei-
gilis de fundatione nionasterii Corbiniaeensis in
tomo IV Galliffi Chrisliana;. C.hronicon sancti Potri
Vivi Sononensis « Anno 865, N\'enilo archicpisco-
:

Mabillonium, lib. iv de He diplom., pag. 324. pus obiit, scpultusquc est apud Vallilias, iiuinto
((/) FAijilem. Qui Prumicnsis dein abbas fuit post J) Nonas Maii, in crypta sanct.i; Anastasioe virginis.
Marcvvardum anno 853, ut Regino tradit. Anno Huic successit episcopatu domnus Egil monachus,
in
dein 855, Lolharius imperator, Ludovici Pii filius, omni bonitate couspicuus. » Ad eum adhuc mona-
monachum se focit in Prumiensi monasferio, cui chum cxstanf Lupi c|iisfol;e 105 et 109.
tum prKcrat hio noster Egil. Rogino n Anno Do- : ((') Ludoi'ico. In manuscripto pro Ludovico legitur

minicas incarnafionis 855, Lotharius, convocafis ad, haL, in epistola vero 88, AdaUi. Id, quia divi-
primoribus regni,imperium filiis suis divisit.Ludo- nare ultra non potui quonain modo explicanduin
vico Italiam tradidit, eumquo irnperatorem appel- sit, adnotandum cssc existimavi. Nam alioqui Ludo-
lari fecit. iEquivoco vero, id ost Lothario, regnum vici nomen non cst inntilc boc loco quippe quem ;

quod ex suo nominc vocatur concessit. Carolo au-
tem, qui junior nalu erat, Provinci» regnum lar-
gitus est. Dispositis itaque atque ordinatis regni ne-
gotiis, valedicens suis, mundum reliquit; atque in
Prumiam monasterium vcnions, comam capitis do-
posuit; habituque sancta; convorsalionis suscepto.in
religionisprofessionediemclausite.vtremum iii Kal.
Octobris. »Sedhicaccipeveterem fabellam monachi
Engolismensis « Lotharius imperator eegrotans,
;
ot amicum valde Lupo fuisse constat, et ab eo fre- ;
qucnter sollicitatum ut se monachosque gratia.qua T
apud Karolum Calvum flagrabat.juvaret ad recupe-
rationom celUo. Propter hanc causam nihil mutare
voluiiiius. Quis porro 1'uorit hic Ludovicus vide su-
pra in Nolis ad cpistolam 22. Hujus tanien .-Vdalh.
opera prajcipue recuperatam cellam sancti Judoci
hic et in alia epistola profitetur Lupus.
521 EPISTUl.yE. 322

innasuiirei'pnlcprnpler:iliscnliaai,utl;aclui',Oilulli. A. adiluin rc.i^pondit, quu haclenus uli contcmpscrit,

Is languerc dicilur, neo tam pcriculosc ul vel ad- atquo lioc sibi satius vidcri ne pcrcat ut conslriii-
monitus corrigatur, quod optarcraus, ncc tani gra- galur convenienti custodia priusquam societatis
viter ut moriatnr.quod propter cjus («) cortissimam communionem recupcrot.Nos vero, tanietsi offerret
damnationem dolercmus. Properate itaquc ut, quo- qiiae sperarc vix omnino possemus, idquc, ut par
niam propiores aliquanlnlum facti sumus, post erat, amplccleremur, vos nec citra decretum ReguliB

tanta spatia desideratis rcfovear alloquiis,et veslro subsistere nec ultra velle progredi constanter astru-
annisu, auctore divina gratia, liberer angoribus vix ximus. De liboralitale vestra quid sentiam nolui
ferendis. Tales, quasso, nostris estole pueris qualcs prascipiti doclarare prfficonio, doneo experirer an

non modo nostris, verum etiam vulgo fuistis omni- copia piscium,qua3 ventura erat cum maxiina,tum
bus paternitatem vestram pic quserentibus. 98 Exi- otiam, utopinabar, optinia, mei supprgrcdereturin-
guilatis mece nomine charissimum Eigilem et reli- geuioli faoullatem.
qnos omnes fratres dignamini salutare.I.aboriosis- EPISTOLA LVII.
simumdiflicillimo tempore negotium,pr;eserlim ni- EIDEM.
hil mcritus,vobisimponere haudquaquam pivTsnm- Dilectissimo abbati Ratberto Lupus omnimodam
psissem, nisi quod rex nosler vos ad colloquiuin p salutem.
invitaret comperissem adeo ut mihi quoque hoc
; Quod llagitastis exscqui absque dilatione con-
tempore prffieeperit ut si forte ad monasterium no- tendi ; evolulisque ratiocinationibus multis, ad hanc
strum accederetis, ad se vos deducendos curarcm; virum compuli condilionem ut non modo noceat ni-
utquc licentiam impetraturi, inter alia commode hil, verum etiam prosil plurimum, si erga ejus pro-

impcratori suggerere possetis a me fratribusque pinquum,qui tempore tumullus discessit, etinstau-

noslris, quipro co semper oremus, vos precibus rata pace rcverteretur, benigni exstiteritis. Id vos
fatigari ut quoniam (b) de loco nostro sitis, .1 quo
; ct liljentor facturosetin omnibus qv.x juberedigna-
vos corpore duntaxat ecclosiastica utilitas abdii.Kc- rctur obsccuturos, dum ejus gratia fruoremini,
rit,isque diminutiono facultatum vehementcr atte- fiducialiter spopondi ; atque eo usque institi donec
nuetur, atque rcligioni paupertas impedimento sit, firmissinie promitteret nihil se vobis offecturum,
intercessionisopeminslaurationi ejus impensissimo nisi prius mecum causam conferrot. 100 Itaquo
studio conferatis. Vale, domine Paterque charissi- modum petitionisme» hoc fine torminavi, ut si
me, Lupique tui seniper benigne meminerls. quando rebelles ejus favoro suas querelas fulciri
deposcerent, non vulgo acquiesceret, verum res
EPiSTOLA I.VI.
duntaxat dignas vestrte consciontiaj reservaret.Quae-
(r) RATBKRTO .sBn.vn.
p dam alia comperi tam cautc revolanda ut ealitteris
Bonis omnibus amplectondo Ratbcrlo Lupus iii comprehendero tutuni non putaverim, tamque ne-
Domino salutem. cessaria cognitu, utcjuam potestis celerius^prKter-
Habita diligenter opportunitalis raliono,suggcssi ita qualibot alia utilitate, mihi ad colloquium oc-
domino rcgi, annitenlc Vulfegiso nostro, super ivone currere debeatis. Ca^terum, nisi jam molcstum sit,
id vos postulare ut quoniam ncc ad monastcrium profccturo mihi cum rege, si Dous vult, ad Silva-
remeasset, etverisiniile essel eum quje fuerit solitus cum nunlium dirigito ut cum gratias agere ccepero,
;

iteraro, si quando reverti tontaret, ne in sui aiio- uberius diccndi copia frustra conantem plurima non
rnmqueperniciempotestatis ejus prassidio inuniret. destituat.Ut vero epistolam serio claudam, obsecro
Siquidem csset indignum ejus majestate, nisi resi- ne sim vobis oneri quod nimiffi familiaritatis liducia
piscenlibus, perversis aperire aecessum, 99 nedum multa postulo quiasivitam et prosperitatem Deus
:

iinpunitatis indulgere securitatem. llle, quo solet mihi concesserit, non sum nunc ad accipiendum
vultu cum gratiosus apparet, post quajdam alia, jure paratior quam quondam ad largiondum esse cu-
se ipsi monacho deinceps negaturum auctoritatis rabo.

(«)Certissimam damnationem.F.x h uj usmodi persua- r, porpotua exlranei, in prolundum inferni et tarta-

sionibus n.atum est somnium de damnatione Carpli ^ rum abyssi demcrsi sunt." .Apud Bonifacium in epi-
Martclli. Existimabant enirn tum nonnulli actura stola 19.
prorsus do salute ejus qui vcl ungue summo, ut ita (/)) De hco nostro sitis. Itaque Marcwardus fuit
dixcrim, perslringere auderet bonamonasteriorum. primo monachus in monastcrio Ferrariensi, dein
Apud Ca3sariuin sane Ileisterbachiensem, qui ante abbas PrumiensiTs.
quadringentos annos vivebat,Iegcrccst multosma- {c) Ratberto abbali. Veteris Gorbeiaj, in dioecesi
gnates a^terna morte damnalos ob eam causain. Ambianensi, qui sub Carolo Calvo floruit, et integro
Et id quidem valet in deterrendo aut cxhortando. nominevocaturPascliasius Ratbertus. Exstatautem
Sic BonifaciusMoguntinuscum aliquot episcopiscx in veleri codice meo ms.Vila sanoti Ricliarii,abba-
synodo quapiam scribens ad Elhilbaldum regem tis Genlulensis, in cujus fine hi-ec scripta sunt E.r- :

Mcrciorumuteum retrahatapervasioneecclcsiamm plicil Vita sanctissimi confessoris Chrisli Piicharii, a

etmona9teriorum,proponit oxemplumCoolredi Mer- 1'ciierabilihus viris Ratbevto, necnon Atcuino .Albino,
ciorum regis, et Osredi regis Ueirorum et Bernicio- veraci stylo descripta. Siipplicatio dicli .ilbini.
rum,qui"ob fracturam monastoriorumjustojudicio
Dei damnati, de culmine regali hujus vitae abjocti, Dic, quicuuque legis praeclari gesta patroni :

et immatura et terribili morte prffiventi, a luce Pauperis Albaui, Ghriste. memento tui.

Patrol. C.\L\. 17
323 B. S.
EPISTOLA LVIII.
Quod petiistis, necdum regi suggessi,
portunitas defuit. Malurabo tamen vobis, coope-
rante Dco, morem gerere, communi
vata. Bene valete.
101 EPISTOLA LIX.
AD MARCWARDUM ABB.ATEM.
npud Tra-
Nori ignoratis, credo, reges nostros (a)
jecLuui hcbdoniade sceundaQuadragesimu; celebra-
turos colloquium quo mc trahit ocolesiastica neces-
;
Qua urgente, ut vobis jam aliis expressi litte-
sitas.
ris, cum
rege quartum ago mensem, ila ut ne die
quidem a comitatu abfuerim. Proebeat igitur se mihi
saltem ilHc desiderabihsvestrapaternitas,ut nostra
familiaritor viva tamen vocc valeumus cognoscere.
Si quid praeterea, utpassim soletis omnibus, nobis
quoque facultas fuerit impendere, libentcr nos ac-
cepturos cognoscite. Dchenl enim parenles thesauri-
%are filiia^ll Gor.wi), ut fallere nescia divini Spiri-
tiis confirmat auctoritas. Benigne
cupio vos valere feliciter.
(a) AiJiid Trajcct.Yide notas ad epistolam 15.
(h) Marcwardo, abhali Prumicnsi, ut jam dictum
cst.IIh ergo gratias agit Lupuspro missis donisqua;
abeopeticrat per cpistolam superiorem.Interira de
sorte sua conquerilur, quod, Marcwardo inviso, a
Trajecto, unde scribiluristh;ccepistola,ad monaste-
riumsuumrediturussit.Verumtamen hunc dolorem
levari ait promissionc Marcwardi, qui rescripseral G ut patet ox epistola 51.
iturum se brevi ad Ferrarienses. Admonet autem
illum Lupus.nead se accodat ante secundam hebdo-
madam Maii quod quinto decimo die [)osl Pascha quod oppido noracn fecit. Conditum autcm fuit ab
;
habcnda sit magna synodus apud Atliniacum, cui
putat licri non posse quin ipsc adesse cogatur.
(c) Puseha. Quod hoc anno incidit in dieni iv Id.
Aprilis.
(rf) Synodusnuiijna. In conventu apud Marsnam, ha-
bito anno 847, convenerat inter reges Lolharium,
Ludovicum, et Carolum, uL ad flrmanda ea quaj in
convcntu isto acla fuorant, commune placilum sive
generalis conventusin civilate Parisiorum ageretur
in sequenti festo sancti Joannis. Ergo Garolus, ut
resciviles et ecclesiasticas regni sui disponeretante
conventum, ut in commune deiu cum fratribussuis
consuleret, synodum magnam apud Attiniacum mo-
diotemporisenngregai'edeliber'abat,habendam vide-
lifot decima quinta die post Pascha.id est viii Kal.
Maias. Non arbilror famen eam synodum fuisseha-
bitam, ut neque Parisicnsem. Nam tametsi reges
pacem vcluti llrmassent apud Marsnam, discordia
tamen dein fuit inter Lotharium et Carolum, ut do-
ecuLAnnalcs FulJensesad annum 847. nHic annus
a bellis quievil, quem Hlotharius et Hludovicus mu-
tua familiaritate transesrerunt. Nam uterquceorum
ad domum alteriusinvita!u:'.,conviviis et muneribus
regiis honoralus est.IlJudovicus tamen Hlothai-ium
et Karlum, ita ul voluit, pacilicare non potuit, re-
nuente Hlolhario propter injuriam sibi aGisalberto
vassallo Karli in raptu lllia; sua; factam.» Tandem
rediit iterum concordia apud Marsnam anno 851.
{e) .itliniacnm, palatium regiuin, in.dicccesi Rhe-
nionsi siturn, ut iliclum est ad opistolam 49.
(/') Neijuaquampalienlur. Itaquc sanctissinii Eccle-
siajGallicanaianlistitcsadcomagni faciebantLupum
nostrum, nt eum spcclarent vcluli conditorcm catio-
LUPI ABBATIS FERRARIENSIS.
A EPISTOL.A. LX.
AD EUMDEM.
quod op- Charissimo Patri (b) Marcwardo Lupus.
humanitas vestra vicit petitionem meam,
Officiosa
honestate ser- quae leviier tetigit quod temporis posccbat necessi-
tas. Proinde fuit ea gratior quam a;slimare valeant
«rumnarum expertes.Molestissime auteraferoquod
vobis non visis disccdo.Quanquara consolaturmeara
racesiitiam quod postffi Pascha nostrara vos visita-
turos pollicemini parvitatcm. Commode autem et me
prajsente 102 id vos facturos puto, si secunda
hobdomade inensis Maii iter ad nos arripiatis.Nam
quinto decimo die post Pascha(d)synodus magna,ut
aiunt,apud(e)Attiniacumcelebrabitur;cuimeabesse
nequaquam, ut crodo, nostri praesules patientur.
(/)
'
De cella nostra nihil aliud paternitati vestraa pos-
[(j)
sumexprimerenisiquod promissionum ubertasspes
nobis vai'ias pene quolidie parial, et quod, sicutom-
nium,pra;ter raalorum,illius quoque rei olfeotusin-
cortus sit. Abbas monasterii quod Germanice (/i) Sa-
ligstat appellatur,cui noraen est(j) Ratlegio,parlem
quamdam cujusdam libri facietmihidescribi.eam-
mei mcmores que vestro, mihi reddendam, nuntio se traditurum
promittit atque obsecrat ut tabulas quas Hilpericus
;
num,atque adeo ejus pi-oescntiam in synodisneces-
sariam quodam modo existimarcnt. Jamcnira expe-
rimcntum sacrae eruditionis fecerat in canonibus
concilii Vernensis, ut ad epistolam 42 dictum est.
Uj) De cella nostra. Id est, sancti Judoci.nondum
ergo ea Lupo reddila fuerat, tametsi illi bona spes
alfulsisset recuperatura iri inconventu Trajectensi,
(/() Saligslat. Hodie Scligcnstalt, Monasterium est
in dioucesi Moguntina, ad Moenum amneni situm,
Eginhardo, Garoli Magni notario, qui priinus illic
abbas fuit.
(/) /ia^/ci/ro.HujusabbatisSeligenstadicnsisnomen
omissum est in editione Massoni. Exstat autera iii
codiee manuscripto. Successit Eginhardo, qui eum
vocat Uatleicum in actis translationis sanctorum
martyrum Marcellini ct Pelri. Assentior cniiii eru-
dito voro et diligenti Christophoro Browero, qui
Rallaicura abbatcm Seligenstadienscm euradem
prorsus esse censct quem Eginhardus in Actis illis
vocat suum notarinm, lib. i, cap. II. Ratlaici epita-
phiura composuit Rabanus,arciiiepiscopus Mogun-
linus, quod sic habet :
En sorviis Christi, Ratlaiccs nouiiue dictus,
n Corpore liic pausat, spiritas alta petit.
Preshyler hic fuerat, sophijE et studiosus auiator.
Officium abbalis et bene gessit opiis.
Sollers, ac slreuuus, divina; dogniata legis
Scrutando didicit, atque alios docuit.
Is ex Colouia adveDicns, regi eu Lndovico.
Conjiiuctus valde, utiiis huicque fuit.
Phiiss uam iloouit vcrbis, et seribere fecil
ijuiie fuiM-ant apta phirima ad oflicia.
Naiiijuveuisvitamhaijclinqueus.niigravitadaetbra,
.\tijuc il)i cum Christo gaudia vera tenet.
Vides hic, lcctor, Rallaicum commendari ob stu-
dium Scriptura\ qiiod videliccl diligenter describi
curavcrit optimorum auctorum lucubrationes.Quae
observatio multumillustratlocumistum Lupi,quiait
Rallegiuni cam in se curam suscepisse ut parterri
quamdam cujusdara libri Lupo faceret describi.
Tum cx opitaphio disciinus eum immatura morte
creptum.
o2S EPISTOLyE. 52 U

pietor(o)beatis vovit martyribus,hebrIomada sccun- ^ ct fructu dilcctionis Dominus Deus noster glotiflce-
da post Pascha ipsi dirigerc digncmini.Quod etiam lur ac delcctetur. Cupio vos valere feliciter, aman-
causa petitionis me» vos maturare rupio ; ut cum tissimi Palrcs.
ad nos veneritis,pra3falani partem ipsius libri nobis
alTerendam curetis, In puci is multum nobis praes-
104 EPISTOLA LXII.
[d] AD ALTSIG. ABBATEM.
quod capistis paterna pietate non gra-
titeritis, si

vemini consummare. Capitis aulem dolorem nepoti Venerabili Altsig. abbati Lupus monasteriiBeth-
nieo parcitas potus forsitan detrahet, si ojus appe- Ichemitici sivc Ferrariensis in Domino salutem.
curandus
tcntior fuerit deprehensus.Alioqui nostro Ingenti clementia Dei nostri discordia; peste miti-
rescrvabitur medico,qui omnes.quarum nullam non gata, qu.T tolas Gallias Germaniamque hactenus
ignorat,depellere se posse confidit infirmitatcs.In- vexavit atrocitcr, inter ipsa pacis exordia focdus
tcgerrime vos amans felicissimc valere desidcro,et quod inter nostram vestramque olim fuit Ecclesiam
ut me semper apud Deum pra^^cipue juvarc digr.e- directis ad reverentissimum Guigmundum episco-
mini supplc.x crflagito. pum litteris studui rcnovare. Quia vero vos amore
sapientia;,cujusctego sum avidus,flagrarecomperi,
803 EPISTOL\ LXI.
vel secundum illud Tullii, pares cum parihus facile
(i) .\D GU10.MUM)U-M EBOR.XCEXSEM EPISCOPU.M. R conijrendntur, vel juxta rccepta? Scripturae asserlio-
Reverentissimo magnaque veneratione suscipien- nem, 0»i)i(; animal diliijit sibi simile,sic omnis homo,

do Guigmundo, Eboracensis Ecelesi;i? antislili,cun- hac epistola mcam offero et vestram expeto amici-
clisque sub eo Domino (c) Dco famulatibus Lupus tiam, ut nobis vicissim cum in sacris orationibus,
abbas ct univcrsa cojnobii Fcrrariensis congregatio tum etiam in quibuslibct aliis ulilitatibus prodesse
in Domino salutem. curemus.Atque ut quod polliceor vos exsequamini
Ingens fluxit spatium temporis quod.pcrLubatio- priores, obnixe flagito ut qua;stioncs beati Hiero-
nibus variis crebrescentibus.socictas qua; a prffcos- nymi,quas,testc CassiodorOjin Vetus et Novum tes-

soribus noslris, auctore Domino, inita est, nulla tamentum elaboravit, (e) Beda; quoque vestri simi-
prcEtcr orationes protulit indicia charitatis. Nunc Iiterqua;stioncsinulrumqueTestamentum,itemque
autcm aperiente se gratia pacis,et recepta cella san- memorati Hieronyuii libros explanationum in Jere-
pti Judoci.undo et hffic scribimus,curavimus,ut par miam,pra3ter sex primos,qui apud nos reperiuntur,
fuit,priores cerlare officio, vosque sive ad repeten- caateros qui sequuntur; pra;lcrca Quintiliani Insti-
dam sive ad declarandam amiciliam provocare. Ac tutionum oratoriarum libros xii, per certissimos
primum illud ante omnia suppliciter poscimus,ut ct nuntios mihi ad cellam sancti Judoci,qu8e tandem
in privatis et in publicis precibus nostri memores f;
aliquando nobis (/') reddita est, dirigatis tradendos
esse dignemini. Deindc volumus ut vicissim nobis Lantramno, qui beno vobis notus 105 est, ibique
prastare studeamus quidquid gratiosam fore litleris exscribendos vobisque quani potcrit tieri celerius
utrinque directis constiterit et facultas pcrmiserit. remitlendos. Quod si oinnes non potueritis, al ali-

Maturate igitur vestram nobis pandere voluntalem,
ut et ad morigeren lum vobis continuo prseparcmur,
Beatus martijribus.ld est,sanctis Marcellino et
(a)
Petro, quorum sacci-e reliquiic exstant in basilr-
ca monasterii Seligcnstadiensis, illuc delatce cura
Eginhardi anno 827, ut tradit auctor Annalium Ful-
densium his verbis « Corpora beatorum Chrisli
: Eboracensis. Nam tum nionachorum plena erant
martyrum Marcellini et Pctri mense Novcmbri in
Franciam allata sunt. » Eam basilicam incepit Egin-
hardus; Ratlaious perfecit. Hilpericus vero piclor,
quos nc gravemini destinare, recepturi a Deo prffi-
mium impleta; charitatis,a nobis autem quamcun-
sorem, pra;fato rege regnante. Cui decimo sexto
episcopatus sui anno,morienti WIfhere,successit in
archiepiscopatum. »
(() Dco fumukintibus. Id ost, monachis Ecclcsim
omnia apud Anglos, ex instituto B.Augustini. Erat
autem magna societas intcr monachos Eboracenses
ctFerrarienses quam,quod interrupta esset,redin-
:

ut docet Lupus, tabulas voverat ad ornandam basi- tegrari postulat Lupus.ltaque abbas ille, ad quem
licam.Rabanus, hymno 24, de sanctis Marccllino et scripta est sequens epistola, crat abbas monacho-
Petro : rum Ecclesice Eboracensis.
\d) Ad Altsiij.ln editione Massoni Iegitur,/ld.-l/f(si-
Hos Christi testes Romana ascivit alj urbe D ijmu atjhatcin. Ego vero nolui recedere a scriptura
Vir probus Amhardus,consliluitque locuui.
vcteris codicis.Erat autem illo abbas monachorum
Cujus successor perfecta presfjyter aula
Hatlaieus, sanctis coudiJit bunc tilulum. Ecclesia; Eboracensis, ut dixi.
[e) Bedx vestri. Id est, ex Anglia veslra oriundi,
(l) Ad Giiiymundum. Eboracenscm episcopum in illicque nati.Fuit autem vir magni nominis,ut lip-
Anglia. NuUa illius mentio cxstat apud \\ illehnum pis etiam tonsoribusque notum esse arbitror. Obiit
Malmesburiensem, pra;ter nudum nomen. Vocatur anno 735, hoc est, ccntum plus minus annis ante
autem illic Wimundus. Obiit anno 854, ut tradit quam Lupina isthffc epistola soriberetur.Vide Lab-
MaUhffius Westmonasteriensis. Franciscus Godwi- beum Dissertatione historica de scriptoribus ec-
in
nus.episcopus llercfordenais scribit eum in cathedra clesiasticis et notas nostras ad epistolam 76 Lupi.
Eboracensi successisse VuIsio,illicque sedisse annis (/) Hcddita M/.Hinc colligitur eam epistolam non
seplemdecim. In veteri catalogo archicpiscoporum esse scriptam ante annum 847. Nam ex epistola 51
Eboracensium,qui in lucem prodiit opera ab bene- constat nondum Lupo redditam cellam S. Judoci,
flcio R.P.Labbei,ha;c leguntur » Post Eanbaldum
: quo tempore rcges ad Trajectum conventuri erant,
Vulsius rexit archicpiscopatum.Eanredo regnante. Id vero colloquiurn habifum est initio anni 847, ut
Moriens autem Vulsius, Wimundum habuit succes adnotatura est ad epistolam quinquagesimam,
527 B. S. LUPI ABBATIS FEHRARIENSIS. .i28

que possibilem dunlaxat cesserilis vicem tanti labo- A in hac legatione laboraverimus, nec nobis nec ho-
ris.Valete,nosque mox ut se opporlunitas obtulerit minibus nostris aliquid remittendum quinagamus
exoptabili responso Iffitificate. quod Cfeteri, si motus his qui hactenus vexarunt
exstiterint similes.
EPISTOLA LXIII.
(a) AD PRUDENTIUM EPISCOPUM. EPISTOLA LXIV.
EXHORTATIO AD REGEM CAROLU.M.
Gharissimo suo Prudentio Lupus in Doniino sa-
lutem. Ut pacifice feliciterque regnetisobservanda vobis
Septimo Idus April.,(6)Heriboldus episcopus pau- devotione collegi.Creatori vestro Deo cl judici
fideli

lo ante regressus a rege.mandavit mihi ex prsecepto fururo gratias habete scmper etagite.quo vos hac-
ejusdem regis ut quoniam se ipse (c) legationis fun- tcnus malis pluribus liberavit, ct bonis multiplici-
ctione absolvisset,eamdem nos strenue ac celeriter bus exornavit utque vobis initium.profectum atque
;

(d) exsequeremur,ut in conventu generali memora- perseverantiam in bonis actibus largiatur quotidia-
tus rex dc singulis locis posset certior fieri. Itaque nis precibus flagitate.Gum essetis parvuli,loqueba-
quia tempus appropinquat, nec sine difficultate,
et mini ut parvuli, sapicbatis ut parvuli.Nunc autem
maxime propter equorum pabulum.colloqui possu- r> ad virilem pcrducti a;tatem,secundura eumdem
mus,nec vero ante copiam herb;L- quod jubetur in- Apostolum (/Cor. xiii), inquo cvidenter Dei Spiritus
choare, et valetudinem vestram, et quid super hac loquebatur, evacuate qua; fucrunt parvuli. Scilicet
re vobis placeat continuo dircctis lilteris doclaratc. stulla quwque atque inania declinantes, rationabi-
Ut autem hinc meam sententiam vobis aperiam, lia, pra^senti et futurse saluti profutnra, sectamini.
supervacuum juilicio loca quorum statuni jam pcr- 105 QuE agenda sunt prospicite diligenter et re-
speximus,iterum adire, quando nulla sit correctior tracte subtiliter, communicato consilio
Dei cum
subsecuta^et in Aurclianensi ac Senonico, et vestro vcstrisque perfecte fidelibus, quia, ut divinum nos
ac nostro pago,restent quaodam cocnobia in quibus instruit eloquium, qui sihi ncqxiam est, cui bonus
tempus interim tererc possirnus, ut sicut in aliis Nec vos cuilibet ita subjiciatis ut
erit (Eccli. xiv.)

locis, ita et in his etiam emendanda per nos rex ad ejus arbitrium omnia faciatis. Cur enim regium
cognoscat.Et ne in legatis ejus ipsius 106 jussio nomen prajtenditis, si regnare nescitis? ut pace
conteranatur,si voluerit,sanciat.Quanti enim simus cunctorum dixerim,non expedit vobis et populo ut
habiti, imo ipse qui nos miscrat, nobis impensus aliquem vobis a>quetis,nedum pra-ponatis: quoniam
honor palefecit et monasteriorum instaurata religio. Deus, qui scit quid sit in homine, preemonet ne des
Proinde antequam legationem adoriamur, regi per potestatem filiis tuis in vita {Eccli. xxxiu), quia
me de his quas videbuntur suggcre statui e\{e\ tra- '-'
melius est ut illi te deprecentur quam tu illos. Si

ctorias accipere, ct tunc favenle Dei grutia pro- filiis hoc non estconcedendum,((uantominus aliig?
ficisci.Vicissim ergo sensum vestrum litteris expri- Vicem vos gercre Dei quis ignorat." .\t ipse dicit :

mite, ut oplimum factu ex utriusque ingenio colli- Gloriam meam a.lteri non dabo (Isa. xui). Non ad-
gatur.Illud autem non vos fugiat, quantumcunque mittantur ergo a vobis monitores, quos (/') bajulos

(«) Aii Pnidcntium episcnpmn. Trecassinum, ut Vidc lib. IV Capitul., cap. 73, ct Marculfum, lib. i,
habebat titulus in cditione Massoni,et aliunde satis cap. 11, cum notis eruditissimi llicronymi Bigno-
notum esl. nii, itemquenotas Justelli ad codicem Canonum
(6) Hciiboldiis (7)/iT(>pMs.Antissiodorensis,ad qucm Ecclesiaj Africanae, pag. 93.
sunt plures ipsius Lupi epistolte. (p RujuUis. Id est monitores.ut interprotatur Lu-
((•) Legnlionisfiiiuliimc.Eii legatio Lupi et Pruden- pus.verbo Sallustii ntens.sive rectores imperaforise
tii contigit anno 844, ut dictum est in Vita ipsius juventa", utverbo Taciti utar. Gesta Dagoberti [,
Lupi. Quod confirmatur ex epistola 32,« Superiore Krancorum regis, qui Clotarii ii filius fuit « lluic :

anno, inquit, missus in BurgnndiMm.docem equos
amisi.ii Epistola autem illa scripta estanno 845,ut
illic adnotavimus.
E.rsciiuercmur.ld est Quoniam Heriboldus epi-
((/) : positus traditus est a genitore vcnerabili ac san-
scopus se excusavit ab obcunda legatione quam illi
Carolus commiserat, jussil princeps ut ego tuque,
PrudentijCam curam suscipcremus, quam Heribol-
du3 detrectavit.Lpgatio auteni illa hujusmodi erat,
ut legati illi vice regia visitarent monasteria in re-
fuit filius norame Dagobertus, quem ex Bertndrude
regina susceperat.qni patri succederet et induslria
dignus et viribus. Ilic denique in annis pucrilibus
D ctissimo ArnulfoMetensium urbis ('piscopo,ut eum
secundum suam sapientiam enutriret,eique trami-
tem Christianffi religionis ostcnderet, atque ei cus-
tos et bajulus esset. » Annales Bertiniani ad an-
num 861 « Karolus dimisso filio suo Ludoico sub
:

fno Caroli constituta, et si quid animadversione .\dalardi, Irmintrudis reginae avunculi, bajulatio-
ignum existimarent, ad principem referrent, ut ne, etc. Item ad annum 879
i> « Filium et ;pqui-
:

dixiraus ad epistolam 12. vocum suum Ludovicum bajulationi Bcrnardi, co-

(c) Tnwtoriiis. Missis omnibus, ut ad Capitula mitis Avernici specialiter committens.» Indetutela
Caroli Calvi adnotat Sirmondus.ad legationes suas vocatur hallium in actis »vo D. Ludovici rogis
profecturis tractoria daljatur, id est, cpistola cujus Francorum confectis. Sic Ludovico Pio adhuc in
beneficio suscipiebantur et conjectum accipiebant, cunis vagienti Carolus Magnus prsposuit bajulum
id est,pensitationem et tributum.quod ab iis haud Arnoldum, ut scribit auctor Vit.T Lndovici. Vide
dubie exigebatur quorum causa legati miltebantur. cpistolam 11 Hincmari ad Carolum 111 iinp., cap.
In tractonis porro adnotari solebatquanlum cui(|ue 2, 0, 7.
misso pro ejus conditione suppeditari oportcret. Hanc epistolam Baronius sentire videtur scri-
Ideoque tracloriam stipendialem vocat .^gobardus. ptam esse anno 850.
 529 EPISTOL.E. o30

vulgus appcllat, nc gloriam vestrarn inter se ipsi A militas cuncta opora veslra venustet,quia scriptum
partiantur, et meliorem amorem alienent a vobis. est Quid siiperbit terra et cinis ? (Eccli. x.) Et
: :

Imitatione Dvi nolite(a)personaliterjudicare;sedin Quanto magnus es, humitia te in omnibus,ct coram

cadem causa dives, mediocris et pauper, eumdem Dco invenies gratiam {Eccli.n\),iii ipse Redcmptor
vos sentiant quod potentes terreat.et quod
; ut sit noster admonet Discile a me guia milis surn et
:

mulcoat non resistentes. Benesemelgestanunquam humiliscorcle, et invenietis reguiem animabusvestris

nisi in meliusimmutavoritis,utfidemvestramatque (Matth. xi). Eleemosynis assidus Deum vobis pla-
constantiam cuncti mirentur. Fugite levitatem, cate secundum illud : Miscrere animce luce placens
morummaturitatemapprehendite,utvestraprobitas Deo [Eccli. xxx), quia, ut sacrM continentLitterac,
cunctis possit prodesse subjectis. Vitate malorum elecmosynaa morte liberat,et non patitur animam
societatem, quoniam,ut scriptum recolitis,ro/-;'wm- ii-e intenehras(Tob\\). Sa.\\-aloTquoquc'ha.nc\lat09
punt mores bonos coUoquia mala (/ Cor. xv). Am- commendat : Date elecmosijnam, ct omnia munda
plectimini bonorum collegium, quoniam «(mMncto suntvobis (Ltic.xi.) G\ov\tico.le Deum in omnibus,
sanchis eris, ct cum viro innocente innocens eris. Et qu\8L\psaL\estRiur: Quiglo}-ificalme,gto7-ifi.caboeum;
cum elccto elcctus cris, ct cum perverso perverteris qui autemconlcmnuntmc,cruntic/nobiles (IBeg. ii).

(Psal. xvii). Et apud eumdem regem et prophetam „ Rox eliam et propheta eximius sic sibi Deum pra;-
pulcherrime dicitur Ambulans in via immaculata,
: ponit No7i nohis, Domine, non nobis, sed nomini :

108 hic mihi ministrahal. Noti hahitahit in medio tuo da gloriam(Psal. c\m).Excstud\ose custodien-
domus mece qui facit superbiam : qui loquituriniqua, tes, Deo et bonis quibusque placebitis robcllcs, ;

non direxit in conspeclu oculorum meorum (Psal. Deo, ut credimus provobis pugnante,comprimelis
c). Ne metuatis potentcs, quos ipsi fecistis, et atque vincetis, et post regnum temporale atque la-
quos eum vultis extenuare potostis. Nc confidatis boriosum consequemini sempiternum et vere quie-
in principibus, in liliis hominnm, in quibus 7ion est tum.
salus (Psal. cxlv) ; sed transferte spem vestram ad EPISTOLA LXV
Deum, qui fecit coelum et tcrram.qui custodit verita- FRATRIBUS QUIBUS PR.EERAT.
teni i7i s,Tculuiyi. Concipitc honeslam veritatem, ut Dilectis fratribus suis Lupus abbas in Domino
quod vos non decet prasstare, nemo scientur a vo- salutem.
bis (h) audeat postulare. Cogitate multa, necdicatis Flagrante cupiditate hostcs nostri malta quidem
omnia, quia vel juxta divinam Scripturam^Mu'ij«(o- conati sunt,sed protogentc nos Domino meritisque
dit os stium ,cuslodit ab anijustiis animam suam{Prov. sanctorum spc sua dejecti sunt, eodemque opitu-
.xxi), veljuxta(c)sa;cularemlitteraturam: Quodoccul lante,nunquamoptatumsibiconsequenterefrectum.
tumvelis, nemini di.reris. Quomodo na^nqtte poteris ^'
Qfioi vobis dcclararc studui, ut Deo et sanctisejus
ab alio exigere sile7ttium quod tibi ipsc non prxstas. dignifi gratia referantur, et recepta seouritatemen-
Et : No7i potcst vox tnissa reverli (Horat. de Artc, tes vestrae quiotis gratia perfruantur.
V. 390, quoad sensum). Communem utilitatem et
opportunitatem omnium charissimam
vobis omnes
EPISTOLA LXVI.
intelligant, ut certatim omnes sibi vos prajferre (d) AD REGIXFRIDUM EPISCOPLM.

contendant. Uivinas et humanas leges.justas dun- Revorentissimo pr.-esuli Reginfrido LupusinDo-

taxat, nerao sinatur contemnoro,quia malorumim- mino salutem.
punitas vitiorum semper peperit incremontum.Hu- Profeclurus Romam, transitum nobis forc haud

Personaliter judicare. Ilocest, in judiciisferon-

(a) quidem elegantioribus, proforuntur a Lupo quam
dis imitamini Deum, apud quem non est acceptio habeantur apud Martinum Dumicnsem,apudquem
personarum. Juxta illum dives et pauper aiquetuti sic scriptum est Quod tacilw7i esse velis, 7iemin
:

siint. Sic porro locutus est etiam Cassiodorus, cu-
jus ca sunt verba in epistola 8 libri ii « Quis
melius ad aequitatisjuradiligitur quam quisacerdo-
tiodecoratur?quiamorejustitiae,personaliternesciat
judicare,et diligenscunctosin commune,Iocumnon
relinquat invidiae
(6) Axideut poslulare. Lupus in exhortatione ad
Carolum Calvum in cap. 12 synodi Vcrnensis « Nec
ate quisquam petere audcatquod majestatemluam
prffistare non deceat. »
(c) Sxcul.litter. Illudestconslantissimum,pcrsua-
sum fuisse Lupo librum illum de moribus, quiSe-
necoe tribuitur, Senecae esse. Quippe testimonium
sequens laudat ex sKCulari litteratura, id est, ex
auctore non Christiano. Deinceps ergo supercst in-
vestigandum an ro vora sit Senecae, an veroMartini
Dumicnsis, ut placuit quibusdam. Ego crediderim
prius ab Seneca scriptum, postea vero a Martino
descriptum et abbreviatum qua arte librum Senecae ;
suum fecit. Certe sequentes sententia!, qu;c haud
dubie laudantur isthic ex illo libro, aliis verbis, et
diceris. Si tihi 7iun i/nperasti, quot/iodo ah alio
: silenfium spei-us ?\ia.([ue 1'ragmentum Senecshabe-
mus in hac Lupi epistola.
(d)Rcgiufridu77i epjscopuHi.CuJusnam sedis epis-
J)
copusfucrit non liquet.Nequooniriimihi placotquod
adnolant Sammarthani,eum nimirum essequiMel-
dcnsisepiscopusfuit, synodoquePontigonensiinter-
: fuit anno 87(3. Nam mullis anle annis oliierat Lupus,
quam Ragenfridus fieret episcopus Meldensis. Et
fortassis iste Roginfridus fuerat antea notarius Ca-
roli Calvi regis. Nam in prtECcptis illius temporis
reperio Raginfridum notarium subcripsisse ad vi-
cem Ludovici.De Ponligonc porro,quoniam occasio
tulit, afferam verba Caroli Simplicis, qua; litem de
situ illius loci dirimunt. Sic autem loquiturin pra3-
cepto quodoctomconstituitconjungisure FriderinK:
Pontigoticm.quineliatninpagoPeitetisisuperfluvios
Saltum et Cru.ifio/iem.Nominatur autem Potis Hii-
gonis in Annalibus .\nianensibus, vitio haud dubie
iibrariorum. Videlib. iv dc Re diplom., pag. 317.
5!(1 B. S. LUPI ABBATIS PERRARIENSIS.
longe ab 110 urbe vestra didiciraus ubi vcstram A.
; Orationis gratiaet quarumdam eccllesiasticarum
humanitatem, quam animo prcecipimus, re ipsa
cupimus exporiri, mavimeque.cujus penitus copia
deestjltalicae monet;e argonto, quod solum usui fu-
turum est nobis, permutandi id interrogati con-
; stolici notitia indigebo,
corditcr quique confirmant. Conspeclum quoque
vestrura, favente Deo, nobis exhibetis, ut palernum, imo ad maternum greraium advoscon-
beneficium hac, ut decet, gratia cumuletis. Sane
adventus nostri certum tempusprajfigerenonvalco.
Tamen hunc futurumaut praecipitiasstate autprima
suspicor parLc autumni. Bene vos valere cupio.
EPISTOLA LXVII.
AD W.
Venerabili V. Lupus.
Nec opinanti mihi,optanti,tamen,videndi vosoc-
casio eese obtulit, quod ab urbequcs in vestra cura
g
et patrocinio requicscit Roman p."oficiscentibus,
quo ipse tendo, iter patere cognovi. Facite itaque
ut, positis aliis occupationibus, sincera; charilatis
fruamuralloquiiSjCt de prajsenti utilitato ct fulura
salute tractemus.Otiosum autem existimo pra;mo-
nere ut me juvare his qua; usus poposcerit studea-
tis,cum nihil derogare debpam vestrsc prudentic-eet
liberalitati conlidere plurimum. Periliam ergo rc-
gionis in qua versamini, alfectumque patricT in qua
orti sumus, pra^lfire nobis contcndite. Transibo
vero, si Deus vult, per vos, ut opinor, aut extremo
Kstate aut certe primo autumno. Cupio vos valere
feliciter.
111 EPISTULA L.WIII.
AD DOMILUM MAnCWARDUM ABBATEM.
Charissimo ao desiderantissimoPatri Marcwardo
Lupus plurimam salutcm.
(a) Apostolici. Id cst, Romani pontilicis.
(b) Mune?-iuH iiitercessiaiic. Jam tum videlicetpor-
suasum erat orbi nostrocuriam Roniauamessemu-
nerum avidissimam. nihilquc apud eam oblincri
possc gratis, adcn^iue omnia Roms csse venalia.
Itaque profeclus Roman Lupus, viatico se instruere
cogitabcit, nc ropulsam ab apostolioo paterctur. Cor-
rogare ergo studuit munera quibusillum permulce-
ret. Huno Lupi locum laudat rcverendus
Pater CpI-
lolius in Ilistoria Gottosohalci, ut eorum refcllat
opinionem qui scribunt Gotteschalcum Ronian pro-
feotumad papam penetrasse Idvero ncgatCellotius,
cam videlicet ob causam quod prob;ibile non sit
aures Romani pontificis patuisse pauperculo mo-
naoho nihil munerum oirercnli cum eadcm tcrn-
pestcate vir prcX'cipu,-c dignatiouis apudCarolumCcl-
vum regom, Lupus, inquam, abbas Fcrrarieiisis, non
existimaverit propitium sibi forcepiscopum Roma-
nura, nisi niunerum oblationc permulccretur. Ex
qua Cellotii observatione discimus vanam etfutilem
esseillustrissimicardinalisBaroniiinterpretcitioncm
qui munera illa Lupi interprctatur de muncribus
quae amicitiai crgo dabantur pontilioibus Romanis,
adeoque symtiolum cluintiUis e.vprimerenl iii dante.
cl inaceipiente non anjiicrent avaritiam, ul ad an-
num 865 scribit Baronius.Namsiea decausaLupus
munerci con^ogare studuit, quod existimarct propi-
tium sibi non futuriim apostolicum.nisiniuneribus
m antecessumplacarctur,utobscrvalCcllotius,ma-
nifeslumest Lupi munoracxneccssitatemagisquam
cx charitate profccta esse, adooque in
accipientc
arguere avaritiam. Fateamur tainen pontilicemRo-
532
studio causarum, quas, Deo volente, reversus cum
vos videro, paternitati vestrae aperiain, Romam
proficiscor. Etquoniam in conficiendisrebus (a) apo-
ea vero sine (6) munerum
commode non potest, velut ad
intercessione iniri
oflicii
fugio, supplicans ut sicut uunquam mihi in ulla
neoessitate defuistis, ila inhacadesse dignemini
mihique, si ullo modo potestis. per prcesentesnun-
tios duo saga veneti coloris et totidem lintea, quaj
Germanice (c) glizza vocantur, dirigatis, qua3 illi
comperi essc charissima atque gratissinia. Horum
si fuerit vobis integritas ardua,nequidquam videbi-
tur nobis ipsa modietas oontemnenda. Namque ita
saBouIari cruditione docti sumus ut sperantes mino-
ra, majora poscanius. Ac ne ingenio nostro latiorem
defuisse materiam suspicemini, si cquo tollutario,
vcl quolibct alio fortissimo, nostrum iter sublevave-
ritis,plurimum nobis collatum esse duceraus. Sane
nihil me obtinuisse moleste non feram, si commu-
nicatishislitteriscumcommuni fiiio Eigile,(rf)risum
utcrque vostruni lenuerit. Cupio vos valere felici-
ter, meique benigne memoriam gcrere.
11« EPISTOLA LXl.X.
(e) AD AXSBALDCM.
l)iIecto suo Ansbaldo Lupus salutem.
Moleste tuli quod tanta opportunitate comperta,
ut parcissirae dicam, nihilmihivelmandarevelscri-
Tamen, quanquam curam nostritam
bere voluisti.
r, quod in te reprehendo, ipse ne-
facile deposueris,
quaquam imitcibor, sed me aspernatcm pio com-
pleclar colloquio.TulIianas epislolas, quas mitisti,
mana; tum ccclesiaj praasidentem avaritia; vitio la-
borassc. Nihilominus sancta est Ecclesia Romana.
Aliud enim sunt .jura sedium,aliud vitia prassiden-
tium, ut ait sanctus Leo.
{c}Glizz,a.\]nde camisia iy/i;:-(Htf .ipudmonachum
Sangallenseiu in Vita Caroli Mahui. Sic enira legit
FranoiscusPilha'us,nonautein fi7;fi;)((,utperpcram
habct editio Duchesnii lib. i.cap. 39.Et patettelam
glizzinara fuissc magni pretii.
(ci)Hisuintciiucril. Rcs|)icitadsaIessuperioresqui-
bus perstrinxilcuriaiii Roinanam..\csibi gratulatur
quasi rem palmariam ac Iriumpho dignam feccrit.
Sic semper melioribus ingeniis placuit industriam
suam in lalibus jocis excrccre,etiain cum periculo
offensionis. Do se testatur Cicero non posse se effu-
r, gcre hanc offeusioncin. Sic cnim scribit in epistola
16 libri ix epistolarum ad familiarcs « Etfugere :
autem si velim uiiniiullorum acuteaut facetc dicto-
rum olicnsionom, faiiiaingenii raihi est abjicienda;
quodsiid possem,non rccusarcm. » Manifcstaautem
hic crat otfensio.si Marcwardushanoepistolani mi-
sissctRomam.Sedniinirura cxistimabat Lupusinul-
ta joca osse in cpistolis, qua? prolata si sint, inepta
cssc vidcantur, multa seria, neque tamcn ullomodo
divulganda, ut in sccunda Antonianarura scribit
Tullius. Id quod Marcwardum quoque virum pru-
dontem ctamicum siium non laterc pulabat. Itaiiuc
liberc, so ad eum scribore posse crodidit.
(c) Ad hisl)al(hi,m. Monachum Prumiensematquc
ad,o Eigilis sncium.cujus inframentio est.Adcura
abbatcni Prumicnscm scripta cst cpistola 117,
luiii
 :

533 EPISTOL^. 534

cum nostris conferri facian"i,ut ex utrisque,si possit A memorata cclla implere coacti estis. Quam obcau-
fieri, veritas exculpatur. Tu autom huic nostro sam nunc Dei servi, qui pro vobis assidue orant,
cursori Tullium in Arabo trade, ut ex co quem mc hoc triennio consueta vestimenta non accipiunt, et
impetraturura credo quae deesse illi Egili noster qua; ferre compelluntur, attrita et plerasque re-
aperuit suppleantur. Bene vale, et tuis me semper sarta sunt, leguminibus empitiis sustentantur,
orationibus protege. piscium et casei consolationem rarissimc conse-
quunlur, famuli debita indumenta non accipiunt
EPISTOLA LXX.
AD MARC\V.\R1)UM
qua; omnia nobis ex prajdicta cella ministrabantur,
in qua intermissam transmarinorum curam alio-
Desiderantissimo et integritate vita3 merito su-
rumque pauperum et neglectam sui culturam uti-
spiciendo Marcwardo abbati Liipus perpotuam sa-
nam vobis Deus non imputet. Me, prajter commu-
lutem.
nem necessitatem et singularem laborem, gra-
Dignas vobis rependere gratias non valemus, sed
vissimus pudor onerat, quia id quod alii abbates
non idcirco vel verbis id tentare non dcbemus. Si-
ad stabilitateni religionis munificentia imperia-
quidem inter alia quce nobisjam plurimapra^stitis-
li consecuti sunt, ogo quasiomnium vilissimus
pueros nostros fecistis participes,
tis.lingua; vestra;
et inutilissimus amisi. Tamen spem gcrens re-
cujus usum hoc tempore pernecessarium nemo nisi B
cuperandi nieo servitio quod nulla in vos culpa,
niniis tardus ignorat. Itaque non istis gratam rem
ut Deus tcstis est, perdidi, maxime cum vestram
solum, verum etiam utilissimam nobis omnibus
promissionem inde teneam, quam fallerenefas
113 contulistis. Dilectissimum fratrem Eigilem et
imploro quod juste reposcimus, ne ulterius
est :

Cffiteros IV Non. Septembris la?tus excopi. Sed ut

dilferatis, scd continuo vobis nobisque digne-
congrum curationi tempus impenderent, justo cc-
mini consulcre, ut ct Ucum faciatis vobis pro-
loriusdimisimus,eaconditione obstrictos ut per nos,
pitium, et nos ultirnos famu!os vestros reddalis
dum redierintjproficiscantur.Sumus enim dc eorum
ad intercodendurn pro vobis omni tcmporc piomp-
sanitate et ipsorum et vcstri causa vehementer sol-
tiorcs.
liciti. Cffitcrum hunc novitium cursorem nostruui
115 EPISTOLA LXXII.
vestrcB sanctitati commcndamus, omni genore con-
AD DIDONEM.
(c)
sux respondentem,nisi quod
versationis professioni
Ex persona Marcwardi.
adhuc, credo propter timores noctunos, solum cu-
Revercutissimo et plurimorum pra^coniis ccle-
bare non potest. Opto vos valere felicitcr, meique
brando Didoni abbati Marcwardus plurimam sa-
semper paterno affectu meminisse.
lutem.
EPISTOL.A. LXXI. C Artis vestra; singularis peritia multorum oratione
AD RECE.M CAROLUM, ANTE RECUPER.\TION'EM CELL.E. pervulgata fratris Nithardi potissimum relatione
PrKcellentissime domine mi rex, humiliter sup- nobis innoluit quo etiam referentc comperimus :

plico ut suggestionem tui devotissimifamuli digno-
ris prudenter cognoscere et clementcr tractare.Rc-
giosissimus imperator Ludovicus,vestra; nobilitatis
auctor,adpetitionemgloriosissima3 memoria3 Judith
Augusti-e matris vostrs cellam sancti Judoci mo-
nasterio Ferrariensi contulit,etsuuni donum(a)praj-
cepto firmavit; ut et monachi absque inopiain
nasterio Deo servirent, et in prajfata cella hospita-
litatem juxta Dei timorem peregrinis impenderent,
atque pro utriusque salute et prosperitate Domi-
nus(ft)delectabilitpr exorarent. Eorum eleemosynam
primo bcnigne concessistis 114 novo etiam pra;-
passim vos accesum indigentibus((/)aperire,ot sem-
pitcrnam usuram temporali aegrotantium reincdio
procurare.Unde tamctsi vobis adhuc sumus ignoti,
non dubitavimusproptei\t')ejusdem religionisunita-
tem.cujus etiain vos observantissimos gratulamur,
matoriamprojstandi nobis beneficiiultroproponero,
mo- parativestr;copinatissinieeliberaIitati modis quibus-
cunqucpossumusrespondere.Namqueetfllii nostri,
quos et vostros optamus, molestia corporis labora-
bant; quam aliquot adhibiti apud nos medici pro-
pulsare nequiverunt. Hos, Domino et vestra; chari-
tati fidentcs, curandos vobis offerimus; ct per vos

cepto firmastis; sed posteaad persuasionem eorum optala;sanitalissolaliatcmpcrantcs,auctoricjusdem

jj
i[ui cum Dei ofTensione non timcnt ditescere, eva- nobiscumgratiasreferantetvestrolabori.llli quidem
cuata duplici eleemosyna, votum sa;cularium de- devotionem,quam solam possunt, utpote monachi,
((()Prxccpto.lA estjdiplomate regio.Sic enim tuni Dido, » anno nimirum 847. Obiit autem anno 869
vocabant diploma principis.Nos hodie vocamus lit- successorenique habuit Aquilnm, Eigilis archiepis-
teras patentes. copi Senonensis disoipuluin, ut in eodcm Ghronico
(h) Delectabililcr exorarcnl. His cnim solemnibus scriptum est.
verbis finiebant praicepta regia monasteriis con- ((/) .IpmVf.Post vocem islam
deerat unum folium
cessa Quatenus ipsos monachos pro nobis, conjuijc
: in vctericodicc; quod nisi defuissct,usui esse poterat
prolcquc nostra, vcl pro stabilitute totius renninostri, ad sarciendas ruinas sequentium epistolarum.
jiujiter Domini misericordium e.vorarc ilelectet. Sio (t') Ejusdein rcliijionis. Id est D. Benedicli. Nam
crgo scriptum fuit in praecepto Ludovici Pii de cella Pnimiensc nionastorium,itemque Scnonensc,sancti
S. Judoci. hujus Regulam prolilebantur.quemadniodum ca;te-
(c) Ad Didonem. Abbatem monastnrii sancli Petri ra (lalliaruni otGermaniarum monaslcrio.jaiii inde
Vivi Senononsis.Chronico S. Pctri Vivi . » Uefuncto a tcniporibus Ludovici Pii.
autem Anastasio, sancti Petri abbate, successit ei
S3S B. c. LUPI ARBATIS FERRARIENSIS. 536
repensent; nos autem dignum omnino servitium A implere. C.-ote . . . perfactione qu.ieso me fieri e
persolvamus. Petitioncm nostra diu verbis exten- vestigio certiorcm . . . digno tamen qualicunque
dere noluimus.ne de vestra; charitatis per-
fortc(rt) parvitatis mea; diseedatis . . . valere feliciter . . .

fcctione dubitare videremur,qua; non solum ignotis,

EPISTOL.\ LXXiV.
vcrum etiam inimicis prodesse contendit. Et ideo,
.\b EU.MDEM.
utoptime tl6 nostis, oraculi mandatum attosta-
tione prophelica confirmatur. Optamus vos valorc Reverentissimo pra;suli Gueniloni Lupus in Do-
feliciter. mino salutem.
EPISTOLA LXXIIL T. Livium per hunc . . . agite, quia illo non
Al) Cl'ENILONE.M mediocritcr indigemus. Bcne . . . tameu postula-
Reverentissimo antistiti Gueniloni . . . cujus le- vimus dignamini implerc . . . sanctos ordines lar-
amorepene
ctione vestravictus . . . per conimuncm giemini participem cum insenum infirmitas
. . .

propinquum noslrum ab ra . . . dirigite. Quem illius promotione . . . meum quod elaboravi deli-
quantopere diligantur . . . quod eum prster vos bero ac . . . veritate pretii quo redempti sumus

nuUi unquam passus sira . . autem ecclesina no-

.
(cjipse voliiselegiostendore quam per quemlibet di-
straequodfanumappr . . . a:quissimumjam decro- rige.re,ut otio nobis divinituscollato.tantarum rerum
vistiset . . . quffirereipsi optimeiutelligetis.Quan- " subtilitatom facilius raecum positis advertere.

quam in proximoconventu vobis gratias retulerim,

EPISTOLA LXXV.
putans penitus litem c.sse sopitam, noveritis nihil
AD BEnTOLDUM
esse definitum, sed ad votum eorum qui ctiam
injuste non erubescunt,imo appetunt esse victorcs, Dileclo suo BerLholdo Lupus salutem.
occasiones dilationis presbytero vestro prasparatum In hoc quem nuper habuimus conventu,quanquam
quod quEsivit emolumentum ac nostro, quam fa- voIuissem,idque cpiscopos vestro dixissem.dcmiror
stidit, jam spem inanem relictam. Proinde vestra
contigissencnosiuvicemvideremus.Praetor alia vcro
insignis prudentia, qua3 didicit ex Evangelio non qua; inter nos familiarilcr 118 conferrentur, sta-

personaliter judicare, instrueta est etiam illo velcri

tucram vos precari, quod nunc efflagito,ut in saltu
prfficepto : Ju,sic jiidica pro.rimo tuo (Lcvit. \\\), apud Matriniacumvestrumlargiamini nobisviginti
judicii veritatcm, ut cocpit, constanter et cito pcrli- arbores,earumquo peritos commodelis aliquot ceeso-
ciat.ne, quod absit, abutantur vestra nobilitate qui rcs, ut juncti noslris naviculam nobis componant

cupidilatis patrooinium suscepere.Nam et ipsa illis incliorcm quani invcnire possiinus veiialem. Per
ad subversionem ecclesia: nostro; oratoriumiiovum hunc crgo nuntium (iiind vobis conccdcro placuerit
commenta est,el ne veritati acquiescant unaniniita- reniandale.
C
temque charitatis dissoIvant,adhuc inde scsehorta- EPISTOLA LXXVI.
tur. Pcto etiam supplicationem Oerohaldi
ut ad AD IIINC.MARUM.

117 presbyteri(6)Lau.Diaconum ejus propiuquum Clarissimo pr;csuli Ilincmaro Lupus perpetuam

inipsiustitulodigncmini ordinare,quoniam
tale visus froquenter non
(tt) De vestrx char. Ita
cum antca Iegcretur,« vc-slnr char. ,ctc. Necessaria
visa est emendatio.
{b)Lau. diaroinim .ll\c deslituti sumus auctoritate
codicis manuscrii)ti. llaque, ((uod conjectura oCfe-
rebat,arripuinius.Ex his enim duabus vocibus uni-
cum nomen elfi^cerat Massonus, Laudiaconum. Nos
arbitrali sumusha3cdistingui debcre.Petit autem ut
Wenilo.Senonensis archiepiscopus.diaconum illuni
ordinet presbyterum in titulo Cicrohaldi presbyteri,
qui tanto oculorum moibo gravabatur ut sacerdo-
talemunus implerenonposset, ideoque successorcui
sibi dari postulabat a proprio episcopo,nempc L;.u.
diaconum propinquuni suum.Unde colligimus jain
dilTicul- salutcm.
suflicit sacerdotale uiunus ^ {d) Collcctaneum Bed* in Apostolum exoperibus
emendavimus c\ ingenio, bytcrum non sinorct officii sui partcs impIere..4Iio-
qui repuls» obnoxius erat.Nefas enim tum putabant
presbytcrum deponere pastoralem cnram quamdiu
saluti ovium coasuli polest, ut in epistola '<i9 docct
hic noslcr Lupus Tandcin hinc etiam discimus Ge-
rohaldum potiisse succcssorem, prorsus canonice.
Alias cnim non polcrat Weniloei darcsucccssorem
nolenti. Vide qu.Ta circa episcopos infirmos adnola-
mus ad epistoUim 130. Notanda autem sunt hac
vcrba,n(< xupjdicaiionem Oerohaldi .'iia.m hodie eliam
supplicationcm vcl SK/ijj/iVYim vocanuiscam diplomatis
r\ pontilicii partem in qua bcneticium vacans petitura
summo ponlificc. Ea autcm supllicatio his verbis
concepla cst Ucalixsimc 1'atcr, Cum ho:lie devotus
:

tum inlroductas fuisso successiones in hcncliciis S. V. orator e.c ccrtin cautis animiim suuni moventi-
ecclesiasticis,scd lanicn cas perpendisse cx arbitrio biis prioratum sccularem, cXc,.,in manibus S. V. resi-
proprii episcopi, neiiue implorari solitam Roiuani nnnverit. etc. Suppmcat humilitcr Sanctitati Vcslrx
poutilicisauctoritatem.Perduravitjusilludusquc ad dcvotus illius orator, ctc, Non arbilror tamcn Gcro-
tempora Hililcl.nnti, rpiscopi Cenomanensis, qui in haldi supplicationem scripto comprchcusam luissc.
mcminit cujusdam rannnici Andegavcnsis,
cpist.lil) Tiim enim simpHcius agcbant.
qui sc e.vcaiionicari petebalab e])iscnpo suo,pra.'bcn- (() Ipsc vobi.<; cleiji. Ab his verbis incipit folium
damque suam dari suo nepoti,fratris nimirum aut (luod soqucbatur post illud quod dcfieri diximus in
sororis lilio; quod faccre recusavit episcopus .Andc- vctcri rodice.
gavensis. Si tum explicata in hoc fuisset aucloritas (d) Collectimcum Bed,T. Demiror hiinc locum nnn
cpiscopi Romani,remedio essc poterat adversus re- (uisse aniiiiadversum ab illusfrissimis cardinalibus
puLain. Sed do hoc ne verbum (juidcm. Tuin illud Baronio el Bcllarmino.ncque etiam a R.P. I.abbeo.
etiani addiscimus ex hacl.upi epistola ncoessariam Diriniit enim litemdcCnmmcnlario licda- in Episto-
prorsus fuisse eam corporis inlirmilatcm (|ua^ prcs- las Pauli,quomBed;nabjudicatBaronius,asseritvcro
 ;

537 EPISTOL.^. 538

Augustini veritus sum dirigore,proptcrca quod tan- A. qujccunque cognitu neccssariajudicaveritiscompre-

tus cst liber ut nec sinu celari nec pcra posset salis hensa vestris apicibus reportaret. Peto itaque ne
comniode contineri.Quanquam si alterutrum fieret, illum vacuum auttardius remittatis.Gupiovosvalere
forniidanda cssctobviaimproborum rapacitas,quam feliciter.

prolecto pulchritudo ipsius codicis acccndisset ; et EPISTOLA LXXVIII.

ita forsitan et mihi et vobis periisset. Proinde EIDEM.

tuto vobis memoratum volumen ipse commodaturus Unioe singulariterque dilccto Pardulo episcopo
sum, cum primo, si Deus vult, aliquo nos contigerit Lupus in Domino salutem.
sospites convonire. Pineas autem nuces,quot cursor Sacrisdominircgisnonsum evocatus.Propterea(6)
ferre potuit, hoc est decem, mittendas curavi. Ro- ad conventum non veni. Litterarum ipsarum exem-
scriptum vestrum, quo notarii, ut scripsistis, me plar dirigendum curavi, ut si forte mentio de me

privavit impedimentum,cursor idcm noster ad hoo inciderit, juste me remansisse possitis ustcndere.
directus, ut a vobis propositum est, accipiat, ut C.-etcrum quia me intra conseptum familiaritalis ad-
lectione illius vel erudiar vel delecter. Bonigne vos misistis, qu.eso ut et nunc,et quotiescunque possi-

moi memores opto valere feliciter. bilitatcm Deus largitus fucrit, tutum vestra inter-
• cessione reddere curetis. Ego, ut nostis, hostem
119 EPISTOLA LXXVII. " ferire ac vitare non didici, nec vero caelera pedestris
(rt) .\D PARDULUM. ao equestris militia; officia exsequi, nec rex noster
Charissimo suoParduloLupus plurimaui saluLem. solis bellatoribus indigot. Admonitu vcstro et, si
Seeundum quod statuistis, direxi nunliumqui su- opus fuerit. Hincmari, si expeditio ingruerit,obsecro
pcrmeisrecentibus litterisquid vobis visumfueritel doccatur ut,quoniam((;) studia mea non magni facit,

Bellarminus. Ilunc etiam librum Bed,-c Iribuit Hinc- Joannes scriptor civitatcm illam csse sccundam se-
marusin posteriori opero adversus Golteschalcum, demRomana! urbis,Tumlibrum hunc,(iuem tainen
cap. 1 " Si quis tamen,inquit, eosdem librosnou
: ipsis constabat a Floro edituin, compositum fuisse
habet, videat in coUcotione venerabilis BedtE pres- ait Joannes a se et a Riohero. Itaque vox compositus
byteri de opusculis sancti Augustini super Aposto- significat scriptus. Ut scnsus sit Liber iste a me
:

luni et ibi discere poterit quod antea ignoravit. »

; Joanne scriptus est jussu curaque Richeri sub-
Itaquedeinceps dubitandumnoneritquinopus illud prioris.
sit venerabilis Beda;. Trithemius tamen in libro ii De Floro porro Lugdunensi testatur Sirmondus in
de viris illustribus ordinis S. Benedicti, cap. 44, Avitum eum expositionem in EpisLoIas S.
notis ad
librum illum tribuit F!oro cuidam monaclio.utipse dccem omnino Patribus delibasse,Cypriano
Pauli cx
scribit sancti Trudonis in difficesi Leodiensi,quem nimirum, Hilario, Ambrosio, Paeiano, Hieronymo.
librorum sancti Augustini amatorem pr;i'cipuum Ephrcm diacono, Paulino, Leoncpapa, Fulgenlioet
fuisse asserit. Viderat ergo haud dubie Trithcmius C Avilo. Chilfletius vero in notis ad FerranJum pag.
veterem codiceuiiu (juo istud opus Fioro tribueba- 322, ex eo faotum putat ut GoIIectancum illud in
tur. Hujusmodi codicem, iuduo volumina divisum, Epistolas Pauli ex operibus Augustini tributum sit
ex monasterio Gorbeieusi allatum servat bibliotheca Floro quod in quibusdain codicibusmss.opus illud
sancti Germanl de Pratis apud Luletiam, in oujus sic inscriptum loret [icd.x' liber Florum ex tibris
:

prima statim pagina ha!c script.j sunt: Contincnlur
in hoc volumine ccpositiones Epislolarmn beali Pauli
apostoli cx libris sanctiAuijustini doctoris cximii a
quodam Floro collcctx. Tuni summa
cura efTectum
est ne Flori nomen periret. Narn in line cujuslibet
Epistolie adnotatum est sequentis epistoIcB exposi-
tionem a Floro collectam fuisse. Unicum exemplum
sufficiet. C«teraenim suut limiWa.. Explicit cxposido
super Epistohim primam ruuli al Corintliios. Incipit
exposilio super Epislolam secundani ad Corinthios
beati Auijustini, super Epislolas PaiUi apostoli. Emm-
vero Ghifnelius opus illud abjudicat ct Floro et
Bedce. " Nam quaa exstal inter opera Bedae, inquit,
Gollectio in Epistolas Pauli ex Augustino, tam cras-
sum opus est, ut vix ei ullus etiam perpetuus in
easdem Epistolas commentarius inole exa^quctur.»
(a) Ad pardulum.Eu.m nimirum qui l.audunensis
dein cpiscopusfuit;nequeenim puto tumfuisseepis-
copum, cum hsaa epislola scripta est. Inscriptio
tamcn epistul^e sic habct in cditione Massoni Ad :

collecla a Ftoro cx libris sancti Aut/ustini. Sic in Purdulum Laudunensem, nimirum ex glossemate,ut
veteri codice ms. ccleberrimi perEuropam CoIIegii opinor. Nam codox ms. haec tantum habet Ad :

Sorbonici scriptum est Incipit prima pars libri

: Pard.
Flori ivL expositione II Epistolsc ad Corintluos. Quo
loco intelligitur haud dubie Fiorus magister,qui sub
Ludovico Pio floruit. Nam
is quoque CoUectanca
scripsit in Epistolas Pauli ox diversis antiquorum
Palrum scriplis.ul lestaturvireruditus P(!trus Fran-
ciscusChilllctiii-iuPauIinoillustratootiu priGlatione
ad Excerptu Fulg''u(ii de Incarnatione Ghristi: quod
fraudi fuit iis qui Beda: opus tribueruiit Floro. Ad
ealoem porro codicis Corbeiensis h;uc scripta sunt
manu antiqua Compositus est liber iste a iMchcro
: ut, cum ipse martios spiritus induisset, magiiquc
suhpriorc ct Joanne .suo scriptore el monoculo anno
Ecclesia sancti Joannis Corbeiai et
fjuo rcstiluiii csl
Turonis esl sccunda sedes Romanss urbis, anno .mclxiv,
Ludovico rer/e Francoruni, Tlieodorico episcopo Am-
hianensi, Joanne abbate Corheiensi. Insignis est hic
locus et non levitcr pra>tereundus. Rcspicit onimad
synodum Turonensem ab Alexandro lU celebratam
OD eamque causam, quod nimirum illic tum sederet
Alexander cum hic codex cceptus
[h] Ad conventum 7ion veni. Ex epistola sequenli
constat hio agi de convcntu habito eodem anno quo
j)
llilrneradus factusest episcopus Ambianonsis.Satis
autem constare pulo Hilmeradi ordinationein per-
acLam fuisse anno 849. Itaque intelligi debet \\\c
locus de conventu quem mense Junio illius anni
apud urhem Carnutum liabuit rex Carolus, utpatet
ex .\nnalibus Bertinianis.
{() Studiu /»frt.Sioeratcompositus Carolus Galvus
bcllatoribus iudigeret oh bella domestica quam viris
littoratis, Lupi studia ob eam causam non magni fa-
ceret, adeoque eum ad bellum proficisci juberet.
Nam monasterium Ferrariense munera niilitiarnque
regi debebat,ut ad epistolam 32 dictum est.Al Lu-
piis auimo erat ab armis alienissimo, ut pleriimque
sol.nt iiqui lilterarura studiodcdilisunt;ethauddu-
bio dulcia pacis otia prasferebat immanibus el turbu-
est scribi, ait lentis bollorum tumullibus ;
quod his bonarum
 530 B. S. LUPI ABBATIS FERRARIENSIS. 540
vel dignetur considerare 120 propositum (n) etalia EPISTOLA LX.XLX.
mihi injungere quajab illo penitus non abhorreant. (//1 AD R0TRAXNU.M MONACHUM.

Id, si me sincere amatis, sic potestis efllcereutnon Charissimo suo R. Lupus salutem.
solum ofTensae contraham nihil,verumetiamgriitif6 Quoniam ad conventum non evocatus nolui me
consequar aliquid. Ita rnihi compertaetprobata e.st ultro ingerere,venerabili opiscopo Hincmarolitteras
vestra prudentia. Ilaque dum tenipus et locuniha- dirigens, inter alia Hilmeradi nosfri causam apud
betis,etmihietquibuscunquevaletis,quMso,succur- pum studui commendare. Ex eisdem litteris verba
rite, certi et Dcum justum retributorem futurum, hic posui, ut eidem Hilmerado possitis ostendere
et nos sinceram beneficiorum memoriam habituros. quam velim rebus ejus favere. Ililmeradus, inquam,
Litteras quse me lajtificent remittite; et mei benigne quem re.v Ambianensium esse episcopum jussit, qua-
semper memores, bene valete. dam mihi necessitudine conjunctus est, cui supplico
prosit quod apud vos plurimum valeo. Nam licet desit

ei forsitan (c) aliquid erudilionis, tamen polcrit esse

artiumstudia eompertumsitinfeliciter jugulari,illis bescat aut metuat.cum omnibus qui eo tacente pe-
vero mirum in modum alantur ac floreant. Ea de rierint peribit. Et quid ei proderit non puniri suo
causaPardulumLaudunensemoratutid apud regem*p qui puniendus est alieno peccato ? Taciturnitatem
efficiat, ne ipse cogatur ab bellum proficisci neque " quidem sacerdotis Dominus ad Ezechielem loquens
:

enim regem indigore tantum bellatoribus; se suam terribiliter prohibet. Et speculatorem sacerdotem
operam principi navaturum in iis quffi sus profcs- appellat ut sicut speculatoris est de loco altiori plus
;

sionis fuerint. omnibus conteiiiplari,ita sacerdos debet esse meri-

(n) Propositum.^d est professionem monasticam,cui
non congruit ars belligcrandi. Olim tamen Valens
imp. monachos ad militiam cogi jusserat, nolentes
fustibus prfficeperat verberari, et'quidem usquead
mortem,utdocentHieronymus,OsoriusetGregorius
Turonensis.
(b) Ad Rotrannmri m07wchum Covheienacm in dia:-
cesi Ambianensi. Ideoque ad eum scribit ut in pro-
torum sublimitate celsioret majoris scientiee habere
gratiam, qua possit c»teros instruere. » Qui locus
ferrne ad verbum descriptus est ex libro primo Ju-
liani Pomerii de Vita contemplativa, cap. 20. Post
illa tempora tertius e coelo cecidit Cato, Arnulphus,
inquam,cpiscopusLexoviensis,quiinsermonehabito
in synodo Turonensi coram Alexandro Ill.necessa-
riam esse dixit praidicatori scientiam. Perfectio i<

pinquo positus llilmerado .^mbianensi episcopo
ostendat fragmcntum epistols ad Hincmarum Rhe
mensem scripta?. Is vulgo vocatur Ratramnus, vir
magnae famas.
(c) Aliquid eruditionis. Mirum est Hilmeradum,vi-
rumindoctumet illitteratum, tam impense foveria
scientiaequairitur, W(/»rt, ut habeat prffidicator unde
possit de thesauro cordis sui proferre novaet vetera,
et eruditum noverit exspectantibus explicare ser-
monemet sccundum personarum qualitates tempe-
rare quod dixerit,utsciat quibus debeat lac potum
dare, non escam, qiiibus solidiorem cibum habeat
,

Lupo. Neoue enim satisfacit quod innuit morescjus ministrare.» Et vir illorum tcmporum, adeoque Ar-
esse inculpatos. Nam innocens episcopus, ut ait C nulphi amicus, Petrus Blesensis ait inepistola 112,
sanctus llilarius, sibi tantum proficit, nisi doctus Dominum de manu muti, id est indocti, sacerdotis
sit. Afferam autem ipsum Hilarii locum, qui est sin- cxquisiturum sanguinem pereuntis hoc est, ut Bo- ;

gularis in hac materia. In libro viii de Trinitato nifacii verbis utamur,cpiscopum indoctum sangui-
:

'<Nonstatim boni atqiie iitilis sacordotis cst, inquit, nisanimarumperditarumsuosilentioreumfuturum,

aut tantummodoinnocenter agere,aut tantummodo adeoqiie propter peccata popiili periturum, etiamsi
scienter pra^dicare cum et innocens sibi tanfum
; sibi de proprio caute vivat. Sic pra?latos graviterad-
proficiat, nisi doctus sit et doctus sine doctrins
; monct sanctus Gregoriusin libro ni de Lura pasto-
sit auctoritate, nisi innocens sit. » Huaruim conse- rali, cap. 5, cavere eos debere « ne do subditorum
cutus est Bonifacius, archiepiscopus Moguntinus, crratibus judicentur, etiamsi se jam de se securos
cu.jus vcrba eo lubentius referam quod a viro apo- inveniunt.» Prfeclare in eam sententiam Atto, epis-
stolico et sanctissimo scripta sint, prorsiisque digna copus V(U'cellcnsis, in epistola 9, quae data cst ad
sit ha3c Bonifacii epistola, ut Serarius, ait, «quae ab sacerdotes eorumque ministros in Vercellensi dioj-
animarum pastoribusomnibus,pra?sertim veroepis- cesi commorantes. « Va; onim nobis erit, inquit,q\\\
copis et archicpiscopis, crcberrime legatur. » Sic hujus ministerii opus suscepimus, si veritatem prae-
ergo scribit Bonifacius in opistola 105, ad Cudber- dicaro ncglexerimus. Vffinobiserit,sisilentiooppres-
thum,Cantuariensem archiepi.scopum,de episcopis serimus qua; erogare nummulariis julwimur.» Istud
loquens, quos doctoros vocat: « Num apostolus epis- aulem miserabile infbrliiniiim aliler vitarenon pos-
copum, propheta speculatorem, Salvator mundi sunt episcopiquamsisclitferarum studiisapplicent.
pastorem Ecclcsia', sacerdotem appellat et omnes D ^^'^ u*'U' ^sse possint ad erudiendos populos eo-
;

lacenteni peccata populi doctorem sanguinis anima- rumque mores informandos. Itaqne necessarium
rum perdifarum sub silentio esse comproliant.» As- prorsus videtur ut episcopus sit doctus. Nam quo-
sentior intcrim Serario, qui suo silentio reum esse modo docebit alios quod ipse non didicit? Episco-
cflmprobant h\c legi debereputat. Pergit Bonifacius: porum aiitem est docere populos sibi subjectos, ut
'< Propter hoc horribilis et maxima necessitas cogit satis manifestum est, ct sanctus Gregorius docet
ut juxtadictum Apostolinosformamdobeamusexhi- lib I de Gura pastorali, cap. I. Inde illa sancti Am-
berc fidelibus hoc est, nisi ine fallat opinio, ita
; brosii.Mediolanensis episcopi qiierela, quod «detri-
juste vivendum doctori, nedicla siia rcpugnantibus bunalibus atque adminisfrationis infulis ad sacer-
factis evacuot, et ne cum sibi de proprio caute i^ivat, dolium raptus, coactus sit doccre quod non didi-
tacens alieno damnetur peccato Quia ad hoc est Ec- cerat.» Miserum cnim est, » ut inquit Innocentius I,
clesiae Dei prEepositus ut non solum bcne vivendo ad .\urclium,episcopum ('.arthaginiensem,scribens,
alios exemplo instituat, sed etiam fiducialiter pne- "cummagistrum fieriquinunquam fuitdiscipulus.»
dicando, singulis ante oculospeccatasuaconstilnat, Grcgorius VII, lib. ix, epist. 2. " De illa aiiteni per-
et qiiae pu>na habeatduros, et qu<e gloria obedientes, sonai|u.einarcbiepiscopumfuerat cligcudadicimus
ostendat. Quia, juxta vcrbum Domini ad Ezechiclem, licet salis prudens et liberalisvidcaliir, lauicn disci-
cui dispensalio verbi commissa est, etiamsi sancte plina^ fundamento, videlicet litleralis scienlia? disci-
vivat, et tamen perdite viventes arguere aiit eru- plina, indiget. Qucc virtus quam si non modo epis.
 tl
utilis, cum et vesttw doctrin.T jiarchit.Et
polest docerc iirstituta divina, potcrit
unde et ipse et eumseqiientesefficianlur sabitisxternx
capaccs. H.tc ad illum sic scripsi. Vos qu.TSO
coepta semper amicitia manoatis,certi menunquam
ab officio recessurum. Bene valete.
-B21 EPISTOL.\ LXX.X.
AD USU.^nDD.M AKBATE.M («).
Dilectio Usuardo abbati et archldiacono Lupusin
Domino salutem.
Non cstis obliti quemadmodum vobis,pr£Bsentibus
majoribus eccIesicB vestrae, constitutum synodi do-
cretumquemetropolitani('j).\imuliostonderimsupcr
copis, verum etiam saoerdotibus ncccssavia, ipse
satis intelligis, cum nullus sine ea aut alios docere
aut sese possit delcndere.»Denique Fcrrandus,Gar-
thaginiensis diaconus.docendi auctoritatem cpisco-
pis tributam aperte deolaratinepistoIaadSoverum,
schoIasticumConstantinopoIitanum:" Loquanturw-
quit, et prjedicentquibus honor saccrdolii docendi
auctoritatem tribuii. Nos discero parati sunius,do-
cere alios nos prtesumimus. » Dura porro, ut hoc
quoque obiter moneam,dura profecto
Agdbardi, Lugdunensis archiepiscopi, qui iu libro
de modo Regiminis ecclesiastici ait eum qui pra3-
dicationis offloium et locum regiminis suscepit et
ncgligit, et quasrit consolationem et avoeationein
indivitiis,inornamentismefitalIiois,invenationibus,
aucupationibus et piscationibus,et quod pejus est,
comessationibus et ebrietatibus, et sonis musicis,
hunc non Dei adjutorem, sed destructorem oporis
Dei,ac per hoc adjutorem .\ntichristi esse ac licct
in oculis hominum saoerdos esse videatur.inooulis
tamen Dei non esse. Sed ut ad Hilmeradum revcn-
tamur, valde mirum est, ut dixi.eum tam ardentcr
commendari a Lupo,cui nota erat viri inscitia.Sed
hic quoqueanimadverterepossuraus,naturamusque
recurrere, furca licet expcllas. Dandum est aliquid
afTectibus humanis. Neque mihi admodum placet
quod quidam aiuntverissimamfuisseLupi vaticina-
tionem,qui prTdixerit HiImoradum,Iicet indoctum,
utilem tamen valdc futurumEcclesi:e.Id autemcol-
ligunt ex eo quod plurilnis synodis pereas tempes-
tates interfuisse rcperitur.Mirum sane
inutilis praesentiam suam non exhibuissetin synodis,
a quibus abesseeumnonlicebatabsquegravicausa.
Proferant tandemillustroaliquod faoimusab Hilme-
rado editum in synodis, sive etiam extra synodos.
Tum vero nos fatcbimur verieissimam esse illorum emendavit vir elarissimus Petrus Pitho^us, lib. ii.
observationem. Cffiterum ob illam haud dubieordi-
nationem Hincmarus aperuit latus obtrectatoribus
suis :a quibus, ut ipse docet in cap. 36 posterioris D Hunc autem locum non gravabor referreexeditione
operis adversus Gotteschalcum.publice eiobjcctum
est quod i< indiscussi et inexaminati, soienticBque
litterarum peno ignari, minusque apostolicK pra3-
ccptioniappropinquantes,percivitatesepiscopiordi-
nabantur, qua oecasione maxime vigor ficclesiasti-
cus deperiit. » Vide caput Et hoc di.rimus 16, 4, 7.
(«) Vsuardum .lft6(((. Cu.jus monasterii abbasfucrit
hic Usuardus inihi compcrtum non est.lllud ferme
affirmare ausim abbatcm eum fuisse in dicccesi
.\ugustoduneiisi.
(/') .iniuli. Episcopi Lugdunensis cuju;- cxslant
; bibliotbeca! rcgiiB^ab Augustoduno autcm Autissio-
cpistoL-E duae, una ad Gotteschalcum, alia ad Theo-
lioldum episcopum Lingonensem.Prior edita ad R.
P. Sirmondo.posterior a viro clariss.NicolaoCamu-
zatio.
(t')Con/im(M!/w.Ratum enim nonerat quod syno-
dus decrevcrat nisi principis confirmatioaccessisset.
EPISTOLyE. 342
si plene noii X prcsbytero Godelgario, terruerimque vos, nisi prte-
tamen facere ceptumdomininostriregis(t')conrirmantisquodsan-
cta synodus et metropolitanus jussisset impleretis,
ut in futurum ut jaeturam gravis cxsilii pateremini. Ve-
rum quia id haclenus distulistis, et memoratus (d)
presbyter tam diuturnam calamitatem oupit effuge-
re,synodalietmetropolitani simulqueauctoritatere-
gia commoneo ut quod per me vobis injunctum est,
sine dilatione perficiatis, ne forte pro triplici con-
temptu multiplicem vindictam sustinere cogamini.
(e)Brevos etiam quos dc faoultate monastcrii vestri
mittere debuistis, ut apud (f) Sedelocum mihi red-
dantur absque ulla excusatione procurate. Bene
valete.
(d) Presbijtcr. Hinc patet magnam fuisse per eas
tempestates archidiaconorum auctoritatem. Nam
quo pertinuit tot precibusfatigarehuncUsuardum,
nisi manifestum fuisset Godelgarium presbytcrum
fuisse subjectum prorsus auctoritnti ejus'?Adeoau-
tem archidiacono subjecti erantpresbytori utctipse
quoque archipresbyter illi subjectus esset, ut patet
cx Isidero in epistola ad Ludifivdum (/rs/. xxv,cap.
pciicctis, undc sumpsit Innoceniius 111, in cap. Ad
est sententia luec nos, cxtra. Dc officio archidinconi.Kt in concilio
TolotaiiM.c.-iii.:;,.si'i'iptum est detirrc arcliidiaronum
omnciii iiiii riiiiiniinm scu ciusaiii r,'l iiistitinni prrsliij-
tericam i-cl iliiirnnorum vel sulaliiiriiiinrum dclihC'
rate ordtimre. Vide Hincmari capitula archidiaconi-
bus presbyteris data, cap. 3, et Petrum Cellensem
lib. VII, opist. 10.
(6') Brevcs. Id est inventaria, ut ad epistolam pri-
main diximus.
(/') Sedelocum. Villam cpiscopi Augustodunensis,
;
p
^ cujus etiam meminitCarolusCalvusinprKceptoda-
toapud Atliniacum anno 8-14, in gratiam Ecclesise
Augustodunensis parochiam : sancti Andociiii in
Ejusdem meminit et Amulo in epistolaad
Sedcloco.
Theoboldum « NametinAugustodunensiterritorio
:
quod Sedelocus vocatur, apud ecclesiam in qua
sancti martyres .^ndochius, Tyrsus, et Felix con-
diti sunt,similia fieri vol potius siinulari certarela-
tione comperimus.» Antiqiiissima autem lociistius
memoria exstat apud Ammianum Marcellinum.ve-
tustum HistoricB Augustae scriptorem, qui in libro
si vir ca3tera XVI refert JulianumCiesarcm designatum in Gallias
missum aConstantio,viiiKaI.Julias Auguslodunum
pervenisse, ibique habita deliberatione quodnam
ilcr eligeretur ut tutum, placuisse quibiisdam per
Sidoleucurairi debere.Sic enim hunc locumprimus
Adversariorum subsecivorum, cap. 1, cum antea
apud Ammianum legeretur, per sedes Lciicorum.
viri eruditissimi Henrici Valesii. « viii. Kal. Julias
Augustodunumpervenit (Julianus),velutduxdiutur-
nus,viribus eminens ct consiliis,per diversa palan-
tes barbaros.ubi dedisset forscopiam.aggressurus.
Habita itaque deliberatione, assistentibus locorum
peritis, quoddam iter eligerctur ut tutum, multa
ullro eitroque dicebantur, aliis per Arbor qui-
Inisdam per Sedelaucum et Coramiridebere firman-
tibus.» In notis porro ad hunc locura admonuilvir
clarissiraus eam craendationera debcre codici ms.
dorum petentibus per Sedelaucumiteresse,utpatet
ex Itinerario .\ntonini et exTabulaPentingerorum:
utrobique enim menlio cst Sedeloci, sou Sidoloci.
Manet vero hodie nomen.Nam eavilla diciturvulgo
Saulieu, quatuor horarum itinere ab Augustoduno.
 B}3 B. S. LUPI ABBATIS FERBARIENSIS. 5U
EPISTOLA LXXXI. A nibus diceremus sc fidelitertcnerequodRexrcgum,
AD .\MULUM (fl) EPISCOPUM. idemque Sacerdos sacerdotum,qui solus potuit Ec-
TT.i' parte Guenilonis et Gher. clesiam regere (c/) quam redemit,postquam humani-
tatem suam in coelum evexit,semper cum suisfutu-
Reverenlissimo et clarissimo prffisuli .4mulo (4) rus divinitate,potestatem suam ad eamdem guber-
Guenilo episcopus el (r) Gherardus conies perpe- nandam Ecclesiam, in sacerdotes divisit et reges ;

tuam salutem. ut quod sancti docerent pontifices,et ipsiimplerent

Multa et magna 122
jussu domini nostri regis ei impleri facerent devotissimi reges. Quamobrem
ex ejus parte familiarissime vobismandatarevelas- se oupere debitam sanctitati vestrae impendere re-
semus, si quod ipse optavit, quod etiam suis vobis verentiam.sicut ei quem sciat Divinitatiscultumin-
quoqueplurimum voluimus,
litteris significavit,nos tegro velle servare,atque vicissim postulare ulcum
ad Augusliduncnsem urbem vacuum fuisset vobis eo tale focdus concordioe ineatisut ubicunqueeccle-
exspccLationl nostras occurrere. Sed quod nuntii siasticffi utilitati in portione divinitus sibi collata
vestri certissimas impossibilitatisvestrs causasno- vestrae auctoritatis dispositione in re tanta cupit
bis prodidcrunt, qu.-E copiose multipliciterque di- consulere, unanimitate vestri consensus continuo
cenda verbis nobis commisit, sensuum veritateser- r> adjuvetur.Et novoslongisambagibus diutiusfatige-
vala, conati sumus vestra sapientis compendiosis mus recens incommodum Augustudensis Ecclesia;
littoris apcrire.Pr.TBcepit itaque ut ojusvobissermo- ct proli.xa perturbatio flexit ejus pietatem ut(e)sua

(a) Ad amiilum. Qui aliis .4)711110 et .imolo. Fuit au-
tem archiepiscopusLugdunensis,adeoque metropo-
litanus episcoporumAugustodunRnsisctCabillonen-
sis.HcBC porro epistola scripta fuit annosaltom844,
cum eo anno datum sit pr;eceptum Caroli Calvi in
gratiam ecclesije Augustodunensis.in quoAltciepi-
copi, qui Berno successit, mentio diserta exstat.
(/;) Guenilo. Scnonensis archiepiscopus.
le) Gherardus.]s nimirum qui Vezeliacensemona-
sterium condidit in dioecesi Augustodunensi eas
« Decet regiam celsitudinem,inquit,ut quos eogno-
scit in Dei timore conversari, et fidem catholicam
integre custodire, vel evangelica pr^ccepta, omni-
inodis ad ponlificalo officium studeat promovere.
Proinde dum vos archimetropolitani scimustenere,
prffisentes apices cum debito salutationis officio al-
mitati vestrcB studuiinus destinare, petentes ut ad
eum benedicendum properarc debeatisetlitterasad
comprovinciales fratros vestros dirigatis, ut et illi
adesse debeant; ut canonice et juxta apostolicam
;

enim regiones comitis honore regebat, idooque ei
dclegatur a principe ministerium curandi utquam-
primuin BernusEcelesia; Augustodunensiordinetur
antistes.Ob eamdem causamHinomarus,Uhemensis
archiepiscopus, ad eum scripsit pro ordinatione
institulionom sub vestri prjesentia in sancta Pas-
chalisolemnitatepontilicalobenedictionedebeatesse
consecratus. » Excmpla alia si quis roquirat, diffi-
cile non erit exhibere.Exstat apud Marculfum lib.
I, cap. 5, Prxeeplum de episcopatu ; ex quo apparet,

Isaac.episcopi Lingonensis.ut Flodoardusdocetlib. „ ul illustrissimus vir HieronymusBignoniusillicob-

III, cap. 26.
(d) Quam )'e(/mrt.Adhunc Lupi locura respexisse
yidetur rex Lotharius,Ludovici Transmarini filius,
in pr«oepto pro monasterio moniolium Pictavien-
sium:« Quanto magis ad dobitam regalitatis provi-
dentiam, inquit,a3quum dignum.que pertinet.ut Ec-
clesis! catholicas atque apnstolicM, quam Christus
suo prelioso sanguino rcdomit, oamque nobis, qui
per adoptionem Filiiexistimus,regendamtuendam-
que commisit,piam .=ollicitamque in cunctiscuram
gerere studeamus.»Apud Bcsylum inProbationibus
Historiffi Comitum Pictaviensium, pag. 2.51.
(e) Sua largitnte.ld est,ex sua liberalitate,ut patet
ex lib. ii.Capitular, cap. 8, et ex prajoepto Lotliarii
de restitutione Ebbonis. Donum euim episcopatus
fiebat a rege;neoossariumi|ue dcinceps crat uteum
metropolitanus ordinaret cui rexepiscopatum dede-
rat,sinihilcanonicumobstabat. Ilaqueait Lupus or-
dinandumesseepiscopum Ecclcsiae Augustodunensi
ex larijitale rei/ia,et e.v promotione .\mulonis metro- U papam in qua loquens de ecclcsiis cathedralibus
^ servavit, moris fuisse per eas tempestates, ut cum
rex de obitu alicujus episcopi certior esset factus,
litteras ad episcopum metropolitanum scriberet,
quibus prrecipiebat ut quem ipseepiscopuminloco
defuncli probaverat et elogerat,metropolitanus or-
dinaret ac benediceret. .\tquo hune fuisse constan-
tissimuin in Gallia usum multis exemplis probavit
idcin Bignonius:cujus auctoritate eolubenlius utor
quod prKterquam quod apud omnes reque constat
eum fuisse magnum virum, eique sludia haec qua;
nunc tractamus mullum debere, amicissimus pra;-
terea fuerit illustriss.viro Pelro de Marce,archiepi-
scopo Parisiensi, M;eccnati quondam meo.A Gaflia
porro in Angliamtrajiciendumest,vioinamvideIicet
rcgionera, et iisdera pene moribus viventem. Illic
enim reges antiquiLusconcedobantepiscopatusjure
rcgio.ut constat cx iisquajvir doctissimusSeldenus
adnotavit ad Eadinerum,pag. 142 ot 143, ac praeci-
pue ox epistola Edwardi 111 rogis ad Clementem VI,
;

politani. Morem istum apertius explicavit Carolus regni .Vnglia5,sic ait Quas quidem ecclesiasdicti
: •<

Calvus in synodo Tullensi duodecim provinciaruni progenitores nostri in siugulis vacalionibus carum-
anno 859 « Mihi a domino el genitorc nieo pic-e
: dein perBOiiis idoneis jure rogio conferebaot, et
memori.^E Ludovico Augusto,inquit,parsregni inter postmodum ad rogatum ct infiantiam dicts sedis
fratres meos roges divina dispositioneosttradita.In (aposlolicae) sub certis modis et conditionibuscon-
qua parte regni vacabat et tuncpastore metropolis cossorunt quod elccliones ficrent in dictis ccclesiis
Senonum quam, juxtaconsuctudinem prredecosso-
; por capilula earumdcm. » Sic reges nostri conces-
rum meoruiii rrLMiiini.Weniloni tuncclcricomco.in serunt occlesiis clectiones eniscoporum, exomplo
capclla mo;i iniln MMNJoati, qui morc liberi clerici Garoli Crassi imp., qui libcralis in hoc fuit erga
se mihi coniiiii'nilii\orat, et fidelitatem sacramonto Genavcnscm et Cabillonensein ecclcsias. Eodem
promiseratjConscnsu sacrorum episcoporum ipsius porro jure utebatur princeps insularum quas Grca-
mctropolis ad gubernandum commisi,et apud epi- das vocant. Quod in eo versabatur ut is ab archi-
scopns, quantum ex me fuit, ut oum ibidem arclu- episcopo Eboraccnsi ordinandus osset antistes cui
cpiscopum ordinarcnt obtinui. » Intcr exempla re- princeps episcopalum concessisset;buncque agendi
gum Carnlj prKdeoessoruin rererri potost Indiculus modum canonicuiu esse censuil Thomas.archiepi-
Dagoberti rcgis adSulpitiuin.Biturgiumantistitem, scopus Eboraccnsis,ad Lanfrancum Cantuariensem
de ordinatione Desiderii, episcopi Cadurccnsis scribons. « Venit ad nos quidam clericus, inquit,
:
543 EPISTOLiE. 340
largitate vestraque promotione lalcm ci prn?lipiat qui A (/ijconsiliariorumaci|uiescilconsonsiis.!diino veslr.T!
ruinas illius et spiritualiter et sccculariter strenue prudentiajdominus nosler jussitsuggerere non c?^e
sarcire sufliciat. Est autem quem lionignitati vestrie novicium aut lemerarium quod ex palatio honora-
I23plurimum commendat propinquus ejus(«)Ber- bilioribus maximo Ecclesiis procurat antistites.
nus,a beat;c memoria; glorioso imperatore Ludovico Nam Pippinus,a quo per maximum Carolum et reli-
tenere 6ducatus,et claris ornatus lionoriljus; qucm giosissimum Ludovicum imperatores ducil rex nos-
et ipsohoc guo temporo multis experimentis inve- ter originem,cxposita necessitate hujus regni (e)Za-

nit idoneum,ct opitulante gratiaDoi, lanto negotio charias Romano papee, (d) in synodo cui {c) martyr
credit aptissimum. In lioc probatissimorum ejus Bonilacius interfuit,ejus accepit consensum ut acer-

qucm misit Paulus comes cum litteris sigillatis de
Orcadum parlibus, signiflcans in cis episcopatum
suffi terra^ eidem clerico se concessisse. At
anto-
cessorum suorum ordine custodito, postulal a no-
bis episcopum so consccrari cui quod juste pelit,
; cipum in eo regno au.xerit. » Marca vero existiraat
injuste denegarc non possumus. Preoamur ergo ut
nobis duos episcopos dirigat patcrnitas vestra^quo-
ruin 1'ulti orationibus ct auxilio, lanUe rei sacra-
mentum canonice compleamus. » .Equum id esse
ccnsuit Lanfrancus; ac postulatos episcopos ire
jussit, Wlstanum nempe Wigorniensem,et 1'etrum
Cestrensem, « ut Thoma?,sicut petcbat, occurrcrent,
ad prapdicti clerici consecrationem; » ut habetur in
Vita Lanfranci, cap. 13. Vidc Thoma; et LanlV.inci
epislolas, apud Seldcnum, in notis ad Eadiiierum,
pag. 201, et inter opera Lanfranci, a domno Luca
Dacherio ediia.
episcopatus eligere, et curarc consecrandas,absque
ullo ecclesiasticorum consensu, nisi pro sola conse-
ille, cratione, » ut ex ipsis Lupi verbis colligi posse ait,
u inquo papa,derogans juris ecclesiaslico,jus priii-
eumlocum esseintelligendum deratihabitationeZa-
chariE, qui rccle atque ordino factum censucrat a
jj
Pijipino ct Carlomanno,qiiando ii jurc proprio epi- -
" scopos instituorant; nara diu ante Zacharia? tempo-
ra reges nostri episcopos jure suo praaficiebant
Ecclesiis vacantibus, ut mullis exemplis ostendit
Marca. ^uare merito rejicienda est sententia illu-
strissimi cardinalis Baronii; qui ex hoc Lupi loco
collegit jus illud quo pcroas tcmpestates ufebantur
rcges iiostri in dandis episcopafibus, non ex ipso-
ruin aucforilate fluxisse, sed ex concessione sedis
aposfolicK nullum enini penitus in rebus ecclcsia-
:

(rt) Bermis. Hunc more prajdeccssorum suorum
Carolus praefecerat Ecclesia> Augustodunensi. Tum
voro, ex veteri intituto, metropolitanum Amulura
orabat ut virum illum ordinaret.Ego vero existimo
Amulum non contradixisseprecibusprincipis,atque
adeo Bernumabeo fuisseordinatuin.Nequeenim iis
asscntior qui repudiatum ejus nominationem aiunt
ticis jus habere reges. Sane diffitcndum non cst
quin ita cum Baronio sentiant Transalpinas gentes.
Nos vero Galti rcges nostros non suramovemus pror-
sus a rcbus sacris,ab iis nimirura qua' disciplinam
ecclesiasticam respiciunt et exsecutionem regula-
rum ecclesiasticarum.
((/) Jii Synodo. « Respoxit,inquit Marca, synodum

ab Amulo,et Alteum il loco ejus consccratum.Hanc Lipfinonscra, cui vice papajBonifacius interfuif in :

sententiam hauserunt ex sola conjectura, quod vi-
derent Altcum eadem fermo tempestate ordinatum
episcopum in cathedra .Vugustodunensi. Sed proba- C
bilc est Bernum haud ita inulto post ordinationem
suani excessisse rebus humanis,tuncquein locoejus
ordinatum Alteum.Nam quomodo in animum indu-
cent illi repulsam passum esseCarolum in persona
qua Carlomannussuo et Pippini fratris nomine,qui
dux eratquoque ac princcps Francorura,constituit
episcopos. Hffic quippe synodus, tcsle Zacharia,Pip-
pini et Carlomanni studio acta est. Prffiterea quod
geri incoepit in Lipfinensi concilio de constifucndis
episcopis perfecit Pippinus in Suessionensi. Quod
acceptum quoque fuit summo pontifici quilauda- :

propinqui sui Berni, viri alioqui perquam idonei, bili principum opera episcopos prcefici Ecclesiis in
rationem vero habitara fuisse Godelsadi clerici pa- commodumfldeliura,non autera laicosillorum redi-
latini? Denique doceant legitimis teslimoniis Ber- tibus frui in rcligionis ipsius perniciem, ut antea,
num ab Amulo fuisse repudiaturn. C.-eterum non pers lciebat.>i Sane manifestum est intelligi debere
assentior Rovcrio,qui Bernuni istuiu coufunditcum synodura Lipfinensem, quw anno 743, habita est a
Bernardo, abbate Reomensi. Carlomanno,prffisenfe Boniiacio,papa5 Roniani lcga-
(b) Consiliarior, cotisensus. Ex hoc loco collegit to. Alioqui enira nulli synodo cui praducrit Zacha-
illustrissiinus vir Petrus de Marca, archiepiscopus rias interfuit Bonitacius. Synodo porro Liptincnsi,
Purisiensis,in ea tum sententia fuisse reges nostros, uf hoc quoque obitcr raoneam,inlerfuere ctiara cum
ut existimarent palatinos clcricos a solo principe ad Bonifacio Gcorgius cpiscopus Romanus(id est Por-
episcopatum designari posse, cum consensu consi- tucnsis, ut cgo arbitror, in speciali provincia Ro-
liariorum suorum.Ideo autcm Amulum nomineCa- mani pontificis), et Joanncs sacellarius, ut patef cx
roli regis prolixius exorandum fiiisse scribit a Gue- capite7,epistoIa3episcoporiim ad Ludovicum,regem
nilone et Gerardo, quod is in regno Caroli consti- Germania3,in Attiniaco palafio consistentcm,script,-E
lutus non esset. Lugdunura enim erat in regno D auiio858, et ex llincmaro in episfola 57, ad Rodul-
Lotharii. Videlibrum viii dcConcordia sacerdotii eL fum et Frofarium archiepiscopos. Ha3C sunf vcrba
impcrii,cap. 16, 11. Hujus porro juris regii exem-
j! episcoporum ad Ludovicum regem «Pippinus,in- :

plum aliud suppcditant Annales Fuldenses, an an- quiunt,synoduiTi apud Liptinascongregari fecit,cui
num 856, his verbis « Mense Februario, iv die mensis prajfuit cum sancto Bonifacio legatus apostolicae
:

defunctus cst Rabanus archiepisoopus Mogontia- sedis Georgiusnomine.» Hincrnarusin dicla epistola
censis Ecclesiffi. Cui successit Carlus magis ex vo- cap.5 « Et in synodo apud Lipfinas habifa,cui sub
:

luntate regis et consiliariorum cjus, quam ex con- Garlomanno principe Georgius episcopus et Joannes
sensu et electione clcri et populi. » Quem morem sacellarius ac sanctus Bonifacius ex praicepto Za-
invaluisse svo Ludovici Pii docet, iicet indignans, charia; papa; prffisederunt, legitur « Ut si vir :

Theganus, chorcpiscopus Trevirensis, in capite 20 « mulieri desponsata;.dotat;e,ac publicis nupfiis du-

libri quem scripsit de Gestis ejusdem Ludovici Pii.
Sic Drogo Metensibus datus est episcopus, ut ad
annum 823, tradif auctor Vifa? Ludovici Pii. Vide
notas ad Vitam S. Maximini, cap. II.
[c) Zacharios Hunc locura ita intelligcndum puiat
M. Antonius deDominiSjUt Pippino tura fueritcon-
cessum, « ut posset solus personas promovendas ad
« ct;o secundura Aposfolura dcbitura conjuhale non
potuerit
(Ci ,l/(i;Yi/rCr)';;7Wc/;(,s-.Archiepiscopusi\Ioguntinus;
qui maityr ob hoc dicifur quia c;esus fuit a paganis
in Frisia," quibus Evangelium Christi annuntiabat,
anno 754.
 B. S. LUPJ ABUATIS FERliAlilENSlS. S4B
bitali lemporis industriaprobatissimorum de-
sibi j^ cos.ut quod tantis viris videtur optimum,vobis quo-
cflcntibusepiscopismederetur; nefortesimplicilale que comphiceat ut ; in obsequendo vobis non solum
poutiricum posset contingere quod inhacHeduorum non verum etiam illos faciatis,quod optamus,cupi-
urbe, cujus nos nunc cura cxercet.evenit. Proinde dissimos debitoros.hJque impetratum a vestra fidis-
se petere ut honorem a (a)papa Romano majoribus simal24nobis familiaritate volumus ut quod vo-
ejus et regibus et imperatoribus concessum, ct a bis Deus inspiraverit nobis quam celerrime litteris
Lugdunensis Ecclesiae metropolitanis, cui auctore oslendalis; ut per nos citius dominus noster rex,
Doo prfesidetis, nunquam hactenus infirmilatum,a quod plurimum cupit, benevolam in se veslram
vobis nullavestra injuria consequatur. Quod si iu cognoscens voluntatum,dignas Deo referat gratias,
hac partc spretus non fuerit, (/)) facturum se utin et antequam necessitate regni longius abducatur,
rcgno ejus vestrum ministerium dobitam semper damnosam pra3sulis dilationem recitat, vobisque
venerationem obtineat et optatum e.\itum sortiatur. fidissimum(c) adjutorem dirigatordinandum.((/)Go-
Cujus petitioni nostras nos supplices jungimus pre- delsadum et!am,quem ex palatio suo (e) moreproe-

« potuerit reddere,ot hoc autamborum confessionc paulo antc Gregorii VII pontincatum, adeodesccn-
i< aut certa qualibet approbatione 1'ueritmanifestum, derat appellatio paparum,ut lectores etiam appella-
« ut separentur et mulier, si continere nequiverit,
; rentur papoe ut patet ex constitutione Isaaci Com-
:

''
<' alteri viro legnliter nubat. » Quo rocpicit haud
dubie caput55, libri vi Capitularium. Itai|uequa; in
libro v,eorumdem Capitularium cap. 4, 5, 6, docer-
nuntur /)e eo (jui
: n pre.sbijlero nun btijitiuilo litipl.i-
zalus est. Ue co qui filiastrum aut filia.inain anle epi-
scopuni tenucrit. De his ijui proptcr faidam in tilins
patrias futjiunt, pertinent ad hanc synodum Lipti-
nensem, ubi edita sunt suadente Georgio episcopo
et Joanne sacellario, legatis summi pontificis Za-
chariae. Geornius enim logcndum in hic capitibus
non autem Gregorius, ul habent voteres editinnos,
patet ex pervetusto codice ms. monasterii Rivipul-
lensis in Gatalonia; i.tomque ex veteri codice meo
manuscripto.Deum tria illa capitula descripta sunt
in librisCapitulariura statim post decretum synodi
Liptinensis quod vulgo circumfertur. Prailer iila
porro alium canonemLiptinensem conservavitllinc-
marus, ut supra vidimus.
(«) Papa Hainano. Ea fuit veterum modestia ac
noni imp. C. P.,edita circa annuiii l05S,qUceexstat
apu<l Theodorum lialsamonem.Unde factum est ut
dcin apud GrcECOs benelicia juniorum clericorum,
]iapiilusdicerentur, non secus ac Junioralus in Ec-
clcsia Latina; utobservavitvir lllustiissimus et cru-
dilissimusFranciscus Bos(iuetus,episcopusMonspe-
liensis, in notis ad epistolas Innocentii 111, lib. iii,
cpist. 00. .•\dhuc tamen sub Greg<irio V, dignitas
cpiscopi Mediolancnsis vocaha.l\jT ptipalus, ut patet
cx diplomatc Ottonis III, imp., edito in Collectione
Bipartita ab Holstenio,parte ii, pag. 219. Vide por-
ro Rigaltium in observationibus ad Cyprianum, et
Seldenum in notis ad Eadmerum.
[b) Faeturum se. Wenilo et Gerardus pollicentur
Amuloni favorem Caroli regis,si is obscqualur desi-
deriis principis.Intellexit autem Amulo quanti mo-
menti esset heec gratia. Itaque studuit eam ibicon-
ciliare, ut discimus ex Chronico Uugonis Flavinia-
censis, in quo sic scriptum est « AUiolo quoque
:

simplicitas ut cum singulis episcopi papa nomen
tribuerent, quoties de llomano pontifice loqueban-
tur,non papam simplicitor.ut iiunc assolet,dicereut,
sed papam Urbis.aut papain Romanum.ut hoc loco
Lupus noster. Paulatim tamen ca appellatio sic
recessit acc-eterisepiscopis utsoli Romano deinceps
tributa sit, Unde factum ut Odorannus, monachus
sancti Pctri Vivi Senonensis, qui sub rege Roberto
floruit,eum honorem habucrit Ansegiso Scnonum
archiepisoopo, ut, quia vicarius erat apostolica? se-
dis, eum appellaret secundum papam. « Pra^terea
domnus Ansegisus, inquit, postquam primalum
C Lugdunensem episcopatum suscepit;cujus auctori-
tas et araor Caroli erga eum multum valuit sauclo
papae l.eoni,ut ipsc hoc teslatur in epistola ad eum
missa. » Ul vel hinc validum argumeutum sumi
possit ad confirmanda ca qus supra dicta sunt de
ordinatione Berni, episcopi Augustodunensis.
((') Ailjuloreni. Coopcralorem ao sulTraganeum.
Suffraganei auteni ideo dicuntur, ut hoc obitermo-
noam.quod jus sufTragii cum metropolitano habeant
in synodis provincialibus,eique concordos esse de-
beant. Carolus simplex in prKCcpto pro Ecclesia
Narboncnsi « Venerabilis sancta! NarbonensisEc-
:

totius Gallicc obtinuit, et superna moderatione se- clcsia; archiepiscopus Arnutius nostram adiit sere-
cundus papa appellari meruit, ctc. « Sccutum dcin nilatem,innotescens auribus clementia; nostrfe quod
est decretum Grcgorii VII, qui in Romana synodo in sua parochia,seu in cunctis episcopiisqui in suf-
edixit ut papffi nomen unius essot in orbe Christia- fragio ipsius positi sunt.gravissima quacdam contra
no. Hinc firmata cst rccepta jam tum consuetudo; Juracanonum alque institula legum increverit con-
eaque fuit Occidentalium populorum reverentia in suctudo, ctc. » Arnulphus Levoviensis in epistola
episcopum Romanum ut papoB nomen huic soli ad S. Thomam, archiepiscopum Canluariensem. in
deinceps tribuerint.ut dixi.Et consuetudinem illum D Gallia tum exsulantem « Quod sane contemplati :

juvaruut etiam Romani pontifices.Iloc enim hono- quorum ope niti, quoruin muniri consilio, quorum
ris haud ita multo post habiUim est Anselmo Can- fulciri suHVagio (icbuistis,avobis velut agmine facto
tuariensi arohiepiscopo.ut cum prn2cipua> dignatio- discesserunt,quando maxime nominis sui rationem
nis locum teneret apud Urbanum \l papain Roma- deberent agrloscere et se vobis sulTraganeos non re-
Tium,papa aUcrius orbis ab oo vocalus sit,teste Gcr- fraganeos exhibcre.» Itaque.Arnulphus cx eodietos
vasio Doriibernensi. « llic, inquit, in Cantuaricnsi putabat suffragancos quod metropolitanum suum
civitato conseoratuB, ab Urbano papa pallium sus- sutfragio suo fulcire debean', quotica occasio in-
cepit; ct tantam ejus gratiam habiiit ut cum alle- gruit, ei(|ue adjulores esse.ut Lupi verbo utar.Vide
rius orbis papam vocarct, » nimirum haud dubic Fulbertum, epist. 30 et 51.
quod divisorum toto orbe Britannorum patriarcha ((/) Gotlclstulum. Itaque Godelsadiis Eeclesia; Ca-
esset, ut cum vocat Eadmerus.Et Goffridus, abbas billonensi pivcfectus est a Carolo Calvo anno saltem
Vindocinensis, eadem ferme Ktate scribcns ad Gc- 84-4, quod co anno scriptam esse oporteat hanc
rardum episcopuin Engolismcnscm (qui,quod apo- cpistolam, ut jam monuimus. Hic postea interfuit
stolicae sedis legatuscssel in.\quitania,inultacontra synodo Vermeriensi anno 855.
fas contraquejus,ut Goifrido videbatiir,usurpabat), {e) More prcVcessorum. Tum enim,utin locosupra
ait inter alia lib. i, epist. 21 Quasi alterum pa-
: relalo Marca adnotavit, reges nostri contendebant
pam vos fecistis, E diverso, in Orientali Ecclesia, palatinos clericos a solo principe designari posse,
340 EPISTdL.K. ooO

cessorum regum majorum suorum,ut ante moustra- A Jussu regis ad palatium dirigcns nuntium, ad
tum est,((() Cabillonensi {b) prslecit Ecclesiss^flagi- vos cum jussi accedere, ut qua? mihi agenda suut,
tat idem rex ut hac Quadragesima non gravemini pcr vos veraciter atquc celeriter possim cognoscere.
ordinare.Quod si pcr abseniiam (r) Teolbaldi epis- Proinde vcstra insignis benevolcntia mihi necessa-
copi visum fuerit impossibile, quoi:unque tempore ria cognitu litteris comprehendat quibus certior
;

constitueritis congruum vobis curabimus ex (i/) epi- factus, rcbus gercndis occurram. Unum impense
scopis nostris facere supp]cmentum,ut quod prosit flagitavorim,ut si molilionos qua; occulte,ut fertur,
populo Christiano, absquo dilalione pcr vos Deus cum Brilanni.s exerccntur effectum habitura; cre-
implere dignetur. dantur, non aspernemini significare, quod frustra
EPISTOLA LXXXIL expcrtum infructuosum periculosumque laborem
iD GUENILONEM. etiam strenuorum animi valde refugiunt, et com-
Reverentissimo pritsuIiGueniloniLupussalutem. pertum atque in litteras relatum est nequaquam
Hic presbyter, cui nomen est {ej Erlegaudus, ex invitos ad bellum esse cogendos. De rccuperanda
ecclesia sancti Petri et nostra queritur pati se ca- colla nostra si se locus obtulerit,quemadmodum in
lumniam de suo gradu periclitari. Proinde ves-
et omnibus, nos juvarc contendite; ut vestra indus-
tram poscimus paternitatem ut ei juste ac rationa- n tria et rex maximo purgetur pcccato, et nos "B^B
biliter adesse dignemini, ne quorumlibet insidiis tandcra aliquiindo necessitate nimia liberemur. Ita
opprimatur,qui tbrsitan divini timoris obliti,supc- somper ul cupio valeatis.
rarc innoxium pervicaciter moliuntur.Prosit ilaquo
huic et illis vestra prudentia, ut et hic,si est inno- EPISTOLA LXXXIV (/•).

xius, liberetur, 125 et illi qui peccare in proximi AD NOME.NOIUM.

Ifflsione conantur, non invcnianl facultatem. Quod
donec inspirante I)eo perficiatis et synodi tempus Landramnus, Turonum metropolitanus episco-
adveniat,si potest fieri,et vestrsE sanctitati videtur, pus.Dodo Andegavorum, Aldricus, Cenomannorum
ossequendi offioiiquaesumusrecipiatlibertatem ; ne episcopus, Guenilo, Senonum metropolitanus epis-
secundum inimicorum votum, quorum se testimo- copus,Heriboldus,Antisiodori episcopus,Prudentius
nio purgaro possit invenire non valeat. Bene vos . Trecassinorum, Agius Aurolianorum, Ercanradus
valere cupimus. Parisiorum,Hucbertus MeIdorum,HeliasCarnutum,
EPISTOLA LXXXIII. Ucrimannus Nevernorum, liincmarus, Rhemorum
AD LUDOVICUM. mctropolitanus episcopus,(r/) Immo Noviomagi,Par-
Jnte recupcvaUonem cellx. dulus (/j) Lugduni,RhothadusSuessionum,Hilmera-
Exceilentissimobonisque omnibus cliarissimo C dus Arabianorum,Erpoinus Silvanecti,Ermcnfridus
Ludovico abbati Lupus plurimam salutem. Bellovaoerum, Paulus, Rothomagi metropolitanus

secuti videlicet morem superiorum principum, ut esse vcras.Interfuit Tcodboldus concilio Vermcrien-
diximus, qui clericos e palatio suo ut plurimum si anno 853.
prfflficiebant sedibus episcopalibus.irrequisitis suf- ((/) Episcopis nostris. Id est,ex episcopis in rcgno

fragiis episcoporum oomprovincialium ad ([uos ta- ; caroli Calvi constitutis.

men dimittebant clericos ita designatos, niinirura ((') Erleoaiidus. Eraii illc presbyter in quadam cella

ob consecrationi-.m tantum. monasterii Ferrariensis, vel fortcan in ipso mona-

(«) Cahilloncnd. Sic scribebat illa a;tas, ut cnlligi sterio ut colligitur ex hac epistola.Tum vcro tem-
;

potest ex synodo Vermeriensi.cujus paulo ante me- poris accusatus apud Wenilonem.Senonensem me-
minimus, itemque ex iunumeris aliis locis. Kaque tropolitanum,auctoritatG ejus prohibiLus est attin-
cum ea csset scripturacodicis manuscripti,eam re- gcre functiones sui muneris.Agebatur depresbytero.
liuei-e piacuit.Nam editio Massoni habcbat Cabilo- Itaque Wenilonem orat Lupus,ut donec causaejus
niensi. in synodo qus; futura erat, judicari possit, Wenilo
P rx feci t Ecclesix. Id est,Cabillonensem episco-
{h) eipotestatem faciat exsequendi suum officium.Cau-
pum esse jussit,ut supra dixit Lupus de Hilmerado SiEergo presbyterorum in synodis tractabantur.In-
opisoopo Ambianensi.ttaque magni momenti est ista terim tamen licebat episcopo pccnam remittere,aut
emendatio. Neque enim flagitat rex Godelsadum intendere,pro arbitrio. Vide concilium Sardicense,
pnefici Ecclesiae Cabillonensi, ut perperam habet D can. 17, et capitulare Gompendiense Caroli Calvi,
editio Massoni. Sed petit ut eum, quem ipse huic cap. 4, et librum v Capitular., cap. 218.
EcclesiK praefecerat Amulus quamprimum ordinet. If) Synodica est isthsc epistola, data anno 849.
Manusoripto igitur codici debemus quod auctoritas Celebratam antem fuisse haud synodimi teniporo
regia in constituendis episcopis hic restituta est autumnali colligi potest ex Chronico Fontanel-
apud Lupum.Nam focde eam sepelierat editio Mas- lensi.
soni,in qua sic scriptum est « Godelsadum ctiam,:
{g) Immo Noviomagi. Ad quem fortassis scripta
quem ex palatio suo more pra^deoessorum regum est epistola 41 Lupi, ut illic monuimus.
majorum suorum,ut anlc monstratum est, Cabilo- LugduniAlVi omnino codex manuscriptus.Nam
(/()

niensiprffifici Ecclesire flagitat idem rex, in hac editio Massoni habebat Lauduni. Itaque visum est
Quadragesima non gravemini ordinare. » retinendara esse lectionem veteris codicis. Vetus
{c) Teotbaldi epwrop/. Lingonensis,suffraganei Ec- enim et verum ejus urbis nomen Lugdunum.ut ob-
clesiffl Lugdunensis, qui vulgo Tcutboldus et Tcod- scrvat Sirmondus ad Capitula Caroli Calvi,vel cum
boldus nominatur ad qucm etiamexstatgravisejus-
; adjuncto Lugdunum Clavatum quo modo in syno-
;

dem Amulonis epistola adversus impostores quos- dis Sffipe subscribunt episcopi Laudunenses,ut hio
dam, qui sanctorum martyrum reliquias obtrudc- Pardulus in synodis Snessionensi el Vermeriens
bant,nullis legitimis tcstimoniis eomprobantes eas anno 853.
331 li. S.
i>l)i:5(>.>ijus,(a) Saxbodus Saiorum episcopum,(6)Fre-
cuirus Lexoviorum.VallVidus Baiocaccnsium,(c;No-
menoio priori gentis BritannictB salutem quce esl
in Christo Jesu Domino nostro.
Diu csl quod Deus occullo, .justo
permisit esse rectorem gentis tuas in quo tamen
tc
reo^imine qualem te exhibueris lestis cst consoientia
tua et amarae querimonia; divorsarum Ecclesiarum,
(a) Saxbodus. Sic prorsus soripUirn esl in veteri
codice. In privilegio vero monasterii Corbeicnsis
vooatur Saxobodus. Saxbodus tanien nominatur in
ooncilio Senonis habito anno 85iJ. in quo conlir-
matum est privilcg'um monastri sancti Remigii,
quod edilum est in tomo !I Spicilcgii, pag. 5H6. In
(}uibus tamen subscriptionibus raendose scriptum
est Rafiinarius Amhianensis cpiscopus. Adhuc enim
vivebat llilmeradus, qui annoscquenli interfuitsy-
nodo Vcrmeriensi,itemquc alii synodo Vcrmericnsi
circa annum 865. Relractanda porro
troversia de tempore quo synodus illa habi!a est,
cum constiit eam non fuisse habitam anno iS.5"i,uti
monuimus, Sane ex subsoriptionibus e|iiscoporum
apparct anno saltcm 845 celebratam fuisse. Sed
quid opus conjecturis In ro manifesta? Constat
cnim ox Capituiis Caroli Calvi, tit. vi, Wenilonem
archiepiscopum Senonensem capitula nonnulla edi-
disse in synodo provincite suw.cui suflraganci ejus
intorfuerc"! Itaque corrigendum est quod diximus,
mendosein subscriptionibus isliusconcilii scriptum
esso nomen Reginarii.episcopi Ambianensis. Scdit
enim usiiue ad annum 848 aut 849.
(/;) Frerulfus. Is nimirum qui Chronicon
scripsil
ab orbe condito usque ad annum circiter sexcen-
tesimum.
(e) iV(;)ne)i(}(O.Britonum duei jam inde a tcmpori-
bus Ludovici Pii. Quo nu.rLuo, Caroli Calvi parli-
bus adhffisit adversus Lotharium et Ludovicum an- q
no 841, ad eumque muuera mitlens, fidem etiam ci.
suam jurejurando obligavit; sed bicnnio post, ea-
dem fiicilitate qua concesserat in partcs Caroli, ab
eo defeciUcupiditate regni adduclus, uL monuimus
ad epistolam 31. Tum vero, « consueta perlidia, »
ut scriplum est in Annalibus S. Hertini, " Andega-
vis et vicina eis circumquaque loea pervaserat. »
(rf) Apostolica succcssione. Episcopi enim sunt suc-
cessores apostolorum, ut oninis retro antiquitas
tradit. Quin et llilarius in fragmentis vult unum-
quemque episcopum esse succcssorem PctrietPauli,
dum h.i'o per derisum ait de episeopis qui Athana-
sium damnaverant : veros Christi di.^cipulos
\erum id qui-
gnos suceessorcs Pelri atifuc Pnu! i ! sed miris virLuLibus o.idiQcatur ut civitas.in earum
dem.Sed tamen speciali quodam jure ponlilex Ro-
manus esl successor corumdem apostolorum; ob
hocquiain eorum cathedra scdet,ut ait Alexandcr III
in epistola 19, odiLa in Appendice Petri Cellensis.
Unde in epistola Ludovici Pii ad pontilicem Roma-
num (quK exstat inter .AcLa concilii Parisiensis ha-
biti anno 824), et in epistola pontificis Romani data
ad Mich£,elem atque Thcophilum,imperatoresGra;-
corunijitemque in Actis electionis Caroli Calvi imp.
facta3 anno 876 papa vocatur vicarius apostolorum
Petri et Pauli. His enim duobus Dominus noster
dedit Ecclesiffi principatum, ut ait r.olfridus Vindo-
cin.lib. I, epist. 7. De his ergo apostolis intelilgen-
dus cst Alcuinus, dum in epistola 62 Leonem 111
vocat vicarium apostoIorum.Sic Clementem II Lam-
bertus Schafnaburgensis vocat vicarium apostolo-
rum.
(e) .[uctoritate (ia'n?rt.Quippe episcopi auctorif atem
suam habent a ChriFto, qui uuus et solus habet
potestatem prEcponendi ppiscopos in Ecclesi:e sua;
gubernatione,ut ait Cyprianus in concilio Carthaei-
niensi.Quare merito notandus est Stephanus, epis-
copus Larissajee in Thessalia,qui ad Bonifacium II,
LUPl ABBATIS FERKAIUENSIS. 352
A ct afflioliones nobilium eL ignobilium, divitum et
pauperum, viduarum et orphanorum,quos damna-
bili cupiditato et horribili crudelitate vexasti. Sed
quia Chrislianum nomcn non penitus abjecisti, et
tamcn judicio, nos ex \d) apostolica successione debitores sumus
; omnibus, ut bene 327 agentes ad pcrseverantiam
exhortemur, delinqueates autem ad pccnitentiam
(c) auctoritate divina provocemus, vehementissimc
episcopum Romanum,scribens,cujus opera indigc-
bat ad relinendam se(iem suam, auctoritatem om-
nium per orbom episcoporum rcpetit a pontifice Ro-
mano:<i(.Juia,inquit,Dominodicenteterlio,.lHmsme?
Pasce ovcs mcas,iY&A\A\i prius vobis maniiatum os-
tcndens,et per vos dcinde omnibus per universum
rnundum sanctis Ecclesiis condonavit.» Itaque revo-
canda est sententia hujus loci ad normam a sancto
papaLeonetraditam,cujuseasuntverbaex sermonc
R tertio in anniversario die assumptionis sue » Prop- :
liic est con- tor quod dicitur boatissimo Petro, Tibi dubo ctaves,
elc.Transivitquidemetiamin alios apostolos vis po-
testatisistius.eladomnPsEccIesias principcs decreti
hujus constitutio conimeavit. Scd non frustra uni
commendatur quod omnibus intimatur.» Censebat
sanctissimus pontifcx soli quidem PeLro id dictum
esse, sed tamen omnibus apostolis et episcopis in
personae.jus.Honorincum tamen in primis fuil quod
ChristusPetri confessionempubIicelaudavit,etquod
auctoritatem suam concedens Ecrlesice, in pcrsona
Petri id factum voluit.quem ob hoc Augustinus ail
gessisse totius Ecclesia; flgurata gencralitatc perso-
iiam. Super hanc crgo confessionem (id est super
ChrisLura ipsum,queni Dei vivi Filium csse confes-
sus fuerat Petrus) fundata est Ecelesia, adversus
r|uam portie inferi non pr»vaIobunl.Nara licet hano
|)ostremam verborum Ghrisli partem nonnulli refe-
rant ad Pelrum ejusque successores Romanos pon-
tinces,Joannes lainen XXt ea ultima verba interpre-
tatum est de Ecclesia in epistola scripla ad Jacobum
regcm Ma.joricaruni, quam nunc primum edimus,
quamquo ego tuque, lector, debemus singulari lui-
manitati clarissimi viri .4ntonii Vionis Ilerovallii.
« Joannes cpiscopus servus scrvorum Dei, cha-
rissimo in Christo lilio regi Majoricarum illustri,
salutem et apostolicam bonedictionem. Qui ajteriia;
Isgis imperio sumrna regit, etiam extrema non
deserit sed cum arqualiter sit illi cura de omnibus,
:
ciKlum terramque regens, subter omnes cielosipse
considerat, et super terrc-e terminos lumen c.jus.
Suam autem Jerusalcm, sacrosanctam vid 'licet et
! di- caLholicara Eeclesiam, qu;B non saxorum molibus,
sublimitate conscendcns singulariler et mirabiliter
ncc rainus misoricorditerdc suo habitaculo pra;pa-
rato respexit.llanc ctiam Petr\ CnnisTUs admirabili
et ineffabili dispositionc stabiliens,super se ipsum
p.
icdificavit eamdem.seque vivum constituitangularis
" lapidem firmamenti.ad evidcntioris roboris firmita-
tem in sanctis Patribus,cathoIica; doctrin» vertici-
buR.alia ei fundamenta substernens;ut in montibus
luiidata sanctissimis,elsi experiretur interdum con-
cutientiura impetus,nullius lamen vereretur ruinre
dispendium sed adversus eam nec perta; inferi
;
prffivalerent et virtulum elevata culminibus, ne-
;
f|uaqu;\m sub modio lateat sed illarum evidentia
;
cunctispateat insalutisexemplum.ln ea etiam idein
pius el raisericors Dominus eamdem Ecclesiam
specialis rcspcxit bonignitatis infuitu, et direxit.
Quaniiuam enim ipse ubique prKsons, ut eadem
cjus in omnibus cura regiminis ;i'quo cuncta regat,
euncta disponat, cl ita impendalur in magnis quod
non imporliatur a parvis nihilominus tamen, ex
;
singularis amoris privilegio,eidcm Ecclesia; suum,
cui claves exercendas tradidit, cui oves pascendas
credidit,qui stans in specula.ei assidue direciionis

333 EPISTOL^.
tuisexcessibus confiolnmus.ct a luo intcrilu patcrna
et episcopali soiliciludine te cupiuius revocarc.
Cupiditato tua vastata csl terra Christianorum,
templa Dei partim destructa, partim inccnsa, cum
sanctorumossibuscffiterisque reliquiis,possessiones
ecolesiarum,qua; fuorunt(flhota ndeliun.,redemptio
animarum, patrimonia pauperum, illicite in tuos
prwsentaneoe diligentiam exhiberet,vicarium depu-
tavit, onus ex humano delectii importabile, divina
tamen omnipotentia levigabile, portaturum. llujus
oneris molcm immensam deljilitati nostrce,l'ratrum
nostrorum ministerio, his diebiis imposuit superni
consilii depositio, seu perniissio, nobis nimirum
tcrribilis et stupenda.Siquidem felicis recordationis
Adriano papa pra;decessore nostro, posl promotio-
nem suam ad summi apostolatus apicem,brevidie-
rum numero vita; sua3 temporu consummante, post
exhibitacideminsolomnibusexsequiis debitahuma-
nos et iidem fratres in episcopali
nitatis obsequia,
palatioViterbiensiconvenimus,eleotionisubstituendi
pontificis juxta nccessitatis instanliam et lervens
nostrum desidcrium vacaluri.Efc licet dicbus aliqui-
bus pcr importunitatom Viterbiensium civium
ctatuielectionisinstantisnecdarepossemus initium,
postquam tamcn illi vacare potuimns, astitit, ut
credulitus devota supponit,benignus sapicnli.ie spi-
ritus, ex more anobis et fratribus ipsis suppliciter
invocatus ;et primadie,deipsorumfratrum concordi
voto, pariquo concordia, proccssit de nobis tunc
episcopo Tusculanensi impricmeditatis et insciis,ad
Pctri cathedram electio canonioa communis etcon-
cors. In his itaque stupemus non immerito pariter
et terremur. Nonne stupor,nonne terror,(|uod nos,
qui tutioris semper putavimus osse consilii securo
indomo Dominiabjiciquamporiculosesuperaliorum
curam ct rcgimen elevaii.sic subito inmaris altitu-
dinem venimus.et dum ab injuncti operis sarcinam Q
insullicientosvirtutumsumpfusdiFpungimus.etvires
inipares comparamus, ab illius,nec indigne, time-
mustempcstatedemergi.Hocefflcacilersuggerebanl,
ut in vocatione, qua nos vocaveratDominus,mane-
lemus, et debilitas onus refugerct, ac onusinsuffi-
cientia noslra vitaret.Vernm quia mcrces laboribus
commensurafur et redditur (proptcr quod doctoret
priBdicafor egregius, non de profectu glorians, sed
veraciter suos labores attestans. Non, inquit, plns
omnibus profcci aut profui, sed plus omnibtis lubo-
ruvi), licet deterreret onus et labor, ad subeundum
tamen jugum apostolicae servitutis, et in ea pro
viribus laborandum, nierccs retribufionis sternai
uniuscujusque nisi aliud misericordia retribuentis
indulgeat, commensurando laboribus invifavit et
Eub illius fiducia,qui lasso virtulem tribuit, cujus por paruerat constitutis metropolitani Turonensis.
solius sufficionticeplenitudonostros sufficitsupplerc Isfis vero femporibus se ab ejus potesfate subtraxe-
defectus, debiles humcros tauto subjecimus oneri,
necexpavimusmanusexponereimmensitati laboris. ^. scopo Dolensi usque ad Innocentii III tempora,
Cieterum quia supra viresnostras esse conspicimus ^ invitis licet ac repugnantibus episcopis Romanis.
susceptum officium,illudque soli portare nequimus,
prffisertim cum advertamus aperte messem quidcm
multam esse, operarios vero paucos. et fidolium
suffragia humiliter imploramus, et illos etiam qui
scecularispotestatis sollicitudinem inpopuloDomini
susccperunt, ut in illo.prout ad eos pertinet,nobis-
cum fideliferet sollicite collaborenl,decernimus ex-
hortandos.Ideoque rogalem cclsitudinem rogainus,
et instanfer obsccramus in Doinino Jesu Christo,
quatenus prudenter attendens quod datum est tibi
divinitus in orbe pro non modica parte judicium,
jusfitiam diligas, et eam omnihus tu;c ditioni sub-
jcctis, non omissa famcn clemenfia, diligenter ob-
serves. His enim columnis firniissimis stabiliuntur
iraperia, regua lirmantur, muniuntur principes, et
conimuniti lajfantursfatupaciiico principatus.Eam-
deminsuper Ecclesiam matremtuam,etpraesidentes
Patroi.. CXIX.
;
334
\ ususrcdactajhffireditatcsnnbiliumablata^jClninxima
mulfitudo hominum vel interfecfa vet servitute op-
prcssa, rapin» crudelissimas perpetrat», adulteria
et corrupfiones virginum passiin commissKjepiscopi
legitimi (b) sedibus propriis expulsi, et, ut mitius
loquamur,quia dicere noluimus(c)fures et lairones,
mercenarii introducfi,patroninostribeati(d)Martini
eidom, ac personas ecclesiasticas, imo tuae salutis
aclorem, per quem regnas et regeris, in illis mini-
stris ipsius solerter honora. In his, fili charissime,
laudabilis memoria; prffidecotsores tuos non solum
imifari, sed excedeie studeas, quin etiam teipsum
virtutum successivis augmenfis,velut de virtute in
virtutem progrediens,superare ;illam denobisspem
cerfam et flduciam habiturus, quod tuam et regni
tui prosperitatem paterno zelantes affectu, cam,
quanlum cum Dco poterimus, conservare studebi-
B nuis, et, facultafe succedente, favorabiliter promo-
vere. Datum Viterbii, Nonis Oclobris, pontilicatus
nostri anno primo. »
Vidc .^ugustinum tractatullS et i2A in Joannem,
itcraque llieronymumin initio libri tertiiCommen-
tra- fariorum in MatlhaBum.
« Vola fidclium. Cclebris locus, per eas tempe-
states valdo laudatus in synodis etm capitularibus
regum nostrorum.Citatur autcniexepistolaUrbanil
papaj.Sed revera sumptus est ex Juliano Pomeiio,
libro 11 de Vita activa, cap. 9. Nam illa Urbani epi-
stola est siippositilia.
Sedihus cxpuhi. Hi fucrunt Subsannus Vene-
(//)
tensis, Salaco Aletcnsis, Felix Corisopitensis, et
Liberalis Oximcnsis, ut patet e.\ narratione de
episoopatibusaNomenoioinstitutis,qua!a Sirmondo
edila est post Capitula Caroli Calvi. In his etiam
fuit .\ctardus episcopus Nannetonsis.
(('} Furcs et latroncs. Quo nomine Gislardum, qui
in loco Actardi ejccti ordinatus fuerat, prosequitur
Leo IV, ad Nomcnoium scribens :« Non furem,nec
latronem,qualem Gislardum esse sentimus in Nan-
netica sede, qui vivontis quod non licuit, locum
non timuif usurpare. » Exsfat caput hocapud Gra-
tianum 7, q. i. Modestius crgo se gerunt cpiscopi
Gallicani,qui pro furibusetlatronibushujuscemodi
invasorcstantum vocant mercenarios, ne videlicet
principem,quem ab iis erroribus retrahere medita-
bantur, exaspcrarent, si verbis illis afrocibus ufe-
renturadversuscosquosipseepiscoposconstituerat.
Erat onim in tali tempore tanta vis hominis magis
lenienda quam exagitanda,ut verbis Sallustii utar.
Ul\ Mnrlini diufcesi. Id est jus mefropolilicum ar-
chiepiscopi Turonensis, qui beafi Martini successor
cst.Nam ante Nomenoium Brifannia provincia sem-
;
runt Biitonum episcop!,deinceps subjecti archiepi-
Parum enim profuit decretura Urbani II papa; in
concilio Claromonfano ; in quo, ut in veteri codice
ms. Anianensi scriptum est :«Turonensi metropoli
cilerioris Hritannia; restitutio facta est. » Ejusdem
decreti mcminitetiam HildebertusCenomanensisin
epistola cdita ab eruditissimo viro Francisco FIo-
renfe, ad tit. viii de Usu et (lueloritate pallii :>< Unde
diligentius intuenti.inquit Hildebertus,manifestum
est totam Britanniam intra limifes Turonensis Ec-
clesia; contineri. Nec ego tamen super hac re quasi
discutiendam suscito querelam, quam dudum in
Romana docisam Ecclcsia rcligiosK noveruntet tes-
fantur persona\Teslatur idipsum venerabilis papae
Urbani privilegium TuronicaB mctropoli collatuni
in quo qui legif inteliigit totam Britanniam ei tan-
quam sua; metropoli subjectam.»Parum id profuit,
ut dixi.Nam ea provincia suum archicpiscopum per
18
 : :

B. S. LUPI ABBATIS FERRARIENSIS. 356

quondam dicccesis,ex qua vosesscnegare non pote- A Satis haec ad tuam porditionem sufficiebant. Sed
stis,violata,omnespostremoecclosiasticiordincsper- ad cumulummalorumauxistitemeritatem,eton3nem
urbati;quodnimis dolendo etcompatiendo dicimus. lajsisti Christianitaiem,dum (rt)vicarium beati Petri

multum a3vi habuit postsynodum Claromontanam. factum non solum episcopum Romanum,Bed
est ut
Et apud Beslyum in Probationibus Historia; comitum quoque episcoposvocarent Peti-i vicarios,
et coeteros
Pictaviensium, pag. 414,exstant Acta quaidam data Hajc sunt verba Caroli Magni in libro v Capitular.,
reccnter postconcilium Claromontanum,anno nimi- cap, 163 « Quod ex verbis Domini facile intelligi
:

rum 1096, indictione iv,vr Nonarum Martii,quibus potest, quibus beato Petro, cujus vicem episcopi
subscribit RoIlandus,Dolensis archiepiscopus.Quin gerunt, ait Qiwdcunque Ivjaveris, » etc. Jonas Au-
:

et ipsius Gregorii Vll conatus 1'uerat inutilis, qui
staluerat « ut tam Oolensis quam coiteri Britanniae
cpiscopi perpetuam deinoeps subjeotionem et cbe-
dientiam exhiberent archiepiscopo Turoncnsi.
Tandem Innocentius III eam litem fmivit ;deinccps-
que Britannici episcopi archiepiscopo Turonensi
fuerunt subjecti. —
Diwccsis, Id est provincia.Nam
relianonsis in opusculo de Institutione regiacap.2:
« Qualis igitur sit potestas et auctoritas sacerdo-
talis ex verbis Domini facile animadvertitur,quibus
i> beato Petro, cujus vicem indigne gerimus, ait:
Quodcunfjue liijaveris supcr terram, » etc. Hincmarus
Rhemensis in Capitulis quae dedit archidiaconibus
presbyteris anno 877 « Beatus Petrus apostolus,
:

tum vox (liarcsis maxinic in usu eratad significan-
dam integram provinciam.Diceccsis vcro cujuslibct
episcopi purochia diccbatur, ut monemus ad cano-
ncm 3 consilii Vernensis.
(( Vicarium beali Petri. Id est Lconem papam,
hujus nominis quartum, ut mox dicet. Sic enim
vulgo, honoris causa, vocatur episcopus Romanus
in libris scriptorum veterum et ab ipsisotiam pon-
tificibus Romanis, ob hoo nimirum, quod Petri
viccm teneat. Sed,quod niirore, eajteri quoque epi-
scopipassim vocantur vicarii beati Pctn,ea videlicet
de causa quod Petrus, cum ei Christus diccret
Pasce oi'es meas, quse verba pertinent ad caHcros
etiam apostolos, tolius Ecclcsix gcrebat fujurata ge-
neralitale personam, ut ait Augustinus. Insignis est
locus cx libro Ambrosii de Dignitate sacerdotali
cap. 2, ubi sic scriptum est de Petro « Et cum : epislola 148, ad episcopum Bathoniensem
ciijus vicein Ecclesia fungunturepiscopi,»etc.Hinc
B illa Gallicanorum cpiscoporuni verba in conventu
Pistensi anno 869: «Secundurn auctoritalem quam
in beato Petro accepimus, diconte Domino. Quod-
cuiique liijavcris, » etc.Et in actis coronationis Her-
mintrudis uxoris Caroli C dvi episcopi locum illum
ox capite xii Actorum, ubi scriptum est orationem
factam sine intermissione ab Ecclesiaad Deum pro
Petro interpretantur pro omni cpiscoporum chgro.
Pctrus Blesensis in epistola 22: «Episcopus illitte-
ralus preeco est mutus.Prffilati est erudire subjectos,
rcddere populum acceptabilem Deo, aperiendo my-
steria Scripturarum. Petro enim et successoribus
ejus prfecipitur ducere in altum rete.id est profun-
dam sacrae ScripturaB intelligentiam in capturam
hominum aperire.» Clarius meiitem suam aperitin
«Reco-
:

tertio 1'uisset interrogatus,et trina responsionc fuis- lite,Pater, quia boati Petri vicarius estis. Vobis in
set secutus, repetitum cst a Domino tertio. Pasce eo quandoque dictum est Sj
: diligis me, pasee oves
oves nicas. Quas oves, et quem gregem, non solum meas. »Et Petrus Cellensis gratulatoriam epistolam
tunc beatus suscepit Pelrus,sed etiam nobiscum eas C scribensad WillelmumSenonensemarchiepiscopum,
suscepit, ct cum illo nos suscepimus omnes.>'Et in eum miris laudibuseffert quodin electione Joannis
capite primo dixerat cunctos sacerdoles accepisse Saresbcriensis, episcopi Carnolensis, abstinentem
claves regni ccclorum iii beato Petro apostolo.Unde se et integrum prajstiterit. « Corte hoc in Rationali
noninsulseMapinius,episcopusRhemensis,scnbens et Superhumerali tuo,»inqnitille in epist.8,librivii,
ad Villicum ait :« Licet sancto Petro hoc aDomino « Pater amantissime,stylo ferreo.ungueadamantino
dictum lcgamus. Pasce oves mcas, sed ad cunctos scribetur, quod in vicariis Petri eligendis nulla te
qui sacerdotale fungunturofficium pertinot pra;sens movet humana gratia, nullus favor,nullus carnalis
sententia.»Audacior fuit,etquidcm post GregoriVII affectus, nulla pecunioc avaritia. » Demum Gildas
tempora, Petrus, abbas Collensis. Ausus cnim cst Sapicns, qui sub imperatore Justiniano floruit^non
scribere ad llugonem,archicpiscopum Senonensem, obscure sentit quemlibet episcopum tenere sedem
eamdem incumbore qua; Ghristo
ipsi sollicitudinem Petri. Sic enim scribit in epistola de excidio et
et Petro. Hfficsunt ejus verba ex epistola 8 libri conqucstu Britanniae :«Sacerdotes habet Britannia,
primi: Vineas Christi devastatores uvas,sive ejus
« sed insipienles ;... sedem Petri apostoli immundis
ovilis oves lupi rapaces toto die devorant, pcde pcdibus usurpautes,sed merito cupiditalis in Jud<B
conculcant,manu dilaniant; et vestra,benignissime traditoris pestilentem cathedram decidentes. » Et
Patcr, vigilantia obviare dissimulat. Quare non at- Petrus Blesensis in epistola 158 scribit unumquem-
tendilis quid pro officio, quid pro sponsione, quid que cpiscopuni prseesse navicuUe Pctri. Itaque sic
prodilectione,summi pastorisovibusmagnuspastor constituerc possumus. Christus Dominus, verus et
debetis? Certe defensioncm, certe instructionem, n unus saucta; Ecclesia; sponsus, qui solus Ecclesiam
certe soUicitudinem. Scd qualem vel quantam?Sine regcre potuit quain redcmit,ut Lupi verbis utamur,
dubio quantam Chrislus, qualem Petrus. j Hanc eam suproma aiictoritatc moderatus cst, quandiu
porro auctoritatem arcessit ex verbis Christi ad intcrhomincs habitavit.Is ergo susccpta semel Ec-
Pctrum,quod ea,ut.\mbrosius etMapinius.crederet clesi<e guhernacula non reliquit ;sed sempcrnobis-
omnibus apostolis diota in persona Pctri. Nam ait cum cst divinitatc, utait idcm Lupus,« el arbitrio,
paulo post :« Vobis si quidem in Petro dictum est, et nutu, ac pra;scntia sua, et prajpositos ipsos, et
Pasce agnos meos, sana scilicet dootrina. Vobis Ecclesiam cum praspositisgubernal,» utin opistola
rursum dictum est, (onfirma frutres tuos, bono 69 scribit Cyprianus. Idipsum, diu post Cypriani
utique exeraplo. Nihilominus olaves regni ccclorum Sfficulum, in concilio Turonensi sub Alexandro III
tenetis, ut hoBdos excludalis, et agnos admittatis.» pronuntiavit Arnulphus, episcopus Lexoviensis
Sic eodem sa;culo sanctus Uernardus in epistola 41 « Pra2terea,inquit,habemusassistentemnobis etiam
aicbatad Henricum,archiepiscopum item Senonen- Christum. Neque onim Erclesiam oa nobis condi-
sem « Igitur ex quo regni ccelorum claves Deo
: tiono tradidit ut rclinqueret. Scmper assistit. » Et
auctore vobis traditas suscepistis. » clc. Quoniam post.4rniilphum illam ipsam sententiam magnificis
ergo existimabant boni illi viri Christum univcrsis verbis, ct qua; sedisapostolica; pontilicem dcceant,
episcopis csse locutum in persona bcatiPetri,quem expressit Joannes XXI in cpistola scripta ad regem
ob hoc Petrus Cellcnsis lib. vii, opist. \, ait esse Majoricarum, qua; nondum cdita est, quamque ea
optimam, formam omnium prxlalorim, ea de causa de causadamus supra.Christus ergo susceptasemel
o37 EPISTOL.E. 338
Leononi apostolicum,cuidodil Dous((i) primatum in A. stulassos ut in liljro suo to scriberct, el prn te Dei
omni orbe terrarum.sprovisti. Gum enim cum po- clementiam exoraret,et ille (6) diroctis litteris se id

EcclesiiB gubernacula non reliquit. Promisit enim
Ecclesiffifulurumsenobiscumoninibusdicbususque
ad consummationem saeculi. Quia tamcn necessa-
rium esse intelligebat ut post subvectionem suam in
ccelum aliqui locum suum implcrent in lerris, qui
veram fidem conservarent, et morum sanclitatcm
suaderent, alios quidem iecit apostolos, quosdam
autem prophetas, alios vero evangelistas; alios au-
tem pastores et doctores.Sed lamen cajterossubjici
voluit apostolis, quibus summam
dedit in Ecclesia
potestatem, decernens ut id quod ipsi incommune
statuissent ounctos Ghristianos teneret. Unde Cy-
prianus, in epistola 55 potestatem episcoporum,
quam ad gubernandam Ecclesiam acceperunt.subli-
mem ac divinam potestatcm vocat superhosenim
; tam esse cffiteris Ecclesiis, sed evangelica voce
oonstitutam esse Ecclesiam, ut in epistola 27 idem
Cyprianus scribit.Et apostolorum quidem omniurn
g priani locus ad assercndum primatum summi pon-
par fuit honor et par potestas. Petro tamen, ob
manifestam Christi conlessionem,concessa estprai-
rogativa primatus; ut capite constituto, schismatis
tolleretur oocasio.Unde factum est ut quiaepiscopi
aposlolis on/!>io//o«c i<icari(i successcnint (ut ad Cy-
prianum scribit Firmilianus, ac Cyprianus ipse in
epistola 69 ad Florentium PupianumJ Petrusque
apostolorum princeps sit, episcopi sequentibus sa;-
culi dicti sint vicarii beati Petri el succcssores
apostolorum Petri et Pauli. Qua; causa fuit ut An-
glorum rex Edgarus,qui anno '.tG6 vivebat,episcopos
dixerit habere gladium Petri. Eijo Consliinl.ini, in-
quit, vos Pelri gladium hahctis. Postoa tamen,
augescente Christianorum pielate et r< vc.rcntia in
Uomanum pontificem, ejusque auctoritate feliciter pervenfum ost ad hffic vcrba, Woc enmt utique, etc,
in dies magis ae magis apparente,ista successionis
dicat : Sicut misit me Patcr,et egc milto vos ; accipite
Spiritum sanctuni ; si cui remiseritis pcccata, remit-
tuntur illi;si cui tcnueritis, tenchuntur ; tamen ut
unitatem manifestaret,unam calhedram constiluit,
et unitatis cjusdom originem ab uno incipientem
sua auctorilate disposuit.Hoc erant utique et c.Teteri
apostoli quod fuil Pctrus,pari consortio pra^dili et
honoris et potestatis, sed exordium ab unitate pro-
ficiscitur. Primatus Petro datur, ut una Christi
Ecclesia et cathedra una monstretur. » Ex quo
Cypriani loco patot primatum Petro collatum fuisse
a Christo etiam super ca^teros apostolos. Unde et
Gelasius paga dixit Romanam Ecclesiam, quK a
Petro fundata est,non synodicis constitutis pra;la-
Domini et Salvatoris nosfri primatum obtinuisse.
Intellexit Baronius quanti momenti esset hic Cy-
tificisjideoque illum refulif integrum ad annum 34,
§ 199. Quem Barunii locum si vidisset ejus conti-
nuator Odoricus Raynaldus, abstinuisset a censura
quam nimis imprudenter ac temore protulit adver-
sus cardinalos in Liburno oppido diaiceseosPisana:
consistentes. Hi enim soripfis quaquaversum ency-
cliois litteris.quibus dolorem suum testabantur lie
scissione EccIesia5,magnoque so desiderio perurgeri
ut ooncordiam revocari procuraret, litteras illas
ordiuntura celeborrimo illo Cypriani loco, absque
ulla tamen Cypiiani menfione, ac si Cypriani non
cssef, sod ipsorum cardinalium. At Raynaldus, cui
vulgatissimus hic locus nondura notus erat, ubi
interrumpit sermonem cardinalium et exclamat :

PetrinK dignitas huic soli rcservata est salisque

; « Gonficfa fuit hseo haresis, scilicet apostolos pari
factum videtur reIiquisepiscopis,sidignilas illnrum honore et potestafe cum sancto Petro instrucfos,
derivetur a successione caeterorum apostolorum. „ cum niaximaanimi indignationepermoticardinalea
Unde et gravem calumniam tetate sua sustinuit ^ pontificom sibi vellcnt subjicere,neque adverterent
Hincmarus, Rhemensis archiepiscopus, quod, ut D.Petrum fuisse reliquorum apostolorum principem
aliqui aiebant, dicere ausus esset non majoris di- a Christo oonsfitulum, quanquam maximam ab
gnitatis esse papam Romanum quam esset ipse. codem Ghrisfo auctoritatem accopissent,nec seeum
Itaque quoniam Hincmarus hac invidia gravabatur, ipsi reputarent, cadonfe primafu apostolico, cardi-
calumniam hanc a se amoliri conatns est, legisque nalitiam dignitatom omninocorruere.neque caiteris
RemmiK reum statuit accusatorem suum, Ut rem parochis futuros cardinales digniores." Vide locum
in pauca contraham,ita existimare dcbemus, Chri-- tomo XVII RaMialdi ad annum 1408, §21. Ex hoc
stum auctoritatem suam tribuisse apostolis, id est inlorim looo disoinius Rayaaldum in ea csse sen-
episcopis. y«0)u'(im apostolos,id est episcopos el prx- tentia
positos,Dominus eleijit, ut in epistola 63 scribit
Cyprianus.Apostolorum omnium par fuit honor et ((() Prinuitum in o»(Hi o;''jc.Sic Aratorsubdiaconus
par potcstas, ut idem Cyprianus scribil. Apostolis papam Vigilium vocatprimum omnium sacerdotum
successserunt episeopi sed ita tamen ut episcopus
; in toto orbe. H(eo est enim epistola; Aratoris epi-
Romanus,qui Petri et Pauli sedem occupat,pr;mam graphe in vetustissimo codice ms.Gorbeiensis mo-
et masimam haboat pro veritate sententiam,ut ait nasterii, qui nunc exstat in bibliothcca S.Germani
Facuiidus Hermianensis. Igitur si quid magni mo- l'ratensis apud Lufetiam : Domino sancto,beatissimo,
menti ingruatquod sacerdotum Dominicongregatio- alque apostoiico, in toto orbe primo omnium sacerdo-
nem requirat,tum habenda est synodus,in qua sta- tum, papx Vigilio, Arator suhdiaconus. Mwnibus
biliri possitverafides.Verum hoc remedium nonnisi U undisonis, etc. Sic Luoentius cpiscopus dixit in
obgravemcausamadhibendumest.Augustinusenim actione xvi concilii Chalccdononsis Leonem papam
scribens contra duas epistolas Pelagianorum,valde esse totius Ecclesi;e pra^cipuum episcopum.Quin et
eorum superbiam exagital lib. iv, cap. 2, quod Justinianus inip. I. T.Cod. de sum. Trin., ait bea-
hano gloriam captarent ut proptor illos Orientis et titudinem papffi Veferis Rom;e esse oaput omnium
Occidentis synodum congregare postularent; id vero sanctissimorum Dei sacerdotum.Sic Hincmarus in
iniquum esse censet.In synodis aulem episcopi om- cap. 36 posterioris operis adversus Gotcschalcum
nes summam habent auctoritatem. Et in regendis S. Gregorium papam vocat ponfificem priniK sedis
Ecclesiis suis,quarum sunt magistri, ut Salviani et in toto terrarum orbe.
Agobardi verbo utar, nulli rationem reddere debent (6) Directis littcns.Eplstolie istius ad Nomenoium
quam Chrisfo, si causa communis non sit,ut docet a iLcone IV script;e meminit Nicolaus I ad Salomo-
canon i Antiochenus. Quod autem paulo supra ncm regem Brilonum scribens « Denique sanctis- :

dictum ost tribus verbis ex sententia Cypriani apo- simus Leo papa, inquif, Nomenoio scribens, inter
stolorum omnium parem fuisse honorem et potcs- cffifera, prsecipuum virum Actardum appellat, et
tatem.paulo uberius explicandum ost propter scan- huno sanum sapere, et sanum docere, vivere ac
dalum infirmorum. Sed in ipso statim initio pro- permanere denuntiat; Gislardum vero tanquam
ponendus est ipse Cypriani locus juxta editionem prffidicti Aotardi sedulum invasorem denotat.>'Ejus-
Baronii « Et quamvis apostolis omnibus post
: dem Leonina3 epistolae fragmentum cxstat apud
resurrectionem auam parem potestatem tribuat et Gratianura 7, q. 1, cap, Non furem.
S59 B. S. LUPI ABBATIS PERRARIENSIS.
facturum promisisset, si se monentem obedienter
audires, non solum nihi] eorum quaj mandaverat
fecisti, sed ne litteras quidera ipsas recepisti et ; sibi,ct certi quos petentibusconcesseruntBritannis.
quia nolebas a malo desinere,timuisti bene monen-
tera audire. In eo 128 igitur la;sisti apostolos,
quorum est princeps Petrus.Lajsisti episcopos, qui
jam cum Deo rcgnant in coelis et miraculis corus-
cant in terris. Lajsisti et nos : qui etsi non habea-
mus eorum meritum,idem tamcn divina gratia pos-
sidemus officium.
Nuper cLiam excipiens (a) Lantbertum, quem Ec-
clesia materna pietate ex aliqua parle receperat,ea
scilicet conditione ut se corrigeret et mala solita
perfcctc dcclinaret,rccisU tc parlicipoui,imo aucto-
rem perturbationis populi Christiani. Eum enim
amator pacis dominus noster rex etiam (b) ad tuam „
suasionem removerat a finibus tuis,et aliis honori-
bus decoraverat. Et nunc eum rebellare conantem
velut in gremium recepisti.et utinmaloproficiatfo-
vere non desinis. Jube afferri (c) libros tuos. In eis
comminantem Dominum audies Impio prxbes auxi- : bona opera quia Salvator dicit Non omnis quidi-
lium,el his qui oderunt Dominum. amiritia jumjcris {II
Par.\\x);einon solum qui faciunt,sed etiam qui con-
sentiunt facientibus dignos esse morte invenies.
tentia ut cardinalium institutionem prorsus roferat
ad tempus illud quod primatus Petro datus est, et
tamen eos esse parocbos.Tum cardinalium illorum
cscitatem et amentiam deplorat, qui non animad-
vertcrent quantum sibi vulnus intligerent, si vera
esscnt quK de Mqualitate apostolorum scripta erant.
Ruituram enim illorum dignilatem, futurumque ut
demittatur infra cpiscopalcm.
Dixi episcopos rationem administrationis sua2 nul-
li reddituros esse nisi Christo, si causa communis
non sit.Ouod intelligondum est quoad administratio-
nem uniuscujusquc dia3ceseos,clericorum videlicet
ordinationes, et ca;tcra usurpari solita apud Eccle-
sias, ut docet canon 9 Antiochenus. Neque enim
per causas communes hic intelligo causas majores,
eas nimirum quas ex veteri jure referri oportet ad
sedem aposlolicam.Nam pra;lerea si episcopus in-
cidat in crimen, aut aliquid agat extra regulam,
corrigi potcst a metropolitano et synodo provinciali,
ut nemini ignotum est.Et si quid in quapiam dioG-
cesi incidat quod in episcoporum comprovincialium
notitiam deferri inereatur,veluti si presbyter accu-
setur de crimine,aut alia qua^dam communis causa
provinciae tum episcopus eam causam
emergat : continenlur, libri nostri vocantur a jurisconsulfis.
reservarc debet judicig suorum collegarum, utom-
ncs in commune
consulant quid facto sit opus.
(«) Lautbcrtum. CoiMlcm olim Mannetensem, qui
ita inflanimatus adversus Carolum, quod in sui
contumeliam.Ucinoldum Nannetensibusprc-efecisset
comitcni, vertorat se ad Dritones, eosque et copiis
milihiribus et multa rci niilitaris peritia juvabat.
VidcChroniconAdemari Cabanensis.etAdrevaldum,
lib. dc Mirac. sancti Benedicti, cap. 33, itcmquc
I Clodovci fuerunt; et comites, non reges, appellati
chartam Angeliaccnscui n Heslyo editam.Rediit dein
in graliam cum Gapolo anno y49,ab eoque dignita-
tem suam recepit, id est custodiam limitis Britan-
nici,ut fidem tacit auctor Chronici Fontanellensis :
« Lamberto comiti roddita est marka. » At vir
mobilitate ingenii pacem atque bellum mutare soli-
tus.rursum so Nomcnoii paslibus conjunxit anno
sequenti, ut scriptum est in eodcm Chronico ad
annum Lambertus comcs ct Warnarius
850 : "
fratcr ejus, tyrannidem mcditantes, a fide defece-
runt, ei Nomenoio tyranno Britonum se conjunxc-
runt, Sed non multo post Warnerius a Gausberto
560
A Necignorasquod (d) certiflnes abexordiodomina-
tiouis Francorum fuerunt, quos ipsi vindicaverunt
Quomodo ergo despicis legem Dei.qua; praecepit 7W
transgrcdiaris terminos quos posuerunt patrcs tui
{Prov. xxii) ? terram Francorum injuste tibi de-
et
fendere conaris, nec formidas illud Maledictus qui :
transgressus fueril terminos proximi sui (Deut.xxvu)'!
quid facturus es in die magni judicii, cum tibi
reddenda erit ratio de tuis annis, mensibus, horis,
momentis? et hoc erit celeriter. Verum est enim
quod juvenis possit cito mori, sed senex diu non
possit vivere?.\nte te prolixum fuit 129 saeculum.
Post lc quoquo Dco certum est quantum durabit.
Pro hac vita brevissima noli libi sempitcrnam mi-
senam. compararc
Nisi deponas pervasionem alienorum, oppressio-
nes omnium,societates perditorum, et recipias ad-
monitionem sedis apostolica; nostriequeunanimita-
tis, non tibi prodest fides, nec quaecunque putas
: :
rit mihi, Domine, Dominc, intrabit in rcynum cado-
rum, sed qui facit voluntatcm Palris meiqui in cwtis
cst, ipse intrabit in regnum coelorum {Malth. vn).
comite captus cst, regique prffisentatus. » Obiit
deinde Lambertus anno 852, ut habetur apudAde-
marum et in fragmento Chronici Lemovicensis :
« Dcccui, Lambertus comes a Gauzberto Cenoma-
nensium ante Kalendis Maii occiditur. » Chroni-
con Fontanellense Ipso tempore Lantbertus a
: <i
Gausbertojuvenculo interimitur,etfratrosejusWar-
^' narius jussu regis capitalem excepit pamam. »
(6) Ad tuam suasionem. Hinc colligitur Carolum id
dedisse QagrantibusNomenoii precibus.ut Lantber-
tum ad urbe Naunetensi romoveret.Britonibushaud
dubic invisum ob impigram bellandi industriam,
qua cos frcquenter exercebat ut patet cum ex hoc ;
loco,tumetiamex Annalibus Fuldensibusadannum
825. Et ut lcrmc fit in hujusceiiiodi rebus, virum
multabelli fama clarum in suas partes postea sece-
dentcm non inviti receperunt,sperantcsejus opein-
commodaturos se plurimum iis gentibus, quibus-
cum bella gerebant.
(c) Libros tuos. Id est divinos, ut recte monuit
Baronius, hunc Lupi locum refVrens. Nomenoius
onim Christianus erat.Et libri divinisuntlibriChri-
stianorum; quemadmodum libri in quibus lcges
((/) Ccrli fincs. Certum est continua ferme bella
fuisse inter Francos et BritanniiP minoris regulos.
D Quandonam vero constituti limitcs Francorum et
Britonum, non adeo exploratum habetur.Probabilo
tainon est id evenissc rcgnantc Clodoveo I, cujus
virtute domlti sunt Britanni, ut doret Gregonus
Turoncnsis lib. iv, cap. 4 « Nam semper, inquit,:
Britanni sub Francorum potostatepostobitumregis
sunt. » Et iis quidem Nannetes, Rhedones, ac Ve-
neti, non fuere subjecti sed tantum populi, ab
;
istorum finibus ad Oceanum usque. Itaquc omnia
angustura videbatur tam arctis limitibus concludi,
excedebant intcrdum liraitera Britannicum.Nanne-
tumque,Rhedonum ac Venetorumcivitatcsaliquan-
diu subimperiohabuerunt.SedeasrursumBritannis
Franri eripucre. Tandem et illas quociuc invasit
Nomcnoius: quas cum ipse ac filius Herispoiusvir-
tnte retinerent, Carolus Calvus carum dominium
transfudit in Herispoium,ut docetauctor Annalium
S. Bertini..
561 EPISTOL^. 562

Cogita quid merealur qui scandalizaverit unum de A i^t pace Christiana permanere optamus, atquo
in

pusillis ; et ita poteris colligere quam ingentem sis proeisparati surausdoraini nostriregisclemontiam,
perlaturus, nisi resipueris, damnationem, qui par- quanlum possumus, flectere.

tem maximam populi Cliristiani gravissime perlur- EPISTOLA LXX.XV.

basti. AD MARCWARDUM.
Monemus te, obsccramus, obtestamur, tu.-e salutis
Reverentissimo et clarissimo Patri Marowardo
cupidi, pone fmem malis tuis, convertere ad Domi-
Lupus perpetuam salutem.
num,cujus nemo nostrum potest efTugerejudicium.
Nuper a magnificentissimis epulis reversus, hoc
Fac fructus dignos pccnitentiaB. Hoo est. Quia gran-
resumpto spiritu
est a Britannica expeditione, vix
diter deliquisti, granditer bona exercc ut non so-
per cursorem hunc prosperitatis vestraa veritatem
;

lum non torquearis cum diabolo et reprobis in in-

disoere cupio ut quia propriis angoribus lestuo,
;

ferno.verum etiam gaudeas cura Deo et elcctis ejus

saltem vestris secundis suocessibus requiesoara.
in coelo. Id quoque tibi pollicemur quia si te Deo
Dominus meus rex, vester alumnus, cum 131 me
apud eum intercessores pro peocatis tuis
restitueris,
deliciis quas gravabat, liberaret, suo vos nomine
esse cupimus et apud pium principem nostrura,
salutari prscepit: quod quam libenter faciam ssti-
;
., . , ,
,.
ut
ui tibi pusi.oiii.ciii beniene
lu^tiiuc Dostentati
iiui^ tuc-cnue j^.1 g consulat,conabi- -n .- •„ u ^
,
B ^ r^i
mare potestis.Charissimum * •

nostrum,hocest, cora-
mur obtinere. munem filium Eigilem,etpost eum, Ansb.caeteros-
Maximum reatum te contraxisse soimus quod
que f'ratres,parvitatis mece nomine dignamini salu-
epistolam sedis apostolicae respuisti,existimans ali.
tare. Cuppas viatico aptas, forma et qualilate pre-
qua in ea («) tibi noxia contineri. Sed quod exemplar
tiosissimas, ligneas duntaxat, mihi, cum opportu-
ejus venerabilis papa nobis dignatus est dirigere,
num vobis fuerit, curate dirigere : quia dum video
notum tibi faoiraus nihil in ea contineri quod ad
pretiosiores quas aliis tribuistis, properaodum in-
tuara pertineat Iffisionem ; et 130 propterea parati
morbum incurro. Cupio vos valere feliciter.
vidiae
suraus, si ns.seoundo (i) legatura sedis raemoratae
cum scriptis toti mundo venerandis dirigore. Quod EPISTOLA LX.X.WI.

si-eura non receperis, nos, qui monuimus, exousa- (C) AD HATTONEM.

biles erimus. Si autem reoeperis et auscultaveris,et Charissimo suo Ilattoni Lupus in Domino salu-
Dominura et beatura Petrum propitios,et nos habe- tem.
bis in flde conjunctos ct intercessione proficuos. Quanquam oooupationes inevitabiles colloquium
Si vero nos benigno monentes contempseris, cer- nostrura, quod frequens esse debuit, impediant,
tura tibi sit nunquam tibi futurum locum in ccclo, tamen eis paulum perdilatis, nobismctipsis oonsula-
et cito non futurum in terra quia tua culpa sepa- C mus oportet, ne salutaria consilia, quibus invicem
:

ralus ab apostolica et nostra sooietate,anathomatis auctore Deojuvare possumus,ad nostrura detrimen-

ultione locum habebis, quod avertat Deus in tar- tum ulterius negligantur. Curate igitur hoc mense
taro. Ootobri, die quo significaveritis, ad Arceias vestras
Hoc etiam per tuum ministeriura denuntiamus mihi ocourrere ut looo utrisque medio convenien- ;

Lantberti hominibus et quibuslibet gentis tu£e,quia tcs, opportune possimus de rebus necessariis con-

si communicaverint ipsi et rebellioni ojus consen- sultare.Noveritis etiam (d' Odacrura abbatem etcon-
serint, anatheraate condemnabuntur, et traditi Sa- sanguineum nostrum libram auri.quam nostis,in-
tan« sine fine peribunt.Conversos autem reoipimus. stante [e) Viviano repetere, cujus humanitas nuUa in

(a) Tibi noxia. Rescripserat Leo IV ad Nomenoium Waldoni abbati Fuldensi apud Lambertura ascripta
epistolam quamdam, quara is susoipere recusavit, sunt. Successit autcra Rabn.no, qui dcin archiepi-
existimans, ut ait Lupus, quffldam in ea contineri scopus fuit Moguntinus. Quonara vero anno id fa-
contraria dignitati sua3. Suetum in Gallis nostris, ctum sit,hactenus inccrtum fuit. Quidam enim eum
quoties rescripta RomanK curia3 adversari credun- Rabano sucoessisse tradunt anno 847, cura is faotus
tur regum nostrorum juribus aut libertatibus Ecole- est arohiepiscopus quorum opinionem rojiciendam
;

siaB Gallican». Quoniam vero episcopi agnoscebant
hanc Nomenoii exceptionera esscjustissiraam,fide-
jussores se pra^stant nihil in eaLeonis epistola con-
tineri quod majestatis jura violet.
(6) L('(/«/H»i.Miserat igitur Leo legatura cura epi-
stola illa quam diximus.Hunc vcro legatum Britan-
esse Browerus arbitratur. Exepistola porro 40 Lupi
D apparet llabauum renuntiasse regimini monasterii
Fuldensis antcquam ad episcopatum perv-eniret,
curaraquehano transtulissein Ilaftonem,quod anno
842 contigisse illic adnotavimus. Obiit anno 856, ut
docet auotor Annalium Fuldonsium « Decessit :

niam attingere vetuerat Nomenoius,quod tunc tem- Hatto abbas Fuldensis ccenobii pridie Idus Aprilis :

poris existimarent principes non licere Romano
pontifici initlere legatos in provinoias absquo con-
sensu ac voluntate eorum penes quos Deus posuit
regimen populorum.
(c) AdlliUtonem. Abbatem dein Fuldensem,oogno-
mento Bonosura et Gloriosum, qui, vitio librario-
rura, ut adnotat Browerus, Valdo nominatur apud
Lambortum Schafnaburgensem.Quare et magno er-
rore, qua; de ^Valdonc abbate et Udone ac Beronga-
rio fratribus ejus coraitibus,Ratisbonaj gesta,Fran-
corum Annalibus leguntur ad annum
in cujus locum, per electionem fratrum et auotori-
tatem rcgiam ordinatus cst Thioto unus ex ipsis
monaohis. » Hattonis epitaphium exstat apud Chris-
tophorum Browerum in libro iv Antiquitatum Ful-
densium.
(d) Odacrum abbatem. Monasterii Cormarioensis
in dioccesi Turonensi, iactum dein abbatem primura
monasterii Villalupensis in eadcm dioecesi. Vixit
usque ad annum 808, excessitque e vita v Non.
Maii.
Christi 861, (e) Viviano. Rectore sive abbate S. Martini Turo.
56^ B. S. LUPI ABBATIS FERRARIENSIS. 564
humanitate exasperanda est. Mature cursorom hunc A est : Quia speranlesDomino miscricordia circum-
in

remittite, ut tempore quo significaveritis valeam dabit {Psal. xxxi) et Omnis qui se humiliat exalta-
; :

vobis ad memoratum locum occurrere. Cumjam bitur (Luc: xviii), ita exortam controversiam sopire
eraisissem cursorem,supervenit f 32 Rath.,etcau- dignemini ut nec nos gravari patiamini, nec vestros
sas vestras nuda veritate patefecit quibus cognitis, : impune male agere permittatis ne forte, quod ab- ;

accelerandum colloquium multo mihi maxime vi- sit, Dei vindicla in vos propter iniquorum consen-

gum est, ut rebus asperis demonstranto Ueo per sum redundet. Optamus vos bene valere et sicut
subtilem tractatum prudcnter possimus occurrere. nobilitatem et sapientiam vestram decet in omnibus
Interim quemadmodum idem (n) Rath. (qui nihil agere.
meritus impetum indignationis excepit) restituatur EPISTOLA LXX.WIIL
elaborate quia vehemens indignitas est quod pro-
;
AD HUGONEM ABBATElt.
pter rem ad se nihil pertinentem tam diuturni la-
Summa venerationesuspiciendo Hugoni abbatum
boris prwmio vacuatur.
summo Lupus praesentem et futuram salutem.
EPISTOLA LXXXVII. Postquam vos nosse cocpi, diu in vestram venire
[b) AD IIUGO.NE.M. notitiam, fateor, concupivi. Quod tandem vestra
Fratres nostri.quiad vos directi sunt, retulerunt B dignatione consecutus, plurimum vobis confidere

nobis commotionem vestram, quae occasione illius audeo, dum et (c) singularem in vobis nobilitatem
hominis accidit qui cum aliis malelacloribus rapi- et convenientem nobilitati sapienliam frequenter
nam sectando, sibi vitam auferri coegit cujus rci ;
considero. Qua causa cum mihi quod nec timueram,

nos non fuisse conscios optime nostis. Unde cum nec, ut opinior, merueram, contigisset ut dominus
id venerabilis filius vester nobisque familiarig Ste-
rcx 134 cellam ccenobii nostri, unde edictum et
erat, sed sicut ei falso rela- ipsius et patris ejus domini Ludovici serenissimi
phanus, non sicut res
tum fuerat,narrasset,misimus prEepositum nostrum .Vugusti habemus, nobis ablatam Odulfo comiti da-
talium peritum et, ut ejus ajtatem atque nobilita-
ret, eamque, ut eum decobat, Dco inspirante, et
tem decet, anxie religiosum qui, secundum pru- amplissimo viro Adalh. {d) cooperante, nobis resti-
;

tuisset, vos potissimum hortante ipso Adalh. cre-

dentiam quam in skcuIo hauscrat, causam cum
didi expetendos, qui et ipsius Odulfi periculosam
vestro nuntio discerneret et finiret.Verum quia qui
justitiamquKrebat.ipse implere noIebat,exitum res aviditatem prudenter compesceretis, et nobis beni-

non potuit invenire. Itaquc has litteras celsitudini gne memoratam cellam restitueretis. Vestra igitur
longe lateque bonitas pervulgatanobis vehementer
vestrae dirigendas ouravimus quibus placare cupi- ;

mus animi vestri motum, quem nequaquam ulla p indigentibus pro Dei amore secundum litteras regias

nostra negligentia aut pervicaciaprovocavimus.Po-

quam celerrime fieri potest subveniat ; ut et cala-

tentia enim culminis vestri ncquaquam 133 perso-

mitalis nostrae commiseratio praemium vobis pariat
nis,sed justis causis favere debet,nec vilitatem nos-
sempiternum, et a nobis et a posteris nostris ber.e-
ficii vestri meinoria fidcliter celebretur.
tram,sed divinam majestatcm,cujus,(|uanquam in-
digni servi sumus, etbeati Petri reverentiam atten- EPISTOLA LXXXIX.
dere.ncc nobis ali(|uid mali comminari autinferre, AD PAHDULUM.
qui sic juslitiam repetimus sicut reddcre parati su-
Ex partc reginse.
mus.Hoc etiam prudentiam vestri culminis commo-
nemusneproptcrdcfensionemperditorumhominum In nomine Dei solius et omnipotentis. Irmindru-
patrociniumbeali Petri etnostram antiquam familia- dis {e) divina ordinante gratia, regina venerando
ritatem aspernemini.Sed cogitantes quod scriptum Pardulo cpiscopo salutem.

nensis. Sic enim tunc solebant principes commit- obsidione urbis Parisiacae. Vide Sirmondum ad Ca-
tere monasteria viris soecularibus. Is est fortasse pitula Caroli Calvi, pag. 104. .\d eum item est se-
Vivianus princepspagi Cenomanensis,eu,jus mentio quens cpistola.
exstat apud Hericum' in Hbro de Miraculis S. Ger- Singularem nobililatcm. Quia nimirura, ut ad
(c)

mani Autissiorensis cap. 48. Vfiiiriiinn aiitcm,opi- D superiorem epistolam diximus, ex regali prosapia
nor, dixit pro duce, seu comite. N.iiii >\i- \'ivianoco- oiius erat, ut in epistola 305 testatur his verbis
mite haec habet auetor Ghrouici iMiiiluiiollensis ad Joanues Vlll Hwjoni slrcmio,nobili, regali prosapia
:

annum 849 « Isto anno, mense Martio,cepit Viyia-

:
Ideo propinquum
edilo, alque c.rceltcnlissimo abbati.
nus comes Carolum fratrcm Pipini, qui ad auxilium eum suuin vocant Carolus Calvus
et Ludovicus Bal-
fratri ferendum A(]uitaniam destinabat, aliosque bus, ut Sirmoudus adinonet.
complices ejus. » Obiit anno 851, ut scriptum est Id) Adalh.hQ, nomine istius viri vidc qua; adnota-

in Chronicis Lemovicensi etEngolismensi " Carolus :

mus ad cpistolas 55 et 92. Ex ista porro epistola di-
quarta vice Britanniam repetens, cum Erispoio filio cimus non recessisse Odulphum a possessione
Nomenoii certamen iniit xi Kal. Septernbris, par- celloe S. Judoci,tametsi eam Carolus restitui jussis-

temque exercitus cum Viviano duce amisit. » set mouaslerio Ferrariensi. Itaque Hugonem orat

(«) halh. Integrum hujus viri nomen

debemus Lupus ut auctoritate sua sc juvet ad reprimendam
episloh-e 91, ubi vocalur lialharius. audaciam Odulphi.
(b) Hurjoncm. Khhniam sancti Martini Turonon-
.\il [e) Irmindrudis. Sive Hirmintrudis,Caroli Calvi re-
sis, rcgali prosapia ortum, ut in epislola 305 lesta- gis u.vor. Eani cnim, non aliam, reginam vocare
tur Joannes VIH papa. Obiit anno 887, ut constat potuit Lupus abbas Ferraricnsis in rcgiio Garoli
ex Chronioo Andegavensi, ct ex Abbone, libro ii de constitutus. Quarc falsus cst Massonus cum abbre-
565 EPISTOLiE. 5G6

Res novas, supcr quibus vos nihil posse scribcre A 136 EPISTOLA XCI.
significatis nisi quod por Rhotbertum jam manda- .\D MARCWARDUM ABDATEM.
veratis, prosperas exuberante Dei gratia provcnire (r)InAquitanica congressione manifesta morte li-
cupimus et audire. Diem vero vcstra; ordinationis beratus,post captivitatis molestias solutus utroquc
nostris et nostrorum precibus vobis ulinam profu- periculo, ingenti Dei gratia, cui maxime pra:fide-
turis solemnem facere studebimus. Prasterea quce bam et sanctorum ejus, beneficio praeterea cujus-
misistis muneragrata nobis fuerunt; et stoloecujus dam Turpionis(f()creptus,integra valetudine ad mo-
imposuistis laborem libenter experiri curabimus, nasterium iii Nonas Julii remeavi; ubi, quod ultro
et secundum vestram suggestionem 135 propitio sciebam,et fratrum meorum Hattonis(e) ctRalharii
Deo.qui nos fecit ettantis bonis cumuiavil.noxium rolatu,et litterarum vcstrarum lectione cortior fac-
studebimus otium evitare. Vcstris tamen sempcr tus sum mca calamitate vos vehementcr commo-
efficacibus juvemur orationibus : quia nihil unquam veri. Jainquc mihi videre videor vos ingenti gaudio
nobis prsstabitis quod nonde vestra probabili fide- exsultare, cum mc, quem dolebatis aut captivum
litate prajsumpserimus. Hoc a vestra benignitate aut morluum, accipiatis incolumen in monasterio
impetratum volumus; ut pro his qui in delensione residerc. Ego vicissim fratrcsque omnes de vestra
patrii-c suas posuerunt animas Dei clementiam sup- ^ tam fructuosa reversione raaxima Ia:titia gratula-
pliciter flagitetis,et superstitibus corum hominibus mur; et Domino Deo nostro gratias ingenles referi-
auxiliemini quantumcunque vobis possiblc fuerit. mus, quod non solum vestram excellentiam nobis
EPISTOLA XG. restituit,verum etiam vestro labore duplexpatroci-
(n) AD ODACRUJI ABBATEM. nium sanctorum providit. Pro vestra quidem inco-
Tertio Non. Julii Dco propitio ad monasterium lumitateetregressionequotidie Deo supplicabamus;
nostrum reversus,primum ut potui vestrce pruden- sanctorum autern perlationcm voto continentes ve-
tiaehas litteras dirigendas curavi,quibus totis affe- stris amabilibus Deo studiis ut suspicarcmur dcvo-

ctibus vestr» benevolentise gratias refero quod fra- bis taliafacilcadducebamur.NamDcumincommunc

tres nostros et caeteros homines tanta; calamitatis laudamus,quisupra quampetercaudcamus largitus
angustias deprehensos aperto charitatis gremio exce- est. IUud unum ad cumulum gaudiorum restat, ut
pistis et materna pictate fovistis; quorum relaxatio pra;sentiam vestram nobis exhibeatis quod vos :

adeo melstificavit,ut epistolaris angustia vix valeat haudquaquamposselittera;veslrffiprofesseesunt,nos

indicium mcffi in vos voluntatis aperire; cum et hoc eas promisisso tenebimus. Quod si fcccritis,
germanosmeossingulari dilectione tractetis,etam- cum 137 parvitatinostrceplurimum,tum etiam vo-
plissima liberalitate nostris omnibus quantam vix bis aliquid conferetis. Siquidem et nobis consola-
unquam sperare potuerant praebeatis. Proinde opto C tionem et virtutis incitamentum suggeretis, et fra-
ut divina gratia, cujus munere(t)tales estis,exigui- trum,qui vestrum post discessum decedentium sup-
tati mea; largiri dignetur ut quantulamcunque vi- plevere locum, notitiam et firmiorem,si possit ficri,
cem rependere sufficiam,integra vero merces ali eo lucrabimini charitatem. Quajso prajterea ut {f) ad
vobis restituatur qui summam prfficeptorum suo- sanotum Bonifacium solertem aliqucm monachum
rum in soliditate charitatis constituit. dirigatis,qui ex vestra parte (g) Hattonem abbatem

viationem illam Irmind. (qua: est in codice ms.) scribit ad Ludovicum abbatem « In expoditione :

explicavit de Irmingarde, quod ct ipsum fccit in Aquilanica olim, ut nostis, omnia perdidi. » Itec
epist. 95. admonere, alicujus, ni fallor, erat momenti.
(fl) Odacrum nbbatcm.Lupi consanguineum,ut do- ((/) Pr. ciij. Tiirpionis. Tres istffi voces additfe sunt

cuit epistola 80. ex codice maniiscripto.Nam lacuna hic erat in edi-

(b) Tales cslU. Imitatum puto ex Salviano in epi- tione IVIassoni. Intclligit autem,opinor,Turpionem.
stoIaadEucherium episcopum Lugdunensem :«Su- comitem EngoIismcnsem,cujus magna per cas tem-
perest, inquit, ut Dominus Deus noster,cujus dono pestates fama erat. Illuslrcni vitam gloriosa morte
admirandissimi juvenes tales sunt, pares eos faciat finivit. De quo haec habet Chronicon Lemovicense
libris tuis. » ad annum 803 « Turpin, Engolismensium comcs, :

(c) anno 815, quo Pippinus D cum Norniannis congreditur; ct occidens eorum
In Aquitanica. Id est
junior rex Aquitanise, aggressus Carolum Calvuni, regem nomine Maurum,ab eo ipse occiditur.» Fra-
ejus e.xercitum fudit, multosque viros illustres par- trem habuit Emmcnonem,comilcm olim Pictavien-
tim percmit, partim cepit. " Pippinus, » inquit au- sem, postea vcro Engolismensem, qul et ipse me-
ctor Annalium Bertinianorum. « Pippini quondam morabili cladc oppressus est. Chronicon Lcmovi-
regis filius, exercitu ex Francia ad (^arolum Tolo- cense ad annum800 « Emcno, Turpionis frater,
:

sam obsidione vallantem properanti in

civitatem Engolismffi comes,cum Landrico Sanctonico comito
pago Ecolesimo occurrens, ita brevi et absque suo- conniL,it et occiso Landrico,saucius in castro Ran-
;

rum casu profligavit, ut,primoribus interfecti3,ca3- conia reducitur, et die octavo moritur. » Vide Ade-
teros fugam etiam ante congressum ineuntes, vix marum Gabanensem.
paucis evadentibus, aut caperet, aut spoliatos sa- {e) Uiittonis ct ftalh. Vide notas ad cpistolam 86.
cramentoque astrictos ad propria redire permitte- (/) Ad sanctum Bonifacium.lA estadmonasterium
ret. » Infra «Capti vero Ebroinus Pictavorum epi-
: Guldense,in quo sanctus Bonifacius,archiepisoopus
scopus Ragenarius, Somarobrica; Ambionorum
; Moguntinus, sepiiltus est.
episcopus; et Luppiis abbas. » Undc illustrari (|uo- (</) Uattonem abliatcin. Mnuasterii Fuldensis, uli
que potest epistola 32 ejusdem Lupi, in qua b.uo dixiiiuis ad epistolam 80.
567 B. S. LUPI ABBATIS PERRARIENSIS. 568

deposcal ul vobis Suotonium Tranquillum de Vila A. sajcularem.Propterea aliquoties et verbis et scriptis

Cffisarum.qui apud eos in duos noc magnos codices ultro me ingessi, ut mea devotio, opitulante Dei
divisus est.ad exscribendum dirigat; mihique eum Nunc etiam quod
gralia,vestrce prodesset felicitati.

aut ipsi, quod nimium opto, afferatis; aut si hsc utilissimum vobis et vestro regno multa meditanti
felicitas nostris differetur peccatis,per certissimum occurrit, paucis aperio. Observantia justiliae non
nuntium mittendum curetis. Namque in hac re- ?olum apud Ueum meritum vobis eomparat.verum
gione nusquam invenitur; et credimus hoc quoqne etiam terrenani poteslatem conlirmat. Bonorum so-
nos beneficium vestra liberalitate consecuturos.Fi- cietas profeclum vobis ct laudcm parit ad exemplum

liuraGuagonis nepotem meum.vestrumque propin- beati David, qui se imitandum proponens ail Am- :

quum, ct cum co duos alios pucrulos nobilcs et iulnns in via immuculala, liic mihi ministrahat{Psal.
quandoque.si Dous vult,nostro monaterio suo ser- c). Segregatio etiam perversorum a;que laudabilis
vitio profuturos.propter Germanicaj lingua; nancis- est, ut idem ipse David instituit Non habilabil in :

cendam scientiam vpstras sanctitati miltere cupio, medio domus meas qui facit superbiam, qui toquitur
qui tres duobus tantummodo pa^dagogis contenti meorum
iniqua, nec direxit in conspeclu oculorum
sunt.Quod utrum digncmini prsstare.ut primum se Quod autem fidissimus quisquo debeat esse
[Ihid.)
facultas obtulorit.ne gravemini aperire.Sterilitatem „ familiarissimus illa sententia instruimur Quxpe- :

Ai::„ ^k,,„ „„„ " .. _> ,<: „».,.,. ......^ f„^ii.„ .

itis ad nocendum efficacior esse potest quam familia-
•

vini superiore anno passi sumus. Aliis rebus pro

: : i

tempore abundamus,et largiente Dei gratia aliquan- ris inimicus(h)?Qiiorxim consilio R,espublica,Domino

tula pacefruimur; nisi quodsscularos quidam,qui faciente, de quo dicitur : Fiat pax in virlute tua

vellent nostrum invadere monasterium, nobis mo- (Psal. cxxi), possit esse tuta et quieta snnctae litte-
liuntur insidias. Unde vobis est studiose propter Tx his verbis insinuant : Multitudo sapientium sani.
debitum persolvendum Deus orandus ut
charitatis tas est orbis tcrrarum (Sap. vi). Hi enim intelligunt

quod nobis maximo conducit in corde principum quod non cst sapicntia, non prudenlia, non est con-
operetur. silium conlra Dominum (Prov.xxi); et in Davidis
13S EPISTOLA XGII. consiliisab aiquitatis tramite non recedunt. 140
Ah LUDOVICU.M. Unde et eadem consilia ab ipso Domino ad utiles
Prfficcllentissimo atque clarissimo abbalum sum- diriguntur ellectus, Alibi etiam satis hinc aperte

mo Lupus plurimam salutcm. doccmur,ubi legimus Co7isilium scmpcr a .%apiente

:

iv). Sapientem hic intclligimus quem

perquire [Tob.
Occupationum vestrarumconsideralioneshabcns,
paucis vobis aperio magnum(n) Adalh., cum adhuc aut cxperientia docuit, aut lectio erudivit,aulinspi-

proficisceretur, mihi scrio promisisse quod nunc fatio divina cffiteris prstulit, Magnum aliquid fa

opportunitate sc ultro ingcrente cellam sancti Ju-

^ cturi,qua;so,recolite memoriaiUud quod prudentis-

doci nobis rccuporaturus esset, et ne quis apud sime dictum est Antequam incipias, co»sulto,et ubt
:

consulueris, mature facto opus cst [c). Sic enim et

regem nobis aliquid nocorc posset in oranibus pro
pra^cipitatio vitabitur et nocitura dilatio. Roraani
visurus.Cum autom ab Aquitania, Dei bonitate et
scrvalus, reversus essem, a tantis orbis terrarum domini, quibus consiliariis usi sint
clementia ct
hac una et brevi sententia ad vestram nostramque
calamitalibus, quas pro rogis fidclitate passus fue-
utilitatem considerare dignamini : Fidum crat et
ram, vellem aliquanlulum rcquiescere,fama dipor-
sit datumnostrummonasteriumEgilberto.Itaquode
altum Reipublicae pec!us,Curia, silcntiique salubritale
utroque.memores amicitic-e nostra, solito more me munitum et vatlatum nndique : ctijus limen intrantes,
ahjccta privata charitate,publicam inducbant (d).Ta\es
adjuvare contendilo; pra?sertim cura etmeam fidem
qua3S0,taIes qua;rile qui publicam dilectionem^hsec
in regem et servitium eognoscatis,ct fieri magnam
est, totius populi, pi-.Tferant privatis commodis, et
indignitatem facile comprohendatis mc cum pr«di-
nodum mihi eum praiferri. miserantoDeomotusisli molestissimi conquiescent.
cto Egilberto conferri,
negotio debeatis breviter Imperatorum gcsta brevissime comprehensa vestrae
Quo proponore in tali
majestali offerenda curavi, ut facile in eis inspicia-
complexus essem,nisi naturali prudentia et erudi
suggcrentur. Cupio vos D »'« q""^ vobis vel imitanda sint vel cavenda.Maximo
tionis copia vobis ultra
mca; memores autcm Trajanura et Theodosium suggcro contem-
bene valere et parvitatis Iffitioribus
plandos, qui ex corura actibus multa ulilissime
in dies augeri succossibus.
potoritis ad iinilandum assumere. Ita diutissime
139 EPISTOLA XCIII regnotis ut sompcr Deus regnet in vobis.
AD DOMNU.M UEGEM CAROLUM.
141 EPISTOLA XCIV.
Explicari facilo non potestquam cupiam,doraine
AD MARCWARDUM.
mi rox gloriosc Carole, ego ultimus vester himulus
in omnibus vestram prosperitatem et spirilalem ct Religiosissimo Patri Marcwardo Lupus salutom.

Adath. Vide qus de hoc viro notamus ad opisto- palatii fuit sub Carolo Calvo.
las 55 et 88.Virum fuisse magna; dignationispatot (/))Bocl., lib, m
de Consolationc philosophia?.
ex verbis Lupi,qui oum vocat magnum et auiplissi- (() Sallust. in Catilin.
mum viruin. Fortassis est Adalardus, qui comcs (d) Valor, Maxim,,n,2.
 ;

569 EPISTOL^. 570

Si prudenter cogitemus quod originalis peccati A. (// Tim. Persecutionem autem hanc religiosis
iii).

meritojustissima Dei vindictaexsules facti sumus, intolligimus inferri vel ab immundis spiritibus, vel
cum adversa nobis contingunt, non mirubitur. Re- a pravis hominibus. Verum, sive Deus tentet, sivo
pulsi enim a IsBtitiaj patria, in vallem lacrymarum tentari permittat, ne muliebriter pavidi succumba-
sumus dejecti. Dei potius ineffabilis clementia su- mus, alibi nos his verbis confirmat : 143 FidcUs
spicienda pieque laudanda est.quacnos nec inipsa Dcus, iiui )ion patie.tur vos tentari supra id quodpote-
ira deserit, et tristia blandis plerumque temperat, stis ; sed faciel cuin tentatione exitum, ut possitis
ne mcErore vioti, in despcrationis barafhrum cor- suslinere (I Cor. x), Nihil itaque importabile nobis
ruamus. Unde oulpanda quorumdara tcmoritasest, evenisse causemur, quoniam qui certamen propo-
qui gralia; divina? continuis assuefacti beneOciis, nit, sipostuletur fideliter, vincendi copiam submi-
dum aliquibus tanguntur incommodis, peccataquc- nistrat. Benedicamus ergo eum omni tcmpore, m
relis augent, quorum debita nec admoniti recogno- qui et prosperis nos invitat, et adversis castigat
scere debuerunt. Credibiie tamen est in numero et sit scmper laus ejus in ore nostro, ut quod ipso
(idelium aliquos esse sanctitate,quam divinitusac- largiente in s«cula ssculorum facturi sumusbeati,
ceperunt, egregios, quorum non tam delicta curen- jam nunc meditemur devoti. Hscad eonsolationem
tur adversis quam merita augeantur. Neque enim ^ strictim,vitandi fastidiigratia,comprehensasancti
soli beato Job Deus munus hoc contulit, quem ad tati vestraj dirigere studui : qua;, vobis, ut credo,
imitandum servis suis in arce patientia? collocavit. erunt proficua, quia et ex charitatis fonte petita
Qui vicit in illo, vincit in multis, cum quibus se sunt, et exeodem fonte manarunt. Mei benigne
futurum usque in linem saeculi pollicetur. Sicujus memores cupio vos valere feliciter.
felicitatem nulla unquam pertubatio iuterpellet,
EPISTOLA XCV.
quam tardus est,nisi metumhinc concipiatnecum
An HEniBOI.DtiM
purpurato divite quondam audiat: Recepistibonain
Ex parte reginx.
vita tua [Luc. xvi) Et quomodo non eum illa veri-
In nomine Domini
solius et omnipotentis. Irmin-
dicat terreat sententia Ducunl in honis dics suos,
:

drudis,ipsius gratia ordinante, regina ((i)HeriboIdo

el in puncto ad infcrna descendunt (Job xxi). Ille vero

qui vigili memoria repetat, 142 Flagellal Deusom-

venerabili episcopo salutem. Quoniam diuturnain-
firmitas gratum nobis vestrfe
sanctitatis denegat
nem fUiu.m quem recipit (Heb. xii), si morbo grave-
colloquium, absenti scribimusquodprKsenti liben-
tur, excessu necessitudinem tentetur, substantis
tius
destitutushonori- diceremus.Germanus vester
imminutione vel amissione pulsetur, quomodo non
bus,propter homines qui ei famulati sunt maxime
ad affectum gratias agendi pio parenli excitetur,
cujus cura se dignum correptionis privilegio, ipso r
j- j- -1
C
anxius, nostraj pietalis
' opem (..v^jciiii,,
u^^on.
• confidens
exoetiit i.uiiiiat.ub. '

post Deum, nostra opera se calamitatis molestiam

instituente, pra!sumit?Futura' vitae duloedosegnius
evasurum; quem,soIita mansuetudine miserantes,
appsteretur, nisi saepius prcescntis amaritudo senti-
opportunitatem Deo prsbente cupimus adjuvare.
retur. Multi has, qualis est, deloctantur. Nimirum
plures delectarentur, si assidua prosperitas vota
Verum ut in palatio 144 voluntatis nostrffipr£esto-

omnium sequeretur. Proinde quis non videat in-

suademus ne gravemini ejus
lari possit effectum,

indigentiamcolIatisnecessariistemperare.Cumenim
comprehensibili Deipietate permolestamhujusvitae
soleat vestra largitas ministrare postulata externis,
mutabilitatom impelli nos quodammotuad capes-
etiam germauo indigenti non sine spe divinn; retri-
sendam alterius vit» immutabilitatem, impelli nos
butionis idem valet prKstare quod facile sacris
pietate per molestam hujus vita^ mutabilitatem? :

monstraremus eloquiis, nisi ultro ea vobis occurrere

Dominus Jesus, qui cum Patre et Spiritu sancto
credemus, et nostr;e vestrajque persona; habere-
bealitudo nostra erit,eosqui ejus magisterioadhae.
rebant ad toleranda adversa suo e.xemplo sic infor-
mus considerationem. Impendite igitur debifum
religioni et necessitudini affectum.et in orationibus
mat : Sicut misii mc Patcr, ct cgo mitto vos {Joan,
nostri assidue memores bene valete.
XX) ; ne se diligi desperarent ab eo, cum variis
quaterenturincommodis,quando dilectissimumPa- j)
EPISTOLA XCVI.
tri Filium per eadem transisserecolerent. Nec quid AD CAROLUM REGEM.
eis immineret occultans, In mundo, inquit, pressu- Glorioso Domino praBcellentissimo regi Caroloin
ram habetis sed con/idite, ego vici immdum (Joan.
; tegre fldelis Lupus salutem.
xvi) scilicet ut superandi vires in illo se habere
; Cum avestra majestate digrederer, praecepistis
cognoscerent qui omnipotens esset. Sanctus Apo- utjimpendente Quadragesima, quiddam vobis diri-
stolus, in quo evidenter Dei Spiritus loquebatur, gerem unde caperitis fructum aliquem ffidificatio-
sua tempora videns, nostra prsvidens Qui vo- : nis. Sermonem itaque beati Augustini, in quo (6)
lunt, ait, vivere in Chrislo, pcrsecutionem paticntur jurandi consuetudinem dissuadet, quamque sit fe-

(a) Heriholdo. Antissidorensi episcopo, cujus toties multis in locis disputat adversus eos quiadquamli-
supra facta mentio est. bet occasionem jurant,itemqueadversuseosquipe-
{h)Jurandi consuctud. Intelligit haud dubie sermo- jerant. Vide Jonam Aurelian., lib. ii delnstitulione
nem 28, de verbis Apostoli. Quanquam Augustinus laicali cap. 25.
571 B. S. LUPI ABBATIS FERRARIENSIS. 572

rale perjurium ostendit.vestrseprudentiajdestinavi, A citas mundi,cuiperpetuapromittiturbeatitudocceli.

profuturum vobis plurimum credens, si vobis ad-
monentibusquidamassiduejuraredesistant,etquod
recte juraverint non contemnant.Non adulandivitio
in gratiam vestram dico, sed desiderio salutis eo-
rum qui nobiscum Patrem in ccelis invocant. Qui-
Exercete 146 ubicumque potestisjustitiam.etqui-
buscumquesufncitisimpendite misericordiam :quia
qui vobis bene agendifacultatem largitus est,quan-
diu id permissurus sit ignoratis. Ipsius voxest: Vi-
quia nescilis diem neque horam (Matt. xxv).
gilntc,

cunque fidem vobis jurejurando firmaverunt,si ab
ea saltem latenter deficiunt, jam sibi (a) mortem
animee intulerunt, nec possunt esse filii Dei, qui
nolunt csse pacifici. Admoneantur ergo vestra
145industria sui periculi, et saluberrima insti-
tutione tanti doctoris ad correctionis remedium
invitentur.Misipra3terea celsiludini vestrsgemmas
Nos etiam,qui vos unice diligimus.et per vossola-
tium aliquod habituros confidimus, aliquantulam
(fjdiuturnitatemdignitatisvospossessuroscredimus
sivos largitoribonorumomnium devote submiseri-
tis.Donec vosvidere merear,absquefastidiohaecfre-
quenter legite aut recolite; ut sicutde vestraexcel-
lentia gloriamur, itadeprobitatecertiusexsultemus.

quasdudumopifex nosterexsculpendaset poliendas Petoetiam ut propinquum meum abbatemcellaeve-

acceperat: quarum formam atque nitoremsiappro- strae quae dicitur Cor., qui et Deo, ut credimus, et
baveritis, rnemorato artifici gratulabor. Opto etoro „ bonis omnibus, ut palam est, pro sua probitate placet,
ut bene semper agatis, et propitio Deo felici suc- honorifice suscipiatis, benigue tractetis, et, quod
cessu diutissime gaudeatis. sufficere crcdo (sicut vcstram decet nobilitatem.et
honestam eruditionem.ac bonae famaj augmentum),
EPISTOLA XCVII. sic dignemini consulere illi sempcrinomnibustan-
AD HlLDtlNlM. tum sempcr quantum cupiunt qui bene sciunt. In
Praecellentissimo abbati (6) Hilduino Lupus tempo- sfficulo et in Domino valeas.

ralem et perpetuam salutem. EPISTOLA XCVIII.

Recordans nostri convictus in vestra adolescentia GtENILOXEM EJUSQUE SUFFR.\GANEOS.
.\D

et initiomesejuventutis consuetudinem,et cogitans Religiosissirais Patribus et fratribus Gueniloni,

quod vestra nobilitas morumque probitasblandimen- metropolitano Senonicae sedis antistiti, et universo
tisfortuns nullatenus valeat inimutari,quemadmo- cleropjus,etcaeterarumEcclesiarumpraesulibusquae
dumtuncfamiliariterloquebamur.itanuncvoljissim- dia;cesi((/) memorataesediscensentur, cunctisque in
pliciter scribo.Oinnibus,ut pluribus videtur vestri eisOeo famulantibus,clerus(e)matris ecclesise Pari-
propositi,in largiendisopibus omnipotens vos Deus sioruml47 et fratres coenobili sancti Dionysii et
praetulit;etsinedubiocuitantumcontulit, plurimum sancti Germani et beatae Genovefae ac Fossatensis,
ab eo rcposcet. Ipse enim dicH: Qui gloriftcauUnie, C diversorumque monastcrium unanimitas, praesen-
gtoriftcabo cum ; qui aulemcontemnuntme,eriintiyno- tem et fuluram salutem.
biles (/ fifjff.iij.ltaquenon sit vobis oneri quodilla- Vencrabilem pastorem nostrum(OErcanradum nu»
turussum. Ilonorate illum timore ipsius et amore per deccssisse cum longe lateque vulgatum 9it,lnm
qui vostamsublimiter honoravit;etdum vobis bona sanctitalem vestram latere nonpotuit nosqueaflici ;

suppetunt in hoc sa;cuio,curateilli qui hKcdeditin- mccstitiadevocationePatrisdefuncti, acsollicitudinc

desinenter placere; nec vos decipiat transitoriafeli- permoveri de electione successuri,prudentia vestra

{a)Mortemanimx. Loquiturde his quifidemsuam tempore bene utaturjustumque se in judiciis redden-

jurejurando obligaverant regi Carolo Calvo, postea dis exhibeat, ac tamen eis se misericordem praebeat
vero cam mulaverant. Propterhoc crimen ait Lupus qui gratiam hanc meruerint.Nam ipso muneresuo
eos mortem animae incurrisse, hoc est aeterna ecclesiastica et sacra omnia negotia vei expediebat
morte damnatos, nisi resipiscant tanti est violare
: ipse,vel cum regetractabat.ut Sirmondiverbisutar.
fidem principi obligatamlAuctori nostro prorsus con- Vide porroquaede munerearchicapellanidiximusad
sentit Atto Vercellensis episcopus,qui circaannum epistolam 37.
940 floruit. Sic enim habct in epistola 10 quaj ((/) Dia:ccsi.U est provincia, ut diximus adepisto-

scripta est ad episcopos Vercellensi dioecesi fl- lam 84,etsatis notumest.Ex innumeris testimoniis
nitimos:« Fidelitatem quoque nostrorum domino- „ qucE proferri in hoc possunt unum tantum atferam
rum et regum pleniter in omnibusjudicoobservan- U ex pi-KceptoCaroli Calvi pro monasterio Cuxanensi
dam.NulliD modo enim anto oculos divinaj majesta- indicBcesiHelenensi.quodauthenticumillicvidiraus,
tis puri inveniri possumus,si eis infldeles ullatcnus Helenensis civitas,ut nemini ignotum esse arbitror,
existamus. > Hanc porro Attonis epistolam, ut et fuit ab omni cBvo sulTragenea Ecclesiae Nurbonensis.
plerasque aliasejusdem scriptoris,mecumproami- Sic ergo ait Carolus Calvus " Locus supradictusest
:

citia nostra communicavit vir clarissimus Lucas
Dacherius, monachus Benedictinus, qui brevi eas
editurus est. De pojna autem episcoporum
principi obligatam violant,diximus ad.Agobardum.
situsinconflnio Ceridania; marchia' nostrae, subdio-
ccsi Fredaldi Narbonensisarchiepiscopi.etparochia
qui fidom Audesindi Elnensis episcopi. »
Matris ecctcsia'. Id est, cathedralis ecclesia; Pari-
((,')

{Vide Palrol. tom. CIV.) siensis, quas est mater omnium ecclesiarum Pari-
(6) //)7rf!/»(0. Abbati sancti Dionysii in agro Paricnsi, sicnsium.Sic in veteribus actis ecclesia Helenensis
et sacri palatii archicapellano. dicitur Mater omnium Ecclesiarum liossilionensinm,
[r.) Diaturnitatcm. Hinc coUigerepossumus munus Conftucntium, scu Valle-.ispircnsium, ob hoc quia
arohicapellanisic tribui solitum a principe uteicui comitatus Ruscinonensis.Conflucntinus etVallaspi-
datum erat adimipossetpro arbitrioprincipis.Eade riensis sunt in dicecesi Helcnensi.
causa Hilduinum monet Lupus ut quia scire non (/) Ercanradum. Parisiensem episcopum, qui obiit

potest quam diuturna futura sit ha!C administratio. anno 853.

S73 EPISTOL.f:.
intoUigit. Cum enim principaliter sc faturiim Domi-
nusJesuspollicoalurcumliisqui((()principesreligio-
nisexistunt, nonpatimurdiucarcreantistitc,(?>)cujus
doctrinaa(isalutemnostraminstituamur,(f)exemplo
informcmur, bcnedictionibusin nominoDomini mu-
niamur. Ejus, utpote bonoruuiomniura auctoris.ne-
quaquam nos cura deslitutos flrmissime credimus,
dumipse curas nostrassuaclementiasustulit,et vola
ultroneabenignitatepra;venit. Namqueipso in cujus
manu cor regis est, gloriosi domini nostri Caroli,
quemadmodum plenc confldimus, menti infudit ut
ejus nos rcginiini((/) committeret, quem in divinisct
humanis rebus sui fidissimum multis experimentis
probasset. Igitur Dei pronam in nos amplectentes
misericordiam, et regis noslri piam suspicientcs
providentiam, /Eneam, cujuspr(EConia praBmisi-
(e)
mus, conoordiler omnes eligimus, iEneam patrem,
^ncam pontificem habere optamus. Quamvis eaim
tanta prudentia ac probitate prcecellentissimus rex
noster polleat, utsolumejusjudioiumdeviro memo-
tamonconditionishuman£Enon
rato posset suffiocre,
nescii,futurorumque curiosi, aulicorum nos ipsi
propositumao moreslongepriusinspeximus;etinter
148 graves probabilesque personas et sanotitate
ferventeshunc quem antistitem habere cupimus,
quotquot euni nosse potuimus, ut nunc palam est,
absque errore annumeravimus. Proinde, sanctiPa-
tres, annitimini nedilationediviniet(/)rcgiibeneficii
torqueamur; sednobis suspensis, nobis desideranti-
bus, nobis flagitantibus, ponatur celeritor lucerna
super cadelabrum ut lumen veritatis populus Dei
; complacuit; etsequentesejusveracem doctrinam.et
videat, et femula dovotione, prfBsulis vestigia tenens, C sanota operaimitantes, ad cffilestisregnipascuapro.
sempiterna; beatitudini praiparetur. Professionem perate felioes. Ordinationi autem ejussubscripsimus
vero nostri consensus in ^Eneam Deo annuente per concorditer universi, ut securi ministerio potestatis
vestrumministerium nobisfuturum antistitem sub- ejus fruamini.
{a)Principesreligionis. Idestepiscopos.NamEccle-
sia est in episcopis, ut ait Cyprianus in epist. 69,
qui addit eum qui ctun episcopo non sit, in Ecclesia non
Undeet frequenterapud Hieronymum, Leonem
essc.
Magnum, et alibi vocantur vrincipes Ecclcsiae, quod
idem est ao principcs religionis. Pontifices vocavit
marjislros religionis Arator subdiaconus in epistola
ad Parthenium.
Cujus doclrina. Episcopienim estdocereplebem
(b)
sibi subjectam, ut ad epistolam 79 diximus.
(() E.vemplo. Non solum doctrinam sanam populis
sibi commissis debet episcopus, sed etiam bonum
vivendi exemplum, ut supra dictum est in notis ad
epistolam 79. Nam, ut ait Arnulphus episcopus
Lexoviensisinsermonehabitoinconcilio Turonensi:
c<Sanctitas conversationis inquiritur quia nisi fuerit
;
prBcdicatoris oommendabilis vita, non erit ejus prcc-
dicatio gratiosa. Cujus enim vita contemnitur, restat
ut et prsdicatio conteranatur; » quod sumptum ex
B. Gregorio docet Hinomarus in oap. 36 posterioris
operis adversus Gotteschalcum, itemque Atto Ver-
cellensis episcopus in epistola 8, quaadata est ad sa-
cerdotes et ministros in dioeccsi Vercellensi commo-
rantps. Utrumque ergoneoessariumest. Utinara au-
temnunquamcontingat.quodtamensffipiusaccidisse
legimus, ut in Ecclesia constituantur episcopi qui
adeo indigni sint ea dignitate ut non solum populis,
sed ne sibi quidem ipsis prodesse possint: viri adoo
inouriosi rerum suarum ut etiam nesciant qnam
rationem reddituri sint summo Pastori Christo,
quidve debeant ovibus gubernationi suee commissis.
S74
A scriptionibusnostriscertatimroboravimus;utnostra
unanimitate compcrta, votum summa propcrantia
compleatis.
EPISTOLA XCLX.
RESCmPTUM EPiscoponuir ad ipsos.
Guenilo, sanctK Senonicce sedis metropolitanus
episoopus;((/)HeriboldusAntisiodoriepiscopus;Agius
Aurelianorum, PrudentiusTricassinorum, Heriman-
nusNivernensium,FrotbaldusCarnutum,llildegarius
Meldorum, clero matrisecolesi;e Parisiorum et oun-
ctis in diversis coenobiis snb ea Deo militantibus sa-
lutcm.
De e.xcessu revercntissimi cocpiscopi nostri Ercan-
radi non mediocriter anxii, vestrique moeroris parti-
cipeSjtandem justissimae dispositionisDcimemores,
t. consolationem recipimus, dum vos sub {h) pastore
bono agentes, qui sumrae bonus f 49 est, (i) vica-
riura ejus soilicet visibilem,ministeriique nostricon-
sortem, absque dilationc expetere vestris litteris te-
nentibus lincas rationis oognovimus. Prceparatum
enimaDeo ei bonum exitumcredimus,cujusmunerc
talem videmus patere ingressum. Quanquam nobis
futurus nunc socius olim fuit prajcognitus et merito
su6eprobitatisamabilis.Quisenim velleviter(j)tetigit
palatium cui labor .Enea; non innotuit et fervor in
divinis rebus nonapparuit?Quaraobrom electionem
vestram in eo faotam Deo propitio libenter sequimur,
uteum profuturum populoejus ad dignitatem ponti-
ficatus promovendura concorditer decernamur. Sit
igitur vobispastor,quipro suisinDeummeritisbene
((/) Comm//(;ref, Hinccolligitursolitostumprincipes
prajfioere vacantibus Ecolesiis episoopos propria au-
ctoritate, ut ad epistoJam 81 diximus, inexspectata
etiara cleri ac plebis petitione; postea taraen irape-
ratara electionem, qua oonsensura suura clerus tc-
staretur; quod etiam in constituendis abbatibus ob-
tinuisse adnotavimus ad epistolam 40.
((') JEncam. Virum magni nominis per eas tempe-
states, editis etiam lucubrationibus clarum. Exstat
in Thuana bibliotheca vetus codex ms. in quo conli-
netur opus istiuSxEncc-eepiscopiParisiensisadversus
GrKcos, quod in publicum. exivit opera domni Lucae
Dacherii, monachi Benedictini.
(/') Rcgii bcneficii. Hic divinum beneficium cum
j)
regio conjungunt in electione .Enes, quffi facta
luerat a prinoipe. Unde colligitur existimasse tum
Francos nostros.regem vioe divina constituere epi-
scopos. Vidc Notas ad epistolam 29.
(g) Ileribohlus. Manifestum estnuUumpereastem-
pestatesepiscopumAntissiodorensemfuisseHeriber-
tura.Itaqueejusnomenhincsustulimus,utHeriboldi
substitueremus. Hujusenimfrequensmentioesttum
in his epistolis, tum eliam alibi. In quo secuti sumus
em ndationem magni viri Jacobi Sirmondi.
(/() Pastorebono. Id est, Christo, qui vocatur pastor
bonus in sacris Christianorum libris.
(0 Vicarium ejus. Id cst, Christi. .Eneam ergo Pa-
risiensem episcopum appellat visibilem Christi vi-
carium.
(;) Teligit palatium. Id est, versatus est in aula
principis.
87S B. S. LUPI ABBATIS FERRARIENSIS. 576
EPISTOLA C. A cuhuntur (Matth. comminalio ejus non videa-
v). ita

(a) ADMONITIO. tur nobis coni&rtvitWhiWsj-Vx illi per quem scandalum

Diversismalisafflicti,
debemus cognoscere,
misericordia, evitare.
versitatis Spiritus sanctus
causameorumdemmalorum
et cognitam, auxiliante Dei
Causam prosperitatis et ad-
aperte demonstrat
vcnit (Matth. xviii); ne forte, quod ipse avertat,
sola vc.mtio det aUquando intcUectum auditui(lsa.
xxviii); utinfelici experimento quod nunc non cre-
dimus, aut nos nescire fingimus, in tormentis posili
liis

verbis : JuslUia clevat genlem, miseros facit populos

sentiamus.Pncdasotrapinasconversationi Christia-
na; nimis contrarias et a regno Dei miserrimos ex-
peccatum (Prov. xiv). Peocatum quo miseri eflici-
quod cum simus fide cludentes penitus deponamus. Contra hos enim sic
mur hoc essc credibile cst
Christiani, (h) destruimus factis nostram professio- sermo apostolicus frc mit Ncquc rapaces regnitm
:

possidebunt(l Cor. vi). Pro Dei timore atque amore

nem. Etquiabeatitudinisempiternfc ISOfelicitatem
praeponimus teniporalem, et illam, nisi resipisca- lucra propria intermittamus, bonocommuni et pu-

mus, perdimus, et hano, qua; quantulaounquepos- blicooertatimetunanimiterconsulamus;utdumlran-

set esse, si recli esse vellemus, non apprehendimus.
quillitatemfidelibusprcEstare nitimur,et vires resis-

Quia ergo vindicta Dei et in hac vita temporaliter tcndiinfidelibi:srecuperemus,etabcoquiestomnipo-

incipit, et usque ad alteram, quc-e finem non habet,
tensutriusquepacis, idest, etqualisnuncessepotest
B
nisi conversio subveniat, pertendit, et hic sa?pe bo-
etilliusconsummatcT?,qu»soliselectisdabitur,gaudia

nosbonatemporalia comitantur, alibi autem eosdem consequamur.IUud autem neminem nostrum fugiat,
bonos aeterna bona coronant, sivo praslati, sive sub- quibusque doctissimis usquead nostram aatatem pro-
diti, omnes deponamus excusationem et cum sibi batumetcreditum,quia(rf)perooncordiam parvc-e res
;

unusquisque nostrum sit oonscius in quibus maxime crescont,perdisoordiamveromaxima;dilabuntur; ne

Deum offendit, communiter eum et obedienter au-
fortedumoupimusnostrasecuriustenereveladmajo-
diamus monentem Redite, praivaricatores, ad cor.
:
ra oapienda felicius consoendere, justo Dei judicio

(Is. xLvi). Itemque Lavamini, mundi estote, auferte

:
ruina nosregni,quam nostris dissensionibuspraepa-

malum cogitationum vestrarum ah oculis meis,quicsci- ramus, in volvat et in perniciem animas et corporis
agere pcrverse, discite ienefacere
pcrtrahat.
te (Is. i); ut per
poenitentiae salubrem cursum perveniamusad indul- 152 EPISTOLA CI.

gentiae tutissimum portum. Itacnim valcbimus non AD EPISCOPOS,

solum effugere mala prsesentia, verum etiam bona De pcregrinorum rcccptione, cx parte Guenilonis.
sperareventura.Dedisoamus sola carnalia appetere. Reverentissimis prassulibus Italiae et GaUiae CKtc-
De consequendis spiritualibus aliquando cogitemus; p risquc Dei fidelibus Guenilo Senonum metropolita-
ct ut nostrcB cupiditates tempcrentur et modum ali nus episcopus in Domino salutem.
quem teneant, veniat nobis in memoriam celereorum Quoliesjusta exstante causa sanctitatem vestram
transitus quos in dignitatibus vidimus, ncc oblivi- alloquimur, charitas, qua? ditfusa est in cordibus no-
scamur quod eos quotidie sequimur Ad mortem stris per Spiritum sanctum, quidatus est nobis, id
enim sine intermissione properamus. Repetamus agendi tribuit flduciam, prassertim cum gratuitone-
mores quibus (c) hoc regnum crevit et viguit. Nullae gotio pietatis proveniat incrementum. Monachi pro-
sint faotiones, nullas conspirationes inter nos, qui vincia;ac difficescos nostrae cx monasterio quod ap-
patrem invooamus Deum, quibus diount Pontificos, pellaturBethleem sive Ferrarias, nomine Aldulphus
Pax vobis, et pro quibus omnes concorditer orant et Aoarious, presbyterii gradu ornati, divino, ut cre-
sacerdotes, Da propitius paccni in dichus nostris, et, dimus, instinctu Romam profloisci orandi studio
Pa.v Domini sil scmpcr vobiscum, et quibus pollicori dcstinarunl.etnoslraabbatisquesuinobisadmodum
dignatur : 151 llcati pacifwi, qnoniam filii Dci vo- dilectiLupiacceptalicentiapropositumexsequuntur;

(a) HancadmonitionomBaroniusait jussisse Caro- posterisque ejus regnabantur in Germania. Nam

lum regem mitti ab episcopis ad populum uniuscu- totum hoc vocabatur Regnum Francorum. Sed non
jusque diMceseos, utabslinercnt Christiani a pecca- n iisdemvirtutibusrotentun- est^juibuspartum fuerat.
tis, prc^cipue vero a factionibus alque depnedationi- Itaque sub Carolo Calvo ex uno regno triplex Fran-
bus. Quod imperatum ait in synodo quae apud Gari- corum regnum factum est, diviso eo inter fllios Lu-
siacum habita est anno 856. dovici Pii, quorum unusquisque dicebatur res
(b) Destruimus factis. Sic Salvianus in libro iv de Francorum, quod gravitcr dolct in suo Chronico
Gubernatione Dei n Cujus ergo criminis rei sint
: Hugo Abbas Flavinianencis, qui ex eo faolum putat
Christiani, ex hoo uno intelligi potest, qui Dci no- ut barbar» nationes Francorum regnum pervase-
men infamant. Etcum scriptum sit nobis, ut omnia rint.
faciamus in gloriara Dei, nos e diverso ciincta in ((/)Perconcor(/wm.SumptumexSallustioinhistoria
Dei facimus injuriam. » Et paulo post: « Evangelia bolli Jugurthini. « Concordia, inquit, parvac res
legunt, et impudioi sunt: Apostolos audiunt, et crescunt, discordia maxuma'. dilabuntur. » Auctor
inebriantur: Christumsequuntur, et rapiunt: vitam libri do Viris illustribus, oap. 18. « Sic senatus et
improbam agunt, et probam legem habere se di- populus quasi unum corpus discordia pereunt, con-
cunt. » conlia valent. » Et illud ex sacris litteris Omne
:

(c)nocrc(/7Him.Francorumvidelicet,noncujusmodi rcguum in se divisum dcsolahitur. Qui locus proprie

eratsubCai'oloCalvo,sedsubCaroloMagno. iliconim portinct ad ittam Lupi admonitionem,qua Carolum
regnum Francioum iminensum amplifioavit, adjectis Calvum hortatur ad concordiam.
Italia,HispaniaTaraconensi, et iis genlibus qucB ab eo
377 EPISTOL/E. 378
quos vostr.-e paternilati de morc oommendamus,im- A Romam supplicatum prolicisci statuisse et («) antis-
ploranlesulquialaborem poregrinationis proiiHerna litis memorali ac uostro permissu quod oplavcrant
remunerationc susceperunt, consolalionom in voljis adiraplere.Vestra crge benevolentia euntibus iilis ac
in eundo ac rcdeundo eam inveniant qua devoti a rcdountibus subsidium dignetur impendere : quia
religiosis foventur. Eritis enim mercedis eorum et sufficiens viaticum tanto ilineri ferre fuit eis im-
participes.si laboris fueritis benivoli adjutores.Gu- possibile.ct mercodis eoruin vos credimus forecon-
pimus vos valere feliciter. sortes,si e.xperti fuerint laboris sui pro Dei nomine
153 EPISTOLA CII. cooperatores.
ITE.M E.\ PARTE ABDATIS. 154 EPISTOLA CIII.
Plurima veneratione suscipiendisepiscopis Italiffi AD DO.MNUM APOSTOLICUM (&).
ao Galliffi reliquisque Christiana religione pollenti- Domino prascellentissimo et omnibus Christianis
bus Lupus Abbas ex monasterio ([uod dicitur Betli- unice singulariterquevonerando (c) universali papa3
leem sive Ferrarias,situni in difficesi Senoniccc ur- Bencdicto ultinius Abbatum Lupus ex monasterio
bis, cui praiest revorentissimus Guenilo,pra3sentem Galliaj quod vocalur Bethlehem sive Ferraria^prae-
et futuram salutem. sontem prosperitatem, ot futurain beatitudinem.
Quamvis,vergentein occasum mundo, non dubito „ Tcmpore decessoris vestri beatae memoria!(d)Leo-
in electorum cordo fervere charitatem, quaj merito nis (c) functus legatione Roma;,cui auctore Deo prssi-
in sacris eloquiis latum appellatur mandatum {Psal. detis, et ab eodem antistitc exoeptus bcnigne atque
cxvni). Ac propterea non erubesco postularo ab illis tractatus,postquani vos non csse inferioresreligione
aliquid quibus nihil pr;estiterim, vol quos penitus l'amadocIaravit,nec tantum potestatis bealissimi Pe-
facie nesciam. En bonis usitatissima charitate, tri participes,verum etiam humilitatis.quaniin allo-
Deus,qui nos facitunaniraes habitare in domo, per- cutione Cornelii vulgavit, haeredes vera niorum vrs-
petuis bonis transeuntia nuitare.Iucrum essc maxi- troruni expensio certa ratione perdocuit,ausus sum
mum instituit. Proinde suggero sanctae paternitati ego tantillus cognitioni vostra; sublimitatisme scri-
vestrae monachos et presbyteros, quurum alter vo- ptis ingerere,meanique exiguitatem et fratrum meo-
catur Aldulfus, alter Acaricus, ex nostro collegio runi monachorum unanim.itatem tximietati vostriE

(«) Antislilis memorali. Id est Guenilonis arehiepi- scopus, in cujus potestate erat Hugo abbas, licen-
scopiSenonensis.Itaque ex ista etsupcrioreepistola tiiunei recedendi a monasterio tribuisset. Ita enim
discimus (id quod vetuerat etiam canon 23 Chalce- ad Honoriuni 11 papam scribitEcclesiaRothomagen-
donensis) tum monachis non licuisse proflcisci in sis in tomo III Spicilegii, p.ig. 152. « Ab episcopo
regionem longinquam, ne Romam quidem, absque quidamSalesberiensi,sub cujusmanuabbatis oflicio
permissu proprii episcopi.Et lib. x Capitular., cap. p fungobatur, nobis eum reddi liberum et absolutum
25, prcecipitur monachis « ne propria monasteria ^ qucesivimus,etcumlibertatesuscepimus.))Antiquius
deserant,nisi forte eis pra3oipiatur propter opus ne- his exemplum prajbuit Alcuinus qui licet a Carolo :

eessarium ab episcopo civitatis.» Non cxpedit enim Magno multum urgoretur ad manenduni in Gallia,
animabus eorum eos vagari foras, ut in capite 78 oblatis etiam divitiis, flori id non posse respondit
ejusdem libri scriptum est. Item lib. vi Capitular., absque consensu sui episcopi; utestinvifa ejus ab
cap. iSO.ciClcricis vel monachis sine commondatiis auctorecoastaneo scripta. Idemjuriserat quoad san-
epistolis episcopi sui licontia non paloat evagandi.» ctimoniales,ut patet ex epistola Lulli archiepiscopi
Perseveravit id jus usque ad tcnipora Arnulphi epi- Moguntini,qui Bonifacio successit,ad Oswitham ab-
scopi Lexoviensis qui in epistolaSS, abbatem Gri-
: batissam in qua conqueritur, quod ipsa moniales
:

stanensem objurgat, quod, u neglccta episeopalis duas "liborasirepermiserit inregionem longinquam

auctoritale mandati.imo tuaet animarum tibi com- sinc conscientia et consilio Lulli.» Quapropter « va-
missarum saluto postposita, sine nostra conscientia gas illas et inobedientes feminas » intra monaste-
discessisti.i) Itaqueillumredire quantocius.jussitex rium recisi vetat. Exslat ea LuUiepistoIainler Boni-
Anglia, quo abierat undo cpiscopalis cdicli necessi-
: facianas num. 47. Non frustra ergo toties repetit Lu-
late reductus est, ut in epistola 43 ait idem Arnul- pus licentiam cundi ad liminaApostolorum conces-
phus. Non liceb t ergo abbati Gristanonsi recedere sam monachis suis esse a Wenilone. Videbat enim
a monasterio suo extra conscientiam proprii epi-
; eos vagorum monachorum infamiam hinc reporta-
scopi.tametsi ad comilatum regis proficisci vellct in turos.si proflciscerenturabsquelitterissui episcopi.
Angliam.Celebris estvoi Anseimi abbatis Beccensis Pronuntiatum quippe fueratin synodoVernensi eos
inNormannia: qui,utdocetEadmarus in libro primo D monachos sanctffi religionis propositum impudenter
Historiae Novorum, cum electus esset ad cathedram infamare qui cupidilatis causa vagantur.
Cantuariensem,vaIereeamelectionem negavit.donec (/j) Domnum aposlolicum. Bonedictum Ill.uthabet

Archiepiscopi Rothomagensis auctoritate ipse esset oditio Massoni, et patet ex contextu epistolae. Nam
absolutus a cura sui monasterii. « Abbas sum, in- codcx mss. ha;c tantum habebat, .\d Domnum apos-
quit,nionasterii regni alterius archiepiscopum ha-
; /()/?'™m. Sedit autem Bcncdictus III anno 8.55. Hanc
bens,cui obedienliam, terrenum principem, cui su- porro epistolam doderat emondatiorem Massonus
jectionem, monachos, quibus deboo consilii alque in libro do Cjjiscopis Urbis.
auxilii subministrationem. His omnibus ita sum ((') Univcrsali papx. Sic tum vocabant episcopum

astrictus, ut nec monachos deserere possini sine Romanum, ob hoc nimirum quod ei priniatus col-
illorum concessione, nec a dominatu prinoipis latus sit in onini orbe terrarum, ut ait Lupus in
mei valeam exuere sine ejus permissione, nec obe- opistola 84 ad Nonienoium.
dientiam pontificis mei subtcrfugere queam, cum ((/) Leonis. Hu jus nominis IV, cujus exstat homilia

salute aninicB moa3,absque ipsius absolutione.)) Sic qiKTdam ad presbytoros, de quavide Notas nostras
cum Rothomagensis Ecclesia, pastore vacans, cle- ad Reginonem pag. 531, 534, 602.
gissel Hugonem abbatem Radigensem, non anleta- ((') Functus Lcgatione. Anno nimirum 849 adnota-

men firma luit ha;c electio quam Salesberiensis epi- bitur ad librum de Tribus Quoestionibus.
o79 B. S. LUPI ABBATIS FERRARIENSIS. 580

cu;nmittere,ut in vestris sanctis orationibus merea- A. suademus vigilantissima cautione tutum iter eligcn-
uiur a Deo et in praesenti vita oonsolationem et in dum, propterea quod in regno Caroli Regis nostri
futura communionom salutis feliciterconsequi. Fra- novis exortis rebus, impune latrocinia committuu-
tres praeterea et compresbyteros nostros Aldulphum atque constantius quam rapi-
tur, et nihil securius
et Acarioum, qui spontaneam peregrinationem pro narum violentia frequentatur. Talis igitur est com-
nomine Domini susceperunt,et quanquam laborio- meantium qua?renda societas quorum numero at-
sissime,ad memoriam beatissimorum apostolorum (lue virtute improborum factio evitetur, aut, si ne-
caHerorumque sanctorum tandcm aliquando perve- cosse fuerit.repeliatur.Catilinariumet Jugurthinum
nerunt specialiter vestrae mansuetudini commenda- Sallustii,librosqueVerrinarum,et si aliquos aliosvel
mus, ut eos pietate competenti fovere dignemini,et corruptos nos habere vel penitus nonhaberecogno-
consuetudinibus ecclesiasticis, 155 qu» vari<e in scitis nobis afferre dignemini; ut vestro beneficiio
diversis locis tenentur, diligenter instruere, ut per et vitiosi corrigantur, et non habiti, nunquamque
eos ad nos et ad cccteros quosque talia pie qusren- nisi per vos habendi, hoc gratius quo inspcratius
tes institutio Uomana pcrveniat. Siquidem in qui- acquirantur. Cupio vos valere feliciter.

buscunque ad religionem vel honestatem pertinen-

tibus ambiguitatem creat varietas.Ut optima quffi- EPISTOLA CV.
y,
que eniteant,illuc sollicita investigatione crediraus AU IMtRCWARUU.M ET ((') EIGILEM.

recurrendum unde ubique (a) fidei manavit e.Kor- Charisstmis suis Marcwardo et Eigili Lupus plu-
dium. Creterum quia parentes thesattrizare debenl rimam salutem.
filiis [llCor. xii),ut doctor gentium manifestat,nos- Octavo IdusAugusti litteras vestrasaccepi,cumes-
que vobis obsequentissimi filii esse cupimus, com- sem \n(d) Faras monasterio.proficiscens ad generale
menturios beati Hieronymi in Jeremiam, post se.\- placitum quod rex noster indixerat futurum vi Id.
tum librum,usque in linem prKdicli propheta;,per prcedictil53 mensis.Quia itaque quatuor mecum
eosdem fratres nobis mitti doposcimus in codice tantummodo fralrcs habebam,et ca-terorum voiun-
reverendtB veritatis, vestraj sanctitati,si id obtinue- talem plone scire non poteram,et mira nimiumres
rimus,postquam celcriter exscriptus fuerit, sine du- contigorat, (quod scilicet G. in monasterio nostro
bio remittendos. Nam in nostris regionibus nusi|uam educatus.postquamdivinam admonitionem assidue
ullus post sextum commentarium potuit inveniri; audierat,nullam persecutionem passus.maturaJEtu-
et optamus in vobis recuperare quidquid parvilati te non eremum expetierat,sed,proprio relictohabi-
nostrae deesse sentimus. Petimus etiam Tullium de tu.dignilatem sa3Cularem,quod diu meditaluset con-
Oratore,el duodecim libros institutionum oratoria- fessus plurimis fuerat lucraturus abierat.similibus
rum Quintiliani, qui volumine C paria facturis felix iter paraturus, et nunc ad sug-
uiio nec ingenti
continentur quorum utrius([uc aucorum partes
:
gestionem vestram proposilo mutato ad Deum reverti
habemus,Yerum plenitudinem pcrvosdesideramus velle scribebalur a vobis,) sanctitali vestra; notum
obtincre. Pari inlentione Donali commentura in Te- facio vera; illius conversioni,si conligerit,me valde
rentium flagitamus. Quce auctorum opera si vestra gratulaturum,et quaecunquein mecommisit poeni-
liberalitas nobis largita fuerit, Deo annuente cum tenti exanimo dimissurum. Vos, dum a placito re-
memorato sancti Hicronymi codice fideliter omnino gredior, quod propterDeum cffipistis, instanter ela-
reslituenda curabimus.Sanctitatem vestram ad to- borare perficere, videlicet ut inlegre ad Deum rever-
lius Ecclesife utilitatem divinaclementia diuturnis tatur, et suam culpam in alium deinceps transfun-
temporibus (i) conservare dignetur. dere non nitatur.Temperantia! studeat,conspiratio-
nes non repetat, murmurum auctor ncc particeps
156 EPISTOLA CIV.
existat,seditiones nec faciat,nec foveat, sed quietem
AD REGIXn.
et ipse haboat, ct alios habere permittat,et genera-
Charissimo suo Reg. Lupus in Domino salutem. liter juxta Dei prKceptum decliitet a malo et faciat
Desideramus quidem adventum vestrum, ut di- bonum (/ Pet. diebus nostris in loco nos-
iii), et in
gnum est,quem jam certc-e litieree spoponderunt;sed D tro nihil patietur unde juste queratur. Mox autem

Fidei exordiiim. Rcspexit Lupus ad epistolam

(a) chiepiscopus, scribens ad Haistulfum archiepisco-
Innocentii I papas ad Oecentium episcopum Eugubi- pum, haec ait in fine epistola; u Orantem pro nobis
:

num, in qua sic scriptum est : «
manirestum,in omnem
Italiam, Gallias, Hispanias,
Africam, atque Siciliam, insulasque interjacentes,
nulluminstituisseecclesias,nisieos,quosvenerabilis
apnstolus Petrus aut rjussuccossoresconstituerunt
sacerdotes. Aut legant, si in iis prqvinciis alius
Apostolorum invenitur aut legitur docuisse. Qui si
non logunt, quia nusquam inveniunt; oportet eos
hoc soqui quod Ecclesia Romana custodit,a qua eos
principium accepisse non dubiumest; ne,dum pe-
regrinis assertionibus studcnt, caput instilutionum
videantur omittere. »
[b) Conservare diynetur. Sic Rabanus, nondum ar-
PrKsertim cuin sit sanclam paternitatem vcstram gratia superni pro-
toctoris conservare atquc ad defensionem Ecclesia;
suffi sancta; semper corroborare dignetur. »
(f) Et E((/i/«m.Additum est istud ex vetcri codice.
Et sane addi dcbuissc patet cx contextu epistolK,
(iu;c ad Eigilem quoque scripta est. Hunc autem
Eigilem, abbatem Prumiensem fuisse post Marc-
wardum diximus superius ad epistolam 55.
[d] Farx. Editio Massoni habobHt, Fana. Pessime.
Itaque secuti sumus auctoritatem codicis manus-
cripti. Lie Fara; luonasterio supra dixinius in notis
ad epistolam 14.
o8l EPISTOL/E. m
ut redicro.favento Dci gratia, ut vcstra! suggestioni A. EPISTULA CVIIl.
fratres pareant elaborare contendam, illorumquc AD DOMNUM LATHARIUM.
consensum sanctitati vestrae litteris exprimam et Praecellcntissimo domino Lothario gloriuso .-\u-
domino(«)impcratori,cui propter singularemetubi- gusto ultimus abbalum Lupus et omnis monasterii

que divulgatam pietatem devolissimi sumus,digno Ferrariensis unanimitas pra;sentem felicitatem et

rescripto satisfaoere curabimus. Benigno momorem futuram beatitudinem.
nostri sanctitatem vestram felicissimequo 158op- Quanquam inter administrationem terreni raagni
tamus, unice singulariterque nobis patrcs dilecti. do cffilcstis acquisitiono vos rogitare magnam spem
vcstra; salutis tribuat his qui sincere vos diligunt
EPISTOL.\ CVI.
quod sempiternumpraemiumbonisoperibuscompa-
DE UECEPTIONE PEREGHINORUM.
ratis, tamen hoc eos raaxime laetificat, ut absque
Omnibus Dei omnipotentis fidelibus Guenilo Se-
fuco adulationis quod 160 sentin&us, simpliciter
norum metropolitanus episcopus salutem.
eloquamur, quod potestatemcnlrainis vestri gratis-
Monachus quidani nostr» dioecesis, nomine Doli-
sima Dco et hominibus pietate ornatis.In hacenim
valdus, ex monasterio quod appnllaturFerrariae^di-
pcrseverantes,inter eos annumerabiraini quibus pro
vino, ut credimus,instinctu (est enim valde religio-
mittere dignatur Salvator, Beali misericordes,quo-
sus) laborem peregrinationis assumpsit, ut pro se B
niam ip.ii misericordiam conserjiienlur {Mat/h. v).
fratribusque suis monaehis ac pro nobis apud bea-
Nos devotissimi famuli vestri specialitcr majestati
tissimos apostolos Petrum et Paulum CMtcrosque
vestra; gratias agimus quiafratreranostrum G.(ideo
sanctos Dci misericordiam imploraret, et quod suis
fratrem, quia audivimus conversum)asuoproposito
non posset, eorura orationibus obtineret. llunc ve-
devium et auctoritaterevocastis,etmira dignatione,
stra; committimus charitati, obsecrantcs ut pro
ctiam intcreessione,qua! (i) vimjussionismerito ob-
amore Dei, sicut servum ejus, eum excipialis, Ira-
linet,ad noslrum collegium reduxistis.Debemus igi-
ctetis, atque dimittatis, sive euntem, sive rodeun-
tur vobis assignare post Deum nos ejus correctio-
tem. Decet enim ut ubicunque rcligionem suam,
nera, ille suam salutem.Nam quod (c) sacra vestra
hoc est Christianam, invenerit, suam quoque pa-
significabant,ut resumpto habitu in officio eondcn-
triam recognoscat.et inter Cictcros hunoquoque fa-
dai-um epistolarum persevcraret,nec vos decebat,et
ciatis amicum qui sunt vos in ;cterna tabcrnacula
nobis consentireerat impossibile ;quoniam proposi-
recepturi.
tum nostrum vix mediocriter inler claustra mona-
EPISTOLA CVII. cusloditur,nodum inter tumultus mundanosa
sterii
ITEM UNDE SUPRA. quoIibet,prffisertim non satis cauto,vaIeat adimple-
Dominis reverentissimis,Christiana religione pol- C ri. Dominus etSalvator noslcrad tutelam etpacem
lentibus, Lupus Abbas ex monasterio Gallia! quod populi Christiani,quem redemit,diuturna sospitate
appellatur Belhlehom sive 150 Ferrari£e,plurimam in hac vos vita eonlineat et in futura gloria sempi-
salutcm. terna coronet.
Monachus noster,cui nomen est Dolivaldus,magna EPISTOLA Gl.X.

simplicitate ac laudabili devotione, vir spiritu Dei, AD MARCVVARDUM ET EIGILEM.

ut omnino credimus,accensus,cum vonerabilisepi- Charissimis suis Marcwardo etEigili Lupusom-
scopi nostri Guenilonis acnostrabencdictioneprose nisque Ferrarionsis cacnobii societas prasentem et
ac pro nobis Deum et sanctos apostolos Petrum et futurara salutem.
Paulum pcccalurus Ilomam proficiscitur,quo majo- Tandcm a placito me reverso ad monasterium,
rem laborem assumpsit,hoccertiusse exaudiendum fratribusque 161 vestra diligentia conversione G.
conlidens. Hunc vestrae sanotitati,probitati ejus te- exposita,ab omnibus talium capacibus sanotitative-
stimoniumperhibentes,commendamus.Nedubitetis strae relat» sunl digna gratia; ;illi autera congratu-
huicimpenderequod bonoouique indigenti prffibcn- latum, quod audiebant depositam certa; perditionis
dum est ;
quoniam licet sit expors Iitterarum,man- teraerit;itera,et resumptam obtinenda? salutisinten-
data Dei qua; non legit incodicedemonstrat inope- tionem. Redeat itaque securus, si ex animo est, ut
J)
re,omniumque interquosversatur non amoreraso- optamus, conversus :quia unde (d) angeli,totius ex-
lum, verum etiam vonerationem brevi merctur.Vos pcrtes peccati,gaudium habent,crudcle est nos non
itaque sic eum qu;esumus vel euntem vel reverten- exsultare,qui in multis offendimus omnes.Siquidem
tem tractare dignemini ut ab illo cujus verus est quacunque occasione quis ad Deum recurrat, gau-
cultor securi perenne prffimium exspectetis. dendum esse nobis luxuriosus iile fllius misericor-
dia patris receptus informat;cui apud eumdem

(o) Imperalori. Lolhario.Ludovici Pii filio.Narain • « Preces erant, sed quibus contradici non posset.»
ejus regno constitutum erat monasterium Pru- (c) Sacra veslra. Id est^lttterse vestrae, praeceptum
miense, cui tum prfficrat Marcwardus. vestrum, seu diploma.
(6) Vimjussionis mevilo ohlinet.knsomvLB in Parec- (rf) t. exp. peccati. Hanc emondationem de-
Angeli
basicentonisnuptiaIis:<'Quodquccst potentissimum bomus codici manuscripto. Nam locus iste misere
imperandi genus,rogabat qui jubere poterat,impe- hiceratus ac fa>datus erat in editione Massoni,item-
rator Valentinianus. » Tacitus libro quarto Hislorias que iu Duchesniana.
i83 B. S. LUPI ABBATIS PERRARIENSIS. ii

patrem non fuit (a) egcstas opprobrio, quem gratis A tuto committi nobis thesauri custodiam, propterea
reformata dignitasabolevit.Litteras dominoimpera- quod monasterii situs vobis non erat compertus.
torivobis legendas ac sigillo munitas majestatis ejus Hunc enim si cognovissetis, non modo diuturnonon
per vos honorifice offerendas direximus, ut volun- conservandum, sed ne tribui quidem spatio haben-
tatem nostram etiam in eisrectam inspiceretis.Fol- dum eum nobis dire.xisselis.Namquetametsi('e)pira-
chricum et Maur, cupimus cum fratre memorato tarum huc difficilis videtur accessus iquibus jam,
redire ut (i) piractio, quo unice delectantur (nam peccatis nostris talia merentibus,nihil longinquum
hoc anno penuria vini timetur),nobiscum fruantur. non est propinquum,nihiI arduum est invium),ta-

Raritas tamen fructuum idipsum defuturum,utpro- men infirmitas nostriloci etexiguitas hominumqui
damus voritatem, minatur, cervisiam vero sterilis sint idonei resistere accendit i-apacium aviditatem,

annons proventus. Tuto igitur naturali potu, quo ppeesertim cum silvis tecti possint advolare, nuUa
salubritas anima corporisque nonnunquam aoqui- munitione, nulla hominum obstante frequentia, et
ritur,omnes utomur,non baustr. lutulenta cisterna, vicinia saltuum recepti,sic divcrsi diffugere ut ipsi

sed puteali perspicuitale aut vitrei rivi decursu. pecunia securi potianlur,inanem laboreminquiren-
Optamus vos valere feliciter et parvitatis nostraj tibus derelinquant. lisec ita esse et homines vestri
Ivo,qui diu nobiscum
benigne in omnibus meminisse. P nuper inspe.xerunt ; et hic (/)
versatus est, poterit approbare. Proinde vestra
162 EPISTOLA CX. merito laudata et laudanda prudentia prospiciat
{<) AD HILDUINUM. nostrae formidini et suas rei, ac pretiosa periculaalio
Nobilitatis, (J) dignitalis, et moderationis apico transferenda procuret;ne si quod veremur contige-
conspicuo Hilduino, ecclesiasticorum magistro, rit, vos sera pcenitudinetorqueamini,nos veroquam
Lupus prsEsentem el fuluram prosperitatem. non meremurincurramusoirensionem.E.ximietatem
Non est mirandum amplitudinem vestram putasse vestram cupio valere feliciter.

(n) Erjeslasopprohrioki hodie quotus tandem homo probilas.

est qui amicum,inopem ex divile factum,meminerit potionem ex piris
{b) Piractio. Intelhgit, opinor,

in intimis olim sibi fuisse?Quin et ipsam Agrippi- confectam, usui futuram loco vini, quod eo anno ra-
nam Neronis principis matrem dcseruit turba saiu- rissimum erat futurum.
tantiumpostquametexcubias mililaresetGermanos (c) ^d Hildimnm. Abbatem monasterii sanctiDio-

custodes removit Nero,eamquetranstulit in domum nysi,qui ct sacri palatii archicapellanus fuitsub Lu-
quce Antonis fuerat,dives evadat.tum veroprimum dovico l'io.
vitare paulatim congressus veteris amici, postremo (d) Dir/nitatisapice. Quia nimirum archicapellanus
tastidire.Recteque adnotat Muretus noster in libro erat apex omniumdignitatumpaIatin;irum,ataueob
II Variarum Lectionum,cap.iv,diflicile et operosuni C eam causam metropolitanis quoque ubique priBlalus,

esse reperire cognatum pauperis. Sapienter itaque ctiam in synodis. Quoniam vero omnium qui in clero
RobertumLincoIniensemepiscopummonebatArnul- erant causar, ad eum pertinebant, vclut ad 1'esponsa-
phus episcopus Lexoviensis.caveret ne in se exem- lcm ncnotiorum ccclesiaslicorum,ul archicapcllanum
plum ederet (|uo conlirniari posset vetus illud di- vocat Ilincmarus, hinc tactum ut Hilduiniim Lupus
ctum, llonorcs rnutanl morcs. Ait enim in epistola vocet Kccle^iasticorum magistrum.Eamdem obcau-
secunda « Creat enim cor novum et novos atfeclus
: sam Hilduinum sacris negotiis a Deo prajlatum legi-
novae conscientiadignitalis ;(livitesque facti pauper- turin EpistoIaEcclesiaeSenonensis ad ipsum scripta
talis amicos cum ipsa paupertate "astidiunt,ne(iuid pi'o electionc Hicromia; archiepiscopi. Quin et Fro-
penes eos de veteri videatur inopia resedisse. Sulos tarius,e|iscopus 'lullensis eum vocat a Deo electum
autem veneranturetdiliguntquosfortunaconducit.» piitrcm et manistriwi.Sic in imperioCP. Chartophy-
Vide Notasnostras ad epistolamsecundam Salviani. lax Constantinopolitanus,tamcn etsi diaconus tan-
Hic tamen testimonium perhibere debeo veritati,ut tum esset, ante antistites sou ponlifices sedebat,ut
habuissesesciat nostraaetasvirumquem cumpriscis docet Ualsamon in canonem iS Nica;num et in ca-
conterre possit.Haud dubie Petrus de Marca.archi- nonem 7 synodi in Trullo.
episcopusParisiensis,virmagnusfuit,eteodignitatis (c) Piratarum. Id est Normannorum,quitumGal-

pervenerat ut pra;terea desiiierari nihil in Lcclesia lias niisere depopulabantur. Piratas autem ideovo-
Gallicana possit. (n hac tamen honorum et divitia- cat quod navigio primum pervenissenl in Galliam.
rum gloria modestiam animi semperretinuit..\pud Horuni ergo metu Hilduinus thesaurum monastcrii
cum fui per integruin se.xennium adeoque longa n sui, id est, sacras sanctorum rcliquias et preliosam
;

experientiacognovi quam familiariter exciperetom- supellectilem in monasterium Ferrariense Iranslerri

nium ordinum viros, et (|uam civiliter ageret cum
universis.Aderat frequenter Athanasiu's rhetor pre-
sbylerConstantinopolitanus.homo ca^teroqui doctus
et eruditus, sed tamen pannosus et pauper.At non
proptercaexistimabatMarca virum esse contemnen-
.dum.cui pra;terbonam mentem et plurimam rerum
sacrarum ac divinshumanajque philosophifficogni-
tionem adcratetiam modcstia vere Christianodigna
et mores inculpati. Hunc ita pannosum penes se in
colloquiis locabat Marca ;quotiesveroeum ad [jran-
dium invitabat juxta seassidore faciebat,et quidem
super alios quosdam qui vestiti erant mollibus et
fortassis rebantur Athanasium sibi inferiorcmesse
muItisparasungis.Vide Freinshcmii commentarium
Jusserat, quod tutom locum esse existimaret adver-
sus Normannos, utpote mediterraneum,atque adeo
piratisvelutinvium, nonsecusacConstantiensis pagi
in Neustria incolK sancti Landi episcopi quondam
fuircliquiasob eum metum primo transtulerunt Ro-
thomagum.inde vcro apnd civitatem Andegavensem.
Quo cum pervenirent etiam Normanni, tandem ad
Tulelense monasterium in Lemovicibus delata; sunt,
ubi hodieque summa veneratione asservantur. De
quo nos uberiusolim egimus in dissertationedesan-
ctis Claro, Laudo,Ulfardo et Baumado.quorum sacrae
reliquia; servantur in cathedrali ecclesiaTutelensi.
(f) Ivo Fortean subdiaconns ct
monachus_ san(5ti
Dionysii cujus mentio exslat in tomo IVSpicilegii,
;

in Curtium, lib. iv, cap l,in illud, Causa pauperlaiis pag. 231.
38o EPISTOL.t:. 086
163 EPISTOLA CXL A plurimi lugeant. Emptioncm fcrri, ijuod proptcr
(rt) AD ODO.NE.M ABBATE.M. mcsscm erat difficillima, distulimus, parati in na-
CharissimosuoOdoni, abljalum clarissimo,Lupus vem quaui ajdiflcamus vos recipere, nisi naulum
plurimam salutemr rccusetis aulerre. Dirigile impendcnti Septernbri,
Magnis et innumeris vestra; liljoralitatis affectus si prius non fuerit opportunum, quemadmodum
beneficiis, si, quas animo retinco, gralias verbis nobis convenit, fralres qui saltus partem assignent.
explicare conarer, non epistola; solum, veruni etiam (b) Infaustum etiam Faustum afferant, et responsa
voliiminis modum e.xcederem. Ampliludo vestra no- de omnibus qui-e mandavcritis fldeliter referant.
stram e.\iguitatem non despexit, egestatem ubertate Persica quajpollicitus sum por cursorem, quem jani
nimia sublevavit; nec tale quid me suspicari au- bene cognoscitis, misi. Ea si, ut vereor, voraverit,
dentem, utpote longe imparem, fidissima sibi ami- vel vi sibi ercpta questus fuerit, extorquete precibus
citia coojquavit : cujus ego suavissimis fructibus ut vel ossa tradat, nisi tamen et ipsa consumpserit,
perfruens, tametsi facultate destituor, non desino ut jucundissimorum persicorum sitis quandoque
anxius meditari saltem affectum mei animi decla- participes.
rare. Omnium siquidem amicorum quos ab ineunlo 105 EPISTOLA C.XII.
aetate divina mihi pietas contulit llrmissime vos
B ITE.M AU KU.MDE.M.
teneo principes, nec cujusquam alterius ut vestra
dignatione etlargissiraa humanitate me sentio obli- Chari.ssimo suo Odoni, Lupus perpetuam salu-
gatum adeo ut cum h«3c repeto, ruboris molestiam
; tem.
haudquaquam valcam evitare atque unum acsin- ;
Nuper mihi litteras redditas si possem divinare
gulare fcssus reperio solatium, quod divina gratia, a vobis ipsis quam ab alio compositas, conveniens
qus me nihil hujusmodi merenlem in tantum cul- forsitan reperissem rcsponsum. Nunc ambiguo de-
men societalis evexit, collatura sit ne in perpotuum tcrritus, quibus verbis uti valeam, quibusve sen-
erubescam. Quceso nc putetis mc dclinimentis fal- tcntiis, anxie qusro, no apud vos metas modera-
lacibusvobis illudere, quandoquidem tam sint apud tionis excedam, quandoquidem vestraepersouK sin-
me quas leviter tango seria ut in eis digne expli- gulariter mihi consideratio jugiter sit habenda.
candisquaesitalaboretoratio.Cieterumulinamfallax Uuis enim mc lerendum judicaret, si vos, quibus
faraa vulgaverit in procinctu contra barbaros quos- praster gralias plurima imo omnia debeo, sinistras
dam vestrorum graviter sauciatos, in quibus admo- suspicionisarguerem?Nam sialium scirem epistolaj
dum dilectum nobis G. lelhalibus confossum BS-fi auctorem, cohibilo dolorc doceri flagitarem quibus
vulneribus vix evasurum. Hinc vehemcnli dolorc tandem modis fldei studium, aperire prajciperet,
afflictus, opemqueintercessioniscum Iratribus meis C qui littcras, ut ita dixerim, calamo in veritate
continuans, super statu eorum cupio veslris litteris tiacto perscriptas, suspectas tam ir-verecunde fe-
mature fieri cortior. Ingenti quoque vestri cura cisset. Ego enim nihil unquam de humanis rebus
sollicitor, cum
vos inermes incaute in media discri- homini locutus sum vorius, nihil amico revelavi
mina prorumperesolitos recogito, in qua3 juvenilem purius, nihil retineri decrevi constantius. In rebus
agilitatrm vincendi rapit avidilas. Proinde benigna aliislibenterexercendi aut deleclandigratiaadmitto
devotione suadeo ut, soia dispositionc eontenli,qua3 ridicula. Porro in professione amiciticC, contempla-
tantummodo vestro proposito coiigruit, armatos e.x- tione tanti tamquc divini muneris, seria sola com-
sequi permittatis quod instrumentis bellicis profi- plector. Hinc quiddam acute de Persicorum numero
tentur. Denique multum proficit qui prudentibus inventum approbarem, si sic commendaretur (c) su-
consiliis competenter sibi et aliis prospicit. Quare blimitas virginalis ut non sperneretur humililas
servate vos vestro loco, servate vos arnicis, ser- conjugalis. Denique virginis filius non modo non
vato bonis omnibus, nec committatis quod mecum damnavit conjugium, verum ctiam ejus initium,

(ft) Ad Odonemahbalcm. Corbeiensem, qui una eum quosdam, qui tum docebant neminem in matri-
Lupo interfuit synodo Suessionensi anno 853, epi- monio constitutum posse salvari qua3 fuere semina
:

scopusque postea fuit Bellovacensis. Ad eum itaque
jam episcopum extat epistola 127 Lupi.
[b) Infuuslum, Ftiiislum.Reiorum ApoUinarium epi-
scopum in secunda Narbonensi, ut patet ex epistola
sequenti.
(() Sublimilus virgimilis. Perstringit eos qui in
tantum fastigium evehunt virgiuitalem, ut etiam
nuptiasdanment. Immodicus in hoc argumento fuit
Hieronymus, durus etiam adversus unicum malri-
monium. Et fuere qui legitimarum damnarent fce-
dera_ nuptiarum in quos secutuiu est decrelum
:
conciIiiGangrensis,quod etipsum renovatumpostea
et in synodis posteriorum saeculorum. Callibtus II
in concilio Tolosano, quod anno lll'J habitum est,
eos tanquam hasreticos ab Ecclesia polli jussit, qui
legitimarum damnant Itedera nuptiarum. Necessa-
rium enim eral deeretum illud adversus htereticos
D ha?reseos Albigensium. Conlra HLlvidius nuptias
«quabat virginitati. Quod adeo a3gre tulit Hiero-
nymus, ut propter hanc excaudescentiam, dum vir-
ginitati nimium favet, nuptias ad peccatum usque
deprimere videatur, mulieremtandiu obnoxiara esse
maledictioni et subjectam viri dominio innuens
quandiu coitum appetit. Sed tamen Erasmus ex eo
excusare contendit Hieronymum quod in initio
libri adversus Helvidium testatus sit se non detra-
here nuptiis, eum laudat virginitatem, ut haec
semper ad illam regulam sint accipienda qua3 in hac
causa durius dicta videbuntur ab Hieronymo. Ego
crediderim Hieronymum, ut erat lervidi vir ingenii,
audaciam illam Helvidii ferre non potuisse, atque
adeo amore castitatis paulo longius esse progressum
quamoportuit. Quoin generedisputationumscmper
veheraentcs fuerunt niagni viri.

Pairoi,. (JXIX. 19
 ;

b&l B. S. LUPI ABBATIS FEiUIABIEiNSIS. 088

nuptiasvidelicet,(«;priniomiraculoillu.5travit.Pla- A intolerabili me incommodo divina pietas liberavit,

cet 160 itaqueac vehementissime virginalis inle- cum molcsta nimis et diulurnastatio imponerelur,
gritas; sed non dcspicitur, ne ab ipso quidem Deo, Vestris itaque innumeris et assiduis bencficiis me
conjugalis societas. Jam illud quam lepiduni est imparem credens et confitens respondere omnipo-
quod recipi mecum in navem imponenda; vobis tentem imploro, cujus munere tantam et in me et
mercedis tasatione refugitis? Sed si vos necessitatis inomnesopisegentes estisbenevolentiam consecuti.
articulus, quod futurum arbitror, constrinxerit, Cffiterum homincs mei frequcntibus exhausti expe-
quem offerenlem tara insolenter repellitis, juste rc- ditionibus, audita profcctione domini regis Britan-
cusantem prospieite ne impudenter implorare coga- niam versus, et denunti;iti olim placiti aliqnara spe-
mini. Verum ut gravitatcm slylus repetat, strenue rantes dilationem, poposcerunt ut vos consulerera
proiligatos barbaros et ad internecionem CiTsos ubi et quando vnbis jungi deberera. Proinde vestra
vcstra imo Dei virtute gaudeo, vosque ipsos et ve- indulgentissimamoderatio nostras metiens difficul-
stros ineffabiliter exsulto discrimine liberatos, ncc quandiu post
tates dignetur nobis litteris exprimere
minus partim admonilos,partira expcrtos, iar.dem prasstitutum placiti diem tuto morari possimus, ita
vos temerc forlunam nec sa;pe len-
credere non ut noc desimus placito, et aliquid spatii, vestro nos
tandam. Pro G. reli(iuit>quo in defensionem patriae r» consilio regente. lucremur. lllud eliam ne fastidiatis
sauciatis iion cessabimus preces fundeie quousquo subjungere, si absque periculo [0 piratarum navis

veslra relalio parvitatem nostram sanitate illis nostra expensara vehens possit tenere cursum per
reslituta Igetificet. (b) Fauslum dirigi postulavi, non Sequanam, inde pcr confluentem 168 Isarae
et

[r) quem refellit Augustinus, sod
cretis(rf) Gelasius. Vinum vobis mercandi curam de-
posueram, propterea quod desperabatis possibile
vobis futurum ad nos dcstinare, nostrorum dis-
cordia et barbarorum impediente audacia. Quo-
niam vero recenti me sollicitastis admonitione,
quanquam vinderai;c apud nos non est quantus
jactabatur proventus, vincere sterilitatem anni la-
borc contendam, si consilium
meus cxponet placuorit. IUud autem quod pollicitus
sum cum direxcro, cognoscetis quanta proprietate
intelligam indulgentiam .Apostoli, qua se avidiores
vini tuontur Modico vino utere (I Tim. v.) Cir- C
: Propterea id proxime conatus sum lilteris agere
cumsepti enim conditionis nccessitate, non aliud
quani a me missum bibendi modum dedisse nomine
167 modici me sontire animarlvertetis. Lieet mi- fateor arctiori parvitatem meam debiti vinculo de-
nacitcr epistolam terminaverim, cupio vos valere
feliciter.
quem notat in De- usque ad (/) Credilium progredi. De vestra exopta.
bili sospitate super omnia parvitatem meam Iseti-
licale, meique Iienigne memores, hene semper va-
lete;
EPISTOLA CXIV.
AD EUMDEM.
quod vobis nuntius Clarissimo abbatura Ludovico, Lupus plurimam
salutem.
Vestris frequentibus imo assiduis beneficiis obli-
gatus doleo rcbus rae non posse repcndere gratias.
nec ruboris mei angustias amplitudinis vestrae di-
gnatiofastidivil. Unde, quod solum possum,ingenue
vinxistis. lUec lara inge.is vestra benevolcntia ct
in me et in omnes, a quo solo infunditur, ab eo

EPISTOLA CXIII. credo remunerabitur. Nos, qui vestri post Deum

indigemus, continuis petitionibus ffiterns; illius re-
.\D LUDOvicu.M abb.\ti;m.
tributionis augmenta prcebemus. Posilus in itinere
Clarissimo abbatiim Ludovico, Lupus pr.Tscntem comperi dominum regem ne tunc quidem quando
et futuram salutem. constiti.erat ad vos reversum. Proindc dilationem
Non dubito ubcrtate ilivin.T grati;p lactum ut flagilantibushominibus mois, ul soleo ad prssi-
vestra sublimilas mcc huinilitati dignaretur conde- diuin consilii vestri confugioquod sic qua!so rao-
:

scendere et me in qualicunque amicorum ordine deramini, quoi niilii agenda sint pra3scribentes, ut
nuraerare. Per voa enim et seepe alias et proxime et ab olfensa tutus esse valeam et si in retun-;

(a) Primo miraculo. Hoc cnim primum signorum " lcctaneum in fine.
fecit Christus Dominus in nuptiis Chananffiae, ut (c) Quem refeUit Au(jUf.linus. Id est Faustum Ma-
soriptum est in capito secundo Evangclii secunduni nicha!um, adversus quem exstat insigne Auguslini
Joannem. opus in libros xxxiii distinctura.
(b) Faustum. Il;iqne pcrsuasum crat Lupo Fausti (dj Gelasius. A'ide Notas ad epistolam 128.
Reiensis opera non esse admodum sana ideoque ; (e) 1'iralarum. Id est Normannorum, ut supra
injauslum f(itt4'/u)«eum appeilavit in epistola supe- diximus. Nam ii cceperant advorso
jam navigare
riore. Melius nienteni suam aperuit in epistola 112 Sequana factum
fiuvio. Igitur id anno 851, utpatet
et 128, in qua loquens de Fausti istius operibus ex Chronico Fontancllensi in quo scriptum esl,
;

Carolum Calvum admoiiet ne ei acquiescat erranti.
Unde coUigi ferine potest ].,upiini alibiitem Ferra-
rienscm esse auctorein Collectanei de tribus qum-
stionibus. Non vidco autem quonam modo (inllecta-
ncum illud esse possit abbatis istius, libcrverade
tribus Qusstionibus sil alterius cujuspi;ini, presby-
leri scilicel Moguntini. Vide etiaraepist, 128 et Cdl-
Normannos fuisse eo anno in Seiiuana a terlio Idus
Octohris usque Nonis Junii dies diicentos octoginla
scpiem. Vide Radbertum lib. iv Commentar. in
Tlirenns Jercmia^.
(/) Cirdiliuin. Oppidum in ora Isara; fluvii,
vulgo Oise, haud procul Chantiliaco, vulgo Creit
hodie.
 589 EPISTOLiE. 3'JU

dendis aut opprimendis (n) barbaris, inspirantc Dco,

efiicax molitio statuitur, pro viribus mecc tenuitatis ISO nnstri dctrimcuta, ubi aliqiiot discipuli bcne
adjutor existam. Quantum cupio in perpotuum va- jam instituti immatura morte dccesEcrunt,compen-
leatis. sare illorum eruditionc qui vel in profectu positi
169 EPISTOI..\ CXV. suae profectionis augmenta desiderant, vcl eorum
AD ERC.\,\R. qui felicibus indiciis spem sui profeclus, pluri-
Ex Gu. ct titionim prrsimis. mum id nobis cupicntibus,jam dederunt, nimirum
Reverentissimo prKsuli Erc, G. H. et Ag. (/;) epi- credcrem me totius boni auctorem tam fructuoso
scopi et universa synodus (c) apud Murittum in Dei promereri labore. Ut ergo particeps cfficiatur do-
nomine congregata, perpotuam salutem. ctrinm memoratus pucr, cui juste consulilis, li-
Sanctitati vestrt-c gratias agimus quod, quanquam ccntiam habet cpiscopi, perducatur
et litteras sui
tardiuscule, tamen vestrum vicarium direxistis qui ad nos dilectissimo Remigio iv Kal. JuL, et, gratia
pondus deliberationem nostrarum nobiscum exci- Dei opitulante, conabimur cum aliis illi quoque
peret, definiendisque rebus necessarium conamcn prodcssc.
adhiberet. Sed pcrsona vestra apud simplices quos-
EPISTOLA G.\VI.
(jue tantum amplius contulissct auctoritatis quan-
B FR.\TIU1JUS EX CUENOUUJ ((/) SANCTI ulilliVlA.Vl.
tum pra?cedit ((i) apice dignitatis.Proinde quia,pec-
catis nostris merentibus, turbulentissimum tempus Sanctis patribus inmonastcrio beati Gormani
est, et tot sibi succedentibus anni'^, exubcrante ini- Deo excellcnter rnilitanlibus, Lupus, socia congre-
quitate, defiiit facultas celebrandi convontum, ac gationc Kcrraricnsi, copiosam in Domino silutem.
regis cor Deus ita mollivit ut nobis aliquam corrcc- Scraper quidem in oocnobiorum nostrorum ha-
tionislargiretur opportunitatcm,momenta vnro vilfc bitakiribus vera charitas viguit, sed nunquam lam
nostrre nullam sui transitus dilationem recipiunt, certis indiciis ut nostro tempofe sui magnitudinom
causam ipsiusDomini nostri haudquaqiiam segniter declnravit ; ac in nobis, si quid prffitcr solitum
debemus curare, nec nos ab exsecutione ofilcii, exercuisset, supprimendum vidcrctur, nc imme-
quod indigni suscepimus, ulla nisi (c) impossibili- moris benclicii exprobrationem nos formare aliquis
tatis necessitate subtrahere quoniam, ut scriptum
: jBstimaret. Dc vobis libcrum nobis est prcesertim
est, homo videl in facie, Deus tnitcm in cortlc (/ fic;/. vcra narrarc ad divinm laudis augmentura. Et quo-
xvi) ;
qui retltliturus est, ut alibi vcrissimc dicilur, niarn confidentius (//) experla asserimus quam audi-
tmicui([ueseeumlum opcrti sua [Malth. xvi). Alque tn, a mcmctipso incboandum decrevi, fidem propo-
utinam supererogaremus aliquid, ut ipse rcdions sitioni facturus. Cum proximo autumno insignis
optata mercede cumularet. (/) Choritatis igitur C S11 rexnosterCaroIus(0 Autisiodorumvenisset,et
Coetera dcsunt. coraitatus ejus proxima loca pene omnia occupasset

(«) Biirbaris. Id est, Britannis adversus hos eiiiui

: convenicndi ad synodum facultatem non denegaret
expeditionem molicbatur rex Garolus, de qua hic princeps, impudenli;e ac ncgligentia; notaiii incur-
agilur, ut patct ex epistola superiore. Vide episto- rissct, nisi ad synodura accessisset. Sed hic tanien
lara 83. annotandum est episco]io de se asserenti quod ad-
(6) Episcopi. Qui hic nominantur, hi sunt Ercan- : esse non possit credi debere quod indicant haee ;

radus Parisiensis, (jueniio Senonensis, et Agius verba liomo vitlcl iii fucie, Dciis iiulcm in cortle, \i
:

Aurelianensis. De eo autem qui litterall prffinotatus
est, non audeo pronuntiare. Audacior fuit is qui
edidit supplementa Conciliorum Galliaj.
(f) Aputl Murittum. Loci nomen, in quo celebrata
est mentiri potcst cpiscopus, dum ait inevilabili se
neccssitati3 con.stringi ne ad synodum accedat.Im-
ponere quidem potcst hominibus, quibus sola viri
lacies nota est at non item Ueo,qui cordium scru-
;

cst isthaec synodus, prodidil quoque editio Du- tatorest. GcBterum menducio non convenii laliia pollui
chesnii nunc vero confirmatur auctoritate vetusti
: sacertlfitis ut in epistola 11 ad Alcxandrum 111 scri-
;

codicis, nam hoc loco fuit hicuna in editione Mas-
sotii. Recte autem existimat Labbeus looum illum
fuisse in dicecesi Senonensi, euinque essc quem
Morettum hodie vocant. Nihil euim vulgatius in
manuscriptis codicibus, quam ut littera; o et u per-
mutentur ut ad Pseudoplauti Querolum notavit
; cuidam suo,ut manifestum est.Itaque fraginenlum
Petrus Daniel, et nos alibi monuimus. Itaque pro
Moriltum, scribi quoque potuit Murittum. Synorium
porro illam fuisse habitam anno 850 admonuit idem
Labbeus.
bit Arnulphus Lc.xoviensis.
(/) ClutriliUis iijilur. Post hseo verba arbitror deesse
unum folium in veteri codice. Cajtera cnim non
cohajrent, neque profecto pertinent ad hanc episto-
D lam synodicam. Scribit enim dein Lupus farniliari
istud cpistolfC synodicfB distinximus asequenti frag-
mento. lUud intcrim admonemus, fragmentuni istud
postremum diverso charactere, eoque minuliori,
scriptum cssc in veteri codice licet is quoque an- ;

((/) Apice dignittUis. Ob hoc nimirum quod c|)isco-
pus esset urbis regi.-e. Reverenliam enim episcopis
suis conciliant amplissim<e civitates, pra^serlim illo3
qucB capita regnorum esse meruerint.
(e) hnpossilnlittitis Quippe vetustis ac
necessitiitc.
recentioribus regulis constitutum erat ut ne quis
tiquissimus sit, et ejusdem haud dubie temporis.
Quffi causa fuit ut superiores editores non animad-
verterent hic delieri aliquid.
((/) S. G(;n)((WJ.Autissiodorensis,ut habebat editio
Massoni.
(/t) Experta quam audita. Juxta illud Plnulinum :

episcopus ad synodum vocalus adesse ncgligeret,

msi propternecessitatem imbccillitatis.Synodus ve-
ro.Agathcn.-^isctiam pr.Tceptionisregiieexcusationem
admitti prwccpit. Quare.nisi morbus ingens episco-
pum peregre prolicisci prohiborel, et sj libcram illi
Plus vnlet oculatu3 testis unus qu.am auriti decem.
Uni andinnt, audita sciunt. Qui vidfint, plaue sciunt.
(() .liUisiotlorum. CaLVo\iCa.\\\ advenlus .^d civitatem
Autissiodorensem conligil eo tempore quo Ludovicus
 ;

.j91 B. S. LUPU.'^ FERliARlENSlS ABBAS. o92

ogentes hospitii vos potissimum adeundos ercdidi- A et universaliter ulilis est judicatus.Prffiterea vestra;
mus. Neo spe nostra falsi, ofriciose sumus excepti plurimum conUsi, ausi sumus fralrem
sanotitati
et publicum vestrum convictum regio famulatu no- Bernegaudum.rudemadhuo monachum,rogantives-
iDis penitus adimente, quacunque tiora eiabi potui- trfe paternitati dirigere, vestrae voluntati obsecutu-
mus,nequaquam sensimus importunitatem nostram rum, et in suo propositoperfectiorum exemplis atque
vobis oneri exstitisse. Postquam per charissimum doctrina studiosius oonfirmandum.Exiguitatis nos-
propinquum Remigium et gratissimum auditorem tra? benigne memores optamus vos valere feliciter.

meum Fridilonem sanctitati vestrs satisfccimus.os- EPISTOLA GXVII.

tendentes votum nostrum,quibus reniti non valeba. (C) AD ANSBOLDUM.
mus, mandata regis alio quam vellemus avcrtere.
Reverentissimo X. abbati et universis fratribus
Discessuri, ne gratias quidem in oonventu referendi
ojus, Lupus et omnis Ferrariensis ccenobii societas
copiamhabuimus,quoniammorasomnes deferendco
in Domino salutem.
(a) legationis impossibilitas auferebat. Unde in hac
Asperrimis difficultatibus eviotis, gaudemus vos
parte memoratos amantissimos fratres vicem nos-
tandem aliquando gratia divina loco proprio resti-
tram implerc obsecravimus donec per nos id ipsum
tutos. Nec illud non libcnter accipimus, quod nos-
exsequi Divinitas largiretur. Ad hffic qu^e supra re- t>
tram in vos pronam voluntatem pio aCfectu jucun-
tulimus, terrenle praedonum improbitate, orna-
(/')
disque sermonibus prosequimini, quanquam longe
montaeoclesiffi nostra3 0ccultanda curastis,nec adid
plura atque majora vobis prosstita cuperemus. Tri-
pr.Tstandum inventi cstis diffioiles.Qua! sccum rcpu-
bulationes nostras partim dolenter audistis,partim
tans dilectissimus frater noster S. et cum sibi tum
anxii aspexistis ; sed eas, temperante vel penitus
etiam pluribus aiiis nostrum multa bonigne collata
auferente 173 Domino Deo nostro, cum vestro
recensens, impendente, ut metuebamus, ruina nostri
commodo vobis vestrisque qui nos adierint desi-
loci, quam et nostra peccata et piratarum vicinia
deramus usui esse ao sincerissimffi voluptati. Ut
minabantur,vos elegit, non apud quos peregrinare-
igitur familiaritas olim inita uberiori proficiat in-
tur, sed intra quorum collegium admissus.vicarium
cremonto, in ooeidua plaga recuperata; faoultates
nostri loci contubernium possideret.Verum id etiam
fuerint adjumento dum exoursus ct recursus per
alii mona-
poslulaverunt, optantes, lioet diversi, in
nos qus utrinque gerantur aperiet. Cupimus vos
steriis consistere quam cum majore suorum parte
nostri benigne memores semper valere feliciter.
in villa versari. Quanquam igitur Deus incertum
utrum sua pietatein perpetuum 132 subversionem EPISTOLA CXVIII. '

nostri monasterii removcrit,an aliqualatente causa AD HERARDUM EPiSCOPU.M.

ad tempus distulerit, tamen prajdictus frater quod ^ Reverentissimo Turonica; Ecclesiae antistiti Ile-
obtinendum conceperat perseveravit flagitare quod rardo, Lupus et Bethlehcmitici ccenobii unanimitas
:

utinam vobis annuentibus consequatur, ne simili plurimam in Domino salutem.

casu coaotus, ultoriora oompcllatur sectari Suppli- ! Quemadmodum scribere dignati estis, dlvinitus

camusque ut cum apud vos consistentem pie fovea- cum exiguitate nostra familiaritatis fcedera socias-
, tis : quia meorum laborum diu particeps fuit.et pro tis. Churitas enim, ut scribit .Apostolus, a Deo est
sua probitate ac strenuitate semper gratus omnibus {IJoan. vii}, (|u-.c maxime in his eminet qui sincera

rex GermaniiB ingressus est in regnum Caroli, non vero recessurum.

velut hospes, sed ut hostis ut patet cx Ilerico mo-
; (b) Prxdonum. Haud dubie Ncrmannorum, qui
nacho in libro ii de miraculis sancti Germani Au- tum pervenerant in dioecosim Scnonensem. Itaque
tissiodorensis cap. 8, 9, 10. Istud porro accidit de- Lupus ornamenta monasterii Ferrariensis miserat
sinente anno 858, ut docet auctor Annalium Ful- ad monachos .Vutissiodorenses, velut ad locum tu-
densium. Vido Sirmondum in notis ad Capitula tiorem, illio occultanda.
Caroli Calvi, tit. 23. (c) Ad Codex vetus habobat, .Id Aiisb.
AnsboUliiin.
(«; Leyationis. Cam anno,ut diximus,858 Ludovi- tantum. Editio autem Massoni, Ad .inslioldiiin. Quo-
cus rex Germania; regnum Caroli invasisset,afflictae niam vero is in epistola 09 vocatur .Insbaldiis, et
ex eo valde fuere res Caroli, adeo ut coactus fuerit j, apud Massonum facili litterarum permutatione Aiis-
fug« se dedere, et in Burgundiam secedere. In hao " baldus, rursum in cpistola 10 Ansboldiis, apud Mas-
calamitate pone de principe faotus exsul, legatum sonum denique Aiisboldus, ot ex iis cunstat eum
aliquo misil Lupum, fortoan in Gcrmaniam ut ((uo- ; fuissemonaehumsub Marcwardo abbate Prumiensi,
niam illic pcr multos annos fuerat, adeoque et Ger- eapropter faoilc adducor ut credam eum esse qui
manicie lingua; gnarus erat, de injuria Caroli que- Prumiensis abbas fuit post Marcwardum et Eigilem.
retur adversus Ludovicum.Et quoniam ea tempora Regino Anno Dominiac /ncarnationis S60 Etjit ahha-
:

promptis remediis indigebant, abirc statim jussit
Lupum,ne data quidem liccnliaamplcctendi mona-
chos sancti Gcrmani. Adeo quippe afflictai erantres
Caroli ut non aliis artibus reparatas videantur quam
propter imprudentiam Ludovici, ut patet ex Anna-
libus Fuldensibus. Neque enim assentior Cellotio,
qui Ludovioum ab injusto bello manum retraxisse
putat proptor episooporuin admonitiones: quod oolli-
tiam Prumienscm sua sponte dimisit ; et Auspaldiis
llegendum Ansbaldus ex Trithemio in Chronico
Hirsaugiensi ad annum 860] in regimine, successit,
vir omni sunclilate el bonilate conspicuus. Ita()ue ex
hoc etiain loco habemus Lupum nondum obiisse
anno 860 cum ad .Vnsbaldum jam abhatem scribat.
Ex iis porro qua; sequunlur apparet .\nsboldum
monasterio pulsum, tandem vero restitutnm quod :

gere se putat cx .Vnnalibus Bertinianis. Eoruin tamen inilicat lianc opistolam scriptam esse ali(|uanto lom-
Annaliumauotorem pariasentirecum coifui scripsit porc postquam .Vnsbaldus regimen monasterii Pru-
Annales Fuldcnses si affirmavero, non existimo me a luiousis suscepcrat.
593 EPISTOL.-E. 394

amicitia fcctlcrantur. Utinamautem vel orando spi- A etiam bonis sufTragantibns meritis, in eorum
aliis

ritualilcr, vcl obsequendo SKCulariter, aliquid vobis collegium aggregabit quibus pollicetur :/?t'fl/j «»'se-
conferre possemus IProfecto nostram in vos volun- ricordes, quoniam ipsi misericordiam conseqimnlur
tatem fideliter aperiremus,quodincharissimo nobis iMatth. v).Cupio vos valere ffeliciter.
fratre T. declaramus, quem secundum pctitionern «35 EPISTOLA CXX.
vcstram ad regendosmonachosincellaRocIenacon- [e] AD ARDUICUM EPISCOPUM.
cedimus :qui cujus momenti apud nos sit,ex officio Dosiderabili pontifici A., Lupus et fratres ejus
quod laboriosissime gessit facile est tCstimare.Sup- monachi sempiternam salulem.
plicamusautemsanctitatem veslrara ut eum assidua Suspensiad benignissimas promissiones vestras,
pietate foveatis, sentiatque paternum in vobis atfc- tempus h-ustra fluere dolemus, cum infestationes
ctum, cujus dulcedine sempcr intcr mundi amaris- if) prffidonum non possimus non hahere suspectas.

simas molestias recreetur. Proinde ut vestrum acceleretur votum, nostrum-

174 EPISTOLACXIX. que depellatur periculum, suppliciter imploramus
AD «NEAM EPISCOPUJI.
(a) ut propter cffilestem retributionem ipsi dignemini
Charissimo suo vEnese, Lupus ajternam salutcm. ad aliquem locum fatigari quo non sit mihi et

DoclrinK studiosissimo regi nostro, quemadmo- „ quibusdam fratribus impossibilis accessus ; ut et

dum vobis post alia intentionem mcam aperui,quod
libcralium disciplinarumIaboremrecoIendo,etaIios
instituendo,favente totius boni auctoro Deo vellem
repetcre,si otium ipsehabiturus prt-emiicommunio-
nem suainduIgentiaconcessisset,quod votummeum
sereno vultu sermonibusque blandis amplexusutad
vos nobis exponentibus nostram neoessitatem, et
nos vobis aperientibus vestram voluntatem, plenc
valeamus cognoscere.Cum loco autem diem mensis
exprimite, ne dubieiate aliqua coiifundamur.Cupi-
mus vos valcre feliciter.
EPISTOLA t',.XXI.

effectum valerem perduceresecuraturum promisit, AD VULFADU.M ADIIATE.M.

id vobis continuo signiflcandum credidi, no oblata Unanimi suo((/)VuIfado,Lupus omniniodam salu-

occasione nescirctis ad tanta3 rei adnisum quibus tem.
esset invitandus alloquiis. Me vero monasteriumin- Famavulgavitadventumrcgisalilerfulnrum ([uam
gredicntem tristis excepit nuntius,oslcndensHiIde- fuerat ab eo disposilum.Causas igitur Iiujus immu-
garium vcstrum,qui neptcm meam habebat in con- talionis, et quo tandem tcmpore venturus sit, aut

.jugium,decessissc. Unde proprio affectu et propin- ubi interim moraturus,familiaribus litteris aperite,
quorum utriusque lines impulsu assorentium mo ut ex eis quid mihi agendum sit,inspirantc Dei fa-
apud vos plurimumposse,sanctitati vestrae hasIittC' vore, valeam aestimare.Relatio enim cursorisfldem
ras dcstinavi, supplicans ut fllio ipsius, super quo C non invenit,quoniam frequenler evidenti mendaeio
postulavit,concederedignemini (6) beneficium tuto- maculatur. Valete.
rcni vero,qui et moribus vestris congruat et (cjmili- 13 6 EPISTOLA CXXH.
tnre obsequium cxigat,laudabili prudentiastatualis. AD C.ERHAUDUM.
((/)ReIicta memorati viriejusque propinqui decentcr Pra3Ccllcnussimo [k) duoi G. el clarissinKCi^jcon-
vos, si obtinuero, vencrari studebunt ;Dcus autem. jugi cjus B.,Lupus prffisontcm et futuram salutem.

(rt) Ad ,Encam. Episcopum Parisiensem.Vide epi- ceci Meldensi,qui anno 862interfuit synodoPistensi
stolas 98 ct 99. una cum Lupo nosiro. Unde illud ciuoquecolligere
(lijBenelicium.^on quidem ecclesiasticum,scd feii- possuraus,Lupumnondumfuissemortuumanno.S62.
dalc. Nam vassallo mortuo, beneflcium redit ad (/() Duci G.ldest Gerardo,eidem qui comes vocatur

domnum feudi. Feudum autem siinpliciter postea in cpistola 81. Solerane id per eas tempestates, ut
dictuia ost, quod tum benoflcium diceliatur. viri principos,iiiLcrdum comitosappcllarentur,inter-
((') Mililare obscijuium.mRvvum rationc fcudi.Ne- dum veroduces.Ilinclactum utI!eruar(kiscomes,qui
que enini frustra dominus iconcedcbat bencflcium. ScptimaniiE Marcsriue Hispanica^pr.-efecluseratsub
Itaque quoniam is, pro quo beneflcium petobalur, Ludovico Pio, nonnullis in locis vocetur comes, in
puer erat, rogatur Dominus, ut lalcm ci tutorem aliis vero dux,et apud Nilhardumet continuatorem
crect.qui incumbenlia beneficio oneraexsequi pos- Aimoini. Sic in PrrTJcepUs Lotharii regis pro mona-
set. Tutor ergo gerit bic quoque viees pupilli sui. D sterio Kaiii:li Petii Hoclensis in dicucesi Gerundensi,
((/) llcUclu. Id cst vidua. ot pro monasterio sancti Genesii in dicccesi Hclc-
((') Ad .Jrduicum (;/«sco/)ii)?j.Vesontionensem,cujus nensi, Guifredus, qui passim alibi vocatur comes,
crebra piissini mentio apud Hincmarum, (|ui(|uc dux dicitur, et quidcm pagi Rossilionensis. Sic Vi-
cuncilioTuIlensiapud Saponariasintcrfuitai]no859, vianus.qui sub KaroIoCalvo noruit,intcrdumoonies
ilem({ueannosequenticoncilio TullensiapudTusia- vocalur,interdum verodux ;ut observavimus ad epi-
cum, anno demum 871 concilio Duziacensi. Ejus stoiam 86.Revera autem Gerar(lus,qui hic apud Lu-
mentio exstat apud Flodoardum lib. il:,cap. 20.Hic pum duxvocatur, eratcomes inpartibusBiirgundiffi.
interim admonendum est.nunc primuin restitutum [i) Ccnjuiji cjusB.llxc fuil scriptura veteris codi-

esse nomen istius episcopi in hac epistola Lupina. eis, qu.-c aclmodum sana est, nam editio Massoni
C.Tterie enim editioncs habebant, Ad Arhricen. epi- immensuni aberraverat, in qua scriptum fuit. Co«-
scojnnn; prorsus ineptissime. Hanc emendationem, jugi ejus B(7.Conjux enim Gerardicomitis,ad quem
ut plerasque alias, debemus codioi manusoripto. scripta est islhccc epistola, liertha vocabatur, citra
(/") /'/vr(/oH)(?H.Normannorum ;ut diximus ad epi- omnem controversiam. Illius autem mentio cxstat
stolam IIG. ajnid l^lndoarduiu iib.m.cap. 27.ubi reeensens epi-
((/) Kn//«(/y.Abbati Kesbacensismonasterii in diu;- slolas ab Hincmaro Remonsi ad diversos scriptas.
 595 B. S. LUPI ABBATIS FERRARIENSIS. 596
Scmpcr insig'nis lama iln iirnhifalc vc; Ira hnnns A Vc!icnicns ac generalisnecessitas,ut comperistis,
quosqne lietilicavit sed nunc in omnium notilia
: abduxerat;acproptereanequivimus,quemadmodum
uberius eflloruit, cum eamdcm probitatem vestram interque nostrum cupiebat,dum reverteremini,fldo
successu profuluro Christianis oranibus divinilas recreari colloquio. Erit autem divina; gratiae istud
comprobavit. Illi laudes, illi gratiao, illi exquisita quandoque compensare dispcndium.Interim since-
pra5conia,quo auctore hostes molestissimos partim ritate amoris probabiliter delectemur.C<Bterum red-
peremistis, partim fugastis. Cum vero quae primo ditEB suntnobis dudum litterasdiem ingressus vestri
polliceri,postea promittere dignati estis largiti fue- inmonasterium ostendentes quibus in eonventu :

ritis, conabimur gratias cumulare. Caiterum, quod ab omnibus merito collaudatis, rescri-
recitatis, et
diligenter scrutamini, noveritis monachum et disci- psimus quce nobis consequentia videbantur. His
pulum meum Ad.nunquam a nostro monasterioau- autem rccentibus inspectis.intelleximusillasnecdum
fugisse,sedad pelitionem boatKniemoriaj Marcwardi vobis fuisse U8 perlalas. Nunc vero, id esl Nonis
Abbatis e.x Prumia aut (n) Proneam a nobis eum Martii, vos casdem habere opinamur, atque idco
honeste directum, etcum illo aliquandiu conversa- quae continentur eisdem otiosum esserepetere. Fra-
tum, quorumdam invidiosorum vitasse insidias, et tres omnes afTabiliter salutate et ut pro nobis, ;

inde(6)discendi studio et quietis amorein urbeLug-

P utpote sibidevofissimis,orare dignentur,suppliciter
dunensium constitisse. Reverentissimis autemviris obtinete. Optime vos valere optamus.
Remigio memorata: urbis Metropolitano et H. Gra-
EPISTOLA CX.XIV.
tianopolitanoinstanterpostulantibus,etconversatio-
nem memorati AD GLE.NlLUNEiM EPISCOPL'M.
fratris laudantibus, quanquam olim
meam verbis habuisset licentiam, etiam regulares Revcrentissimo Gueniloni pontifici, Lupns pra;-
litteras accepisse ;qua3 prolata; quid de eo sentiam sentem et futuram salutem.
lideirelationefatebuntur.(r)Litterasetiam cumeccle- Nonest mirum si vos tandiu((/;metropolitanus epi-
siasticas habere a venerabili episcopo nostro Gueni- scopus mendacio fefellit,quandoDavid nequam ser-
lone certissime scio, ncc impedire aliquid 17J si vus verisimili figmento ad horam decepit. Prae-
Deus eum vocat, quo juste ejus infirmari possic diorum quibus donatus fuerat medietate servusille
electio. Bene apud nos conversatus est. Quo pluri- multatus est. Episcopo vero timendum est ne pro-
mum indiget Ecclesia, idoneus est ad doccnduni, missionum ccelestium integritate privetur, cum,
regularibus ot pontilicalibusfultuseslepistolis,pro- teste sapientissimo Salomone, eum detestetur ani-
genitnrum nobilitate ornatur. In sancto proposito, ma Dei ijuiseminal inter fratres (lisconlias {Proc.yi).
.judicio prffidictorumantistituminter quosdcgit.de- Et hoc cl omnia qua; ab imprudentibus veluttaedio
vote perdurat. Quid restat nisi ut quod sanctis prs- C contemnenda ducuntur facillime
et impossibilitate

sulibus Dcusinspiraverit Quid autemmirumsi

tiat ? exitum sortientur,cum tanta evidentiain me-
judirii
aliquando asperius aliquid super eo looutus sum ? moriam cuncta rcvocabuntur ut noc auctorcs ma-
Illud culpa fuit inimicorum ejus impudenter faisa lorum purgare objeeta imo declarata conentur,
vulgantium.Istud quod nunclitterisalligo meum est nec ulla rationalis creatura inde dubitare prsvaleat
judicium constanter prius visa et postca comperta qua; Creatoris ;equitas omnibus proposuerit cogno-
narrantis. Cupio vos valere feliciter. sccnda. Ibi, nisi satisfecerit, eum trepidare fruslra
EPISTOLA CXXIII. videbilis.quem vera rcferre ut homo falsi crcdi-
AD ANSBOLIJU.M. distis.Quomodo enim tantoi possem effici pravitatis
Charissimo suo Ansb. Lupus indolicicntcm sa- ut dcpositionem ejus cuperem cujus acceperam
lutem. divinitus consecrationem? Testem eum 139 secu-
ejus etiam meminit.qua; ad Bertham istam scripta Vide illnstrissimum virum Petrura dc Marca ar-
Gorardicomitis prorebus Ecclesi.-p
est<< Uerth.-e u.iori chiepiscopum Parisienscm, inlibro de Primatibus,
sibicommissa',in Provinciasitis,quas cidemUerardo S 105.
tuendas atqueordinandascoiumiserat,pctcnsut ipsa (() Lilteras ecele.sia.U.Sic vocat littcras quibusWo-
strenua sit interventri.v apud conjugeni suum pro nilo monacho illi licentiamtribueratproficiscendi in
rcbus cisdem. » D alienam dioecesiai. Nam alias id non licebat. Vide
(a)AiU 1'roncain. Ego sic existimo, delendas esse Notas ad epistolam 10:.;.
voces illas.quasadditas puto vitio librarii :qui cum {d) Mclropol. episcopus. Ilerardus nimirum Turo-
non intelligeref.quid csset Prumia,dubitaretque ab nensis.utdi.xi.Nam huicdemaiidatacura estadeundi
legendum loret Prumia,a.ni Pro?iC-/(«,ulrumi|ue po- Wenilonem ad eumque refcrendi mandata synodi.
suit ul eruditus lector eam leclionem praderrcl,
; Sed quouiamtum llerardus in morbum incidit,Ro-
ipue vcrioressi' probaictur.Id enim fi-equentcracci- bertuiii (Jenomanenseui episcopum vice sua misit,
disse vetcribus lil)rarii.s admonnimus ad librum iv qui legatione pru scfungcretur apud Weniloiiem,ut
Salviani de Oubciiiiiliond Dei. In editiono porro patetoxcommonilorinipsiusHerardi ad NVcnilonem.
Massoni, pro mU Proneain, scriptum esi, aut perpe- Et baud dubie llerardus viva voce per Robcrtuiii
ram, foedissimo errore. Vidc supra in Notis ad epi- sigiiilicavit Weniloni perLupum abbatem Ferrarien-
stolam 3. sein nou stetisse quin Wenilo deponeretur. Is crgo
(4) DiscemUstudio.^Koia Lugdunensiscivitalis fama de linc facinore et perfidia,si vera forent quK jace-
ob studium litterarum. Unde illud Juvenalis : rentnr, conquerendi sibi justam subessc causam
Palleal. ntniiilis pressit ipii ralribus angiioin, scripsit ad Lii|jum qui, ceu antca diximus, sc
:

Aut LiiKduneuseui rlieti-^r iliclLiius ud araiii. purgarc studuil apiid Weniloncni.

S97 EPISTOL.t:. n08

rus iacio cujus experiemur utorquc judiciuiii quo- A S80 EPiSTOLA CX.W.
niam poslquam prsesse ea^pistis, el dignati estis AD FOLCRICIM.
me in raniiliaritatcm assumere,semper optavivoset Rrtverentjssimo praesuliia)Folcrico, Lupustempo-
in sanctitatc proficere et dignitate augcri et si, ; ralern et ajternam salutem.

meis rebus intogris, sinistrum aliquid, quod Deus Affluontiamgratia; divino munerevobis indultam
avcrtat, vohis contigisset, paratus sui opem ferre litteriscomprehondore placuit ac laudem illiusqui
pro viribus et me amicissimum modis omnibus deditetad condemnationem avaritiffi commendatio-

evidentissime comprobare.Quod si me perfidiam in- nemqueinvictissimaicharitatis.Namcum(6)aliquam

curisse recolerem, tantum scelus negatione non insulam Sequan;e (c)pagani crudelissimi pirataiap-
tegerem, sed confessione simplici veniaui obtinere plicuissent, quae sita est sub (t/)Melledunioppidoab
coiiarer.Nam cui vel parum sacras intuenti lit- ((') aliis recens exusto,et(/")eorumviciniamnobis,ut
teras non ultro ac sspissime occurrat Qai parat : crat, periculosissimam, nisi Doi mlseratio subve-
foveam proximo sno. iticidet incam [Prov. xxvi ; duceremus, nec in monasterio consistere au-
niret,

Ecclc. x; Eccli. xwi). Hsec quam vora sintutinam debamus, nec quo migrare possemus, depressi
aperiat in pra;senti qui, omni ambiguitate remota, aerumna tantffi calamitatis, inveniebamus. Inter
patefaciet in me in hac parte penitus
futuro, ac haec, cum megraviter ajgroLantem visitatum ve-
g
innocentem insolubilem familiarifatem vestram ad nissetis, ac nos ingenti exterritos metu offendisse-
utilitatem utriusque tribuat obtinere! Quodaliunde tis, illico absque uUo deliberationis tcBdio nostrum

compereram,vosque dignati estis mandarcsi Deus cxonorastis pudorem et proevenientes nostram

;

annucrit,dominus rex fiet nobis vicinus: postcujus
digressum, si vobis placet, ut primo fieri potuerit,
desidero congruo utrique locovos adireetscqueslra
Spiritus sancti gratia recupera:-e amicitiam quam
spiritus maligni malivolentia aliquantulum pertur-
bavit. Tunc etiam referre potero quid supec fralro
supplicationem, obtulistis((7)pra?dium Aquense, do-
minationis vestrcE praecipuum, in i[uo totius mali-
tiam temporis vitanunus, tenendae nostra? profes-
sionis opportunitato nonpenitus destituti.Prajterea
largissimam humanitatem vos priebituros vixcredi-
bili benevolentia ostendistis. Hinc incomparabili

bernegaudo santi Germani nionachi annue- consolationopervosultronobisdivinitusoblata,praj-

rint, quidcjue solum absque nostro damuo pra;- sertim in tam immani discrimine, quid facoromus,
stare valeamus fugitivo nostro, qui nuper cle- conati sunius, ut par crat,Deo et vobis saltemgra-
mentiam vestrara precibus inquietavit. Exigui- tias roforre. Sed,succumbente ingenio, nequivimus
tatis mefe meniores semper cupio vos valero feli- eas digne mente concipere, S8i nedum ore pro-
citer. ferre.Ergo attoniti,abundante ubique iniquitate,et
c refrigescente charitate multorum, admirati sumus
diebus nostris aliquem repertum qui cum tantorei

Fo/frico.Tricassium episcopo.qui variisperea

((()
Bertianis, in quibus hicc leguntur ad annum 861 ;

tempora conciliis Gallicanis interfuit. Factus est «Dani,qui pridem Morinum civitatemincenderant,
autemeqiscopus posl Prudentium ;qui, ut scriptum de Anghs revertenies duce Welando,cum ducentis
cst in .\nnalibus Bertinianis, obiit anno 8G1. Ergo et co amplius uavibus per Sequanam ascendunt,ct
hincquoquehabemusLupumnonessemortuumante castcllum in insula qu.-HOscollusdicituraNortman-
annum 8(Jl, cum ad Folcricum scribat. nis constructum eosdem Nortmannos obsident. »
i7/).y/(V/Kn»( i;)s«(n w.Sitamhaud dubiejuxtaOsccl- Infra:« Interea Danorum pars alti'ra cumsexaginfa
lum, ut patet ex Airnoino in libro socundo de Mira- navibus perSequanamin fluvium Tellas ascendunt,
culis santi Germani episcopi Parisiensis cap. 10 : indequoad obsidontoscastellumperveniunt.eteorum
« Xnrlmanni vero apud eumdem locum qui dicitur societate junguntur. Obsessi autem famisinedia et
Osccllus,in quadam Sequana;
insula rcsidentes, Pa- misoria omni squalore compulsi sex millia libras
risius sacpe, dum prorsus placebat, navali excursu interaurumetargontumobsidcntibusdonart,eisque
veniebant. » Ejusdom meminit et Carolus Calviisin sociantur, et sic per Scquanam usquo ad maro do-
Proclamatione adversus Wenilonem. scendunt,quos imminenshiems ingredi marcprohi-
{() Puynni amdelisximi. Id est, Dani, qui f um advor- buit. Unde se per singulosportus ab ipso locoPari-
sus Nortmannos intraGalliam gerobantbellum, iis- sius usque socundum suas sodalitatcs dividunt.
dcm postca sociati, ut dicotur statira. D Wclandus autem per Sequanani usquc ad castrum
])/('//('(/((((/. Oppidum est in diiscesi Senonensi,
((/) Milidunuiri (luii sooiis suis ascendit. Castcllani
ad Sequanam fluvium, vulgo iV/('/M?(. Itaque hinc di- \er.) cumV/clando filio Fossatis monasteriumoccu-
scimus oppidum illud fuissecombustumaNorman- panl. >
nis in priore advenlu; nam hjec irruptio, de qua [e)Ab aliis recenscxiisto.ld est,a Nortmannis.Et
hic agitur, secunda tantum fuit. Prior contigitanno oportot incondium istud contigissepaulo antequam
85l,utad epistolam 113 dictum est; poslerioranno epistfda ista scriberetur.
sequenti.ut patetexChronico Fontanellensi «.-Vnno :
[f)
Enruiii (•('(2(i;'(f(,'c Danorum nimirum ac Norlman-
classisSydroc et Godefridi ducum Danorum7.
8.52; norum. Quidni enim idem auderent in monasterio
Idus Octobris Sequanam ingreditur, et usquo Au- Ferraricnsi quod in Fossatensi facernnt? Nam We-
gustodunas accedit. " Epistola ista scripta ost ad landi filius monasterium Fossatensetumoccupavit,
Folcricum Tricassiuni episcopum, qui anno 8()lad ut dictum est.
eam cathedram porvenit.Itaqvie iste paganorumac- ((j^Pra^dium arjuen.se. M
est villam -Aqnensom, 15
cessus adMelledunumintelligi nonpotestdcsocunda M. P. ab Augusta Tricassium, Vulgo .^i.v cn Oth,
Normannorum irruptione, quam cuntigissc docui- quod inea provincia^ parto sita sit quK vocatur/e
mus anno852, mense Octobri. Verani autom istius pjijs d'Olli.
epistote epocham coiligere possumus ex Anualibus
§99 B. S. LUPI ABBATIS FERliAIlIENSIS. 600

familiaris dctrimcnto et imminutiono indigentibus A ^as suffragctur. Deindc pollicitationis verae memo-
subveniret.Nimirum hocluita fratribus neeessita- res, poteslis nos clicntes vostros mense gratis

lem patientibus non claudere viscera, hoc fuit epi- alcre dimidio, non sine usura quasi ex debito
scopalitercompati.hocpostremocharitatemimplere. suslentare. Ac ne nos impudentiffi, imo stultitia',

Vcrum quoniam cxubcrans Dei nostri clemcntia, arguatis, rccolite rhetoricE a nobis non impro-
tegens indulgontia innumeras maximasquc culpas bari peritiam. quas inslituit ut cum minora im-
nostras (a) minas pra3douum,quibus,vastatislonge pctrare disponimus,(c) majora poscamus, Cupimus
lateque oeleberrimis locis, ctiam sedem negotiato- vos valerc feliciter et vestrie dignitatis eminentiam
rum cappas se petituros jactabant subvertit, accos honcstisjugiter moriljusetsanctisactibusexornare.
a nobis,quod utinam ab omnibusChristianisfaciat, EPISTOLA CXXVI.
avertit, nec hao vice avulsi a nostro coBnobio coge- AD GIT.XILONEM.
mur oplamus onines, quasi concesso
pcregrinari, RevercnlissimopontificiGuenilonijLupusprajsen-
nobis usi beneficio, ut sit vobis tam copiosi boni tem et futuram salutom.
salva merces reprKsentanda aDco,cnm cocperitcle- Sanctitatis vcsfra; litteris alacriter paruissem,
ctosglorincar6et(6)gratiammprogratiareddere.Par- nisi votum meum molestia corporis impedisset.
vitas aulem nostrapcne . . . auditavestra liberali- t. Nam, cum post diuturnas et asperas hujus anni
tate obligala, nunquam erit vobis ingrata . . . ad Bgritudines bene revelascerem, subito tussim in-
obsequendum paratissimam quibuscunquevalucrit curri, 183
quoc meatus obstruens, pene totam
indiciisconflrmabil. Sit tamen Aquensis fundus mihi (d) adimebat. Hinc fa-
spirandi facultatem
tempore prrelationis vcstrcB, quod Deus diuturnum ctum cst ut multurn sanguiuis dotraherem, maxi-
esse concedat, nostro perfiigio, si infelicitassimilis mamque imbecillitatem contraherem.Proindc nus-
acciderit, destinatus. Contineantur a^dificia, hortus quam avdeo progredi donec quietis ac medicamen-
etiam diligentius cxcolatur.quod rectefaceredispo- torum imo Divinilatis ope mihi quantulacunqueso-
suistis.Agri ad hoc apti vitibus conserantur,acervi spita reformetur.Unanimis tantum vobis in omni-
frugum justi laboris industria multipliccntur, ut et bus supplicabo, et ad idem agendum fratres meos
vobis suppetat quod dcmono quotannis domesticis hortabor, ut Dcus inspiret vobis consilium quo ge-
tribuatiSjCt quod opemqumrentiljus misericorditer neraliter prositis omnibus Christianis ne peccatum
;

largiamini, ct si illo.nos, quemadmodum formida- injustitia3,qua3 nos jam miseros fecit,in damnatio-
mus, 882 pcccafis nostris id exigentibus, ultima nem pertrahat scmpitcrnam.In diebus pontificatus
nece.ssitas traxerit, latibuli nostri asperitas mcmo- vestri ad tantam libertatem (e)vitia proruperunt, ut
ralis subsidiis leniatur. Ouid aulem velimus super viudicala impunitate apcrtis quibusque nec Deus,
his qua3a nobis dignati cstis accipero curqua^ritis? C nec rcx, ncc episcopus timeatur. Quid moramini ?
quarc non aspicitis quota portio sit nostra; servitu- Quid ultra expcctatis? Aut Deus vestra industria
tis, sivcstro maxlmo bcncficio oonferatur? Ac no et auctorilato ad ;eqiiitatcm rcducet res humanas;
hujusmodi, quam nun ferimus, dissimulalioncnos aut hxc malorum incromenta, post inauditas con-
callidc ampliora suspicemini cligere meditari, (\ux lumolias, pcne omncs, qui pauci remanserunt.op-
cogitamus absque ubscuritate cxprimimus.Compc- priment innocentos. Vidctie quia sccundumbeatum
ristis, (|uanquam locus nostcr BcthJchcm, hoc cst Isaiam, qui rccedil a iiialo,privc/;r palnit.{ls.ux).
domus panis appollotur, panis nos pcnuriam cito nec tutusquisquam contra violcntiamraptorumest,
passuros, nisi vestraaliorumqucamicorum benigni- nisi qui viribus pra>valet, aut in corum conees-

(aj.W««a.s;)r<x'rfo)i.Goldastus,tom.I,llcr.Alamann., in epistola 110, in iiua pro adimenle scriptumfuit

pag. 197, hunc locum, queni ait esse corruptissi- ar//'«v««<t'.Eadeniinedicinaadhibenda est Arnulpho
mum,sic consetemcndandum : « Minas pra^donum, Lcxovicnsi in epistola 52,ad .Mexandrum III,inqua
qui vastatis longe laleque celcberrimis locis etiam sic clitumest: " Siquidem dignitas ecclesiastica
sedem nostramot oliatorumcapas sepetiturosjacta- regiam provehit potiiis quam adjuvatdignilatem.»
bant, subvcrtit, » ctc. Pro quo legenduin es[,adimil;ut recteraonuit Ju-
{0} Graliain pro (/ra'ia. Contra apnd Tacitumin D retus ad epistolam lOll Ivonis Carnotonsis.
quarto Annalium libro Ijenoficia eo usque h-cta
: <i (e) Viliaprorupcrmt. Nimirumobbellaplusquam

sunt doncc videntur exsolvi posse; ubi multum an- civilia qu;u rognum lioc miscrabiliter afflixcrunt.
te venere, odium pro gratia reddilur. » Quo loco, Tunc enim multa intcrdum in seipsis, multain po-
videcruditissimumvirumCurLiumPichenum. Votus pulo negle.xcrunt episcopi, mulla nogligcre coacti
epitaphium,Rom,T in eiiMnclcrio Callisti repcrtum, sunt ita utin omnibus ordinibus,clericorumvide-
;

cditum vcroinposti'cmaeditioncRomK SublerranK, licet, monachorum, et laicorum, religio magnuin

lib. III, cap. 22 : detrimentum acceperit,et aliiquidem per ignoran-
ALnXANDEU. l\IORTl'S. NO.N. EST. SED. VIVIT. SlPEIl. tiam in inleritum tenderent, alii vero longa licentia
ASTHA. ET. CORPUS. IN. HOC. TU.MULO. QUIESCIT. VITAM. assuefacti, impune se peccare posse confiderent,ut
EXPLEVIT. CUM. VNTONINO. l.MP. QUI. UBI. MULTUM. scriptum est in canone secundo concilii Vernensis.
BEXEEITII. ANTEVENIRE. PR.BVlDERET. PRO. GRATIA. Et eo processerat licentia sfficuli, ut, velut impuni-
ODIU.M. REDDIT. las proposito edicto promissa forct,nec Deum quis-
(c) Majora puscaiiius. Id cst cx s;cculari erudilione quam, ncc rcgem, nec cpiscopos timcret. Itaque
prodeisci ait in opistola 68. nec lciita rcmedia, ncc segncs medicos cxpctebant
((/) Adimcbal. llavetns code.^^.NameditioMassoni illa tcmpora. Propterca Lupus hortatur Weniloucm,
habuit,a(//!tt;a6a? cui similis error e.xstabatetiam
; ut manum operi diligcnter admoveat.
601 EPISTOL/I']. m
sit collegium. Oupio vos vaiero foliciter ct parvita- A. ((') alitor vidctur quibusdam,qui me putantde Deo
tis meiT. memoriam liaberc benignom atque conli- non pie fidclilerque sontire, ipso Deo,cui ab intelli-
nuam. plurimum confisus sum,sensum etsty-
gibili a3tate

184 EPISTOLA. CXXVII. lum meum rcgente,memoratas qua!stiones,quas au-

AD UJ) ODON. Pn.ESULEM.
Unice singuiaritorque rlilecto pra?suli Odoni Lu-
pus plurimam salutem.
Maximis pluribusque vestris benenciis adjutus,
sccurus ad vos decurro, his etiam usurus qua3 per
nuntios meos vos prsbiturum esse mandastis.
Verum, quia non misistis equum,nec idoneumqui
(J) me exolutim ferret habebam,navi ad vos, si Deus
vult, cursum tenebo. Ergo vestra indulgcntissima
pietas, qus me gratis et ullro fovendum recepit,
navi egressum ne patiatur durioris equi suooussa-
tura vexari. Locum ubi tendamus vobis vicinum et
congrua equis pabula cum vestris, sicut mandare
dignati estis, vos procuraturum non dubito.Cursor
dactcr multi ventilanl, intelligenter pauci capiunt,
breviter, veraciter perspicueque dissolvam. Neque
enim longa disputatione vos tenere debeo aut in ali-
quo fallerc aut obscuritatibus retardare,cum vestras
occupationes indisponendarepublica non ignorem,
vobisque post Deum [f)
fldem debeam singularem.
Deus Adam rectum condidit, ut sanctaScriptura
docct,ot originaliter in eo nos omnesrectos creavit.
Ilic parens humani generis, rectitudinem deserens
i;aturalem, nullo cogente peccavittam granditer ut
et se ipsum perderet et in se orancs utroque sexu
t> natos condemnaret. Deus ergo fecit excellenter bo-
nam hominisnaturam.sed eamdem ipse homo vitia-
vit miserabiliter per spontaneam culpam. Denique

noster, donec veniamus (quod opinor futurum,suf- fuit Adam,ut ait bealus Ambrosius,ct in eo fuimus
fragautc Dei clementia, Kal. Junii), pauperis apud omnes.Periiit Adam,et in illo omncs perierunt.Lau-
vos locum implevit et, si permissus fuerit, obser-
: demus igitur Dei opificium. ct cognoscamus culpEB
vabit fragmenta, ne poreant: pocula etiam, ne gra- nostra3 nihil aliud deberi nisi supplicium.SedDeus,
tiam amittant humore, siccabit. cui pra3terita,pra3scntia et futuraaique pra^sto sunt
EPISTOLA CXXVIII. (ipse est euim qui est, nec scientiaj illius accedit
((') AD DOMINUM REGEM. aliquid aut decedit), cum sciret in Adam massam
Domino glorioso regi Garolo sincere fidelisLupus. totius humani generis peccato corrumpendam.non
Dudum (d)m urbe Biturigum quKsistisde prffides- abstinuit ab ea bonum suae creationis,bene usurus
tinationeet libero arbitrio ao redemptioncsanguinis etiam malis,et ante constitutionem mundi elegitex
Christi quid sentircm; et ego qu;e in divinis litteris ea quos a debita pffinaper gratiam liberaret, ut ait
didiceram ct in maximis auctorilnis B85 inveno- Apostolus : 18© Sicut elegit nos in ipso ante mundi
ram vestr» majestati strictim aperui. Et quoniam constitulionem [Ephcs. i), casteros autem,quibus non

((() Ad Odon. prxsulem Bellovacensem in Belgica controversias de libero arbitrio,deprffidestinatione,

secunda. De eo multa mentio in synodis et scripto-
ribus illius tevi.Fuerat autem ante abbas Corbeien-
sis, ut ad epistolam 111 dictum est.
(6) Me exolulim. In manuscripto erat, mcxolulim
deque sanguine Ghristi.Quippe nonnulli aiebautli-
berum arbitrium sic homini redditumperChristum,
ut nihil tarnen homo vi liberi arbitrii possit absque
gratia Christi quosdam ab aitorno pnedestinatos
;

ferret; quod ita legendum arbitratus sum, mc exo- esse ad gloriara, alios autem ad pocnam, ita ut id
tuiim ferret, id est,eumequum de quo dubitarinon quod Deus se pr»scierat esse judicando facturum,
posset quin me facile ferre posset. Exohitim, pro haud dubieevcnturumsit.Tertio,sanguinemChristi
exolute, id est indubie. pro lidelibus tantum esse fusum, non autem pro
(c) Hanc epistolam,itemque sequentem,edidit Ja- infidelibus. Quarto, neminem salvari nisi per Chri-
cobus Sirmondus, Societatis Jesu clarissimum lu- stum,omnes autem quocunque ipse voluerit,
salvari
men,in calce libri de tribus Qu.Tstionibus, ubi cen- ac per hoc quicunque non salvantur, penitus non
set eas esse Lupi Ferrariensis. Edita porro antea essevolunlatis illiusutsalvontur.Addidit haud dubie
fuerant in Belgio a Donato Gandido, cum descripta Lupus, ex ca occasione in partes distrahi ingenia
ex veteri eodice fuissent opera Antonii Grimberti, hominumeruditorum EratCarolus taliumcuriosus.
monachi Elnonensis. Titulus autem istius epistob-e Itaque ex Lupo qu;esivit qua;nam ipsius in his quse-
in editione Sirmondi ila habet Scrvati Lupi ad
: stionibus essct opinio. Usus est Lupus facilitate Ca-
Carolum regem. ln,editione vero Belgica Ejusdem : roli; librumqueea de causa tum scripsit.anno nimi-
Lupi Servati ad Dominum regem. Nos vero, cum in- r. rum 849, ut ipso testatur in initio ipsius libri.Sed is
telligeremus editionem Belgicam propius accedere liber adversus illum concitavit odium plurimorum,
ad rationem scribendi illius aetatis, adeoque Lupi, qui ox 00 collcgerunt et in vulgus sparseruntLupum
titulum huic cpistolce fecimus,/ld dominum regcm. de Deo non pie fideliterque sentirc, et ostentandaB
Cffiterum epistolas illas addi voluimus in fineepis- eruditionis causa recedere a receptis opinionibus._
tolarum,velut in suo.Dubitari enim non potest quin Ea de causa cpistolam istam, qux est apologetica"
sint Lupi, abbatirf F^errarionsis. et velut epitome qu;odam libri detribusQuKstioni-
((i) In urbeBitnriijum. Assentior olarissimo prwsidl bus, ad Carolum scripsit anno sequenti.
Mauguino, qui tum hiec contigisse putat, cum Ga- (e) Aliter vid. (juiljusd. Hincmaro nimirum Rhe-
rolus Calvus.post captam Tolosani,ad urbem Bitu- mensi, Pardulo Laudunensi, atque fortean aliis ut
rigum accessit anno 84'.) mense Decembri, ut tra- idem Mauguinus.
reoto existimat
dit auctor Chronici Fontanellensis. Aberat ab ea Fidem dcbeam. Uecte ex hoc loco collegit
(/')

urbe Lupus itinere tanturn unius aut alterius diei. idem vir clarissimus hanc epistolam fuisse scri-
Itaque quoniam facilis erat accessus ad regem, illuc ptain a Lupo Ferrariensi qui ea de causa lidem
:

accessit. Carolus vero post solemnem exccptionem, singularem Carolo dcbcbat, quod monasterium
ut Lupi verbis utar, quxsivit haud dubie ab eo Ferraricnse situm esset in rogno Caroli, cui idera
quid novi ferret. Ille vero habitam synodum dis- monasterium munera militiamque debeljat.
seruit in causa Britonum; tum, excitatas graves
 : :

603 B. S. LUPI ABBATIS PERRARIENSIS. 604

hanc gratiam misoricordia impendit,iii damnatioiie A. nius, beno expendens verba Apostoli Quid habcs :

quam ipsi peccando merucrantjusto judicio dcreli- quod non accepistil quid gloriaris quasi non accepe-
quit et hoc modo, ut docet Apostolus Cujiis viilt
: : rw?(/Cor. iv)statuitin nuUo gloriandum,quandono-
miserciar, cl quem vutl indurat {Rom. ix). Mlseretur strum nihil sit (a). Unde bona quoque voluntas prae-
eorum quos assumit per gratiam,indurat illos quos paratur a Domino, ut memoratus Aposlolus docet.
per eamdem gratiam non emollit, sed quamvis oc Deus cst qui operatur in nobis et velle el perficere
culto,justo tamen judicio dcrelinquit. Hi ergo quo- opus bona3 fi§8 voluntatis; propterquod subjun-
rum miseretur pra;deslinati suut ad gloriamsecun- Slt,et pcrjxcerc pro hona vohmtale \Philip. ii). Ipsam
dum Quos prxscivit et pncdestinavit
illud Apostoli : ctiam bonam cogitationem aDeo nobis esse doctor
(liom. i),et appeliantur vasa in honorem. Hi debcnt gontium manifestans, ^on quasi suffwienles simus,
Deo totum quod sunt et quod habent; siquidem inquil, coyitare aiiquid a nobis, quasi ex nobis, sed
ejus bonitate facti sunt, cum non essent; ojusbeni- sufficieiuia nostra ex Deo est {II Cor. iii). Dei gratia
gnitate srilvati iunt, cum perditi essent. Hli voro nospra;veuit,propter quod scriptum est : Deus mcus,
quos indurat,hoc est non emollit,qui in damnatione misoricordia cjus prxuenict me {Psal. lviii, ut bona
relinquuntur, quam originaliter vel actualiter me- velimus inohoemus. Dei gratia nos subsequitur,
et
ruerunl,dicuntur vasa in contumo.liam,perfccta vel ut scriptum est, cl misericordia tua subsequetur me
p
apta in interitum.Hi quod creanLur.Doi donum est (Psal. x.\ii), ne frustra velimus et cceperimus. H«c
quod puniuntur, malum ipsorum. Hos beatus.\ugu- principaliter Dei sunt.ut prKmissis testimoniis cla-
stinus in mullis libris et in eo quom fecit ultimum ruit, ot consequenter nostro, quia voluntate a nobis
non dubitat dicere prsdcstinatos ad pmnam, non fiunt. Et scripLum cst Domine,pacem da nobis,omnia
:

intelligensfatalem perditorum neccs3itatem,sed im- enim opcra noslra operalus es nobis [Isa. xxvi). Rca-
mutabilemrelictorum desertioncm.Logcbatcnimde tus quidem peccati in baptismatc solvitur, sed con-
Deo Si conrluserit homincm, nullus est qui aperiat
: flictuscjus propter ^xcrcendam lidom servatur, ila
{Job. xii) itemque Considera opera Dei,quod nemo
; : ut adjutorio Dei semper et comprimendis vitiis ct
possit corriyerc quem illc despexerit (Eccli. ii), illud obtiuendis virtutibus cgcainus.Hoc et uuusquisque
etiam Dimisi cos sccundum desideria cordis eorum,
: Deo pie militans in semetipso sentit, et Apostolus,
ihunt in adinventionibus suis (Psal. lxxx). Et, ut jam Ghristi sacramentum consecutus,sic humiliter
opinor.dirigebat cum in huncsensum illud maximc confitotur : Condclector leyi Dei secundum interiorem,
testimonium de Deo qui homincm. Video auicm aliam legem in membris meis
fecit quaj futura sunt.Cui
et dicitur : Reddcs repugnantem legi mentismex et caplivum me ducen-
unicuique secundum opera sua
{PsaLhw^QuoA nimirum facturus cst omnibus,nisi tem in tcye peccMi,qu;e est in membrismeis {Uom.wx).
quos fecerit IS? beatos romittendo iniquitates oo- C De libero urbitrio concordiler ita senserunt qu
rum ettegcndopeccata.Qui gratiam ip&iusDeisum- cunquc mcntemdivinorum cluquiorum probabiliter
mis etrerenles praeconiis dicere possunt,non secun- perceperunt.
dum peocata nostra fecit nobis, neque secundum Postremo quos redemorit Dominus sanguine suo
iniquitatosnostras rotribuit nobis.Consentiunt Au- cvangelica lectione colligitur apud Mattha;um Ui- :

gustino verbis aliisHieronymus et Gregorius.oodcm bile, inquit Dominus, ex hoc omnes,hic est enim sun-
autem vero Beda et Isidorus.Quod ex ipsis aucto- guis mcus novi testainenti,qui pro multis effundetnr in
ribus, si vestrae placuerit celsitudini, facilc potero rernissionem peccatorum [Matth. xxvi). Apud Mar-
demonstraro. cum : riic cst sanguis nicus Sovi Teslamenti, 189 qui
Libcrum sane arbitrium in bonoquod contcmpsit pro multis cfjundclur (.V((rc. xivi.Apud Lucain vero :

primus homo peccanspordidit,in malo auLeni quod llic cst calix NovuiH Testamentum in sanguinc meo,
elegit retinuit. Quemadmodum vero, si velit quis, Duo ergo evangc-
qui pro vobis fundctur {Lue. xxii).
vel subtrahondo sibi cibum se potest perimero, listcB ponunt pro multis, unus pro vobis, quia et
pcremplum autom non potest vivificarc, ita potuit discipuli multis annumerantur, nullus pro omni-
homo voluntato doliuquens usum inbonoliberi arbi- bus:Et ne id ergo temcre scrutatus oxistimer, san-
triiperdere, sed id.etiam si velit,non polest suis vi-
D ctus llicronymus, explanans locum Evangclii Sicut :

libus resumcre.Non eriLigiLur in bono liborum illi F7lius hominis non vcnit minisirari,sed ministrarc,
arbilrium, nisi fucrit divina gratia liberatum. Do- ctdare animam suam rcdemplionem pro multis {Mattlt.
rainus Jesus sciebal, ut scriptum est, quid esset in vii), quando, inquit, formam servi accepit, ut pro
hominc {Joan. ii), id salubriter aperions, Sine me, mundo sanguinem funderet, et non dixit dare ani-
inquit, nihil potestis facere [Joan. xv), nihil scilicct main suam redemptionem pro omnibus, sed pro
boni. Nam
ipsc mali auctor et cooperalor esse non multis, id est, pro his qui credere voluerint. Qua
potesL, qui, ut Joannes aiL Baptista Agnus Uei esl, :
expositione juxta fldem catholicam docuit solos
qui lollitpeccata tnimdi [Joan. i),et qua3 scilicet facta
lidelcs esse intelligendos, sivc in gratia permansu-
sunt, ct ne flant. Item alibi Dominus Si vos Fitius :
ab ea suo vilio reccssuros. ILem bealus
ros, sive
liberavcril, lunc vere libcri erilis {Joan. viii). Sanctus
Augustinus apcriens populo sententiam Evangtlii
Cyprianus,martyr gloriosissimus et ductor suavissi- Vos non rrcdilis, quia non estis e.v ovibus meis

(a) Cypr., lib. iii Testim. ad Quirinum, c. 4.

 :

605 EPISTOL^. 606

(Jonn. i): Quomofio, ait, istis dixit, »o)? Cflin c.v \ B9l(r)EPIST0L.\CXXIX.
ovibus mcis, quia videbat eos ad sempiternum inte- AD HINCMAnUM.
ritum prcedestinatos,non ad vitam ffitcrnain suis an- Reverentissimo praesuli Hincmaro Lupus perpe-
guinis pretio comparatos. His tam claris luminibus tuam in Doinino salutem.
doctrinam suam evangelico sensu roborantibus qui Scrutantimiliidiumultumqucdepraedestinatione,
audeant contraJicere nisi qui erubescunt sine lumi- de qua in pace, in qua vocati sumus a Deo, qua^ri-
nibus apparere? Ut pace tamen ot revereutia tanti muset deliberamus, quid probabiliteresset sentien-
viri dictum sit, hunc intellectum evangclico fonte dum, neilhid Apostoh, quos prwscivil clprxdeslinavil
manantem non videns Joannes Gonstantinopolitanus (Ilom \m\ pateat ; illud vero, vasa irx perfecla,
episcopus, cum exponeret illud Apostoli, qualiter sive paraln, sivc apta in inlcrilum [Hom. ix); et illud
gratia Dei pro omnibus gustaverit mortem Non pro : quod divinitus alibi scribitur, ncscit homo ulritm
fidelibus tantuni, iuquit, sed pro mundo univcrso; amore an odio diijnns sit (Eccle. ix), itemque, Consi-
et ipse quidemproomnibusmortuusest. Quidautem dera opera Dei, quod nemo possil corrigere quem ille

sinon omnes credunt? llle quod suuin erat implevit. despe.verit passim in divinis
(Eccli. vii), et similia

Verum cur hoc senserit, nullo divino lOO testimo- reperta eloquiis, dignum non habeant exitum, hflec
nio coinprobavit. Quod si quis exceliontic-e culminis p verissima videtur sententia, ut pr<:edestinatio sit in
vestri ostendit aut oslenderit (a) Faustum quemdam bonis,juxtainlellectum doctissimi Auguslini,gratiffi
de his longe diversa scribentem, ne acquieveritis praparatio, priedestinatio autcminmalis,secundum
erranti quoniam docet^/yjGelasiuscum septuaginta
: nostram capacitatem, gratiae subtractio. De quibus
episcopisviris eruditissimisqui scriptoresessentvel idem certissimus auctor ita scribit: Ouibus non vult
non esscnt recipiendi statuens primo commenda-
: subvenire non subvenit, de quibus in sua preedesti-
tionem Augustini et singulares laudes Hieronymi, natione aliud judicavit, iia tamen ut in utrisque
memorati Fausti scripta his verbis exauotoravit creator asquissimus inveniatur, dum et illis gratiam
Opuscula Fausti Regensis Galli apocryplia. Hanc misericordia impertitur, et eamdein gratiam,
istis

fidem, quam expressi in supradictis quaestionibus, quanquamoccultOjjuslotamen judicio non largitur.

tenueruntEcclesifecatholicoeinvictissimidetensores. Dumque in Adam omnes recti creati sumus, et liber-
Hanc ego minimus omniiim custodio, hancvolenti- talemarbitriiabsqueulliusdiilicultatisimpedimento
bus absque invidia ostendo nolentibus mea3 medio-
; et intorpellatione accepimus, sponteautem peccante
critatis conscius non ingero. Noc, ut quidam suspi- Adam, in quo, ut Apostolus testis est, omnes pecca-
cari se simulant, inaniter, hoc est, vanse gloriae stu- verunt [Rom. v), omnes, ex eo duntaxat utroque
dio cupio innotescere, cum terreatme plurimum illa 192 sexu progeniti, conditionis dignitatem amisi-
de Scribis et Pharisieis Domini sententia: Qinnia C iiius, et pcenam peccati, hocestconcupiscentiam, et
opcra sua faciunt ut videuntur ah hominibus (Mallli. mortem, non animaj solum, verum etiam corporis
xxiii) ; et de hypocritis: Amen dico vobis, reccperunt merito nostro incurrimus. Hiuc cst quod qualis
mercedem suam (Matlh. vi). Sed asserendae veritatis Adam a Deo crealuscst non nascimur, sed origina-
intuitu quod in divinisauctoritatibusearumque sen- liter peccatores, damnatique poena peccati : quo-
sum sequentibus praecellentissimis auctoribus Deo riim alterum fecit spontanea culpa nostri primi pa-
inspirantc deprehendi qu;crenlibus absque conten- rcntis, alterum culpani puniens Ircmenda severitas
tione manifesto. Vestrfe igitur opinatissimae pruden- Cum ergo communiter omnes
justissimi judicis.
tiae si jam satisfactum est, gaudeo. Sint autem, vel damnali simns cujus nostrum vult Dcus miseretur,
nunc, vel cum Deus nostcr optalam vobis quietem ct quem vult indurat, hoc est, in propria duritia

conlulerit, propter alia etiam negotia ecclesiastica,
evocatis ad conventum doctioribus quibusque, rcc-
tene, perperamve sentiam, subtilior plurium tracta-
lus poterit invenire. Sic Dous vos, opto el oro, diu
feliciterque faciat regnare, ut sccum vos in iTtcrnum
regnare concedat.
derelinquit. Miscieturmagnabonitate, indurat nulla
iniquitate. Sic itaquehos quos indurat pra>destinat,
non ad supplicium impellendo, sed a peccato quod
mcretursupplicium non retrahendo; qucmadmodum
induravit cor Pharaonis, non ad culpam urgendo,
n sed gratia cmoUitum a culpa non revocando. Sic
recte possuinus dicere, induci a Deo in tcnlationem

(«) Faustiim quemdam. Vide notas ad epistoiam
112.
(b) Gelasiuscum sepluaginla. Eamdemauctoritatem
iisdem ferme verbis profert hic noster Lupus in flne
Collectanei de tribus Quiestionibus. Sane decretum
hoc de libris canonicis et apocryphis Iribuitur vulgo
papae Gelasio. In veleri tamen codice iiis. cathedra-
lis ecclesiae Urgellensis, in quo continetur sincora
Isidori collectio, idem decretum Iribuitur Hormisd;e
pontifici Roniano, qui non multopost Gelasium flo-
ruit. Sed et olim benelicio clariss. viri domni Luc«
Dacherii, monachi Bcnedictini, vidi vctustissirnum
codicemms.CollectionisDionysianajinquoscriptuni
crat decretum hoc a Damaso papa, diu videlicct ante
Gelasii tempora, cditum fuisse. Unde fortassis elici
possit Damasium primum omnium de hujuscemodi
Iibrispublicestatuisse,deindeveroGelas-umDamasi
dccretum renovasse, illudque auxisse eorum aucto-
rumnoininibusqui post Damnsumvi.xere.Quodidein
de Hormisda quoquc dici potcst. Vide clarissimum
viriim Joannem Poarson, episcopum Carrensem, in
vindiciis epistolarum S. Ignatii.
(f) Hanc epistolam clar. priTses Mauguinusexisti-
mat a Lupo scriplam anno S4'.), ad consultationem
Hinciiiiiri, qui Ratramni, Corbeiensis monachi, cen-
suram passus, sententiam Lupi exquisiverit.

607 B. S.
qui non cxaudiunliir, oranlrs: El ne nos imlucashi
tenlalwnem; non quorl ipse inducal in malorum ten-
lationem,quod ulique, ut alibi docetur, intenta-
lormalorum cxi {Jac. i), sod quodam loculionis ge-
nere inducero dicilur cum judicio desei-Los patilur
in tontationem induci, quosa tcntatione gratia non
educit. Nemo tamen
opinetur aut justis aut injustis
reprobis prEdcstinationis veritato fatalem nccessi-
tatem induci, cum in utrisque
suspioionem necessi-
latis libertas excludat voluntatis. Siquidem clecti
aecipientes a Deo et velle et perficerc libentcr
agunt
undesompilernu""iprcEmiumconsequantur;perversi
autem deserli ab eodem Deo, non inviti, sed etipsi
libenter agunt undo In aiternum nicrito puniantur.
193 Quis vero nisi, ut milius loquar, tardus sit,
ibi asserat necessitatem ubi videat regnaro vohiuta-
tem vel adjutam misericordia desertam divino
ve!
judicio ? Bonorum ergo voluntatcm sic divina com-
mendant eloqu'a : iSeatus vir qui timet
mandalis ejus volet nimis (Psal. iii). Porro malorum
voluntatem talem insinuanl Noluit intellirjere ni
: esse
bcne ageret, inirjuitatem medilatus cst
astitit omni vix non bonx, m.alilium aulem non odi-
vil (Psal. xxxv). Permissus est ergo injustus agerc
ia)Pardulo. Episcopo Lauduncnsi.
epistola scripta fuit a Lupo nomine Weni-
(i) Hffic
Jonis, archiepiscopi Sononensis et suffraganeorum
ejus. Cffitcrum eam non essc integram patet ox ca
quam ad illos scripsitpapa Nicolaus, quaj a claris-
simo viro Joannc Gordesio, canonico Lemoviccnsi,
primumcdilaestinappendiceepistoIarumHincmari,
dein vero a R. P. Sirmondo in tom. III Concilio-
rum Galliai. Scribendje porro istius cpistolffi Lupinfe C episc«palo officium implere non possc. Itaque inter-
ha3o causa fuit.
Herimannus, episeopus Nivernensis, ut in synodo
apud Suessioncm habita anno 853, niense Aprili,
conquostus estWenilo, adeo dubiajsanilatis erat, et
tam gravi capitis dolorc Inborabat, iit in amonliam
quodammodo videretur prolapsus, adcoque cpiHCo-
pale collegium inoribus suis dehonestaret. « Injun-
ctum cst metropolitano, » Wcniloni nimirum, « ut
adjunctissecum aliquotepiscopisad oppidumNiver-
nense accoderet, et omnia ibi negotia eoclesiastiea
sapienter oom])oneret. Ipsiim vero coepiscopum
suum Herimaunum apud urbcm Scnonuni secum
habcret donec ajstivum lcmpus, quod valdo con-
; stolamHi.NivcrnousisquippcepiscopussuffragnnPus
trarium inlirmitati illius rofcrebatur, pcrtransirct
etsicDominoannuenteabstinentiacompetentiassue-
tum, episcopali gravitatc inFlrurtum, aposlolicis
moribus iurormatum clerus et populus cum ad sc-
dem propriam utiliter favente Doi gratia revocaret. »
Trausacta fernioKState, llcrimannus, qui Caroli rc-
gis studiis haud dubie altollobalur, visus est nd
bonam iVugem rodiisse. Ouani ob rem episcopi npiid
Vermeriampalatiumcongregaii sequenti mense.\u-
gusto Herimannum « su:e ditioni ct polestati al(|uo
episcopali custodi;K .5u.Tque l'>.clesia> gubcrnalioni »
restituerunt. Post aliquot exindc annos Nicolnus
papa localus cst in sede Pelri. Ilerimannus intcrim
rovolutus ad errores suos, Wenilonis animum in so
conoitavit. Et quia Herimannus Caroli gratia fovo-
batur, adcoque facile non erat episcopis hunc virum
dejicere e calhedra Nivornensi, Wenilo, ut eum for-
tiusopprimeret, suo sulfraganeorunu[ue nomincau-
ctorilatcm Romani pontilicis imploravit, gnarus
videlicettemporum suorum. Ihmc occasionem avido
arripuit Nicolaus papa, laudataque magnifice Wcui-
lonissuflraganeorumquc ojus pietatcacrevercntinin
sedem apostolicam, o.xcmplum in futurum ox ca
: :
LUPI ABBATIS FEIIRARIENSIS. 6oa
A quod utdo malo Ijcneoperante Deo claresce-
elegit,
ret quid essc inter servientem ei et non servientem,
et salvati quantas habere et agere deberent ipsi Deo
gratias agnoscercnt, dum camdem habentes damna-
tioniscausam,in isto aspicercnt quodliberatorisgra-
tia evasissent. Hajc assertio voluntatis ne in recens
quidem natis locum non habet. Nam aut percepta ba-
ptismatis gratiasi dccedunt, voluntate Dei salvantur,
auteademgratiacjusdemDei.judiciofraudali,ha;redi-
tarii peccatimerito palernacomraissivoluntatedam-
nantur. Ego quodsentiosimphcitervobisaperui.Vos
vicissim, si in ahquo divcrsi estis, ne gravcrnini re-
seraro. Siroile et ia) Pardulo nostro direxi. Cupio vos
valere fcliciter.
t9i EPISTOL.\ C.X.X.X [1,].
B AD NICOLAUM PAPAM.
E.v parte Gucnilonis cl .sufjraganeorum ejus.
Dominum, in Suggerimus mansuetissimffi paternitati vestrse in
nostra (c) dioecesi,inoppidoquod Nevcrnum dicitur,
quemdam episoopali ofiicio prai-ditum nomine
in corde suo H. qui frequenter admonitus, et diu expectatus ut
revalesceret, implere non sufficit ipsum ofticium
mentenonintegra.Diciturautem(fi)Melchiadespapa
occasione statui posse inlellexit. Atque ut cautius
ageret,eam causam ad se traxit, eo colore quajsito
quod ncmo absensct inauditus condemnandus est,
praisertim ab co judice qui sit prorsus ignarus cri-
minis. Wenilo cnim de excessibus Herimanni nihil
speciatim rescripserat, sed in aversione frequcn- ;
ter videlicetadmonitum, et diu exspectatum ut re-
haud tamen emendatum esse, adeoque
valescerol,
locutus cst Nicolaus anquirendum osse de culpis
accusati. Quid autem postea actum sit, mihi coni-
pertuin non est. Fortassis objurgatus Wenilo ab epi-
scopis Gallicanis, quos non obscurc perstringit Ni-
colaus ad Wenilonem scribens, tanquam parum de-
fercntcs auctoritati episcopi Roniani, adeoque cau-
sas cpiscoporum in provinciis suis jure suo definire
pncsumentes, objurgatus, inquam, Wenilo, tum a
rcge quoque fortean increpitus, quod se inscio Ro-
manum papam implorasset adversus episcopum
Gnllicanum, accusationcm omisit.
(r) Dirccesi. Idcst pi'ovineia, ut monuimus ad cpi-
cst archiepiscopi Scnonensis. Sic Ivo Carnotensis
in epistola 01 scribens ad Hugonem archicpiscopum
Lugduncnsem, ait n Verum dc eo quod consecra-
:
lionom Niverncnsiselecti ad nostram diu^cesim per-
tinenlem, Augustuduni fncerc disposuistis. »
I) (// .Mclchiadcs pajja. IIoc Melchiadis decretum
exslnl in epistola ejiis nd opiscopos llispanienses :
(I Episcopos, inquit, nnlite judicare, noliterondem-
nare absque sedis hujus auctoritatc. Quod si fecpri-
tis, irrita crunt vostrn Judicin, et vos condeinnabi-
mini.Hocenimprivilegiumhuicsanctwsodisateiiipo-
ribusapostolorumstntutumcstservari.quodillKSuni
manet usquo in hodiernum diom. » Haud dubie
cpiscoporumjudicia Romano pontiliciroservata esse
constitisset, si auctoritas islius epistolai valuisset.
Scd quoniam illatum primum per eas tempestales
emerserat (diu videlicet rccondita apud Hispanias,
donec RicuUus episcopus Mogunlmus, qui sub
Carolo Magno floruit, illinc in (^iallias attulit Isidori
Collectioncm), de novitatc periclitari prorsus vide-
bntur; praisertim cum cpiscopi Gallicani, qui Colle-
ctionem illam admitlerc recusabanl, imblice excipe-
rent epistolas illas velerum pr;esulum Romanorum
i;i)!) EP1ST0L.'E. (ilO

dccrevisso nc quis iinquam pontilcx sinc consensu A removen-

niur, auL sicut sanctus (i)Gelasius rlocct.
pap.-c Uomani deponeretur. Undo supplicamus ut dus sit mcnte percussus.Quo verum absque dubie-
statuta illius integra.sicut penes vos habentur,nQlji3 tale sciamus,expetimusot exspeclamus vestruiii ju-
dirigerc dignemini; uthincdictis ipsius conlirmati, dicium, ne in temeritatis calumniam aliquatenus
aut sieut beatus Gregorius doctor fecit («) Arimi- incidamus,sed vestro instituti moderamine,veritatis
ncnsi cpiscopo incommodo simili laborante scqua- et rectiludinis tramitem nuUatenus deseramus.

ab Isidoro prolatas, ni.illius csse auctoritalis, eo
quod in Codice Ganonum non exstarent. Itaqua
Wenilo, qui auctoritatera suam externa potentia
adjvandam esse intelligebat.id haud dubie summo-
pcrc optabat ut modus tandem aliquis repcriretur
quo liberum non esse episcopis Gallicanis rejicere
Ravenn;B.Decernit autcm ut quoniam episcopus Ari-
minensis tanto capitis dolore fatigabatur, ut otiara,
sua ipsius confessione, ad illius Ecclesi;e regimen
assurgere non posset, adeoquc successorem sib-
dari postulasset a Gregorio papa Roraano; Maria-
nus eum qai electus fuerat examinet et si inventus
;

auctoritalem epistolcu Melchiadicai.Verum quoniam fuerit idoncus,eumcumdecretipagina ad se niittat:

id negotium dexleritate quadam tractandura crat,
ne eausa! irarum subministrarentur collegis suis,
sic temperandum esse censuit acturn suum,utlicet
dubiturc maxiiiie videretur do veritatc illius epi-
stola;,matcriaui tamen cpiscopo Uomano pra^beret
ad so trahcndi judicia episcoponim. Igitur ut om-
nem obtrectandi materiam c;episcopis suis adimo-
ret, consuleudum esse censuit armarium lioinanaj
sedis.orandumquc Nicolaum papam,lum luiic sedi
prffisidentem, ut cxemplum authenticum cijistoke
illius Melchiadicaj ex illo armario depromplum ad
i<Quatcaus,inquit,eodem a nobis Ecclesia; Domino
disponentc, consecrctur antistes."Ilaque,si ea luis-
set episcopi Arimincnsis pertinacia, ut agnoscere
nollet inlirmitcitem suam,nequc licentiam petiisset
B recedondia sacro ministerio,Gregorius nequaquam
tontasset illi,(|uantuinvis mcnto caplo,superponere
episcopum.Sed eo casu docet lib. x/, epist. cS, dan-
dum esse episcopo mente capto et inutili coadjuto-
rem,qui episcopale oflicium exsequatur,in iis vide-
licet qu;e ad jurisdictionem spectant,ut hodie loqui-
mur qui si episcopo isti cegroto superstes fuerit,
:

sc mittere dignaretur. « Undc supplicamus.iiiquit, ejus possit loco succedcre. Itaque exeraplum illud
ut statuta illius inlegra, sicut pcnes vos habentur, Ariminensis episcopi.nulliusmomentierat in eausa
nobis dirigere dignemini. » /Equissima prolecto Ilcrimanni episcopi Nivernensis,quemeonstat resti-
erat postulatio Wenilonis; cum si quis fictam sus- tisse voluntati Wenilonis alium in loco ejus ordi-
picetur Uomani oujuspiam poutilicis cpistolam,re- nare cupientis.Sequens mtas non dubitavit quin ab
quirere eam deheat in Ecclesi;e Uomame chartario, episcopali oflicioi'eraovendussitisciui oioneriimpar
ut monuit Hieronymus iu Apologia adversus liuli- sit.Narrat enim Mattha;us Parisius Lanfranco Can-
num; quod usurpatum etiam est a sancto Bonilacio tuaricnsi archiepiscopo iii synodo Westraonaste-
archicpiscopo Moguntino, ut patet ex epislola cjus riensiresidenti anno I075justaradcponendiepiscopi
1.5, scripta ad Nothelmum,archiepiscopum Cantua- causam visam fuisse,et si is adeo idiota et ignarus
riensem. Suspicaccm tamen Nicolai animum, ut rerum Scecularium csset, ut neijue Gallice loqui,
erat retinendte auctoritatis suffi cupidus, perculit nequo regi suo consilium dare valeret in negoUis
intempestiva isthu;c et importuna postulatio :Vide- Q emergentibus,eaque decausaUlstanum Wigornicn-
bat enim ea interrogatione tentari arcam doniina- sem episcopum decrevisse deponendum. Alilor ta-
liunis, multumque e reipublica peti ;scire fcrtean men Ueo visum narrat idem Parisius. Neque hic
volentibus episcopis Gallicanis quidnam de novis mihi leiiipcrare possum quin conterranci meilnno-
illis veterum puntilicum epistolis sentiret novus contii papa! VI sapicntiain commemorem qui anno :

pontife.x Nicolaus, et an Melchiades epistolani ex 1358 Salvianno Wdiniiiticnsi episcopo, et senio et

Uomanaj Ecclesia; armario, ubi nianilestum erat gravi corporis inliriiiil;ilr laboranti, coadjutorein
eamnonexstare,posito omnipudore missurusesset. dari jussit a Gerlacn aicliiepisoopo Moguntino.citra
Ergo vir prudentissimus, ne suspicionis istins aut tamen futuram successionem,secundum regulara a
metus Ibret manifestus, neve ea per iraprudentiam Gregorio Magno prc-escriptam ; quo unieo facinore,
rescriberet per qua3 quam famam dehonestaret, si etiamsi c;etera argumcnta deessent, probaverim
falsiis intelligeretur, episcopos Senonenses, quoad Innocenlium prisci moris virum fuisse. Audacior
hoc,sincresponso reliquit; postulalaqueeorum elu- fuerat Innoccntius Ill,quem MaUha;us,Parisius vo-
sit plurima ipsorum laudatione, et multum conte- Ccit audacem jurisconsulluni.Is enim anno 1209 epi-
statusllerimannumabsentemetinauditum damnari scopum fotracoricensem inAquitaniasecunda com-
non debere. Audacior tamen doinde evasit religio- pelli raandavit ad cossionem,eo quod inutilis vide-
sissimus iste pontifex. Scribens enim alii|uat post retur, et quod bona Ecclosia; dilapidaret.
annis ad episcopos Gallicanos in causa llothardi, [h) t;f/a.S(Hs'..\uctorilas Golasii petenda est ex epi-
episcopi Suessionensis,non dubitavit asserere san- stola ejus ad Rusticum et Fortunatum episcopos,
ctam Ilomanam Ecclesiam penes sc in suis archivis p. qu;B exstat apud Cratianum 7, q. 2, cap. Nupcr. In
recondita habere decrelalia isthajc priscorum ponli- ^ ea quippe decretum a se antea esse ait Gelasius ut
iicum constituta./Eta.s deinde Gregorii VI! oslcndit in ejus Ecclesia qui morbo epileptioo laborabat vi-
verissimam esse Tertulliani obsorvationem: qui in cini episcopi visitationem congruam redderent, id
libro de volandis virginibus ait,sola fldei regulair- est episcopale illic oflicium exercerent,ob «gritudi-
rclbrmalnli et imniutabili manente,cseteraconversa- nem proprii episcopi. Quod idem est ac si diceret
tionisetdisciplin;eadmitterenovitatemcorrectionis. ab episcopali raunere removendum esse mente per-
Nam contenderat Nicolaus, et quidem ingentibus cussum, ut Lupi verbis utaniur, qua? in eamdem
animis, cpiscopum absentem damnari non posse. cum Gregorio Magno scntentiam recidunt. Secun-
Al Grcgorius VII hane regulam eonstituit, Qiiod ab- dum hanc formam episcopi inSuessionensi synodo
senh's papa possit dcponere. C;Hterum neque inju- constituti memores epistolos sancti Gregorii, quam
cundum neque inutile futurum reor, si post obser- laudant, decreverant ut durante inflrmitate Heri-
vationes istas, hanc Nicolai ad Wenilonem episto- manni, Wenilo, Metropolitanus « Ecclesia; Niver-
lam, quae plurimum artis et industri;e habct,lecto- nensi.ea quibus indigcrct visitatorio officio impen-
ribus proponani ad legendum.Itaquevisumest eam dcret ct ordinaret. » Sciebant enini prudontissimi
adjici dobere in calce notarum. {f^ide inter Opera viri transgrediendos non esse terrainos quos posue-
Nicolaipapx, Patrul. tom. C.XIX). runt patres nostri, neque disccdendum ab antiquis
(a) ^riminensi episcopo. Exstat Gregorii decretum regulis, nisi cogat ingens necessitas.
istud lib. vii, epist, 49, ad Marianum, episcopum
 ; :

B. S. LUPl ABBATIS FERHARIENSIS. 612

CONCILIUM VERNENSE"
IIABITUM ANNO DCCCXLIV

1©5 C.inones conrilii in Vcrno palalio hahiti, ubi'' prsesedit Ebroiiius, rietavorum episcopus;
ftWenilo, Scnonuin archiepiscopus ct Ludovicus, sancti Dionysii abbus et Hiucmarus, post
; ;

Rhemorum episcopus v rcgni domini nostri Karoli filii LuJovici imperutoris, mcuse Decembrio,
indictioiic vn.

1»« PRiEF.MIO

Gratias omnipotenti Deo referiinus, inclyte rcx A. qui vehcmentcr magnitudine ac mullitudine pccca-
Cc-eteri fideles, qui ex diver-
Carole, nos episoopi et torum nostrorum confusus est, tractaremns, in
sis partibus ad Vernum evocati sunius,quod dcpo- nomine et adjutorio ejus, qu,T communi dclibera-
sita discordia, unde tot mala processerunl, qua; et tione reperimus, celsitudini veslra; ac populifidelis
enumerare longum esl, et declinare adhuc impos- devotioni humiliteraperimus.Nequeenimnon justos
sibile, (6)redistis ad paccm cum fratribus vestiis, approbare contendimus.Consideratione conscientiae
quara et natura vobis et religiono debetis; in qua dicamus Miseri-
nostra^ illud .leremias suppliciter :

ut semper maneatis per Christum, qui pax noslra cordia Oomini quia non simus consumpli, quia non
est, obsecramus; ut qui maximas rcs vestras di- dcfccerunt miscrationes cjus (Thren. m). Sed ad
scordia penc dilapsas videtis, concordia et fide ad- Deum reverti, et vos nobiscum traderc meditantes,
jutorio relevatas cito aspiciatis.Gedendum est cnim offioium nosfrum exsequimur,cunctis acquiesccnti-
Deo,de quo verissimae contincnt littera; : Polcslalem bus profuturum.Quippo non vobis nostra sed illius
hahet E.vcelsus in regno hominum, ct cuicunquc vo- auotoritate loquimur 197 qui ait Qui est ex Deo, :

luerit cluhit Ulud {Dan. iv); ct qui dignatione mi- vcrba Dei audit (Joan. vui). .\bsit autem ut in vobis
rabili pollicelur : rjuoniam tUii Dci
lieali pucijici, im.pleatur quod sequitur:P>'o/j;c;(;n vos non audilis,

vocabuntur (Mallh, Caeterum quia eodem Deo P quia

v). e.r Deo non eslis

inspirante dignati estis jubere ut de statu EcclesicB,

((()Canonum isliuscnncilii auctorem se csse dooet
Lupus in epistola 42,in qualoquensdcCaroJo Calvo
hsc ad Hinomarum, Rhemensem arcbiepiscopum,
scribit : " Si consiliis quae in Verno qua;sita
venta sunt aoquievisset, jani eum in paoe regnare
fecisset ille de quo sacrre continent littercT -.ISon cst
sapientia, non esl pruitenlin,non cst consilium conlra
auribus propalatum. Inde vero quia, sicut necesse
fueratjdivinis jussionibus non estsecutaobedientia,
dedit Dominus ab Aquilone, unde juxta prophetam
et in- paudetur omne malum,dignos nieritis nostrisapo-
sto!os,orudeles scilioetet immanissimos Christiani-
tatis persecutores Northmannos, » elc.
(h) Pr;rsedit t:hroiuus.Oh hoc nimirura,quia sacri

Dominum. Canones eosdem, sive, ut vos vooatis,
capitula.meo stylo tunc compreliensa vobis direxi
de quorum aiquitate crcdo cctas posterior judicabit,
et devotionis mCc-e non crit immemor oordium rc-
numquc scrutator. " Certe multa sunt in his cano-
nibus qUcT ita Lupum spirant, ut prorsus necosse
sit fateri unius ejusdemque auctoris eos cssc cum
epistolis Lupinis,ut mox adnotabimus. Ex eo porro
Carolus, qucm Lupus perstringit ob non servatos
canones Vernenses, excusari posse mihi videtur,
palatii archicapellanus erat,id est apex omniuin di-
gnitatum palatinarum.Alioqui enim nuUa lexjubet
ut episcopi primumlocum
occupentinconciliis ante
metropolilanos.Sed datura id, ut dixi,dignitati ejus
paIatina;,qucB eum constituebat quodam modo caput
episcoporum. Quam ob causain Grimoldus, abbas
sancti Galli, praefertur Salomoni ct Theodorico cpi-
scopis in volumine Capitulorura Caroli Calvi,tit.24.
Erat enim archicapellanus Ludovici regis Germa-
nia3.

quod ei nondum innotuissent,ut conqueruntur epi- (e)Redislis ad pacem. "Simirum in synodo ad Theo-
scopi synodi Meldcnsis,qui ob eam causam putant donis villam,in loco qui dicilur yH(i('t';wm quotres :

immissos a Ueo Normannos, velut ultorcs. « Quar-
tum ex convenientia,inquiunt,in prtedioto conventu
(ajnul Theodonis villam) cffiptum, et in Verno pa-
latio perpctratum; sed invidia ac malitia diaboli
seu ministrorum ejus, nondum principis et populi
fratres, Lotharius soilicet imperator, Ludovicus,
rex Germani;e, et Garolus Calvus rex Francorum,
convenientes anno 844, mcnse Octobri, amici facti
sunt.

CANONES
L bitas cunctis vobis potcst prodesse subjectis.cultum
Ih cidtum Dei rcx omnibus prwferat, el misericor- Dci rcbus omnibus priT>feratis. Namque ipse dicit
dium cum judicio ct justilia conservcl. Qui (jtorificunt mc, glorificaho eos qui autem ron-
;

llaquo vos primo convcnimus ut quia vcstra pro- tcmnunt me, crunt iynoOilcs (/ Heg, ii). Prteterea
643 GANONES IN CONC. VERN. EDITI. «U
misericordiam judicium alquc jusUtiam conscr-
el A aliis nobis commissis ncgliximus, intordum nogli-
velis. Scilicet ut misericordia tcmperet severitaLcm gcre coacti sumus; ita ut inomnibus ordinibus re-
potestalisjudicium comprimatobstinale peccantes, ligio magnum detrimentum acccpcrit,et alii qui-
justitiamcrentibus digna restituat. Siquidem Beuti : dem per ignorantium in interitum tendant,alii vero
misericordcs, quoniam ipsi miscriconliam consequen- longa licentia assuefacti, impune se peccare posse
lur (Malth. v); et : Beati qui custodiunt judicium, et confidant.Tandem igitur ad propriam etca-terorum
fariunt justitiam in omni tempore (Psal. cv) ; et : correctioncm ronversi, qua:sumus ut scelerum pa-
Honor rcgis judicium dilirjit {Psal. xc.viii) ; et : Jiisti- tratores et apostolic» disoiplince contemptorcs,mis-
tia firmari thronum rcijis {Prov. xxv), sapienLissimi sis [h) a latere vestro probatoe fidei legatis, absque
SalomoniSjimo per eum loquentis Dei prodit aucto- respectu pcrsonarum, et excascatione munerum,
ritas.Taliter vobis agentibus,vel (rt) incruentam vo- coeroeantur, et otio nobis, quantum possibile est,

bis, ut crcdimus, vel justam de hoslibus victoriam conccssOjScrmo Dei prffidicando fructificet,et cano-
divinagratia providebit. E.\.emplo vobisesse possunt num reverenda aucloritas deliitum in omnibus vi-
David et Ezechias, qui merito sanclitatis inimicos gorem obtineat.
populi Dei vel pugnando vcl orando mirabili celeri- III.

tate vicerunt; sed et domesticum lumen,imperator
Carulus, qui nomen quod faaiili;e vesLra! pepcrit
clarissimis aotibus adornavit. Nec regni vobis am-
plitudinem acsolidiLatcm tantiimmodo,veruni rtiam
vobis bene gerenlibus postvilae 198 hujus rxrur-
siim eadem Dei gratia gloriam largictur KLcrnam,
cui rex et propheta suspirans : Satiabor,\n(]\\\\.,cum
apparuerit gloria tua [Psal. xvi). Ilaec
majestati non temerc suggerimus, quia vestri quo-
que cura nobis commissa est, quoram minislerio
per fidem atque baptisma mundati diom tremendi
judicii cum c^oteris lidelibus exspcctatis.
^. Ut rcligiosi idonci viri diriijahlur <jui monastcaia
ct
sirutenlur in quibus collapsa esl disciplina, ct ad
synodum poslea refenmt.
In locis sanctis. boc esl monastoriis, aliosstudio,
iinnnullos desidia, multos nccessitate victos et ves-
timenti a sua professione deviare comperimus.quod
petimus ut in omnibus (c) parochiis direoti a ves-
autem vestra;
tramansuetudine religiosi atque idonei viri 199
cum notitia episcoporum scrutentur et corrigant,ac
singulorum locorum statum vestra; celsitudini et
nostne mcdiocritati temporc a vobis constituendo
renuntiont.

II. IV.

Vt mittantur legali a lalerc regis, qui scclcrum pa- l't monachi vagi ad sua loca revertantur et profiuji
tratores et apostolicx disciplinx contemptores cocr- vel ejecti corriganlur. Item de clericis ecclesiarum
icanl. suarum dcsertoribus.

Verum ut ad nos episcopos redeiiinus, per hanc Monachos qui cupidilatis causa vagantur et san-

civilemdiscordiam nuilta interdum in nobis ipsis ac cta3 religionis propositum impudenter infamant ad

(a) Incrucntum vicloriam. Lupus, epist. 38, ad Ca- strissimum virum Franciscum Hallierum, Cabelli-
rolum Calvum «Concedat vobis prolixam suspita-
: censem dein cpiscopum, reprehendit quod adnota-
tem, incruentam victoriam, pcrpeluam pacem.» vcrit uLicunque apud vetores reperilur Ecclesia' vo-
(i) .4 latcre vestro. Carolum rcgem nranL episcopi cabulum,intelligi debere ccclesiam parochialem. Ut
ut legatos a latere suo mittat in provinoias, qui de- probet Cellotius falli Hallierium, adducit auctorila-
lii:ta episcoporum coerceant, canonesque jubeant tcm Sulpitii Severi, cujus ea sunt verba in capite
observari;et ut legaLis istis prascipialur ut in tertio primi dialogi « Igitur iiide digressus, Ceth-
:

obeundo munere ^wo, aljsque respecln pcrsonarum,et
e.vciecationc munerum, ca.sio^ se videlicetatque absti-
nenteset integrosprajstent.Quod argumentumetiam
graviter urget Jonas, episcopus .^urelianensis, in
libro II de Institutione laicali, cap. 24. Olim ergo a
principibus mittebanlur in provincias nonnulli,
quos illi dignitate ornabant legalorum a latere; ui
ad Marculfum obscrvavit Hieronymus Bignonius,
lehem oppidum petii, quod ab Hierosolymis sex
millibus disparatur, ab Alcxandria autem sedecim
mansionibusabcst.Ecclesiam loci illiusHieronymus
presbyter regit.Xara parochia est episcoiii qui llie-
rosolymam leneL. » Ex hoc loco colligil Cellolius
Ilieronymuni non tenuisse ecclesiam (ut sacculi no-
stri verbis utar) parochialem urbis BeLhlehemiLa-
T\ia, quandoquidem parochia erat episcopi, adeoque

et Ghristophorus JusLellus ad Codiccm Canonum
Ecclesise Africanse. De Irgatis a latere imperatoris
exslat etiara mentio in "Vita Ludovici Pii imp. ad
an. 824 et 827.
[c] Parochiis. Id cstdirocos iljus,ut dixit.Tum enim,
et diu antea,vox illa usurpabatur ad signilicandam
integram episcopi dia-cesiin.Sed quoniam R. P. Ccl-
lotius in diversumtraxit locumquemdamexSulpilio
Severo, inutile non erit hic paulisper immorari, ut
lucem restituamus huic Severi loco. JEvo Snlpitii
Severi nullee erant ecclesi;e praeler episcopalcs ct
parochiales. Alia? asdes sacra; vocabantur oraloria ut
notum ept.Nam etiani Justinianiimp. temporo
satis
monachi non habebant ccclesiam, ul ad novellam
quintam ejusdemimperatnris adnotavit Cujacius.Et
tamen Cellotius contumeliam fieri putat omnibus
monachis, si negetur illos priscis illis temporibus
ecclesias habuisse in suis receptaculis ideoque illu-
D nou oinncm ecclesiam esse parochiam.« Habet igi-
tur, iuquit.et quidem in urbe, monastcrium eccle-
siam suam ah urbis paroecia distinctam. Non tenet
icclosiam monasterii ab episcopo Hieronymus, qui
cura ipsi non convenit.» Scilicet non animadverte-
batCellotius vocem parocltia hic non accipi co sensu
quo hodie a nobis usurpalur.Hoc dicere voluit Se-
verus, ecclesiam (parochialcm), Bethlohemiticam
esse in parochia (id est dioecesij episcopi Ilierosoly-
miLani. Unde sequitur llioronymum ecclesiam pa-
rochialem urbis Bethlehemitica; tenuisse ab cpi-
scopo Hierosolymitano, conlra quam visum est
Cellotio. Fixum namque et constans est, cilra om-
ncm controvcrsiam.Hieronymum rexisse ecclesiam
oppidi Bethlehem. Qua; causa fuit ut eum auclor
libri de hKrcsihus, cui litulum Sirmundus fecit
Prxdestinatus, Hieronymum vocet presbyterum
; Bethleitem,
615 B. S. LUPI ABBATIS PERRAHIENSIS. (MG

.-!ia lora jubcmus reverti ct regularitcr abljatum A. falso videtur, vel virilem habitum sumunt, vcl
solerlia recipi. Eis autem qui pos evidentem pro- (c) crines attondent, quia ignorantia magis quam

ressionem monachicam eliam habitum reliquerunt, studio eas errare putamus, admonendas castigan-
vel qui sua culpa projiciuntur, nisi redire et quod dasque decernimus ne ; Novi Ins-
forte Veteris ac
Deo spoponderunt implere consentiant, hoc credi- trumenti pra;varicatrices, juxta Gangrensem syno-
mus posse remodio subveniri,si in (a) ergastulis in- dum [can. xin) sevcritatc anathematis ab Ecclesia:
clusi tandiu a conventu hominum abstineantur et corporc prKcidantur.
pietatis intuitu convcnientibus macerentur operibus
VIII.
donec sanitatem correctionis admittant. Namque illi
Ut episcopi ijui ad hellumnon eunt, liomines suos ali-
qui quondam monachi, postea relicla singularitatis
cui e.c fidclibus rerjis conimillant.
professione ad militiam vel ad nuptias devolvuntur,
Quoniam quosdam episcoporum ab expeditionis
papa; Leonis decreto (cpist. ad 1'Mslic.) publica pce-
labore corporis defendit imbecillitas,aliis autem ve-
nitenticD satislactione purgandi sunt. De clericis
straindulgentiacunctis optabilem largiturquietem,
autem Eeclcbiiuum suarum desertoribus antiqua
proBcavendum est utrisque ne pereorum absentiam
Ibrma Chalccdonensis concilii servanda est [can.
res militaris dispendium patiatur. Itaque si vestra
xxi), qua? pra.'scribit ut, si episcopus suscepcrit
clericum ad alium episcopum pertinentem et sus-
B consentit sublimitas, homines suos reipublicae pro-
futuros cuilibet lidelium vestrorum, quem sibi uti-
ceptus et susoipiens communione privetur donec
lem judicaverint, commiltant, cujus diligenlia, ne
is qui migraverat clcricus ad propriam revertatur
se ab oflicio subtrahere valeant, observetur.
Ecclcsiam.
V. IX.

Dc iis qui sanctimonialHms illicile miscentiir. Vt Rhemorum Ecelcsix, pastore diu destituta', ijuam-
primum prwficiatur episcopus.
Qui sanctimonialibus illicite misccntur, et sacri-
lcga fcdera cum eis raciunt,eos (6) Innoeenlii papa;
901 ((/) Rhemorum Ecclesiam diu multumque
pastore destitutam,super spoliatam rebus,oneralaui
censura a communione jubet suspendi, 900 et ilii

per publicani probatamquo pcenitentiam ouinino injuriis,absqueingenti dolore fateri non possumus.

non recipi, aut his certe viaticum de secuIo trans- Etquiavcstramsublimitatem et nostram parvitatcm
euntibus, si tamen- poenituerint, non nogari. eruere desideramus periculo, obsecramus ut tam
foede lacerata Ecclcsia redintcgretur, atque juxta
VI.
Dc sponsa ah ultcro rapta cl dc pana rajiloris.
venerabilium canonum constitutionem dignus ei

.\b altero vero desponsata, ct ab altero rapla celeritcrquccraturet prajflciatur spiscopus,ut clerus

puella, secundum statuta .\ncyrani concilii («h!,x), (]

et populus tantis attritus et spiritalibus et corpo-

ei a quo dcsponsata fuerat reddenda est, etiamsi

ralibus incommodis, consolatione recepta cum suo
vim a raptore
pertulerit. De raptoribus autem in
prajsule pro vestra salute ac prosperitate communi
optimum ut, quoniam ccclesiasticam
nobis videtur Doinino studeat supplicare.
excommunicationem parvi pcndunt, sjccularium X.
legum terreantur austeritatc. Ul in Ecclcsia .iureliunc7isi ralum rex esse permittat
ordinalioncm .lijii cpiscopi.
VII.
Dc sanctimoni(diljiis iin,T reliyionis causa cirilcm Ita- .\urelianensis etiam Ecclesia confusione maxiina
bitum suniunl vcl crincs attondcnl. noscitur laborare. Tamen, quia superiore anno ar-
Si quffi sanctimoniales causa religionis, ut cis chiepiscopusWenilo,suisannitentibussuffragaacis,

ia) In erijastulis. Imitatus est hic canon ex cap. G dum enim erat invcntum genus hoc sanctimonia-
epistola; papa; Siricii ad Himerium.episcopum Tar- lium, quod postea cxortum est, apud quas statim
raconensem, ubi sic scriptum est Quatenus rc- : 'i earum crincs attondentur, qux sanctum institutum
trusn? iu suis erfrastulis, tantum facinus continua arripiunt.
lainentationc dcllcntcs, » ctc. (d) Rhcmorum Ecclesiam. Ultimus illius antistes
_
[b) Innoccnlii pap,T.Ai\t fefellit hic Lupum memo- Ebbo dejcctus fuerat ob crimen majestatis, trans-
ria, aut erratum esl a librario. Quippe decretum gressus in partes Lotharii, filii Ludovici Pii, qui
D
illud non est Innocentii,sed Gelasii, in cujusdecre- patrem eo usque deprimere ausus est, ut etiam in
tis exslat, cap. 20 « Virginibus sacris temere se
: carcere concluderet, pajnitentiaeque publicE addici
quosdam sociare cognovimus et post dicatum Deo procuraret ab Ebbone. Ex eo tcmpore, Rhemensis
propositum incesla fcedera sacrilegaque miscere; Ecclesia sine archiepiscopo fuerat. Id vero dolent
quos protinus «quum est a sacra communione de- episcopi in synodo Verncnsi congregati, oranlque
trudi, ct nisi per publicam probatamque pceniten- Carolum ut talem ei sedi pra;liciat episcopum, qui
tiam, omnino non recipi.Scd tamcn his viaticuni de tot ruinas, ((uas ea Ecclesia passa fuerat, reparare
SEBculo transountibus,si tamen po^nituerint.non ne- possit. Kactum id anno 8'»5,in synodo Belvacensi in ;

getur. " Decretum istud cx Gelasio laudatur lib. i.
Capitul., cap 106.
(<) Crines altondcnt. Causani hujus prohibitionis
aperit canon 17 Gangrensis, liis verbis Si qua
mulior proptcr divinum cultuni, ut a;stiniat, crines
attondet, qvios eis Deus ad subjectionis memoriam
triliuit; tanquam prteceptum dissolvcns •ibedientiic,
analhcma sit.» Loquitur, opinor, de niulieriljus con-
jugatis, quui viris suis debenl esse subjccta;. Noii-
qua Hincmarus, favcnle Carolo rcijc, ordinatus est
Rhcmensis archiepiscopus, ut Flodoardus tradit lib.
III, cap. I Ilistoria; Rhemcnsis. Ipse Hincmarus, in
: i< cap. 30 postcrioris operis adversus Gotteschalcum,
sic temperat scriptionem suam ut dicere videatur
expetituin se fuisse ab episcopis in synodo Bcllova-
censi conslilutis; quoruui precibus dcdcritCarolus
rex ut llincmarus, licet ex alieaa provincia, lieret
archiepiscopus Rhemensis.
617 CANONES IN CONC. VERN. EDITI. 018

ex eodcm loco ((() Agium pi'c::bytcruiii puluiii vcslri X viinu ciLi ct potus ac vestimentui uni paliuntur,pau-
memoratae Ecrlesiae ordinavit probabilium canoni- peres consuetam eleemosynam non accipiunt, ne-
corum ac laicorum attcstalione instructus ct pcti- gliguntur hospites, fraudantur captivi et fama om-
tione impulsus, et eadem Ecclesia nostro et vestro nium merito laceratur.Et quidemsihfec a paga.iis
vacat periculo,liujus rei alium exitum non videmus, pateretur Eoclesia, patientiam flagitaret. Nunc au-
nisi ut veslra pietas quod a tantis viris factuni est tom oppressi a filiis nostris, hoc est ab his quos vel

(6) ratum esse permittat. nos vel dccessorcs nostri in Christo gonuimus.Chri-
stianos eos nostro ministerio facientes,nullam pa-
XI.
tientiaj consolationem recipimus, cjuoniam de illo-
De prielaiione Drogonis e.tsijeclandum videri epis-
coporum Gallim Gcrmaniwquc conventumc/ coa- rum interitu (e) formidamus. Certe, quod nullus,
sensum. quanquam impudentissimus, negare audebit, pos-
votum cst fidelium, patrimonium
sessio Ecclcsia;
De pra^latione reverentissimi(c)Drogonis definire
aliud non audemus nisiexspectandum, quam maxi-
203 pauperum,rcdcmptio animarum. Votum crgo
altcrius quomodo quisquam Doo audet auferre? Ha3-
mus cogi potest,Gallia! Germaniajque conventum, ct
rcditatem pauperum qua tcmeritate prajsumit inva-
in eo melropolitanoruni reliquorumque 205 anti-
_ dere? Unde alii suas animas redemerunt, cur inde
stitum inquirendum consensum, cui resislere
esse
nec volumus nec valemus.Nobis tamen,si quid talc
alii suas perdunt?Itaque qusdam (/') looa venerabi-
lia,quod nunquiim antca auditum esl, laioi ex in-
alicui committi potest, et non alia quam qua; pra;-
tenditur lalet causa, illi potissimum conveniro vi-
tegra possident, quorumdam partem sibi vindicant,

detur qui et communione sacerdotii nobis etexcel-

quorumdam praidia multipliciter divisa in haeredi-
tatem sibi dari feccrunt. .Egyptii saccrdotes, famis
lentiae vestrs propinquitatis privilcgio sociatur.
neccssitate oajteris cuncta vendentibus, suas pos-
XII. scssiones rctinucrunt (Gt'H. ?cr.vii;; et falsi dii reve-
lll eccleaiis et monasferiisrestituantur locucl i^riv- rcntiam a suis cultoribus meruerunt, quam in hac
dia evclesiastica qux laici possidrnt. parte solus et verus Deus non obtinot. Oza percus-
Veniemus nunc ad ultimam parleni admonitionis sus est propteroa quod nutantem arcam sublevare
nostrffi,quam qua intentione fundimus, dcderit prajsumpsit, quam tangerc ncfas erat (// Rcy. vi).
Deus ut vos ac proceres Cieterique fideles ea devo- Rideat hoc aliquis, nisi, quod summo dolore dici-
tione suscipiatis. Videmus enim iram Dei nobis ot mus,quidam oppressores Ecclesia; dignum suis mo-
vobis imminere, cum pro rapinis et immanibus ribus exitum nostro etiam tempore invenerunt. Pro-
aliis sceloribus, tum etiam maxime quod Ecolesia; pheta clamat Qui di.cerunt Hxreditute possidca- : :

facultates, quas reges et rcliqui Christiani Deo vo- C mus sanctuarium Dci; Deusmeus, pone ilLos ut ro-
verunt ad alimentum servorum Dei et pauperum,ad faiii ctsicut stijndam anle faciem venti{Psal.i,xxxu).

exceptionem hospitum, redemptionem captivorum PostromoipseDominusJesusconditoretredemptor:

atque templorumDei instaurationem,nunc(d)in usu Quid proficit howo, si lucretur unicersum mundum,
sscularium detinentur. Hinc multi servi Dei penu- sc autem ii>sum perdaf,et dcfrimcntum sui fuciatl

(a) Agium presbyterum. Jonae Aurelianensis epi- strissimum virum Petrnm deMarca,archiepiscopum
scopi, qui proxime decesserat, propi.iquuin, ut in Parisiensem, in lib. vi, de Concordia sacerdotii et
epistola 21 docet Lupus, imperii cap. 29.
(6) liatum es.ie permiltaf .\gnoscaha.ni itaquetum
.
((/) In usu sircularium. HiEC quis non videt scripta
temporis episcopi Gallicani,ratam non esse ordina- esse pro recuperatione Cellce sancti Judoci quam ;

tionem quas regio consensu destituebatur. Num quo Ludovicus Pius, quod toties inculcat Lupus,Ferra-
pertinuit orare Garolum ut ordinationem Agii ra- riensi monasterio dederat, Carolus vero abstulerat,
lam esse sineret,si nihil juris in eo negotio principi ut eam Odulpho coiniti, homini nimirum saBculari,
competivisset? Tum ut eum facilius pcrtrahuntad traderet? Sed ecce vcrba Lupi ex epistola -^4, ad
consensum,illi biandiuntur, dum aiunt Agium esse Hincmarum Rhcmcnsem, pro recuperatione Cellae,
presbyterum palatii regii. tam similia verbis istius canonis,ut pene ovum ovo
{c) Oro(/o;a'4-. Archiepiscopi Metensis,cui Sergius II non sit similius : Cogimnr itaque attrita et rcsarta
papa vices apostolicce sedis delegaverat.Erat Drogo £) forrc vestimenta,et lamein peue sempcr solis oleri-
Garoli Magni filius cx concubina; ideoque « fastu bus leguminibus temperare. Hinc que-
et emplitiis
regia; prosapiss subvectus,» ut ait Hincmarus,«pra!- riintur inlirmi apud nos consucta requirunt, nec
:

lationem in Gisalpinis regionibus tempore Lotbarii
imp. apud Sergium papam obtinuit. Sed quod affe-
clu ambiit,efrectu nou habuil; et quod elficaciiB usu,
non consentientibus quibus intorerat, obtinere non
inveniunt, hospites. Pra;sentia tempora infamantur,
etDeus ad vindictam sine dubio provocatur.» Itcm
in epistola?!, ad Carolum regein, ante recupera-
tionem Celb-e « Quam ob causam nunc Dei servi,
:

potuit, patientissime, ut eum decuit, toleravit; ne
scandalum fratribusconsacerdotibusgenerans,schi-
sma in Ecclesiam introduceret.» Itaque licet Drogo
prffisederit in concilio ad Theodonis Villam, in looo
qui dicitur Jwrfic2it?«,non statim existimandura est
idhonoris ei tributum ob vices apostolic» sedis.
Datum id nobilitati ejus non autem
qui pro vobis assidue orant, hoc triennio consueta
vestimenta non accipiunt; ot quae ferre compellun-
tur, attrita et pleraque resarta sunt; leguminibus
emptitiis sustentantur piscium et casei consolatio-
ncm rarissiine consequuntur. »
(e) Formidam is. Lupus, epist. 44, in eadem cau-
legationi. Nam sa " Ultra quam dici potest formido, ne citissime
:

diserte scriptum est in tituio synodi ad Thcodonis suis inimieis gaudiiiiu pariat exoptatum. >>

Villam Drogonem ei prBesedisse consensu cnrumdem (/') Loca vcncrabilia. Id est monastcria. Supra
rec/um, id est,Lotharii,Ludoviciet Caroli. Vide illu- can. 3, iii locis sanctis, id est monasteriis.

Patrol. CXIX. 20
619 D. S. LUPI ABBATIS FERRARIENSIS. 620
(Mallh. XXI.) Et (|uisquam tam aiulax et flnsporatus A_ pravilatibus ad Dominum convertamur.et dcclinan-
invcnitur qui possessiones Dei (V() ad certissimam tes a malo,faciamus bonum, iit bona Domini mcrea-
perniciem suam occupet et invadat? fidcles Der> et mur videre in terra viventium [Psal. xxxv; / Pelr.
vobis ipsis,nolite pro temporali abundantia divitia- 111
; Psal. xxvi). Tu autcm, clarissime rex, quia ve-
rum mereri sempilernam congeriem miseriarum, rissime scriptum est Corrumpunt niores bonos collo-
:

nec ultra decus animae vostrae tam pestifero, tam ijuia mala (/ Cor. xv), fuge {c) perversorum consortia
inaudito, tam denique corto saorilegio polluatis. et consilia,nec ate quisquam (d)petere audeat quod
Reddite Deo sua.ut vestra cum pace possideatis, tor- majeslatem tuam prreslarenon deceat/e^Nec timeas
menta evadatis reterna, et postmudum ad gaudium iratos homines,hoc est terram et cinercm,amplius
Domini204nostri, ut servi fideles intromittamini. quani Deum,qui te crcavit, quiquc in veritate judi-
Saeculares honores su^culares possideant,ecclesiasti- cabit cujus voluntatem si perfecte secutus fueris,
;

cos ecclesiastici sortiantur. Nec nos insatiabilis cupi- credirausciuodquorumlibethominum te(/";contuma-

ditatis arguatis, quia,qualescunque sumus,veranos cia liberabit,et omnibus angustiis clementer eripict,
dicere nec ipsi nescitis. Et, licel pauci, sunt tamcn ac post hoc tcmporale regnum ad perpetuum cumu-
(6) aliqui nostrum Deum timcntes,qui juxla illud lala felicilate perducct. In fine omnes alloquimur,
propheticum exaudiantur Volwilalcm limcnliumse „ qu od si noslris salutaribus acquieveritis consiliis,
:

fucictjCl dcfrccationem conim cxaiidiel (Psnl. cxliv). estro profcctui plurimum congratulabimur. Sln
ves
Quia omnium finis quotidie appropinquat; et qu;e autem nos, imu Ocum per nos loquentcm contem-
videntur,t8mporalia sunl quas autem non videntur,
;
pseritis, (y) necessitate implendi ministerii quod
seterna.Si volumus evadcre prajscntes calamitates nollcmus facere compellemur.
et futuras cvitare miserias, in commune a nostris

(a)Cerlissimam pcrnicicm. Lupus in cpistola .55, cu!lumetterram,quicustoditvcritatem insaeculum.»

loquens de Adulpho comite,qui Cellam Judoci pos- (/) Coniumacia liherabit. Lupus in eadem epistola

sidebat « Is languere dicitur, inquit, nec tam peri- 64 :« Ha!C studiose custodienles,Deo et bonisqui-
culoseutvcl admonituscorrigatur,quod optarcmns; bus^ue placebitis, rebelles Deo, ut crcdimus, pro
nec tam gravitcr ut moriatur, quod proptcr cjus vobis pugnante,comprimetis atque vincetis, etpost
certissimam damnationem dolereraus. » regnum temporale atque laboriosum,consequemini
(6) Aliqui noslrum. Lupus epistola 42, ad Hincma- sempiternum et vere quietum. »
rum, pro recupcralione ejusdcm Cellce « Fecerit : (y) Ncccs. impl. min. Sic Patres synodi universalis
hoc inea utilitas. Cur tantorum virorum, qui me- habitffi apud Saponarias anno 859, scribentes ad
cum Deo serviunt, est ccntempta sanctitas? Vestro episcopos Britonum de revercntia qua; ab iisdem
admonitu nosse dobet,csse iiiter nos aliquos de qui- cpiscopis dcliebatur metropolitano Turonensi He-
bus inerito Scriptura tcstctur Vuluntalcm limcn- _ rardo, aiunt in fine
: « Verum si, quod non opta- :

tium sc facict, ct deprccationcm corum c.vaiidict. n '' mus,ab ejusdem nietropolitani sollicitudine ulterius

(c) Pcrvcrsorum consorlia. Lupus iii cpistola C)\,
est exhortatio ad Carolum regem « ^"ilatc malo-
rum socictatem, quoniam, ut scriptum recolitis,
corrumpiuit bduos mores colloiiuia mala. »
(r/) l'ctcrc aiidcat. Lupus in cadeiu epistola GA
rcsilieritis, et nostris ex charitato manantibus ex-
: hortationibus vos constiterit reluctari, ministerii
necessitate canonicam in vos cogemur proferre sen-
tenliam. » Qua nimirum fcrro neccs.^ic est excindan-
lur culnera, ut ad Himerium scribit papa Siricius,
:

« Concipilc hiinestam veritalem, ut quod vos non
decct prKstare nemo scienler a vobis auileat postu-
lare. »
(e) Nec timeat iralos. Lupus in eadcm epistola 04
qux fomcntorum non scnserint nmlicinain, id est,
ferro excommunicationis.ut interpretatur Julianus
Pomerius.Sed dc moderatione et sapientia antiquo-
rum episcoporum in adhibendo ferro excommuni-
:

« Ne metuatis potentes, quos ipsi fecislis, et quos cationis nos olim pluribus agemus in notis ad epi-
cum vultis, oxtenuarc potestis. Ne confidatis in stolas Ruricii episcopi Lemovicensis. Neque inutile
principibus, in filiis hominum, in quibus non est tum fuerit altius scrutari an per illas tempestates
salus.Sed transfcrte spem vestram ad Dcum qui fecit explicata in hoc fuoiit auctoritas episcopi Romani.

ABBATIS FERRARIENSIS

LIBER DE TRIBUS QUyESTlOlNlBUS

««3 JACOBI SIRMONDI PILEFATIO
De duoltus scqucnli/jus opuscuUs et de nomine auctoris.

De auctoris noniinc hoc priino, Leclor, statuon- D Trithemio plerique hodie voeant, sed Servatum Lu-
dum est,non Lupum Sorvatuni,ut cum Sigeberto ct pum,qiiod veteres libri et aliorum exempla docent,
(rt) IMagnum his quindecim anniscerlamen fuil in- lcr eruditos.Lupinc Ferrariensis abbatis essent Li-
821 LIB. DR TRIBUS QU^STIONIBUS.
dici oporlerp. Qiiomadmii(liii]i enim in Cjpcilio Cy-
priano,Eusebio Hieronymo,Aurelio Augustino, Sul-
pitio Severo,et similibus nemo ambigit quin id ve-
rum ac proprium cujusque sit nomen quod poste-
riore loco ponitur, sie in hoc Lupi nomen idcirco
postponendum esse quia proprium est. Qua de re
dictum aliquando a nobis estinnotisad Sidnniura,
ncc repeli cst opus.
Libriergo detribusQua;stionibus,qui primumliic
locum tenet, tria in manus nostras venerunt vetera
exemplaria, unum Virdunense,quod penes nos est,
alterum Metense S. .\rnul(i, tertium S.Victoris Pa-
risiensis; quarti apographum tantum vidimus a Sil-
viniacensi Cluniaccnsium monasterio.Sod,quod mi-
rcris, in Metensi non Lupo.std llincmaro episcopo
tribuebatur ; in Silviniacensi ascriptiim erat nomen
Amalarii, ex eo, ut opinor, quod in eodem codice
post Amalarii Opera sequebatur. In Virdunensi au-
tem et in Victormo 20® vera fuit inscriptio, Scr-
vuli Lupi de trihiis citurstionibus libcr.
Collectanei de iisdem Quaestionibus cum unicum
exemplar, idque anepigraphum et mutilum, habe-
remus ex bibiliotheca Corbeiensi, quod in cceteris
omnibus desideraretur, commode ad nos V. C. et
humanissimus J. Bouherus, senator Pivionensi?,
integrum alterum exsuadepromplum misit hac in-
ber et CoUectaneum de tribus Qua;stionibus,anvero
Servati Lupi presbyteri, sed qui diversus fuerit ab
abbate Ferrariensi. Mihi vcro ista tousideranti,
plane constat hsrere interdum aquam viris doctis,
in rebus etiam nullius momenti.quod in hac causa
contigisse puto. Xam si cui liberet libollos illos
conferre cum epistolis Lupinis, ingerentem se ocu-
lis veritatem respuere non posset.neque invitus fa-
teretur stylo eodem scriptos esse libellos.quo scri-
ptae sunt epistola;.Quodmagispcrspicuum fure puto,
si phrases similes,ac Lupo Ferrariensi familiares,ex
epistolis descripsero, quibus usus est aucfor libel-
lorum id quod faciam in notis sequentibus. Nam
:
quod quidam permoventur auctoritate Trithemii,
qui Lupum Servatum presbyterum anno 851 diem
suum obiisse scribit,adeoque eum distiuguore vide-
tur a Lupo Ferrariensi, ea auctoritas non est tanti
momenti ut quemquam romorari debeat.prffisertim
si quis rem altius scrutetur,ipsaque Tritheniiverba
expendat. Etenim, si Lupus ille ad quem Rabanus
scripsit octo libros in Epistolam Pauliad llomanos,
is ipse est auctor libri de tribus QuKstionibus. ne-
Eari non potest quin ea luoubratio restituenda sit
upo abbati Ferrariensi. Nam is adhuc monachus
et diaconus, ab Aldrico abljate studiorum causa
missus ad Rabanum,ut in sacrarum Scripturarum
doctrina informaretur. auctor Rabnno fuit ut com-
mentarium ederet, in Epistolas Pauli, ut cx ipso
Rabano colligi potest in .epistola ad Samuelem epi-
scopum. Lupum autem illum longo intervallo dis-
junctum fuisse a Rabano, cum hic commentarius
scriptus est, patet ex epistola Rabani ad Lupum. D
Quoniam vero ex ea quam diximus epistola ad Sa-
muelem colligitur Lupum monachum et diaconum
ad altiorem gradum a diaconatu fuisse provectuni esse a Lupo Ferrariensi, uondum tamen constaret
cum ea epistola scripta est, manifestum esse reor fuisse presbyterum Moguntinum adeo mihi similes
hinc probari.hic agi de I.upo quondam monachoot videntur ha; duEB lucubrationes,ut existimem ovum
diacono, postea vero presbyterio abbate Ferra- et
riensi.Nam eum fuisse presbyterum produnt Acta
synodi Suessionensis qus anno 853 habita est.Tum
«O?
liNCIPlT
Quae nobis utilia judicamus, si communicamus
cum aliis, Deum nullo renitente promeremur,cuju3
022
A sriiplionc, Collcclaiicuiii ScrviUi Lupi dc tribus Qux-
stionibus. Quo nos freti argumento,cum anle trien-
nium editionem hanc curaremus, uni eidem Lupo
utrumque opus, ctsi exploratum non rrat, ascribi
passi sunius.
De duabus epistolis quae restant (a),quarum qua>
ad Hincmarum scripta est,in Virdunensi oodice at-
qucinElnonensipriorem looum obtinet alteravero, ;
quaj ad Carolum regem,in codice Corbeiensi Colle-
ctancum antecedit,in Divionensi subsequilur, cum
in utraque auctor Lupum tantammodo se nominct,
si quis has ad Lupum Ferrariensem potius relbron-
das contendat, cujus ad eosdem alii-e exstant epis-
toke, prima ot postrcma compellalione non absimi-
les, liberum per nos erit judicium.
Quinimo. ut dicam quod sentio, ad Lupumeum-
dem superiora quoque opuscula pertinere nostra
dudum conjecturafuit,quamnunc etiam id maxime
eonfirmat quod Servato huic prasnomenfuissedocet
p ipsius ad Nicolaum papam epistola Wenilonis, ut
apparet,Senonensis episcopi nomine scriptade He-
rimanno Nevernensi : quaj nimirum in Floriacensi
codice sio habet :
Scri^jtiim Servaii Lvpi ad papam Nicoletiin.
«Suggerimusmansueiissima; paternitali veslra?,»
etc. Exstut inter epistolas, ntim. i'M.
fulsum est quod ait Trithemius, Gotteschalcum iu
synodo Moguntina viclum et confutatum fuisse a
Lupo Servato. Nam hi libelli non aliam ferme do-
ctrinam continent, quam eam quarn Cotteschalcus
tuebalur.Itaque ex eo colligi potest quam certa sit
lides rerumaTrithemio proditarum.Nam quod eum
tradit migrasse ad Dominum anno 851, conjectura
ejus haud duliie fuit.Qiiod si i|uistamen prKfracte
velit Lupuni i|iii'iii(i.iin pivsl.ylerum anno8i8inter-
fuisse syniiilc .\b.i;iinl iii,r,(|in(l vetat quin tum Lu-
pus abbas Fciiiii iciisis illiic .iccessisso dicatur, ut
Rabanum inviseret, prffiocptorem qnondam suum?
C Et lieri potesl ut legatus Caroli Calvi fuerit apud
Ludovicum regem Germaniae. Halicmus enim ex
Annalibus Fuldensibus.in ea synodo sive conventu
adfuisse legalos fratrum ejusdem Ludovici, Caroli
videlicet et Lotharii, ab eoque auditos et absolutos
fuisse. Demum, ne quem moveat insolens Servati
Lupi nomen,habemus ex epistola 130 (ut observa-
vit Sirmondus) id esse verum nomen Lupi abbatis
Ferrariensis. Negari enim non potost qum ea epi-
stola, ut pler»quc alia>, nomine Wenilonis archie-
piscopi Senonensis ac sutfraganeorum ejus scripta
sit a Lupoabbate Ferrariensi.Et tamen vetus eodex
Floriacensis, unde ea descripla cst, hsc in titulo
illius epistohe habct Srnptum Scrvati Lupi ad pa-
:
pain Niroluum. Ut deinceps dubitandum non sit de
nomine Lupi, post tanti viri conjecturam vetusti
codicis auctoritate firmatam. Placuit praBterea cla-
rissimo pr;esidi Mauguino, Collectaneum quidem
esse opus Lupi abbatis Ferrariensis.sed librum esse
Lupi presbyteri Moguntini. Sed pr.-eterquam quod
neo ipse Trithemiusdocuitundenamhic Lupus fue-
rit presbyter, adeoque tametsi daremus diversum
;
ovo non esse similius, adeoque unam ex alia esse
compositam.
(rt) Edita sunt supra nuni. 12, 129.
LIBER
pra;eepto devoto respondemus obsequio; et si quod
jam accepimus sincera benevolentia impertimur
623 B. S. LUPI ABBATIS FERRARIENSIS. 63.4

qua3 necdum acccpiinus ejusmunere conscqucmur. X pi-lmoi-dio cobibel.ur,omuia crealur;e raliones sem-
Haec meciim reputans,cum postdevictas persocutio- piterna apud se immutabilitate custodicns, spiiita-
nes et falsas opiniones jamindeab initioincarnatio- lom creaturam tantum tempori, corporalcin autem
nis Domini exortas, octingenlesimum quadragesi- non tempori modo, verum etiam hoc loco fecit ob-
mum nonumabeadem incarnatioue agente annum uoxiam. Siquidem subjectam se tempori spiritalis
Ecclesia in pacc quam ei reliquit Salvator, oum ea natura ostendit, qut-e bone, utpote a bono Deo,con-
futurus juxta suas pollicitationis fidem usque ad dita, partim suo se vitio depravans in veritate non

consummationem saeculi,comperissem(a)priruumin stotit, atque ideo corruit,parllm condilori pia sub-

non conculi fidem, tur-
Italia,deinde in Gallia, si jcctione adha3rens,et quod lapsus cssct capax ape-
bari certe quorumdam intenlionem,quod de libcro ruit,ot ne 209 compos lautae felici-
ultra laberetur
arbitrio et de praedeslinatione bonorum et malorum tatis accepit.Namque Redemptor, cum in resurre-

ac de sanguinis Domini taxalione vulgo quaedam in- ctionc (7/)opinionem conjugalis commercii removis-
audita jactarentur, harum rerum 20§ qui per »e set,nequaquam nobis angelorurn spondisset a;qua-
non possent,optavi ut perme flerent certiores. Hic litatom, si in eis peccandi aut consequenter ca-
in auxilium invocato Deo,aquonon essesolumsed dendi suspicio remansisset. Qui enim fel"'ciore quam
etiam nosse percopimus,ad ejus primum auctorita- „ nunc sumus donaremur conditione, nisi emenso
tes,quibus omnium consensus fidelium acquiesclt, mortalis vila: discrimineintanta beatitudinis eollo-
me contuli. Deinde quid earumdem clarissimi tra- caremur securitate ut ultra nec peccarc possemus
ctatores et defensores invictissimisuper memoratis ncc velle poccare? Porro corporis natura et coepit
qucestionibus sensissent unxie diuque scrutatus cx tempore, et augmentis decremontisque, sine
sum; quorum sole clariora operadivinisirradiatae- conversionis in ali.i facultate, mutabilitatis vices,
loquiis si omnes vel intelligcrent vol haberont, jure qua; cuncta fiunt in tempore, confitetur. Loco vero
subjoctamnon dubitatquiomnecorpus longitudine,
deberem superfluitatis aut arrogantiffi argui, qui vel
eadem verbis aliis ingessissem,vel quod ipsi noii va- solidum
latiludine, atquo altitudine constans,quod
luissent me implere posse confiderem. Cum
appellatu, non nisi loca semper contincri coniide-
vcro
ulrumque multis, alterutrum ([uibusdam,neutrum rat. Utriusquo autom naturoe, hoc cst, et spiritalis
forte nonnuUis obtigerit, altorum vel neutrum ha- ct corporalis, proprictatibus Deus artifex observa-
bentibus sic adesse contendain ul utrumquo possi- lis, hominem ex anima compegit et corpore, sicut

dentes, si tamen sua cognitione haec mea, qualia- eodem rovelante qui fecit accipimus.Verum animam
cunque sunt,digna duxerint, non olTendam. Itaque illi fecit((-)ad imaginem suam,quia tametsi coepit ex

mihi nihil, Deo plurimuin, qnod proposui hinc ex- tempore ut creatura,sempiterna autem utDeus pro
pedire conabor. C suo modulo permanobit; vel quia ralionis ei et in-
Rorum omnium opifex Dcus,loci tomporisque ac tellcctus participium qucmadmodumsanctisangelis
per hoc totius mutubilitatis expcrs (neque enim contulit; corpus autom non usquequaquc ca:teris
conoluditur loco qui continot omnia, nec voro ac- animalibus formavit dissimile,nisi quod illa((()in al-
cessu temporis augelur qui noquaquam teinporali vum prona, id autem eroctum instiluit, cujus fido
(a) Primum in llalia. Ex hoc loco confici posse sibus ad Quodvultdoum, inter haereses nuinerateo-
puto Lupum in Italiam profectum esse anno 849, ut rum sontenliam, qui aiunt corpus hominis,non ani-
legationem obiret, quamjussu Caroli regis susce- mam,csse imaginem Dci. Hi fuere Homuncionita;, ut
perat,ad Leonem IV papam cujus mominit ipse in
; docet auctor libri,cui Pncdestinatus nomcn Sirmou-
epistola ad Bonedictum papam, quco est ccntesima dus lecit, lib. i.cap.76,Vidoant porro sapienlissimi
tertia. theologiae magistri an ha:c opinio conveniat cum
(6) Opinionem commercii. Respicit ad sub-
conjitt/. placitisphilosophorum.quiaiunthominem constitui
dolam Sadducfflorum inlcrrogutionem qui resur- : ex anima et corpore; huc est animam solam non
rectionis inimici euin essent, quam Christus intcr csse hominom.uequo itom corpus solum.Atqui Deus
homines agens frequenter inculcabal, euu' interro- fecit HOMiNEM ad iinaginem suam. Tertullianus ta-
gaverunt do ea quae septem maritos habuerat,cujus men.vir humanaj diviuffique philosophia; pr£Bceptis
tandemexiis futuraesset uxor postresurrectionem. haud dubie imbutus.existimat animam etiam solam
Quibus divine admodum respondit Jesus, nuUum D constituore totum homiaem.Haoc sunt ejus verbaex
post rosurrectionem futurum malrimonium. Neque capite primo libri de testimonio anima; « Novum :

nubent,\nqnit,)ieque nubenlur. Quo dicto.opinionom testimonium advoco, imo omni litteratura nolius,
conjugalis commercii in resurrectione rcmovil, ut omni doctrina agitatius, omni editione vulgatius,
ait Lupus. Extat historia apud Matthoeuni,lMarcum tota homine majus, id est, totum quod est homi-
et Lucam. nis. Consiste in modio anima,» etc. Vide paulo in-
Ad imaginem 5;/mn. E.xistimarant plerique ve-
(c) fra qua3 afferuntur cx Maximo Tyrio.
terum, imaginem Dol, qnie in honiine esse dicitur, [dj In alcum prona. Ovidius lib. i Metamorpho-
in anima collocatam,non aulem in corpore imago : seon :

enim incorporoi, corpus esse non potest, ut ait

Claudianus Mamertus in libro iii dc statu Animae,
cap. 16.Unde concludit Cassiodorus in capite ocla-
vo libri do Anima.animain hoinimim ideo esse im-
mortalem, quod ad siinililudidum Dei facta sit.
Nmn qucmadmodum, inquit, poterat csse imm/o aut
simililudo Dei, si animx Iwminum morlis lennino
(lauderenturl Quin et Augustinusinlibro de Haore-
Pronaque cum spectent auimalia caetera terram,
Os homiui sublime dedit.
Laotantius lib. ii divinarum Institut.,cap. 1 :«Nam
cumcaotera; animantes proniseorporibusin humum
spectcnt, quia rationein ac sapientiani non accepe-
runt, nobio autcm status roctus.subliinis vultus ab
arlificc Doo datus sit, » etc. Maximus Tyrius in
 : _ :

LIB, DE TRIBUS QU.ESTIONIBUS. C2G

gervitio ad capessendasuperiora aiictori sui nutibus \ permisisset promiscuum. Hespondente mulierc,

obediens anima uteretur. Quantum vero prcestet cor- quam faciliorem falli callidus explorator depre-
porianima etiam («) gentilis auctor conatur expri- henderat, ne forte morerentur, incautam a vera
mere,cum deutroque loquens, altcrumnobis,mqmt, 911 sententia deduxit.et infalsam quod nonessent
cum diis, alterum ciim beliuis commune est. Ita fa- morituri protinus induxit :adjectoeo,(c)scireDeum
ctum hominem ^fO primum Adam cnm Evacon- quod si comedissent unde prohibiti essent, mox
jupc, quam, mirabile dictu, de costa illi dormienti aperirentur oculi eorum,similosque diis existerent.
subtracta Deus produxit, in paradiso voluptatis, ut Scllicet ut numerositate deorumsaltemeorum fidem
sacras litteras testantur, constituit, eumque, suppe- corrumperetjSi ad inobedientiam tentati gultevitio
tentibus omnibus ad usum necessariis,non molesto non cessissent. (rf) Gapta mulier, cum hostis male
labore damnavit^sed otianditajdium ablata ei facul- dulcoratis alloquiis, tum etiam interdicti pomiim-
tate operandi removit. Ne autem nesciret homo ei modica venustate, prior comedit, et viro ut come-
se debere subjectionis et obedientice vicpm, a quo deret persuasit.Mox uterque non anima solum,sed
et esse acceperat, et bene esse nulHs contra votum et corpore occidit, quando inevitabilem moriendi
reluctantibus animas corporisve motibus feliciler necessitatem contraxit. Et quia peccati mortem,
capiebat, concessis ei Deus ad escam universis po- unde liberum ei fucrat abstinere non cxhorruit, ad
morum paradisi generibus, uno prohibuit ligno, persolvendara mortem eorporis nolens quandoque
quod scientiae boni et mali nominavit. Et quoniam pervonit.Mortuum sanehominem statim utvetitum
spes impunitatis magna est (h) peccandi illecebra, prfBsumpsitnonmirabiturqui feralivulnoresaucium
pra3cepto interminationem pcena; addidit, morien- vel irremediabiliter venenicontagio jam corruptum
dum eis confirmans qua dic ex ligno quodvetuerat non perperam dici mortuum recordetur propterra
comedissent. Summa erat observandi jussum faci- quod tam ccrta mors impendeat sic atfccto ut
litas, quando ad id violandum nec ulla necessitas nulla spes effugii valeat inveniri.Istius quoque sen-
invitabat, nec hostis, qui solus diabolus erat, vim tentia; Apostolus auctor est qui ait : Corpus mor-
uUam inferendo impellere poterat. Jam ipse super- luum est propler peccalum {Rom. vin\ Habet scilicet
biendo ceciderat, jam quod ipse merito perdiderat moriendi uecessitatem, quain non habuit ante pec-
hominibus posse contingere invidebat. Quid faceret catum. Ita quippe conditus fuerat Adam ut posset
qui nec semelconceptammalitiam deponere necho- non peccare, si vellet, et posset non mori,nisi pec-
miiicm nisi acquiescentem, nisi consentientem,nisi casset.Verum ubi ei sohim non suffecit bonum,nisi
volentem posset dejiccre ?Auctor mali proprii,reper- etiam mali caperet experimentum,et voluntatemad
tor alieni, serpente induitur, etcum divinae jussio- peccandum convertit,possenon mori amisit,et non
nisnoncausascrulandasit,sodexsecutiomaturanda, C posse non mori incurrit. Ita sero scientiam boni
quod se quairere simulat, rudes qua;rere instigat, obedientia? quam sponte dcseruit sensit,et scientiam
cur videlicet eis omniumpomorum Dcus usunmon mali, quam impia curiositate affectavit, invenit.

dissertatione 38 : « Nec improbandum eorum vidc- stoIaGi ait inalorum inipunitatemsemper peperisse
turconsilium quihumanamdeorum imaginibusfor- vitiorum incrementum. Sic Tacitus in libro xv An-
mara afiigunt. Anima enim hominum L)eo vicina, nalium dixit impunitatiscupidinem magnis semper
Deo simiilima est. Nec iequum v detur reni sui si- couatibus adversam fuissc. Cicero libro Ji de Fini-
millimam deforrai includere corpori voluisse Deum ;
bus " Qu;e libido se non proripiet ac projiciet,aut
:

sed quod animam facillime circumferret inimorta-
lem, leve, motui aptum, quodque solnm omnium
quK in tcrra sunt corporumcaput in ccelumattolle-
ret, venustum, alacre.apts compositum.»Huricius,
Lemovicum meorum episcopus,
occultatione proposita, aut impunitate, aut licen-
tia? » Hugo Falcandus in libro de rebus Siculis,
pag. 122,insurgens adversusGaytum Petrum,quem
ait impune reginam totamque curiara offendisse,
lib. n, epist. Ai perturbasse, et magnis objecisse periculis. addit :

« De omnibus animalibus solus
crcatus est et elTectus. >i
(o) Gentilis auctorAA est Sallustius.cujus ea sunt
verba in initio libri de Gonjuraiione Gatilina^ :"Sed
nostra u.iiuis vis in animo et corporc sita est. Ani-
mi imperio, corporis servitio Uiagis utimur. Alte-
rum nohis cum diis,alterum cum bclluis commune
est. » Hunc porro Sallustii locum laudat etiam La-
ctantius lib. ii divin. Instit.. cap. 12, et in capite
primo do Opificio Dci, itemquc Ennodius lib.
libri
VI, cpist. 3. Imitatusque est SallustiuTn Faustus
homo sublimis 11['leque mirum.cum ipsa facinorum impunitasau-
dendi quidquid libitumfuerit pra^stet illiflduciam.»
Matth,xus Parisius anno 12G5 describens quonain
modo quidam fraterordinis Minorum,nomine Man-
suetus, in Angliam missus a papa abuteretur pote-
D slate sibi concesf a,absolvens quoscunque prolibitu,
vel excommnnicatos, et falsidicos, et perjuros,
« unde, inquit, multi rei audaciam sumpseruntde-
linquendi. Nam facilitas venia; peccandi parit occa-
sioncin. »
((i Scire Deum. Legendum arbitror, scire eum, id

Reiensis in epistola C, quae ad Ruricium Lemovi- est diabolum. Eum pro se. Sic enim postulat son-
censem episcopum scripta est. sus. Quasi diceret Adjecit diabolus, scire se,
:

(b) Peccandi i/kwirrt.AgnoscoingeniumLupi Fer-
rasiensis, duni ait impunitatis spem esse magnam
peccandi illecebram. Sic in epistoja 12G dixit ad
t»ntam sua aetate libertatem vitia prorupisse, ut
vindicata impunitate apertis quibusque nee Deuin
([uod si Adam et Eva comederent prohibitum po-
mum, raox aperircntur oculi eorum, fierentque si-
milfS diis.
(d) Capta miilier. Imitata videturhajc narrationis
istius portio ex Petronio, apiid quem sic habetur :

quisquam, nec regeni, nec episoopos timeret,ita ut Ancilla vini ciliiquc odorecorrupta, primum ipsa por-
(quemadniodum idem Lupus ait in canone secundo rc.vit (id liumanitntcm invitantis victam manum
concilii Vernensis) longa lieentia assucfacli niorLa- dcinde rcfecta potione ct cibo, expugnare dominx
les Impune se peocare posse confiderent.Et in epi- pertinaciam coepil.
627 B. S. LUPI ABBATIS FERRARIENSIS. 628

Quod nunquam enim veritus fuerat, ultricem 21? A rccuperare ncc posset, habituro invidit, et fortasse

comitemque peccatl concupiscentiam sensit, mem-
brorum scilicet genitalium appetitum, quem ita
exhorruit ut ad pudoris rcmedium velamen quEre-
ret foliorum,ita adamavil utadjustum damnalionis
judicium importunam ejus illeeeljram nec si vel-
let (n) vitare sufficeret.Quod itaquepeccareposset si
vellet, poccando publioavit ;quod vero posset etiam
non pcccare si vellct, conditor patefecit, qui com-
minatus pcenam, ne peccaret pra3monuit. Habuit
priusquara verba ederet, incautum qua perierat
peste corrupit. Quomodo enim adcapiendumcibum
oxterius tam cito acquievisset, nisi ad obtinendam
propriam libertalem tumuisset ante interius?
Quomodocun([ue contigerit, auctor nostri generis
suo, ut palam est, vitio cccidit. Et quoniam in eo
omncs pcccavimus,omnes nos in lapsum ejus ruina
procul dubio secum traxit..'\lque cuilibet sicut pos-
sibile est cum voluerit in foveam se praecipitare,

ergo Adam liberum voluntatis arbitrium et ad bonum
et ad malum sed ad bonum divino munereadju-
;
vandum, ad raalum autem divino judicio deseren-
dum.Quemadmodum enimnon adjuvaretur in bono
qua; sit ampia nec scabratamencrepidine,cum vero
egredi voluerit non valebit, nisi (6)extrariis nisibus
adjuvetur, ita primus homo sponte 214 quidem
cecidit, in quo ipsi originaliter lapsi sumus, sed

ab eo qui vita esset animaj cjus, ut anima corporis cccno peccati nos, etiamsi volumus, expedire non
ejus?Denique si anima qiuv peecaverit, ipsa moriclur t> possumus ut resurgamus, nisi prostratos extrahat
{Ezech. xvin), ut prophetica prTscribit auctoritas et erigat gratia Dei per Jesum Christum Dominum

consequens estut vivatquffi benegesserit vivificante nostrum.VoIuntarii criminis tantum malum non ho-
Deo vita ipsius. Liberum autem hominis arbitrium minem primum modo, sed universam etiam ejus
in malo idcirco fuerat divino judicio descrendum ;
sobolem,sexus utriusque copula manantem.merito
quia cum illi asqua faoultas boni malique constaret, damnationis obslrinxit ;quam,cum eadem causa sit
nulla indigentia, nulla violcnlia, voluutatem ad omnium, communiter omncspaterentur,quippequi
malum inflexit, dum prajceptum Dei sui observatu non Deo. scd dialjolo auscultaverint omnes. Nec
facilliraum,a quo se tanta bona pcrcepisse videbat, hinc orirctur jusla conqueslio aiquitate servata
sacrilega impictate quasi suspectum contempsit,ot prasterquam quod mcrerentur nullis recipientibus,
hostis ignoti, cujus in nullo peuitus indigcbat, in- nisi esset Deus, quemadmodum incomparabiliter

citamentum,non solum ad examen Dei non retulit, justus,ita ineffabiliter pius,imo ut verbo nostrarum
verum audaci temeritatc quasi profuturum excepit. Scripturarura utamur, quo colligimur, quo salva-
Justissime igitur in illo hoesit quod sponte elegit. mur,misericors. Cum ilaquc suo merito percundum
Et quia, ut ,\postoIus assserit, iii co omncs peccave- essct omnibus, plures divina bonitate salvanlur.In
runl (Rom. v),in omnibus ejus vitiata cst natura ex hisagnoscamusctamplectamurmisericordiamejus;
utroquo sfixu progcnitis, ut ad male agendum,qua- C ot ut his aggregari mereamur supplici observantia
tenus tamcn progredi permittimur, sit nobis ut illi mandatorum ipsius et prccibus assiduis flectamus
liberum S13 arbitrium, ad benc autcm operan- indulgentiam ejus.Cum voro itidem plures damnan-
dura ncquaquam sit liborura, nisi fuerit Dci gratia tur, non reprehendamus, quia merito suo juste
libcratum. In primo parcnte nostro, qui utinara damnantur; sed pertimescamus judicium ejus qui
stetisscs, omnes peccando cecidimus, ct omnes cst terribilis in consiliis super filios hominum,
conmiuni merito atrocissima quidem sumus sed nosque paria raerentes mircmurpoluisse salvari:ut
justissima po::na daranati.Non fuissct homo ingratus horum consideratione ferventius accendamur ad
ei qui sc fccerat, obtemperassct conditori, non amandara,laudandam,prsdicandam misericordiam
seductori, noluissct osse nisi quod vellet ([ui eum ejus. His constitutis et fideli assensu retentis.nemo
potentia fecerat, clcraentia gubcrnabat, Vcrba ho- sobric sapientium crit nesciens non esse Dcum
stis, quae forinsecus perserpentem sonuerunt,sacra auctorem causamque perditionis horaini, quem et
revelante Scriptura, cognovimus quaj vero intrin-
: rectum condidit, et posse, si vellet in suo statu ma-
secus menti humana! suggcstionis molimina admo- nere monendo monsiravit. 215 Xamque needum
verit, tametsi indubitantcr non valemus comprehcn- erat ejus vitiata natura ut vcl scienda nescirct.
dere, tamen probabili conjectura possuraus ffisti- n vel impediente difficultate rognita implere non pos-
raare. Siquidem diabolus misit in cor ut traderet set.Nimirum sibimetipsi homo, aut ex scipso, aut
Dominum Judas, non palam vocibus perstrcpendo, ex diabolo, malum concepit et poperit,dum a sedi-
verura clandestinis avaritia; facibus miserum acccn- vinam araoliendo reverentiam deccptori credidit, et
dendo. Golsitudinem similitudinis Dei superbicndo cibum usurpando illicitum capitalc crimcn cora-
diabolus concupicrat jamquc alieni appctens, sui
;
misit. Istud,istud plane mortalium generi omnium
gradus dignitate deciderat.Dumque hanc nec vellet causafuit malorum.(r)Peccatumsiquidempa;nacon-

(n) Vilarc sufficcrcl. Valerius IMaxiraus lib. ix, crimen non csse. Tum addit « Hoc est quod ncc
:

cap. 1 " Blandum ctiam

: malum luxuria quam : permitli nec prohiberi potost. >
accusare aliquanto facilius est, quam vitare. » Flu- [b) Exlrariis. Sic in epist. dicit extrarii hostcs.
ricius lib. ii, epist. \Z: «Et ideo vide quod uialum Extrarius autem idem est qui extraneus, et exter-
sit, Iraler charissirae, quod, duui delestatur, ad- nus.
mittitur dura refugitur, vix vitatur.nEara ob cau-
; ((•) Pcc.calum pana cotisequitur. Salvianus in libro
sam Pseudo-PIautus dixit in Querolo, adulterium primo de Gubernatione Dei « Quod potuit majus
:
629 LIB. DE THIBUS QU.ESTIONIBUS. 630
sequitur ; et quidquid non
consumit remittendo A coaeternum.a^qualitate voliintatis et potestatis con-
praesens misericordia,rependil (n) ulciscendo quan- similem, non ex mare et femina, sed ex Spiritu
doque reprsspntata justitia.Sed insurgat aliquis ex sancto et Maria virgine, novo nascendi privilegio,
numcro mordaciter querulorumet dicat Non feois- : hominem absquo pecoato instituit, ut per eum qui
setDeushominem,quempccoaturumsciebat.Quanto obumbraiite Spiritu sancto non fuissot conceptus
rectius diceret Non fecisset homo quod summa fa-
: ffistu libidinis,eorum qui in peccatis concepti essent
cilitate vitare poterat peccatum,quo se,si verbis Dei aboleret omne peccatum.Hinc virgine satus,virgine
fidem habebat, cognoverat moriturum quanquam
: natus,ut absque delicto conceptus et ortus,sic abs-
csset divinae bonitati non congruens hominem,quem que ulla offensa^macula, conversatus, postquam
bonum post lapsum,aut etiam ex quo bonum facere 817 (h) dispensationem nostrae salutis docendo suf-
posset, non condere. Aut talem fccisset, subjiciat, ficienter exercuit,Deus verus, homo vorus, utrum-
qui peccare non possef. Quid ita non queratur : que unus, hoc est in utroque et ex utroque unus,
Cur homo.cum talis non pec- dignatione mirabili, mortem quK pecoato debetur,
faetus esset ut posset
care si vellet, in hoc statu manere noluit ut quan- totius expers contagii sponte pertulit,et nos pecca-
doque tantum de Deo mercretur obediendo ne pec- tores Mterna morte liber;i.vit. Tura intra triduum
care vellet aut non posset? Verum cur homini ne- „ resurgens,spem nostram in ccelum sustulit,et pau-
garetur illa voluntas,qua vel bene utens exspccta- latim pristini lapsus veritatem et nostrfc instauratio-
ret praemium.vel male excedens prKmonstratum pa- nis integritatem exposuit,non suis verbis solum,ve-
ti cogeretur tormentum ? Constantcr dixerim,nullam rum etiam discipulorum ct verbis et scriptis.Quan-
Doum creaturam,qua; mala peccando futura esset, quam et sanct;e littera;,qua; dicuntur Veteris Testa-
facturLini fuisse,nisi aut eam iterum bonam aut ea menti,alteruni mira proprietate cxpresserunt, altc-
boni aliquid facere decrcvisset. Maluit enim ex rum mystica pra:figuratione signarunt.Nam et pri-
malis bonos vel bona facere quam mala nuUa esse mi parentis peccalum ipsa; prodiderunt.et futurum
permittere.Et hominum 816 quidem plerosque vcl ut per Dominum Jesum repararetur genus huma-
malos reformat in bonos,
originali vel proprio vitio num, cum nuiltis aliis locis,tuiii in illo summe at-
nuUa eis imputata iniquitate,sua, quod (irmissiuie que clarissiine : Oominahitur (i mari usqiie iid mare,
tenendum est, gratuita bonitate. Spirituum autem ct a jhimine usijiie nd terminos orbis torrarum [Psal.
immundorum neminem hac dignaturgratia.quorum Lxxi). Subtiliter igiturcxpendat fidelis examinator
pertinaci superbicc nullo venias subvenire decrcvit et pius quanta fuerit hominis iniquitas, quam nec
remedio. Horum tamen, eorumquc participum ho- quisquemhominum necquilibetangolorum nisi Dei
minum pcrditorum, quanquam ipsis nolentibus, solius sanguis valuit cxpiare nec se mereri aliud ;

bene utitur famulatu, dum his vel aperte sjevienti- C quam supplicium oredat homo,qui post purgationem
bus vel occulte insidiantibus, exercet sarctorum baptismatis,quaeiiam parvulis rcgni coelcstis janua
patientiam sempiterno quondam praemio coronan- aperitur tametsi quosdam digna venia suspioatur se
dam.Nec minus ex malis bonum agit,cum singulis gesaisse magis quam novit.multo sunt tamen plura
eis meritum repensat supplicium.Bonum enim est supcr quibus divini judicii severitatem formidet.
malos non convcrsos puniri,ut comprimatur super- Quanquam etiam bone gestis timendum est, cum
borum elatio, crescat humilium devotio, augeatur tantus vir dicat Omncs justilimnoslra' quasipannus :

ex utrisque divina laudatio.Inviota,ut opinor,supe- mcnstruntic cnim nostra, licet

{Isa. lxiv). Justilia
riorum rationo coUigitur hominem tam anima quam interdum coram hominibus splendeat opere et ser-
corpore fuisse damnatum,nec infortunium damna- mone, in oonspectu Dei sordescit prava cogitatione.
tionis ejus alii quam ipsi et scduetori ejus aliquate- Habemus autem, 218 ut supra relatum est, ex
nusimputandum.lllud etiamrlaruit,potuissesuisvi- Adam liberuiii arbitrium,non ad bonum et malum,
ribushominem peccando oadere, vcrum non posse quale ipse a ConditQre accopit,sed quale ipse spon-
unquam sua virtute resurgere.Proinde piusartiiex, te in iiiia vergens elegit et pcccando commeruit,
quod homo non posset ut ipse perficeret,filium sibi hoo est ad malum liberum ; ad bonum autem, si

et evidentiusde peccatoribus Deus ferre judicium, '^

Gallico scriptum est ipsuni Cujsarem legatis Helve-
quam ut statim consequeretur poena peccantes? « tiorum,quorum princeps fuit Divico, rospondisse :

Vide quac nos illic adnotavimus. i<Gonsucsse deos immorlalcs.qiio gravius homines
{(i) (jkisccndo i/ifawrfor/uc.Id est : Licct in pra^sens ox coramufatione rerum doleant quos pro seelere
Deus non puniat nocentes et flagiliis commaculatos, eorum ulcisci velint, his sccundiores interdum res
non abibunt tamen impune, et sontient tandom et diulurniorera irapunitatem concedere. »
virtutem manus divinae. « Et ideo intolligere debe- [h) Uispcnsiilionem nostrx salulis.ld est, incarna-
mus, » ut ait Salvianus in libro vii de Guberna- tionera Christi Doniini. Incarnationis enim myste-
tione Doi, » quia pietatis divinaB fuit, quod pmnam rium passim apud Gnecos o'.%o-jo[x'.3. vel dispensatio
diu debitam distulit; piaculorum autem et crimi- dicitur,ut Marca adnotavit in libro iii deConcordia
num,quod aliquando peccator populus qu» mere- cap. 13, § i. Sic auctor incertusaSirmondo editus,
batur excepit. » Hinc ilia Valerii Maximi vox,quam qui Breviarium lidei adversus Arianos composuit,
nos porperam Caesari tribuimus in notis ad Salvia- uil iu ipso statim inifio « De se ipso Dominus
:

num « Lento enim gradu ad vindictam sui divina

.-
secundura dispensafionem carnis assuraptae loqui-
procedit ira,tarditatemque supplicii gravitate coin- tiir. "

pensat. » Apud Cffisarem in libro primo de bello

 ;

631 B. S. LUPI ABBATIS FERRARIENSIS. 632

taniPn id noliis divino munere contigerit, ut supra A ininc,quia non sit hominis via ejus,nerest ut ambulet
jam diximus, Dei gralia liberandum. Mentior nisi et dirigat gressus suos {Jer. x). Proinde mox adju-
hoe primus liber divin.-e auctoritatis ostendit his torium flagitat.: Corripe me, Domine, veriimfamen
vorbis : Sensus el cogitatio humani corclis acl malum in judicio, et non in furore tuo (z6k/.).Hoc est : Qnia
prona sunt ab adoleseentia sua {Gen. viii). (a) Secre- non est mea; virtutis ut meam pravitatem corrigam
torum etiam coclestiuin fidus intcrpres Paulus,jam et justitiw tua? apprehcndam et teneam rectitudi-
baptizatus,jam forsitan ad tertium coelum evcctus : ncm,tii adbibe corrcetionem judicii, cujus terrore
(6) Condelcctor, inquit, lerji Dei secundum interiorem salubriter sanas infirmos,non correptioncm, cujus
hominan,\\\i profecto qu« sanxit : Non concupisccs,
severitate ho-ribiliter damnas superbos, ut mutata
vidco autem aliam legem in membris meis repngnan- et confirmata volunlate faciam,te cooperante.quod
tem legimenlis mesc ct captivum meducentemin legc mcis viribus implor^- non valeo.Vates praeterca cla-
peccati, qux est in msmbris meis {Rom. vii). Legem rissimus Isaias totum Deo,2SO nihil nobis penitus
in membris concupiscentiam vocat,quara post pec- tribuondum cenfirmans, Dmninc, inquit, pacem da
catum in mcmbris gonitalibus primi scnserunt pa- nohis : nmnia enim opcra nostra operatus es nobis
rentes,quam sibi adversantem divino freti adjuto- {Isn. xxvi). Namquo si nobis temere sanitatem li-

am continentcs quique rcpellunt.sed penitus „ beri arbitrii arrogamus, frustra diu multa conati,
rio etia
nunquam reversuram dum hic mortalitcr vivunt ex sic impossibilitale ut hoste accerrimo confundimur,

cludere nequeunt. Dominus quoque Jesus, qui sin- molestoque bello laboramus, quousque defessi ad
gulariter ut conditor sciebat quid esset in homino, divinum rccurramus auxilium. Quo impetrato, pa-
imbecillitatis nostrai nos admonens (c) Sine me,\n- cem de qua dicitur, Pax multa diligentibus legem
:

quit, nihil potcstis faccre {Joan. xv), nihil scilicet tuam [Psal. cxviii), consequimur; dum per bonum
boni,nihil saluti conducibile. Nec indignetur salva- affectum in Deo mons nostra velut in munitione
tuset salvandus sinc Salvatore se nibil posse facerc, tutissima requiescit, et jam salutaria praecepta fi-

qui pollicetur : Si vos Filius liheraverit, vcrc liberi ducialiler operatur,quandoquidem ea ipso qui prae-
eritis (Joun. viii). Et cur, dicat aliquis, possibile cipit exercet.Mirctur aliquis ne parva quidem opera
pivBcipitur quod postea impossibile demonstratur? nobis a nobis, sed ipsa quoque a Dco esse, nisi
Diliges Dominum neum tuum cx toto rorde tuo et c.r cognoverit ipsas cogitationes bonas et initium ac
tota anima lua et ex tota mcnte tua {Matth. xxii) perfectionem fidei non a nobis procedero,scd aDco
et Diliges proximum luum tanquamte ipsum {Ibid.);
: inspirari habentibus atque firmari.Doctorhasc gen-
el : Diligite ^t9 inimicos vestros, benefacitc his qui tium.(e) imo per eum Dci Spiritus publicans. iVoH
vos oderunl {Mutth v) ; et : Qui vull post me venire, quasi .sufficicnics simus, inquit, cogitare aliquid a
abneget semetipsum, ct toUat cruccm suam, ct sequa- C nobis, quasi ex nobis, sed sufficientia nostra cx Deo
tiir mc {Luc. ix) ; et alia multa, quae nunc peccata est (II Cor. iii). IIoc est, quod ad sanctitatem reli-

prohibonl, nunc instruunt fidem, nunc vires infor- gionis pertineat, nos quidera nihil sufficimus cogi-
mant.Profecto ut dum conatur quis,nec sufficit qure tare ; sed ut sufficiamus, ipsas a Deo cogitationes
jubcntur implere,illuc faligalionehumilialus rocur- bonas accipimus. Itora de initio lidei Scd miseri- :

rat undo petendo,qUcercndo,pulsando,accipiat quod eordiam consccutus .mm, ait, ut fidelis essem (1 Cor.
desiderat, ct non in se, sed in Domino de omnibus Non enim ait, quia fldelis fui misericordiam
vii).

ejus beneficiis glorielur.Nec sibi nervos foriitudinis consecutus sum,sed misoricordiam consecutus sum
dotrahi opinotur subjecte Deo devotus, cum pcr se ut fidelis essem.De perfectione autem fidei Gratia :

nihil boni posse facsre tam evidentibus instruatur non cst vohis, Dei
salvi facti estis pcr fidem, et hoc

testimoniis.Nec vero meritum minui : quoniam so- enim donum est {F.ph^s. ii). Itemque non dc fide
lum hominem pra;stantius quam Ueo cooperantc solum,sed de ipsa bnna voUintate Dctw sst.inquit, :

posso aliquid agere,no dicam epinari vel somniare, qui operatur in vobis et velle ct pcrficere (Phitip. ii).

nontam hominis (rf) quani amentis,

superbientis est Quod vero in bonis actibus perseverantia Dei <2I
et de cujus plenitudine omncs accepimus gratiam donum ac per hoc gratia Dei sit,facile illo satis ido-
pro gralia.pro gratia quam irapendit laboriosa; bo- rv noo testimonio coraprobatur : Confilimus in Domino
nitalis,graliam rependit bcatas rctributionis. Non Jesu, quia qui coepil in vobis opus bonum, pcrficicl
habere hominem in bono liberum arbitrium etiara usque m diem Chrisli Jesu (Philipp.i). Hocest,Deus,
Jeremias propheta nou dubilans Scio, inquit, Do- : qui coepit in vobis agere quod praecepit, tandiu

(a) Sccretor. coelest. Paulus. Sic in epistola4l

P. i quidem futuras earum rerum imagines aliqua nos
dixit, et quod secratorum cadcstium conscius docct mcntis acrimonia posse apprehendcre quoe illius
Paulus. Vide infra ad pag. 220 (*). tanti auctorisingonium sint transgrossse si vcl opi-
(i) Condelector lcgi. Hunc Pauli locum exEpistola nari possemus,esset id cxtremcB dementia^. »
ad Romanos inlegrum relerl, et cx eadem quidera (e) Imo per eum Spiritus Dei. Lupus epist. 64 :

interpretatione,in epistola. 128, pag. 188. « Sccuniluin eumdein Apostolura.in quoevidenter

(c) Siiie me nihil. Ilunc locutn Joannis ex eadem Dei Spiritus loqucbatur.evacuate qua; fuerunt par-
inloi protatione laudat in cpistola 33, pag. 67, et in vuli. » Iloin in epistola 94 < Sanctus Apostolus,in
:

cpisl<ila 128, pag.l87,etin Collectaneo.pag. 762,270. quo evidciitcr Dei Spiritus loquebatur. »
(dj Quam amentis. Lu]ius epist. 30, pag. 58 « Si- :

(*) Hio, etin sequentibusrevocatur Lector ad nuraeros crassiores li'xUii inserlos. Edit.
633 LIB. DE TRIBUS QUyESTIONIBUS. 634
operabitur quousque excedentibus vita singulis ad- A brosius autem scribens, non est in noatra potestate
vcniens incipiat reddero quod promisit. His omni- cornostrum et nostra; cogitationes, etiam ipsa facta
bus erudimurno spem in nobis collocemua opinione et dicta comprehendit, qucE profecto ex corde et
gravius delinquentes; sed statum nostrum munien- cogitatione procedunt. Hieronymus divina et (6) se-
tes, totius nostrcB spei plenitudinem transferamus culari docfrina prscipuus et velut quidam parens
in illum, qui propterea nos ad se vocat ut fulciat, cum Augustino ecclesiasticae philosophiK, qua; hu-
idcirco profutura nos petere invitat uttribuat, ideo manam nec multum appetit, nec in omnibus con-
ne nobis confidamus terret, ne deserat. Namque temnit, Pelagianam hferesin recens exortam poten-
maledictus homo est qui spem ponit in homine. ter debellans. Si, inquit, in eo tantum Dei gratia
Qui autem eam in seipso ponit, in homine ponit. est, quod propriae 223
nos condidit voluntatis, et
Maledictus igitur est. Sane Dei bonitas praeclare libero arbitrio contenti sumus, nec ultra ejus indi-
commendatur, cum benodictus esse vir asseritur gemus.ne si indiguerimus liberum frangatur arbi-
qui coniidit in Domino, et solus interdum confiden- trium, ergo neque ultra orare debemus nec illius
tisaffectus praemiumjam benedictionis assequitur. clementiam precibus flectere ut accipiamus quotidie
Amantautcmimmundi spiritusdecipiendiastuspom quod semel acceptum in nostra est potestate.
hominum in se transferie, quod in suis cultoribus n Item post aliquanta: Agamus semper gratiaslar-
effeccrunt,vel ex quodam coUudio falsas opiniones gitori,sciamusque nos nihil csse nisi quod donavit
mentibus eorum inserere, quasi propter nalura-. in nobis ipse servaverit. Item alibi in Deuteronomio
dignitatem atque pnestantiam tutissimum siteis in perspicue demonstratur non operibus nostrisatque
se ipsis spom aliquatenus collooare. Quod est c.-c justitia, scd Dei nos misericordia conservari. Non
eorum scriptis ostendere qui divin.x' vacui, notitia jiistitiatua Dominus Deus tuus dabit tibi terram
mundana; sapienti» claruerunt. Tullius facit, non optimam ut possideas eam, quia populus durx cer-
La;lium vel Scipionem, qu» posset esse dubia, sed vicis es lu {Deat. ix). Item post aliquanta Pro :

M. Gatonem senem certa, hoc est sua, dicere sen- nihilo salvos facies eos [Psal. lv), (c) haud dubium
tentia. « Quibus nihil est in ipsis opis ad bene bca- quin justos, quia non proprio merito, sed Dei sal-
teque vivtndum, his omnis aetas gravis est. Qui au- vantur clementia. Itera alibi in expositione sen-
tem omnia bona a seipsis petunt, his nihil malum tenli.T! : Non glorietur sapiens in sapientia sua, et

potesl 2*J'2 videri quod natur» necessitas afferat. » non fjloiietur forlis in fortitudine sua, et non glorie-
Omnia bonaa vero Deo non a so ipsis petunt, Marco tur dives in divitiis suis, sed in hoc glorietur qui
Tulli, dixisses, et nobis non tam splendore verbo- (jloriatur, scire ct intcUigerc ct nosse me, quia ego
rum quam sententiae veritate placuisses. Virgilius sum Doininus, qui facio misericordiam et judicium et
etiam, ut hominem decuit poetica figmenta tractan- C justitiam in terra (Jer. ix). Ubi sunt, inquit, qui di-
tem, aliud agens tale quid significavit potius quam cunt proprio hominem regi arbitrio, sic datam
expressit, Spes sibi quisquc. utinam dixisset, cui- liberi arbitrii potestatem ut Dei misericordia tolle-
quc Deus verus spes, nec de Ma?ce-
et credidisset, retur atquejustitia? Ipse autera Augustinus, quem
nate adulando, sed de eodem vero ct solo Deo probe nescias ulrum rerum inventione magis an dicendi
summeque canondo protulisset : Te sine nil allum fclioitate mireris, de libero arbitrio et gratia Dei
nums inchont. Nostri autem auctores, facile sapien- tanta disseruit ut possint vix ab aliquo legi, omnia
tia superiores, quia divina eloquentia pares, quam vero, ut mea fert opinio, (d) quanquam sint claris-
cum volunt exerunt, cum volunt abscondunt, Gy- sima et utilissima, a nemine memoria contineri.
prianum loquor,Augustinum,Hieronymum,Ambro- Quid enim sentiendum sit de libero arbitrio et gra-
sium et quosdam alios, et menlem divinorum elo- tia Dei, sicut nemo tam laboriosa indagine vesti-
quiorum penitus inspexerunt,et nobis salubritere.-c- gavit,nemo ut ille tandiu 224 versavit, ita, ul
presserunt. Scilicet egere nosin bonum arbitrio li- pace cunctorum dixerim, nulhis utrumque tanta
berando,etDeigratiam non secundummcrita nostra veritatis proprietateinvenit, nullus tanta eloquentia;
dari. Itaque (ii) gloriosissimus marlyr Cyprianus et ubertate asseruit,nullusinoxpugnabilium argumen-
doctor suavissimus omnia nostris viribus adimens, [) torum copia tanta defondit. Proindo cum essent
Deo assignans, brevissime omnlagonera meritorum illius omnia optimaet pene innumera, h»sitarem-
compl6xus,aitinnullo gloriandum,quando nostrum que quid potissimum esset eligendum, statui stu-
nihil sit {Cypr., lib. iii Testim. ail Qiiirin., c. 4). Am- diosum ad illorum invitare lectionem, qu» nostris

(o) Gloriosiss.martyr Cypr. Lupus epist. 3, glo- citanslocumillumAugustiai,i'itom,9tttdmstta»!,etc.

riosus videliccl martyr Gyprianus. Epistola 128,
Sanctus Cyprianus, martyr ijloriosissiinus, et doctor
suavissimus.
(6) Sxculari doctrina. Id est, s<Eculari litteratura,
vel eruditione, ut dixit Lupus in epist. 30 et 68.
(c) Uaud dubium quin justos. Familiarissima est
phrasis isthsc Lupo nostro. In cpistola quippe 4,
laudans locum istum exEpistola secunda ad Gorin-
thios Tristitia sxculi mortem operatur. addit, haud
: ritatis pariant non video. Quippe clarissimus au-
dubium quin spiritalem. Et in epistola 30, pag. 60,
addit, haud dubiuin quiii spiritus. Sic in fino istius
lib. pag. 241 afferens locum illum ex cap. viii Epist.
ad Roman. proprio Filio non pepercit, addit, haud
dubium quin Deus. Sic in Vita sancti Maximini cap.
4, pag. 27U, haud dubiuin quin Majciminus.
(d) Quanquam sintclarissima. Augustini verba esse
chirissima scribit. Sic in epistola .30, de eodem Au-
gustino loquens.ait: Hactcinis quid hirc verba obscu-
ctor, clc.
 ;

63u B. S. LUPI AI3BATIS FERRARIENSIS. 636

prfecognitis facilius poteril penetrare, quam paucis A "nf'e inflentur liberati, quia quod non meruerant
positis, similibus melioribtisve fraudare. Hoc unum acceperunt.Non estunde querantur damnati, quia
tamen occultare non passus sum quod interaliade quod meruerant perferre coacti sunt. Cur
nihil nisi

libero arbitrio deprehendit. Liberum,

acutissime autem istosnon illos salvet Deus, aut cur non potius
inquit, arbitrium congenitum et omnino inamissi- istos quam illos, jam hoc supra hominem est,

bile si quasrimus, illud est quo beati esse volunt nec {h) secreti Dei, prffisertim tanti, causa esspectari
etiamhi quieanolunt quas ad beatitudinem ducunt. debet ab homine. Quis cognovit sensum 226 Do-
Nec arbitretur aliquis aut tantos viros aut nos bona niini, aut quis consiliarius ejus fuil ? (Bom. ix).

quae dono Dei consequimur sic dona ejus asserere Igitur, ut idem ait, (c) cujus inilt miserelur, elquem
ut non sint etiam nostra. Sunt profecto Dei, ac prin- vnll indural (Rom. ix). Miseretur exuberante boni-
cipaliter, quia ab illo donantur. Sunt consequenter tate, indurat nulla intercedente iniquitate. Indurat
et bona nnstra, quia nobis ab illo esse creduntur; autem, non ad poccatum impellendo, Deus enim
et cum aliquid boni molimur vel agimus, est in inlentalormalorum esl (Jac. i), sed in peccato de-
nobis liberum arbitrium, quia peccati affectu Dei serendo, quia ipse quorum vult solum liberator est.
gratia liberatum.Idcmque opus et Dei est, qui ope- Et utique ut estquorumdam, si voluisset esse po-
raturin nobis; et nostrum est, quia voluntate faci- „ omnium. Omnia enim quaecunque voluit
tuisscl et
_.i .__,. n tL-i.1 '^ T\ — .: p„«:* :_ -~.i« «t :-, i^...... q^a ;t« — 1..:*
mus quod
1 .

prfficeptum est nobis.Cogitationes bona'

1
Dominus fecit in coclo et in terra. Sed ita voluit
,

Dei sunt, quia nobis donantur ab illo, ut apostolico exercere misericordiam, ne in aliquo infirmaret
superius constitit documento : Non quod sufficicntes justitiam.Nam quod venerabilis Paulus ait Quivull :

simus eofjitare aliqnid u nohis quasi e.r nohis, sed omnes homincs salvos fieri (l Tim. ii), non sic acci-
sufftcientia no.\tra e.t Deo est (11 Cor. iiij ; et ercdcm piendum est quasicum Deus velit generaliteromnes
nostra? sunt, quia Spiritus Dei admonct : Jacta co- fieri salvos,quibusdam impedientibus impotentissi-
gitatum tuum in Domino, et ipse te enutriet (Psal. mis, non valeat omnipotentissimus implere quod
Liv). Conversio nostra Dei est, cui supplicatur : velit, sed ita potius, quod illis sive volentibus, sive

Converte nos, Deus snlutaris noster (Psal. lxxxii) ;

nolentibus (nam plures in infantili astate baptizati,
et eadem nostra 225 est, quia divinitus jubetur : horum non habentes discrimen.mox vita excedentes
Convcrlimini ad me in toto corde vcstro (Joel. ii). In- transferunturad gIoriam),salvantur omnes quoscun-
clinatio cordis nostri ad prsccepta Dei, et ipsius que ille salvare voluerit. Omnes ergo vult salvos

Dei est, quem placamushisabeodem homines,sednonalios quam qui salvantur. Quo

doctiprecibus: fleri

Inelina cor meujn in leslimonia tua (Psal. cxviii) elocutionis genere usus est evangelista Joannes his
;

et cadem inclinatio nostra est, quia volonlibus nobis vcrbis Qui illuminal omnem hominem venienlem in :

est. Unde non falso gloriamur Inclinavi cor meum " hunc mundum (Joan. i), non quo fidei luce omnes
:

ad faciendas justificationes tuas in xternum (Psal. inhunc mundum venientes illuminet (quod sentire
cxii). Postremo omnia opera nostra bona el Dei sunt perquam absurdum est, quando quidem plures infl-

qui dicit : Sine me nihil potestis facerc (Joan. xv) delitati^ tenebris obscurentur), sed eos videlicetqui

et eadem nostra sunt, qiiia illi prophoticc dicitur : illuminantur,dum non ab alio nisi ab illoilluminan-
Domine, paccm da nbhis, omnia cnim o/iera nostra tur. Oiimes autom non semper universitatem gone-
operatus es nobis (Isa. xxvi). Nostrorum autem om- raliter.verumaliquandoexceptionemquamdampar»
nium bonorum Dei gratia auctor et causa est.Nam ticulariter comprehondere, etiam ipse Apostolus,

post peccatum Ada;, in quo omnes peccavimus et de cujus deliberatur sententia, idoneus 227 auctor
juste damnati sumus (rectus est enim Dominus est ubi ait Sicut ego per omnia omnibus placeo
:

Deus noster, non est iniquitas in eo) quid merea-

et ;
(/ Cor. VI). Namque ut taceam de majore adhuc in-

tur totius gencris humani sories vitiata et propter fidelium parte, quibusprofecto placere non poterat,
originale peccatum damnata et propter propria ad- non placebat his a quibus ca;debatur, non placebat
dita, si ad activam ffitatem accesserit, damnanda, hisa quibus obrucbatur lapidibus, non placebathis
nisisempiterna supplicia? llajc plane, ut supra re- lenique a quibus urbc velut mortuus pellebatur.
latum cst, peccato vitiata tota stirps hominum pcr- D Placebat autem solis lidelibus, qui tot erant ut me-
pcti cogeretur, nisi ex eadcm stirpe eamdemcausam rito dici possent omnes, quique in illo glorificabant
damnationis habente, alii (a) occulto judicio Dei, Deum quod persecutionem pra^dicatione mutasset.
quanquam rectissimo, per justitiam ejus in damna- Possumus etiam, qui vuU omnes homines salvos fieri
tione debita relinquerentur, alii vero manifesta (I Tim. II), sic sano sensu intelligere, quod ex omni

gratia per ejus misericordiam salvarentur. Non est genere hominum colligatad salutem, hocest, quos-

(n) Occultojudicio Dei. Et haec quoquo phrasis est tamcn injustum judicium.
est
fainiliarissima Lupo. Epist. iv, pag. H. Quanquam (6) Quippe secreta Dei investigarc ho-
Secreli Dci.
occullo, minime famcn injusto judieio. Epist. lxxxiv, minem non decet; ut gravitcr monet Salvianus pag.
pag. 120. Diu est quod Deus occulto, justo tamen 44, editionis nostr», nam Salviani locus corruptus
juaicio. Epist. cxxvni, pag. 186, quamvis occultn, HC depravatus est in aliis editionibus.
justo tamen judicio. Epist. cxxix, pag. 191, quan- (() Cujus vult niiseretur Eadem verba repetuntur
quam occulto, justo tamcn judicio. Sic infra pag. in epist'. 128, et in CoUectaneo, pag. 252.
339. Cujus quanquam sit subinde occultum, nunquam
G37
dam Judffiorum atquegcntilium.quosdam utriusque
sexus, nonnuUos magistratuuui et privatorum,ali-
quos dominorum atque servorum, alios ingenioso-
rum atque hebetum, et quarumcunque dilTerentia-
rum homines possunta subtiliter contemplanlibus
deprehcndi, qui omnium vocabulo non immerito
LIB. DE TRIBUS QU^STIONIBUS. 638
A. ut salutaria velint, et in eis proficiant; operatur in
mentibus impiorum deserendo,ne nisi noxia velint
et in pejora labantur. Id Propheta inteiligensorat:
.Adjuva me, cl salvus cro {Psal. cxviii). De reprobis
vero sponte peccantibus etdeserente judicio Deiad
deteriora ruentibus ait Apostolus Quia non proba- :

censeantur. Siquidem eadem notione idem nomen verunt Deum habcre in nolitiam, tradidit
illos Deus

in Evangclio Lucas posuit Vx vobis, Pharisxi,

: in reprobum sensum, ut faciant qum non conveniunt
qui mcnlham cl riilam ct omne olus
dccimatis (/ir)»i.!).Ulrosque discernit voluntas. vol misericor-
Neque enim omnium generum olus per
{Luc. xi). dia Dei adjuta,vel judicio non adjutaDeum
itaque,
omnem tcrroe amplitudinem Pharisaei decimabant: qui adjuvat ut bonasitvoluntas,et voluntatisipsius
ged omne olus,omne genus olerum quodhabcbant, et omnium quaj ex ea prodeunt bonorum necnonet
est absquc scrupulo sentiendum. Nec ille scnsus qu.-ehtECnuUodubitante consequuntur prc-emiorum,
abhorret a vero,ut quivult hominessalvos fieri, qui nemo tam ingratus quinon credatetconfiteatur
est
velle nosfacitjOmnes homines salvosrierisignificarc auctorem. Perditorem vero malaj voluntatis eum
voluerit. Ut qui sumus multos vocatos.paucos au- t> esse auclorem nemo nisiinsanusetperditusopinari
tem electos, nuUo discrimine separare valeaaHis, audebit. Non cnim cujus voluntas summe bona est
omnes indifferenter velimus fieri salvos. Nam et malam esse facit alterius. .\uctor itaque sicut non
in eumdem modum invenimus apudApostolum ://)«(.' est malai voUmtatis impiorum,ita necaliorum quo-
spiritus jwsluhU pro nobis ijemitiius inenarrahihbus rumlibet peccatorum quK ex ea procedunt. Verum
(liom. hoc est, postulare nos facit. llanc 228
ii), qui non est auctor uUius omnino reatus, est pro-
autem gratiam,qua nos omnes qui salvamurgratis fccto censor et judex. Ut autem reus majestatis
eripimur,pluribus relictis in damnatione,quam nos damnatus non recte nisi sibi aiit sooiiscriminisim-
quoque meruimus, commendans vas electionis : putat quod punitur, ita judicio Dei damnatus non
Sicut clegil nos, inquit, in ipso anle mundi constitu- recte potcst in cum supplioii sui retorqiiereinvidiam
tionem, ut essemus sancti et immaculati in conspcclu cui nequaquam valet obicere peccati sponte a se
cjus in charitate, qui prxdeslinavit nos in commissi 230 calumniam. Imputet igitur sibi ho-
adoptionem
jiliorum per Jcsum Christum in ipsum (Ephcs. i). mo, vol si placet Diabolo, cui temore credidit, et
Ne advcrsus Deum e.\ ejus munere infiaremur, an- peccatum et vindictam peccati, hoc est, et causam
tequam oriretur superbiae morbus,quamefficax est damnationis, et ipsam damnationem, Deo vero et
remcdium procuratum.Eligit nos Deus ante mundi bonura opus et ipsum boni operispra;mium.Adhoc
constitutionem, non quia eramus sancti et imma- ^ bonum nemo malus nisidiscessurusaccessit,adhoc
culati,aut quia futuri eramus sancti etimmaculati, bonum nemo bonus nisi tractuspervenit.Siquidem
alioquin non tamsuaEgratiaedonumlargireturquam quam verum est, e.r nobis e.tierunt, scd non erant
nostro merito vel ppffisenti vel futuroprffimium velut c.r nobis (/ Joan. ii),tam verum, nemo venit ad me
ex dcbito referret; sed elegit nos ante conslitutio- nisi Patcr qui misit mc tra.rerit cum {.loan. vi). Ubi
nem mundi, ut essemus sancti et immacukiti, qui pravitas nostra? naturie, quam tamen translato vo-
nisi vellet.nec ulli quidem esse possemus.C.etcrum cabulo, id est, improprio utentes, naturam juxta
ubicunque de eleclione, vel praescientia, sive prae- Apostolum dicimus, qui ait Eramus nos aliquando
:

destinatione Apostoli loquuntur, quicunque Deum natura filii irse, sicut et cxteri (Ephes. ii), vocans
propterea elegisse praescisse aut prjEdestinasse naturam qua3 habeat jam peccatum quod sitcontra
quoslibet asserunt quod praescierit eos devotos sibi naturam,cum vere et proprie natura dicatur incor-
futuros et in cadem devotione mansuros, tametsi ?v(pta, in qua conditus est Adam.Pravitas,inquam,
sint in aliis magnse auctoritatis, in hac sententia nostrae natur.x' ostenditur, qua; ut alibi declaratur
non sunt penitus audiendi, ne evacuetur divinae sensu cordis ad malum prona ah ado-
et cogitatio?ic

gratia; donum, si secundum humanum quanquam hoc est, ex quo potest discretionis habere
lescentia,
futurum meritum dispensetur.Nec indignenlur his J)
judicium, ad virtutem reluctans trahitur et invita.
prt-oponi Apostolum quicunque non nesciunt in hoc Scd ut ad propositum revertamur, ad bonum et ad
loqui potius Christum, qui se, quemadmodum cst, boni prffimiumnomonisiantemundi constitutionem
veritatcm esse testatur. Hi sola gratia praedestinati gratia electus, gratia pra^scitus, gratia prajdestina-
sunt omneSjde quibus ait Salvator : Omnis qui au- tus, intromissus est, sicut divino spiritu
pandente
divit a Palre ct didicit, vcnict ad me IJoan. vi). IIa?c comperimus. Electio non omnium,sed quorumdam
autcm salutis doctrina,qua venitur ad gratiam sal- confitetur salutcm. Praescientia futurorum, nobis
vantis, valde 229
remota est a sensibus corporis. duntaxat, nam Dcosimul praestosuntomnia, pramo-
Non auribus apprehenditur sonantibus verbis, sed tionem insinuat.Praedestinationem autem in bono po-
mentibus Creatori? instinctu, etiam in eis absque sitamdicimusostenderoinsanctislitterisgratii-Bprae-
strepitu quod placuerit operantis.vel misericordiam parationem gratiam veroipsam exprimeredonatio-
;

ut vocati liberentur,vel judicium utrelictidaronen- nem. Prasscit Deus qufficunque aut facturus est aut
tur.Operatur plane in mentibus piorum,adjuvando permissurus,utraquenullanecessitate,23Ialterum
 :

639 B. S. LUPI ABBATIS FERRARIENSIS. 640

communionn injustitinc nulla. Praedestinatqusecun- A stitisse, Deum autem non homini necessitatem
que immutabiliter facere statuit. Imo omnia quie fac- casus intulisse.potesfafem lamen permisisse,ipsum
f unc praadestinavit, quando cuuctaquas fu-
tiirus erat vero, ufpote qui fecit quae futura sunt,et qui vocat

turaerantfecit. Proindepr«destinatio nunquam est quae non sunt tanquam ea quae sunt,et casum prae-

sinepraescientia.Nihiilenimquod nesciatsefacturum scisse et quid casum sequeretur constituisse,ut vi-

Deusprcedestinat. Prrcscientia vero esletplerumqne
sinepr.Tdestinafionc:quiacriminaperversorumpr;e-
scit Deus.qureutiqueul sefacturumnonpraedesfina-
vit.ifa necfacit. Veram enim vero pra;fixit
elecloriim, cuinullusaudiri possitaugeri, nuliusque
subfrahi,nevidereturDeus,quodnefasestopinari, in
veritate sua> pr.T lestinationis crrasse. Si quis vero
delicet genus humanum sua sponfe corruptum,nec
tntum propfer misericordiam dainnarctur, nec to-
tum propfer justitiam salvaretur, nullam patientur
numerum 233 caliginem, Deus quos recfos origine con-
didit, voluntas propria vitiavit, quos non libcrat
clementia, sic punire judicio ut non ipse, verum
ipsi convincantur suae damnationis auctores. Hic

hinc forle ronlirmari desiderat,instruetur Baptistce aliquis,unde placari debuit,forsan irritatior dicat
Joannis quee in Evangelio refertur illa sententia : Et si mihi seme! pereundum est,curhujus vitae per-

Facile fructum dujnum pccnitcnlia', et nolite dicere do compendia?cur cum mihi alibi scmper futurum
apud vos : Patrem hnbemns Abraham: potcns est n cst male, non sit hic nliquandiu bene ? quare non
enim Deus de lapidibus islis snaciture plios Abrahgp omnes voluptatis effundo habcnas, totumque quod
[Luc. iii). Oua satis ostendit sic istos nisi fructum delecfat perficio ? Averterit Dcus hanc ab omni
fecerint pra^cidendos ut substituantur alii vel car- Christiano insaniam ut se aliquis de numero per-
ne vel tantum imitatione fllii Abrahs, ne nutanle ditorum credat, se a malo reverli non posse con-
promissionis Dei flde possit aliquis certae summa^ jiciat, se insstimabili Dei clementia salvari posse
deessc. Et adhuc apertius in Apocalypsi, ubi prs- diffldat. Hoc eorum est qui transeunt in atfectum
cipitur : Tene quod tenes, ne alius acciiiial oironam cordis.hoc est,qui malum amore insatiabili diligunt,
tuam (Apoc. enim alius non est aecepturus,
iii). Si et in eo durare obstinatissima infentione decieve-
nisi iste perdendolocum vacuum fecerit successuro, runt, et in (c) desperafionis barathrum irrevocabili
certus est numerus elccforum.Ut autem etiam per- se impietate mcrserunt. Qui vero se redemptum
sevcraturis perinde ista dicantur, velut eos perse- Christi sangaine tanto pretio meminit, iniliatum
veraturos habeatur incertum, hcBC ratio est, quod bapfismatc tanto sato sacramento non nescit, poE-
metus quibus adhuc potest subri-
est necessariiis nitentia! aditumsus salutisargumentumpaterenon
pere superbi.T morbus, et tanta subest his adhuc dubitat, cur, quaeso, potius tantis beneficiis nullo
infirmilas, quae non securitate fovenda, sed alia sit suo mcrifo nisi malo, non indefessus iinplorat, ut
inflrmilate sedanda. Veniat nobis in mentem 5S? C etiam et bonum merifuma Deo et quae bonum me-
Apostolus, cui corporis incertiim an mentis incom- rifum consequuntur accipiat ? Cur se regressum
modo laboranti et remedium Hagitanti ca?lestisme- habere dum hic vivit desperat, cum potius de bo-
dicus, qui sciret quam ipse melius quid ei compe- nitate Dei prffisumere debeat, quod ideo vivat ut
antidofum convenire monstravit
teret, infirmitatis semetipsum tandem aliquando corrigat?Quis inte-
hanc praedestinatiouem,quia Deus evolvensgratiam gre unquam Domino potuit, nec potuit
speraro in
(a)facit sanctos,noninvenit,etpostexcursuminstan- ad veniam pervenire? Imo suo quisque judicio
tis vitae perficit et coronat. Hanc, inquam, praede-- damnatus fugiat a Deo ad Deum,ab irato dum pec-
stinationfm, quae illustribus divini eloquii tostimo- cat, ad placatum dum pocnitet. Revelet Domino
niis et inexpugiiabilibus argumenfis astruitur.fide- viam suain, et speret in cum, et ipsc facict, %34
les quique passim suscipiunt,consfanterdefendunt, mala plena descrat,et bona jamardcnter
scilicet ut
in hac ut par est suspensi spem suae salutis pio ac delectabiliter apprehendatIllo non potest Dei

consensu reponunt, nec immerito. Siquidem nulla misericordiam consequi qui in illo sperare non po-
via salutis humanae potest inveniri praeter hanc test. Nam speranlem in Domino, ut ipse aperit,
quam qua^ pracstitit divina graiia demonstravit. Hac misericordia cireumdabit. quam tutum est nobis
excliisis nullus omnino patet reditus ad salutem. j) in Dei pietate perfugium ! Paratus est Deus par-
De his praedestinationem Dci dici horrent plerique cere subjoctis ct debellare superbos. His qui relin-
atque refugiunt, in quibus ot qui-edam (h) pranclara quunt culpam, et lacrymabiliter postulant voniam,
PcKsulum lumina,scilicet nccredatur
Deus libidine facilis cst pra>stare indulgcntiam. Quis non hunc
puniendi aliquos condidisse et injuste damnareeos multum diligat, ut sibi dimitli peccafamulta obti-
qui non valuerint peccatum ac per hoc nec suppli- neat?Fcstinus ergo quisque ad pocnitenlife portum
cium declinare. Qui si attenderent, sicut in Adam confugiaf, securus apprehcndat et teneat. Proponat
illo voluntate peccante omnespeccaverunt,ita prius sibi quisque aBmuIa pietate David regem et Petrum
absque vitio existente omnes absque ex- aposfolum;quorum unus de adulterio ot homicidio
illo vitio
1
non invenit. Imitatum istud vi-
(a) Facit sanctos, Hincmarum Rhemensem, Rabanum Moguntinum,
detur ex Tacito in Vita .^gricohe " Rarissimamo-,
: PardulumLaudunenscm.acfortasscaliosnonnuIlos.
deratione maluit videri invenisse bonos, quam fe- ((') Dcspcrationis baralhrum.K-pisl.S-.w Etiam in dc-
cisse. » sperationis barathrum dejicere potuissent. <> Epist.
{b)Prxclaraprxsulumlumina.lnie\\igiihoLndd\ihie 94 " In desperationis barathrum corruamug. »
:
 ,

64i LIB. DE TR1BU3 (JU^STIONIBUS.

inci-epatus, ul p;ir ruit, insigui tluluir, jifnuvi Dli A 535» dcbeat, maliliosus non iuveniat iu eo quod
mino diiit [II lieij. xii), et (a) translatum mox pcc- juste reprohendat. Quis illo pressius vitia resecuit.''

catum.nec se moriturum audire meruit alter vcro : Quis ad virtutes potentius insligavit, imo, ut ve-
respectus ab eo qui paulisperavertcrat ab oo fucicm rius eloquar, impuHt? Quis illo feliciusquos voluit
suam, et propterea factus fuerat conturbatus, rc- pcrsuasit? Cuinque sit,ut ail Tullius, minimum de
spectus, inquam, id est in aCfectum pccnitenti» arte loqui, multo maximum cx arte dicore, ex arte
excitatus, negationis Dei rnaculam, tantum nefas, quotiens voluit porfecte loquens oratorem imple-
dicto citius amaris lacrymis diluit, abolevit. At vit ; de arte autem prsclara adjumenta, vim ejus
si quis tantorum virorum contemplatione despera- aperiens, in quarto de duclrina Christiana libro
tionem quam imitationem concipit,quod hi, quan- capacibus pra;stitit. Quis hoc sit sanctior, quis
i|uam maximacriminavirtutum copia propulsuve- cautior, quis auctior?Hic itaque tot divinis orna-
rintatqucoppresscrint, se aulem solis scatcrc vitiis tus muncribus, non dubilando, non qumrcndo,
ingemiscat,saltemiilumlatroncmaspiciat, qui sup- non argumentando, sed plane velut professum do-
plicium crucis haud dubie scelcralis actibus meruit, ccndo, malorum prffidostinatiunem esse insinuat.
et per solain lldem,qu;e subito confcssionem pepcrit Vcrba ejus posui ex quem Enchiridion di-
libro

atque spem.in mediamorte vitam invenit.Postremo P xit.cul in rctractatione cum vellet supremam im-
sisciretsealiquistam inlelicitcraddiclumutabsque ponere, ut aiunt, manum, nihil quod adicerot, ni-
ulladubietafedam;iandusesset,curnonlemperai'ela hil quod detraheret, nihil quod mutaret invenit.
235 cur non etiam elaboraretseciari bonaquae
vitiis? Ha:c sunt maijna opera Oomini, e.tquisita in omnes
posset,ut saltemeum levior posna postoa plLctcret? voluniates cjus {Psal. cx),et tam sapienter exquisita,
Quis hujus vitie pcenis torquendus, si facuUas dc- ut cum angelica et humana creatura poccasset, id
tur, non minores eligat, majores declinct? JMino- est, non quod ille, sed quod voluit ipse fecisset,
res autem poenas minoribus, majores peccatis ma- ctiam per camdem creaturaj voluntatem, qua fa-
joribus rependi divina Scriptura consulta respon- ctum est quod Greator noluit, impleret ipse quod
det. Reddes, inquit Prophela, unicuique juxta opcra voluit, bcne utens et malis fanquam summe bo-
sua {Psal. Lxi), pro qualitate scilicet honorum sive nus ad corutn damnationem, quos juste praedes-
malorum procmia quibusque digna rcstitues.Sed si tinavit ad puenam, et ad eorum salutem quos be-
jam aliquid in persuadenda bona spe favore divino nigue praidestinavit ad gloriam.Et ne hoc illi exci-
promovimus,sitne malorum praedestinalio senticu- disse arbitreris, ac non pro comperto ct certis-
da,post ratiocinationem quam projmisimus, bcati simo comprobatum, cum ex multis librorum ejus
Augustiniassertionepandamus.(fc)Hic auctorcertis- locis tum e.\ illius cujus feci paulo ante mentio-
simus,quia divinarum Scripturarum observantissi- C nem qui inscribitur de Douo perseverantiffi, quem
mus, scribendo profecit. Unde culpat quosdam ffltate matura firmoque judicio exercitatissimua
in libro de priedestinatione sanctorum quod sicut 9SJ edidit, poterit confirmari. " Quibus, inquit,
studuissent ipsius libros legere, non etiam certas- non vult subvenire non subvenit, de quibus in sua
sent cum ipso proficere, et proficientor scripsit, prKdestinatione, occulte quidem, sed juste. aliud
nec tamen suo judicio ad perfectionem pervenit. judicavit. Non est enim iniquitas apiid Deum. »
Tenebat enlm,quod etiam in suo mirabili de gram- lluic non dissimilia S. Gregorius papa, Fulgcnfius
luatica opere (c) Priscianus inlelligit,nihil perfeclum Isidorusque senserunt quorum ego testimonia
:

ex omni parte in humanis locutionibus inveniri poncre supersedi, ne diu aliorum scriptis extentus
posse. Imo, quod noster ait Apostolus : E.v parle esset noster labor ingratior. Cujus autein sit mo-
coynoscinins, ct cx parte prophetumus {/ Cur. xiii). ir.enti Augustinus (d) Cffilestino papa docente disoa-

lloc in exactissimo libro de bono perseveranli;c, mus. Augustinum, inquit, sanctae recordationis
<i

quem post vel inter libros retractationum edidit,di-
gnatur ingenue confitcri. In libris autem
liunum,quibus non erubuitpublicare in (juibuscun-
que se deprchendit errasse et censoria seventate
daranare,et adhibitaubicunquepotuit norma divinas
auctoritatis et acumine cautissim;e argumcntatio-
nis coirigere, eo usque profecit ut studiosus quis-
que singularem ejus doctrinam securus haurire
virum pro vita suaatque mcritis in nostra commu-
roLracta- niuno semper hahuimus.nec unquamhunc sinistrae
suspicionis rumor aspersit qucm tanfa; scientiaB
r. olim fuisse meminimus ut inter magistros etiam a
meis semper decessoribus haberetur. Bene ergo
de eo omnes in commune senserunt, utpote qui
ubique cunctis et amori fuerit et honori. » Verum
ne, quod cavendum etiam saecularibus litteris dum

(n)Translatunipeccatum. Id est Davidis: cujuscri- Lupus in epist.34. Sed quod hic legilur locutionibus
men primum vindicatur,dein vero in Davide
in filio pro inventtonibus.ut est apud Priscianum, et in edl-
ipso.Kt videndus omnino Salvianus in libro secun- tione Donati Candidi; id ex eo profoctum est,quod
do de Gubernatione Dei, pag. 38 et seq. Sirmondi editionom sequi studuinus, quanquam
(i) llic auclor certissimus.Loquiiur deAugustino, ipse Sirmondus admonuit alibi legi, inventioni-
quem in epistola quuquo l29vocat auctorem ocrtis- hus.
simum.Sic in epist SOioquens de eodem Augustino, (d) Ccelestino papa. In capite secundo epistolae ad
ait :" IJuippe clarissimus auctor quia divinffi au- episcopos Galliarum. Hunc autem Ccolestini locum
ctoritatis observantissimus. " iisdcm verbis refert Lupus in Collcctaneo, pag,
(c) Priscianus. Uunc Prisciani locum laudat etiam 240.
f.« B. S. LUPI ABBATIS FERRARIENSIS. 644

iiiibu>^remui' cognovimus, amore doctonim am- A Imn' "cm i" Kvangello immulabili sententia prae-
plecli judicemur errores eorum (unde probe idem scribitur: Qui 7ion credit jam judicatus est {Joan.iu

Augustinug dehortatur in memorato de Dono Ad quid arbitraris.nisi ad puniendum? Cur,qua!SO,

pcrseverantiffi libro his verbis : « Quanquam nemi- nisi quia in Adam sua sponte peccante peccavit,nec
ncm velim sic amplccti omnia meaut me sequatur, hunc Dei gratia libcravit? An et inde cumulum
nisi in hisin quibus me non errare perspexerit,») ac sibi damnationis conscivit quod in infldelitate per-
non potius unde potissimurn quwrendum est vesti- manere delegit? Ita veroest.Sedcur credere noluit?
gare veritatem, procedal Paulus in medium, ut quia,ut scriptum est, non oinninm cst fides. At cur
dotegat hoc tandem suo sermone secretum Vo- : nnn sit fidcs omnium, certus est limes, quem nisi
lens, inquit, Dcus oslendere iram et demonslrare po- impius excedere nuUus audcat? quia illis non est
tentiam siuim, atlulit in miilta patientia vasa irx, datum. Siquidem cur eis non sit datum, illius est
(jux perfecta (a)suntin perditionem, ut notas faciat soliusconsiliicujusquanquam sitsubindeoccultum,
dicitias gloriic snx in vasa misericordix qux prxpa- nunquam tamen est injustum judicium.Hanc seve-
ravit in gtoriam. Ecce vasa irse perfecta coniirniat ritatem verisimile est illam quoque sonare sentcn-
doctor gentium in perditionem. Et certe, 238 liam : (6) Considera opera l)ci,(jUod nemo possit cor-
quantum ad humanam spectat opinioncm, prcs- „ ri^cre (/mcjh iV/frfes/ cxenV Efc/i. vu) ;
quod scilicet

sius est dicere perfectum aliquid esse quam pnede- vas iraj aptum in intei-ilum, vel perfectum in per-
stinatum. Quantum enim ad humanorum casuum ditionem.malus obstinate in malo semper haereat,
vaiietatem, perfectum infectum esse non polest, etsivideatur ad tempus correctionem simulare,sic-
pra?destinatum autem mutari aliquando potest. ut canis ad vomitum, sic ipse ad peccatum con-
Quantumautem ad Dei pertinet continentem omnia sciscendo sibi mortem recurrat.In eadem scntentia
majestutem, idem illi et perfectum est, quia fecit studiosi,qui f(')cultu orationis plurimum delectan-
qua; futura sunt,et praedestinatum.quia esl iiumu- lur,recognoscantlicet,noneloqucntia;nitoremsolum
tabili veritatecomplendum.Iram vero illam appellat scd etiam clausulam numerose cadentem. Jam er-
qua reprobi puniuntur, quic talibus verbis in go cum res in tuto sit, ponamus verborum con-
Evangelio terminatur Qui incredulus est Filio non
: troversias, ne puerili animositato contra invicem
manet supcr eum (Joan. iii).
videbit vitam, sed ira Dei pro inani victoriae jactantia litigantes corripiamur
Hanc ut evitaret orabat Propheta Domine, ne in : ab Apostolo dicente Noli vcrbis contendere. Ad
:

furore arguas me, neque in ira tua corripias me nih il enim iilile esl.n isi ad s u bversioncm audieutium
(Psal. xxxvii). Sed forte nec ex hoc loco diversa {ITim. ii).Namcumsitnobisunusmagister'Cflelestis,
sentientium sopiatur intentio,quia pleraque cxem- quid est vcrus etveritas,unde aecipitur, el quo re-
plaria,non vasa ira; perfcctain perditionem habent, C ferenda 240estomnisveritas,curpronostrisinven-
scd vasa icx apla in intcritum.Quasi vero proplerea tis dimicenius,ut id ipsum dicamus omnes,quod no-

non possint vasa ir« praedestinari in perdilionem strum non sit commentum,sed docuraentum:
illius

quod apta sint in interitum. Accedat ergo Do- pacifice atque humiliter quid sit rectissimum repe-
minus Jcsus et nodum qusstionis ipse dissolvat. riamus. Si qui vero tantis moventur auctoritati-
Denique ipse dicit in Evangelio Vobis datum est : verum perspicua
bus, seque non nostra assertione,
nosse mysterium regni caelorwn, illis aulem non est superatos intelligunt veritate, non dedignentur
datum (Mutth. xiii). Vobis datum est, discipulis suam mutare sententiam,quia non tam erubescen-
illis aulem non
loquitur, est datum, hoc est do un- dum est homiiii errasse quam eognitum errorem
dequaque conlluentibus turbis. Si bene docentem (rf) nolle vitare. Quod utiliter amplissimus orator
capio, eos quibus datum est misericordia colligiti, Tullius suo proposito subtililer monstrat cxemplo.
quibus non est datum judicio repellit, hoc est non Si temere, inquit, aliquid, alicujus prajterisse aut

adjuvando relinquit. Pra;destinati autem sunt cle- non satis eleganter secuti videbimur, docti ab ali-
cti,quibus datum est,quorum certus est numerus. quo facile et libentcr sententiam commutabimus.
Neque enim Dcus prajdestinaret eos quorum sum- Non enim parum cognovisse sed in parum cogni-
mam nesciret. Igitur cum ad eorum numerum q to stulte et diu perseverasse turpe est, propterea
aspirare non possint reprobi,quia ut salventur non quod alterum communi hominum infirmitati, alte-
939 est eis datum,quis possit ostendere,quis au- rum singulari uniuscujusque vitio est attributum.
deat affirmare ut damnentur non esse praedestina- Qu.istionibus duabus, hoc est, de libero ar-

(d) Perfecta sunl in perdit. Vide epist. 128 et puto aut joci causa philosophari, aut prudentes et
129. scios mendacia defendenda suscipere, quasi ut in
(6) Considera opera Dei. Ilunc Ecclesiastici locum malis rebus ingenia sua excrceant vcl ostentent. »
iisdemmet verbis laudat Lupus in epist. 129. Claudianus Mamertuslib. l de statuanimae, cap.l :

(e) Cultu orationis. Lupus epist. 35: « Etenim ple- <iEt quoniam humanitus per imprudentiam lapsi
rique ex ea cultum sermonis quaerimus. " sunt.eligunt audaciam culpa3Sua;pervicaciobstina-
(d) Nolle vitare.Ls.ci(inlius lib. iii divin. Institut., tione dcTcndere, ne videantur potuisse peccare. »
cap. 23 « Qui dicam de iis nescio qui cum scmel
: Elcganter in hujuscemodi viros invehitur Tullius in
aberraverint, constanter in stultitia perseverant, loco quem Lupus statiin subjicit.
et vanis vana dclcndunt, nisi quod eos interdum
645 LIB. DE TRIBU3 OUyESTIONIBUS. 646
bitrio, el (le prai.loslinalionc, (ii) non ul voluinuis, A salutis eorum, hoc est, auctorcm salvalorum, per
sed ut valuimus, pcrtractatis, ad tertiam, scilicet passionem consummare,ut dequo dicitur, i/ua' ca;-
de redemptione, quanta sit sanguinis Christi, qua; pilJesus faccre et doecre, quod docendum in mundo
est ultima,veniamus. Et unde melius considerandi ipse docuerat primus impleret, hoc est, majorem
capiemus exordium quam ab ojus verbis qui quod eharilatem ncmo habct quam ut animam .•iuam ponat
postea sicut homo implevit, antea siout Deus prre- quis pro amicis suis, ct ita euin pcr passionem con-
dixit? Sunl hinc ejus vcrba Si exaliatus fiwro a: sumniaret Pater, id est, consummatum perfcctum-
terra, omnia traham ad mc ipsum (Joan. xii). In hac que ostenderet; cum quod ipse bcne docuissctjnon
cxaltatione, quam se humiHando ut nos exaltare- solum implere,quanquam arduum.non recusassct,
mur perpessus est, sanguis ille pro multis efTusus verum etiam suo exemplo caeteros e.xcitasset.lntuen-
esl in remissionem peccatorum. Sic enim idem dum quod quos dicit omnes in eo quod paulo anto
Jesus, hoc est nostra lingua Salvalor, salvum fecit omnibus gustaverit
posuit, qualitcr gratia Dei pro
populum suum a peccatis eorum. Denique non ali- mortem, eosdem paulo post nuncupat multos, infe-
quam solam gentcm elegit ?4I quam siiiguhiri rens,qui multos filiosin gloriamadduxerat.Ha^cdivi-
privilegio totam salvarct; sed ut non suo mcrito, norum eloquiorum auctoritas intclligenter cxpensa,
verum forsitancommendandic dignitatispoiitificalis „ pro omnibus Dei Filiuni gustassc mortcm sic accipi
gratia, Caiphas prophetavit,mortuus est Jesus,non posse insinuat quemadmodum Deum velle omnes
tantum pro Judfeorum gente, unde genus duccbat, fieri salvos. Ut enim salvos fieri vult omnes quicun-

sed ut filios Dei qui erant dispersi congregaret in que salvantur, ita redimit omnes quicunque redi-
unum. Non quod adhuc essent filii Dei, sed quia muntur. Non autem salvantur omnes, ncc vero re-
inter congregandum facti sunt filii Dei cum unitati dimuntur. Non itaque vult salvari alios omnes aut
Gdei accesserunt. Non incongruenter igitur, sicut redirai nisi qui redimuntur atque salvantur.In hoc
pra!dixit, ad se omnia traxit, qui ex omni genere scnsu bcalus.\ugustinusinvenitur in librocujusjam
hominum elegit quoscunque salvare decrevit. Qui supra meminimus, qui Enchiridion dicitur. Lncus
multi dicti sunt, quia plures utique salvantur; om- 24S hic cst. Hffic quffi in sanclis angelis et virtu- II

ncs autem, quia ex omni genere hominum colli-
guntur. Pro his fusum esso sanguinem Dei, quia
Verbmn caro factum est, hoc est, Deus homo
a parte totum significante Scriptura, sicut
tibus dicitur Ecclesia, tunc nobis sicuti cst innote-
oum ei conjuncti fucrimus in fineni ad simul
scet
habendambeatitudinemsempiternam.Istavero,qua2
factus,
alibi ab illa peregrinatur in terris, et nobis notior est,
:

Et vidcbit omnis caro salularc Dci (Luc. ni), hoc est, quos in illa sumus, et quia hominum est,quod et nos
oinnis homo, et quia Deus,dum integram naturam sumus, hajc sanguine Mediatoris nullum habentis
nostram assumpsit, suam incorruptam ccrtc reti- C licccalum ab omni est redempta peccalo. Ejus vox
nuit,universaIisconfiteturEcclesiapertotum orbem est : Si Dcus pro nobis, quis contru nos? qui proprio
tcrra; difrusa,qua necessitate constringitur in acce- non pepereil,sed pro omnibus trudidit enm [Rom.
Filio
ptasanctificationemanendi,sicApostoIoexplanante: In Ecclesia enim, qua; sanguine Mcdiatoris
viii).

Empti estis pretio mar/no, glorificate et portate Deum nullum habentis peccatum ab omni est redempta
in corpore vestro (I Cor. vi). Itemque sc annumerato pcccato, intelligit esse omnes qui apostollco tosti-
de omnibus dicit idem Apostolus : Proprio Filio, moniocomprehenduntur,quodest,pc(3nobisomHi7)U5
haud dubium Deus, non pepcrcit,sed pronolis
(]uin tamen divinorum eloquiorum
Iradidit t'i«n.Curiosos
omnibus tradidit ilium (Rom. viii). Item de his om- non fugat probabiliter dici posse mortuum pro om-
nibus in Epistola quaj prffiscribitur ad Hebrasos : nibus Christum qui ejus iidei sacramenta sive ser-
Vidimus Jesum propter passioncm mortis ijloria et vaturi,sive non servaturi suscipiunt. Pro servaturis
lionore coronatum, tit gratia Dei pro omnibus gusta- quidem nulli potest esse ambiguum. Pro non ser-
ret mortem {Hebr. ii). Et aperiens qui sunt isti ho- vaturisApestoIus idoneus auctor estillo testimonio :

mines, mox Decebut enim eum propler quem

intulit : Peribit in scientia frater, propter qucm Christus mor-
omnia quem omnia,qui multos filios in gloriam
et per tuus est [l Cor. vii).Nec mirum,cum ildes sine ope-
adduxerat, auctorem salutis 242 corum pcr passio- n ribus otiosa sit,et multi vocati,pauci verodoceantur
nem consummare. Decebat quippe Deum Patrem, electi.Verum hoc quidamvelut blasphemum vehe-
propter quem omnia, hoc est cujus bonitate sunt menterexsecrantur etdamnant,quod derogeturplu-
omma., ct per quemomnia, (\\iia. ab illo coasternus rimum Redemptori, omnes homines
nisi generaliter
ei ortus est Filius per quem facta sunt omnia [Om- redemerit. Nos aulem, {b) quod
salva fide, hoc est,
nia enim in sapientia fecisli, dicit sacer Psalmus suo sanguine Deus redemerit omnes qnos voluerit,
[Psal. ci] ), qui, hoc est, Pater, multos filios in et nulli sint redempti nisi quos redemerit, ita cau-
gloriara adduxerat, cum scilicet nemo venisset ad sam medio relinquimus, ut si quilibet eumdem
in
Filium nisi quem Pater ipse traxisset, auctorem sanguinemRedcmptoris prodesse aliquid etiam per-

(o) Non ut voluimus. Epist. 30 » Praemonstratis : diversa sentire, » ut in epistola 30 dicit Lupus.
verbis, super quorum sententia non ut voluimus, II quousque contrafidem non est,autnulla autpar-
sed ut valuimus, diutule locuti sumus. » va culpa est. »
(6) Salva fide. « Quoniam de eisdem quaestionibus
fil7 B. S. LUPI ABBATIS FERRARIENSIS. 648

dUis valeant clemonstrare,nonsohimrcsistamus ni- A ponam uniim quoJ cum testimonium, et

cis facial

hil, verum 244 etiam hbenter in corum sententiam eos omnes, utopinor, in gratiam reduxero. Joannes
transeamus.Nam si sol ca;cos,quanquam non iUu- Constantinopohtanus, doctrina et sanctitate justa
minet, tamen fovet, cur non potentior sol, elsinon insignis episcopus,ut gratia Dei pro omnibus gusla-
salvat suo merito exciccatos alque damnatos, tanti veritmortem, quod supra jam posui, sic exposuit,
prctii merito minus puniat'?Si tamen hoc admittat omnibus gustaverit mortem,
qualiter gratia Dei pro
consihi ejus benevolentia, cui canitur : SuavisDomi- non pro fldelibus tantum,sed pro mundo universo.
nus universis, ct miserationes ejus supcr omnia opcra Et ipse quidem pro oranibus mortuus est.Quid au-
ejus{Psal. cxLiv).Sed huic opinioni videtur Aposto- tem si non omnes credunt? Ille quod suum erat im-
lus refragari, ubi ait Eijo Paulus dico voliis,quiasi
: plevit. 1) Eligat sane,superioribus acute considera-
circumcidamiai, Chrislus vohis nihil proderil {Gal.in). tis,unusquisque quod optimum ei Deus occulta in-
Nam si nihil proderit Christus baptizatis qui etiam spiratione suggesserit, aut magistra ejus Scriptura
Spiritnm sanclum accepcrint, sicut idem Apostolus manifesta rationc protulerit.
declarat his vrrbis : Ex opcrihus legis spirilumtnrc- 245 H;ec habui quai de tribus non'spernendis
pistis, an audilu ftdci [GuL v)? Si, inquam, nihil
c.r qutestionibus dicerem, atque utinam tam proficue
proderit Christus talibus baptizatis a fide resilien- p quam prolixe. Qusb si cognoscere non fastidierint
tibus, quemadmodum proderit aliquid baptizatis et studiosi,quaaquam approbare non possint obtusam
relapsis in crimina nec correctis et quibusque in incultamque meam disputationem, tamen quando
infidehlate defunctis? Verum ne me irridendum et volenlibus quod utile putavi benevole cognoscen-
respuendum pronuntient quibus placet omnes sive dum exposui.nonimprobabunt, credo.talem scihcet
bonos sive malos indifferenter a Christo redemptos, volentem prodesse devotionem.

B. SERVAT! LUPj
FEimARlENSIS ABliATIS

«46
COLLECTANElll! M 1111111« OllJSTlO^IBLS

Mullislaudabiliterstudiosisdesiderantibuscogno- amori fuerit et honoi-i. » Hic (c) clarissimus doctor,

scere ipsis auctorum verbis quem exitum habcant scdis apostoiicae tanto praeconio lau(lalus,in libro ad
qusestiones de praedestinatione ac libero arbitrio, Laurentium de Fide, Spe, et Charitate, quem jam
necnon de redemptione sanguinis Christi, fidcliter opiscopus et senex edidit, prffidestinatos bonos et
morem gessi ; ut et pie qu,-erenlium eruditio lar- malos ita insinuat (Enchiridii cap 100). « Haec sunt,

giento Dei gratia capiat incrementum, et divcrsa inquit, magna opera Domini, e.vquisita in omnes vo-
sentientium conlradictio mitigetur. Nec aspernabi- luntates ejus,ettam sapienter exquisita.ut cum an-
tur benevolus et prudens lector,si deferam per quos gelica et humana
creatura pcccassct, id est, non
profeci et proficio doctores,veI si eorum assignatis quod ille, sed quod voluit ipsa fecisset, etiam per
obscurioribus sententiis aliquid lucis infundam, eamdem creaturae voluntatem, qua factum est quod
cum eorum honoris mecum habere debeat conside- Croator noluit,impleret ipse quod voluit, bene utens
rationem, et facillimc possil advertere, (n) non os- et malis, tanquam summe bonus, ad eorum dam-

tentationis vanitate, sed ostendend» veritatis voto, nationcm quosjuste pr«destinavit ad pQBnam,et ad
me deprehensa monstrarc. Jam itaque narratio eorum salutem quos benigne pr.-cdestinavit adglo-
propositum exsequatur. riam. »

(6) CcelestinuspapabeatumAugustinumhis verbis -y. Idem in ultimo de Civitate Dei libro, quem jam
commendat [cpist. 8, ad cpiscopos GaUiarum). Au- <• episcopus composuit, expresserat {tib. xxii, cap. 24,

gustinum sanctaj recordationis virum pro vita sua .<!/6^H(?m).«Haec,inquit,omnia miserorum suntdara-
atque meritis in nostra communione semperhabui- natorumque solatia,non pri-emia beatorum.Quae igi-
mus,nec unquam hunc sinistr» suscipionis saltem tur illa sunt, si tot et alia ac tanta sunt ista? Quid
runior aspersit. Quem tantcT, scienti;e olim fuisse dabit ois quos praedestinavit ad vitam,qui hsec dedit
meminimus,ut inter magistros 247 etiam a meis ctiam eis quos pr.fdestinavit ad mortem? » In pe-
decessoribus haberetur. Bene ergo de eo omnes in nultimo autem e.jusdem tam elaborati et mirandi
commune scnserunt, utpote qui ubique cunctis ct opcris libro sic docuerat : Hsc causa qua fit utnunc

Non oslentat. vanitate. In epistola 128

(ii) Nec, : ((
(//) Cadesl. papa. Eumdem locum aCTert in libro
ut quidam auspicari se simulant, inaniter, hoc est, dc tribus Quasstionibus, pag. 237.
vans glori^ studio cupio inuotescere.... sed asse- {c) Clarissimus doctor. Loquitur de Augustino,
rendse veritatis intuHu, » etc. quem clarissiaaum auctorem vocat in e^jistola 30,
0411 COLLECT. DE TRIBUS OU.*:STI0NIBUS.
Ecclcsia nou oi-ot pro malis angelis,quos suos novit
essc inimicos, eadem ipsa causa cst qua flet ut in
illo tunc judiciOjCtiam pro hominibus(o);pternoigni
cruciandis,quanivis perfeclasit sanctitale,non oret.
Xunc enim propterea pro eis orat quos in gencre
liumano liabet inimicos,quia tempus estpccnitentia;
lVuctuoso3.Nam quid maximo pro eis orat nisi ut det
illis Deus,sicut dixit Apostolus,pa>nitentiam et re-
sipiscant 248 a diaboli laqueis, a quo captivi tc-
nentur secundum ipsius voluntatem? Denique si de
iiliquibusita Ecclesiacertaessetutqui suntilli etiam
nosset, qui licct adhuc in hac vita sint constituti,ta-
men prcTdestinati sunt in aBternum ignem ire cum dia-
bolo.tam pro eis non oraret quam nec pro ipso.Scd
quia de nullo certa est, orat pro omnibus duntaxat
liominibus inimicis suis in hoc corpore conslitutiSj _ enim dilexit cl nos ante constilutionem mundi, ct
ncc tamcn pro omnibus cxauditur.Pro his cnim so-
lis exauditur qui etsi advcrsantur Ecclesia?,ita sunt
tamen prccdestinali ut pro eis exaudiatur Eeclesia
et filii efliciantur Ecclesice. Si qui autem usque ad
mortem habebunt cor inipccnitens, nec ex inimicis
convertentur in filios, nunquid jam pro eis, id est,
pro talium defunctorum spiritibus orat Ecclesia?
Non.Gur ita, nisi quia in parle jam diaboli compu-
tatur qui cum ossetin corpore nonest lianslatus ad
Christum? Eadem itaque cansa est cur non oretur
tunc pro hominibus sterno igne puniendis, qu»
causa est ut neque nunc neque tunc oreturpro an-
gelis malis, quse itidem causa et ut quamvis pro
hominibus nunc vivis oretur etiam malis,tamen jam
nec nunc orcturpro infidelibus impiisque defunctis.
Nam pro defunctis quibusdam vel ip^ius Ecclesiic C cturos in impictate et sceleribus suis ac per hoc
vel quorumdam piorum exanditur oratio; sed pro
his quorum in Christo regenerationem, nec usque
adeo vita in corpore male ge.sta est, ut tali miseri-
cordia judicentur digni non esse, nec usque adeo
bene,ut talem misericordiam reperiantnecessariam
non habere.
Item in secundo ad Marcellinum libro (cap. 17)
malos prffidestinatos jani episcopus ita scribit :o Ut
innotescat, inquit, quod latcbat, et suave fiat quod
non delectabat, 249 gratis Dei est,quai hominum
adjuvat voluntates, qua ut non adjuventur in ipsis
itidem causa est, non in Deo, sive damnandi pra;-
destinati sunt propter iniquitatera superbiae, sive
contra ipsam suam superbiam judicandi,ut eruditi
filii sint misericordiffi. »
Item malos preedestinatos in libro dc bono Pcrse-
verantiffi, quemfft) intcr vel post libros Retractatio-
num edidit,sic sentit (rap. 11) » Ouibus non vult necessitate prohibelur, noquc ut aliis conferat per-
:
subvenire non subvenit,de quibus in sua prKdesti-
natione,ocoulte quidem, sed juste, aliud judicavit,
{a)JEtern,o i^Mt.Vide qua;
de setcrno ignc diximus
in notis ad Salvianum, itemque Vincentium Liri-
nensem.
(b) Inler vel post libr.hclr. Sic in libro de tribus
Quaestionibus, pag. 23.5.
(c) Prosper. In Chronico nimirum. Ilic est
enim celebris ille Prosper, Operum D. Augustini
defensor strenuissimus et doctissimus. Ejus vita;
Patrol. CXIX.
6.0O
A non enim iniquitas apud Douni.'. In oodcnilibro
est
{cup. 17) nomine prwscientife significari pra^dcsti-
nationem apostolico testimonio confirmanit.Jon re-
pulit, inquit, Deus plcbcm suam quam prxscivil. Hoc
quod ait prxscii>it,non rccte intelligitur nisi pricde-
stinavit. « Quid autcm sit prajdestinare in superio-
ribus ejusdom libri laliter doGnierat (ccip. ITl.quod
fideli est mcmoria continendum »Sine pffinitontia
:
inquil, sunt dona ct vocatio Dci. Namquc in sua
qua; falli mutarique non potest prKScientia opcra
sua futuradisponere,idomninonec aliud quidquam
est quam prtEdeslinare.» De uLrorumque pra;dcsti-
natione,hoo est bonorum et malorum,non dubitavit
palam in populo praedicare Quia dilexisti, inquit,
:
mc anle mundi constitutionem [Joan. xvii). In illo
jam prffidestinavit quid in fine facturus cst mundi.
Vuter, inquit, /wite, mundus te non cognovit [ibid.).
quia justus es,ideo te non cognovit.Mundusquippe
ille damnationi pra>destinatus merito non ccgno-
vit; mundus vcro qucm per Christum recouciliavit
.sibi, non merito, sod gralia cngnovit.
250 In operc autem quod ut (c) Prospor testis
est, ultimum contra Juliani libros intcr impetum
Wandulorumin ipso dicrum suorum fine composuit,
glorioseindol'cnsioneChrislian»gratiffiperseverans,
si loquitur " Quid te adjuvat quod cos mihi obje-
:
cisti quos exspectat Dei patientia per po^nitentiam
corrigcndos, et ideo super illos oriri solem suum
facit et pluit, cum ego tibi hados sinistra; partis
objecerim, quos usque in finem sine poenitentia vi-
iT-Hcrno supplicio puniendos iguorare non potest,
pra3scius omnium futurorum, nec ab eis abstinet
bonum ereationis suk quibus nec nasci expediret,
nec bonum nutritionisetvivificationis suajquantum
ci placuerit diuturnoe,quibus mori quantocius expe-
diret? Inter quos sunt certe plurimi, qui si ex hac
vitaabriperenturinfantessecundum falsam vestram
hcBresim penitus ab omni, sscundum autem catho-
licam fidem a damnatione gravissima tollerentur.
Quid deinde illud ost quodestin his sinistra; partis
hcTdis in Dei pr,-cscientia,qua; fallli non potcst,igni
perpetuo destinatis multisuntqui lavacro regenera-
tionis abluti.postea vel apostasia pereunt, vel tam
facinorose flagitioseque vivunt, ut eidem sinistrse
j^ sine dubio deputentur,nec rapiuntur sicut quidam,
ne malitia mutet intellectum corum, nec ut hoc ei
Dcus tam magnum benoficium non eonferat, fatali
sonarum aoceptione mutatur. «
Htcc de prjedestinatione sanctus Augustinus.Sed
breviarium texuit Gennadius in Catalogo virorum
illustriurn. Sed quoniam in vetustissimo codi-
ce Corbeiensis monasterii ea qu» de Prospero
habet Gennadius pauto diversa sunt ab editis, af-
fcram ipsum locum ex eo codice « Prosper ho-
:
mo Aquitanica; regionis, consiliarius papa; Leonisi,
sermone scholasticus, et assertionibus nervosus,»
etc
2i.
Gal 13. S. LUPI ABBATIS PERRARIENSIS 652

nc lurldiui^iaudicnsnialdspriTdostinalos arbitrciur paiilulum, rorulans id qnod Julianus scripsc-

Deuni auctorem perditionis eorum, sicut 251 est rat : 1'ieias explanavit el ralio Deum meum ne-
auclor salntis eorum quos pra-idestinavit ad glo- minem in Deus tuus,
conlumeliam formare. " Si

riam, considerot quod idom Dnus (n) Adam rectum inquit, in contumeliam neminem format, non
focit, et in eo originaliter rectos nos omnes condi- est ipse Pauli apostoli Deus.Ille quippe doDeovero

cit. (6) Fuit enim Adam, Tit ait beatus Amhrosius, dicebat : homo, tu quis es qui respondeas Deo ?

el infuimus omnos: periit Adam, et in illo

eo
omnes perierunt.Cum itaque omnes recti essemus
in Adam,illo absque ulla necessitate peccante, sino
dubio corrupti sumus peccatoetdivino damnatiju-
Ex hac
dicio. totius genoris humani massa mcrito
damnata cum fiunt vasa in honorem, hoc est, cum
formantur electi,c.xuberat Dei niisericorriia, et sola
ejus gratia corrupta salvatur natura. Ergo etquod
creantur et quod salvanturDci est,quorum alterum
opiricio,alterum ejus benericiodeputatur.Cum vcro
ex eadem massa fiunt vasa in conlumeliam,hocest,
non salvandi producuntur^nihilmirum videri debet
quia sponlanei peccati morilo damnata ost massa
undc creantur.(cjQuod ergo creanlur, Dei est; quod
damnantur, ipsorum. Et quia nosciat creationcm
Nunquid dicit ficjmenlum ci qui se finxit. Quid me
fecisli sict Annon hahel potcstatem fiijulus luli ex
cadem tnassa aliud quidem vas facerc in honorcm,
aliud in contumclium'! {Rom. ix.) Sed tu, videlicct
magnus.profers ex officina Pelagiana melio-
artifex
rem Deum,qui nullum vas fecit in contumeliam. »
Item post aliquanla (cap. 182) :i<Non abstinetDeus
bonum formalionis 25S sua; etiam ab stirpe dam-
nata.Sed si tibi displicet Deum crenre quos damnet,
contradic ei, si potes,ne creet eos quos malos futu-
" ros et in malignitate usque in fincm perseveraturos
etobhoc sine dubitatione damnandosesse praescivit;
aut ei suggere, si videtur.ut tot niillia parvulorum
non baplizatorum quos novit perdite esse victuros
et in aeternum ignem damnante ipso cum diabolo

cujuslibel rei,nedum hominis, honam esse, sponte ituros, rapi vetet ex hac vita dum sunt innocentes

vero commissae culpa? ultionem justam existere? ot boni. » Et paucis interpositis n Cum enim, in- :

Gum itaquobonos prffidestinatosaudimus,creantem quit.to invidiose dicere putaveris Deum creare quos
Dcum, et ex merito damnata massa eos sua gratia damnct, cogita quanto invidiosius possit dicere
liberantcm intueamur; cum vero malos pra^destina- alius similiter vane Dcum regenerare quos damnet,
tos,item crcantem eos Deum,cl in merito damnata cuni sit in cjus omnipotentice potestate, antequam
massa judicio relinquentem eonsidcremus.Et sic in damnabiles fiant,eosde tentationibus mortalisvitse
utrisque creationis bonum sempcr nobis constabit, hujus auferre. Si autem non potes ista dicere, nec
clvel in assumptismisericordia,velinrelictisjustitia Deo contradicere, nec illi sapientis tuum praebere
eminebit.Neque enim Deus quos condidit in perdi- consilium (Quis cnim cognovit sensum Domini, aut
tionem impellif, sed quos non liberat a perditione C </"" consiliarius cjus fuifl ils. xl), desine nobis
pcr gratiam relinquit in perditione, quam vel na- introducere alterum figulum qui non facit vasa in
scendo vcl postea vivendo meruerunt, 252 per conlumeliam,et ab isto qui ea facit reprehendendo
[d) occultam,nec tamen roprehendendam justiliam. cohibere,et agnosce te,quia ut tc non impliceshoc
ItaDeus,juxtabealumApostolum,f((;Vr.s'iii(//m;,i'ejriHr sacrilegio, ideo tibi dicit Apostolus homo, tu :

el quem vult obdurat [Rom. ix), qui omnia quaecun- quis es ut rcspondeas Deo'l (Rom. ix.) Recurramus
que voluit fecit in coeio et in lerra. Hectus est au- posila contenlione ad apostolum Paulum.ct obscu-
tem Dominus Deus noster,et non est iniquilasin eo. rum locum cjus tanto auctore illustrante salubriter
De hic qui liberantur dictum est : Nolite timere.pu- intelligamus. Quod si volens Dcus oslendere iram el

sillus grex, quia complacuit Palri vestro dare vobis nolam faccre polentiam suam, sustinuit in multa pa-
rcgnum (Luc. xii). De his autem qui rolinquunlur : tienlia vasa irx apta in interitum, ut ostcnderct divi-

Dimisit eos secundum de.ndcria cordis eorum, ifjunt tias glorix su,v in vasn misericordix qux prxparavil
in adinvcntionihus suis {Vsal. lxx.x). in (jloriam [ibid.].
llunc sensum beatus Augustinus in memorato Nam de his vasis ira3 ct vasis misericordiaj 254
libro, quem, ut ostendi, ultimum fecit, his vcrbis et s£epe alias el in epistola ad Optatum episcopum
satis aperuit {lib. i, c. 126 : c Cum dicunlur, in- |^ {cpist. 157) quid sit sentiendum, idem auctor lucu-
quit, omnes exc uno in condemnationem,ipsa massa lentcr » Cur aufem, inquit, creanlur
expressit :

significatur ex qua fiunt a figulo alia vasa inhono- etiam quos Crcator novit ad damnationem, non
illi

rem,id est qua; assumuntur in gratiam,alia in cou- ad gratiam pertinerc, beatus .•Vpostolus tanto suc-
tumolia, id cst quaj ad luendum dobitum relin- cinclori brevitale quanto majore auctoritafe com-
quuntur, ul lilii gratiai id ibi donari sciant, quod momorat. Deum enim, dicif, volcntem osttndere
si exigeretur non essot injustum, ac sio non iram et demonstrare potentiam suam, attulisse in
in se ipsis, sed in Domino glurientur. » Et post muUa patientia vasa ira; qua; pcrfecfa sunt in pcr-

(a) Adum rectum Epist. 128

fecit.« Deus Adam : quod crcantur, Dei donum est ;
quod puniunfur,
rectum condidit.ut saiicla Scriplura docct,ct origi- malum ipsorum. »
naliter in eo nos omnes rcctos creavit. » ((/} Occultam, nec tamcn ;•(•/). Et ha!e ox familiario-
(i) Fuit Adam. Eadem prorsus releruntur in opi- ribus ct suetis Lupi loquendi formis,ut dictum esl
Slola 128. ad pag. 225.
Quod crgo creanlur, Dei est. Epist. l'ii Hi
f(')
:
 i;:);j COLLEGT. DE TMIBUS OUyESTIONIBUS. 654
cliUoiicra, iilnotasfacorctdivitiusgloiiffisii.i' in \.'isii A iialiiineredimunlur lioc CuisKc debitum massai illi
niisericordioB,quem superius dixerat,lanqiiiim ligu- universaj quod tam raagnse parti ejus redditiim
lum luti,px eadem massa laoere aliudvas in hono- cernerent, non solum in eis qui originali peccato
rem,aliud in contumeliam. Merito autem videretur multa addunt maloe voluntatis arbitrio, verum
injustum quod fiunt inde vasa irt-ead perditionem, etiam in tam parvulis, 256 qui tantummodo vin-
sinon esset ipsa universaexAdam massadamnata. culo peccati originalis obslricti sine gratia me-
Quod ergo fiuiit inde nascendo vasa irce pertinet ad diatoris ex hac luce rapiuntur. Tota quippe ista
debitam pccnam;quod autem fiunl renascendo vasa massajusta; damnationis reciperet debilum, nisi
misericordis, pcrtinotadindebitamgratiam. Oslen- ex ea faceret, non solum justus, sed etiam miseri-
dit ergo Deus iram suam,non utique animi pertur- cors (igulus, alia vasa in honorem secundum gra-
bationem, sicut est qua; ira hominis nunoupatur, tiam, non secundum debitum, dum et parvulis
sed justam llxamque vindictam, quod de stirpe subvenit,quorum nulla merita dici possunt, et
inobedientia; ducitur propago peccati atque supplicii; majores pr»venit, ul habore aliqua merita pos-
ot homo natus ex muliere,sicut in libro Job scrip- siiit. n

tum est {}oh xiv), brevis est vitae et plenus iracun- Pricdestinatos malos iu opere boati Augustini ad
diic : ejus enim rei vas est qua plenus est, unde t. Marcellinum {Advcrsiis Pdagianos libro iii, in fine)
vasa ira; dicuntur. Ostendit et potentiam suam clarissimus auctor Hieronymus lcgil,et id
opusnon
qua bene utitur etiammalis, multainillis naturalia solum non reprehendit,verum etiam magnis laudi-
et temporalia bona largiens.eorumquemalitiam ad bus extulit.Verba ejus hicc sunt: « Scripsit dudum
exercendos comparatione admonendos bonosac-
ct («) virsanctus et eloquensepiscopusAuguslinusad
commodans, ut in cis discant agere gratias Deo Marcellinum,qui postea sub invidia tyrannidis He-
quod ab eis.non suis meritis, qua; in eadem paria raclianos ab hajreticis iunocens caesus est, duos li-
fuerunt,sed in illius miserationediscreti sunt.Quod bros de inlantibns baptizandis contra hiEresim ve-
maxime 255 apparet in parvulis ; de quibus cum stram, per quam vultis asserere baptizari infantes
per Christi gratiam renascuntur, et istam vitam in non in remissionem peccatorum, sed in regnum
illa tenera aetate finientes in aeterna transeunt et ccelorum.Tertium quoque ad eumdem Marcellinum
beatam, non potest quod libero discernuntur
dici contra eos quidicunt idem quod vos,possehomincm
arbitrio ab aliis infantibus qui
sine hac gratia in sine peccato esse, si velit, absque Dei gratia. Unde
ipsius massae damnatione moriuntur. Si autem hi supersedendum huic labori censeo,ne dicatur mihi
soli crearentur ex Adam qui essent per gratiam re- illud Horatii
In siluam nc ligna feras. Aut enim
:

creandi,et pr.-eler illos qui in Dei filios adoptantur, cadem dicemus ex superfluo, aut si nova volueri-
nulli alii homines nascerentur, lateret beneficium C mus dicere, a clarissimo ingenio occupata sunt
quod donaretur indignis,quia nullisexeadem dam- meliora.
nabili stirpevenientibusdebitumsupplicium redde- Idem doctor alio verbo sensum praedestinationis
retur. Cum vero attulit in multa patientia vasa irae expressit in e.xplanatione primi psalmi Qui aiitem :

qUcB perfecta sunt in perditionem,non solum osten- non credit, inquit,;am vJicalus csi; jam enim prs-
dit iram et demonstravit potentiam suam, redhi- judicatus ad pcenam est.» Et post pauca:« Non re-
bendo vindiclam, et bene utendo non bonis, sed surgunl, inquit, impii in judicio, non resurgunt ut
etiam notas fecit divitias glori» suaeinvasa miseri- judicentur, qui jam judicati sunt. 253 Qui enim
cordiae. Ita enim quid sibi praestetur discit gratis non credit in me, jam judicatus cst. »
justificatus, dum non suo merito,sed gloria largis- Item in Dialogo « Aliud esl ccedere magistri et :

simae Dei misericordi» discernitur a damnato, parentis affectu, aliud contra adversarios crudeli
cum quo eadom justitia fuerat et ipse damnandus. animo desaevire. Quam ob causam et in primo
Tam multos autem creando nasci voluit, quos ad psalmo canit, quoniam non resurgunt impii in ju-
suam gratiam non pertinere praescivit, ut multitu- dicium jarn enim in judicium prajjudicali sunt. »
:

dine incomparabili plures sint eisquos insuircgni Idom in explanatione Isaiae prophetae {cap. xxiv) :

gloriam filios promissionis praedestinare dignatus j)

« Pro dissipala terra lxx corruptum orhem inter-
est, ut eliam ipsa rejectorum muititudine ostende- pretali sunt; et pro afjlicla fucie illius, id est terra^,
retur quam nullius momenli sitapudDsum justum iidcm transtulerunt, et rcvclahit faciem ejus, ut
quantalibet numerositas justissime damnatorum. procedant mortui de sepulcris suis sive nudabit ;

Atque ut hinc quoque intelligant qui ex ipsa dam- eum,ui omnia opera ejus proferantur in publicum,

(«) Vir sanrtus.Locus Hieronymi Augustinum lau- verse agens, nomen vel ordinem sanctitatis habet.
danlis. Et constat Augustinum fuisse superstitem Delinquentemnamque hunc nemo redarguere pra;-
Hicronymo. Itaque Augustinum etiam viventem, sumit;et in exemplumculpavchementeroxtenditur,
sanctum viro vocat pro more sui s.-pridi, do quo quando pro reverentia ordinis peccator honora-
more nos pluribus diximus ad S;ih i.iiniiii, iirquE tur. » In eumdem modum de religiosis,id est cleri-
repeti est opus. Addere tamen visuni r.-t iiir-iuiioai cis, in universum dixit Salvianus lib. v, pag. 117 :

locum ex libro primo sanctiGregoriido C.ui-a pusto- " Qui scilicet,inquit,post veterum flagitiorum pro-

rali, cap. 41. Loquens enim vir sanctus de malis bra et crimina titulo sibimet sanctitatis inscripto,
episcopis, ha;c gemcbundus inclamat « Nemo : non conversatione aliis,3ed professione nomen tan-
quippe amplius in Ecclesia nocet, quam qui per- tum demutavere, non vitam. »
 :

6o5 B. S. LUPI ABBATIS PERHARIENSIS. 656

el dispei-gantur habitatores in diversaloca.prMiniis A Unde necesse est, fratres charissimi, ut in omne

vel suppliciis destinati. » quod agimus,omnipotentis super nos Domini consi-
Non contemnendus auditor ejusdem Hieronymi lia occulta timeamus;ne, dum mcns nostraexterius

Philippus in expositionc sententis beati Joh: Atite- fusa a sua se voluntate non revocat, intus contra
quam dies ejus impleanlur peribit [Job xv). Tunc eam judex terribiliter adversa disponat.Quod bene
dies, inquit, unicujusque impleri dicitur cum Psalmisla intuons ait : Vcnite cl vidcle opera Do-

bonorum hominum ac malorum retributio venorit. mini, quam terribilis in comiliis supcr filios homi-
Hic ergo homo, sive diabolus, ante perspicuse sen- num (Psal. lxv). Vidit namque quod alius miseri-
tcntia; diem quam ei Dominus in futuro judicio corditer vocatur, alius juslitia exigente ropellitur.
daturus est, prfescitus in pra;destinatione peribit, Et quia alia parcondo Doniinus,alia irascendo dis-
sicut et de incredulis Prophota dicit: Non resiirgent quod penetraro non potuit, et quem
ponit, expavit

impii in judicio (Psul. i) ; vel Dominus ait in Evan- nonsolum investigabileminquibusdam suissenten-
gelio : Qui nu/em noti rredil, jam judirnlus esl tiis, sed eliam inflexibilem vidit, terribilem in

{Joan. iii). consiliis esse memoravit. » Beda, divinis litteris

Sanctus papa Gregorius pncdeslinalos malos impense doctus, bonos malosque prffidestinatos,

pressiorc adhuc verbo insinuat (lib. xsxiii, cap. 11). „ exponens illud Genesis : Surgite, egredimini de loco
.( Leviathan, inquit ille, qui cum membris suis isto, quitt delebit Dominus civitalcm hanc, et visus

i-eternis est cruciatibus deputatus,et dolusin manu est eis quasi ludens loqui [Gen. xix), indubitanter
ejus dirigitur, et in ccclo ejus fortitudo demoratur, asseruit. «Quod ostium, inquit, Lot obcluserunt
hoc quod tcmporaliter porversacontrabonosvolun- ipsum vel aliquem de domo ipsius
angeli, ne vei
tate desiderat, perversiore facultate consummat, potsent ad perdendum rapere Sodomitoe, patenter
258 de adversitate in praesenti nihil
ut tanto ei insinuat quia nullum de electis Dei perditura est
obstet quando ei in posterum de prosperitate nihil impietas et persecutio reproborum,dicente Domino
remanet. » Eadem tamen praedostinatio vel dopu- de ovibus suis : Et ego vilam xternam do iis,

tatio, quemadmodum sit inteliigenda exponens in et non peribunl in oeternum, el non rapiet eos

Moralibus Non quusi, inquit, erudelis suscilabo

: <> quisquam de nianu mea [Joan. x). Quod item
cum. Quis enim resistere polesl vullui meo, et quis Lot, facultate ab angelis data, nuUum do civibus
antc dedit milii ul reddam ei? aporte insinuat. Non perfidis, ne de suis quidem cognatis sive amicis,
eum,inquit,quasi crudelis suscito,quia de ejus for- (a) tamcnotsi multum conatus, potuit ad salutem
titudine ct electos meos potentcr eripio, et rursum revocare, significat quod nullius labor hominis ad
reprobos non injuste sod rationabiliter damno, id numerum prffldestinatorumquiantoconstitutionem
est, et eos quos benigne eligo eripere mirabiliter C mundi 260 electi sunt a Domino.vel unam possit
possum, et eos quos respuo non injuste derclin- animam adjicere. Novit enim Deus qui sunt ejus.
quo. Et post aliquanta
» « Miro modo, inquit, : Verum etsi nostram fragilitatem qui ad clectorum
ajquus omnibus Conditor et qiiosdam prtecligit et sortem pcrtinent latet, non tamen ab agenda cura
quosdaminsuisreprobismoribusjustederelinquit.» nostra; salutis cessanduin, nec ab instruendis
Item in Moralibus exponens (Moral. lib. ii, cap.5) proximis lingua est continenda; sed ad exemplum
Si deslruxerit, nemo est qui xdificet ; si incluscrit beati Lot et nobis caste vivendum, et crrantium
homincm, nullus cst qui aperial [Jab xii). « Omnipo- quoque correctioni officiumpietatisimpendendum.
tens,inquit,Deus humanum cor destruitcum relin- Constat enim quod etsi pra?destinatos adinteritum
quit,;edificat dum replet.Neque cnim humanam men- salvare nequimus,nostra! tamen bonignitatis,quam
temdcbellandodestruit, sedreeedendo, quia ad per- erga illorum salutem impendimus, mercedem non
ditionem suam sufficit pordimus. »
sibl dimissa. » Item post
aliquanta [eap. cod.) : « Si incluscril hominem,
Sanctus Fulgentius,Ruspensisprovinci5eAfricans ^'

nullus cst quia a;)CT7'n<.Quiasicut nemoobsistitlargi- cpiscopus (ut scribit Joannes Romana; Ecclesiae
tati vocantiSjita nullus obviat justitia; relinquentis. diaconus),in libro ad Petrum de Rcgula vera? fidei,
Includero itaque Dei est, clausis non aperire.Unde n do prajdcstinatis, hoc modo disscrunt [dc Fide ad
ct ad Moysen dicitur de Pharaone, ego obdurabo Petr., c. 35): « Firmissimeteneelnullatcnus dubites
cor ejus. Obdurare quippe per justitiam dicitur omnes quos vasa misericordis graluita bonitate
quando cor reprobum per gratiam non emollit. » Deus facit ante constitutionem mundi in adoptionom
Idem in explanatione evangelica; sententi.-e flliorum Dei proedestinatos a Deo, neque perire
[homil. IV, in FA<an(i.) In viam ijcniium nc abieritis
: posse aliquom eorum quos Deus prosdestinavit ad
(Malth. 10) : « Subtili, -dil, occultoque judicio a rognum, nec quemquam oorum quos Dcusnon prre-
quorumdam auribus priedicaliu^SSsancta subtra- dostinavil ad vitam ullaposse ratione salvari. Proe-
hitur, quia suscilari per gratiam non merentur. dcstinalio cnim illa gratuita; donationis est prffipa-

Tamenclsi. Pro lamelsi: quam vocom,qu,e jam

(u) Var. Loct., cap. 17, ubi affert pluri-
uit in libro xi
ita excoieveral, ut prope a nemine agnoscerctur, nia tostimonia, quibus proiiet eam esse reliaen-
retraxit ex fuga sumnius etciimillis vctoribuscom- dam. Ea rursum utitur Lupus eol. 25 .

parandus J. G. Jacobus Cujacius,ul Murclus uuctcr

637 COLLECT. DE TRIBUS QU/ESTIONIBUS. 608

ratio,qua nos Apostolus ait prsdestinalos in adop- A nationem solus introduxerit, cum simplex Dei
tionemfiliorum Dei per JesumChristum in ipsum. » natura una praedestinatione se-
simplici, hoc est
Item P^ulgentius in libro ad Monimum (cap. 5.) cundum eos bonos raalosque complexa sit. Qui si
sensum beati Augustini de prsidestinatis ad intcri- intueantur alios esse qui ad dexteram gratia sta-
tum his verbis expressit : « Nihil aliud, inquit, tuuntur, aliosquiadsinistramjustitiarelinquuntur,
accipiendum existimo in illo sancti Augustini ser- tamenetsi sit, ut volunt, simplex prajdestinatio,
mone,quod ad interitum quosdam priedestinatos duplicem ejus non negabunt effectum, cum aliud
firmat,nisi ad interitum supplicii, non delicti, no- sit deliitara pcenara luerc, aliud gratuitam gloriam

que ad malum quod Injuste admittunt,sed ad cru- reportare.Nec f6)docti)viroverbicalumniam ulterius

ciatum 261 quem justissimc pationtur nec ad ; impudentissiraa commovebunt. A
nisi contentione
peccatum, quo prim,^^ resurrectionis boneficium qua tamen ut tandem aliquando conquiescant, et
aut non accipiunt aut amittunt.sed ad tormenlum docturi prius (c) ad doctores accedant docendi,non
quod illis propria iniquitas male parit et a^quitas judioaturi ; recenseant sententiam Dei ad beatum
divina bene retribuit nec ad mortem anim» pri-
; Job : Nunquid nosti, inquit, ordinem cosli, et pones
mam,in qua nascuntur parvuli,vel in quam, sicut rationem ejus in terru? (Job.wxvm.) etbeatum Gre-
beatus Jaoobus dicit (Juc. i), concupiscentia sua j. gorium et sumrae doctum et mire facundum in ejus
abstracti et illecti rccidunt criminosi sed ad mor- ; explanatione prajdestinationcs plurali numero po-
tem sccundani, quam necesse est patiantur, retri- suisse invenient {Moral. lib. xxx, cap. 18). » Ordi-
buente jiistissimo judice seu qui aute perecptam ;
nem,inquit,ccBli nosso, est supernarum dispositio-
gratiam baptismi discedunt de saeculo sive qui in ; num occultas ((/) prfedesiinationes videre ; rationem
vacuum gratiam Dei recipientes, post acceptum vero ejus in terra ponere, est ante humana corda
baptismum usque in finem praesentis vitae malunt talium secreiorura causas aperire. »

servi esse peccati, nec volunt, dum tempus est De libero .\rbitrio bealus Augustinus in libro ad
acceptabile, et dies salutis, converti a via sua mala Laurentium quid sentiendum his verbis ostcndic.
ut vivant, et ignorantes quoniam benignitas Dei ad Libero arbitrio male utens homo et se perdidit et ip-
poenitentiam eos adducit, ipsi secundum duritiam sum. Sicut enira qui so occidit, utique vivendo se
suam et impffinitens cor thesaurizant sibi iram in occidit, sed se occidendo non vivit, nec se ipsum
die ira; et revelationis justi judicii Dei. » poterit resuscitare cum occiderit,ita cum libero pec-
Item Joannes Eoclesiae Romana; diaconus
(a) caret arbitrio,victore peccato amissum est et libe-
praidestinatos malos sermonibus beati Augustini rum arbitriura.A quo enim quis devictus est, huic
expressit, volens ostendere quid significet illud et servusaddictus est. 26S Petri certe apostoli est
Genesis [cap. i) : Congregentur aqux qiix siib cmlo C ista sententia: quaecum verasit^qualis^qua^sOjpotest
suiit in locum unum, et appareal arida : " Quid est, quando eura peccare
servi addicti esse Iibertas,nisi
inquit, ((;•/(/(). InEccIesia arida vocatur omnis anima delcctat? Liberaliter enim servit qui sui dominivo-
sitiens Dominum. Segregataj sunt enim aqucB, et Iuntatemlibenterfacil,acperhocadpecoanduraliber
apparuit arid:i.Mare hoc ssculum est,et aquie qu;e est qui peccati scrvus est.Unde ad justefaciendum
sunt amarae segregat8Bsunt,etcongregatseincongre- liber non erit.nisi a peccato Iiberatus,essejustitiae coc-
gatione una, id est praedestinatse in unum finem, perit servus.Ipsa est vera libcrlas propter recti facti
quo dirigitDeusomnipotensquosseparatasanctis. » licentiam,simul etpia servituspropterprfficeptiobe-
Isidorus episcopus in libro Sententiarum (Ub. 11, dientiam.Sed ad bene faciendum istalibertasunde
c. 6) : « Gemina est, inquit, pra^destinatio, sive erit hromini addicto et vendito,nisi eumredimat cu-
electorum 262 ad requieni, sive reproborum ad jus illa vox est : Si vos Filius libcravcrit, tunc vere
mortera. » Hunc tamen quidam reprehendendum Quod antequam fieri inho-
liberi eritis? (Joan. viii.)
putant quod geminam,hoc cst, duplicem pradesti- mine incipiat,quomodo quisquara de libero arbitrio

(a) Joanncs Diaconus. Hujus est ergo expositio iii Sola Scriplurarum ars est,inquit,quam sibi pas- 1'

Heptateuchum. An vero auctor quoque sit Vitffi
sanoti Gregorii papse, non adeo oxploratum habe-
tur.
(b) Docto viro. Isidoro.
(c) Ad doctores. Nimirum doccndi,ut statim dicit
Lupus. Nara disccrc prius quisque debet antequa,n
doceat ; ut in epistola 2.5 scribit Hormisda pontifex
sim oranes vindicant. Soribimus indocti doctique
D pocmata passim Hanc garrula anus, hanc delirus
senex, hanc sophista verbosus, hanc universi prae-
sumunt, lacerant, docent ante quam discant. »
Quin et Bernardus quoque in hoc argumento vche-
mcns esse videtur, dum ha^c scribit in capite se-
cundo de Vita sancti Malai-hiie Legant hoc qiii :

Romanus. Unde et ha;c Ccelp-stinus papa scribebat docere qux non didircrc ronuntur. His nos videlicet
ad episcopos provinciarum ViennensisetNarbonen- exeraplis ac documentis inslruxit antiquitas ut in- ;

sis « Seiant quod sibi oranes qui male docent

: telligeremusvitandam in priiaisesse arrogantiam ac
discere mapis ac magis competat quam docere. » prius discere nos oportere qiiam alios doccre pras-
Julianus quoque Pomerius, haud niulto post Crele- sumamiis. Vide sanctura Gregorium in libro i de
stinum, graviter conquercbatur in libro iii de Vita Cura pastorali cap. i.
contemplaliva cap. 10 esse quosdam qui gestiunt (d) Prxdestinationes. Iluic aucteritati se suffi-
doccre quod nesciunl. Quod etiamdolet S. Gregorius cienlcr respondisseaitHincmarus in cap. 38 poste-
in proiogo ad libruni priinum CuriB pastoralis. rioris operis adversus Gotteschalcum, in capite sc-
Eamdem querelam acrius movet Hicronymus, pro cundo rpilogi.
more suo, in epistola ad Paulinum presbytcrum :
 :

6o9 B. S. LUPI ABBATIS FERRARIENSIS. 660

in bono gloriatur opere, qui nondum est liber ad
operandiim bene? [cap. 31.) Nisi se vana superbia
inflatus extollat, quam cohibet Apostolus diccns
Gralia salvi facti estis per fulem {Ephes.
ipsam sibi saltem fldemsio arrogarent ut non intel-
ligerent divinitus esse donatam,sicut idem Aposto-
lus alio loco se dicitut fidelis esset misericordiam
consecutum, hio quoquc adjunxit atque ait, et hoc
non ex vobis, sed Dei donmn est (/ Cor. vii), non cx
operibus,ne forte quis cxtollatur. Et ne putarentur
fidolibus bona opcra defutura, rursus adjecit Ip-
sius enim sumus fifjmentum,
crcati in Christo Jesu in
A miseriam? quid sic appetit ut beati-
fugit natura ut
tudinem? Deniquo liberumarbitrium quod de hac re
: habemus ila nobis naturaliter insitum est ul nulla
ii) ; et ne miseria nobis possit au(erri,([uod miseri esse nolu-
raus,et volumus beati,usque adeo ut etiam ipsi qui
male vivendosuntmiseri,male viverc quidem velint,
nolint tamen esse miseri, sed beati. Uoc est illud
arbitrium in nostris mentibus immobiliter fixiim,
non quo bene agere volumus (nam id humana ini-
quitatepotuimiisamittere,etgratiapossumusdivina
quo beati esse vo-
: recipere),sed liberum arbitrium,
nolumus,nec miseri possunt amit-
lumus, et miseri

opcribus bonis,ijux prxparuvit Deus,ut in illis ambu- tere,nec beati. » Item postpauca:» lloc liberumar-
lemus (Ephcs. ii). Tnnc ergo efficimur vere liberi, bitrium adjuvatur perDei graliani, utquod natura-
cum Deus non fingit, id est format et creat,non ut liter volumus, hoc est beate vivere, bene vivendo :

homines,quod jam fecit.sed ut boni homines simus, „ habere possimus. » Quod reatus peccati regenera-
quod nunc gratia sua facit,utsimus in ChristoJesu tione,hoc est.baptismate solvatur, conflictus autem
nova creatura,secundumquoddictumest Cormun- ejus adhuc maneat,in eodem opere memoratus au-
:

dtim crea in me, Deus (Psal. l). Nequc cnim cor ejus, clor expressit « Quid litigas, inquit, de concupi- :

56-i quantum pertinet ad naturam oordis humani, scentia litigante.hoc est, de lege in membris repu-
non jam creaverat Deus 22). (cap Ilem ne quis- gnantc legi mentis? Lex peccati dicitnr,quia suadet
quam, etsi non de operibus,de ipso glorietur libero peccata,atque,ut ita di.xerim, jubet, et si ei mente
voluntatis arbitrio, tanquam ab ipso incipiat meri- serviatur, sine cxcusatione peccatur.Peccatum dici-
tum,cui tanquam debitum reddatur pra;mium bcne tur ipsa concupiscentia,quia peccato facta est, ap-
operandi ipsalibertas.audiateumdemgratii-eprffico- petitque peccare.Reatus ejus regeneratione solutus
nem dicentem : Deus enim est qui operatur in vobis est, conflictus ejus ad agonem relictus est. Malum
et velle ct operari pro bona voiuntatc [Philipp. u), ct ejus clarum est.Non viribus nostra^ voIuntatis,266
alio loco : Jfjitur non volentis, neque currcntis, scd
ut putas.huic obsistimus,nisi divinitus adjuvcmur.
miserentis cst Dci (P,om. ix), cum procul dubio, si
Debellandum hoc malum est, non negandum vin- ;

homo cjus ffitatis est ut ratione jam utatur,non pos-

cendum est, non dilTcrendum. » Item post rerum
sit credere, sperare, diligere, nisi veHt, noc perve- aliarum amplissimamdispulalionem « Tam,inqiiit, :

nire ad palmam supernae vocationis Dci,nisi volun- C rnali;.'num est hoc Sceculum utnisi exitum hinc fue-
tate cucurrerit. Quomodo ergo non volenlis, nci/uc rit.proinissa requies nobisadessenonpossit.Quam-
currentis,msi quia et ipsa voluntas, sicut scriptum vis per prc-evaricationcm prirai hominis laborposte-
est, a Deo prceparatur? ris ejus advenerit, tamen etiam realu praevaricatio-

Item in libro de Gorreptione et Gratia (c(ip. I) : nis illius quem traximus jam soluto, ut fidei exer-
» Liberum,inquit,arbitrium el ad malum ct ad bo- ccatur examen,la!)or remanet ad certamen. Oporlet
num faciendum confilendum est nos habcrc.Sed in enim nos certare cum viliis et in ipso cerlamine la-
malo faciendo libcr est quisque justiliaB scrvusque boraredonecdoneturnobisadversarium non habere.
peocati in bono autemliber esse nuIluspolcst,nisi
; Quapropter ut bcnii pr;cIiatores perducanturad pra?-
fuerit libcratus ab eo qui dixit : Si vus Fitiusliljera- mia, supplicia verluntur in praelia. Parvulorum
vcrit, tunc vere liberi eritis (Joan. viii). Ncc ila ut i|U0(|ue soluto reatu originaliter, propterea labores
cum quisque fuerit a peccatidamnatione liberatus, quamvis ex ipso reatu doceantur exorti,
iiianent,
jam non iudigcal sui liberatoris auxilio ; sod itapo- quia eiiam sic Deo placuit fldem probare majorum.
tius ut ab illo audiens, sine me nihil potcstis facere A quibus cnim offeruntur iit regenerentur.qualis et
(Joan. xv), dicat ei et es, ne
ipse : Adjulor meus quanta fides cssct rerum invisibilium,sivisibilis re-
derelinquas me Itcm post multa
(1'sal. xxvi). » muneratio continuo se(iucrctur,ac non potius,dilata
« Liberum, inquit, arbitrium ad malura sufficit,ad requie qu;c promittitur,agei'etur fideinegotium cum
bonum autem parvum est.nisi adjuvetur ab omni- corde.non cum oculis,ac sic futurum sa;culum, ubi
potente bono. » Itcm in libro de Dono pcrseveran- nulli labores erunt,qnod nundum videtur et crede-
tia; (cap. 7) : " Qui non infertur in tentalionem, retur sinccrius et dcsidcrabilius quc-crerctur ; ac pcr
non discedit aDeo non est hoo omnino in viribus
: hoc Deus laborcs nostros, id est pccnas nostras ad
libcri arbitrii, qualcs nunc sunt, peccato rcsistcre, utilitates nostras mirabili benignitalc convertit. »
quoil t;uncn fuerat in hominc antequam caderet. >> Item in eodem opere « Quoniam post pristinam
;

*2G5 Idem auctor in inemorato opere contra Ju- ruinam,inquit,tam gravcm ut in hujus morlalitatis
lianum. n Hominis, inquit, liberum arbitrium con- miseriam caderemus,prius Dcus nos certarc voluil,
gonituin,et omnino inamissibile,illud est quobeati donans nobis ut ejus agamur Spiritu,et mortifice-
esse omnes volunt, etiam ii qui ca nolunt (jua' ad mus opera earnis, atijue ipso dante victoriam per
beatitudinem ducunt. » Item post multa : " Quid sic Dominum nostrum Jesuin S67 Chrislumin ajtern;<
661 COLLECT. DE TRIBUS QU^STIONIBUS. G02

cum illo poslea pace regnemus, profecto nisi Deus \ decuit, universos inslituit. Ex ejus decrctis verba
adsit, nemo cst idoneus certare cum vitiis, ne sine hsec sunt (eap. 3) : « In prcevaricatione,inquit,Adae,
certamine perlrahatur ab eis,autnejam certans in omnes homincs naturalem possibilitatem et inno-
ipsa eorum conflictatione vincatur. Ideo in hoc ago- centiam perdidisse clarum est, et neminem de p»o-
ne magis nos Deus voluit orationibus certare quam fundo illius ruinae posse consurgere nisi eum gratia
viribus.quia et ipsas viros,quantas hic haberc nos miserentis Dei erexerit. » Item (cap. 6) : «Neminem
competit,ipse subministrat certantibus (juem roga- etiam,inquit,baptismatis gratia rennvatum idoneum
mus.Si ergo ii quorum contra carnem jam spiritus esse ad superandas diaboli insidias et ad vincendas
concupiscit ad singulos aetus indigent Dei gratia carnis concupiscentias, nisi per quotidianum adju-
ne vincantur, qualem liberlatom voluntatis habere torium Dei perseverantiam boute conversation's ac-
possunt qui nondum de potestate eruti tenebrarum, ceperit.» Item (cap. 7) quod nemo nisi pcr Chris-
:

dominante iniquitate, nec certarc coeperunt, aut si tum libero bene utatur arbitrio,hinc et Innocentium
certare voluerunt, nondum liberal» voluntatis ser- papam adhibet testcni posita ejus sententia (liino-
vitute vincuntur? » Item in libro Retractationumccnlius in epist. ad Milevitanum concilium : « Ad-
priore : « Perfeotio, inquit, boni est ul verte tandem, o pravissimarum mentium perversa
nec ipsa
concupiscentia peccati sit in homine; cui quidem, „ doctrina, quod primum hominem ita libcrtas ipsa
quando bene vivitur, non conscntit voluntas; vo- decepit ut dum indulgentius frenis ejus utitur, in
rumtamen non perficit bonum, quia inest adhuc praevaricalionem pra^sumptione conciderit. Nec ex
concupiscentia, cui repugnat vohmtas. Gujus eon- hac potuit erui, nisi ei providentia regencrationis
cupiscentiae reatus in baptismate solvitur, sed in- statum pristinoj libertatis 269Christi Domini re-
firmitas manet, cui, donec sanetur, omnis fidelis formasset adventus.» Item Coelestinus (Postepist. 3
qui bene proficit studiosissime reluctatur. » Cwlestini, cap. 8), « quod omnia studia et omnia
Alterum lumen tractatorum Hieronymus in
(a) opera ac jnerita sanctorum ad Dei gloriam laudem-
Dialogo iiNonideo,inquit,peccavit.\dam quiaDeus
: que rcferenda sunt,quia nemo ei aliundc placetnisi
hoc futurum noverat, sed prsescivit Deus quasi Deus ex eo quod ipsc donaverit ((«;). 9).» Item : « quod ita
quod ille erat propria voluntate facturus. » Item Deus in cordibus hominum atque in ipso libero ope-
post aliquanta : « Dominus inquit ad discipulos : retur arbitrio ut sancta cogitatio, pium consilium,
Ego sum i<ilis, i'os rami; qiii munet in mc, et ego in omnisque motus bona? voluntatis ex Deo sit, quia
eo, iste afferet fructum mullum, fjuia sine me nihil non nisi per illum aliquid boni possumus,sine quo
poteslis fucere (Joan. xv). Sicut rami et folia vitiuni nihil possuiiius. » Item (cap. 10) : « Quisquis dixe-
illico contabescunt cum fuerint a matrice priEcisa,ita utquod rit, ideo nobis graliam justificationis dari,
omnis hominura fortitudo^CSmarcessitet deperit, C facere jubemur per liberum arbitrium, facilius pos-
si a Doi auxilio deseratur. Nemo, inquit, potesl ve- simus implere pcp gratiam,tanquam etsi gratia non
nirc ad me nisi Puler, qui misit me, Iraxerit eum daretur, non quietcm facile, sed tamen possemus
(Joan. vi). Quando dicit, nemo polcst venire ad me, etiam sine illa implero divina mandata, anathcma
l'rangitsuperbientemarbitriiIibertatem,quod etiam- sit.Dc fructibus enini mandatorum Dominusloque-
si velit ad Christum pergere, quod nisi fiat illud batur, ubi non ait, sine me difficilius potcstis, scd,
scquitur, Pater meuscoelestis traxerit eum,nequid- sine me nihil potestis faccrc. »

quam cupiat, frustra nitatur.Simul ethoc animad-
vertendum quod qui trahitur,non .sponte ourrit,sod
aut retractans, aut tardus, aut invitus adducitur.
Qui non potest suis viribus
sum, quomodo potest omnia simul peccata
et labore venire
Sunctus quoque [lapa Grcgorius, bonis omnibus
Latini sermonis capacibus susque doctrin;c pie slu-
diosisplurimum colIaturus,humaniarbitrii propric-
ad Je- tatem subtiliter ac suavitatc solita homilia nona in
vitare, Ezechielem expressit « Audivi, inquit, vocem se-
:

et vitare inperpetuum"? » quentis,ct dixil ad mc : Filii hominis, sta super pedes

(6) Coilestinus etiam papa.magnis annumerandus tuos, et loquar tccum (Exech. Ubi adhuc subditur,
ii).

doctoribus,de libero arbitrio,ut
(a) Lumen ^rnctotorwm. Sio
ClaudianusMamertusvocatpotissimumtractatorum
in libro secundo de statu Anirn», cap. 9. Tractato-
res autem dicti, sacrarum litterarum inferpretes et
doctores, cujusmodl fuit Hieronymus, ut etiam do-
cet Lupus in epistola tertia.
putat Sirmondus a!vo Vincontii Lirinensis,ob istum
locum ex Commonitorio Peregrtni Doctorcs, qui
tractatorcs nuncappellunlur. Tamen ante Vincentium
tractandi verbo usi erant Tertullianus et Cyprianus,
pro eo quod nos dicimus dorcrc. Tcrtullianus enim
in eapite secundo libri de Resurrectione carnis,
conquerens de versutia h.ereticorum, qui semper
obscuris falsa involvunt,ne intelliganlur, neve latus
aperiant defensoribus vera3 fidei, ait < H;orclici,
ex conscientia infirmitatis, nunquani ordinarie tra-
tantum pontificcm et ingrcssus cst in me Spiritus postquam loeulus est
eumdom Hieronymum D ctaiit. »Cyprianus vero in epistola 52, ad Antonia-
num, tractandi vocem manifeste usurpavit pro eo
quod vulgo docere dicimus. Ait enim : « Episcopo
tractante cognoverain non sacrificandum idolis. »
Et iterum in epistola 5G : « Nec quisquam. fratres
Vocabulum hoc natum dilectissimi, cum populum nostrum tugari cons-
pexerit nietu persecutionis ct sparRi, conturbetur,
: quod collcotam fratcrnitalem non videat, nec trac-
tantes episcopos audiat. » Vide Juretum in notis
ad epistolam soplimam Ivonis Carnotensis.
(b) Cadestiniis papa. Hinc patet existimasse Lu-
pum Coclestini esse cxcerpta illa de Gratia Dci
ct libcro homibis arbitrio. Sed et illud affirmare
possum, in ea quoquo scnlentia fuisse magnum
: viruai, Petruni de Marca archiepiscopum Parision-
sem.
663 B. S. LUPI ABBATIS FERRARIENSIS. 664

mihi,et slatuil mc snper pedes mcos. Ecce divinavox A (juis contra nos? non pepereit. scd
(jui Filio proprio
jacenti prophetac jussit ut surgeret. Sod surgere pro nobis omnibus tradidit eum{Iiom.\u]).n InEccle-
omnino non potcst, nisi in tiunc omnipotentis Dei sia enim, qmc sanguine Mediatoris nullum haben-

spiritus intrasset, quia ex omnipotentis Dei gratia tispeccatum ab omni est redcmpta peccato,intelli-
ad bona opera eonari quidem possumus, sed h.uc git esse omnes qui apostolico testimonio compre-
implerenon possumus.si ipse non adjuvat quijubet. henduntur, quod est pro nobis omnibus Iradidit
Sic270PauIus cum discipulos admoneret dicens : eum.
Cum melu et trcmore veslram ipsorum salutem opera- Item idem auctor in opere memorato contra Ju-
mini {Philip. ii),illico quis in ois ha;c ipsa bona ope- lianum « Redimuntur, inquit, quicunque redi-
:

raretur adjunxit dicens : Dsus est enim cjui operalxtr muntur ab eo qui venit quaerere quod perierat; qui
in vobis et velle ct perficere pro bona voluntate. llinc et antequam veniret in carne, per ipsam fidem re-
est quod ipsa Veritas discipulis dicit Sine menihil : demit, qua credebatur esse venturus. Redimuntur
Sed in his considerandum
potcstis facerc (Joan. xv). autem in libortatem beatitudinis sempiternam,ubi
est quiu si bona nostra sic omnipotentis Dei dona peccato jam servire non possint. » Et manifestissi-
sunt ut in eis aliquid nostrum non sit, cur nos mc explanans populi sanctiEvangelii loeum secun-
quasi pro meritis ajternam retribulionem qua>ri-p dum Joannem Vos non creditis quia non estis e.v
:

mus"? Si autem ita nostra sunt ut dona Dei omnipo- ovibus meis {Joan. x) : « Quomodo, ait, istis dixit,
non sint,cur ex eis omnipotenli Deo gratias
tentis non estis e.v ovibus meis? quia videbat eos ad sem- .

agimus? Sed soiendum est quod mala nostra solum- piternum interitum praedestinatos, non ad vitam
modo nostra sunt, bona autem nostra et omnipotcn- ffiternam sui sanguinis pretio comparatos. »
tis Dei sunt et nostra : quia ipse aspirando (n) nos Item ad Pollentium libro priore Sieut omnis, : <(

pra;venit ut velimus,qui adjuvando subsequitur ne inquit, qui Christi sanguine redemplus est homo
inaniter velimus, sed possimus implere quE volui- est, non tamen omnis qui homo est etiam sanguine

mus. Prasveniente crgo gratia, et bona voluntate Christi redemptus est, ita omne quod licet 238
subsequente,hoc quod omnipotentis Dei donum est, non expedit, nec tamen omne quod non expedil
fit meritum noslrum quod bene Paulus brevi sen-
: -
etiam non licet. » Beatus quoque Hieronymus Com-
tentia explicat, dicens Plus illis ommtjus laboravi
: mentario in Mattha^um se idem sentire manifestat
{/ Cor. xv) : qui ne suas videretur virtuti tribuisse, his verbis " Sicut filius hominis non venit mini-
:

adjunxit; non autem e(jo,sed gratia Dei niccum. Quia strari, sed ministrare {Mattb. xx). » Xota quodcre-
onim coelesti dono praevcntus est, quasi allenum so bro diximus eum qui ministret filium appellare ho-
a bono suo opere agnovit, dicons Non autem ego ; : minis et dare ani^nam suam redemptionem pro multis,
sed quia praeveniens gratialiberum in eo arbitrium C quando [b] formam servi accepit ut pro mundo san-

fecerat in bono, quo libero arbitrio eamdem gra^ guincm funderet. Et non dixit, dare animam suam
tiam est subsecutus in opere, adjunxit ;Sl(1 gralia redemptionem pro omnibus, sed pro multis, id est
Dei mecum; ac In bono opere laboravi,
si diceret : pro his qui credere voluorint. Quod caulissime do-
non ego, sed et cgo. In eo autem quod solo Domini ctor celcbcrrimiis vidit de qualibuscunquefidelibus
dono pra!ventus sum, non ego; in eo enim quod do- intelligendum, propter illud : Pcribit in tua scientia
num voluntate subseculus sum,ct ego. » Pro qui- fralcr, propter ([ucm Christus mortuus est, propter
bus efTusus sit et quos redemcrit sanguis Domini iliud etiam : Quicunque baptixati sumus in Christo
SJIsanclusAugustinus in libro ad Laurentium his Jesu, in morle ipsius baptiz-ali sumus (/ Cor. iii).

verbis declarat(/« Enchiridio, cap, 61) : « Hec quoe Necnon et proptcr illud : Quanto magis putatis dcle-
in sanctis angelis et virtutibusDei est Ecclesia, tunc riorn mereri supplicia qui /ilium Dei eonculcaverit, et
nobis sicuti est innolescet cum ei conjuncti fucri- sanguimm Testamenti pollulum dujcerit in quo san-
nius in fincmad simul habendam bealiludinenisem- clifieatus est? (llebr. x.)Et qu;ccunque similia scru-
piternam. Ista vero qu;B ab illa peregrinatur in tcr- tatores pii valent in divinis cloquiis invenirc. Sen-
ris eo nobis est notior quo in illa stimus, et quia suni llieronyini Beda in explanatioiie Marci verbis
hominum est, quod et nos sumus. IIa;c sanguine n ipsius ponit : <i \am ct Filius hominis non venit ul
Mediatoris nullum habentis peccatum ab omni est ministraretur ei, sed ut ministraret. Nota, inquit,
redempta peccato. Ejus vox est : Si Dcus pro nobi,s, quod crebro diximus eum qui ministraret filium

Nos prxvcnit. Epist. 4 u Siquidem sua nos

[a) : mittere,vobis dantes exemplum ut nostra sectemini
Dcus gratia, ut voUe ao posse aliquid boni quea- vestigia qui cum in forma Dei essemus,non rapi-
:

mus, et pr.pvriiil ot siilisequitur. » nam arbitrali sumus, sed nosmelipsos exinanivi-

{b) Foruunii Ilir verba, (inquit Rigaltius in
,s, /(7. mus.iormam assumentes servi.Quid igitur exsecn-
libro de Pulchi-itiiiliin' corporis Christi,pene signi- tionein immediatam in rcgnis temporalibus affcc-
licant Christum non habuisse formam imperio di- tatis? H;cc aiTectio ex ambitione proeedit. Hanc
geam.Sod locum hunc alio traxit Petrus Glar;cval- potius ex hurailitatis virtute debetis exemplo nns-
lcnsis anno lO.iS. Scribcns enim longissimam cpis- tri cordialitcr aspernari. Hi enim honorcs et divi-
tolam, sub nomine Jcsu Chrisli, ad lunocentium VI ti,T3 transeunt sicut umbra.xEx vetustissimo codicc

papam et rurijim Romanam, ipsum Chrislum sic nostro ms., undc fortassis ea epistola brevi pro-
lo(jueulein imlucil in capite I.S Exsecutionom au- : i. dibit in luceni. Exstat nunc in Bibliolheca olim
tcni rcruui luuiporiilium nou lacilitcr vukiiiius ail- Rcgin.
663 DE VITA S. MAXIMINI. 666

appellari hominis cl animam siiaiii rcdcmplio-

darc A (Y(/()('!trti.(6)JoanncstamenConstantinopolitanusepi-
ncm jiro iuuUis,quando formam servi acpepit,ut pro scopus explanans locum illum Epistolae ad Hebra?os
mundo sanguinem funderet.El non di.^it, dare ani- (Hebr. i\), qualiter gratia Dei pro37 4 omnibus
mam suam redemptionem pro omnilius, sod pro gustaverit mortem : « Non pro fidolibus tantum,in-
multis, id est, pro his qui credere voluerint.» Item quit, sod pro mundo universo, ct ipse quidem pro
Hieronymus edisserens illud psalmi (xlih) : Vciidi- omnibus mortuus est. Quid autem si non omnes
disU poputum luiim sine prclio : << Usque nunc, in- credunt? Ille quod suum erat implevit. » Verum
quit,de se locuti 2J3 sunt martyres, nuno de Ju- hanc intelligentiam divinis non roboravit eloquiis.
daeorum populo dicunt.quibus dictum est : In pec- [c) Faustus etiam quidam.ex abbate Lerincnsi Re-

calis vcstris vcnditi eslis ; et ideo sine prclio,(\ma. non gcnsis Galli;c episcopus, de his rebus, hoc est de
est effusus A^i sanguis pro eis. » pra^destinatioue et libero arbitrio et sanguinis Chri-
Sanctus Gregorius papa in Moralibus {Lib. iv, c. sti redemptione,longe diversa superioribus praecel-
\\), e.xponens locum illum, non compuletur in dic- lentissimis auctoribus scripsit.Sed intelligentius in-
Inis anni (Job xin), eumdem sensum asserit his ver- specta divinorum eloquiorum integritas errandi oc-
bis.K Annum praedicationem superna; gratiae non in- casionem penitus abstulit, el roverentissimus papa
eonvenienter accipimus : quia sicul in anno conge- n Gelasius cum septuaginta episcopis viriseruditissi-
stis diebus tempus perficitur,ita in superna gratia mis statuensquiscriptores essentvelnon essentre-
virtutum multiplex vita completur. Polest per an- cipiendi, post approbationem .\ugustini et amplis-
num ctiam -multitudo redemptorum quia
intelligi : simas laudes Hieronymi, memoratum Faustum ab
sicut ex dierum multitudine annus ducitur, ila ex auctoritate his verbis removit : Opuscula Fau.sti
collectione bonorum omnium illa electorum innu- Nos igitur incorruptum
liegensis Galli apocrypha.
merabilis universitas expletur. » sanctarum Scripturarum sequentes intellectum, et
Nec mirandum duo clarissimaluminadoctorum, ((/) apostolicas sedis gravitatom suscipientes, quid
beatum Augustinum et Uieronymum, et post illos aliud dicamus nisi : Taceat Faustus et similiter sen-
Gregorium etBedam, in hoc sensu invcniri, cum tientes ; loquantur cum suis consortibus Hierony-
eorum doctrina ex evangelica pendeat auctoritate. muset Augustinus.Scilicet illius proverbii recordan-
In qua quidem apud (a) Matthaeum sic invenitur : tes Conticescant ranx dum ccclum lonat. Atque ut
:

Bibite e,r hoc omncs. Hic est enim sanguis meus Novi hunc nostrum laborem fructuosum csteris rclinqua-
TQStainenti,qui pro multis effundetur in remissionem mus illud semper memoria tenendum de reprobis
peccatorum [Matlh. xxvi). Apud Marcum autem : monemus : Qui clongant se a tc,peribunt; A&e\Bci\s
llic csl sanguis meus Novi Testamenli, qui pro mullis vero : In omni genle qui timel Deum, ct facit volun-
fundetur {Marc. xiv). Apud Lucam vero : Hic csl ca- C talem cjus, acceplus cst illi. Et ut ab illis Dei gratia
//.(• Novuin Testamcntum in samiuine meo, qui pro scparati, istis eadem Dei gratia sociemur, assiduis
vobis fuiulctur. Unde concordantes Lucec, cum rcm precibus communiter implorandum. Nam qui par-
divinam agimus, in prece, hic est calix sanguinis vulis regeneratis,moxque vita excedentibus, ineffa-
mei Novi et ajterni Teslamenti mystorium fidei qui bili pietate beatitudinem largitur, etiam eorum sa-
pro vobis, concinentes autem Mattha50 et Marco luti benigne prospexit quibus perfecte in se sperare
addimus, pro multis effundelur in remissionem pac- donavit.

(a) Apud Matlhwum. H«c trium evangelistarimi Romana tamen speciaii quodam modo dicta est apo-
loca refert etiam in cpistola 127. stolica, quod illam Petrus et Paulus, apostolorum
(b) Joannes Cp. Cognomento Chrysostomus.Eum- videlicet principes, constituerint, et apud Romam
dem porro locum laudat Lupus in epistola 128, et Christi martyrio fuerint consecrati, ut diximus ad
in libro de tribus Quaestionibus, pag. 24'i. Vincentium Lirinensem. Quanta autem olim esset
(c) Faustw:. Vide notas ad epistolam 112. apostolicarum sedium dignitas et auctoritas pluri-
(d) .Aposlolicx scdis.lA est,Romana!.Quamvis cnim bus, Deo dante, dicemus Ad Agobardum. (K((/(;P(!-
omnessedesepiscopales dicerentur olim apostolicie, Irol. lom. CIV.)

97 5
VITA SANCTI MAXIMIM
EPISCOPI TREVIRENSIS

AUCTORE SANCTO LUPO

Lupus Waldoni suo salutem D velle sinceris prsevonirc obsequiis, inter prcecipua
Amicos honestis certarc officiis, sequo invicera humanfe vit;e negotianon immeritodeputatur.Quip-

((() Hanc Sancti Maximini, Trevirensis episcopi, Lupum abbatem Ferrariensem Vitre istius auctorem
Vilam primus omnium edidil Surius.Assentior au- csse putal. Valdonem autem,cui eam inscribit Lu-
tcm eruditissimo viro Joanni Gerardo Vos,jio, (/((( pus, haud alium essc reor quam V;ildonem abba-
667 B. S. LUPI ABBATIS FERRARIENSMi. 668

pe nostra imbecillitas, mutnis freta subsidiis, co A nalisslma; majestati angusta scribendi maleriapa-
operante divina gratia,nec Isetis inaniter extollitur ;
rum respondere vldeatur. Omlssis itaque his qua
et par cffecta trislibus, ab eis haudquaquam facile fidem caeteris poterant derogare, non ingenli mei,
superatur.Hujus tanta! roi subtilis consideratio me verum divinae graliae flducia, digna duntaxat me-

tibi, VValdo charissimc, suasit morigerari, et quod moratu hinc narrare aggrediar.
jam inde ab inilio nostros cognitionis magnopere fla-
CAPUT PRMU.M.
gitasti ne tibi negarem cffecit^scilicot ut Vitam beati
Maximini mco stylo elLicubrarem,et res qua; ad nos Maximinus,urbis Aquitanica;(A) Pictavorum indi-
usque qualibuscunqiie litteris decurrerunt,accura- gcna, [c) clarissimis est ortus natalibus. Siquidem
tiori serraone convenienti rcstituerem dignitati.Huc antiquam prosapiam,a majoribus [d) senatorii ordi-
accessit quod mcmoratum virum clementi apud nis deductam,ejus parentes sortiti,Maxentium atque
Deum inlercessinne mihi plurimum confido profu- hunc Maximinum felici auspicio procrearunt qui :

lurum, si ejus aclus quanla possum diligentia cole-
brans,proponam noscicntibus imilandos. Vcnim in
hoc opere illud me admodum coarctat quod multis
quffi dum adhuc viverot 2V6 egit,ut palam est, si-
lentio suppressis, vix parva geslorum illius moni-
menta exstant,et in his ipsis quasdam (a) fabulosis
inveniuntur similia. Quo fit ut amplissimi viri opi-
nobiliter oducati, sacris pariter litleris instrueban-
tur, futurl quandoque Christiani dogmatis egregii
derensores. Sed processu temporis Pictavorum Ec-
clesia Maxentium sibi vindicavit pontificem^eamque
idem posteaflorentissimegubernavit.Maximlnus au-
tem.divino instlnctu genitale solum relinquens,at-
que in Belgicam Galliam commigranSjinTreverorum

tem Germania,cujus mentio exstat inAnnalibus

in
Fuldonsibus ad annum SGl.Probabile euim est cum
Lupo notum fuisse,quo tempore is studiorum causa
degebat in Germania.
(a) Fainlosis.Ergo jam tum constabat sanctorum
Acta multis ac prodlgiosis fabulis esse conspurcata,
In his enim spirat antiquus Christianismus,purus,
sanctus, innocens, ac Deo magis appropinquans.
Hinc magls excitamur ad veram pietatem quam ex
fictis illis narrationlbus.Utinamque exstarent Acta
marlyrum quaj se coliegisse testatur Eusebius llb.iv,
Neque tamen haec
Ciip. 15, Hlstoria; ecclesiasticai !

semperque in hoc orbe fuisse nonnullos quibus nihll qua; supra dicta sunt ita accipi velim ac si miracu-
placere potest absque portentls fabularum.Atque id lis detraherem, iis nimirum qua; a probatissimis
ex eo lactum cst,quod cxistlmarent inepti houiines auctorlbus reforuntur absit enim scd ut quorum-
; ;

eam esse unicam sanctitatls notam,si quis miracula
omnem fideni superantia patravisse ostenderetur
cum econtra Agobardus notet Imperiti popclli opi-
nionem qui cx mlraculis tantum a;stimat vitam sa-
;
dam stullltiam notarcm,quibus prodiglosa illa por-
;
tenta magis placont quam aperta et simplicla sanc-
argumenta. Neque negaverim etiam in line
titatis
teniporum patrari miracula ad preces sanctorun .

cerdotum,eumquejustum non esse crodit cu.jus pre- Vivlt enlm adhuc Christus,et inter nos est,tametsi
ces pro publicis commodis eQ"usa; non fuerlnt exau- n vultum suum subtraxerit visibus hominum.Promi-
ditiE a Deo,cum potius id populi ip^ius pravis mori- sit enim futurum se nobiscum usque ad consum-
bus et gravibus in Deum oITensionibus veniat impu- mationem sa^culi.
tandum.Nam si miracula attendimus," etlam Juda; (b) 1'iclavorum /«rf/jt^Ha.Dlcere vldetur Lupus Ma-
ficto discipulo,et vero prodltori, magnani virtutum ximinum ex ipsa Pictavorum urbe fuisse ortum..\t-
gratiam » fuisse collatam adnotat idem Agobardus, tamen vir illustrissimus Henricus Ludovicus Casta-
et oblata Doo per sacerdotes reprehensibllis vlUe,
i< nicus de lu Hoclicposay eplscopus Pictaviensls, ad- ,

itaaccepta,utetiam infirmilatescorporumcurarent; nionet eum non in ipsa urbe, sed in vico Sigiliaco
qui fortasse cum aliis reprobis dicturi sunt Dco ortum esse.Haec sunt ejus verbain notlsad Lilanias
:

Doinine, Domine, in noniine luo d,rmonia cjecimus,cl Pictonicas « Obtinet tamen annosa apud popularcs
:

virlules muUas fecimus.u Tum de CraBSo rege,Vospa- nostros fama, Maximinum Sigiliaci in conspectu
siano et Adriano imperatoribus,aliisque multis mi- Lodunensis urbis natum esse quod Lupum,virum ;

nime Christianis prodigia quaidam narrantur,velut forlasse exoticum.latuit ideoque primarla; regionis ;

evenerint. Et ne ipsis quidem hasreticis negatam civitate sancti hujusce pra;sulis cunabula ascrlpslt.
fuisse miraculorum graliam testantur eorum histo- Sigiliacum autem vulgo Siile, seu Montcrsillii, dici-
riee,si vera est fides. Itaque ex eo quod quidam in tur; ubl parochialis ecclesia sancti Maximini titulo
nomine Domini corporuni infirmitates curavorint ac nobilitalur. »
miraculis inclaruerint, non statim sequitur viros (r) Clariss. nataliljus. Vulgatus est Iiic scriptorum
esse sanctos, nisi c;etera sint paria. Certe olim mi- affoctus; qui sanctis quorum vitam describunt no-
racula data sunt ad tempus incredulis. Postea vero „ billsslmos semper natales assignant; sic haud du-
confirmata Chrlsti fide ad omnes ubique gentes.mi- ^ bie existlmantes pulehriorem esse virtutem quao
racula passlm ad quamlibet occasionem patrari opus cum nobilitate generis conjuncta est Et tamen, ut
non fuit, praesertlm prodigiosa illa et aniliaqulhus ait Paullnus in epistola ad Sclantiam Nescitre- : <<

pleni sunt libri quorumdam scriptorum sequiorls
setatis.Vltandas porro esse historico sano fictas illas ininum,sed animos inspicit singuIorum.Servum et
narrationes censebat Lupus; neque tamen vitavit.
Tot enim fabulas insignes huic libro addidit.ut mi-
rum valde sit virum erudilum iii tam manifestos
scopulos impegisse.Nlsi sit, ut conquirere fabulosa
et lictisobloctare legentium animosprocul gravitate
historici crediderit, ita vulgatis traditisque demere
fidem ausus non est,cxempIo Taciti.Ego sic cxisti-
mo, sanctos esse In coelo ot iliic rcgnare cum Doo.
Sed profecto multa In quibusdam historlis scripta
sunt de quorum fide merito plurimum dubilatur
apud homines eruditos.Quapropter maximam lau-
demmereri mihi videnturii qul germana sanctoruin
Acta edunt,nullis fabulatorum deliriis commaculata.
ligio nostras personas accipere,nec condltiones ho-
nobllem de moribus pronuntiat.bumma apud Deum
est hohilitas clarum esse virtutibus. » Miror vero
nominem hactenus fuisse repertum qui sanctum
Pctrum proderet ex nobili elantiquafamiliaorlum.
Magniticum enim videri poterat.si magna nobilitas
in eo oslondertur qul scdcm suam locavcrat in urbe
gentium domina.
(d) Scnatorii orrfiow.Erant enim in Gallia, prwci-
puequc in .\qultania,nobiIissim.-E qu»dam famili;e,
qu;u ctim a senatoribus Romanis orlgiueni haud
dubic ducerent,senatoria; dicebantur.ln univcrsum
autein «stimanti, affirmare licet illustres familias
bis vocabulis intelligi.
 669 DE VITA S. MAXIMINI. 670

iirbe substitit, ct spectati pra)snlis(«)Agritii magisto- X oraculoi'umque ccelestium nescii,pecunia morcatura

rio se informandum quo tanta ubertas
subraisit ;in irent,humerisque suis velut gravem seque oppres-
gratiie spiritualis apicem dignitatis
eminebat,ut [b) sur.im sarcinam nolentes ac reclamantes nequa-
titulo sanctitatis ornaret: cujus rei fama cum et quam prorsus imponerent. Verum ut ab his quo
alios diversis ex partibus.tum etiam liuncMaximi- paululum defiexit nostrarevocetur oratio,quod se-
num accierat. Ergo ad nolitiam tanti viri deductus, mel beatum Maxirainum divinitatis immutabile con-
etecclesiasticis moribusaliquandiudiligenter assue- siliura populo suo prificicndura dccreverat.Agritio
factus, clericatus lionorc donatus est.Cumque aug- per minislerium revelatur angelicum, ut sibi eum
mentavirtutum illi pararent incrementa consequon- (e) instituat successorera. Qui absquerctractatione

tium dignitatum,'?3 7 Quiriacus quidam,mira san- divino parens imperio, suis benedictionihus confir-
ctitate prcedilus, beati Eucharii ecclosiam nocturno matum, post se futurum designat pontificem. Nec
tempore oratumdemoreingressus,obversantem sibi multo post Agritiusquidemmomenlaneammortem
angelum, nen per quietcm, sed vigilando intueri sompiternoB vitai felicitate mutavit, et in confesso-
promeruit, ejusque vocem corporeis hausit auribus rum coitum gloriosissimura commigravit, Idibus
pra!cipientis ut Maxiniinum ex divina jussione rcd- Januarii.
deret certiorem quod, Agritio epiacopo ad superna GAPUT II.

gaudia intromisso, raoxessct ipse pastorale mniste- " Sanctus autom Maximinus cum consensu sacro-
rium subiturus. Id Quiriacus propere dum comple- rum 27 8 ordinura totiusque plcbis adnisu a vici-
visset, B. Maximinus huic oneri modis omnibus se nis cpiscopis pontificali est excellentia sublimatus.
imparem fatebatur. Ita quem jtim secretorum in- Jam vero quam strenucsit eo functusofficio summi
spector probaverat,fragilitatis propria3 rigiduswsti- auctoris Hieronymi testiraonicquiautconterapora-
mator de se vilia sentiebat.(c) Hoc utinam homines lis ei,tametsi puer,fuit,aulproxime illius ajfatem ac-

nunc et intueri vellent et imitari IProfecto nunquam cessit,Iicetaguosccrc.Namquehisinpra;cIareChroni-

ecclesiasticos honores,qui((/) sanctiset cruditis tan- c.coporo,cumasccundoannoConstantini,Constantii-
tummodo competunt, corruptelis vitiorum obnoxii, atqueConstantisAugustorum, Arianam impietatem

(a) Ayrilii. Trevirorum episcopi,qui concilio Are- ((/) Sanctis et enulitis. Quia nimirum oportet
latensi interfuit anno 814. ul ii qui populum Christianum susceperunt pascen-
(b) Apicem rf?(/rertrt;2.s.Quianimirumepiscopatusest dum sancti sint et docti, ut ex exemplo suo
eminentissimae dignitatis apex, ut ad epistolam 125 eum instruant et prredicatione. Vide notas ad epi-
dictum est. Prffiterea Agrilius erat metropolitanus, stolarn 97.
adeoque apicem episcopatus peculiari fitulo habe- (e) Insfituat successorem. Falsa est ista narratio,
bat. Unde in epistola Floriani ad Nicetium Trevi- e_t miror Lupura id ex fabula retinere voIuisse.Nisi

rensem archiepiscopum. Nicetius dicitur locatus in C si vir morum sui s£eculi peritissimus, in antiqua
verLicc ponlificali. Et Fortunatus lib. iii., cap. 11, historia parum versatus eral.Olim enim neminili-
eumdem Nicetium ob hoc ipsum vocat apicem fidei cebat sibi cligere successorera.Conciliura Antioche-
pontificumque caput eumque summum pastorem
; nura can. 23 :« Episcopo non licere pro se alterum
vocans, apostolico ovili praecellere ait et cap. 13 ; successorcm sibi constitucre, licet al cxitum vifce
Magnericura, Nicetii sucessorem, vocat patrem pa- perveniat. Quod si tale aliquid factum fueiit, irri-
trurn. Quod autem hicetpagina 453 diximus episco- tum essc hujuscemodi esl constitutum. "Exstat ta-
patus apicem in unoquoque episcopo csse consti- men cxeraplum in contrarium apud Eusehium in
tutum, nibil prasjudicamus adversus primatum libro Mi Hist. eccles., cap. 22, de Anatolio, quem
Summi Pontificis divinitus instilutum. Ilic enim ThijotecnusCtesarea; Palestinseepiscopusepiscopum
peculiari quodam modo tenet apicem pontifica- ordinatum successorcmEccIesia;sua!despondit,am-
tus. boque aliquanti.sper eamdem Ecclesiam simul gu-
(c) Hoc utinain. Partenesis est ad eos qui ietate bernarunt. Recte autem adnotat vir eruditissimus
Lupiambiebantepiscopatum.Hisproponitexemplum Henricus Valesius, qui longam Eusebio juventutem
Maximini, qui sc imparem esse aiebat tanto oneri, nuper restituit,hoc esseunum o vetustissimis exem-
Insignis est locus Sulpitii Sevcri mores sui sa3culi plis coadjutorura, ut nunc vocant, episcoporum :

pariter deplorantis. Qua tempestate,inquit Seve-

(. " Qui cum. inquit ab sublevandam episcoporum
rus in libro secundo Sacrac HistorioB.oranis fere sa- senectufera instituti priraum fuissent, re postea in
cro martyrum cruore orbisinfectus est.Quippe cer- consuetudinom versa,nulla necessifate id exigerte,
tatim gloriosa in certamina ruebatur ;multoque avi- j) por gratiam et ambitionera rn^ari ccspere.cui raalo,
dus tum martyria gloriosis niortibus querebantur, ne longius serperet, reraedium atfulere Patres con-
quam nunc episcopatus pravis ambitionibus a,ppe- cilii Sardicensis. " .\t Marca in libro de singulari
tuntur. "Sanctus papa Gregorius in libro de Cura primatu Petri, dura adnotat Potrura et Paulura si-
i

pastorali, cap. 8:» Tnnc ergo laudabile fuit episco- mul rexisse Ecclesiam Romanara, quamvis non ex
patum qua!rere,quando per hunc quemque dubium 8equo,ait eam ante Nicicnum concilium fuisse in cc-
non erat ad supplicia graviora pervenire. » Infra clesia disciplinam ut fas esset duos episcopos uni
:

« Ipse ergo sibi testis est, quia episcopatum non
appetit,qui nonper hunc,bonis opcris ministeriura,
sed honoris gloriam quajrit. » .Etas Lupi addiderat
avaritiam ambitioni.Ea enim fuit Lupinorum tem-
EcclesiK pr.-eesse. Longe diversum est istud a nar-
ratione Lupi. Neque enim ad Maximinum ordinari
jussumut Agritii senectufem sublevaret.sed ut suc-
cessor essot defuncti quodrepugnat moribusvele-
:

porum calamitas, ut sacerdotia passira pretio con- rum tcmporum.<c Habetequidem^sanctoruraPafrura

starent, illeque cicteris vulgo prffiferretur,cui raajor instifutio, inquit in epistola 44 Petrus Blesensis,
»
pecuniaerat in numerato,non qui majoribusstudiis " ut episcopis infirrais et sonibus coadjutor addatur.
juvabatur etmcritis. Vidc Alcuinura in Gonfessione Nain et Valerio Hipponensi episcopo adjunctus est
fidei, lib. iii, cap. 30, et Joannem Saresberiensem, Augustinus. »
lib. VII Policratici, cap. 20.
671 B. S. LUPI ABBATIS FERRARIENSIS. 672

pnefati Constantii regi? fiiltam praesidio, persecu- A terit a;stimari.Sed eis ille non contentus rem intulit

tam exsiliis, carceribus,et variis afflictionum modis maximis meo judicio laudibus prosequendam./l quo,
primum Athanasium, deinde omnes non sua? partis inquit, (rt) haud dubium quin Maximino, Athanasius
episcopos declarasset, paucisinterjectis, sexti anni, Jlc.vandrinx Ecclcsix episcopus, cum a Constiintio
siquae forte fuissent, res memorabiles notaturus, quxreretur ad panam, honorifice susceplus es'.. vi-

Maximimis, inquit, Trcrcrorum episcopus clnrus ha-
hehalur.
CAPUT III.
Hicsi quisinspiciatinsaniamAriani principistum
quam maxime efforbuisse facile intelligit persecu-
tionibus,qu«e vulgo verisimportabanturpra>sulibus,
sanctumquoque Maximinumalacriterparticipatum,
acviolata; lidei non declinasse modo contagia, sed
etiam assertorum cjus perversis ac violentis molitio-
nibus obviasse.Nec adoo fuerat operosum eas cele-
riter penitusque subvertere, nisi merito exsecrabilis n duni illalurus
rum beatissimum.summisque principibus Ecclesiae
merito cotequandum, qui regia; potestatis injustum
spreverit impetuBQ, et cum periculo, si non vitae,
certe dignitatis, amplexus sit custudiam mandatae
divinitus charitatis. Fac enim 9S0 imperatorem
furiata mente prodilionis praeniia proponentem, si
opinari potuisset fore aliquem qui, cum valeret,non
solun".Athanasium minime proderet,sed etiam stu-
diose celaret, quas proscriptioncs, quae exsilia,qua?
tormcntaminafurus fuisset,deprehensoquepostrao- i
et liquido apparebit quantum pon-
;

impiotatis miserabiliter excaecati illius nefarii sce- dus justiti£e tribui debeat huic S.Maximini constan-
leris vel inventores vel defensores lumen rationis ti;i?. Prolecto fiducia ex divinis eloquiis concepta
nequaquam admittereconsensissent. Nam quis un- docuit quatenus sit saecularibus potestatibus obse-
quam, quaeso, de consubstantialitate Patriset Filii quendum.Neque enim ipse Deus justa praecipientes

vel per ausus dubitare, nisi qui illam

quietem sit contemnendihominibusaut quemquam imperatores
evidentissimam Dei sententiam surda prieterierit injusta jubentes audiendi potestatem fecit.Nam etsi
aure Eqo et Pater unum sumus? (Joan. x.) Unum
: Dco qua:
prajscripsit ut Gassari quae sunt Caesaris et
enim dixit, tantum se profecto volens 2J9 intelligi sunt Dei rcddamus quod tamen
(Matlh. xxix),
quantus Pater esse cognoscitur.Scilicet mysterium id citra violationem suorum fieri voluerit mandato-

baptismatis in nomine Patris et suo ac Sancti Spi- rum Apostolus declaravit,qui dicturus hcgem hono-
ritus non alitcrtradijussisset fidelibus,nisi c-equeut rificatc, Deum limete (I Petr. u),i>rxmiliendum cura-

Patri sanctoquc Spiritui, sibi quoque voluisset de- vit. Sed nostri temporis mores degeneres lOmnes
ferri.Verum quisillosferret non minus stultosquam penc jam nervi pristiniroborisconciderunt.Levibus
impios?Denique cum ipse Filius dicat,W omncsho- terrorihus fracta cessit constantia. Pluris pecunia
norificent Filium sicut lionorilicant Pa/rem [Joan. quam justitia, sestimatur. Quis jam iraperatoribus
v), in tantam imperitissimi homines proruperant C divinorum praeceptorum reserare salutarem severi-
audaciam ut minorem Patre Filium esse contende- tatera non reforraidet? Quis eis sua pericula zelo
rent.Hi callidis argumentorum commentis sua nite- divini timoris accensusabsquefucoadulationisapc-
bantur astruore. Contra pcr Alhanasium, atque riat? Ego plane non sum dubius, aut neminem.aut
Maximinum ca;terosquepropugnatores acduccs cla- rarum nunc esse, qui si quemlibet, ut quondam
rissimos apostolicBB doctriniEsemper superabatau- magnus fecit Athanasius, iniquos motus imperato-
ctoritas. Laboriose mendacium exquisitis ornabatur rum fuga declinantem videret, ei, ut Maxirainus,
sententiis. Per se salis decora,simplex veritas emi- gremium charitatis,Deo fisus, aperiret ;imo (b) latc-
nebat. Postremo potestashumana fortissimis bella- bram prrestare vel remotissiraus quisque refugeret;
toribus turbulontum minaxque bellum conllaverat. ne, dum alium tegere moliretur, semetipsum la-
Divina majestas animum, vires, arma, quibus illi queis calamitatis exponeret. At Maxi.ninus in cele-
vincerent ministrabat. berrima 281 eaderaque tunc (c) regia civitate for-
CAPUT IV. tissimum excipiensConfessorera,dura ejus ingenue
Ex his qua; pnemisimus beati Hieronymi vcrbis, communicavit periculo, participium sibi peperit
etsi pauca sint, tamen satis Maximini sanctitas po- gloriae sempiterna?.

D
(rt) Haud dubium quin Ma.vimino. Familiaris Lupo Ursacius, Saturninus exigunt, ab Osio, Maximino.
loquendi modus, ut diximus ad pag. 223. Julio redditam communioncm.» Ediverso Sulpitius
(6) Latebram pra'stare. Hic Lupum reprehendit il- Sevcrus hinc quoque Priscillianum ejusque socios
lustrissimus cardinalis Baronius quod existimaverit in culpa fuisse ait quod Damasum episcopum Ro-
tunc ad Treviros accessisse Athanasium cum fuga manura et Ambrusium Mediolanensem, u quorum
lapsus a Constantio imp.Constantini fllio expetere- ea lerapestate summa auctoritas erat, » sibi adver-
tur ad pmnas. Jurene, an injuria,eum Baronius re- santes nabuerint.
darguat, non est mei similium pronuntiarc. Hlud (c) Reijia civitate. Id est Trevirensi, cujus magna
tantum monuerim, locum Ilieronymi paulo ante tum dignitas erat ob sedem praeferti pra;lorio Gal-
prolatum videri facere pro sententia Lupi.Cmteruni liarum illic a Gonstantini Magno constitutam. Ita-
Hilarius validum hinc teluni adversus hostes Atha- que Lupus non tam respexit ad oetatem Maximini
nasii sumit quod ci conununio reddita fuerit a quam ad sequeiitia tempora Trcverim enira regiam
Maximino, ulpote qui, prstcr proprias virlutes, in civitatem postea fecit Maximus imperator circa an-
excellcntissiraa Treviroruni urbe episcopus erut^Sic num 383, ut scrihit Grcgorius Turoncnsis lib. i,

enim ailin fragmentis: » Sed ignorasse vos nega- Hist., cap. 38.
bitis AthanasiojCujus damnationem a vobis Valens,
67,S DE VITA S. MAXIMINI. 674
CAPUT V. A valde est,illam e vostigio successissconori,et quoad
Quanlo autenistudio pro conservanda integritate reversi ad locum qui Ursaria villa dicitur deveni-
fidoi cxcubaret, aiias etiarn demonstravit, cura rent, subvectioni mansuetissime famulataui, ibi
(fOAgrippinas synodali evocato convcntu,Eupliratam deniquo a saneto viro pristinara vagandi potestatem''
episcopum,hcerctica pravitate corruptum, cum liis, rocepisse; pinus tamen licentia qucmquam Iffidendi
qui frequenles eonvenerant,ponlificibus gradu mo- erepta. Verum quia, ul pravi sibimet sunt graves,
vit,ecclesiasticausus censura. Is enim insanisacce- itaboni suo scmper delectantur consortio, sanctus
dens hajreticis, Jesum Christum non esse verum Maximinus beatum Martinum Treverorum urbem
Dei Filium pncdicabat.Nec miraculorum gratiade- secum coeglt invisere,suoque populo duplicata be-
fiiil sanrto Maximino quibus editis, su;o praidica-
: nedictionis reve.Kit commercia. Ibi Martinus spiri-
tionis Ijdem tardioribus faeiebat. Siquidem et ca3cis tualemsibi liliuraLubentiumMaxinunoorudiondum
kicem infundebat optatam, el paral^-ticorum solulos commisit; cujus illc parens voluntali,eleum sacris
artus in pristinum reformabat vigorcra,ct eos qui instituit litteris, et iraposito gradu presbyterii, in
dcemonura pervasionehumanam mentem exuerant, vico cui Cubrino vocabulura est prasfecit. Ipse au-
fiBdo prorsus dominio liberabat.Quod si cui incre- tem, pie memor propinquorum, patriam repetivit;
dibile videatur,ex his qua; multa ad ejus memoriam n suorumque usus contubernio, non multo post ibi
hactenus fiunt, poterit confirmari. sanctorumque laborum suorura fru-
vita excessit,
a\PUT VI. ctum cumulata mercede a Domino est consecutus.
Eral ei solemnis consuetudo sanctorum lustrare CAPUT vn.
memorias corumque opemsummissisprecibusflagi- Succedens in episcopatu((/)Paulinus,qui lideisuce
tare. Cujus rei gratia cum Romam tenderet,opinatis- veritatem exsilii perpessione firmavit.coraraunicato
simum confessorem Martinum convenit; junclii|ue cum clero et populo Treverorum consilio, sanctum
(6) bummi pontifices, divinis rehus intenti, laborem Maximinum ab Aquitania.ubi situs fuerat,revehon-
itinerisnon utaliisentiebant. Ulisitaque in ulteriora dum constituit.Itaquo facto agmineclerus populus-
progredientibus, (c) forte asellum,qui sarcinas bea- que Aquitaniam versum tondcntes, emensisprolixis
torum lerebat.ursus ofrendit,eumque protinusdcvo- viarum spatiis, tandem haud longe a loco ubi ille
ravit.HicMaximinus in nomine*J82Domini fer.i;di- claudebatur thosaurus adraodum fatigati substite-
citur imperasse ut quia jumentura non abogerat,3ed runt. Ibi caeteris corpora cur.intibus.quidam senio-
consurapserat,ip3ajumentionusassuraeret.Mirarcs rum prostratus humo Domino 283 supplicabat ut

(o) Agrippinx. Intelligit conciliura Agrippinense,
quod habitum volunt anno346, adversusEuphratam
p
tjoionife illius episcopum Christi divinitatom nogan- ^
tem quam syuodum non habereraus absque Surio.
: enim timondum erat ne doli mali exceptio objicere-
Dubitare porro visus cst cardinalis Baronius de con-
cilii istius auctoritate, eo quod anno sequenti Eu-
phratas, quem in ista synodo depositum Actapro-
dunt, interfuisse reperiatur synodo Sardioensi.
(6) Summi ponlifices. Maximinus nimirum Trevi-
rensis,et Martinus Turonensis.Quid ais,Lupe.' Mar-
tinum episcopura Roraam prorectum cum Maximino
bere cogerentur, de lide potius disceptarent; nec
tnm demum de re cognoscendum, cum de persona
judiciura constitisset; » ut scribit Severus. Alioqui
tur inimicis Athanasii, si adoo pervicaciter urgorent
illius damnationem, ut de solo Athanasio agi vide-
retur in hac causa, non autem do doctrina ejus.
Quam exceptionem, ne quis eara rae comminisci
putet, postea nostris ingosserunt Orientales in epi-
stola scripta ad legatos synodi Ariminensis, quae
edita ost inFragmentis Hilarii in qua sic loquuntur
;

Trevirensi? Atqui Maximinus rnultisante annis va- do Aetio haeretico u Dolus autera hic prsparatur,
:

cuam sedem fecerat,quara Martinus ad episcopatum
perveniret, et diu antequam idem Martinus apud
Hilarium episcopura Pictavienscm esset; quod illi
luit initium claritudinis. Ea tanien fabula scripta
ut Aotius auctor hujus haRresis ipso polius quam hac
impiedictadamnentur,magisquo in hominem quam
in doctrinam sententia lata esse vidcatur. » Subdit
Soverus « Seu Valons, sociique ejus, prius Atha-
:

reperitur etiam in Vita sancti Mansucti, Leucorum
apostoli, quam vir illuslrissirnus Franciscus Bos-
quetus, episcopus Monspeliensis, edidit in parte ii
Historiarum Ecclesiai Gallicana», pag. 35.
(c) Forte asellum. Pax.vir eruditissime.Sumptum
istud ex poeticis illis figraentis quibus conspurca- D tentiam verborum Hilarii, ut scilicet intelligamus
tam fuisse ait Historiam sancti Maximini.
(d) Paulinus.Wxc estcelebris illePaulinusTreviro-
rum episcopiis, qui, ul in Fragmentis ait Hilarius,
» indignus Ecclesia ab episcopis, dignus exsilio a
rege est judicatus.» Aetum id in concilio Arelatonsi
anno 353, ut ex hoc Hilarii loco constat,ilemque ex
Sulpitio Severo in libro secundo Sacrffi Historiaj.
Congregata fuerat istha?.c synodus ut pax inter par-
tes, Arianos nimirum et calholicos revocaretur; vel,
si id obtineri non potest, hi qui damnationi Atha-
nasii subscribere recusarent, velut quaedamcalholi-
cae fidei contagia pellerentur. Jam enim damnatus
fuerat Athannsius in synodo Antiocheno, qua; le-
gitima consebatur. Postulahant episcopi Ecclesise
catholica, u utprius quam ;n Athanasium subscri-
nasii damnationem extorqucre cupiebant, de fide
certare non ausi..4b hocpartium conflictu agitur in
cxsilium Paulinus.» Quod non ita intelligondum est
ac si judicio synodiPaulinus inexsilium actus esset.
Rovocanda sunt ha?o Sulpitii Severi verba ad son-
tum demum Paulinum ab imperatore Constamio
pulsum osse,postquam episcoporum judicio damna-
tus fuerat. Expulso enim a civitate, qu^e poena sa3-
cularis est, pertinct ad principes, non autem ad
episcopos. Verum non adeo prompta futura erat
exsecutio sontenticB synodalis, nisi prineipalis au-
ctoritas vira ecclesiasticaa constitutioni atldidisset.
Consensum enim principis visum fuisse quandoque
necessarium ad hoc, ut valida esset deposilio epi-
scopi, ostendit exemplum episcopi Augustani.Hunc
enim Theodoricus Italiee rex honori prislino resliluil,
ita ut jus liaberet episcopatus omnc ([uod habuit, ut
est apud Cassiodorum lib.iVar., epist. 9, Sic Lo-
tharius imp. in causa Ebbonis Rhemensis, apud
Flodoardum.
 675 B. S. LUPI ABBATIS FERRARIENSIS. 676

illuis cxopLubilisloci,quem ipse cum sociis penitus
ignoraret.aliquod mererentur indicium. Vis oratio-
nis verba finieratjCum puer gregem ovium sequens,
nomine beati Maximini(r()jurative assumpto, ovem,
si quo ipse nollet,accederet, ictu repellendam mina-
tus est. Hic senior stuperactus,ubinam,quem nomi-
nassct, Maximinus requiesceret, percontatur. Atque
puer vicissimquisnam esset qui tam clari viri me-
moriam nesciret admirando perquirens, postquam
rescivit aliunde adventantes, eos ad locum desidera-
tum usque perduxit.Ita illi laudantesDeumbeatum-
queMaximinum,etiamangelica revelationecertiores
A p^iralylicus quiilam Ijcalo Muximino sanandusolTer-
tur. Nec irrita vota fuere lidelium.Namquesinedila-
tione optatse redditus sanitati speciosissimuni spe-
ctaculum intuentibus prwbuit. Utque gratiam refer-
re viderentur ejus loci habitatores, ecclesiam Deo
sub honore beati Maximini,ubi ejus sacrs reliquiae
fuerant positae, condiderunt, Evogium vocatur cas-
tellum,ad ditionem jam pertinens Treverorum.Hoc
ingressisexsequiarum bajulis,qucedam femina mali-
gno spirilu obsessa quscrebat quid ita Treverorum
populus beatum illucMaximinum deportasset.cum
ei possent suflicere sancti Dei Eucharius,Valerius,

elfecti sunt,illic uhi monstratum fuerat.inveniendum et Maternus, necnon Agritius, quae daemones ut vio-

quod quaercrent. Vcrum custos ecclesia;, suspicatus lentos 285paterentur tortores. .Nec diu teterrimus
id quod evenit, ut eadem ecclesia excedei-ent qui hostis misera; infelicitate Itctatus est.Siquidem post
advenerant, et evenlum rei celaverant, imperavit. . prajmissas voces,meritis beati Maximini exirecom
nj
Mox „_i c — j: — 1^ :..,_„ :„
celcrrima fama rcm dissipante,immanis exci
: -.., : ^ —
l.,j:u«;: «.,;
pulsus, ludibrii t^^i.,».,
:
sui poteslate :...,+
,-..,1
privatus ..^* i„j« „,
est. Inde ad
— —
tata manus Aquitanorum Treveros moliebatur loco caslellum quod Ardonis dicitur sanctis perlatis reli-
arcere; potuissctque committi(/))facinuspessimum, quiis,duo accedentes leprosi, jam quantum valeret
nt Treveri Christianitatis fraternitatem opponentes Maxiniinus felici fama edoct.i, ejus imploravere crc-
orandi lantum studio se convenisse firmassent. dula mcnte suffragium. Nec spes eos sua fefellit.
Aquilani Treveros sui timore perculsos arbitran- DeniquG mox divinam experti medicinam, adepti
tes, hine remissi hctitia, vino indulgent; et, quod sunt integram sospitatem.
erat consequens, somno graviori resolvuntur. CAPUT X.
CAPUT VI II. Tot ac tantis divinis celebratis miraculis, Trevi-
Intereabeato Lubentio,cujus menlio facta est su- rorum quondam pontifex Maximinus, tunc autem
perius,imperat angelus utclavem ecclesiae ad caput apud Deum certissimus jam patronus, urbi quam
custodis accipiat,et absque strepitu ecclesiam intro- olim rexerat propinquabat. Jam vero vix credibile
gressus exoptatum thcsaurum asportet. Ille (r)ca;tu fuerit, quanta tunc ad eum
multitudo confluxerit.
aliorumpresbyterorum adjunclo, 2S4 sunima cuin Obviam pra^suli tota se civitas efTudit, rusticorum
properatione paret; acprospero comitanto successu ex agris frequens turba convenit, multi quoque ex
clavis unde sumpta fuerat cito refertur,et catervis L yicinis urbibus concurrerunt. Compulerat ha?c ag-
exspectanlibus quod tantopere cupiebant infertur. mina in unum veneratio Maximini, qute Paulinus
Trevoris abitum maturantibus,Aquitani primo eos totius signifer pietatis sua gloriosa dccorabat prse-
metu discessisse dictitant. At ubi rei veritatsm sentia. Cremabantur thymiamata pretiosi odoris,
comperiunt, magno coactu exercitu recedentes Iri- cereorum copia resplendebat; dislincta; sacrorum
duo inscquuntur. Cumque intra mutuum conspec- ordinum acies.festiva cantica personabant.Itaexce-
tura uterque populus eonslitisset, Aquitani crebris ptum deductumque sacratissimum Maximinum in-
coruscationibus lonitruisque atquc frequenli emis- signis confessor Paulinus in ecclcsia beatissimi Jo-
sione fulminum,quorum nihil Treviros contingebat, annis evangelist;B magnificc-e sepultura; tradidit.Huc
repulsi, non sine rubore ad propria rediere.Treve- postea ca;cus quidam a nativitate, ex territorio Be-
ris cceptum iter carpentibus, ca^cus quidam spc re- neventano deductus, Creton vocabulo, monitum se
cupersndi visus deduci se flagitabal ad feretrum : a principe apostolorum Petro,dura Roma; spe reru-
cujus ut eum umbra tetigit.mox caligo inolita! ca^- perandi luminis moraretur 986 apud ejus memo-
citatis abscessit. Ita unius incolumitate gaudium riam, fatebatur, ut Uelgicam Galliam peteret, ubi
multi ceperunt. sanclus requiesceretMaximinus,quod illius meritis
CAPUT I.\. Q possent ei optataj sanitalis gaudia provenire. Qui
Cumquc ((/) Mosomagum castellum pervcnissent, pergens, venit ad locum: et dum cnstodi narrasset

(d) Jiirativr. Id ost,.jurans per Maximinum. Adeo nabant absohite. Vides, lector, quam fcede contami-
porro niagnilica est istha^c narratio, ut non arbitrer nata sit ha;c historia.
posse roperiri fabulam lcpidiorem. Mosomdrum. Villam diojceseos Rhemensis ad
((()

(b) Facinus pexsimum. Imitalum istud videtur ex

Mosam fluvium,cujus mentio exstat apud B. Remi-
Sallustio in Catilina "Eo dio, post conditam urbem
:
gium in epislola ad Fulcom^m episcopum Fas : •<

crgo fuit,inquil,ut ordinationibus tuis a te

illicitis
Romam, pessimum facinus patratum foret. Sic •>
credideris occupandam loci Mosomagensis Ecele-
apud Tacitum in libro primo Annalium : « Cum siam,quam Metropolitani urbis Rhemorum sub ope
occisus dictator C;Esar, aliis pessimum, aliis pul-
Christi sua semper ordinafione rexerunt. Moso- )>
cherrimum facinus videretur. »
magensis pagi, in quo situm Duziacum, meminit
(c) Cxtu aliorum. Quid ais"? Tantam fuisse presby- Hincmarus in Vita Remigii. Postea Mosomum dic-
teroruni multitudinem.ut ccctus esset"? Faciles vide- tum est quod olim Mosomagum ut apud Flodoar- ;

licet tura erant episcopi, et multos presbyleros ordi- dum, Gerberlum, et alibi. Vulgo Mouson.
 ;

G77 DK VITA S. MAXIMINI. 678

ecclesi.T;, nomino Gosborto, ail sepulcri pcnctralia A Eiuiiendorumalirnoutorumsibipossibililule sublatn'
intrornissus, ibi se confestim lucis conimercium re- vix vitam solius aqua; haustu retinuerit. Escis ita-
perisse miratusest.PoteratbealissimusPetrus c.cro que sumptis, amissas rcdire vire? persensil; huj;;s-
summa faoilitate quod petebatur prKStare, verum que non immemcr beneficii, cocnobium sancti
gloriam miraculi transferre ad Ma.\iminum maluit, Maximini praediis auxit: quorum unum Patriosala,
ut meritorum ejus evidenter cunctis panderet qua- aliud Witmari ecclesia, tertium Comiciacus vo-
litatem. catur. Sancto autem Pelro Andaelanam obtulit
villam.
GAPUT XI.

Praelcrea in crypta ubi ossa venorandi ponlificis 288 CAPUT XIII.

condita fuerant interjectu temporis aqua in latiludi-
Apud sffipedictam memoriim otiam duoj feminu?,
nemuniuscubiti excrevit; dictuque mirabile, itase
quarum altera Weltrudis, altera dicebatur Elilhil-
puicrum omne suo ambitu cinxit,ut tamen abejus
dis.olim manuum atque pedum debilitate inutiles,
crepidine absistens.non parvum intuenlibusstupo-
interventu gloriosissimi confessoris communia re-
rcm injiceret. Igitur vonerabilcs cpiscopi(«)llildul-
ceperunt oflicia. Vir quidam oriundus Friso, cui no-
phus, Clemens atque Gosbertus, convenientes in u-
_ men Albo fuit, se suamquesubstantiam beato Maxi-
num, et quod evenerat, diligenter examinantes, (6)
mino donavit. Quo facto, cum fratrum utilitatibus
transrerendabcativiriossaexmemorata crypta,cl in
desudaret, necesse fuit ut negotiandi gratia trans-
locoubinuncsuntsitajudicavereponenda.Quodquo-
marinam peteret regionem. Ita classi sex navium
niam ex divina voluntate decreverant procedens cxi-
sociatus, ingressus est mare. In altum autem cum
tus indicavit. His, ulopinor, non inconvcnienter adji-
processissent, tompestas repente oborta easdem sex
cilurquod qua?dani fomina,Franca natione, doni ique
naves quassavit, ac undae tumentes protinus solutas
nobilis, Rodoara vocabulo, cui tibiam atquepedem
involverunt. Iloc Albo deprchensus necessitatis ar-
humor noxius arefecerat, ad memoriam beati viri
ticulo, nautas hortatus est ut secum sancti Maximini
accessit ; ibique preces magna cum obstinatione
sulfragium implorarent.Quibus,ut par erat.idsub-
continuans, ita despcrationem obti-
ut a suis ad
inisse agenlibus, Albo virum instar solis splenden-
nend;e sanitatis impulsa ut inde recederet monerc-
tem et supramare non infusis pedibus ambulantem
tur, 287 diu desideratam sanitatem stupentibus
subito aspexit : qui fidueiam confitenti resumere
cunctis recuperavit.
jubens, cum formidinem voce pepulit, tum etiam
CAPUT XII. sua pr<Bsentia tranquillitatem reduxit. Sic facti re-
Jam quam est mirabile quod (r) Carolo
vero illud duces, auctori tam manifestsB salutis Deo sanctoque
principi obtigit ? Namquo is cum longa febrium C Maximlnolaudeseum snmmaexsultatione fuderunt.
vexaretur molestia, et cibi potusque fastidio vitaj Maxima sunt et Ueo, qui per servos suos operatur,
periculum incurrisset.ei beatus Maximinuseapienti digna miracula,atque celebri prceconio ad posteros
somnum apparuit, utque se ad suam abeuntemsc- transmittenda. Verum illud scrupulosius est eon-
queretur memoriam demonstravit. Exspergefactus siderandum, quod pra;ter tantam ubertatem virtu-
Carolus satellitem qui sibi forte assidebat perconta- tum, perinde quasi speeiali gratia, fugandorum
tur si beatum Maximinum, qui secum paulo
viderit dujmonum potestas beato Maximino permissa est.
ante contulisset sermonem. Illo vero negante.Modo, Quod ex consequentibus facile apparebit. Dixerint
inquit, foras egreditur, atque imperavil ut se con- hinc melius quos vitoe sincerilas coelestium fecit
alii,

tinuo sequerer, apud ejus tumulum salutis compos eonscios 989 arcanorum. Csterum me;B teiuiitati
futurus. Ita illo lectica deportatum et in soporem videtur hunc virum ea causa illud privilegium me-
resolutum sanctus Maximinus iterum alloquitur, ruisse quod dum communem ageret vitam, ab his
seque pro illo Domini postulasse clementiamosten- prfficipue fucrit vitiis alienus quibus apostat«spiri-
dit, illum vero ne se ultra dedat vitiis admonet. tus elegerunt inconvertibiliter mancipari, superbia
Mox igilur ut evigilavit Carolus, exsurrexit ; et pro videlicet et invidia, .Tquumque visum fuisse divino
votis promissis in sacrarium secessit, sibique offe- 1-, consilio ut qui superbiam humilitate dejecerit, in-
rendos cibos poposcit qui triginta diebus proximis,
;
vidiamque charitatecontriverit,dominiumpossideat

HiUiulphus. Sive Hildolfus Trevirorum episco-

(«) aula regis Pipini patris Caroli Magni percrebuit
pus, qui sub Pippino rege floruit. Exstat ejus Vita atqueexejus sententia Hildulphus archiepiscopatu
apud Surium tomo IV, ex qua apparet virum fuisse dignus dcclaratur, et ad id dignitatis assumendus
sanctissimum quod etiam docet Richerius mona-
: dittinitur. »
chus in libro primoChroniciSenonicnsis.Ei aliis(iue (6) TraJisfrjw^rfi/.Hujustranslationismeminitetiam
nonnullis partium illarum episcopis Stephanus III auctor Vitce sancti Hildulphi his verbis « Hic inter
:

« commisil vices suas ad esperiendum actus, virtu-
tes,elgestaac miracula sancli Swiberti, ad canoni-
zandum ipsum sanctum, » ut ad Rixfridum episco-
pum Trajectensem scribit S. Ludgerus episcopus
Monasteriensis. Factus est autem Iludulphus Trevi-
rorum archieni«copus jussu Pippini regis, ut diserte
tradit ejus Vitae scriptor » Mos fama, inquit, in
:
Ci-ctcramagnificaopera sua quse gessit, corpussancti
Maximini pncsulis Trevirensis a loco quo eum san-
ctus Paulinus Aquitanus sepelierat in eo quo nunc
veneratur transtulit. "
{c) Carolo principi. Cui Martollo cognomen fuit,
Pippini regis, cujus paulo antc n^cminimus, palri.
 CTO B. S. LUPI ABBATIS FERRARIENSTS. 680
i!loriira qui suo depravali arbitrio, ad memoratas A tunc majorem solito depromit potcntiam) triginta
virtulcs nunquam aspirare consentiant. septem homines opprcssi adamonibus confluxere,
qui omnes eodem die curati sunt. Ex eorum numero
CAPUT XIV.
femi^nam illam fuisso accepimus qu.T ferebaturqua-
Itaque rex PipinusMagniCaroligenitor quemdam draginta septem annis polluto subjecta spiritui. Hac
Kuum clericum, qui Brunclio vocabatur, impuris
tandem tam diutina exclusus possessione, ipse vero
obsessum spiritibus, per Ilellarium archidiaconum
cruciandus igni.simulatum oculis astantium objecit
ad tumulum beati Maximini destinavit. Is perdiversas incendium, ita ut putaroturtotadomusconflagrare;
reliquorum sanctorum fuerat circumductus rnemo-
ac digno se odore, hoc est sulphureo, templum re-
rias,nec illa horribili passione meruerat liberari.
spersit. Jamspeciosasu.-eprajsentiae meritiquemoni-
Porro ut beati viri limina tetigit, illico purgatus, Doi
mcnta pra;clarus ille angelus dereliquit. Sequenti
circase clementiam glorificare et sancti Maximini
anno, eadcm solemnitate, viginti et duo mundati
potentiam crrpit pr.'cdicare. Idem Pippinus denuo
sunt. Porro tertio anno tredecim a sancti viri coc-
Herricum genere Alamannum eadom passione labo-
nobio salutis gaudia relulerunt.
rantem qua supra direxit : quem cum catena vin-
xissent, '
eamquc
i
perfacile
f alienis viribus confregis-
...
„ . , T)
...His, ut arbitror, Icgere
instruximus quam efficax m
volentes satis superque
m 4-
sacratissimo viro pe!
•„ •
i

set, vix altera cohibitum clarissimo coniessori obtu- ii ,__ j: _^:.;, j:^ :, ,:_ .^ ,
lcndi spiritus pcrditos sit gratia et emineat semper
:

lerunt curandura. Ita diu fratribus pro niisori

potentia. Cffterum si velimus et ac et multiplici
ereptionocertantibus,quadam die, cumrcmdivinam
aliarum virtutum specio quotics florucrit usque ad
agerent,illeconfractacatena prorupitsoadtumulum
hunc annum, quo scribimus, hoc cst, ab incarna-
sacri antistitis; ot : « Non videtis (inquiens) adver-
tione Domini octingentesimum Irieesimum nonum,
sarios qui me sibi vindicaverantut in fugnm vorsos
styli officio designare,nec modum libri lenebimus,
beatus Maximinus perscquitur. » Hic ei finis pro-
298 ot erudito leclori minus erimus grati, dum si-
cessit 290 insania;. Ejusdem Pippini regis ex filia
milia frequonter narrabimus. In fine igilur noslri
nepos, nomine Cunibertus, atrocitcr a d.-emone
opuscuIiincomraunebeatiMaximiniclementiamfla-
vexatus, multis ante locis circumitis, ultimo ad
giteraus,ut qui subinde ab aliis infirraitatcs depulit
sanctum virura perductus, tandem ab ea peste pur-
corporura.raulto raagis liberare nos digneturalan-
gatus est.
guoribus aniraarura, ostendens etiam in hac partc
CAPUT XV. quantura praevaleat quo nunc peccatorum veniam
;

Etutasingulisadturbamliberatorum transeamus, consecuti, quandoque illius gloriam conspicere,

quondam ad festivilatem beati pontificis(siquidem gaudentes etiam propria sorte, mcreamur. Amen.

"""MMTA SANCTl WIGBEIlTl

ABBATIS FRITZLARIENSIS

AUCTORE SANCTO LUPO

Reverendissiniis {h) abbati Buno, cunctisque fra- simuni tempore quo essem occupatissimus petere-
tribus ejus, Lupus plurimam sospitalem. lur, ni me charitas, refnotis gravissimis nccessitati-
Cunctanti mihi, viribusque propriis diffidenti,ut busmeis,utvestra;voluntati morem gereremcompii-
vitam saneti Wigbcrchtislyloconerprosequi.vestra, lisset. Sitiuidem huic qui pareat, suis neglectis, in-
dilecti patres, extorsit instantia. Et ojquum fuerat terdum fraternis prospicit commodis. Igitur succu-
utin obstinatissima negatione persisterem,quando D buivestroimperio.Cajterum divinae erit clementiaect
ad id quod me imparem tanta; matcrice tenuitas de- intercessionis beati viri, cujus gesta ex aliquo parte
ficit ingenii accessit ut hoc opus a vobis eo potis- contingere statui, ut digna memoriadignosermone

(a) Hanc sancti W'gberti Vitam debemus erudito sancti Wigberti foderunt vi Idus Julii, secunda fe-
viro Joanni Husa;o,presbytoro e societate Jesu, qui ria.)i Infectam eam reliquit Bunus quam postea :

illanianno IGusMoguntiie edidit cum epistoIisHin- perfectani Rabanus, ex abbate archiepiscopus Mo-
cmari. guntinus, dodicavit anno 850, ut fidem facit idem
{b) Abbati Buno. Sive Bruno, qui per eas tempe- auctor « Dedicata est, i»(/ui7,ecclesia sancti Wig-
:

states monasterium Herveldense regebat, obiitque
anno y46, ut scribit Lambertus Schafuaburgcnsis,
qui prius fuerat monachus Herveldensis.<tBrun,;«-
quit, abbas Herveldensis obiit, cui Brunvvart suc-
cessit." Antea autom,una cum Rabano abbato Ful-
densi inchoaveiat fcdem sancti Wigberti apud Her-
veldiam, ut idem Lambertus tradit ad annum 831.
K Bruu et Raban abbales 1'undameutum eeclesiie
borli VI Kal. Novembr. a Rabano Moguntiacensi
archiepiscopo.il Bunus autem,utidquoquedicamus,
clarissimis natalibus ortus erat in Suevia, mona-
chus<[ue primura sub Bangolfo abbatc fuerat in mo-
nasterio Fuldensi, et anno 838 interfiiit dodicationi
monasterii Ilirsaugiensis,ut docet Trilhemius.Non
injuiia ergo Vitam istam Buno abbati ct monachis
Herveldensibus inscripsit Lupus.
081 DE VITA S. WIGBERTI. G82
scrihanturet quoe clarissima sunlqualitale suis sea- A modice ferat,ac meminorit non carmen me scribere,
sibus incultis deformata non horreant. Nec vero ubi poetica licentia nonnunquam nomina mutilan-
cuiquam haec ideo judicenturinhrma quod octingon- tur,atquead sonoritatem Romanidiriguntureloquii,
tesimo trigesimosextoanno Uominicajinearnationis, vel penitus immutantur, («) sed hih,toriam, quae se
indictione autem quarta deciraa, ?93 pricsens obscurari colorum obliquitatibus renuit.Verum jam
opusculum cudens, ,inte nonaginta annos acla repe- propositum ordiamur.
tere videar, cum profocto, si vel leviter ost erudilus, 29-i Capitulu.m primu.m.
non ignoret Sallustium Crispum Titumque Livium Qualilcr Su.iones facti sint incolx Brilannix
non pauca quae illorum ffitalem longe prfficesserant insnlic.
parlim auditu, partim lectione comperla narrasse, (<V Indigenas Britanniaj, qui Angli-Saxones ap-
et,utadnostrosveniam,tiieronymumPauIisuiVitam, pcllantur, ab ois
qui Germaniffi septenlrionalem
qua; certe remotissima fuerat, IitteiM.r! tractum incolunt Saxonibus originem ducere docu-
illuslrasse, et
antislitemAmbrosium virginisAgnespassioncm,cui mentis approbatur. NamciueBritannorum quondam
profectocontemporalis non fuerat,editam reliquisse. rex(c)Wrtigernus frequenti bellorum incendio, suis
Neque nova haic est, ot qua; sola deprecationis pene copiis inlerceptis, a Germania consensu popu-
egeat, majorum negligentia, soilicet tanti viri facta _ larium suorum contrahenda curavit auxilia; accer-
non esse mandata memoriae, cum non ab his modo sitiquc ab eo Saxonum exercitus, trajecto mari quod
qui haud longe ante nos vixerunt, verum ab eis Gallice Britanniceque pretenditur littoribus,(d) con-
cliam qui quam longissime praecesserunt,gravissima sistendi loco in orientali partae insulai a praefato
quaedam suppressa cognoscamus. Prqinde cur mihi regc accepto,prKliummoxcum(t')adversariis conse-
liiles derogctur non video,cum,si culpa fuit hacle- ruerunt et eos fuga impune fudcrunt.Quod ubi suis
iius virtutes hujus cximii viri litterali non conipro- ac simul ubertatem insula; nuntiarunt, (/") validior
hensas olficio, ac profecto me exuo, nihil que pra;ter- manus armatorum illuc denuo missa est; ac sedes
quam firmissime vobis comperta niihiquc quodarn- a Britannis ea condilione surliti sunt ui illi quidem
modo assignala legere volentibus prffiLieo. Id autoiu tuendffipatriffisulertiusinvigilarent, indigenaeautem
a periti benevolentia lectoris obtinuerim, ut sicubi stipendia militantibu» penderent. Ilac occasione
Latini sermonis lenitas hominum locorumve no- magnam partcm insula; Saxonum vis brevi spatio
minibus Germanicae linquse vernaculis asperatur, temporis proprias ditione subegit.

(«) Sed hisloriam. « Historia enim quoquo modo
scripta delectat. Sunt enim homines natura curiosi,
et quamlibet nuda rerum cognitione capiuntur. n
(Plinius, lib. v, cpist. 8.)
classis prolixior armatorum, ferens manuni fortio-
rern, quae praemissae adjunctacohorti, invincibilem
fccitexercitum. Susceperunt ergo qui advenerant,
f;
donantibus Britannis, locum habitationis inter eos ;

(6) liidigenas. Habita videlicet ratione prssentiumea conditione, ut hi pro patriae pace ot salute contra
lemporum, et quia aevo Lupi Latinae linguae puritas adversarios militarent, illi militantibus debita sti-
niultum desconderat. .-Vlioqui enim indigenae hi suntpendia conferrent. Advenerunt autem de tribus Ger-
qui antc oninem hominum memoriam certisin terris maniaa populis fortioribus, id est Saxonibus, An-
habitaverunt, minimeque aliarum gentium adven- glis, Vitis. Hactenus Beda. Prosper tamen, vir
1)

tibus et hospitiis mixti sunt, ut monuit Tacitus in illorum temporum, non advocatos ait Saxones, sed
libello de Moribus Germanorum. Et in Agrieola, ubi tantum, « Britannias usque ad hoc tempus variis
loquitur de Britannia, indigenas oppomt advectis. cladibus eventibusque laceratas, in ditionem Saxo-
Itaque si stricto jurc agamus, Anglo-Saxones non num rcdactas csse » decimo octavo anno imperii
erant indigenae, sed advecti. Classibus enim advecti Theodosii Augusti.Quas verba dicere videntur Saxo-
erant, ut patet ex Beda et Cfeteris scriptoribus nes vi Britannia potitos esse, et confirmant scri-
Anglis. ptionem Galfridi Monumetensis, qui memoria; pro-
(c) WHigemus.Cinm undique a cceIo,et ab Oceano, didit Saxones applicuisse in Cantiam, ad Vortiger-
tumetiam aterra, nimirum apiratis et pncdonibus, num accessisse, invitatosquo advorsus Pictos, vic-
gravissimis malis affecti essent Britanni, < Placuit toriam Vorligcrno peperisse.
omnibus (inquit Beba lib. i Hist. Angl., cap. 14,) [e) Adversuriis. Id esl Pictis, qui ob istam ocoasio-
cum suo rege Vortigerno, ut Saxonum gentem de nem bellum Vortigerno intulerant, ut in libro vi,
transmarinis partibus in auxilium vocarent, i:|uod ducet Galfridus Monumetensis. Vortigernus,nobiIia
Domini nutu dispositum esse constat, ut vcniret n Britannus, postquam Constantem ex monasterio
contra improbos malum, .sicut evidentius rerum abductum in throno collocaveral, occultis arlibus
exitus probavit. » ejus e«dem procuravit qiix peracta est a Pictis, :

(d) Consistendi /oco. HicLupus transcripsit Bedam, quosadcustodinmprincipisevocaveratVortigernus.

cu)us easuntverbain capite 15 ejudem libri :<< Anno Remoto Constante, Vortigernus regem se fecit et ;

ab incarnatione Domini quadringcutesimo quadra- tanquam particeps non iuissel ca;dis Constantis,
gesimo nono, Martianus curn ^alcntiuiano quadra- custodes Pictos inteiTici jussit, munimento in prae-
gesimus sextus ab Augusto regnum adeptus,septem sens, exemplo in futurum. Id graviter et iniquo
annos tenuit. Tune Anglorum sive Saxonum gens, animo tulerunt Picti gravissimumque ea de causa
;

invitata a rege prffifato, Britanniani tribus longis bellum excitarunt adversus Vortigernum,dum suo-
navibus advehitur, et in orientali parte insula;, ju- rum caedem ulciscuntur. Sanc fortuna pro Pietis
bente eodem rcge, locum manendi,quasi pro patria sletit donec advenientes, ut diximus, Saxones, af-
;

pugnatura,reautemverahancexpugnalura,suscepit. llictab Vortigerni res restituerunt.

Inito ergo certamine cum hostibus, qui ab Aquilone Validior manus. Deeem et octo naves electis
(f)
ad aciem venerant, victoriam sumpsere Sa.xones. militibus plenas tum esse conductas narrat Galfri-
Quod ubi domi nuntiatum est, simul et insulas fer- dus lib. VI, cap. xii.
tilitas, ao segnitia Britonum, mittilur confestim iilo

Patrol. CXIX.
683 B. S. LUPI ABBATIS FKRRARIENSIS. CM
295 Caput. II. A ih) enervarc. Ita, postquara se totum Deo devoverat,
De ortu sancti Wiybcrchti, et quod oh studium virlu- desudantem,novamque gentem Fresonum Ecclesia;
tum amalus fuerit ab omnitms in partibus illis. gremio consciscentem, invictissimum Christi mili-
Ab horum posteris, postquam sc Christianee reli- tem gladio violare non verita rabies barbarorum,
gioni submiserant, boatus Wigberohtus, ab Anglis (c) martyrii coronam fecit referri de pra^Iio. Sed ut

Saxonibus elaram trahons originem, natalium sse- a quo paululum dcflexit ad propositum revertatur
cularem nobilitatem merita virtutum longc trans- oratio.
cendit. Ab annis ctenim puerilibus adeo probitate Capit. IV.
morum enituit uti jam tum palam emincret fore Quod ah codcm Bonijacio in auxilium prxdicationis
uttantaindolesmagnumquiddamsupraquecommu- sit vocatus.

nem prorsus mensurain divinitus, ut contigit.sorti- Idem Bonifacius, cum induxissct in animum in-
retur ; atque studiose sacris litteris institutus, ar- viam salutis, quique aberrassent in
oredulis aperire
dentissimum amorem,ncc minorem sane veneratio- eam, cooperante Deo, reducere, non multo post-
nem longc Jateque gravitate sibi pcperit singulari. quam in Gcrmaniam venerat, beatumWigbcrchtum,
futurum in prnedicatione solalio, diligonti((() arces-
Capijt. 111.
sendum curavit industria. .4tque ille sancto Bonifa-
De faina elhonorc illius, e> brevis commcmoralio
sanclilalis et marlyrii sancli (<() Bonifacii.
" cio, imo Deo parens vocanti, i[uo tempore dux
Dumque felix illius ubertim spargerctur opinio, Francorum Carolus rerum potiebatur, iniit consor-
ad clarissimi viri Bonifacii aures usquc nutu divino tium sancti propositi. Quem beatus Bonifacius, ut
pervenit.IIicBonilacius tantc-e sanctitatis exstititut par fuit, et excepit gratissime, et germana sibi
eum consensus omnium, non in Germania modo, charitate fccderatum summa veneratione suspexit,
ubi in agro dominico incertum studiosius an feli- quod, ut natu major, ille studiis fiagrasset ante di-

cius, laboravit, verum ctiam in Gallia et in aliis vinis.

partibus orbis majorum per omnia glori» coaquan- 297 Capit. V.

dum et constantissime credat et liberrime 296 la-

Quod monachi.s in Frideslar abbus sit conslitutus.

teatur. Fuit cnim fidei Christiana; cum propugna- Neque multo post ad amplissimum pontificalis
tor acerrimug, tum propagator vigilanlissimus, nc- gradum dignitatis Moguntiaci divina gratia prove-
sciens aucupari favorem principum fffidissimis adu- ctus Wigberchtum sacerdotem [c) secundi ordinis
lationibus, nec honorem seu rigorcm ecclcsiasticum ccenobio suo, cui nomen est gentili Germanorum
mortiferis compendiis ac male dulcoratisrefrigeriis lingua [f)
Friteslar, magitrum pra;fecit, uti mona-
Bonifacii, archiepiscopi Moguntini, cujus mul- p Tantam porro Ia3titiam ex adventu Wigberti ex An-
((()

ta mentio apud scriplorcs illius netatis. ^' glia in Germaniam cepit Bonifacius, ut cum appro-

{b) Encrvare. Hic Bonifacium laudat Lupus, quod pinquare eum intellexisset, obviam ei progressus sit
auctoritalem ecclesiasticam nusquam frangi pornii- ad multa passuum millia,ut ipsc Wigbertus scribit
serit,eamquc violari non consenscrit aprincipibus. in epistola ad monachos Glestiugaburgenses, qua;
inter quos dis versatus ost. Unde colligimus logiti- cst quinquagdsima tertiainterBonifacianas Ex qua
mos Lupo fuisso visos actus corumdem principum, eliam illud discimus matrem Wigberti vocatum
quorum mentio est in epistolis Bonifacianis.In cpi- fuissc Tcttan.
stola porro tertia agnoscit Bonifacius nullam se (e) Secundi ordinis. Id est presbyterum. Neque
muneris sui partem altingere posse (erat autem le- enim assentior Christophoro Browero, qui in scho-
gatus apostolicce sedis), absque auctorilale Caroli liis ad poemata Rabani adnotavit episcopatus Buri-
Francorum principis. In epistola 42 auctoritatem burgensis procurationemWigberto demandatam es-
congregandi synodos pertinere ad unumquemque se a Bonifacio. Id(|ue colligit ex eo Lupi Ioco,in quo
principem in suo regno ideoque synodum quam-
; Wigbertus vocatur sacerdos secundi ordinis, sacer-
dam qu« a Pippino convocata fuerat, vocat stjno- dotem autem secundi ordinis eum esse qui alibi
dumducisoccidentaliumprovinciarum. In epislola 132 suffraganeus velvicarius cpiscopi et archidiaconus
ait cupere se quidem sibi successorem constitucre, dicitur in quo errare Browcrum adeo manifestum
:

verum id non posso fieri absque voluntalc principis est ut necessarium non arbilrcr his diutius immo-
:

Quia hoc, inquit,?(0« viiletur posse ficri, si conlrarius
priiircp.t fucril.
Miirlijni coronam. Faclum id in Frisia, ubi vcr- D ^ 5. Lupi autem sensus hic est,Wigbertum, qui jam
bum IJci pr.-edicabat, anno 754.
{d) Arcessendum. Ax Anglia vidolicet, ubi abhatis
honore fungobatur. Nani Wigbortum istum haud
alium fuisseputo quameum qui abbas fuit monaste-
rii Nutscellcnsis in Anglia; sub quo Bonifacius nio-
nasticam vitam aggressus est, ut docct Wilibaldus
presbyter in capite sccundo de Vita ejusdem Boni-
facii. « Gumque voto simul el mente, inquit.Omni-
potentis sibi adesse incessantcr magna preoum in-
stantia suffragiuni postularct, tandem, divina cocli-
tus inspirant(! gratia, ad mnnaslerium quod usquc
rari. Videndus tantum vir illustrissimus Petrus de
Marca lib. ii de Concordia Sacerd. et Imp.,cap. ii,
sacerdos erat secundi ordinis, id est presbytcr, ab-
batem aBonifacin constitutum fuisse in monasterio
Fritcslaricnsi. Nisi si Lupus abbatem vocat sccundi
ordinis saccrdotcm,eumque qui jamabbaserat pra;-
fcctum ait huic monaterio a S Bonifacio, quod fa-
cile crcdiderim.
(/) Frileslar. Celebre monasterium in Marca Saxo-
ni,-e, ad fluvium Adranam, conditum asanclo Boni-
facio, vclut munimentum adversus Saxones, impla-
cabilcs Ilassoniim hostes, et inimicos crucis Ghristi.
.\pud Frileslarium porro, » ut adnotat Browerus
ic

hodie NuisccUc dicitur pervcnit;et beabe memoriae in Scholiis ad poomata Rabani, primitice collectse
Wiberti abbatis, qui vcnerabililer predictum snb rc- Ilassonum EcclesiiC qui populi,ante Saxones,cum
:

gularidisciplinaregcbatmonasterium.spirilalilitle- Thiiringis ad lidem Christianam conversi, et in li-

rarumdiligentiaprovocatuseIegitmagislerium,"i;lc. luitc rcgni adversus Saxones, externos hostes, col-
685 DE VITA S. WIGBKRTI. 686

stica; illic religionis nomam

slatumque compone- A. progredi suo Vas electionis connrmavit oxemplo.
ret. Ibi cum («) Megingo suo, qui poslea culmen Sioque observanlissimus 299 charitatis, frafrum
cpiscopale subiit, diu conversatus est, et laxam se contemperabat societati ut verbis tameu inani-
;

antehac ac fluidam fratrnm convorsationem ad nor- bus obstinatissime abstineret, ac sacrs legis medi-
mam su» vitoe coercuit,qui procul dubio sanctarum tationem nunquam mente deponeret.
Scriplurarum regebatur auctoritate.
CiPIT. VIII.
Capit. VI. Quod postuUUas, non prasstolando comites, visilarct

Qnod ail (b) Ordorlf jussu snnrti Bonifarii Iransirrit. xgrolos.

Cumquc sacra; professionis illic studium longu Htec vero scmper VVigberchto illi solemnis fuorat
imbibisssnt usu discipuli, cnranique raagistcrii consuetudo ut cum a lidcli aliquo rogalur cunfossio-
quamplures, iemulando magistrum, concepissent, nem auditum pergerel, ncc vitam congressus com-
haudquaquam passus beatus Bonifacius tanti viri meantium posset,non temere cum aliquo sermonem
lumen unius loci tenebras praivia Christi gratia consererct, salutationibusve vacaret (quse profecto,
monitu paterno ad alterum compulit
dispulisse, ut eleganter quidam sentit, nonnunquam ex occa-
migrare monasterium, quod OrtdorfT uominatur. sionc itineris, non studio funduntur obtinendfe cu-
Atque ibi successu simili desudans, qua- perperam B jusdam salutis), sed hinc speciale prseceptum Do-

gerebantur correxit; ac ipse absque diverticulo
carpens arctam viam^qu» infatigabilcs 298 quos-
que ducit ad vitam, c-etervam post se fratrum pro-
spere traxit, Instructus eiiim Salvatoris exemplu,
docenda prius implcbat(.U'<.i); quaque gradiendum
moneret, prKcedere consueverat.
C.\PIT. VII.
Quod, iteruni ad Fridcslur ?rrcrsus, arciiori sc
dcderit.
mini retinens, seria salutis monita largiturus, mo-
rarum festinaret impaticns. Ac sicubi conventum
hoininum offendcrat,qai salutaribus indigeret con-
siliis, continuo, posthabitis lemporalibus, quae ad
anima; perpetuam salutem conducerent ad medium
deducebat; et variis alliciens legis divinos sensibus
auditores,ut scientissimus omnino medicus,animo3
passionibus medebatur occultis.
vila'
300 Capit. I.\.

Itaque non frustra illic tritis aliquot anuis, cum Dc ritc miiw uiuijnitudinis ab eo e.v ui<a pluntata.

praeter id quod senio gravabatur, ancipiti morbo ctiam haudquaquam praeterierim silentio,
Ilkid
subinde laboraret,nihil citra sancti Bonifacii gcrere unde fama fidelium nec accits.
constantissima
volens auctoritatem,epixissimis ab eo preeibus.in- se suggerit.Nami|ue dum quondam rem divinam de
tima tamen hiimilitate conditis (c) obtinuit ut ad morc faceret,incertum quo casu, vinum, sine quo
prius revertens coBnobium, in eo quod superesset C sanquis Domini non conQcitur,defuit.Hic ille festi-
vitaa jam quasi nus ecclcsiam egrcssus, et forte pendcntem in vite
feriatus exigeret. Ubi gratulantium
fratrum receptus frequentia, veluti repuerascens botrum conspioatus, vellit, atque in calicem conti-
atque juvenescens, rudimenta denuo sanotiLatis et nuo liquorem manibus puris expressit. Quibus de-
arctissimi certamina propositi diligenter aggressus, mum explicitis, unum reperit granum attritu illa-
non emeritam ffitatem non tot superatos labores sum qnod mox ante ecclesiam panxit,et e vestigio
:

meliri consensit verum oblitus prteteritorum sc-

; ad conceptum officium peragendum concessit. Eo
cundum Apostolum {Pliilip. iii), gaudiis intendit finito.quidam soUicitior lrater,qui quod paulo ante
aeterntE beatitudinis, quorum adipiscendie dignitati gesserat observasset,ex eo humiliter facti rationem
nihil par in hac vita valet expendi. Et quamvis qu.csivit.Tunc ille se deprehensum animadvertens :

corpus illius morbo, sicut diximus, urgeretur, non
patiebalur animus huic lautioris indulgentia sibi
abstinentioB frena relaxare. Non quod,si qui remis-
sius consulant sibi, dum infirmantur, hos arbitra-
retur culpandos; sed quod sponte a
rando,adpromerendumDeum nonparum quemlibet
Si, inquit, opera mea Domino cura sunt, intra no-
vem annorum curriculum hic nimirum declarare
dignabitur. Nec finem hujusmodi qui eredebatur
eventus non est consecutus. Siquidem tot ex eo
licitis tempe- grano vitium propagines cmerserunt ut brevi ocu-
j) pato immodico terrffi spatio, nixaique adminiculis

locati, ut asancto Bonifacio cjusque disoipulis im- Insigne monasterium in Thuringia.ad

(6)0rt(/tir/f.
pigre exculti sunt, ita Francico imperio militii-e amnem M. P. ab Erfurt, ut in Topographia
Or, V.
strcnuam operam navarunt. » Germaniae monuit Georgius Bucclinus. Conditum
(rt) Mefjinijo. Monacho tuni Friteslaricnsi, pustea autcm fuit a sancto Bonifacio,ut in ejus Vita scribit
vero Herbipolensi seu Wirzeburgensi episoopu post Wilibaldus cap. 8. his verbis " Tunc etiam eccle-
:

Burchardum. Fuerat autem, ante episoopatum,ab-
bas monasterii Neustadiensis ad McBnum,ut obser-
vat Nicolaus Serarius in notis ad epistolas Bonifacii
Mogunlini. Assentior vero eidem Serario, qui Ma-
gingaoz, sive Megingum, eum esse putat qui alibi
vocatur Megingozus, Mcngozus et Mcgingandus.Ei
et LuUo Moguntino Vitam Bonifacii inscripsit pre-
sbyter Wilibaldus.Hujus episcopi Herbipolonsis ex-
stanl epistolaj tres ad LuUum archiepiscupum Mu-
guntinum, editK inter Bonifacianas, num. 80,87 et
94.
siae repente instaurantur, et pra^dicationis ejus do-
otrina multiformiter emanavit; monasteriumque,
cungregata servurum Dei unitate et munachorum
sanctitate, cunstructum est in loco qui dicilur Or-
torlf, qui propriis sibi more apostolico manibus vi-
ctum vcstitumque instanter laborando acquisie-
runt. »
(f)0fe<»uu7.Quippe monasteriu abscedere non lice-
bat absque permissu opiscupi,praBsertim ei qui ab-
bas esset.Itaque ministerium suiim relicturusWig-
bertus, licentiam recedendi petiit a BonifaciO|
68- B. S. LUPI ABBATIS FEHRARIENSIS. 688
suo lapsu sedeiitiljus grutissimfeporlicustecta pra3- A salutem tueri,ossa beali viri ad sul mu-
inslertitio
berent. nimentum in oppidum transferenda curarunt,pr8B-
301 Capit. .\. sertim quod vererentur ne Saxonum insania vio-
Qiiali linc mwnlum reliqueril. landi sepulcri sumeret copiam.Nec tamen eatrans-
Perseveravit autem beatus Wigbcrchtus in prse- latio facile volentibus constitit.
fato monasterio divinis ministrans procceptis, ol)li- 303 Capit. XIV.
quosquc semper aversatus mores, quoad illum di- Dc dijficullate translutionis cjusdem.
vina vocatio vinculis carnalibus liberaret. Sio gra- Namque comitante immani multitudine, cum in
viori pra3cedente languore ad pra;sentio metas
vita3 vallem non adco depressam ventum esscf qua3 cxad-
perveniens, (n) diem obiit, consorsquc sanctorum versum cst oppido, ibique sacros cineres,paululum
effeotus cst. quieturi,deposuissent,ac mox quo caiperant conten-
Capit. XI. dere pra>pararent,mirabile dictu,gravata; sunt quas
Quod avif: pulcherrima super corpitsmlum cjus. hactenus detulcrant reliquiffi, nec eas fuit loco mo-
appnruit. veri facultas. Hinc consternati, satiusque sibi du-
Vorum hora cxitus illius admirationis plena res oentes extrcma illic cxperiri quam in ancipiti patro-
obtigit.Circumstantibus fratribus, visa est avis g num relinquere,tandem instantissimisprecibus Do-
qucedam, spccic pulchcrrima,supra ejus corpuscu- mini sententiam flectcntes obtinuerunt, ac feretro
lum ter advolasse, nusquamque postha;c compa- summa relevato facilitate, voto potiti sunt.
ruissc, quam fuisse indicium vita3 illius mundissi- Capit. XV.
ma3 cunotis hauddubie constitit. Dc candela in fluvium dcmcrsa.

Capit. XII. Fuit hoc etiam insigne miraculum, quod dum

De inuitipiicibus siijnis ad tumulum illius patratis. flumen Adranam trajicerent,amplissimam reveren-
Est autem situm corpus
tiam crucibus ac vexillis necnon cereis ac laudibus
illius ante ecclesiam in
conditorio (b) nullius ambitionis,ibique per aliquot
congruis beati viri reliquiis exhibentes, matroniB
annos quievit, ubi vix credibile fuerit quot S02 cuidam rei novitate attonitK candela e manihus ex-

quantisque hunc virum divina pietas illustravcrit cidit ac penitus in fluvium mersa est.Certatim vero

signis; qua3, lioet incuria litteris allegata non te- pluribus annitentibus recepta,quod secundum con-
noantur,passim tamen vulgata,necdum obsolevere. trariam elcmentorum naturam fidem videatur exce-
Atque ideo, brevitati studens, horum qua^dam nar- dere.haud obscuriusacprius flammarum repertaest
rabo. Mcaque plane sic fert opinio longe digniora globum effundere. 30-ft Verum enimvero nos, qui
racula sempcr esse quaj Deus ad memoriam san- r J"^'^ naturam fieri quidquid Dei fiat voluntate in
dubitanler confilemur,sic non cessisse ignem aqua;
ctorum egentibus indulgere dignatur quam quas
illum per cos, quanquam sincere viventes, adhuc videmus credibile quemadmodum igni in illis tribus
gravatos mole corporis,frequenter gessisse veraces pueris humana non cessit nalura {Dan. \u).

nobis littera; produnt. Adhuc tentari poterant ac Capit. XVI.

quantulumcunquereformidarelapsum.Dehis totius
jam casus e.xpertibus hoc felicius quo solidius asse-
runtur.In illis favores non sine discrimine toleran-
turhumani; in his, cum eduntur, titulus eorum
sanctitatis ne suspicione quidem vanaj gloriae ob-
scurari potest.
De eruplione oppidanorum el straijc hostium.
autem in oppidum beati viri pretiosis
Perlatis
reliquiis.infesto Saxones agmine subsecuti, ccepe-
runt oppidanos lacessere, eosquc summa vi muni-
tione detrudere. At illi,facta eruptione,sancti Wig-
berchti suffragantibus meritis prosperri me congressi

Capit. Xlll. sunt; ac superiores inventi, plerosque adversario-

Quod metu Sa.vonum Hassones corpus ejus cffoderint. rumarmisfuderuntprofligaveruntque,multosplagis

Verum ut quod polliciti sumus jam exsequamur, tardantes debilitarunt, omnes postremo salutem si-

bi coogerunt fug;c pra3sidio quajrcre.

efferaSaxonum gens,proprium transgressalimitern,
in finitimorum se agro elfuderat, et indigenas non n Capit. XVII.
satis fidente.epropriis viribus inoppidum cum((')Bu- Quod cwlcslis visionis majestate Saxones{d) perlerriti, \
riburch nomen est formidinc sui coinpulerat. Qui fuijiendo vitcc consuluerint.

conclusi,judicantes adhuc inlirmum tonui murorum Qua repulsa Saxones irritatiores facti.et ignomi-

{a)Diem oliit. A.nuo 747 ut tradit Lauhertus Schaf- succederct Bonifacio.

naburgensis.Post ojns transitum Bonifacius episto- (6) Nultius ambitionis. Id est modico, cujusmodi
lam scripsit ad Tatwinum abbatem et priecipuos fuisse seputcrum Otlonis imp. tradit Tacitus. Pra;-
monasteniFriteslariensisuionachos,quiE est decima clare Plinius lib. ix, epist. 19 n Impensa moni-
:

septima inter Iionifacianas,in qua3 prajcipitquonam menti supervacua esl. Memoria nostri durabit, si
modo guberuandum sitmonaslerium.Inter eos vero vita meruimus. »
ad quos scribit nominatur Wigberlhus presbyler ;
(c)B«)'(AHr(7(.0ppidum in finibus Hassonum et Sa-
cujus, ut arbitror.sunt epistola! trcs ad Lullum ar- xonum,ultrafluvium Adranam,contra Friteslarium,
chiepiscopum Moguntinum inter Bonifacianas num. in edito montis jugo, ut monuit Browerus in scho-
83, 102, 110. Fallitur enim Serarius, qui
epistolas liis ad poemala Rabani.
illas scriptaspulataWigbcrloabbato Fritcsluricnsi. Xon accedo opinioni Broweri,qui
{diExlcrrili. hi-
Hic ^nim multis ante annis obierat quam Lullus
 .

G89 DE VITA S. WIGBERTI. 690

niam suam fuge certamine cupientcs, ac

repotito A scions reddidit, Sanctorum quoquc quas
rcliquiai,

victor prius victores ad unum delcre,ipsa nocte cui iidem asportaverant, in villa Gesmari, quaj non
tam credulis negotii dies elucerc sperabatur.incre- longe abest, repertoe sunt integrK.
dibilirepente perculsi formidinc, fusa ccelitus cla-
Capit. XXI.
rissima luce ambiri conspicantur ecclesiam cujus
De ineffcctiva polenlia ignis.
memoria jam supra facta est, et per illius culmen
Nec illud transierim,quod sa?pedicti Saxones ad-
305 insignem quemdam lineamentis quidcm hu-
hibito igni et multiplici fomile, amioa sane igni
mani corporis circumsriptum,at valentiam digni-
tatcmque mortalium longe pr8estantpm,albis etiam
materia frequenter iuculcatam domum illius ecclc-
sia; comburere conati sunt; scd interventu beati
vestibus amictum, hac et illao deambulare- Divino
Wigberchti delusa est illorum insania. Siquidem
itaque nutu, et hujus visionis exterriti majestate,
tantum abfuit effectus ab eorum molitione ut pra3-
impedimentis et omnibus aliis neccssariis,
relictis
ter in subjecta fomenta nil ignis ille valuerit quem
vit» tantum consulere festinantes, ad fugam se
furens manus adhibuerat barbarorum. Videres li-
denuo contulere.
gnorum simplicem materiam,nec prorsus alumine
Capit. XVIII.
obHtam, velut amoliri a se ignis potentiam, et cui
De divisione pr;rd:v.
B prius esset obnoxia Dei volunlate vim resistendi
Mane igitur oppidum egrcssi qui clausi hostium inditam sibi ostentare mirantibus.
impetum morabantur objectu murorum, ut eos
307 Capit. XXII.
abiisse, imo velut nudos cunctis vulgo dimissis
Quod ecelesia ipsa nullis squaloribus maculari
eCfugisse compererunt, divinsa munificentia! gratu- valueril.
hintes, adversariorum spolia viritim partiti sunt,
Saxonum post discessum pars haud exigua Has-
inopinumquc gaudium revexerunt. sonum (Hassones quippe dicuntur qui incolunt
Capit. XIX. ipsum pagum)mundatum ecclesiam convenere,sor-
De homine paralysi percnni mulctato dere illam quam gravissime ferentes,propterea quod

cum iidem Saxoncs Saxoncs equorum in ea praisepia fccerant,nihilque

Neque itamulto post, rever-
religioni detulerant. Verum introgressi nihil penitus
tissenl,instauraturi male toties experta certamina,
quod esset verendum inveniunt. Ita sordium squa-
unus eorum capit ignem, fomonta subjicit, eccle-
lorum divina virtus detorserat. Nulla usquani vesti-
siam conflagrare jam dietam molitur. Sed casso in-
gia immunditia; totius rcsederant.
fcctoque nisu, divina virtute per intercessionem
sancti Wigberchti repulsus, conatibus vere sacrilc- Capit. XXIK.
gis digna retulit prajmia, paralysi scilicet perenni C
Ila3c obtigerunt circa ecclesiam ante quam mo-
mulctatus.
numentum illius diu mansisse monstravimus. Cx,-
306 Capit. XX. terum postquam in oppidum ossa illius transposita
Dc rajitore scnsu el visu privato. sunt, ut ungueutum pretiosissimum, quando est
Eamdem etiam domum cpiidam ex illis exspoliare agitatum, gratissimos late spargit odores, ita viri

conatus.defracta janua irrupit,crucisquc argentcam hujus motse uberlim miraculorum spira-

reliquiaj
laminam affabre inauratam rapuit profanisque ma- vere fragrantiam. Aperuit nimirum verus arbiteret
nibus nequaquam efferre cunctatus est. At confes- intimus, labefacla jam humana conditione mem-
tim divina ultio insecuta ita hunc reddidit impo- brorum compage, cui quondam h;ec regens beali
tem sui ut brutum magis animal quam hominem Wigberchtii paruerit spiritus, dignatus eum frc-
duceres. Sic cum laniina circa ccclesiam rcpertus quenter intra biduura triduuravo coUatione novem
oberrans, quod sciens male sublcgerat, jusle ne- signorum.

storiam istara putat distingui debere ab ea quas ex-
stat apud Reginonem.Ego namque censeo hic agi dc
ecclesia monasterii Friteslariensis, quam Saxones
adhibito igne consumere tentarunt quod patet ex
: D
cap. 23, itemque ex aliis ejusdem Vit* locis. Rem
gestam narral Regino his verbis « Anno DominicE
: duo juvcnes in albis vestimentis, qui ipsam basili-
incarnalionis 874, rex dum illis partibus (id est in
tenlione certare adversus canidem basilicam quem-
admodum eam per quodlibet ingenium igne cro-
mare potui&scnt. Et dum hccc agerent, apparuere
quibusdam Christiunis qui erant in castello, simul
quibusdam paganis qui in eodcm erant exercitu,
cam ab igno protegcibant et propterea non potuc-
;

Italia) pro hujusmodi negotio moram faceret.Saxo-
nes occasione accepla, postposilis sacramentis, in
finibus Francorum impetum feccrunt, et usque ad
castrum quod nominatur Buriaburg vencrunt quo-
rum adventum incola3 loci persentientes,in jam di-
ctammunitionem se rcceperunt.Igitur cum praefata
gens saeviens coepisset forinsecus villarum ifidificia
concremare, venerunt ad quamdam basilicam in
loco qui dicitur Fricdislar, quam sancts memoria!
Benifacius martyr consecravit, atque per prophtti-
cum spiritum pnedixit quod nunquani incendio crc-
maretur. Cceperunt autem praefati Saxones omni in-
runt ncque inlerius neque cxterius ignera accen-
dere. Interea nutu divino majestalis pavore perter-
riti, in fugam conversi sunt, neminc persequente.
: Invcntus est autem postea unus ex eisdcm Saxo-
nibus mortuus juxta ipsain basilicam, flexis geni-
bus, acclivis supra pedes, habens ignera et ligna
in manibus et velut ore flaret ipsara basilicam
crcmare. » Eamdem historiam narrant auctor
VitK Caroli Magni, auctor Annaliura Fuldcnsium,
Eginhardus in Annalibns. IMarianus Scofus, alii.
Ejus vero paucis meminit Lambertus Schafnabur-
gensis.
691 B. S. LUPI .^BB.\T1S FEl(l{.\liIENSIS. 602

30S Capit. XXIV. A. necnon reliquis congruentibus metallis exornandum

Quodex ccdeUi admonitinne corpiis cjus ad monusle- curavit, ct id opus ad Idus Augusti complevit; ubi
rium Hcrolfcsfeli sil perduetum. postea, divina exuberante gratia, magna et admira-
At inlerjectis aliquot annis (a) Albuino praesuli bilia signa claruere.Ex quibus,cum sintpene innu-

Fritislarensis ejusdem oppidi per quietem aliquis merabilia. hic pauca qua^dam subjungam, quorum
obversatus,qui se divinitus missum diceret ad nio- consideratione metiatur caslera quisquis volet.
nasterium cuiest vocabulum(6)HeroIfesfeId, quo et 310 Capit. XXVI.
ossabeati viri transferri prceccpit.Id memoratus epi-
De curatione Huntlicri.
scopus LuIIo Moguntiaoensis Ecclesiaj pontifici reve- Quidam fegrotus eo usque ut in carruca in morem
lavit; isque rem ad magnumCaroIum detulit,acejus memoratum ccc-
lecticffi instructa perducerelur ad
assensum prolinus impetravit. Ita, Lullo jubcnte,
nobium, ilii meritis beati Confessoris opitulantibus;
sufTragancus ejus.AIbuinus tribus monachispri-cfati
non utcunque revaluit, sed incolumitatem certissi-
CQBnobii, Ernusto scilicct, Baturicho, et Wolflo, no-
mam estadeptus; atque monastico hic habitu sum-
ctu sacros beati Wigberchti cineres tradidit clam
pto,obeundis ccenobii muneribus nequaquam se
perferendos ad monasterium. Siquidem id facere
imparem gavisus est. Huic nomen Huntheri fuit.
interdiu veritus est,ne tanti viri populus amoro de- r.
capit. xxvn.
vinctus fratres memoratos caeca sedilione conve.xa-
De Burgwarto paralytico.
ret, vel quibuslibet injuriis incesseret, viribusque

superior sibi tam insignis Ihesauriprivilcgiuin vin- Alius quoque vocabulo BurckwartjViribus prope-

dicaret.Non quo venerabilispra!sul sancto Wigber- modumtotiuscorporis destitutu3,ante liminasancti

chto diffideret, qui profecto suas ferentes reliquias Wigberchti non parvo tcmpore jacuit, et tandem,
quod perquam scite
tueri poteratintcrcessione; sed
succurrcntibus ejus efhcacissimis precibus, plena
perpenderit,quanquam manifcsleDeus faveret, con- sospitate donatus est. Namque diu oblito gradiendi

siderationem humani consilii, utpotejusti, nuilate- oflicio reccpto, eliam Romam oratum perrexit.

nus posthabendam.Plenum csl quippe Christiana; Capit. XXVIII.

devotionis,quandiu habet homo quod faciat.non ten- De Siijebcrto dirmoniaco.

tareDominum Dcum suuin. Quod si cui hrec e.xau- Sed ne gratiam quidem fugandorum nequam spi-
ctorari posse videatur assertio,iIlud ei obverteremus rituum huic suo probatissimo famuloDominusSI 1
exponondum, cura Israeliticum populum Pharao denegavit. Ha?c enim recenti mcmoria quidam cor-
309dimisisset, non duxerit eumDominus pcr viam reptus acerbissimo dsmone, Sigebraht vocabulo,
tcrra! Philislhii videlicet ne forte pffiniteret popu
; fcrrcis manicis vincfus, miserabiliter attractus est,
lum,si videret adversum se bella consurgere. Quem C et, intcrventu sancti Wigberchti, inimici violentia
plane locum aliter transire sano nequaquam poterit libcratus.
intellectu, nisi in nostram concedens, imo majo- Capit. XXIX.
rum sentcntiam, ibi ostendi fatcatur fiori debere Dc Bcrttjero d.xmoniaco.
omnia qu;c consilio recto fidei possunt ad evitanda maligno spiritu in
Sic altcr, Boratgar dictus, et
qu;e adversa sunt,etiam cum Deus apertissime ad- belluinam mutatus ex homine rabiem, apud sancti
jutor est. (Ex August. ly. 41 in E.rod.) hujus momoriam eadem horribili passione curatus
Capit. XXV. est.

De arca sepulcro ejus imposita. Capit. XXX.

Brgo praefati fratres munus amplissimum sibi ab De trimoda .sanatione Ramnulphi.
episcopo traditum monastcrio Herolfesfeldt celeres Ali(|uis praetrrea oriundo Aquitanus, cui nomen
(c) invexerunt, et a rcliquis Dci servis illic excep- erat Ramnulpho, ab ineunte mutus a;tatc, surdus-
ptum, magnifice primo loco ost in ccclesia condi- que, et pene ad faciem pccoris in alvum pronus,
tuin..\tque Lullus, anniientc Magno Carolo,monu- huc pcrducfus.maximo rarissimoque miraculo affa-
incntum illius, quo more pcr Gallias Gcrmaniam- repente obstructarumquo aurium sortitus aper-
tum
que c«terorum sanctorum visuntur, auro et argento D tioncm,etiam secundum prairogativam hominis,ad

Albuino prxsuli. Qui et Witta vocatur alio no-

(rt) nonis oppidum ea in dioecesi situm esset, et quia
mine,etWittana in cpistola Zachariaj papa; ad ipsum comitatus Ruscinoncnsis constituit maximam par-
data,in qua vocatur episcopus Ecclcsix Uarharanx, tem diu'ceseos Helenensis. Et sic de cn:teris.
Hanc vocem explicat Sorarius de Buriburgo, cujus {!)] Ilcrolfesfcldt. Quod postea vocari cocpit Her-
episcopum fuisse ait Albuinum : neque repugno.Ob veldia. Lambcrtus Schafnaburgcnsis ad annum
hpc orgo crat episcopus oppidi Pritishiriensis (]uod 8'ii :" Ludovicus vcnit ad Herolfosfelt ii Kal. No-

Fritislarium esset in diaxesi Buriburgensi ac velut
sul)urbiuin oppidi Furiburgensis. Sic archiepisco-
piis NiirhiiiiiMisis dicebatur olim arcliiepiscopus Hc-
Ucdcnsis pagiis sitiis esset in diocccsi
(/c»,v(,<,ini()il
Niirli(incnsi. Sic Aiisoncnsis c|nscii[ins vnciiliaiiir
vcmbris; et privilegia monachis dedit, suoque si-
gillo inunivit.Monachi quoque cjusdem Herveldcn-
sis monastcrii reconciliati sunt cumOtgario archie-
pisropo.
((') Invc.verunt. Tempus illius tr;mslalionis non est

episaiims Mttnrcscusis. (|ii(hI MiiiKrissa scii Mmircsa adnotatum a Lupo. Browerus tamen eam contigisse
sita csscl in (liaTcsi .Aiisdnciisi. Sic llc|cncii-,is vo- piilat hiuid multo ps.st Saxonum incursiones, id cst
cahdUiV liossilioncnsis, ([uod Uossiliouis sInc llusci- circa annum TSO.
693 HOMILl/E DU^. P,D4

intnendum coelum ercctus enim hao

est.Ita triplici A trinsecus addicli, ct qua3 vestra solertia jussit inse-
debilitate conflictatus,totidem se humani usus com- renda servato tramite veritatis expressi.Quce beatus
pendia subito meruisso miratus est. confessor Christi Wigbcrchtus utinam pio prose-
318 CONCLUSIO OPEIUS. quatur favore: ac vobis, qui ministratis materiam,
IK-cc inchoata, ut voluistis, quam absoluta ora- una mecum, qui hanc in aliquam redegi formam,
tione direxi ;
qua neque commentitium aliquid cx- compensare dignetur.
intercessionis vicem

B. SBUWATl liUFI
FERRARIEXSIS ABBATIS

HOIIILI/E \m IN SOLEM^ITATE S. WIGBEKTI

313 HOMILIA PRIMACn). g dicens : Non habemus hic manentem in CMnoso

GaudeteetexsultateinDomino,dilcctissimifratrGS, mundo civitatem, sed futuram bonis opcribus inqui-
qui devotls nientibus ad solemnia sancti Wigberti rimus (llebr. xiii). Quamobrem namque oportet vo-
convenistis;elDominumJesumChristummuIlimodis bis,qui sincerissimam apostolorum fidem tenetis,ut
devotissime collaudate, qui nunquam derelinquit in omnibus sagaciatquein['atigabiliniente,quantum
sperantes inse,sed miscricorditcr nobis in hoc mi- quiveritis, illos imitari studeatis.Oua?,sieutlegimus
serrimo mundi ergastujo cnnstitutis patromos pro in saoris paginulis, tanto acccnsi fueriint apostoli
nobis laudabilesadintercedendum procuravit ;
qua- amore Christi ut nec ullo modo tormentis,vcl minis
tcnus per hos Christianae religionis imbuti, fercu- rcgum,necnon etiam persecutionibus infldelium ab
lisve satiaticcclestibus,spem coBlestiumpra;miorum illo possent evelli, sed flrma flde et opcre vel indis-
jam habere possimus,si illuc corde et opere sequa- solubili charitate unanimiter perseverarent, donec
mur. Ipse quoque Dominus noster Jesus Christus, divina ab hoc mundo vocatione ccelestia scandere
omniumquecreatorsanctus,omnessanctoscondidit; meruerunt. Quid enim dicimus de virginibus?quia
et nullus unquamper selit sanctusabsque Dei larga humanis non sufficil ingeniis de illis aliquid pro fra-
providentia. Ideo quippe, sicut in sacris legimus gilitatocarniscondignumscriberevelimitari,quibus
Scripturis {Luc. ii), ab Abel protomartyre us^jue fuitunafides, iinmutabilis amor, charitasuna; erat-
nunc gloriflcat sanctos etelectos suos salutifcris in C que 315 illis virginitas carnis, corpus intactum ;

hoc mundo miraculis,qui mundialibusnon fuerunt virginitas animffijlides incorrupta.Et ideo vero.quia
comprehensi illecebris ;sed omni quidem conamine fueruut piis in Chrislo Domino studiis adornata;,
mentis et 314 corporis recte cogitando, atque ab virtutum palraas coronasque dignis acceperunt in
omni iniquitate sc eontinendo, diabolicis cfllcacis- CLclo pr;cmiis.Demartyribus quoque quiddicendum
sime resistcbant suggestionibus.Quapropterdivina cst Pqui panniculisdespectisquevestibus corporaad
exuberante gratia consortes et ha^redes sunt ange- tormenta tradiderunt terrestria, quatenus Doum
licis in coelo sedibus, ubi nil ulterius desiderare dominatoremomnium habcre et cum illo asternaliter

queantjSed Domini JesuChristi insatiabilitervisionc regnare mererentur, respuerunt florigeros hujug

ac consortio supernorum civium perfruanlur. Et mundiflores cum fallacibuscuris quffihomines oom-
idco, fratres charissimi, assumamus nobis divino mentis suis ludifioant, totisque viribus D'jminum
suffragio arma
exemplainorum,qui pcr imagina-
et Christum dilcxerunt, et propter hoc in coelestibus
bilem Dei adjuvamine fidem viccrunt regna trans- thalamis regnant. De confessui^ibus, ex quorum
iloria, operati suitjustitiam,adeptisuntpromissio- collegio iste Dei famulus est, vel etiani omnibus
nes ; et, sicut namque Dominus Jesus Christus ve- sanolis lcginiusindivinishistoriis omnes cumdiver-
ridica in Evangelio voce prmdixit : Sic luceat lux sisab hujus inundi calle tribulalionibus coelestia
j)
veslra eorum hominibus, ul videanl operu veslra bona scandere ;de quorum scilicet omnium sanctissima
et glori/iccnt Patrem vcstrum qui iii cielis est {Matlli. vitaaliquidnobisimitandumest,inquantumhumana
vj.Paulus sane egregius pra^dicator preemonuit ita suppetit_fragilitas ;
quia ad imaginem Dei facti su-

(rt)Homiliasistas debemus Joanni BusKo,presby- ipsius Buscei vorba : «Quoniam antebiennium cum
tero e societate Jesu, qui eas anno 1604 Moguntiae Ilincmari epistolis cdila est Vita sancti Wigberti,
edidit inlibro Paralipomenon. Lupi autem cssenon quondam sancti Boniracii,archiepiscopi Moguntini,
aliunde constat quam ex conjectura cjusdem Bussei socii, auctore Lupo Servato nuno placuit bymnos
qui ea decausa easLupo adjudicavitquod in codicc duos ac iteiu homiliasduas in ejusdem laudem ab
Dorainicanorum Moguntincnsium Vitos sancti Win-- eodem auctore,ut apparet, conscriptas addere.quas
bertiadjunctffiesscnt.Nos.tametsi nihil certistatuere in vctustissimo ms. codicc Domiiiicanorum Patrum
potcramus, eas tamen hic dcsidpraT'i noluinuis, ut in bac urbe Mn;;unlinadegentiuniVita:' sancti VVig-
nequc hymnos diios infcstivitatecju^jdcmcancti.En bcrli ad.junctas invenimus. »
693 B. S. LUPI ABBATIS FERRARIENSIS. C96
mus, sicut et illi.Et siquidem altithrono Deo
ideo A nunc specie gcrimus rerum capiamus.Hsc
veritate
nostras impollutas imagines reddoredebemus,sicut vero strictim breviterque attigimus. Csterum quid
alibi dicit Imago Gffisaris reddatur Csesari, imago
: felicius, quidve saiubrius, quam servire Deo, qui
Dei reddatur Deo {Matlh. xxxii. Marc. xii, Luc. xx). mundum tantis gubernaculis regit, et omnes homi-
Si nos in comparatione illorum lutulentam pro san- nes vult salvos fieri ct ad agniiionem veritalis venire

ctitate habemus vitam, tamen quippe in despera- (I Tim. quatenus sane, cum generalis advene-
ii) :

tionem, qufe periculosa est, cadere Domini admi- rit dies, omnes
\xX\ pro bonis nperibus, et Dei suf-
niculo non dehemus, quia univcrsx viae Domini mi- fragio protecti, Eeternam beatitudinem una cum
cl verilns (Psal. xxiv) suo fine distincta;
scricordia sanctis suis accipere mereamur.
sunt.Etenim omnipotentis benigna atque ineffabilis
nil discernit nisi illud quod justissime con-
HOMILIA II.
voluntas
venit.Nemo vero de supra memoratis sanctis tam Restal igitur adhuc aliquid de sancto Wigberto
doctus [/cg.sanctus] fuit qui summa non iudignerit brevi sermone narrare ;qui tantis in hoc mundobe-
misericordia. Non enim ita ulli divinorum 316 neficiis omnibusque Christicolis claruit, ut merito
bonorumsufficiuntaugmenta utnonsemperamplius totus Christianus populus summa veneratione de
supersit quod mens armata divinis suffragiis et in- p solemnitate illius gaudeat maxime namque nos ;

telligendum desideret et gerendum. Ouamobrem
nemo de magnitudineiniquitatum suarum dr speret,
sicut alibi dicit jVo/o mortcm pcccatoris,sed utcon-
: sentia Domini nostri Jesu('hristi omniaposse impe-
vcrlalur, ct vival {Ex,ech. xxxiii). Sed tamcn vide-
licetacceleranda estmedicinaconversionisadDeum,
ne tempus correctionis atque emendationis poreat
tarditate atque negligentia, quia nemini nostrum
ultima dies nota est.Ideoque veridicisPauli senten-
tiisaures cordis accommodomus, ubi dicit .-ibji-
quiin suumapud Deum patrocinium hicetin futuro
confidimus. Credimus 31S siquidemillum in prfe-
traredequibusillumpiis devotisquepo?cit precibus,
dum tanta in prKsentia populi miracula sicut saepc
audistis, pro ejus laude nobilitavit- Videtis ergo,
fratres charissimi, quanta humano generi gloriaest
Deum devnta mente sequi,qui nunquam in tribula-
: tionibus derelinquit sperantos in se, sed omnes sci-

ciamus crgo opera tenebrarum, ct induamur arma licet qui proamore illius florentem despiciunt niun-
htcis. Sicul in die honesle ambulemus {Rom. xiii). dum seternis in cojlo gaudiis honorifice sublimat,
Nulla enim Domini nostri Jesu Christi opera mise- sicut ipsa Veritas testatur dicens Qhj aw/m diligit :

ricordia vacant, quando homini et indulgentia con- me, diligetur a Patre meo, el ego diligam eum, et
sulit et castigatione ;et misericorditer providettem- munife%taho ei me ipsum {Joan. xiv). Paulus quoque
poralem austeritatem, ne sternam juste inferatul- aposlolus de diligentihus Deum dixit Quod octilus :

tionem. Et ideo nemo in hujus vit» it'nerc torpeat, C non vidit, 7iec auris audivit,nec iu eor hominis asceti-
ne in patria ammnissimum perdat locum. Idcirco dit, qu;r prj'paravit Dcus diligcntibus se (I Cor. ii\

qui Dcum qu.-erit hnna voluntale, in quo est sum- Erat quippe vir iste sanctus Wigbertus,sicut sacra
mum honorum omnium cuncta intra se bona per- fama narrat, omni dignitate praiclarus, corde pro
fectaque continens,nihil aliud quairit nisi sempiter- Dei amore Istus, moribus semper compositus, in
num in coelo gaudium. Quaeramus ergo Dominum, oinni opere Dei strenuus. Ejus vero secreta conver-
sicut beatus iste Dei famulus fecit, et propter hoc satio in vigiliis et orationibus,vel etiam in jejuniis,
coram Deo et hominibuscoronatur.Quieramusillum in sanctitate vitre, et signorum ostensione intelllgi
armis cum quibus cum invcnire possimus, Deum datur.Charitatem siquidem assiduus labor ostendit
diligendo, proximumque amando, eleemosynam quom quotidie pro Christi nominc sustinuit.Sempcr
dando,eccIesian assiduisorationihusfrequentando, enim oninesdies vita-sua" in divino proficiehs opere

srmisque scmper diabolicis Domino donante resi- fuil omnipotenti amabilis pro eximiis operibus, et

stendo, quia etiam per varios casus mortalis vita, omni populo placabilis..\b infantia enim cuncta qua;
quasi mundi orbita, concurrit. Nemo in hac vita habere potuit ad pietatis opus largifluis manibus
gaudia habet ccclestia. Sed ab initio mundi usque tribuit, ut Christiim, pro nobis factura egenum.

317 huc multi deviavoiunt pcr ignorantiam, n egcns ipse sequeretur. Quis enini tam loquax in
quia inter multa lurbulenla et fallaciaDeum nosse lingua ut singillatim omnia mirabilia,vel beneficia
et amarc difficilo est. Propter hoc faciamiis sicut -qu;e per illuui Deus operatur assiduis explieareva-
propheta dicit: Qu;vritc Dominnm ilum invcniri po- leat 310 vcrliis ? Xon enim de crastino cogituns,

test, invocate cum du)n propc cst. Dcrclimiwit impius scd seinpcr secundumEvangelium dc Deiconfidons
viam suum, el vir iniquus cogitalioncs suas, et rcvcr- clementia, omncs ad se veniontes a^ternis pascebat
tatur ad Dominum, et miscrebittir ejus {Isa. i.v). ferculis.NulIum scilicet in suadespiciebataugustia;
Quaerite igitur bonum sine fine, et persistitc in re- sed semper divino moestos reficiebat solamine.fra-
perto;quia verain etiam beatitudinemin summoDeo torno sulfultus amore ; cunctisque propter Deum
sitam esse necesseest, quod contradici nullomodo prodesse satagebat. Mente vidolicet et corporo ad
potest. Neque enim fas cst homini ciinctas divinaj sublimia erectus.hospes ctinops mundo fuit.Quam-
opcrationis machinas vol ingonio romprolioiKlorc visnainquc terrenis nutritus esset usil)US,totis ta-
vel c.xpIicarescrmone.Vcnicttempus i|iian(I(i ca quo' mon somper viribus ccclestia tractabat.Quamobrem
G97 HYMNI DUO DE S. WIGBERTO. 698

scilicot cum Domino <Tquissiinonecnon et cum om- A potest boni esse ubi fraus et discordia regnant.Pu-

nibus in cixlo habitatoribus Eeternaliler coronatur; det autem de his longius disputare.Omittamusma-

ubi nnnquam potest gaurliis fraudari cui Christus las.Domino adjuvante,sirenas,quaB hominum men-
est gaudium. Idcirco nos quippe, quantum divina tes assuefaciunt morbo, non liberant. Teneamus

suffragante gratia poterimus, illiim totis viribus etiam illas virtutes in quibus est solasanitasetajter-

tantum imitari studeamus iit,si talia in ccElcstibus na felicitas.Ideoque,dilectissimi fratres,scitote quia

prasmia acquirere non poterimus, saltem aliqiio in
ccclo refrigerio non privemur. Habemus ergo arma
justitiffi, sicut iste Dei famulus tenuit, Deum dili-
gcndo, proximumque sine simulatione amando, ca-
ritatcm et pacem cum omnibus habendo(quiaChri-
in maxima egestate sunt divites in hoc mundo,
justitiffi et veritatis opes non habentes. 321 Qui
autera allithrono Domino fideliter serviunt,ca bona
inveniunt quffi nullatenus perirepossunt. Parva enim
sunt prffisentis sMculi bona.Nunquam vero nisi per

stiana; perfectionis est paciHcum esse cum suisini- neglignntiam ctincuriam perdit aElerna.Quamobrem
micis.spc correctionis, non consensu malignitatis), detriumphali Christisigno slgnati estis, et Domino
humilitatemetpatientiamcordeetopereostondendo; opitulante vultis ancipitem superarc vitam, in qua
quiamalignusspiritusetsuperbushominemprimum nihil est aliud nisi seductiones et infestationes, di-

superbientem deduxit ad mortem, Christus quoque n ligentc semper moribusetoperibusquodverus ama-

humilishominemobedientem reduxit ad vitam. Si- tor Ghristus jam habct. Fervent enim mundi ama-
musnamquepietatisetChristianK religionis amato- tores pro damnis proque pestiferis lucris. Idcirco

res, misericordes, ad opus bonum unanimes, concor- namque,quia mundus amaritudine et casu totus est
diam.quKOstcustosvirtutum, firmitercustodiontes, plcnus, et fluunt gaudia falsa appropinquante Deo
sicut alibi dici t.Cavete ergo viri ne sit in vestris monti bonis et operibus, et appropinquabit vobis. Quse-
bussententia320diseors quodsapimusconjungat
:
rite illum, non ficte, sed veraciter, et invenietis
unusamor;quod vivimus et inteliigimus uno eodem- illum. Nullus obsecro dubitot in fide, nec dc venia;

que constet studio. Nil firmum est dissociabile, et largitione hc-Esitet, nec de pia; petitionis elfectu ".

nil est in hominibus Deo plaoitum sine pace, nec quia quanto fiducialius otbenigniusDeum depreca-
munusampIissimumadaram.Similiteretenimecon- mur, tanto citius exaudiri mereblmur. Fides enim
trario divinis armati suffragiis,fugiamus arma dia- omnibus bonis abundat,sicut inEvangolio ipseSal-
boIica,id est,superbiam.Omnia enim vitia in malis vator ait (il/a«/i.vn).Omnis enim qui cum fide petit
operibus tantum valent. Sola superbia in perfectis accipit.et qui quserit invenit, et pulsanti aperietur.

rectisque factis cavenda est:quia sine dubio frangit Et iterum : Ornni habenti dahilnr, et abundabit. Ei

Deus omnem superbum, et semper superbis resis- autem qiii non hahet, et quod habet auferetur ab eo
tit.Postea quoque toto nisu vel affectu cavenda est ^ Habemus igitur multa in divinis pagi-
(Mattli. xiii).

ebrietas : qus est radix omnium mortalium ad
candum. Iram videlicet fugiamus, qys soepissime
stomachando in proprium cadit lothum.Luxuriam
el (rt) avaritiam,Deo donante,anobisquasi venenum
expellamus. Luxuria vcro malesuada mellisque sa-
pec- nulis exempla patrum nostrorum. Habemus etiam
ante oculos exempla certissima, sicut hujus sancti
viri,cujus hodie festivum celebramus diem:qui pa-
triam cognationemque et amicos sajculares fervente
fide pro amore Dci dereliquit, terrena contempsit

pore damnat in pcenas incorrigibiles.Nilnamquein cum pompaticis laudibus, ut ccelestia conquireret.

moderno tempore omne henushumanumtammisc- Despiciamusquoque,Dominosuffragante,mundum,
rabiliter devastat quam avaritia.Odium ergo et in- ot amemus 32? cum pra?oeptis ejus Croatoremnos-

vidiam a nostris cordibus respuamus:quia omnino trum; quatenus per pra;sentia bonaqua: agimus ad
non concedet Christianoutimaginem Dei inodioha- gaudi» aetornaB felicitatis pervenire valeamus, pvte-
boat. Sed tameninmalisodimus prorsus malitiam, stante Domino nostro Jesu Christo, qui patria vir-
et diligimuscreaturam. Discordiam quoque etfrau- tuto trinus et unus vivit et regnat in ssecula saecu-
dcmdivinismunificentiis adjuti fugiamus. Nilnam- lorum. Amen.

(n) ..^mrjfm. Pecunia3nimirum,ut manifestumest. ^, chiarius in epislola ad Januarium de recipiondis

Quanquam et nonnulli vetusti scriptores,dum rhe- D lapsis « Non enim potestis solam in pccunia ava-
:

toricantur, avaritiam alio quoque transferunt, ad ritiam computare quia maximc avaritia vel in li-
:

gloriam videlicet et ad libidinom.Q.Curtius lib.ix: bidine esse sentitur,cui nunquamfinis imponitur.»

u Rursus avaritia glori» et insatiabiliscupido fama: Sic Horatius in libro de .\rte poetica, versu 329,
nihil invium, nihil remotum videri sinebat. » Ba- dixerat Laudis avarus.
:

HYMNI
DE SOLEMNITATE SANCTl WlGBERTI.

Lucem jam nos illuminans,

Wigberti dies natalis Quos servet Christus glomorans.
Vcnit modo mirabilis, Istc confossor Domini,
699 RODULFUS BITUUICENSIS EPISCOPUS. 700

Frator in mcnte humilis, A. Annuo nobis veneranda cultu,

Quem Christus jam pra:dixerat, Festa Wigberti. Populo frequenti

Ut regnum ejus capiat. Christe faveto,
Hujus oratu credimus Hic velut clara rutilans lucerna,
Ad castra cuncti pergimus, Indolis primae radios micantes
Si cultum ejusagimus mundo, gradiendo
Sparsit in callis
Qui sedet super angelos, Ardua dextri.
Qui sedct super cherubin,
Sim.ulquc super seraphim, Utique nil sacri meriti deesset,
Sideraquc agmina Subdidit summse pi» jussioni
Regit sua potentia. CoIIa, quo Christi crucis et minister

Ipseque nos tarlareo Pauper adesset.

Eripiat a tormento,
Ipsa quem tantum Deitas beavit,
Zabuli et a kqueo Ouo foret seclo sibi commoranti
Defendat suo labro.
Forma, sic »que via lapsitanti
323 Sancte Wigberte,_qua!sumus Posteritati.
Ora pro nobis omnibus,
Ut lavet nos crimintbus 324 Cujus exemplum glomeret in unum
Rex angelorum Dominus. Turbam haud parvam sibi servicntum
Pastor alme, pro clcrn Semper ut Christi resonet fideli
Interveni jam devolo. Pectore laudcs.
Digna tua oracula
Quam Deus cunctis rcdimet aerumnis,
Tollunt nostra piacula.
Cum potens dextram quatitur coruscam.
Salvator noster, relaxa
Ultimi donans requiem iaboris
Et dele nostracrimina
Visere sese.
Per confessoris inclyta
Sancti Wigborti merita. Patris hoe proles, Pater hoc et ipse
Prffistet, hoc flatus perutrique sanctus;
II.
Unicum nomen Deitatis omni
En piis splendcnt revoluta votis. Est quibus a:vo.

ANNO DOMINI DCCCLXVI.

RODULFUS BITURICEXSIS EPISCOPUS

NOTITIA HISTOIUCA l^ IIODULFUM

(Ex Gallia Christiana, tom. III.)

RoDur.FUS nobili et anliqua stirpe ortus erat, ni- C
mirum Rodulfo Cadurcorum comite, ct Aiga, paris
cum nobilitatis tum i)ietiitisparenlibus,(o)aquibus
primumadcl''iiriitiiiii institucndiistraditurBcrtran-
no viro relium-^', i-;^i,^^n;ita in titulum patrimoniivil-
eidatus.seu villaloco tituli clericatus vel u t assignata:
nam id solebat lieri etiam pro monachis,uti probat
charta Rotardicujusdam in tabularioBcIliIoci,apud
Lemovices, undc erutum instrumcntumdevillapa-
trimonii loco data Rodulfo nam Rotardus ibidem
:

laquadani c.itrn ,iiii\i'iiiii)ii />-((/)'H»),-quemadmodum concedit Rodulfo abbati:Bcllilocensi (is crat noster
EmenancP, Ilodulli sorori, ad sanctimonialium habi- Radulfus), et monastcrio BcUiloccnsi, pro dtricalu
tum tradend», quamdam ccdunt ecclcsiam nobilcs cujiisihim coti.^iiiiipuinci suh iioniiiic (iu>iitierti,uli(iem
parentes.Perclericatum potcsthicintclligi monacha- Gumhcrtus h.cc teneat^iisi/Hi' dniii (ilihus cl mo>iac/ii
tus, qui non raro in antiquis scriptoribuspcrclcri- supiiiiticti loci, aiU ccclesia aliuin ci lio>u»i'm concc-
catumdcsignatur;niaxime cumvideamus Rodulfum ilal, iit sfcuiiilum clcricatus sui offtciuin rivcrc possil.
abbalem ante episcopatumfuisse.Nec obstattilulus Eodcm itaquc modo, quando Rodulfus nosterado-

(a) Mabill. sa;c. IVBened. parteii.pag. 156. Hi

Ex
fuerunt filii Rodulfi Comitiset Aigua;: Rodulphuscle-
ricus (ipse est archiepiscopus noster),Godefridusco-
mos,Rotbertus,Landricus;Einonana liliaeorum fuit
abbali?sa S.ncnerii,apud Sarra.siacum.De Johannc
qui fuerat Abbas Bellilocensis altum estsilentium.
Infra tamen Johannis hujus fiet mentio. Roberti
conjux Retrudis sepulta est in monaslerio Bellilo-
ccnsi. De iis plurima habes in historire Tutelensis
appcndicp.
 ;

701 NOTITIA UISTORICA.

lescens a parentibus traditus est ad monachatum, A. que condita est post mortem, prope Rodulfum co-
simul parentes dederunt villam indominicatam Bel- mitem virum suum ibidem sepultum.In litterisAi-
lomontis in pago Lemovicino.ut probat monasterii gua; dicitur fundatum hoc sanctuarium,consenticn-
S. Petri Bcllolocensis charta donationis hujus villa;, tibus Rodulfb archicpiscopo,Godalredo comite, Ro-
quam exhibet Mabilloniiis s;t;c. iv Bened. parte II, berto^Landrico^elJohanna^AiguaBliberis.Tempusau-
page 157. Deinde RoduUus fuit abbas incerti loci teiii conditi liici in hac litterarum clausula innotes-

nani probat Mabillonius ad annum 840,ipsum quan- cit Facta sessio ista in mcnse Februario,in anno i ohi-
:

do adeptus est sedeni Bituricensem, abbatem qui- tus bonx inemorLv Rotltdfi jam dicti (comitis conju-
dem fuisse, sed nondum Floriaccnsem, aut Veteri- gis k\gum) ct anno tertio quo assumpsit imperium d.o-
nenscm, seu Bellilocensem : quse duo monasteria minus Lothariiis. Relictis vero rebus monasticis, ad
nondum erant condita. aliamajorafortassis momenti transeamus.Anno 845
Rodulfus pracesse ccepit metropoU Bituricensi an- interfuit conciliis Mcldensi,Moguntino anno 848, si
no circiter 840 aut 41, et sanc anno H40 adhuc tan- Trithcmio fidcs dcbeatur Tullensi,in villa dicta Sa-
;

tum abbas vocatur in vcnditione villffi Beliaci facta portari(e,mer]se Junio anno859,in quojudexeligitur
a Bosone ejusque conjuge Talasia abbati liodtdfo cum Remigio Lugdunensi et aliis praesulibus, in
(nosler est Rodulfus) anno primo Lnlharius excellen- causaWenilonis archiopiscopiSenonensis, adversus
tissimtis imperator assttttipsit iitiperiuiti,movluo vide- quem hac in synodo Carolus Galvus rex libellum pro-
licct Ludovico patre inonsi' Junio anni 848. At paubs clamationis obtulerat. Subscripsit autem epistolae
post Rodullus faclus cst Bituricensis archiepisco- omnium astantium episcoporum ad eumdem Weni-
puSjUti docet ipse in charta iiunm suum teslamen- r> lonem, et alteri ad Britonum pr8esules,qui ab Herar-
tum appellat; in oujiis line legilur Itoilulfus priitix
: do Turonensi archiepiscopo suo metropolitano de-
sedis episeojMS huie leslamettli eharlttlcp suljseripsit... fecerant. Legitur etiam ejus subscriptio in concilio
Daltttti ttiense Martio, anno jirimo Caroli reiiis..\nr\us Tullonsi secundo apiid Tusiacum anno 867, ubi Hin-
eriit primus Caroli regis cognomento Calvi,post Lu- cmarus archiepiscopus Rhemensis,.inssu synodi.ad
dovici patris mortem. Et hic forsan adhuc compu- nostrum Rodulfum etad Frotorium Burdigalensem
tabatur Christi 840, usque ad Pascha. archicpiscopum scripsit conventum episcoporum eis
Ut de rebus a S. Rodulfo geslis in episcopatu qui primarum sedium regni Aquitanici antistites
nunc dicamus, eodem anno quo cathcdram cons- erant,deriniendam commississe causam de nuptiis
cendit Veterinense conslru.Kit coenobium {apud Le- Stephani,et fili.c Regimundi comitis; adhibito coe-
moviees), de cujus fundatione Mabillonius vulgavit piscoporum et primorum terra; consilio, uti legitur
instrumentum in elogio sancti antistitis tom.lV Ac- tomo VIiI,Conciliorum,et tom.III Concil.Galliae.Oc-
toruin SS.Benedict.,parte ii, quo Domino Salvatori currit ejus nomen in subscriptionibus privilegii S.
res quasdam suaj proprietatis ofl'ert,Suraziacum vi- Dionysii,anno 862 dati.in prima synodo Pistensi,et
delicetjOum villa S.Gcnosli.situm in pago Caturcino, riiiiiiliio S. Germani Antissiodo-
constitulionis pro
in vicaria Casiliacensi, necnon casam dominicariam rensis.factcB in aynoiln l'islriisi ii anno 865.
apud Veterinas super fluvium Sordarien (ia Sor- CceterumNicolaus ii,i|);i lUinlulfum Aquitaniarum
doirc), in orbe Lemovicino.lkEC autem ab Aiga ma- primatem essc agnovit,ct patiiarcha; titulo decora-
tre acceperat.Huic autem cu^nobio prKfecit Silvium vit.in epistola qua; logitur tomo VIII Concil.Labbci,
abbatem; eumque procul dubio,quem hoc tempore
p decima nona prima- appendicis,col.504.Hac in epi-
Solemniaccnsem abbalem fuisse videmus. Patroni stola notatu digna est Nicolai papc-e responsio adRo-
novi monasterii erant, piveter mundi Servatorem, dulli noslri qu;esita,quadefinivitordinationes factas
apostoliPetrus et Paulus.omnes apostoli,sancti Liu- a chorepiscopis miuimc iterandas Ad formain :

rentius, Sebastianus, Dionysius, Mauricius, aliiqiie
niartyres confessores Hilarius, Martinus, etc.
; cpiseoporum habtiisse officia! Idem
Eodemanno8'(0,conditumestRodulfimunificentia
Bellilocense monasterium super fluvium Dordoni»,
cujusVeterinensepostmodumfaotumesseprioratum
legimus; unum autem ab altero parum distat.Huic
abbatiffi Rodulfus voluit prceesse venerabilem Gairul-
fum abbatem (quamvis ipse tam Bellilocensis quam
Veterinensismonasteriiutiabbasgereret soilicitudi-
nem).
Anno843piusarchiepiscopusad condendum aliud
monasterium (n) intra suee dioecesis fines animum
applicuit,ad quod dotandum qnaedam ecclesiaj suffi
priedia oontulit. Ab univorso vero constructum est
apud Doverum {Bcvre) postea ob accolarum incle-
mentiam et infeslationes.translatura estincastellum
proximum Virzionem dictum.Dovercnsis monasterii D
nova;que congregationis ibidem Deo famulantis pri-
mus abbas post Rodulfum,qui omnibus his moua-
enim (discipulorum) facti sunt, inquit,
scpliinijiulii
qitos quis iliihitri
papa(e;). 40j Miunuit Rodulfum ut penitus abstineret
a communioncTheutgaudietGuntariiepiscoporum,
quos damnarat apostolica sedes.Flodoardus lib.iii,
c. 21,mcminit litterarum quas Hincmarus Rhemo-
rum archipraesul ad eumdem scripserat,ut ipsi bo-
norum abbatice S. Remigii in pago Lemovicensi cus-
todiam commcndaret ac defonsionem.
Rodulfus quindecim capita dc rebus ecclesiasticis
condidit pro Diiccesis su;c clericis et sacerdotibus.
Eiliilif iiii|HT V. C. Stcphanus Baluzius tomo VI
Misriliiiiiiiirum p. 139,ejusdem capitula,de eodem
fcio iiiguiiirnto.Post ccclesiam Bituricensem diu pie
ac slrenuc cidrainistratam,et monasticum ordinem
multis in locis propagalum obiit, titulum sancti
merito consecutus, anno Christi .868 teste Adone
XI Julii, sepuliusque est in basilica S. Ursini apud
Biturigas, ubi magna veneratione colitur Unicus :

Aimericas,cujus meminit Caro-

slcriis pr33erat,fuit
lus Calvus in prKcepto pro hujus monasterii confir-
matione dato (6).
Eodem anno, adjuvante Aigua matre,prope cas
trum Caziliacum, in pago Caturcino, et villa Sara-
siacensi, condidit puellare cocnobium, uti proemo-
nuimus,cujusabbatissafuitEmenana,Rodulli snror.
Tanta fuit AiguM comitissa; liberalitas in
hoc parthenone,ut pro fundatrice habeatur.llii quo-
duntaxat nc-evus in sancti hujus archiopiscopi vita
deprchenditur,quod tot abbatias obtinuerit. Sed in
iis qucis fundaverat nihil sibi lucri retinuit ; omnia
vero in monasferiorum emolumentum refundere cu-
ravit.Et iis quidcm abbates dedit; abbatis titulum
nudum fere sibi etiam servans,id est,patris,qui op-
time convcnieljat munifico fundatori.In hoc tamen
condendo reprehensione dignus visus est patribus synodi Tul-
lensis ad Saponarias ano 857 habits, quod Floria-

(«) Rodulfum non fuissc primum hujus monasterii
architectum aut fundatnrem suadere videtur qua3-
dam chartaejusdem loei qu;p incipil : In notnine,cXc.
Carulus gnttia Dei re.r, etc SldlHiiniis iilqttc firttia-
tnus ul pr,:cdicti tnonaelu suiiriidiclus res cum oitini.
atitceessoribus ad eoruin slipendia deputakis perpc-
ttto leneant, etc. forto irrepsit errore librarii ante-
ccssorutn pro snccessonm.^cque enim hujus diplo-
matis Carolini habemus autogniphum.
(//) Vidc Mabil. s;ec. iv Bcn. part. il, p. 158.

inteyritate a vencrando pontifice Rodolpho vei ejus

703 RODULFI BITURICENSIS EPISCOPI. roi

censom abbatiam cum archiepiscopatu possedis- \ irregulariter tenebat,ratum etinconvulsum servare

set. studerent. > Rodulfum abbatia? cessisse autumat
Hanc ipsi Carolus Calvus concesserat, vivente IMabillonius, quia Dernanlui abbalis offiihun ad ali-
etiam Bernardo abbate; Rodullum hoc beneficio (juot annos fjerere non destitit ; sed forsan vicaria,
demereri sperans.quo in Aquitanorum motibus ute- non suprema potestatc. Inter caBtcras animi dotes
relur;quippe ob generis nobilitatem, affinitates erainuit in hoc prssule summa prudentia, qua
cum Aquitaniffi proceribus penc omnibus,scdis di- principum ab invicem dissidentium et pro regno
gnitatem, maxime voro propler sanotitatis famam, dccertantum gratiam sibi conciliavit. De Caroli
archiepiscopi hujus potcstas erat maxima. Sed in Calvi erga eum
benevolentia jani diximus.ubi nar-
concilio I Tullcnsi Patres id moleste tulerunt et in ravimus ab hoc principe etiam contra leges eccle-
capitulo II legitur « Postulavit humiliter genera-
: siasticas datam ipsi fuisse Floriacensem Ecclesiam.
lis synodus se ad terram usque prosternens ante Eidem quoque munificum se probavit Pipinus Ju-
Karoium regem ct Rodulfum Biturigum archiepis- nior, Aquitaniffi rex, filius alterius Pipini, Aquita-
copum obsecraiis et adjurans per crucem et Christi ni.B quoque regis concessitque nonnuUas villas,de
;

sanguintiii,ut privilegium monasterii S. Bcnedicti, quibus agit principis hujus diploma, quod legitur
quod annuente prajfato rege firmaverant, quodque datum indict. xi anno decimo regnante Pipino in-
idcm Rodulfus subscripserat qui pra>fatam abbatiam clyto rcge.

RODULFl CAPITULA
(Apud Baluz., Miscellanca sacra, tom. II.)

INCIPIT PROLOGUS. B tentiisexiguumopus in uno volumine aggregare cu-

RoDULPHUS cxilisservorum Dci servus, fratribus ravi. Et ut fastidiosis et minus eruditis lectoribus
et consacerdotibus Bituriccnsis EcclesiiE nostrre tredium minime inferrem, hujus modici opusculi
salutem. summam quadraginta quinque capitulis perstrinxi.
Nonlatere credimus bcatiludinisvestriE solerliam Si autem quis paschalibus multimodisque refertus
quanta ccclesiasticas nobis disciplinaB, quantisvc dapibus hunc nostri laboris spreverit actum,in his
quotidianis soHicitudinibus subditorum insuper ct obsccro charitate servata opibus utescat cecropiis,
temporalium oppressionibus rcrum,quibus indesi- nostris omittens contraire purissimfe dcvotionis
nenter undique coangustamur,sollicitudo constrin- sine aliquo arrogantia; fastu conatibus. Legentium
gat. Idcirco, ut vobiscum contuli, cx antiquorum quippe totis prKcordiorum nisibus elflagitare non
scriptis,Scripturarum quoque ac canonum orsis ex- cesso industriam quatcnus dilectionis munere re-
cerpere dudum opusculum vitaj sacerdotalis pocni- creati,qua3 in his membranis conspicuo corrigibilia
minime quivi quoniam
tenti.Tquc ac satisfactionis : et minus apta perspexerint ocello,absque dilacera-
animus partitus per diversa sil tardior ad singula. non ut obtrectatores insani, sed
tionis obstaculo,
Non cnim renisus sum petitioni vestra^ vclut otii tanquam amplectitorcs bencvoli, emendare atque
ttcdio durus, scd supradictie impossibilitatis ncrvo „ corrigere charitative studiose studeant, ut et por
vinclus.Jam vcro tantorum nolens rcsistcre queri fectie dilectionis servetur in mente, et offectus op-

moniis dignum ac utilc fore censoo condignis parcre
desideriis laudabilibusque satisfacerc petitionibus.
Quapropter me ipsum, fratres, abncgare nolo, sed
ardenti animo,sine aliquo excusationis verbo, hu-
jus pondoris sarcinam a vobis illatam, a Domino
timi studii exerceatur in opere. Undc posco vos,
fralres dilectissimi, fundite pro meis peccamini-
bus supplicibus votis ad Dominum preces, quod
clemens atque multum misericors vincula pravita-
tis mem absolvat, et gaudia ffiterna concedat. Deus

quoque sublevandam, arripere non rccuso, jaclans omnipotens ajternus pastor vos ubique protegat et
in Christo meum cogitatum,cujus hortatu huic ope- ab omnibus perturbationibus liberct.
ri tribuam incremontum. Ipse enim inquit Kperi :

os luum, et Cfjo adimplebo illud. Valde etenim me CAPUT PRIMUM.

sollicitat quoniam ita in sacerdotum nostrorum !i- De fide .wnrlns Trinilalis,qmliter tenenda sit a prcshy-
tcris cl prxdicanda.
bcUis rcperi quos vulgo poonitentialcs vocant(C(W('.
Cabilon. ii, eap.'S8), quorum crrores ccrti, auctores (Lib. I Capitular., cap. 76.) Primo omnium cre-
sunt incerti,confusa judicia pccnitentium atque ita dendumestatqueomnibusgeneraliterpra?dicandum
diversa et nullius auctoritate suflulta, ut vix ani- Patrcm ct F^ilium ct Spiritum sanctum unum Deum
mus prudentis prope dissonantia tanti discriminis D esse omnipotcntcm,a>tcrnum,invisibilem, qui crca-
possit sustinere jacturam.Hos vero oblilerans, et vit coelum ot torrani, mare et omnia quae in cis
studium moum certis atque catholicis scripturis ac- suut,et unam esse deitatem et substantiam et ma-
commodans,quid agere sacerdotes, qualiterve con- jestatem in tribus personis Patris et Filii ct Spiritus
versari vel quomodo Christi gregem veluti pastores sancti.Itemque quonianiFiliusDei incarnatusestde
ingenio compotes el sermone tantum medicinali ail- Spiritu sancto el MariaVirginc pro salute et repara-
tidoto levigatum ad perpetua; caulas pascua; revoca- tiono humani generis,homo factus.passus.sepultus,
re oporteat,ex sanctorum Patrum canonumque sen- tertia die resurrcxit.et ascendit ad c(bIos. sedetquc
703 CAPITULA. 706
ad dexteram Palris, el quia vcnturiis sitjudicaroA aliud prajtor vcstimenta ecclosiastica ot vasa sancta
omnes homines propter meritn, propria, et quoniam etlibroset eaquEehonoricongruunt vol non officiunt
omnes mortui in vera carne resurgent, impii propter ecclesiastico recondatur ; ne forte si alia ibi <[mm
scelera sua cum diabolo in ignem mittendi asternum, oportet nogotia exorceantur, a Domino audiamus :

justi vero cum Ghristo ct cum angelis suis in vitam Domus mea domus oratinnis cocabilur. l^os autem
consociandi iBternam. fecistiseam .s/>eluncam latron um Et iterum A uferte. :

CAPUT II.
ista /liiic, et nolile facerc domum Palris mci domum
negotiationi'!.
De /lonorc ef restauratione ecclesiarum.
(Lib. Capitular., cap. G7, et lib. vi, cap. 377.)
CAPUT IV.
I
Ut in ecclesiis deincejis sepulhtrx morfuorum non
Placuit nobis admonere fratres et consacerdotes
fiaiif.
nostros ut ecclesia Dei pcr illorum parochias suum
(Capitulare T/ieodulfi, cap. 9.) Antiquus in his
hubeat honorera, el altaria secundum suam dignita-
lcm vcncrenturotcxornentur.domusque Dei et alta-
regionibus in ecclesia scpcliendorum mortuorum
usus fuit,etplerumqucIooa divino cultui mancipata
ria sacrata non sint avibus et canibus pervia, et ut
etad offerendas Deo hostiaspraeparatacimiteriasive
SMcuIaria negotia et vaniloquia inecclesiisnonagan-
polyandria facta sunt.{rt)Unde volumusulab hac re
tur, quia domus Dei domus orationis debet esse,non B
deinceps abstineatur, et nomo in ooclesiasepeliatur,
spelunca latronum (Matth. xxi), et non ob aliam
nisiforte talis sit persona sacerdotis aut cujuslibet
causam in ecclesiam convenire debere nisi ad lau-
justi hominis qui per vita3 mcritum talem vivendo suo
dandum Deum et ejus servitium faciendum. {C«/)rtM-
corpori dcfuncto locum acquisivit. Corpora vero
liire Theodulfi, cap. 10.) Disceptationes vcro et
tumultus et vaniloquia etscurrilitas Cceter.rquetur-
qiuB antiquitus in ecclesiis scpulta sunt nequaquam
projiciantur; sed tumuli qui apparent profundius in
pes actiones ab eodem sancto loco penitusprohibcn-
terram mittantur, etpavimento dcsuper facto,nuIIo
da sunt. Ubi enim Dei nomen invocatur, sacrificium
tumulorum vestigio apparente, ecclosise reverentia
Deo olfertur, angelorum frequcntiainesse non dubi-
conservetur. Ubivero tantaestmultitudo cadaverum
tatur, periculosum est tale ahquid dicere vel agerc
ut hoc facore difficile sit, locus ille pro cimiterio
quod loco non convenit. Si enim Dominus illos de
haboaiur, abbato inde altari,et in eo loco constru-
templo ejecit qui victimas quas ibi offerebant enie-
cto ubi religiose et puro Deo saorificium offerri
bant et vendebant (Malth. xxi), quanto magis illos
valoat.
iratus abjiciet qui mendaciis,vaniloquiis,risibus,et
C.\PUT V.
hujusmodi nugis locum divino cultui mancipatuiu
Dc tibri.t et ve.stimentisecclesiastieisvelsacerdolali-
fccdant"?Monemus etiam ut pra;dictas ecclesiasbcne
p bus et de vasis sacris.
construant et emendent juxta rerum possibilitatem,
(Lib. I Capifuiar., cap. 68, 103, et lib. v, cap.
eiluminaria eis tribuant, sicut decet, utin omnibus
229.) Admonondi etiam sunt sacerdotes ut operam
honorificetur Deus, et Ecclesia sancta Christi san-
dontquatenusmissalemetlectionarium, psalterium,
guine mercata veneretur, magnificetur atque exal-
sivo alios libellos sibi necessarios bene correctos ha-
tetur (Lib. ii Capilulur., cap. 5).
beant, quia seepe dum bene aliquid Deum rogare
CAPUT III. cupiunt, per inemendatos libros male rogant. Et
Ut missanpfjuaijuaiii alibi nisi inecclesia celehretur. puoros suos non sinant vel legendo vei scribendo eos
Et ut iii eeclesiis cellaria nun fiant.
corrumpere, corrigere, vasaque Deo sacrata magna
(Capilulare Tlieoc/ulphi,cap. ii.^Missammso^cm- venoratione habeantur. Et non liceat alicui calicom
nianequaquamalibinisiinecclesia celebranda sunt, aut patenam aut quodlibet vas sacratum et divino
non in quibuslibet domilius et in vilibus locis, sed cultui mancipatum ad alios usus retorquere. {Capi-
in loco quem elegerit Uominus, juxta
quod illud tularc Tlieodulfi, cap. 18.) Nam quicumiue de calice
scriptumest: Fidene offeras /lolocausta tuainomni sacrato aliud bibit pra;ter Christi sanguinem, qui in
loco quem Dominus
videris,sed in loco (juemelegerit sacramento accipitur, et patenain ad aliud officium
ut ponat nonien suum. ibi excepta ratione eorum n habet (juam ad altaris ministerium, deterrendus est
;

qui in exercitum pergentes ad hoc opus habent ten- exemplo Balthasar, qui dum vasa Domini in usus
toriaet altaria dedicatain quibus missarum solem- communes assumpsit, vitam pariter cum regno ami-
nia expleant. Videmus etiam crebro in ecclesiis mos- sit.Statuimus quoqueutcum summo studio lintea-
ses, vinum, fenum, et casterarum frugum species mina nitida altaribus pri-eparent, ot sacerdotaliain-
congeri. (CapiliUure T/ieodulfi, cap. 8.)Unde horrea dumonta cum quibus sacrilicatur optima pro viri-
velcellariapotius quam ecclesis esse probantur.Et bus et munda habere satagant, et sive nova sive
ob hoc, quod nefas est, homicidia,aduIteria, furta, vetustateconfectaadalios usus transire nullo modo
comessationes, ebrietates, turpiloquia, et his similia sinant.
illicita, quae visu et auditu
obscena sunt ibi fieri CAPUT VI.
ssepe a plurimis didicimus.
Quapropter VDlumus ut De Eucharistia.
hoc penitus observetur quatenus in ecclesia nihil {Lib. 1 Crpitular., cap. 155. Capitulure Theodulfi,
(fl) Vide Notas ad Reginoncm, pag. 557.
 RODULFT 13ITUHICENS1S EPISCOPI. "08
707
cnp.5.)llt presbyteri semper habeant paratam eu- A C.\PUT IX.

charistiam.utquando quisque infirmaverit, autpar- Ut laici seniores domtis saccrdotum aliqna occasione
fuerit, statim eos communicent, ne
rmn feminis et canibus habitandi causam non lia-
vulus inlirmus
bctint.
siue communione moriantur. Panes enim quos in
sacrificio otTertis^aut a vobis ipsis aut a vestris mini- Omnes in commune seniores ecclesiarum laicos
strisad id agendum idoneis coram vobis nitide ac monemus ut in domibus sacerdotum, qua; mundae
studiose fiant, et diligenter observetur ut panis et ac castae etreligioss debcnt esse,cum uxoribusvel
vinum aqua, sine quibus missEe nequeunt cele-
et aliislbminisseu canibus habitare nuUatenus praesu-
brari.mundissime atquestudiose tractentur,etnihil mant : quoniam illicitum est eum qui soliDeoser-
in his vile, nihil reprehensibile inveniatur, et ut vire jubetur luxuriosis verbis atque superfluis impli-
sacrificia sanctificata cum magna diligcntia ab eis cari tumultibus, et commissi officii praefixas psal-
cnlligantur qui digni sunt, et honorifice serventur. lendi, vigilandi, orandi, aut,si necessitas evenerit,
(Lib. I Capilular , oap. 67.) Ab omnibus autem ca- baptizandi,infirmisque et deficientibussubvcniendi,
vcndum sumnioiierc esse monemus ut non diutius
corrumpere metas. Hocveronefas deinceps fleri ve-
serventur, ne Ibrte putrida et inhonesta appareant,tamus, ne Dei ministri Sc-eculari oppressionelaedan-
sed tandiu in vase mundissimo custodiantur usque „ lur, et Christi grex charissimo pretio comparatus
dum ad alia dicata succedant. negligentia pastorali morte damnetur aiterna. Si au-
tem ab hino tale aliquid gestum fuerit,ad noslram
CAPUT VII. citius perveniat notitiam, ut auctoritatc divina ad
De vita ct moribus succrdotuni. corrigendum vel inviti deducanlur transgressores.
{Capitulitre Thcodulfi, cap. 2.) Oportel sacerdoles
CAPUT X.
Dei assiduitatcm habere legendietinstantiamoran- Quo ordinc a presbyteris missa cclcbrclur.
di ;
quiavitaviri jusli lectione instruitur, oratione or-
(Capitulure Tlieodulphi, cap. 7.) Sacerdos missam
nalur, et assiduitate lectionis munitur, juxta illum
solus nequaquam celebret quia sicutilla cclebrari
:

qui dicebat : In corde nieo abscondi eloquia tua, nt

non potest sine salutatione sacerdotis, responsione
non pecceni tibi. Hkc sunt arma, leotio videlicet et
plebis, admonitione sacerdotis, responsione nihilo-
oratio.quibusdiabolusexpugnatur. IlcBOSuntinstru-
minus plebis, ita nimirum ncquaquam ab uno debet
menta quibus bealitudo acquiritur. {ibid., cap. 3.)
celebrari, esse autem debent duo aut tres qui cir-
Hisarmis vitiacomprimuntur,his alimentisvirtutes
cumstent, quos illo salutet, a quibus ei respondea-
nutriuntur.Et si quando alectiono vel orationcces-
tur. Et ut epistolam nullus laicus legere prssumat
satur,,
StlLLll tlUUUL manuum
debet liiailUUIIl UUCI
operatio SUU3CU Uij LjUia
ttllU subsequi, quia ULJU3I-
otiosi -,
-
.

,,.,,
, .„ ,
tas inimica est animae, et antiquus
loctione sive ab oratione seu operatione
• „, „,„
,
, „„,
hostis
„
quem,
„
,
vacantem
a
C nec clcricus, nisi
officium. Sicut
'
prius subdiaconatus susceperit
'

enim missani sacerdotes

lium legere diaconi jubentur.itaepistolam pronun-
^
et evange-
"^

invenerit facile ad ima rapit^ Debetitaque Christi sa-

tiare inter sacra missarum solemnia subdiaconi
cerdos compositis moribus, vultu hilari, sermone
noscuntur. Nam si subdiaconus defuerit, autadia-
proficuo, exemplo salubri, placido animo,sine dolo
cono aut ab ipso legatur prcsbytero,ut non vitupe-
etsimulalione, atquc omnibus incommune virtuti-
retur minislerium sacrum.scd in omnibus honorifi-
bus clarere, qualenus sibi commissos non livoris
ceturDeus. {ibid., cap. 6.) Femina! autem sacerdotc
atque amaritudinis zclo pertrahat ad ruinam, scd
iiiissam celebrante nequaquam ad altare accedant,
charitatis atque dulccdinis providcntia provocotad
nec vasa sacra contingant, sed in locis suis stent.
saUvtem.
Memores enim esse debent femina? infirmitatis suce
CAPUT VIII. et sexus imbecillitatis. Et idcirco sancla quajlibetin
De doctrina ct oliscrvantia sacerdotum. ministorio cccIesiiT; contingore pertimescant. Quoe
etiam laici viri pertimescere debent, ne Ozan pcenam
(Lib. I Capitular., cap.CCi.) Ut presbyteri qui sibi

et ceterisprodesse debent summopere studeant ut

suboant, qui dum arcam Domini extra ordinari [sic)

doctrinam roctam tencant, et baptisma catholicum D D"^' sustentare voluit, sed Domino perculiente in-
leriit.
observent, et missarum preces bene intelligant, et
horas canonicas diurnas vel nocturnas custodiant, CAPUT XI.

etutpsalmidignesecundum divisiones versuummo- Do liospitalilale.

dulentur, et Dominicam orationcm et symbolum [Ibid., cap. 15.) Admoncndi sunt sacerdotos ut
atque expositionem ipsi noscant etomnibuspraedi- hospitalitalem el pcr se diligant cl caeteris diligen-
cent intelligendam, et unusquisque sciat quid a Deo dam esse insinuont.etnullihospilium prohibeaut.Et
petat quatenus eorum doctrinis atque exemplis
; si cui forte hospitium pru^stiterint, nullum ab eo
multi pertrahantur ad servitium Dei, sicut ipseDo- munus accipiant, nisi forle ille qui recipitur sponte
minus in Evangclio proeccpit : Sic luceat lu.v vestra sua aliquid det.Diecndumqueillisqualitor multiper
coram liominilius iit vidcant opcra vestra bona etglo- hospitalitatis oriicium Deoplacueruut,dicente Apo-
rijiccnl Palrcm vestrum. ipii in cadis esl. stolo Per liane cnim placucrunt quidam Dco, ange-
:

lis hospitio susceptis. Et ilerum : Hospitales invicem

709 CAPITULA. 710
sine miirmuniliouc. Et ipse Dominus ad judicium A Tuere, non jurarc, ne forto perjures, veritatem ex
dicturus est : Hospcs cmm, et colleijistis me. Sciant corde et ore proferre.malum pro malo non reddere,
namque quicunque hospitalitatem amant,Christum injuriam non facere,sed et factam patienter sufferre,
se in hospitibus reciperc. Esurientes ego satiandi iuimicos diIigereproptcrDeum,maIedicentes se non
sunt, sitientes potandi,nudi operiendi, infirmi et remaledicere,sed magis benedicere, persecutionem
qui in carcere sunt visi(andi,et hospitos colligendi, pro justitia sustinere,non esse superbum,non vino-
dicente Domino : Esurivi cnim,ct dedistis niihi man- lentum, non multum edacem, non somnolentum,
ducare; mihi bibcrc,et caetera. Nam
silivi, et dcdistis non pigrum, non murmuriosum, non detractorem,
hsec omnia et in se quisque dcbet spiritaliter agere non litiginsum, spem suam Deo committere. Bo-
et in alirs carnaliter adimplere. num aliquid in se cum viderit, Dco applicet, non
sibi malum vero a se factum sciat et sibi reputet.
:

CAPUT XII.
Diem judicii timere, gehennam expavescere, vitam
De conciliis obscrvandis.
aaternam omni concupiscentia spiritali desiderare,
Scoundum priscorum edicta Patrumcuncti sacer- mortcm quotidie ante oculos suspectam habere,ac-
dotes per parochias constituli ad coneilium venire tusvitaesua; omni hora cu3todire,in omnilocoDeum
jubentur,ut ibi omnium
qucestionum negotia ab epi- „ se respicere pro certo scire,cogitationcsmalas cordi
scopodiscutiantur,utqure utilia sunt comprobentur, suo advenientes abjicere,eo suum
malo vel pravo a
et inutilia qua^que et illicita canonice corrigantur.
eloquio custodiro, multum loqui non amare, quo-
Unde monemus omnes ut h<cc salutariamonita cu-
niam secundum Soripturarum,/;! multiloquio pecca-
stodire non negligant, et ad synodum omni occa- tum non deerit^verha vana aut risui apta non loqui,
sione sublata occurrere indifferenter satagant, (|ua- risum multum non amare,Ieotiones sanotas libenter
liter unanimitate servata omnium disceptationura
audire,orationi frequenter incumbere,mala pra;teri-
ruinosa toilantur dissidia. Si quis vero his institu- ta cum lacrymis et geraitu quotidie in oratione Deo
tionibus contraire tentavcrit,et synodaliajura con- confiteri, de ipsis malis de CfBtero emendare, desi-
temnens ad nostrum concilium nostrorumque nii- deria carnis non perficere,voIuntatem propriam odi-
nistrorum festinare distulerit, nisi justam excusa- re,pra3ceptis sacordotis in omnibus obedire,etiamsi
tionis prolulerit causam, canonice excommunica-
ipse aliter, quod absit, quam non oportet agat,me-
tionis sentiet panam. mores illius Dominici pra^cepti. Qux dicunt facite,
CAPUT XIII. qu.r aufcm faciunt facere ?io/i/e; prascepta Dei fa-

De prasdicatione sacerdolum. adimplere,castitatem amare, zelum et

ctis quotidie

Hortamur vos pa- invidiam non habere, contentionem non amare,se-

[Capitulare Theodulfi cap. 28.)
C niores venerari, juniores diligere,cum discordanti-
ratos esse ad docondas plebes. Qui Scripturas scit,
prsdicct Scripturas. Qui vero Scripturam nescit,
bus ante solis occasum in pacem redire, et de Dei

saltem hoc quod notissimum cst plebibus dicat, ut

misericordia nunquam desperare. Hcec suut enim
instrumenta spiritalia qu.ns cum fuerint a nobis
declincnt a malo et faciant bonum,inquirantpacem ;

die nootuque incessabilitcr adimpleta et in die ju-

et sequantur eam, Domini super justos, et
c{\i\o.oculi
dicii reconsignata, illa merccs a Domino recom-
aures ejus in preces eorum; vultus autem Domini
memoriam pensabitur quam ipse promisit. Quod oculus non
super facicntes mala, ut perdat de tcrra
vidit, nec avris audivil, nec in eor hominis ascendit,
eorum. Nullus ergo se excusare poterit quod non
habeat linguam unde possit aliquem cedificare. Mox qux prcVparavit Deus his qui diligunt cum.

enim ut quemlibet errantem viderit, prout potest

aut valet, aut arguendo aut obsecran.do aut incre-
GAPUT XIV.

pando ab errore retrahat et ad peragendum bonum De prcsbyleris qui in Ctena Domiiii pro cliri.-imalc
vcniunt,ul unusquisque trcs defcrat ampultas.
opus hortetur. Modus autem praedicationis hic cst.
{ib., cap. 21.) In primis Dominum Dcum diligcre (Lib. I Capilul,, cap. 93, 156, et lib. v, cap. 115.
ex toto corde,tota anima, tota virlule,deinde proxi Vide notas ad loc.cit.) De presbyteris qui accipiendi
mum tanquam seipsum. Deinde non occidere, non D chrismatis gratia adcivitates inCccnaDomini venire
adulterare, non facere furtum, non concupiscere, soliti sunt constituimus ut ex decem unus eligatur,

non falsum testimonium dicere, honorare omnes qui acceptum ehrisma sociis suis diligenter perferat.
homines, et quod sibi quis fieri non vult alii non Hi vero qui non longius a civitate quam sex aut se-
faciat,abnegare semetipsum sibi,ut sequatur Chris- ptem millibus habitant,ad accipiendum chrisma per
tum,corpus castigare, deliciasnon amare,jejunium se veniant.Tres autem onmes secum deferant am-
amare, pauperes recreare, nudum veslire, hospites pullas,unam pro chrismate,aliam pro oleo ad cate-
suscipere,inhrmum visitare, mortuum sepelirc, in chumenoSjtertiam pro oleo ad infirmos ungendos.
tribulatione positis subvenire, dolentem consolari, Secundumitaque beati apostoIiJacobidocumentum,
a sfficuli actibus se facere alienum,nihil amori Chri- cui etiam decreta Patrum consonant, infirmi oleo
sti praBponere,iram non perflcere, iracundi» tem- quod ab episcopis bencdicitur a presbyteris ungi de-
pus non reservare, dolum in corde non tenere, bent. Dicit enim : Inflrmatur quis in vobis, inducal
pacem falsam non dare, charilatem non derelin- prcshyteros Ecclesix, et orent super eum, umjentes
 u\ llODULn BITLRICENSLS EPISCOPL 712
euiii oleo in noniine domini, et orulio fidci salvabit A. CAPUT XVIL
injirmum et allevabit eum Doiainus. Et si in peccalis Vt nullus presby/er ecclesiam allerius subripere
cst, remittclur ei Non est ergo parvipendenda hiijus- audeat.
{ibid-, cap. 16; lib. vii Capilul., cap. 206, ct lib.i,
cemodi medioina,qua3 corporis animasquc medetur
languoribus. Presbyteri autem chrisma sub sigillo cap. 150.) Si quis presbyter inventus fueitt alicui

custodiant, ut nulli sub praetextu medicin» vel ali- clerico aut laico munera dare aut dedisse aut ullo

cujus maleficii dare prsesumant. Si fecerint, hono- modo quibuslibet factionibus vel fraudibus seu dolo-

re priventur. sitatibus publice vel occulte attentare ut ecclesiam

alterius presbyteri subripiat,sciat se pro hac rapina
CAPUT XV. et sajva gradum aTiissurum aut in
cupidilate aut
Dc parorliianis cl dc parochia allerius cl dc clericis
carcerisajrumna longo tcmpore pocnitentiam ngen-
alienis.
do detinendum.Statuimus quociue ut nullus sacer-
{Cupilulare Theoc^ul/i, cap. 14 ; lib. iii Capilular., dos pro accepta ecclesia muneradare pra^sumat.Et
cap. 198 et lib. i, cap. 147, 148.) Nullus presbylpr hoc juxta canonum decreta seu gloriosissimorum
alterius parochianum persuadeat ut ad suam eccle- Caroli scilicet ac Ludovici decernimus utunusquis-
siam concurrat,rel!cta propria ccclesia.nec ad mis- que presbyterres quas post diem consecrationis ac-
samrecipiat.nisi in itinere fuerit, aut placitum ibi B quisferit a^d propri^am rdinquat ecclesiam
habueritjdut aliqua justa raiio inlervenorit.NulluS'
ecclesia missam canere
CAPUT XVIII.
que presbyter in alterius
Uf pro baptiz-iindis sive pro sepeliendis fidelihus,
prffisumat, nisi in itinere positus, aut ab eo jussus
sive pro po'iulinl ia ilaiida aut pro sacramenlis
ad quem ipsa pcrtinct ecclesia. Nec decimas alteri in eculvsia faciciulis nulla prelia e.ciganlur.
debitas audeat recipcre.sed unusquisquo sua eccle-
(Lib. v Capilular. c. 172. et lib. vi, cap. 106,
sia et populo coutentus.quod sibi non vult fieri,al-
183. Capilula Caroli Calvi, tit. vii, cap. 2. S.Gregor.
teri nequaquam faciat, juxta illud evangelicum :
lib. vii, m(iirt.2, e;^.55.) Audivimus quosdam sacer-
Qiurcunquc vullis utvohis faciant homincs, ct vos ca-
dotes maligno instinctu agitatos pro baptisraatis
dcm facile illis. Hoc quoque modis omnibus prohi- gratia sive pro sepultura; loco pretia iojusta a non-
bemus ut nuUus presbytcr alterius clericum solli- nuUis accepisse quod nefandissimum facinus in
:

citet aut recipiat, quia gravis de hac rc in sacris

cunctis majorum institutis novimus prohibitum.
canonibus sontentia est.Quisquis autem contrahsc
Gratiserumdatur,etgratisdari jubetur.Et ideo nihil
slatuta venerit, vel his monitis nostris renititenta-
deinceps quia gralis est datum,pro baptizandis sive
verit, aut gradum se sciat amissurum, aut in car-
scpeliendishominibus pretii eyigere praesumant,sed
cere longo tempore detinendum.
C eos quos corporis valitudo sociat saIuti,temporibu3
CAPUT XVI. constitutis sponte baptizent ; et si in fine mortis con-
De fcininis a presbyteris non suscipicndis. stituti fuerint,eos absque aliqua dilatione sine alicu-

(Capitulare f^mina in
cap. <2.) NuIIa
jus pretii munere ad regenerationis baptismum ad-
Thcodulfi
domo sacerdotis hnbitet. Quamvis enim canones mittant.Cum vero ab hac vita recesserint,cum psal-

matrem ot sororem el hujuscemodi personas in qui- misctcanticisdiligenteradsepulcrumillosdeferant,

bus nulla sit suspicio cum illo habitare concedant, nullum exinde pretium requirentes.nisi ipsi aut pa-

hoc nos modis omnibus idcirco amputamus,quia in rentes eorum seu eloemosynarii sponle aliquid Iri-
obsequio sive occasione illarum veniunt aliae femi- buant.Similiter do pcenitentia danda el de sacramen-
lo in ecclesia faciendo ecclesiastica vetat auctoritas
non sunt ei alfinitate conjunct;e,et eum ad
nae qua;
peccatum illiciunt. Occasiones enim amputandas nullum prorsus exquirerc donum.Pffinitentiam au-
suntpeccatorum,etloIlpndffiomnes suspiciones qui- tem quairentibuscitosuccurendumcst.Etjurantibus
bus subtilitas diaboli sub praatextu charitatis et di- nc in perjurium incidant pra;dicandum. Peccantes
lectionis incautas animas et ignaras irretire consue- autoin ut ad pa^nileiitiam redeant omni solliciludinc

vit.Idcirco ad custodiendam vitam eorum vel famam invitandi.Et jurantos ut crimen non incurrant omni-
™°'''s suadendi sunt.Quoniam frequenter nonnull
speciali ordinatione prajcipimus ut nullus sacordo- D
tum extraneaj mulieri qualibet collationc aut fami-
paupertatecogente deterriti baptismum dilTerunt,et
non solum in domo illiusfemina
liaritate jungatur,et
absquc baplismatis gratia filios mori permittunt.4lii
non accedat,scd nec ipse frequentandi domum fe- quoque juramenli pretium,quod ab illis illicite a sa-
minae habeat potestatem,neo in cellarium vel inse- cerdolibus e.\igitur,metuenles,perjurium perpctrare

cretum ancillam aut libertam sou quamcunque fe- non formidant.Si quis vero sacerdotum haee prohi-
minam intromittat. Si quis vero presbyter crimine bita deprehensus fuerit admisisse,velcommissa po-
tius spontanea voluntate citius non correxerit.pro-
fornicationis de quacunque femina suspicatus post
primam et secundam admonitionem inveniaiur fa- prii honoris irrecuperabiliter periculo subjacebit.
bulari cum ea vel aliquo modo conversari,noverit se CAPUT XIX.
a sacerdotii honore et ab officio removendum,nuIla J quibwi illicitis presbyleri ma.vime se co/iibere
ei prorsus recuperationis consolatione relicta. debeunt.

[Capiluiarc Thcodulfi cap. I3;lib. v Capitular,

 .

713 CAPITULA. 714

cap. 325.; Observandum cst .sacerdolibus ul ab ^ rit, novcrit sc illo qui euni non baptizavil pro ejus
ebrietale so abstineant, quoniam secundum Scriptu- auima rationem rcddilurum.
ram ebrietas nullum vitium excusat. El Apostolus
GAPUT XXI.
commonet dicens Nolitc inehriari vino, in quo est
:

De decimis a fidelibus dandis.

lu.ruria. Et noque per tabcrnas eant bibendo aut co-
medendc,neque domosautvillascuriositatequalibet Decimas de omnibus rebus juxta modum a beatis
Patribus constitutum a cuncto pnpulo cum omni
peragrent, aut cum feminiavel quibuslibet impuris
devotione Dei ecclesiis reddendas esse monemus,
personis convivia exerceant, neque comessationibus
ut sacerdotes, qui pcr sacras eorum orationes et
et CEBteris pestibus ad gastrimargiam pertinentibus
oblaliones pro pace, pro totius populi Christiani sa-
deserviant,et ad forum vel mercatum nullalenus va-
hite,pro frugibus terr«, pro intirmis quoque et de-
dant, neque ad steculare judicium pcrgant, nisi forte
functis omnipotentis Dci misericordiam implorant,
ut pauperibus succurrant, autdc verbo Dci judices
victum et vestimentum et csetera quae in eis sunt
adraoneant ut justa judicia judicent.Si voro eorum
necessaria habeant, et ut hospitibus et peregrinis,
propria causa agcnda est, cum liccntia episcopi et
orphanis et viduis, debilibus et ajgrotis solatium
cum advocato pergant. Prohibemus autem omnimo-
prsebere valeant. (Cowm/. Cii6j7ow. ii, cap. 19; Capi-
dis ut presbyteri villici et conductores seniorum non
liant, nec chartas scribant, nec ad nupMas pergant, ^ '"'" '•'''"^rpta^ «''
^«3f
lonaobardor., cap. 41.) Sunt
nec armaassumant.necfidejussores existant.Carnis
prffiterea quidam qui dccimas suas dare ad ecclesias
suas negligunt, ubi et ipsi et eorum servi missas
quoque voluptates et negolia stecularia el vanas
audiunt. Proinde decrevinius ut omnes ibi decimas
hujus mundi delicias, impudica convivia, vanaspe-
dent ubi infantes eorum baptizanlur, ct ubi missas
ctacula, mortifcras hujus saeculi pompas, obsccena
audiunt, et ubi res ipsK convenire videntur, juxta
jocorum verba, risus inutiles, venationem cum avi-
proprii episcopi decretum. Presbyteri vero ab his
bus vel canibus, usuras, negotiationcs illicitas, pon-
qui decimas non dant wadios nunquam accipiant.
dera iniqua, placita soecularia, munera inju^ta, et
Sed qui post crebras admonitioncset pra?dicationes
omnia niortalia peccata, et si qua sunt
mo- similia,
eas dars neglexerint cxconmiunicentur. Juramento
nemus ut refugiant quoniam socundum Apostolum
:

Ncmo militans Deo autem propter periculum pcrjurii conslringi eos

impticut se negotiis ScVcularibus
nolumus.
ut ei placeat cui se probavit. Cajleros itaque ad Ec-
clesiam Ghristi pertincntes pie ot juste prajvidore GAPUT X.\II.

et regere debent tanquam Christi milites, bene De oralione Dominica et symbolo. Et de sjiirituulibus
patribus el fitiolis.
agsndo et pra;dicando juxta Doniini sententiam,qui
ait Sic luceat lu.v veslra coram hominibusutvideanl C
:
(Lib. II Capitul. cap. 46 et lib. vi, cap. 182.)

vestra bona opera et gtorificent Patrem vestrum qui Commonendi sunt fideles ut omnes generaliter a
in cixlis est. minimo usque ad maximum orationem Dominicam
GAPUT XX.
et symbolum discant. Et dicondum eis quod in his

Quod statutis diebus et in

duabus sontentiis omne fidei GhristianK fundamen-
vicis baptisma celebrelur.
Et de infirmis baptix,ondis tum incumbit. Et nisi quis has duas sententias et
Baptismumcertistemporibuscelebrarianliqui pa- '-' memoriter tenuerit et ex foto corde crediderit, et in

tres sanxerunt, Pascha scilicet ot Pentccosten. Aliis oratione sacpissime frequentaverit, catholicus esse
verotemporibusquempiam baptizari canonica vetat non Gonstitutum namque est ut nullus
poterit.

auctoritas, praeter eum quem in periculo mortis chrismetur, neque baptizetur, neque a lavacro fontis
constitutum necessitas summa constringit. llis ita- alium suscipiat, neque coram episeopo ad confir-
que duobus temporibus, Paseha scilicet et Pente- mandum quemlibet teneat, nisi symbolum et oratio-
costen, omnes sacerdotes ex cellis ad vicos conve- nem Dominicam memoriter tenuerit, exceptis his
nire debent, et ibi officio peraclo,cum summadili- quos ad loquendum aetas minime perduxit. Patrini
gcntia baptizandos quosque baptizent. Et tunc ad autem eos (|uos de fonte lavacri suscipiunt eru-
propriasecclesiaseumbaptizatissuisotcasterissub- n '^"'^ summopere studeant, et orationem Domini
jectisremeantes missarum solemnia persolvant, cam et symbolum illis insinuent, quoniam eos Do-
qui eos a fonte baptismatis suscepe-
et baptizati, ot mino genuerunt, et pro eis fidejussores existunt.
runt omnes excommunicent. Et quandiu in albis Qui vero in publica pcenitentia sunt constituti, aut
sunt, quotidie a patrinis ad ecclesiam cuin lumina- criminali peccatotenenlur obnoxii, neminem a lava-
ribus deducantur, et corpus et sanguinem Ghristi cro fontis suscipere ncquecoram opiscopo ad con-
usque in dicm octavum aaquali jure cuncti percipero firmationem tenere prffisumant usquequo pmniten-
studeant. Si autem parvulus tegrotans ad qucmli- tia peracta salislactioncm condignam percipere me-
bet presbyterum quocunque tempore vel hora ba- reantur.
ptismi gratia de cujuslibet parochia allatus fuerit, CAPUT XXIII.
ei baptismi sacramentum nullo modo negetur. Si De honorc parcntum, et dominis subdilorum admo-
quis hoc munus petenti concedere detrectaverit, et nendis.
ille parvulus absque baptismatis gratia mortuus fue- (Lib. I Capilulur., cap. 05; lib. ii. cap. 41, 44.)

PATIIOL CXIX. 23
715 ItODULPHI BiTURICENSIS EPLSCOPI. 716

Admonenrii sunt fideles sancta^ Dci Eoclesios ut filios A rumque fit, illi (|ui odio aut longinqua inter se lite

suos et filias suas doceant parentibus obedientiam discesserint,et ad pacem redire diuturna inlentione
exhibere, dicente Domino Fili, honorifica patrem
: noluerint, de Ecclesiae coetu justissima cxcommu-
tuum etmatrem tuam. Nam ct ipsi parentes erga nicatione pellanturquoadusque ad charitatem,qu£B J
filios suos ac filias modeste debent agere, dicente cooperit multitudinem peccatorum, venire festi-

Apostolo : Et iws, parent.es, nolite ad iracnndiam nent (a).

provocaro filios veslros. Nam et hoc dicendum est CAPUT XXVI.

eis ut si illi tali affectu parcere velint injuriis filio- Qualiter dies Dominicus olservetur.
rum, non hos impune Dominus sinit, nisi fortc di- (Lib. I Capitular., cap. 75; lib. vi, cap. 380, et
gni poBnitenticE exhibcant : ijuia levius est filios pa- lih. viT, cap. 276.) Diem dominicum apostoli ideo
rentum qucelibet fiagella suscipere quam Dei iram rcligiosa sanxerunt solemnitate quia in eodem die
incurrere. Admonendi sunt eliam dornini subdito- Redemptor noster a mortuis resurrexit. Quique ideo
rum ut circa subjectos pie ct misericorditer agant, Dominicus appellatur ut in eo a terrenis operibus et
nec eos quallbel injusta occasiono condemnent, nec a mundi illeoebris abstinentes, tantum divinis cul-
eos opprimant, nec illorum substantiolas injustc tol- tibus scrviamus. Nam sicut ipse Dominus Jesus
redJenda sunt
lant, nec ipsia deblta quce a subditis Christus et Salvator noster tertia die rcsurresit a
p
impie ac orudolilcr exigant. Quia ergo constat in mortuis, ita et nos resurrecturos in novissimo saj-
Ecclesia diversarum conditionum homines esse, ut culo speramus.Unde^tiam in Dominica die stantes
sint nobiles et ignobiles, servi, coloni, inquilini, et oramus quod est signum futurae rcsurrectionis.
:

cetera hujusmodi nomina,oportet ut quicunque eis Hoc agit universa Ecclesia quae in pcregrinatione
prajlati sunt, clerici sive laici, clementer erga eos mortalitatis inventa est, exspectans in finem sa;culi
agant et misericorditer cos traotont, sive in exigen- quod in Dumini nostri Jesu Christi corpore prae-
dis ab cis operibus, sive in accipiendis tributis vel inonstratum est, qui est primogenitus mortuorum.
quibusdam dcbitis; sciantque eos fratres suos esse Dies aufem Dominicus a Chrislianis post recur-
el unum seoum patrem se habere Deum,cui clanwnt: rectionem Domini celebratus est, et ex illo coepit
Pater noster qui cs in ccelis, et unam matrem sanctam habere festivilatem suam. Tanta ergo hujus diei
Eoclesiam, qua; eos intemerato sacri fontis utero debet esse obsorvantia ut pra;ter orationes et mis-
gignit. Disciplinaigitur cis misericordissimaet gu- sarum solemnia et ea qua; ad vescendum pcrtinent
bcrnatio opportuna adhibcnda cst; disciplina, ne nihil aliud fiat. Videlicet ut ncc opera servilia in
indisciplinate vivcndo auctorom suum offendant; eo agantur, ncc viri ruralia cxcrceant, nec vineas
gubornalio, in quotidianis vitae oommoatibus pr.-e- colant, nec campos arcnt, ncc messem mctant,
laloruni adminiculo destituti fatesoant. C nec fenum secent, nec sepem ponant, nec silvas
stirpcnt, noc arbores e»dant, nec in petris laborent,
CAPUT XXIV.
nec doinos construant, nor horlum faciant, nec ter-
Quod uon sit pcrsflnarum acceptio apud Deum.
ram moveant, nec ad placita convcniant, nec vena-
[Concil. Cahilon. ii, cap. 34.) Quia igitur, Apo-
tiones exerceant, nisi tantum cibi vel Irigoris neces-
stolo testante, non porsonarum aoceptio apud
est
sitatc. Item femincc opera trextilia non faciant, nec
Deum, et in omnibus judioiis cavondum cst, multo
veslimenta capulcnt, nec consuant, ncc vestimenta
magis hoc pcunitontiM judicio pr.-ccaveri dcbelut
in
lavcnt, nec liniant, ncc linum battant, ncc lanam
nullus sacerdotum unquam aut gratia aut odio ali-
carpero prKsumant, ncc berbices tondcant, ut omni-
cujus personae secus judicet quam quod in canoni-
.modis bonorum rcquics die Dorainico persolvatur.
bus sacris invenerit, aut quod illi scoundum sancta-
Ipse est enim primus dies sajculi. In ipso formata
ruin Soripturarum auctoritatem et ecclesiastioam
sunt elementa mundi, in ipso creati sunt angeli, in
consuetudinem rectius visum fuerit. Si ergo medici,
co inanna de coclo datum est, in ea lledemptor hu-
qui corporibus inedicinam inferrcconantur, ncqua-
mani generis a mortuis resurrexit, in co Spiritus
quam propter personii) cujuslibet acceptionem his
sanctus super discipulos descendit. Conveniendum
quos sanare cupiunt cauterio, aut ferro, aut duris
est sabbato die cum luminaribus ad ecclesiam,
aliis quibuslibct rebus, parcunt, multo magis his "
conveniendum esl ad vigilias sive ad matutinum
observandum est qui non corporum sed animarum
officium.concurrcndum est etiam cum oblationibus
medici cxistunt. Neque enim pcnsanda est pceni-
ad missarum foleinnia. Et dum convenitur, nulla
tentia quantilale temporis, sed ardore mentis et
jurgia sunt hal)cnda; sed tota die tanlum Deo va-
morlincationc corporis. Cor auleni conlritum et hu-
candum est, non in crapula et ebrietate vcl in luxu-
miliatum Deus non spcrnit.
riis et jocularibus vcrbis, sed in Dei laudibus et
GAPUT XXV. eleemosynis cum amicis, proximis, et pcregrinis
De discordanlibus. spiritaliter epulandum.
{Addit. IV Capitular., oap. 50.) Oblationes dissi-
CAPUT XXVII.
dentium fratrum neque in sacrario neque in gazo-
De diebus fcslis armi.
phylacio recipiantur. Placuil etiam ut sicut ple-
;Lib. 11 Capitnlar., cap. 35; Regino, lib. i, eap.
(o) Vido notds ad Uetjinonem, pag. 550.
 .

-I- CAPITULA. 718

577) Festos Jics in anno cclebrare sanximus, hoc A conjugibus ; et nisi cos audissetab heri et nudius
ost,diem Dominicum Pasrha; cum omni honoro et fertius vacasse ab opere conjugali,nunquam panes
sobrietatc venerari.similimodototam hcbdomadam sanctos ad comcdcndum concessisset. Quapropter
illamobservaredccrevimus,diemascensionisDomini eligcndi sunl aliqui dies quibus prius homo conti-
plcniter celebrare. In Pentecosten siniiliter ut in nentius vivat,quo ad tantum sacramentum dignus
Pascha,nativitatem sancti Joannis Baptista3,Pelri et accedere possit. Sim.iliter et eos qui in missarum
Pauli diem unum, sancti Laurentii, assumptio- solemniis panem et vinum sacerdotibus ad altare
nem sanctaj Maria}, dedicationcm sancti IMichae- offerunt, a conjugibus aliquandiu abstincro opor-
lis,natalem sancti Martini, sanc:i Andrefe, et om- tet,ct postea aqua loti, et vestimentis ablutis,
nium aposlolorum. In nalivitate Domini dies qua- pro suis suorumque erratibus oblationcs Deo of-
luor, octavas Domini, Epiphanla, purificationem ferant, et si volint, communicent. Quihus autem
sanctiB Maria;, natalem sancti Ursicini et sancti sacrificii sumptus ncgatur, offerendi facultas non
Auslregisili et sancti Sulpitii. Et illas fcstivitatcs tribuitur.
sanctorum observare decrevimus quorum in una- CAPUT .XXIX.
quaque parochia sancta corpora requiescunt vel De jejunio quadragcsiniali.
rcliquiiB venerantur.His prKdictis diebus ab operi- „ {Cupilnlare T/icodidfi, cap. 37,
-11, 4.3). Dies au

bus quicscendum esse diximus.Cffitcras festivitatcs fci:rquadragcsimales cum summa observafione cu-
sunctorum apostolorum,marlyrum,confessorum,at- stodicndi sunt, ut jcjunium in eis praifcr dics Do-
quc virginum congruo honoro cclebrandas esse minicos, cui ab abstinenfia subfracfi sunt.nullafe-
censemus. nus so]vatur,quiaipsi dicsdecimae sunt anni nostri,
C^PUT X.WUl. quos cum omni religione et sanctitate transflgere
Qualiter fidelcs in missariim solci/iniis offcrrc dc- debemus.NulIaeniminhisoccasiosit resolvendijeju-
bcanl vcl conimunicnrc nii quia alio tempore solet jejunium charitatis
;

Sacrilloium quod a Christianis Deo olfcrfur pri- causa dissolvi.Isto vero nun(juam dobet, et in alio
mum Chrisfus Dominus nosfcret mugisler instituit tcmpore jejunarc prsemium acquirere est. In hoc
quando commcndavitapostoliscorpusetsanguinem vero, pra3tcr infirmos aut parvulos, quisquis non
suum priusquam tradoretur.Sic enim legitur Ac- : jejunat,pccnam sibi acquirit, quia eosdem dies Do-
ccpic, inquit, Jesus pancni ct minus et pcr Mcyscn ct per Eliam et per semet-
calicem, el bcncdicens
ipsum sacro jejunio consccravit. Abstinendum est
dcdit e!.s.Dicunt aliqui,nisi aliquo interccdente pec-
cato, eucharistiam quotidie accipiendam. (Regino, enim in his sacratissimis diebusa oonjugibus,quia
b. I, cap. 194.) Ilunc enim panem dari nobis quo pene nihil valet jejunium quod conjugali opere pol-
tidie jubcnfe Domino postulamus dicentcs Panem C luifur.Ab omnibus crgo fidelibus singulisDominicis
:

noslrum quolidianum da nobis liodie. Quod quidcm diobus in quadragcsima,prc-eter cos qui procrimine
bone dicunf, si hoc cuin religione ct dovotione ct mortali cxcommunicatisunt,sacramenta corporiset
humilitate suscipiunf, ncc lidendo de justitia, su- sanguinis Christi sumenda sunt,et in Ccena Domini,
perba prcESumptione id faciant. Ca;lorum si talia et in Parasceve, et vigilia Paschs, et in die fiesur-
sunt peccata quae quasi mortuum ab remo- alfario rectionis Domini pcnitus communicandum esl. Et
veant,prius agenda est pconitentia ac si deinde hoc
; ipsi dies poschalis hebdomadic omnes asquali reli-
salutiferum medicamentum suscipiendum, juxta gione colondi sunt.
Apostolumprobarcse debethomo etsicde pane illo CAPUT XXX.
manducare et de calice libere. (Lib. ii Capitular., Dc artcris jcjuniis insiitulis.
cap. 40). Si vero indiscrete accipilur, timcndum De jcjunio in qua-
(Lib. V Capitutar., cap. 151).
est illud quod idemApostolus Quimanducat ct
ait : luor annilemporibus consorvando, quandolcctiones
bibit indigne judicium sibi manducat ct bibit. lloc duodecim in sabbafo leguntur, statufum cst a sanctis
est enim indigne accipere, si eo tempore quisacci- Patribus ut in primomense in prima hebdomadain
piat quo debet habere poenitentiam. Quod si tanta Junio in sccunda hebdomada,in Septembrio in tertia
non sunt peccata ut excommunicandus quisqueju- n hebdomada, in Decembrio in quarta hebdomada.
dicetur,non se debet a medicina Dominici corporis tribus diebus, id est quarta et sexta et septima
separare,ne dum nimium in longum dilfertur, ad feria, omnes, exceptis infantibus et infirmis, us-
perniciem animae portineaf, dicente Domino Nisi quc ad nonani jejunent et abstineant se a carne.
:

manducaverilis carncm Filii liominiscl biberitis ejus Eodem modo in diobus rogationum jejunandum est,
sanguinem, 7wn habebitis vitam in lotiii.Conjugatis et a carne Iriduo abstinendum est. Jejunia vero a
autem abstinendum est a coitu aliquot diebus,ora- sacerdotibus indictasineneccssitatcrationabili sol-
tionique vacandum,utad tantum acccdere purilicati venda non sunt. {Capitulai-e Tlicodulfi, cap. 38.) In
valeant sacramentum.Relegant regnorum libros, et diebus itaque jejunii cleemosyna facienda est, et
invenient sacerdotem Abimelech de panibus propo- cibum et potum quo quisque uti vellet,si non jeju-
sitionis noluisse prius dare David et pueris ejus an- naret, pauperibus eroget quia jejunare et cibos ;

tequam iuterrogaret utrum mundi essent pueri a prandii ad cojnara rcservare non mercedis sed ci-
mulieribus, non uliquc ab alienis, sed a propriis borum est incrementum,
719 tlODULFI BlTUfilCRNSIS EPISCOPI 720

G.\PUT XXXI. X, nitentire peccata siia confitcntibus autper antiquo-

De observationibus jejimiorum. rum canonum institutionem, aut per sanctarum

(Capitulare Theodulfi, cap. iO ; Capitular .Caroli Scripturarum auotoritatem, aut per ecclesiasticam
Calvi, tit. 38, cap. 8 ;
Capitulare Thcodulfi, cap. consuetudinem imponi debet,repudiatis ac penitus
in diebus jejunii pene onmium eliminatis libellis quos poenitentiales vocant quo-
42.) Absiinentia ;

deliciarura esse debet, et sobrie et caste vivenium, rum sunt certi errores, inccrti auctores, dc quibus
corde corpore ipsi sancti dics recte dici polost : Mot-tificabanl animas qux non mo-
ut sanctifioato et
transigantur. Denuntiandum est etiam ministris riebantiir,et vivificabant animas qmr noii vivebant.

reipubliojE ut a quarta feria anle initium Quadrage- Qui dum pro peccatis gravibus leves quosdam et

simae,ncc in ipsa quarta fcria, usque post ootavas inusitatos imponunt pccnitenliae modos, consuunt 4
Pasohoe,mallum vel placitum publicum nisi de con- pulvillos, secundum propheticum sermonem, sub
cordia et pacilicaiione disoordantium tcnerc pra3- omni cubito nianus ot faciunt oervicalia sub capite
sumant. Similitcr a quarta fcria ante nativitatem, universae Mtatis ad capiendas animas. Sicut enim

Domini usque post consecratos dies observent,nec- baptismus peccata, ita et pconitentia purgat.Seplem
non et in jejuniis quatuor temporum ctin Rogatio enim modis peccata dimitti Scriptura sancta de-
nibusetin"cKterisjejuniisconstUutissimiliobserva- n monstrat. Primo in
baptismate.secundo per marty-
-
rium.lertio por elecmosynam, juxta illud evange-
tione eosdom feriatos dies vcnerari omninodis stu-
deant.In his autem jejuniorum diebus nulloa lites,
oum Vcrumlamen datc elecmosynam, et omnia
;

nuUaecontentionescsse dcbent.scdinDcilaudibuset munda sunt vobis. Quarto si remitlat quis peccanti

in se peocata sua, juxla illud Dimittite et dimitte-
inopercnecessariopersistendum.Arguilenimoosqui :

conlentiones et lites jejunii tcmpore cxercent.et qui tur vobis. Quinto si per praidioationem quis et bo- I
debita a deljitoribus exigunt, Dominus perprophe- noruni operum exeroitium alios ab errore suocon-
tamdicens Eccein die jcjunii vcstri inicniuntur vo-
;
vertat, juxta illud Apostoli : Quoniain qui converti
luntatcs vcstr;i',nl omncs debitorcs vcstros rcpetitis.
feccritpeccatorcmaberrorevixsuie,salvabitanimam
Ecce ad litcs ct contentiones jcjanalis, ct pcrcutitis ejus a morte.&exio per charitatem,juxtaiilud; Cha-

pugno inipic, rilasDomini coopcrit midtitudincm peccatorum.^e-

ptimo per pcenitentiain.juxta quod ait David Con- ;

CAPUT XXXII.
versus sum in xrumna dum configitur spina. His
Dc panitcniia fidelilius danda.
ergo septem modis et remissio datur et ceternse le-
{Capitulare Theodulfi, cap. 36, 31). Hebdomada tributionis proemium acquiritur-
una ante initium Ouadragcsima', confessiones sacer-
dotibus dandoe sunt pccnitenlia accipienda, discor- r
CAPUT XXXIV.
dantes reconoiliandi, ct oinnia jurgia sedanda ; et
Dc publica pocnitcidia.

dimittere dcbent debita inviocm de cordibus suis, iConcil. Cabil. ii, cap. 25). Pa-nitcntiam agere
ut liberius dicant; Dimittc nobis debita nostra,sicut juxlaantiquam canonum institutionem in plerisque
ct nos dimittimus dcbiloiibus nostris. Et sic ingre- locis ab usu reccssit, et neque e.xoommunicandi

dientes in beata; Quadragcsima; tempus mundis et neque reconciliandi antiqui moris ordo servatur.Et
purilicatismenlibus ad sanctum Pascha accedant.et ideo qui publice peccat publica mulcteturp.eniten-
per pccnilentiam se renovent, qu.ie est secundus tiaetsecundumordiiiem canonum promcrilosuo ex-
baptismus.Confessiones varo danda^ sunt de omni- communicetur et reconcilictur. Xon enim lioituin

bus peccatis qiuc sive in opero sive in cogitationo est prcsbyteris publicam dare pa;nitentiara,sed pu-
perpetrantur.Ooto sunt vitia principalia sine quibus blice peecantes oportct ut juxta antiquorum cano- I
vix uUus inveniri potest. lCst enim primum gastri- nura decreta per episcopale ministerium publica
margia,hoc est ventris ingluvies, secundum fcrni- Deum studeant satisfaotione plaoare.
quartum avari-
calio,tertium accidia sive tristitia, GAPUT XXXV.
quintum vana gloria, sextum invidia, septi-
tia,
Uc usuris et fcnore.
mum ira, octavum superbia. Quando ergo qiiis ad Oportet sacerdoles ct omnes in commune fideles
confessionem vcnit, diligentcr debet inquiri quo- "
modo aut qua occasionc peccatum pcrpetravit quod
ut si

gregant
quando fruges velquosdam redditus
et protelant,non ideo hoc faciant ut carius
terrae con-
I
peregisse conntctur, et ju.xta modum faoti debet ei
vendant et thesauros congregent,sed utpauperibus
poBnitentia indicari.Debet ei pcrsuaderi ut de pcr-
tempore necessitatissubveniant neo adusuramali- ;

versis oogilationibus faciat oonfessionem. Debet ei

quid dcnt, quoniam ab ipso Doniino in lege omni-
etiam injungi ui de octo vitiis priuoipalibus faoiat
bus interdictum est ad usuram aliquid dare. (Lib.
confessionem. Et nominaiim debet oi sacerdos
1 Ca/iitular., cap. 119, 124, 125.) Usura est ubi
unumquodque vitium dicere et suam dc eo confes-
amplius requiritur quam datur.Verbi gratia,si de-
sionem aeciperc.
deris solidos decem et amplius requisieris, vel si
CAPUT XXXIII. dederis modios frumenti aut vini, et iterum super
Dc modis poenitentix vcl rcmcdiis. aliquid quaounque occasione vel quocunque modo
[GoncU. Cabilon. u, cap. 38.) Modus auicra pce- excgoris.Quiciinque enim tcmpore messis vel tem-
 721 CAPITULA. 722
pore vindcmiffi, non nccessitate, sed propter cupi- A fertionem plenam consequatur acta legitima pceni-
ditatem, comparat annonam aut vinum, et servat fentia.
usque dum carius vonundare possit, hoc turpe lu- CAPUT XXXVIII.
crum esse dicimus.Fenus autemexercet qui aliquid De observationibus vanitatum.
prsstat. Nam justum fenus est qui amplius non (a) Quicunque fldelium auguria et auspicia sive

requirit nisi quantum prffistat. somnia vel divinationes quaslibet more gentilium
observaverint, sive sortes quas mentiuntur esse
CAPUT XXXVI.
sanctorum, quse elerici vel laici detecti fuerint vel
De perjurio et falso lestimonio.
domos suas hujusmodi
consulere vel docere,aut in
(Capitulare Thcodulfi, cap. 26, 27). Praedicandum
homines introduxerint exquirendialiquidartemale-
est ut pejurium fideles caveant et ab hoc summo- fica, aut domos suas lustraverint,ab ecclesia quin-
pere abstineant, scientes hoc grande scelus esse ct quennio habeanturextranei poenitentiam agentesse-
in lege et prophetis sive evangelio prohibitum. Au-
cundurn antiquas regulas constitutas. Non enim li-
divimus enim quosdam parvi pendere hoo sceUis cet Christianis traditiones gentilium observare vel
et levemquodam modo perjuris pcenitentiiE modum colere clemenla.aut Iunas,aut stellarum cursus.aut
imponere.Qui nosse debent talem de perjurio pocni- inanem signorum fallaciam, pro domo faciendavel
j,
tentiam imponere debere qualem et de adulterio,de segete vel arboribusplantandisvelconjugiissocian-
fornicatione, de homicidio,et de ceeteris criminali-
dis. Scriptum est enim Oninia quxcuntiue facitis,
:

bus vitiis quoniam in lege Domino prcBcipiente

:
in numinc Doniini facite. Nec licet in collectionibus
hsih&mMS Nonperjurabis in nomine tneo, nec pol-
:
hcrbarum aliquas observationes vel incantationes
liics nomen Dei tui, ct ne assumes nomen Domini
attenderc, nisi tantum cum symbolo divino etora-
Dci lui in vunum. Dicendum est etiam eis ut a tione Dominica. Similiternec Christianas mulieres
falso testimonio se abstineant, scientes et hoc
licet vanitatem in suislanificiis observare,sed Deum
gravissimumscelusesse etab ipso Dominoinmonte invocent adjutorem,qui eis sapientiam texendi do-
Sinai prohibitum, dicente coc^em Domino Non :
navit ut in omnibus honorificetur.
falsumlestimoniumdixeris, sive testis falsus non crit
CAPUT XXXIX.
impunitus.Sc\a.lse etiam quisquis hoc perpetraverit
Dc homictdiis sponle commissisetnon spontecommissis.
talipcenitentiapurgandum utsuperius dictumestde
De his qui voluntarie homicidium faciunt gravis
perjurio. Dicendumque est illis quod summa, non
sententia in Scripturis sacris est,dicente Apostolo :
dicam stultilia,sed nequitia est pro cupiditateauri
Qui tcmplum Dci violaverit, disperdct illum Deus.
etargenti,autvestimentorum,aul cujuslibetrei,aut
Templum enim Dei sanctum est quod estis vos. Qui-
quod creberrime contingere solet, propter ebrieta-
^ cunque ergo voluntarie homicidium fecerit,ab Ec-
tem. in tam grande scelus corruere,ut aut septem
clesia Dei est repellendus et a consortio fidelium
annis in arcta arumna sit, aut ab Eeclesia sit re-
sequestrandus juxta canonum instituta.ubi itascri-
pulsus, dicente Domino : Quid prodest homini,si lu-
ptum reperitur Qui volunlarie homicidium fecerit,
:

crctur totum miindum, el animx sux detrimentum

pa'nitentix quidem jugitcr se submittat, perfectionem
faciat. Quippe cum aliis videalur pius existere, si-
vero circa exitum vitse consequatur. Et item Si quis :

bimet crudelis existat. Si quis vero perpetrato per-

voluntarie homicidium fccerit, ad januam Eeclesiss
jurio, aut falso testimonio, vel quolibet criminali
culhoUcx seniper jaceat, et communionem in exitu
peccato,timens pcenitentiaj longam cerumnam, ad
vilx sux rccipiat. Si autem non voluntate, sed casu
confessionem venire noluerit, ab Ecclesia repellen-
aiiquo, homicidium fuerit factum, prior canon septem
dus est, sive a communione et consortio fidelium,
annis agi paenitentiam jussit, secundus canon quin-
ut nullus cum eo comedat,ncque bibat,neque oret,
que mandavit. Et alibi : {Conc. Ancyr., 22, 12,):
neque in sua domo eum recipiat.
De homicidiis non sponte commissis, prior quidem
CAPUT XXXVII. dcfmitio post septcm annos pmnitentix perfectionem
Dc perjurio, furto et rapina. conscqui prxccpit. Secunda vero quinquennii tempus
Quicunque sciens perjurium perpetraverit, annis
septem se poenitentise subdat, et ita deinceps ad CAPUT XL.
communionem revertatur. Qui vero cupiditate ca- De liomicidiis diversis occasionibus perpetratis.
ptus furtum fecerit, quod abstulerit reddat, et an- Si quis servum proprium.licet criminibus multis
nis quinque pcenitentiam agat. Similiter et qui per approbatum, sine conscientia judicis occiderit, ex-
rapinam alterius res injuste abstulcrit, et hoc quod communicatione vel poenitentia biennii reatum san-
vi illieite extorsit restauret, et totidem annis, id guinis emendabit. Si vero domina furore zeli ac-
est quinque, reatum suum pcenitentia; jejuniis di- censa flagellis verberaverit ancillam suam,ita ut in-
luat. Si autem nescit cui damnum intulit, aut non fra diem tertiumanimam cruciatu elTundat,et quod
valet reddere quod violenter subrepsit, asperiuri incerUim sit voluntate per septem annos.siin casu
pffinitenticB se submittat et post seplem anuosper- occi<Icrit, per ([uinquennii tempora a communione

(<() Vide notas ad Capitular. 1031:!.

 . :

723 RODULFI BITURIOKNSIS EPISCOPI CAPITULA. 724

placuit abstineri. Quod si infra tempora constitula A sacramcnta peroipiant. Quod si uxores habenteset
fuerit infirmata, aocipiat communionem. Placuit transcendentes quinquagesimum annum fetatis ita

etiam ut hi qui sibi ipsis aut per ferrum, aut per dcliquerint, ad exitum vitae communionis gratiam
venenum,aut per pra>.cipitium,autper suspendiuni, conseqimntur.
velquolibet modo violentcr inferunt mortem,nulla
CAPUT XLIV.
illis in oblatione commemoraiio fiat, neque cum
De satisfaclione et reconcilialione pcenitenlium
psalmis adsepulturameorum cadaveradeduoantur.
Similiter et de his placuit qui pro suis sceloribus Satisfactio autem est causas peccatorum ct sug-
puniuntur. gestiones excludere et ultra peccatum non iterare.

CAPUT .\LI. complementumpa:-

Reconciliatio vero est quae post

De feminU qux partus suos necanf. el cum diiobus nitentia! adhibetur. Nam Deo
sicut conciliamur
fralribus fornicanlur. quando primum per baptismum a gentilitate con-
(Conc. .hicyr., cap. 21.) Si qua mulier fornica- vcrtimur, ila reconciliamur quando post peccatum
verit, et infantem qui exindenatus fuorit occiderit, pocnitendo regredimur. Quorum auteni peccata in
et quae studuerit abortura facere ei quod est concc publico sunt, in publico debet csse pocnitenlia per
ptum necare, aut certe ut non concipiat elabnrat, t. tempora qua; episcopi arbitrio pocnitentibus secun-
sive ex adulterio, sive ex legitimo matrimonio, has dum dilTerentiam peccatorum decernuntur ;eorum-
tales mulieres in morte non recipere communionem que reconciliatio esse debet ab episcopo sive a pre-
priores canones decreverunt. Nos tamen pro mise- sbyteris, jussu tamen episcoporum, sicut canones

ricordia sive tales sive conscias ipsarum deceman- Africani concilii testantur, ubi ita scriptum est
nos agere poenitenliam judicavimus. Et si qua mu- Cujuscunquc jiocnitcnlis publicum el vulgat!.$simum
lier duos fratres, aut si quis vir duas sorores ha- crimen est quod univcrsmn Ecclesiam commovcrit,
buerit, a communione se abstineant usque ad mor- antcabsidimiei manus imponatur. (Lib. v Cupilular.,
tem, in morte autem eiscommunio pro misericor- cap. 1.37. )Si vero pccnitens mortis pericuium ;n-

dia delur. Si vero supervixerint communione acce- currerit, per episcopi licentiamapresbytero recon-

pta, et de infirmitate convaluerint, agant plenam cilietur et communionis gratia muniatur, ne despe-
pcenitentiam tcmpore constituto, et hoc secundum rationis fune ligatus ad cEternum pertrabaturinteri-

antiquani definitionem.Humanius autem nunc defi- tum. Nulli ergo fidelium ultima pcenitentia vel rc-

nimus ut eis dccem annorum tempus pcenitenti;u conciliatio sivc corporis et sanguinis Christi perce-

tribuatur, ita tamen utomni tempore vitie sua; fleti- ptio neganda est. Quorum autem pcccata occuUa

bus ct humilitati insistant. sunt et sponlaneaconfessioncsolitantummodoprc-

C sbyteroabeisfuorint revelata, horum occulla dcbct
CAPUT XLII.
esse pccnitcntia secundum presbyteri judicium cui
De adulterio.
confessi sunt,ne infirmi in Ecclesia scandalizentur
{Cnnc. Ancyr., cap. 20.)Si cujiis uxor adullerata
vidcntes eorum pcenas quurum penitus ignorant
fucrit, vel si ipse adulterium commiserit, septem
eausas. Quah autem tempore poenitentium leconci-
annorum poonitentia oportet eum perfectionem con- ostendunt decreta Innocentii
debcat
liatio fieri
sequi secundum prislinos gradus. Si vero uxorem
pap«, ubi scriplum reperitur (epistola ad De-
ita
habens concubinam habuerit,non communicet,do-
ccnlium): De pwnilentibus autem qui ,sivc cx fjravio-
nec desinat ab oa et ad pojnitcntiam revertatur.
ribus commissis sive c.v lcvioribus pmnitenliam ge-
Quod si conscio marito uxor fueritmo3chat«, usquc inlervenerit xgritiido, quinta
runt, si nulla feria
in finem non communicet.Si autem eam reliquerit,
ante pascha eis remiltendum, esse Domanx Ecclesise
post decem annos accipiat communioncm.
consuetudo demonslrut, Cxlerum dc pondere sssti-
CAPUT XLIIL mundo delictorum sacerdotis est judicare, ut attendat
De kis qui fornicantur irrutio/iabiiiter. ad confessionem et ud flclus alque lacrymas pcenitca-
{Conc. Ancyr. ,ca.p. IO.)De his quiirrationabiliter tis, at tunc potest dimitll cum viderit congruam ,sa-

versati sunt sive versantur, id est qui se miscent ])

ti.ifactionem...Sane si quis in iegritudinem inciderit,

pecoribus aut cum masculis polhmnlur,si quis ante ei est ante piischa rela.candum, ne dc hoc sxculo abs-
vicesimuni annum tale crinion comraiserit,quinde- quc communione disccdat. IIoc ergo ante omnia
cim annis exactis in poenitentia communionem ora- cavendum est, ne in extrcmis poenitenti pocnitentia
tionis mereatur, deinde quinqueniiio in hac com- et reconciliatio denegetur, ne in despcratione per-
munionedurans,tuncdemumoblationissacramenta eat. Pcrdidissctenim latro in cruco ad dcxtram
contingat. Disculiatur autom et vita eorum qualis Christipcndcns prajmium, si illum unius hora^
tempore pocnitudinis exsliteril,otila raisericordiam pLcnitenlia nou juvasset. Vera ergo ad Dominiim
consequantur. Quotijuot autem peraeta viginti an- conversio iu ultimis positorum mente potius es(
norum ffilate uxores hubenles in hocpeccatum pro- a;stimauda quam temporc, propheta asserente :

lapsi sunt, viginli quinque annis pa'niludinem gc- Cum conversus, ini]uit, inycmucris lunc salvus
rentcs in communione suscipiantur orationurn :in cris.

quaquin([ucnnioperduranlestuncdomumoblationis
723 WALTEOII ATUiELlANENSlS EPISGOPI CAPITULA 726

CAPUT XLV. A peragat et ad sacra mysteria devotus accodat.Cum

vero ultra modum appetitus gulo; in sumendis ali-
De polliUionibus noclurnis.
mentis rapitur,atque idcirco humorum receptacula
(S. Gvegov. episl. ad S. Aucjustinum,cap. IL) Qiuu- gravantur, habet exinde animus aliquem reatum,
renduraest iitrum post illusionemqua3porsomnium nontamen usque ad prohibitionem percipiendi sacri
solct accidere corpus et sanguinem Domini quislibet mysterii vol missarum solemnia celebrandi, cum
accipere valeat, aut si sacerdos sacra mysteria ce- fortasse aut festus dies exigit, aut exhiberi myste-
lebrare debeat an non. Ad hc-ec respondendum est rium, pro eo quod sacerdos alius in loco deest, ipsa
quoniam in Veteri Testamenlo pollutum nisi prius neccssitas compellit. Nam si adsuntqui im-
alii

lotum aqua usque advesperum intrarein ecclesiam plere illud officium valeant, illusio crapulam
per
non conceditur. Quod tamen aliter populus spiri- facla a peroeptione sacramenti prohibero non debet,

talis intelligens sub eodem intcllectu accipit, quia scd ab immolalione sacri mysterii abstinere, ut ar-
quasi per somnium illuditur qui tentatusvanisinia- bitror, hnmiliter debet, si tamen dormientem tur-

ginibus immunditiae in cogitatione inquinatur. Sed pis imaginatio non concusserit. Nam sunt quibus

lavandus est aqua, ut culpas cogitationis lacrymis plerumque ita illusio nascitur ut corum animus
abluat. Et nisi prius ignis tentalionis recesscrit, y,
eliaminsomnocorporispositusturpibusimaginatio-
rcum se usque ad vesperum recognoscat. Sed est nibus non fcedetur. Si vero ex turpi cogitatione vi-
in cadeni illusione necessaria valde discretio, qua; gilantis oritur illusio, mentem dormientis radix foe-

subtiliter pensare debeat ex qua re aceidat menli dat coinquinationis.Quia quod cogitavit sc'ens hoc
dormientis. Aliquando enim ex crapula, id est ex non dobet accederc ad
pcrtulit nosciens. Iste talis
iLiiaio cibo vcl potu, aliquando ex naturoe supor- porcipiendum vel confccrandum corporis et sangui-
fluitate vol infirmitate, aliquando ex cogitationo nis Christi sacramcntum quousquc pocnitentiae et
contingit. Et quidom cum ex naturas superfluitatc abstiuentia; biduana vel triduana satisfactione pur-
vol inrirmitate evenerit, omnimodo haec illusio non gatuset aquaablutus mundctur,ot sumonte corpore
est timenda ; sed iile qui pertulit, se ipsum ac vo- purus ad tam sacratissimum niystorii muiuis accc-
stimenta sua; aquis emundans, licite misnistorium dere festinet immunis,

ANNO DOMINI DCCGLXVII.

WALTRUILS
AUHELIANENSIS EPISCOPUS.

WALTERII CAPITULA..
Promulgata in synodo apud Bullcnsem fundum sccundo ordinationis ejus anno, vii Kal.
Junii, celebrata.

C\p. I. — Quomodo archidiaconi presbyleros C sibi cemmissas parochias, diligontcr (6) discutiant
discutianl. presbyterorura fidcm, baptisma, et misarura ccle-
(llinom., Cnpit. dat. decanis.) Ut archidiaconi por brationom : quatenus roctam fidem tencant; bapti-

LUDOVICI CELLOTII NOT/E

(ii)Horum capitulorum auctorWaIlcrus,sivoGuaI- spcro injucundum non (oro.Quibus etiam Theodul-
terus Au^-elianensis episoopus, in concilio nostro phum adjiciemus et ipsum Aurclianensom, cujus
Duziacensi cum caeteris judex sedit, et sententiam epis'.oIam ad clerum Ecclesiffi sum scriptam ex edi-
dixit adversus Laudunensem Hinemaruin, subscri- tore Daronio suos in Annales Carolus Sausseius
ptusque in eo Iegituri< Walterus humilis Aureliano- transtulit (-'l«Hf(/. eccl. AurcL, 1. vi). Quanquam suo
rum episcopus " quemadmodum postca in Ponti-
: antea loco non dofuorat Sirmondus (t.II Conc. Gall.)
gononsi," Walterus humilis Aurelianensis Ecclesise Ad tempus collectffi diccccsancC hujus synodi, et
episcopus :» unde viri optimi modestiam, et nx latorum capilulorum quod attinet,nihil cortumpos-
modestia caetorarum virtutum cumulum intelligi- sumus edicerc, deficiente in titulo et Dominicae in-
mus, Ex hao autom synodopastoralcm sollicitudinem caruationis, et indictionis nota, quam religiose cetas
et coclesiasticffi discipIino3 observationeni habemus, illa signavit. « Secundo, ;> inquit, ordinationis su»
qua majorem ncc Hincmarus ipse, noc Isaac Lingo- anno. »
nensis Parduli olim diaoonus eodem argumento po-
steritati transmiserunt ut ex his capitulis patet,
: (i) Discutianl preshylerorum fidem. Non multum
qua; cumaliis aut committi aut coiijuiigi,tibi lcctor, discedit.
727 WALTERII AUMELIANENSIS EPISCOPI
sinacalholicumubservcnt;etmissarum proccs bene A.
intelIigant:psaImosdigne secundumdivisionesver-
suum modulentur;(rt)ctDominicam orationem cum
symbolo et fide catholica ipsi intelligant,ct omnibus
benepronuntiare dicbus feriatis insinuent ad intel-
LUDOVICI CELLOTI
anno. De primo quid divinaljimus"? Agius quem
» Symboli recitatione, ut nova, et nondum apud om-
horum temporum irequentissima concilia fecerunt
celebrem, non ultra Sucssionense lll subscriptus
reperitur anno S65. llli successit in Aurelianensi
throno Anselmus, solo nomine notus.in nullo con-
cilio, ne Tricassino quidem anno 867 repertus ;
quandiu sederit, penilus obscurum est. Qui octo
annos sedis assignant.et usque ad annum ejus s;c-
culi76 extendunl:qui Walterum anno 885 affigunt,
si de sedis initio volunt intelligi, extralineam cur-
runt et ulrique ex concilio nostro Duziarnesi ma- „ denique Constantinopolitanos, concilii sui Symbo-
:
nifcstc refelluntur, in quo Walterius sententiam
dixit. Itaque si justis tcrminis Anselmi sedcm cir-
cumscribere volumus, ad investigandum Walterii
cxordium, faciamus anno sa;culi ejus 67 ipsum ad
pontillcatum adiisse, anno saltem 69 desiisse de-
buerit. Ut cum Walterus 70 inchoet, et sequonte in
Duziacesi concilio sedeat. Jam quo Ghristi anno
capilula hsc edidcrit, pronuntiare faciie est,".\nno
secundo ordinationis sua% » ait titulus ergo anno
: mentione, Benedicti ill tempore ab Henrico I impe-
Christi 71 ante cclebrationem concilii Duziacensis,
quae mcnse Augusto facta, nun tegre Aurelianensi
episcopo spatium conccssit convocanda?synodi dioi'-
cesan.Tj mense Maio. Et h.-cc ex conjectura. doncc
certius aliquid de Anselmi obitu doceat hisloria.
discedithoccapitulum ab Ilincmariano item primo
atque univcrse quid archidiaconi a presbytoris exi-
gerc debeant, episcopo renuntiare singulis ainis
quando parochias abeuntvisitando,llincmarus idem
articulis 20 complectitur (tom. Ill Concil. GalL, C Synibolum ad publicam missam decantaretur. Id
p.623).Vult pr^eterea ut « scrnionem Alhanasii di
fide, cujus initium est,Quicunque vult salvus esse,
memoriaj quisque commendet, et sensum illius in-
telligat, ct verbis communibus cnuntiare queaf. »
Herardus Turonensis ideni prcecipit in capitulis
(Hcrad., capit. 16, tom. III Conc. CalL, p, 112), ca-
quc omnia non tantum a presbyteris, sed etiam ab
ipso populo memoria tcnori cupit, et cani publice.
« De oratione Dominica et Symbolo, ut mcmoriter
teneant, et Gloria Palri, ac Sanotus, atque Creduli-
tas, et Kyrie eloison a cunctis revcrenter canatur.
Psalrai suoiliter disctincte a clcricis. » Qus sit illa
Credulitas, si disfinguitur a Symbolo apostolorum,
dici non potest alia, meo judicio, quam Symbolum
Athanasii.
(fl) Oralioncm Dominicam cum Symbolo. Apostolo-
rum vidolicct, non eo de quu mox in missa recitan-
do. De quo et in Capitulari Caroli Magni prwcipilur
VI, c. 171, 172).« Ut annuntient presbyteri om- D "' cantaretur. non qu.idibet imperantia auctoritas
nibus lidelibus sibi subjectis symbolum et orationem
Dominicam,ut Spiritus ancto illustrante salventur.»
Et mox ut nemini liccat inlantes de sacra fontc
suscipere, nisi qui « memoritcr Symbolum ct ora-
tionem Dominicam tenuerint » Quod ad corum
: et Latine in aes incisi testificatione monstratum,r.on
explicationem pertinct populo tradendam.vult idem
capitulare," Ut nulliis sit presbyter qui in ecclcsia
publice non doceat lingua.»Vide etTheodulphi .-^u-
rclianensis epistolam eadcm omnia suadentem.
(ft) F.t credo in ')eum, apud nmncs ad missam de-
cantclur. Est enini a^quum, ut ad mysterium lidci
conljciendum et percipicndum publica fidei pro-
fcssione animos nostros oomparernus. Ila Chri-
sfuf Dominusbcncficinra sanitafis rogantes saipo ad
jidci pxeroifium provocavit, utin muliere Chanan.r.i,
in ccnturione, in Lazari sororibus videre est, ct iu
palre pueri lunatici, exclamante, Crcdo, Doniine.
adjura incrcdulilalcm imuni (Marc. ix). Ca>terum de
728
ligendum : ut sciat-unusquisquequid petat ad Do-
minum. Ei \ii yloria Patri, et Filio et Spiritui san-
cto, (b) et Ci-edo in unum Deum, apud omnes ad mis-
sam decantelur. Et ut ipse sacerdos cum sanctis
angelis et populo Dei una voce, Sanctus, sanctus,
XOT.E.
nes usu corroborata prscipit auctor capitulorum,
quam tamen Walafridus Strabo videtur ut antiquis-
simam agnoscere (de Heb. eccles.,c.22), et a Graecis
ad Romanos, ac deinde ad llispanos profectam :
apud Gallos autem etUermanos Caroli magni tem-
pore, damnata per Uispanias F^elicis Urgelitani hpf-
resi, idem symbolum « latius et crebrius in missa-
rum ccepisse officiis iterari.».\ntea igitur aliquibus
saltcm in locis, licet rarius, usurpabatur. Graecos
" lum, Nica?no praetulisse, quia et aptius est ad mo-
dulationem, et « ut conlra hcereticorum venena, in
ipsis etiam sacramentorum celebrationibusmedica-
menta apud regia; .'^u;e urbis sedem confecta fide-
lium dcvotio celebraret. » Verum Berno Augiensis
in causa ejus canendi cum eo convenit, in tempore
longe discedit, cum narrat (I. de quibusd. Ueb. ad
niiss. pertinentibns, c. 2}, absque ulla Grtccorum
ratore interrogatos Romanos clericos, cur a sym-
bolo intermissarum solemnia recitando abstinerent?
i'espondisse, " Quod Romana Ecclesia non fuisset
aliquando ulla h;ereseos faeceinfccta, sed secundum
sancti Petri doctrinam.in soliditate catholiCi-e fidci
permancret inconcussa: et ideomagnis his neccssa-
;
rium essc, iJud symbulum saepius cantando frc-
quentare, qui aliquando ulla hsrcsi potuerunt ma-
culari. » Quibus auditis instilit, atque inipelravit a
Bcnedicto pontificc imperator.utin posterum Rom;e
factum cst anno Christi 1014, Henrico
tione sua adhuc rccente.
Itaque cum ex illis auctoribus exploratam habea-
mus cjus moris causam, non sine ingenti Romans
Ecclesi.-e principis ct magistrae ecelesiarum omnium
gloria, quam per Liherium et Honorium obscurare
conantur hceretici. lempus illius institutionis, aut
potius celebcrrim.-R IVequontationis in EcclesiaGal-
licanasumendumvidetui'cxeo congressu legatorum
eumLeoneIIl|ionfificc,quosCarolusMagnusRomam
ad eum misit, referturquc a Baronio iad Ann. 809,
tom.lX):cujus suiunia hffic est, toleratam fuisseab
ipsoLeonepotestatem cancndi apudGalliasSymboli,
at non addendaa in eo wtcis Filioque, quK contentio-
nem crearet. Quamobrcm dedisse consilium, « Ut
paulatim in palatio, inquit, quia in nostra sancta
ecclesia non cantatur,cantandi consuetudo ejusdem
symboli intcrmilfatur sicque fiat ut quod in ipsum
:
sed potius audiendi id feccrat novitas, si dimiltalur
a vobis, dimitletur ab oninibus. » Addunt .\nnalcs
non tantum eam Symboli recilationem non fuisse
tunc a papaprobatam.sed etiam publica ejusGra?ce
placere sibi quatuor syllabarum additioncm,ut in-
telligamus jam tum retinentissimam antiquitatis
fuissc Romanam Ecclesiam, nationem vero nostram
novitatisamantissimam.Tamparumenim persuasit
nostris hominibusLco quod optabat,omitti Symbo-
lum, ut pofius clarissimi antisfites illud ubique ab
omnibus canfai'i jusserinl eventu quidem felicis-
:
simo et gloriosissimo,cum ulrumque secuta dcinde
sit et Romana et univcsrsalis Ecclesia, ut et symbo-
lum dficanfcturad missani,et particula Filioijue &A-
(latur.de i|uain concilio Elorentino multa disputan-
tur:scd fafcndum cst pcriculosam sciiipcr esseno-
vitalcm, ct non raro in ea inducenda peccari.

729
sanctus (a) ad missam decantet. Et
cendum est presbyteris (6)
sed inagis se confidant in defensione Dei
armis.
Cap. II. —
Quomodo per arclddiaconos cita et do-
ctrina prcsbytcrorum carditialiuiu invcstigelur.
\Capit. Car. M. 1. v, c. 112).
nos (c) vita,inteIlectus,etdoctrinacardinalium pres-
byterorum investigetur. Vita scilicet modestiiE,
studium religiosaj conversationis
sobrietatis, ac
a Kal T.i^ 6 )va6<; iiij.a EiitETio
^T'-^!' aYic?, leclum, speculationi dabimus ot fidei m,vsteriis
Kup'.o; SxSatie.
(b) Utar/iianonporlenl. < Noncnim qui roliquimus
saBculum,ut aitMoguntinumconcilium (e. I7),id mo-
dis omnibus observare voluinus,ut arma sijirilalia
habeamus,scecularia dimittamus. » Militares igitur
animos qui bellia assiduis undique circumstreponti- g liorem requiramus.
bus in cleruni irruperant, episcopi necesse habue-
runt inrringere,et ex clericorum omnium manibus
arma excutere, ut factum Meidensi concilio {can. dio
37), cui Hincmarus recens ad episcopatum evectus
interfuit,quo decretum est « Utquicunque ex olero : genter diserteque enuntiet, ciijus facultatis potissi-
esse videntur, arma militaria non sumant, nec ar-
mati incedant sed professionis sua; vocabulum re-
: teris fuisse primum ut credamus, facit illa, si sic
ligiosis moribus,et religioso habitu praebcant.Quod
si contempserint,tanquam sacrorura canonum con-
temptores, ct ecclesiasticae sanctilatis profanato-
res,proprii gradus amissione multentur quia non
possuut simul Deo et saiculo militare. " Quapropter
severe interdictum ne in seditione arma sumant
{Capit. Car. M. 1. vi, c. 2^8 et 2i.5). " Ut clorici
qui in quacunque seditione arma volentes pra3sum-
pserint, reperti amisso ordinis sui gradu in mona-
sterio pa3nitenti;c conlradantur. » Et quoniam per
ea tempora episcopis et presbyteris initio non erat
prKlio interdictuin,notaL)ile est laicos ipsos et mi- n modestia? specie, pellaci alfabilitale, emontita be
lites supplicare imperatori Ludovico, « ut episcopi
deinceps,sicut hactenus.non vexentur hostibus.sed
quando vos nosque in hostem pergimus ipsi propriis
resideant in parochiis,Deoquefidelitcr famiilari stu-
deant. Quosdam enim ex eis in hostibus et pncliis
vulneratosvidimus,etquosdamperiisseoognovimus.
Novit Dominus quando eos in talibiisvidemus, ter-
ror apprehendit nos, et quidam ex nostris tiinore
perterriti propter hoc fugereetinimicis terga vertere
solent, " etc. « Quara formam et de sacerdotibus
teacre optamus, id est,ut nec illi in hostem (deest
pi:rgant\ nisi benedicli,et ipsi electione atque per-
missione proprium episcoporum, qui tamen lales
sint,de quorum scientia; et vita, ac conversatione
omnes securi esse possimus. » Vetat igilur Walte-
rius ne quis clericus tuteloe sua3 prKtextu arma fe-
rat,quibus alteri nocere possit.
(f) Vita.tntellectus et docf rina cardinaliu/n prcsbij-
terorum investigetur.Ga.rd'm3i\e3 presbyteri sunt ad-
dicti et incardinali ecclesiis, in quibus moventur "
uuiiem ut omnibus provideant sed itatamen ut ab
illis non moveantiir. Et quia cardo rerum omnium
praecipua pars dicitur, pra;cipui et primarii earum
ecclesiarum presbyteri sunt,quos parochos sivc cu-
ratos appellamus.ln eoruin vitam sive mores,etin-
tellectum.atquedoctrinam vult episcopus diligenter
inquiri. Ha^c duo quemadmodum rccte distinguat,
equidem non video.Nam quoddicipotest.intellectus
ad propriam scientiam pertinere.quam peritus sit,
quain catholice mysteria tidei mente complectatur
doctrina vero,ad crudiendam plebem, quam facile,
quam illuminatc et aperte animi siii sensa intfr sanctirires; ita verbo,incessu, et actu sint reveren-
concionandiim explicet refellitur ex co, quod in
; tiores
utroque capite popularem institutioncm rcquirat.Si
tamen capituli verba diligenter attendimus, intel-
;; ' '
CAPITA. 730
omnimodis di- A cunctis corum actibus. iCapit. Car. iW.,1. vi, c. 155
ut arma non portcnt el 175.) Intellcctus vei'o,quomodo sit idoneus unus-
quam in quisque suos fratres In fide sanctae Trinitatis eru-
dire ut credant Patrem, et Filium et Spiritum
:
sanctum unum esse Deumomnipotentem,aetcrnum,
invisibilem,qui oreavit ccelum et terram, mare et
omnia qua; in eis sunt : et unam esse deitatem, et
Ut per archidiaco- substantiam, et majestatem in tribus pcrsonis Pa-
tris, et Filii, et Spiritus sancti. Et quemadmodum
et Filius Dei incarnatus est de Spiritu sancto,et Maria
in sernper Virgine pro salute, et reparatione humani
LUDOViCI GELLOTU NOT.E.
. "Ay.''.';. :
doctrinani,virtutum praxi qus utrsque partes ad :
docendum populum sunt necessaria ut bene cre- :
dendo,ct agendo Christiani nomen quod praefert,
cxpleat. Qua; licet impropria sit verborum signiti-
calio,non est tamen iii corrupla Latinitate cur me-
Tria igitur in intellectu parochi indagabit archi-
diaconus,ut peritus sit, quod habet a libris et stu-
ut bene de catholicis mysteriis sentiat,quod a
:
vera theologia accipit ut quie bene sentit intelli- :
mam matrem naturam agnoscimus. In paucis presby-
loqui fas est, rehgionis per ea tempora barbaries,
librorum penuria, bellorum assiduae clades, armo-
rum circumstrepentium.tumultus qua? omnia n5- :
mo non videt quam sintlitterarum studiisinimica.
:
In sccundo.peccarunt gra^nssime Colluthus et Arius
apudAlexandriam privatarum ecclesiarum rectores,
qui pnefecturaj suffi abusi potestate, parochianos
suos primum schismate ad invicem,deinde hseresi-
bus ab Ecclesia diviserunt. Et Colluthiana quidem
factio in ipsis peneincunabulis oppressa parum no-
cuit. Arius autein pcrtinacior et furiosior, externa
"' ''"'
nignitate
""' —
sacras" primum virgines magno numero, — —
tum sacerdotes duodecim, suis dementavit crrori-
bus demum ad episcopos ipsos penetrans, totam :
pessumdedit Ecolesiam, quae omnia fusius narrat
Epiphanius {lurres. 09). Tertium sine dubio iis
defuit de quibus Garoli Magni capitulare sic decer-
nit |1. VI, e. 182) « Nullus sit presbyterqui in ec- :
olesia publicenon doceat linguaquam auditorcs in-
telligantjfidom omnipotentis Dei in unitate et trini-
tate simpliciter credere. Si vere ipse verbis mani-
feste explicare non poterit, petat sibi ea a doctiore
taliter transcribi,qualiter aperte lcgat,quod qui au-
diunt intelligant et qui amplius non poterit,vcl his :
verbis admoneat.Poenitentiam agite,appropinquavit
cnim regnum ccclorum. » stupendam saiculi impe-
ritiam ac nisi lum disciplinarum studia in claustris !
conservassent monachi,atquc illustres doctrina epi-
scopos urbibus et provinciis dedissent, qualem ha-
buissent majores nostri ecclesiam?
Doctrina,qualem vult hic auctor, prascipuum ha-
bet in moritius et vita fundamentum. Ncino enim
;
virtutem alios bene unquam docebit,qui prioream
non exerceat et tardiorcs bubulci et agasones ad :
quorum animosverba auribuscommissa non penc-
trant, oculis non aegre percipiunt faoiendum esse,
quod fit a praelatis Qm proinde tenentur pastorem
et ppiscopum animarum nostrarum imitari, qui ccc-
pit facere primum,tum docere. Hoc pervidit Herar-
dus Turonensis (cap. 107). qui oinissa scientia
quam in presbyteris alii desiderant, in vera vitte
sanctil ite pedem figit, « Ut presbyleri sicut ordine
quia celsitudo graduum graviorem peccati :
facit cumulum. »
 :

731 WALTEHII AURELIANENSIS EPISCOPI. 732

generis : passug, sepultus, et tertia die rcsurrcxit, A C.\p. III De iinilierum convcrsalione prcsbijteris
et ascendit in coelos.: et quomodo iterum venturus vilanda.

sit in majestate divina judicare vivos ac mortuos, (Conc. Nic. can. 3; Theodulfl tpi>,l. ad cier.,
secundum merita propria.Et quia nna erit resurrc- 0.12). (a)Utjuxtasanctoruminterdicta Patrummul-
ctio mortuorum et quod impii propter scelera sua
; lus sacerdotuni quamlibct sexus muliebrisindomo
cum diabolo in ignem ajtcrnum mittantur ctjusti : sua cohabitare permittat : neque sine arbitris.vel
cum Christo et sanctis angelis in vitam seternam. teslibus idoneis cum aliqua solus loqui praesunial
In doctrina vero.qualiler eos qui tardiores sunt, de ne forte sibi, aut alicui famulorum derogationis
fide, spe, charitate, cceterisque virtutibus verbo et suscipio oriatur.
probabil exemplo eos qui indigent,possit instruere,
secundum evangclicam et apostolicam,atque cano-
Cap. IV. Vt presbyter omnia mnnda habcat.

nicaminK'ruclioncm,qualiterindeclinabilitervivant (Ibid., cap. Ut unusquisque presbyter, sicut

/i.)

et a quibus vitiis eos oporteat abstinere, ne cum munditiam anima: et corporis habere salubriter ad-
diabolo in a^ternam damnationem dcmergantur. monelur,(6) ita quibus Deo ministrandumest indu-
mcnta, ct altaris ornamenta, cabsidamque circa
LUDOVIGI CELLOTfl NOT.^.
(«) Ul ju.xla sanclorumlUtlrmn inlcrdicta.VwilAti' -n canos interrogalionc duosea de reformet articulos.
fuerit diligonti.T interdicta illa conquirere,et in fa- c< Qualia sint indumenta altaris, quot nova,etquot
scem unum coUigero, cum numero sint infmita, et vetusta, qualitcr nitida. » Et mox ; « Qualia aut
in pervolutandis conciliis quocunque te verterisoc- quot sacerdotalia vestimenta habeat, et qualiter
currant canones indebitum feminarum accessum sint nitida, aut in nitido loco eollocenlur. » Capitu-
presbyteris prohibentes. Non revoco emiaaxToi; lare Caroli Magni eodem honoris divini amore.ju-
il!as tantopercprimis temporibusa conoilioNicieno, bet (/. 1, c. 152) « Ut presbyleri per parochias :

ab AugustinOjHicronymo, Gregorio,innumeris aliis suas feminis prajdicent, ut linteamina altaribus

improliatas.Taceo relictarum postsusceptos ordines
cotijugum porirulosam conversationcm^cujusexem-
plurn ilhislre dedit Genebaudus Laudunensis, « vir
carncnobihii,lamque sacris quarn saecularibus litte- continetur et clauditur, vult csse quam mundissi-
ri.s crudilus, » qui, ut prucclarc narrat Flodoardus
(/. iUist.,c.i7) ;>' deantoacta vilanimium gradusquo
subliniitatc confldehs,ab uxore quamrelii]uerat,in-
caute, quasi pro instruenda ea visitari se permisit.
Sed contigit ut frequentes mulicris visitalioncs
blandaque colloquia,durumvalidumque contra libi-
dinem pectus emolliront episcopi.et quasi rupem de
loco sanctitatis ad cocnum transferrent luxuriffi. »
Haereo in nostris. Capitulare Caroli Magni admo- L struit ct transvolvit.Eavero transvoluta disruptoque
net (/. I, c. 98), « Statutum csse ab opiscopis,
de presbyteris qui feminas secum indiscrcte ha-
bitare perraittunt, ut si admoniti non sc correxe-
rint, velut contemptores sacrorum canonum cano-
nica invectione feriantur.De accessu et frequenta-
tiono, ac cohabitatione clericorum cum fcminis » ait
Hinornarus nostor {Capit. an. 852, c. 21) « Unde
secundum sacros eanoncs in omnibus synodisspe-
cialiter inlerdiximus,firmiter ct cxpresse atquesol-
licite a nobis et acomministrisnostris est inquiren-
dum. » Quam in rem non pauca subjungit more
suo.Etalio in capitulari (Capit. an.Sli.c. 3) postea
pr«parcnt. »
{c) Absidamque circa altare. ApsidSim melius sive
chorum ecclcsia;, ut modo vocamus, quo altare
mum,tum quia in eo maxime sacramcnta tractan-
tur, tum quia sacramentis proesentes angeli sempor
assistunt.Tertiam rationem possumus addere,quia
eo loco sanctorum reliquioi collocari solent. Sie
cnim apud Gregorium Turonensem (/. x, c. 31).
Tetricus Lingonensis cpiscopus pr«ccssori suo S.
Gregorio condendo « ante altaro basilicai funda-
menta jacit, erectamque apsidem unico opere con-
pariele, arcum a'dificat. Quod opus cum esset
perfectum atque ornatum, postquam in media
apside locumfodit quocorpusbeati Patristransferre
volebat, » etc. Apsis autem sive apsida, dicitur a
fornice et arcu, sive quia in modum arcus ero-
tundatur locus ille, sivc quia fornice desuper
;contegi et concamerari solet. Ncquc alium credidi
sempcr esse locum qui Constantinopoli Trullusvo-
calus es[,ubi concilium illud famosum celebratum
in Trullo. Non est dubium quin fuerit erecta in
apside sedes episcopi,ut eliamnum hodie in cathe-
dralibus ecclcsiis cminere solet ncque negari debet :

queritur ea monitanihili aparochis fleri :"Jamvo- ad eam apsidcm gradibus conscensum fuissc, ut
bis capitulum ex sanctis Scripturis et catholicorum apsidx gradatscbcnc niuninenturab Augustino scd ;

dictis donavi, de inconvonienti accessu. et indebila probarc non possum, quod eo Augustini loco sic
familiaritateadfeminas. Sedvideoquosdamvestrum uluntur plerique, ut credant ipsam apsidem esso
illud parvi pendere unde iterum in convenlu ve-
: cathedram, cum utrunKjue monifeste distinguat,
stro volo recilari. » Et quo3 sequuntur. Herardus cribensepiscopoDonalistKMaximino ad infringen-
Turonensis brevius (Capit. c. 19) « Ut conversa- D dam schismatici superbiam ex dignitate et sa;culari
:

tionem feminarum.earumque accessum etadmini- pompa profectam (epist. 203) « Transit honor hujus :

strationem exsecrentur.Sin alias, velut contempto-
re.5 canonum ab ordine depouantur. Et quibus nii-
ni:;trare necessaria decernunt.longe eis domos pra;-
videant, in quibus non per sc, sed per ministros
subsidia porrigant. » Plura vide apud colleclionem
AnUinii.\ugustini (/. vi, tit. 30 et scq.) ct omnia in
opcre pocu!iariTheophiliR.:ynaudi viri undccunquc
doclissiini, qui hoc argumcntum religiosis ffique a,c
saecularibus presbyteris necessarium, tolum peni-
saiculi, transit ambitio. In futuro Chrisli judicio,
rK!c absidas gradata», nec calhcdra; vclata;, nec
sanctimonialium occursantium atquc cantantium
greges adhibebuntnr ad dcfensionem, ubi CQepcrit
accusare conscicntia, et conscicntiarum arbiter
judicare. » Et alibi ad .\lbinam religiosam fcminam
de tumultu in ipsa ecclesia excitato. « .\d nostra
subsellia, relicta turba redieram. » Et mox [cpist.
225) « Dicebam ego quiljus poteram, qui ad nos
:

tusque nuper exhausil (l.de sobria frcqiicntat., etc.) in. apsidemhonoratioreselgraviores ascenderant. »
\n9cvi\n\.i\ri]u'\\)pc,DissertatiodesohriaaUeriussc.rus Certc in cathedram episcopi non ascenilcrant, sed
frcqucnluticne.per sanros el reliqiosos liomines. in locuui ubi constiluta crat, ut apsis cathedram
(b) Ita qaihus Deo minislrandum est, indumenta. contineat,neque nisi figurate pro cathedra sumatur.
Hoc ad decorem domus Dci tanti facit llincmarus Sic e.vplicandus canon (32) concilii Carthaginensis
{Capit. visitat. a ot li), ut in parochorum pcr dc-
.'i (iii) : « Cujuscunque pojnitentis publicum ct vulga-
733
altare.vel potius, imo totam mdem ubi sacramenta
traolantur : et ubi sanctorum semper est preesentia
angelorum, nitidissimo et reverentcr custodicnda
prffivideant ne forte cum missi e latero nostro una
: lerterque caveat, ut quos ad crudiendum suscipit,
cum archidiacono illuc venerint.aliquid reprchensi-
bile inveniant, unde scverius fratcrnitatem cujus-
piam redarguere compellamur.
Cap. V, — Ut vasa sacra noii dcnlur
(Capit Car. M., 1. i, c. 94; Herard., capif. 20.)
(a) Ut nullus sacrum vas,aut aliquid Deo sacratum
loco pignoris dare prffisumat nisi causa redimen-
:
dorum captivorum,aut in restauratione sarta tccto-
rura ecclesiaj. Et hoc ipsum ne fiat nisi
tiam episcopi. Et ut res Kcclesia3 quae a fidelibus
sunt oblatsc, nullus distrahcrc praisumat.
Cap. VI. — Ut iinusqimque jtrcsbijfcr ctericiiin c!
sckoluni /lubeat.
(Hincm., Ca/j/Y.aH.874,cap. .5.) [b)
tissimum crimen est quod universaEccIesia noverit,
ante absidem ei manus imponatur. » Ut poccato
publice noto publica respondeat satisfactio, non
descendat ad poonitentinm locum episcopus, ([uasi
verecunde reconciliaturus, scd ad episcopum reus
ascondat in apsidem eminentem,ibique spectanti-
bus omnibus e cathedra sua episcopus manum re-
conciliatoriam imponat.
(a)Vt nuUus sacrum vas. Sic HerardusTuronen-
sis (c. 20)n De vasis et vestimentis ecclesiasticis
: quantumlibet antea legitime abstentus,absque via-
pro pignoribus absque licentia episcopi non dandis,
et datis recipiendis. » Idem vetat aliis verbis Ilinc-
marus(Ca/jit.n«.852,c. 11) « De sacris ministeriis
:
ad Nvadium non dandis. Ut nullus presbyter proe-
sumat calicem, vcl patonam, aut pallam altaris,vel
vestimenturn sacerdotalc, aut librum taliernario,
vel negotiatori, vel cuilibet laico, vel feminic in
vadimonium dare. » Idque probat non licere a pari.
Sacerdos curn sacris vestibus ad profanura populi
colloquium progrcdi vetatnr non polest per ea-
: tur "vi mli !joJ!J.m TE>>;-jTO)VTuv ei/otpiaTia [iT, 5(j8f„ quaj
noncs tabernas ingredi ad bibendum vasa sancti-
ficata prohibeturdareimmundisad contingendura
quanto minus in vadimonium? Et hfec omnia ex
capitulari Magni (/. i, c. 94, et l. v, c. 172)
Caroli
ducta pravam consuetudincm corrigente. Qua;
transgressio » inquit Ludovious Pius, « et tempore
genitoris nostri, et nostro.in conventibus episcopo-
rum, secundum auctoritatem canonicam,prohibita,
sed necdum ad corrcctionem plene est perducta. »
Quid est igitur quod nonnulli Iiistorici scribunt a
sanctissimo regum nostrorum e Syria in Franciam
reeleunte,relictam Saracenis hostibus sacrosanctam n
hostiam in pignus? Scio id a Joinvillaeo reticeri,
negari pra;cise ab aliis. Non desunt tamen qui
affirment in ejus facti memoriara vulgo in fabernis
meritoriis pcr Paliestinam pictam videri euchari-
stiam, etejus figur« rationem quffirentibus.Franci
regis factura enarrari ab incolis. Quod in mcdio
relinquimus.
(b) Ut unuscuisque prcshijter suum habeat clcri-
CMW.Vitae sociu(n,sacrorum ministrum.schola; ma-
gistrum,successorcm futurum.Et hoo quseri vult a
parocho Hincmarus (Cajiit.ad Decan.) " Si habeat
clericum,qui possit tenere schoIam,aut legere epi-
atolam, aut canere valcat, prout necessarium sibi
videbitur. » Ejusmodi clericos, nulritos vocat alibi
(Capit. un. 874) « Si vos bene vivcretis, et veslres
: Magni (/. i, c. 161), unde sumpsit Waltcrins, ju-
nutritos in bona vita et in bona conscientia nutrire-
tis.ncn vobis esset necesse et vestra perdere.et vos
ipsos in damnationem mitterc. » Ncc minus Hcrar-
dus scholas vult u presbyteris institui [Capil.il)
CAPITULA. 734
i que presbyter suum habeat clericum, qucm reli-
giose educare procurct. Et si possibilitas illi est
scholam in ecclesia sua habere non negligat so- :
caste sinceriterque nutriat.
Cap. VII. — De libris ecclesiasticis,el de euclia-
ristiu sempcr liabenda.
iii jjit/aus. (Capit. Car. M., I. vi, c. 227; I. i, c. IGi.j Ut li-
bros eccIesiasticos.Missalem videlicet,Evangelium,
Leotionarium, Psaltcrium, Antiphonarium, Marty-
rologium, et Homeliariura, per quos se et alios in-
formare debent,habeant. Et per libros bene eorre-
pcr licen- clos emendent, ne opus Dei cum desidia facere
vidcanlur. Ut unusquisque capitula dc majoribus
vel minoribus vitiis, seu etiam virtutibus, per quas
cognoscere possit,vel prasdicare subditis suis ut ca-
" veant ab insidiis diaboli. (c) Et ut semper euchari-
ut unusquis- stiam presbyter habeat paratam,ut quando quis in-
LUDOVIGI CI<ilLLOTlI NOT.E.
« Ut scholas presbyteri pro posse habcanl,et libros
emendatos. » Thoodulfus autem gratuitas vult esse
scholas ciusmodi.summa cum charitate conjunctas
(cfiisl. ad cler., c. 20) « Cum ergo eos
: docent,
nihil pro hac re ab eis pretii exigant, nec aliquid
ab eis accipiant,excepto quod eis parentes charita-
tis studio sua cis voluntate obtulerint. »
(c) El ul semper eueharistiam presbytcr habeaf.
Quanto studio curatum sit ut nemo Christianus,
tico moreretur,et canones innumeri docent,et Hinc-
marus in concilio nostro soleninfer reprKsentat.
C Eoquc processit Africanorum fidclium simplicitas,
ut etiain mortuos eucharistia donarent.Quod conci-
lio Carthaginensi vctatur (can. 5). » Item placuit ut
corporibus defunctorum cucharistianon detur.Dic-
tum est enim a Domino Accipite et edite. Cada-
:
vera autem ncc accipere possunt, nec ederc- » Et
quoniam in Grajca ejus canonis translatione dici-
: vox morientes signilicat, monet Balsamo (in liunc
: can. V.), illa toi/; -r,ST| TsTvEUTTia^tvTa?, 0-J-/1 li iayoLTJL
TtvEovTi? intelligit oportere.Ob eam rem jubet Hinc-
marus (Capit. a».842.) parochum interrogari, « si
i< habeat pixidem ubi congrue possit recondi sacra
oblatio reservanda ad viaticum inflrmis. » Addit
quoque loco eodem, quod uotandum est, ut <' ipse
presbyter infirmos conimunicet pcr se, et non prr
quemlibet; nec tradat communionem cuiquam
laico, ad deferendum in domum suam causa eujus-
libet infirmi. » Qua lege opus non esset, si contra
vulgo non peccaretur. Quod tamcn in vetere usu
Ecclesiae usurpari sempornon potuit.Serapionenim
ille senex Alexandrinis apud Eusebium (Hist cccl.
VI, 30), imminente morte postulavit quidem sibi
sacram eucharistiam ab aliquo e presbyteris doferrij
sed oblatam acccpit a puero.
Quod autem non tantum infirmis,sed eliam par-
vulis Kgrotanlibus vult porrigi eucharisfiam, ad
opinioncm S.Augustini videtur accederc ((/f /Vfcof.
n.erit. et remiss^c. .4), non minorem in eucharis-
tia.quam inbaptismate neocssitatem fidelibus om-
: nibus ad salutem conscquendam collocantis; quam
existimat magnus doctor ex apostolica traditionc
ecclosiis insitam esse.Imo communiterin Galliis re-
ceptam fuisse tum temporis docet capitulare Caroli
bens < Ut presbytcr sempc- habeat eucharistiam
:
paratam.ul quando quis infirmaverit, aut parvulus
inlirmus fuerit, statim eum eommunieet, ne sine
communinne moriatur. » Quod univcrsalis Ecclesia
733 WALTEHII AURELIANENSIS EPISCOPI. 736

firmatus fuerit, aut parvulus .Tegrotaverit, statim A requiritur quam datur. Verbi gratia, 31 dederis de
eum communicet, ne sine viatico moriatur. cem solidos, et amplius requisieris vel si dederis
:

Cap. Vin. — De hospilalUale exercenda. modium vini, frumenti, et iterum super alium exe-
geris.
{Ibid., 1. V, c. 221 Theod.; epist ad cler., c.
;

25.) Ut hospitalitatern in invicem, et in omnes ala- Cap. XI. — De jurnme.nlis velandis.

criter exorceant : quia ipse Dominus dicturus erit
[a) Ut plcbibus suis denunticnt ne juramentis as-
in remuneratione magni diei,//o,spc5 erani,cl colle-
suescant.
gislis me [Matlh. xxv).Apostolus inquit hospitalita-
tem Iaudans,Pe;' Aa;(e guit/am placuerunt Deo.an- Cap. .\II. De vitandis cxcommunicalis el faci-
norosis.
(jelis hosijilio susccplis (Hebr. xiii). Quod si quis
presbyter pro paupertate hospitalitatem dicit vian- (Ibid., I. III, c. 25, 42, etc; Isaac, tit. 9; conc.
tibus exhibore uon posse, saltem in domo sua eum Nic, can. 5.) Ut nemo cum excommunicalis et

llbenter recipiat, salvamentum, focum, aquam, prffidonibus manifestis,sive raptoribus seu homici-

stramen ad lectum ei priBstct,et ad emendum qua; dis et sacrilegs communicet, nec missam cantet,
ei necessaria sunt, ei qu;erere adjuvet. Nam ipsa nec Ave in via eis dical sepulturam non praebeat,
:

Veritas per se Ioquens,ait: Si yuis dedcril caticem g nec ullo modo,nisi corrigendi causa cum eis loqua-

aqux frigidie tantum in nomine discipuli,amen dico tur.Etomnibus in suis parochiis morantibus diebus
vobis, noii pcrdet mercedem suam (Matth. x) Dominicis ad missam pronuntient, ne talibus se
dainna-
Cap. IX. — Ut prcsbyferi dotem habeanf.
conjungant. Si quis aliter fecerit, sciat sc
tum, nisi pccnitentia inlerveniente, ab omnibus
Ut presbyteri qui nccdum doteni, juxta quod in
conciliis canonice institutis : nec non et a trecentis
capitularibus domini ac senioris nostri,CaroIi vide-
decem et octo pontificibus in Nicaena synodo Spi-
licet gloriosissimi regis, nec non et avi, et patris
ritu sancto proeordinante congregatis.Nam et de his
illius capitulo octogesimo quinto continctur,ad suas
Paulus, vas electionis, protestatur dicens : Quia ra-
ecclesias consecuti sunt,ad nos referant; ct divino
paces reijnum Dei non possidchunt (l Cor. vi). Joan-
adjutorio nostroque consilio a senioribus suis impe-
nes quoque apostolus de hoc ipso loquitur : Quia
trent : et si amplius habuerint, dcbitum
aliquid
qui dLterit ei Ave,communicat operibus cjus maliijnis
servitium suis senipribus impendant.
(Joan. 111). Scimus cnim quia nulla pars Christo
Cap. X. — De curis swcularibits vitandis,et tisura. cum Belial :quia unusquisque cujus opera agit,
(Capif. Car. M-, I. 11, c. 37; I. v, c. 107, 112: 1. i, ejus filius appellatur.
125 et 130.) Ut prcsbyteri sive diaconi fide jus
c.

sionibus, et venationibus non descrviant, neque c

Cap. XIH. — Dc ohservatione jejuniorum.
conduclores existant, nec usuras exorceant., aut (Capit. Car. M., I. vii, c. 98, et 1. vi, c. 183, 184.)

fleri pormittant. Usura etcnim est ubi amplius (h) Ut jejunia a pasloribus injuncta diligenter
LUDOVICI CELLOTII NOT.E.
nunquam recepit,Iicet infanlera puellam Carthagine tia3 modum imponerent admonet et a falso
Christi corpori et sanguini participassenarretsan- tcstimonio abstinendum, a scientes et hoc gravis-
ctus Cyprianus libro de Lapsis, referatque Augus- simum scclus essc, quia summa nc dicam stul-
tinus, absque nota novitatis lepist. 23). titia, sed nequitia est, pro cupiditate argenti et
(u) Ut plobihus suis dcnunlient.ldem pra;cipere vi- auri, aut vestimentorum, aut cujuslibet rei, aut
detur qnod Herardus Turonensis (('a/«i 22.) Ut : quod celeberrime contingere solet,propter ebrieta-
Chrisliani a verbo otioso,et a juramenlis se caveant. tem,in tam grave scelus corruere,ut aut scptem an-
Ne temere juront, ne cum perjurio. Quod tam fre- nis in arcta a^rumna sit,aut ab ccclesia repulsus. »
qucnter inculcat Chrysostomus homiliissuis ad po- (fc) Ut jejnnia a pastorihns injuncta. Qux sint illa,
pulum Antiochenum, neque tacet capitulare Caroli docet capitulare i/. vi, c. 183, 1841, prinmm minora,

Magni (/. vi, c. 2; l. iii, c. 8, 10), cum auctoritate
sacrae Scripturas vetat assumi nomen Domini Dei in
vanum. Sunt et in eodem capilulari alia juramenta
vetita, hominibus videlicct,
ut vocant, senioribus. « De juramento, ul nulli al-
tcri per sacramentum fidelitas promiltatur,nisi no
bis.ct unicuique proprio seniori ad nostram utilita-
tem,et sui sonioris exceptisliis sacramentis, quaj
: toritate, nobis tamcn omnibus simul propter con-
juste secundum legem alteri ab altero debentur. •
Snbjiciuntur paulo post alia juramenta.qua; a tes-
tibus liunt in judicio, quod capitulum relert Isaac
Liiigoncnsis (tit. 8, c. 2), in quo vetatur oinnino
quomqunni nisi jcJH)tii'ii ad jiiramcitluiit, vcl ail lcs-
liiiumiuin ailmilli. Idciii jnlii'1 llrranius Citpit. 12)
Ul tcsles ae priiis ile jierjitrio moneun-
jcjiiiti jiirenl.
lur. Iino etjudices ipsos le.^i jubct esse jejunos
AV' placilum comcs hithcat, inquit capitulare (/. iii,
videlicet « Quatuor temporum,hoe est mense Mar-
tio, Junio, Scptcmbrio, ct Decemlirio. » Deinde ma-
jora, « ut legitima tria jejunia in anno aganlur,id
D
prasterquam reei, et, est quadraginta dies ante nativitatem Domini, ot
quadraginta ante Pascha, uhi decinias anni solvi-
mus, et post Pentecosten quadraginta dies. Quan-
quam enim nonnulla cx his canonica priventur auc-
suetudinem plebis,et parentum nostrorum, morem
hunc observare, ut superius comprehensum est,
convenit.ii Praelereastata per hebdomadam addun-
tur :« Prffiter ha:c autein legitima tcmpora jcjunio-
rum.omni sexta feria propter passioncmDomini je-
: junetur.Sed etSabbati diesapIerisquc,propter quod
in 60 Chrislus jacuit in sepulcro, jejunio consecra-
: tus habclur. : Ex hisomnibu.s quid Ecclcsiain usu
suo rctinuerit superfluuai cst dicerc sed omnino :

c. 3H^, ni.ti jrinnus. Thcodulfus postquam perjiirii probrosum cf a majorum nostrornm religionc pcr-
soelus graviter aiiiiililir.i\i| (epist. nd clcr., c. 20, quam alienum, pauca illa qu» supcrsunt,tantopere
27), reprehensis piv -li\ ti^ iiui illud n parvipen-
li a t;hristianis negligi, ot videntibus scientibusque
derent, et levem i|uiHliiiiiiiH.ido perjuris pffiuitcn- pastoribus propalam violari.
 731 nAPITULA. 738
obscrvent, ne, quod absit, proptor inobodientiam A Cap. XVI. — Dc lahcrnis cl scuirilitalibus fuijiendis,

calpabiles inveniantur.
{Capil. Car. M,, 1. i, c. 14, e.r conc. Luodic. can.
C.\p. XIV. — Dc operibus miscricordix excrccndis. 21, et Carlh. jii, can. 27.)
(Theodulf. epist. ad clcr., c. 32.) Ut operibus Ut prcsbyteri, vel reliqui ordinis ecclesiastici in
misericordiiE, hoo est eleemosynis et orationibus, tabernis non bibant,nec scurrililatibus cachinnum

subditos assuescere doceant : quoniam his duabus moventibus consuoscant scicntes quod de omni
:

aliis propitiatio Dei obtinetur. verbo otioso ralionem reddent, hi maxime quorum
sermo onini tempore sale debet esse conditus
C.\p. XV. — De opere scrvili diebus Dominicis
verbo
ut
operc e.\emplo sint, et forma cunctis cer-
et
:

prohibendo.
ncntibus, pra;stentque gratiam audientibus.
(Capil. Car. M.,\. l, c. i5; 1. vi, c.186; Theodulf.
cit. c. 24; Herard., Ut mercata diebus Domi-
c. 2.) C.\p. XVII. — Quomodo in consortiis cl conviciis
nicis, aut carrigationes fieri permittant sed a ve- :
gererc se debeant.

spera usque ad vesperam resurrectio Domini hono- (llincm., Capit. an. 852, c. 14; Herard., c. 108.)
retur. Ut quando ad conventum,quodipsi consortia ap-
LUDOVICI CELLOTII NOT^.
Quomodo autemsint obsorvanda, vel polius lum B nendum cst a conjugibus,et caste et pievivondum:
temporis luerint observata, in cibis,etin esus tem ut sanctificato corde et corpore, isti sancti dies
porc, narrat Theodulfus, distinguendo jojunia qua; transigantur. Quia pone nihil valet jejunium quod
vidimus ex tradilione per Ecclesiam imperala,ab iis conjugali opore polluilur,et quod orationes.vigiliffi,
qu;e moribus publicis inducta, magis pondoiit a vo- et eicemosynas non commondant.nHfficexuno Theo-
luntate singulorum (Theodulf. epist. ud clcr., c. dulfo ad nostram utilifatem descripsimus, quorum
57). « Quadragesima, » inquit, « cum summa ob- pleraque per capitulare sparsa sunt.
servatione custodiri debet.et jejunium in ea nulla- {u\L!t quando ad ronvcnlum. Nonnulla hic breviter
tenus resolvatur, quia ipsi dies decimae sunt anni perstringenda. Privatum est, quod de tabernis non
nostri.Alio tenipore solet jejunium charitatis causa adeundis edicit, post infinitos et canones, et ejus
dissolvi isto voro nullatcnus debot
: quia in alio : vilii consores. Publicum, quod in conventibus pre-
jojunare, prajceptum nci Iranscendere est. » Vocat sbyterorum et conlratriis dosiderat hoc loco. Con-
au'.em non jejunare, ante vespertinum oflicium oi- sortia vocantur, quia virorum consortium.et oadem
bum solvere. Sic enim inferius {c. 39) « Solent : vita; ofliciique conditione parium congregationes
plures qui se jejunare putant, mox ut signum au- sunt. Gildunias pro iisdem habet Hincmarus, « ut
diunt ad nonam.mauducare.Qui nullatenusjejunare de collectis quas Gildonias,ct confratrias vulgo vo-
credendi sunt,si ante nmnducavorint antequam ve- cant, » quae liunt collata a singulis pecunia ot sym-
spertinum celebrotur oflicium. » In co comestionis bola. llaec convivia canon Laodicenus vetat tam a
tompore majus jejunii momentum ponit,quam in ci- laicis quam a clericis celebrari {Conc. Laod. cap.
bis ipsis (c. Qui ovis.caseo, piscibus
38, 39, 40) : o 5.)), OT'. ou Set ispatixcj; x)vT,p;xoij; ex ffU|j.6o)vf|5 luii-
p Ti
et vino abstincre potest, virtutis est quimagnae : Kh(s'.a imTtkv.-i, dXh' ou5£ Xjixoui;, obrietatis metu,
aulem his aul infirmitato intorveniente.aut quolibet quam consequuntur petulanlia et insolenlia,iDquit
opere,abslinere non potost,utatur tantum et jeju- : Balsarao. Malunt Latini agapesillas permitlere.Sod
nium usquo ad vesporum solemniter celebret; et quia secundum Cassiodori dictum (/. vii, ep. 3),
vinum non ad ebrietatem, sed ad refeclionom cor- « inler contortes assolet indisciplatio nasci, » eam
poris sui sumat."Itaque<iConcurrendnm est ad mis- ob rem lcgibus quibusdam regondiet constringendi
sas,et auditis missarum solenmibus, siv'e vcsperli- sunt. Eas "dccernil Nannelense eoncilium in calcem
nis olficiis, largitis eleemosynis ad cibum acceden- tomi III Conciliorum Gallia^ conjectum {Conc. Nan-
dum est. » Facienda eleemosyna ex cibo et potu net, c. 15) ex quo sine dubio et Hincmarus, et
<iquo quisquo uti debuitsi non jejunaret: quiajeju- noster 'Walterius hausorunt. Spectantque omnes ad
fiare et cibos prandii ad cccnam reservare.non mei'- temporantiam, modestiamque sacratis hominibus
cedis, sed ciborum est incrementum.» Et hKC uni- dignani commendandam. « Pasfos, pastellos et co-
verse de junio. messationes » in illis mullum improbat llincniarus
Ibid., c. 36, 41, 42, 43). De quadragesima, quod {Capil. unn. 852, c. 14, 15, 10), « quia inhonestum
sanctissimum est Christianae abstincntioe tempus, est ot onerosum. » Vetat invitare se poculis, « et
ha?c pra>cipit quse referre non tantum ad imitalio- amore sanctorum vel ipsius anims.bi- precari in ;

nem, sed etium ad novantiuni quorumdam revin- aut alios ad bibendum cogere: quiain talibus
l3ere,
cendos errores conducit « Hebdomada una ante : comessationibus et potationibus.sicut irreligiosi la-
initium quadragesimffi, confessiones sacerdotibus „ ciunt, semper se immiscet diabolus. »
dandae sunt,pQenitentia accipicnda.discordantes re- " Ruslicas cantilenas, turpes ludos, saltatrices ab
eonciliandi, et omniajurgia sedanda, et dimittere illis couviviis abesse jubet Waltcrius, primum ex
debent debita invicem de codibus suis. » Qualis veteris Ecclesi.-e disciplina, clericos ab spectaculis
autem ea pocnitentia est? an ea quae a sacro altari quae in conviviis nuptialibusexhibentur,removentis
removeat,et abslinentiam a sacra communione im- canone Loadiceno (can. 54) sed « priusquam in- ;

peret?«Singulis diebus Dominicis in quadragesima, grediantur thymelici surgcre et secedere. » Quem

prajter hos qui excommunicati sunt, sacramenta rei.ovat synodus in Trullo posteaquam ludos omnes
corporis et sanguinis Christi sumenda sunt, et in curules, et scenicos spectari vefuit a clericis (syn-
Coena iJomini, et in Parasceve, in vigilia Pascha;, in Trullo, c. 24. Balsam. ibi.). Eum scribit Balsa-
et in die resurrectionis Domini penitus ab omnibus mo sic explicari a quibusdam, ut a minis et
communicandum.» Eo tompore cessare debent lites ludis scenicis abstinere omnino cogantur, non
omnes et contentiones. « Arguit enim eos qui con- autem ab oqueslribus omni ox parte, cum eorum
tentiones et lites quadragesima; tempore exercent, aliqui permissione ecclesiastica fieri videantur.Sed
et qui debita a debitoribus exigunt, Dominus per eum tractatum concludit patriarcha memorabili
prophetam.dicens Eccc in dicbus jejunii vcstri{lsa.
: senienlia. Plures et longo religiosiores, quibus et
u), etc. » Illis etiam sacratissimis diebus « absti- ipse assenlitur, distinetiones ejusmodi non ad-
 ;

739 WALTEHII AUHELIANENSIS EPISCOPI. 740

pillanl, vcniunt,i'cligiose pquitent : juniores priori- A moribus honorificetur Deus per Jesum Clirislum.
Ijusfratribus dcbitum honorem impcndant. Si C.iP. .XVII. — Dc sanctonim fexliviUitihus indicendis
quando aulem in cujuslibet anniversario ad pran- et ohservandis.

dium presbyteri invitantur, cum omni pudicitia et {Cupit Car. ilf., I, i, 35;1. vi,
c. 164; 1. ii, c.

sobrietate a prooaci loquacitate et rusticiscantilenis c. 18G.) (a) Ut celebres sanctorum festivitates so-
cavcant. Nec saltatrices in modum fdiae Herodiadis lemni cultu obsorvent,et observandas suis plebibus
coram se turpes faccre ludos pcrmittant. Sed in antea cognitcnt. Hoc est, (i) natale Domini,B. Ste-
unum convenientes,sicut reliquos cibi et potus mi- phani, S. Joannis evangeiistce, Innocentium; octa-
nistros, ita ^ectorem sanctcs aedificationis consti- vas Domini, Epiphania,((:) nativitatem S.Maria?,pu-
luant : quatenus sacordotalcm reverentiam lau- rificationem S. Mariaj, assumptionom S. Mariae
dabili niaturitalc exhiboant, et in eorum sanctis (d) Sabbato sancto,(e)Paschae dies viii^f^litania ma.

LUDOViCI CELLOTII NOT.E.

mittere, cura dicant 6»£i).s 0U5 xxvdva? T.obi t6 monere debet [Capil. Car. M. 1. vi, c. 106), « ut
v|>u-/w.p£)veaTEpov p.T,v
^pa-fivsuEafJai, ou
irp6? t6 i%-/.iy\i- quicunque miserrimi vinculis detinentur, relaxari
jjisvovx Ucbere canones juxta id quod
aia oii^ouov.' « dcbcant et judex, si pastorem commonentem de-
:

magis animae conducit, non autem secundum id spexerit, quandiu loci illius episcopo visum luerit,
quod dissolutius et indifferens est exponi {CapH. „ ab ecelesiae liminibus arcealur. » Alii duo a;que
an. 852, c. 14). » Df.inde ex nimia temporum illo-
" noti sunt Pascha et Pentecoste Octavas Domini.
rura lioentia haec omnia prohibentur a piis cpisco- quem diem nomine suo ctrcumcisiotiem Dnmini et
pis, quae fusius prosequitur Hincmarus. « Nec /\nl. Jan. appollat uno loco capitulare (//;/(/. c. 186);
plausus et risus inconditos, et fabulas inanes ibi solemni cultu celebrant Christiani,ex quo postrata
reicrrc.aut cantare pra)sumat nec turpia jocacum :
idololatriaorbemtotumoccupavitChristircligiOjCum
urso, vel tornatricibus ante se facere permittal anlea jejuniis et silentio transigcretur, ut pluribus
:

nec larvasdEemonumjquas vulgotalamascas discunt
il)i anteferre consentiat, quia hoc diabolicum ot a
sacris canonibus prohibitum. »
Ei malo medobuntur quiexillorum consilio sacra
lcctionc cibos condiont. Quod cum Waltorio nostro
suadot llincmarus eodem loco :" Aliquis dcillorum
clericis aliquid de sancla lectione legat. » Quod et
placet Herardo, « ut presbyieri et olerici anto sc
joca turpia (ieri non permittant,-sed pauperes et
indigentes ad mensas secum habeant,et legatur eis
leotio. Sio Augustinus « in ipsa mensa magis
>'
lectionem aut disputationem, quam epulationem
potalionemque diligcl)at; oontra pestilentiam hu
manaj consuotudinis (Possid. in Vita Auiy c. 22). »
Sive pestilens consuetudo fuerit in ciborum
illa
la!titia,etedcndibibendiqueimmoderatacupiditato:
siveinconvivalium sermonum pravitateetnequitia.
« Ideo omncm convivam a superfluis et noxiis fa-
bulis, et detractionibus sesc abstinere debere ad-
monebat. » Sed mos illo, ul et plerique alii apud
in Martyrologio docet Baronius {ad Kal. Jati.)
{ONativitatem S.Mfl/vV^.Unus ex omnibus nominat
nastcr VValterius.Namexsilentio concilii Moguntini
sub Carolo iMagno,ct capitulariu.m inde eductorum,
judicat Baronius Ktate Caroli ot Ludovici impera-
lorum cam festivitatcm in Ecclesia Gallicana iuisse
ignoratam [in Martyrol. ad 8 Sept).(i\.\oA si diligen-
tissimo rerum ecclcsiasticarum investigatori oredi-
mus,huic corlc auctori debcmus primam ejus cele-
britatis apud Francos noliliam,ul ea laus Ecclesiae
Aurcliancnsis sit, quod sub Carolo Calvo, insti-
tuonto VValterio episcopo inccopit in Galliis.unica
diffiposi primum contenta,quandonequoTuronensis
G Horardus,ncqucUhcmonsis Uincmarus, neque Isaac
Lingonensis, nc(juc Thcodulfus et ipse Aurclia-
ncnsis ejus meminerunt. Nominal quidem Ado
Vienncnsis non uno loco, sed ut celebrem non ju-
bet indici.
((/) Sabbalo sancto. Ab aliorum quoque catalogis
abessc vidoo nisi fortc quando Capitulare jubet
:

ecclcsiasticos viros olim usitaii.modo soptis religio-
sorum olaustrorura continetur, ncque in publioum
prodire audct. Thoodulpbus, conventus islos nc
nominat quidcm,sod modestiamtaraenct tempcran-
tiam a prcsbyleris exigit {epist. ad cl., c. 13j.
11No(iuc cum fGminis,aut cum quibuslibel impuns
personis convivia exerceatis. Nisi forte paterfami-
lia? quilibel vos ad domum suam invitaverit,ot cum
solomnilatcm paschalema vespera sabbati inchoari
{Capit. Car. M., I. vi, c. 187) :« Sicul vesperascenle
sabbalo sancluni Paschacclobratur.»Apud auctoros
ecclcsiasticos cclobrius cst ejus diei jojunium,imo
et tridui totius,quod paschalem festivitatem praece-
dit: fuitque a[)ud Grfficos usitalissimum.Sed in his
non immoror.
{e) Paschx dies viii. Miror imprimis in Herardi

conjuge sua et prolo velit vobisoum spiritali gaudio
la3tari,et verborum vestrorum rcfectionem accipere,
et vobis rofectioncm carnalem oharitatis officio
e.xhiberc. Oportct enim, ul si quando quilibet fidc-
catalogo reginam hanc Christianorumsolemnitatum
prffitormitti: quodsola amanucnsiuni incuriapotuit
cvenisse.IIoc doinde annoto, apud plures octo die-
rum lerias adjungi „ magna-
^ dominicse, quod Walts- ..

lium carnalibus vos reficit cpulis,a vobis reficiaturD riusexprimit.Etapertissimo capitularc Caroli Magni
epulis spiritualibus. » (/. i, c. 35), ubi legimus,« diem Dominicum pasch.-B

(a) « Ut cclebres sanctorum fesivitates. Festorum cum omni honore et sobrictato venerari simiii :

dierum quos publice cclehrari neccsse est, duos modo totam hebdomadam illam observare decrcvi-
facit ordinos; publicos.toti Ecclesis vel regno com- mus. » Quod ex antiquo jurc, ol lege Theodosii
munes; et privatos, suae diccceseos peculiares scrvatum voluit Carolus Magnus.Quid est ergo quod
:

priores habet a capitularibus regum, posteriores in eodcm capilulari lcgiraus [Ibid. I. vi, 186). « In
m usu Ecclcsiae Aurclianonsis. Utrosque pcrcurro. pascha Domini, usque in octavas pasch.T,post Do-
Die.i Dominici nulla dcnuntiatio est,sumraa religio; ininioam dios m?» An jubet integram pasch» hcb-
quia cum sit ejus apcrta cognitio, non docetur po- domadam foriari, ac praolerca so^iuenlis hcbdoma-
pulus quando rccurrat, scd quomodo transigondus dM dies Ires Domiuic;u in albis subditos? Minime
sit quod capitulari Caroli Magni (/ vi, c. 202, et
: gentium scd hoc vult dies illos octo qui com- :

in Thoodulfi cpistola ogregie tradilur (Thcodulf., muni jure, ut di.ximus, olim festi erant, praesenti
cp ad rler. c. 24). est et Barnabas Bris-
Videndus lege conlrahi ad Ircs paschatis dominicie vicinos.
sonius vir orudilissimus ad logem Dominicam. Quod eliamnum quibusdam in locis observatur.Et
{b)NuIaiem Domiui dicm, cum Irifius sequontibus utique duos saltom admodum solemnes haberaus.
omnes denuntiarijubont, atqucciscstunus ex tritus Ita
celeberrimis, quibus episcopus judiccs publicos (/) Letania mujore. Quid Letunice iiominemajores
741
jore; («Insccnsio Domini,(6)Pcnlecostpn,S. Joannis
Baptista3, S. Petri, S. Pauli, S. Martini,S. Andreaj.
(c) Nostrorum praeterea patrnm, quorum piis apud
Dominum patrociniis vieinis juvamur,B.Evurtii de
LUDOVICI CELLOTII NOT.«.
Ita protcmporura,pielatisque ratione, veteres leges
aut antiquantur, aut constringuntur.Ea tamen dis-
pensatio semel nbique recepta non est, quando in
Herardo Turonensi legimus {Capit.9'!), « de octo
diebus paschas quomodo feriari debeant.w Quain re
cum Aurelianensi nostro rite convenit.
nostrisignificarintjdocetMoguntinumconciliumsub
Carolo Magno (c. 3:i) Litania; Grffioo nomi.ie appol-
: spo7tsi
lantur,qU(E Latine dicuntur rogationes. Inter lita-
nias autom et e.xomologeses hoc differt^quod exomo-
logeses pro sola peccatorum confessione aguntur
litani» vero indicantur propter rogandumDeum,et
iiiipetrando in aliquo misericordiam ejus.Sed nuno
jam utrumque voeabulum sub una designationo
habctur, » cum etlitania ad pccnitentiam agendam
sit composita, ut mox videbimus.
In appellatione majoris plusculum diffiouUatisoc-
currit. Nam
litaniam majorem Ordo Ronianus (/. i)
nuncupat oarn quffi auctore Gregorio Maguo
Ka-
lendis Maii celebraturad fogtum sancti Marci.Mino-
remveroillam quae portriduum rogationum a Ma-
mertoViennensi episcopo instituta,i<apud nosusque
hodie pro diversis calamitatibus devotissime recoli-
tur, » ut ait idem ordo. Non assentientibus noslris
scriptoribus,qui priorem simpIiciterRomanam no-
minant, et in GaIIia3 usu aegree retentam subindi-
cant :ut in Herardo videre est (Ca/jit. c. 9i) « Ue : liares diwceseosAurelianensis Iestivitates,opiscopo-
lilania Romana vii Gal. Maii, ut rememoretur. » Ut
videlioet e.jus commemoratio fiat, qus nisi studiose
coramendata, dilaberelur. Majorem autem litaniam
non aliam habent, quara triduum rogationum et
manifeste hanc nominat capitulare Caroli Magni cx
concilio Moguntino (r. 3.3) : « Placuit nobis,ut lila-
nia major obscrvanda sit a cunctis Christianis, die-
bus tribus (Gapit. C.ar. M.,\. v, c. 85).» Walafridus
autem Strabo, ulriquc, tum Roman;e, tum isti
Gailicanaj majoris nomen attribuit ([.dc Rcb.eccles.,
c. 28),
Sed hoc Icve et indifferons,modo debita religione
servetur. Goncilium Moguntinum citatum monct ut
eam eclcbremus: iSicut icgendo reperimus,et sicut
sancti Patres nostri institucrunt.non equitando,ncc
pretiosis vestibus induti, sed discalceati, cinere et
cihtio induti, nisi infirmitas irapedicrit. Videtur
><
concilium ad Ordinem Romanum respectare (/. i),
a quo per id pcDnitentiaj tempus omnia Scecularis
lajtitiaj signa prohibentur. « Nullus autera his diebus
veslimcnta pretiosainduatur:quiain sacco etcinere
lui^;: '1 -. Prohibeantur ebrietates et coraes-
tii-ii. 1 in vulgari plebe.Nemo ibi equitare
pr, alceatis pedibus omnes incedant. D tes martyrum vel confessorum, observare decrevi-
Nequaquain muliercul» ducant choros dies enim : mus,quorum in unaquaque parochia sanctacorpora
abstinentiffi sunt, non laatitia^. » Similia praiclpit et
Horardus [Capit. 95).
(n) Ascensio Domini. In capitulari scribitur [Capit.
Car. M. I. 11, c. 35) : « Diem ascensionis Doraini
pleniter celebrare. » Fuerunt olim festi dies media
tantum parte culti, ac post meridiem laboi-ibus e.x-
ternis profanati : de quorum numero videtur fuisse
dies ascensionis quam pravam consuetudinera an-
: est, ut narrat et probat Garolus Sausseius in An-
tiquare satagit Carolus imperator, et totum, atque
integrum vult rite oelebrari.
(b) Pentecostcn.^iixxWa. alia peculiari rationePonte-
costes celebritatem auget Wallerius, quam tamen
paschali aequandam constituunt alii, jubente Caroli
capitulo [Capit. Cur. i\!. I. vi, c. 1«7) :« Ut annun-
t'ent presbyteri codcm raodo, sicut vespcrasccnte
sabbato sanctum Paseha cclebraiur, et ipsum diem
CAPITULA. 7'*2
A transitu, B. Aniaai de transitu, B. Bonedicti, B.
Maximini, B. Lifardi de transitu; do In-
similiter
ventione salutiferaj crucis, de Exaltatione njo ^dpm
vivifictB crucis.
Pontecostessimiliter celcborrimum habeant, ut san-
ctumPaschae,et,jejunium,etmissam,etbaptismum.»
Unde iejunii illius antiquitas apparet, quod adole-
scentihus nobis apud s;oculares e.xoletum, revoc.ita
pietate,roligiosorum maxime exemplo instauratum
est, et nunc communiter viget in Ecclesia. Repu-
gnabat nihilominus per ca tempora nonnullorum
explicatio dicti evangelici : Noii possunt lugcre filii
quandiu cum illis spnnsus cst [Matth. ix) : ad
quam respe.xisse mihi videtur ordo Romanus(/. i),
cum in commendatione vogationum,notavit expres-
: se, servari abstinentiam a carnibus, non autem je-
g junium
Inter singularia autem sanctorum festa, omittit
noster dedicationem sancti iVIichaelis, ct natalem
sancti Remigii, quie quidem in aliis nominantur,
quanquara non constanter. I']x adverso Herardus,et
quidcm oinnium solus, festum sanctorum omnium
adjicit, quod Ludovioi Pii temporc a Gregorio IV
vii pontifice raaxirao in Gallias illatum est, ut refert
Ado Vienncnsis (;';( Martyroloij Knl. Xov.) « Mo- . :
nente sancta^ recordationis Grogorio pontifice, piis-
sinuis Ludovious imperator omnibus regni et im-
perii sui episcopis consentientibus, statuit ut solem-
niter festivitas oranium sanctorura in pradicta die
annuatim perpetuo agerctur. »
(c) Nosirorum praHeira palrum. Sequuntur pecu-
rum cjui praioipua sanctitatc, et pastorali sollicitu-
dine illam ecclesiam illustrarunt vultque illas : m
transitn, sive in obitu illorum constitui, non autem
in translatione cujus rei causas expencicrenecessa-
:
p :
rium non videtur. Hic aulein mirum mihi accidit,
intereximios illos antistites, oinilti Aureliancnsium
apostolum ct nobilis ecclesiai fundatorem Alti-
;
num, ne sua quidem in ecclesia, martyrem scilicet
et apostolicorum virorum discipulum nominari, et
ab Evurtio siveEvortio commeraorationisejusmodi
duci e.vordium longe autem Altino inferior fuit
:
Evortius, et mcdios liabuit pr.-Bcessores non cele-
berriraos. Isti debot urbs clarissima tcmpli sancta;
crucis structuram, eoque celebrante dedicationom,
omissa c nubibus Cbristi Doraini manu, et iigu-
ram oruois ter delbrmante, ut referunt historici
Aurelianenses (card. Sauss., Annal. eccl. Aurel.
I. 11 Herard, capit. 01; Capit. Car. M. I. ii,
;
c. 39).
Respondetautem h;eo additio,iIIi conclusioniTu-
ronensis Herardi « Et eorum quorum corpora et
:
debitee venerationes in locis singulis perai^untur. »
Qu;e expressior cst in Capitulari', « et illas^festivita-
requicscunt. » Nam cum regum nostrorum pietas
mullis sanctorum pignoribus G;illiam universam
locuplelaverit, ajquum esse censuerunt,eos illic ve-
nerari, quo transire dignati sunt. Neque aliam ob
causam sancti Benedicli fcstum hio memoratur,
nisi quia ejus corpus per translationem in Floria-
ccnsi monasterio in dicccesi Aurelianensi conditura
nalibus ecclesiastiois Aurelianensibus {lib. iv, Mar-
culph. Ibrm. soleran. 33). Hinc estquod ;ipud Mar-
culphum in forrnulis, Tractoria monachis aut cle
ricis peregrinantibus concessa, sic prsfert « Ego :
in Dei nomine, episcopus, vel abba de civitate
illa, vel de inonasterio illo, ubi pretiosus martyr,
sive confessor Christi humanitus corpore reqme-
soit. »
 743 WALTERII AURELIANENSIS EPISCOPI CAPITULA. -lU

Cat. XIX. — Quod convenienlcs ad synodum lilujare \ et exponcre valeant. Gradus quoque ecclesiasticos
non dcbcunt. similiter memoriK commeiidatos habeant. Et unde

[Conc. Sic. can. Arab. 7; Anlioch., can. 20.) Ut unicuique gradui inVeteriTestamento origo fuerit.
quando ad synodum bisinanno.sicut sacri canones etquomodo Novum in idipsum concordet et quem- :

imprsevaricabiliter docent, convocantur, saeeulares admodumSalvator eosdem gradus in se compleve-

querelas et altercationes debitorum ita coram prio- rit, sano intellectu, noverint explanare.
ribus fratribus, aut coram archidiaconibus suis so- Cap. XXI. — Vl alumnos nonnisi diynos ad gradus
pitas et rationabiliter difllnitas habeant : quatenus offeranl.
tunc non litigia.aut quasi forenses querimonicE ac- Ut quouscunque presbyteri de suis alumnis ia
cusantium et defendentium actitentur: sed solum- quolibet gradu promovendos obtulerint,sicut pro-
modo qus3 ad sacrum ministerium pertinent co
babilis iliorum vit£e testes idonei esse debent,ilain
tempore tractentur, ut aiit discamus aliquid, aut suprascriptorum tenore sacramentorumetgraduum
doceamus in alterutruni.
edoetos exhibeant,quatenus et memoriter ea tenere,
et intellectuose sciant explanare.
Cvp. XX. — De ritibus sacramcntorum, ct gradibus
ecelesiasticis memoriter discendis,et coram episcopo Cap. XXII. — De computo disccndo.
recitandis. ]

(Capit. Car. M.,\. v[,c. 226.) (/j) Ut omnes presby-

Ut singuli sacerdotum sacramenta qus oirca ini- teri calculandi peritiam habcnt, et suos in idipsum
tiandum baptismate Chrislianum agenda sunt, et studiose erudiant.
quffi advisitandumet reconciliandum infirmum per-

tinent : et quse derunctorum exsequiis impendenda C.\p. XXIII. — lil canones non ignorent.

sunt,et canones((/) memoriter coram nobis recitare {Ibid., 1. 1, c. .55.) (() Sacros prneterca canones
LUDOVICI CELLOTII NOT^.
(a) Mcmoritcr coram nobis rccitare et e.rponerc va- rochi. sed ad bene perfecteque rsgendum commis-
leant. Duo a presbyteris exigit : alterum ut necessa- sam plebem necessarios,ut opifici cuilibet nota esse
ria quEelibet ad riteconforendum sacramentamemo- debent suae artis instrumenta. Sic explicandum est,
riter ediscant, et in specimen memoriaB, corani quod in capitulari [Capit. Car. M., 1. l, c. 55), epis-
episcopo recitent. Idem Ilincmarus [Capit. an. 852, copis et sacerdotibus edicitur, ex Innocentii primi
c. 3, 4),sed apud episoopum recitandi nccessitatem decpetalibus, « ut nulli sacerdoti liceat ignorare
non imponit " Distincte et rationabiliter memorise
: sanctorum canonum instituta. » Quamobrem periti
commendet.» Item mox "Orationes quoque eidem
: antistites, ut lalwri sumptuique suorum parcerent,
necessitati competentes memoriter discat. » .•\lte ex inlinita canonum segete, manipulos quosdam
rum, ut hascasrmonias aperte et ad popularem cap- C coUcgerunt, qui memoriffi commendati suflicerent
tum dilucide interpretenlur, et explicont, ejusque Capitulare ciuidem plenum est iis conciliorum et
rei specimcn coram episcopo exhibeant. Theodul- pontificum Komanorum decretis,qurE in usum prae-
phus autom Aurelianensis, quasi ha>c omnia omni- cipue ex omnibus revocata voluerunt imperatores
bus parata esse existimet,alia qua;dam a convenien- Christianissimi.Sic Herardus Turonensis (prj?/ij/.) :

tibus postulat, et ipsa suo illorumque gradui valde
congruentia [epist. ad clcr., o. 28) : « Cum vero Do-
mino opitulante ad synodum in unum conveneri-
mus, sciat nobis unusquisque dicere, quantum Do-
mino adjuvante laboraverit, aut quem fructum ac-
quisierit. Et si quis forle nosLro indiget
nos cum charitate admoneat, et nos cum charitate
nihilominus ei pro viribus adjutorium ferre non
dilferemus. » Herardus quoque prjeclarum synodi
ordinem constituit in causis primum Ecclesii-e toti
communibus,acdeinde privatis,qua? personalesesse
solent, examinandis [Capit. I) " Ut in synodo pri-
: suo^-um concinnandam. Suos quoque Theodulphus
mum generales causie, qua; ad normam totius Ec-
clesice pertinent, liniantur postca speciales venti-
: i<ut h.Tc capitula quw ad emcndationem vita; bre-
lentur. » Fclicia tempora quibus illi tractatus ma- n
teriam synodorum cum cliaritnte facicbant
[b) Ut omnes prcsbytcri ralculnnili pcritiam.T)]ci vix
potesl quanta cum sollicitudine curatum sit perea
tempora, ut presbyteri notum baberent computum
ecclesiaslicum, pene non minus quam orationem
Dominicam, et symbolum apostolicum. Unde slri-
ctum capitularis imperium [Cauit. Car. M., 1. vi, c.
228). « Ue computo, ut veraciter discant omnes.,»
Breviter et Herardus [Capit. 125) « Ut presbytcri
: dat."Neque liberi sunt ab illacura episcopi, si con-
compotura discant. » Quod non omittit Hincmarus
,n.. ..r-r, _ nv
[Capit. an. 852, c. 8) «
r^ L. .l:
Compoto etiam necessario
.
:
..
"Quoniam auctoritas sacra canonum,nulli sacerdo-
tum canones ignorare permittit,decrevimus,inquit,
pariterque injunximus, excepta per nostri laboris
studium,haec modica succinctaque capitula unum-
quemque babere in posterum. » Sic in civitato
ad.julorio, Rhemensi, « intor ca;tera monita saluberrima,dum
de legibus atque rebus ecclesiasticis ab Hincmaro
pr<esule tractaretur {Capit. ar. 852), ha3C in ultimo
prolata sunt,memoria commendanda et summopere
observanda. » Isaac Lingonensis,exemplo Bonifacii
Moguntini excitatum se dicit,ad epitomencanonum
obsedrat (epist. ad cler. pr.rfaf. Hincm. cit. c. 8),
viter digessit, assidue legaut,et memori» commen
dent. »
JubetHincmarus prffiterea presbyterum quemque
« studiose legere et intelligerehomiliasquadraginla
Grogorii, ut et cognoscat ad formam septuaginta
duorum discipulorum, in ministerio ecclesiastico
esse proraotum, sermonem prcedicti doctoris de
septuaginta duobus discipulis a Domino ad pra;di-
canduin inissis plenissime discat, et memoruT tra-
silium salubre audiunt synodi Turonensis HI, sub
Carolo Magno (c. 3) « Nulli episcopo liceat cano-
:

et cantu per anni circulum plenissime instrualur.» nes, aut libruin pasloralein a B. Gregorio papa
Hinc laudata illa compuli peritia in Beda.in Rabano editum.si fieri potest.ignorare in quibus se debet :

Mauro, aliisque, quae magnam scientia; partem eo unusquisque quasi in quodam speculo, assidue
Seeculo facore visa est. considcrare. » tempus! o mores quibus in
[c) Sacros pr.iicreo canones. Non oninos profeclo sacerdotum concessibus ha;c saacta quereban-
canonesEcclesice in memoriam cogentur mittere pa- tur!
 ROTHADUS II SUESSIUNENSIS EPISCUPUS. — NOTITIA HISTORIGA. 746
li siii^crdoLum ignorare peniiittitur, nec quid- ^ iulerdicla dcspexcrit, griidns sui periculo subja-
quam faccro quod Patruni regulis possit esse con- cchit.

trarium. Itaque, beatissimi Patres, et charissimi (ilii, in

Gap. XXIV. — Ul coiilra canoncs nihil agaiiir. omnibus vigilanter, auxiliantc divina gratia, cavete
Ut nullus contracanonum statuta (|uidquam agere ne per islorum seriem capitulorum aliquam repre-
pcrmittatur: quoniam sicnt in decretalibus Zosimi hensinnis noxam incurratis, qua interdicli laqueo,
papffi, capitulo habetur socundu <episl. I) : Si (juis quod aliait, inipodiauiini.

ANNO DOMINI DCCCLXVII.

SUESSIONENSIS EPIS:OPUS

NUirriA HLSTORICA JN ROTIIADUM.

(Ex Galiia Ghristiana, tom. IX.)

RoTHADUs II episcopus anno Ghri-

ordinatus luit B boc autem oxpresse deccrniniiis ut. post triginta
sti iifi. annis ante de-
vel soquenti, triginla vidolicct dies postquam ha'c nostra epistula ad vos delata
positionem;quod patel excpistola27 Nicolai summi fuerit, prKlaUim Rothadum (\mnino restituatis pri-
pontilicis successit igitur Rhotado hujus nominis
'.
Porro synodi Silvanectensis prae-
stin;e dignitati. »
primo.non Absaloni,vel Bcrthario.qui neosuoloco, siilibusetiam rescripsit Nicolaus,ejus actaadversus
imo in melioris notae catalogis recensentur. Regobat Rothadum auolorilatc apostoHca rescindcndo, de
is Ecclesiam Suessiononsem, cum S. Sebasliani cujus calamilate sic loquens ep. 33 Cognoscat, : (<

marlyris reliquiKRomaallataj anno 815 ad Hilduino inquit, experientia tua, fraler charissime, dc tuis
abbato m
templo B. Medardi collocata3 sunt. C.Ete- tribulationibus mullum apostolatum nostrum do-
ruin oum Rothado etHincmaro Rhcmensi metropo- luisse, imo dolerc seil credimus Dei misericordiam ;

litano graves intcrcesserc inimicitiai;de cu.jus ges- tibi proxime adluturam, quae le et sicut Danielem
lis plura apud Sirmondum tomo 111 Gonciliorum. oducat de laou leonuin:nunc autem metropolitani,
Interluit synodo Belvaccnsi anno 845, Parisiensi el ca?teri episoopi qui circa te senlentiam protule-
816, (!arisiacensi 848, Turonensi iv, 849, Suessio- runt, nobis multa sub gestorum scric de te, vel
nensi ii, 853, Vermeriensi ii, eodem anno, apud Sa- contra te intimaverunt; sed nos praecepimus eisut.
ponarias 859, Tuciacensi deniquc subscripsit anno le de monasterio educerent, et tecum venienlesho-
800. .A.t congregato concilio Silvanoctensi anno 863 norilicepra}sentarent:unde,fralercharissimc,stude,
coramplurimisepiscopis, praesidente Hincmaro, qui quanlum potes,utcum tibi rexotepisoopi quomad-
in Rothadum vetere odio infensus crat, proptorea modum statuimus, licentiam dederint Romampro-
q uod presbyterum quemdam in stupro deprehensum o perandi, mox utcunque venire non differas." Hinc-
iinmerito, ut arguobat, dcposuerat, Rothadus ipse marus igitur cum cadoris episcopis qui Sylvane-
damnatus et ejectus fuit ab episcopalu cuinquollo- ;ctensi conoilio adfuerant,et Rothadum,in monaste-
manam sedem confestim appellassot contra canoni- rium dctrusum,injusto judioio episcopatu suo amo-
cas regulas,alio in ejus looum subrogato in mona- verant, Nicolai pontificis monitis ac jussu excitati,
stcrium detruditur, prohibitus ab eodem Hincmaro tundom obtemperantes ipsuin Rothadum vinculis
variis artibus ne Romam pergeret. Idem praesul.vir solverunt hinc Nicolaus varias epistolas legitur
:

venerandcB senectutis, oflicium episoopale sempcr eam oti rem scripsisse ad Carolum regom, Hincma-
laudabiliter exercuerat, quod tcstatur Nicolaus pon- rum,Ecclesiam Suessionensem,etalios: ipsc autem
tifex verbis hujusmodi, epist. 29 ad Hincmarum. sio loquitur ep. 34, ad sanctissimum Rothadum :

« Multorum dolentium auditu veraci cognovimus
quodRothadus frateret coepiscopus noster Ecclesi®
SucssionicK, pro quodam presbytero, qui pro facti
sui qualilate honoris proprii ante triennium fuerat
privatus ofricio,a vestra sanctitate fuit impetilus.et
« Sciat sanctitas tua quoniam misimus increpato-
riam epistolam pro te,lIincmaro, sanctajRhemorum
Ecolesiee venorabili archiepiscopo, eo quod post
appellationem ad sedem apostolicam, in te deposi-
tionisintulerit sententiam nuno autemvenit Liudo :

adhuc,quod nefasest, sedem aposlolicamappellans, religiosus diaoonus.serumepistolas regis (Caroli)et

juxta quod sibi a Patribus oonstat esso permissum Hincmari ferens, qua; te jussu ipsius regis de mo-
episcopatus etiam absens cxspoliatus honore, et in nastoriali custodia cductum,et cuidam episcopo fa-
exsilium deportatus, hactenus in monasterio retru- iniliari tuo commendatum essc fatebantur. » Ro-
sus exislat. Unde gemimus,valdequodolemus.Nam- [^ thadus ergo Romam pergens, in concilio Romano
que cum debuerat honoribus pro sua senoctute " por pontilicem restitutus est xii Kal. Feljr., anno
multiplioibus ainpliari, et pro lot laboribus ao ob- 865. Rem gestam prosequitur Anastasius Bibliothe-
sequiis in EoclesiaDei, parileret principibiis iiUHidi, carius in Vita Nicolai, cujus verba opera; prctium
fideliter ac utiliter impensis, majori di;,'nil.itr frui, ost adducere « Hincmarus, Rhemorum archiepi- :

etjara tandem sine cujusquam impulsionc quietus scopus, Rothadum Suessionics urbis episcopuni,
existere nunc econtra dehonestatus, et ad inju-
: sedis apostolicKJudicium appellantem,contra Sardi-
riam li. Petri apostolorum principis, oujns sedera censis ooncilii regulas deposuit, custodiaque arcta
appollaverat, fame et siti, ac innumovis macoratus servari prajcepit. Giijus vidclicet deposili ter bea-
miseriis ac dcpositus paritcr et abjectus existit tissimuspapalibelloscuminnoceutia;susccpisset,a(i
;

Patrol. CXIX.
 747 ROTHADI II
ipsum archicpiseopum monens lilteris et
soripsit,
prarcipiensut depositum Uolhaduni llomam dirigc-
rct, cum suis missis audiendum scd veniente co
: sulc eum omnibusinbasilicaipsiusvirginisforismu-
hanc llomanam secundum mandatum B. paprn ad
urbem, ct per novem circiter mensos ibi commo-
rante,nunquam penitus exaccusantium parte quis-
quam adfuit, qui coram sanctissimo pra;sule cum
eodem Rothado oontcnderent. Tunc in dic vigilia-
rum Nativitatis Domini nostri Jesu Christi, qui sc-
cundum olitanam consuctudinem hujus apostolica;
sedis prKSul.cum clero etpopuloin IJasilica Dei ge-
nitricisad PMjsepc missarum ofHcia celebrarc cou-
sueverat, conveniens cum omnibiis papa benignns
fecitinambone publice de ipso Rothado sermonem
significans qualiter sedem apostolicam appellans de-
positus fuerit, et in conspectu suo nullus per tot
menses accusalorum occurreret. Denique consen-
tiente sibi episcoporum, presbylerorum et diacono-
rum,omniumconvcntu,docrevitutdignusessetideni
SUESSIONENSIS EPISGOPI. 748
A fuit adversusRothadum,jam restitulum cpiscovum
aliquid altercans. Conveniente ergo beatissimo prK-
ros Urbis, via Nnmentana,idem Rothadusepiscopus
excusationis et promissionis su.-b qua poUicitusfuit
se omni temporeaccusatoribus suisrcpponsurum,li-
bellum summo pontifici tradidit.Qui coram multis
audientibus jussu prEesulis eximii est recitatus,ubi
ctiam restitutionis ejus forma relecta est. Et post
omnium consensum in ecolesia B. Conslantia!,juxta
eamdem S.virginis basilicam,decreto bcatissimi hu-
juspnesulissupradictiRothadus.jamrestitutusepis-
copus missarum solemnia solemniter celebravit. »
Totius porro controversiffi su;e cum Hiucmaro series
disertim expressit Rolhadus libello proclamationis
contentam, quam RomK degens obtulil summo pon-
tifioi,inquovitKipsiusactacontinenturtomoIIICon-
ciliorum Sirmondi.Dcin apostolicis litterismunitus,
ad suamsedom regressus esl pro eodcm Xicolausad
:

Piothadus indui sacerdotalibus indumentis,quiane- g Carolum Calvum scripsit, ut legilime restituto

mine per tot menses aocusabatur, ad sedis apo-
et faveret, resque ipsius EcclesiaJ reddi mandaret
stolica; judicium proclamabat,nc honore privaretur. qua episcopns conscicntia purus,f onversatione in-
'<

Ubi vestitus npiscopali Rothadus indumento, omni nocens columbarum simplicitate.ac prudentia ser-
tcmporesopollicitus est suis infcstatoribus respon- pontis » insignis pr.ijdicatur. Post restitutionemvero
surum. Rursusexspectatis aliquanlis dicbus, scilicet adfuit concilio Suessiouensi iii anno 866 item Tri- :

usquein diem natalium sacrse virginis Agnetis,qui cassino, 867. Obiit rebus geslis in episcopatu clarus
est XII Kal. Fobruarias, sed nec sibi quisquam ad- circiter anno 868.

aOTH&DI EPISCOPI
LIBELLUS PROCLAIUTIOIVIS
OUEM
Nicolao papLc cum Romte sextum jam meuscm exspectasset.

iConc. Gen., tom. VIII, col. 785.)

Ego Rothadus poccalor, Sucssiononsis Ecclesi.e, C iter. Inde cgo festinato cursu ad nostram civitatem
sedem appcllans apostolicam, irregukriter episco- rcvcrsus, de instanli ilinero moras non paticbar,
patu privatus, calamitatuiii mcarum siiggero lugu- quam lastus, si ad apostolorum liniina coatendere
brem historiam, non omnia quas passus sum rete- mcruisscm, ut ad domini mei lanti pontificis et piis-
xens, quod impossibile forsitan crat, ct ne nimis simi patris.omnium ad se confugientium tutissimi
fastidiosa narratio tuis, piissime prresul, nuribus defensoris ac protectoris, sacram pervenirem pra;-
importuna videretur. Vcnerabilis igitur metropoli- scntiam. Cumquejam immi-
e vicino parati itineris
tanus Hincmarus, sanclc-c Rhemensis Ecclesi.-c an- nerct egressus, litterasdomino meo regi, et raeo
tistes, quibusdam occasionibus exortis, acri circa archiepiscopo dirigere curavi, nostram illis Eccle-
me infostinatione ccrtans, diu multis ac variis la- siam commitlens, mullumque postulans ut juxta
boribus meam
vcxabat exiguitatem. Ego autem, suum uterque ofOcium eam dirigere procurarent,
quantum poteram, illum lolerans, in his ei noqua- donec de me e.xcellentissimus Romana; urbis prffisul
quam pro suo libitu acquiescere volui quae sacris finem determinarot lceitimum. Misi el litleras ad
perpendebam auctoribus esse contraria. Dumque ad illum olim presbyterum, pro cujus ego regulari de-
synodum. jussu gloriosi regis Caroli, pro utilitate positione, qui in stupro fuerai deprebensus, et
sanctse Doi Ecclesiae convocatam, episcopi conve- j. abscissus a meo judicabar metropolitano.ut et ipse
nissemus,etipse quasi omnium domiiius prssidens mecum huc ante tuam, domine papa, audientiam
ac prsBvalens, sententiam in me damnationis vio- examinandus adveniret. Quarum exemplaria prae
lentcr ac prscipitantcr jaculari acceleraret, hanc manibushabeo,et si vobis placet, apostolatui vestro
cgo apostolicam sedem, atque apostolicum prassu- offcram. Aliqua quoque capitula conscripta cuidam
lcm, universalis EcoIesi;B summum provisorem, nostro confratri et coepiscopotransmtsi, sub eodem
appellare maturavi.Cumquc mihi hocdcnegarc non tcmporis articulo per casdcm inanus deferens, quaj
pra;sumeret, sancta synodo decernentc, aegre ta- ut prEmissum est memorato regi ot anlistiti desti-
men eundi pra;bobat asscnsum, constiluons dinu- navorain.In quibus sane capitulis moa talis postu-
peratos dies ultra quos omnino non rclardarcm lalio coiitinebatur,aliis episcopis qui in meam dam-
749 LIBELLUS PROCLAMATIONIS. 750
natioiiem participarc noleljant insinuanda, nt ipsi A neque cgo hoc ullatenusauderem,ut in prrejudicio
parati essent, sicut fraternitatis amatores ct secta- sanctffl Romana; Ecclesiae, omnium Ecclesiarum
tores charitalis, juxta beatissimi apostoli sanctio- matris, e.jusque excellentissimi rectoris, circa po-
nem (/ Tim. vi), meam defcndcre ac tueri salutem. sito cuicunque prrebcam aliquo modo assensum.Ad
Sed ille nieus unanimis frater, cui hanc mei curam illam summam auctoritatem sine intermissione ap-
committebam, tunc dcfuit.Hincmorus tamen conti- pello, cui nullus potcst contradiccre,qua;aDomino
nuo causam persensit.Adhuc dominus rex,ot isdcm Jesu Christo pcr beatum Petrum apostolum tantum
meus pra;latus, in eodem loco manebant, ubi sub meruil principatum. Judicium ergo illius ad quam
una eademque mora meaj parvitatis epistolaa, et proclamavi expeto, nec alibi nisi Romae judicari
illacapitula, uti relatum est, prffisentabantur. consentio, quia praiposterusordo est inferiorem su-
Moxi)ue Hincmarus ipse archicpiscopusscriptcrum periori anteferri.His auditis, qui missi fuerant sy-
portitorcm diligenter jussit inquiri, cur illis non nodo renuntiaverunt. Iterum secundo ct tertio me
ostenderet apices quos sigillatimdetulerat.Quicon- continuatim invitantes,ineadom invenorunt ratione
fiteri compulsus respondendo snbjunxit: Quia ille, per-istere. Novissime vero industriose persuade-
inquiens, ad quem mihi creditisuntpcrferendi.non tiant, suam oirerentes fidem, nihil incommodi per-
hic modo apparet.Ncc doneo persuaso „ pessurum, aut saltem domino regiin proximo ioco
cessavit ille,

rege subito quasi coHectasynodocxipsisqui super- synodi locuturus occurrerem. Qnod etiam mihi
erant episcopispresbyterum introduci fecitinvitum, nostri fratres Ecclcsia; nostra3 fiiiijam suadere cce-
ipsum videlicet litterarum latorem. Cceperunt hinc perunt, ut pio principi meae parvitatis exhiberem
ct inde in medio positum movere, pulsare, et per- pra^sentiam. Annui ego, et ad locum quo me du-
urgere, sicuti hoc callide per insidias argumenta- cebant transivi,sacerdotalibus vestitus indumentis,
tum erat, ut littoras, quas Rolhadus per eum suo sanctum Evangelium etlignum sanctae crucis circa
ad synodum metropolitano direxerat, cilius pros- mea pectora gerens. Cumque me in quoddam di-
sentaret. Neque ad synodum missus sum,ait,neque versorium pro foi'ibus synodi a nostris omnibusse-
a Rothado episcopo, cujus nec ego sum cloricus, paratum introduxissent, obnixis prccibus postulavi
litteras acccpi Hincmaro reddendas. Cumque nul- per Lcudonem diaconum, ut dominus rex locum
lomodo presbyter ipsa veHet capitula prodcre, ju- mihi indulgeret secum loqucndi. Qui mox pro sua
bente tamen rege, coactus reddidit :moxque Hinc- pietate ad me indignum venire dignatus est,meque
marus regem postulavit utTransulfum abbatem ad benigne audivit, sed exaudire non est permissus.
mc dirigeret qui ad nostram civitatem celerrime Nam cum illum valde suppliciter anxieque roga-
:

perveniens, me jam paratum ut noslrum iter arri- rcm, ut mihi Romam eundi libertatem, sicut ipse
percm invenit. Tuno ipse abbas in aliio ccclesi» C concesserat, non tollorct, sanctamque apostolicam
assistens, publica voce ex verbo regis.et Hincmari sedcm in suis privilegiis honoraret, respondit hoc
archiepiscopi auctoritate, prohibere curavit, ut ad nieum specialiier metropolitanum, sanctumque
nullus omnino ab ipsa civitate mecumegrederetur, pertinere convcntum ;setantum sacris episcoporum
ac ire volentem Romam me prosequeretur.Nequa- monitis ac dispositisnibus humiliter obediturum
quam ita faciam, ego subintuli: sed sicut primum profitcbatur : et illico recodens in synodum abiit,

Romanum appellavi pontificem, iter dispositum, ibique resedit. Rursus tres consequcnter episcopos
Deo auxiliante, minime diiferam.Hinc ego mirabar, ad me miserunt, qui multum fortiter ad synodum
et stupebam, quid sibi vellet talis immutatio, aut ut introirem hortabantur, meque impellebant,nunc
cur me a meo itinere retardarent.Sed prius aliquot blandiendo, nunc minando,me subvertere volentes.
dies fania vulgabat quod Hincmarus archiepiscopus Sed egototo annisujuxta votorummeornni primam
d'cere volebat; quasi ego per aliqua capitula scri- intentionem pcrseverare contendi. Porro cum me
bens renovari mihi judicium petiveram.Quod certe perspicercnt suis noHcstudiis acquiescere obseratis
falsissimum est, eum nec illa capitula ad eum di- ostiis in eadem sum cella inclusus neque egredi
;

rexi, neque de aliquo tali judicio ibi mentionem omnino poteram, donec de mo peccatore, sicut
egi, nec electorumjiidicum,secundum sacroscano- n quibusdam tunc placuit, diflinircnt. Meus etenim
nes, aut nomina, aut certe numerum expressi.Te- archiepiscopus voluntatissua;propositum,quantum
stor Deus creatorem omnium, quia nec in cogita- poterat, implere curavit factusque est gratis meus :

tione mihi subripuit, ut appellationem hujus emi- ipse accusator, ipse testis, ipseque judex et sicut :

nentissimce sedis ad aliam aliquo modo ralionem me absentem prout voluit culpabat, sic ct temere
diverterem. Proh dolor ablata est migrandi fa-
I judicare nec timuit, nec retractavit. Sed inter
cultas, et circumseptus custodiain eadem sum ci- alia quffl mihi mendaciter objiciebat, hoc unum
vitate retentus. Acceleratur itaque de convocanda specialiter ingessit, quod presbylerum,cujus supra
synodo :qua in suburbio nostra; civitatis congroga- fcci inentionem, injuste deposuissem. Quod procul
ta, rex inclytus a concilio est invitatus. Tunc tres dubio falsum est, ut multi idonei testes etepisco-
Hincmarus archiepiscopus episcopos ad me misit, porum, et ca;terorum clericorum, sive laicorum.et
mandans ad synodum ipsamut sine moravcnirem. noverunt ct noscunt. Qucm tamen ipse jam tribus
Quibus ego rcspondi quod non mihi ita liceret, annis transactis,absque meo consensu,seu consultu,
731 ROTHADI II SUESS. EPISC. LIBELLUS PROCLAMATIONIS. 752
in suam receperatcommunionem,cique sacerdolali A ego in terra provolutus orabam, et adjurabam pcr
officio.quo cum triginta triumepiscoporum judicio nomcn ffiterni Dei, ut ab isto judicio cessarcnt.mi-
legaliter privatus erat, contra canonum statula hique, ut assidue petebam, Romam proficiscendi
fungi proecepit : illum vero presbyterum, qnem in licentiam non adimcrcnt. Tunc e vestigio,tanquam
locum damnati pcr tres etiam circiter annos sub- in latronem, more satellitum hominesin me manus
stitutum habebam, por violentiam, me ignorantc, injecerunt, meque rapaciter ad carceralcm duxere
sibi fccit adduci. Nam cum in dominicorum die ipse custodiam. Quantis postea sim affectus injuriis, ac
presbyter paratus esset in ecclcsiamissarum solcm- per diversa loca distractus, quanlo fucrim labore
nia populo celebrare.jussuarchiepiscopi repenteibi fatigatus, tsedet me, pudetque referre. Ad hoc
homines adfuerunt,quipresbyterumextrabasilicam namque coarctare satagebant, interdum aliquos
dolo educentes subito rapuerunt, ct infatigabili honores, id unam abbatiam repromittentes
est,
cursu citiusadejus praisentiam pertraxerunt.Quem atquespondentes, tantum utinmeam damnationem
ipsc mox cxcommunicatum in carcerem retrudi ego subscriberem. Interea ordinatur episcopus in
jussit,illumque depositum genitalibus truncatum cathedra viventis, quamvis ne unquam post appel-
in mea; paroccia; ccclesia restituit.Ilinc quoque ml- lationem Romani pontificis hoc fiat, sacri canones
hi contumacia; et obslinationis imputabat reatum, t> evidenter vetare noscantur. Neque enim, sancte
quoniam sibi in talibus inobediens existerem hoc : pater, tua mandata per apostolicas epistolas debita
a me exigere volcns, ut non quasi confrateret coe- reverentia, moreque solemni, sive auditu congruo,
piscopus, sed ut proprius clericus, ad sua vota fa- fuerunt observata. Denique requirere dignetur ve-
mularer. Similiter quod propter indcbitam appel- slra sancta pastoralis sollicitudo atque diligentia,
lationem ad apostolicam sedem suis obtemperare quale mihi immerito testimonium nostra perhibuit
precibus contcmncrem ; imo, quod ego non opi- Eoclesia, quando vestris venerabilibus legatis, Ra-
nabar, canonicis instilutionibus contraircm. IIkc doaldoatque Joanni.obviafuitturbacivitalisnostrae,
autem et alia mihi pari modo falsa ascribebat, ac circumjacentis regionis et quid ab eis expetere ;

qu.-E, divina favento gratia, et misericordia opilu- magnis clamoribus, multisqueprecibus circa suum
lante, quaai favilla ad nihilum redigentur, ct quasi pastorem salagebant licet ab Erchanrao episcopo,
;

fumusevanescent,te quidem.domineclementissirae meo condicecesauo, magnis minis atque percussio-

et coangelice papa; cum apostolorum meritis coo- nibus admodum prohiberentur, regis alquearchie-
perantc ac suffragante. Non enim meipsum amul- piscopi mei inlerdictione denuntiala, ne omnino
tis meis excuso peccatis, autde bonis justificocum aliquid hujusmodi clamarc pra-sumerent. El niinc
sciam quod innumera de mcdici possint non bona. cgo omniumepiscoporumminimus.quitamen apud
Vcrumtamen illa, quaj maliliose ad mcam vidco C quosdam non episcopus, sed juxla patoruitatis ve-
damnationem csse rcpcrta, Deo teste et judicc, qui strE bcatitudinem episcopus vocor, in Domino valde
judicaturus est vivos et mortuos, non vera esse confidens, ad pra;cellentiam vestri prMSulatus^piis-
pronuntio. Denique s.-epefalusarchiepiscopusmeus sime domine, confugere elegi, et de magnificcntis-
in eodem concilio tanquam imperator triumphans, sima bonitate vcstra auxillum sperans, ad sancto-
et tanquam summus ccclesiffi pontiiex dccernens, rum apostolorum sacratissima limina.opem suffra-
subjugatasuo potentatui,et opprcssa fralrum humi- gaminis impetraturus, deconter accessi. Ecce jam
litate jam milii intrepide,et,ut reorimpie,judicium per dimidium annum ante januam apostolica; pie-
depositionisemisit :parvipcndensquod ulli ultcrius tatis pulsans assisto, ralionem de omnibus, qu^
inde esset rationem redditurus, et quasi hoc nulli mihi falso et injuste. sunt objecta, reddereparatus:
deheret, in seipso confidens :et illud satis innotuit, nullusque est qui in prajsenti aliquam adversus me
quando me, quia ipsum solum offenderam,nullius vocem proferat accusationis. Et quoniam ante ve-
posse alterius sublevari auxilio dcmonstare cona- slram dignationem, neque me falsura exhibere,
batur, totumquemihinoceret,quod aliud sperabam neqne negotii mei causas exponore, vel preces
petebam prwsidium. Et ecce trcs episcopi, quos mcas, ut dccucrat, scio perorare restat ut ipsi de :

Hincmarus hujusmodi simplicitatis esse noverat, ri me, secundum sapientiam ca;litus vobis donatam,
sententia excommunicationis, imo conspirationis miscricorditer quod CQ;pistis perficiatis, neseja-
ab ipso meo damnatore acccpta, ad me violentcr ctitent temeratores, propler meam vilitatem et in-
inclusum properabant, et sioutillis injunctum fue- digiiitatem, aposlolicajura etcanonica pra;valuisse
rat, lacrymosis suspiriis mihi proninabant. Mox inlirmare statula.
 ANNO DOMINI liCCCLXVII.

COLAUS I
PONTIPEX ROMANUS

NICOLAl PAPiE I VITA

(Apud Mansi, Conc, tom. XV, pag. 144.)

Nicolaus (a) natione Romanus, ex patre Tlieodoro
regionario, sedit annos novem, mcnses duos, dies
viginti. Hujus insignes beatissimi aclus omnibus a
primordio pueritia; suffi fulserunt, inlactisque mori-
bus claruerunt. Tanta enira sacrorum comptus erat
pulchritudine operum, ut nihil ludi, nihiiquc, ut
pueri solent, inhonesti dolectaret illum.VacalJat au-
tem patientiae et solirietati, flagrans humilitate pu-
ritatcque prcecipua. Pater vero ejus liberaliurn cuni
fuisset amator artium, et nobilissimo polleret stem-
mate, castis [fortc cunctis] eum elementis, almificis-
que ritibus imbuens, litterarum studiis, el optirnis
ailibu? perornabat, ita ut nuUa sacrarum species
remaneret disciplinarum, quam internis conceptam
visceribus, susque cognitioni traductam non habe-
:et. Crescit aulem membris, crescit et sapientia,
clarus modestia, spiritu et scientia decoratus pro-
babilium npmpe morum si quoscunque viros con-
A Romanaj Ecclesia; Leo gubernacula priBsuI susccpit.
Qui in eo saepissime videns perseverantice fructus,
ingenti illum diaconum consetravit dilectione. lioc
quippc eo in ordine ministrante, tanta illi desuper
concessa fuerat gratia, ut sunmia; actionis a cunctis
cerneretur perfectionibus rutilare. Amabalur autem
a clero, a nobilibus laudabatur, et a plebe magnifl-
cus amabalur.
Leone scilicet papa defuncto Benedictus mirae
bealitudinis vir, et sacratissimus pontifex, superno
prntecti sauxilio Roman;e pneponitur sedi, susque
illum administrationi conjunxit, eo quod magis il-
lum.quamsuaeconsanguinitatis propin.juos dilexit,
ita ut per nullius horc^ momentum sine illo esse
delectaretur. Quidquid ecclesicasticarum rerum uti-
litalibus intuebatur congruere, cum eo promulgans
: diffinitioni tradebat, prudentissimas sui contem-
plans arbitrii opes, sensusque clarescere virlutem :

spiceret, illico concitus adhoercre studebat, illisque
cnngratulabatur oplime.
Cumque cum prudentissimo patre ad quemdam
bcatissimum crobro virum accederet, qui sancti per
illustrationem Spirilus plura fldelibus pra;dicabat,
amplo eum asserebat in culmine ascensurum. Deco-
risenim intimi magnitudinem intuens, mentisquo
dulcedinem coruscare,hujus ordinatione ac clerica-
tus perductus est ordinom, ut quod divino senserat
nutu, futuris temporibus impleretur. Sergius porro
prassul insummaeactioniscuni fasligiaconscendisse
cum audiret, parentum illum deducens ab a>dibus in
patriarchio locavit, et in subdiaconatus per benodi-
ctionis gratiam constituit gradum. In quo
observationibus degens, cojlesti fruebatur ardore.
Sergio vero papa ab hac corruptibili vita subtracto,
utriusque cnim semper observcintia utiliora suo co-
t> namine faciebat. Ad cxtrema tandem vita; Benedi-
ctus perductus, pretiosa; mortis calicem sumpsit,
suisque eum humeris, cum adhuc diaconus esset,
usque ad apostoli beatissimi Petri basilicam cum
aliis diaconibus gestans, propriis manibus tumulo
prcemium pandens quod circa
colloccivit, dileclionis
eum habebat, et amoris integritatem.
Eo autem tempore invictissimus Roma Ludovicus
C.-Esar discesserat. Qui e.jus cum transitum cogno-
vissel condolens, concitus ad eam reversus est. Ro-
mani quippe tanto pastore amisso mccstissimo ge-
mitu lacrymas cirundebant.
mirificis Cumque clerus, proceres et optimatum genus
congregarentur,jejuniiset orationibus,atquevigilis
Dominum conamine obse-
insistebant, incessabili

(a) Nicolaus. Knno Redemptoris nostri 8.58, tem- quidem Photii promotionem defen-
schisma, aliis
poribus Ludovici sccundi,et Michaelis imperatoris, autem eam impugnantibus. Quocirca
dentibus, aliis
evectus est in sedom apostolicam Nicolaus, quem imperalor dcdit nperam.ut ipse pontifex legatos ad
Ludovicus impcrator,postquam Bcnedictum papam scbisma sedandiim et Ignalii depositionem confir-
ejusve sedem per schismaticum antipapam Anasta- C mandam mitteret. Pontifcx legatos quidem misit,
sium plurimum oxagilasset, magna omnium admi- tum ut Ignatii causam investigarent et ad se refer-
ratione, Deiquesingulari providentiasummopere est rent, tum etiam ut Iconomachos, qui tunc Constanti-
veneratus. Ad Bulgaros nuper ad Chrisli fldem con- nopoIivigebantimpugnarent.Legaticontrapontificis
versos legatos misit, qui ut corum rex petierat, eos mandatum Photii electioni assensi fucrunt, et cum
catholicis erudirenl pra;ccptis. Cum autem Ignatius Romam reversi essent,pontifex,cognita causa syno-
Constantinnpolitanus patriarcha Bard^c Ccesari Mi- dnque coacta. eos deposuit injustam Ignatii deposi-
;

chaelis imperatoris avunculo ob incestum cum nuru
commissum excommunicationem esset minatus, ob
in Bardas opera, Michaelis imperatoris auctoritate,
sede dejectus fuit, in ejusque locum Photius, qui
patriarchatus honorem jam ante affcotaverat, et epi-
scopis schismaticiscontra Ignatium se conjunxerat,
eductus ex foro et sa^culari militia. subrorralus, et a
Gregorio Syracusano episcopo,qui prius ab Ignatio
depositus fuerat, consecratus est. Oua dc causa C.on-
stantinopoli et flnitimis in civitatibus ortuui
tiunem, et nullam Photii ordinationem esse decrevit.
Imperatoris autem repressit audaciam.qui sgre fe-
rens quod Photium damnasset.et Bulgarorum rex a
RomanaEccIesia legatos qui se in flde instruerent,
mitli petiisset, litteras ad eum contumeliosas scrip-
serat, et conciliabulum Photio auctore contra ipsurn
pontiOcem roegerat. De Photio aliisve rebus sub Ni-
colao praiciare gestis,agemus infra in notisconcilio-
rum sub Nicolao et Adriano habitorum,ne scilicet
cst cum nausca lectoris bis eadem dicamus. Sev. Bin.
755 NIGOLAl
crantes, ul qualem aniisiTanl talcm illis dignan^tui- _\
ostendsro virum, quom poniilicatus culmine suble-
varent. Hffic veru dum gorercntur, in basilicam
beati Dionysii confessoris atque pontilicis cum uni-
verso populo convenerunt.
In qua per aliquod spatium confabulantes hora-
rum,siderco accensi lulgnre unanimesillum aposto-
lica3 sedis prffisulem esse sanxerunt, et celeri gressu
ad principis apostolorum Petri continuo aulam pro-
peraverunt, in qua ipse eonfugiens, latitabat. Dice-
bat enim indignum se tanti regiminis gubernacula
esse suscepturum. Impetum vero qui aderant fa-
cientes, viribus illum do eadem basilica abslrahen-
tes, sacris acclamationibus in patriarchium Late-
ranense introduxerunt, apostolicoque solio imposue-
runl. Poslmodum vero a nobilissimorum ccetibus,
cunctoque etiam populo in basilicam beati Petri
apostoli deductus, praesente Csesare consecratus est,
apostolicaque sublimatus in sede factus est pontifex,
et missarum solemnia supra beatissimum corpus
apostoli beatilico celebravit. Qui densis optimatura
-n
populique agminibus cum hymnis et canticis spirita-
libusin patriarchiumiterumLateranenso perductus
est. Coronatur denique, Urbs exsultat, clerus Iffita-
tur,senatus et populi plenitudo magnifice gratula-
tur, VIIIKalondas Maii.
Tertio igitur consecralionis ejus die cum Augusto
convescens ophistico (/., sophistico] famine resplen-
debat, charitatoque plenus epulabatur in Christo.
Finitoque convivii apparatu consurgit, Cffisaremque
specialem, et veluti cnarissimum deosculans filiuni,
immenso circumdedit amore.
His ilaque gostis serenissimus imperator inde dis-
cessit, sedemque in loco qui Quintus dicitur collo-
cavit. Beatissimus autom prKsul hoc audiens dile-
ctionis ejus compulsus plenitudine atquo amoris, ad
eumdem cum proceribus et optimatibus Romani no-
mi.iis locum proporavit.Excellentissimusqueincum
vidisset Augustus, obvius in adventum ejus occurrit,
frenumque Cresar equi pontilicis suis manibus ap-
prehendens, pedestri more, quantum sagitta; aclus
extenditur traxil.
Iniperiale cum quo
ingressus tentorium salubri-
bus adlnvicem frucbantur colloquiis, mensisque
enulis perornatis paritcr cibum speciali sumpserunt
alacritate. Satiati scilicet mensisque remotis, plura
serenissimus C;esar beato praesuli contulit dona.
Quibus susceptis, equum conscendens, unde disces-
serat conabafur reverti.
Augustus ejus araore fretus imperialis equi su-
perscandens calhedrara, ovanti cum eo incodebat
animi voluptato. Ad quemdain quidoin cum perve-
nissent spatiosissimum itineris Incum, imperator
equo descendit, equumque ponlificis ilerum, ut
meminimus supra, traxit, dulcissimisque osculis
ad invicom propinquanlos latiflue [lucifluc] grafu-
lati sunt.
Caesar vero ad tcntorium remeans coeptum arri
puit itor. Pnesul autem nobilissimorum coctibus,
quibus prosecutus fiierat, scptus Romam ingres-
sus, almificaque est comitatione magnificafus.Erat
enim aspeotu pulchor, forma decorus, doctus in
verbo, loquela humilis, actu pr.^eclarus, jejuniisque
el divino cultui intcntus, pauperibus largus, orplia-
iiorum protector, et viduis fautor, populique cuncti
defensor.Sed quia cuncta quae sacri operis gcssit,
huic tradere scripturffi non possumus, ad ea qu.e
sanctis locis obtulit redeamus.
Hic beatissimus pracsul divina inspiratione re-
pletus, in diaconia sanctae Dei genitricis Mari.-e do-
minae nostrse qu.e vocaturCosmedin.fecit holoseri-
cam unam do stauraci, habentom historiain, leoncs
majores duos.
Ibi ipse fecit velum albura rosatum unura, orna-
tum in circuitu de Tyria mira; magnitudinis. Obtu-
lit vcro in jara dicta diaconia gabatham saxiscam
dsargento purissimounam deauratam,quao ponsat
PAP^ I. 736
libras riuas et uncias quatuor. Fecit autcm in hiv.
lica Salvatoris, quns Constantinianffi nomen sumpsil
a nomine Constantini, cruccs do argento purissimo,
qua3 pendent ante liguram substanti.-e carnis ejus-
dem Domini nostri Josu Cbristi. In quibus ad lau-
dem ipsius ecclesiam festis diebus cerea figura
solitis, quE pensant libras numero quatuor et se-
mis.
Item in basilica quoque semper virginis Maria;
domiuee nostrae, qu;e vocaturad Praesepe, fecit can-
tharum de argento sessilem parium unum, pensans
libras octo et uncias quatuor.
Ipso quidem a Deo protcctuset beatissimus pon-
tifcx superno favoro plcnus obtulit in basilica beati
Petri apostoli nutritoris sui gabalham de auro pu-
rissimo unam preliosissimis gemmis pensantom
libras numero tres, uncias octo.
Fecit etenim in confessione ipsius sacratissimae
basilicae jugulum de auro mundissimo unum, pen-
sans libras numero duas. Similiter vcro in jam dicta
— '""'" ''""' '""
ecclesia fecit cruces de argento ~ —
1:^^:™« «.>-
'" mnndissimo nu-
incro sex, pensantes siraul libras tredecim et uncias
quinque.Eo aulem raodo in basilica doctoris gen-
tiura btati Apostoli crucos ex argenlo purissimo
duas, pensantes simul libras numero quarlo nam el ;
in basilica sancti Laurcntii martyris, quae sita est
foris muros,f'eril crucesduasde argento purissirao,
pensantes simul libras numero quatuor.
Primo quidem pontificatus sui anno aurea quaj-
dam ipsius beatitudini pretiosissimis compta gem-
mis corona perducta est librarum habens pondera
numeroocto et unciarum quatuor.ad gloriam supra
sacratissimae ejus altare basilicae aureis ingenti exal-
tavit amore catenulis. 'Verum eliam in jam dicta
ecclesia beati Potri apostoli nutritori suo gabathas
ex argento purissimo numero novem quae pensant
simul libras numero duodecim, et semis.
Ipse vero a Doo protoctus venerabilis et praeclarus
pontife.'^ fecit in iiionasterio sancti Stephani et Sil-
vesiri, quam noviter fundavit sanctffi recordationis
dominus Paulus quondam papa. in ecclesia nia-
jore, qu» vocalur sancti Dionysii ad honorem et
gloriam sacri altaris, vela quatuor de stauraci. Hu-
jus praeclari pontificis, id est mense Octobri, dic
trigesima, indiclionc octava, fluvius qui appellatur
Tiberis, alveura suum egressus est, et per campe-
stria se dedit intumuitetiam inundatione aquarum
;
multarum, et ingressus est per posterulam,qua? ap-
pellatur sanctae Agath», in urbo Uoma quam hora
dieitranscendit, interea aliquibus locis,et ingressus
est in ecclesiani beati Laurentii.quae appellalur Lu-
cinaj.Inde se extondit, et ingressus est in monaste-
rium sancti Silvostri, ita ut cx gradibus qui ascen-
dunt in basilicain bcati Dionysii pra; multitudine
aquarum ne unus videretur, excepto uno qui supc-
rius orat. Et exinde expandit supcr plateam, qus
vocaturVia Lata,et ingrcssus esl in basilicam san-
ctae Dei genitricis Maris, qua; ibidem est tntuin-
:
D que intumuit ;u)ua,ut etiatn porta; ipsius ecclesi;c
'^ i.-.-i^ i:.. :.,j., „_
'
non viderentur pre ;iltiludinc aquarum. Etinde as-
cendit per plateas et vicos usque ad clivum Argen-
tarii.E.xinde redundans ingrcssus estper porlicum,
qua3 est posita ante ecclesiam sancti Marci. Inde im-
petum faeiens cccpit dccurrere in cloacam,qu;p est
.juxta monasterium .sancti Laurentii martyris, quod
vncalur Pallacini. Ab ipso die cccpit et deinceps
paulatim aq';a so minuerc, ct lluvius post multn
damno f;icto in suura alveum rcversus est.
Nam domos et muros cvertit, agros deserhivif,
evcUens segetcs et eradicans arbusta. Simili modo
in mense Decembrio, die vigcsima septima, naiali
sancti Joannis evangelistae, indictione siipra scripta,
ingressus est alia vice fluvius ipse qui appellatur
Til)oris,alveiira suum cgressus cst ut supra in civi-
tate lloinana; omnia iit supra.
Simili modo praeclarus et beatissimus pontifex
fecit in monasterio sancti Valentini, quod cst posi-
 757
tum in lerritorio Narnicnsijjuxta laiijramnem, ve-
stem de fundatounamhabentem historiam leonum
myzinum.Itcm venerabilis et prscla-
et in circuitu
rus pontifex formam aqua;, ciun; vocatur Tocia, at
vero jam per evoluta annorum spatianimis confra-
clam existentem, per quam decurrebat aqua per
cealen.-irium in urbem llomanam,a fundamentisad
fahrirandnm atque restaurandum, eadem forma
pncpar.i^it. Vcrum etiam et in ecclesia ejusdom
Dci gcnitricis, ct Doniini nostri Jesu Christi, quae
vooatur Cosmedin, fecit hospitium largum ao spa-
tiosum satisque pra!ciquum ad opem atque utilitatem
pontihcum, ubi obediens opportunum fuerit cum
onmibus qui eis famulantur amplissime hospite-
tur.
Simili modo et in ccclesia beati Petri principis
apostoli nutritori suo obtulit vela in arcus presby-
terii cum chrysoclavo,habentem historiam,leonum
liguras numero quadraginta In eadem vero strenuo
calcnam opere faclam contulit ex argento mundis- p nico.judicio deponebat.el alius cai'ccri,alios autem
simo,qua; pensat libras numero quatuor.Nam ct in fo^lidis ergastulis retrudi faciebat.
oratorio sancta; crucis, quod infra basilicam beati
Pctri apostoli constitulum est, fecit gabatham de tcri cogebat. Constitula prujterea ecclesiastica abs-
argento unam pesantem libras duas. Jpse quidem que sedis apostolicai consensu deprimebat. Et vo-
sacratissimus pontifex fecil in basilica dootoris
gentium beati Pauli apostoli candelabrum argcn-
teum unum,pensans libras numero duas,et uncias
sex.Verum etiam in titulo beati Eusebii conlesso-
ris Ghristi fecit super ciborium crucem cum velo
dc argento purissimo pcnsantem libras ciuatuor.
llujus temporibus Miciiael (ilius Theophili impc-
ratorisGonstantinopolitan;ciirbisimperatorob amo-
rcmapostolorum misitad beatum Pctrumapostolum
dona per episcopos,quorum ha;o sunt nomina, Me-
thodius metropolitanus, et Samuel cpisoopi, et alii
duo depositi ab honore episcopatus, quorum no-
mina ha;c sunt, Zacharias et alius Theophilus, et
alius imperialis laicusnomine Arsavir(Lasavir)pro
tospalharius,id est patenam ex auropurissimo cum
diversis lapidibus pretiosis albis, prasinis, et hya-
cinthinis. Similitcr calicem de auro ex lapidibus
circumdatum, et in circutu pendentes hyacinthos
in lilo aureo, et repidis duobus in typo pavonum
cum scutis et diversislapidibus pretiosishyacinthis
albis.quffi pensant simul libras numero....
Similiter vero vestem dc chrysoclavo cum
gemmis albis habentem historiam" Sal"atoris, et
beatum apostolum Petrum et Paulum,et alios apo-
stolos, arbusta et rosas, utraquc parte altaris le-
gcntes de nomine ipsiusimpcratorism.ira; magnitu-
dinis, et pulchritudinis decore. Et alia multa dona
porrigentes pontitici.legationis vcrba sibi injuncta
protinus ediderunt. Porro fatus imperator Graeco-
rum.inventa pro imaginum depositoribusoccasione
saorarum,missos apostolioa; sedis per supra fatos
suos legatos Constantinopolim dirigi postulavit,in-
tentans soilicet causam Ignatii patriarohK, et Pho-
tii Constantinopolitana; Eoclesi;E pervasoris : ou
picns hic eumdem sanctumvirum Ignatiura judicio D i-atoris aures dcnuo molestandas iter arripuit.
sedis aposlolico; callideper invidiam.utpostmodu
p;ituit, condemnare, Photiumque neophytum ipsi
Ecclesia; subrogaro.
Tuno pontifex sumraus imperatoris adhuo pes-
sima; cogitationis ignarus.duos episcopos illnc,Ra-
doaldum scilicet et Zachariam, direxit praecipiens
:
ul quidquid de sacris imaginibus qu.-estio afferret,
synodice diflinircnt, et ipsius Ignatii patriarch;c,
Photiique neophyti causam solemnitcr inquirerent
tantum, et sibi renuntiarent.
Qui sancti pontificis parvipendcntes statuta.qu.-e
vel quantainsana pecunia illio oorrupti more Vila-
lis,atque Mesini (Miseni) percgerint, infcriiis suc-
cincte transcurram.Intcrea multi Ravriiii;il iini, i|ui
a Joanne ejusdem urbis archiepisrii|Mi in n inn, ct
.juris sui proprietatibus inoomnioda subuueij^inl.ad
hiinc beatissimumpapam,ut atantisoppressionlhiis
erucrentur,veniebanl.Quorum pie clamoresaudiens
VITA. 733
A ipsum legatis suisollittcrissaipius archiepiscopum,
qualenus talibus cederet actibus, commonuit. Sed
ille monte confusa monita pii Patris obtendens
fcontemnens), pejora prioribus addcro minime me-
tuel)at.Quanto autem benignainspectio summi pra3-
sulis illum,ut resipisceret admonebat, tanto magis
ad deteriora ssculi vertebat. Et super iniquitatem
addere non desinebat.
Nam quosdam tcmerc excommunicabat.quosdam
autcra a visitatione sedis aposfolica^ avertebat. Et
quorumdam res sine legali judicio occupabat. Nec-
non ct sanetffi RomantB Ecclesia; plurima prccdia
aufcrebat.Missos illius spernebat, et gloriam beati
Petri aposloli, quantum in se crat.evacuabat. Prae-
cepta ctiam juris sancti Petri, si apud quoscunque
invenicbat, frangebat, et ad jus sancti Apolhnaris
transfercbat. Nam prcsbyteros et diaconos non so-
lum sibi subjectos.sed etiam pcr ^Emiliam consti-
tutos ad apostolicam sedcm pertinentes, sine cano-
Alios crimen, quod non fecerant, scriptis confi-
catus a summo pontince Romam, se ad synodum
non dobere occurrcre jactitabat.
Nec mirum cur postea ista fccerit, qui cautiones,
et indiculos qui soliti sunt abarchiepiscopis Raven-
natibus in scrinio fieri.in initio consecrationis sum
more Felicis decessoris sui falsavit,etqufcdam bar-
bara scripta,qua;dam vero falsa composuit.
Eodcm terapore papa pra;dic(us ter ad synodum
suis littcris eum vocavit, et ille venirc contemnons
a sancta synodo communione privatus est.Deinde
Papiani pergens,imperatoris auribus Ludovioi Ca;-
saris molestiam intulit, solamenque mundanurn
qu;Rsivit. Tunc largiente ei Augusto legatos pra;ci-
puos, cum illis superbiaD repletus tumore Romam
^ pervenit.
'-'
Sed pontifex almus, quia conlra sacrorum cano-
num regulas excommunioato ipsi lcgati communi-
caverunt, benigne eos redarguit. lUis autem quaj
egerunt deflentibus,eidem archicpiscopo aDeo con-
scrvandus papa mittcbat,ut in Kalcndis Novembris
ad synodum a qua fueralexcommunicatusooourre-
ret.plenamque salislactionem oslenderet, necnonet
tantisprmvaricationibus finemimponeret.Illeautem
noluit.sed retrorsum aljiens reoessit. Et eooe /Emi-
licnses ac senalores urbis Ravennre cum innumero
populo ad vesligia pra;sulis hujus beati Romani cum
lacrymis properantes, rogabant ut ad imitationem
Doraini nostri Jesu Christi pro reouperatione eorum
non dedignaretur prolicisci Ravennam, quatenus
inspectis omnibus ad summam eos perduceretliber-
tatem.
Itaqueperscmetbeatissimuspapa Ravennam pro-
fiscens, cum de ejus adventu Joannes archiepisoo-
pus cognnvissct, usquc Papiam continuo ad impe-
Tiim pi-;i'sul optimus omnibus Ravennonsibus,
.Emiliensilius, et Pentapolitanis, res quas Joanne
archiepiscopo ct Gregorio fratre ejus rapientibus
amiserant, olementer restituit ex pr;cceptionis suas
decreto,quod tradidit et confirmavit.Pra;lato autera
arehiopisoopo, ut prc-edictum est, pcrveniente
Paplam,ooncivcs ejusdem urbisuua cum Luithardo
cpisoopo suo a Romano pontifice consccrato cum
audivissentquodasummoiiontiflceexcommunicatus
idcm esset archiepiscopus,in tanta sc custodii-e cir-
cumspootione dediderunt, ut nec in suis domibus
reciporent, nec hominibus cjus paterentur
euiii
alif|uid vcnundari, nc per tale corameroium sal-
tcm locutionis eorum viderentur csse participes,
ac per hoc excommunicationis nclam incurrerent.
Polius autcm oum de assistcutibus ipsiusarchie-
scopi aliquosperplatoasincedentes vidisscnt,clama-
bant: Istideilliscxcommunicalisunt,non licet nobis
159 NICOLAI PAP^ I. 760
cum misceri.Tunc virlens se iJemarchicpisco- ,\ nnlli Ravenncnses et .Emilienses eadcm fatebantur,
illis
piis voluntalis su;c pcr lioc non posse niacliina- sicui in gesLis,qu;e in bibliotheca rejaccnt.quisquis
menta perficere, identideni se ab imperatorc adju- investigaverit,poterit reperire.
vari poposcit.Gui hacc per internuntiummandat Au- Quse audiens a Deo protectus pontifex una cum
gustus dicens Vadat, et tastu elationis deposito
: sancta synodo,contra ecelesiasticee regulae normarn
tanto sehumiliet pontiilci.cuiet nosetomnis Eccle- talia esse pr«dixit,ut et omnes istaj transgressiones
siae goneralitas inclinatur, et obedientise ac suhje- corrigerentur.acclamante sancta synodo ita debere
ctioni colla submittat, quia quod cupit aliter mini- ficri, dulci afTatu statuit, ne sibi principaliter grex
me consequi poterit. commissusdominicus perdesidiam lupinis laceran-
Cumque archiepiscopus haec audivisset, anxiari dus morsibus relinqueretur.
ccepit.et iterum imporlunis precibus legatos impc- Verumtamen, o Joannes archiepiscope, egregius
riales e.Kpetens Romam pervenit.Quen". conlra l)ea- inquiens pr<'esul,utcuncla qu»dicunturspeciali pos-
tissimus papa h»o cognoscens, onmem illius arro- sint correctione amodo facilius corrigi,praecipimus
gantiam tanquam aranearum telam despiciens, in tibi, ut remota omni excusatione, prffiter gravem
qua prius sentenlia fucrat persevcravit, atque im- corporis molestiam,qua? te venire omnino prohibeat
mobilis fuit. Tamcn eisdem Augustalibus missis ad sodem apostolicam semel in singulis properare
papa sanctissimus magna cum mansuetudine hu- audeas annis.nisi forte remorandi licentiam ab apo-
jusmodi agens locutus est : stolica sede percipias. Item, sancimus ut episcopos
Si dilectus filius noster domnus imperator istius uer.-Emiliam non consecres,nisi post electionem du-
Joannis archiepiscopi actus et mores bcne cogno- n cis, cleri. et populi per epistolam apostolics sedis
sceret, ipse non solum pro illo nos minime Hagita- prajsulis acceperis eos consecrandi licentiam.Ipsos
ret sed etiam,ut se corrigeret, ad nos eum etian
; autemepiscopos quotiescumiue ad apostolicara se-
eo nolente dirigeret.Tunc, sicut ipse egregius papa dcm accedore voluerint nequaquam prohibeas. Sed et
decreverat.multis in unum ppiscopis provinciarum nullam dationem, quam sacri canones non praeci-
convenicntihus eidem archiepiscopo destinavit, ut piunl,ab eis aliquando exigas. Praecipimus etiam,
coram veniens dese plcnis.simanisalisl'actionem os- ut ipsos episcoposillammalam consuetudinem,quae
tenderet, et qute praevaricalusfucratsHtius emenda- a quibusdamtricesimalisdicitur,nullomodo Raven-
rct-Quod archiepiscopus por teraudiens.et se a ne- nati exhibere, ant exercere compellas ecclesi», nec
mine adjuvari posse conspiciens, in angusti;e la- ullum morem.qui contra episcoporum privilegium
menta et nimi;e tribulationis se contulit intus, ct sit.ab eis exigcre quoquo modo tentes. Nihilo mi-
k
quos poteratcum lacrymisimplorabatdicens Mise- : nus praecipimus tibi ut nunquam res eujuscunque
remini mei, pcto, miseremini mei.El clementiam persona;,qualicunque ingenio vcl chartula acquisi-
summi pr;csulis ut mei misereatur exposcite quia :tas et possessas olim, modo occupes, aut titulum
ecce paratus suui ad omnia quce pneceporit pera- superimponrs, donec in prajsentia apostolica, vel
genda.Quod nonnulH videnteset audientes summo missi ejus, aut vestrorum Ravennaj legali ordine
referebant antisti, et responsicnis iiiius, quas la- illos in judicioconvincas.Cumquehoc a papa beatis-
menlabili vocedabatsuggestionesad liquidumexpo- simo observandum archiopiscopo Joanni fuisset
nebant.Tunccompatientissimuspapa.Dominum qiii injunctum ac imperatum,surrexitsanctasynodus,el
mortem non vult pcccatoris imitatus, inisericordia p tribus vicibusacclamavit Rectumjudicium summi
:

motus preefatum archiepiscopum nd utilitatis viam v praesulis.justa defmitio totius pastoris Ecclesiae,sa-
tandem conversum susciperedecrevit.Tunc illecon- lubrisinstitutioChristidiscipuliomnibusplacel:om-
festim apprehensa charta repromissionis et jura- neseadcmdicimus.omneseadem sapimus.omnesea-
menti sui scripturas, quas tempore consecrationis dem judicamus. Tunc tam eodem archiepiscopo,
sua3 imperfectis confusisque, ut in eis videbatur, quamomnisanctasynodosaeri verbipabulo refectis,
repleverat dictionibus,propria manu scribensjuxta duleissimique saporis a beatissimo prassule nectare
consuetudinem antecessorum suorum composuit. satiatis, unusquisque ad propria, licentia accepta
Et domum, qua; dicitur Looniana, in qua beatis- ponti(icis,exivit.
simus pnesul cum episcopis.presliyleris.proceribus, Eodem tempore hic egregius et a Deoconservan-
et optimatibus multis astantibus resideba/jConscen- dus papain ecclesiabeata; Dei genitricis MariaB,qu.'e
dit,pra!dictasquc scripluras,quas fecerat, super vi- vocatur Cosmedin,fecit scalpi...de argento purissi-
vificam crucem Domini nostri Jesu Christi, atque mo pensant, lihras quinque et uncias duas.Necnon
sandalia ejus, et super sacrum quatuor sanctorum in titulo Vestin;e express;c ligura^ bcati Vitalis mar-
Evangeliorum codicem posuit,et has manu tenens, tyris fecit iconani habentem quatnor librasetsemis.
innumeris qui convencrant audicntibus, clara voce Fecit quc etiam in basilica beati Christi martyris
sponte juravit, sc omnibus diebus vita» sua^ obscr- Anastasii iu circuitu sacri altari* cum periclysi de
vando integriter tenere atque perticere sicut in ipsis blattin vela quatuor.In basilica vero beati Petri apo-
suis (su;b) responsionis continebatur atquo legeba- stoli in oratorio sancti Gregorii pap;e vestes funda-
tur scripturis. tas pcr circuitum ornatas de olovero oblulit tres.
Quasetiamincnnspectu omniumore propriolegit, D Qui beatissimus et prrecipuus pontifex in ecclesia
summoque prcesuli tradidit.IIis ita peractis ipse m- docloris genlium beati Pauli apostoli rairK pulchri-
signis et prajcipuuspontifex inbasilicam Salvatoris, tudinis vestem auro textam in circuitu gemmas ha-
qua; Constantinianadicitur,cumomnibus cpiscopis, bentem hyaointhinas, albas, ac prasinas, simulquo
et cuncto clero altero die desccndit. Ubi a sunimo etcarbunculos lapides,menteobtulit pura.Ubietiam
pnntidce jussus proenotatus archiepiscnpusadfuit.et et duo vela pari modo auro fexta fecit cum gemmis
ile crimine ha3resos, quo irnpetebatur, se expurga- et obtulit.Rcelcsiam autem Dei genitrissemperque
vit. Virginis Marii-e,qu88 primitus Antiqua,nunc autem
Quern communioni ipse papa rcstituit.ct ut sacra- Nova, vocabatur, quam donmus Leo quartus papa
rum missarumsolemmacelcbrarctlicentiameibeni- a fundanientis construxerat,sed picturis eam niini-
gnus indulsit sequenti vero dic, pnesidenle edeni
: me dccorarat, iste beatissimus pr»sul pulchris ac
summo et universali papaineadcmdomoLeoniana, variis fecit depingi coloribus, augens decorem, et
etjuxta morem rcsidenlesanrlissinio sacerdotum et plurimis cordc puro ornavit speciebns.
cocpiscoporumcollegio,a(iruitarchicpiscopus,ctjus- Igitur,ut paulo superius protuli.quoddam insan-
su^summi prajsulis 'rosedit. claCunstantinopolitanaschismaailolcveratEcclesia,
Tunc .Einilienses asliterunt cpiseopi,dantPS quc- scilicet quiaejectoex ejusdem sede Ecclesiie Igna-
rimoniam inlibollis supereumdem Joannem arehie- tio reverendissimo palriarcha,Plu)tium cx laicis, et
piscopum,dicentes se multa prsejudicia et supcrim- exmilitiatonsuratumcontrarcverendorunicanonum
posita ab ipso archiepiscopo sustinere.Nam etnon- statuta.neophytum subito inibi suhrogarnnt antisti-
761 VITA.
ti^m. Vcrum quia Mipliaol imporalor GrEcoi-uni ai:- \ rrclitudinis (rnmitcm apostolica causam piituto re-
perhisIgnatiuuipulriMi'GluiniUuiisUuiiinupuliLanuui, dujkit.
quem teniporc domni Leoiiis 1\' p;\[)n: laudum prcO- Ipso etiam pro3stantissimo prffisule culmen apos-
coniis extuleruut, vitupcraniiu et invasorem Pho- tolicum gubernante LudovicusAugustushoscsancto
tium collaudando Roiii:iii;iiii m''|i in, utilluciste bea- Pcliii iipiii-liilocontulit dona,videlicet(a).Erat autem
tissimus,et insignis p:i|M iin- ^inis ad invenicnda
' clriiii iii idempontifex inexhibendis Domini-
i<- iiiius

qu;e dicebantur dii-is;i'ri't. Iiiiiniliter per Arsavir ci L,M adeo curiosus,ut cum aliquod scan-
r.nis \ijiliis
spalhariumscilicctlegatuni,etapicessuos,consu!uit. dahiiii in sancta Ecclesia oriebatur, nec rcquiem
Porro eo quod vigorom ccclesiasticum desiderabat corpuri, ncc membra dabat sopori, quousque per
intemeratum consistcre,id ncri summus priesul mi- inissos aut litteras suas pax refbrmaretur, et tran-
nime recusavit. Gupiens zizaniorum cumulos usque quillitatis populus resumeret lucrum.
ad radicem evellere, nc in saucta Dei Ecclesia per Nam Lotharius rex relicta Theutherga regina, et
desidiam in aliquo macula pullularet. Waldradaconcubinainraatrimonium sumptacarna-
Tunc e latere suo duos cpiscopas Radoaldum,si- liter, liset super his Roraanam sedem eurademque
cut praidictum est, Portucnspm, et Zachariara Ana- piura consului;set pontificem, in putredine luxuri»,
gninum. quos idoneos ad hoc opus esse putavit, di- carnisque petulantia volvcbatur. Cumque hoc sum-
rexit, prBecipiens, et mandans ois, ut causam eje- mus pontifex malum qualiter ab EccIesiaDei pelle-
ctiunis ipsins Ignatii, et subrogationis Photii solum- ret, ne alios hujus morbi peste rex ille poIIueret,in-
modo inquirerent, et sibi renuntiarent et interim : tra se cogitaret, diutissimj coepit affligi, et intimo
Pbotii neophyti communionem vitarent, quousque n corde dolens, valde super istis gemebat erroribus.
revertentes certuui de omnibus responsura reddcrc Prjcsertim cumTheutgaudumTrevcrensem et Gun-
studuissent. llli autem abeuntes,quod in mandatis therium [al., Thiergaudura et Gunthariura] Agrip-
acceperant contemnontes,non solumPhotio neophy- pintc Coloniffi archiepiscopos cum Haganone Bergo-
to contra sibi interdictam sentenliam communicave- inensi et c;eteris episcopis talem eidem regi auctori-
runt, sed etiam corrupti muneribus ipsi, et conse- tali'111 il.disse aiiilifrit.utTheutbergamliberiuspos-

crationi ejus iavendo, convocata generali synodo, si irjiii iv.ri W iildradam concubinara in matrimo-
I

euuidem virura Ignatium patriarcham denuo depo- iiiniii ail.)iiliirrs linbcre atque duclorcs, ipsos habere
suerunt; sicut in gestisConstantinopoIi ab illis coni- praisul beatissimus compcrerat.hancdando pro au-
pilatis facilereperitur,et per Iegatos,scilicetLeunem ctoritale perpeluo igni, tradilorcs. Unde sine mora
a secretis,ac alios,nocnon ctepislolam pnedicti im- coutinuo missos suos in Franciam destinavit, prae-
peratoris veraciter mansit compcrtum. cipiens et monens ut in Metensium urbe,aggregato
Revertentibus autem lcgatis, quod in Photio ege- synodali conventu, requircrent cur idem rex Theut-
rant nonnullis prceconiis extolIebant,et qui in Ignatio bergam [a/., Tietbergam] rejiceret, autWaldradam
patriarcha nequiteroperali luerant, multisoppositio- sibi in conjugium copularet. Quo roquisito et inven-
nibus vituporabant. Rector ergo et totius Ecclesia; legitimum flnem imponerent.
princeps, apostolica; sediseximius etdiscretus prc-c- Sed porvenicntes illuc sedis aposlolic» legati scru-
sul. Roma; hsc sancto considerabat intuitu sed au- tari coepcrunt hujusraodi causam,et id ab Lothario
:

dita quae contra suam dispositionem fuerant perpe-
trata, donec secundum mysticum suaj intellectum p episcoporum consilio usus feci.Erant autem ibi pr«-
sophiscuncta srcutaretur,minime ci^edebat.Interirn ^ cipui pr;edicti Thoutgaudus, etGuntherius archiepi-
sacra; sua?auctoritalistam ad Michaelem Graicorum
imperatoremquani adcumdemPhotiumIitteras,qu;e
in hujus sedis scrinio habentur, componens, dans-
que illas eidem Leoni a secrelis et mandans nec in
depositione Ignatii patriarchcT!, necin subrogatione
Photii seforeconsensurum,quousqueveritateagnita
coram se legitimura causa lineni acoiperet.
Ubi aliis aientibus ipsius prassulis in hoc fuisse
decretum, et aliis acclamantibus Ignatium injustc
exstitisse deposituni.supcfnumarbitriumidemsum-
rausjugiter ponlircx piniiliatur, ut perejus clemen-
tiain, quem nulla lalenl alii^consa, Dei patefieret Ec-
clesiaesuffivoluntatisinlalibusnonfuisseconsensum.
Tunc vocavit zelo fretus divino episcoporum con-
cilium, in quo luculentius patefaotum csl in deposi-
tione Iffnatii illura minime oonsensisse, et legatos
apostohcfe sedis in talibus deviasse.Denique decer-
nente eodem piissimo cum sancta synodo prajsule
pr;efatura Zachariam episcopura, qui tune aderat
sicut beatus papa Felix Vitalera et Misenum episco-
pos,qui Petro Alexandrino hceretica fcTce coinquina-
to coacti consenserant,sacerdotali grndu,imo eccle-
siastica coramunione privavit, eo quod in pluribus
apostolica interdicta oxcessisse inventusest.Et Ra-
doaldi episcopi causa, quem postea cum sanciasy-
nodo pariter papa pius, mandatae.jus etiam in Gal-
liis violantem, et e.xcomraunicationem frangcntom,
judiciumquecanonicumsubterfugientem daranavit,
suspensa est.
Igitur ipse prcT;cIarusvir,sanctique studii pontifex
quemdamPomponemdiaconuma Pandulphoepisco-
posedem apostolicam appellantcm injuste deposi-
tum,offlciosuorestitui Etquiasine corto nu-
,jussit.
mero episcoporum, imo sine criminis approbatione,
et ipse diaconus sine oris professione fuerat.judica-
tus,omnem illam.judicii sententiam cassavit, et ad
(n) Hic aliquid decsse videtur.
intcr cadera audicrunt: Quidquid ego feci,istorum
scopi, quos auctores in tanto scelere sanctus jam
papa compererat, aslruentes et dicentes,Iegitimum
illud fuisseconnubiuinquod deWaldradaconcubina
rex construxit Lotharius, et qua; dicebant, coram
domino oximio papa venientes se defendere posse
spondebant. Cumque legati apostolicas sedis,Iicet in
multisseducti,Romam iter regrediendo reflecterent,
qu» a rego ac a Theutgaudo et Guntherio archiepi-
scopis audierant ac cognoverant, summo retulerunt
pontifici.Piissimus autem prcTSuI adventum archie-
pisooporumdumpra3stoIareturiIlorura,eccesuperna
dirigentecleraentia.idemTheutgauduselGuntharius
archiepiscopi Roraanam urbem adeuntes, vestigiis
hujuspr;esulissesacris prffisentaripetierunt.Quibus
bcnigneaprffisule pra;stanlissimosusceptis,IibeIIum
ci obtuIerunt,dicentes senihil plus vel minus egisse,
nisi sicut libellus ipse cantabat.Quo diligentissime
scrutato, non pauca in co reperta sunt profani et
;
D muItisinauditisermonisturpiludinemhabentia,quae
episcopalem excedentia ordinem ipsos sicut phene-
ticos ligavorunt archiepiscopos Denique convocata
synodo in Lateranensi postha3cpaIatiosubapostoIis,
inventi sunt iidem,utdictumest, archiepiscopi,unde
damnalionis notam incurrercnt,prff;cipuc,quia au-
ctoTes se tanti divortii fuisse elamabant, et senten-
tiam quam in Ingiltrudera uxorera Bosonis papa
tulerat, quc-e euradem virum suum Bosonem per
septenne tempus reliquerat(ut qua; excomraunicata
etiam, et a suraraK sedis pio papa ligata, et anathe-
matizata exstiterat, et ad eum reverli curavcrat)
comraunicantesacconversantes cura ea,imo loquen-
tes, dissolvisse se non negabant, sed altisone pu-
blicabant, ct epistolarn pii pontiflcis, sicut in illis
male compositis gestis in scrinio hujus sedis repo-
silisdelaratur, ad libitum falsaverant.
Tunc judicante et eodem sancto pri^sule cum
763 NICOLAl
svnodo decernente sacerdolHti lionore privati sunt.
Et depositionis censuram merito incurrerunt.
In liac quidcm ?yni5do bcnignus praesul Metensem
synodum, ubi gesta illa contra voluntalem Dei et
suam digesta l'uerant,illico cassavit,et quffidam ne-
cessaria in sancta Ecclesia capilula promulgavit.
His ita peraotis una cum jam dicto Plaganone
episcopo, qui, sicnt quidam episcoporum eidem co-
angelico prssul scribebant,ob scrmones irnperitos,
qui in pricnominatis prolanis gestis a Teulgaudo
etGunthario oblatis soiiabanl.Heliu nominatus est,
eo quod ipse Hagano auCnr illorum fuerit, et talia
cum oisdem arcniepiscopis inconvenientibus, men-
dacibusque loquelis composuerit, Joanne, de cujus
superius mcmoria te.\tus eloquitur, ascilo archie-
piscopo cnm (regorio germano fratre illius. qui
multarum prffivaricationum juramenti quod prffisli-
terant obliti, obnoxii habebantur. lidem depositi
poenitentiBe lamenta non requircntes, et tantum fa-
cinus, quod in uxorcra Lotharii regis gesserant, g tinio fecit,et proffternajvitcc contulit palma. Hujus
adhuc non condolentes cum eisdcm,Hag mone sci-
licet etJoanne Ravennato archiepiscopo,etGregorio
fralre ejus contra sedom Romanam, imo specialiter
contra summum pontificem,et populum illi subdi-
tum, a Domino Jesu Christo per beatum Petrum
apostolum regnicoelorumclavigerum commenlatum
multa nefanda, multa contraria,multaquesacrilega,
et Christianitatis modum excedentia palam et clam
fraudulenter atque procaciter operari cceperunt,ita
ut eorum nequitise montcs transirentet maria elin
coelum os suum ponentes populum Domini crude-
liter discerpcrcnt, et innocentes animas viperoa
factione deciperent.Etquibus non sufficiebant mala
prffiterita, nova et inaudita alia deteriora prioribus
diabolo suadenter facere non recusabant. Quia et
quodsigillatimulriusqueprohibitum.etsynodice se-
cundum qualitatem sceleris interdictum fucrat.au-
dacter contingere pr.-esnmpserunt, et qua^ tentanda
nemini, Ueo contempto, heu proh dolor! peregerunt. p sulaicum populogubernationibus suis subjectocum
Hic Christi amicus omnium nomina claudorum, ^' proximis ac sanguinis sui propinquis incestas et il-
caecorum. atque cx toto debilium in urbe Roma
consistentium scriptaapud se retinens quotidianum
illis victum ministrai-e studiose curabat. Nam re-
liquis pauperibus gressum,autvires habentibus hu-
juscemodi,ut vicissira eos pasceret sapienter,reperit
modum, scilicot buUas suo nomine titulatas tieri
jussit, et has eis dari prascepit. Ut quanti prima
feria,quanti secunda,quanti tertia,vel c-eteris aliis
feriis prandere debuisseut, persignumbullarumfa-
cilius nosceretur, et in illis quidem bullis,quK eis
datK sunt, qui prima feria refici debeant, fecit per
singulas duos nodos,ctsic peromnes usqucinSab-
batum, ut qnot feriffiessent,tot essent nodi persin-
gulas bullas,includens,in eisnuces,ubi nodiliebant,
quatenus nullus pauper haberetur in Urbe, qui vel
uno die per hebdomadara de suis eleemosynis non
esset refectus. Interca Carolus rex sancto aposlolo
Petro obtnlit ex purissimo auro et gemmis con-
structam vestem, habenlera gommas prasinas,hya- D pr.Tdicationes datas rcversi sunt.
cinthinas, el albas.Sanctissimus autem et fulgidis-
simus ponlilcx dolens populum tot oppressum cala-
mitatibus.Deum tantummodo innuraeris invocabat
precibus,otinfinitis laudabat pra?coniis, non lamen
Ecclesiarum Dci curam relinquens, sed polius in
tribulatione, ct temporali tentatione decenter adau-
gens. Nam renovavit in basilica Dei genitricis Ma-
riaj, qua- dicitur Cosmedin, seeretariura, ibique
pulchri decoris fecit triclinium cum caminalis ad
honorem et deoorem ejus.
Pari nriodo jaxta idem secretarium porticum re-
novans, illic construxit atque a^dificavit oratorium
in honorom sancti Nicolai,et plura dona ibi contulit
almuspontifex.Renovavitetiamipsepastorbenignus
coemeterium beati Pclicis martyris,ac conversionem
in via Portuensi. Necnnn et cccmcteriurii cademvia
ad Ursum pileatum, ubi corpora sanctorum Christi
martyrum Abdon et Sennen requieverunt, jam in
PAP^ I. 764
A ruinis positura pulcbro ac mirorestauravit honore*
Via autera .^ppia in ccemcterio sanrti Chrlsti mar-
Catacumba,ubi apostolorumcor-
tyris Sebastiani in
pora jacuerunt quod multis annis ruerat, meliori
iUud fabrica renovans, monasterium fecit, et mo-
nachos sub abbatis regimineundecunquc potuit ag-
gregavit, victuique necessaria dari, cffiteraque sti-
pendia ministrari prfficepit.
Ilujus igitur tempore cum multi ad sanctitatis
ejusnomen accurrerunt.quidam de Anglorum genle
Romam vonerunt, qui in oratorio beati Gregorii
pap» et confessoris Christi, intra principis aposto-
lorum osdem sacrara FrascataB constructo, unam
tabulam argenteam posuerunt habentem lib
PrKdictus clementissimus pontilex in ecclesia coe-
lestis rcgni clavigeri beatissimi Petri apostoli vela
numcro quinque defundato,qua2 ad decoremipsius
sursura in trabibus intratanta; ajdis vesti-
basilicae
bulura appcnduntur ornata in circuitu olovero op-
bealissirai temporibuspraasulis tot tanta;quediver-
sarum provinciarum, cognita luce clatius doctrina
pncclari dogmatis ejus, ad sedem apostolicamcon-
sultationes directse sunt,quantas nunquam penitus
quis reminiscitur a priscis lemporibus pervenisse:
qui praBsagus sacri verbipabuloprcesulubertimsin-
gulos reficiebat, tradens eis prceceptajuraquemys-
tica, beatificis illos institutissatiabat,docebat,et ad
propria benedictos ct eruditos remittcbat. Et quid-
quid quoquo modo perperam fieri cognoscebat,au-
diebatve per aliquos, Dci tantura respcctu corrigere
illud raalens, gravibus lamentis orationibusque in-
finitis vacabat, ut Deus omnipotens per suam cle-
mentiam tale quid, tanquam non esset, bonis ac
prajcipuis imrautaret exemplis. Sicuti veniente de
insula Sardiniae relatione, quod etiam et per do-
mcsticos suos genere Sardos agnoscens, hujusce-
modi verbis ei relatum fuit quodjudiccs ipsius in-
licitascontrahercnt copulas,velut temporibus domni
Gregorii quarti papc-e facere consucverant. Tunc
enim mellinuos.et pri-evaricantibus.asancto Spiritu
doctus,terribiles sua> prc-cdicationis^quasin universo
orbe micabat,componcns apices,missos etiam stre-
nuos Paulum,Populonicnscm episcopum,et Saxum,
venerabilera monasterii sanctorum Joannis et Pauli
alibalen?, accersiens misit eosilluc,uleamdemgen-
tem Sardorum a tanto revocarcnt crrore. Quibus
euntibus, valde quosdam es eis invenerunt ad-
vcrsos,disciplina;monita recipere contemnentes.Ve-
rumtiimen secundum pr«ceptionissummi praesulis
auctoritatem Sardos excommunicavcrunt ac anathe-
matizaverunt auditorcs, quousque malum incesta-
rum effugerent copularum.pcenitentia; medicamina
requirenles, sicut in epistolis quas idem legati in
S irdiniam deportaverant regeslo ipsiiis pra^sulis
continetur insertis. El sic Roraam post alfiuentes
Quidam praeterea Hinemarus Rhemorum archie-
piscopus Rothadum SucssoniCcT. urbis episcopum
sedis apostolica? judicium appellantein contraSar-
dicensis concilii rcgulasdeposuit,custodiaque arcta
sorvnri pr.i;cepit :cujus videlicet dcposili terbeatis-
simus papa libellos cum innocentia3 suscepisset,
ipsum archiepiscopura monenslitteris,etpra?cipiens
ut depositum Rotadhum Romam dirigeretcum suis
missis audiendura Sed veniente oo hanc Romanam
secundum mandatum bcati papa; ad urbcm,et per
novem circifer menses hic commoranto nunquam
penitus cx accusantium partc quisquam adfuit,qui
coram sanctissimo priesulo cum codem Rothado
conlcndcrct, aut illum accusaret. Tunc in dievigi-
linrum nativitatis Domini nostri Jesu Christi, qiio
secundumolitanamconsuctudincmhiijusapostolicrc
sedis prcTSul cum clero ct populo in InisilicaDei ge-
nitricis ad praesepe missarum officia cclebrare con-
•763
si.icverat, convenicns cum omnibus. papa benignu-
feclt in ambone pubh'cedeipso Rolhado sermoncm,
significans qualiter sedem apostolicam appellansde-
positus fuerit, et in conspectu suo nullus per tot
mensesaccusatorumoccurrerit.Deniqueconsentien-
te sibi cpiscoporum.presbyterorum, et diaconorum,
omniumque conventu,dccrevit ut dignus esset idem
Rottiadusinduisacerdotalibus indumentis,qui ane-
mine per tot menses accusabatur, et ad sedis apo-
stolica!Judiciumprnclamabat,nechonoreprivarctur.
Ubi vestitus episcopali Rothadus indumento, omni
tempore se polliciUis cst suis infestatoribus respon-
surum,rursus exspectatis aliquantis diebus,scilicet
usque in diem natalitium sancta^ virginis Agnetis,
qui est duodecimo Kalendas Februarii sed nec sic
: et in mclius restauravit.portisque etiam in turribus
quisquam adfuit adversum Rothadum jam restitu-
tum episcopum aliquid altercans.
Conveniente ergo beatissi mo prassule cum omnibus
in basilicam ipsius Virginis foris muros urbis via
Numentana, idem Rothadus episcopus excusationis
et promissionis suoe,qua pollicitus fuit se omni tem-
pore accusatoribussuis rcsponsurum,libellum sum-
mo pontifici tradidit,qui coram cunctis audientibus
jussu praesulis eximii cst recitatus: ubi etiam resti-
tutionis ejus forma relecta est.Et post omnium con-
sensum in ecclesiasanstse Constantia? juxta eamdem
saactaj virginis basilic?m decreto beatissimi hujus
Rothadus jam restitutus epi-
praesulis Scepedictus
scopusmissarum solemniasolemnitercelebravit.Se-
quenti vero diecongregataindomo qu.ie nuncupatur
Leoniana denuo synodo, excusatoque ipso (sicut in
libellis ab eo recognitis,duobusque quatornionibus
inseitis atque diverso tempore missis et oblatis, in
archivo hujus sedis repositis continetur) Rothado,
ne talia sacerdotes, et maxime sedem apostolicam
appellantes,ultra disorimina paterentur, sicut pr.-e-
notatum est., in gradum prislinum est rcstitutus,
etad propriam sedemcumapostolicis sanctionibus
remissus,quatenus vestitus episoopalibus infulis,si p sibi divinitus commissa Ecclesia gratulans infmita
provocatus fuisset, de cstero suis accusatoribus
coram sedis apo.itelicae praesule responderet. Cum
quo et sanctissimus et a Dco conservandusprajsul,
tam pro restitutione illius,quani pro abolenda regis
Lotharii copula, et pace etiam et concordia rcgum
Galliarum conservanda,Arsenium episcopum hujus
alma? sedis apostolicE apocrisiarium et missum illico scm, et Eormosum Portucnsem niagn;B sanctitatis
destinavit,quatenus reformata pace sanctae eos Ec-
clesice sinibussine refragationeconjungeret,et quae-
dam necessaria in Galliarum Ecclesia ex apostolica
traditionestatutadiligentiusetalfluontiusperageret.
Nihilominus Scufredum Placentiae scdis antisti-
tem, a sede propria oujusdam Pauli diaconi perfi-
dia, per legatos suos idem papa sedi suie resti-
tuit.et eumdem diaconum,qui sedem illam proprio
rectore superslito prassumpsit invadore,competcnti
cum suis sequacibus increpatione corripuit.
Pro cujusetiam infausta nefariaquepr;8sumptione
pcnitus amputanda sanctitatis sludio jussit, et pro
pace Dei Ecclesife ipsi jam fato pri-ecepit diacono, D garis populum ad fldem converterent, et iste quid
ut nec tale quid unquam tentaret peragere, nec
eamdem sedem Placentinam,sive viveretSeufredus,
sive moreretur cpiscopus, repetere preesumeret vel
recipere.Omnium namque insignis idem atque pra-
clarus pontifexpietate magistra miserias et necessi-
tates prffividens,cunctis clementer compatiendo ce-
leri subveniebat egenisintuitu,et imitatione Domini
nostri Jesu Christi, qui ad redimendum humanum
genus e sublimi dcscenditad infima,pro populo la-
bores sustinebat ingentes.
Claudorum quaproptcr atquc ca;corum, neonon
et diversis pocnis afTectorum in porticu beati Petri eos donotans inj iiriis.adeo tantffi scdis Icgatis abusus
apostoli jacentium, ad oratn Tibcrini fluminis ad
sitim auferendam non posse gressus tendere conspi-
ciens, ac diversarum gentium, quae undique pro
scelcribus apostolica limina propriis expclebant,
utilitatem divinitus attcndens, minime corpnri suo
parcens,jussit formam aqusductus qui multis ante
VITA. 766
-V tcmporibus rucral, cl ob lioc ad bcalum rctrum
apostolum aqua non duccbatur, in meliorem quam
fuerat conamino quamplurimo revocari statum ita :
ut non soliim hominibus profucrit debilibus.sed
etiam omnibus coclesiam beati principis apostolo-
rum adcunlibus prfficipuum opus exstiterit,sicut et
hactenus ad decorem Leonianaj urbis luoulenter
conspicitur ac habetur,
Pneterea Ostiensem urbem.quam divaj memoriaa
boatus papa Grogorius,ne gensiniquaSaraccnorum
populum Dominiiii circuitu caperetaut interimeret,
ad salutom multorum construxerat,in ruinis.jacen-
tem inspiratione superna tactus fortiori lirmiorique
fabrica rea;dificari istn sanctissimus pra;sul jussit,
fortissimis muniens promptos ad bella in ea homi-
noscollocavit,itautnullalenusalienaegentisineursio
de caetero illi posset dominari, aut conoivibus ejus
damnainaliquoabsit,quod absit, per dcsidiam ope-
Interea meritis beatissimi hujus in orbe prorsus
cxubcrantibus, operante potentia sunimi Dei, qui
quotidie per famulos suos signa ct rairabila magna
facit,rex Bulgarorum Michacl Ghristianitatis et fidei
sanct;e doctrinam agnoscens, meruit baptizari, et
qui prius creatura; serviens s;cviebat crudelitate,
hujus temporibus creatori colla submittens ampla
ooepit religione jubere,magnaque usus est pietate.
Tunc ad huno cathnlicum et vere prEsulein or-
thniloxum legatos suos mense Augusto, indictione
XIV dcstinavit, donaquc non parva tam sanotis lo-
ois quam eidem summo pontilici contulit, sugge-
rensejusapostolatui quid sc facore salubriusoppor-
teret, vel quid erga reliquum Bulgaricum adhuc
baptismo sacro carentem populum, ut tidei sacra-
mcnta perciperet, agi deberet.
Quod beatissimus audiens papa magna repletus
laudes Christo reddidit amplas, et oum omni
1,-etitia
pr;cconia Uoo nostro,qui novissimis his temporibus
'-'
tantum feoit iniraculum, devota mente, supplici
quoqud voce [voto] persolvit. Porro legalis ejusdem
jam nomine Michaelis Bulgarici regis a sanoto papa
receptis, honorilice apud se eos relinuit.Bt interim
sedis apostolioaj missos.PauIum scilicetPopulonien-
episcopos statuens, hosque raonitis mellifluisatque
doctrinis instituens, ad prspdicandum genti illi eos
ire dccrevit. Gum quibus quoniam per Balgaricum
regnum iterusque Constantinopolim terra tenus ten-
ditur, ut quidquid Jc sancta Constantinopolitana
Ecclesia (licet jam per Orientem hoo ipsum idem
papa seinel ethis apostolicis littciisili\ iih.Mliim ha-
bueril)apud se decretum existerrt, ciilriii |n'r suos
legatos Bcolesiae notum l'aoeret,Dnii;itiiiii rpiscopum
03ticnsem,Leonemquepresbvterum&anot;eRonianae
Ecclesit^.nRcnon Marinum sanct.-e sedis apostoIic;c
diaconum missos idoneos ;cque direxit, ut illi Bul-
vel qualiter apostolica sedes de eadem Constantino-
politana deliberatum habuissetEccIesia modis otn-
nibus nuntiaret.Quod in nomincDomini cum adju-
torio sancti Petri factum est. Sed pnefatis Paulo
et Formoso venerabilibus episcopis in Bulgaria mo-
rantilsus Uonatus reverendus cpiscopus, Leoque
presbyter,et MarinusapostoIicaesedisminister,dum
Constantinopolim ire vellent ecoe inter fines Bul-
;
gari;c Clonstantinopolitanoruinquc quemdam Thco-
dorum maroam illam oiistodientem invenerunt qiii
cos ultra non dinvsit abire, quin potius innumeris
est, nt etiam equorum, in quibus sedetiant, capita
pcrciiteret, diceretque Imperator noster vos ne-
:
cessarios sane non habet.
Sed idem imperator legatis regis Bulgarorum ita
fertur dixisse Nisi per Bulgariam missi sedis apo-
:
stolicac venissent, nec faciem meam, nec Romam
767
rlinbus vitffi su£e virjcrfnt. Illi voro pnr ijuarlraginla
dies illic rosidentes ut cognoverunt quiahoc impe-
rator Grajoorum fieri jussorut, terga verterunt, et
Romain ti;E0 eadem nuntiantes coacti reversi sunt.
Porro a prajnominato roge Bulgarorum apostolici
missi mente alacri magnaquo suscepti devotione
coeperunt salutaribus edocere populum monitis, et
a minimo usque ad maximum sacro 1'onte cum Dei
gralia abluerunt,omnemque ritum Ghrigtianai fidei,
sicut a sanctissirno papa instructi tuerant, in oon-
suetudinem Bulgarorum tradiderunt.Gloriosus au-
teni Bulgarorum rex fidei tanta ccepit nagrare,mo-
nitis hujus pii patris illectus constantia,ut omnes a
suo regno pellens alienigenas, prffifatorum aposto-
licorum solummodo praedioatione usus missorum,
pascuis vitffi .i-tern» .jugiter refici nempo decreverit,
ununKpio ex his Formosum vitaet moribus episco-
pum sibi dari archiepiscopum expetierit.Tunc ite-
rum legatos suos Romam direxit.et inter alia bea-
tissimo papae idipsum suggerens.ab ejus sanctitate
pro instruetione gentis illius presbyteros postulavit.
Ipse vero talibus papa compertis valde gavisus est.
et infinitas Deo laudes repondens, non paucos nu-
mero coram se probavit presbyteros,et quos dignos
roperit prajdicationis gratia in Bulgiriam
cum quibus Dominioum Trivensem,et Grimoaldum
Polimartiensem episcopos destinavit.Ut <|uiaipsum
Formosum plebem dimittere sibi creditam non opor-
tebat episcopum, ex his presbyteris ad archiepi-
scopatum qui dignus inveniretur in nominc Dorni-
ni tandem eligerotur, ct sedi consecrandus aposto-
lica; mitteretur.
Inter ha^c quidem statuit beatissimus papa, so-
lertissimusque vitiorum corroctor, el Dei cultor,
ut ponelrantibus ipsis Bulgariam episcopis,Paulus,
cujus superius memoriam feciinus, Populoniensis,
ip.sequeGrimoaldusepiscopi inBulgariaquidquid ad
divinum ministerium pro instructione gentis illius
pertinoret officerent, et sinpius dictus Formosus, p etiam a Deo protectus,et coelesti gratia circumval-
atque Dominicus venerabilcs ppiscopi,iterum Con-
stantinopolim pro schismate ibi exorto,do quo jam
late disserui proficiscerentur.
Sed dum haec agerentur, Deijudicio, Michaelem
Grscorum imperatorum ultio digna porculit,ct nc-
fanda noce peremit. Impcrantc autem Basilio in
Constantinopoli, quoniani voluit Deus ipsius sancti
pontiflcis juges labores, quos pro sancta Constan-
tinopolitana passus fuit Rcclesia, cum fino boni
operis consummare, sicut fama se habuit, Photius
neophylus ac invasor ut moechus pellitur, et juxta
decretum sedis aposlolica; patriarcnE Ignatius Gon-
stantinopolitano reddilur throno. Neque enim hic
divinorumexsecutoroporum piissimus et catholicus
papa qu;R sua sunt.sed ea quaj Dei sunt,priino loco
posuit ot qu.-Bsivit. Et cum adjutorio sancti Petri
bella Doininisummodisponsationislibraininc spiri-
talitor pr.-nliari curavit.Pr.rlatos siquidem quosquc,
no subdilos Isderent, magna iirovisionc iiioderans,
ut pater comraonuit. et ut sulijiTli |ir.i'lalia subcs- D sissimc.et ut verus Dei athleta catholice ao princi-
sent,juxtauniuscujusqueprivilii;i;i pii-lnralifor quo-
que decrevil.Ciijusqui sanclmii slinliiiiu vultagni-
score.in epistolis suis,quasbcne libratas per mundi
partes direxit, lucc clarius invenire valebil. Quippc
qui aiiimam suam in manibus posuit,qui nullanisi
coelestia cogitabat,et qui jcjuniis,vigiliis, ct oratio-
nibus noctc ac die vacans.nec requiem corpori,ncc
membra dabat sopori. Nam si cuncta, qu.-c (^hristi
NICOLAI PAP^ I VITA. 768
;\^
gratia plenus.virtutibus atque fide sanctitatis opera
gessit,et moribus vitaque docuit et implevit.chartis
inserere volumus, prius fortasse membrana quam
sernio deficiet. Tamen antequam ad finein vitae il-
lius stylum vertamus, primum ad ea quas sanctis
locis contulit redeamus.
Hic igitur egregius papa ob amorem principis
apostolorum Petri apostoli nutritorissui fecit in ba-
silica y'us pannos tam scilicet de stauraci, quiam
et de fundato,vel aliis pulchris variisque coloribus
numeroquatuor.Oui trabesmajoresin presbyterium
respiciontos omnes in gyro complovit, qufe illud
luculenter ornant,decusque augent.etampliusmira
sua magnitudine dant honorem. Ubi etiam, quod
nulluspostdevastationem Saracenorum agere nixus
cst, arcum feci, argenteum, et melius quam olim
fuerat superoxcelsiorem trabem, qnae est ante ci-
borium,in medio posuit pensantem libras...et tres
iraagines argenteas,una figuram Domini salvatoris,
n duabus vero angelorum sculpit effigies,ac illis no-
vem libras auri deaurans superposuit,quarum una
pensat Iibras octoginta. alia libras septuaginta.
Tertia vero pensat libras sirniliter septuaginta. Fe-
citque ibi crucem auream unam pretiosis gem-
direxit, mis ornatam pensantem libras.... et in sumrailate
ejusdem arcus locavit, ubi pro amplitudine decoris
e.jus, atque speciminis appendit coronam auream
unam,cruces argenteasduas,calicpsargpntoosduos,
et staupos [scyphos] argenteos duos.Porro in pur-
pureis marmoribus, quae ante corpus boati Petri
apostoli rug.as argenteas rctinent, dextra lasvaque
duas cruces argenteas offerens posuit pensantes li-
hras...
In patriarchio siquidem Lateranensidomum pul-
cherrimara nimisque decorani fieri jussit.Et orato-
riiim sancla; Dei Genitricis illis construens, vestes
competcntes ornatus pro osterns vit.-e amore
et
lucilluisvQtis ipse beatissimuspontifexobtulit.Idem
latus multa casum minantia renovavit loca sancto-
rum, et diversis ecclesiis diversa munera contulit,
et commoda luculenter adaiixit. Et in ciborio Gon-
stantiniana; basilicTe optimos de sifori, et de fun-
dato quatuor pannos appcndit. Deinde regni coelo-
rum clavigoro paris in ciborio numeri pannos op-
timos obtulit.
In eoclesia doctoris gentium similiter fecit. In
ecclesia sancl.-B DeiGenitricisad Praesepe parimodo
ffiterns pro retributionis pr.-emiisegit.Et in ecclesia
sancti Laurentii Christi martyris foris muros urbis
a-quo pannos optimos quatuor in ciborio dedit.Hu-
jus quippobeatitemporibup pr.-esulistanta ubertas,
etvicluumcopia exstitit.utomnem memoriam faniis
decessoris sui factas diebus h.-ec oblivioni traderet
abundantia.Hic fecit ordinationem unani per men-
somMartium,presbyterosseplcm,diaconos quatuor,
episcopos per diversa loca niimero scxaginta quin-
que. Postquam autem sedem apostolicam victorio-
paliter rcxit, ex hac luce idibus Novembris indi-
tionc priaia migravit ad Dominum. Porio, quid
dicam, cum non solum ejus cxitum divorsa! ho-
minum nationes plena ratione utentes,vcrum etiam,
quantum ad intemperantiam aeris,ipsa mundi ele-
monta diu flevcrunt.ct dcmorte tanti viri in Iristitia
pcrmanserunt. Quo defuncto corpus ejus sepultum
ost ante fores basilic.T bcati Petri apostoli.
769 EPISTOL^ ET DEGRETA. 770

epistolj: et degreta
ORDIXE CHRONOLOGICO DIGESTA

A millima admiltebat.Atque subinfertis quod ad pro-

EP1ST0L\ NICOI.AI AD WENILO.NEM AnCHIEPISCOPU.M vinciales synodos evocatus venire distulerit. Ubi
SENONENSEM ET COEPISCOPOS EJUS, attente eonsiderandum est,quoniam hoc ipsum quo
(Anno 858.) venitur ad synodum, sacerdotale ofricium est : et
De Herimanni episcopi Nivernensis infirmiUitc. cum dixeritis illum sacerdotale non potuisse implere
[Apud Mansi, Conc. tom. XV.] rcete officium, sensusque inlegritatcm amisisse,
N.coLAUS episcopus, servus servorum Dei, reve- miramur rcverentiam vestram eum venire ad syno-

rentissimis ac sanclissimis confratribus nostris,WE- dum coegisse : praesertim cum ipsi testemini insano
NiLONi Senonensi archiepiscopo,etcoepiscopis ejus. hunc similem, et in eadem adhuc infirmitate ma-
Epistolam sanctitatis vestr£e,qua apostolatus no- nero quem, si ita gravatur,magis conveneral san-
:

strisuper causa Herimanni episcopi non imuiorilo climonium vestrum sublevare, quam pondus ejus
expetere studuistis rcsponsum, vel qua morc uni- ponderi superaddcre, charitatemque' in eo confir-
versalis Ecclesiae auctoritatis nostras efflagitarc in- mare potius, quam ei pietatis viscera obserare.
structioncm curastis, accipimus. Sed antequain ad Indicalis autem illum supcr quibusdam exccssibus
consulla vestra menfis oculum inclinemus, pa- fuisse frequenter accusatum. Pro quibus, quia ex
ruinpcr in laudibus vestris stylum opcraj prctium r>
persoua deest.nos uni parti ad altcrius
V^^'^^ ipsius
B j:„„„:„„„ credere
discrimen n„^,i,N..n „„^„.,1 .q.,k:n
procul dubio „.,«
non ,,„,.„..«,,,„
possumus,
duximus immorandum : qui quos vobis eundum,
quove in rebus dubiis, atque in magnis ecclesiasti- quamvis nec usque adhuc qui fuerint illi excessus
cis negotiis esset accelerandum, serenitatis visibus di.xeritis,nec utrum sana erat mente idem antistes,

pr;Bvidistis, humilibusque devotionis vestrae passi- necne, cum ipsos excessLS perpetrabat evidenter
bus cucurristis. Contra illos nimirum, qui beatis- ostenderitis : satiusque arbitramur,quamlibet inte-
sirai apostolorum principis Petri ejusque successo- rim infirmitatem ad poenarn pcccati,quam ad ipsum
rum luculcntissimam doctrinam scdemque sper- periinere peccatum.cui magis consulendum sit, et
nentes,qucm Doi Filius in saneta EccIosiasua,tan- compatiendum, quam puniendum, vel aliquo modo
quam luminare majus in coelo constituit, vcluti feriendum. Admonitio prieterea, vel conventio bea-
quidam scorpiones palantes inceduntinmeridie, et titudinis vestrae, quam ei fpcisse vos perhibetis,
cum adhuc dies est, occidit eis sol. Revera ii et valde placet : si tamen ex charitate non ficta, sed
per scientiam Dei more Balaam aperlos haLent ex simplici mentis oculo prodiit id quod suave et
oculos cadunt tamen, quia obcaecati instar ipsius
:
dulce in auribus nostris sonuit : vel si coram sum-

avaritia, quo gressum tendere possint justitiae non mi arbitri oculis ita placuit, queraadmodum ante
aspiciunt : sed pcr abrupta et avia incedenles,dum hominum visus, quod placere sit satis abundeque
caput sequi refugiunt, in vasta prajcipitia demer- C conspicitur.Optamus sanctilatem vestram in Chri-
guntur. Vos autem, fratres charissimi, qui sancto sto bene valere.

ulique Spiritu revelante, apostolicaj sedis auctori- II.

tatem sensu capere,et ad splendorum lurninisejus BULLA NlCOLAl PRO MO.VASTEniO FULDENSI.
jam incedere laudabililer inchoastis,cum illa usque (.\nno 859.)

in finem sapere.cum illasemper ambulare studete, Dc hiijiis nionaslcrii sUilu sibi idcnlidem ralionem
reddi rnandat.
ab illa deviare nefas judicate ab ejus discrepare
[.\pud Schannat, Hist. Fuld., pag. 139.]
sensu ne ad modicum quidem momentum eonsen-
tiatis. Quos illa recipit et vos quoque recipite, et Ni^.OLAUs episcopus servus servorum Dei, Theo-
quos illa respuit,abigere ipsi sicut ipsi mementoto. TONi religioso abbati venerabilis monasterii Domini
Non enim illa respuit nisi membra
non quae sibi Salvatoris, et per te in eodem venorabili inouasle-

hffirent, nec a se recidit nisi quos in scandalum rio successoribus in perpetuum.

multis positos comprehendit. Non, inquam, recidit Quoniam semper sunt concedenda qute rationa-

vel eruit a se, nisi membrum quod sanis membris bilibus congruunt desideriis, oportet ut devotioni

in offensionem et perniciem noscitur exstitisse. conditoris pi« constructionis auctoritas in privile-

Verum ad propositum redeamus.Suggerit sanctitas giis prsstandis minime denegetur. Igitur, quia po-
q
vestra Herimannumepiscopummorbumincurrisse, stulasti a nobis quatenus monasterium Salvatoris
quo diu impcditus est episcopale recte implere offi- a S. Bonifacio archiepiscopo constructum in loco
cium. Sensus enim, ut vcstra ipsa verba ponamus, qui vocatur Boconia, erga ripam fluminis Fuldaha
aliquoties integritate privatus, qucedam insano si- privilegii sedis apostolic» adminiculis decoretur.et
 NIGOLAl PAP^ I. 772
iil sub jurisdictione sanctffi nostrce cui,Deo auctore, \ ne in die Jivini examinis pro nostra desidia ante
de^crvimus ecelesia constitutum.nuUius alterius ec- sumrnum pastorem negligentise reatus excruciet,
clesia; jurisdictionibus subraittatur; pro qua piis unde modo honoris reverentia sublimiores inter
desideriis favcntes, hac nostra auctoritate id quod CEtcros judicamur. Pallium autem fratcrnitati tua3
exposcitur elTcrtui mancipamus,et ideo omnem cu- ad missarum solemnia celebranda concedimus.
juslibet ccelesia! sacerdotemin pr;efato monasterio Quod tamen non aliter Ecclesi» tuae privilegiis in
dictionem quamlibet habere et auctoritatem prster suo statu manentibus uti largimur,nisi solummodo
sedem apostolicam prohibemBS, ita ut, nisi ab ab- in die sanctae ac reverendae rcsurrectionisDomini
bate monasterii fuerit inYitatus,nec missarum ibi- nostri Jesu Christi.seu innalalitiissanctorum apo-
dem solemnitatem quispiam pri-esumat omnino ce- stolorum,atque beati Baptistae Joannis, nec non in
lebrare, ut profecto, justa id quod subjcctum apo- assumptione beato! Dei genitricis Maria;, simul in
stolica3 firmitate privilngii consistit inconcusse do- DominicK navilatis Domini Dei nostri die, pariter-
tatum permanoat, locis et rebus tam eis quas mo- que in solemnitatis ecclesia; tus die, verum etiam
derno tempore tenet vel possidet,quam quc-e divina et in ordinationis tuoe natalitio eoncedimus die,

pietas voluerit augere ex donis, et oblationibus, sicut a beato prsedecessore nostro Domino Gregorio
decimisque fidolium,absque ullius person» contra- „ hujus alms sedis praesule sancitum est. In secreta-
dictione, firmitate pcrpetua perfruatur. Ca:terum rium vero indueretua fraternitas pallium debeat,et
vero,hoc doliberantes, statuimus ut congruis tem- sic ad missarum solemnia proficisci et nihil sibi ;

poribus nostra; sollicitudini ecclesiasticir intimetur, amplius ausu temerari» prssumptionis arrogare,
qualiter religio monastica regulari habitu dirigatur, ne dum in exteriori habitu inordinate aliquid arri-
concordiaque convenienti ecclesiastico studio inan- piatur,ordinato otiam quae licerc poterant amittan-
cipotur, ne forte, quod absit, sub hujus privilegii tur. Gujus quoniam indumenti honor modesta ac-
obtentu animus gressusque rectitudinis vestra; a tuum vivacitate servandus est, hortamur ut et

norma justiticB aliquo modo retorqueatur consti- ; cuncta ornamenta conveniant, quatenus auctore
tuimus quoque per hujus decreti nostri paginam, Deo rector ubique possis esse conspicuus.
ut quicunque cujuslibet ecclesiae praesul, vel qua- Itaque vita tua filiis tuis sit regula.In ipsa si qua
cunque dignitate prodita persona,hanc nostri privi- fortitudo illis injecta est, dirigantur, in ea quod
legii chartam,quam auctoritate principis aposfolo- imitentur aspiciant in ipsa se scmper considerando
;

rum llrmamus, temerare tentaverit, anathema sit, proficiant, ut tuum, post Deum,videatur esse quod
et iram Dei incurrens, a coetu omnium sanctorum bene vixerint.Cor ergo neque prospera quce tcmpo-
extorris existat, et nihilominus prajfati monasterii raliter blandiuntur, extollant, neque adversa deji-
dignitas a nobis indulta porpetualiter inviolata per- C ciant ; sed quidquid illud fuerit, virtute patientire
maneat apostolica auctoritate subnixa. devincatur. Nullum apud te locum odium, nullum
Scriptum per manum Petri notarii,scrinarii san- favor indiscretus inveniat. Districtum te mali co-
cla;Romanaj Ecclesia;, in mense Junio, indict. vii, gnoscant ; insontem apud te culpabilem suggestio
Bene valoto. mala non faciat nocentem gratia non cxcuset
; :

Datum II Idus Junias pcr manum Tiberii primi- remissum te delinquentibus non ostendas.ne quod
apostolica;.Imperante dorano piis-
cerii sanctae sedis ultus non fueris, perpetrari permittas. Sit in te et
simo Auguslo Ludovico a Deo coronato,magno,pa- boni pastoris dulcedo,sit et judicis severa districtio,
cifico imperatore, induotione septima. Amen. unum quod innocenter viventes foveat, aliud quod
III. inquietos feriendos a pravitate compescat.Sed quo-
AD ADELOVINU.M S.M.ZBUROENSEM ARCHIEPISCOPUM. niam nonnunquam prKpositorum zelus dum distri-

(Anno 860.) ctus malorum vult vindcxexistere,transit in crude-

Pallii usum conccdit. litatem correptio, iram judicio refrena, et censura
[Apud Kleinmayorn, Naclirichten vom Zustande der disciplina; sic utere, ut et culpas ferias, et a dilec-
Geycnden und Studt Juvaviu. Anhang92.J tione pcrsonarum quas corrigis non recedas.Mise-
NicoL.^us episcopus, servus servorum Dei, reve- n ricordem te, prout virtus patitur, pciuperibus ex-
rentissimo ct sanctissimo confratri nostro Adelo- hibe oppressis defensio tua subveniat oppriraen-
; ;

vixo episcopo sanctc^e Juvavensis Ecclesiae. tibus modesta ratio conlradicat nullius faciem ;

Diebus vitae sUcTO tantummodo solem geluque pro contra justitiam accipias [aspicias] nullum queren- ;

gregis sui custodia die ac nocte ferre contenti sunt tem justa dcspicias. Custodia in te a;quitatis excel-
(a),ut neque ex eis aut errando pereat,aut ferinis la- lat,ut nec divitem potentia sua aliquid apud vos
semper vigilantibus
niata morsibus rapiatur oculis ex rabie [extra viam; suadet rationis audere, nec
circumspeclant,quanto sudore quantaque cura de- pauperem dc se sua humilitas faciat desperare :

bemus csse pervigilcs, nos qui pastores animarum quatenus Doo miscrante utilis possis existere, qua-
dicimur,attcndamus et susceptum officium exhibere lem sacra lectio praicepit dicens Oporlet episcoptim :

erga custodiara Dominicarum ovium non cessemus, irrcprehensilHem esse. Sed his omnibus uti salubri-
(n) Dcest aliquid. Epist. 87, ad Rembcrtum : Sipastores ovium solem geluque pro tjreijis sui custodia dig
ac nocte ferrc contenti suiil, ut. etc.
773 EPISTUL/E liT UECKETA. 774
tcrpoteri^,siinagistram cliaritatomhabueris; qiiain A liispatriarcliam.sinoRoraani consnllii pontilieis.ibi-
qui secntus fuerit, a recto aliquando tramile non dem Cffitus convenions proprio privassel hun ro.
recedil. Ecce, frater charissimo ,intcr multa alia Quol quamsit reprehensionc dignura,testes illi qui
istasuntsaceri.lotii,islasuntpallii ;
quasisi studiose, ci oppositi fucrant, manifeslant : quia talesquos in
servaveris, quod Ibris accepissc ostenderis, intus epistolavestralegimus,canonicainstitutio prohibet:
habebis.SanctaTrinitas fraternitatem vestram gra- et invidiose datos manifostc claret,quoniam ncc ipse
tiffisuae protcctionecircunidet.Atqueitaintimorissui proprio ore manifestavit(ut diroctionis veslr;c asse-
via dirigat.utpost hujusvita3amaritudinemad ffiter- runt littera;) illa qua; ei objiciebantur,neque accu-
nam simul dulccdinem perveniremereamus.Amen. satores illiussccundum sacrorum canonuminslituta
Scriptum pcrraanum Soronii notarii regionarii et probaverunt.C;cterum his etiam sic iujuste peraclis,
scriniarii sancta; Romanaj EcclesiKjin mense Maio, ad dclestabiliora inconsiderationis sua; votum, su-
iudictiono viii. pradictam populi catervam dirigendo, de laicorum
IV. habitu qui ei prieesset eligit pastorom.O quam proe-
AD MICIIAELEM IMPERATORE.M sumptuosa temeritas! illeprKponiturovilidivinoqui
(rt)

(Anno 860.) adhuc dorainari spiritui suo.Nam quiignorat

npscit
Conqw:rilnr syuodtnn Cnnstaiitiiwiwli iiijussu seilis disponcre.quomodo corrigero quibit vitam alienam
apostolic;{; ausuin liiissc lijniilinm honore privare, o ,__,,_ ,, ., . ., .,
ductus,quomodo corrigere quibit vitam alienam su-
el in ejus locitin l'h.otiuin substiluere.Oslendit multis
rulionilius lnicuin ad pDiilificiilis diiinitiilis grnduin subito electus ? Latuisse vos non credimus.^^uid apo-
coiiscendcre noii possc. Prtniuitionciii 1'iiolii iion stolorum egerit ccctus post acceptum donum sancti
rult coinproharc.nisi prius cnusn a lcijiilis c.caiiiinc- Spirilus. Ecce etenim ipsi visione Domiiii, et locu-
titr. cl ail sc iiitciira dcjcnttur. His aiijttniiil non-
tionc illius assidua, ejusdcmque resurrcctione laeti-
nulla dcimaijiiiuniadornluinc; c.l jiic <-jiistiila prima
iniisa aposloUca scilcadiinpcriilorcin Midtaclem.
uli licati,atque gratia spiritalis deseensus consolidati,
per liodoaldum el Zachariam cpiscopos. non prcTsumpserunt de electis septuaginta duobus
[Apud Mansi. Conc. tom. XV, col. 162-1G7.] eligere tam audacter duodecimum,qui Judaj prasva-
NicoL.\us episcopus, servus servorum Dei,dilccto rioatoris suppleret locum:scd per gradus quosdam
filio MiCH.VELi glorioso imperatori Gra?corum. (ut ita dicatur)deseptuagenario binariosque numo
Principatum itaque divinaj potestatis, quod om- clegerunt duos,Joseph qui vocabatur Justus,pt Mat-
nium conditor electis suis apostolis largitus cst.su- thiam [Act. i). Et sic e.x his,quem alteri prKpone-
per solidam fidem apostolorum principis (Petri vi- rent interim ignorantes, divinum examen poslula-
delicet) soliditatem constituens,ejus egregium, imo vere,electionequedata,quihumanisobtutibusjustior
primam sedem deliberavit.Nam voce dominica ipsi videbatur, coram Divinitatis conspectu inferior est
dictum fuerat : Tu es Patrus, es super hanc petram C inventus. Igitur illius congregationis conatus,nihiI
{vdificabo ecclesram rncam : et porlse inferi non prx- horum studentes exercere,visi sunt a recto itineris
valchunt adversus eam (Matth. xvi). Petrus denique tramitc declinasse,cum in custodiam Dominici gre-
a lirmitate petra3,qua3 Christus est,structuram uni- gis non taliter,ut decuit,studuerunt pastorcm prs-
versalis Ecclesiaj inconcussam,et fidei robore soli- ponere. In notitia siquidem s.-ecularium litterarura
datam,itaprecibus suis raunire non cessat.ut erran- nemo magistri nomiiie meritocensetur,nisi pergra-
tium vesaniam rect»fidei norma reformarefostinet, dus disciplinarum procedens fuerit doctus.Verum
necnon intrepide eara consolidantes remunarare pro- istePhotius videlicet antea doclor prorupit quam
curci quatenus portae inferi, raalignorum utique
: doclus exsliterit; prius magister videri cupitquam
spirituumsuggostiones,atqueha;reticorumimpetus, discipulusaudiri priusauditoresse debuit,ac deinde
:

non praevaleant ejusdem Ecclesia; unitatem refrin- institutor. Sed hic docloris e contrario cathedram
gere.Quapropter Deo omnipotenti multiplices refe- cligens,docere prius elegit,ac deindc ccEpitdoceri :

riraus grales.qui vestro pectorihocinfundere digna- prius sanctificare curavit, ac domum sanctificari :

tus est, ut fautores Ecclesiffi Dei elfecti, concordias prius illuminare voluit, et postmodum illuminari.
ipsius desideretis favere,ne quavis rubigine erroris HcBc itaque catholicus ordo prohibet : et sancta
consumaturpulchritudofidei,etfrangaturintelloclus q nostra Romana Ecclesia talem electionem semper
apostolicae traditionis. Ad cujus enim (sicut ipsi prohibuit per antecessores nostros catholicae fidei
scitis) integritatem observationis multoties conven- doctores.Quorura nos tenorem observantes,instituta
tus faetus fuerit sanctorum Patrum,a quibus et de- ipsorum esse inviolabilia censeraus.Sardicense de-
liberatum ao observatum existit, qualiter absque nique consiIium,utdelaicis non eligeretur antistes,
Romana; sedis,Romanique pontificis oonsensu,nul- in decimo tertio capite per omnia prohibuit ita in-
lius insurgentis deliberationis terminus daretur. quiens : Si forte aut dives.aut scholasticus de toto,
Igitur a vobis Constantinopoli congregatum concilum autexadminislratore episcopus fuerit postulatus.ut
(ut vestris apicibus nostris intiraatumest auribus) non prius ordinetur, nisi ante lectoris munere, et
hujus tenoris seriem parvipendens,ab institutis su- officio diaconii,aut presbyterii fuerit perfunctus, ut
pradictisraanumconsiderationis suae rellecteronon per singulos gradus, si dignus fuerit, ascendat ad
trepidavi t; adeo ut Ignalium supra jam nominala^ ur- culraen cpiscopatus. Et reliqua.
(o) Est haBC epistola integra Latine in viii synodo oicumenica, actione i, e.\ Aua^tasii versione.
77.1 NIDOLAI PAP^ I. 776
Cijolestinus itidem sanclissimiis docLor,et nostraj A pcrsonam divino cultui deditam,etde laicorum con-
Romanae sedis praesul egregius, in decreto suae versatione venientem quae tamen eatenus indulgen-
:

sanctionis (cpist. u, cap. 21) asserens dicit : Audi- da crcdidimus, ut illis ecclesiis, quibusinfestatione
vimus quasdam propriis destituta rectoribus civi- belIorum,vel nuUa penitus.vel exigua remanserunt
tates,episcopos sibi petere velie de laicis,tantumque ministeria, renovcntur; quatenus his Deo propitio
fastigium tam vile credere, ut hoc illis, qui non restitutisin ecclesiasticis gradibus subrogandis,ca-
Deo, sod sceculo militaveruut', wstiment nos posse nonum paternorum vetus forma servetur: ne contra
conferre:non solum male desuis clericis,in quorum eos ulla ratione pnEvaleat.quod pro occidentisdefe-
contemptum hoc faciunt, judicantes, sed de nobis ctusremedioprovidetur.Xonadversusscitamajorum
ppssime,quos credunt hoc posse facere sentientes : nova lex proponilur, caeteris ecclesiis ab hac occa-
quod nunquam auderent, si non quorumdam illic sione cessantibus, quas non simili clade vastatas
his consentiens sententia cohiberet. Ita nihil quae pristinam in faciendis ordinationibusconvenit tene-
frequentius sunt decreta proficiunt, ut hoc quasi re sententiam.
nunquam de hac parte scriptum fuerit, ignoretur.
Quo magis hac opportunitate commoniti, obser-
Quid proderitper singulaclericosstipendia militas- vantiam venerandorum canonum propcnsius delega-
se,et omnem egisse in Dominicis castris aetatem.si „ mus:singulorumgrailuumconscicntias admonentes
qui his proefuturi sunt, ex laicis requiruntur? Qui ncinillicitos prorumpere moliantur excessus,ne fas
vacantes s.cculo,et omnem ecelesiasticum ordinem esseconfidatquisquam pontificum,bigamos,autcon-
nescientes,saltu pra;propero alienum honorem am- jugia sortientes.aut ab aliis derclicta,sive quoslibet
biunt immoderata cupiditate transcendere : et in posl pffinitcntiam,vel sine litteris.vel corpore vitia-
aliud vitaa genus calcata rcverentia ecclesiasticoe di- aut curiae, publicarumque
tos, vel conditionarios,
sciplinae transire. rerum nexibusimplicatos,autpassimnullatemporis
Talibus itaque.fratres charissimi.qui juris nostri congruentis exspectatione discussos, divinis servi-
(id est canonum) gubernaculii cuslodimus, necesse tnros applicare ministeriis; neque pro suo libitu
eslobviemus; hisque fraternilutcmvestram epistolis jura studeant aliena pervadorc, absque sedis apos-
commoncmus,ne quis laicuni ad ordinationem cie- tolicce justcE dispositionis mandato.
ricatus admittat, ct sinat fieri : unde el illum deci- Praedecessor itaque nostcr hujus almaj sedis,
piat, pt sibicausas generet,quibus reus constitutis Adrianus videlicet sanctissimus pr«sul, in episto-
decretalibus liat.Leo denique sanctissimus doctor,et li quam Constantinopolim pro venerandis iraagini-

apostolica5Romanacqucsedispontilexegregius,cujus bus destinaverat (cpi.it. 5 circ. fin.), ita instituit

laus in quarta synodo magnificatur, hoc ipsum in ut amplius dc laicis nuUatenus in eadem vestra
Decretalibus suis prohibuit, cap. 33 [epist. 88 C Constantinopolitana Ecclesia ordinarctur antistcs :

ad .-Inast. Thcssal. episc.) : In civitatibus,quarum re- cujus textum si scire vultis, in concilio quod cjus
ctores obierintjde substituendis episcopis hajc for- lempore in supradictaurbecelebratum cst,invenire
ma servetur,ut is quis ordinandus est,etiam si bo- potestis.
naevitae tcstimonio fulciatur, non laicus, non nco- His itaque paulispcr pra^libatis in supradicti vi-
phylus,nec secundae conjugis sit maritus,et reliqua. ri consecratione consensum apostolatus noslri pra;-
Gelasius autem supradicti doctoris,Leonis vidcli- bcre non possumus, doncc per niissos nostros,
cet,mcritis non impar.sanctissimus Romanas Eccle- quos ad vos destinavimus, cuncta qua; in jam
siffi pra^sul,non solum episcopos de laicis fieri pro- pra^nominata saepius urbe de ecclcsiasticis eausis,
hibuit,sed cliam presbyteros,nc talia prfflsumerent, seu ordinibus peracta sunt, vel agcntur, nostria
vetavit in dccretalibus suis, cap. 3 {epist. 6), ita in- intimata fuerint auribus. Et ut in omnibus rectus
quiens:Si vero de laicis quispiam ecclesiasticis cst ordo servari queat, volumus, o clemens Auguste,
aggregandusofficiis,tantosollicitiusin singulis,qua3 ut Ignatius, quem sedis supradictae gubernacula
superius comprehensa sunt,hujusmodi decet exami- propria spontaneaque voluntatc deseruisse, et to-
nare personam, quanlum inter mundanam,religio- tius plebiscongregato concilio depositum esse vc-
samque vitam,constat esse discreminis:quia utiquc r\ stris apicibus nobis intimare curastis, in conspe-
convenientia ecclesiai ministeriareparandasunt,non ctum vcniat nostrornm missorum,et universi con-
inconvcnienlibusmcrilisingerenda:tantoquemagis, cilii, vestris quidem imperialibus institutis, quate-

quod sacris aptum possit csse servitiis, in corum nus perquiratur, quamobrem spreverit tradilam
qua^rendum est institulis, quanto de tempore, quo sibiplebem, et instituta antecessorum noslrorura,
fucrant hwc asscquenda, decerpitur,ut morum ha- sanctorumquc pontificum, Leonis videlicet papae,
bere doceaturhocprobitas,quodprolixiorconsuetu- atque Bencdicti, parvipendendo contempserit, et
do non contulit : ne per occasionem supplendaj pn- in hoc agendum subtili exaraine a nostras jussio-
nuriie clericalis, vitia potius divinis cultibus intu- nis legatis depositionis ejus censura perquiratur :

reputemuV procurasse compen-

lisse,non legitimae quatenus inquirentes invenire queant, utrum ca-
I
dia, quorum promotionibns super anni motas sex nonicus tenor in eadem ob.servatus fuerit, vel
menscs nihilu minus subrogamus. non, manifestum existat ac deindc cum nostro
:

Quoniam, sicut dictum est, distare convenit inter prcesulatui significatum fucrit, quid de eo agen-
 ;

777 EPISTOL^ ET DECUETA. 778

diim sit, apoatolica sanctiono dirriniomus :ipsarum rcliquiac, quorum

straEcclesia qutc tantis quotidie quatilur anxicla-
tibus, inviolabilis deinceps et inconcussa perma-
neat.
De imaginibus aiitem, eai'umque observationi-
bus, licet rulla necessitas esset scribere, eo quod
nostrornm anlecessorum venerabiliuin pontiticum
sancta sollicitu(io catholico ardore succusa, mul-
ta et valde utilia Ecclesiae Dei profutura instituit : tes illud, quod Isaias speciem subjectae creatura; se
tamen quia frequens iteratio informationis solet
iit vc- A. crcdercnlur, profccto ct
caro corruptionem sensit in tumulo pro neutro
(quod absit) haberi deberentur. Verumtamen si ad
eorum consortium vcnire optamus, profecto hio om-
nia in bonoro sanctorum, id est tam reliquias non
solum corporum, sed et vestimentorum, seu etiam
imagines vultus illorum in quolibet loco dopictas,
celeberrimo honore venerari debemus, reminiscen-
vidisse testatur, dicens Vidi Domirtum sabaoth se- :

venerabiiiorem intentionem reddere audienti id- dentem super solium excelsum, el ea qux suh ipso
:

eoque de eisdem pro conservanda unitate populo erant implebant tcmplum {Isa. vi), etc.
Dei aliquid exponere curamus. Pristinain itaque Accedit itaque Moses et Aaron, ut viderent thro-
sanctorum Patrum traditionem, quam a pr;edeces- num ubi steterat Deus, et erat sub pedibus ejus
soribus nostris bealissimis et ortliodoxis pontirici- tanquam opus lapidis sapphiri, et velut firmamen-
bus, qui post beatum Petrum in ejus apostolica p tum cceli in claritate fulgoris, cl stabant cherubim
sede resederunt, nobis observandam suscepimus, ex auro mundo. Qu.-e omnia, sccundum quod Salo-
et hactenus immutilatam hsec sancta catholica et mon postea in templo instruxit, in monte cum Do-
apostolica tenet ac defendit Ecclesia. Oportet crgo niino loquenS; imaginata et praesignata vidit.
tota mentis intenlione, summique desiderii cona- Haec et his similia praecedentes Patres sciendo,
mine venerandas tam Domini nostri Jesu Christi, iconas Salvatoris nostri Jesu Christi, ejusquo san-
quam suffi sanctissimae genitricis, et beatorum ctissimae Genitricis semperque Virginis,omniumque
apostolorum, atque omnium sanctorum imagines sanctorum in parielibus ecclesiarum, secundum
vencrari ct colero ut eo quo valemus annixu con-
: quod tempus hodie probat, dcpinxorunt, et pingore
tra haereticorum vesaniam, qui ab earum venera- pro congruis locis onni dilectione usque in pra;sens
tione populum prohibent, resistere studeamus. non prohibuerunt. Quid Christiano verissimo nocet,
Nam in pace Ecclesi» constitutus nil eontrarium si quod amatet diligit.non ad adorandum deificet,
esse potest, si sanctorum effigies proprias depictfe sed ad tremendum terribiliter, in pariete vel ligno
lidelibus augeanl incrementi amorem. Revera depingit?
quia dum eorum vultus aspicitur, et operis actio Verum, quid officit, si aspicimus iraagines Chri-
recolitur, Deus, cujus habitalio in eis esse digno- sti in templo Ecclesi», et in arcano cordis praeme-

scitur, perfecte laudatur. Certe siUeus, qui est L ditamur eum venturum,cujus imaginem cernimus,
invisibilis et incorporcus, non per propriam sub- citius vivorum et mortuorum judicem adventurum?
stanliam deitatis, sed creaturamper subjectam Quid fidei nostrae contradicit, quod in centro ca-
mortalium apparuit oculis et credentibus summum mer£e super altare, ejus figuram quod Verbo caro
esset culmen honoris quare anims sanctorum,
: factum est, et habitavit in nobis, animae nostrae
qua; manentes in corpore vultus uniuscujusque affectando desiderant, cujus iraago nominis titulum
habuisse noscuntur, secundum dispositionem Dei retentat, et quia per naturam Filium adoramus,
dicit ipsi placentia operatas esse, non venerentura quare per adoptionem nomen novum scriptum in
nobis magno honore
Cur eorurn exsecromur efll-
? caloulo, vel gemmis non adoremus? Altare itaque
gies, per quos agnovimus fidei veritatem? sanctum, in quo Dco omnipotenti sacrificiorum vota
Apparuit nempe Deus Abrahffi patri nostro, persolvimus, lapsis est naturaliter communis, nihil
non in carne, neque in anima, sed in specie trium differens ab aliis tabulis, quas parietes nostros et
virorum quibus ille aliud cernens, et aliud esse
: pavimenta adornant. Quia vero sacratum est Dei
intelligens, pronus in terra adoravit, et dixit : adjutorio, etbenedictionem suscepit, undeetmensa
Domine, si inveni gratium in orulis tiiis, afjeram sancta efficitur, panis iterum, qui super eum of-
uquam, ut lavcntur pedes vestri [Gen. xv). Credidit p fertur, panis est quidem communis;sed quando
illieo Abraham Deo, et reputatum est illi ad justi- ipse sacramento sacratus fuerit, corpus Chrisli in
tiam,et amicus Dei appellatns Apparuit deni- est. veritatc fit, et dicitur. Sic ol vinum modicum ali-
que Jacob per subjectse creaturse speciem, unde et quid digna existentia ante benedictionem (ti) post
dixit Vidi Dominum facie ad faciem, et salva facta
: sanctificationem Spiritus, sanguis Christi efficitur.
est anima ynea (Gen. xxxu). Ecce incorporeus Deus Ipsa enim crucis imago anlequam suscipiat ejus
et invisibilis per speciem subjectae creaturae ita se forma; figuram, lignum ab omnibus commune est.
mortalium voluit videri obtutibus, ut credentibus Suscipiena autera omnimodo venerandam similitu-
esset ad gratiam cur nobis sanctorum icones,quos
: dinem, sacra est, et daimonibus terribilis, propter
corporeos et visibiles fuisse credimus, si illos ut quod in ea figuratus cst Christus.
vere Christi veneremur amicos, poterunt esse ad Ha3c brevi stylo transcurrentes, cum multa dice-
culpam? Nam si eorum efligies exsecrabiles esse re quivissemus, vestree serenitati transcripsimus
(«) Locus mendosus.

P.\TROL. CXIX.
 NICOLAI PAP^ I. 780
quia Adrianus sanclissimus prcesul antecessor no- X E.cplidt epistola uh aposlolica scdc ad imperaivrem
ster multa de bis in epislolis, quE hactenus apud Micltaclem per Ilhadoaldum, ct Zachariam episr^yos
Constantinopolitanam habenturEcclesiam,scribens missa.
contradidit, in quibus quidquid hujus rei necessi- V.
tas coegerit, invenire poteritis. Oportet enim ve- AD PllOTIUM.
strum imporiale decus, quod in omnibus ecclesia- (Anno 860.)
sticis utilitatibus vigere audivimus, ut antiquum Rescrvat totam causam Photii inadventum lerjatorum;
morem, qucm nostra Ecclcsia habuit, vcstris tcm- eslquc cpistola prima ad Pholium per Rhadoaldum
et Zaehariam cpisropos Co»stantinoi>olim decli-
poribus restaurare dignemini, qualenus viconi,
nata.
quam nostra sedes per cpiscopos vestris in parti-
[Apud Mansi, ihid., co\. 168.]
bus constitutos habuit, videlicet Thessalonicen-
sem, qui Romana^ scdis vicem per Epirum vetc- Omnis utililas et profectus animarum catholica

rem, Epiruroquc novam, atque Illiricum, Mace- flde munitur et diloctione Evangelii tuetur : quK
doniam, Thessaliam, Achaiam, Daciaui ripensem, omnes intra se conclusos sdlvat et extra se positos

Daciamque mediterraneam, Mcesiam, Dardaniam, suos non Unde directionis vcstrse sum-
existimat.

Pravalim, B. Petro apostolorum principi contradi- ptis apicibus Iffitificati sumus, quia vos catholicum
p in eis cognovimus. Nam ibi prudentiffi vestrae utili-
ccre nullus prssumat; qu;B antecessorum nostro-
rum temporibus,scilicct Damasi.Siricii, Innocentii, tatem intelleximus, ideoque mullas gratias Deo
BonifaciijCoelestini, Sixti, Leonis, Hilarii, Sirnplicii, omnipotenti rctulimus, quia vestrum scire de ca-
Felicis, atque HormisdK sanctorum pontificum, sa- tholico fonte manare experti sumus.Sed reclum vos

cris dispositionibus augebatur.Quorum denique in-

ordinem minime continuissc doluimus eo quod :

stitutiones ab cis illis in partibus destinatas per non per gradus Ecclesia; ductus ad tantum honorem
nostros missos, ut rei verilatem cognoscerc queatis, do laici [edit. Rom. laicali] habitu vos prosiluislis,
curavimus.
vestrae Augustali potentia; dirigere cum oporteret vestram prudentiam ita canonice
Pra;tereaCalabritanum patrimonium,et Siculum, vixisse in clericali ordine, ut nihil exlra canonica

quaeque no3tr<E Ecclesiee coneessa fuerunt, et ea instituta agentos, tempore congruo, ascensu legitimo
possidenda obtinuit, et disponendo per suos familia- constituereris Ecclesioc pastor. Vos itaque hoc per-
res regere studuit, vestris concessionibus reddan- mittentes [praemittentesl, contra statuta Patruni
tur, quoniam irrationabile cst ut ecclesiastica pos- egisse manifestum existit. Nam Sardicense conci-
sessio, unde luminaria et concinnationes Ecclcsio! lium per omnia tantae temeritatis prasumptionem
Dei ficri debent,terrena quavis potestate sublrahan- vetuit [can. \'i), pariter et sanctorum pontificum
tur; sed domui mcritum rodditoris C Romanaj sedis, Coclestini doctoris egregii, Leonis
Dei restituta
multiplicent, et suscipientis volum spiritalis desido- sanctissimi, ciijus laus in quarta synodo clara exi-
rii lucris exerceatur. Inler ista, et superius dicta stit : seu Gelasii doctrina, et meritis ffique beatissi-
volumus ut consecratio Syracusano archiepiscopo mi, horum hoc prohibuerunt, ut
videlicet inslituta,

nostra a sede impendatur, ut tradilio ab apostolis talis ordinatio fieri non praesumeretur. Quapropter
instituta nullatenus nostris [edit. Roni. vcslris] tem- veslrffi consecrationi consentire modo non possu-
poribus violetur. mus, donec nostri, qui a nobis Conslanlinopolim
Deslinavimus autcm vcstrE sercniUiti reverendis- sunt directi, revertantur, qualiter pcr eos cognosca-
simos et sanctissimos cpiscopos, Rhadoaldum vi- mus veslra; observationis actus,et ecclesiasticae uti-
delicet sanctae Portuensis Ecclcsia?, atque Zacha- litalis constantiam,et quo studio circa catholicae fi-
riam Anagninffi sancta; Ecclesiaj, fungentcs lcga- dei defcnsionem vosmet cxerecatis. Et tunc, si di-
tione apostolatus nostri, quos ut honorifice susci- gnum fuerit, ut tanta? scdis praesulem, cou convenit,
piatis, vestram amplitudinem dcprecamur quibus :
honorabimus, et fraterna dilcctione amplectemur.
oliam frequons colloquium tribuatis et eis quK :
Data mense Septembrio, die 25, indict. ix.
de ecclesiastico statu irreprehensibiliter dixerint. VI.
crcdere non ambigatis. Et cum in conventu cccle- AD El>ISCOP0S IN REGNO CAROLI CO.NSTITUTOS.
sia; sederint pro ccclesiasticis diffinitionibus, ni- (Anno 860.)
hil a vobis, vel ab aliis alicujus contrariotatis im- Dc Inijeltrude, Rosonis comitis uxore fugiliva ; utillam
petum sentiant. Et cum fas illis fuerit revertendi, e.wommunic.ent, si ad virum redire conlemnat.
vestros concedite missos et lales, qui in dromo-
;
[Apud Mansi, ibid., col. 320.]

nibus congruis esse Romam incolumes, favente NicoLAUs episcopus, servus scrvorum Dei, reve-
Deo, apostolorum precibus studeant referre, qua- rentissimo ac sanctissimo et confratri nostro Hinc-
tenus pro omnibus vestris bonis dcvotionibiis gra- MARO archiepiscopo, et omnibus archicpiscopis seu
tias Deo omnipotcnti Patri, alque ejus unigenito episcopis in regno Caroli constitutis.
Filio Domino nostro Jcsu Christo, cl Spiritui san- Canonica auctoritas hoc nmni in loco prKdicare
cto devotius agere valeamus, cui est honor et gloria non ccssat,ut populus divinocultui mancipalus ir-
in saicula sieculorum. Amen. Data mense Septcm- reprohensibilis existat quo cnim modianlc ficri
:

brio die 25, indictione ix. mclius potuorit,quam illorum solliciludine,qui pa-
 ;

781 EPISTOL^ RT DECHETA.

storum loco curam Dominici gregis susceperunt ? A l.\.

Quapropter vestram commonemus fraternitalem, AD UUNTFRIDUM MOBIIi.VSEiM EPISCOPUM.

imo et sanctitatom,ut vcstram dioocesim non sinatis Fragmcntum. — (Anno 861.)
pollui fornicariis. Ecce jampridem diresiraus vobis Iii pcrsccutioiiibiis cpiscopiis Ecclcsiam suam iioii
de uxore Bosonis comitis, qua; relicto viro fugit,ut deseral.
eam rovocare feoissetis viro suo, sed quod occa- [Mansi, ibid.]
sione mergente minimefactum conspicimus unde ;
Guldagarium presbyterum,
Sciscitaris itaque per
forsan vos negligentes, nos judicare possumus. utruni cum a Nortmannis do episcopio depeliaris,
Quapropter prajcipimus vobis auctoritate apostolica debeas de cffilero in monasterio conversari. In quo
fulti, quatenus eam faciatis reverti ad proprium vi- scias, charissime frater, quod si pcrniciosum est
rum,concessa sibi negligentia,qua in eum deliquit proretam in tranquillitatc navim deserere, quanlo
et sivobis inobediens contempserit repedare, cor- magis in fluctibus.Ubi non dicimus,quod persecu-
pore et sanguine Domini nostri Jesu Christi,et so- torum non fugiamus,maxime paganorum,insidias,
cietate omnium fidelium citius tam illam, quam
cum ad tempus s;eviunt, et ob multitudinem deli-
CKterosqui ejus facinori favere videbuntur,excom- ctorum nostrorum nocendi facultatem divinitusas-
municare festinetis, ut doraus Dei talibus recto-
^ sequuntur: prffisortim cura eis prodire uKro non
ribus dirigatur, quales catholicus ordo delegissc debcamus ;et multos prophetas et apostolos, ipsum
cognoscilur.Optamus snnctitatom vostram in Christo quoquo Dorainum hujusraodi fugisso insecutores,
bene valere. luce clarius constet. Sed quod prscipue nos, qui
Vll. tanquam arietes ducatum gregibus prabemus imo
AD CAROLUM REGEM.
quiet horum pastores suraus.Dco auctorecura eis
(Anno 860.)
in periculis pro viribus persisterc pro certo conve-
Monel eum diliijoiter procurare ut Lolharius In-
geltrudem u.vorcm adullcram Bosonis comitis
niat. Et cum tranquillitas divina fuerit pietate,
regno suo ejiciat ; et ad virum suuni redirc coiii- sopitaque furcntiura infcstaiio, raox gregem per-
pellat. quirore, et in unum colHgere,et ejus aniraos ccele-
[Apud Mansi, ibid.] slis patriae pace potissimum securitate praedicata
Nicolaus episcopus, servus servorum Dei, Ca- sursum erigere debemus. Et tandiu super eorum
ROLO glorioso regi spiritali filio nostro. oautela oportet nos esse sollicitos,ut si Dei judicio
Vestram regiam dignitatem coneedot de pietatis pra^scntis temporis comraoda forlassis amittunt,fu-
foflto justitiae discrotionQm haurire. Nemo itaque turai vitffi se sperent gaudia absque ambignitate
justius operari debet, quam cui commissa videtur percipore serapiterna.
legum ordinabilitas.Ecce etenim regesregibussua- C
X.
dcre [favere] solent Sed convenit, ut his qua ratio
AD TIIIETGAUDU.M ARCHIEPISCOPUJI TUEVmE.VSEM.
docet justili8e,invicera alternent ^quK (a)autcm im-
(Anno 8Gi.)
probitas, vicaria vice subtrahcre non cessent.Undc
Illum cl clerum ejus ahsolvil a juramenlo.
vestram exhortamur regiam magnitudinem,uti cor-
[Apud llontheira., Hist. Eccl. Trevier., tom. I.]
rigatis Lotharium regera,nepotem vestrum,ne tan-
tum placulura perraittat mancre in regno suo :hoo Aucloritatemvenorabiliuraprajdecessoruranostro-
est non consentialfugitivam uxoremBosoniscoraitis rum secuti,et nominatim beatissimi pap^ et raarty-

tandiu rcmanere, ut non reddaturvirosuo,remissa ris Alexandri quinti a beato Petro,aboranibusjura-

quidem negligentia, quam ei fecit. Csterum vos mentis et cujuscunque modi obligationibus,quibus
etiam monere volumus, ut si in vestro regno conti- illi sose,coacti violentiaimpiorura,obligaverunt,ab-

gerit devcnire, similiter peragatis quoniam jussi- solvimus et ne illa serventur, vetuimus,tam praj-
;
;

mus omnibus archiepiscopis seu episcopisregnive- latum archiepiscopum Trevirensem,quara ejus prae-
stri, ut eara,indulta sibi culpa,si nolueritrevertiad posituin, et oranes qui tunc temporis capti, se illis

supradictura virum suum, cxcommunicont a cor quoquo modoobligaverunt,nequeullam eos proinde

pore et sanguinc Domini nostri Jesu Christi, et infamiam, aut calumniam, aut a suis bonis seque
q
societate omniura fidelium quoniam condecet, ut strationem unquam,auctoreDeoetsanctisapostolis,
;

in regno vestro tantum malum non oriatur, et si et nostris praedecessoribus sustinere pormittimus-
orlura fuerit, citius exstinguatur. Adeo ut oranes sicut per prophetam Dominus dicit Dissolve colli- :

consentientes malo ipsius, supradicta excommuni- gationes impictatis.Qum etiara praefato fratri nostro

calione nodaraus [nectamusJ.Optamusexcellctitiam filiisqueTrevircnsisEcclesia;,illiusque defensoribus

vestram in Christo bene valcre. hi-EC in mandatis daraus utspirituali siraul et mate-
VIII. riali gladiotamdiu malignos illosillorumquefauto-
CO.VCILII ROMANI ANNI DCCCLXI.
ACTA resinsequantur,quousquecumintegritatepossessio-
De Joanne ftavennate archiepiscopo. nes vel quaecunque res ecclesiasticae, hoc facto,vel
(Vide Patrologia3 tom. CVI, col. 787, appendice ad quocunque pacto distract», seu direptas sunt, re-
pontificale Agne. vccentur(6).

(«) Loous subobscurus. .juria,adactus Thiedgandus unacum clero suojurata

(i)Civilium bellorj.im motibus,etdepraidatonjm iii- fide, gravi metu exlorta, sese hostibus devinxerat,
783 NICOLAI PAP.E I. 784
XI. A nobis, et universa Ecclesiae nostraj omnimodis ha-
AD OMNES FIDELES. betur contrarium quia contra sacros canones q-
: i

(Anno 852.) absque verissima probatione neminem damnari,nec

Docet Orientalem Ecclcsiam sine uUo suo consensu a alterum prius in ejus loco subrogari prcecipiunt,
legatis sedis aposlolicx Ignatium depositiim, Pho- Ignatium patriarcham damnarunt. Etiterura, cum
tium substitutum. dicente Domiuo -.Noii sit discipulus super magistrum,
[Apud Mansi, Conc. tom. XV.] neque servus supcr dominum suum (Matth. x), me-
NicoLAUsepiscopus.servus servorumDei,omnibus moratus antisteslgnatius a sibi subjectis.et minis-
fidelibus sanctae Dei Ecclesice. trissuiordinis,propriigradussustinuitpr.TJudicium:
Quod igitur generali notitia exstat univers.-eplebi et contra doctore egregio Paulo dilecto discipulo
Dei vulgalum, minime vestrje sanctitati habetur suo Timotheo praecipiente, ut nemini cito manus
incognitum, qualitcr prceterito jam tcmpore sancta imponerei el Non neophylnyn, mquH,tit in super-
;

Constantinopolitanas urbis Ecclesia,irao Grascorum hiam elatus in judicium incidat diuboli {I Tim. m) :
inclytus imperator cum christianissima plcbe sute Photium subito ex laicali militia tractum indiscrete
ditionisubjecta pro quibusdampra-varicationibusin ordinare prcesumpseruntepiscopum.Quse causacon-
eadera Ecclesia pullulatis, ac variis dissensionibus „ tra ordinem divinum nequiter acta, valde nostro
in eodcm populo supor Photio invasorc, et Ignatio ipostolatui, et universa; (ut dictum est) Ecclesiffi
patriarcha ncquiter obortis, legatos proprios ad hanc nostros omnimodis manet contraria.Undc generali-
sanctam, et omniura ecclesiarummatrem miserunt ter agnoscat omnis Ecclesia sanctorum, quia nec
Ecclesiam, discretissima videlicet protulalione con- nostra fuit conscientia, nec jussio, nec voluntas,
sulentes, qui diffinitioniscalculus super hujusmodi super Phatii subrogatione, vel 'gnatii patriarehae
prKvaricationibus nostro judicio deberetur imponi. depositione: et super hujuscemodi pr.-evaricationi-
Sancta scilicet ac salubri discretione ptrducti ab bus oranium vestrorum sanctitati satisfaciendo ve-
hac principali Ecclesia, quara veraciter intelligunt rissirae denunliamus quia post verissimara nostri
;

a Chrislo Salvatore percepisse sui principatus privi- examinis deliberationem, nec Photium recipimus,
legia, non immerilo ob a^dincationem reMgionis ct nec Ignatium patriarcham damnamus, nec jus-
recuperationem pacis atqueconcordijesub canonica simus, nec consensimus, nec ratam hujuscemodi
diffinitione sibi dari poscentes judicia. Quorum sa- ordinationem,vcl indiscretam depositionem manere
luberrimae petitioni cedentes, dirigere, ut omnibus judicamus, neque firmam absque jusfaedefinitionis
clarct, illuc studuimusex latere pontificatus nostri libramine ullo modo consentiemus, nec Ignatium
legatos, qui nnstra apostolica auctoritate muniti videlicet patriarchara inter depositos reputamus,
errata corrigercnt, depravata quaeque ad rectitudi- C neque reputabimus ^sed nec Photium in episcopali
nis tramitem perducerent. Supcr Photio quoque et ordine annumeramus nec annumerabimus.
Ignatio patriarcha rei gesta: veritatem diligonter Igilur, dilectissimi fratres, sanctitati vestrs,qui
inquircrent, nostroque apustolatui, Deo auctore, catholicas Alexandrinorum, Anliochenorum, vel
legitimc diffinienda ad liquidum nuntiare studuis- Hierosolyraorum gubernatis Ecclesias, seu cunctis
sent, quatenus missorum nostrorum fieret tantum orientalibus metropolitis atque cpiscopis, luce cla-
inquisitio, et vera cxaminatio, nobis tamen rema- rius expressiusque quoniam sedcs
significamus,
neret reservata diffinilio,utrum vera esset,an falsa apostolica nulio pacto venerabilem Ignatium pa-
super Ignatii patriarchs criminibus accusatio.Sed triarcham dignitatis propriae privilegio nudari tam
legatis nostris, qui super hoc opere missi fuerant improvidc patitur ; sed magis repulso a sanct»
revcrtontibusjimporialera ab eisdem partibusepis- catholicae et apostolica". sacro Ecclesi» viscere per-
tolara nostro apostolatui peripsius legatum dircctam vasorc conjugis, ut ita dixcrimus, viri viventis,
nihilominus recepimus. In cujus serie et eorum scelestissirao videlicetPhotio,sanctissimurapatriar-
actionibus cognovimus,quia disscnsionisst invidiaj cham Ignatium in sui sacerdotii dignitate manerc,
inter illos crebrescentibus malis absque uUo nostro sicut olim decreverit ; iterura quoque canonico ac
consensu, vel nostra omnino conscicntia, Photium n legali examine judicat el decernit. Et ut vos hujus
indiscrete subrogarunt, et Ignatium patriarcham sedis privilegium rite servantcs, pati religione ca-
deposuerunl. Quod utiqueindiscretissimumfactum tholici.parictiamnobiscumsupervenerabilis Ignatii

Broweu. Annal. Trcv. ,Uh. viii, n. 12i. A cujusju- nonna;,talemandiburdiumet honoremhabeantsicut

ramenti vinculoeos solvitNicolaus pont.praesentiad
episcopos Gallis direcladcrretali,quam Decreto suo
inseruit Gratianus caus. 15, qu;«st 6, C. 2. Quanto
autem eo temporehisin partibusinmotu fuerintra-
pinae et depra;dationes, cx eo facile colligitur quod
in conventu quem anno 860 Confluentiffi habuere
reges Carolus Calvus et Ludovicus Germanious fra-
tres, eorumque nepos Lotharius, inter reliqiia ha-c
sancita fuerint: « Volumus, ut ccclesiai elcas.-r; Dei,
lit episcopi et Dei homines, clerici et moiiachi, cL
tempore nostrorum antccessorum habuerunt...Sed
de istis rapinis et dcpraodationibus.quasjam quasi
pro lcge multi perconsuetudinem tenent.ad hoc die
et deinceps de Dei banno et nostro bannimus. ut
nemo hocampliusprmsumat^sed unusquisqueinter
patriam cum pace etsine oppressione pauperumet
circummanentium consistat, et in hosteiii, et ad
placiluni,sed ad curtemveniens desuoSicwarintus,
et dc douio sua movcat, ut cum puce venire,et no-
biscum stare, ul ad domum suain redire possit. »
 EPISTOL^ ET DECRETA. 786
patriarchae saocrdotii rccuperatione, et Photii perva- A parvitatem omnipotcntis Dei misericordia connume-
soris expulsione eadem sentiatis, apostolica aucto- rare dignatus est pro quibus tantum consistimus
:

rilate vobis injungimus atque jubemus. Et ut hujus pavidi,quantum consideramus in aiterno examine
praisulatus nostri paginam in cunclis paroohiis ve- pro omnibus etprae omnibus,qui Ghristi censentur
slris ad omnium faciatis notitiam pervenire, atque nomine, rationem reddituri. Et quia universitas
do hac re juxta apostolica; sedis definitionem praedi- credentium ab hac sancta Romana Ecclesia, quae
care curetis aliis, ipsisque similiter incommutabili- caputomnium est ecclesiarum,doctrinam exquirit,
ler teneatis paterno more praeoipimus. Quid preete- integritatem fidei deposcit, criminum solutionem
rea, fratres charissimi, et filii dilectissimi, eidem im- qui digni sunt, et gratia Dei redempti exorant :
peratori Grajcorum, et universaj generaliter sanctae oportet nos quibus commissa est, sollicitos esse, et
Constantinopolitance Ecclesias super hujuscemodi ad speculationem Dominici gregis tantum ferventius
praevaricationibus, el de his, pro quibus nuper illas anhelare, quantum hunc avidi [cdU. Uom., avidi
in partes nostros cum apostolicis epistolis direxera- lupi] addilaniandum hinc inde patenti ore fpatentia
mus missos(sicut omnibus vobis manifestum est) ora] exquirunt: quod et audiendo cognosoimus, et
respondendo noslri apostolatus remandat auctori- experiendo comprobaraus. Et quos por corporalem
tas, omnium vestrorum sanctitati satisfaciendo in t> oblonginquaterrarum spatia,auttumentes marinos
' '""
Bubsequentibus
-•--'
!--• jubemus. T^-,- ,.-,-
Data mense Martio
relegi fluctus, nequimus visitare praesentiam saltem :

die 18, indict. x. series apicum quasi viva voce declarent, ut nec a
XII. nobis silentii exquiratur culpa, nec audituris de
.\D PHOTIUM. ignorantia excusandi tribuatur facultas quia et :

(Anno 862.) illud a nobis cavendum est, quod per Prophetam

Diluit argumenta Photii, <jui e.vemplo Ambrosii, Ne- dicitur : Canes muli non vnlcntes lutrare (Isa. lix).
clarii et Tarasii sc incrito c.v lauorum ijradu ad
Nam et Apostolus ait Insta opportune, importune
:
episcopalem 'iijnitatcin pcrrcnissc affirmabat, eum-
que tum quod laicns cssct, tum rjuod lynatius adhuc
Constatenim sanctam Romanam Eccle-
(II Tim.. ivj.

viveret, injuste ad eum dignitutis graduni consren- siam per beatum Petrum principem apostolorum,
disse demonstrat. qui Dominico ore primatum ecclesiarum susoipere
[Apud Mansi, ihid.] promeruit, omnium ecclesiarum caput esse,et ab ea
NicoLAUs episcopus, servus servorum Dei, pru- rectitudinem, atque ordinem in cunctis utilitatibus,
dentissimo viro Photio. ct eoclesiastieis institutionibus, quas secundum ca-
Postquam beato Petro principi apostolorum Domi- nonicas et synodicas, sanctorumque Paf rum sanctio-
nus, ac Redemptor noster Jesus Christus ex utero nes inviolabiliter atque irrefragabiliter retineret,
Virginis pro nostra redemptione, ut erat verus C exquirere, ac sectari. Et ideo consequens est ut.
Deus ante sscula, verus homo in fine saeculorum quod ab hujus sedis rectoribus plena auctoritate
apparere dignatus est, ligandi atque solvendi in sancitur, nuUius consuetudinis praepediente occa-
ccelo et in terra potestatem tribuit, et januas regni sione proprias tantum sequendo voluntates, remo-
reserandas concessit, supra soliditatem fi-
ccelestis veatur, sed firmius atque inconcusse tencatur. Nam
dei suam sanctam dignatus est stabilireEccIesiam, in hjc quo noster apostolatus vestram prudentiam
secundum illius veridicam vocem dicentis : Ammi commonuit, quia ex laicali ordine sinc canonica
dico tibi, tu es Petrus, et super hanc pelram asdificabo approbationcad patriarchatusdignitem subito tran-
Ecclesiam meam : et portte inferi non prcevalebunt ad- scendere contra Patrum promulgationes non recu-
versus eam; et tibi dabo claves regni ccelorum : et sastis, sed temere atque impudenter ad tanti hono-
quodcunque ligaveris super terram, erit ligatum ct in ris culnien accedere prc-esumpsistis, assumentes vo-
coelis : et quodcunque.solveris super terrani, eril solutum bis quasi a sanctissimo viro Nectario occasionem,
et in ccelis {Matth. xvij. Ad quam promissionem san- quem sancta secunda synodus non ob aliud ad sa-
ctae apostolicK institutionis ca;mento coeperunt hu- cerdotalem eligere, atque ordinareex laicali ordine
jus fundamenta ex pretiosis succrescere lapidibus voluit dignitatem, nisi quia magnoe neccssitatis con-
et,annuentedivina clementia, per studium structo- j)
tritione lanxiabatur, eoquod in sancta Constantino-
rum,et apostolicae auctoritatis sollioitudinem usque poIitanaEcclesia, nullus clericorum inveniri poterat,
ad culmen insolubiliter perduota perpetualiter qui pessima? haeresos nimbosa caligine non fuerit
inansura sine sinistra; aur« impulsu consistere : impeditus et ob hoc ne diu jam dicta Eoclesia sub
:

cujus primatum (sicut omnibus orthodoxis manife-
stum est viris, et ut in superioribus preemodicum
declaratum est)beatusPetrus prinoeps apostolorura,
et janitor regni merito
promeruit. Post
ccelestis
quem et hujus vicarii sincerissime Deo famulantes,
carentes nebularum densitatibus, quae recto ab iti-
nere impedire assolent, dignius perceperunt, et in
cura regiminis quam pro dominicis ovibus susoepe-
rant, sollicite permanserunt. Intcr quos
dostitutione pastoris quasi viduata maneret, praedi-
ctum Nectarium expugnatorem haereticorum, et
defensorem, atque gubernatorem ecclesiarum ad
ecclesiasticam curam et dignitatem sacerdotalem
jam diota secunda synodus elegit; sed ut hoc ite-
rum non confirmavit, neque san.xit, aut insti-
fleret
tuit. Et ideo
licet contra Patrum, atque canonicas
institutiones, quod per necessitatis fieri eventug
et nostram comprobatur, non in auctoritate tenendum est; sed
787 NICOLAI PAP.fi I. 788

ne iterum talis preveniat necessitas, magis magis- A scpre, tandem superatus ad sacerdotalem ab omni
que cavendum : quia omne quod ab aliis reprehendi populo etclero divinitusest dignitatem eiectus, et a
poterit, convenientius ac decentius videtur existere, catechumeno per singulos gradus ecclesiasticos pro-
si antequam fomes reprehensionis accrescat, emen- ficiscens [mc/nts proficiens, //.],octavo die ab omni
dationis cura succedat [pro,, succidat, //.]. catholicorum, divina annuente clementia, consensu
De Tarasii siquidem promotione,qui similiterex estconsecratusepiscopus.Attendat igitur prudentiae
laicali ccetu ad patriarchatus extemplo culmen pro- vestras dilectio, et intimo cordis prospiciat oculo,
motus est, quam et vos quasi in auctoritatem vestra2 si debentur ea, quae por miraculorum signa fidelibus
defensionis assumere vultis,si sanctam,qua3 apud proveniunt, his aequari, quae proprio tantum libitu
V03 tempore sanctissimi viri domini [domni] Adriani ad dignitatis gloriam pcrcipiendam peraguntur et :

papae celebrata est, synodum diligentius scrutati sic ad auctoritatis vestra; excusationem prafatos as-

fueritis, atque attentius intenderitis, invenietis quid sumite viros. Ecce propter necessitatem et inopiam
in ea idem sanctissimus vir consultus decreverit; et clericorum Kectarius ecce propter ecclesiastica do-
;

quod, duni ejus consecrationis reprehenderet actus, gmata, et ha:reticorum e.xpugnationem,qui veneran-
et mcerorem se pro tam pr»sumptiva factione nimi- das deponere imagines priesunipserunt, Tarasius ;

rum [niniium] sustinere profiteretur. Dicit enim
Quod nisi in erigendis imaginibus fervenlius contra
illarum depositores, atque conculcatores, ut verus
railes Christi resisteres, nequaquam
crationi assensum prffberemus, aut
triarchatus vestram dilectionem susciperemus
tantum declaratur inordinate promota, quantum
comprobalur contra apostolica decreta enormiter
praESumpta. Beatissimum quoque Ambrosium [deS.
Amhr. Paul. in ejiis Vila]. clarissimam et splendi-
dissimam lucernam Ecclesia;, qui ex catechumeno,
: ecce per miraculorum signa Ambrosius ad regendas
Ecclesias promoli sunt. De vobis autem, quibus per-
plures auctoritates conciliorum.atque decreta san-
vestra; conse- ctissimorum pontificum resistunt, quid aliud est
in ordine pa- senticndum, nisi inopinatam a vobis consuetudinem
: quae adolevissocredendum? Etsecundum sanctorum Pa-
trum sententiam non solum quia ex laicali ordine
contracanonicas auctoritates ad regendamConstan-
tinopolitanam Ecclesiam subito transvolastis, sed
etiam quia vivente viro, et incolumi persistente
(videlicet religiosissimo Ignatio patriarcha) cathe-

divino prffisagio ad episcopalem per continuos gra- dram illius (scilicet Constantinopolitanam Eccie-
dus promotus est dignitatem, cur nobis pro vestro siam) ut moechus subripuistis,et invadere pra-sum-
tutamine opponitis, et ad vestram illicitam promo- psistis postponcntes illud, quod scriptum est Quod
: :

tionem antefertis? qui non instinctu hominum, sed tibi non vis fieri, alii ne feceris (Malth. vii) et ideo :

divina vocatione, per miraculorum prodigia electus vestrcE consecrationi a^quitatis libramina tenentes,

est! Nam cum in infantitc cunis sub nutricis cura C assensum praebere (quia enormiter et contra san-
dormiens sollicite verteretur, aperto ecce ore exa- ctorum Pstrum institutiones peracta est) minime
men apum subito adfuit, quod faciem cjus, et ora praesumimus. Quod vero dicitis neque Sardicensc
complevit, ita ut ingrediendi [ingredicndi, atque concilium, neque decretalia vos habere sanetorum
egrediendi] vices frequentarent. Quod pater cum pontificum,vel recipere, non facile nobis facultas
matre, vel filia deambulans, ne abigerentur ab an- credendi tribuitur maxime cum Sardicense con- :

cilla,qu;e curam nutriendi infantis susceperat, pro- ciIium,quod penes vos in vestris rrgionibus actum
hibebat. Sollicita enim erat, ne infanti nocerent; est,et onmis Ecclesia recipit.qua ratione convene-
exspectabant tamon patrio affectu quo fine ilkid rat, ut hoc sancta Constantinopolitana Ecclcsia abji-

miraculum clauderetur. At illa; post aliquandiu vo- ceret, et, ut dignuni est, non retinoret?
litantes in tantam aeris altitudinem sublevata; sunt, Decretalia autem, qu:c a sanctis ponlificibus pri-
ut humanis oculis minime viderentur ;
quo faclo mffi sedis Ronianre Ecclesiae sunt instituta, cujus
territus pater ait : Si vixerit infantulus iste, aliquid auctoritate,atque sanctione omnes synodi,et sancta
magni erit. concilia roborentur, et stabilitatem sumunt,cur vos
Post ha!C vcro adullus puer libcralibu.s artibus non habcre vel observare dicitis? nisi quia vestra;
imbutus Mediolanum perrcxit, ubi Auxcntius .\ria- ij ordinationi contrudicutit, ct ex laico subito ad cul-
noruni cpiscopus cathedram non rogendam sod di- nienpatriiirchatustransvolarcresistunt?roniraillud
laniandam tenebat episcopalem. Quo del'uncto,dum apostolicum :Nemini cilo manum imposucris (/ Tim.
ad elcctionem episcopi popularis fieret in Ecclesia v). Quod si ea non habetis, de neglectu atque in-
conglobatiOjCCce quidam infans acclamabat, dicens curia estis arguendi ; si habetis, et non obscrvatis,
Ambrosium episcopum : ad quam vocem ct omnis de temeritate estis corripiendi et increpandi. Quod
illa conventio similiter acclamabat Ambrosium epi- violenter vos ad saccrdotalcm dignitatem promotos
scopum.Quod non humanis id (iericredcndum est asseveratisatqup protestamini,vestra!consocrationis
voluntatibus, sed divinis, ad salvationem ct creptio- tempore non ita esse declaralur. Qui postquam in
neni (idelium de adversarii nostri faucibus.qui tan- palriarchatus Ihrono stabiliti estis, non ut pater in
quam Ino rugiens, quKrit quem devoret {II Petr. v), filiis blandus, sed ut immitem in depositione archi-
inspirationibus. Qui dum se multis ac variis voluis- ppiscoporum el episcoporum pcr sevcritatem vos
set occultare argumcntis, ct a tanto honorc dclitc- dcmonstrastis, et in damnatione innocentis Ignatii,
789 EPISTOLyE ET DECRETA. 790
qupm vos ut dcpositum habetis, immodcratc exar- A tummodo depositionis cxitum pcr nostros audirc,
sistis : in cujus depositione, nisi prius veracissime vel cognoscere, sicut nunc volumus,missos voleba-
illiuscognoverimus transgressionera, vel culpain, mus quibus secundum horum
;
relalionem longa
inter depositos illum non numeramus neque dam- exsilia,ct diuturnas pediculorum comcstiones si in
namus, quia valde cavendum est ne sine causa in- tali intentione persisierent, quibusdam nuntianti-
nocens damnetur et sicut illum in pristino lionore
; bus, quod illis a nobis injunctuni fuil clam vobis
mansurum,si ei damnationis crimina non compro- cum sequacibus vestris rcsistentibus perficere rai-
bantur, sancta Romana retinet Eoelcsia, sio vos,qui nime potuerunt,aut depositioncm jam dicti Ignatii
incaute et contra paternas traditiones promoti es- utrum justa an injusta fuerit, invenire valuerunt.
tis, in patriarchatus ordine non recipit; et neque Qua cognita socundum sui modum canonica atque
ante justam damnationem Ignatii patriarcha; in or- apostolica in eo ccnsura extenderetur. Data mense
dinc sacerdotali vobis [fortc, vos, H.] manero con- Martio, die 18, indict. x.
sontit. Quod non ideo vestra arbitretur dilectio con- XIII.

tra vos invidise causa, aut exosos vos habendo id AD MICUAELEM IMPEB.\TOUEM.
(Anno 862.)
agere,atque incongrue contra vestrara ordinationom
Hatic cjiistolain pcr Lcniiciii u sc(-r,iis, iiiijicrialcni
exardescere; sed ducti zelo paterna; traditionis vo-
B vidclicct lcijatuiii, post rcpcrsninciii iinssnniin npo-
lentcs sanctam Constantinopoiitanam Ecclesiam, stoliciiruin iinpcralori Micliacli ilirc.ril |i'ilit Roiu.
qucB pro sui stabilitate atque firmitate censura san- dirc.ninns' luiii cjiislola iul Plioliinn. linprohat
dcjiosiiioiicin liiiinlii li prinnolioncin
ctorum Palrum ad hanc sanctam Roraanam Eccle- I'hotii a lcija-
tis tcincrc iijiprolialnin. .\j]'cii mulla pro hinulio ct
siam Rolito more percurrit, sine macula, sine re-
contra Photiuin, cujus elcctioneni, cuni ycctarii ct
prehcnsione, aut aliqua transgrcssione illfcsam Ambrosii promotione,aut concilium in quo Ujnatius
consistere, ct ea,qua! ecclesiasticis regulis obviant, fuerat damnatus, c.um Nicxno confcrcndum non
resecare : et maxime hoCj quod omni auctoritato esse demonstral. Monet imperatorem, ut Ecclesix
perlurbalores eompescat. Epistolam suam deprava-
canonice [canonica] revincitur, et tali consecrationi
tain fuisse (jueritur.
contraitur, quod jam per longam cousuetudinem [Apud Mansi, ibid.]
quasi regulariter actum defenditis,omnimodis am- NicoLAUScpiscopus.servussorvorum Dci.piissimo
putare. A qua (quia vos sicut nos diligimus) per et gloriosissimo filio Miciiaeli magno impcratori.
increpationem paterni aflectus providentiara ves- Sercnisssirai imperii vestri gloria, qucT; supcr or-
trara procul dubio voluraus revocare,iraitantos Apo- thodoxo! fidei intregritatem firmata constarc ccrni-
stolum dicentem : FiUuin quem diligit paler, flagcl- tur.dum aliquain sanctaConstantinopolitana Eccle-
lando raslirjat et corripit [Hebr. x!i.) sia,qua! sub vestra; dcfensionis tutamine consistere
De consuetudinibus quidem,quas nobis opponere C videtur,inconvenientiaprovenerint,hancsanctamca-
visi estis.scribentes per diversas ecclesiaSjdiversas tholicamctapostolicara,caputomnium ecclesiarum,
esse consuetudines, si illis canonica non obsistit RomanamscilicetEcclesiam,qua3sempersanctorum
auctoritas, pro qua eis obviare debeamus, niljudi- Patrum sincerissimas auctoritates in omnibus suis
camus, vel eis resistimus tamen caverc volumus: actibus sequitur, consulere decrcvit. Et ejus con-
ne hcBC vestra consuetudo qu» omniura sanctorum sultu [forte, Et si ejus, //.], quaj ecclesiasticis con-
Patrum promulgatione convincitur, ut ex laico non veniunt negotiis.agere curaverit,procul dubio qua;
subito ordinetur episcopus, vires accipiat ; aut in agenda, aut abigenda fuerint, irretractabiliter cun-
vestra ecclesia magis pullulet,operam dareminime cta disponere, ordinare atque definire poterit.Quod
cessaraus. Quam etiam nostra apostolica tantum vos feoisse in epistolis nuper ad hanc sedem mis-
abigit censura, quantura hanc tcmere recognoscit sis recolimus pro quibus etiam et nostros, secun-
:

prc-Bsumptam. dum vestram petitionem illas in partes pro qui-

Ue missis siquidem nostris.quos petitos in servi- busdam prffisumptionibus, quibus vostram assere-
tio beati Petri principis apostolorum pro utilitatc batis fatigari Ecclesiam, seu ob disscnsiones, quae
sanctae Constantinopolitanae Ecclcsia; contra deposi-propter religiosum virum Ignatiuni patriarcham,ct
tores imaginum, vel alias neccssitates ingrucntcs, n Photiuni emcrt'crant,subtilitcr invcstigandis et no-
necnon ct pro causa solummodo depositionis Scepe- bis renuntiandis raissos direxiraus.Sed cum ad nos
fati viri Ignatii inquirenda,illas in partes direximus, reversi fuissent, nihil nobis, ut illis et in nostris
silendum non est qui cum eis,sicut dicunl per cen-
: institueramus, de reverendissimo viro Ignatio re-
tum dicrum spatia,omnium,nisi suorumalloquendi nuntiaverunt apicibus ; sed verbis tantum, quiE de
facultas fuisset denegata, ut apostolica; scdis raissi eo contra nostrae voluntatis pcracta sunt obscrvan-
non dignc suscepti sunt,atque,ut dcoucrat, retenti. tiam, rctulcrunt. Post aliquot tamcn dicrum [deest
Quod non pro alia gestura putamusre,nisi utinqui- spatium, //.] ves/rarum partium prudcns et fidelis
rendi locum de depositione prt-Efati viri non inveni- legatus,nomine Lco. a secretis, apostolatui nostro
rent; quia ceu in apostolica nostra insertum fuit impcrialem cum actis apud vos gestis detulit epis-
epistola,qu<E nescimus cujus illusione (sicut in sy- tohim,quam legi jubentcs,cognovimusdememorati
nodo a vobis missa reperimus) fraudata exstitit, viri Ignatii patriarchse negotio, contra praeceptum
non illius promotionem, aut ingressioncm.scd tan- noslrum iinprovide illatam sententiam, et nihil
 :

791 NicoLAi papj: I. 792

omnino nostris jusgionibus saltem similem,sed ma- A. consuetudinem vestram novimus in regia urlje mi-
gis contrarie perpetratam [rcclius, simile.et perpe nime apicem archieraticse potestatis ahquem posse
tratum,//.]. Etenim.quia dudum in epistolis vestris habere sine ecclesiasticce plebis consensu,atque im-
quas tenemus prse manilius, illum multis accusa- periali sutfragio, et ob id Ignatium patriarcham
tionibus affirmabatis obnoxium.ob idque hune eje- damnare nolumus, neo debemus.
ctum, Photium elcgisse [pro electum fuisse, W.j,ne- Prsterea Photii, quem ex militia subito ad tanti
cessario nostra? sedis legatos apostolicaauctoritate culmen regiminis consecratis, ordinationem ratam
fultos de pluribus prsedicti viri Ignatii patriarch» haberi decernitis, eo quod Mectarius non solum ex
criminibus intentatis indagandum,et nobis renun- laico habitu,verum etiam ex pagano' sancta synodo
tiandum direximus, suspendentos videlicet senten- secundaordinantemerueritfieri[episcopusfieri]:qui
tiam eipulsionis reverentissimi viri Ignatii, vel tamen Nectarius veras religionis catholicus, nuUius
Photii rcceptionis,non in legatorum nostrorum,sed depositionis catholici eonscius sedis gubernacula
specialiter in nostro cxamine.AtquianuncPhotium sine scandalo,sine vi,siue omni schismate suscepit
retiTiontes,prudentissimum virum Ignatium patriar- qucm Spiritus sancti auxilio,et talento sibi credito,

cham absque nostri apoetolatus ejecistis judicio, hairelicorum perfidiis restitisse, eorumque dogma,
nosse vos omnimodis volumus,nullatenusnos Pho- quod jamexlongo tcmpore pullulaverat.etplurimos
tium recipero, vel Ignatium patriarcham damnare. " sui contagione infecera, destruxisse, ipsi recolitis

Denique consideare libet quid sibi vult hoc, quod et idcirco bene et optime sanctae secundae synodo
perduodecim fcrejam annos regise urbis vestrae apostolic» sedis auctoritate fults ita de Nectario pla-
innocue sacerdotiura agere,et sanctis virtutibus pu- cuisse lestamur Theod./.v Hht. ecclcs.c, 8).
((/<; yect.

dicitiae, castitalisque florere dictum Ignatium, non Sed beatus nihilominus fuigidissimus doctor Am-
solum ipsi per vestras innotuistis epistolas, velut brosius \de S. Amhr. Paul. in ejus Yita), quem simi-
etiam synodicis vocibus ejus sub tempore habiiis, liter ex militia et catechumeno asseveratis epis-
magnis honoribus epislola; vestrs fatentur, quas copum cum divinitus per miraculorum signaab ip-

prae manibus tenemus, laudastis jugiter et extulis- sis cunabulis usque ad consecrationis suae tempus
tis, minime eum ad apostolicam sedem invasoris, regimen a dissidentibus po-
luisset evocatus.et ad

vel alicujus criminis opinione notantes,nunc invide pulis subito in unam

sui concordiam provocatis,

damnatis. Quod utique indiscrctissimum factum compellereturecclesiasticum suscipiendum,min:me

sancla! nostra; generaliter EcclesiK,nostroque apo- scditioni, vcl schismati studuit; quin potius eas,

stolatui, ac sanctorum Patrum priscse definitioni quas rcperit, semetipsuui non ultro, sed coacte
omnimodis exstat inconveniens. populo offerens, repulit et removit. Neque damna-
Nostiuidcmdenobilissimovirolgnatiopatriarcha C tioncm molitus est alicujus,quam nunquam omni
non tantum hsc, verum et illud oomperimus, quod no ob sui culmiuis consentiret incrementum sed
non soluin genere claruit, verum etiam a priniEvo coactus atque compulsus,volis eorum consentiens,
suse a:tatis per singulos ecclesiasticce gradus asccn- ecclosiasticarum roguiarum normam toto vitae suee
dens ex monastiea vita,omni ecclesiastico ccetu cou- tcmporc rustodivit, omnes hsreses debeilans verbi
srntientc (sicut in apibus, quos sanctissimo Leoni Dci tclo succinctus,pro quo a;que hoec sancta Roma-
pnesuli pra;dcccssori nostro dcstinavcratis,compe- na Ecclcsia eos rite suscepit. Ideoqae hoc tempus
rimus) episcopatus culmcn promeruit.Photium au- necessitas probe suscepit, quia contra canonum
tem novimus per nullos ecclesiasticos gradus ascen- privilegium sibi concessum nihil novit temorc per-
dentem, sed tantummodo ex laicali militia episco- petratum.Vos autem non ita horum illustrium viro;
pum pertinaciterordinatum.Quamobrem necessario rum comparationcm perpendistis,ubi sa;pe dictum
in sententia nostra qua stetimus,persistimus,et nc- virum Ignatium patriarcham juste a vobis ordina-
quo venerabilem Ignatium palriarcham in aliquo tum,injustedepatriarchatuejicientes,Photiumsubi-
danmatum, nequc Photium modo quolibet suscipi- to cx laicali mililia in episcopali dignitatc elevastis,

mus.Verum,quia omnibus accusationibus rcmotis, et ob id nihil valere patimur : quiasancta; Roman»

quibus strcnuum virum Ignatium patriarcham ad q Ecclesiie nunquam exstititmosimprovide vel injustc

apostolicam sedeui assorebatis notabilom,unum op- unum ojicere, et alterum subrogare ; sed magis
ponentcstantummodo,qnodpotentiasfecularisedem studuit «qua lance omnium librare et juste definire
pervaserit.vcstro speciali deposuistis, damnaslis et ncgotia. Igitur, quia ad Nica;ni venerandi coctum
expulistis arbitrio, Photium [et Photium] ex laicali concilii vcstrum,qui in depositione Ignatii patriar-
agmine improvido in ejus loco subrogastis episco- chffi alTuistis totidem numeri fere dicitis,miraraur.
pum^squanimiter ferre omnino non possumus.ma- Et quid prodesse consideramus ejusdem nunieri
xime cum horum duorum negotium iuvestigari, et collcgium pra^esse^ubi ipsius sententiffi pra;varican-

nobis renunliari,non definiri,raandaverimus. Qua- tur,cujus et numerus [reclius nnmprum, II.] iniita-

propter,ut diximus,nullo modo prudentis viri Igna- tur? Quod non laudo magis quam reprohcnsione
tii patriarcha; depositioni, vel Photii subrogationi ducimus diguum, quia omnino magis peccatis est
asscnsum pr;ebcmus, quousque veritas orani falsi- cumulus, uhi multipliciter fueritagmcn prajvarica-
talis fuco nudala in pr.escntia nostra cducat. Quia torum.Nos quidem non numerosum tantum sancto-
793 EPISTOL.E ET DEGRETA. 794
rumepiscoponim colleglum Nic;enict Chaloedonen- A excerpta,quibus intellectus ipsius epistola; contine-
sis conciliorum,caeterorumque sanctorum Patrum batur, aliud pro alio, ignoramus, quis temerarius
synodieas constitutiones sequiraur,scd eorum libe- coram vestra imperiali conspcctu legendo percur-
rales veneramur justas divinitus inspiralas senten- rere vel interpretari pra;sumpsit, quam si coram
tias et non tantum pro suorum muUitudine obser-
;
vestrn; majestalis pracsontia scrutari jusseritis, in
vantur a nobis, quia rcvora multi in porsonis fuere, aliquibus eam mutatam atque fraudatam locis re-
sedinvalidissimissententiiseosperpendimusplures perietis.

Quod autem asseveratis fatos fuisselegatos nostros Nos autem volentcs, clementissime triumphator,
post damnationcmreligiosissimivirilgnatii patriar- excellentiam vestram ab omni labefactionis crimine
chss, omnis ejus consecratio {pro omnem ejuscon- illaesam consistere. et per diuturna tempora tran-
secrationem, H.) debere cassari, damnat atque quillissima imperii vestri sublimitatem in Dei
patiamur ut quia neque
evelli; absit, ut lioc fieri : sincerissime manere servitio, ut spiritalis pater
[reclius ut qui nequc, //.) Ignatium patriarcham spiritalem filium commonentes, et ea, qua; Deo
damnamus, neque Photium mccchum suscipimus, placabiliasuntapostolicisadhortalionibusadimplen-
qui sedem viventis viri et [forle da commonentes et sicut vestri soliti sunt praedeces-
pudice servantis :

conservantis,ff.],temere sibi usurpare praesumpsit, p sores, qui in culmine imperiali consistebant, hanc
atque, ut ita dieamus,quia [forte delenda vox quia, sanctam Romanam Eeolesiam pleno devotionis ve-
W.jcontra ordinem in ea conversari non erubeacens, nerari affeotu, ita el vos apostolicis perficere ora-
EccIesi.TJvestrsscandalamultiplicaricoiisentiamus. culis obsecramus, quia ea quaj in praesenti negotio
Quin potius, serenissime fili Auguste, dilectionem ecclesiasticis proouravimus sancire institutionibus,
vestram monemus,suademus, atque apostolica au- non invidi.-E causa, vel aliqua dolositate peregi-
ctoritatedenuntiamuSjUt tandem aliquando resista- mus, sed volcntes vestram imperialem dignitatem,
tis illisqui prolibitu suje voluntatis contra Constan- el sanctam Constantinopolitanam Ecclesiam illsesam
tinopoIitauK EccIesitB se praisulem erigentes sine servare, ot ab omni reprehensione, ducti ferven-
examinatione canonica ignorantibus nobis crebro tissimo zelo charitatis custodire, sicut in epistolEB
deponentes,aIterum inopinate consecrare nituntur. serie ad vos missffl reperitur, Deum timentes
Unde ha3c discussioinorientalibus vestris Ecclesiis, ordinare decrevimus, et cuncta obsorvanda pra;op-
heul plurimum agitatur; sed magis studeatis, tamus.
quando aliqua emerserint, unde schisma possit Omnipotens autem Dous,qui vos ad reprimendas
oboriri, nostra; Ecclesia; consultu peragere : quate- multarura gentiura feritates in impcriali culmine
nus sicut jam factoprosanctisimaginibus novimus eligero dignatus est; piissimum imperium vestrum
quod juste deliberatumest,maneat apostolicre sedis ^ ad statum et defensionem sanctae sua; Ecclesia; per
auotoritate firmatum. Quod autem tantummodo multa annorum consorvet curi'icula, et sospite vita
amulatione volu.-^tatis, contra canonicas vel syno- sempor vos ea, qu« illi sunt placita, vobis velle
dicas censuras,inoonsulta Romana Ecclesia,perpe- concedat quatenus ut in pr?esenti vobis saeculo
:

trari conatur, vestr* religionis brachio arceatur,ne felicitor imperatidi

polestatem tribuit.in futuro pro
videlicet sanct;e Dei Ecclesia',ac regiae urbi gloria bonis actibus, et justiti;e observantia, qus sub
vestra,quod absit.sub tempore in aliquo minuatur. vestro libramine ponderari debetur,pra3mia ffiternae
Liceat ergo sanctam Eoclesiam, quam Christus felicitatis habere permittat. Data mense Mart. die
sacro suo sanguineaservitute corruptionis redemit, ^9, indict. ix.
orthodoxam fidera servantem vestro certaminema- XIV.
nere ab omni inquietudine infestatorum tranquillam SUPPLE.ME.NTUM CO.NCILII RO.^LVNI AN.NI DCCCLXII.
atque pacatam. Denique Ecclesi» Gonstantinopoli- [Apud Mansi, ibid.]
tanas hortamur statum,uttales alereomni religione I. —
DeJoanne archiepiscopo Ravennalc.
eruditos studeat viros, qui ad honorem cardinis Joaunem archiepiscopum Ravennatem,quem pro
ipsius sancts Eoolesia! suis pra»sulibus mortuis vel quibusdam nccessitatibus ecclesiasticis et diversis
quolioet casuamododisoedentibus valeant subroga- Q pra3sumptionibusadsynodumconvocavimus;etquia
ri:quod non solum in tanto patriarchatu observari a Nandeoiso (a) Polensi episcopo nostro pra3sulatui
omnino debet, verum etiam in singulis quibusque contra eum lii)elloporrecto,pessimohaereseoserrore
civitatibus ex consuetudine canonica magna cum irretitus dioitur, et viva voce profertur, venire di-
cautela servatur et custoditur. Sed et hoc vestrce stulit atque contempsit,et pro illato crimine purifl-
clementiae intimare curavimus,quia sicut in vestris care se noluit; secundum sanctionem decimi noni
actis apostolioa; sedi et nostro pontificio directis capituli Cathaginensis concilii,sacrarum missarum
insertum invenitur,nescimus cujus fraude vel dolo- soleraniis,corpore etiam et sanguine Domini nostri
sitate epistola nostra ad vos direota fraudata est. Jesu Christi separamus, atque in praesenti synodo
Et non solum quia in vestra praesentia secundum excommunicamus, usque dum in nostra prffisentia
illius textum vel ordinem releota nonest,sed plura venicns hic Romas purificationis ipsius videamus
(o) Ignotus fuit episcopus iste Ughellio.ac proinde in Italia sacra adjungendus catalogo Polensium epi-
scoporum.
 79a NICOLAI PAVJE I. 796
integritatem. Si communicarft pr.Tc-
qui vcro Ili
A XV.
surapserintpari suljjaceant exconimunieatione con- EPISTOLA NICOI.AI AD ADONEM AHCHIEP. VIENN.
(Anno SG2.)
stricti.
Valliiim novo archiepiscopo niittil, ad quem Acta
II. — Quia Dominus Jesus Christus curne tanlummoilo synodi a se Romx celebrali transmitiit.
passus esl.
[Apud Mansi, ibid.\
Veraciter quidom credendum est, et omnimodis
NicoLAUS episcopus, servus servorum Dei, reve-
profitendum, quia Domiiuis noster Jcsus Christus
rendissimo et sanctissimo Adoni Viennensi contra-
Deus et Dei Filjus passionem cruois tantummodo
tri nostro archiepiscopo.
secundum carnem sustinuit, deilate aulem impas-
Sanctioni etinslitutioni canonicae obtemperantes,
sibilis mansit, ut apostolica docet auctoritas, et
vestra; dilectionis apices destinare curastis; quibus
sanctorum Patrum luoulentissime doctrina oslen-
cordi apostolico la^titiam dedimus,licet eisdem per-
dit.
leotis, msrore affecti fuerimus, eo quod quatuor
III. — Dc his qui divinitntem passibilem dicunt.
synodos observantes, quintam,et sextam preetermi-
Hi autem quiRedemptor noster
aiunt quia
seritis. Nam in petitione pallii vobis annuimus.Ve-
Jesus Christus et Dei Filius passionem crucis
rumtamen istiusmodi occasione nacta,non fuerat po-
secundum deitatem sustinuit, quoniam impium
B stulatio vestra implenda, nisi recensita intentione
est et catholicis mentibus exsecrabile, anathema
direct.e scripturse cognovissemus vos per omnia
sint.
tenerevellequodsanctadogmatizat Ecclesia.ldeoque
IV. — De liis qui dicunt quia in liajitismalc oriijinalc
volumus,pariterquesanclitatemvestramrogamus,ut
pifaculum non omnibus dimittatur.
sub omni celeritate dirigatis qualiler vos de ipsis
Omnibus enim qui diount ([uod hi qui sacrosan-
quinta et sexta synodis sentiatis. Gratia sancti Spi-
cti fonte baptismatis, credentes in Patrem, et
ritus adhortante atque adjuvante, in raense Martio
Filium, Sanctumque Spiritum, renascuntur, non
pro diversi^ EccIesia;utiIitatibussynodum Romie ce-
ffiqualiter originali abluantur delicto, anathema
lobravimus.Ubi etiam qusedam capitula staluimus,
sit.

V. — Slatuta cancilii bcatissimi Leonis IV pujkV

ipsaque vestra; sanctitati custodifnda,seu confratri-
inviolata permaneant. bus veitris arehiepiscopisper vos transmittonda di-
Omnis oniin qui a prajsenti statutoconcilio sacra reximus, et sufTraganeis vestris, ut hoc instruatis,
statutavenerandiooncilii beatissimi Leonis(o)pra;de- observare hortamur.
XVI.
cessoris noBtri IV prtBsulis violare tentaverit,ut post
AD EUMDEM.
discessum beata; memoria; sanctissimi Benedicti (Anno 862.)
pontificis antecessoris nostri actum recnlimus,ana- C De divorlio inter Lotharium regem et u.vorem ejns
thematis vinculo innodamus. Theutberijam, satisfaciens consuUis Adonis.
VI- — Ut clectioncm Romani pontificis nullus [Apud Mansi, ibii.]
conlradicerc prxsumat, NicoL/VUS opiscopus, servus servorum Dei, reve-
Si quis sacerdotibus(i),seu primatibus,nobilibus, rendissimo ct sanctissimo confratri nostro Adoni
seu cuncto clero ejus sauct.T Romanas Ecclesia; archiepiscopo.
electionom Romani pontilicis contradicere pr<esum- Quia sanctitatis Ec
vestrae pro statu sancta: Dei
psorit, sicut in concilio beatissinii Stephani((')pap£e clesiae ferventius invigilare constantiam cernimus,
statutum est, anathema sit.
et contra delinquentium, imo pra^varicatorum et
VII. — De his qui episcopum perculerc prxsumpserint. sanctarum legum violatorum, mores et aclus per
De his autem qui episcopum percutere,verberare zelum rectitudinis vos erectos consideramus,omni-
aut cmdore praesumpserint, ut anathcmatis subja- potenti Deo gr.itias agimus,et vestram sanctitatem,
ceant periculo, sancimus, et inviolabili promulga- ut in talibus illo adjuvante proficiat,ea auctoritate,
tione statuimus. qua3 nobis per beatum Petrum principem aposto-

(rt)Cujus concilium abllolstcnio edituin rursus in ganda famosam hujusmodi controversiam dirimere
suam Collectionem intulit Labbeus lom. IV. n posse vidcntur.CnutNicoIausI,deelectioneRomani
(6) Ad quos eo tempore speclaret electio Rnmani pontificis agens, ac turbas in ea exoriri solitas eli-
pontificis, animadvertc. minare cupiens^confirmat et observanduna decernit
{c) Gratianus c.8,dist. 33, decrctum Stephani IV quidquid inconciliis beatissimi Slephani pap» sta-
papa^, quom alii quintum appellant, refort, ubi sta- tutum est.Ergo decretum Slephaiii,procul dubio IV,
tuitur qu.c ratio adhibendain posterum foretinele- eam in rem pr.-coesscrat. Hoc autem vix aliud qsse
ctione Romani pontilicis. Atqui Baronius, Binius, potueritquamquod Gratiano laudatur; cuitamcnsi
Papobrochius, Natalis Alccander.aliique catholici, superadditum a subsecutis pontificibus
velis aliquid
figmenlum hoc et imposturam putarunt hominum non repugnabo.In concilio quoque Romano,habito
impense faventium auctoritati imperatorum, quo sub Lamberto imperatore, atque adeo anno 904, ut
tempore lervebant bella inter sacerdotium et impe- putavit Baronius, et post eum Labbeus tom. I.\
rium. Contra Pagius in Crit. Baron. ad an. 897 Conc, scd quidem anno 898, roboratur antiqua
germanum fetumcssedecretum illud conlendit,non consuetiuio observata in electione ponlificis. Si an-
quidem Stephani IV,qui anno 817 vivere desiit,sed tiqua tunc orat consuetado, ergo ad tempora usque
Stephani V appellati VI, qui unno ^96 papa electus Stephani IV papjc illius initia non immerito dcdu-
est.Verum .\cta concilii Roinani nunc mihi cvul- cantur.
797 EPISTOL^ ET DECRETA. 798

rum concossa est, modls omnibus commonomus.et A. terne ab apostolica scde rccoptum.et do errorc quo
quantum illos,sicut in vestrisnobis innoluisis litle- accusabatur, sacramento purgatum,ac ut Romanee
ris, prave alquc incaute agere conspicitis, tantum sedi dignam reverentiam exhibeat,tam ipse, quam
illius.fVeti auxilio divinse legis,per sacerdotalem et successores ejus, super corpora sanctorum nobis
pontificalom auetoritatem,nullius pcrsoniE habendo juratum foro. Libellos quos mandastis noI)is diri-

acceptionem, et prjcdicationis verbo nova et vetera gendo, quando ad nos iterum miseritis, vestras

proponendo, ne sanguis eorum de manibus vestris sanctitati dirigemus. Et post alia. Ut mala, quae in
requiratur, hortamur resistatis. Forsitan benignis- regno GalliK fiunt.zelo pietatis corrigantur, et per
sima ac largiflua omnipotentisDeicIementia a pro- vos, et per alios oonfratres nostros, instantissime
prio libitu eos revocare dignabitur,et infra gremium elaboretis exhortamur, ut fortissime in tot malis
Dominici gregis vestro studio atque labore recepti. prsparati resistatis.
de lucratione fraterna meroedis lucrum recipere me- XVII.
reamini quia ecce instat tempus.ut ascendatis ex
:
AD I.OTH.\RIU^r HEdE.M.
(Anno 8.52.)
adverso, et opponatis vos pro domo Israel murum,
Leijritos ad synoduin coyendam miltil, al quam piw-
et stetis in praelio in die Uomin\. Iitpost «/m.Deca-
cipit diios de Caroli regno episcopos aceedere sicul
pitulis, quibus nos vestra beatitudo consulere stu- n dc Liidovici patrui, et Caroli fralris ejus regno bi-
duit ita rescribere nostra apostolica soUicitudo cu- nos uloc convenire jusserat.
ravit secundum Patrum sanctiones. [.\pud Mansi, ibid.]
1. Requiritis enim, si dimissa uxore, quam log- NicoL.\us episcopus,servus servorum Dei, Loth.\-
time sponsatam quis duxcrit, quia nomen malum Rio rogi (rt) pro synodo).
postmodum ei imposuit, absque decreto generalis Regalis excellentia vestra nuper apostolatui no-
ei aut aliam accipers contra auctori-
synodi, liceal stro direxit, ut pro perficienda synodo missos e
tatem evangelicam, aut, illa superstite, pro uxore latore nostro dirigero dignaremur: quod nos.et ante
concubinam habere.Quibus nos apostolica auctori- litterarum vestrarum preces, et postmodum facere
latefultisecundumevangelicam sanctionem omnino desiderio ardenti cogitavimus. Sed quia raulti san-
resistimus.et nec alice uxoris copulam ois qui talia ctarum ecclesiarum Dei utilitatibus hactenus fui-
agunt.dimissa superstite,habero concedimus,nequo musoccupati, tam coleritorut volobamus oos desti-
concubinam habendi licentiam tribuimus. nare nequivimus. Nunc autem.Domino nostro Jesu
2. De eo, si desponsata nesciente sponso corrum- Christo favente,legatos sancta^ nostras cui Deo au-
patur,et postmodum dote facta maritali more cum ctore deservimus EocIesiK, duos revorontissimos
eadem idem sponsusjacuorit si postmodum inter- ; [edit. Toin. addit. et sanctissimos] episcopos, Rha-

cepto [edit. Rom., interjecto titrinque] tompore C doaldum sancta; Portuensis Ecclesiffi, et Joannem
iceat eiipsam, quasi prius ab alio corruptara, di- sancta3 Ficolensis [cdit.Rom., Fundensis] Ecclesise
mittere, et sic aliam ducere, quasi ista nou fuerit deliciosos noslros.quorum adventu atque prcesentia
uxor, aut concubinam pro ea tenere. Nec hoc con- Deisacordotum synoduscongregetur.transmittimus
sentimus,ut hi qui legitimo nuptiarum foedere con- sicut nostris vobis jampridem dircximus litteris,
junguntur, et unum corpus per aliquod temporis quibus magnitudrni vestree intimatum est,binos epi-
spalium efficiuntur, divortium faciant. Sed quod scopos de regno Ludovici regis patri vestri, et Ca-
prius initio conjunctionis corruptas percipiendo vo- ro!i regis fratris vostri, adipsam synodum conveni-
luntaric tacuerunt, postmodum intercepto tempore re debere.Nunc autom volumus,atquelitferisnostris
sustincndo, et si non voluntarie, inviti custodiant, directis jubemus, similiter duos de regno Caroli
etiam a concubinis omnimodo se abstineant. gloriosi regispatruivostri ibidem sine aliqua ambi-
3. Si hi qui sacras res ecclesiis datas,et a fideli- guitate adesse. Quas sane litteras nobilitati vestrae
bus oblatas,quasi a principibus sibi indultas inva- dirigentes,petimus ut eas ipsi Carolo regi de prae-
dunt, vastant, diripiunt, retinere prccsumunt, au- senti per vestrum fidelem hominem transmittatis :

ctoritate episcopali excommunicandi et anathema-
tizandi sint. De his quidom rebus, qua; semel Deo
J)
contributa; atque dicata; sunt, et postea sub occa-
sioneconcessionisprincipumaquibusdam invadun-
tur [edit., Rom.addit atque diripiuntur]sancimus,ut
prius consuItoprincipe,adresecandam tamprossum-
ptivam factionom, cognosccndum utrum illius sit
concessio,an invasoris pra;sumptio.Quod si princi-
pis inordinata fuorit largitio, ipso sit princeps pro-
emendatione rodarguendus si autem invasoris de-
: dcntos sane in vestra^ humilitatis devotione fideli.
claratur preesumptio, usque ad emendationem ex-
communicalionissitvindictacoercendus..'/</>os/n.';(7.
Joannem archiepiscopum Ravcnnatcm scialis pa-
quatenus duo regni ejus episcopi, ut diximus.ad
et
praifatam synodum,quce auxiliante Domino congre-
ganda esf,cum nostris pariter legatis valeant con-
vcnire. Quos sane apostolatus nostri legatos excel-
lentiavestra dignohonore suscipiat,et familiaritatis
eis locum concedat,ut Domino auxiliante, cum ad
nos fuerint reversi,dignanobis de parte vestra nun-
tiantes, maximas Deo gratias referre, et apostolicas
vos benedictionis munere ditare possimus,congau-
Doxtera vos supernae majestatis ilhesos consorvare
per tempora longa dignotur. Pata ix Kalcndis De-
cembris, indictioue xi.

(a) Sic reformavi hanc salutcm cx edit. Rom.

799 NICOLAI PAPiE I. 800
XVIII. A decrevimus, tam celeriter, ut inter nos statutum,
AD CAtlOHIM CALVWI REGEM. est, in Franciam destinare nequimus. Et quoniam
(Anno 8G2.) quo nos
ccclesiastica; rectitudinis et utilitatis zelo,

Ut duo ile ejus regno eyiscopi ad synodum Metis co- scmper fervere oportet, accensi, legatos nunc, si-
gcndam proliciscanlur. cut diximus, nostros duos venerabiles episcopos,
[Apucl Mansi, ibid.\ Rhadoaldum videlicet sancta; Portuensis Ecelesiae,

NicoLAUs episcopus,servus servorum Doi,CAROLO ct Joannem sanctie Ficolensis [edit., liom., Fun-
glorioso regi [pro synodo]. dcnsis] Ecclesia; antistites, deliciosos nostros, illuc

Sedes haec sancta atque praecipua, cui Dominici pro ejusdem rei qnam scitis negotio canonice de-

gregis est sollicitudo curaque commissa,in omnibus finiendo direximus. Quos clementia vestra benigne
mundi partibus rectitudinis suas dispositione salubri suscipiat, eisque fidelem atque prudentem tribuat

cunct.a ordinure perficereque divino freta procurat hominem, qui eos usque ad locum, quo a talibus
auxilio, ct quod singulari pro auctoritale perficere quorum comitatu ad prae-
suscipiantur hominibus,

valet, multorum sacerdotum decernit dofinire

s;epe dictum regem Lotharium fratrem vestrum illaesi
consensu,et justitiffi censura ea scilicet emendanda valeant pervenire, securos et quietos, omnique
deliberare, qua; perperam atque enormiter fuerint -n suavitate deducal [edit., Rom.
addil. cognoscat

alifubi coramissa. Unde vestra; regali Deoque ama- prffiterea Quia pro communi
clementia vestra].
bili eicellentis notum esse volumus, quia ad futu-
Ecclesiae pace atque consensu, duos episcopos de

ram synodum, quse Metis civitate Lotharii regis regno Caroli regis, patrui vestri, ad ipsam syno-
nepotis vestri pro Teulberga sorore Hucberti
(«)
dum, qu« Domino auxiliante in Mctis civitate con-

clerici, et Waldrada congreganda est, duos de re-

greganda est,sedis apostolicasmissa vocatione con-
venire prscepimus qui una cum missorum no-
gno vestro episcopos, quos prudentes atque vera- :

ces vos esse cognoscitis convenire Jubemus, qui

strorum pra!sentia, et aliurum sacerdotum Dei
uua cum sanctffi sedis nostr» legatis, quos illuc conventu, quod definire oportct, juste canonice-

Domino auxiliante nun,c destinamus, et aliorum que decernant. Data iv Kalendas Decembres, indi-
ctione
venerabilium episcoporam coetu, qui ad eamdem xi.

synodum eonvenicndi sunt, subtili cuncta indaga- XS.

AD EPISCOPOS GALLI.E ET GEP.MANI.E.
tione,rectaque valde inquisitione,secundum Deum,
(Anno 862.)
et venerabiles sanctorum Patrum instilutiones.exa-
VI ad synodum Melcnsem cum legalis accedant, ubi-
minare ac definire decertent. Nam et Ludovico glo-
(jue audito Lothario,cjus divorlii causam cognoscant
rioso regi. fralri vestro, simili modo litteras nos- et canonice dcfinianl.
'^
duos regni sui episcopos ad ipsam
tras direximus, [.\pud Mansi, iliid.]

synodum convocantes, quatenus in omnibus, qus
ibi statuenda sunt, rectitudo vigeat, justitia pol-
leat, et falsitate fugata vcritas splendeat
rabili sacerdotum Dei certamine Christi Ecclesia
ab omnibus inconcussa consistat adversis. Quos
sane in veniendo episcopos, et ad jam dictam sy-
nodum jussione nostra volentes occurrere, vestra
non retardet nobilitas; sed pro Dei amore ipsos ab-
sque temporis protelalione ad prajfatam synodum
sinatis occurrere. Data non.Kalendas Decembri,in-
diclione xi.
.\IX.
AD LUDOVICUM II IMPERATOKEM.
Commcndal pro causa Lolharii
legatos fralris ejus in
Franciam missos.
[Apud Mansi, ibid.]
NicoLAUS episropus, servus servorum Doi,LuDO-
vico imperatori /pro synodoce].
Augusta; serenitatismagniludini vestrae,imperiaH
fulgenli decore, his apostolatus nostri litteris inno-
tescimus,quia multisetquotidianis ecclesiarumDci
sollicitudinibus et utilitatibus,quibus nos vigilanter
insistere decet,praepediti, missos nostros pro perfi-
NicoLAUs episcopus, servus servorum Dei, omni-
bus archiepiscopis per Galliam et Germaniam con-
: ut veno- stitutis [pro synodo].
Incognitum vobisessenon credimus,qualiter pro
duadus feminis Lotharii regis, Ecclesiae Dei tacies
illiciti connubii n«vo aspersa sit, vel qualiter una
repulsa idem rex alteram sibi scelcratissime copu-
laverit. Quarum prior Theutherga nomine, pro sui
repudio acriter dolens, per emissam legationem
super hoc negotio sedis nostra; expetivit judicium.
Ex qua re unius partiscausam sine altera judicare,
canonicum fore minine duximus. Statuimus ergo
fraternitatem vcstram Metis collectam.paritercum
legatis nostris ejusdem Lotharii causam audirc ct
D canonice communi sentcntia definice. Itaque juxta
statutum nostrum,cum duos alias in partes fralres
nostros destinaremus episcopos,accidit ad nostram
notitiam pervenire, quod Lotharius, legitima et
prima repulsa muliere, secundam sibi ascivit con-
jugem, neque sedis nostrae petitum ac promissum
judicium exspectansnequecanonico judicio uspiam
succumbens. Qua ex re quid aliud datur intelligi,
nisi quia ubi plurimorum judicium prajvenit, ibi

cienda synodo, quam pro causa Lotharii gloriosi suo judicio pr«varicatorem se indicavit Et ideo .'

regis,fratris veslri,nostra apostolica fieri auctoritate universaliter hanc fraternitativestrfe apostolicae an-

('0 Dc Theutberga et Wuldrada vide Vitam S- Deicoli tom II. Actorum ord. Benedicti, pag.H-4. Hard.
801 EPISTOL^: ET DECRETA. 802
ctoritatis cpistolam dostinavinius, ut ChristiancB A prcesidentibus adunarc debeatis, ot una cum eis
religionis zelo accensi, pariter cum missis nostris vigilantius, sine dolositatis macula, vel fomento
Metim proficiscamini, illucque Lotharium convo- invidiae, aut odii nutrimonto,qu;c possunt honiMifS
cantcs audiatis,et in eum canonicum judicium pro- a via veritatis pervertere, et a calle rectitudinis,
feralis. Quod si venirc distulerit, et a pra:sentia se proh dolor ! declinare, semper Deum pro; oculis
synodali prKsentibus legatis nostris subduxerit, habentcs, personas principum, et terrores, qui ad
et ad poenitentiam ac salisfactionem repedare mi- tempus insurgunt, et in tempore finiuntur,contem-
nime curaverit, ita ut prcEsentialiter ad synodum ncntes, quid in his justius, quidve veracius cum
coram missis nostris satisfacturus, et a sceiere re- fatis missis nostris invenire valueritis, horum con-
cessurus occurrat illum de csetero excommuniea-
; sensu dormire et statuere procul dubio studeatis,
tum reddemus, et quandiu in hoc permanserit, a cavcntcs hoc quod per prophetam dicitur T^x his :

totius Ecclesi» consortio faciemus exsortem. qui dicunt honum malum, et malum bonum : qui po-
nunt tencbras lurcm, et lucem tenebras : qui dicujit
XXI.
AD EPISCOPUS IN CO.NCILIU METE.VSI RESIDENTES.
dulcc amarum, ct amarum dulce (Isa. v). Nam et
cvangelica inter CcBtera,quas nos ad bene vivendum
(Anno 862.)
j,
instruit, sententia admonet dicens: Nolite judicare
(// TJieulhenja' ruusam cxmninent uc de/iniunt, ron- sccundum faciem,sed justum judicium judicate {Joan.
ciliique Acta ad se mittant.
ix). Psalmista quoque ait 5; vere utique justitiam
:

[Apud Mansi, ibid.\ loquimini, justa judicate, filii hominum [Psal. lvii).
NicoLAUS episcopus, servus servorum Dei, omni- Igitur cum multa sint.quibus vestram fraternitatem,
bus reverentissimis archiepiscopis confratribus no- non oblivionis aut ignorantis causa de vobis judi-
stris, et episcopis in concilio residentibus quod cantes, sed charitatis studium amplectentes, cora-
Metis celebratur. monere possimus haec ideo sufficere credimus,
:

(fl) Reverentias sacerdotali tunc debitus honor im- quia ad plura vos et evangelica3, atque apostolicae,
penditur, cum eos in omnibus, quce ab illis sub propheticcTsque lectionis dogmala in talibus memo-
c-equitatis libramine geri debent, trutinam miseri- ria transcendere non dubitamus.Tantum est,ut cum
cordiaecum lance rectitudinis tenere conspicimus, cequitatis justitia in prssenti examinatione, sine
ettenendo nullius favore retenti.aut quorumcunque aliquo dolo vel invidiae macula,sicutprcBfati sumus,
terroribus permoti, vel otiani numerosis pecuniis, quia Deo prssente assistitis, proximorum causas,
aut honorum amplitudinibus a tramite justitiaj cum jam dictis missis nostris, ita juste et irrepre-
quoquoraodo Sed quantum
inclinali perniutantur. hensibiliter cum Dei timore definire satagatis, ut
eis erga proximos in discutiendo cura conceditur, C illorum omnibus vestraique s:inctitatis consensus
tantum his sine personarum acceptione ad sui cus- atque judicium aequitate fulgere videatur. Nam si
todiam pavor cum zelo rectitudinis procul dubio vos vel illos in aliquam partem, pro cujuscunque
adhiberi debet.ne immemores illius apostolicie sen- favore,acanonicis et sanctorum Patrum institutio-
tentioe videantur dicentis Vnusquisque propriam
: nibus,quod non optamus.declinare perspexerimus,
mcrcedem accipiet secumlum suum laborem [1 Cor. arguere non dubitamus. Si vero aliarum ecclcsias-
iii). Nam cum inter multarum ecclesiasticarum ticarum utilitatum in endemconcilio resacciderint,
rerum, quK ad salutem et fidoi soliditatem populi digno examine pertra;tantos eas cum Dei timore
Dei perlinere videntur, noster apostolicus animus definire satagite. Si autem aliqua in eo fuerit con-
causas extenderetur, de quarumdam feminarum tentio orta, in qua diffinitionis ponere nequiveritis
controversia, TheutbergcE scilicet atque Waldradc^, fortassc censuram, nostro eam judicio reservare
admodum sicut quorumdam referentium, quia pa- sancimus.Statuimus autem,ut cunctaquae in eodem
storalisnoscuraad audiendum commoverat.relatio concilio peracta fuerint acdefinita, nostro praesula-
intentos reddidit, et ne aliqiio violenticTe morbo per tui gestorum serie inounctanter significetis ut si :

desidiam grex fatigetur Dominicus, ad medelam ea, justitiffi pulchritudine, probabilique sanctione
rccuperandae sanitatis ardore charitatis ferventius [j
definita perspexerimus, Deo omnipotenti gratias
quippe Theutberga multis vici-
invitavit. Projdicta refcramus : si vero injustitice,quod nolumus.et con-
bus sedem apostolicam lacrymosis litteris studuit renovaresum-
trarictatis fuerint acta intentione,ea
appellare in quibus affatu flebili puram se quo
: mopere jubeamus. Missos quidem nostri pontificii,
accusatur crimine,inquit,atque insontem.Ad quod ut in prima epistola vestrfs dilectioni signiflca-
negotium et judicii discretionem,sicut jam vestram vimus, pro quibusdam ecclesiasticis utilitatibus,
fraternitatem nuper per apostolicos apices commo- quibus fuimus occupati, destinare nequivimus. En
nere decrevimus, apostolico vos hortamine adesse Christo juvante.strenuitalis pollentes scientia atque
volumus, quatenus a pontilicii nostri latcre ve- doctrina, reverentissimos nunc dirigere missos
nientibus missis, synodicam illic celebrationem, decrevimus, Rhadoaldum scilicet atque Joannem
apostolica fulti auctoritate, cum fraternitate vestra cpiscopos, deliciosos ct consiliarios nostros, qui

(o) Hanc cpistolam in editis conciliorum mendis Rom. epistolarum Pontiflciarum an. 1591 : quod
hinc inde scatentem emendaviad normam editionis etiam et in ceeteris praestitum est. Mansi,
 :

803 NIGOLAl PAP^: I. 804

icLuin cum vestra sanctitale conoilium, ul A quia ct tale jani olim aliis evenisse regibus scitur
protulimus, studeant celebrare. Omnipotens Deus, indulgentiam pariter,ot plenariam graliam largia-
qui vos sacri regiminis culmine perornavit, vestrae mini,ut vcstree amplitudinis fretus benignitate con-
beatitudinis corda rectitudinis et.justitia; claritate sistat, maneatque inter CKteros vobis fideles secu-
repleat aique decoret.ut in omnibus vestris actibus rus. Cui sane ideo vestrae sublimitatis gratiam ut
ffiquitatis videamini pleniludine rutilare. Data i.\ tribualis deposcimus, non solum quia pio amore
Kalendas Decembris, indictione xi. omnibus,qui aliquo fuerint sceleris contagio macu-
lati,hujus apostolica: sedis opem, atque misericor-
XXII.
diam,et pra3sidium postulantibus,humiIique devo-
AD CAROLUM CALVUM nEGEM.
tione qua8rentibus,pro qualitate facti subvcnire de-
[Anno 862.[
bemus verum etiam metuentes ne propter iram
:

/'(7(7 ut liidduino parcal,qui filiam rjus
in uxorem acceperal.
|Apud Mansi, ibid.}
NicoLAUs episcopus,servus servoruin Dei, CAnoLO
glorioso regi majori [pro BalduinoJ.
Beato ac pretioso Christi Dei nostri cruore Eecle-
rapuerat, el indignationemque vestram ipse Balduinus impiis
Northmannis,et inimicis Ecclesiffisesancta; conjun-
gat,et in populo Dei, quem,prudenti consilio men-
teque sollieita,salvum et incolumem regere et gu-
.-, bernaro debetis,aliquod iugerat periculum,et scan-
dali foraitem, qui fidelium costus depopuletur, im-

sia sancta redempta, et sacro ipsius Doniini super mittat; et ob hoc animae vestroe quod absit,contin-
solidam veree fidei petram fundata eloquio,pietatis gat discrimen.Dcxtera vos superna3 protegat majes-
sufc viscera omnibus, non solum quos ex aqua re- tatis, et ab omnibus semper adversitatibus illffisos
generavit et spiritu, dclinquentibus, verum eliam custodire dignetur. Data ix Kalendas Decembris,

quotquot sacri nccdum lavit unda baptismatis, pa- indictione xi.

tot,atque gremio gratulatur fovero salubri.Unde ab

XXIII.
ipso institutionis ejus c.\ordio,ad eam omnes,velut
AD IIERMENTRUDEM REGINAM.
ad piura chari«sima3 genitricis gremium,confugere
[Anno 862.)
digna devotione procurent, qui se in aliquo flagitii
scelere jacere cognoseunt : ut per spiritualem gra- Inlerecdil pro Balduino.qid ad, opcm imploraridam in
Urhem vencrat.
tiam,qu8e rite ignoscit pcenitentibus, a pcccatorum
nexibus absolvantur.Et quoniam ad hanc sanctain [.\pud Mansi, ihid. \

Roinanam,cui Doo auctore deservimus, Ecclesiam, NicoLAUS opiscopus, servus servorum Dei, Her-
qufe ob sui privilegii principatum, quo cajteras Oei MEXTRUDi regina; [pro Balduino].
Ecclesias orbe universo diffusas excellit divinitus, C Fidelium universitas gentium ex variis mundi
do diversis mundi partibus quotidie multi sceleris partibus, cujuscunque sint ordinis, vel a;tatis, si
mole oppressi confugiunt, remissionem scilicet, et qua forte criminis noxa, vel seniorum suorum for-
venialein sibigratiam tribui supplici et ingenti cor- midine detinenlur, ad hanc sanctam omnium ter-
dis mccrore poscentes a qua vero ob insigne dilec-
: rarum matrem Romanam Ecclesiam, ut salutare
lionismerilum,etdebita3 compassionis gratiam,rcc- percipianl remediuro,recurrunt,et ab ea non solum
ti libraminis auxilium cunctis fida petentibus inten- aninia;, sed et corporis salvationem, ut omnibus
tione Iribuitur atque largitur.Idcirco ad beatissima palet, Iiumili prece suscipere procantur. Quibus
sanctorum apostolorum principum Pctri ac Pauli multis divinitus fulta auctoritatibus, et sanctorum
confugere limina, nostrumque pontilicium Baldui- Patrum roborata documentis.materno amore sola-
nus,vasallusvester,ardenti animoaccedere studuit mina subministrat,et sugenda ubera consolationis
qui vestram se habere indignationem, eo quod Ju- compatiendo infcrre minime recusat. Et quia hic
dilh filiam vestram, illum pra3 caeteris diligentem, Balduinus, qui charissimam filiam vestram contra
conjugium ele-
sine vestrae voluntatis consensu in divinarum legum sanctiones rapuit, de his se esse
gcril.eamqne volentem accepit,ore proprio retulit. recognovit,Iiminibus sanctorum apostolorum lacry-
Quamobrem praisulatui nostro preces multimodas n mosis mccstisque precibus lugubriter se obtulit.el
fiidit,orans ct petens obnixe,utmagnitudinis vestra; ut pro tanto crimine apostolieam opem acciperet,
per nostram interventior.em adipisci gratiam mere- nostro apostolatui nihilominus fiendo se pra3sentare
retur.Cujus nos crebris petitionibu?,et misericordijB quaesivit. Cujus cum lamentabilem,et tanto scelere
largitate cominoti.vestram regalemexcellentiam his plenam cognovissemus petitionem.ad mentem rediit
apostolatus nostri apicibus,prssentibusque legatis, quod per prophetam Dominus dicit Misericordiam :

Rhadoaldo videlicet et Joanne, reverontissimis et vnlui, et non sacrilicium fuimus,

[Ose. vi), miserti
sanctissimis episcopis,deIiciosis nostris, valde pre- et hos vestra3 in Christo dilects industria; aposto-
camur, ut pro Jesu Ghristi Domini nostri amore, licae sollicitudinis apices fieri statuimus.missosque

etsanctorum apostolorum Petri ac Pauli, quorum etiam Rhadoaldum et Joannem reverentissimos et

auxilium ipse Palduinus.megis quam rogum terra;, sanctissimos episcopos, deliciosos nostros, pro eo
fide dovota qu,x'sivit,nostraque dilectione,quam vos vestr.T claritali direximus.per quos obnixius depre-
luculenter habere agnusciuius,Jam dicto Balduiiio, camur,ul pra;Ialus Bulduinus, quam apud vestram
 EPISTOL^ ET DECRETA. 806
per apostolorum intercessioncs desiderat magnifi- A minc defraudarc tentaveris, scias te pra;sulatus
ccnliam obtinere, pro Dei amore gratiam perciporo nnstri auotoritate a vini et carnium participatione
valcat, et de sui affectione nostra; pra;sulatus ora- omnino excommunicalum, quoadusque Rom,-" in
culis consolationom rosumat, quatenus qui se per noslra speciali prKScntia districtam positurus ratio-
infelicem culpam a norma a.'quitatis dcclinasse non nem assistas. Pervasor vero sancta; Arvernensis cc-
ambigit, medclam apostolorum agnoscat,etapudse- clesias, si post hanc nostram definitioncm illic re-
niorem vestrum venialem,vobisjuvantibus, vigorcm morari tentaverit, et aliquod impedimcntum sanctis-
obtineat. Dexteravos supernse protegat majestatis, simo Sigoni episcopo facere quacunque argumenta-
et ab omnibus semper adversitatibus maculisquo tione praesumpserit, sciat se pari inodo non tantum
custodire dignetur. a vini et carnium, verum et a corporis et sanpuinis
XXIV. Domini nostri Jesu Chrisli participalione pcnitus
AD STEPliAXUM COMITEM ARVEUXORUM. esse sejunctum, quandiu nostris jussionibus obsti-
(.\nno 862.) nate in prffisentiam apostolicam venire distulerit.
Jiiljei ul Sigoncm Afvernciisem episcopum Ecclesix sitw Bcne vale.
dejeclo pervasore reslituat, et synodo legalorum dc
XXV.
objectis satisfacturus se sistat.
AD SALOMONEM REGEM nRITTONUM.
[Apud Mansi, ibid.] ^ (Anno 862.)
NicoLAUS episcopus, servus sorvorum Dei Ste-
De renovando ejeetorum episeoporum e.ramine upud
PHANO comiti. arckiepiseopum Turonensein, vel apud sedem apo-
Quae et quanta contra canonicas ct ecclcsiasticas stolicam : ct de jurc melropolitani upud Brilannos.
rcgulas, imo contra naturalia jura pertinacltor ege- (Apud Mansi, ihid.)
ris, sedis apostolicae, quae ubique ex ministerio sib; NiooLAUS episcopus, servus scrvorum Dei (o), Sa-
crodito spiritaliter prcesto est, cognitionem omnino Lo.voNi regi Brittonum.
non latet. Et licel tanto sint odio a nostris menlibus (b) Benedictus Deus et Patcr Domini mei [ms., no-

repellenda, ut in te eorum auctoritatom merito mit- stri] Jesu Christi qui per magna; misericordiae suae

tere in virgacogamur:ut lamenadhuc
a tantis malis sperantes, has nostri apostolatus
ras tibi dirigimus, utsubmissa pertinacias tuaj cor-
vice, sanotorum sacerdotum pra^ceptis pareas, de
pra'teritis pocnitudinem geras, et a futuris te, ne
perseverando in talibus in diaboli laquoos sempiter-
nos incidas, circumspecte ao solertcr custodias. Cae- p agnitioncm pie concessit, ita quoque bonae operatio-
lorum quia, quod his nequius exstat, contra omne
quod ChristianK religioni convenit, dejecto sanctis-
simo Sigone Arvernensi episcopo, in locum ejus per-
vasorem Adonem clericum substituisli; pr<Eoipinius
tibi auctoritate Dei omnipotenlis, beatorumque apo-
stolorum principum Petri acPauli,ut nullam passus
moram, sanctissimum Sigonem episcopum, dejecto
pervasore,ecclesiiB sure restitutas, et in
dotii dignitate eum manere amodo
quia nonnuUa impudica ac scelestissima de
cantur, apostolica auotoritate sancimus, ut de his
plenissime satisfacturus, in nostrorum legatorum
prKsentia,qui constitutae a nobis synodo prmesse de-
bebunt, in loco prcefixo occerrure studeas. Quodque
si neglexeris, et prEesentiam tuam a synodico exa-
(a) Contulit hanc epistolam Harduinus
archivi Turonensis, unde varias lectiones adnotavit,
quas in textu habes.
(>•) Salomoni rerji Drittonum. Tertio et ultimo, ut
est apud Gratiarum 3, qu. 6, /tec quippe cst. Scd
male ibidern Joanni papae tribuit hanc epistolam.
cum sit Nicolai. Profertet Hincmarus Laudunensis
in priori defensione sua locum, ex altera ejusdem
argumenti ad Salomonem eumdem epistolaAdriani
pap;e nond edila Sed et prxsens, inquit, donimis
: busquos non oportuit nisi canonicis legibus, et me-
papa Adrianus hiec ex epistola nuper ad Salomoncm
ducem Brittannorum destinata sui suorumque officii
te resipiscere gratiam adeo tua? cor sublimitatis illustrare digna-
litte- tus est, ut merito pro sapientia; tuae fulgore ubi ha-
bitas, non jam occidens, scd oriens habeatur. Ortus
enim est in vobissol justitiae.quod ipseChristus est,
et inlidelitatis tenebrae defecerunt. Sed rogamus
eumdem omnipotentem Deum,ut sicuti rectaB fidei
nis benignus largiatur effectum. De cstero [ms.
add. fili] sciat prudentia tua, nos de ejectis et in
locis illorum aliis subrogatis cpiscopis, diligenter in
archivis sanctaj Romame, cui magna omnipotentis
Dei miseratione deservimus, ecclesis requisisse, et
multo aliter in exemplaribus epistolarum, quoe a
decessoribus meis, beata? videlicet mcmoria; Leone
omni sacer- ac Benedieto pontificibus, atque a me, Nomenoio, et
dimittas. Nam tibi, nec non archiepiscopo Turonico datae sunt, pa-
te incuL pam Leonem [Ms. Turon., cl regni tui episcopismis-
SiE sunt, invenisse,quam tu in littcris tuis perhibes,
quamvisnec discas in apicibus tuis.sancta; recorda-
tionis papam Leonem,etc.]Nomenoio consilium vel
auctoritalcm deponendi cpiscopos tribuisse, quippe
quem constat multifarie multisque modis,ne hoc ab
cum ms. et non magis pcrvasores et sacrilegos tales dixeri-
mus. Qui etiam,si qua;dam habent negotia, non ad
concilia episcoporum occurrere permittuntur, sed
contra sacros canones, et venerabiles leges, ad sae-
cularium tribunalia pertrahuntur, nec suscipiunt
episcopale institutum, sed illatum contra regulas
populare incurrunt judicium; et ipsis morte pr£E-
vontis, rapitur si quod remanscrat subsidium. Judi-
cantur etiam episcopi a lectorihuset laicis homini-
tropolitanis aut nobis pra^sentibus, saltem exami-
nari, diccnte Domino per prophclam Nolite tan- :

non iimnemor mandavit : Sacerdoles vero vobis vi- gere christos meos, et in prophetis meis nolite mali-
cinaium diceccseon super sealiosdeplorant superpo- (/nnri (Psal. civ) iterum Qui vos tangit, quasi
; et :

sitos sucerdotes Britannicos, si tamen sacerdotcs, qui langat pupillam oculi mei [Zach. ii), Sir.m.
S07 NICOLAI PAPyE I. 808
alii;- qimm a ccrto episcoporum numero fieret, pra3- A libenter altende.Hortamur enim gloriam tuam, et
cepisse. Nara Nomenoio consulenti quid de Spiritus cum aequivoco tuo sapientissimo Salomone dilectio-
sancti gratiamvenundantibusoporteret fieri,respon- nem tuam admonemus, dicente Audi, fili mi, disci- :

dit nibilinquiens praster quod sancti canones super plinam patris tui, el ne dimillas legem matris tuss
his pra;oipiunt, ipsas regulas apicibus suis interse- {P)-ov. i). (3, q. 6. IIxc quippe : ubi hEC epistola
rens. Nam quibus sanxit
qualiter, et a quot, vel a Joanni papae tribuitur. i Hsc quippe sunt praecepta
episcopos condemnari, scribens eodem tempore Bri- Dei patris tui, et haec est lex Ecclesiae matris tuas.
tannic.T regionis episcopis evidentcr inter csetera, Videlicet ut omnes episcopos regni tui ad Turonen-
uleadem ipsa verba ponamus, decrevit, asque prae- sem archiepiscopum mittere non detrectes, ipsius-
omnia sint in conciliis episcoporum. Nam
cipiens ut quc judicium postulare non dedigneris. Ipse enim
nullamdamnationemepiscoporumesseunquamcen- est metropolitanus, omnesque episcopi regni tui
semus, nisi aut ante [ms., nisi in ante] legitimum ejus suffraganei sunt, sicut conscriptiones praede-
iiumerum episcoporum, qui (it perduodecim episco- cessorum meorum evidenter ostendunt, qui praede-
lias,aut certe piobata sententia per septuaginta cessores tuos,quia illosab ipsiuscura subtraxerant,
idoneos testes, qui tales sint, qui et accusare pos- forti inveotione corripere studuerunt : quamvis ncc
sint, et prius ad sacra Christi qualuor Evangelia p nostra scripta superhac re missa deesse videantur.
saoramenta praestent, quod nil falsum depromant, Cumque corarn pra;signato Tuaonensis Ecclesiae
sicut nobis beatus Silvester, et sancta Romana te- pra;sule, et integro numero collegarum, id est duo-
nere videtur Ecclesia. Quam secutus decessor meus, decim episcoporum celebrato conventu, fuerint
sanctiE memoriae Benediclus,quia confra decessoris ejecti episcopi regulariter examinali, apparueritque
sui decretum, non ab episcopis, sed a laicis, episco- quod canonice fuerint ejecti, ipsis in suadejectione
pos in regione tua cognoverat esse dejoctos, mulfa manentibus, quicunque in locis eorum consecrati
moestitia el indignatione repletus, soripsit quod sunt, poterunt utique episcopatus honore pofiri.
nulla rafio sinerct episcopos a sedibus suis pelli, Quod si ejecfi episcopi insontes fuerint declaratii
quos duodenarius numerus non ejecisset. Quorum his amotis qui illis subrogati sunt, Ecclesias suas
vestigia et cgo quoque secutus eadem censui, imo ipsi recipianf, Nam cum anfcccssores mei [yns. add.
et censeo, nec ullam posse episcopos sui honoris Romani] prajsules ejectionem eorum episcoporum,
susfinere jaoturam, quos non constat fuisse a duo- qui ab Ecclesiis suis eipulsi sunt, non admiserint,
deCim episcopis, praescnte primamque sententiam nec approbaverint [m^., admiserunt nec approbave-
metropolitano episcopo obtinenfe.cum examinarent runt], nec ipsos, qui eis subrogati sunt, viventibus
auditos. Qui etsi crimen aliquod confessi esse di- illis, legitimos episcopos dixerunf. Sane si forte ad

cuntur, potest credi quod vi vcl formidino fassi tan- C Turononsem archiepiscopum mittere dedignaris,
tum,et non oonfessi fuerint quod non fecerant.quia stude duos episcopos de expulsis, et duos de subro-
videbant laicos et ssculares quosqueuna cum rege gatis, una cum gloriae tuae legato, ad apostolicain
contra se conspirantes,quod nec sallem audierant. sedem beati Petri transmiftere, ubi digna examina-
Siquidem qui ore tantum, et non corde profert tione praemissa, qui legitimi episcopi sint appareat,
quod dicit, non conlitetur, sed loquitur quamvis et suas Ecclesias irregulariter non amittant. Nihil
:

non videatur justa coiifessio, qua; non legitimo pro- enim aliud est quod in praesenti negetio penifus de-
vocatur examine. De Gislardo autem et Actardo finiri possit. Quia vero magna quis sit metropolita-

[ms., Aitardo et sic ubiqitJi episcopis [.Nannetensi- nusapud Brifannoscontenlio est, licet nulla memo-
bus], de quibus scripsisti, multo aliter, quam tua riasit.vos in vestra regione ullani habuisse metro-
referebat epistola, in scrinio nostro reperimus. politanam [ms., metropolim] ecclesiam, tamen si
Licet non bene faciat Actardus, quia denuo conse- libet, postquam Deus inter vos pacem et dilectum
crat quos Gislardus in eo gradu digiioscifur ordi- filium nostrumCaroIum gloriosum constituet, facile
nasse tamen Actardus invenifur ante Gislardum
: hoo potcritis advertere. Quod si adeo [ms., ideoj
episcopatus officium suscepisse. Denique sanctissi- contentiosius agendum creditis, ad nostrum aposto-
mus Leo papa Nomenoio scribens, inter caetera prao- n latum destinare eontendite quatenus nostro libra- :

cipuum virum .•\ctardum appollat, et hunc sanum mine,quae fuerit apud vos antiquitus archiepisco-
sapere, et sanum docore, vivcre ac permanere de- palis ecclesia, luce clarius innotescat, et deinceps
nuntiat Gislardum vero fanquam pr.tdicfi Acturdi
: omni ambiguitate recisa,quem sequi episcopi vestri
sedulum invasorem denotat. His ergo ao hujusmodi debeant, incuncfanter agnoscant. Neque enim Eccle-
controversiis, ac difficulfatibus enumeratis, et ita siasDomini perdiscordiam regumdivisionesaliquas
repertis, habitis, ac compertis, non possumus a re- pativel damna[?jw.,perdiscordiam regumdivisiones
gula sanctorum pafrum, aut a sedis hujus institu aliqua pati damna] necesse cst cum quantum ex se :

tionibus Indebite [ms., ut a sedis tua; institutioni- est pacein, quam pra^dicant, servare studeant invi-
bus quoque indebite.efc.] declinare. Sed si vis Dei omnes. His ita prcelibatis, per nostuam
eeni, et in
omnipotentis benedictionem percipere, vel si vera- scirevolumus excellenfiam,quia si nostris paternis
oiter nostraoonsequi praicepta desideras, consilium monitis obcdioris, et tam de jure metropolitani,
meum aceipe, et quod tibi per hanc paginam indico quain de renovatione cxaminis ejectorum episcopo-
 ;

809 EPIS^OL^ tet D^ECR^ETA.

riim r.os aurliro stiirtucris, erit [lax. et coiicorrlia ct ,\ comiiroliatum csl,quod conlra sanclorum cauonum
omnis legitimus ordo in regno tuo.Quod si nos tan- sanctionesuxoremacciperepra;sumpsisset,inquarta
tum interrogare et non auscultare decreveris.scan- etiam generatione sibi copulasset,sancimus et apo-
dala.et discordia et omnis confusio non deerunt tibi stolica promulgatione decernimus, hujus infausti
in vita tua. Porro legatos tuos, quos ad nostrum conjugii omnimodiscopuladissolvatur.qua? propriE
commendare
pontificium destinasti, dilectioni tua; consanguinitatis ct cognationis demonstraturatque
curamus quorum prudentiam et fidem circa vos
: cognoscitur esse. Et hoc vobis interrogantibussta-
considerantes, plurimum in Domino gratulati su- tuimus,ut nulli liceat Christianodepropria eonsan-
mus. Deus omnipotensgloriam tuam,et claram con- guinitatc sive cognatione uxorcm accipere usque
jugem tuam,cum nobilibus natis,atque cum omni- dum generatio recondatur, cognoscitur, aut memo-
bus qui sub tuo regimino sunt,omni gaudio et om- ria retinetur.Laetamur autem, vestramque lauda-
ni benedietione pie circumdet. mus industriae observantiam,quia in hac rc beatis-
XXVI. simorum anteccssorum nostrorum Gregorii ct Za-
AD C.\R0LUM ARCHIEPlSCOPUiM MOGU.N'TINUM E.IUSnUE charia; pontificum hactenus in vostris parochiis, ut
SUEERAGANEOS EPISCOPOS OERMANLE {(li vostris protulistis in litteris,obsorvando tenetis(de-
(Anno 863.) creta). Dixistis cnim in quota generatione sibi fide-
Dedurat se nullam wiiteiitiiim proiulisse in Salomo- los jungantur. Nos autem generationum in hac re
nem episcopuni ; Aliliniiis iiiiilriiuonium, in quarto numerum non definimus, sed ut supra retulimus,
consanijuinitalis ijraihi iiirilnntiiin, esse dissoleeti-
incunctanter observare monemus. Sacerdotes vero
(lum, i'ariasque variis iierriili^ assignat pamiten-
tias. si in fornicationis inciderint laqueum et criminis,et
[Apud Mans., ibid.] manifestus sive ostonsus fuorit actus,sacordotii non
NicoLAUS episcopus, servus servorum Dei, reve- possunt habere honorom.secundum canonica; insti-
rentissimo et sanctissimo confratri nostro Carolo tutionis auctoritatem.Saccrdotes illi,qui in crimine
archiepiscopo, ejusque suffraganeis Altfrido, Salo- fornicationis fucrint accusali, et crimen illis non

moni, Hiltigrimo, Theodrico, Guntoni, Gebehardo, fuerit comprobatum, aut ipsi non manifestaverint,
Arn. Wingario, Egiberto revcrentissimis opiscopis, quid aliud agendum est,nisi quod in Neocojsarien-
atque Grimalto, Egilberhtlo Thiotoniamali,Adalga- demonstratur?
sis sancti concilii capitulolegitur,ac
rio religiosis et venerabilibus abbatibur. Tamen juramento se voluerint purificare,li-
si ipsi

Divinorum fulgentes dogmatum diffinitiones scien- conliam habeant. Similiter autem et diaconi si fue-
ti v sacro sedis nostra; alvo procedunt,semperque rint accusati, poragant. Femina' scilicet quK sacro
descendunt, quia rectitudinis et iequitatis species sunt velamine consecrata' si fuerint,quod nolumus,
gignere novit, et instituta dilectionis dispositione C fornicatac, velamen deponere non prarsumant sed
administrare.Paois enim ac justitiaj amatrixcogno- pccnitentiBe jugo submissa; summopere decertare fe-

scitur et benignitatis amica. Cujus consuetudine stinent, ut ad indulgentia; et remissionis valeant

fulti atqus industria,vestra3 beatitudini apices desli- gratiam pervenire.De patricidis et fratricidis praeci-
navimus.rectitudinis fundentes dulcedinem,et pro- pimus, ut per unius anni circulum ante fores basi-
babili sanctione ornatos. cum Abbonis causam de licfe orantes Domini clementiam perseverent.Com-

quo fertis,vestra prfesentia episcoporum subtili in- pleto vero anni circulo introducantur ecclesiam,
quisitione examinare decrevimus, ut do oa certitu- tameninleraudientes,usquedumuniusannispatium
dine per vos maluissemus scire cognitionem.In Sa- finiatur.Stentcum ad missarum solemniavel adalia
lomoncm quippe episcopum nec criminis, neque sacra audire officia venerint. His ita peractis, si

facinoris sententiam certe prolulimus, nisi et com- pccnitentioe fruotus in eis conspiciuntur,corporis et
missam sibi a Domino plebem, sicut audieramus, sanguinis Domini nostri Jesu Christi participes fiant,
non eonstringeret juramentis. Epistola vero, quam ut desperantise non indurentur caligine. Carnem
vobis quasi a nobis missam, Grimoldus obtulit ab- non manducent omnibus diebus vitre illorum,vinum
bas, nunquam nostro est scrinio scripla, neque a atque pulmentum sumere non pra?sumant,nisi tros
nobis edita, neque a nostra scdo dirocta,sed omni- n dies per hebdomadam.Jejunent autem usque ad no-
modis falsitatis argumento plena, et mendacii con- nam diei horam quotidie,exceptis festis dicbus at-
structa demonstratur tenore. En quia Abbonis jam que dominicis.Arma gerere non audeant vel sumere^
dicti causam atque intentionem secundum nostraa nisi contra pagano-,et ubicunque ire maluerint,
institutionis deliberationeirijSynodali examinatione nullo vehiculo deducantur, sed pedestri more pro-
inquirere studuistis, nobisque gestis rei veritatem flciscistudeant.Tempus auteni hujuspccnitentiae.in
significastis, ingentes vestra; agimus beatitudini vestrse beatitudinis arbitrio ponimus, ut secundum
gratias,et quia tanta; claritalis erga sodempolorum conversionem illorum autextendere.vel minuere va-
clavigeri habetis devotioncm, ovantes vestram spi- leatis.Ne uxoribus,si habuerint, non sopararentur
ritalibus ulnis ampleclimur almitatem.Et quia ipsi si autem non habuerint, et se continere non value-

Abboni veridicis,ut fertis.teslibus in vestroconcilio rint, legitimas accipiant in conjugio fominas, ne

Haec epistola ante annum 858, quo Nicolans I
(o) annum 803, quo Carolus Moguntinus archiepisco-
papa creatus est, non est scripta; sed neque post pus obiit.

Patrol, CXIX. 26
811 NICOLAI PAP^ I. 812
fori-iicationis voraginem iucidcro viileanlur.Si aulcm A probaliilisque promulgalionis eflcctui mancipare.In
antequam duorum prsedictorum annorum liniantur his enim magis lelamur et alacribus cumulati apo-
curricula, finis vitas illorum pervenerit, viaticum stolico instituimus famine. Qui sacerdotem morti
illisnon negetur. Si quis cuin duabus fuerit forni- uoluntate tradiderit,uel parricidium perpetraueril,
catus,autcum hispersonisdequibussacraScriptura omnibus diebus uitse sus carnem non comedat.nec
prohibet, si dignam egerit poenitentiam, et tamen uinum bibere prassumat. leiunet autem usque ad
non maluerit continentiam sustinere, liceat legiti- uesperum, exceptis festis diebus atque Dominicis.
mam conjugio uxorem accipere. Similiteret mulier .Arma non sumat, et ubicunque iro uoluerit, nullo
quae tali fuerit scelerc lapsa,ut fornicationis ad chaos vehiculo deducatur,sed propriis pedibus proficisea-
non perducatur perficiat.Sed hoc de laicis viris ac mu- tur. Ecclesiam per quinquennii tempus non ingre-
lieribus solummodo statuimus. Si quisquam cum diatur, sed cum sacrorum orationum officia uel
matre spirituali fuerit fornicatus, anathematis, ut missarum solempnia celebrantur, ante foras basi-
scitis, percutitur ictibus. Similiter autem et illum licffi perscueret, orans et deprecans Dominum, ut
percuterc prumulganms,qui cum ea quam do sacro tanto crimiue abluatur. Post expletum uero quin-
fonte baptismatis susccperit,aut cum illa quam antc quennii tempus ingrediatur eclesiam,nondum uero
episcopumtenucritcumsacrochrismatefuerituncta, T> communicet,sed inter audientes tantummodo stet,

fornicationis crimen perpetravit: legitimam autem uel dum facultas conceditur, sedeat. Cum autein
si habuerit non di mittat uxorcm.In ter ha;c vestra san- duodecimi anni fuerint {sic cod.j cursus finitus,
ctitas addere studuil,si cujus uxor adulterium per- communicandi ei licentia concedatur, et equitandi
petraverit, utrum marito ipsius liceat sccundum tribuatur medela. Maneat autem in rcliquis obser-
mundanam legem eam Sancta Dei Ec-
interficere. uationibus Ires dies per ebdomadam, ut perfectius
clesiamundanisnunquamconstringiturlegibus,gla- purificalionis mereatur peruenirc ad culmen. IUi
dium non habet nisi non
spiritualeni ac divinum; scilicot qui diuersis erratis uol quibuscumque
occidit,sed vivificat.De his qui non sponte homici- piaculis poenitentiffi fuerint iugo submissi,legitimo
dium commiserunt, in vigesimo secundo capitulo nullatenus matrimonio separentur, ne fornicationis
Ancyrami concilii,qualiter agere debeant.definitum uoragine demergantur, et dum ad alta subleuari
habetis. Homicidas post unius anni spatium liceat sperantur, corruantur in coeno. Homicidae post
ecclesiam intrare.Vidua quidem qu« sacrum capiti peractam pcenitentiam arma non sumant, nisi con-
velamen imposuerit,et inter caeteras relatas feminas tra paganos.De non sponte homicidium perpetran-
inecclesia oraverit,et oblationcm cum illis promulgamus Per triennii temporis spacium
oblulc- libus :

rit, si professa est in eodcm habitu permanere,

non communicent, iciuniis et orationibus assiduis
spondens nunquam religionis deponere velamen.re- C uacare omni sollicitudine studeant carnem non :

ligionis observantia discedere non pra;sumat.Opta- comcdant tres dies in ebdomada neque uinum bi- ;

mus sanctitatem vestram in Christo bene valcre. bere praesumant usque dum decennii tempus e.x-
XXVII. pleverint.MuIieresautemqua! ante temporisplenitu-
AD EUMDEiM. dinem conceptos uteroinfantesuoluntale excutiunt,
(Anno 865.) ul homicidae procul dubio iudicanda; sunt.IIlae uero
[Primus hanc cpistolam edidit Wassarschlclien.Be/- qut-B dorniiendo filios suos suffocare uidentur,
Gcsvlddde der vorijrritianischen Kircken-
Iraiic iiir nen
leuiter de bis iudicare oportet,quia nolentcs ct
rechUqucllcn, Leipz. 1839, p.lG5, c cod. Dann- scntiendo ad hunc deuolute sunt casum. Si uir
stad.— Ad fidem ejusdem eod. Uarmst.2117,olim
uiduam duxcrit in cuniugium cx priore habentem
Colon. 118 fol., ubi exslat p. 49 sqq.,recognovit
et errata Wasserschlebii corr. D'' Ploss Bonnen- marito filiam, et cum eadem filia postmodum con-
sis.] cubuerit, coniugium modis omnibus matrimonii
Incipit epislola Nichalai papx ad Cluirolum archicpi- dissoluatur,et uir ille poenitentiffi subiaceat sanctio-
scopum sanctx Moyonciacensis Ecctesix (n). nibus, ita ut per tricnnii tempus sacro corpore
NiCHALAUs episcopus, seruus soruorum Dei,reue- Domini nostri lesu Christi suspendatur a sanguinc :

rentissimo et sanctissirao confratri nostro Cauolo n carncm non manducet.ubstineat autcm a uino atque
archiepiscopo sanctae Mogontiacensis Eclesiae. pulmento, et singulis diebus iciunium ca;lebrare
Qui sacrorum dogmatum nitore intacto capiunt festinet, exceptis diebus festis atque Dominicis ;

certamine rutilare, supcrni luminis (6) cernuntur orationibusomni insisteresollicitudinestudeat.Cura

fauoribus procul dubio coruscare, quia perfeclffi uero trium annorum finis peruenerit.sacrsconsors
actus normae exquirunt et beatiflca; sanctionisaug- communio«is cfflitiatur, aliorumquc per triura an-
mentum. Ouibus,utremur,compulsi apicum uestro- norum curricula,utprotulimus,integriter obseruare
rum neotare nos pro quibusdam salubribus maluistis atquc perficere summoperecuret.Similiterautfimde
causis interrogare, ut grcgis nobis commissi inte- mulieribus quae se clanculo patri in conrubitu sub-
gritatem salutari ualeatis guberuaculo perornare,et sternerunt cl filio obseruandum est. Aliter quidem
delinquentium temeritates et criminosae perpetra- de his sanciinus,qui duabus se absconse sororibus
tionis-insidias sollerli corrigerc ccnsura possitis, pollutas {sie cod.) cognocunt {sic cod.)

((OTituli verha in codice miniala sunt.' {b) God. Lumilis.

813 EPISTOL^ ET DECRETA. 814
ll;pi' brcuitor pro cclori upslr;c exposuimus por- A Ivrlo.si,'' omnimodis pro-
Bollovai-cnsis juris fuisse
titoiis episLolae necessitate, qui Icotiaus uesLros re- balur. Uua3 tamen monasteria, et prius quidem
ineare cupiebat ad fines ; et pro quibusdani eccle- quam sfficularibus collata fuerant, propter civilis
qnibus occupati eramus.
siasticis utilitatibus, in discordi;B seditioncin non parurafuerant destructa,
Gongruo pro quibus tempore idoneuniuestra^lega- et nunc propter barbaricam incursionem penitus
tum beatitudinis atque apices nostro prwsulatui sunt eversa, adeo ul non solum rebus privata sint
desfinare satagite et tunc plcnius perfecti usque
; propiiis.verumcanonicorumsacrarumquevirginura
de his omnibus, superna inuante gratia, promul- chorus, qui prius illic habitaverant,ex maximoinde
gare studemus, uestrsque sanctitati dirigere pro- sit ablatus, et ecclesia totaque aedificia simul sint
curamus. Optamus sanctltatem uestram in Christo destructa, nec spes ulla restatrestitutionis illoruin,
nunc et semper bene ualere. reposita fiierint, in saecularium manus,vel si
si vel

XXVIII. absque pastore ecclesiastico degerint, ut hactenus

XXOLAI 1 PUIVILEGiUM PUO ECCLESL\ BELLOVACENSI. fucrunt. Unde tua petiit venerabilitas,ut de iisdem
sibi monasteriis eeclcsiffi tuoe privilegium nostroe
(Anno 863.)
auctoritatis fieret, et nec luis nec successorum
Eeclesiie Bellovacensi confirmat monaslcria Oratovii
el Flaviaci, a Carolo Calvo rege conccssa. P tuorum temporibus auferri ab ecclesia Bellovacensi
possit. Insinuavitquoquesuper eademre nobis peti-
[Ex Gallia Christiana, tom. X, inter instrumcnla.] tiones gloriosissimi et charissimi fiiii nostri Caroli
NicoLAUS episcopus, servus servorum Dei, reve- regissimiliterefnagitantis.Quapropterconsiderantes
rendissimo et sanctissimo Odo.ni episcopo, et per justam piamque fore petitionem.quatenus et eccle-
te charissimce Bellovacensi Ecclesia;, salutem in sia Bellovaconsis devastationis subsidia non deessont,
perpetuum. et pr^fata monasteria religionis ordine penitus
Quicunque hujus labenlis saeculi fuerint in
in exspoliata non manerent, decrevimus fieri quod po-
aliquo detenti discrimine, ne velut in fiuctuantis stulabatur, et apostolica auctoritate slatuimus ut
maris pelagus viribus infirmitati infeliciter demer- praefutamonasteria.scilicetFIaviacumctOratorium,
gantur, nullum melius sua; possunt infirmitatis benignitateCaroIigloriosiregisBellovacensioccIesiae
invenire salutiferumportum quam sedomilIius,cui cnllala, cum omnibus qua; possident ecclesiae pr.-e-

divino oraculo dictum est Ta aliquando conversus

: fatse perpotuis et futuris temporibus perpetuo ma-
confirma fratres tiios. Unde quia nos viivjni illius nore subjocta, nec ab ulla deineeps vel regali vel
per abundantiam superna; gratia! in tota Chrisli judiciali potestato,sive de potestate tua qui imprs-
universaliEccIesia gerimus,debemus omnium infir sentiarum ejusdem ecclesiaj episcopusesse dignos-
mantiuinimbeciIIIilatibussubvenire,otmanura con- C ceris,sive succossorum tuorum antistitum eccIesiaB
firmationis nostra; omnino libenti porrigere. Sed ipsius ullo modo auferenda, eo tamen ordine ut de
quoniam sanctitas tua retulit ac suggessit aposto- rebus eisdeni monasteriis collatis sive conferendis
latui nostro quod ecclesia Bellovacensis provincia; ecclesia; Bellovacensis necessitatibus subveniatur,
Rhemorum, cui,divina favente gratia,venerabilitas prout voluntas ct judicium episcopi qui praefuerit
tua praeesse dignoscitur,rerum facultatibus quibus eidem ecclesiae decreverit, et monasteria ipsa nec
prioribus temporibus fruebatur, per terrenampo- in a?dificiis domorum, nec in restauratione eccle-
testatera privata mansit,et modernis quoque diebus siarum,neo in necossitatoDoo illic servienliumsub-
paganorum incursionepariteretdeprajdatione valde sidia defraudentur, sed ita rerum dispositio fiatab
attenuata fuerit.proqua resoUicituspastorali cura, episcopo Bellovacensis ecclesiffi,ut et ipsa monaste-
piiprincipisclementiamaanctitastuaadiit,auxilium ria juxta modum facultatumsibicollatarum restau-
petens ut sibi grex commissus rerum inopia non rentur, et conserventur, et illic Deo militantium
deperiret, quam vel violentorum manus intulerat, sive feminarum virorum sexus fuerit,subsidiis
sive
vel hostilis vastitas irrogasset ;et si non aliud con- nccessariis adjuventur, quatenus loca Deo dicata et
solationis subsidium ferrct, saltera de rebus eidem res illis ecclesiis collataeibi potissimum deserviant.
ecclesiassublatisaliquodi^estitutionisauxiliumpiotas n ubi Deo fidelium oblationesesse collata;cognoscun-
gloriosi regis Carolinon denegaret, cujus procibus tur, quia nec piuin nec justum esse cognoscitur,ut
religiositas regis mota, res quideni sublatas ex in- ecclesia; prffifata;itasuis rebusspolientur,et alterius
tegro non restituere se posse dixit, ne suae reipu- ecclesiae necessitatibus deserviant,ut earumneces-
blicaa militiamdefraudarevideretur •.conferre tamen sitatibusnulIavideaturcuraimpendi.UndesoIIicitus
solatium sanetaa Bellovaconsi ecolesiaebenigne spo- videat cpiscopus Bellovacensis, ut sive de feminis
pondit. Quamobrem concessit ei duo monasteriain illicDeo deservientibus, sive de cujusque ordinis
eadem Bellovacensi Ecclesia conslituta, Oratorium viris, sivede monasteriorum restauratione et con-
vidolicct quod fuit olim puellare coinobium, et servatione eara curam suscipiat, quatenus et Deo
Flaviacum, in quo canonici habitaverunt, pro re- dicata domus dignum se habcreprocuratorem gau-
compcnsationo Fontaneti monaslerii,quod quidem deat, et ipse qui prajfucrit roctor supernae censurae
monasterium voracium testium et irrefragabilis au- judioium propter negligentiam non incurrat. In
etoritatis Scripturarum assertione praefat» matris sfficularium vero manus atque potestatem ipsa rao-
815 NIGOLAI PAP^ I, 816

naslcria iiulla doinccps rationevpl occasionc porvo- A cunfcramus. Undc quia non muHis intercedentiljus
nianl, quia non ost levc ante ociilos summi judieis mnis monasterium beatorum apostolorum Petri ac
discrimen religiosis locis et monasteriis Deo dicatis, Pauli, quod appellatur Corbeia,venerabili8 qui tune
SBccularem prffificere potestatem, et ei contradere fuerat abbas Odo,et gloriosus dilectus filius noK'.er
pastoralis curae sollicitudinem qui quid sit pastor rex FrancorumGarolus,decessoremnostram sancta
ignorat, neo quaeritlucrum animarum,sed pecunife recordationis Benedictum pontificem, directis ad
censum, non ut divinis cultibus scrvitium impenda- eum tani littcris quam missis postulavcrant, ut
tur, sed ut suis usibus ad dominationis votum pri-edicto monasterio, et rerum suarum liberam
descrviatur. Nullus itaqueregum, nulius judicum, concederet dispositionem, et in eligcndo de semet-
nullus sa3cularis potentice fultus dignitatein rebus ipsis abbate regularem daret canonicamque licen-
prcBfatorum coenobiorum, vel in villis et aquis, vel tiam. Quorum petitionem ille gratanter accipiens,
mancipiis, et quid(|uid ad eadem monasteria col- petita concessit, et ut concessionis ejus porpetuitas
latum fuerit, potestatem habeat vel dominandi,vel servaretur, privilegium monasterio jam dicto fecit.
excipiendi,vel auferendi,prceter episcopum ecclesi.TR Nunc vero adveniens venerabilis Odo Belvacensis
Bellovacensis, sed quidquid vel in auro vel in episcopus, qui prius abbas monasterii Corbeiensis
argento, vel in quacunque supellectile, vel in omni p fuerat,innotuit uobis tam petitionem ipsius ben
facultatis substanlia ipsis est hodie monasteriis principis, quam postulationem tuam, qui prtT?fati

delegatum, et futuris temporibus fuerit
episcopi Bellovacensis distributioni et ordinationi
fiat subjectum, nec alterius potcstatis jus,vel domi-
natio super eis polestatem aliquam, nisi
divinaauctoritas,etlexet justitiapermittit,obtineat.
Si quis autemtomerario aususivemagna sivoparva
persona fuerit, contra hoc nostrum apostolicum
decretum agere prffisumpserit,sciat se anathematis
vinculo esse innodatum, et a regno Dei alienum,et
coUatum, monastcrii Corbeii-c abbas esse dignosceris, qua
postulasti, ut quEe prius monasterio illi a decessore
nostro beatas recordationis papa Benedictoconcessa
quantum fuerant, auctoritatis nostrse promulgatione firmare
non abnueremus. Nos itaque eonsiderantes religio-
sam esse petitionem tuam, et nihil novi nos consti-
tuturos,si prffidecessorurn decrela scquamur,pasto-
ralis quoquepariteresse officii^servorumDeijugiter
commodisque prospicere decernimus ut
utilitati :

cum omnibus impiis a:terni supplicii incendiocon- monasterium Corbeia', quod ad laudem Dci, in
demnatum. At vero qui observator cxstiterit pr^- honorem sanctorum apostolorum Pctri ac Pauli
cepti hujus,gratiam atque misericordiam,vitamque constructum esse dignoscitur, et a Balthilderegina
aeternam a misericordissimo Domino Deo noslro Francorum, filioque ejus Ciothario, a principio
oonsequi merebitur. fundatum,et donariis rebusquc necessariis locuple-
Scriptum per manum Petri notarii regionarii ct C tatum,quod estin pago Ambianensi super fluvium
Romana^EcclesiK in menseAprili,
scriniarii sancta; Summa situm, rerum suarum liberam in omnibus
indictione undecima. Bene valete. Amen. Quarto habeat disponendi regulariter potestatem, ut quae-
Kalendas Maii,pcr manumTiberii primicerii sanctae cunque eidem monasterio in auro vel argento, in
sedis aposlolieae,impcrante domino nostro piissimo agris vel famulis, seu quibuslibet rebus fucrint
Augusto Ludovico a Deo coronato, magno,paciflco oblata, sive in prajsenti die coUata esse constant,
imperatore, anno decimo quarto. in tuatuorumquesuccessorum abbcitum fralrumquc
maneant dispositione ut quidquid secundum Dci
:

X.\l.\.
timorem, ad Ecclesi» ipsius utilitatem, regularitcr
AD TR.\SULl''UiM ABBATE.M CORBEIENSKM.
et canonice disposueritisagere,liberam in omnibus
(Anno 863.)
habeatis faciendi polestatcm. Episcopus vero Am-
Privilcgium monastcrii Corbeiensis.
bianensis nuUam ex cis vel accipiat, vel cxposcat
[Apud Mansi, Cojtc. tom. XV.] portionem ; neque vel in abbate, vel in fratribus,

NicoLAUs episcopus, scrvus servorum Dei, Tra-
SULFO religiosoabbati.etper tevenerabilimonastcrio
beatorum principum Pelriac Pauli.quod appellatur
Corbeia, in perpetuum.
Convenit aposlolico moderamini,quod bcatusPe-
trus apostolorum eximius,pcrattributam et rovela-
vel in ipso ccrnobio potestatem obtineat, ncquc ia
coUis ipsiusmonasteriidenominationcpotiaturulla,
p neque in clerieis, ncque in famulis, et in omnibus.
quaecunque ad monasterium illud vidcntur habei-e
posscssionis rcspectum, sicut jam olim conccssum
illi monastcrio cognovimus ab cpiscopo .Ambianonsi ]

tam sibi divinitus grati»m,licct suis longe imparibus [Bertefrido], ab aliis episcopis Galliarum, et
et

meritis, nobis tamen singulari praerogativa, ut in privilegiocessionis firmatum,tamtemporibu^dilerli

totius Ghristiana: religionis universitate principaliter filii nostri Caroli,prcesenti temporercgnantis, i[uam

exccllercmus, contulit : quatenus sicut dignitate et antiquistemporibusBallchilde,ClotharioqueFrancis

auctoritate per ipsius singulareprivilegium omnibus principantibus nisi quantum canonicus ordo per-
;

praeemincmus, ita universarum Eoclesiarum Dei sol- mittit. Nec ad monasterium, seu cellas ejusdem,
licitudinem habeiunus,et singulis quibusquefideli- vel ipse per se episcopus, vel ceconomus ejus, vel
bus,atque piislocis,in quibusjugi iJeofamulantium archipresbyter,vel archidiaconus illius,autqua;libet
sedulitate placatur divinitas, opporluna sulfragia e.x cjus agcntibus persona, potestatem habeat accc-
sn EPISTOL^ ET DECRETA. 818

dendi.nisi forte ab abbato monasterii,vel fratribiis, A rc-stituant, ct quod de republica sua retribuer
necessitatis causa, vel dilectionis gratia, vocatus debent, id reddere velint de his qua; collata sunt
advcnerit; ne importunitate sui, ministrorumque Deo. Qua de re preecipimus omnino, ut monasterio
suorum inquietudine,fratres vel abbates sustineant beatorum Petri ac Pauli,quod Corbeia; dicitur, nul-
ullam molestiam. Neque in ecclesiis praedicto mo- lam pr;e.ficiant personam,vel ex sibi militantibus,
nasterio subjectis, vel in presbyteris eisdem ecclesiis vel ex alienos monasterio sumptam, qua; non per

ordinatis, aliquam tentet facere porturbationem, electionem sumatur probabilem, sive de laico, sive
vel abbati, vel fratribus, novam constituendo, et de canonico, sive de quocunque fuerit ordine. Quo-
antiquam consuetudinem violando; sed sicut regu- niam vero mult» qu.-eruntur ab importunis homini-
lariter et canonice disposita sunt, et longo jam bus malignitatis occasiones, et necesse est semper
tempore manentia, quoque futuris tempoi-ibus
ita adversarii tela clypeo protectionis repcllore, decer-
maneant inconcussa. Nec potestate episcopalis fastus nimus ut abbas, postquam electus fuerit et ordina-
abutens,violenter contra constituta majorum dispo- tus, nulla potestate prffvalento dejiciatur, nisi in
nere velit aliquid adversus volunfatem abbatis, et criminis causa fuerit deprehensus, cujus merito
fratrum in ipso ccenobio Deo quocunque tempore rectoris non debeat udministrare offlcium. Inftcmice

militantium.Ordinationesquce necessaria3 (uerint in n vero maculis,seu criminis alicujus donotatione si

monasterio, sive de monachis, sive de canonicis, et fuerit appetitus,non praiter canonicam et regularem
quas petierint abbas et fratres, agere non differat. deponatur examinationem. Hoc vero constitutum si
Altaris quoque et basilicarum benedictiones, sive fuerit ab aliquo praevaricatum, per episcopum Am-
consecrationes, prout necessitas postulaverit, vel in bianensem,quisqueillefuerit,exnostra conveniatur,
ipso monasterio, vel in agris ipsius monasterii li- auctoritate, ut eum qui bujus sedis constituta con-
benter concedat chrisma quoque, oleumque conse-
: vulserit, conveniat, et iniquitatis sua3 culpam com-
cratum per singulos annos pra?.berc non dilfcrat : moneat, cuique periculo subjieiatur, notum faciat.

et pro his omnibus nullum munus accipiat, ne Quod si vel ipse neglexerit, vel despexerit, vel
Spiritus sancti gratiam vendere conatus, Simonis tiinuerit perficere, metropolitanus episcopus con-
damnationem, quod absit, sustineat. Hoc constitu- ventus a fratribus ipsius ccenobii, personam hujus
tum non solum episcopum Ambianensem, verum sanctionis violatricem adire non ditferat, et hujus
etiam omnes per Gallia; Germani«que provincias nostri decreti testificationem innotescat, utque ab
episcopos, ubicunque prsfatum monasterium vel eo quod prave gossit recedere non moretur,ex sua
ecclesias, vel agros,vel famulos habere dignoscitur, nostra(]ue auctoritate contestetur. At si ille contu-
observare sine cuuctatione, sen contradictione de- maciter in sui facti perpetratione permanere decre-
cernimuSjUt nullus potestatis jure,de rebus prffifati ti verit, et non quod ini(iuo gessit corrigere maluerit,
monasterii, sine voluntate abbatis fratrumque ipsius licentiam haboant frafrcs nionaslcrii prffidicti Ro-
CGenobii abuLatur; sed maaeant omnia quK collata manam apostolicamque sedem adire, et necessitatis
sunt, fuerintque, in rectoris ipsius monasterii po- su.-E causas ante papam, qui tunc fuerit, urbis Romae

dispositione, neque sit aliquis

testate, et regulari deponere, et prfesentie praccepti constitutionem ma-
velregum,vel ullius potestatis,seu dignitatis fultus nifestare : sicque Romanus pontifex, cognita causa,
gradu, qui de monasterii prsefati rebus, vel vio- justffidamnationis sententia reum mulctare non
lenter, vel potenter invadat aliquid, vel diripiat. cunctetur. Si quis vero sacerdotum vel clericorum,
Abbatem vero fratres ipsius monasterii de se ipsis hanc constilutionis nostnc paginam agnoscens,
eligendi semper habeant potestatem, et eam perso- contra eam venire tentaverit, ordinis sui dignitate
nam eligant, qu» monachi propositum et habitu et careat; laicus vero,cujuscunque sit potestatis, vel
moribus profiteatur, non canonicum, aut laicum, dignitatis, si bujus privilegii decreta in aliquo vio-
neque alterius monasterii monachum quoniam mo- : laverit,reum sc divino judicio existcre do perpetrata
nachico ordini pr;eficere vel laicum,vel canonicum, iniquitate cognoscat, et nisi vel ea qua3 ab eo sunt
non est servare ordinis professionem, sed evertere. mala abl 'ta restituerit, vel digna [edit. Rom. vel
quod unusquisque pra>positus cujus estordinis,cjus j) legitima] pojnitentia illicite acta defleverit, Dei et
quoque erit et propagator nec bene disponet ali-
: beatorum aposLolorum Petri ac Pauli auctoritate
quando cujuscunque militite vitam,cujus noa fucrit atque nostra sententia anathematis vinculo innoda-
ipse qui disponit ajmulator. Sed neque rex, nequc tus, a sacratissimo corpore ac sanguine Domini
potestas aliqua, ullam monasterio Gorbeiensi prrc- nostri Jesu C.hristi alienus existat, atque in a;terno
ponat personam,quam non fratres ipsius elegerint examine districtfe ultioni subjaceat.Cunctis autem
monasterii. Debent enim mundi principes honorem eidem venerabili monasterio justa servantibus, sit
praestare Deo, quem sibi volunt praestari a Deo, vi- pax Domini nostri Jesu Christi, quatenus et hic
delicet ut quemadmodum cupiunt a Deo sibi colla- fructum bon» actionis recipiant,et apud districtum
tum regni honorem conservari, sic Ecolesia? Christi judicem pra-mia aiternn! quietis inveniant. Scriptum
suam non dedignentur servare legem. Non enim per manum Leonis notarii regionarii, et scriniarii
decet, neque justum videri poterit, ut sibi raililan- sanct.c Roman.-e. Ecrlesi;c, in mense Aprili, indi-

tibus, de Eeclesise Ghristi possessionibus mercedcm ctione xi. Data iv Kalendas Maias, per manum
819 NICOLAI PAPiE I. 820
Tiberii primicerii sancts sedis impc- apostolicae, A nostri pagina continct,tam vobisquam cnnctisqu
rante domino piissimo Augusto Ludovico a Deo in eo quo estis ordine locoque successerint, vel eis
coronato, magno, pacifico imperatore. an. xiv, et quorum interesse poluerint, in perpetuum conser-
post ejusannumxiv [forte, et post consiilatiim ejus vanda decernimus, salva in omnibus quae hujus
anno xiv, Hard.], indictione xi. decreti pagina continentur auctoritate, et honore
XXX. sancts Romanae Ecclesiae, et sedis apostolicie pri-
NICOLAI PniVILEGIUM PRO SA.VDI0.N'YSIAN0 JIO.VASTERIO. vilegio. Si quis autem temerario ausu magna parva-

fAnno 863.) ve persona contra hoc nostrum apostolicum decre-

[Apud Folib., Hist. de 1'ahhaye de Saijit-Dcnis intor tum agere prtesumpserit, sciat se anathematis vin-
probat.] culo esse innodatum, et a regno Dei alienum, et
NicoL,\us eplscopus, servus servorum Dei, dilectis cum omnibus impiis aeterni incendii supplicio con-
fratribus ac filiis nostris in venerabili monasterio demnaturn : at vero qui observator exstiterit prae-
sancti Cliristi martyris Dionysii sub regula sancti hujus,gratiam atque misericordiam,vitamque
cepti
Benedicti religiosa conversatione degentibus, nunc i-eternam a misericordissimo Domino Deo nostro
et futuris temporibus. consequi mereatur.
Ouando ad ea qu.-E catholicorum regum corda n Scriptum per manum Sophronii notarii regionarii
pontincalibus sunt moiiitis provocanda, ita ardenti ct scriniarii sancta"; Romans Ecclesia?, in mense
desiderio divina proveniente gratia succeduntur, ut .\prili, indictione undecima. f Bene valete. Datum
ab eis ultro poscantur, tanto alacri et L-eto sunt quarto Kal. Maias per manum Tiberii primicerii
animo concedenda,quanto et ea ipsa quas cupiunt, sanctcB sedis apostolica;, imperante domno piissimo
si nollent facere, peli debuerant. Proinde, juxta Augusto Ludovico.a Deo coronalo, magno, pacitico
scripta petitoria filii nostri praecollentissimi regis iinpcratore, anno quarto decimo regni ejus, indi-
Karoli, hujusmodi privilegium prajsentis auctoritatis ctione undecima.
noitree decreto eidem monasterio vestris futurisque X.KXL
temporibus indulgemus, concedimus atque firma- EPISTOLA NIOOL.\I AD CAROLUM CALVU.M.
mus, ut sicut ipse gloriosissimus filius noster divino (Anno 863.)
ductus amore,devillis ac facultatibus,seustipendiis [Apud Dublet., Ilisl. dc Saint-Denis, pag. 450.]
specialitermonachorum, et ecclesiic ornamento- NicoLAUs episcopus, servus servorum Dei, e.xcel-
rum, vel luminariorum, ac matriculariorum, seu lentissimo Carolo regi Franci<e.
hospitum, atque pauperum usibus servata, vel eme- Supernae miserationis respectu ad hoc regiminis
seu aucta, ordinatione quaj tcmpore plm
liorata, curam suscipimus, ut pie precantium votis favca-
memoricB genitoris sui Ludovici Augusti, et Dagn- ^ nius, et ad stabiliendam sanctorum lirmitatem, in
berti quondam regis, atquc alioruin regum, necnon quibus laus divina die nocluque peruniversam Dei
et Pepini inclyti regis atavi ipsius,ct Karoli impera- Ecclesiam pcr oi-bom diirusam Doo persolvitur, au-
toris div;e memoris avi ipsius, exindc fucrat facta rem accommodenius.Pro hoconiin pra^mium piissi-
constituit, et prc-ecepto su.-e auctorilatis firmavit, mum apud misericordcni Doniinum recipere credi-
privilegiumque venerabilibus fralribus ac (iliis no- mus.si venerabilia loca opportune ordinata, ct ad
stris episcopis illarum regionum confirmari
fieri et meliorem statum perducta,nostris fuerintprivilegiis
fecit, ita sicut in eodem privilegio, atque pr.-cceptis roborata. Igitur, quia litteris tua; celsitudinis, fili

regiis filii nostri Karoli exinde fatis continetur, per- charissime, nobis innotuisti de monasterio sancti
petuo inconvulsa permaneant.Gonstituimus etiam Christi martyris Dionysii, speciali, ut scripsisti, pa-
auctoritate boati Pctri, ut nuUus rcgum, ncmo anli- troni tui,quondama Ludovico filio Dagoberti regis
stitum,vel abbatum,seu quilibet quacuufiue pra:di- Franci;e,de polestate sedis Parisiars episcopi, cum
tus dignitate, de his qufe in pra^fato privilegio, sou consilio pontilicum ejusdem
quod fueritpatrire
in prfficeptis ipsius filii nostri Karoli, ex his qiiae ereptum, et abhinc sub regimine regum, vel claris-
praemisimus factis continctur, vel in futuro ab eo. simorum abbatum semper dispositum, a nobis po-
vel a quibuslibet aliisde proprio fuerint his spccia- stulasti ut privilegium episcoporum de eodem mo-
[)
libus usibus jure collata sub cujusHbet causa? occa nasterio factum nostro privilegio, irao magis apo-
sione,sive spccie,quidquam minuere vel auferre, et stolorum principis, roboraromus auctoritate, quod
sive suis usibus applicare,vel aliis (quasi piis causis) licentissime secundum tuam benevolentiam petitio-
pro su;b avariti;e e.xcusatione praesumat concedore, nem fulcimus auctoritate siquidem beali Petri
:

scd cunctaqua: prEfatis usibus nionachoruin, et ec- apostolorum principis qui potestatem ligandi atque
clesia; ornamentorum, vel luminariorum, matricu- solvendi a Domino acccpit (Mallli. xvi), cujusquc
lariorum, hospitum, et pauperum oblata sunt, vel nos vicarii existimus, stabilimus ut ipse sanctus
offerri contigcrint,perenni tempore illibata et in- locus sicut regum praecoptis, et privilegiis apostoli-
convulsa, ac sine aliqua inquietudine eoriim usibus cis est fultus, per omnia tempora, sine repetitione
proquorumsustentationegubernationequcconcessa cujuscunquc episcopi Parisiaca; scdis, aut alicujus
sunt, niodis omnibus profutura permancant. llajc judiciaria;potestatis, vel cujuscunque praepotontis
igitur omni;i qu.-e luijusmodi prajcepti decretique hominis, semper sicut praoplat et expetil bencvo-
821 EPISTOLyE ET DECRETA. 822
lcntia tua, ratus futuro tcmporc pcrmancat, qua- A. provincia rcgionis Belgicac rogularitcr subjectus Ec-
tenus abbas et fratres ejusdem loci venerabiles,pro clesiffi,te contempto, vel posthabita coepiscoporum
statu regni vestri et ablutione scelerum vestrorum, ipsius dioeceseos provinciali synodo,impune audeat,
et filiorum vestrorum, Deo grates et vota solvere seu valeat aliena expeterc aut exspectare judicia,
delectat.Si quis autem magna parvnque persona te- aut alienas contra canoncs ordinationes suscipere,
merario ausu causa cupiditatis vel potestatis hoc vel ad alias provincias irregukiriter convolare ; scd
nostrum decretum violare prfESumpserit, si non ita ut Nicaenorum et casterorum conciliorum cano-
resipuerit, sciat se anathematis vinculo esse inno- nicis definitionibus est promulgatum, et beatorum
datum,et a regno Dei penitus alienum.et cum Juda Siricii, Innocentii, Zosimi, Coelcstini, Bonifacii,
traditore, vel cum omnibus impiis, ffiterni incendii Leonis, Hilarii, Gelasii, Gregorii, ac caeterorum Ro-
poenis damnatum causa vero infractionis nostri
; man.T sedis pontificum constitutionibus est decre-
privilegii ad posteros nostros perveniat.Observator tum, salvo in omnibus jure apostolicae sedis, velut
autem hujus flrmitatis gratiam et misericordiam, ab ipso Christo et sacris est cautum canonibus,cun-
vitamque «ternam a misericordissimo Domino Deo cti sive in prajlatione, sive in subditione [subjec-
consequi mercatur. tiono] debita, ordinem ab ecclesiasticis regulis tra-
Scriptum per manus Sophronii notarii ac scrina- observantes, motropolitana! tuK auctoritati,
P ditum
rii Romanse Ecclesiae,in mense Aprili,indio-
sanctae honcste tamen et canonice pra3cipienti,obcdiant, et
tione undecima. Bene valote.Data quarto Kalendas studiosius obtemperare procurent. Et hoc promul-
Maias per manum Tiberii primicerii sanctae sedis gamus,atque apostolica auctoritate statuimus,ut te,
apostolicSjimperanto domno piissimo perpetuo Au- quem primatem ipsius provincicE sanctae memoriaj
gusto Ludovico a Deo coronato,magno,pacinco ini- pr.T?sules prffidecessores nostri,Leo scilicet in largi-
peratore,anno 14 regni ejus. tione usus pallii, et Benedicfus privilegio suaj cor-
roborationiSjUt et antecessores eorum tuos pra^de-
XXXII.
cessores.canonica auctoritate et antiqua consuetu-
AD HI.NCMARUM ARCIIIEPISCOPUM RHEMEXSEM.
dine, pro metropolis Ecclesirc [Rhcmensisj genio
(Anno 863.) con(irmaverunt,et nos primatu beati Petri Dei voce
Confirmatio synodi Suessionensis anni 853, cum pri- percepto pariter confirmamus.NuUius unquam in-
vilegio Hincwari archiepiscopi et Ecclesias Rhe- festatio contra canonica apostolicaque decreta sive
mcnsis.
judicia opprimat,aut ab Ecclesia tibi commissa vir-
[Apud Mansi., Conc. tom. XV.] tute vel facultate nudare, aut ante audientiam Ro-
NicoLAUS.servus servorum Dei, reverentissimo et mani pontificis,quia nec regula? hoc permittunt ec-
sanctissimo confratri nostro Hi-vcmaro Rhemorum C clesiastico», judicare te vel condcmnare prffisumat.
archiepiscopo. Quod etsi temerariusquisquam fortepr;csumpserit,
Pastoralis sollicitudinis cura constringimur, et nulliusexcommunicationis,vcl obligationis,seu con-
loci sublimitale,quanos superna providentia totius demnationis sententiasine decreto Romani pontiflcis
domus suae generalitati prfeposuit, provocamur, ut si a quocunque vel undecun-
tenearis astrictus.Sed
apostolatus nostri apexin ea tanquam lapis positus que fueris compellatus ut debeas judicari,apostolici
angularis, ad imitationem ipsius, fldclibus quidem papa; judicio te reservari, nostra, imo beati Petri
cthumilibus tutissimum et flrmissimum refugium, apostoli auctoritate decernimus nec alterius cujus-
;

quo cuncti frangantur tumentes hostium fluctus,ex- cunque juri, vol judicio tc subjici.exeepta potestate
hibeat; his autem qui offendunt verbo,nec credunt sedis Romani pontiflcis, nec ad alterius primalis
in quo et positi sunt, sit lapis olfensionis, et petra provineiae synodum.nisi ex eommuni placito,posse
scandali. Proinde, quia dilectio tua, sequens insti- convocari mandamus.Ita tamen,si in nullo negotio,
tutamajorum, ea qute possunt aliquam reciperc apostolicc-E Romanc-e sedis jussionibusinventusfueris
quaestionem,ad nos, quasi ad caput et apicem epi- inobcdicns.Et hoo constituimus,nc quilibet ex pro-
soopatus,referre episcopaliter [spocialiter] studuit, vinciametropoli tuaetibique subjecta,jussecundum
(quod nos libenteraccepimus,quia hinc dilcctionem n ecclesiasticas constitutioncs priraatui Ecclosiae tu£B
tuam memorem canonum comprobamus) synodum et tibi debitum,et sccundum sacros canones,et dc-
illam, qu.-c a te et cteteris vcnerabilibus arch'epi- creta Romanorum pontificum, ex antiqua consue-
scopis atquc episcopis in urbc Suessionum [Sues- tudine traditum ac constitutum, quoquomodo per
sorum] anno Incarnationis dominicK 863,indictionc contemptum convellerc, aut provinciam dividere,
prima,v Kalendas Maii fuerat celebrata,et a deces- aut tibi, vel Ecclesiae tuaj, quamcunque violentiam
sore nostro beata; memoriffi Denedicto papa est con- conlra eadem canonica constituta,et decretaRoma-
firmata, sicut idem sanctae recordationis pontifex norum pontiflcum, pertinacitcr inferre prcT3Sumat.
illam confirmavit, ita et nos eam conflrmatam, ct Qu.comnia suprascripta violari a quoquam, cum
irrefragabilcm, perpetuoque mansuram apostolica anathcmatis intcrpositionc.beati apostolorum prin-
auctorifate decernimus.salvotamen "lomancc sedis cipis auctoritate,et nostra apostolica sententia pro-
in omnibusjussu atque .judicis.Pr,Tterea quidem et hibrmus.Eo duntaxat tenore et conditione hc-ec pcr
sancimus,ne quilibet ex Rhemorum Durorortorum hujuspr.iceptidecretiquepaginamtibiomnibusvita;
823, NICOLAI PAPiE I. 824
tuae diebiishabcnda concedimus,adtufequesecuri- A mceror eontinuus pepulit. Prasertim cum tanta
tatis quietudinem ac deeorem valere disponimus ; fuerit apud sedis apostolica; prtesules circa reveren-
si tam in prBesenti,quam semper,dum tamen in hac tiam tuam ex longo jam tompore conridentia,ut libi
vita superstes exstiteris,in nullo ab apostolicae sedis pra;sentia tuae dilectionis existeret,nunquam appel-
praeceptionibus quoquomodo discrepaveris.Quod si lantem aliquem apostolicam sedem, quodvis susli-
a sanctae Romant-e Ecclesiee constitulis, vel ab ejus nere detriinentum credere aliquo modo quivisse-
prsesulum jussionibus, quolibot lempore invcntus mus, etiamsi de hujusmodi re in sacris canonibus
fueris segregatus,eorumquo sive per epistolam,sivo quid observandum esset nihil prorsus inveniretur.
per verba,mandatis obedire negle.Tieris,hujus privi- Prscipue cum tanta; sapientite te virum esse non
legii atque praecepti tenor nullius momenti penitus nesciremus, tantasque familiaritatis fiduciam apud
judicotur,ct cuncla qu<E in eo continentur,irrita in dilectum filium noslrum regem Carolum comperis-
perpetuum atque inania prorsus existant. Si quis semus tuam habere sanctimoniam,ut si quain illis
autem temerario ausu,magna parvave persona,con- partibus mala in Ecclesia Domini puUularent, per
tra hoc nostrum apostolicum decretum agere pr<B- tuse soUicitudinis industriam resecare radicitus.me-
sumpserit, sciat sc anathematis vinculo esse inno- ditaremur. Ucbuerat certe beatitudo tua, cum Ro-
datum, el a regno Doi alienum, et cum omnibus thadum toties examinaveras, scribens sancti Petri
impiis seterni incendii supplicio condemnatum. .\t memoriam honorare, ejusque judicium, etiamsi
vcro qui observator exstiterit prscepti hujus, gra- nunquam appellasset idem Rothadus,modis omni-
tiam atque misericordiam, vitamque Kternam a mi- bus prffistolari.Et si id agere noluisses, saltem post
sericordissimo Domino Deo nostro consequi me- appellationem,cathedr« ipsius, qui videbatur ejec-
reatur. Scriptum per manum Zachari<e notarii re- tus,alterum non ordinasses, priusquam ejuscausa
gionarii, et scrinarii sancta; Romanm Ecclesis in juxta sacros canones in nostrojudicio fuissetermi-
mense Aprili, indictione xi. Bene vale. Data iv Ka- nata.Verum de Rothado,viro venerabili, secundum
lendas Maii, per manus Tiberii primiccrii sancta; indultamnobisasanctisregulispotestatem,quaepra5-
sedis apostolica!,imperante piissimo domino impe- cipiunt id observandum, quod nostro qualicunque
ratoro Augusto Ludovico, a Deo coronato, magno, consilio visum exstiterit,in epistolanostra,quam ad
pacilico,imperii anno xiv, indictione xi. communes fratres et coepiscopos nostros in regno
gloriosi regis Caroli charissimi filii nostri constitu-
X.X.XIII.
tos transmisimus, inter quos et tua connumerata
AI) EUMDEM. sanctitas cernitur.decretum atque deCnitura ancbis
(Aiino 863 ) esse dignoscitur.Ad quam fraternitas tua recurrens,
De Hothado ilerum pr;ccipil ut Lomam mitlatur juxta ^ quid de censuerimus facile cognoscere poterit.
te
litterm ad synodum rcscriptns, etde privile(jiis,quns Cui definitioni nostras bene facies attendendo.ne si
Hincmarus 'Ecclcsi;r siur conjirmari postulaluit, dif- diutius contra interdicta praesumpserit, canonicis
ferl assensum.
legibus augustetur.Privilegiapraetereaab apostolica
[.\pud Mansi, ibid.]
sede vestrae Ecclesia; confirmanda deposcilis, qui
NiaoLAUS episcopus, servus servorum Dei, Hi\c- tamen nostra privilegia quantum in vobis est,infir-
MARO arrhiepiscopo. mare satagitis.Portum salutiferum sanctam Roma-
Bcatitudinis tuae lectis apicibus, quia fraternita- nam Ecclesiam appellatis,qui tamen in eo ne aliqui
tem tuam circa sanctam Romanam sodem,cui auc- salventur, quantum potestis, satagere procuratis.
torc altilhrono prassumus, ergaquc nostrum ponti- Quomodo, rogo, privilegia tua stare poterunt,si ita
licium,in cadem qua solita erat [edit.Rom., pcrsis- privilegia illa cassentur.per quae tua privilegia ini-
teccjdevotione rcspiremus^U-etitia multa replcti,de- tiumsurapsisscnoscuntur'?autcujusmomentierunt
bita omnipotentiDomino gratiarum officia persol- tua,si pro nihilo nostra pendantur? si namque sal
vimus, sanctitatemque vostram ad sedem apostoli- infatuatum fuorit, in quo salietur? {Matth.. v.) Ve-
eam, de his quaj sibi visa sunt referentem, ac pro rumtamen sanctitati ac dilectioni tuae injungimus
Ecclesia3 sibi commissaj necessitatibus,atquo utili- n atquepraecipimus.utlectasanctionis nostrac pagiua
tatibus,apostolalum nostrum postulantem laudavi- quam perOdonem communem fratrem etcoepisco-
mus et nihil esse quod fraternitati tua; denegare
; pum beatitudini tu«,atque caeteris comministris tuis
oporteret penitus judicantes,ut annueremus petitis direximus, quaj de sspe nominato Rothado decre-
confestim corde concepiraus, mentoque deliberavi- vimus,una cum eis studeas consummationc perfi-
mus. Cumque lectis monumentisgestorum,quibus cere: quatenus et charitaii nostra et amicitiae atque
cum quoque ve-
csteris coepiscopis tuis visa est tua gratiaj particcpssemperinveniaris.et ad amputanda
nerabilitas subscripsisse, invenimus sanctissimum noxia hostium sanctiE Dei Ecclesis germina, atque
fratrem Rhotadum apostolicam appellantem sedem, ad salubria serenda sanctitatera tuam consociam,
vobisjudicantibus,graduepiscopatusdojectumvalde de Ctutero familiariter habeamus : sicque demum
doluimus;et cordis nostri gau(lium,quod fratriset tanlo sludeamus,etiam non postulati,contra omncs
coepiscopi nostri Odonis adventus fecerat,cognito a malevolos luos, tu«que EcclesiiE adversai"ios, tibi
vcneralione tua contra spcm hujusmodi commisso privilegia promulgando, et arclius iuhKrcndo, for-
825 EPISTOLiE ET DECRETA. 826

cxpugnare, quanto scnserimus fr.iternitatem

titer A. cipis,pujus sedem appellaverat, fame, et siti ac in-

tuam contra boati Petri apostolorum principis ejus numeris maceratus miseriis,ao depositus pariter et
que sedis privilegia nuUo argumento,niilla prorsus abjcctus existit. Unde valdc miramur,ac vehemen-
adinventione anhelare; sed in eorum veneratione, tissime obstupescimus, quomodo luminum vestro-

et defensione,atque excusatione, totis viribus, tota rum serenitatemtam repentinapotuerit obtenebrare

intentione velle persistere. De rcliquo, fratei cha- caligo,adeo ut privilegia apostolicce scdis, quoB inte-
rissime.hortamur ut dilectissimum filium nostnim morataatotaChristi servantur Ecclesia.contemplari
Carolum, excellentissimum regem, ad divlna prce- despexeritis,atque ipsos patcrnos canones nescimus
cepta semper erudias, semper accendas, et ut in ca qua auctoritate disruperitis. Ouod omnino inultum
qua Cflcpit devotione,alquo dilectione erga sanctam nianere non patiemur,utqui prohibita pr<-esumpsit,
Romanam Ecclesiam,apostolicamque sedem perma. minime quae sit censura canonica experiatur.Ita ut
neat, studio curioso decertes, solertioque prudenti omnibusmanifestum faoiamus,quod nullum fratres
semper hujus pagins
invigiles. Caetera vero, quse modo patiamur sui sustinere dispen-
nostros aliquo
non sunt.communis frateret coepi-
tenoris inserta dium, neque sanctorum Patrum statuta vilescere
scopus Odoquidetuaesanctitatis virtutibus nostrum permittamus.Verum interim Dei summi sanctorum-
animum plurimum cxhilaravit, viva voce poterit r. que apostolorum principum Petri et Pauli.ct nostra

enarrare.Sane postremo ad memoriam tuam redu per eos auctoritate, fraternitati vestrfe injungimus,
cerc volumus,nos ecce jam socundo,ut virum vene- ut si nostrae charitatis et communionis, sicut hac-
rabilem Rothadum apostolicoe sedi destinasses, tenus voluistis videri participes,jam dictum fratrem
sanctitati tuae Quod providendum est, si
misisse. nostrum Rothadum episcopio partier et pristino
tertio dileclionitus dirigere pro hoc ipso coacti honoris sui officio restituatis : itaut tali peromnia
fuerimus, ne in contemptorem sacrorum canonum decoretur honore, et omnibus ita roddatur integer
diflinitivam ac peremptoriam, quod non optamus, officiis, qualem illum eo constat fuisse tempore,

sententiam proferamus. Dextera te supernae maje- quando expellendus apostolicae sedis memoriam fecit
statis protegat semper, et ab omnibus adversitali- Et ita demum,si qui videntur illius esse calumnia-
bus illaesum custodire dignetur. tores, cum presbytero illo qui dejectionis ipsius
causa exstitit,Romam pariter cum Scope nominato
xxxn'. Rothado, omni remota occasione, indesinenter oc-
AD ELMDEM. eurrant. Hoc autem expresse decernimus, ut post
(Anno 863.) triginta dies,postquam haec nostra epistola ad vos
Ul Rothadum episcopum Suessiouensem dejectum sedi delatafuerit.aut pr.Ttatumvirum Rolhadum omnino
sux intra dies trhjinta irslituat. aul Romam cum C rcstituatis pristina? dignitati,aut,si juste vosineum
eodem ad causam diccmlum ccnial. .• r> j „ i„
.

egisse putatis,
,

Romam eum eodem vos, vel \ester i

[Apud Mansi, ibid.]

legatusvestraminvlcem inomnibusferens.ut utrius-
NicoLAUS episcopus, servus servorum Dei, reve- que partis causam ad liquidum sciamus, adveniat.
rentissimo et sanctissimo fratri nostro Hi.ncmaro Quod si post prajfixos triginta dies, quae in hac apos-
Rhemorum archiepiscopo. tolica auctoritate plena continentur epistola minime
Sanctitatem vestram, quam semper in virtutum obedire ac perficere studueritis, decernimus ac pro-
exercitiis conversantem comperimus.et in doctrinis mulgamus,ut missarum solemnia tandiucelebrandi
ecclesiasticis proficientem,fama crebrescente didici- non habeatis licentiam,quandiu qua; definimus per-
mus, apostolicam roverentiam pra oculisha-
aliter ducta ad consummationem non fuerint.Qua senten-
bere sperabamus,quam frequens diclat opinio. De- tia non solum vos.sed et omnes episcopos obligare
nique fldelium multorum exinde dolentium auditu decernimus, qui vobis in depositione praefati viri
v«raci cognovimus, quod Rothadus frater et coepi- Rothadi consensisse noscuntur. Idipsum vero illos
scopus noster Ecclesiae Suessionics pro quodam per vos scire praecipimus.
presbytero qui pro facti sui qualitate honoris proprii
triennium
XXXV.
ante fuerat privatus offlcio, a vestra n
sanctitate 1'uit quod nefas est,
impetitus, et adhuc, AD EPISCOPOS SYNODI SILVANECTENSIS.
sedem apostolicam appellans,juxta quod sibi a pa- (Anno 863.)
tribus constat esse permissum, episcopatus etiam
Rcscindit acta synodi contra Rothadum : jubet ut ah
absens exspoliatus honore.et in exsilium deportalus, e.vsilio revocelur, Romamque ud retractandum judi-
hactenusinmonasterio retrusus existat.Unde gemi- cium cum synodi tegatis dirigatur. Respondet etimn
mus,valdequc dolcmus.Nam cumdebuerat honori- sub ftnem de Balduino, et de causa Lotharii ac
Theutbcrrjx.
bus pro sua senectute raultiplicibus ampliari,el pro
tot laboribus et obsequiis in Ecclesia Dei,pariter et [Apud Mansi, ihid.]

principibus mundi, fideliter ac utiliter impensis, NicoLAUS cpiscopus servus servorum Dei, rcvc-
majori dignitate frui,et jamtandemsinecujusquam rentissimis confratribus nostris, metropolitanis,
impulsione quietus existere nunc e contra dehones-
: episcopis et CEteris diversarum provinciarum ac
tatus,et ad injuriam beati Petri apostolorum prin- urbium pr.-esulibuSjqui in Convicinum villam publi-
 827 NICOLAI PAP.E I. 828
cam secu3 civitatcm Silvaneclcnsis coucilii [Lcgcn- A recusamus, quoniam nos, ut eadem ad Flavianuni
dum videlur, concilii causa, ex Cnit. disl. x, c. (], sancti Leonis dicta ponamus, qui saoerdolum Do-
convenistis. mini matura volumusessejudicia,nitiilpossumusin-
Scriplis dilectfe fraternitatis vestrae susceptis, et cognitis rebus cujusque partis pra^judicio diffinire,
inspectis altontiusineisomnis scicnli» etsapientiae priusquam universa qus gesta sunt veraciter audia-
sanctitatis vestrjG fluentis, quae non aliunde in pe- mus.Sed fortasse dicetis, vos universa quae de eo
ctora vestra utique nisi ab ipso fonte vit» poterant gesta sunt nobis per scripturm seriem veraciter re-
emanare,cognitadevotioneet sumrai amoris alTectu, tulisse,et per fratrem et coepiscopum nostrum Odo-
quem circa sanctam Romanam Ecclesiam,
liano nem, qui pene conciliis vestris semper affuerit,
apostolicamqiio sedem vos rctinere monstrastis et ; cuncta pleniter intimasse.Quibus scitote nos satis
quoniam ex amore secundum constitutionem majo- crcdere, et ad custodiam disciplince ecclesiasticae
rum, ut eadcm ipsa verba ponamus, non solum de consen?um prxbcre potuisse, nisi excusationes et
omnibus quas possunt aliquam recipere dubitatio- dcfensiones illius, suggestorumque sories innocen-
nem,vel quamcunqueincurrerequasstionem; verum tiam ipsiuSjCt vestram nocentiamdemonstrantium,a
de cajteris atque majoribus negotiis ecclesiasticis vicinis vestris compiiirimis apostolatui porrectse
exsequendis.ad apicem episcopatus.id est ad magni n apudnoshaberentur.etfratercoepiscopusnosterOdo
Petri sedem debore vos referre cognoscitis horum nihiliaccusationispublicffivoluerit a nobis interroga-
:

auctori ac omnium bonorum largitori Deo, et Do- tus ei objioere. Quanquam si objecisset, nihil ad
mino nostrogratiarum multimodas retulimusaclio- damnationem jam dicti Rolhadi proficeret,cum ne-
nes. Qui ideo in sancta Ecolesia vos rutilantcs,tan- minem partis illius, qui objectis vel annueret, vel
quam splendrdas stellas verbum vitas continentes,et romueret, nostram constaret adiisse praesentiam
morum ac virtutum vestrarumluminelonge lateque (nam accusatores quaecunque voluerint dicunt) et
proximus illustrantes voluit collocare, ut merito sciamus juxtum mediatorem non esse,qui sic unam
eamdem sanctara Ecclesiam, juxta ipsius magisterii partem audit, ut alteri parti nihil reservet. Praeser-
dictum, coeli nomine,ubi talia nimirum fulgentlu- lim cum Dominus pro absente.et non audito, per
minaria, valeamus veraciter appellare. De Cffitero Moysem, proeoipiat, jam noii maledices, inquiens,
vero, fratres charissimi, dicentes in provinciis ve- .surdo, nee coram cxco pone.'< offend!Culum{Levil.xix).
strispaganorumorebrisvoslaborareinfestationibus, Ignorare autom fraternitatem vestramnonpatimur,
insuper et Ecclesias Christi in illis partibus consti- animum nostrum non mediocriter laesum.eo quod
tutas ab intestinis, id est a suis multa incommoda socundum gestorum tenorem
et vestrarum sugges-
tolorare, plurimum lamentamur, et vobis oppido stionum,quas ad sedis apostolicae direxistis,cogni
oompatimur,et contrisiamur.Quamvis,dilectissimi, C tionem.appellantemoumdemRothadumapostolicam
non adeo super his oontristari ao mccroribus affici sedem deposueritis, ac in monasterio retruseritis :

debeatis, soientes quoniam tribulatio, secundum quod nonnisi in contemptum beati Petri, cujusju-
Apostolum, patientia autem probationcm, probatio dicium expetivit,et in contumoliam sacrorum cano-
vero spem, spos autem non confundetur (liom. v.) num,et ecclesiasticarum traditionum pra>sumptum,
Siquidom locus hic ost afflictionis.hic convallisla- ac temere admissum miiiime dubitatur.Insuper au-
crymarum,donec videamus Deum deorum in Sion. tem,elad imminutionem apostolica;etsumm<Bsedis
Hic cst ubi in lacrymis seminamus, ut postmodum privilegiorum.quibusvestrarumquoqueecclesiarum
in gaudio metamus.Hic est, inquam, jEgyptus, hic privilegia firmare deposcitis, imperatorum leges
est fornaxferrea.ubi spiritalem Israelemdiris opor- proponitis,quibus quasi prohibentibus,astruere non
tet lateribus fatigari,donec terram promissionis in- habuisse appellationis vocem Rothadum nitimini,
grediamur, donec Dominus cum ei perfeete
id est, cum constet constitutionibus mundanarum legum,
placuorimus.inrcgionevivorumsenobis promissum et imppratorum,non omnibus [forte, non in omni-
ostondal.IIie opus est,ut quse ad templi sanoti stru- bus. llAno.] ecolesiasticis controversiis utendum
cturampcrtinent,summi artificismanuet provisiono csse,pr;L'sertim cum inveniuntur ccclesiastic»(e(/i7.
aptentur : ut cum tonsiones, sonitus.prxssura!, ao Q Bom., evangelicae) ac canonicae sanctioni obviare.
persecutiones sa;culi pr^ientis transierint.sine ali- Ad quod ostendendum duorum heroum, Innocentii
qua tortitudino vel inaequalitato in ccelesti fabrica, scilicet et Grcgorii, satis sufficiunt tcstimonia.San-
lanquam lapides vivi idonei,in omnibus comprobe- ctus Innocentius quidemindecrctaliepistola suaad
mur. Quapropter hsc sciontcs, diloctissimi, spoi Alcxandrum Antiochenum episcopum, ait : Nam
vestrffi anchoram in coelesti statione figentes,hujus
quod sciscitatis,inquiens. utrum divisis imperiali,
mundi procellas despicite quia protector noster om-
:
judicio provinciis.ut dua; metropoles fiant, sic duo
nipotons jam non dormit, qui imperat, et mare et metropolitani episcopi dcbcant nominari.Non ergo
venti obediunt ei, fitque tranquilitas magna. Pro- visum est,ad mobilitatem necessitatum mundana-
pterea de Rothadi damnationc apostolic» scdi re- rumDeiEcclcsiamcommulari,honoresqueacdivisio-
ferre jure studentos.petistis ut nostra etiam aucto- nesperpcti, quas pro suis causis faciendas duxerit
ritate rata essc probarentur.quK de eo apud vos in
impcrator.Beatus autemGregoriusscribensadTheo-
concilioactafuisscporbibuistis.Quod agere penitus ctistam patrioiam, inter caetcra : Si enim, inquit.
 ::

EPISTOL^ ET DECRETA. 830

religionis causa conjugia delierc flissolvi dicunt, A nunquamquc sedis apostolicae mcntionem fecisset,a
sciendum est quia, ctsi hoc humana concossit lex, vobis, qui causam ejus examinastls, memoria sancti
tamen divina prohibeat. Ecce quemadmodum impe- Petri honorari debuerat,atque ei proescribi, ut si ju-
riali judieio non possunt ecclesiastica jura dissolvi dicaret renovandum esse judicium, renovaretur, et
ecce qualiter quod lex humana conccssit, lexdivina daret judices. Verba ccrte [forte, vel certe. Haiid.),
prohibeat.Nonquod imperotorumlftges,quibussaepe sicut superius commemoravimus.exejusdem conci
Eeclesia circa ha?rcticos utitur, sa?pe circa tyrannos, lii sanctione, quod si probata viderentur, statueret.

atque circa pravos quosque defenditur, dicamus pe- Sed quid mirum slt, hoc in despectu apostolorum
nitus renuendas sed quod eas evangcHcis, apostoli-
: principisvos contempsisse,cum ad injuriam sacro--
cis, atque canonicis decretis, quibus postponendce rum canonum,et venerabillum Romanorum pontifi-
sunt, nullum posse inferre prfejudicium asseramus. cum decretorum, perpetrasse adhuc pejus invenla-
Quanquam scripscritis appellationes ejus frustrato- mlni? scilicet, ut post appellationem et reclamatio-
rias, excusationes ac dilaliones fulsse tantum que- nem Rothadi, in cathedra ipsius alterum consecra-
rentes,quod quibus argumentis firmetis, praesertim retis [edit. Rot7i. oonsecraverltls] : cum id manlfo-
cum annuenlibus sibi canonibns apostolicam sedem stlssime a sacrls regulls constet esse allenum, ut
appellasse solemnitcr videatur, non facile patet. -n loco depositi omnino non ordinetur, nisi causa fue
Quippe cum nemo sciat, secundum verltatls attesta- rit in judiclo episcopi Romani determinata. Sed di-
tioncm,quai sunt In homlne, nlsi spirltus ejus qul citis, post appellationem apostoIicaB sedis illum vo-
In ipso est. {I Cor. ii).Quis autem nesclat constltuta cem mutasse,et episcoporum concilium expetisse.
Sardicensis concilil '? quae pra^cipiunt post aliquot Quibus cum
pace vestra fiitemur, quamvis vestrls
capltulo quarto : Sl quis eplscopus judlcatus fuerit assertionibus fidem adhibeamus,et ita fecisse illum.
in allqua causa, et pufaverit se bonam causam ha- quoniam non est quod possit non credi sanctimonio,
bere, ut iterum concllium [judlclunr.] renovetur, si veraclter tcneamus: tamen qua hoc intentionc ege-
vobis placet, sancti Petrl apostoli memoriam hono- rit (a), vel quod si interrogctur a nobis, respondere

remus ut scribatur ab his qui causam examinarunt, penitus non ignoramus,ut sicut in aliis, et inoerta;

Jullo Romano episcopo,etsi judicaveritrenovandum reidubiumusque[/'or/c,oblncertaereidubiumusque,

esse judiclum, renovetur, et det judices : si autem HARD.]adutriusquepartisexaminationem proculdu-
probaverlt talem causam esse ut non refricetur, pr«- bio remeetur. Pra;terea fraternltatem vestram non
sertim qua- acta sunt si decreverit, confirmata oredimus ignorare, ante ad fratrem nostrum Rhe-
erunt. Item capite octavo, Oslus episcopus dixit morum cpiscopum apostolatus nostrl nos misissae
Placuit autem,ut si quis episcoporum accusatus apices.ut aut saepefatum Rothadum venerabilcm in-
fuerit, et judicaverint congregati episcopi regicnls t* fra trlginta dies post Iltterarum nostrarum sibi mls-
ipslus,et degradusuo eum dejecerlnt,sl appellaverit sam eplstolam pristino gradui restitueret, aut eum
qui dejectus confugerlt ad episcopum Ronia-
est, et cuin Idoneo suo legato, si ipse venire non posset,
nae Ecclesia3,et voluerlt se audiri,sl juslum putavc- u na cu m accusatoribus ej usdem viri,si tamen essent,
rit,ut renovctur examen, scribere hls ecclesils dl- atque cum presbytero, qui causa dejectionls ejus
gnetur, qum in finitlma et proxlma provincla sunt, fult, mlsisset. Quod si neutrum agere voluisset, post
ut ipsi dlligentcr omnino requirant, et juxta fldem triglnta dies praefixos, nec ipse, nec quilibet episco-
Quod si is qui ropat causam
charitatis dlffinlant. porum,i|ui in depositione prtefati episcopi conscn-
suam iterum audlrl, deprecatione sua moverlt epi- serant, llcentiammissarum solemnia celebrandi pe-
scopum [lomanum,ut e latere suo presbyterum mit- nitus habuissent, quousquc quae salubriter deereta
tat, erit in potestate episcopi, quld vellt, et quid nobis essent,obedienter ac plenlter ad efTeclum con-
oestimet. Et si decreverit mittendos esse, qui pras- summationis perducerent. Sed ad scripta vestra ten-
sentes cum eplscopis judicent, habcntes ejus aucto- dentes,qua3 nunc per fratrem et coepiscopum no-
ritatem aquo destinati sunt, erlt In suo arbitrio. Si strum Odonem ad sedem apostolicam destinastis,
vero crediderlt episcopos sufficere^ut negotlo termi- invenimus jam dictum sanolissimum virum judicio
num imponant, quod saplentlssimo consllio D S-C consensu vestro, et episcopatu privatum, et In
faciet
judicaverit. Sed sicut in suggestionum vestrarum monasterio hactenus esse retrusum insuper et in :

invenlmus scrlptis, non habuisse Rothadum appol-
lationis vocem affirmare conamini, eo quod non
habuerlt bonam causam oum constet saspefatum :
Rothadum usque hodie bonam se habere causam
putare, et venerandum conoilium, non solum eum
qui causam habet, sed et lllum pui se honain oau-
sam haberesaltem putaverlt,sedemapostollcam
pellare permiserit,et hujus ab ea
cium decreverit. Maxime cum juxta constitutlonem
sanctaehujussynodi.etlamsi
(ft) Loous obscurus.
oathcdra Ipslus alterum episcopum ordinatum.Quod
quam slt exseorandu-ii,quamque a nobls nuUa penl-
tus patientia toIeranduni,diei non praevalet.etiamsi
cuncti oorporis artus vertantur in linguas. Certe dum
suggestiones, relationes, preces,consultavestra» san-
ctltatls scrlptis atque verbis nostris fuissent auribus
ap- inoulcata,mox mente conceplmus,et pene cuncta ut
renovandum judi- annueremus atque Indulgeremus disposuimus. At
ubi Injurlam sancti Petrl.sedis apostollc» privilegio-
nunquam reclamasset, rumimmunitiones,sacrorum canonum conouloalio-
831 NICOLAT PAP^ I. 832
nem perspcximus; potuimus vobis propinare
nihil A et si ne pccnitentia condemnatur. Nam fruc tus divinus
dulcedinis,qui tolinimirum repleii sumus araaritu- justitia recens erit, fratres charissimi, praBsertim
dine.Siquidem e conlrario pro tanti oontemptus mo- cum nihil nobisampliussitcum Rothado quamcum
le digna vos animadversione canonica severitate me- omnibus Christianis. Verum privilegia sedis nostrffl
rito punircmus, nisi aposlolica moderatio paululum usque ad mortem, divina annuente gratia, vestigia
nosad magnanimitatem,ct vestra dilectio provocas- patrum nostrorum sequentes defendemus. Sed et
set.Quod autem qualiter in voscompetentcret regu- vos illa quatenus illibata, utpote totius Ecclesiae
lariterexerceremus, ipsi nos litteris vestris affatim, Domini remedia, custodiantur, toto conamine, et
et manifeslissime docuistis, qua?, si opportunitas omnibus votis operari ac suadere debeatis.Quoniam
fuerit.cnlligi et oslemli facilius possunt.Sane interim privilegia sedis apostolicse tegmina sunt, ut ita di-
apostolica atque canonica auctoritate volais dun- camus, totius EcclesiaB catholicae, privilegia, in-
taxat episcopis, qui in depositione et exsilio supra- quam, hujus Ecclesia; munimina sunt circa omnes
dicti Rothadi vel judicium dedistis,vel consensum impctus pravitatum. Nam quod Rothado hodie con-
prasbuistis, prajcipimus ut eum mox ab exsilio revo- tigit, unde scitis quod cras cuilibet non eveniat ve-

cetis. Et quia secundum indultam sibi a scriptis re- strum? Sic Apostolus admonet dicens Qui piitat se :

gulis licentiam, hactenus appellare sedem apostoli- n slare, videat ne cadat [l Cor. x). Quod si contigerit,
camdicitur, Romam illum adsuamcausam in nostra ut verbis utamur propheticis,ad cujus, rogo, confu-
apostolica praisentiaperagcndamacdeterminandam gietis auxilium? Haec quidem de Rothado satis di-
destinare, imo dirigere nullo modo postponatis. Di- xisse sufflciat. Cseterum de Balduino, de quo multa
gnum (|uippe est ut, qui vestro omnium judicio in jam scripsitis, sciat beatitudo veslra, non nos re-
exsilium deputatus est, vestro sit e contrario com- gulas atque sancta decreta velle corrumpere : sed
muni studio beati Petri memoriaj, et sedi ejus hono- quia ad limina apostolorum veniens a nobis se pe-
rifice prtEsentatus. Ex vobis vero praecipimus, ut tiit ajuvari, quanquam nossemus, quod filius noster

duo, vel tres, aut certe si libet plures mittanlur, Carolus gloriosus rex legaliter posset ei, si vellet, et

qui ita cunctis vestrum omnium prajsentiam pricfe- filiam suamuxorem dimittere, et misericordis
in
rant, ut quidquidagendum est,vcl experiendum fue- sua? gratiam impartiri tamen non jussa misimus,
:

rit, qux acta sunt vestra omnium vice

refricata sed preccs obtulimus. Quod textus epistolarum no-
prorsus sciscitentur. Quod si vos occurrere nequive- strarum.quas ad jam fatum excellentissimum re-
ritis, vicarios vestros mittite et ita una cum prsfa-
: gem,ctfiliam nostram reginam, ad id obtinendum
fato religioso fratre vestro Rofhado pariter veniant, direximus, vobis satis poterit indicare. Nam pro tam
in omnibusjsicut superius diximus, ad cunclaexse- pr<esumptuosa temeritate ipsius viri, maxime cum
qucnda, vcl corte experienda quae ventilata coram 6 consideremus dilectissimi filiinostriCarolisublimis
nobis exstiterint,vicom vestram et personam haben- regis eontrinionem cordis, et pectoris naturalem
tes.Quod si postposito nostro judicio,(|uod auctori- a(rectum,et nos valde doluimus, et ei tota inentis
promulgavimus atque decrevimus,
tate apostolica alfectione usque hodie compatimur. Sed vestra fra-
occurrerocontemnitis,Deiomnipotentiset beatorum tornitas prcevideat, sicut ait Apostolus liedimentes :

Petri et Pauli apostolorum principum.quorum glo- tenipus, qiioniam dies mali siint (Eiihee. v) : et jam,
rioso agone sancta haec Romana Ecclesia, cui divina sicut ipsi in vestra pagina testamini, periculosa
dispositione prKsumus, est Domino consccrata, at- tempora Ne ergo pejus adhud aliquid oria-
instant.
que sanctorum canonum, quorum vos contemptores tur, intervenientes apud eumdem gloriosissimum
scriptis propriis oslenditis, necnon et nostroe medio- regem, filium nostrum charissimum, quo et ipsius
critatisauctoritateamissarumsolemniiscelebrandis cordis mffirorem pellatis, et oidem Balduino non
estote prorsus.quousque noslris diffinitionibus obe- usquequaque inflexibilis perseveret; pr.-ccipue quo-
diatis, extorres : ita sane, ut si post lcctum hujus niam apostolorum auxilia deprecatus est, et divina
pagina; tenorem, infra triginta dierum spatium.qu» praisidia requisivit.NulIi ctenini regum grave esse vi-
de Rolhado viro venerabili sanximus agenda fore, deri debet conservo suo debitum centum denariorum
minime studueritis perficere. Scientes profecto, n dimittere,quifortassesuoa summoregum,etDomino
quoniam si post ha;c in sanctarum regularum et dominorum decem millia talentorum sibi dimitti
[forte, nostrum, Hard.] nostrarum contemptum fue- desidcrat. Porro quid de Lotharii uxoribus censueri-
ritis diutius conversati, ipsum quidem Rothadum a mus, quando et de hoc nostro scripsistls pra;sula-
nobis, apostolic;E sedis morc. a damnationis vinculo tui, in epistolarum nostrarum, quas por fratres et
foresolvendum, atque convocato episcoporum ccctu, eocpiseopos nostros Rhadoaldum etJoannem in Gal.
foveam quam ei parastis,vobisprocul dubio pra^pa- liam misimus, poteritis cxemplaribus reperire. Qua;
randam. Vos autem, dilectissimi, rolite nostra dc- videlicet exemplaria una cum commonitorio, quod
creta moleste ferrc : quia sicut beatus Innocentius pra^fatis fratribus nostris pro hac eadem causa ad
Macedonibus scribit,grave non oportuit videri piis- Lotharium regem missis dedimus, per fratrem et
simis mcutibus vestris,cujuscunque retractari judi- coepiscopum nostrum Odonem vestra; sanctitali
cium quia veritas exagitata sa>pius magis splendc-
: transmisimus. In quibus patentor animadvorlorc at-
citin luce,etpernicies rcvocatain judiciumgravius que scire potcstis, nobis omnino non opus esse, ut
 ,

833 EPISTOL.B ET DECRETA; 834

sonliam, qucmaihnodum nos hortnii vohiislis, nm- \ (1 quam vcra esl, fiU charissime, illa senlentia,
hus [in cdit. Rnni. dccsl molius] coniniulemus.niio- quaui,SaIomnne attcstanto, de se Sapientia profert,
niam divina favente gratia,tantum cupimus hujus- cum perhibct, diccns:Per me reges regnunt, ci
modi scelus, secundum creditum nobis coehtus mi- lerjum, conditores juita decernunt ! [Prov. viii.j Quod
nisterium, ab Ecclesi^ facie radicitusamputaro; ut nisi verum esset,nunquam omnino vestra subl m as i
i

'

si hac vice idem Lotharius monitis salubribus, ac tanl.T! huniilitatis poterat docorc vesliri. Quod nisi

diffinitionibus nostris prselatis [forte, prffifalis, verumessct,nunquam privatarum legumapostolicae

Hard.], et epistolis nostris regulariter sibi missis sedis decreta tara facili potuissetis capcre mentis
nolueril obedire, nec ad pccnitentiam competenti intuilu. Nam cum de quodam contra Deum se etfe-
satisfactioneprajmissa quantocius repedare a nobis, renle dicatur : Ipso rcx super universos filios super-
atque a totius Ecclesiae eorpore, canonica atque bi,r (loh: XLi), et vos e divorso summa videamus
una cum omnibus
apstolica sententia efllcietur, humilifate pra^ditum, quid nisi vestram regalem
fautoribus et eommunicatoribus suis, penitus alio- excellentiam imitatione filium esse illius poterimus

nus, Pra2cipue vero quoad eum quem perhibetis die advertere, qui ait : Discite ame quiamitissumcthn-
natalis Domini super adulteros benedictionem,qua3 milis corde ? (Malth. xi.j Per sapientiam ergo reges
maledictio potius credenda est, protulisse [in edit. _ regnant, quia sapientia Patris, juxta Apostolum,
liom. petivisse]. Ne vero simplices quique adulteris Christus est (/ Cor. i), qui eorum
est rex regum,
aliquatenus cessisse falso nos opinentur,nonincon- scilicet quiomnes motus corporis,omnesquemcntis
grue nostri super hoc animi votum omnibus fratri- illicitosappetituscompetontiregeremoderamineno-
bus et coepiscopis nostris intimantes, et concio- runt :de quorum numero per divinam gratiam,vos
nando in ccclesiis vestris publice, cunctis id ad li- eliam pcrspicimus et lcetamur, et Doo omnipotenti

quidum De vocandis aulcm cx

subditis exponite. gratias, ex quo rcgnatis, muitipliccs exhibcmus.
singulis provinciis pro congregandasynodo cpisco- hitereanoveritdilectiovestra(«),I!aIduinum,utnobis
pis, unde scripsistis, sciat sanctitas vestra,misisse intimastis,qui natam vestram sibi furto in uxorem
nos duos e latere in Galliam fratrcs et coepiscopos contra fas sociavit, quem ideo venerandi prcEsuIes,
nostros,quorum superius memoriam fccimus, qui Ecclesiam Domini in regnovestro gubernantos,vin-
synodum pro examinanda causa Theutbergie et culisanathematisobligarunt.ad liminaapostolorura
Waldradae feminarum convocarent '.ubi et binos ex accessisse, et ut a vinculis soiveretur, atquc per
vobis pncsules, sicut de aliis regnis, adesse proece- nos gratiara inveniret, sedem adiisse apostolicam.
pimus. Qui nisi antea reversi fuerint,et qua;egerint Nos autem non solum euma vinculisminime absol-
noverimus,nequai[uam de conciiio faciendoaliquid vimus, aut in communione nostra recepimus sed ;

deliberare concite possumus.Licot postquam ano- C potius tam pra;sumptuosam teraeritatem detestati
bis sunt separati,audivimus Lolhariura a sede apo- sumus, atque vestri pectoris naturalem affectum
stolicapetitum non exspectasseconsultum.nimirum considerantes doIuimus,vestraeque mcostiti» parti-
quod prajviderat suo detcstandominime pariturum cipes eflecti, vobis hodieque compatimur. Verum
piaculo. Postquam vero praefati fratres nostri re- quoniara ad divina sese praisidia contulit, araato-
versi fuerint, et nobis quffi gesserint onarraverint, rumque vestrorum Pctri ac Pauliapostolorumprin-
legatos idoneos ad concilium, quod petitis, convo- cipum,sibimetexpetiitafrore subsidia,non potuimus
candum mittere ad locum designatura Deo opitu omittere quominus, ut gratiam vestraraperciperet,
lante curabimus. Omnipotens Dcus ad profecturaet apud piam excellentiam vestram intervcnireraus.
custodiam sui gregis, super quem vos rectores po- Verura vestramin emnibusprse oculishabentcs di-
ncre voluit, et hic ilK-csam sanotitatem vestram lectionem, quanquam sciamus etfiliara vestraro,si
conservare dignetur, etposl certaminis coronara in libet, posse vos ei legaliter in uxorem dimittere, et
ccElesti patria faciat percipere gloriosam. pietatis vestrae gratiam impertiri, non
cleraentor

XXXVL tamen jussa misiraus, sed preccs obtulimus. Sed

AD CAROLUM CALVUM REGEM.
quoniam dicit Apostolus Bcdimentes tempus, quo-
:

(Anno 863.) rv niam dies mali sunt {Ephes. v), et ab eo praedicta

periculosa novissiraa ecoe jam imminent tcrapora,
Intereedit pro Balduino, et de Rolhado indical quid
provideat solers vestra sublimitas, ne ex hoc dete-
scripserit ad Hinemarum, et retiquos episcopos :
hortaturque illum Romam dirigat. Tum de acrio- rius adhuc forte aliquid oriatur. Et ita vos cauta
ribus lilteris suis satisfacit, quilms Carolus fuerat provisione undique temperate, ut moeror cordis
offensus. vcstri procul abigatur, et circa jam dictura Baldui-
NicoLAUs episcopus, servus servorura Dei,dilicto num usque in finera nequaquam inexorabilis vel
fllio Carolo glorioso regi. inflexibilis [«/., inexorabiliter, vel inflexibiliter,

{a)Ralduinum,qui natam vestram. Furiixie primum voluit sed raissis publicaB rei ministris,sicut vobis
:

postealegitimsinterBalduinura ot Judith actaj sunt proinisit, secundum leges sKcuIi eos uxoria con-
nuptioB.Hincmarumin cadomepistolaapud Flodoar- junctione adinvicem copulari promisit, et honores
dum « Dominus etiam noster rex, filus vester,
: Balduino pro vestra solummodo petitione donavit.»
buic desponsationi et conjunctioni interesse non IRM.
 83f) NICOLAI PAP^ I. 836
HAP.n.j porsistalis. Non quo voshxc d lcrmi- A nanilamus,uljamdicUimUuihadum vcslroadjutum
nos, inios posuere patres nostri, transgredi cupia- sulalio ad nus usque misericorditer dirigatis :qua-
nius, quos per gratiam Dei immotos perseverare tenu.s juxta decretasanctorum pontificum Romanse
seinper optamus ; sed quo gloriam vestram ultra Ecclesiee, atque statuta sacrorum canonum,nostro
quam nullum veliuius locum
dici possit diligentes, sit causajudicioterminata.Nammihi credite,
ipsius
dare occasionem quaerenti [/b)'te,qu8erenti, re/ qus- supra modum in damnatione prajlati viri,et noster
rendi. Hap.d.]. Prscipue cum idem Balduinus divi- est animus Ltsus, et totius Ecclesiae filiorum, ad
num postularit auxilium, et sanctorum Petri ac quorum notitiam pervenit, vehementer ofTensus.
Pauli, intercessorum vestrorum, quemadmodum Maxime quod ante et post damnaf ioncm suam,sedis
prajtulimus, ut gratiam plenam a vestra clementia apostolica^ idem venerabilis vir appellaverit judi-
eonsequeretur, legationem atque intervcntionem cium,nec impetraverit,etper talem prffisumptionem
peticrit. Non plane immemor, quod ante aliquot summae sedis videantur privilegia temere violari.
annosquidem,quiinhujuscemodinoxamincurrerat, Quae tamen privilegia usque ad mortem, ope freti
memoriamet sedem adiissct ccelestisclavigeri,cjus- divina praedecessorum meorum vestigia sequendo,
que vicarii interveiilu ;;pud pia; memorias imperato- cassari taliter minime patiemur. Sed et vos,charis-
rem Lotharium.non pcrdita conjugc, plenissimam _ simCj ut ea quibus potestis cultibus vienoremini,
indulgentiam simul et gratiam percepisset. NuUi summopere
mopere mcitamus. Nam quoraodo
incitamus. i\am quomodo putatis, si
praBterea regum grave esse videridebet(quod tamen opportunitas exegerit, ulvestro regno,vestris nisi-
cum pace vestra dixerimus),conservo suo debitum bus [edil. fiow., jussibus],vestri regni Ecclesiisali-
centum denariorum dimittere,qui fortasse a summo quod praestemus solalium, aut contra adversarios
regum et Domino dominorum dccera millia talento- protoctionis clypeum conferamus, si quantum in
rum sibi laxari desidorat.Porro dilectio vestra no- regni vestri partibus est.quoniam illa omuino scindi
verit, misisse nos ad Hincmarum confratrem no- non possunt, ea vos aliqualenus minorari sinatis,
strum Rhcmorum episcopum, ct ad cselerosmetro- quibus usi patres vestri,omne suarum dignitatum
politas alque episcopos regni vcstrijUtvenerabilom incrementum,onHiemque gloriam perceperunt?Pri-
virum Rothadum ab oxsilio revooarent,Romamque vilegianamqueRomana; EcclesiajtotiussuntChristi,
ad ipsius causaminnostrapra;sentia examinandam ut ita dicamus, remedia Ecclesia; catholica;. Privi-
dirigercnt. Dignumquippeest,ut quorura judicioin legia, inquam,Petri arma sunt conlra omucs impe-
exsilium est deportatus.eorum sit communi studio tus pravitatum.et munimentaatque documentaDo-
boati Petri memorice,sedique ipsius honorificeprae- mini saccrdotum, et omnium prorsus qui in subli-
sentatus.Ex illis autem pra-cepimus^ut duo vel tres, mitate consistunl.imo cunctorum qui abeisdem po-
aut certc quotquot voluerint, veniant, qui ita in C testatibus diversis afficiuntur incommodis. Turbati
cunelis reliquorum, qui occurrere non potuerint, autem multo mocrorc a[recli,siculinscriptis
estis,et
ppjEsentiam praeferant,ut quidquid agendum est,vel vestrffi reperimus, eo quod forti vos
dilectionis
experiendura,dum fuerint refricata qu£e gestasunt, invectione convencrimus, et duris increpationibus
ipsorum omniumviceprorsusutantur.Quodsipost- vestram colsitudinem cumulaverimus. Qua de re
posito nostro judicio, quaj auctoritate apostolica vostra profecto non debuit usquequaque tristari
promulgavimus atque decrevimus, perpero contem- sublimitas quoniam etsi nulla erat culpa, sicut
;

pserint.Dei omnipotentis,et beatorum aposlolorum astrucre humiliter contenditis, unde vestram opor-
principum, quorum glorioso agone sancta haoc Ro- tuerit pietatcm durius castigari tamcn discretus :

mana Ecclesia,cui divina disponsatione prasuraus, pater tunc aliquoties studct dilectum (ilium diversis
est Domins consecrata, atiiue sanctorum canonum terroribuSjVclctiamnagellis corapetcntibusorudire,
quorum contemptores propriis scriptis esse liijuido quando nihil in eo quod reprehcndat penitus intue-
demonstrarunt, necnon et nostra; mediocritatis tur.Sic Dominus beatum Job frustra se percussisse
auctoritate, a missarum solemniis celebrandis sint, perhibet {Job. ii), cum nihil omnino quod tantis
quousque diffinitionibus nostris obediant, prorsus verberibuspuniridebuissetinvenit.scdtamenfrustra
extorres :ita sane,si postlectum paginae sibianobis n non percutit,quia haec,quatenus perpatientiamau
missae tenorem,infra triginta dierum spatium,quae geantur ei merita, ut discretus pater exercet. Sic
dcRothado viro veni!rabiliagendasanximus,minime nimirum, sic et vos, charissirac fili,vestram subli-
consummare studuerint.Scicntes prot'ecto,quoniam milatem tacita fortassecogitatione frustra la;sam a
si post hanc [fortc, posthac, Haud.] in sanctarura nobis querimini. Scimus tamen nos, es qua ra-
regularum etnostro contemptu fuerint diutiuscon- dicc conlra dilectionem vestram hcec virga proces-
versati,ipsum quidera Rothaduraa nobis,apostolica3 serit :qua; utique non utfunditus intcrimeret,absit,
sedis more,a damnationis vinculis fore solvendum: sed qua; ad scmpiterni regni gloriam felicius eru-
atque convocato episcoporum coetu fovcam, quam diret : scilicet quam paterna disciplina,utapertius
paravere, somet penitus incidendos. Quaraobrem dicamus, ox interni affectus ramo protulit, non
vestram nihilorainus suavissiraara pietatcm mone- quam malitia ex odii radice produxit. Percuteris
mus, et quantis possumus viribus cxoramus, vel ergo, imo pulsaris, fili, etiam ubi te cor tuum non
etiam tanquam devoto filio ppcecipiendo fldenter reprehendit, ut cautior et sollicitior,atquc tutior.in
837 EPISTOLiE ET DEGRETA. 838
[uibiis flolictiirus eras,Dco auclnrc,valeas invoniri. \ \antcs,ea vilescerc vel destrui a nominc paliamini.
lluquo, charissime, cum veslra; regia; potcstali a!j Cjitcrum Eciat subliiuitas vestra,nos ad confratrem
apostolica sede inlcrdum duriora fuerint missa,non nostrum Ilincmarum archicpiscopum misisse,qua-
modeste feralis, nec vos a nobis odio habitos esse tenus aut infra triginla dies, post leclam a nobis
putetis, i[uoniam aut manifeste justa sunt nostrae sibi missaiii epistolam,eumdem cpiscopuin pristiuo

correptionis jacula,aut certe occulta sunt,et aliquam gradui restituoret,aut cum idoneo suo legato,si ipse
habentia rationem. Quapropter in utroque vestrae non possetjUna cum accusstoribus ejusdem viri, si
salutis semper invenire ne diffidatis antidotum.Nos tamen essent,atque cum presbytero, qui causa de-
quippe sempor quidem vos in visceribus dilectionis jectionis ejus fuit.Romam veniret.Quod si neutrum
nostraj strictos habuimus, et pro vobisDei omnipo- agcrct post triginta dies Pnefixos,nec ipse,nec qui-
tentis misericordiam imploravimus. Sed postt[uam libet episcoporum, qui in depositione pracfati epis-
frafer et coepiscopus noster Odo, pariter et Primus copi consenserunt, licentiam celebrandi missarum
fidelissimus noster,([ucm ad vestram gloriam mise- solemnia penitus haberent,quousque in iis qua; sa-
ramus, de vestra vestrieque eminentissima; ac dilec- lubriter deceret,nobis sint obedienles,ac plcniter ad
tissimasconjugisdevotioneerga sedem apostolicam, effectum consummationis perduxerint.
ac dilectione,quam circa Doraini sacerdotes habetis, „ XXXVIII.
nobis tot retulerunt proeconia,tanto arclius vos dili- AD ROTHADU.M EPISCOPUM SUESSIONENSEM.
gimus.tanto vestri pro statu regni.et veslra vostro- (Anno SG3.)
rumquesalute,DominumJesumChristuminstantius ('; l\0)nam vcniat, ciim primum ei data fueril licen-
deprecamur, tantoque de Northmannorum vobis lia : ijuiid si nnjetur, sedem aiiostolicain appcllare
subacta rabie grates auctori exsultantes rependi- nnn ccsset.

mus quando hcec non ad tumorem elationis, nec

;
[Mansi, ihid.]

ad humanae cupiditatis ardorem profutura, sed ad
exaltationem Ecclesiarum Dei, et ad libertatem po-
puli Christi, atque ad laudem ipsius credimiis in-
cunctanter prolicere.Oplamus excellentiam vestram
in Chrislo nunc et semper bene valere.
NicoLAUS episcopus, servus servorum Dei, rcve-
rentissimo et sanctissimo Rothado opisoopo.
Cognoscat experientia tua, frater charissime, de
tuis tribulutionibus multum apostolatum nostrum
imo dolere. Sed credimus Dei misericor-
doluisse,

XXXVII. proxime affuturam, quK to, et sicut Da-

diam tibi

AD CAROLUiM CALVUJI REGEM. nielem educat de lacu leonum (Dan. vi), ct sicut
(Anno 8G3.) prodiguni filium prima induat stola {Luc. xv).Quffi

Ut liolhadum honori prislino reUiiid facial, lum dcin-

autem primum de te Carolo glorioso regi, ;itquc
de ad aposloUcam sedem, quam appelUivit, venire C Ilincmaro miserimus, nosse te credimus.Nunc au-
pcrmittat. Indicat eliam quid de ea re Hincmaro tem metropolitani, et caeteri episcopi, qui circa
scripserit.
[al., contra. Hard., ff/rt /lon»., contra] te sententiam
[Mansi, ihid.] protulerunt,nobis multa sub gestorum serie de te,

NicoLAUs, episcopus servus servorum Dei,dilecto vel contra te intimaverunt, et ut rata cssent quae
nostro Carolo glorioso regi.
filio contra te promulgaverant,nostro llagitaverunt con-
Nunc laudanda est frcquen; conversatio,et assi- sensu roborari.Sed nos haec agere distulimus, imo
dua cum ecclesiasticis,etcum sapientibus vestrase- ut renovaretur concilium etjuxta canonum normam
dulitas,quam circa utililatem Ecelesiarum Dei, vos causam tuam in nostro judicio terminaremus,pra3-
habereauditu gralulabundo concepimus,siejusdem cepimus ois,ut te de monasterio educerent, et
sanctse Ecclesi» pastorum,cum quibus hanc humi- sancti Petri memoriae pariter aut ipsi, aut ipsorum
litatom et sollicitudinem salubriter operamini, snb vicarii, tooum venientes honorifice pnesentarent.
quadam specie justiti;e nuUum omnino sublimitas Quod si post lectam a nobis sibi missam epistolam,
vestra laeserit,sicut de uno quodam, Rothado nomi- infra triginta dierum spatium, nostram non curas-
ne, nunc vos cgisse plurimorum relatu didicimus: sent constitutionem perficere, post triginta dies, &
maxime cum dejiciendus apostolicam sedem,juxta n missarum solemniis celebrandis, qua; eis fortiter
licentiam canonice sibi concessam,appellasse porhi- contradiximus, penitus cessarent,quousque nostris
betur.Pro quo,flli charissime,valde gloriam vestram diffinitionibus perfectam obedientiam demonstra-
exposcimus,ut praefatum virum in suo episcopio,et rent.Unde, frater charissime, quoniam causam
omni pristino reddi faciatis honori, et ita demum tuam sine examine dimittere non possumus,ne pr«-
ad apostolicam sodem, ad quam illum constat ap- judicium dislrictioni ccclesiastic;e facere videa-
pellasse,securum pro nosjro amore aditum prope- mur rursusque, quoniam sine prajsentia nostra,
:

randi dare dignemini.Hoc specie tenus cognoscen- ne fortc injuste laedaris, in aliorum judicio causam
tes, quoniam tunc credimus vos nostrum apostola- tuam discuti ac diffiniri dubitamus, stude quantum
tum diligere,sicut s;epe proflteri videmini,si Deum potes, ut cum tibi rex et episcopi, quemadmodum
et Dominum noslrum timere pariter et amare vos statuimus, licentiam dederint Romam properandi,
evidenter cognoverimus : necnon etprivilegia sanc- mox utcunque venire non ditferas.Quod sihuc ve-
tf£ sedis apostolicffi, et statuta Patrum illibata ser- niendi non tibi tribuerint facultatem, tu tamen id-
839 NIGOLAl PAP^ I. 840

i|isum nobis intimaro studcto.Veruni.quantum au- XL.

dos, quibus potos, et quomodo pute;~, apustoliciim AD IIUCDEr.TU.M ABBAIEM, TRATRhM THEUTBEBG/E RE-
sedijiii appellare, et hanc adire velle, manifestare GI.N.*;.

ne cesses, tamen te injuste la;sum ncsti, et bo-

si CAnno 863.)
nani te causam habere per Dei gratiam arbitraris :

Rcspondet ejus litleris, et quod ipsiiis causam et so-

quoniam nos, divina clementia solatiante, nulla- roris in synodo a legatis e.raminari jusserit.
tenus te in nnem oblivioni tradi vita comile patie-
[Mansi, ibid.]
mur. Optamus sanctitatera tuam in Christo bene
valero. Data iv Kalendas Maias, indictione xi. NicoLAUs opiscopus, servus gorvorum Dei, Huc-
liERTO religioso abbati.

XXXIX. Apices dofensionis tua?, per Odonem fratrem et

coepiscopum nostrum ad sodem apostolicam mis-
AD LUDOVICUM ET C.\P.0LU.M FILIOS CAROLI CALVI RE-
sos,Iibenter accepimus. Quoruin etiam tenorem at-
GIS.
tentius perpendentes, reperimus te conquerentem
(Anno 863.) dura invectione anobis fuisse conventum,ac contra
spem, dum te cum fratre et sorore jugiter procla-
Criituhiliir fiiwd in graliiim cum jnilre rtilicruiil ; linr- B mantem consolationis epistolas accipere sperares,
talur ne iii postcrum alj eo divellantiir, juhetquc ut
arguentesteac corrigentes dure inveneris Quod utr-
synodo salisfacturi se sistanl.
que devotio tua moleste ducere non debuerat quia :

[Mansi, ibid.] patris solcres disciplina dilecto filio, etiam minime

peccanti, nonnunquam adhibetur non quo severi- :

NicoLAUs cpiscopus.servus servorum Dei,;/;) Lu- tatc verberum frustra examinetur, sed quo, ne in
Dovico et CAnoLo filiis Garoli gioriosi regis. suspectisfacinoribusdevolvatur.benevolainvectione
Pervenit ad aposlolatus nostri notitiam,quod ma- terreatur. Ac cum dira flagella filius molestissime
lorum hominum callida suggestione decepti,a patris ferat,eo quod sine culpa percutitur, scit tamen pa-
gratia.et participatione digressi fueritis. Qua ex re ter,quod blando in pectore modum servaverit disci-
nimio mocrorc devicti, dispositum habuimus apos- plinic, ut ab imminentibus custodiret.Quod cum ita

tolici moderaminis vobis competonter correctionem csse nec omnino [«/., nuUus omnino,HARD.) sciolus
dirigere,qua; vos et ab improbis stultisque libidini- dubitot,animadvertendum est, et summa circums-
bus rerrenaret,ct correctos palerna; grati;c rostitue- pectione cavendum,ne cum apostolici moderaminis
rot.Nunc autem,quia sanctissimus frator et coepis- tibi aliquoties dura mittuntur.moloste in aliquo fe-

copus nosler Odo veniens,diIcctionem vestram pa- C ras quia aut aperta ct vera sunt nostr;e correctio-
:

ternai gratiae plenitcr reformatam csse affatus est, nis verbera,aut occulta et justa sunt.et aliquam ha-
gralcs Domino Deo retulimus. Ideoque devotionem bentia rationem. Porro quia innocenliam tuam in
vestram hortaiites, sancimus ut caveatis vos de ro- sacerdotum examinc expetendo,et quotidie procla-
liquo a taiiti patris unanimitate prorsus divelli,qui mando,commendare videris,gratum habemus.et ut
vos tanquam evangelicus pater,post perpetralos cx- ita se veritas habeat.Doum rogitamus.Tamen quia
cessus ad so convertentes,btnignus suscepit, stola adhuc in acie stare videris.innocentia; tus perseve-
prima induit, annulumque in manibus.et calcea- rantiam adhibe,ut unde nuncanonnullis dcnotatis,
menla in pcJibus tribuit ita ut sicut erroneus ille
: perspecta veritate,postmodum coIIauderis.Ga;terum
filius tandem regressus gratiam promeruit,et pater- juxta divinitus nobis creditum ininistcrium,ut a die
margine ha;res exstitit,vosquo-
na3 htereditatis sine qua apostolatui nostro nogotium tuuin alque soro-
que studeatis in eo quod probe reversi estis porsis- ris relatum est, strcnue perstiterimus, nullius san-
tere quatenus et ha;reditate patria semper fruami-
: cta; Dei Ecclesi» filiorum latere notitiam credimus,
ni, et a bonediclione et gratia, atquc communione et quid fratre tuo egorimus, ipse potorit enarrare.
sanctse Romana; Ecclesi;e,quK vos gloriosioros cxo- Neque enim in hoc desides negligentesque poteri-
ptat,nulla penitus negligentia decidatis. Sane in sy- ^. mus vel suspecti haberi,qui ad diversa quoque ne
nodo, qua! statuto a nobis loco congreganda est,in gotia dirimenda et examinanda, atque ad ultimum
qua apostolica; auctoritatis logatos credimus adfu- juris silentiuin perducenda,et synodum colligi jus-

turos,praeseniiam vestram humiliter pra:sentari ju- simus,et legatos apostolicaeauctoritatis illuc direxi-
bemus, ut ibi de quibus impetita fuerit, veraci ra- mus,quorum censura in collegio fratrum, aut pro
tioue respondeat,et plenissime satisfactura canoni- culpa canonice f uniamini,aut pro innocentia juste
cis regulis se submittat. Optamus vos in Christo a criminc diluamini. Optamus religiositatem tuam
bene valere. in Christo feliciter valcre.

(rt) Ludovico ct Carolo. Carolo Calvo ex Hermcn- venis rox Aquilanorum, mortui sunt anno 866.
trude regina lilii, ut annales noslri produnt, qua- Carlomannus etiam clericus ante patrem obiit,
tuor fuerunt, Ludovicus, Carolus, Garlomannus ct ita solus superstos Ludovicus patri successil. Jac.
Lothari«s. LotbaBius puer abbas, et Carolus ju- SlK.M.
 841 EPISTOLyE ET DECRETA.
XLI. A EcclesifB liccntiara tribuat. Nam si hanc nostram
AD EPISCOPOS LV REG.NO LOTHARII CONSTITUTUS. pricceptionem apostolicam contempseritrs, scitote
(.\nno 865.) vos pro inobcdientia,etprQConsilii pestiferi veneno,

Ut htlliario rciji suf/ijrraiif, iit submoU) Hilduino, cui

quo jam fatum regem saspe inficitis, a nostra com-
Caiucrarcnsciii ccclcsiam dedit, liheram eliijendi munione penitus submovendos.PrtElerea epistolam,
cpiscopi licciitinm tribunt. quam sfepe dicto llikluino clerico mittimus,a vobis

[Mansii, ibid.\ ei dari praecipimus. Quein nisi ex Dei et B.Pclri,ct

nostra auctoritate excoramunicaveritis, ut nihil de
NicoL.\us episcopus, scrviis servorum Dei, reve-
Ecclesia Garaeracensi sibi vindicct,nunquamque se
rentissimis et sanctissimis confratribus nostris ar-
in cadera Ecclesia ad episcopatum provehi tentet,
chiepiscopis et cffiteris(n)episcopis in regno Lotharii
vel postulet, a communione Dominici corporis et
constitutis.
sangiiiiiis estole,divina et nostne mcdiocritatis sen-
Quoties de vestroe iliicctionis sanctitaic ca perci-
tentia, cuin eodem longius sequestrali. Siquidem
pimus auribus, quse Deo placabilia et grata,necnon
cujus roi gratiaultra decimum mensem, contra
et accepta esse creduntur, gaudemus in Domino et
sanctaruni regularum diffiuitionem, Camcracen-
immensitripudiiexsultationelstantesgrates eimul-
sem Ecclesiam sine rectore episcopo de proprio
timodas reddimus.At vero cum vos torporis desidia B clero viduatam permanere permiseritis,
electo
audimus languesrere, pr.ticepta coelestia, tanquam
nosse procul dubio volumus, et cujus neglectu
lethsis quibusdam papaveriljus porceptis,oblivioni
omissum sit, solerti prorsus examine reperire, et
mandare, peccata non premere.sed fovere,non era-
qua quis sit dignus ultionis pccna mulctare, Deo
dicare vitia, sed plantare, ea sacri verbi ligone non
auctore, nulla contcnti dilatione studebimus.Opta-
recidere, sed vcluti quarumdam, iit ila dicaraus,
mus fratcrnitatciii veslram in Christo nunc et som-
lingus adulationura ut crescant aquas clfundiTe.irao
per bcne valere.
quod est scelestius,alienisperversitatibu8 protegen-
do ac defendendofavere;conlrislamur,etlan!oabun- XLll.
dantia mocroris dericimus.quanto eos,cum quibus AD LOTIIARIUM REGEM.

putabamus quibuslibet potestatibus ex adverso as- Ut Uilduinuin Kcclcsia' Cameracensis pcrcasurcm re-
cendendo liberaprodomo Domini voce contraire,vel jicial,ct llincmarum in ca ilispi)ncnda priviieijiosuu
uli permittat.
stiamvirgain correptionis, ac juslitiam rigoris es-
[Mansi, ibid.]
tendere,illos videmussesequcntibus in barathrum,
et iniquitatum Ibveam ducatum praestare, eosque, servorum Dei,LoTHA
N1COL.AUS episcopus, servus
heu proh dolor! c;ccis oculis anteire.Verum de hoc „ rio glorioso regi
^tacendum parumper,quousque lempus loquendi ve- Intcr innuraera,qua; de te supra niodum sinistra
nidt, ratum ducimus. Caeterum fidelium ccrta rela- exsccrabiliaquc feruntur,unde nos non mediocriter
tione didicimus.quod gloriosus rex Lotharius filius te salvum anima et corpore cupientes tristamur,
nosler occlesiam Cameracensera cuidam llilduino illud etiam tuis excessibus te adjccisse vcraci rela-
clerico dederit quse quidem in regno ipsius con-
: tionccomperimus.quodsanctajEcclesiaeRhemorum,
sistere dicitur, esse tamen de dicccesi confratris in quavcnerabilis confrater noterHincmarusdivina
nostri Hincmari Rhemorum archicpiscopi perhibe- dispensatione archiepiscopus prKcst, in rcgni tui
tur.Quo pr;cdictum clericum in multis a sacris ca- finibus facultates ac praedia constituta diripias; et
nonibus reprehensum judicantc, ei ut alium qui adeo illi dimccsim suam violenti[/>TO violento,HAUD.]
dignus invcniri possit, consccrandi a rege, vobis brachioinhibeas ;ut Ecclesiae Cameracensi.qua; suo
auctoribus utique, qui hunc non corrigilis,facultas ecceperdecem mensium spatiaestdestituta pastorc,
adimitur.Unde eadem ecclesia Camcraccnsis a jam viduataraanens.contra venerabiliumcanonum insti-
fato Hilduino pervasa,jam ultra decimum mensem, tuta, inibi episcopum consecrandi,aut aliquidjuxta
contra sacrorum canonum normam, viduata con- suum ministerium disponendi, nullam omnino po-
sistit,jugiterque suis rebus exspoliatur,et qua3 cele- testatem habere permittas. Quam cunctis Christia-
brari debent divina ministeria, quia episcopali mi- D nis legibus detestandam prKsumptionem, a gloria
nisterio caret, in ca minime fiunt. Quapropter prae- tua,contra ecclesiasticas institutiones, minime per-
cipinius vobis, ut suggcratis filio nostro Lothario petrarioptamus, neque aliquo modo patiemur :

glorioso regi,et ei ut nuUum

Camcracensi
ecclesiae quoniam si regum est proprium rebelles eorporis
prEJudicium inferat, summopcre suadcre curetis : motus rationis imperio refrenare ac regere, debue-
quatenus jam fato Hilduino submoto,ex se eligcndi rat utique exocllentiatua inomnium regnitui Eccle-
juxta sacros canonea episcopum,cleroetplobiipsius siarum defensione adesse,et minime metropolitani

(a) Episcopis in reijno Lotliarii. De hac epistola dcm Ecelesia ultra decimum mensem vacaret.\aca.ha.t
HincmarusadNicolaum scribens apud Flodoardum, autem post mortem Theoderici episcopi, atquehoc
lib. ni, cap. In epistola vestrx sanetilatis,
12. per tenipore ab Hilduino, quem Lotharius immiserat,
Odonem episcopum episcopis in regno Lotharii pro dotincbatur dcnec Hilduino tandcm pulso, legiti-
:

priejudirio Cameracensis Erclesia' itirerta, rcleiji ve- inis suffragiis suffcctus cst Joannes anno tGG. Jac.
stram auctoritatem sciscitaturam, cujus neyleclu ea- SlR.M.

Pathol. GXIX. 27
843 NrCOLAl PAP./E I.

Rhemorum jurc soluto in parochiis rcgni tui,vidua- A_ das.ut talis a clero,ct a plebe ipsius Ecclcsia; eligi,
t;c Ecclesise Hilduinum aliundeconstituere pervaso- et ab archiepiscopo Rhemorum consecrari pcsit,
rem. Oh hano rem dilectionem tuam hortamus et qui innulloasanctis canonibus reprehendatur.Quod
monemus, atque apojtolica auctoritate inhibrndo si prsefatae Ecclesia! qua; tulisti, praster illa quae ad

arcemus, ut nullo pacto in his quffi ad Rhemorum victum et potum pertinuerunt, rcddere distuleris,
sanctam Ecclesiam pertinent,illicitos appetitusex- vel si amplius aliquid inde abstuleris, et ab ejua
tendens,ditioni iucc submittas, neque Ecclesije Ca- potestate ac regimine te minime subduxeris, Dei
meracensipervasorcni diutius inhabitare pcrmittas. nostri, ct sanctorum apostolorum atque sententia
Quod nisi feceris, et omnia metropolitano Rhemo- auctoritatis nostra^^sis vinculis anathematis obliga-
rum non restitueris,iit ipse juxta suum illic privile- tus,quandiu hujus nostra^ diflinitionis epistolaeper-
gium disponcre qncat:quia jamlantaa te horrenda tinaci animo reluctaveris.
ac detestanda in corpore sancta; Dei Ecclesi» com- XLIV.
missa diutius «quanimiter fere nequimus,ut saltem AD CAROLUM REGE.M.
compulsus resipiscere valeas, noveris te citissime
(Anno 863.)
mucroneccclcsiastico feriendum itautultcriustalia
:

Dccrelum unno 803 a sancto Nicolao et a sancta sede

in sancta Dei Ecclesia pcrpetrare formides. Per-
W Homana inissum Carolo regi Francorum glorio-
vasorem vero Cameracensis Ecclesi», Hilduinum sissimo, re(jinis el ecclcsiis sub anatliemate om-
noraine,sciiis a corporis et sanguinis Domini nostri nium episcoporiim confirmandum, et corroboran-
Jcsu Christi communione penitus segregatum,ot ab diim.

onini Christianorum consortiosequestratum,si post Quam (n) sit necessarium monasteriorum quieti
hanc nostri apostolatusinterdictionem remorari ten- prospicere, et de eorum perpetua securitate tra-
taverit, quousque in nostram prsesentiam dc his ctare, anteactum nos officium, quod in regimine
canonice satisfacturus occurrat. Optamus gloriam exhibuimus,informat.Et ideo quia in pluri-
Cflcnobii
tuam in Christo bene valere. mismonasteriismultaaprssulibusprEejudiciaatque
xLin. gravamina pertulisse cognovimus, oportet, ut no-
AD HILDUINUM CLERICUM. stra; fraternitatis provisio de futura quiete eorum sa-

{Anno 863.) lubri disponat ordinatione, quatenus conversantes

Ut ab Ecclesia C(imeracensi,(jiuim pervaacraltdeinccpa in illis in Dci servitio, gratia ipsius sutfragante,
ahslineat. mente libera perseverent. Sed ne cx ea, qua; ma-
NicoLAUS episcopus, servus servorum Dei, Hil- gis emeiidandaest,consuetudine,quispiam monachis
DuiNO clerico. quidquam molestia; prasumat inferre, neccsse cst
Cum nostri dcsiderium de omnibus bona ^ ut ha3c quK infcrius enumeranda curavimu.'', ita
voti
cupiat semper cognoscere,multum nos contristave- studio fralernitatis episcoporum debeant custodiri,
runl quK de perversitatibus tuis, noslris auribus a ut ex eis non possit ulterius inferenda; inquietudinis
vcracibus quibusdam eerta sunt attestationerelata. occasio reperiri. Interdicimus igitur in nomincDo-
Diceris eniin quod contra statuta sanctorum cano- mini nostri Jesu Christi, et ex auctoritate Pstri et
numEcclesiam Cameracensem invaseris,etejus san- Pauli principis apostolorum prohibemus,cujus vice
ctee plebis clericos opprimas ae dehonestes, bona huic Ecclesia; Romana;, auclore Deo, pra:sidemus,
quaeque ipsius diripias,metropolitano, id est con- ut nullus episcoporum ultra prajsumat de rcdditi-
fratri nostro Hincmaro Rhemorum archiepiscopo, bus, rebus, chartis monasteriorum, vel de cellis,
nullam debitam subjectionem vel obedientiam im- seu villis, quae ad ea pertinent quocunque modo,
pendas; sed absque libitu e.jus,ecce perdecem.jam qualibet exquisitione minuere, nec dolos, vel im-
menses viduatam eamdcmEcctcsiam occupatam dc- niissiones ali(iua facere. Descripliones quoque re-
tinens; et cstera detestanda de tuis temeritatibus rum aul chartarum monasterii ab episcopo eccle-
nostraj apostolicK sollicitudini nuntiantur,quai qui- siasticas fieri oninino negamus. Missas quoque pu-
dem nunc silemus tanlum hoc tibi pra^cipiendo
: blicas ab eo in coenobio omnimodo prohibemus, ne
injungimus,ut omnia quaj a prwdicta Ecclesiasub- n in servorum Dei recessibus uUa popularis detur oc-
habere dignosceris,ei reddere ne diffe-
traxisti,et ea casio.Obeunte autem abbate,in describendis provi-
ras.Et quoniam licethumana quajdam potcstasper- dendisque acquisitis, vol datis quaerendis.ne rebus
mitlat, divina tamen canonicaque censura te in monastcrii nuUa se occasione permisceat, non au-
oadem Ecclesia episcopum consecrari nequaquam dcat ibi cathedram collocare,vel quamlibet potesta-
consentit,imo omnes qui tui sunt moris atqueprie- tem imperandi,nec aliquam ordinationem quamvis
sumptionis.atantadignitale proeulrepellit: maxime levissimam faciendi,nisi ab abbate loci fuerit roga-
cum iiictropolitano Rhemorum provincife, oui ipsa tus.quatenus monachi semper maneant in abbatum
Cameraccnsis Ecclesia subjecta est, nullum dcbeat suorum poteslatc, ct omne monasterium propriam
prasjudicium irrogari ;
prfficipimus tibi,ut de eadem possit suai liberlatismunitionem habore, et ponti-
EcclesiaCameracensinil auferensquantpcius absce- licale decretum,regumque immunitatis,Romanique
(a)HKc prima dccrcta non sunt Nicolai,sed sancti rum ea adoptata sibi Nicolaus misit ad Carolum
Gregorii, qui eain Lateranensi eoncilio cdidit. Ve- Francorum regem. Martene.
Slo RPISTOL^. ET DRCttETA. 846
ponliticis constitulum inviulaliilem pcrpetuis obti- A flebet sui ordinishonorc priv.iri.Uuod si quis hujus
neant temporibus firmitatem. Fiat. oonstitutionis parum ducens decretum,omni cfleno-
bio sancto vel abbati vel fratribus violentiam feoe-
Itcm in dccrelis ejusdem Nicvlai paihr
rit,etvel in ipsis,vel in famulis eorum,vel in omni
Decernimus apostolatusnoslriauctoritateutonine ipsius monasterii possessione invasor apparuerit,
monasterium inter Gallias situm rerum suarum ha- reum se in divino judicio non dubitet apparere et
beat liberam in omnibus secundum Ecclcsi» ipsius divino! censura; puniendum dainnatione. Universi
utilitatem,et servorum Dei compendiosam dispensa- episeopi responderunt Libertati monachorum con-
:

tioncm, et in abbatis de semetipsis electione. Nul- gaudemus, et ([ua3 dc his statuit beatitudo vcstra
lam ulla alia persona, sivo sa3cularis, sive ecclesia- lirmamus.
stiea, obtineat in omni monasterio possessionis do- XLV.
minationem, neo ullam oblineat, vel sibi vindicet EPISTOLA NICOLAI AD U.NIVERSOS EPISCOPOSET PRINGIPES
portionem; sed maneant omnia in abbatis et fra- GALLIyE.
trum ibidem Deo militantium dispensatione, ut (Anno 863.)
quidquid secundum monasterii utilitatem regulari-
Privilciiium liljcrtatis nionasterio suncti Knritcfi con-
ter vel canonice voluerint agere, situm sit potestate. -n
firmalur.
Neque episeopus ipsius regionis ad monastcrium,
potestatis abutens jure, invocatus [Mansi, ibid.]
quasi propiiae
ab abbate vel fratribus accedat; ne sui aJventus NicoLAUs, RomanfE sedis episcopus, Ualliaium
pressura fratrum quietem perturbet, neque dolos episcopis universis et principibus [edit. P,im., pon-
aut machinationes ullas vel abbati, vol fratribus, tificibus scmpiternam in Deo Patre et Domino no-
sive per se, sive per suos aliquando facere prEsu- stro Jesu Christo salutem.
raat.Quin potius quidquid Dei servis in monasterio Regum corda divinitus inspirala quando pro reli-

commorantibus conferre ad ordinis sui conservatio- giosis locis sollicitudinem i^orunt, divinitati gralis
noni utiliter et modeste, et benigne potcrit, id pro sunt agendiT, et in omniljus quffi pie religioseque
Dei amore et sempiternae remunerationis gralia pro- proeurant, eorurn voluntati cum omni devotionis
ticiatnec violenter aut callide mali quidquam aut alacritate est parendum. Orandi denique essent, ut
perturbationis moliatur in illos, sicut audiviirus de sanctorum locis pietatis affectum,et sollicitudinis
quosdam facerevoluisse. NuUusin monasterio quid- curam susciperent- Nunc autem ultro se ad haec
quam evindicet sibi regionis episcopus, neque per
peragenda prabentes, et illis est congratulandum,
se,nequc per ministros suos, neque ex clericis, et quffi jusserint sine retractatione perficiendum.
neque ex monachis, neque ex canonicis, neque ex C Gloriosus ilaquc rcx Francoruni Carolus, ccelitus
laicis potestatis jure, aut episcopali fastu, sine vo- animum inspiratus,inter CKtera su.t devolionis stu-
luntate abbatis ipsius loci.et fratrum ibi degentium, dia.qiiae circa Dei Ecclesiam prompta semper im-
prssumat aliquid vel ad ordinandum. Urdinationes pendit dcvotionc, curamquoque dignatus eslassu-
vero quas petierit abbas, vel ipsi fratres, ecclesia- mere de monasterio sancti Karileflconfessoris,quod
rum consecrationes,vel altaris bencdictionem,chris- est in pago Genomanico constructum super fluvium
matis quoque oleique sanctiflcationem.prout petie- Anisola, in quo a prima suse conditionis die,ex quo
rit abbas et loci illius habitatores, non moretur pi\-e- bealus confcssor Christi Karilefus in eo corpore
stare, quia communis officii sui oausam episcopus quievit, religiosum [edit Rom., fuit in corpore re-
non pro lucri gratia, sed pro crcdita? sibi dispensa- ligiosum. etc.] monacborum habitavit examen, ha-
tionis ministerio debet impendere; et providentiffi buitque libertatis privilegium, ct in rerum suarum
pastoralis e.xistit, ut decretis sibi ovibus ex amore disposilione, et in abbalis de senietipsis electione.
potius quam potestate oonsulere quserat. Abbatem Verum quia impugnare Ecclcsiam Christi nunquam
vero de se eligendi semper fratres habcant potesta- hostishumani generisomittit,secuiitatem libertatis,

tem, neque in cjus electione episcopi respiciant con-
stitutionem,autdispositione.Ti.Etquoniammulti per
pravorum hominum insidias servis sxpe Dci fabri-
cantur doli, decernimus ut ordinatus deponi non
possit,nisi oriminalis causa eum monstraverit reum.
Quod si fuerit infamia denotatus, ex rogali provi-
dentiaarchiepiscoporumvelepisooporum habeanlur
non minus quam decem conventus. Non est ojquum
enim ut electuset ordinatusEcclesioi pastor,l'ortuitu
quam ex multis jam annis possederat, etsi non pe-
q nitus abscidit, concussit tamen, et convellere cona-
tus est,et paucis quidem ante jam annis,et prKScn-
tibus quoque,id est ipsiusCaroli regis teniporibus.
Quia vero divina clementia dcserit niinquam in se
confiJentes, principis animum ad hoc movit, ut non
solum inimici persuasio non prajvaleret; sed etiam
proourare voluit, ut scquentibus temporibus liber-
tatis privilegium olim monasterio illi oonccssum, a

et sinejudicioabsqueulliusmanifesticriminisdeno- nuUo deinceps nec everti posset, neo violari. Unde

tationepellatur.Nullusenim apudregemssculi dam- dignatus est ad nos pius prinoeps prfflfalus,et mis-
natur,nisi in criminali causa deprehcnsus,veritatis sum dirigere suum, id est venerabilem Odonem,
testimonio apparuerit : sic abbas,et electus a pluri- Bellovaoensem episcopum,etlitterassua3dignationis
bus,et ordinatus sacerdotali benedictione nullo modo destinare,quibus poslulavit, ut libertalem illi mona-
 NICOLAI PAPyE I. 848
slerio,et ab episcopis,et a rcgibus Francorum con- A ncquaquam mancipari denuo potuisset. lu lerlljus
cessam, nostra firmaremus auctoritate, et futuris cnim habemus, ut omnes qucestioncs infra triginta
mansuram temporibus roboraremus.Considerantes annos terminum accipiant. De ecclesiaslicis autem
itaque piam esse postulationem, et servorum Dei causis, post quadragesimum annum nulla querela
quieti pernecessariam,et quas a pastoribus Ecelcsia- moveri potest, si non intra hoc spalium annorum
rum postulanrla esset atque procuranda, si minus fuerit mola. Et ccce hoc monasterium aprimo rege
eammundi principes procurarent; decernimus apo- Francorum Christiano, id cst, Clodoveo filioque
stolafus nostri auctoritate, ut monasterium sancti ejus Chiideberto, cum habuerit libertalem. et dein-
Karilefi confessoris, intra Gallias situm in pago ceps ab omnibus regibus,semper manserit liberum
Cenomanico supor fiuvium Anisola, rcrum suarum el in suarum dispositionibus, et in abbatis
reruni
habeatliberaminomnibussecundumEcclesi», ipsius nunc rcpctitur quasi in proprii juris do-
clectione,
utilitatem, et servorum Dei compendia,dispcnsatio. minalioncm cum si terrena posscssio fuissct,et pcr
;

nem, ut episcopus Cenomanioae urbis, sive Rolbcr- totannospossessorissuidominalionecaruisset.nullo

tus qui nunc illi sedi pra;est,sive successores cjus, modo secundum leges sive mundi, sive ecclesiasti-
nullam obtineant in eo monasterio posscssionis do- cas, antiquus possessor eam sibi vindicare potuis-
minationem, neque pra;fatum monasterium ad sua; set. .-^t vero, quod estdictu nefas,Christi possessio-
p
urbis inclinareconentur subjoctioaem.sed abbasille nem, et servorum Dei contubernium, quod terrena
qui nunc ibi estEngilharius, et fratrcs ejusdem mo- potestas liberum esse concessit,episcopalisambitio
nasterii, dominationis jus sccundum eceiesiaslica in servitutis jus vindicaro conatur. Apparet itaque,
statuta, et preesentibus et futuris obtineanl semper quisquishiBC perversemolitur,nonlucrum requirere
temporibus. Yidelicet, ut quidquid oblalum est,vel quod animarum, sed magis dominationis fu-
velit
fuerit deinccps illi coenobio, vel in auro, vel in stum et Unde omnibus
lucra cupiditatis inhiare.
argento, vel in agris et famulis, vel in quacunque raodis hanc perniciosara reprimentes, ambitionem,
rerum substantia, nec cpiscopus Cenomanicus,sive pra;cipimus ut Uotbertus episcopus Cenomanicus,
I\otbertus, qui nunc ilii urbi praiest, sive qui post et quicunquc successor ejus fuerit. nuUam in prse-
cum Cenomanicam Ecclesiam rc.verint, nec ulla aiia fato monasterio sibi vindicet ditionis potestatem :

persona, sive sfficularis, sive ecclesiaslica,
sedmaneant
obtineant vel sibi vindiccnt portionem ;
omniain ipsius abbatis.ctfratrum ibidem
Deo mili-
tantium dispcnsatione ut quidquid secundum ipsius
; nequeperse,
monasterii utilitatcm rcgulariter et canonice volue-
eorum situm sit potestale.Neque epi-
rint agere, in
scopus ad prajfatum monasterium, quasi propri.x
potestatis abutens jure, nisi vocatus ab abbate ct
fratribus accedat, no sui advcntus pressura fratrum
quietem perturbet ; neque dolos aut machinationes
ullas vel abbati, vel fratribus, sive per so, sivc per
suos, aliquando facorc prajsumat; quin potius quid-
quid Dei scrvis in pra;dicto monastcrio commoranti-
bus,conferre ad ordinis sui eonservationem utilitcr
ullam sed maneat secundum concessam sibi jam multis
annis absolutionem.ab omni episcopali pressuraet
dominatione remotum.Nullus in eo quidquam vin-
dicet sibi prajfatae civitatis episcopus,
neque pcr ministros suos, neque ex clericis, neque
C cx monachis, ncque ex canonicis, neque ex laicis,
potestatis jure, aut cpiscopali fastu, sine voluntato
abbatis ipsius loci.et fratrum ibidegenlium,pra^su-
mataliquid vel ad ordinandum,vel addisponendum
vel ad dominandum. Ordinationes vero, quaspetie-
rit abbas, vel ipsi fratres, vel ecclesiarum consecra-
tionesjvel altaris bencdictionem,chrismatis quoque
oleiqup sanclificationem prout petierint abbas et
loci illius habitatores, non moretur pra!slare quia :

ct modcste et benigne potuerit.id pro Dci amore et munus ollicii sui cpiscopus non pro lucri gratia.sed
sempiternai remunerationis gratia pcrficiat. Nec pro crcdita: siui dispcnsationis ministerio debct im-
violenter aut callicle mali quidquam,aut perturba- pendere; et providentia; pastoralis exstitit, ul cro-
tionis moliatur in iilos, sicut audivimus quosdam ditis sibi ovibus ex amore potius quam cx potestate
facere voluisse, quasi inscriptiones quasdam mon- consulere quajrat.licet in subjectos utraquc secun-
stranles, quibus monasterium suoe civitati posses- dum tempus sint necessaria sed amor debet gcne- :

sionis juresubditum fieri conati sunt quas constat n rare solerliam,potestasvero lemperandacst amore,
:

omnino falsas fuisse, quandoquidem privilcgia re- ut potius Christi charitas ferveat quam potestatis
gum,qu« ex antiquorum regum Francorum tempo- rigor insolescat. Abbatem vero de se eligendi fra-
ribus ollm monasterio illi concessa sunt, hoc des- trcs CQonobii sancti Karilefi scrapcr habeant potesta-
truant,sicut ct ipsa testantur, qua? in archivis mo- tem, neque in ejus electione, episcopi Cenomanici
nasterii ob testimonium sibi concess» libertatis respiciant constitutionem aut disposilionem, sed
hodicque servantur. Quod si fortassis conligissct,ut quemcunque dignum vita, moribus, atque doctrina
aliquando monasterium illud sub potestate Ceno- prospexerint pastorali officio,et sibi utiiem et aplum
manici fuissct episcopi, quod rebus ipsis probatur dispensatorem esse.ipsum eligant,regisquein noti-
et testinioniis monaslerio collatis nunquam fuisse; tiam deferant, ut ejus ct concessione et consensu
tamen secundum leges sajculi, post tot jam saicula polestatem rcgiminis accipiat. Neque pro ejus vel
ct annorum spatiarcpeti nullatenus jure poluisset, ordinalionc, vcl conslitutiono, munus aliquod acci-
et quod semel acceperat libertatem,jam sub ditione pialur, vel detur : quoniam Spiritus sancti donuni
849 EPISTOLiE ET DECRETA.
non debot pretio, sedgralia promereri.Et quoniam
multi per pravorum insidias liominum scrvis soepe
Dei faliricantur doli, derernimus ut ordiiiatus de-
poni non possit,nisieriminaliseum causamonstra-
verit reum.Quod si fuorit infami,-E calunmiis deno-
tatus,e.x regali providontia cpiscoporum habeatur
non minus quam sex conventusquorum de numero
Cenomanicus constituatur episcopus :ot eorum judi-
cio secundum canonos illius causa discussa, non
aliter deponi possit, nisi reus manifestis oertisque
patuerit indiciis.Non est enim a3quum,ut elcctus ct
ordinatus Ecclosia; pastor, fortuitu et sine judicio
absque ullius manifestacriminis denotatioue pella-
tur. Nullus enim apud leges saeouli damnatur,nisi
m
A decretuin, eum a communione Ghristianorum et
corporis sanguinisque Christi participatione efliciat
alienuni, quaecunquefuerit persona.et cujuscunque
fuerit dignitatis. Quod si metropolitanus episcopus
eorumprecibusetacclamationibus adjutorium pr<E-
stare detreetaverit, licontiam habeant S. Karilefi
monasterii fratres apostolicam,id est Romanam se-
dem, adire, et necessitudinis sure causam anteepi-
scopum, qiii tunc fuerit, urbis Romae deponere, et
prmsentis edicti constitutionem manifestare:ut Ro-
manus pontifex, cognita causa,justam anathematis
condemnationem in reum exercere non moretur:ut
monasterium praefatumpropriampossit suaaliberta-
tis munitionem habere, et pontilieale decretum.re-

in criminali causa deprohensus veritatis testimonio gumque immunitates, Roraanique pontifiois consti-
patuerit: nullus Bcclesias qui fuerit ordinibus con- p tutum,inviolabilem perpetuis obtineant temporibus
secratus, meritodeponendus erit.si non certis cri- firmitatem.
minibus apparuerit convictus. Sic itaque abbas, ct .\LVI.
clectus a pluribus,et ordinatus sacerdotali bencdi- AD MICHAELEM I.MPERATOREM.
ctione,nullo modo debet sui ordinis honore privari,
(.\nno 86.3.)
nisi manifestis criminibus fuerit denotatus atque
AV(, mtioiih ordn Photii deptdsione, ct lijnatii pa-
ilc
convictus.Unde sub hac auetoritatc pri-ecipimus, ut JCod. Vat., reslitutionc\:nec-
Iriiiirlri- itistilulione
abbas coenobii sancti Karilefi.postquam electusre- noii dc /.ai-tian.v ac Hhadoaldi dudum episcoponm
gulariter,atque canonicefuorit ordinatusferfj/./iom., depositionc, ac c.rcomniunicatione, cum capitulis
inlerpositis.
et ordinatus],a nullo ncc episcoporum, nec regum,
nec alia qualibet persona deponi possit, si non cri- Ilis ita se babontibus, et his apostolatus nostri
minalis intercesserit causa, pro qua mcrito secun- epistolis pro manifestando nostra; voluntatispropo-
dum regulam sancli Benedicti, et canonum insti- sito Constantinopolim, ct in alias inundi parles de-
tuta, deponi debcat.Haec autem constituta volumus stinatis, sicut ex superioribus hujusque
scriptis
omnibus omnino modis inviolabilia prffisentibus et recitatis coliigere, ac comprehcnderc polestis;nuno
futuris temporibus permanere, et a nemine vel re quce post habitam satisfactionem nostram,et osten-
gum, episcoporum, vel alicujusordinis violari: ^ sum votum nostrum dc Ignatii fratris et episcopi
vel
quod si quis constitutionis nostr* parvi ducens de- [edil. /iom., coepiscopi]nostri restitutionc, ac Photii

cre!um,CQenobio sancti Karilefi,vel abbati vel fratri- adulteri rcpulsione coram omni Ecclcsia,quae apud
bus violentiam fecerit,et vel in ipsis,vel in famulis nos est, astante prcesentialiter Lcone a secretis, et
eorum,velin omniipsiusmonasteriipossessionoinva- imperialiIegato,cujussuperius mentionem fecimus,
sor apparuerit,reum seiodivino judicio non dubitet et quaB post discessum ipsius aota sunt, vostrae in
apparere, et divinscensuraepuniendumdamnatione. Christo fraternitati acpias generalitatibreviterindi-
Unde constituimus, utprimumquisquishocmolitus camus. Igitur cum haec gerebantur, nondum Rha-
fuerit,sui honoris dignitateprivetur,sive sitsajcula- doaldus et Zacharias episcopi, quos ab apostolica
ris,siveecclesiasticapersona:deindcabecclosiasticce sede Constantinopolim direxeramus, detecti erant,
communionis societate fiat alionus,corporis quoque vel ostensi, quod ipsi deposuissent patriarcham
sanguinisqueChristiparticipationcnoncommunicet, Ignatium, vel communicassent invasori, et mcccho,
donec vel quod inique gessitcorrigat,vcl digna pcc- ac laico Photio sod procedentc tcmpore murmur
;

nitentia satisfactionem emcndet.Fratres vero ipsius multorum ab illis partibusRomam venientium,quin

monasterii,siquidhorumqufficonstituimusviolatum imo pcrsccutiones a fautoribus Photii commotas
esse cognoverint, id est, si abbatis electionem quis j) fugientium, sensimeosdem cffipit episeopos nume-
eis prohibero molitus fuerit, vel ip.sius monasterii ribus fuisse corruptos diffamare,et quod communi-
possessiones, aut quse ibi oblata fuerint, suo juri cassent Pholio.et deposuissentlgnatium divulgare.
manciparc decreverit,vel ipsum monasterium epi- Quo audito,nimio mcerore repleti, qualitcrab Eccle-
scopus Cenomanicus ad civitatis sua; subditionem sia Christi, cui divina dignationc pra3sumus, non
subjugaretpntavcrit.licentiam habeant metropolita- habente maculam, aut rugam, aut aliquid hujus-
numepiscopumTuronensemconvenire,otpressuram modi, sinistram prooul facercmus suspicionem(vi-
innotescere suam ;et metropoIitanus,causacognita, delicct,no in hanc saltem tenuis subsannandi orire-
personam per quam vexanturconveniat,et cuiperi- mente revolvere.
tur occasio) cogitare coepimus, et
culo tradita sit,ex pr£esenti auctoritate relecta edi- Tunc convocato mullarum provinciarum occiden-
cat,utque emendare velit quas pravo gessit muncat. talium regionum sanctissimorumepisooporumcoetu,
Quod si non libenter audire, ct reatum corrigerc ex coUectasanctasynodo in ecclesia Dei,ubi beatus
suum maluerit, secundum prajsentis oonstitutionis Petrus apostolorum princeps corpore floret, et vir-
851 NICOLAI PAPiE I. 832

tutibus emicat ;dcindeproplor frigidiorem locum in A professionem, qua pollicitus est se adversus jam
ecclesia Salvatoris,quae abauctore vocaturGonstan- fatum patriarchamiiullum sinistrumconciliumesse
tiniana, et quaj prima in toto terrarum orbe cou- facturuni.eongregavit concilium,et una cum sequa-
structa est, ibique recitatis omnibus scripturis de cibus suis depositis, et damnatis,excommunicatis,
Greeco sermonc in Latinum conversis,tam videlicet et anathematizatis, et aliis sine sedibus.atque cum
nefanda synodo,qua! per jam fatum Leonem aposto- his a quibus vel ille irrcgulariter et illicite prove-
licffi sedi delata est,quam etiam imperialibus episto- clus fuerat, vel quos ipse temere, ac indebite pro-
lis,inquibusomnibusdepositio Ignatiicontinebalur; eunidem fratrem,et comministrum
vexerat, conlra
cLdeductus in mcdium Zacharias episcopus, quia nostrum Ignaliumdepositioncm facere,etanathema
Rtiadoaldus propter absentiam haberi ad praesens diccre ausus cst. Doindc apostolica; sedis missos,
non poterat,et disciissus,et diligenter examinatus, quos pro causa sanctarum imaginum,et pro inqui-
inventus est in depositionc Ignatii et communione rcnda et nobis renuntianda jam fati patriarcha; de-
Pholii omnino quo idem Zacharias
culpabilis. In jectione, et ob inveniendum modum promotionis
tunc episcopus.nunc autemhonore,ac communione hujus neophyti destinaveramus,quibus potuit argu-
privatus, se obnoxium recognoscens,proprio ore.ac mentisanostrismandatisavertoremoreAcaciiquon-
proprio scripto sc Constantinopolim a sede aposlo- dam Constantinopolitani hseretici patriarcha; pnc-
lica dircctum esse.et quae sibi a nobis agcnda fue- sumpsit. Et ad procossionem, qu» ei cum paribus
rant injuncta, neglexisse ;ac qua; sibi fucrant pro- suishabebatur,sicuti eorum professione patefactum
hibita, peregisse confessus est : Ignatium scilicet est. Et sanclo Spiritu revelante^venerandae synodo,
sine jussione apostolicae sedis deponendo,et Photio quaj a nobis collecta est,claruit ad damnatorum et
contra nostri aposlolatus pncceptioncm communi- schismaticorum communionem contempta lega-
cando. Tunc decernente sancta nobiscum synodo, tiono,qua3 vel gentilium more servari debuit,pertra-
deposilionis et excommunica'ionis suaj sententiam xit,et inillusionom boati Petri apostoli,a cujus sede
prffilatus Zacharias accipiens in foveani quam alii profecti fuerunt, non solum inefficaces redirefecit
prajparavit, incidit ; alterius (id cst Rhadoaldi)exa- sed etiam impugnatoresomnium quae fuerunt man-
minatione propter absentiam usquead aliam syno- data monstravit.
dum protelata. Quos autem in eadem vcnerabili ct Postremo episcopos, qui oi tanquam adullero et

sancta synodo unanimiter et consonanter dc fratrc pervasori communicare noluerunt cxsilio relegavit,
et consacerdotc nostro Ignalio patriarcha, vel dc et sui scoleris complices in eoruni subrogarc locis
non timuit. Et usque hodie Ecclesiam Dei divcrsis
invasorc et usurpatore Ecclesia; ipsius Pholio.atquc
fautoribus ejus,necnon ot de sacris imaginibussta- persccutionibus impugnare non dcsinit, ila ut fra-
tuimus, ct promulgavimus :insupcr autem quid in C trem et cocpiscopum iioslrum Ignatium sanctissi-
alia synodo a nobis olim collecta decreverimus ad- mum patriarcham inauditis poenis, et horribilibus
versus eos, qui divinitatem Uomini nostri Jesu tormentis afficere non quiescat ;sed et omnesquot-
Christi cum Valentino, Maneto [Mani], Apollinari, quot pro veritate et fidecumeodcmpersistere com-
et Eutychc, ao sectatoribuseorum contra primum prehonderit,quibus proivalet modis perdereimprs-
pastorem,et apostolum,qui Christum tantum carne termissc inoliatur. IIsc et his similia contra evan-
passum dicit,passibilem oro sacrilegoin quibusdam gelica, apostolica, prophetica,atquc canonica insti-
rcgionibus vestris prajdicarc dicunlur, subtcr an- tuta afferens,sit Dei omnipotentis,et beatorumapo-
ncxis capitulis declaratur. stolorum principum Petri otPauli,ct omniumsimul
Photius qui ex schismaticorum et se a sancUc
I. sanctorum, atque vonerandorum scx universalium
communionis participatione avertcntium parte esse conciliorum aucloritate, necnon ct Spiritus sancti
dignoscitur, et ex Sfeculari administratione atquc per nos judicio,omni sacerdotali honore.et nomine
militia, et ex foro suliito tonsuratus a Gregorio Sy- alienus, et omni clericatus officio prorsus exutus :

racusano dudum episcopo in synodo damnato, et ita ut si post notitiam hujus sanctionis,quam divina
ab apostolica sede convicto episcopus ordinatus est, inspiratione depromplam esse credimus,cum una-
et vivente,ac superstiteconsacerdote nostro Ignatio nimitate et concordia sanctaj synodi sit procul du-
jj
sancta; £0010310; Constantinopolitana; patriarcha.se- bio pronmlgata, tentavcrit in Constantinopolitano
dem ipsiusinvasit.ctsponsamquamaChristosponso throno pr;osiderc, aut sa;pc fato venerabili coepi-
immaculatam custodiendam vcluli amicus sponsi scopo noslro Ignatio.quominusEcclesiam sibi com-
perceperat, non per ostium, quod Christus est.sed missam sine quavis inquietudine rcgere possit,im-
alinBde ex adverso in ovile Dominicum niore furis pedierit ; vel si ulterins ausus fuerit aliquid desa-
atque latronis ingrediens, ac si violentus,- rapax et cro ministerio morc sacerdolis contingere juxta
scolcratus adulter irrupit.Doinde cum daninatis,et prfficedentom consueludincm, nullo modo licoat ei
anathematizatis, atque cum his.qui ne sacerdotale communionisspom,aut locum haberesatisfarlionis;
officium ante audionliam pr.Tsumerent a prasdoces- scd anathciiiatis vinculis innodatus una cum com-
sore meo beata; memoriie Benedicto papa fueraiit municatoribus suis, atque fautoribus suis perpc-
obligati, iiuotidic ac indifforontcr
cumnuinicans,ot tuo Doi pcr noslram mcdiocritatcm Judicio ac sen-
cnnvcrsanscontrafidcmpromissam,contrai|iicsuaiii tcntia sacrum corpus ct sangiiincm Domini nostri
833 EPISTOL^ ET UKCRETA.
Jesu r.hristi, non nisi vicino mortis periculo, om- A nostram praeceptionem (ut sancta: synodo Spiritus
nino pcrcipiat ; ut htcc unusquisque disccns ne- sanctus revelavit, et dudum
Zacharias episcopus,
quaquam dc CKtero temeraria praesumptione ex qui unus de eisdem duobus lcgatis exstitit, propria
laicis subito in dominicis castris insperato quodam- confessione manifestavit) infulis est sacerdotalibus
modo impelu irrepere audeat, et principatus amore despoliatus, auctoritatesummi judicis Domini nostri
ante ducatum praestare velitjquam tironis consum- Jesu Christi promulgamus, sancimus, atque decer-
metofficium; et ante tentet docere, quam discere : nimus, unquam nec fuisse, nec csse dcpositum, vel
sicut in eadem Constantinopolitana Ecclesia sspe anathematizatum,tanquamquiabimperialipotentia
prsesumptum esse comperimus. Et rursus ne con- sit absque ulla canonica auctoritate pulsus Ecclesia,

temptis clcricis, quorum ut pote in tam magna urbc
copiosa multitudo est, quippe ab ipsis (ut
mus) cunabilis imprcetermisso labore in Ecclesia
Christi desudant, et indesinentia Domino exhibent
servitutisobsequia; is,qui deforis est alterius ovilis,
Christi repente principatum arripiat, et nitatur
esse suos non recognoscit, discerpere grex Do-
minicus mcipiat eum, ut pote extraneum et improvi
sum, omnino contemnere praesertim cum perspiciat
: ctoritates sacrorum canonum, et decretalium con-
nil sibi stipendia profecisse meritoriim, et alienum
suorum cernat consumere fructus laborum.
II. Gregorium sane.quiSyracusanjeEccIesice irre-
gulariter, atque Deo contempto pra?est, eo quod et
ipse ex parte schismaticorum sit, et postquam a
synodo episcopatus officio privatus, et a decessore
meo sanotffi memoriae papa Benedicto obligatus est,
et Photium laicum subito consecrarc in episcopatu
non formidavit, et de sacro ministerio ausus est
multa contingerc, juxta prfficedentem consuetudi-
nem sancimus,et justa canonicam deliberationem
apostolica auctoritate diffmimus, atque statuimus,
et tanquam qui ab alligalis nullo possit haberi vin-
ita dixeri- culo colligatus, et ab eis qui nullam eum judicandi
potcstatem, vel ab apostolica sode auctoritatem
habuerint, et nullum sui honoris discrimcn pati de-
buerit. Et ideo illum (id est eumdem fratrem et con-
quos sacerdotem nostrum Ignatium patriarcham), omni
: et t> vinculo anathematis ab eo remoto, per potostatem
divina voce in beatissimo Petro collatam, et perau-
stitutionum more sanctorum Patrum prolatarum,
pristino honori, pristina! dignitati et sodi, pristino
gradui, et patriarchio, ac pristinis et pontificialibus
infulis,atque officiis restituimus,statuimus, ac con-
firmamus : ita ut quicunque post notitiam hujus
apostolicae atque synodicae sanctionis, quominus
omniy, quae praemisimus^insignis pontificatus reci-
piat, ei impedierit, et non in omnibus huicdecreto
obedicrit,veI se abejuscommunionc scperaverit,vel
ulterius contra eum
aliquod judicium profcrre ten-
taverit,absque sedi^ duntaxat apostolica; prajmisso
consensu si quidem clericus fuerit, ab omni clerica-
;

omni sacerdotali carere,atque privatum fore ministe tus officio coram Deo et hominibus sit alienus, atque
rio : ita ut nullo modo liceat ei in qualibet synodo re- C perenni prona tanquam qui magistrum prodiderit
stitutionis spem, aut locum habere satisfactionis : cum Juda traditore constringantur, ot nisi a prava
quod si de reliquo praesumpserit in sacro officio intcntione recesserit, perpotuo anathemate maneat
more sacerdolis quovis tempore ministrare, ana- condcmnatus; si vero laicus exstilerit ille (quisquis
thema sit. Sed et si contra fratrem et coepiseopum est) huic nostrc-E constitutioni contraire tentans, et
nostrum Ignatium turbas excitaverit, vel ab ejus cum sedem et omnem pristinam duntaxat dignitcV
communione fidoles averterit, anathema sit. Et om- tem rocipere non permiserit, vel si post receptam
ncs communicantes ei ab Ecclesia abjiciantur, scd priorem sedem denuo illum impellere, et a patriar-
ct ipsi anathema sint. chio expellere tentaverit, vel personffi ipsius seu
III. Eos vero, quos Photius neophytus,et Constan- sacerdotali honori aliquam molestiam sine prima3
tinopolilanae sedis invasor, in quolibet ecclesiastico hujus sedis conscnsu intulerit, omni benedictionc
ordine provexit, quoniam manifestum ost cos in paterna privetur, ot malodiclionc Chanaan filii
omnibus consecratoris sui pravitatibus consensissc, Cham, qui vereeundiam patris sui videns non coo-
atquc ei post invasionem communicare [communi- peruit, sed irrisit, mulctetur; et cum parricidis
casse],omni clericali offioio privamus, et apostolica aeterna pccna Domino judicante percellalur, et nexi-
atque canonica auctoritate, et synodali decrcto eos p bus analhrmatis nonnisi rcsipisccns pcnitus orua-
penitus sequestramus. tur.
IV. Rnverentissimum ct sanctissimum fratrcm ct V. Eos aulcm cpiscopos, seu eujuslibel ordinis
cocpiscopum nostrum Ignatium sanctajConstantino- clericos, qui post injustam dejectionem fratris et
politan:c cccIesiE patriarcham,qui primo quidcm coopiscopi nostri Ignatii, vel in exsilio relegati, vel
imperiali violcntia ac tcrrorc, proprio throno priva- ministerio, aut gradu invidiose privati sunt, statui-
tus est, et postoa a Photio adultero, prajvaricatoro, mus utexsilio dissoluto propriasscdcs.atquegradus
ac porvasore sedis Constantinopolitanc-e, et ab ejus rccipiant. Quod si quisquam huic decreto nostro
complicibus(excommunicatisvidelicet et anathema- contraire prc-csumpserit, et ut sedes, vel gradus re-
tizatis, atque damnatis, et sine episcopalibus scdi- sumant impedierit, quousque non obtemporaverit,
bus, et a decessore meo sanotae recordationis Be- anatliema sit.Sane si qui ex eis ab aliis criminantur,

nedicto papa, obligatis hominibus) anathematizatus dcccrnimus eos anlca scdes quidem et proprios gra-
cst, et postremo ab apostolicffi sedis niis.-o coiilra dus rocipcre, judicari autcm nisi a sedc Romana
8S3 NICOLAI PAP^ I. 856

non patimur. Scd rpgulam forle egissc

si iiiui pi-Mlcr A prKcipilcs. Quamobrem destinatis in divcrsa Inra
dicuntur, nostro eos decreto judioandos reservari cum epistolis (id est, ubi solus illum rumor latitare

statuimus, juxta quod et sacri praecipiunt canones. fatebatur), missis nostris, videlicet sanctissimis
VI. Quod oportct nos majorum nostrorum sta- episcopis, ratum eum duximus convocari. Sed ille

tuta immoto mentis intuitu conservare,et in omni- diversas latebras penetrarido (ut pote fllius noctis
bus sanctorum Patrum semper dogmata venerari, et tenebrarum, qui opera luciset diei semper refu-
diffinimus de sacris et venerandis imaginibus Domi- giens, causam suam ad manifestationem justitiffl
ni nostri Jesu Christi,cjusque semperVirginis geni- solis deduci formidat) quousque valuit, nobis obe-

tricis Mariffl, omnium sanctorum, qiii Deo ab Abel dire dexpe.xit. At ubi non reporit tutum sus tergi-
justo placuisse creduntur, quos Ecclesia sancta in versationis latibulum, tandem aliquando Romam
universo orbe diffuga antiquitus accepit, quaeque redire ausus est.
sedis apustolica; pra;sules pro eis decreverunt, ac Et cum nos inter furentium adver..ariorurn lin-
statuerunt, illibata persistere, atque intemcrala ma- guas, et manus apud beatum Petrum apostolum de-
nere. Quapropter Joannem quondam Constantino- geremus, ipse insperatus super nos hostis, inter
politanum antistitem (a) ot sequaces ipsius,qui eas hostes irrupit et, ut nunc ciaret, iterum discessu-
:

frangendas, atque calcandas esse ore polluto asse-
verant, quandiu de his nobiscum non senserint, et
juxta sanctorum pontificum Romanorum decreta,el
aliorum catholicorum Patrum instituta non sapue-
rint, sancimus eos a Christo, et ab Ecclesia calho-
lica atque apostolicaesse anathema.
(Capitula quae subsequuntur in alia primitiis a nobis
collecta sj-nodo promulgata sunt.)
I.
t> rus fraudulenter accessit; quo tamen corpore, non
mente reverso, et synodi tempore prnpter imminen-
teshostium opprcssiones dilato.rumorecrebrescentc
diffamatur, quod Rhadoaldus denuo fugam arripere
meditaretur. Quo audito, quia non poteramus sub
tam horrendo nEvoEccIesiam non habentcm macu-
lam [eiit. Hom. addit. aut rugamj, aut aliquid hujus-
modi, deserere, quominus illam etiam a falsa suspi-
cione redderemus cxtorrem nec poteramus perso- :

Quia Doniiiiiis Jrsiis Cliris/us rarne tantummodo nam in lantis prEvaricationibus diffamatam,et tam
passus est. [tanlorum] scelerum ore [/'or<?,sorde] aspersam,sine
Veraciter quidem credendum est, et omnimodis satisfactione in communionem nostram admiltere,
profitendum : quia Dominus noster Jesus Christus coram mullis fratribus et episcopis, coramque
Deus, et Dei Filius passionem crucis tantummodo plurimis filiis sancta; hujus Ecclesiaj admonuimus
secundum carnem sustinuil : deitate autem impas- cum, quatenus sicut prius nullara in partem sine
sibilis mansit, ut apostolica docet auctoritas, et
nostra licentia a Romana discederet urbe scd in ea ;

sanctorum Patrum lucidissima doctrina ostendit. residens, sine timorc suis licenter utens, ct amicos
ac homines suos libcre possidens, tempus synodi
II.
qua purgandus csset, intrepidus c.\spectaret sciens :

l)e liis ijui divinilutcm passihilem dirunt.

profecto nihil sc injustum ante, vcl post, pr^tcr
Hi autem qui aiunt quia Redemptor nostcr, ct examen synodicum fore passurum, sed in justitia,
Dominus Jesus Christus Deus et Dei Filius passio- quam habcret, essemansurum.
nem crucis sncundum deitatem sustinuit, quod im- Insuper etiam sciret.si quoquam a Romana sinc
pium est, et catholicis mentibus exsecrabilc, ana- licentia nostra discesserit urbc : quia ex tunc esset
thema sint. dcpositus et excommunicatus. Sed sprelis satisfa-
Igitur rediens Rhadoaldus a non mi- Galliis, ubi ctionibus nostris, atque sententiisin se prolatis, imo
nora quam in Constantinopolitana urbe pcrpcram spretis sanctorum patrum constitutionibus, sine li-
gesserat, et collegam suum talo quid perlulisse co- ccntia nostra propriani Ecelosiam despolians, ct lu-
gnoscens,quin potius conscientia propria stimula- pinis dcntibus oves sibi crcditas dcserens ad alias
tus, expavit.Quod nos intuentes ne quid formidaret, diiuceses, imminentem synodum fugiens,discessit.
illum admodumsumushortati.subjungentesdunta- Et quia ha;c,et alia multa objecta non diluit.veraesse
xat pr.-cter examen synodi nihil in illum nos esse qua; deillo dicebantur, modisomuibus c.xamen sub-
j)
moturos, sed neque et sine culpa prolata, fore al tcrfugiendo firmavit. Quapropter,convocata sanctis-
quid adversi laturos; sed quia fugit impius nemine simorum episcoporum numerosa et venerabili sido-
persequente.dumnihil mali ct suflicicntibus nostris do in supcrius memorata ecclesia Salvatoris, qua;
frucretur bonis, ante tempus synodi, ante sui pur- appellatur Constantiniana auctoritatc Dci omnipo-
:

gationem, ecclcsiam et parochiam propriam dcse- tenlis,ct beatorum Petriac Pauli apostoloium prin-
rens ad alias diocccses cxamen utique subtcrfu- cipum, et omnium simul sanctorum.quorum rogu-
giendo se contulit. In quibus diutius eo morantc, las ct decreta multipliciter violavit, necnon et nostri
apostolico modcramine freti, ranonicam, quam me- apostolatus judicio deposuimus eum, ct a corpore et
rcbatur ultionem, super eum inferre distulimus ne : sanguineChristiexcommunicavimus,sanctorum sci-
videlicet ad vindictam faciles, vel videremur
esse licet statuta Patrum sequentes, et pra>cipue sancti
(t) Sivc Joanncrn, r|n! post Anlonium p.initur a Constanlino
'
Porphyrog. lili. iii, n. i'o, an. 8U.
H,\Rn.
 RM7 RPIRtOLJ: ET DECRETA. 808
FeliL-is cxemplunijquiVilalcmct.Mi.^^euuiuepiscopos A vitlaiiiiui, cui ilic pricruit, qucui vox Christi prx-
ricposuit,etexcommunicavit,eo quod liuic aposlasi;c tuiit universis.
in Constantinopolitana urbeolim paromnino piacu- Verum si dies antiquos secundum datam vobis
lum perpetrarunt (Felix III, in epist. 5). Quod si divinitus sapientiam cogitatis, priscosque sedium
praedictusRliadoaIdusdudumepiscopus,niincautem vestrarum prffisules ad memoriam ducitis, quanta
depositus.et excommunicatus dc ca^tero cum ana- venerutione sedem beati Pelri pra;decessores vestri
thematizato Photio invasore Constantinopolitanie celebraverint, quantoque charitatis amore, decreta
EcclesiK niistus esset aliquando,et Ignatio fratri ct ipsius seniper amplexi sint, profecto repcrietis :

coepiscopo nostro infestus esset, ct Ecclesiam Dei deniquc [/i^j/'/e, nequc, H.] in universalibus synodis
amplius conturbasset, vel si de daranatione sua quid ratum, vel quid prorsus acceptum, nisi quod
querimoniam fecisset, anathematizatus foret ao : sedes beati Petri probavit (ut ipsi scitis) habetur :

per hoc ab omni Christianorum separatuset aliena- sicut econtrario quod ipsa sola reprobavit, hoc so-
tus, donec nostr» sententise sponte se subniitteret, lumniodo consistat hactenus reprobatum. Proinde
Rhadoaldus nunc depositus et
collegio. Est igitur charltas unanimitatis vestr^E de fratris et cnmmi-
excommunicatus,et si Photio communicaverit,ana- nistrinostri Ignatiisanctissiniipatriarcha;dejectione
thematizatus : quem vobis, fratres charissimijideo ¥1 nobiscum doleat, et qua; prasvalent ei solamina
intimamus,ut scire valeatis cum quibus communi nobiscum cxhibeat. Nara si juxta Apostolura, quod
camus, et quos a nostra aposlolica et calholica patitur unura mcmbrum,compatiuntur omnia mcra-
communione repellimus: quatenus per hoc, sccun- bra (/ Cov. xir) quanto potius compatiendum est
;

dum sacras regulas, et prajcipue juxta Nic;cnum iIIi,quod inter coetera membra pra;cipuum tenuisse
concilium {cap. 5), qui ab aliis abjiciuntur, ab aliis locum dignoscitur? Unde si non pro unius, etspe-
non recipiantur. Porrigentes ergo EccIesi.Te Dci cialis pcrsouK prajfati fratris nostri repulsione, vel
iranus, quos a nobis abjicimus,a vobis repellite: et certe pro summi sacerdotii conculcatione dolere,
quos suscipimus, suscipite, quatenus uno animo, gemore, flere, currere, ac decertare debetis. Nam,
uno ore glorificetur Deus, et Pater per Jesum si licilum fuerit sfficulari potestati de Ecclesiae Do-

Christura in unitate Spiritus sancti pcr omnia sse- mini pra^sulibus talitcr judicare, vel si rursus
cula sfficulorum. Amen. fas exstiterit inferioribus de prajlatis sibi tam
Prffiterea postquam sanctsin Christo fraternilali, temcre ista patrare, perpendite ne ad perniciem
pieeque religioni vestrs, quae in isto voluraine huc-vestram, imo totius Ecclesia; nunc et futuris
usque relegunturperalia soriptanostra,nota facere tcmporibus praesumptio talis praevaleat, quod si at-
procuravimus venit ad sedem apostolicara quidam
: tenditis, ecce jam cernitis. Nam impietas tantura
protospathariusnomine Michaelabimperatorc Gra;- ^ caput extuIit,utEccIesiarura prajsulibuspostpositis,
corum cura epistola missus,in qua eumdem impe- ct ordine canonico conculcato, laici nunc ccclcsia-

ratorem invenimus iactitare, quod vos beatissimos slica moderaraina tencant et pro libitu proprio, :

videlicet patriarchas,et charissimos fratres nostros modo istos rcmoveant modo illos in locis eorum
traductos, atque seductos habeat quatenus in illa promoveant et rursus quos nunc approbant, post
: ;

exsecrabili apostasia fautores exstitistis videlicetut ; modicum mentis victi levitate repellant.

et in depositione fratris nostri, et consacerdotis Ut enim iidem ssculares, ac laici horaincs quae-
Igniitii irregulariter facta,ct in consecratione Photii libet scelera valeant licenter committere, ut pro
mcechi.et ecclesiae invasorisconsentiatis : etcontra his a nullo ponlificum, qui ex clero promotus, haec
statuta nostra, sed et adversum scdem principis summa poterat auctoritate compescere, libere re-
apostolorura Petri, vos cum illis pariter efferalis. darguantur,non de clericorum catalogo permittunt
Quod quidem nos de vobis licet minime credamus, ad sacros ordines provehi, qui vitara eorum tanto
qui tale quid ab antecessoribus vestris catholicis audacius, quanto diutius ac familiarius sub Christo
duntaxal antistitibus actum nusquam oranino legi- duco forti militantes fortius comprimcrc posscnt :

mus de vobis tamen raagis,quam de nobis curain

: sed ex seipsis eligunt, qui facta corum tanto minus
habentes, hffic nos in scriptis ipsius iraperatoris
recepisse vos nolumus ignorare:intimantes
et vestram unanimem charitatem admonentes,qua-
tenus in spcculo sitis,e1 ad memoriam revocetisista
vobis nos ideo nota facere studuisse, quoniam, ut
praediximus, sancti, raagniqne Nicsni concilii de-
cretis jubetur pcr unamquamque provinciam, ut
epistola regularis obtineat, ut hi, qui abjiciuntur,
ab aliis non recipiantur. Deinde vero, ut cauti,
sollicitiquesempersitis,nequorumlibetsuiisiombus,
vel terroribus h,orainuni,a t quibuscunque monda-
J) praesumant arguere,quanto sepaulo ante de eorum
pariter ccetu favore ipsorum promotos raeminerit. Quod
illius in partibus tanto familiarius agitur ista prae-
sumptio(videIicet ut ex laicis subito tondeantur,et in
episcopos consecrentur)quantoexconsuetudine ino-
levisse testantur,quam nosccontra tanto studiosius
de Ecclesia Dei eradicare volumus, quanto niraium
noxiara csse clericis,et omni religiosa; plebi supra
docuiraus. Quantoque scimus ex sacris canonibus,
quod non niinus mala consuetudo.quara perniciosa
corruptela vitanda sit et scimus quod paulatim
:

ciis decepti a capite (id est, a prima sede) dissen- cresccns, jam sua? pestiferae nequitiae gravamine
tiatis, vel ab ejus Ecclesia; charilate, ac unitate di- multos invaserit, adeo ut temeritas haec tantum
839 NICOLAI PAP^ I. 860
excrcveril, ut jam minimo clericis egeant, dum A se dimitti vehemcntissime postulabant, et nos ad
contra sacros canones cxsefpsissubito tonsuratum, multa ecclesiasticorum negotiorum extendi hanc
qnem volucrint, eligant ct ad labores clericorum: tam concite,sicut valebamus,solemniter ordinatam
mentis oculos non inflectant, ac per hoc fit,ut alie- prse manibus.cum dimitferenlur.minime poteramus
nus comedat ipsorum fructum laborum,et stipendia habere.
meritorum extraneus hostis insperatus subripiat.Ua XLVII.
nihil proficiat clericis in castris dominicis militasse, AD ROTHADU.M EPISCOPUM SCESSIONENSEM.
velgradatim per singulos occlesiasticosordines as- (Anno 863.)
cendisse,dum alter saltu hos omnes transcendit,et Commemorat quam multa pro ipso haclenus in Gal-
repente principatur in eis is,qui inter eos nee contra liam scripserit, spondetque se ipsi, Romam si ce-

arma sustulit.nec diversis Ecclesia; niat, minime defuturum.

spiritales hostes
advorsariis pro vcriiate prElians aliquando restitit. [Mansi, iljid.]

Quantum autem ne laicis temere quislibet ad NicoLAUS episcopus, servus servorum Dei, sanc-
episcopalum eligatur,sacri canonesenim aliisprohi- tissimo et revcrentissimo Rothado Suessionicae ur-
beant, Sardicenscs ostendunt, Osio episcopo capite bis episcopo.
decimo tertio dicente(can.xiii): Et hoc necessarium T> Sciat sanctitas tua,quoniam misimus increpa-
arbitror, ut diligentissime tractetis, si forte aut di- toriam epistolam pro Hincmare sanctae Rhemo-
te

ves, aut scholasticus de foro, aut ex administra- rum ecclesiaj venerabili archiepiscopo, eo quod
tione episcopus fuerit postulatus, ut non prius or- post appellationem ad sedem apostolicam in te de-
dinctur nisi ante et lectoris mu:iere, et officio dia- positionis intulerit sententiam, quam quidam vir,
coni.aut presbyteri fuerit perfunctus ; et ita per sin- qui cum Bosone comitc Romam vcnerat, ad te de-
gulos gradus.si dignnm fuerit,ascendat ad culmen ferre debuit : sed hanc rescripsit nobis ipse Hinc-
episcopatus.Potesl enim per has promotiones, quw marus revercndusarchiepiscopus,quodeamminime
habebant utique prolixum tempus,probari qua fide viderit. Insuper tam Hincmarus, quam caetcri
sit, qua modestia, qua gravitate et verecundia et : ep!scopi,qui ad eamdem synodum convenerant,ubi
si dignus fuerit probatus,divino sacerdotio illustre- sententiam depositionis circa te protulerunt, sub
tur quia conveniens non est, ncc ratio, vel disci-
: gestorum serie quas de te gesscrint in nobis latius
plina patitur, ut temere et leviter ordinetur, aut intimaverunt, accusationes circa te pro se excusa-
episcopus, aut presbyter,aut diaconus,qui neophy- tiones multipliccs protendentes,et per Odonem ve-
tus est maxime cum et magister gcntium beafus
: nerabilem episcopum nostro eas apostolatui verbo
Apostohis ne hoc fieret denuntiasse,ct prohibuisse, tenus indicantes.Pcr quem tam eisdem archiepisco-
videalur {/ Tim. iii) : sed hi, quorum per longum '-'
pis et episcopis gcneraliter,quam dilecto filio nostro
tempus examinata sit vita, et merita fuerint com- Carolo glorioso regi specialiter rescripsimus,incre-
probata. Contuemini ergo et futura, imo urgentia pantcs et admonentes pariter et jubentes, ut te de
mala conspioite : mediei estis, imminentes morbos claustris monasterialibus pr.nesentialiter educerent,
per prfEcedentia signa prscvidete episcopi estis, : et nostro aspectui praesentarcnt. Nunc autem venit
exsurgens in Ecclesiam Christi horrendum exitium Liudo religiosus diaconus secum epistolas jam fati
prospicite : speculatores estis, in altam mentis ar- regis et Hincmari ferens,qua; tc jussu ipsius regis
cem gregem Dominicum feram
conscendite, et in de monasteriali custodia eductum, et cuidam epi-
pessimamirruerecupientemalongecontemplamini: scopo familiari tuo commendatum esse fatebantur.
quasi tuba exaltate voeem vestram, et annuntiate Per quem tam Carolo glorioso regi quam prwfato
populo Dei scelera eorum super monlem cxcelsiim : Hincmaro archiepiscopo mefropolitano tuo, siciit et
id est,ad aUitudinem \'\Ti\i\,\im)ascendite,qui evanyc- prius, direximus, ut quia unam partem sincaltera
lizulis Sion (Isa. xl) : stato in fortitudine.potestati- audire non possumus ad renovandum in nostra prae-
bus hujus cfficuli ex adverso ascenditc,et murum sentia judicium, et te honorifice, et aliquos eorum
pro domo Dei apponite, ct quibuslibet poteslatibus qui te judicaverunt, vcl ipsorum vicarios, Romam
ini^iue agentibns contraitc : sicque fiet,ut nec,sicut
D dirigant.Nunc autem fraternitas tua studeat secum
canes muti, de taciturnitate argui valcatis, nec de sollicita menterevoIvere,quod tibi quasi in ipsistuis
talonti occultatione districtam Domino rationem aurihus loquimur,ut si quidem conscientia tua re-
reddere compellamini. Vosque ipsos, et consaccr- prehendit tc, aut forte judicium episcoporum cirea
dotes, nostros, imo Ecclesiam Christi illisln parti- tc prolatum admiscris, nec tc fatigarc nec alios
bus constitutam ab ingenti pernicie, a noxia labc velis. Si voro illi nostro consilio freti, episcopalem
ipso jubente laudabiliter eruatis, mirabiliterque tibi reddidcrint dignitatcm, sicut eis scripsimus,
regatis. bene. Quod si nostrum consilium parvipendcntes
Hanc autcm epistolam,quam pcr superiusmemo- hoc agerc illi distulerint, ct lu in ccepto proprio
ratumMichaelemprotospatharium gloriosoAuguslo perscverans ad nos venire elegeris, intrcpidus etdo
Michaeli direximus, idcirco pridem sanctitati, seu Dci misericordia fidens occurre : sciens profecto
unanimi dilectioni vestras cumaliisscriptis non rai- quia tc, Deo auxiIiante,non dcseremus,quoadusque
simus.quirt iit fralrcs per quos illa destiiuita sunt. justitia convertatur in judicium.ct qujc nunc operta
861 EPISTOL/E ET DEGRETA. 862

sunt Dominus revelare dignetur.Daliitur autem tibi A nobis mittunturmenlis intuitu,voster benignus hsc
sine dubitatione ad nos aditus veniendi : quod et nos gratanter suseipiat animus. Cajterum de Rhotado
apostolica auctoritate, et firma censura statuimus, venerabili episcopo, de quo apostolatui nostro omit-
et dilectus filius noster Carolus Christianissimus tendum non est, iterum itorumque suggerimus, ut
rex, et nobis devotissimus, paritcr, et Hincmarus omni desita amaritudine, quam circa illum celsi-
frater et coepiscopus nostcr, scriptis sui pr;csenti tudinis vestra3 retinet indignatio, pro amore aposto-
tempore te ad nos missuros fore se, flrraissime lorum priucipis, ad cujus sedem, dum anxiaretur
sunt omnibusque modis polliciti. cor ejus, clamavit, gratiam illi impartiamini et
;

placabilem erga eum pictas vestra, gratamque in

XLVIII.
omnibus se prorsus exhibeat, ita ut cum Romam
AD CAROLUM CALVUJI REGEM.
profecturus erit, vestra illi sufficientia in itinere
(Anno 863.) non desint sed potius vestris saltem pro
solatia :

Horlalur ul Rothado Homam venturo ilineris solalia nobis ditatus heneficiis,ac fultus subsidiis,ad cocn-
prospiciat. tum pertingere queat sine aliqua difficultate propo-
NicoLius episcopus, servus servorum Dei,diIecto situm. Porro de his pro quibus apostolatum nos-
Clio Carolo glorioso regi. „ trum consulere mcrito decrevistis, fratri et coepi-
Cum vos tantffi humilitatis tantaequo devotionis scopo noslro Hincmaro, quod nobis tolerabile esse
incurvatione, sub potenti manu Dei ad reverQntiam videtur, custodiendum ac decernendum mandavi-
prascipuorum ipsius apostolorum (lecti conspicimus, mus. Pra;terea nolumus ignoraro vestram sagacita-
impletum videmus quod sanctus Job de Domino tem quod licet scmper dilexerimus vos, plurimum
loquitur dicens Sub quo ciirvantur qui portant or-
: tamen amoris cordi nostro praisentium latores inse-
bcm {Job. ix). Nisi enim vos, qui in regaii sublimi- rucrunt, qui sedulis persecutionibus suis tam mi-
tate positi estis, lanquam cujusdam ingentis fa- randa de vobis nostris auribus inculcarunt. Unfle
brica? bases, vestro sudore mundum quodammodo et omnipotentem Deum merito laudamus, et ad
portassetis, nequaquam Graeco sermone j3aa.>>iwv dilectionis vestree ardorem magis ac magis cor no-
vocabula sortiremini. Rursusque, nisi tanta coram strum consequentersuccendimus. Optamusgloriam
summo Deo vos humiliatione incurvassetis, nequa- vestram in Christo bene valere.
quam nohis, licet indignis sorvis cjus, obedientiae
XLIX.
colla tanla facilitate submitterotis. Operatur autera
AD IIERMI.NTRUDEM REGINAM.
idem Deus in vobis hoc, qui etlaudandus est
ipse
(Anno 863 )
propter hoc, quique prcevidlt vos, et ad regni guber-
nacula destinavit, quo auctore vobis lelicia arri-
p Respondet sc causam Itothadi, quod illa iii Caroli
re(jis (jratiam suggcrebat, indiscussam
'-'
reUnquerc
dent.ut cernimus, tempora, et prosperis prospera, non possc.
ut audivimus, succedunt. Quapropter ejus miseri- [Mansi, ihid.]
cordiam glorificamus, et quia ignoramus quo haec NicoLAUS episcopus,servus scrvorum Dci, Hermin-
in vobis judicia divinitus patranlur, dilectionem TRiiDi gloriosae regina;.
vestram inslantissime adhortamur, ut memores Litteras dilectionis vestr.-B,filia charissima,ut nos-
fragilitatis humaui^ nulla vos commoda elevent, trumregemCaroIum,virumvestrura,nostrumautcra
nullasecunda dissolvant sed semperad vosmetip-
: dilectum filium,in causa Rothadi episcopi exaudia-
sos recurrite, et quia nihil est in homine unde se mus, nos hortantes,ecco nuucsecundo suscepimus.
extolli debeat, sedula consideratione perpcndite. Si Proquare,mihicrede,multumanxiamurmultunii[uc
qua ergo ccelilus tribuuntur ad votum, largitorem undique coarclamur quoniara nec nos possumus
;

ante oculos vestra revocare solcrtia non omittat, vobis,ut nobiscum de illo unum sentiatis,id ipsum-
nec in his quffi temporalitcr conoeduntur bonis, quc velitis, suadere nec rursum causa talis est,
:

consistere fmem
existimet,nec cito defluis delectata quod sine oCfensione Dei nos valeamus utrumque
fdlicitatibus, pereunis beatitudinis gaudia appetere postponere. Verum, filia, ut cum charitate vestra
desinat. Prospera vero mundi occasio vobis sit coe- Q dicam,si oporteat obcdire Dco magis quam homini-
lestiapreemia requirendi, non fomes ad ima ten- bus,ipsa potius judica. Nos autem causam Rothadi
dendi. Hinc egregius Apostolus admonens Qui : in virtuteDeinonpaliemur, vitacomite,indiscussam
utuntur, inquit, hoc mundo, tanquam non utantur relinqui, praeterquam si ante idem venerabilis vir
[I Cor.vn). Tunc enim vos indubitanter ad ajternam pristino fuerit honori ac dignitati redditus, quam
gloriam pertingere rosse confldemus, si in hujus coram nostra speciali praescntia,discernenda causa
vitsE gloria positosvos humilitatem sectari veraciter ipsius exstiterit pra;sentata.Quis, rogo,in toto orbe
senserimus. Scriptum quippe est Gloriam prxcc- : regni vestri lassus, aut Ledendus.clamaret unquam
dit humililtis [Prov. xv) : e contrario vero : Ante ad sublimitatem vestram,cujus vosvocem postpone-
ruinam e.valtatur cor (Pror. xvi). Sed hasc nos ad retis,et non magis ultione districta ipsius injurias
ffidiflcationem sublimitatis vestrK quam paterno vindicaretis? et nos quo modo hortari videmini, ut
incunctanter atfectu diligimus, cursim tetigisse vocem sanguinisfratris nostri non exaudiamus? Aut
vestra libenter tranquijlitas noverit, et eo quo a quomodoobturabimus aures ad olamoresilliuSjCum
 863 NICOLAI PAP.E I. 864
vchcmenler paveamus ne nostra ob hoc liat oratio A ctiam nobis ostenso fatelur. Si vero quispiam mo-
exsecrabilis, clamemusque, sicut scriptum est, et nachorum supradieti monasterii sancti Karilefi am-
non exaudiamurPCerte pro sollicitudine,quam circa plius resistere nititur,ne sub EcclesiaeCenomanensis

Eeclesiam Dci retinemus universam, et pro speciali potestate jam dictaconsistat,et in hac omnes obsti-
cura,quamoircacunctosfratresnostros prinoipaliter natione perdurant : ipse Rotbcrtus episcopus de
habemus, etsi nunquam vocasset, a nobis summa quos voluerit judices eligat, et
vicinis episcopis sibi

diligentia qu;eri, et competonti debuerat studio ad- nostra auctoritate simul convocatis,et ca;tcris epis-
juvari. Quod aulem soripsistis, quia si exaudiamus copis,qui in dicecesibus sanctae Turonensis Eccle-
filium nostrum, non detrimentum.sed augmentum sia; videntur existere, lalis tumultus dissensiones,

ecclesia; nostrffi privilegiis generetur: nos ccrlissime ingenio, justo sanctorum

credimus,quia privilegia sanctaj Romanre Ecclesi«
nullumpo.5simt.^ustinercdetrimentum,nccplantatio
quam crclostis paler noster plantavit eradicari, neo
fundamenta,quaesummusposuitarohitectus,queant
quibuslibet et quantislibet fluctuationibiis amoveri.
Vorumtamen, charissima filia, magnum manet pe-
quae callido sunt exortae
Patrum judicio resecentur, omnisque hujus Illis
ambiguitas pacifica veritate pellatur : ita sane, ut
monasterium priscis fundatum temporibus, cum
omnibus sibi jure debito pertinentibus rebus, Deo
auxiliante, illibatum sub potestate Cenomanensis
-n Ecclesiae,si justum fuerit, maneat.Quamobrem nia-

riculum, tam eos qui sua desidia ca minui aliquo niludinem vestram. monemus, ut sicul superius
modo sinunt, quam eos qui sua praesumptione illa diotum est.justitiam ct squitatem in hoc et in ca;-
violaro contendunt. De exaudiendo vcro, vel non teris omnibus conservare,ob recompensationem fu-

exaudiendo filio nostro Carolo, conjuge vestro, per tura? retributionis nulla sreculi felicitate negligatis.

Liudonem venerabilem, idoneam vobis, ut remur, Quod si in eodem judiciopra;dictus episcopusCcno-

misimus rationem. Verum nos quidquid illi admo- manensis aliqua necessitate rompulsus appellaverit
nendo,vel hortando,veletiam inorcpando mittimus, se de hoc in nostra prffisontia judicium agere,volu-

ad ejus et dilectorurn illius salutem,atque ad regni mus etjubemus tam ipsum episcopum,vel legatum
ipsius incolumitatem perficere,non dubitamus,imo, ejuo, quamque etiam trcs de monachis praedicti mo
Deo auctore, omnino confidimus. Incolumem sere- nasteriiitempore opportuno ad nos omni practer-
nitatem vestram divina conservet majestas, filia missa occasione venire ut digne apostolicre sedis
:

charissima. examine atquejudicio talis utriusque partis contro-

L. versia resecetur, et ad aequitatis debitaj jus pais
AD MROLUiM CALVU.M IIEGEM. justa sine protelatione indubitanti fine perveniat.
(Anno 863.) Quod si ipsi monachi, nostrajussione vocati, venire
Pro RotberLo episropo Ccnomancnsi udrrrsiis nunui- forte contempserinf, vcstnc potestatis properare
chos sancli Karilcfi. cogantur imperio, cum quibus et fidelem hominem
[Mansi, ibid.] vestrum transmitterc qui ipsius causae ct conten-
NicoLAUS episcopus, sorvus servorum Dei Carolo tionis initium cxperiatur ct fincm, dignemini.
glorioso regi. Ll.
Excellentia3 vestr;c innotescimus, quia Rotbortus Al) ROTnEnTUiNI EPISCOPU.M CE.NO.MANENSEM.
sancta;CenomanensisEcclesiae antistesnobis liltcris (.\nno 8r;3.)
sui cognitum, praecipuacordis devotione obsecrans, Nnrral quid ipsiiis causa statueril de controversia
facere studuit, quod monasterium sancti Karilefi, monaslerii sancti Karilefi.
situm in pago Cenomanico.loco videlicet, quianti- [Mansi, ibid.]

quitus dicebatur Casa Gaiani,super fluvium Anisola NicoLAis cpiscopus, servus servorum Dei, Rot-
ab ejus ditione ac potestale subtractum sit; et quod BERTO Cenomanensis urbis cpiscopo.
anteccssorum ejus decreto et volunlate ordinaliatur, Planc quia sanctitatem vestram ad apostolicam
nunc sine ipsins sit consensu sub abbatis constitu- sedem constat plenas devotione lilteras destinasse,

tum regimine.Unde vcstrara De.o amabilcm magni- multas gratiasDeo omnipotenti,vobisquc referimus.
flcentiam his apostolis nionemus atque hortamur f) eo quod et debitam rcvercntiam observantes,nos in
apicibus, ut juxta veritatis ccnsuram, sancta; jam vestris utilitatibus adjutores qu«sivistis,el sanctam
Cenomanensi Eoolesia;, super hujusrei nego- omnium terrarum matrem Romanam Ecclesiam in-
I
dicta;
tio justitiam oonservare, et pium devotionis vestrae terventricem suppliciter pricoptastis, qiind ita se
auxilium impertiri,nullahominum subdola pcrsua- habereluceclariuspatet,vestrisannisibusconsulere.
sione pra;terniittatis ipsum monasterium pro Deo,
: De illorum monachorum sancti Karilefi improvida
nostra^quc patcrnitatis amore,prn;fato Rotbertocpi- intentionc docrevimus ut, si vcnerint, et talia con-
Bcopo, sicut et antecessoribus ejus jurc pcrmansit, ccdi petierint, vestro ducti amorc nec illcrum im-
deinceps habere,atque salubriter pro ipsius vencra- politis precibus annuemus, nec auctoritatiis nostra»
bilis loci utilitatibus ordinare,libenti animo permit- censuram illis in talibus largiemur. Qui si vocc fortc
tatis : nullamquc potentia; vestri-e virn in hoo aliqua- falsidica; assertionis aliquid, quasi nostra'- institu-
tenus patiatur; sed liceat ei habere sccuriter, ;[uod tionis cdita decrcta, protulerint, donec noslro dc-
juste suos semper tenuissepraedeccssores privilcgio mum pontificio cognitum fiat, illis credulitatem
 :

865 EPISTOL^ ET DEGRETA. 866

exhiberi non volumus quia,ut prtefati suinusjllis

:
A Nam si illic pradictum Cenomanicum episco-
inter
in talibus minirne assensum praBstabimus, aut alia pum atque vos regulare judicium datum nou fiie-
volentibus facere apostolicam licentiam dabimus : rit,tunc incunctanter praecipimus, ul ex vobis tres
excepto si talis ratio non pncluceat [forte, ratio eligantur, qui cum sape fato episcopo,vel ejus le-
nobis praluceat,HARD.],pro qua id diffiniri intentio gato,in nostram apostolicam veniant prfEsentiam :

cogat. Gloriosum quoque regem vestrum Carolum, ut onuii repulsa occasione, nostro examini hujus
ejusque regni episcopos, nostris exhortationibus rei gratia appareat, atque canonico calculo finem
admonemus ut,nostri fulti auctoritate,contra [edit. accipiat. Optamus vos in Christo bene valerc.
liom., circa] vestra; ecclesia; privilegia scntentiam LIII.
minime inferant, discutiant, ac audiri permittant :
AD EPISCUPOS IN liECNO CAROLI CALVI CONSTITUTOS.
sed,divina clcmentia favente.juste decernant,et Ce- (Anno 86.3.)
nomanensis urbis viris.ejusque prffisulibus,ut erat, Vt causam intcr episcopuni Cenomaniciim ct mona-
ipsum monasterium rcddorent,statuimus ut vcstri chos sancli Karilcli discutiant.
sub cura regiminis subderetur.Hoc illis summopere [Apud Mansi, ibid.]
statuentes.ut si a vobis judices,qui canonice causam NicoLAUs episcopus, servus servorum Dei, omni-
determinent, ex ipsis electi fuerint, vestra pareant D bus reverentissimis et sanctissimis confratribus ar-
voluntali ita ut et judices dontur, et hujus rci
: chiepiscopis et episcopis in regno Caroli gloriosi
intentio ;eque ventiletur.Quod si ob alicujus i;npe- regis commorantibus.
dimentum inibi res digesta non fuerit,pra!ciiiimus Dignum est, ut qui sacerdotali reverentia deco-
ut utraque pars, vos scilicet aut vester legalus, et rantur, secundum sanctorum Palrum censuram,
tres ex ipsismonachis,in nostram specialem pr.-e- a?qui moderaminis lance sic cuncta studeant truli-
sentiam veniant, ut nobis praesentibus legitimum nare, qualenus gregum sibi a Domino creditorum
flnem accipiant.Nam et confratrem nostrum Herar- septa munire non desinant, et debitam curam ad-
dum archiepiscopum, de his per apostolicos apices hibere nequaquam postponant ne forte cum segni.
:

certum reddidimus, et ut a nobis institutum est tia cocperit oboriri,incentori aditus rclinquatur,per
intimavimus. Unde ct eosdem monachos dignum quem pestifero morcDominicum ingrediens,
in ovile
duximus corripere, admonere, ut proprio libitui re- oves dominicas discerpere,ac morsu ferino incipiat
sistere incipiant, et ultra modum mentem non elc- lucerare.Quod utique de vobis.fratres, minimo dici
vent,nec illicita qu^que reprehendere pra?sumant : voluinus,quin commonemus,ut tanla; sollicitudinis
sed repressalantae temeritatis audacia,vobis obedire operam ad cunctorum subjectorum profectum assu-
non differant, et vcstra; ecclesiae colla submittant. mere studeatis,quantum illud audire cupitis, quod
LII.
C Dominus se confitentibus misericorditer repromisit
AD MONACHOS S. K.\R1LEFI.
Euge, inquiens, scrve honc et fidelis : quia super

(.\nno 8C3.) pauca fuisti lidclis, supcr multa le constituam; inlra

Ccnomanico subessc non dcLreclent,

Jiibel lU episcopo
in gaudium Domini tui {Matth. xxv). Idcirco sancti-
ad causam cbrum episcopis, vcl coram sede aposlo- tali vestra; comperlum esse vo!umus,quaIiterapri-
lica dicendam se comparent. niordio constructionis susemonasterium sancti Ka-
[Apud Mansi, ihid.] rilefi, Cenomania silum, ejusdem Cenomanicoe
in
NicoLAUs episcopus, servus scrvorum Dei,cunctE urbis juri^ ejusque praesulis, subditum fuerit et :

congregationi monasterii sancti Karilefi.
Fidelium relatione comperimus, quod modum
proprium transgredi cupientes, ajure Cenomanica!
urbis, in cujus dioocesi moramini, vos subtrahere
conamini, et, sicut nostri apostolatus arbitratu co-
gnoscimus, ad vestri interitus porditionem,in pro-
juxta canonica instituta, qui ejus diaeceseos curae
praeerat, ipsiusetiam sub regimine ejusdem mona-
sterii congregatio degcbat. Sed nunc,ut noslris in-
tonuit auribus,monachi ipsius, rogulari auctoritate
contempta, zelum paterna^ traditionis non ducunt,
cl modum debitum servare non cupiunt cum,quod ;

pria voluntate vivendo,aniraos elevare videmini.Qua non licet, proprio libitu vivere quaerunt, et paro-
de rc salutem vestrarum desiderantes animarum, n chiam,in cujus dioccesi consistunt,jus non tenuisse
apostolica auctoritate atalibus vos revocare studui- fatentur.Quapropterapostolicajauctoritatisapicibus
mus. Expressiusque jubemus, ut non vos proprius omnium vestrorum reverentiam commonere decre-
libitus ducat, quo animus erigi praevaleat sed ad : vimus, ut rectitudinis atque justitiae intercurrente
principalem vestram ecclesiam,videlicet Cenomani- libramine,Dominum prae oculis habentes.hoc extra
cam, soiito more recurrite; ejusque episcopo obse- institutionem sanctorum Patrum fieri non sinatis :

cundantes,et inam,qua nomine dicimini,vitam im- sed usquequaque causam considerantes, quid re-
plere sagite, et vestri ordinis ministerium pruden- ctius, quidve utilius inveneritis, hoc conservantes,
terassumite cum sanctitate.Quod si ista vestrarum atquetenentes,Cenomanicain plebem non patiamini
arcana mentium non penetraverint, tunc in cons- prajjudicium sustinere,atque quae ejus sunt,incon-
pectu sanetissimorum episcoporum,qui a Rotberto venienti calculo discernere, ac pertractare : qua-
Cenomanico pr;csule eonvocati fuerint,causam edi- tcnus et vestrc-e fraternitatis ordo non violetur, et
cere procurate,ut quo res ducitur plenius digeratur. ipsius ecclesiae pra3sul sua amittere nequaquam co-
 '

867 NIGOLAI PAPiE I. 868

pri!ur. IgiUir si ab eodem Ccnomanico proesule ox ^ rendissimo el sanctissimo confratri noslro Vitali
vobis.qui hujuscemodi quaestionem discutiant, ju- patriarchae.

dices electi fuerint, et alia electio in unum conve Notum fieri religioni tua;,et summopere necessa-
nerit, tunc si illuc contentionis finis aliqua emer- rium judicavimus, quia pro diversis utilitatibus
gente diificultate dirigi non poterit jubemus ut ;
sanotae Dei Ecclesia; nostram synodum vel conoi-

utraque pars in nostram specialem veniat pra!sen- lium una cum ca?teris sanctissimis confratribus
tiam, «t litis intentio legali coram nostro pontificio nostris tertio Kalendarum Novembrium in S. Ro-
senlentia ventiletur, declarctur, atque luce clarius niana sede celebrare dispositum habomus.Quapro-
flniatur. Omnipotens Dominus mentes et corda ve- ptcr apostolica auctoritate.et pastorali persuasione
slra ad beno agendum semper inclinet, ut bonis tuam monemus fraternitatem, ut ad condictam sy-
operibus inha}rendo,cBquitatis atque justiticc culmi- nodum praesens adesse tua sanctitas omnibus modis
nc videami sublimari. studeat, quatenus cum tua pariter caeterorumque
LIV. sanctorum episcoporum industria de his qufe sanc-

AD HINCIMARU.M ARCHIEPISCOPU.M RHE.ME.NSE.M. tse Dei Ecclesiae valde pertinentia et necessaria, sa-
(Anno 863.) tisque habentur utilia,auxiliante divina clementia,

Taxat illum ijiwd monachis sancli Karilcfi favens, canonice ac legitime liberare secundum Deum,imo
p
"
Curoli regis animum advcrsus cpiscopum Cenoma- juxta illius voluntatem definire valeamus.Si autem,
ncnscm commoveril. quod minime optamus, tua ipsa praesentia nullo
[Apud Mansi, ihid.]
modo potuerit per semetipsam proesens adesse,
NicnL.\us episcopus, servus servorum Dei, rcve- omnimodis decernat sanctitas tua ex suffraganeis
renlissimo et sanctissimo confratri nostro Hincmaro episcopis tuis strenuos cum presbytero pariter et
Rhemorum arcliiepiscopo. diacono.qui vicem tua; fraternitatis,auetoritate tua
Rolalu quorumdam audivimus, quod lua frater- succincti, vigiianter expleant,et eum quibus de his
nitas contra Rolbertum CenomaniciE urbis episco- quae nostro vestroque pertinent niinisterio,saluber-
pum, pro 80 quod monasterium sancti Karilefi ad rime atque canonice instruere vel definire,Deo pra?-
jus ecclesiae sibi commissfe vindicare velit,non pa- stantc, possimus. Oplamus fraternitatein tuam in
rum sit indignata : ita ut animum dilectissimi filii
Christo bene valere.
nostri Caroli gloriosi regis adversus eum commove-
rit,et in synodo,qua3 modo dicitur a sanctitato tua LVI.
coUigi, fertur quod nescio quas insidias, quasi ex AD EPISCOPOS GEP.MANI.E.
alia ratione, illi nitamini pr»parare, laidere eum Advcrsus Tielnaudum Trevirensem ct Gunthnrium
Colonienscm in ncgotio divorlii Lothurii reyis.
magnopere gestientes,quod detanto viro indignum Q
credere judicavimus. Denique si Rotbertus episco-
(Anno 863.)
pus petit quod petere debet,impetret si vero quod [Apud Hontheim, Hist. Trevir., tom. I, pag. 200.]
:

non debetpostulat.nunquam obtineat verumtamen NicoLALS, scrvus servorum Dei, reverendissimis

:

ob id nihil sustineat omnimodis lEsionis.Quod tua, ac sanctissimis fratribus nostris archiepiscopis in

fratercharissime,studeatsanctitassummopere pra;-
regno Ludovici regis Germaniae constitutis.
cavcre; ne quod non credimus, injuste,vel obtentu Scolus quod Lotharius rex.si tamen rexveraciter
a;quitatis,idem antistos a tua lajdatur in aliquo re- dici possit qui nullo salubri regimine corporis appe-
verentia.Sed si crimen illi objicitur, sic de eo exa- titus refrenavit,sed lubricaonervatione magis ipsius
minatio pra^veniat, ut judicium in illum ex nostra; motibus cedit,(o)Theutberga scilicet et Wal-
illicitis
auctoritatis libramine subsequatur. Nam cum vos drada commisit, omnibus manifestum est. Sod ot
suspectos habere videatur, indecorum, imo teme- dudum episcopos Theutgaudum ct Guntharium in
rarium est, ut a vestra sanctitate aliquid patiatur tali facto eum habuisse tutores et fautores,pcne to-
discriminis.Sed el dovotissimi filii nostri Caroli pii
tus nobis orbis,undique ad limina seu sedem apo-
regis animum vestra boatitudo circajam fatum epi-
stolicam connuens,referebat, abscntibus quoque id
scopum placabilem mitcm reddere nostra vice
ac
^ gcribentibus apostolatui.Quod nos tanto credere re
procuret quatenus furore deposito, duro Doo au
:
nuimus,quanto de episcopis tale quid audirc nulla-
ctore mentem suam ad nobis adhuc obediendum,et
tonus .«perabamus.donec ipsi Romam tempore con-
circa sspe designalum episcopum benigne regere cilii vonienles, coram nobis synodo tales
et sancta
studuerit,quod vere rox sit omnibus palam detur in- inventi sunt,qualcs fuerantamultis sKpe pr»dicati,
telligi,et cunctis manifeste ipsius pietas innnotescat. ita ut scriptura,quam suis stipulaverant manibus,
Optamus fraternitatem tuam in Christo bene valere. quamque volebant ut nostro roboraremus chiro-
LV. grapho,caperentur, dum muscipulam innocentibus
AD VITALEM GRADENSEM PATUIAUCIIAM. apponere satagerent, insidiis suis illaqueati sunt
(Anno 803.) ipsi. Sioque completum est, Deo auctore, quod in
Invitat ad synodum Romx habendam. Proverbiis legitur : Fruslra jucitur retc ante oculos
NicoLAUs episcopus, servus servorum Dei, reve- pcnnnlorum. Siquidem ipsi obligati sunt ct cecide-

(n) Desunt hic aliqua.

869 EPISTOL,/E ET DECRETA. 870

riint ; nos vcro, qui in hoc flagilium falso cocidisse A. Consultationis vcstr.-cadapostolicani sedom dela-
dicebamur, favcnto Domino,cum justitia3 propugna- tos suscepimusapices.qui diversitatum negotiacon-
toribus surreximus et erecli sunius. Igitur dccer- tincntcs, de his vcstra; fraternitati a nobis rosr-ribi
nente nobiscum sancta synodo in pracsentia dcposili quccrebant, et utrum quasdam in Dei Ecclesia pro-
et ab officio sacerdolali excommunicati,atque regi- vide necne tenenda essent,et apostolica [f.,ui apo-
minc episcopatus alicnati indubitanter exislunt. sum-
stoIica,HARD.]sanctio decerneretzelo charitatis
Unde nostra paternitas canonum normam custo- mopere expelebant. Nempe sollicitudinem vestram
diens, et decretorum sanctiones obscrvans,cavetne in talibus laudamus, et gaudentes dc vobismagnis

eos quos nos abjecimus.recipere in sacerdolum ca- sanctitatem vestram proemiis attollimus, eo quod
talogoquispncsumat.Depositionis autem sententia, adeo sollfcitioros vos in ccclcsiasticis disciplinis
quam in prsdictos Theutgaudum et Guntharium rcdderc voIumus,ut unde modo L-ctamur,verissima
protulimus, cum coeteris capitulis,quiB sanctofon- et certissimainderelationejuoundissimiefficiamur.
nobiscum sanciente promulgavimus,
cilio inferius Sed quia litterarum vestrarum latores, ut oportue-

annexa monstratur («). rat, si propterea quia si post suos comites reman-
pravorum angerentur insi-
sissent per incognita loca
LVII.
AD L0T1I.\R1UM EEGEM. r> diishominum sustinore nequaquam valentes, ideo
vobis tamsubilo roscribere non potuimus,prsecipue
Fragrnentum. — (Anno 863.) cum hac sancta llomana Ecclosia, cano exigente
[.A-pud Jaffe, hegcsta pontifieum liomanorum.] more, in suis pro CKteris soUicitudinem gerat, et
Ita corporis tui cedere motibus consenpisti, et, eodem tempore propter festi paschalis dies major
rejaxatis voluptatum habenis temetipsum in lacum nobispiv-eter solitamalii tcmpori consuetudinem in-

miseri® etinlutum f;ecis pro libitu[a/., prohibitum cumberctdispcnsalioecclosiastioseoccupationis.Ve-

gubernationem po-
dejecisti,et qui positus fueras ad rumtamen vestrafraternitascongruotempore taliter
pulorum, effectussis ruina multorum.— Probat hoc dirigere studeat,ul quod nunc flagitat, tunc de re-
Thiegualdi (Trevirensis) et Guntharii (Coloniensis), quisitis tolerabilius consequatur. De csetero mone-
dudum episcoporum, legitimus casus, qui pro eo, mus, et sicut Dominici agri cultores estis,ct pasto-
quod te minime competenter erudierunt.nostrasint ris viocs tenetis, pastorali providentia Lotharium
apostolicadepositi auctoritate,etabomniepisoopatus gloriosumregem prodissidioprioris et assumptione
regimine regularitersequestrati. — Annon districta alterius feminae interim sacratis monitis et divinis
ultione feriendus es, qui in duabus uxoribus ad- incrcpationibus(?<)exoremini,quatenusquodnominG
ulterium Lamech et flagitium imitatus esse digno- dictare, opere ad exemplum subjectorum veracitcr
sccris ? '-' approbetur. Non sit in illo voluptatis juvenilis in-

LVIII.
continentia, pro qua florigcraj gloriiB regnum amit-
tat percnniter permanens. Desinat,jam desinatcal-
ITEM AD EU.MDE.M LOTIIARIUM.
care semitam iniquitatis, et per justiti;e itcr ince-
Fragmentum. — (Anno eod.)
densadoastraDoniinicavestrisinterventionibussine
Auetorilate apostoliea, non regio favore episcopus est vi prooellarum securus pcrveniat. Et hsc quidem
eligendus. succincte transcurrimus,quia de vobis oredimus,ut
[Apud Gratianum, Dccret. i, D. 63, c. 4.]
qua3 saluti ejusconveniuntedioatis. (Dist. 32, de illo

Porro scias quia relatum est nobis quod quicun- c/ewo. )Interea de illo cIerico,AIvico nomine, quem
que ad episcopatum in regno tuo provehendusest, per ordines ecclesiastioos usque ad diaoonatum
nonnisi faventem tibi permittas eligi.Idcirooaposto- caste vixisse dicitis, cur noslra auctorilate uxorem
lica auctoritate sub divini judiciiobtestatione inun- duxerit miramur.et eo quod nulli unquam.cxceptis
gimus tibi, ut in Treverensi urbe, et in Agrippina illis,quos ecclesiastica regula habere permittit,uxo-
colonia nullum eligi patiaris, antequam relatum rein ducendi licentiam dedimus.Nam cxemplar epi-
super hoc, nostro apostolatui fiat. stolse quod raisistis neque reoognovimus, sed nec

J)
illius stylum a nobis directum fuisse meminimus.
LIX.
Quociroa vestra fraternitas sollicita investigatione
AD ADONEM VIENNENSEM ARCHIEPISCOPUM.
perquirat,ut quis auctor illius epistoL-c fucrit valeat
(.\nno 864.)
inveniri, quatenus cum apostolica auctoritas mitti-
Respondet variis illius consultationibus. De Lolharii tur non fusoetur ;et si vestros legatos destinaveritis
regis divortio et de Alvico clerico.
per eos ut ipsam epistolam nobis dirigatis optamus,
Apud Mansi, ibid.]
quo cum illam contemplati fuerimus, vos de hac
Nicoi.AUS episcopus, servus servorum Dei, reve- causa certissimos reddere possimus.Optamus san-
rentissimo et sanctissimo confratri nostro Adoni, ctitatem vostram in Christo bene valere. Data iii
sanctas Viennensis Ecclesiaj archiepiscopo. Kalend. Aprilis, indictione xii.

(a) Vide Acta concilii Metensis, apud Mansi Con- {b) Locus corruptus.
ciliorum tom. XV, col. 654.
871 NICOLAI PAPyE I. 872
LX. A juxta prscedentem consuetudinemdesacro ministe-
AD HINCMARUM ARCHIEPISCOPUM DHEMEMSEM. rioquod ei prohibitum fuerat, attrectare priBsumit,
(Anno864.) et id quod contra eum canonice actum est, irreve-
renter defendere qusrit. Nos autem, eo quod sic
Bolhadnm ab itincrc Romuno prohilnlum fuisse indi-
gnutur. Juhcl ul quanipriinuni diritjalur, el illius definitum cum sancta synodo habemus,nullatcnus,
interini ioco episcopum ordinari vetal. Monet ad si ita est, ei conimunicamus.sed ab omni commu-
extrcinuni, ut Guntharii communionem ipse atque nione fidelium illum cuin sequacibus,consentaneis,
ejus siiffragunci caveant.
fautoribusque suis alienum esse penitusjudicamus.
[Apud Mansi, ibid.] Verumtamen ne illius sola fsce tu vel suffraganei

NicoLAUS episcopus, servus servorum Dei, Hi.xc- tui episcopi, sicut jam vobis mandavimus.coinqui-

MARO archiepiscopo Rhemorum. nari valeatis,summoperc exhortamur.monemusque

Ad Luam, epistolani dilecto lilio
fraternitaletn atque prfficipimus.Nam qualis sit idem Guntha-
et

Carolo glorioso regi quae suo nomine tituhitur,a te rius, quantumque sancLorum Patrum excesserit

mittendam dirigimus idcirco apostolatus nostri

:
regulas, viva voce jubenius omnibus publicare, et

scripto hortamur,ut illam instantius praidicto regi ejus pra'sumplionem palam ad canonicam censuram

destinare procures, et pro noslro amore sine mora jj

cavendam edicere procurare.Diu sancLitatis vestrs
fucias prasscntari.Miramur prreterea eta;quanimiter fraternitatem ad exaltationem sanctae sua; Ecclesia?

ferre non possumus, cur apostolica nostra monita Deus oninipotens servet incolumem.
jam toties pro confratre nostro Rolhado episcopo LXI.
vilipendens, spernere non recuses, de quo non (:apitul.\ respo.nsio.nu.m .niculai pah.e.
soluni ter, sed et quater charitali tua:;,ut recupera-
Ad lcyalionem SalOiiwnis episcopi missi anno 864 a
retur, direximus,etad ultimum slatuimus,utautem rege Ludouico Oermanico.
honori pristino redderetur,aut Kalendis MaiiisLius
[Apud Mansi, ibid.]
XII indictionis aposLohitui nostro cum legatis tuis
prsesoiilaretur. Quod non tanLum lieri renuisti.scd FaLeorveracilerapostolatumnostrum commotum
etiam cuin ipse venire vcllet, iterque jam cocptum fuisse adversus euiii, non quia illicitie copulae con-

haberet, non est pormissus : sed poLius coactus, non consensit,sic non prohi-
sensit, sed quia sicut

rcLro reversus est.ln quo daLur intelligi,ut tuafra- salutemnon faccre nialum,
buit.Et non sufficiat ad
ternitas ad bujus casum prompta existere possit, si non faciamus bonum. Job sancto non sufficeret

quando et apostoliea prajceptio ad injuriam beati solum quia simplexerat pcr innocenLiani,nisi esset
Petri apostoli iliis in partibus non observatur, et a ct rectus per tequiLatem. Duo filii Juda, iniquus
te spernitur ac violaLur. Si vero erga aposlolicam C scilicet et semen in terram fundens, duo geuera
charitatem nostram benevolentia tua haberctur, hominum significant, unum videlicet per malitiam

saltem cur in veniendoidem Rothadus fuerit impe- nocens, et alterum per benevolentiam pra?stare
ditus, nobis significasses. Recognosce ergo atque nolens. Sed utrumque Dominus iratus occidit.
considcra, quia bene agere minime probaris, cuni Rursus qui nos vulL simplices esse sicut columbas,
constet nos, Doniino annuente, piwdicLi RoLhadi- admonuit ut simus prudentes sicut serpentes.Nam
causam usque in finem indiscussam nequaquam et Spiritus sanctus in columba el igne monstraLus

dimilLere :sed pro viribus eoquod adsedem aposto- est.quia omnes quos repleverit siniplicesetardentos
licam appellaviL, ad veri examinis perducere nos facit, simplices puritate, arder.tes a;mulatione. Vi-
velle ajquiLatein. Tu autem, charissime,om-
frater dete ergo quomodoplacere Deo simplicitassinezelo
nem inobedientiam deponc,et tum per te,quam per non sedebuiLper zelum recLi-
possit. Talcin igitur

filiuiii nostrum Carolum gloriosum rcgem,euindem tudiniscontrainjustitiamexhibere.utoinnibuspalam

episcopum,qucm a nobis exaudiendum vcnire jube- daretur intelligi justo regi rectoquc principi non
iiius,iterumque pra;cipiinus, ad apostolicam beati placere tam immane piaculuni,maxiine in suo san-
Petri sedem, cujns membra csse probamini, cuni guine et in sua carne. Sed cum siuiplices itaillum

missis tuis quantocius dirigere studeas, si tuam n tepere vidisset et forinsecus nuUa pro veritaLecom-
charitatem inintegritatefirmissime petrae desidcras moveri a3mulatione,arbitrati sunt quod nisiplaceret
collocare,ubiChristusdomum suam fundavit.Nam ct illi, nuUo modo tanto silentio uti potuisset. Unde
alterum episcopum, qui post illum sedem in ejus seductisecutisunt nefassicut nefas.Quod pra^cavens
dejectione susccpit ibi non consecres,donec coram Eleazar, de quo apud Machabaeos legitur,cum jussa
nobis, dc eo examinatione pra;missa, luce clarius prohibita perficere cogeretur, nec saltem »stimari
causam ejus vere inlentione discutiamus.Ouoniam, voluit talibus suasionibus annuisse :cui cum placere
ut s«pe diximus, repetimus ac tenemus,illum sine ob ejus reverenliam carnificcs voluissent, et ipse
examine non dimittemus. Sed et illud quod frater- posset et mortem evadere et in legitimis Domini
nitatcm tuam oavere oportet,necessario intimamus, non peccare,maluit mortcm eligere quam vitam ad
de Gunthario scilicet uno de damnatis, qui contra infirmorum enervationcm diligere. Nam quid pro-
sanctorumPatruiu staLuta,coiitraquc nostri aposto- dcsset Deum in occulto non abnegare, et tanien
latus et sanctffl synodi sancLionem,ut famajactitat, palam non glorificare? Denique cum Ghristus sit
 ST.i EPISTOL^ ET DECRETA.
verilas, quisquis pro voritatc palam non cortat,
Christum coram hominibus procul dubio abnegat.
I. Si volunlas ejus noc erat, noc est, nec erit in illa
injusta copula, Deo gratias agimus.quia valde dili-
gimus illum.Et idcirco plurimum doleremus si,
quod absit, aliteresset. Sed quia Deo gratias rox est
et in sublimi potestatc consistil, palam omnibus
innotcscat suam non esse in tali copula volimtatem;
ut videntcs horaines ejus bona opera, glorificent
Patrem nostrum qui est in coclis. Nemo quippe,
sicut Veritas dicit, accendit lucernam et ponit eam
874
A nunc audimus Gunlharium inlcrdictum sibi mini-
sterium usurpasse; quapropter talc consilium da-
mus ct pcr auctoritatem Dei et beatorum Petri et
Pauli apostolorum principura et omnium simul san-
ctorum patrum doinno regi Ludovico injungimus ut
ab ejusdem Guntliarii vel ctram Theodgaudi com-
munione se suosque omnos et praecipue episcopos
substrahat, et a familiaritate eorum qui illis com-
municant vel quoquo modo favent,se et suos quot-
quot potest contineat, ita tamen si verum est quod
interdictum sibi episcopalc officium peragant,vel si

sub modio, sed sitper candelabrum, ut luceat omnibus conventicula contra diffinitionem nostram in ipsos
(lui in domo sunt (Matth. v). Ergo deserat simula- prolatam congrcgare tcntaverint; similiter et a
tionem,et arripiat liberam audaciam,quam pro Dei Lolharii communione se omnino suspondat, ita dun-
nomine, non soium cum est rex, verum etiam si taxat si idem Lotharius monita nostranegligons in
esset paupcrrimus,apprchendere nequaquam rormi- copula Waldrada3 permanere delegerit,vel si cuili-

dare debucrat. Quia vero quando habuerunt syno- " bet damnatorum prccfatorum contra decreta nostra
dalem conventum, ibi ncc ipse fuit,nec episcopi de renitenti comraunicare vel favere priesumpserit.
regno ipsius, hoc magnopcre laudandum non est, Alioquin nec Dei nec beatorum apostolorum Petri
eo quod si esset, forsitan contradixissent, forsitan et Pauli, nec sancta? catholica; et apostolicae Eccle-
ascenderent cx adverso et opponerent murum pro sicT communionem habere procul dubio poterit.
domo Domini. Verum melius judicamus eos ibi non III. PicOmomoricc Ludovici imperatoris studium
fuisse quam si essent ct vel tacendo consensis- collaudamus, prffidocessorisquo nostri sanctce me-
sent. Quoniam autem propter nostram pctilionem moria?, Grogorii vestigia sequi parati sumus.

et amorem fratris sui familiaritatem habuit cum IV. Ut episcopus Bremonensis, licet a Gunthario
illo.et regnum ejus staljilivit et adhuc stabilire vult, hrec non potuerit dari licentia, nec ab eo tale quid
si nostrae obediorit jussioni bene facit. Sed, proh peti debuerit, tamen pro araore domni regis, quia
dolor! quid ei prodest regnum terrarum qui pcrdit pia est ejus petitio, cum nostra aucloritate in prie-
a;therium? Vel cujus familiaritatis societas liaberi diclo loco Bremon poteslatem et honorem archie-
potest cum eo qui dissociatur a Deo, et carnem piscopatus supor Donas et Suvevos habeat, et simili

suam odio habcns, tollit mcmbra Christi, et facit
ea membra mer tricis.
II. Quod si a \ia veritatis ille Lolliarius devia-
verit et norm» justitiae non obedierit, et domnus
rex Ludovicus postulat nostrum apostolatum, sicut
credimus quiaexcordis postuIatsimplicitate,etcon-
fidimus quia postquam noslrum consilium quajrit,
non parvipendet, sed obedienter perficiet, interea
disponimus eumdem Lotharium admonerc, et isle
patruus eisimiliter faciat. Quod si toties conventus
parere nobisdistuIerit,neminemChristianorum cum
modo sui successores per tempora futura perpetua-
C liler toneant atque possideant.
V. De episeopo Radasbenensis civitatis, si adeo,
sicut dicis, infirmalur ut de ovibus sibi commisis
nullam curam habere possit, ne sine sollicitudine
pastorali degentes oves Christi depereant, profiteatur
scripto et propria; manus subscriptione suo metro-
politano se nil lucri plebi sibi commissBe posse pro
sua gravi aigrotatione conferre. Sed et siraili modo
nunquam se deinccps episcopale officium repetitu-
rum polliceatur, tamen ejus in hoc tota voluntas
si

60 volumus familiaritatom aliquam haberc, sed sit est el de sanitate ipsius modis omnibus desperatur.
ulterius omnibus sicut elhnicus ot publicanus cum His ita gestis, non talis qualem ipse elegerit, ne
familiaribus suis. Tu autem, sanctissime cpiscope, contra canones successorem sibi ipse elegisse videa-
bene nosti quia saepe nonnulli compulsi redeunt ad tur; sed quem cleri et plebis cum consensu metro-
viam salutis. Unde si sicut apud nos nullum poluit politani voluntas egerit,is loco ipsius episcopus mo-
habere suae iniquitatis prssidium, ita nullum invc- T\ dis omnibus consecretur, de ipsa Ecclesia superstiti
nisset apud patruos el fratres suos confugium, jam episcopo stipendiis quandiu vixcrit sufficientibus
vel coactus rediret. Sed cum invenit requiem apud per suceessorem suum episcopum subrogandis.
hos et tutamentum, reverti contemnit. Quia vero VL De Hartuvigo Pazzouvcnsis civitatis episcopo,
nos cum sancta synodo juxtacanones ea conditione quem asseritis ante annos quatuor paralysi pereus-
Theodgaudum et Guntharium deposuimus ut si sum, ita ut nil valeat luqui et Ecclesia sibi
, commissa
juxta praecedentem consuetudinem aliquid de mi- dissipetur et ad nihilum redigatur, dum et omni pa-
nisterio sacro auderent contingere, nullo modo li- storali cura destituta et nulla episcopali providentia
ceret eis nec in alia synodo restitutionis spem aut circumsepta, si ita est, debet idem episcopus saltem
locum habere sotisfactionis, sed et com.municantes scripto profitoriseofficium illud non posse peragere.
eis omnes adjici de maxime si postea
Ecclesia, et Quod si hoc agore non potest, quomodo possumus
quam didicerintadversus memoratos prolatam fuis- viventi episcopo propriam Ecclosiam auferre, dum
se sententiam, eisdem communicare tentaverint, et divitias misericordia; Dei nullus comprehendere

Patrol. CXIX. 28
878 NIGOLAI PAPyii 1. 8/6

possit, et dum minus putamus ipsius di-

ipsi quffi A iladeincepsobediens peromoiafieri velitadnostram
spensatione occurrunf? Sit orgo cura rerum eccle- mutuam sanctaeque Dei Ecclesiao exaltationen: :_icut

siasticarum oecouomo elccto de proprio clero juxta filius patri et junior magistro,sis pemfirmamin no-
sacros canones rommissa; et qu,T ad episcopum bishabere potest,sicuthabuitpostquam nosDeus in
agere pertinent, pcr opiscopum quem metropolita- sancta hac sede constituit. Cui intimamus uti post
nus antistes ad hoc opus agendum elegerit interim Deus talem in nobis spem habeat ut nullus sit cui
gerantur. Aliter autem dc hoc quam de superiore ille credat quod nos illi et suisnon omne gaudium

diximus, quia illius afTatu scire possumiis, istius ct omnom velimus evenire laetitiam, optantes scili-
vero voluntatem nosse nequimus. Deum omnipotentem incessanter flagitantes,
cet, et
VII. De episcopo juventi [«/., juveni] facimus quod ut non solum in praesenti s;eculo prospere regnet
pie a nobis rc voluit postulare. atquc per multa temporum curricula vigeat, verum
VIII. Similiter dc Liudberto archicpiscopos faci- etiam in futuro cum Christo sine fine beate vivat,
mus quod poposcit. Deum sicut est contcmplans.
IX. Hymnus angclicus, id est Gloria in excelsis LXII.
Deo, non est a presbyteris nisi in paschali festivi- NICOLAI EPISTOLA AD ANSGAniUM ARCHIEPISCOPUM
tate dicendus, quod et liber Sacramentorum de- HAMBUnGEXSE.M.
monstrat, et consuetudo in Romana Ecclesia anti- SEU
quitus observata patenter ostendit, quam debero Dullii pro conjunctione episcopntus ffamburgensis et

omnes in ordinibus ecclesiasticis sequi beatus In- Dreniensis anno 865 dala.

nocentius in principio decretum suorum luculenter NicoLAus episcopus, servus servorum Dei, omni-
exponit. bus fidelibus Ecclesia; sanctae Dei, prtesentibus et
X. Pro roge Danorum,qui vovit votum Dco et 1'uturis, salutcm et apostolicam benedictionem.

sancto Petro, gratias agimus eidem Deo, deprecan- Ouis([uis Dominum, et Redemptorem nostrum
tes pariter ut quod nobis de Cornelio centurionc re- Jesum Christum de sinu Patris ad terram pro de-
fertur, faoiat quoque clementer de hoc in proximo monstranda cordibus hominum vera et certa fide
nos audire. Gui orationes ct cloemosyna; ctsi ante deseendisse non dubitat, profecto non ignorat, om-
baptismum non profuerunt ad diluendam impieta- nes, qui ejusdem fidei per gratiam ipsius participes
tatem, profuerunt tamen ad cognoscendam vcracis- facti sunt, et praecipue nos, qui per primum tantae
simam pietatem. virtutis ministrum locum praicipuum tenemus,ho-
XI. Quoniam nuntias quod fidelis rox dispositnm minibus debere lucrandis insistere, et por universas
habeat venire Tullinam ct deinde paccm cum rege gentes verbi semina serere, ac solatia ferentibua
Vulgarorum confirmare et Rastitium aut volendo C ministrare. Nunc autem quia Ludovicus sublimis-
aut nolendo sibi obedientem facere, oramus onini- simus rex per Salomonem venerabilem episcopum
potentem Deum ut angelus qui fuit cum Jacob pa- civitalis Constanlicnsis, nostro studuit apostolatui
triarcha, sit quoque cum ipso etcum omnibus suis, intimare, quod pise memori» Ludovicus («) pius im-
et bene disponat iter ejiis, et cum pace et gaudio perator progenitor (i) suus, quemdam monachum
revortatur ad propria. nomine Anscharium de monasterio Corbeiensi tu-
XII. Quia vero dicis quod Christianissimus rex eum juxta Albiam fluvium in
lisset, et collocasset

speret quod ipse rex Vulgarorum ad fidem velit con-
verti et jam multi ex ipsis Christiani facli sint, gra-
tiasagimus Deo, quem precamur ut abundare faciat
incrementa frugum in horreo suo. Jejunium vcro
pro eis et orationes, sicut pcr te hortalur, Deo pro-
pilio faciemus.
XIII. Praiterea fateris quod devotissimus princeps
confinibus Danorum Saxonumque (c) in castello
llammeburg, inter duos episcopatus, Bremcnsem
scilicet et Verdensem. De quibus toUens ecclesias,
cl dccimas ad sustentationem provehcndi praefati
jam episcopi clericorumque ejus, condonasset in
pnedicto loco, annuenle, ac solemnia sedis aposto-
licac privilcgia praibente prcedecessore nostro bonaj

deprecctur nos ut si aliquis sinistrum quippiam de meraori;o Gregorio papa. Cujus et auctoritate in
illo nobis per missum seu per epistolam inlimaverit, n supradicto NordGlbingorum populo sedcs conslituta
non ei crcdamus priusquam ipse venire pr<Tsens est arcbiepiscopalis in caslello superius mcmorato
nos possit transmittere.
vel suos idoneos lugatos ad Hammeburg, eadem quoque sede accepto a
el in
Cui renuntiamus quia nos pignus rcpromissionis di- sedc apoctolica pallio, archiepiscopus primus ordi-
lectionis ct dcvotionis sua; retinemus.Cujus mcmo- natus est Anscharius, cui a pra:fato (rf) sumnio pon-
res, si quid dc ipso s£evum forte audiremus, tan- tifice delegata est cura seminandi verbum Dei, et

quam si ranarura cantus declinare studebimus.Ve- animas Deo lucrandi {c). Cujus delegationis et au-
rum ipsc semper operetur unde tripudiantes la^te- ctoritatis, ac pallii acccplionis pagina nobis est a
mur et ob id Deo gratias debitas persolvamus. pra;fato filio nostro Ludovico rege pcr jam dictum
XIV. Porro asserverasti quod domnus rex nobis Saloraonem sanclissimum episcopum destinata,
(a) Deest in editis Bolland., pius. (d) BoU. non lcgit summo.
(b) Boll., rjenitor. (e) Hic desinit ^5oll. Sed hic incipit excerptum a
(f) Boll., et Slavorum. Rcmberto in Vita S. Ansgarii datum.
877 EPISTOL^. ET DEGRETA. 878
juxta morem sanctas Roman.-B Ecclesia^ ebiillata. Per A. et facienda esse non dubitamus, maxime in tam
eiijus pagina; lenorem h.re ita facta fuisse comperi- novellcB Christianitatis plantatione, in qua varii
mus.sicut pietas nobisjam pr.Tfati regis per fide- solent eventus contingere. Quamobrem auctoritate
lem virum Salomonem cpiscopiim intimavit. Unde omnipotcntis Dei, et beatorum apostolorum Petri
nos vestigia tanti pontificis et pr.cdccessoris nostri et Pauli hoc nostro decreto decernimus, sccundum
Gregorii sei]uentes, omnemqiie Deo dignam ibi sta- reverentissimi regii Ludovici votum, ipsas praedi-
tutam providentiam agnoscentes, magnorum prin- ctas dioecoses, Hammeburgensem videlicet et Bre-
cipum votum,Ludovici videlicet divs recordationis monsem, non deinceps duas, sed unam esse, et
Augusti.et aequivoci ejus filii excellentissimi regis, vocari, subdique sedi, quae praedecessoris nostri
tam hujus apostolici-e auctoritatis pnecepto, quam decreto archiepiscopali esf munere sublimata, re-
cliam pallii datione morc praedeceBSorum nostro- stituta duntaxat de Bremensis Ecclesiaj rebus epi-
rum roborarc dccrevimiis, qiiateniis tanfa fundatus scopatiii Verdensi parti inde ablata. Nullus vero ar-
auctoritato prasnominatus .\nscharius primus Nor- chiepiscopus Coloniensis ullam doinccps in eadem
dalbingorum archiopiscopus,et post ipsum succes- dia?cesi vindicet sibi auciorifatem; quinimo et ipsi,
sores ejus, lucrandis plebibus insistentes,adversus et omiiibus omnino suademus verae religionis cul-
tentamentadiaboli validiores existant. Ipsuin filium toribus, ut sacra ha?c Icgatione fungentibus adjuto-
P
nostrum jam dictum Anscharium legatum in om- rio sint et solafio, quatcnus gratia hujus beneficii
nibus circumquaque gentibus Sueorum, Danorum plenam mcrcedem recipere mcrcantur ab eo qui
et Slavorum, ac in Cffiteris ubicunque in par- illis dixit lle, docclc omncs ijcntcs,; et
: Quicunquc rccipil
:

tibus constitutis divina pietas ostium aperuerit, vos, 7nc recijjit{MaUii. x et xxviii). Itaque omnia a
publicam evangelizandi tribuimus auctoritatem. dilecfo filio nosfro Ludovico ad hoc Deo dignum
Ipsamque sedein Nordalbingorum, llammeburg officium deputata, nosfra etiam pia ejus vota aucto-
dictam, in honorem S. Salvatoris, sancta?qne ejus ritate firmamus. Et quia casus prfeteritorum nos
intemerats ^lenitricis semper Virginis Mariee con- cautos faciunt in futurum.omne quoque adversan-
sccratam, dcinceps esse decernimus arohiepiscopa- tera, vel confradicentem, atque nostris his studiis
lem. Atiiue ut strenui prajdicatoris episcopi, post quoquomodolibet insidiantem anathematis rauoronc
decessum dicti Anscharii archiepiseopi, crebro per- percutimus, atque perpetuae ultionis reum diabolica
sona tanto oflicio apta eligalur semper suceessio sorte damnamus, ut culraen apostolicum more prae-
(successura) sub divini obteslatione judicii statui- docessorum nostrorum causamque Dei pio affectu
mus. Verum quia Carolus rex, fratcr supradicti zelantos,ab adversis hinc inde partibus tutius mu-
regis Ludovici, post decessum imperatoris patris niamur. («) Et quia te, charissime fili Anschari.di-
sui, piae memoriaj Ludovici, abstulit a praenominato C vina clementia nova in sede primura disposuit esse
loco, qui dicitur Harameburg, monasterium, quod archiepiscopum, nosque tibi pallium ad missarura
appellatur Turholt, situm in occidentali Francia, solemnia celebranda tribuimus; quod tibi in diebus
quod illis genitor suus ad supplementum et victum tuis uti,etEoclesiae fuae perpctuo statui manenfibus
episcopos et clericis ejus dederat, cceperunt, ut privilegiis uti largimur, idcirco hujus indumenti
fertur,ministri altaris recedere.Deficientibus quippe honor a te servandus est raorum vivacitate.Si crgo
necessariis suraptibus, ab ipsis reeesserunt genti- pastores ovium sole geluque pro gregis sui custodia,
bus,eteadem ad gentes legatio per hujusmodi factum ne qua ex eis aut errando percat, aut ferinis la-
defecit. Ipsa quoque metropolis Hammeburg pene niandamorsibus.oculissempervigilanfibuscircum-
deserta est facta. Igiturdum h«e agorentur, defun- spectant, quanfo sudore, quantaque cura debemus
ctus est dioecesanus Bremensis, qua huic contigna esse pervigiles nos, qui pastores animarum dici-
esse dicitur. Cumque sajpe dictus rex et hanc dias- mur, attendamus, ne susceptum officium in ter-
et
cesim vacantem, et illam novellam institutionem renis negotiis aliquatenus implicarc debeas,admo-
cerneret deficientem ; insuper et utramque hanc nemus vitaque tua sit filiis tuis via. In ipsa, si qua
;

EccIesiam,Dei permittente occulto judicio, per bar- illis inest, dirigant, in ea quod imifcntur
fortitudo
burorum saevitiam admodum attenuatam; qucErere n aspiciant. In ipsa semper considcrando proficiant,
coepit, qualiter praedicta Bremensis Ecclesia praidi- ut tuum post Ueum videatur essc bonum quod vi-
ctae novellae archiepiscopali uniretur, et subderetur xerint. Cor ergo tuum neque prospera, qus tem-
sedi, nostrohoc votum roborante decreto.Unde per poraliter blandiuntur, extollant, nequc adversa de-
sa!pe dictum venerabilem missum Salomonem jiciant. Districtum mali cognoscant, pium benevoli
Gonstantiensem episcopum, nobis hoc relatum est sentiant. Insontcm apud te malitia aliena non ma-
confirmandum, ac postulatum est nostra auctori- culet, reum grafia non excuset. Viduis et pupillis
tate roborandum. Nos ergo id subtili perpendentes injuste oppressis defensio tua subveniat. Ecce, fra-
examine, animadvertimus propter insfantem ncces- ter charissime,infcr mulfa alia,isfa sunt sacerdotii,
sitatem et animarum lucra in gentibus ostensa, istu sunt pallii. Qu;e si studiose servaveris, quod
utile fore, omnia quae proficua Ecclesia probantur foras accepisse ostenderis, intus habebis. Verum-
existcre, et divinis non insultant prsBceptis, licita, taraen ista omnia superius annexa, ab aposfolica
(a) Hic desinit Rembertus.
 J

879 NIGOLAl PAP^ 1. 880

sede beatitudini tiiae indulta cognosce, si a flde et A et colimus pro illa vita, quam pro ista, quae tota

decretis sanctae Eoclesiffi catliolicoB Romanae in nullo misera est, tota plena periculis, ubi est mjeror cuii-
deviaveris. Quod
a fide et inslitutis sedis aposto-
si tinuus satietascum dolore,sanita8 brevis, vita mor-
lica; declinare pras3umpseris,his nostris tibi collatis talis, jurgia, ac suscepta securitas, et cito deflciens
beneficiis carebis. Porro tc pallio uti nonnisi more gloria, ubi scriptum est : }lililia est vita hominis
sedis concedimus apostolica;, scilicet, ut succcssores siipcr tcrram, et quasi dies mercenarii dies ejus (Job
tui per semetipsosvel legalos suos fldem nobiscum VII, 1) : ubi, inquam,regnum breve est, et jugibus
tenere, ac sanctas sex synodos reeipere, necnon bellis concutitur, et post paululum de manu possi-
decreta omnium Romanie sedis praesulum, et epis- dentisadimitur,dum etsi non virtute hominis,tamen
tolas,quae sibi delatae fuerint,venerabiliter observa- conditione mortisaufertur.Desine ergo idola colere,
re,atque perficere omnibus vitie suae diebus scripto cl dicmonibus jam servire desiste. Omnes enim dii

se et juramento profiteantur. Scriptum per manum ijentium, dicente Psalmista, dxmonia; Dominus au-
Zachariae notarii sanctaa Romana; f]cclesiK,in mense tcm ciflos fecil. Itaque qui fecit et qui [adite non] fa-

Maio. Indict. xii, imperante Ludovico imperatorc ctus e3t,creator ct non creatura colendus est. Ecce
anno suo (a) qninto. enim idola tua manu facta, surda, muta, et caeca
LXlll. sunt; et quam
salutem possunt conferre,ipse,
tibi
j]
AD HORIGUM REGEM DANI.t:. quoeso perpende,cum sibimet nullum auxilium,cum
(Anno 864.) sint sine sensu,valeant omninoprajstare.Deum igi-

[Ex Actis Sanctorum, tom. I, pag. 407. turcole,ipsum adora,ipsi soli singularem servitutem
impende, qui est omnipotens, omnitenens, ineaar-
NicoLAusepiscopus,servusservorumDei.HoRico(fc)
rabilis, immensus, inlinitus, simplex, incommutabi-
regi Danorum.
lis, incirconscriptus, immortalis, totus bonus,totus
Multas omnipotenti Deogratiasegimus in adventu
misericors.totus sanctus qui tibi et in hoc saeculo
fratris et coepiscopi nostri Salomonis,qui missus a
;

auxiliari potest,et in futuro beatiflcare; qui tibi

filio nostro glorioso rege Ludovico et munera tua
post morlem vitiim dabit quK non finitur, et re-
obtulit et de fide tua, quam otiam ante baptismi
gnum tribuet,si eum perfecle colueris.et amaveris,
gratiam per praevenientem Dei misericordiam jam
quod nesciat prorsus occasum, nec sentiat ullum
habere dignosceris, nos phirimum exhilaravit. Et
sui status aliquando decrementum. lUuminator
ideo levantes oculos ad eum,qui solus est verus et
unicus atque omnipotens.incessanterprosalute tua
omnium Deus omnipotens illuminet cor luum et ad
agnitionem suam perducere dignetur.
clementiam ejus suppliciter exoramus, ut qui dixit
de tenebris lucem splondescere.et sancti sui Spiritus LXIV.
illustratione caliginem ignorantias vel infidelitatis e AD HrR.MENTRUDEM REGINAM
cordibus illorum, qui crcdituri erant in nomine (Anno 864.)
ipsius,sua prsveniente gratia dissipavit, jamque in Gratias aijit dc /nuneribus ab ea missis.
te miserationis suae opus ostcndere solita pielate [Apud Mansi, Conc, toni. XV. ]

curavit; ipsc quoque oculos tuos ad cognoscendam NicoLAUs opiscopus, servus servorum Dei, Her-
veritatem aperiat, c pectore tuo ignorantim tencbras ME.vTnuui gloriosa; regina;.
abigat, duritiam et velamentum cordis tui removeat, Devotionem tuam et fidem quam sublimitalem
lumenque tibi verae fidei ac religionisostendat,atque tuam circa beatorum apostolorum revercntiam ha-
to ad suam attrahat cognitioncm, et ad salutarem bere perspicimus agnoscentcs, dignasDomino Jesu
fontemct ad perenne regnuin et ad vitam perducat Christo retulimus gratias.Nam et munerum vestro-
aeternam;ubi est gaudium sme mcorore,satietassine rum diversis speciebus oblatis non tam censum,
fastidio, salus continua, vita indeficiens, pax non quam pium considerantes affectum regina; AustriK
habens finem,et summa manet sccuritas ac sempi- induslriam tuam praHulimus. Siquidem tanto coram
terna gloria : ubi videbitur Deus sicuti est, et omnes nobis gratius.quam prffifatai reginffi, vestra munera
justi cum illo regnabunt, et regnum ipsorum nec suscepta sunt, quanto illa mortali,tu vero, filia cho-
terminis angustiatur, nec praeliis agilur, nec fine D rissima, immortali regi, et Ecclesiae ipsius princi-
concluditur,nec consummatione finitur. Quod agno- pibus, qui cum co feliciter regnant, et vobis inter-
scentes nos,qui fidem Christi tenemus,et Christiani cessionibus suis solatia conferunt, dona non tam
vocamur, credimus in ipsuni,qui talem nobisvitam corruptibilia, quamsemper mansura, et anteDeum
et regnum promisit,ac multo aiiipliu.? illi scrvimus jugiter florentia obtulistis. Et revera, si illius quae

Apud Lunig. Spicileg. p:igin. 73, ubi paritcr

(«) Imo regcm Dncix, qui Danorum est, a S. Jiembcrto
h«c bulla habetur, recte legituV decimo quinto. : bajitixatum esse, traditur, in vetere scripto Ecclesia;
Est hie Horicus junior,qui puer regnum accepit
(6) Bremensis una cum Historiaarchiepiscoporum Bre-
anno 854,et ultra anno 888, quo sanctus Rembertus mcnsium post .\danuni edito. Qua; miraniur nus-
decessit, creditur regnasse hunc a S .\nschario
: quara in Mta SS. Anscharii aut Rcmberti proferri.
placatum Christianitatem suscepisse suisque om- Ex har epistnla enm Christianis favisso constat, et
nibus, ul Christiani fierent per edictum mandassc, px.\ctis S..\nscharii permisisse subditis fldem Chri-
scribunl Adanuis C.28, etAlbertus ad annum 658. sti, si veller.t, amplecti.
 881 EPISTOL^ ET DECRETA. 883
duo tantum minula in gazophylacium misit, tanto A citudinem iiabens omnium Ecclesiarum Dci, tanti
est munus coram Deo acceptum, quantum putas auctores piaculi ad subversionem fidelium immunes
vestra fore grata, qus plurima contulistis? imo deserere?Et ubi quod primus ejus sessorterlio
erit
quod est majus, temetipsam devotionc et fide Do- a logislatore summo audivit, Pnsrc ovcs meas {.Joan.
mino, ejusque servis, totis afTectibus exhibetis? xxi), si tanta desidia easdem, nullo zclo ascensi,
Omnipotens Deus te incolumem custodiat.dilectis- nulla utentes virga, a tam voraciljus lupis permise-
sima filia. rimus discerpi? cum,licet indigni pro patribus nati
LXV. filii,vicem ejus agentes,Dei sumus gratia constituti
AD RODULFUM BITURICENSE.M .\nCHIEPISCOPUM E.JUS- in domo ipsius principes super omnem
terram ? Igi-
QUE COEPISCOPOS. tur quia unum da-nnatorum, Guntharium scilicet,
Anno 86'i.) crebrescens fama divulgat impcratoris et regnum
Scribit ilerum de Theutgaudo et Gunthario a scilc auribus contra statuta canonica molestiam inferre,
apostolica damnatis, monetqiie ul ah eorum commu- et quorumdam fratrum corda fallacibus et suasoriis
nione penitus ahstineaut.
decipere verbi, contra id quod adversus se actum
[Apud Mansi, ibid.]
impudenti fronte ronsurgere nos,ei quia
est, velle :

NicoLAUS episcopus, servus servorum Dei, reve- p ab apostolatu nostro,eta sancta sede defmi-
ita est
rentissimo et sanctissimo confratri nostro Rodulfo tum.nullo modo communicaviraus quin potius ab :

Bituricensi archiepiscopo, ceu omnibus venerabili- omni eum communione fidelium.ct cum particibus
bus fratribus nostris episcopis dioeceseos tU(C. et fautoribus suis,Dei auctoritate
judicavimus peni-
Nuper, fratres charissimi, vobis scripta, quibus tuspsscalienum.Oporletergofrafernitatem vestram
damnationem Theutgaudi et Guntharii dudum ar- summopcrc prKcavere,attentiusque forc soUicitam,
chiepiscoporum vestra? notam fecimus sanctitati, ne forte, quod absit, homini h»rentes perverso, ab
transmisimus sed utrum ad vos usque perlata sint,
: illa petra decidatis, super quam vcrus architectus
penitus ignoramus. Quapropter qua? habentur in totius domus sus fundamenta construere,et
voluit
subditis, vobis mittenda decrevimus ut qua3 sit ; auctorem pravitatis sequentes,amittatis communio-
apostoliea censura et quam juste in fautores adulte- nem ipsius,a quo et episcopatus et apostolatus sum-
rorum commota nostra fuerit auctoritas, cxperien- psit initium : per quem etiam vos,per gratiam Dei,
tiam vestram non lateat quatenus cum apostolica
: non solum opiscopi,verum et Gristiani estis effecti.
sede do his zelo zelati pro domo Domini sentiatis, Capiti ergo reIigionis,id est sanctaj apostolicae sedi,
quos etiam ante sentcntiam nostram damnatione hferete caput autem serpentis prava; videlicet sug-
:

dignos nullo modo ....

dubitaveratis.Ipsi quippe,more antequam cor penetret, in prima fronte
gestionis,
pscudoprophetarum, de quibus seriptum quod C conteritc.Cepimus enim vobis, dilectissimi, vulpes,
est,

viderint et prophetaverint falsa, terreno regi, et sicut quidam nos patrum nostrorum hortatus est,
post concupiscentias suas eunti, favere studentes, qua3 dcmoliebantur in vineis (Cant. ii) : videte ne
contempserunt coelestem regem, ante cujus oculos vos dormientes reperiat, et pro dcpasta vinea sua
omne versutiarum patet argumentum.et quasi ara- is qui in ea vos custodes posuit, desidiam vestram

nearumtelaomniscailidadissipaturastutia.Insuper iratus pereutiat.Quam rogo validitatem vestra pote-

admajoremsu»oumuIumdamnationis,IngeItrudem
uxorem Bosonis,quae relioto viro proprio cum adul-
tero adultera in eorum dioecesibus commorabalur,
nonsolumadvirumsuumrepedareminimefecerunt,
vel ab omni Christianitatis nomine vinculis illam
anathemaiis innodandam sequestraverunt, juxta
quod a sanctce memoriae deoessore nostro Benedicto
papa, et a nobis per multa fuerat jam tempora mo-
nitis et terroribus conventi verum etiam a nobis
: per servanda,verum etiam patriarchis moris fuisse
cum suis complicibus et fautoribus jam anathemati- Q
zatce,adeo post sibi intimatam sententiam in ipsam
a nobis prolatam, faverc conscnserunt, ut in suis
runt habere judicia, si nosfra quomodolibet infir-
mantur, de quibus nec retractari licet? vel quod
robur concilia vestra obtinere valcbunt,si suam per-
diderit sedes apostolica firmitatem,sine cujus con-
sensu nulla concilia vel accepta esse leguntur.' Aut
legite sacros canones, et synodalia gesta revolvite,
el vidote,quod sedi apostoIica3,nonsolum quoslibet
metropoliianos.quorum causa eidem est sedi sem-
pro emergentium qualitate damnasse,vel etiam ab-
solvisse; jusque semper et fas habuisse de omni-
bus sacerdotibus judicare ut pote cui facultas est
:

illam difficesibus degere,et eoclesias intrare,et cum in tota Christi Ecclesia legesspeciali prsrogativa
fidelibus in Iocutione,et cibo ac potu commnnicare ponere, ac decreta statuere, ac sententias promul-
permiserint : imo, ut ipsi coram nobis et sancta garc.Quod vestra reverentia nos non existimet,quia
synodo sunt professi,Iiccntiam ci oopiamque talitcr nostra dicimus,in hoc quidquam praeter veritatem
couversandi tribuerint, et contra ipsos Nictenos ca- diccre,cum Dei potius quam nostra sint,beati Petri
noncs, quam nos abjecimus ipsi receperint. Qimb moritis Romana; sedi collata etarbitremur,quod nos
;

nimirum omnia constal illis fuisse prohibita,sicut hic asserimus,etiam vos nullatenus ignorare,etqu8e
ad praefatos nostra indicat super ha3C remissa pr»- in pncsenti pagina scribimus^vosaffatimin archivis
aeplio.Itancfratresdebuittamimmanesinevindicta vestris recondita possidere.His ita pra3libatis,stylum
exsilire flagitium? ct debuit apostolira sedes.solli- nostne prosecufionis ad frafernitatem vestram re-
883 NICOLAI PAP^ I. 88-i

flectiinus; utJque nisi tanlo anioris cultu di-

quam A respondorc tuis spatiosius nequeamus consultibus
ligeremus.nequaquam tanto affectu ad declinandum tamen sancto tuo satisfacere desiderio cupientes,

a pravis ad sectandam squitatem incitaremus.Un- aliqua ex his inspirante Deo cursim exponere non
de sub divinc-e majestatis vos intuitu convenimus, omittimus.
et coram sanctis angelis, ot beatis apostolis ejus, I. A chorepiscopis asseris multas esse in regionibus
merito interdicimus et conlestamur,ut sinceritatem vestris ordinationes presbyterorum et diaconorum ef-
communionis vestree nulla prffifatorum,Theutgaudi fectas,quos quidam episcoporum deponunt,quidam
scilicet et Guntharii, vel faventium illis contagione vero denuo consecrant.Nos vero dicimus.nec inno-
polluatis, nec societate ipsorum, vel eis communi- centes oportere percelli,nec ullas debere fieri reor-

cantium,vestram innocentiam corrumpatis : si ta- dinationes, vel iteratas consecrationes. Ad formam

men communionis et charitatis participes,
nostra; cnim Septuaginta chorepiscopifacti sunt.quos quis

sicutnunc usque,inveniri per gratiam Dei desidera- dubitetepiscoporumhabuisseofficia^Sed quiasacri

tis vel si ipsi resultare,vel minime acquiescero his,
;
canones vetant ne omnes sibi omnia vindicent, ac
qu« a nobis contra se promulgata sunt,forte pra;- per hoc dignitas episcoporum ad chorepiscopos suos
sumpserint. Alioqui scitote vos ab apostolica; sedis videatur transferri.liatque vilior honor episcopi,de-
communioue,gratia et pace,pcrpetua nostrae aucto- r. cernimus nihil in hoc praster regulas ulterius fieri
.... .. I _•
j ;il.- ... " TT m .. 1/1 ,... 1 /n i 4 4.1.,
sequestrandos imo quod illi ex- i.Conquestui.] (Conqucstus est apostola-
. ,

ritatis sententia : II. [9, q.

perti sunt.sicut olim decrevimus, vos quoque fore, Sigebodus archiepiscopus

tui nostro frater noster

quod non optaiiius, penitus incursuros. Vcrum ut Narbonensis, quod clericos suos eo invito ad judi-
unum vos nobiscum sapero et vellc liquidius osten- cium tuum venire compellas,ct de rebus ad Eccle-
datis, hortamur quatenus binos de collegio sacer- siam suam pertinentibus,eo inconsulto, quasi jure
dotali vcstriE sanctitatis legatos,omnium vestrorum patriarchatus tui disponas cum hoc ncque antiqui-
:

vices agentcs.circa Kalendas Novembris ad aposto- laSjCui sancti Patres sanxerunt reverentiam,habeat,
licam sedem destinare curetis quo temeratorum, : et auctoritas sanctorum canonum penitus interdi-

scmelque damnatorum.et totius mali auctorum.re- cat.nisi forte pro causis,quae apudseterminari non

cidiva radicitus amputata praisumptione,sancta3 Ec- possunt,ad te quasi ad patriarcham suum provoca-
clesiae ex se bonitas generetur, et divino; Trinitati verint per appellationes, vel si episcopus suus de-
debita laus.el gratiarum actionum sompiterna glo- cesserit, res Ecclesic-e suae judicio tuo dispensare
ria reforatur.Amen («). voluerint.jPrimates enim,vel patriarchas, nihil pri-
LXVI. vilegii habere prae caeteris episcopis, nisi quantum
\D RODULFUM .\RCH1EPISC0PUM BITUniCENSEM. sacri canones concedunt, et prisca consuetudo illis
(Anno 864.) antiquitus contulit,diflinimus : ita ut secundum Ni-
liespondet ejus Utteris et consullis. cffinas regulas sua privilegia serventur ecclesiis,
[Apud Mansi, ibid.] prceterquam si apostolica sedes aliquam Ecclesiam,
NicoLAUS episcopus, servus servorum Dei, reve- vel rectorem ipsius, quolibet speciali privilegio de-
rentissimo confratri nostro Rodulfo sanct.-e Bituri- crcverit honorare.
censis Ecclesi;E archiepiscopo. III. [Distinct. 23, Prxlerea] Pra;terea sciscitaris,
Susceptis beatitudinis [al., sanctitudinis^ tua; lit- utrum solis prcsbyieris an et diaconibus debeant,
teris, humilitatis dono relertis, cunctarumque vir- cum ordinantur.manus chrismatis liquore perungi.
tutum floribus redimitis,multiplices gratiarum cul- Quod in sancta hac Romana, cui Deo auctore de-
tus omnium bonorum auctori rependimus, tuam- servimus.Ecclesia neutris agitur. Sed et quia sit a
que a multis retro temporibus erga sedem aposto- novcB logis ministris actum,niisquam,nisi nos fallat
licam agnltam dovotionem plurimum cnllaudamus, oblivio,legimus.Ergo ad beati Innocentii papae ca-
atque ut in hoc saluliri proposito perseveres,frater- nonica decrota sanctitatem tuam transmittimus : et
nitatcni tuam obnixius adhortamur.Sic enim et san- quc-e tibi sint in consocrationibus et ordinationibus
ctffi conversationis pedoni quo tendere deboas,pcrs- observanda.principia pagina; ad Decentium Eugubi-
picacius pra3nosccropotcris,etsupervenientiapravo- n num episcopum niissa; te affalim edoccbunt.
rum jacula pr£evidere eldeclinareliberiusrevelante IV. De his vero qui pro criminibus posnitentiam
Dominopraevalebis,siin apostolicaesedispetra more gerunt.et ad cinguluin militiae revertuntur, constat
majorum praesidium tuum locaveris,ejusquc fidei, eos contra sacras regulas agere.Verura quiacrimi-
doctrinaj,vel deeretis,arctius inharere contenderis, na non a>qua!ia sunt,perhibesque alios horum pro-
quam ille sua sacravit sossione,quem Dominus Jo- ptornimiam hebetudinem in desperationem adesse,
sus Christus Ecclesia; sue primum et speciale reti- alios ob hoc ad paganos fugisse.tibi hoc conimitti-
nere fastigium, quin et ccclestis atrii delegit sum- mus doccrncnduin,nimirum qui loca ct tempus re-
mum constituorejanitorcm.lgitur de quo loquiniur, gionis illius,modumquc culpa:, necnon et pocnilen-
beato videlicot Potro.quamvis solito nunc anguslius gemitus hominum ad confcssioncm venien-
tiain,et
ecclesiasticis simus occupati negotiis, et ob id tium,prwsens positus inspiccre vales.
(«) Ad hujus epistolae calcem annotatum fuerat in veteri libro : H;ec recitata est apud Suessionis si/m
nodum.
 EPISTOL^ ET DECRETA. 886

V. [30, q. [.De his qui.]Dc his qui filiastros suos A bilem diaconum tuum susceptis, professio sancti-
ad confirmationem coram episcopis tenent, id est nulloa sede apostolicadissentire
tatis tua;,qua te in

qui filios uxoris sue de viro priori,dum chrisman- manifestas,quamquenoliisa te minus quam ab ullis
tur ab episcopis, super se sustinent, sc inscitia sicut aliis sperabamus offerendam^nos plurimumexhila-

asseris fit, licet sit peccatum, tamen non usque ad ravit. Sed confessio nihilominus in Domino exsultare
separationem conjugii puniendurji. Lugeant tamen, fecit. Eo eniin quo veniam petitis, deliquisse vos
ct digna pcenitentia hoc diluentes,Domino dicant : procul dubio demonstratis. Et revera qualiter sine
Delicta ignorantia; me;c me memincris. delicto evadere poteratis, qui sedentes in concilio
VI. [35, q. 2. Iiitcrfcctorcs.] Interfectores suarum vanitatis, et non favendo, certe tacendo; si noa
si

conjugum, cum non addis adulterarum, vel aliquid scribendo, profccto non resistendo, profanis gestis
hujusmodi,quid aliud, nisi homicida: habendi sunt, declaramini consensisse? Ecce eniin Dominus per
ac per hoc ad poenitentiam redigendi? quibus con- prophetam dioit Quasi tuba exalta voceni tuam, et
:

jugium penitus denegatur, exeeptis adolescentibus, annuntia populo meo scelera eorum (Isa. Lviit^. Ergo
dc quibus est beati Leonis vigesima quinta decre- qui non annuntiasti, peccasti et quoniam vidisti
:

talium regula, imo indulgentia observanda. et tacuisti, proeul dubio consensisti. Verumtamen
VU. Porro Gloria in cccelsis Deo ab episcopis in P postquam, vivificante gratia,te fore vivificatum per
cccna Domini intermissarura solemniamorenostro confessionem exeuntem aspicimus,qucm introrsus
dicenda ost. Pallio vero apostolico eadem die uti lalie mortuum putabamus, incomparabiliter exulta-

illis solis est licitum,quibus solis ab apostolica sede mus,etgratiam.\uctori omniumbonorum immcnsas
permissum. cxsolvimus. Et hoc jam tibi divinitus non imputari
Hi-ec quidem inter tanta ecclesiasticorum negotia oplamus, quod tibi, quomodocunque excesseris,
positi, vix saltim summatim fraternitati tua3 mit- remilti a Domino postulamus, et quantum in nobis
tendadecerpsimus. Quae nisi inoomparabilis dilectio est.ex corde tibi ignoscimus; quod beatumLeonem
vestra nos memorata vehementius coarctassct,nunc omnibus qui in Ephesino latrocinio consentiendo
respondere consultibus vestris, innumeris impedili errori deliquerant,amputato totius auctore scandali,
necessitatibus, parumper omitteremus. Verum a non
solo videlicet .41exandrino Dioscoro, pepercisse
charitate tua unum hoc nccessario postulamus : ignoramus.Quid autem mirum.siGunthariusquem
scilicet ut cum aliquem forte ad apostolicam sedem dicitis uti vetitp sibi officio, apostolicam floccipen-
miscri3,studeat eum tua fraternitas monere, quate- dcre sententiam non metuit, qui divina praecepta
nusin redeundononusquequaquefestinusappareat: toties parvipendisse convincitur. Claret vero, et
eo quod omnium Dei ovium, sicut ipse nosti, cura cunctis manifeste datur intelligi, etiamsi nulla alia
constringimur; et cum undique ad sedem aposto- C pravitatissucepra;stitissetindicia,qualisantepoenam
licam multi diversa quaerentes confiuant, efficimur exstitit,qui se post poonam talem exhibuit; et quam
tardi ad singulos, dum volumus benignitatem, et debite percussionempromeruit.quietiam post,unde
dapsilitatem nostram spargere per divcrsos. Sane magis percuti debcat, admittere minime recusavit.
quee in alia apostolatus epistola bcatitudini tus Eo igitur suadente,nunc apostolicis institutis inobe-
inlimamus, solum tuae solertiee sint pervigili cura diens errat, quo uuper C(jelestibus oraculis semper
sectanda, praecipuoque studio peragenda.Siquidem obviasse reportus dicitur antiquo scilicet adversa-
:

circa nos,circaque sedem beati Pstri, non est aliud rio, qui sicut leo rugiens,juxta primum apostolum,

signum devotionis tuae quod polliceris, nisi obtem- circuit qua;rens quem devoret {l Petr. ii).Sed tamen
perantia, etconsummatio decretorum,et diflinitio- ad propositum redeamus, et votis tuis, quantum
num nostrarum,qui licet indigni,per abundantium possumus,Deo pra;staiite,misericorditer annuamus.
tamen gratiae Christi ipsius vicarii sumus. PrKtcreaItaque si Theutgualdum episcopuin,sicut profiteris,
epistolam alteram sanctitati ture delatam,Hincmaro, in catalogo episcoporum non reccperis, quousque

et caeleris confratribus nostris archiepiscopis, in de co humanius tractemus, et si Guntharium, mi-

regno Caroli filii nostri gloriosi rcgis Ecclesiam nisterium sibi vetitum usurpantem,non solum inter
Domini gubernantibus.destinare tuasine mora stu- p episcopos non rccepcris,sed nec ipsi, nec fautoribus
deat beatitudo. Optamus sanctitatem tuam nunc et ejus communicaveris, et ei in scelere permanenti
semper bene valerc. episcopaliter contradixeris, et secundum vires in
LXVII. nullo a constitutis et sententiis ab apostolica? sedis
AD rUANCO.NE.M EPISCOPUM TUNGRENSE.M. praesule prolatis deviaveris; sed de ca;tero pro fide
(Anno 864.) catholica et correctione fldelium, ac pro conser-
Accepla ejus professione vcMam indulgct, quod parti- vandis pontificiis apostolicae sedis privilegiis nobis
ceos fueriU synodi Melensis, hortaturque ut Lotha- consenseris, nobiscum pro viribus deeertaveris,
rium regem monilis suis curare studeat. fratresquoque et proximos tuos nobiscum sapere
[Apud Mansi, ihid.] hortatus fueris, Deus omnipotens intercessione
NicoLAus episcopus,servusservorumDei, revoren- apostolorum principuin Petri ac Pauli.vinculaom-
tissimo et sanctissimo Franconi episcopo Tungrensi. nium peccatorum tuorum absolvat, et quidquid
Excusationis tua3 litteris per Richarduin vcncra- humanitus,quod in oculis majestatis ejus displicuit.
887 NICOLAI PkVM I. 888

A apostolicam floccipendere sententiam non mctuit,

miscrtus indulgeat, et te bonedictionis
cgisti, tibi

suK gratia replens ad beatitudinem visionis

suaj — -"""" pra;cepta
qui divina
'
'" toties " ""--i— convinci-
*"'""- parvipendisse i---:

tur?Claretvero, et cunctis manifestedatur intelligi,

perducat.Ca!torum admonemus te,ut si vereepisco-
etiamsi nulla pravitatis suae praecessissent indicia,
pus vere te ordines, te serves [edil. Kom., salves],
es,
ita ut vestra qualis ante pcEuam exsitit, qui se post poenam talem
iu te gloriam regis Lotharii cxquiras :

exhibuit et quam debite percussione promeruit,

unanimitas nobis aretius hffirens, vulnus ipsius,
:

qui etiam post,unde magis percuti debeat, minime

admonendo.blandiendo, suadendo.in reliquo autem
admittere recusavit.Eo igitur suadente, nunc apos-
et brevitatem prsesentis temporis esponendo, pocnas
cocle- tolicis institutis inobediens effectus est, quo nuper
inferni [edtt. Bom., aperiendo pocnas inferni] et
curetis. Quod cmlestibus oraculis semper obviasse repertus est
stia regna ante oculos proponendo,
:

antiquo videlicet adversario, qui sicut

agere nullatenus potestis, nisi carnem suam,quam
leo rugiens,
juxta primum apostolum, circuil quxrens quem de-
odio habens contra Apostolum a se projicit
[edit.

ipse Apostohis a se projioit], reciso membro

voret (I Pclr. v). Illud vero quod dicitis, regibus et
Rom„
principibus vos esse subjectos, eo quod dicat apo-
meretricis, nostro et vestro judicio hortatus,
etsi
stolus Siivc reyi tnnqunm prxcellenti (I Pclr. iii).
non sponte, saltem invitus receperit [edit. Rom.,
:

rejcccrit].OptamussanctitatemtuaminChristobcne p placet. Verumtamcn vidcte, utrum reges isti, et

indictione xiii principes quibus vos subjectos esse dicitis,veraciter
valere. Data XV Kalendas Octobris,
Rom., xiv]. reges et principes sint. Videte si primum se bene
[al., XIV. Hard.; edit.
regunt, dcinde subditum populum nam qui sibi :

LXVIIL
nequam est, cui alii bonus erit? Videte si jure prin-
AD ADVENTUM EPISCOPUM METENSEM.
cipantur alioqui potius tyranni credendi sunt,
:

(Anno 864.)
quam quibus magis resistere,
reges habendi; et ex
veninm pa-
Avprobnl professionem Adventii, eique
ct
advcrso ascendere, quam subdi debemus. Alioquin
cem indulgct quam optabat.
si talibus subditi,et non pra^lati fuerimus nos, ne-
[Apud Mansi, ibid.] cesse csl corum viliis faveamus. Ergo regi, quasi
praicellenti, virtutibus scilicet, et non vitiis.subditi
NicoLAUs episcopus, servus servorum
Dei, revc-
episcopo Me- estote; sed sicut Apostolus ait, propter Deum et
rentissimo et sanctissimo Adventio,
non contra Ueum. Superfluum autem judico, quod
tensi.
in conventu episcoporum capitula S. Leonis papse,
Excusationis tua; litteras per Theudericum
rcli-

quoniam ac Antiocheni concilii quidam, ut asseris, legerint.

giosum presbyterum tuum suscipientes,
positum indicasti,mcEror Quoniam si sanctus vir metropolitanos singularum
his te in extremitate vita;
professio tua, qua G provinciarum episcopos jus tradits sibi antiquitus
nos continuo ingens obtinuit. Sed
apostolica dissentiremanifestas, dignitatis intcmerafum habere decrevit, privilegia
te in nullo a sede
tanien hujus sedis non abstulit, et huic divinitus
quamque nobisate minusquam abaliissperabamus
olTercndam.intermxstitiammeritoIffititiammiscuit. jura concessa non minuit.Quia sicut ipse scribit ad
Anastasium Thessalonicensem, ac per eum ad om-
Quoniam licct de exteriori homine, cum ipsius pri-
nes (epist. 88) Inter beatissimos apostolos in simi-
vamur fraterno solatio, doleamus, de interiori ta-
:

nunc vero per litudino honoris fuit qua;dam discretio potestatis;

men, quem eistinctum putabamus,
audimus.incomparabiliter et cum omnium par esset tamen datum
electio,uni
gratiam Dei vivificalum
tua videa- De qua forma episco-
est ut c.Teteris pr.Tcmineret.
exsultamus. Quamvis autem probabilem
teque innooentem porum quoque est orta distinctio,et magnaordina-
tur habere excusalio rationcm,
tione provisum csl, ne omnes sibi omnia vindica-
comprobetur ostcndoro; sufficeret tamen, etiam si
rentjSed essent in singulis provinciis singuli, quo-
qua prxteritorum noxateneroris excessum,
satisfa-
fateris.posi- rum inter fratres haberetur prima sententia; et
tio.quam in articulo mortis,sicut ipse
rursus quidam in majoribus urbibus constituti.sol-
datis apostolatui nostro, ut decrevera-
lus,litteris
qui in cruce licitudinem susciperent ampliorem, per quos ad
mus,ostendis. Cujus rei testis est latro,
jamque con- unam Petri sedem universalis Ecclesia; cura con-
pendens,in ipso momento mortis jam
est, el liodie mecum eris inparn'
flueret,ct niliil usquam a suo capite dissiderel. Iti-
stitutus,'confessus
Jesu audire promeruit; et pro- dem componendis atquc composilis
ipse alibi, ut de
(Jwo (L«(;. xxin) a
demonstrans relatio sibi plena mittatur, prscipit. Rursus si fa-
pheta subitaneam gementis salutem
:

salvus eris tetur Antiochenum eoncilium (cap. 9) Per singulas

conversus, inquit, imjctnucris, tunc
:

Cum
Deus regiones convenit nosse,metropolitanum episcopum
{Isa. XXX, Sepl ) Vorumtamen potens est
sec.
tuas, et sollicitudinem totius provinciae gerere, quid prseju-
misericorditcroperari,ut qui excusationos
de immortali vita dicat sedi apostoliCiTe sollicitudinem habenti non
obedientia: promissa suscipientes,
etiam solum unius provinci» sed et totius Ecclesi.T?cum
tua per id fiduciam sumpsimus,percipiamus
divinitus tibi idom conciliuni magis metropolitas coercoat, refre-
in hoc temporali cursu, long.-evltate
multiplicitor net, ct arclot,dum eos non amplius quam suarum
concessa, unde et verbi Dei fructibus
gloriemur.Quid provinciarum dicat sollicitudinem gerero. Quorum
perfruamur,ac per hoc in Domino
cnini (juis sollicitudincm gerit,et,iudicium prwten-
autemmirum siGuntharius,dudum archiepiscopus,
889
dere nocesse cst,iitbeatus papalnnoccntius ad Ale-
xandrum Antiochenum scribens {epist. 20):Quorum
enim, inquit, te maxima exspectat cura, prfecipue
tuum debent mereri judicium.Ergo quiatotius nos
Ecclesia; maxima cura prsDstolatur, nostrum praeci-
pue debet Ecclesia tota procul dubio judicium pro-
mereri. Sed tandem ad propositum redeamus, et
votis tuis, quantum possumus, Deo prKstanle, mi-
sericorditer annuamus. Itaque si Theutgualdum,
dudum cpiscnpum, sicut pronteris,in catalogo epi-
scoporum non recipis, quousque de co humanius
tractemus,et si Guntharium ministerium sibi veti-
EPISTOL^ ET DECRETA. 890
A sibiaut ccclesias non convcnire, aut ab apostolis
ipsam contrarietatem inditam. Quis enim nesciat
aut non advertat id quod a principe aposlolorum
Petro Romanse Ecclesiee traditum est ac nunc usque
custoditur, ab omnibus debere servari.ne superduci
aut introduci aliquid quod uut auctoritatcm non ha-
beatautaliunde videatur accipere exemplum? Item
post alia. Oportet eos hoc sequi quod Ecclesia Ro-
mana custodit, a quo eos principium accepisse non
dubium est,ne dum peregrinis alTectionibus studcnt,
caput institutionum videantur amittere. Itom post
alia Si praedecessores tui minus aliquid aut aliter
:

tum usurpantem, non solum inter episcopos non tenuerunt, idcirco nunc respondemus non quod te
susoepcris, sed nec ipsi nec fautoribus ejus com- ignorare credamus, sed ut majore auctoritate vel
municavcris, et regi in scelcre pcrmanenti episco- tuos instituas, vel si qui a Romanse Ecclesia; institu-
paliter contradixoris, et sccundum vires in nullo a n tionibus errant, aut commoneas, aut judicare non
constilutis et sententiis ab apostolicffi sedis pr>-psul differas, ut scire valeamus qui sint qui aut novitatcs
prolatis deviaveris, aed de cajtero pro fidc catholica inducunt,aut alterius Ecclesiffi,quam Romanae exi-
et corrcctione fidelium, ac pro conservandis ponti- stimant consuetudinem esse servandam. Data ui
ficis [al., pontificiis] sedis apostolicje privilegiis no- Idus Decombris, indictione xiii.

biscum senseris,nobiscumpro viribus decertaveris,

LXX.
fratres quoque, et proximos tuos nobiscum sapere
AD GALLIONEM SENE.NSEM ARCHIEPISCOPUM.
hortatus fueris,Dcus omnipotens,intercessioneapo-
Fragmentum. — (Anno 864.)
stolorum principum Petri ac Pauli,vinculaomnium
Altcra pnrtc absente, definitim non feratur sentcntia.
peccatorum absolvat, et quidquid humanitus quod
[Gratian. II, c. 3, q. 9, c. 12.]
in oculis majcstatis ejus displicuit egisti, tibi mise-
Revera justus mediator non est, qui in uno liti-
ratus indulgeat.etbenedictionissucBgratiatereplens
gante, et altero absente,amborum emergentes lites
ad beatitudinem visionis suffi perducat.
decidore non formidat. His ita praemissis,volumus,
LXIX. et apostolioa auctoritate monemus, ut si prcsbyter,
AD ADONUM VIENNENSEM ARCIUEPISCOPU.M. de quo agilur,post excommunicationem suam,apo-
(Anno 864.) stolicam sedem adire volucrit, nullus iter ejus im-
Innocentii I papx auctoritate doect infcriores Eccle- pedire prKsumat.
sias a Romanis consuetudinihus non dcbere rcce-
LXXI.
dcre.
SERMO NICOLAI PAP^ I.
[Apud Mansi, ibid.]
Quem dc fiolhadi causn cr nmhonc in missa fecil in
NiGOLAUs episcopus, servus servorum Dei. reve- busilica sancl:c Mai iir.rsepe, die
iiil vigiliarwn
rentissimo et sanctissimo confratri nostro Adoni nativilalis Doniini. '»11 .S(i 1.) [Apud Mansi. Conc.
sanctae Viennensis Ecclesiae archiepiscopo. tom. .XV. 1

Sape sanctitatis vestrae litteras suscepimus, qms Propter eos, fra'res, qui non semper adfuerunt
nos monebant et nbnixe rogabant.ut de ecclesiasti- nobiscum, necesse est sanctitali vestr» causam Ro-
cis causis Ecclesiam vestram qualiter agere deberet thadi fratris et coepiscopi nostri, quantum Donii-
instrueremus.Unde nobis nihil melius visum est ut nus donaverit posse per ordinemreserare;quatenus
sanctitatem vestram ex decretis et institutis prffide- una nobiscum negotium illius adliquidum noscens
cessorum nostrorum doceremus, qui quo ordine fraternitas ct unanimitas vestra,nobiscum etiam, et
Ecclesia cui Deo auctore praeesse dignoscimur.sive de privilegiis apostolicae sedis, seu sanct» Romanae
ciliae ab ipsa longe lateque fundatae versentur, in EcelesiK, a quibusdam nequiter imminutis et eva-
scriptis suis evidentissime nobis tenendum relique- Q cuatis dolcat, et zelo ferventiori aecensa, de his re-
runt. Bealissimus Innocentiuspapa ad Decentium cuperandis sollicita sit ct intenta, acde tanto viro,
episcopum Eugubinum,quod tuas sanctitati semper Rothado videlicet, consacerdote nostro, retractare
memorari volumus, ita instruendo posuit. Si insli- ac pr.emeditari studeat; quatcnus is qui semper a

tuta 6cclesiastica,ut sunt a beatis aposlolis tradita, finibus terr«, ut ita dicam, ad nos et prius ahsens
integra vellent Domini sacerdotes observare, nulla clamavit et beati Petri apostolorum principis me-
varietas,nulla diversitas in ipsis ordinibus ac con- moriam inter sEvientium linguas oblivioni non tra-
secrationibus haberetur. Sed dum unusquisquenon didit; sed de monasteriali districta custodia, velut
quod traditum est, sed quod sibi visum fuerit hoc Jonas de ventre ceti, et Daniel de lacu leonum, ad
existimat esse tenendum, inde diversa in diversis Dominum et ad dilectores vel dilectos apostolos ejus
ecclesiis aut tenere aut ceiebrare vidcntur : ac fit vociferatus est, ct deinde abstractus, licet destitu-
scandalum populis, qui dum nesciunt traditioncs tus vcl exspoIiatus,atque omni ex parte attcnuatus.
antiquas humana praesumptione corruptas, putant tandem Deo ducc pra3sidium suum, id est sedem
 ;

891 NICOLAI PAP^ I. 892

Petri, in qua spei ac fiduciic sucB pedes ac si supra
firmam petram statuerat.rcquisivit.et pluriniis dif-
ficultatibus etincommDdis,atque impedimentorum
retinaculisDei destructis virtute, quod inliianter et
anxiedesideravit adeptus est; cura consolatione, et
auxilio, ac omnis pristini sui status recuperationo,
ad exemplum etflduciam multorum recedat:et pri-
vilegia sanct» Romana; Ecclesia3,seu sedis aposto-
•licae, semper intemerata,niinime ulterius hcec vio-
lare prssumentes, consislant atque permaneant.
Denique, fratres, cum prssens Rothadus a mullis
fuisset rclro tempopibus,a metropolitano suo,et qui-
busdam sectoribus suis, etiam a sublimiori saeculi
persona incessanter observatus, ut aliquo modo eo-
rum insidiis caperetur,Et Dei gratia protectusnun-
quam omnino capi potuisset; tandem pro quodam
A set; contra lot tamen et tanta decretalia se efTerre
statuti, et episcopum inconsulte deponere,sicut vos
bene nostis, non debuerunt. Quomodo vero alios
judices elegit Rothadus, cum in illo scripto, per
quod flngunt eum a nostro adsuum judiciumprovo-
casse, nec nostrum sprevisse, nec illorum petiisse
judiciumjudicetur? praecipuecum si judices praeter
nos elegisset, et cerlum numerum eligendorum ju-
dicum expressisset, et non utique fraternum sola-
tium sicutperillud scriptum postulavit.solummodo
postulasset.Utrum tamenipsum scriptumaRothado
missum sit, necne, certissime nescitur : quoniam
alterius,etnonRothadi,homo fuisse convincitur.qui
scriptum portasse noscitur. Quanquam etsi nun-
quam provocasset nunquam omnino prseter scien-
., tiam nostram deponi debuerit quia sacra statutaet :

presbytero qui inturpi fueratflagitio deprehensus.et "

'
' '
--'--'
venerandadecretaepiscoporumcausas.utpotemajo -"- "
membris genitalibus detruncatus,mater)am inimici ra negotia, nostraj diffiniendas censuraj mandarunt,
ejus adversus eum L-esionis sumpserunl, eo quod LXXII.
sceleratum illum presbyterum abofficio removisset, EPISTOLA NICOLAI AD CLEnUM ET PLEBEM ECCLESIjE
etposttres annos, quod canoncs non admittunt, ROMANyE.
minime nullam vocem proclamationis habentem re (Anno 865).
stituere voluisset.Cujus rei gratia facto concilio ge- Ahsolulio et restitutio Rothadi episcopi.
nerali,quod sine apostolica; sedis prscepto nulli fas NicoLAUS,episcopus,servus servorum Dei,sanctae
est vocandi, vocaverunt hunc episcopi, quos, Hinc- Romanae catholicae ecclesia; episcopis, presbyteris,
mari Rhemorum archiepiscopi suggestione, rogia et diaconibus, et cuncts in Christo generalitati
fecerat jussio convenire, quatenus rationem do illo Romana? plebis.
presbytero coram synodo redderet. Qui libenter qui- Notum sit dilectioni vestra;, fratres mei et filii

dem primum perrexerit : sed postea, cum vidisset charissimi, quod quidam Gallorum episcopi,zc)i et
eorum alios quidem timore regis Caroli qni aderat invidiae diaboli facibus accensi, quia mors, sicut
obsessos, alios autem favoreHincmari.hosti sui,pel- scriptum cst, per invidiam introivit in orbem ter-
lectos, judicium ipsorum rationabilitcr devitans,ut C rarum [Sap. ii), huic fralri nostro Rothado, venC'
potc quorum hos quidem jam patiebatur infestos, rabili viro, insidiantes, et per octo circiter annos
alios autem jam ex pr;ecedentibus judiciis habebat quemadmodum illum proprio privarontepiscopatu,
suspeetos, sedis apostolica; judicium postulavit, et judicio meditati sunt. Sed cum diutissimelaboran-
in urbe Roma.canonum fultus auctoritate,agendum tes.nihil discriminis potuissentsupereum inducere,
sibi negolium proclamavit. Quo audito Hincmarus novissime mundanis potestatibus usi, deposilionis
ad modicum quidem licentiam illi Romam veniendi sententiam in eumdem, sedem apostolicam appel-
concessit,sed post paululum penitus impcdivit.Si- lantem,immanissime protulerunt,et in minutionem
quidem,rur=us convocatis quibusdam episcopis.jus- et abominationem privilegiorum sanctae Romanae
git hunc ad synodum examinandum accedere. Qui Ecclesiae, imo beati Petri apostolorum principis,
haec audiens respondit se apostolicam sedem appel- gradu proprio pulsum,carcerali custodiae manripa-
Iasse,ac ejus petiisse judiciam,et idcirco non posse runt. Undc istum clamantem ut adducerent, et ad
ad illud convenire judicium,(|uia non essetlicitum nostrum illum judicium ad quod ante (Jepositionem,
amajori ad minorem provocare prors,us auctorita- et postea imprietermisse provocaverat, cum suis
tem. Quamobrem nimis absurdum est quod Hinc- vicariis,qui in illum si valerent accusatione digna ap-
marus fingit dixisse Rothadura, postquam ad judi- n peterent,dcstinarent,plurimis epistolis eisdem epi-
ciuin sedis apostolicaj provooavit, iterum mutata scopis jussimus ethortati sumus. Sed ecce,dilectis-
voce aliorum judicia postulasse. Quod etiamsi ita mensibus jam prssente
simi, sicut ipsi scitis, sex
fuisset, sicut vestra novit fraternitas.ab illo fuerat Rothado Romae apud nos manente, et nobis accusa-
emcndandum,ot ne a majoris auctoritatis oxaminc torcs vel vicarioseorum praestolantibus, nullus qui
ad minoris valetudinis provocasset judicium,corri- hunc accusarct adesse videtur. In quo, fratres,quid
gendiim. Licet nullis pateat indiciis a nostro illum aliud datur intelligi, nisi quod sanctus papa dicit
ad alterius cucurrisse judicium, quem constat in Bonifacius, quia sicut qui est innocens ut absolvatur
ipso articulo contra se praeferendiE sententia; sedem quaerit.itajudicium nocens subterfugit?\'erumnos,
aposlolicam appellasse. At qui ab illa se judicari Deo auctorc, beatorumque principis apostoloruin
poposcerat,et coram omnibus exclamaverat, justum Petri apostoli fulti suffragio.depessorum quoque no-
non foret,siad eorum se judicia converlisset; quam- trorum secuti vestigia, privilegia sedis apostolicae
vis et ipse sedem apostolicam si nullatenus appellas- qua3 illi male fregisse probantur, recuperare stu-
893 EPISTOL^ ET DECRETA. 894

dentes, jam fatuiu virLiin, prwscutcui vidoliccl llo- A claiuavit; ct bcatus lanocontius papa sine prKJudi-
thadum.pristino gradui,pristiuis ofliciis ac pristino cio Romana; Ecolesiffi prcecipit((?/)w/.;fl(i Victricium),

episcopatui rcstitumTus,etper omniatalemeum red- cum causae vcl contentiones inter clericos,tam supe-
dimus,qualem iUum luisse constat ante exoommu- rioris ordinis quam etiam in(erioris,fuerint e.xorta;,

nioationis et depositionis scntentiam in
tam, vel quando sedem apostolicam appellabat
canonice provocabat.
LXXIII.
AD CAROLUM CALVU.M nEGEM.
(Anno 8C3.)
Hortatitr ul Rolhado restitnto faveal, et res ejus
clesix ablatas reddi jubeat.
[Apud Mansi, ibid.]
eum prola- nuUi lieere, relictis his sacerdotibus, qui in eadem
et provincia Dci Ecclesiam nutu divino gubernant,ad
alias convolare provincias.Scdetpapa Julius.Orien-
talibus scribens {epist. 1), utramque partem, Atha-
nasii scilicet etadversariorum ejus,accelerare prae-
sentiam,qualenusutraque parte pra3sente audiretur
Ec- reus,et ab omnibuscondemnatus de omtcro cohibe-
retur a sacerdotio. Oportebat,inquam, primum hoc
fieri, ot tunc vaoante loco alterum oonstitui.In qui-

NicoLAUS episcopus, servus servorum Dei,dilecto
Carolo glorioso regi.
filio
Quanquam Rothadum vcnerabilem episcopum,se-
demapostolieamappellantem,Dominisacerdotes,iiui
commissas gubcruaut,
in regno vestro Eoclesias sibi
inconteniptumbeatiapostolorumprincipisPetri,por
quem apostolatus et episcopatus in
exordium, cujusque, licet immerito.agimusepisco-
patum, privare nunquam debuerant
hoc pra;sumpserunt,imo conati sunt agere.ffiquani-
miter satis pro vestra deprecatione pertulimus, et
ut tantam temeritatem corrigcrent,eis hortamenla
ct prarceptapotiusquamflagellasffipiusadhibuimus.
bus tamen omnibus multipliciter adhuc contempti,
per Odonem post hcBc venerabilem episcopum,
,
ad eadem rursus inter multa monita misirnus, vi-
dolioet ut Rothadus, eduotus de monasteriali cu-
slodia, vel prioris Ecclesia; proprio redderetur ho-
nori, vel Romam cum vicariis episcoporum, qui
Christu ccpit depositioni illius consenserant.in conspectu nostro
e.vaminandum destinarent, aut post triginta dics
. tameu quia nec ipse Hincmarus, nec ca;teri episcopi qui eum
damuaverunt, licentiam faoiendi missas haberent.
Sod denuo frater noster Hincmarus, in contumelia
nostra versatus, non solum non obedire nobis de-
legit, verum etiam epistolam nostram quam ad ;

Sed horum, imo hujus contumacia;, nullus auctor, eum et ad episcopos qui in depositioneRothadisibi
nisi Hincmarus Rhemorum episcopus e.xstat.qui ei conscnscrant,miseramus,apud se pcr quatuormen-
prffidictum Rothadum, etiamsi nunquam ad nostra ses retincns, qu» de Rothado dccrevimus, etiam
provocasset judicia,uequaquam deponcre debuit ;
inter ha;c diversis aliis pro hac eademcausa nostris
sed contemptis nobis,quantum ex se fuit,deposuit. epistolis per nonnuUos direotis crebro contemptis.
et multiludinemjussionumnostrarum utperipseiiia ^ agere recusavit. Prajterea Rothadum, de monaste-
duxit. Dcnique cum nostris auribus fuisset ipsius riali custodia eductum, in oivili commutari praece-

Rothadi depositio intimata,moxepistolam apostola- pit. Tandem aliquando nobis scribens, misisseuna

tus nostri misimus.quajussimus jam fatum Rotha- cum cKteris episoopis vicarios suos, qui oum Ro-
dum authonori, Ecolesice propritE restifui.aut Ro- thado in nostram pra;sentiam pcrvenirent sed di- ;

mam cum aliquibus de episcopis vel vioariiseorum ctum illis esse nullum sibi aditum Italiam pene-
qui illum damnassc videbantur, in praesentiam no- trandi pr;e eustodibus fore.quade re unde venerant
stram dirigi aut certe, si neutrum fieret, tandiu
; rcdiisse. Quo faoto quid inanius vcl sfultius aesti-
posttriginta dierum spatiumdepositorescjus a mis- mari potest, quam ad solura vacuum sermonem,
sarum solemniisvacarent,quousque nobis superhis nulla persqnasibi resistente nulloquesibi adversa-
obedire curassent.De qua eliam epistolavestraetunc rio certo oontradicente.deserere f antum opus et sine
intimavimus excellentis sed hanc frater Hincma-
; ulla utilif ate retroverti "? Praesertim cum si certis-

rus, quid dicam audire, oum videre illam, more sime eos irapeditos quo minus oommissa sibi re-
Diosoori velatus,neglexerit ? Ne quem vero moveat sponsa vel ecclcsiastioa negotia consummarent,
quamobrem Rothadum episcopuin Romam venirc, oomprehendisseinus,zelocompetentisuooensi,tanto
vel apud nos audiri ac judicari jussiinus, noverit n contra hujusmodi temeratores ferventius invehere-
canonicam super hoc paternam fraditionem,ac spe- mur.quanto hanc impietatem ab ipsis fuisse patra-
cialem praerogativam apostolicae sedis,nos exstitisse tani certius nosse utique viderentur. Verum haec
zelatos atque secutos. Denique ut pauca de multis lusorie nobis illi vel dicunt vel operantur, cumecce
commemorem,3iadversusprovinoiiemetropolitanuni bionnium transierit ex quo diversis modis projam
episcopum vel olerioushabeat querelani,juxta Chal- fato viro laborantes, modo hoo, modo illud eispro-
cedoiienses regulas jubefur ut pefat primatemdio;- ponenfibus, nihil omnino profecimus : sed adhuc
ceseos aut sedem regiaeurbis Consfantinopolitan», dissimulamus, adhuc operimur ; et ut cum beafo
etapud ipsum judicetur.Quod tamen nulli dubium Simpliciopapadicammus.nolumusexaggerarequod
estmulto magisapud Romulcamurbem,quam apud gestum est, ne cogamur judicare quod dignum csl
Constantinopolitanam, esse penitus obscrvandum. [cpist. ad Joannem liavennatem). Nam docente san-

Nam et ipse Rothadus,seoundumSardicenseoonci- cto cequc papa Zosimo [cpist. ad Hesychium),Q,oni\i-

lium [can. 4),agendum sibi uegotiuin in urbeRoma melia; sfudio lit quidquid interdietum toties usurpa-
 89.1 NICOLAI PAP^ I. 896
tur. Sane hisinterira onnissisconsicierarplibet quia A qofesumiis, dicatur de nobis procedente tempore,
prius Odo venerabilis episcopus prfEsentialiler posi- quod nunc de Theodorico scripto profertur {syn.
tus, ct inde cffiteri nostri legati nihil accusationis Rom. ivl.Qui ante patrimonii vel ecclesiarum,quas
adversus Rothadum episcopum se detulisse testati amiserat, receptionem.papam Symmachum,ut pote
sunt et ilH episcoporum vicarii, qui ab ipsis suis
;
Arianus et sceleratissimusrex,cumimpugnatoribus
prcesulibus,ut rationem dejectionis Rothadi expone- suis in disceptationem confligere jussit, cum po-
rent, mitti diccbantur, nobis professi sunt, scri- testate ejusomniaqua:persuggestionesinimicorum
bentes ab itinere quod non ad accusandum Rotha- suorum amiserat, reddendaab honorabilium Italo-
dum fuerint a suis antistitibus destinati.Praesertim rura cpiscoporum conciliojussafuissent.et legaliter
cum Rothadus
sffipcdictus in apostolica quampetiit prius statui pristino redditus, tunc veniret ad cau-
mensibus sit commoratus,
sede, ecce octo ci^^citer sam, et si ita recte videretur, accusantium propo-
et qui hunc accusnret nullumnos penitus videre po- sitionibus responderet.Cujus rei documento et aliis

tuerimus. Ergo cum ita sit, restat ut qui nullum
patitur accusatorcm,nullo merito sustineat omnino
suce integritalis dispendium. Dcniciue tunc constat
accusatorem examen subterfugere,quandosejuslas
posse queriraonias haberc despcrat. Sic nimirum
nonnullis dccretis et exemplis imbuti idipsum de
Rothado episcopo nos quoque decrevimus. Qua-
propter obtestamur et obsecramus ut piis nostris
tj monitis, non pravorura honiinum suasionibus, pa
reatis scientes quia si pessimo regi, quod absit,
;

Juda^i lapidibus adulteram raulierem obrui debere vos ffiquiparantes, super hoc nobis negotio con-
putabant ^ubi ad vcrum indicium hanc detulerunt, cordantes obaudire renuitis, vos procul dubio de
et quod existiraabant vidcre non viderunt, et quod charitate et memoria nostra deletos. Quoniam ita

non putabant audire audierunl, confusi et reveriti Doi et apostolorum auctoritate decr£vimus et statui-
discesserunt. Sic ergo,sic depositores Rothadi,cum musutquicunquc memorato Rothadoepiscopo
sa>pe
ad examen judicii, in quo iidem iniraici fuerunt, ad recipiendam Ecclesiam sibi olim commissam,vel

ipsi accusatores et judices, vcnerunt, in faciem ad episcopale rainisterium peragendum, aliquatenus

ipsius,quera supplantare voluerunt,imraobiles per- impedimento fuerit, donec acquicscatet ad illi re-
stiterunt.At ubi ad nostrura provocatum est judi- sistendum conatus deponat, a sacrosanctis myste-
cium,in quo Deo revelante veritas si exaggeraretur, ab eculesice fieret ingressu remotus,atque ab
riis et

in lucem claresceret omnia falsitatis argumenta omni communione fidelium sequestratus.Praeterea

destructa sunt, et fabricatores mendacii terga su- vestram volumus nosse experientiam, nostris auri-
bito converterunt.At vero Rothadus episcopus,con- bus fuissemultis referentibus intimatum,quod di-
scientia purus, conversatione innocens, columba versae res et nonnulla priesidia sanctae Suessionicae
rumsimplicitateacprudentiascrpentisinsignis.cum ^ Ecclesia! juri competcntia, al) invasore ibidem con-
ad examen Romana^Ecclesimventumesseperspexit. secrato exstitissent prolibitu disp6sita,etin benefi-
ubi nullum suspectum habet.nulluminimicum pas- cium data : vel etiam, eo justo Dei judicio dece-
sus est: ubi, inquara, ut sanctus ait papa Coclesti- donte, ab excellentia vestra quibusdam hominibus
nus {epist. 4), semper catholicis subvenitur, judi- ffique in beneficio collata. Quamobrem etiam et in

cium non timuit, examen suum lenovari petivit, ct
quidquid a nobis deliberari cerneret, libenti susci-
piendum mente disposuit ;quia,ut beatus ait Boni-
facius papa [epist. ad Patroelum et iiIios),nu]\us
bitat quoditajudicium nocens subterfugit,qupniad-
modum ut absolvatur qui estinnocens qua^rit.Ergo
videant accusatores, vel damnatores Rothadi, qua
inlentione cum eo judicium subire rcfugerint:quia
Rothadus, qui est auctore Deo innocens,concilium
hoc dilectionem vestramhortamuratque precamur,
ut eadem prssidio et ipsa res, qurecunque et ubi-
cunque sint, jam fata3 Ecclesice restitui pia vestra
du- pr.Tcipiat eminentia, et ut cuncta juri ejus reddan-
secundum sa-
tur vestra satagat excellentia: ita ut
crorum canonum sanctionem.in potestate episcopi
res omnes Ecclcslae consistant, et ille secundum
timorem Dei, quibus voluerit,et quomodo voluerit,
illa dispenset ;quod tamen vostracpictatisproamore

sanctorum nonsolumnonsubtcrfugit.sed et magno- Dei et apostolorum principum ac nostro fieri salagat

pcrc postulavit Uaque sciat sublimitas vestra, Deo industria. Scienles profecto quia qui his rebus frui
J)
opificea nobis siepefatumepiscopumpristinaedigni- voluerit, et eas praefafae Ecclesiae reddere fortc di-
tali et Ecclesice restitutum. In quo ufi'um vcrifate stulerit, nos hunc ab Ecclesia! finibus anathcmatis
fulciatur quod de vcstra dilecfione a nonnullis re- nexibus irretitum, et sacrosanctis mystcrils scque-
fertur, patebit. Si enim millia gemmarumet
modo sfratum, veluti profanum eliminamus, et quasi ra-
pretiosarum specierum beato Petro daretis, ncc illi pacem et impium ct a contubernio fidelium procul
tara acccpta nec nobis, quam si nobis superhoc dubio abji.cimus.
obodifitis profutura existerent : nimirum cum illius

sithominum salutem exquirere, non cumulosthe-

saurorum coacervare. Favete tandem qussumus,
nobis pro crebro dicto viro totiesadeuntibus,et Ec-
clesiam sibi commissara recipiendipcrvos nonim-
pedimentum, sed prc-esidium prorsus inveniat. Nc,
 hin EPISTOL/E ET DECRETA. 898
LXXIV. A acccptiono pcrsonarum exsoqueretur (2, q. G, Ar-
AD HINCMARUM ARCUIEPISCOPUM nilEMEXSEM guLi sapientiu). Sed arguta sapienta tua, utinam
(Anno 805.) in bono accepta,fomitem judicii ctmateri.nm d'spo-
Rothadum legiUme rcslilutum oslendil; suam illi cc- silionis adversus Rothadum assumpsit,ct ab itinere
clcsiam ahlntas rcildi juhet; tum ubi rcspira-
cl res sedis apostolicairevocavit, et continuatim sedem
rit, cum eo l\omx conlliyi, si libeat.
apostolicam appellantem damnavit,ct carcerali cu-
[Apiid Mansi, ibid.] stodifB mancipavit:cum eliamsi nullus aveslroju-
NicoLAUS episcopus, servus servorum Dei, revc- dicio provocasset,priviIegia tamen apostolicac sedis
rcntissimo et sanclissimo confratri nostro IIincna- vos oblivioni tradere nullatcnus dcbuissetis,quibus
no Rhemensi archicpiscopo. vcnerandi canoncs judlcia totius Ecclesiae ad hanc
Si coram tuoe prudentias oculis ullus esset pater- deferri jubent, et ab illa, sicut Gelasius meminit,
norum canonum vel apostolicee sedis respectus, nusquam appcllari sanxerunt ; ac per hoc ipsa de
nunquam Rothadum Suessonicfe urbis episcopu.T^ omnibus judicare, ab illa vcro nulli cst appellare
sine nostrK tenlasses scientiffi notione dcponere. permissum sed etiamsi ad vestrum provocasset a
;

Pracipue cuin negotium quod raerito intcr majora ncslro jiidicio, a vobis exstabat tanquam erroneus
connumeratur (de persona scilicct judicare,eujus in j.
corrigendus quinimo neo ante specialiter fucrat
;

ecclesia caeteris ordo niajor est),ventilanti et multi- corrigendus,quia vobis peculiarius erat penitusam-
pliciter rimanti tibi adeo de se difficiles exitus da- plectendus.At ubiobdurato mentis intuitu haec om-
ret, ut octo circiter annos ut deponeretur elabora- ni.i poslposuisse eontra spem dolentor audivimus,
veris,et in tanta perplexitate causarum, et in tanta niissis litteris nostris prfficepimus ut euni do car-
intercapcdine temporum,nuIIam beati Petri mcmo- ceris angustia educeres,et aut mox prislino gradui
riam p^-orsus habuens.Cujus contra is qui depone- reddcres,aut illum cum vicariis tuis ct episcoporum
batur mentionem faciens,lua decernentes religiosi- qui depositioni ejus consenserunt,in nostram prae-
tate, proprio gradu caruisse dignoscitur.Et cum in scntiam destinares. Quod si neulrum ageres, post
suisopporlunitatibusad scdemapostolicam beatitu- triginladies postquam illa nostra lecta fuisset epi-
dotuascripscrit,etab illa sibimanum porrigi contra stola, nec tu, neo ullus eoruni qui in hoc tibi con-
falsos fratrcs poposccrit, etquasdam privilegia con- seii.sum praibuerant,missaruin solemnia celebraret,
cedi sibi causa Rothadi solum, quasi
petierit, in doncc quK sibi pro Rothado a nobis fuerant impe-
ejussolatii nonindigna,sedis apostolicae non memor rata perficeret.Quam contempIatus,etiam solo tactu
fuit,nec utique visitatrix. Quinimo contra appel- tuo indignam judicans.Dioscorum in hoc imitatus,
lantem hanc eumdem venerabilcm virum,tanta mo- saltcm hanc legere nullo modo consensisti. Unde
liiiiina tantaque prsparare machinamenta minime C Rolhado adhuc in custodia demorante,per Odonem
formidasti.ut postquam data sibi Romam veniendi venerabilcm episcopum eadem tua- sanctitati et cae-
licentia fuerat, priusijuam tibi et regi valefaceret, teris complicibus per epistolas vobis rescri-
tuis,
po^tea hunc a nostro examine ad tua,ut ita dicam, bentes injunximus addentes pariter quod si nobis
:

tribunalia deduxeris(quia synodus dici non potest, de Ccetero inobedientes essetis, nos jam virum Ro-
ubi noster nullus praebctur assensus), et ingredi thadum pristinre dignitati et Ecclesia; redintegra-
praitorium nolentem depositioni tyrannico more turos, et vobis condignam vicissitudinem redditu-
subjiceres, occasionem sumcns de quadam epistola, ros.Quas fraternitas tua ix Kalendas Julii,ut fertur,
tanquani Rothadus, postquam ad nostrum appella- suscipiens per quatuor circiter menses neminem
verat judicium,rursus ad vestrum niutata voce pro- has passus es intueri.Post ha'c autcm Rothado,tan-
vocasset examen, quod omnino falsum est. Illa dcm de custodio educto liccntiam Roniam veniendi
nempe epistola, per quarn hoc conaris frui, sicut vix quidcm dedisti ; sed vicarii quos cum illo mit-
veritate claret, et apud nos subtili valde investiga- tcre debuisti,usquequo voluerunt prnfecti, suis no-
tione repertum est,fratribus a Rothado mittebalur, bis de itinere signiflcaverc,dictum illis fuissequod
quos tecum contra se conspirasse non noverat, ac nullus praj hostibus penctrandae Italia! sibi pateret
eos per hoc nec supectos habebat. In qua videlicet £)
accessus, ct pra>cipue quod eorum quorum auxilio
epistola non nostrum judicium aspcrnatur, non sc- fulciridebuerant, frustrarentur obventu.Subdentes
dem apostolicam spernit, nec aliena judicia postu- insupcr quia si pervenire Romam utcumque va-
lat, nec electoruin judicium numerum exprimit, luisscnt, nullam adversus Rothadum omnino de-
quinimonecnomina memorat; sed solum fratres et ferrcnt calumniam. Et his ita gestis, quia primum
coepiscopos de sua certificat innocentia,et hos red- quidem praesumptiones praevaricationesque vestras
dit intentos, quatenus si forte apostolatui nostro, sumus experti,deinde vero inobedientia et tergiver-
secundum sacrorum indulgentiam canonum, scri- satione tua comperta, atque deinde Rothado penes
bere his examinis renovandi gratia in finitima posi- nos sine uUo accusatore octo circiter mensibus jam
tisplaceret; utipseilloin tempore nobis suggestum retento et diutius ac subtilius examinato. vobis et
ire meditabatur, et nos quoque acturos putabat, vicariis vestris clamantibus nil vos adversus eum
suae consuleret innocenliae, ac justo libramine cau- accusationis habere,quid nisi ut.secundum promis-
sam sua^j, secundum dispositionem nostram, sine sionem superius memoratam, tandem pristino epi-
 n!) NICOLAI PAP^ I. 900

i.-opatui omnino reslabat? Quod per A Doniinus nostcr Jesus Christus.qui hanc creavit et
redderetur,
nostram mediocritatem jani nunc factum tuanosse redemit, oxistat ita ut ille veraciter ac principa- ;

poterit prorsus industria. Cui rei moncmus omni- sitomnia.juxtaquod fidelibus per primum
liter ista

modam patientiam exliibere tua non negligat ut- apostolum dicitur Conversi eslis nimr ad paslorem
:

cunque solertia.ne talionem reddcre tilii, sicut du- et episcopum animamm veslrarum (11 Petr. n); ei

duni promisimus.nostra cogatur auctoritas (2,q. 6, juxta quod egregius prtedicator de eo loquens :

Arijula, S ff^<^ quippe nos). H.-cc quippe nos in Ro- Talis, inquit, deeebat ut nobis esset pontifex {Hebr.

thado idcirco noveris operatos, ut privilegia sedis vii) ; subiturus tamen ad coelos hanc apostolis com-
apostolicaj, quaemale a vobis violata osse videban- mendavit, ac per eos, tanquam haereditario jure
tur, et a nobis tot impensis laboribus, vestra resi- successoribus eorum, nobis scilicet, quos pastores,
stcnte contumacia, recuperari non poterant, ancto- cpiscopos ac pontifices super ipsam constituit,ejus
ritat apostolioa et canonica Patrum deliberatione,
;
providentiae curam indulsit, quatenus pro patribus
pristino landrinelproi)rio dncorarentur honore.C.-e- nati filii, et pro eis constituli principes in oranem
terum si fortequisadversus llothadum voceshabct, terram, imitatores eorum essemus, sicut ct ipsius
vel si ipse a sanctitate tua justas contra se hactenus Christi. Verum et interbeatissimos apostolos,sicut
suslineat querimonias, volumus et decernimus ut ^
et ille magnus Leo scribit {ep. 88, ad A^mstasium),
utraquc parte conveniente,quidquid illud est.coram
'
in similitudine honoris fuit qu.rdam discretio po-
nostra speciali prxsentia dirigatur. Quod si nullus testatis, et cum omnium par osset electio, uni ta-
cahimniiscoramaposlolatunostrosn^pcfatum virum men datum cst ut caeteris prfemincret. De qua

qu.-e de illo decernimus illibata

impetere voluerit, forma episcoporum quoque est nrta distinctio et ;

et imminuta consistant. Tandem aliquando unum magna dispositione provisum est ne omnes sibi
e duobus, quod vult fraternitas tua, sibi a nobis omnia vindicarent,sed esscnt in singulis provinciis

optione propositaeligat quiautrumqiiecanonicum

;
singuli,quorum inter fratres haberetur prima sen-
est,utrumque ad sedis apostolicas pertinet privile- tentia et rursus quidam in majoribus urbibus con-
:

gium.Videlicet aut quaj de saepefato fratre et coepi- stiluti, sollicitudinem ejus susciperent ampliorem,
scopo nostro Rothado disposuimus adimplens, in per quos ad unam Petri sedem universalis Ecclesiae
nullo refragatrix, sed exsecutrix inveniatur : aut cura confiueret, et nihil unquam a suo capite dis-

certe Romam coram nobis,seu sancla Romana Ec- sideret. Quod nisi quidam cx vobis nullo interiori

clcsia, cum ipso conflictum sumptura, et pro hoc comprehcndissent oblutu,nunquam Rothadum epi-
altercatura, properare sinc dilatione maturet. Ita scopuni Suessonicne urbis sine consensu nostro de-
duntaxat ut prius ipse Rothadus cunctis ablatis. posuissent, depri-Edarentur. et in exsilium pulsum
sicut statuimus, recuperatis honoribus, et vires C monasteriali custodise manciparent. Nam quomodo
longo tcmpore fessas priori valetudini redditus re- non omnes verbis omnia vindicatis,qui judicia epi-
sumens,diutius possideat et suis omnibus perfrua- scoporum, quae merito inter majora numerantur
lur.Quod si neutrum sine procurata mora fortassis negotia, vestrs deliberationi tribuistis? An modi-
agere volueris, et resullare his qu;ie de illo statui cum vobis csse videtur fratres et cocpiscopos ve-
mus solito more ulterius curaveris,ab omni sis sa- stros prffiterapostolica3 sedis consensum depositioni
cerdotali dignitato, Dei per nos judicio, et auctori- subjicere?Quod sidamnationes episcnporum non in-
te sedis apostolic;E, de c;etero sequestratus, ita ut ter majora negotia dinumeratis,quorum jam causas

nunquam locum satisfactionisautordinisrcstitutio- inter majora eomputatis negotia? Quid, rogo, de

nem operiaris. presbyteris vel de inferioris gradus clericis agilur,

LXXV. quorum apud nos quoque causa Chalcedonensis

concilii regulis {ctm. 8), cum ratin exigit, audiri
AD UNIVEnSOS EPISCOPOS G.4LLI.E.
jubetur? Si episcopos tanta facilitate deponitis,
(Anno 865.'!

restitutum beniijnc suscipiant

quomodn, rngn, por vos, quorum vel in singulis
Ut riotltadum a se :

ubi multa de scdis uposlolica' privilcijiis, cl dc provinciis habctur priraa sententia, vol qui in ma-
pontijicum Homanoriim ilccrctalihus copiosc dis- ri Joribus urbibus constiluti sollicitudinem suscipitis
serit. amplinrcm, ad unam Petri sedem universalis Ec-
[Apud Mansi, ihid.]
clesiae curaconfluit, qui dc majoribus deponendis
NicoL.AUS episcopus, servus servorum Dei, re- episcopis nihil ad ejus notitiam deferre curatis ? An
verentissimis et sanctissimis confratribus nostris episcopi de universali Ecclcsia non sunt, utde illis
archiepiscopis et episcopis apud Gallias constitu- damnandis ad
per vos aliquid unam Petrisedem
tis. deferri non curetur? Vel quomodo nil usquam a
Quamvis singularum Ecclesiarum, qua; propter suo capite dissidet, cum de adjudicandis pr.-pcipuis
diversitatem terrarum multas esse dicuntur, cum membris EcclesicC, id est episcopis, a capite, id cst

una sit et unica Sponso suo, sicut ipse in Canticis sede apostolica, dissentitis? An sedes apostolica
canticorum una cst columba mea [Cant. vi)
dicit :
;
caput non est? Frustra ergo, ut multa praeteream,
ct per Psalmistam Erue dc numii canis unicam
: cnncilium Sardicenso ad Julium episcopum inter
meain {Psal. xxi) ;
pastor, et episcopus, ac pontifex caetera dixit {in epist. ad Julium) : Optimum et
901
valde congruentissimum esse videtur
est ad Petri apostoli sedem, de singulis quibusque
provinciis Domini referant sacerdotes. Ecce sedom
Petri oaput appollatam, cui de singulis
Domini referre sacerdotes debent. E contra vos
adeo hanc despicitis, ut ad eam nihil dc majoribus
Ecclesioe negotiis referre curetis,ac episcopum in-
consulta et contempta illadeponere prassumatis, et
prcBcipue sedem apostolicam appellantem. Nimis
EPISTOL^ ET DECHETA. 902
si ad caput, id A penes nos habcnlur, qua: non solum quorumcunqno
Romanorum pontificum, vorum otiam priorum de-
creta in suis causis prffiferre noscuntur. .-Vt i-unc,
pruvinciis ubi suis animis resultaro, ct privilegia tanto nos,
ut in sui status incolumitato persistant, elaborare
non cessamus, quanto univers;e Ecclesia; profuisse,
prodesse ac profutura semper esse probantur. Di-
gnum ergo est ut ubi universa fabricaj molos inni-
titur, ibi firmum validumque habeatur in omnibus

namque absurdum est quod dicitis, Rothadum^qui fundamentum. (Dist. 19, Si Romanorum, % Si ideo.)
ad judicium sedis apostolicffi provocavit, iterum Porro si ideo non esse docrotalos epistolas prisco-
mutata voce vestra judicia postulasse. Quod etiamsi rum ponlincum Romanorum admittendas dicunt,
ita fuisset, a vestra fuerat fraternitate corrigendus qiiia in codice canonum non habentur ascriptie,

et quia a majori ad minoris auctoritatis provocasset ergo nec Grogorii sancti, noc ullius alterius qui
judicium, emendandus. Licet certis non patere pos- onte vel post ipsum fuit,cst aliquod institutum vel
sit ullis indiciis a nostro illum ad vestracucurrisse „ scriptum recipiendum, eo quod in codicecanonum
judicia,quem constat in ipso articulo contra se pro- non habeatur ascriptum. Ergo doctrinam eorum et
ferendae sententian sedem apostolicam appellasse, sanctiones de codicibus suis eradant; ut quid vel
et quod se ab illa judicari posceret coram omnibus membranas occupant, postquam non habentur ac-
exclamasse. ..Equum non forot, siad veslra se ju- ccptK? Sed quare multum immoremur, cum nec
dicia convertisset,quamvis etsi sedem aposlolicam ipsas divinas Scripturas Novi et Veteris Testamenti
nullatenus appellasset, contra tot tamen et tanla jam rocipimus, si istos duxerimus audiendos ? Et-
vos decretalia eCferri statuta, et epis';opum incon- enim neutrum horum in codice ecclesiasticorum
sultis nobis deponere nullo modo debuistis. Quod canonum habetur insertum. Sed responsuri sunt
tamen vobiscum mcdullitus chari-
vos, ut servata qui non ad obediendum potius quam ad rc-
isti,

tate dicam, postposuisse dolemus, et diversorum sistendum semper parati sunt, dicentcs quod inter
sedis apostolicae prKsuIum decreta in hoc vos con- canones inveniatur capilulum sancti papse Innocen-
tempsisse negotio, non immerito reprehendimus. tii [Decr. c. 27), cujus auctoritate doceatur a nobis
Absit enim ut cujuscunque,usque ad ultimum vit.-e utrumque Testamentum esse recipiendura, quan-
su;e dien qui in fide catholica persever-iverit, vcl quam in ipsis paternis canonibus nullum eorum
decretalia constituta, vel de ecclesiastica disciplina contineatur ex toto insertum. Quibus ad ha^c asse-
quaelibet exposita, debito cultu et C rendum est quoniam si Vetus Novumque Testamen-
cum summa di-
scretione tum recipienda sunt, non quod codici canonum ex
non amplectamur opuscula, quae duntaxat
et antiquitus sancta Romana Ecclesia conservans, toto habeanlur annexa, sed quod de his recipiendis
nobis quoque custodienda mandavit, et penes se in sancti papK Innocentii prolata videtur esse senten-
suis archivis et vetustis rite monumentis recondita tia; restat nimirum quod decretales epistoI.-E Roma-
veneratur. Absit ut scripta eorum r]uo quomodo par- norum pontilicum sunt recipienda^ eliamsi non
vipendenda dicamus, quorum videmus Deo auclore sunt canonum codici compaginatce, quoniam inter
sanctam Ecclesiam, aut roseo cruore floridam, aut ipsos canones unum B. Leonis capitulum constat
rorifluissudoribusetsalubribuseloquiisadornatRm. esse permistum, quo ita omnia decrotalia consti-
(Dist. Si Romanorum.) Si enim ipsorum decreto tuta sedis apostolice custodiri mandantur, ut si
caetororum opuscula tractatorum approbantur vel quis in illa commiserit, noverit sibi veniam negari.
reprobantur, ita ut quod sedes apostolica probat, enim capitulo 5 suorum Decretalium [epist. ad
Ait
hodie teneatur acceptum, ct quod illa repuiit, ha- cpiscopos per Campaniam) Ne quid vero sit quod :

ctenus inefficax habeatur et quanto potius quae

: prffitermissum a nobis forte credatur, omnia decre-
ipsa pro catholica flde, pro profanis dogmatibus re- talia constituta tam beat» recordationis Innocentii
pellendis, pro variis et multifariis Ecclesiaj ncces- n quam omnium decessorum nostrorum, qua; de ec-
sitatibus et fidelium moribus [al., motibusj diverso clesiasticis ordinibus, etcanonum promulgata sunt
tempore scripsit, omni debent honore praaferri, et disciplinis, ita vestree dilectioni ciistodiri manda-
ab omnibus prorsus in quibuslibet opportunitatibus mus, ut si quis in illa commiserit, veniam sibi dein-
discretione vel dispensatione magistra reverenter ceps noverit denegari. Dicendo vero omnia decreta-
assumi? Quanquam quidam vestrum scripserint iia constituta, nullum de decretalibus constitutis
haud illa decretalia priscorum pontilicum in toto prfetermisit quod non mandaverit esse custodien-
codicis canonum corpore contineri descripta, cum dum. Et rursus asserendo omnium deceisorum no-
ipsi SU63 intentioni ha-c suffragari conspiciunt, strorum, nullum pontificum Romanorum qui ante
illis IndifTerenter utantur, et solum nunc ad immi- se fuerit, excepit, cujus ita non prajceperit decre-
nutionem poteslatis sedis apostolics et ad suorum talia constiluta ab omnibus oustodiri, ut si quisin
argumentum [augmentum] privilegiorum minus ac- illa commisorit, veniam sibi deinceps noverit de-
cepta esse perhibeant. Nam nonnulla oorum scripta negari. Uaque nihil interest utrum sint omnia de-
>t03 NIGOLAI PAP/I-: I. 904

civtiilia soilis apostolicre constitula inter canones A exitus judicamus,qui quantogradus sunt prscipui,
cunciliorum immista, cum omnia in uno corpore et in Ecclesia Christi sublimiores, tanto, cum de
rnmpaginari non possint, et illa eis intersint quae horum statu vel casu agitur, majora negotia et dif-
lirmitatem liis quae desunt et vigorem suum assi- flciliorcscausarnm exittis agitari vel haberi credun-
gnent. Proesertim cum synodalia gesta, inter quas tur. Ipsiquippe primi in Ecclesia, ipsi arundinem
ipsi eanones statuti sunt, in codice canonum non tenentes, metiuntur sanctam Jerusalem, ipsi fabricae
Iiabeantur, sed a nobis omni cultu debito venoren- Dei priBsunt, ipsi specuIatorescivilatisDei sunt, ipsi
tur. Consonat autem huic beatissimo papa; Leoni aiietes, ipsi pastores gregis Dominici, ipsi columnaj
sanctus et facundissimus in Decretissuis papa Ge- domus summi regis existunt. An majora negotia
lasius, ita inquiens (in synodo Romana, de scriplis causas infcriorum clericorum esse conjicilis.ut ho-
canon.): Decretales epistolas, quas beatissimi papaj rum causas nobis, et episcoporum vobis negotia
diversis temporibus de urbe Floma pro diversorum Quamvis et infcrioris gradus clericorum
tribuatis"?
Patrum consultatione dcderunt, venerabilitersusci- causas apud nos, cum tempus vel res exegerit, esse
jiiendas decci-r.imus. In quo notandum quia non finiendas, e diverso procul dubio colligamus, sicut
dixit docretales epistolas quae inter canones haben- beatus papa dicit Innocentius («/)/iL ad Viclriciim):
tur, neotantum, quas moderni pontifices ediderunt, P Si qure autem causcevel contentiones inter clericos
sed quas beatissimi popje diversis temporibus ab tam superioris ordinis quam inferioris etiam fuerint
urbe Roma dederunt. Dictis autem diversis tempo- exortae, ut secundum synodum Nica;nam congregatis
tempora vir sanctus comprehendit
ribus, etiam illa ejusdem provincias cpiscopis jurgium terminetur ;

paganorum pcrsecutiorjibus,
qiKB, crebrescentibus nec alicui liccat, sine prajjudicio tamen Romanae
ad sedem apostolicam deferri causas episcoporum Ecclesine, relictis his sacerdolibus qui in eadem pro-
difficillime pormittebant. vincia Dei Ecclesiam nutu divino gubernant,ad alias
His ita divina favente gratia [)rcelibatis. oston- convolare provincias. An majora negotia metropoli-
dimus nullam differcntiam esse inter ca decreta tanorum tantum esse fatemini? Sed audite rursus
qufe in codice canonum habentur sedis apostolicas quid de episcopis sanctus asseveret Leo. Quibus,
praesulum,et ea qu;e prffi multitudine vix per sin- inquiens, etsidignitas communis est, ordo tamen
gula voluminum corpora reperiuntur, cum omnia generalis est, et revera unus de septem Ecclesiae
et omnium decessorum suorum decretalia constitu- gradibus est, metropolitanorum scilicet et reliquo-
ta,a(quri docretales epistolas,quas beatissimi papa; rumepiscuporumordo.EtquoddicitApostolus,opor-
diversis temporibus ab urbc Roma dederunt, vene- tetepiscopum irreprehensibilem esse, non video
rabiliter esse suscipiendas et custodiendas eximios minus metropolitanis quam cffiterisepiscopisconve-
pra?sules, Leoncm Gelasium, mandasse C nire. Nisi forte episcopatu se privet quisquis metro-
scilicet et
probavimus. Quamvis et hoc quod sa^pe commomo- politanorum ad se hoc Apostoli dictum non teslimet
ratus B. Leo, apostolicce sedis antistes, ad Ana- pertinere. Unde nos non minoris numeri nec alte-
stasium Thessalonicensem archiepiscopum scribit rius famae accusatores, testes vel judices qucerimus
(('/)«<. 82), quorumdam vestrorum pr«sumptionem episcoporum, quam exigimus in causis
in negotiis
potentissime ferlt, et quod talia ncgotia nobis in- metropolitanorum. Unde tam illorum quam istorum
consultis diffinire minime debeatis, manifeste de- negotiorum nobis exitus reservari raerito voluraus et
nuntiat. Ait enim : Nam cum majora negotia et dif- jure decrevimus. Tofius enim Ecclesia^, Deo auctore,
ficiliores causarum exitus liberum tibi esset sub generaliter soUicitudinem gerimus, et omnium uti-
nostrae sententic-e exspoctationesuspendere,necratio que qui Ecclcsiam faciunt cura constringimur, atque
tibi, nec necessitas fuit, in id quod mensuram tuara omnium quorum nos maxima cura exspectat, no-
excederet deviandi. Et item deinceps Prffisertim, strum prajcipue debent promereri judicium, sicut
:

inquit, cum etiamsi quid tale aliquid mereretur, Innoccntius ad Alexandrum scribens Antiochenum
exspectandum tibi fuerit quid ad tua consulta rescri- {episl. 20), non scilicet solum metropolitanorum,

berem. Et paulo post Sed etiamsi ijuid grave into-

: sod et omnium omnino saccrdotum, quinimo uni-
lerandumque committoret, nostra orat exspcctanda n vcrsorum qui se de ovihus principaliter divinitus
onsura, ut nihil osse prius decerneres quam quid Pclro commondatis esse non nesciunt id est non :

nobis placeret agnoscores. Quod nos quoque de Ro-
thado vobis non irrationabilius diccre possumus,
quia dum octo fere annos ventilaveritis, nec ratio
vobis nec nccessitas (uit in id quod mensuram ve-
solum cunctorum qui de illorum nuraero sunt de
quibus Dominus principi apostolorum dixit Tii ali-
quando conversns confmna frulres titos [Luc. xxii),
sed etiam qui de his piscibus sunt, qui intra rete,
:

k
strara excederet deviandi. Sed etiamsi quid grave quod ab ipso ad littus trahi specialitor jussum, esse
intolerandumque committeret, nostra erat cxpe- se rocognoscunt. Adhuc tamen percontari propter
ctanda censura, ut nihil prius docerneretis quam contentiosos libet qua;nam judicia, vel quorum esse
quid nobis placeret cagnosceretis. Sed dicitis judicia majora negotia prffidicatis, si cpiscoporum causas
episcoporum non esse majora negotia, nec difficilio- non interprcTcipuacomputatus ncgotia? An laicorum
res causarum exitus. At nos horum merito judicia etvulgarium populorumjudiciaintermajorancgotia
majora nogotia dicimus, el difficilioros causarum ponitis, quos pene quutidie cum vestris et sine ve-
905 EPISTOL.« ET DECRETA. UC6
slris et sinc vestris cpistolis addiscuticndos et judi- X plurimum commcudut, vcrum cliaui rcm dc(|ua agi-
candos suscipimus, et discussos, vel judicatos, vcl lur in paucis astruit et ostendit,nobis videlicet brcvi
absolutos dimittimus?Denique autsiEcularium judi- sermone propinans quod dc m,ultorum voluminum
cia inter majora, et episcoporum inter minora nego- fontibus hausit. Scribens cnim episcopis per Dai'-
tia collocabitis, et vobis episcoporum, nobis laico- daniam constitutis, inler caetera {epist. 11) Nec :

rum Judicia reservabitis aut certe, si cpisooporum

: plane, ait, tacemus, quod cuncta per mundum novit
judicia sunt majora negotia, juxta Leonem liberum Ecclesia, quoniam quorumlidct sentenliis ligata pon-
vobis esse debuit hsc sub uostra3 sentenlia: exspe- tificum sedes beali Pelri apostoli jus habeat rcsol-
ctatione suspendere aut si persona judicandi tale
;
vendi, ulpote qu« de omni Ecclesia fas habcat judi-
aliquid mcreretur, exspectandum vobis 1'ueral quid candi. Itemad episcopos Orientales,post quingentos
ad vestra consulta rescribercm.Absurdum est enim inquit, annos conslitutaChristi eos velle subvertere,
ut laicos quosque et minimos qui sunt in ecclesiis cum triginta hominum non possitab-
annorum lex
vestris, nostro miltatis judicandos, ct addatis quoti- rumpi,sanctuui Athanasium ideo non damnatum a
diano labori et episcoporum, qui praaeipua Eccle-
; synodo Orientis, quia sedes ista non conscnscrit, vel
si;e raembra sunt, vcstros subdatis deliberationis sanctum Joannem Conslantinopolitanum, vel sanc-
arbitria. tum Fiavianum.Si crgo hac non sonsontiente sola,ii
His vero tandem omissis, Deo duce, scitolc nos^ damnali a synodoOrienlis,non potuerunt essc dam-
quod tcmeritate magistra perpcram a vobis cominis- nati, consequens est etiam, qui eadem sola dam-
sum est, ot quod inconsultis nobis in Rotliado fra- nante, sine synodo damnatus fuerit, damnatus sil.
tre et coepiscopo nostro prcepropere perpstrastis In quo inter cajtora notandum est quia si hos qui
(etiamsi nunquam sedem apostolicam appellassell, poslquingentosannosstatutaChristi tantabant sub-
Dei anctoritate, et bcatissimorum Petri ac Pauli vertere, tanta vir sanctus increpatione redarguit,
prmcipum apostolorum, seu omnium dccessorum cum triginla annorum lexbominum nonpossit ab-
meorum, necnon et sanctorum trecentoruni decem rumpi, quanto magls exprubrandi sunt qui ea etiam
et oeto Patrum qui apud Nicaiam sub Canstanlino post octingentos et co amplius annos nituntur evel-
pio principo convencrunt, penitus cvacuantes etin lcre? Qua; vero statuta Christi dixerit, inferius
irritum ducentcs^prajfatumRothadum pristinogra- declaravit, cum sola sedc apostolica non consen-
dui, pristina; dignitati, pristino reddidisse prorsus tiente neminem posse damnari, et sola ea consen-
honori ; ita ut divina mysteria conficiendi priorem tiente, qui damnatus fuerat, damnatum haberi ex-
lacultatem adeptus, omnique saccrdotali restitulus posuit. Statuta itaque Christi dixit post quingentos
oClicio, sine cujuslibct eontradictione, propriic rece- annos subverlere ;
quia jam quinquies centum circi-
pl.e libere prssit Ecclosiai, a qua inconsultis nobis C ter anni praeterierant,quandovcncrabilis papa dixit
cxpulsusest.Denique cum antc bicunium scriptis et sedcm apostolicam hn3C slatutaChristi promeruisse.
verbis instanter egissimus ut idem Rothadus aut Privilegia enim sua a Ghristo Ecclesia Romanaper
propriae redderetur Ecciegiae,aut certeRomam cum Petrum consecuta est,et ipsa sunt staluta Christi :

vicariis vestris et ipsius aecusaloribus ad exami- qua3 quidam tunc post quiugintos, nunc post octin-
nandum et judicandum nobis dcstinarelis, ct nihil gentos annos cxinanire conantur.Ecclesi«,inquam,
apud vos impetrare potuissernus, dum modo hoc, Romanas adeo suat antiqua et vetera privilegia, ut
modo illud ad e.xcusandas excusaliones in peccatis NicKna synodus, sicut * Bonifacius prKsul aposto-
objiceretis ; tandem aliquando, Deo inspiranlo, et Thessaliam conslitutis scribcns
licus episcopis per
Nicajna; nobis synodi decreto suffragante, non aliquid super eam ausa sit conslituere,
quo inter ait,

caetera praecipitur ut suis privilegia serventur Eccle- cum videretur nihil supra mcritum suum posse con-
siis, ratum duximus jam factum Rolhadum, memo- fiteri. Omnia denique novcrat huic Domini sermone

res scilicet privilegiorum apostolicae sedis,a vincu- concessa. Si amnia, ergo ct cpiscoporum judicia.
lisquibusillum, ne uteretur officio uec suffipraeesset Perhibente autem beato Bonifacio quod Nicaena sy-
Ecclesiae, colligastis, quia uos non censuimus, ab- nodus supcream,haud dubium quin Romanam Ec-
solvendum. Neque enim tam stolidus tamve potcrit n clesiam non ausa sit aliqua constituore,cum videret
traditionis tramite devius inveniri, qui caeleris Ec- nihil supra meritum suum posse confiteri, omnia
clcsiis privilegia servari et soli Romana; Ecclesiae denique huic noverat Domini scrmone concessa :

adimi debere perhibeat, qux omnium Ecclesiarum et objurgante sancto Gelasio eos qui conslituta
magistra, mater et caput est. Si quis autem tacita Christi volobant subverfere, cum privilegia Roma-
forte, quia non audet aperta mussitatione fateri, n« sedis moliebantur infringere, manifeste datur
Romanae hujusmodi Ecclesi» privilegia non fuisse, intelligieadem esse constituta Christi quae sunt
quibus sedes apostolica aliorum ligata prssulum fa- omnia illa qus huic EcclesicE synodns Nicajna no-
cultatem habuerit dissolvendi, praetcr quod prisca verat Domini sermone concessa. A tempore quippe
rerum probationc, et nonnuUarum recitaliono scri- quo Fynodus Nicaina fuerat consummata, nondum
pturarum convincitur, testis est bealus Gclasius, quingenti usque ad Gelasium anni transierant, ut
quemidcirco adlestimoniurnsuperhispcrhibendum dcNicamaj synodi stalutis tanttis vir dixissevidcatur
produximuo, quia hunc nou solum vita cl doctrina cos post quingeutos annos s^aiuta Christi velle sub-

P.\Tr,oL. CXIX. 29
907 NICOLAI PAP^ I. 908

vcrtere. Restat ergo iit illius temporis mentionem A dus, venerabilis episeopus, paratus sit omni regula-
fecerit, a quo qiiingentorum circiter annorum cur- riter poscenti de se, quia Deo propitio nulli parti
ricula usque ad se devolutapotcrant compreliendi. faveie volumus contra justitam, coram sedis apo-
Christus cnim privilegia constituta in Petro dispo- stolicae prffisule reddcre rationem. Ita duntaxat ut,
sita vel firmata Romanae contulit Eoclesiaj, super secundum majorum diffinitiones, sn^e omnia quEe
quam nihil synodus quffilibet ausa est merito con- prius possederat inlegro jure recipiat;adeo ut talis
stituere,cum sciat omnia illi Domini sermonecon- omnibus qualis ante sententiam contra se
sit in

cessa. Dispensationem quippe redemptionis humani prolatam fuisse dignoscitur.Sicque demum,Ecclesia

genorisantetemporasteculariaDominusomnipotens recepta, et cpiscopatu libera securitate possesso,
penes se ordinatam custodiens, et tempore carnis proximis et amicis, rebus.et ipsis resumptis viribus,
ostendens, ascensurus ad coclos, in apostoli Petri, vestitus quoque, et spiritualibus annis tectus,accu-
perquametapostolatusetepiscopatus sumpsit exor- satoribus respondeat suis, et unde impetitur, ple-
dium,confcssione curaque priecipue collocavit;qui nissima studeal hos qui foris atque intus sunt sa-
tuncperseetdeincepspersutesollicitudinishreredes, tisfactione certificare.
circa humanum genus, qus sibi Dominus commen- LXXVI.
davit, non destitit exhiberc. Ha;c enim ille, hffic „ AD CLKRUM £T PLEBEM SUESSIOXIC.\M.
modo
successores ejus ex tunc agere non omittunt, (Anno 865)
modo dccrelorum suorum cpislolis ab urbe
verbis, iU restiluium sihi liothaduin cpiscopum omni affectu
Romana diversis temporibus datis, commissarum e.vcipiant.
sihi ovium providenliam principaliter exercentes. Apud Mansi, [ibid.]

Itaque Rothadum episcopum, de quo hactenus no- Clero et plebi consistenti Suessioni.
stris contempsislis obedire mandatis, tandem a Siout priorum parentum est de orbitate natorum
nobis,imoaDoo,pristino gradui restitutum benigne acri valde lamentatione lugere, ita devotorum fi-

suscipite, quia ille evangelicus filius rediens non liorum proprium est dc patris amissione vehementi
solum suscipi meruit, sed et dignus paternis eom- moerore affici et ardore valido cruciari ; ac per hoc
plexibus invenitur, ct iinnulum lidei recipit,ot slola contra naturam quodammodo agitur, si una pars
circumdatur, per quam quid aliud quam sacerdotii sine alterius partis societate anxietnret doleat.Sed
declarantnr insignia? Nec probabilis exstitit apud in hoc vos, charissimi fllii, sicut de vobis frequens
patrem senior lilius, quod invidit recepto nec tan- narrat opinio, nequaqum, Deo gratias, frigidi, ne-
:

tum meriti habuitpcnespatrem perseverando.quan- quaquam exstitistis ingrati. Denique nullus dubitat
tum noxai contraxit non recipiendo germanum. quas dcvotio vestra, proprio destitutapr.Tsidio,ipsa
Ergo suscipite illum ut fratrem,suscipite,inquam, C quantum ad hominem pertinet orphana rcmanens,
illum ut mea viscera. Sollicitos autem vos pro sa- varias etmultipices calamitates pcrlulerit. Sed ille
lutelibenter audio:contra caput etiam si faciendum qui fidelibus discipulis dixit, Xon rclinqnam vos or-
est, non libenter admitto. Cui manus porrigenda phanos (Joan. xiv), non solum prajsenti sua maje-
est, vobiscum porrigo,cui porrigo.mecum porrigite. state protexit, sed etiam propitia, quo desolati et
Si cui autcm aliquid donastis, et ego. Nam ct ego, destituti eratis, pro sua redonavit pietate roctorem :

etsi quid donavi propter vos, in persona Ghristi, ut
non possideamur a Satana. Non enim ignoramus
versutias ejus.qui super discessione Iffitatur. Apostoli terius impcrans et competenter erudiens.Ecceenim
vero declaratcc benignitatis herba sunt, sicut ea viri
beatissimi apostolica! sedis praesules, Innocentius et
Bonilacius,sapientissimerepIicarunt,Porroquisquis
contra hoc nostri apostolatus decretum, post noti-
tiam ejus se cfferens, sa^pe fato Rothado episcopo,
ad recipiendam et regendam SuessonicaB urbis Ec-
clcsiam, aliquod palam vel ooculte pr«paraverit
offendiculum,velsipersona;ipsiusquoquomodoinsi-
diatus exstiterit; quinimo si quis vestrum ad Eccle-
siam recipiendam illi, tanquam frater fratri, adjuto-
riura non prsestiterit, utpote qui videt fratrem suum
necessitatem habere, et claudit viscera sua ab eo,
et voluti is in quo charitas Dei non manet, ab ipsa
charitate, quae Deus est, et a corpore
Christi, et a nobis qui membra illius sumus, habea-
tur omnimodis alionus. Horro ne justitiam regere
nostrfe tantum videamur vohinlalis arbitrio, ac per
hoc ccstimeniun canonicis legibus contraire, sanci-
jnus atque dccernimus quatonus saspedictus !\otha-
nobis scilioet,qui in eo vivimus, movemur et sumus,
ad eum vobis reddendum nutu sure miserationis in-
venerabilcm virum Rothadum, fratrcm nostrum et
coepiscopum nostrum, vestrum autem patrem, pa-
slorem atquo magistrum,cujusIonga jam eruditione
instructi, cujus olim sacri verbi pane rcfecti, cujus
diuturnis laboribus et vigiliis circumsepti, cujus
magistcrio ct doctrina Deo estis auctore rcfecti,
prioris infulis sacerdotii et pristinis redintegratum
j)
honoribus ac omnibus episcopatus officiis restaura-
tum, vcstra3 alacri devotioni et pia dilectioni remi-
simus.Habetis prffiterea in hoc beata; recordationis
AthanasiiprudentissimisacerdotiseKomplum:cuju3
tolcrantia cui non consolationi sit? cui non sppm
faciat ejus inexspcctata reversio? Ejicitur Ario prae-
et sanguine scquentc.scd revocandus Domino prosequente.Pas-
sus est carcerem, passus est angustias, nec mirum,
si vir apostolicus ea passus est, quibus se Aposto-
lus gloriatur exercitatum (// Cor., xc). In his tamen
omnibus secutus est illum, qui sibi in tribulationi-
bus sc piaccro testatur, fugatus illinc, ct in nostris
 :

009 EPISTOL^: ET DECRETA. 910

parlibus roboratus egt.Doniquebic ei rerlinlegralus X buorimus, scripserimiis ot coluerimus. Et ideo au-

status est,in hac sede requiem communionis invc- ctoritale Dei omnipotentis, et beatorum apostolo-
nit,a qua semper cathob"cis subvenitur. Saucti rum Pctri et Pauli.et omnium dercssorum meorum
autem paps Go^lestini verba sunthffic {epist. 4, ad sedis apostolicK prffisulum, pristino gradui,ac pri-
Const.), qua3 nos Rothado possimus non inconve- stinaj reformamus quicunque tibi
ecclesioe : ita ut

nienler aptare, prster quod illercverendi Athanasii, ad recipicndam ecclesiam olim commissam,veI
tibi

et blasphemi Ariimentionemfecit: in praesentiarum ad cpiECopaleministerium peragendum.aliquatenus

vero Hincmarus prosequens, et Rotbadus innocens impedicrit, donec acquiescat, et tibi obsistendi co-
in causa sunl.Gaudete itaque, fralres,in Domino,et natum deponat,a sacrosanctis mysteriis, et ab ec-
iterum dicogaudete: modestia vestra nota sit omni- clesia; sit ingressu remotus,atque ab omni commu-
bus bominibus. E.\suUate, niii charissimi, et de nione fidelium sequestratus.Quia quem prffisentia-

reddito vobis patre, Deo immensas gratias persol- liternemo accusat,nos inter damnatos habere,nec
vite. LaBtamini, oves Dominicae, ac pro restituto possumus,nec debemus. PrKcipue cum damnatores
pastore, summo Pastori laudum officia canite. Con- tuos, vel vioarios eorum, frequentibus apcstolatus
gregamini,rilii excel=i,e.\ite obviam ei.tripudiantes nostri voeaverimus apicibus, et nullum ipsorum te
cum hymnis et psalmis, et canticis spiritualibus, j. accusantium videre penitusquiverimus:sed tantum
altisonaDomino prasconia concinentes,illum susci- quidam prKsens positus, et alii seriptis suis nobis
pite cum bonoie,adite eum cum hilaritate, obedite significaverunt,quod nulla te accusatione impetere
ei sicut patri reverendissimo, sicut magistro, et in voluissent,sed nec otiamsi secundum jussionem no-
omnibus circa eum ut devotissimos vos quietissi- stram venire poluissent,adversus sanctitatem tuam
mosc[ue filios exhibete : seientes divinum pra;sidium accusationes aliquas altulissont. Et proinde, quia
procul dubio non ei defuturum, et quandiu spira- per tot curricula tcmporum,sufficientibus datis in-
culumomnipotentis erit, et halitus vit;e spirabit in duciis,nullus ad tui ;icrusationem accessit,pra3cipue
naribus meis, solatium nostrum in suis 0[>portu- cum reddendam rationcm paratus semper ex-
tu ad
nitatibus adfuturum. Qua de re rursus apostulatus nos te nee damnarc possumus, nec inter
stiteris,

nostri prff!ceptione vestraj unanimitati jubemus, damnatos relinquimus. Resumcit crgo venerabilitas
quatenus taliter agere vestra satagal induslria,ut in tua officium olim commissum,fruatur beneficio divi-
nullo sine aCfectione circa jam fatum virum et epi- uitussibi collato, utatur episcopali miuisterio, pri-
scopum vestrum roperiamini : sed ita noslris pro stina dignitate resumpta recipiat ecclesiam quam
eo monitis pareatis, ut animadversio quaa de con- tibiDominus comniendavit,ct quamtu quoquebonis
temptu nostri oriri potcrat, in retributioncm justa3 initiis percepisti,et veraci ac multiplici fama testi-

mercedis concedcnte Domino convertatur. C monium tibi dante,dignis successionibusadornasti

LXXVII. ita ut sine quacunque et cujuscunque contradi-
AD ROTHADU.M EPISCOPUM SUESSIOXE.NSEM. ctione,vcI impedimento, talis habearis in omnibus,
(Anno 8tJ5.)
qualis anle prolatam in te cxcommunicationis et de^
Qiwd illum ita ut panrlum deinccps csse
restiluat,
posilionis sententiam exstitisse agnosceris.Sane ne
velit adversariis respondcrc, si quid eoneutur ohji-
cere. justitiam regere nostrae tantum videamur volunta-
[Apud Mansi, ihid.] tis arbitrio,ac per hoc ffistimemur ecclesiasticis le-

NicoLAUs episcopus,servu8 servorum Deircvercn- gibus obviare, sancimus ut sanctitas tua,prius re-
lissimo et sanctissimo Rotiiado cpiscopu sanct;e ceptis omnibus,qua! ante possedissedignoscitur, et
Ecclesiffi Suessionicce, ecclesiffi potestate fruens,et per aliquoJ tempusin-
Decessorum e.xempla meorum imit.nns, mirabi- olfonse gubcrnans.resumptis viribus,et sibi abbatis
liumquevirtutum eorumflagrantiam sequens.opor- omnibus redintegratis, sic demum, si qui sunt qui
tct omnibus larga me bujus Ecclesi."c, qux mater tibi aliquid conentur objicere, fortis jam et valida

est omnium Dei ecclesiarum, pietatis ubera prse- luctamina aggrediatur et

cum ipsis disceptationis ;

parare,atque universis undique ad eam confluenti- juxta quod ratio dictat, et sacrs praicipiunt san-
bus,tanquam fidelem et prudentem summi patris- n ctiones.vestitus cum vestito,et armatus cum arma-
familias servum, apertum ejus exhibere misericor- to,eccIesiastico moro, tempore a nobis prajordinan-
diae gremium. Et ideo, quia constat sanctitatem do.coram sedis apostolic;e pra;sule,contra tuos ad-
tuam metropolitano tuo,et quibusdamejus sequaci- versarios conflictum incas, quidquid regulariter
bus te impetentibus, nobis inconsultis gradus tui diffinitum fuerit procul dubio suscepturus.Quia vero
jacturam sustinuissc,et ecclesia propria caruisse de sancta; Ecclcsi» Suessonicae, vel de sibi compe-
;

ac deinde nobis etiam decernentibus hanc minime tentium diversorum locorum rebus,multi multa de-
hactenus accepisse, etjuxta quod jusseramus.nul- traxisse,ac diverso modo hactenus illis frui dicun-

lam tuffi dileclionis restilutionem habere:No3 hanc
depositionem, utpote qu« sine ulla nostra ratione
irregulariter est effecta, depositionem nec fuisse,
nec esse doliberamus,cum etiarn nec fuerit dies qua
el absenlem,et prcesenleni.iion inter episcopos ha-
tur,sancimus atque decernimus,ut post secundam
ettertiam conventionemetadmonitionemsanctitatis
tu», quisquis res prasfata! ccclesiae, quibus tu ali-
quando ad usum vcl sustentationem illic servien-
tium,vel tibi obsequenliunijlVuitus fuisse dignosce-
 011 NIGOLAI PAP^ I. 912
^,rolincre, et sibi ulterius absquc volo tuo vendi- A inrormis habetur? Concipite itaque filii pacem,par-
care tentaverit,ct illas qualescunqiie,ct ubicunque, turite justi"iam, et alternam amplectirnini chaiila-
et quantaecunque fuerint possidondas pra^dictaj Ec- tem.Audite quid dicat Apostolus Paccm sequimini :

clesiffi Suessonica3 minime dimiserit, tanquam sa- ciim omaibus (Ilebr. xii). Et rursus Quod, inquit, :

crilegus anathematis reus vinclus.ab Ecclesi» gre- cx vobis cum omnibus hominihus pacem habentcs
est,

mio,atque sacro corpore, et pretioso
Jcsu Christi sanguine,donec proesenti decreto nostro
acquieverit, habeatur omnibus modis alienus, et
tanquam violentus invasor atque tyrannus,sit Chri-
stianorum communione privatus ita ut qui hujus-
modi in communione susoeperit,simili p(rna tenea-
tur astrietus.Scriptaper manum
narii,etscriniariisanc!K RomanreEccIesiK,inmense
Januariijindictionexiii.Renevale innomineDomini.
Lxxviir.
Domini nostri (Piom. xii). Unde intimo mentis intuitu, et summa
est diligentia perpendendum, quoniam si tantus
Apostolus cum omnibus hominibus pacem sequi.et
cum omnibus pacem habere commonuit,quanto po-
: tius,quantoque salubrius cum his sequenda,et cum
illis habenda est pax, quibus consanguinitate pro-
Pctri notarii rcgio- pinquiorcs,et materia carnis proximiores, ac jura-
mendo servandae vicariae pacis connexi arctius esae
ferimini?Qua de re nunc mihi sermo est,et ad re-
gium culmen vestrummeumtcnditeloquium ad ea :

CAROLIJM C.\LVUM REGEM. T> videlicet vos dirigens, per quas non solura terrena
.\D

(Anno 86.5.)
regna debito jiire po3sidendo,dies vestros in quiete
llorUUur adpacem (a) cum Ludoviro imperatore nejiole
maxima transeati;^: verum etiam beatitudinishscre-
mo niinendam, ul Arscnio cl qucm tcyatum in ditatcm capcsscntes, filiorum quoque Dei vocabula
Galliam mi(lit,lidem hnbeat. sortiamini.Scriptum quippe est . Bcatipacifici,quo-
[Apud Mansi, ibid.] niam filii Dci vocahuntur [Mallh. v). Igitur memores
NicoLAUs, servus servoruTi Dei, dilecto lilio Ca- estote,fiIii dilecti, memores
nominis Domini
estote
ROLO glorioso rcgi. Deinostri,cujusmentionemcoramnonnuIIistestibu3
I-nitium locutionis mea;,quam advos nunchabeo, facientes, terribili eslis alternam pacem invicem
charissime, ecce cum apostolo Paulo sumit exor- pacto poUiciti, et perlimesccntes tantum nomen in
dium,et vox mea vox illius cst, dicens : Filiolimci, vanum accipere, rcddite Domino juramenta vestra.
quos iterum parturio, doncc foniictur Cliristus in Fcedus, quod ad alterutrum pepigistis, inviolabili
vohis (Gal. iv). Quo autem modo Christus formari mancat apud vos veritate rcpostuni, et immaculate
melius in cordibus vestris poterit, quam si evulsis vigeat vestra sublimitas, insignia lidei cunctis cir-
. ex prajcordiis veslris odiorum et simultatum vepri- cumquaque nalionibus reprffisentans.Parcite gladio,
bus, pacem in visceribus vestris concipialis
^ qua3
^
et humanum fundcre sanguinem formidolosius
Christus est,sicul per euradcm .\posloIum de eodi- f' exhorrescile. Cessct ira, sedentur odia, sopianlur
citur : Ipse est pax veslra, qui fecii uterque niium jurgia, et omnis ex vobis simultas radicitus extir-
Ephes. i),et charitatem in invicem observetis qua3 petur.Unusquisque vestrum sua sit sorte contentus,
Deus est.veluti a Joanne describitur Dcus charilas: et funiculo ha;reditatis divinitus sibi collatopacifice
cst {I Joan. iv). NuIIi ergo dubium
quod qui cst, porfruatur, aliena jura non invadcns, non subtra-
charitatem et paccm in se non habet,Christum Do- hens, non conturbans. Liceat dilcctissimo filio
minum Dcum nostrum, qui per ha:c vocabula de- nostro, vestro autcm nepoti, a Deo conservandum
signatur, e corde suo projecerit, et quasi confor- imperium suum,cum regno proprii gcrmani,quieta
raatum ex intimis uteri sui pepulerit. Quamobrem possidere tranquilitate,et statui ejus summa secu-
necesse est ut.sicut sancta mater Ecclesia, cui mea ,
ritate consuIere,el gubernacula ditione debita rao-
humilitas per abundanliam divinffi miseralionis derari : ad salutemvidclicct ac defensionem populi
prajost, ut habitaret Christuspcrfidem in cordibus Christiani;et ad sanctai matris sui-BjRomansBScilicet
vestris,olim vos pcrEvangclium gennit ita quoque, insignis Ecclesia', libertatera et sublimitatera. Non
:

ut per ministerium apostolatus mci in prKcordiis autom in vobis glorise typhus,non supercilii fastus,
vtstris per pacem et dilectioncm idem formetur nonaIteriususurpanditerminosarabitio,sedjustitia,
Christus, nunc vos iterura parturiens gignat, et ut Q charitas.et concordia regnet,ac summuin pax inter
iu virum pe:'fectum occurratis informet. Quomodo vos teneat omnino fastigium. Sane cum pro eon-
autem Christus in vobisformari potest,qui in scissis cordia scribimus,cum pacem pra;dicamus,de ea nos
mentibus non habitat? qui totus est pax,totus jus- concordia, vel pace,non opineminiagere,quam solet
titia, tolus est veritas? vel in vobis quomodo for- mundus diligere, ac reprobi adinvicera observare.
matur, qui licot in pectore vestro suam
pcr fidem Deuique illi, ut liberius et audacius possint raala
sanam] solidus et integer habitet, per
[cdit. Ptoni., perpetrare qua; cupiunt, et plures ac validiorcs ad
discordiam taincn minus in vobis perfectus,et velut quffi gestiunt reperire, unanimitatem student, et

(«) Cum Ludovico impcratore.De regno Burgundise, fratris rcgnuni sui juris esse contcndcbat.Hinc lila
ut opinor,post Caroli regis obitum fuil conti-oversia. epistolffi hujus, Liccat vcsfro ncpoti impcrium suum
Nam a Carolo Calvo fuissc occupiituin, indiearc vi- cun rcgno proprii gcrmani quicta nossidcrc Iraniiuili-
dentur oapitula in Burgundiam ab co missa titulo tatc,cl alia in cpistola sequcuti. Jac. Sirm.
x.xsii.At Burgundiam Ludovicus impcralortaniiiam
913 EPISTOLiE ET DECRETA. 914

pncom intor se irrefrngabililer, d impra;terinisso A. rismata prjedicalo,rliscorcliam destriiito.unanimita-

tenero. Qnam Dominiis sciens, et liano a siia pace lem ;edificate, odia cxsfirpato, charitatcm plantate,
secernens,dilectoribus suis aiebat : P«fcm,inquiens, rixas dissipate, pacom evangelizate. Haud talem,
relinquo i<oLiis, pnccm meam de vohis (Joan.' xiv) : quodabsit,unanimitatem velpacem,qualiJudacorum
?«eflm,inquit,nou dilcctorum mundi.Unde apte sub- usaestinDomini Salvatorisnece conspirans factiosa
didit : Non quomodo mundus Quod
diU, c(jo do vohis. caterva, vel Herodes et Pilatus ex inimicis eodem
qualiter accipiendum sit,sanctus Augustinus salu- tempore adinvicem pepigerunt. Sed tulem, qualem
briter et luculenter exponit. Cajtera vero, quaa, ne audierunt pastores ccclestem militiam in nativitate
modum excederemus epistolarem.huic paginaj inse- nostri Salvatoris oanere,cum diceret Gloria in ex-:

renda non duximus, Arsenio reverentissimo et celsis Dco,et in terra pax hominihus bonx voluntalis

sanctissimo episcopo, apocrisiario et misso apo- {[ue. ii). Intonans enim, pax hominihus, subintulit,
stolicffi sedis, et consiliario nostro, defa^catissime bonx roluntatis, ut malevola^ voluntatis homines a
prosequcnda non indecenter, ut crcdimus, scrip- pacehnjuscemodisequestraret.Namperversiquique,
tis et dictis injunximus. Cui bene faciet gloria quo pacatiores sunt invicem, eo procul dubio ad
vestra in cunctis attendens, et in his qua; sibi, ex agendumperperam validiores exislunt.Unde et Apo-
nostri apostolatus auctoritate, de pace sanctae Ec- r, stolus, non solum evangelizantium bona (Rom. x)
clesiffi perhibuerit.non immerito credula vel inam speciosos pedes admiratur, sed et evangelizantium
bigua, fideni certam accommodans. Incolumem pacem {llcbr. xii) addens.nulla bona sine pace, nec

excellentiam vestram gratia superna custodiat, di- rursus pacem sine caeteris bonisinnuit Ibre sequen-
lectissime tili. dam.El alias pacem cum omnibus et sanctimoniam
LXXIX. sectandam pra2cipit, sinc qua nemo videbit Deum.
AD EPISCOPOS IN HEG.NO CAROLI CONSTITUTOS. Quas ita connectens.unam sine altera minus osten-
(Anno 805.) dit esseproficuam. Habentes ergo, charissimi,dile-
Quod pacis sludio Arsenium lcgatutn miltal; proindc clionem in vobis,pacem sequimini cum omnibusct
reijem ad eam cum Ludovico Auguslo ncpole suo con- sanclimoniam non paccm,qua etiam corvi potiun-
:

servandam hortenlur. lur in invicem, sed quam simplex, et a laniatu

NicoLAUS episcopus, scrvus servorum Dei,omni- prorsus extorriscolumbarum possidet miranda
bus revcrcntissimis et sanctissiinis confralribus concordia. Non solum autem vos pax Dei, quffi
nostris, archiepiscopis et episcopis in regno Caroli exsuperat omnem sensum,custodiat,sed etpervos,
gloriosi regis constitutis. omnes qui sub vcstro moderantur regimine,coadu-
Studium nostrum semper fuit, et est, fratres net et vinciat. PrEecipue regem vestrum quantocius
dilectissimi, ut pro aedificando C informaresatagiteadeaquae illi scripsimus,etjuxta
mutuae charitatis et

pacis bono, non solum his qui prope,sed et his qui quod eum instruximus exhortantes videlicet, ut :

longesunt,officiinostrivellerausjugem,etimpigrum memor sit memori» districli judicii, cujus nomen

exlondere famulatum, ad si quoque inter caetera, multis audientibus nominans, jurejurando conser-
qu=o suggestionibus vestris inter vos a nobis dispo- vandam fratribus eorumque liberis inviolabilem pa-
nenda crebrius exegistis, hortatu vestro plurimum oem spopondit,et pertimescens tam tremendum no-
invitati.SedinnumerisundiqueChristiDomininostri men in vranum assumere,reddat Domino juramenta
curam gerimus, labo-
Ecclesis, cujus principaliter sua,cui solum vota ultro Domino promissanon red-
ribus impedit, optabamus hactenus agere
hffic ut dere impium est. Commonete itaque eum,ut illud
profecto nequivimus. At nunc postquam toties, ut fcBdus,quod cum fratribus pepigit, perpetua unitate
ita dicamus, virMacedo,qui olim apparuit Pau-
ille conservet,etid immaculate custodiens cunctis de sc
\o,Transict adjuva nos{Act.x\]), per pias {eilit. Rom., imitabilo pra^stet exemplum.Parcat bello,et Christi
proprias)nobis sanctitatis vestrffi voces exclamavit, sanguinc sanguinom cmptum funderc magnopere
et nostro apostolatui ostium,per grutas Dco vestras, perhorrcscat scriptum quippe cst Virum sangui-
: :

ut crediiiius, orationes,sicut ipsi egregio lunc apo- num et dolosum abominatur Dominus (Psal. v).
stolo,tandem apertum est; nihil desidiae.nihil tanlo Q Uiide sua sit sorte contentus.et funiculo ha^reditatis
volumus operi tarditatis afferre sed potius cocptis: ccelitus sibi datae pacifice pcrfruatur, alienajura
aliis negoliis ecclesiasticis et pernecessaris parum- usurparenon tentans,nonambiens.Cessettemeraria
peromissis.rogabimusquaeadpaccmsuntJerusalem prn;sumptio, et avidi anhelitus medullitus compri-
illius scilicet, quaj partim in coelo jam cum sponso mantur maxime a finibus dilecti fllii nostri excel-
:

regnal,partim adhuc in terris incolatnret premitur, lentissimi Augusti, vel a metis rcgni uterini ejus
quatenus concordi» ac dilectionis fundamentis in longc dislantis.Permittalur orgo proslato pio impe-
cedificatione ipsius positis, fiat etiam consequenter ratori (cdit. Roni., prajclaro imperatori) quietam
pax in virtute illius,et abundantia in turribus ejus. duccre vitam atque tranquillam,et patruis suisnul-
Hujus rei gratia prfflsentia fraternitati vestra; scripta lara prffisumptionem monstrantibus,machaeraeusum
dircximus : quibus admoniti, sicut boni commilito- quem primum aPetriprincipis apostolorum vicario
nes, et quasi Dominica; vinea; cultores, vilianobis- contra infideles accepit,non cogatur in Christi fidelcs
cum expugnate (fors., cxpurgate), viitulum cha- convertcre. Liceat, inquam, ei regna sibi per h;e-
915 NICOLAI PAP^ I. 916

reditatum jusrlerivata,etai"instolio;osodis aucloiitiit;; \ uti-uni tanicn laborctis, nrcne jam apud virum fa-
firmata.el summi pontilicismanucapitisuperposito
diademateaugustissime decorata,oum suisfidelibus
omnino a Deo
pie ac justissime gubernare. Sinatur
protectum imperium suum,qiiodcum benedictione,
et sacratissimi olei unotione, sedis apostolicEs prEe-
suleministrantepercepit,adexaltitionem et quietem
matris su» hujus sanctae catholicae et apostolicas
Ecclesiae, licenter ac rectissime moderari.Alioquin
quisquis contra hujus nnstrcB salutifera) commoni-
tionis paginam agere forte prsesumpserit ,et id versus
jam fatum filiu m nostrum Augustum reterre tantave-
rit.noverit sibi et Deum omnipotentem,cujus
rium terminum nescit,refragalurum,etapostolatum
nostrum juxta competeus sibi ministerium procul
dubio reluctaturum.Porro scitotenos tamad glorio-
sum regem vcstrum, quam ad vos,Arsenium vene-
rabilem virum, Hortensem episcopum {edit. liom.,
archiepisoopura),apoopisiarium et missum
c» sedis et dilectum consiliarium nostrurr-.cujus a-
pudnosapprobataestndes,etcompertadevotio,etvo-
tum,et si labor vcster aliquid penes illum proliciat,
vcl cujus culpa si non profieit impediatur, nihil
nobis omnino significastis.Quamobrem daturintel-
ligihujusmodi taciturnitate ideo vos usos,quoniam
quidpiam utilitatis, quod intimare valeatis,penitus
non habetis. Quapropter obsecro vos per adventum
Domini nostri Jesu Christi.ante cujus conspectum,
vel pro legitimis certaminibus coronam,veI pro de-
sldia, quod absit, pccnam percipietis, ut tandem
aliquando recogitetis ministerium quod accepistis,
projiciatis desidiam,pellalis a vobis servilem timo-
impo- rem, resumatis episcopalem libertatem, corripiatis
speculatoruni et pastorum offioium, et precando,
obsecrando, suadenilo, modo caduca hujus mundi
,
prospera exponendo, modo in ceternum mansura
gaudia pra;dicando,jam nominatum regem,frequen-
tius adeatis,ot tam ex auotoritate Dei, quam eliam
apostoli- ex nostri apostolatus injuncta vobis prfficeptione,
quousque, si non obedierit banc quam nunc habet
is adulteram mulierem projicions,(initivam perman-

bis quoque persona vel est fortc non omnibusignota soriamque demus super eam sententiam, et exhor-
prudentia, destinasse.Quem tanto debeti.s et vos,et tari eum, ot admonere, omni torpcre ac metu

adraonitiono vestra filius noster rcx,benigne susoi- ropulso, curetis, et segnitia vel ta;dio deposito,
pcre, quanto scitis, quia pro cunctis laborat, dum quibus hactenus eratis deprcssi, hunc constanter
procommunibusEcclcpiaenegotiis,qua;omniurama- arguero, el decenter corripere studeatis, praBnun-
tantum fastidium non recusavit,assumere
ter est, : tiantes pariter et qua; illi ventura sunt, imo jam

imo ([uanto portando pacem,Christum, qui est pax imminent, videlicet quia post nostram, ac sancta;
vera in se longe latequc gestare dignoscitur. Ad Ecclesiffi inipsum prolatammanifestam sentcntiam,

quem vestra etiam sanctitas jungi,et cum sibi quo- nulla cum oo eritis communiono potituri.Nam ut e
quomodo adventus iilius innotuerit,accelerare non diverso colligitur.nostraj oommunionis cummoecha
renuat, quatenus alterna visione ao oolloquio fruiti C sibi sociata, ot iautoribus suis,ipse jam dudum fa-
qUcE circa veram pacem sunt, liquidius agnoscatis, ctus est exurs quod in opistola ot commonitorio
:

ita ut et vos legationis ejus tenorem,et ille,qua3 per Rhadoaldo tunc episeopo,et Joanni dederamus epi-
tot curiicula temporum anhelastis, evidentius com- scopo,legatione fungentibus in eumdem ipsum Lo-
prehondat.Tumque domum,si qu;c sunt qua3 pcrse tharium, liquido poterit inveniri. Ergo, fratres,
corrigerc possit,auctoritatenostra corrigat : reliqua estote ul fortissirni militcs,ut pervigiles pastores.et
vero, qu;e forte difficiliora sunt, apostolatui nostro venientcm lupum a longe inspicite, ac porituro im-
diffinienda reservot. Optamus frateraitatom et san- minontom gladium cnuntiatc. Eruilo hunc virum,
ctitatem vestram in Chrislo bcne valcre. qui ducitur ad nioitem, qui trahitur ad intoritum
liberare ne cessetis. Clamate, quasi tuba exaltate
LX.XX.
voces vestras, et annuntiate illi scelera sua, quibus
AD AnCHIEPISCOPOS IN REGNO LOTHARII COXSTITUTOS.
peccat, et peccare facit Israel. Quod si ille non au-
(Anno 865.)
dicrit, ipse in inquitate sua morietur, sanguisejus
Vt Lolharium lihercarguant, ct adullcram ijuam
supcr caput ejus erit, vos autem animas vestras li-
hahet projicere compellant.
berabitis.Tantum ut raemoros seraperillius senten-
[Apud Mansi, ibid.]
sitis, quam vobis ex Apostolo memoria; com-
n tiffi

NiGOLAUS episcopus, servus servorum Dei, reve- mendandam nunc apostolatus nostcr diffloratam
rentissimis et sanctissimis confratribus nostris ar- annotat : Si quis, inquit, non ohedierit vcrbo nos'ro
chiepiscopis in regno Lotharii rogis Ecclosiam Dci per epistolam, hunc notatc,ct noii commisceamini ciim
gubernantibus. co (// Thess. ii). Porro hoec et cstera, quse huic
S.Tpe, fratres obarissimi, apostolatus nostri pro piigina; inseruimus, Arsenio sanctissimo episcopo,
cauaa (si tamen oausa dicenda erit) rcgis Lotharii, apocrisiario. et misso apostolicaj sedis, oonsiliariu
sed utinam rogis,sollicitudinem cogiiovistis.Quippc nostro, vobiscum secundum volunlatem Dei exsc-
et frequentia super hoc nogolio scripta nostra vidi- quonda commisimus cui et benignitatem vestram
:

stis, et in fautoribus ipsius lantum fiagitium nos monstraro, ct dignam reverentiam pro amore bcati
jam vindicasse manifestissime nostis.Sed,proh do- Petrl apostoli, a cujus sede profectus est, exhibere
lor! nobis irremotis laboribus desudantibus, vos satagite. Optamus fraternitatcm seu sanclitatem
licet scripto nobiscum scntire tencrcquc profitcami. vcslram in CJnMVto bene valere.
917 EPISTOLyE ET DEGRETA. 91f

LXXXI. A cciiioili verbri nos fatcnr ignoramus.

intcllexeris,

AD ADONEM VIENNENSEM ARCHIfiPISCOPUM. Nunquid Gerarduscomes illum presbyterum conse-

cravit nunquid de ipsius est dimcesi? Ubi hoc le-
.'

(Anno 865.)
gisti ? ubi hoc didicisti ? Nisi quia presbyteri non
Cur synodus non fucrit celebrata. De Arsenio legato specialiter ecclesias civitatis, aut occlesife possessio-
in Gallias et Germaniam
misso. Gunlharium et
nis, aut martyrii, aut monasterii secundum sacras
Theutgaudum non fuissc prislino gradui restitutos.
Presbijlcrum Gcrardi comitis alteriusve cujuslibet regulas ordinantur, sed in domibus laicorum consti-
laici non recte appellari. tuuntur, et cum sfecularibus adeo conversantur, ut
non jam Dei et ecclosiae cujuslibet, sed illius comitis
[Apud Man.?i, ibid.]
atque illius ducis esse dicantur?ita ut impletumsit
NicoLAus episcopus, servus scrvorum Dei, reve- quod pcr prophetam dicitur : Et eril sicut populus,
rentissimo et sanctissimo confratri Adoni archiepi- sicsacerdos {Osc. iv). Quod fortasse unum est eorum

scopo Viennensi. qure, cum in nomine Domini convenerimus unani-

Miraris, frater, cur synodum dispositam non ce- miter in idipsum, oportebit docentius emendari,et
lebraverimus, cum nunc in-
in ea inter caetera quse tanquam vcnonatum ellehorum amputari. Optamus
congruunt [/"., longum est narrare de n fraternitatem vestram in Christo bone
ingruunt], et valore.

negotiis quae apud vos geruntur Deo auctore prasci-

LXXXII.
pue ventilare, ac una vobiscum, tecum scilicet et
CcBteris fratribus nostris decernere proposuerimus, ad aruuicu.m auciiiepiscopum vesontionexse.m.

et vos per quos res illarum regionum, qua; vobis (Anno 865.)
magis pro vicinitate quam nobis nota; consistunt,
Hespondet ad consuUa ejusdem.
liquidius et suflicientius agnoscere sperabamus, et
[Apud Mansi, ibid.]
rursus quidquid Deo revelanto statuendum erat,
illis arbitrabamur partibus innotescendum,defueri- Nicolaus episcopus, servus servorum Dei, revc-
tis ;
praesertim cum vobis et omnihus pene ultra rentissimo et sanotissimo confratri nostro Arduico
Alpes existentibus Ecclesiarum Dei priBsulibus ad Bisontionensi Archiepiscopo.
synodum Romce celebrandam, et ad hanc seconvo- Inter cajtera virtutum tuarum insignia^qu» pluri-
candos fuerimus frequentius provocati, et pro his mis suntgratiarum actionibus cumulanda.summam
quae illicite perperam aguntur potissimum existaraus obedienliam tenerete conspicimus cumhumilitatis
salubriter agitati. Alias autem misimus Arsenium fastigio. Etcum tantam in te circa nos animi admi-
veneraoilem episcopum apocrisiarium et missum cernamus alacritatem.mentem tuam apostolo-
rati
apostolicae sedis et oonsiliarium nostrum,Galiiarum <-i rum spiritu tactam non dubitamus.Cui dumapri-
et Germaniffi partibus de negotiis instantis temporis mate suo, cujus nos licet meritis impares vices geri-
quajdam vobiscum rimaturum ac inventurum. Et mus, tantum verbo dicerotur, Vado piscari, illioo
ideo non putavimus vos debere deesse illis regioni- responderunt aientes, Venimus et nos teeum (Joan.
bus, quandiu ipsum illic me demorari constaret. XXI, 3) : ita quoque nunc unanimitatis tuce fraterni-

Unde bene faciet beatitudo tua si illi adhaeserit, et tas cum nos
pro lucrandis et abstrahendis e falsis et
in his quae ex nostra delegatione agendasunt, ejus amaris hujus mundi gurgitibus fidclium animabus
laboribus fraterne communicaverit. .Asserit autem studii gressum ponere solo sermone velle sentiret,
sanctitas tua quod fama ubique spargaturTheutgau- protinusquia nos sequi,quia per nostra cupiat ve-
dum et Guntharium dudum episcopos per nos pri- stigia gratanter incedere, nullam dilalionem passa
stino gradui restitutos ;
quod qualiter agi poterat suggessit,et usque ad mortem sc nobiscum contra
dum scelus, tam quod rex Lotharius in repulsione hostes dimicaturam.crebra legatione missaspopon-
Theutbergae reginas et admissione scorti commisit, dit. Sei oramus omnipotentem Deura ut cui factus

quam quod Ingeltrudis apostatrix etadulteraperpe- es in hujusmodi promissione consimilis, protegentc

travit, adhuc vigeat, cujus fautores fuere nescimus ipsoefliciarisinnegatione dissimiIis.Quanquam,etsi
si ipse aliquatenus animadvortis : praicipue in Gun- n talc quid accidisset, idem ipse fuerat in recupera-
thario, qui contra sacros canones decreta nostra post- tione forma penitus imitabilis, beatus scilicet Pe-
ponens^ministeriumsibivetitumjuxtapraecedentem trus apostolorum princeps, qui Malchi corporaliab-
consuetudinem contingere ausus est. Quamvis ergo scissa gladio aure inobedientiam, et in Anania et
hinc nihil usque adhuc in corde nostro teneatur, Saphira spirilali verbi mucrone mendacium etava-
tamen si de restituendo quoquam eorum aliquid ritiam perculit. Gujus dum sedcm veneraris etpr;e-
egissemus, consequenter sicut do casu, ita quoque ceptasectariSjCredimus quod patrociniaquoqueadi-
omnibus vobis de restitutione scribere curaremus. piscaris, et apud Deum intercessionum suarum teg-
Illud autem, frater charissime, ridiculose sonuit, mina consequare. Jam vero ad consulla fraternitatis
quod apicum tuorum gerulum nobis commendans, tuac.dequibusper litterarum tuarum portitoremtibi
huncpresbyterum Gerardi illustris comitis esse per- voluisti responderi, prout Dominus dederit, a quo
hibueris. Vere quod |;//'o quid. Hard.] hoc scribens cst oijuie daliua nptimum ct omne donum perfectmn
prudentia tua dicere vokicrit.vel quid superhujus- {Jac. 1, 17), mentis oculum dirigenles, charitati
919 NICOLAI PAP^ I. 920
tua^ rioii siiblrahemus soil polius la".qii:un ra'lilus A co|iulre otiieril, altrr qui superstes fuorit,et in ado-
graiis accuiJLuin douabimus. lescentioB annis adhuc dctinetur, si ingruente ali-

CAPUT PRIMUM. quo forte discrimine non

egit poonitudinem, et se
posse continere conqueritur, conjugii valet reme-
Hasigitur qu» duobus fratribus nupserint.vel qui
dio subveniri. Cujus indulgentia; formam volumus
duassorores uxores acceporint, conoilium NeocKsa-
etiam ciroa feminas observari. In quo tamen non
riense usqiie ad mortem abjici, etin exitu suo proni-
regulam constituimus, sod cum eximia columnaEc-
tentiae remedium,dissolutis duntaxat hujusconjun-
clesiog bealo Leone papa quid sit tolerabilius aesti-
ctionis vinculis, consequi jubet. IIos autem vel has
mamus.
qui vel qua; post pcenilenSiam nova conjugia et in-
CAPUT III.
hibitos appetivere concubitus,beatus papa Siricius
(Ciwc. Annjr., Eos autem qui cum pecudi-
c. 17.)
a Dominicaa mens.^B convivio separat, et solo viatico
bus miscentur,sancta synodus non nuptialia foedera
cum ad Dominum cceperint proficisci, per commu-
contrahere, scd intereos orarc praecipit qui ab spi-
nionis gratiam voluit talibus subveniri. Quo ergo
ritu vexanturimmundo.Verumtaraen si qui suntju-
pacto aliquo possunt uti conjugio,quibus nec inhi-
venculi, qui tanto piaculo constricti, imminente
bitos denuo repetere concubitus, ncc rursus nova
mortis exitio vel captivitatis exsulatu, poenitentiara
conjugia licet contrahere, eum etiam dissolutis hu- P
gesserunt, ac paventes post h<sc incontinentiae ca-
jusmodi conjunctionis vineulis,nonnisiinexitu pcc-
sura,ad conjugalisconsortii remedia confugerint,ne
nitentiaeremediumtalesconsequi possint?Noncnim,
in crimen fornicationis fortassis inciderent, consi-
ut saneto innuente prccsule Sirlcio supru memini-
lium dignoscuntur veniale sumpsisse, ita duntaxat,
mus,aut nova conjugia.aut inhibitos denuo appetcre
si non modo irrationabilis animantis (proh nefas!)
concubitus hosqui poenitcntiam reservare student,
de cstero contuberniura, verumtaraen omnis om-
oporlet. Praster hrec autem quomodo posset duabus
ninomulieris, excei)toconjugispropria;,consortium
sororibus vir quililict, aut duobus fratribus quiEvis
decliuarint. Justura videlicot Lot imitati, qui ut vasta
mulicr copulari, et rursus vivenlibus illis ad alias
Sodomnrum evadere potuisset incendia, Segorpar-
nuptias convolaro, cum licel non jure, in duabus ta-
vam civilatulam, ut vel in ea salvaretur, elegit.
men personis, connubium contractum jam fuerit,
Sane non in hoo regulam, sicut superius diximus,
etsecundum Evangelium vivonte uno ex matrimo-
promulgamus sed ne deterius peccetur, quod le-
;
nio, alter si conjugem duxerit, mccchatur ? Quod si
vius arbilramur, indulgendum utcunque prsvidi-
mortuae jam sunt illoe dua3 sornres vel fratres, qui-
mus. Denique juxta plenam satisfactionem nil eis
busvir vel mulierjuncta fuit, ct ideo existimatur
convcnientius est, ((ui lam pernicioso et omni
terlias quemlibetvcl quamlibet nuptias contrahcre,
C poena plectendo scelere pocnitudincm geruDt,quam
sciendum est quia nos non hoc a Salvatore nostro,
pcrseverans castilas non solura corporis sed et
nonabapostolis,non ab apostolicis viris accepimus,
mentis.
scd nec accipicnilum mandabimus.
CAPUT IV.
CAPUT n. he cpiscofio semcl elccto.

Hos vcro qui de propria consanguinitate ac de Post mortom vern episcopi qui somcl in loco ejus
propria cognatione uxores accipiunt, vcl nubunt, electus fuerit, in nullo a sacris eanonibus deviat,
si

quis non reprehendat et argual? cum etiam sancti ct elcctio ejus non a sajcularibus quibusque, scd a
pra^decessoresnostriapostolica; sedis antistiles,Gro- clero Ecclosiae cuni consensu primorum civitalis
gorius scilicet et Zacharias, hos anathematis mu- ipsius fuerit coraposita, et sanctorum Patrum in eo
crone percutiant, hujusmodi copulam,
ct dissolvi consenliant promulgationes, et lam fidei dogmati-
utpote bestiarum more contraotam, omnino volue- bus quam bonis concordat moribus, nuUa debet ul-
rint. Jam vero postquam dissoluta copula fuerit,ab terius ratione removeri. Alioquin ut praivaricatores
invicem separati, si possint.quod sciscilaris,ad mc- et tcrgiversatores qui hoc tentaverint, a saeris regu-
lius cnmmearo conjugium, nulla ratio patet. Quo- lis arguontur. Et pra;cipucqui contra suam profes-
niam cum hi poenitenli;o submiltendi sint, nec hos n sionem vel subscriptioncra icrint, canonicis legibus
inhibitos sibi concubitus,nec alia nova appeterede- arctabuntur.
bent conjugia. Denique si Thamar a fralre, et con- CAPUT V.
cubinse David a filio ejus violenter oppressaj, pro- De chorepiscopis, dc quibus consulis utrura pre-
pterincestum coilum nullas nuptias conlraxisse re- sbytcros et diaconos valcant consecrare,sacri te ca-
fertur, ct Adonias a Salomuno morlo punilur eo nones salis poterunt edocere.Quoniodoautcm chorc-
quodpuellam qu.T cumpalrepudicetantura dormio- piscnpos posse dicimus ecclesias consccrare, quas
rat, uxorem sibi dari pnpnscerit quanto raagis hi
: nulli episcoporuni licet sinc nostro pra;cepto secun-
qui sponte junguntur ct irrationabiliter misccntur dum sam-las regulas dedicare? Non ergo chorepi-
postquam scparati fucrint, digna; pamitenlia; sub- scopis dabimus. Uudo vos episcopos, tanquam ter-
missi, debent nullas nuptias, sed castitalem potius niinos a patribu.spositos transferentes merito repre-
appetere do castero mentis et corporis ? Saiie si qui- hendiraus. Prasterca quis infantes dcbeat consignare
libet dehacinfaustacommistionepostdissnlulionem sanctus Innocentius ostcndit, dicens < De consi- :
 921 EPISTOL^ ET DECRETA. 922
gnaivlis vcro iiiranlilui^ tnanirrslmn csl non ab alio A ri X, (jiii regnnm Iiium iier maxinium spaliiim lon-
qiiam ab episcopo fieri licere. » Et rursus « Hoc : qius quam fratris tui Ludovici dilecti filii nosfri
autom, inquit, solis pontilicibus deberi ut vel con- gloriosi regis ab hac sancta sede in occidenlalibus
signcnt, vel Paraclitum Spiritum tradant, non so- partibus secus mareOceanum disparari fateris. Non
lum consuetudo ecclcsiastica demonstraf verum illa , enim credibile potest existeie,ut adeo longius dis-
lectio Actuum apostolorum quse asserit Petrum et paretur regnum tuum, ut, siout supra meminibus
Joannem esse direclos, qui jam baptizatis tradant (edit. Rom. inserit : saltem de vobiscum convcrsan-

Spiritum sanctum. » tibus, vel, etc), vel binos unius, aut duarum metro-
CAPUT YI. poleon legatos omnium vices agenfes dirigere non
(S. Greg., lib. xit, indict. i, ep. 25.) Porro de pre- valuisses. Reprehensibile denique valde osse constat,
sbytero,quod non possitrestauralionem postlapsum quod subintulisti, dicendo majorem partem episco-
recipere, ut multa praetereamus, bcafus papadecla- pornm omnium die noctuque, cum aliis fldelibus
ratjGregorius ad Sabinianum inter cffitera scribens tuis, contra piratas maritimos invigilare, ob idque
Jadertinumepiscopum :«Presbyterumvero,inquiens episcopi impediantur vcnire : cum militum Christi
de quo nos fraternifas tua latoris prffisentium rela- sitChristo servire, militum vero sfficuli, saiculo; si-
tione consulit, nulla rationc in sacro ordine post la- _ cut scriptum est : Nemo militans Deo implicat se ne-
psum aut permancrc,autrevocaripossecognoscas.» gotiis sxcularihus {II Tim. ii). Quod si saeculi mili-
Hffic quidem, frater charissime,in multis occupati tes Sfficulari militia^ student, quid ad episcopos et
vix ad tua consulta rescripsimus. Cnifera vero qua3 milites Christi, nisi ut vacent orationi? Sperabamus
communiconsulantutilitati.cum Arsenio vencrabili te, fili charissime, in talia non prorumpere, qui, Deo
episcopo, apocrisiario ct misso apostoIic-E scdis, gratias, clarus in cuncfis hahcris. Adifus autem ve-
quem illas in partcs direximus, cum Dco duce per- niendi ad tantum ncgotium antistitibus illis dene-
venerit, satis valetis abundequo traotare, cui et no- garinon debuit. Et si forte denegare vellent, quo-
stra credere, et tua nobis exponenda, cum rcdierit, quumodo.si monitis nostris parere delegissent, adi-
poteris sine ulla contrectatione committere. Opta- tus illiset fransitus putefleret.Si vcnissent colloctis
mus fraternitatem tuam inChristo nunc et semper operariis,hoc utique ne fleret melius corrigeremus.
bene valere. Quia illis inde, et nobis hinc Deus in conventu no-
CAPUT VII. stro medius tribuerat, ut et nostris et vestris dein-
Si quis ex propria cognatione sanguincm occisio- ceps aditus denegari non possct. Nam nec de nostris
nis fuderit, sacri canones usque ad mortcm abjici, melius dicere possumus, nec pejus de vestris, quia
et intor rebelles deputari sanxerunt. quid nobis impediat longum esl enarrare. Quod si
LXXXIII. C intercapedine temporis ad Clusas pro Deo aliquid

AD LUDOVICUM GERMANI.E ET CAROLUM CALVUM REC.ES. tolerassent, lucrum pro tentationibus et laboribus a
(Anno 865.) Domino magnum reciperent. Sed quia occasione

Heprehendil quod episcopos in llrhcm ad sijnodinn non transitus sutfugiunt nos licet coacti adhuc hsic gra-
miserint. VI Lothorium dr dirorlio nnnoKoirrr pcr- vamina sustinebimus vos tamcn videbitis. Sed in-
:

gant. De cpisropis iu Cnloiiinixi rl Cinioriu-rn-ii ec- tclligi datur eos monitis nostris non velle parere,
clesia consecrandis, ct dc llntliado .Sui:ssJoiii'iisi.
propterillud quod in lifterisvestrissubditur.Dicunt
[Apud Mansi, ibid.] enim post ali(iuanta,ut episcopos de regnis vestris
NicoLAUs cpiscopus, servus servorum Dei, nile- ad synodum Romam mittendi necessitas non postu-
ctissimis flliis Luoovico et Carolo glorisissimis re- let.Unde si vos fortasse aliter dicitis, nos illud dici-
gibus. mus,quod divinitus revelatur, quia cum novitatum
Credimus ex Dei dono.filii charissimi.processisse mala mulliplicari videamus, si cx diversis provinoiis
quod unanimcs effeoti vos de corde puro et con- fratres in invioem convenissent juxta priscum mo-
scientia bona, et flde non licfa junxistis. Unde flt, rem, et nos consensu illorurn, revelante Domino,
ut nno animo, et uno ore per vos glorilicetur Deus qufe decernenda sunt decerncmus, et ipsi necessita-
et Patcr Domini nostri Jesu Christi, et ad sancts Q tes suas refcrentes, et nos nosfras exponenfes, qua;
catholics et apostolicae Ecclesiee, regnique vesfri decreta fuissent inelius in omnium nctitiam facerent
decus conjunctio vestra proficiat ad salutem. De pervenire,qui semper synodalem conventum a nobis
epistolisautem nostris, quas suscipientes archiepi- aggregari petierant : sicque fieret, ut secundum qua-
scopis et episcopis, regnorum vestrorum, imo el litatom morbi medicina conflceretur, et ad sananda
Lotharii regni pariter archiepiscopis et episcopis, vulnera longe lateque etfunderetur. Salomon quidem
secundum tenorem illarum. dedistis, grates excel- verbis nostris consentit,cum dicat : Salus iihi nudta
lentiffi vesfra? retulimus.Sed quia eos ad synodum consilia{Prov. xi). An ncscitis nonnullos ex nonnu.'-
nostram, et pro angustia temporis, et pro injuria lis provinciis pra3sules ita fecisse? Quod facilius
transituSjOCcurverc non valere dixis(is,mcrito dure seire potestis, si \ailtis; licet vos, si vultis, minime
tulimus, cum tanta temporis angustia non imminc- lateat. Denique tam prudentes, tamque prajcipuos,
ret, at saltem dc vobiscum conversantibus binos et prfficlaros, ac quos Deus in charitale vera cunjun-
mittere nequivigsetis, pnecipue tu, lili mi Carole xit, viros rcprehendere nolumus : quin potius ut di-
 ;

923 NIGOLAI PAPiE I.

lcetirsiiiios nilos ijaterno anioi-c excolimus, et ut in A lem ejus nostro judicio rescrvantcs staluiinus.ut si

unitate fidei permaneatis.cunctipotentis clementiam prfedictae Theutbergae captiose aliqua alia crimina,
exoramus. Quod si cui ex confratribus nostris epi- postquam eam a se repulit, objicere voluerit, hoc
scopis talia nobis misissent, habueranius qualiler expurgetur sacramento, si ita necessitas compulerit.
illosreprehendcre ct redarguere deberemus, excepto Quod si innupta manere decreverit et viro suo re-
si regalem magnltudinem vestram sibi impedire conciliari noluerit, sancimus ut cugatur in amplexus
dixissent, in vobis hoc pendere et oorrigi deborR vi- uxorios redire; quia utriusque se separandi non fuit
deretur. Ecce episcopis regnorum vestrorum impe- voluntas. Nam si utrique in divortio consenserint,
dimentum prceparatur ne veniant Lotharii autem : et Lotharius jam omnino copulam concubitus non
episcopi,qui frater istius est quid obsistit,nisi quia repetierit, hoc fieri non prohibemus: quia Dominus
de vestris sumant occasionem, et sicut vestri, ita de dimittenda uxore causam tantum fornicationis
et illius ncgligoiiles apparcant? Nam inter caetera excepit. Igitur si Lotharius, quem hactenus converti
plurimum nunc in causa ejusdcm Lolharii,de quo priEstolati sumus.et vindictam in eum, ne sanguis
subinfcremus, profuerat si venissent : quia auditis effunderetur,et ne hella excitarenlur, propalare dis-
dccretis el institutis lucidius cuncta reforrent, ita ut lulimus, cornu extulerit, et nostris vestrisque mo-
nubilumaliquid minime remaneret.Fortasseetenim jy de caetero talis habendus
nitis obedire neglexerit;

ha3c illorum dilatio, et absentia magis obfuit qualem illum per epistolam nostram Rhadoaldo
est,

ejus emondatione, quam obstinatio, quia si absentia
et dilatio non esset, obstinatio utique
coacta cessaret. Sed his omissis, ad vestra consulta
stylum nostrum reflectamus. Dicitis enim vos pra;-
lalum commonuisse Lolhurium. Sicut in commoni-
torio nobis a vobis directo legere prajvaluissenms
et eumdem saspe vobismandasse asseveratis.quod
Romam pergere per nostram dispositionem
velit, et
de causa sui conjugii facere. Sed heu dictis [al.,
his dictis,HAP.D.] opus non accommodastis,quia sk-
piusdcdirectionecommonitoriimentione faclaidem
comrnonitorium abfuit, et nobis frustratis nequa-
quam comparuit. Quod si habuissemus, certamen
vestrum super his cognosceremus sed cura illud
defuerit, nescimus si labor vesler fructuosus fuit. ^ in partibus actum fuerit, sub gestorum insinuatione
Ipso quidem Lotharius nobis, ut vobis, vicibus per
imperiales legatos mandavit, quod Romam vellet
vonire. Cui interdiximus, et omnino interdicimus,
ut iter talis qualis nunc est non arripiat, eo quod
dudum episcopo,et Joanni episcopo missam nosha-
jam saltem bere jam cognovistis.Sed filii, dilectissimi,et singu-
Arsenium venerabilem
lariter a nobis diligendi, ecce
episcopum ad hoc vobiscum pertractandum, et mo-
nitionibus corrigendum, cum apostolicis epistolis
illuc destinavimus. Quarum exemplaria, ne authen-
tica; istarum, aut interceptaj, aut a quibus fortasse
dehonestatae, aut perditaB, aut etiam propter quod
! vobis dubietas credendi generaretur, pro libitu ali-
ter habitae fuissent. magnitudini vestra^ per hunc
gerulum transmisimus. Tunc si authenticas ita sc
habere repereritis, assensus vester eidem .\rsenio
prfebeatur. Sin autem, excepto de Rothado et Albui-
: no, illi vos credere non oportet. Et quidquid illis
nobis, antequam illud per alios cognoscamus,optime
munitum, ut melius laborare possimus, dirigere pe-
timus, nequaquam omittite. Sunt et aliia quampluri-
ma, quK vobis nos mandare valde oportuerat sed :

sancta Romana Ecclesia talem respuat et contem- quia tam clarissimis et prudentissimis pauca suffi»
nat,et in hoc perseveret, quod late in toto dilTusum ciunt,et hio gerulus nobis erat incognitus, alque hoc
est orbe. Nam verso diu lumino per apices vostros, eum latebat, praeter haec scribere desiimus. Porro
anhelando prKstolabamur locum attingere, qui nos de EcclcsiaColoniensi, de qua nos consuluistis, de-
vel verbo aliquo modo [nl. abc^t po.v, modo, IIard.] cernimus ut ibi consecretur antistes. De Camera-
opis annueret, quo possemus aliquam hetitiam pra3- censi vero, quod statutum habemus, volumus obser-
sumere.Sed perscrutatis omnibus, ac aJ calcom us- vari : videlicet ut si tibi electio canonica fuerit,
que relectis, post lectionem ipsa quae inerat lcetitia consecrari debeat in ea episcopus. Ad extremum,
abscessit,et nos dolor continuus illico possedit,quia quod silere non possumus, quin imo super dictis
in cunctis sumus frustrati, et quod non optabamus, vestris obstupescimus, de Suossionica scilicet Eccle-
derelicli. Verurntamen quoniam circa missam [lior Q sia, fili mi Carole, quod loquimini, per os
de qua,
csl circa festum, Hard.] sancti Joannis, de quo dixi- alteriusloquimiui,quam etiam per triginta eirciter
mus, Lotharium, dispositum habetis denuo commo- annos ab infructuosa ficulnea Rothado [al., Ilothal-
ncre, non moleste tulimus. Forsitan omnipotens do, et sic ubique inferius, Hard.] inutilitcr occupa-

Deus cor ejus ad sibi placita inclinare dignabilur, et tam,excepto solo nomine, pastorali dicitis vacasse
de pra!varicatore landem faciet convertondo dilec- sollioitudine miramur cur tanlus rex suasoriis ver-
:

lura. Si autora subdole Theutbergara, ut eam per- bis cedit,et non magis non qualiter de Rhotado obe-
dat,vclle repetere dicitur, si ipsa tales clegerit, per diat laetificare procurat. Desine ergo, fili, et depre-
quos sibi securilas certissima fiat, ecce bene. Sin catoria verba pelle a corde, incipoque nostris moni-
autem, idem Lotharius prffibeat sacraraentum, quo tis parcre, ut excellentissima gloria vcstra cum ex-
polliceatur eam digno matrimonio recipere, el ut sultationc fructificet, et cum gaudio manipulos col-
uxoreni legitimam decentor venerari ct colere, ac ligat. Tamen qualiter de illo sublimitatem vestram
dcincops iucolumcn conservaro. De poeniteulia au- oportcat facerc,aliis litteris nostris liquidius cogno-
923 EPISTOL.E ET DECRETA. 920
scorc valcbitis. Ouibiis cognilis, crf(liniiis,ut iiuud rV nihil addi, nihil miiuii,niliil iuimutari,pra3tcr quod
petimus obtineamus ct quod decrevinuis, ratum
:
a vobis in his inserijussum fuerit, subdole queat.
coram coram vobis esse videatur.
oculis Dei, et Unde quiaquffi postulasse credimini,pia sunt,dilec-
Apud nos namqueidem Rothadus fructuosa ficulnoa tioni vestrm super his brevi stylo, quod divinitus
manet tamen post renovatuni judicium ejus, si
:
fuerit inspiratum.reserare curabimus.Igitur depre-
fructuosa est,an infructuosa,patenter declarabitur, caraini nos utpalliumfratrietcoepiscopo nostroFes-
habitis omnibus secundum quod de illo statuimus. tiniano,qui ecclesi* S.Sanxonis prsesse dignoscitur,
Ilanc autem epistolam ideo more solito scribi non dirigamus,quod interim ideononfacimus,quia,sicut
fecimus, quia et legatus vester sustinere non pote- olim nos scripsisse meminimus.utpro tantmdigni-
rat.et ob festa paschalia scriniarios nostro.s,eo quod tatis gratia nulla solemnisvidetur fuisseemissa pe-
debitis vacabant occupationibus, haberc ut debui- titio,nec observata postulatio ordinelegitimo conse-
mus non valuimus. Rogamus prieterea et expresse quenti. Ergo et multa praetereamus, acto jam tem-
vos adjuramus, ut qus superius exarata sunt, non poro studeatis, ((ui tanti apud nos meriti esse per-
simplicitate sermonis, sed ex quanta mcjslitia ut optat,ct tale opitulante Domino munus adipisci desi-
compunctione processerint, interiori oculo, non derat,soripta illa qu;c ab apostolica sede prffideces-
exteriori tantum, attendatis et omnes necessita-
Q soresejus in acceptione pallii pcrcepcrunt.transmit-
:

tcs nostras in his consideretis, dolore patris mise- tere,quatenus eisdem scriptis qua3 a praedecessori-
rabiliter moti ut filii charissimi.Divinamajestas ad bus meis data sunt, diligenter inspectis,per eorum
e.xaltationem sanctae sus Ecclesi* vos conservet in- quoque et nos vestigia innoffensis gressibus inceda-
columes. mus.Mittat etiam et alia scripta pariter, et idoneum
LXX.MV. cx proprio clero legalum scripta siquidem fidei ca-
:

AU LUUOVtCU.M 11 IMPER.VTOREM. thoIicajdooumpnta.otobservandarumB.Petriaposto-

Fragmentum. — (Anno 865.) lorumprincipis cathedraj decrctaliiim sanctionum
Nnn aliorum, scd primalis sui judicio quisque se promissacircumferentia; legatum vero, quijureju-
subjiciat.
rando,positissnpersacrumEvangeliumcodicemma-
[Apud Mansi, ihid. |

nibus,affirmet,antistitem suum ita credere atque ita

Denique Suffredus, si tale in se crimen noverat,
quo recle poaset episcopalu privari, vel infirmitate
se sentiebat forsitan quas impeditBS
pra-gravari,
nullis i^osset proximis sua pra;latione prodesse,pri-
matis sui debuerat,et non aliorum dioeceseos anti-
stitum, pra!stoIari judicium. Quod si quaelibet am-
biguitas,veIaIiquafortassesuperejus examinatione,
vel episcopatus abrenuntiatione oborta fuisset oon-
more ad sedem apostolicam referri con-
tentio, ex
omnibus debuerunt cuncti
venei.it, ct nostra in his
dccreta penitus exspcctare. Quod quia omissum
hactenus dolemus, dilectissimam mihi gloriam ve-
stram vehementcr efflagito.ut jam dictus Sutfredus
episcopus proprio restituaturcpiscopiOjCt si aliquid
reprehensione dignum gessit,postea vel corrcctione,
vel digna animadversione diffmiatur.
LXXXV.
AD S.\L0M0NEM BRITANNORUM REGEM ET EJUS
CONJUGEM.
(Anno 805.)
Rccusat millcrc pallium Festiniano Uolcnsi
donec authcnlicis scriplis dc
illius
[Apud Mansi, ibid.]
Salomoni Britannorum rogi, ejusque conjugi
Gyembret.
Proposucratquidem apostolatusnoster per singu-
deincepsobservaturumessesicutillascriptanobisab
eo missa testari vel conlir.cre noscuntur. Quoniam
itacst apostolicaj sedisauctoritaselsanctaeRomanae,
cui Doo disponente prKsunius, EcclesiK irrefraga-
bilis observatio. Is autem, qui fuerit, ita pro-
peret omni ex parte munitus, ut si necesse est,
saltem triginta hic valeat demorari diebus, qua-
tenus quod utilitas et mos ecclesissticus dictat.affe-
ctus rccedendi non adimat.Ad ultimum sane mone-'
mus ut quotiescunque nobis epistolam vestram
mittitis,talem hominem hanc deferentem dirigatis,
qui nulla inquietudine stimuletur.sed tandiu apud
nos moretur,quousque de quibus consulitis provida
consideratione ac sufficienti spatio rescribere valca-
mus. Dafum vii Kalendas Junii, indiot. xiii.
LXXXVI.
AD MICHAELEM IMPERATOREM.
(Anno 865.)
Repreliendit imperatorem, qui superhia el arrogantia
„ inflatus niulta insolentia scripserat. Deinde ostendit
cpi.^icojjo,
^ dcpositioncm hjnaHi nuUius cssc momcnli, quoniam
jurc convincatur.
a saspcctis, c.i-coniunicalis ct inferiorihus episcopis
fucrnl diimnntiis. Prxtcrea commcmorat muUa de
pricilcyiis Romanx Ecclesiie, jubet ad se venire
Ignatium el Photium, aut eorum legalos, si ipsi
non possunl. Monel imperatorem,iU suis prxceplis
ohteniperet eum objtirgat quod Ignatium in con-
:

la gloriae vestra;
suggestionibus respondere sed u- ;
cilio dcponi curaverit, primusque illius deposilioni
trum fuerint suggestiones,quas quidam presbyter et subscripserit.

alii Britannicajgentishomines in scripto nobisdetu- [Apud Mansi, ibid.]

lerunt, apertio ipsius scripti el impressio sigiIli,quM NicoLAUS episcopus, servus servorum Dei, piis-
pagina3deerat,nosambiguosreddit.Undevestrapru- simo el dilectissimo lilio impcratori iedit. Hom ,

dentiacuretnecesseest jam posthascsuascriptapro- supcratori)genlium, atquc tranquillissimo impera-

prio signonobis impressa atque...munita miltere,ut tori MicHAELi a Deo protecto semper Augusto.
927 NICOLAI PAP^ I.

Propiiaueramiis quidcm, aiilri|nani Michapl glo- A sumus illius, dc quo

benicr fci'imus.DiscipuIi onim
riosusprotospathariuslegaiusvesterRomamveniens apostolorum princeps ait Qui ciim nudcdicerelur, :

cpistolam nobis claritatis vestrae detnlisset.talia vo- non maledicebal et cum paterelur, non comminaba-
:

bis scripta per missos nostros, quaejam et parata tur {I Petr. ii). De talibus enim Veritas loquitur :

erant,transmittere,qualia gravissimus(gratissinius) Si palremfamilias Beelz.ebuth vocaverunl : quanto

filius a diligente patreacDoi cultore.imperatores a matjis domcstiros ejus? [Matth. x.) Et rursus eos,
sedis apostolicse prKsuliLus soliti erant suscipere. qui propter nomen illius persecutionem, et male-
At vero proefatu viro perveniente, epistolamque no- dicta toleraturi erant, beatos esse pronuntiat, di-
bis vcstras gloria^, qua tota blasphemiis, tota erat cens : Reali eslis cum mnledixerinl vobis, et persecuti
injuriis plena,porrigente, mutata
luctum ci- est in vos fuerint,et dixerint omne malum adversus vos mcn-
tbara nostra {Thren. v), et organum nostrum in vo- lientcs propter me (Matlh. v).Ubi ergo,teste conscien-
cem flenlium (/•.'(. v). Quoniam exspectavimus tia,Deus in causa est, ibi omnino beatitudo spe-
tanquam do bona vite uvas, suscepim .s autem la- randa et ubi mendacium sa^vit, ibi convicia nulla
:

bruscas : ideoque mutavimus stylum, et ostenso timenda. Sicut ergo nos propter Deum ctiam a non
vulneri congrua pncvidimusadhiberemedicamenta. vera dicentibus injurias nobis illatas ojquanimitcr
Igitur ad potentiam vestraminspiranleDominoscri- p. ferimus; ita quoque oportet pietaterr. vestram sa-
pturi, nostraeque menti aCfectus industriaj vestrs cerdotibus, qualescunque sint,propter eum cui de-
rescraturi,necnon et pro sancta Ecclesia catholica serviunt, revercntiam potius, quam injurias exhi-
et apostolica (cujus nos praecipue cura, et quoti- bere. Sed de his jam cum saucto papa vobis loqua-
diana secundum Apostolum sollicitudo constringit) mur Gregorio {Epist.lih.ix, ep. 31) : Nam in divinis
apud vos interventurl,et epistols vestrK assertioni- eloquiis sacerdotes aliquando dii, aliquando angeli
bus (prout Dominus posse et nosse dcderit) respon- vocantur. Nam et per Moysen de eo, qui ad .jura-
suri, niiiil opportunius,nihil aptius, nihil profecto mentum deducendus est, dicitur: .4pplica illum ud
sulubrius arbilraniur(licet vos a conviciis inchoas- deos (£ror/.xxii), videlicet ad sacerdotes. Et rursum
sctis)quam pra; omnibus nagilarc supplicitcr eum, scriptum cst : Diis non detrahes (ibid.), scilicet sa-
pcr quem reges rognant, et legum conditoresjusta cerdotibus.Et propheta ait : Labia sacerdotis custo-
doccrnunt, et in cujus manu corda sunt rcgum, et dient scientiam, et legem requirent ex ore ejus, quia
ex quo regnat omnis qui pie regnat; ct imperat om. angehts Domini exerrituum est (Malach. ii.)

nis,qui Domino dominantium

eidem Regi regum et Quid crgo mirum,si illos imperialis pietas hono-
non repugnat, Dominum videlicet nostrum Jesum ret, quibus in suo eloquio honorem tribucns, eos
Christum,cui omnis rationabilis creatura ministrat: aut angelos, aut dcos ipse etitim appellat Deus?
nimirum cui et insensibiles venti, et marc impe- C Ecclesiastica quoque testatur historia CHuftn. Hist.
ranti obediunt, quatenus et labia nostra adannun- cccL, lib. I, cap. 2), quia cum piic memoriae Gon-
tiandumlaudemsuamaperiens,dilatatum quoqueos stantino principi scripto oblata; accusationes contra
nostrum pastu doctrinai salutarisadimpleat,et quce episcopos fuissent,libcllos quidem accepit, et eos-
pernostriapostolatus officium auribus vestris exte- dem qui accusati fuerant, episcopos convocans, in
rius dicimus, pcr sc quoque nutu sua; aspirationis eorum conspectu libcllos, quos acceperat, incendit
interius mentibus vcstris aspiret. Quia incassum dicens Vos dii estis, a vero Deo constituti
: ite, ;

terra cordis vomere nostra; lingua; proscinditur,nisi et inter vos causas vestras deponite, quia dignum
ccclestis roris aspersione intrinsecus infundatur. non est, ut nos judicemus deos. In qua scntentia
Deus est enim, qui incrementum dat (/ Cor. iii), et sibi magis ex humilitate,quam illis aliquid praestitit
qui docet hominem scientiam [Psal. xc.xiii). ex reverentia impensa.Ante eum quippe pagani in
Putas, imperator, non bene facimus? quod vos republica principes fuerant, qui verum Deum ne-
ab injuriis scribentes inchoaveritis, nos ab oratio- scicntes, deos ligneos et lapideos colebant, et ta-
nibus vos a conviciis in nos, imo conlra primam
: mon eorum saccrdotibus honorem maximum tribup-
et magistram Ecclesiarum omnium loqucntes exor- bant. Quid igitur mirum, si Christianus imperator
dium feceritis; nos in laudibus, et in nominc Do- n veri Dei saccrdotes honoret, dum pagani, ut pr»-
mini ad potenliam vcstram sermonem habituri os diximus,principes honorem impendere sacerdotibus
aperuerimus? Videmus enim gigantem allophylum noverunt, qui dies ligneis et lapideis serviebant?
contra puerum sanctum, et cithara3dum nostrum Hkc ergo non tantum specialiter, quantum ge-
David furore plenum, et blasphemias eructantem neraliter pro omnibus asserimus sacerdotibus :
primo impetu populo Dei terrorem non modicum quoniam adhuc nescimus, quis in terribili Dei
intulisse (/ Sed exspecta paululum, ct
Rer/. xvn). judicio qualis futurus sit. Etcnim Paulus egre-
eccc videbis illum nomine Domini percussum,
in gius prajdicatnr dicit : Nolitc judicarc anlc tempus,
et jam adicto hymnidico et laudes et psalmos, ac doncc vcniat Dominus, qui cl illuminahit abscondita
orationes Doinini majestati humiliter effundonte, tenehrarum, ct manifestahil consilin cordium (/ Cor.
gladio suo prostratum.Et quideinnosinjurias nobis ii).Hoc tamen brcviter dicimus, quia, licet pec-
specialiter irrogatas, et maxime pro justitia labo- catores et indigni, plus tamen de venturi Domini
rantibus, ct a jnstiti;e impugnatoribus ingcstas, li- raiscricordia, quam de vestra pietatc pnsumimus.
1)29 EPISTOL^ ET DECRETA. 930
Nam simt multa, qum dc jiulicio iUius bomincs A nullo quc-ererc antecessores vcstri dignnti fucrint,
ignorant : quia fortasse quae vos laudatis, illc re- cum raagis eorum fuerit dedecus quia per tot an- :

prehendet, et quse vos reprehenditis, ille laudaljit. norum curricula diversarum b;ereseon morb-s 'an-
Non ergo quales sint sacerdotes Domini,sed quid de guentcs mcdicinale remcdium non qua3sierint:quin
Domino loquantur, cst vobis raagnopere prajviden- potius modicinam sponte a nobis sibi porrectam
dum. Nec in vicariis beati Petri apostoli vobis ost quasi despcrati,voI quasi cor impoenitens gerentcs,
attendendum, qui sint, sed quid pro oorrectione ab ipsis faucibus projeccrinl ; dum tanlK salutis
ccclesiarum.quid pro salute vestra satagant.Nequc olilata? rainistros duplici modo intercmcrint : quo-
cnim illos.inferiores dicetis Scribis et Pharisiois se- niam aut participes illos sui erroris cffcctos spirita-
dentibus super cathedram Moysi : de quibus Domi- lilerocciderunt, sicultompore revorcnda; mcmoria^
nus prsecepit diccns : Quaccunque dixerinl vohis facile Concnis papa3 contigit, qui post sextam synodum
ct observalesecutnlum opera vero eorum nolite fa-
: exstitit : aut certe corporaliter non consen- illos
ccrc (Matlh. xxiii). Ergo, imperator, considera, si ticntes sibi necavcrunt, sicuti sub venerabili
papa
illos dixit audiendos, qui super cathedram Moysi Gregorio factura cst,qui post sextam synodumfuit,
scdebant, quanto potius his, qui super cathodram quando pro zelo fidei,et sanctarura imaginum reve-
Petri resident, esse existimetis obaudiondum ? Et „ rentia religiosi viri, ac Dei famuli directi in exsi-
si illorum non opera, sed dicta facere et observare liura missi sunt, et bona confessionc hujus mundi
jubet, quanto potius horum, quicunque sint ipsi, finierunt vitara.
dicta et monita custodienda sunt, et amplectenda? Denique a sexta synodo iinperatoros,aut h;ereti-
Ouid autem nos mali vclumus [forte, volnmus? ci,aut, licet perpauci catholici fuerunt et haeretici
:

Quid frustra, etc. Hard.], quia frustra indignami- quidera, si mittere ad nos dedignati sunt, non est
ni? et contra Evangelium, quod dicit Qui dixerit : mirum noverant enim pergratiani Dei sc nosnun-
:

frnlri suo. Fatue, reus erit gehennx ignis [Matth. v), quam pcnitus sibi sociaturos. Fuit autcm quando
nos levitatis nomine lacessendos opinamini vobis : nos sibi Sc-epe sociari tentantes cum magno sunt de-
nihil,nisi quod est salubre nihil nisi quod sit Deo
: decore et opprobrio repulsi, et digna constantia a
acceptum, offerre studentes? Scinius tamen nos a nobis,et non a Constantinopolitana Ecclesia crebro
pbreneticis [ut in commenl. Gelas. ad Faust. : Sic relusi.Quando vero catholici fuerunt, et pium dog-
phrenetici solent, etc, Hard.], quos portamus, et ma,vel ecelesiasticam correctionem defendcre vo-
sputaperpeti, et colaphis casdi.eteis quod ad salu- !uerunt,nostrum prffisidium quc-esierunt^sicut syno-
tom pertinet nihilominus exhibere. Nam et in co- dus sub Constantino et Irene facta indicat (vii sy-
ruin loco per abandantiam grati» Dei sederaus.qui nod., acf. 2) in cujus initio,id est in epistolabeatre :

propter veritatGin laborantes, a Constantinopolita- C memoric-e prajsuiis .^driani.quantum idem pontifex

nis stepc talia pertulerunt, qualia nunc nos fcrre illam prcT!sumptionem,qua ex laicis quidam subite
dignosoimur.quff sufflcienter (ubi opportunitasexe- tonsurantur,et in episcoporum numerum exaccrva-
geritl ostendemus in subditis nequc enim fas esse
: teprosiliunt, damnaverit, si diligenter inquisierilis,
judicamus,ut ad iraitationem inferiorum [cdit.liom. profecto invenielis,si tamen non falsata Gi-aicorum
addit. ,ac infirmorum] tales no3 sinamus credi,qua- raore, sed sicut a sedemissa est apostolica pcnes
les a vobis cernimus prc-edicari.Excmplum sequen- Ecclesiara Constantinopolitanam hactenus perseve-
tes SaIvatoris,qui cum a Judaeis, Dxmonium haljcs, rat, et epistolae diversa; sanctissimis pontificibus
audiret, hoc humiliter dicens : Ego dxmsnium non Leoni scilicet et Benedicto decessoribus ncstris
habeo (Joan. viii), refutavit. Ita quoque nos, cum missa; testantur.Ergo cum ita sint h.x'c,quc-e do mul-
de nobis, quoe vera non sunt, audimus, vcraci ac tis partim commeraoraviraus, non jam vcrum est
rationabili rosponsione a nobis illa rcraovcre sata- illud, quod dieitur, a sexta synodo non [forte, nos.
gimus. Haud.] meruisse suscipere quod nunc a vobis ipsi
Verumtamcn quae ad Ecclesia; Romanffi injuriam, meruiraus.
quoe aJ ipsius privilegiorum imminutionem,qucE ad Prsterea scripsistis jussisse vos quosdam, qui
sedis apostolicae prcBsuIum derogationem scripsistis, n sub nobis existunt mitti ad vos, quod longe est a
quanta possumus constantia retundemus, et nullis piorum iraperatorum alfeclu, quorum sicut locum
terroribus,nec ullis detractionibus vestris repressi, tenetis,utinara ita et pietatera secteniini,quod lon-
quanta possuraus virtute destruere,utpote veritatis ge,inquam,est a principibus scdis apostoIiccTs reve-
inimica, studebimus. Dixistis enira, quod nullus rentiam observantibus.Non quippc hoc di.xit Hono-
antccessorum nostrorum a sexta synodo meruerit a rius,qui reverendo prGesuIi Bonifacio scribit,dicens
vobis,quod nos raeruisse dignoscimur quid tamen : (llonorius in epist. ad Bonifacium I) : Petimus uti
merueriinusevidenter nuUatenus indicastis,nisi for- quotidianis orationibus apostolatus tuus, studium,
te litteras prffidicatorias hoc dicto velitis intelligi nos ao votum suum eirca salutem,atque imperiura no-
a vobis nunc tantum meruisse snscipere,a sexta sy- strum dignetur impendere.Non, inquam, hoo dixit
nodo propter aliquod dograa.vel disciplinam quam- Valentiniani et Marciani pia dualitas ad beatum
libet ecclesiasticam. Et hoc dicitis quasi nostrum papam Leonem scribens : Et tuam, inquicns, san-
fuerit opprobrium, eo quod scdem apostolicam in ctitatcm principatum in episcopatu divinaj fidei
931 NICOLAl PAP^ I. 932
pn^sidentom sacris litteris in principin justum ore- A miseratis,aut oerte poenituisse pro his, qua? humi-
d'(limus alloquendam.invitanles atque rogantes ut liter petiveratis.In tantam vero furoris abundantiam
pro flrmitate et statu nostri imperii asternam divini- prorupistis,ut linguas Latinae injuriam irrogaretis,
latera tua sanctitas dcprecetur.Non hoc dixit Justi- hanc in epistola vestra barbaram et Scythicam ap-
nianus, qui dicit sancto paps Joanni, etiam pro- pellantes ad injuriam ejus qui fecit eam omnis enim
;

mulgatis legibus id interserens (leg. Nos reddcntcs, operis derogatio ad opificis redundat injuriam.
cod. de suin. Petimus vestrum paternum
Trin.). furorem! qui neo linguaj novit parcere,quam Deus
afTecLuni, ut vestris ad nos destinalis litteris,mani fecit, et qu£B inter csteras in noraine Domini hor-
festum nobis faciatis, quod omnes qui praedicta tante Apostolo, Confitetur, qina Dominus nosler Je-
recfe contitentur, suscipit vestra sanctitas, et eos sus Chrislus in gloria est Dei Pulris {Philipp. u). Et
qui Judaice ausi sunt reotam denegare fidem,oon- qu£B cum atque Grasca in titulo Domlni
Ilebrfea,
demnat.Et rursus Pctimus, inquit,vestram beati-
: a reliquis discreta, insignem principatum tenens
tudinem orare pro nobis,et Dei uobis acquirere pro- omnibus nalionibus proBdicat Jesum Xazarenum re-
videntiam.Non hoc dicit Constantinus,qui Dono pa- gem JudcBorum quem titulum multi Judaeorum cor-
pa; scribens ctinm jurando benignitatem, et hono- rumpero voluerunt {Joan. xix), sicut vos nunc hu-
rem circa sedem exhibet apostolicam in his verbis p jus ccleberrira;e lingu;f lentalis insigne destruere,
:

Per Deum, inquiens, omnipotentem, non est apud sed minime potuerunt; scriptum quippedivinitusin
nos partis cujuslibet favor.sed cequalitatem ulrisque libro psalmorum fuerat {Psal.LW, lvji el lviii) : Ne
partibus conservabimus, nullafenus nccessilatem corrumpas tituli inscriptionem, vel quia Christiani
facicntcs in quocunque capitulo eis,qui a vobis di- sunt, quorum linguam bartaram, vel Scythicam
riguntur quoquomodo,sed et omni honore cum eom- appellrlis, gloriam vestram, quare non pudeat,ob-
petenti munificcntia, et susceptione dignos eos ha- stupescimus.Cum enim barbari omnes ot Scyth8e,ut
bebimus : quidem utrinquo convcncrint, ecce
et si insensata animalia vivant, Deum vcrum nesciant,
bene sin autem minime conveneriiit, itcrum cum
: ligna autem et lapidos verum
adorent,in eo ipso quo
omnihumanitateeosad vosdirigemus.Etpostpauca: Deum colit lingua Latina, quantum barbaram, vel
Invitare enim et rogare possumus ad omnem emen- Scythicam linguam antecedat.agnoscilur. Jain vero
dalionem,et unitatem omnium Christianorum, ne- si ideo linguam barbaram dicitis, quoniam illam

cessitalem vero inferre nullatenus volumus. Non non intelligitis, vos considerate quia ridiculum est
hoc alius Constantinus,et Irene Augusti dicunf,qui Romanorum imporalores, ct tamen
vos appellari
ad Adrianum papam scribentes, aiunt Rogamus linguam non esse Romanam.
:

Y(!stram paternam beatitudincm.magis quidem Uo- Ad extremum autem, si jam sffipe nominatam
minus Deus rogal,qui vult omnes salvos fieri.el in C linguam ideo barbaram nuncupatis, quoniam a
agnitionem veritatis venire (/ Tim. ii), ut det seip- translatoribus in Grcecam diclionem niulala,barba-
sam, et nullam tarditatem faciat, et ascendat huc. rismos gcnerat,non lingua; Latinae.sed culpaest.ut
Et paulo post Si non potuerit,inquiunt, ascendere
: opinaniur,interpretum,qui quando necesse est non
huc.eligat viros pretiosissimos, et dirigat una cum sensum e sensu,sed violenter verbum edere conan-
syllabis,etc. imperator, saltcm nunc uon agnos- tur e verbo.Ecce enim in principio epistola3 vestrae
citis quam a priorum imperatorum pietate in hac re imperatorcm vos nuncupastis Romanorum,et lamcn
differatis, et quam vos vestra ab eorum discrepet Romanam linguam barbaram appellarc non vcre-
divinitus inspirala modestia? llli quippo Petimus, mini.Ecoc quolidie,imo vcro in prKcipuis fostivita-
:

invitamus.ao rogamus, ecce sparsim ad sedis apo- tibus intcr Graecam linquam veluti quiddam pretio-
stnlics pra!sules,sed pari pietate clamant. Vos au- sum hanc quam barbaram et Scythicam linguam
tem quasi non mansueludinis et reverentiae, sed appellatis,miscentes,quasi minus dccori vestro faci-
solius imperii eorum hseredes effecti, et in causa tis, si hac etiam non bene, ac ex toto intellectu in

pietatis illos imitari nolentes praicepisse, jussisse, vestris obscquiis, ac officiis non utamini. Quiescite
ao imperasse vos,ut quosdam subjectorum nostro- igitur vos nuncupare Romanos imperatores quo- ;

rum ad vos mitteremus, asseritis et hoc ipsum n niam secundum vestram sentcntiani barbari sunt,
:

vos quidem egisse nescimus, cujus instigationibus quorum vos impcratores esse asseritis.
fascinati, ct oblivioni traditi dioitis : porro faclum Romani quippc hac lingua, quam barbaram vos
avobisnullarocordationerecolimus ; nusquamenim ct Scythicam vocatis,utuntur. Quiescite jam utpote
nobis'tale quid jussisse vos (ni fallamur) haclenus tanta; detestationis dictionem in vcstro palatio me-
reminiscimur,nusquara vos ad tantam circa sedem morare,ct adhuc si plcniter illara essecraraiai,ctiara
beati Petri apostolorum principisirreverentiam de- ab eoclosiis vcstris removere satagite.
venisse oognovimus. Revolventes enim epistolam, Istius enim dictione linguae Constantinopolitana
quam tunc per venerabiles episcopos et Arsara virum Ecclesiae lectionem apostolicam et evangelicam in
gloriosum spatharium miseratis,nil jussisse vos no- stalionibus fertur primitus recitare sieque domum
:

bis.sed potius obsecrasse,atque rogasse nos omnino Grasoo sermonc propter Graeeos utiquc ipsas leclio-
repcrimus. In quo datur inlelligi, cum nunc aliter nes pronuntiarc : sed quia tantum hajc impietas
pcrhibeatis.aul vos oblifos eorum fuisse,quae antea Eeclesire Constantinopolitana; hactenus dcfuisse pu-
933 EPISTOLtE ET DECRETA. 'J3i

tatur,ut tota ibiHem nequilia suppleatur: Iioo restat A imitamur?Denique apostolus Paulus dolibrispaga-
a vobis solummodo perficiendum.Verum de lioc nos nnrum aliqua in suis scriptis posuit,ut estillud ad
respondisse sufficiat,non tani injuriam lingu;e rie- Titum : Crctenses sempev mcndaccs, mahv hcsHx,
fendere procurantes, quam mulatM mentis vcstra; vcnlres pigri, Et iterum in Actibus
cupidi (Tit. i.).

inconstantiam exaggerantos. apostolorum de Deo ait In quo vivimus, movemur,

:

Gaeterum dicitis non ideo ad nos misisse vos, ut etsumus (Act. xvn) nunquid ideo etiam cuncta re-
:

secundum judicium Ignatius sustinere, ad quod ve- cipienda sunt, quas cum his pariter sunt prolata ?
raciterrcspondemus: idco vosmisisse procul dubio, Ait autem pra;dictus canon : Quoniam mulli eccle-
quia posterior hoc probat eventus.Nisi enim voluis- siasticum ordinem cnnfundere ac subvertere volen-
setis, nec id fieri sineretis. Imo nos,ut verius dica- tcs amore inimiciti;e,et ciluninioso causas quasdam
tur, non ideo misimus, ut interim quodlibct Igna- contra dispcnsatores ecclesiurumorlhodoxoscpisco-
tiusfrateretcoepiscopus nostersubiretjudicium,sed pos con/ingunt,nihiI aliud quam fcedare sacerdotum
ut causa ijlius diligenter investigata,et ad liquidum existimationes, et turbationes peccatorum populo-
reperta.juxta illud beati Job dicentis : Causam quam rumconncersconantes :propter quod placuit sancti-e
nescieham, diligcntissime investiijaham {Joh. xxix,) synodo cpiscoporum,qui Constantinopolim concur-
plsnanobis ac incunctanti relatione patesceret sic- ;
j,
rerunt.nesine discussione admittantur accusatores,
que demum juxta sacros canones missorum nostro- ncc omnibus prfficipiatur accusationes facere con-
rum relationibus certificati,si decorncrcrausmitten- tra dispensatores ecclesiarum.
dos esse qui prEesentes cum episcopis judicarcnt ha- Veniamus ergo ct ad sanctam Chalcedonensem
bcntes nostram auctoritatem, a quo destinarentur, synodum,et quid nobis de Athanasio Parrhenorum
essetin nostroarbitrio; sivero crediderimus episco- cpiscopo refcrat(.-lrt. xiv),audiamus.Iscnim antistes
possufficere,utnegotioterminum imponeront, face- tcrtio cvocatus ad synodum, quia non occurrit, a
remusquod sapientissimo judicio judicarcmus? Si patriarcha suo canonice condemnatus extitcrat sed :

autem Ignatius.ut fertis,jam judicatus erat,quamo- solum quia cum vocaretur ad synodum, quod suus
bremiliuinsecundojudiciofdd^mffif/.judicariHAnD.] inimicusesset ipse,qui judicabat, clamavit :a sancta
voluistiscontrailludquodscriptum est :Nonjndirahit Chalccdonensi synodo ad causas illatas sibi exami-
ipsumt {i^ahumx.) Sed in hoc manifestedaUir
his in id nandas reservatur,et nisi denuo convincatur, reci-
intelIigi,nonvosbonamconscientiamgeBsisso,quan- pere ecclcsiam propriam judicatur.Quod siAthana-
doiteratoillumadtribunaliaconcilii[concilia]pertra- sius a patriarcha suo dcpositus, quia de inimicilia
xislis : sed quasi non perfccte, nequelegitime depo- ipsius conquestus est, iterato ad judioium renovan-
duin dirigitur,etnisi manifestasibiofficiant crimina,
sit.um pr;Bsentia {t'orte,\n prsesentia^f^/ mo.i',damna-
tioni,HARD.]missorum nostrorum,tanquam majoris C sua5reddiecc.lesia3pra8cipitur:quantomagis Ignatius,
auctoritctis existentium damnatione subjicere con- qui nonapatriarcha,sed ipsepotius existenspatriar-
tendistis : dicentes vero quod synodice fuerit con- clia minime debuitecclcsiapropriainimicisotsuspe-
non addidistis canonice di-
demp!>.tus,fortasse quia ctisjudicibus deeernentibusexspoliari? Quod quam-
vinitus actum est.Congregatio enim malignantium, visfactumsit,multomagisquam Athanasiusinimico-
non canonjustejudicantiumillumdamnationi sube- rum soluto judicio,suaoportuerat abecclesiarecipi.
gerat,imo vero afflictioni et tribulationi subdiderat. Veniat et facundissimus noster papa Gelasius (in

Etenim illi, qui tunc convenerunt contra jam Commonilorio ad Faustum), hxrei^comm expugnator
dictum venerabilem virum,aut suspeoli, et ab heri fortissimus, et quod de Constantinopolitanis more
et nudiustertius inimici ejus erant, aut excommu- solito tunc33grotantibusdixit,etiam nobisedisseral:
nicati, aut depositi, aut subjecti ipsius, aut ccrte Qurero, inquit, tamen ab his judicium, quod prae-
inferioris dignitatis exstitorunt. Quorum omnium tendunt, ubinam possit agitari, an apud ipsos, ut
nullus personam legitimorum judicum habcre sine iidcm sint inimici testes et jiidices? Sed ettali judi-
dubio poterat,vel accusatorum in omnibus duntaxat cio nec humana debent committi ncgotia quod si :

negotiis : Deo docente,ac summatim

quffisigillatim judicio ubi iidem sunt inimici qui judices, nec hu-
omnia ita se habere monstrare conabimur. n manadebent committijudicia; quantominusdivina,
Igitur quia suspecti, et inimici judioes esse non id est ecclesiastica? Qui sapiens est intelligat.Et re-
debeant, et ipsa ratio dictat, et plurimis probatur vera hinc Justinianus imperator pius legibus suis
exemplis. Nam quid gratius et amabilius dare (|uis promulgasse dignoscitur (1. Apertissime, cod, de
inimico potest,quam si ei ad impetendum commise- Jud.) diccns : Licetei,qui suspoctumjudicem putat,
rit,quem laedere forte voluerit? Quod provide Con- antequam lis inchoetur, eum recusare, ut ad alium
stantinopolitana synodus canonum suorum sexto di- recurratur.Namquodammodonaturaleoslsuspecto-
gnoscitur prohibere capitulo,([uod tamen non apud rum judicum insidias deo!inare,et inimicorum judi-
nos inventum,sed apud vos haberi perhibetur. Ve- ciumsempervelle refugere.Hinc sanctus Athanasius
rum novimus nos apostolicis imbuti documentis, inimicorum soepo declinavit insidias hinc sanctus :

eliam sententiis uti paganorum,quanto magis Chri- Joannes os aureumconoilii contra se congregati re-
slianorum, atque catholicorum? et contra ipsos nuitintrare collogium.Quinimo hinc psalmista Da-
quorum necvitamsequimur,nocmenlem erroneam vid,et Blias esimius prophetarum Saulis vel Achab
935 NIGOLAI PAP^ I. 936

iunl prorsus insaniam(//;c;y.xxri; /// lierj. xix).
Quod autem hi qui a jam fato fratre et commi
nistro nostro Ignatio excommunicati, vel
depositi,
anathematizati fuerant, nullam adversus eum intor-
quere damnationem potuerint, ex prolato secundae
universalis synodi capitulo declaratur, cum dicitur
A bueral ipso reraovenduni.Ilemidem ad clerum Con-
stantinopolitanum aperte inqu'\i(ep.i): Sedisnostrffi
sanxit auctoritas,nuIlum sive cpiscopum,sive cleri-
cum, seu professione aliqua Christianum, qui a
Nestorio, vel cjus similibus, ex quo talia praedicare
C(rperunt,vel loco suo,vcI communiono dejecti sunt,

(cap. 6) : Si vero ecclesiasticum fuerit orimen,quod veldejectum, vel oxcommunicaturn videri sed hi :

episcopoillatumexstiterit.tuncprobarioportetaccu- ornnes in nostra communione et fuerunt ethucus-

sanlium personas, ut primo quidem haireticis non queperdurant : quianeminem^el dejicere,vel remo-
liceat aocusationos coutra orthodoxos episcopos pro vere poterat,qui pra;dicans talia titubabat.
ecclesiaslicis negotiis facere. Sed ne hos ha;reticos Intellexistisne, imperator, ex superius memoratis

esse denegetis, audite sequentia. Ha;retico9 autem, nonpotuisse,utnon dioamusprffiIatumsuum,saItem

inquiunt, dicimus tam eos, qui olim ab Ecclesia quemlibet removere, qui fuerant olim ipsi remoti,
projecli sunt quam qui post haec anobis analhema- nec dejicere quemquamjam ante prostrati Ad infir- '!

tizati sunt. Porro si adhuc ncc sio creditis, audite mandam quoque sententiam damnatorum, cliam
(|uod subditur Prajter hos autem,aiunt,et eos ([ui
:
illud valcrc credinius,(iuod sancta synodus ad pra3-
iidemquidemsanamsimulantconfiteri.Schismaticos fatum papfim (ro)ic. Eplies. in ep. ad Cwlestinum),
etiam,eteos qui seorsum aoommunicantibus nobis quaj apud se gesta sunt,reft5rens,pro Joannis .Antio-

episoopis collectas faciunt.Deinde vero.et si quidam cheni amputandaantistitis exaggerata praesumptio-

ab Ecclesia super causisquibusdamrcprchcnsifue- ne, quosdameorum, quicontrasanotumCyrillum et

runt,et projecti aut cxcommunicati sivc ex cloro, Memnonem latrabant, sine civitalibus vacantos au-

sive ex laicali ordine.nec hisliccre accusare episco- tem,et ecclesias non habontes alios vero ante mul- :

pum.antequam proprio crimine primitusexuantur. tos annos pro acerbis causis depositos asuismetro-
Similiter autem et eos qui sub accusationepriori poIitis,inter alios plurimos fuisse suggessit.Quibus

consistunt.non ante esse acceptabiles in accusalio- per omnia vestrates, ut ita dicamus, depositores
nemepiscopi,autaliorumclericorum,quaminnoxios Ignatii comparari plurima ex parte non inmicrito

semetipsos illatorum sibi ostendcrint criminum. possunt ibi namque et sine sedibus.et vagi,atque
:

Quid autem perlculi regulas hujus imminealcon- pro suis acerbis facinoribus apropriis metropolitis
temptoribus,non ignoratis. Prffiterea quis de consi- iuventi sunt episcopalu privati. Ibi etiam commu-

dentibus ibidem non de pradictis exstitit haireticis nioneextorres,etanathematisdamnationisconsortes

atque schismaticis? Nonne Gregorius Syraeusanus fuisse probantur. Unde miramur quomodo cxcom-

millies condemnatus'?NonneEulampius,Petrus,item C municati adjudicandum recepti sint,cumsecundum

Petrus.qui pro ncfandis actibus suis ct ore confoss;s apostolicos canones sine commondatitiis litteris in
depositionem, deindc anathcma inoiderunt? et alii communione sola recipi prohibeantur {conc. Carlk.
quos enarrare longissimum Ecee quales inter
est. ui,c. 21). Absurdum etenim est ut cui non licet

cajteros erant.qui contra praefatam regulam centum etiam cum minimis juxta sacras regulas communi-
quinquaginta Patrum,os contra venerandum patrem care,Iiceat pcnes vos etiam de majoribus judicare.
suum aperire non sunt reveriti.Et cum essent ligati Sedjam de hoc plenissime, Deo auxiliante, dica-
ligarc ; et cum essent mortui,ct in suis penetralibus mus et quod a subjectis suis praelatus non debeat
;

jam fetidi, virum pcr totum mundum rcdolentem suidispendiumperpeli,autcalumniisimpeti demon-

morlificare conati sunt,et mals opinionis nidoribus stremus. Quod quia Ignatius, frater et coepiscopus
aspergoro tentavcrunt. noster,iniqueportulit,omnilamentationeplorandum
Sed iterum videte Romanae sedis pontiiicem a est : et certe patres a filiis honorari non solum divi-

vobis quidem derogatum,sed atotius Christianitatis nis (E.vod. xx,) verum etiam humanis legibus prajci-
unanimitate veneratum,ct magn» synodi Ephesina; piuntur.Et si hoc carnaIes,quanto potius spiritales

praesulem Ccelestinum,quid censeat do his,qui dopo- digna penitus a filiis debent veneratione potiri ?
siti et exoommunicati aNestorio fuerant,postquam j)
Quanto enim spiritus carnem prEceilit,tanto magis
dcpositus coram oculis summi arbitrijam osse cre- ea qure sunt spiritualia carnalibus oportet omnibus
debatur.Et multo magis hoc de fratre et consacer- antoponi.
dote nostro Ignatio esso censendum arbitramini,qui Verum si hoc Ignatii subditi dedignati sunt atten-
non a pr;t;Ialo quolibet sicut isti, sed a se dejectis dere,saltem scelus Judffiorum in Christum patratum
talia pertulit. Ait enim episcopis orientalibus scri- perhorruissent committere nec acuerent linguas :

bons (m ep. 6) Si quis vero aut ab cpisoopo Nesto-

: suasadversus patremac magistrum suum ipsi,sicut
rio.aut ab aliis, qui eum sequuntur, ex quo talia serpentes, nec esset gladius in labiis eorum, nec
prffidicare coeperunt,veI excommunicatus,vel exutus fierent donteseorum arma et sagitta, et lingua
hunc in no-
est,seu antistitis.seu clerici dignitale; corum machajra acuta, forraidantes scilicot ne
stra communione et durasse et durato manifestum de se Salomon sapientissimus dixisse videretur :

est.Nec judioamus eum remotum quianon poterat : Generatio qux' palri suo malcdicit (Prov. xxx.)
quomquam ejus rcmovcrc sententia.qui se jam prse- Et rursus : Generulio qux pro deiitibiis yhidics
937 EPlSTOLyE ET DECRET^. 938
liabi't,i't comiimtKlilmolaiiliua .mLt (iljid.); oX itcriim :
A. tatfi scsp abstincro vix possunt,uL cxlromo f[ua;dam
Oculuin, qui subsannal patrcin, effoiliant eum covin atqucexlorioraraalaprffiposilorum,sedtamcu humi-
de lorrenlibus, et comeJant illum filii aquilx {Gen. lilcr loquantur,quasi oram chlamydis silenterinci-
ix).Denique si Cham, videns patris vci-enda, risit dunt : quia vidolicct dum prrelat.ie dignitati salteni
potius quam(utca3teri) coopcruit,maledictionem in innoxie et latenler dorogant,quasi regissupcrpositL
fdio peroepisse logitur: quunto potius hi qui vere- vestem foBdant sed tamen ad semetipsos rcdeunt,
;

cundiam patris non s^^lum.si quwlibet fuil.minime seque vehenientissime vcl dc tenuissima verbi lace-
cooperuorunt, sed et riseruiit,et falso ad subsanna- ratione reprehendunt. Unde bene et illic scriptum
tionem sui moris homines provooaverunt atque, ; est Post hxc David percussit cor siium, eo quod
:

quod est deterius,patentercontraipsum depharetra oram clilamydis Saul (/ Reg. xxiv). Facta
ahscidissct
iniquitatis sua3 sagittam judicii produxerunt? Non quippe prffiposiiorum oris gladio fcricnda non sunt,
sio econtra filii sobrii, non sic, sed avcrsi opcrue- etiam cum recte reprehendonda judicantnr. Siquan-
rant.Quod moraliteregrogiusdoctorpapaGrcgorius do vcrocontra eos,vcl in minimis lingualabitur, ne-
interprotatus, ait (lib. xv Moral. c. 22) Avcrsari : cessc est ut pcr afflictionem pccnitentia! corprema-
dicimus quod reprobamus Quid est ergo,quod fdii tur, qualenus ad semetipsum rcdcat, ot cum pricpo-
verenda patris superjccto dorsis paliio aversi ve- tj sitrc potestati deliquerit, ejus contra so judicium a
"'
nientes operiunt, nisi quod bonis subditis sic pra;- quo sibi prajlata est, perhorroscat.
' '

positorum suorum mala displicent, ut tamen hc-ec Nam cum prseposilis dclinquimus, ejus ordina-
ab aliis occultent ? Opcri mentum aversi delerur.t, tioni,qui oos nobis pra;tulit,obviamus.UndeMoyses
quiadijudicantesraotum,etvcnerantosmagistcrium, quoque cum contra se et Aaron oonqueri poputum
nolunt videri quod legnnt. oognovissot, ait : Nos cniin quid sumus ? 7iee contra
Sod haso dice :tos,noli tc nos ajstimare cuj uscunque nos est nmrmur vestrum, sed conlra Dominum (Exod.
proximorum nostrorum, quaj sunt digna reprehen- xvi). Ilinc etiam praidicator veritatis Paulus aposto-
siono velle defendere ;sed quod ita volim filioscirca lus subditis suis,et quibus Christi Evangelium pra3-
spiritalem patrem,et disoipulos erga magistrum de- dicabat dicit autem pro minimo est, ut a vohis
: Milii
votos ac sobrios esse ut nuUapenitus tcmcritatc ad judicer (l Cor. ix). Hinc Sixtus apostolica; sedis an-
corum vitam, ut non dicamus, dijudicandam, sed tistes Euphcmium episcopum damnassedesoribitur
nco saltem tenuiterreprehendcndam prosiliant.Quo- (De expurjiat. Si.xti papxlll, o. <8),nihil aliud in depo-
niam,doconto prrefatopapa in libroRegubc pastora- silione illius Gbjioiens,nisi quod Polychponium liie-
lis (lib. iii Pastor. cap..5) Adraoncndi suntsubditi,
: rosol^ymitanura episcopura pontiriccm suuin accu-
no priepositorum suorum vitam teraere judicent,si saverit. Etquidem Polychroniusa legatis sedis apo-
quid eos fortasse agere reprehensibiliter videaot.no ^ quod sedem Hierosolymitanam priraam
stolioEE, oo

underccte malaredarguunt,inde perolationisimpul- esse mcndaciler anirmabat,et per simoniacam ha3-

sura in profundiora mergantur,Adraonendi sunt,ne resim ordinaliones fecisse probalus est, ccclesia;

cura oulpas praepositorum oonsiderant, oontra eos privatus est gubernaoulis, et urbe rejeotus. Sod et
audacioros fiant sed sic qus; valde sunt eorum
; Euphomius nihilominus quia hunc prffisuraptuose
prava, apud semetipsosdijudicent, ut tamen divino (lioet veraciter) aceusaverat, damnationi a synodo
timore constricti forre subeisjugum reverentiKnon subjectus ost.

rocusent. Et quoniam linguam snam contra sibi prailatuin

Quod melius ostendiraus,si David factura ad rao- erexerat, anathema suscepit adoo ; ut Leo Ecclesiai
dium deducaraus. Saul quippo porsecutor cura ad Romanaj diaconus ei diceret:Ex te enim daranabe-
purgandura vontrera spelunoam fuissot ingrossus, ris, quoniam pontifioom, qui te oonsecravit coepi-

illic oura viris suis David inerat,qui jamtam longo scopura condemnabas et accusabas. Qui cadcns in
tcmpore persecutionis ejus mala tolerabat;oumque terrani ante omnc ooncilium episcoporum ibi confi-

eum viri sui ad feriendura Saul incondcrcnt, fregit tebatur sepeccasse.Abundio episcopomisso aburbe
eos reprehensionibus,quia manum mittere in chri- Roma, dicsnts :Non licet queraquara accusarepon-
stura Domini non dcboret. Qui taraen occulto sur- j) tifiocm suum, quoniam judex non judicabitur.Quo-
roxit, et oram chlaraydis ejus absoidit (/ Ueg. xxi). audi(o,Valonlinianus Augustu.-3(siout apud nosscri-
Quid enim per Saul nisi mali rectores? Quid per ptum habctur),cujus vos in hoc imitatores esse de-
Da\-id nisiboni subditi designantur ?Saul igiturven- betis,gavisus est in damnaliono episcopi Euphomii,
trcm purgare, est pravos prajpositos conoeptara in qui exslilit aocusator Polychronii pontificis sui.
eorde inaliliam usque ad opera miseri odoris exten- Consonatautom huicnecessaria;sententimsanctus
dere, et cogitata apud se noxia faotis exterioribus Silvester, et magui Gonstantini baptizator Augusti,
exsei|uendo raonstrare. Quem taraen David ferirc dioens Neque ab Augusto, ncque ab onini clero,
:

raetuit : quia pia; subditorum mentes ab omni se ncque a regibus,neque a populo,judoxjudicabitur:

pesteobtrectationis abstinentes pra;positorumvitara haud dubium, quin ecclesiasticus Pelagius quoque
nullo lingua;gladioperculiunt,etiam cum de imper- prajsulapostolieus cuidamregi Francorumscribens,
foctiono ropreheiidunt.Qui ct si qiiando pro infirmi- sic dic!t(f:) -Cum cclsitudini vcstra; multa donamisc-
(a) Childeberto. Est episloUi undocima Te papa;.

Pathol. CXIX. 30
93n NICOLAI PAP^ I. 940
ricordia clivina contulorit, pro amore tamen quem A dicialibusFubmittidiffinitionibus.Siquidemtempore
EcclesiK ejus sinceriter exhibetis, fccit vos multis Maximiani Augustorum, Marcelliuus
Dioclotiani et
regnantibus clariores : quoniam inter alias regni episcopus urbis Romoe, qui posteamsignis martyr
vestri curas tranquillitate sanctse EoclesiK prffici- effectus est, adeo compulsus est a paganis, ut in
puam sollicitudincm vos certum est exhibere. templum eorum ingressus,grana thuris superpru-
Quffi cum ita sint, miramur quia quantum nobis nas poneret.Cujus rei gratia coUeoto numerosorum
pro3sentiuni portitorum suggestio patefecit, passi concilio episcoporum, et inquisitione facta, hoc se
estis subripi vobis etSabaudumfratrem etcoepisco- idem ponlifex egisse confessuscst(o).N'ulIus tamen
pum nostrum Arelatensis civitatis antistitem,cujus eorum proferre in eum sententiam ausus est, cum
Ecclesiain regionibusGallicanisprimatusprivilegio ei saepissimo omnes perhibcrent Tuo ore judica :

et sedis apostolic.-evicibusdecoratur.ad petitionem causam tuam, non nostro judicio etiterum :Noli, ;

episcopi ab ipsoordinati in judicium soquentiscivi- ainnt, audiri in nostro judicio, sed collige in sinu
tatis episcopi quod nulla ecclesiastica lege vcl ra- tuo causam tuam ; ot rursus : Quoniam ex te, in-
tioneconceditur,judicandum juberetis occurrere.ut quiunt,justificaberis,aut ex oretuo condemnaberis;
ipso de conoulcato locisui praejudicio conquerente, et iterum dicunt : Prima sedes non judicabitur a
ille qui usurpavit, necesse sit de illicita praesum- quoquam.
ptione culpari. Pro quibus Christianitatis vestra; Hinc etiam suporius momoratusconfessorChristi
confidentia freti, paterno atudio postulamus ut si Silvester fecit gradus ingremio synodi(synod.Rom.
quid tale factum est,congrua satisfactionecelcriter c. 3), ut non presbyter adversus episcopum, non

amputetur, nec ullum sui cxemplum in perturba- diaconus adversus presbyterum, non subdiaconus
tiono Ecclesiarum, quas vobis Deus credidit.relin- advorsus diaconem,non acolythus adversus subdia-
quere concedalur et hujusmodi causis sollicitam
; conem,non exorcistaadversusacolythum,non lector
vos in reliquo decetexhibere cautelam,ne quid con- adversus exorcistam, non ostiarius adversus lecto-
tra ecclesiasticas regulas pelentibus concedatis: rem det aocusalioncm aliquam,nequepraesul sum-
quiaquod bene cognitum est religiosa3 menti vestras, mus a quoquam Judicabitur,quoniam scriptum est:
non alitcr Deo nostro rectc potest regalis devotio Non est disripulus supra magistnm (Malth. x). Sed
famulari, nisi providentia ejus ecclesiasticorum or- etcum quidam tempore quodam contra Sixtum pa-
dinum servetur integritas. pam tentassen tqusedam non boni rumoris objicere,
PrtBterea suavissimus Pater ct papa noster Gre- et in concilio, cui et Valentinianus Augustusinter-
gorius, de quo supra diximus, clero Mediolanensis erat, dictum fuisset iDe e.rpnrgat. Si.rti papx lll,
Eoclesia; pro eligendo sibi episcopo lilteris prceci cap. 5) non licoro adversum pontifieem dare scn-
piens, ait [lib. ii, irulict, xi, ep. 29):t'ensantes ergo, C tenliam : surrexit idcin protinus imperator, et in
quaj cunctis expediunl,et quem vobis gratiadivina arbitrio praifati pontificis Iribuit judicare judicium
praslulerit, intcgerrimam semper in omnibus obe- suum. Etenim nullus pontificumminorum velinfe-
dienliam prasbete ;
judioari namquc a vobis ultra riorum urbium subactus judiciis invenitur.
non debot semel pnelatus ;sed tanto nunc subtiliter Undc Joannes Antiochenus tertia; videliret sedis
judicandus est,quanto postmodum Judicandus non cpiscopus, inter cwtera legitur in Ephesina synodo
est. Consecrato autem vobis Deo auotore pastori usqueadcorrcotionenidamnatus(in ep.ad Cirlest. I),
tota vos menle committite.atqueinilloomnipolenti quia Cyrillum Alcxandrinum secunda! scilicet sedis
Deo, qui vobis hunc pra;tulif,dcservite. Quibusom- episcopum,irregulariterdamnationipra2sumpsitad-
nibus rite collectis, satis evidenter, ut opina- dicere,eadem venerabilisynodoad Ca;lestinumsum-
mur, ostensum est non posse legitime subjectos mte sedis prffisulem taliterin scriptis postulante,ac
de pra?lati sui vita judicare ; nec prfetor ha;resim dicente:Indigneturcrgotuareligiositas competenter
cujuscunque sit meriti lemero reprehondere. pro his, quK facta sunt; si enim data fueritvolen-
Sed si adhuo placet aliquid de hoc nosse quod tibus licentia et majores injuriis sedes afficere, et
dclectct,antiqui Patris et venorabilis dootoris.,\reo- eontra eas in quibus non habent potestatem.contra
pagita; Dionysii adDemophilum vorba vobis reoitari n leges sic et ccntra canoncs proferre sententia
prsecipito .-qui etiam incausa pietatis delinquentem ibunt ad ultimam confusionem Eoclesios res.
sacerdotem nefas sancit a minoribus.vel ab inferio- Deinde vero iu sanctaChalcedonensi synodo cum
ribus judicari, ne flat in Ecclesia Dei aliquid inor- a judicibus Basilio episcopo Seleuciae objiceretur,
dinatum,et status eJusinaliquoconfundatur.Verum quate in damnatione Flaviani subscripserit.et ipsc
huousque quod a suis suffraganeis afquo subditis responderit :Quoniam in judiciocentum viginti,aut
frater et comminister noster Ignatius non debuerit triginta episcoporum traditus, necessitatem habui
judioari,sod nec facile reprehendi,breviter compro- parere his, quK ab illis ordinabantur, et Dioscorus
bavimus. Nuuc autem divina iuspiratione non nos ad ha3C diceret ei : Erubesccns homines prajvarica-
pigebit, nec nobis impossibilo erit ostendere vobis tus es quod bonum est, et fidem sprevisti ;non au-
(si tamen audire velitis), non posse quemquam rite disti quod scriptum est : Non eruhescas in ruinam
ab his qui inforioris dignitatis vcl ordinis sunt,ju- luam prajfatus Basilius episcopus respondit : Si
;

(«) In concilio Sinuessuncnsi.

941 EPISTOLvl^: ET DEGRETA. 942
apuil judices habuissom iiuirtyriuiu.sustiiiuissrm. A rcsonn, in decreluli epislnla ad univorsns dicitepi-
Eteuim Constantinopoli oslendi liduciain uieain, a jpnsperDardaniamconstitutus((7)«(. 11) : Si ccrte

patre autcm,qui judicatur justus.non utitur[IlARD. dedignitate agiturcivitaturasecundffi sedisettertia:!,

/rt/iV, qui judicatur, justis non utitur]
palri etiam justa dicens, moriatur.
Deniquc in Epistola legimus ad Hebrffios quod
minor a majore benedicutiir ; restat profecto ut exi-
gente ralione etiam nialedicatur.Siquidem ha;c uti-
que prajnoscentes periculosa tempora illi qui ante
nos fuerunt, providam in Ecclesiis consuctudinem
tradiderunt hodieque in Ecclesia Romana, qua;
;
magistra est omnium Ecclesiarum, impnetermisse
: lilius eniin
major est dignitas sacerdotum quam e.jus civilatis,
qua3 non solum intcr sedes minime numcratur,sed
nec inter metropolitanorum jura censetiir. Et item
idem in tomo ad Orientales episcopos:Pra!cipue,in-
quiens, cum de secundfe sedis ageretur antistite, nec
ab inforiore qualibet, sed a prima sede jure possit
absolvi:inferior quippe potiorem absolverenon po-
test;sola ergo prior inferiorem convenienter absol-
vil. Hinc liquido pcrvidetur quia quem non potest

servatur, ita ut nullus sacerdos, majore suo non absolvere,nonpotestjudicioinferiorpotioremligare.

innuente consacerdote,cuilibet rei bcnedicere nita- Pnrro cum Theodoricus hsreseos Arianaj ftEce
tur ; sed et anterior stans ad pronuntiandam ali- pollutus, papam Symmachum usque ad damnatio-
quam quidem postulat,
lectionera, benedictionem r^ nem, multis hunc accusanlibus,impeterc voluisset
sed ei non audet penitus benedi-
quislibet inferior [Synodus Rofnanussui Si/)«mn('/(o),etquotquot potuit
cere cur hoo? Nunquid bcnedicere peccatum est?
: ex Liguria, iEmilia, Valeria, et ex diversis reginni-
absit. De malcficis enim, non bcnedicis, dicit .\po- bus,atque de Sicilia insula hujus rei gratia episco-
stolus Quia regnum Dei non possidehunl (/ Cor.w);
: pos Romain colligi pi\-ecepisset;ethis ad se venien-
sed per hoc innuitur quantffi censura; freno infe- tibus dixisset:Plura ad se de papa; Symraachi acti-
riores quippe ad suos judicandos prKpositos coer- bus horrenda fuisse perlata, et in synodi oportere,
cendi sunt, si hi nec etiam benedicendi jus ullum sivera esset inimicorum ojus objectio indicatione
penitus obtineanl.Et revera,ut superiusex Evange- cnnstare;mcmorati pontiflLCs.quibus allegandi im-
lio,beato Silvestro commemorantc, jam diximus : minebat occasio,suggessorunt:Ipsum,qui diccbatur
Non est discipulus supra maijistrum {.Mutth x), si . impetitus, debuisse synodum convocarc scientes ;

ad benedicendum non,quanto ininus ad maledicen- quia ejus sedi primum Polri apnstoli meritum.vel
dum?ln tantum autem hanc pKcsumptionem sancti principatus,deinde secuta jussionem Dominiconci-
Patres apud Chalcedonem detestati sunt,ut Diosco- liorum venerandorum auctoritas, ei singularem in
rum Alexandrinum antistitem inter CKtera idcirco Ecclesiis tradidit potestatem, nec ante dicts sedis
potissimum sine ullarestitutionedamnaverint.quia antistitcra minorum subjacuisse judicio.Et rursus:
incontumaciapermanens,ergaprima! sedisRonianffi C Gausas,inquiunt,Dei ipsius essejudiciocommitten-
privilegium, respicere a suis superstitionibus, ut das, qui valet corpus occiderc, et animum mittere in
servarelur aprima sede apostolica,noluit,etponens gehennam [Luc. xu) ; qui dicit : Mihi vindictam el

in coelum os suum, et lingua ejus transeuntesuper ego retrihuam [Deut. xxxii) ;apud quem conscientia
terram (Psal.hxxu), excommunicationem in sanctum nuda est,cui non absconduntur occulta. Et iterum,
Leoncm papam dictavit; ita ut in sententia cnntra idera ipsi dicunt:Quod dicebatur majori judici,ser-
ipsum prolata, hoc videantur mcmorare pra::cipue vabamus instruentes eos.quia pernos illis Christus
dicentes.quoniam secundis excessibus priorem ini- innotuit, non esse ovium lupi insidias prrevidere,
quitatem valde transcendit.Prajsumpsit enim et ex- sed pastoris.
communicationem dictareadversussanctissimumet Ad postremum vero isti ipsi vcnerabilesprajsules
bcatissimum archiepiseopum magnae Romae Leo- cum vidissent,quod non sine suidiscrimine potuis-
nem. Nunquid ibi [Actione 1 conc.Chalced.) legitur in- manus suas crigere,quid-
senl contra caput obices
iluisitionemfuissefactam,utrum justc, aninjusteip- quid de pnefati Symmachi sanctissiraipapoeactibus
samjam factam Dioscorum excommunicatinnem dic- delatum fuerat, totum Dei judicio rescrvarunt; ita,

tasse, [pro, jam fatus Diuscorus... dictasset. Hard.] ut singuli quique in subscriptionesua hocpatenter
Nonplane,sedabsqueomnicontros'ersiahocineoulti n indicent, cum dicunt:LaurentiusepiscopusEcclesia5
sunt, quia cum esset inferior, poliorem quibuslibet Mediolanensis huic statuto nostro, in quo totam
conatus est laoessere contumelis teste Anatolio ; causam Dei judioio oommisimus, subscripsi. Simili-
ConstantinopolitanoprKsule.qui dicit:Prnpter(idem ter Petro episcopo Ecclesia; Ravennatis,etca3teris epi-
non est damnatus Dioscorus,sed quia excommuni- scopissubscribentibus nimirumquoniamsicutma-
:

cationem fecit doinino archiepiscnpn Leoni. Volue- gnusChristi confessor Ennodius Ticinensis episco-
runt enim in domo Dei nihil fieri pra3properum,nihil pus,qui ab Hormisdaapostolicse memoriffi Constanti-
confusum, nihil inordinatum.Unde apte quoquein nopolimmissusinnumerasmiseriasa Grajcorumve-
Africano ooncilio diftinitura est capitulo 53 ita : san ia, pro Christi fide et statu Ecclesia; non semel per-
Unusquisque nostrum ordinem siUi decretnm a Deo iviWi^inindiculoUorraisdx, antcepist. ejusii), expro-
cognoscat, et posteriores anterioribus deferant, nec pheta de his meminit Nunquid gloriuhitur securis
:

cia inconsultis aliquid agere praasuraant. Et supra conlra eiim qui secat in ea;uut exaltahitur serra con-
memoralus Gelasiuspapa,nu!ltarum dcstriictorhaj- tra cum qui truhit cam'.' ijsu, x.) His ita ex divina
 :

NICOLAI PAP^ I. 944

Scriplura, ct prubabilum Patrum doctrina comme- A rium millia ad videndum ejus opprobrium aggre-
moratis, sole clarius exhibuimus.non posse quem- gastis, cum magis debueratis in hoo imitari Cons-

quam.qui minoris auctoritatis cst,eum qui majoris tantinum pium Augustum.de quo scriptum est quod
potestatis et judiciis suis addicere, aut propriis dixerit Quia si vidissem aliquem eorum,qui reli-
:

difflnitionibus subjugaro.Verum de hoc generaliter gioso circumamicti sunt habitu, turpitudinem ali-
nos hucusque sufficiat. quam operantem, chlamydem meara explicassem,
CEeterum, ut calamum ad Gonstantinopolitanos et cooperuissem eum,ne videretura quoquam.Sed

prresules specialiter extendamus,aut nunquam om- in viro hoc omnia hcec oblivioni traduntur fit :

nino,aut certo vix horum aliquis sineconsensu Ro- plausus de Domini sacerdotc scurris et histrionibus.
raani pontifieis reperitur cjecfus,qui tamen hacte- Heii quomodo ohscuratum esl aurum, libet cum Jere-
nusinter depositos annumeretur,et non ab haeretieis, mia clamare ; mutulus est color optimus, dispersi
vei tyrannispulsusaut interempluscommemoretur. sunt lapides sanctuarii in capite omnium platearum
commemoremus, nonne
Denique, ut ex his paucos ijhren, iv).

Maximus.postquam multum aDamaso papa (sicut
ejus ad diversosopistolao missiBindicant) laboratum
est,Constantinopoli pulsus est ? Nonne Nestorius,
nonne Acacius, nonne Anthimus, Sergius, Py-rhus,
Paulus,Petrus,sedis apostolicae discurrentibus con-
sultationibus,ac decretis ejeoti sunt?Gur ergo,cum
ita sit, in solo Ignatio Petri memoriamdespicere ac
Deinde vero contra ritum eccIesiasticum,conlra-
que venerandas legesproducituraccusator de impe-
y. rialibus aidibus, et eui imperari potest, ad falsum
|
dicendum testimoniumadhibetur.Fiuntsuspectiju- ^
dices et mercenarii,et lupi custodesqui videbantur
esse pastores, non ascendentes ex adverso potesta-
tibus mundi,juxta Ezechiclem \cc opponentes mu-
:

oblivioni traderestuduistis,nisiquiaprovotocuncta
facere voluistis, constituentes synodum Ephesince
secundfB crudelitate consimilem ? quamvis ibi
Alexandrinus erat, qui cum casteris sibi sociatis
compatriarchis adversus sanctum Flavianum agebat.
Hic autem, ut do patriarchis omittamus, nec
unius episcopus civitatu!K,aut quilibet ignotJB per-
sona3 adversus tantum pontificemexstititsententiaj
promulgator, qui non de suffraganeis et subjectis
ejus fucrit. Sed dicitis fortasse non fuisse in causa
Ignatii sedcm apostolicam convocare necesse, quia
non hunc uUus hffireseoserror involverat.O pietatis
intuitum ita recte Deum colentis, et magis suam
injuriam quam sui Dei etDomini vindicantislNonne
magis oportuit circa eum magnanimitatem osten-
dere, et regularem vos observare censuram ? quo-
niam a Deo nec per ha;resim,nec per illum omnino
schisma discessit,quam sicunctis pollensvirtutibus
omnipotenti minime Domino perorthodoxamfidem
penitus adhoBsisset? Gongregaslis consilium advcr-
sus eum, et ad imperii vestri nutum cuncti sunt
famulati minores, et ad votum s£ecularium,ut cum
pace vestradicamus,desolioimperialidesoendentes,
cathedram prasularem.ut ita fateamur^ascendistis,
et pro desiderio hostium ejus augustalium obliti
sceptrornm, quemdam regem Israel imitantes, ad-
versus illum sacerdotalis ministcrii arripuistisoffi-
cium,-pra;serlim cum imperiumvestrum suis publi-
ca3 rei quotidianis administrationibus debcat esse
contenlum,nec usurpare quse sacerdotibus Domini
solum conveniunt (II Par. xxvi).
Dicito, quiBsumus, ubinam legistis imperatores
anteoessores vestros in synodalibus eonventibus in-
terfuisse?nisi forsitan in quibus de fide tractatum
est, qua3 universalis est, qu.-c omnium communis
est; quaj non solum ad clericos, verum etiam ad
laicos et ad omnes omnino perlinet Christianos?
Vos autem non solum synodo in causa sacerdotis
collcctce interfuisliSjVcrum etiam numerosascccu'.-A-
rum pro domo Domini (Exech. xm), scd descendentes
in infernum vivcntes (Psal. liv), hoc est scientes.
Submittitur minorum, iiiferiorum et subjectorum
de!iberationibus,cnm sacris canonibuspraecipienti-
bus, et exemplis sanctorum Patium,scmper ubiest
major auctoritas sit eundum, et in omnibus con-
troversiis ad potioris sedis judicia dirigatur. Quod
non solum a catholicis, verum etiam ab ipsis con-
stat observalum ha^reticis. Alioquin accphalum li-
quet esse conciIium,ubi de tanta persona agitur,et
majorum non exspectatur senlcntia, cum ncc in
C causa clericorum infcrioris gradus, solius episcopi
sui judicium tantummodo pra;sto sit.
Sed ne sineauctoritatecanonicaquidquam prose-
qui videamur, nunc Chalcedonensis concilii sanclio-
nes ad memoriam reducamus, quse ila decernunt
Si clericushabet causam adversus episcopum pro-
prium, vel adversus alterum, apud synodum pro-
vincia3 judicetur;quod si adversus cjusdem proviii-
eice metropolitanum episcopus, vel clerieus habet
querelam,petat primatem dioccescos, aut sedem re-
giajurbis ConstantinopoIitan».In quo hic tcnorob-
servandus est.ut si videlicet clcricus,aut cpiseopus
adversus metropolitanum habet querelam, et tanta
urgetur necessitate, vel si hoc gra^^e non ferat, ubi-
cunque sit positus.primatem dioeceseospelat; quod
si juxta Constantinopolitanam urbem quisquam
jj
eorum constitutus, et solius pra-sulis ejus judicio
velit esse eamdem regiam urbem.
contentus, pctat
Cum enim primatcm diccceseos,praE-
dixissetrPetat
ccptum posuit eadem sancta synodus regulamque
constituit.Cum vero disjuncliva conjunctione addi-
disset:Aut sedem regia; urbis Constantinopolitanae,
liquet profecto quia hoc secundum pcrmissionem
indulsit. Ergo saltem nune nou videtis ad majora
semper esse properandum?et quanto magis ad po-
tioris auctoritatis judicium tcndilur qucrimonia,
tanto adhuc amplius majus culmen petcndum est,
-
quoujquc grad-.uim pcrveniutur ad eum sedem,cu-
945 EPISTOL^ ET DECRETA. 946
jus oaiisa,aut ncgotiorum mpritis exigentibus,
ti so A Psalmistanosset quamdum non bonorum multitudi-
in nieliu^ commulalur.autsoiius Dei sino qua?slione ncm,noquaqu.im Deo supplicando dvovci-.Dispergc
reservatur arbitrio. invirtute tua (Psal. lviii). Dispersio enira mino-
illos

Quem autemprimatumdioeceseossancta synodus rationem facit,minoratio vero abolitionem generat.

dixerit, pra;ter apostoli primi vioarium, ntillus pe- Nolite ergo gloriariin multitudine,quia non multi-
nitus intelligitur. Ipse est enim primas.qui ot pri- tudo sed causa damnationem, vel justincationem
mus babotur, et summus : quae viritim, si locus adduoit.Neque enim Ignatium justiorem dixerimus
exegorit,in subditis demonstrabimus. Ne vero mo- jam memorato David rege,et propheta Domini, qui
veat quia singulari numero difficeseos dictum est, diccbat : Multiplicati sunt super capillos capitis mei,
sciendum est quia tantumdem valet dixisse prima- qui oderunt me gratis [Psal. xxxix). Sed quid de ho-
tem dioeceseos quantum si perhibuisset diceoeseon: mine dioimus,oum do Deo nimirum, ex cujus per-
plena> sunt enim sanctoe Soriptursetali forma Jocutio- sona ha!C Psalmista dicebat, in passione ipsius, si-
nis. Denique scriptum est : Fons ascendebal c tcrra, cut Evangelium attostatur, tale quid nihilo minus
irrigans universam superficiem tcrrx {Gen. ii). Qui agnosoamus.''
enim non ait.Unus fons ascendebat e terra, sed ait, Quod autem scripsistis vos idcirco quosdam no-
Fons atitem ascendcbat e terra, pro numcro plurali P strorum adesse voluisse, quoniam dicebamur cura
posuit singularem,ut sio intelligamus fontcs multos expugnatoribus sacrarum imaginum ooncertare,
per universam terram locavol regiones propriasir- nova profeoto adinvcntio est.Nam apud vos prrBsen-
rigantes:sicut dicitur miles,et multi intelliguntur; tia est missorum nostrorum pro imaginibussacris,

sicut dicta est loousta et rana in plagis quibus /Egy- nec digne decertatum est.nec impugnatores earum
ptii percussi sunt (Exod. x), oum esset innumera- hactenus errare desierunt; sed sicuti usque ad illud
bilis locustarum numerus et ranarum, ita et hic tempus apud vos super hac causa strepitus et blas-
dicccesim singulariter dixit; sed hanc propter uni- phemiae non cessarunt, ita et nunc ibidem profana
tatem paois ut fidei pluraliter intelligi voluit. pra?dicantur et hucusque sacrilega pronuntiantur.
Illud autem quod quasi ad majo-
ridere libult, Unde apparet legatos nostros non causa pieta;tis a
rom firmitatem, concilium adversus Ignatium fra- vobis, sed crudelitatis argumento fuisse qua;sitos.
trem etcomministrum nostrumcongregatum,a;qua- Verum ad quid fuerint petiti, res ipsa declarat,vi-
lis numeri cum sancta olim synodo inNio:ea a san- delicet.sicut jam dictum est.ut quod de Ignatioju-
otis fratribus celebrata fuisse perhibetis quod si dioandura erat, et acceptum apud omnes, et fixum
:

ideo est admittendum, quia asqualis numeri cum semper maneret,ut pote quod tanta; auctoritatisvi-
sancta Nicmna synodo habetiir, necesse est ut aut carii judioassent.Nos enim necsallem tenuis rumor

soptimam autoctavam hano synodum vocitetis; ne- C aspcrsit aliquando cum prava sapientibus sapere,
cesse est etiam ut tot instabilitate illius synodos col- quanto miuus concertare? Siquidem nusquam frigi-
ligatis, quot pro Niosenas synodi sequendis decrotis dus,nusquamtopiduslaborsanotorumapostoIicaB se-
constat fuisse ooncilia oongregata.Quid auteni pro- dis prffisulura oirca debitam saorarura imaginura re-
ficit solo numero oonvenientium personarum san- verontiam et oompetentem vencrationcm apparuit.
ctam synodum vos fuisse seoutos,et moribus hanc Neo defuerunt harum impugnatoribus decessorum
esse crudeliter persecutos? Utinam non essenttot nostrorum certaraina, qui hoo egerunt scriptis,hoc
numero, sed tamen existerent tales meriti quales diversis laboribus, hoc etiam suis increpationibus
erant quibusChristus aiebat iVo/ite timere.jmstllus
: apud mundi hujus principes, ut talis error eminus
gre.v, quia complacuit Patri meo dare vobis regnum pelleretur; quamvis dixeritis.non nostri eguisse vos
[Luc. xiii.) Non ergo totidem prajsules, sed merita ad cxpugnandos hsereticos pro eo quod jam fuerit
non minora synodum synodo Nicsenoe possunt facere hujusmodi hseresis in Nioa?a secundo oonvocata sy-
parilem, magisque illud advertendum est quia ibi nodo, et a magno Methodio deinde subversa.quasi
contra unius nuncupati presbyteri vesaniam, non non et ipsi secundo in Nicctia collectae synodoapos-
solum multarum regionum pontifices.verum etiam tolica nostra sedes prcesederit,et prima contra mala

et patriarohoe praesedisse referuntur. Hic autem in r» sentientes spiritalem sagittam emiserit.Et rursum,
patriarohiB negotio non solum ullus patriarcharum, quasi non et veneranda; mcmoriffi Methodius in Graj-
sed nec ullus alterius diceceseos inventus estquis- oia perseoutione fervente,hic apud beatum Petrum,
quam episcopus, siout jam signifioavimus. et apud nosjubi olim Alhanasius, ubi Paulus, ubi
Numerus igitur pusillus nec obcst, ubi abundat plurirai oum illis,et pra5ter illos, ubi dcnique sem-
pietas; nec multiplex prodest, ubi regnat impietas. per catholiois subvenitur, oonsocuti sint rcquiem,
Quinimo quanto numerosior est cohgregatio mali- donec apprehenderotcampum cortaminis jam satia-

gnorum, tanto validior cst ad sectandum suorum tus laotc raatris hujus oinnium sanotae videlicet Ro-
prava votorum neo gloriandum estin multitudine,
; manK Eoclesia; catholioum dogtna defendere fuerit
ubi non contra mundi rectores lenebrarum harum eruditus.Et quasi non hinc auctoritatera preedicandi
contra spiritalia nequitiae certamen assumitur; sed sunipserit,neo his infulis sacerdotalibus ditatus ex-
adversus carnem et sanguinem,id est adversus ho- stitorit, ad extremum quasi non hino constantiam
mines, totius belli pondus inducitur; nisi enim Petri,ct omnia Pauli ad debellandos Iconomachos
 ; ;
947 NicoLAi papj:
arma porlavcril, id cst loricim juslititP, caicoalos A e.-so vcrlia, sicul pra-^diximii?,
pcJcs iu praiparatione Evangelii pacis,scutam fidei,
galeam gladium spiritus,quod est verbum
salutis,et
Dei.Non orgo dicatis non eguisse vos in causa pie-
tatis Romanae Ecolesi;e, quae colleota concilia sua
auotoritate firmat, sua moderatione cuslodit. Unde
qu.-edam eorum,quia consensum Romani pontificis
non habuerunt, valetudinem perdiderunt.
Ouomodo non egeal qu»libel synodus Romana;
sedis.quando in Ephesiuo latrocinio cunctis praesu-
libus, el ipsis quoque patriarchis prolabentibus, nisi
magnus Leo, imitator scilicot illius leonis, de quo
scriptum est Vicit leo de Iribii Juda (Apoc. v), divi-
: estis in derogationem Eoclesise tantae inutiliter ac
nitus excitatus, os aperiens, tolum orbem et ipsos
quoque Augustos concuteret,et ad pietatem commo-
veret, religio calholica penitus corruisset? Nam et y.
in causasacrarumimaginumantesanctissimum Me-
thodium, quinimo et ante synodum in Nic;pa sub
Ircno congregatam,cum adhuo hoc schismanoviter
essot exortum,otConstantinopolitanospene cunctos
more pestilentiaB invasisset, Romani pr;esules,Gre-
gorius inter cffiteroselStephanus,convocatisepisco-
pis Occidentalium regionum,inveniunturfortiter di-
micasse,et hoc funditus condemnasse.H«c quidem
primordiis epistohe imperii veslri respondimus,non
quantum poteramus adhuc, scd quantum sufficere
oredidimusadcouvincendam stoliditatemeorumqui
talia sapiunt qualia in opistola veslro signo signata
et nobis missa resonare videbantur. Non enim nos
ex pio corde, vel ore vestro tam profana tamquo
porversa processisse putavimus.
Ad reliqua vero, quaj ex eadojii epistola voslra C hos
plurima ex parte remanebant, rescriberc his pro
causis onilsimus,vidclicel quoniam tanta nosPater
coslestis seoundum bonepkioitum suum oegrotatione
quasi (ilios suos corripuit,ut non solum quis ad res-
pondendum propositionibus vestris idonea esse per-
speximus,valeremus exponere, verum etiam eadem
ipsa qualiter dictarentur, nulli, a;gritudine nimia
pressi, quiverimus edicerc. Et qiiia legatus vestcr
tanla est impatientia usus, ut aatequam nos ex va-
lidissima infirmitate respiraro aliquantukim cogno-
visset, nullam moram passus.mox ot jam nobis in-
consultis, Urbe. quam vos quidem invetcralam.scd
Honorius pius impcrator aitcrnam vocat,discesscrit
ob nihil aliud,nisi quia jam lempus hiemis iniminc-
b;it, et periculum
sui, vel mililum vestrorum, qni
J)
secum vehementissimc formidabat; apud
erant,
quem vix obtinerepotuimus ut sallem dum hsc sori-
berentur(quoniam ad Urbem reverti nullo modo vo-
luit) inOstia positus exspectaret.
Tcrtio,quia cum oadcm quce superfuerunt in ipsa
epistola,ad quaenihil respondimus.sed potiusphilo-
sophandocontempsimus,plenaessentomnipravitate
atquc blasphemia, et contra ipsam dispositionem
Uoi, in qua EeolesiK sedisque Roman;E privilegia
cunctarumEcclesiarum privilegiis sua inotrabili pro-
vidcntia priitulit, vcnena diirunderont, nou voslra
[U) Aasulis inclusa danlur ox odit. Roui.
I. 948
quPE tam pcrpcram
sonabant.crodidimus; ac per hoc his quac in ambi-
guum vencrant,non potuimus tanquam indubitatis
responsa, vel apologetica scripta remittere.Verum-
tamen si vestra fuerunt verbaqus in despeclum
beati Petri apostolorum principis, imo Dei, cujus
ordinationi rcsistitis, scripta, et quasi detrahentia
privilegiis hujus sacratissimae Ecclesia; missasunt
iateor non vos studiose sacras rcgulas, non vene-
randarum synodorum actiones,non piorum impera-
torum leges,non veraces probabilium virorum histo-
rias lectitasse,quas ta.m(forte vcrius, tamen) conati
incompetenter atque incongrue mcmorare. Sed ro-
gamus omnipotentem Deum utquisua^ cognitionis
vobis reseravit mysterium,tribuat quoque nossc ad
plenum suas dispositioncs, quibus sancla Ecclesia
(sanct» Ecclcsia;), modcratur arcanum.et quee sint,
vel quanta, et qualia privilegia Ecclesiaj Romanaa,
et ex quo ceperint exordium, et quis ejus summaj
auctoritatis auctor existat vobis clementer ape-
riat.
Quod si a nobis qusritis scire,ut pote a ministris
Christi,ct dispensatoribus mysteriorum ejus, vobis
evidentiusostendemus; si vero nosse parvipenditis,
et solum contra privilegia Ecclesiae Romanae nisus
vestros erigitis, cavele ne super vos convertantur.
Durum quippeest vobis(n)(contraimpctum fluminis
reluctari durumque est)contra stimulura calcitrare.
Porro si nosnon audieritis,restat ut sitis apud nos
necessario, quales Dominus noster Jesus Cbristus
haberi praccepit,qui Ecclesiam Dei audirecon-
tempscrit,praesertim cum Ecclesire Romana; privile-
gia, Christi ore in beato Petro firmala, in Ecclesia
ipsa disposita antiquitus observata,ct asanctis uni-
versalibus synodis colebrata,atque a cuncta Ecclesia
jugiter vcnerala, nullatonus possint minui,nullate-
nus infringi,nullatenus commutari.quoniam fund;i-
mentum quodDeus posuit, humanus non valelamo-
vere conatus; et quod Deus statuit, firmum, vali-
dumque consistit. llleque potissinium peccat, qui
Dei ordinationi rcsistere lentat.Privilegia, inquam,
islius sodis vol Ecclesia: perpetua sunt divinitus ;
radicata afquc plantatr sunt impingi possunt,
;
transferri non possunt trahi possunt,evelli non pos-
;
sunt.Quac ante imperium vestrum fuerunt, et per-
manent, Doo gratias, hactcnus illib.ita, manebunt-
quo post vos.et quousque Christianum nomen pne-
dicatum fuorit.illa subsistere non cessabunt immii-
tilata.
Ista igitur privilcsgia huic sancta; Ecclesisa Chri-
sto donata, a syuodisnon donata, scd jam solum-
modo celebrata ct venerata per quai non tam ho-
;
nor quam onus nobis incumbit.licet ipsum honorem
non meritis nostris, sed ordin;itione gratiw Dei pcr
beatum Pctrum et in bcato Petro simus adepti,uo3
cogunt nosiiue compellunl omnium habere sollici-
tudinom Ecclosiarum Dci cui saucto scilicct Petro
;
949 EPISTOL^ ET DECIIETA. 950

additaestsocietasbeatissimi Pauli, vasis oloctionis, A consislil. E.k cjus onim ccrlosiaslica disciplina por

magistri vcritatis, cui jugiter immincljat omnium orancs Ecclosias, rcligionis jam crosconte cultura,
Ecclesiarum sollicitudo {// Cor. xv). fons emanavit. Nicffinffi synodi non aliud prajcepta
Hi ergo, tanquam duo luminaria magna cceli in testantur; adeo ut non aliquid super eam ausa sit

Ecclesia Romana divinitus constituti, totum orbem constituere,cum videret nihil supra meritum suum
splendore fulgoris sui mirabiliter illustrarunt, et posse conferri. Omnia denique huic noverat Domini
Occidens eorum pr<Esontia,veIuti rutilante sole, tam sermono concessa. Si omnia, ergo defuit nihil quod
per se nitorom danto quam per discipulos suos, non illi concessorit.
quasi quosdam radios lucis, micante, factus est Denique si instituta N'ca3n£B synodi diligenter in-
Oriens; quique non postquam mortui sunt, Ro- spiciantur, invenietur profecto quia Romanas Eccle-
mam a principibus sunt delati, ut Romana; Eccle- siK nullum eadem synodus contulit incrementum :

sise majorem conforront privilegiorum honorem, si-
cut apud vos non rationabiliter, sed potentialitcr
actum est,videlicot utEcoIesiae caeter» patronis suis
privarentur.et sola Constantinopolis spoliis et opi-
bus,quas violenter abstulit, ditaretur; sed
in carne venientes,vitae verbum evangelizantes, ab
ea erroris caliginem amoventes, veritatis luraine
mentes hominum illustrantes, ot in ea uno eodem-
que dic martyrium consummantes, sanctam Roma-
nam Ecclesiam roseo cruore suo consecraverunt;
sed potius e.\ ejus forma, quod Alexandrina; Eccle-
siae tribueret particuIariter,sumpsitexemplum.H;ec
igitur, et his similia, nos pro cunctis Ecolesiis, sol-
licitos reddunt; ha;c etiam de Conslantinopolitana
Romam „ Ecclesia impigram curam arripere vehementerhor
tantur; h«c, inquani, Ignatium patriarcham nulla
regula nulloque ordine ecclosiastico dictante deje-
ctum, tanquam fratrem adjuvare compellunt. Nam
et inter caetera is per quem nobis pnccipue ista
sunt privilegia collata Tu aliquando conversus, au-
:

et hanc non habentes macnlam, aut rugam, aut divit a Domino, cmfirma fraires tuos (Luc. xxii).
aliquid hujusmodi evhibentes, Deo Domino dedica- Si quidem et ideo in culpam cecidit ut sciret qua-
verunt. Sicque demum Alexandrinam Ecclesiara liter aliorum innrmitatis misoreri debuisset. Uajc
suam fecerunt, per beatum scilicet Marcum, unius Privilegia Photium, vivente Ignatio, in caulas Domi-
horum fllium ac discipulum. Hsreditas quippe lilii nicas non per ostium, sed aliunde ascendontem, et
discipuli ad
in potestate parenlis existit, el gloria pastorem impellentem, ot ovcs dispergentcm nobis
magistrum sine cunctatione rofcrtur. et ab honore, qucm irregulariter usurpavit, et a
Feceratautem beatissimus Petrus prssentia cor- communione Christianorum amovere divinitus in-
porali et Ecclesiam Antiochenam jam suam, qu;c, spirata jusserunt. Quod autem perhibet excellenlia
sicut beatus papa dicit Innocentius (wi e/jts/. 21), vestra noluissevos ut amissisnostris Ignatiusjudi-
urbis Romaj sedi non cederet. nisi quod illa in C caretur, eo quod fuorit jam judicafus et oondemna-
transitu meruit, ista susceptum quippe beatum Pe- tus; fatemur vcraciter quia nec illud ulla ox parte
trum apud se consummaturaque gauderet. Per hus vidoturfuisseoanonicura,nechoc ipsorura judicium
igitur tres prscipuas Ecclesias, omnium Ecclesia- fieri prKcepimus, neo faetura admisimus. Verum-

rum sollicitudo beatorum apostolorum principum tamen cui magis placuit evidenter intelligitur, cum
Petri ac Pauli procul dubio moderamen exspectat. patratura vosscribendo roborassetis,quod nusquam
Pro quibus patribus nos divinitus, incremento gra- aliquando factum ab iraperatore reoolitur,et omnes
tiae ministrato, nati sumus filii et constituti, licet in 00 scribere imperassetis.Nos autem non solum
[licet indigni, licet, etc.] cis longe meritis irapares, factum minime roccpimus, verum etiara doluimus,
principes super omnem terram, id est super uni- et a nostro consensu procul amovimus; quinimo
versam Ecclesiam. Terra enira Ecclesia dicitur, si- auctoritate et exomplo antecossorum nostrorum in
cut scriptum est Non sic impii, non sic : sed tan-
: irritum duximus. Quod si tenipns indulgeret, quod
quam pulvis, quem projicil vcntus a facic terrx dicimus facile probare ex monumentis poteramus
(Psal. i). Quffi, sicut sanctus Augustinus cxponit, eeclesiasticis. Patratores autem pivcsumpti judicii,
Eoclesia intclligitur. Haeredes quippe horum effecti, judicio in quo judicaverunt judicati sunt, seoundum
facultatem potestatis,quam a Domino perceperunt, n Evangelium; et mensura in qua mensi fuerunt di
et onus sollicitudinis nihilo minus capessere nos mensum est eis {Luc. vi). Nos quippe illos, non ut
oportet. Ignatii ad patriarchalem scdcni promotionem vel
Proinde animadvertendum est quia non Niemna, ingressura inquirerentaut judicaront destinavimus,
non denique ulla synodus, quodquam Romanae con- sed ut circurastantiara dejectionis ejus ediscerent,
tulit Ecclesiae priviIegiura,quK in Petro noverat, nobisqueveritatem repertam rcpedantcs intiraarent,
eam totius jura potestatis pleniter meruisse,et cun- direxiraus.
ctarum Christi ovium regimen accepisse : sicut bea- Quod nostrae, Deo gralias, liquido testantur cpi-
tu3 prajsul Bonifacius attestatur (a), unlvorsis episco- sloko, quas ternas per Zachariara etPetrum atque
pis per Thessaliam constitutis scribens : Institutio Leonem, Deo amabiles scriniarios sancta3 Romanae
univorsalis nascentis Ecolosia; de beati Petri sumpsit Ecclesia;, uno textu scribi praecepimus et coram
honore principium, in quo regimen ejus et summa sancta Ecclesia, qux apud nos est, dispertiti su-
(a) In epistola quas recitatur in concilio llomano, quod Holstenius edidit in Bonijacio II. Hard.
 031 NICOLAI PAP^ I. 9S2
mus; ct uiinm quidcm a|iuil iios reliniiimiis prn A ipsius vasis ciincho [/".jCunctas., IlAnD.] dignoscatur
futura pcilicet caiilcla, ct |")ro!itcr qucE^il.ioneui qus in sc coulincro univcrsonuu animalium (qua: honii-
oriri poterat inposterum. Quod ecce impraesentia- nes inteliiguntur spiritualiter) nationes. Suscepit
rum, proh dolor! cernimus; aliara vero dilcctnp su- crgo ac continet in se Rom na Ecclesia.quod Deus
blimati vestras direximus. Porro tertiam cisdem universalem Ecclesiam suscipore ac continere prK-
legatis nostris tribuimus, ut illam velut specular cepit. Decentissimum quippecst atque convenicn-

prae oculis habentes, in ea meditarentur quid agere tissimum ut apud se Petrus quod sibi specialiter
debuissent, atquc reoordarentur quid sibi a nobis ostensum atque prfficeplum est, exhibeat sicque ;

constiterat esse prasceptum. demum quod in generali Ecclesia facilius creden-

Et si fortasse vestra niagnitudo dedignaretur sibi dum sit, innuat. Sane intuendum est quia et hoc
missam epistolani iu episooporum ostendere coctu, vas, in quo omnia genera erant animantium, Petro
jussimus eis ut illam.quam sibi spocialiter dcdera- specialiter ostensum est; et ut ea mactaret et man-
mus,quamquc unius fornioe cum reliquis duabus ducaret, illi soli jussum cst. Et post rcsurrectionem*

esse noverant, in oo convcntu, in quo causani deje- ut rete plenum diversis piscibus ad littus trahe-
ctionis Ignatii prajceperamus inquirereacdiligenter ret, a Domino ipsi proprie soli prffiecptum est,
invostigare, impra;termisse legercnt, et in auribus t. (Joan. xxi). Ipsum enim, cujus nos, licet immeriti,
omnium recitarent, licet ipsi contrarii facti sint viccm suscepimus, principalitcr ac specialiter uni-
eorum omnium quoe sibi fuerant imperata. Quam- vcrsalis Ecclesiffl curam divinitus accepisse, eliam
obrcm et nunc, quia quajdam scripta dicuntur apud nobis tacenlibus, credimus quod vestra sapientia
vos esse,tanquam ex nomine nostro missa, qua3 nos jam ani.madvertat. Putasne ergo, imperator, jus-
omnino non misimus, idcirco et hanc, quam man- tum essc ut tradamus aliquem eorum, quos nunc
sueiudini vestrai dirigimus, in altero tomo scribi commemoravimus, principibus; quorum aulas, di-
praacepimus hanc quidem Petrus, qui unius pra;-
; et gnitatcs, honorcs et bencficia contempserunt, vel
dictarum trium scriptor exstitit; quam vero pcnos qtiorum forte indignationes aut persecutiones sus-
nos rctinemus, proefatus Lco, Deo amabiles scrinia- tinuorunt? Absit. Nolumus enim, Deo auctore, nec
rii sanclae Romanae Ecclesi», quorum fidcs nobis Judae proditori similes inveniri, nec paganorum
probata est, scripsisse noscuntur. e.xcedere profecto nequitiam. Ipsi enim nihil talc
Porro scripsit nobis imperium veslruin ut Theo- agere penitus patiuntur. quale nos perpetrare co-
gnostum, qui a fratre ct coepiscopo nostro Ignatio hortamini vos.
super quasdam provincias exarcbatus pondus ac- Denlque cum ([uiilam anteccssorum vestrorum
cepisso dignoscitur, neciion et alios nionachos sibi quemdam venerabilem virum ab .\garenorum prin-
tanquam vestra? augustiulis injuriatores cxcellentiaB C cipe, multisobla'ismuneribu3,sibi mitti poposcerit,
destincmus. In quo cum tanicn ipsi injurialores non solum minime impetravit, verum etiara, ut
vestri non fuerint, quid aliud nisi ut quanta poena fortur, ab eo quem quairebat, pudorem conferentia
[quantjD pcenaj, Hap.d.] et quibus tormentis subji- scripta recepit. Qnumvis, Deo gratias, el per prin-
cianiur hi qui ex parte Ignatii sunt, et apud vos in cipalem beatorum apostolorum Petri ac Pauli, dc
ditionc vestra consistunt, liquidius agnoscamus. qua sura partim exposuimus, potestatem et jus
Quando hi non utique ad epulas, non ad infulas habeamus, non soluni monachos,verum etiam quos-
alieujus honoris pcrcipiendas profecto qua?runtur, libct clericos de quacunque diocccsi, cum ncccsse
sed potius ad puniendum, quos forte ncc vidistis, fueril ad nos convocare, atquo ecclesiasticis exigen-
nec cujus moris sint penitus agnovistis. Denique libus opportunitatihus invitare. lloc quidem no-
quidam eorum ab ineunte ;utate Romas divinis ob- strum; vestrum aulem et piorum imperatorum non
sequiis famulati sunt, et non justum credimus hu- est ullum penitus quan.rcndi monachos ministerium,
jusmodi tormcntis fore subdondos. Theognostum nisi ad miserendum, et orationes eorum submisse
autem non dc vobis sinistra, sed potius grata pra?- poscendura. Quod si forsitan opinamini Theogno-
dicare testamur. Quaraobreni ergo eum qut-eratis stum apud nos Photio detrahere, Ignatiumque jugi-
ignoramus, nisi fortc quia illiuc fugalus, hic apud [)
ter commendarc, scitote veracitcr quia nihil ipsc
nos requiem,quGmadinodum innumori Christiani, de utroque loquitur quod in propatulo est quod
nisi
aliquantulam rcperit. mundus dicit, quod omnis Ecelcsia clamat, quod
Siquidcm tanta millia hominum protcctioni ac ipsi pcrinnuraeros homincs Romam ab Alexandria,
intcrcossioni beati apostolorum principis Pclri, cx ab Hierosolymis, a Coustantinopoli, a confinibus
omnibus finibus terr;e properantium, sese quotidie cjus.ab Olympo monte, atque a csteris mundi par-
,
conferunt, et usque in flneni vita; su=b apud ejus tibus adventantes agnovinius ad extremum quoquc
:

limina semct rnansura proponunt, ut pr;olcr illud quod nos per missos vestros et diversa scripta pa-
quo vas e ooqIo submissum, in quo cunctorum osten- tenter intclleximus. Quid ergo quis peccat, si ca
sa sunt eidem beato Pelro horum omnium roclori dicit qu;o vos dixisse const;it ? Ecce cnim scripta
animantium genera, cntholicam signat Ecclesiam : vestra missa ad antccessorem nostrum, qua penes
etioni ipsasola Romanorum urbs, apud quam ejus- nos recondita servantur, quosdam partis Gregorii
dcm apo:-toli corporiilis prroscntia scdule vcneratur Syracusani, eongrcgatis episcopis, etiam absentc
933 EPISTOLiE ET DECRETA. 984.

fralri^ nostro Ignatio, vos unathcmatiza.5sc tcslan- A .'•pcusationcm nobiscreditam excrcebimus.anteees-

tur. Quid crgo quispiam doli;:qi.iil ? vcl uos in quc,
rogamus, olTendimus (licet vos versa vice quostunc
laudastis, nuno vituperetis, et quos tunc reos et
damnatos pronuntiastis, nunc miris praeconis etfe-
rat's) siquod scripsistis oredidimus,ctquod dixistis
nos quoque nunc dicirnus? Postrcmo, nisi correse-
rimus consilium noslrum, videlicct ut illud juxta
£oru;ii vcstigiancslrorum scctabimur, ecclesiarum
cunctarum sollicitudinem ba.julabimus in eo,qui nos
confortabit Doinino nostro Jesu Christo. Quid sse-
viunt homines? quid mali fecimus nos?Certe non
Cretam invasimus, non Siciliam exterminavimus,
non innumoras Graecis subjcctas provincias obtinui-
mus postremo non ecolesias sancforum,interfectis
:

consilium vestrum dirigamus,vel non effecti si-

si numerosis hominibus, ao suburbana Constantinopo-
miles vobis, sicut ipsi caput, ita quoque nos mem- leos, qu;E et muris ejus pene contigua sunt,inoen-
bra tradamus, interminationibus crebris deterrere dimus.Et vere de istis nulla fit ultio qui pagani sunt,
nos, et minilari videmini, tanquam sitis patriffi et qui alterius fidei sunt, qui inimioi Christi sunt,qui
urbi nostr» ultimum exterminium illaturi. Quaj nos veritatis ministris jugiter adversantur ; et nobis,qui
Christo propitio atque custode (dequoscriptumest: gratia Dei Christiani sumus,qui ex parentibusChri-
Nisi Dominus vanum vvjilant
custodierit civi'atern, in stianis e.xistimus, atque oatholiois, qui unius ejus-
qui custodiunl eam [Psal. cx-xvi] ), sicut haclenus n demque fidei dogmata credimus, qui servi Christi
non timuimus,nec modo timemus, oredentes super vocamur, ([ui veritatis cultores, quantum possumus
muros ejusangelorum custodiam;imoveroscientcs esse desideramus;mina?pra;tendunlur,teriorespro-
quod Salvator positus sit in ea murus et antemu- mittuntur,etiam nonnullae molestiK irrogantur.Non
rale llsa. xxvi), id est apostolorum munimentum est iste ordo laudabilis, non est ista commutatio
interccssionum. Neque enim non legimus, aut obliti imitabilis.ut qui innumera mala ingerunt,impuniti
sumus minarum Sennacherib regis Assyriorum, et evadant ; et qui nihil mali gesserunt, pro his lalia
servorum ejus contra urbem Jerusalem et populum recipiant quiChristum blasphemant, dimittan-
; et
ejus, quffi non minores nec pauciores minis vestris tur et qui Christum celebrant, hujusmodi ininis
;

1'uerunt. Et rursus misorationum Domini recorda- subjiciantur.Scdhabemusadquemrespiciamusnos,

mur, et qualiter centum octoginta quinque millia habcmus in quo consolemur. Fecerunt enim hocet
homiuum de castris Assyriorum interierint {IV Reg. Judroi, latronem dimittentes, et Salvatorem tenen-
xi^), et urbs cum habitatoribus suis evaserit, in tes ; occisorem justificantes, el vivificatorein con-
mente recolimus, et gratias agimus,et spem sumi- demnantes;Barabbam libcrantes.et Christum morti
mus, ac fiducialiler de domo Domini, si virtutem subdentes iMatth. xvii).
ipse donaverit, cullum Baal amovere curavimus Sed his tandein omissis ad ea, quaj cum univcrsa
:

quoniam ipse est nunc qui tunc ipsc et in saecula C sancta Ecclesia, qua; apud nos cst, dispensatorie
;

ncc minor misericordia, ncc infirmior omnipoten- consideravimus.stylum jam dirigemus.etcuin bcato
tia. Ergo, ne veUt minari pulvis et vermis scriptum Golasio nosti-cB sedis antistite consulte dicemus :

est: Quid superbit terra cl cinis ? {Eccli. x.) Ne ve- Necessaria rerum dispositione constringimur, et
lit ampulla in aquis inflari, quia post pauxillum et apostnlicaa scdis moderamine convenimur sic cano-
ccce non est. Quid gloriatur in malitia, qui polens nuin paternorumdocretalibrare, et retro prKSuIum,
cst in iniquilute ? (Psal. xxi.) Quid facturus est : oc- decessorumque noslrorum praecepta metiri,utquaB
cisurus est (ut verbi gratia dicamus) hominom ? prossentium necessitas temporum restaurandis ec-
quoniam amplius non habct quid faciat [Luc. \iv : clesiisreIaxandadeposcit,adhibitaconsiderationedi-
hoc et unus fungus facit malus. imperator in hoc- ligcnti, quantum potest lieri, temperemus (cpist. 6,
cine redacta est malitia hominis in iniquitate po- ad episc. per Lucaniam et Brutios). Etquoniam de
tenlis, ut fungo malo comparetur? Heu quam inuti- persona Ignatii, atque Photii nihil discretius, atque
lem potentem, heu supervacue gloriantem mitius, necnon et salubrius arbitramur, quam ut
!

Porro vestra potens virtus in Domino potius glo- uterque Romam ad renovandum examen veniat,
rietur, in bonitate laudctur, in justitia exaltetur hoo magnopere volumus, et ut vos annuatis sa'ubri-
:

non minas nobis, non terrores velit inoutcre. Nesci- n ter admonemus. Sed hoc secundum indulgentiam
tis enim secundum Salomonem quid supcrventura concedimus, non licentiam id efficiendi pro libito
pariat dies (Ptoc.xxvii) etjuxta psalmographum
: cujuslibet tribuimus.:

Dominus dissipat consilia genlium, reprobut uutcm yuoniam cum scoundum canones,ubi est major
cogitaliones populorum, etreprohat consilia principuni auctoritas, judicium inferiorum sit deferendum, ad
(Psul. xxxu) prajsertim cum inter nos et vos non
;
dissolvendum scilicet,_vel ad roborandum patet :

modica sit intercapedo, quaj quotidie populos non profecto sedis apostolica;, cujus auctoritate major
pauxillas vobis injurias, imo discrimina inferentes non est, judicium anemine fore retractandum, ne-
producit, et de his vos conveniat potius quam de que cuiquam de ejus lioeat judicare judicio. Siqui-
nobis ulcisci. Nos enim apici
non gloria; vostraj dem ad illam de qualibet mundi parte canones ap-
damna, non convicia, non prorsus
quod absit, ullas, pellari voluerunt, ah illa autem nemo sit appellare
injurias irrogavimus. Verumtamen quandiu subsi- permissus. Juxta quod et Bonifacius,atiiue Gelasius
stcmus, ministcrium nostrum honorifical:iimus,di- sanctissimi pra3suIcs,nou suis adinventionibus,sed
953 NICOLAI PAPiE 1. 9S6
Ecclcbiai RomaiicR consuotinlinom non ignoranles A sicul ibi legitur, facile suum posse capi mendacium.
dicunt Bonifacius quidem Uulb,et caeteris episcopis
: Quod nos quoque in Ignatio, ac Photio modo pro-
pcr Thessaliam, etalias provincias constitutis scri- babimus, quia conscientia se remordente, qui pa-
bens : Nemo, ait, unquam apostolico culmini, de vet, nobis obedire contemnet. Si tamen Ignatius,
cu.jus judicio non licet retractare, manus obvias au- qui omni est humano destitutus praesidio, vestrum
dacter intulit. Nemo in hoc rebellis exstitit, nisi non impedimentum passus, sed potius fuerit mi-
qui de se voluit judicari. Gelasius autem in commo- sericorditer vestro qualiter venire possit, adjutus
nitorio Fausto magistro fungenti legatione Constan- auxilio.
tinopolim dato : Nobis, inquit, opponunt canones Porro, si venire illi per se nequeunt, primo qui-
dum nesciunt quid loquantur;conlra quos hoc ipso dem ipsi, causa venire non valent, nobis
cujus rei

venire se produnt.quod primae sedi sana, recfaque per satisfactorias suas Htteras indicent; deinde ve-
suadenti [larero fugiunt. Ipsi sunt canones,qui ap- niant de his, qui eum Syracusano Gregorio sunt
pellationes totius Ecclcsia; ad hujus sedis examen quotquot voluerint, vices csterorum tenentes, qui
voluere deferri. Ab ipsa vero nusquam prorsus ap- ipsius sunt partis. Mittantur etiam de parte Ignatii
pellari debere sanxerunt, ac per hoc illam de tota archiepiscopi quidam Antonius Cyzici, Basilius
Ecclesia judicare,ipsam ad nullius commearejudi- Thessalonicae, Constantinus Larissae, Theodorus
cium.Necdeejus unquam prwceperunt judicio judi- Syracusanorum, Metrophanes SmyrncB, et Paulus
care, sentcntiamque illius constituerunt non opor- episcopus Ponti Ileracliaj, llegumeni autem Niceta
teredissolvi cujus polius sequenda decreta manda- ChrysopoIeos,Nicolaus Studii, Dositheus Osiidiiat-
runt. Ergo de judicio Romani prffisulis non retra- que Lazarus presbyter, etmonachus qui diciturCa-
ctando, quia nec mos exigit, quod diximus compro- zaris; quinisi fuerint missi,suspectosvos reddetis:
bato: non negamus ejusdem sedis sententiam posse quia hos in quibus certificari possimus, a nostris
in melius commutari cum aut sibi subreptum ali-
; obtutibus subtrahere studiose curatis. Et ideo ne-
quid fuerit, aut ipsa pro consideratione a?tatum vel minem CTterarum partium admittemus, nisi forte
temporumseu gravium necessitatum dispensatorie quos ex latere vestro destinatos esse veraciter va-
quiddam ordinare decreverit. Quoniamet egregium leamus agnoscere. Quibus ex utraque parte conve-
apostolum Paulum qu»dam fecisse dispensatoriele- nicntibus, et coram nostra praesentia, ac fratrum et
gimus,qu8e postea reprobasse dignoscitur. Quando coepiscoporum nostrorum auditis, quid quaestionis
tamen illa Romana videlicet Ecclesia discretissima inter utramque partem emerserit, facilius agnosca-
consideratione fieri delegerit, non quando ipsa qua3 mus, et canonice finiamus. Mittat nihilominus et
pene [bene] sunt diffinita retractare voluerit. Photius ex sua parte quos decreverit, qui modum
Porro ne dicatis pr*ter Ecclesiae legeni Ignatium, L promotionis sus irreprchensibilem et canonicura.si
vel Photium Romam venire sanxisse scitote nos possunt, edoceant.Necnon et imperialis apex vester,
;

antiqui patris et pra?decessoris nostri Juiii in hoc si libet, suoselatere mittat aulicos, qui in praesen-

esse secutos exemplum, qui juxta quod in epistola tia positi, quem justitia et rectitudo utrisque parti-
sua reperitur {episl. 1), his, qui eonvenerant Antio- bus fincm dedcrit, patenter agnoscant, vestraeque
chiae, hoc prscepisse digncscitur et Theodoritus : pietati renunlient. Hi vero, qui ex latere vestro mit-
historiographusinhishoc ipsum verbisostendit(/(6. tendi sunt, tales sint, qui et Deum timeant,et non
II, c. 4) : Verum, inquiens, Eusebius ejusque con- sint ecclesiasticarum inexpcrtes traditionum.atque
sortes calumnias in .\thanasium factas Julio Ro- veritati obedienter et facile acquiescant.
mano pontifici destinaverunt, qui ecclesiasticam Verum quia sunt quidam ex his, quos Romam ve-
sequens legem, etiam ipsos Romam venire prsce- nire prajcipimus, qui nulla sua habentes soIatia,nisi
pit,et venerabilem .Vthanasium ad judicium regula- aliorum freti subsidiis. omnino tantum iterarripere
riler evocavit ; ille continuo evocatione suscepta nequeant, idcirco quasi prajsentialiter clementiam
venit. vestram exoramus,ut quibus egent ad tam diflicile
Quod si ac hoc dicitis, Ille quidem vocavit, sod atque prolixum iter,pro dilectione Dei misericordi-
ipsi contempserunt, Audite sequentia, et
venire J)
ter prsstare dignemini. Credimus enim acceptum
videbitis utrum in Iaudem,anin vituperium istasit esse vobisistud consilium.nec moleste feret honor
illisreputatacontemptio.Subjunxitenimidemhisto- regius vester, qui justitiam diIigit,pro his quae tali-

riographus dicens; Calumniarum vero sarcinatores ter efficienda decrevimus:Quoniam juslitia soepius
Romam quidem profecli non sunt, scientes facile ventilata clarius splendescit in lucem. Proinde ma-
suum posse capi mendacium. Ne crgo dicatis nos teriam, perquamveritaspossit fieri manifesta,confi-
pr.oter Ecclesioi legem pra-fatos Romam veniresan- dimus, quod pietas vestra benigne cupiat adjuvare.
xisse : quoniam (sicut ex historiographo ecce audi- Cum autem legati vestri venerint, mittite qussumus
stis)beatus Julius et accusatum et accusatores Ro- et epistolas authenticas, quas per Rhadoaldum, et
mam venire prsecepit, et venerabilem Athanasium Zachariumdudumepiscoposmisimusvestraescilicet
ad judicium regulariter evocavit. Sed ille, qui bo- eminentise atque synodo,qua3 tunc pro sacris ima-
nam conscicntiam gerebat, nihil reluctans venit: illi ginibus esse colligenda putabatur, quatenus sitales
vero, qui malam.contcmpserunt; scientes profecto, permaneant apud vos, quales a nobis constat fuisse
957 EPISTOL^ ET DECRETA. 958

transmissas, apud nns investigenUir : sipquc dn A Igitur dignotur crodere pieta.s veslra, quoniam nec
caetero falso dicentium, alia nos scripsisse prreter volumus in sua justitia contraire, nec Ignatio,
isti

quse misimuSjlabia conticescant. Si vero quaedam non suffragantibus canonibus, et ecclesiastieis tra-
iii eis habentur inserta, quse nos scribi non jussi- ditionibus, auxiliari.
mus, nec mitti voluimus, diligenter scrutemur, et Gredimus autem in Domino,qui dixit de tenebris

cujus culpa sit actura,reperiamus. Est enim apud lucera splendescere, et qui dat homini scientiam :

nos socia illarum duarum, quam apud nos (sicut quoniam si partes, quas diximus, ad illius limina
jam supra diximus) retinuimus pro futuro scilicet pervenerint,qui mentientes Ananiam et Sapphiram
testimonio, uuo tenore cum ipsis dualjus exposita, gladio sancti Spiritus interemit (,lrt. v),si qua sunt
et eisdem syllabis contexta per omnia. incerta et abdita,revelabuntur, et raanifesta (ient :

Precamur etiam dilectionem vestram, ut nobis quia nos semper boc in voto haberaus,et inhianter
actionum authentica,in quibus conlinetur, qualiter desideramiiSjUt sequalitatem utrisque partibus ser-
Ignatius primitus sit existimatus depositus, desti- vantes,nihil nisi quod sacri canones,nisiquod ffiqui-

nare dignemini : et monumenta gestorum,qua! per tas dictavcrit.adjuvante Demino,statuarau3,nullius

Leonem a secretis misistis, qussumus ipsa nobis detriraentum volentes,quanto minus periculum an-
authentica transmittite,tam illa videlicet,ubi de ty-
P helantes? Quamobrcm ergo jam quia sic se veritas

rannica cxspoliatione Ignatii refertur, quam illa in habet, contra partem Gregorii Syracusani simus
quibus de imaginibus est agitatum.licet pene nihil, commoti,et in flagello profecti,si vullis agnoscere,
et a paucioribus prffsulibus.quam in Ignatii putata dignanter audite Videlicet quoniam non surdi fui-
:

depositione fuissent inventi. In quo datur intelligi, mus auditores sancti evangelista!, qui nobis refert,
quod majus studium fuerit arreptum in hesione ho- quod Rederaplor noster flagcllum fecerit de resti-
minis, quam in laude Dei. culis, et templum ingressus omnes in eo diverso
Jam vero si monilis nostris obedieritis,et quc-e in- modo male operantes ex ipso projecerit {Joan. xxi).

timavimus adimplere studueritis, favente Domino, Quod cernentes apostoli, potuerunt utique minus
auctoritateque sanclorum principum apostolorum adhuc perfecti mirari, veluti forsitan nunc vos,
potili, licentiam Christianissimae,ac mansuetissimaj quomodo tanta facilitate sacerdoles et cunctos ma-
sublimilati vestrae concedemus,cum sancta catholi- los opcrarios foras etemplo pepulerit. Sod postea
caetapostolicaEcclesia,specialiterautemnobiscum, recordati sunt quia scriplum evax: Zelus domus tux
et cum consacerdote nostro Ignatio, et cum parte comedit me {Psal. lxviii). Neque itaque inimicitiae,
ipsius, communionis gratiae participandi, excepta non humanum odium,non ullum (Deo gratias) ma-
communione Gregorii Syracusani, et partis ejus, lignura desiderium nos contra prcefata; partis homi-
atque consentancorum ipsius conmiunione. Porro, C nes impulit,sed zelus domus Dci,zelus paternarum
si fortassis exccllentiae vestra? non placet, quod su- traditionum,ordo ecclesiasticus, antiqua consuetu-
perius scripsimus pro mittendis ex utrisque parti- do,atque sollicitudo, quam circumferimus, cuncta-
bus legalis, scitote nos nil convenientius, aut com- rum ecclesiarum Dei : necnon et privilegia propris
modius, quam hoc fieri posse penitus invenisso. sedis, qua; in beato Petro suscepta divinitus, et in
Quamvis et ad hoc ipsura pro vestro imperiali Ecclesiam Romanara derivata, universalis celebrat
amore, ne vobis e.xistiraemur in nullo satisfacore et veneratur Ecclesia.sicut pra^diximus, nos accen-
velle.condescendaraus : .\tque ne minus pacem Ec- dunt,et silere, ac desidos esse nequaquam permit-
clesice nos velle sectari.quara semper voluimus,opi- tunt.
nemini.Siquidem (ut prfetuliraus) nulla regula.nul- Ergo cum ila sit,quoniam,ut veritatem dicamus,
laque consuetudo demonstrat, sedis apostolicae se- per omnia ita est,el si tempus indulgeret,raille qus
mel prolatam sententiam,ipsa non annuento, ultra dicimus valeremus testimoniis demonstrare, et vo-
posse mutari. Nihil prsterea est,quod vos avertcre bis ex probabiliura scriptis virorum judiciis osten-
debeat, si placet, credite, quominus pra^fatos viros dere multiplicibus nolite indignari,nolite adversus
:

in nostram pri-esentiam dirigatis ad inquirendam nos frustra causari, nolite perversorum hominum
scilicet justitiam et veritatem.Testis enim est nobis n verba libentor audire, sed potius nos audite. Nolile
omnipotensDeus:quianonest in mente nostraqufe- nobis rainas pra;tendere,quoniam nec illas,Domino
libet intentio vel desiderium,nisi diligenter investi- protegente,metuiraus,nec per has praecepta vestra,
gandi et inveniendi quid ajquitas unicuique parti nisi divinis fuerint jussis ornata, faciemus. Parati
tribuat, et quid Ecclesi.-e pr«senli statui et futuro autem sumus propter veritatem.sanguinemnoslrum
conveniat. Non ergo putetis nos aut Ignatio velle effnndere.et siquidem plebem divinitus nobis com-
favere contra justitiam, aut Photiura irapugnare missara,nec vobis,nec ulli vestrura.propitio Chris-
canonibus sibi non resistentibus.Certe perfectorum to, trademus.
Christianorum est, non solum nulli velle nocere, Vestrum autem est considerare,utrum quod me-
verum etiam laedenti se malui» pro malo non red- ditaraini valeatis necne perficcre.Cogitateitaque dies
dere [Matth. v Rom. xii). In quo ergo coram Dco
; antiquos,et annos sternos in mente habetote {Psal.
loco,vel inter quos coraputareraur,si nil nobis con- Lxxvi) : et quid impcratores,qui persecuti sunt Ec-
trarietatis irroganli inimicitias inferroappeteremus? clesiam Dei, et maxiine Ecclcsiam Romanam : id
959 NICOLAI PAP^ I. 960

ept Nrro. Dioclclianui?, CoiiFtanlinus, Anastasius, \ ctanlibus fidclium convenit corda submilti ;
quanto
et ojeteri moris eoruni pertulcrunt,el ubi modo sint potius scdis illius pontilici consensus est adhiben-
attendite diligenter,et quantura sit in Ecclesia Dei dus, quem cuncta; Ecclesiffl generalis jugiter pietas

exsecrabilis fama eorum, et nomen detestabile sa- celcbravit? Ubi clementia vestra evidenteradvertit,
picnter advertite. Quanta autem Dei cultorum Au- nunquam quovis penitus humano consilio elevare
gustorum, qui Ecclesiarum Dei exaltaverunt et prae- se quemquam posse contra illius privilegium, vel

cipue Romanam.Constartini videlicet ct Constantis, confessionem, quem Christi vox prffitulit universis,
Theodosii quoque majoris ot Valentiniani, et caete- quem Ecclesia veneranda confessa semper est, et
rorum laus in universali Eeclesia polleat,et corum habet devota primatem impelli non valent huma-
:

pra?conia ubique personent, et nomen eorum inter nis prssumptionibus qu» divino sunt judicio con-

sacra mysteria improBtermisse commemoretur, at- stituta. Desinant ergo rogamus, temporibus vestris
tentius et scdule rccordamini sicque nos audire : quidam per nccasionem perturbationem ecclesiasti-
illos imitantes satagite : Patres enim vestri pergra- cam pracipitanter appetcre, et quae non liceat
tiam Christi sumus, et vos tanquam charissimos ambire alioquin et quod male appetiverint, non
:

diligimus (ilios nec possumus vobis nisi viam ve-

: pcrfrucntur, et ipsam quoque Christianitatem, nisi
ritatis ostendere terrenam gloriam vestram augeri
: j, resipucrint, prorsus amittent, Vos autem, quaesu-
divinitus exoptamus.Sed quid peccamus, si cajles mus.nolite pra?judicium Dei EcclesiE irrogare : illa

tem, ac ffiternam vos capessere nihilominus exo- quippe nullum imperio vcstro praejudicium infert,
ramus? cum magis pro stabilitate ipsius a^ternam divinita-
Quapropter attcndat clementia vestra, quantus tem cxoret, et pro incolumitate vestra et perpetua
reverentiam anteces-
fuerat erga sedis apostoliciE salute jngi devotione precetur.Nolite quae sua sunt
sorum vestrorum piorum duntaxat imperatorum,et usurpare : nolite quse ipsi soli commissa sunt vellc
prscipue quos longe superius memoravimus,amor surripere : scientes, quia tanto nimirum a sacris
et studium qualiter eam divorsis privilegiis extu-
: debetomnismundanarum rerum administratoresse
lerint, donis ditaverint, beneficiis remotus,quanto quemlibet ex catalogo clericorum,
ampliaverint :

qualiter illam litteris suis honoraverint (ejus votis et militantium Deo nullis convenit negotiis stecula-

annuerint, instituta perficienda mandaverint), ora- ribus implicari.Dcnique hi.quibus tantum humanis
tiones petivcrint.fidem sectandam dccreverint qua- rebus et non divinis prseesse pcrmissum est, quo-
:

liter etiam legibus suis pro adunandis ei ecclesiis modo de his,per quos divina ministrantur,judicare
promulgaverint.pro colligendis conciliis, ac profe- prajsumant, penitus ignoramus.
rendis sententiis non imperavcrint sed precati et Fuerunt haec ante adventum Christi, ut quidam
:

hortati solum exstiterint, ot (|uce illi decrevorunt, C typice reges simul et sacerdotes existerent quod :

ipsi conscnserint, et qua; illi damnaverunt, ipsi sanctum Melchisedech fuisse sacra prodit hisloria :

respuerint. Sic ergo, fili charissime, sic ct tua su- quodque in membris suis diabolus imitatus,ut pote
blimitas non ex parte ingratorum etinobedientium qui semper qua divino cultui conveniunt, sibimet
filiorum existens, quod absit,sed hos inter cieteros tyrannico spiritu vindicare contendit,ut pagani im-
Dei cultores Augustos imitata, quw dccrevimus de peratores iidem et maximi pontifices dicerentur.
Constantinopolitana Ecclesia, obedienter attendat. Sed cum ad verum [nempe, Ghristum, Hard.] ven-
Ista queesumus suadentibus saepius nobis pietas ve- tum est, eumdem regem atque pontificem, ultra
stra nos minime spcrnat,prie oculis habitis Domini sibi ncc imperator jura pontificatus arripuit, neo

verbis, dicentis : Qui audit im, me audit, et qtd vos pontifex nomen imperatorium usurpavit. Quoniam
spcmit, me spernit, et qui me spernit {Luc. x), ctc. idem mediator Dei et hominum homo Christus Je-
Denique et concordans Apostolus Domino nostro : sus sic actibus propriis, el dignitatibus distinctis,
Qunpropter, ibquit, qui hxc spcrnit, non honiinem officia potcstalis utriusque discrevit.propria volens
spernil, sed Deum, qui dedit Spiritum suum sanc.tum medicinali humilitate sursum elTcrri, non humana
in nobis (l Thess. iv). Verum si vos nos spernendos superbia rursus in inferna demergi, ut et Christia-

essc ducitis,nostamcn non possumus ea, quffi Dei p ni imperatores pro ceterna vita pontilicibus indige-
sunt,spernere et nogligere, quo minus et saluti ve- rent, et pontifices pro cursu temporalium tantum-
str» consulamus,ct do acceptione talenti crcditi no- modo rerum imperialibus legibus uterentnr : qua-
strum periculum declinemus, dispensatione nobis tenus spiritalis actio carnalibus distaret incursibus.
Cffilestis seminis injuncta Va3 si non sparserimus
: ! Et ideo militans Deo minime se negotiis s.T!culari-
vae si tacuerimus (/ Cor. ix).
I bus implicarct (// Tim. ii), ac vicissim non ille re-
Quod cum electionis vas formidet ct clamet, bus divinis pra^sidere vidcretur, qui esset negotiis
quanto magis cuilibet exiguo metuendum cst? Pro- sa3cularibus implicatus, ut et modestia utriusque
inde,siout non leve discrimen incumbit pontifioibus ordinis curaretur,ne extolloretur utroque suffultus,
siluisse pro divinitatis cultu et Ecclesiae corrcctione et competens quulitatibus actionum specialitcr pro-
quod congruit, ita his, quod absit, non mediocre fessio aptarctur.Quibus omnibus rite colleclis, sa-
perioulum est,qui cum debeant parere, despiciunt. tis evidentcr ostenditur a saeculari potcstate necli-
Et si unctis generaliter sacerdotibus divina tra- gari prorsus,nec solvi posse pontificem,quem con-
961 EPISTOL^ ET DECRETA. 962
stat a pio principe Conslantino, qiiod longe supe- A. ter illud quod idioma Grfficas diclionis cxigil, vcl
rius memoravimus, Deum appcllatum, ncc posse inlcrpretantis scientia [lege ut in epist. 10 : interpre-
Deum ab hominibus judicari, manifestum est. Scd tanti scientiam,eto.HAnu.]intelligendi non Iriljuit,

ct Theodosius minorsancla? synodo scribcns Ephe- anathcma sit.

Deputatus est igitur Candidia-

sin;E prima;, dicit : Ha;c quidem,qua3 hucusque per periochasnovem
nus magnificenlissimuscomes strenuorum domesti-
corum transire usque ad sanctissimam synodum
vestram, et in nullo quidem quje faeiendas sunt de
piis dogmatibus qucestioncs,seu potius expositiones
communicare. Illicitum namque est eum, qui non
sit exordine ssnotissimorum episcoporum,ccclesia-
sticis intermisceri tractatibus.
Quid preeterea hinc Romani prssulcs sentiant,
quidLatini, GrKciqun doctores hinc exponant, quid
sunt seripta, prius acta, et a nobis pcr quosdam
fralernE generalitati vestra; intimandasnnt missa,
pra;ter epistolam illam apostolatus nostri, quam
Michaeli excellontissimo imperatori pcr quemdam
ipsius Iegatum,qui se protospatharium appellabat,
nomine Michaelem, Iransmisimus. Postea vcro cum
cognovissemus, quia penes hos, qui nolunt sanis
acquiescerc monitis, nihil solum scribendo proficie-
bamus, ratum duximus,per legatos nostros, et ite-

denique Maximus venerabilis monachus, ct in illo ratas litteras ea rursus qua; videbantur Ecclesiaa
tempore apudvos pene solus catholicusindiscepta- p rei gratia direximus Con-
profutura rnandare, hujus
tione sua perhibeat, quoniam longum est scribere, stantinopolimDonatumsanctissimum episcopum,et
interrogate seniores, qui tamen moribus scniores Leorrem venerabilem presbyterum,atque fiiium no-
sunt, et dicent vobis. His itaque manifeste rcpertis, strum Marinum diaoonum quatenushi,qui litteris
:

apparet comministrum nostrum Ignatium pcrimpe- admoniti parere refugiunt, veritati, saltem verbis
rialem tantummodo sententiam nuUomodopotuisse Scilutaribus eonventi,discant tandem divinis inslitu-
prorsuscxpelli. Incujusdamnatione,quia prtcsulum tionibusminime resultare. Quibus in scriptis dedi-
quoque assensus est subsecutus, apparct id causa mus, qua3 habentur in subditis, quceque per tres
fuisse patratum adulationis, non IpgitimoB sanctio- periochas distinguenda fore_ decrevimus. Prima uti-
nis.Siquidem in tantum vestra sentontia prc-esulum que harum est, qus et decima hujus est periocha
prffioessit sententiam,ul non solum vestro sit jussu adjam memoratum
voluminis, continens epistolam
a credita sibi ante omnem interrogationem idem Augustum transmissam,et alteram ad episcopos ac
antistes pulsus ecclesia,verum etiam postea in dam- ca;teros ordinesConstantinopoli subjectos.Secunda
natione ipsiusfsicut gesta illius latrocinalis synodi, vero pcriocha est, qu.ne hujus corporis undecimum
quie nobis per Leoncm illustrem a secretis misis- complcl locum, habcns in se duas epistolas unam :

tis, indicant) quod nunquam,ni fallimur, aliquando Photio, et alteram Barda; faulori ejus descriptam.
fuit actum, primi et ante omnes scripseritis episco- C Porro tcrtia est, qua; etduodecima istius estcodicis
pum. His ita pra;libatis sub conspectu Dci, pure, periffcha, circumferens in se fratri et coepiscopo
sincereque pietatem vestram deprecamur, obtesta- nostro Ignatio, et matri imperatoris, atque uxori
mur, exhortamur, utpetitionem nostram non indi- ejus singulas missas epistolas : necnon et epistolam
gnanter .iccipiatis. uniformem, quam quibusdam claris urbisConstan-
Rogamusdenique,ut nos in hacvila potius audia- tinopolitanc-e senatoribus singillatim scribendam,
tis deprecantes, quam, quod absit, in divino judicio atque miltcndam fore prKvidimus.
sentiatis accusantes. Et idco no!ite,precamur,irasci
LXXXVII.
sivos tantum diligimus,ut regnum, quod tempora-
AD REMBERTPM AnCHIEPISCOPUM HAMMABURGENSEM.
Hter assecuti estis, velimus vos habere perenne et :

{Anno 865.)
qui imperatis S8eculo,positis regnare cum Christo.
1'allii usum concedit.
Nam qua fiducia,rogamus,illicDei prffimia petituri
estiSjCujus hic Ecclesia; detrimenta non prohibetis? [Apud Lappemberg, Ilatnburgisches Urkwidenluirch,
Non sint gravia, qufcsumus vos, qua3 pro vestra? ILimburgi 1842, p. 29 seq<].]
salutis aiternitate dicuntur. Scriptum legitis : Me- NicoLAUS cpiscopus, servus servorum Dei, reve-
liora sunt vulnera aniici, quam fraudulenla oscula ini- n rcntissimo et sanctissimoconfratrinostroRiMRERTo,
mici (Prov. xxvii). Deus omnipotens corimperii ve- archiepiscopo Hammaburgcnsi.
stri ad intelligenda qua; dicimus,clementer aperiat, Si pastores ovium solem geluquc pro gregis sui
et nobis obedire in his de quibus scribimus, impe- custodia die ac nocte ferre contenti sunt, et ut ne
trare nutu intima; inspirationis sua; dignetur,Chri- qua ex eis aut errando pereat, aut ferinis laniata
stianissime et dilectissime flh. morsibus rapiatur, ooulis semper vigilantibus cir-
Quisquis autem hanc epistolam nostramConstan- cumspectant quanlo sudore, quantaque cura de-
:

tinopoli legerit et augustissimo fdionostro impera-
tori Michaeli quidquam ex his, quK in ea scripla
sunt occultaverit,si locum apud illum potest inve-
nire sufficientem,anathema s'd{epist. 10). Quisquis
etiam interpretatus eam fuerit et ex ea quidquam
mutaverit, vel subtraxcrit, aut supcraddiderit,prffi-
beraus esse pervigilcs,nos, qui pastorcs animarum
dicimur,attendamus ot susceptumoflicium exhibere
ergacuslodiam Dominicarum ovium non cessemus,
ne in die diviniexaminis pro nostra desidia ante
summum pastorem negligentife reatus excruciet.
Unde modo honoris reverentia sublimioris inter cae-
 )

963 NICOLAI PAP^ I. 96't

tnros judicamur. Pallium autem IVateniitati tua3 ad A tuam, quam intus epistolis brcviler ascripsisli licct

missarum solemnia celcbranda concedimus, quod latius explanare debueras, Hedemptori tanien no-
tibi non alitcr, Ecclesiaj tuas privilegiis in suo statu stro gratiamagimus,quodpam in ipsa jam brevitatc

mancntibus, uti largimur, nisi solummodo in die reotam esse cognovimus. Sancta Trinitas fraterni-
sanctoc ac veneranda3 rcsurrectionis Domini nostri tatem vestram gratis suae protectione oircumdet,
Jesu Christi, seu in natalitiis sanctorum aposlolo- atque ita in timoris sui via nos dirigat,ut poslvit»
rum, atque beati Baptista3 Joannis, necnon in as- hujus amaritudines ad a;ternam simul pcrvenire
sumptione beatae Dei genitricis MarifE,simulque in dulcedinem mereamur.
Dominica3 Domini Dei nostri nativitatis die, pariter- Scriptum per manum Zaohari£6, scriniarii sanct»
que in solemnitatis Ecclesis tua3 die, verum etiam Romana3 Ecclesiffi, in mense Decembre, indiclio-
et in ordinationis tuffi natalilio concedimus die, si- ne XIV.
cuti a beatissimo pr;edecessore nostro domino Gre-
LXXXVllI.
gorio,hujus alma3 sedis pra;suli,sancitum est. In se-
AD BEnNARDLM ILLUSTREM VIRU.M FILIUM BERXARDI
cretario vero induere tua fraternitas pallium debeat,
QUONDAM BARCINONENSIS COMITIS.
ad missarum solemnia proficisci, etnihil sibi
et ita
ampliusausu temerarite prssumptionis arrogare,ne p Fragmentum. — ( Anno 865.

dum in exteriori habitu inordinate aliquid arripia- Illuin oh dcprxdaliones muUas corripil.

tur, ordinate ctiam,quae licere poterant, amittantur.

[Apud Mansi, ihid.]
Cujus quoniam indumenti honor modesta acluum
vivacitute servandus est, hortamur ut et cuncta or- Cura3 quam pro cunctis Dei Ecclesiis circumdu-
namenta conveniant, quatenus auctore Deo recte cimus olTicium nos cogit pro universorumChristia-
utrobique possis esse conspicuus. Itaque vilatuafi- norum salule fore soUicitos. Quamobrem et de te

liistuis sit regula; in ipsa, si qua fortitudo illis in- quoque providentiam agentes, audimus, quod non
jectaest,dirigatur, in ea, quod imitentur, aspiciant; optabamus, ita te contra Deum elferri ut Chrislia-
semper considerando proficiant,uttuum,
in ipsa se num populum depraadans in regno filii nostrigloriu-
post Dominum,
videatur esse, bcne quod [f., esse si regis Caroli numerosa mala exerceas, adeo...

bonum quo] vixerint.Cor ergo neque prospera qua;

temporaliler blandiuntur, ext(]llant, neijue adversa LXXXIX.
deficiant, sed quidquid illud fuerit, virtuLe pationti» AD IIINCMARI.M ARCIUEPISCOPUM BHE.MENSEM.
dcvincatur. Nullum apud te locum odia, nulkini fa-
(Anno 866.)
vor indiscrelus inveniant; distriotutu niali cogno-
Synodum pro causa Wlfadi, et sociorum ejus, apud
scant; insontem apud teculpabilem suggestiomala C
Suessioncm convoeari juhet.
non faciat,nocentem gratia non excusct; remissum
te delinquentibus non ostendas, ne quod ultus non NicoLAUS episcopus, servus servorum Dei, reve-
fueris,perpetrari permittas. Sit in te et boni pasto- rentissiino et sanctissimo confratri nostro IIincmaro
ris dulcedo, sit et judicis severa dlstrictio, unum archiepiscopo Rhemensi.
scilicet quod innocentcr viventcs foveat,aliud quod Multorum a partibus Galliariim ad limina vcl
inquielos feriendos a pravitatecompcscat. Scd quo- sedem conduentium apostolicam relatione didici-
niam nonnunquam projpositorum zclus, dum di- mus, sanctitatem tuam quosdam clcricos, qui de
strictus malorum vult vindox existere, transiit in consecratione fuerant Ebbonis quondam Rhemensis
crudelitatem correptio,iram judicio refrena et cen- aatistis, propriis gradibus pepulisse.Quorum deje-
sura disciplin» sic utere, ut et culpas ferias, et a ctionem audientes, quia etiamsi nullo speciali privi-
personarum, quas corrigis, non recedas.
dileolione legio ad hanc curandam prinoipaliler incitaremur,
Misericordem te, prout virtus patitur, pauperibus oppressis tamen subvenire,et ad exemplnm Domini-
exhibe, oppressis defensio tua subveniat, opprimen- cum
compeditos solvere nos opor-
elisos erigere et
tibus modesta correctio contradicat, nullius faciem pretium duximus in archivis
itiyPsal. cxLv), operas
contra justitiam aspicias, nullum querentem justa n sanctaB Romana», cui Deo auctore deservimus, Ec-
despicias. Gustodia in te ajquitatis excellat, ut nec clesise studiosius qua3rere,et si scripto fortememo-
divitem potentia sua aliquid apud vos extra viam ria qua^libct apud nos,sive de illis, sive de ordiiia-
suadeat rationis audere, nec pauperem de re sua tore ipsorum esset recondita, diligenter investigare,
faciat humilitas desperare. Quatenus Deo miserante quod et fecimus. Siquidem es his quibusdam Deo
talis possis existere,qualomsacra leotio pra3cipitdi- revelante repertis,nihilominus etiam conoilii quod
cens : Oportct episcopum irreprekensibilem esse. Sed nobis ipse misisti, videlicet in quo pra;signali clerici
his omnibus uti saluliriter poteris, si magistram dcgradati sunt, acta relegimus.Sed his omnibus.id
charitatem habueris, quam qui secutus luerit a est tam illis monumentis.qua; penes nos habentur,
recto aliquando tramite non recedit. Eccc, frater quam his qua3 sanctitas tua nobis destinavit, rite
charissime,inter multa alia ista sunt sacerdotii, ista collectis,enucleanterque recensitis.nondum liquido
sunt pallii, qua3 si studiose servaveris, quod foris paleteosdem clericos regularitergradu proprio ca-
accepisse ostenderis, intus habebis. Fidem autcm ruisse. Verum nos nec hos interim justificamus^nec
963 EPISTOL^ ET DECRETA. 966
pro hnc quemlibot condemnamus.ncc facile vocem A vocem protervc utiquc clamantcm, non humiliter
istorum spcrnimus, ncc revercntiam tuam impro- pofentem,post annum non audiendam quEdam re-
vide rcprehendimus.Illud quidem, ne obturare au- gula statuit. Quia vero nonnulli, Pharaonem mini-
res ad clamores paupcrum.id est humiiiiim.digno- strosquo ipsius imitantos, s.rpecum senscrint op-
scamur hoc vero, no de incognitis immaturo judi-
: pressos quosque alquo dejectos, de suis nccessila-
care quippiam videamur.Proindenecessariopraisen- tibus, sicutolim Israel filios, vociforari, iniquis eos
tisepistolfe salubribus fraternitatemtuam hortamur operibusopprimunt.et oneribusexquisitis affligunt:
affatibus, ubi commemoratos viros, Wlfadum sciH- idcirco coram Deo sanctitatemtuamadmonemus,ut
cet, coUegasquc ipsius.clementi anno et tranquilla cum fortassis nostris apicibus animati,crebro dicti
studeat ad se magnamilate vocare, depositaque viri dojoctionis sua; causam venire ad examen
onmi funditus animositate,de restitutione ipsorum obtinuerint, nullam ex his quilibot indignationem
secum fraterne tractare, atque misoricorditer con- tuam nullum ad coepta peragenda per
sustineat,
summare contendat. Laudabilius quippe judicavi- suggostionem reverentia;tuae patiturincommodum.
mus, ac coram Deo acceptius esse crcdidimus, si Sed dicturus cs, sedis apostolicoe te privilegia con-
respectu divinitatis interrogata conscientia solua firmantia qua; de ipsis statuta sunt viris habere.
il-

lo rum restaurationem sine quavia ipse refragatione „ Bene,argute. Sed si penes te, sicut exemplaria quoe
admiseris, quam si prius renitens, detecta tamen apud nos rejaccnt, fideliter reservantur, et ea dili-
justitia cum multis hanc posteafuerisamplexatus. genter rolegeris, profecto reperies quia summafir-
Jam vero si flecti ad hoc te mundaconsciontia non mitasque ipsorum in apostolic» sedis reservata sit
permittit, pra;cipimus Remigium
fratres nostros, arbitrio potestatis.Nimirum qua; sic alienajura cu-
Lugdunensem, Adnnem Viennensem, Wenilonem stodit,ut sua non minuat:sichonorem debitum dat,
Rothomagensem, una cum caeteris archiepiscopis ut suum non tribuat alienis sicque dilectionem
:

et episcopis Galliarum et Neustria', quibus tamen tuam rexit ab hoste.ut ipsa se flagitantium exhiberi
idipsum cum beatitudine tua.et
possibilitas est, in nequeat hostis. Unde sicut nos contra cunctos ad-
suffraganeorum tuorum, apud Suessionem urbem versantes tibi, Deo juvante, clypeum protectionis
diccceseos tuae pariter convenire. Ad quorum vene- nostro3 parati sumus opponere
ita fraternitas tua:

r»ndum conventum Wlfadum quoque, cum jam studcat his qui apostolorumsuffragia postulant,be-
prffisignatis paribus ejus,vosaccersire proculdubio nigno semper favore succurrere,et armaquaecontu-
volumus. Siquidcm omnibus, videlicet tam archi- limus sic pro te sint valida.ut totius pro nobis,ubi
episcopis et episcopis, quam ipsi Wlfado et sociis necesse est, non contra nos, roboris firmilatem ob-
ejus, nostras hoo jubentes litteras destinavimus tineant. Agat igitur in his fraternitas taa,ut praiter
Ubi cannnice per ordinem cuncla,qu«? in eis gesta C debitam obedientice reverentiam, quantus sit in
sunt, examinantes et subtilius investigantes, si de mente tua circa nosamor,qui auro et lapidibuspre-
illorum reformatione justum quid vol piumscnseri- tiosis potior est, luoe clarius innotescat, et per ho-
tis,sine contradictione perficite, et eos in suisordi- rum exhibitionem det speciale sua; charitatis indi-
nibus restituite. Pra;terea ai disceptantibus.vel for- cium:et quae intusnonnunquam solummodoflagrat,
tassis alia atque alia decernentibus vobis, praefati in his propria; nunc radios suae claritatis foras
dejcoti sedem appellaverint apostolicam, et ejus emittat. Porro scito nos fratri et coepiscopo nostro
speciali se judicio damnari vel absolvi petierint, RemigioLugdunensiantistitipraecepisse, utto prius
prfficipimus ut si sanctitas tua, vel si Wlfadus, aut adiens nostras dilectioni tua; litteras porrigatict sic
socii ejus, ad nos vcnire per se non possunt, vica- demum,si restitutioni pricfatorumconsentire solius
rios vestros ad hoc negotiumventilandum etfinien- tuae auctoritatis ausu vereris.ad convocandum sta-
dum.mox post consummatum concilium xv Kalen- tutum sententia nostrajam designatum concilium
das Septembres prssentis xiv indictionis auctori- epistolas nostrassibidelatasquibus a nobis destina-
tate nostra collectum, vestras praesentaturos perso- t;e sunt mitterc satagat. Quidquid vero in concilio

nas, nullam penitus oxcusationem prEotendentes, fuerit a vobis cxaminatum atque ropertum, sub
utrique ad sedem B. Petri emittatis. In quo ne n gestorum serie discretioni nostr», sicut veneranda
forte sinistra cogitatio subrepat, dicens eosdem decreta statuunt, mittcre, et nostra; auctoritati
remotos clericos nullam jam vocemproclamationis quM salubria videbuntur roboranda,plena fidelique
habere,pro eo quod anni metas tempus dejectionis rclatione dirigere. Ad extremum vero provide, ne
eorura excesserit sciendum est,nihil tale in cano-
: ullo pactoquod de praefatis remntis clericissanximus
nibus,ubi de appellationibus ad Romanum praesu- a;slimes negligendum cum a nobisincunctanter nos-
lem legitur, penitus reperiri : alias autem et istos sepoteris,sicontemptumfuerit,omnimodisulciscen-
forsitan intra annum provocasse clarebit.Denique, dum, quippe quos nec charitas fraternitatis, nec
sicut epistola penes nos inventa sancta; memoriae dispensatio loci, cui Deo auctore praesidemus,quo-
quarti papa; Leonis innuit, sedom apostolicam eos usque regularem finem opitulante ipso capiat, a
appellasse jam non incunctantcr agnovimus.Quam- nobis patitur omittendum. Optamus sanctitatem
diversasitomnimoda depositio,de
vis longe inter se seu fraternitatcm tuam in Christo bene valere.Da-
qua nuuc agitur,ct suspensaexcommunicatio.cujus ta iii Nonas .\prilis, indiclionc xiv.
 067 NICOLAI PAVM I. 968
XC. A. idipsum, cum prfedieto fratre et coepiscopo nostro
AD HERABDUM ARCIIIEPISCOPUM TUKO.NEXSE^i. Hincniaro et suffraganeis ejus, apud Suessonicam
(Anno 8C0.) urbem pariter convenire. Ad quorum venerandum
conventuin Wlfadum quoque cum jam praisignatis
Prxcipit ut nisi Hincmarus Wlf(i(bim et socios suis
fjradibiis ultro restiluut, concilium Suessione ad paribus ejus vos accessere procul dubio voluraus.
.w Kalend. Septembrcs convocetur, ia eoquc resti- Si(iuidem omnibus, videlicet fam ipsi crebro nomi-
tuatur. nato antistiti,ac reliquis archiepiscopisetepiscopis,
[Apud Mansi, ibid.]
quam Wlfado et sociis ejus, nostras hoc jubentes

NicoLAUS episcopus, servus servorum Dei, reve- litterasdestinavimus. Ubi canonice per ordinein
rentissimo et sanctissimo conrratrinostroHERARDO cuncta qu32 in eis gesta sunt examinantes,et subti-
TuronensiarchiepiscopOjSeuomnibus vennrabilibus lius investigantes,si de illorum reformatione justum
episcopis dioeceseos tute. quidvelpiumsenseritisjsinecontradictioncperficite,
Multorum a partibus Galliarum ad limina vel se- et eos in suis ordinibus restituite. Pra;terea si disce-
dem eonfluentium aposlolicamrelalionedidicimus, ptantibuSjVel fortassis alia atque alia decernentibus
fratrem nostrum Hincmarum Rhempnsem archie- vobis, prfefati dejecti sedcm appellavcrint apostoli-
piscopum quosdam clericos, qui de consccratione p oam, etejusspecialisejudiciodamnarivelabsolvi pe-
fuerant Ebbonis proecessoris sui, propriis gradibus ticrint,pra;cipimus, sisffipedictusfratcrel eoepisco-
pepulisse. Quorum dejectionem audientes, quia pusnosterHincmarus, velWlfadusaut sociiejus, ad
ctiamsi nuUo speciali privilegio ad hanc curandam nos venire per se non possunt, vicarios suos ad hoc ne-
principaliter inoitaremur, oppressistamen subveni- gotium ventilandum et fmiendum.mox postconsum-
re,etad exemplum Dominicum elisoserigere,etcom- matum conciliumxvKalendasSeptembris pra;sentis
pedilos soivere nos oportet(PM/. c.xlv); operaj prc- XIV indictionis auctoritate nostra collectum, eorum
tium du.^iimus in archivis sancta; Romana;,cuiDeo prKsentaturos nobispersonas,nullam penitusexcu-
auctore deservimus,EocIesiiB studiosius queerere,et sationem prtetcndentes, utrique ad sedem beati fe-
si scripto forts memoria quielibct apud nos.sive de tri transmiltant. In quo ne forte sinistra cogitatio
illis,sive de ordinatore [ordinatione] ipsorum,esset. subrepat, dicens eosdera remotos clericos nullam
quod et fecimus.
reoondila, diligenter investigare, jam vocem proclamationis habere,proooquod anni
Siquidem ex his quibusdam Deo revelanterepertis,- mclas tempus dejectionis eorum excesserit, scieu-
nihilominus etiam concilii, quod nobis ipse misit dum est nil taleincanonibus,ubidoappeliationibus
frator et coepiscopus noster Hincmaru.s, vidolicetin a.d Romanum prwsuiem legitur, penitus inveniri.

quo pr£Bsignati clcrici degradati sunt, acla rclegi- Alias autem et istos forsitam anteaniuim provocas-
mus. Sed his omnibus,id est tam illis monumentis C se clarebit.Denique,sicut epistolapenosnos inventa
quffi penes noshabentur,quamiisquas idemantistes sanctas momoriee quarti papa" Leonis innuit.sedem
nobis destinavit,rite colloctis,enucleantcrque[enu- apostolicam eos appellassejam nos incunctanter
cleate] recensitis,nondum liquidopatet eosdemcle- agnovimus. Ouam^is longe inter se diversa sint
ricos rogulariter gradu proprio caruisse.Verum nos omnimoda depositio, de qua nunc agitur, et sus-
neo hos inlerim justincamus,nec pro hoc quemlibet pensa excommunicatio, cujus vocem, proterve uti-
condemnamus:nec facile vocemistorum spernimus, que clamantem,non humiliterpetentem,postannum
nec rcverentiam jam dicti fratris improvide repre- non audieudam quffidam regula siatuit.Scdad hKC
hendimus. Illud quidera, ne obturare aurcs ad cla- crebro dictus antistes dicturus est.sedis apostolicae
mores pauperum, id est humilium, dignoscamur : se privi!ogia,confirmantia qua; dc ipsisstatutasunt
hoc vero.ne de incognitis immature judicare quid- viris, habere. Bene et argute. Sed si penes illum
piam videamur. Proinde necessario epistola^nostras sunt exemplaria,sicut jactnt,qua! apud nos fideliter
salubribus eumdem communem fratrem nostrum reservantur, et ea diiigentcr relegcrit, profecto re-
hortati sumus alfatibus, uti commemoratos viros, periet,quia summa firmitasque ipsorum in aposto-
Vulfadumscilicetcollegasque ipsius,clementianimo lica; sedis roservata sit arbitriopotestatis.Nimirum
ad se magnanimitatevocare, n qua; sic aliena jura custodit, ut sua non minuat
et tranquilla studeret :

depositaque omni funditus animositate,et de resti sic honorem debitura dat.utsuam non tribuatalie-
tutione ipsorum secum fraterne traetare,atque mi-
sericorditerconsummare contendcret. Laudabilius
quippe judicavimus, ao coram Deo acccptius esse
credidimus, si respcctu divinitatis interrogata con-
scionlia, solus illorumrestaurationem sine quavis
ipserefragatione benignus admitteret.quam si prius
renitens, detecta tamen justitia, cura multis
postea sequeretur. Jam vero, si huuc
munda conscicntia non pcrmiltil, praicipimus vos,
una cum csteris archiepiscopis ctepiscopis Gallia-
rum ct Ncustrico, quibvi'; tamcn po;;^ibilitas est, in
nis : sicque dilectionem ejus texit ab hoste,ut ipse
hanc (lagitantium exhiberi nequeat hostis. Nam et
arma illi a nobis collata ita volumus pro eosint va-
lida,ut potius pro nobis, ubi nocesse est,non contra
nos lirmitatem obtineant. Siquidera etiam abcopri-
vilegiorum apostolica; sedis decreto non habito,qua;
hanc sauctitas cjus statuit, nos violanda non dutiimus,
fleti ad hoo nisi forsan sacrislegibusinvcnianturadversa.Porro
scilole nos fratri et coepiscopo noslro Remigio Lu-
gdunensi antistiti pra-cepisse, ut si restituendi pra;-
fatorein fratcr episcopus iiostcr Hincuiarus con-
 069 EPISTOL.E ET DECllETA. 970
sentirc solius suk auctoritatis ausu veretur,a(i con- A non detrectent, sicut se habent monumenta deces-
vocanrlum statutum sententia noslra jam dosigna- sorum nostronmi pontilicum et priorum e,\empla
tum coucilium, epistolas noslras sibi delalas vobis, evidenter ostendunt. Quia vos, qui tantum septem
quibusa nobisdestinalaj sunt.mitteresatagat. Quid- episcopos habctis, quffi causa ecclesiasticae tradiiio-
voJjis examinatam at-
quid vero in concilio fuerit a metropolim,ignoramus; prjeci-
nis vos sinat habere
que repertum, sub gestorum serie discretioni nos- pue cum episcopus non a septem, sed a duodecim
tric, siout veneranda decrela statuunt, mittite, et audiri prajcipiatur; et cum alicujus negotii inter
nostrse auctoritati quce salubria videbuntur robo- vos causa ventilanda emerserit, qua! duodenario
randa plena fidelique relatione dirigite. Optamus numero cpiscoporum debeat audiri, cum ob divi-
fraternilatem vestram in Ghristo nunc et semper sionem regni vicini non possint vocari antistites ;

beno valere. Data iii Nonas Apriles, indictione xiv. unde (it ut damna Ecclesiae pro talibus generentur,
El hoc lenore constantes inissx sunt aliis episcopis quemadmodum factum in illis de episcoporum
diversamm provinciarum. dejectione rominisoimur regionibus. Vos tamen ne

XCI.
vocemini metropolilanus, quousque scripta deces-
sorum vestrorum prsesulum, quaj in acceptione
AD FESTINIANUM EPISCOPUM DOLENSEM.
T> pallii vestri percepcruntprajdecossores nobis mitta-
(.\nno 86t5.)
lis : quia munus ab hac sancta sede vestra
si pallii
Redarguit eum (juod sibi ctim dehita reverentin non
scripserit, mnnilatiine iit Turonensem Ecclesiam promeruit Ecclosia, sine scriptione aliqua, quam
melropolitanam aijnoscat, nisi contrariuni scriptis in archivis vestris recondere debuistis^tantae digni-
uuthentieis probet. tatis donum concessum minimc vobis fuit. Scri-

[Apud Mansi, ibid.] psistis praeterea hujus Romance sancta3

nobis ut
Dilectionis vestra;, quanquam sine impressione Ecclosiffi praesul Severiuus Restoaldum docessorem
siguaculi nominis alicujus, susceptis apicibus,mu]- vestrum, sicut in nostris logitur gestis, in archie-
to aliter quam apostolatus nostri monueramus lit- piscopum consecrasset, et Adrianus cuidam Juthi-
teris, in eis vos scripsisse, imo egisse cognovimus. naleo pallium dedisset.Sed nos utrorumque gestis
Nam in fronte paginae vestraj vestrum apostol.co rcvolulis nihil in eis super his penitus valuimus
nomini non veriti estis pra;ponere,temeritate potius reperire. Tamen ut anceps intenlio e medio aufo-
quam simplicitate prorsus utentes. Sed cum jam ratur, si adoo contentiosius agere vultis, ut Turo-
pro hoc ipso factum vestrum reprchenderimus,val- nensem sedem vostram metropolim non esse dica-
de miramur cur non resipisoitis, modum vestrum tis sancimus, ut diximus, mandantes fratri et
;

minime transcendentes,etquo non congruit,gressus coepiscopo nostro Ilcraldo, qui ei prKsidet, ut ad

ducentes : pro quibus sine congrua invectione, non C nostrum pontiflcium legatum suum transmitlat;
jam evaderitis,nisi nos utrum a vobis,an non iidem cum eo strenuoa vestros dirigatis legatos, pariter-
apices dostinati essent, qui signo veslro carere vi- que soripta,qua; protulimus, destinantes, quatenus
debantur, intentio dubios redderet, et apostolica utjiusque partibus coram nobis auditis,aequalance
mansuetudo correctionis adhuc tempus more so- causa librata, quK sit apud vos metropolitana Ec-
lito proielaret; quod tamen evidenter, quantum clesia luce clarius agnoscatur. Datum xvi Kalendas
correctioni ecclesiastieae pro tam praesumptiva fa- Junias, indict. xiv.
ctione subjacero pavescitis. Monueranius siquidem XCII.
vos,qui pallii usum qu«ritis Dolensi Ecclesi» dos- AD SALOMONE.M REGEM BKITANNORUM.
ab apostolica nostra sede
tinari, ut scripta illa quae (Anno 866.)
praedecessores vestri in susceptione pallii percepe-
Recusat milterc pallium Festiniano Dolcnsi episcopo,
rant, nobis direxissetis;quatenus nos, eisdemdili- donec autlicnticis scriptis de illius jure convin-
genter inspectis, per decessorum nostrorum vesti- catur.
gia gauderemus, subjungentes,ut epistolae, quate- [Apud Mansi, ihid.]

nus magis creduli redderemur, cum episcopali et Lectis gloriaB vestra3 litteris, quas nostro praisu-
%regia bulla signat;e, et missus vester idoneus scri- Q latui sine impressione signaculi alicujus dirigere
ptaipsa subsequerentur; sed vos fare id distulislis. visi estis, reperimus in ois vos nobis mandasse,
Postremo contentione apud Britannos, quis fuerit qiujd et ante vos sape mandastis,scilicet ut pallium
metropolitanus, oborta, statuimus, ut ad Turoni- Festiniano venerabili Dolensi antistiti ab apostolica
cam sedem, quam metropolim veslram esse plu- sede, cui divinitus prKsumus, mitteremus. Sed
riumjudicia demonstrant, recurretis, aut ad apos- antequam ad hffic consulta aliqua rcscriberemus,
tolatum nostrum destinare contenderetis,quatenus convenerat nobis pro hoc quod nomen vestrum
quae fusrit apud vos metropolitana Ecclesia appa- apostolico nomini scribendo praeposuistisvos mode-
reret. Sed neutrum horum perficere voluistis.Qua- sta increpatione corrigere. Tamen quia apostolica
propter quia Turonensis Ecclesia, quantum com- mansuctudoneminem repenlina unquam invectione
perimus, metropolis vestra est, restat, necesse est redarguit, et per negligentiam forte scriptoris hoc
ut ipsam vestri sequantur episcopi, ipsamque in evcnisse utcunque cognovit, distulit vos modo pro
suis negotiis adeant, et ipsius judicium exquircre nieritis coercere,quod tantum volumus emendetis,

Patrol. CXLX. 31
971 NICOLAl PAP^ I. 972

quan lum lam prajsura-

coiTCcLioni ccclesiasticffi pro A P™ taiilo seelcre sententiam in eam justee punitio-

pliva factione subjacere formidatis. De pallii vero nis animo perenniter in

proferre, nisi obstinato

directione, quam dicitis, simulque Turonensi me- mtEchiffi volutabro permanore proposuisset, et nul-
tropoli, sajpius vobis ea quae rationis sunt scripsi- lis sacris monitis,nullis nostris seu vestris tam cre-

mus; sed sicut in litteris vestris relegimus,ad scri- bris exhortationibus se paratam exhibere. (n) Quia

pta nostra auris non cordis inclinastis intuitum.
Restat ergo ut tandem qu;e sit apud vos antiquitus
metropolis intueamini. Metropolis enim vestra est,
sicut dudum vobis significavimus, Turonensis Ec-
clesia, ut sese habent munita prcedocessorum nos-
trorum, et priorum exempla ostendunt, ad
tamen non sua voluntate factum sit, Deo, qui cor
considerat, et fidclibus ejus per emnia manet certis-
simum cum sua : sponte hactenus,si potuisset,imo
perpetuo in tanto fiagitio permansissct, nisi nostra
super hoc abolendo fuisset cum virtute summi opifi-
quam cis incessabilis diligentia, et socii ejus, prohnefas!

vestrae regionis episoopos oportet recurrere, et ejus scilicet secum admittendis quomodocunqueinclina-
judicii sententiam, reservata sedis apostolicBe pote- tior exstitisset obsdientia. Patet profecto ita esse
stato, exquircre modis omnibus, non detrectare. quae dicimus, cum hactenus culpam suam necdum
Quoniam repreliensibilo esse videtur ut ob divisio- cognoverit, nec confessa sit, juxla quod scriptum
nem regniijuis sibi talia,quia intervos audiuntur, „ est : Dic tu iniquiiates tuas priinus, ut juslificeris

vindicare nitatur. Quaproptcr, fdi mi, ne praebeatis (Isa. XLViii, sec. Sept.) : nec missa nobis, qui cau-
ista volontjbus assensum, sed et alios ad verba sam exsequendam ccepimus, lamentationum
ipsius
vestra pcr excmplum obedienti» accendatis ;
et legalione, veniam postulaverit, pra;missoque pocni-
sicut ait Apostolus, humiliamini sub potenti manu tcntia; remedio congruam meruerit indulgentiam,

Dei, ut vos exaltet in temporc tribulationis (/ Petr. v, Salomone dicente Qui celat delicla, non dirigctur;
:

6). Quiamonitis nostris obedientes exstiteritis,

si qui autem confessus fuerit, et dimiseril ea, misericor-
omnibus bonis replebimini,et post flnem hujus sa:- diam consequetur {Prov. xvii). Postremo cum rccto
culi regnum quod vivit in ffiternum, orantibus san- itinere nos illi fuerat adeundum,et sedis boati Pctri

ctis apostolis,capietis.Porro si aliquas auctoritates sufTragia requirenda.quatenus juxta quod statutum

habetis qus apud Britannos metropolim fuisse fueral, nos de ojus negotio Deo placita considera-

declarent, aut decessorum nostrorum ponlificum tione definiremus : postea retro est conversa post
qufficunque scripta id ostendentia retinotis, ad nos salanam, et in provinciam ut principaretur in ea
eadirigite.Mittat ctiam etTuronensisEcclesianobis iter rcflexit : licet industria legati nostri ad Italiam

similiter, si habel, auctoritates, quaj illam
ganeam suam exstitisse testentur, quatenus utris-
que partibus auditis, inter utramque qua; sit me-
tropolis cognoscamus. Quia sicut vos clamatis, et
illa clamat, metropolitanatus jura apud Britannos
regni istius tenuisse atque tenere. Aut si forte sa;-
pedicLa Ecclesiaauctoritates,aut vestra quas habuit
suffra- deuuo revocala sit, et quasi nihil fuerit opcrata,
unde inChristisitEcclesia non modicum scandalum
ti gencratum, gloriam mundi sectatur.rcique publica;
dominatur, ac quod est gravius, etiam piis locis at-
que religiosis personis praeesse dignoscitur; et a
Theutberga; regina; cojpta interitus medilatione,
sicat nonnulli testantur, minirae cessat, dura ea ni-

perdidit, amissionis illius modum reserare, aut mirum loca repetere affectat^in quibus facilis ipsius
ex utriusque partibus idoneos praecipuosque lega- ad regem Lotharium,et ejusdem regis ad cam possit
tos, qui sciant plenam de omnibus reddere nobis esse accessus. Et ut breviter cuncta compleclar, de
rationis integritatem, nobis transmittite, ut, sicut die in diem, qualiterad pristinas voluptatcs rcdeat,
pra;diximus, inter ^vos, adjavante Domino, finem variisargumentis exquirit. Verumtamen ut cum
ponamus. cgregio Apostolosummatim dicamus quod contra
eam contraque ejus similessKpius replicandum est,
XCIII.
quia secundum duritiam suam et cor impccnitens
AD UNIVERSOS EPISCOPOS.
thesaurizat sibi iraai in die irae {Rom. ii) : idcirco
(Anno 866.)
nos eam, quousque de factis suis Ecclesiae Christi,
Ilerum aihmnet de sententia excommunicationis, j^ nobisque prfficipue, qui ejus principaliter curam
quam adversus '"""'"''" pro-
Waldradam ejusque complices ""''""
gerimus, quique causam ipsius exsequi ac investi-
inul(jarat.
gare cccpimus, satisfecerit, doncc etiam omnem a
[Apud Mansi, ihid.]
se sinistram suspicionem concilium nostrum susci-
NicoLAUs episcopus, servus servorum Dci, revc- piens adimat,a pretiosicorporis et sanguinisDomi-
rentissimis confratribus nostris archiepiscopis et ni perceptionc,atque ab omnimodo sancta; Ecclesia;
episcopis per Italiam, Germaniam, Neustriam et consortio sanctiSpiritus,beatorumque apostolorum
Gallias constitutis. Petri et Pauli judicio,et nostree mediocritatisauclo-
Decreveramus quidem circa Vvaldradam mce- ritate,fccimuscum universis complicibus et com-
cham, et pertinaciter iu impenitentiapermanentem, municatoribus fauLoribusque suis prorsus cxtor-
vindictaj modum minus districte quam misericor- rem. Ha3c autem sententiam ivNonas Februarias a
diter temperarc, et juxta quod iricrcljatur, non ita nobis promulgatam meminimus, cainquc scripto
(o) Loous corruptus.
!)73 E1'1ST0L-'E ET DECRETA. 'J74

vobis destinavimus. Sod quia iRiioramii» iitrum ad \ voluisse laudamus : sod rursus ad hoec portanda
vestram notiliam pervcncrit,idcirro rcverentia3 ve- humeros mentis obedienter incurvasscnihilominus
strs iterato illam pandere procuravimus,Nam dum approbamus. Impleturn est enim in te duorum fa-
adliuc negotium pcndet, et cccptum bonum perfe- ctum, Jeremife scilicet et Isaiaj illustrium prophe-
ctionem non liabet imodumdiversis indioiis datur
: tarum. Quorum unus ad pra;dicationem populi vo-
intelligi,quod anhelitus pravorum ad prioranequi- lente Domino mittere, de inOrmitate sua pavescens
ti« semper intendat, procurare magnopere necesse refugit : -1, a, a,inquiens, Domine Dcus nescio lo-
est, ne novissimus error nobis torpentibus pejor qiii, quia puer cgo sum (Jci\ i). Alter vero de Dei
priore succedat. Siquidem et Crustra speculatores misericordia pra3sumena,qua;renti qucm esset mis-
dicimur,si venicntem lupum a longe non ccrnimus. surus,respondit dicens : Eccc ego,mitle mc [Isa. vi.)
enim episcopi, id est,supcrinspocloros vo-
Fi-ustra Quod crgo venire ad tanti cuiminis onus renisus
camur, futurum exitum per antecedentia signa
si es, humilitatis quidem solum fuit indicium quia :

minime contemplamur prKcipue cum jam quod vi-

;
vero pervenire consensisti.ejusdem exstitit humili-
demus experti simus, et futurarum certitudinem tatis ejus et comitis obedientiffi plenitudo. Qua: rcs
praiteritarum gignat exhibitio rorum. Undc saltem una cum sanctitatis tu£B praioonio pontiticium no-
de Theutberga3 regina; illatis quotidianis insidiis _ strum,Iicet difficulter^ut tamen ad coniirmationcm
i,_ •.._ j.i..-* .4 ...:„,;„ TA. „:„;„; „„„„„„;„ D ,, „..,,..„. „•,,„_„„, •„„,:
• ;, „„,,.„„ „, •.„ t„
veslra charitas doloat, et cximio Dominici corporis tui pallium mitterem, inclinavit. Perhibes enim te
,

membro totius mentis affectu compatiatur : et ne non dc Senoncnsi ecclesia exstitissp.,scddc quodam
labor noster inanis constituatur, spiritualia nobis- monasterio ad episcopatum ejusdcm ecclesiee pcr-
cum vestra fraternitas adversus.jam fatam mffieham venisse. Quod nos ubicunquc fiat,cum flt, malelice
et communicatores eius,arma susloUat, et in paro- ferimus,et graviter omnimodis ducimus, pro con-
chia sua,ubi plebem Dominicam gubernat, vel ubi oulcatione scilicot sacrorum canonum, et asperna-
eain forc contigerit, excommunicatam hano fauto- tione clericorum, qui crescentes in sua ecclesia, el
resque suos viva voce subsistere, donec nostro spo- virtutibus operam,et bonis moribus honestatem ac
ciali judicio dignee se pcenitentia3 submittat,publice sapiontioB studiis diligentiam Impendisse per singu-
ac audacter asseveret Porro cujus^iuam fortassis
si larum statum incrementa probantur. Quid autem
adinventionis intontionisque fuorit diccrc.quod non sufTragatur consonsus episcoporum, ubi non pro
solum illa mulier,sed et Lotharius rex in hoc deli- regulis paternis,scd contra rogulas adunatur. Tum
quisset, ideoque simili pa;nitentia deberet arctari, quippe alter de altera eiigendus est ecclesia, cum
ulrum instruendo se, an exprobrando nobis, talia de civitatis ipsius clericis, cui est episcopus ordi-
loquatur, licet nulli jactanter ha;c proferenti nobis nandus,nullus dignus potuerit inveniri. Quod eve-
necesse sit respondere congruit tamen,ut a cujus C nire in tam ampla dioBcesi ncc nos credimus, nec
;

auetoritale sanctio ista digreditur,in ejus prsroga- prtedecessoresnostros apostolicajsodispraasules cre-

tiva; aftluentia, quisquis ille est, hujus rei solutio- didisseroperimus.Cujuscunqueitaquesit sanctitatis
nem quosrat,eo quod auctoritas apostolica,ad quam dono quilibot pifcditus, alienos non debet labores
universarum cura confluit eccIesiarum,idonea,qui- pra;ripore quippe cui jubctur nihil eorum quas
:

bus omnibus consulat, modcramina satis habeat proximi sunt aliquo modo concupiscere. Eo enim
:

per qua; et indoctos quosque disciplina salutis in- ipso quo quisque alteri portinentia jura subripit,
struat,et cxprobratoribus dispensatorie modum di- pordit.Nam qu» sanctitas vindi-
sanctitatis gratiam
guce discretionis imponat. Intcrim vero, quisquis cat mercedem alteri debitam? qus sanctitas alte-
vestrum hujus sanctionis epistolara susceporit, ad rius sibimet fruetus usurpat? Unde etiam, quia
episcopos metropolitanos destinare summoqere stu- super hac parte ad sacras regulas Palrum minus
deat,et exemplaria ejus per vicinas regiones disper- quam oportuit est respectum,saltem adevangelioas
gat,et talem se in omnibus his exhibeat,ut alterius fuisset paginas properatum, in quibus legitur,quia
zelo Phinees iram Doniini mitigantis,non in defen- cum militesquid facturi essent Joanncm Baptistam
%ione scortijSed in ultione stupri se fervore ounctis intorrogarent {Luc. v),protinus ab eo inter alia, ut
ostendat.Optamus fraternitatem vestram in Christo n contenti essent stipendiis suis audiere prfficeptum.
nunc et semper bene valere. Data Idibus Juniis Ubi considcrandum est, si militibus sa3culi,ut suis
indictione xiv. sint stipendiis contenti a Joanne plusquam propheta

XCIV. jubetur,quanta poona puniendi sunt milites Ghrisli,

AU EGILONEM ARCHIEPISCOPUM SENONENSEM. qui quoquomodo in stipendia obrepunt aliena. Ve-
(Anno 860.) rum quid opus est nos hmc affatim exaggerare,qua3
1'allimn novo archiepiscopo concrUit, fanwtsi non sanctitas tua nos cogit interim dissimulare? Porro
probure se dicul quod cx alicna ecclcsiu et im- cum ad te tuosque compatriotas et consacerdotos in
nasterio assuinptus sit. regionibus illis constitutos, ubi peculiarius habctur
[Apud Mansi, ibid.] ista tcmeritas, litteras apostolatus nostri patrios
NicoLAUS opiscopus,servus servorum Dei, Eciloni vobis canones rememorantes, et hinc vos commu-
Senonensi episcopo. niter admonentes, Deo duce destinaverimus, opor-
Pastoraliscura) pondera tehuniiliter sulilerfugore tebit utique a vobis, vel a quoquam; nihil tale de
 ;

975 NICOLAI PAP.« I. 976

caetcro fleri : alioquln pracsumptorem, et ciroa A bntis, aliunde qui eis irregulariter prmponeretur
sancta decreta contumacem eorumdem involvi de- electus est, et qui aliorum fructum laborum come-
cretorum jure scntentiis. Tuum prccterea, frater deretadinventus.Ximirum cumreverendce rnemoriaB
charissime, propositum observa et qui diu in mo- : decessor hujus tantis a vobis praeconiis efferatur,
nasterio moratus es, a pristino voto divertere noli. ut nullum in eadem ecclesia, cui non modico tem-
Quod enim diuin humilihabitu custodisisti,profecto pore prffifuit, qui ei eanonice subrogari posset,
indecens est nunc in potiori positus dimiseris
si relinqueret, prorsus incredibile judicatur.Cum ergo
ordine, hoc ipsum sancta quoque Scriptura, vene- familiarius in regionibus vestris sit h.-ec temeritas,
randisque decretis pleniter edocentibus. Optamus et sacrorum super hoc canonum violatio dilatata,
sanctitatem tuam in Ghristo bene valere. necesse est nostram soUicitudinem pro hac ampu-

xcv. tanJa specialibus impendere diligentiam. Quaprop-

AD CAUOLUM GALVUM REGEM. ter dilectionem vestrani, cujus opera non partim,

(Anno 866.) sed ex toto,placere summo arbitro cupimus, obnixe

No7i probal abusum (jui invaluerat, ul episcopi ex deposcimus, ut sic zelum justitiaj habeat, ut hunc
alienis Ecclesiis assumerentur Egiloni lamen acl :
secundum scientiam teneat sicoculos ex una parte:

Senonensem F.cvUsiam postulalo pallium mittit. vigilanter aperiat, ut ex altera parte nihilominus
[.\pud Mnnci
fAriMH Mansi, idid.]
rl i ^l i ^ " ,.',A^^i
videat. Tli:
Illi
.. ^ _.* 1 » ..•
vero pui in sacrarium provehuntur, sic
: . 1

NicoLAUS episcopus, servus servorum Dei, dilec- do collatis sibi donis ccelitus gratias referant, ut
tissimo filio Carolo regi. nonsicut Pharisaeusinalterius derogationemtemere
Cum accept;edilectionisvestric legeremus epistoljB linguas exacuant periculosum est enim, taliter
:

textum et per eum in Senonensi metropoli delega- omnes Ecclesi» ministros spernere, eteis improvi-
tum antistitem miris vos praeferre laudibus com- sum,et non optatum prajponere. Quod quia crebro
perissemus ; non solum de illo,verum etiam et de prassumptum esse nonnullis querimoniis ex hoc ge-
sumus exsultatione
vobis ingenti referti.Deillo qui- mentium didioimus, vos merito diligentes, ut ad
dem, quoniam talem hunc fama prasdicat, qualem tantam transgressionem neminem impellatis expo-
debere [/bjVc, debore esse,
Hard.] episcopum Apos- scimus.Alioquin nos sanctarum minime regularura
tolus indicat,qui soribons illum oportere testimo- immemores, nee segnes exsecutores admodum e.xi-
nium habere bonum, et ab his qui foris sunt pra:- stentes, adversus temerariossuccinctis lumbisillas
dicat Tim. iii). De vobis autem, quoniam, Deo
(i defendere procurabimus, et auxiliante Christo no-
semper ea qu£e meliora sunt diligitis
gratias,
;
consulentes ipsius,de c*tero aequa-
bis, et ecclesiae
semperquae pretiosiora sunt. Domino Deoacunctis nimiter violatores earum nullo modo sustinebimus.
ofTerri desideratis. Sed quamvis hac nos valde lae- C Usquequo tamen eamdem prajvaricationemincipia-
tificent, multum tamen contristant,quiaidem vene- mus generalis decreti nostri ligone de regionibus
rabilis vir non de ipsa eoclcsia, scd («) de quodam vestris radioitus exstirpare, paroendum huic fratri
monasterio fuisse perhibetur. Denique cum erga jam et coepiscopo nostro praevidirnus.Unde et pal-
monachos eadem profecto rogula,qua; eiroa clericos lium consuetudinem antecessorum suorum
ju.xta
qui provehendi sunt, conversanda sit indeoorum ; utendum seeundum postulationem vestram di-
ei

tamen, quin polius illicitum est,in alienastipendia reximus. Sed petimus, ut sicut nos vos audientes
quemquam obrepere, et ex Iransverso venientem in id ei concessimus, ita pietas vestra pro eo quod
castra, inter quae non militavit, ducatum arripere posoimus ipsi largiri munitica dapsilitate dignetur :

beatissimo apostolica; sedis prajsule Cielestino prs- res videlicet,et quaique ab ecclesia Senonensi abbata
cipienle, atque dioente [decrcl. 18) « Tunc alter de : quoquomodo dignoscuntur,quatenussicutidera per
altera eligatur eoclesia,si de civitatisipsiusclericis, nos concesso tanto munere exterius decoratur, ita
cui episcopus est ordinandus, nullus dignus, quod quoque de redditis eoclesiae sibi commissae per cle-
eveniro non credimus, potuerit invoniri. Primum mentiam vestram interius gratuletur. Quod pietatis
cnim illi reprobandi sunt,ut aliqui de alieniseccle- opus vobis suadere cupimus ctiam circa reliquas
siis merito praefcrantur. Habeat unusquisque suie regni vestri ecclesias exercendum. Scilicet ul nec
j)
fruotum militias in eoolesia,in qua suam peromnia hoc innumeris mirificisquo actionibus vestris deesse
transegit a;tatem, in aliena stipendia minime alter bonum pacto quolibet agnoscatur. Nam quantum
obrepat ; ncc aliis debitam
audeat vindicare alter sit detestandum, res a piis regibus et devotis homi-
morcedem. » Inquibusverhisperspicacilas dileclio- nibus Deo donatas, permissu vestro subtrahi, et
nls vestraB prudenter altendat, quoniam aut de eo- mundialibus usibus deputare,quia epistolaris locu-
clesiffi Senonensis clericis, qui ordinaretur nuUus tiouis modum excessimus, vestras sapientiae subti-
dignus inventus est, quod evenisse non credimus, liter considerandum relinquimus.
maxime oum sit metropolis,ct clericerum numero.
sitate non caroat :aut ccrte his jure minime repro-

(a) De quodum inonaslerio. Flaviniaoo, dia?oesis martyris apud Flaviniacum, pra'sidenle loco Ec/ilo
Augustodunensis.Chronicummanuscriptum : ./iino abbate, poslmodum Senonensi arcliiepiscopo. Jac.
o61 translatum cst corpus iunclu; Heijinj' virginis ct SlltM.
977 EPISTOLiE ET DECRETA. 978
xcvr. A reverentissimorumepiscoporum inregnovestro jus-
AD CAROLDM HEGEM. simus celebrari.Quorum relatione sub gestorum se-
(Anno rie,quae in ea derepulsioneprKsignatorum virorum
866.)
reperta fuerint, nobis volumus,quemadmodum de-
Ut de Wlfado et sociis ejttsan/esynodi dcfinitionem
cretalia constituta prEcipiunt, reserati, sicque de-
nihil innovetttr.
mum decornentibus nobisquod Deo placetordinari.
[Apud Mansi, ibid.]
Nam nos, qui cunctorum hominum, sed prascipue
NicoLAus episcopus, servus servorum Dei,dilecto sacerdotum, maturam cupimus fore sententiam,
filio Carolo glorioso regi. quomodo deflnitivum de miniis cognitis judicium
ExcellentisB vestrjE litteras, quas pro vcrliis inella proferamus penitus ignoramus, antequam per me-
stillabant, perlegentes, denuo fidei, qua circasan- moratos antistites cuncta quae ventilanda esse abeis
ctam Romanam flagratis Ecclesiam, comperimus decrevimus,pleniter per ordinem agnoscamus.Jam
patenterinsignia:denuohumilitatisetpromptiss:ma3 vero, si priusquam quid de illis invcntum fueritno-
devotionisvestraereperimusergasedem apostolicam bis ab episcopis intimetur, dejectorum clericorum
difficulterexponendavirtutumfastigia.Verumtamen aliquem restituamus,et examen ab eis synodicepa-
nihil in illis verbis vestra charitas asserit.nisi quod
P trandum judicio nostro praivenimus, ut quid eos
nostrajamdudumexperimentosolertia didicit: nihil frustra vexari, ut quid supervacue tanto itinere fa-
scriptisostenderenititur.nisi quodnospenequotidie tigari volumus?aut quid opus fuit eistantam inju-
factis aspicimus.Quod enim potest esse manifestius riam vel confusionem ingerere? Itaque si vultis ut
summae devotionis vestra;, ac laudabilisaffectus in- justitiaeacpietatis negotium,quod cffipimus,Christo
dicium, quam id quod in causa venerabilisabbatis duceadcaloem usquesicut dignumest perducamus;
Wlfadi, vel sociorum ejus, vestra studot cxhibere quceque in synodo s;ppedicta de pi-Knotatts ejectis
benignitas Denique nos quidem ad eorum auxi-
? quo nobis omnium
clericis reperta fuerint, agite
lium vos primitus incitavimus :sad tanta nunc pie- episcoporum qui conveniunt relatu pandantur: et
tas vestra sollicitudine, reverentiam circa primos ita dein quod Dominus revelaverit a nobis diffinien-

apostolorum servando, quorum praesidium petunt, dum procul dubio pra!stolamini,quoniam si sapien-
pro illis urgetur, ut plusquam nos postulasse visi tia est sicut thesaurus elTodiendus, restat ut etiam
sumus, modo vestra pia noscatur ex hac anhelare quffi sapienter agendasuntomniscrutinio sint,velut
prorsus industria. Siquidem nos tanquam clemen- obryza, peuitus inquirenda, Optaraus gloriam ve-
tissimum principem,et geminain charitatem haben- stram nunc et seinper in Christo bcne valere, dile-
tem,vos ad justam dejectorum revelationem invita- ctissime fili. Data iv Kalendarum Septembr. in-

vimus, non ad immaturam erectionem eorum im- C dict. XIV.

provide provocavimus. Verum qualitor vos hinc XCVIl.

simus hortati, prima vobis ex hoc epistola negotio
missa luce clarius indicat.Sic ergo vestra,quemad-
modum illa dictat nos a vobis
exsequaturprovidentia.et vestra sine culpamanebit
apud Deum fequissima,sicut crediraus,
Prffiterea nos alacrem vestram olim nobis prKCogni-
tam,et innumeris probatam experimentis,ceudevo-
tissimi filii obedientiam recolentes,
quoquecausa circa reverentiamprincipumapostolo-
rum hanc ostenderetisafTectantes^scripsimus vobis,
ut pote charissimo filio,quatenus eos,quorum cla-
mor ad sedem ipsorum pervenerat, benignoin sua
jusl^a juvantes affectu,vobis quoque nihilominus
responsa nicolai ad consulta rulgarorum.
(Anno 866.)
postulasse, pro eis [Apud Mansi, ibid.]
Ad consulta vestra non multarespondendasunt,
excellentia. nec duximus pcr singula diutius immorari,quiDeo
auctore non solum libros divinae legis,verum etiam
et missos nostros idoneos, qui vos,prout tempus et
et ut in hac ratio dictaverit, de singulis instruant, ad patriam
vestram, et ad gloriosum regem vestrum dilectum
filium nostrum destinavimus,quibus et libros quos
praevidimus necessarios illis [forle, illic, Hard.]
nunc esse commisimus.
I. Igitur optime ao laudaliiliter in primaqusstio-

per intercessiones eoram acquirere satageretis au- n num vestrarum fronte rcgem vestrum legem Chri-
xilium non ut super Dei reprehensionis inducere-
: stianam petere perhibetis qu;e si latius explicari :

tis ecclesiam seminarium. Talom quippe nosEccle- tentatur, innumeri scribendi sunt libri ;sed utcom-
siam Dei, qui ei per abundantiam supernaj gratiae pendio, in quibus proacipue constet, ostendatur,
prajsumus.juxta modum acceptae distributionis ex- sciendum est, quia in fide ot bonis operibus lex
hibere debemus, qualem hanc auctor ejus proprio Christianorum subsistit. Nam fldes prima est om-
sanguine purgans exhibuit id est, non habentem
: nium virtutum inconversationecredentium.Unde et
maeulam, aut rugam, aut aliquid hujusmodi.Quo- primo die lux esse dicitur,cum a Deo Fial lu.v dictum
modo autem nunc irreprehensibiliter agi potest, fuisse describitur {Gcn. i), id est illuminatiocredu-

quando penes nos tam de ordinationeipsius.diversa litatis appareat. Siquidem ct propter hancChristus
scripta rejacent, quaedam hos acousar.iia, qiuHdam in terram descendit,opusautembonum nihilominus
etiam defendentia ?pro quibus examinandis eldis- a Chrisliano exigilur,queinadiaodumin lege nostra
cernendis synodum, sicut nostis, isto in tempore scriptum est : Siiic fiile impossibile est placere Deo
 ;

970 NICOLAI PAP^. I. 980

ctiam scriplum cst: Sicut corpussiiie

{Heljr.K\).S\c A toflcTa contrahunt in capitibus deferunt : sed post
spiritu mortuum cst, ita et/ides sine operibus mortua sponsalia,quae futurarum sunt nuptiarum promissa
est{Jac. ii). Hffic est lex Christiana, heGc est, quam fcedera, quteque consensu eorum qui hsec contra-
quisque legitime custodiens omnino salvabitur. hunt, et eorum in quorum potestate sunt,celebran-
II. Ita diligere debethomocum qui sesuscipitex tur, et postquam arrhis sponsam sibi sponsus per
sacro fonte sicul patrem ;i|uinimo quanto pr£Bstan- digitum fidei a se annulo insignitum desponderit,
tior Gst spiritus oarne,quodillud spiritaleestpatro- dotemque utrique placitam sponsus ei cum scripto
cinium, secundum Deum adoptio, tanto magis
et pactum hoc continente coram invitatis ab utraque
omnibus est a spirilali filio dili-
spiritalis pater in parte tradiderit, aut mox aut aptotempore,ne vide-
gendus.Marcus enim cvangelista Petri discipulus,et licet ante tempuslege definitum tale quid fieriprae-
exsacro fuit ejusbaptismatefilius;quemnisidilesis- sumatur, ambo ad nuptilia fcedera perducuntur.Et
set ut patrem.einon in onmibusobedissct ut filius: primum quideminecclesiaDominicumoblationibus
nulla vero inter eos et filios eorum consanguinitas quas oflerre debent Deo per sacerdotis manum sta-
est,quoniam spiritus ea qu.-esanguinissunt nescit: tuuntur, sicque demum benedictionem,et velamen
Caro e)iim,soc\indumApo^to\um,concui:iscifadi'e!- ccelestc suscipiunt,ad exemplum videlicet quod Do-
sus spirilum :ct spiritusadversuscarnem ;hoecenim i, minus primos homines in paradiso collocansbene-
" ~
invicnn adversantur [Gal. y^.^^st ta.mtn siX\a.'mtov " cl multiplicamini {Gen.i),
dixit eis dicens :Crescite

eos gratuita et sancta communio, quaj non est di- etc.Siquidem et Tobias antequam conjugem conve-
cenda consanguinitas,sed potius habendaspiritalis nisset,oratione cum ea Dominum orassc describitur
proximitas. Unde inter cos non arbitramur esse (Tob.vni).Verumlamen velamen illud non suscipit,
quodlibct posse conjugale connubium ;quando (|ui- qui ad secundas nuptias migrat.Post hsac autem de
dem nec inler eos qui natura, et eos qui adoptione ecclesia egressi coronas in capitibus gestant, quae
fllii sunt, venerandffi RomaniB leges matrimonium semper in ecclesia ipsa sunt solitae reservari.Et ita
confrahipermittunt.SiquidemprimusInstitutionura festis nuptialibus celebratis, ad ducendam indivi-
liber, cum dc nuptiis loqueretur,inter castera (/«.«(. duam vitam Domino disponente do castero dirigun-
f/e nup., § Ergo non) : Inter eas, inquit, personas, tur. Hsc sunt jura nuptiarum,ha;c suntpra>ter alia

qun3 parentum liberorumvelocuminterse obtinent, qua; nuncad memoriam non occurrunt [forte, nobis
nuptiie contrahi non possunt.veluti interpatrcm et occurrunt, HAtiD.Jpactaconjugiorum soIemnia:pec-
filiam, vel neptem, vel matrem el filium
avum ct catum autem esse,si ba^c cunctain nuptiali foedere
vel aviam ctnepotem, et usquc ad infinitum et si :
non interveniant,non dicimus.quemadmodumGra'-
tales pcrsonao inter se coierint,nefarias atque incc co3 vos aslruere diritis,pr.-psertim cum tantasoleat
stas nupliascontraxisse dicantur:et hfficadeo sunt, ^' arctare quosdam rerum inopia, ut ad ha;c prKpa-
ut quamvis per adopUonem parentum liberorumve randa nuUum his suffragotur auxilium ;ac per hoc
loco sihi esse cccperint.non possint inter se malri- sufnciat secundum leges solus eorura consensus,de
monio jungi.Itaque eam q\ia3raihi per adoptioncra quorum conjunctionibus agitur. Qui consensiis si

filia, aut neptis esse coeperit, non polero uxorera solus in nuptiis forte defuerit, CiEtera omnia etiara

ducere ; ct infra :Si quis per adoptionem soror esse cum ipso coitu celebrata frustrantur. Joanne Chry-
cceperit,quandiu quidem constatadopfio.sane inter sostomo magno doctore testante, qui ait {liom. 32
me et eam nuptioB eonsistere non possunt. Si ergo in Malth.) :Matrimonium non facit coitus, sed vo-
intereos non contrahitur matrimonium, quos ado- lunfas. Jara vero scisritamini, si muliere propria
pfio.jungit, quanto potius a carnali oportet inter so defuncta^possit viralfcrara ducere,scitofe pcr omnia
contubernio cessare.quos per cooleste sacramentum posse, Paulo egregio pra;dicatore consilium danfe,
regeneratio sancti Spiritusvincit '?Lnngeigitur con- qui dicit j/ Cor. vii): Dico autem non nuptis, et
gruentius filius patris meus appcl-
mei, vel frater viduis,bonum est illis si sic jnaneant, .licut et ego :

latur is, quem gratia divina, quam quem humana cjuod si se non continenl ,nubant iterum :.Mhlier,
;ct

volunta'^, ut filius ejus,vel frafer meus esset,clegit: \m\\i\i,alligata est lcgicjuantotempore virejusvivit
prudentiusque ab alterna corporis commistione se- n quodsidormieritvircjus,liberataesl;cuivultnvbat:
ccrnimur: quoniara Spiritnssanctus suanos chari- lantuin in Domino.Quod enim de muliere sanxit.et
tafe coadunavit, quam si vel carnalis necessitudo, de viro intelligendum est,quia econtra sa^pesancta
vcl invicem nos miifabile cujusdara rorrnpfibilis Scriptura de viro loquitur :sedetde muliere nihiio-
horainis arbifriuin copulassot. minus dicere subintelligitur. Eccc enim dicimus :

III. Consuetudinem quam Gra;cos in nuptialifius Bealusvir guinon abiit inconsilio impiorum {l'sal.
contuberniis habere dicitis, commeraorare,prolixi- i), etc. et iterum
; Bcatius rir qui timet Dominum
:

tafcm styli vifantes, carptim morem, quem sancta (Psal. cxi, ubi non solum virum, scd el ferainam,
Romana suscepit antiquitus, et haclenus in hiijus- quK non abiit in consilio irapiorum, et qua: timet
modiconiumtionibustenctEcclesia,vobismonstrare Dominum heatam esse non immerito crcdimus.
studebimus. Nostrates siquidem tam mares, qnain IV. Quot temporibus veldiebusincircuitu sitanni
femmaj, non ligaturam auream, vel argenteam.aut a carnibus abstinendum,nunc vobis qui rudeseslis,
ex quolibct mctaHo composifam, quando nuptilia et iu fide quodammodo parvuli, superflue ducimns
 : :

981 EPISTOL^ ET DECR1:TA. 982

exponendum venim : inlerim in diebus jejuniorum, A Dominus testatur in Evangelio dioens : Muliercum
in quibus per abslinentiam et lanicntum pcenitentiee parit tristitiam habct; cutn autem peperit puerum,
pnecipue Domino supplicandum est,modis omnibus jam non meminit pressurx, propter (jaudium, qida
est a carnibus abstincndum.Quoniam licet omnibus natus est homo in munifum (Joan. xvi) muliercm :

orareetabstinere conveniat,jejuniorum tamen tem-
poribus amplius abstinentiae inservire oportet,vide-
lioet,ut qui se sciverit illicita perpetrasse
sacra decrelalia in his etiam a licitis so
dicit sanctam Eeclesiam.Sicut enim mulier nato in
hunc mundum hominetetatur, itaEccIesia in vilam
secundum futuram fldelium populo migrante digna exsulta-
quibusdam tione repletur pro qua cjus nativitate multum labo-
;

abstineat, quadragesimali videlicet tempore, quod rans et gemens in prKsenti quasi parturiens dolet
est antePascha; jejunio post Pentecostem, jejunio nec novum debet cuiquam videri, si natus dicitur
ante solemnitatem Assumptionis sancts Dei geni- qui ex hao vita migraverit; quomodo enim usitato
tricis, et semper virginis domina? nostrae Mari» ;
morc dicitur nasci, quando quis ex utcro materno
necnon jejania ante natalis Domini nostri Jesu prooedensinhanclucem exit; sic quoque jurenatus
Christi festivitatem '.
quce jejunia sancta Romana appellari potestquilibetab hujus sajouli tenebris ad
suscepit antiquitus et tenet Ecclesia. In sexta vero lumcn pertingeus viventium
pro qua ergo re apte :

feria omnis hebdomadae, et in cunctis vigiliis insi- n consuetudinetenetur ecclesiaslica,ut solemnes boa-
gnium festivitatum a carnium esu cessandum etje-
juniisincumbendum,utveracitercumpsaImographo
dici valeat :Ad vcsperum dcmorahitur flctus, et ad
matutimim Uctitia {Psal. \xix).Si quis vero vestrum
aliis voluerit forte diebus a carnibus abstinere,non
sunt prohibendi: quoniamquanto quis hic in laory-
mismagisseminaverit,eants ampliusin gaudiomes-
surus est in vita jeterna.Nos tamen vobis, qui, ut
pra:tulimus, adhuc rudes estis, et lacte tanquam
parvuli nutriendi,non grave potuimus jugum donec
torum martyrum,vel confessorum Christi dies,qui-
bus de hoc mundo ad regionem migravcrc vivorum,
nuncupentur natales, sed et eorum solemnia non
funebria tanquam moriontium, sed ut pote in vera
vita nascentium natalitia vocitentur. Ergo si tuno
nati sunt utique Deo, cui omnia vivunt, in cujus
manu justorumanimae positse sunt,quando visi sunt
oculis insipientium mori, mulier sancta jam non
meminit praessur» propter gaudium,quianatus est
homo in mundum,id est in lucem ajternam quod si :

ad solidum cibum venialis imponere. Verum sicut de ejus nativitate Icetatur, non jejuniis, non absti-
hoc intcrim caveuius, ita ut prohibita non contin- nentiis,non denique ullis debct ipso vacare die mo3-
gatismodisomnibusadmonemus:protoplastiquippe roribus. Quamvis in hac valle laorymarum semper
solum pomum guslando vetitum de paradisi amcc- lugendum sit, et donec perveniatur ad illam ange-
nitate propulsi sunt. lorum festiviLatem,sempermffiroribusinsistendum:
V.Quarta feria quamvis e cseteris diebus prster G quoniam etsi hic solemnilasagiLur,non tamen con-
sextam feriam sit amplius mmroribus operandum, tinua,sed momentanea est, quce vix aliquando sine
pro eo quod Dominus ipso jam die in corde terr», doloro perflcitur.
id est Juda3 tradiloris, quodammodo sepultus erat, VI. Porro dicitis, (|uud ariirmcnl Graici diccntes,
dum huncipsemorli Iradere meditabatur:tamen si quod nullo modo in quarla ct sexta leria balnoari
vcstrum quis eodem die vult,pG'.est omnino carncs debcatis, de quo id nos e contra consulentibus re-
couiedere,nisi forte sibi aut a sacerdote esset inter- spondemus, quod beatus papa Gregorius,et Anglo-
dictum, quoniam scriptum est : Melius obedientia, rum gentis apostolus Romanis de Dominico die
ijuam sacrificium(I Reg.xYj ; aut ipsam feriam inter sermonb quodam habito prasdicasse legitur (Epist.
dies jejuniorum evenire contigerit quoniam Jona-
: lih. II, epist.3) Etenim ad me perlatum est,vobis a
:

thas indictum a patre jejunium modicum mellis perversis hominibus esse priBdicatum,ut Dominioo
gustando violans,ad occidendum ab ipso patre qufe- die nullus debcat lavari, et quidem si pro luxu
si*s est:aut certe ipse se voto ipso die carnesnon animi, atque voluptate quis lavari appetit, hoc fleri
comesturum constrinxerit, quoniam scriptum est nec reliqno quolibet die conccdimus : si autem pro
Vovete, ct reddite Domino Deo vcstro (Psal. lxxv). neccssitate corporis, hoc nec Dominico die prohi-
Sexta vero feria passionem Dominicam, et aposto- bemus ; scriptum quippe est Nemo carnem suam
:
jj
lorum mcestitiam recolentes, ab omniurn carnium odio habuit, sed nutrit et fovel eam (Ephes. viii) :

epulis, et pinguedine gustus noster arcendus est, ct rursum scriptum : Carnis curam ne feceritis
Domini et epiphaniorum ejus,aut
preeter si nativitas in concupiscentiis (Rom. xiii). Qui igitur carnis
festivitasbeata Matris Domini et intemerats! Vir- curam in concupiscenLiis lieri prohibet, profecto in
ginis Mariae, seu aposlolorum principum Petri et neccssitatibus concedit.Nam si Dominicodiecorpus
Pauli, atque sancti Joannis Baptista;, ceu beati lavare peccaLum est, lavari ergo die eodem nec fa-
Joannis evangelista;, necnon et clavigeri cceli ger- cies debet.Si autem hoc in corporis parte concedi-
mani, Andrea; scilicet aposteli.quin etiam et beati tur, cur hoc exigente necessitatc tota corpori ncge-
Stephaniprotomartyrisipso diefortassisevenire con- tur? Itaquc quod hic pra3suleximius,et suavissimus
tigerit.Nam quod sancta Ecclesia, utlidelis anima doclor in Dominico die,qui caeteris diebus venera-
in festivitate eorum jejunia, vel abstinentias quce bilior cst,conoessit : nos quoque in quarta et sexta
non sunt perpetuo voto propositaj, solverc debeat, feria uon negamus,hanc videlicet discretionem ser-
983 NICOLAI PAP.E I. 984
vantes, ut siquidem pro luxu animi atque volu- A scientia impaenitens, vel non reconciliata fortassis
ptate quis lavari appetat,hoc fieri nec reliquo quo- accuset, vel si fratri discordanti quis vestrum suo
libet die concedamus. Si autem pro necessitate minus existat. Nam quem de
vitio reconciliatus
corporis, iioc nec quarta, nec sexta feria prohi- horum aliquo conscientia mordet, gravari tanto
beamus. munere potius quam remedium consequi quodlibet
VII. Sciscitamini prsterea, si liceat crucem arbitramur jHd;fn(m enim sibi, secundum Aposto-
:

Domini cum reliquiis mundo siveimmundo hanc lum, mandncat cl hibil [l Cor. xi). Verum de hoc,
habenti osoulari, vel portare; quod ei qui mundus et de his qui ecclesiam quidem instant, nec tamen
est, omnino licet; nam in osculo quid nisi amor, facta oblatione communicant, sacri canones forte
quo quisque circa ea flagrat,innuitur ? in deporta- sufficienter enunliant, qui antistiti vestrn sunt,qui
tione vero ejus quid nisi mortificatio carnis, vel Deo vobis auctore per mediocritatem nostram or-
compassio proximorum exprimitur? siquidem hanc dinandus est, tribuendi, et ab eo sacerdotibus, qui
et Dominus bajulare prcecepit, sed in mente; ve- claves tenent scientise, duntaxat aperiendi, et vobis
rum et cum corpore gestatur, ut et mente gestari nihilominus, in quibus opus est et minime prohi-

debeat facilius admonetur; crux quippe a cruciatu betur, insinuandi. Interim tantum quadragesima.
dicitur, et ut praefatus exponit antistes, duobus t» quam mos Ecelesise majorera appellat.omnis est d
''
modis crucem Domini bajulamus, cum aut per '
'"
servato superiori tenorecommunicandum.
" Quoniam
" "'"
"

abstinentiam carnem aflicimus,aut per compassio- semper est orationi vacandum,etsacrificiis fidelium
nem proximi,necessitatemilliu!! nostram putamus. concnrrendum, et illud propheticum, quo dicitur :

Igitur crucem Domini, passionem ejus venerantes. In die jejunii vestri invenitur voluntas vestra [Isa.
osculamini; et pro ejus amore, si neccssitas exigit, Lviii), jugiter ad memoriam revocandum. Si enim
eadem cogitalione armamini; portate eam, sed ex consensu conjugatorum eliam alio forte mundo
cum summa reverentin, et corpore et corde mun- corpore tempore vacatur orationi, quanto potius
dissimo, ita ut a mente veslra nunquam decidat, quo Deo etiam carnis noslrae decimas damus,
isto,

id est, ut et per abstinentiam carnem semper affi- quo ipsum in abstinentia Dominum imitamur, quo
ciatis, et per compassionem necessitatem proximo- non solum illicita,verum etiam multa a nobisquo-
rum vcstram puletis. Qui enim dolorem exhibet in que llcita merito rcsecamu3,omni est voluptati re-
aliena necessitate,crucem portat in mente.Immun- nuntiandum? et ut lieenter orationi vacetur, i asti-

dum autem hanc mentis et corporis incumbendum?

portare nullo pacto permittimus ;
tati

scriptum quippe est 3hindamini qui ferlisvasaDo-

: X.Nosse cupititis, si liceat alicui Sabbato,vel Do-
mini (Isa. lii). Nullum vcro Domini vas sacratius minico die laborationem aliquam exercere. De hoc
est cruce Dominica, qurrj ipsuin portare Dominum C sKpe memoratus sanctus papa Gregorius Romanos
meruit. Osculari autem eani immundo non licet alloquens ait {Epist. lib.w, cp. 3) Perveait ad me
:
:

quoniam eo ipso quod immundusest,ipse testis est qnnsdam perversi spiritus homines prava inter vos
quam mortificationcm carnis non diligat ergo aliqua, et sanctse fidei adversa seminasse, ita ut
;

quam non amal nec osculetur,neforte de eo dicatur dic Sabbati aliquid operari prohiberenl. Quos quid
quod de reprobis Domino per prophetam increpa- aliud nisi anlichrisli praedicatores dixerim? qui ve-
torio dicitur : Populus hic labiis me honoral, cor niens diein Sahbatum atque Dominicum ab omni
aulcm eorum lomje cst a me {Isa. xxix; Matth.x); . faciet opere cuslodiri quia enim mori et resur-
:

et Psalmista Dile.rere, inquit, eum in ore suo, et

: gere simulat, haberi in veneratione vult diem Do-
in lingua sua menliti sunt (Psal. lxxvii). Dc reli- minicum; et quia judaizare populum compellit, ut
quiis vero sanctorum eadem dicimus, quorum cor- cxtcriorem legis ritum revocet, et sibi Judaeorum
pora tompla et vasa fuere suntque Dei,quibusque ad perlidiam subdat, coli vult Sabbatum. Hoc enim
omnia bona opora tanquam organis sanctus usus quod per prophetam dicitur Ne inferatis ortcra per
:

est, quando voluit, Spiritus. portas vestras die Sabbati (Jer. xvii), tandiu teneri
VII. Krgo praimissa digna reverentia, si mundi potuit, quandiu legem licuit juxta littcram custo-
tia mentis et corporis comitatur,etiam quadragesi- Q diri. At postquam gratia omnipotentis Dei Doinini
mali tempore, de quo spociali consultatione per- nostri Jesu Christi apparuiti n/.ii), pra.'cepta legis,
cunctati estis, crucem Domini et portare et supe- qu.-n per figuram dicta sunt, juxta litteram scrvari
riori regula cnstodita licct cum libuerit osculari ;
non possunt.Nam si quis dicit hoc de Sabbato esse
sed et tunc maxime, atque ibi, quando et ubi an- servandum, dicat necesse est etiam carnalia sacri-
tiqui hostis vel pugn;e vel insidi» prscipue formi- ficia persolvenda dicat pra^ceptum quoque de cir-
;

dantur. cumcisione corporis adhuc usque retinendum. Sed

IX. Corpori ct sanguini Dominico quotidie in contra se Paulum apostolum audiat diccntem Si :

quadragesima majorisideberetis communicarecon- circumdamini, Chrislus vohis nihil prodest (Gat. v).
sulitis:quod ut fiat, Dominum omnipotentem sup- Nos itaque quod de S.abbato dictum est spiritaliter
pliciter exoramus, et vos omnes vehemnntissimc accepimus, spiritaliter tenemus. Sabbatum
enim
exliortamur,si tamcn mens in affectu peccandi non verum autem Sabbatum ipsum Re-
retjuics dicitur :

sit, vel si Ihanc non de criniinalibus

peccatis con- demptorem nostrum Jesum Cbristum Dominum ha-
9S3 EPISTOLJi: ET DECRETA.
bemus ; et qui lucem fidei ejus cognoscit, si peccatum A in medium deferri, nisi unde omnibus gaudium,
concupiscentic-c ad mentem per oculos trahit, in die pax et spiritalis Ifetitia gcneretur. Verum his prae-
Sabbati onera per portas introducit. Non ergo in dic libatis, quibus diebus prffiter hos nulla sint judicia
Sabbati onera pcr portas introducimus, si in Ile- saecularia exercenda, lex vox affatim edocebit.
demptoris nostri gratia conslituti pondera peccati XIII. Inter quaestioncs vero et consulta leges vos
ad animam per sensus corporeos non trahamus. mundanas postularo perhibetis; de qua re nos co-
Nam idem Dominus Redemptor noster multa in
ac dices quos necessarios vobis ad praesens esse consi-
die Sabbati legitur operasse, ita ut Judsos reprehen- derare potuissemus, libenti mitteaemus animo, si
deret dicens Quis veslrum boveni, aut asinum suwn
: quem penesvos esse comperissemus,qui hos vobis
non solvil in die Sabbati, et ducit adaquare? (Luc. interpretari potuisset : si quos autem dc mundana
XIV.) Si ergo ipsa per se Veritas non custodiri juxta lege libros missis nostris dodimus, cum reversi
litteram sabbatum pra3cepit,quisquisotiumSabbati fuerint, nolumus ibi rclinqui, ne forte quislibeteos
secundum lcgis littcram cualodit,cui alteri nisi ipsi vobis perverse interpretetur, aut falsitale qualibet
Veritati contradicit? Dominico vero die a laliore violet.

terreno cessandum est, atque omni modo orationi- XIV. Prffiterea indicatis, quod quidam Graecus
bus insistendum; ut quod negligenter per sox dies T> mentiens fateretur se presbyterum esse, cum non
agitur, per diem resurrectionis Dominicae precibus esset, ac per hoc plurimos in vestra patria baptizas-
expietur. set. Cum ergo vos inspiratione Dei cognovissetis,
XI. In quorum apostolorum vol martyrum seu quod non esset presbyter, judicaveritis,ut amitteret
confessorum, atque virginum diebus fcstis a labore aures et naros, et acerrimis verberibus cffideretur,
terreno recedcre debeatis, inquiritis. In solemnita- etexveslra patria pelleretur. Ecce impletum est in
tibus utique beattE Mariffi Virginis, ct sanctorum vobis, ignoscite nobis,quod de quibusdam Aposto-
duodecim apostolorum, ac evangelistarum, atque lus clamat [Piom. x), quod habent zelum Dei, ged
prajcursoris Domini Joannis, et sancti Stephani non secuudum scientiam, nam licet ille male fece-
primi martyris, necnon et in eorum sanctorum na- rit, si mentitus est, vos tamen in hoc zelum quidem

talitiis, quorum apud vos, Deo favente, memoria pium,sed minus cautum habuistis: quoniam quam-
celebris, et dies festivus habebitur. Sane scien- vis ipse sacerdotem c.?se simulaverit, simulatio ta-
dum est. quoniam idcirco in diebus festis ab opere men ejus salutem plurimis contulit. Siquidem di-
mundano cessandum est, ut liberius ad ecclesiam versi fuorc qui diverso modo Christum, sed non
ire, psalmis et hymnis et canticis spiritalibus in- propterChristum annuntiabant : sed sive occasione,
sistere,orationi vacare,obIationes offerre, memoriis sive quomodocunquehuncannuntiarent,hostantum
sanctorum communicare, ad imitationem eorum C non [forte, hos tamen non, IIahd.] prohibebat Apo-
assurgere, eloquiis divinis intendere, eleemosynas stolus, qui solum ut Christus annuntiaretur, pluri-
indigentibus ministrare valeat Christianus. Quae mum satagebat quia enim Christus ordinaverat, ut
omniasi quis negligens, orationi tantum vacarevo- qui Evangelium annuntiaret, de Evangelio viveret,
luerit [fone, noluerit, H.ard.], et ad caeteras mundi si multi idc'rco Christum praedicabant^ut commoda

vanitates licitos Iabores,converterit,meIius illi fuerat terrena acquirerent, ergo non erat Christus in cau-
ipso die beati apostoli Pauli prKceptis obaudiens sa, sed avaritia : rursus quia multi Evangclii prae-
laborare manibus suis, ut haberet unde tribueret dicatores a lldclibus magnis honoribus efferebantur,
necessitatem patientibus, quemadmodum ipse, qui nonnulli ideo Christum praedicabant, ut similia et
licet Dominum ordinasse dicat, ut qui Evangelium ipsi peroiperent : ergo non erat Chrislus in voto,
annuntiaret, de Evangelio viveret, non tamen usus sed invidia. Sed nemo istorum prohibitus est, quo-
esthac potestate, sed manibus suis laborabat, ne minus per hos Christus annuntiaretur, nimirum
quem eorum qiwbus Evangelium prsdicabatgrava- cum JudasintercffiterosapostoIosaDominomissus, v
ret (/ Cor. iv). et miracula fecerit, et Ghristum annuntiaverit, et in

XII. Quod interrogatis, utrum liceat in festivitati- nomine cjus niultos baptizaverit. Itaque ut sedis
bus sanctonim judicium peragi, el utrum eadem J)
apostolicae pra^sul scribit Anastasius, non qusritur
die dobeat homo, si dignus fuerit, ad mortem judi- quis, vel qualis praedicet, sed quem prffidicet {.-/nast.

cari? sciendum quoniam in his festivitatibus, in II, in epist. ad Anast. imp.).

quibus superius ab omniopere mundano cessandum XV. Porro interrogatis, utrum homines illi qui
esse monstravimus, multo magis a s»cularibus ne- hoc ab illo baptisma receperunt, Ghristiani sint, an
gotiis, et adhuc a mortibus abstinendum fore de- iterum baptizari debeant. Sed in nomine summa; ac
cernimus quoniam quamvis utrumque fortasse
: individuae Trinitatis baplizati fuere, Christiani ppo-
sine culpa valeat exerceri, quando tamen his qucB fecto sunt, et eos a quocunque Christiano baptizati
Dei sunt, arctius homo
debet hserere, quae mundi sunt, iterato baptizare non convenit; quoniam, ut
sunt a se convenit pcnitu» resecare praecipue cum : jam nominatus Anastasius apostolicus ponlifex ad
eo die ad militiam divinam accedens homo, impli- cofequivQCum suum scribit Augustum; et baptis-
cari non debeat negotiis saecularibus (// Tim. ii) : mum, quDiI procul sit ab ecclesia, sive ab adultero,
et ob reverentiam tantffl solemnitatis non oporteat vel a fure fuerit datum, ad percipientem munus
 : .

987 NICOLAI PAP.E I. 988

porvenit illibatiim ;
quia vox illa qiuT sonuit per A culpabilis, in lot hominibus conversis satis esstitit
columbam, omnem maculain humanas poliutionis laudabilis. Quarto, quia etsi po^na dignus erat, non
rxcludit, qua declaratur, ac dicitur Hic est qui ba- : tamen debuisset modum ultionis excedere, nec in
] tiz-at [Joan. i.) Si igitur quamvis baptismum ab unum hominem tot, et tam crudelia detrimcnta
adultero, vel fure datura 1'uerit, ad percipientem ta- congerere cum dimissis ei naribus, et auribus pro-
:

men munus pervenit illibatum; quam ob rem non priis, sufficcret ad poanam illi repulsio a patriave-
illibatum,et sine ulla iteratione subsistat, quod stra, quam cum detruncatione membrorum judi-
quilibet mundanus homo tribuit, et n^iscimus qua cantibus vobis expertus est.
intentione se presbyterum fmgens? el certe Acacius XVII. Igitur referentes, qualiter divina clementia
Constaniinopolilanus quondam episccpus, se sacer- Christianam religionem perceperitis, qualiterque
dotem lingebat, cura fuerit a Felice papa Romano popalum vestrum baptizari omnem feceritis qua- :

damnatus sed quid jam dictus dc eo preesul Ana-

: liler autem illi poslquam baptizati fuere, insurrexe-

stasius dicat.audiamus; aitenim inter alia [Ihid.) riiit unanimiter cum magna fcrocitate contra vos,
Cum sibi sacordotis nomcn Acacius vidclicet vindi- (licentes, non bonam vos eis legem tradidisse, vo-
caverit conderanatus, in ipsius vertice superbiae tu- cntes etiam vos oecidere, et regem alium consti-
morinflictus est, quia non pupulus, qui ministeriis -n tuere,et qualiter vos, divina cooperante potentia.
donum ipsius sitiebat, exclusus cst : sed anima sola, adversus eos preparati, a maximo usque ad modi-
qucE peccaverat, justo judicio proprie erat obnoxia : eum superaveritis, et manibus vestris detentos ha-
quod itapue numerosa Scripturaruai testatur in- bueritis, qualiterqne omnes primates eorum, atque
structio, et revera quia secundum famosissimum majores cum omni prole sua gladio fuerint inter-
Apostolum neque qui plantat, id est catechizat; nc- empti; mediocres vero, seu minores nihil mali per-
quc qui irrigul, id est baptizat, est uliquid; scd qui tulerint, de his nosse desideratis qui vita privati
incrcmenlum dat Deiis {! Cor. iii). Et ideo malus sunt, utrum peccatum habeatis,quod utique
exillis
bona ministrando non aliis, sed sibi detrimenti cu- sine peccato evasum non est; nec sine culpavestra
mulum ingerit, ac per hoc certum est, quia quos ille fieri potuit, ul proles, quae in consilio parentum
Graacus baptizavit, nuUa portio lcssiunis attingit, non fuit, nec adversus vos arma sustulisse proba-
propter illud : Uic est qui hapti%at, id cst Christus, tur, innocens cum nocentibus trucidaretur. Nam
ct iterum : Deus ificremcntum dat, subauditur, et hinc psalmista, postquam dixerat Non sedi in con-
:

i'.on homo. silio vanilatis, et cum iniqua gercntihus non introibo :

XVI. Vos qui sic personam illam judicastis, in- odivi conijrerjalioncs tnalirjnorum, ct cum impiis non
vostigatis,si debeatis hinc pa::nitenliam agcre uli sedcbo; paulo post deprccans Dominum ait
: Ne :

que denique omne peccatum poenitentia, qu» non C pcrdas cum impiis animam meam, ct cum viris san
nisi, Dei gratia eomitante, prolicit, diluitur. Nam (juinum vitum meam (Psal. xxv). Hinc Dominus
Dorainus primum Petrum respexit, et tunc Petrus per Ezcchielem prophetam perhibet dicens (cap.
ad lacrymas sese convertit. Peccatum autem vos in xviii) Ul anima patris, ita et anima filii mea cst : :

illum hominem pcrpetrasse manifestum est. Primo anima qiix peccavcrit, ipsa moriclur. Et post pauca
quidem,quoniam quantum nos comprehenderepos- de patre dicit Quod si genuerit ftlium, qui videns :

sumus,nondumclare patuit eumdem hominem non omnia peccata patris sui qux fccil, timucrit, et non
cssc presbyterum, et scriptum est Nvlitc judicare fecerit siniile eis, super montcm non comederit, ct
:

c.nte tempus (/ Cor. iv). Sccundo, quoniara etsi se oculos suos non levaverit lul idola domus Israel, et
linxit esse quod non erat, non tamen fecit quud fa- uxorem pro.rimi sui non violaverit, et virum non con-
ctum Deo vel fidelibus ejus non placeat pra;cipue trislaverit, piynus non retiuuerit, et rapinam non ra-
:

cum in ea gente, in qua usque ad illud tempus nulla pucrit, pane/n suuyn csurienti dedei'it, ct nudum opc-
recta fldes, nulla vera religio colebatur, sibin et ruerit vestimento, a pauperis injuria avertcrit manuni
ostium inultos lucrandi divinitus videret apertuin,et suam, usura7n ct superabundanliam non acceperit,
ille forsitan anhelaret plurimos ad tantum donum judicia mea fecerit, in prxceptis meis ambuhwerit.
perducere, in quo se Deuni senserat misericorditer j) hic non moriclur in iniquitote palris sui, scd vita vi-
adjuvare. Denique si David esse se furiosum finxit vel : pater ejus quia calumniatus e.sl, et vim fccil fra-
(/ Reij. xxi), ut suam lantura salutem operari po- Iri, et malum operalus cst in mcdio populi sui, ccce
tuisset,quam noxain conlraxit, qui tot hoininum mortuus esl in iniquitate sua, et dicitis : Quarc non
multitudincm quoquomodo de potcstate diaboli, et portavit filius iniquilatcm patrisf Videlicet quia filius
seternae perditionis abstraxit? maximc cum se sacer- et judicium el justitiam operatus est, omnia prxcepta
dotem simulaverit, non tamen in baptizando egit mea cuslodivit, ct fecit illa, vila vivcl. Anima qux
quod prastcr sacerdotem in tam evidcnti neocssi- peccavcril ipsa morietur : filius non portahit iniqui-
tale agere nullumoportet presbyterum vero,ut opi-
: lalem patris, el pater non portabit iniquitalem filii.
namur, idcirco se fin.xit esso; quoniara jam sense- Quamvis et de parentibus qui comprehcnsi sunt,
rat vobis fuisse suasum, quod baptizandi ministo- mitius agere debueritis, scilicet ut pro Dei amorc,
rium non nisi prcsbyteris tantura csset indultura. qui eos in manus vestras tradiderut, vitam illis

Teitio, quouiam etsi ia ista siinulatione valdc fuit reservarctis, quatenus in oratione Dominica Dco
989 EPISTOL.^E ET DECHETA. 990

prompte dicere valerctis : Dimitlc vohis dcbila no- A morli ;

quomodo rationcm redderent deimperiosuo
sh-a, siciU el nos dimiuimus deljiloribus nos/ris Deo ? quippe cum pertineat hoc ad reges saiculi
{Uallh. vi). Sed ctsi illos reservarc potuistis, qui Christianos, ut tomporibus suis pacatam et sine

bellando interiere,et minime vivcre permisistis, neo diminutione velint servari matrem suani Ecclesiam,
salvare voluistis, non consulteprorsus egistis;scri- unde spiritaliter niti sunt. Siquidem Nabuchodo-
ptum quippe cst : Judicium erit sine misericordia illi nosor rex, qui statuam suam erexerat, et ad carn
qui non fecerit misericordium {Jac. ii). Et per supra adorandam omnes cocgerat, landibus trium puero-
noniinatum prophetam Dominus : Numjuid, ait, rura de igne liberatorum commotus dixisse legilur:
voluntalis mex est mors impii, dicit Dominus Deus, Et eyo ponam decretum omnibus trihubus et linguis
et non ut convcrtalur a viis suis, et vivat ? {Ezech. in omni terra ; ct qtiicunque dixerit biasphemiam in
XVIII.) Verum quia zelo Christiance religionis, et Dcuni Sidrach, Misach, el Abdenarjo, in inlerilum
ignorantia potius quam alio vitio deliquistis, pccni- erunt, et domus eorum in perdilionem (Dan. iii).

tentia subsequenteperChristigratiaminduIgonliam Si ergo sio SMvlt rex barbarus, ne blasphemetur

de his et misericordiam oonscquimini. Deus Israel, quia potuit trcs pueros de igne tempo-
XYIII. Scirevosvellc significatis.quid do his qui rali liberare quanto potius sEvire debent regcs
;

legem Christianam respuunt agere debeatis inquo :

ri Christiani,quia Christus abnegatur et irridetur, a
notandum est, quoniam omnis homo sicnt per alte quo non tres pueri tantum, sed et orbis terrarura
rius culpam, id est Ad.ns, contraxit unde purgatione cum ipsis regibus a perpetuis ignibus liberatur?
per aquam baptismatis egeat; ita cum ad fldera pro- Nam qui illis mentiri,vel esse infldeles convincun-
mittendamadregenerationis occurrit undam,alium nunquam ab eis vivere profecto
tur, aut vix aut
eligit quodammodo patrem.spiritualera videlicet.a sinuntur quomodo non indignentur,et ssviant,
: et

quosusceptusinstruatur,etomnicustodiamuniatur, quando vident Christum, qui est Rex regura, et

et tanquam depositura quoddam lectori ccclesiaj rc- Dominus dominantium, ab hominibus abnegari,
prajsentctur. Prajterea qui lidem respuit quam pro- illudi, etei fidem promissara non custodiri? Zelen-
misit, ab illo a quo susceptus est, ct qui fidei ejns tur itaque zelo Dei, quia seipsos per Christum re-
interventor exstitit, debet per omnia revocari. Jam colunt liberatos agehenna magis quam ille qui at-
vero non audierit eum quem ipse pro se dedcrat
si tendit tres pueros ereptos a flarama.
vadem, dicendum est Ecclesi», a qua majori studio XIX. Quid jure de his faciendum sit, qui ad occi-
ad ovile proprium ovem reduci convenit quffi erra- dendum regem insurrexerint, venerand» leges,
vit et ut ad viam veritatis, quse Chrislus est, re-
; quas scripto mittemus, vos affatim edocebunt. Ve-
deat, modis omnibus revocari; siquidem ab ea tan rumtamen hoc in arbitrio regis manet, qui non se-
quam a matre, tanquam a raagistra suadendura est C mel tantum, sed et septuagies septies debet pecca-
illi quatenus videat quoniara apostatam spiritum
: tum dimittere, juxta quod Dominus in Evangelio
imitatus est, de quo scriptum ost, quod in voritate sanoto Petro roandavit Num cui plus dimittilur, :

non steterit (Joan. viii). Considcret etiam quod plus diligit ; et quemadmodum Evangelium docet,
Petrus princeps apostolorum clamat Si enim re- rex decem millia talenta, id est multa et immania
:

fugientes, inquiens, coinquinationes mundi in cogni- peccata servo non diraitteret, si ipse conservo suo
tione Domini noslri, et saluatoris Jesu Christi, his centum denarios,id est minora dimitterc noluisset
rursus implicuti superantur ; factasunt eis posteriora (Malth. xviu ; Liic. vu).

deteriora prioribus : melius enim erat illis non cogno- XX. Quid de homine libero judicandum sit, qui
scere viam justitix, quam post agnitionem relrorsum de patria sua luga lapsus fuerit, si comprehcndatur?
converti ab eo, quod illis tradilum est, sanclo man- nihil utique, nisi quod leges decernunt. Verurata-
dato. Contigit enimeis illud proverbii: Canis revcrsus men multos sanctorura de patria sua exisse, et in
ad vomitum suum, et sus lota in volutabro luti [II alia celebrius veneratos iuisse, sacrae produnt histo-
Petr. II ; Prnv. xxvi ; Matth. xvm). Porro si nec rii-B sed aliis non existentibus causis ob solum
;

EccIesiamaudierit,sitomnibusreverasicutethnicus, exitum nunquam culpabiles judicatos exEtitisse.ni

id cst gentilis, ac per hoo jam mcrito pcr potestatcs q fallor, inveni, pra;sertira cum Abrah» patri nostro

exteras tanquam extraneus opprimatur. Denique divina voce dicatur : Egredere de terra, ct de cogna-

certum est, (juoniam scepe Deufe concitat potcstatos tione tua (Gen. xii) : et nonnulli Patrum nostrorum
adversus abnegatores Christi, adversus desertores exsules per plurimos annosin terranon sua habita-
baptismi et idcirco nerao miretur, quia Deus con-
: verint;alioquin liber non est, si de patria sua quis
citat, ut ponant cerviccs, et humiliati redeant ad non audet egredi.Porro si liber est, et jure nvllius
Ecclesiam: quia et Agar cum discessisset a domina conditionis nexibus tenetur obstrictus, non fugit,
sua occurrit ei angelus, et dixit ei : Quid est, Agar sed exit de patria sua, quemadmodura et Abrah;e,
ancilla Sarx ? Rcoertere ad dominam tuam [Gen. non Fuge, sed Exi de terra tua dicitur; quod quiu
xvi). Ad hoc ergo qui hujusraodi est affligitur, ut fecit obediens.neniine judicante,poenam quamlibet
revertatur, atque utinam revertatur, quia cum fra- prnlulit [forte, portulit, H.\ed.].
tribus heereditatem proraissam recipiet : nam nisi XXI. Si servus a domino lugiens recesserit, si
moverentur potestates Christianw advcrsus hu.jus- comprchensi.s fueritj ignoscendum est ei alias au- :
 991 NICOI AI PAP^ I. 992

tem legum scita non transcendanturin eo.Verumla- A t™cidaverint, venerandae leges proprium robur
men semperillud apostoli Pauliprifi oculis habeatur obtineant. Sed si ad ecclesiam convolaverint, mor-
salubria admonitinnis dicentis: Domini quod juslum tis quidem legibus eruantur : pcenitentiffi vero,
est et sequum servis prxslale, scientcs quoniam el vos quam antistes loci, vel presbyter consideraverit,
Dominum hnbelis in coclo (Coloss. iv) ; et alibi, cum absque dubio submittantur Nolo, inquit Dominus,
:

serviaut obedlrent dominis carnalibus prfficepisset, mortcm peccatoris,scd ut converlatur,et vivat {Ezcch.
adjunxit : Scienles, inquiens, qitod unusquisque ve- XVIIl).

strum quodcunque bonum, hoc consequetur

fecerit XXVII. De his qui socium suum morti tradide-
a Domino, sive servus, sive liber ; el vos domini ipsum quod supra decernimus.
rint, id
eadem firiie ad illas remillentes minas, scicntes quia XXVIII. De eo qui ad uxorem alterius compre-
eorum Dominus in cmiis est, et persona-
et vester el hensus fuerit, quid judicandum sit, lectis legibus
rum acceplio non csl apud Dominum (Ephes. vi). reporietis. Jam vero si ad ecclesiam adulter confu-
XXII. Circa hos qui, quando ad pugnam conlra gcrit, judicandum ab episcopo fore deccrnimus,
hostesproceditis.fugam arripiunt,si non misericor- quod sacros constat diffmisse canoncs, vel sanctos
diterpraeveniat compassio, sallem legum t(3mperetur apostolicae sedis pra;sulesclarum est statuisse.
severitas. XXI.X. Similitcr et de eo censemus, qui ad pro-
XXIII. De his quibus jussum cst contra hosles ximam sanguinis sui ingreditur; verum hujus tanti
progredi, et jussioni parere contemnunt, eadem sua- piaculi lepram melius ad sacerdotis consideratio-
demus. ncm, et judicium profecto dirigimus.
XXIV. Quid parricida, id est qui patrem velma- XX.X. De eo qui nolens hominem interfecerit, id
trem occidit, vel etiam qui fratrem, aut sororem statuimus quod sacrae regulae statuant, quas episco-
interficit, pati debeat, leges indicant ;
porro si ad pum vestrum apud se pencs vos positum prae mani-
ecclesiam confugerit, id quod episcopus loci vel sa- bus oportet semper habere.
cerdos, qui ab illo constitutus est, providerit,agen- XXXI. Circa fures animalium si non misericor-
dum decernimus. dia, saltem legum edicta serventur.
XXV. Consuetudinis esse patria vestrae perhibe- XXXII. Similiter de his qui virum aut feminam
tis, semper custodes inter patriara vestram,etalio- rapuerint, permittimus.
rum juxta terminos invigilare : XXXni. Quando praelium inire soliti eratis, indi-
et si servus, aut
liberpereamdem custodiam quocunquemodo fuge- catis vos hactenus in signo militari caudam equi
rit, sine omni intermissione custodes pro ea interi- portasse, ct sciscitamini quid nunc vice illius por-
muntur, deindepercontamini,quid nosindo judice- tare debeatis quid aliud utique, nisi signum sanctao
;

mus;etdehoc in legibus est requirendum.Verum- C crucis?Ipsum est enim quo Moyses mare divisit,et
tamen absit a mentibus vestris, ut tam impie jam ju- Amalec intcrfecit [E.vod. iv), quo Gedeon Madianitas
dicetis, quitam piumDeum et Dominum agnovistis: superavit {Judie. vii) et Christus Dominus noster ;

prwsertim cum magis oporteat, ut sicut hactenus diabolum, qui habebat mortis imperiura, non solum
admortem facile quosque pcrtraxistis, itadeinceps superavit, scd et prostravit ipsum est signum quod ;

non ad mortem, sed ad vitam quos potestis nihilo- portamus in frontibus nostris ipso a cunctis de- :

minus perducatis.Ita ut quemadmodum bcatusapo- fendimur hostibus, et ab omnibus munimur incur-

stolus Pauliis prius persecutor, et contumeliosus, et sionibus. Hoc est signum fidei, et ingens horror
spiransminarum etcffidis in discipulos Domini(.lf/. diaboli, quo Christiani principes in necessitatibus
ix), posteaquam misericordiam consecutus cst, di- suis semper utuntur, et reges veram religionem
vinarevelatione conversus, non solum minimccui- sectantes sa;pe celcbres Christo propitio triumphos
libet mortis pcenam intulit, verum etiam anathema de hostibus operantur. Scd ut manifestius sciatis,
esse optabatpro fratribus (Rom. ix), et libentissime quid pro illa equina cauda in signum debeatis mi-
impendere, et superimpendi paratus erat pro ani- litare convenientius, cum in apparatum belli proce-
mabus fidelium (// Cor. xii) ita et vos postquam
: ditis, portare; pauca de Constantini actibus memo-
electioneDei vocati.etlumine ipsius illuminati estis, n randa ducimus, qui piissimus Romanorum exstitit
non jam sicut prius mortibus inhiare, sed omnes ad impcrator,et Christianitatis famosissimus omnium
vitam tam corporis, quam animfc debetis omni oc- propagator. llle quippe cum advcrsus Maxentium
casione inventa procul dubio revocare, el sicut vos urbis Romae tyrannum exercitum ducerct, erat qui-
Christus de morte perenni, qua detinebamini, ad dem jam tunc Christianffi religionis fautor, nondum
vitam aeternam reduxit, ita ipsi non solum innoxios tamen, ut est solemne nostris initiari, signum Do-
quosque, verum etiam et noxios a mortis exitio minicaspassionis acceperat.Cum igitur multasecum
satagite cunctos eruere, secundum illud sapientis- de instantis prselii necessitate pervolvens iter age-
simi Salomonis Erue eos qui ducu7itur ad mo^-tem;
: ret, utique ad coelum saepius elevaret [forle deest
el qui trahuntur nd inleritum, libcrare ne cesses oculos], ct inde sibi divinum prccaretur auxilium,
{Prov. xiv). vidit per soporem ad orientis partem in coelo signum
De his
X.XVI. ([ui proximum, id est consangui- crucis igneo fulgore rutilare ; cumque tanto visu
ncum suum, ut est frater, consobrinus, aut nepos, fuisset exterritus, ac novo perturbaretur aspectu,
 ::

993 EPISTOLiE ET DECHETA. 994

astare sibi vidit angelos dicentes : Constantine, in A. cum veterc homine et actibus ejus quando novum
hoc vince : tum vero lastus redditus, et de victoria induistis, omnino deposuislis.
jam securus, signum crucis, quod in cqjIo viderat, .XXXVI. Si die Dominico vel cffiteris festis diebus,
in sua fronte designat, et hoo in militaria vcxilla quando necessitas urget, liceat ambulare, vel ad
transformat, ac labarum, quem dicunt, in speciem bellandum procedere?ex trigesimo quarto capilulo
Dominicfe crucis exaptat et ita armis et vexillis ; harum responsionum nostrarum potestis advertere.
religionis instruclus adversus impiorumarmaproii- XXXVII. Libros quos vobis ad prsscns necessa-
ciscitur,ct sine cruore Roraani populi,ut ipse Deum rios esse consideramus, sicut poscitis, animo gra-
precabatur.Maxentio in (lumen demerso,de tyranno tanti concedimus et plures, Deo largiente,pra;stare
mirifice triumphavit. desideramus.
XXXVIII. Dicitis quod quando in castris estis,
XXXIV. Prteterea consulitis, sl debeatis, quando
orationem perfectam,et congruam facere nequeatis,
nuntius venerit ut ad prKliandum pergalur, mox
ac per hoc exponi cupilis quid agere debeatis: unde
profisci an sit aliqua dies,in qua non oporteat ad
:

nos contrasuademus, utquanto plushostessa;viunt,

prajliandum exiie?inquorespondemus Nonestulla :

incumbit, tanto instantius

et necessitas vel tribulatio
dies in (juibuscunque negotiis incipiendis,vcl exer-
oralioni operam detis.Nam patres nostri plus orando,
cendis penitus obscrvanda, prajter (si nimia non B quam pugnando viclores fucre,et voti compotes plus
urgeat necessitas) supra memoratos dies celeberri-
precibus,quam pra;liis exstiterunt.Denique Moyses
mos,etomnibusvenerabilesChrislianis non quovel ;
orabat, et Josue pugnabat, sed plus ille vincebat
in his tale quid fieri prohibeatur, cum non sit in
orando,quam iste pugnando aptius ergo ab armis,
:

diebus spes nostra ponenda, nec a diebus,sed a Deo

quam ab oratione vacandum est.
solo vivo et vero salus omnispenitus exspectanda :
XXXIX. Deoonsanguinitategenerationumexquiri-
sed quo, si inevitabilis necessitas non est, varan-
tis,ut quibus utique feminis jungi debeatis, liquide
dum est in his solito studiosius orationi, et tautcB
cognoscatis verum quod leges hinc sanciunt jam
;

festivitatismysteriafrequentanda nam cumHebrc-ci

;
meminimus, et denuo memorare summatim operae
quondam Sabbatum observantes noluissent contra
pretium ducimus, aiunt enim Ergo non omnes :

hostes suos die sabbatorum arma sustollere, et

nobis uxores ducerelicet : nam quarumdam nuptiis
Deus omnipotens quod in se tantum, et non in ob-
abstinere debemus, inter eas enim personas qua;
servantia dierum spes esset et fortitudo locanda,
parentum, liberorumve loeum inter se obtinent,
voluisset ostendere ; occisi sunt ex iis mille viri,ita
nuptiffi contrahi non possunt,veIuti inter patrem et
ut superstites poenitentia ducti invicem dicerent
filiam, vel avum et neptem,matrem et filium,aviam
Si omncs 'fecey-imits? sicul
t' fratrcsnostri
I > tifci, feccre.tl noii
z^'^'-"''" r "1' nepotem,et
"""(_, , i p .
usque adj mfinitum,inter eas quoque
• • .
et
pugnaveriniits adversus genles pro animabne nos-
personas qua; ex transverso gradu cognationis jun-
tris,ef justificationibtts iiostris, citius ilispcrdcnl nos
guntur.estquasdamsimilisobservatio.sednon tanta.
u terra (I Mach. u).
Sacri vero canones, et praecipue Zachariee summi
XXXV. Refertis quod soliti fueritis, quando in pra3sulis decreta quid hinc promulgent, episcopo
pr.clium progrediebamini, dies et horas observare, vestro vobis explorandum relinquimus.
et incantatiotjes, et joca, et carmina, et nonnulla XL. Consuetudinem patria; vestras perhibetis
auguria exercere ; et instrui desideratis, quid nunc inesso, ut priusquam ad pugnam progrediamini,
vobis agendum sit : de quo nos necessario vos in- mittatur a dominatione vestra fidclissimus et pru-
strueremur, super hoc vos divinitusinstructos
nisi denlissimus vir,qui cuncta arma et caballos,et quse
contueremur super divinum enim fundamentum
: neoessaria pugnsB existunt.consideret ;etapudquem
nos aedificarequidquamnon possumus.Igiturcumin inutililer prc-eparata inventa fuerint,capite punitur :
pra^lium proficisoi disponitis, quod ipsi commemo- nunc autem nosse cupitis.quid nos hinc fieri decer-
rastis, agere in Dei nomine non omittere, id est ad namus.Sed hajc nos cuncta vobis ad spiritalisappa-
ecclesias ire, orationes peragere, peccantibus ratusarmaturam convertere suademus, et tantae
dulgere, missarum solemniis interesse, oblationes q severitatis rigorem ad pietatis exercitium inclinare
offerre, confessionem delictorum sacerdotibus fa- monemus ita ut sicut hactenus illa prceparatio ar-
;

cere,reconoiliationem et communionem percipere, merum et equorum diligenter inquirebatur, utrum

carceres aperire, vincula dissolvere, et servos et bene apta esset contra visibiles hostes ;
ita nunc
prajcipue confractos et debiles,atque captivos liber- studiose investigetur.ut arma spiritalia,id est,bona
tatidonare, ac indigentibus eleemosynas erogare ;
operasinguli praeparatapossideantadversus princi-
quatenus impleatur quod Apostolusadmonet dicens pes et potestates adversus mundi rectores tenebra-
Omne quodcunque facitis in verbo, aut in opere,om- rum harum,contraspiritalianequitia3 in ccelestibus
nia in nomine Domini Jesu [Col. ili).Num illa, quoe (Ephes. vi) : porro equus animus intelligitur, quia
commemorastis, id est diei et horaj observationes, nimirum sicut homo portatur equo, sio et regitur
ineantationes, joca, et iniqua carmina, atque augu- animo, optime ergo,qui arma contra hostes prajpa-
ria, pompas ac operationes diaboli sunt,quibus,Deo rata non habet,perit quia, ut scriptum est, Mate-
;

gratias, jara in baptismate abrenuntiastis, et hajc dicliis vir qui facit opusDei negligenler {Jer.xLvm.)
 ;

995 NIGOLAl VAPM I. 9!m;

Ue cquo vei-o, qui iuipui-alus es 10, bene per A ^uum sectam.quam nostram cxistimet religioncm.
Psiilniislam dicitur Falsus equus ad salutem, in
:
Propttr conscientiam ergo magnopere idola colen-
abuii.Uinlia auteinnrtutisejusnon eril sa'vus{Psal. tim cavenda est omnino communio nam qui ido- :

xxxiu). Nisi enim falsusesset,imparatus non esset lolatris communicat.ipsis idolis.imo d.Tinoniis com-

equo contrade praeparato dicitur Equus paratur ad : municarevidetur: Oinnes enim dii gcntium dxnionia
diem belli, Dominus auteui salufem tribuit iProv. {Psat. xcv.) ; et Apostolus dicons : Qux iinmolant
xxi). Sic itaque quod hactenus carnaliter obser- gcntes,dwmoniis hnmolanl,etnoii Dco.adjocit •.Nolo,

vastis,et arma qua3 forsitan ab inopibus ht-eo prje- inquit, BOS socios fieri dwmoniorum (I Cor. x).

parare non valontibus crudeliterexegistis.jam nunc XLII. Asseritis quod cum ad mandu-rex vester
spiritaHter veneramini et hajc magnos et parvos ; candum in sedili,sicut mos est,ad mensam sederit,
prffiparare pio et indosinenter hortamini. ncmo ad convescendum etiam,neque u-xorejuscum
XLI. De iis autcm qui Christianitalis bonum su- eo discumbat, vobis procul in sellisresidentibus.ot
scipere renuunt,ct idolis immolant, vel genua cur- in terra manducantibus ; et idcirco quid vobis hinc
vant, nihil aliud scribere possumus vobis, nisi ut pra3cipiamus,nosse desideretis. Unde nos quia non
eos ad lidem rcrtam monitis, exhortationibus, et contra fidem quodagitur cst licet bonos moressatis ;

ratione illos potius quam vi, quod vane sapiant „ impugnet, non tam prKcipieutes, quam suadentes
convinoatis : opera manuum suarum.et insensibili hortamur,ut ad Christiana! religionis cultores prin-
elomeuta, cum sint homines intellectu habiles,ado- cipes atlendatis.et humilitatis eorum considerantes
rantes, imo dacmoniis suam cervicem flectentes ct fastigium, deponatis ex vobis omne ad nihil utile

immolantes.Nam, ut Apostolus docet Scimus rjuo- : supcrcilium : legerunt enim illi in Evangelio, di-

niam niltil est idotuin,scd quximmolanl gcn!es,dx- cento Domino : Discite a mc qiiia mitis sum, et hu-
moniis innnolant (I Cor. viii). Jam vero sivos non mil/s cordc.el inrenictis requiem animabus vcstris
audiei'inl, cum ois nec cibum sumere, nec ullam {Mattli. xi). Nam antiqui reges, quorum multi san-
ponitus communioncm habere : scd eos tanqnam clorum consortium ineruere,ac ideo veraciter reges
alienos,atque pollutos avestris obsequiiset familia- dicti sunl,quoniam sancti reperli sunt.cum amicis,

rilateremovere debetis.ut tali forte confusione com- quininio cum scrvis suisconvivati fuisse mcmoran-
punoti convertantur, inspirante Dco, ad ipsum qui tur; quin potius ipse Rexregum,etDominus domi-
cst verus et non falsus Deus.Creator et non crealus, nantium,Redemptor nostcr, non solum cum scrvis

non factus, sed factor omnium nara, ut Dominus

: etamicis suis, apostolicis scilicet recubuisse.verum
prajcipit {i\laltli. x), de domo illius qui non credit, etiam cum publicanis etpeccatoribus et rccubuisse,
non solum cibum, verum etiam nec pulverem in et manducasse describitur.

pedibus debet educere Christianus, in tantum ut C XLIII. Oua3 animalia, seu volatilia liceal mandu-
discipuli nescientesquodacciderat,molestetulerint, carc,quantuin existimo Dominusevidontcr oslendit,
quod Petrus princops corum ad Cornelium ingres- cum post diluvium animalia cuncta Noe tribuit ct
sus t'uerat,quem ipse, Doo pra:cipiente, primum ex tiliis cjuscdenda,diecns : Oinnes pisccsmaris manui
gentibus feccrat Christianum (Act. x) : nulla igitur vestrx iradili sunt.etomnequod movclur cl vivil,erit
cum hisquinoncredunt,idolaque adorant,miscenda vobis incibum qiiasi idera vivcntia {Gcn. ix) ct de- :

communio est.Porro illis violentia.ut credant, nul- monslratis cffllitusbeato Pelro in illo disco, quam-
latenus inferenda cst.Nam omne quod ex voto non vis hoc altius intelligendum sit, cunclis animanti-
cst,bonum csse non potest scriptum est enim Fo- ; : bus, dicilur : Macla, et manducu {Act. x) Itaque ;

luntaric sacrificaho tiOi{Psal.uu) ;etrursus: Volun- omne animal, cujus cihus minime corpori nocivus
<rH«a,inquil,o)-is inci betwptacita fac,Oomine [Psal. esse probatur,et societas hoc in cibum adinittit hu-
cxviii ; et iterum: Et e.c coluntate meaconfitebor illi mana, comodi non prohibetur : nam ideo, ut san-

{Psal.xwn) ultronea quippcDeus obsequia,ot exhi-

;
ctus et facundissimus doctor scribit Augustiniis,
beri tantum ab u Itroneis prajcipit nam si vim inferre : morticinum ad escam usus hominum non admisit,
voluisset, nullus omnipotentiaB illius resistere po co quod non occisorum sed mortuorum animalium
tuisset. Jam vero si quoeritis, quid de hujusmodi j) morbida caro est, nec apta ad salutem corporis.cu-
perfidis judicandum sit, apostolum Paulum audite, jus causasumimus alimentum.Porro eorumopinio-
qui cum Corinthiis scriberet,ait ; Quid enim milii de nem, qui quippiam in cibis immundum cssc perhi-
his qiiiforissuntjudicarcUionncde hisqui inlKssnnl bent,pcr se Dominus destruit dicens : I^ionquodin-
vos judicatis? nam eos qui foris sunt,Dcusjudicabit. quod frocedit ex
trat in os coiitquinat liominem,scd
Aufcric malum c.v vobis ipsis {II Cor. vj ; ac si dice- ore,lioc coinquinal Iwminem iMatlh.w) ;et aposlolo

rct : De his qui extra religionem nostram suntnihil Petro divinitus diccns Quod Deus sanctificavil, ut
:

ego judico,sed eos Dei judicio reservo, qui judica- commune {cel immundum) ne dixeris{.\cl. x e! co- ;

turus est omnem carnem.Verumtamenauferte ma- apostolus ejus Paulus scribens Omnta, inquit, :

lum exvobis vobiscum morans ut

ipsis,ne videlicet munda mundis,coinquitanisaiUenielinfidelibusnihxl
cancer serpat afidelibus sibi com-
: aut certe dum est mundum Verumtamcn no forte quilibet
{Tit. i).

municari conspicit, su^ quoque vanitati communi- ex Veterivobis Testamento qusdam prohibita velint
cari putet ao per hoc veraciorem et sanctiorem
;
animalia demonstrare, atque ab eorum vos edulio
 p :

!)i17 EPISTOL^ ET DECIIETA. 998

coercore notandum est, inler illa quoe

;
proliibita A_ ni^i reproljorum venationcs cxercuisse sacra desi-

sunt, etiam porcum connumerari de qua ; rc prajfa- snet historia.

tus sanctus Aiigustinus de casteris interlm tacens, XLV. A nobis scire cupitis si in (|uadragesimali

pcribens etiam hujus animalis mcminit dicens : Te- temporc judicia sint exerccnda, et ad mortem ali-

stamento VeterijUbi quidam cibi carnium prohiben- quis addicendus, in quo nos novcritis eadem de
tur, cur non sit contraria ista sententia, qua dicit
quadragesimali tempore supor hacresponderecon-
Apostolus Omnia munda mundis, et omnis crcatura
:
sultatione, qua^ diebus fcstis nos duodecirao harum

Dci hona cst (I Tim. iv), si possunt, intelligant hoo responsionum nostrorum capitulo jam rcspondisse
Apostolum de ipsis dixisse naturis illis autem litte-
;
dignoscimur.
XLVI. Jam vero si quadragesimali tempore liceat,
ras proptor quasdam prsfigurationes tempori con-
si necessitas exigit, vcl si non exigitullanecessitas,
gruentes animalia quiedam non natura, sed signifi-
ad bella procedcre, non vobis est neccssarium cxpo-
catione immunda dixissc. Itaque verbi gratia, si de
porco et agno requiratur, utrumque natura mundum nendum,cum ex priorum propositionum solutioni-

quadam bus quid vos conveniat agere,etiam nobis tacentibus

cst ;
quia omnis, creatura Dei bona est {ibid.^:

vero significatione agnus mundus, porcus immun- jam ip.si colligitis. Bcllorum quippe ac prffiliorum
ccrtamina, nccnon omnium jurgiorum initiadiabo-
dus est; tanquam si stultum et sapientem dicores :
jj
liciE fraudc sunt artis profecto reperta, et dilatand
utrumque hoc verbum naturavocis, et littcrarnm,et
rcgni cupidus, vel irs, vel invidiie, vel alius cujus-
syllabarum quibus constat,utique mundumest; si-
piam vitii dilcctor tantum his intendere, seu dele-
gnificatione autcm unuin horum verbum,quod dici-
ct'iri convinoitur. Et ideo,si nullaurgeat neccssitifs,
tur stultum,immundum dici potcst, non naturasui,
non solum quadragesimali tempore, sed omni est
sed quoniam quiddamimmundum signiflcat ct 1'or- :

prailiis abstinenduin.Si autem inevitabilis urgct op-

tasse rerum figuris porcus, hoc ost in re-
quod est in
portunitas, nec quadragcsimali est tempore pro de-
rum genere stultus; et tam illud anima), quoni istffi
fensione tam sua, quam palria!,seu lcgum paterna-
duffi syllabag,quod dicitur stullum,quiddam unum
rum, bcUorum procul dubio prajparationi parcen-
idemquesignificat:immundum quippe illud animal
dum ; ne vidolicet Deum videatur homo tentare, si
in lege positumest,eoquod nonruminet; nonautem
habet quod faciat,et sus ao aliorum saluti consulere
hoc ejus vitium,sed natura est.Sunt autem homines,
non procurat, detrimenta non
ct sancta; rcligionis
qui per hoc auimal signilicantur, immundi proprio
"
muri Jericho filiis Israol, qui Sabba-
prtecavet. Porro
vitio, non natura; qui cum libenter uudiant verba
tnm jam observandum susoeperant, etiam Sabbato
sapientiie, postea dc his omnino non cogitant quod :

urbem circumcuntibus el tubis clangentibus ad ter-

enim utile audieris, velut intestino memoriae tan-
ram protracti sunt (Jos. vi).
quam ad os cogitationis, recordandi dulcedine vol-
XLVII. Consulitis si lioeat in quadragesimali tem-
vcre quid est aliud, quam spiritaliter quodammodo
pore jocis vacare; quod non solum in quadragesi-
;

ruminarepquod qui non faciunt,illorum animalium

mali, verum etiam in nullo tempore licitum est
genere figurantur. Unde et ipsa a talibus carnibus
Cbristianis; sed quia vobis,qui in montem nondum
abstinentia, tale vitium nos cavere pra3monuit.Cum
asecndere tanquam infirmipotesti8,utindesublimia
enim de hac munditia ruminandi alio loco ita scri-
mandata Dei percipiatis, sed in campcstribus,quem-
ptum est : Thesaurus desiderahilis requiescil in ore
admodum filii quondam Israel, positi estis,utsal-
sapientis, vir aulem stultus ylutit illum {Prov. xxvii).
tem ibi plana et minora qureque praecepta sumatis,
Has autem similitudines rerum in locutionibus et
necdum possumus snadere, ut omni tempore jocis
observationibus flguralis propter quKrendi et com-
abstineatis, et quadragesima, ac jejunii tempore,
parandi exercitationem rationales mentes utiliter et
quandopcrampliusetinstantiusorationietabstinen-
suaviter noveritsed priori populo multa talia non
:
tiae, et omnimoda: poonitentia! sicut longe superius
tantum audienda, verum etiam observanda praice-
exposuimus,vacare debetis, non solum jocis, verum
pla sunt. Tempus enim erat, quo non tanturn dictis,
ctiam ab omni vaniloquio,et scurrilitate,qu<B ad rem
sed etiam factis prophetari oporteret,et ea quae
^^^^p.^rti^gn^yatq^g^^b^Vpso^otioso verbo, ut in
posterioritempore fuerant revclanda.quibus per ^ ^,.^„„6110 Dominus dicit : Qiwd
Q«mnoc««;-
locuti fuerint homi-
Christum, atque in Christo rovelatis, fidoi gentium
nes, rcddcnt dc eo rationcm {Malth. xii) : si de otioso
onera observationum non sunt imposita, propheti»
quanto magis de noxio et criminoso? nulla ergo vos
tamen auctoritas commendata.
voluptatum,et jocorum, et maxime in tcmpore jeju-
XLIV. Nulla ratio sit in quadragesimali tempore niorum, vanitas seducere valeat; nonenim lamenta
venationibus uti : venantes enim nihil pra;ter carnes pum jooisconveniunt, ct fallax, ao deocptrix laetitia,
captant, ut ergo nihil carnale sectari videamini, de- vcraccs lacrymas producere nescit in proximo : prae-
center a carnibus captandis in quadragesimali prai- torea est judex, qui dixit : Vx vohisqui rideti^ nunc,
cipue tempore vobis cst abstinendum quanto enim ; quia lugcbitis, et flcbitis {Luc. vi); hinc Salomon ait

jejunii tempore arctius est divinis cultibus insisten- Risus dolore miscebitur, et extrema gandii luctus occu-
dum.tantoest in cunctis mundi nocivlsoblectamen- pat (Prov.xiv); hinc iterum dicit : Uisum reputavi
tis longius recedendum pra^sertim cutn nemincm
;
crrorcm, et gaudio di.ii : Quid frustra deciperis?
 9'J9 NICOLAI PAP.E I. tooo

[Ecrle. ii.)Hinc rursus ail : Cor sapientium, ubi Iri- A perit. Ut cap. 78 consideravit. Hard.], compellatur
slitia est; et cor stultoyum, uhi Lrtilia libid.); gra- suscipere. Denique hoc tam immane scelus est, ut

tum namque Deo sacrificium
peccatum, Psalmista testante, qui ait Sacrijicium
Deo spiritus contribulalus [P.wl. l).
XLVIH. Unde nec uxorem ducere, nec convivia
facere in quadragesimali tempore convenire posse
nullatenus arlaitramur. Iterum quid liinc sacri cano-
est ainiclio contra homicidii quidem peccatum,qnod Cain in Abel Ira-
: trem suum commisit (Gcn. iv), septima gcneratione
oataclysmo vindicatum fuerit (Gch. vii); adulterii
autem flagitium, quod Lameoh omnium primus in
duabus uxoribus perpetravit (Gc7J. iv), nonnisi san-
guine Christi abolitum exstiterit.qui septima et se-

nesdicant episcopo vestro docente scietis. pluagesimagenerationesecundumEvangeliumluxe-

XLIX. Praeterea sciscitamini, si licet exhibere rit in mundum.
vobis qucmadmodum prius in dotem conjugibus ve- Lll. Si nosse desideratis quid de his qui quemlibet
stris aurum,argentum,boves,oquos,eto.,quod quia eunuchizant judicandum sit, paginas legum revol-
nullum peccatum est ct leges hoc connivent, et nos vite.

ut iiat minime prohibemus; etnonsolumhoo,verum LIII. Consulitis si licet super mensam, in qua sa-
etiam quidquid ante baptismum egistis, et nunc quo- cerdos, aut diaconus deest, vexillum sanotae crucis

q uc vobis agere profecto conceditur [S. Greg. hom. „ imprimere et quod procul dubio licet,
comedere :

2 4 in evang.). Nam piscatorom Petrum, Matlh.-eum nam omnibus omnia nostra hoc si-
datuin est, ut et

vero teionarium scimus,et post conversionem suam gno debeamus ab insidiis munire diaboli, et ab ejus
Pctrus ad piscationem rediit, Matthreus vero ad te- omnibus impugnationibus in Chrisli nomine trium-
lonii negotium non resedit, quia et aliud estviotum phare : superest tanlum, ut oum potior adest^infe-
pcr piscationem quarere, aliud telonii lucris pecu- rior hoc sibi nisi jussus non audeat arrogare : quo-
nias augere. Sunt enim pleraque negotia, quie sine niam, l\'on est discipulus super nuujistrum [Matlh. x),
peocato exliiberi aut vix, aut nullatenus possunt, ad et iterum pra;cipit Apostolus dicens : llonore invicem
illa ergo tantum, qu.-e ad peccatum implicant, nc- prxvenienles {Ram. xii).

cesseest ut postcenversionem animus nonrecurrat: LIV. Dicitis quod Grseci fateantur quod in Eccle-

quod vero quisque ante conversionem sine peccato sia qui non manibus steterit,
constriotis ad pectus
exerouit, hoo eum post conversionem repotere non maximum habeat pecoatum hoo ut fieret prsceptum :

est culpa. fuisse nusquam, ni fallimur, invenitur, ao per hoc,

L.Quid de eo,qui de quadragesimali tempore cum nisi liat, peccalum nonest:namquidem faciunt hoc,

uxore sua coierit, sit judicandum, episcopi vestri, et quidam illud, nunc isti hoc genus humilitatis, nuno
sacerdotis qui ab eo consliluetur, arbitrio conside- illud ostentant : nisi fortei|ui pertinaoiterrecuset fa-
randum,ac diffiniendum committimus,qui singulo^ C cere, quod omnes viderit facieutes. Verum ethoc, et
rum mores agnosoere poterunt; et uniuscujusque multa in divcrsis locis alia humilitaiis indic io liunt,
vestrum causas libratis personis.actemporibus dis- el hoc, cum sit, nonnisi humilitatis gratia fit, et re-
cernero, seu moderari debebunt. Porro cum ea eo- vera scriptum est : Oralio humiliantium se nubes pe-
dem tempore sine aliqua oontaminatione dormire nctrabit [Ecclc. xxxv), proinde sive hoc, sive aliud
omnino liceret, si ignis,et palca sine iKsione commu- quid humilitatis excogitare potest homo, non est re-
nionem aliquam habuissent, vel si diabolicce fraudis prchcndendus, quia secundum Evangelium, qui se
astutia3 nescirentur nam ubi masculus cum femina humiliat exallabitur {Luc. xviii). Si enim quis ante
pariter conversantur.diflioile est insidias hostis anti- principem mortalem venienscumomni reverentiaet
qui deesse,qua! nimirum non defuere, ubi solitaria timore stat, loquitur, et incedit, quanto potius eum
fratris et sororis, Amnonis scilicet et Thamar, ex- qui ante Deum, qui est ffiternus, terribilis, et exocl-
stitit parvissimo spatio oommoratio (/ Re(j. xiii). sus, accesserit,cum omni pavore ac tremorc non so-
uno tempore habere duas uxores ex-
LI. Si liceat lum stare convenit.sed et quasi servum semetipsum
quiritis, quod si non licet, soire cupitis, apud quem in conspectu ejus humiliter prffisentare,et quia quo-
inventum fuerit,quid exinde facere debeatis. Duas rumdam in Evangelio reproborum ligari manus,et
tempore uno habere uxorcs,neo ipsa origo humanee rj pedes proecipiuntur (Ma«/i. xxii), quid aliud isti
conditionis admittit, nec lex Ghristianorum ulla per- agunt qui manus suas coram Domino ligant, nisi Deo
niittit. Nam Deus,qui feoit hominem, ab initio ma- quodammodo dicunt, Domine, ne manus meas ligari
sculum unum fecit et unam feminam tantum {Gen. preecipias,ut mittar in tenebras exteriores:quoniam
i),cui potuit utique si vellet duas uxores tribuere, jam ego eas ligavi, et ecce ad flagella paratus sum?
scd noluit; scriptum quippe est Propter hoc relin- : Hinc etiam pectus percutimus signantes videlicet,
quet liomo palrcm ct malrem, et odiixrebil nxori sux quod nequiter egimus, displicere nobis, ac ideo an-
[Gen. non
ii), dixit, u.xoribus; et iterum : Erunt duo tequam Deus feriat, id nos in nobis ipsis ferire, et
in carne una [ibid.], masculus scilicet et femina in antequam ultio extrema veniat.commissum poeni-
carne una, et non tres aut plures. Itaque apud quem tentia digna punire.
uno tempgreduce uxores inveniuntur, intorim priorl LV. Jam vero quod asseritis, Grsecos vos prohi-
retenta posteriorem cogatur amittere : insuper et bere communionom suscipere sine cingulis,quibus
poeuitentiam quam loci sacerdos prajviderit [praece- sacra; Scripturoe testimoniis hoc prohibere jure pro-
1001 EPISTOL/E ET DECRETA. 1002
bontur, nos penitus ignorumus, nisi forte illo quo A pct cuput suum ; unum est enim ac si decatvelur.nam
Dominus praecipit dicens : SiiH lumbi vesCri pra'ciiicti si ncn velatur mulicr, tondcalur ; si vero lurpe est
(Luc. xxii). Verum hoc sancti Evangelii testimonium mulieri londeri aut decalvari, velet caput suum; et
non perlittcram, sed per spiritum oportet impleri. iterum : Ideo, inquit, deiet mulicr velamen hubere
Nam si ad hoc istud pr;eceptum est ut laliter serva- supcr caput propler anijclos, id eat, sacerdotes ; et
retur,cur non fiunt pariter quK sequuntur,ut lucernx rursus ait : Vos ipsi judicatc, decet muUerem non ve-
arden tes 'U E.vod. x\u\) et sicui agnum comedontibus lalam orare Dominum ? nec ipsa natura docet vos,
jubetur, ut baculum in manibus teneant ? habent quod vir quidem si comam nutriat, ignominia est illi:
suum ista mysterium, et intelligentibus ita clara mulier vcro'si comam nutriut, gloria est illi? quoniam
sunt, ut eamagis, qua decet, sigiiificatione serven- capilli pro velaminc ei dati sunl.
tur. Nam in lumborum prfficinctione castitas, in ba- LIX. Quod de femoralibus sciscitamini, superva-
culo regimen pastorale, in lucernis ardentibua bono- cuum esse putamus; nos enim non exteriorem cul-
rum splendor operum, de quibus dicitnr : Sic opera tum vestium vcstrarum, sed interioris hominis mo-
veslra luceant (Matlh. v), indicatur. Rudes ergo fide- res in vobis mutari desideramus, nec quid induaiis
lium mentes, ut sanctus et egregius propugnator Ec- pr;ptcr Christum, quolquot cnim in Christo baptizati
clesiae papa CcElestinus scribit {cjnst. 1) cujus haec _ eslis, Chrislum induistis (Gul. iii) sed quomodo in ;

summatim verba mutuati sumus, ad talia non debe- fide, ac bonis operibus proficiatis inquiriraus.Verum

mus inducere,docendi enim sunt polius quamillu- quia simpliciler de his interrogatis, vereutes vide-
dendi, nec iraponenda eorum oculis, sed mentibus licet ne vobis in peccatum imputctur, si praeter alio-

infundenda prfficepta sunt. rum consuetudinem quid saltem in minimis agitis

LVI. Nosse vo9 velle asseveratis.si liceat omnibua Christianorum, ne quid desidorio vestro subtrahere
veslris pra!cipue tempore siccitatis, ad pluviam po- videamur, dicimus, quoniam in libris nostrisjussa
stulandarn jejunium et orationem fiicere, vobisqui- sunt femoralia fieri, non ut hi= mulieres uterentur,
dem hoc agere licet quoniam jejunium et uratio
: sed viri nunc autem, ut quemadrrodum a veteri :

magna; virtules [/brte, virtulis,HARD.]sunt,et ad has ad novuin transislis hominem,itade priori consue-
jugiter faciendas vestra multum valet hortatio; sed tudinc ad morein nostrum per omnia transeatis fa-
congruentius est si haec per episcoporum dispositio- cito sin autem, quod placet agite. Nam sive vos,
;

nem fiant: ipsi namquesuntquiligandi,soIvendique sive feminse vestrae, sive deponatis, sive induatis fe-
potestatem accipiunt, ad horum vocem populi Dei moralia, nec saluti offioit, nec ad virtutum vestra-
castra movcntur, et requiescunt sine his tanquam
: rum proficit ineremcntum. Sane quoniam diximus
sine capite fore videmini, et quasi oves errantes, etjussa fuisse femoralia fieri,notandum est, quianos
non habentes pastorem inceditis. Siquidem in tali- C spiritualitor induimur femoralibus, cum carnis libi-
bus prisco tempore, quod nunc quoque sancta tenet dinem perabstinontiam coarctamus nam illa loca :

Ecolesia, sacerdotum pra3cedebatinstitutio,etomnis femoralibus constringuntur, in quibus luxuriae se-

penitus ordinatio,et tunc reliquas plebis subseque- des osse noscuntur, quamobrem fortasse primi ho-
batur assensus, ac per hoc ordine debito custodito, mines postpeccatum in membris suis illicitos sen-
et unanimitate servata, Deo largien te, voti prasstaba- tientes motus ad arboris ficulneoefoliaconcurrentes
tur effectus. sibi perizomata texuerunt {Gcn. iii) ; sed hsc spiri-
LVII. Gracos vetare perhibetis eunuchos anima- tualia sunt, quc-e hactonus portare non poteratis^setZ
lia vestra mactare, ita ut eum qui ex animalibus ab necdum, ut ; adhuc cum Apostolo dicam, polcslis
illis commisisse peccatum
occisis comederit, grave cnim estis carnales [I Cor. iiii et ideo hinc perpauca ;

affirment. Sed nobis valde absonum est, et adhuc diximus, cum plura Deo donante dicere valeremus.
frivolum sonat, quod dicitur. Porro quia ratiocina- LX. Consulentibus vobis si liceat absque jejunio-
tionem ista dicentium non audiraus, nihil intcrim rum tempore quantulumcunque valde mane come-
dcassertione ipsorum nondum plenecognitadecer- dere, respondemus, quoniam neminem patrum no-
nere diffinitive valomus. Unum tamen scimus,quo- strorum ante horam diei tertiam manducasse, nec
niam si cunuchi prscepta Dei custodierint, ad re- n sancta Ecclesia ante horam hanc traditionera su-
gnum coeleste percipiendum nihil eis obesse mem- mendi cibum accepisse recoIimus,veI monumentis
brorum poterit detruncatio, cum secundum Aposto- quibuscunque reperimus e contrario rero quos- :

lum in resurrectione omnes oocurramus in yirura dam eorum usque ad vesperum, alios autem usque
perfectura (Ephes. ivj, et per prophetam Dominus, ad nonam horam dici porro alios usque ad sextam :

si ejus mandata observaverint, eunuchis nonnulla invenimusjeiunasse:nullumautem mane cibiquan-

laeta promittat '/sa.LVi}. Siquidem et ille eunuchus tulumcunquesumpsissecomperimus,cumpotiusI'«
iEthiops a sancto Luca evangelista pro virtute et dictum qui mane coraedunt fuisse legerimus {ha,
integritate vir appellatur dum dicit : Et eccc vir V). Quamobrem ab isto maledicto vos alienos esse
jEthiops eunuchus polens Candacis reginx (.\ct. vui). desidcrantes hortamur, ut ante horam diei terliam
LVIII. Utrum velato an nudato capite mulier in nullum omnino corporalemcibum etiam in ipsisin-
ecclesia stare debeat, Apostolus docet (/ Cor. xi) : signibus solemnitatibus omnino sumatis : nam qus
Mulier orans, uut propkelans non vclato capitc, detur- solemnitas potest esse Pentecoste sublimior,inqua

Patrol. CXIX. 32
 :

1003 NICOLAI PAP^ I. 1004

Spirilus sanclus super apostolos descendit, ac per A. sl honorificntum, cl ipsi tanquam lapidcs vivi super-

hoc honiines moruerunt in sc suscipere Dominum? xdificamini in domum spiritalem [I Pctr. n).

In ista nempe festivilate sancti apostoU cum aliis LXIII. Consulitis pra;terea si liceat viro Dominico
nonnullis hora diei tertia re[5oriuntur fuisse jejuni, nocturno vel diurno tempore cum uxore sua con-
cum repletos Spiritu sancto, et loquonles omnium jungi aut dormire,quibus respondemus quoniam :

gentiumlinguisquibusdam incredulis audientibus, siDominico die ab opere mundano cessandum est,

etobstupescentibus.et quod musto essent repleli ii, sicut supra docuimus, quanto potius a voluptate
qui simul aderant falso dicentibus : Petrus aposto- carnali et omnimodo corporis pollulione caven-
lorum princeps responderit, dicens : Non enim,sicut dum? pnesertim cum Dominici diei nomen, quod
vos xslimatis, ebrii sunl isti, cum sil hora diei lertia nihileodemdieprffiter quae Domini sunt Christianus
(Act. ii), ubi notandum quod non solum apostoli, agere debeat, liquido manifestet. Porro idipsum est
sed et omnos qui cum ipsis erant,id est centum vi- de nocturno ipsius diei quod de diurnotemporesen-
ginti viri,super quos Spiritus sanctus cecidit,hora tiendum. Unua est enim dies, qui tam diurno, quam
diei lertia jejuni reperiantur.Simuletiamnotandum nocturno spatio constat, viginti quatuor horas ha-
quod non dixcrit bcatus Petrus simpliciter : lSon,sic- bens. Namtam absentia quam prssentia solis
nisi

ut vos xslimatis, hi ebrii sunt, sed addideril : cmn unus nequaquam Scriptura dlcerei
existeret dies,
sit hora diei tcrtia ; ac si patcnter diceret : Ipsi li- Fuclum cst vesperc et mane dies unus (Gen. i) jam :

quido nostis, quod non sit istis consuctudini ante vero si dormiendum simpliciter eodem sit tempore
horam diei tertiam jejunium solvere, quamobrem cum uxore propria, quinquagesimo harum respon-
frustra illos ebrios esse putalis. Imitamini itaque sionum nostrarum capitulo quod sensimus,cursim
hos, ut Spiritus sanctus, et si non tardius, saltem jamintimavimus. Porro, utverbis utar.4postoli,Aoc
hora tertia dioi vos jejunos inveniens, sicut istos, ad ulililalemveslramdico,non ul laqueum volis inji-
vos quoque inspiratione su;e gratia; repleat. ciam, sed ad id quod honeslum est, el quod faculta-
LXI. De ca;tero scire vos velle significalis, quot lem prwbeat sine impedimento Dominum obsecrandi
vicibuslaicalispersonaper unumquemquedicmora- (I Cor. vii).
tionem facere debeat, in quo scire vos convenit, LXlV. Quot diebus viro, postquam mulierfllium
neminero exccptum esse ab eo, quod Dominus in genuerit, ab ea sit abstinendum. non adinventioni-
Evangelio dicit Oportet semper orare, et non dcfi-
: bus nostris, sed verbis beatae memori» Gregorii
cere (Joan. xviu) et Apostolus Sine intermissione
; : Romani ponlificis, et Anglorum gentis apostolide-
orale (I Thess. v) quod sanissime pra;fato sancto
;
quem in Saxo- claratur, qui Augustino episcopo,
Augustino docente, sic accipilur, ut nuUo dic inter- niam ipse direxerat, scribens inter caetera dixit
miltantur certa tempora orandi quae autem sint C (Epist. lih. xii, epist. 31) Ad ejus vero (id est mu-
;
:

hmc ccrta tempora orandi, quK nullo die praeter- lieris) concubitum vir suus accedere non debet,

mitli debeant, qunirite et invcniotis. quoadusque proles quae gignitur, ablactetur. Prava
LXII. Refertis quod lapis inventus sit apud vos autem in conjugatorum moribus consuetudo sur-
antequam Christianitatem suscepissetis, de quo si rexit, ut mulieres filios quos gignunt nutrire con-

quisquamobaliquam infirmitatem quid accipit,so- tomnant,eosquealiismulieribusnutriendostradant;

leat aliquoties remedium corpori suo praebere ali- quod videlicet sola causa incontinentife videturin-
:

quoties vero sine profectu remanere quod utique ventum, qui dum se continere nolunt, despiciunt
;

etiam de illo lapide,qui nunquam sumcntibus quo- lactare quos gignunt.

tidic certum est evenire vidolicet, ut alii quidem ab LXV. Tunc recte non licet cuilibet communionem
ffigritudincsuaremediumsanitatisrecipiant,aliivero Christi percipere, quandoguls dcditus non inveni-
infirmitate tabescant. Quamobrem nos tanquamer- lur jejunus, adco ut mysticam mensam parvipen-
roris(fl)vobisconsulentibusutrumdoc;otorositagen- sumptu jejunium solvisse vi- dens prius cibi laici

dum an respuendum,respondcmus,et decernimus, deatur, Christique venerandum corpusacpretiosum

qualenus omnis ejusdem lapidis sumptus penitus sanguinem a caeteris non discernens alimentis non
prohibeatur, et omnimodis refulelur, et in solo illo q prffiposuisse omni humanaj rofectioni, sed postpo-
lapide Domino nostro Jesu Christo, quem reproba- suisse noscatur. Remedium quippe salutiferum est
vere a;dificantes, hic factus est in caput anguli corpus Christi contra peccatum, et qui hoc ante
(Matth. xxi), spes totius salutis humanas ponatur, omnem escam veneranter non sumit (b). Et certe
et tanquam a forlissimo recuperandae fortitudinis quotidie medicos vacuis visceribus sua cernimus
nostra; remedium exspectetur, ad quem vos acce- pocula propinare et si hoc pro sanitate corporis
:

dere, et in eo flduciam omnem locare beatissimus agitur,quantopotius est pro animae salute patran-
primus apostolorumPelrusper epistolam suamhor- dum ? CaBterum quamobrem non debeat is, cui san-
tatur, dicens ,lrf qucm accedcntcs lapidcm vivum ab
: guis ex ore vel naribus profluxerit, corpus ac san-
hominibus quidcm rcprohatum, a Dco uutem eleclum guinem Christi percipere, regula nulla docot. Nam

(a) Vox illa, erroris, aut ost corrupta, aut super- (ft) llujus loci pars altera dccst.
Jlua. H.\RD.
 :;
;

1003 EPISTOLJ^ ET DECRETA. 1006

quod invitus quis patitur, in culpam ei non debet A ler alia dixit (Epist. lib. xii, epist. 3I> : Si mulier
iniputari, ac per hoc nec a partieipatione tanti re- hora eadcm qua genucrit, actura gratias intret ec-
medii coerceri novimus namque quia mulior quaj
: clesiam, nullo pecoati pondcre gravatur voluptas :

fluxum patiebatur sanguinis, post tergum Domini enim carnis, non dolor in culpa est, in carnis au-
humiliter veniens vestimenti ejus flmbriarn tetigit, tem commistione voluptas est; narn in prolis pro-
atque ab ea statim infirmitas recessit.Si itaque mu- latione gemitus, unde et ipsi primaj omniura matri
lier hffic in fluiu sanguinis posita vestimenti Domi- dicitur : In dolorihus paries (Gcn. iii) : si ergo eni-
nici tactu non judioatur indigna, imo ipsius Do- xam mulierem intrare ecclesiamprohibemus,ipsam
mini,nam ipsi dixit : Teliijit me aliquis (Matth. is) ci pcenam in culpam deputamus.
cur ei qui sanguinis ex ore vel naribus fluorem su- LXI.X. Quot vicibus per totum annum baptismata
stinet,non liceat salutifera Christi sacramenta per- celebrari debeant, vel si codem die licitum sit car-
cipere ? nes comedi, vel quot in oonsequentibus ab his sit
LXVI, Graecos prohiberc vos asseritis cum liga- abstinenduiii, requiritis. Insignia igitur anni sive
lura lintei quam in capite gestatis,ecclesiam intra- solemnia tempora, quibus baptismata celebrantur,
re ;
quoa [forte, quod, IIard.] nos quoquc similiter secundum canones, duo sunt, Pischo; soilicct et
non abs re forsitan inhibemus : nam sffipe memo- ,, Pentecostes. Verum circa vos nulla sunt in bapti-
ratus ac semper memorandus apostolus Paulus ait zando tcmpora penitus observanda ;
quemadmodum
Omiiis vir orans aiU prophelans velato capilo,dcturpat neo erga eos qui mortis vicina; periculum metuen-
caput suum. Et itcrum : Vir quidcin iion dchcl vclare lcs tanto lavacro purgari dcsidcrant a carnibus au- :

cuput, quoniam imuijo cl ijloria csl Dei (l Cor. xi) tcm ipso die iis qui Sabbato sancto,veI sabbato Pen-
quod enim de velamine dici, etiam dc ligaturff> vo- lecostes baplizati fuerint, abslinere procul dubio
lumine debet, credimus, observari. convenit : consequentibus vero septem diebus,qui a
LXVII. Perhibetis vos consueludinem habuisse, veteribus dies azymorum diccbaatur, et diei resur-
quotiescunque aliquem jurejurando pro qualibot re rectionis Duminicce convincti [conjuncti] rite cele-
disponebatis obligare, spatham in mcdium afferre, brantur, quisquam quandocunque carnibus vesci
si

et per eam juramentum agebatur nunc autem per : affectat, mullo magis edere carncs oportet.

quos jurare debeatis a nobis juberi deposcitis. Sed LXX. Consulendum dccernitis utrum presbyte-
nos ante omnia non sum per spalham.verum etiam rum uxorem habentum debeatis sustentare et ho-
per aliam omnino conditam speciem jurari judioa- norare, anavobis projicere quo respondemus,quo-
:

mus indignum. Per quem enim quisjurat,profecto niam licet ipsis valde reprehensibiles sint, vos ta-
et diligit et veneratur, sed ct fiduciam suam ei lir- men Dominum imitari convenit, qui solem smm,u\,
ma coramendat quamobrcm per Deum C Evangelium testatur, oriri facit super bonos et ma-
stabilitate :

jurandum est,qui ab hominibus diligendus et vene- los, et pluit super justos et injustos (Matlh. v). Deji-

randuSjCt in quo omnis spes et fiduciaest locanda, cere vero eum a vobis ideo non bebetis, quoniam
et a quo prffi cunctis creaturis est semper auxilium nec Judam Dominus,cum esset mcndax disoipulus,
exspectandum.nam oum a Dominoper ccclum,ter- de numero apostolorum dejecit. Verum de presby-
ram, caput et Jerusalem non jurare jubetur,nil nisi teris qualescunque sint, vobis, qui laici ostis, nec
ut per creaiuram juretur, procul dubio inhibetur. judioandum est, nec de vita ipsorum quidpiam in-
Quod autem per Dei nomen jurare prfficipiamur,ip- vestigandum,sed episcoporum judicio quidquid est,
so jubente, didicimus.Sane possumus pcreasdun- per omnia reservandum.
taxat creaturas jurare, qua3 divinis sunt cultibus LXXI. Soiscitantibus vobis, si a sacerdote, qui
deputat5e,ut est templum et altare, in quibus qui sive comprehensus est in adulterio, sive de hoc
jurat, jurat in ipsis, et qui habitat in ipsis, et si fama sola respersus est, debeatis communionem
sunt talia.Quapropter jure per Evangelium ju-
cjua3 suscipere, necnc, respondemus^Non potest aliquis
randum est, in quo quidquid continetur, nihil nisi quantumcunque pollutus sit,sacramcnta divina pol-
Dei,qui in eo scribitur ct legitur esse, prsfecto di- Iucre,quffi purgatoria cunctarum remediacontagio-
gnoscitur : ipsum est enim lex nostra.ipsum testa- |\ num existunt. Nec potest solis radius per cloacas
mentum nostrum,quod legiter et testator Dorainus et latrinas transiens aliquid exinde contaminationis
et Redemptor noster electis suis disposuit,et si hoc attrahere : proinde qualiscunque sacerdos sit, quae
amamus per ipsum etiam juramus; etenim omnis sancta sunt coinquinare non potcst; idcirco ab eo
vera qui dicit,per eum jiirat quem amat nos ergo ; usquequo cpiscoporum judicio rcprobetur,commu-
si pcr Evangelium juramus.et leslatorem,et ipsum nio percipicnda est quoniam mali bona ministrando
:

testamentum diligere comprobamur,etab ejus man- se tantummodo la^dunt et cerea fax accensa sibi
:

datis nos nolle recedcre procul dubio signifloamus.
LXVIII. Requisistis post quot dies mulier possit
ecclesiam intrare postquam genuerit
praedecesoris nostri beati Gregorii papa? vettigia
sequentes, eadem quoe ipse decernimus, qui pro
nova gente sicut nos modo instruenda scribcns,in-
quidem detrimentum pr;estat, aliis vero lumen in
tenebris administrat, et unde aliis commodum ex-
: in quo nos hibet, inde sibi dispendium prabet. Sumite igitur
intrepide ab omni sacerdote Christi mysteria, quo-
niam omnia in flde purgantur.Fidcs cst enim,qu8B
vincit hunc inundum, et quia non dantis, sed acci'
 ; :

1007 NICOLAI PAP^ I. 1008

picntis sit, docente sancto Hicronymo, ad creden- A Apostolus ait : Volo evgo viros orare in omni loro le-

dum inomni animabaptismum csseperfectum,ctin vantes puras manus (7 Thn. vni). Pralerea qui in
omni sacerdote corpus Christi csse pcrfectum, qui bono opere perseveraverit in finem,hic salvus erit
rursus sacra; ScripturK concordans ait : Priusquam praecipue eo tempore, quando contra inimicorum
audias.ne jndicaveris quemquam,atque ante proba- itur incursus ; et oratione.sicut Jam supra diximus,
tionem acousationis illatce,neminem a tua commu- magis quam armis exspectari debel ab hoste trium-
nione suspendas, quia non statim qui accusatur, phus.
reus est sed qui convincitur, criminosus.
; LXXV. Judicium pcenitentiae, quod postulatis
LXXII. Requisislis si liceat in vobis patriarcham episcopi nostri quos in patriam vesiram misimus,
ordinari, sed de hoc nihil diffmitivc respondere in scriptis secum utique deferent aut ; certe episco-
possumus, priusquani legati nostri, quos vobiscum pus, qui in vobis ordinabitur, hoc cum oportuerit,
mittimus, reversi fuerint, et nobis, quae inter vos exhibebit ; nam saeculares tale quid habere non con-
multitudo sit ctunanimitas Ghristianorum.renun- venit,nimirum quibus per id quemquarn judicandi
tient. Nam interim episcopum habetote.et cum in- ministerium nuUum tribuitur.
cremento divinae gratiae Christianitas ibi fuerit di- LXXVI. Similiter et de codicc ad faciendas mis-
latata, et episcopi per singulas ecclesias ordinali, t» sas asserimus.
tunc eligendus est inter eos unus,qui si non patriar- LXXVII. Refertis quod Grcccorum quibusdam co-
cha, certe archiepiscopus appellandus sit ; ad quem dicem accipientibus in manibus clausum, unus ex
omncs concurrant,et cujus consilium in causis ma- eis accipicns parvissimam particulam ligni.hanc in-

joribus prKstolenlur ; idipsum etiam apostolicis re- tra ipsum codiceni condat,ot si undecunque aliqua
gulis praecipientibus ac dicentibus (Can. apost.Si) : vertitur ambiguitas per hoc affirment scire se posse
:

Episcopos gentium singularum scire convenit,quis quod cupiunt. Vos vero consulitis si sit hoc tenen-
inter eas primus habcatur,quem velut caputexisti- dum an respuendum,utique respuendum; scriptum
ment et nihil amplius pra?ler cjusconscientiam ge- est enim Bealus vir cujus est nomcn Domini spes
:

rant, etc. ejus : et non respe.vit in vanitates et insanias falsas

LXXIII. A quo autem sit patriarcha ordinandus {Psal. xxxix).
interrogatis, et idcirco scitote quia in loco ubi LXXVIII. Enarratis quod populus ille qui propter
nunquam patriaroha vel arcbiepiscopus constitutus Christianam religionem ad occidendum vos insurre-
est,a majori est primitus instiluendus quoniam : xere, pcenitentiam agere voluerit,et saccrdotes ilii,

secundum Apostolum minus a majori benedicitur qui inter vos adven» sunt,hanc recipere recusarint
[Hehr.vit), deinde vero accepta licentia, et pallii nunc autem requiritis quid de eis agendum sit. Si
usu ordinatipse sibi deinceps episcopos.qui succes- C quemadmodum asseritis,sponte pcenitcntiam agere
sorcm suum valeant ordinare. Vos tamen sive pa- volunt, non sunt prohibcndi, sed per omnia pocni-
triarcham,sive archiepiscopum, siveepiscopum vo- tentifB submittcndi, quam episcopus, vel presbyter
bis ordinari postuletis, a nomine nunc velle con- ordinatus ab illo consideraverit : nam non sus-
gruentius, quam a pontilicc sedis bKati Petri,a quo cipere pojnitentes, non est catholicorum,sed Nova-
et episcopatus ot apostolatus sumpsit initium,hunc tianorum.
ordinari valetis,in quo hic est ordo servandus, ut LX.XIX. Perhibentes quod moris sit apud vos in-

videlicet a scdis apostolicao prajsule sit nunc vobis firmis ligaturam quamdam
ob sanitatem recipien-
episcopus consecrandus, qui, si Chrisli plobs, ipso dam ferre pendentem sub gutture,requiritis,si hoc
prffistante, erescit, archiepiscopatus privilegia pcr agi nos de CKtero jubeamus; quod non solum agi
nosaccipiat etita ; demum episcopossibi constituat, non jubemus,verum otiam ne fiat, modis omnibus
qui ei decedenti successorem eligant : et propter inhibemus hujusmodi quippe ligaturae^phylacteria
:

longitudinem itineris non jam huc consccrandus qui daemonicissnntinventaversutiis,etar.imarumhomi-

clectus est veniat : sed hunc episcopi,qui ab obeunte num esse vincula comprobantur, ac ideo his uten-
archiepisoopo consecrati sunt,simul congregati con- tes anathemale apostoiica decreta perculsos ab Ec-
slituant : sane interim in throno non sedentem, et n clesia pelli praecipiunt.
prEEter corpus Christi non conseorantem,priusquam LX.X.X. Cum gencratione,quK pacem vobiscum
pallium a sede Romana percipiat, sicuti Galliarum habere quaerit, quomodo ad alterutrum pacem lir-
omnes, et Germaniae, et aliarum regionum archie- mare et custodire debeatis, inquiritis. Quaecunque
piscopi agere comprobantur. gens vobis pacem ofTerre voIuerit,vos nolite renuere,
LXXIV. Sciscitamini si, cocpla oratione, nuntius scriptum quippe cst Pacem sequimini cuin omnibus
:

vencrit dc hostibus, ac idco ipsam orationem con- (Hebr. xii). Et rur.sus Cum omnibus hominibus pa-
:

summarenequiveritis,quid vobisagendumsit?Ouid ccm habentcs {Uom. xii) ubi omnibus sonat.nemo a :

aliud utique,nisi ut bonum,quod cocpistis^quocun- mutua pace prorsus Quomodo vero ipsa
excipitur.
quc vos perreicisse contigerit, perficiatis ? nam non sil pax cum hujusmodi firmanda, vel custodienda,
est Christianis unus loeus Jud«is
orationis, sicut nisi gentis, cum qua pax ineunda est, mores et
orat Hierosolymis ; et velui Samaritanis in monte vorba prar.noscantur facile diffinire non possumus.
Garizim, sed in omnibus locis, qucmadmodura et Vcrumtamcn quia est laudabilispax,est etperni-
1009 EPISTOL* ET DEGRETA. 1010
ciosa, providcndum est, ut in omni paclo Christus A fiuam ppccatur, profeclo ct juclicatur. &'HH)(,s'cnim,
pra-ijonalurjita ut lege ipsius.et pra;cipuc fido iiltcsa ut sccundum Apostolum dicamus, fjuiajuslo lcx non
persistente,foedus,quod invicem pangitur.permaneat est posita, sed injiistis, el non subditis, et impiis, et

incorruptum quam autem pacem sectari debeatis,

: peccatoribus, sceleratis, putricidis, et matricidis, ho-
Dominus manifestat, cum dicit Piicem menm do : micidis, fornicariis, masculorum concubitoribus, pla-
vobis (Joan. xiv), cum eo igitur qui pacem Christi giariis, mendacibus, perjiiris, et si quid aliud sanse
non habet, nec nos communionis habere pacem de- doclrinw adversatur, (jux secundum Evanfjelium
est
bemus; sed nec cum iilo qui pacem idcirco postu- glorix bcati Dei (/ Tim. i) non autem vobis licet
:

lat, ut liberius noeiva committat. clericos judicare.cum vos magis ab ipsis convcniat
LXXXI. Percontati estis, si cum generatione, judicari.
quK Christiana est, foedus interposito ex. utraque LXXXIV. Requirendum a nobis ducitis quid de
parte jurejurando feceritis, et post haec pactum illi eo judicandum sit, qui quemlibet falso criminatus
dirumpere,et supcr vos insurgere vokierint; utrum fuerit, et postmodum accusator fallax apparuerit.

et vos adire contra eos audeatis, an aliud quid Dc hoc quamvis venerand» leges abunde quod ju-
agere debeatis.Vbrum omnis est neccssitas tole- stum est innuant; nos tamcn potius cum Apostolo
randa, magis quam a nobis quajlibet iniquitas per- tj vos ad miscricordic-e viscera quam se Deus super sa-
petranda : proinde foadus quod pangitis, nulla est crificium velle testatur, semperconvenit exhortari;
occasione violandum, nisi forte in confirmandi foo- siquidem ipse cum gentes, quarum magister erat,
dcris ipsius articulo interpoaitum est, quatenus sic docoret, non ad austeritatem legis, sed potius eas
una pars id foret obscrvatura, si pars hoc altera ad misoricordiffi viscera provocabat dicons : In-
nulla tergiversatione violasset; siquidem a Chri- duite vos ergo sicut elecli Dei sancti et dilecli viscera
stiano genus omne mcndacii summopere declinan- miscricordix bcnignilatem, humilitatem, modestiam,
dum quod a Dco dicitur Perdes
est propter illud, : paticnliam, supportanlcs inviccm, et donantes vobis -

omnes qui loquuntur mendacium (Psal. v). Et ito- melipsis, si quis adversus aliqueni habct qiierelam,
rum : Os quod mentitur, occidit animam {Sap. i). Et sicut et Dominus donavit vobis, ita ct vos (Col.
Apostolus : Nolite, ait, mentiri invicem (Col. iii). 111).

Jam vero si illi postposito juramento, diruptoque LXXXV. Ergo similiter et circa eum, de quo sci-
fcedere contra vos insurrexerint, quid vos oporteat scitamini, qui mortiferum quid homini dederit ad
agere,episcopusvesteravobisinquisitusrespondeat, bibendum, vos ad misericordiam exhortamur,sicut
qui juxta positus et circumstantiam rerum.et tem- et Dominus jubet, dicens : Dvnittita et dimittetur
porum qualitatem, et mores personarum, et justi- vobis (Luc. vi).
tiam partium clare cognoscens, quod congruentius ^ LXXXVI. Si fur vel latro deprehensus fuerit, et
et salubrius esse perspexerit, tunc facilius poterit negaverit quod impingitur; asseritis apud vos,
ei

indicare, et quid agi conveniat cuncta praenoscens quod judex caput ejus verberibus tundat, et aliis
vobis pleniter intimare. Verum nos interim rebus stimulis ferreis, donec veritatem depromat, ipsius
incognitis satius admoncmus, ut semper rogetis ea latera pungat; quam rem nec divina lex, nec hu-
quffi pacis sunt. mana prorsus admittit,cum non invita,sed sponta-
LXXXlI. Gum paganis autem quod sit Christiano nea debeat esse confessio,nec sit violenter elicienda,
pactum faciendum, Apostolus indicat, qui nullam sed voluntarie proferenda denique,si contigeritvos
:

communionem luci ad tenebras, Christi ad Beliul etiam illis pcenis illafis, nihil de his, quaj passo in
cum infideli dat intelligi debere
(/ Ct)r. vi), fideli crimen objiciuntur, penitus invenire, nonne saltern
prorsus existere. Verum si eo fidelis animo pactum tunc erubescilis,et quam impie judieetis agnoscitis?
cum infideli constituit, ut eum ad cultum veri Dei Similiterautom si homo criminatus taliapassus sus-
possit attrahere,non est prohibendum quandoqui- non valens, direxit se perpetrasse quod non
: tinere
dem Apostolus etiam matrimonium, quod ex fideli quem, rogo, tanta; impietatis ma- perpetravit; ad
constat et infideli,non inhibet permanenduni(,/Cof.gnitudo revoIvitur,nisi ad eum qui hunc talia cogit
vii);et Moyses cognatum suuniadDei verinolitiam Q mendaciter ronnteri? quamvis non conflteri nosca-
trahere volens, ejus societatem non aspernalur,scd tur, sed loqui, qui hoc ore profert.quod corde non
comitatui suo ducem fore summopere deprecatur. lenet. Relinquitc itaque talia, et qua3 hactenus in-
Inveniuntur autem nonnulli sanctorum et fideliuin meduUitus exsecramini,quem
sipientes e.xercuistis,
cum alienigenis et infldelibus paota et amioitiai fui- enini fructum habuistis tunc in illis,in quibus nunc
dera contraxisse diversa : sed eos non tanquam in- crubescitis?Porro cum liberhomo crimine fueritap-
fldelitatem eorum, et superstitionera approbantes petitus, nisi jam pridem rcpertus est alicujus scele-
coluisse, sed tanquam in angarias diversis
usibus ris reus,aut tribus testibus conviclus pcenae succum-
implicasse et pnecipue in terrenis eos quEstibus bit,aut si convinci non potuerit, ad Evangelium sa-

et servilibus occupasse. crurn.quod sibiobjicitur,minimecornmisissejurans

LXXXIII. Si liceat vobis de criminalibus peccatis absolvitur et dcinceps huic negotio flnis imponitur,
;

aliquem judicare consulitis; sod si nemo voluisset queuuidinoduni crebro diclus Apostolus doctor
peccare, nemo debuisset aliquem judicare; at post- genlium attostatur : Omnis, inquiens, conlroversix
 ::

1011 NICOLAI PAPiE I. 1012

eorum fin / roufirmationem esl juramcntnm A nent.id est,qui illis prajsunt ecclesiis.quas apostoli
{Hrbr. vi). instiluisse probantur,Romanamvidelicet,et .\lexan-
LXXXVII.. Utrum si mulierem viduam nolentem drinam, et Antiochenam. Romanam, quam sancto-
vitammonasticamsuscipere,quiamonachamfecerit, rum principes apostolorum Petrus ac Paulus et prae-
peccatumcommittat,inquiritis:sed inhocsciendum dicatione sua institucrunt, et pro Christi amore
est,quoniam ali;e sunt virtutes,sine quibus ad vitam fuso proprio sanguine sacraverunt. Alexandrinara,
ingredi non possumus, aliae vero sunt,quae nonnisi quam evangelista Marcus discipulus et de baptis-
ab sponsore requiruntur; sine humilitate quippe, mate Petri filius a Petro missus instituitetDomino
castitate et eleemosynis, et orationibus, nullus ad Christo cruoredicavit.Antiochenam,in quaconventu
vitam ingredi valet, etista sunt cum his similibus, raagno sanctorum facto, primura fideles dicti sunt
quae requiruntur ab homine. Monachicum autem Christiani, etquam beatus Petrus priusquam Ro-
habitum induere ac vitam remotam ducere,nonnisi mani veniret, per annos aliquot gubernavit. Cons-
a spondente divinitus c.xiguntur. Unde quisquis vim tantinopolitanus autem et Jerosolymitanus antisti-
intulerit alicui, ut mo.iasticum habitum, et vitam tes, licet dicantur patriarcha?, non tantae tamen au-
remotiorem,quam non optavit, nec elegit,assumat; ctoritatis, quantae superiores existunt. Nam Cons-
hic tanquam violentus peccatum evadere non valet n tantinopolitanam ecclesiam nec apostolorum quis-
et quoniam quod agitur ex accipientis voto non quara instituit, nec Nicaena synodus, quae cunctis
venit, nec accipiens religiosum habitum inde mer- synodis celcbrior et venerabiliorest.ejus raentionem
cedem habot, nec inferens crudelitatis sua; judicio aliquam fecit sed solum, quia Constantinopolis :

carebit. nova Roma dicta est, favore principum potius quam

LXXXVIII. Pro parentibus vestris,de quibus con- rationo,patriarcha ejus pontilex appellatus est.Hie-
sulitis, qui infldeles morlui sunt.propter peccatum rosolymitanus autem prKSul,Iieet ct ipse patriarcha
incredulitatis orare non Iicet,secundura illud Joan- dicatur, et secundura antiquam consuetudinem ac
nia apostoli diccntis Est peccalum ad morlcm, non
: Nieajnam synodum honorandus sit, salva tamen
dicj M/ orelur pro eo (/ Mi«. v),peceatum quippe ad melropoli propria dignitate : sed etineadem sancta
mortem eodem peccato morientibus.
est in et magna synodo nequaquam Jerosolymitanus,sed
LX.XXIX. Fruges novas et rerum offerre primitias JEWsi episcopusdicilur.Namvera Jerusalem tantum
ctiam vetoribus moris erat, quod pene in ipso initio in coclis est,quffi est mater nostra; illa vero Jerusa-
mundi Abel et Gain cgisse leginius. lem terrestris, secundum quod Dominus prsdixit,
XC. Animalia sive volatilia, si sine ferro mTclen- adeo funditus ab .Elio .\driano imperatore Romano
tur, et solo ictu hominis percussa moriantur, si destructa est, ut in ea nec lapis super lapidem sit
liceat comedi sciscitamini.De hoc sanctus Augusti- C derelictus,et ab eodem ,EIio Adrianoin alio est loco
nus contra Faustum Manichaeum plenitcr scripsit, constructa; ita ut locus Dominicae crucis extra por-
de cujus verbis nos raodicum quid nunc proptcr tara,nunc intra cernatur,et a prrcdicto .EHo Adriano
prolixitatem tangimus Ubi,inquit,ecclesia gentium
:
urbs illa /Elia vocitetur.
talis effecta est, ut in ea nuUus Israclita carnalis .XCIII. Porro quis patriarcharum secundus sit a
appareat quis jam hoc Christianus observat, ut
:
Romano consulitis; sed juxta quod sanctaRoraana
turdos, vel minutiores aviculas, non attingat, nisi tenet Ecclesia, et Nicffiui canones innuunt,etsancti
quarum sanguis effusus est.aut leporem non edat, praisules Romanorura defendunt,et ipsa ratio docet,
siraanu a ccrvice percussus nullo cruento vulnere Alexandrinus patriarcharum a Romano papa secun-
occisus est; et qui forte pauci adhuc tangere ista dus est.
formidant, a cacteris irridentur, ita oranium animos .XCIV. GrKcos dicere perhibetis, quod in illorum
in hac retinuit illa sententia Veritatis Non quod
: patria chrisma oriatur, et ab lllis per totum mun-

inlrat in os vestrum vos coinquinat, sed qtwd exit dura tribuatur et ideo nosse desideratis,si verura
:

(Mutth. XV.) »it sed jam credimus quod vestra solerlia quam
:

XCI. Neque quod Christianus persequitur, ct a verum non sit animadvertit.

pagano peroutitur et occiditur animal, neque quod q XCV. Quid de his agendum decerniraus, qui pro
paganus persequitur, Christianus occidit, a Chri- quibuscunque culpis ad ecclesiam fugiunt.requiri-
stiano comedendura cst ; m
videlicet fldelis cum tis sed quamvis ea sacri canones,qua! legesmun-
:

infldeli saltem in modico communicasse vidcatur danae sanciunt, custodienda flagitent, etleges circa
qux enim pars fidcli cuni infideli? [11 Cor.vi) et rur- quosdam imraisericordes appareant nos tamen :

sus propter conscientiam non fidelis utique, sed qui non spiritum hujus raundi suscepiraus,si quis-
infidelis glorianlis scilicet se.quod sibi aChristiano piam ad ecclesiam fugerit, non illum nisi sua vo-
fuerit communicatum, ac per hoc aulumantis, eo luerit sponte, ab ea dicimus educendura. Dcnique
quod non fuerit a fideli spretus,quod vanitaserro- se quondam latrones diversorum crirainum rci ad
ris sui a Christiano exstiterit approbata. asylum templum Romuli higientes indemnitatem
XCII. Dosideratis nossequot sint vcraciterpatriar- consequebantur, quanto potius hi qui ad teniplum
chffl. Veraciter illi habendi sunt patriarchae, qui Christi confugium facium,deIictorum remissionem
sedos apostolicas per successioncs pontilicam obli- suoruni adipisci debent,etjam sibi a suspecto jura-
 1013 EPISTOL^ ET DECRETA. lOU
monto prrpstito omnl pristinM securitati rostiliii. A inorans nit : Qui solcm suum oriri facit supcr honos
XCV[. Quidquid mulier tua oontra to cogitaverit, et mulos,el pluit super justos et injuslos {Matlli. v) ;

aut fecerit, vel si te accusaverit, non est, excepta et Apostolus : Dum,mquit,tempushabemus,operemur

causa fornicationis, rejicienda (Matth. v), vel odio bonum ad omnes, maxime autem ad domesticos fidei
prorsus haljenda ;
quae est, Apostolo prceoipientc, (Gal. vi), id est Ghristianos. Verumtamen est in
sicut a Cliristo Ecclesia,diligenda(£/)/iM.v); quanto eleemosynafadienda quidamordo discretionisobser-
autem hacroticorum oro Ghristus et accusatur,et in vandus, quem nos ploniler exponere studio nunc
gentibus blasphematur, scd hos interim perversa brevitatis omittimus. Sed quidnam hoc nomen
praedicantes tolerat, et respiscentes a raiserioordiaj signet, primitus indicemus : eleemosyna quippe
gremio non repellit. GrfficcLatine misericordia dicitur,ct certe scriptum
XCVII. Similiter et de servo, qui dominum suum est Miserere
: animx tux placens Deo (Eccli.xx-x.). Ergo
apud principe»accusat,custodiendum est,cui secun. primum sibi debet homo prae ca^teris eleemosynam
dum ,\postolum a domino suo eliam mina: sunt facere : siquidem omnem regulam beneagendi a se
remittend» (Ephes. vi). Sed quid de servo dicimus, debct homo incipere,placons scilicet Deo permun-
quado Dominusgeneraliter omnibus et deomnibus, ditiam mentis et oorporis, ac por hoo sibi tribuons
prajcipit : Dimilte, inquiens, et dimittctur vobis? r. illum panom vivum, qui de ccelo descendit. Deinde
(Luc. vi) ct Apostolus : Videte ne quis malum pro vero eleemosynacxhibendacstpropinquis ogestatem
modo alicui reddat {II Thess. v). Ubi enim alicui patientibus, siout scriptum est : Carnem tuam ne
interposuit,etiam servum comprehendit.Jam si non despe.veris (Isa. lviii) : nam et ipsa natura docet
omnes comprehendisse dicis, audi quod scquitur : nos dc hoc : et quod ipse propinquo meo non exhi-
bouum cst seclamini invicem in omnes.
scd semper quod buero, quando extranous exhibebit; dcinde autem
XCVIII. Si sit sepeliendus qui seipsum occidit, his maxinic misoricordia prKstanda cst,qui petcre
vel si sit pro oo sacrificium ofTorondum, requirilis. confunduntur. Sano notandum cst; quia suntnon-
Sepeliendus est quidem,ne viventium odoratui mo- nulli quibusnil conferri debet,sicut scriptum cst :

lestiam ingerat: non tamen est, ut aliis pavorincu- Da bono, et ne receperis peccatorum {Eccli. xii) et ;

tiatur, solito cum obsequiis more ad sepulcra rursum Ne dederis impio {ibid.) ; ct iterum
: :

forendus : sed et si qui sunt quiejus sepulturaestu- Panem tuum et vinum super sepulturam justi consti-
dio humanitatis obsequuntur, sibi, non illi qui sui tue, et noli e.t eo menducare et bibere cum peccatori-

homicida, praestare videntur. Sacrificium

exstititi hus {Tob. iv). Panem enim et vinum suum pecoato-
vero pro eo non est offerendum, qui non solum ad ribus praebet,qui iniquissubsidia,proeoquod iniqui
mortem usque peccavit.scd et mortis sibimet inte- sunl, impendit qui vero indigcnti etiam peccatori :

ritum propinavit. Quis enim magis pcccatum ad L panem suum,non quia peooator,sod quiahomo est,
mortcm facit, pro quo Joannes apostolus dicit non tribuit ;nimirum nonpeccatorumsod justum nutrit,
orandum {I Joan.v), quam is qui Judam imitatus qui in illonon culpam,sed naturam diligit: unde et
sui ipsius homicida fuisse magistro diabolo com- nonnulli hujus mundi divites,cum fame crucientur
probatur. Ghristipauperes,efrusislargitatibusnutriunthistrio-
XGIX.Si est Christianus intra ccclosiam sepolien- nes.
dus inquiritis.Hancsanctus papaGregorius quaestio- GII. Non osse inferendam pagano violentiam ut
nem absolvit, dicens (lib. iv Dialog., o. 50) : Gum Christianus fiat, supra doouimus.
gravia peccata non deprimunt,hoc prodest mortuis, CIII. De libris profanis, quos a Saracenis vos
si in ecolesiis sepelianlur; quod eorumproximi.quo- abstulisse, ao apud vos habere perhibetis, quid
tiesadcademsaoralocaconveniunt,suorum,quorum faoiendum sit, inquiritis : qui nimirum non sunt
sepulcra aspiciunt, recordantur, ct pro eis Domino reservandi; Corrumpsunt enim, sicut scriptum cst,
preces fundunt.Namquospeccatagraviadeprimunt, mores bonos colloquia mala (l Cor. xv) ; sed ut pote
non ad absolutionem potius,quaraad majoremdam- noxii et blasphemi igni tradcndi.
nationis cumulum eorum corpora in ecclesiis po- CIV. (Dist. 4, a, A. quodam.) A quodam Juda;o,
nuntur. D nescitis utrum Christiano, an pagano, multos in
C. Qui defunctus fuorit, utrum repor-
in prffilio patria vestra baptizatos asscritis, et quid de hissit
tandus ad propria sit,si parentcs ejus aut sooii ejus agondum si in nomine sanctEe
consulilis.Hiprofecto
voluerint,ex prfficedente capitulo potestis colligere. tantum in nomine Ghristi, sicut in
Trinitatis, vel
Siquidem ;doiroo,si voluerint propinqui,ad proprio Actibus apostolorum legimus(.'lrt.ii<;<xix),baptizati
reportandus est mortuus, ut ejus tumulum intuon- sunt(unum quippe idemque est, ut sanctus exponit
tes proximi recordentur ipsius, et pro eo Domino Am.brosius (Ub. i dc Spir. sanct. c. 3), const^t
preces fundant.Nam et sanctum Joseph tale quid eos non esse denuo baptizandos sed : primum utrum
de ossibus suis obiturum mandasse sacra prodit Christianus, an paganus ipse Judfeus exstiterit, vel
historia {Exod. xiii). si postmodum faetus fuerit Chrislianus,investigan-
Quibus eleemosyna eroganda, investigatis
CI. : dum est,quamvis non praetereundum esse credamus,
quod Dominus in Evangelio manifesto demonstrat quid beatus do baptismo dicat Augustinus : Jam
dicens : Omni pctcnti te rfa,- et itoruin Pal,i'cm nie- satis, in([uit, ostcndimus ad baptismum,qui verbis
1015 NICOLAI PAP^ I. 1016

evan.f^r.licisconseoraturjnonpertinerecujiisquamvel A •'"'''''"'«i^-5 '" ''o'-"'» sint (II Cor. xii). Verumtamcn

danlis vel aecipienlis errorem,3ivc do Patre.sive de quantum ad lldcm rectam pertinet non curamus qui
Filio, sive de Spiritu sancto aliter sentiat, quam pradicent, sed quem praedicent; ipse quippe scri-
doctrina coclestis insinuat; et iterum : Sunt etiam psit : Quidam, mqxaens, quidem et propter invidiam
quidam ex eo numero, qui adhuc nequiter vivant, et conlenlionem,quidam autem et propter bonam vo-
aut efiam in hasresibus, vel in gentilium supersti- luntutcm Christum prsedicant, quidcim e.c charilale,

tionibus jaoeant,et tamen ctiam illic novit Dominus scientcs quoniam in defensionem Evangelii positus
qui sunt ejus. Namque in illa ineffabili praescientia sum. Quidam autem ex contentione Chrislum annun-
multi qui foris videntur intus sunt. Et alio loco : tiant noii sinccre,existimantes pressuram se suscitare
Et jam corde tardiores, quantum existimo, intelli- vinculis meis. Quid euim mihi est'1 dum omni modo
gunt baptismum Christi nuUa perversitate hominis sive per occasionem, sive per veritatem Christus an-
sive dantis sive accipientis posse violari; etrursus: nuntietur, et in hoc gaudeo et gaudebo (Philipp.
i).

Potest tamen, ait, tradere separatus, sicut potest Sed et qui haeo dixit,audite quid alibi dicat profana :

habere separatus,sed quam perniciose tradere; ilie autem et inaniloquia devita; multa enim proficiunt ad
autcm oui tradit, potost salubriter accipere, si ipse impietalem, ct serino eorum ut cancer serpit {II Tini.
non separatus aocipiat. „ ii).Verumlamen in his omnibus aderit misericordia
CV. Consulentitus et instrui poscentibus vobis, Dei missis nostris et futuro episcopo vestro,qui vos
quid dc eo faciendum sit,qui super praecepta aposto- instruant, et quid agere doboatis abundanter eru-
lica se efferens prsdicare tentaverit, unus ex eis, diant:sed et illi sive nunc.sive post hsc semper in

id est, Paulus respondet, et instruit dieens : Sed rebus dubiis et negotiis majoribus sedem totius Eo-
licel nos, aut angelus de ccelo evangeliz-etvobis prxter clesiaj more consulent apostolicam, et ab illa in-

quod evangeliznvimus vohis, anathema sit (Gal. i). structi in quibus oportet,instituent,et quae Dei sunt
Vcrumtamen cum hoc passimneca vo-
fit,non est sedula pradicatione dooebunt.
bis qui laioi estis, temere judicandum m m«//!i ; ll;rc quidem suggestionibus sive quaestionibus ve-
omnes [Jac. m).
etiim ojfciulimus stris, proul Dominus dedit,respondimus,non quan-
GVI Poslremo dcprecamini nossuppliciter, ut vo- tum putuimus,sed quantum suflicere posse preevidi-
bis quemadmodum Cc-etcris gentibus veram et pcr- episcopum, Deo concedente, permus. Cum autem
fectam Christianitatem nonhabentem maculam aut praesulatus nostri ministcrium habueritis, ille vos
rugam largiamur, asserentes quod in patriam ve- docebit omnia quae ad oflicium suum pertinent.et si
stram mulli ex diversis locis Christiani advenerint, quae sunt quas non capiet,ab apostolica; sedis aucto-
qui prout voluntas eorum exslit,multa et varia lo ritalo suscipict. Deus autem qui in vobissalulem
quuntur, id cst Crwci, Armeni, et exoaeteris locis C maximam operatusest, hanc perficiat.consolidet et
:

quaproptcr juberi poscitis utrum omnibus his se-
cundum varios sensuseorum obcdire,an quid faccre
debeatis.Verum nos in his non sumus sufflcientcs.
sed sufficientia nostra ex Deo est; et beatus Petrus,
qui in sede sua vivit et pnesidet, dat quterentibus
fidei veritatem. Nam et sancta
semper sine macula fuitet sine ruga,nimirum quia
hanc instituit, cujus fidei confesssio divinitus
ille
exstitit approbata ; adquamvidelicotChristianitatis
consumniate nullus intel-
fldem.Iicet e.jus niysleria
ligero valeat, vobis insinuandam, inspirante Deo,
ccoe scripta nostra,et missos ac diversos oodicesin
patriam vestram destinavimus et quousque radices
roboris consequamini, vos rigare nuUo modo desi-
usr]uc in linein slaliiliat et oorroborot. Amen.
XCVIII.
An .MICH.\Er,EM IMPERATOHEM.
(.\nno 866.)
Ilortalur iiiipcralorcm iid lcgatos hegnigne audiendos,
Romana Ecclesia repclil qu.v in suporiorihus epistolis de lynalio,
Pliolio, lihadoaldo et Zacharia dicla sunl, docct
epislolam a se missam corniptam fuisse, resli-
tuitque loca depravala, demonslrat Pholii proimi-
tionem vel ea de rausa rejiciendam,quia a Gregorio
Syracusano damnnto fucrat consecralus, et impcra-
torem, qui eum dcfendebat, arguil. Pelit ul episto-
lam contumeliarum plcnam, quam ipse imperator
miseriit. julicat comburi : sin minus,aiclalorc-s ejus,
;
drspositorcs, atquc pnrceplores minatur sc crcom-
municaturum, ct ut epislola ad illius dcdccus in

stemus; et quousquo ad solidum perfectioniscibum n episcoporum concilio corain omnihus comhuratur,

pnecepturum ; tandem ostendil pluriinum condu-
perveniatis,vo3 saltem lacte potare nunquam peni-
Homam
cerc cauSiV lynatii cl Photiii ut ulcrque ve-
tus omittemus (/ Cor. iii), nam gaudium meum,et niat.
oorona mea vos estis in Domino {Philip.iy). De his lApud Mansi, ibid.]
autem quos in patriam vestram diversis locis ad- NicoLAUs episcopus, servus servorum Dei,piissi-
venisse perhibetis varia eldiversa docentes, multa mo et gloriosissimo dilecto filio Michaeli magno
vobis jam scripsiiiius,et nunc scribere aliqua^docto- imperatori.
ris gentium sulfragantibus sanctis eloquiis.prooura- Quanto majora sunt beneficia Dei, qua! gratuita
mus, qui intcr Corinthios tales esse formidans,aie- misericordia sua vestrte collata sunt pietati, tanto
bat Timco enimne forte cum venero,7wn quales volo
: procul dubio virtutum vestrarum debent insignia
inveniam vos, etego inveniar a vobis quateinnon vul- fecundiusabun<lare:etquantodonoipsiusiniperium
tis, ne forte contentiones, xmulalioncs, animositales, vestrum gloriosius esse dignoscilur exaltatum, et
dis.^ensiiwcs, delractioncs, susurrationes, inflationes. supor omnia regnorum oulmina sublimatum,tanto
1017 EPISTOL^ ET DECRETA. 1018
infirmitate propria considerata oporlot potonti A. quantoqiiccumin opporfunitatibusclamatis,otoxau-
biiI)

manu ejus solo tenus humiliari, el prona raente, diri raedullitus exoptatis. Siquidem virginos ill;e
quod omnia ex quidquid boni habet, quidquid
illo fatuffi, qua; foris positae incassum,Dom2ne,l)owine.
dubio possideat, submisse, sedu-
sibi arridet, sine aperi nnhis {Matth. xxv), clamarunt, idcircoaper-
leque pensare,scriptum quippeest .Quantn magnits tam januara non invenerunt :quoniam aurium sua-
es,liumitia le in omnibus {Eccii m)\ ci rursus : rum januam salutiferis vocibus non aperuerunt.
Rcclnrem lc pnsueriint,noli ej;tnlli,sed eslo inillis Sicut enim misericordiam facientes,raisericordiara
quasinnus e.c illis{EccU. xxxii) ;et ad Saul dicitur: consequentur, quod de unaquaque virtute sentien-
Nonne cumpannilusesses in oculistuis,capul lccon- dura est :ita voces, qure pro causa Dei proferuntur,
stitui in Iribulus Israel ? (/ /ffgr.iv.}Nihil qiiippea qui audierit,voces quoque suas constituet exaudibi-
sublimibus personisofferturDeo gratiushumilitate. les, sicut e contra qui non audierit, non audietur,
Nihil autem hnmilitati principum magis congruit, quemadmodum scriptum est .Quinblurat aures suos
quam libenter audire queritantiam voces,pr;edican- ne aitdiut legein,oralis ejus erit e.rsecTaljilis(Prov.
tium exhortationes, et imminentes, seu futuras a XXVIII). Porro, cum qui-edam raulier typum Ecclesis
speculatoribus Domini prt-enuntiatascavere calami- gostans, Domino Beatus vcnter,qui te porlavit, et
:

tates. Den;que,cum non omncs prophetise spiritum p ubera, qun^ su.visti (Luc, xi), clamaret, confestim
accepimus,undesoire possumus.qua; circasubjectos audivit,quod magis heatisint, qui audiunl verbum
nostros, vel circa eos qui ejusdem fidei sunl no- Dei et custodiunt (^6/rf.).ltaque audite,serenissime
biscum, aguntur, si prssentium verba, vel absen- imperator, voces legatorum nostrorum, vel voces
tium scripta ab auditunostro velvisuprorsus exclu- litterarum nostrarura audite patienter, auditetran-
dimus? Epislolse namque stylus tanquam quidam quille;quas confidimusin Domino.non invenietis a
adventantium, seu gestorum negotiorum ostiarius divinis prt-cceptis in aliquo dissentire.vel apaternis
est.Quid ergo nosse poterit omnium curam habens difiinitionibus studio discrepare. Nara si antequara
subditorum.etprecipuereligionisprovidentiavestra, has audiatis, repellitis,et a vocibus [forte melius,a.
si adempto janitoris officio intus nuntiari non per- vobis, Hard.] antequam de his,quK fortassisin eis
mittitur,quod adiversissuggerere clementia? vestra; in dubiura veniunt, interrogaveritis,excluditis con-
auribus foris deposcitur. Debetis ergo cunctorum tra divinum pr»ceptura de incognitis judicare, et
:

suggestiones absque ulla prorsus retractatione pio non probata damnare, procul dubio dignoscemini.
semper auditu percipere,referentiumque voccs ho- ItaquesapientissimuraSa!omonem,qui filium quem
nestatis, imo reperiendae justitiaB,ac aequitatis avidt instruit ad auditionem suam potissimum invitatse-
absque qualibet dispectione dignanter admittere; quentes,ht-ec vobis scripto tanquam charissimo fllio
sicque derniim magistra ratione, qnte semperpri- C pramiisisse sufficiat {Prov. iv).
vat;e voluntati non postponi, sed anteponi debetur, GMterum et si non vobis, saltem nobis consulen-
a falsis vera, et a noxiis salubria sequestrare, et tes, quaj miltenda oper» preliura duximus,scribere
falsa quidem, seu noxia summo libramine reperta, ncn omittimus.et causas Ecclesia; ipsius,vel nostras,
raerito repellere ;qu» autem vera.siveproficua esse etsi non auribus tuis,certe tanquam coram praesen-
probantur, jure consequenteradraittere :nam ama- tia Dei fidenterexponimus.Igitur quae penes Eccle-
torisjustiti;eindiciumest quoslibet,etquomodolibet siam Constantinopolitanara diebus tuis.o excellen-
hanc velle penitus invenire.Justitia nempe pretiosa tissime imperator, acta sunt, hactenus quasruntur,
margarita ost, quae non solum in thesauris regiis, sapientia quidem tua liquido novit. Sed qualiter
verum etiam in sterquiliniia est quErenda. Quanto zelo zelati prodomo Dei sollicitudinem scilicet om-
potius a sede Petri,cui Deus Pater pretiosissimum nium ecclosiarum sccundum Apostolum(// Cor.xi),
margaritum, Filium suum,revelavit, cst sine
id est morc prajdecessorum meorum circumferentes, nos
omni cunctalione speranda et exspectanda;necnon de his egerimus, vel disposuerimus,non tam brevi
et oblata totis praecordiorum ulnis ardentissime quam veraci stylo pietati tuc-e significaraus : et ne
suscipienda. Nolite igitur, fili charissime, scripta aliter sinceraj menti tuaj suaderi tentetur,vel aliter
nostra, vel missos a visitatione vestra socludore : n quod egimus, tibi subripiatur intelligi,pr»sentibus
nolite a beati Petri legatione tranquillissimasaures tesyllabisedocemus :quodprudentiara tuamdudum
vestras avertere. Infidelium est enim,imo de salute jam non laterot, si vel hostes Christi, qui vore est
sua desperantium,aure3 a voce praedicantium clau- veritas : non in mendacium veritatem converterent,
dere, sicut aspidis surdx et obtwantis aures suas, vel nosaffectu voluissepaterno,tanquamcharissimo
quce non exaudiunt vocem incanlanl ium (P.s-a/.xxv), filio hanc studuissent assererc:vel si
tibi reserare,

id est praedicantium. quodilectionisardore circasaluteratuamflagremus,

Caeterum vos,qui pii,Deo gratias,suadibiles estis, ialsitatis fuco noluissent contegere.Igitur postquara
tanto aures ad audiendos clamores pauperum,id est audivimus quod quidam qui invidia; facibus ac-
humilium.et pro Ecclesia Dei vociferantium aperire censi, et superbiae fastu arroganter elati, raore Ju-
debetis :tanloque ad audiondam legem dirigere ve- dajorum, contra pastorem et magistrura suum fra-
stram intentionem oportet,quanto ipsi penes Deura trem viiiolieet,et comministrum nostriim Ignatiura
baberi orationem vestram acceptam desideratis, ecclesi.e prajfatee sanotissiraum patriarcham insur-
1019 NICOLAI PAP^ I, 1020

rexissent:quidam vero inslnr viperarum ac parri- A ront indiciis ;

quemadmodum Jobbeatissimus edo-
cidarum parentem proprium,eumdem scilicetbca- cet :Guusam, inquit,i^ua;« nesciebain,ditigeulissiine
tissimum virum dentibus impetissent, et ab
ferinis investigabam [Job xxix). Photii vero consecratio-
ecclcsia ipsa, cui jure praesidebat tyrannidis suaj nem non solum mine interim admittendam esse
cornu penitusremovissent :acerrirais doloribus au- credimusferf;7. flom. credidimus',verum ciiara ipsis
gustiati,atque mmroribus vehementibus cruciati, legatis nostris,ne cum illo,nisi cum laico^/bWe.nisi
ca3pimus qualiter erga eum viscera benignitatis, ut cum laico, Hard.] usque ad notitiam nostram
utpoto circa fratrem ostenderemus,sedula medita- communicarent, frequenti ac eommoda jussione
tione tractare.Scriptumquippeest :()i{i videritfra- prsecepimus.Quoniam sicut magniloquus Leo papa
trem suumnecessitatem habere,et clauseril li.icera scribens ad sanctum Flavianum dicit antistitcm
sna ab eo,quomo(lo charitas Deimanct in eo ?[Joan. (e^jiV. iO):Nos qui sacerdotum Domini maturavoju-

ni.) Maxime ci;m scandalum et schisma in jam musesse judicia,nihilpossumusincognitis rebusou-

dictaurbe.ctin adjacentibus sibi civitatibus propter jusquam partis in prsjudicium diffinire.priusquaiii
qucmdam Photium ex foro, ac sKCuIari niilitia et universa qua; gesta sunt, veraciter audiamus.Tan-
habitu,atque a palatinissedibus eductum.ac subito tum eis de venerabilibusDomini nostri Jesu Christi,
tonsuratum, et in eadem ecclesiacontra sacros ca- p ejusqucgenitriois seinper Virginis Mariffi,ac sancto-
nonespromotum,nonmodicum audiremusobortum. rum ipsius imaginibus quidquid qusstio afferret,
Aliis videlicet Pholii promotionem defendentibus, juste, ac pie diffinire licentiam dantes.Quae cuncta
aliis autem hanc tan(|uam inconvicto, et superstite ita esse, ut dicimus, litterse nostra;, quae Augustae
Ignatio factam merito detestantibus.Sed dum quid mansuetudini tua3, necnon et Photio per eosdem
hinc a nobis fieri deberet, vel qualiter lant;e pesti- niissos nostros destinaveramus,si ita sunt apud vos,
lenti» medcri possemus, nobiseum inccssanter et qnemadmodura a nobis fuere transmissa2,patenter
anxie cogitaremus ;ecce repente legati sublimitatis potcrunt indicare. Verum de hoc in subditis late
tua; ad sedem apostolicam cum epistola regia per- dioturi,ad propositum rcdearaus. Pervenientesigi-
venerunt,acousationes quasdam adversusjam fatum tur iidem missi nostri Constantinopolim minisim-
eonsacerdotem nostrum Ignatium defcrentes, et ut perii tui,{sicut ipsi postea nonnunquam fatebantur)
a sede apostolica missos daremus,qui scandalailla horrendis terroribus impulsi, spretis
dcterriti, et
sedarcnt,etschismatadissiparent,magnoperepostu- monitis nostris.contemptis et epistolis sibi anobis
lantes. Quibus benigne receptis,et lcgationis injun- coram tota Ecclesia nostra datis, imo postposito
cta5sibi,seuscriplorum delatorumtenore pcrspecto, tiraore Dei (sicuti postea claruit) in contrarium
mcEstitiam quam prius rumorsolus in cordenostro verterunt omnia quas sibi fuerant imperata.
pepererat, casuum nvidenter ostensorum certior C Verum de his a nobis collecto bis sanctorum epi-
confestim relatio multiplicavit. scoporum occidentalium regionum concilio, juxta
Quapropter,qaia sicut imperii tui divinitus inspi- quod Dominus ait In quo judicio judicaverunt, ju-
:

rata sapientia nobis qui cunctarum ovium

Chrisli dicatum cst;el in qua mcnsura mensi sunt,remensuvi
cura constringimur, cum vices illiusper abundan- est cis (Matth. vii) contigit enim illis, quemadmo-
:

liam coelcstis graticG egorimus.cui specialiter a Deo dura Vitali quondam et Miseno cpiscopis, qui sicut
dicitur ^asce oies mers (Joan. xvii) ; et rursus
: : istiConstantinopoliramissi,eorum,pro quibus desti-
Et fu aliqnando concersus confirma fra/res tuos nati sunt, adversa; parti communicando, non exse-
[Luc. xxiii): non potuimus dissimulare,non potui- cutores, sed impugnatores inventi sunt: de quibus
mus negligere,quominus visitaremus oves dispersas beatusFelixapostolicae sedis antistes,et Alexandrini
et dissipatas : vel quominus conrirmaremifs in fide PetrijSeu Constantinopolitani Aeacii pra?sulum dam-
et bonis moribus fratres nostros et proximos. Et nator impcratori Zenoni scribens {epist. 10), inter
quiainter cffitera, qut-e de schismratejam fata; Con- CKlera Vitalem,ait, atque Misenum cur vel impulsi
stantinopolitana! Elcclesia!, hi qui missi fucrant, ad ista consenserint, honore simul ct communione
testabantur, maxime eamdem Ecclesiam ad lcono- apostolica censura privavit.
machisrecidivam contentionemexcitantibusassere- n Quoniam factum ost, sicut ipse Cyrillo abbati
bant vexari, Christumque per singula conventicula Acrinitensi [Acaemetensi] scribit, ut eorum prsBva-
blasphemari :idcirco duos episcopos.qui nobiscum ricationc deciperetur populus Christianus :qui rur-
erant, quique ad hoc tantum perriciendum opus sus de eis mentionem faciens,ad jam fatum princi-
idonei nobis esse videbantur, Rhadoaldum scilicet pem de eorum transgressione dicit : Plebi suasum
et Zachariam una cum apud nos est,
ecclesia, qu;e est Ghristiana; nos talibus prfebuisse consensum,
datis litteris, qua; [forte redunclat vox illa, qua;, quos mox ut regressi sunt,pra;varicatio impune non
Hard.) Constantinopolim, idcm nimirum piaculura habuit. Nam eos apud beatum Petrum apostolum
exsecrantes, e latcre nostro dircximiis, nihil eis sancta mcrum synodus residens dum convicti plura
penitus injungentes, nisi ut tantumraodo causam mentirentur, ordine et comraunione nudavit:ne eo-
Ignatii patriarcha!,qui ante dcecclesiapulsus,quam rura incorrepta perfidiasecuritatem pra?bcret inimi-
ab aliquo accusatus exstiterat,diligenter investiga- Jam vero si
cis. vos praedictis legatis nostris vim
rent, etscdi apostolicM, et voracibus plcnius refer- (quemadmodum ipsi fatebantur) intulistis, licet eos
 1021 EPISTOL^ ET DECRETA. 1022
exemplo menini-ntoriim oportupril anlislitum defcr- A (:yrillo,(|ui idcirco in prKfata synodo ante omncs
reri, imo ne vel iinpulsi ad talia laljcrciilur, Domini, sedit.quia et ipse locum jam memoruti papaj ibidom
Nolite limcre cos qui corpus occiihml (Matth. x), (sicutgestaejusdemsynodi testantur)obtinuit ipsa :

dicentis, debuerint pr^ceptis arceri, contra divi- epistola cum competenti honore Latine primitus.et
nam tamen reverentiam a te, o calholice princeps, postca inGr cam dictioncm sino ullo fuco falsitatis
'

probatur admissum, ut beati apostoli Petri directa jam translata sit coram synodo lecta : In tantum,iit
legatio, imo hEC in illo proferentis Ghristi.qui di- ex ejus propemodum spccialis judicii tenore sit per-
cit : Qui vos spernit, nie spernit (Luc. x) : tanquam fidus Nestorius Constantinopoleos antistes expulsus,
in captivitatem redacta teneretur (E.r cpist. 9 Fe- dumeademsynodus in sententiacontraeum prolata
licis II i). tali modo prosequitur Necessario, inquiens, coacti
:

Verum quia res et pcrsonas utrarumque partium tam ex canonibus,quam ex epistola sanctissimi Pa-
istius cum illo pene in cunctis conveniunt,
temporis trisnostrietcomministriCoelestiniepiscopiRomano-
memorabilis viri jam nominati Felicis sedis aposto- rum Ecclesi.-E.Iacrymantes sspius ad hanc moorore
licas prffisulis apud vos etiam clementissime verbis plenam contra eum venimus sententiam. Et ad eum-
alloqui procuravimus, qui ad superscriptum Au- dem papam postea scribens, praefatum Nostorium
gustum scribens inter alia (;7)i(/.) Cum, : inquit, ti perepistolamab ipso«anctissimo pra2sulescriptam,
u._u
apudj barbaras .: -._____•___:___
,.• T^_.,.._
etiam nationes, atque ipsius Deitatis rationabiliter asseverat fuisse damnatum. Epistola
ignaros, pro exsequendis negotiis vel humanis, jurc quoque sancti Lconis papa; adeo apud omnes orien-
gentiumsemper legationiscujuslibethabeatursacro- tales episcopos exstitit venerabilis, ut
hanc colum-
sancta libertas, notum est omnibus quanto magis : nam orthodoxis vocarent; et omnes in ea prffisules
ab imperatore Romano, et Chrisliano principe in Constantinopoleos Anatolio prscedente subscribe-
rebus prffisertim divinis oportuerit intcmcratam ser- rent : ila ut Chalcedonensis magna synodus nil diffi-
vari?Sed quia superiusde falsats epistolas per jam nisse, nil respuisse, nil suscepisse.nisi quod vel illa,
dictos tunc RhadoaIdum,et Zachariam episcopos ad velvicesapostolicffisedisibireservanlesdiffinierunt,
te directs scriptura memoriam focimus, restat ut projecerunt, vel admiserunt, penitus agnoscatur, et
partim loca, in quibus falsata est,quantum inspeolis (sicut in relatione sua, quam ad piiE recordationis
exemplaribus GrcEcis.qu» nobis per Leonem a se- snc-E Marcianum Augustum habuit, invenitur) prima
cretis misisti, nosse tribuitur, aperiamus. ruina Dioscori, qui epistolam sanci Leonis recitari
Asserentes primitus,quomodo non ordo legitimus, prohibuit, exstitit, dum sic aiunt : Nos igitur consi-
nec a sanctis Patribus usitatus, in leotione ipsius derantes et universa orbe factas tempestates, et
epistolas fuerit observatus quandoquidem eadem : causam inquirentes hujus rei auctorem comperimus
epistolanon solum de sacris imaginibus, verum C Dioscorum quondam Aleiandrinorum episcopum,
etiam de audiendo fratre ct coepiscopo nostro Igna- primum quidem, quia cpistolam a sanctissimo ar-
tio sententiam sedis apostolica; continebat. Et vos chiepiscopo senioris Romaj Leone directam ad sancloe
eam in causa quidem Ignatii consacerdotis nostri, memoria! Flavianum quondam Constantinopolitanas
qu8B prius ventilata cst, nescimus, cujus usi conci- urbis episcopum recitari prohibuit. Sed quid per
lio,siIentio contexistis,solum hanc postea, quando singularum concilia synodorum immoremur, cum
pro veneratione sanctarum imaginum synodus col- in omnibus illis semper ab apostolica sede scriptum
lecta est, demonstrantes quamvis in his, qus ibi-
: prolatum, ct ordine praeponatur.et auctoritate scri-
dem ex ea lecta sunt, nonnulla addita, multa mu- Quod si sublimitatis tuE
pturis cxteris antecellat?
tata, plura subtracta reperiantur, et per omnia talis non latuit sapientiam, oportcbat ut etiam ipsa die-
a vobis effecta sit, ut aut nihil aut parum aliquid bus suis talium sequeretur exemplorum vestigia.
nos per eam de crebro dioti comministri nostri Igna- Sed tandem aliquando ad ostendendum partim
tii disposuisse causa videamur sed vere non sic in
: sata in epistola nostra loca, opitulante Domino, si-
synodis prisco temporo (Jtillectis, non sic actum cut proemisimus, accedamus partim vero dicimus, :

fuisse nonnullorum gcsta conciliorum demonstrant. quoniam prolixitatem vitanles, eadem commemo-
In illis enim apostolica; sedis scripta non sub occul- n rare per singula recusamus, quandoquidem nec in
tationis modio tegebantur, sed ut omnibus.qui erant his, quae de venerandis imaginibus per eamdem
in domo Dei lucerent, in propatulo ponebantur, et locuti sumus epistolam, tenor styli nostri, vel in-
ut si qua turpitudo vel macula in fidei pulchritudine tentionis esstiterit observatus. Siquideni cum nos
a quolibet tentaretur induci, facile patesceret, ac si inter alia commemorassemus, quod multoties con-
specula in omnibus habebantur, et quasi quaedam ventus factus fuorit sanctorum Patrum, a quibus et
rectitudinis formula qua imprimi caeteri possent deliberatum,ac observatum exstiterit,qualiter abs-
poaita, colebantur. que Romana3 sedis,Romanique pontificis consensu
Quod ut manifestius pateat ex his huic epistohe nullius insurgontis deliberationis terminus darctur.
pauca duiimus inserenda.Primo etenim loco sancta Hoc videlicet demajoribus duntaxat Ecclesi» ne-
synodusapudEphesumcongregata.sanctcE memorio? gotiis nos innuentes,quod et veraces historice,et sy-
Coelestini papa3 prius epistolam legit, et ita demum nodalia gesta Sc-cpe diffinitum, sa;pe et factum fuisse
ad alia exsequcnda vacavit, ita ut jubcute sancto testantur : Vos erasistis ahsquc, et interposuistis
 .

1023 NICOLAl PAP^ I. 1031

cum, significaro scilicot atfcntanles : Deliberatum A talia vel impulsi dilapsi sunt; quanto potiu? isti

fuerat a sanctis Patribus, ut cum sedis aposlolica;, pari delionl ultionisuccumbere,qui parem quidem
et ecclesiee vestra5 consensu omnis rei finis debeat praevaricationem, sed non pares, imo nullas poenas
omnino proferri : cumhocsemper nulla ratione
fieri sicut illi quondam perpessi sunt. Post haec autem

valeat, nullo prorsus exemplo gestum patescat, quidquid de jam fati fratris et comministri nostri
praesertim cum hrec opnstolica sempersedes in sana Ignatii tyrannica repulsione,quidquid de inconsi-

doctrina perstitcrit. derata et invidiae plena in eum prolata sententia,

Vestra vero ecclesia (quantum ad prssulatum quidquid de violatis paternis diffinitionibus, quid-
pertinet) infirmantc capite saepe languerit ac per : quid de Photii scripseramus irregulari promotione,
hoc ista nequiverit ascire quovis modo consen- saltu quodam astutiaj transcendentes, etiam sancto-
sum, cujus pessimum exsecrabatur non immerito rum Patrum institula, qua; sancti Spiritus afflalu
sensum. Deinde cum nos exprobrantis afTectu per sunt edita, ne ad concilii pervenirent notitiam con-
eam causari vidf.amur,pro eo quod ccetus conveniens texistis,etveluti in quodamsilentiisudarioligata, in
Constantinopolim sine Romani consultu pontifieis terra dum divinitus altributa lalenta fuerint, abscon-
Ignatium proprio privasset honore, quod nusquam distis, Hcet continuatim deveniendo in conspectu
nimirumdeConstantinopolitanoprKsule nisifortas- ~. missorum nostrorum et perquirendoIgnatio.Quam-
sis ab hcXTeticis absque Romano papa factum fuisse obrem traditam sibi plebein.et constituta decesso-
Vos hoc commutastis dicentes,quod in nos
recolitur: rum meorum spreverit, quae nos post multa scripsi-

priusavobis fieri non debuisse non scripsissemus,
tanquam vel nos postea id fleri censuissemus aut
tanquani nos legatos nostros non ad audiendam so-
himmodo et nobis referendam Ignatii causam, sed
ad diffiniendam ConstanlinopoHm miserimus, cum
nonnullis in eadcm epistola interpositis inveniri
mus,dictis superioribus conglutinaveritis. Non ta-
: men quae nos confestim subintulimus, passi eslis ad
cognitionem Ecclesiae Constantinopolitanae, vel ad
synodi auditionem perferri.
Subintulimus quippe nos posl illa verba ita con-
linuo prosequentes Et in hoc agendum subtili
:

queat,quod depositionis ejusdem consacerdotis nos- examine a nostrae jussionis legatis depositionis ejus
tri censuram non terminari,sed tantum perquiri,et censura perquiratur: quatenus inquirentes invenire
nobis significari ad deffiniendam aucloritatem apo- queant,utrum canonicus tenor in eadem observatus
stolicam[/o?-/e,auotoritateapostolica,HARD.]lucecla- fuerit, vel non manifestum existat; ac deinde cum

rius decreverimus.Nam si nos pro deffinienda con- nostro praesulatui significatum fuerit, quid de eo
troversia fratris nostri Ignatii tunc legatis nostris agendum sit, apostolica sanctione diffiniamus, ut
quidquam pra3cepimus,vel eum damnationi subjici vestra ecclesia, quae tantii quotidie quatitur anxie-
decrevimus,ut quid ne sententiam diffinitivam sus- C tatibus, inviolabilis deinceps el inconcussa per-
cipere[/"or/e,susciperet, Hard.], licet non digne nec maneat sed vos haec, ut prstulimus, occultantes,
:

legitime decerlaverint, attamen quantumcunque et a piorum, qui fortassis illic habebantur, notitia
quomodocunque contradixisse, ac ne dcponeretur, subduiistis.
restitisse probantur. Siquidem (ut ceetera nunc com- Ad nihil plane aliud intendentes, nisi ul non te-

memorare differamus) in epistala vestraex ore ves- nebrarum opera manifestatione lucis arguerentar,

tro didicimus,quomodo illi non solum consensum et ut nos his quae illic irrationabiliter acta fuerant,

noluerunt ipsius pra?bere damnationi,verum etiam dum nostra scripta tacentur, consensum praBbuisse
qualiter, ne tantum piaculum a vobis in eum com- reputaremur. Probat hoc pra!cipue post multa utilia,
mitteretur, interdixerint quE profecto et ipsi mi-
: quae ibi non utiliter corrupta, vel defraudata sunt,
nime contradicerent, si ut depositioni ejus interos- novissimus ejusdem epistolae locus, in quo nosqui-
sent, nos sibi mandatum tribuissc recolerent, et vos dem legatos nostros comraendantes, amplitudinem
postea nisi illos praeter jussionem nostram fecisse tum deprecati fueramus de ipsis inter alia dicentes :

clare sciretis, cos ct vobis commondare, et super Etcum in conventu EcclSsicB sederint pro ecclesia
hujusmodi noxa transgressionis excusare nullo sticis diifinitionibus, nihil a vobis, vcl ab aliis ali-

modo studeretis. cujus contrarietatis impetum scnliant : vos vero

j)
Jam vero si dictis, quam ob rem illos deposuc- protinus subintulistis, quasi nos his continuatim
rinius, cum eos in damnatione swpe fati patriar- subjuniissemus perhibentes A nobis enim qua; :

chcE consentire noluisse tam manifeste sciamus, hujusmodi sunt dispositionis et statuta sunt et dif-

respondemus, quia nihil illis bonum profuit in- finita.

choasse,etin bonitate minime perdurasse,(3u(W(((m Hoc praecepto vcstra utinam placens Deo sagacitas
qui pcrseveraverit usque in finem, hic salvus crit{Mallh innuere volens iiuwcunque a legatis nostris statuta
x).Quid enim proderit alicui pro veritate primum fuerunt ot difflnita, nos statuisse, vel diffinisse per
quidem impetum dare, et post paululum aut sua- omnia dignoscamur; qui tamenscriptus versiculus,
gionibus, aut terroribus, aut alio quolibet vitio a ve- nec a nobis prodiit, nec eis (prster quod ad sacras
tramite declinare? Pori'o si Vitalis et Mise-
ritatis magines pertinet, et id quoque irreprehensibilitcr)
nuSjde quibus supra diximus, a beato Folice papa diffiniendum sive scripto, sive verbo tcrminare
honore pariter ol communione privati sunt, (|ui ad quidquam, vel deliberarc praEcepimus. Ita esse quK

I
1025 EPlSTOLiE ET DECRETA. 1026

diximus superius a nobis annolatis sententiis, te- A. immane sacrilegium gcslum est, nihilominus im-
stificantibus exemplaribus ejusdcra epistolasnnstrK mensa admiratione ducimur, et quiatanfum impe-

ubi nosdepravatarejacent alfatimedocentibus.Nam fraudem pcrferrejure

riura illud potuit, et tantara

si nos ideo missos nostros destinassemus, ut vice dolemus. Denique sacrilegium non immerito com'
nostra Ignatiiessent negotii judices,quemadmodum misisse dicendus est, qul scripta pietatis fidelium,
vos praBtenditis, qui latrocinale illud conciliura, in alque pii principis notioni vel subducit, vel a sui

quo Ignatins deponi putatus estjudicium nostrum veritatcsubraovonsvelaraento pr»stigiorumsuorum

scribentes asseritis. Ante totius litis motionem, at- obnubilat. Verumtamen nos quomodocun((ue falsi-

que ante oranis initium controversim sedemei pro- tati, vel depravationi eadem sit epistola subrnissa,

priam restitui procul dubio censuissemus, ut lcgi- grates innumeras agirnus Deo.cujus inspiratione et
time nimirum reciperet quod nulla lege dictante fidelia ejus exemplaria penes nos retinuimus, et

perdiderat, atque pcr ecclesiasticum canonem re- cujua permissu qui haec vel authenticam ipsam
sumeret quod illi potentia ssecularis ademerat : scripsere superesse noscuntur.
quatenus sic deinde propria sede, necnon et om- Nos autem Ignatii fratris et cocpiscopi nostri
nibus suis ante receptis, viribusque resumptis quocunque discrimine, priusquam a no-
privationi
restitutusjam et armatus, cum accusatoribus suis „ bis specialiter ad iterationem ejus perducatur ne^
. . , ,.,. .. n-i _,i._. tJ ..,i: ....:„ .,„„ i ( „ :„.,„ „i:
gotiuni, quia nec hactenus consensiraus aliquan-
certarainis campum, et litigii conflictura potest
arripere. Quod cura in mundanis negotiis lcgibus do, Deo nos confirraante, nullo modo consentie-
tuis fieri conseas, imperator multo magis ut in mus.
ccclesiasticis atque divinis observaretur pielas tua Verum non ita justificamus eum, ut nihil hunc
debuit pTcevidere. reprehensione dignum admisisse dicamus,pro quo
Sed hsc nos ex innuraeris studio veritatis defal- fortasse raerito poterat, legitiraa discussione facta,
satae memoratae crebrius epistolaj nostrae dilectio- quodlibet canonica? jaculum pali sententice cum :

nibus summatim tetigisse sufficiat. Ca;tero vero scripturainapostolicislitteris confiteamur.dicentes:

(quffi supersunt) per legatos nostros, quos ad di- in multis offendimus omncs (Jac. \n) ct rursus Si ; :

vinitus protectum imperium tuum ecce direximus, dixcrimus quia pecratum mm habcmus, nos ipsos
inspectis imrautilatis exemplaribus, quc-e illis tran- seducimus, et veritas in nobis non est (I Joan. i); sed
quillitati tu.ne deraonstranda tradidimus,facile potes ita volumus,et itadecernimusistiusmodi pontificem
agnoscere. Quamobrem et nos quoque dilectionem digna pro factis rocipere, ut sacerdotale decus pe-
tuam paterno salulantes affectu deprecamur,et per nitus non vilescat, nec tam facile pontificalis apex
Deum, in cujus manu corda sunt regura, enixius terra tenus incurvelur. Ita, inquam,volumus.et ita
obsecramus, ut earadem ipsam epistolam, quam C decernimushunc,iraoquenicunquepontificera justa^
gloriae tu;e per longe superiusmemoratos Rhadoal- subdi sententiffi,ut nonassecularibusquibuscunque
dura et Zachariam misimus,his prtesentibus missis judicetur, non tyrannice propellatur, non ante au-
nostris monstare,atque ad collationem cum exem- dientiam ecclcsia sua privetur, non ab iuferioribus,
plaribus, qua; eis dediraus, faciendam mora suffi- sed a majoris auctoritatis personis recticalculisen-
ciente accommodare digneris quatenus per hoc tentiam consequatur. lla denique volumus, et ita
:

scire valeant,utrum sic eadera epistolainsuapenes decernimus istius, imo vero cunctorum sacerdo-
vos integritate maneat, quemadmodum exstiterat tum causas examinare, culpam suam punire ut
a nobis tuae subliraitati directa an a quoquam paternos terminos non transgrediamur, saoros ca-
:

fuerit postmodum ad superius annotatas deprava- nones non conculcemus, nec decretalia sedis apo-
tiones perducta. stolicae constituta, quibus Ecclesia tota fulcitur,
El siquidem per vestratum aliquemtantum nefas atque munitur,quoquomodo violemus.
patratura est:quoniam apud Gra;cos(sicut nonnuUa Ad extreraum ita volumus, ct ita decerniraus,
diversi temporis scripla testantur) familiaris est pontificera qualiscunque sit, judicari : ut ecclcsiaB,
ista temeritas : miramur,
modis omnibus obstu-
et cui prffiest, jura nulla temeritate, nulla praesum-
pesciraus, si regius excellentias tus honor, qui ju- n ptione frangantur. Nullum quippe poterit Ecclesiae
dicium diligit,ad tantum potuerit dedccus incurvari, jus dignum servari, si praesul ejus a quibuslibet,
cura ad hoc magis divinitus ordinatus sit,utdepra- vel quandolibet,aut quomodolibetimpetratur,etpro
vata corrigat, et falsata pristina; veritatis honestati libito cujuscunque tanta facilitate pellatur. Quod
restituat,- aut enim justa fuerunt qu;e missim.us, cum ila sit,non possumus interim fratrem nostrura
sicque consequenter oportuilea servari,aut si justa Ignatiura, qualiscunque sit,non intcr sanctissiraos
putata non sunt,in quo justa non fuerint, per aliud et boatissiraos patriarchas connumerare. Qui licet

saltem scriptum exponi vel nobis referri, etsumma apud vos sit tot opprobriis, tot porsecutionibus fa-
ratione debuerunt patenter ostendi.In nullo tamen tigatus,a nobis tamen nonnisi qualisadecessoribus
horum oportuit ea vel ecclesiee quae apud vos est, meis habetur, creditur et veneratur nullo quippe ;

cognitione privari,vel aliqua falsitatis depravatione nostro examinc alicujus criminis reus, nullo est,
fraudari. nostro speciali judicio repertus obnoxius ac per :

Porro si tu» mansuetudinispostpositanotitiahoc hoc (cum nulla e^t) nulla sententia condemnandus
 in27 NIGOLAl PAP^ 1. 1028
annstriEcclesiajquenostroeeommunioneoollegii A vidnamus quorum judicio vel quorum auctoritate
cRqueslrandus,aut aliquibus, nisi honorabilibus vo- Grcgorius post depositionem et anathema,honorem
cabulis appellandus. Sed neo in Pholii sacerdotali episcopatus praesit[praesumpsit],Yel officium pristi-
provectu,priestando favore in vola condescensionis num Omnes enim illum et depositum no-
recepit.
no3tr8emodoquolibetinclinabimus.(3)Ergotranquil- runt anathematis vinculis obligatum ac per hoe
et

litas tua litterarum saltem nunc tenere cognoscat totius Ecclesis communione privatum. Jam vero
sedem boati Petri apostoli in ncophyto et mcccho, si dixeritis quia ipse sibi Gregorius ethonorem re-

et Gonstontinopolitanorum Ecclesiaj invasore Pho- sumpsit, et pristinum officium recepit, audite quid
tio,olim justeque damnato,ac nihilominus prfesen- Apostolus dicat Nec qnUquam sumatsibi honorem,
:

lia synodali nuper eliso, communionis nunquam, sed qui vocalur a Deo lanquam Aaron : sed el Chri-
nisi a pr.-evaricatione ccssaverit, prcebituram esse slus non semelipsum clarificavit, ut ponlifex fieret
consensum. {Hebr. v). Sed et venerabiles Antiocheni canones
nnnc omiltamus, a Gregorio Sy-
Qui, ut Ccetcra praecipiunt Si quis episcopus damnatus a synodo,
:

raousano vel schismatis institutus, imo

c;eteris vel presbyter, aut diaconus a suo episcopo, ausi
destructus, contra omne fas alterius prssidere non fuerint aliquod de sacro ministerio juxta praece-
potest Eoclesise. Nam merito dcstructus esse cre- t> dentem consuetudinem conlingere, sive episcopus
ditur, qui a destructo ajdilicari sperans, etiam si sit, sive presbyter aut diaconus, nullo modo liccat
qua alia bona fortassis habuit, niminj prcesum- ei nec in alia synodo restitutionis spem aut locum
ptionis cjus tcmeritati communicans.pcrdidit.Nam haberesatisfF.ctionis:sedetexcommunicantesoranes
Gregorius quomodo quemquam aedificare poterat, maxime si posteaquam didi-
abjici de Ecclesia, et
qui multipliciter jarn noscobatur elisus? Quomodo cerint adversus memoratos prolatam fuisse sen-
quemquam in aliquo ecclesiastico poterat ordine tentiam, eisdem communicare prffisumpserint.Car-
stabilire, qui Ecclesiaj unitatem scindens, ipsejam thaginenses quoque reguloj excommunicatum qui
videbatur omnino dejectus? Sicut enim ligatus li- ante audientiam comrnunicare tentaverit, ipsum in
gare, ct dejectus dejicere non potuit, sic destru- se damnationem protulisse manifeste denuntiant.
ctus construere, et elisus quemquam ordinare ne- Si ergo secundum Apostolum nemo sibi honorem
quivit. In summo quippe status sui oportet cum accipit, ct Christus non se clarificavit ut pontifex
vigore consistere, et firmis imiti per omnia basi- fieret, qui omnes cum Patre et Spiritu sancto glo-
hus, qui alterum vel prosterne vcl conatur sta- rilicantcs so glorificat, et ipse est pontifex, de quo
tuere. rursus idem dicit Apostolus : Talis deccbat ut nohis
Grcgorius crgo, qui canonice ac.synodicc depo esset pontifex sanctus, innocens, impollulus, scgre-
situs etanathematizatuserat,quemadmodum posset C gatus a peccatoribus, ctc. {Uebr. vii).

quemquam provehere vel benedicere, ratio nulla Et si cpiscopus, qui damnatus a synodo est,
docet. Igitur nihil Photius a Gregorio percepit,nisi juxla sacros canones, ausus fucrit aliquid de sa-
si

quantum Gregorius habuit nihil autem habuit, ; cro ministerio juxta prajccdcntem consuotudinem
nihil dedit. Per eorum quippe, ut legitur, manus contingere, et ante audicntiam communicare, ipse
impositionem et invocationem dabatur Spiritus in se damnationem protulit ; ita ut nullo modo li-

sanctus,qui noverant mundas ad Dominum manus ceat ei nec in alia synodo restitutionis spcm, aut
loBvare.Csterum Gregorius, qui transgressor factus locum habere satisfactionis,sed et communicantcs
esl legis, ad iracundiam sui magis quam ad conse- omnes abjici dc Ecclesia; quanta putas Gregorius
crationem alicujus Spiritum sanctum per imposi- poena mulctandus est, qui post damnationem sui el
lionem sua? manus sine dubio provocavit,etiamsi is anathema, in ha:c omnia commisisse probatur, id
qui ordinandus crat, nullas alias haberct sibi re- est, et super Christum se extulit, et quod ipse non
gulas obviantes. Hinc enim scriplum cst : Qui oh- fecit, iste et honorem sibi resumpsit, et ut pontifex
turut aurcs suas ne audiat esset,se arrogantissime clarificavit, et ante audien-
lcgcm, oratio ejus erit
e.vsecrabilis (Prov. xxviii). Si exsecrabilis, tiam excommunicatus communicare et velita usur-
utique et
non audibilis si non audibilis, erdo inefficax si n pare praBsumpsit, et damnalus de sacro ministerio
; ;

inefficax, profecto Photio nihil prcTJStans: nimirum non solum aliquid, verum etiam multa juxta prio-
qui vulneratumcaputperillammanusimpositionem rem consuetudinem tetigit ? Quod certe Gregorius
potius habere dignoscitur.Porro si prc-etenditinjuste agere omnino non debuit, ctiamsi nulla commissa
ab Ignatio se fuissedepositum,quid dc omnibusqui existerent, pro quibus damnari potuisset, quoniam
in synodo illo tempore convenerunt, sententinmque prailati judicium semper inferioribus formidan-
in eum protuIerunt,perhibebit?Quod si et illos injuste dum est, ne si ei non obedierint, licet ab eo for-
fecisse dicere prsesumit, quare cum eis nunc com- tassis injuste ligentur, ipsam obligationis suaesen-
municat, et quosdam eorum sacerdotio dignosexi- tentiam ex alia culpa, id est inobcdientia, me-
stimat? Quos tamen recte prius non judicasse re- reantur.
prehendit, et sententia; quam Igitur prKlatos danmare indifferentcr, oportet
protulerunt, eos se-
cundum debere succumbere non nescit? Sed
se horrescere. Quicunque vero minoris auctoritatis
(») Hic ingens lacinia est e.\ ep. 10 ejusdera Nicolai.
 ;

1029 EPISTOLiE ET DECRETA. 1030

sunt, damnare soUicite caveant, ne majorum suo- A Verumtamen licct conlra Nicaanenses sacros
rum sententiam transgrediantur alioquin licel in- : nones prajfatum Gregorium, qui aljjectus fuerat,
juste nonnunquam damnati sunt,ex ipsa temeraria receperint, nunquam tamen eum a vinculodamia-
pra;varicatione, culpa, quce nondum forte perpe- tionis et anathematis exuerunt, quem absolutione
trata fuerat, et ultio, quam culpa necdum mere- pra3varicatoria potius nexuerunt,et hunc,dum sol-
batur, procul dubio subsequuntur. Nihil quippe li- vere nixi sunt, nodis majoribus dediderunt. Quin
gnum vetitum in se morliferum habuit sed qui ; imo dum sententiam majoris contemnentes trans-
inobedienter ex eo comcdit.mortem sibi etpostcris gressi sunt, vel etiam suam tergiversatorio consilio
propinavit non quia lignum malignum cum quod
: ; lenique sensu sibimet facti contrarii destruere sunt
Deus fecit,totum fecerit bonum sed quod mala sit : moliti, pari prajvaricatione habentur innexi, et si-
transgressio, et nolenti subjici, per eam merito sit mili pcena secundum
apostolicos et nonnullus alios
orta damnatio. Porro si dicitis, Gregorium ab im- canones tenentur obstricti ita ut communicantes
:

perio vestro, et ab antistibus fuisse receptum,per- expelli de Ecclcsia jubeantur,ac per hoc,reos reum
contari libet, o sapientissime imperator.quibus hoc justificare constat minime potuisse, nec ligatos li-
documentis, quibus canonibus jubentibus agi rite gatum solvcrc modo
quolibet valuisse. Ecce a qui-
potest, ut hi qui abjiciunlur, ab aliis reoipiantur? ,, bus, o Ghristianissinie princeps, Photius est insti
id etiam veneranda et universali synodo NicKna tutus. Ecce qualis est Grogorius, qui Dormitantius
de ulraque professione luce clarius inhibente.Nam convenientius poterat dici. Quamobrem cogita, fili
a saeculari polestate nec ligari, nec solvi sacerdo- charissime,tracta et tecum sedula meditatione per-
tem posse, manifestum est et idcirco affatim ap-
: quire si stare Photius possit, etiamsi miris virtu-
probatur Syracusanum Gregorium per imperialem tibus poIIeat,etiamsi omni scientia fulgeat, quando
tantummodo sententiam nullo modo valuisse re- qui hunc statuisse tentavit, dudum jam cecidit;et
conciliari (a). volcns erigi cum conantibus se erigere, nunquam
Ubi si pontificum quoque sociatur assensus,qua3- recuperaturus denuo ruit.
rimus utrum pracesserit an fuerit subsecutus? Si Gonsideret ergo divinitus vestes inspiratus apex
subsecutus est, nihilominus ad id reditur, ut ab- quomodo Photius, etiamsi nihil aliud sibi jure va-
soIutioasKCulari potestate per preecepta valere non leat impedire,queatin sacerdotali gradu persistere
:

possit,pontiflcumque secutus assensus, adulationis quandoquidem institutor suus.cum hic ordinaretur,

vel terroris fuerit potiusquam legitimee sanctionis; non solum sacerdotio, verum etiam ipso carebat
si prfficessit, doceatur a quibus, et ubi ille sit ges- Christiano vocabulo et sicut jam exposuimus, nec
;

tus ; si secundum Ecclesiae regulam celebratus,si a damnatus justificare, nec depositus erigere, nec
paterna traditione profectus,si majorum more pro- C ligatus potest quemquam per impositionem
latus, si competenti examinatione depromptus, si provehere impossibile est enim horum aliquid
:

5d majoris auctoritatis sedem quam illa est a qua Judicale ergo,mansuetissime imperator,cui
fieri.(i)

Cregorius damnatione tenebatur obstrictus, secun-
dum Ecclesiae regulas est relatum,
qui ligavit, absolvit. Si haec gesta non sunt, quo
more, quo ritu Syracusanus Gregorius se gloriatur
absolutum, cum nec a pontiflcibus ordine debito,
potius obediendum cst, Deo, an hominibus; judi-
si ipse prcesul cate cui potius resistendum sit, potestati quam in
Petro Deus omnipotens ordinavit, quamque super
cunctam Ecclesiam extulit, an ordinationi Gregorii
Syracusani, cui dicendum est Va; homini illi.per :

nec ecclesiasticis legibus fuerit expetitus, nec a quem Ecclesiam Christi tot scandala venerunt
in
mundana potestate potuerit proeter Ecclesire trami- {Mcitth. quique olim, sicut ipsi scitis, a fratre
xxv) :

tem prorsus absolvi? Jam vero si dicatis : Non ego et comministro nostro Ignatio ct a synodo quae sub
absolvi, sed a pontificibus ut solveretur poslulavi : eo erat, depositus est,et ut apostolica sedes in ejus
e contra illi multo magis a vobis postulare debue- damnatione consentiret,ab ipso consacerdote nostrg
runt, ut si eum velletis absolvi, legilima ecclesia- poslulata est. Sed decessores mei beatae memori®
stici tenoris absolulio pra;veniret; et haec omnia Leo ac Benedictus, sedis apostolics moderamina
quaj superius dicta sunt,secundum Ecclesia; trami- u servantes, noluerunt sic unam pariem audire, ut
tem servarentur,praecipue cum non ab inferiori vel alia; parti nihil penitus reservarent Unius quippe :

pari, sed a majori persona, et, sicut ex apostolicis mediator non est. Quamobrem interim depositio
canonibus edocemur,soIum ab eo qui eum seques- ipsius a sede apostolica non suscepta,remansit in-
travit.aut certe a prima sede jure possit absolvi.ln- firma. Cumque idcm Gregorius per legatum suk
ferior quippe vel compar antelatum vel comparem, partis, Zachariam nomine, sedem agnovisset apos-
non annuente majori, absolvere non potest. Sola tolicam in sua depositione nullatenus consensisse,
igitur polior inferiorem convenienter absolvit. Pro- non gratias egit, non a Cffiptis in jam dictum fra-
inde inferioris loci pontifices eos quos potior suus trem nostrum Sceviontibus contumeliis conquievit
obligaverat, sine prima sede absolvere non potue- sed benignitate Dei et patientia sedis apostolicaa in
runt. superbia abutens, in ipsum videlicet Ignatium pa-

(o) Haec totidem legas in tomo Gelasii de anathe- (/)) llic ingens rursus lacinia ex ep. 10 ejusdem
matis vinculo. Nicolai,
 ;

1031 NIGOLAl PAP^ I, 1032

ti'iarcham suum rediviva jacula impietatis irreve- A scntentiam in eos prolatam non interira auctori-
rontcr exacuit; el eo superstite, neopliyLum in Con- tulii r.edis apostolicae roboraverint, sed usque in
stantinopolitanam Ecclesiam consecravit; quin po- prajsentiam ejusdem apostolica! sedis differri decre-
tius et adversus sedis istius decreta contumax esso verint.

non destitit, qui pro se, non contra se ipsius ab ea Quamobrcm, charissime fili et laudabilis Auguste,
decreta paulo antea data, tanquam ingratus non quia quasi per nos inventa est Ignatii dejectionis
recolit, ct veluti tergiversator arma prieparat ad- materia, idcirco prster id quod frater adjuvari
versus arma sibi tutelam salutis non modice con- debet a fratre, prceter id etiani quod Petro cujua
ferentia, et murum destruere nititur, qui ne ipse in terris, licet indigni,viccm gerimus, Christi ora-
destrueretur fortissime custodivit. Et agit nunc, culo pcculiariter dicitur : Et confirma fralres tuos
quantum in se est,ut ea ttatuta prorsus habeantur [Luc. xxii), etiamhoc speoialiter dicitur eum non
invalida, quae cum ipse his egeret.supplex petebat, solum adjuvare et conflrmare, verum etiam sicuti
et ut fortiora essent adamante, submissus optabat, ipsi potestis advertere, totis nos pro illo viribus

atque ut sibi auxiliarontur, humiliter implorabat oportct per omnia disceptare ut videlicet totum in ;

necnon et contra ea repugnantur forsitan tyrannos illo funditus aboleatur, quod per nos lasdendi fo-

enim sedcs apostolica „ mitem adversariis ejus reperientibus, ei violentiam

et sacriicgos judicabal. Nisi
ei parceret, ille I inferri monstratur totumque recipiat,Christo pro-
quomodo correverendissimum ;

natium posset destruere, brachium non haberet. pitio, quod, dum nos moderate ac regulariter ge-

At ille usus est sedis apostolico bonitate in mali- rimus, ipse pra;judicialiter amisisse dignoscitur.
gnitale, et beneficium in patris sui convertit exi- Quoniam et praefati decessores nostri, Leo scilicet
tium. et Benedictus, beatae rccordationis pontifices^si tale
Dicite igitur, imperatur, obsecro, cum ila sit, quid diebus eorum Gregorius vel complices ejus
quomodo non debeamus nos Ignatium non adju- patrassent,videlicet ut abusi tanto compassionis et

vare? aut usque ad audicntiam, quantum in nobis patientia; sedis apostolica; circa se beneficio in

est, indemnem non penitus conservare ? vel quomo- Ignatium manus suas injecissent,ut adversus eum,
do non possimus Gregorium, et hos qui ex parte ipsis sanctis praisulibus inconsultis, linguas suas

ipsius sunt, merito condemnare? Quandolgnatius, taliter exacuissent ;

profecto eos tanquam ministroa
nisi a nobis essct impeditus, sic illos canonice for- inquietudinis, et ipsos se sole clarius obnoxios os-
sitan sternerct, ut ct eum nullo conamine potuis- tendontes, sine quavis retardatione protinus con-
sent impellere : isti qui non nobis ha-serunt, quos dcmnassent, et tantum piaculum impictatis eorum
in adjutorium suum habere proraptissimos meiue- destruere ardentissime studuissent. Sod quia illi

runt, nec a nobis consilium acceperuut, ut hi cum C divina vocatione ab hac convalle lacrymarum sub-
patriarcha suo vel canonico judicari potuissent,sed ducti sunt, hanc tyrannidem nondum intucntes,
vires suas a nobis ne frangeretur servantes.eas ad- nos deberaus in eorum labore succedere, qui suc»
versus eum protinus prmpararunt.Undique perpen- cessimus in honore, in cujusque tempore crude.'i-
dite quantum nos nunc Ignatio debitores sumus, tas, quae diebus ipsorum coepit radiccs mittere,

qui sibi obstaculum et iniinicis ejus facti suraus de- consummata perpatuit. Proinde nos, primo quia
fensionis umbraculum quamvis nos non ideo judi-
;
sedis apostolicae de tota Ecclesia fas habentis judi-
cium istorum distulerimus, ut ei noccndi jacula care.moderamina retinemu : secundo quoniam fra-

praspararenl, sed ut sic sentcntia in hos prolata tribuB injuriam passis subvenire deberaus ;
postre-
valetudinem haberet,ut a nobis examinatio pr«ce- mo jam diximus, oportet nos in eorum
quia, sicut
deret; et rursus sic ab istisin eum objecta penitus quorum successimus pontifica-
labore succedere,in
coram nobis admitterentur, ut partis Ignatii per- tus honore quemadraodum ipsi decessorum auo-
:

sona vocata vel convicta nostrae prKsentiaj non rum exempla secuti sunt, et operis eorum strenui
deesset. cultorcs inventi sunt ;
quod ipsi profecto agerent
Quamobrem dilalo parumper judicio,ct infirmata adjuvante Domino, habcntes, quemadmodum illi,
sententia, raissum est ulrique parti, sedis aposto- j)
ejusdemzelumju5tititia;,seu privilegium dignitatis,
pr;Gsentandum obtutibus,ao etiam,ut
licae prffisulis nos studiose perficere procuraviraus,nimirum quod
par est,subjiciendum diffinitionibus sed duni pars : omittere procul dubio,sicut nosse cunctis clare tri-
Ignatii properando disponit iter, ab hostibus ejus buitur, non valemus.
viribus resumptis, non jam fidem apostolicam pe- Sed dicis, o imperalor,etiam sine consensu nos-
tentibus, non Petri momoriara facere dignantibus, tro Photium et ecclesiam relenturum,et coramunio-
Ignatius trahiLur,irapellitur et innumeris malis af- nera Ecclesia» habiturum, Ignatium vero nihil per
fectus ab Ecclesiae rcgimine sequeslratur. Et hoc nos meliorationis penitus adepturum. At nos e di-
totum factum est eo quod praidicti pontifices utri- vorso credimus quod Ecclcsia Christi sacros ca-
que parli ffiquitatcm servantes, et utriusque lateris nones et prKcipue Nicaenos non tradat oblivioni,
audientiam postulantes, Ignatii non firmando sen- prc-ecipiontes videlicet ut hi qui abjicuntur,ab aliis
lentiam,imo vero interira infirmando,inimicis ejus non rccipiantur. Crcdimus etiam quod diu mem-
quodammodo maiuim porrcxerinl, dum nimiruin bruiii incolumc non subsistat haTcns membris ca-
1033 EPISTOL^ ET DEGRETA. 1034

piti non lifrrentibiis. Postrcmo credireius qiiod cx- A gorctur, ct cxceptis paucis, omnium Orientalium
tera membra, si tamcn alTcctant vivere, caput communioue frueretur. Porro Agapetus apostolicae
quandoque sequantur. Verum in omnibus his, se- sedis praesul Anthimum Constantinopolitanum si-

cundum Apostolum, non volentis, neque currentis, militer antistilem condemnavit [c), et in loco ejus
sed miscrcntis cst Dei {Rom. ix) ; et ideo pro labore ordinavit Mennam.pro quo videlicet Anthimo Silve-
pictatis moras ulias, roborante nos Deo, minime rius et Vigilius Romani pontifices ab Augusta Theo-
fastidimus, quia etsi nostrum est currere, divinae dora multa incommoda, sed et discrimina sunt
tamen est potestatis, quando ei placuerit ad pal- perpcssi : sed ad restitutionem ejus nullatenus in-
mam perducere. clinati.

Quod autem facere apostolicam sedem decuit, His ergo de pluribus sedis apostolicaj magnis et
sicut ad omnes orthodoxos Ecclesiae catholicae carptim commemoratis, quid
priEclaris rectoribus
scripsimus, strenue fecit : Dei vero est coepla per- mirum nos pro Photio contomnimur, cum vi-
si

ficere. Nam nos vomere quidem linguae terram deamus apostolorum principem pro veritate con-
proscindimus mentium et in ea verborum semina tra Simonem defensa etiam mortem snbire?quan-
spargimus, Deus autem potens cst illi et sui rore doquidem, licet sero, licet post multos sudores,
!/., rorem] Spiritus infunderc, et augmonto gratis
p quandocunque tamen mundus totus ea defendit
fecundare, atque eorum quanta et qualia vult, et quce Petrus contra Simonem defendissc dignosci-
quomodo vult, ad uberem et multiplicem fructum tur, ea damnat quca illum damnasse describi-
perduccre quoniam nos, etsi agri Dominici cul-
: tur.
tores sumus, attamen neque qui plantat est alirjuid, Quid autem mirum si nobis pro ecclesiastica cor-
ncque qui rigat, sed qui incrernentutn dat, Dcus (/ rectione laborantibus manum non datis, sed etdu-
Cor. m). ritiis redarguitis? cum vidcamus Victorem papam
Verum his ita seincunctantorhabenlibus,eonstat et martyrem, qui idoo vero victor est, quia martyr
eos qui semcl a sedis apostoIicK prffisulibus perculsi pro ecclesiastica traditiono, pccna a totius Ecclesiaa
sunt, sententia illius hodieque constringi,ita ut eo- prwsulibus pertinacioB rcdargulum quandoquidem :

rum nonnullos quidem prolata contrase judicii tela Ecclesia tota nunc cum illo sapit, et quod focit
principum tegmine munitos non statim sauciave- laude prKdicat dignum. In quo animadvertendum
rint, quandoque lamon meduUitus penetraverint, quia si tunc ille pro justitia tanta severitate non
nonnullus autem etiam post mortem susceptam cun- uteretur, sicuti nonnuUi hortabantur cpiscopi, ha-
ctis exsecrabilos omnino reddiderint. Quotquot au- ctenus fortassis error ipse mansisset,prc-ccipue cum
tem in ipsa communionesedesapostolica tcnuit,aut etiam eo tanto zelo succenso, usque ad Ephesinam
dum viverint ab Ecclesiasunt universali recepti,aut C priorem in aliquibus perdurasse synodum legeri-
postmodum ab ea summa celebritate retenti. Prie- mus.Quid pra?terea mirum si sedes apostolica die-
terea illos in quorum damnatione non consensit bus tuis parvipenditur, nfc ab imperio tuo tibique
singulari pracrogativa dissolvit.QuK ut manifestius subjeotis auditur? cum videamus sanclum Felicem
prudontia tua cognoscat, ex his pauca commemo- adeo ab imperatoribus prffidecessoribus tuis con-
rare studebimus. Primo quidem claviger cccli Pe- temptum, ut ab eo anathematizatum Acacium ita
trus et primus sessor sedis istius.Simonem Magum sua protectione munirent,ut et sede Constantinopo-
non ferri sed lingu» mucrone prostravit. Sed ille litana dum vixit abuteretur.et in perfidia suamala
principum utens virtute non solum in nequitiasua moreretur. Verumtamen propitio Christo.sedis apo-
permansit, sed et male moriens, sui causa,in ejus- stolicai pontificibus indefesse certantibus, a catho-
dem damnatoris sui mortem principes inflammavit. licisjugi fatigatione remota, tandem aliquando a
Deinde cum Asiani omnes inter CiBteros,evangeIista siepe fati beati Felicis sententia.id est Ecclcsia [f.,

Joanne auctore, quarta decima luna cum Judaeis pu- sententia est Ecclesia, Hard.] tola conversa.Et quia
tarent Pascha celcbrandum («), hos prssul meritis praedictus Acacius non est inventus superstes.con-
et nomine Victor a communione collegii separavit. sequenter nomen ejus in Ecclesia taceri sancitum
At illi omnescumnonnuIlisEccIesiarumprcesulibus f) est (rf).Sed et tu.imperator orthodoxe.do ipso nunc
non solum huic manus minime prcebuerunt,verum cum sede apostolica sapis,qui si illo tempore fuis-
etiam pertinaciae redarguerunt. Felix quoque papa ses repertus, pro eo contra eam et in hac causa
Constantinopolitanum Acacium non solum deposuit, fieres fortassis accensus.
verura et insolubilibus anathematis vinculis inno- Ad extremum, quid mirum si pro dejcctione
davit(6).Sed adeo est contemplus,ut idem Acacius, Photii nobis minaris,quando antecessores tui prin-
mundi dilectorum tuitione protectus, etiam non- cipes proAnthimo jam dicto prc^decessores meos
nullis Romanis pontificibus decedentibus.et officio usque ad confessionem persequendo perduxerint?
sacerdotali juxta pr«cedentem consuetudinem fun- Verumtamen, licet diutissime laboraverint, smvie-

(a) Eusebius v
Hist., c. 24.
lib. tifical. in Silverio et Yigilio.
(i) Felix III in epist. 3, et Libcratus, de causa (d) Gelas. in epistola 11 : Ahsolulioncm quam su-
Nestorii et Eutychetis, ctip. 18. pcrsles nce qiucsivit omnino nrc meruil, mortuus jam
(c) Agapetus in ep. 4 et 5, et Liberat. c. Sl.Pon- non potes' impetrare. Hard.

Patrol. GXIX. 33
 ;

1035 NIGOLAI PAP^ I. 1036

rint, et tot diras adversus eos afflictiones commo- A '"iter irretivit, contemnis, et quasi minus Christia-
verint, sententiam taraen eorum rautare vel Anthi- nus temere parvipendis.
mum revocare ad pristinum statum nullo modo Quod quantum sit a pio intellectu removendum,
potueruut qui licet tarde, quandoque taraen et
:
ct a fidelium cordibus exsecrandum,eximius praesul
ipsum Anthimum,et sensus ejus cum sede aposto- noslra! sedis moribus et nomineGraegorius oslendit,
lica sapientes detestati sunt,et Mennam virum san- cum de hoc scriberet, dicens [lib. ix, epist. 49) :

ctum, ab ipsa promotum, non sicut vestrates falso Si sunt qui certissime talia sentiunt vel tenent,
autumantjSed cum ea hunc digne recipientes vene- quia Christiani non sunt, dubium non est eos, quaa
ranter araplexi sunt.Quis vero tunc videns Petrum et ego et omnes catholici episcopi, atque universa

vel successores ejus, Simonem praefatosque prava- Ecclesia anathematizamus,quia veritati contra sen-
ricatores tam fortiter debellare, non poterat indi- tiunt, contra loquuntur. Et rursus : Ipsi, inquit,

gnari, et eos tanquara insensatos efferri penitus sibi testes sunt,quia Christiani non sunt,quialiga-
arbitrari, prajsertim cum pro eisdem perfidis totus menta sancta3 Ecclesiae vanissime aestimant cona-
prKter paucissimos adversus illos cum principibus tibus solvere, ac per hoc nec absolutionem sanct»
suis pugnaverit orbis/Sod quia veritas tegi fundi- Ecclesia;, quam veram putant.si
praestat fidelibus,

tus humanis non potest conatibus.et prajfati, quin „ ligaturas cjus valere non aestimant. Contra quos
et alii sancti summique pontifices spe freti, quae diutius disputandum non est, quia despiciendi per
non confundit {Rom. v), tot labores arripuerunt, orania et anatheraatizandi sunt, ut unde veritatem
idcirco sol justitiae radios suos fortasse mitlens et fallere se credunt, inde in peccatis suis veraciter
nebulam dissipavit erroris,et veritatis paulatim lu- ligentur.

men oslendit : sicque demum quantum illi defen- Sed si forte dicis npn debuisse nos tam concite
sores Ecclesiaj recte sapuerint,et isti nequiter ober- audita dicla credere, nec tara ad proferendam sen-
raverint,tandem evidenter innotuit. Ita quoque et tcntiam esse proclives, noveris, o imperator, hoc
nos, ut verbis egregii loquamur Apostoli Habentes : rationabiliter posse dici, si culpa cum clamore,
eumdem spiritum fidei quem et patres nostri, sirut quemadniodum Sodomorum et Gomorrhaeorura,non
scriptum est : Credidi propter quod loculus sum {II esset si quae de Gregorio gesta superius iatima-
:

Cor. IV ; Psal. cxxv), et nos credidimus, propterea vimus,tara in propatulo non exstitissent si scripta :

quod et confidimus,quoniara qui Abra-

loquimur ; et vestra, quae apud Constanttnopolim contra consa-

ham contra spem dedit fiIium,polensest nobis pro cerdotem nostrum Ignatium,vel circa Photium.imo
Ecclesia sualaborantibus et incrementaspiritalium vero per Photium, gesta sunt evidenter, nullatenus
frugum donare, et earumdem frugum ubcrem fru- indicassent : vel si legatos nostros et epistolas pietas

ctum multiplicare. C tua benigne suscepisset, vel si susceptas ausu te-

merario nemo fallacia depravasset,et illaab earuni
Unde dicito, qua^sumus, o imperator piissime,
veritatis tenore nullateuus amovisset. At ubi pia-
cujus prolixitatis inobedientia,veI cujus multitudi- cum clamore
culum non solura cum voce, sed et
nis insolentia, aut cujus potestatis excellentia, nos
commissum est, et sanguis insontis fratris, sicut
ab hac fide vel spe debeat aut valeat saltem parum- hactenus, clamabat ad Deum
de terra,et vestrates,
per avertere? Pra?sertim cum beatissimus jam de-
juxta quod per prophetam de reprobis exprobrantis
signatus cxclamet Apostolus Est, inquiens, fidcs :

effectu [affcctu] perhibentur, pcccatum suum quasi

sperandarum substantia rerum, aryumentum uon ap-
Sodoma pr,Tdicavcrunt, ncc absconderunt (ha. iii)
parentiu7n {Hebr. xi) ; et rursus : Spes, ait, qux vi-
postquara scripta quoque vestra, id est peccatum
detur non est spes ; nam quod videt quis, quii sperat?
[/"., ipsura peccatum, flAnD.] consuramatum,liquido

si aulem quod non videmus spcramus, per paticnliam

dcmonstrarunt, postquam etiam missos nostros
exspectamus (Rom. vin).
avcrsatos acoUoquio fidelium,et jussis nostris aver-
Hao igitur fidei sute spe certificati, fili charissi- sos, et epistolas nostras occultatas atque falsatas

me, nos quidem de percipienda mercede laborum agnovimus; quid potuimus consultius vel cautius
(etiam si vos nobis nunquam obedierilis, etiamsi j)
agcre, quam, ne ut magis ac raagis scelus ut can-
quantum potcslis apostolicas sedis reniti contende- cer serperet, id funditus exstirparemus ; et, ne ut
ritis) nullatcnus dubitamus. De te tamen, tanquam [/"., ut ne, ((/.] desides et negligentes judicaremur,
de dilectissimo filio, vehementer ingemiscimus pro dorao Dei celerem fervidumque zeluin ostende-
quoniam non priorum vestigia, sed
et tristamur, rcinus? Prseter h»c autera,quia falso divulgali fue-
praorum principum exempla sectatus apostolicas ramus nos vel Ignatii depositioni vel Photii promo-
et primae in toto orbe terrarum sedis edicta, per- tioni consensisse, idcirco veloci studendum esse
versorum hominum suasionibus illectus, atquo de- satisfactione.et Christi Ecclesiam de hoc certificare
creta postponis, et anathematis obligamenta, qui- jurc prajvidimus.
bus pcrsecutores Ignatii comministri nostri, Pho- Verura,quemadmodum audita crimina non facile

tium videlicet, qui post depositionem nirais multa crodi, sed cognita sine tarditate puniri debeant,
de ministerio sacro contingere juxta pnEcedenlom sanctus jam nominatus papa Gregorius et magister
consuetudinem ausus est, et fautores ejus regula- egrcgius, sapienter edocet dicens {E.cpos. in ps.
 10S7 EPISTOL^ ET DECRETA. 1038
•pceiiil.) : Peccatura cum voce, culpa esl in actione; A 'lita rnala tarde credidimus, ita tot probationibus
peecatum vero etiam cum clamoro, esl culpa cum cognita, citius punire necessario prccuravimus et ;

libertate.Sed quid hoc eiempjo nisi nos admone- hoc rite nain ad cognoscendam et condemnandam
:

mur ne ad proferendam sententiam unquam praeci-
pites esse debeamus, ne temere indiscussa judice-
mus,ne quaelibet mala audita nos moveant, ne pas-
simdictasine probatione crodamus, quod profecto
perpotrare pertimescimus, si auctoris nostri subti-
lius facta pensamus. Ipse quippe ut nos a praecipi-
tata sententiae prolatione composceret, cum omnia
nuda et aperta sint oculis ejus, mala tamen Sodoms»
noluit audita judicare, qui ait Descendam et videbo
: cens {epist. 11) Hic, si examinatio quaeritur, jam
impietatem Nesiorii sancta Ephesina synodussolam
epistolam ejus, quam ad beatum Cyrillum soripse-
rat, recitatam sufficere credidit. Quinta praaterea
synodus etiamjam mortuos Origenem atquo Thoo-
dorum per eorum damnanda scripta non recte sa-
puisso repertos, anathemate percutit. Sanctusquo-
que pupa Gelasius de damnationo Acacii vestrK
quondam urbis episcopi ad Dardanos scribit, di-
:

ulrum clamorem qui vcnii ad me, opere compleverinl, judicio non erat opus, postquam litteris suis ipse
an non est ita, ut sciam (Gen. xviii). Omnipotens confessus est. Christi prseterea confessor papa Mar-
itaque Dominus, et omnia sciens, cur ante provoca- Cyrum Alexandrinum, Sergium, Pyrrhum et
tinus
tionem quasi dimittit, nisi ut gravitatis nobis exem- p Paulum Constantinopolitanos, solis eorum in sua
pIumproponat,nemaIa hominumanteprasumamus sacra synodo scriptis rocensitis, damnationi contra-
credere quam probare? didit (conc. Laleran.}. Haec ergo et tot pri-edecesso-
Ecce per angelos ad cognoscenda mala descendit, rum meorum exompla sequsntes solemniter nos
moxque facinorosos percutit, atque ille patiens,ille Photiumetcomplicespjusdamnassemanifestumest,
mitis, ille de quo scriptum est
Tu autem,Domine,
: praesertim cum ex vobis audierimus in scriptis
cum tranquillitate judicas [Sap.xu]; ille de quo rur- Ignatium, qui merito christus Domini dicendus est,
sum scriptum est Dominus patiens est reddilor
: a subjectis et inferioribus suis sentcntiae gladio
{Eccli. v), in tanto crimine involutos invenions, transvorberatum fuisse, ac dctrimontum dignitatis
quasi patientiam preetermi9it,etdiem extremi judi- propria; pertulisse, quod apte secundum David in
cii exspectare ad vindictam noluit, sed eos igno ju- Saule, quem dicit christum Dei, nuncupaturfnj abje-
dicii et ecce malum et
ante judicii diem pravenit : ctus tamenaDominojamdignoscebaturexhorruisse,
quasi cum cum audivit, et ta-
difficultate credidil, Rcgum prodit historia,qui dum ex ore pueri Ama-
men sine tarditate percussit, cum verum cogno- lecitae, etiam inendaciter dicentis, audisset quod
scendo reperit ut nobis videlicet daret exemplum
; occiderit Saulem, non alia certitudine requisivit,
quod majora crimina et tarde credenda sunt cum sed protinus hunc percussit, dicens Sanguis tuus :

audiuntur, et citius punienda cum veraciler agno- C super caput tuum, os enim tuum locutum est ad-
scuntur. versus le, dicens : Ego interfcci christum Doiniiii
Nos igitur quomodo ad puniendum audita mala (II Reg. 1).

proclives aut pra;cipites fuimus, quando, sicut longe
superius diximus, antequam legati vestri, Arsa vir
videlicet illustris spatharius ac caeteri
nissent, quoe apud Constantinopoliin postea gesta
fuissent veraciter agnovimus, nos jam audita nec
tamen credita penitus habebamus? Postquam vero
Verumtamen quid opus est hinc multaprosequi,
cum hodieque penes Ecclesiam Constantinopolita-
Romam ve- nam impietas ipsa vigeat, praBvaricatio regnet, schi-
smatamuUipIicentur? Porro si sententiam nostram
exhorrescitis,et hanc alicujus valetudinis esse puta-
tis, ne illam formidetis tantum, quia in praevarica-

iidem missi vestri ad sedem apostolicam pervene- tores et contaminantos prolata est, quantum quia
runt, qua; auditu solo primitus didiceramus, pate- perpetuo constringit inobedionles, et nisi rosipi-
fieri coram nobis, et tota Ecclesia quje apud nos scentes nunquam omnino resolvit: Quapropter, fili

est, manifeste coeperunt : noc tamen nos inlerim ad charissime et Christianissimc princeps, quem cum
Bui damnationem quo modo pertraxerunt. omnibus imperio tuo subjectis alloquimur, auferte
Postquam vero missi nostri, quos isthuc ad hac malum de medio vestrum, tollite aduIterum,toIlite
per ordinem ac subtilitor investiganda et pleniter rj tyrannum et pervasorem EcclesiK reddite fratri et ;

invenienda, seu vestrae notitiae veraciter referenda coepiscopo nostro Ignatio Ecclesiam sibi divinitus
destinaveramus, una cum Leone a secretis impe- creditam,dequa vos illum ante omncm audientiam
riali legato regressi sunt, et tam epistolam tuam canonicam expulistis reddite quod tulistis, et
:

quam caitera scripta de his qua; Conslantinopoligo- emendate pro Deo quod conlraDeuin egistis relin- ;

sta sunt, ab illo suscepimus et diligenter investiga- quite inalum, convertimini ad nos et corrigemini :

vimus,eosdemmissosnostrosunaoumsanctasynodo malo, a nobis nullatenus dividemini,

et liberati a
regulariter examinavimus, cuncta quie gesta sunt, quoniam nos non in Photium ideo senlentiam tuli-
euucleanter didicimus,omne quoque dubietatis nu- mus quia homo est, quia Photius dicitur, sed quia
bilum ex corde pepulimus,ac pcr hoc,docente ma- est persona pra;varicatrix, el quia viventis antistitis,
gnisona Christi tuba, praefato scilicet papa Gregorio et ca nulla ex parte legitime
carentis, usurpavit
{lib. VI, epist. 14), quod supra meminiinus, siout au- Ecclesiam. Itaque malefactum quod in ea cst et in
(a) Locus obscurus.
 :

1039 NIGOLAI PAPyE I. 1040

fautoribus cjus punitur irrogationesententis: quaa A Denique opinati sumus, et adhuc nihilom-nns
praevaricatio, quod maleficium si reoedat.jam non opinamur, quod pietas vestra tandem aliquandore-
erit illa pcrsona, in quam sententia prolata est. Re- sipiscatet de Ecclesiae Constantinopolitanae restau-
manebit enim homo, et Photius, quem non damnat, rando statu noliis salubria suadentibus acquiescat.
inquantum homo est et hominis nomen censctur, Sicque demum omnia scripta, quae male sint compi-
sed inquantum prjevaricator el malefactor est. Si lata, non solum adversum nos et hanc sanctam

ergo desinat essc praevaricator, sententia nostra in Ecclesiam, verum etiam contra fratrem nostrum et
eo locum penitus non habebit: alter enim erit quam comministrum Ignatium, coram universa imperii
ille, cui iliata sententia cst, dumquod incipiet esse sui raultitudine igni tradenda decernat. AJioquin
non non csse in quem prolata sententia est
fuit, vel jam cunctis Ecclesiffi fidelibus, qufe foret apostolicse
nam quandiu in hoc manet, cui illata sententia est, sedis auctoritas, vel qua^ fabricatoribus mendacii
vere insolubilis est illa scntentia. Et quantumlibet seu inventoribusperversorumdogmatumimmineret
floret ille, cui irrogata est [erogata], quantislibet ultio, profecto patesceret.

affluat honoribu3,tantislibet miris laudibus etfera- Impossibile est enim, quanquam nostras nos spe-
tur, illa sententia pcrpetuo confringetur. Et nisi ciales injurias curare floccipcndamus, ut tantorum
resipiscat, si paucos, aut „ ac talium sanctorum Patrum et propugnatorum
non modo, certe vel post
etiam post multos annos, aut certe quandoquc,etsi Ecclesiae [catholicffi Ecclesia"], ac destructorum di-
non vita sua carebit Eoclesia quam tyrannico possi- versarum ha^reseon atque defensorum orthodoxae
del, carebit tamen post mortem Christianitatis pro- fidei blasphemias aquanimiter sustineamua, vel
cul dubio nomine, cujus professionem inverecunde etiam tantae sedis, sive tam exeellentis Ecclesias
conculcat. Romana?, cui Deo deservimus auctore.contumelias
Jam vero si sententia nostra se ac fautores suos perferamus.
judicat obligato-', et idem cum
posse absolvi eis : Verum.quamvis et de nobishumiliter sentiamus,
hoc enim significare videmini, cum epistola nobis non tamen, conscientia dictante, vera esse quee vos
directa nos mutare voluntatem, consilium ac sen- de nobis perhibetis, asseveramus ; sed ut diximus,
tentiam saepius exhortamini ; utique non prtetendit ea postponentes, illa potius quae Jesu Christi sunt
injustitiam, et csse alioujus momenti profecto non investigamus. Etsi male congesta adversus ejus fa-

dubitat, qu;B tum potuit obligarc, ct a qua se cum mulos, adversusejus ordinationes,adversuscjusdis-
fautoribus suis possit absolvi, quia non posset obli- positiones [pro dispositione, H.ard.] stabilita privi-
gare nisi justa. Cum autem justa sit, nonnisi dam- et non
legia reperiuntur, nulla pationtia toleramus :

nato errore juste resolvitur. anhelamus.verum

solumhaec destruere totis viribus

Ergo fateatur errorem Photius cum fautoribus C etiam conflatoribus tant» pcrversitatis dignam vi-
suis,deponant prKvaricationem oranes quos ligatos cissitudinem reddere nccessario mediiamur. Nimi-
tenet justa sententia scd tu multo magis, fili cha-
: rum ne hos quis impunitos intuens, aut nunc aut
issime, qui tantum justitia et pietate cunctos debes futuro terapore deinceps talia praesumat pra?stigia
superare, quatenus dissoluta prasvaricatione dissol- falsitatis componere, vel commenta blasphemiarum
vatur quisque consequenter et sentcntiffi prolata; hujusmodi ligmentis contradiccre.Quapropter, im-
censura;quia etNathan propheta palam publiceque perator sublimissime, diligenter propter Dominum
in facie regis David et commissum pronuntiavit inquirentes atque scrutantes, si vestra illam non
errorem, et quia hoc ipse commiserit, omnino non fuisse praeceptione tam coenosam invenerilis confe-
tacuit, sed confessione correctum consequenter ab- ctam, imo toxicatis svllabis infectam epistolamj ut
solvit. Pra;terca non omittendum csse credidimus intcrim de tot prsstigia texentium poena taceamus,
nos commcmorare priTterito anno pcr indictionem quam illi vobis zelo veritatis flagrantibus involvere,
videlicct tcrtiam decimam epistolam sub nomine (a) eonvenit saltcm hujus socia accepta, et palam

vestroeonscriptam,pcrMichaelem protospatharium cunctis igne succensa per augustales vestros tam

suscepisse quffi tantis orat verbis contumeliosis,
;
nobis quam omnibus ad quorum notitiam pervenit.
imo blasphemiis respersa, ut scriptor ejus nonnisi n destinatos apices competenti satisfactione a tam
in gutture colubri calamum tinxisse putetur, et di- perversosensu ettarn profanisadinventionibus.quod
vencna fudisse videan-
ctatoris labia pro dictionibus a sensu vestro non fuerint commentis tradita, vos
tur ; cujuspiam simpliciorum cor pene-
adeo, ut si exhiberc prorsus immunes. Jam vero si vobisin mul-
trent, non enim hffic aures prudentium suscipiunt, tishujus mundi sollicitudinibus occupatis subrep-
hunc continuoncoent, nimirum tanto miserabilius, tumcsl,ut talia scribcrc mandarctis, nc pigeatclcm-
quanfo mors animas magis quam corporis pcr illum enliam vestramhoc etiam ipsum humiliterconfiteri,
virulentum haustum admittitur. De cujus immani- etlegibusvestrisuthujusmodi scripta nullius habe-
tale piaculi, licet vobis jam nos scripsisse recola- anturmomenti,decernere: itautpenes quem reperta
mus,eadem tamen soribere vostrae sapientiae nunc, fuerint, impunito non evadente, ipsius quoquesrpe
mihi quidem non pigrum,vobis autem et multisne- inemoratK ac seniper exsecrandse epistote vcl exem-
cessarium. plariscjnsapiccs tntemeratispro reverentia manen-
(a) Decsso hic quiddam vidotur.
1041 EPISTOL^. ET DECRETA. 1052
tibus sacris dictionibus, fiammeo dedantur igni vo- ^ stndiis quibus possumus insistemus.ut inter cxani-
r.ind;i, ut ct sinislr.t; opinionis n.i::vo, quod ox bla- mos oomputontur qui auctoritatcm Petrinon scnse-
sphemiis scriptis incurreretis, carore valeatis. Et rint, irao Dei hanc ordinantis in Pctro non intelle-
ingrati filiicircamatrem vestram,ex qua imperandi xerint ita ut nec ista qucB perniciose compilata
;

fastigium vos et patres vestri ordine ccelitus dispo-
sito percepistis, nullatenus appareatis.
Sin autem, scitote quoniam postquam in hac vos
pertinacia persistere finetenus vellc corapererimus,
primum quidem congregatiseunctarum
lium regionum venerabilibua sacerdotibus,dictato-
res et dispositores, atque pr.-eceptores tanta; falla-
cicB, seu crudelissimffi derogationis sanctarum, vel
paternarum traditionum, ab omni Ghristiana com-
page remotus, apostolica freti auctoritate, diris
anathematis vinculis innodabimus. Necnon et Pa-
trum ac prsdecessorum meorum secuti vestigia,
quisoliti suntetiam numerosorumconciiianequiter
celebrata cassare pontificum,si qua socia sunt cre-
bro dictK, vel exemplaria fortassis epistolK, quin
potius non solum haec,sed et omniascripta qua; vel
adversusfratrem eteoepiscopum nostrum Ignatium
inique confecta, vel adversus nos causam illius ca-
nonice prosequentes, furiose deprompta sunt, pe-
renni damnationi mandabimus.
Deinde vero decernentibus nobiscum,
considerantibus eisdem sanctissimis fratribus et
coepiscopis nostris, ipsam epistolam in ditam Photius aduller invaderet ipse quippe calli-
sunt defendere, sed nec his similia, ut non dicam
scripto tradere,vel in mentem volvere,quis ulterius
audeat. Non enim figmenta quae ordinationi Dei re-
sistunt, quae evangelicis vocibus contradicunt,quae
Occidenta- sanctorum Patrnra diffinilionibus obviant, qua; sy-
nodicis constitutionibus adversantur,qu8e si sic di-
mittantur, innumera possuntfidelibus auxilia Petri
qufflrentibus inferre dispendia, incolumia sine dis-
crimine nostro valemus deserere, et existimationi
nostraevelnunc vel post decessum nostrum tantum,
quod absit, neduni \pro naevum, nt in epist. 104]ad
,
, destructionem sirapiiciorura,et rautilationem sedis
apostolicas privilegiorum relinquere.
Itaque,fili desiderabilissimect Augusteclementis-
sime,tanquam sapientissimus filius lastifica patrera
tuum, et tandem aliquando mccstitiara de pcctore
raatris tu.^e veluti gratissimus natus repelle, remo-
vendo videlicet mcechum ct eireddendo legitimum.
Destrue, qufesumus, opus diaboli, et omnes sup-
plantationes ejus subverte. Opus est enira diaboli,
et simul et ejus subversutiis actura est, mihi credite,ut pa-
triarcha pelleretur Ignatius, et sibi Ecclesiam cre-
stipite vi- :

dentibus cunctissuapensam vasto supposito foco,ad dus et veternosus iniraicus, volens inferioris digni-
vituperium vestrum coram oranibusnationibus,quEe tatissaoerdotibusimponereserapiternumsileutium,
penes memoriara sancti Petri multipliccs inveniun- eura quera sublimioris auctoritatis esse conspexit,
tur, extrema; perditioni donabimus. Quatenus his irapetendum primitus existimavit et ad hunc pro- ;

rite patratis discat piusquod amct^et crudelisquod C sternendum quotquot potuit, vires armavit, atque
timeat;nam tot et talia blasphemiarum commenta, totius invidiae facibus etiam mundi principes in-
quin potius veracium litterarum depravationes au- fiammavit.
disse et tacuisse,(n) cohibuisse est.Ouamobrem,ve- Cur hoc, nisi ut dum ili eum qui super se esset,
nerabilis imperator, valde mihi,sicut ipse compre- elisum cernerent, ipsi (ulpote minoris auctoritatis)
hendere poteris, cavendum est ne, si nos praesti- pro veritate loqui penitus non auderent, et tanto
giorum figmentis minus celeriter obviaverimus, jam sublimioribus personis prave agentibus,minus
tanquam vera recognita,vel comprobata hi-EO admi- audenter ex adverso se opponerent, et tanto minus
apud stolidos aestimetur[pro sestime-
sisse fallaciter pro domo Domini murura licenter conscenderent,
mur, Hard.]. Nec possumus in Ecclesia Dei dissi- quanto in potiorerasuum talia perpetrari conspice-
mulando tam spurca relinquere germina, quae an- rent. Sed tu, imperator, qui plus religione quam
tecessorum nostrorum beatissiraorura pontifioum brachio carnis hostes Ecclesife vincis, vince versu-
tempore, aut nunquam exorta, aut certe si uude- tias ejus et omnia moliraina ipsius subverte: ex-
cunque vel quodocunque exorta sunt, eorum ju- audi nos, si libet;sin autera vel protectorem tuum
dicii ligone, antequam proflcerent,radicilus exstir- exaudi, et verba quae ad Jeremiara locutus est, ad
pata sunt. n te delata eognosce. Ait enini : Ecce constitui le hodie
Destruite ergo vos et dissipateilla,alioquin a no- super gentes, et regna, ul eveUas. et destruas, et dis-
bis fore destruenda, seu funditus dissipanda modo perdas, et dissipes, et xdificcs, et plantes (Jer. i).

quem praediximus, antenoscite, quamvis antequara Evellas videlicet, et destruas, et disperdas,et dissi-
nos ista vobis scriberemus,qu8e nunc sublimitatem pes, juxta competens imperio vestro ministerium,
vestram hortamur, hoc vos sponte facturos esse omnes argumentationcs diabolicas,et omnia mem-
putareraus :sed quiaquod putatum est,nullura effe- brorum ejus raachinamenta, et praecipue illa quae
ctnm hactenus habuit,idcirco nos salutera vestram per Photium orta sunt, male pullulentia germina:
illaesam manere volentes,ut hoc nunc saltem agatis, aedifices autem et plantes cunctarum virtutum moe-
affectu paterno monemus. Alioquin,ut jam prc-efati nia, et honestorum odorifiua morum aromata:imo
sumus, sic, Deo favente, de caetero vigilabiraus, et qua;cunque per vos de fratris et coepiscopi nostri
Pro connivisse, ut
(a) in epistola 104. Cohibendi verbo pro connivendi saepe abutuntur veteres libri-
Haro.
 ! ;
:

i043 NICOLAI PAP^ I. 104i

Ignatii sunt dignitate dostnicta, el de his quaB ad A cium, in quo ante pavcndum Christi Dei nostri tri-
ollicium patriarchale pertinent, a persona qualibet bunal omnes astabimus,et districtam redditurisu-
irreverenter evulsa. mns pro meritis rationem, vos adjuramus, et totis
Jam vero si vel peccatis impedienlibus, vel per- prfecordiis obsecramus, ut eisdem missis nostris
versis hominibussuadentibus.missis imminentibus apud vos positis nuUam lcesionem, vel oum reverti
nostris, quod suadere vobis etiam ad imperii vestri inde voluerint, obstaculum inferatis, neque inferre
felicitatem nitimur, non ducitis,quod gementesdi- alium quemlibet permittatis :quin potius a cunctis
cimus, adimplendum, et dilationibus, proh dolor insidiatorum molitionibus eos intrepidos et securos
golum deoernitis fore studendum s«ire volumus ; reddatis. Qualenus illis ad nos, etsi vestram vobis
excellentiam vestram quoniam de persona Ignatii salutem suadere possunt, efficacibus redeuntibus,
atque Photii, de quorum agitur controversia, nihil cunctis gentibus pateat quantum Deum coronatorem
discretius atque mitius, necnon et salubrius arbi- vestrum, pro cujus Ecclesiae pace atque correotione
Iramur quarn ut utcrque ad Romam ad renovandum legatione perfuncti sunt, honoretis :etquantam re-
examen, quod tamen secundum indulgentiam pro- verentiam principum apostolorum, a quorum sede
mittimus, tenore ac ordine quo jam vobis per Mi- profecti sunt, prae oculis habeatis. Siquidem nos,
chaelem protospatharium signifioavimus,vestro fa- 1,
tranquillissime imperator, illos non ad synodum
vore veniat, ita ut Ignatius, qui omni est humano celebrandam destinavimus, non ad lites et contcn-
destitutus auxilio, quemadmodum venire valeatve- tiones excitandas direximus. Scimus enim quod
stro pro Christi aniore oollato sibi fulciat juvamine. docente Apostolo, servum Domini non oporteat liti-
Jam vero si epistolaeper eumdem legatum vestrum, gare {II Tim. ii) sed hoc totum est pro quo miai-
;

a quo vobis modo delata non est, tenorem vel ordi- mus, videlicet ut, servata apostolicee sedis auctori-
nem quo diximus praenominatas personas Romam tatis reverentia, restaurationem Ecclesia Constanti-
fore venturas scirc cupitis, a praesentibus missis nopolitana status recipiat, et pax et unanimitas
nostris exigite,et hunc nosse plene valebitis.Siqui- ganctis Ecclesiis et imperio vestro reddatur, atque
dem illisexemplaria epistolarum quas magnitudini perpetuis. Deo propitia, temporibus custodiatur
vestrae, necnon Photio per Rhadoaldum et Zacha- necnon et nomen vestrum diutinis ac prosperis
riam tunc episcopos direximus, scripta pro colla- crescat suecessibus.Et quemadmodum piorum prae-
tione cum authenticis facienda tradidimus : cum cedentium Augustorummirishic post funus prceco-
quibus etiam exeniplariaepistolarum,quas vobis et niis attollatur, et in cclis aeterni regni beatitudine

Photio per Leonem a socretis misimus, et hujus, perfruatur. Alioquin secundum Apostolum, iwiwm
quam per Michaelem prolospatharium nos desti- Dei non csl alUyatum {II Tim. ii) ;
qui rursus ait
uasse prffidiximus, secum nihiloniinus deferendum ^ Vivus enim est Dei sermo et effirax, et penetrabilior
contulimus. omni gladio ancipiti,etyertingens usque ad divisioncm
Juxta ergo tcnorem ctordinem quopreefatas per- animne ac spiritus ; compagum quoque ac meduUarum,
sonas ad iterandumjudicium huc venire decrevi- et discrclor coyilationum et inlentionum cordis (Hebr.
mus, latius sagai industria vestra reperiel, quem lv);quousi necinobedientes,necadversantesEcclesia5
nos in hac fastidium prolixitatis declinantes, repli- Dei, neo molestiam infcrentes famulis ejus dirait-
care refugimus. His igilur, inspirante Deo, ita ve- tere quoquo modo poterimus impunitos. Qui habet
strK serenitatis a\iribus intimatis, sciat a Uomino aures audiendi audiat {Matlh. xi), Quae nos omnia,

redimitum imperium vestrum missos sibi apra;su- lioct strictinijidcircodicimus et satagimus,necnon

latu nostro, Deo auctore destinatos,Donatum vide- el (liligenter exsequimur,ut plurima commemorare
licct reverendissimum et sanclissimum sanctae Ec- prsetermittamus. Primo, ut ne nos de talenti acce-
clesiae Osliensis episcopum, et religiosos ac vene- ptione, quam in privilegiorum quantitate percepi-
rabiles sanctfe Roman<c Ecclesis Leonem tituli san- mus districtam, si pigri reperiamur,coram summo
cti Christi martyris Laurentii, qui appellatur Da- judice cogamur, redderc rationcm. Secundo, ne in
masi, presbyterum, atque Marinum apostolica? no- irrogulari dejeclione Ignatii, consacerdotis nostri
strie sedis diaconem,quos benigne clementia veslra j) et fratris, vel in promotione Photii quoquo modo
suscipiens, utpote Ghristianae religionis cultrix, in consensisse putemur. Tertio, ne sacerdotalis ordo
omnibue pie traetet, et intactos quandiu vos penes tam ignominiose vilescat, ut Domini nostri et sa-
remorantur,et indemnes prorsus manere decernat: crumcorpusejustractantes,atque Sancti sanctorum
quin et aditum simulque locum quae injuncta sunt ejus velamina penetrantes,etpraecipuo summum in
sibi,vobis licenter cxponendi congruum eis ac suffi- dioecesi sua locum retinentes, tam facile de caetero
cientem impartiri dignetur. Sicque demum in qui- impcllantur,et avulgaribus quibusque ac inferiori-
bus Deus annuerit, et cordi vestro impetraverit,or- bus suis.necnon et laicis prosternantur, et absque
dinatis, ilhesos ad nos protinus eos et absque qua- uUo examine autcomprobatocrimincgradu proprio
libet impediente molestia redire sinat. et Ecclesia sua priventur.Quarto,quoniam manife-
Sed quoniam in Dei omnipotentis servitio diri- stum est qualiler, sede apostolica in Cregorii Sy-
gunlur, per ipsius terribile nomen, quod Trinitas racusani et sociorumejus damnatione non consen-
est inscparabilis ; et per horrendum diviiium ,judi- tiente, ipsi modo quem praediximus ad haec exci-
1048 EPISTOLiE ET DECRETA. 1046
tanda surrexerinl nunc nisi nos h;Gc corrigamus
: et A bilis frater et coepiscopus nosterlgnatiusConstanli-
vcl puniamus, veremur no nobis dcputetur in cul- nopolitanar.i regerctEcolesiam, asanctae cominunio-
pam. Nimirum qui successorea sumus eorum quo- nis participatione contra regulas avertentium parte
rum ipsi benignitate abusi, licet nobis inconsultia, fuisse dignosceris, et ex saeculari administratione
ad ista prolapsi sunt. Quinto, ne ipsum quoque im- atque militia, et ex foro subito tonsuratus,a Grego-
perium vestrum, vel successorum vestrorum tam rioSyracusano dudum episcopo a synodo damnato
leviter adversus Ecclesias Dei vel prasules eorum etab apostolica sede convicto episcopus ordinari et
perverse suggestionis flatibus commoveantur. nuncupari passus, etiam vivcntc ac superstitc Igna-
Unde pietatem vestram obsccramus, et coram tio patriarcha sedem ipsius invasisti; ct sponsam,
Deo etsanclis angelis ejuscontestamur, ut obediatis quam aChristo sponso immaculatam custodiendam,
nobis, et nos in hac vita potius audire curetis hor- velutiamicus sponsi perceperat, non per ostium,
tantes atque rogantes, quam beatum Petrum cceles- quod Christus est, sed aliunde ex adverso in ovile
tis regni clavigerum in futuro sentiatis accusantem, Dominicum more furis, vel latronis irrumpens, ac
atque damnantem. Nam si nobis non obedieritis, violentus, rapax et scclestus adulter subripuisti.Et
ipse contemnitur, cujus vices gestamus et auctori. pra^ter, imo adversus apostoHcos canones, sa:culari-
tate olamamus. Porro si illum contcmnitis, ipsi jam n bus potestatibus usus, ecclesiam per eos obtinuisti.
considerate qui dc vobis erit, vel quam in terribili Deinde cum damnatis et anathematizatis atque cum ;

judicio Dei rationem dabitis,qui in tanta sublimi- his, qui ne sacerdotale officium ante audientiam
tate positi, per exemplum vcstrum cunctis subjectis praesumerent, et a decessore meo sanctae recorda-
vestris ultimi exitus praecipitium demonstretis : non tionis Benedicto papa fuerant obligati, quotidie ac
solum autem in praesenti tempore, verum etiam in indifferenter communicans.et conversans contra fi-
futuro, imperatoribus videlicet et cunctis mundi dem promissam,contraque tuam professionem,qua
principibus, necnon et omnibus omnino fidelibus. pollicitus es, te adversus jam fatum patriarcham
Exhorrescite igitur tot hominum exemplo vestro nullum sinistrum consilium esse facturum, congre-
pietatem destruere; formidate tantarum animarum gasti concilium, et cum scquentibus tuis depositis et
operari periculum; pertimcscite fidelibus, ad salu- damnatiset excommunicatis,et anathematizatis, et
tem forte tendentibus,tantam perniciem pra;parare, aliis sine Ecclesiis, atque cum his, a quibus vel tu

et pro his omnibus coram districto judice sine irregulariter ac illicite provectus fueras, vel quos
quibuslibet excusationis ambagibus de omnibus ra- ipse temere ac indebite promoveras contra eumdem
tionem omnimodam dare. Quoniam quot eiemplo fratrem et comininistrum nostrum depositionem fa-
vestro ad talia fuerint devoluti, de tot animarum cere,et anathema dicere ausus es. Deinde apostolica;
dispendio eritis prorsus obnoxii; et tot procul du- C sedis missos, quos pro causa sacrarum imaginum,
bio, quod non optamus, pocnas Iuetis,quot noxise et pro inquircnda, et nobis renuntianda jam fali

actionis vestrae forma in inobedientiae chaos demer- patriarchK dejectione, ob invenicndum modum
et

gitis. Quae omnia, pietate vestra nobis obediento, promotionis tua; destinaveramus quibus potuisti :

avertat Dominus, nam ista nos pro salute vestra argumentis a nostris mandatis avertere, more Aca-
prosequimur et exigimus. (Ex ep. Gelasii papx ad cii quondam Constantinopolitani ha;retici patriar-
Anast. imp.) Unde ne irascaris si te tantum dili. chae, praisumpsisti, et ad processionem, quae tibi
gimus ut temporale regnum quod assecutus es, te cum comparibus tuis habebatur : sicuti eorum pro-
velimus habere perenne; et qui imperas nunc ho. fessione patefactum est, et sancto Spiritu revelante
minibus, regnes cum Christo; et qui cras moritu- venerandae synodo, qu» a nobis collecta est, cla-

rus es, vitam percipias et ploriam «ternam [cod. ruit,ad damnatorum ct schismaticoruni, tuamque
Yatic, sempiternam]. Data Idibus Novembris, in- confusionem contemptaIegatione,quaB vel gentilium
dictione xv. more servari debuit, pertransisti [pro pertraxisti.

XCI.X. Hard.], et in illusionem beati Petri aspstoli, cujus a

AD PHOTIUM. sede profecti fuerunt, non solum inefficaces redire

B fecisti, jcd etiam impugnatores omnium, quae sibi
(Anno 866.)
fuerant impcrata, monstrasti. Postrcmo episcopos,
Exprobrat Photio multa crimirta, quse in occupanda
Ignatii sede commisit; probat illum ct divinum et
qui tibi tanquam adultero, et pervasori communi-
humanum jus violasse; nuntiat ipsum dcpositum care noluerunt.eisilio relegasti,et ipsis jubentibus
fuisse, ei si non paret sententix, minatur illi per- contra canones tui sceleris complices in corum sub-
petuam usque ad obitum excommunicalionem. rogare locis non timuisti. Et usque in prassens Ec-
NicoLAUS episcopus servus servorum Dei, viro clesiam Dei diversis persecutionibus impugnare non
Photio. desinis. Itaut fratremetcoepiscopumnostrum Igna-
Innumerabilium repcriris prsevaricationum obno- tium sanctissimum patriarcham inauditis poenis et
xius,et venerandorum canonum, atque paternarum horribilibus tormentis afficere non quiescis sed et :

diffinitionum, quinimo et divinorum mandatorum omnes quotquot pro veritate, et fide commode per-
contumeliiis multipliciter ac impuiienter elatus : si- sistcre dcprehendis, quibus prsvalcs modis pcrdere
quidem et ex schismaticorum ; sed et cum vcnera- imprKtermisse moliris.
1047 NIGOLAI PAPyE I. 1048

Quamobrcm in hisct hujusccmoJi ts cognoscen- A quidcm a vero discedimus nam ipse non solum :

tes conlra cvangolicas, apostolicas, ct prophclica';,
alque canonicas institutiones elfcrre dolcmus, et
nimiis ma;roribus affecti, necessario te praesentibus
apioibus admonemus, hortamur et obsecramus, ut
in tantagloria non decipiaris,etsterna bona pro his
brevibus non amittas. Pensa quam pauca sunt om-
nia, quB hic mulctent [muloent], quamlibet multa
esse videantur. Perpcnde, quKso,
sit, et quam prolixa pccna gehennae, et hanc incidere
pertimesce, hanc tibi acquirere medullitus exhor-
resce.Nam, sccundum Evangehum, Quid prodesl
homini si liicretur tolum mundiwi, animx vero sux
detrimentum patiatnr? (Marc. viii.) Scimus quoniam
supor magistrum luum contra Evangelium factus
esjverum etiam ordinationi Dei resistens adversus
eum dentes tui, arma et sagitts.et lingua tua ma-
chasra acuta effccta est. Quandoquidom non, sicut
sanctus David, mittere manum in christura Domini
formidasti, sed sicut principes latronum non ha-
bentes bona regem suum trucidantes, insurgere
quam mulliplex contra rectorem tuum versutis insidiis magnopere
proourasti.Quos idem sanctus David,sicut et illum
qui se christum Domini (Saulem videlicet peremisse
nuntiaverat, tanquam homines impios, et principem
suum trucidantes, tradere morti laudabiliter jussit
(// I\cg. i). Quanquiim etiara si nihil in his repre-

sapientia prfeditus, et scientia ditatus haberis. hensionis admitteres, cum pridie laicus fueris et

Sed audi quid propheta de quibusdam sapientibus „ saeculo militaveris, nequaquam tara repente debue-
dicat Sapientes, inquit, sunt, ut faciant mata, bene
:
ras ad summi sacerdotii pervenire fastigium quan- :

autcm faccre ncsciunt {Jer. iv). Porro de scicntia doquidem nec monachorum poleras subito secun-
egregius Apostolus ait : Scienlia inflat, charitas vero duui probabilium Patrum traditionem, perfectionem
Ergo quantum non prosit, imo
sedificat (/ Cor. viii), consequi, Gelasio, Gregorio et Adriano magnis,
quantum obsit, non ad bona sed ad mala facienda et vcre sanctis sedis Romanae prssulibus id ipsum,
habentibus sapicntiam animadverte et noli glo- : quod serenissimo Augusto, atque tibi jam scripsi-
riari si habes scientiam sine charitate, quoniam, mus, multipliciter inhibcntibus. Sane si horum tan-
teste Apostolo, illa inflat, ista a^dificat, (/ Cor. iv). quam ignotorum, sanctitatis insignia non agnosce-
Et eerte absurdum ac indecens est, ut eam, qua3 bas (licet cujus fidei, cujus studii fuerint, per eorum
inflat, virtutem habeas, illa vero qua; cedificat, ca- nosse scripta sufficeret) saltem Coelestini, atque Leo-
reas.Quam autem habuisti charitatem,quando vi- nis, ejusdcmque sedis pontificum reverentiam prae

debas fratrcm et comministrura nostrum Ignatium oculis habuisses : quorum scnlentiaj tota per mun-
ab ecclesia sua pelli, impeti, et adversus eum con- dum diffusa inclinatur Ecclesia quorumque doctri- :

jurationes et conspirationes pra;parari? Et non so- nam (sicut in sacratissimis tertia et quarta synodis
lum minimc illum, cum posses, utpote ad sfficulum videre est) Christiana veneratur apprime religio.

clarus ct honorabilis adjuvisti, verum etiam cum ^ Quinimo et quorum virtutum decus, et eloquentiae
factiosis concurristi,et cum machinantibus adver- nittrcm, necnon et raorum probitatem ac exhorta-
sus eum, ct varias malignitatis argumentationes ex- tionum suavitatem non solum fidcles reges, verum
citantibus concertasti. Quin potius horum omnium etiam infideles ac tyranni, barbarique principes,
peccatum,qu()d gencrat mortcm, in te proprie con- reverentia,vel pavore nonmodico mansuefacti vehe-
summatum est, nimirum qui cunctarum prKvarica- mentcr amplcxati sunt et sectati. Quod si magnos
tionum in illum commissarum tu auctor factus es. sanctosque fuisse non negas (quia nec valcs alio- :

Nam et si te homicirtam dicimus, non mentimur. quin pugnabit pro eis orbis terrae contra insensatos)
Joanne apostolo claraante, qui ait : Omnis qui odit oportct ut in cunctis EcclesiaB dogmatibus, et disci-
fratrem suum, homicida cst (/ Joan. w) : si crgo qui plinis eos solerter attendas, et veneranter admittas.
odit fratrem homicida est, quanto potius is, qui Nam si in casleris nostrae religionis negotiis eorum
patrem non solum odit, sed et quantum in sc est, assertionibus cesseris, et in his eos, in quibus tuae
mactat"? insuperctiam si, ut Achab, qua3 illius sunt promotioni contradicunt, contempleris, apparet te

rapit,et possidct, homicida dicendus est, et non so- minus saluti communi, quam sorti privatae inten-

lum qualiscunquo honiicida, verum etiam et parri- dcre, ac per hoc, non quaj Jesu Christi, sed quae tua
cida? Paler enim tuus erat Ignatius, et tu filius sunt, qusrere. Aut illae bona; arbores fuerunt, et
[)
ejus, qui tantum a te prcB naturali patre debuerat bonos fructus fecerunt, aut mals (qued absit) et
venerari.quantum spiritus, quo relativa ha;c nomi- fructus eorum mali et si quidem boni fuerunt et
:

na mutuo possidetis, pra;ferendus est carni. fructus eorum boni.oportuit eos tanquam bonos se-
Porro si te viperam appcllamus, non fallimur, qui Non enim potest (Evangelio testante) bona ar-
:

siquitudem tu, nonnisi parente perempto, proliccrc bor malos fructus facere {Malth. vii).Porro si de eis-
crcdidisti. Jam vcro si te tam [lcg. Cham : yuod dem non cum tota Christi Ecclesia sapis, necesse
et sequenlia plus^nimio confirmenl] similem asseri- est qualitervcl ipsi, vcl fructuseorum mali fuerint,

raus, nec sic erramus ipse quippe adeo in irrisio-

: plurimis adhibilis ex omni Ecclesia testibus compro-
nem et contumcliam patris prorupisti, utde cathe- bos et affirmes quoniam tibi soli super hoc negotio
:

dra sacerdotali eum projiceres, et ad illudendum contraria suadenti non creditur.

mimis, ct scenicis invcrecunde proderes. Extremo, Jam vero si dixeris, Bona et grata sunt, alque
si tc Jud.TJs comparamus, forfassc non modicum siilubria, qua; pra:dicaverunt, vel statucrunt, sed
mo EPISTOLiE ET DECRETA. lOSO
non omnia, nam horum qu.-cilam dulcia, qusBdam A subito factus clericus clcricis dominetur, qui per
amora fuerc, Jacobus tibi iiro ois responrlet aposto- singula stipendia militaYcrunt,et omnem in Domi-
lus, dicens, Nunquid fons de eodem foramine eina- nicis caslris ietatem egerunt. Quid, inquam, illa,

nat dulcein et amaram aquain? (Jac. iii.j quoniam nisiomnia qufe vultis ut faciant vobis homines, et
sicut idem iterum ait Ncqite salsa dulcein potc.it
: vos eadcm facite illis, jubent, quando praecipiunt,
fucere aquam [ibid.) :Spiritus enim sanctusquorum ne prioris ordinissui quislibet saltu prtppropero in
vasa isti fuerunt, non potest nisi dulcia per hos, alienum honorem ambiat immoderata cupiditate
quos repleverit.eructare. Praeterea si profiteris om- transcendere, vel pro suo libitujura studeat aliena
nia eorum decreta salutifera quidem fore, sed hoec pervadere. Et certe si tu per singula stipendia in
vos hactenus ignorasse,nec sic profecto excusabiles Ecclesia Constantinopolitana militasses, et omnem
erilis.Nisi enim ignorantise peccata essent, nequa- in Dominicis castris statem egisses,et quilibet prio-
quam Psalmista pro his Dominum precaretur, di- ris professionis saltu prajpropero in honorem tuum
cens : Delicta juventutis et ignorantix meirne mcmi- ambirct,et immoderata cupiditate transcenderet.et
neris {Psat. xxiv) :qui rursus denique dicit : Noluit pro libitu studeret tua pervadere, mox in vocem
inteliigere ,ut beiie agcret, iniquitatcm meditatus cst prorumpercs,et adversus huno querelas exponeres.
in cubili suo [Psal. xxxv). Qui enim non ait, Non ^,
El quia praeceptum est : Non concupisces rem proxi-
intellexit,sed Nottiit inteLlic/ere,ut beue ageret, pro- mi tui, neque omnia qux illias sunt (Exod. x) ; et
fccto monstravit, quia Scepe proposito voluntatis rursus : Quod tibi non vis fieri, aliis ne feceris (Luc.
ignorantia procuratur.Idcirco de ignorantia cuncta suflicientibussoriptis palam cunctisostenderes,
iii),

ad securitatem auferes.si apostoli formidolosa ver- etquod Joannes Baptista militibus,utneminem con
ba consideraveris,quibus ait^Si^uiJ autem iynorat, cuterent, nequo caluraniam facerent, et contenti
ignorabitur (l Cor. xiv) : quia profecto, docente com-
essent stipendiis suis, pra;cepit, intentissirae
sancto Gregorio papa, qui ea quas sunt Domini ne- memorans, et ait Noli me concutere.noli mihi ca-
:

sciunt,a Domino nesciuntur.Sed dicis : Hkc non in lumniam facere sed esto tu, qui miles s*culi
:

lege suscipimus,et prevaricatores.qui signifieantius hactenus fuisti, stipendiis tuis contentus, quia sic
Graece xapivoiiot dicuntur, non sunt, nisi qui praster tibi praecursor Domini dicit, et excelsis vocibusex-
legcm acceptam aliquid pravitatis committunt.sicut clamares, et fieres forte singultiens : Ea stipientia,
Apostolus ait Vbi non cst lex, ncc pncvaricatio
: eorum fructus laborum noli concupiscere
noli sub- ;

{Hom. iv). Sed audi,el expavcsce quod rursus idem ripere, noli de me,vel de meis commilitonibus raale
dicit Apostolus Quicunqite cnim siiic lcge peccave-
: sentirc : noli modo vincere nos omnes tot curriculis
runl, sine lege peribunt (Rom. n). Alioquin gentes, teraporum diversis praeliis Doraini jam fessos, tot
quae legem non acceperunt, excusabiles fateberis. C sudoribus et vigiliis pro civitate ipsius jara tabefa-
Verum ego universos qui inique agunt transgres- ctos velle saltu quodam ambitionis transcendere,et
sores dixerim, psalmographi habens auctoritatem, in nobis ex militia nostra non electus,vel profectus
qui canit : Prwvaricantcs ,\n(\\i\ens,reputavi omnes noli ducatum arripere. Igitur cum ea, quae sedis
peccatores tcrrx (Psal. civiii.) Dicens ergo, priCva- apostolicae pr»sules instituerunt, in litteris sacris
ricantes repulavi omiies peccalorcs ierr.r.etiam gen- invenias, imo vero in temetipso jugi perseverantia
tes, quae legem non acceperunt,comprehendit.Quo- relegas noli, quia decreta ipsorum non susceperis
:

niam legem per Moysen datam non acceperunt,

etsi amplius asseverarc cum ipsi nihil,nisi quod natu-:

acceperunt tamen legem naturae.quBe nisi corrupta ralis, quod Mosaica, necnon et grati» lex jussit.in-
fuissetjlex Mosaica data non esset quam videlicet : stituant ; et quidquid in Sardicensi sancti Patres
legem naturalem nunc a te noninconvenienter exi- coneilio statuerunt, custodiendum prorsus definie-
gimus,quigIoriaris sanctorum tantorura pontificum runt.Inter quos Osius ille famosus, et magnus in-
edicta nullatenus accepisse. ventus est Alhanasius, quamvis timescimus quid
Denique hanc sibi datam, si volumen cordis tui somnians dicasejusdera concilii canones apud vos
conscientia scrutata fuerit, procul dubio non nega- non haberi, quod procul a vero raultis esse proba-
bit.Ibi quippe scriptum reperieSj lege naturas di- n tur indiciis.
cente,a nemine velle Icedi,a nemine velle tua pror- Primum quidem,quoniam quando Zacharias, qui
sus auferri. Quapropter apte prscipitur : Quod tibi se pra^tendebat episcopum, ex parte Syracusani
non vis fieri, alii.i ne feceris iLuc. iii), et Domino Gregorii, et collegarum, ejus apostolicam sedem
dicente : Quxcunque vutlis ul faeianl vobisltomines, adiit, eorum deposcens renovari judicium : hos se
et vos facite Ideoque non poteris
illis (Mattk. vii). in appcllatione canones, et cos, a quibus missus
hanc te legem non accepisse negare,cum eam ctiam cxstiterat.fuisse secutos aiebat.Deinde nos diligen-
ipsanatura doceat,et propria uniuscujusque volun- tissime requirentes repcrimus ipsos canones eo
tas edere [forte,ea de re. Hard.] jugiter innotescat. sensu, et numero non solum in noN-is^verum etiam
Quod si hanc datam tibi fuisse denegas,profecto se- in veteribus, atque authenticis codicibus, qui vera-
dis apostolicae praesulum decreta te accepisse de- ciores soliti sunt inveniri, Graece conscriptos, quo
monstras. Quid enim illa nisi quod tibi non vis csteris Latinis canonibus inserti esse cernuntur,
fieri,aliis ne feceris, dicunt, quando praecipiunt ne nimirum qui et a praesulibus provinciarum pene to-
 lOSl NICOLAI PAP^ I. 1052
tius orbis definiti siint, et illis omnibus satis pla- A bus manifestus, elc.,vet expiatis cunctis pravis mo-
cuisse pereadem exemplaria Graeca monstrantur. ribus, ctc.,] e.vpiatis cunclis probis moribus ct
Quomodo autem non esse penes vos Sardicenses ca- virtutibus,manifestus ad praelationis fastigium pro-
nones tu solus astruere poteris, quando non solum vehendus.Igitur nos quidem de indebita promotione
a Latinfe, verum etiam cum aliis a Greecae linguoe tua suramatim haec scripisse tibi cognosce.
hominibus statuti sunt et promulgati? Qua de re Tu autem qui eliam cogitationum tuarum festis
credibile non est, quod illic definitum est, unum- es,quam illicite sis provectus, scirefacilius poteris.
quemqueipsorumminimelinguaepropria?tradidisse. Qua de alienum cessa de c«tero pervasum locum
re
Aut quomodo non sunt penes vos (a) canones Sardi- tenere,nec fias domui Israel in offendiculum iniqui-
censcs, quando inter quinquaginta titulos, quibus tatis, et nec amplius caecis ducatum praestes erroris.

concordia canonum apud vos texitur, ipsi quoque An non (ut multa omittamus) offendiculum domui
reperiunfnr? Jain vcro [forte, si et canones cum, Israel factus es,qui tantam Domini plebem Ignatium

Hard.] si et habitus tum praefatorum insignium Ro- deserendo contra suam subscriptionem.vel profes-
manorum pontificumdecrctalibusinstitutis.delaicis sionem agere compulisti? An non ei ducatum erro-
ad ecclesiasticos gradus non temere provehendis ris prffititisti,quando illi pastorem suum infideliter

emissis,confemnendos esse putasti,saltemdoctorem p deserere, et te, cui non pertinebat aliquid de ovi-
gentiura Paulum apostolum audire consen
iensisses.et bus, sequi
qui callide suasisti? Verum tanti reatus
quam sancti palres in Sardicensi concilio conve- pondere jam fungeres,si veritatis sententiam solli-
nientes in hoc cum eo concordaverint, attendisses. cita cordis aure pensares.qu» ait Qui scandaliza- :

Nam et audenter dicimus, et veraciter profitemur, verit unum de pusillis istis,qui in me credunt,expe-
quoniam qui Sardiccnse concilium non recepit,nec suspendatur mola asinaria in cotlo ejus,et
dit ei ut

Paulum apostolum recepit. Quid enim
praetermittamus) Sardicense concilium statuit,quan-
do dicit : Si forte aut dives.aut scholasticus
aut ex administratione s.-eculari
postulatus, non prius ordinetur,nisi ante et lectoris
munere, et officio diaconi,aut presbytcri fuerit per-
functus : et ita per singulos gradus,si dignus fuerit,
ascendat ad culmen episcopatus? Potest enim per
has promotiones, quae habebunt utique per proli-
xum tempus, probari qua fide sit, qua modestia.
(ut c.Ttera dcmergalur in profunduinmaris {Matth. xviii). Per
molam quippe asinariam sscularis vitae circuitus,
de foro, ac labor exprimitur, et per profundum maris, ex-
episcopus fuerit trema damnatio figuratur. Melius ergo tibi fuerit,
ut sub exteriori habitu te ad mortem saeculi acta
constringerent,quam sacra officia ambiendo,etnon
solum unum,sed etiam cum magislro patre,ac pa-
store tuo plurimos eorum, qui in Domino credunt
scandalizando, in culpa te ca;teris imitabilem de-
nionstrares quia nimirum si solus caderes, ut cun-
:

qua gravitate et dignus fueritpro-

verecundia,et si ^ que te tolcrabilior inferni pcena eruciaret.Fuge ita-

batus,divino sacerdotioillustretur quia conveniens ;

que principatum nequiter usurpatum declina :

non est, nec ratio, vel disciplina patitur,ut temere praeesse, qui innumeris dignosceris indesinenter
et leviterordinetur aut episcopus, aut presbyter, obesse.Scripfum legisti quia Jesus (qui utique rex
aut diaconus, qui neophytus est, maxime cum et verus esl) cum cognovisset guia venluri essent ut
magister gentium beatus apostolus ne hoc fieret, raperent eum, et facerent eum regcm, fugit (Joan.
denuntiasse, et prohibuisse videatur sed hi, quo- : VI) : quis enim principari omnibus tam sine culpa
rum perlongum tempus examinata sitvifa, ef me- potuissef, quam is, qui hos nimirum regeret, quos
rita fuerint comprobata ; nisi quod Apostolus pra^ci. ipse creaverat? Sed quia idcirco in carne apparuit,
pit dilecto discipulo, diccns : Manum cilo nemini ut non solum nos per passionem redimeret,verum
imposueris, neque communicaveris peccatis alienis etiam per conversationem doceret, exemplum se
(/ Tim. v.) Et de diaconibus Hi autem proben- : sequentibus praebens, rex fieri noluit.Ad crucis ve-
Tim. iii). Quis autem majo-
tur,ct sic ministrent (I ro patibulum sponte cum venit, oblatam gloriam
rem concordiam quam in his verbis Apostoli, et culminis fugit, poenam probrosce mortis appetiit,ut
memorati concilii poterit invenire? Quid vero est. videlicet membra ejus discerent favores mundi fu-
eito, nisi anfc mafuritatem Ktatis,ante tempusexa- Q gere ferrores minime timere, pro veritate adversa
minis, ante merifum laboris, anfe experienfiam di" diligere, prospera formidando declinare.
sciplina3,imo ante exhibitioncm subjectionis pofius, Igitur fandem aliquando audi nos,quoi si audie-
quam celsitudo praelationis? Jam vero si Apostolus ris,non senties erga te penitus inflexibiles, nec ad
(ut intermisse prEdicfi concilii menfio diiTerafur) misericordiam duriores quia,ut Leo Magnus apo- :

diaconos probari praecepit,ef sic minisfrare,quanto sfolicie sedis antistes beato Flaviano scribit (epist.
igne doetus episcopus diutinisesttemporum spafiis XII, ad fm.) : Dominus noster verus et bonus pastor,
pcromnium exercitia virtufum probandus, et tan- quianimam suam posuit pro ovihus suis,el qui venit
quam aurum in fornace diversarum tentationum animas hominum salvare, non perdere {Joan. x),
examinandus? Sicque demum purgatus jam, ct imitatores non vult esse pietatis, ut peccantes qui-
[forlc, exceptis cuncfis probris, moribus et virtuti- dem justifia coerceat,conversos autem miscricordia
(a) Gollectio canonumest Joannis Antiocheni, quae quiaquaginta titulis constat. Hane Justellus edidit.
Hard.
1053 NICOLAI VkPJE I. 1034

non Siquidem nunc pro omnilnis, quv

repellut. A aurium noatrarum auditur odorifcra cre-
pI o.pni\

sparsim per hujus epistolae textum te contra omnia brescente fama laudabiliter frequentare,coepimus et
jussa divina perpetrasse commemoravimus,Dei om- nos exinde immensas eidemomnium donarumlar-
nipotentis et beatorum apostolorum principum Petri gitori Domino gratias agere : et ut haeo in te cre-

ac Pauli, ac omnium simul sanctorum,atquc vene- scere faceret, enixius impiorare, qui pro magnaR
randorum sexuniversalium conciliorumauctoritate, pietatis suae,ac incffabilis misericordis multitudine
necnon et Spiritus sancti per nos judicio cuncto sa- tantoapicem exoellentiee tuae post sublirnius extulit,
cerdotali honore,acnomine(quodgemontesdicimus) quanto pcr te oppressos erigi, et opprimentes com-
alienus,et omni clericatus ex officio prorsus exutus : primi, et exaltantes Ecclesiam suam exaltari, et

ita ut si post notitiam hujus aanctionis.quam divina humiliantes hanc voluit humiliari.Posuit quippe te
inspiratione depromptam esse credimus,dum una- in Ecclesia sua sicut cedrum,ut sub umbra tua re-
nimitate et concordia sanctae synodi sit procul dubio frigerium cruciati, et prolectionem inveniant deso-
promulgata, tentasti in Constantinopolitano throno lati, ac diversis fatigationibus lacerati. Post haec

prssidere, ac sspe futo venerabilicoepisoopo nostro autem audivimus in Constantinopolitana urbedis-

Ignatio, quominus ecclesiam sibi commissam sine sensiones, oontentiones, clamores, conjurationes,
quavis inquietudine regcre posset impedisti vel si :
ri conspirationes, factioncs, animositates. simultates,
de ministeriosacro ulteriusaususfuisti aliquid raore incommoda, seu discrimina, ita utjam
et cffitera
sacerdotis contingere,juxta pra;cedentem consuetu- imminere credamus illa tempora, qus ab apostolo
dinem (quod contra canones est) nullo modo liceat novissimis diebus instatura fore prfedicta sunt, et
tibicommunionis spem, aut locuni habere satisfa- urgere putarentur omnia signa, qua; Redemptor
ctionis,sed anathematis vinculis innodatus una cum noster finemmundi praeventura esse pronuntiavit.
communicatoribus tuis, atque fautoribus porpetuo Quid autem nequius, imo periculosius, quam ante
Dei judicio,ac sententia per mediocritatcm nostram justam.canonicamque audientiam sula Sieculari po-
existens,sacrum corpus et sanguinem Domini Jesu tentia prsesulem a sua scde propelli,atque ecclesia
Christi nonnisi vicino mortis periculo percepturus. sibi divinitus commissa,eonsensuque ac subcriptio-
Quatenus hasc unusquisqne dicens : nequaquam de ne provinoialium sacerdotum,etcompatriarcharum
caetero temeraria prassumptione ex laicis subito in communione roborata privari? et eum qui inter
dominicis eastris insperato quodammodo impetu Deum et hominem intorprcs.ab intercessione popu-
irrepere audeat,et principatus amore ante dux esse lorum.nulla monatrata noia, solo prolibitu unius-
velit, quam tironis consummt!t officium, et ante cujusque rcmoveri? Quid, inquani,nequius,aut pe-
tentet docere, quam discere, sicut in eadem Con riculosius, quam ut discipuli manu in magistrum
stantinopalitana Ecclesia pr.-esumptum esse C injiciant? lilii viperas imitantes parentem propriam
s.-epe

comperimus. Et rursus ne contemptis clericis (quo- (quantum inipsiaest)interficiant?eiquemaledicere,

rum utpote in tam magna urbe copiosa multitudo a quo benedicti sunt? eum projioere, a quo ad sin-
est) quisque ab ipsis (ut ita dixerimus) cunabulis, gulorumgraduum honorem profecti sunt?Quidvero
imprstermisso labore in EcclesiaChristi dcsudant; priBSumptuosius, quam si pulsus aliquem pellere,
etindesinentia Domino exhibent servitutisobsequia, aut remotusremovere.aut ligatus ligare tentet?Quid
is qui deforis est, alterius ovilis Christi repente praiterea inconvenientius, vel inordinatius, atque
principatum arripiat.et nitatur quos esse suos non confusiusagi potest.quam tanta numerosilateCon-
recognoscit, discerpere, et grex Dominicus inoipiat stantiiiopolitanorum clericorum, tanquam tota vel
eum utpote extraneum,et improviaum omnino con- fidei violatione poIIuta,vel inscitiae insipientia ener-
temnere,praesertim cum perspiciat nihil sibi stipen- vata, vel diversis criminibus irreta, spreta penitus,
dia profecisse meritorum,et alienum suorum cernat ac reprobata, laicum super hanc erigere, et extra-
consumere fructus laborum. Data Idibus Novembris, neum super eam inducere, et in ea contra sacros
indictione xv. canones, imo vero adversus apostolum neophytum
ordinare? Jam vero si neophytum nonnisi novi-
* n ter in fide plantatum dicitis : respondemus, non
AD BARDAM C.ESAREM.
(Anno 866.) hoc illud nobis nomen significare siquidem
:

in illo nomine, quod est neophytus, nihil de fide

Dolet se depulsum fuisse de spe, quam ob multa qux
a principio de ejus pietale audierat, in ipso collo- sonat.
caverat; horlalur euni ul resipiscal,et causa^n Ignatii Sed dicitis hoc sancti Patres nostri inter-
: Ita
apud imperatorem agat, ipsisque legalis sedis apos- prelantur, videlicel ut neophytus noviter in fide
lolicse faveat.
plantatus intelligatur? At nos respondemus, quod
[Apud Mansi, ibid.]
postquam in compositione nominis hujus nil de fide
NicoLAUs episcopus, servus servorum Dei, in sonare scit,non solum in fide,verum etiam in cle-
Christo diligendo filio Bard.t: inclyto Cssari. ricali militia noviter insertus neophytus valeat ap-
Postquam Dei omnipotentis in te cocperunt dona pcllari.quemadmodum et sanctus papaGregorius,et
miris successibus abundare,eorumque donorumin- Angloium gentis apostolus intercessor vester apud
signia longe lateque gtorio3issimecoruscare,necnon Deum,qui et vim nominisistius perspicaciter intel-
10S3 NICOLAI PAP^E I. 1056

lexit, etpatres illos forsnn, quos dicitis, subtiliter A Iriii extensis benignitatisbrachiis clementer ample
invesligavit, iiiter cfctera scribit, dicens Hiciit : ctetur. Et noii tantum indignatus est pro lcesione,

autem tunc neophytus dicebatur, qui initio in san- quam Ecclesiae illius operatus es, quantum laetabi-

ctae fidei erat conversatione plantatus : sic modo tur, si quem laesisti adversus Ecclesiam, adjuvare
neophytus habendus est, qui repente in religionis contenderis. Porrigat igitur pietas tua Constantino-
habitu plantalus ad ambiendos honores sacros ir- poIitanaB Ecclesiae manum, nec patiatur hanc am-
repserit. Quid rursus perniciosius est, quam cui- plius suo jam destitutam rectore subsistere : etmce-
quam ex schismaticis intra septa Dominica princi- rentem ac lugentem incedere. Virtutum charismata,
patum tribuere.et per damnatos sanctificare.et per quiEtibiDominusnoster JesusChristuscontuIit,non
depositos ad sacerdotium sublimare, et viventis contra se, sed pro se, proque sancta Ecclesia sua
locum subripere, et alteri Christi sponsam com- praeparata semper inveniat teque de beneficiis suis
:

niissam tcmerare, et in apostasiam multos demer- esse melioratum gaudeat.et gratias agere continuis
gere, ot i:i iiirid.-:Iilutem impellere,et a professione, horis, atque momentis reperiat.

vel subscriptionesua non paucos avertere,et eccle- Legatos praiterea (Donatum videlicet reverendis-
siam per exteras polestates accipere, ac pcr hoc in simum, sanctissimum sancta» Ecclesiae Ostiensis
et

ovile Dominicum, non per ostium, sed ex adverso, p episcopum, et religiosos, ac venerabiles sanctae Ro-

ac aliunde cnnscendere, et in id more furis atque manae EcclesiasLeonem tituli sancti martyris Chri-
primum qui-
latronis, seu lupi rapacis irrepere, et sti Laurentii, qui appellatur Damasi, presbyterum,

dem pastorem necare,deinde vero ovium alias qui- atque Marinum apostolicae nostrs sedis diaconem)
dem trucidare, alias autem dispergere, conterere, quos Constantinopolim in nomine Domini destinavi-
nudare, lacerare, ac diversis modis et machinalio- mus,italibenter,ita benigne suscipite,atque tracta-
nibus disperdere? Quid postremo, quajsumus, hor- te, queinadmodum orthodoxi principes beati Petri
ribilibus, et exsecrabilius, quam Dominica,seusan- apostoli missos suscipere, necnon tractare soliti
clorum Palrum, necnon et aposlolicae sedis scripta fuisse multis apicibus referuntur. Nam et impieta-
pro religione, pro disciplina, pro correctione missa tem paganorum transcendere comprobantur, qui-
violare, et qu»dam quidem eorum fidelibus ocoul- cunque legatos ecclesiarum quibuslibet putaverint
tare, quMdam vero defraudare, et subtractione, ac contumeliis impetendos. Apud ipsoscnim etsinon
commutatione,necnon et additione quaedam callide habetur legatio fortassis accepta, persona tamen
depravare? Missos quoque beati Petri apostolorum legati semper judicatur immunis, praesertim cum
principis variis argumentis a sibi commissis aver- lcgatio pra:fatorum nihil nisi qure pacis sunt,satagat
lere,et ad prcecessionem [a/.,processionem], qua; aet tantum quae justitia diligit, ipsa verecunde sua-
schismaticis,exccmmunicatisetdamnatis agebatur, G dere contendat. Scilicet ut ablato mtBcho Ecclesiae
pertrahcre, illosque contempta legationc, quae vel Constantinopolitana;,proprio reddatur episcopo et :

gentilium more tractari debuit.nonnullis incommo- si quid huic restituto jam fortassis objicitur,servato
dis subdere,etad extremum in illusionem beatissi- ordine audiatur,et judicetur; videlicet ut inferior a
mi non solum
Petri, a cujus sede profecti fuerant, potiori judicetur, et non minorum (quod contra
inefficaccs redire facere,verum etiam impugnatores omne fas est) sententiee subjiciatur. Quam praeterea
omnium, qus mandata fuerant, demonslrare?Quae fortitudinem ostendetis, si totus indignationis ves-
et his similia, necnon et his pluriora in Constanti- pondus super duas,vel tres personas infiectitis;
tras

nopolitana urbe,vel in adjacentibus sibi civitatibus etpedes evangelizantium pacem, evangelizantium

patrari audientes, immenso sumus moerore repleti, bona solum calcandos vel conlerendos existimatis?
et anxietate nimia perturbati. Sed quiahorumom- Sed videte (quia ejus capitis pedes calcantur, quod
nium auctor tu existere fama divulgante diceris, olim, ut quid sibi persecutio ingerebatur, pro ipsis
intolerabili cruciatu mentis afficimnr, et doloribus e coelo clamavit)ne verbum alligetis,neque occulte-
undique coaugustamur. Unde videlicet cum Jeremia tislegationem nostram quoniam,dicente Apostolo
: :

in voccm prorumpcre, ac libct lamentabiliter mce- Nec verbum Dei est alliyatum, nec verilas ulb parto
stitiae operam dare, flebiliterque exclamare Qui$ : poterit occullaci (/ Tim. ii); quaj etiam dicit : Nihil
])
dabil capiti meo aquam,aut oculis mcis fontcm lacry- Ojiertum quod non reveletur, et occultum, quod non
rnarum {Jer. ix), ut plangam, et lugeam tantam tt scialur [Luc. xii). Si autem talentum acceptum in
talem perniciem, tantum el tale dispendium? Fru- terra abscondere extrema; damnationis cst, quanta
Irata cst enim spes nostra : confidentia nostra de- poena mulctandus est,qui alterius talentum volentis
cepil nos.O damnum incomparabile.o exitium non- hoc ad lucrum Domini sui mulliplicare, tollit, el
nisi per to, Domine Jesu, quoquo modo destruon- abscondit, vel etiam fraudare non pavescit? Porro
dum! Versa sunt dona Dei, quae olim fuerant tibi de talenti acceptione nuUam poteris omnino excu-
collata, in armaturam adversus Ecclesiam ejus, ct satiouem pr;etendere. Accepisti quippe non minimum
qu.-e ille pro salule plurimorum tribuit,in perniciem talenti donum, etiam et antequam ad Cssareas in-
evideiitem sunt commutata multorum. Sed rever- fulas pervenires, familiaritatis scilicet locum apud
tere, fili mi, rovcrtere, piissime Cicsar, rovertcre : Augustum, et impetrandi quod volebas, facillimara
quia Dominus nosler raisericors est,el te revertcn- gratiam.Si ergo nihil ei pro ecclesi» proprio reclore
1057 EPISTOL^ ET DECRETA. 1038
(iesolatas detrimentis locutus es, nihil pro his, qui A. CI.
pro fratre et pro coepisoopo nostro Ignatio palriar- AD IG.VATIUM PATRIARCHAM CONSTANTI.VGPOLITAvnM.
rha abjecti, vel exsiliati, aut oppressi sunt,piesua-
(Anno 8G6).
riere curasti, pro talenti retentione profecto positu-
rus es rationem. Habens igitur magnificentia tua Cerliorem Ignalium fucit de omnibus quse in ejus
causa a redilu lcijaionim Zacharix el Rhadoaldi
obtinendi penes Augustum talentum ea,qu33 postu-
acta fuerunt, et qualitcr Photius fuerit in concilio
lant damnationem, pro retento talento timeat, si dcposilus et anathemnti-Mtus cum suis sectatoribus:
[forte, nisi, Hard.] cum valetapud eum proreddendo ipse vcro una cum suis rcstitutus.
prioriEcclesiffi Constantinopolitanas prcEsule,velpro
[.\pud Mansi, ibid.]
perdendis nimis oppressis instanterintervenit.Prae-
cipue cum donante divina gratia sublimas vostra NicoLAUs episcopus, servus servorum Dei, reve-
non solum impetrandi quod vult apud Augustum rendissimo ac sanctissimo fratri et comministro
munus assecuta sit,verum etiam per Gfesaream ex- nostro Ignatio patriarcha Gonstantinopolitano.
cellentiam, quam adepta est, ipse valeat concedere Dici non potest, fratcr charisaime, quantis moe-
quod rogat, et largiri quod sibi ad lucrum proficiat roribus, vel quantis anxietatibus ob immensitatem
sempiternum. Tantum quippe ab unoquoque nos- tribulationum, et persecutionum in vos illatarum
trum venturus judex exiget, quantum dedit. Quam- afficiamur, quantisque nos laboribus,et certamini-
obremvaldenobis,charissimc,metuendumest,etom- bus fraterna dilectione provocati, jugiter ac indesi-
nibusmodisformidandum, quod Sapientia terribili- nenter immisceamur. Nimirum qui et causam ve-
termundi principes SLdmonenB: Discite, inqu\l, judices stram reputamus, et onera totius Ecclesiffi bajula-
finium terrx,prxbete aures vos, qui conlinetis multi- mus. Etenim considerato ministerio nostro, quod
tudines, et placetis vobis in turbis nationum-.quoniam divinitusperbeatumPetrumapostolumad nos usque
data est potestas a Domino vobis, et virtus ab Altissi- derivatum suscepimus.non estpro fratribusnostris
mo, qui interrogabit opcra vestra, el cogitationcs silendi facultas.quibus major et honor et onus cun-
scrutabitur-.quoniam cum essetis minislri regni illius, ctis GhristianaB pietalis.et ecclesiarum correctionis
non rectcjudicastis, nequc cjistodistis legem juslitix, inesse debere sollicitudo dignoscitur. Sustinemus
neque secundum voluntatem Dei ambulastis.iiorrende, quippc cunctorum qui premuntur gravamina, quin
et cito apparebit vobis,quoniam,judicium durissimum potius sustinet in nobis haec sanctus Petrus apo-
his, qui praesunt, E.viguo enim conceditur miseri-
fiet. stolus. qui in omnibus (ut confiditnus) administra-
cordia : autem potenter tormenta patientur
potentes tionis suae protegit ac tuetur hfflredes. Qufe vero
{Sap. vi). Quas voces sedulo tractans el mente re devobis sedis apostolics auctoritatem habentes, ac
volvens pietas tua paveat.o CKsar: quoniam seeun- C privilcgia ipsius vindicantes decrevimus, dilectioni
dum Apostolum, Horrendum est incidere in manus vesti-c-e his intimamus affatibus; quoniam apud nos
Dei viventis (Hebr.v); et idcirco consilium nostrum hoc semper fuistis, quod ex omnipotentis Dei mu-
audi, et qua; contra fratrem et comministrum iio- ncre accepistis esse non quod ex voluntate homi- :

strum Ignatium, vel adversus complices ejus, vel num putamini non esse. Igitur, postquam legati
communicatores egisse te recolis,celeri stude satis- nostri (Rhadonldus scilicet etZachariasdudum epi-
factione corrigere, et quae per te destructa sunt, scopi) quosConstantinopolimproinquirendasolum-
indilferenti cura pristino statui reddere : qufe cun- modocausa remotionis vestros asede Gonstantinopo-
cta, Domino auxiliante, facile (sicut credimus) ad- jussu nostro pro sacrisimagi-
litana, inter illa,qua5
implebis, si tranquillitas tua in susceptiono et au- nibus erant agenda, miseramus, reversi sunt et :

ditione missorum sancti Petri debitum honoris of- tam eorum relatione, quam scriptis per Leonem
ficium exhibuerit. Testis auletn mihi est Deus, quo- imperialem a secretis nobis delatis,comperto,quod
modo vos cupiam in visceribus Christi (Philipp. i), et etiam sententiam contra vos dederint, tanta
ipsi
hoc ipsum idcirco magnopere postulem, ut et mi- sumus moestitia, tantoque cruciatu mentis attriti,
nisterium meum adimpleam, et Ecclesia status,et quanto contraria gesserunt omnibus, quae sibi fue-
ordo reformetur, et gloria magnificentiae vestras, n rant imperata quantoque per eos visa sunt stabi-
:

praestante Domino, de corruptibili felicitate ad in- liri, credebamus penitus exinaniri quantum
quffi :

corruptam, a mortali vita ad immortalem.et a cul- etiam subreptum est,atque persuasum omnibus,no3
mine terreno ad cceleste fastigium, et a temporali in talibus praestitisse consensum. Quapropter dum
atque cito defluenti claritate ad perennem et sem- apud nos iinperatoris missus (id est Leo) adesset,
per manentem beatitudinem perducatur, et divina convocata tota, quae apud nos Ecclesia est,professi
visione cum sancfis omnibus et electis angelis per- sumus coram ipso, sicut et profitemur, pro deje-
fruatur. Data Idibus Novembris, indictione decima ctione vestra et confirmatione Photii nunquammi-
quinta. sisse, nunquam missuros esse ; et in depositione-
vestra,vel promotione Photii nunquam consensisse,
nunquani consensuros esse. Et ha3C sKpius dicta,
et palam annuntiata, atque in apostolatus nostri
cpistolis taliter inserta, tani e.xcelIentissimo impe-
 :

1059 NICOLAI PAP.E I. 4060

rntnri Michaeli, quam Photio destinatig prKfato A apostolicae consensu protulisset: quidem clericus
si

Leoni a secretis decretis deferenda tradidimus. essel,ab omni clericatus officio coram Deo et homi-
Deinde vero qualiter ab Ecclesia Christi, cui di- nibus foret alienus;si vero laicus e.xstitisset ille,qui

vina ordinatione praesumus,non habente maculam, (quisquis esset) constitutioni nostrje contraire ten-
aut rugam, aut aliquid hujusmodi,hanc sinistram tasset,et vos sedem et omnem pristinamdignitatem
procul faceremus suspieionem (ne videlicet in hac recipere non permisisset^vel si post receptam denuo
saltem tenuissubsannandi orireturoccasio) cogitare vos impellere tentasset, vel per sermonem vestrum
cccpimus, et mente revolvere. Tunc convocato mul- [leg. aliquam molestiam irrogasset,omni be-
vobis]
tarum provinciarum occidentalium regionum sanc- nedictione paterna privaretur, et malediclione Cha-
tissimorum episcoporum coetu,et collecta sanctasy- nam filii Cham, qui verecundiam patris non coope-
nodo in Ecclcsia Dei,in qua beatus Petrus rejacet ruit, sed irrisit, mulctaretur, et cum parricidis
primum quidom (decernente nobiscum sancta sy- aeterna poena (Domino judicante) percelleretur, et
nodo) Zacharias depositionis et excommunicationis nexibus anathematis nonnisi resipiscens penitus
sententiam perlulit Rhadoaldi comparis videlicet
: erueretur. Eos autem episcopos, eeu cujuslibet or-
sui judicio prupter ab?entiam protelato, (a) quod ta- dinis clericos, qui postnec dicendam depositionem
men se similiterdeponens,et communione privatus, p vestram in exsilio relegati,vel ministerio,aut gradu
et ipse non in finem evasit. Praeterea deposuimus cessati, ac privati sunt, statuimus.ut exsilio disso-

Photium, imo Deusdeposuiteum,tanquam neophy- luto proprias ecclesias, atque gradus rccipiant: ila
tum et pervasorem, atque adulterum,et omnisacer- ut, si quisquam huic decreto nostro contraire pras-

dotali honore, seu clericatus offioio, necnon et pa- sumpsit,et ut ccclesias,vel gradus resumant.impe-
triarchatus nomine prorsus exuimus et si post : divit, vel impedierit, quousque obtemperet, ana-
nolitiam hujus nostr^e sanetionisinConstantinopo- thema sit. De his autem, qui ex horum catalogo
lilano throno propsedit, aut vobis ad recipiendam forte ab aliis criminarentur, decrevimus eos an-
Ecclcsiam impedivit,vel si ausus fuit de minislerio tea quidem proprias ecclesias, et gradum reci-
sacro quidquam more sacerdotis contingere, com- pere :non autem nisi ab apostolicae sedis Romano
munione et loco satisfactionis omnino privavimus, pontifice judicari.Sed si quapraster regulam egisse
et una cum communicatoribus et fautoribus suis forte dicerenlur, nostro eos decreto judicandos re-
anathematizavimus pariter et Gregorium,qui Syra- servari statuimus,juxta quodsacripraecipiuntcano-
cusana? Ecclesia?, Deo contempto, quod
praeest, eo nes. Hae sunt, frater charissime, quae in superius
a vestra se communione sequestraverit,et Photium memorata veneranda synodo una cum fratribus et
irregulariter ordinaverit, et post dispositionem sa consacerdotibus nostris diversarum provinciarum
crum ministerium tetigerit, sancivimus, atquc sta- C occidenlalium.secuti antecessorum nostrorum auc-
tuimus omni saccrdotali gradu fore privatum : ita toritatcm egimus.et statuimus.Quae idcirco beatitu-
ut si postea praesumpsit in sacroofficio more sacer- dini vestrae nota facere curavimus, ut scire valeat,
dotis ministrarc, anathema sit. Et si contra vos qu» nostra sit super negotio vestra; fraternitatis
turbas cicitavit (vel excitaverit), vel a vestra com- intentio, et nemo possit aliter vobis de his suadere
munione fideles averterit, anathema sit et : omnes qua? gesta sunt.
communicantes ei ab Ecclesia abjiciantur sed et : Nunc autem hortamur, ut spe, quas in Deo cst,
ipsi anathema sint.Eos vero, quos Photius ordina- erecti,ne deficiatis in tribulationibus, scientes quo-
vit,quoniam manifestum est eos in omnibus conse- niatn tribulatio palientiam operatur, palienlia vero
cratori suo communicasse, omni clericatus officio prohalionem, probatio vero speni spes autem non con-
dispoIiavimus.Vos autem auctoritate summi judicis fundil (Rom. v). Nam et nos licet longe positi, ubi
Domini nostri Jesu Christi promulgavimus nunquam pravitatem persequentium vos agnovimus, fraterna
fuisse, nec esse deposilum, vel anathematizatum, sollicitudine nos urente non modico flagramus incen-
tanquam qui ah imperiali potentia sis absque ulla dio, licet inter Ecclesias Dei, qua; in unum Christi
canonica auctoritatetua pulsus Ecclesia,et tanquam thalamum undique referuntur, nihil longe sit,nihil
qui ab obligatis nullo possishaberi vinculo colliga- n habcatur extraneum. Unde, frater charissime.con-
tus et ab cis, qui nullam te judicandi potestatem,
: solatio vestra ex Deo sit, qui dat semper virtutem
vel ab apostolica sede auctoritatem habuerint,nul- confidentibus in eum. Habetis exempla sanctorum,
lum tui honoris discrimen pati debueris.Itaque vos qui olim seminantes in lacrymis,in gaudio messuri
omnivinculo anathematispcrpotestatemdivinavoce sunt in futuro. Non amat Dominus noster servum
beatissimo Petro collatam, et per auctoritatem sa- nisi expeiimentis probatum Christianas animas ;

crorum canonum remoto, pristinfe dignitati, sedi, rerum palaestra semper exercet. Nostri nobis bella
gradui, patriarchio,ac pristinis et pontificalibusin- moverunt (si tamen nostri dicendi sunl\ quos ad
fulis, atque officiis restituimus,et confirmavimus : inimicum transivisse focdere rupto sentimus.NuIla
ita ut quicunque in omnibus huio decreto non obe- est tribulatio temporaIis,si sit ante oculos pra;mium
disset, vel se a vestra eommunione separasset, vel sempiternum, cui nihil convenit anteponi. Clamat
ulterius contra vos aliquod judicium absque sedis noster hymnidicus;Si adversus secastraconsiatant,
(a) Locus corruptus.
 :

1061 EPISTOL^E ET DECRETA. 1062

spo illuniinationis eju3 sibi ponitus non timendum A principabaris, Domino cooperante, non solum ab
(Psal. xxvi).Rogamus ergo quidquid inimicus intu- hoste visibili, verum ctiam nullo mare infirmior
lit, ferre patienter. Indixit injurias, indixit contu- Ecclesiam Domini ab hoste invisibili (hoc esl ab
melias, indixit exsilia; ille in suis hioc passus est, errore)texisti et perversorum dogmatum nebulam,
:

qui pertulisse pro nobis sputa, flagella.mortemque tanquam solis radius ab Ecclesia; facio depulisti.
dignoscitur.Patientiaa vobis,atque constantia; forma Senserunt in te hieretici virilc pectus,et mirantes
Stephanus primus Christi martyr existat. Sed lon- insuperabile robur, quod femina fueris ambiguum
gum est ire per singulos, qui vitam vel moriendo, habuerunt. Cur hoc,nisi quia sedis apostolicie do-
vel confitendo mercati sunt. Habetis tamen vos.qui gmata sequebaris, et Constantinopolitani nionita
Ecclesia estis expulsi,beata! recordationis Athana- pontiricis,cui Romana Ecclesia communicabat, am-
sii Alexandrinae Ecclesiae prudentissimi sacerdotis plectebaris? Sic enim devoti filii paternum vene-
exemplum : cui non eonsolationis toleran- rantur atfectum
et in nullo prorsus ingrati circa
sit illius :

tia,cui non spem parentessuos consentiunt inveniri scd inimici quid

faciat ejus eispectata[inexspectata] ;

reversio ? Rjicitur Ario persequente, agunt? apprehendunt, ejiciunt.et quid plura? omni
sed revocatur
Domino prosequente. Passus est carcerem, passus dehoneatati subjiciunt. Sed exemplapatientia3,qui-
est angustias; nec mirum,si vir apostolicus ea pas- _ bus ista contemnere et illa, qua; sunt »terni im- :

sua quibus Apostolus se gloriatur exercitum

est, : perii, docearis appelere, o Christianissima filia,

fugatus illinc in nostris partibus roboratus est, ei satis abundant. Nam legifer Moyses et Aaron san-
in se hac sede requiem communionis invenit,a qua ctus Domini murmur et duras contumelias, atque
semper catholicis subvenitur. Verumtamen sensit scditionem patiuntur ab iis,quos velut filios in sinu
in tribulationibuslassitudinem,quifactus est in per. portabat, et adco diligebat, ut Domino volenti eos
secutione confessor : undc non debetis temporalem perdere,et facere eum
gentem magnam,diceret
in

vobis illatam dejectionem dolere, quia sicut credi- Aul dimitte eis hanc noxam, aut dele me de libro
mus)Deo non cecidistis.Photium ergo ne timeamus, quem scripsisti [Exod. ixxii). Sic beatus Samuel ab
nc a regione [/Vjr/d^regnojvivorum dejiciamur : illud his quibuo multa pr«stiterat beneficia,de principatu
est nostrum, illud seternum.Nostrum enini non est propellitur; sic propheta Zacharias ab eo, cui pa-
unde transitur; sed illa vere nostra sunt qu» spes tcr suus regnum vindicaverat, et ipse viam salutis
certissima poIIicetur.Sunt autem, dicente Apostolo, ostendebat,Iapidibus impetitur.Sed quid per homi-
gu3S oculos non vidit, nec auris audivit, nec in cor num genus diutius iramoremur? quando ipse me-
hominis asccnderunt, quse praeparavil Deus diligen- diator Dei et hominum Dominus noster Jesus Chri-
libus se (/ Cor.u). Data Idibus Novembris, indictio- stus ab his,quibus caecos ilIuminavit,Ianguidos plu-
ne XV. C rimos pristinoe sanitati restituit, mortuos excitavit,

CII. probra, sputa, flagella et mortem crucis sustinuit?

AD THEODORAM AUGUSTAM. Devenimus quippe,heu! in ea quae beatus apostolus
CAnno 866.) prrediiit periculosa temporaPaulus,cum scriberet:
I

Hortalur Aurjustam, quam multis laudibus ornat, ad

El in novissimis temporibus instabunt tempora pericu-
patientiam, et ad collocandum in Deo spem suam. losa, et erunt homines seipsos amantes, cupidi (II
Osteniil se iii Ignatii restilutione omnem suam po- Tim. iii); ubi et interposuit : Parentibus non obe-
nere operam. dientes, ingrati, scelesti, sine affectione, sine pacc.
[Apud Mansi, ibid.]
Imo devenimus in eos lugcndos et deplorandos dies,
NicoLAUS episcopus, servus servorum Dei, dilec- in quibus proh dolor! juxta quod et Dominus in
tissimae filiaB Theodor.e, imperatori quondam ter- Evangelio dicit Tradet frater fralrem in mortem,
:

reno, nunc autem spiritualiter ccelesti conjuncta;. et insurgent filii in parentes (Marc. xiii). Sed haec

Virtutes vestras, quibus prcedits antecedentium
vos Augustarum nulli diebus
cundae, quibus etiam,et prfficipuein eausa pietatis,
earum nemini estis inferiores
atquesollicite recolentes,Deo cunctipotenti, cujus
munere has percepistis, grates immensas referre,et
ejus sancto nomini benedicere non ces8amus,atque
facientes et sasvientes hostes quid agunt? dum cu-
istis apparuistis se- piunt abesse, prosunt, et cum laedere moliuntur,
plurimum praestant; privant tyrrannice rcgno tem-
inventae, subtiliter n porali, sed donant (licet nolendo) imperiuin sempi-
ternum; auferunt terrenam gloriam.sed conferunt
cffilestcm beatitudinem. Commulatur enim eorum
argumentum iniquitatis in artificium aiquitatis et :

piorum studiorum vestrorum prEconia pro imita- arma perniciei seu tyrannidis versa sunt in instru-
tione audientium inter fldelium colloquia jugiter menta salutis et pietatis. Quoniam quantumlibet
enarramus. Tu quippe etiam principe marito tuo saeviant £BmuIi, quantumlibet hostes insaniant,dt7i-
contra leges Ecclesiae scntiente superstite,"sana sa- gentibus tamen Deum omnia cooperantur in bonum
pereetrectadefendere nonformidasti.Tu,inquam,in {Rom. viii) nimirum quia 7ion est sapientia, non
:

orthodoxa religione perseverans,unicum filium non est scientia,non est consilium contra Dominum [Prov.
terrenipatris,sedsupercoelestisitoraggredi docuisti. xxi).Ergo,charissima filia,confortamini in Domino,
Quis autem morum insignia,quis correctionum tua- et in potentia virtutis ejus,et in adversitalibus uni-
rum facta fortia narrare sufficiat? Cum enim sola cum Domini solum adite refugium;statuentes etian»
1063 NICOLAI PAP.E I. 1064 1

pedcs vestros in petra.super quam Dominus princi- A et elisos erigatis, pulsos et eisiliatos revocetis, et
paliter suam construere delegit Ecclesiam et ab : cunctadepravata,confusa,inordinata,atque destruc-
ejus communionis soliditate,sicut nec hactenus,ita ta, vigori pristino reformetis : verum etiam, ut
quoque usque in finem nullis procellae alienamini tanquam fortis viragoetinsignis adjutrii viro vestro
flatibus. Nos vero,qui cjusdem immeriti sumus vi- ad multa intendenti,et innumera disponenti, adju-
carii, tam circa statum Ecclesiae Constanfinopoli- torium impendatis et ne inter : tot varietates a
tan;e,quamque circa recuperationem fratris et coe- culmine decidat, manum
justitiae solatii quodam-
piscopi nostri Ignatii, juxta ministerium nobis cre- modo porrigatis.Sic Dominus in principio conditio-
ditum, segnes inveniri vel desides nullo pacto con- nis humanae protoplasto mulieris adjutorium sibi

fidite. Quomodo autem erga vos, vel erga dilectas simile tribuit (Gen. i), ne videlicet vir solitarius al-

filias vestras agatur, vei si forte qui cordi est, per terius forte consilio destitutus,facilius ad imadeci-
praesentes missos nostros, quibus sufTragari vos in deret, difficiliusque post casum resurgeret, juita
opporlunitatibus petimus.fida mente nobis.et indu- quod scriptum cst : VcEsoli, quia cum ccciderit, non
bitabili conscientia, qua^sumus intimate. Data Idi- habet sublevanlcm [Eccle, iv) : quamvis ipsi dispen-

bus Novembris, indictione xv. sationem divinam in contrarium verterint,et con-

P cessa liberi arbitrii dignitate,seu ditissima potestate
CII.
petulanter abusi sint.Porro si vos nunc cooperanti
AD EUDOXIAM AUGUSTAM.
collcgs vestro prospera vel amica Ecclesiae sugge-
(Anno 865). rifis:si,ut mcechum repellat,et legitimum Ecclesia)
Constantinopolifanae reddat,suadetis,8i penes eum,
rioijdt ut agul partes Ignalii apud imperatorem.
ut ea,quaB in plurimis occupatus pariter.et intentus
NicoLAts episcopus, servus servorum Dei,dilectaB minus in priorem ordinem reducat
recte patravit,
filiiB EuDoxi.E gloriosce [in cod.Valic. deest gloriosaBJ obtinetis quid vos, nisi salutiferum ejus dicemus
:

Augusts. adjutorium, et laudabile vestrum praedicabimus

Nihil in regia sublimifate justitiae dilectione de- contubernium? Nam (nobis credite) non minus his
centius, nihil in infirmitate muliebri fortudine temporibus vencrabilis Ignatii repulsio,seu temera-
mentis honestius. Quid autem laudabilius vel ro- toris Photii promofio imperio vestro, quam Evae

bustius, quam si femina virile pectus induat.et ad- suggestio nocuit. At vero si econtra.salubri vestro
huc in causa pietatis virorum studia superet? Qua nomine [forle, molimine], seu certamine, quae cal-
de re principio litteris alloquentes,hortamur,et ve- charissimo filionostrosuggesta,
lide sunt suasa.vel
hemcnlissime dcprecamur, utDeum omnipotentem dissolvantur, ct qu<E nos pro salute communi de-
affectu, quo decet,et cultu quo convenit, diligatis C crevimus, adimpleantur, profecto in imperii vestri
:

etprascipuasollicitudinecircastatum Ecclesiffiipsius orbe quasi per alteram Evam(id est per obedientom)
invigiletis ita ut
: apud rtileotissimum filium nostrum cuncta quE destructa sunt, resfaurabuntur. Ille

a Deo protectum Michaelem tran([ui!lissimum impe- namque priscus scrpens et antiquus adversarius
ratorem conjugem vpstrum summa instantia impe- non cessat Ecclesiam Domini,qua; de utroque sexu
trare procuretis,et femines inflrmitatisoblitae vin- componitur, diversis versare machinamentis. Unde
liter agere studeatis quatenus invasore Constanti-
: et Apostolusnesensus quorumdam(rt)corrumperen-
nopolitanae Ecclesiae, seu mcEcho, alque neophyto tur acastitate Christi,memor seductiouis Evae valide
IMiotio remoto, fratri et coepiscopo nostro Ignatio forraidabaf. Quamobrem necesse cst ut cum forte
eadem ecclesia perniissione ipsius,atque favorered- calcaneo vestro (id est perfectioni bonae operationis
datur ;
quoniam contra omnem regulam, et praeter vestr»), per vasa sua, id est per nialos operarios
omnem ordinem,illa prsfatus revercndus antistes tentaverit insidiari, caput ejus protinus contcratis,
Verum adeo impe-
dispoliatus, atque privatus est. id est in ipso mox initio pravsE suggcstionis depre-
rium vestrum pro hac eadem re noverit, pr,-Hfato a hensas serpcntis, ministrorum ejus venenosas
et

Deo conservando Augustodesiderabilissimo filiono- suasiones quasi conculcantes,ad nihilum rcdigalis.

stro missos,et litleras apostolatus nostricompetibi- t» In calcaneo namque finis est corporis, quo non
les quoque pietafem
destinasse; quibus vestram convenienter consummata virtus exprimitur. Has
sociantes petimus,ut tantum legationem eorum ad- quippe inimicitias posuit Deus inter serpentem et
juvetis, et eis in oinnibus sulTragemini, quantuin mulierem, videlicet ut ipse coluber ab ea,quani de-
beatum Petrum apostolum et ccelestis regni clavi- ceperat, non spatio quolibet interposito, scd confe-
gerum culmini vestro sempor adesse benignum me- stim in ipso virulentK suggestionis articulo conte-
duUitus exoptatis. Non enim frustra nobilifatem ratur:nec ei diutinus vcnena sua spargendi aditus
vestramChristus Deus nosterimperiiconjugisvestri concedalur qua; velut cancer sorpant, et ad cor
:

fecit consortem, nec posuit vos nisi ut Ecclesiam usque penetrando perveniant.Quae autem sint, qucB

ejus adjuvetis, erga statum ejus vigileti.s, famulis dicimus,pra;stantissima sapientia vestra (credimus)
ipsins auxiliemini,mcerentes consolemini,oppressos jam adverlit.Nolumus enim vosaquoquam decipi :

(a) Id est, comtcrcnt. Se.d suspicio est deesso aliquid : quod palam fict cx secunda; ad Corinthios ca-
pite undecimo : queni locum vide.
loes EPISTOL/*: ET DEGRETA. 1066

nolumus V03 a charitate Christi qiiiliuslibetsubvorti A veiinf,ex epistola Gallae Placidiffi.quam Theodosio
versutiis nolumus quorumvis viporeisadversusEc-
: Atigusto scripsit, potestis agnoscere : quam idoirco
clesiamDei commoveri suasi onibus,qui magisvolu- solam commcmoramus, quoniam epistolarem exce-
mus et oplamus, et pium fastigium vestrum enixius dero locutionem vitamus. Ait ergo Non modicum :

imploramus, ut vos in integritate fidei, et in tramite detrimentum est ex his quae gesta sunt, ut fides,
rectitudinis populo Dei, qui est Eoolesia, more quae tantis temporibus regularitcr custodita eat, a
sanctcB illius Esther reginae perseverantes, virum sacratissimo patrc noslro Constantino, qui primus
quoque vestrum circaDci timorom, amoremquosuc- in imperio [lcg. splenduit Christianus nuper, etc.

cendatis : et crga sanct.ie EcoIositB Constantinopoli- Hard. splenduit, Christianitas nuper turbata sit.Ad
\

tanae recuperationem, prudenter innammetis: qua- arbitrium unius hominises,quiin synodo Ephesinae
tenus a Photii moschi, neophyti, ao invasoris, ac per civitatis odiiim et contentiones pdtius exercuisse
hoc damnati, et anathematizati,communionesemu- narratur, militum praesentia, et metu appetensCon-
niens, quidquid in fratrem et coopiscopum nostrum slantinopolitana; civitatisepiscopum Flavianum: eo
Ignatium raolestis intulit, et sibi commissam regere quod libollum ad apostolicam sedem emiserit, et ad
permittens Ecclesiam corrigat salulique suae,atque : omnes episcopos harum partium pcreos, qui directi
impcrii sui consulat, et Dominum sibi, suisque
P fuerantinconcilio a revorendissimoepiseopo Romae,
omnibus propilium Quod vos cum virtute
faciat. qui secundum diffinitioncs Nicaeni conoilii consueti
summi regis, in cujus nianu corda rogum sunt,ob- sunt intoresse, domine sacratissimc fili venerabilis
tinereposseproouldubio credimus:et excusationem imperator.Hac itaque gratia, tua mansuetudotantis
de impossibilitate nullam habere(si voluntas affue- turbis resistens,veritatem immaculatam fideioatho-
rit) omnimodis arbitramur. Siiiuidem per inuliereni liose religionis salvari praecipiat, ut seoundum for-
jidelem, secundum Apostolum, eliam infidelisvirsnt- mam et diflinitionem apostolicaa sedis, quam etiam

vahilur (/ Cor. vii). Quando Photius [leg. Quando nos tanquam prajoellentem similiter veneramur, in
potius,?/!.'. dignoscitur?] per fidelissimam leminam statu sacerdotii ille, remanenteperomnia Flaviano,
vir potuerit salvari, qui, Deo gratias, non solum in- ad concilii et apostolicse sedis judicium transniitla-
fidelis non est, absit, verum etiam Christianissimus tur ;
in qua primus
ille,qui coelestes claves dignus
et religiosissimus esse dignoscitur. fuit acoipere,prinoipatum episoopatus ordinavit :

Deponite ergn cunctam muliebrem infirmitatem, quando scilioet decet nos huic maximae civitati, quae
et ergo eum, ea, qu;e pia sunt, qure sancta: Eccle- domina omnium est, tuam in omnibus reverentiam
congruunt, impetrare satagite nec deficiatis,
siffi : conscrvare. Diligentius autem etiam in hoc provi-
neque tardetis, ut nostris obediat precibus.nostras dete, ne quod priscis temporibus nostra generatio
exaudiat tanquam spiritalis patris sui pelitioncs.in- C custodivit, sub nobis imminui videatur, et per prae-
desinentibusapudeumsuggestionibus.alquesuppli- sons exemplum similia gerantur [schismata gene-
cationibus agere; necnon et quasi virili fortitudine rcntur] in episcopos, ac sanctas eoclesias. Videte
circumcinctse in constanlia continua decerlare.Quo- igitur, charissima filia, qualiter hcBC Dei cultrix
niam (ut praetulimus) non vos Dominus fruslra im- Augusta, ut priscam fldem servet, satagat:et quod
consortem,et nisi pro
perii conjugis vestri fecit esse Gonstanlinopolitanus episcopus saicularium metu
populo ejus legilime laboraveritis.in districto divino fuerit appetitus, doleat : qualiter eum libellum ad
judicio districtam procul dubio dabitis rationem. sedem apostolicam misisse commemoret qualiter ;

Aggredimini ergo, et induimini fortitudine, et pro sedom apostolicam, tanquam prscellontem venere-
statu, ac ordine Ecclesise Dei et erectione afflicto- tur qualiter secundum forraam et diffinitionem
:

rum,et oppressorum certamen assumite,imitantes ejus Flavianus subniitti ad judicium sedis ipsius
videlicet superius memoratam beatam roginam (quemadmodum nos de Ignatio et Photio stalui-
et
Esther, quae pro populo Dei etiam in mortem dedit mus) hortetur: qualiter in sede Romana illum pri-
animam suam, quousque hunc liberavit [forte, li-
et mura qui ccelestes claves dignus fuit accipere,prin-
beravit a ruina. Hard.], anima ferias nullas suo cipatum episcopatus ordinasse recolat qualiter :

certamini tribuit cui Mardochaus ille laudabilis p etiam diligenter providendum esse censcat,nequod
:

patruus cjusrquemadmodum nos nunc vobisjinler priscis temporibus custoditum fuerat, imminui vi-
caetera ita suggosserat Ne puCes, inquiens, fjuod
: dealur, et pcr prjesens exempluro similia gerantur
(inimam tuam tantum lihercs, quia in domo reyis es in episcopos, ac sanctas Ecclesias. Quae ouncta, filia
prx cunctis Jxidxis: Si enim nunc silueris,per aliam charissima, diligenter attendontes, ct per hujus piae
eccasionem liberabuntur Jttdxi, et (w et domiis patris Augustse vestigia gradientes, hujusmodi reveren-
tui peribitis. Et quis novil, utrum idcirco ad regnum tiam,hujusmodi cultum circasedem beati Petri,et ex-
veneris, ut in tempore tali parareris ? (Esth. iv.) hibete, et exhiberi a Christianissimo oonjuge vestro
Quantum autem piae imperatrices, quarum vos imi- strenue suadet«. Quatenus imperium.quod tempo-
tatrices esse volumus, sedi beati principis apostolo- ralitor asseoutae estis, cum illis Dei oultricibus, et
rum Petri devotffi fuerinl et hanc prae cunclis se-
: honorera sanoti Petri sedi exhibentibus imperalrici-
dibus honoraverint, qualiterquesublimissimosprin- bus, percipiatis ffilernum, et gloriam incorruptibi-
cipes circareverenliamRomanipontirieisinnamma- lem codem intercedento aposlolorum eximio,cuivoa
PATEOt. CXIX. 34
1067 NICOLAI PAP^ I. 1068
in legalis, ct in legatione ipsius revorentiam per A ad sedem apostolicam pervenerunt, accusationfs
obedientiam irapendore cohortamur, in cuilesti pa- quasdam in scriptis adversus jam fatum consaccr-
latioincorruptibilem et immarcessibilem largiente dotem nostrum Ignatium,et inverliis excusationes
rege regum Domino consequamini.Dala IdibusNo- pro Photio deferentes, et ut a sede apostolica missos
vembris, indiclione xv. daremus, qui scandala illa sedarent et schismata
CIV. dissiparent, magnopere postulantes. Quibus rite
AD CLERUM CONSTAMTl.VOPOLITANUM. susceptis,et legationibus injuncta; sibi feu epistolae
(Anno 8GG.)
Pcrrcii.-^r/ iiiiiiiia ijii.r ii ilic qiin Ciiiislautiiiopoliin ini.ssi
delatffiimperialis inspecto tenore, moestitiam quam
siinl nlnhlonlilii.s rl Ziirlnirin.s. i'iirriiiil arla. Itrrii prius rumor solus in coi de nostro pepererat, casuum
rinirilii
roiniiiriiioral lUnnani drrrrtii, rrjicliliiue evidenler ostensorum certior confostim relatio mul-
oinnia quic in superiori epislola dirla sunl dc pro- tiplicavit. (n) Quaproptor quia, sicut divinitus inspi-
molioiie Pholii, cl de Grcgorio Sijrarusano, qui
rata sapientia vestra novit.cunctarum Christiovium
Photinm conseeravit, et dc cjiistola iinperaloris,
quam comburi juhet. cura constringimur, cum
vices illius per abundan-
[Apud Mansi, ibid.] tiam ccelestis gratia;geramus, cui specialiter a Deo
NicoLAUS opiscopus, servus servorum Dei, revo- dicitur : Pasce oves mens {Joan. xxi) et rursus ; :

rendissimis et sanctissimis confralribus nostrisar- Et lu alirinnndo convcrsus confirma frnlres tuos (Luc.
P
chiepiscopis metropolitanis, et episcopis Constanti- xxii),non potuimus dissimulare aut negligere quo-
nopolitana: sedi subjacontibus, atque universo vene- minus visitaromus oves dispersas et dissipatas,vel
rabili cleroConstantinopolitanorum Ecclesiie. quominus confirmaremus in flde et moribus bonis
Ea iiua; nuper apud Constantinopolimgesta sunt fratres nostros et proximos.
hactenusque geruntur,sanctitatem vestram noncrc- Et quia inter caetera quce de schismate jam fata;

dimus ignorare sed qualiter zclo zelali pro domo

; Constantinopolitana: EcclesiaB,hi qui missi fuerant
Domini, qua3 est Ecclesia Dei vivi, cokimna et fir- tcstabantur, maxime camdcm Ecclcsiam ab Icono-
mamontumveritatis,moredecessoruin meorum sol- contemptionem excitantibus,
machis, recidivam
licitudinem omnium Ecclesiaruni Dei circumferen- asscrebant vexari, Christumque per singula con-
tes,nos dehisegerimus vel disposuerimus, vobis non venticula blasphemari idcirco duos episcoposqui :

tam breviter quam veraciterintimamus. Igitur post- nobiscumerant,quiquead hoc tantum perficiendum
quam audivimus quod quidam vestrum invidia; fa- opus idonei nobis esse videbantur, Rhadoaldum
cibus accensi, et suporbia; fastu arroganter elati, scilicet et Zachariam, una cum Ecclesia qua; apud
more Judajorum contra pastorcm et magistrum nos cst, datis litteris tam ad Augustum quam ad
suum, fratrem videlicet comministrum nostrum Photium scriptis,Constantinopolim,idcm nimirum
Ignalium, Ecclcsia; prasfata; sanctissimum patriar- C piaculum exsecrantes, e latere nostro direximus,
cham, insurrexerint: quidam vero instar viperarum nihil eis penitus injungentes nisi ut tantumraodo
ac parricidarum parcntem proprium, eumdem sci- causas Ignatii patriarcha;, qui antea de Ecclesia
licet bcatissimum virum, ferinis dentibus impetie- pulsus quam ab aliquo accusatus exstiterat,diligen-
rint, et ab Ecclesia ipsa, cui jure pra;sidebat, tyran- ter invesligarent, et sedi apostolicae plenis etvcra-
nidis suae cornu peuitus removorint, acerrimis cibus reforrent indiciis, quemadmodum Job beatis-
doloribusangusliatiatque raccroribusvohementibus simus edocens : Causam, ini|uit, quam 7icsc!cbam,
cruciati, ccepiraus qualiter erga eum viscerabenigni- diligcntisstmc invesligaham (Job x.xix) : Photii vero
tatis, utpote circa fratrem, ostcndcremus, sedula consccrationem non solum rainime iuterim admit-
ineditalione tractare. Scriptum quippe ost : Qui vi- tendam esse credidimus, verum etiam ipsis legatis
derit fralrem necessitatem habere, et elauscrit viscera nostris, ne cum illo nisi qua; cum laico usque ad
sua ab eo, quomodo charitas Dei i/tanct in co ? notitiam nostram communicarenl, frequenti ac om-
(l Joan. III.) Maxime cum schisma in jam dicta nimoda jussionepnecepimus. Quoniam sicut magni-
urbo, et in adjacentibus sibi civitatibus, propter loquus Leo papa scribens ad sanctum Flavianum
quemdam Photium, ex foro ct saeculari militia et dicit antistitcm (cpist. 10) Nos qui sacerdotum Do-
:

habitu atque a palatinis a;dibus eductum, ac subito n miniraatura volamus possumus

esse judicia, nihil
tonsuratum, et in eadera ecclesia eontra sacros ca- incognilis rebus in cujusquam parlis pra-judicium
nonespromotum,nonmodicumaudiromusobortum. diffinire, priusquam univcrsa qus gcsla sunt vera-
promotionem defendentibus,
Aliis vidclicet Photii citer audiamus.Tantum eisdcvenerabilibus Domini
aliis autom hanc,tanquam inconvicto et superstile nostri Jesu Christi, ejusdemque genitricis semper
Ignatio factam, niorito deteslantibiis. virginis MariK, ac sanctorum ipsius iinaginibus,
Sed dum quod
hinc a nobis fieri deberot, vel qua- quidquid qua;stio aCfcrret, juste ac pic diffinirelicen-
litor tantirumoris certitudinoiu nosse possemus, tiam dantes, qua;cuncta ita esse ut dicimuslittcras
incessanler et anxie cogitaremus, ecce repente cum nostra;, quas Augusla; mansuctudini necnon et
epistola regia quidam episcoporum, quorum unus Photio per eosdem missos nostros destinavcramus,
erat Gangrensiura mctropolitanus, cum Arsa, viro si ita sunt apud vos quemadmodum a nobis fuere
glorioso spathario, Augustalcm fcrcutcslegnlionera, transraisso", palenter potcrunt indicare.Nam si nos
('!} llic ingens laciuia cx op. 1 Nicolai.
1069 EPISTOL^ ET DECRETA. 1070

pro cliflinionda CijntroversiM IVsiLns noslri Ignatii A '"'''^ Auguslo cis dedimus offeronduni. 1'orro
pio
tuno logalis nostris qiiidquamprffiCOpiuins,vel euiQ tertium eisdem legatis nostris prtcijuimus, mjun-
damnalioni subjici deorcvimus, ut quid necsenlen- geutes ut hoo sibi ad instructionem suam tanquam
tium diffinitivam suscipere, licet non digne nec le- speculum pris oculisjugiter habitum rcservarent,et
gitime decertaverint, attamon quantumcunque et cum Constantinopoli conventus fieret sacerdolura,
quomodocunque contradixisse, ac ne deponeretur in quo u legalis nostris comministcr nostcr Ignatius
rcstitisse,probantur siquidem.ut ca^tera nunc com-
; fuerat;uidicndus,sipra3faLusAugustus nollet ibidem
memorare difTeramus, in epistola imperiali didici- sibimissum recitari epistoloe nostraj volumen, ipsi
mus quomodo illi non solum conseusum noluerunt hoc quod illisapud se retinendumdcderamus,quod-
ipsius praeberedamnationi,verum etiam qualiterne que unius IbrmK pcr omnia cum csteris duobus
tantum piaculum oommiLterctur interdixerunt cui : quorum jam mcntionem fccimus,erat, in ipso con-
profecto et ipsi minime contradicerent, si ut depo- ventu Icgerent cL ad notitiam omnium vcstrum quo-
sitioni ejus inleressent.nos sibimandatum tribuissc modoounque perlerrent. At ilii pervenientes Cons-
rccolerent; et charissimus filius nostcr pius Augu- lantinopolim,minis imperatoria3poiestatis,sicutipsi
sLus,nisi illos praLer jussionem nostram egisse cla- postea faLebanLur, deterriLi,spretis monitis nostris,
oommcndareet super hujusoe- _ ac epistolis sibi a nobis coram tota Ecclesia nostra
resceret,eos et nobis
_ :-.. ii^.,„j„„.., D datis,
j.,.:„ :„ *.,,„:...: _:....:_.,_.
..jr .
modi noxa transgressionisexcusarenullo modo stu- imopostposito timore i^_: i.
Dei, sicuti postea cla-
deret.Jam vero si dicitisquamolirem illos deposuc- ruit, in oontrarium vertcre omnia quoe sibi fuerant

rimus, cum cos in damnalione sxpe fati patriarcha; imperata.Denique et oum Pholio adultero^Ecclesiae
consentire noluisse tam soiatis manifeste,rcsponde- invasore atque neophyto, quod sibi multipliciter
mus quia nihil illis bonum profuit inchoasae et in prohibitum fuerat,inter sacrosancta mysteria com-
boniLate minime perdurasse,quoniam qui iicrscvera- municavcrunt, et Ignatium virum sonem et sanc-
veril us;jue in ftncm, hic salous criL {Mallh. x). Quid tum, ac per duodeoim annos innocenter Ecclesiam
enim proderit alicui pro veriLate primum quidem Dci regontom,et nobiscuni et vobiscum atquecum
impetum dare, ct post paululum aut suasionibus, universali et orthodoxa Ecolesia oommunicantem,
aut terroribus, aut aliquolibet vilio a verilalis tra- Constantinopolitanorum faotioni perniciosissime
mite dcclinare? Porro si Vitalis el Misenus a beato concinentes, damnaverunt, et sacerdotalibus infulis
Felice papa honore pariter et communione privati exspoliaLurn ab Ecclesi» regimine modis omnibus
sunt, qui olim ad talia, quemadmodum
nuno, cxpulerunL. Quem non ita justifioamus, ut nihil
isti

vel impulsi vcl dilapsi sunt; quanto potiusistipari huuc reprchensione dignum admisisse dicamus.pro
debent ultioni succumbere,qui parem quidom prse quo Ibrtasse merito poterat, legitima discussione
varicationem, scd non pares, imo Constantinopoli C facta, quodlibet canoniofc jaculum pati sententiaB,
nullas pcenas, sicut illi quondam perpessi sunt? cum scriptumiri apostolicislitterisconfiteamur, di-
Porrosi nos ideo missos nostros destinassemus, ut centes In rnullis ofjendimus omnes [Jac. iii) et rur-: ;

vice nostra Ignatii essent ncgotii judices, quemad- sus Si dixerimus guia peccatum non habemus, nos-
:

modum imporatoria perhibebat epistola perLeonem ipsos seducimus el veritas in nohis non est {I Joan. i).
a seoretis missa, quaj latrooinale illud concilium.in Sed ita volumuset ita decernimus istiusmodiponti-
quo Ignatius deponi pulatus est.judicium nostrum ficem digna pro faotis recipere,ut saeerdotale decus
fuisse non vcraoiter asserebat profeolo anle totius
: penitusnon viloscat,nec tam facile ponlificalis apcx
litis motioncm atque omnis initium controversice, terra tonus incurvetur. Ita, inquam,voIumus, et ita
sedem ei propriam restitui procul dubio oensuisse- deoernimus hunc, imo quemounque pontifioem,iu-
mus, ut legitime nimirum reciperet quod nullalege stae subdi sententiEB, ut non a sfficularibus quibus-

diotanteperdiderat ;atque pcr ecclesiaslicum cano-
nem rcsumeret quod illi potentia saBCularis ademe-
rat, quatenus sic deinde scde propria necnon et om-
nibus suis ante reoeptis, viribus([ue resumptis,ves-
titusjam et armatus,cum accusatoribus suis certa- Q
minis oampum et litigii confiictum posset arripere.
Quod cum in mundanis negotiis legibus fieri censea-
tur, multo magis ut in ecclesiasticis atque divinis
observaretur debuit pra;videri.
Praeterea quando procfatos missos anobis direxi-
inus,epistoIam quam eis mansuetissimo imperatori,
sicut praetulimus,dandam tribuimus, in tribus vo- tilioem, qualiscunque sit, judicari, ut Ecclesice cui
luminibus,uno eodcmque tenore ac eisdem syllabis
soribi prffiocpimus. Et unum quidem ex hio apud
nos pro futuro testimonio retinuimus,suspccli vide-
licet jam de fraudanda cpislola, quod posLca pro-
bavimus. Aliiid vern,ul prafmissum estjam memo-
cunque judicetur, non tyrannioe propellatur, non
ante audientiam Ecolesiasua privctur,non ab infe-
rioribus sed a majoris auctoritatis persona recti
calculi sententiam consequatur.
Ita deniquevolumus et itadecernimus istius,imo
vero cunctorum sacerdotum causas examinare cul-
pasve punire, ut paternos terminos non transgre-
diamur, sacros canones non conculcemus, nec de-
cretalia sedis apostolicas constituta, quibus Ecclesia
tota fulcitur atque munitur,quoquomodoviolemus.
Ad cxtremum itavolumus et ita decernimus pon-
pr;cest jura nulla temeritate, nuUa prffisumpLione
frangantur. NuUum quippe poterit Ecclesiae jus
dignum servari, si praBsuI ejus a quibuslibet vel
quandolibct, et quomodolibet impetatur, ct pro li-
bito cujusqiie lanla faciliLalcpellatur. (jucJ cuni ita
 1071 NIGOLAI PAP^ I. 1072

sit,non possumus interim fratrem nostrum Igna- A impcrialis legatus augustales litteras, deprecantee
tium, qualiscunque sit, non inter sanctissimos et quatenus et in depositione Ignatii et in confirmatione
beatissimospatriarchasconnumerarc; quilicet apud Pholii consensum praeberemus et subscriberemus.
vos si tot opprobriis,tot persecutionibus fatigatus, At nos, divina docente gratia, dum idem adesset
attamen non nisi qualis a dccessoribusmeisest ha- missus, convocata tota quae apud nos est Ecclesia,
bitus, crcditus et veneralus, habclur, creditur et decrevimus, et statuimus, atquc professi sumus
veneratur,nullo quippe nostro examine alicujus cri- coram ipso et coram eadem sancta Ecclesia, sicuti
minis reus, nullo est nostro speciali judicio repertus et [edit. i?om., est] nunc per eamdcm ac per vos pro-
obnoxius.ac per hoc nulla est nostra sententiacon- fitemur coram universali sancta Christi Ecclesia,
demnandus, aut a nostris EcclesiiEque noslraicom- pro dejectione Ignatii vcl consecratione Photii nun-
munionc collegii sequestrandus, aut aliquibus nisi quam misisse,nunquam missuros esse, et in depo-

honorabilibus vocabulis appellandus; sed ad nar- sitione Ignatii otpromotione Photii nunquam con-
rationis ordinem redeamus. Missi prsterea nostri, sensisse, nunquam consensuros esse.Ex hissaepius
tandem reversi, nihil aliud renuntiavere nisi depo- dictis et palam annuntiatis, atque in apostolatus

situm Ignatium et Photium in sele Constantinopo- nostri epistolis taliter insertis, et eidem Leoni a
litana firmatum.Post duosvero diei logatus a nobis - secretis tam imperatori quam Photio ad defcnden-
imperialis nomine Leo a secretis susceptus, duo dum hunc a nobis remisimus.
datis,

volumina obtulit,quorum unum depositionis Ignatii Igitur cum haec gerebantur, nondum Rhadoaldus
gesta continebat,alterum autem de sanctis habebat pra?missum est,Con-
et Zacharias episcopi,quos, ut

imaginibus acta; per quae videlicet cognovimus
quia nec imperator epistolam nostram,qua fratrcm
et coepiscopum nostrum ad solam audientiam ante
conspectumnissorum nostrorum accersiri decreve-
ramus, in depositione ipsius consacerdotis nostri,
qu» prius, sicut putatur, facta est, ostendit
stantinopolim miseramus, confessione propria vel
synodali examine convicti erant,aut patenterostensi
quod ipsi deposuissent Ignatium,vel communicas-
sentadulteroPhotio:quamvishocetillaconcilia,quaB
imminentibus illisConstantinopolice!ebratasunt,vi-
: ncc delicet tam id quod adversus patriarcham Ignatium,

iidem missi nostri parilem,ejus ac pcr omnia con- quam id quod pro sacris imaginibus collectum est,
similem.quam eis in episcoporum conventu recitare patcnter innuerint, et imperialis epistola clare de-
jusseramus,demonstrare curaverunt.Sed nec,quan- nuntiaverit,atque praefatus Leo a secretis regius, his
tumin eisdem voluminibus in Latinum sermonem negantibus,in facie sa;pissime atque constantissirae
ex Grasco translatis reperitur, ordo legitimus, et a coram nobis et primoribus Ecclesiae nostrae jam
sanctis Patribus usitatus inlectione ipsius epistolse dixerit. Sed proccdente tempore.murmur multorum

exstitit observatus. Quamvis et in his qua; in con- C ab aliis [illis] partibus Romam venicntium.quinimo
ventu qui posterius pro sacris imaginibus collectus persecutiones a fautoribusPhotii commotas fugien-
est,ex ea lecta sunt,nonnulla addita.multa mutata, tium, sensim eosdem ccepit episcopos muneribus
plura subtracta rcperiantur, et per omnia talis ef- fuissc corruptos diffamare,et quod communicassent
parum aliquid nos per eara
fecta sit ut aut nihil aut Photio, et deposuissent Ignatium, divulgare. Quo
de crebro comministri nostri Ignatii disposuissc
dicti audito, nimio mcerore repleti, qualiter ab Ecclesia
causa videremur. Quidquid enim de ipsius recessu prssumus, non ha-
Christi, cui divina dignatione
vel proejudicio.quidquid de sententia non a Romano bentc maculam,aut rugam,aut aliquid hujusmodi,
pontifice secundum morem incum prolata,quidquid sinistram procul faceremus suspicionem, videlicet
deviolatispatornisdiffinitionibus,quidquid dePhotii ne hanc saltcm tenuis subsannandi oriretur oc-
in

scripseramus irrcgulari promotione, saltu quodam casio, cogitare cocpimus et mente revolvere. Tunc
calliditatistrancendentibus[/'.transcendentesl,etiam convocato multarum provinciarum Occidentalium
sanctorum Patrum instituta, quffi sancti Spiritus regionum sanctissimorum episcoporum cmtu,et col-
afflatu sunt edita, ne ad concilii pervenirent noti- lecta sancta synodo in Ecclesia Dei in qua beatus
tiam, more suo falsidici transcenderunt, et cum di- Petrus apostolorum princeps corpore redolet et ^ir-
vinitus attributa talenta fuerint, volut in quodam n tutibus cmicat,deinde propter frigidiorem locum in
silentii sudario ligala sub tcrra penitus abscondc- ecclesia Salvatoris qua; ab auctore appellatur Con-
runt, Quo comperto, moleste tulimus, et quid sinc stantiniana et qua; prima in toto tcrrarum orbe
missis nostris actum fucrit confestim intelloximus, constructa est; ibique recitatis omnibus scripturis
qui talia[/"., qui qualia] cum missis nostris perpe- de Grseco sermone in Latinum convcrsis,tam vide-
trata fuissent, patenter agnovimus. Aut enim justa licet nofanda synodo quae per jam fatum Leonem a
fuerunt quae misimus, sicque conscquenter oportuit secrctis apostolicce sedi delata est,quam etiam im-
ea scrvari,aut si juste putalanon sunt.in quo justa periali cpistola : in quibus omnibus existimatade-
non fuerint per aiiud saltem scriptum exponi, et positio Ignatii continebatur.et deductus in medium
nobis referri, et summa ratione dcbuerunt patenter Zacbarias tunc episcopus.quia Rhadoaldus propter
ostendi.In nullo tamen oporluit ca vcl Ecclesia; quae absentiam haberi ad pnTsens non potcrat, et discus-
apud vos cst cognitione privari, vol aliqua falsitalis sus ot diligenter examinatus, invcntus cst in depo-
depravatione fraudari. Detulit praeterca idcm Loo sitione Ignatii ct communione Photii omnino culpa-
 ;

4073 EPISTOL^ ET DECHETA. 1074

bilis,inquo idera Zaeharias se obnoxium rocognos- A inipuno non habuit.Nam eos apud bcatum Petrum
cens,propriooreacproprioscriploseConstdntinopo- apostolum sancta mecum synodus residens, dum
liniasedeapostolicadirectumiisse,etquaesibianobis convicti plura mentirentur, ordine et communione
agenda fuerant injuncta neglexisse, ac quae sibi fue- nudavit,ne eorum incorrecta pcrfidiasecuritaspro-
rant prohibita peregisse confessus est Ignatium : veniret inimicis. Porro qus in superius mernorata
soilicet sine jussione apostolicaasedis deponendo,et venerabili etsanctasynodo unanimiterac consonan-
Photio contra nostri aposlolatus pra?ceptionem com- terde Photio usurpatore ao invasore Constantinopo-
municando. Tunc decerncnte sancta nobisoum sy- litanorum Ecclesice, atque fautoribus ejus, seu de
nodo, depositionis et excommunicationis suie sen- fratre ac consacerdote nostro Ignatiopatriarcha,vel
tentiam prasfatus Zachariasaccipiens,foveam quam de his qui ex parte ipsius sunt.necnon et de sacris
aliis praaparavit incidit. imaginibus canonice,rationabiliter catholiceque sta-
Altcrius, id est Rhadoaldi, examinatione propter tuerimus et promulgaverimua,subter annexis capi-
absentiam usque ad aliam synodum protelata, ad tulis declaratur.
quam canonice sxpe invitatus,qui occurrit deposi- I

tionis et excommunicationis sententiam,quam com- PlioCii damnatio.

plex ejus promeruit insuper,et anathematis,si cum P

: Photius qui ex schismaticorum et se a sanctae
Photio de caetero communicasset, obligamentum communionis participatione avertentium parte esse
merito non evasit. Dignum quippe fuit ut par iniqui- dignoscitur,etexsaBculariministrationeatquemilitia
tas par gigneret utriquejudicium,eta?qualitasesset et ex foro subito tonsuratus.a Gregorio Syracusano

in retributione quibus parilitas exstitit in transgres- dudum episcopo.a synodo damnato et ab apostolica
sione.Nam quia idem Rhadoaldusobjectanondiluit, sede convicto, episcopus ordinatus est,et viventc ao
vera csse qua; do illo dicebantur, etiamsi alia nulla superstite consacerdote nostroIgnatio,sanctae Eccle-
constarent indicia, examen subterfugien? omnino siae Gonslantinopolitana; patriarcha,sedem ipsius in-

firmavit. Et idcirco jure illi non profuit absentia, vasit.et in sponsam quam a Christo sponso imma-
quam ipse non casu accedente,sed voluntate propria culatamcustodiendam veluti amicussponsi percepe-
ministrante,quemadmodum Nestorius quondam,et rat,non per ostium, quod Christus est, sod aliunde
Dioscorus, sibi procurasse probatum est. Nam, ut ex adverso in ovile Dominicum morefuris atque la-
sanctus papa Bonilacius in decretali sua docet tronis ingrediens,ac si violentu3,rapax et scelestus
{episC. 1, ad episcopos GaUi:e), manifestum est con- adulter,irrupit.Deinde cum damnatis et anathema-
fiteri eum de crimine,qui, indulto et toties delegato tizalis.atquecum hisqui ne sacerdotaleofiicium ante
judiciOjpurgandi se occasione non utitur.Nihil enim audientiam praesumorent, a decessore meo sanctae
interest utrum in praesenti examineoninia quaedicta C memoriae Benedicto papa fuerant obligati, quotidie
sunt comprobentur,cum ipsam quoque pro confes- ac indifferenter communicans etconversans contra
sione procuratam toties constet absentiam. fidempromissam,contraque3uamprofessionem,qua
Hincetiam egregiussedisapostolica; praesuletma- poUicitus est se adversus jam fatum patriaroham
gnus Ecclesiae propugnator scribit Hormisda(epijf.2, nullum sinistrum consilium esse facturum.congre-
arfcptJCOpo5 Ga//i>):Sali,inquiens,declinantexamen gavit concilium,et una cum scquacibus suis depo-
conscientia!, quaejussasuntnontenentes. Scdutquid sitisetdamnatis.excommunicatisetanathematizatis,
multa prosequamur,cum juxta quod Dominusdicit el. aliis sino sedibus.atque cum hisa quibusvol ille

Judicio, quo judicavcrunt, jupicatumsic eis et in qua irregulariter et illiciteprovectusfuerat,vel quosipse

;

mensura mensi sunt, remensum sit cis {MatCh. ii). temere ac indebite provexerat, conlraeumdem fra-
Contigitenim illisquemadmoduni Vitaliquondamet trem et comministrum nostrum Ignatium depositio-
Miseno episcopis, qui sicut isli Constantinopolim nem facere et anathema dicere ausus est. Deinde
missi, eorum pro quibus destinati sunt, adversffi apostolicE sedis nr.issos, quos, pro causa sacrarum
particommunicando,non eisecutores.sed impugna- imaginum, et pro inquirenda et nobis renuntianda
tores inventi sunt.De quibus beatus Felix apostolicse jam fati patriarchas dejectione, et ob inveniendum
sedis antistes, et Alexandrini Pctri seu Constantino- n modumpromotionishujusneophytidestinaveramus,
politani Acacii prssulum damnator.iniperatori Ze- quibuspoluitargumentisanostrismandatisavertere
noni scribcns, inter caetera {in cp. 9, ad Zenonem more Aciicii quondam Constantinopolitani hreretici
imp.) : Vitalem,ait, atque Misenum, curvel impulsi patriarcha3 {Ut in ep. 6 Felicis P. , ad Acacium C P.J,
ad honore simulet communione
ista consenserint, pr«sumpsit,et ad proccssionem quae et cum compa-

apostolica censura privavit, quoniam factum est, ribus suis habebatur,sicuti eorum professione pate-
sicut ipseCyrilloabbatiAcymetensi[a/.,Acrinctensi, factum est, et sancto Spiritu revelante vcnerandae
forle Accemetensi] scribit,ut eorum pracvaricatione synodo qux a nobis collecta est claruit,ad damna-
;

deciperetur populus Christianus : qui rursus de eis turuui et sohismaticorum communionemcontempta

mentionem faciens, ad jam fatum principeni de eorum legatione, qua; vel gentilium more scrvari debuit.
transgressione dicit Plebi suasum est Christianoe
: pertraxit,et in illusionem [in ep. Feticis, la;sionem]
nos talibus pra»buisse consensum. Quos mox [F. boali Petri apostoli, a cujus sede profecti fuerant,
quos mos ubi, Hard.] regressi sunt, prajvaricatio non solum inefficaces redire fecit, sed etiam impu-
1075 NICOLAI PAP^ I. 1076
gnatoresomnium qu.v fucrant mandata monstravit. A episcopatus olficio privatus, et a decessore meo
Poslromo ep:;iCOpos qui fi tanqr.am adiilicrocl pcr- sanc';o niemorim papa Bencdicto obligatus est, et
vasori curnmunicare noluorunt, exsilio relegavit,et Photiumlaicum subito consecrarcinepiHCopum non
sui soeleris complices in eorum subrogare locis non ti- formidavit, et de sacro ministerio ausus est multa
muit.Etusquehodie Ecclesiam Dei diversis persecu- contingore juxla praecedentem consuetudinem san-
:

tionibusimpugnarenondesinit, itaut fratremetcoe- cimi s,etjuxta canonicamdeliberationem apostolica

piscopumnostrum Ignatium sanctissimumpatriar- auctoritatedifnnimusatquestatuimusomnisacerdo-
cham inauditis poenis et horribilibus tormenlis affi- tali carere atque privatum fore ministcrio, ita ut

cere non quiescat. Sed ct omnes quotquot pro voritate nullo modoliceatei in qnalibet synodo restitutionis
et fide cum eodempersistorecomprehenderit quibus spem aut locum babcre satisfactionis.Quod si de re-
prKvalet modis perdorG impr.ietermisse moliatur. liquo pra^sumpscrit in sacro officio more sacerdotis
Per hsec, Hatd.] et his similia contra
llivc \f., quovis tempore ministrare, anathema Sed et si sit.

evangelica, apostolica, prophetica atque canonica contra fratrem coepiscopum nostrum Ignatiura tur-
et

instituta se efTerenSjSit Dei omnipotentis,et beato- bas excitaverit,vel ab ejuscommunione fideles aver-
rum apostolorum principum Petri et Pauli,ac om- terit,anathema sit, et omnes communicantes ei ab
nium simulsanctorumatque venerandorumsex uni- t> Ecclesia abjiciantur ; sed et ipsi anathema sint.
versalium conciliorum auctoritate, necnon et Spi
III.
ritus sanoti per nos judicio.omni sacerdotali honore Eoritiit privatw qiios I'holius ordinaveral.
et nomine alienus.et omni clericatus officio prorsus
Eos vero quos Photius neophylus et Constantino-
cxutus ; ita ul si post notitiam hujus sanctionis,
politanae sedis invasor in quolibet ecclesiastico or-
qnamdivinainspirationedepromptamessecredimus
dineprovexit, quoniam manifestum estcosin omni.
cumunanimitatcet concordiasancia- synodisit pro-
busconsecralorissui pravitatibus consensisse,atque
cul dubio promulgata.tentaveritinConslantinopoli-
ei postinvasionemcommunicasjCjOmniclericali offi-
tano Ihrono pra;sidere,aut ssepc fatum venerabilem
cio privamus.et apostolioa atque canonica auctori-
coepisoopumnostrumIgnatium,quominusEcclesiam
tate et synodali decreto eos penitus sequestramus.
sibicommissamsinequavis inquietudineregerepos-
sit.impedierit, vol siulterius ausus fucrit aliquid de !V.

sacro ministerio more sacerdotis contingere juxta ;

licsliliilio Ignnlii
praecedentem consuetudinem, nullo modo liceat ei Revorentissimum et sanctissimum fratrem et coe-
communionis spem autlocum habere satisfactionis, piscopum nostruni Ignatium,sanctce Constantinopo-
scd anathematis vinculis innodatus,una cum com- litanae Ecclesia; patriarcham,qui primo quidem im-
municatoribus suis atquc fautoribus suis porpeluo C periali violentia ac terrore proprio Ihrono privatus
Dei per nostram mediooritatcni judicio aosententia esl, et postca a Photio adullero praevaricatore ac
sacrum corpus ct sanguinem Domini nostri Jesu pervasore scdis Conslantinopolitana;,ct ab ejuscom-
Christi,non nisi vicino mortis periculo.omninopcr- plicibusexcommunicatisvidelioelet anathematizatis
cipiat ut ha>c unusquisque dicens,nequaquam de
: atque damnatis, et sine episcopalibus sedibus,et a
C33tero temeraria pra^sumplione ex laicis subito in deoessore meo sanctie recordationisBencdicto papa
Dominicis caslrisinsperato quodammodo impetu ir- obligalishominibusanalhematizatusest:etpostremo
repere audeat, et principatus amorc anle ducatum ab apostolicse sedis missis conlra noslram pra^cep-
praestare velit.quam tironis consummet officium,et tionem.ut sanctae synodo Spiritus sanctus revelavit,
ante tentet docore quam discere, sicut in eadem et Zacharias dudum episcopus, qui unusdeeisdem
ConstantinopolilanaEcclesiasa;pepr«sumptumesse duobus logatis exstitit.propria confessione manife-
comporimus. Et rursus ne contemptis clericis, quo- stavit.infulis cst sacordolalibus dcspoliatus: auoto-
rum utpote in tam magna urbe oopiosa multiludo summijudicis Domini nostri Jesu Christi pro-
ritate
est, quippe ab ipsis, ut ita di.\erimus, incunabulis mulgamus,sanoimus alquc decernimusunquamnec
imprffitermisso labore in EcclesiaChristidesudant, fuisse nec essc depositum vel anathematizatum.tan-
etindesinentiaDominoexhibentservitutis obsequia, j)
quam qui ab imperiali potentiasit absque ulla ca-

is quideforis est,alterius ovilis Christi repente prin- nonica auctoritato pulsus Ecclesia, et tanquam qui
cipatum arripiat,et nitatur quos esse suos non rec- ab obligatis nullo possit habcri vinculo colligatus,ct
gnoscit.disoerpero et grex Dominicus incipiateum,
; ab eis qui nullam eum judicandi potestatem,vel ab
utpote cxtraneuni et improvisum, omnino contcm- apostolica sedc auctoritatem habuerint, nuUum sui
nere,praBsertimcum perspiciatnilsibistipendia pro- honoris discrimen pati debucrit. Et idco illum, id
fuisse mcritorum.ct ulienum suorum cernat consu- est eumdem fratrem et consacerdotem noslrum
mere fruotus laborum. Ignatium patriarcham.omni vinculo anathematis ab
II. eo remolo, per potcstatem divina voce beatissimo
Grfgorii episcopi Syracusani iterata c/amnatio. Petro oollatam,et per auctorilatem sacrorum eano-
Gregorium sane,qui Syracusan;cEcclesia; irregu- nuraet decretalium constitutionem more sanctorum
lariter atquc Dco cnnlempto pra'est,eo quod ot ipsc Palruni prolaloruni,pristino honori,pristinE digni-
cx parti; scbisnialicorum sit,el posli:]uani a syuodo tati et si"di prislin.r, gradui ac palriarchio, ac pri- I
 ;

1077 EPISTOLiE ET DEGRETA. 1078

slinisponliricalibusmfiilisatqucofriciis reslituimus, A quam <liu do his nobiscum nnn senfcrint, et juxta
staluimus ac confirmamus ; ita ut quicunque post sanctorum pontifieum Romanorum dccreta,et alio-
notitiamhujusapostoliccBatquesynodic.T3sanctionis, rum catholicorum Patrum instituta non sapuerint,
quominus omnia qutB prajmisimus insignia pontifi- sancimus eos a Ghristo, et ab Ecclesia ealholica
catus recipiat, eum impedierit, et non inomnibus atque apostolica esse anathema. Hsc sutit, qua? de
huic decreto obedierit, vel se ab ejus communione his sedes apostolica statuit :hffic sunt,quoe synodice
soparaverit,vel ulteriuscontraeumaliquod Judicium regulariterque deorevit : hcec sunt, qua; vos tanto
proferrelentaverit,absquesedis duntaxal apostolicK studiosius oportet amplccti, tanto sollicitius obser-
prajmisso consensu quidem clericus fuerit, ab
; si vare,quanto satius nostis,quffi ab ea statuta fuerint,
omni coram Deo et hominibus sit
clericatus officio haec universalem semper Ecclesiam lenuisse,ita ut
alienus, atque perenni poena, tanquam qui magi- contra singulos errores in Ecclesia exortos prior
strum prodit, cum Juda traditore constringatur,et hfficsecundum primatus sui auctorilatem sentcnti£e
nisi a prava intentione recesscrit,perpetuo anathe- terminumdederit.EtitademumuniversalisEcclesia,
mate maneat condemnatus :sivero laicusexstiterit, licet aliquando per aliquanlulum temporis in qui-

illo quisquis est,huic nostra; constitulioni contraire busdam reluctata sit,quie illa tamen probavit,quan-
tentans,et eumsedem etornnem pristinamduntaxat y, doque probaverit, et qu,-c illa rcfutavit.ipsa refuta-
dignitatem rcciperc non permiserit ; vel si post re- verit. Verum vos quomodocunquc obedieritis, vcl
ceptam priorem sedem, denuo illum irapellereeta non obedieritis divinis institutis, vel paternis ca-
patriarchio expellere tentaverit, vijl persona? ipsius nonibus nos tamen in Ignatii Iratris et coepiscopi
;

seu sacerdotali honori aliquam molestiam sine nostri quocunque discrimine, priusquam a nobis
primas hujus sedis consensu intulerit, omni be- spccialiterad iterationemejusperducaturnegotium,
nedictioncpaterna privetur,etmaledictioneChanaan quia nec hactenus conscnsimus, aliquando. Dco
fdii Cham, qui verecundiam patris videns non coo- nos confirmante.uullo modo consentiemus.Sed nec
peruitjSed irrisit,mulototur,et cum parricidisa^ter- in Pbotii sacerdotali provectr.i pnestando favore,
na poena, Domino judicante,perccllatur,et nexibus vota condescensionis nostrse modo quolibet inclina-
anathematis, non nisi resipiens, pcnitus eruatur. bimus,sed omnibusviribus nostris,atquo conatibus
pro coaotffi justitioB provectione, pro restaurando
V.
videlicet legitimo et repellendo mcecho (quandiu
Pii'slituunlur cpiscopi a Pholio rdegati.
vivam) occurrerc et quod nostrum est agerc,nul-
;

Eos autem episoopos,seu cujusiibet ordinis cleri-

cos, qui post injustam dejectionem
episcopi nostri Ignatii, vel in exsilio relegati, vel
q laritcradmonondo :insuper et auctoritateapostolica
ministorio, aut gradu invidiose privati sunt,statui-
mus,ut exsiliodissoluto propriassedesatquegradus
recipiant. Quod si quisquam huic decreto nostro
contraire pra^sumpserit, et ut sedes vel gradus re-
sumant, impedierit, quousque cbtemperaverit,ana-
thema sit. Sane si qui es eis ab aliis criminantur,
decernimus eos antea sedes quidem et proprios
gradus recipere;judicari autem nisi a sede Romana
non patimur :sed si quaprfflterregulam forteegisse
dicuntur, nostro eos decreto judicandos reservari
statuirnus :juxta quod et sacri pra3cipiunt
VI.
De sacris imacjinibus.
Quoniam oportet nos majorum nostrorum sta-
tuta, immoto mentis intuitu conservare,et in omni- q crcditur, qui a destructo ajdificari sperans,etiam si
bus sanctorurn Patrum semper dogmata venerari
diffmimusdesacrisetreverendis imaginibusDomini
nostri Jesu Christi,ejusquesemperVirginis genitri-
cis Mariae, et omnium sanctorum,
justo placuisse creduntur, quas Ecclcsia sancta in
univcrso orbe diffusa antiquitus
sedis apostolica; pra3sules pro eis decreverunt, ac
statuerunt illibata persisterc,atquc intemerata ma-
nere.Quapropler Joannem quondam Constantinopo-
latenus actore Deo cessabimus,et nunc obsecrando,
fratris, et co-
nunc hortando, nunc increpando,nunc ctiam regu-
eos, qui contumaces sunt, feriendo, nunc verbis,
nunc litteris, quod rectum et justum,atquc inchoa-
tum est.dieacnocte cum virtutcsummiopificiscon-
surtimare studebimus (ajErgo fraternitas vestralit-
terarum saltcm nunc tenore cognoscat,sedem beati
Petri apostoli, neophyto, et mcccho.ot Constantino-
politanorum Ecclcsiffi invasori Photio olim, juste-
que damnato, ac nihilominus pra;sontia synodali
fautoribus ejus,nisi a pnevaricatione
nupereliso,vel
cessaverint, communionis nunquam pri-cbiluram
cunones.
esse consensum. Qui (ut cajtera nunc omittamus)a
Gregorio Syracusano,velco3teris schismaticisinstru-
ctus, imo destructus, contra omnc fas nulli pr^si-
dere potest Ecclesiaj. Nam merito dcstructus esse
qua alia bona fortassis habuit,nimioe pra;sumptionis
ejus temeritati communicans perdidit. Nam Grego-
riusquomodo quemquam a;dificare poterat,qui mul-
qui Deo ab Abel tipliciterjamnoscebaturelisus'?quomodoquemquam
in aliquo ecclesiastico potcrat ordine stabilire, qui
accepit, qu;E((ue Ecclesia; unitatem scindcns, ipse jam videbatur
omnino dejectus? Sicut enim ligatus ligarc, et de-
jeclus dojicerc non potuit, sitdcstructus construere
et clisus quemquam ordinare nequivit. In summo

lilanum antistitem,et sequaoes ipsius.qui eas fran- quippe status sui oportct eiim vigore consistcre, et
gendas atque calcandas esse ore polluto asseverant, firmis inniti per orania basibus qui altcrum, vel
(a)ingenshic laoinia, qualis in cp. cjusdcm Nicolai
 ;

1079 NICOLAI PAP^ I. 1080

proslonicre, vel conatur statuere. Grcgorius ergo, A Et episcopus qui damnatus a synodo est jiixta
si

qui canonice, ao synodice depositus, et anathema- sacros canones, ausus fuerit aliquid de sacro mi-
tizatus erat,quemadmodum posset quemquam pro- nisterio juxta prjecedentem consuotudinem contin-
vehere,vel benediccre,rationuUa docet. Igitnr nihil gere, et ante audientiam communicare, ipse in se
Photius ex Gregorio percepit, nisi quantum Grego- damnationera protulit,itaut nullo modo liceat ei nec
rius habuit nihil autem habuit, nihil dodit per
: : in alia synodo restitutionis spem, aut locum ha-

eorum quippe, ut legitur, raanus impositionem et bere satisfactionis ;sed et comraunicantes ei omnes
invocationem dabatur Spiritus sanctus, qui nove- abjici de Eoclesia quanta putas Gregorius poena
:

rant mundas ad Dominum levare manus. CKterum raulctandus est, qui post damnationem sive ana-
Gregorius, qui transgressor factus est legis,ad ira- thema, hac omnia coramisisse probatur, id est et
cundiam suimagis,quamadconsccrationoraaIicujus super Christum se extulit, ct quod ipse non fecit,
Spiritura sanctum pcr irapositionera su.-c manus istc et honorcm sibi resumpsit :ut et pontifex esset,
sine dubio provocavit, etiarasi is, qui ordinandus se arrogantissime clarificavit, et ante audientiam
erat,nullas alias haberetsibi regulas obvianles.Hinc excomraunicatus communicare et vetita usurpare
enira scriptum est : Qiii ohtural aures suas nc au- pra>sumpsit, et daranatus de sacro ministerio, non
dial lcgem, oratio ejus erit n solum aliquid, verum etiam multa, juxta priorem
exsecrabilis [Prov. xxi) :

si exsecrabilis, utique non audibilis si non audi consuetudinem tetigit: quod certe Gregorius agere
:

bilis, ergo inefficax si inefficax, profccto Photio

: omnino non debuit, etiamsi nulla comraissa existe-
nihil pra3stans nirairum qui vulneratum caput per
: rent, pro quibus damnari potuissent. Quia praelati
illamraanusimpositionempotiushaberedignoscitur. judicium semperinferioribus formidandura est,siei
Porro si pnelcndit injuste ab Ignatio fuissedepo- non obedierint,licet abeo fortassis injuste ligentur,
situm,quid dc omnibus, qui in synodoillo tempore ipsam obligationis suae sententiara ex alia culpa,
convenerunt, sententiamque in eura protulerunt, id est inobedieutia, raereantur. Igitur praelatos
perhibebit? Quod si et illos injuste fecisse dicere damnare indifferenter oportet horrescere. Quicun-
praesurait, quare cum eis nunc coramunicat, et que vero minores sunt, daranari sollicite caveant,
quosdam eorum sacerdotio dignos exislimat? quos nec majorum suorum scnlentiara transgrediantur:
tamen recte prius non judicasse reprehendit, et Alioquin licet injuste nonnunquam daranati sunt,
sentcntia;, quam protulerunt, eos secundum se de- es ipsa temeraria prfevaricatione, culpa quae non-
bere succumbero, non neseit ? Scd videaraus quo- dum forte perpetrata fuerat, et ultio quara culpa
rura judicio,vel quorura auctoritate Grogorius post necdummerehatur.proculdubiosubsequentur.Nihil
deposilionem et anathema, honorem episcopatus quippe iignum vetitum in se mortiferum habuit
resumpsit, vel officium pristinura recepit. Omnes " sed qui inobedienter ex eo comedit, mortem sibi et
enim illum depositum norunt, et anathematis
et posteris propinavit :non quialignum malum, cum
vinculis obligatum,ac per hoc totius Ecclesi» com- Deus,quodfecit,totura feceritbonum;sed quodmala
munione privatum. Jam vcro si dixeritis quia ipse sit transgressio, et nolcntis subjici,peream merito
Gregorius ot honorem resurapsil,et pristinum
sibi sit orta damnatio. Porro si dicitis Gregorium ab
officiura recopit ; audite quid Apostolus dicat: Scc imperatore, et ab antistitibus fuisse recej)tum,per-
quisquam sii»iit sihi honorem, sed qui vocatur a Dco contari libet, o sapientissimi fratres, quibus hoc
tanquam Aai-on : sic et Christus non scmctipsum cla- documentis, quibus canonibus jubentibus agi rite
rificavit, iit pontifcx fierel (Hcbr. v). Sed et venera- potest, ut hi qui abjiciuntur, ab aliis recipiantur.
biles Antiocheni canones pra;cipiunt [cap. 4) Si : Id etiam veneranda universali synodo Nici-ena de
quis eqiscopus damnatus a synodo, vel presbyter, utraque professione luce clarius inhibente {cap. 8).
aut diaconus a suo episcopo, ausi fuerint de sacro Nam a saeculari potestate nec ligari,nec solvi sacer-
ministerio contingcre, sive episcopusjuxta praece- dotem posse manifestum est :et idcirco affatim ap-
dentemconsuetudinem, sive presbyter autdiaconus, probatur Syracusanum Gregoriura per imperialem
nullo modo liceat ei, nec in alia synodo restitutio- tantummodo sententiara nullo modo valuisse recon-
nis spcra, aut locura habere satisfactionis : sed et j) ciliari :ubi si pontiflcum quoque sociatur a.isensus.
comniunicantesoranesabjici de Ecclesia,ct maxirae quKrimus utrum praecesserit, an fuerit subsccutus:
ai postquam didicerint adversus raeraoratos prola- si subsecutus est, nihilominus ad id reditur,ut ab-

tam fuisse sententiara,eisdera coraraunicare tenta- solutio a saeculari potestate percepta valere non pos-
verint. Carthaginenses quoque regulas excomrauni- sit; pontificumque secutus assensus adulationis,vel
catum, qui anlc audientiara communicare prcE- terroris fuerit potius, quam legitiraa; sanctionis ;si

sumpserit, ipsum in se damnationem prolulissc pr;ecessit,ilocealur a quibus et ubi ille sit gestus,si
manifestedenuntiant.Siergo,seoundum Apostolum, secundum Ecclcsia; regulam celcbratus, si paterna
nemo sihi honorcm accipit, et Christus non sc clarifi- traditione profectus, si majorum morc prolatus,si
cavit ut pontife.r fiercl,qm omnes cum PatrectSjnritu compctenli exarainatione deproraplus.si ud majoris
sancto glorificanles se glorificat.et ipse est pontifcx, quam illa est, a qua Gregorius
auctoritatis sedera,
de quu rursus idcm dicit Apostulus •.Talem decchat, damnationc tenobatur obstrictus, secundum Eccle-
ut nnhis essct ponlifc.r, sanctus, ctc. [Hehr. vji.) regulam est relatum,si ipse pra;sul,qui ligavit,
sia;
1081 EPISTOL^ ET DEGRETA. 1082
absolvit. Si hxa gosta noii sunt, quo moro, qiio A. stutliose rocolile : nam nos quod dccrovimu.<,quod
ritu Syracusanus Gregorius se glorialur absolutum. statuimus de his, quos recepimus ct ereximus, vel
cum nec a pontificibus ordine debito, nec eccle- de his.quos abjecimus et a sacerdotio veI,Gommu-
siasticis legibus fucrit expeditus, nec a mundana nione pepulimus, vestraj in Christo fraternitati no-
potestate potuerit proeter EcclesiK tramitem pror- tum facere canonice procuravimus ;
ju.^ita quod et
sus absolvi ? Jam vero si dicitis : Non imperator magni venorandique Nicani concilii regulis admo-
absolvit, sfid a pontificibus ut solveretur postulavit. netur {cap. 10), quatonus de his, qui cominunione
Econtra, illi multo magis ab Aiigusto postulare quandoque privantur, seu ex clero, seu ex laico
debuerunt, ut si eum vellet absolvi, legitima eccle- ordine episcopis, per unamquamque provinciam
siastioi tenoris absolutio provenirot, et hoeo omnia, sententia regularis obtineat, ut hi qui abjieiuntur
quffi superius dicta sunt.secunduni Ecclesia! trami- ab aliis non rccipiantur. Ergo nos quod debuimus
tem servarenlur,pr;ecipue cum non ab inferiori.vel fecinuis; oa videlicet vos scire volentes, qute, Deo
pari,Bed a majori persona,et sicut ex apostolicis ca- tcsle, non nisi zolo rectitudinis egimus, et afTectu
nonibus cdoceraur,solum ab eo.quieum scquestra- conservanda; paterna; constitutionis exsecuti su-
vit, aut certe a prima sede, .jure possit absolvi.In- mus vestrum autem est obedire alioquin eamdem
: :

ferior quippe.velcompar antelatum,vel comparem, r, cum eis sententiam jure meritoque subire, Antio
i„ :„_; _i _-i--i __!_ 1
IJ „u«„;., ;i 1., ;i..i_ •_•._.?!
non annuente majori, absolvere non potest sola
.
: chenis canonibus secundo capitulo pra;cipientibus
.

igitur potior inferiorcm convenienter absolvit. Pro- ta Si quis de episcopis.aut presbyteris,aut diaco-
:

inde inferioris loci pontifices eos, quos potior suus nis seu quilibet ex clero deprehensus fuerit cum ex-
obligaverat, sine prima scde absolvere non potue- communicatiscommunicare.ctiamistecommunione
runt. Verumtamen licet contra Nicaenos sacros ca- privetur, tanquam qui regulam confundat Ecclesiae.
nones pnefatum Gregorium, qui abjectus fuerat, Et rursus capitulo quarto,quod etiam superius com-
receperinl : nunquam tamcn eum a vinculo damna- memoravimus: quid idem dicatantiquitusacceptum,
tionis et anathematis exuerunt. Quem absolutione conciIium,studiose recoIite.Cavete ergo,diIectissimi
priEvaricatoria potius noxucrunt, et dum hunc sol- ne cum his oommisceamini,qui sanctis fuerunt in-
vere nisi sunt, nodis majoribus dediderunt. Quin- obedien tos institutionibus.ne par sententia involvat,
imo dum sententiam majoris contemnentes trans- quos uno communionis glutino invenerint irrctitos.
gressi sunt, vel etiam suam tergivorsatori consilio, Vidcto praUerea quia de ignorantia nullum jam
lenique sensu sibimet facti eontrarii destruere sunt potestis e.xcusationis habcrc praisidium, qui et ca-
moliti pari praBvaricatione habentur innexi,elsimili nonum, Deo inspirante, memores, et nostris edocti
pojna, secundum apostolicos et nonnullos alios ca jam nunc estis epistoIis.NoIile communicare itaque
nones tenentur obstricti : ita ut communicantes ei, C peccatis alienis, nolite nobis inobedientes esse,
pelli de ecclesia jubeantur. Ac per hoc reus reum quoniam inobcdientia protoplastum de paradiso
justificare constat minime potuisse,nec ligatos liga- expulit.Inobedientia,idoIoIatria merito nuncupatur,
tum solvere modo quolibel valuissc.Ecce a quibus, sicut sanctus Samuel ad Saulem loquitur, dicens :

beatissimi Ghristi ministri, Photius est institu- Qu(ui peccatum hariolandi cst rcpugnare, et quasi
tus : ecce qualis esl Gregorius qui Uormitantius scelus idololatriie nolle acquiescere (I Reg. xv). Per-
convenientius poterat dici. quantum sit exsecrabile repugnare,
pendite ergo
Quamobrem cogitate,fratres charissimi,tractate, quantum dctestandum acquiescere nolle quod ha-
et vobiscum sedula meditatione perquirite, si stare riolandi peccato,scel6rique idololatria; comparatur,
Photius possit, etiamsi miris virtutibus polleat, Clamat apostolorum princeps Ohedire oportet Deo :

etiamsi omni scientia fulgeat,quando qui hunc sta- mayis quum Iwminibus [Act. iv) et coapostolus ejus :

dudum jam cecidit, et volens erigi

tuisse tentavit, Paulus Qui resistil, inquit, potcstati Bei ordinatio-
:

cum conantibus se erigere nunquam recupcraturus ni resistit [Hom. xiii). Judicate ergo cui potius obe-
denuo ruit. Consideret ergo veslra divinilus inspi- diendum sit, Deo an hominibus Judicate cui po-
:

rata prudentia quomodo Photius,etiamsi nihil aliud tius resistendum sit, potestati,quam in Petro Deus
sibi jure valeat impedire,queat in sacerdotali gradu r» omnipotens ordinavit, quamque super cuncta Ec-
persistere quandoquidem institutor suuscum hic
: an ordinationi Gregorii Syracusani,
clesia eitulit,
ordinaretur, non solum sacerdotio, verum et ipso cui mcrito malitias sucB dicendum est Va3 homini, :

carebat Christiano vocabulo. Et sicut etiam expo- videlicet per quem in Ecclesia Christi tot scandala
suimus, nec damnatus justificare, nec depositus venerunt quique olim, sicut ipsi scitis, et nos
;

erigere,nec ligalus potest quemquam
nem manus provehere.Impossibile est enim
aliquid fieri.Quapropter attendite, charissimc, non
solum haec,verum etiam paternos canones et pneci-
pue apostolorum, Antiochenos, atquo Carthaginen-
ses, et quid de damnatis et excommunicatis,atque
de his pr£Ecipiant,qui merito facinorum suorum ab
ecclesia pulsi sunt, diligentissime
per impositio- supra retulimus, a fratre et comministro Ignatio ct
horum a synodo, qu<B sub eo erat, depositus est, et ut
apostolica sedcs in ejus damnatione consentiret,ab
ipso consacerdote nostro postulata est. Sed deces-
sores mei beata; memori» Lco et Bencdictus sedis
apostoIiccE moderamina servantes, noluerunt sic
unam partem audiro, ut alice parti nihil penitus
considerate, ac reservarent unius quippe mcdiator non est.Quam-
:
1083 NIGOLAI PAPiE I. 1084

obrem inlcrim dcposilio ipsiusaseile apostolica non A meris malisafTectusabEcclesise rcgiminesequestra-

suscepla rcmansit infirma.Cumcjuc idcm Grcgorius lur.Ethoetotum factum cst,oo quod pry^dicti ponti-
per legatum sua; partis Zachariam nomine sedem fices utrique parti aequitalem servantes,etutriusque
agnovisset apostolicam in sua depositione nullate- partis audientiam praestolantes.lgnatii non firmando
nus consonsissP,non gratias egit,nonacoeptisinjam sententiam imo vero interim infirmando,inimicis e-
dictum fratrem nostrum Scevientibus contumeliis jusquodammodomanum porrexerint,dum nimirum
conquiovit, sed benignitate Doi, et patienlia sedis sententiam in eos prolatam non interimauctoritate
aposlolicffi in superbiani abut(!ns,in ipsum videlicet sedis apostolica? revocaverint,sed usque !n prsescn-
Ignatium patriarcham suum rodiviva jacuhi impie- tiam ejusdem apostolicffi sedis deferri decreverint.
tatis irrcverentcr exacuit, et co superslite neophy- Quamobrem, charissimi, quia quasi per nos in-
tum in Constantinopolitana Ecclesia consecravit : venta est Ignatii dejectioni materia, idcirco pra;ter
quin pulius rt adversus scdis istius dccreta contu- id quod frater adjuvari debet a fratre, prster id
max esbe nou qui pro se, non contra se,
destitit, etiam quod Petro, cujus in terris licet indigni vi-
ipsius ab ea decreta paulo ante data tanquam ingra- ccm gcrimus, Christi oraculo peouliariter dicitur :

tus non recoht,et velut tergiversatorarmapra?parat Confmna fralres lufls,ei\a.m pro hoc specialiter eum
adversusarmasibi tutolamsalutisnonmodiceconfe- r, non solum adiuvarc et confirmare, verum etiam
,. , .,., . . , D .. j ,. .,,
m urum destruere nititur,qui nc ipsedestruc
, , , , . , . . . . , , . .

rentia et (sicut ipsi potestis advertere) totis nos pro illo viri-
retur,fortissime custodivit.Et agit nunc quanlum in bus oportet per omnia decertare,ut videlicet totum
se est,ut ca statuta prorsus habeantur invahda : qu;e, in illo funditus aboleatur, quod per nos Isdendi
cum his ipse egeret,supplex petcbat : et ut fortiora foraitem adversariis ejus reperientibus ei violentiam
essent adamante submissus optabat, atque ut sibi inferro monstratur, totumque recipiat,Christo pro-
auxiliarentur humiliter implorabat,necnon et con- pitio, quod dum nos moderate, ac regulariter egi-
tra ea rcpugnantes, forsitan fyrannos et sacrilegos mus, ipse pr»,judicialiter amisisse dignoscitur.
judicabat : nisi enim sedes apostulica ei parceret,ille Quoniam et prajfali docessores nostri (Leo scilicct
quomodo contra revercndissimum Ignalium possct et Benedictus boatffi recordalionis pontifices) si tale
exercere brachium,iion haberet..\t ille usus est sc- quid diebus eorum Gregorius vel comptices ejus
dis apostolicai bonitate in malignitatem [n/.,maligni- patrassent,videlicet ut abusi tanto compassionis.et
tate],ot beneficiumin patris sui convertit exitium. patientia3 sedis apostolica; circa se beneficio in Igna-
Dicite igitur,obseoro,fratres,cum ita sit,qHomodotium manus suas injecissent aut adversus eum :

non debeamus nos Ignatium adjuvarc,aut usque ad ipsis sanctis prssulibus inconsultis linguas suas ta-
audientiam (quantum in nobis est) indemnem non liter exacuissent profecto eos tanquam magistros
penitus conservare? vel quomodo non possiraus C inquietudinis, et ipsos se sole clarius obnoxios os-
Gregorium, et hos qui ex parte ipsius sunt, merito tendcntcs, sine quavis retractatione protinus con-
condemnare? quando Ignatius, nisi a nobis esset demnassent et tantum piaculum impietatis eo- :

impodittis, sic illos canonice forsitan slernerct, ut rum dcstruere ardcnlissime studuissent. Sed quia
eum nullo conamine potuissent impellcre. Isti qui illa divina vocatione ab hac convallc lacrymarum
non nobis hsesere,quos in ajutorium suum haboro subducti sunt hanc tyrannidem nondum intuentcs,
promptissimos meruerunt, noc a nobis consilium nos debemus in eorum labore snccedere, qui suc-
acceperunt, uti cum patriarcha suo vcl pacificari, cessimus in honore, in cujus tempore crudelitas,
vel canonice judicari potuissent : sed vires suas a quce diebus ipsorum cocpit radices emittere, con-
nobis ne frangerentur servatas, adversus eum pro- summata perparuit. Proinde nos primo, quia sedis
tinus pncpararunt. Unde, quajso, perpenditc,q>ian- apostolica; de tola Ecclesia fas habentis judicare
tum nos nunc Ignatio debitorcs simus,qui sibi ob- niodoraniina retincmus sccundo quoniam fratri- :

staculum, et iniraicis ejus facti sumus defensionis bus injuriam passis subveniro debemus postremo, :

umbraculum, Quamvis non idco judicium istorum quoniam (sicut jam diximus) oportet nos in eorum
distulerimus.ut nocendi ,jacula prKpararcnt, sed
ei labore succedere,in quorurn successimus pontifica-
ut sic sententiain hosprolata,valetudinom haberct, n tushonore;qucmadraodumipsideeessorumsuorum
ut a nobis examinatio prascederet. Et rursus sic exempla secuti sunt,et operis eorum strenui culto
ab istis in eum objecta penitus coram nobis admit- res inventi sunt, quod ipsi profeclo agerent, adju-
terentur,nt partis Ignatii persona vocata, nec con- vantcDomino,habentesquemadmodum iliieumdem
victa [al., vel convicta, HAno.] nostra? pra3scnti;e zelum,justitia;, seu privilegium dignitatis studiose
non deesset. Quamobrem dilalo parumper judicio, perficere procuravimus. Nimirum quod omittere
et intcrim infirmata sententia, missum est ulrique procul dubio (sicut nosse cunctis clare tribuitur) non
parti sedis aposlolica: priesulis praesentandum obtu- valemus sane quia Grogorium neophytum conse-
tihus,ac ejus (ut par est) subjiciendum diffiuilioni- crasse diximus, nc Photium quidcm ncopbytum
bus.Sed dum pars Ignatii properandi di*poni( ilcr, quando quasi in saccrdotem consocralus est, nc-
hostibus ejus viribus resumptis, non jam sedem gent; sancti papm Circgorii, ot Anglorum amplissi-
aposlolicain potentibus,non Petri memoriam facere ma?,ac fidclissiraa gcntis apostoli (nam signaculum
dignanli!ius,lgnatius trahitur, inipellilur, rt innu- aposlolatus cjus ipsi sunt in Domino) vcrba comme-.
i
\m EP1ST0L.E ET DECRETA. 1086
iiiorcmus, qui ait : Sicut autcni lunc ncu|iliyUis di- A miipcrccouv.;nit: quatcnus diligentcrinquirut atfiuo
ccbatur, qui initio in sanct» [idoi cral coavorfa- scriilanssi sua illam non fuissc pra;ccptionc tani
tione plantatua.sic modo neophytus habendus est, cccnosam iuvenerit confectam,imo toxicatis syllabis
qui repentc in religionis habitu plantatus et am- infectam cpistolam, ut interim de tot praestigia
bicnrtos honores sacros irrcpserit. texcntium pcena taceamus,qua; illos se zelo verita-
Pra;terea non omitlendum esse credimus, nos tis flagrantcsinvolvere convenit saltem hujussocia
;

commemorare pra;terito anno per indictionom vi- accepta et palam cunctis igne succcnsa pcr Augu-
dclicet tertiam decimam, epistolam sub nomine stales suos tam nobis quam omnibus, ad quorum
principis conscriptam, per Michaelem imperialem notitiam pervenit, destinatos apices compelenti
protospatharium suscepisse, quoe tantiserat verbis satisfactione atam perverso sensu,et tam profanis
contumeliosis, imo blasphomiis respersa, ut scri- adinventionibus, quod a sensu suo non fuerit com-
ptor ejus non nisi in gutture colubri calamum mentis tradita,se exhibeat prorsus immunem. Jam
tinxisse putetur, et dictatoris labia pro dictionibus vcro si sibi in multis hujusmodi scillicitudinibus
venena fudisse vidcantur,adeo ut si cujuspiam sim- occupato subreptum et-t,ut talia scribere mandaret,
plicium cor penetrent fnon enim ha;c aures pruden- ne pigeat clementiam cjus ctiam hoc ipsum humili-
tium suscipiuntj ct hos continuo necent nimirum n ter confiteri, et legibus suis, ut hujusmodi scripta
;

tanto miserabihus, quanto mors anima; magis, nulliushabeantur momcnti.deoernerc ita utpenes :

([uamcorporisperillum virulentumhaustum adniil- quem reperta fuerint, impunito non evadenle,

titur.De cujus immanitate piaculilicet Augustoper ipsius quoque saape memorata;, ac sempcr exse-
jam fatum legatum jam nos scripsisse rcc(damus, crandoB epistolcc vel exemplaris ejus apiccs,intemc-
eademtamen nunc scribercvestrEbeatitudiniratum ratis pro revercntia manentibus sacris dictionibus,
duximus. Deniquc opinali sumus, et adhuc nihilo- flammeo dedanlur igni voranda.Et ut sinistra; opi-
minusopinamur,quod pietasejus tandem aliquando nionis na;vo,quod cx blasphcmis scriptisincurreret,
de Ecclesiae Constantinopolitana3 re-
resipiscat, et carere valeat,cl ingratus filius circa matrem suam,
staurando statu nobis salubria sudcntibus acqui- cx qua imperandi fastigiimi ipse et patres sui or-
escat sioque demum omnia scripta,qu8B male sunt
: dine coelitusdisposiliopcrcepit,nuilatenus appareat.
compilata,non solum adversus nos ethanc sanctam Sin autem, scitole, quoniam postquam in hac eum
Ecclcsiam, verum etiam contra fratrem nostrum et pertinacia pcrsistere fine tenus velle comperimus :

comministrum Ignatium, coram univorsa imperii primum quidem congregatis cunctarum occidcnta-
sui multitudine igni tradenda dccernat. Alioquin liumregionumvenerauilibussacerdotibusdictatores
]"am cunctis Ecclcsi» fidelibus qua; forct apostolicie et dispositores, atque prarceptores tanta; fallacJK,
sedis auctoritas, vel qua; fabricatoribus mendacii, C seu crudelissimre dcrogationis sanctarum, vel pa-
seu inventoribusperversorumdogmatum immineret ternarum traditionum ab omni Christiana compage
ultio,profecto patesceret.Impossibileest enim (quan- remotos, apostolica frcti auctoritate, duris anathe-
quam nostras nosspecialesinjuriascurare floccipcn- matis vinculis innodabimus necnon et Patrum,
:

damus)uttantorum ac taliumsanctorum Patrum et ac pra;doccssorum meorum secuti vestigia, qui

propugnatorum catholiCieEcclesia;,ac destructorum soliti sunteliam numerosorumconcilia nequiterce-
diversarum hffireseon atque defensorum orthodoxas lebrata cassare pontificum,si qua socia sunt erebro
fideiblasphemias£Bquanimitersustineamusvcletiam dicta3 vel cxemplaria fortassis epistolo;: quin potius
tantaBsedis,sivetamexcellentisEcclesiaBRoinancB,cui non solum hico, sed et omnia scripta, qua; vcl .id-

Deodescrvimusauctore, contumelias perferamus. versus fratrem et coepiscopum nostrum Ignatium

Verum, quamvis et de nobis humiliter sentia- inique conlecta,vel adversus non causam illius ca-
mus, non tamen, conscientia dictantc, vera esse nonice proscquentes, furiose depromota sunf, pe-
qua3 de nobis perhibuit, asseveramus sed (id di-
: rcnni damnationi mandabimus.
ximus) ea postponentes,illa potius qua; JesuChristi Deinde vero decernentibus nobiscum, et simul
sunt, investigamus, et si qua malo congcsta advcr- considcrantibus cisdem sanctissimis fratribus ct
sus ejus famulos,adversus ejus ordinationes.adver- Q coepiscopis nostris,ipsamepistolamin stipite viden-
susejusdispositionesstabilita privilegiareporiuntur tibus cunctis suspensam, vasto supposito foco, ad
nulla patientia toleramus, et non solum ha;c de- vituperium imperialisapiciscoram omnibusnationi-
struere totis viribus anhelamus,vcrum etiam confla- bus, qua" penes memoriam sancti Petri multiplices
toribus tantae perversitatis dignam vicissitudinem inveniuntur, extremae perditirjni donabimus : qua-
reddere necessario meditamur.Nimirum nehos qui tenus his rite paratis, discat pius quod amet, et
impunitos intuens, aut nunc, aut futuro lempore crudelis quod timeat. Nam tot et talia blasphemia-
deinccps talia praesumatprajstigia falsilatis compo- rum commenta,quin potius vcracium litterarumde-
nere, vel commenta blasphemiarum hujuscemodi pravationes,audisse et tacuisse,connivisse est.
figmentis contrahere. Quamobrem, venerabiles fratres, valde mihi
Quapropter eidem Imperatori sublimissimo per (sicutipsi comprehendere cavendum est
poteritis)
epistolam prmsulatus nostri cohortando direximus, ne.si nos praastigiorum figmentis minus celeriter
in qua etiam vos ad votum nostrum laborarc sum- obviaverimus, tanquam V(M'a reeognita vel compro-
 :

1087 NlCOLAl PAP^ I. 10&8

bata, ha3o admisisse foUaciter apud stolidos existi- A ^iilpiint licenter committere, et pro his a nullo
mcmur.Nec po