Professional Documents
Culture Documents
7 &uf Zlvkdif (49) Espfajrmuftxdrf TRSWF
7 &uf Zlvkdif (49) Espfajrmuftxdrf TRSWF
twGJ (1)
2011 ckEpS f
trSw(f 5)
Zlvidk (f 7) &uf
49ESpaf jrmuf
(7) &uf Zlvidk f
tawG;prsm;
ta&;awmfy*Hk sme,f
7-7-62
usq;Hk ol ausmif;om;rsm;. tavmif;rsm;ukd
ppfwyfu um;ok;H pD;jzifh o,f,al e=upOf
twGJ (1)
trSwf(5)
(1)
OD;ode;f pdeu
f pum;awmfawmfajymonf? tajccHup+yD;
ajymif;vJawmhrvdv
k kd wcsKd @u taumif;jrif =uonf?
wcsKd @uawmh tvkyv
f yk jf ywmudk apmif=h unfch si=f uonf?
rdrw
d @kd uawmh bmrSwcf suo
f abmxm;rS ray;bJ
aecJhonf? bma=umifhvJqdkawmh vGefcJhwJh ESpf (50)
avmufu tawG@t}uHKt
H & tavmw}uD; rSwcf suaf y;
wm/ oabmxm;azmfjywm rvkyo
f ifb
h ;l vd@k ,lqvd@k jzpf
onf?
(2)
vGecf w
hJ EhJ pS f (50) ausmu
f tawG@t}uKHqw
kd mu 'Dvykd g?
r@ay:u Edik if aH &;ygw}D uD;tm;vH;k awmfveS af &;
aumifp.
D qd&k ,
S v
f pfawmfveS af &;r_id ;f rd=u
onf? qENma=umifah vm/ b,ma=umifah vm
awmh r&Si;f yg? b,ma=umifjh zpfz@kd rsm;ygonf?
1958 wke;f uvdk udu
k ;kd u|e;f yd@k c&H rSm a=umuf
=uyH&k ygonf?
olwdk@ r_dif;rdwmu ta&;r}uD;yg? olwdk@u
awmxJu Auy udyk g qG,o
f nf? r_id ;f rdatmif
qGaJ qmif=uonf? rdrw
d @kd txJrmS awmfveS af &;
aumifpD bmvJ b,fvJ qdw
k jhJ y\em ay:
onf? wcsKd @Za0Z0gjzpf=uonf?
'gayrJh 7 &ufZv
l ikd f ta&;tcif;jzpfawmh &Si;f oGm;
onf? ppftm%m&Sipf epf wnfaqmufcsiw
f mrSe;f odom
oGm;onf? bmvJb,fvJ jy\emjywfomG ;onf?
'g[m Auo ausmif;om;awGu aoG;eJ@&if;+y;D ay;
vdu
k w
f hJ oifcef;pmjzpfonf?
(3)
tckvnf; OD;ode;f pdef bmvJb,fvq
J w
kd mudk vufawG@
eJ@jyygawmhrnf?
[dw
k ek ;f ueJ@awmh tajctaecsi;f rwlyg? NLD
&So
d nf? r+idrw
f hJ +idr;f awG &So
d nf? Edik if w
H um&J@zt
d m;
&So
d nf? 2008 tajccHOya' t& ay:aewJh v$waf wmf
awG &So
d nf?
OD;ode;f pdet
f pd;k & bmvkyrf vJ?
n
jynfxaJ &;0ef}u;D Adv
k u
f u
kd u
kd NLD udk pmay;+y;D
+cdr;f ajcmufvmonf? orRweJ@ tvu (11) OD;aumifpD
oabmwlv@kd om jzpfrnf? (1948) rwfv (28) &ufwek ;f
uvnf; 0ef}u;D csKyo
f abmwlncD suef @J jynfxaJ &;0ef}u;D u
wjynfv;kH rSm Auy zrf;yGJ vkycf w
hJ m jzpfonf?
(4)
tcktajctaeu
OD;ode;f pdet
f pd;k &eJ@ NLD wd@k wOD;eJ@wOD; aoG;wd;k
prf;aecsed f jzpfonf?
rdrw
d @kd (Auy) uawmh aoG;eJ@&if;&wJh oifcef;pm
(7) &ufZv
l ikd f oifcef;pm rsKd ; xyf+y;D r&apcsiyf g?
ppftm%m&Sipf epfwu
kd zf suaf &;rSm a&G;cs,pf &m
vrf;a=umif; toG,foG,f&Sdygonf? vpfb&,fvrf;
a=umif;jzifh atmifjrifv#if aumif;ygonf? od@k aomf vpf
b&,fvrf;a=umif; ratmifjrifv#if a&G;p&m wjcm;vrf;
a=umif; &,f'Du,fvrf;a=umif; &Sdonfqdkwmudkawmh
wifjyaernfjzpfyga=umif;?
ta&;awmfy*Hk sme,f
acgif ; }uD ; yk d i f ;
Akv
d af e0if; raorDu ol@v,
l Hk pdw"f mwfppfqifa&;orm; (2) OD;ukd ac:awG@
w,fv@dk qkw
d ,f? ol w&m;xkid f w&m;usihf aea=umif;/ ol@taeeJ@ 1962 ppftm%m
odr;f cJw
h m w&m;eJ@ jyef=unfah wmh rSm;a=umif;vkv
d dk ajymowJ?h olw@dk (3) uk,
d =f um;
ajymwmukd [kwrf [kwf b,fvrdk S twnfjyKvk@d r&ygb;l ?
'gayrJh zqyv acgi;f aqmif}u;D awG Ekid if aH &;oHa0* &+y;D oGm;wmrsK;d u jzpfEidk f
wmyJ? wljzpfckduf ememESufolawGu ayjzpfawmh rcH&J=uygbl;? om"ujyp&m
trsm;}uD;yg? 'gayrJh emrnfe@J razmfjyawmhygb;l ? wckawmh &Sw
d ,f? i,fao;vk@d rSm;
wmqk+d yD; wm0efa&Smifwm/ wzufom;u apmfum;vk@d a'gyrG w
d m qkw
d mrsK;d eJ@ oHa0*
&wmrsKd;ukdawmh cGifhrv$wfEkdifygbl;? +yD;awmhvnf; olwkd@&J@trSm;a=umifh wkdif;jynf
b,favmuf epfemcJhovJ? jynfolawG b,favmuf 'kuQawG cH&ovJ-qkdwmukd
oifcef;pm rxkwv
f @dk yg? b,fvjdk yifr,fqw
dk m rygv@dk yg?
+ Akv
d af e0if;a=umifh ppftm%m&Sipf epfq;dk wkid ;f jynfrmS ESp(f 50) eD;yg; v$r;f rk;d
cJw
h m?
+ zqyv acgi;f aqmifrsm;a=umifh ESp(f 60) ausmf jynfwi
G ;f ppf jzpfaewm?
jynfwiG ;f ppfr;D tckxd waiG@aiG@ avmifaewm?
+ jynfoa
l wG c|w+f cKHus-rGjJ ymus+yD; wkid ;f jynfu *k%o
f rd f i,faewmawGudk
'Dvdk oHa0*pum;eJ@ ukpm;vk@d r&vk@d yg? tmCmweJ@ ajymwm r[kwyf gb;l ?
armufum;um; t&m&Sdwa,muf rD;&xm; &xm;wGJay: wufvmawmh
bke;f }uD;wyg;&J@ xD;k;d ukd eif;rd+yD; usK;d oGm;owJ?h 'Dawmh aqm&D;vk@d yJ ajym+yD; qif;
oGm;owJ?h bke;f }u;D uawmh rif;uawmh aqm&D;- igx
h ;D awmh usK;d oGm;+yD vk@d atmf
ajymvku
d o
f vkyd ?J
rif;uawmh wukd,fa& oHa0* &wmyJ? wkdif;jynfeJ@ jynfolawmh
emvS+yD ajym&vdrfhr,f? ?
ta&;awmfy*Hk sme,f
0g'/ tawG;tac:/ tjrif
7-7-62
vlowfyJG jrifuiG ;f rsm;
ta&;awmfy*Hk sme,f
ukd vG,v
f ,
G ef @J wku
d Ef idk rf ,fv@dk Akv
d af e0if;u xifw,f?
'ga=umifh Akv
d af usmpf ;dk ukd aqG+idr;f eJ@ ae0if;wk@d u
od'w
d< ifay;zk@d e*g;Ekid f ppfqifa&; OD;pD; ckid ;f wmyJ?
e*g;Ekid f ppfqifa&; atmifjrif&if Akv
d af usmf
pk;d ukd ajrmufyidk ;f wkid ;f rSL;cef@z@dk pDpOfxm;w,f? 'gayrJh Akv
d f
ausmpf ;dk u vufawG@ tawG@t}uKH r&Sb
d ;l ? vufeuf}u;D awG
tygt0if wyftvk;H t&if; eJ@ oHviG jf rpfudk jzwfu;l w,f?
wkwjf zLawGu *syefawG wl;xm;wJh awmifay:
u uwkwu
f si;f awGay:uae apmif=h unfah ew,f? tm;vk;H
vnf; ul;vmrda&m qif;+y;D wku
d w
f ,f? aemufbufu jrpfe@J
nyx
f m;+y;D wku
d o
f vkd jzpfawmh vufeuf}u;D awG ypfxm;+y;D
uaomuarsm qkw&f w,f? Akv
d af usmpf ;dk u t&ifq;Hk ajy;
w,f? ol@ ukd wyfrLS ;wcsK@d u aoewfe@J ypfz@dk vku
d w
f t
hJ xd
jzpfcw
hJ ,f? Akv
d pf ed jf rawmif vku
d w
f t
hJ xJ ygw,fv@dk qkd
w,f? e*g;_;H ta=umif; NLD OD;wifO;D yko
d yd g w,f?
KMT
1962 tm%modrf;yGJ
1962 rSmusawmh ppfwyfxrJ mS aqG+idr;f qk&d ,
S f
vpfwyfrLS ;awG r&Sad wmhb;l ? Akv
d af tmif}uD;wa,mufyJ
uyfuse&f pfw,f? Akv
d af e0if;u ol@udk r,kb
H ;l ? 'ga=umifh
tm%modr;f tpDtpOfudk ausmpf ;dk / oef;pdew
f @dk e@J usw
d +f yD;
vkyw
f m jzpfw,f? Akv
d af tmif}uD;u vk;H 0 rodwmawmh
r[kwb
f ;l ? odygw,f? oluvnf; ol@t}uHe@J ol axmuf
cHygw,f?
*syefjynfudk ppfavsmaf =u;udpeP @J oGm;wke;f u *s
yef 0ef}u;D csKyfudk olu ppfwyfu =um&Snf tm%modr;f
xm;rSm r[kwyf gb;l ? t&yfom;vufudk v$rJ mS yg vk@d ajym
w,f? (*syef0ef}u;D csKyfu *syef&@J tawG@t}uKHt& ppfwyf
u Ekid if aH &;tm%m t=um}u;D odr;f xm;&if wkid ;f jynf epf
emwwfw,f-vk@d ajymwmukd wk@H jyefwm jzpfw,f)
Akdvfatmif}uD; 'Dvkdajymwmukd Akdvfausmfpkd;
=um;w,f? Armjynf jyefa&mufawmh Akv
d af e0if;ukd oHawmf
ta&;awmfy*Hk sme,f
OD;wifw,f? tJ'u
D ae Akv
d af tmif}uD; uefxw
k cf H
&wmtxd jzpfwmyJ?
Akdvfae0if;aum Akdvfatmif}uD;yg OD;Ek&J@
yxptpk;d &ukd tm%mu z,f&mS ;csiw
f mrSm wl=u
ygw,f?
OD;Ekuvnf; 1947 tajccHOya'ukd
toufe@J v+J yD; umuG,rf ,f vk@d tajymvGex
f m;
w,f? tJ'D t ajccHOya' u ppfwyfudk Ekid if aH &;xJ
0ifygcGifh ray;bl;? ppfwyfukd umuG,fa&;0ef}uD;
atmufrmS &Sad pw,f? 'ga=umifh ae0if;/ atmif}u;D u
OD;Ek&@J yxptpk;d &wzG@J v;Hk ukd jzKwfcswmyJ? 1947
tajccHOya'ukd puULpkwf jzpfapwmyJ? xm;ygawmh?
ajymcsiw
f mu OD;Ek yxptpk;d &qDu Ekid if aH &; tm
%mukd ppftyk pf u
k odr;f wmrSm olw@dk (2) OD; nD!w
G f
=uw,f-qkw
d myg?
ppftm%modrf;yGJukd pdefac:ol
tm%modrf;wmukd qef@usifwmu
yxp r[kwb
f ;l ? aqG+idr;f zqyv r[kwb
f ;l ?
yrnw r[kwf bl;? ausmif;om;or*~ jzpfw,f?
'Dru
dk a&pDudk umuG,w
f mu Auo jzpfw,f? 7
&uf Zlvidk f [m tm%modr;f ppftpk;d &u tm%m
ukd xde;f zk@d vkyw
f hJ aoG;acsmif;pD; vlowfyyJG ?J
Akdvfae0if;Akdvfatmif}uD;b,folu
tJ'v
D o
l wfyu
JG dk vkyzf @dk trde@f ay;wmvJ-qkw
d mu
tJ'u
D mvwke;f u bmjy\emrS ray:bl;? Akv
d af e0if;
Akv
d af tmif}u;D omru jynfxaJ &;0ef}u;D Akv
d af usmpf ;dk /
jyef=um;a&;0ef}u;D Akv
d af pm jrif
h tm;vk;H u wusw
d f
wnf; w^m%fwnf; vkycf =hJ uwmyg?
jy\emay:wmu ESpt
f awmf=umrS ay:
wmyJ? p+yD; ay:wke;f uvnf; wk;d wk;d wdww
f w
d yf J ay:
cJw
h myg? jy\em pazmfou
l Akv
d af e0if;yJ?
(&Jabmf b0if;)
ta&;awmfy*Hk sme,f
ta&;awmf y k H u
7-7-63
&ifjyifepD cef;
ta&;awmfyaHk usmufwidk f tav;jyKyGJ
or*~taqmufttkH
rk d ; vif ; 0if ;
7-7-2011 ck
'DEpS f Zlvidk v
f a&muf&if 7 Zlvidk f ta&;awmf
yHk}uD; a&$&wkt}udKumv a&mufawmhr,f? bmvkdvkdeJ@
=um&Snf =umrsm; &mpkEpS 0f ufa&mufawmhr,f? 60 ckEpS yf idk ;f u
oli,fcsi;f ausmif;aebufawG a&mif;&if;awG wwd, t&G,f
vGef a&mufae=u+y?D wcsKd @vnf; ausmif;om;ta&;/ 'Dru
dk a&
pDynma&;wku
d yf rJG mS usq;kH oGm;=u+yD? tenf;pkom ouf&dS
xif&mS ; v_y&f mS ;ke;f uefae=uw,f? ESppf OfEpS w
f idk ;f Akv
d af tmif
ausmfrS [,f&Dwef/ Zlvkdif 7 &ufrS 8 av;vHk;v_yf&Sm;r_
tqufquf usq;kH oGm;=uwJh tmZmenf &Jabmfausmif;
om;taygif;tm; OD;!wftav;jyK *k%f,lqJyg? a=uuGJ
0rf;enf;r_awGukd tiftm;tjzpfajymif;+yD; wAkv
d u
f swAkv
d f
wufe@J r+y;D qH;k ao;wJh 'Dru
dk a&pDa&;wku
d yf u
JG dk vufqifu
h rf;
csw
D ufomG ;=u&rSm jzpfygw,f? e,fcs@J qef@usiaf &;/ ukv
d edk D
ynma&;pepfqef@usiaf &;/ ppftm%m&Sipf epfqef@usiaf &;
wku
d yf t
JG wGi;f rSm usq;kH oGm;cJ&h wJh &JabmftmZmenfawG &J@
aoG;pufawG[m wuUov
dk &f ifjyiferD mS &J&eJ u
D se&f pfqyJ g?
u|eaf wmf[m 60-61 pmoifEpS rf mS ausmif;aqmif
r&vk@d urm&Gwf (0*~)D &yfuu
G u
f ae jynfvrf;/ vdycf ;kH bDtpdk D
aumvdyrf mS yxrESpf Oypmodyw
H` ef; wufcw
hJ ,f? 61-62
pmoifEpS rf mS taqmifaecGi&hf vk@d yifrwuUov
dk t
f aqmifrmS
ynmoif=um;cGihf&w,f? 62 ckESpf rwfv 2 &ufae@rSm
Akv
d cf sKyf ae0if; ppftpk;d &u Ekid if aH wmftm%modr;f cJw
h ,f?
bD v l ; acgif ; aqmif ; xm;wJ h Ak d v f c sKyf a e0if ; u
&ef u k e f w uU o k d v f aumif p D 0 if a wG zd w f + yD ; q&mrsm;
tusifhysufw,f? ausmif; om;rsm; EkdifiHa&;ya,m*
0ifaew,fv@dk pGypf +JG y;D / wuUov
kd f aumifpu
D dk zsuo
f rd ;f cJw
h ,f?
wuU o k d v f y nma&;e,f y ,f u k d 0if a &muf p G u f z uf + yD ;
ta&;awmfy*Hk sme,f
oHrsm; [pfau;um tpnf;ta0; acwW&yfem;vku
d w
f ,f?
1962 Zlvidk f 7 &uf/ wem&Dcef@rmS wuo jrufcif;jyifrmS
ausmif;om;xk tpnf;ta0;}u;D xyfrjH yKvkyw
f ,f? e,faum
vdyrf S ausmif;om;uk,
d pf m;vS,rf sm;/ wuUov
dk f toD;oD;rS
vlrsKd ;pkausmif;om;uk,
d pf m;vS,rf sm;/ wuo/ &uo/ Auo
ausmif;om;uk,
d pf m;vS,rf sm; txl; zdw=f um;xm;wJh {nfh
onfrsm; pka0;a&muf&v
dS m=uw,f?
tpnf;ta0;ukd wuorS OD;pD;usi;f y+y;D atmifjrifpmG
tqH;k owfcw
hJ ,f? tpnf;ta0; aemufq;kH tpDtpOftaeeJ@
ausmif;om;rsm; wuUov
dk ef ,fajrtwGi;f pDwef;vSnv
hf nf
qENjy=u&ef jzpfw,f? wuocef;rrS toD;oD;xGufcGm+yD;
pwifvn
S v
hf nf qENjy=uw,f? au;a=umforH sm; au;a=umf
+y;D awmif;qkcd suaf wG wifjy=uw,f? rw&m;wJh taqmifpnf;
urf; qef@usifuef@uGuf=u/ ppftpkd;& rkcsusqHk;&r,fpwJh
awmif;yGw
J u
dk yf JG au;a=umfoaH wG wif=uw,f? wuUov
dk f
e,fajrxJ t&yf0wf ppfpakH xmufawGvnf; a&muf&adS e=u
w,f? ausmif;om;acgi;f aqmifrsm;ukd wuUov
dk f &ifjyifrmS
axmufvrS ;f a&;u acG;qGo
J vkd 0ifqaJG wmh ausmif;om;awGe@J
vH;k =u/ owf=u/ zrf;=u/ ydyuQawG jzpfomG ;w,f? tajct
aeu _yaf xG;aepOfrmS yJ vHx
k ed ;f (t"duk%;f ESrd ef if;a&;) &Jrsm;
a&mufvm+y;D rsu&f nf,Adk ;kH rsm;eJ@ ausmif;om;xkudk vlpck JG ESrd f
eif;w,f? nae 5 ; 30 em&DavmufrmS ppfum; 2 pD;a&muf
vm+yD; rEav;ausmif;aqmif/ &mrnausmif;aqmife@J t"d
ywdvrf;wav#muf G3, G4 armif;jyefvufeufrsm;eJ@ ae&m,l
ypfcwf=uw,f? wyfuawmh oeu 4 jzpf+yD;/ ypfred @f rmS 3 rd
epfypf 2 rdepfem; 3 rdepfypf jzpf w,f? tyfww
dk acsmif;rS r&Sw
d hJ
ausmif;om;xkukd ypfcwfwkdufckduf=uw,f? ppftpkd;&u
ausmif;om; 17 OD;aoqH;k w,fv@dk a=unmw,f? &efuek f
aq;H}k u;D rSm oifwef;wufaewJh aq;ausmif;om;rsm;&J@ ajym
jycsut
f & ausmif;om;&mausm/f xdcu
dk f '%f&m& aoaus
=uw,fv@dk od&w,f? ajrmif;jrausmif;om; ukad usm0f if;u
rEav;ausmif;aqmife&H rH mS rdru
d ,
dk rf S aoG;jzifh 7-7-62 ukd
rarh=ueJ@ vk@d a&;om;cJw
h ,f? anmifav;yifrS oli,fcsi;f
ausmif;om;wOD;rSm yg;pyfusnq
f ef0if+yD; yg;rS azmufxu
G f
oGm;w,f? aq;Hkwifvkduf&w,f? ajy;rdajy;&m ajy;aewJh
ausmif;om;awGudk ppfom;rsm;u armif;jyefaoewfe@J vku
d f
ypfw,f? t"dywd;kH ab;u ausmif;aqmifawGuv
dk nf; vSr;f ypf
w,f? yif;,ausmif;aqmif t0if0u eH&rH mS usnq
f ef&mawG
aygux
f u
G af ewm awG@&w,f?
Zlvidk f 8 &uf eHeuf tk%Of ;D rSm bke;f 'kid ;f qdw
k hJ toH
}uD;u tk%Of ;D tvSudk zsuq
f ;D vku
d w
f ,f? u|eaf wmfw@dk 2
a,muf tdyaf ewJh tcef;u wHcg;vnf; wkecf g+y;D yGix
hf u
G o
f mG ;
w,f? u|eaf wmfw@dk tajy;tv$m; xGu=f unfv
h u
dk af wmh wuU
okdvf tm;upm;HkbufrS wuotaqmufttHkbufrSm
rD;ck;d wef;;}uD;eJ@ pm&Gupf mwrf;awG ysaH e+yD; ,rf;eH@awGvnf;
wuUov
dk ef ,fajrrSm eHapmfaew,f? or*~taqmufttH}k u;D
ta&;awmfy*Hk sme,f
ukd 1 rdepftav;jyK OD;!Gww
f hJ v_y&f mS ;r_vyk w
f ,f? 7
&uf Zlvkdif w0*law;oDcsif; zGifhvSpfay;w,f?
or*~wo
J pfrmS vnf; a[majymyGrJ sm; ppftm%m&Sif
pepf qef@usiaf &;/ Akv
d af e0if;tpk;d & jzKwfcsa&;v_y&f mS ;/
uef@uu
G rf r_ sm; r=umc% jyKvkyw
f ,f? nbufrmS
ausmif;aqmifrsm;ukd vSnv
hf nf+yD; au;a=umf qEN
jyr_rsm;vnf; quf wku
d f xGuaf y:aew,f?
wae@rmS wuUov
dk ef ,fajrwGi;f rSm owif;,l
aewJh ppfaxmufvSrf;a&;wa,mufukd zrf;rdw,f?
vG,ftdwftwGif;rSm ajcmufvHk;jyL;aoewfygw,f?
wku
d yf t
kH use@J wuUov
dk af usmif;om;[ef aqmifxm;
w,f? ausmif;om;rsm; zrf;qD;0kid ;f csKyf+yD; aoewfudk
odr;f vku
d w
f ,f? olv#Kd axmufvrS ;f a&;ukd Akv
d af tmif
ausmf ausmufwidk ef @J &mausmaf usmufwidk u
f dk OD;!Gwf
vuftkyfcsD uefawmhckdif;w,f? tav;jyKckdif;w,f?
ausmif;om;awG owfwmukd 0efcs/ awmif;yefcidk ;f +yD;
wuUov
dk ef ,fajrrS ESix
f w
k v
f u
dk w
f ,f?
aemufwuUokdvfe,fajrrSm ppfom;rsm;
rvm&? axmufvSrf;a&;rsm; rvm&? ppfum;
rsm; rvm&?-qkdwJh v_yf&Sm;r_ vkyfw,f? wuU
okdvf pm=unfhwkdufa&S@u t0kdif;av;rSm &Jabmf
ausmif ; om;rsm;u t0k d i f ; av;tpk d ; & wnf
aqmufvkdufw,f?
t0kid ;f av;w0ku
d f um;toGm;tvmrsm;ukd
xde;f csKyfvu
dk w
f ,f? t0kid ;f av;ab;rSm um;&yf+yD; ppf
tm%m&Sipf epfacsre_ ;f a&; w&m;yGJ a[majymw,f?
&efuek +f rdK@rmS v_y&f mS ;ae=uwJh t&yf0wf ppfom;rsm;/
axmufvrS ;f a&;rsm;[m ,leaD zmif;0wfpu
kH dk ab; tdwf
xJrmS xnf+h yD;oGm;=u&w,f? ppfum;rsm;ukd ausmif;
wGi;f t0ifrcHbJ tifvsm;vrf;bufrS armif;=u&w,f?
aemuf &efuek +f rKd @ay:rSm jynfwiG ;f +ird ;f csr;f a&;
v_y&f mS ;r_ azmfxw
k cf =hJ uw,f? tif;pdev
f rf;rS orkid ;f
vrf;qHt
k wkid ;f vlxt
k iftm; ode;f *%ef;cs&D w
dS hJ 5
ckid f +ird ;f csr;f a&;wyfz@JG }u;D csw
D ufvm=uw,f? v,f
orm;/ tvkyo
f rm;/ ausmif;om; ausmif;ol/ tv$m
aygi;f pH[
k m jynfwiG ;f ppf&yfpaJ &;/ jynfwiG ;f +idr;f csr;f a&;
au;a=umfoHrsm; au;a=umf+yD; csDwuftiftm;jy
=uw,f?
urm&Gwf *gww
f aJ &S@rmS &efuek w
f uUov
dk f
ausmif;om;rsm; +idrf;csrf;a&;aumfrwD0ifrsm;u
qD;}uKd +y;D Akv
d af e0if;wk@d AH;k cGzJ suq
f ;D ypfvu
dk w
f hJ wuo
taqmufttHk jrufcif;jyifrmS acwWtem;,l {nfch =H u
w,f? ausmif;olausmif;om;rsm;u tkd;pnf'kd;ywf
tuya'omrsm;jzifh }udKqkad jzazsm=f uygw,f?
wuUov
dk ef ,fajrw0ku
d f +ird ;f csr;f a&; wyfz@JG
rsm;eJ@ jynfv
h #o
H mG ;ygw,f? acwWtem;,l+y;D ausmif;
om;ausmif;olrsm;u xrif;xkyrf sm; a0iS+yD; csw
D uf
vmwJh vlx}k u;D ukd {nfch yH gw,f? wuo jrufcif;jyif
rS +idr;f csr;f a&;aw;oDcsi;f rsm;vnf; wuUov
dk ef ,f
ajrwcGif ys@H viG ahf ew,f? ppfurdk vko
d nf ppfurdk vkd
onf+idrf;csrf;a&;om ay;om ay;=uygqkdwJh
+ird ;f csr;f a&;aw;oDcsi;f rsm; vlxyk g;pyfzsm;rSm vku
d q
f dk
ae=uw,f?
acwWtem;,l+yD; vlxktpnf;a0;}uD;ukd
+ird ;f csr;f a&;aumfrwDrS OD;aqmif+y;D usi;f y jyKvyk w
f ,f?
5 ckid f +idr;f csr;f a&;uk,
d pf vS,t
f oD;oD; jynfwiG ;f
ppf&yfpJa&;/ jynfwGif;+idrf;csrf;a&;tqdkrsm; wif
=uw,f? au;a=umforH sm; rk;d vH;k [de;f au;a=umf+y;D
a&S@c&D;ukd qufvuf csDwuf=uw,f? wuUokdvf
ausmif;olausmif;om;rsm;vnf; 5 ckid f +ird ;f csr;f a&;
wyfzGJ@}uD;eJ@twl usdKuUqHuGif;ukd vufwGJcsDwuf
oGm;=uw,f?
wuUokdvfausmif;olausmif;om;rsm;&J@
wuUokdvfe,fajrtwGif; v_yf&Sm;r_rsm;/ awmif;yGJ
wku
d yf rJG sm;/ jynfwiG ;f ppf&yfpaJ &;/ jynfwiG ;f +idr;f csr;f
a&;qENjyyGrJ mS jynfov
l x
l }k u;D eJ@ vufwv
JG y_ &f mS ;vm
wmukd ppftpk;d & awG@jrifvm+yD; pk;d &draf =umufvef@
um wjynfvHk;&Sd wuUokdvfaumvdyftoD;oD;ukd
&uftuef@towfr&Sd ausmif;ydwfvkdufw,f?
txufwef;ausmif;rsm;vnf; ,m,D ausmif;ydwf
ypfvu
dk w
f ,f?
'Dae@txd ausmif;om;v_y&f mS ;r_rsm;ukd ppf
tm%m&Sifrsm;u wuUokdvfrsm;/ txufwef;
ausmif;rsm;ukd xpfceJqdk ausmif;ydww
f hJ yHpk rH sm;jzifh
acsre_ ;f ajz&Si;f ydwyf ifcahJ yr,fh ausmif;om;v_y&f mS ;
r_rsm;rSm &yfwef@roGm;cJh? ajratmufomefeJ@
ausmif;om;or*~azmfxw
k af &;/ 'Dru
dk a&pDynma&;/
wkdufyGJawG v_yf&Sm;jzpfay:wkd;wufaeygw,f? rsdK;
qufopfvli,frsm;[m wAkdvfus wAkdvfwufeJ@
vufqifu
h rf;um r+yD;qH;k ao;wJh 'Dru
dk a&pD ta&;
awmfy}kH uD;ukd qufvuf csw
D ufae=uw,f?
7-7-62 ukd rarh=ueJ@
7 &ufZv
l idk f pdw"f mwft"Ge@f &n
S yf gap?
oEMdmefcs/ toufpGef@&rSmra=umuf/
atmifyt
JG &,l=uavmh?
rk d ; vif ; 0if ;
6-6-2011?
ta&;awmfy*Hk sme,f
ta&;awmf y k H u
10
ta&;awmfy*Hk sme,f
qdk&S,fvpf rsufESmzkH;udk yxrqkH; qGJc|wfjyvdkufEkdifwJh
ta&;awmfy}Hk uD; jzpfw,f?
Adv
k af e0if;acgi;f aqmifwhJ ppftpd;k &[m tm%modr;f
wufvm+yD; r=umrD/ &Sad ewJh Ekid if aH &;ygwD tzG@J tpnf; tif
tm;pkawGtygt0if jynfov
l x
l }k uD;w&yfv;Hk udk vdrv
f nf
vSnjhf zm;Ekid zf @kd jrefrmhenf; jrefrmh[efe@J qd&k ,
S v
f pfpepfukd
wnfaqmufzkd q
h +kd yD; 1962 ckEpS f Zlvikd f (4) &ufae@rmS yJ
jrefrmhqdk&S,fvpf vrf;pOfygwD (rqv ygwD)udk pwif
xlaxmifc&hJ mrSm rqvygwD pwifxal xmif ay:ayguv
f m+y;D
(3) &uft=umrSm 7&ufZlvdkif ta&;awmf ykH}uD;
ay:ayguv
f mcJ&h wmjzpfygw,f? Adv
k af e0if;ppftpd;k &[m
rqvygwD u d k xl a xmif v d k u f + yD ; acwf a jymif ; awmf
vSeaf &;}u;D udk qifErJG ,f/ om,m0ajymaom vl@abmifopf
}uD;udk ra&muf a&mufatmif oGm;r,f/ pmemr_ nmwm
axmufxm;r_ ponfh aumif;jrwfaomw&m;ESihf jA[Rp&kd f
w&m;rsm; xGe;f um;Ekid w
f hJ vl@ah bmifopf}uD;qD csw
D ufomG ;
a&mufr,f vd@k wzufu au;a=umfjrnf[nf;jyaewke;f rSm
yJ/ tjypfrw
hJ hJ Ekid if t
hH !Ge@f tzl; ausmif;om;awGukd aoG;acsmif;
pD;atmif &uf&ufpufpuf owfjzwfusL;vGejf yvdu
k w
f m jzpf
wJhtwGuf ppftpdk;&&J@au;a=umfaecsufawG[m Avm
pum;awGomjzpfw,f? vufawG@uawmh vlowform;awG
omjzpfw,fqdkwmudk rD;armif;xdk;jyvdkufovdkjzpfoGm;+yD;
ppftpd;k &&J@ rqv rsuEf mS zk;H pGyu
f kd qGcJ |wjf yvdu
k b
f o
d uJo
h @kd
bGm;bGm;}uD; ay:vGio
f mG ; apcJyh gw,f? 'ga=umifh 'Dta&;
awmfy}Hk uD;[m ppftpd;k &&J@rqvqd&k ,
S v
f pftwkta,mif
rsuEf mS zk;H atmufu tpG,jf yL;jyL; aoG;pdr;f &Si&f iS f wu,fh
bDv;l &kyt
f ppftrSeu
f kd qGcJ |wjf yovdu
k Ef idk w
f hJ ta&;awmf
yk}H u;D jzpfygw,f? 'Dta&; awmfy}Hk u;D [m ordik ;f rSm awmfveS f
olvm;/ azmufjyefov
l m; pnf;jcm; rSww
f rf;wifay;Ekid cf w
hJ hJ
ta&;awmfyjHk zpfw,f?
ppftpdk;&[m 'Davmuf&uf&ufpufpuf owfjzwf
ESyd u
f yG jf ycJw
h m vufawG@rsuaf wG@jrifae&wmawmif wzuf
u qdk&S,fvpf teH@ay;xm;r_a=umifhaomfvnf;aumif;
yk*~dKvfa&;tvdk&rRuf arsSmfvifhcsufawGa=umifhaomfvnf;
aumif; trSew
f &m;udrk jrifEidk b
f /J 'grrS [kwf rsuu
f ,
G jf yK
cJ=h u&if; oabmxm;rrSe=f uolawG/ &yfwnfcsurf cdik rf mcJh
=uolawG/ pHaoGcJh=uolawG txift&Sm;ay:aygufvmcJh
=u&mrSm 'D ta&;awmfy}Hk uD;tay: b,fvo
kd abm xm;
ovJ/ oabmxm;rvJqdkwm ta&;ygwJh rSwfausmuf
ar;cGe;f wck jzpfvmcJ&h ygw,f? wpkw
H &m wd;k wufygw,f/
wdk;wufwJhvuf0J0g'udk vufcHudkifpGJygw,fvdk hqdkcJh=uwJh
yrnwtzGJ@}uD;xJu yrnwacgif;aqmif}uD;wa,muf
[m/ 'Dta&;awmfy}Hk uD;+yD;p 'Dta&;awmfy}Hk uD;tay: b,f
vdo
k abmxm;rvJv@kd ajymqdak qG;aEG;=uwJh yrnwtpnf;
ta0;yGJwcktwGif;rSm Adkvfae0if;acgif;aqmifwJh awmf
vSeaf &;aumifpt
D pd;k &[m qd&k ,
S v
f pfa&;qD a&S;_+y;D qd&k ,
S f
vpfvrf;a}umif;twdkif;oGm;zdk@ vkyfaqmifaewm jzpfwJh
11
ta&;awmfy*Hk sme,f
7-77 cGefav;vkH;ta&;awmfykHtxd ay:aygufatmif
OD;wnfvy_ &f mS ;cJ=h uzl;wmawG &So
d vd/k tJ'w
D ek ;f u wd;k wuf
wJh pD;yGm;a&;wuUov
kd af usmif;om;rsm;uae pD;yGm;a&;wuU
odv
k Ef pS v
f nfr*~Zif;udk teufa&miftzk;H }uD;eJ@yJ xkwaf 0cJh
wmawGvnf; &Sdygw,f? 1978 ckESpfxJrSmvnf; pufr_
wuUov
kd f ausmif;0if;twGi;f uae 7 &ufZv
l ikd Ef pS yf wfvnf
v_yf &Sm;r_tjzpf/ 7 &ufZv
l ikd f ae@rmS tpDtpOf&&dS dS wdu
k yf JG
ac:oHay;+yD; oydwaf y:atmif azgucf JG v_y&f mS ;jycJ=h u&if;
rqvppftpdk;&&J hzrf;qD;axmifcscHcJh&olawGvnf; ay:
aygufcJh&zl;ygw,f? 'Dta&;awmfykH}uD; ay:aygufcJhwm
aemufEpS q
f &kd if ESp(f 50)wif;wif;jynfah wmhrmS jzpfygw,f?
1962- 7 &ufZv
l ikd w
f ek ;f u vlrjzpfc=hJ uao;wJh touf (50)
atmuf ausmif;om;vli,f rsKd ;quftqifq
h ifah wGtwGi;f
rSma&m/ uae@rS ausmif;om;tjzpf jzwfoef;ae=u&ol
vuf&rdS sKd ;qufausmif;om;vli,fawGtwGi;f rSmyg 7 &uf
Zlvikd f qJAif;*sLvdik f qdw
k t
hJ oHukd =um;vdu
k &f avwdik ;f /
w&m;r#wr_ukd vdv
k m;wJ/h Ed;k =um;wJh ausmif;om;rSeo
f rs/S
&ifcek v
f y_ &f mS ;=u&wke;f / cGyaf 'gi;f aoG;awG w&dy&f yd f jrifw
h uf
Ek;d uvm&wke;f jzpfovd/k cGyaf 'gi;f awmifycH wfoH wzswzf swf
udk twdwaf wmpyfuae ypPKy`eaf jrtxd =um;ae jrifae
v_yf&Sm;ae=u&wkef;jzpfygw,f? 'ga=umifh 'Dta&;awmf
yk}H uD;[m (&Spaf v;vk;H ta&;awmfy}Hk uD;uvG&J if) cGyaf 'gi;f
awmifycH wfow
H zswzf swef @J txyfxyftzefzef yJw
h ifoH
v_id ;f tm; tjrifrh m;qk;H aom ta&;awmfy}Hk u;D vd@k vnf; owf
rSwf *k%jf yKcsiyf gw,f? 'Dta&;awmfy}Hk u;D [m azmufjyefwhJ
rqvppftm%m&Siw
f odu
k u
f kd aemufq;Hk xGuo
f uftxd
aoG;ysuaf csmufcsm;aeatmif tqufrjywf pGcJ suw
f if&if;/
tpOfrysuf tkd;wGefoHay;aecJhwJh ta&;awmfykH}uD;jzpf
w,f?
Adv
k af e0if; acgi;f aqmifwhJ awmfveS af &;aumifpD
ppftm%m&Sit
f pd;k &[m w&m;r#wwJah usmif;om;xktcGihf
ta&;awGtwGuf Oya'abmiftwGi;f uae at;csr;f pGm
qENjy awmif;qdak e=uwJh &efuek w
f uUov
kd u
f ausmif;om;
awGtay: &uf&ufpufpuf aoG;acsmif;pD;atmif owfjzwf
+zKd ciG ;f jyvdu
k w
f t
hJ jyif/ ppftm%m&Sipf epfqef@usiaf &; tpOf
tvm}uD;cJhwJh ausmif;om;xk&J@tzGJ@tpnf;awGjzpfwJh
Auo wuo &uoawGuv
kd nf; t+yD;wdik f zsuf
odr;f acsre_ ;f ypfEikd zf @kd tpDtpOf&&dS edS @J vufawG@ taumift
xnf azmfjyvdu
k w
f m jzpfovd/k ordik ;f wavsmuf udv
k ekd t
D yk f
pd;k olawGvufxufuawmif rwd@k rxd0chH w
hJ hJ ordik ;f tpOf
tvm }uD;rm;vSwhJ ausmif;om;or*~ taqmufttHk
}uD; udyk g rdu
k rf u
kd f idk ;f kid ;f eJ@ 'kid ;f erdik ;f uyf+yD; +zdKcszsuq
f ;D
ypfcyhJ gw,f? Armjynfordik ;f rSm tkypf ;kd oltqufquf b,f
olrS rvky0f chH w
hJ mawGukd aumufaumufuspu
f spf ,kwf
,kwrf mrmeJ@ ay:ay:xifxif&rf;um;jycJw
h myJjzpfygw,f?
12
ta&;awmfy*Hk sme,f
ay;cJw
h mr[kwyf gb;l vd@k txdww
f vef@ &Si;f vif;wifjy&if;
ud,
k v
f w
G f ek ;f Ekid zf kd }h udK;pm;oGm;cJw
h m wjynfv;Hk =um;vdu
k f
=u&ygw,f? tJ'Drqv&J@aemufqkH;ta&;ay:nDvmcHrSm
Adkvfae0if;u- vGefcJhwJh tcsdefumvwckwkef;uwnf;u
tJ'u
D pd eP @J ywfouf+y;D / uGyu
f aJ &;tzG@J rmS ud,
k w
f ikd yf g0ifchJ =uwJh
Adv
k v
f [
S ef Adv
k af usmpf ;kd / Adv
k af pmjrifw
h @kd ukd oD;oef@ac:,l+yD;/
tJ'Dae@utjzpftysufrSm rif;wdk hyg0ifcJh=uorsS odorsS
a&;=uprf;vdk h cdik ;f +y;D wifjycsuaf wG &,lxm;wm&Sad =umif;xkwaf zmfajymqd&k if;/ or*~}u;D udk Ak;H eJ@ccJG w
hJ t
hJ "duw&m;cH[m
Adv
k af tmif}uD;yJ jzpfw,fv@kd azmf!e ;f ajymqdo
k mG ;cJyh gw,f?
tJ'u
D mvrwdik cf ifuwnf;up+y;D or*~&J t
h k;d wGeo
f v
H mrSm
rSe;f odaewJh 'kw,
d acgi;f aqmifjzpfol Adv
k af tmif}u;D uvnf;
Adv
k af e0if;xkwaf zmfrajymqdrk u
D mvuwnf;u or*~}uD;
udAk ;Hk eJ ch +JG yD; +zdKzsucf w
hJ u
hJ pd rP mS olr[kw&f a}umif;/ OuU}uD;
vnf; [kw[
f efrwl/ Adv
k af usmpf ;kd yJ vkyv
f u
kd w
f mjzpfr,f-qdk
wJo
h abmrsKd ;/ xrif;&nfyl vsmS vGjJS ywJh ud,
k v
f w
G f ek ;f rSKawGukd
wd;k wd;k wzkH us,u
f s,w
f rsKd ; ajymqd}k udK; pm;aecJ&h wm tm;
vk;H od=uwJt
h wdik ;f ygy?J Adv
k af e0if;uawmh "m; "m;csi;f -vSH
vScH si;f qdw
k rhJ ed @f ceG ;f udk ajym=um;cJ&h wmudak wmif/ ol@tajym
t&uawmh olu acgi;f aqmifr@kd pkaygi;f vkyw
f mudk wm0ef
,lwt
hJ aeeJ@ ajym&wm tjzpf ykaH zmf &Si;f vif;oGm;cJyh gw,f?
trSeu
f awmh Adv
k af e0if;eJ@Av
kd af tmif}uD;[m or*~}uD;udk
rdu
k rf u
dk f idk ;f kid ;f Ak;H eJ@cJG zsuq
f ;D cJw
h hJ t,kww
f rmtr_}uD;rSm
wa,mufu wpfw&m;cH qd&k if usew
f a,mufueHygw2f
w&m;cH ygy?J ordik ;f w&m;cHawGtjzpfuawmh ajy;rvGwyf g?
'gawGuae bmudak zmfjyaeovJqakd wmh-rw&m;r_ ,kwrf mr_
udk usL;vGecf =hJ uwJh ppfbv
D ;l }u;D awG[m aemufq;Hk tcsed t
f xd
'Dta&;awmfy}Hk uD;&J@ tk;d wGe;f oHawGukd tzefzeftxyfxyf
=um;ae&&if;/ taotvJckcHumuG,f jiif;qefae&&if;/
tqufrjywfaoG;ysuf acsmufcsm;aecJh&w,fqdkwmudk
azmfjyaewmygy?J aemufq;Hk xGuo
f ufawGtxdvnf; aoG;
ysuaf csmufcsm;oGm;=u&rSm taotcsmyJ jzpfygw,f? &Spf
av;vk;H ta&;awmfy}Hk uD;umvtwGi;f wke;f uvnf; rqv
aemufq;Hk orRw}u;D vkycf w
hJ hJ a'guw
f marmifarmifu wdu
k yf JG
0ifausmif;om;xkukd avajyxd;k jywJt
h aeeJ@ ausmif;om;
or*~t aqmufttHk udk jyefvnfaqmufvkyfzdk@ twl
vufw+JG yD; aysmaf ysmyf g;yg; yEMucf s=u&atmif vd@k r&Jw&J
aoG;wd;k prf;=unfch zhJ ;l ygao;w,f? ausmif;om;awGukd owf
jzwf+yD; vufrmS aoG;txyfxyfpeG ;f aeolawGe@J twl/ vuf
&Sv
d nf; towfcaH eqJjzpfwhJ ppfreS w
f ahJ usmif;om;awG[m
ausmif;om;or*~taqmufttH}k uD;udk jyefaqmufz@kd b,f
vdv
k yk +f yD; aysmaf ysmyf g;yg; tkwjf rpfcs yEMu&f u
dk jf yEkid yf grh vJ?
a'guw
f marmifarmif&@J pum;[m taumif;qk;H jyufv;Hk
wpvdyk J jzpfcyhJ gw,f? 'gayrJh 'guvnf; bmudk azmfjyae
ovJqakd wmh ausmif;om;or*~ taqmufttH}k uD; udpP
[m tm%m&Sif azmufjyefa&;orm; tkypf ;kd olawG&@J &if
awGxrJ mS vnf; vk;H 0 azsmufzsuyf pfvu
kd f vd@k r&wJh udp}P u;D
tjzpf qef@usib
f ufuae todtrSwjf yKxm;&&if; t+rJ
vdkvdk acsmufcsm;aoG;ysufae&wJhoabm/ wae@ae@rSm
rkcsukd rv$rJ aoG jyefvnfay;qyf&r,fh aoG;au;-ordik ;f
au; &Sdaewmudk vufcHtodtrSwfjyKxm;vdkuf&wJh
oabmvd@k ,q
l csiyf gw,f?
7 &ufZv
l ikd t
f a&;awmfy}Hk u;D [m aemufEpS rf mS qdk
&if ESpf (50)wif;wif;jynfyh gawmhr,f?
awmfveS w
f hJ ausmif;om;v_y&f mS ;r_/ ausmif;om;
ordik ;f eJ@qufpyfaewJ/h ausmif;om;awG&@J ta&;awmfyeHk @J
oydwaf wGukd oauFwjyK/trSwt
f om;jyK+yD; azmfjy}unfh
r,f qd&k if e,fcsJ@qef@usifa&; trsdK;om;vGwfajrmufa&;
acwfumvwke;f uawmh 1936 ausmif;om;oydw}f uD;&J@ trSwt
f om;
[m - udEk /k udak tmifqef;
1938 taxGaxGoydwfta&;awmfykH}uD;&J h
trSwt
f om;[m - udAk [de;f (ocifA[de;f )/ udv
k aS &$ (a'guf
wmvSa&$) vd@k qd}k uygw,f?
'Dvkd qd&k if Armjynf vGwv
f yfa&;a=unm+yD;aemufyikd ;f ppf
tm%m&Sit
f yk pf ;kd r_qef@usiaf &;wdu
k yf aJG wGtwGi;f u 1962 - 7 &ufZv
l ikd t
f a&;awmfy}Hk uD;&J h trSwf
tom; [m b,folawGjzpfrvJ? u|efawmfuawmh
u|eaf wmf&h J w
h OD; csi;f tjrift&1962 - 7 &ufZv
l ikd t
f a&;awmfy}Hk uD;&J h trSwf
tom;uawmh - udo
k uf (Auo)/ udAk aqGav; (wuo)
vd@k yJ qdv
k u
kd cf siyf gw,f? owfrw
S v
f u
kd rf yd gw,f?
aemufxyf t+rJvv
kd kd trSw&f aeoifw
h mwck
uawmh - ppfwyf&J yh pfcwfra_ =umifh '%f&mjyif;jyif;xef
xef&aewJ=h um;u ajrmif;jrom; wuUov
kd af usmif;om;
udkausmf0if;[m ol hcE<mudk,fay:u pD;usvmaewJh
aoG;awGe@J ukd rEWav;aqmife&H aH y:rSma&;xd;k jyoGm;cJw
h hJ 7
&uf Zlvikd f rarh=ueJ@ qdw
k hJ aoG;opPmur`n;f pmwef;vd@k yJ
qdv
k u
kd cf siyf gw,f? //
0if ; wif h x G e f ;
13/ 6 / 2011
13
ta&;awmfy*Hk sme,f
EkdifiHa&;
ode;f pdet
f pd;k & (od@k ) 'Dyw
k x
f u
J 'DyJ
ukdaxG;
Armjynfu ppftyk pf [
k m t&yfom;omef,x
l m;wJh
tpd;k &opfwckukd zG@J vu
kd yf gw,f? t&yfom;omef
om ,lxm;ayr,fh zG@J pnf;tkycf sKyyf rkH mS ppfwyf&@J tcef;0if
r_ taetxm; yg0ifaewJh 0ef}u;D rsm;eJ@ tzG@J toD;oD;rSm
wm0ef,x
l m;=uolrsm;&J@ taetxm;t& ppftpd;k &
wckom jzpfa=umif; jrifomygw,f? 'Dtpd;k &opfukd Adv
k f
csKyf}uD;a[mif; OD;ode;f pdeu
f orRwtjzpfe@J pwm0ef
,lrmS jzpfygw,f? orRwtaeeJ@ tpd;k &opf&@J ay:vpD
rsm;udk tzGirhf ed @f ceG ;f rSm xnfah jymoGm;ygw,f?
ol@rdef@cGef;xJrSm trsdK;om;jyefvnfaygif;
pnf;nD!w
G af &;eJ@ ywfouf+yD; 'Duae@txd rl0g'vrf;
pOf (7) &yfe@J zG@J pnf;yHt
k ajccHOya'udk vufrcHv=kd uao;
wJh jynfwiG ;f jynfy&Sd vly*k Kd~ vf tzG@J tpnf;rsm;/ Oya'jyif
y&Sd tzG@J tpnf;rsm; &Sad e=uygw,f? 'Dy*k Kd~ vftzG@J tpnf;
rsm;[m rdrw
d @kd Edik if o
H m;rsm; jzpf=uygw,f? ud,
k w
hf ikd ;f
jynf ud,
k v
hf rl sKd ;rsm; jzpf=uovdk u|eaf wmfw@kd tpd;k &
tzG@J uv
kd nf; ud,
k w
hf ikd ;f &if;om;awGe@J tqifqifh yg0if
zG@J pnf;xm;wJh ud,
k t
hf pd;k &tjzpf jrifz@kd vykd gw,f? zG@J pnf;yHk
tajccHOya' tcef; (12) rSm vkyx
f ;kH vkyef nf;rsm;eJ@tnD
zG@J pnf;yHt
k ajccHOya'udk jyifqifEikd w
f hJ tcGit
hf a&; ay;
xm;+y;D jzpfygw,f?
rwlnw
D o
hJ abmxm;tjrifawG &S=d urSmjzpf
aomfvnf; wdik ;f jynf&@J tusKd ;pD;yGm;twGuf wlnw
D hJ udpP
awGrmS yl;aygi;f yg0ifaqmif&u
G =f ur,f/ 'Dru
kd a&pDusihf
pOfeJ@tnD a&G;aumufyGJ yg0if,SOf+ydKif+yD; vkyfydkifcGifh
tm%mudk w&m;enf;vrf;uspmG jzifh &,l=ur,fq&kd if
14
ta&;awmfy*Hk sme,f
OD;ode;f pdet
f pd;k & qufqaH &;aumif;aumif; jynfwiG ;f
Edik if aH &;tiftm;pkcsi;f aqG;aEG;!Ed id_ ;f ajz&Si;f Edik rf o
S m
+y;D jywfEikd w
f m jzpfygw,f? vuf&u
dS mvrSm twku
d f
tcH 'Dru
kd a&pDtiftm;pkawGe@J tar&duef&@J quf
qHa&;[m aumif;aeayr,fh aemifwcsed rf mS OD;ode;f
pdet
f pd;k &[m tar&dueftpd;k &eJ@ ajyvnfroGm;Edik f
bl; rajymEdik yf gb;l ? ckyJ ajcpajceawGu ESpzf ufv;kH rSm
&Sad ewm =um;ae=u&ygw,f? u|eaf wmfw@kd b,fvkd
yJ xdyfwdkufjzpfapcsifayr,fh tar&dueftwGuf
tusKd ;yd&k adS tmif OD;ode;f pdet
f pd;k &u aqmif&u
G Ef ikd cf hJ
r,fq&kd if tar&dueftpd;k &[m OD;ode;f pdet
f pd;k &eJ@
qufo,
G rf a_ umif;oGm;Edik yf gw,f? 'Dvkd tajctae
jzpfc&hJ if wcsKd @u Armjynfu ppftyk pf u
k kd qef@usif
wdu
k yf 0JG ifaezd@k rvdak wmhb;l vd@k jrifomG ;Edik pf &m &Syd g
w,f?
'Dvykd gy?J avmavmq,f OD;ode;f pdet
f pd;k
&eJ@ qufqaH &;rSm txpftaigjh zpfae=uao;wJh EU
eJ@ wjcm;Edik if rH sm;vnf; &Syd gao;w,f? olw@kd Eikd if rH sm;
eJ@vnf; qufqaH &; aumif;oGm;Edik pf &m &Sw
d mygy?J
OD;ode;f pdet
f pd;k &[m b,fEikd if eH @J qufqaH &;aumif;
aumif; olw@kd &@J ppftyk pf k tusKd ; OD;xdyyf efrv
_ uQ%m
&Sad eor# Armjynfjynfov
l x
l t
k wGuaf wmh ppfwyf
vuf0g;}uD;tkyrf a_ tmufu vGwaf jrmufz@kd quf
vufwu
kd yf 0JG ifomG ;&rSmygy?J ppftyk pf &k @J t&yfom;
yHpk t
H pd;k & ajymif;vdu
k v
f @kd du
k cf wfvmwJh Edik if w
H um
qufqaH &;rsm;a=umifh ppftyk pf u
k kd trSwaf y;wm/
tcsed af y;+yD; apmif=h unfw
h m vkypf &mr&Syd g? 2008
zG@J pnf;yHu
k ikd +f yD; vkyaf qmifr,fh b,fypkH eH @J tpd;k &udk
rqdk jynfov
l x
l w
k &yfv;kH u ppftpd;k &tjzpf &Si;f &Si;f
vif;vif;=unfjh rif+y;D qufvufwu
kd yf 0JG if oGm;=u&
rSmom jzpfygw,f?
ukdaxG;
25 - 6 - 2011
v$waf wmfveG u
f mv
ppftm%m&Sipf epfudk
wku
d zf su=f u?
jynfol t
h iftm;ukd pkpnf;=u?
15
ta&;awmfy*Hk sme,f
ausmif ; om;vl i ,f u
ausmif;om;vli,fe@J
wkid ;f jynftem*wf
cifat;=unfjr
7-7-62
&efuek w
f uUov
dk f
ausmif;om;xk qENjyyGJ
ar 4 ta&;awmfyHk
ausmif;om;vli,feJ@ wkdif;jynftem*wf
(1)
vli,fawG tiftm;awmihw
f if;wm wkid ;f jynftiftm;
awmifw
h if;wm/ vli,fawG wk;d wufwm wkid ;f jynfw;dk wuf
wm/ vli,f awG A[kow
k u,f0wm wkid ;f jynfu,f0wm
pojzifh ausmif;om;vli,fawGe@J ywfoufv@dk ckid ;f E_id ;f
ajymqkw
d wf=uw,f?
wu,fawmh ausmif;om;vli,fawG[m wkid ;f
jynf&J@ cGeftm;awGjzpfw,f? Armjynforkdif;ukd =unfh
vku
d &f if ukv
d edk D acwf yxr ausmif;om;oydwf (1920)/
'kw,
d ausmif;om;oydwf (1936)eJ@ wwd, ausmif;om;
oydwf (1938) rSonf ppftm%m&Sif Akv
d af e0if; wkid ;f jynf
&J@ Ekid if aH &;ZmwfcakH y:a&mufvmawmhvnf; 7 &ufZv
l idk f
ta&;tcif;rStp aemufq;kH 88 ta&;tcif;up+y;D 2007
oHCmta&;tcif;txd 'Dae@widk ;f jynf&@J ta&;tcif;rsm;
rSm a&S@wef;u &J0phH mG ygc=hJ uovk/d a&S@aqmifc=hJ uwm csn;f
ygy?J
'Dvydk J 2011 tprSm pwifcw
hJ hJ tmz&du ajrmuf
ykid ;f wle;D &Sm;ta&;tcif;rSonf 'Dae@txd tjyif;txef
jzpfaewJh vpfAsm;tqH;k tm;vH;k rSm ausmif;om;vli,f
awGu pwifa&S@aqmif wku
d yf 0JG ifc=hJ uwmyg? ausmif;om;
vli,fqkdwm trSefw&m;ukd jrwfEkd;w,f? wkdif;jynfeJ@
vlrsKd ;twGuf pGe@f vw
$ af qmif&u
G f tepfemcHv=dk uw,f?
pepfa[mif;ukd wku
d zf suf pepfopfe@J tpm;xk;d vk=d uw,f?
'gu vli,fawG[m wkid ;f jynf&@J tem*wf zefqif;&Siaf wGG
jzpfw,fqw
dk mukd azmfjyaewmyJjzpfw,f? b,facwfrmS
jzpfjzpf vli,fausmif;om;xk[m wkid ;f jynfe@J jynfov
l x
l k
16
ta&;awmfy*Hk sme,f
[m }u;D jrwfwhJ orkid ;f tvSnt
hf ajymif;wck jzpfw,f?
u wkwjf ynf a&S@udk csw
D ufa&;twGuf bufpu
kH opf
vGifwJh vrf;a=umif;wckukd zGifhvSpfvkdufwmjzpfw,f?
wkwjf ynf 'Dru
dk a&pDopf awmfveS af &;&J@ pmrsuEf mS opfudk
qGzJ iG v
hf u
dk w
f m jzpfw,f?
'Dar 4 jynfcspv
f y_ &f mS ;r_ ay:xGuv
f mwm[m
kww
f &uf ay:xGuv
f mwmawmh r[kwb
f ;l ? eufid_ ;f wJh
vlra_ &; a&aomufjrpf &Syd gw,f?
Ekid if w
H umha_ xmifu
h =unf&h if yxrurBmppf
umvtwGif; *syefeJ@ tar&duef[m wkwfjynfukd
ykdrkdwkd;csJ@ usL;ausmfzkd@ tcGifhtcgaumif;ukd apmifhqkdif;
aew,f? txl;ojzifh *syef[m wkwjf ynfudk usL;ausmf
&mrSm t"du tusqHk;EdkifiH jzpfvmaew,f? 'gawGu
wkwfvli,f ausmif;om;xkeJ@ jynfolvlxktwGif;
e,fcs@J qef@usiaf &; pdw"f mwfudk wae@wjcm;jrifw
h uf vm
apw,f? k&mS ;&J@ 1917 r[matmufwb
dk m qk&d ,
S v
f pf
awmfvSefa&; atmifyGJuvnf; wkwfjynfolawGukd
vGwaf jrmufa&;vrf; a=umif;tjzpf !ejf yaew,f?
jynfwiG ;f tajctaeukd =unfjh yef&ifvnf; wzuf
rSm ajrmufyidk ;f ppfb&k if tpk;d &[m jynfy e,fcs@J Eidk if rH sm;
tay: rScD +kd yD; wkid ;f jynf&@J tusKd ;pD;yGm;ukd t}uD;tus,f
a&mif;pm;aew,f? jynfwiG ;f rSm ajr,m/ puf/kH owWKwiG ;f eJ@
vkyif ef;Xmersm;ukd t}uD;tus,f vk,ufum tcGet
f
wkwaf wGudk wk;d jri ahf umufcw
H ma=umifh jynfoal wGrmS 0ef
xky0f efy;dk awG ykad v;vmw,f? ppfb&k if tcsi;f csi;f t=um;
rSmvnf; ppfyaJG wGe@J vH;k axG;aew,f? jynfoal wG&@J qif;&J
yifyef;r_uawmh ajym&ufp&mr&Sb
d ;l ? jynfwiG ;f vlwef;pm;
ydyuQawG wae@wjcm; eufid_ ;f jyif;xefvmaer_[m ar 4
v_y&f mS ;r_ay:xGuv
f ma&;twGuf t&if;cHta=umif;&if;
jzpfvmw,f? wjcm;wzufrmS yxrurBmppftwGi;f trsKd ;
om;pufrv
_ yk if ef; zG@H +zKd ;wk;d wufr_ &&Sv
d mvk@d tvkyo
f rm;
vlwef;pm;wyfz@JG [m tvsit
f jref }u;D xGm;cJw
h ,f? tvkyf
orm; oydww
f u
dk yf aJG wGuvnf; t}urd }f urd f jzpfay:cJw
h ,f?
,Ofaus;r_opf v_y&f mS ;r_uvnf; vlawG&@J tawG;tac:
vGwaf jrmufa&; wGe;f aqmf&mrSm ta&;yg t&ma&mufap
ovkd ynmwwftyk pf ak wGudk wk;d wufapygw,f? txl;
ojzifh ausmif;om;vli,frsm;tm; jynfcspv
f y_ &f mS ;r_rsm;
qifEv
J$ mapa&;ukd wGe;f aqmfay;ygw,f? 'gawG[m ar 4
v_y&f mS ;r_ ay:xGuv
f ma&;twGuf vlwef;pm;tajccHe@J
tawG;tac:tajccHudk jyifqifay;vku
d yf gw,f?
1919 ck tapmykid ;f yxrurBmppf atmify&JG Ekid if H
awG[m yJ&pfrmS pkpnf;+y;D ppfajy+ird ;f a&; tpnf;ta0; usi;f
y=uw,f? wkwt
f pk;d & uk,
d pf m;vS,u
f wkwjf ynf&dS
e,fcs@J Eidk if rH sm;&J@ txl;tcGit
hf a&;qkw
d mawGudk zsuo
f rd ;f
ay;zk@d / 21 csuf pmcsKyf(1915 rSm *syefu wkwjf ynfudk
wOD;wnf;tykid pf ;D zk@d }uH&,
G +f yD; ,Gi&f cDS idk u
f dk wzufowf
tEdik u
f sihf vufrw
S af &; xk;d ckid ;f cJw
h hJ vH;k 0rw&m;wJh pmcsKy)f
zsuo
f rd ;f ay;a&;/ ppfumvtwGi;f *syefu pefwek ;f rSm
*smreD xHrS vk,loGm;wJh txl;tcGifhtm%mawGukd
jyef v nf a y; tyf z k d @ awmif ; qk d w if j yygw,f ?
tpnf;ta0;ukd OD;pD;aewJh tar&duef/ +AdwdefpwJh
Ek d i f i H a wG u wk w f j ynf & J @ awmif ; qk d csuf a wG [ m
rSefuefw&m;enf;vrf;usayr,fh usdK;a=umif; rJhpGm
jiif;y,fc=hJ uygw,f? yJ&pf ppfajy+ird ;f a&; tpnf;ta0; rSm
oHwrefa&;t& wkwjf ynf;H_ edrchf &hJ jcif;[m ar 4 v_yf
&Sm;r_udk jzpfay:apvku
d w
f hJ peufwyH gy?J
ar 2 &ufae@ yDuif; reufcif;owif;pmrSm
oHwrefa&;t& Ekid if o
H El idk if o
H m;rsm;tm; av;pm;pGm
owday;jcif; qkw
d hJ pmwrf;wapmif azmfjyvmygw,f?
pmwrf;rSm pefwek ;f aysmufomG ;+yD Ekid if aH wmf aysmuf
oGm;wm cH=urSmvm;pwJh ta=umif;t&mawG axmufjy
xm;vk@d jynfcspaf usmif;om;vli,fawGtwGi;f t}uD;t
us,f *,ufu
dk o
f mG ;cJw
h ,f? aemufw ae@ ar 3 nbuf
rSm jynfcspaf usmif;om;awG[m yDuif;wuUov
dk f Oya'Xm
e tpnf;ta0;cef;rrSm pka0;=uw,f? tJ't
D pnf;ta0;
rSm wk;d wufwhJ owif;axmufwOD;jzpfwhJ a&Smufazsmuf
zif u yJ&pftpnf;ta0;rSm oHwrefa&;t& wkwjf ynf
_;H edrrhf }_ uHKawG@&yH&kH @J ta=umif;&if;awGudk wifjytpD&ifcH
ygw,f? (ol[m emrnfausm=f um;wJh wk;d wufwhJ owif;
axmuf/ ,Gi&f cDS idk f qef@usiaf &; wku
d yf rJG mS vnf; yg0ifczhJ ;l ol?
ar 4 v_y&f mS ;r_rmS vnf; yg0if+y;D tJ'aD emuf yDuif; owif;
pm xlaxmifc/hJ 'Do wif;pm[m ajrmufyidk ;f &J@ wk;d wufwhJ
tmabmfrsm;wifjy&m yvufazmif;jzpf/ use;f pd@k vifu ao
ewfjzifh ypfowfwm cHomG ;&ol)? ol&@J tpD&ifccH suu
f dk em;
axmif+y;D wJah emuf ausmif;om;xk[m 0rf;enf;a=uuGrJ _
a&m a'gojzpfry_ g tjyif;txef cHpm;=u&w,f? ausmif;
om;wa,muf[m tJ'aD e&mrSmyJ tus&ifz;kH ykid ;f ukd qkwf
+zyJ pfvu
dk +f y;D vuf!Kd ;uku
d u
dk u
f m xGuv
f mwJah oG;eJ@ csi;f
awmif jyefay;qkw
d hJ wkwpf mvH;k 4 vH;k a&;+yD; v_@H aqmf
vku
d w
f ,f? ar 4 rSm yDuif;wuUov
dk f toD;oD;u ausmif;
om;rsm; pkaygi;f tiftm;jy vSnv
hf nfa&;ukd tJ't
D pnf;
ta0;u qH;k jzwfc=hJ uw,f?
ar 4 rSm yDuif;wuUov
dk pf wJh ausmif;toD;oD;
u ausmif;om; 3000 ausmf xiftefrif&ifjyifa&S@rmS pk
a0;=u+yD; vSnv
hf nfqENjy=uw,f? olw@dk [m oHwref
a&;t& tcsKyt
f jcmtm%mykid rf u
_ dk t&,l=u/ jynfwiG ;f &Sd
wkid ;f jynftusKd ; a&mif;pm;olrsm;ukd z,f&mS ;ypf=u21
csuf pmcsKyfudk zsuo
f rd ;f ypf ppfajy+ird ;f a&;pmcsKyf vuf
rSwx
f ;dk r_udk uef@uu
G =f uqdk wJh au;a=umforH sm; au;
a=umf=uw,f? olw@dk [m wkid ;f jynftusKd ;ukd a&mif;pm;wJh
aqmifv
l ifuse;f ZH;k &Sef vkZ;kH ,Gif wk@d ukd jypf'%fay;
ta&;,lz@dk wnDw!Gww
f nf; awmif;qd=k uw,f? a'go
17
ta&;awmfy*Hk sme,f
xGufaewJh ausmif;om;xk[m aqmifkvif&J@ tdrfukd
rD;_@d ypf=uw,f? ajrmufyidk ;f ppfb&k if tpk;d &[m ESyd u
f yG rf a_ wGvyk f
vm+y;D ausmif;om; trsm;tjym;ukd zrf;qD;ygw,f?
aemufwae@rmS yDuif;&Sd ausmif;om;tm;vH;k taxG
axGausmif;om;oydwaf rSmuf=uw,f? wjynfv;kH &Sd ausmif;
om;xkuvnf; toD;oD; axmufcH yg0ifvm=uygw,f?
ZGev
f 3 &ufae@rmS yDuif;ausmif;om;rsm; vrf;rrsm;
ay:xGuf w&m;a[m=u+y;D ajrmufyidk ;f ppfb&k if tpk;d &ukd zdtm;
ay;=uw,f? w&m;a[mwJh ausmif;om;awGukd zrf;qD;ac:
aqmifomG ;wmvnf; 100 ausmo
f mG ;cJyh g+yD? aemufwae@rmS
yDuif;ausmif;om;rsm;[m vrf;ray:xGuf w&m;a[majymyGJ
rsm;ukd qufvuf vkyaf qmif=ujyefw,f? xyfrt
H zrf;cH&jyefv@dk
tzrf;cH&wJh ausmif;om; pkpak ygi;f 700 ausmo
f mG ;ygawmhw,f?
'Dowif;[m &Se[
f idk ;f ok@d csucf si;f jyef@omG ;w,f?
ZGev
f qef;rSpwif+y;D ausmif;om;rsm;&J@ jynfcspv
f y_ &f mS ;
r_rsm;ukd axmufcw
H t
hJ aeeJ@ &Se[
f idk ;f rS tvkyo
f rm;rsm;/ ukef
onfrsm; oydwaf rSmuf=uygw,f? wjcm;a'oawGrS tvkyf
orm;rsm;uvnf; wpwpeJ@ oydww
f u
dk yf x
JG J yg0ifvm=uyg
w,f? v_y&f mS ;r_&@J A[kcd su[
f m yDuif;rS &Se[
f idk ;f ok@d a&$@ajymif;
oGm;cJyh g+yD? tvkyo
f rm;vlwef;pm;vnf; Ekid if aH &;ZmwfcakH y:
ay:xGuv
f m+yD; ajrmufyidk ;f ppfb&k if tpk;d &ukd t}uD;tus,f zd
tm;ay;ygawmhw,f? ppfb&k if tpk;d &vnf; rwwfombJ zrf;
qD;xm;wJh ausmif;om;rsm;ukd jyefv$wfay;+yD; aqmiflvif/
use;f ZH;k &Seef @J vkZ;kH ,Giw
f @dk &@J &mxl;rsm;ukd jyefvnf kyo
f rd ;f cJ&h
w,f? tJ'aD emuf wjynfv;kH u jynfoal wG[m ppfajy+idr;f a&;
pmcsKyf vufrSwfxkd;a&;ukd uef@uGufwJhwkdufyGJrsm; qifE$J=u
jyefw,f? yJ&pfrmS usi;f ywJh wkwu
f ,
dk pf m;vS,[
f m ppfajy+ird ;f
a&;pmcsKyfrSm vufrSwfrxkd;awmhygbl;? ar 4 ausmif;om;
vli,frsm;&J@ jynfcspv
f y_ &f mS ;r_[m ueOD;atmifyu
JG dk qGwcf ;l &&Sd
vku
d yf g+y?D
ar 4 v_y&f mS ;r_[m wkwjf ynfteD;acwforkid ;f rSm
yxrqHk;t}udrftjzpf e,fcsJ@eJ@ya'o&mZfukd xdxda&muf
a&muf qef@usiw
f u
dk yf 0JG ifcw
hJ hJ awmfveS af &;v_y&f mS ;r_jzpfw,f?
ausmif;om;vli,fx[
k m v_y&f mS ;r_wckv;kH twGi;f rSm wyfO;D t
cef;u yg0ifcw
hJ ,f? wkwt
f vkyo
f rm; vlwef;pm;[m Ekid if aH &;
ZmwfcakH y:rSm pwifay:xGuv
f mw,f? 'Dvy_ &f mS ;r_+yD;wJah emuf
tvkyo
f rm;vlwef;pm;&J@ t"duwyfO;D tcef; ay:xGe;f vmyg
w,f? vDwmausmuf/ csiw
f l ;_ pwJh a&S@wef;a&muf ynmwwf
toD;oD;[m 'Dv_yf&Sm;r_ukd a&S@aqmifcJh+yD; jzpfxGef;wkd;wuf
oGm;a&;ukd wGe;f aqmfay;cJw
h ,f? a&S@aqmiftcef;u yg0ifcw
hJ ,f?
'Dvy_ &f mS ;r_[m wjynfv;kH jynfe,f 20 ausmef @J +rKd @aygi;f
100 ausmt
f xd ys@H E@HS omG ;cJw
h ,f? wkwjf ynforkid ;f rSm yxr
qH;k ay:xGe;f cJw
h hJ e,fcs@J e@J ya'o&mZfqef@usiaf &;eJ@ 'Dru
dk a&pDa&;
rsKd ;aphcsay;cJw
h hJ &Si;f [kid af wmfveS af &;xuf vlxt
k ajccH ykd us,f
jyef@vmw,f? 'D ar 4 jynfcspv
f y_ &f mS ;r_&@J }uD;jrwfwhJ atmifjrif
csu[
f m us,af jymvSwhJ jynfov
l x
l &k @J Ek;d =um;r_udk pwifvy_ f
E_d;ay;+yD; awmfvSefa&;tiftm;pkrsm; pnf;vHk;nD!Gwfa&;ukd
jyifqifay;cJw
h ,f?
(3)
'Dar 4 ausmif;om;vli,frsm;&J@ jynfcspv
f y_ &f mS ;r_[m
e,fcsJ@eJ@ya'o&mZfawGeJ@ AsLkdu&uft&m&Sdqkd;awGu ausm
axmufaemufcH vkyaf y;xm;wJh wkwjf ynf ajrmufyidk ;f ppfb&k if
tpk;d &ukd jynfo@l prG ;f tm;jzifh +ird ;f csr;f pGm wku
d yf 0JG ifcw
hJ hJ wku
d yf JG wck
jzpfygw,f?
'Dvy_ &f mS ;r_udk jzwfoef;vku
d +f y;D wJah emuf wkwjf ynf&@J
tajctae[mvnf; toGio
f pfajymif;oGm;ygw,f? ar 4 v_yf
&Sm;r_ t&Sed t
f [kejf rifrh m;vmr_twGi;f vlawG[m v_y&f mS ;wuf
uae=uw,f? 'Dvdk rk;d oufrek w
f idk ;f w&yfu aq;a=umvSn;f
usif;ypfvkduf+yD;wJhaemuf/ aemufwqifh bmqufvkyfrvJ?
wkwjf ynf&@J xu
G af ygu[
f m b,frmS vJ? v_y&f mS ;r_ txGwt
f xdyf
a&mufaewJh tJ'aD e@&ufawGtwGi;f rSm vlawG[m wdwq
f w
d +f ird f
ouf txD; usejf zpfaewJh avmuuav;xJu vef@E;dk vm=u+y;D
jyif;xefvSwJh pkaygif;tvkyftwGif; ajcpkHypfyg0ifvm=uw,f?
v_y&f mS ;r_u wjznf;jznf; +idro
f ufomG ;wJt
h cg wcsKd @val wG[m
rdrw
d @dk &@J rlv tavhtusit
hf wkid ;f aexkid v
f yk u
f idk pf m;aomuf
ae=ujyefw,f? 'gayrJh wcsKd @w;dk wufwt
hJ yk pf ak wGuawmh ykrd edk uf
_id ;f wJh tpDtpOfjzifh avhvmpl;prf;=uHrk u wcsKd @,=kH unfcsuw
f l
tawG;tjrifwo
l al wG[m wpkwpnf;wnf; jzpfomG ;=uawmh
w,f? rmhupf 0f g' avhvma&;tpktzG@J awG zG@J pnf;vm=uw,f?
tJ't
D csed u
f pwif+yD; rmhupf 0f g'[m tawG;tac:a&pD;a=umif;
opfxu
J yifra&pD;a=umif;jzpfvmw,f?
rmhupf 0f g'ukd vufcw
H hJ wk;d wufwt
hJ yk pf ak wG[m 'Dru
dk
a&pDe@J odyyH` nmtvHawmfudk pGe@f vw
$ yf pfvu
dk w
f m r[kwb
f ;l ?
tJ'D tvHawmfatmufrmS qufvuf+y;D vH;k yef;tm;xkw=f uHrk u
tJ'gawGtwGuf ykrd jdk ynfph w
kH hJ tESpo
f m&opfawG &&Sad pw,f?
wu,fawmh tJ'gawGu wOD;csi;f vuQ%mawGudk acszsuyf pf
wm r[kwb
f J wOD;csi;f vGwaf jrmufa&;eJ@ vl@tzG@J tpnf; jyKjyif
ajymif;vJa&; &nfrSef;csuf}uD;tm; waygif;wpnf;xnf; jzpf
oGm;apw,f? wkwjf ynf&@J trsm;wumhtrsm;pk[m v,form;
eJ@ tvkyo
f rm;awGjzpfw,f? wu,fv@dk tJ't
D rsm;wumh trsm;
pkjzpfwhJ vlxx
k u
J dk rqif;&if/ olw@dk &@J tusKd ;pD;yGm;eJ@ olw@dk tm;
*kpu
dk af &;jy\emukd tjynft
h 0 xnfo
h iG ;f rpOf;pm;bJ vlenf;pk
ynmwwftyk pf k usO;f ajrmif;vSwhJ t0ef;t0kid ;f xJrmS yJ rdrw
d @dk
tjrifukd ausmufcsxm;r,fqkd&if b,favmufyJ 'Drkdua&pD
ta=umif;awG ajymaeae b,fvv
dk yk f wufuvmrvJ? 'g[m
vlwcsKd @udk rScD t
dk m;xm;aewmomjzpf+y;D vlenf;pk&@J 'Drdk ua&pDyJ
18
ta&;awmfy*Hk sme,f
jzpfaeygvrd rhf ,f? wu,fudk us,af jymvSwhJ jynfo@l 'rD u
dk
a&pDudk aqG;aEG;ajymqk&d m ra&mufygb;l ?
odyy`H nm&J@ wu,ft
h &if;cHtusq;kH tcsu[
f m
vufawG@e@J uku
d n
f aD &;jzpfw,f? t&mudpaP wG zG@H +zdK;wk;d
wufa&;&J@ yuwdw&m;Oya'awGe@J uku
d n
f aD &;jzpfw,f?
rmawmifah ewJh w&m;aousra_ wGe@J wkyaf ESmifxm;wmrsKd ;
rjzpfoifyh gb;l ? odyaH` umvdyu
f o
dk m rDcS +dk y;D usKd ;a=umif;qifjcif
um jy\emawGudk ajz&Si;f vd@k rjzpfygb;l ? wkwjf ynfv@l tzG@J
tpnf; a&cHajrcHxrJ mS eufeufid_ ;f _id ;f tjrpfw,
G &f r,f?
wkwv
f @l tzG@J tpnf; jyKjyifajymif;vJa&;eJ@ wk;d wufa&;enf;
emukd vufawG@usus &SmazG aqmif&u
G o
f mG ;&ygvrd rfh ,f? 'g
[m obm0uspmG yJ pm=unfch ef; 'grrS [kwf tpnf;a0;cef;r
wGi;f rSm avvH;k xGm;aewmxufawmh trsm;}u;D qif;&JcufcJ
ygvrd rhf ,f? arv 4 &uf v_y&f mS ;r_udk ausmjf zwf+y;D wJah emuf
vlawG[m 'Dru
dk a&pDe@J odyyH` nm todtjrifawGrmS t&ifu
xuf yked ufid_ ;f vmw,f? yk+d y;D vnf; vufawG@tajctaeeJ@
uku
d n
f v
D mw,f?
rmhupf 0f g'ukd vufcw
H hJ wk;d wufwt
hJ yk pf ak wG[m
tapmykdif; ,Ofaus;r_v_yf&Sm;r_&J@ 'Drkdua&pDeJ@ ody`Hynm
tawG;tac:rsm;ukd qufco
H el @J wk;d yGm;apolrsm;jzpf=uw,f?
wcsdefwnf;rSmvnf; olwkd@[m tajctaeopfw&yfukd
pwifzefw;D ay;cJ+h yD; wkwjf ynfueG jf rLepfygwD xlaxmifa&;
twGuf tawG;tac:t&eJ@ pnf;k;H a&;t&yg jyifqifrr_ sm;ukd
aqmif&u
G af y;cJw
h ,f?
ar 4 v_y&f mS ;r_[m tpcscD suo
f pfjzpfw,f? qk&d ,
S f
vpfwkwjf ynfopf[m tJ't
D csed u
f pwifcw
hJ mygy?J wjynf
vH;k u jynfoal wG[m ESpf 30 =um vH;k yef;tm;xkw&f if;
wvSr;f +y;D wvSr;f taumiftxnf azmfcw
hJ myg? 'Dae@ wkwf
jynfueG jf rL epfygw&D @J acgi;f aqmifra_ tmufrmS wkwjf ynf
xl;jcm;csuyf gwhJ qk&d ,
S v
f pfpepf ta&;awmfykH tajctae
opfudk rsuEf mS rl vH;k yef;tm;xkw+f y;D wkwt
f rsKd ;om;rsm;[m
}uD;jrwfwhJ jyefvnfz@HG +zdK;wk;d wufa&; cHn
h m;x,f0gwhJ &nf
rSe;f csuq
f o
D @dk ajcvSr;f us}J uD;eJ@ csw
D ufaeyg+yD?
(4)
Armjynf[m t*Fvyd u
f v
dk edk v
D ufatmufuv
dk nf;
usa&mufczhJ ;l +yD? zufqpf*syef&@J tkycf sKyfra_ tmufuv
dk nf;
us a&mufczhJ ;l +y?D tJ'w
D idk ;f wyg;ukv
d edk u
D |eb
f 0uae ausmif;
om;vli,f yxrrsKd ;qufrsm;u vGwv
f yfa&;/ 'Dru
kd a&pD
a&;ukd &nf rSe;f csuyf ef;wkid t
f jzpfxm; ke;f uefwu
dk yf 0JG ifcv
hJ @dk
wkid ;f jynf[m 1948 Zefe0g&D 4 vGwv
f yfa&;qkw
d mukd &cJ+h y?D
uk,
d w
hf idk ;f jynf uk,
d v
hf rl sKd ;tcsi;f csi;f tkycf sKyfciG &hf
vmrS wkid ;f &if;om;vlrsKd ;aygi;f pHk jynfoal wG&@J 'Dru
dk a&pD
tcGit
hf a&;awG/ vl@tcGit
hf a&;awG qH;k _;H ukev
f @dk ausmif;
om;vli,fxk tygt0if jynfov
l x
l }k uD;w&yfv;kH u v_yf
&Sm; ke;f uef wku
d yf 0JG ifchJ wm ESpf 60 ausmcf +hJ y?D wkid ;f jynf[m
jynfwiG ;f ppfjymyHx
k rJ mS w0Jvnfvnf +ird ;f csr;f a&;vnf;r&/
wnf+idrfr_vnf;r&Sdjzpfum urBmhzGH@+zdK;r_ tedrfhqHk;wkdif;
jynfb0tjzpf 'Dae@txd usa&mufae&qJjzpfw,f?
vli,fawG[m xGe;f opfp aerif;eJ@ww
l ,f? yGihf
opfp yef;rmvmrsm;vkyd J EkysKd vef;qef; wufuolawGjzpf
w,f? Armjynforkid ;f tqufqufrmS a&S@wef;u wufu
pGm yg0ifaqmif&u
G cf w
hJ ,f? wm0efausyeG cf w
hJ ,f? 'Dae@txd
vnf; rdrw
d @dk yck;H ay:ukd orkid ;f u wifay;vku
d w
f hJ ppftm%m
&Sifpepf zsufodrf;a&;wkdufyGJrSm yg0ifaqmif&GufaeqJjzpf
w,f?
Armjynfu ausmif;om;vli,fx[
k m 'Dru
dk a&pD
&Sw
d /hJ +idr;f csr;f wJ/h zG@H +zdK;wk;d wufr&_ w
dS /hJ urBmEh idk if t
H oD;oD;eJ@
&ifaygiw
f ef;Ekifd w
f hJ Armjynfopf xlaxmifa&;twGuf rdrd
wkid ;f jynf&@J wku
d yf t
JG awG@t}uKH rsm;ukd rSerf eS u
f efuef ed*;kH csKyf
oifcef;pm xkw,
f w
l meJ@ w+yKd ifwnf;rSm Ekid if w
H um wku
d yf JG
tawG@t}uKH rsm;ukd avhvm+y;D rdrw
d idk ;f jynf&@J yuwdbm0eJ@
uku
d n
f w
D hJ wku
d yf eJG nf;emrsm;ukd &SmazGazmfxw
k f qufvuf
wku
d yf 0JG ifomG ;&if rdrw
d @kd ar#mrf eS ;f csuu
f dk rvGrJ aoG a&muf&dS
ygvrd rhf ,f?
Armjynfausmif;om;vli,fx&k @J wku
d yf 0JG ifpw
d f
"mwf t"Ge@f &n
S yf gap?
19
cifat;=unfjr
ta&;awmfy*Hk sme,f
EkdifiHa&;
Adu
k t
f iSm;eJ@"m;xd;k cHjcif;
nDa;ausmf
jynfaxmifpv
k w
$ af wmfOuU/OD;wifat;u a&G;aumuf
yGaJ umfr&SiOf uU/ OD;ode;f pd;k (2010a&G;aumufyGJ aumf
r&SiOf uU)u zG@J pnf;yHck kH ;kH OuU/ olw@kd tm;vH;k [m Adv
k f
csKyf}uD;a[mif;awG Adv
k cf sKyfa[mif;awG jzpf=uw,f?
wyfcsKyfopf Adv
k cf sKyf}uD;opfu 0gEw
k hJ Adv
k cf sKyf}uD; rif;
atmifvid_ f jzpfw,f? olw@kd tm;vH;k [m 2008 atmuf
rSm tjyeftvSef xde;f csKyfcx
H m;&w,f? ppfwyfoabm
rwl&if orRw bmrSrvkyEf ikd b
f ;l ? zG@J pnf;yHk cHk ;kH eJ@ a&G;
aumufyGJaumfr&Sifudkausmf+yD; tqef;xGifcsifvdk@
r&bl;? v$waf wmfuakd usm+f y;D &S+d y;D om;Oya'udk jyifwm
Oya'opfjymef;wm vkyv
f @kd r&bl;? olw@kd xrJ mS eHygwf
0rf;r&Sb
d ;l ? 2008 udak bmif ausmcf si&f if ppfwyfu tm
%modr;f +yD;(2008 u 'gukd cGijhf yKxm;w,f) rSyJ vkyf
vd@k &w,f? ppfwyfutm%modr;f wmudk (avmavm
q,frmS )oGm;avol(wu,furoGm;ao;ygb;l ) trde@f
ay;rSyJ vkyEf ikd w
f ,f?
(2) ydwq
f @kd ra_ wmifukd rausmEf ikd af o;bl;? ppftyk pf [
k m
,cifwek ;f u pD;yGm;a&;rzG@H +zKd ;wm jynfwiG ;f ppfa=umifv
h @kd
ajymavh&w
dS ,f? +ird ;f awGay:vmawmh pD;yGm;a&; rzG@H
+zdK;wm ydwq
f @kd ra_ =umifv
h @kd ajymvmjyefw,f? olw@kd
vufxufrmS wdik ;f jynftbufbufu wd;k wufaeyg
w,f vd@k vnf; ajymw,f? 'Dvdk t+r;D tarmuf rwnfh
wJh pum;awGajymwm rsm;ygw,f? Edik if aH &;tusO;f o
rm; r&Sb
d ;l wd@k / GDP ESppf Of 10txuf wd;k wufae
w,fw@kd / urBm@p;D yGm;a&;uyfu jrefrmjynfukd rxdcu
kd f
bl;wd@k / jynfya&muf a$@ajymif;vkyo
f m;awGtwGuf
jynfwiG ;f rSm tvkyt
f udik af wG wyH}k uD;&Sw
d ,fw@kd qdk
wmawG[m igph um;EGm;&pum;awGyg?
(3) aoewfoHawGjyefay:vm+yD? +idrf;csrf;a&;vm;
ppfa&;vm; awG@qakH qG;aEG;a&;vm; tjyKwfwu
kd af &;
vm; nDnw
G af &;vm; +ydKuGaJ &;vm; wef;wla&;vm;
vufatmufcH jyKa&;vm; 'Dru
kd a&pDvm; AsLdu
k a&pD
vm;? jynfwiG ;f ppfe@J ArmjynfEikd if aH &;jy\em ('Dru
kd a&
pDa&;-trsKd ;om;nDnw
G af &;)udk ajz&Si;f vd@k r&bl;? jynf
wGi;f ppfu,
kd Yf uvnf; jynfwiG ;f jynfytajctaet&
tuef@towf&w
dS ,f? Armjynf jynfow
l &yfv;kH u
vnf; raxmufcb
H ;l ? ppfwyfwiG ;f u tajrmftjrif&o
dS l
Adv
k cf sKyf}uD;a[mif; wjzpfvJ OD;ode;f pdet
f pd;k & tm
%mv$aJ jymif;&,lcw
hJ m 3 v &S+d yDjzpfaomfvnf; 23
ESp=f um rm&S,af vmeJ@ tkycf sKyfcw
hJ hJ ppftpd;k & vkyf
aqmifcsuaf wGe@J rwlujJG ym;wJh aqmif&u
G cf su&f ,fv@kd
bmrSx;l xl;jcm;jcm; rawG@&ao;bl;? tpd;k &tzG@J opf&@J
aAGaqmfO;D orRwrde@f ceG ;f rSm oef@&iS ;f wJt
h pd;k & tpd;k &
aumif; pwJh (,cife@J rwlw)hJ vky[
f efopfrsm; t
a=umif; aEGO;D rSmavl;xovdk ajym=um;oGm;ayr,fh
bmwckrS zl;yGiv
hf mwm rawG@&ao;bl;?
jynfyrSmtpd;k &opftay: axmufcrH a_ y;zd@k
ydwfqdk@r_kyfzdk@ av#mufvJcsufay;wmawGeJ@ tvkyf
rsm;ae+yD; jynfwiG ;f rSm a&;&maumfrwDaqG;aEG;yGaJ wG
}uw
d 0f ikd ;f awGe@J [ef"mwfcw
k f tvkyf y_ af ewm awG@&
w,f?
'gayrJh tcsdefeJ@'Da&[m vludkrapmifhbl;?
jynfwGif;jynfy tajctaeawG[m tvsiftjref
ajymif;vJaew,f? Edik if aH &; pD;yGm;a&; vlra_ &; ppfa&;
tusyt
f wnf; }u;D oxuf}u;D vmw,f? tpd;k &opf
&J@AsL[mu Edik if aH &;t&taysmq
h JG qGJ pD;yGm;a&;t&
wGe;f wifz@kd &nfreS ;f yH&k w,f? 2008 atmufuae at;
aq;nifom pdwo
f abmxm;}u;D pGm om,ma$jynf
}u;D udk wnfaqmufz@kd yjJ zpfygw,f? ('gukd t[kwx
f if
aeolwcsKd @u =uufwal &G;uawmfawmf r,fabmfu
uJjyaew,f? jrif;urv_yf cHu
k v_yaf ew,f)
OD;ode;f pdet
f pd;k &opfrmS arG;&mygydyuQawG
wyH}k u;D &Sw
d ,f? oaE<atmif+y;D arG;zGm;vmwm r[kwf
bl;? G@J apmif;aewJ@ ay:vpDt&yf&yfukd jyifcsiOf ;D csnehf @J
aewJhcE<mukd,fu cGifhrjyKbl;? 'gxufydkqdk;wmu
atmufajcvGwaf e+y;D usyrf jynfw
h myJjzpfygw,f? csKd ;
csKd ;zJzh ahJ jymcsiv
f @kd r[kwyf gb;l ? &Si;f jyygr,f?
*GusaewJhudpPawG
(1) OD;ode;f pdeu
f orRw/ OD;wifatmifjrifOh ;D u 'korRw/
OD;a$ref;u jynfo@l vw
$ af wmfOuU/ OD;cifatmifjrifu
h
20
ta&;awmfy*Hk sme,f
awGuvnf; wufurSmr[kwb
f ;l ? Edik if w
H umu
vnf; vufcrH mS r[kwb
f ;l ?
(4) pD;yGm;a&;u zdzk &Jjzpfae+y;D tusr&yfb;l ? wdik ;f
jynf&J@u,f0r_tpkpk[m ppftkyfpkxdyfoD;wpk&J@
rdom;pk0ifrsm;eJ@ vufa0cHp;D yGm;a&;orm; vufw
qkypf m&J@ vufxaJ &mufaew,f? yk*v
~ u
d b%f 20
teuf ppfwyfO;D ydik f UMEH &J@ vufatmufcH tif;0
b%f&@J rwnfaiGu usyo
f ef;aygi;f 50000 eJ@ t
rsm;qH;k jzpfw,f? tenf;qH;k b%fu usyo
f ef;aygi;f
5000 jzpfw,f? yk*v
~ u
d b%f 20 &J@ pkpak ygi;f r
wnfaiGaygi;f [m t=urf;tm;jzifh (2020000)]
usyo
f ef;axmifaygi;f 400 jzpfw,f? (vuf&rdS wnf
+ird w
f hJ aiGvEJ e_ ;f t& a':vmoef; 400-500 =um;yJ
&Sdw,f)tJ'g[m Armjynfyk*~vdub%fawG&J@
bma&;tiftm;yJ?J rjzpfpavmufyg? atqD,H
b%fawGu a':vmbDvD,H &mcsD&Sdw,f? jynf
wGi;f vSnv
hf nfo;kH pGaJ ewJh aiGyrm% b,favmuf
&So
d vJ ra=unmvd@k rod&bl;? vSnv
hf nfo;kH pGaJ ewJh
aiGyrm%&J@ trsm;pk[m ppftkyfpkxdyfoD;rsm;eJ@
vufa0cHwpk&@J vufxrJ mS yJ &Sw
d ,f? tJ'aD iGawG
[m Armjynfp;D yGm;a&;udk ESyd pf ufaewJh aiGawGy?J
a':vmaps; a$aps; ajraps; tdraf ps; v,f,mxGuf
oD;ESaH ps;awG rwnfrf +idrjf zpfaewm&J@ vufonf
w&m;cH[m tJ'aD iGawGy?J a':vmeJ@ toGiaf jymif;+y;D
jynfyvnf;xkwv
f @kd r&/ jynfwiG ;f rSmvnf; pufre_ @J
enf;ynmtajccHwhJ ukex
f w
k v
f yk rf v
_ nf; rvkyEf ikd /f
o&Jobufvjkd zpfaewJh 'DaiGrnf;aiGnKd awGukd Oy
a'eJ@ xde;f csKyfuef@owfwm rvkyo
f r# Armjynf pD;
yGm;a&;[m OD;eif;yJah xmif jzpfaerSmyJjzpfw,f?
(5) 90 &v'fukd acszsuv
f @kd r&bl;? 2008-2010
udk vlxu
k r,H=k unf rud;k pm;bl;? vlxv
k w
l ef;pm;
aygi;f pH&k @J taxGtaxGrauseyfr[
_ m }u;D xGm;aeHk
wifru tpkid t
f cJjzpfvmaew,f? ppftpd;k & 'gukd
odw,f? 'ga=umifh vl@tcGiahf &;csKd ;azmufr_ udpP
nDa;ausmf
(21-6-2011)
av;pm;pGmjzif
h
pmwnf;tzG@J
ta&;awmfy*Hk sme,f
umwG e f ;
22
ta&;awmfy*Hk sme,f
umwGe;f
23
ta&;awmfy*Hk sme,f
0g'/ tawG;tac:/ tjrif
tEkydavmr tjrif&iS o
f efrS
yuwd jzpfwnfvy_ &f mS ;r_udk odr,f
apmxGef;Zif
tajctaeawG[m rjywfajymif;vJaew,f? tJ'aD jymif;vJwhJ
tajctaeeJ@tnD vlawG&@J pOf;pm;awG;ac:r_awG tjrifawG[m
vnf; ajymif;vJ&r,fq+dk yD; ajymaeqkad e vkyu
f idk af e=uygw,f?
azmufxu
G jf zef@=uuf awG;ac: pOf;pm;&r,fv@dk vnf; qk=d uw,f?
b,ftjrif/ b,ftawG;tac: b,ft,l0g'uawmh w&m;
aousw,fq+dk yD;vnf; ajymqkd a0zefqef;ppfae=uygw,f?
rmhupf &f @J tEkydavmr ky0f g'[m _axmifph kH bufpu
kH
=unfw
h mr[kwb
f ;l ? wzufowfusw,fv@dk ajymolu ajym
w,f? rmhupf &f @J orkid ;f ky0f g'[m orkid ;f ukd }uKd wifowfrw
S f =unfh
wm w&m;aooabm rkcsoabmeJ@ =unfw
h mqk+d yD; a0zefo;kH
oyfae=uwmvnf; awG@ae&ygw,f? tJ'v
D dk a0zefqef;ppfoal wG
xJ ygarmuQ atmfpum tD[mZku
d awmh tEkydavmr[m buf
pHu
k =unfw
h mr[kwb
f ;l ? wGKd i,
f mvufwpfuomv#if bufpu
kH
=unfw
h mjzpfw,fv@dk qkw
d ,f? tEkydavmr[m vlwef;pm;
wku
d yf JG ydyuQudk =unhw
f m? nD!w
G rf t
_ ykid ;f ukd rjrifb;l qk+d yD;
oH;k oyf ygw,f?
rmhupf 0f g'[m w&m;aor[kwb
f ;l ? tvkyv
f rf;!ef
jzpfw,fqw
dk muawmh wu,frh mhupf 0f g'w
D idk ;f wu,f=unfjh rif
vkyu
f idk af e=uygw,f? r[mp=um0Vm/ tEkp=um0VmxJu &S&d dS
or#awG&@J jzpfay:v_y&f mS ; ajymif;vJcsKyf+idr;f wk;d yGm;aewmawG
tm;vH;k [m tEkydavmrenf;awGe@J yJ jzpfaew,fqw
dk m awG@
ae&ygw,f? e,lwef&@J Oya'awG/ tkid pf wkid ;f &J@ &DavADwo
D t
D &dk D
(E_id ;f &"rRw&m;vk@d Aef;armfwifatmifu bmomjyefxm;w,f)/
pwDAifa[mhuif;&J@ tckaemufq;kH Grand Design (r[m 'DZidk ;f
vkd@yJqkdygpkd@) zkd;v_difa&;wJh emEkdwufcEkdvkd*sDeJ@ ywfoufwJh
pmwrf;awG pwmawGudk avhvm&if tm;vH;k [m tEkydavmr
awGcsn;f yJqw
dk m awG@Eidk yf gw,f?
urBmo
h ufwrf; tESpo
f ef;aygi;f 4500 twGi;f rSm urBm
}u;D eJ@ urBmyh wf0ef;usi[
f m t}urd }f urd af jymif;vJ jzpfay: wk;d yGm;
csKyf+idr;f / ysuo
f Ok ;f wmawG jzpfcw
hJ ,f? ouf&o
dS wW0gawGvnf;
tJ't
D wkid ;f ygy?J a*[pepfawGvnf; t}urd }f urd f jzpfay: ajymif;
vJcw
hJ mygy?J tJ'gawGtm;vH;k [mvnf; tEkydavmrenf;eJ@yJ
jzpfysuaf jymif;vJcw
hJ mygy?J
vltzG@J tpnf;[mvnf; tEkydavmrenf;eJ@ ajymif;
vJjzpfysucf w
hJ m uae@txdy?J a&S@uv
kd nf; tEkydavmrenf;
eJ@yJ jzpfay:wk;d yGm;oGm;OD;rSmyJ? 'gayrJh vl@tzG@J tpnf;[m obm0
tEkydavmrenf;tjyif vl@&@J tod&&dS dS tEkydavmrenf;us us
24
yg0ifvy_ &f mS ;wJt
h cef;vnf; yg0ifaejyefw,f?
ta&;awmfy*Hk sme,f
jynfov
l x
l &k @J 'Dru
dk a&pDa&;wku
d yf eJG @J rqv ysuo
f mG ;awmh ppfAsLkd
ua&pD,E&m;eJ@yJ ppftm%m&Sifpepfukd ajAmifusifhoHk;w,f?
tckawmh ygw/D v$waf wmf tpk;d &tzG@J / pnf;urf;jynf0h wJh ygwpD kH
'Dru
dk a&pD xlaxmifr,fqw
dk mawGe@J zH;k uG,+f y;D ppftm%m&Sipf epf
eJ@ ppfAsLku
d a&pD,E&m;ukd qufvuf usio
hf ;kH aeygw,f? Arm
jynfueG jf rLepfygwu
D awmh jynfow
l &yfv;kH tm; 'Dru
dk a&pD&a&;
ukyd J pku
d v
f u
dk rf wfwwf wifjyaeygw,f? ppftm%m&Sipf epf zsuf
odr;f a&;ukyd J vkyaf qmifaeygw,f? tEkydavmrudk tajccHoal wG
[m ArmjynfrmS uae@}uzhH @HG ygwD tpk;d &/ v$waf wmfawG b,fvydk J
ajymygap ppfAsLku
d a&pD,E&m;eJ@ ppftm%m&Sipf epfukd quf
vufusio
hf ;kH w,fv@dk yJ jrifygw,f?
tEkydavmr vufrcHo/l r,H=k unfoal wGuawmh vuf
&Sd Akdvfoef;a&$ppftkyfpkukdvnf; taumif;jrifwwf=uygw,f?
(tEkydavmr[m ydyuQqef@usirf u
_ ydk J jrifw,f? aygi;f pnf;r_udk
rjrifb;l ? 'ga=umifh +idr;f csr;f a&;/ trsKd ;om;&if=um;apha&;qkw
d m
rjrifEidk b
f ;l )vk@d olw@dk u ajym=uw,f? ppftpk;d &[m wav#mufv;kH
jynfov
l x
l u
k dk &efral ewm/ jynfov
l x
l b
k ufu &yfwt
hJ iftm;pk
awGudk &efov
l dk owfrw
S w
f mawGv@dk yJ jrifygw,f? olw@dk uawmh
ppftpk;d &u rw&m;tkycf sKyfaewmukv
d nf; rjrif/ 90 ckEpS af &G;
aumufy&JG v'fudk jiif;y,fjcif;jzifh jynfov
l x
l }k uD;ukd ppftpk;d &
u apmfum;wmudv
k nf; rjrifb;l ? +ird ;f csr;f a&;aqG;aEG;w,f qk+d y;D
tuif;rJv
h ufeufcsa&;ukd ppftpk;d &u wav#mufv;kH vkyaf ewm
ukv
d nf; olw@dk rjrifb;l ? jy\emt&yf&yf awG@qakH qG;aEG; tajz
&Smr,fv@dk 'DcsKyfwifjywmukd ppftpk;d &u jiif;aewmudv
k nf; rjrif
bl;? ppftpk;d &u 2008 tajccHOya'ukd ZGwt
f wnfjyK rnfumrwW
a&G;aumufyv
JG yk w
f mudk toH;k cs&r,fq+dk yD; ajym=uw,f?
txl;ojzifh wcsed u
f tEkydavmrukd vufc+H yD; tck
awmh t,Ht
k =unfr&Sad wmhb;l qko
d al wG[m olw@dk ppftpk;d &qD
rSm 'l;axmuftnHch o
H vkd uae@ jynfov
l x
l b
k ufu &yfwnfwhJ
tiftm;pkawGudk ppftpk;d &atmuf 'l;axmuf acgi;f v#Kd 0ifatmif
vkyaf ewmyJ jzpfw,f? tJ'gudk pum;vSvaS jymzk@d tawG;tac:
t& zsuq
f ;D zk@d wGKd if,mvufwpfw@dk / payhpw
f @dk qw
dk mawG xkwo
f ;kH
aewm awG@&ygw,f? olw@dk wawG[m pum;}uD;pum;us,af wG
ajym+y;D bmoabmw&m;/ bmnm_axmift
h jrifqw
dk hJ vSnu
hf u
G f
awG vkyw
f mrSmvnf; u|r;f usi=f uygw,f? 'gayrJh olw@dk t+r;D jywf
ovkd wjcm;vlawG t+rD;jywfapcsiw
f hJ apwem aygavm}uD; ay:
aeygw,f?
orkid ;f zefw;D wJh jynfov
l x
l }k uD;[m awmfveS w
f hJ vlxk
}u;D jzpfw,f? tJ'v
D x
l }k u;D u b,fawmhrS orkid ;f bD;ukd aemufjyef
rvSnb
hf ;l ? a&S@omqufomG ;vdrrhf ,f? vGwv
f yfa&; c&D;aygucf +hJ y;D
'Dru
dk a&pDa&; +yD;qH;k atmifjrifwt
hJ xd tauG@taumuf twm;
tqD; b,fvydk &J &dS dS rSerf eS }f u;D yJ csw
D ufomG ;vdrrhf ,f? 'g[m tEkyd
avmr tjrifbufu axmifph b
kH ufu =unf&h if &&Sw
d hJ oH;k oyfcsuf
ygy?J
w,f? xkwv
f yk af &;enf;emawG topfxu
G af y:vmw,f? xkwf
vkyfa&;rSm vl@tzGJ@tpnf;vuQ%maqmifr_[m ykdrdkyDjyifvm
aew,f? 'gayrJh ukex
f w
k q
f ufqaH &;rSm yk*v
~ u
d ykid q
f idk rf y_ J jzpfae
ao;w,f? ukex
f w
k v
f yk rf r_ mS vl@tzG@J tpnf;vuQ%maqmif
ovkd ukex
f w
k q
f ufqaH &;rSmvnf; trsm;ykid jf zpfwhJ tajctaeukd
ajymif;&vdrrhf ,f?
qdv
k w
kd mu uae@t&if;&Sipf epf[m ukex
f w
k v
f yk rf r_ mS
vl@tzG@J tpnf;vuQ%maqmifre_ @J ukex
f w
k q
f ufqaH &;rSm yk*v
~ d
u ykid q
f idk rf j_ zpfaewJh ydyuQudk rajz&Si;f Ekid b
f ;l ? tJ'yD dyuQudk
ajz&Si;f wmeJ@ w+ydKifeufwnf; t&if;&Sipf epf[m ysuo
f Ok ;f r,f?
urBmEh idk if aH &;oGijf yif[mvnf; wrsKd ;ajymif;rSmyJjzpfw,f?
'gayrJh 'DjzpfpOftwGi;f rSm 20 &mpk tawG@t}uHKt&
t&if;&Sipf epf[m jyefvnfqef;opfwmrsKd ;vnf; &Sw
d wfw,f qkd
wm awG@&w,f? uae@ *vkb
d ,fvu
dk af Z;&Si;f [m t&if;&Sipf epf
twGuf tcGio
hf mcsuf jzpfapwmrsKd ;ygy?J 'ga=umifh auG@aumuf
oGm;wwfygw,f? 'g[m tEkydavmrenf;eJ@=unf&h if tJ'v
D adk wG@
&w,f? 'gayrJh tEkydavmrukd vufrcHoal wG&@J tjrifrmS awmh
rmhupf 0f g'[m jyefrvmawmhb;l ? t&if;&Sipf epfyJ atmifycJG cH +hJ y?D
orkid ;f ed*;kH csKyf+yq
D +dk y;D jrif=uygw,f?
bmyJjzpfjzpf tEkydavmrorm;awG[m tEkydavmr
ukd tajccH+yD; azmufxu
G jf zef@=uufawG;ac: =unfjh rif=uygvrd hf
r,f? qkv
d w
kd mu rmhupf 0f g'aD wGjzpfwhJ urBmt&yf&yfrmS &Sw
d hJ
uGejf rLepfygwaD wG[m rmhupf 0f g' tajccHudk pGpJ +JG r+J rq
J yk u
f idk +f y;D 21
&mpk tajctaeeJ@tnD rmhupf 0f g'ukd wDxiG zf efw;D r_&&dS dS usio
hf ;kH
oGm;=urSm jzpfygw,f? tJ'eD nf;[mvnf; vDeifw@dk armfpw
D ek ;f
wk@d vkycf w
hJ ehJ nf;awGygy?J vDeif[m rmhupf 0f g'ukd tajccH+yD; k&S
tajctaerSm wDxiG rf &_ &dS dS usio
hf ;kH wJt
h cg atmufwb
dk m qk&d ,
S f
vpf awmfveS af &; atmifjrifwmyJ? armfpw
D ek ;f uvnf; rmhupf 0f g'
tajccHudk +r+J rq
J yk u
f idk +f y;D wkwjf ynfvufawG@rmS wDxiG rf &_ &dS dS usihf
oH;k awmh wkwjf ynf 'Dru
dk a&pDopfawmfveS af &; atmifjrifw,f?
wkwjf ynfopf arG;zGm;vmw,f? qk&d ,
S v
f pfpepfqu
D dk qufvuf
csw
D ufomG ;w,f? 'Denf;twkid ;f yJ uae@urBmrSm&Sw
d hJ rmhupf 0f g'ukd
pGpJ +JG rJ+rJ qkyu
f idk x
f m;wJh uGejf rLepfygwaD wG[m rdrEd idk if v
H ufawG@
tajctaerSm rmhupf 0f g'ukd wDxiG rf &_ &dS dS usio
hf ;kH =ujcif;jzifh 21
&mpk rmhupf 0f g'ukd azmfxw
k =f uygvrd rhf ,f?
ArmjynfrmS rmhupf 0f g'ukd ,H=k unfvufcu
H sio
hf ;kH w,f
qk+d yd; ajAmifa=unmwmuawmh ArmjynfueG jf rLepfygwyD J &Syd g
w,f? 'gayrJh ajAmifra=unmayr,fh vufawG@rmS tEkydavmr
ukd em;vnf usio
hf ;kH aeolawG trsm;tjym;&Syd gw,f? vGwv
f yf
a&;&+yD;uwnf;u ArmjynfueG jf rLepfygw[
D m jynfow
l &yfv;kH
'Dru
dk a&pDtcGit
hf a&; tjynft
h 0&atmif vky&f r,f? 'ga=umifh
jynfo@l 'rD u
dk a&pD awmfveS af &;vrf;a=umif;ukd wifjyw,f? tkypf ;dk
ol zqyvtpk;d &u 'Dru
dk a&pDusio
hf ;kH w,fajym+y;D AsLkd ua&pD
,E&m;eJ@ jynfov
l x
l u
k dk zdEydS t
f yk cf sKyfw,f? awmfveS af &;aumif
pDwufvmawmh qk&d ,
S v
f pfvrf;pOfe@J csw
D ufr,fajym+y;D ppfAsLkd
ua&pD,E&m;eJ@ ppftm%m&Sipf epfudk xlaxmifw,f? rqv
umvawGrmS ppfAsLku
d a&pD,E&m;ukd ygw/D aumifp/D v$waf wmf
qkw
d mawGe@J zH;k uG,+f yD; ppftm%m&Sipf epfudk usio
hf ;kH ygw,f?
apmxGef;Zif
ar 29/ 2011?
25
ta&;awmfy*Hk sme,f
jynf o l @ b0
acG;om;pm;olrsm;
ukdv_dif
26
ta&;awmfy*Hk sme,f
od &ygw,f?
'DacG;avacG;vGifhjy\em[m &efukef+rKd@vnfacgifrSm
r&Sdygbl;? 0if'grD,mwdk@ a&$awmif=um;vrf;wdk@vdk olaX;
&yfuu
G af wGrmS r&Syd gb;l ? vdi_ o
f m,mvdk awmif'*Hv
k kd qif;&Jom;
&yfuu
G af wGrmS om jy\emjzpfaewmyg? acG;aumifa& wode;f rSm
5000bJ rSwyf w
kH if+yD;arG;w,fv@kd od&ygw,f? oabmuawmh
rSwyf w
kH ifarG;wJah cG;awGu olaX;&yfuu
G af wGu +cH}uD;awGxrJ mS
arG;wJhacG;awG qdkwJhoabmygbJ? qif;&Jom;&yfuGufu jynf
olawGtrsm;pkuawmh acG;qdw
k m rSwyf w
kH ife@J arG;&w,fqw
kd m
udak wmif r=um;zl;=uygb;l ? oGm;ajym&ifvnf; vlawmif rSwyf kH
wifr&Sv
d @kd axmufcpH meJ@ us;D vef@pmpm; aeae&wm/ b,facG;
rSwyf w
kH ifvyk &f rSmvJv@kd yJ ajymv$ww
f m cH&ygvrd rhf ,f?
qif;&Jom;&yfuGufawGxJrSm acG;avacG;vGifhawG
wu,fukd aygygw,f? &yfuu
G w
f iG ;f vrf;qHw
k ck&@J trd;k tum
ygwhJ qif0if&t
dS rd w
f vH;k a&S@rmS nbuf acG;avacG;vGihf taumif
20 ausmaf vmuf pk+yKHtyd af ewm awG@z;l ygw,f? olw@kd twGuf
t"du tpm;taomuf&&S&d m ae&mawGuawmh aps; axmifh
vrf;axmifhawGrSm&SdwJh awmifvdkyHkaewJh tr_dufyHk}uD;awG/
tvHk;100rSm 90avmufu jzpfuwwfqef; aqmufxm;wJh
tdrfomawGygyJ? wcsdK@tdrfawGu xrif;usef[if;usefawG
au|;wwf=u+yD; b,forl S au|;r,fo
h rl &Sv
d @kd iwfvm&ifawmh
awG@&mtdrf tvpf0ifq=GJ uwmyg? r=umc%qdo
k vdk acG;eJ@vel @J
&efjzpfwZhJ mwfvrf;awG =um;&ygw,f? [if;td;k vmvSew
f ahJ cG;udk
cJe@J ypfvu
kd w
f m acG;rxdbJ vrf;ab;vufbuf&nfqikd rf mS xdik f
aewJo
h u
l kd oGm;rSev
f @kd vle@J vcl si;f cdu
k &f efjzpfymG ;&wmrsKd ;vnf;
r&Sm;ygb;l ? acG;udu
k cf &H vd@k aq;kaH q;cef;a&muf&olawG/ acG;
_;jyefa&m*g&+y;D aoqH;k &olawGvnf; renf;raemygb?J
&efukefpnfyifom,m&J@ pm&if;t& 2010-2011
ckEpS t
f wGi;f rSm acG;aumifa& 44000ausmu
f kd &Si;f vif;cJw
h ,fv@kd
od&ygw,f? 2010ckEpS f rwdik cf ifuawmh acG;avacG;vGihf &Si;f vif;
wm r}uKHz;l ygb;l ? 2010 ESpv
f nf ydik ;f avmufrmS awmh }uKHz;l cJh
ygw,f? }uKH&yHu
k 'Dvykd g?
tJ'aD e@reufapmapmrSm pnfyifu um;awGe@J &yfuu
G f
vrf;awGay:rSmvSn+hf y;D tqdyv
f ;l xm;wJh trJom;vH;k awGukd vdu
k f
ypfygw,f? &yfuu
G t
f rd af wGu ud,
k ehf ;D pyf&macG;awGukd tqdyrf rd
atmif tdrx
f J ac:oGi;f =uygw,f? 'gayrJv
h nf; acG;trsm;pku
iwfaewmjzpfawmh tdraf wGxJ qJrG ac:cifuyJ trsm;pku tqdyf
vH;k pm;+yD;oGm;=uyg+yD? reuf9em&D 10em&Davmufa&mufawmh
acG;awG w&yfuu
G v
f ;kH ae&mtES@H rmS aouke=f uygw,f? wcsKd @
vnf; vrf;ray:rSm/ wcsKd @vnf;vrf;ab;a&ajrmif;xJrmS / wcsKd @us
27
ukdv_dif
ta&;awmfy*Hk sme,f
EkdifiHa&;
7-2-63
ta&;awmfyHk &mausmf ausmufwidk zf iG yhf eJG @J
zufqpftavmif;aumif rD;_@d yJG
b,fvkd tajymif;tvJygvdrfh
apmt,f x l ;
etz ppftpkd;& 0ef}uD;csKyf AkdvfcsKyf}uD;odef;pdefwjzpfvJ
jynfaxmifpkjrefrmEkdifiH orRw OD;odef;pdefu vGwf+idrf;csrf;
omcGifha=unm+yD; tusOf;om;awGukd v$wfay;cJhw,f?
'Dupd eP @J ywfouf+y;D uwfo;D uwfowf taumif;jrifae=u
olawG &So
d vkdk jywfjywfom;om; qef@usi=f uolawGvnf;
&Sdw,f? awGa0olawGvnf; &Sdw,f? ausmif;om;vli,f
rsKd ;quf acgi;f aqmifwOD;uawmh arta& vJw,fqw
dk m
ta&vJ+yD;wkdif; ar[m ykd}uD;vmwmyJvkd@ tvGef&Sif;
vif;jywfom;pGm &Si;f jyvku
d yf gw,f? qkv
d w
kd mu etz[m
ppftm%m&Sifpepfukd usifhoHk;ovkd tckorRwOD;odef;pdef
tpkd;&[m 2008 tajccHOya't& pnf;urf;jynfh0wJh 'Drkd
ua&pD Ekid if x
H al xmifr,fqw
dk m[m ppftm%m&Sipf epfudk
qufvufusio
hf ;kH wmyJjzpfw,f? etz ppftyk pf [
k m tESpf
20 avmuf ajAmif xGuu
f ae&muae 2008 tajccHOya'eJ@
2010 a&G;aumufyt
JG & ay:vmwJh v$waf wmfqw
kd hJ uef@vef@
umaemufu,
G u
f dk ppftyk pf u
k 0ifomG ;+y;D orRwOD;ode;f pdeu
f dk
yGx
J w
k af ewmyJjzpfw,f?
1962 ckEpS rf wfv 2 &ufae@rmS t&Siaf rG;vmwJh
arayG;uav;ukd tcsKd @u a&arrsKd ;jzpfwhJ arywk@H uav;vk@d
xifc=hJ uw,f? Adv
k af e0if;acgi;f aqmifwhJ ppftyk pf k tm%m
odr;f +y;D awmfveS af &;aumifpv
D @kd a=unmwJt
h csed rf mS Oya'
wGif; EkdifiHa&;ygwD acgif;aqmif tawmfrsm;rsm; }udKqdk
axmufc=H uw,f? AuoeJ@ wuowk@d uom ppftpk;d &ukd
wu,fharayG;tjzpf jrif+yD; jywfjywfom;om; qef@usif
28
ta&;awmfy*Hk sme,f
ZGwfrSdwf+yD;atmfw,f? 'gayrJh uwfoD;uwfowf
taumif;jrifow
l csKd @uvGv
J @dk Ekid if aH &;orm; tm;vH;k
eJ@ jynfov
l x
l w
k &yfv;kH uawmh arayG;[m arayG;
yJv@dk &Si;f &Si;f y J jrifaeygw,f?
'Dvpdk pftyk pf [
k m ta&twGuf wck+y;D wck
oufqkd;&SnfaewJh ta=umif;awG trsm;}uD; &Sdyg
w,f? tJ't
D a=umif;awGxrJ mS tawG;tac:t&/
Ekid if aH &;t& uGejf rLepfysuaf wG&@J tultnD &wm
vnf; wa=umif;ygw,f?
tJ'D tnHch H vufeufcs uGejf rLepfysuaf wG
[m rmhufpf0g'ukd qef@usif=uw,f? okyfzsuf=u
w,f? 'DuGefjrLepfysufawG&J@ eH@omjc,f tacsm
ukdifay;r_a=umifh rqvtwGuf tnrnqdkwJh
vrf;!eo
f abmw&m;qdw
k m jzpfay:vmwmyJ? tJ'D
oabmw&m;eJ@ vltawmfawmfrsm;udk vSnphf m;Ekid f
wmygy?J 'gayrJh 1988 ckEpS rf mS rsKd ;qufopf ausmif;
om;vli,fawGe@J jynfov
l x
l }k uD;u tJ'D tnrn
oabmw&m;eJ@ rqvygwDukd tajzay;vkdufwJh
tcgrSm ppftpkd;&[m wkd@wm0ef ta&;oHk;yg;wkd@/
rsdK;cspfpdwf"mwfqkdwmawGukd wifjyvm+yD; ygwDpHk
'Drkdua&pDpepf xlaxmifygr,fqkdwm uwday;&
w,f? 90 ckESpf a&G;aumufyGJ vkyfay;w,f? 'gayrJh
90 ckESpf a&G;aumufyGJ&v'fukd jiif;y,fwJhenf;eJ@
jynfolvlxkw&yfvHk;ukd apmfum;jyefw,f? trsdK;
om;'Dru
dk a&pD tzG@J csKyfuv
dk nf; &efvw
kd hJ oabm
xm;eJ@ qufqHvmw,f? jynfolvlxk w&yfvHk;ukd
vnf; &efvdkwJhoabmxm;eJ@yJ qufqHygw,f?
etz ppftpk;d &u 'Dvw
kd if;rmwJh oabmxm;awGudk
vufeufcs tnHch H ya*;}u;D awGu axmufct
H m;ay;
aew,f? 'Dru
dk a&pDtzG@J csKyfu wif;rmwJo
h abm
rxm;oifb
h ;l ? etz aqG;aEG;csiv
f matmif vkyo
f ifh
w,fvkd@ tJh'Dya*;}uD;awGu vkyfvmjyefygw,f?
'kid ,
f mavmhqw
dk m b,fv?kd trsKd ;om; jyefvnfoifh
jrwfa&;qkw
d m b,fvq
dk +dk y;D ppftyk pf b
k ufu a&S@ae
vku
fd af e=uw,f? 2008 tajccHOya'ukd ppftyk pf u
k
r&ru a&;qGt
J wnfjyKawmhvnf; tJ'h D uGejf rLepf
apmt,f x l ;
29
ta&;awmfy*Hk sme,f
EkdifiHa&;
tajctaerSeu
f dk qkyu
f idk rf rd o
S m
ukdzkd;armif
(1)
Akv
d o
f ef;a&$[m wkid ;f jynfudk ppftm%m&Sipf epfe@J tESpf 20 EkdifiHawmf at;csrf;om,ma&;eJ@ zGH@+zdK;a&;aumif
ausmf tkyfcsKyfcJhw,f? tJ'DumvawGtwGif; ol[m pDtaeeJ@ EkdifiHawmftwGuf vkdtyfwJh tajccHaumif;
wkid ;f jynfudk ppftm%m&Sipf epfatmufrmS xm0& xm; rsm; wnfaqmufay;cJh+yDjzpfwJhtwGuf tJ'DtajccH
Ekid af &;twGuyf J }upH nf}uKd ;pm;cJw
h ,f? 2010 a&G;aumufyJG aumif;rsm;ukd toHk;jyK+yD; pD;yGm;a&;/ usef;rma&;/
vky+f yD; ay:vmwJh v$waf wmfuae ol@val wGxu
J kyjf y ykd@aqmifa&;/ qufoG,fa&;/ aqmufvkyfa&;pojzifh
aumif;w,fqw
kd hJ Akv
d o
f ed ;f pdeu
f dk orRwtjzpf xk;d wifay; uaygif;pHkrSm atmifjrifr_rsm; &v'faumif;rsm; &&Sd
vku
d w
f ,f? wu,fv@dk Akv
d o
f ed ;f pdef vkyw
f mukid w
f m ajc atmifvkyfaqmifoGm;&rSm jzpfygw,fvkd@ ol@rdef@cGef;
acsmv
f ufacsmjf zpfomG ;cJ&h if ppftm%m&Sipf epfjzifh qufvuf wae&mrSm ajymoGm;cJyh gw,f?
tkycf sKyo
f mG ;Ekid zf @dk (Oya'rSm vkt
d yf&if umuG,af &;OD;pD;csKyu
f
wkid ;f jynf&@J wu,fv
h ufawG@u b,fvydk gv?J
tm%modrf;Ekdifw,fvkd@ azmfjyxm;w,f) umuG,fa&;
Armjynf [ m Ak d v f a e0if ; vuf x uf 1987
OD;pD;csKyfudk tm%modr;f ckid ;f r,f? 'Dvdk tm%modr;f Ekid zf @kd uwnf;u zG@H +zKd ;r_tedrq
hf ;kH Ekid if t
H jzpf usa&mufomG ;cJw
h ,f?
twGuf oleJ@wef;wlawGtm;vHk;ukd &Sif;ypfxm;+yD; tck 'Dae@ Akv
d o
f ef;a&$w@dk tESpf 20 ausmf tkycf sKyf+y;D aemufvnf;
aemufq;kH olcidk ;f or#vyk rf ,fh ole@J oufwrf;t&a&m 0gt& 'Dz@HG +zKd ;r_tedrq
hf ;kH 48 Ekid if b
H 0u ke;f rxGuEf idk af o;bl;?
yg uGmvSwhJ *sLeD,mh *sLeD,mav;jzpfwhJ Akv
d rf if;atmifvid_ f
tm&Su zG@H +zKd ;r_tedrq
hf ;kH 14 Ekid if t
H euf Arm jynf
ukd umuG,af &;OD;pD;csKyf cef@vu
dk w
f ,f? tJvadk wG pDpOf+yD; [m atmufq;kH tqifrh mS a&mufae+y;D Armjynf atmufrmS
aemuf olu uef@vef@um aemufu,
G rf mS tomv#Kd 0ifae tmz*efepPwefe@J eDaygom &Syd gw,f?
vku
d w
f ,f? ppf0wfc|w+f yD; t&yf0wf 0wfxm;wJh ol@&@J kyf
Akv
d o
f ef;a&$u olw@kd e0w-etz vufxufrmS
ao;tpk;d &ukd uef@vef@uma&S@rmS xGuu
f ckid ;f xm;vku
d f wkdif;jynf[m ae&muGufvyfrusef wkd;wufzGH@+zdK;ae+yD/
ygw,f?
jynfoal wG&@J aexkid rf b
_ 0 jrifrh m;ae+yD/ pm;0wfaea&;zl
(2)
vHak e+yv
D @dk toHaumif;[pfae&muae wavmu aejynf
orR w tjzpf xG u f o k y f a qmif c G i f h & oG m ;wJ h awmf ppfXmecsKyfrSm vkyfwJh ol@&J@ E_wfqufrdef@cGef;wck
Akv
d o
f ed ;f pde[
f m ol@&@J yxrqH;k rde@f ceG ;f rSm rpm;&0cref; rSmawmh Armjynf[m tmqD,x
H u
J zG@H +zKd ;wk;d wufr_ aemuf
aumif;ayhqkdwJh pum;awGeJ@ rdef@cGef;ac|oGm;cJhygw,f? tusq;kH Ekid if aH v; 2 Ekid if jH zpfwhJ uarBm'D;,m;eJ@ vmtkd wk@d
30
ta&;awmfy*Hk sme,f
xuf ESppf Ofuek x
f w
k v
f yk rf e_ @J 0efaqmifrw
_ efz;dk pkpak ygi;f
(GDP) rSm edrahf ea=umif; ajymqk0d efco
H mG ;cJw
h ,f?
ukex
f w
k v
f yk rf _ edru
hf swm rajymeJ@ wkid ;f jynf
[m &efuek /f rEav;/ armfv+rKd ifvdk +rKd @}u;D rsm;awmifrS
a&rD; rSerf eS af y;Ekid w
f m r[kwb
f ?J
'DumvtwGi;f ArmjynfrmS azmufxm;xJh
vrf;t&Sn[
f m uDvrdk w
D m 5 aomif;om&S+d y;D xkid ;f rSm
azmufvyk f xm;wJh vrf;[m t&Snf uDvrdk w
D m 2 ode;f
5 aomif; ausm&f v
dS @dk Armjynf&@J 5 q &So
d wJ?h xkid ;f u
vrf;awGu acsmarG@ajymifvufae+yD; Armjynfu
vrf;awGu usi;f awG/ csKd iahf wG taygut
f +yaJ wG/ tr_u
d f
oku
d af wGe@J v@kd owif;or*~ nDvmcHwckrmS zGichf somG ;
ygw,f? ArmjynfwiG ;f ajy;qGaJ ewJh um; pkpak ygi;f &J@ 90
&mcdkifE_ef;ausmf[mvnf; olrsm;EkdifiHu oHk;+yDom;
wywf&pfawGomjzpfv@dk aemifEpS w
f csKd @twGi;f &efuek ef @J
rEav;rSm avxknpfnrf;r_ jzpfvmEkid af =umif; oH;k oyf
csuv
f nf; awG@ae&ygw,f?
Armjynf[mTransparency International
&J@ 2009 xkwjf yefrt
_ & t*wdvu
dk pf m;r_rmS 'kw,
d
tjrifq
h ;kH ae&mrSm &Sad ew,f? 'ga=umifh t*wdvu
dk f
pm;r_uif;wJh Ekid if w
H nfaqmufa&;ukd Akv
d o
f ed ;f pdef toH
aumif;[pfae&wmyg?
wkid ;f jynf[m ppftm%m&Sipf epfatmufrmS
&mpkESpf0uf wkdifygawmhr,f? 'DumvawGtwGif;
ppftkyfpk[m olwkd@tusdK;pD;yGm;ukd ukd,fpm;jyKwJh
ppfAsLku
d &uf vuf0g;}u;D tkyf t&if;t&if;&Siv
f w
l ef;
pm;eJ@ olw@dk e@J t+rD;pm;zuf acgi;f pm;zuf vufa0cH
cked rD sm;ukd arG;xkwcf w
hJ ,f? ,cktcg olw@dk udk v$wf
awmfrSwqifh EkdifiHa&;tm%mt0ef;t0kdif;xJxd
qGo
J iG ;f vmaewmrk@d pD;yGm;a&;t& vuf0g;}u;D tkyf vk
,ufra_ wGrmS ykrd dk twif&h v
J maeygw,f? (}uzhH @HG trwf
aZurBm OD;cifa&$u rGejf ynfe,frmS a'ocH v,form;
ykid f ajr{u 5000 vk,ufr/_ ,kZe OD;aX;jrifu
h ucsif
jynf e,f/ ylwmtkrd mS a'ocH v,form; awG&@J ajr{u
1000 vk,ufr)_
'Dae@ppfwyfyidk f OD;ykid v
f rD w
d uf/ jrefrmhp;D yGm;
a&;aumfyadk &;&Si;f eJ@ olw@dk &@J vufa0cHurk %
` rD sm;u
wkdif;jynf&J@ pD;yGm;a&; toufaoG;a=umrSefor#ukd
vuf0g;}u;D tkyjf c,fv,
S af ewJt
h wGuf usew
f hJ omref
jynfov
l x
l }k u;D &J@ pD;yGm;a&; vkyif ef;rsm;rSm wae@xuf
wae@ !Kd ;ajcmufvmaew,f?
Armjynf[m v,f,mpku
d yf sKd ;a&;Ekid if H jzpf
w,f? wkdif;jynfvlOD;a&&J@ 70 &mckdifE_ef;[m v,f
orm;rsm;jzpfw,f? 'Dae@ wkid ;f jynfw0ef;&Sd v,form;
awG&@J ajr,mawGudk OD;ykid v
f rD w
d ufe@J ol@aemufvu
dk f
ukr%
` aD wGu ta=umif;trsKd ;rsKd ;jyum vk,uf odr;f
31
ta&;awmfy*Hk sme,f
ykrd x
dk if&mS ;atmif wjcm;Ekid if rH sm;rS tedrq
hf ;kH vkycf rsm;eJ@
E_dif;,SOfjyygr,f? b*Fvm;a'h&SfrSm tedrfhqHk;vkyfc 43
a':vm/ uarBm'D;,m; 61 a':vm/ tif'edk ;D &Sm; 123
a':vm/ &Se[
f idk ;f pufrZ_ ek rf mS tedrq
hf ;kH vkycf wv 166
a':vm &ae=uygw,f? 'Dtajc taersKd ;awGudk e0w etz tm%mykid af wG odaeayr,fh ukr%
` yD idk &f iS af wGe@J
aygi;f um rdru
d ,
dk u
f sKd ;twGuf tvkyo
f rm;awGudk ESyd u
f yG f
r_awGom vkyaf qmifc=hJ uwmyg?
'Dae@ Armjynf[m vl@tcGit
hf a&; csKd ;azmufr_
rSm tqk;d 0g;qH;k / zdEydS rf t
_ qk;d 0g;qH;k Ekid if t
H jzpfe@J urBmh
tv,frSm ausmf=um;aewJh EkdifiHyg? ppftm%m&Sif
pepfatmufrmS tvkyo
f rm;rsm;eJ@ tr_xrf;tm;vH;k [m
rdrt
d usKd ;pD;yGm;ukd &yfcaH jz&Si;f ay;r,fh vGwv
f yfwhJ or*~
rsm; r&S=d uygb;l ? i,f&,
G pf OfrmS tvkyu
f dk uke;f ke;f vkyf
=u&ayr,fh vkycf vpmeJ@ ravmufivd@k 'kurQ sKd ;pHek @J &if
qdkifae&ygw,f? ppftpkd;&u vkyfcwdk;ay;w,fqdkwJh
toHaumif;[pf+y;D ppfAsL&ku
d &ufvpmrsm;uko
d m rwef
wq wk;d ay;um use0f efxrf;eJ@ tvkyo
f rm;rsm;rSmawmh
qifyh g;pyf ESr;f yufqo
dk vkrd sKd ;avmufygy?J (aemufq;kH wk;d
ay;xm;wJh vpmpm&if;t& t&yfom;0efxrf;twGuf
tjrifq
h ;kH 220000 &S+d y;D Akv
d cf sKyrf LS ;}u;D &J@vpmu 12 ode;f
txd &Syd gw,f? tedrq
hf ;kH 0efxrf;wOD;&J@vpm 40000 eJ@
E_id ;f ,SO&f if tq 30 uGmaeygw,f?)
ykq
d ;dk wmuawmh touft&G,f a&mufvm
vkd@ tvkyfuem;&wJhtcg ay;wJhyifpifeJ@ b,fvkdrS
ravmufivk@d 0efxrf;a[mif;awG awmif;&rf;pm;aomuf
&wJhb0ukd a&muf=u&jcif;ygyJ? ppftm%m&Sifpepf
atmufrmS bmrS b0tmrcHcsuf r&Syd gb;l ?
ynma&;eJ@ use;f rma&;[m tqifjh rifv
h o
l m;
t&if;tjrpf ay:xGe;f vma&;eJ@ wkid ;f jynf&@J tem*wf
twGuf ta&;}uD;wJh ta=umif;tcsujf zpfw,f? 'gayrJh
ArmjynfrmS awmh Akv
d af e0if; vufxufuae ynma&;
a&m use;f rma&;yg c|w+f cKH usvmcJw
h m e0w-etz vuf
xufa&mufawmh urf;ukeo
f mG ;yg+y?D
olw@dk [m wkid ;f jynf&@J tem*wfyidk &f iS f ausmif;
om;vli,frsm;ukd olw@dk &@J &eforl sm;vk@d _jrifae=uwmyg?
'ga=umifh ausmif;om;vli,frsm;ukd wjynfv;kH rSm emrnf
cH wuUov
dk af wG zGiv
hf pS af y;+yD; vlpck yJG pfygw,f? wu,f
awmh wuUov
dk /f aumvdyq
f w
dk mrsm;[m tqifrh rDrkH u
pmar;yGaJ r;cGe;f 0,fa&mif;/ vlpm;xk;d ajzvk@d &wJt
h xd
jzpfcsijf zpfovkd jzpfaewJh ynma&;yg? 'Dvdk t&yfom;
wuUov
dk af wGrmS tqifrh rDayr,fh olw@kd &@J rsKd ;quftjzpf
ppfaq;wuUov
dk /f ppftif*sief ,
D mpwJh wuUov
dk af wG
ukad wmh pepfwus tqihjf rifjh rifh zGiv
hf pS x
f m;ygw,f?
wu,fawmh Armjynf[m vGwv
f yfa&;&wm
tESpf 60 ausmcf +hJ yjD zpfayr,fh tkypf ;dk ol tqufquf[m
roifrae& rlvwef;ynma&;ukad wmif csrw
S t
f aumif
32
ta&;awmfy*Hk sme,f
ukdzkd;armif
ZGef 4 2011?
33
ta&;awmfy*Hk sme,f
pmtkyf/ pmayESifh rSwfcsuf
&J a bmf n Kd r if ;
bHb
k 0ar#mw
f ikd ;f a0;/
ppfu|eb
f 0 oGm;wdik ;f eD;
34
ta&;awmfy*Hk sme,f
&mrSm b,fvt
kd cef;u toH;k csco
hJ vJ qdw
k mudk
od&wmjzpfw,f?
yrnw (a[mif;) awG/ jynfo@l &J
abmf(a[mif;) awGeJ@ wjcm;EdkifiHa&;orm;
(a[mif;) awG&@J tajctaeudk ocifwifjrudk v$wf
+y;D penf;emcJyh kH udk od&w,f? pHpk rf;axmufvrS ;f
cJyh kH od&w,f?
b,fou
l awmh rqv vl jzpfEikd f
w,f? b,foluawmh =um;ae/ b,folu
awmh rqvudk qef@usif w,f qdw
k mudk od&
atmif ocifwifjrudk owif;ay; vkycf ikd ;f cJyh kH
od&w,f?
csKyf+yD;ajym&if Adv
k af e0if;u ocif
wifjrtm; ppftyk pf u
k |eb
f 0 oGwo
f iG ;f cJyh u
kH kd od&
w,f?
(3) Adv
k af e0if;u Auy [m *d%
k ;f *%}u;D w,f vd@k
ajymwm[m topftqef;r[kwyf gb;l ? wkwf
uGejf rLepfukd trsuaf jzpum; ajymwJt
h cgwikd ;f
'Dpum; ajymcJw
h myJ? ol[m Auy A[dak umfrwD
wcgu jzpfcahJ =umif;/ aemufawmh bmta=umif;rS
rjybJ jzKwyf pfa=umif;/ Auy[m *d%
k ;f *%pdw}f u;D
a=umif;/ 'ga=umifh jynfwiG ;f ppfjzpfwmjzpfa=umif;
ajymavh&w
dS ,f? Adv
k af e0if;wd@k w+yKH}uD;udk A[dk
aumfrwDcef@wm ocifwifjr twGi;f ody?J A[dk
aumfrwD cef@wma&m/ jzKww
f ma&m ocifp;kd vkyf
cJw
h m jzpfw,f? tJ'v
D v
kd yk zf @kd ocifwifjru ocif
pd;k udk bmawG oHawmfO;D wifco
hJ vJqw
kd mudk a&;zd@k
aumif;w,f?
A[dak umfrwDcef@wmrSm Adv
k af e0if; w
a,muf wnf; r[kwb
f ;l ? trsm;}uD;yJ? aemifrmS
qd&k ,
S v
f pfygwD axmifc=hJ uolawG[m olw@kd
csn;f yJ? tJ'u
D pd P tjzpfreS u
f kd ocifwifjr bm
a=umifh ra&;ovJ? a&;&if pdw0f ifpm;olawG rsm;
Edik w
f ,f?
ocifp;kd urS raocifrmS Adv
k af e0if;udk
a&m/ udak usm+f idr;f / Adv
k af tmif}uD;wd@k uykd g awmf
(7) &ufZv
l ikd f tjzpfreS u
f bmvJ?
b,fol eHygww
f pfw&m;cHv?J
35
ta&;awmfy*Hk sme,f
EkdifiHa&;
nKdpdef0if;
(1)
'Dae@ aG;aumufyv
JG eG f ArmjynfEidk if aH &;tcif;tusi;f rSm tpk;d
&opftay: =unfjh rifyt
Hk rsK;d rsK;d oabmxm;trsK;d rsK;d jzpfay:
aewm awG@vm&ygw,f? t&Si;f qk;H =unfjh rifenf;uawmh +y;D
cJw
h hJ a&G;aumufyw
JG @dk ('grrS [kw)f tckwufvmwJh tpk;d &opf
qkw
d mawG[m ppftm%m&Sipf epf om;pOf ajr;quf wnfwhH
atmif }uKd;yrf;wJjh zpfpOfxu
J tqifw
h ckr#om jzpfygw,f?
2008 tajccHOya'qkw
d mvnf; ppftm%m&Sipf epf om;pOf
ajr;qufwnfwhHa&;ukd &nf&G,f+yD; a&;qGJcJhwmyg? aG;
aumufyOJG ya'qkw
d mvnf; 'Doabmygy?J 'gq&dk if 'D&nf,
G f
csuef @J rw&m; tEkid &f atmifvyk +f yD; wufvmwJh tpk;d &u
aum b,fvt
dk pk;d &rsK;d jzpfrvJ?
orRw}uD;OD;ode;f pdeq
f o
dk u
l aum/ ppftm%m&Sif
pepfe@J bmrSrywfoufbJ rk;d ay:uusvmwJh rk;d usa$ uk,
d f
vm;? ppftyk pf [
k m &Spaf v;vk;H umv ol@tusyt
f wnf;rSm
a'guw
f marmifarmifudk rk;d usa$u,
dk v
f dk yGx
J w
k cf =hJ uwm rarh
=uyge@J ?
'Dae@ Armjynf&@J t"du ydyuQ[m ppftm%m&Sif
pepf&@J tpk;d &(toGiaf jymif;ajymif; rajymif;ajymif;/ abmif;bD
c|wfc|wf rc|wfc|wf) eJ@ ppftpkd;&qef@usifa&;tiftm;pk
toD;oD;tygt0if jynfov
l x
l }k uD;&J@ ydyuQ jzpf+rJjzpfaeyg
ao;w,f?
'gayrJh 'Dae@ tpkd;&opfwufvmpumvrSm vl
yk*K~ v
d w
f csK@d e@J tzG@J tpnf;wcsK@d u v$waf wmfqw
dk m&J@ tayG@
tzufrmS om,mwmawG/ orRwqko
d &l @J 0rf;cswhJ ysm;&nf
pufpum;vk;H awGay:rSm ,pfr;l wmawG jzpfvmae=uygw,f?
tJ'u
D ae w&m;r#w+y;D rSeu
f efwhJ tpk;d &aumif;rsK;d jzpfvmEkid f
rvm;qkw
d hJ xifa,mifrmS ;r_rsK;d awG ay:vmygw,f? 'Dvl
awGxrJ mS wcsK@d u rSe;f csuef @J ErS ;f xGuf ruku
d rf eS ;f od&if jynf
ol@buf jyefvnf rsuEf mS rlvm=urSmyg? 'Dru
dk a&pDta&;
awmfykHbuf jyefa&mufvm=urSmyg? aejynfawmfwkd@/
v$wfawmfwkd@/ trwfae&mwkd@/tcGifhta&;wkd@
qkw
d mawG&@J zrf;pm;r_udk cHxm;&if; yifu
h t
l rd x
f u
J yk;d aumif
av;awGvdk ke;f rxGuEf idk b
f J ZmwfarsmoGm;&olawGvnf;
&SEd idk yf gw,f? v$waf wmfjyifyuae+yD; aemufvmr,fh a&G;
aumufyeJG @J trwfae&m&a&; ar#mrf eS ;f aeolrsm;vnf; &Sd
aeygo;w,f? 'Dvrdk sK;d a&G;aumufyaJG wG/ 'Dvrdk sK;d v$waf wmf
awGu jynfou
l dk b,favmuftusK;d jyKay;Ekid rf vJqw
dk m
tcsed u
f oufaojyrSmyg?
tpkd;&opfuawmh ol@tay: taumif;jrifol
rsm;av }uKdufavyg? tJovkd jzpfatmifvnf; olu
Ekid if w
H umrSma&m jynfwiG ;f rSmyg }uKd;yrf;aewmyg?
(2)
a&G;aumufyGJ+yD;aemuf wufvmwJh tpkd;&opf
yxrqk;H xrf;aqmif&wJh wm0efu ,k=H unfr_ wnfaqmuf
a&;yg? tpkd;&opf[m cktcsdeftxd 'Dwm0eftwGuf
vk;H yef;ae&qJyg? ppftm%m&Sipf epfu tpk;d &opfudk wif}uKd
trde@f csrw
S +f y;D ay;tyfxm;wJh wm0efuu
dk t&yfom; tpk;d
&opftjzpf Ekid if w
H umeJ@ jynfwiG ;f u jynfov
l x
l u
k dk t,kH
oGi;f a&; jzpfygw,f? ppftm%m&Sipf epf&@J &nf,
G cf suu
f u
dk
ppftm%m&Sipf epf om;pOfajr;qufwnfwahH tmif t&yf
om;tpk;d & toGief @J [efaqmif zk;H zd+yD; qufvuftyk pf ;dk
oGm;a&; r[kwv
f m;?
'gayrJh a&S@uzk;H aemufuay: jzpfaeygw,f? tpk;d
&opfudk yxrqk;H prf;oyfcsuu
f Ekid if aH &;tusO;f om;rsm;
v$waf y; a&;jy\em jzpfygw,f? tpk;d &opf Ekid if aH &; ZmwfcHk
ay: rsuEf mS zk;H pGy}f u;D eJ@ wufvmwJt
h cg Ekid if w
H umu trSef
wu,fvyk o
f ifw
h hJ Ekid if aH &;tusO;f om;rsm; v$waf y;a&;ukd
awmif;qkv
d m=uygw,f? wu,fvyk rf vkyf apmif=h unft
h uJ
cwfae=uygw,f? jynfwiG ;f uvnf; 'guydk J awmif;qkd wif
jyae=uygw,f? 'Dvdk taetxm;rSm olu rv$rJ a&Smifom
tusOf;om;awG v$wfay;vkdufygw,f? 'gayrJh ppfrSefwJh
vGwf+idrf;csrf;omcGifh r[kwfovkd v$wfoifhwJh EkdifiHa&;
36
ta&;awmfy*Hk sme,f
tusO;f om; (tm;vk;H r[kwaf wmif trsm;pk) v$waf y;wmrsK;d
vnf; r[kwfygbl;? axmif'%frjzpfpavmuf av#mhay;+yD;
v$waf y; vku
d o
f al wGu Ekid if aH &;tusO;f om;u rqkpd avmufe@J
trsm;pku &mZ0wftusO;f om;awG jzpfaeygw,f? &,fp&m
aumif;wJh tpk;d &opf&@J 'DajcvSr;f [m orRwqko
d &l @J tuef@
towf&w
dS hJ vkyyf idk cf iG u
hf dk azmfjy aeygw,f? vGwv
f yfwhJ orRw
opftaeeJ@q&dk if Ekid if aH &;tusO;f om;awG wu,fvw
$ af y;Ekid &f if
ol@&J@*k%foduQm trsm;}uD; wufvmrSmyg? 'gayrJh wu,f
tm%mykid o
f u
l orRwqko
d l r[kwyf gb;l ? ppftyk pf ek @J ppftm
%m&Sipf epfom jzpfygw,f?
Ekid if w
H umhZmwfcaHk y:wufvmcsed f tpk;d &opf&@J t"du
}uKd;yrf;csuu
f awmh tmqD,rH mS tvSnu
hf s OuUae&m &,l
Ekid af &; jzpfygw,f? 'gayrJh tJ'gtwGuf tcktcsed x
f d tprf;
oyfcaH e&qJyg? tckvdk autkid af teJ@ wku
d yf aJG wG xwku
d f
vku
d af wmh a'owGi;f +idr;f csr;f wnf +idraf &;eJ@ jynfwiG ;f +idr;f
csr;f wnf+ird af &; vkyrf vkyq
f w
dk m[mvnf; tmqD,t
H vSnhf
us OuUjzpfa&;&J@ prf;oyfppfaq;csuw
f ck jzpfvmaejyefygw,f?
tpk;d &opfu t&yfom;tpk;d &[efaqmifxm;ayr,fh tmqD
,HrmS vnf; tcsuw
f csuu
f ol@udk yGiu
hf somG ;apygw,f? tmqD
,HtwGuf t&yfom;tzG@J tpnf; uk,
d pf m;vS,t
f jzpf tpk;d &
opfu apv$wo
f [
l m &Jt&m&Sd jzpfaewmygy?J jynfwiG ;f rSmvnf;
orRwu pifay:uae y&dowfbufvn
S +hf y;D rpm;&0cref; awG
ajymaewke;f yGaJ emufbufjzpfwhJ aus;&Gm/ &yfuu
G /f a'oawGrmS
ol@&@J zGm;zufawmf vlru
dk o
f m;awGu vlxt
k ay: xifovkd Akv
d f
usae=uwmawG yGix
hf u
G f vmaeygw,f?
tpkd;&opf&J@ ZmwdkyfeJ@ ADZtppftrSef yGifhuswJh
om"uawG trsm;}uD;yg? Armjynf&@J qufvufjzpfay:aewJh
ta=umif;jcif;&mawGuvnf; ol@Zmwdyk u
f dk wpcsi;f zGiv
hf pS f
jyooGm;rSmyg? tpk;d &opf&@J orRwopfu typf&yftzG@J awG
wkid ;f &if;om;vlrsK;d pkawGe@J ywfouf+y;D ol@red @f ceG ;f xJrmS b,fvdk
pum;vSvaS wGyJ ok;H cJo
h ;Hk cJh 'Duae@ KIA, KNU, SSA wk@d e@J
wku
d cf u
dk af ewJh wku
d yf aJG wGu ol@red @f ceG ;f pum;awGe@J vufawG@
jzpf&yfawG tqDtai: rwnfb
h J wvGw
J acsmaf wG jzpfaea=umif;
t&Si;f qk;H azmfjyaeygw,f?
Armjynfxu
J vwfwavm 'kuo
Q nf aomif;eJ@cs+D yD;
wkwjf ynfxJ xGuaf jy;&wJt
h csed /f Armjynfu 'kuo
Q nf 4 ode;f
ausmf jynfyEkid if aH wGrmS twd'u
k aQ &mufae&csed /f jynfwiG ;f rSm
qif;&J'u
k aQ wG ykrd dk eufid_ ;f vmaewJh tcsed rf mS yJ tpk;d &opfu
qif;&J'u
k aQ wG b,favmufavsmu
h somG ; w,fq+dk yD; ZGev
f 6
&ufae@u jrefrmtvif;owif;pmxJrmS twdtvif; xkwjf yef
um;0g vku
d yf gao;w,f? tJ'rD wkid rf D arv 20-21 &ufae@uyJ
aejynfawmfrSm aus;vufzGH@+zKd;wkd;wufa&;eJ@ qif;&JrGJawr_
av#mch sa&;tvkyf aHk qG;aEG;yGJ wck usi;f ycJyh gw,f? ynm&Sif
awGu ArmjynfrmS qif;&JraJG wr_ yaysmufa&;jy\emeJ@ pyf
37
ta&;awmfy*Hk sme,f
vwfwavmvkdtyfcsufawGukd jznfhqnf;ay;ygqkd+yD;
wku
d yf t
JG ygt0if enf;omefrsK;d pkeH @J awmif;qko
d mG ;a&;
jzpfygw,f?
trSew
f u,fu Ekid if w
H umua&m jynfwiG ;f uyg
tpk;d &opfudk awmif;qkcd suaf wG wifae=uwmyg? tpk;d &
opfudk 'Dawmif;qkcd suaf wGe@J prf;oyfppfaq;ae=uwm
jzpfygw,f?
ArmjynfueG jf rLepfygwt
D aeeJ@vnf; atmufyg
y%mrawmif;qkcd suaf wGudk wifjyxm;ygw,f?
(1) tvkyo
f rm;awG &ykid cf iG hf tjynft
h 0 &&Sad &;?
(2) awmifov
l ,form;awGukd taESmiftzG@J awG
tm;vH;k u vGwaf jrmufatmifvyk af &;?
(3) trsKd ;om;t&if;&Siaf wG ppftyk pf /k ppfAsLdk
u&uf vuf0g;}u;D tky"f e&Sirf sm; &J@ avmif;&dyf
atmufrS vGwaf jrmufa&;?
(4) pme,fZif;vGwv
f yfciG /hf tEkynm&Si/f twwf
ynm&Sirf sm;. wDxiG zf efw;D cGihf &&Sad &;?
(5) wwfoyd nm&Siaf wG&@J t}uH^m%frsm;/ pGr;f
tm; rsm;udk tm;ud;k tm;xm;jyKa&;?
(6) vli,fv&l ,
G w
f @kd &@J ynma&;tqift
h wef;udk
jri w
hf ifa&;?
(7) jynfo@l use;f rma&;udk tmrcHa&;?
jynfo@l bufu &yfwnfwt
hJ zG@J tpnf;toD;oD;
[mvnf; rdrw
d @dk tcef;utvku
d f awmif;qkcd suaf wGudk
rSeu
f ef jynfph pHk mG jyKpkjyifqifxm;oifyh gw,f? vwfwavm
awmif;qkdcsufrsm;qkdwm tckdiftrmawmif;qkdcsufrsm;
jzpfygw,f? vwfwavmawmif;qkcd suaf wGudk tajccH
awmif;qkcd suaf wGe@J qufpyfxm;zk@d vkyd gw,f?
'Dru
dk a&pD &&Sad &;qkw
d m tajccHawmif;qkcd suyf g?
toif;tyif;rsm; vGwv
f yfpmG zG@J pnf;cGi&hf a&;qkw
d m tajccH
awmif;qkcd sujf zpf+y;D vkyif ef;Xmersm; wckcsi;f tvku
d f e,f
y,fwckcsi;f tvku
d f tvkyo
f rm;or*~rsm;/ v,form;
or*~rsm; vGwfvyfpGm zGJ@pnf;cGifh&a&;[m tckdiftrm
awmif;qkcd suef @J vwfwavm awmif;qkcd suf jzpfygw,f?
vkyif ef;e,fy,ftvku
d f vwfwavmawmif;qkd
csuaf wG vkyo
f mG ;&rSm jzpfygw,f? vkyif ef;e,fy,frwl&if
rwlovkd vwfwavm awmif;qkcd suaf wGuvnf; rwl
Ekid yf gb;l ?
pufkHawGrSm vkyfcvpmwkd;ay;a&;utp
tvkycf iG f tE&m,fuif;a&;/ tcsed yf v
dk yk cf tjynft
h 0
nKdpdef0if;
ta&;awmfy*Hk sme,f
awmif o l v ,f o rm;a&;&m
awmifov
l ,form;awG&@J
vwfwavm vkt
d yfcsuf
apmxGef;Zif
orRwOD;ode;f pdeaf cgi;f aqmifwhJ }uzhH @HG ygwt
D pk;d &[m 2010 rwf
v 30 &ufae@up+yD; 2008 tajccHOya't& w&m;0iftpk;d &
jzpfvmygw,f? pnf;urf;jynf0h wJh 'Dru
dk a&pDudk taumift
xnfazmfr,fq+dk y;D uwdawGay;ygw,f? uae@tcsed t
f xd vuf
awG@rmS awmh etz0ef}u;D csKyf Akv
d cf sKyf}u;D ode;f pdev
f yk cf w
hJ hJ tvkyf
awGudk qufvuftaumiftxnfazmfaewmyJ awG@&w,f?
etz0ef}u;D csKyf Akv
d cf sKyf}u;D ode;f pde&f @J tvkyaf wGudk vufpowf
+y;D orRwOD;ode;f pde&f @J pDru
H ed ;f topfawG csjywm rawG@&ygb;l ?
wzufuvnf; 'Dru
dk a&pDqw
dk m ae@csi;f ncsi;f vky,
f v
l @dk &wmr
[kwb
f ;l / wjznf;jznf;csi;f vky,
f &l wmjzpfw,fv@dk ajymaeyg
w,f?
'DtajymrsKd ;awG[m 1962 ckEpS rf wfv 2 &ufae@rmS
Akv
d cf sKy}f u;D ae0if; tm%modr;f um awmfveS af &;aumifpt
D pk;d &
zG@J +y;D tkycf sKypf Ofwek ;f u tm%mukd ykid &f iS t
f ppftrSejf zpfwhJ jynfol
vlxv
k ufxJ jyefvyJ$ grh ,fv@kd ajymcJw
h m/ 1974 ckEpS f zG@J pnf;yHt
k &
awmfveS af &;aumifpOD uU Akv
d cf sKyf}u;D ae0if;u orRwOD;ae0if;
ukd tm%mv$cJ w
hJ mukv
d nf; jyef+y;D owd&apygw,f? 1988 ckEpS f
pufwifbmvrSm Akv
d af pmarmifu tm%modr;f +yD; rm&S,f
avmeJ@ tkycf sKyfwm/ 90 ckEpS af &G;aumufyv
JG yk +f yD;&if ppfwef;
vsm;jyefr,fqw
dk hJ pum;awGuv
dk nf; jyefvnfowd&apygw,f?
e0wumvrSm wyfrawmfu Ekid if aH wmftm%mukd a&&Snu
f ikd f
xm;zk@d r}uKd ;pm;bl;? 'ga=umif0h ef}u;D Xmeukv
d nf; enf;enf;yJ zG@J
w,fv@dk ajym+y;D tcsed q
f w
JG meJ@ etzumvrSmawmh 0ef}u;D Xme
awG wk;d cs@J wmawGuv
dk nf; owd&p&myg? 90 ckEpS f a&G;aumufy&JG
v'fudk jiif;y,fz@dk 2008 tajccHOya'csrw
S zf @dk etzu tESpf 20
eD;yg; tcsed q
f JG vdrv
f nf vSnjhf zm;+cdr;f ajcmuf zrf;qD;owfjzwf
ESyd pf ufnO ;f yef;cJw
h mawGuv
dk nf; trSw&f apygw,f?
tckawmh ppfAv
dk w
f rwfom; ajAmifusus yg0if+y;D ppf
tkypf b
k ufawmfom; ppfAv
dk v
f x
l u
G f t&yfom;trsm;p yk g0ifum
wu,f&mS ;&Sm;yg;yg; }uHzh @HG t&yfom;ppfppf uk,
d pf m;vS,f enf;
enf;ygwhJ v$waf wmfu tpk;d &tzG@J udk zG@J ay;vku
d yf gw,f? tpk;d &
tzG@J xrJ mS wu,ft
h &yfom;ppfppf wa,mufwavyJ awG@&yg
39
w,f? tJ't
D &yfom; orRwawG/ 0ef}u;D awG[mvnf; ppfAv
dk ef @J
ppfAv
kd v
f x
l u
G af wG =um;xJrmS rsupf o
d il ,fem;oli,fe@J aeae
&wJyh ykH gy?J jynfe,fwcku 0ef}uD;wyg;uqk&d if 0ef}uD;wm 0ef
tvkyaf wG bmrSe;f rod&ao;ovkd 0ef}uD;H;k b,frmS xkid &f rSe;f
awmif rodb;l vk@d qkyd gw,f?
wu,fawmh t&ifu&Scd w
hJ hJ ppftm%m&Sipf epf tkycf sKyf
a&;yHpk u
H dk ygw/D v$waf wmf/ orRwqkw
d mawGe@J zH;k uG,x
f m;
vku
d w
f mygy?J 'ga=umifh ppfAsLku
d a&pD,E&m;[m ,ciftwkid ;f yJ
vnfywfaewmygy?J 'ga=umifh taqmifta,mifjzpfwhJ v$wf
awmfwkd@/ orRwwkd@/ 0ef}uD;csKyfwkd@/ 0ef}uD;wkd@qkdwmawG[m
tlvnfvnf jzpfae=uygw,f? tJ'gawGudk wcgxyf+y;D rsuv
f n
S hf
jyzk@d 'Dru
dk a&pDqw
dk m ae@csi;f ncsi;f azmfaqmifv@dk &wm r[kwf
bl;? tcsed ,
f &l w,f? ul;ajymif;wJu
h mvukd jzwfoef;&wmvk@d
ajymvm&wmygy?J
v,f,majrudp/P v,form;jy\emawGudk =unf&h if
tJ't
D ajctaeawG[m tifrwef&iS ;f ygw,f? wu,fawmh 'Drdk
ua&pDjy\emqdw
k m ya'o&mZfpepfudk +zKd zsu+f y;D v,form;
xkw&yfv;kH vGwaf jrmufap&wJu
h pd P jzpfygw,f? Armjynf vGwf
vyfa&;&+y;D wJah emuf zqyvtpk;d &vufxufrmS a'oE&tkyf
csKyaf &;awG csw,f? a&G;aumufyv
JG yk w
f ,f? ygvrD eftpk;d & zG@J w,f
qkad yr,fh AsLku
d a&pD,E&m;eJ@yJ tkycf sKyfwmjzpfygw,f? v,f
,majrjy\emawGrmS vnf; ajr&Siaf wGbufvu
dk +f y;D ajr,mrSm
ya'o&mZfpepfe@J aoG;pkyw
f yhJ pkH u
H dk rzsuo
f rd ;f Ekid cf yhJ gb;l ? 'ga=umifh
v,form;awG&J@b0 rvGwfajrmufcJhygbl;? cspfwD;ajrawGukd
v,form;awGqD a0jcrf;ay;wmeJ@ tJ'u
D mv 1950 0ef;usif
urBmah ps;uGurf mS pyg;aps;aumif;aewma=umifh v,form;awG
txl;ojzifh csr;f omv,form;awG taeacsmifomG ;wmawmh
&Syd gw,f? 'gayrJh qif;&Jwv
hJ ,form;awG xrif; riwfw
kH r,f
ygy?J
awmfveS af &;aumifpv
D ufxufrmS awmh v,f,majr
tm;vH;k ukd jynfoyl idk q
f +kd y;D Edik if aH wmfyidk v
f yk yf gw,f? wu,f awmh
ppftyk pf yk idk f vkyw
f myg? tJ'h ga=umifh v,fvyk o
f l v,fyidk cf iG hf
ta&;awmfy*Hk sme,f
qkw
d mukd rvdrw
hf ywfe@J vkyv
f mygw,f? "m;rOD;csajrawGudk
rodr;f bl;vk@d vnf; ajymygw,f? ajr,maumfrwDawGz@JG +y;D cef@cJG
ygw,f? wu,fawmh tJ'h u
D wnf;u ppftyk pf ek @J ol@taygi;f yg
awG[m ajr&Siyf a'o&mZftvkyaf wGudk 0ifa&mufvyk u
f idk af e
=u wmyg? 'ga=umifh v,form;awG[m ajr,mtrsm;tjym;
vufvw
G q
f ;kH H;_ oGm;+yD; qif;&JwiG ;f eufoxuf eufomG ;&yg
w,f?
rqvvufxufrmS pufrv
_ ,f,mqkw
d hJ au;a=umf
oHe@J v,fvyk o
f v
l ,fyidk cf iG q
hf w
dk mawGt& wu,fcef@cw
JG t
hJ cg
ppftyk pf ek @J olw@dk &@J taygi;f ygawGyJ ykrd ckd sr;f omoGm;=uw,f?
v,form;awGrmS ajr,mvufvw
G q
f ;kH _;H oGm;&wm/ v,fvyk f
ud&,
d m csKd @w&hJ wmeJ@ xkwv
f yk af &;usqif;oGm;wmyJ tzwf
wifygw,f?
e0w etz vufxufrmS yk*v
~ u
d ykid f vkyw
f ,fq+dk y;D
v,fvyk o
f v
l ,fyidk cf iG hf ay:vpDuydk J qufvufcef@cyJG gw,f?
'ga=umifph pftyk pf 0k ifawGe@J olw@dk &@J taygi;f ygawG[m OD;ykid v
f rD d
wufvkdvuf0g;}uD;tkyftzGJ@tpnf;awG yk*~vduukr`%DawG
axmif+y;D v,f,mvkyif ef;/ pku
d yf sKd ;a&;/ arG;jrLa&;vkyif ef;awGrmS
ajymifajymifwif;wif;yJ &if;ES;D jrKyfEHS jc,fv,
S =f uawmhw,f?
'ga=umifh v,form;awGrmS t&if;tES;D vnf;rJh v,fvyk u
f &d d
,mvnf;rJh aemufq;kH rSm v,fajrav;awGyg vufvw
G q
f ;kH _;H &
wJh tajctaejzpfuek yf gw,f? v,form;trsm;pkrmS tvkyf
vufrahJ wG jzpfuek yf gw,f? v,f,majreJ@ qufpyfwhJ pku
d yf sKd ;
arG;jrLa&;/ om;ig;vkyif ef;tm;vH;k [mvnf; uarmufur jzpf
ukeyf gw,f?
tck OD;ode;f pdef orRwjzpfaewJh }uzhH @HG tpk;d &[m e0w
etz&J@ ajr,may:vpDtwkid ;f yJ qufomG ;rSm jzpfygw,f? Arm
jynfrmS vGwv
f yfa&;&+y;D zqyvtpk;d &vufxufrmS Edik if aH &;
u&if aus;vufjynfo@l b0
40
apmxGef;Zif
ZGef 27/ 2011?
ta&;awmfy*Hk sme,f
u|efrqufa&;csifaom
azhazhta=umif;rsm;
(trSwf22)
txKy`wWd
vSausmfaZm
yefqef;wGif
1980 ckEpS f
41
ta&;awmfy*Hk sme,f
ppfom;b0rSm tcufcq
J ;kH / tyifyef;qH;k / tusyt
f wnf;
t&Sq
d ;kH / ab; tE&m,f trsm;qH;k ESihf xdcu
dk u
f sq;kH r_ trsm;qH;k /
tcsed t
f =umqH;k qifEcJ$ &hJ wJh woufrarhEidk w
f hJ wku
d yf }JG uD;vk@d
uifyeG ;f wyfchJ ygw,f?
ol 'Dvdk oabmxm;wmuvnf; tvGeaf wmh r[kwf
ygb;l ? 'Dwu
dk yf t
JG wGi;f rSm oltifrwef cspcf if+yD; &if;ES;D cJw
h hJ ol@
wku
d af zmfwu
dk zf uftcsKd @ usq;kH uke&f wmukd ol rsu0f g;xifxif
awG@c&hJ vk@d ygy?J 'Dusq;kH olawGxu
J u|erf wk@d i,fi,f uav;u
wnf;u emrnft& &if;ES;D u|r;f 0ifaewJo
h al wG &Syd gw,f? azaz
u olw@dk ta=umif; r=umc% ajymqkw
d wfv@dk yg?
1? csi;f aoewfuidk w
f yf&if; 1/ wyf&if;rSL;-'kAv
dk rf LS ;}u;D
[&efo,
D ?dk ? zufqpfawmfveS af &;t+yD; ArmhrsKd ;cspf wyfz@JG
}uD;ukd zsuo
f rd ;f +yD; uENpD mcsKyf (1945/ pufwifbm 6 &uf)
oabmwlncD sut
f & Armhwyfrawmf jyefvnfz@JG pnf;&mrSm
Armhaoewfuidk w
f yf&if; 3 &if; tjyif wjcm;wk;d cs@J zG@J pnf;cJw
h hJ
wyf&if;rsm;xJrmS u&if/ ucsi/f csi;f pwJh wkid ;f &if;om;vlrsKd ;pkawG
yg0ifwJh wyf&if;rsm;vnf; yg0ifygw,f? tJ'Dwyf&if;rsm;rSm
trsm;pk yg0iforl sm;[m +Adwo
d # zG@J pnf;cJw
h w
hJ yfrsm;u vlrsm;
jzpfygw,f? tJ'x
D u
J u&if wyf&if; 2 &if;[m autif't
D kd
v_y&f mS ;r_rsm;eJ@ yl;aygi;f oGm;+yD;/ csi;f wyf&if; 2 &if;eJ@ ucsiw
f yf
&if;u vltcsKd @uawmh Armhwyfrawmf&@J OD;aqmifra_ tmufrmS
usecf +hJ y;D tif;pdepf pfrsuEf mS ukd a&muf&v
dS mcJyh gw,f?
azaz[m tJ'cD si;f wyf&if; 1 / wyf&if;rSL; 'kAv
dk rf LS ;}u;D
[&efo,
D edk @J tvGe&f if;ES;D ygw,f? ol[m wku
d &f nfcu
dk &f nf
jynf0h +y;D tvGeu
f se;f rm }uchH idk af wmifw
h if;+y;D abmvH;k uefvnf;
tifrwef aumif;qkyd ?J (e0wacwfxw
k f wyfrawmforkid ;f pm
tkyrf sm;rSm ol@yakH wG ygvmwm awG@&awmh azazajymzl;wJh uk,
d f
cE<m odyaf wmif+h y;D / use;f rma&; odyaf umif;w,fqw
dk hJ pum;ukd
owd&rdw,f? wu,fu
h dk Avawmifw
h if;olyg? awmifay:om;
}u;D vnf;jzpfavawmh azazESajrmwopGm woo ajymvnf;
ajymavmufp&mygy)J ?
tJ'Dcsif;wyf&if;ukd azazu tawmf ta&;ay;
wav;wpm; qufqHygw,f? olwkd@wawG[m tajccH kd;
om;=u+y;D olw@dk tay: wef;wl&nfwl pdwaf pwemxm; qufqH
&if odyaf useyf=u+yD; bmckid ;f ckid ;f pdwaf &muk,
d yf g vkyaf qmif
=uavh&Sdw,f? aus;Zl;w&m;vnf; odyfodwwfolawGvkd@
azazu rSwcf sucf s ajymzl;ygw,f? wckyJ &Sw
d ,fw?hJ olw@kd u
odyt
f &uf}uKd ufawmh olw@dk wyf&if;u usi;f ywJh yGaJ wGomG ;&if
olw@dk wu
dk o
f r# aomuf&w,f? tJ'gwckyJ 'kuaQ &mufwmvd@k
azazu ajymjyygw,f?
tJ'cD si;f wyf&if;eJ@ ywfoufv@dk ararajymjyzl;wm wck
vnf; &Syd gw,f? olw@dk wyf&if;&J@ wyf&if;ae@(wyf&if;rsm;
tvku
d f rdrw
d @dk wyf pwifz@JG pnf;wJah e@ txdr;f trSwyf )JG yGv
J yk &f m
rSm azazukd zdwv
f @dk azazu oGm;wufowJ?h npmau|;&mrSm
'efaygux
f rif;eJ@ {nfch o
H wJ?h tJ'n
D pm pm;yGrJ mS acgi&f nfe@J vnf;
{nfch q
H ydk ?J azazu t&uf raomufEidk af yr,fh wjcm;wyf&if;
awGqkd awmif;yefv@dk aumif;ayr,fh tckcsi;f wyf&if;u wyfrLS ;
rsm;u 0kid ;f wku
d w
f mqkad wmh jiif;vd@k raumif;bl;? (olw@kd wu
dk f
wm raomuf&if olw@dk udk txifao;vk@d / olw@dk cifrifav;pm;
ovkd olw@dk udk jyefrav;pm;bl;xifrmS pk;d vk@d w)hJ 'ga=umifh azaz
vnf; olw@dk wu
dk o
f r# aomuf&owJ?h aomuf+yD; tdrjf yefvm
awmh um;uvnf; 0Dv*D spu
f m;av;qdak wmh avw[l;[l;eJ@ayg?h
avwku
d af v rl;aveJ@? tdrjf yefa&mufawmh a'gicf smpkid ;f ae+yw
D ?hJ
tJ'w
D ek ;f u azazu awmifyidk ;f wkid ;f rSL;tjzpf aewJh
r*Fvm'Ht
k rd }f u;D rSm u|erf wk@d t&yfu ppfajy;vmwJh aqGrsKd ;awGe@J
jynfah eygw,f? u|erf wk@d t&yfudk ygwu
D wyfrsm; (Akv
d &f x
J G f
OD;pD;wJ)h odr;f xm;wJh tcsed f jzpfygw,f? azazhbufu trsKd ;awG
a&m ararhbufu trsKd ;awGa&m tawmfrsm;rsm; a&muf+y;D ae
ae=uwmyg?
azazu tdrfvnf; jyefa&mufa&m vlrSef;ukd rod
atmif rl;aewm? tdrt
f ay:xyf wGw
J if&/ rl;rl;eJ@ xk;d tefawmh
pm;xm;wmuvnf; 'efayguaf wGqadk wmh tajy;tv$m; odr;f &
qnf;&eJ@ wtdrfvHk; tvkyf_yfoGm;=uwmayghav? azazukd
tdycf ef;xJ qGo
J iG ;f +y;D ckwifay:wif&kH adS o; ckwifay: tefcsvu
dk f
vk@d araru t}u;D tus,f a'gyo
G wJ?h 'ga=umifh azazu rl;rl;eJ@
ararhudk wawmif;yefwnf; awmif;yefaewm xyfcsn;f wvJvJ
jzpfaea&mwJ?h
tJ'aD wmh tdrrf mS ppfajy;cdv
k aH_ ewJh azazhtpfu}dk uD;
OD;}u;D yku ig-h rSyJ (OD;}u;D u pum;ajym&if twkid ;f av;/ txGm
av;eJ@ ajymwwfygw,f)? 'Daumifu rl;om rl;wm/ yg;pyfu
rde;f rukd wpdepf ed ef @J csurdk csb;l vk@d qJygowJ?h tJovkd jzpfczhJ ;l
a=umif; araru ajymjyzl;ygw,f?
tJ'cD si;f wyf&if;u wyf&if;rSL; [&efo,
D [
dk m 1949
ckEpS f arvtwGi;f rSm wku
d af e&wJh azmhuef&mG teD;u wku
d yf JG
(tif;pdef wku
d yf }JG u;D twGi;f u wku
d yf pJG Ofwck) rSm aygirf mS aoewf
'%f&m &&Scd yhJ gw,f? tJ'u
D ae ajcaxmufyyk v
f u
dk v
f mvk@d ajc
axmufudk q&m0efrsm;u jzwfz@dk pDpOfawmh ol aemifrmS abm
vH;k ruef&awmhrmS pk;d vd@k rjzwfb;l wif;cHaeygw,f? azazukd
vmta=umif;=um;vk@d azaz aq;Hv
k u
dk o
f mG ;+y;D azsmif;zsv@dk ol
ajcwzuf tjzwfcyH gw,f? 'gayrJh aemufusomG ;yg+yD? ajcykyf
a&m*g (Gas Gangrene) u aemufajcwzufudk ul;pufomG ;cJh
yg+yD? aemufajcwzufuv
dk nf; xyfjzwfvu
dk af yr,fh touf
ru,fEidk af wmhygb;l ? 'Dv@dk e@J wkid ;f &if;om;xJu tvGex
f ufjruf
+yD; owWAd swedW @J jynfph w
kH hJ jynfaxmifpo
k m;wOD; jynfwiG ;f ppf
twGi;f usq;kH oGm;cJ&h ygw,f?
ol@ae&mukd qufcw
H hJ 'kwyf&if;rSL; Akv
d rf LS ;Aefu;l [m
Akv
d rf LS ;}u;D tqifeh @J aemif rqvacwfrmS 0ef}u;D jzpf vm+y;D ,ck
touf 84 ESpcf ef@txd use;f use;f rmrm &Sad e wm od&ygw,f?
wavmuyJ *sme,fwapmifrSm awG@qHk ar;jref;cef;vkyfwm
awG@vu
dk &f ygao;w,f? azaz wkwjf zL wku
d w
f ek ;f uvnf;
42
ta&;awmfy*Hk sme,f
olygz;l ygw,f?
tif;pdew
f u
dk yf t
JG +y;D rSm usq;kH ol Akv
d rf LS ;}u;D [&ef
oD,u
dk dk zqyvtpk;d &u bG@J wck cs;D jrifah o;w,f? bmbG@J
qkw
d mawmh azazvnf; arhomG ;+yv
D @dk azazu ajymjyzl;yg
ao;w,f?
2? awmifyidk ;f wkid ;f ppfXmcsKyfrS axmufvrS ;f a&;
t&m&Sd (IO) Akv
d }f uD; pk;d rif;? ? azazu ol@ uk,
d af &;
twKy`wadW &;awmh touf 80 ausmaf eyg+yD? tawmf
arhavsmph jyKaeyg+yD? 'ga=umifh uk;d um;&r,fph mtkyf pm
wrf;rsm;ukd r=umc% jyefzwf&/ avhvm&ygw,f? u|erf
armift}uD; ukad tmif (atmifausmaf Zm) u a&$vD (w
kw-f Arme,fpyf+rKd @) rSm aeawmh olu Armjynfu xkww
f hJ
pmtkyaf wG/ *sme,fawG/ tukejf yef&mS +yD; yk@d ay;ygw,f? 'D
=um;xJ azazu a*guaf &m*g (tqpftjrpfuu
dk f a&m*gGout) r=umc% xwwfawmh ol@vufacsmif;uav;rsm;
a&mifa&mifvmwwfygw,f? u|efru a&aEG;tdwf
uav; xnfah y;+y;D vufacsmif;xdyu
f av;awG azmfxm;
wJh ok;d arG;vuftw
d u
f dk &Sm0,fay;xm;ygw,f? k;d k;d vuf
tdwq
f &kd if pma&;&wm tqifrajyygb;l ? azazu tJ'D
vuftw
d u
f av;eJ@ pma&;/ vufacsmif;av;awG emvm
&if em;+yD; a&aEG;tdwu
f av; uyfvu
dk f vky&f ygw,f?
wae@ azaz pma&;pmzwfvyk af ewJh tcef;xJudk
u|erf 0ifomG ;ygw,f? a&aEG;tdwf at;ae&if vJay;rvm;
qk+d y;D 0ifomG ;wmyg? azazu vufxrJ mS pmtkyw
f tkyu
f idk f
xm;+y;D ili}l u;D xkid af eygw,f? rsuEf mS vnf; tawmf ysuf
ae+y;D tem;uyf=unfah wmh rsu&f nfpawGawmif awG@&yg
w,f? u|erf vnf; azazpdwx
f cd u
dk pf &m wckck zwfr+d yv
D @dk
&dyrf +d yD; csucf si;f yJ rodcsiaf ,mif aqmifum azazvuf
xJu pmtkyu
f dk ,lvu
dk +f y;D uJazaz awmf+y?D em;=upk@d ?
awmf=um xrif;pm;awmhrmS ? tanmif;ajy tnmajy
tjyifxu
G f c% vrf;av#muf&atmifqk+d yD; tjyif ac:
xkwv
f m&ygw,f?
tJ'w
D ek ;f u azaz zwfaewJh pmtkyu
f awmh rk;d rk;d
wma&mpH&@J rkew
f idk ;f ukrd r_ tefwak vaomfqdw
k hJ pmtkyf
jzpf+y;D azaz pdwx
f cd u
dk &f wJh tcef;uawmh Akv
d }f u;D pk;d rif;&J@
usq;kH cef;eJ@ psmye tpDtpOfygy?J pma&;ol[m tJ't
D cef;
ukd tao;pdwf jc,fr_ef;xm;+yD; oleJ@ tvGef&if;ESD;wJh
rdwfaqG/ &Jabmf&JbufjzpfwJhtwGuf pdwfxdckdufpzG,f
a&;xm;wm awG@&ygw,f?
Akv
d }f uD;pk;d rif;[m rk;d rd;k wma&mpH (Akv
d rf LS ;}uD;
cifarmifaomif;) eJ@ w+rdK@wnf;om; (ppfuidk ;f om;) rsm;
jzpf=uum bD'aD t umvwGif twlwl wyfxaJ &muf+yD;
r*Fvm'HAk v
dk o
f ifwef; ('kw,
d ywf)/ *syefjynf bk&ifph pf
wuUov
dk f tajrmufwyf oifwef;pwmawG twlwl
wufcJh=u+yD; Armjynfjyefa&mufawmhvnf; twlwl
wm0efawG xrf;aqmif&if; tif;pdww
f u
dk yf u
JG mvrSm
yg0if jzwfoef;&wmawGudk a&;om; xm;awG@&ygw,f?
Akv
d }f uD;pk;d rif;[m azaz&J@ axmufvrS ;f a&;
t&m&Sjd zpf+y;D / H;k tzG@J e@J vu
dk af e&muae a&S@wef;oGm;csif
vScsn&f @J v@dk wylyw
l qmqm vkyv
f eG ;f vk@d azazu ol@udk
c&D;wkd xk;d azmufjcif; (Short Range Penetration)
ukd avhvmapzk@d apv$wv
f u
dk w
f myg? oGm;&if;vm&if;
at;&GmteD;rSm autif't
D dk ajymufusm;rsm;eJ@ wk;d +y;D us
qH;k oGm;&wmyg? 1950 azazmf0g&D 25 &uf ae@rmS yg?
azazu Akv
d }f uD;pd;k rif; vkyw
f mukid w
f m ao
oyfr_/ wnf+idrfr_/ pOf;pm;^m%f&ifhusufr_awGa=umifh
tvGeftm;ukd;+yD;/ ar#mfvifhcsufvnf; }uD;}uD;xm;yHk
&ygw,f? 'ga=umifh Akv
d }f u;D pk;d rif; usq;kH a=umif; =um;&
awmh kww
f &uf pum;awmif rajymEkid b
f J ikid u
f somG ;
rdw,fv@kd ajymzl;ygw,f?
'ga=umifh rk;d rd;k wma&mpHpmtkyrf mS tJ't
D cef;
ukd azazu jyefzwf&awmh pdwx
f cd u
dk rf w
d m jzpfygvrd fh
r,f? rk;d rk;d wm a&mpHu,
dk w
f idk v
f nf; tawmfcpH m;ylaqG;
&yH&k ygw,f? rd;k rk;d wma&mpH[m rdrb
d ufom;rsm; usq;kH
cef;ukd tJovkd &oajrmufatmif a&;ovkyd J olw@dk vuf
csuef @J usq;kH oGm;&wJh autif't
D dk ajymufusm;rsm;
ta=umif; a&;&mrSmvnf; uk%moufpmG a&;xm;
wmukd awG@&awmh jynfwiG ;f ppf&@J pdwx
f cd u
dk zf ,
G f ted
mHak wGudk qifjcifryd gw,f? nDtpfudk armifErS tcsi;f
csif; owfjzwf&wmukd pdwfraumif; jzpf[efawGukd
awG@&ygw,f?
rSL;ordef (Akv
d rf LS ;}uD; apmjrif)h &J@ bHb
k 0 }uHK
awG@&Zmwfvrf;rsm;qdw
k hJ pmtkyrf mS vnf; 'Doabm
xm;awG awG@&yg w,f? a=omf tckacwfvil ,frsm;
'gawGzwf+y;D oifcef;pm xkwEf idk yf gapvk@d qENjyK&ygw,f?
3? Armhaoewfuidk w
f yf&if; 5 rS wyfcrJG LS ; Akv
d f
rSL;vSaomif;?
? 1949 azazmf0g&D 28 &ufae@rmS
qifEcJ$ w
hJ hJ yGKd if0h rf;0rf;wl; (Point 112) awmifuek ;f odr;f
wku
d yf rJG mS wyf&if; 5 rS wyfcrJG LS ; Adv
k rf LS ;vSaomif;tyg
t&m&St
d &mcH t=uyfwyfom; 80 usq;kH +y;D 120 ausmf
'%f&m&cJhwJhta=umif;/ AkdvfrSL;vSaomif; usqHk;yHk
tao;pdw/f tJ'w
D u
dk yf u
JG ay;wJh oifcef;pmrsm; pwm
awGudk azaz u ol@&@J uk,
d af &;twKy`wdW pmtkyx
f rJ mS
tjynft
h pHk a&;+y;D yg+y?D
43
ta&;awmfy*Hk sme,f
rSL;orde&f @J pmtkyx
f rJ mS vnf; ol@wyf&if; 5 u
usq;kH oGm;&+yDjzpfwhJ &Jabmfrsm;ta=umif; tawmfjynfh
jynfph kH a&;xm;wm awG@&ygw,f? (Akv
d rf LS ;vSaomif; us
qH;k +yD;aemuf ol&bG@J tyfEiS ;f jcif; cH&a=umif; tJ'D pm
tkyx
f rJ mS awG@&ygw,f?)
'gawGuawmh azaz r=umc%ajymjyzl;wJh ole@J
twl wkdufyGJwkduf&if;u usqHk;ukefwJh &JabmfawG
ta=umif;yg? tJ'w
D u
dk yf aJG wGrmS ole@J twlwu
dk cf &hJ wJh
wjcm;olawGta=umif;awGvnf; &Syd gao;w,f? tJ'v
D l
awG ta=umif;awG/ wku
d yf aJG wG ol@ tawG@t}uKH awG ajym
qk+d yD;wkid ;f azaz&J@ ed*;kH csKyfpum;uawmhawmuf - 'Dt*FvdyfawG igwkd@wawGudk 'D
avmuf vGwv
f yfa&; vkcd siw
f ahJ umifawG tcsi;f csi;f wku
d f
=ua&mhq+dk yD; vkycf w
hJ m/ wk@d wawG *syefawmfveS af &;+yD;
awmh t*Fvyd af wGe@J awmh wcsw
D armif;awG@&OD;r,fv@kd
xifxm;wm/ odyv
f nfwahJ umifawG? olw@dk u vSrd x
hf u
G f
oGm;+yD; wk@d wawGom tcsi;f csi;f jyefwu
dk u
f secf &hJ wm?
odyef m=unf;p&m aumif;w,fumG qdw
k mygy?J
wcgwav odyf pdwftcsOfayguf[efwlyg&J@?
tckaersm; t*Fvyd u
f dk jyefwu
dk rf ,fw
h yfrsm; &S&d if/ ig aAmf
vHw,
D mvkyf ygrh ,fumG qk+d y;D ygvu
dk cf siaf o;&J@vk@d vnf;
qkw
d wfygw,f?
1948 ckEpS u
f ay:xGucf w
hJ hJ jynfwiG ;f ppf yxr
v_dif;vHk;[m e,fcsJ@ya,m*vdk@ azazu owfrSwfcJh+yD;
0ifa&mufyg0if wku
d cf u
dk cf yhJ gw,f? 'gayrJh 1962 Akv
d af e0if;
ppftpk;d & wufvm+y;D aemuf ay:ayguv
f mcJw
h hJ jynfwiG ;f
ppf 'kw,
d v_id ;f vH;k uawmh vlrsKd ;pHk (ucsi/f csi;f / &Sr;f pojzif)h
awmfveS af &;awGyg yg0ifvm+y;D Akv
d af e0if;u ppftm%m
&Si,
f E&m;ukd xde;f odr;f zd@k twGuf wk;d wufzEd ydS rf a_ =umifh
ay:aygu&f wm jzpfygw,f?
jynfwiG ;f ppfrmS yg0ifwu
dk cf u
dk &f wmukd toJem
vSygw,fqzdk ;l wJh azaz[m 1976 rSmawmh Armjynf uGef
jrLepfygwD OD;aqmifwJh jynfol@'Drkdua&pD awmfvSef
a&;}u;D xJ yg0ifvm&+y;D jynfwiG ;f ppfudk yg0if qifEcJ$ &hJ wm
1989 ckEpS f ygwD zkzd &Jjzpf oGm;csed t
f xdygy?J azaz[m
ol@b0ukd Armjynf tzdEydS cf H jynforl sm;b0eJ@ xyfwl jyK
xm;oljzpfv@dk (tzdEydS cf jH ynforl sm;qkw
d m uk,
d o
f mG ;csiw
f hJ
vSausmfaZm
31-5-2011?
rSwfcsuf
1? rk;d rk;d awma&mpHe@J rSL;ordew
f @dk &@J pmtkyrf sm;[m 1980
ckEpS t
f wGi;f u xkwaf 0wJh ppfjyefr*~Zif;/ ra[oDr*~Zif;
pwmawG rSm yg0ifcw
hJ hJ aqmif;yg;rsm;ukd pkaygi;f xkww
f m
jzpfv@kd (tJ'u
D mvu azazu ygwx
D J jyefa&mufae+yD jzpf
vd@k ) azazemrnf razmfjybJ wkid ;f rSL;wk@d ppfqifa&;rSL;}u;D
wk@d v@dk om azmfjyxm;ygw,f?
2? e0wacwf wyfrawmforkid ;f pmtkyrf sm;rSmawmh
azazhemrnfudk azmfjyHrk u uk;d um;wJph mtkyf pm&if;rSm
vnf; azaza&;om;cJw
h hJ pmtkyrf sm;/ azaz&J@ tpD&ifcH
pmawGudk azmfjyxm;wm awG@&ygw,f? ('DumvrSmawmh
ygwzD kzd &Jjzpf+y;D u|erf wk@d vnf; jynfya&mufae+yaD v)?
ta&;awmfy*Hk sme,f
rarhwJhEkdif
udu
k ;kd u|e;f ucGmcJw
h m tESpaf v;q,fjynf+h yD
&Jabmfzdk;oHacsmif;
'DEpS f Zlvikd 3f 1&ufq&kd if udu
k ;kd u|e;f ay:u (53) &uf
tpmiwfcw
H u
kd yf }JG uD;[m tESpf 40 wdwjd ynhyf g+yD?
'Dvt
kd cgrmS nHzh si;f vSwhJ ud,
k rfh w
S ^f m%fxu
J ude;f *
%ef;wcsKd @ukd jyefpaD erdygw,f? udu
k ;kd u|e;f udk yd@k vu
kd w
f mu
1969 ckEpS /f azazmf0g&v
D 12 &uf? jyefy@kd wmu 1971 ckEpS /f
Ed0k ifbmvxJrmS (&uftwdtusrrSwrf ad wmh)/ pkpak ygi;f 2 ESpf
eJ@ 9v? wenf; 33v/ &ufaygi;f 1000 avmufyg?
n}u;D oef;acgif tif;pdeaf xmifxu
J xkw/f eHab;rSef
awGukd puULjzLawG uyfxm;wJh [D;Ed;k bwfpu
f m;}uD;awGe@J
Adv
k f waxmifqyd u
f rf;udyk @kd / *so
D &D;aoewfawG csed &f ,
G x
f m;
wJh rqvppfom;awGt=um;/ xdev
f if;aewJrh ;D armif;}u;D awG
atmufrmS jynfawmfneG @f oabFmay:wuf/ em&Daygi;f 30
ausmaf vmuf yifv,fujkd zwftJ'guu
kd ;kd u|e;f yJ/ vm=unh=f u? udu
k ;kd u|e;f udjk rif
ae&+yDvd@k jynfawmfneG @f oabFm 0rf;Adu
k &f @J taygu0f ikd ;f
av;xJudk =unfhaeolwOD;uvSrf;ac:vdkufawmh olrsm;
enf;wl u|eaf wmfvnf; ajy;oGm;+yD;acgi;f jyL=unhcf yhJ gw,f?
oJaomifu azG;azG;/ tke;f yifav;awGutpDt&D/ udik ;f wm
uudik ;f / rwfwmurwfe@J ? vdi_ ;f uav;awGajy;wufaewm
udv
k nf; txif;om;jrif&ygw,f? vSvu
kd w
f hJ u|e;f wu|e;f
yJv@kd acgi;f xJrmS ay:vmrdcw
hJ mudk 0efc&H rSmyg? yxrtjrif/
tay:,H pOf;pm;csuyf g? aemufusawmh rkew
f ikd ;f awGuv
kd nf;
jzwfoef;&/ tke;f yifay:u vdru
hf sv@kd aoqH;k wmvnf;}uHK&/
v_dif;ykwfcsoGm;vdkufwm tavmif;awmif jyef&Smr&wm
vnf; jzpfvmcJyh gw,f? 'gt
h jyif tpmiwfcw
H u
kd yf 0JG ifwv
hJ l
awG wOD;+y;D wOD;/ wr#O;f r#O;f aoqH;k aewmudk aoG;at;at;
eJ@vufyu
kd =f unhaf ewmawGvnf; awG@&ygw,f?
tvSe@J &ufpufr_ yGr;f wD;aewJh udu
k ;kd u|e;f av?
u|e;f udyk @kd vu
kd w
f ek ;f u Edik if aH &;tusO;f om;ta&
twGuu
f pkpak ygi;f 233 a,muf? jyefy@kd awmh oabFmay:rSm
ygvm wJEh ikd if aH &;tusO;f om;ta&twGuu
f 213 a,muf?
10avmufavsmo
h mG ;w,f? 2 ESpaf usmu
f mvav;twGi;f
avsmo
h mG ;wm? avsmo
h mG ;wJt
h xJrmS wdu
k yf aJG =umifh usq;kH
oGm;olu 10 a,muf? zsm;emvd@k / ud,
k x
f u
l ,
kd x
f pepft&
tpm;taomuf &SmazG&if; aoqH;k olu oH;k a,muf/ pkpak ygi;f
aoqH;k ol 13a,muf? udu
k ;kd u|e;f ay:rSm ESpv
f cGu
J kd Edik if aH &;
tusOf;om;wa,mufE_ef; uG,fvGefcJh&wmjzpfygw,f? 'gh
tjyif use;f rma&;a=umifh jynfraxmifukd aq;ukz@kd jyefy@kd vu
kd f
&wmu 7 a,mufyg?
u|e;f ay:rSm iydyyk w
f u
kd yf -JG 5 &uf/ &ufav;q,f
wdu
k yf -JG 40 &uf/ &Jeb
D =kd uLeJ@ &JeeD ,fvif;wd@k usq;kH cJw
h hJ &JeD
rsm;&J@ 46 &ufwu
kd yf /JG tmZmenf 8 OD;usq;kH cJw
h hJ (53) &ufwu
kd f
yGJ/ tpmiwfcHwdkufyGJ}uD;i,f pkpkaygif; 4 }udrfjzpfay:cJh+yD;
&ufaygi;f 144 &uf&cdS yhJ gw,f? u|e;f ay:rSmaecJ&h wJh &ufaygi;f u
1000 avmuf&w
dS mqdak wmh udu
k ;kd u|e;f tusO;f pcef; ouf
wrf;rSm 14 avmuf[m tpmiwfcw
H u
kd yf JG jzpfay:aew,f
vd@k qdEk ikd yf gw,f?
'gt
h jyif tzG@J tpnf;toD;oD;[m tcg}uD;&uf}uD;
wdik ;f rSm tcrf;tem;awGuvnf; usi;f yygw,f? rSwrf o
d
avmufq&kd if a&mufomG ;wJEh pS rf mS o}ueF yf aJG wmfukd tqdt
k u
yGJawGeJ@ wcrf;wem;usif;ycJhygw,f? aemuf+yD; ygwDae@
(=o*kwv
f 15&uf)/ vufeufuikd af wmfveS af &;ae@ (rwfv 28
&ufae@)/ jynfo@l wyfrawmfae@ (pufwifbm 1 &uf) urBmh
tvkyf orm;ae@(arv 1 &uf)/ 7 &ufZv
l ikd /f ppfawGqefvyk /JG
r[matmufwb
kd mawmfveS af &;ae@ (Ed0k ifbm 7 &uf) pwm
awGukd yHrk eS v
f u
kd si;f y=uygw,f? ygw&D @J ae@x;l ae@jrwfawGrmS
qd&k if xl;jcm;wJt
h pm;taomufe@J tm;upm;yGaJ wG/ ppfw&k ifusm;+yKdiyf aJG wGyg usi;f yygw,f? 'gt
h jyif tpmiwfcw
H u
kd yf rJG mS
jzpfap/ tjcm;ta=umif;a=umihjf zpfap/ usq;kH oGm;ol wpfO;D csi;f
udk &nfp;l +y;D *k%jf yK/ oEMd mefcsyaJG wGvnf; usi;f ycJ=h uygw,f?
'Dv*kd w
D oH/ auG;a=umfoaH wGe@J w+cdr+hf cdru
hf si;f ywJh tcrf;
tem;awGe@J tm;vH;k &J@pw
d "f mwfawGux
kd ed ;f xm;+y;D tcsed rf a&G;
45
ta&;awmfy*Hk sme,f
wdu
k yf 0JG ifEikd w
f t
hJ ajctaeudk zefw;D Edik cf yhJ gw,f?
'gawGe@J wqufwnf; udu
k ;kd u|e;f jyefawG vufeufuikd f
awmfveS af &;xJ 0ifa&mufomG ;wJv
h pl m&if;udk jyefpOf;pm;vdu
k rf d
ygw,f? yxrqH;k rSww
f rf;xd;k &rSmuawmh udu
k ;kd u|e;f uae avSe@J
xGuaf jy;+y;D vufeufuikd af wmfveS af &;xJa&mufomG ;wJh rke;f a'o
u ausmif;q&mOD;atmifa0eJ@ tckautife,
f rl mS a&mufaewJh
ref;+ird ;f armifw@kd jzpfygw,f? aemufawmh yJc;l d;k r/ weoFm&Dwikd ;f /
&cdik jf ynfe,fe@J taS@ajrmufppfa'owd@k ukd awmcdo
k al wG quf
wdu
k f ay:vmygw,f? tm;vH;k aygi;f vdu
k &f if u|eaf wmfrw
S rf w
d m
csn;f 18 a,muf&ydS gw,f? 'DtxJu trsm;pku usq;kH oGm;yg+y?D
rSwfavmufom;avmufvnf;jzpf/ csefvnf;csefrxm;oihfwJh
pdwx
f cd u
kd zf ,
G &f maumif;wJh tcsuw
f ckuawmh udu
k ;kd u|e;f ay:
wke;f u u|eaf wmfw@kd ygwu
D &JabmfawGe@J tvGe&f if;ES;D / u|eaf wmf
wd@k &aJ bmfawGusq;kH awmh 0rf;yef;wenf; idak u;G cJ=h uwJ/h u|eaf wmf
wd@k wu
kd yf aJG wGukd tvGew
f ufwufuGuGaxmufccH w
hJ hJ rvny
ac: jrefrmEdkifiHtvkyform;ygwDu &cdkif&JabmfESpfOD;jzpfwJh
ud&k efa&$e@J uo
kd ed ;f jrwd@k [m u|eaf wmfw@kd &aJ bmfrsm;eJ@twl &cdik f
jynfe,fxJ dS ArmjynfueG jf rLepfygw&D @J vufeufuikd w
f u
kd yf x
JG u
J kd
yg0ifomG ;=u+y;D tJ'rD mS yJusq;kH oGm;=uwmjzpfygw,f?
1971 ckEpS rf mS udu
k ;kd u|e;f ujyefvmwJh Edik if aH &;tusO;f
om;awGxrJ mS trsm;pk}uD;[m ud,
k w
f ikd u
f Edik if aH &;udk qufvyk f
Edik o
f nf jzpf ap/ rvkyEf ikd o
f jl zpfap/ udu
k ;kd u|e;f ay:rSm pdu
k x
f cl w
hJ hJ
tmZmenfrsm;&J@pw
d "f mwftay: opPm &S+d r&J =dS uwm awG@&yg w,f?
olw@kd txJu axmifxjJ yefa&muf=uwmawGrenf;ovdk OD;cif
armifjrif/h udek aD tmifarokw@kd vkd axmifxrJ mS uG,v
f eG o
f mG ;+yD;
jynfou
l av;pm;&wJh tmZmenfawGvnf; ay:xGucf yhJ gw,f?
'gt
h jyif avxD;Akv
d t
f ek ;f armif? q&m &m*sef ? (q&m)Aef;armf wif
atmif/ (q&m)jroef;wifw
h @kd vkd uG,v
f eG cf sed rf mS jynfov
l x
l k
taxmiftaomif;u olw@kd &@J av;pm;r_ukd azmfjyjcif;cH&wJh vlawG
vnf; Syd gao;w,f?
rqvppftm%mSipf epfukd qef@usiw
f u
kd yf 0JG if&mrSm
armfuGef;0ifrD;SL;wefaqmifwckjzpfcJhwJh (53) &ufwdkufyGJrSm
usq;kH oGm;olawGukd jyef=unhv
f u
kd &f if tpd;k &0efxrf;/ tvkyo
f rm;/
ausmif;om;/ ppfom; (avwyfu) pojzift
h v$mpHv
k yS gw,f?
uAsmq&mawmifygao;awmh wrifrsm;a&G;cs,f xm;ovm;
atmufarh&ygw,f? Armjynfom;tm;vHk;udkudk,fpm;jyKw,f
vd@k qEkd ikd yf gw,f?
wu,fu udu
k ;kd u|e;f udk Edik if aH &;tusO;f om;awG yd@k
vdu
k w
f ,fv@kd ajymae&ayr,fh 'DtxJrmS Edik if aH &;eJ@bmrSrqdik /f
a'oqdkif&m tm%mydkifutjrifuyfvdk@ u|ef;ydk@cH&oltenf;
tusO;f vnf; ygygw,f? armfv+rKdiu
f ky&f iS yf pkd wmqGw
J hJ wkwf
vli,fav;/ rE aW v;u ukvm;q&m0ef}u;D a'guw
f mul;rm;wd@k vkd
vlawG[m wu,fu
h kd tovGwt
f zrf;cH&/ wu|e;f tyd@k c&H wmyg?
wtdrx
f aJ ewJOh ;D av;udk vmzrf;vd@k pyfprk w
d hJ 14 ESpo
f m;av;udk
zrf;vm+yD;jyefrv$wfbJ 17-18 ESpft&G,frSm u|ef;ydk@ypfvdkuf
wmvnf; ygvmygw,f? 'Dvekd @J u|e;f ay:rSmtouft}uD;qH;k u
60/ toufti,fqHk;u 17 ESpfjzpfoGm;ygw,f? tpmiwfcH
wdu
k yf aJG wGrmS usq;kH olrsm;xJrmS awmh touft}u;D qH;k udpk ed cf si;f
u 37 ESpaf vmufjzpf+y;D toufti,fq;kH udak rmifarmifp;kd u 24
ESpjf zpfygw,f?
rqvtpd;k &bufu pm&if;csKyf&&ifawmh 'Du|e;f ay:rSm
tusO;f pcef;oH;k ck zGizfh @kd ppD Ofxm;&mrSm wckomzGiEfh ikd cf +hJ y;D usew
f m
awGrzGi0fh ahH wmhb;l ? 'ga=umifo
h w
l @kd &@J Edik if aH &;tusO;f om;awGukd
wu|e;f rSm aowyefoufwqH;k vkyu
f ikd pf m;aomufapa&; pDrH
ude;f [m tprSm 333atmifjrifw,f? aemifrmS pcef;tm;vH;k udk
zsuo
f rd ;f vdu
k &f awmh Edik if aH &;t&omru pD;yGm;a&;t&yg vH;k 0
tH;_ ay:oGm;w,f? Edik if aH &;&yfwnfcsucf ikd rf mwJ/h olw@kd ukd tjywf
qef@usiw
f u
kd yf 0JG ifwv
hJ l 10 OD;udk tpmiwfcw
H u
kd yf aJG wGrmS tao
owfEikd v
f u
kd w
f ,f? 'DbufrmS awmh &mcdik Ef e_ ;f 100 atmifjrif
w,fv@kd q&kd rvm;yJ? 'gayrJh touf&iS v
f suf axmifuxGuo
f mG ;
olawG&J@pdwf"mwfudk csdK;ESdrfEdkifr_rSmawmh 10atmifjrifw,f
vd@k awmif rqdEk ikd yf gb;l ?
'gayrJjh ynfov
l x
l b
k ufu=unh&f ifawmh 'Duu
kd ;kd u|e;f
u xGe;f ajymifww
hJ u
kd yf aJG wGta=umif;od&+yD;aemuf ppftm%m
&Sipf epftay: ydek m=unf;vmol/ jyefvnfwu
kd yf 0JG ifoal wG[m
&mcdik Ef e_ ;f axmife@J aomif;eJ@w;kd vmw,fv@kd qd&k ygr,f?
udu
k ;kd u|e;f tmZmenfrsm;&J@ pGe@f vw
$ w
f u
kd yf 0JG ifpw
d "f mwf
t"Ge@f &n
S yf gap?
&Jabmfzdk;oHacsmif;
46
ta&;awmfy*Hk sme,f
awmfvSefa&;kyfykHv$m
teD cspo
f l
ta&;awmfy*Hk sme,f
ta=umif;jycsuef @J avoHvi x
hf m;wm[m trSew
f u,fr[kwb
f ;l ppfrsuEf mS wckjzpfwhJ &Jacgiaf jymufusm;a'o awmifi-l jzL; e,f
qdw
k m a':cif=unftodq;Hk ygy?J b,foal wGe@J bmawGukd aqG;aEG; ajrxJrmS vSnv
hf nfomG ;vm aexdik af ecJ&h ygw,f? ppfawmif;jrpf&@J
!Ed id_ ;f ae=uovJqw
kd mawmh a':cif=unfawmif rod&ayr,fh ta&S@bufvufwufjzpfwhJ rke;f acsmif;ab;u rke;f &Gmav;rSm
ta&;}u;D wJu
h pd aP wGtwGuf vmw,fqw
kd mawmh a':cif=unf od ocifA[def;&J@ZeD; rcif}uD;u vsSdK h0Sufemrnf roef;jrifh/
ae&+yD;jzpfovd/k tJ't
D wGuf yg&rDjznfzh ufyo
D pGm aexdik jf yEkid f ocifoef;xGe;f &J@ZeD;jzpfwhJ rcif}u;D u roef;qifh qdw
k hJ emrnf
cJyh gw,f? omreftm;jzifh =unf&h if bmrSoyd +f y;D rxl;vS oa,mif awGe@J awmfveS af &;nDtpfr ESpaf ,muf[m ausmcsi;f uyf &ifcsi;f
xif&ayr,fh tJ'cD &D;[m zufqpfawmfveS af &;twGuf b,f uyf+y;D twlwuG jzwfoef;aexdik cf &hJ ygw,f? tJ't
D csed u
f ocif
avmufta&;}uD;wJch &D;pOfwckjzpfcw
hJ ,fqw
kd m/ zufqpf awmf A[de;f &J@ZeD; rcif}u;D (roef;jrif)h u ud,
k af v;vuf0ef}u;D eJ@ jzpf+y;D /
vSeaf &;twGuf ordik ;f 0if jynfwnfcef;wck jzpfaew,fqw
kd m ocifoef;xGef;&J@ZeD;jzpfwJh rcif}uD; (roef;qifh )u vlrr,f
tcktcg ordik ;f wifxm;&+y;D +yD r[kwv
f m;? tJ'o
D rdik ;f 0if c&D;pOfrmS - uav;i,f orD;av;udk vufqjJG yD; tcuftcJrsKd ;pk=H um;rSm &Sif
a':cif=unfvnf; us&mtcef;uae (todpw
d f &S&d jdS zpfap-rodbJ oefv_yf&Sm;&yfwnfaexdkifcJh=u&wmyg? wa,mufu uav;
eJ@jzpfap) [efcsun
f n
D D yg0ifujy v_y&f mS ;Ekid cf o
hJ l wOD;jzpfcw
hJ m i,fav;eJ jh zpf+yD;/ wa,mufu ud,
k af v;vuf0ef}uD;eJ jh zpfaewJh
av;av;pm;pm; todtrSwjf yK+y;D wefz;kd xm;& rSmyJ r [kwv
f m;? 'Dred ;f rom; ESpaf ,mufqu
D kd olw@kd &@J vifom;awGvnf; wcgrS
tJ'v
D ykd gyJ - OuU&J@ZeD; a':cif}uD;[mvnf; ocif a&mufvmwm rjrif&zl;wJhtwGuf ta=umif;pkHrod=uavol
oef;xGe;f eJ t
h wl [efcsun
f n
D D av#mufvrS ;f cJ&h wJh tjzpftysuf wcsKd @&@J txifao; tjrifao;wmawGawmif cHc=hJ u&&if; vsKdS @0u
S f
awG ra&wGuEf idk af tmif &Scd ahJ vol jzpfygw,f? *syef@acwf v,f pGm jzwfoef;cdak tmif;aexdik cf &hJ wmyg? zufqpfawmfveS af &;}u;D &J@
,mpdkufysdK;a&;0ef}uD; qdkwJh rsufESmzkH;pGyfatmufuae-ocif ed'gef;tzGifhrSm-zwyv}uD;wckvkH;&J hEkdifiHjcm;qufoG,fa&;
oef;xGe;f [m &J&0J 0hH hH ydy&d &d ed J h tifrwefta&;}u;D wJh zufqpf awmf wm0efcHjzpfwJh ocifoef;xGef;u a=umifvufonf; (twdk
vSeaf &;vkyif ef;awGukd vufawG ph rD cH ef ch v
JG yk af qmifae&csed rf mS - aumuftm;jzif-h K-L-T )qdw
k hJ vsKdS 0h u
S ef mrnfe@J yJc;l &k;d rawmif
r[mrdww
f yfrsm;zufuae avxD;eJ ch say;vmcJw
h hJ toHzrf;puf ay:rSm awmfveS af &;pcef;zGiu
hf m r[mrdww
f yfrsm;eJ@ qufo,
G af &;
toHvi phf ufawGtygt0if/ yxrqk;H aom zwyvtzG@J }u;D uae awGtygt0if vufawG@ ta&;}uD;awmfvSefa&;wm0efawGudk
xkwjf yefr,fh e,fcsJ zh ufqpf "m;jy-*syefvl idk ;f rsm;udk armif;xkwf tqufrjywfwm0ef,l taumiftxnfazmfae&csdef/ ocif
=u qdw
k hJ a=unmpmwrf;trSw(f 1)tygt0if ta&;}u;D pm&Gupf m A[de;f u &Jacgiaf jymufusm; acgi;f aqmiftjzpf ppfawmif;ta&S@
wrf;awG[m ocifoef;xGe;f tdrt
f ay:xyfu ocifoef;xGe;f &J@ jcrf; e,fajr&J@ ppfa&;wm0efcw
H m0eftjyif/ aZ,s0wD -jzL;ckwifatmufrmS yJ/ txkyv
f u
kd f txkyv
f u
dk &f adS ecJw
h mudk ZeD;onf u!Gwu
f iG ;f e,f wdu
k cf u
kd af &;wm0efuykd g yl;wGv
J ufc&H ,l+y;D / jzL;+rK@d
jzpfwhJ a':a':a':cif}uD;[m wjcm;olawGxufawmif yd+k yD;jrifae taemufzuf av;rdik t
f uGm qifycsyf &GmrSm XmecsKyfvyk x
f m;wJh
odaecJ&h ygw,f? a':cif}uD;om aoG;a=umifwwfow
l OD;jzpfr,f ol@&@J &aJ cgiaf jymufusm; qifycsyf a&S@wef;pcef;uae awmfveS f
qd&k if- pd;k &drx
f w
d v
f ef h taetxdik rf wwfo-l E_wrf vkw
H wfol a&;vkyif ef;wm0efawGukd ae@rtm;nrtm; taumiftxnf azmf
wOD; jzpfr,fq&kd if - bmawG jzpfomG ;Ekid o
f vJ? tvG,w
f ul pOf;pm; ae&csed rf mS - ocifoef;xGe;f &J@ZeD; rcif}uD;eJ@ ocifA[de;f &J@ZeD;
=unfEh idk =f uygw,f? tJ't
D oHzrf;puf toHvi$ phf ufawG awmfawmf rcif}u;D }u;D 2 }u;D jzpfwhJ roef;jrif/h roef;qifh wd@k awG[m cifyeG ;f
rsm;rsm;eJ@ ordkif;0ifzufqpfwdkufzsufa&;a=unmpmwrf;awG onfawGe@J wuGw
J jym;pD aexdik af e=u&&if;/ opfacguq
f ;kd vkcH snef @J
trsm;wumhtrsm;pk}u;D [m ocifoef;xGe;f tdr/f ocifoef;xGe;f &J@ zsi=f urf;tus0wf+yD; ykq;kd pkww
f xnfpu
D kd acgi;f aygi;f aygi;f um/
ckwifatmufuae wjynfv;Hk ae&mtESH q
h t
D xd - ydy&d &d d aoao ,mcif;twGi;f yJajcmuf aumufvu
kd /f rke;f eJ@reD;ra0;u awmtkyf
oyfoyfe@J ysH Eh HS u
h ;l quf a&muf&o
dS mG ;&wmyg? zufqpfawmfveS f twGi;f cdak tmif; aexdik v
f u
kd ef @J yJ jzwfoef;v_y&f mS ;cJ&h ygw,f? wcg
a&;acgi;f aqmif ocifoef;xGe;f &J@ZeD;onfjzpfwhJ a':cif}uD;[m w&H awmif;a[mif; wvk;H pD cg;apmif;wifjy;D oGm;vmaexdik cf &hJ wJh
ocifoef;xGe;f &J@ ZeD;onfyo
D pGm ocifoef;xGe;f &J@ awmfveS af &; tcsed af wGawmif &Scd yhJ gw,f? us&mae&m a&muf&mt&yfrmS xk
ajcvSr;f awGe@J vu
kd af vsmnDaxGpmG yg0ifun
l jD znfq
h nf;ay;ol jzpfchJ om;ayom;usus &yfwnfeikd pf rG ;f &Scd =hJ uwm twGi;f od tpif;od
ygw,f? zufqpfawmfvSefa&;}uD;twGif; aumif;usdK;jyKEkdif awG tajrmuftjrm;&Scd yhJ gw,f? 'gawmif- zufqpf*syefawG &ef
cJo
h w
l OD;jzpfygw,f? 'gawG[m omref=unfrh ,fq&kd if odyjf yD; xl; uke+f rdK@u t+yD;tydik f qkwcf mG oGm;=u+yD;wJah emuf &efuek u
f kd a':
jcm;vSwu
hJ pd aP wG r[kwyf gb;l ? b,fZeDr,m;rqdk aqmif&u
G Ef idk f cif}u;D wd@k wawG jyefvnfa&muf&v
dS m=u+y;D / wdik ;f jynf&@J r&&Sad o;
wJu
h pd rP sKd ;awGygvkd h ,lqcsio
f al wG ,lq=ur,fq&kd ifawmif/ 'gawG wJh vGwv
f yfa&;twGuf wwfEidk &f m&mtcef;awGuae qufvuf
[m toufeJ &h if;jyD; vkyaf qmif&wJ/h wEkid if v
H ;Hk &J zh ufqpfawmf yg0ifvy_ &f mS ;cJ=h uwmawmif/ r_prd Ehf idk o
f l rvdv
k m;olawGuawmh
vSeaf &;}uD;qifEaJ &;eJ yh wfoufaewJh ta&;}uD;udpaP wG r[kwf a':cif}u;D tay: rvdw
k rmajym=u/ uG,&f mrSm twif;tzsi;f ajym
vm;? a':cif}uD;[m 'Dvdkv#dK@0Sufaqmif&Guf&r_awGrSm ocif =uwmawG &Scd yhJ gw,f? a':cif}uD;&J@ wnfwnfww
hH hH aexdik w
f wf
oef;xGe;f eJ t
h wl ajcvSr;f nDnD vdu
k yf gEidk o
f l jzpfcyhJ gw,f? owW&d &dS dS [efukd =unh+f y;D / remvdk wd&k n
S jf zpfaeolred ;f rwcsKd @u a':cif}u;D udk
wnfwnf+idr+f idref J h &yfwnf&ifqikd &f o
J l jzpfcyhJ gw,f?
0ef}u;D uawmf b0ifu rusao;ygvm;- vd@k apmif;ajrmif;owf
zufqpfawmfvSefa&;umvtwGif;rSmawmh- a':a': rSwf wHqyd u
f yfc=hJ uwm &So
d vd/k ocifoef;xGe;f udyk g qGpJ yf cvkwf
a':cif}uD;[m ocifA[def;&J@ZeD; a':cif}uD;eJ htwl/ a&S@wef; wdu
k +f y;D a':cif}u;D &J@tay: ol@&@J yifukd ADZa=umifyh v
J m;/ 'grrS [kwf
48
ta&;awmfy*Hk sme,f
-ol a,mufsm;u tqk;H trawGaumif;vd@k yv
J m; rodygb;l -qd+k y;D
r[kwrf [wf ajymcsiq
f ckd si=f uolawG &Scd yhJ gw,f? a':cif}uD;zuf
uawmh t+yKH;rysucf yhJ gb;l ? vGwv
f yfa&;twGuf vkyo
f ifv
h yk f
xdu
k w
f mawGukd wwfEikd w
f t
hJ cef;uae &J&&J if&h ifw
h m0ef,&l if;/
qufvuf vkyaf qmifazmfjycJyh gw,f?
ppf}uD;+yD;p 1945 ckEpS f pufwifbm 3 &ufae rh mS trsKd ;
orD;rsm;tm; pnf;k;H I vlrsKd ;wrsKd ;vk;H vGwv
f yfa&;/ jird ;f csr;f a&;ESihf
wd;k wufa&;vkyif ef;rsm;udk yg0ifvyk u
f ikd &f ef-qdw
k hJ &nf&,
G cf suef @J
ArmEkid if v
H ;Hk qdik &f m trsKd ;orD;vGwv
f yfa&;tzG@J csKyf }uD;udk zG@J
pnf ; wnf a xmif v d k u f = uwJ h t cgrS m -ocif o ef ; xG e f ; &J @ ZeD ;
a':cif}u;D eJ h ocifA[de;f &J@ZeD; a':cif}u;D wd@k }u;D 2 }u;D [m tzG@J
}uD;&J h OuU/ 'k OuUwm0efawGukd ,lc=hJ ujyD; 'kOuU 2 tjzpfAdkvfcsKyf&J@ZeD; a':cif=unfu wm0ef,lcJhovdk/ ocifodef;az
(odef;azjrifh)&J@ZeD; a':cif=unf=unfu twGif;a&;rSL;tjzpf
aqmif&u
G cf =hJ uygw,f? vGwv
f yfa&;}uKd ;yrf;r_ v_y&f mS ;r_awGtwGi;f
trsKd ;orD;tzG@J tpnf;w&yftjzpf wwyfwtm; wcef;wu
uae wufwufuu yg0ifvy_ &f mS ;cJ&h mrSm ocifoef;xGe;f &J@ZeD;
a':cif}u;D vnf; a&S@wef;tcef;uae yg0ifco
hJ jl zpfw,fqw
kd m ppfreS f
wJo
h rdik ;f pmrsuEf mS awGay:rSm txift&Sm;&Syd gw,f?
(2 )
ocifoef;xGe;f &J@ZeD; a':cif}u;D / OuU&J@ZeD; a': cif}u;D
(ac:) 'Da':a': a':cif}u;D udk ordik ;f pmtkyf pmrsuEf mS awGay: uae
r[kwfbJ/ u|efawmf pwifawG@qkHcJh&zl;wmuawmh- 1975
ckEpS 0f ef;usiaf vmufuvd@k yJ rSwrf ad eygw,f? a':a':hqD u|eaf wmfh
udk yxrOD;qk;H ac:aqmifomG ;cJo
h u
l awmh q&m&m*sef jzpfyg
w,f? ae&muawmh- tck-a':atmifqef;pk}unf aexdik &f m wuU
odv
k &f yd o
f mvrf; tdrt
f rSwf 54 +cH0if;}uD;xJu wxyfwu
kd yf yk k
ao;ao;av;xJrmS jzpfygw,f? wuUov
kd &f yd o
f mvrf; tdrt
f rSwf
54 +c0H if;wHcg;aygurf }u;D uae 0ifvu
kd &f if - tck a':atmifqef;
pk=unfaexdik &f m tdrrf }uD;u b,fbufjcrf;rSm &S+d yD; a':a': a':
cif}uD;wd@k aexdik &f m wxyfwu
kd af o;ao;av;u nmbufq;Hk rSm
&Syd gw,f? 'D wxyfwu
kd af v;&J@ tqk;H rSmu tif;,m;uefpyf jzpf
ygw,f? tJ'Dwkef;u tdrfr}uD;ay:rSmu AdkvfcsKyf&J@ZeD; a':cif
=unfu,
kd w
f ikd f aexdik af e+y;D / 'D wxyfwu
kd af v;rSmu a':cif=unf
&J@ ay;tyfxm;csut
f & a':a':a':cif}uD;wdk h om;trdwawG ae
xdik =f uygw,f? tJ'w
D xyfwu
kd af v;t0ifab;rSm yef;td;k eJ@pu
kd f
xm;wJh &Guv
f yS ef;yifav;awG &So
d vd/k oHy&k myifav;awGvnf;
&Syd gw,f? zswcf eJavmufom a0h0=J unfv
h u
kd rf w
d t
hJ wGuf b,f
ESpyf ifavmuf&rdS ,fqw
kd m wdwu
d sus rrSwrf ad yr,fh yef;yifa&m
oHy&k myifav;awGa&m[m odyaf wmhrsm;rsm;pm;pm;r[kwyf g?
q&mu rrcif - vdk ah c:+yD; 0ifvu
kd w
f meJ h a':a':
a':cif}uD;u +yKH;+yKH;&$i&f i$ }f udKqdyk gw,f? 'g-OuU}uD;&J@ZeD;av
vd@k yJ ajym&if; q&mu u|eaf wmfu
h kd rdwq
f ufay;vdu
k w
f meJ@ a':
a':[m u|eaf wmfu
h v
kd nf; t+yKH;av;zGzeG @J acgi;f av;wcsuf ndwf
jyygw,f? i,fi,fwek ;f uawmh b,fvkd &Scd ahJ vrvJ rod/ a':a':hukd
a':a':h tdrrf mS yJ yxrqk;H u|eaf wmf pwifawG@ vdu
k &f csed rf mS awmh49
a':a':&J@yo
Hk iG [
f m awmfawmfukd wnfwnf+idr+f idrf at;at;aq;
aq;&Sv
d +S yD;/ awmfawmfvnf; k;d &Si;f vGe;f vSygw,f? tndKa&mif
vkHcsnf wywfEGrf;av;udk0wfxm;+yD; tjzLa&mifydwfyg; &ifzkH;
tusav;eJ@ toufuvnf; 60 ausm0f ef;usiaf vmuf &Sad e+yjD zpfwhJ
a':a': [m oyfoyf&yf&yfaexdik w
f hJ awmu tbGm;}uD;tdak v;
wa,muf&@J yo
Hk iG rf sKd ; ay:vGiaf eygw,f? ydeyf ed yf g;yg; ESmwHay:ay:
eJ@ a':a':[mtom;uvwfvwfayr,fh u|efawmfhrsufpdxJrSm
awmh jrpf0u|e;f ay:ol ajrmif;jrolwa,mufqw
kd mxuf tnmol
tbGm;}uD;av;wa,mufe@J yd+k yD;wlaeoa,mif xifjrifryd gw,f?
q&meJ ah ':a':wd@k [dt
k a=umif; 'Dta=umif; ajymqdak e
=upOfrmS / a':a':&J@ciG jhf yKcsuef @J a':a':ud,
k w
f ikd f toifch say;vmwJh
jcif;awmif;av;xJu "mwfyaHk ygi;f rsm;pGmudk u|eaf wmfu pdw0f ifpm;
vGe;f vSpmG eJ@ wyk+H yD;wyk}H unfah erdygw,f? "mwfyt
Hk ,fvb
f rfav;
eJ@xnfx
h m;wJh "mwfyaHk v;awGvnf; &So
d vd/k 'Dtwdik ;f pk+yKH a&m
aESmxm;wJh "mwfyaHk v;awGvnf; ygygw,f? tJ'w
D ek ;f u a':atmif
qef;pk=unfukd wcgrS rjrifb;l ao;wJh u|eaf wmf[m a':atmifqef;
pk=unf&@J EkysKd pOfu "mwfyw
Hk csKd @uv
kd nf; tJ'rD mS yJ p+y;D awG@&zl;wm
yg? tJ'x
D rJ mS -a':atmifqef;pk=unf vufxyfcgpuykH ESpyf Hk ok;H ykH
vnf;yJ ygygw,f? Adv
k cf sKyfatmifqef;eJ ah wmfawmfukd wlveG ;f vSwhJ
a':atmifqef;pk=unf&@J "mwfyaHk v;awGukd awG@vu
kd &f ayr,fh a':
a':u ajymjyrS tJ'g a':atmifqef;pk=unf-qdw
k mrSe;f odvu
kd &f
wmyg? tJ't
D xJrmS wcsKd @"mwfyaHk v;awGu awmfawmfukd &Sm;yg;vS
wJh ordik ;f 0if"mwfyrHk sKd ;awGjzpfae+yD; -tjzLtrnf;"mwfyaHk v;awG
[m t0ga&mifoef;ae/odoo
d mom &ifah ,mf nKd ;rSed pf jyKae+yq
D w
kd m
awG@vu
kd &f ygw,f? ocifoef;xGe;f -*syefacwf v,f,mpdu
k yf sKd ;a&;
0ef}u;D b0wke;f u opfyifpu
kd jf yaewJh "mwfy[
Hk mqd&k ifvnf; awmf
awmfukd xl;jcm;wJ"h mwfyrHk sKd ;yg? uwk;H }u;D eJ@ ocifoef;xGe;f [m opf
yifayguaf v;wyifukd cyf+yKH;+yKH;rsuEf mS eJ@ pdu
k jf yaeygw,f? OuU
ocifoef;xGe;f &J@ ykaH wGukd awmfawmfrsm;rsm; awG jh rif&zl;ayr,fh
uwk;H }u;D eJ "h mwfyu
Hk awmh tJ'yD Hk wykyH J &Srd ,fv@kd awmif xifygw,f?
tJ'aD e@uyJ Adv
k cf sKyf&@J ZeD;a':cif=unfuv
kd nf; a':a':&J@
tdrrf mS yJ yxrqk;H t}udrt
f jzpf wdu
k w
f u
kd q
f ikd q
f ikd f p+yD; }uKHvu
kd &f
awG@vu
kd &f jyefygw,f? q&meJ@a':a': a':cif}uD;u pum;vufqHk
ajymaewke;f / u|eaf wmfu "mwfyaHk wGukd wyk+H yD;wykH pdw0f ifpm;pGm
=unfah erdwek ;f a[h - ,l -qdw
k t
hJ oHe@J +yKH;+yKH;&$i&f i$ f 0ifvmwJh
Oy"dyk af umif;aumif; trsKd ;orD;}uD;wOD;udk tdrcf ef;0rSm bGm;ceJ
jrifvu
kd &f +y;D / u|eaf wmfrh mS awmfawmfukd tH=h ooGm;rdygw,f? a[h,lqdkwmu a':a':a':cif}uD;udk vSrf;}unfh+yD;ac:vdkufwmyg?
vm-vm- rcif=unf/ 'DrmS q&mvnf; a&mufaevd@k -qk+d yD;
a':a': a':cif}uD;u jyefajzvdu
k w
f hJ tcgrmS awmh/ a=omf- 'g[m
Adv
k cf sKyf&@J ZeD; a':cif=unfygyv
J m; qdw
k m todpw
d u
f zswcf eJ
odomG ;vdu
k &f ygw,f? q&meJ@vnf; t&ifuwnf;u &if;ES;D u|r;f
0if+yD;om;awGr@kd vm; rajymwwf/ Adv
k cf sKyf&@J ZeD;[m a':a': a':
cif}uD;tem;udk oGm;xdik &f if; q&meJ@yg +yKH;+yKH;&$i&f i$ f pum;pjrnf
ajymygw,f? Adv
k cf sKyf&@J ZeD; a':cif=unf[m tJ'aD e@u yef;Eka&mif
zuf ajy;aewJh tyGi}hf uD;}uD; yef;yGiyhf ef;EG,af wGyg yGihf u
dk v
f cHk snu
f kd
0wfxm;+yD;/ tusuvnf; vkcH snef @J vu
kd zf ufwt
hJ a&mifazsmah zsmh
&ifz;Hk tuse@J qakd wmh/ a':cif}uD;e@J ,SOv
f u
kd &f if awmfawmf}uD;udk
ta&;awmfy*Hk sme,f
awmufajymif EkysKd aeygw,f? nDtpfrt&if;acguaf cguf jzpfayr,fh
u|eaf wmf a':a':wd@k trd u
f kd ta=umif;trsKd ;rsKd ;eJ@ a&muf
a':cif}uD;u ydefydefyg;yg; ao;ao;oG,foG,fjzpfaeoavmuf/ zl;ae&wJt
h csed rf mS - tpfr}u;D rcifoef;u ykvEJ iS hf ig;vkyif ef;Xme
a':cif=unfu 00+zKd ;+zKd ; wkww
f w
k cf ikd cf ikd ?f a':cif}u;D u tnmol rSm0efxrf;tvkyf vkyu
f ikd af e+yD;/ udo
k ef;xGe;f atmifuvnf; pD;
ykrH sKd ;ayguaf eoavmuf/ a':cif=unfu tom;t&nf jzLjzL0if; u&uf puf&Hk rSm XmepkrLS ;vm;-XmecGrJ LS ;vm;-bmtqifv
h aJ wmh
0if;eJ@ vif;vif;oef@oef@ cef@cef@xnfxnfypHk H yd+k yD;ay:vGiaf eo rod/ 0efxrf;wa,muftjzpf tvkyv
f yk u
f ikd af ecsed f jzpfygw,f?
a,mif &Syd gw,f?
nDrjzpfol a':cif=unfu ac:,lay;tyfxm;wJh wuUov
kd &f yd o
f m
tJ'aD e@u tjyefvrf;rSm- q&m a':cif=unfu ol@ vrf;utdrftrSwf 54 +cH0if;}uD;xJu wxyfwdkufao;ao;
tpfrudk a[h-,l vd@k ac:vdu
k o
f vdv
k kd u|eaf wmfeh m;xJ =um; av;xJrmS a':a':a':cif}uD;wdk o
h m;trdo;Hk a,muf[m b0udk
vdkufrdw,f/ olwdk@nDtpfrwawGu tJ'DvdkyJ okH;=uE_ef;=u k;d &Si;f wnf+idrpf mG eJ@yJ jzwfoef;aexdik af e=uwm awG &h ygw,f?
ajym=uqd=k uavh &So
d vm; vdk h q&mhukd ar;=unfv
h u
kd rf ad wmh/
q&mu [uf[ufyufyuf &,fygw,f? +y;D rS - [d;k -acwfwek ;f ( 3 )
uawmh ynmwwfawGtwGi;f rSm-'Dvykd J tdik f wd@k ,l wd@k e@J
wae@rmS urm&Gwv
f n
S ;f wef;zufu rdwaf qGwa,muf
ajym=uqd=k uavh&w
dS mud;k As/ wcgwcg rSm olw@kd nt
D pfrawGvnf; u OuUocifoef;xGe;f ZeD;qdw
k hJ tbGm;}u;D -wcgwav-a[m'D
'DvdkyJ okH;=uE_ef;=uavh &SdykH&w,fAs/ cifAsm;u em;pdrf;aevdk@ vSn;f wef;aps;xJu qdik w
f qdik rf mS / oHy&k moD;av;awG vmvm
txl;tqef; jzpfaeyk&H w,f? [dw
k ek ;f uawmh Adv
k cf sKyfatmifqef; ta&mif;cdik ;f wm &Sw
d ,fvkd =h um;w,fAs? tbGm;}uD;u ole@J od
awmif rcif=unfe@J pum;ajym&mrSm wcgwav t*Fvyd v
f kd ajym wJv
h rl kd h azmuf onfay;+y;D wifta&mif;cdik w
f mvm; bmvm;awmh
wmawmif &So
d As vdk ah jym&if; w[J[eJ J &h ,fygw,f?
rodb;l / olu,
kd w
f ikd f xdik +f y;D a&mif;wmrsKd ;awmh r[kwb
f ;l As/ b,f
tJ ' D a emuf y d k i f ; rS m vnf ; a':a': a':cif } uD ; qD u d k vdv
k aJ wmh u|eaf wmfvnf; taotcsmrodb;l ? tbGm;}uD;u
ta=umif;a=umif;eJ@ u|eaf wmf a&mufjzpfcyhJ gw,f? tpfu}kd uD; ae@wdkif;vnf; r[kwfbl;? wcgw&HrS-wywfq,f&ufrS wcg
udak usmv
f id_ ef @J twla&mufjzpf&wm &So
d vd/k a':a': a':cifrsKd ;nGe@f avmufyJ vm+yD; oHy&k moD;uvnf; rsm;rsm;pm;pm;r[kwb
f ;l
(Adv
k rf LS ; cspaf umif;&J@ZeD;)eJ@vnf; a&mufjzpfz;l wm &Syd gw,f?
vdk@qdkoAs? tbGm;}uD;crsm 'gavmufawmif pm;0wfaea&;
a':a':ud,
k w
f ikd &f J zh w
d =f um;csut
f &/ trSw&f p&mtjzpf twGuf tcuftcJrsm; &Sad evdk v
h m;qd+k yD;awmif awmifawG;
qkH;tjzpf a&mufcJh&zl;wmwckuawmh OuUocifoef;xGef;- ajrmufawG; awG;rd+y;D pdwrf aumif;jzpfrw
d ,fAs? tJ'g cifAsm;aum
usq;Hk &jcif; 9 ESpaf jrmufae@txdr;f trSwyf -JG vd@k yJ ajym&rSmyg? odovm; vd@k u|eaf wmfu
h kd ar;vmygw,f? u|eaf wmfrh mS tH=h o
1977 ckEpS f pufwifbm24 &ufae@rmS yg? rv$o
J m ra&Smifom beef; jzpfomG ;&ygw,f? w+ydKifeufwnf;rSm- a':a':wd@k rmS tdrf
vl}uD;olrwpkavmufuvGjJ yD; b,fo@l urkd S zdw=f um;avhr&Sb
d J vcvnf; ay;p&m rvdk/ 'Dtwdkif; aeae&wmyJ/ rcifoef;eJ@
wd;k wd;k wdww
f w
d f tusO;f H;k +y;D om qGr;f uyfyaJG v;vkyaf vh&w
dS hJ a': udo
k ef;xGe;f atmifuvnf; ESpaf ,mufpvk;H vcpm;0efxrf;tvkyf
a':[m tJ'ED pS u
f awmh a':a':a':cifrsKd ;nGe@f &@J wu
kd w
f eG ;f csut
f & awGe@J y/J +yD;awmh armifErS ESpaf ,mufv;Hk [m tysKd }uD; vlysKd }uD;
u|eaf wmfw@kd vli,fav;ig;OD;udv
k nf; xl;xl;jcm;jcm; zdw=f um; awGy?J olw@kd EpS af ,muf&@J vceJ@awmif om;trdo;Hk a,mufawmh
cJhygw,f? txdrf;trSwftjzpf qGrf;uyfyGJav;[m wu,fudk aumif;aumif;pm;avmufrmS udk bma=umifh rsm;avvJ? 'Dvl awG@
tusO;f qk;H tusO;f H;k vkyw
f hJ yGaJ v;ygy?J vl}u;D awGtjzpfu- OD;av; rd =um;rdw,fqdkwm[m-[kwfaum [kwf&J@vm;vdk@awmif
avxD; Adv
k t
f ;Hk armif/ q&m&m*se/f uavmifysH OD;bud;k eJ@ Adv
k cf sKyf tawG;ay:rd&if;/ ol@rsuEf mS udk tuJcwfovdk xyf=unfrh yd gw,f?
&J@ZeD; a':cif=unf/ OuUocifZif&@J ZeD;a':=unf=unf/ a':cif +yD;awmh u|eaf wmfawmh rodb;l As- vdk yh J ajzrd&if; oufjyif;
rsKd ;nGe@f e@J um,uH&iS af ':a':a':cif}u;D yJ ygovd/k vli,fqv
kd v
kd nf; wcsuf csvu
kd rf yd gw,f?
u|eaf wmftygt0if tJ'D av;ig;OD;yJ ygygw,f? bke;f }uD;uvnf;
u|efawmfu tJ'Dta=umif;udk q&meJ@vufzuf&nf
a':a':w@kd aexdik &f meJ@teD;qk;H bke;f }u;D ausmif;u bke;f }u;D 3 yg;yJ qdik rf mS qkjH zpfwt
hJ cgrmS q&mhuv
kd nf; ajymjy&if; ar;=unfrh ad wmh/
ygygw,f? tm;vk;H aygi;f rS ta&twGuu
f 20 avmufyJ &Syd gr,f? q&mvnf; rodwu
hJ pd P jzpfaeygw,f?
a':a': a':cif}uD;[m ArmjynfueG jf rLepfygw&D @J vuf
wckaom pufwifbm&J h vv,f&ufw&ufrmS q&m
eufuikd af wmfveS af &;c&D;=urf;}uD;twGi;f / ocifoef;xGe;f eJ@twl &m*seu
f a':a':&J t
h rd u
f kd oGm;zd@k u|eaf wmfu
h kd tazmfac:jyefwhJ
yg0ifav#mufvrS ;f cJzh ;l oljzpf+yD;/ awmxJuae c&D;pOfwcktwGi;f twGuq
f &meJ@twl vdu
k v
f m&jyefygw,f? ta=umif;uawmhtzrf;tqD;cHvu
kd &f vdk o
h m +rKd ah y:jyefa&mufvmcJ&h ol jzpfygw,f? OuUocifoef;xGef; usqkH;jcif;ae@txdrf;trSwf/ 'DESpf b,f
vufeufcs tnHch o
H w
l a,muftjzpf +rdK@ay:udk jyefa&mufvmcJh ae@vyk jf zpfrvJqw
kd m ar;zdk u
h pd yP gy?J usq;Hk wJah e@u pufwifbm24
olrsdK; r[kwfygbl;? ocifoef;xGef;eJ htdrfaxmifuscJh&mrSm- &ufaerd@k ESppf Of pufwifbm24 &ufae@rmS yJ/ q&mwd@k vl&if;
orD;wa,muf/ om; ESpaf ,muf xGe;f um;cJyh gw,f? orD;t}u;D qk;H vl}uD;wpk[m a':a':&J t
h rd rf mS a':a':eJ t
h wl a':a':htvdu
k s
rcifoef;eJ hom;t}uD; udkoef;xGef;atmifwdk h[m a':a':eJ@ ykrH eS v
f yk af qmifvmcJw
h m-tJ'ED pS u
f awmh orD;}uD;jzpfwhJ tpfr
twlaeawGtjzpf jzwfoef;}uD;jyif;cJh&ayr,fh om;i,fjzpfwJh }uD;rcifoef;u ol@&@J tvkyu
f pd t
P & tdrrf mS r&Sb
d /J (c&D;oGm;
udo
k ef;xGe;f 0if;uawmh zcifjzpfwhJ ocifoef;xGe;f eJ@yJ awmxJrmS ae&vd@k yv
J m; rod/ aumif;aumif; rrSwrf ad wmh) jzpfae&m/ puf
use&f pfc&hJ +yD;awmxJrmS usq;Hk oGm;cJ&h ol jzpfcyhJ gw,f?
wifbm24 &uftpm; w&uf&ufurkd sm; &ufa&$@vyk jf zpfrmS vm;/
50
ta&;awmfy*Hk sme,f
b,fvkd vkyjf zpfrvJqw
kd m wdwu
d suso&d atmiftwGuf avxD;
Adv
k t
f ;Hk armifuvnf; tar;cdik ;f vdu
k w
f ma=umifh vmjzpfwmrSe;f
u|eaf wmf rSwrf ad eygw,f?
a&mufa&mufcsif;yJ q&mu tJ'DudpPudk ar;awmh/
a':a':u vkyw
f mawmh rysurf uGuf vkyu
f kd vkyrf mS yJ? orD;u
r&Sb
d jJ zpfaeawmh-b,fae@vyk jf zpfrvJqw
kd mawmh/ tck wcg
wnf; ajymvdk rh &ao;bl;jzpfaew,f? u|erf uawmh vkyrf mS yJ/
'DtwGu-f u|erf bmom u|erf jyifxm; pkxm;wJh ydu
k q
f aH v;awG
vnf; &S+d yD;om;yJ// orD;eJ o
h m;vnf; olwkd t
h aztwGu-f olw@kd
tqifajyovdk xnfEh ikd o
f r# xnfah yg?h u|erf u u|erf ud,
k w
f ikd f
pdu
k x
f m;wJh oHy&k myifu oHy&k moD;av;awGukd toD;av;awG
rsm;vmwJt
h cgwikd ;f cl; cl;+yD; vSn;f wef;aps;u todwa,muf
ay;+y;D ta&mif;cdik ;f / tJ'u
D &orsaS v;awGuckd sn;f oyfoyf cGJ cGJ
pkxm;w,f q&m&J@? 'Dae@a&mufwmeJ@ tJ'D pkbl;av;xJu
&So
d rst
S m;vk;H xkwv
f u
kd +f y;D 0,fjcrf; vkyv
f u
kd w
f mygy?J 'DEpS v
f nf;
tJ't
D wGuu
f awmh tqifoifyh gy-J wJ?h
u|eaf wmfph w
d x
f rJ mS vdu
_ u
f eJ cHpm;vdu
k &f ygw,f//
ocifoef;xGe;f &J Zh eD;-qdw
k hJ tbGm;}uD;wa,muf
wcg w&H vSn;f wef;aps;av;xJ oHy&k moD; vmvmoGi;f ovdv
k -kd
vmvm a&mif;aeovdv
k kd =um;&w,f- qdw
k hJ ar;cGe;f &J@tajzudk
yg u|eaf wmf em;vnf oabmayguo
f mG ;cJ&h ygawmhw,f? a=omf
a':a':[m tJ'v
D kd a':a':rsKd ;ygvm;? ta=umif;a=umif;
a=umifh a':a': a':cif}uD;eJ@ rv$rJ a&Smifom xdawG@qufqH od
u|r;f }uKHqcHk iG hf &cJ&h wJh c%wmtjzpftysuaf v;rsm;xJrmS u|eaf wmf b,fawmhrS rarh aysmufEidk b
f /J r=umc%qdo
k vdk
owd&rdaewJh tjzpftysuaf v;wckvnf;yJ &Syd gao;w,f? tJ
'guvnf; q&m&m*seef @J ygy?J tcsed u
f awmh - Edik if *Hh %
k &f nfb@JG qkd
wmawGukd Adv
k af e0if;u pwifxw
k jf yef tyfEiS ;f aep umv}uD;
xJrmS ygy?J b,fvxJrmS qdw
k m aumif;aumif;rrSwrf ad wmhay
r,f-h 1980jynfEh pS x
f rJ mS qdw
k mawmh aocsmygw,f? tJ'v
D u
kd m
v}uD;&J@ ylyal EG;aEG; &ufw&ufrmS - q&meJ@ twl u|eaf wmfa':a':tdrfudk a&mufoGm;ygw,f? EdkifiHa&;orm;a[mif;}uD;
awGtwGi;f rSm-Ekid if *hH %
k &f nfb@JG e@J yh wfouf+y;D ajym=uqd=k uoHawG
yvlysaH eqJumvqdak wmh/ a&mufa&mufcsi;f yJ q&m&m*seu
f
a':a':hukd p ygw,f?
rrcif- Adv
k af e0if;u tck Ekid if *hH %
k &f nfbJG ah wG ay;ae
wmrSm-rcif=unfuakd wmh ay;+y;D / bDtikd af tacwfua&m-*syef
acwftwGi;f -uufpbDacwftwGi;f ua&m/ w+yKd ifwnf; w&uf
wnf;vdv
k kd twlwv
l yk cf =hJ uwJh nDtpfrt&if;vnf;jzpfwhJ rrcif
udak wmh ray;ygvm;- vd@k +yKH;ppeJ ah jymvdu
k af wmh trav; q&m&,f- rcif=unfu ocifatmifqef;
rde;f rav/ 'Du ocifoef;xGe;f rde;f r-ocifoef;xGe;f rde;f ravarmfueG ;f 0ifw@kd Ekid if *H %
k &f nfw@kd bmwd@k nmwd@k -b,frmS ay;ygh
rvJ
ay;&if- rrcifuaum ,lrmS vm; vdk q
h &mu xyf+y;D
p awmhtrav;- ay;vJ r,lcsiyf gb;l awmf/ 'Duvnf; ay;rSm
awmif pd;k ygao;&J@ vd@k oGuo
f u
G v
f ufvufjyefajz&if;- tHr,f
(0if;wifhxGef;)
1- 6 - 2011
51
ta&;awmfy*Hk sme,f
ta&;awmf y k H u
qifrvku
d o
f abFmusi;f &J@ aoG;armfueG ;f
0if;aqG
*k%fajymifwJh arZGeftvkyform;v_yf&Sm;r_
ppftm%m&Sif tqufqufatmufrmS tvkyo
f rm;
vlwef;pm;tygt0if ausmif;om;awG/ jynfoal wG[m wku
d f
yGJawG tvDvD qifE$JcJh&ygw,f? &ufpufwJhppftpkd;&[m
'DwkdufyGJawGukd vlrqefatmif &ufpufwJhESdrfeif;r_awGeJ@
+zKdciG ;f cJv
h @dk tvkyo
f rm; vlwef; pm;tygt0if jynfoal wG&@J
wku
d yf aJG wG[m aoG;pGe;f wJw
h u
dk yf aJG wGjzpfc+hJ yD; em=unf;a=uuGJ
p&m aoG;tkid x
f J epfjrKyfc&hJ ygw,f? 'gayrJh wku
d yf aJG wG r+yD;qk;H
ao;ovkd Armjynfoal wG[m vJ&mux uk,
d af y:u aoG;
awGudk okw+f yD; qufvufwu
dk yf 0JG ifc=hJ uwm 'Dae@txdygy?J
wku
d yf aJG wG aoG;tkid x
f J epfjrKyfcahJ yr,fh 'Dwu
dk yf aJG wG&@J *k%f
a&mifajymifru
_ awmh arS;rSed rf oGm;cJyh gb;l ? tJ'w
D u
dk yf aJG wGxrJ mS
tvkyo
f rm; vlwef;pm;u t"dutcef;u yg0ifqifEcJ$ w
hJ hJ ar/
ZGef tvkyf orm;v_y&f mS ;r_[mvnf; wcktygt0ifyg?
'Dae@q&dk if ar/ ZGet
f vkyo
f rm;v_y&f mS ;r_jzpfymG ;cJw
h m
37 ESpfwif;wif; jynfhcJhyg+yD? 'DtcsdefrSm rsKd;qufopfjzpfwJh
v_id o
f m,m pufrZ_ ek u
f tvkyo
f rm;awGyJc;l pufu
Hk tvkyf
orm;awGpojzifh rsK;d qufopftvkyo
f rm;awG[m quf
vuf wku
d yf 0JG ifae=uqJyg?
ar/ ZGet
f vkyo
f rm;v_y&f mS ;r_&@J eDjref;awmufyr_[m
'Dae@tcsed t
f xd 0if;vufaeqJjzpfovkd tvkyo
f rm;vlwef;
pm;&J@ wku
d yf 0JG iftawG@t}uKHawGuvnf; wku
d yf 0JG ifr,fh rsK;d
qufopfjynfoal wGudk pHerlemeJ@ oifcef;pmawG qufvufay;
aeqJyg? arZGeftvkyf orm;v_yf&Sm;r_xJu qifrvkduf
oabFmusi;f &J@ aoG;eJ@&if;cJ&h wJt
h awG@t}uKaH wG[mvnf; avh
vmoif,pl &mawGe@J u,f0aewmrk@d wku
d yf 0JG ifArmjynfol
awGtwGuf ar ZGet
f vkyo
f rm;v_y&f mS ;r_udk *k%jf yK&if; xkwf
azmf wifjyvku
d yf gw,f?
qifrvkdufoabFmusif;u
tvkyform;oydwf pwif+yD
tJ'aD e@u ZGev
f 6 &ufae@yg?
5 &ufae@rmS rD;&xm;tvkyo
f rm;awG&@J oydww
f yfz@JG
awG tif;pdefbufcsDwufoGm;=uwmukd vSnf;wef;rD;&xm;
vrf;eJ@ eD;uyfpGm wnf&SdaewJh qifrvkdufoabFmusif;u 5 2
tvkyo
f rm;awG =um;odae&ygw,f? rD;&xm;tvkyo
f rm;
awGe@J b0wl &Jabmf&b
J ufjzpfwhJ qifrvku
d o
f abFmusi;f
tvkyo
f rm;awGuaum b,fv&dk yfwnfrvJ? qk;H jzwf&r,fh
tcsed f a&mufaeyg+yD? tJ't
D csed u
f rqvppf tpk;d & vuf
atmufrmS tvkyo
f rm;awG tygt0if Armjynfoal wG ukef
aps;E_e;f }u;D jrifrh '_ %fudk tvl;tvJcpH m;ae&+y;D rqv tpk;d &
xkwfay;wJh ravmufriqefukd r0rvif pm;ae=u&wJh
tcsed yf g?
ZGef 6 &uf eHeuf 8em&DavmufrmS tvkyo
f rm;
tm;vk;H vufawGajrmuf+yD; qENawGazmfxw
k u
f m oydwf
wku
d yf JG qifE=J$ uzk@d wnDwnGww
f nf; jywfjywfom;om; qk;H
jzwfvu
dk =f uygw,f? tvkyo
f rm;wOD;jzpfwhJ &Jabmfbefa&$u
a'guu
f m(tvkyo
f rm;awG&@J tac:) (Dock)&Sd u&de;f wckay:
wuf+yD; w&m;a[mygw,f?
&Jabmftvkyo
f rm;taygi;f wk@d ? cktcsed rf mS u|ef
awmfw@dk tvkyo
f rm;&JabmfawG&@J tcGit
hf a&;ukd awmif;
qk&d r,f? &atmif awmif;qkrd ,f? EGm;ukcd idk ;f &if jrufau|;&
w,f? vludk ckid ;f &if qefay;&r,f
qifrvkdufoabFmusif;tvkyform;awG&J@ 'kd@
ta&; 'kd@ta&;qkdwJh au;a=umfoHawG[m qifrvkduf
oabFmusi;f ywf0ef;usif txd [de;f nHomG ;ygawmhw,f?
tvkyo
f rm;awG&@J pepfusru
_ oydwf ppcsi;f rSm
oydwaf umfrwDudk a&G;aumufz@JG pnf;vku
d w
f mygy?J oydwf
aumfrwDOuUu (tvkyform;awGbufu a&G;cs,fwif
ajrmufvkdufvkd@ tvkyform;aumifpD0ifjzpfcJhwJh) &Jabmf
0if;xde?f 'kOuU&Jabmfbefa&$e@J t}uHay;ukw
d ifjrifw
h @dk jzpf
=uygw,f? qifrvku
d o
f abFmusi;f rSm tvkyo
f rm;waxmif
avmuf&Sdygw,f? trsm;ykdif;u ukd;wef;q,fwef;txd
ausmif;aecJzh ;l olawGjzpf+yD; &k&mS ;/ ykv
d efe@J ta&S@*smreDpwJh
qk&d ,
S v
f pfEidk if aH wGudk oGm;a&muf ynmoifz;l olawG yg&adS e
ygw,f/
OuU &Jabmf0if;xdeu
f tkww
f idk w
f ckay:wuf+yD;
pum; ajym"mwfcu
G ef @J rde@f ceG ;f ajymygw,f?
ta&;awmfy*Hk sme,f
&Jabmftvkyo
f rm;taygi;f wk@d ? cktcsed u
f p+y;D 'k@d wawG
qifrvkdufoabFmusif;ukd odrf;vkduf+yD? pufkHawGeJ@twl ppf
oabFmawGukdvnf; xdef;odrf;xm;r,f? pufHkawGtm;vkH;
oabFmawGtm;vk;H [m 'k@d tvkyo
f rm;awG&@J tm%matmufrmS
&Sw
d ,f? 'ga=umifh 'k@d ord ;f yku
d x
f m;wJh pufaHk wGtwGuef @J jynfol
awGtusK;d twGuf 'k@d oydwaf rSmuf qENjyr,f? awmif;qkcd suaf wG
r&rcsi;f qufvufwu
dk yf 0JG ifomG ;r,f? 'k@d [m tnHrh cHb;l ? tav#mh
ray;bl;? &Jabmftvkyo
f rm;taygi;f wk@d pkppk nf;pnf;eJ@ wku
d yf JG
0if=uyg
oydwaf umfrwDOuU&J@ yef=um;csuu
f dk tvkyo
f rm;rsm;
u 'k@d ta&;-'k@d ta&;vk@d wkid w
f nfau;a=umf+y;D tajzay;vku
d =f u
ygw,f?
wku
d yf JG pwifcyhJ g+yD? 'Dqifrvku
d o
f abFmusi;f oydwf
wku
d yf u
JG ae oif,pl &m tcsut
f vufrsm;uawmh+ b0wl rD ; &xm;tvk y f o rm;awG e J @ tcsd e f u k d u f
[efcsun
f n
D D oydww
f u
dk yf u
JG dk pwifEidk jf cif;?
+ oydwa
f rSmufz@dk tvkyo
f rm;tm;vk;H wnDw!Gwf
wnf; qk;H jzwfcsuf csEidk jf cif;?
+ oydwu
f dk OD;aqmifomG ;r,fh oydwaf umfrwDudk pepf
wus zG@J pnf;Ekid jf cif;?
+ oydwfaumfrwD OuUjzpfwJh &Jabmf0if;xdef[m
tvkyform;awGu a&G;aumufwifajrmufxm;wJh qifrvkduf
oabFmusi;f &J@ tvkyo
f rm;aumifp0D ifwOD;jzpf+yD; ta&;}uD;wJh
tcsed rf mS tvkyo
f rm;xkbufu jywfjywfom;om; &yfwnfEidk f
jcif;? wjcm; tvkyo
f rm;aumifp0D ifawGjzpfwhJ ppftpk;d & t&m&Sd
rsm;eJ@vnf; xdawG@qufqaH e&oljzpfv@dk tajctaetm;vk;H ukd
qkyu
f idk Ef idk o
f jl zpfjcif;?
+ wku
d yf pJG wifuwnf;u tnHrh cHb;l qkw
d hJ jywfom;
wJt
h "dmefudk csrw
S x
f m;Ekid jf cif;
wku
d yf t
JG wGi;f v_@H aqmfrt
_ qufrjywf jyKEkid jf cif;(vuf
urf;pmapmifa0jcif;/ a[majymjcif;/ jynfoo
l @dk yef=um;csuf xkwf
jcif;) ponfw@dk jzpfygw,f?
qifrvkdufoabFmusif; oydwfwkdufyGJ&J@
au;a=umf o H r sm;
+ qefva
Hk vmufpmG &&Sad &; ('k@d ta&; 'k@d ta&;)
+ ukea
f ps;E_e;f usqif;a&; ('k@d ta&; 'k@d ta&;)
'Dawmif;qkcd suf 2 ck[m xkt
d csed u
f wwkid ;f jynfv;Hk u
vkv
d m;aewJh awmif;qkcd surf sm; jzpfygw,f? jynfow
l &yfv;Hk &J@
vkdvm;csufrsm;ukd qifrvkdufoabFmusif;tvkyform;rsm;u
a&S@wef;wifxm;wm awG@&ygw,f?
+ aetdr&
f &Sad &;
('k@d ta&; 'k@d ta&;)
+ vkyi
f ef;cGif tE&m,fuif;a&;('k@d ta&; 'k@d ta&;)
+ vpmwk;d jri
ahf &;
('k@d ta&; 'k@d ta&;)
'Dtcsuf 3 csu[
f m qifrvku
d o
f abFmusi;f tvkyf
orm;awG trSew
f u,fvt
dk yfaewJh tckid t
f rm awmif;qkcd suf
rsm; jzpfygw,f?
qifrvku
d o
f abFmusi;f tvkyo
f rm;awG&@J tvkyq
f if;
csed [
f m eHeuf 7 em&DcJG jzpfygw,f? tvkyq
f if;csed f qifrvku
d f
53
ta&;awmfy*Hk sme,f
csed f aq;ay;cef;rSm q&m0ef a'guw
f mpDpeD @J olemjyKq&mrav;
wifwifrw
l @dk &Sad e=uw,f? olw@dk u tdrjf yef=uawmhrvk@d jyifae+y?D
ESpaf ,mufpvk;H u tvkyo
f rm;awGudk cifrif+y;D apwem aumif;
=uolawG? oydwaf umfrwDu tvkyo
f rm;awGudk ypfroGm;zk@d /
twl vufww
JG u
dk zf @dk awmif;yefwt
hJ cg olw@dk wawGvnf; rsuf
&nfawG 0kid ;f vm=u+y;D tvkyo
f rm;awGudk pmemum twl vuf
wGw
J u
dk zf @dk oabmwlc=hJ uw,f?
ppfwyfudk pnf;k;H &jcif;?
? tJ't
D csed u
f qifrvku
d f
oabFmusi;f rSm a'guw
f ifxm;wJh a&wyfoabFm 5 pif;&Sw
d ,f?
&efv;Hk atmif/ &efrsK;d atmif/ okawoD/ e*g;a=u;eJ@ e0&wfqw
dk hJ
oabFmawGyJ? oabFmwpif;pDrSm ae0if;pwif;ukdifxm;wJh
wyfom;awG wyfcw
JG cGpJ D &Sw
d ,f? aemuf+yD; wcsK@d oabFmawGrmS
tajrmufawGvnf; &Sw
d ,f?
oabFmay:rSm &SdwJh wyfrSL;wyfom;taygif;wkd@?
&Jabmfw@dk tdrrf jyef=uyge@J ? 'DtxJrmS yJ ae=uyg? u|eaf wmfw@dk e@J
wku
d yf t
JG wl 0if=uyg? u|eaf wmfw@dk wu
dk yf u
JG dk &Jabmfw@dk axmufcH
=uvdrrhf ,fv@dk ,k=H unfygw,f pojzifh yef=um;&w,f?
tvkyo
f rm;awGe@J twl yl;aygi;f +y;D qENvmjywJh a&wyf
u &JabmfawG &Sv
d mw,f? wcsK@d uvnf; bmrS rjzpfovkd =um;
ae=uw,f? &efv;Hk atmifoabFmu Akv
d rf LS ;pk;d v_id q
f &dk if tul
tnDay;wmawG/ wku
d yf t
JG ajctae vma&mufar;jref;wmawG
&Sw
d ,f? a&wyfu ypfcwfr,fq&dk if tvkyo
f rm;awG cH&Ekid pf &m
ta=umif;&Sad yr,fh a&wyfu rypfcwfwt
hJ jyif yl;aygi;f ol wcsK@d
&Sw
d t
hJ wGuf tvkyo
f rm;awG&@J pnf;k;H a&; atmifjrifw,fv@dk
qk&d r,f?
t&m&Sdrsm;ukd xdef;odrf;xm;&jcif;
'gayr,fh b,fvx
l w
k u
dk yf aJG wGrmS rqkd ppfwyfu vk;H 0
O\kH yg0ifvmvdrrhf ,fv@dk awmh ar#mv
f ifrh xm;yge@J ?
Akv
d rf LS ;&JneG @f qo
dk u
l oabFmusi;f rSm !e=f um;a&;rSL;
vmvkyaf eol? olu ppftpk;d & aemufvu
dk af cG; +yo
D w,f? tvkyf
orm;awG&J@ oydwfukd [ef@wm;wmawG vkyfvmw,f? 'D
twkid ;f qk&d if cifAsm; touftE&m,f &Sv
d rd rhf ,f? tvkyo
f rm;
awG a'go ayguu
f o
JG mG ;&if cifAsm;rvG,b
f ;l qk+d yD; ac:,lxed ;f
odr;f xm;vku
d &f w,f? tvkyo
f rm;aumifpOD uU OD;cspOf ;D / 'kOuU
OD;tke;f armif/ twGi;f a&;rSL; ukv
d jS rifeh @J OD;rsK;d xGf polw@dk uv
dk nf;
touftE&m,fp;dk &dr&f w,f/ tvkyo
f rm;awGu cifAsm;wk@d udk
r,k=H unfb;l -qk+d yD; vk+H cKHa&;cef;xJoiG ;f um xde;f odr;f xm;vku
d f
w,f? olwkd@ukd owfrypfygbl;vkd@ uwday;xm;vkdufw,f?
tvkyo
f rm;awGu a'gotavsmuf ku
d rf ,fEu
S rf ,f wuJuJ
jzpf a yr,f h oyd w f a umf r wD u xd e f ; xm;vk d u f E k d i f w ,f ?
vkyo
f ifv
h yk x
f u
dk w
f mawGudk vufveG af jcvGerf [kwb
f J xde;f xde;f
odr;f odr;f vkyEf idk cf w
hJ mygy?J
tvkyform;vlwef;pm;&J@ aoG;pnf;nDnGwfr_ukd
jyoEkdifcJhjcif;
onfah emuf qifrvku
d o
f abFmusi;f teD;u ok;H xyf
om;pufu
Hk vnf; pwifwu
dk yf 0JG ifvmw,f? olw@dk u qifrvku
d f
oabFmusi;f ukd uk,
d pf m;vS,af pv$w+f y;D aqG;aEG;wkid yf ifwm vkyf
54
w,f? 'gt
h jyif trSwf 1-2 opfpufawGu uk,
d pf m;vS,af wG
vnf; tvm;wl a&mufvm=uw,f? qifrvku
d o
f abFmusi;f u
vnf; qufom;uk,
d pf m;vS,af wG apv$w+f y;D aqG;aEG;wkid yf ifwm
awG &Sw
d ,f?
ykx
d ;l jcm;wmu pufaHk ygi;f pku
H tvkyo
f rm;awG a&muf
vm=u+yD; b0[pfwidk f vkd olw@dk cpH m;csuaf wGudk &ifziG ahf [m
ajym=uwmygy?J 'DtxJrmS orkid ;f csnrf #ipf ufeHk @J *keef pD ufu
Hk
tvkyo
f rm;awGvnf; ygw,f? 'gu oydww
f u
dk yf aJG wGudk tjyef
tvSef wGe;f tm;jzpfap+y;D tvkyo
f rm; vlwef;pm;&J@ aoG;pnf;nD
!Gwrf u
_ kd jyovku
d w
f m jzpfw,f? tvkyo
f rm;awG[m 'Da[m
ajymcsuaf wGudk vufcyk o
f w
H ajzmif;ajzmif;wD;+y;D tm;ay;um ykrd dk
&$iv
f ef;tm;wufvm=uw,f?
oydwfumv &duQmajz&Sif;r_
a&wyfu Akv
d rf LS ;pk;d v_id u
f dk &dumQ twGuf tultnD
awmif;&w,f? olw@dk oabFmay:rSm &dumQ wifxm;wmawG &Sd
w,f? Akv
d rf LS ; pk;d vdi_ u
f vnf; wwfEifdk o
f avmuf ay;r,f ajym
w,f? 'gayrJh 'gavmufe@J rvkaH vmufao;bl;?
'ga=umifh oabFmusi;f u um;wpD;rSm oydwt
f vHx;dk
+yD; tvkyo
f rm;&JabmfawGu tif;pdeb
f uf oGm;um oydwf
tvSLcHwm vkyw
f ,f? jynfoal wG&@J axmufcrH u
_ tm;wufp&m
yg? xrif;xkyaf wG/ vufzufoyk x
f yk af wG um;eJ@tjynf?h 'gwif
rutvkyform;oydwfukd axmufcHw,fqkdwJh pmwef;
awG vufa&;vSveS @J a&;+y;D xrif;xkyaf wGxJ xnfah y;=uw,f?
wcsK@d xrif;xkyaf wGrmS yku
d q
f aH wGyg xnfah y;=uw,f? 'Davmuf
om ruao;ygb;l ? teD;tem; &yfuu
G o
f &l yfuu
G o
f m;awGu
vnf; xrif;tk;d }u;D eJ@ a&mufvm+y;D au|;arG;=uw,f? [if;awG
uvnf; rsK;d pkyH gy?J Armjynfoal wG[m w&m;wJb
h ufu pmem
axmufc+H yD; apwemo'Ngw&m; xufoefwv
hJ rl sK;d yg?
ppftpkd;&u &ufpuf,kwfrmr_twGuf c&mwkwf
tcsufay;vkduf+yD
ppftpk;d &&J@ yg;uGuo
f m;rsm; aoG;qmcsed f a&mufvm+yD
vk@d yJ ajym&ygawmhr,f? awmifp,
G rf mS aeuG,w
f hJ nae 6 em&D
tcsed af vmuf a&mufvm+y?D tif;pdeb
f ufudk uk,
d pf m;vS,t
f jzpf
apv$wx
f m;wJh qifrvku
d o
f abFmusi;f u uk,
d pf m;vS,af wG jyef
vm=uw,f? orkid ;f bmwma&S@ orkid ;f aps;rSm tvkyo
f rm;awGe@J
t&yfom;awG ypfowfcv
H u
dk &f w,f?
tvkyform;vlwef;pm;&J@ wkdufyGJoEMdmef
qifrvkdufoabFmusif; oydwfaumfrwDOuUu
tvkyo
f rm;awGudk tajctae&Si;f jy&if; oEMd mefpum; ajym
=um;cJw
h ,f?
&Jabmftvkyo
f rm;taygi;f wk@d ? 'k@d &@J awmif;qkcd suf
uawmh wjznf;jznf;eJ@ cufvm+yD? 'gayrJh 'k@d [m 'l;raxmuf
tnHrh cHb;l ? qufvuf wku
d yf 0JG ifomG ;r,f? tck orkid ;f bmwm
a&S@rmS 'k@d tvkyo
f rm;&JabmfawG ypfowfcv
H u
dk &f w,f? 'gu
'k@d udk aemufweG @f omG ;aprSm r[kwb
f ;l ? taocH+yD; qk;H cef;wkid f
wku
d yf 0JG ifomG ;r,f? 'k@d awmif;qkcd suaf wG r&rcsi;f aoG;pnf;nD
!Gwpf mG wku
d yf 0JG ifomG ;r,f? &Jabmfw@dk udk u|eaf wmfw@dk uwday;
ta&;awmfy*Hk sme,f
w,f? b,fawmhrS opPmrazmufb;l ? &Jabmfw@dk e@J wom;wnf;
&yfwnfwu
dk cf u
dk o
f mG ;r,f
*keef pD ufeHk @J vSr;f qufo,
G +f y;D nEd id_ ;f wkid yf ifawmh olw@dk
bufuvnf; tvHvrJS mS r[kwb
f ;l vk@d wk@H jyefvmw,f? 'gt
h jyif
*keef pD ufu
Hk tajctaeopftwGuf A[kad umfrwDaG;cs,yf u
JG dk
wqifw
h ;dk jyKvkyv
f u
dk w
f ,f?
'Dtcsed rf mS yJ &efuek q
f yd u
f rf;uvnf; oydwaf rSmufae
+yDqw
dk o
hJ wif;ukd =um;vm&w,f? ok;H xyfom;pufu
Hk vnf;
tnhrH cHbJ a&qk;H a&zsm; wku
d o
f mG ;r,fv@dk ta=umif;=um;vm
w,f? opfpufuvnf; ppfwyf tvG,fwulr0ifEkdifatmif
opfv;Hk awGudk uwkwv
f yk +f yD; jyifqifxm;w,f? 'g[m tvkyf
orm;vlwef;pm;&J@ ckdifrmjywfom;wJh oEMdmefygyJ?oydwfu
wjynfv;Hk ukd jyef@omG ;+yDqw
dk mvnf; =um;vm&w,f? tvkyf
orm;oydw[
f m wjynfv;Hk vuQ%maqmifomG ;w,f?
jynfolokd@ yef=um;csuf
qifrvku
d o
f abFmusi;f oydwaf umfrwDOuU&J@ jynf
olo@dk yef=um;csuu
f dk toHoiG ;f +y;D pyDumeJ@ xkwv
f i$ v
hf u
dk w
f ,f?
pufu odyt
f m;aumif;wJt
h wGuf usepf ufaHk wGxH w+yKid w
f nf;
a&mufomG ;w,f? 'Djynfoo
l @dk yef=um;csuu
f dk toHcs@J pufuae
tqufrjywf v$iahf y;aew,f?
rdbjynfot
l aygi;d wk@d cifAsm;? tpk;d &[m orkid ;f bm
wma&S@rmS +ird ;f csr;f pGm qENjyaewJh tvkyo
f rm;awGudk &uf&uf
pufpuf ypfowfcyhJ gw,f? 'ga=umifh rdbjynfot
l aygi;f wk@d u|ef
awmfwkd@eJ@ vufwGJyg? ppftpkd;&u tjypfrJhwJh u|efawmfwkd@
tvkyo
f rm;awGudk kid ;f pkid ;f aumufusppf mG ypfowfaeyg+y?D rdb
jynfot
l aygi;f wk@d u|eaf wmfw@dk udk umuG,af pmifah &Smufay;
=uyg
tJ't
D csed rf mS bJ a&a=umif;uae uGerf if'w
kd yfz@JG wzG@J u
a&mufvm+yD; oydwaf umfrwDOuUeJ@ aqG;aEG;r,f? vmcJyh gv@dk
qkw
d ,f? zrf;zk@d vmwmyg?
oabFmusif;ukd azmufcGJzsufqD;rvm;/ ta&;w}uD;
pOf;pm;&r,fhtcsdef
'Dtcsed rf mS pOf;pm;vm&w,f? oabFmusi;f wckv;Hk ukd
azmufczJG suq
f ;D ypfv@dk &w,f?oydwaf umfrwDOuU&J@ vufxJ
rSm oabFmusi;f wckv;Hk u aomhawG &Sad ew,f? yg0gpaw&Siu
f dk
azmufcv
JG u
dk v
f @dk &w,f? oabFmusi;f &J@ a&vku
H si;f u a&awG
ukd azmufxkwfvkduf&if oabFmawG *|rf;xkd;arSmufckHjzpf+yD;
ysuo
f mG ;Ekid w
f ,f? a&wHcg;}u;D ysupf ;D atmif azmufcyJG pfvu
dk v
f @dk
&w,f? oabFmusi;f wckv;Hk jymusomG ;atmif vkyEf idk w
f ,f?
'gayr,fh iJu
h u
G pf &mu teD;tem;u jynfoal wG ayguu
f JG jym
uswt
hJ xJ ygomG ;Ekid w
f ,f? (tJ't
D csed f teD;u uGr;f +cHuek ;f &yf
uGuu
f dk ppfwyfu 0kid ;f xm;+yD;+yD?) oabFmusi;f tvkyo
f rm;
tawmfrsm;rsm;twGufvnf; rvkH+cKHbl;? xdckdufaoausEkdif
w,f? tvkyo
f rm;awGe@J jynfoal wG&@J tusK;d pD;yGm;ukd axmuf
xm;+y;D 'DtpOftpOfudk y,fzsuv
f u
dk &f w,f?
qifrvkdufoabFmusif;wkdufyGJ&J@ txGwftxdyftcsdef
55
ta&;awmfy*Hk sme,f
a=uuGpJ &mvnf; aumif;w,f? em=unf;p&mvnf;
aumif;w,f?
vufeufrJhtvkyform;awGukd aoewfawGeJ@vnf;
tqufrjywf ypfw,f? vSpH yG af wGe@J vnf; ajy;xk;d =uw,f?
tvkyo
f rm;&JabmfawG[m r=unf&h ufrjrif&uf p&m
usnq
f efoif+h yD; taxG;vku
d f yku
H somG ;=uw,f? wcsK@d vnf;
aoewf r S e f + yD ; a&uef x J usoG m ;=uw,f ? wcsKd @ rao
wJv
h al wGvnf; *so
D &D;usnq
f ef&m ajcaxmufrmS tayguf
awGe@J ? &Jabmfoef;atmifqw
dk hJ tvkyo
f rm;wOD;qk&d if yg;pyf
}uD; jywfxu
G o
f mG ;ovkd v#muvnf; uyfaus;eJ@ uku
d jf zwf
xm;wJhtwkdif; jzpfoGm;w,f? &Jabmfwifarmifuawmh rD;
owfpufE;d_ aecsed rf @dk ptkx
d J usnq
f ef 0ifomG ;w,f? &JabmfAzl;
uawmh em;xifudk vSpH yG ef @J txk;d cH&vk@d yg;pyfuae aoG;awG
yGucf eJ yGucf eJ tefcsaew,f? '%f&m&wJh tvkyo
f rm;awG
trsm;}uD;? ckwifawGe@J rqef@v@dk =urf;cif;ay:rSm jrifraumif;
atmif yk;d vk;d yufvuf?
tvkyo
f rm;&Jabmf '%f&m&olawGudk aq;xk;d ay;/
ywfw;D pD;ay;&if; a'guw
f mpDpeD @J olemjyKq&mrav; wifwifrl
wk@d rsu&f nfwawGawG us&if; ikad e=u&+yD?
rkd;aomufa&mifjcnfOD;tcsdef vrf;ay:rSm tvkyf
orm;aoG;awGe@J apG;apG;eDaecJw
h ,f? aoG;cJawG aoG;pD;a=umif;
awGqw
dk m rjrifcsit
f qk;H ?
urBmausaomfvnf; ausEkdifkd;vm;? [,fppf
tpk;d &?
wku
d yf u
JG dk aoG;tkid x
f J ESpjf rK yfypfeHk @J tvkyo
f rm;xk&@J
pdw"f mwfudk csK;d ESrd yf pfv@dk &r,fxifovm;?
ukd;um;?
? Armjynf u G e f j rLepf ygwD a rmf u G e f ;
wkduf&Sd &Jabmf0if;xdef&J@ ajym=um;csufrSwfwrf;?
rEWav; tvkyo
f rm;rsm;&J@ b0_cif;wuGuf
56
ta&;awmfy*Hk sme,f
EkdifiHwum a&;&m
u|eu
f ek u
f ;l olrsm;/ u|ejf zpforl sm;/
tusKd;cHpm;&olrsm;eJ@
uH=urRmvSnu
hf u
G rf sm;/
xG e f ; aomf
u|efukeful;olrsm;
u|eu
f ek u
f ;l wm 15 &mpk &mpktv,fu p w,f?
u|eaf wGu tmz&duwku
d u
f csn;f yJ? w&m;0if u|eu
f ek f
ul;r_+yD;qk;H wmu 19 &mpk 'kw,
d &mpkEpS 0f ufyidk ;f rSm jzpf
w,f? u|eu
f ek u
f ;l wJo
h ufwrf;u ESp(f 300) ausmf &Sw
d ,f?
u|eu
f ek u
f ;l olawGu ay:wl*/D 'wfcs/f t*Fvyd /f jyifopf/
tar&duefy?J u|eyf pJG m;u tm&yfe@J tmz&durS vufa0cH
awG jzpfw,f?
u|efjzpfolrsm;
oef;eJ@ csD &Sw
d ,f? twdtus pm&if;r&Sb
d ;l ? cef@
rSe;f =uwmu (15) oef;-oef;(30) vk@d qkw
d ,f?
u|et
f jzpf tzrf;cH&olu 'Dxufrsm;w,f? tm
z&du&J@ a'owcsKd@rSmqkd&if vlukefoavmuf jzpfoGm;
w,f? uke;f vrf;rSmwif tpmiwfv@dk aowmawG &Sw
d ,f?
oabFmay:ukd a&mufolawGuvnf; twWvefwdwf
ork'&N mukd jzwfwhJ (2)v/ (3) v c&D;rSm ao=ujyefw,f?
raousefawGyJ }uHcif;awG 0gcif;awGrSm u|ef
tjzpf vky=f u&w,f? vlru
J |eaf wGudk vltjzpf oabm
rxm;=ubl;? vlraJ wGu vlwykid ;f (vl@xuferd w
hf )hJ tqifh
vk@d tJ'w
D ek ;f u odyyH` nm&Siaf wGu owfrw
S =f uwm jzpf
w,f? tar&duef vGwv
f yfa&;wku
d yf JG acgi;f aqmif}uD;
awGuvnf; u|eyf idk &f iS af wGy?J olw@dk a&;wJx
h u
J vlom;
tm;vk;H ukd (bk&m;ocifu) wef;wlzefw;D xm;wm-qkw
d hJ
txJrmS vlwykid ;f vlraJ wG rygb;l ?
tusKd ; cH p m;&ol r sm;
tar&dum;u u|eyf idk &f iS af wGu tusK;d cHpm;& qk;H
jzpfw,f? u|eyf pJG m; tm&yfawGe@J tmz&durS taygi;f
vpfbmwDyk x
f k
ygawGu tusK;d cHpm;&wm rjzpfpavmufy?J
u|efrsm;&J@ uH=urRmvSnfhuGuf
u|efrsm;tjzpf tar&dum;ukd rvmcsifbJ
a&mufvm&olawGu tckq&dk if tar&duefjynfol jynf
om;awG jzpfae=u+yD? ESpaf ygi;f (600) eD;yg; &Sad wmhr,f?
yxr pa&mufvmwJh tar&duefZmwdom;eJ@ bmrS ruGm
bl;? wcsK@d vjl zLawGq&dk if vlraJ wGxuf trsm;}u;D aemuf
usrS tar&dum; a&mufvm=uwmyJ? vmcsiv
f @dk vm=u
wmyJ? (1892) eJ@ (1924) =um; ESpaf ygi;f (30) ausmt
f wGi;f
rSm trsm;qk;H 0ifa&mufvm=uwm jzpfw,f? pkpak ygi;f (12)
oef;ausmf &Sw
d ,f? vpfbmwD kyw
f }k u;D wnfaqmuf
+y;D vl jzLawGudk zdwaf c:vk@d a&mufvm=uwm jzpfw,f?
tar&dum;ukd vljzLwkid ;f jynftjzpf t+rJwnf&zdS @dk }uKd;
pm;cJ&h wmyJ? u|et
f jzpf a&mufvmwJh vlraJ wGu tar&d
uefjynfom; vlrsm;pk}uD; jzpfomG ;rSm pk;d &drv
f @dk zdwaf c:
&wmyJ?
vpfbmwD kyfwk}uD;&J@ atmufajcrSm a&;
xm;wJh uAsmukdyJ =unfhyg? vljzLawGukd OD;wnf+yD;
zdwaf c:cJw
h m jzpfw,f?
57
ta&;awmfy*Hk sme,f
(tausmf a ';,s th H z G , f t opf )
vpf b mwD k y f w k & J @ atmuf c H c k H r S m
a&;xG i f ; xm;wJ h
Emma Lazarus&J@ ausmf=um;wJhuAsm
atmifEidk o
f rd ;f yku
d w
f hJ ol@ajcwHrsm;
'Dajr[kad jr cGeif;xm;wJo
h mef
*&djynfrS tausmaf ';,s
a=u;0gewfbDvl;}uD;eJ@ toGifrwl?
'DrSm
yifv,f ku
d cf wfaq;a=umxm;
'k@d &@J qnf;qm*dww
f cH g;rsm;
wnf&Sdaer,f
{&mrtrsKd;orD;wOD;
rD;wkwfwckeJ@
ol@&J@ rD;v#Hu
tusO;f usaewJh tvif;a&mif
olr&J@trnfu
jynfEiS cf &H olw@dk &@J rdcif?
olr&J@
rD;jyay;aewJhvufu
urBmw0ef;ukd
us,fjyef@pGm aEG;axG;}uKdqkd
eDjref;awmufyaevsuf?
=uifemEl;nHhwJh olr&J@ rsuf0ef;rsm;u
tjrmnDaemif+rKd@awmfrsm;u abmifcwfxm;wJh
av0J aygi;f ul;wHwm;cif;xm;wJq
h yd u
f rf;ukd
!ef=um;trdef@ay;aew,f?
oifwkd@&J@
Zmwfa=umif;ykHjyifawGeJ@
crf;em;x,f0gr_ a&S;a[mif;ajr
xdef;odrf;apmifha&Smuf=uygav
+idrfoufE_wfcrf;awGeJ@
olru atmf[pfajym=um;aew,f?
oifwkd@&J@
armyef;qif;&Jr_rsm;/ EGrf;yg;qif;&Jr_rsm;
igt
h m; ay;ygav?
oifwkd@&J@
azG;azG;v_yf ywfcaJ ewJh qdyu
f rf;ajcrS
pdwfrcsrf;ajr@zG,f jiif;y,fcHxm;&olawG
wkd;a0S@pkcJaewJh oifh&J@vlxkawG
vGwfvGwfvyfvyf toufSLEkdifcGifh&zkd@
awmifhwae=uw,f?
ykd@vkdufygavighxHokd@
tkd;tdrfrJhawG
rkew
f idk ;f u cgcsvi$ yhf pf cH&olawG
a&$a&mif0if;y wHcg;0teD;rS
rD;tdrfajrmufjy }uKdaer,f?
'gayrJ
H jzpfcsio
f vkd jzpfrvmbl;?
vljzLrsm;&J@ uH=urRmvnfhuGuf
'kwd,urBmppft+yD;rSm tar&dum;ukd
tm&Som;awG vSrd 0hf ifvmw,f? vmcsiv
f @dk vm=u
wmyJ? 'guvnf; uk,
d hf LS ;uk,
d yf wfwmyg? wkwaf wG/
uk&d ;D ,m;awG/ AD,uferfawG pwJh pwJh tm&Som;
awG atmwku
d +f yD; 0ifvmw,f? tckawmh awmfyg
awmh-vk@d wm;,lae&+yD? tar&dum;ukd rvmyge@J /
uk,
d t
hf rd &f &dS m jyefygv@dk ajymvmae&+yD? Buchanan
qkw
d hJ yk*K~ v
d u
f The Death of the West pmtkyf
a&;+yD; xkwv
f mw,f?
tar&duef aoqk;H cef;r[kwb
f ;l ? taemuf
&J@ aoqk;H cef;vk@d olu qkw
d ,f? olu ed*;Hk vk@d
rok;H bl;? aoqk;H wmvk@d ok;H w,f? tck tar&dum;rSm
Ekid if jH cm;rSmarG;wJh tar&duefjynfojl ynfom; oef;
(30) &So
d wJ?h vljzLawGu arG;zGm;E_e;f usaeowJ?h
=um&if vljzLawG rsK;d aysmufrmS pk;d owJ?h
trsKd;aysmufrSm pkd;a=umufaeolawGu
vljzLawGyJ jzpfaeygaygv
h m;?
Buchanan u acolr[kwb
f ;l ? tar&d
uef orRw (3) quf&@J t}uD;wef; t}uHay;vkycf hJ
w,f? 1992 eJ@ 1996 rSm &DywfbvDuefygwD&J@
orRw(avmif;) jzpfz@dk 0if+y;D taG;cHcw
hJ ,f? (2000)
rSm jyKjyifa&;ygw&D @J orRw avmif;tjzpf 0if+yKdicf hJ
zl;w,f?
&DywfbvDuefygweD @J 'Dru
dk &ufygww
D @dk u
21 &mpkudk tar&du &mpkjzpfz@dk / yg0gtrmeJ@ vkyzf @dk /
yg0gtrmtaysmh tvSnu
hf so;Hk wJh ynmom;ygwhJ yg0g
ok;H zk@d ajymaewke;f olu tvef@w=um; taemuf
(urBm) ao+yDvk@d a&;vmwmyJ?
(2012) orRwaG;yGJ 0ifEaJ$ ecsijf yef+yDvm;
rajymwwfb;l ? &DywfbvDuefygwu
D dk yk+d y;D vuf,m
tpGe;f a&mufapcsiv
f @dk wGe;f wm yk+d yD; jzpfEidk w
f ,f? ?
58
ta&;awmfy*Hk sme,f
Ek d i f i H w uma&;&m
urBmt
h pDtpOf
(World Order)
r&Sw
d u
hJ mv
0if ; xk d u f
(1) urBmt
h pDtpOf WO vHk;0r&Sdwmawmh r[kwf?
1945 u csrw
S x
f m;wJh urBmu
h v
k or*~ (UN)
urBmt
h pDtpOf WO awmh &Sad eao;onf? (UN)
od@k a&mufvmwJh udpq
P v
kd #if UN/WO u 0if+yD;
pGuzf ufq;kH jzwfavh&o
dS nf? Oyrm ,ck vpfAsm;
udp?P
tckwu
kd af e=uwJh xdik ;f eJ@uarBm'D;,m;
wdu
k yf u
JG sawmh UN/WO od@k ra&muf? b,fEikd if H
wumtzGJ@tpnf;urS 'DudpPxJ 0ifygvmrSmudk
xdkif;u rvdkvm;? 'ga=umifh b,folrS bmrS
rwwfEikd yf g? xdik =f unfah eHo
k m &So
d nf?
(2) UN/WO a&mufwJh vpfAsm;udpPrSmvnf; tck
awmh jy\emay:aeonf? jyifopf/ t*Fvef/
tar&duefw@kd u UN qH;k jzwfcsux
f uf ausm+f yD;
vkyaf ew,fv@kd k&mS ;u ajymae+y?D wkwu
f awmh
0if+y;D ryg&atmif vlyg;vkyaf eonf?
xdik ;f - uarBm'D;,m;usawmh Edik if }H uD;
awGtm;vH;k u vufa&Smifae=uonf? ASEAN
uvnf; 0ifygv@kd rjzpf? xdik ;f u b,forl S 0ifrygap
csiv
f @kd y?J uarBm'D;,m;udk olu tEdik u
f siEhf ikd rf ,f
xifvdk@wa=umif;/ AD,uferfygvmrSmudk rvdk
vm;vd@k wa=umif; jzpfvrd rhf nf? xdik ;f eJ@uarBm'D;
,m; wdu
k yf u
JG rD;cd;k rqH;k rd;k rqH;k a&&Snw
f u
kd =f u
awmhrnfh tvm;tvmawG@ae&+yD?
(3) UN/WO u wu,fusawmh ppfat;acwf tcif;
tusi;f yJ? tJ't
D cif;tusi;f wke;f uqd&k if tar
59
&duefe@J qAkd ,
D ufu tckvu
kd pd rP sKd ;rSm wzufprD mS
0if+yD;ygavh&Sd=uonf? tckawmh b,folurS
0if + yD ; ryg=u? xif j rif c suf a y;=uwmawmif
rvky=f u?
'g[m WO topf r&Sw
d u
hJ mv&J@ azmf
jycsuyf ?J
(4) WO topf (NWO) ay:vmzd@k uvnf; rvG,f
bl;? wud,
k af wmfxu
G +f y;D (NWO) csrw
S zf @kd vkycf hJ
wJh tar&duefu ESmacgi;f usnaf yG@awG@xm;vd@k
tck vufweG @f aeonf? k&mS ;uawmh ole@J rqdik f
awmh[k qH;k jzwfxm;yH&k onf? wkwu
f awmh
rdwaf qGawG &efyrJG mS 0ifygcsi[
f efrwl? olygvu
kd f
v#if jy\emyd}k uD;rSmudk ody&kH onf?
'gu vuf&dS Edik if w
H umhtcif;tusi;f
jzpfonf? UN/WO u tvkyrf jzpf? urBmt
h pD
tpOfopf (NWO) u ray:ao;? 0if;kd wckwnf;
&Scd sio
f el @J 0if;kd trsm;&Scd sio
f w
l @kd &@J yg0gtrm/yg0g
taysmo
h ;kH um vGeq
f aJG ecsed f jzpfonf? 'ga=umifh
xdik ;f - uarBm'D;,m; ydyuQrmS vufa&Smifae
=uHrk u OayuQmyxm;=uonf?
od@k aomf b,favmuf=um=um Oay
uQm yEdkifrvJqdkwmudkawmh ar;cGef;
xkw=f u&vdrrhf nf?
2-5- 2011
ta&;awmfy*Hk sme,f
owif ; wk d x G m a&;csif & m&m
60
ta&;awmfy*Hk sme,f
EkdifiHwum a&;&m
vpfAsm;ta&;qdkif&m
k&Sm;ay:vpDtajymif;tvJ
=unf0if;
vpfAsm;ta&; aqG;aEG;yGJ
ta&;awmfy*Hk sme,f
wdu
k af wmhr,fq
h q
J t
J csed f jzpfygw,f? 'Dvt
kd csed rf sKd ;rSm ADwkd oH;k
cJv
h @kd ava=umif;ryso
H ef;&Zkef rowfrw
S Ef ikd cf b
hJ J u'gzw
D yfawG
u 0ifwu
kd v
f @kd jzpfay:vmr,fh tysut
f pD;tqH;k tH;_ tm;vH;k eJ@
t&yfom; taotaysmufawGtm;vH;k twGuf k&mS ;Edik if H tay:
tjypfyHkusvmrSm jzpfygw,f? aemuf+yD; tmz&duEdkifiHrsm;
tzG@J uvnf; 'Dupd rP mS oabmwlxm;wm jzpfygw,f? 'ga=umifh
k&Sm;[m emrnftysufcH+yD; ADwdkroHk;ygbl;?
aemufwcsuu
f txufrmS ajymcJw
h hJ aewd;k &J@Oa&my
'kH;ysHumuG,fa&;tpDtpOfeJ@ ywfouf+yD; k&Sm;[m aewdk;eJ@
tjyif;txefaqG;aEG;aecsed f jzpfygw,f? 'Dupd [
P m ol@Eikd if v
H kH cH
a&;twGuf txl;ta&;}uD;wJu
h pd P jzpfygw,f? ADwo
kd ;kH vdu
k &f if
aewdk;u +idKjiifoGm;rSmudkvnf; k&Sm;u rvdkvm;wm jzpfEdkif
ygw,f?
'ga=umifhrdk@ 'DqHk;jzwfcsufudk k&Sm;u ADwdkroHk;bJ
v$waf y;vdu
k w
f m jzpfygw,f? 'Dvkd ud,
k Ehf ikd if t
H usKd ;pD;yGm;tay:
tajccH+yD; vkyfaqmifwm[m k&Sm;wEdkifiHwnf; r[kwfygbl;?
tar&duefeJ@ taemuftkyfpk[mvnf; vl@tcGifhta&;/ 'Drdk
ua&pDa&;pwmawGudk ta=umif;jyaeayr,fh wu,fu ol
wdk@EdkifiHawG&J@ tusdK;pD;yGm;awGtay:rSmyJ tajccHvkyfaqmif
ae=uwmyg? 'gawGe@J ywfoufv@kd tcsut
f vufawG trsm;}uD;
&Sdygw,f? 'gayrJh a0;a0;uta=umif;awG tomxm;vdkuf
ygO;D pd@k ? tck ajrmuftmz&dueJ@ tm&yfEikd if aH wGrmS jzpfymG ;aewJh
vlxv
k y_ &f mS ;r_awGrmS olw@kd &@J yg0ifywfoufra_ wGu=kd unf&h ifyJ
odomaeygw,f? vpfAsm;rSm tar&duefe@J aewd;k u ppfa&;t&
yg0ifaqmif&u
G af yr,fh bm&de;f wd@k aqmf't
D ma&Asw@kd rmS usawmh
vufa&Smifaew,fr[kwv
f m;? tar&duefa&wyfpcef;csxm;wJh
bm&def;rSmqdk qENjyaewJh bm&def;vlxkudk aqmf'DwyfzGJ@awGu
awmif 0ifEydS u
f yG v
f u
kd yf gao;w,f? 'gawGu=kd unf&h if vl@tcGihf
ta&;wd k @ / 'D r d k u a&pD a &;wd k @ qd k w m vl = um;aumif ; atmif
ajymae=uwmawGqw
kd m &Si;f aeygw,f?
qif o G m ;rS v rf ; jzpf
txufrmS ajymcJo
h vdk Edik if aH wGtm;vH;k [m ud,
k Ehf ikd if H
tusdK;pD;yGm;tay:tajccH+yD; EdkifiHjcm;a&;rl0g'awG csrSwfvkyf
aqmifae=uwmyJ jzpfygw,f? 'gayrJh udk,fvkyfcsifwdkif;vnf;
vkyv
f @kd r&wmawG &Syd gw,f? ud,
k Ehf ikd if &H @J tajctae/ useEf ikd if H
awG&@J tajctaeeJ@ Edik if w
H umqdik &f m tzG@J tpnf;awG&@J tajc
taeeJ@ pnf;abmifpwmawGtay: rlwnf+yD; vkyaf qmif=u&
wm jzpfygw,f? Edik if aH wGtcsi;f csi;f tm;+ydKif=u/ ud,
k =hf oZme,f
y,fukd xlaxmif=u/ tjyeftvSet
f ay;t,lawGvyk =f u/ xde;f
!=d ueJ@ urBmph epf (World Order) qdw
k mawG ay:ayguv
f m
&wm jzpfygw,f?
urBmph epfcsrw
S &f rSm t"duuswmu Edik if }H uD;awGom
jzpfygw,f? qifomG ;rS vrf;jzpfw,f r[kwv
f m;? Edik if aH v;awG
uawmh jzpfay:vmEdik rf ,fh urBmph epfukd ajrmfjrifreS ;f q+yD; ud,
k hf
Edik if u
H kd b,fvakd e&mcsr,f pojzifh ke;f uefvy_ &f mS ;=u&wmom
jzpfygw,f? tcktcsdefrSm ppfat;acwfurBmhpepfukefqHk;vdk@
urBmhpepfopfw&yfay:aygufa&;twGuf EdkifiH}uD;awG tm;+ydKif
v_yf&Sm;ae=uqJtcsdef jzpfygw,f? 'ga=umifh EdkifiH}uD;awG&J@
tm;+ydKifv_yf&Sm;r_awG jyif;xefonf;oefaewm jzpfygw,f?
vljrifojl rifvyk af qmifwmawG &So
d vdk uef@vef@um aemufu,
G f
rSm tay;t,lvkyfwmawGvnf; trsm;}uD;yg? *sLvD,eftuf
qef;u zGifhcsvdkufvdk@ ayguf=um;oGm;wJh tar&duefEdkifiH&J@
oHwrefqikd f &m a=u;eef;pmawGukd =unfyh g?
vwf w avmtm&S e J @ Armjynf
tm&SrmS tar&duefEikd if [
H m arS;rSed o
f mG ;wJh ol@tcef;
udk jyefjriw
hf ifz@kd u;pm;aecsed f jzpfygw,f? 'ga=umifh tm&SEikd if H
wcsKd @t=um;rSm jzpfymG ;aewJyh dyuQawGukd csu,
f +l yD; ol@tcef;udk
jyefjriw
hf ifz@kd vkyaf ewmudk awG@ae&ygw,f? txl;ojzifh awmif
wkwfyifv,fu u|ef;pkydkifqdkifr_tjiif;yGm;aewJh jy\emrSm
0ifygEikd zf @kd [efjyifaeygw,f? 'Dwavmav;rSmyJ ypdzw
d af 'ou
ol@a&wyfudk tiftm;wdk;jrifhr,fvdk@ a=unmcJhygao;w,f? 'gh
tjyif udk;&D;,m;jy\em/ awmiftm&Sjy\em pwJhtyluGuf
awGvnf; &Sad eygao;w,f? wcsKd @jy\emawGu taerwwf&if
Armjynfyg =um;nyfoGm;Edkifygw,f?
tck tdb
k m;rm;wufvm+yD;aemufrmS Armjynfqikd &f m
tar&duef&@J ay:vpDajymif;vJvmwmudv
k nf; owdxm;=u&rSm
jzpfygw,f? ESpv
f rf;oGm;ay:vpDv@kd ac:&r,fe@J wlygw,f? wzuf
u ta&;,lyw
d q
f @kd +yD; wzufuvnf; xdawG@qufqw
H hJ ay:vpD
jzpfygw,f? 'Day:vpDt& tckq&kd if Armjynfukd tar&duefoH
wrefawG 0ifvdkufxGufvdkuf vkyfae=uygw,f?
udk,fhEdkifiHtwGuf tusdK;&Sdr,fqdk&if toHk;cs&rSmyg?
'gayrJh ArmjynfrSm 'Drdkua&pDEdkifiHay:xGef;a&;qdkwJh rsufESmzHk;
aemufu,
G rf mS bmawG&adS ervJqw
kd mudv
k nf; qifjcif=unf=h urS
jzpfrmS yg? 'Dae&mrSm rufued ;f ajymoGm;wJh txJu pum;wcGe;f
udak wmh oabmusygw,f? Armjynfta&;udk Armjynfoal wGyJ
vkyf=u&rSmygqdkwmyJ jzpfygw,f?
qif}uD;awGuawmh vrf;azmufae=uyg+yD? vrf;azmuf
&mrSm olw@kd omG ;r,fv
h rf;rSm &Sw
d mawGukd eif;wefeif;oGm;rSmyJ
jzpfygw,f? udk,fteif;rcH&zdk@ owd}uD;}uD;xm;rS jzpfrSmyg?
=unf0if;
(7 ZGe/f 2011)
62
ta&;awmfy*Hk sme,f
Ek d i f i H w uma&;&m
ta&S@tv,fyikd ;f urkew
f ikd ;f
armifoef;jra$
rkew
f ikd ;f uwvH;k +y;D wvH;k yJ? ajrmuftmz&duuae tma&As u|e;f
qG,t
f xd jyef@omG ;w,f? wle;D &Sm;/ tD*spw
f @kd rmS orRwawG jyKwf
usw,f? vpfAsm;/ ,Drifwdk@rSm jynfwGif;ppftxd }uD;xGm;
oGm;w,f? qD;&D;,m;rSm vlxq
k ENjyr_awG qufjzpfaew,f?
useEf ikd if aH wGrmS vnf; xde;f nrd a_ wGxed ;f csKyfra_ wG vkyaf e&w,f?
'Da'orSm {&mrpGr;f tifou
kd }f u;D &Sw
d ,f? t}u;D rm;qH;k
Edik if aH &;jy\em pka0;&mjzpfw,f? tar&duef&@J t}uD;rm;qH;k
tusKd ;pD;yGm; &Sw
d ,f? tm&yf - tpPa&;ydyuQ tyluu
G af 'o
jzpfw,f? tar&duef&@J urBmt
h pDtpOfopfukd pdeaf c:r_jzpfaewJh
t,fcikd 'f gt=urf;zuf tzG@t
J pnf;ay:xGu&f m rlqvifurBm
jzpfw,f? ckqw
d -f *s[
D wf ppfjzpfymG ;&m blred ufoefjzpfw,f?
ppfat;vGeu
f mv tar&dueftpd;k & wdu
k cf w
hJ phJ pfyaJG v;yGJ (yif
v,fauG@/ udq
k Akd /kd tmz*ef/ tD&wf) teuf oH;k yG[
J m 'Da'oeJ@
qufaew,f?
'Da'o[m bk&ifawG apmfbmG ;awG tm%m&Sif orR
wawGe@J ppfwyfukd vufuikd jf yKxm;wJh tpd;k &awG tkypf ;kd wJh a'o
jzpfw,f? bmoma&;(qGeef -D &S;D [du
k )f eJ@ rsKd ;EG,pf ak wG tuGu
J JG
tjym;jym;eJ@ &ef+idK;&efpawGvnf; &S=d uw,f? tar&duefukd vdk
vm;wJhtpdk;&eJ@ qefusifwJhtpdk;&tjzpfvnf; uGJao;w,f?
1991 yifv,fauG@ppfyaJG emufyikd ;f tar&duefppfwyfe@J ppfpcef;
rsm; cs&yfwyfpx
JG m;w,f? tD&wf/ aqmf'/D ul0w
d /f wl&uD wd@k rmS
wdu
k cf u
kd af &;wyfawGw
dS ,f? bm&de;f rSm trSwf 5 a&wyf tajc
pdu
k x
f m;w,f? umwmrSm al-Udaid avwyftajcpdu
k pf cef;
Sw
d ,f? 'lbikd ;f Jebel Ali qdyu
f rf;[m tar&duef a&wyf 0if
xGuo
f mG ;vm&m qdyu
f rf;jzpfw,f? a*sm'f efrmS tar&duef avh
usiahf y;xm;wJh Fursan al Haq (w&m;r# wr_ppfonfawmfrsm;)
qdw
k t
hJ zG@J &w
dS ,f?
avmavmq,f tar&duefeef;wifay;xm;wJh rwnf
+idrw
f hJ tpd;k &rsm;atmufrmS tD&wf ppf (2003) tmz*efppf
(2001) tqH;k rowfEikd af o;bl;? tD&wfppf[m tEdik &f ol t_;H
}u;D wJh ppfyjJG zpfw,f? tD&wf-tmz*efppfrmS tar&duef ppfom;
6000 avmuf a oaus ppf p &d w f a':vm 1 '\r 1
x&Dv,
D aH usmf ajrjyifppfom;wa,muf wESpaf ':vm 5 ode;f
ausmf ukeu
f saew,f? tar&duefe@J aewd;k wyfawG wyfjyefyk zf @kd
tcsed Zf ,m;qGx
J m;ayr,fh raocsmao;bl;? tD&wfrmS q'ef
[lped u
f kd ao'%fay;+y;D bwfygwt
D pd;k &udjk zKwfcsEikd af yr,fh Ak;H cGJ
r_awG=um; a&G;aumufyeJG @J twl 9 v avmuf tcsed ,
f +l y;D cJ&m
cJqpf zG@J xm;&wJh rmvDut
D pd;k &opfrmS tD&efvv
kd m;wJh (&S,
D m)
awGu trsm;pkjzpfaew,f? ygvufpwdik ;f -tpPa&; awG@qaHk qG;
aEG;yGu
J vnf; tpPa&;bufu 1967 todr;f ydu
k cf eH ,fajrawGxJ
tajcpdu
k t
f ;kd tdrw
f nfaqmufaewJh udv
k ekd jD yKr_ r&yfwt
hJ wGuf
wmplv@kd ukd r&bl;? taemufEikd if aH wGu wkww
f jyuf"m;wjyuf
+crd ;f ajcmufaewJ=h um;u tD&ef&@J EsLuvD;,m;&rRuu
f kd wm;vd@k
r&ao;bl;? vufbEGefu [pfpbdkvmeJ@ ygwDwydkif; jynf
ol@ppfwydik ;f &S,
D mygwu
D v
kd nf; ESrd v
f @kd r&bl;?
tqH;k rowfEikd af o;wJh ppfyEJG pS &f yfe@J 2008 pDymG ;a&;
uyfukd tarGqufcx
H m;&wJh orRwtdb
k m;rm;[m c|waf csmaf e
wJh tar&duefEikd if jH cm;a&;ay:pDukd xded ;f nzd @kd }uKd ;pm;w,f? tm&yf
urBmrSm usqif;aewJh tar&duefy&kH yd u
f kd jyifcsiw
f ,f? 2009
udik f rkd ed @f ceG ;f eJ@ rGwq
f vifurBmudk awmif;yefw,f? u|eaf wmfw@kd
[m tD&wfppfuo
kd m ajymif;ypfz@kd r[kwb
f ;l / ppfuOkd ;D wnfwhJ
ta&S@tv,fyikd ;f udyk g ajymif;ypfz@kd jzpfw,fv@kd qw
kd ,f?
'DtajctaerSm 2011 ESpfqef;up+yD; vlxkqENjy
tHk ur_awG wEdik if +H yD;wEdik if H ay:ayguv
f mw,f? t&if;cHt
a=umif;&if;u pD;yGm;a&;usyw
f nf;r_ tvkyv
f ufrjhJ zpfr_ vlra_ &;
edru
hf sry_ jJ zpfw,f? tm%m&Sit
f pd;k &awGukd rvdv
k m;/ 'Dru
kd a&
pDv@l tzG@J tpnf;udv
k v
kd m;a=umif; xkwaf zmf=uw,f? yxr
wle;D &Sm;rSm 23 ESpf tm%mpGu
J ikd x
f m;wJh orRw biftvD Edik if H
u xGuaf jy;oGm;&w,f? aemuf tD*sp/f vpfAsm;/ ,Drif/ qD;&D;
,m;? useEf ikd if aH wGvnf; xde;f nrd a_ wGvyk &f w,f? aqmf'rD mS
vlxk oufomacsmifcsad &;&efyakH iG a':vm 10 '\r 7 bDv,
D H
xkwaf y;+yD; axmufyrhH a_ wGay;w,f? 0efxrf; vpmawGw;kd ay;
w,f? ul0w
d /f umwm/ ,lattD; tvm;wlyJ axmufyrhH _
awGay;+y;D vlxu
k kd ac|;ody&f w,f? bm&de;f vlxq
k ENjyyGaJ wGukd
63
ta&;awmfy*Hk sme,f
awmh yifv,fauG@Eikd if rH sm; yl;ay:if;aqmif&u
G af &;aumifpD
(GCC) trnfcH aqmf'w
D yf 2000 u tD&efuajrm ufay;vd@k
qd+k yD; tar&duef wifu
h m;awG toH;k jyK+yD; 0ifa&mufypfcwf
ESrd ef if;vdu
k w
f ,f? bm&de;f apmfbmG ;uqGeef jD zpf+yD; vlxu
k &S;D
[du
k af wG jzpfw,f? tar&duef a&wyftajcpdu
k pf cef; &Sad ewJh
twGuf tar&duefua&iHEk w
_ yf w
d af ew,f? a*sm'f efrmS vnf;
jzpfao;w,f/ toHoyd f rxGub
f ;l ?
vl x k t H k ur_ a wG [ m tvd k t avsmuf o abm
aqmifygw,f? }udKwifjyifqifr_&SdyHkr&bl;? acgif;aqmif
tzG@J tpnf; r&Sb
d ;l ? wduswahJ oe*FAsL[meJ@&nfreS ;f csuf r&Sd
bl;? orRwEkwx
f u
G af y;a&; oufoufvm;? =um;jzwftpd;k &
zG@J pnf;a&;vm;? zG@J pnf;yHq
k ikd &f m 'Dru
kd a&pDjyKjyif ajymif;vJa&;
vm;? a&G;aumufyo
JG pfusi;f ya&;vm;? uGu
J jJG ym;jym;r&Sb
d ;l ?
olwdk@vdkcsifwJh 'Drdkua&pD[m vpfb&,f'Drdkua&pDvm;?
taemufwikd ;f pHwefz;kd awGe@J 'Dru
kd a&pDvm;? jynfo@l 'rD u
kd a&pD
vm;? vl@tcGit
hf a&;eJ@ a,bk,s'rD u
kd a&pDvm;? &Si;f &Si;f vif;
vif;r&Sb
d ;l ?
aemufwcsuu
f Twitter and Facebook rS v_@H aqmf
ay;vd@k ay:ayguv
f mwmvd@k ajym=uw,f? 1990 urS PC
pay:wmyg? smartphone r&SdbJ ,ckxufydkeuf_dif;wJh
awmfveS af &;awG ,cifuay:aygucf yhJ gw,f? Armjynf 84vH;k
tHk ur_[m 'gxuftrsm;}u;D us,jf yef@eufi_d ;f ygw,f? ta&S@
tv,fyikd ;f u rkew
f ikd ;f awGu b,faomifb,furf; qdu
k +f yD;
b,fv*kd ,ufawGxr,fqw
kd mu rSe;f q=unfh ykH J wwfEikd yf g
vdrrhf ,f? urBmw0ef; du
k cf wfru
_ Armjynf 1988 xufy}kd u;D
rSm aocsmygw,f? ,ckaqmif;yg;rSm csed x
f ;kd =unfEh ikd zf @kd tD*sp?f
vpfAsm;/ ,Drif tHk ur_rsm;ta=umif; vd&k if;udk oH;k oyfwifjy
vdu
k yf gw,f?
tD*spf
tD*spt
f pd;k &[m 1950 ckEpS rf sm;tapmydik ;f u Adv
k f
rSL;}u;D emqm Nasser OD;aqmifwphJ pfwyfu bk&ifpepfukd jzKwf
cs tm%modrf;+yD; ay:aygufvmwmjzpfw,f? wl&uDu
twmwyfpf Kemal Ataturk OD;aqmifwhJ ppfwyftajccHwhJ
Young Turks tm%modr;f r_ukd yHp
k ,
H +l yD;ay:ayguv
f mwm
jzpfw,f? ppfwyfutqH;k pGef xde;f csKyfwhJ bmoma&; tajc
rcHwhJ 'Dru
kd &ufwpf tpd;k &yHpk H jzpfw,f? vpfAsm;u u'gz;D
Qaddafi uvnf; 1969 rSm bk&ifujkd zKwfcs+y;D ppfwyfu tm
%modr;f cJw
h myJ? xdpk Ofuawmh olw@kd [m tm&yftrsKd ;om;
a&;0g'&J@ ol&aJ umif;awG jzpfcw
hJ ,f? trsKd ;om;qd&k ,
S v
f pf0g'
udak u;a=umfw,f? pl;tufw;l ajrmif;udk jynfoyl ikd o
f rd ;f w,f?
tpPa&;eJ@ ppfyGJav;}udrfjzpfw,f? bufrvdkufv_yf&Sm;r_rSm
acgi;f aqmifw,f? ppfwyfO;D aqmifwhJ acwfrt
D *D spEf ikd if H xl
axmifa&;vkyfw,f? 1977rSm tD*spf-tpPa&;+idrf;csrf;a&;
pmcsKyfcsKyfqdkw,f? tD*spf[m tm&yfurBmrSm vlOD;a&
trsm;qH;k (oef;80 avmuf&)dS eJ@ tzG@H +zKd ;qH;k Edik if v
H nf; jzpfw,f?
tpPa&;eJ@ppfwu
kd &f mrSm olyJ t"duwdu
k af e&wmjzpfw,f?
64
ta&;awmfy*Hk sme,f
qENjy=uayr,fh vlpv
k al 0;u axmiftcsKd @y&J adS wmhw,f? rlbm
&uf jyKwfusomG ;ayrJh ppfaumifpu
D rysurf pD;useaf e+yD; tm
%m udik pf x
JG m;w,f? tm%m[mvlxv
k ufxJ a&mufvmwm
r[kwaf o;bl;? vlxk a'go ajyaysmufapzd@k twGuf rlbm&uf
&J@yikd q
f ikd rf a_ wGukd odr;f wm H;k wifw&m;pGw
J m vky&f w,f?
tD*sppf pfwyfxrJ mS vnf; r&Si;f rvif;yJ? xdyyf ikd ;f t&m
&S}d uD;awG[m rlbm&ufe@J wacwfwnf; jzpf+yD; &if;eD;olawG
vnf; jzpfw,f? b,foal wG b,fbufu&yfovJ b,fou
l
acgi;f aqmifvJ r&Si;f bl;? aemufyikd ;f rS Adv
k cf sKyf}uD; rd[
k mruf
[lped f wefwm0D Field Marshal Mohamed Hussein Tantawi
emrnfxu
G v
f mw,f? tar&duefu raxmufc&H if r&yfwnf
Edik b
f ;l ? ppftpd;k &opfu tpPa&;eJ@csKyfqx
kd m;wJh +idr;f csr;f a&;
pmcsKyftjyif Edik if w
H umeJ@ csKyfqx
kd m;wJh oabmwlcsurf sm;udk
av;pm;vdu
k ef mygr,fv@kd uwdjyKw,f?
avmavmq,ftajctaeu vlxt
k kH ur_ukd tum
tuG,,
f x
l m;wJh ppfwyftm%modr;f r_yJ jzpfygw,f? rlbm&uf
jyKwfusomG ;ayr,fh 'g[mawmfveS af &;r[kwb
f ;l ? a&S@rmS tD*spf
Edik if aH &; bmawGjzpfrvJ r&Si;f bl;? aocsmwmwcku tar&duef
ausmaxmufaemufcaH y;xm;wJh ppfwyfu tD*spEf ikd if aH &;rSm yd+k y;D
ta&;ygvmawmhrmS jzpfw,f? tD*spjf ynfoal wGtaeeJ@ rdrw
d @kd &@J
&Sif;vif;wduswJh EdkifiHa&;&nfrSef;csufeJ@ acgif;aqmifr_tzGJ@
tpnf;udk xkwaf zmfjyo+y;D uset
f m&yfjynforl sm;eJ@ vufwu
JG m
wdu
k yf u
JG kd wd;k jri q
hf ifEo
J$ mG ;vdrrhf ,fv@kd ,H=k unfar#mv
f if&h ygw,f?
wqufwnf;wifjyzd@k &w
dS mu ygvufpwdik ;f rSm [m;
rwfpef @J t,fzmwm jyefoifjh rwf oGm;w,f? tD*spu
f ydwx
f m;wJh
*gZme,fpyfukd jyefziG ahf y;vdu
k w
f ,f? tdb
k m;rm;u emwmnm
[kukd 1967 ppfyrJG wdik rf u
D e,fpyfrsO;f udk todtrSwjf yKrS +idr;f
csr;f a&;&Edik rf ,fv@kd vlo&d iS =f um;ajymw,f? tm&yfurBmrSm
tdb
k m;rm;tay: ,H=k unfra_ wG ay:ayguaf payr,fh jynfwiG ;f rSm
&DywfbvDuefawG&@J tjyif;txefa0zefr_ cHae&w,f? tdpk rm
bifvm'ifukd ygupPwefrmS taozrf;rdru
_ tdb
k m;rm; twGuf
*k%,
f 0l hH um;Edik af yr,fh ygupPwefe@J qufqaH &; ysujf ym;oGm;
w,f? tmz*efrmS armif;olrhJ av,Ofay:rS yJx
h ed ;f 'H;k awGe@J xifo
vdkypfcwfaevdk@ t&yfom;awG trsm;tjym; aoausaewJh
twGuf wyfaygi;f pktpd;k &&J@ kyaf o;orRw [mrpfumZdik ;f u
atmf}uD;[pfus,f a0zefae&w,f?
vpf A sm;
1969 Adv
k rf LS ;}uD;u'gz;D acgi;f aqmifwhJ ppfwyfu
bk&ifpepfukd jzKwcf s+y;D tm%modr;f w,f? tar&duef Wheelus
avwyfpcef;udk zsuo
f rd ;f w,f? 1970 ESprf sm;rSm vkyif ef; tao;
tr$m;utp jynfoyl ikd o
f rd ;f w,f? Edik if u
H kd vlxrk sm;&J@wikd ;f jynf
(Jamahiriya) vd@k ac:apw,f? wdu
k f u
kd 'f rD u
kd a&pD usio
hf ;kH w,f
qd+k yD; awmfveS af &;aumifpD u t"dutkycf sKyfw,f? pdwu
f ;l
,Of qd&k ,
S v
f pfEikd if t
H jzpf awmifa&mufajrmufa&muf pum;
awG ajymw,f? tm&yfEikd if rH sm; z,f'a&;&Si;f xlaxmifvu
kd f
awmf=umzsuv
f u
kd f vkyw
f ,f? eD-euf-pdr;f vjcrf;eJ@=u,fygwhJ
65
ta&;awmfy*Hk sme,f
ud,
k pf m;vS,f awGvw
$ w
f ,f? rwf 6 rSmrS trsKd ;om; toGif
ul;ajymif;a&;aumifpD NTC zG@J Eikd v
f mw,f? w&m;a&; 0ef}uD;
a[mif; acgi;f aqmifwhJ acgi;f aqmiftzG@J 0if 31 OD; vd@k qdak omf
vnf; 9 OD;&J@trnfomxkwjf yefEikd w
f ,f? u'gz;D vufatmuf
u +rKd @awG&dS olw@kd val wG&@J v#Kd @0u
S af &;a=umifv
h @kd qdw
k ,f? yxr
qH;k todtrSwjf yKwm jyifopf(rwf 10)? aemufumwm? t*F
vdy/f tar&duef/ tDwvDw@kd uvnf; oHwref qufqaH &; xl
axmif todtrSwjf yKvm=uw,f?
rwfvv,frmS u'gz;D ppfwyfu +rKd @awG w+rKd @+y;D w+rKd @
jyeford ;f w,f? wdu
k yf aJG wGjzpfw,f? taotaysmufawG rsm;
w,f? 'kuo
Q nfawG tdref ;D csi;f tD*spf wle;D &Sm;wd@k rmS v#x
H u
G f
vmw,f? rwfv 17 ukvor*~vHk+cHKa&;aumifpD UNSC
qH;k jzwfcsuf 1973 jzifh av,mOfryso
H ef;&e,fajr No-fly zone
udk csw,f? vpfAsm;t&yfom;rsm;udk wdu
k cf u
kd rf t
_ E&m,frS
tumtuG,fay;a&;twGuf vdktyfovdk aqmif&GufEdkif
w,f to take all necessary measures 'gayrJh vpfAsm;e,f
ajr b,ftpdwt
f ydik ;f udrk S b,fEikd if jH cm;wyfurS odr;f ydu
k jf cif;
rjyK& excluding a foreign occupation force of any form
on any part of Libyan territory vd@k qw
kd ,f? 'kw,
d pmyd'k u
f
tm&yftzG@J csKyf Arab League u awmif;qdv
k @kd xnfx
h m;wmyg?
vpfAsm;[m jynfe,f}u;D ESpef ,ftjzpf ESpyf ikd ;f uGo
J mG ;
w,f? x&Dyv
kd +D rdK@awmf Tripoli &S&d m vlaexlxyfwhJ zG@H z;wJh
taemufyikd ;f jynfe,f xvDyv
kd aD w;eD;,m; Tripolitania e,f
udk u'gz;D wyfawG csKyfuikd x
f m;w,f? twdu
k t
f cHawG mecsKyf
jzpfwhJ bef*gZ+D rdK@ Benghazi &S&d m ta&S@yikd ;f jynfe,f qdik &f efe;D
um; Cyrenaica rSm wdu
k yf aJG wG qufjzpfaew,f? jynfe,fEpS cf k
pvH;k rSm a&eHwiG ;f rsm;&Sw
d ,f? tck'aD &eHawG taemufciG jhf yKcsuf
eJ@ xkwaf &mif;ae+y?D tar&duefu ydwq
f @kd +y;D cJxm;wJh vpfAsm;aiG
a':vm 33 bDv,
D u
H v
kd nf; xkwo
f ;kH Edik w
f ,f?
jyifopfavwyfu t&ifqHk;0ifwdkufwmyg? NTC
twdu
k t
f cHtpd;k &udk olu yxrqH;k t odtrSwjf yKcv
hJ @kd y?J _;H edrhf
&if aemufEpS af &G;aumufyrJG mS qmukZd D Sarkozy odumQ usr,f?
a';Apfuifr&Ge;f David Cameron uvnf; wufuwmyJ?
jynfwiG ;f a&;tusyt
f wnf;u xGuaf ygu&f wJt
h jyif aumfykd
&dwaf &eHa0pk yd&k Edik rf ,f? tD&wfrmS vdyk J taemufEikd if H a&eHaumf
ydak &;&Si;f }u;D awG jyef0ifEikd rf ,f? tar&duefu tapmydik ;f wuf
ur_ rjyaomfvnf; aemufyikd ;f aewd;k NATO acgio
f }l u;D ae&m
,lvm+y;D ava=umif;wdu
k cf u
kd rf _ trsm;pkukd olvyk w
f mjzpfw,f?
'gayrJh NATO rSm olyJ t"du aiGuek af =u;us cHae&wmukd raus
eyfa=umif; ajymw,f? 'gu *smreDudk &nf!e ;f +yD; ajymwmyg?
*smreDu =um;aecJhvkd@yJ?ppfoabFmawG a&ikyfoabFmawG
wdu
k af v,OfawGe@J avqmypfrw
S &f mS ckp'f ;kH rsm;eJ@ wdu
k cf u
kd f
w,f? vpfAsm;udv
k ekd D ocifa[mif; tDwvDuawmh vpfAsm;
jynfol awG&@J cg;oD;r_a=umifh a&S@rxGub
f J aemufuvdu
k w
f ,f?
twdu
k t
f cHawGu awmf=um olw@kd atmify&JG awmh
r,f awmf=umvpfAsm;tpd;k &eJ@ppfwyf +yKd uGaJ e+yD trsKd ;rsKd ; ajym
66
ta&;awmfy*Hk sme,f
pum;udk acwWc%0ifa&mufwm[m odrf;ydkufjcif;jyK&m
ra&mufvdk@ qifajcay;aew,f? acwWc%qdkwmuvnf;
b,favmuf=umr,f rajymEdik b
f ;l ? 1973 qH;k jzwfcsucf sEikd zf @kd
UNSC xJrm
S t}uw
d t
f e,f aqG;aEG;cJ&h wmyg? b&mZD;/ k&mS ;
tdE,
dN / wkwf BRIC eJ@ *smreD (5)Edik if u
H rJray;bJ aecJw
h ,f?
tar&duef t*Fvyd f jyifopf tyg use(f 10)Edik if aH xmufcrH e_ @J
twnfjzpfcw
hJ ,f? ADwt
kd m%m&Sw
d hJ k&mS ; wkww
f @kd u tm
&yftzG@J csLyf AL eJ@ tmz&duor*~ AU wd@k u ruef@uu
G w
f hJ
twGuf rJray;bJaecJw
h mvd@k qdw
k ,f? UNSC rSmygwhJ tmz
&duEdik if aH wGu t}udwt
f e,faqG;aEG;+yD; u'gz;D &rf;um;r_
a=umifh t&yfom;awGaoausr_ rjzpfapzd@k vlom;csi;f pm emr_
_axmift
h & axmufcrH aJ y;cJw
h mvd@k qdw
k ,f?
2005 Edik if w
H umy&[dwtzG@J rsm; INGOs &J@ nDvm
cHrS vlrsKd ;wH;k owfjzwfr_ ppf&mZ0wfr_ vlrsKd ;okwf oif&iS ;f vif;r_
vlom;rqefwJh&mZ0wfr_ genocide,war crimes, ethnic
cleansing and crimes against humanity vkyf&yfrsm;udk
tumtuG,af y;&ef 0wW&m;&Srd _ R to P qH;k jzwfcsu&f w
dS ,f?
Edik if w
H umOya'awmh r[kwb
f ;l ? vlom;csi;f pmemr_a_ axmifh
vl@tcGit
hf a&; _axmifu
h ajymwmjzpfw,f? 1973 udu
k ikd +f yD;
,ck aewd;k vkyaf qmifcsuaf wG[m vl@tcGit
hf a&;abmifrS
trsm;}u;D ausmv
f eG af e+yjD zpfw,f?
tvGet
f u|AH ;kH }urJ u
_ kd a0zefvm=u+y?D tcGit
hf m%m
xufausmv
f eG +f yD; ppfa&;pGuzf ufr_ vkyv
f mwm tcsKyftjcm
tm%mudk xdyg;wmawGukd BRIC u ajymvm+yD? ylwifu
ckqw
d pf pfyv
JG @kd ajymw,f? pGuzf ufr_ &Sn=f umvmwmeJ@tr#
tm&yftzG@J csKyf AL eJ@ tmz&d uor*~ AU wd@k u oabmxm;
ajymif;vm=u+yD? wu,fu UNSC 1973 udk vkyaf qmifz@kd
wm0efukd uGe*f kd ql'efw@kd rmS vdk UN }u;D =uyfre_ @J tmz&duor*~
udk ay;oifw
h ,f? tar&duefe@J aewd;k u UN qH;k jzwfcsuf
r&Sb
d eJ @J awmif udq
k Akd pkd pf(1999) tD&wfppf(2003) wd@k ukd igw
aum aum+yD; wdu
k cf w
hJ myJ? tD&wfppfrmS jyifop/f*f smrefw@kd e@J
awmif oabmxm;uGaJ o;w,f?
vpfAsm;ta&;[m vl@tcGit
hf a&; ta=umif;jy+yD;
Edik if iH ,fawG&@J tcsKyftjcmtm%mudk usL;ausmpf u
G zf ufciG hf
ay;ovdjk zpfaew,f? taemufvv
kd m;olr[kw&f if emrnfq;kd
pm&if;oGi;f +yD; twdu
k cf &H Edik w
f ,f? b,favmufaumif;wJh
&nf&,
G cf suu
f ykd J ta=umif;jyjy pGuzf ufr[
_ m pGuzf ufry_ J
jzpfw,f? ukvor*~ydnmOf t&vnf; cGirhf jyKbl;? 'g[m
tpOftvmjzpfomG ;&if aumif;wJt
h pOftvmawmh r[kwb
f ;l ?
t&yfom;tumtuG,fay;a&;qdkwm qifajcyJjzpfw,f?
bm&def;eJ@ ,Drifudk=unfh/ qENjyolawGudk ypfowfaewm
taemufu E_wyf w
d af ew,f? pHEpS rf sKd ;xm; usio
hf ;kH aew,f?
ygvufpwdik ;f *gZm=unf/h tpPa&;u AH;k }uJv@kd t&yfom;awG
aoaewm wvHk;rS0ifrajymbl;? u'gzD;jzKwfcszdk@qdkwm
67
ta&;awmfy*Hk sme,f
tm&yf taysmw
f rf;wyfz@JG twGuf ppfom;pkaqmif;um tmz
*efodk@ ydk@w,f? 1989 ppfyGJ+yD;awmh ppf&nf0 tmz*efjyef
,DrifawG tdrjf yefvmw,f? 4if;wd@k e@J twl qD;&D;,m;/ tD*sp/f
aqmf'D a*sm'f ef pwJh tmz*efppfjyef axmiftcsKd @&w
dS ,f? olw@kd
eJ@twl ajrmuf,rD if Abyan jynfe,f Fadhli rsKd ;EG,pf k acgi;f
aqmif Al Fadhli yl;aygi;f vmw,f? Al Fedhai [m rlvu
YSP udk axmufca
H omfvnf; bifvm'ife@J aqmf't
D m;ay;r_e@J
awmif,rD ifukd qef@usiv
f mw,f?
qdAk ,
d uf+yKd uG+J y;D 1990rSm awmif-ajrmuf ,Drif jyef
vnfaygi;f pnf;vmwJt
h cg YSP [m ,DriforRwEdik if o
H pfrmS
tpdwt
f ydik ;f w&yftjzpf yg0ifvmw,f? 'DtcgrmS Fadhli eJ@
tmz*efppfjyef *s[
D wfrsm;[m aqmf'eD ,fpyf Saada jynfe,f
awmifa=umrSm tajcpdu
k v
f y_ &f mS ;w,f? tpPvrf ppfaoG;u
rsm;&J@ ypfrw
S [
f m yifv,fauG@ppfy(JG 1991) aemufyikd ;f tar&d
uefe@J taemufEikd if rH sm;qD ajymif;vmw,f? qdrk mvDppfy0JG if US
wyfz@JG rsm;pcef;cs&m Aden +rdK@&dS a[mfw,fEpS v
f ;kH udk AH;k cGJ wdu
k f
cdu
k rf _ (1992 'DZifbm)/ YSP acgi;f aqmifwa,mufukd vkyf
}uHowfjzwfrj_ zifh al Fadhli eJ@ *s[
D wfrsm; axmifcsc&H w,f?
,Drif awmif-ajrmuf jyefvnf wif;rmvmwJt
h cg orRw Saleh
u ppfaoG;ursm;udk jyefvw
$ +f yD; ppfyrJG mS ulcikd ;f w,f? 1994
jynfwiG ;f ppfrmS awmifyikd ;f qd&k ,
S v
f pfrsm; _;H edro
hf mG ;w,f? tpP
vrf ppfaoG;uacgi;f aqmif al Fadhli [m orRw Saleh &J@
twGi;f pnf;tzG@J 0if wpwp jzpfvmw,f? (2009 rSm orRweJ@
vrf;cG+J y;D tpd;k &qef@usiaf &; awmifyikd ;f v_y&f mS ;r_ukd acgi;f aqmif
w,f?)
vlrsKd ;pkx;kH pHt& al Fadhli &J@EpS rf udk orRw&J@ Sanhan
rsKd ;EG,pf 0k ifjzpfwhJ Adv
k rf LS ;csKyf rd&k eS f Ali Mohsen al Ahmar eJ@
vufqufw,f? Mohsen eJ@ orRw[m aqGrsKd ;pyf&if vifyg
r,m;yg nDtpfuakd wmfw,f? orRwtar&J@ 'kw,
d tdraf xmif
[m Mohsen &J@O;D av;jzpfw,f? Mohsen [m t,lpJG jyif;xef
wJh tpPvrf0g't
D jzpf vlord sm;w,f? ol[m taemufajrmuf
ppfwikd ;f rSL;;jzpf+yD; aemufyikd ;f rSm tapmifw
h yfz@JG a[mif; (Old
Guard) vd@k ac:wJh ppfwyf&@J acgi;f aqmif jzpfvmjyD; orRw&J@
a=umufp&mtaumif;qH;k pdeaf c:oljzpfvmw,f?
vH+k cHKa&;eJ@axmufvrS ;f a&;XmejzpfwhJ Edik if aH &; vH+k cHK
a&;tzG@J (PSO) xJrmS tawG;tac: trsKd ;rsKd ;&Sw
d hJ ppfaoG;uawG
eufeufid_ ;f _id ;f 0ifa&mufaew,f? wd@k [m ud,
k yf ikd t
f yk cf sKyf
a&;&ae+y;D axmifazmufr_ vky}f uo
H wfjzwfr_ AH;k cGrJ p_ wJh v_y&f mS ;
r_awGvyk af ew,fv@kd ,lq&w,f? 2000 ckEpS f tar&duef ppf
oabFm USS Cole Ak;H cGcJ &H +yD;aemuf tar&duefu }uD;xGm;
vmwJh tma&Asu|e;f qG,f tvfcikd 'f g (AQAP) awGukd ESrd zf @kd
tjyif;txef zdtm;ay;w,f?
orRw Saleh [m tE&m,fujkd rifvma=umufvm+y;D
ol@ro
d m;pk0ifawGom }udK;udik rf ,fh t=urf;zufr_ qef@usiaf &;
68
ta&;awmfy*Hk sme,f
Ek d i f i H w uma&;&m
vpfAsm;
tD*spf
w,f? wu,fu ,Drif[m bma&;tiftm;}u;D
wJh aqmf'&D @J vufatmufcH Edik if aH v;jzpfaewmyg?
tar&duefu olwifxm;wJh ppfujJ zpfv@kd wdu
k f u
kd f
=um;r0ifb;l ? vlxak wG 'gavmufaoausaewm
wvH;k rS0ifrajymbl;? Seleh udk pGe@f z@kd vnf; tcsuf
rjy/ axmufczH @kd vnf; tcsurf jyao;bl;? ,DrifEikd if H
a&;rSm ppfwyfu t"du axmufwikd yf ?J rsKd ;EG,pf ak wG
u 'kw,
d axmufwikd f jzpfw,f? ,Driftwdu
k t
f cH
[if;av;td;k }u;D xJrmS tm&yftrsKd ; om;a&;0g'aD wG
tpGe;f a&muftpPvrfawG qd&k ,
S v
f pfawG wyfz@JG
a[mif;awG rwnfw
h rhJ sKd ;EG,pf ak wG yk*Kd~ vfa&;&ef+iKd ;
awG a&maxG;aew,f?
ZGev
f qef;rSm qENjyr_awG ydjk yif;xefvm
w,f? ppfom;awGvnf; vufeufuikd +f y;D qENjy&m
rSm ygw,f? +rKd @ awmf Sanaa rSm wdu
k yf aJG wGjzpfw,f?
orRwtdru
f kd vufeuf }u;D eJ@ypfw,f? orRw '%f
&m&+yD; aqmf'u
D kd aq;ukz@kd oGm;w,f? wdu
k yf aJG wG
u qufjzpfae+y;D jynfwiG ;f ppfjzpfaeyg+y?D
ed*Hk;
tm&yfjynfoal wG ud,
k =fh urRm ud,
k zf ef
wD;zd@k a&S@wef; xGuv
f m=uwm jzpfw,f? tjrpf
wG,af e+yjD zpfwhJ tm%m&Sit
f pd;k &awGukd z,f&mS ;+y;D
vGwv
f yf w&m;r#w 'Dru
kd a&pD&w
dS hJ Edik if aH wmfw&yf
xlaxmifa&;/ vlxt
k pd;k &w&yf ay:ayguaf &; t
wGuf wdu
k yf 0JG if=uwmjzpfw,f? 'gawG[m tcsn;f
ES;D rjzpfygb;l ?
'Dru
kd a&pD qGr;f }u;D avmif;yGrJ mS toGit
f rsKd ;
rsKd ;aom tcGit
hf a&;orm;rsm;[m 0ifa&muftjrwf
xkww
f wfwm ordik ;f rSm wyHw
k yif&cdS yhJ gw,f? awmf
vSeaf &;w&yf ay:ayguv
f m&if wHqyd t
f rsKd ;rsKd ; 0if
uyf=uwmyJ? awmfvSefa&;eJ@ rif;ajymif;rif;v$J
Regime Change wjcm;pDy?J
acwfopfuv
kd ekd pD epfu vl@tcGit
hf a&;eJ@
'Drdkua&pDqdkwJh onf;ajc}udKuf pHwefzdk;udk
xde;f odr;f umuG,zf @kd ta=umif;jycsuef @J vdt
k yfovdk
ppfa&;enf; eJ@pu
G zf ufwwfwmudk tajrmftjrif&zdS @kd
vdyk gw,f? acwfu Edik if }H uD;awGtcsi;f csi;f &efapmif
ppfcif;aewJah cwf r[kwb
f ;l ? olw@kd tcsi;f csi;f t=um;
tjyeftvSef xde;f nrd v
_ yk &f if; +yKd ifqikd af e=uwJh acwf
jzpfw,f? (+ird ;f csr;f a&;eJ@z@HG +zKd ;a&;acwf/ urBmr_acwfv@kd
ajym=uw,f) tajrmftjrifuif;rJ+h y;D u,fwif&iS u
f kd
ar#m&f if ud,
k w
hf ikd ;f jynfyJ emvdrrhf ,f?
tm&yfordik ;f eJ@ Armjynfordik ;f u rwlygb;l ?
bmawGjzpf+yD; b,furf;qdu
k rf vJ rajymwwfb;l ?
trSef;tqyJ vkyfEdkifr,f? ArmjynfolawGtaeeJ@
oufwrf;&Snaf e+yDjzpfwhJ ppftm%m&Sipf epfukd &if
qdik af e&wm jzpfwt
hJ wGuf oH;k oyfpOf;pm;Edik zf @kd wifjy
jcif;om jzpfygw,f?
armifoef;jra$
(9 ZGef 2011)
69
ta&;awmfy*Hk sme,f
Ek d i f i H w uma&;&m
&Jabmf_,Of
70
ta&;awmfy*Hk sme,f
w,f? tpykid ;f rSmom acgi;f aqmifyidk ;f u yg0if+yD; rwfv
25 &ufae@u pvk@d ppfa&;acgi;f aqmifae&mukd aewk;d ukd
v$aJ y; vku
d yf gawmhw,f? ('guvnf; tar&duefjynfol
awGudk rsuv
f n
S jhf ywmyg? aewk;d qkw
d muvnf; trSepf if
ppfawmh tar&duefO;D aqmifwhJ ppfa&;r[mrdwf tzG@J y?J )
ava=umif;wku
d cf u
dk rf u
_ dk yxrqH;k pwifwu
dk f
cdu
k w
f hJ jyifopfEidk if u
H dk =unf&h atmifyg? ajrmufyidk ;f tmz&d
uwdu
k &f @J ukv
d edk aD [mif;}u;D jzpfwhJ jyifopfEidk if [
H m tcsed f
tcg tajctae tvGeaf jymif;vJae+yjD zpfwhJ urBm}u;D ukd
=unfjh rif&mrSm 'Dae&mawG[m rdr&d @J tpOftvm =oZm
jzef@=uuf&m e,fajrvd@k =unfjh rifqyJ J &Syd gw,f? wu,f
vnf; jyifopfe@J Oa&myEkid if rH sm;&J@ pD;yGm;a&;eJ@ Ekid if aH &;
tusKd ;tjrwfrsm;[m tckxd tJ'aD jrmuftmz&du Ekid if H
rsm;rSm trsm;tjym; &Sad eygw,f? 2007 ckEpS rf mS jyifopf
orRw qmudZk u
D tmz&duwku
d rf mS jyifopf=oZm jyef
vnf v$r;f rk;d vma&;aoe*FAsL[mw&yfudk csrw
S cf yhJ gw,f?
tJ'guawmh ajrxJyifv,for*~ Mediterranean
Union zG@J pnf;zk@d jyifqifygw,f? 'gudk u'gz;D u y,fcs
xm;wmyg? 'ga=umifh vpfAsm;u twkduftcHawGukd
jyifopfu axmufcw
H m rxl;qef;vSygb;l ?
'gt
h jyif jyifopfu twGurf mS ;+yD; u'gz;D awmh
r=umcif jyKwfusawmhr,fvkd@ wGufcsuf+yD; vpfAsm;
twkduftcHawGu zGJ@pnf;xlaxmifvkdufwJh vpfAsm;
trsKd ;om;aumifpD ukd taqmwvsif todtrSwf jyK
vku
d rf yd gw,f? u'gz;D u qENjyolrsm;ukd ESrd ef if;vku
d Ef idk f
Hrk u tpk;d &qef@usiaf &; tiftm;pkrsm;ukv
d nf; ckid cf idk f
rmrm wGe;f vSeEf idk v
f u
dk yf gw,f? tu,fIrsm; u'gz[
D m
vpfAsm;wEkid if v
H ;kH ukd qufvufxed ;f csKyfaeEkid rf ,fq&kd if
jyifopfawG&@J tusKd ;pD;yGm;awG[m tjyif;txefxcd u
dk f
oGm;Ekid yf gw,f? 'ga=umifh jyifopftaeeJ@ wjcm;a&G;p&m
vrf; r&Sad wmhbJ u'gz;D jzKwfcsa&;twGuf ppfa&;vkyf
aqmifra_ wG vkyv
f m&ygawmhw,f?
'gt
h jyif jyifopfjynfwiG ;f Ekid if aH &;t&vnf; 'D
ppfyGJ[m vkdtyfygw,f? jyifopfrSm aemifESpfrSm a&G;
aumufyaJG wG usi;f y&rSmyg? vuf&t
dS yk cf sKyfaewJh tpk;d &
eJ@ygwt
D ay: vlx&k @J axmufcrH u
_ vnf; tvGet
f u|H us
qif;vmaer_a=umifh jyifopforRw qmukZd t
D aeeJ@ ppf
a&;atmifyaJG wGuae ol@ygwt
D wGuf axmufcrH aJ wG &&Sd
vmEkid zf @dk ar#mv
f ifah ewmyg?
twdwu
f vnf; taemufwidk ;f tiftm;pkawG
[m ta&S@tv,fyidk ;f a'orSm olw@dk &@J tusKd ;pD;yGm; wef
zk;d eJ@ tay:pD;&r_awGudk xde;f odr;f xm;zk@d twGuf ppfa&;
t& tiftm;oH;k r_awGudk vkyf ;dk vkypf Oftjzpf vkycf =hJ u
wmyg? 'gayrJh tcsdefajymif;oGm;yg+yD? taemufEkdifiH
awG[m r=umcifu ay:ayguv
f mwJh tm&yfurBm&J@ vlr_
71
ta&;awmfy*Hk sme,f
emrnf&cJw
h hJ tkb
d m;rm;/ +ird ;f csr;f a&;Ekb
d ,fqk &xm;
wJh tkd bm;rm;/ rlqvifbmomeJ@ Ekid if aH wG&@J ,kH =unf
uk;d pm;r_udk jyefvnf&,lEidk af tmif }uKd ;pm;ygrh ,fv@dk
toHaumif; [pfxm;wJh tdb
k m;rm;&J@ yH&k yd [
f m ysuf
,Gif;oGm;+yD; aemufw}udrf orRwjyefta&G;cH&zkd@
vrf;enf;oGm;ygw,f?
*smreDu 'Dq;kH jzwfcsucf s&mrSm =um;aecJh
ygw,f?
aewk;d &J@ wOD;wnf; rlqvifEidk if H wl&uDu
'gukd tjyif;txef uef@uu
G cf yhJ gw,f?
ppfa&;t&=unfh&ifvnf; ta&S@tv,f
ykdif;rSm aemuftyluGufwuGuf ay:vm+yD; a'o
wnf+idrfa&;[m ykdcufcJoGm; ygawmhw,f? 'geJ@
wqufwnf; pD;yGm;a&;tusKd ;qufrsm; ay:xGuv
f m
ygw,f? pGr;f tif (0g) a&eHaps;awG w[kew
f ;dk jrifw
h uf
vm+y;D / 'guwqifh ukeaf ps;E_e;f jrifw
h ufra_ wG jzpfum
vlra_ &; rwnfr+ird jf zpfra_ wG ykw
d ;dk vmEkid yf gw,f?
'gt
h jyif e*du
k wnf;u au;ydaewJh Ekid if H
awG[m (Oyrm-tar&duef/ +Aw
d ed /f jyifopf) ppfa&;
toH;k p&dwaf xmif;+yD; vlra_ &;p&dwu
f dk av#mch s&yg
vdrfhr,f? wu,fvkd@rsm; ppfyGJjrefjref&yfroGm;&if
ppfp&dwfaxmif;+yD; au;awGykdydvm+yD;/ pD;yGm;a&;
emvefxrl u
_ dk aESmifah ES;apygvrd rhf ,f?
'kw,
d urBmppft+y;D uwnf;u taemuf
Edik if aH wG[m ta&S@tv,fyidk ;f a'oukd v$r;f rk;d xm;
&mrSm pD;yGm;a&;/ ppfa&; tiftm;rsm;tjyif a'oqkid f
&mr[mrdwrf sm; (tpPa&;/ tD*sp/f aqmf't
D ma&As/
a*sm'f efe@J wl&uD)eJ@yg xde;f odr;f xm;cJw
h myg? tJ't
D
aetxm;eJ@yJ taemufEidk if aH wG[m tpPa&;/ vH+k cKH a&;
ukt
d mrcHay;xm;+y;D tJ'aD 'ou xGuw
f hJ a&eHawGukd
odrf;usHK;,liifcJhwmygyJ? 'gayrJh urBmtESH@jyKr_
(globalization) eJ@ 0if;dk pGe;f trsm;tjym;jzpfay:vm
wJh 21 &mpk ta&mufrmS awmh taemuf Ekid if rH sm;
rSma&m ta&S@tv,fyidk ;f rSma&m tajymif;tvJawG
ay:ayguv
f mygawmhw,f? 2001 ckEpS f tar&duef
EkdifiH t=urf;zuftwkdufcH&+yD;aemuf taemuf
Ekid if rH sm;[m tmz*efepPwefe@J tD&wfudk ppfa&;t&
wku
d cf u
dk cf yhJ gawmhw,f? 'gayrJh ppfyJG 2 yGv
J ;kH tckxd
r+yD;Edkifao;ygbl;? 'gu taemufEkdifiHrsm;taeeJ@
ta&S@tv,fyidk ;f ukd jyefyakH zmfa&;ukd rdrw
d @dk pdww
f idk ;f
us rvkyEf idk b
f ;l qkw
d m jyoaeygw,f?
'gt
h jyif taemufEidk if rH sm;&J@ tpOftvm
r[mrdwf wl&uDEidk if &H @J tajymif;tvJudk =unfyh g?
bmrqkd taemufEidk if H =oZmcHae&mu tckawmh
ykrd v
kd w
G v
f yfwhJ Ekid if jH cm;a&;0g'ukd usio
hf ;kH aewm awG@
Ekid yf gw,f? (wl&uD&@J tD&eftEkjrLudpeP @J tpPa&;
udprP sm;ukd ukid w
f ,
G yf =kH unfyh g?)
2008 ckESpf urBmw0ef; usa&mufcJhwJh
pD;yGm;a&;uyf}u;D a=umifh taemufwidk ;f Ekid if aH wG[m
ta&S@tv,fyidk ;f u r[mrdwEf idk if aH wGudk axmufyhH
aeustwkid ;f axmufyzhH @dk cJ,Of;vmaeygw,f? tD*spf
u orRwrlbm&uf (ESppf Oftar&duefu tultnD
a':vm 5 bDvsH&ol) rwfvu jyKwfusoGm;+yD;
wjcm;taemufEidk if rH [mrdwrf sm;jzpfwhJ aqmf't
D m
a&Asw@dk a*sm'f efw@dk rmS jyKjyifajymif;vJa&;awGvyk zf @dk
vlxk&J@ zdtm;ay;jcif;awG cHae&ygw,f? ('DEkdifiH
awGu tm%m&Sirf sm;[mvnf; vlxq
k ENjyyGaJ wGudk
t=urf;zuf zdEydS af ew,f)?
'gawGa=umifyh J ta&S@tv,fyidk ;f rSm =oZm
tm%mawG wjznf ; jznf ; av#musvmaewJ h
taemufEidk if aH wG[m u'gz;D udprP mS vufou
G af jc
oGuf v_y&f mS ;jyvku
d w
f myg? 'gayrJh 'ga=umifyh J ta&S@
tv,fyidk ;f rSm taemufwidk ;f =oZm[m ykrd v
dk siv
f sif
jrefjref usq;kH oGm;&ygvrd rhf ,f? 21 &mpk urBm}u;D ukd
taemufwidk ;f Ekid if aH wG twGut
f csuf rSm;ae=uyg
w,f? tm&yfurBmu jynforl sm;uawmh rdrw
d @dk
vGwaf jrmufa&;twGuf qufvufwu
dk yf 0JG ifomG ;
=urSmyg?
&Jabmf_,Of
arv 12 &uf/ 2011?
72
rsuaf rSmufEidk if w
H um uGejf rLepfvy_ &f mS ;r_
tajctaeeJ@ tvm;tvmukd
cGjJ crf;pdwjf zm=unfjh cif;
ta&;awmfy*Hk sme,f
(EkdifiHwum uGefjrLepfv_yf&Sm;r_)
pdrf;jrjr0kdif;
Ekid if w
H um uGejf rLepfvy_ &f mS ;r_qw
dk m urBmt
h 0ef;t0kid ;f twGi;f
rmhupf 0f g' oabmw&m;&J@vrf;!erf a_ tmufrmS ypPn;f rJv
h l
wef;pm; vGwaf jrmufa&; &&Szd @kd twGuf qifEaJ$ ewJh wku
d yf aJG wG
ukd qkv
d w
dk mjzpfw,f? rsuaf rSmuf Ekid if w
H um uGejf rLepf v_y&f mS ;
r_[m jyif;xefwhJ pdeaf c:r_awGe@J &ifqidk af e&ovkd zG@H +zKd ;wk;d wuf
a&; tcGit
hf vrf;rsm; &&S&d efvnf; cufcaJ eao;w,f?
rsuaf rSmuf urBmay:rSm uGejf rLepfygwD 120 avmuf
&S+d yD; ygw0D if oef; 90 eD;eD; &Sad ew,f? tJ'D tiftm;awG[m
tm&S/ Oa&my/ tmz&du/ vufwiftar&dueJ@ tkd&Sif;eD;
,m;Ekid if aH wGrmS toD;oD; ys@H E@HS aeygw,f? wckv;kH t& 4 rsKd ; cGjJ cm;
=unfEh idk w
f ,f? (1) vuf&dS qd&k ,
S v
f pfEidk if rH sm;&Sd uGejf rLepf yg
wDrsm; (2) zG@H +zKd ;+y;D t&if;&SiEf idk if rH sm;&Sd uGejf rLepfygwrD sm;(3) ,cif
qkAd ,
D ufe@J ta&S@Oa&mya'o&Sd uGejf rLepfygwrD sm; (4) zG@H +zKd ;qJ
Ekid if rH sm;&Sd uGejf rLepf ygwrD sm;? 'Daqmif;yg;rSm 'DueG jf rLepfygwD
(4) rsKd ;&J@ rwlwhJ jzpfxeG ;f wk;d wufr_ tajctaersm;ukd tajccH+y;D
rsuaf rSmuf Ekid if w
H um uGejf rLepfvy_ &f mS ;r_ }uKH awG@ae&wJh t"d
u wm0efrsm;eJ@ tem*wf jzpfxeG ;f wk;d wufvmEkid rf _ tvm;
tvmrsm;ukd cGjJ crf;pdwjf zm wifjyoGm;ygrh ,f?
(1) vuf&Sd qkd&S,fvpfEkdifiHrsm;&Sd uGefjrLepfygwD
rsm;
5 ygw&D w
dS ,f? wkwjf ynfueG jf rLepfygw/D AD,uferf
uGefjrLepfygwD/ vmtkdjynfol@awmfvSefa&;ygwD/ ajrmufudk;
&D;,m; vkyfom;ygwDeJ@ usL;bm;uGefjrLepfygwDwkd@jzpfw,f?
'DueG jf rLepfygwaD wG[m urBmu
h eG jf rLepfygwaD wGteuf ta&;t
ygq;kH tiftm;pkawG jzpfw,f? qkAd ,
D ufe@J ta&S@Oa&my taoG;
ta&mif ajymif;vJr_ jzpfay:+yD;aemuf 'DEidk if aH wG[m tawG@
t}uHKawGudk ed*;kH csKyf/ pl;prf;avhvmjcif;eJ@ wDxiG zf efw;D vkyf
aqmifra_ wGudk tqufrjywfvyk af qmifcv
hJ @dk jzpfxeG ;f wk;d wufr_
topfawG &&Scd yhJ gw,f?
AD,uferf/ ajrmufukd;&D;,m;/ usL;bm;/ vmtkdeJ@
wkwjf ynf qk&d ,
S v
f pfEidk if H 5 Ekid if &H @J vlO;D a& pkpak ygi;f [m oef;
1400 ausm&f +dS y;D urBmv
h Ol ;D a& pkpak ygi;f &J@ 5 yHk 1 yHak usmw
f ,f?
uGejf rLepfygw0D if pkpak ygi;f oef; 80 ausm&f +dS y;D 'gawG[m urBmh
uGejf rLepfvy_ &f mS ;r_&@J trmcHtiftm;pkjzpfw,f? urBmay:rSm
'Davmufrsm;wJh rmhupf 0f g' ouf0if,=kH unforl sm;u qd&k ,
S f
vpfpepf &nfreS ;f csuef @J ,H=k unfcsuu
f dk pGpJ +JG rJ+rJ &yfc+H yD; qk&d ,
S f
vpfpepf vrf;a=umif;ukd }u}hH uchH idk cf idk f av#mufvrS ;f oGm;um qkd
&S,fvpfpepfukd oabmw&m;a&;t& wDxGifqef;opfjcif;/
vufawG@t& wDxiG q
f ef;opfjcif;eJ@ pepft& wDxiG q
f ef;opf
ta&;awmfy*Hk sme,f
wlnDcsufrsm;
1? qdkAD,ufeJ@ ta&S@Oa&my tajymif;tvJrsm;&J@
wu,fh vuQ%meJ@ uGejf rLepf0g'ukd pGpJ +JG rJ+rJ qkyu
f idk o
f mG ;a&;rSm
tus,t
f jyef@ wlnrD _ &Sw
d ,f? 'Dtajymif;tvJ[m qk&d ,
S v
f pf
0g' tqH;k owfomG ;wm r[kwb
f ;l ? uGejf rLepf0g' &nfreS ;f csuu
f dk
pGpJ +JG r+J rJ qkyu
f idk o
f mG ;&r,f? uGejf rLepfygwD trnfajymif;p&m rvkd
bl;vk@d ,lq=uw,f?
2? qk&d ,
S v
f pfpepf/ uGejf rLepfpepfw@dk e@J ywfoufwhJ
odjrifem;vnfrr_ mS teuft"dym` ,f topfawG &&Sv
d m=uw,f?
qk&d ,
S v
f pf0g'qkw
d m vGwv
f yfr/_ wef;wlr/_ vlawG vGwaf jrmuf
r_e@J aoG;pkyrf u
_ dk acsre_ ;f ypfjcif;vd@k ,lq=uw,f? rkcsw&m; 2
yg;(t&if;&Sipf epf rkcsusq;kH &r,f/ qk&d ,
S v
f pfpepf rkcs atmif
yGcJ &H r,f) ukd pGpJ +JG rJ+rJ qkyu
f idk x
f m;wJh tajccHay:rSm 'Dru
dk a&pD&@J
tqifah e&meJ@ jynfoal wG yg0ifa&;qkw
d hJ t"dym` ,fudk ydrk kd ay:vGif
oGm;ap&r,fv@dk vnf; ,lq=uw,f?
3? ygwt
D oD;oD;[m qkAd ,
D ufypkH u
H dk t&if;cHtm;jzifh
jiif;y,fwmeJ@ wcsed w
f nf;rSm tm;vH;k [m vufawG@u tpcsD
a&;/ rdrw
d @dk trsKd ;om;toD;oD;&J@ xl;jcm;csurf sm;ukd tav;xm;
a&;/ vlom;awG&@J ,Ofaus;r_toD;tyGirhf sm;ukd pky,
f +l yD; rdrw
d @dk
Ekid if &H @J yuwdtajctaeeJ@ uku
d n
f w
D /hJ rdrw
d @kd &@J xl;jcm;csuyf g&w
dS hJ
qk&d ,
S v
f pfpepf xlaxmifomG ;a&;ukd qkyu
f idk x
f m;=uw,f?
uG J j ym;csuf r sm;
qd&k ,
S v
f pfpepf&@J tvm;tvmeJ@ qk&d ,
S v
f pfpepfudk
vufawG@ taumiftxnf azmfaqmifa&;vrf;a=umif;eJ@ ywf
ouf+yD; ygwt
D oD;oD; qkyu
f idk x
f m;wJh tjrifrsm;[m rwl=uyg
bl;? odoo
d mom 2 rsKd ;uGaJ ew,f?
1? ykrd w
dk cH g;zGiahf &;/ xde;f nrd r_ sm; ykrd v
dk yk af qmifomG ;a&;
(Oyrm-tDwvD/ jyifopfe@J pydeu
f eG jf rLepfygw)D
2? 'ge@J qef@usib
f uf tiftm;pkrsm; (*&d/ ay:wl*D uGef
jrLepfygwD ponf) tajctaewckv;kH ukd csKyfvu
dk &f if rsuaf rSmuf
zG@H +zdK;+yD;t&if;&SiEf idk if rH sm;&Sd uGejf rLepfygwD toD;oD;[m tajccH
tm;jzifh tcuftcJq;kH tajctaeu ausmv
f eG o
f mG ;cJh +yD jzpfw,f?
olw@kd udk rJay;ol enf;ao;ayr,fh E_id ;f ,SOjf cif;tm;jzifh wnf+idrf
w,f? zG@H +zdK;wk;d wufrt
_ opfrsm; &&Sad &;/ Ekid if aH &;t& wpHw
k ck
aom tcef;u yg0ifaqmif&u
G Ef idk af &;ukd &SmazGae=uygw,f?
'gayrJh olw@dk &ifqidk af e&wJh tajctaeuawmh taumif;buf
ra&mufao;ygb;l ? tiftm;t& tuef@towfawG &Sad eao;
ovkd tcsed w
f t
dk wGi;f t}u;D tus,f ajymif;vJvmzk@d awmh rvG,f
ygb;l ? urBmay:rSm uGejf rLepfygwD 127 ygw&D w
dS t
hJ euf Oa&myrSm
55 ygwD &Syd gw,f?
avmavmq,fq,f ESprf sm;twGi;f zG@H +zdK;+yD;Ekid if rH sm;&Sd
uGejf rLepfygwrD sm;&J@ oabmw&m; wDxiG q
f ef;opfr/_ rdrEd idk if &H @J
yuwdtajctaeukd A[kjd yK+y;D awmfveS af &;tajccH jy\emrsm;
ukd avhavmaqG;aEG;r_/ vpfb&,f0g' t&Sed t
f 0g tm;aumif;wJh
ae&mawG&@J =oZmoufa&mufru
_ dk pl;prf;avhvmjcif;/ Ekid if w
H um
bmaiGa=u; tusyt
f wnf;tay: odjrifem;vnfr_ pwJh jy\
emrsm;ukd pl;prf;avhvmr_awG[m ay:vGix
f if&mS ;wJt
h csuaf wG
jzpfw,f?
74
ta&;awmfy*Hk sme,f
tdE,
dN uGejf rLepfygwrD mS tiftm;t& wnf+idr+f yD; =oZm wuf
vmaew,f? vGef cJw
h hJ 2 ESpu
f 'DueG jf rLepfygw}D uD; 2 ygweD @J
wjcm; 'Dru
dk a&pDtiftm;pkrsm;eJ@ r[mrdwt
f zG@J [m a&G;aumuf
yGJtwGif; E_dif;,SOfjcif;tm;jzifh &v'faumif;awG &&SdcJhw,f?
('gt
h jyif tdE,
dN rSm t&Sed t
f [keaf umif;aumif;eJ@ vufeufuidk f
wku
d yf 0JG ifaewJh armf0g'D uGejf rLepfrsm;vnf; &Syd gw,f?)
eDaygueG jf rLepfygwt
D oD;oD;[m ESpq
f ,ftcsKd @ twku
d f
tcHtjzpf wnf&adS ecJ+h y;D aemuf yl;aygi;f um eDaygueG jf rLepfygwD
(nD!w
G af omrmhupf v
f eD if0g') ukd xlaxmifcw
hJ ,f? 20 &mpk 90
ckEpS rf sm;aemufyidk ;f rSm ajratmuftaetxm;u xGuv
f mcgp
eDaygueG jf rLepfygwD (nD!w
G af om rmhupf v
f eD if0g') [m a&G;
aumufyrJG mS xl;xl;jcm;jcm; atmifjrifcsu&f &S+d y;D tpk;d & zG@J ciG hf &cJh
w,f? rsuaf rSmufumvrSm eDaygueG jf rLepfygwD (nDnw
G af om
rmhupf v
f eD if0g') [m eDaygEidk if t
H wGi;f ta&;ygq;kH Ekid if aH &;ygwD
wck jzpfaeqJjzpfw,f?
'gt
h jyif tdE,
dN armf0g'u
D eG jf rLepfrsm;ukd A[kjd yK+y;D eDayg/
b*Fvm;a'h&/fS blwef/ oD&v
D uFmeJ@ tmz*efw@dk rmS vnf; armf
0g'u
D eG jf rLepfrsm; ay:xGe;f cJ&h mu 2005 rSpwif+y;D eDayg armf0g'D
rsm;[m Oya'wGi;f rSm ta&;ygwhJ Ekid if aH &;ygwD tqifah e&mtxd
wufvrS ;f cJ&h m ,ae@txd eDaygEidk if aH &;&mudprP sm;rSm ta&;ygwhJ
Edik if aH &;tiftm;pk jzpfaeqJygy?J
tmz&duwku
d [
f m 20 &mpk 70 ckEpS rf sm;aemufyidk ;f rSm
uGejf rLepf0g' zG@H +zKd ;wk;d wufcw
hJ hJ a'owck jzpfczhJ ;l w,f? awmiftm
z&du uGejf rLepfygw[
D m vljzLtrsKd ;om;a&;0g'u tm%mcsKyf
udik x
f m;r_tm; qef@usiaf &;wku
d yf u
JG dk a&&Snv
f ;kH yef; tm;xkwcf hJ
w,f? wkid ;f jynf vGwv
f yfa&;&+y;D aemuf Ekid if aH &;tm%m topf
xlaxmifrt
_ wGi;f yg0ifvmcJw
h ,f? 'Dae@txd awmiftmz&du
3 yGiq
hf idk rf [mrdwf tm%mcsKyfuidk rf t
_ wGi;f t"du bufw
zuf jzpfw,f? ygw0D if ta&twGuv
f nf; tqufrjywf wk;d yGm;
aew,f?
wefZefe;D ,m;[m tmz&duwku
d rf mS qk&d ,
S v
f pf0g'
vrf;a=umif;twkid ;f csw
D ufa&;ukd tapmqH;k wifjycJw
h hJ Ekid if H
wEkid if jH zpfw,f? olw@dk usio
hf ;kH cJw
h hJ qk&d ,
S v
f pfpepfudk 0lusmrmh
qk&d ,
S v
f pfpepf(aus;vufrmS or0g,vkt
d zG@J rsm; xlaxmif
jcif;) vk@d ac:+yD; tmz&du qk&d ,
S v
f pfpepf&@J ta&;}uD;wJh *k%
d ;f
wck jzpfw,f? tmz&du trsKd ;om;vGwv
f yfa&;eJ@ vGwaf jrmuf
a&;v_y&f mS ;r_rsm;twGi;f ta&;ygwhJ =oZmoufa&mufr_ &Scd w
hJ ,f?
ppfat;acwf ukeq
f ;kH oGm;wJah emufvnf; wefZefe;D ,m;[m
qd&k ,
S v
f pfpepfudk pGpJ +JG rJ+rJqyk u
f idk x
f m;qJ jzpfw,f?
wjcm;zG@H +zKd ;qJEidk if rH sm;&Sd uGejf rLepfygwrD sm;teuf Oyrm
qku
d yf &yfpf vkyo
f m;wk;d wufa&;ygw/D armfemukd wk;d wufa&; eJ@
qk&d ,
S v
f pf0g'ygwpD wmawG[mvnf; rdrEd idk if &H @J Ekid if aH &;b0
rsm;twGi;f ta&;ygwhJ tcef;urS yg0ifprG ;f aqmifae=uw,f?
qD;&D;,m; uGejf rLepfygwD 2 ygwD - qD;&D;,m; uGejf rLepfygwD
(ygu
h wmhp)f eJ@ qD;&D;,m;uGejf rLepfygwD (azhqm) wk@d [m tpk;d &
0ef}uD;tzG@J twGi;f tcsed =f umjrifph mG 0ef}uD;wOD;pD wm0ef xrf;
aqmifaewJh ygwaD wGjzpfw,f? wu,fv
h ufawG@rmS wkid ;f a&;
75
ta&;awmfy*Hk sme,f
c? tm%mr&ao;wJh uGejf rLepfygwrD sm;&J@ t"du wm0ef 0wW
&m;rsm;uawmh - touf&iS w
f nf&+dS y;D rdrEd ikd if t
H wGi;f Ekid if aH &; ZmwfckH
ay:rSm rdr&d @J tqifah e&mukd qufvufxed ;f odr;f umuG,o
f mG ;
&ef?
- oifah vsmw
f yhJ pkH eH @J zG@H +zdK;wk;d wufa&;ukd wGe;f aqmf
ay;+y;D rdrEd idk if u
H jynfoal wG awmif;qdck sut
f & oabmw&m;eJ@
vufawG@udk wDxiG q
f ef;opfum qDavsmw
f hJ vkyif ef;pOfe@J aoe*F
AsL[mukd a&;qG+J yD; jynfov
l x
l &k @J axmufcrH u
_ dk &oxuf &
atmif tm;xkwo
f mG ;&ef? rdrw
d @kd &@J vlra_ &;tajccHtw
k jf rpfukd
wk;d cs@J omG ;&ef? rdred @J vuf,m*k%
d ;f t&if;&Sipf epf tiftm;pk
rsm;t=um;u wku
d yf pJG rG ;f &nfudk wk;d jznfo
h mG ;&ef?
- rsuaf rSmufrmS t&if;&SiEf idk if &H dS uGejf rLepfygwrD sm;[m
Ekid if aH &;&mudprP sm;ukd yg0ifaqmif&u
G cf iG &hf aewJh ygwjD zpfjzpf/
aqmif&u
G cf iG rhf &ao;wJyh gwjD zpfjzpf tm;vH;k [m jyefvnfz@HG +zdK;
wk;d wufa&;vrf;a=umif;ukd wufwufuu pl;prf;avhvm&ef?
wcsKd @ygwrD sm;[m qkAd ,
D ufe@J ta&S@Oa&my tajymif;
tvJrsm;&J@ jyif;xefwhJ xk;d ESurf a_ tmufrmS tcsed rf D tjrifopf
rsm; ajymif;+yD;/ oabmw&m;a&;t& wDxGifqef;opfum
ay:vpDrsm;ukd xde;f ncd w
hJ ma=umifh edru
hf saewJh tajctaerS
tjref xGuv
f mEkid cf w
hJ ,f? zG@H +zKd ;wk;d wufra_ wGvnf; &&Scd w
hJ ,f?
wcsKd @ygwaD wG[m tawmfaumif;wJh atmifjrifra_ wG &&Scd =hJ u
w,f?
aemiftem*wf tcsed w
f ykid ;f txd Ekid if w
H um uGejf rLepf
v_y&f mS ;r_[m pdeaf c:r_awG &SEd idk af o;+y;D wcsed w
f nf;rSmvnf; zG@H +zKd ;
wd;k wufvmzk@d tcGit
hf vrf;awGvnf; jynfv
h #r;f aew,f?
1? Ekid if w
H um uGejf rLepfvy_ &f mS ;r_[m qufvuf+y;D edru
hf saeqJ
jzpfayr,fh tJ't
D ajctaeu wjznf;jznf;csi;f xGuv
f mae+yD?
wckv;kH ukd csKyfvu
dk &f if qkAd ,
D ufe@J ta&S@Oa&my tajymif;tvJ
ay:+yD;aemuf tESpf 20 twGi;f Edik if w
H umuGejf rLepfvy_ &f mS ;r_
'Da&edrfhtwGif;rSm uGefjrLepfygwDtzGJ@tpnf;toD;oD;[m
zdtm;awGudk awmifch &H if; oabmw&m;/ vkyif ef;pOfw@dk udk wD
xGiq
f ef;opf aqmif&u
G +f y;D ay:vpDxed ;f nad &;rsm;ukd taumif
txnfazmfcw
hJ ,f? wqifw
h uf zG@H +zKd ;wk;d wufa&;jzpfpOfudk pl;prf;
avhvm&Sm}uHcw
hJ ,f? ygwrD sm;[m tqifo
h pf urBmph ;D yGm;a&;/
EkdifiHa&;eJ@ ,Ofaus;r_pwJh e,fy,fawGrSm buftoD;oD;u
tajymif;tvJawGe@J pdeaf c:r_awGt&vnf;aumif;/ rdrEd idk if &H @J
yuwdtajctaeeJ@ ywf0ef;usif tajymif;tvJrsm;t& vnf;
aumif;/ rdrw
d @dk &@J oabmw&m;eJ@ vufawG@taumiftxnf
azmfaqmifr_ tpOftvmrsm;ukd topfwzefp;l prf;avhvmr_rsm;
vkyaf qmifcw
hJ ma=umifh trsm;pk[m tusKd ;&v'fwcsKd @ &&Scd =hJ u
w,f? txl;ojzifh wkwjf ynf xl;jcm;csuyf gwhJ qk&d ,
S v
f pfpepf
uk,
d pf m;jyKwJh tm%m& uGejf rLepfygwrD sm;&J@ qk&d ,
S v
f pfEidk if H
awmf wnfaqmufa&;eJ@ jyKjyifajymif;vJa&;wk@d [m tquf
rjywf atmifjrifcsuaf wG &&Sad ew,f?
t&if;&SiEf ikd if aH wGu uGejf rLepfygwrD sm;/ qk&d ,
S v
f pf
ygwrD sm;u uGejf rLepf0g'opfpl;prf; avhvmr_udk qufvuf
76
pdrf;jrjr0kdif;
(ZGef 12/ 2011?)
ta&;awmfy*Hk sme,f
rmh u f p f 0 g'avh v ma&;u
z&uf'&pf tdef*,f
uGefjrLepf0g'. rlrsm;
PRINCIPLES OF COMMUNISM
Frederick Engels.
(trSm)
,ae@tcg e,fcs@J t&if;&SiEf ikd if }H uD;rsm;u uGejf rLepf
0g'ESihf qd&k ,
S v
f pf Edik if H rsm;tm; oJ}u;D rJ}u;D wdu
k cf u
kd af ejcif;ESihf
ArmjynfwiG f ppftyk pf u
k uGejf rLepf0g'ESihf ArmjynfueG jf rLepf
ygww
D @kd tm; t+iKd ;w}u;D wdu
k cf u
kd af ejcif;wd@k rmS omrefwu
kd q
f ikd f
r_ r[kwaf cs? TuGejf rLepf0g'. &eforl sm;t=um;0,f tcsK@d
aom tusK;d pD;yGm;rsm;tay:Y ydyuQrsm;&So
d nf rSeaf omfvnf;
tajccHvlwef;pm; &yfwnfcsufESifh oabmw&m; tawG;
tac:wd@k Yrl wxyfwnf; usonfomjzpfa=umif; Ttcsuu
f
jyoaeayonf?
ppftyk pf t
k ygt0if Armjynf&dS azmufjyefaom tkyf
pd;k olrsm;onf rdrw
d @kd taejzifh uGejf rLepf0g'udak wmh rqef@usif
yg? Armjynf uGejf rLepfygwu
D o
kd m qef@usif jcif; jzpfygonf[k
r=uc% xkwaf jymavh&=dS uayonf? wu,fu urBmjh ynfol
rsm;ESihf Armjynf jynforl sm;twGi;f uGejf rLepf0g'. =oZm}uD;
rm;jcif;a=umifv
h nf;aumif;/ 'if;wd@k taejzifh 'Dru
kd a&pD ta&
+cKH vjkd cif;a=umifv
h nf;aumif;/ uGejf rLepf0g'udak wmh rqef@usif
yg[k ajymjcif;jzpfonf? od@k aomf vufawG@vyk &f yfukd aoao
csmcsm avhvm=unfv
h #irf l ArmjynfwiG f rmhupf v
f eD if0g' pmay
rsm;xkwaf 0 jzef@csjd cif;udv
k nf;aumif;/ avhvmvdu
k pf m;jcif;
udkvnf;aumif;/ 'if;wdk@wav#mufvHk; qef@usif=ua=umif;
awG@&ayonf? e0w uqdkv#if rmhufpf0g'pmayrajymESifh
ypPn;f rJh acgi;f aqmifrsm;ESihf awmfveS af &;orm;rsm;ta=umif;
"e&Sipf ma&;q&mrsm;. a&;om;csurf sm;/ Edik if w
H umrS wd;k
wufonf[k qdEk ikd af ompmayrsm; zufj_ cif;udyk if {&mr &mZ
0wfr}_ u;D usL;vGeo
f nfo
h zG,f jypfwifw
_ cf s ta&;,laeayonf?
awG@v#if odr;f / a&mif;v#izf rf; tajctaersK;d yif jzpfonf?
TuJhodk@aom tajctaeatmufwGif Armjynf
tm; awmufyaom tem*wfqo
D @kd wu,fwrf; vrf;!ejf yEdik f
onfh rmhupf 0f g' vDeif0g'tm; umuG,f &efEiS hf jzef@cs&d ef t
wGuf usm;ukwu
f sm;cJv;kH yef;&ef txl;yifvt
kd yfaeavonf?
TtwGuf OD;pGmtm;jzifh rmhupf v
f eD if0g' pmayrsm;tm; t
ajccHusus eufeuf _id ;f _id ;f avhvm&efrmS rjzpfraevky&f rnfh
vkyif ef;wm0efw&yf jzpfonf? Armjynf uGejf rLepfygwD A[d0k g'
jzef@csad &;Xmemtaejzifh jynforl sm;ESihf &Jabmfrsm; avhvmEdik f
rmhupf Ef iS hf tde*f ,f
&eftwGuf tcuftcJ trsK;d rsK;d t=um;rSyif rmhupf 0f g'pmay
rsm;tm; rjywfxw
k af 0 jzef@cs&d ef }uKd ;pm;oGm;rnf jzpfayonf?
z&uf'&pf tdef*,fa&;aom uGefjrLepf0g'.rl
rsm; pmwrf;onf odyeH` nf;us qd&k ,
S v
f pf0g' pmayrsm;t
euf tapmqH;k xkwaf 0cJah om pmayrsm; pm&if;wGif yg0ifay
onf? Tpmwrf;tm; avhvmjcif;tm;jzifh rmhupf 0f g'.rl
rsm;udk od&EdS ikd o
f vdk rmhupf 0f g'jzwfoef;cJah om ordik ;f a=umif;
udv
k nf; wpHw
k &mjyefvnf oH;k oyf Edik af yonf? oabmw&m;
tm; wdik ;f wm&mY vufawG@onfom wckwnf;aom pHjzpf
onf qdo
k nft
h av#muf rmhupf v
f eD if0g'. tcsK@d aom t,lt
qrsm;onfyifv#if vufawG@aygi;f rsm;pGmudk t}urd }f urd f jzwf
oef;&if; rGr;f rHjyKjyifc&hJ a=umif; owdjyKrd=uayrnf? vGecf ahJ om
144 ESpu
f a&;om;xkwaf 0cJah om T pmwrf;xJrS tcsK@d aom
ta=umif; t&mrsm;onfvnf; obm0uspmG yif vufawG@.
acszsujf cif;cHc&hJ onf? Oyrmtm;jzifh ar;cGe;f 19 tm; ajz=um;
&mY awmfveS af &;rSm Edik if w
H Edik if w
H nf;wGif rjzpfEikd [
f k qdx
k m;
aomfvnf; 1917 ckEpS w
f iG f k&mS ;jynfY atmufwb
kd m awmf
vSeaf &;}u;D ayguu
f +JG y;D ypPn;f rJv
h w
l ef;pm;u tm%m&cJo
h nf?
TonfrmS rmhupf Ef iS hf tde*f ,fvw
f @kd vufxufwiG f }uKd ajymI
r&aom e,fcs@J pepf. tm;tenf;qH;k uGi;f qufqo
kd nfh t
csut
f vuf ay:ayguv
f mjcif;a=umifh jzpfonf?
od@k aomf owdjyKoifo
h nft
h csurf mS txufygtjzpf
tysuo
f nf "e&Sipf epftm; qd&k ,
S v
f pfpepfjzifh tpm;xd;k a&;/
ypPn;f rJv
h w
l ef;pm; tm%m&&Sad &; qdak om rmhupf Ef iS hf tdef
*,fw@kd !ejf ycJo
h nfh tajccHO;D wnfcsuf vrf;a=umif;rS aoGzD
oGm;jcif; r[kw[
f al om tcsuyf ifjzpfonf?
,if;od@k aom trSew
f &m;rsm;tm; qkyu
f ikd jf cif;/ zG@H +zKd ;
xGe;f um;apjcif;yifv#if uGejf rLepf0g'. tajccH&yfwnfcsuf
yif jzpfawmhonf? tajccH&yfwnfcsut
f m; jyKjyifjcif;/ ajymif;
vJ jcif;udrk u
l m; rnfonfeh nf;ESirhf # cGirhf jyKEdik af y?
77
ta&;awmfy*Hk sme,f
z&uf'&pf tdef*,f
uGefjrLepf0g'. rlrsm; 1
PRINCIPLES OF COMMUNISM
Frederick Engels.
tde*f ,f
78
ta&;awmfy*Hk sme,f
rSmyif wd@k onf t&if;&Si}f u;D rsm;. vufwiG ;f od@k vnf;
usqif ; oG m ;+yD ; xd k a e&mrsm;wG i f v nf ; tvk y f o
rm;rsm;onf vGwv
f yfr.
_ aemufq;kH tptersm; udyk if
qH;k _;H cJ&h ygonf? w jznf;jznf;ESihf ukeyf pPn;f xkwv
f yk rf _
(manufacture) omv#if pufp
kH epf. v$r;f rd;k r_atmufo@kd
wdk;Iwdk;I usa&mufvmjcif; r[kwfbJ t&if;&Sif}uD;
rsm;onf tjrwftpGe;f trsm;tjym;&+yD; vkyf tm;cGaJ 0
r_ukd tus,cf s@J Eikd o
f nfh {&mrtvkyf }kH uD;rsm; ydI
k ydI
k
wnfaxmifum vufry_ nmonfuav;rsm;udv
k nf; wGe;f
xdk; ab;z,fypfvu
kd yf gonf? Tod@k jzifh ,Ofaus;r_ wd;k
wufz@HGz;+y;D Edik if rH sm;Y vkyt
f m;pdu
k x
f w
k rf _ trsK;d rsK;d tpm;pm;
tm;vHk;eD;yg;tm; pufkHrsm;wGifom jyKvkyfaqmif&Guf
vmcJ=h u&+y;D vkyif ef;cGJ tm;vH;k eD;yg;wGiv
f nf; vufry_ nm
onfEiS hf ukeyf pPn;f xkwv
f yk rf r_ sm;onf t}uD;pm;pufr_
vufrv
_ yk if ef;rsm;. tpm;xd;k ausmv
f m$ ;jcif;udk cHvu
kd &f
ayonf? TjzpfpOfonf tv,ftvwf vlwef;pm; t
v$ma[mif; txl;ojzifh vufry_ nmonfuav;rsm;udk ydrk kd
qd;k 0g;onfh twdik ;f twmtxd zsuq
f ;D ypfvu
kd +f yD; tvkyf
orm;rsm;. tajctaeawGukd vH;k 0 ajymif;vJ ypfvu
kd u
f m
wjcm;vlwef;pm;rsm;udk wjznf;jznf;0g;rsKd jcif;jzifh jzpfwnf
vmaom vlwef;pm;opfEpS &f yfukd jzpfay:vmapcJyh gonf?
wd@k rmS 1? ,Ofaus;+yD; Edik if rH sm;tm;vH;k rS t&if;&Si}f uD;vlwef;
pm;rsm;onf b0wnf+raJ &;ypPn;f rsm; xkwv
f yk af &;twGuf
vdt
k yfonfh b0wnf+raJ &;ypPn;f rsm;/ uke=f urf;ypPn;f rsm;
ESihf ud&,
d mrsm; (pufrsm;/ tvkyf rHk sm;) tm;vH;k udk tuif;
rheJ ;D yg; ydik q
f ikd +f y;D jzpfygonf? Tonf "e&Siv
f w
l ef;pm; od@k
r[kwf "e&Sirf sm; jzpfygonf?
2? ydik q
f ikd rf _ vH;k 0r&Sad om vlwef;pm;onf wd@k wnf
wHah &;twGuf vdt
k yfaom b0wnf+raJ &; ypPn;f rsm;&&ef
rdrw
d @kd vyk t
f m;udk "e&Sirf sm;xH ra&Smifrv$o
J m a&mif;cs&
ygonf? Tvlwef;pm;udk ypPn;f rJv
h w
l ef;pm; od@k r[kwf
ypPn;f rJ[
h ak c:ygonf?
ar;cGef; 5? "e&Sifrsm;odk@ ypPnf;rJhrsm;. TuJhodk@ vkyftm;
a&mif ; csr_ o nf rnf o nf h ta=umif ; tcsuf
atmufwGif jzpfay:ygoenf;?
tajz?
vkyt
f m;onf tjcm;t&mrsm;uJo
h @kd ukepf nf
w&yfomjzpf+yD; xd@k a=umifv
h nf; &J@wefz;kd tm; wjcm;
ukepf nfrsm;wGif toH;k jyKonfh Oya'orsm;uyif jymef;
ygonf? t}u;D pm;pufrv
_ yk if ef; od@k r[kwf vGwv
f yfpmG +yKd if
qdik rf e_ ,fy,fwiG f u|eaf wmfw@kd jrifEikd o
f nft
h wdik ;f TESpcf k
onf wrsK;d wnf; jzpfvmygonf? ukepf nf. wefz;kd onf ysr;f
r#tm;jzifh xkwv
f yk rf _ ukeu
f sp&dwEf iS hf nDr#a=umif;/ xd@k
a=umifh vkyt
f m;. wefz;kd onfvnf; vkyf tm; xkwv
f yk rf _
ukeu
f sp&dwrf sm;ESihf nDr#ayonf? od@k aomf xkwv
f yk rf _ ukef
usp&dwrf sm;onf vkyo
f m;wa,muf tvkyv
f yk &f ef use;f rm
ae+y;D tvkyo
f rm;vlwef;pm; aoqH;k aysmufu,
G f roGm;ap
a&;twGuf vdt
k yfaom b0wnf+raJ &; ypPn;f ta&twGuf
twdtusom yg0ifaeayonf? xd@k a=umifh tvkyo
f rm;
wa,muftaejzifh .vkyftm;twGuf T&nf&G,f
79
ta&;awmfy*Hk sme,f
csu&f ydS gonf? aus;u|erf mS +yKd iq
f ikd rf .
_ tjyifybufwiG f
&S+d yD; ypPn;f rJrh sm;uawmh TtwGi;f rSmyif&u
dS m .
tusK;d tjypftm;vH;k udk cHpm;&ygonf? aus;u|eu
f kd
,Ofaus;aom vl@tzGJ@tpnf;0iftjzpf todtrSwf
rjyKbJ t&m0wKwcktjzpf owfrw
S u
f m ypPn;f rJu
h kd
awmh vlyk*~dKvfwa,muftjzpf ,Ofaus;aom vl@
tzG@J tpnf;0iftjzpf todtrSwf yonf? TuJo
h @kd jzifh
aus;u|eo
f nf ypPn;f rJx
h uf omvGeaf om touf&iS cf iG /hf
&yfwnfcGifh &Sdaomfvnf; ypPnf;rJhonf vlr_jzpfay:
wd;k wufr.
_ ydI
k jrifah omtqifrh mS yg0if+yD; rdru
d ,
kd w
f ikd f
vnf; aus;u|ex
f ufjrifw
h hJ tqifrh S &yfwnfaeygonf?
aus;u|eo
f nf yk*v
~ u
d ydik q
f ikd rf _ quf qHa&;tm;vH;k xJrS
aus;u|efpepfqufqHa&;udkom zsufodrf;vdkufygu
rdru
d ,
kd rf rd d vGwaf jrmufap+yD; xdrk w
S qifh ypPn;f rJt
h jzpf
a&muf&v
dS mEdik o
f nf? ypPn;f rJu
h awmh a,bk,s yk*v
~ d
uydkifqdkifr_udk zsufodrf;jcif;jzifhomv#if rdrdudk,frdrd
vGwaf jrmufaponf?
ar;cGef;8? ypPnf;rJhrsm;onf v,fu|efrsm;ESifh rnfodk@ uGJjym;
jcm;em;ygoenf ; ?
tajz? v,fu|eo
f nf .txGuyf pPn;f wpdww
f ydik ;f od@k r
[kwf vkyt
f m;vkyaf qmifrt
_ wGu
f tvJtvS,f t
jzpf xkwv
f yk af &; ud&,
d mwckjzpf onfh ajrwuGuu
f kd
ydik q
f ikd cf iG hf od@k r[kwf toH;k jyKcGihf &Syd gonf? ypPn;f rJo
h nf
txGuyf pPn;f wpdww
f ydik ;f &&eftwGuf tvJtvS,t
f
jzpf wyg;oltwGuf wyg;ol. xkwv
f yk af &;ud&,
d mrsm;
ESihf tvkyv
f yk &f onf? v,fu|eu
f ay;qyf&+y;D ypPn;f rJh
u vufc&H ,lonf? v,fu|eu
f touf&iS f &yfwnfciG hf
tmrcHcsu&f +dS yD; ypPn;f rJu
h r&Sad cs? v,fu|eu
f +ydKifqikd f
r_. tjyifyrSjzpf+y;D ypPn;f rJu
h awmh twGi;f rS jzpfygonf?
v,fu|eo
f nf +rKd @ rsm;od@k xu
G af jy;+y;D vufry_ nmonf
jzpfvmjcif;jzifv
h nf;aumif; od@k r[kwf rdr.
d ajr&Siu
f kd
vkyt
f m;ESihf txGuyf pPn;f tpm; aiGay;jcif;jzifh vGwf
vyfaom v,fimS ;pm;ol jzpfvmjcif;jzifv
h nf;aumif;
od@k r[kwf ya'o&mZfajr&Siu
f kd armif;xkw+f y;D ud,
k f
wdik f ajrykid &f iS jf zpfvmjcif;jzifv
h nf;aumif; twdck sKyf ajym
&v#if ydik q
f ikd rf v
_ w
l ef;pm;twGi;f ok@d EiS hf +yKd iq
f ikd rf t
_ wGi;f
wenf;r[kww
f enf; 0if a&mufvmjcif;jzifh rdru
d ,
kd u
f kd
rdrd vGwaf jrmufaponf? ypPn;f rJu
h awmh +ydKifqikd rf /_ yk*~
vduydik q
f ikd rf E_ iS hf vlwef;pm;jcm;em;r_ tm;vH;k udk zsuf
odr;f jcif;jzifh rdru
d ,
kd u
f rkd rd d vGwaf jrmuf aponf?
ar;cGef; 9?
ypPnf;rJhonf vufr_ynmonfuav;ESifh
rnfuJhodk@ uGJjym;jcm; em;ygoenf;3 ?
(tde*f ,fu Tae&mwGif pmrsuEf mS 0ufcef@ uGuv
f yf
xm;cJo
h nf? tajztwGuf rSwpf rk sm; trSw(f 3) rSm
=unfyh g? aemufcH ta=umif;t&m twGuf rSwpf rk sm;
trSw(f 1) wGif =unfyh g? )
ar;cGef; 10? ypPnf;rJhonf ukefypPnf;xkwfvkyfolESifh rnf
uJhodk@ uGJjym;jcm;em;ygoenf;?
tajz? q,fah jcmuf&mpkrS q,f&h pS &f mpkxd ae&mwumvdv
k kd
80
ta&;awmfy*Hk sme,f
vsuf tde*f ,fu rmhupf q
f aD &;wJh 1847 ck / Ek0d ifbm23-24
ae@pJG ygpmwGif tar;tajz yHpk aH [mif;}uD;udk jzKwfcsvu
kd +f yD;
a=unm pmwrf;yHpk EH iS hf vkyif ef;pOfw&yf a&;qGo
J ifah =umif;
ol @ tjrif u d k a&;om;xm;onf ? uG e f j rLepf v d * f t zG J @ .
'kw,
d t}urd f uGe*f &uf (1847 Ed0k ifbm29- 'DZifbm 8) wGif
rmhupf Ef iS hf tde*f ,fw@kd onf uGejf rLepf0g'. tajccH odyeH` nf;
usrrl sm;udk umuG,+f y;D uGejf rL epfygw.
D a=unmpmwrf;yHpk EH iS hf
vkyif ef;pOf a&;qG&J ef wm0efay;jcif;cH&onf? a=unmpmwrf;
udk a&;om;&mrSm rmhufpf0g'udk wnfaxmifolrsm;onf
uGejf rLepf0g'.rlrsm; wGif zGiq
hf x
kd m;onfh w&m;rsm;udk
toH;k ycJ=h uonf?
&qJjzpfaeovdk tvGeq
f ;kH ,m,Domv#if ypPn;f rJh jzpfygonf?
ol.&nfreS ;f csurf mS rdru
d ,
kd w
f ikd f t&if;tES;D &vm+y;D Tonf
ESihf wjcm;tvkyo
f rm;rsm;udk aoG;pky&f efjzpfonf? *D;vfvyk f
ief;rsm; wnf&adS epOf od@k r[kwf *D;vfvyk if ef;wd@k . csKyx
f ed ;f r_rS
vGwaf jrmufro
_ nf twwfynmvkyif ef;rsm;twGi;f od@k tvkyf
Hyk pkH H enf;emrsm;udk o,faqmifrvmrDEiS hf jyif;xefonfh +ydKif
qdik rf _ ra&mufvmrD umvrsm;wGif olonf T&nfreS ;f csuu
f kd
r=umc% &&SEd ikd yf gonf? od@k aomf tvkyf pHk epfu twwfy
nmvkyif ef;twGi;f 0ifvm+yD; +ydKifqikd rf t
_ jynft
h 0 ay:xGe;f
vmonfEiS w
hf +yKd ief uf TtjrifrmS arS;rSed af ysmufu,
G o
f mG ;+y;D
vufrt
_ wwfynmonfuav;rsm;onf ydI
k ydI
k ypPn;f rJjh zpf
vm=uonf? xd@k a=umifh vufrt
_ wwf ynmonfuav;rsm;
onf "e&Sif od@k r[kwf a,bk,stm;jzifh tv,ftvwf vl
wef;pm;wGi;f a&muf&o
dS mG ;jcif;jzifv
h nf;aumif;/ od@k r[kwf
+ydKifqikd rf a_ =umifh ypPn;f rJjh zpfomG ;jcif;jzifv
h nf;aumif;/ (Tt
jzpfu ydrk sm;ygonf?) rdrw
d @kd ud,
k rf rd w
d @kd vGwaf jrmufapygonf?
Tae&mwGif olonf ypPn;f rJrh sm;.v_y&f mS ;r_ (qdv
k o
kd nfrmS )
tenf;ESit
hf rsm; tod&o
dS nfh uGejf rLepfvy_ &f mS ;r_xJ yg0ifvm
jcif;jzifh rdrw
d @kd u,
kd rf rd w
d @kd vGwaf jrmuf apEdik yf gvrd rhf nf?
rmhupf f
81
ta&;awmfy*Hk sme,f
Armjynf uGefjrLepfygwD A[kdpnf;kH;a&;aumfrwD. au;a=umfoH
twGJ (1)
trSw(f 5)
rmwd u m
pmwnf;tzG@J trSm(2)
Akv
d af e0if;&J@ Ekid if aH &;oHa0*(3)
(49) ESpaf jrmuf 7 &uf Zlvidk f tawG;prsm;
7-7-62 ukd rarh=ueJ@(7)
ausmif;om;orkid ;f xm0pOfe(D 10)
oef;pdet
f pk;d &(ok@d ) 'Dyw
k x
f u
J 'Dy(J 14)
ausmif;om;vli,fe@J wkid ;f jynftem*wf(16)
Aku
d t
f iSm;eJ@ "m;xk;d cHjcif;(20)
umwGe;f aeOD;&J@ umwGe;f (22)
umwGe;f aeOD;&J@ umwGe;f (23)
tEkydavmrtjrif &Sio
f efr
S (24)
acG;om;pm;olrsm;(26)
b,fvt
dk ajymif;tvJygvrd (hf 28)
tajctaerSeu
f dk qkyu
f idk rf o
S m(30)
ppfu|eb
f 0 oGm;wkid ;f eD;(34)
vwfwavm awmif;qkcd surf sm;ukd ukid pf =JG u(36)
awmif;olv,form;awG&@J vwfwavm vkt
d yfcsu(f 39)
azazeJ@ jynfwiG ;f ppf(41)
uku
d u
dk |e;f u cGmcJw
h m tESpaf v;q,fjynf+h yD(45)
teDcspo
f (l 47)
qifrvku
d o
f abFmusi;f &J@ aoG;armfueG ;f (52)
u|eu
f ek u
f ;l olrsm;/ u|ejf zpforl sm;(57)
urBmt
h pDtpOf(World Order) r&Sw
d u
hJ mv(59)
urBm}uD;&J@ a&S@a&;eJ@ ywfouf+yD;(60)
vpfAsm;ta&;qkid &f m(61)
ta&S@tv,fyidk ;f u rkew
f idk ;f (63)
tm&yfurBmv_y&f mS ;r_rsm;(70)
rsuaf rSmuf Ekid if w
H umh uGejf rLepfvy_ &f mS ;r_(73)
uGejf rLepf0g'. rlrsm;(77)